Datasets:
tyv
stringlengths 1
16.1k
⌀ | ru
stringlengths 1
13.4k
⌀ |
---|---|
доскууш | щит |
кадай | жена |
Ынчан чаш турган мен. | Тогда я был маленьким. |
Дең-дуң билир-дир мен. | Я смутно помню. |
Аалывыс Чээнэк унунда эрги чуртунга чыткан чүве. | Наш аал располагался на старой стоянке в русле Чээнека. |
Кыштаавыс дээрге кончуг кадыр дөштүң бажында ыжыкталы берген оңгарда болгай. | Наш зимник находился ведь в защищенном от ветра углублении на вершине очень крутого подъема. |
Та чеже ада-өгбе салгап келген чурт чүве, өдээ сүстүп, оңгар чыл келген тудум долуп, чоорту оргуланып орар. | Неизвестно, сколько поколений наследовала (эта) земля, навоза становилось все много, углубление, с каждым годом наполняясь, со временем выравнивается. |
Аалывыс артында кара чалым шөйлүп баткан. | Позади нашего аала тянулась вниз крутая неприступная скала. |
Ооң кырынга үне бергеш куду көөрге, чүрек сиилээр, куйга-баш адыңнаар. | Взобравшись на нее, когда смотришь вниз – сердце сильно бьется, голова кружится. |
Өөвүстүң чип-чиге артында кара туруг баарында куй бар чүве. | Прямо за нашей юртой перед отвесной скалой есть пещера. |
Харын куй-даа эвес, кайы шагдан хат үттеп каан хая-дыр ийин. | Конечно, даже не пещера, продырявленная некогда ветром скала ведь. |
Ырактан көөрге, кижи аксы-ла. | Смотришь издалека – словно человеческий рот. |
Бир катап олче дырбактанып үнгеш, какпа салып каан мен. | Однажды вскарабкавшись туда, я поставил капкан. |
Бичии чүве-дир ийин, күскеге күш чедер, улуг какпа салыр харыым кайда боор ийик. | Маленький ведь, осилит мышь, вряд ли у меня была возможность ставить большой капкан. |
Чогум чүге ону ыяап-ла орта сала бергенимни мынчага дээр безин билбес-тир мен. | До сих пор даже не знаю, почему именно я его туда поставил. |
Какпаны салырын салып кааш, эртен кезерин уттуп алган мен. | Поставив капкан, я забыл проверить наутро. |
Ындыг аңчы канчап турар боор. | Разве бывает такой охотник. |
Ам бодап көөрүмге, чөгенчиг-ле турган-дыр мен. | Сейчас думаю, ненадёжный я был. |
Мал-маганны одарже үндүрүпкен соонда, авам мырыңай дүъште барбага харлап чорааш алгыра берди. | После того, как выпустили скот на пастбище, мама моя почти в полдень, идя за снегом в кожаном вьючном мешке, вскрикнула. |
Оглум, Кызыл! | Сынок, Кызыл! |
Үттүг хая баарында куш ужуп чадап турар кандаай чүвел? | Что это такое, возле дырявой скалы птица не сможет взлететь? |
Дүүнгү какпамны сакты хонуп келгеш, дөштү өрү ужа-тура маңнап-ла үндүм. | Вспомнив про вчерашний капкан, я побежал то падая, то поднимаясь вверх по подъему. |
Көк суг дүштүм, хөрээм ханзып чор. | Я совсем взмок, в груди горело. |
Чүү деп чоор ол, чүзү-кандыызы, чалгынныг кужу-даа хамаан эвес, баштайгы олчам ышкажыл! | Неважно (что), какой (он), даже не важно, (что это) крылатая птица, ведь (это) моя первая добыча. |
Өө тынып чорааш чеде бээримге, какпамда бир-ле бора куш кактына берип-тир. | Когда я, задыхаясь, подошел, оказывается, в капкан попалась какая-то серая птица. |
Хирезин бодаарга, ол үттүг хаяга ыжыктанып дүннээр дээш, караңгыда кире берген боор. | Видимо, она попалась в темноте, (когда собиралась), защищаясь от ветра, переночевать в этой скале с углублением. |
Куйдан мүн-не ушта халый бергеш, какпаны ууп чадааш, ооң-биле шаанга киир ыймактажып, кадыр ийни оранчок кудулап бадып келген. | Как-то вылетев из пещеры, не смогла поднять капкан, повозившись с ним до состояния крайней усталости, спустилась далеко (вниз) крутого склона |
Изин көөрүмге, ындыг чорду. | Так было, когда я увидел след. |
Мен чеде бээримге, куш чалгыннарын херип, эңмек думчуу-биле какпаны соктап, дээрбек сарыг карактары чивеңейнип турду. | Когда я подошел, птица, размахивая крыльями, клевала изогнутым клювом капкан, круглые ее глаза сверкали. |
Өөрээнимни чүү дээр силер! | Не представляете, как я обрадовался! |
Ыяштап чоруй барган ачам келгеш, мени аажок мактаар боор: «Ёзулуг аңчы-дыр сен, оглум!» | Ушедший собирать дрова отец, придя, наверное, меня очень похвалит: «Сын мой, ты настоящий охотник!». |
Ийден узун хола-хараган сып алгаш, ооң-биле какпаны илбектеп чораааш, баштайгы олчамны өг чанынга эккелген мен. | Сорвав на склоне длинный караганник, цепляя им капкан, принес я свою первую добычу к юрте. |
Ам какпада кушту канчап соп алырын бодап турдум. | Сейчас я думал, как убить птицу в капкане. |
Ол хүн аалга чаңгыс-даа эр кижи турбаан. | В тот день не было в аале ни одного мужчины. |
Эккелген олчамны авам биле кырган-авам иелээ көрдүлер. | Моя мама и бабушка вдвоем посмотрели принесенную добычу. |
Дораан-на хартыга-дыр диди. | Сразу же сказали, что это ястреб. |
Эр кижи эзир, хартыга өлүрбес-даа диштилер. | Даже сказали, что мужчина не должен убивать орла, ястреба. |
Мен ол чугааны дыңнаар безин хөңнүм чок болду. | У меня даже желания не было слышать такой разговор. |
Шынында, оларны мен какпада кушту сокчуп бээр боор деп бодаан мен. | На самом деле, я думал, что они, возможно, помогут мне убить птицу в капкане. |
Ындыг чүве кайда боор, авам биле кырган-авам кушту салып чорудар дээш какпа-биле үрелдежип эгеледилер. | Да где уж там, мама и бабушка начали возиться с капканом, чтобы выпустить птицу. |
Мен дээрге аңаа дегбеңер, оода ачамны манаңар деп дилеп шаг болдум. | Я же долго упрашивал их, чтобы они не трогали, хотя бы дождались отца. |
Ох, баштайгы олчамны ачамга дыка-ла көргүзүксээн ийик мен! | Ох, я ведь очень хотел показать свою первую добычу отцу! |
Ачаң келгиже, хартыга өлүп каар, хинчек болур дишкеш, шаанга киир оралдажып тургаш, авам какпаның сывын базыптарга, баштайгы олчам чалгыннарын херипкеш, хиг-ле диди. | Сказав, что до тех пор, пока отец придет, ястреб умрет, будет мучением, до усталости провозившись, когда мама надавила на рычаг капкана, моя первая добыча, взмахнув крыльями, упорхнула. |
Хостуг куш чүү боор, шөлээн агаарынга баргаш, аал коданын бир дескингеш, кара туругларынче эсти берди. | Что же освобожденная птица, вылетев на свободный воздух, облетев один раз место, где находится аал, растворился в черных отвесных скалах. |
Баштайгы олчам шак ынчаар дириг хевээр ужуп чоруй барды. | Моя первая добыча так живым улетел. |
Сагыжым ол хүн сагыш эвес хүнзеди. | Тот день я провел, сильно переживая (букв. душа моя не душа). |
Кежээ ачам чедип келирге, болган херекти доп-дораан чугааладым. | Когда вечером пришел отец, я сразу же рассказал о случившемся. |
Ачам база, мен ышкаш, хомудаар боор деп бодаан мен. | Я думал, что отец, возможно, как и я, расстроится. |
Ачам таваар шайлап, таакпылап алгаш чугаалады: | Отец, неторопливо попив чая, покурив, сказал: |
Эки-дир, оглум. | Хорошо, сын мой. |
Эр кижиниң баштайгы олчазы агаарга чоргаар ужуп чоруур, оон буянныг кежик чок! | Первая добыча мужчины гордо витает в небе, не бывает удачи лучше этой! |
Ачамның ынчан кандыг кончуг угаанныг чугаалаанын харын мырыңай чоокта чаа билген мен. | Я только недавно понял, что отец тогда очень мудро сказал. |
Кирип болур бе? | Можно войти? |
Ийе, кириңер. | Да, войдите. |
Бээр эртиңер. | Пройдите сюда. |
Мынаар эртиңер. | Пройдите туда. |
Олуруңар | Садитесь |
Четтирдим | Спасибо |
Кандыг херектиг келдиңер? | По какому делу пришли? |
Чүү канчап тур сен? | Что ты делаешь? |
Кандыг айтырыглыг келдиңер? | По какому вопросу пришли? |
Кайыын келдиңер? | Откуда приехали? |
Кайы чер чурттуг силер? | Вы откуда родом? |
Кайда ажылдап турар силер? | Где вы работаете? |
Кажан келдиңер? | Когда приехали? |
Кажан келдиңер? | Когда пришли? |
Ам чаа келдим. | Только что приехал. |
Дүүн келдим. | Вчера приехал. |
Кадыыңар кандыг-дыр? | Как ваше здоровье? |
Четтирдим, эки-дир. | Спасибо, все хорошо. |
Бөгүн даштын чылыг-дыр бе? | Тепло ли сегодня на улице? |
Ийе, чылыг-дыр. | Да, тепло. |
Чок, соок-тур. | Нет, холодно. |
Катап кажан кирер силер? | Когда снова зайдете? |
Катап кажан келир силер? | Когда снова придете? |
Даарта кирер мен. | Зайду завтра. |
Даарта келир мен. | Приду завтра. |
Бир шак болгаш кирер мен. | Зайду через час. |
Бир шак болгаш келир мен. | Приду через час. |
Киргениңер дээш четтирдим. | Спасибо, что зашли. |
Келгениңер дээш четтирдим. | Спасибо, что пришли. |
Байырлыг | До свидания |
Байырлыг | Прощайте |
Таныжып көрүңер | Познакомьтесь, пожалуйста |
Адыңар кымыл? | Как вас зовут? |
Буруулуг болдум, силерниң адыңарны уткан-дыр мен. | Извините, я забыл, как вас зовут. |
Ооң ады кым ийик? | Как его зовут? |
Мээң адым | Меня зовут |
Ооң ады | Его зовут |
Бо кымыл? | Кто это? |
Кым чугаалаарыл? | Кто скажет? |
Кым келди? | Кто пришел? |
Бо чүл? | Что это? |
Чүү херегил? | Что надо? |
Чүү дидиңер? | Что вы сказали? |
Силерге байыр чедирип тур мен! | Поздравляю вас! |
Байырлал таварыштыр силерге байыр чедирип тур мен! | Поздравляю вас с праздником! |
Чаа чыл таварыштыр силерге байыр чедирип тур мен! | Поздравляю вас с Новым годом! |
Төрүттүнген хүнүңер таварыштыр силерге байыр чедирип тур мен! | Поздравляю вас с днем рождения! |
Тиилелгеңер-биле силерге байыр чедирерин чөпшээреп көрүңер! | Разрешите поздравить вас с победой! |
End of preview. Expand
in Data Studio
tyv-rus-200k data card
This data was collected via www.tyvan.ru platform by linguists, scientists, journalists, volunteers, etc. Actually here 296k rows. Almost 300k
Dataset Details
Dataset Description
- Curated by: Ali Kuzhuget (tech and data), Ondar Choygan (data) contributors
- Language(s) (NLP): Tyvan (Tuvan), Russian
- License:: CC BY 4.0.
Below is the brief information about the languages
Language | Language code on the website | ISO 639-3 | Glottolog |
---|---|---|---|
Tyvan | tyv |
tyv |
tuvi1240 |
Russian | rus |
rus |
russ1263 |
Dataset Sources
The dataset has been downloaded from www.tyvan.ru.
Uses
The dataset is intended to help humans and machines learn the low-resourced Tyvan (Tuvan) and Russian languages.
Dataset Structure
The dataset contains Tyvan-Russian paires.
Data row has the following fields:
tyv: str
: text in Tuvanru: str
: text in Russian (translate)
Dataset Creation
The dataset was curates as a source of machine translation training and other NLP tools. It consists donated and professional translations from books and websites. They have been downloaded from the www.tyvan.ru website and fined by Ali Kuzhuget. No additional filtering or postprocessing has been applied.
- Downloads last month
- 150