Datasets:

yiyic

/

oscar_ba_test

like 0

Рәсәй Федерацияһы Мәғариф министры Ольга Васильева "Российская газета"ға биргән интервьюһында шулай тип белдергән. Ысынлап та, бөтә кеше лә йырға, рәсем төшөрөү буйынса һәләтле була алмай, спорт буйынса ла шулай уҡ: күпме тырышһа ла " бишле" ала алмауы бар. "Уҡыусының музыкаға һәләте булмаған өсөн аттестатына "өслө" ҡуйыу ғәҙел түгел", - тип иҫәпләй Ольга Васильева. Әле төп һәм урта белем тураһындағы аттестаттарҙың яңы формаһын әҙерләйҙәр икән. Унда белем усағы музыка, рәсем һәм физкультуранан билдә урынына "зачёт" ҡуйыу хоҡуғына эйә буласаҡ. Читайте нас в 1930 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов. Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403. Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан». Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г.Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.

Милли проекттарҙы уңышлы тормошҡа ашырыу маҡсатында ойошторолған “Ауыл биләмәләрен комплекслы үҫтереү һәм шәхси хужалыҡтарҙы нығытыу” бөтә Рәсәй семинар-кәңәшмәһендә түбән процентлы ставка менән биреләсәк ауыл ипотекаһы тураһында хәбәр иттеләр. Программа кемдәргә тәғәйенләнгән? Уны нисек юлларға? "Башҡортостан" гәзите тәфсирләп яҙған яҙманы тәҡдим итәбеҙ: Программаның асылы нимәлә? Ипотекаға дәүләт яҡлауы программаһы ярҙамында һеҙ ауыл еренән үҙ хаҡына тигәндәй торлаҡ һатып ала алаһығыҙ. Процент ставкаһының төп өлөшөн дәүләт түләйәсәк. Дөйөм талаптарға ярашлы, халыҡ өсөн максималь ставка – өс процент. Әммә Башҡортостан Хөкүмәтенең вице-премьеры – республиканың ауыл хужалығы министры Илшат Фәзрахманов белдереүенсә, Башҡортостан Республикаһы банктарҙы өҫтәмә рәүештә субсидиялаясаҡ. Был төбәктәге ставканы минималь кимәлгә – 0,1 процентҡа тиклем кәметеү мөмкинлеге бирә. Әлеге төр ипотеканы юллау өсөн ауылда йәшәү йәки теркәүҙә тороу мотлаҡ түгел. Ҡайҙа мөрәжәғәт итергә? Программала 16 банк ҡатнаша. Әлегә улар документтарҙы теүәлләү менән мәш­ғүл. Март урталарына исемлек әҙер буласаҡ. “Ауыл ере” нисек билдәләнә? Ташламалы ипотека ауыл, утар, эшселәр ҡасабаһы, ҡала тибындағы ҡасаба кеүек тораҡ пункттарҙан торлаҡ һатып алыуға йүнәлтелә. Ә бына ҡала биләмәһенең шәхси секторынан уны ҡулланып йорт һатып алып булмай. Ер участкаһы һатып алып, ә йортҡа ташламалы кредит бирмәһәләр, ваҡытығыҙ бушҡа китәсәк. Бының өсөн үҙегеҙ мөрәжәғәт итәсәк банктан әлеге биләмәгә ҡағылышлы үҙенсәлектәрҙе, был ерҙең “Ауыл ипотекаһы” программаһына тура килеү-килмәүен белешегеҙ. Тағы ла ниндәй ташламалы программалар бар? “Ғаилә ипотекаһы” Кемдәр дәғүә итә ала: 2018 йылдың 1 ғинуарынан 2022 йылдың 31 декабренә тиклем икенсе, өсөнсө һәм артабанғы сабыйы йәки инвалид балаһы тыуған ғаиләләр. Шарттары: максималь процент ставкаһы – 6 процент, кредиттың максималь күләме – 6 миллион һум. Нимә белергә кәрәк: юридик шәхестән яңы төҙөлгән йәки төҙөлөш ойошмаһынан әҙер торлаҡ ҡына һатып алырға мөмкин. Бығаса алынған ипотеканы реструктуризацияларға була. Әлеге программала 47 банк, шул иҫәптән Һаҡлыҡ банкы, ВТБ, “Россельхозбанк” һәм башҡалар ҡатнаша. “Бурысты түләүгә 450 мең һум” Кемдәргә тейеш: 2019 йылдың 1 ғинуарынан 2022 йылдың 31 декабренә тиклем өсөнсө һәм артабанғы балаһы тыуған ғаиләләргә. Шарттары: дәүләт һеҙҙең өсөн ипотеканың 450 мең һумын түләй. Бының өсөн ипотека юллаған банкка мөрәжәғәт итегеҙ. Нимә белергә кәрәк: барлыҡ банктарға ла ҡағыла. Түләү бер тапҡыр ғына бирелә. Тағы бер бала тыуған йәки йәнә бер ипотека юллаған осраҡта был ярҙам сараһы ҡабатлап күрһәтелмәй. 450 мең һум – максималь сумма. Әгәр һеҙгә бығаса юллаған ипотекағыҙ буйынса 300 мең һум түләргә ҡалған икән, дәүләт 300 мең һум бүләсәк. Программаны “Ауыл ипотекаһы” менән ҡатнаштырырға мөмкин. Мәҫәлән, һеҙ өс миллион һумға (максималь сумма) йорт һатып алаһығыҙ; уның бер өлөшөн әсәлек капиталы менән ҡаплайһығыҙ (хәтерегеҙгә төшөрәбеҙ: Владимир Путиндың күрһәтмәһенә ярашлы, быйылдан уның күләме беренсе балаға – 466 мең, икенсеһенә 150 мең һум, йәмғеһе 616 мең 617 һум); 0,1 процент йыллыҡ ставка буйынса түләйһегеҙ; әгәр өсөнсө балағыҙ тыуһа, дәүләт һеҙгә тағы 450 мең һум бүләсәк. “Торлаҡ төҙөлөшө тупланмалары” Кемдәргә тейеш: Башҡортостанда йәшәгән һәр кем хоҡуҡлы. Шарттары: Һеҙ партнер-банкта иҫәп астыраһығыҙ (әлегә улар – Һаҡлыҡ банкы һәм “Уралсиб”) һәм ай һайын өс меңдән ун мең һумға тиклем аҡса һала бараһығыҙ. Республика власы һеҙҙең иғәнәгә өс мең һумғаса күләмдә аҡса өҫтәй. Программала ҡатнашыусы һәр кем йылына 36 мең һум өҫтәмә аҡсалы була ала, дөйөм тупланманың максималь күләме – 216 мең һум. Әлеге аҡса мотлаҡ торлаҡ һатып алыуға тотонолорға тейеш. Нимә белергә кәрәк: аҡсаны туплау ваҡыты өс йылдан алты йылға тиклем. Йыйылған аҡсаға фатир, бүлмә һатып алырға (икенсел баҙарҙағы торлаҡ та рөхсәт ителә), шәхси йорт төҙөргә, өй һалыу өсөн ер участкаһына эйә булырға, хатта бығаса алынған ипотеканы ҡапларға мөмкин. Ҡатнашыусылар өсөн артабан ипотека юллағанда махсус банк ставкалары ҡаралған. Ҡатнашыу шарттары ниндәй? Ғаиләнең хәленә һәм социаль статусҡа ҡағылышлы берҙәм талаптар юҡ. Һеҙ яңғыҙаҡмы, әллә өс балалы ғаиләлеме, яңы юғары уҡыу йортон тамамлаған белгесме, әллә “урта йәштәрҙәге” тәжрибәле эшсеме – айырма юҡ. Банк өсөн һеҙҙең тотороҡло рәсми килемегеҙ һәм яҡшы кредит тарихығыҙ булыуы мөһимерәк. Шуны ла белеү шарт: ипотекаға рөхсәт биреү банктың бурысы түгел, ә бары тик хоҡуғы ғына, йәғни төрлө объектив сәбәптәр арҡаһында банк һеҙгә ташламалы ипотекаға рөхсәт бирмәүе лә бар. 3 Программала бер генә тапҡыр ҡатнашырға мөмкин. Кредиттың максималь суммаһы һәм оҙайлылығы – 25 йылға өс миллион һум. Тәүге иғәнә 10 проценттан башлана. Уның өсөн әсәлек капиталын ҡулланырға ла мөмкин. Торлаҡтың яңы булыуы ла шарт түгел, һеҙ икенсел баҙарҙан да фатир йәки йорт һатып ала алаһығыҙ. Ер участкаһы һатып алыуға, йорт төҙөүгә лә кредит алырға мөмкин. Был осраҡта төҙөлөш ике йылда тамамланырға тейеш, ә эште башҡарыусы подрядсы менән рәсми килешеү төҙөргә кәрәк буласаҡ. 3 Торлаҡтың һатыу-һатып алыу йәки өлөшләтә ҡатнашыу тураһында килешеү нигеҙендә алынған булыуы шарт. 3 Торлаҡ йәшәү өсөн яраҡлы, бөтә коммуникациялар – электр уты, канализация, һыу, йылылыҡ һәм газ – үткән булырға тейеш. 3 Фатирҙың йәки йорттоң майҙаны социаль норманан аҙыраҡ була алмай. Яңғыҙаҡ граждандар өсөн ул – 33 квадрат метр, ике кешенән торған ғаилә өсөн – 42 квадрат метр, әгәр ғаиләлә өс һәм унан күберәк кеше булһа, һәр береһенә тура килгән майҙан 18 квадрат метрҙан күберәк булырға тейеш.

Башҡортостан Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтай рәйесе урынбаҫары, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы Президиумы рәйесе Эльвира Айытҡолова VI Бөтә донъя фольклориадаһы тураһында бай тәьҫораттары менән уртаҡлашты. Башҡортостан Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтай рәйесе урынбаҫары, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы Президиумы рәйесе Эльвира Айытҡолова VI Бөтә донъя фольклориадаһы тураһында бай тәьҫораттары менән уртаҡлашты. – Башҡортостандағы фольклорида – халыҡ фольклорын өйрәнеүгә һәм үҫтереүгә көслө этәргес ул. Фестиваль бөтә республика өсөн халыҡ ижады байрамына әйләнде, – тине Эльвира Ринат ҡыҙы. – Ошо көндәрҙә мин Учалыла булдым, концерт ҡараным. Башҡортостан тағы ла бер тапҡыр ҡунаҡсыл төбәк икәнен күрһәтте, шул уҡ ваҡытта беҙҙҙә бай мәҙәниәт һаҡланған, милләт-ара дуҫлыҡ көслө. Ә энергетика! Һәр ҡалала һәм районда урындағы халыҡ ҡунаҡтарҙы яҡты йөҙ менән ҡаршы алды. Беҙҙең телефондарҙа иҫтәлеккә әллә күпме фотолар ҡалды. Эльвира Айытҡолова әйтеүенсә, “Ҡулға-ҡул” девизы аҫтында үткән дуҫлыҡ әйлән-бәйләнендә ике рекорд ҡуйылыуы - үҙе бер иҫтәлекле ваҡиға. Бөгөн “Рус витяздары”ның күрһәтмә сығыштарын барыһы ла кинәнеп ҡараны, иҫ киткес тамаша булды! Фестиваль беҙҙәге мәҙәни генә түгел, ә техник ҡеүәтте лә күрһәтте. Фольклориада сиктәрендә Учалы һәм Белорет тарафтарына Швейцария, АҠШ, Черногория, Коста-Рика, Албания, Венгрия, Ҡырғыҙстан илдәренән коллективтар барып ҡайтты. Ундағы майҙансыҡтарҙа ҡунаҡтар бейеүҙәр күрһәткән, йыр-моң бүләк иткән. Концерттарҙан тыш, был ҡалаларҙа тамашасылар халыҡтар парадын ҡараған, күргәҙмәләр эшләгән, йәрминкәләр ойошторолған. Әлбиттә, бөтә төр санитария талаптары үтәлгән. Әйтергә кәрәк, Башҡортостанда “Бәләкәй ватан мәҙәниәте” проекты эшләй, уның кураторы – Эльвира Айытҡолова. – Был көндәрҙә Башҡортостан бик яуаплы миссияны башҡарҙы, Рәсәйҙе танытты, – тине Эльвира Айытҡолова. – Байрам сағыу ҙа, иҫтә ҡалырлыҡ та итеп уҙғарылды. Ҡунаҡтарҙың оҫталығына хайран ҡалдыҡ, шул уҡ ваҡытта үҙебеҙҙең республикабыҙҙың мәҙәни потенциалы бай икәненә йәнә бер тапҡыр инандыҡ. Беҙҙә 120-нән ашыу милләт йәшәй, һәр береһе үҙенең мәҙәниәтенә эйә. Эльвира Ринат ҡыҙы билдәләүенсә, әле ауыл клубтарын һаҡлау өсөн ҡулдан килгәндең барыһы ла эшләнә. Унда бихисап үҙешмәкәр һәм халыҡсан коллективтар бар. "Һәр береһенә костюмдар һәм башҡа йәһәттән ярҙам итәбеҙ, матди-техник базаһын нығытабыҙ. Әлбиттә, ошо проектта ҡатнашҡан ауыл клубтары күҙгә күренеп үҫте, шуға күрә улар ҡунаҡтар алдында ла лайыҡлы сығыш яһаны", - тине ул. Фото: асыҡ сығанаҡтарҙан. Автор:Эльвира Хамзина Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Урал" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.

Ял көндәрен Баймаҡ ҡалаһының 4-лицей уҡыусылары саф һауала үткәрергә тырыша. Был юлы тауҙан тюбинг менән рәхәтләнеп шыуҙылар. Хатта уларҙың шат тауыштарынан кәйефтәр күтәрелә. #деньздоровья#здоровымбытьздорово! Бындай күңелле саранан ата-әсәйҙәр ҙә ситтә ҡалманы. Улар балаларға самауыр ҡайнатып, эҫе сәй менән һыйланы. Уҡыусыларға ныҡ оҡшаны. Тауҙан арығансы шыуғас, аҙаҡ шатланышып өйҙәренә таралышты. Һай, афариндар! Һеҙ маҡтауға лайыҡ баймаҡтар, күптәргә өлгө күрһәтәгеҙ! Гөлшат Иҫәнбаева фотолары. Читайте нас в 1930 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов. Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403. Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан». Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г.Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.

Иң беренсе сиратта дөрөҫ туҡланыу мөһим. Кальций тоҙҙары сығанағы булараҡ, һөт аҙыҡтары бик файҙалы. Йөрәк-ҡан тамырҙары һәм нервы системаһын ҡуҙғытыусы һөттө, ҡәһүәне, тәмләткестәр ҡулланыуҙы кәметергә кәрәк. - Бер стакан ҡарабойҙай балына бер стакан онталған әстерхан сәтләүеге һәм бер стакан ваҡланған ҡарабойҙай ярмаһы ҡушып бутарға. 2 – 3 ҡалаҡ шифалы дарыуҙы аҙнаһына бер тапҡыр сәйгә йә һыуға ҡушып ашарға. Яҡшы итеп ябылған быяла банкала һаҡларға. - Боғаҡты (зоб) дауалауҙа ат ҡуҙ­ғалағынан әҙерләнгән төнәт­мәнең файҙаһы ҙур. Ныҡ итеп ваҡланған өс ат ҡуҙғалағы тамырына 0,5 л араҡы ҡойоп, ҡараңғы урында бер аҙна төнәтергә. Көнөнә өс тапҡыр берәр ҡалаҡ эсергә. Йоҡлар алдынан ҡалҡан биҙе тирәһенә йодтан селтәр эшләргә. - 20 г ваҡланған арыҫлан ҡой­роғо үләне япрағын 100 мл 70 процентлы спиртта 10 – 12 көн төнәтергә. Көнөнә 3 – 4 тапҡыр 30 – 40 тамсы эсергә. - Бер балғалаҡ ирәүән, ике өлөш бөтнөк япрағы, бер балғалаҡ ҡомалаҡ тубырсығы онтағын бергә ҡушып бутарға. Ике ҡалаҡ ошо ҡатнашмаға ике стакан ҡайнар һыу ҡойоп, ярты сәғәт төнәтергә. Көнөнә өс тапҡыр яртышар стакан эсергә. - Бер балғалаҡ арыҫлан ҡойроғо, бер балғалаҡ ирәүән, бер балғалаҡ фенхель емеше онтағы һәм бер балғалаҡ әнис орлоғон бергә ҡушып бутарға. Ике ҡалаҡ ошо ҡатнашмаға ике стакан ҡайнар һыу ҡойоп, ярты сәғәт төнәтергә. Әҙер төнәтмәне көнөнә өс тапҡыр яртышар стакан эсергә. Фото: Т.Аманов Яңылыҡ авторы: С. ЛОТФУЛЛИНА https://yeshlek.rbsmi.ru/articles/zd/al-an-bi-en-daualau/ Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Стәрлебаш шишмәләре" Газета зарегистрирована (ПИ №ТУ 02-01461 от 05.10.2015 г.) в Управлении Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. УЧРЕДИТЕЛИ: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан, Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».

Ә беҙҙең 30-сы моделле балалар китапханаһы хеҙмәткәрҙәре Халыҡ-ара инвалидтар көнө уңайынан «Өйөрмә түтәйҙә ҡунаҡта» тигән театрлаштырылған программа әҙерләне. Ул онлайн рәүештә үтте. Балалар иғтибарына ҡурсаҡ спектакле тәҡдим ителде. Өйөрмә түтәйҙең һарайында әкиәт геройҙары нисек Яңы йылға әҙерләнеүҙәре хаҡында бәхәс ҡорҙо. Ҡыш бабайға хат юлланылар, ҡышҡа бағышланған йомаҡтар әйтештеләр, йырҙар йырланылар, хәрәкәтле уйындар ҙа уйнанылар. Һуңынан китапханасылар 63-сө махсус интернат-мәктәпкә барып, Өйөрмә түтәйҙең бүләктәрен дә тапшырҙы. Был белем усағы беҙҙең менән тығыҙ бәйләнештә тора, улар өсөн һәр ваҡыт төрлө саралар ойошторабыҙ. Йыл да Инвалидтар көнөнә арналған шундай йылы осрашыуҙар булып тора. Зәйтүнә ХАЖИЕВА, китапханасы. Өфө ҡалаһы. Читайте нас в 1930 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов. Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403. Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан». Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г.Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.

Ҡыш боҙ аҫтынан балыҡ тотоу мәле – мажараға бай, мауыҡтырғыс осор ул. Был шөғөлдө юҡҡа ғына "ауырыуға" тиңләмәйҙәр: бер тапҡыр барҙыңмы, икенсегә мотлаҡ юлланаһың. Һәр миҙгелдә балыҡ ҡармаҡлау – ял сәғәттәрен файҙалы һәм күңелле итеп үткәрергә, тәбиғәт менән аралашыуҙан ләззәт алырға теләүселәр өсөн иң мауыҡтырғыс шөғөл. Уны яратыусылар өсөн һалҡын ҡыш та кәртә була алмай. Тап әүҙем ял һәм боҙ аҫтынан балыҡ тоторға яратыусылар өсөн оҙайлы ҡышҡы каникулдарҙың бер көнөндә, йәғни 9 ғинуарҙа ҡышҡы боҙ аҫтынан балыҡ тотоу буйынса Ғафури район чемпионаты үтте. Красноусолдағы Полянский быуаһында уҙған бәйгелә 13 команда (нигеҙҙә балалары менән ғаиләләр) һәм 14 балыҡсы ҡатнашты. Чемпионатта ҡатнашҡан балыҡсыларҙың иң кесеһе – 6, ә иң өлкәне 70 йәштә. Чемпионатты Ғафури район хакимиәте, Красноусол ауыл биләмәһе, шулай уҡ райондың Һунарсылар һәм балыҡсылар Ассоциацияһы, Рәсәй ДОСААФ-ының Ғафури район бүлексәһе ойоштороп уҙғарҙы. Был йолаға әүерелгән мауыҡтырғыс сара йылдан-йыл күберәк кешене үҙенә йәлеп итә. Был көндө саф һауала балыҡ тотоусылар өсөн һауа торошо ярайһы ғына матур булды-булыуын, әммә балыҡ ҡармаҡлау өсөн бигүк уңышлы булмай сыҡты. Бары тик иң тәжрибәле һәм сос балыҡсылар ғына табышҡа эйә була алды. Чемпионат иртәнге сәғәт 11-ҙә башланып, бәйгегә старт бирелеүҙең 3-сө минутында иң беренсе балыҡты Красноусолдан Фәнил Ханнанов ҡаптырҙы. Һәм тап ул иң тәүге тотолған балыҡ номинацияһында еңеүгә дәғүә итеп, бүләкләнеүселәр исемлегенә инде. Ярыш шарттары буйынса балыҡсыларға балыҡ тотоуға өс сәғәттән ашыу ваҡыт бирелде. Ошо арауыҡта улар төрлө ысулдар менән үҙҙәренең балыҡсы һәләтен асты, балыҡ тиҙерәк ҡапһын өсөн мәкене әүрәткестәр менән емләп, ҡармаҡтарын ҡуйҙы, иркен быуаның бер урынынан икенсе - “балыҡлыраҡ” урынына күсеп тә йөрөнө. Бының өсөн сикләү юҡ ине. Бирелгән ваҡытты берәү ҙә бушҡа уҙғарманы, бар иғтибарын йүнәлтеп, барыһы ла бирелеп балыҡ тотто. Балалары менән килгәндәр иһә уларға ла ярҙам итеп өлгөрҙө. Ир-егет балыҡ тотоусылар араһында ҡатын-ҡыҙҙар ҙа, шулай уҡ йәш ҡыҙҙар ҙа бар ине. Ғаиләләре менән килеүселәрҙән, Красноусолдан Эльвира һәм Илгиз Урманшиндарҙың улдары Эмиль менән бер рәттән ҡыҙҙары Элина ла ҡыҙыҡ күреп балыҡ тоторға килгән. Улар: “Еңеү түгел, ә иң мөһиме – ҡатнашыу”, - тине. Бына өсөнсө яртыла: “Балыҡ ҡармаҡлауҙы туҡтатырға!” - тигән команда яңғыраны. Боҙ аҫтынан ҡышҡы балыҡ тотоуҙан һәм әүҙем ялдан ҙур кинәнес, дәрт-дарман, онотолмаҫлыҡ тәьҫораттар алған балыҡсылар тантаналы теҙелеүгә йыйылды. Чемпионатта ҡатнашып, еңеү яулаусыларҙы Красноусол ауыл биләмәһе башлығы Дамир Ҡунафин, район хакимиәте вәкиле – физик культура һәм спорт бүлеге мөдире Шамил Хәкимов, райондың Һунарсылар һәм балыҡсылар Ассоциацияһы етәксеһе Олег Марков, Рәсәй ДОСААФ-ының Ғафури район бүлексәһе рәйесе Василий Калачигов Маҡтау грамоталары, кубок һәм миҙалдар менән бүләкләне. Шәхси беренселектә тотолған балығының дөйөм ауырлығы 245 грамм булған Константин Моисеевҡа 3-сө урын бирелде. 455 грамм балыҡ тотоуға өлгәшкән Анатолий Коробов 2-се урынға лайыҡ булды. Ә 1-се урынды Камчатканан тыуған Красноусол ауылына ҡунаҡҡа ҡайтҡан Владимир Булатов яуланы. Командалар араһындағы бәйге улдары Никита менән Коробовтар ғаиләһенең еңеүе менән тамамланды. Уларҙың дөйөм табышы – 715 грамм. Чемпионатта балыҡсы Фәнил Ханнановҡа икеләтә уңыш йылмайҙы. Ул бер түгел, ике – иң ҙур һәм иң тәүге балыҡты тотоусы номинацияларында бүләкләнде. 6 йәшлек Семён Семёнов иң бәләкәс балыҡсы булараҡ, үҙенә тәғәйен бүләк компасын алып, ҙур ҡыуаныс кисерҙе. 70 йәшлек Рәшит Мөхәмәтйәнов иң өлкән балыҡсы номинацияһына лайыҡ булды. Судьялар гүзәл заттар хаҡында ла онотманы, ҡатын-ҡыҙ-балыҡсы Татьяна Семёнова менән Элина Урманшинаны ла бүләкләне. ДОСААФ бүлексәһе рәйесе Василий Калачигов пневматик винтовканан атыу район ярышына ла йомғаҡ яһаны. Ул ҡышҡы балыҡ тотоу чемпионаты менән бер үк көндә уҙғарылды. Иң мәргәндәре тип табылыусылар Анатолий Коробов (1-се урын), Владимир Анатольевич (2-се), Айҙар Мансуров (3-сө) етәксе Василий Николаевич ҡулынан бүләктәр алды. Район ДОСААФ бүлексәһе балыҡсы Никита Пасечникҡа үҙ номинацияһында бүләген тапшырҙы. Әйткәндәй, чемпионатта ҡатнашыусыларҙың береһе лә бүләкһеҙ ҡалманы. ЛДПР сәйәси партияһының урындағы территориаль бүлексәһе вәкилдәре ҙур теләк менән балыҡсыларҙың һәр ҡайһыһына үҙҙәренең иҫтәлекле сувенирҙарын тапшырҙы. Еңеүселәр ҡиммәтле бүләктәр, миҙалдар һәм Дипломдарға лайыҡ булды. Ә балыҡсылар еңеүҙән бигерәк үҙҙәренә әллә күпме ыңғай тәьҫораттарҙан ҡәнәғәт булып, ойоштороусыларға рәхмәтле булып таралышты. Читайте нас в "© 2020 Башҡортостан Республикаһы Ғафури районы муниципаль районының "Табын" ижтимағи-сәйәси гәзите. Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации. Газета зарегистрирована Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство ПИ № ТУ 02-01436 от 1 сентября 2015 года. Главный редактор: Кинзябаева Гульдар Барыевна.

Татарстандың һәм Башҡортостандың халыҡ артисы, арҙаҡлы яҡташыбыҙ Хәмдүнә Тимерғәлиева бер ай элек, 72-се йәшендә вафат булғайны. Үҙе иҫән саҡта уның хаҡында китап әҙерләнгән, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, йырсы был йыйынтыҡты ҡулына ала алмаған. Был хаҡта Бөтә донъя татарҙар конгресының мәғлүмәт хеҙмәте етәксеһе Гөлназ Шәйхи белдерҙе. "Баҫманың сығыуын Хәмдүнә апай бик көттө. Әммә, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, уны ҡулына алыу насип булманы. Бер өлөшөн йырсы үҙе яҙҙы, икенсеһендә - ижадташ дуҫтарының фекерҙәре, теләктәре, өсөнсөлә иһә - матбуғатта донъя күргән яҙмалар", - тине Гөлназ Шәйхи. Арҙаҡлы яҡташыбыҙҙың тормошо һәм ижадына арналған китап беҙҙең республикаға ла килеп етер тигән ышаныста ҡалабыҙ. Фото: "Татар-информ" сайты. Автор: Карима Усманова. https://bash.rbsmi.ru/articles/-bi-t-m-m-ni-t/H-md-n-apay-bik-k-tk-yne-494970/ Читайте нас в Ижтимағи-сәйәси гәзит. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының "Башҡортостан Республикаһы" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ № ТУ 02 - 01391 от 12 августа 2015 г. выдано Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Главный редактор Имангулова М.Г.

Ә һуңынан мәктәп директорҙары һәм уҡытыусылар ситтән тороп уҡытыуҙың нисек ойоштороласағы тураһында ата-әсәләргә аңлатасаҡ. Радий Хабиров белдереүенсә, бындай уҡытыу мәлендә уҡыусылар менән бәйләнешкә министрҙар, төрлө ведомстволар етәкселәре, эксперттар сығасаҡ. Уҡыусыларҙаң беренсе сығанаҡтарҙан төрлө ҡыҙыҡлы мәғлүмәт алыу мөмкинлеге буласаҡ. Уҡытыусылар дистанцион белем биреү буйынса курстар үтте. Әммә барыһының да интернетҡа тоташыу мөмкинлеге юҡ. Радий Хәбиров ошондай шарттарҙа бөтә уҡытыусыларҙы ла йәлеп итмәҫкә саҡырҙы. Фото: Интернеттан. Республика мәғлүмәт саралары буйынса. Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Рух" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.

* 2019 йылда Рәсәй Федерацияһының стратегик үҫешен тәьмин итеүсе төп йүнәлештәр буйынса милли проекттарҙы ғәмәлгә ашырыу өсөн, норматив-хоҡуҡи базаны нығытыуҙы маҡсатын ҡуйған Федераль закон ҡабул итеүҙе тәьмин итеү; * Рәсәй Банкыһы һәм Федераль именлек хеҙмәте менән берлектә һанлы финанс активтарын көйләү һәм һанлы технологиялар ярҙамында финанс ресурстарын йәлеп итеүҙе яйға һаласаҡ Федераль закон проекттарына ҡарата уртаҡ ҡараш булдырыу; * Рәсәй Федерацияһы субъекттарының башҡарма власть органдары менән берлектә, төбәк программаларына ярашлы, граждандарға бушлай медицина ярҙамы күрһәтеү, Рәсәй Федерацияһы ҡануниәтенә ярашлы, айырым категорияға ҡараған граждандарҙы льготалы дарыуҙар менән тәьмин итеү мөмкинлектәренә анализ яһау; * Кәрәк тип табылған осраҡта, айырым категорияға ҡараған граждандарҙы тейешле күләмдә льготалы дарыуҙар менән тәьмин итеү маҡсатында, Рәсәй Федерацияһы субъекттарына федераль бюджеттан өҫтәмә аҡса бүлеү. https://bash.rbsmi.ru/articles/milli-proekttar/vladimir-putin-milli-proekttar-y-tormosh-a-ashyryu-buyynsa-saralar-isemlegen-ra-lany/ Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Ышанач" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.

Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров республикалағы профсоюз хеҙмәткәрҙәрен һөнәри байрам менән ҡотланы. Башҡортостан Республикаһы Башлығы Радий Хәбиров республикалағы профсоюз хеҙмәткәрҙәрен һөнәри байрам менән ҡотланы. Ҡотлауҙа былай тиелә: “Ҡәҙерле дуҫтар! Һеҙҙе Профсоюз хеҙмәткәрҙәре көнө менән ихлас ҡотлайым! Сафында ярты миллион хеҙмәткәр һәм студент иҫәпләнгән Профсоюздар федерацияһы бөгөн республикалағы иң абруйлы йәмәғәт ойошмаларының береһен тәшкил итә. Профсоюздар граждандарҙың хеҙмәт хоҡуҡтарын яҡлау, ҡануниәтте камиллаштырыу, социаль әһәмиәтле башланғыстарҙы тормошҡа ашырыу йәһәтенән ҙур эш башҡара. Өс яҡлы комиссия, ведомство-ара советтары һәм эш төркөмдәре нигеҙендәге берлектәге эшмәкәрлегебеҙ юғары баһаға лайыҡ. Профсоюздар федерацияһы һәр саҡ конструктив тәҡдимдәр менән сығыш яһай. Улар власть органдары ҡарарҙарында сағылыш таба. Беҙҙең мәнфәғәттәребеҙ уртаҡ. Башҡортостандағы халыҡтың тормошон йылдан-йыл яҡшыртыуға, намыҫлы эшләгәндәргә лайыҡлы хеҙмәт хаҡы тәьмин итеүгә ынтылабыҙ. Әүҙемлегегеҙ Башҡортостандың алға барыуына артабан да булышлыҡ итер, тип ышанам. Данлы профсоюз традициялары нығынһын! Федерация әүҙемселәренең барыһына ла уңыштар, һаулыҡ һәм именлек теләйем!” Фото: glavarb.ru Автор: Лилия Давлетбакова https://bash.rbsmi.ru/articles/y-m-i-t/Danli-traditsiyalar-ni-in-in-541145/ Читайте нас в Ижтимағи-сәйәси гәзит. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының "Башҡортостан Республикаһы" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ № ТУ 02 - 01391 от 12 августа 2015 г. выдано Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Главный редактор Имангулова М.Г.

Башҡортостан Башлығы Рөстәм Хәмитов республика киң мәғлүмәт саралары мөхәррирҙәре менән осрашты. Әңгәмә барышында төбәк етәксеһе төбәк бюджеты тураһында һөйләне. 21 декабрҙә, Башҡортостан Башлығы Рөстәм Хәмитов республика киң мәғлүмәт саралары мөхәррирҙәре менән осрашты. Әңгәмә барышында төбәк етәксеһе төбәк бюджеты тураһында һөйләне. Рөстәм Хәмитов һүҙҙәренсә, быйыл республика бюджеты профициты 5-8 миллиард һум тәшкил итәсәк – аныҡ сумма декабрь айындағы керем йомғаҡтары буйынса билдәле буласаҡ. «Профицит — ул һәр саҡ файҙаланып бөтөлмәгән мөмкинлектәр. Был аҡсалар тейешле рәүештә файҙаланылһын ине. Улар яңы төҙөлөштәргә, объекттарға йүнәлтелгән. Төрлө сәбәптәр буйынса төҙөлөш комплексы ресурстарҙы беҙ теләгәнсә тулы күләмдә файҙаланманы. Был төҙөлөш комплексының үҙ мөмкинлектәрен артыҡ баһалауы хаҡында һөйләй, — тине Рөстәм Хәмитов. — Беҙ аҡсаны уңға һәм һулға таратып, быны котролдә тотмағандарҙан түгел. Киреһенсә, ресурстарҙы тотоноуҙы бик етди контролдә тотабыҙ. Бюджет – ул халыҡ аҡсаһы. Был «изге» аҡсалар һәм улар менән тулыһынса асыҡ, ғәҙел, хеҙмәт һөҙөмтәләре өсөн береһенә оят булмаҫлыҡ итеп эшләргә кәрәк». Республика бюджеты социаль йүнәлешле, тип хәтергә төшөрҙө Башҡортостан Башлығы. Атап әйткәндә, мәғариф өсөн сығымдар — 35,5 процент (Волга буйы федераль округында – икенсе һәм Рәсәйҙә 13-сө урын), Мотлаҡ медицина страховкалау фонды аҡсаларынан тыш һаулыҡ һаҡлауға сығымдар 8,2 процент тәшкил итә (Волга буйы федераль округында – икенсе һәм Рәсәйҙә 13-сө урын). «Тупланма бюджет килеме буйынса беҙ һәр саҡ Рәсәй Федерацияһының 15 эре төбәге иҫәбендә, — тип билдәләне Рөстәм Хәмитов. — Халҡыбыҙҙа аҡса була башлауы хаҡында түләүле хеҙмәттәрҙең, ваҡлап һатыуҙың артыуы кеүек ситләтелгән билдәләр һөйләй». http://www.bashinform.ru/bash/1096597/ Читайте нас в © 2020 "Таң" гәзитенең сайты. Сайт газеты "Тан" Свидетельство о регистрации СМИ ПИ № ТУ 02-01439 от 01.09.2015 г. выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан.

14 октябрҙә Транспорт һәм юл хужалығы буйынса дәүләт комитеты вәкилдәре, Башҡортостан Республикаһы буйынса ҡулланыусылар хоҡуҡтарын күҙәтеү, Эске эштәр министрлығы идаралығы һәм ЮХХДИ хеҙмәткәрҙәре Өфөлә үткәргән сираттағы рейд тикшереүҙәре үткәрҙе. Улар йәмәғәт транспортында пассажирҙарҙың Башҡортостан Республикаһы башлығының коронавирус инфекцияһы таралыу сәбәпле юғары әҙерлек режимы индереү тураһындағы ҡарары талаптарының үтәлеү-үтәлмәүен тикшерҙе. Билдәләп үтергә кәрәк, сентябрь уртаһынан транспортта битлек режимын үтәү буйынса контроль көсәйтелде. Был пассажирҙарҙы ла, , йәмәғәт транспортында эшләгән экипаж ағзаларын да һаҡлау өсөн кәрәк. 2020 йылдың 20 апреленән алып бөтәһе 247 тикшереү үткәрелгән, 101 юл комплексы объекты һәм 146 транспорт комплексы инспекция тикшереүе үткән. Тикшереү һөҙөмтәләре буйынса асыҡланған 107 етешһеҙлек осрағына административ протокол төҙөлгән. Октябрь башынан Рәсәй эске эштәр министрлығының Өфө буйынса идаралығы хеҙмәткәрҙәре хәүефле сир таралыуын киҫәтеү буйынса юғары әҙерлек режимы талаптарын үтәмәгән пассажирҙарға ла протокол төҙөй. Битлек кейеү режимын боҙған өсөн водитель йәки пассажирҙарҙарға штраф янай: беренсе осраҡ өсөн граждандарға 1 мең һумдан 3 мең һумға тиклем һәм был хәл ҡабатланһа, 3 меңдән 5 мең һумға тиклем; вазифалы кешеләр өсөн тәүге тапҡыр 5 мең һумдан 15 мең һумға тиклем һәм ҡабаттан боҙоу өсөн 15-тән 30-ға тиклем; юридик шәхестәр өсөн беренсе тапҡыр - 50 мең һумдан 100 мең һумға тиклем, ҡабатланған осраҡта – 100 меңдән 200 мең һумға тиклем. Йәмәғәт транспорты водителе пассажирҙарҙы ултыртҡан саҡта битлек режимын үтәү кәрәклеге тураһында иҫкәртә. 30.03.1999 йылда ҡабул ителгән №52 федераль закондың 11-се статьяһына ярашлы, ташыу хеҙмәте күрһәтеүсе шәхси һаҡланыу саралары булмаған пассажирҙар булғанда хеҙмәт күрһәтмәй. Автобус маршрутында хәрәкәт итеү салондағы пассажирҙарҙың 100%-ында ла шәхси һаҡланыу саралары булғанда ғына рөхсәт ителә . - Пассажирҙар менән профилактик әңгәмә үткәрәбеҙ, коронавирус инфекцияһы таралыу хәүефе шарттарында үтәлергә тейешле ҡағиҙәләр тураһында һөйләйбеҙ. Санитар режимды боҙоусыларға штраф рәүешендә административ яуаплылыҡ саралары ҡулланылыуы мөмкин. Пассажирҙар араһында яуаплылыҡ артыуы күҙәтелә, күбеһе шәхси һаҡланыу сараларын ҡуллана. Был йүнәлештәге эш дауам ителәсәк, - тип билдәләне Башҡортостан дәүләт транспортының автомобиль транспорты предприятиелары эшмәкәрлеген координациялау бүлеге начальнигы Рөстәм Ғәлиев. Битлек режимынан тыш, ҡала транспорты салонын дезинфекциялау сифаты һәм тейешле саралар булыуы тикшерелде. Фото: alga-rb.rbsmi.ru Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Рух" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.

«Бәйләнештә» мессенджеры тураһында ни өсөн белмәнек? Ул бит текә!» – ти Башҡортостан уҡыусылары. Күпселек уҡытыусылар, уҡыусылар һәм атай-әсәйҙәр өсөн мессенджерҙар – мәктәп мәсьәләләрен хәл итеү өсөн төп һәм иң уңайлы коммуникация каналы; спам булмауы һәм хәүефһеҙлек өсөн уны юғары баһалайҙар. Бөтә Рәсәй йәмәғәтселек фекерен өйрәнеү үҙәге белгестәре ошондай һығымтаға килде. Бөтә Рәсәй йәмәғәтселек фекерен өйрәнеү үҙәгенең һорау алыу мәғлүмәттәренә ярашлы, «Бәйләнештә» — Рәсәйҙә иң билдәле һәм киң таралған мессенджер. Тикшереүҙә ҡатнашыусыларҙың 62 проценты тап уны һайлаған. Икенсе һәм өсөнсө урында — Telegram һәм WhatsApp (58% һәм 55%). Дүртенсе һәм бишенсе баҫҡысты Viber (14%) һәм TikTok (5%) биләй. Башҡортостанда «Бәйләнештә» йәки VK Мессенджер менән 2 018 000 кеше файҙалана, уларҙың 253 000 – 18 йәшкә тиклемге ҡулланыусылар. Бөтә Рәсәй йәмәғәтселек фекерен өйрәнеү үҙәге мәғлүмәттәре буйынса, һорау алыуҙа ҡатнашҡан уҡытыусыларҙың, уҡыусыларҙың һәм атай-әсәйҙәрҙең күбеһе мессенджерҙарҙың фекер алышыуҙа һәм уҡыу мәсьәләләрен хәл итеүҙә төп һәм иң уңайлы коммуникация каналы булыуын билдәләй. Мәләүез ҡалаһының 8-се мәктәбе уҡытыусыһы Наталья Ҡунаҡбаева «Бәйләнештә» селтәрендәге мессенджерын уҡыусылар менән аралашыу һәм уҡыу бурыстарын үтәү өсөн әүҙем ҡуллана. Уҡытыусы билдәләүенсә, барыһы ла ТопБлог проектында ҡатнашыуҙан башлана (Наталья Ҡунаҡбаева — проекттың финалсыһы). – «Бәйләнештә»ге месенджер менән төплөрәк танышырға тура килде. Ғәжәп, ул беҙҙең командаға ғына түгел, тест үткән фокус-төркөмдәргә лә оҡшаны. «Ни өсөн беҙ уның тураһында белмәнек, ул текә!» – тип шатланды уҡыусылар. Бөтәһе лә «Бәйләнештә» мессенджерының уңайлы интерфейсын билдәләй. Унда телефонға теркәлгән дуҫтар менән аралашырға була. Ҡулланыусыларға меңдән ашыу кешелек төркөм чаттары, юғала барған хәбәрҙәр, аудио һәм видео шылтыратыуҙар, аудиохәбәр яҙҙырыу һәм уларҙың тасуирламаларын уҡыу, музыка, стикерҙар, фото, видео һәм тарихтар менән бүлешеү, шулай уҡ 2 Гб ауырлығындағы файлдар ебәреү, геопозиция менән бүлешеү мөмкинлеге бар. Унда ҡыйыуһыҙыраҡ балалар өсөн битлек тә бар. Һорау алыуҙа бөтәһе 852 уҡыусы, 855 ата-әсә һәм 747 уҡытыусы ҡатнашты. Анкета тултырыуҙы Бөтә Рәсәй йәмәғәтселек фекерен өйрәнеү үҙәге белгестәре 21–27 октябрҙә ойшоторған. Автор:Альбина Ғөбәйҙуллина Читайте нас в © 2020 Сайт журнала «Башҡортостан ҡыҙы». Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.

Ҡырҡ йәштәрҙәге ир бер нөктәгә төбәлеп ултырыуын дауам итте. Суд барышына әллә ни иғтибар ҙа итмәне, шикелле. Хәйер, уның күҙ алдынан бер нисә тиҫтә йыл элек булған ваҡиғалар, ябай ауыл өйөндәге тетрәндергес мәлдәр теҙелеп үтте... Рауил – быуындары нығынып та етмәгән кескәй малай – кәртә-ҡуралағы бөтмәҫ эштәрҙе барланы. Тәне берсә янған, берсә өшөгән, башы түҙгеһеҙ итеп ауыртҡан бала, ҡоймаға терәлеп ял иткәндән һуң, эшен дауам итте. Инеп кенә йығылыр ине — әсәһе йәл. Сөнки ул саҡта бар эш әсәһенең өҫтөнә өйөләсәк. Рауил һуңғы көсөн йыйып эшен дауам итте. Яратҡан Ҡуңыр буғаһы ла, малайҙың хәлен аңлап, йыуатырға маташҡандай, уның битен ялап-ялап алды. Бар тәне ҡалтыраған малай диванға килеп ауҙы. Эшенә ҡабаланған әсәһе улының маңлайына ҡулын ҡуйып: “Ут һымаҡһың бит! Мин ҡайтҡансы ятып ҡына тор инде”, – тип сығып китте. Күпмелер ваҡыттан һуң атаһының иҫерек тауышы ишетелде. Ул яңғыҙы түгел ине. “Нимәңде ҡарап ятаһың?” – тип улын дивандан алып та ырғытты. Уға эйәреп ингән әшнәһе, малайҙың ауырығанын һиҙеп, ниҙер әйтергә маташты. Тик атай кеше: “Миңә тимәһә ҡырылып бөтмәгәндәрме шунда!” – тип ҡул ғына һелтәне. Рауилгә әсәһе ҡайтҡансы урамда йөрөргә тура килде. Ҡатын, ут кеүек янған балаһының ҡоймаға терәлеп үҙен көтөп тороуын күреп, илап ебәрҙе. Был кис Рауилды “Ашығыс ярҙам” дауаханаға алып китте. Ныҡ ҡына һыуыҡ тейҙергән балаға ике айға яҡын дауаланырға тура килде. Дауахананан ҡайтҡан малай әсәһе менән һеңлеһенең йонсоу йөҙөнән уларға еңел түгеллеген аңланы. Хәйер, бар ҡыйынлыҡтар ғаиләгә атай йөҙөндә килә. Аталары айныҡ саҡта ла, иҫерек көйөнсә лә ҡатынын, балаларын йәберләүҙән, мыҫҡыл итеүҙән көс алғандай. Эш хаҡының бер тинен бирмәһә лә, йортонда төрлөләп аш-һыу яраштырыуҙы талап иткән ирҙең ҡайтыуын барыһы ла ҡалтырап көтә. Уның ни хәлдә, тәүлектең ҡайһы мәлендә ҡайтып инерен дә билдәләп булмай. Ағалы-һеңлеле йыш ҡына аталарының әсәһен туҡмауын ишетә. Ғәзиз кешеләрен яҡларға көстәре етмәгәндән, үҙҙәрен ғәйепле тойоп үҫә улар. Аталарының әле бер, әле икенсе ҡатын менән сыуалыуын уларға ишеттереүселәр табылып ҡына тора. Ысынбарлыҡта, ғаиләгә быны белеү өсөн ғәйбәт һүҙҙәре лә кәрәкмәй — ир кешенең нисек хаттин ашыуынан барыһын да яҡшы аңларға була... ...Ир, судьяның үҙенә мөрәжәғәт итеүен ишетеп, һиҫкәнеп китте. “Мин һеҙҙән ҡабатлап һорайым — был кешенең атайығыҙ икәнлеген таныйһығыҙмы?” Рауил алғы эскәмйәгә ҡунаҡлаған ҡартласҡа төбәлде. Йылдар уны йәлләмәгән. Таушалған, ҡартайған, йөҙөн мең һыр ҡаплаған. Мәйет һалҡынлығы өргән ҡараштар ғына шул килеш. “Эйе, үкенескә, оло бәхетһеҙлеккә күрә, был кеше минең атайым булып сыға...” ...Аталары уларҙы ташлап киткән көн Рауилдың хәтерендә иң бәхетле мәл булып уйылып ҡалды. Ир, юлға аҡса кәрәклеген белдереп, кәңәшләшеп тә тормайынса, ғаиләнең күҙ терәп торған Ҡуңыр буғаһын һуйып һатты. Әсәләренең яңы уҡыу йылына балаларын кейендерергә тип йыйып барған аҡсаһын тартып алды. Бының менән генә сикләнмәй, аш һыу бүлмәһендәге бар һауыт-һабаны онтаны, ултырғыстарҙы емерҙе. Тағы нимә эшләргә белмәй ярһып йөрөгән ир бер урында ҡатып ҡалған ҡатынының алдына килеп баҫты. “Мин юҡта рәхәтләнеп йәшәрмен тип уйлама!” — тип ыҫылданы ул һәм ҡапыл уның башын стенаға ҡуша һуҡты. Аңын юғалтып, иҙәнгә шыуып төшкән әсәләрен килеп ҡосаҡлаған улы менән ҡыҙын икеһен ике яҡҡа осора һуғып сығып китте ул йорттан. Шуға ҡарамаҫтан, Рауил өсөн ул иң бәхетле көн булды. Тәүҙә улар елдең тәҙрә ҡапҡастарын ҡағыуҙан, өйгә инеп килгән һәр ир затынан ҡурҡып йәшәне. Әммә аталарының Себерҙә бик яҡшы эшкә урынлашыуын ишеткәс, тынысландылар. “Аллаға шөкөр, ҡустым бик матур ҡатынға өйләнде. Ул да үҙе кеүек төҙөүсе, һеҙҙең әсәгеҙ һымаҡ “юғары белемлемен” тип танау сөймәй. Бик бәхетле, һөйөшөп кенә йәшәйҙәр. Атағыҙҙың ҡәҙерен белмәнегеҙ — хәҙер унһыҙ йәшәп ҡарағыҙ, хәйерселәр”, — тип ағыу сәсте инәләре. Әлбиттә, яңғыҙ ҡатынға бер ниндәй ярҙамһыҙ ике баланы күтәреүе бик ауырға төшә. Шуға күрә, ул ирен алиментҡа бирә. Аҡса ике мәртәбә генә килә лә, туҡтай. Артабан иренән “сәләм” килеп төшә: “Минән алимент түләттерергә уйлаһаң — ҡайтып, йортоғоҙға ут төртөп китәм!” Иренең холҡон яҡшы белгән ҡатын башҡаса уны борсомай. Төнгөлөккә ҡарауылсы булып урынлашып, балаларын үҫтереп, икеһенә лә юғары белем бирә. Һылыу, егәрле әсәләрен һоратыусылар күп булһа ла, ул башҡаса тормошҡа сыҡмай. “Бер ирҙән ҡотолғаныма һаман да ышанып бөтә алмайым әле”, — тип аңлата ул үҙенең ҡәтғи ҡарарын. Аталары уйламағанда килеп ингәндә, өйҙә Рауилдың туйына әҙерлек барған була. Ир кеше тупһанан тауыш күтәрә башлай, әсәһенә ҡул күтәрергә ынтыла. Тик үҙенән хәҙер инде бер башҡа бейегерәк булған әзмәүерҙәй улы, ҡулынан тотоп алып, уны ситкә быраҡтыра. Йән асыуы менән атаһына ынтылған улының юлын әсәһе ҡаплай. “Кәрәкмәй, улым, ниндәй генә булмаһын — ул һинең атайың”, — ти ул. Ккүк ата, йортона баҫып инеп, элеккесә йәшәп китермен тигән уйҙар менән ҡайтҡан булғандыр, күрәһең. Тик ул балаларының инде ҙурайып, әсәләрен яҡлаша алырлыҡ йәшкә етеүҙәре тураһында уйламағандыр ҙа. Хәйер, ҡасандыр ҡарашынан ҡалтырап торған ҡатыны ла үҙгәргән, бер һүҙ әйтермен тимә. Ир тағы сит яҡтарға сығып китә. Эштән-эшкә күскән кеүек, ҡатындан-ҡатынға йөрөй. Эсергә яратҡан, холоҡһоҙ, үсексән, ялҡау ирҙе үҙ итеүсе табылмай. Олоғайған көнөнә тиклем ятаҡта йәшәй ул. Хаҡлы ялға сыҡҡас, тыуған ҡалаһына әйләнеп ҡайта. Тәүҙә яңғыҙ йәшәгән апаһының йортона инә. Тик ул да, холҡона түҙмәй, оҙаҡламай туғанын ҡыуып сығара. Туғандары, таныштары буйынса күпмелер ваҡыт йөрөгәс, бер ҡатын менән таныша. Улар, хәҙерге тел менән әйткәндә, гражданлыҡ никахы менән йәшәй башлай. “Балаларың бар — улар һине ҡараһын, фатир алып бирһен!”, — тип бара ҡатын. Олоғайыуына ҡарамаҫтан, һаман да эсергә яратҡан бабайға пенсияһы етмәй башлай. Ҡатындың тыҡып тороуы эҙһеҙ үтмәй, бер көн судҡа мөрәжәғәт итеп, балаларынан алимент түләттереүҙе һорай. Рауил повестканы алып бик аптырай. Ә инде үҙенең һәм һеңлеһенең бала сағын урлап, әсәһенең тормошон юҡҡа сығарған кешенең аҡса талап итеүен белеп, хайран ҡала. Етешһеҙ көндәр, әсәһенең ике эштә бил бөгөүе, Ҡуңыр буғаһыҙ ҡалғас, һөт-ҡаймаҡты бөтөнләй онотоуҙары, тиҫтерҙәренең уның һәм һеңлеһенең уңып бөткән кейемдәренән мыҫҡыл итеүҙәре күҙ алдынан үтә. Эйе, күпте кисерергә тура килде уларға, әммә ғаиләһен ҡан илатҡан атанан ҡотолоу бәхете барлыҡ ауырлыҡтарҙы онотторҙо. Әсәләрен һөйөндөрөү өсөн икеһе лә яҡшы уҡыны, төрлө олимпиадаларҙа еңеү яуларҙар ине. Шуға күрә, урта мәктәпте тамамлағас, еңел генә университетҡа инделәр. Рауил да, һеңлеһе лә беренсе курстан уҡ эшкә урынлашты. Эйе, кемдәрҙер атайһыҙ ҡалып оло ҡайғыға сумһа, уларҙың ғаиләһе, киреһенсә, еңел тын алып, шатлыҡ-ҡыуанысҡа сумды... “Атайығыҙ һеҙгә алимент түләнеме?” Рауил судьяның һорауына: “Юҡ”, — тип әйтеп тә өлгөрмәне, атаһы әллә ниндәй ҡағыҙҙар килтереп сығарҙы. “Әлбиттә, түләнем. Бына эш урынынан белешмәләрем дә бар. Иптәш судья, хәҙер балалар игелекһеҙ бит ул, үҙең ашамай, тейешлеһен кеймәй, шуларҙы ҡайғыртһаң да, риза түгелдәр. Эйе, мин миллионер булманым, уларға машиналар, фатирҙар алып бирмәнем, әммә хәҙерге ваҡытта тормошта өлгәшкән уңыштарында минең дә өлөшөм бар”, — тине. Рауил, был кешенең оятһыҙ ялғанлауынан тартынып, бер ни ҙә өндәшә алманы. Бала саҡ хәтирәләренә төшөү — ир кеше өсөн ваҡлыҡ һымаҡ. Судьяның һораулы ҡарашына: “Яуап бирергә ҡыйынһынам”, — тип кенә әйтә алды. Улының дөрөҫлөктө даулаясағын көтөп, әллә ниндәй аҡланыуҙар, алдауҙар әҙерләп ултырған ҡартластың йөҙө яҡтырып китте. Уның бар ҡиәфәте: “Былай булғас, минең эш бешә!” — ти ине. Алимент таптырыусының һөмһөҙлөгө хөкөм залында ултырыусыларға ауыр тәьҫир итте. Сөнки был әҙәмдең хаҡһыҙлығын, алама, боҙоҡ күңелле булыуын аңларға күрәҙәлек кәрәкмәй ине. Рауил өндәшмәй ҡалһа ла, һеңлеһе (ни тиһәң дә ҡатын-ҡыҙ затынан бит) күңелендәге һыҙланыуҙарҙы асып һалды. Әммә кәкүк ата уның һәр һүҙен инҡар итте, әллә ниндәй аҡланыуҙар, хатта ғәйепләүҙәр уйлап тапты. Ә инде иң ҡәҙерле кешеләре — әсәһе өҫтөнә бысраҡ яға башлағас, һеңлеһе лә түҙмәне: “Ярай, етте, эт ашамаҫ телеңде, исмаһам, беҙҙе кеше иткән әсәйебеҙгә тейҙермә. Түләйем мин һиңә алимент! Үҙ балаларыма тейешле аҡсаны һиңә лә бүлермен. Тик ризаһыҙлыҡ, күҙ йәштәре менән килгән аҡса һиңә бәхет килтермәҫ!” — тине. Суд ҡарары буйынса, Рауил да, уның һеңлеһе лә хәҙер аталарына ай һайын алимент түләй. Был кемдер өсөн ҡот осмалы ғәҙелһеҙлек булып күренһә лә — барыһы ла законға ярашлы. Рауилдың һеңлеһе судтан һуң: “Атай үлһә ине” – бала саҡтағы иң ҙур хыялым булғандыр ул. Йылдар үткәс, был гонаһлы уйҙарҙан арындым, хатта тәүбә иттем. Әммә уның иҫереп ҡайтып араҡы таптырыуы, әсәйем өйҙә юҡ саҡта шешәләштәренең, бала тип тормай, миңә бәйләнеүҙәре, ағайыма һыйынып ҡына яҡлау табыуымды әле лә онота алмайым. Әлдә Хоҙай үҙемде яңғыҙ итмәгән, атай нисек кенә ҡаңғырмаһын, ағайым мине һаҡлап, уның бар асыуын үҙенә алырға тырышыр ине. Ҡотолоуыбыҙға һөйөнгәйнек тә, ҡартайған көнөндә тағы ла бер хәсрәткә һалды. Ул оялыр урынға, беҙ кеше күҙенә күренергә ҡыйынһынабыҙ”, — тип көрһөндө. Кәкүк ата хөкөм залынан еңеүсе ҡиәфәтендә килеп сыҡты. Улы янына туҡталып янаулы тауыш менән: “Аҡсаны ваҡытында түләгеҙ. Яңынан судлашып йөрөргә тура килмәһен!” — тине. Рауил бер ни ҙә өндәшмәне, әммә уның йөрәккә үтеп ингән ҡарашынан ата кеше кесерәйеп, бөршәйеп ҡалды. Ҡартлас улының янынан китә һалыуҙы хуп күрҙе. Хәйер, Рауил былай ҙа ҡул күтәрмәҫ ине. Ҡасандыр, “ҙурайғас, үлтерәм мин уны!” тип ярһып илаған малайҙы әсәһе ҡосағына алып, “Яуызлыҡты ғәфү итә белеү — иң ҙур көс. Ә ул һинең атайың, һиндә уның ҡаны аға. Бер ҡасан да уға ҡул күтәрмә, йәме. Бар ҡылған ҡылыҡтары өсөн һәр әҙәм балаһы үҙе яуап бирәсәк”, — тип йыуата. Рауилдың кескәй йөрәге әсә һүҙҙәренең бөйөклөгөн аңлай һәм ғүмерлеккә ҡабул итә. Ойошманан — ойошмаға, бер етәксенән икенсеһенә ялыу хаттары тотоп йөрөгән ҡартласты күреү менән күңелемдә екһенеү, хатта ерәнеү тойғолары уяна. Йәшлеген, көслө саҡтарын кәйеф-сафа менән үткәреп, ҡатынын, ғәзиз балаларын кәмһетеүҙән тәм тапҡан бабай үҙен донъялағы иң изге кеше тип һанай, шикелле. Уның өсөн барыһы ла ваҡыт табырға, кемдәрҙелер яманлауын башын эйеп, бүлдермәй тыңларға тейеш. Ҡартлас юлында осраған ҡыҙ-ҡырҡынды, ололарҙы әрләп-битәрләп китә. Ир-егеттәрҙе күргәндә иһә тауыш-тынһыҙ ҡалыуы, көслөләргә бер һүҙ өндәшмәүе уның ҡурҡаҡлығын һәм шул уҡ ваҡытта уйлап, аҫтыртын эш итеүен күрһәтә бит. Бер аяғы менән гүрҙә торған оло кешенең, донъяла ҡылған эштәрен барлап, иман нурҙары таратыу урынына, ошондай түбәнселеккә төшөүе – уның ҡылған яуызлыҡтары өсөн был тормошта уҡ яуап бирә башлауына ишаралыр ул... shonkar.rbsmi.ru Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Дим буйзары" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.

Рәсәй халҡын электр энергияһын иҫәпләү приборҙарын һатып алыуҙан ҡотҡарҙылар, тип яҙа «Российская газета». Был сара 5-20 мең һумды янда ҡалдырырға ярҙам итәсәк. Сығымдарҙы үҙ өҫтөнә селтәр компаниялары һәм поставщиктар ала. Шәхси һәм күп ҡатлы йорттарҙа ниндәй счетчик ҡуйыуҙы улар үҙҙәре хәл итәсәк. Уларҙы хеҙмәтләндереү һәм тикшереү ҙә халыҡ иңендә булмаясаҡ. Һәр кем үҙ биләмәһендәге приборҙарҙың һаҡланыуын ғына күҙәтәсәк. Яңылыҡ бары электр энергияһын иҫәпләү приборҙарына ғына ҡағыла. Фото интернеттан Читайте нас в 2022 Сайт издания "Бэлэбэй хэбэрзэре" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия редакции.

Маҡан мәктәбе спорт залында Ватанды һаҡлаусылар көнөнә ҡарата ир-егеттәр араһында традицион бәйгеләр үтте. Һауа торошо шарттары боҙолоуына ҡарамаҫтан спорт ярыштарына килеүселәр әҙ булманы. Волейбол буйынса ярыштарҙа майҙансыҡта 3 команда көс һынашты. Матчтар һөҙөмтәләре буйынса ветерандар командаһы 1-се урын яуланы, 2-се урынды йәштәр командаһы алһа, студенттар командаһы 3-сө урынды биләне. Шулай уҡ теннис буйынса бәйге үтте, бында өс еңеүсе билдәләнде: 1-се урын – Геннадий Чистяков, 2-се урын – Иҙел Түләшев, 3-сө урын – Александр Чистяков. фото:Маҡан ауылы мәҙәниәт йорто Читайте нас в Ижтимағи-сәйәси гәзит. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының "Башҡортостан Республикаһы" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ № ТУ 02 - 01391 от 12 августа 2015 г. выдано Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Главный редактор Имангулова М.Г.

Ғинуар аҙағында гәзитебеҙҙең әүҙем хәбәрселәрен, йәмәғәтселәрен үткән йыл йомғаҡтары, гәзиттең йәшәйеше менән таныштырыу, фекер алышыу маҡсатында редакцияға хәбәрселәр ҡорона йыйҙыҡ. Гәзиттең даими яҙышып тороусы тоғро дуҫтары күпселек ауылдарҙан булғанлыҡтан, көндөң матур булыуын да теләп торҙоҡ. Был көндөң алдағыларына ҡарағанда тыныс, йылы тороуы һәм үткер ҡәләмле дуҫтарыбыҙҙың башҡа ваҡыттағы менән сағыштырғанда күберәк килеүе һөйөндөрҙө. Шулай уҡ был йыйында район хакимиәтенән вәкил - социаль бүлек етәксеһе Эльвира Нурислам ҡыҙы Насированың ҡатнашыуы ла ҙур мәртәбә булды. Гәзитебеҙҙең баш мөхәррире Гөлдәр Барый ҡыҙы Кинйәбаева ҡорҙо асып, әүҙем хәбәрселәребеҙҙең гәзиткә тоғро булыуҙарын, иң олоһо тип һаналған авторыбыҙҙың да бындай сарала ҡатнашырға кәрәк тип табыуын хупланы, барыһына ла килгәндәре өсөн рәхмәт белдерҙе. - Гәзит редакцияһы алдына ҡуйылған бурыстарҙы үтәп килә. Һуңғы йылдарҙа хәбәрселәр штаты ла кәметелде. Элек дүрт журналист булһа, әле – ике. Шуға урындарҙағы хәбәрселәр беҙҙең ҙур көс булып тора, һеҙгә таянып эшләйбеҙ. Тираж буйынса планды үтәнек. Сайтыбыҙҙы, социаль селтәрҙәрҙәге төркөмдәребеҙҙе үҫтерергә тырышабыҙ. Гәзиттең дизайнына ла үҙгәреш кереттек. Быйыл Еңеүҙең 75 йыллығы. Уны лайыҡлы яҡтыртыуҙа һеҙгә лә иҫәп тотабыҙ. Ошо маҡсатта “Бөйөк Еңеү хаҡы” тигән шиғри акция башланыҡ. Ҡатнашырға тырышығыҙ. 2020 йыл – Тораҡ пункттар эстетикаһы йылы тип иғлан ителде. Ул нисек бара, нимәләр эшләнә – шул хаҡта яҙырға мөмкин. 2021 йыл башы – гәзитебеҙгә 30 йыл тула. Уға әҙерлекте әленән башларға тейешбеҙ. Быйыл үҙебеҙгә финанс ярҙамы алыу өсөн грантҡа заявка ебәрҙек. “Ғафури ере – таланттар төйәге” тигән теманы һайланыҡ. Унда райондың таланттарын сағылдырырға, ҡул эше оҫталарын яҡтыртырға ниәтләйбеҙ, - тип һөйләп үтте Гөлдәр Барый ҡыҙы. Икенсе көн тәртибендә мөхәрририәт тарафынан “Табын” гәзитенең Нәжметдин Фәрхшатов исемендәге премияһының 2019 йылғы лауреаты тип билдәләнгән Ҡурғашлы ауылынан Хәсән Абдулла улы Ҡотовҡа махсус диплом һәм премия тапшырылды. Шулай уҡ тағы бер йолабыҙ: район тормошоноң төрлө өлкәләренән ҡаҙаныштары булғандарҙы “Афарин!” рубрикаһында “Йыл кешеләре” тип билдәләйбеҙ. 75 йыл бергә ғүмер иткән Хәфиҙә һәм Вилдан Шәриповтар, “Театр йылы” уңайынан Рәзилә Рәйес ҡыҙы Хәбибуллина, мәҙәниәтебеҙҙе, йолаларыбыҙҙы, тарихыбыҙҙы үҫтереүгә һәм һаҡлауға етди ҡараған Фәниә Әкрәм ҡыҙы Фәйзуллина, районыбыҙҙың бик күп ауылдары тураһында мәғлүмәт туплаған Һаҙый Исмәғил улы Юлмөхәмәтов, алдынғы йәш механизатор Сергей Владимирович Михайлов “Йыл кешеһе - 2019” тип билдәләнеп, тантаналы шарттарҙа улар махсус грамоталар менән бүләкләнде. Юбилярҙарыбыҙ - Яңғыҙҡайын ауылынан Иҙрис Сафа улы Вәлишин - 95 йәше, Һабай ауылынан Рәсүл Солтангәрәй улы Басиров 80 йәшлек юбилейҙары уңайынан ҡотлап үтелде. “Коллектив менән “Табын”ға” конкурсында әүҙем ҡатнашҡан ойошмаларҙың был сарала булған вәкилдәренә махсус эшләтелгән календарҙар тапшырылды. Район хакимиәте вәкиле Эльвира Нурислам ҡыҙы үткән йылда районда бик күп саралар үткәрелеүе тураһында һөйләп үтте. Шул йәһәттән йыл аҙағында “Башҡортостандың 100 йыллығына – Ғафури районының 100 шәхесе” сараһы үткәрелеүе, артабан китап әҙерләргә йыйыныуҙарын да аңлатты. Быйылғы йыл илебеҙҙә Хәтер һәм Дан йылы тип тип иғлан ителеп, ошо маҡсатта “Еңеү” фестивале 31 ғинуарҙа Сәйетбабала башланыуын, республикала Тораҡ пункттар эстетикаһы йылы булғанлыҡтан йорт-ихаталарыбыҙҙы таҙа һәм төҙөк тотоу, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы башҡарма комитеты тарафынан 2020 йылдың “Башҡорт теле йылы” тип иғлан ителеүе, Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу эше тороуы, Бөтә донъя фольклориадаһы уңайынан районға делегаттар килеүе көтөлөүе тураһында ҡыҙыҡлы мәғлүмәттәр менән бүлеште. Йыйын фекер алышыуҙарға ла бай булды. Рәсүл Басиров гәзиттең тиражы кәмеүгә тәьҫир итеүсе бик күп факторҙар, йома көн бер бит тултырып телевидение программаһын биреүгә ҡаршы булыуын, милли асылыбыҙ тураһында, Вилдан Шәрипов гәзиттең йөҙө үҙгәреш кисереүен хуплап, шулай уҡ Фәүзиә Ҡотлогилдина, Зилә Сәйетбатталова, Вәсимә Мөхәрмәтова, Флүрә Хәлилова, Фәрғәт Ғәлин, Рим Насиров үҙҙәрен борсоған мәсьәләләр, донъяуи хәлдәр тураһында һөйләп үттеләр. Хәбәрселәр ҡороноң сираттағыһы йышыраҡ осрашып торорға кәрәк, тигән тәҡдимдәр менән тамамланды. Бергә һөйләшеп, фекерләшеп алыу ҙа һәр беребеҙҙе илһамландырып, уйландырып, ҡулға ҡәләм алырға әйҙәй. Һәр саҡ шулай бергә булайыҡ, гәзиттең тоғро дуҫтары. Әлфиә ВӘЛИЕВА. Читайте нас в "© 2020 Башҡортостан Республикаһы Ғафури районы муниципаль районының "Табын" ижтимағи-сәйәси гәзите. Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации. Газета зарегистрирована Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство ПИ № ТУ 02-01436 от 1 сентября 2015 года. Главный редактор: Кинзябаева Гульдар Барыевна.

2019 йылдың 1 ғинуарынан илдә ҡаты коммуналь ҡалдыҡтар менән эшләүҙең яңы системаһы үҙ көсөнә инде. Ул тирә-яҡ мөхитте сүп-сарҙан арындырып экологик хәүефһеҙлекте тәьмин итеү, күп һанлы санкцияланмаған сүплектәрҙе бөтөрөү, яңыларының барлыҡҡа килеүенә юл ҡуймау, сүп-сарҙы айырып йыйыу һәм икенсел эшкәртеү ифраструктураһын үҫтереү маҡсатында алып барыла. Мәғлүмәттәр буйынса, Рәсәйҙә ҡаты көнкүреш ҡалдыҡтарының ни бары 9 проценты ғына икенсе тапҡыр файҙаланыла. Ә 90 проценты тирә-яҡты ҡотһоҙлап, йәмһеҙләп ята. Йылына йәмғеһе 40 млн тонна самаһы көнкүреш ҡалдыҡтары сығарыла. Уның 1,5 – 2 млн тоннаһын һаулыҡҡа ғына түгел, ғүмеребеҙгә лә хәүеф тыуҙырған полимер һауыттар тәшкил итә. Белгестәр әйтеүенсә, синтетик һауыттарҙы даими ҡулланыу иммунитетты һәм кешеләрҙең һаулығын ҡаҡшата. Тап шуға ла бөгөн ғалимдарҙың саң һуғыуы аңлашыла – был юҫыҡта бер сара ла күрмәһәк, химик ҡалдыҡтарҙың көнләп үҫеүе тәбиғәттең үтә бысраныуына һәм кешелектең һәләк булыуына килтереүе ихтимал. Йәнә “файҙалы ҡалдыҡтар” тигән төшөнсә лә йәшәй. Уларға пластик, ҡағыҙ, ҡатырға, алюмин һәм быяла һауыттар инә. Белгестәр быларҙың барыһын да эшкәртеп, ҡабаттан файҙаланырға мөмкин булыуын раҫлай. Шуға ла төбәк операторҙары ҡалдыҡтарҙы йыйып, айырып икенсел эшкәртеү менән дә шөғөлләнә. Әйткәндәй, донъяла ҡалдыҡтарҙы юҡ итеүҙең өс төрө бар – яндырыу, ергә күмеү, ҡабаттан эшкәртеү. Үртәү, әлбиттә, ҡыйбатҡа төшә, сөнки үҫешкән бер илдә лә ҡалдыҡтарҙы айырмайынса яҡмайҙар. Икенсенән, көнкүреш ҡалдыҡтарының өстән ике өлөшөн бөтөнләй үртәргә ярамай. Европа тикшереүселәре билдәләүенсә, сүп яндырған заводтар эргәһендә йәшәгәндәрҙең үпкә рагы норманан 3,5 тапҡырға күберәк күҙәтелгән. Ғәрип тыуған балаларҙың да саманан тыш күп булыуы теркәлгән. Бөтә донъяла ҡалдыҡтар менән эшләү табышлы шөғөл. Мәҫәлән, һуңғы 15 йылда АҠШ-та 78 заводты япҡандар. Уларҙың урынына көнкүреш ҡалдыҡтарын тулыһынса ҡалдыҡһыҙ эшкәртеү технологиялары барлыҡҡа килгән. Бынан тыш, илдә ошондай ресурстарҙан милли табыштың 20 проценты самаһы йыйыла. Совет осоронда беҙҙә лә иҫке ҡағыҙҙарҙы, быяла һауыттарҙы йыйыуға етди иғтибар бирелһә, ил тарҡалыу менән был шөғөл юҡҡа сыҡты тиерлек. Хәҙер тап ошо йүнәлештә эшләү йәһәтенән федераль закондар ҡабул ителде. Әлбиттә, тәүге һөҙөмтәләр бар. 2017 йылдан төҫлө һәм ҡара металл кеүек икенсел ресурстарҙы ергә күмеү тыйыла. Быйыл был исемлеккә йәнә ҡағыҙ, термопластика, полиэтилен өҫтәлде. Әлегә уларҙы йыйыу системаһы көйләнә. Сүп-сарҙы айырып йыйыу бу-йынса сит илдәрҙең тәжрибәһе өйрәнелгән. Мәҫәлән, Германияла халыҡтың сүпте айырым йыйыуҙың мөһимлеген аңлауы өсөн тиҫтә йылдар үткән һәм бөгөн бындағы эш алымына һоҡланмау мөмкин түгел. Закон һәм тейешле хоҡуҡи акттарҙың ҡабул ителеүе – ҙур эштең башланғысы ғына. Был эшкә райондар, ҡалалар һәм барлыҡ республика халҡының әүҙем ҡушылыуы кәрәк. Йәшәгән еребеҙҙең матурлығы, һау-сәләмәт киләсәк быуын тәрбиәләү барыбыҙ өсөн дә мөһим бит. Читайте нас в "© 2020 Башҡортостан Республикаһы Ғафури районы муниципаль районының "Табын" ижтимағи-сәйәси гәзите. Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации. Газета зарегистрирована Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство ПИ № ТУ 02-01436 от 1 сентября 2015 года. Главный редактор: Кинзябаева Гульдар Барыевна.

Һөйөнсө! Изгелек акцияһы – "Йәншишмә"гә яҙылыу эстафетаһы июнь айы аҙағына тиклем дауам итәсәк. "Йәншишмә"беҙгә 90 йәш тулған йылды элекке йәш хәбәрселәрҙе йыйып, барлап алыу һәйбәт инде. Кем ҡайһы тарафтарҙа икән? Әле бүләк-гәзитебеҙ – Баймаҡҡа китә! Элекке йәш хәбәрсебеҙ, Өфө ҡалаһы ҡала округы хакимиәте Мәғариф идаралығының телдәр сәйәсәте бүлеге етәксеһе Зөлфиә Миңдебай ҡыҙы Ханнанова "Йәншишмә" гәзите яҙҙыртты. Афарин! Ул яҙҙыртҡан гәзитте Аҡморон ауылында йәшәүсе күп балалы Ҡасаевтар ғаиләһе уҡып ҡыуанасаҡ! Бик хуп! Зөлфиә Миңдебай ҡыҙына рәхмәт! Артабан эстафетаны шулай уҡ элекке йәш хәбәрсебеҙ Гөлсимә Оморҙаҡ ҡыҙы Сәлихова ҡабул итте. Сылбыр дауам итә. Әйҙәгеҙ, әүҙемерәк булайыҡ! Читайте нас в 1930 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов. Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403. Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан». Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г.Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.

Бөйөк Еңеүҙең 75 йыллығына тиклем баш ҡалабыҙҙағы Еңеү паркын төҙөкләндереү мөһим. Өфө буйлап эш сәфәрендә йөрөгәндә мегаполис хакимиәте башлығы Өлфәт Мостафин паркты ла ҡарап сыҡты. Һәм уны яңыртыу эшен тормошҡа ашырыу буйынса күрһәтмәләр бирҙе. Бөйөк Еңеүҙең 75 йыллығына тиклем баш ҡалабыҙҙағы Еңеү паркын төҙөкләндереү мөһим. Өфө буйлап эш сәфәрендә йөрөгәндә мегаполис хакимиәте башлығы Өлфәт Мостафин паркты ла ҡарап сыҡты. Һәм уны яңыртыу эшен тормошҡа ашырыу буйынса күрһәтмәләр бирҙе. Еңеү паркы баш ҡалабыҙҙың төнъяғында урынлашҡан. Гүзәл тәбиғәтле, һил ял итеү сығанағы булараҡ, ҡала халҡының иң яратҡан урындарының береһе булып иҫәпләнә. Парк территорияһын яҡтыртыу системаһын алмаштырыу, Республика Хәрби дан музейы янындағы, тағы унда илтеүсе юлдарҙы яңыртыу – төп бурыстарҙың береһе. Парк эсендә күрһәткестәр ҡуйып сығыу иһә кешеләргә өҫтәмә уңайлылыҡ тыуҙырырға булышлыҡ итергә тейеш. Балаларға уйын, спорт майҙансыҡтары төҙөү, А.Матросов менән М.Ғөбәйҙуллин һәйкәле янынан төшкән ерҙә, һаулыҡтары сикле граждандарҙың уңайлылығын хәстәрләп, пандустар һәм тотҡостар эшләү ҙә мөһим, тип билдәләне Өфө хакимиәте башлығы. Төҙөкләндереү эштәре Бөйөк Еңеүҙең 75 йыллығын билдәләү саралары башланғансы тамамланырға тейеш. Был турала ҡала хакимиәте сайты хәбәр итә.

Ермолаеволағы «Рамаҙан» мәсетендә эскеселек, ялған араҡы һатыусыларға көрәш темаһы буйынса район имамдарының форумы уҙҙы. Был сарала 15-ләп дин әһеле ҡатнашты. Ермолаеволағы «Рамаҙан» мәсетендә эскеселек, ялған араҡы һатыусыларға көрәш темаһы буйынса район имамдарының форумы уҙҙы. Был сарала 15-ләп дин әһеле ҡатнашты. Форумды асып, «Рамаҙан» мәсетенең имам-хатибы Азат хәҙрәт Хәлилов эскелектең нимәгә килтереүе хаҡында һөйләп үтте һәм был турала фәһемле видеофильм да күрһәтте. - Эскелеккә, ялған араҡы һатыусыларға ҡаршы көрәш башларға тейешбеҙ. Был турала Республика Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Радий Хәбиров та ялҡынлы телмәр менән сығыш яһаны. Ҡайҙа ялған араҡы, көмөшкә һатыусылар тураһында барыбыҙ ҙа беләбеҙ, - тине ул. Уның һүҙҙәрен дауам итеп, район хакимиәтенең мәғлүмәт-аналитика бүлеге начальнигы Ләйсән Нуриәхмәтова: - Хөрмәтле имамдар, һеҙ район хакимиәтенең һәм ауыл советы хакимиәтенең ҙур ярҙамсылары, уң ҡулы. Бала донъяға ауаз һалғас, исем ҡушыусылар ҙа, кеше мәрхүм булғас, уларға йыназа ҡылыусылар ҙа һеҙ. Һеҙ — ауылда иң мөһим кешеләр, халыҡ алдында абруйығыҙ ҙур. Эсеү менән күп мауыҡҡан кешеләрҙе лә ситкә типмәй, уларҙы Ҡөрьән аштарына, вәғәз уҡыған саҡта саҡырығыҙ. Бәлки, улар һеҙҙең ошо вәғәздәрегеҙҙе тыңлап, тура юлға баҫырҙар. Шулай уҡ ҡунаҡтарҙа ғына вәғәз уҡып ҡалмағыҙ, гәзит аша ла халыҡҡа мөрәжәғәт итегеҙ. Ошо көндән алып, һәр бер имам-хатибтың вәғәз формаһындағы сығышы гәзит биттәрендә донъя күрһә ине. Халыҡ менән аралашыуҙы шундай юҫыҡта ла башҡарыу яҡшы һөҙөмтә бирер, тип ышанам, - тине. Шулай уҡ ул мәсеттә төрлө тыйылған әҙәбиәт һаҡларға кәрәкмәгәнлеге хаҡында иҫкәртте. Комиссияның тикшереүе, былтыр районда бындай 2 осраҡ теркәлеүе хаҡында ла әйтте, иғтибарлы булырға саҡырҙы. Сит кешеләр күренһә, шунда уҡ ФСБ-ға хәбәр итергә кәрәклеге хаҡында ла хәтергә төшөрҙө. - Ҡайһы бер ауылдарҙа 3-4 кеше йыйыла ла, беҙгә мәсет кәрәк, тип зыҡ ҡуба. Шәхси ер участогында мәсет төҙөү ҡәтғи тыйыла. Был турала оноторға ярамай. Шәхси мәсеттәр булырға тейеш түгел. Шулай уҡ беҙгә мәсет кәрәк, тип әйтер алдынан: «Был мәсеткә йөрөүсе булырмы? Уны хеҙмәтләндерергә хәлебеҙҙән килерме?» - тигән мәсьәлә хаҡында ла уйланырға кәрәк. Мәсет төҙөр өсөн 3-4 млн һум самаһы сығым талап ителә. Уны төҙөп ҡуйғас та, ай һайын төрлө түләүҙәрен түләп барыр кәрәк. Ҙур мәсеткә нимә кәрәк, бәләкәйенә лә шул кәрәк. Беҙҙә барлыҡ түләүҙәр хәйер аҡсаһынан түләнә. Бына Илкәнәй мәсете 2006 йылдан алып төҙөлөп бөтә алмай. Бында халыҡ йөрөмәй ҙә, ярҙам да итмәй. Районда әлеге көндә ике ауылдың рәсми имамы юҡ, - тип дауам итте һүҙен Ләйсән Ғәйнулла ҡыҙы. Имам-хатибтар сүп-сар өсөн түләү мәсьәләһенә лә ҡағылып: «Мәсеттә ниндәй сүп булһын ул», - тип шаулашып алдылар. Абдул мәсете имам-хатибы Илдар Усманов: - Балалар баҡсаһында кескәйҙәргә ғаилә тураһында рәсем төшөрөргә ҡушҡас, уларҙың күптәре һүрәттәрендә табын уртаһына шешә ултыртып ҡуйған, - тип башланы һүҙен. - Ике ҡуянды бер юлы тотоусылар күбәйеп китте: никах уҡыталар ҙа, мулла сығып китеү менән, шунда уҡ өҫтәлгә шешә килеп ҡунаҡлай. Был бит дөрөҫ түгел. Шунан күп тә үтмәй, балалары ни өсөн айырылышҡанын да белә алмай, ата-әсәләр аптырай башлай. Ауылда кемдәрҙең ялған араҡы һатҡанын мин белеп йөрөйөм, әлбиттә. Әммә уларға барып был турала әйтһәм, мин үҙем дурак булып ҡаласаҡмын. Бындай кәсеп менән шөғөлләнеүселәрҙең күҙҙәре һуҡыр, ҡолаҡтары һаңғырау. Улар Аллаһы Тәғәлә үҙенең язаһын ебәрер, тип уйламайҙар. Ундайҙарға беҙ генә тәьҫир итә алмаҫбыҙ, власть ҡаты закон сығарһын ине. Бәлки, берәрен ултыртып ҡуйһалар, башҡалары ла туҡтар. Беҙгә райондың йәштәр бүлеге менән бергә эшләргә кәрәк. Уның был һүҙҙәренән һуң залдағылар: - Штрафты күберәк сәпәр кәрәк ундайҙарға. Беҙҙең вәғәзде тыңлайҙар ҙа, шунда уҡ оноталар улар. Коммунистар ваҡытында халыҡ тәртипле булды, теләһә ниндәй араҡы һатыусылар булманы бер ҙә. Хәҙер полицияны саҡыртһаң, беҙ нимә эшләй алабыҙ, тиҙәр ҙә китәләр, - тигән фекерҙәрен әйтте. Азат хәҙрәт: - Бына Яҡуп ауылында ғына 3 магазин бар. Ул магазиндарҙың берәүһенең хужаһы кис көнө өйөнән араҡы һатып булыша. Аллаға шөкөр, йәштәребеҙ аҡыллы хәҙер. Улар, эсеү хәҙер модала түгел, ти. Шуныһы ҡыуандыра, - тип өҫтәне. Мәмбәтҡол ауылы имам-хатибы сығып: - Күп һүҙ — буш һүҙ. Күп һөйләргә түгел, ә ғәмәл ҡылырға кәрәк. Эскелек ғаиләнән башлана. Беҙҙең Мәмбәтҡол бәләкәй генә, әммә 3-4 йортта ошондай ялған араҡы һаталар. Элек беҙ беләгебеҙгә повязка тағып, участковыйға ярҙам итеп йөрөй торғайныҡ. Участковыйҙарҙы ла танып белә торғайныҡ. Улар ат менән елдереп килеп етәләр ине. Хәҙергеләр машинала йөрөй, әммә уларҙы күргән дә юҡ. Үҙебеҙҙең участковыйҙы танымайым да мин, әллә күпме алышындылар. Имамдарға ғына таянып эш итеп булмай. Беҙ сыщик түгел, ә Дин кешеләре, вәғәз һөйләйбеҙ. Бына яңыраҡ «Юшатыр» гәзитендә Америкала йәшәгән яҡташыбыҙ тураһында яҙҙылар. Ситтә йәшәһә лә, ул динде онотмай, намаҙ уҡый, балаларына ла шундай тәрбиә бирә. Һоҡланғыс бит. Әйҙәгеҙ күмәкләшеп йыйылып, һәр ауылда халыҡты йыйып, үҙебеҙҙең вәғәздәрҙе еткерәйек, - тигән тәҡдимдәрен индерҙе. Яҡуп ауылы муллаһы Рамаҙан хәҙрәт Хәлилов: - Вәғәз-нәсихәттәребеҙҙе гел генә әйтеп торайыҡ. Ул ҡасан да булһа, барыбер кешенең аңына барып етер, дөрөҫ юлға баҫтырыр, - тине. Шулай уҡ Тимербай, Зәк-Ишмәт имамдары ла ҡыҙыу ғына телмәр тотто был сарала. Имам-хатиптар район мәсеттәренең Күмертауға буйһоноуы, ҡала һәр эштә гел генә аяҡ салыуы хаҡында ла әйтмәй ҡалманы. Күмертау мәсетенә барһаң, ул һәр саҡ тиерлек бикле тора. Хатта, унда өйлә намаҙын уҡырға ла керә алмайбыҙ, ҡыш көнө булһа ла, мәсет янында, тышта намаҙ уҡырға тура килә. Унда дини уҡыуҙар ҙа үткәрелмәй. Дин әһелен берәй ергә саҡырһаң да килмәй, тәккәберләнә, артабан да былай йәшәп булмай, берәй сараһын күрергә кәрәк, тигән Күмертау мәсете менән ризаһыҙлыҡтарын белдерҙеләр. Шулай итеп, форум эскелеккә, ялған араҡы һатыусыларға ҡаршы көрәш темаһына арналһа ла, бында башҡа бик күп кенә проблемалар тураһында ҡыҙыу әңгәмә барҙы. Бәлки, район имамдарына ошондай осрашыуҙарҙы йышыраҡ ойоштороп торорға кәрәктер? Читайте нас в Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ ФС 02 - 01456 от 14.09.2015 г. выдано Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан»

«Шишмәкәй» балалар баҡсаһы мөдире Елена Балыкина, тәрбиәселәр кескәйҙәрҙең ижади һәләтен асыуға айырыуса ҙур иғтибар бүлә. Бәләкәстәр, ҡасан ғына атай-әсәйем килеп алыр, тип бошоноп ултырмай, төрлө түңәрәктәрҙә шөғөлләнә, сараларҙа әүҙем ҡатнаша. Берәүҙәр фортепьяно көйҙәренә ҡушылып, йыр башҡарһа, икенселәр спорт дәрестәрендә сәләмәтлектәрен нығыта, кемдәрҙер һандар, һүҙҙәр иленә сәйәхәт ҡыла, билдәле яҡташтарын, ер-һыу атамаларын барлай. «Шишмәкәй» балалар баҡсаһы мөдире Елена Балыкина, тәрбиәселәр кескәйҙәрҙең ижади һәләтен асыуға айырыуса ҙур иғтибар бүлә. Бәләкәстәр, ҡасан ғына атай-әсәйем килеп алыр, тип бошоноп ултырмай, төрлө түңәрәктәрҙә шөғөлләнә, сараларҙа әүҙем ҡатнаша. Берәүҙәр фортепьяно көйҙәренә ҡушылып, йыр башҡарһа, икенселәр спорт дәрестәрендә сәләмәтлектәрен нығыта, кемдәрҙер һандар, һүҙҙәр иленә сәйәхәт ҡыла, билдәле яҡташтарын, ер-һыу атамаларын барлай. Үткәрелгән һәр сарала ата-әсәләр ҙә бик теләп ҡатнаша. Урыҫ, башҡорт халыҡтарынан байрамдарын, ғөрөф-ғәҙәттәрен өйрәнеү яҡшы ойошторолған. Бында туҡландырыу ҙа сифатлы. Балалар баҡсаһынан бейеккә ҡыйыу үрмәләр ҡошсоҡтар осоп сыҡһын. Сафлыҡ бөркөр, рухты һуғарыусы «Шишмәкәй»ебеҙ урғылыуҙан туҡтамаһын. Зөһрә ҮТӘҒОЛОВА, Рәсәй, Башҡортостан Яҙыусылар союзы ағзаһы. Белорет ҡалаһы. Читайте нас в 1930 йылдың 12 февраленән нәшер ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Баш мөхәррире — Мирсәйет Ғүмәр улы Юнысов. Башҡортостан Республикаһы буйынса элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киңкүләм коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәт идаралығында 2015 йылдың 18 авгусында теркәлде. Теркәү номеры — ПИ №ТУ02-01403. Республиканский информационный центр – филиал государственного унитарного предприятия Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан». Р./счёт 40602810200000000009 в Филиал ПАО «БАНК УРАЛСИБ» в г.Уфа, БИК 048073770, ИНН 0278066967, КПП 027843012, к/с 30101810600000000770.

15 ноябрҙә иртәнге сәғәт 11-ҙә Башҡортостан юлдаш телевидениеһы каналында онлайн тәртибендә "Ҡатын-ҡыҙ бәхете биләмәһе" асыҡ академияһы уҙғарыла. "Ҡатын-ҡыҙ бәхете биләмәһе" - республикабыҙҙағы гүзәл заттарҙың ижади һәм социаль һәләттәрен тормошҡа ашырыу өсөн берләшмә булдырыуға йүнәлтелгән хәйриә проекты. Ҡатын-ҡыҙҙарыбыҙ ошо проект аша үҙҙәренең һәләттәрен аса, яңы эш алымдары таба һәм ғаиләһенең тормошон яҡшы яҡҡа үҙгәртә ала. Читайте нас в © «Аҡбуҙат» - Мәктәпкәсә йәштәге һәм башланғыс класс уҡыусылары өсөн әҙәби-нәфис журнал. Сайттағы мәҡәләләрҙе администрацияның ризалығы менән генә күсереп алырға рөхсәт ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуған һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының Яҙыусылар союзы.

Мең төрлө сырхауҙарға дауа тапҡан, үлем менән көрәшкәндәрҙә өмөт уята алған, күпме кеше ғүмерҙәрен һаҡлап ҡалған шәфҡәт эйәләрен “аҡ халатлы фәрештәләр” тибеҙ. Тик был аҡлыҡ артында күпме тынғыһыҙлыҡ, эҙләнеүҙәр, борсолоу, йоҡоһоҙ төндәр... Ысынлап та, мәрхәмәтле, йомшаҡ ҡуллы, йылы һүҙле врачтарҙы күрәбеҙ ҙә, “Бына был ысын табип!” - тибеҙ. Венера Ҡурманова нәҡ шундайҙар иҫәбендә. Мөләйем, алсаҡ, үҙ эшенең оҫтаһы һәр береһенә иғтибарын йәлләмәй. Мең төрлө сырхауҙарға дауа тапҡан, үлем менән көрәшкәндәрҙә өмөт уята алған, күпме кеше ғүмерҙәрен һаҡлап ҡалған шәфҡәт эйәләрен “аҡ халатлы фәрештәләр” тибеҙ. Тик был аҡлыҡ артында күпме тынғыһыҙлыҡ, эҙләнеүҙәр, борсолоу, йоҡоһоҙ төндәр... Ысынлап та, мәрхәмәтле, йомшаҡ ҡуллы, йылы һүҙле врачтарҙы күрәбеҙ ҙә, “Бына был ысын табип!” - тибеҙ. Венера Ҡурманова нәҡ шундайҙар иҫәбендә. Мөләйем, алсаҡ, үҙ эшенең оҫтаһы һәр береһенә иғтибарын йәлләмәй. Ул Ейәнсура районы Ҡужанаҡ ауылында Айһылыу һәм Фәтих Әшировтар ғаиләһендә беренсе бала булып тыуған. Бәләкәйҙән врач булыу хыялы менән йәшәй. Урта мәктәпте тамамлағас, күңел талабы буйынса Ырымбур өлкәһе Медногорск ҡалаһына медицина училищеһына медсестра һөнәре буйынса уҡырға инә. Хеҙмәт юлын шул яҡтағы бер бәләкәй ауылда башлай ул. Ауылда медсестра халыҡтың ғаилә докторы ла бит ул, сөнки бөтә пациентарын тыуғандан алып ҡарай. Тормош елдәре Мәләүез районына алып килә уны. Белемен арттырыу маҡсаты менән Өфө медицина колледжында фельдшер-акушер һөнәрен үҙләштерә. Бөгөн Венера Фәтих ҡыҙы Тамъян һәм Ташлыкул ауылдары халҡының сәләмәтлеген һаҡлауға бөтә һәләтен, оҫталығын, белемен бирә. Ике ауылдың меңгә яҡын кешеһен хеҙмәтләндерә. Ауырыуҙар менән уртаҡ тел табыу, уларҙы аңлап, тәндәренә сихәт кенә бирмәй, йәндәренә лә шифа бирә Венера Ҡурманова. Уға иғтибарлы тыңлаусы ла булырға тура килә, сөнки бында килгән кешеләр шатлыҡтары һәм борсоған һорауҙары менән дә уртаҡлаша. Ауылға килеп эшләгән өсөн “Земский фельдшер” милли проекты буйынса аҡсалата ярҙам биргәндәр уға. “Ауылдарҙа яңы йорттар бәшмәк кеүек ҡалҡып сыға. Халыҡ бында тырышып, сәмләнеп донъя көтә. Ҡаланан йөрөп эшләһәм дә, бер ауырлығын тоймайым, бик тә ҡәнәғәтмен, 30 йыл ғүмерем ошо өлкәлә һиҙелмәй ҙә уҙған. Минең өсөн иң мөһиме - ауырыуҙы дауалауға ҡарағанда алдан киҫәтеү. Бының өсөн ваҡытында диспансеризация үтеү мотлаҡ”, - ти Венера Фәтих ҡыҙы. Изге күңелле ханымдың тормош биҙәге, йәшәү мәғәнәһе өс ҡыҙы бар. Олоһо Нурсилә - юғары белемле инженер, тормошҡа сығып Мәскәүҙә донъя көтә. Әсәһе юлын һайлаған Гөлнара медицина университетының 4-се курс студенты, янында ярҙамсыһы бәләкәс ҡыҙы Юлиә - К.Арыҫланов исемендәге башҡорт гимназияһының 7-се класс уҡыусыһы. Әсәһенең эштән ҡайтҡанын көтөп ала ул. Тыуған ауылы йыраҡ тип тормай, һәр ял һайын олоғайған атай-әсәһенең хәлен белергә юллана улар. Шулай, һәр кеше - үҙе бер донъя. Тәбиғәте менән барыһынан да ҡәнәғәт була белгән Венера Ҡурманова ошо көндәрҙә матур юбилейын билдәләй. Уға башҡаларға үҙе бүләк иткән сәләмәтлек, еңел булмаған эшендә уңыштар юлдаш булһын.

Башҡортостан Республикаһының Юстиция эштәре буйынса дәүләт комитеты хәбәр итеүенсә, әлеге ваҡытта республиканың ЗАГС бүлектәренә был көндә никах теркәү тураһында 362 ғариза бирелгән Шуның 99-ы – Өфөлә. Өйләнешеүселәр никахҡа инеү өсөн ошондай көндәрҙе алдан һайлай, матур һандарҙың тура килеүе бәхет нигеҙе булырына ышана. Өҫтәүенә уларҙы хәтерҙә ҡалдырыуы еңелерәк. Ләкин психологтар календарь даталарына түгел, ә бер-береңдең хис-тойғоларына иғтибарлыраҡ булырға кәңәш бирә, сөнки бәхетле һәм ныҡлы ғаиләнең нигеҙе — мөхәббәт, ихтирам, түҙемлек. Шуға ҡарамаҫтан, ЗАГС-тар был көндә лә, унан һуң килгән шәмбелә – 2020 йылдың 22 февралендә өйләнешергә теләүселәрҙе теркәргә әҙерләнә, тип бәйән ителә «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы сәхифәһендә. Шулай уҡ быйыл 20.03.20, 20.05.20, 20.06.20 даталары ла никахҡа инеү өсөн өсөн популяр булыр тип көтөлә. Читайте нас в © 2020 «Етегән». Ойоштороусылары: БР матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, БР «Башҡортостан Республикаһы» дәүләт унитар предприятиеһы. ПИ ТУ02-01521-се теркәү таныҡлығы Федерацияның Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар тармағына күҙәтеү хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы идараһынан 2016 йылдың 25-се мартында бирелде.

Тарихҡа күҙ һалһаң, Татарстан Республикаһының Иҫке Һөйөндөк ауылынан бер нисә ғаилә Ыҡ йылғаһы буйындағы тау итәгенә күсеп ултыра Тарихҡа күҙ һалһаң, Татарстан Республикаһының Иҫке Һөйөндөк ауылынан бер нисә ғаилә Ыҡ йылғаһы буйындағы тау итәгенә күсеп ултыра. Йорттар һалыу өсөн уларға урман киҫергә, көтөүлектәр өсөн болондарҙы үҙләштерергә, күперҙәр һәм юлдар булдырырға, Һөйөндөк исемендәге ауылға нигеҙ һалырға тура килә. Йылдар үтеү менән, ауыл йәмләнә, кешеләрҙең күп нәҫеле өсөн яҡын һәм тыуған ергә әйләнә. Егерме йыл элек, 80 йыллыҡ юбилейға йыйылғас, халыҡ ауылдың 100 йыллығын ҙурлап үткәрергә килеште. Байрамға әҙерлекте иртә яҙҙан башланыҡ. Юбилей уңайынан бик күп игелекле эштәр башҡарылды. Иҫке мәсет урынында Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан ауылдаштар иҫтәлегенә таҡтаташ урынлаштырылды. Һәйкәлгә аҡсаны халыҡ йыйҙы. Әммә ул ғына етмәне, район хакимиәтенә мөрәжәғәт иттек, һәм “Беҙҙең ауыл” проекты сиктәрендә изге эшкә аҡса бүлделәр. Риүәйәттәргә ҡарағанда, Һөйөндөк ауылының Изге шишмәһенә 100 йылдан артыҡ. Шифалы һыуға тип тирә-яҡ ауылдарҙан да килгәндәр. Әммә ваҡыт үтеү менән, шишмә ҡороно. Ауылдаштар инициативаһы менән шишмәне тергеҙҙек, нығыттыҡ, эргәһенә сәскәләр ултырттыҡ. “Реаль эштәр” проектында ҡатнашыу һөҙөмтәһендә шишмә ҡабат сылтырап аға башланы. Ауыл старостаһы Илдар Фәрхетдинов ойоштороу эштәрен үҙ өҫтөнә алды. Ауыл йәштәре өмәләрҙә һәм төҙөкләндереү эштәрендә лә әүҙем булды. Ауылдашыбыҙ Нәсих Сәләхов шәмбе өмәләрендә ҡатнашыу өсөн Аҙнаҡай ҡалаһынан отпуск алып ҡайтты. Мәғсүм Вәлиев, Амур Тимерғәлиев, Радик Сәйетов, Рәмил Харрасов һәм башҡалар ҙур ярҙам күрһәтте, ә Илдар Саниев, Минзәир Аҡмалов үҙ техникаларын үҙҙәре заправкалап, бөтә транспорт эштәрен башҡарҙы. Илсур Сәләхов, Фәтхетдиновтар ғаиләһе, Радик Ғәйнаншин һәм башҡалар ауылды төҙөкләндереү эшенә ҙур өлөш индерҙе. Уларға ҙур рәхмәт! Был сараны ойоштороуҙа һәм үткәреүҙә күп көс һалған Урманай ауыл биләмәһе башлығы Зөмәрә Зөбәйер ҡыҙы Хәлисоваға айырым рәхмәт. Район хакимиәтенә лә һәр яҡлап ярҙам күрһәткәне өсөн бик рәхмәтлебеҙ. Юбилей көндө һыу үткәргесте асыу тантанаһы булды. Таҡтаташ асыу – Бөйөк Ватан һуғышы ветерандарын һәм ҡатнашыусыларҙы иҫкә алырға меңдән ар-тыҡ кеше йыйылды. Артабан ваҡиға майҙанда дауам итте. Байрамды рәсми асыу ауыл биләмәһе башлығы З. Хәлисованың сығышынан башланды. Район етәкселеге исеменән Ф. Хәйбрахманов йылы сәләмләне һәм ҡотланы. Юбилейға илебеҙҙең төрлө төбәктәренән: Өфө, Ырымбур, Түбән Кама, Яр Саллы, Аҙнаҡай, Туймазы, Октябрьский ҡалаларынан һәм башҡа ерҙәрҙән ҡайтҡандар. Һәр кемгә лә яҡшы кәйеф бүләк иткән яҡташтарыбыҙ Резида Хәсәншина, Гөл-наз Кашаева, “Нур” театры артистары сығыштарын ҡунаҡтар яратып ҡараны. Аралашыуҙан алған тәьҫораттар, баш-ҡарылған эштәр өсөн шатланыу, ҡәнәғәтлек хисе барыһын да берләштерҙе. Тантананан алған тойғолар оҙаҡ һаҡланыр. Был сара яҡшы эштәр һәм яңы үрҙәр өсөн баҫҡыс, ауылдың артабанғы үҫешенә бер аҙым булһын ине. Читайте нас в © 2020 «Етегән». Ойоштороусылары: БР матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, БР «Башҡортостан Республикаһы» дәүләт унитар предприятиеһы. ПИ ТУ02-01521-се теркәү таныҡлығы Федерацияның Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар тармағына күҙәтеү хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы идараһынан 2016 йылдың 25-се мартында бирелде.

“Таврида” Бөтә Рәсәй мәҙәниәт һәм сәнғәт эшмәкәрҙәренең төбәк арт-резиденциялары проекттарын яҡлау конкурсы булды. 28 августа “Таврида” Бөтә Рәсәй мәҙәниәт һәм сәнғәт эшмәкәрҙәренең төбәк арт-резиденциялары проекттарын яҡлау конкурсы булды. Ул ике этапта уҙҙы. Рәсәй Президенты Хакимиәте етәксеһенең беренсе урынбаҫары Сергей Кириенко, Йәштәр эштәре буйынса федераль агентлыҡ белгестәре, шулай уҡ саҡырылған эксперттар алдында онлайн-трансляция режимында сығыш яһау ойошторолдо. Конкурста илдең 14 төбәге ҡатнашты, шуларҙың бишеһе грант алыуға өлгәште. Улар араһында Башҡортостан да бар. Отҡан грант аҡсалары (7,5 миллион һум) төбәктә ижади киңлектәрҙе үҫтереүгә тотоноласаҡ. Республикабыҙ командаһы әҙерләгән проектты урындағы йәштәр сәйәсәте һәм спорт министры Руслан Хәбибов тәҡдим итте, сығышының һуңында ул ҡумыҙҙа ла уйнап ишеттерҙе. “Арт-Квадрат” ҡала үҙәге майҙансығында “Урам театры һәм башҡарыу сәнғәтендә махсуслашҡан мәҙәни башланғыстарҙы үҫтереү үҙәге” тигән проектҡа өс йүнәлеш индерелгән: “Арт-Академияһы” уҙғарыу, “Matur” multi-лабораторияһы булдырыу һәм “Арт-Квадрат” мобиль ҡушымтаһы эшләү. “Арт резиденция” – Өфөнөң ижади йәштәрен йыйған майҙансыҡ. Баш ҡалала үҙәк урам театр һәм башҡарыу сәнғәтендә махсуслашҡан буласаҡ, был киләсәктә Өфөгә төбәк-ара кимәлгә сығырға, талантлы һәм креатив йәштәрҙе йәлеп итеү үҙәгенә әйләнергә ярҙам итәсәк”, - тип билдәләй арт-резиденция авторҙарының береһе Вито Сабиров. Фото: “Башинформ". Автор: Миләүшә Сайтакова https://bash.rbsmi.ru/articles/-bi-t-m-m-ni-t/Bash-ortostan-a--7-5-million-um-431963/ Читайте нас в Ижтимағи-сәйәси гәзит. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының "Башҡортостан Республикаһы" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ № ТУ 02 - 01391 от 12 августа 2015 г. выдано Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Главный редактор Имангулова М.Г.

Илһөйәрлек рухы һүҙҙәрендә генә түгел, йәшәйештәрендә сағылған дан ғаиләләр бар. Шундайҙарҙың береһе ул Самаҙы ауылында йәшәгән Байгилдиндар. Илһөйәрлек рухы һүҙҙәрендә генә түгел, йәшәйештәрендә сағылған дан ғаиләләр бар. Самаҙы ауылы хеҙмәт ветерандары Мәрфүзә һәм Ҡасим Байгилдиндарҙың дүрт улы ла тыуған ауылында төпләнгән, беҙ уларҙың өсөнсө улдары Баязит йортонда туҡталдыҡ. Бер тирәлә көн күреүҙең ыңғай яҡтары бихисап, егеттәр бөтмәҫ-төкәнмәҫ ауыл эштәрен күмәк көс менән атҡарып сыға, килендәштәр үҙ-ара килешеп йәшәй. Миңсара һәм Баязит Байгилдиндар иһә ихлас аралаша белеүҙәре, ҡунаҡсыллыҡтары, уңғанлыҡтары, тормоштоң һәр хәл-торошонан тик ыңғай яҡтар күрә белеүҙәре, тормош яратыуҙары менән һәр кешенең күңелен яулай. Йорттары ла бында ысын хужалар йәшәүен раҫлап, йылы, ҡотло, йәмле. Бындай ырыҫлы ояны барлыҡҡа килтереү бер-береһен аңлап йәшәгән хужа менән хужабикәгә еңелдән килмәгән. Шулай ҙа зарланыу, һуҡраныу уларға хас ғәҙәт түгел. – Биш йәшемдә генә әсәйһеҙ, ғөмүмән, әсәй-атай наҙынан иртә ҡалһам да, артабанғы тормошомда, әлеге көндә үҙемде бәхетле һанайым, ышаныслы тормош юлдашым, аҡыллы балаларым, бөртөкләп йыйған донъябыҙ, яратҡан эшебеҙ, яҡшы ауылдаштарыбыҙ бар, – ти Миңсара. Байгилдиндар менән хужабикәнең бер туған һеңлеһе, бала саҡтан һаулыҡ мөмкинлектәре сикләнгән Сәлимә егерме өс йыл бергә йәшәй. Баязит Ватан алдындағы һалдатлыҡ бурысын үтәгәндән һуң хужалыҡ тарҡалғансы урындағы “Дружба” колхозында механизатор булып, Миңсара төрлө эштәрҙә эшләй. 1992 йылда ике йәш йөрәк законлы никахҡа тора, туй үткәрә. 1998 йылдан ҡулы аш-һыуға оҫта ҡатын мәктәптә ашнаҡсы булып хеҙмәт юлын дауам итә, әле лә балаларҙы яғымлы йөҙө, тәмле һыйы менән ҡыуандыра. Баязит быйылға тиклем газ ҡаҙанлығы операторы булған. Байгилдиндарҙың икеһе лә ныҡ тырыш, үҙҙәренең өс улын мохтажһыҙлыҡта уҡытыу өсөн бар көстәрен һалалар. Баязит тракторы менән йылдың һәр миҙгелендә кәсеп итә, йәй буйына өс һыйырҙың һөтөн тапшырып, яҡшы ғына килем алып торғандар, хужабикә айына ике шәл бәйләп өлгөртөп тора, уны һатыу ҙа ғаилә янсығына тос өлөш булып ята. Мал-тыуарҙы, картуфлыҡты, баҡсаны йылдан-йыл арттыра баралар. Атай-әсәйҙәр һәр дәүерҙә балаларын уҡытырға, һөнәр алырға өндәргә ынтылған. Байгилдиндарҙың улдары тәртипле һәм уҡымышлы. Фидәил автотехникумды тамамлап, Мәскәүҙә эшләй, Ирәндек авиация университетының бишенсе курсында уҡый, Нургиз – аграр колледж курсанты. Ауыл ерендә мул тормошта йәшәү өсөн көндәлек түҙемлелек, зирәклек, егәрлелек, тапҡаныңды әрәм-шәрәм итмәү кәрәк. Балаларҙа ата-әсәнең донъя көтөүендә әүҙем ҡатнашып, үҙ аллы тормош көтөүгә яҡшы әҙерлекле булып үҫә. Өмбәт ҡыҙы Миңсара менән Самаҙы егете Баязиттың да һәр атҡан таңы хеҙмәттән башлана, афарин. Читайте нас в © "Ейәнсура таңдары" сайты, 2020 Гәзит Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында теркәлде. ПИ ТУ02-01355-се һанлы теркәү тураһында таныҡлыҡ 2015 йылдың 10 июлендә бирелгән.

Юлда ут ҡайтартҡыс жилетлы аттар, һыйырҙар күҙегеҙгә күренһә, аптырап ҡалмағыҙ. Бындай осраҡта тормозға баҫып өлгөргәндәр күлдәктә тыуғандар рәтендә. Юлда ут ҡайтартҡыс жилетлы аттар, һыйырҙар күҙегеҙгә күренһә, аптырап ҡалмағыҙ. Бындай осраҡта тормозға баҫып өлгөргәндәр күлдәктә тыуғандар рәтендә. Оҙаҡламай, ысынлап та, малға махсус кейем уйлап табыуҙары бар. Тик бына малына хужа була алмағандарҙы үҙгәртерме икән был? Баймаҡ районы хакимиәте башлығы Фәнис Әминев аттарға ут ҡайтарғыс таҫмалар беркетергә кәңәш иткән. Бындай аҙымдарға барырһың да шул, сөнки көтөүҙәр таралған көҙгө осорҙа юлдарҙа машиналарҙың мал бәрҙертеү осраҡтары бермә бер артты. Беҙҙең районда ла бындай күңелһеҙ хәлдәр булды.Үҙ ирке менән йөрөгән малдарҙың сәсеүлектәрҙе иҙеүе бер проблема булһа, юлдарҙағы фажиғәләр ниндәйҙер ҡаты саралар күреүҙе талап итә. Фото: Фәнис Әминев, Vk Читайте нас в Сайт общественно-политической газеты «Торатау» города Ишимбая и Ишимбайского района Регистрационный номер ПИ ТУ02-01361. Свидетельство выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан от 24.07.2015 г.

Рәсәйҙең һауа-десант ғәскәрҙәре – уның ғорурлығы, намыҫы һәм даны. 1930 йылдың 2 авгусында Воронеж эргәһендә донъяла беренсе тапҡыр парашют менән 12 кеше ырғый. Десант “Фарман-Голиаф” самолетынан төшөрөлә. Был көн Ҡыҙыл Армияның һауа-десант көстәре тыуған көн булараҡ тарихҡа инеп ҡалған. Һулдан уңға: Фаиз Искәндәров, Рәсим Ҡлысбаев. Бөйөк Ватан һуғышында һауа-десант ғәскәрҙәре яугирҙары ҡыйыу һуғышҡан. Оло Ыҡтамаҡ ауылында йәшәүсе Леонид Крючков һауа-десант көстәре составында һуғыш юлы үткән 28 десантсы-мәсетле тураһында материалдар һәм фотографиялар йыйып, район тарих-тыуған яҡты өйрәнеү музейына тапшырҙы. “Мәсетле тормошо”н уҡыусыларға ошо материалдарҙан өҙөктәр тәҡдим итәбеҙ. Оло Ыҡтамаҡ кешеһе Фаиз Искәндәров хәтирәләренән: “1943 йылдың февралендә йәш мәсетлеләр: Оло Ыҡтамаҡ ауылынан Валентин Зубарев, Григорий Крючков, Михаил һәм Николай Чухаревтар, Александр Ивакин, Һөләймәндән Зәбихулла Йомағужин, Әмирхан Хажиев, Мәғәфүр Хажиев, Ләмәҙтамаҡтан Ҡорбанов, Солйоғоттан Егор Крючков һәм Сабир Булатов, Мәсетленән Ишмөхәмәт Абдуллин, Йыһанур Йәрмөхәмәтов, Мәүлетбай Ғималов, Кесе Ыҡтамаҡтан Иван Ивакин, Крашенинников, Кудрявцев, Әләгәҙҙән Павел Гаврилов, Аҡанан Шамил Хөсәйенов, Рәсим Ҡлысбаев һәм башҡа күптәр Ҡыҙыл Армия сафына алынды. Был ваҡытҡа беҙгә әле 18 йәш тә юҡ ине. Хәрби әҙерлекте беҙ Краснохолм хәрби-пехота училищеһында үттек. Уны уҡып бөтөргә лә ирек бирмәйенсә беҙҙе Карел-Фин фронты составындағы һауа-десант бригадаһына яҙып ҡуйҙылар. Тәүге һуғыш һынауы Ленинград өлкәһендәге Свирь йыл-ғаһында дошман ҡамауын өҙөү ваҡытында булды. Беҙҙең артиллерия һөжүм итте, “Катюшалар” гөрһөлдәне, Свирь йылғаһының уң яҡ яры ялҡынланып янды, төтәне. Һөҙөмтәлә дошман оборонаһы тар-мар ителде. Еңеү беҙҙең яҡта ине, ләкин ул еңел бирелмәне. Свирҙәге Лодейное ҡалаһы эргәһендә һигеҙ туғандаш ҡәбере ята. Уларҙа өс мең ҡыйыу яугир ерләнгән, улар араһында беҙҙең яҡташтар ҙа бар”. Тайыш ауылынан икенсе бер десантсы Мансур Вәлиев нисек итеп дуҫтары Биктимер Ғарипов, Нуретдин Мөхәмәтшин, Мөғәфә Хужин һәм Мөғтәбәр Мостафин менән 1943 йылда Ҡыҙыл Армияға алынып, Быҙаулыҡ ҡалаһына ебәрелеүҙәре һәм 2-се Әстрхан хәрби-пехота училищеһы курсанттары булып китеүҙәрен иҫенә төшөрә. 4 ай уҡығандан һуң махсус комиссия буйсан, ныҡлы егеттәрҙе десант ғәскәрҙәренә һайлап ала башлай. Училищенан башҡалар менән бергә ете мәсетле 18-се һауа-десант бригадаһының шәхси составына индерелә, унда хеҙмәт тәүлек әйләнәһенә бара һәм дисциплина үтә лә ҡаты була. Гвардеец-десантсы Оло Ыҡтамаҡ ауылынан булған Федор Крючков үҙенең 1943 йылдың 20 ноябрендәге хатында түбәндәгеләрҙе яҙа: “Әсәй, мин 6 тапҡыр парашют менән һикер-ҙем. Һикереү буйынса һуңғы занятиелар декабрь һуңында булыр, моғайын”. Гвардия сержанты Федор Крючков 98-се Свирь гвардия уҡсылар дивизияһында 3-сө уҡсылар батальонында санитар сифатында һуғыша. 1945 йылдың мартында ул шәхси ҡораллы биш яралы һалдатты яу яланынан алып сыға, ә үҙе һәләк була. Десант ғәскәрҙәрендәге хеҙмәтен Оло Ыҡтамаҡ ауылынан Валентин Зубарев хәтеренә төшөрә: “Июндә, беҙҙе, училищелар курсанттарын Мәскәү эргәһендәге Яхрома ҡалаһына килтерҙеләр, унда десант бригадаһы формалаша ине. Бында беҙҙе десантсы сәнғәтенә: парашют менән һикерергә һәм ҡул көрәшенә өйрәттеләр”. Үрҙә атап үтелгән десантсы-мәсетлеләрҙең күптәре офицер званиеларына ҡәҙәр хеҙмәт итеп, еңеү менән әйләнеп ҡайтҡан.

"Мәғариф" милли проектына ярашлы “Ауыл уҡытыусыһы” программаһында ҡатнашыусылар өсөн электрон ресурс һәм эш урындары реестрын әҙерләй. "Мәғариф" милли проектына ярашлы “Ауыл уҡытыусыһы” программаһында ҡатнашыусылар өсөн электрон ресурс һәм эш урындары реестрын әҙерләй. Был хаҡта министр Ольга Васильева белдерҙе. “Һәр педагогтың программаның федераль йәки төбәк сайтына инеп, күсеп барырға уйлаған мәктәпте һайлау, уны ситтән тороп ҡарау, һайлап алыуҙы үтеү өсөн шарттар исемлеге менән танышыу һәм ғариза биреү мөмкинлеге бар”, — тине министр. Уның һүҙҙәренсә, программала ҡатнашырға теләгән кандидаттарҙың йәше сикләнмәгән — ауылдарҙа йәштәргә лә, тәжрибәле уҡытыу­сыларға шат булырҙар. Кандидат­тарҙың ғаризаларын Мәғариф министрлығы комиссияһы менән бергә махсус төбәк комиссияһы ҡарай. “Ауыл уҡытыусыһы” программаһын тормошҡа ашырыу 2020 йылдан башлана. Унда ауылға, эшселәр ҡасабаһына, ҡала тибындағы ҡасабаға, 50 меңгә тиклем кеше йәшәгән ҡалаға эшкә килгән (йәки күсеп килгән) уҡытыусыға 1 миллион һум күләмендә бер тапҡыр бирелә торған компенсация түләүҙе күҙ уңында тотола. Йәш уҡытыусыларҙың күптән түгел Ленинград өлкәһенең Выборг ҡалаһында уҙған “Педагог: һөнәр, булмыш, сәнғәт” Бөтә Рәсәй форумында билдәләп үтеүҙәренсә, ауыл, ҡасаба һәм халҡы 50 мең кешенән аҙыраҡ булған ҡалаларҙағы мәктәптәрҙә уҡытыусылар етешмәй. Күп кенә педагогтар 1,5 ставкаға эшләй һәм йыш ҡына бер нисәшәр предметтан уҡыта. Һөҙөмтәлә балаларҙың белем алыуының сифаты ла насарая, ауыл балаһының юғары уҡыу йортона инеү мөмкинлеге лә тарая. Халыҡ аҙ йәшәгән урындарҙағы мәктәптәргә уҡытыусыларҙың эшкә барыуын дәртләндереү башланғысы менән, билдәле булыуынса, Рәсәй Президенты Владимир Путин үҙенең Федераль Йыйылышҡа быйылғы Мөрәжәғәтнамәһендә сығыш яһағайны. Был ваҡиғаның артынса уҡ Программаның башланыу ваҡыты, финанслау мөмкинлектәре билдәләнде һәм ҡануниәткә тейешле үҙгәрештәр индерергә ҡушылды. #национальныепроекты#нацпроекты#региональныепроекты#регпроекты#нацпроектыБашкортостан Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Урал" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.

Беҙ күмәк инек. Урам тулы бала-саға. Бер төркөм сәпәмә туп уйнай. Хәҙергә әле ауылда резина туптар юҡ. Булһа шул бер-икелер. «Ҡымыҙник балалары» бүләк итеп ҡалдырып киткәндәре. Юҡ тип ҡул ҡаушырып ултырып булмай бит инде. Үҙебеҙ яһайбыҙ. Яҙ көнө һыйыр ябағаһы һыҙырылып ҡубып тора. Ана шул йөндән әүәләп яһаған туптар һәр өйҙә тиерлек бар. Икенсе төркөм ашыҡ һуға. Ашыҡ етерлек. Етерлек булһа ла бер кемдең дә оттораһы килмәй, ғәрләндерә. Хәрәмләшеүҙәр һиҙелһә, тауыш сығып китә. Иртә яҙҙан ырҙын артында уйҙым-уйҙым сиҙәм асыла. Шунда йыйылышып сығабыҙ ҙа, аяҡ кейемдәрен һалып ҡуйып, йәһәт-йәһәт кенә йүгерешеп алабыҙ. Йәһәтләмәһәң, аяҡ өшөй. Һиҙеп ҡалһалар, әсәйҙәр ҙә ҡурҡыта. Бына аяғың себешләһә, йәй буйына йөрөй алмай ятырһың әле, тиҙәр. Үрге ос Зәки ағай бәләкәй генә молотилка яһаған. Әрем йыйып алып барып һуҡтырып ҡарайбыҙ. Шөйлә орлоғон, һаламын айырып төшөрә. Көҙөн, ағас япраҡтары ҡойолғас, урамдың буйынан-буйына шар һуғалар. Быныһына беҙ ҡатнашмайбыҙ, ситтән генә ҡарап торабыҙ. Ап-арыу быуын нығытҡан ағайҙар уйнай. Һәр ҡайһыһының ҡулында суҡмар. Шар имән тамырынан үртәп яһалған. Ниндәй ҡеүәт менән тотонһалар ҙа ярылмай. Хәжғәли ағай бигерәк ғәйрәтләнеп һелтәнә. Мин уның эргәһенә барырға ҡурҡам. Приюттан ҡайтҡан тип һөйләйҙәр. Башында ялбыр йөнлө дүлмән бүрек. Үҙебеҙсә бер ауыҙ һүҙ белмәй, онотоп бөтөргән. Русса ғына һөйләшә. Беҙҙең Көрмәнкәй Дәүләкәнгә терәлеп торһа ла, бығаса ауылыбыҙҙа уның ише руссаны һыу урынына эскән кеше юҡ ине әле. Бала саҡ, терегөмөш шикелле, бик хәрәкәтсән бит. Һайт тигәнгә, тайт тип, осорға ғына тора. Энергияны баҫырға әмәл етерлек. Маҡтаулы һөнәр булмаһа ла, манма тиргә батып ауылдың бер осонан икенсе осона ат ҡараҡлы уйнап сабышабыҙ. Айырыуса шау-шыулыһы, хәлде алғаны – аҡтар-ҡыҙылдар һуғышы. Әүәл, ғәҙеллек өсөн, уҙаҡлашабыҙ. Юғиһә, аҡтар булырға бер кемдең ризалығы юҡ. Вәхит ағайымдың армиянан кейеп ҡайтҡан шлемы бар. Уны ҡыҙылдарҙың командирына кейҙерәбеҙ. Ахыр сиктә барыбер ҡыҙылдар еңә. Рәхәт, мәшәҡәтһеҙ бала саҡтың дәүере ҡыҫҡа. Күҙ асып-йомғансы ул ғүмер тарихына күсеп китә. Алмашҡа үҫмер саҡ, йәшлек килә. Былары ла бик мауыҡтырғыс икән. Хеҙмәт бурыстарың да һәлмәкләнә төшә. Яурынға тир бәреп сығармаған эш һанға һуғылмай. Өҫтә кейем-һалым да үҙгәрә. Башлап Аҫылбай бабай ике улына пальто алып бирҙе. Сиратлашып кейеп ҡарайбыҙ, һәммәбеҙгә килешә. Ап-арыу ҡалыная төшкән тауыш менән киске уйындарҙа йырға ҡушылаһың. Ғәзиз бабай тирәктәре эргәһенән күтәрелеп, Ыласын күле буйҙарына яңғырап торған йырҙарыбыҙҙа дошманға нәфрәт, Ватанды һөйөү хистәре үрелә. Иҫәпһеҙ күп йондоҙҙар менән нағышланған күк көмбәҙе аҫтында тәүге мөхәббәт ярала. Дөрөҫ, әле был тормош юлдашын табыу уҡ түгелдер. Шулай ҙа берәү бүтәндәрҙән яҡыныраҡ кеүек тойола башлаған мәл. Х. Атанғолов. (Аҙағы бар). Фото интернеттан алынды Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Балкантау" Зарегистрировано Управлением Федеральной службой по надзору законодательства в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ №ТУ02-01350 от 09 июля 2015 г.

Башҡортостанда 2020 йылда «Ауыл программаларын комплекслы үҫтереү» федераль программаһы эшләй башлай. Ул ағымдағы йылда тамамланған «Ауыл биләмәләрен тотороҡло үҫтереү» дәүләт программаһына алмашҡа килә. Республиканың Ауыл хужалығы министрлығы яңы программала ҡатнашырға әҙерләнгән, тип хәбәр иттеләр ведомствонан. Республикала 140 саҡрымдан ашыу газ торбаһы һәм 157 саҡрым һыу үткәргес төҙөүгә ғариза бирелгән. 40 ҡасаба – газ, 50-һе һыу менән тәьмин ителергә тейеш. Фото: Учалы районы Башҡортостанда 2020 йылда «Ауыл программаларын комплекслы үҫтереү» федераль программаһы эшләй башлай. Ул ағымдағы йылда тамамланған «Ауыл биләмәләрен тотороҡло үҫтереү» дәүләт программаһына алмашҡа килә. Республиканың Ауыл хужалығы министрлығы яңы программала ҡатнашырға әҙерләнгән, тип хәбәр иттеләр ведомствонан. Республикала 140 саҡрымдан ашыу газ торбаһы һәм 157 саҡрым һыу үткәргес төҙөүгә ғариза бирелгән. 40 ҡасаба – газ, 50-һе һыу менән тәьмин ителергә тейеш. Ауыл хужалығы министрлығы 1300-ҙән ашыу ғаиләнең торлаҡ шарттарын яҡшыртыуҙы субсидияларға, тораҡ пункттарҙы (яңы балалар һәм спорт майҙансыҡтары, скверҙар һәм ял зоналары һәм башҡалар) төҙөкләндереү буйынса 150-нән күберәк проектты ғәмәлгә ашырырға ниәтләй, 10-ға яҡын фельдшер-акушерлыҡ пункт төҙөү бурысы тора. http://www.bashinform.ru/news/1388129-v-bashkirii-na-sredstva-federalnogo-byudzheta-40-sel-obespechat-gazom-50-vodoy/ Читайте нас в Башҡортостан Республикаһы Күгәрсен районы "Мораҙым" ижтимағи-сәйәси гәзитенең рәсми сайты. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының "Башҡортостан Республикаһы" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында теркәлде. 2015 йылдың 12 авгусында бирелгән ПИ ТУ 02-01395-се һанлы теркәү тураһындағы таныҡлыҡ. Директор (баш мөхәррир) Ладыженко А.Ғ., "Мораҙым" гәзите мөхәррире вазифаһын башҡарыусы Р.И.Исҡужина.

ҡояш нурҙарының һүрәнәйеүе сәбәпле, Ерҙе XXI быуат урталарында глобаль һыуыныу көтә. Был фекер Рәсәй Фәндәр академияһының Баш (Пулково) обсерваторияһы хеҙмәткәре Х. Абдусаматовтыҡы. «Температураның глобаль төшөүе 1645 – 1705 йылдарҙа бөтә Европала, Төньяҡ Америкала һәм Гренландияла күҙәтелгән (был күренеш фәндә ҡояш әүҙемлегенең «Маундер минимумы» тип йөрөтөлә). Голландияла бөтә каналдарҙа ла һыу туңа, боҙлоҡтар һөжүме арҡаһында кешеләр Гренландияның бер өлөшөн ташлап китергә мәжбүр була. ҡояш нурҙарының һүрәнәйеүе сәбәпле, Ерҙе XXI быуат урталарында глобаль һыуыныу көтә. Был фекер Рәсәй Фәндәр академияһының Баш (Пулково) обсерваторияһы хеҙмәткәре Х. Абдусаматовтыҡы. «Температураның глобаль төшөүе 1645 – 1705 йылдарҙа бөтә Европала, Төньяҡ Америкала һәм Гренландияла күҙәтелгән (был күренеш фәндә ҡояш әүҙемлегенең «Маундер минимумы» тип йөрөтөлә). Голландияла бөтә каналдарҙа ла һыу туңа, боҙлоҡтар һөжүме арҡаһында кешеләр Гренландияның бер өлөшөн ташлап китергә мәжбүр була. ҡояш нурҙарының ун бер йыллыҡ һәм бер быуатлыҡ вариацияларының бер юлы һәм оҙайлы үҙгәреүе арҡаһында Ерҙә климат шарттары ла үҙгәрә, – ти Абдусаматов. – Анализдарҙан күренеүенсә, әле Ер глобаль йылыныуҙың иң юғары нөктәһендә. Артабан ҡояш нурҙарының һүрәнәйеүе арҡаһында Ерҙә температура аҡрынлап кәмейәсәк. XX быуатта ҡояштың әүҙемлеге көсәйеүенең Ерҙә климаттың глобаль үҙгәреүенә килтереүе аномаль күренеш түгел. Сөнки ундай хәлдәр элек тә күҙәтелгән. 2012 – 2013 йылдарҙа уҡ Ерҙең температураһы төшә башлаясаҡ. 2035 – 2045 йылдарҙа ҡояш нурҙары һүрәнәйеүе минимумға етеп, климатты глобаль һыуыныу көтә». Башҡа төрлө мәғлүмәттәр ҙә юҡ түгел. 1906 йылда февралдә уртаса температура –7,7 градус булһа, 1916 йылда иһә –2 градус ҡына. 1926 йылда температура –19,5 градусҡаса төшөп, тағы ла ун йылдан –22,4 градус тәшкил иткән. 1946 – 1986 йылдарҙа ла температура –12,9 градустан төшмәй, 2006 йылда уртаса –18 градус тәшкил иткән. Бындай шарттарҙа глобаль йылыныу тураһында фәлсәфә ҡылырға урын бармы? Астероидтар һөжүме Күҙәтеүҙәрҙән сығып, шуны әйтергә кәрәк: 1985 йылдан башлап планетаның активлығы ныҡлы кәмей, хатта иң көслө мәлдәрендә лә элекке ҡеүәтенә етмәй. 50-се йылдарҙан алып был күрһәткес 22 процентҡа түбәнәйҙе. Хәлде ҡояштың «ғәйебе» менән генә аңлатып булмай, уға атмосфераның төрлө туҙандар менән тулыуы ла булышлыҡ итә. Ғалимдар фекеренсә, ҡояштың әүҙемлеге кәмеп, Европала 1645 – 1715 йылдарҙа күҙәтелгән «Маундер минимумы»ның ҡабатланыуына килтереүе ихтимал. Әммә был ихтималлыҡ 8 процент самаһы ғына. Австралия, Канада һәм АҡШ тикшеренеүселәренең «Nature» журналында сыҡҡан мәҡәләһенә ярашлы, Ер орбитаһында емерелгән ҙур булмаған астероидтарҙан ҡалған саң да климатҡа ярайһы ҙур йоғонто яһай. Элек ни өсөндөр был хәл ғалимдар тарафынан баһаланып етмәгән һәм өйрәнелмәгән. Белгестәрҙе астероидтар Ергә килеп бәрелгәндән һуң булған күренеш нығыраҡ ҡыҙыҡһындырған. Сандио милли лабораторияһы таратҡан мәғлүмәттәргә ярашлы, 2004 йылдың 3 сентябрендә Антарктида яры буйында күҙәтелгән хәл бындай ҡарашты үҙгәртергә мәжбүр иткән. Әйләнәһе 10 метр самаһындағы астероидты АҡШ-тың Оборона министрлығы юлдаштары Ерҙән 75 километр бейеклектә күреп ҡала. Ә Энергетика министрлығының ядро хәүефһеҙлеге милли идаралығы датчиктары астероид тыуҙырған акустик тулҡындарҙы ла эләктерә. НАСА-ның мультиспектрометры иһә астероид тарҡалғандан һуң барлыҡҡа килгән болоттарҙы күҙәтә. Артабан ғалимдар был болоттоң нисек итеп ҡояш нурҙарын кире ҡағыуына шаһит була. Урман һәм махсус ҡоролмалар ҡоролоҡтан һаҡлай Рәсәй Фәндәр академияһының География институты директоры урынбаҫары, география фәндәре докторы А. Тишков, кеше антициклонға ҡаршы торорға һәләтһеҙ, әммә уның йоғонтоһон йомшарта ала, тигән фекерҙә. «Эш шунда, – ти ул «Известия» гәзите хәбәрсеһенә, – кеше эшмәкәрлеге арҡаһында ландшафт боҙолоу һауаның күсеп йөрөүенә йоғонто яһай. Антициклон эҙемтәләрен йомшартыу өсөн урмандар һәм күлдәрҙең майҙандарын киңәйтеү зарур. Был осраҡта тәбиғәттә һыу әйләнеше көсәйеп, атмосферала дым арта. Был хаҡта совет йәмәғәтселегенә 40-сы йылдарҙа уҡ яҡшы билдәле булып, ҡоролоҡҡа ҡаршы тороу өсөн күп итеп урман һыҙаттары ултыртылды. Шул арҡала ҡоролоҡ сигенде. Ә элек төҙөлөш өсөн сеймал алынған ҙур соҡорҙарҙа күлдәр хасил ителде. ҡыҙғанысҡа ҡаршы, бөгөнгө илебеҙҙә ағас күпләп ҡырҡылыу арҡаһында урман климатты тотороҡландырыу ролен үтәргә һәләтһеҙ. Хәҙер беҙгә кисекмәҫтән урман, уны янғындан һаҡлау хеҙмәтен яңынан тергеҙергә, тармаҡ хужалығын дәүләт ҡурсалауына алырға кәрәк. Быйылғы янғындар беҙгә иҡтисадты экологиянан айырып ҡарамаҫҡа ҙур һабаҡ бирҙе, һәм беҙ унан тейешле һығымта яһарға бурыслы». «Росгидромет»тың үҙәк аэрологик обсерваторияһының мәрхүм директоры А. Черников «КП» гәзите хәбәрсеһе менән уртаҡлашҡан мәғлүмәткә ҡарағанда, яһалма ямғыр яуҙырыу буйынса беҙҙә махсус ҡоролмалар уйлап табылып, 2000 йылдарға тиклем тәжрибәләр Кубанда үткәрелгән. Хатта үткән быуаттың 40-сы йылдарында профессор В. Оболенский етәкселегендәге Яһалма ямғыр институты ла ойошторолоп, ыңғай һөҙөмтәгә өлгәшкән. Ләкин аҙаҡ уға ҡул һелтәгәндәр. 90-сы йылдарға тиклем болоттарға йоғонто яһау буйынса ла ниндәйҙер тәжрибәләр үткәрелгән, әммә уныһын да ташлап ҡуйғандар. Ошо уҡ баҫма яҙып сығарған икенсе бер мәҡәләлә «Урания – 2М» яһалма ямғыр яуҙырыу ҡоролмаһы тураһында һүҙ бара. Күптән уйлап табылған был мөғжизә Новосибирск, Ульяновск, Ырымбур өлкәләрендә, ҡалмыҡстанда һәм ҡаҙағстанда һынау үткән. Проекттың башҡарма директоры И. Яковлев әйтеүенсә, ямғырҙы улар хатта Мароккола ла яуҙырып ҡарағандар. Шуныһы ғәжәп: 20 йыл элек авиакосмик белгес А. Смирнов уйлап тапҡан был ҡоролма Рәсәй өсөн кәрәк булмай сыҡҡан. Диңгеҙ ресурстарын яҡлау халыҡ-ара программаһы етәксеһе Г. Лундин фекеренсә, тәбиғәттә балансты тергеҙеү өсөн кәмендә 10 мең йыл кәрәк. «Кешелек, моғайын, хәүефһеҙ саҡтарға ҡайта алырлыҡ сикте үткәндер, – ти ул. – Әлбиттә, Ерҙе һаҡлаусы күҙгә күренмәгән ниндәйҙер билдәһеҙ механизм бар. Ул, күрәһең, углекислый газды «йәшерә». Әммә был хәл сикһеҙ дауам итә алмай. Мәҫәлән, Вашингтон штатындағы Изге Елена янартауы урғыла ҡалһа, уның аҫтындағы ҡайнап торған тоҡомдар бер нисә километрлыҡ ут «ауыҙы» барлыҡҡа килтерергә һәләтле. Эҙемтәләре һис кенә лә Венераныҡынан кәм булмаҫ. Рәсәйҙең Арктика өлөшөндәге азот закисы ла етди хәүеф менән янай. Уның күләме миллиондарса тонна иҫәпләнә. Ә бит ул сыға башлаһа, атмосферала 110 йыл һаҡланасаҡ». Аляскала климат ҡоралы һыналамы? Июлдә «Комсомольская правда» гәзите, Волга – Урал буйын солғап алған антициклондың тәбиғәтен аңлатырға тырышып, ҡушма Штаттар беҙгә ҡарата шундай ҡорал ҡуллана, тип яҙып сыҡҡайны. А. Волковтың интернет селтәрендә баҫылып сыҡҡан «Көн торошо үлемесле ҡоралға әүерелеүе ихтимал» тигән яҙмаһы ла ошоға ауаздаш. Ысынлап та, ун йыл элек АҡШ тикшеренеүселәре биргән фараз буйынса, 2025 йылға Америка хәрбиҙәренең көн торошона идара итә аласағы әйтелгәйне, ти ул. Имеш, тотош төбәктәр милитаристар ҡарамағында ҡаласаҡ. Миҫал рәүешендә АҡШ-тың Вьетнамда алып барған һуғышында төрлө химик реагенттар ҡулланып, партизандар базаларын муссон ямғырына дусар итеүе лә килтерелә. Һүҙ Пентагон тарафынан финансланған НААRP программаһы тураһында бара. Аляскалағы Анкоридж ҡалаһынан 250 саҡрым төньяҡ-көнсығышта урынлашҡан был объект 14 гектар майҙанды биләй. 180 антеннаның һәр береһе 22 метр бейеклектә, 360 радиотапшырғыс та бар. ҡайһы бер ғалимдар раҫлауынса, был «антенналар урманы», ысынлап та, ионосферала дауыл ҡуптарырға һәләтле, сөнки уның ҡеүәте 1,7 миллиард ватҡа етә. Ошо программаны төҙөүҙә ҡатнашҡан Б. Истлунд фекеренсә, был ҡеүәт Ерҙең байтаҡ өлөшөндә элемтәне боҙорға, көн торошон тәртипһеҙ үҙгәртергә мөмкинлек бирә. Канада иҡтисадсыһы һәм антиглобалисы М. Чоссудовскиҙың һүҙҙәренә ҡарағанда, НААRР программаһы өсөн миллиардтарса доллар бүленә. АҡШ Конгресы хатта уларҙың ңи өсөн бирелгәнен дә тикшереп тормай. Ысынлап та, проекттың Йыһанға йоғонтоһо билдәһеҙ. Ә бит ионосфераның бындай тикшеренеүҙәр арҡаһында боҙолоуы ла ихтимал. Ул саҡта беҙ ун километр бейеклектә ишек һәм тәҙрәләренән ел өрөп торған самолетта ултырыусы пассажирҙар хәлендә ҡалабыҙ. Шул уҡ ваҡытта төрлө интернет-форумдарҙа төрлө стихия ҡазаларының тап НААRР программаһы арҡаһында сығыуы хаҡында фекерҙәрҙе күп ишетергә тура килә. Төньяҡ Кореяла 90-сы йылдар уртаһында ҡоторонған ҡоролоҡ, артабан һыу баҫыу, Иран, Ираҡ, Сүриә һәм Афғанстандағы ауыр эҙемтәле ҡоролоҡ был фекерҙе иҫбатлай кеүек. 1997 йылда НААRР cтанцияһы эш башлау менән донъяла төрлө ғәрәсәттәр башланды, тип үҙ ҡарашы менән уртаҡлаша МДУ-ның физика факультеты ғилми хеҙмәткәре Г. Васильев. Улар рәтенә гәзит 1997 – 1998 йылдарҙа «Эль-Ниньо» дауылының ҡотороноуынан 20 миллиард долларлыҡ зыян күрелеүе, 1999 йылда Төркиәлә ер тетрәп, 20 мең кешенең һәләк булыуы, 2003 йылда «Изабелла» дауылы – меңдәрсә, 2006 йылда Суматра утрауының көнсығыш ярында ер тетрәү – 300 меңләп, 2005 йылда Пакстанда ер тетрәүҙең 100 мең кешене алып китеүе һәм быйыл Исландиялағы Эйяфьятлайокудль вулканы урғылып, Европаны «тере ҡулһыҙ» ҡалдырыуы кеүек ҡазаларҙы атай. Элекке хәрби синоптик Н. Караваевтың «КП»-ла баҫылған аңлатмаһынан күренеүенсә, АҡШ хәрбиҙәре, ысынлап та, көн торошона йоғонто яһау, хатта буйһондороу буйынса 2025 йылға тиклем башҡарыласаҡ эштәр программаһына эйә. Үҙ фекерен раҫлау өсөн Караваев шундай мәғлүмәт килтерә: Мәскәүҙә эҫелек 35 – 36 градусҡа еткәндә, Берлинда – 18, Варшавала – 25, Парижда ни бары 20 градус ине. Урта Азиянан эҫе һауа «һурған» бындай антициклондың Рәсәйҙә бер ҡасан да күҙәтелгәне юҡ. Эҫелек башланыр алдынан американдар Йыһанға лазер ҡораллы осоусыһыҙ Х-37В карабын ебәрҙе. Һөҙөмтәлә 90 – 600 километр бейеклектә термосферала атмосфера ҡапыл үҙгәреп, эҫелек барлыҡҡа килде. Ә осоусыһыҙ карап иһә Ергә 270 тәүлектән һуң ғына әйләнеп ҡайтасаҡ. «Росгидромет»тың Геофизика институты директоры, профессор В. Лапшин фекеренсә, американдарҙың климатты үҙгәртә алыуы – буш һүҙ. «Эҫелектән ҡушма Штаттар халҡы үҙе яфа сигә, – ти ул. – Тәүҙә улар үҙҙәрен һәләк итә, артабан – беҙҙеме? Бөгөн Рәсәйҙең Европа өлөшөндә ҙур циклон тора – бары шул ғына!» «Һаҡланғанды – һаҡлармын» Кешелеккә ни бары 100 йыл йәшәргә ҡалды – был Австралиянан микробиология профессоры Ф. Феннер фекере. Уның раҫлауынса, хәҙерге цивилизация өсөн XXI быуат һуңғыһы буласаҡ. Бындай һығымтаһын ғалим, Ер шарында кеше бик күп, һәм ул саманан тыш ҡуллана, тигән тезисы менән нигеҙләй. Кешелектең ихтыяжы туҡтауһыҙ артыу экологик һәләкәттәргә килтереп, яҡын арала климат ҡырҡа үҙгәрәсәк. Хәҙерге кешенең экологик системаға йоғонтоһон Феннер Ергә ҙур кометаның аҡрынлап бәрелеүе менән сағыштыра. «Хәлде төҙәтеп булмаясаҡ, – ти микробиолог, – кешегә үҙ яҙмышына буйһонорға ғына ҡала». Тимәк, ахырызаман яҡынлаша? «Известия-наука»ның күҙаллауы буйынса, бер нисә сценарий бар. 1. Глобаль йылыныу һөҙөмтәһендә боҙлоҡтар иреүҙең туфан ҡалҡыуына килтереүе ихтимал. Ғалимдар фекеренсә, Ерҙең өстән бер өлөшө һыу аҫтында ҡалыу кешелек өсөн етди хәүеф тыуҙырасаҡ. 2. Озон ҡатламы йоҡарыу ҙа Ерҙең көслө радиацияға дусар ителеү ихтималлығын көсәйтә. Ундай шарттарҙа, әлбиттә, кешене һәләкәт көтә. 3. Ергә бынан 65 миллион йыл элекке кеүек метеорит килеп бәрелеү ихтималлығы ла бар. Тәүге вариант буйынса кешеләргә тәүтормош йәмғиәт ҡоролошонан башларға тура килһә, икенсеһе буйынса Ерҙең тарҡалып, Йыһан туҙанына әүерелеү хәүефе һаҡлана. 4. ҡояштың йылытыуҙан туҡтауы. Тик был күренеште 10 миллиард йыл көтөргә кәрәк. 5. Ерҙең сит планета кешеләре тарафынан баҫып алыныуы. Әлегә был фаразды бер кем дә иҫбатлай йәки кире ҡаға алмай. 6. Кешелектең үҙ-үҙен юҡ итеүе. Был фараз бер аҙ ышандыра. Әйтәйек, өсөнсө донъя һуғышы йәки Чернобылгә тиң фажиғә. Башҡа фараздар ҙа бар, ләкин улар ышандырыу һәләтенә эйә түгел. Ерҙә йәшәү мөмкинлеге бөтөү менән кешелекте ни көтөүе тураһында фараздар ҙа күренгеләй. 15 йылдар элек «Независимая газета»ла ошондай хәл була ҡалһа, Марсты кеше йәшәрлек хәлгә килтереү буйынса АҡШ-та махсус программа эшләнеүе тураһында яҙғайнылар. ҡушма Штаттар «ҡыҙыл планета»ны ентеклерәк өйрәнеү өсөн космик станциялар ебәреүен дауам итә. Береһе – юлда, икенсеһе декабрҙә сәфәргә сығып, кәрәкле мәғлүмәттәр ебәрер, тигән өмөт бар. Әйткәндәй, 2009 йылдың 16 июнендә Mail.ru агентлығы, АҡШ-тың Марс аномалияларын өйрәнеү йәмғиәте президенты Э. Безиагоға һылтанып, «ҡыҙыл планета»ла әле лә тормош барлығы хаҡында хәбәр итте. «Sprit марсоходынан алынған һүрәттәрҙә, – ти ул, – кеше йәшәгән торлаҡ, культ ҡоролмалары, хатта кешеләр (ни сәбәптәндер улар биш төрлө. – М. Х.), Ерҙә әле йәки ҡасандыр йәшәгән хайуандар күренә». Безиаго раҫлауынса, Марста ҡасандыр Боронғо Мысырҙағы кеүек тормош булған. 11,5 мең йыл элек Атлантиданы ер йөҙөнән юйған һәләкәт Марста барлыҡ тереклекте юҡҡа сығарған. Хәҙер экологик хәл унда аҡрынлап тергеҙелә, ләкин сит кешеләрҙең ҡыҫылыуы быға ҡамасаулауы ихтимал. Шуға күрә ғалим АҡШ менән Рәсәйҙе Марста тикшеренеүҙәр үткәреүҙән тыйылырға саҡыра. Йыш ҡына стихиялы күренештәр тураһында алдан иҫкәртә алмаған метеорологтарҙы ла ғәйепләйҙәр. 2007 йылда, мәҫәлән, Мәскәүҙә торф ятҡылыҡтары янып киткәс, улар ҡаты тәнҡит утына эләкте. Оҙайлы ваҡытҡа прогноз биреү өсөн атмосфералағы ҡайһы бер процестар билдәһеҙ. Йөҙ йыл элек күҙәтелмәгән ғәрәсәттәрҙе алдан күреү өсөн тәжрибә лә, белем дә етмәй. Артабан беҙҙә экология етди боҙола. Архивтан күренеүенсә, элек циклондар төньяҡтан килгән. Урмандарҙың күпләп ҡырҡылыуы йылылыҡ алмашыныуға кире йоғонто яһай. Рыбинск һыу һаҡлағысын төҙөү ҙә циклондар йүнәлешен ҡырҡа үҙгәрткән. Эре ҡалалар ҙа йылылыҡ алмашыныуға төҙәтмә индерә. Шул уҡ ваҡытта беҙҙең метеохеҙмәттең үҙе ярҙамға мохтажлығын, моғайын, күптәр белмәйҙер ҙә. «Известия» гәзите хәбәр итеүенсә, 80-се йылдарҙа Арктикала көн торошон күҙәтеүсе ике кәмә-метеостанция йөрөһә, хәҙер берәү ҙә юҡ. Поляр станциялар ул саҡта йөҙгә етһә, хәҙер яртылаш кәм. Метеостанциялар селтәре, хеҙмәткәрҙәр иҫәбе, «Росгидромет»тың метеокараптары, метеоюлдаштар буйынса ла шундай уҡ хәл. Директор урынбаҫары В. Дядюченконың һүҙҙәренә ҡарағанда, 1979 йылда АҡШ-тан секундына 4 миллиард операция үткәрергә һәләтле суперкомпьютер һатып алынған-алыныуын, ләкин ул үҙенең ҡулланыу ваҡытын тултырған да инде. Америка компанияһына секундына 1 триллион операция үткәрергә һәләтле 18 миллион долларлыҡ яңы машинаға заказ бирелгән, тиҙәр. Ләкин ул да көн торошон бер аҙнанан артыҡҡа әйтә алмай, имеш. Рәсәй кеүек ҙур илдә метеоюлдаштар СССР заманында – өс, хәҙер берәү генә булыуы аптырарлыҡ. Евросоюздың, мәҫәлән, ике, Һиндостандың хатта – өс, ҡытайҙың – дүрт, кескәй генә Япония менән АҡШ-тың бишәр юлдашы бар. Шуны ла әйтергә кәрәк: метеоюлдаш донъяла беренсе булып СССР тарафынан 1967 йылда орбитаға сығарылған. Бер метеоюлдаш Европала 100 – 120 миллион доллар тора. Белгестәр фекеренсә, Рәсәйгә кәмендә өс поляр-орбиталь юлдаш, экваторҙа кәмендә ике геостационар юлдаш һәм, 2006 йылда ҡабул ителгән федераль космик программаға ярашлы, 13 метеоюлдаш осорорға кәрәк. Һуңғыһы әлегә берәү генә эшләй. Аҙаҡҡы 20 йылда метеостанция селтәре өстән бер өлөшкә кәмегән. 80-се йылдарҙа 40-лап карап төрлө тарафтарҙа йөҙөп мәғлүмәттәр йыйһа, бөгөн иһә берәү ҙә юҡ. Металл һынығына тапшырылмай ҡалған 13 судно Владивостокта, Санкт-Петербургта һәм Архангельскиҙа йөк ташып йөрөй. Аномаль ҡоролоҡ айҡанлы 12 августа Мәскәү хөкүмәте ҡала башлығы Ю. Лужковтың ауыл хужалығы ерҙәрен мелиорациялауҙы тергеҙеүгә бәйле башланғысы буйынса фекер алышты. «Ерҙәрҙе мелиорацияламай тороп, беҙ бер ҡасан да аҙыҡ-түлек менән тәьмин ителештә суверенитетҡа өлгәшә алмаясаҡбыҙ», – тип иҫәпләй Мәскәү башлығы. Быйылғы ҡоролоҡ һыу ятҡылыҡтарының ҡырҡа һайығыуына, ҡайһы берҙәренең юҡҡа сығыуына алып килде. Екатеринбург ҡалаһын туйындырып торған өс метр тәрәнлегендәге һыу ятҡылығы урынында бөгөн йәм-йәшел үлән үҫеп ултыра. Уралдың баш ҡалаһына һыуҙы хәҙер 160 километр алыҫлыҡтағы ҡариҙел йылғаһынан ҡыуҙыралар. Татарстан, ҡурған, Ырымбур өлкәләре халҡы ла һыуһыҙ интегә. Европалағы иң ҙур Куйбышев һыу һаҡлағысында һыу кимәле тәүлек һайын 3 – 5 сантиметрға түбәнәйә. Һыу ятҡылыҡтарын тейешле хәлгә килтереү өсөн 650 миллиард һум күләмендәге сығым кәрәк. «Российская газета» һәм «Комсомольская правда» гәзиттәрендә баҫылған билдәле урыҫ олигархының Ғәрәп әмирлектәрендәге курортта болоттар хасил иттереү өсөн ниндәйҙер тәжрибә алып барыуы хаҡындағы хәбәр үҙенең шаҡ ҡатырғыслығы менән һушты ала. Ә ни өсөн был әҙәм сығымдарҙы Рәсәй халҡын афәттән һаҡлау өсөн тотонмай? Ысынлап та, янғындарҙан һаҡланыу, ҡаза күргәндәргә матди ярҙам күрһәтеү йәһәтенән олигархтар бармаҡ та ҡыбырлатманы бит. ҡайһы илдә йәшәй һәм ниндәй гражданлыҡ бурыстары үтәй улар? Иң мөһиме, уларҙы был ярҙамға бер кем дә мәжбүр итмәй. Уҙып барған йәй килтергән финанс-иҡтисади һ. б. зыяндың күләме әлегә асыҡланмаған. Ул триллион һумдарға торошло. Юҡҡа сыҡҡан урмандар, торлаҡ йорттар, ҡороған йылға-күлдәр, янып-көйгән иген баҫыуҙары, баҡсалар, ирек­һеҙҙән бысаҡланған мал-мыуар… Был тиңдәшһеҙ күренеште «һынау» тип әйтергә тел әйләнмәй. Был – яза. Кешелектең тәбиғәткә килтергән тиңдәшһеҙ зыяны өсөн түләү. Әлбиттә, уларға күҙ йомоп, бер ни булмағандай, атмосфераға углекислый газды элеккенән дә күберәк сығарып, әүәлгесә меңдәрсә метр майҙанды асфальтҡа күмеп, урамдарға миллиондарса машина сығарып, йылға-күлдәрҙе ҡоротоп һ.б. йәшәүҙе артабан да дауам итергә мөмкин. Сөнки бер кем дә тыймай, тәртипкә саҡырмай. Әммә аҡылһыҙлыҡтан иң элек кеше үҙе зыян күрәсәк, әлеге йәй ише. Бәлки, тәбиғәткә ҡарата енәйәт ҡылыуҙан арынып, уйланырға әле һуң түгелдер? Климаттың артабан ниндәй буласағын өйрәнеү өсөн фәнгә иғтибарҙы арттырырға, ағастарҙы күберәк ултыртыу, һыу ятҡылыҡтарын таҙартыу, ҡалаларҙа экологик хәлде яҡшыртыуҙың башҡа сараларын хәстәрләргә.

Республиканың Урман хужалығы министрлығында теле-радио коммуникациялар һәм бәйләнеш өлкәһендә алдынғы компанияларҙың береһе менән видеоконференция форматында кәңәшмә үтте. #национальныепроекты #нацпроекты #региональныепроекты#регпроекты #нацпроектыБашкортостан #ВладимирПутин Республиканың Урман хужалығы министрлығында теле-радио коммуникациялар һәм бәйләнеш өлкәһендә алдынғы компанияларҙың береһе менән видеоконференция форматында кәңәшмә үтте. Унда урман хужалығы министры урынбаҫары Илгиз Фәтҡуллин, урманды һаҡлау һәм яҡлау бүлеге начальнигы Динил Әхмәтов, Урман янғындарын иҫкәртеү һәм һүндереү үҙәге директоры Айрат Йосопов ҡатнашты. Осрашыу барышында урман янғындарын, урман ҡануниәтен боҙғандарҙы асыҡлау, иҫкәртеү йүнәлешендә мәғлүмәт-һанлы технологияларҙы файҙаланыу һәм башҡа көнүҙәк мәсьәләләр тикшерелде. – Пилот проекты махсус видеокүҙәтеү һәм фото теркәү ҡорамалдарын файҙаланып, төтөн сыҡҡан һәм законһыҙ ағас ҡырҡҡан урындарҙы асыҡлауҙы күҙ уңында тота. Был сараларҙы файҙаланыу төтөн сыҡҡан урынды асыҡлау менән сара күреү, урынын билдәләү, көстәрҙе дөрөҫ ҡуйыуға булышлыҡ итәсәк, – ти урман хужалығы министры урынбаҫары Илгиз Фәтҡуллин. Әйткәндәй, "Экология" милли проекты сиктәрендә Башҡортостан 2019 йылдан "Урмандарҙы һаҡлау" федераль проектында ҡатнаша. Быйылғы йылда урманды һаҡлау, ҡырҡылған һәм янған участкаларҙа урманды тергеҙеү маҡсаттары алғы планға ҡуйыла. "Башҡортостан" (Р. Мусина) Фото: Башҡортостан Урман хужалығы министрлығынан. Читайте нас в Общественно-политическая газеты муниципального района Учалинский район Республики Башкортостан. Издается с 1991 года. Учредитель: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан и ГУП РБ Издательский дом "Республика Башкортостан". Свидетельство ПИ № ТУ02-01481. Издание зарегистрировано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 06 ноября 2015 г.