text
stringlengths 0
171k
|
|---|
Ćıxuxər zışıguḟıḵa uxuənığə |
Daxağəmrə qabzağəmrə ɫəpqım, ćıxum ya şənxabzəm şış zı ʔıhə inş. |
Ar qıdgurıʔuəu, duneymrə ṩıuəpsımrə pṩə yaxuətṩu, ćıxu ʔərıḵım dıxuəsaqıu dıpsəunır dətxənəmi di qalənş. |
Qaləxər zəʔuzəpəş, daxə ṩınım ehəḻa federalьnə programməm ipq itḵə yauxuə parkxəm yaşış zı ijıblağə yauxaş. |
Ar Həṯoẋuşoquəm i ćər zezıhə uəramımrə Moskovskəmrə zəpızıṩə zığəpsəxuᵽərş. |
Abı xeubıdə sabiyxəm ya jəguᵽəxər, sport utıkuxər, şhəž i mıhənə eɫıtauə yazınıquəxəm mıvə (metr zəbğuzənaṯəu 5300-rə), adreyxəm həfə ɫəgu (zı minım ṩiğu) iraʒaş. |
Teṯıshəᵽə daxəxər, žəşım ar qəzığənəxu lamᵽxər zıḟəɫ pqoxər, pẋənḵiy iʒıᵽəxər kuədu itş. |
Qıxəğəşıpẋəş uxuənığər şaṩım žıgxər qızərıramıupṩıḵar, aṯə nəğuəṩ ṩıᵽəxəm zərağəʔəpẋuar. |
«Sabiyxər qıṩəpšmə qışıpḵuhın, qışepšəḵın ṩıᵽə ğunəğuu diʔətəqımi, eğəleyauə dışıguḟıḵaş mı uxuənığəm, — žaʔə ğunəğu unəxəm şıpsəuxəm. |
— Ḟıṩə yaxudoṩ ar zi guqəḵxəmi, programməm ʔuəxur xəzığəhaxəmi, parkır zıxuey xuəzəu zıṩa ləⱬaḵuəxəmi». |
«Uimıʔəri zumıhəri zış», — žiʔaş adıgəm. |
Aṯə, uxuənığər zıxuey zərıxuağəzam xuədəu daxəu, faḟəu, eḵuu zezıhəfın ćıxuu qıṩəḵınu sıxueyt abı zışızığəpsəxu dətxənəri. |
BLIY Dayanə. |
ʔuṯıž Boris i duney teɫıjə |
Uou, si ɫəpq maṩəu |
guṩəm şızğaḟə, |
Zi ḟır zi ʔeyxəm |
qısxuguəmıx, |
Zəm xuboʔət uə si gur |
mo uafəm, |
Zəm ṩı qatiblḵə |
guğər yoʒıx. |
ʔu.B. |
Baʒəuəğuəm i 14 — 15-xəm Qəbərdey-Baɫqərım şeḵuəḵaş adıgəḻ ćərıʔuə ʔuṯıž Boris xuəğəpsa fəepɫ pšıhxər, zəxıhə guapəxər, ṩənığə konferencxər. |
Dauədapşəxər qızəʔuaxaş «ʔuṯıž Boris i duney» ḟəşığəm ṩətu Ɫəpq muzeym qışızərağəpəşa ğəɫəğuənığəmḵə. |
QBR-m Şənxabzəmḵə i ministerstvəm qıxiɫha ʔuəxuğuəxəm qrağəblağəri xətaş qalaşhəm, Kavkaz Işẋərəm i ṩınaɫəxəm şış ḻıḵuəxər, ʔuṯıžım i ʔədaqəṩəḵxər ḟıuə zıɫağuxər, i nıbⱬəğuḟu şıtaxər. |
Muzey bžəʔupəm Boris i ʔədaqəṩəḵxəm şış zıtet surətxər qışeğəuvəḵat. |
Ğəɫəğuənığər şeḵuəḵ pəšım ćıxur ṩəzmi, dətxənəmi nəpseyuə ʔuṯıžım i ʔədaqəṩəḵxər zəpipɫıhırt. |
Boris ğuapɫəm qıxiṩıḵa pḵığəxəm muzeym i pəš inır yaufəbğuat. |
Abıxəm, məğu qaru yaxəɫım yareyuə, uzəṩaubıdəri duney teɫıjə guərım uxašə. |
ʔədəbığərə sabırığəḵə, gupsəxuğuərə psə xuabağəḵə ğənṩa duneyş ar, gupsısə ṩənšəḵə zəḵərıšxəžauə. |
Ɫağunığə, nıbⱬəğuğə, ćıxuğə, xabzə, ḻənığə — ğaṩəm i ɫənıquə kuəd qızəṩaubıdə ʔuṯıžım i ləⱬığəxəm. |
Sıt i uasə: «Ⱬığə», «Həṯoẋuşoquə Qaziy», «Kušıkupş», «Guaşəğağ», «Andemırqan», «Mazağuə», «Ğaṩə», «Psısə», «Adıgə txıdə», «Unağuə» tepɫəğuəxər. |
Pḵığəxəm apxuədizu uzıʔəpızıšəu xəɫır zə epɫığuəḵə mıgurıʔuəğuəmi, iuⱬḵə sə zıxəsṩaş axər surət qudey mıẋuu, ʔuṯıžım i nəgu ṩəta, abı ḟıuə iɫağuu i gum şiẋuma adıgə duneym i tepɫəğuəu zərışıtır. |
Sıtu duneišxuət, iḵi duney teɫıjət ar! |
Ğəɫəğuənığəm şhəxuəu xağəhaş Boris i gušıʔə šaržxər, i spektaklxəm xəta ḻıẋuⱬxəm ya faşəu ezım zi tepɫə iubzıxužaxər. |
Pəšım şızəxuəhəsa ləⱬığəxəm zaşumığənṩu uepɫa iuⱬḵə, ʔuṯıžım ʔəṩağə nəẋışhəu ğaṩəm şiʔar bğənəxuənu qoguğuəḵ. |
Auə şıẋuḵi, apxuədə ʔəuⱬ eḵu qəzığəna ḻım daxağər ḟıuə zıɫağu, anədəɫxubzər zıḟəʔəḟ, ğaṩər zi ṩəşığuə psori zərızərišaḻər həqş. |
Ğəɫəğuənığər qızəʔuixri iriğəḵuəḵaş Ɫəpq muzeym i unafəṩ Nakuə Feliks. |
QBR-m i Pravitelьstvəm i Unafəṩım i quəʒə Ẋubiy Marat abı zıqrezıhəḻaxəm zaxuiğəzaş QBR-m i ʔətaşhə Ḵuəḵuə Kazbek qıbğədəḵ ḟəẋus psaɫəḵə: |
«Nobə də doğəɫaᵽə, adıgə ɫəpqım qıxəḵa ḻı ćərıʔuə ʔuṯıž Boris i fəepɫır. |
Qəbərdey-Baɫqər Respublikəm i intelligencəm i zəḟəḵxəmḵə qaxəş ćıxut ar, zəçiy in zıbğədəɫ ṩənığəḻt, žurnalistt, eğəjaḵuə bəlıht. |
Ar yaxətaş «Qəbərdey-šərjəsıbzə psaɫaɫər» zəxəzığəuvaxəm. |
Literaturəm i žanr kuədım eẋuḻəu şılaⱬərt ʔuṯıžır. |
Psom xuəmıdəu abı i ʔədaqəṩəḵxər yağəɫagərt qiğəsəbəp literaturə ʔəmalxəmrə i bzə quleymrə. |
Apxuədəş abı i gušıʔə daxəxəmrə satır ᵽasḵuəxəmrə. |
Boris i ʔədaqə qıṩəḵaş ćıxuxər, şənxabzə duneyr zığəᵽeytey ʔuəxuxəm yateuxua publicistikə ləⱬığəxər. |
Ar zi unafəṩu şıta «ʔuaşhəmaxuə» literaturə žurnalır ɫənıquə kuədḵə iriğəḟəḵuaş. |
ʔuṯıžım i zəḟəḵ inxər guɫıtənšə ẋuaqım, abı qıxuağəfəşaş «QBR-m i ćıxubə txaḵuə», «UF-m şənxabzəmḵə ṩıh ziʔə i ləⱬaḵuə» ćə ɫaᵽəxər. |
Auə şıẋuḵi, ezı txaḵuəm i dežḵə nəẋışhər ćıxubəm qıxuaʔə ḟıɫağunığərt. |
Də zərıtṩəşi, Boris ḟıuə yaɫağu i ʔədaqəṩəḵxəm ṩəupṩə in yaʔəş. |
Abı i ləⱬığəxəm yaxəɫ xuabağımrə qaru inımrə ijıri ḻəṩığuə kuədḵə ɫəpqır iğəxuabəu, irigušxuəu psəunuş». |
ʔuṯıž Boris teuxuauə a zəʔuṩəm psaɫə guapə şıžiʔaş Duneypso Adıgə Xasəm i thəmadə Səẋuroquə Həutiy. |
— Nobə dızəxuəzıšəsa ʔuṯıž Boris ɫəpqım xuiṩamrə xuiləⱬamrə ijıri ṩəx qıdgurıʔuənu, zəxətṩıḵınu ḟəş ṩığueyş. |
Zı ğaṩəm qriubıdəu a ḻım xuzəḟəḵar dğəṩəğuən, degupsısın, i psaɫəxəm qıtedğəzə-žurə dejəžın, i ləⱬığəxər ṩərıṩəu ṩətpşıtıḵıžın xuey ẋunuş. |
Abı i txığə nəẋ ćıḵu dıdəxəmi gupsısə šəṩa yaṩəɫş. |
Sə bıdəu si ḟəş məẋu di ṩənığəḻxər, şənxabzəm i ləⱬaḵuəxər Boris i dežḵə kuədrə zərıʔəbəžınur, abı i ʔədaqəṩəḵxər xəmıtu ɫəpqım zı ʔuəxui zı maxui zərıdimıxınur. |
Boris yaxətaş Duneypso Adıgə Xasəm i zəxəublaḵuəxəm, — žiʔəri, i psaɫəxəm ya ḵəuxıu, ʔuṯıžım i usə satırxəm yaşış qejaş Səẋuroquər. |
Zəʔuṩəm qışıpsəɫaş Gorьkiy Maksim i ćər zezıhə Literaturə institutım i eğəjaḵuə, usaḵuə ćərıʔuə Kullə Viktor. |
Abı žiʔaş Nalšık zıbžanərə qızərıḵuar, dapşəşi ḟəḟu qızərıtriğazər. |
Ɫəpq literaturəxəm zıuⱬınığə yağuətın papṩə qalaşhəm şrağəⱬa proektxəm, txaḵuəxəm ya mıhənəmrə, abıxəm ğuəgu etın zərıxueymrə teuxuauə şıtaş abı i qəpsəɫənığər. |
QBR-m şənxabzəmḵə i ministr Qumaxuə Muhədin qıxiğəşaş Boris sabiym xuədəu gu qabzərə enšəu zərışıtar. |
— ʔuṯıžım teuxuauə kuəd pxužıʔənuş, guqəḵıžxəri di maṩəqım, auə mı pəšım şıtɫağu ləⱬığəxəmrə a ḻım qıtxuiğəna ʔəuⱬ daxəxəmrə psaɫə psom ya şhəş. |
Si ḟəş ẋurqım Boris guapəu temıpsəɫıhıfınu mıbdež zıguər şıtu, sıt şhəḵə žıᵽəmə, ar psomi yaćıxu, ḟıuə yaɫağu. |
Ləⱬaḵuəšxuət, ćıxuğəšxuə zıxəɫt, gupsısəḵə teɫıjə ziʔət. |
Zı adıgə şıʔəxu, ʔuṯıž Boris i ćər duneym tetınuş, tetınuş abı di şənxabzəm xuiṩa xəɫhənığə inır, — žiʔaş Qumaxuəm. |
Boris i usə qıxəxaxəm abdež qışejaş Şojənćıḵu Aliy i ćər zezıhə Qəbərdey qəral dramə teatrım i artist pažəxər. |
ʔuṯıžım i psaɫəxər zıṩəɫ uərədxər yağəzəṩaş uərəjıʔaḵuə ćərıʔuəxəu Məremıquə Rezuan, Coḵıl Azəmət, Həqul Oksanə sımə. |
Fəepɫ pẋəbğu |
ʔuṯıž Boris şıpsəua unəm (Nalšık qalə) abı i fəepɫ pẋəbğu baʒəuəğuəm i 14-m ḟaʒaş. |
Boris xuaṩ pṩəm i şıhət naxuəş maxuəm i xuabəğuəmi uz zərıćaləm i guaṩəğuəmi qamığəuvıʔəu pṩanṯəm dəmıxuəu ćıxuxər qızərızəxuəsar. |
Pẋəbğur qızəʔuzıxınu zi pşərıɫxəmrə həṩəxəmrə ya mızaquəu, quažə žıⱬəxəm qiḵa ćıxu qızərıguəḵ kuəd şıpɫağurt abdež. |
Sıt şhəḵə? |
Boris i ʔəuⱬım pṩə xuaṩ, ar ya ğaṩəm şış ʔıhəu qaɫıtəri araş. |
ʔuṯıžım i ćəḵə zəxaša şığuə-ṩəž pəḵur qızəʔuixaş QBR-m şənxabzəmḵə i ministr Qumaxuə Muhədin. |
Ipəʔuəḵə qızəʔuaxa ğəɫəğuənığər qızərışıẋuam qıtriğəzəžu, abı žiʔaş, muzey pəšım ṩət «həuar» dətxənəmi zıxiṩən xueyuə qızəriɫıtər. |
— Pəžır žısʔənşi, nobəmi qızgurıʔuərqım Boris apxuədiz ləⱬığəm zərıpəɫəşar. |
Kuəd qıṩənaş, qıṩənauə ẋuari — durdılş. |
Nobə abı i fəepɫ pẋəbğu qızəʔudox, auə kuəd dıdə ṩaş ʔuṯıžım i ćər Qəbərdey-Baɫqərım i şənxabzə uəgum ezım zərıritxəžrə. |
Ɫəpqım şhəuzıh zərızıxuiṩım irinasıpıḟəu psəuaş ar, — žiʔaş Qumaxuəm. |
QBR-m i Txaḵuəxəm ya zəguhənığəm i thəmadə Beppaev Muṯalip žiʔaş ɫəpqım i txıdər, abı i bləḵar qıdəḵuətey ṩəbləm Boris i txığəxəmḵə qızəraṩəfınur, ʔuṯıžım xəmığuəşəžın ɫəuⱬ qızərinəḵauə qızəriɫıtər. |
DAX-m i thəmadə Səẋuroquə Həutiy abdež şıžiʔaş ɫəpqım qıxəḵa ćıxu ćərıʔuəxəm xuxəxauə Duneypso Adıgə Xasəm i xəṩaᵽəm şağəhəzır pḻanəpəm xuəfaşə dıdəu ʔuṯıž Boris i ćəri zərıxatxənur. |
Qızəxuəsaxəm ḟıṩə psaɫəḵə zaxuiğəzaş Boris ipẋu ʔuṯıž — Aḟəunə Dadiy. |
Boris i usə daxəxəmrə gušıʔə ḵəṩxəmrə abdež eḵu dıdəu qışejaş literaturə zəpeuəxəm qışıxəžanıḵa nıbⱬıṩə ćıḵuxər. |
Fəepɫ pẋəbğur Qumaxuə Muhədinrə ʔuṯıž Dadiyrə qızəʔuaxa iuⱬḵə, a blınım dež uʒ ğəğaxər şağəṯıɫaş. |
Pəžş, pṩəş txaḵuəm dežḵə apxuədə ʔuəxuğuər, auə, sə sızərepɫımḵə, abı xueyr txəmıtıžraqım, aṯə dəraş. |
1940 — 2008 iɫəs bžığəxər zıtet pẋəbğum qiğəɫağuər Boris şıpsəua zəmanım i zaquəqım, aṯə ɫəpq şənxabzəm nasıpıḟəu zışiɫıtəža, abı qaruuṩə qışıxıha ɫəẋənərş… |
«Guaşəmıdə həblər» — ṩərıṩəu |
Şojənćıḵu Aliy i ćər zezıhə Qəbərdey qəral dramə teatrım ʔuṯıž Boris i «Guaşəmıdə həblə» spektaklır baʒəuəğuəm i 14-m i pşıhəşhəm şağəɫəğuaş. |
Xət zımıṩəžır a spektaklır nəẋ ipəḵə şağəuvam ṩəupṩəu iʔamrə ar ćıxuxəm ḟıuə zəraɫəğuamrə?! |
Abı xətaxəm ya psaɫəxər žıʔəğuə ẋužauə nobəmi qrahəḵ. |
Pəžş, qemıḵuu qıpşıẋun, uzışıuḵıtə guərxəm uşrohəḻə abı, auə, araqə ğaṩər zərızəxəɫır. |
Qeḵurə bınır anəm eɫəpəuənu, fızım ḻır iğəšınənu e ćıxuẋur bzıɫxuğə unafə xuṩəpɫu şısınu?! |
Qeḵurqım! |
Mis a qemıḵuxərş ʔutıžım di nəm «qıṩiʔužır», dızriğəuaḻər, zəm-zəm iriğəleyuə qıpşıẋumi, apxuədəu qıtxətxəm zaqezığəćıxužır. |
Auə şıẋuḵi, ḟır em toḵuə, şhəž qiləⱬar guva-ṩəxami zəriğuətıžımḵi di gur ḟı eṩıž txaḵuəm. |
Abıḵə ʔuṯıžım i dramaturg qalənır qeẋuḻaş, ar zıxuitxa də di qalənır-şə?.. |
Spektaklım ṩiʒən i pə qixuəu QBR-m şənxabzəmḵə i ministr Qumaxuə Muhədin qızəxuəsaxəm ḟəẋus psaɫəḵə zaxuiğazəri, respublikəm qebləğa həṩə ɫaᵽəxər pəšım ṩəsxəm yariğəćıxuaş. |
Abı qışıpsəɫaş Adıgeym ṩıh ziʔə i surətıṩ, šıḵəpšınə ṩınım xuəʔəzə Ğuḵə Zamudin. |
— Qəbərdey-Baɫqərım şıpsəu adıgəxəm xuədə dıdəu ḵaxəmḵə şıpsəuxəmi ʔuṯıžır zıpaṩ şımıʔəu ḟıuə yaɫağu. |
End of preview. Expand
in Dataset Viewer.
YAML Metadata
Warning:
empty or missing yaml metadata in repo card
(https://huggingface.co/docs/hub/datasets-cards)
test
- Downloads last month
- 100