title
stringlengths 1
90
| url
stringlengths 31
120
| text
stringlengths 0
504k
|
|---|---|---|
జమ్మూ కాశ్మీరు | https://te.wikipedia.org/wiki/జమ్మూ_కాశ్మీరు | జమ్మూ కాశ్మీరు (Jammu and Kashmir), , కాశ్మీరీ:ज्वम त॒ कॅशीर, హిందీ:जम्मू और कश्मीर, ఉర్దూ:جموں و کشمیر) భారతదేశంలో ఉత్తరపుకొనన, హిమాలయ పర్వతసానువుల్లో ఒదిగిఉన్న కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు. దీనికి ఉత్తరాన, తూర్పున చైనా, పశ్చిమాన పాకిస్తాన్ దేశాలతో అంతర్జాతీయ సరిహద్దులున్నాయి. దక్షిణాన హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రముంది.2019 వరకు లడఖ్ జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రంలో ఒక ప్రాంతంగా ఉండేది. 2019 ఆగష్టులో భారత పార్లమెంటు 2019 అక్టోబరు 31 నుండి లడఖ్ ను మరొక కేంద్ర పరిపాలనా ప్రాంతంగా ప్రకటించింది. జమ్మూ కాశ్మీరు రాష్ట్రంలో 20 జిల్లాల ఉన్నాయి. గతంలో అంతర్భాగంగా ఉన్న లడఖ్ ప్రాంతాన్ని మరొక కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా విభజించారు.జమ్మూ కాశ్మీరు రాష్ట్ర శాసనసభలో ప్రస్తుతానికి 90 శాసనసభ నియోజకవర్గాలు ఉన్నాయి.
జమ్మూ కాశ్మీరు కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో రెండు విభాగాలున్నాయి.
జమ్ముూ విభాగం: ప్రధానంగా హిందువులు ఉన్న ప్రాంతం. రాజధాని నగరం పేరు "జమ్మూ ". జమ్ముూ నగరం మందిరాల నగరంగా ప్రసిద్ధం.ఈ విభాగంలో 10 జిల్లాలు ఉన్నాయి
కాశ్మీరు విభాగం: కనులకింపైన పర్వతశ్రేణులతోనూ, సెలయేర్లతోనూ, సరస్సులతోనూ భూతల స్వర్గంగా పేరు పొందింది.ఈ విభాగంలోని శ్రీనగర్ ముఖ్య నగరం, వేసవికాలపు రాజధాని. కాశ్మీరులో ముస్లిం మతస్తులు అధిక శాతంలో ఉన్నారు. రాజకీయంగా ఇది చాలా వివాదాస్పదమైన ప్రాంతం. భారతదేశం, పాకిస్తాన్ ల మధ్య రెండు యుద్ధాలకు కారణం. ఇప్పటికీ వేర్పాటు వాదం, ఉగ్రవాదం ఇక్కడ ప్రబలంగా ఉన్నాయి.ఈ విభాగంలో 10 జిల్లాలు ఉన్నాయి.
చరిత్ర
1586లో అక్బరు చక్రవర్తి సైన్యం "రాజా భగవాన్ దాస్" నాయకత్వంలో కాశ్మీరు పాలకుడు యూసుఫ్ ఖాన్‌ని ఓడించింది. ఆప్పుడు రాజా భగవాన్ దాస్ సోదరుడు "రామచంద్ర" ఆ ప్రాంతానికి అధికారిగా నియమితుడైనాడు. "కచవా జాట్" రాజపుత్ర జాతికి చెందిన అతను తమ కులదేవత "జమ్‌వాయి మాత" పేరుమీద "జమ్ము" నగరాన్ని స్థాపించాడు. ఇక్కడ స్థిరపడిన రాజపుత్రులను " డోగ్రా రాజపుత్రులు" అంటారు.దేవోత్పతన నాయక్‌ అంటే ఆలయాలను పడగొట్టే అధికారి అనే శాఖను ఏర్పాటు చేసిన ఏకైక భారతీయ పాలకుడు కాశ్మీరు రాజు హర్ష దేవుడు, కల్హణుడు రాసిన రాజతరంగిణి అనే గ్రంథంలో దేవోత్పతన నాయకుడనే ఉద్యోగి బాధ్యతలను వివరించాడు.
thumb|250px| 1900 కాలంనాటి జమ్ము-కాశ్మీరు మహారాజా చిత్రం
తరువాత 19వ శతాబ్దంలో రాజపుత్రులనుండి జమ్ముూ ప్రాంతం మహారాజా రంజిత్ సింగ్ పాలనలోకి వచ్చి, సిక్కు రాజ్యంలో భాగమయ్యింది. మళ్ళీ మహారాజా గులాబ్ సింగ్ నాయకత్వంలో ఇక్కడి అధికారాన్ని రాజపుత్రులు చేజిక్కించుకున్నారు. అతని కాలంలో కాశ్మీరు, లడక్, హుంజా, గిల్గిత్ ప్రాంతాలు కూడా జమ్ము రాజులవశమయ్యాయి. 1947లో మహారాజా హరిసింగ్ భారతదేశంలో విలీనం చేస్తూ ఇచ్చిన ఒప్పందంతో జమ్ము కాశ్మీరు స్వతంత్ర ప్రతిపత్తి కోల్పోయి భారతదేశంలో ఒక భాగమైంది.
భారత్, పాకిస్తాన్, చైనా దేశాలమధ్య కాశ్మీరువివాదం చాలా తీవ్రమైనది. భారత్, పాకిస్తాన్‌ల మధ్య జరిగిన మూడు యుద్ధాలకు (1947, 1965, 1999 (కార్గిల్) కాశ్మీరు వివాదమే కారణం. జమ్ము-కాశ్మీరు సంపూర్ణ రాష్ట్రం భారతదేశపు అంతర్గత భూభాగమని భారతదేశం వాదన. కాని మొత్తం రాష్ట్రంలో సగభాగం మాత్రమే ఇప్పుడు భారతదేశం ఆధీనంలో ఉంది. కాశ్మీరు లోయలో కొంత భాగం పాకిస్తాన్ అధీనంలో ఉంది. ఆక్సాయ్‌చిన్ ప్రాంతం చైనా అధీనంలో ఉంది.
భారతదేశం అధీనంలో ఉన్న కాశ్మీరు భాగాన్ని "భారతదేశం ఆక్రమించిన కాశ్మీరు" అనీ, పాకిస్తాన్ అధీనంలో ఉన్న కాశ్మీరు భాగాన్ని "స్వతంత్ర కాశ్మీరు" అనీ పాకిస్తాన్ వ్యవహరిస్తుంది.ఇక పాకిస్తాన్ అధీనంలోని కాశ్మీరు భాగాన్ని "పాకిస్తాన్ ఆక్రమించిన కాశ్మీరు" అని భారతదేశం వ్యవహరిస్తుంది.
పరిపాలన
thumb|250x250px|జమ్ము-కాశ్మీరు జెండా
భారతదేశంలోని మిగిలిన రాష్ట్రాలతో పోలిస్తే భారత రాజ్యాంగంలోని 370వ ప్రకరణం ప్రకారం జమ్ము-కాశ్మీరు రాష్ట్రానికి "ప్రత్యేక ప్రతిపత్తి" ఉంది. కాశ్మీరులోని ఒక వర్గం మరింత ప్రత్యేక అధికారాలు కావాలని వాదిస్తారు. కాశ్మీరులోని ముఖ్యమైన రాజకీయ పార్టీలు - జమ్ము-కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ , భారత జాతీయ కాంగ్రెస్, జమ్మూ-కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమొక్రాటిక్ పార్టీ. చాలా కాలం కశ్మీర్ నాయకుడు షేక్ అబ్దుల్లా నాయకత్వంతో కాశ్మీర్ రాజకీయాలు ముడివడి ఉన్నాయి. అతని అనంతరం అతని కుమారుడు ఫరూక్ అబ్దుల్లా నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ పార్టీకి నాయకుడు. ప్రస్తుతం (2006లో) భారత జాతీయ కాంగ్రెస్, జమ్ము-కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమొక్రాటిక్ పార్టీల సంకీర్ణ ప్రభుత్వం అధికారంలో ఉంది."ఒమర్ అబ్దుల్లా" తరువాత జమ్ము కాశ్మీర్ ముఖ్యమంత్రిగా పీపుల్స్ డెమెక్రటిక్ పార్టీ అధినేత "ముఫ్తి మహమ్మద్ సయ్యిద్ " బీజెపితో కలిసి సంకీర్ణ ప్రభుత్వం 2015 మార్చి 1 న బాధ్యతలు స్వీకరించారు. 2016 జనవరి 7 న ఆరోగ్యం విషమించడంతో మరణించారు.తరువాత ప్రభుత్వం ఏర్పడేంతవరకు గవర్నర్ పరిపాలనలో ఉంటుంది.
భౌగోళికం, వాతావరణం
జమ్ము-కాశ్మీరు నైఋతి భాగంలో వాతావరణం పొడిగా ఉంటుంది. మధ్య ప్రాంతంలో తేమతోకూడిన ఉష్ణ వాతావరణం ఉండగా, ఉత్తరభాగంలో వాతావరణం బాగా చల్లగా, తేమగా ఉంటుంది. కాశ్మీరు వాసుల జీవన విధానం అక్కడి భౌగీళిక, వాతావరణ పరిస్థితులకు అనుగుణంగా మలచుకొన్నారు.
ఆర్ధిక వ్యవస్థ
thumb|250x250px|మంచు కొడలతో నిండిన జమ్ము-కాశ్మీర్‌లో ప్రధాన రహదారుల నిర్మాణం చాలా కష్టం. ఈ ఫొటోలో కనిపించేది శ్రీనగర్ నుండి "లే"కు వెళ్ళే హైవేజమ్మూ-కాశ్మీర్ రాష్ట్రపు స్థూల ఆదాయం ప్రగతి క్రింది పట్టికలో చూపబడింది. ప్రభుత్వ గణాంకాలు. (కోట్ల రూపాయలలో)
సంవత్సరం రాష్ట్ర స్థూలాదాయం (కోట్ల రూపాయలు) 1980 1,186 1985 2,256 1990 3,614 1995 8,097 2000
వ్యవసాయం, పశువుల పెంపకం జమ్ము-కాశ్మీరు ఆర్థిక వ్యవస్థకు పట్టుగొమ్మలు. పరిశ్రమలు ప్రస్తుతం చాలా కొద్ది, కాని క్రమంగా, వేగంగా వృద్ధిపొందుతున్నాయి. 1989కు ముందు (సాయుధపోరాటం పెచ్చుపెరగకముందు) పర్యాటకరంగం జమ్ము-కాశ్మీరు ఆర్థిక వ్యవస్థలో కీలకమైనదిగా ఉండేది. తీవ్రవాదం వల్ల ఈ రంగం బాగా దెబ్బతిన్నది. అయినా జమ్ము, లడఖ్‌లు పర్యాటకులను ఇప్పటికీ బాగా ఆకర్షిస్తున్నాయి.
కాశ్మీర్ బుర్ర (విల్లో) అనే జాతి చెక్కనుండి తయారు చేసే క్రికెట్ బ్యాటులు మంచి నాణ్యమైనవని పేరు. ఇంకా కాశ్మీరు కుంకుమ పువ్వు కూడా ప్రసిద్ధం. ఇందులో ఎక్కువభాగం ఎగుమతి జరుగుతున్నది.
సంస్కృతి
thumb|250x250px| కాశ్మీరు సరస్సులలోను, నదులలోను "షికారా"లు, "పడవటిళ్ళు" (Houseboats) సాధారణంగా కన్పిస్తుంటాయి
thumb|250x250px| కాశ్మీరులో రహదారి ప్రక్కనున్న ఒక హిందూ మందిరం|ఎడమ
కాశ్మీరు జీవనవిధానంలో ప్రధాన లక్షణం, (మతంతో సంబంధంలేకుండా) శాంతి, నిదానం. వారి సహజీవన సంస్కృతివల్ల అన్ని మతాలు ఇరుగుపొరుగులో వర్ధిల్లాయి. ఉత్సవాలు, సంగీతం - ఇవి కాశ్మీరీలు అంతా కలసి పంచుకొనే సంప్రదాయాలు. ఆడ, మగల దుస్తులు రంగులమయం. కాశ్మీరు కవిత్వం, జానపదనృత్యాలు, హస్తకళలు బాగా వృద్ధి చెందాయి. వత్తల్ ప్రాంతంలో మగవారు చేసే "దుమ్హల్" నృత్యం, ఆడువారు చేసే "రోఫ్" నృత్యం బాగా పేరుపొందాయి.
'బుల్ బుల్ షా' అనే సూఫీసాధువు 'రించాన్' అనే బౌద్ధరాజును మహమ్మదీయ మతానికి మార్చడంతో కాశ్మీరులో ఇస్లాంమత ప్రభావం ఆరంభమైనదని చెప్పవచ్చును. కాశ్మీరులో ఇస్లాంమతాచరణలో సూఫీవిధానాలు బాగా ప్రబలంగా ఉన్నాయి. ఇది మిగిలిన దక్షీణ ఆసియాలోని ఇస్లాంమతాచారాలకంటె కాస్త భిన్నంగా కనిపిస్తుంది.
ఇంకా హిందూ, బౌద్ధ, సిక్కు మతాలు కూడా రాష్ట్రంలో గణనీయంగా ఉన్నాయి. ఉత్తరప్రాంతంలో కొద్దిమంది యూదు మతస్తులు ఉన్నారు. వీరు సిల్క్ రోడ్డు ద్వారా ఇజ్రాయిలు నుండి వలసవచ్చిఉండవచ్చును.
కాశ్మీరేతరులకు కాశ్మీరులో భూమి కొనుక్కొనే అవకాశం చట్టరీత్యా లేదు. కనుక ఈ సుందరప్రాంతంలో ఉండగోరిన పరాయి ప్రాంతపువారు "పడవటిళ్ళలో" (House Boats) ఉండటం ప్రత్యామ్నాయవిధానంగా అభివృద్ధి చెందింది. ముఖ్యంగా బ్రిటిష్ వారికాలంలో సైనికులు ఈ పద్ధతిని అవలంబించారు. ఇది క్రమంగా కాశ్మీరు జీవనవిధానంలో ఒక అవినాభావ భాగమైంది. ఇప్పుడు చాలామంది కాశ్మీరీలు, కాశ్మీరేతరులు ఈ పడవటిళ్ళల్లో ఉంటారు.
జన విస్తరణ
కాశ్మీరులోయలో మతాల గణాంకాలుముస్లిములు95%హిందువులు, ఇతరులు4% జమ్ములో మతాల గణాంకాలుముస్లింలు28%హిందువులు66%సిక్కులు, ఇతరులు4%ముస్లింలు44%బౌద్ధులు50%హిందువులు, ఇతరులు5%
జమ్ము-కాశ్మీరు మొత్తంలో సుమారు 70% ముస్లిములు. మిగిలినవారిలో బౌద్ధులు, హిందువులు, సిక్కులు ఉన్నారు. లడఖ్ ప్రాంతపు ప్రజలు ఇండో-టిబెటన్ జాతికి చెందినవారు. జమ్ము దక్షిణప్రాంత వాసులు తమ మూలాలు హర్యానా, పంజాబ్, రాజస్థాన్, ఢిల్లీ వంటి ప్రాంతాలలో ఉన్నాయని చెప్పుకుంటారు. 1941 వరకు కాశ్మీరు మొత్తం జనాభాలో 15%వరకు హిందువులు ఉండేవారు. 1947లో హిందువుల జనసంఖ్య 2,00,000-4,50,000 మధ్య అంచనా.for the full historical debate see Alexander Evans's ‘A departure from history: Kashmiri Pandits, 1990-2001’ Contemporary South Asia, Vol 11, 1 2002 p19-37) 1990 తరువాత పెచ్చుపెరిగిన తీవ్రవాదం వల్ల, హిందువులపై దాడులవల్ల అధికభాగం హిందువులు కాశ్మీరుప్రాంతాన్ని వదలి వలసపోవలసి వచ్చింది. ఇప్పుడు (2006లో) మొత్తం హిందూజనాభా 5,000-15,000 మధ్య ఉంటుందని అంచనా.
విభాగాలు
జమ్ము-కాశ్మీరులో మొత్తం 20 జిల్లాలు ఉన్నాయి. వాటిని జమ్మూ విభాగం 10 జిల్లాలు, కాశ్మీరు విభాగంగా 10 జిల్లాలు ఉన్నాయి.
జమ్మూ విభాగంలోని జిల్లాలు
కథువా , జమ్మూ, సంబా, ఉధంపూర్‌, రియాసీ, రాజౌరీ, పూంఛ్‌, దోడా, రంబాన్‌, కిష్త్‌వార్
కాశ్మీరు విభాగంలోని జిల్లాలు
అనంతనాగ్‌, కుల్గాం, పుల్వామా, షోపియన్ , బుద్గాం, గందర్బల్‌, బండిపోరా, బారాముల్లా, కుప్వారా, శ్రీనగర్,
పర్యాటక రంగం
750px|centre|thumb|శ్రీనగర్ నగరం, దాల్ సరస్సుల విశాల చిత్రం. కాశ్మీరు లోయ అందానికి భూతల స్వర్గంగా పేరు. "ప్రేమ యాత్రలకు బృందావనం, కాశ్మీరాలు ఏలనో" అని తెలుగు సినిమా పాట
కాశ్మీరును "భూతల స్వర్గం" అని అంటారు. 17వ శతాబ్దంలో మొఘల్ చక్రవర్తి షాజహాన్ దాల్ సరస్సు పైన పడవటింట్లోంచి చూస్తూ అక్కడి సౌందర్యానికి ముగ్ధుడై భూమిమీద స్వర్గం ఎక్కడైనా ఉంటే అది ఇక్కడే, ఇక్కడే అన్నాడు. కాశ్మీరులో ముఘల్ ఉద్యానవనాలు అందరినీ విశేషంగా ఆకర్షిస్తాయి. ముఘల్‌ఉద్యానవనాలు, శ్రీనగర్, గుల్‌మార్గ్, పహల్‌గాఁవ్ - ఇవి కాశ్మీరులో ముఖ్యమైన పర్యాటక స్థలాలు.
భారతదేశంలో పర్యాటకులకు కాశ్మీరు అన్నింటికంటే ప్రధానగమ్యంగా ఉండేది. కాని ఇటీవల విజృంభించిన ఉగ్రవాద కార్యకలాపాలవల్లా, శాంతిభద్రతల సమస్యలవల్లా పర్యాటకులు బాగా తగ్గిపోయారు.
కాశ్మీరు వివాదం, వేర్పాటువాదం, సాయుధ పోరాటం
1947 నాటికి జమ్మూ-కాశ్మీరు ముస్లిములు అధిక సంఖ్యలో ఉండి, హిందూరాజు పాలనలో ఉన్న రాజ సంస్థానం. భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యము వచ్చి, దేశ విభజన జరిగినప్పుడు భారతదేశంలో చేరాలో, పాకిస్తాన్‌లో చేరాలో కాశ్మీరు రాజు నిర్ణయించుకొనలేకపోయాడు. స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన కొద్ది రోజులకే పాకిస్తాన్ వాయువ్యప్రాంతపు పఠానుతెగలవారు సరిహద్దుదాటి కాశ్మీరులో ప్రవేశించారు. స్థానికులను ప్రేరేపించి కాశ్మీరును పాకిస్తాన్‌లో విలీనం చేయించాలని వారి వ్యూహం.
అప్పుడు కాశ్మీరు సంస్థానానికి సైనికబలం లేదు. శాంతిభద్రతలు క్షీణించి, అరాచకం ప్రబలుతున్న సమయంలో కాశ్మీరు రాజు భారతదేశం సహాయం అర్ధించాడు. తరువాత కాశ్మీరును భారతదేశంలో విలీనం చేయడానికి నిర్ణయించాడు. తత్ఫలితంగా నేషనల్ కాన్ఫరెన్సు నాయకుడు షేక్ అబ్దుల్లా కాశ్మీరు రాష్ట్రనాయకుడయ్యాడు.
thumb|300px| గోధుమ రంగులో నున్నభాగం భారతదేశం అధీనంలో ఉంది. వాయవ్యాన పచ్చని రంగులో ఉన్న భాగం పాకిస్తాన్ అధీనంలో ఉంది. ఈశాన్యాన చారలతో చూపబడిన ఆక్సాయ్‌చిన్ చైనా అధీనంలో ఉంది.
1948 జనవరిలో భారతసైన్యం కాశ్మీరులో ప్రవేశించి అరాచక మూకలను తరిమి, దానిని భారతదేశంలో భాగంగా చేసుకొంది. ఖంగుతిన్న పాకిస్తాన్ సైన్యం కాశ్మీరుపై దండెత్తింది. అప్పుడు జరిగిన మొదటి భారత-పాకిస్తాన్ యుద్ధం కొన్ని నెలలు తీవ్రంగా సాగింది. తరువాత జరిగిన యుద్ధవిరమణ ఒప్పందం ప్రకారం కొంత కాశ్మీరు భాగం పాకిస్తాన్ అధినంలో ఉండిపోయింది. ఈ భాగాన్ని పాకిస్తాన్ ఆక్రమిత కాశ్మీరు అని భారతదేశంలో అంటారు. అదే భాగాన్ని ఆజాద్ కాశ్మీరు అని పాకిస్తాన్‌లో అంటారు.
1962లో జరిగి భారత-చైనా యుద్ధంలో కాశ్మీరు ఈశాన్యభాగమైన ఆక్సాయ్ చిన్ భాగాన్ని చైనా ఆక్రమించింది. ఇది కూడా భారతదేశంలో భాగమేనని భారతదేశపు వాదన.
అప్పటినుండి భారతదేశం, పాకిస్తాన్‌ల మధ్య వైరానికి కాశ్మీరు ప్రధానకారణం. ప్రపంచంరాజకీయాలలో అత్యంత ప్రమాదకరమైన యుద్ధానికి దారితీయగల ప్రమాదం ఉన్నవాటిలో ఇదిఒకటి. ఇందుమూలంగా 1948లోను, 1965లోను భారత్-పాకిస్తాన్‌లమధ్య యుద్ధాలు జరిగాయి. (1971లో జరిగిన యుద్ధం బంగ్లాదేశ్ కారణంగా జరిగింది). మరల 1999లో కార్గిల్ ప్రాంతంలో జరిగిన సంఘర్షణ పూర్తిస్థాయి యుద్ధానికి పోకుండా నిలువరించబడింది.
కానీ కాశ్మీరులో ఏ ప్రాంతాన్నైనా వివాదాస్పద ప్రాంతం అనిగాని, పాకిస్తాన్‌లో భాగం అనిగాని చూపే ప్రచురణను భారతప్రభుత్వం బహిష్కరిస్తుంది.ban on the import of Encyclopædia Britannica CD-ROMs into India in 1998
1988-2000 మధ్య ఉగ్ర్రవాదం కాశ్మీరులో 45,000పైగా అమాయకుల ప్రాణాలను బలిగొన్నది. ఈ సంఖ్యను కొన్న సంస్థలు మరింత ఎక్కువని అంచనా వేస్తున్నాయి. 1990 నుండి పాకిస్తాన్‌ద్వారా శిక్షితులైన ఉగ్రవాదుల కార్యకలాపాలు ప్రబలాయి. అందువల్ల భారతసైన్యం కాశ్మీరులో నిరంతరంగా ప్రచ్ఛన్నయుద్ధం చేయవలసి వస్తుంది. సామాన్యులపై మిలిటరీవారి అత్యాచారాలగురించి తీవ్రమైన విమర్శలున్నాయి.Human Rights Watch report India: Impunity Fuels Conflict in Jammu and Kashmir (Abuses by Indian Army and Militants Continue, With Perpetrators Unpunished), .కాశ్మీర్ భారత్, పాకిస్థాన్‌లలో దేనికీ చెందకుండా, స్వతంత్రదేశంగా ఉండాలని లిబియా అధ్యక్షుడు గడాఫీ ఐక్యరాజ్య సమితి సర్వప్రతినిధి సభలో అన్నారు. (ఈనాడు 25.9.2009).
గిల్గిత్ - బాల్టిస్థాన్
కాశ్మీరులో భాగమైన గిల్గిత్-బాల్టిస్థాన్‌ను స్థానిక గిరిజనుల సాయంతో పాకిస్థాన్ 1947లో ఆక్రమించింది.ఇప్పటివరకూ ఈ భూభాగం ఎలాంటి ప్రజాస్వామ్యం లేకుండా పాకిస్థాన్ అధ్యక్షుడి ప్రత్యక్ష పాలనలో ఉంది.ఇప్పుడు ఈ భూభాగంపై వాస్తవ నియంత్రణాధికారాన్ని పాకిస్థాన్ చైనాకు అప్పగించింది.అరబ్బు దేశాలకు, చైనాకు మధ్య సిల్క్ రవాణా మార్గంలో గిల్గిత్-బాల్టిస్థాన్ భూభాగం ఉంది.పాక్ ఆక్రమిత కాశ్మీర్ పీఓకే ప్రజల స్వయం నిర్ణయాధికారం గురించి మాట్లాడిన పార్టీలన్నింటినీ ఎన్నికల్లో పాల్గొనకుండా బహిష్కరించడాన్ని భారత విదేశాంగ శాఖ తప్పు పట్టింది.పాకిస్థాన్‌లో పీఓకే విలీనాన్ని ఆమోదించని వారిని, వ్యతిరేక ప్రచారం నిర్వహించేవారిని ఎన్నికల్లో పాల్గొనకుండా బహిష్కరించవచ్చునన్న నిబంధన పీఓకే తాత్కాలిక రాజ్యాంగంలో ఉంది.జమ్మూ కాశ్మీర్ లో హిందూ మతస్తులని, ఉగ్ర వాదులు చంపుతున్నారు, గతంలో చాల మందిని 10,00,000 హిందూ మతస్తులని చంపినారు, ఉగ్ర వాదులుగా మారక పోతే ముస్లిం మతస్తులని కుడా చంపుతున్నారు . ముస్లిం మహిళలని రక్షణ లేదు.
ఇవి కూడా చూడండి
కాశ్మీరీ వంటకాలు
కాశ్మీరు వివాదం
శ్రీనివాస్ కుమార్ సిన్హా
మూలాలు
బయటి లింకులు
Official website of Government of Jammu and Kashmir, India
Kashmir Revisited Photogallery
Kashmir Newz, news and feature service from Jammu and Kashmir
Kashmir Herald
Kashmir Pictures Gallery
Anantnag Kashmir
Website about Jammu and Kashmir
Jammu Kashmir Ladakh Districts
Maps of Jammu and Kashmir
Jammu and Kashmir tourism department
Search for Jammu and Kashmir on Google News
Opinion piece, 13 Oct 2005, on the policies of Chief Minister Mufti Muhammad Sayeed
Quickstep or Kadam Taal?: The Elusive Search for Peace in Jammu and Kashmir U.S. Institute of Peace Report, March 2005
Proclamation of May 1, 1951 on Jammu & Kashmir Constituent Assembly by Yuvraj (Crown Prince) Karan Singh from the Official website of Government of Jammu and Kashmir, India
http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/5030514.stm
వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు
వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు
zh:克什米尔 |
ఛత్తీస్‌గఢ్ | https://te.wikipedia.org/wiki/ఛత్తీస్‌గఢ్ | ఛత్తీస్‌గఢ్ (छत्तीसगढ़), మధ్య భారతదేశంలోని ఒక రాష్ట్రం. ఇది 2000 నవంబర్ 1న మధ్య ప్రదేశ్ లోని 16 ఆగ్నేయ జిల్లాలతో యేర్పాటు చేయబడింది. రాయ్‌పుర్ రాష్ట్రానికి రాజధాని. ఛత్తీస్‌గఢ్‌కు వాయువ్యమున మధ్య ప్రదేశ్, పడమట మహారాష్ట్ర, దక్షిణాన తెలంగాణ , ఆంధ్ర ప్రదేశ్, తూర్పున ఒడిషా, ఈశాన్యాన జార్ఖండ్ , ఉత్తరాన ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్రములు సరిహద్దులుగా వున్నందున ఎక్కువ రాష్ట్రాలతో సరిహద్దులను కలిగిన రాష్ట్రం అని పేరు వచ్చింది. ఆంధ్రప్రదేశ్లోని అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాతో ఛత్తీస్గఢ్లోని సుకుమా జిల్లా సరిహద్దులు కలిగి ఉంది. అదే తెలంగాణలోని భద్రాద్రి కొత్తగూడెం జిల్లాతో ఛత్తీస్గఢ్లోని సుకుమా జిల్లా, తెలంగాణలోని ములుగు జిల్లాతో ఛత్తీస్గఢ్లోని బీజాపూర్ జిల్లాలతో సరిహద్దులను పంచుకుంటున్నాయి.
రాష్ట్రము యొక్క ఉత్తర భాగము ఇండో-గాంజెటిక్ మైదానము అంచులలో ఉంది. గంగా నది యొక్క ఉపనది అయిన రిహంద్ నది ఈ ప్రాంతములో పారుతున్నది. సాత్పూరా శ్రేణులు యొక్క తూర్పు అంచులు, ఛోటానాగ్‌పూర్ పీఠభూమి యొక్క పడమటి అంచులు కలిసి తూర్పు నుండి పడమటికి వ్యాపించే పర్వతాలతో మహానది పరీవాహక ప్రాంతము నుండి ఇండో-గాంజెటిక్ మైదానమును వేరుచేస్తున్నాయి. రాష్ట్ర మధ్య భాగము సారవంతమైన మహానది , దాని ఉపనదుల యొక్క మైదానములలో ఉంది. ఇక్కడ విస్తృతముగా వరి సాగు చేస్తారు. రాష్ట్రము యొక్క దక్షిణ భాగము దక్కన్ పీఠభూమిలో గోదావరి , దాని ఉపనది ఇంద్రావతి యొక్క పరీవాహక ప్రాంతములో ఉంది. రాష్ట్రములోని మొత్తము 40% శాతము భూమి అటవీమయము.
ఇండో-ఆర్యన్ భాషా కుటుంబము యొక్క తూర్పు-మధ్య శాఖకు చెందిన ఛత్తీస్‌గఢీ భాష ఈ ప్రాంతము యొక్క ప్రధాన భాష. రాష్ట్రములో పర్వతమయమైన జిల్లాలు ద్రావిడ భాషలు మాట్లాడే గోండులకు ఆలవాలము. హిందీ, ఒరియా, మరాఠి, తెలుగు , ఆదివాసీ భాషలు మాట్లాడేవారు కూడా ఉన్నారు.
పేరు వెనుక చరిత్ర
చత్తిష్ అనగా36. అలాగే గడ్ అనగా కోటలు అని అర్థం. 36 కోటలు ఉన్న రాష్ట్రం అని అర్థం. చత్తిస్గడ్ రాజధాని రాయిపూర్ నగరాన్ని రాయ్ జగత్ అనే గోండ్ రాజు స్థాపించాడు . గోండ్ రాజులు నిర్మించిన 36 కోటల వలనే ఈ రాష్ట్రానికి ఛత్తీస్గడ్ అనే పేరు వచ్చింది
జిల్లాలు
బస్తర్
బిలాస్పూర్
దంతేవాడ (దక్షిణ బస్తర్)
ధంతరి
దుర్గ్
జంజ్‌గిర్-చంప
జష్‌పూర్
కంకేర్ (ఉత్తర బస్తర్)
కవార్ధ
కోర్బా
కొరియ
మహాసమంద్
రాయగఢ్
రాయ్‌పుర్
రాజ్‌నంద్‌గావ్
సర్గూజా
సుక్మ
బలోద బజార్
వీటిలో బీజాపూర్, నారాయణ్ పూర్ లను 2007 మే 2 న రాష్ట్ర ప్రభుత్వం చే పరిపాలనా సౌలభ్యానికై విభజించబడ్డాయి.
ప్రభుత్వం
రాష్ట్రం ఏర్పడినప్పటినుండి అనుగా 2000 సంవత్సరం నుంచి 2018 వరకు బిజెపి పార్టీకి చెందిన రమణ్ సింగ్ నేతృత్వంలో ప్రభుత్వం నడిచింది. తొలిసారిగా 2018 ఎన్నికల్లో అత్యధిక మెజార్టీతో కాంగ్రెస్ బుఖేష్ భగేల్ నేతృత్వంలో ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసింది.
రాష్ట్ర గణాంకాలు
రాష్ట్ర అవతరణ:2000 నవంబరు 1
వైశాల్యం:1,36,034 చ.కి.
జనసంఖ్య: 25,540,196 అందులో స్త్రీలు 12,712,281, పురుషులు 12,827,915 లింగ నిష్పత్తి .991
జిల్లాల సంఖ్య:27
గ్రామాలు:19,744 పట్టణాలు.97
ప్రధాన భాష :చత్తీస్ గరి,గోండి, హింది, ప్రధాన మతం.హిందూ
పార్లమెంటు సభ్యుల సంఖ్య:11 శాసన సభ్యుల సంఖ్య. 90
మూలం: మనోరమ ఇయర్ బుక్
దేవాలయాలు
బాంబ్లేశ్వరి దేవాలయం: రాజ్‌నంద్‌గావ్ జిల్లాలో డోంగర్‌ఘర్‌లో ఉన్న హిందూ దేవాలయం.
చిత్రమాలిక
బయటి లింకులు
ఛత్తీస్‌గఢ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వ వెబ్‌సైటు
Chhattisgarh News
Chhattisgarh's traditional Recipes/Food/Cusine
*
వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు |
పుదుచ్చేరి | https://te.wikipedia.org/wiki/పుదుచ్చేరి | పుదుచ్చేరి లేదా పాండిచ్చేరి (Pondicherry), దక్షిణ భారతదేశంలో ఒక కేంద్ర పాలిత ప్రాంతము. భారత స్వాతంత్ర్యానికి ముందు, ఫ్రెంచి వారి పరిపాలనలో విభిన్న సంస్కృతిని పొందినందున, దానిని పరిరక్షించడానికి కేంద్రపాలిత ప్రాంతమైంది. ఇది భౌగోళికంగా నాలుగు విడి భాగాలను కలిగివుంది. బంగాళా ఖాతం తీరంలో తమిళనాడు రాష్ట్రం హద్దుగా పుదుచ్చేరి లేదా పాండిచ్చేరి పట్టణం, కరైకల్, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం హద్దుగా యానాం ఉన్నాయి. అరేబియన్ సముద్రం తీరాన మాహె ఉంది.
పేరు ఉత్పత్తి
తమిళంలో 'పుదు - చ్చేరి' అంటే 'క్రొత్త - ఊరు' అని అర్థం. దీనికి సమీపమైన ఫ్రెంచి ఉచ్ఛారణ ప్రకారం "Poudichéry" అని పిలిచారు. ఎప్పుడో పొరబాటున ఆంగ్లంలో 'u' బదులు 'n' అని వ్రాయడం వల్ల దీనిని ఆంగ్లంలో 'పాండిచేరి' అని పిలువడం మొదలయ్యింది. తరువాత అదే ఖరారైంది. ప్రస్తుతం ఆంగ్లంలో అధికారికంగా 'పుదుచ్చేరి' అని పేరు మార్చే ప్రయత్నం జరుగుతుంది.
చరిత్ర
338x338px|Map showing the districts of Puducherry|కుడి
పురాణకాలంలో ఇక్కడ అగస్త్యమహర్షి ఆశ్రమం ఉండేదని చెబుతారు. ఇక్కడ ఒక సంస్కృత విద్యాలయం కూడా ఉండేదని కొన్ని పురాతనాధారాల వల్ల తెలుస్తోంది. సా.శ. 2వ శతాబ్దంలో వ్రాయబడిన ఎరిథ్రేయన్ సముద్రం పెరిప్లస్ అనే పుస్తకంలో 'పొడుకె' అనే వాణిజ్యకేంద్రం గురించి వ్రాయబడింది. ఇదే ప్రస్తుత పుదుచ్చేరికి 2 మైళ్ళ దూరంలో ఉన్న'అరికమేడు' అని 'హంటింగ్ ఫోర్డ్' అనే రచయిత అభిప్రాయం. అప్పటినుండి రోము ప్రాంతంతో పుదుచ్చేరి దగ్గరి రేవులకు సముద్ర వర్తక సంబంధాలుండేవి. రోముకు చెందిన కొన్ని పాత్రలు అరికమేడులో త్రవ్వకాలలో బయటపడినాయి. సా.శ. 4వ శతాబ్దానంతరం ఈ ప్రాంతం వరుసగా పల్లవ, చోళ, పాండ్య, విజయనగర రాజుల రాజ్యాలలో భాగంగా ఉంది. 1673లో ఫ్రెంచి ఈస్టిండియా కంపెనీ వారు ఇక్కడ నెలకొలిపిన వర్తక స్థావరం క్రమంగా ఫ్రెంచివారి అధికార కేంద్రమయ్యింది. తరువాత ఫ్రెంచి, బ్రిటిష్, డచ్చి వారి మధ్య అధికారం కోసం జరిగిన అనేక యద్ధాలు, ఒప్పందాల ప్రకారం పుదుచ్చేరి పై అధికారం మారుతూ వచ్చింది.1850 తరువాత పుదుచ్చేరి, మాహె, యానాం, కరైకాల్, చందేర్ నగర్ లు ఫ్రెంచివారి స్థావరాలుగా ఉన్నాయి.1954 వరకు ఇదే పరిస్థితి సాగింది.
భారత స్వాతంత్ర్య సమర కాలంలోనే పుదుచ్చేరిని ఫ్రెంచి పాలన నుండి విముక్తి చేయడానికి అనేక ఉద్యమాలు సాగాయి. 1787, 1791లో కరైకాల్ రైతులు భూమి పన్నులను వ్యతిరేకించారు. 1873లో పొన్నుతంబి పిళ్ళై అనే న్యాయవాది పారిస్ న్యాయస్థానంలో ఒక కేసు గెలిచారు. (పుదుచ్చేరి కోర్టులో చెప్పులతో ప్రవేశించినందుకు ఆయనకు విధించిన జరిమానా అన్యాయమని అంగీకరించి పరిహారం చెల్లించారు). 1927 - 1930 కాలంలో విద్యార్థిఉద్యమాలు నడచాయి. జాతీయ నాయకులు పుదుచ్చేరి వాసులను సంబోధించి ప్రసంగించారు. 1934లో 'వి.సుబ్బయ్య' అనే స్వాతంత్ర్య నాయకుడు, కార్మిక నాయకుడు 'స్వతంత్రం' అనే మాస పత్రికను ప్రారంభించాడు. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో ఫ్రెంచి వారి పై విముఖత మరింత పెరిగింది. 1946లో 'ఫ్రెంచి ఇండియా కాంగ్రెసు' ప్రాంభింపబడింది. 1948 లో భారతదేశంలో విలీనానికి తీర్మానం ఆమోదించారు. దీనికి కమ్యూనిస్టుల మద్దతు కూడా లభించింది. 1947 లో భారత స్వాతంత్ర్యానంతరం 1948లో ఫ్రంచి ప్రభుత్వంతో జరిగి ఒప్పందం ప్రకారం ఈ ప్రాంతాల ప్రజలు తమ రాజకీయ భవిష్యత్తు నిర్ణయించుకొనే అవకాశం లభించింది. అయితే ప్రజా ప్రతినిధులలో కొంత ఊగిసలాట, అనిశ్చితి వల్ల, ఎన్నికలలో జరిగిన అవక తవకల వల్ల అసంగ్దిద్ధ పరిస్థితి నెలకొన్నది. 1954 మార్చి 18న పుదుచ్చేరిలో ప్రజా ప్రతినిధులంతా భారతదేశంలో విలీనానికి అంగీకరించారు. తరువాత కరైకాల్ లోనూ ఇదే జరిగింది. అలాగే యానాం విలీనానికి తీర్మానించిన ప్రజా ప్రతినిధులు బెదిరింపులను ఎదుర్కొని ప్రక్కనున్న ఆంధ్రప్రదేశ్ లో తలదాచుకోవాల్సి వచ్చింది. వారంతా కలసి, మేయర్ సత్యానందం నాయకత్యంలో ఊరేగింపుగా యానాం వెళ్ళి, భారతజాతీయ పతాకాన్ని ఎగురవేసి యానాం విముక్తిని ప్రకటించారు. 1954 జూలై 16న కుమరన్ నాయకత్యంలో మాహె పౌరులు కూడా భారతదేశంలో విలీనమైనారు. 1952 చందోర్ నగర్ కూడా భారత ప్రభుత్వం అధీనంలోకి వచ్చింది. దానిని పశ్చిమ బెంగాల్లో హుగ్లీ జిల్లాలో భాగంగా ఏర్పరచారు.
1954 నవంబరు 1 నుండి పాలనా వ్యవహారాలు భారతదేశపు అధీనంలోకి వచ్చినా, 1962 వరకు అధికారికంగా భారతదేశంలో విలీనం జరుగలేదు. 1963లో పుదుచ్చేరి ఒక కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. ఆ సమయంలో ఫ్రెంచి పౌరసత్వాన్ని ఎన్నుకొన్న పుదుచ్చేరి వాసులు (వీరిలో చాలామంది మాతృభాష తమిళం), వారి సంతానం ఇప్పటికీ ఫ్రెంచి పౌరసత్వం కలిగి ఉన్నారు. పుదుచ్చేరిలో ఫ్ర్రాన్సు దేశపు రాయబార కార్యాలయ విభాగం ఒకటి, ఇంకా ఫ్రెంచి సాంస్కృతిక సంస్థలూ పనిచేస్తున్నాయి.
భౌగోళికం
ఇది భౌగోళికంగా నాలుగు విడి భాగాలను కలిగివుంది.
పుదుచ్చేరి లేదా పాండిచ్చేరి పట్టణం: బంగాళా ఖాతం తీరంలో, తమిళనాడు హద్దుగా - ఈ భాగం వైశాల్యం 293 చ.కి.మీ
కరైకల్: బంగాళా ఖాతం తీరంలో, తమిళనాడు రాష్ట్రం హద్దుగా - ఈ భాగం వైశాల్యం 160 చ.కి.మీ
యానాం: బంగాళా ఖాతం తీరంలో, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం హద్దుగా, కాకినాడ సమీపంలో - ఈ భాగం వైశాల్యం 30 చ.కి.మీ
మాహె: అరేబియన్ సముద్రం తీరాన - ఈ భాగం వైశాల్యం 9 చ.కి.మీ
జనాభా
పుదుచ్చేరిలోని నాలుగు భాగాల మొత్తం జనాభా సుమారు 9,70,000 (2001 జనాభా లెక్కలు ప్రకారం)
పాలనా విధానం
పుదుచ్చేరి ఒక కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం. కనుక ఇక్కడి పాలనా విధానం కూడా అన్ని కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలలాగానే ఉంటుంది. ఎన్నుకొనబడిన ముఖ్య మంత్రి, కాబినెట్ మంత్రులు ఉన్నా కొన్ని విషయాలు కేంద్రప్రభుత్వం ఆమోదం పొందాల్సి ఉంది. కేంద్రం ప్రతినిధిగా 'లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్' ఉంటారు . అయితే కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం పాలనకు అవసరమైన నిధులు ఎక్కువగా కేంద్రం నుండి వస్తాయి.
వాడుక భాషలు
పుదుచ్చేరి వాసుల ప్రధాన భాష తమిళమైనా ఆంగ్లభాష, ఫ్రెంచిభాషలు ఈ పట్టణంలో బాగానే వాడబడుతాయి. ప్రధానమైన వీధి బోర్డులు మూడు భాషల్లోనూ ఉంటాయి.
రక్షణ కరకట్ట
పుదుచ్చేరి నగరాన్ని సముద్రం అలల తాకిడినుండి కాపాడటానికి 1735 లో ప్రెంచివారు1.25 మైళ్ళ పొడవు, 27 అడుగుల ఎత్తు ఉన్న గోడ (కరకట్ట) ను నిర్మించారు.ఇది సముద్రం అలల తాకిడినుండి పుదుచ్చేరి నగరాన్ని కాపాడుతుంది. 2004 లో వచ్చిన 'సునామీ' ఉప్పెన సమయంలో 24 అడుగుల ఎత్తు అలలనుండి ఈ గోడ పుదుచ్చేరి నగరాన్ని రక్షించింది.
ప్రముఖులు
అరవింద మహర్షి: ఈయన స్మృత్యర్ధం నిర్మించిన అరవిందాశ్రమం ఆరొవిల్లిలో ఒక ప్రధాన పర్యటనా కేంద్రం, తాత్విక అధ్యయనా స్థానం.
సుబ్రహ్మణ్య భారతి: మహాకవి, స్వాతంత్ర్య సమర నాయకుడు
నైట్ శ్యామలన్: హాలీవుడ్ దర్శకుడు
విద్యాసంస్థలు
శ్రీ వెంకటేశ్వర మెడికల్ కాలేజ్ హాస్పిటల్ అండ్ రీసెర్చ్ సెంటర్
ఇవి కూడా చూడండి
యానాం
యానాం విమోచనోద్యమం
యానాం ప్రత్యేక ప్రతిపత్తి కారణాలు
మూలాలు
బయటి లంకెలు
పుదుచ్చేరి ప్రభుత్వం వెబ్ సైటు
పుదుచ్చేరి స్వాతంత్ర్య పోరాటం
పుదుచ్చేరి చిత్రాలు
వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు
వర్గం:పుదుచ్చేరి
వర్గం:భారతదేశం లోని రాజధాని నగరాలు |
లక్షద్వీప్ | https://te.wikipedia.org/wiki/లక్షద్వీప్ | thumb|250px|లక్షద్వీప్ దీవుల పటం-1
లక్షద్వీప్ (ലക്ഷദ്വീപ്), భారతదేశంలో అతిస్వల్ప జనసంఖ్య కలిగిన అతి చిన్న కేంద్రపాలిత ప్రాంతం. ఈ దీవుల భూ విస్తీర్ణం మొత్తం 32 చదరపు కి.మీ, అరేబియా సముద్రములో, కేరళ తీరంనుండి 200 నుండి 300 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్నాయి.ఈ దీవులలో పది దీవులు మాత్రమే జనావాసం ఉన్న దీవులు. మిగిలిన 17 నిర్జీవ దీవులు. ఇవేకాక ఇంకా లెక్కలోకి తీసుకోని ఎన్నో చిన్న దీపఖండాలున్నాయి.లక్షద్వీప్ రాజధాని నగరం కవరట్టి నగరం.లక్షద్వీప్‌లో లక్షద్వీప్ జిల్లా అనే పేరుతో ఒకే ఒక జిల్లా ఉంది.
కవరట్టి, ఆగట్టి, మినీకాయ్, అమిని ప్రధానమైన దీవులు. 2001 నాటి జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఈ కేంద్రపాలిత ప్రాంతం మొత్తం జనాభా 60,595. ఆగట్టిలో ఒక విమానాశ్రయం ఉంది. ఇక్కడికి కొచ్చిన్ నుండి నేరుగా విమాన సౌకర్యం ఉంది.http://www.mapsofindia.com/flight-schedule/kochi-agatti.html1973 వరకు, ఈ దీవుల సమూహం ఆంగ్లీకరించిన లక్కదీవ్స్ అనే పేరుతో పిలవబడేది. (సంస్కృతములో మాలద్వీపం అని పేరున్న మాల్దీవులుతో పోల్చండి). ఈ దీవుల ప్రజలు మళయాళ మాండలికమును మాట్లాడతారు. దాదాపు మొత్తం జనాభా ముస్లిం మతస్తులు. తమ పూర్వీకులు ఒక పెద్ద తుఫాను వలన సముద్రములో ఈ దీవులకు కొట్టుకువచ్చిన కొందరు వర్తకులని ఇక్కడి వాసుల నమ్మకం.
నామ చరిత్ర
thumb|లక్షద్వీప్ దీవుల పట-2|346x346px
లక్షద్వీపాలు అంటే లక్ష అనే సంఖ్య అధారితంగా వచ్చిన పేరు.
చరిత్ర
thumb|లక్షద్వీప్ దీవుల ఉపగ్రహ చిత్రం|316x316px
లక్ష ద్వీపాల గురించిన ప్రస్తావన మొట్టమొదటిగా తమిళ సాహిత్యమైన పురనానూరు లో ఉంది. ఇది పురాతన ద్రవిడదేశంలో ఒక భాగంగా ఉండేది. సంగకాల తమిళ సాహిత్య పరిశోధనలో ఈ ప్రాంతం చేర దేశ ఆధీనంలో ఉండేదని కనిగొనబడింది. 7వ శతాబ్దంలో పల్లవుల వ్రాలలో ఈ ద్వీపాలు పల్లవసామ్రాజ్యా ఆధీనంలో ఉన్నట్లు ప్రస్తావించబడింది. కేరళదేశపు చివరిరాజైన చేరమాన్ పెరుమాళ్ సమంలో ఈ ద్వీపాలకు సంబంధించిన మొట్టమొదటి ఒప్పదం జరిగినట్లు ప్రాంతీయ సంప్రదాయాలు, చరిత్ర, విశేషాలు తెలియజేస్తున్నాయి. ఈ ద్వీపసముదాయంలో అతిపురాతనంగా నివసించిన ద్వీపాలు వరుసగా అమిని, కల్పేని, ఆండ్రాట్ట్, కవరాట్టి, అగాట్టి. లక్షద్వీప నివాసులు మొదట హిందువులుగా ఉండి తరువాత సా శ 14వ శతాబ్దంలో ఇస్లామ్ మతస్థులుగా మారారు. ఏదిఏమైనప్పటికి సమీపకాలంలో జరిగిన పురాతత్వ పరిశోధనలలో సా.శ. 6-7 శతాబ్దాల మధ్య కాలములో బౌద్ధులతో ఒక ఒప్పాందం జరిగినట్లు ధ్రువీకరించబడింది. ఇక్కడ ప్రాబల్యమున్న సంప్రదాయాననుసరించి ఏ.డి 661 లో ఉబైదుల్లా అను అరబ్‌దేశీయుడు లక్షద్వీపాలకు ఇస్లామ్ మతాన్ని తీసువచ్చాడని భావించబడుతుంది. అతని సమాధి ఆండ్రాట్ట్ ద్వీపములో ఉంది. సమాధి మీద ఏ.డి 756 తారీఖు వేసి ఉంది. 11వ శతాబ్దంలో ద్వీపవాసులు చోళ రాజుల పాలనలోకి వచ్చారు. 17వ శతాబ్దంలో ఈ ద్వీపాలు అలి రాజ్య (అరక్కల్ బీవి ఆఫ్ కానూరు) ఆధీనంలోకి వచ్చింది. దీనిని ఆమెకు కొలాతిరీలు బహుమతిగా ఇచ్చారు. పోర్చుగీసు వారు దీనిని స్వాధీనపరచుకొని కొబ్బరి పీచు ఉత్పత్తిని చేపట్టి ద్వీపవాసులు వారిని తరిమి కొట్టే వరకు ఉతప్పత్తిని కొనసాగించారు. ద్వీపవాసులు అరబ్ పర్యాటకుడు ఇబ్న్ బటువా గురించిన క్ధలను గొప్పగా వివరిస్తుంటారు.
1787 లో అమిందివి ద్వీపసముదాయం (ఆమిని, కాడ్మట్, కిల్తాన్, చెట్లత్, బిత్రా) టిప్పు సుల్తాన్ అధీనంలోకి వచ్చాయి. మూడవ ఆంగ్లో- మైసూరు యుద్ధం తరువాత ఈ ద్వీపాలు దక్షిణ కన్నడదేశంతో ఆంగ్లేయుల ఆధీనంలోకి వచ్చాయి. మిగిలిన ద్వీపాలు కన్ననూరుకు చెందిన అరక్కల్ కుంటుంబంలో స్వాధీనంలో సామంతరాజ్యంగా ఉంటూ వచ్చింది. కప్పం కట్ట లేదన్న నెపంతో బ్రిటన్ ఈ ద్వీపసముదాయాలను తన ఆధీనంలోకి తీసుకుంది. బ్రిటిష్ కాలంలో ఈ ద్వీపాలు మద్రాస్ ప్రెసిడెన్సీకి చెందిన మలబారు జిల్లాకు చెంది ఉన్నాయి.
అరేబియా సముద్రంలో దుర్భిణీ వేసి వెతికితే తప్ప కనిపించని ఈ దీవుల్లో మనిషి సంచరించిన ఆనవాళ్లు క్రీ.పూ 1500 నాటికే ఉన్నాయి. బుద్ధుని జాతక కథల్లో ఈ దీవుల ప్రస్తావన ఉంది... అంటే అప్పటికే ఇక్కడ మనుషులు నివసించారనే అనుకోవాలి. ఈ కథలన్నీ పుక్కిటి పురాణాలు అని కొట్టిపారేద్దామంటే చరిత్ర అధ్యయనానికి ప్రామాణిక గ్రంథం ‘పెరిప్లస్ ఆఫ్ ద ఎరిత్రియన్ సీ’ కూడా దీనినే నిర్ధారించింది. ఆ తర్వాత మధ్యయుగం నాటికి ఈ దీవులను చోళులు పాలించారు. కాలానుగుణంగా బ్రిటిష్ పాలనను రుచి చూసి స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తర్వాత సర్దార్ వల్లభ్‌భాయ్ పటేల్ మన జాతీయ జెండా ఎగురవేయడంతో ఇండియాలో భాగమేనని ఖరారయ్యాయి ఈ దీవులు. స్వాతంత్య్రం వచ్చిన దశాబ్దానికి కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా స్థిరపడింది ఈ దీవుల సమూహం.
స్వతంత్ర భారతం
1947 ఆగస్టు 15 న భారతదేశానికి స్వతంత్రం వచ్చిన కొద్ది రోజుల అనంతరమే భారతదేశానికి దూరంగా నివసిస్తున్న ఈ ద్వీపవాసులకు దేశస్వాతంత్ర్యం గురించిన సమాచారం తెలిసింది. నిజానికి స్వతంత్రం రావడానికి ఒక మాసం మునుపే మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ భారతదేశ స్వాధీనంలోకి వచ్చినప్పుడే లక్షద్వీపములూ దానంటదే భారతదేశ స్వాధీనంలోకి వచ్చాయి. ముస్లిమ్ జనాభా అధికంగా ఉన్న కారణంగా ఈ ద్వీపసమూహాలను పాకిస్థాన్ తన స్వాధీనంలోకి తీసుకోవాలని ప్రయత్నించింది. అప్పటి ఉపప్రధాని అలాగే రక్షణమంత్రి అయిన ఉక్కుమనిషి అనిపించుకున్న సర్ధార్ వల్లాభాయ్ పటేల్ చేత పంపబడిన రాయల్ ఇండియన్ నేవీ
లక్షద్వీపములకు చేరుకుని భారతదేశ జండాను లక్షద్వీపములో నాటి ఈ ద్వీపాల మీద భారతదేశ అధీనాన్ని ధ్రువపరిచి పాకిస్థాన్ చర్యలకు అడ్డుకట్ట వేసారు.
భారతీయ యుద్ధనౌక చేరుకునే సమయంలో లక్షద్వీపాలకు సమీపంలో ఉన్న పాకిస్థాన్ కి చెందిన రాయల్ పాకిస్థాన్ నేవీ కి చెందిన యుద్ధనౌక వెనుదిరిగి కరాచీకి చేరుకుంది. 1956లో అధికంగా మళయాళీలు నివసిస్తున్న ఈ ద్వీపాలను స్టేట్స్ రీ ఆర్గనైజేషన్ ఏక్ట్ ఆధారంగా ప్రధాన భూభాగం నుండి వేరు చేయబడి కొత్తగా ఒక యూనియన్‌గా రూపొందించబడ్డాయి.
భౌగోళికం
లక్షద్వీపాలు 12 పగడపు దీవులు, మూడు సముద్రాంతర్గత దిబ్బలు, ఐదు సముద్రంలో మునిగిన తీరాలు కలిగి ముప్పై తొమ్మిది ద్వీపాలు అతిస్వల్ప ద్వీపసముదాయాలు కలిగిన ద్వీపాలతో నిండిన సముద్రము. దిబ్బలు కూడా పగడపు దీవులే అయినప్పటికీ తీరాలు పూర్తిగా సముద్రంలో మునిగి వృక్షజాలం ఏమీలేని ఇసుక దిబ్బలే. మునిగిన తీరాలు పగడపు రాళ్ళతో నిండి ఉన్నాయి. అన్ని పగడపు రాళ్ళు అగ్నేయ, ఈశాన్య తీరాలలో చాలా వరకు తూర్పుతీరంలో ఆవృతమై ఉన్నాయి. అధికముగా మునిగి ఉన్న దిబ్బలు పడమటి దిశగా మడుగులతో నిండి ఉన్నాయి. ఈ ద్వీపాలలో 10 మానవ నివాసిత ద్వీపాలు. 17 మానవరహిత ద్వీపాలు, అతి చిన్న ద్వీప సముదాయాలు వీటి సమీపంలో ఉన్నాయి, 4 కొత్తగా ఏర్పడిన ద్వీపాలు, ఐదు మునుగిన దిబ్బలు. వీటిలో ప్రధాన దీవి అయిన కవరాట్టిలో లక్షద్వీప రాజధని నగరం అయిన కవరాట్టి నగరం ఉంది ఈ ద్వీపంతో ఆగట్టి, మినికాయ్, ఆమ్ని దీవుల మొత్తం జనాభా, 2011 జనాభా గణాంకాలను అనుసరించి 60,595. ఆగట్టిలో ఉన్న విమానాశ్రయం నుండి కేరళ లోని కొచ్చిన్ లేక ఎర్నాకుళం వరకు నేరుగా వెళ్ళే విమానాలు ఉన్నాయి.విదేశీ ప్రయాణీకులు ఈ ద్వీపాలను సందర్శించడానికి అనుమతి లేదు. ప్రస్తుత భారతదేశ మద్యపాన చట్టములను అనుసరించి లక్షద్వీప ద్వీపసముద్రములో మద్యపానము ఒక్క బెంగారామ్ ద్వీపంలో తప్ప మిగిలిన అన్ని ద్వీపాలలో నిషేధించబడింది.
అరేబియా సముద్రంలో ఆఫ్రికా - ఆసియా ఖండాల వ్యాపార మార్గంలో ఉన్నాయి లక్షద్వీప్ దీవులు. పోర్చుగీసు నావికుడు వాస్కోడిగామా భారత తీరాన్ని చేరింది కూడా ఈ దీవుల మీదుగానే. వీటి పేరు లక్షదీవులు... అనే కానీ మనదేశంలోని యూనియన్ టెరిటరీల్లో చిన్నది ఇదే. భూభాగం అంతా కలిపితే విస్తీర్ణం 32 చదరపు కిలోమీటర్లకు మించదు. ఒక మోస్తరు పెద్ద దీవులు 36 ఉన్నప్పటికీ పది దీవులే జనావాసాలు. పది సబ్ డివిజన్లతో ఒకే ఒక జిల్లా ఇది. జనాభా పది దీవుల్లో కలిసి 65 వేలకు మించదు. స్థానికుల్లో ఎక్కువ శాతం మలయాళీలే. అధికార భాష కూడా మలయాళమే, మినికోయ్ దీవిలో నివసించే వాళ్లు మాత్రం మహిల్ భాష మాట్లాడుతారు. ఇది మాల్దీవుల్లో మాట్లాడే భాష. ఈ దీవి మిగిలిన దీవుల సమూహానికి దూరంగా విసిరేసినట్లు ఉంటుంది. ఇక్కడి ప్రజల జీవనశైలి మిగిలిన దీవులకు భిన్నంగా ఉండదు, కానీ భాష వేరు.
భారతీయ పగడపు దీవులు
ది ఆమ్ని గ్రూప్ ద్వీపాలు (ఈ బృందంలో ఆమ్ని, కెల్టాన్, చెట్లత్, కడ్మాట్, బిత్రా, పెరుమాళ్), లక్షద్వీప దీవులు (వీటిలో ఆండ్రోత్, కల్పేని, పిట్టి, సుహేలి) ఈ రెండింటి మధ్య సముద్రాంతభాగ సంబంధం ఉంది. 200 కిలోమీటర్ల వెడల్పైన నైన్ డిగ్రీ కెనాల్ దక్షిణ భాగంలో ఉన్న మినికాన్ ద్వీపంతో ఉన్న ద్వీపాలన్నీ పగడపు రాళ్ళతో నిర్మితమై అలాగే పగడపు దిబ్బలతో భారతీయ పగడపు దీవులుగా ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఈ ద్వీపాలన్నీ పగడపు రాళ్ళతో నిండి తీరానికి సమీపంలో ఉన్నాయి. ఉత్తరంగా ఉన్న రెండు తీరాలు ఈ గ్రూప్ ద్వీపాలలో చేర్చబడ లేదు.
ఆంగ్రియా తీరం.
ఆడాస్ తీరం.
రాజకీయాలు
లక్షద్వీపాలన్నీ కలసి ఒక భారతీయజిల్లాగా రూపొందింది. కేంద్రప్రభుత్వం నియమించిన ప్రతినిధి నిర్వహణలో ఈ భారతీయ కేంద్రపాలిత ప్రాంతం పాలించబడుతుంది. ఈ కేంద్రపాలిత ప్రాంతం కొచ్చిన్ లోని కేరళా హై కోర్ట్ న్యాయవ్యవస్థకు చెంది ఉంది. ఈ ప్రదేశం మొత్తం ఒక లోక్సభ సభ్యుడిని ఎన్నికచేస్తుంది. ప్రస్తుతం ఇక్కడ ప్రాంతీయ ఎన్నికలు నిర్వహించబడడం లేదు. అయినప్పటికీ నిర్వాహము పంచాయితీ రాజ్‌తో చేరిన టూ-టైర్ ఎన్నికలు నిర్వహించాలని యోచిస్తుంది. లక్షద్వీపాలలో 10 ఐలాండ్ కౌన్సిల్స్ పనిచేస్తున్నాయి. వీటిలో ఉన్న మొత్తం సభ్యుల సంఖ్య 79.
జనాభా గణాంకాలు
2011 భారత జనాభా లెక్కల అనుసరించి లక్షద్వీప జనసంఖ్య 64,429. మార్షల్ ద్వీపవాసులకు ఇది సరాసరి జన సంఖ్య. 640 భారతీయ శ్రేణులలో లక్షద్వీప జనసంఖ్య 627వ శ్రేణిలో ఉంది. ఈ జిలా జనసాంద్రత చదరపు కిలోమీటరుకు 2,013. లక్షద్వీప వైశాల్యం 5,210 చదరపు మైళ్ళు. ఈ దశాబ్ధపు (2001-2011) జనసంఖ్య వృద్ధిరేటు 6.23%. లక్షద్వీప స్త్రీపురుష నిష్పత్తి 946:1000. అక్షరాస్యత 92.28%. రాష్ట్రంలో ముస్లిం మతానికి చెందిన ప్రజలు 96.58% ఉన్నారు. ముస్లిం జనాభా లక్షద్వీప్‌లో మొత్తం జనాభాలో 64.47 వేలల్లో, 62.27 వేల (96.58 శాతం) ఉన్నారు లక్షద్వీప్‌లో క్రైస్తవ జనాభా మొత్తం 64.47 వేలల్లో 0.32 (0.49 శాతం) మంది ఉన్నారు.
భాషలు
లక్షద్వీపాల భాషలు మలయాళము, జెసేరీ (ద్వీప్ భాషా). ఉత్తర ద్వీపవాసులు వారి వ్యాపార సమయాలలో తమిళం, అరబిక్ ప్రభావిత మళయాళ యాసతో మాట్లాడుతుంటారు. దక్షిణ ప్రాంత మినికాయ్ ప్రజలు మహ్ల్ భాషను మాట్లాడతారు. ఇది మాల్దీవులలో మాట్లాడే దివేహి భాషకు కొంతమార్పిడి చెందిన భాష. బ్రిటిష్ ప్రభుత్వ కాలంలో మళయాళ అక్షరాలతో కూడిన మళయాళ భాష అధికారిక భాషగా పరిచయము చేయబడింది. సమీపకాలముగా ఈ భాకు అరబిక్ ఒక విధమైన అక్షరాలను వాడుతున్నారు. ఈ విధానాన్ని భారతప్రభుత్వం కొనసాగిస్తుంది. మహ్ల్ భాషా ప్రభావితమైన మినికాయ్ ద్వీపంతో సహా లక్షద్వీపాల మధ్య అనుసంధిక భాషగా మళయాళ భాషను వాడుతుంటారు.
సంస్కృతి
లక్ష ద్వీపవాసులు సాంస్కృతింగా కేరళా సముద్రతీర ప్రాంత ప్రజలను పోలి ఉంటారు. అలాగే అరబ్ వ్యాపారులచేత ప్రభావితులై ఉంటారు. దక్షిణ ప్రంతంలో ఉన్న అలాగే ద్వితీయస్థానంలో ఉన్న మినికాయ్ వాసులైన దివేహీలు ఇక్కడి స్థానికులుగా భావించబడుతున్నారు. ఈ దివేహీ సమూహాలు, ఉప దివేహీలు కొన్ని సందర్భాలలో మహ్లాస్. దేశీయంగా జనాభాపరంగా అధికులు సున్నీ ముస్లీములు. మినికాయ్ వాసులు తప్ప మిగిలిన దివి లేక ఆమ్నిదివీలు. లక్షద్వీపవాసులు
సాంస్కృతిక సమూహాలు 84.33% మలయాళీలు, 15,67% మహ్లాస్.
మినికాయ్ ద్వీపం
మినికాయ్ ద్వీపం లక్షద్వీప్ ప్రాంత దక్షిణ-అత్యంత ద్వీపం, ఇది కొచ్చికి నైరుతి దిశలో 398 కిమీ (215 నాటికల్ మైళ్ళు) దూరంలో 8° 15′, 8° 20′ N అక్షాంశం, 73° 01′, 73° OS మధ్య ఉంది. 'E రేఖాంశం, 4.80 చదరపు కి.మీ. ఈ ద్వీపం 9 0 ఛానల్ సమీపంలో ఉంది. ఇది అత్యంత రద్దీగా ఉండే షిప్పింగ్ మార్గాలలో ఒకటి. ఇది ఉత్తర-అత్యంత మాల్దీవుల ద్వీపానికి 130 కి.మీ దూరంలో ఉంది. ఇది పడమటి వైపున చాలా పెద్ద మడుగును కలిగి ఉంది, రెండు ప్రవేశాల ద్వారా సుమారు 6 కి.మీ., ఒకటి పశ్చిమాన, మరొకటి ఉత్తర-అత్యంత ప్రదేశంలో ఉంటుంది. మడుగు ప్రాంతం 30.60 చ.కి.మీ. ఈ ద్వీపం పడమటి వైపున సగటు సముద్ర మట్టానికి 2 మీ. తూర్పు వైపు 3 నుండి 4 మీటర్ల ఎత్తులో ఉంది మరియు పొడవు 11 కి.మీ. ఈ ద్వీపంలోని లైట్ హౌస్ పురాతనమైంది 1885లో నిర్మించబడింది. బీచ్‌లలో స్నానపు గుడిసెలు, బట్టలు మార్పు గదులు ఉన్నాయి; కాబట్టి ఈత, బీచ్ వాక్, పెడల్ బోట్, కయాక్ మరియు సెయిల్. వీటిని కిరాయికి అందిస్తారు. బస చేసే పర్యాటకుల కోసం మూడు టూరిస్ట్ కాటేజీలు, ఒక 20 పడకల పర్యాటక గృహాలు నిర్మించబడ్డాయి.
జీవావరణ శాస్త్రం
లక్షద్వీప సముద్రతీర ప్రాంతాలు మాల్దీవులకు చాగోస్ దీవులను పోలి ఉంటుంది. లక్షద్వీప మడుగులు, కొండపగుళ్ళు, సముద్రతీరాలు పలు విధముల సముద్రతీర జీవజాలానికి విలసిల్లడానికి అనుకూల వాతావరణం కలిగి ఉంటుంది. వీటిలో జీవమున్న పగడపు కొండలు, సముద్రపు అర్చిన్స్, సముద్రపు పాచి, సముద్రపు దోసకాయలు, నక్షత్ర చేపలు, కఒరీలు, క్లామ్స్,, అక్టోపసులు ఉంటాయి. సీతాకోక చేపల వంటి అనేకరకాల చేపలు మొరే ఈల్స్, లాగూన్ (మడుగు) ట్రిగ్గర్ ఫిష్ అలాగే మరికొన్ని ఉన్నాయి. నివాసయోగ్యం కాని చర్బానియన్, బైరమ్‌గోర్ కొండ పగులు, పెరుమాల్ పార్ అలాగే పిట్టీ పాల్ ద్వీపం మొదలైనవి సముద్రపు టర్టిల్స్, బ్రౌన్ నొడ్డీ, లెసర్ క్రెస్టెడ్ టర్న్, గ్రేటర్ క్రెస్టెడ్ టర్నులు మొదలైన సముద్రపు పలు పక్షులు సంతానోత్పత్తి కేంద్రాలుగా విలసిల్లుతున్నాయి. పలురకములైన ట్యూనా, వాహూ, స్వోర్డ్ ఫిష్ (కత్తి చేపలు), డాల్ఫిన్స్ వంటివి ఈ ద్వీపతీర సముద్రంలో సాధారణంగా కనిపిస్తుంటాయి. సుహేలీ పార్ వద్ద ఉన్న సముద్రతీర ప్రాణుల పుష్కలత కారణంగా ఈ ప్రాంతాన్ని మేరిన్ నేషనల్ పార్క్ గా ప్రకటించబడింది.
మూలాలు
బయటి లింకులు
భారతదేశ Reef Region - లక్షద్వీప్ దీవులు
లక్షద్వీప్ దీవుల అధికారిక వెబ్ సైటు
వర్గం:భారతదేశ దీవులు
వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు
వర్గం:లక్షద్వీప్ జిల్లా
వర్గం:దీవులు |
డయ్యూ | https://te.wikipedia.org/wiki/డయ్యూ | thumb|250px
డామన్ డయ్యూ, (Daman and Diu) అనేది భారతదేశంలో ఒక కేంద్రపాలిత ప్రాంతం. అరేబియా సముద్రం తీరాన ఉన్న డామన్ డయ్యూ , గోవా, దాద్రా, నాగర్-హవేలీ చిన్న ప్రాంతాలలో ఇది ఒకటి. ఇది డయ్యూ జిల్లాకు ముఖ్య పట్టణం
చరిత్ర
1531లో డామన్‌ను పోర్చుగీసువారు ఆక్రమించారు.1539లో గుజరాతు సుల్తాను ద్వారా డామన్ అధికారికంగా పోర్చుగీసువారికి అప్పగింపబడింది. 450 సం.ములకు పూర్వం ఇది పోర్చుగీసు అధీనములో ఉంది. 1961 డిసెంబరు 19న గోవా, డామన్, డయ్యూ లను భారత ప్రభుత్వం తన అధీనంలోకి తీసుకుంది. కాని పోర్చుగీసు ప్రభుత్వం 1974 వరకు వీటిపై భారత దేశపు అధిపత్యాన్ని అంగీకరించలేదు.
1987 వరకు గోవా, డామన్, డయ్యూ లు (వేరు వేరు చోట్ల ఉన్నా గాని) ఒకే కేంద్రపాలిత ప్రాంతముగా పరిపాలింపబడినవి. 1987 లో గోవా ప్రత్యేక రాష్ట్రముగా ఏర్పడింది. ఇక డామన్ - డయ్యూ అనే రెండు జిల్లాలు ఒక కేంద్రపాలిత ప్రాంతముగా కొనసాగుతున్నాయి.
ఇక్కడ అధికారిక భాష గుజరాతీ. పోర్చుగీసు భాషను పాఠశాలలో బోధించకపోవడం వల్ల దాని వాడకం క్రమంగా క్షీణిస్తుంది. డామన్ లో 10 % ప్రజలు పోర్చుగీసు భాష మాట్లాడుతారు. అది క్రమంగా 'ముసలివారిభాష' అనిపించుకొంటుంది.
డామన్
thumb|250x250px|డామన్ బీచ్
'డామన్' జిల్లా వైశాల్యం 72 చ.కి.మీ. జనాభా 1,13,949 (2001 జనాభా లెక్కలు ప్రకారం). ఇది డామన్ గంగా నది ముఖద్వారాన ఉంది. దీనికి పశ్చిమాన అరేబియా సముద్రం, మిగిలిన మూడు ప్రక్కల గుజరాత్ లోని వల్సాడ్ జిల్లా ఉంది. డామన్ కు అతి దగ్గరి రైల్వే స్టేషను 7 కి.మీ. దూరంలో ఉన్న 'వాపి' (గుజరాత్). డామన్ కు ఉత్తరాన సూరత్ నగరం, దక్షిణాన సుమారు 160 కి.మీ. దూరంలో ముంబాయి నగరం ఉన్నాయి.డామన్‌లో చేపలు పట్టడం, మత్స్య పరిశ్రమ ప్రధాన ఉపాధి మార్గాలు. అనేక పరిశ్రమలు కూడా ఉన్నాయి.
అందమైన సముద్రతీరం, పోర్చుగీసు విధానంలో నిర్మించిన కట్టడాలు, చక్కనైన చర్చిలు, ప్రకృతి సౌందర్యం - ఇవి డామన్ విశేషాలు. గంగా డామన్ నదికి ఇరువైపులా నాని-డామన్, మోతి-డామన్ అనే పట్టణాలున్నాయి.
డయ్యూ
thumb|250x250px|డయ్యూ బీచ్
గుజరాత్ దక్షిణ ప్రాంత తీరంలో కథియావార్ దగ్గర ఉన్న ఒక ద్వీపం పేరు డియ్యూ. ఈ ద్వీపం వైశాల్యం 40 చ.కి.మీ. జనాభా 44,110 (2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం). ఈ ద్వీపం తూర్పు తీరాన డియ్యూ పట్టణం ఉంది. ఇక్కడ పాతకాలపు పోర్చుగీసు కోట ఒక ప్రధాన ఆకర్షణ. చేపలు పట్టడం ప్రధానమైన ఉపాధి. భారతీయ వైమానిక దళం స్థావరముంది. ద్వీపంలో మరోప్రక్క 'ఘోగ్లా' అనే పల్లె ఉంది.
1535లో అప్పటి గుజరాత్ సుల్తాను (మొగలు చక్రవర్తి హుమాయున్ కు వ్యతిరేకంగా) పోర్చుగీసువారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, కోట కట్టడానికీ, సైనిక స్థావరం ఏర్పాటు చేసుకోవడానికీ అనుమతినిచ్చాడు. తరువాత పోర్చుగీసువారిని తొలగించడం సుల్తాను వల్ల కాలేదు. 1537 లోను, 1546లోను యుద్ధాలు జరిగినా ప్రయోజనం లేకపోయింది. 1545లో 'డామ్ జో డి కాస్ట్రో' అనే పోర్చుగీసు సేనాని ఈ కోటను మరింత బలపరచాడు.
1961 డిసెంబరు 19న భారత సైన్యం డియ్యూ ద్వీపాన్ని ఆక్రమించింది.పర్యాటకులకు మంచి ఆకర్షణీయమైన స్థలంగా డియ్యూ పేరొందింది. నగోవా బీచ్ చాలా చక్కనైంది. పోర్చుగీసు శైలిలో నిర్మింపబడిన కోట, చర్చి, మ్యూజియం కూడా చూడదగినవి.
మూలాలు
బయటి లంకెలు
డామన్ జిల్లా గురించి
వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు |
దాద్రా, నగర్ హవేలీ, డామన్, డయ్యూ | https://te.wikipedia.org/wiki/దాద్రా,_నగర్_హవేలీ,_డామన్,_డయ్యూ | {{Infobox settlement
| name = దాద్రా, నగర్ హవేలీ, డామన్, డయ్యూ
| settlement_type = కేంద్రపాలితప్రాంతం
| image_skyline =
| image_caption =
| image_blank_emblem = File:Dadra and Nagar Haveli and Daman and Diu emblem.png
| blank_emblem_size =
| blank_emblem_type = చిహ్నం
| image_map = IN-DD (2020).svg
| map_caption = భారతదేశం పటంలో దాద్రా నగర్ హవేలీ, డామన్ డయ్యూ స్థానం
| pushpin_map =
| coordinates =
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name =
| established_title = స్థాపన
| established_date = 26 January 2020
| seat_type = రాజధాని
| seat = డామన్<ref>{{cite web | url=https://www.outlookindia.com/newsscroll/daman-to-be-dadra-amp-nagar-haveli-daman-amp-diu-uts-capital/1714801 |title =Daman to be Dadra & Nagar Haveli, Daman & Diu UTs capital|date = 23 January 2020}}</ref>
| governing_body = యూనియన్ టెరిటరీ అడ్మినిస్ట్రేషన్ ఆఫ్ దాద్రా, నగర్ హవేలి, డామన్, డయ్యూ
| leader_title1 = లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్
| leader_name1 = ప్రఫుల్ ఖోడా పటేల్
| leader_title2 = పార్లమెంటు సభ్యుడు
| leader_name2 = లోక్సభ (2)
| leader_title3 = ఉన్నత న్యాయస్థానం
| leader_name3 = ముంబాయి ఉన్నత న్యాయ స్థానం
| unit_pref = Metric
| area_total_km2 = 603
| area_rank = 33 వ ర్యాంకు (విస్తీర్ణం ప్రకారం)
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_footnotes =
| population_total = 585764
| population_as_of = 2011
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| demographics_type1 =భాషలు
| demographics1_title1 = అధికారిక
| demographics1_info1 = గుజరాతీ, హిందీ, ఇంగ్లీష్
| timezone1 = భారత ప్రామాణిక కాలమానం
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type =
| postal_code =
| iso_code = IN-DH
| registration_plate = వాహనాల నమోదు కోడ్స్|DD-01,DD-02,DD-03]]
| blank1_name_sec1 =జిల్లాల సంఖ్య
| blank1_info_sec1 = 3
| blank2_name_sec1 =
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 =
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 =
| blank4_info_sec1 =
| website =
| official_name =
| Largest city = సిల్వస్సా
}}
దాద్రా, నగర్ హవేలీ, డామన్, డయ్యూ పశ్చిమ భారతదేశంలోని ఒక కేంద్రపాలిత ప్రాంతం. గతకాలపు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలైన దాద్రా నగర్ హవేలీ, డామన్, డయ్యూ విలీనం ద్వారా ఇది ఏర్పడినది. 2019 జూలైలో విలీన ప్రణాళిక ప్రకటించగా, చట్టానికి పార్లమెంట్ 2019 డిసెంబరులో ఆమోదం తెలిపింది. 2020 జనవరి 26న అమలులోకివచ్చింది. ఈ ప్రాంతం భౌగోళికంగా వేరుగా వున్న నాలుగు ప్రాంతాలతో కూడివుంది. అవి దాద్రా, నగర్ హవేలీ, డామన్, డయ్యూ (ద్వీపం). 1779 నుండి 1954లో భారత దేశము స్వాధీనము చేసుకునే వరకు ఇవి పోర్చుగీస్ వలసరాజ్యాలుగా ఉన్నాయి. 1961లో ఇది కేంద్ర పాలిత ప్రాంతంగా ప్రకటించారు.
దీని మొత్తం వైశాల్యం 603 చ. కి. మీ. నగర్-హవేలీ అనేది మహారాష్ట్ర గుజరాత్ సరిహద్దులో ఒదిగి ఉన్న ఒక చిన్న ప్రాంతము. నగరుహవేలీకి కొన్ని కి.మీ. ఉత్తరాన గుజరాత్ రాష్ట్రం భూభాగం మధ్యలో దాద్రా అనే ప్రాంతముంది. డామన్ గంగా నది ముఖద్వారాన ఉంది. గుజరాత్ దక్షిణ ప్రాంత తీరంలో కథియవార్ దగ్గర ఉన్న ఒక ద్వీపం పేరు డయ్యూ.
చరిత్ర
ఇంగ్లీషువారితోను, మొగలు చక్రవర్తులతోను తమకున్న వైరం, తరచు జరిగే తగవుల కారణంగా మరాఠా పేష్వాలు వ్యూహాత్మకంగా పోర్చుగీసువారితో స్నేహం చేయాలనుకున్నారు. 1779 డిసెంబరు 17న ఒక ఒప్పందం కుదిరింది. ఆ ప్రకారం ఈ ప్రాంతం (దాద్రా, నగరు హవేలి) లోని 72 గ్రామాల పరగణాల్లో 1200 రూపాయలు శిస్తు ఆదాయాన్ని వసూలు చేసుకునే అధికారం పోర్చుగీసువారికి అప్పజెప్పడమైనది. అంతకు ముందు 'సంతన' అనే యుద్ధనౌకను పోర్చుగీసువారినుండి మరాఠాలు వశం చేసుకొన్నారు.అందుకు పరిహారం కూడా ఈ శిస్తు వసూలు ఒప్పందానికి ఒక కారణం.
1954 ఆగస్టు 2 వరకు ఇది పోర్చుగీసు వారి పాలనలోనే ఉంది. ప్రజలే దీనిని విముక్తి చేసి, తరువాత భారతదేశంలో విలీనం చేశారు.1961 ఆగస్టు 11 న దీనిని కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా ప్రకటించారు.1954 నుండి 1989 వరకు 'వరిష్ట పంచాయత్' అనే పాలనా సలహా మండలి పనిచేసింది. తరువాత దాద్రా జిల్లా పంచాయతీ, నగరు హవేలీ జిల్లా పంచాయతీ, మరో 11 గ్రామ పంచాయతీలు ఏర్పడ్డాయి.
thumb|398x398px|దాద్రా రాజు టోఫిజోన్, 1780 (రంగు చెక్కడం)
పోర్చుగీసుల పాలనకు ముందు
రాజపుత్ర రాజులు కొహ్లి సామంతరాజుల మీద యుద్ధం చేసి వారిని ఓడించడంతో మొదటి సారిగా దాద్రానాగర్ హైవేలీ చరిత్ర మొదలైంది. 18వ శతాబ్దంలో మరాఠీ రాజులు రాజపుత్ర రాజుల నుండి ఈ ప్రాంతం తిరిగి స్వాధీనపరచుకుంది. 1779 లో మరాఠీ పీష్వా పోర్చుగీసు వారితో సంబధబాంధవ్యాలు ఏర్పరచుకుని దాద్రానాగర్ హవేలీ లోని 79 గ్రామాల మీద పన్ను వసూలు చేసే అధికారం సంపాదించారు. స్వాతంత్ర్యం వచ్చే వరకు ఈప్రాంతం పోర్చుగీసు వారి ఆధీనంలోనే ఉంది.1954 ఆగస్టు 2 న ఈ ప్రాంతానికి స్వాతంత్ర్యం లభించింది. 1961లో ఈ ప్రాంతం భారతదేశంతో విలీనమైంది.
పోర్చుగీసు శకం
1783 జూన్ 10 న నాగర్ హవేలీని పోర్చుగీసు ఆక్రమించుకుంది. తరువాత 1785లో పోర్చుగీసు దాద్రాను కొనుగోలు చేసింది.పోర్చుగీసు పాలనలో దాద్రా, హవేలీ " ఎస్టాటో డా ఇండియా " (పోర్చుగీసు ఇండియా) లోని " డిస్ట్రిటో డీ డమావో " (ఇండియన్ డామన్ జిల్లా) లో ఒక భాగంగా ఉండేది. రెండు ప్రాంతాలు కలిసి " నాగర్ హవేలీ " అనే పేరుతో ఒకే కాంచెల్హో (పురపాలకం) గా ఉండేది. 1885 వరకు నాగర్ హవేలీ పురపాలకానికి " దరారా" కేంద్రంగా ఉంటూ వచ్చింది, తరువాత " సివస్సాకు " మారింది. ప్రాంతీయ పాలనా వ్యవహారాలను ప్రజలచేత ఎన్నుకొనబడిన " కమారా మునిసిపల్" (మునిసిపల్ కౌన్సిల్) నిర్వహణలో జరుగుతూ ఉన్నప్పటికీ అతిముఖ్యమైన వ్యవహారాలను డామన్ జిల్లా గవర్నర్ ఆధ్వర్యంలో నిర్వహించబడుతూ ఉండేది. 1954 వరకు పోర్చుగీసు పాలన కొనసాగిన తరువాత ఈ ప్రాంతం భారతప్రభుత్వం ఆధీనంలోకి తీసుకురాబడింది.
పోర్చుగీసు పాలన ముగింపు
1947లో భారతదేశం స్వతంత్రం పొందిన తరువాత 1954లో దాద్రా నాగర్ హవేలీ నివాసులు యునైటెడ్ ఫ్రంట్ ఆఫ్ గోవా, రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్, ది నేషనల్ మూవ్మెంట్ ఆఫ్ లిబరేషన్ ఆర్గనైజేషన్, ఆచార్ గోమంతక్ దళ్ వంటి అర్గనైజేషన్ల సహకారంతో " పోర్చుగీసు ఇండియా " నుండి స్వాతంత్ర్యం సంపాదించారు.P S Lele, Dadra and Nagar Haveli: past and present, published by Usha P. Lele, 1987,
ఇండియాలో విలీనం
thumb|దాద్రా నగర్ హవేలీ, డామన్ డయ్యూ భూభాగం పాత పటం.|264x264px
" డీ ఫాక్టో " నుండి స్వతంత్రం పొందిన తరువాత కూడా దాద్రా నాగర్ హవేలీ ఇప్పటికీ పోర్చుగీసు ప్రాంతంగానే పరిగణించబడుతుంది. పాతకాలనీ నివాసులు భారతప్రభుత్వాన్ని పాలనాపరమైన సహాయం కొరకు అభ్యర్థించారు. భారతప్రభుత్వం " కె.జి బదలానీ" (ఐ.ఎ.ఎస్ అధికారి) ని ఈ ప్రాంతానికి నిర్వాహకునిగా పంపింది.
1954 నుండి 1961 వరకు దాద్రా నాగర్ హవేలీ " వరిష్ట పంచాయితీ " ఈ ప్రాంత పాలనా నిర్వహణా బాధ్యతను వహించింది.Constitution of India, 10th AmendmentUmaji Keshao Meshram & Ors v. Radhikabhai w/o Anandrao Banapurkar AIR 1986 SC 1272: this judgment mentions the Administration of Dadra and Nagar Haveli in this period1961లో దాద్రా నాగర్ హవేలీని భారతదేశంలో విలీనం చేసారు. 1974 డిసెంబరు 31 న డామన్, డయ్యు, గోవా, దాద్రా నాగర్ హవేలీ ప్రాంతాలపై భారతప్రభుత్వ సాధికారాన్ని అంగీకరిస్తూ పోర్చుగీసు ఒప్పందం మీద సంతకం చేసింది.TREATY BETWEEN THE GOVERNMENT OF INDIA AND THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF PORTUGAL ON RECOGNITION OF INDIA'S SOVEREIGNTY OVER GOA, DAMAN, DIU, DADRA AND NAGAR HAVELI AND RELATED MATTERS 1974
భౌగోళికం
దాద్రా నాగర్ హవేలీ వైశాల్యం 491 చ.కి.మీ. జిల్లా ఉత్తర సరిహద్దులో గుజరాత్ రాష్ట్రం, దక్షిణ సరిహద్దులో మహారాష్ట్రా ఉన్నాయి.ఈ కేంద్రపాలిత ప్రాతం భౌగోళికంగా రెండు విభాగాలుగా విభజించింది. జిల్లా వైశాల్యం 491 చ .కి. మీ ఉంటుంది. ఈ జిల్లా ఫిలిప్పైన్‌లోని " బిలిరాన్ ద్వీపం" వైశాల్యానికి సమానం. భారతీయ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో ఇది 4వ స్థానంలో ఉంది. అలాగే రాష్ట్రాలలో 32వ స్థానంలో ఉంది. ఈ భూభాగం పడమటి సరిహద్దులో గుజరాత్ లోని వల్సాడ్ జిల్లా, ఉత్తర, తూర్పు సరిహద్దులో మహారాష్ట్రా లోని తానా జిల్లా ఉంది.
భూమి వర్ణన
జిల్లా దక్షిణ భూభాగం పర్వతాలు అరణ్యాలతో నిండి ఉంటుంది. వాయవ్యభాగంలో సహ్యాద్రి పర్వతాలు (పడమటి కనుమలు), మద్యలో అల్యూవియల్ (సారవంతమైన) మైదానం వ్యవసాయానికి అత్యంత యోగ్యమైనదిగా ఉంది. పడమటి సముద్రతీరానికి 64 కి.మీ దూరం నుండి ప్రవహిస్తున్న దామన్ గంగానది దాద్రా నాగర్ హవేలీ గుండా ప్రవహించి దామన్, డయ్యూ వద్ద అరేబియా సముద్రంలో సంగమిఅంతేకాక మొత్తం భూభాగంలో స్తుంది. ఈ నదికి విజ్, వర్న, పిప్రి, సకర్తాండ్ అనే ఉపనదులు ఈ ప్రాంతంలో డామన్ గంగా నదితో సంగమిస్తూ ఉన్నాయి.
వృక్షజాలం, జంతుజాలం
thumb|250x250px
దాద్రా నగరు హవేలీ జిల్లాలో 43% అరణ్యాలతో నిండి ఉంటుంది. మొత్తం భూభాగంలో 40% భూభాగం కొహిస్ అభయారణ్యం ఉంది. సంరక్షితారణ్యం 2.45% ఉంది.2008 ఉపగ్రహ సమాచారం అనుసరించి ఈ ప్రాంతం వైశాల్యం 114 చ.కి.మీ. ఇందులో 94 చ.కి.మీ దట్టమైన అరణ్యం ఆక్రమించుకుని ఉంది. అరణ్యాలలో ఖైర్, టేకు ప్రధాన ఉత్పత్తిగా ఉన్నాయి. ఖాహిర్, మహార, సిసం వృక్షాలు అధికంగా ఉన్నాయి.
thumb|250x250px
ఈ వృక్షజాతులు దాదాపు 27 చ.కి.మీ ఉంది. అంతేకాక మొత్తం భూభాగంలో 5% ఉన్నాయి. వృక్షసంపన్నమై అనుకూల వాతావరణం ఉన్నందున ఈ ప్రాంతలో వివిధ పక్షులు, జంతువులు నివసిస్తున్నాయి. ఇక్కడ ఎకోపర్యాటకం పేరుతో పర్యటనలకు వసతి కల్పిస్తున్నారు. " సిల్వస్స, బఫర్ లాండ్ " ఔత్సాహిక వన్యమృగ పరిశీలనకు ఆస్కారం కలిగిస్తుంది.
వాతావరణం
దాద్రా నగరు హవేలీలో వాతావరణం ఉష్ణమండల సముద్రతీరం వాతావరణం ఉంటుంది. తూర్పు భూభాగంలో నివాసాలు తక్కువగా ఉన్నాయి. వేసవి కాలం ఉష్ణోగ్రత అధికంగా ఉంటుంది. వేసవి చివరిలో వాతావరణంలో తేమ అధికంగా ఉంటుంది. వేసవి కాలంలో మే మాసంలో ఉష్ణోగ్రతలు 39° వరకు ఉంటుంది. జూన్ మాసంలో ఆరంభమయ్యే వర్షాలు సెటెంబర్ వరకు కొనసాగుతుంటాయి. నైరుతి ఋతుపవనాల కారణంగా వర్షపాతం అధికంగా ఉంటుంది. పడమటి భారతదేశభూభాగంలో అధికభాగం ఉన్న చిరపుంజిలో వర్షపాతం 200-250 మి.మీ ఉంటుంది. శీతాకాలంలో ఉష్ణోగ్రతలు 14° నుండి 30° ఉంటాయి. శీతాకాలంలో అప్పుడప్పుడూ వర్షాలు పడుతుంటాయి.
మీడియా సమాచారం
ప్రింట్ మీడియా
గుజరాతీ
గుజరాత్ డైలీ గుజరాత్ మిత్రా దివ్య భాస్కర్ అకిలా డైలీ సందేశ్ (వార్తాపత్రిక)
సిల్వాస్సా టైమ్స్
ఆంగ్లం భారతదేశ టైమ్స్ హిందూస్తాన్ టైమ్స్ ది హిందూ మతం వ్యాపారం లైన్ ఎకనామిక్ టైమ్స్ ఇండియన్ ఎక్స్‌ప్రెస్
సిల్వాస్సా టైమ్స్
హిందీ భూభాగం టైమ్స్ సవేరా భారతదేశం నవ భారత్ జన్సత్తా ప్రతాహ్ వార్తా
సిల్వాస్సా టైమ్స్
టెలికమ్యూనికేషన్స్
భారతి ఎయిర్టెల్ , ఎయిర్సెల్, బిఎస్ఎన్ఎల్, ఐడియా, రిలయన్స్ మొబైల్, డొకొమో, వోడాఫోన్ మొదలైనవి
శాటిలైట్ టెలివిజన్''':
ఎయిర్టెల్ డిజిటల్ టి.వి, డిష్ టి.వి, రిలయన్స్ డిజిటల్ టి.వి, టాటా స్కై. 'రేడియో'''
ఆల్ భారతదేశం రేడియో, ఎఫ్.ఎం. ప్రసారం.
పాలనానిర్వహణ
కేంద్రపాలిత ప్రాంతం పాలనా నిర్వహణకు లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ బాధ్యత వహిస్తాడు.188 చ.కి.మీ వైశాల్యం ఉన్న కేంద్రపాలితంలో రెండు తాలూకాలు ఉన్నాయి.
దాద్రా
నగర్ హవేలీ
దాద్రా తాలూకా ప్రధాన కేంద్రం దాద్రా. దీనిలో దాద్రా తాలూకా మరొక 2 గ్రామాలు ఉంటాయి. నగర్ హవేలీ తాలూకా కేంద్రం సిల్వస్సా పట్టణం, 68 గ్రామాలు భాగాలుగా ఉంటాయి.
వ్యవసాయం
దాద్రా నగరు హవేలీ జిల్లా ప్రధాన ఆదాయం వనరు వ్యవసాయం. ప్రజలలో వారిలో 60% మంది వ్యవసాయంలో పనిచేస్తున్నారు. వ్యవసాయానికి ఉపకరిస్తున్న భూమి వైశాల్యం 267. 27 చ.కి.మీ. జిల్లా మొత్తం వైశాల్యంలో వ్యవసాయానికి ఉపకరిస్తున్న భూమి శాతం 48%. అత్యధిక దిగుబడులు ఇస్తున్న ప్రదేశం 12000 ఎకరాలు. ప్రధాన పంట వరి (40%). చిరుధాన్యాలు రాగి, జొన్న, చెరుకు, టర్, నగ్లి, వంటి ధాన్యాలను, టొమాటోలు, కాలిఫ్లవర్, క్యాబేజి, వంకాయలు వంటి కూరగాయలు, మామిడి, చిక్కో, జామ, కొబ్బరి, అరటి వంటి పండ్లను పండిస్తున్నారు. వ్యవసాయరంగం జిల్లా ఆర్థికాభివృద్ధికి అధికంగా దోహదం చేస్తుంది. ప్రాంతీయ ప్రజలు కూడా వనాల అభివృద్ధి, జంతుల పెంపకం వంటి కార్యాలలో పాల్గొంటున్నారు. 92.76% వ్యవసాయదారులు బలహీనవర్గాలకు చెందినవారే. వారిలో 89.36% గిరిజనవర్గాలకు చెందిన వారే. పూర్తి స్థాయి వెటర్నరీ హాస్పిటల్, తొమ్మిది వెటర్నరీ డిస్పెన్సరీలు ఉన్నాయి. పశుసంవర్ధక శాఖ వివిధ వ్యాధులకు వ్యాధినిరోధక టీకాలు వేయడం క్రమం తప్పకుండా జరుగుతుంది.
పరిశ్రమలు
thumb|right|దాద్రా, నగర్ హవేలీ పరిధిలో వాహన లైసెన్స్ ప్లేట్ సంఖ్య Audi Q7
దాద్రా నగరు హవేలీ జిల్లా ఇతర ఆదాయవనరులలో పరిశ్రమలకు ప్రాధాన్యత ఉంది. కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో పరిశ్రమలకు పన్ను మినహాయింపు ఇచ్చారు కనుక జిల్లాలో అత్యధికంగా పరిశ్రమలు నెలకొల్పబడ్డాయి. క్రమాభివృద్ధితో సంవత్సరానికి ఉపాధి కల్పనలో 5% పెరుగుదల సాధిస్తుంది
1965 నుండి ఈ ప్రాంతంలో పరిశ్రమల స్థాపన మొదలైంది. మొదటి పారిశ్రామిక యూనిట్ పిపారియా, సిల్వస్సా లలో " దన్ ఉద్యోగ్ సహకారి సంఘం " అనే సంస్థ ఆధ్వర్యంలో ప్రారంభించబడింది. దానిని అనుసరించి 1978లో మసాలి, 1982లో ఖడోలీ,1985లో సిల్వస్సాల వద్ద మరొక 3 పరిశ్రమలు స్థాపినబడ్డాయి. 1865కు ముందు సంప్రదాయ వృత్తికారులు మట్టి కుండలు, తోలు వస్తువులు, విజ్, చెప్పులు, బూట్లు, ఇతర వస్తువులు తయారు చేసేవారు. మరికొందరు వెదురు బుట్టలు అల్లేవారు. ఈప్రాంతంలో అమ్మకపు పన్ను లేదు. తరువాత వచ్చిన 30 యూనిట్లలో ప్రధానమైనవి ఇంజనీరింగ్, చేనేత యూనిట్లు, అద్దకం, ప్రింటింగ్ యూనిట్లు 1970 వరకు ఏర్పాటు చెయ్యబడ్డాయి.
1971 భారతప్రభుత్వం జిల్లాను పారిశ్రామికంగా వెనుకబడిందని ప్రకటించింది. అలాగే పరిశ్రమల పెట్టుబడులలో 15 - 25% సబ్సిడీ ఇచ్చారు. ఇది జిల్లాలో మరింత పరిశ్రమలను వేగవంతంగా అభివృద్ధిచేసింది. 1988 సెప్టెంబరు 30న ఈ సబ్సిడీ తొలగించబడింది. 1984 నుండి 1998 వరకు టాక్స్ చట్టం అమలు చేయబడింది. 15 సంవత్సరాలు పరిశ్రమలు పన్ను మినహాయింపు అనుభవించిన 2005లో తరువాత జిల్లాలో వ్యాట్ ఆమలులోకి వచ్చింది. కొత్తగా స్థాపించబడిన సంస్థలకు కేంద్ర ప్రభుత్వం అందిస్తున్న అమ్మకపు పన్ను మినహాయింపు 2017 వరకు కొనసాగుతుంది. జిల్లాలో దాదాపు 2710 యూనిట్లు పనిచేస్తూ 46,000 మందికి ఉపాధి కల్పిస్తుంది. జిల్లాలో చిన్న తరహా పరిశ్రమలు 2118, మద్య తరహా పరిశ్రమలు 564, బృహత్తర పరిశ్రమలు 28 ఉన్నాయి.
2011 జనాభా గణాంకాలు
విషయాలు వివరణలు జిల్లా జనసంఖ్య .. 342,853 ఇది దాదాపు బెలెజె దేశజనసంఖ్యకు సమానం అమెరికాలోని జనసంఖ్యకు 640 భారతదేశ జిల్లాలలో 566 వ 1చ.కి.మీ జనసాంద్రత 698 2001-11 కుటుంబనియంత్రణ శాతం 55.5% స్త్రీ పురుష నిష్పత్తి 775: 1000 జాతియ సరాసరి (928) కంటే అల్పం అక్షరాస్యత శాతం 77.65 జాతియ సరాసరి (72%) కంటే అధికం
గిరిజనులు
దాద్రా నగరు హవేలీ జిల్లాలో గిరిజనుల శాతం 62%. వీరిలో ధోడియా ప్రజలు 16.90%, కొక్న ప్రజలు ప్రజలు 16.85%, వర్లి ప్రజలు 62.94% ఉన్నారు. చిన్న,చిన్న బృందాలుగా కోలి, కథోడీ, నైక, డుబ్ల జిల్లా అంతటా చెదురుమదురుగా ఉన్న ప్రజలందరి శాతం 3.31% ఉన్నారు. డోడియాలు, డూబుల్ ప్రజలు జిల్లాలోని ఉత్తరప్రాంతంలో ఉన్నారు. కోక్నాలు, వర్లీలు ప్రాంతమంతా ఉన్నారు. వారి ప్రధానదైవం డీస్ (సూర్యుడు), చంద్ (చంద్రుడు), నరందేవ్, కనాసరి, హిమై, వీర్, రంగ్తై, వగ్దేవ్.
భాషలు
దాద్రా నగరు హవేలీ జిల్లాలో గిరిజనేతర ప్రజలు దేసమంతటి నుండి వచ్చి స్థిరపడిన వారు కావడం విశేషం. ఈ ప్రాంతంలో గుజరాతీ ప్రజలకు ప్రత్యేక ప్రభావం ఉంది. అందువలన ఇక్కడ ఉన్న 3 అధికార భాషలలో గుజరాతీ కావడం విశేషం. మీగిలిన రెండు అధికారభాషలు ఆంగ్లం, హిందీ. అంతేకాక మరాఠీ, రాజస్థానీ, బీహారీ, తమిళ, ఉత్తరప్రదేశ ప్రజలు కూడా ఉన్నారు. ఇది పారిశ్రామిక కేంద్రంగా ఉండడమే ఇంతటి విభిన్నతకు కారణం. సుందర ప్రకృతి, ఉద్యోగావకాశాలు, మంచి వాతావరణం విభిన్న ప్రజలను నగరం వైపు ఆకర్షిస్తుంది.
2001 గణాంకాలు
2001 గణాంకాలను అనుసరించి జనసంఖ్య 137,225. వీరిలో 2.8% (3,796) క్రైస్తవులు ఉండగా మిగిలిన వారు హిందువులే. 2001 లో కొంకణలో క్రైస్తవులు అధికంగా ఉంది.6.7% జైనులు ఉన్నారు. రాజధాని సిల్వస్సాలో దిగంబర జైనులు ఆలయం నిర్మించారు.
జిల్లాలోని ప్రధాన నగరాలైన దాద్రా, సిల్వస్సాలలో శ్వేతాంబర జైనులు ఆఅయాలను నిర్మించారు. సిల్వస్సాలో స్వామినారాయణ ప్రభావం అధికంగా ఉంది. వారి ఆలయం నిర్మాణదశలో ఉంది. అది ఈ ప్రాంతంలో అత్యంత ఖరీదైనది, అత్యంత విశాలమైనది ఉండగదని భావిస్తున్నారు.
భాష
వరలి ప్రజలు వరలి భాషను మాట్లాడుతుంటారు. అగ్రి సంప్రదాయ ప్రజలు అగ్రి భాషను మాట్లాడుతుంటారు. ఈ భాషలకు మరాఠీ- కొంకణి లిపిని వాడుతుంటారు. రోమన్ కాథలిక్ ప్రజలు ఒకప్పటి పోర్చుగీసును పోలిన భాషను, సిల్వెస్సాను మాట్లాడుతుంటారు. మరాఠీ, కొంకణి, గుజరాతీ భాషలను అత్యధికంగా మాట్లాడుతుంటారు.https://web.archive.org/web/20060616040015/http://dnh.nic.in/Home%20Page_files/Tourism/silvassa.pdf హిందీ, మరాఠీ భాషలు కూడా వాడుకలో ఉన్నాయి. వరలి, ధోడియా, కొంకణికి చెందిన వారు అత్యధికంగా ఉంది.http://www.krepublishers.com/02-Journals/T-Anth/Anth-11-0-000-09-Web/Anth-11-1-001-09-Abst-PDF/Anth-11-1-065-09-521-Meitei-S-Y/Anth-11-1-065-09-521-Meitei-S-Y-Tt.pdf
కులాలు
జిల్లాను అత్యధికంగా ఆక్రమించుకుని ఉన్న ప్రధాన కులాలకు చెందిన ప్రజలలో ముఖ్యులు రాజస్థాని, అహిర్స్, చమర్, మహార్, సంబంధిత కులాలకు చెందిన వారు ప్రాంతీయ ప్రజలలో భాగమై ఉన్నారు.
వరలి
మహారాష్ట్రా గుజరాత్‌లతో కలిసి ఉన్నప్పటికీ వర్లీస్ ప్రజలను దాద్రానాగర్ హవేలీ ప్రజలుగానేభావిస్తారు. ఎందుకంటే వర్లీస్ పూర్వీకం దాద్రానాగర్ హవేలి అన్నదే వాస్తవం. ఆర్యన్ జాతికి చెందని ప్రజలలో వర్లి ప్రజలు కూడా ఒకరు. ఈ కేంద్రపాలిత ప్రదేశంలో వర్లి ప్రజలు మొత్తం గిరిజన జాతికి చెందిన ప్రజలలో 62.94% ఉన్నారు. వర్లీ ప్రజలకు ఆచారాలు చాలా ముఖ్యం. వారు ప్రకృతి ఆరాధకులు. వారు ఆరాధించే 3 దేవతా విగ్రహాలు లభ్యమయ్యాయి. వీరు సొరకాయ బుర్రతో చేసిన వాయిద్యాలను (గంగల్) వాయుస్తుంటారు.సాధారణంగా వర్లి ప్రజలు లోయిన్ వస్త్రంతో చేసిన చిన్న వెయిస్ట్ కోటు, టర్బన్ ధరిస్తుంటారు. స్త్రీలు మోకాళ్ళ పొడవున ఒక గజం చీరెను వెండి, వైట్ మెటల్ ఆభరణాలతో అలకరించి ధరిస్తుంటారు.
డోడియా
డోడియా అనే పేరు ధుండి నుండి వచ్చింది. ధుండి అంటే కప్పబడిన గుడిశ అని అర్ధం. ధోడియాలు అత్యధికంగా గుడిశవాసులు. వీరు అత్యధికంగా " దాద్రా నగరు హవేలీ " ఉత్తర భూభాగంలో ఉంది. అందరి గిరిజనులలో ధోడియాలలో అధికంగా విద్యావంతులు, వ్యవసాయదారులు ఉన్నారు. వీరిలో కొందరికి స్వంత భూములు, తమ అవసరాలకు తగినంత ఆదాయం కలిగి ఉన్నారు. పురుషులు మోకాలి వరకు ఉండే తెల్లని ధోవతి. వెయిస్ట్ షర్టు ధరిస్తుంటారు. తెల్లని లేక రంగుల టోపీలు, చెవిపోగుల చంటి ఆభరణాలు, వెండి గొలుసులు ధరిస్తుంటారు. స్త్రీలు మోకాలి పొడవైన ముదురు నీలవర్ణ చీరెలు, ఆంచల్ ధరిస్తుంటారు. మెడలో రంగురంగు పూసల మాలలు ధరిస్తుంటారు. స్త్రీలు మెడలో లోహపు రింగులు, లావైన కంటెలు ధరిస్తుంటారు.
కొకన్
కొకన్లకు పశ్చిమ భారతీయ కొంకణి నుండి ఈ పేరు వచ్చింది. వారికి స్వంత వ్యవసాయ భూములు ఉంటాయి. వరిలిలో నివసిస్తున్న వీరు వడ్లు, ఇతర పంటలను పండిస్తుంటారు. వారిలో ప్రభుత్వం ప్రాథమిక విద్యను ప్రవేశపెట్టిన తరువాత వారిలో అధికులు సాంఘిక జీవితానికి అలవాటు పడుతున్నారు. దృఢకాయులైన కొక్నాల స్త్రఉరుషులిరువురు వారి శరీరాలలో భుజాలు, మోకాళ్ళ మీద పచ్చబొట్లు పొడిపించుకునే అలవాటు ఉంది. వారు కోటు లేక షర్టు ధరిస్తుంటారు. స్త్రీలు గిరిజనులకే ప్రత్యేకమైన వర్ణరంజితమైన చీరెలను కొందరు మోకాళ్ళ వరకు కొందరు పూతి పొడవున ధరిస్తారు.
ఖదోడియా
దాద్రాలో ఖదోడీలు (మహారాష్ట్రలో ఖదోరీలు) 08%, ఉన్నారు. వీరి వృత్తి కాట్చ్యూ తయారీ. సాధారణంగా వీరు అరణ్యాలలో కొయ్య - రాక్షసిబొగ్గుతో నిర్మించిన గృహాలలో!నివసిస్తుంటారు. ప్రభుత్వం వారిజీవిత స్థాయిని పెంపొదించడానికి వారిలో సరికొత్త వృత్తులను ప్రవేశపెట్టింది. వారిలో స్త్రీలు మితమైన ఆభరణాలు ధరిస్తుంటాయి.
విద్య
ప్రభుత్వ హయ్యర్ సెకండరీ స్కూల్, తోకర్ఖడ
ప్రభాత్ పండితులు అకాడమీ
సెయింట్ జార్జ్ ఇంగ్లీష్ స్కూల్, సిల్వాస్సా
తండ్రి ఆగ్నెలో ఇంగ్లీష్ హై స్కూల్
జవహర్ నవోదయ
లయన్స్ ఇంగ్లీష్ స్కూల్
కేంద్రీయ విద్యాలయ
అలోక్ పబ్లిక్ స్కూల్
సెయింట్ జేవియర్స్ స్కూల్
కంప్యూటర్ శిక్షణ సంస్థలు
డైమండ్ కంప్యూటర్లు, కిలావ్ని నాకా, సిల్వాస్సా
దాద్రా నాగర్ హవేలి లో ప్రసిద్ధ కళాశాలలు
సైన్సు, కామర్స్, ఆర్ట్స్ * ఎస్ఎస్ఆర్ కళాశాల
డాక్టర్ బిబిఎ ప్రభుత్వ పాలిటెక్నిక్, కరాడ్
ప్రముఖ్ స్వామి ఇన్స్టిట్యూట్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ, స్వామినారాయణ్ సాంస్కృతిక సముదాయం
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు
వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు
వర్గం:కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు |
చండీగఢ్ | https://te.wikipedia.org/wiki/చండీగఢ్ | చండీగఢ్, ఉత్తర భారతదేశంలోని ఒక నగరం, కేంద్రపాలిత ప్రాంతం. ఇది పంజాబ్, హర్యానా రెండు రాష్ట్రాలకు రాజధాని, కాని ఆ రెంటిలో ఏ రాష్ట్రానికి చెందని కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా ఉండడం చండీగఢ్ ప్రత్యేకత. చండీగఢ్ ఉత్తర భారతదేశం లోని ప్రముఖనగరాలలో ఒకటి. భారతదేశంలో నగరనిర్మాణ ప్రణాళిక (ప్లాండ్ సిటీ) ద్వారా నిర్మించబడిన నగరాలలో చండీగఢ్ మొదటిది. ఈ నగరానికి స్విట్జర్లాండ్ నగర రూపకల్ప నిర్మాత "లె కార్‌బ్యూసియె" రూపకర్తగా పనిచేసాడు.ఈ నగర నిర్మాణం, రూపకల్పన స్వాతంత్ర్యానికి ముందే జరిగింది.ఈ నగర రూపకల్పన ద్వారా లె కార్‌బ్యూసియె భవనిర్మాణానికి, నగర రూపకల్పనకు అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందాడు. నగరం ప్రాథమికంగా లె కార్‌బ్యూసియె వలన రూపకల్పన చేయబడినప్పటికీ దీనికి " పిర్రే జన్నరెట్, జాన్ డ్ర్యూ , మ్యాక్స్‌వెల్ ఫ్రై వంటి వారు సహకరించారు. తలసరి ఆదాయంలో చండీగఢ్ రాష్ట్రాలలో , కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో ప్రధమ స్థానంలో ఉంది. 2010 లో భారతదేశంలో పరిశుభ్రమైన నగరంగా జాతీయ ప్రభుత్వ పరిశోధనల గుర్తింపు పొందింది. అలాగే చండీగఢ్ రాష్ట్రాలలో , కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో " హ్యూమన్ డెవలెప్మెంట్ ఇండెక్స్ " లో కూడా ప్రథమ స్థానంలో ఉంది. చండీగఢ్ మెట్రో , పంచకుల , మొహలి కలిసి త్రినగరాలుగా (ట్రై సిటీ) గా గుర్తింపు పొందింది.
చరిత్ర
1947 భారతదేశ విభజన తరువాత పంజాబు భూభాగం కూడా విభజించబడింది. తూర్పు పంజాబు భారతదేశం లోనూ పశ్చిమ పంజాబు పాకిస్తాన్ దేశంలోనూ కలుపబడింది. భారతీయ పంజాబుకు లాహోరుకు సమానమైన రాజధాని నగరం అవసరమైంది.Chandigarh History – History Of Chandigarh India – Origin & History of Chandigarh చండీగఢ్ అంటే చంఢీదేవి కోట అని అర్ధం.ఇక్కడ ఉన్న హిందూ ఆలయం చండీమందిర్ ఉన్న కారణంగా ఈ నగరానికీ పేరు వచ్చింది. ఈ ఆలయం నగరంలోని పంచకుల ప్రాంతంలో ఉంది.. చండీగఢ్‌లో " లె కార్బుజియె " చెక్కిన " ఓపెన్ హ్యాండ్ " శిల్పాలు అనేకం ఉన్నాయి. ఈ శిల్పాలు 26 మీటర్ల ఎత్తు ఉన్నాయి. " ఓపెన్ హ్యాండ్ " ఙాపికలు లె కార్బుజియె శిల్పచాతుర్యాన్ని గుర్తుచేస్తున్నాయి. ఈ శిల్పాలు శాంతికి చిహ్నాలుగా ఉన్నాయి. తెరచిన హస్తానికి ఇచ్చి తీసుకోవడానికి గుర్తుగా భావించవచ్చు.Frommer's India (2010) Pippa de Bruyn, John Wiley & Sons, p613 ISBN 9780470556108 వీటిలో హైకోర్ట్, అసెంబ్లీ హాలు, సెక్రెటరేట్ ఉన్న కాపిటల్ కాంప్లెక్స్‌లో ఉన్న 6 ఙాపక చిహ్నాలు అసంపూర్తిగా మిగిలిఉన్నాయి. వీటితో జామెంట్రిక్ హిల్, మార్టిర్స్ మెమోరియల్ వద్ద ఉన్న చిత్రాలు కూడా పూర్తిచేయబడలేదు. 1966 నవంబరు 1న సరికొత్తగా రూపుదిద్దుకున్న హర్యానా రాష్ట్రం, పంజాబు రాష్ట్ర తూర్పు భూభాగం నుండి హిందీ మాట్లాడే ప్రజల భూభాగం వేరుచేస్తూ రూపుదిద్దబడింది.చండీగఢ్ నగరం మద్యలో ఉన్నందున దీనిని కేంద్రపాలిత ప్రదేశం చేసి రెండు రాష్ట్రాలకు రాజధానిని చేసారు. ఈ నగర చివరి పాలకుడు బ్రిజిందర్ సింగ్.
నిర్మాణ శైలి
జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ ప్రేరేపణపై 1950 దశకంలో ఫ్రెంచి భవన నిర్మాణకారుడు లె కార్బుజియె (architect Le Corbusier) చండీగఢ్ నగరాన్ని, అందులో చాలా భవనాలను రూపొందించాడు. అప్పుడే స్వతంత్రమైన భారతదేశపు ప్రగతిశీల పధం ఇందులో ప్రతిఫలించాలని అతని సంకల్పం.చండీగఢ్ నగరం చదరాలు అమర్చినట్లుగా సెక్టార్లుగా డిజైన్ చేయబడింది. ప్రతి సెక్టారు సుమారుగా 1.5 కి.మీ x 1.5 కి.మీ. చదరం వైశాల్యం ఉంటుంది. ప్రతి సెక్టారు ఒక చిన్న పట్టణంలా, దాని స్వంత మార్కెట్, పూజా స్థలాలు, స్కూళ్ళు, కాలేజీలు కలిగి ఉంటుంది.1 నుండి 60 వరకు సెక్టారులు ఉన్నాయి. కాని సెక్టారు నెం.13 మాత్రం లేదు. 13వ సంఖ్య అదృష్టానికి దూరమని లె కార్బుజియె నమ్మడమే దీనికి కారణం కావచ్చును.
సెక్టారు -17: నగరానికి ముఖ్యమైన వాణిజ్య కేంద్రం. దుకాణాలు, రెస్టారెంట్లు, హోటళ్ళతో కళకళలాడుతుంటుంది. నగరవాసులకు సాయంత్రాలు గడపడానికి ఇష్టమైన స్థలం.
సెక్టారు - 35: రెస్టారెంట్లు, బార్ల మయం.
సెక్టారు - 4: రాళ్ళ తోట (Rock Garden) - పారవేసిన, వదిలేసిన వస్తువులతో నేక్‌ చంద్ అనే కళాకారుడు 30 సంవత్సరాలు శ్రమించి రూపొందించిన విశేష ఉద్యానవనం.
సెక్టారు -16: గులాబీ తోటలు
సెక్టారు -10: సుఖానా సరస్సు
చండీగఢ్ అక్షరాస్యత 97%. ఇక్కడ ఎన్నో మంచి ప్రమాణాలు గల విద్యా సంస్థలున్నాయి.
చండీగఢ్ జనాభా
2011 భారత జనాభా లెక్కలు ప్రకారం చండీగఢ్ రాష్ట్ర జనాభా 1,055,450.వారిలో హిందువులు 78.6%, సిక్కులు 16.1%, ముస్లిములు 4%. ప్రపంచ 50 ఉత్తమ నగరాలలో చండీగడ్ ఒకటిగా ఉందని తెలుస్తుంది.The Hindu Business Line
పర్యాటక ఆకర్షణలు
చండీగడ్ నగరంలో పర్యాటక ఆకర్షణీయ ప్రదేశాలు అనేకం ఉన్నాయి. వాటిలో పలు విధాలైన తోటలు కొన్ని చారిత్రాత్మక ప్రదేశాలు కూడా ఉన్నాయి.
సుఖ్నా సరస్సు
రాక్ తోట
లీజర్ లోయ
ఓపెన్ హ్యాండ్ మాన్యుమెంట్
కాపిటల్ సముదాయం
కాక్టస్ గార్డెన్
చిత్తరువుల నేషనల్ గ్యాలరీ
సువాసన గార్డెన్
కార్బూసియర్ సెంటర్
ప్రభుత్వ మ్యూజియం, ఆర్ట్ గ్యాలరీ
అంతర్జాతీయ డాల్ మ్యూజియం
బటర్ పార్క్
భౌగోళికం
thumb|సుఖ్నా సరస్సు|260x260px
చండీగఢ్ హిమాలయ పర్వతశ్రేణులలోని శివాలిక్ పాదపర్వతాల వద్ద ఉంది. చండీగఢ్ వైశాల్యం 44.5 చదరపు కి.మీ. అలాగే మెట్రో వైశాల్యం 114 చదరపు కి.మీ. నగరసరిహద్దులలో పంజాబు, హర్యానాలు ఉన్నాయి. చండీగఢ్ సముద్రమట్టానికి 321 మీటర్ల ఎత్తున ఉంది.
చండీగఢ్ పరిసరాలలో పంజాబు రాష్ట్రానికి చెందిన మొహలి, పాజ్టలియా, రూప్‌నగర్ ఉన్నాయి. హర్యానా రాష్ట్రానికి చెందిన అంబాలా, పంచకుల నగరాలు ఉన్నాయి. నగర ఉత్తర భాగంలో స్వల్పంగా హిమాచల ప్రదేశ్ రాష్ట్ర సరిహద్దు ఉంది.
చండీగఢ్‌లో తేమతో కూడిన ఉప ఉష్ణ వాతావరణం కలిగి ఉంటుంది. చాలా వేడి వేసవి, స్వల్పమైన చలి, అప్పుడప్పుడూ వచ్చే వర్షాలు ఉష్ణోగ్రతలో తీవ్రమైన వ్యత్యాసాలు ఉంటాయి. సంవత్సరంలో ఉష్ణోగ్రతలు 40-1 సెల్షియస్ ఉంటుంది. సంవత్సర సరాసరి వర్షపాతం 1110.7 మి.మీ ఉంటుంది. నగరంలో ఒక్కోసారి శీతాకాలంలో కూడా వర్షాలు కురుస్తుంటాయి. ఉత్తరంలో ఉన్న సిమ్లా, జమ్ముకాశ్మీరు నుండి చలిగాలులు వీస్తుంటాయి.
పర్యావరణం
చండీగఢ్‌లో అధికంగా మర్రి, యూకలిఫ్టస్ ప్లాంటేషన్లు ఉంటాయి. అశోక, కసియా, మల్బరీ, ఇతర చెట్లు ఉన్నాయి. నగరమంతటా వన్యప్రాంతంలాంటి వాతావరణం గోచరిస్తుంది. నగరం చుట్టూ అరణ్యాలు ఉన్నందువలన అగరంలో అనేక జంతువులు, వృక్షాలు కనిపిస్తుంటాయి. జింకలు, సాంబారు జింకలు, బార్కింగ్ డీర్, రామచిలుకలు, వడ్రంగిపిట్టలు, నెమళ్ళు మొదలైనవి అభయారణ్యాలలో ఉన్నాయి. సుఖ్నా సరసులో వైవిధ్యమున్న బాతులు, గీస్ ఉన్నాయి. అలాగే శీతాకాలంలో సైబీరియా, జపాన్ దేశాల నుండి వచ్చే వలసపక్షులను కూడా ఈ సరసు ఆకర్షిస్తుంది. చండీగఢ్ నగరంలో ఉన్న రామచిలుకల అభయారణ్యంలో పలు ఇతర జాతుల పక్షులకు ఆశ్రయం ఇస్తుంది. నగరంలో ప్రఖ్యాతి వహించిన " జాకీర్ హుస్సేన్ రోజ్ గార్డేన్ ", టెర్రస్ గార్డేన్, బోగన్‌విల్లా గార్డెన్, శాంతికుంజ్, ఇతర పూదోటలు ఉన్నాయి.
ఆర్ధికరంగం
thumb|లె కార్బూసియర్ చేత రూపుదిద్దుకున్న శాసనసభ|260x260px
thumb|లె కార్బూసియర్ చేత రూపుదిద్దుకున్న పంజాబ్, హర్యానా హైకోర్టు |260x260px
2012 ఆర్.బి.ఐ గణాంకాలు నిధి జమచేయడంలో దేశంలో చండీగడ్ 12వ స్థానంలోనూ రుణాలు అందించడంలో 10 వ స్థానంలోనూ ఉందని తెలియజేస్తున్నాయి.చండీగడ్ నగరంలో ప్రజలకు ప్రభుత్వం అత్యధికంగా ఉపాధి కల్పిస్తుంది. మూడు ప్రభుత్వాలకు కేంద్రంగా ఉన్నందువలన ప్రభుత్వం ప్రజలకు అత్యధికంగా ఉపాధి కల్పించడానికి వీలుకలుగుతుంది. ఈ కారణంగానే చండీగడ్ " పెంషన్ అందుకునేవారి స్వర్గంగా " గుర్తింపు పొందింది. " ఆర్డినెంస్ ఫ్యాటరీస్ బోర్డ్ " సంస్థకు చెందిన " ఆర్డినెంస్ కేబుల్ ఫ్యాక్టరీ " భారతపభుత్వం చండీగడ్‌లో స్థాపించింది. చండీగడ్‌లో ప్రభుత్వసంస్థలతో చేర్చి మొత్తం 15 మద్య, బృహత్తర సంస్థలు ఉన్నాయి.అంతేకాక చండీగడ్‌లో " 2000 " స్మాల్ స్కేల్ ఇండస్ట్రీలు నమోదయ్యాయి. కాగితం తయారీ, బేసిక్ మెటల్, అల్లాయ్స్, మెషనరీ పరిశ్రమలు ప్రధాఅమైనవి. అదనంగా ఆహారతయారీ సస్థలు, శానిటరీ వేర్, ఆటోపార్ట్స్, మెషిన్ టూల్స్, ఫార్మాస్యూటికల్స్, ఎలెక్ట్రికల్ అప్లయంసీస్ సంస్థలు గుర్తించతగినవి. 99,262 తలసరి ఆదాయంతో చండీగడ్ దేశంలో సంపన్న నగరంగా గుర్తింపు పొందింది. 2004 చండీగడ్ మొత్తం ఉత్పత్తి విలువ 2.2 బిలియన్ల అమెరికన్ డాలర్లు ఉంటుందని అంచనా.
చండీగడ్‌లో 3 ప్రధాన తయారీ సంస్థలు వారి కార్యాలయాలను ఏర్పాటు చేసాయి. అవి వరుసగా ఫెడరేషన్ ఆఫ్ ఇండియన్ చాంబర్స్ ఆఫ్ కామర్స్ & ఇండస్ట్రీ,, (ఎఫ్.ఐ.సి.సి.ఐ), ది పి.హెచ్.డి చంబర్ ఆఫ్ కామర్స్ అండ్ ఇండస్ట్రీ, (పి.హెచ్.డి.సి.సి.ఐ), ది కాంఫిడరేషన్ ఆఫ్ ఇండియన్ ఇండస్ట్రీ, (సి.సి.ఐ) సంస్థల ప్రాంతీయ ప్రధానకార్యాలయాలు సెక్టర్ 31లో ఉన్నాయి.
చండీగడ్ ఐ.టి పార్క్ (రాజీవ్ గాంధీ చండీగర్ టెక్నాలజీ పార్క్ ) స్థాపనతో చండీగడ్ ఇంఫర్మేష టెక్నాలజీ ప్రపంచంలో ప్రవేశించింది. చండీగడ్ నుండి ఢిల్లీ, హర్యానా, పంజాబు, హిమాచల్ ప్రదేశ్ లకు సౌకర్యవంతమైన రోడ్డు మార్గాలు ఉండడం కూడా ఐ.టి అభివృద్ధికి దోహదం చేస్తుంది. ఐ.టి టాలెంట్ పూల్ ఐ..టి బిజినెస్ సంబంధిత కార్యాలయాలు ఏర్పాటు చేసే వారిని కూడా ఆకర్షిస్తుంది. పలు ఇండియన్ ఫర్ంస్ అలాగే క్యుయార్క్, ఇంఫోసిస్, డెల్, ఐ.ఐ.ఎం.బి, టెక్‌మహీంద్రా సంస్థలకు నగరంలోనూ నగరం వెలుపల కార్యాలయాలు ఉన్నాయి.
చండీగఢ్ జిల్లా
చండీగఢ్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో చండీగఢ్ జిల్లా పేరుతో ఒకే ఒక జిల్లా ఉంది. జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయాలు చండీగడ్ లోనే ఉన్నాయి.చండీగఢ్ జిల్లా ఉత్తర రైల్వేలోని చండీగఢ్ రాష్ట్రంలో ఒక భాగం.జాతీయ స్థాయిలో జిల్లా, జనాభా ర్యాంక్ స్థానంలో 51 ర్యాంక్ గా ఉంది.రాష్ట్ర స్థాయిలో 1 వ స్థానంలో ఉంది.2011 భారత జనాభా ఔవుట్‌గ్రోత్ ప్రకారం చండీగఢ్ జిల్లాను కూడా పరిపాలనాపరంగా చండీగఢ్ నగరపాలక సంస్థగా ప్రకటించారు.చండీగఢ్ రైల్వే స్టేషన్‌లో ప్రతిరోజూ 66 రైళ్లు ప్రయాణిస్తున్నాయి.దీనిని గ్రేడ్ బి రైల్వే స్టేషన్‌గా పరిగణించారు.
జిల్లా భౌగోళికం
జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయం చండీగఢ్ నగరం.జిల్లాలో ప్రధానంగా పంజాభీ, హిందీ మాట్లాడతారు.జిల్లా విస్తీర్ణం 114 చ.కి.మీ.ఇది సముద్ర మట్టానికి సరాసరి 334 మీటర్ల ఎత్తులో ఉంది.
జిల్లాలో పట్టణాలు
జిల్లాలో ఒక నగరపాలక సంస్థ, 5 జనగణన పట్టణాలు ఉన్నాయి.
చండీగడ్ - (నగరపాలక సంస్థ) - జనాభా - 970,602 2
మణి మజ్రా - (జనగణన పట్టణం) - జనాభా 15,489
డారియా - (జనగణన పట్టణం) - జనాభా 14,470
మౌలి జాగ్రన్ - (జనగణన పట్టణం) - జనాభా10,786
బెహ్లానా - (జనగణన పట్టణం) - జనాభా 8,281
ఖుడా అలీషర్ - (జనగణన పట్టణం) - జనాభా 6,831
జిల్లాలో గ్రామాలు
జిల్లాలో 5 గ్రామాలు ఉన్నాయి.
ధనాస్ - జనాభా - 7,094
కైంబ్వాలా - జనాభా - 6,050
రాయ్‌పూర్ కలాన్ & మఖన్ మజ్రా - జనాభా - 4,887
రాయ్‌పూర్ ఖుర్ద్ - జనాభా - 7,492
సారంగ్ పూర్ - జనాభా - 3,468
విద్య
thumbnail|పంజాబ్ విశ్వవిద్యాలయం కోసం పియరీ జీన్నెరెట్ నిర్మించిన గాంధీ భవన్|260x260px
చండీగఢ్ జిల్లాలో అనేక విద్యాసంస్థలు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ యాజమాన్యంలో నడుస్తున్న పలు విద్యాసంస్థలు, పంజాబు యూనివర్శిటీ మొదలగు విద్యాసంస్థలు జిల్లా, నగర ప్రజలకు విద్యను అందిస్తున్నాయి.ఈ విద్యాసంస్థలు ప్రపంచం అంతటి నుండి విద్యార్థులను ఆకర్షిస్తున్నాయి.
జిల్లా గణాంకాలు
2011 భారత జనాభా లెక్కలు ప్రకారం జిల్లా జనాభా 9,60,787.అందులో పురుషులు 45% మంది ఉండగా, స్త్రీలు 55%మంది ఉన్నారు.జన సాంధ్రత చ. కి.మీ.కు 9258 మంది జనాభాను కలిగి ఉంది.లింగ విష్పత్తి ప్రతి 1000 మంది పురుషులకు 829 స్త్రీలును కలిగి ఉంది.ఇది జాతీయ సరాసరి 928 కంటే తక్కువ. అక్షరాస్యత 86.77% ఇది జాతీయ సరాసరి 72% కంటే ఎక్కువ.పురుషుల అక్షరాస్యత 90.81% ఉండగా, స్త్రీల అక్షరాస్యత 81.88% ఉంది.జిల్లా మొత్తం జనాభాలో 6 సంవత్సరాల వయస్సులోపు గల పిల్లలు 10.8% మంది ఉన్నారు.
జిల్లా న్యాయ వ్యవస్థ
చండీగఢ్ జిల్లాలో ఈ సెషన్స్ విభాగానికి చెందిన 30 కోర్టులు ఉన్నాయి.చండీగఢ్ జిల్లా కోర్టు 1966 నవంబరు 1 ఏర్పడింది.జాస్మెర్ సింగ్ మొదటి జిల్లా & సెషన్స్ జడ్జిగా,సబ్ జడ్జి ఫస్ట్ క్లాస్, చండీగఢ్ కోర్టుకు సోహన్ లాల్ వర్మలను గా నియమించారు.2014 లో 10 కొత్త కోర్టులు, అంటే అదనపు జిల్లా & సెషన్స్ జడ్జి కోర్టులు 4, 6 కోర్టులు సివిల్ జడ్జి కోర్టులు (జూనియర్) -6 సృష్టించినప్పుడు కోర్టుల సంఖ్య 30 పెరిగింది.
కోర్టుల వివరాలు
జిల్లా కోర్టు & సెషన్స్ జడ్జి -1
అదనపు జిల్లా & సెషన్స్ జడ్జి కేర్టులు - 09 (ఇందులో సిబిఐ కేసులను విచారించడానికి 01 ప్రత్యేక కోర్టు, మహిళలపై ఘోరమైన నేరాలకు సంబంధించిన ఫాస్ట్ ట్రాక్ కేసులకు సంభందించిన 01 ప్రత్యేక కోర్టుతో సహా).
సివిల్ జడ్జి కోర్టు -1 (సీనియర్ డివిజన్),
చీఫ్ జ్యుడిషియల్ మేజిస్ట్రేట్ కోర్టు -1
సబార్డినేట్ కోర్టులు -18 (ఎన్.ఐ. యాక్ట్ సెక్షన్ 138 కింద వ్యవహరించే 2 ప్రత్యేక కోర్టులతో సహా) పనిచేస్తున్నాయి.
అవి అన్నీ చండీగఢ్ సెక్టార్ -43 లో కొత్తగా నిర్మించిన జిల్లా కోర్టుల సముదాయంలో ఉన్నాయి. చండీగఢ్ లోని ఇంటర్ స్టేట్ బస్ టెర్మినస్ నుండి కాలినడకన జిల్లా కోర్టుల సముదాయానికి చేరుకోవచ్చు.కొత్త జిల్లా కోర్టుల సముదాయంలో 31 కోర్టు గదులు ఉన్నాయి.ఇది నాలుగు అంతస్థులతో నిర్మించబడింది. , జిల్లా బార్ అసోసియేషన్ ప్రారంభ సభ్యులు 15-20 మంది సభ్యులు నుండి, ప్రస్తుతం 3000 మంది సభ్యులుకు చేరుకుంది.
2014 లో 10 కోత్త కోర్టులు ఏర్పడుటకు ముందు 20 కోర్టులు జిల్లా కోర్టు కాంప్లెక్స్, సెక్టార్ -17, చండీగఢే పనిచేస్తున్నాయి.ఇవి 2013 జనవరి 25న న చండీగఢ్ లోని న్యూ డిస్ట్రిక్ట్ కోర్ట్సు కాంప్లెక్సుకు మార్చబడ్డాయి.
వినోదం
చండీగఢ్ నగరంలో రాష్ట్రాంతర క్రీడా బృందాలు అనేకం ఉన్నాయి. ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్ (ఐ.పి.ఎల్) లోని కింగ్స్ XI పంజాబు ఒక భాగం. నగరంలో బత్రా, నీలం , కిరన్ వైల్ వంటి సినిమాహాళ్ళు , పలు మాల్స్ , పి.వి.ఆర్ ఎలెంటే మాల్, పి.వి.ఆర్ సెంట్రా మాల్, వేవ్ ఎంపోరియం మాల్, డి.టి మాల్, ఫన్ రిపబ్లిక్ , ఎలెంటే మాల్ (ఉత్తర భారతదేశంలో అత్యంత పెద్దది) వంటి మల్టీ కాంప్లెక్స్ ఉన్నాయి. నగరంలో సెక్టర్ 1 లో ఉన్న " రాక్ గార్డెన్, సెక్టర్ 16 లో ఉన్న " జాకీర్ హుస్సేన్ రోజ్ గార్డెన్ " ప్రపంచ ప్రఖ్యాత కలిగినవిగా గుర్తింపు పొందాయి. అంతర్జాల అనుసంధానంలో చండీగఢ్ ప్రత్యేకత సంతరించుకుంది.
వాతావరణం
సరాసరి ఉష్ణోగ్రత
వసంతకాలం : వసంతకాలంలో వాతావరణం ఆహ్లాదకరంగా ఉంటుంది. (ఫిబ్రవరి-ఏప్రిల్) అత్యధిక ఉస్ణోగ్రత 20-13 సెల్షియస్ ఉంటుంది. కనిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత 5-12 సెల్షియస్ ఉంటుంది.
హేమంతం : (సెప్టెంబరు నుండి నవంబరు మద్య) వరకు ఉంటుంది. అత్యధిక ఉస్ణోగ్రత 20-10 సెల్షియస్ ఉంటుంది. కనిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత 6- 0 సెల్షియస్ ఉంటుంది.
వేసవి: వేసవికాలం (ఏప్రిల్ మద్య జూన్) లో అత్యధికంగా ఉష్ణోగ్రత 40 సెల్షియస్ చేరుకుంటుంది. వేసవి సరాసరి ఉష్ణోగ్రత 39-30 సెల్షియస్ చేరుకుంటుంది.
వర్షపాతం:- వర్షాకాలం జూలై-సెప్టెంబరు మద్య వరకు ఉంటుంది. చండీగడ్ చాలినంత వర్షపాతం అందుకుంటుంది. ఒక్కోసారి భారీవర్షాలు కూడా సంభవిస్తాయి. ఆగస్టు - సెప్టెంబరు మాసాలలో నైరుతి ఋతుపవనాల కారణజ్ంగా సాధారణ వర్షపాతం ఉంటుంది. ఈశాన్య ఋతుపవనాల కారణంగా నగరంలో భారీ వర్షపాతం సంభవిస్తుంది. చండీగడ్ నారంలో అత్యధికంగా నమోదైన వర్షపాతం 195 మి.మీ.
శీతాకాలం:- శీతాకాలం (నవంబరు-ఫిబ్రవరి) చలి అత్యల్పంగా ఉంటుంది ఒక్కోమారు చలి కొంచం అధికంగా ఉంటుంది. శీతాకాల ఉష్ణోగ్రత 14-5 సెల్షియస్ ఉంటుంది. ఒక్కోసారి వర్షపాతం కూడా ఉంటుంది. ఈ సమయంలో వడగళ్ళు కూడా పడుతుంటాయి. 2013 సోమవారం 7న చండీగడ్‌లో ఉష్ణోగ్రత 30 సంవత్సరాల అల్ప ఉష్ణోగ్రతకు (6.1సెల్షియస్) ఉంది. ప్రజలు దీనిని ఎముకలు కొరికే చలిగా వర్ణించారు.
వాతాపరణ పట్టిక
చండీగ District ్ జిల్లా ఉత్తర రైల్వేలోని చండీగ state ్ రాష్ట్రంలో ఒక భాగం, జనాభా ర్యాంక్ జాతీయ స్థాయిలో 51 వ స్థానంలో ఉంది, రాష్ట్ర స్థాయిలో 1 వ స్థానంలో ఉంది. G ట్‌గ్రోత్ (2011) తో చండీగ District ్ జిల్లాను కూడా చండీగ మునిసిపల్ కార్పొరేషన్‌గా పరిపాలనాపరంగా ప్రకటించారు. చండీగ Railway ్ రైల్వే స్టేషన్‌లో ప్రతిరోజూ 66 రైళ్లు ప్రయాణిస్తున్నాయి, కాబట్టి దీనిని గ్రేడ్ బి రైల్వే స్టేషన్‌గా పరిగణిస్తారు.
ఇచట జన్మించిన ప్రముఖులు
అభినవ్ బింద్రా, ఒలింపిక్ బంగారు పతకగ్రహీత
నీరజ భానోత్, విమాన సహాయకురాలు, మోడల్
జీవ్ మిల్కా సింగ్, ప్రొఫెషనల్ గోల్ఫర్
యువరాజ్ సింగ్, భారతదేశపు అంతర్జాతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారుడు
కపిల్ దేవ్, మాజీ అంతర్జాతీయ క్రికెటర్
దినేష్ మోంగియా, భారతదేశపు అంతర్జాతీయ క్రికెట్
నవల్‌ప్రీత్, రంగులు, చిత్రనిర్మాత
కిరణ్ ఖేర్, నటీమణి, రంగస్థల నటి
గుల్‌ పనాగ్‌, భారతీయ నటి
ఆయుష్మాన్ కుర్రానా, భారతీయ చిత్ర నటుడు
నెక్ చాంద్ సైనిక్, స్థానిక కళాకారుడు, చండీగఢ్ రాక్ గార్డెన్ సృష్టికర్త
యామి గౌతమ్, భారతీయ నటి
ముఖేష్ గౌతమ్, పంజాబీ చిత్ర దర్శకుడు
సర్వీన్ చావ్లా, భారతీయ నటి అష్దెన్ అవార్డులు - యు.కె యొక్క
రమేష్ కుమార్ నిభోరియా, విజేత
భారతీ వర్మ, ప్రఖ్యాత శక్తి నిపుణుల
ప్రభ్జాట్ కౌర్ బైన్స్ అంతర్జాతీయ శక్తి నిపుణుల ( యూనివర్శిటీ గోల్డ్ పతక)
ఆదివారం సేథీ, స్వర్గం యొక్క మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
మిల్కా సింగ్, స్వతంత్ర భారతదేశం అత్యుత్తమ అథ్లెట్ . " భాగ్ మిల్కా సింగ్ భాగ్ ' అనే చిత్రంలో తన జీవితం ఉత్పత్తి చేయబడింది . జీవ్ మిల్కా సింగ్ తన కుమారుడు.
ప్రయాణవసతులు
thumb|లోపలి నుండి చండీగఢ్ విమానాశ్రయం|260x260px
భారతదేశంలో అత్యధికంగా వాహనాలను ఉపయోగిస్తున్న నగరాలలో చండీగఢ్‌కు ప్రధమస్థానం.Top Ten Towns with Highest Nos. of Car Ownership in India వెడల్పైన రహదార్లు, చక్కని నిర్వహణ మార్గమంతా వాహనాల పాత్కింగ్ సౌకర్యం ఉండడం ఇందుకు కారణమని భావించవచ్చు. " ది చంఢీగఢ్ ట్రాంస్‌పోర్ట్ " ఇంటర్ స్టేట్ బస్ టెర్మినల్స్ నుండి ప్రభుత్వ బసులను నిర్వహించే అధికారాన్ని అందుకున్నది. ఇది సెక్టర్లలో 17 , నగరంలో 43 బస్సులను నడుపుతుంది. సి.టి.యు పొరుగు రాష్ట్రాలైన పంజాబు , హర్యానా, హిమాచల్ ప్రదేశ్ , ఢిల్లీలకు కూడా బస్సు సేవలనను అందిస్తుంది. చండీగఢ్ జాతీయరహదారి 22 , జాయీయరాదారి 21తో రోడ్డు ద్వారా అనుసంధానం చేస్తుంది. చండీగఢ్ రైల్వేస్టేషన్ ఇండియన్ రైల్వే నార్తన్ రైల్వే జోన్‌లో ఉంది. ఇక్కడి నుండి ఢిల్లీ, ముంబై, కొలకత్తా,విశాఖపట్నం,జైపూర్,లక్నో,భోపాల్, ఇండోర్, త్రివేండ్రం , అమృత్‌సర్ వంటి ప్రముఖ నగరాలకు రైలు వసతి కల్పిస్తుంది. అంతేకాక ఇక్కడి నుండి అంబాలా , కొల్లం,పానిపట్, తిరువనంతపురం వంటి దక్షిణ భారతీయ ప్రముఖ నగరాలకు కూడా రైలు వసతి కల్పిస్తుంది. " చంఢీగఢ్ విమానాశ్రయం " భారతీయ ప్రముఖనగరాలకు కమర్షియల్ విమాన సేవలను అందిస్తుంది. ఢిల్లీ, ముంబై, జైపూర్, ఇండోర్ నగరాలకు విమానసేవలు అందిస్తుంది. సరికొత్త అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం నిర్మాణదశలో ఉంది. చంఢీగఢ్ మెట్రో రైలు విధానం 2018 నాటికి కార్యరూపం దాల్చనుంది. .
చిత్రమాలిక
మూలాలు
బయటి లింకులు
https://web.archive.org/web/20050618084144/http://www.pals.org/pec/chandigarh/chandigarh.html
http://www.whereincity.com/india/chandigarh/
Nek Chand Foundation
Government Museum and Art Gallery
వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు
వర్గం:భారతదేశం లోని రాజధాని నగరాలు |
అండమాన్ నికోబార్ దీవులు | https://te.wikipedia.org/wiki/అండమాన్_నికోబార్_దీవులు | భారతదేశంలోని కేంద్రపాలిత ప్రాంతమైన అండమాన్ నికోబార్ దీవులు 572 ద్వీపాల సమూహం. వీటిలో 37 దీవుల్లో ప్రజలు నివసిస్తున్నారు. బంగాళాఖాతం, అండమాన్ సముద్రం కలిసే వద్ద ఈ ద్వీపాల సమూహం ఉంది. భూభాగం విస్తీర్ణం సుమారు 150 చ.కి.మీ.ఇండోనేషియాలోని ఆషేకు ఉత్తరంగా ఉంది. ఈ దీవులను థాయిలాండ్, మయన్మార్ నుండి అండమాన్ సముద్రం వేరు చేస్తోంది. ఇందులో రెండు ద్వీప సమూహాలున్నాయి - అండమాన్ దీవులు (పాక్షికంగా), నికోబార్ దీవులు, వీటిని 150 కిలోమీటర్ల వెడల్పు గల టెన్ డిగ్రీ ఛానల్ (10 ° N సమాంతరం ) వేరుచేస్తోంది. ఈ అక్షాంశానికి ఉత్తరాన అండమాన్లు, దక్షిణాన నికోబార్లు (వీటి మధ్య దూరం 179 కిమీ) ఉన్నాయి. ఈ దీవులకు తూర్పున అండమాన్ సముద్రం, పశ్చిమాన బంగాళాఖాతం ఉంది.
ఈ కేంద్రపాలిత ప్రాంతానికి రాజధాని పోర్ట్ బ్లెయిర్ నగరం. ద్వీపాల మొత్తం భూభాగం సుమారు 8,249 చ.కి.మీ ఉంటుంది. ఈ భూభాగాన్ని మూడు జిల్లాలుగా విభజించారు: కార్ నికోబార్ రాజధానిగా నికోబార్ జిల్లా, పోర్ట్ బ్లెయిర్‌తో రాజధానిగా దక్షిణ అండమాన్ జిల్లా, మాయాబందర్ రాజధానిగా ఉత్తర మధ్య అండమాన్ జిల్లా.ఈ ద్వీపాల్లో భారత సాయుధ దళాలకు చెందిన అండమాన్ నికోబార్ కమాండ్‌ ఉంది. త్రివిధ దళాలకు చెందిన భౌగోళిక కమాండు ఇదొక్కటే.అండమాన్ ద్వీపాల్లో సెంటినెలీస్ ప్రజలు నివాసముంటారు. నాగరికత స్పృశించని మానవులు వీరు ఇప్పటకీ పాతరాతియుగపు స్థాయి లోనే ఇంకా జీవిస్తున్న మానవులు వీరొక్కరే.
పేరు
అండమాన్ అను పేరు హండుమాన్ అను పదంనుండి పుట్టింది. మలయా భాషలో హిందూ దేవుడు హనుమాన్ లేదా హనుమంతుడిని హండుమాన్ అని పిలుస్తారు.మలయా భాషలో నికోబార్ అనగా నగ్న మనుషుల భూమి.
చరిత్ర
సుమారు 2,200 సంవత్సరాల నాటి చరిత్రకు పురావస్తు ఆధారాలున్నాయి. అయితే, 30,000 సంవత్సరాల క్రితం ముగిసిన మధ్య పాతరాతియుగ సమయంలో దేశీయ అండమానీస్ ప్రజలు ఇతర జనాభా నుండి విడివడి ఉండవచ్చని జన్యు, సాంస్కృతిక అధ్యయనాలు సూచిస్తున్నాయి. ఆ సమయం నుండి, అండమానీయులు భాషాపరంగా, సాంస్కృతికంగా విభిన్నమైన, ప్రాదేశిక సమూహాలుగా పరిణమించారు.
నికోబార్ దీవుల్లో వివిధ నేపథ్యాల ప్రజలు ఉంటున్నట్లు కనిపిస్తుంది. యూరోపియన్లు వచ్చే సమయానికి స్వదేశీ నివాసులు, మోన్-ఖ్మెర్ భాష మాట్లాడే నికోబారు ప్రజలతోతీ, షాంపెన్‌ల (వీరు మాట్లాడే భాష దేనికి సంబంధించినదో తెలియదు) తోటీ మిళితమైపోయారు. వీటిలో ఏ భాష కూడా అండమానీయులకు సంబంధించినది కాదు.
చోళసామ్రాజ్య కాలం
మొదటి రాజేంద్ర చోళుడు (సాశ.1014 నుండి 1042 వరకు), శ్రీవిజయ సామ్రాజ్యంపై (ఆధునిక ఇండోనేషియా) చేసిన దండయాత్రను మొదలుపెట్టేటపుడు అండమాన్ నికోబార్ దీవులను వ్యూహాత్మక నావికా స్థావరంగా ఉపయోగించాడు. క్రీస్తుశకం 1050 నాటి తంజావూర్ శాసనంలో చోళులు ఈ ద్వీపాన్ని మ-ణక్కవరం ("గొప్ప బహిరంగ/నగ్న భూమి") అని పిలిచారు. యూరోపియన్ యాత్రికుడు మార్కో పోలో (12 వ -13 వ శతాబ్దం) ఈ ద్వీపాన్ని 'నెకువెరాన్' అని అన్నాడు. తమిళ పేరైన నక్కవరం బ్రిటిష్ వలసరాజ్యాల కాలంలో నికోబార్ అనే ఆధునిక పేరుకు దారితీసి ఉండవచ్చు. <ref name="goi1908">{{Cite web|last=Government of India|year=1908|title=The Andaman and Nicobar Islands: Local Gazetteer|url=https://books.google.com/?id=rrwBAAAAYAAJ|publisher=Superintendent of Government Printing, Calcutta|quote=... In the great Tanjore inscription of 1050 AD, the Andamans are mentioned under a translated name along with the Nicobars, as Nakkavaram or land of the naked people.}}</ref>
డేనిష్ వలసరాజ్యాల కాలం, బ్రిటిష్ పాలన
thumb|అండమాన్ గిరిజనుల ఫిషింగ్ (మ .1870)|280x280px
1755 డిసెంబరు 12 న డేనిష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ నుండి సెటిలర్లు నికోబార్ దీవులకు రావడంతో ఈ ద్వీపాలలో వ్యవస్థీకృత యూరోపియన్ వలసల చరిత్ర ప్రారంభమైంది. 1756 జనవరి 1 న, నికోబార్ దీవులను డేనిష్ కాలనీగా మార్చారు, మొదట దీనిని న్యూ డెన్మార్క్ అని పిలిచారు, తరువాత ( 1756 డిసెంబరు) ఫ్రెడెరిక్ ద్వీపాలు ( ఫ్రెడెరిక్‌సోర్న్) అన్నారు. 1754-1756 సమయంలో వారు ట్రాంక్యూబార్ (డేనిష్ భారతదేశంలో ఉంది) నుండి పరిపాలించారు. 1759 ఏప్రిల్ 14 - 1768 ఆగస్టు 19 మధ్య, 1787 నుండి 1807/05 వరకు, 1814 నుండి 1831 వరకు, 1830 నుండి 1834 వరకు. ఆ తరువాత 1848 నుండి శాశ్వతంగానూ వ్యాప్తి చెందడంతో ఈ ద్వీపాలను విడిచిపెట్టేసారు
డెన్మార్క్ నికోబార్ దీవులపై తన వాదనలను విరమించుకుందని పొరపాటున భావించిన ఆస్ట్రియా, 1778 జూన్ 1 నుండి 1784 వరకు వాటిపై ఒక వలసను స్థాపించడానికి ప్రయత్నించి, వాటికి థెరేసియా దీవులు అని పేరు పెట్టింది.
1789 లో బ్రిటిష్ వారు గ్రేట్ అండమాన్ పక్కన ఉన్న చాతామ్ ద్వీపంలో నావికా స్థావరాన్ని, ఒక జైలు కాలనీనీ స్థాపించారు. అక్కడే ఇప్పుడు పోర్ట్ బ్లెయిర్ పట్టణం ఉంది. రెండు సంవత్సరాల తరువాత ఈ కాలనీని గ్రేట్ అండమాన్ లోని పోర్ట్ కార్న్వాలిస్‌కు తరలించారు. కాని వ్యాధి కారణంగా 1796 లో దీన్ని వదిలేసారు.
16 1868 అక్టోబరు న నికోబార్ దీవులపై హక్కులను డెన్మార్కు బ్రిటన్‌కు విక్రయించడంతో ఇక్కడ డెన్మార్క్ ఉనికి అధికారికంగా ముగిసింది, ఇది 1869 లో బ్రిటిష్ ఇండియాలో భాగమైంది.
1858 లో బ్రిటిష్ వారు మళ్ళీ పోర్ట్ బ్లెయిర్ వద్ద ఒక కాలనీని స్థాపించారు, ఇది మరింత శాశ్వతంగా నిర్మించారు. భారత ఉపఖండం నుండి నేరస్థులను పంపించడం కోసం ఒక శిక్షా కాలనీని ఏర్పాటు చేయడం ప్రాథమిక ఉద్దేశం. ఆ విధంగానే ఇక్కడ అప్రతిష్ఠాకరమైన సెల్యులార్ జైలు వెలిసింది. ప్రవాస లేదా ఏకాంత ద్వీపాంతర వాస శిక్ష విధించబడిన భారత స్వాతంత్ర్య సమరయోధులను బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం ఇక్కడి సెల్యులార్ జైలులో బంధించేది. ఈ జైలును కాలాపానీ అని కూడా పిలిచేవారు. పోర్ట్ బ్లెయిర్ లోని ఈ సెల్యులర్ జైలును భారతదేశ పు సైబీరియాగా పరిగణించేవారు.1872 లో అండమాన్ ద్వీపాలు, నికోబార్ ద్వీపాలు పోర్ట్ బ్లెయిర్‌లో ఒకే చీఫ్ కమిషనర్ కింద ఐక్యమయ్యాయి.
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో, ఈ ద్వీపాలు ఆచరణాత్మకంగా జపనీస్ నియంత్రణలో, నామమాత్రంగా సుభాష్ చంద్రబోస్ యొక్క అర్జీ హుకుమాటే ఆజాద్ హింద్ అధికారం క్రింద ఉన్నాయి. యుద్ధ సమయంలో బోసు ఈ ద్వీపాలను సందర్శించి, వాటి పేర్లను "షహీద్-ద్వీప్" (అమరవీరుల ద్వీపం) అని, "స్వరాజ్-ద్వీప్" (స్వీయ-పాలన ద్వీపం) అనీ మార్చాడు.
1944 ఫిబ్రవరి 22 న భారత జాతీయ సైన్యానికి చెందిన జనరల్ లోగానాథన్‌ను అండమాన్ నికోబార్ దీవులకు గవర్నర్‌గా నియమించారు. అతను నలుగురు ఐఎన్ఎ అధికారులతో పాటు -మేజర్ మన్సూర్ అలీ అల్వి, సబ్. లెఫ్టినెంట్ ఎండి ఇక్బాల్, లెఫ్టినెంట్ సుబా సింగ్, స్టెనోగ్రాఫర్ శ్రీనివాసన్ లతో కలిసి పోర్ట్ బ్లెయిర్‌లోని లాంబలైన్ విమానాశ్రయంలో దిగాడు. 1944 మార్చి 21 న, అబెర్డీన్ బజారులోని గురుద్వారాకు సమీపంలో సివిల్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ ప్రధాన కార్యాలయాన్ని ఏర్పాటు చేసాడు. 1944 అక్టోబరు 2 న, కల్నల్. లోగనాథన్, మేజర్ అల్వీకి అధికారం అప్పగించి పోర్ట్ బ్లెయిర్ను విడిచిపెట్టి వెళ్ళాడు, మళ్ళీ తిరిగి రాలేదు. "Black Days in Andaman and Nicobar Islands" by Rabin Roychowdhury, [Pub. Manas] Pubs. New Delhi
జపాన్ వైస్ అడ్మిరల్ హరా టీజో, మేజర్-జనరల్ తమెనోరి సాటోలు, 1945 అక్టోబరు 7 న పోర్ట్‌బ్లెయిర్‌ లోని జిమ్ఖానా గ్రౌండులో నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో ఈ ద్వీపాలను 116 వ భారత పదాతిదళ బ్రిగేడ్ కమాండర్ బ్రిగేడియర్ జెఎ సాలమన్స్‌కు, ఇండియన్ సివిల్ సర్వీస్ చీఫ్ అడ్మినిస్ట్రేటర్ నోయెల్ కే ప్యాటర్సన్ కూ అప్పగించారు.
స్వాతంత్ర్యం తరువాత
thumb|1945 లో లొంగిపోయిన తరువాత జపాన్ సైనిక ప్రతినిధి బృందం, ద్వీపాలను రాజ్‌పుట్ రెజిమెంట్ కమాండింగ్ ఆఫీసర్ లెఫ్టినెంట్ కల్నల్ నాథు సింగ్‌కు వందనం చేస్తున్నారు.|280x280px
భారతదేశం (1947), బర్మా (1948) రెండింటి స్వాతంత్య్రం సమయంలో, వెనకి పోతున్న బ్రిటిషు వారు ఈ ద్వీపాల్లోని ఆంగ్లో-ఇండియన్స్, ఆంగ్లో-బర్మీస్ అందరూ ఈ ద్వీపాల్లో స్థిరపడి తమ సొంత దేశంగా ఏర్పరచుకోవాలని తమ ఉద్దేశాన్ని ప్రకటించారు. అయితే, ఇది ఎప్పటికీ కార్యరూపం దాల్చలేదు. ఇది 1950 లో భారతదేశంలో భాగమైంది. 1956 లో దేశపు కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా ప్రకటించారు.
1980 ల నుండి భారతదేశం ఈ ద్వీపాలలో రక్షణ సౌకర్యాలను అభివృద్ధి చేస్తోంది. బంగాళాఖాతం, మలక్కా జలసంధిలో భారతదేశపు వ్యూహాత్మక పాత్రలో ఈ ద్వీపాలకు ఇప్పుడు కీలక స్థానం ఉంది.
2004 సునామి
26 2004 డిసెంబరు న, అండమాన్ నికోబార్ దీవుల తీరాలు, హిందూ మహాసముద్రంలో సముద్రగర్భ భూకంపం కారణంగా వచ్చిన 10 మీ. ఎత్తున ఎగసిన సునామీలో దెబ్బతిన్నాయి. 2 వేలకు పైగా ప్రజలు ప్రాణాలు కోల్పోయారు. 4,000 మందికి పైగా పిల్లలు అనాథలయ్యారు. లేదా తల్లిదండ్రుల్లో ఒకరిని కోల్పోయారు. కనీసం 40,000 మంది ప్రజలు నిరాశ్రయులయ్యారు. 46,000 మందికి పైగా గాయపడ్డారు. నికోబార్ దీవుల్లో ఎక్కువగా ప్రభావితమైనవి కచ్చల్, ఇందిరా పాయింట్లు. ఇందిరా పాయింటు 4.25 మీటర్లు కుంగి, పాక్షికంగా సముద్రంలో మునిగిపోయింది. ఇందిరా పాయింట్ వద్ద దెబ్బతిన్న లైట్ హౌస్‌కు మరమ్మతులు చేసారు. మునిగిపోవడంతో పెద్ద మొత్తంలో భూభాగాన్ని కోల్పోయింది. సునామీకి ముందు ఉన్న భూభాగం, ఇప్పుడు మాత్రమే ఉంది. సునామీలో ప్రాణాలు కోల్పోయిన వారిలో అత్యధికులు ద్వీపాల్లో బయటి నుండి వచ్చి ఇకడ స్థిరపడ్డవారు, పర్యాటకులే. ఆదివాసీ ప్రజలు చాలావరకూ ప్రాణాలతో బయటపడ్డారు. ఎందుకంటే పెద్ద భూకంపాలను అనుసరించి పెద్ద సునామీలు వస్తాయని తరతరాలుగా వస్తున్న మౌఖిక సంప్రదాయాలు వారిని ఖాళీచెయ్యమని హెచ్చరించాయి.
భౌగోళిక
thumb|అండమాన్ దీవులలోని బారెన్ ద్వీపం|220x220px
ఈ భూభాగంలో మొత్తం 8.249 చ.కి.మీ విస్తీర్ణం గల 572 ద్వీపాలు ఉన్నాయి. వీటిలో సుమారు 38 దీవుల్లో ప్రజలు నివసిస్తున్నారు. ఈ ద్వీపాలు 6° నుండి 14° ఉత్తర అక్షాంశాల మధ్య, 92° నుండి 94° తూర్పు రేఖాంశాల మధ్యా విస్తరించి ఉన్నాయి. అండమాన్లను నికోబార్ సమూహం నుండి 150 కి.మీ. వెడల్పున్న ఛానల్ (టెన్ డిగ్రీ ఛానల్) వేరు చేస్తుంది. అత్యంత ఎత్తైన ప్రదేశం ఉత్తర అండమాన్ ద్వీపంలో ఉన్న సాడిల్ పీక్ (732 మీటర్లు). అండమాన్ సమూహంలో 325 ద్వీపాలు ఉన్నాయి. వీటి విస్తీర్ణం 6,170 చ.కి.మీ. నికోబార్ సమూహంలో 1,765 చ.కి.మీ. విస్తీర్ణంలో 247 దీవులున్నాయి.
ఈ కేంద్రపాలిత ప్రాంతపు రాజధాని పోర్ట్ బ్లెయిర్ కోల్కతా నుండి 1,255 కి.మీ దూరం లోను, విశాఖపట్నం నుండి 1,200 కి.మీ., చెన్నై నుండి 1,190 కి.మీ. దూరం లోనూ ఉంది. అండమాన్ నికోబార్ సమూహానికి ఉత్తర కొనన స్థానం హుగ్లీ నది ముఖద్వారం నుండి 901 కి.మీ. దూరం లోను, మయన్మార్ నుండి 190 కి.మీ. దూరం లోనూ ఉంది. అన్నిటి కంటే దక్షిణాన ఉన్న దీవి, గ్రేట్ నికోబార్. ఈ దీవి లోని దక్షిణ కొసన (6° 45'10 ″ N - 93° 49'36 ″ E) ఉన్న ఇందిరా పాయింట్ భారతదేశానికి దక్షిణం వైపున చిట్టచివరి స్థానం. ఇండోనేషియాలోని సుమత్రా దీవి నుండి దీని దూరం 150 కి.మీ. మాత్రమే.
భారతదేశంలోని ఏకైక అగ్నిపర్వతం, బారెన్ ఐలాండ్, అండమాన్ నికోబార్లలో ఉంది. ఇది చురుకైన అగ్నిపర్వతం. చివరిగా 2017 లో విస్ఫోటనం చెందింది. బరాటాంగ్ ద్వీపంలో ఒక మట్టి అగ్నిపర్వతం కూడా ఉంది, ఈ మట్టి అగ్నిపర్వతాలు అప్పుడప్పుడు విస్ఫోటనం చెందాయి, 2005 లో జరిగిన విస్ఫోటనాలు 2004 హిందూ మహాసముద్రం భూకంపంతో సంబంధం కలిగి ఉన్నాయని భావిస్తున్నారు. అంతకు ముందరి పెద్ద విస్ఫోటనం 2003 ఫిబ్రవరి 18 న నమోదైంది. స్థానికులు ఈ మట్టి అగ్నిపర్వతాన్ని జల్కీ అని పిలుస్తారు . ఈ ప్రాంతంలో ఇతర అగ్నిపర్వతాలు ఉన్నాయి. ఈ ద్వీపం భౌతిక విశేషాల్లో కొన్ని బీచ్‌లు, మడ అడవులు, సున్నపురాయి గుహలు, మట్టి అగ్నిపర్వతాలు.
2018 డిసెంబరులో అండమాన్ నికోబార్ దీవుల్లో రెండు రోజుల పర్యటనలో, భారతప్రధాని నరేంద్ర మోడీ, సుభాస్ చంద్రబోస్‌కు నివాళిగా మూడు ద్వీపాలకు పేరు మార్చాడు. రాస్ ద్వీపానికి నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ ద్వీపం అని, నీల్ ద్వీపానికి షహీద్ ద్వీపమని, హావ్లాక్ ద్వీపానికి స్వరాజ్ ద్వీపమనీ పేర్లు మార్చారు.. నేతాజీ స్టేడియంలో ప్రసంగించిన సందర్భంగా ప్రధాని ఈ ప్రకటన చేశాడు, బోస్ అక్కడ భారత జెండాను ఎగురవేసిన 75 వ వార్షికోత్సవ సందర్భం అది.
సిస్టర్స్
సిస్టర్స్ అనేవి రెండు చిన్న జనావాసాలు లేని ద్వీపాలు. తూర్పు సిస్టర్ ద్వీపం, వెస్ట్ సిస్టర్ ద్వీపం, అండమాన్ ద్వీపసమూహంలో, డంకన్ పాసేజ్‌కు ఉత్తరం వైపున, సుమారు పాసేజ్ ద్వీపానికి 6 కి.మీ. ఆగ్నేయంగా, నార్త్ బ్రదర్‌కు 18 కి.మీ. ఉత్తరాన ఉన్నాయి. ఈ ద్వీపాల మధ్య ఎడం 250 మీటర్లు. వీటిని పగడపు దిబ్బలు కలుపుతాయి. ఈ దీవులు అడవులతో నిండి ఉంటాయి. తూర్పు సిస్టర్ ద్వీపపు వాయవ్య భాగంలో ఒక బీచ్ మినహా మిగతా తీరమంతా రాళ్ళతో కూడుకుని ఉంటుంది.
అండమాన్‌లో బ్రిటిష్ వారు ఒక కాలనీని స్థాపించడానికి ముందు, లిటిల్ అండమాన్ ద్వీపంలోని ఒంగే ప్రజలు చేపలు పట్టడం కోసం సిస్టర్స్ దీవులకు అప్పుడప్పుడు వెళ్తూండేవారు. 1890 - 1930 మధ్యకాలంలో తమ తాత్కాలిక స్థావరమైన రట్లాండ్ ద్వీపానికి వెళ్ళే మార్గంలో ఈ ద్వీపాలు ఒక స్థానంగా ఉండవచ్చు.1987 లో ఈ ద్వీపాలను 0.36 చ.కి.మీ. ప్రాంతాన్ని వన్యప్రాణుల ఆశ్రయంగా గుర్తించారు.
మార్గం
అండమాన్ నికోబార్ దీవులకు వెళ్లాలంటే ముందుగా వాటి రాజధాని పోర్ట్ బ్లెయిర్ చేరుకోవాలి. అక్కడికి చెన్నై, కోల్కతా ల నుంచి విమాన సర్వీసులున్నాయి. ఓడలోనూ వెళ్లొచ్చు. ప్రయాణం కనీసం మూడు రోజులు పడుతుంది. బంగాళాఖాతంలో దాదాపు 8,249 చదరపు కిలోమీటర్ల మేర ఈ అండమాన్ నికోబార్ దీవులు విస్తరించి ఉన్నాయి. మొత్తం 572 దీవులు సముద్రంలో అక్కడక్కడా విసిరేసినట్టు ఉంటాయి. వీటిల్లో అండమాన్ దీవుల్లోకి మాత్రమే పర్యాటకుల్ని అనుమతిస్తారు. నికోబార్ దీవులలోనికి ప్రవేశం లేదు.
ఫ్లోరా
thumb|పోర్ట్ బ్లెయిర్ చుట్టూ అదనపు వివరణాత్మక ప్రాంతంతో అండమాన్, నికోబార్ దీవుల మ్యాప్.
అండమాన్ నికోబార్ దీవులను ఉష్ణమండల వర్షారణ్య పందిరి కప్పేసి ఉంటుంది. ఇది భారతీయ, మయన్మార్, మలేషియా స్థానిక జాతులసమ్మిశ్రితంగా ఉంటుంది. ఇప్పటివరకు, సుమారు 2,200 రకాల మొక్కలు నమోదయ్యాయి, వాటిలో 200 స్థానికంగా మాత్రమే ఉంటాయి. మరో 1,300 భారతదేశం ప్రధాన భూభాగంలో ఎక్కడా కనబడవు.
దక్షిణ అండమాన్ అడవులలో ఎపిఫైటిక్ వృక్షసంపద, ఎక్కువగా ఫెర్న్‌లు, ఆర్కిడ్లు పెరుగుతాయి. మధ్య అండమాన్ లో ఎక్కువగా తేమతో కూడిన ఆకురాల్చే అడవు లున్నాయి . ఉత్తర అండమాన్లలో తడి సతత హరిత అడవులు ఉన్నాయి. ఉత్తర నికోబార్ దీవుల్లో (కార్ నికోబార్, బాటిమల్వ్‌తో సహా) సతత హరిత అడవులు అసలే లేవు. అయితే నికోబార్ సమూహం లోని మధ్య, దక్షిణ ద్వీపాలలో ఇటువంటి అడవులు అధికంగా ఉన్నాయి. గడ్డి భూములు నికోబార్లలో మాత్రమే ఉంటాయి. అండమాన్లలో ఆకురాల్చే అడవులు సర్వసాధారణంగా ఉంటాయి. అవి నికోబార్లలో దాదాపుగా లేవు. ప్రస్తుత అటవీ విస్తీర్ణం మొత్తం భూభాగంలో 86.2% అని పేర్కొన్నారు.
ఈ విలక్షణమైన అటవీ కవరేజి పన్నెండు రకాలుగా ఉంటుంది, అవి:
జెయింట్ సతత హరిత అడవి
అండమాన్ ఉష్ణమండల సతత హరిత అడవి
దక్షిణ కొండపై ఉష్ణమండల సతత హరిత అడవి
కేన్‌బ్రేక్స్
తడి వెదురు బ్రేకులు
అండమాన్ సెమీ సతత హరిత అడవి
అండమాన్ తేమ ఆకురాల్చే అడవి
అండమాన్ ద్వితీయ తేమ ఆకురాల్చే అడవి
లిటోరల్ ఫారెస్ట్
మడ అడవి
ఉప్పునీరు మిశ్రమ అడవి
సబ్‌మోంటేన్ అడవి
జంతుజాలం
thumb|నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ డ్వీప్, అండమాన్
ఈ ఉష్ణమండల వర్షారణ్యం, ఇతర భూభాగాల నుండి విడిగా, ఒంటరిగా ఉన్నప్పటికీ, ఇక్కడ ఉన్న గొప్ప జీవ వైవిధ్యం ఆశ్చర్యం కలిగిస్తుంది.అండమాన్ నికోబార్ దీవులలో సుమారు 50 రకాల అటవీ క్షీరదాలు కనిపిస్తాయి. అండమాన్ అడవి పందితో సహా కొన్ని స్థానిక జాతులు ఉన్నాయి. 26 జాతులతో ఎలుకలు అతిపెద్ద సమూహం. తరువాతవి 14 జాతుల గబ్బిలాలు. పెద్ద క్షీరదాలలో స్థానికంగా ఉండే అడవి పంది రకాలు రెండున్నాయి. అవి అండమాన్ దీవుల్లోని సుస్ స్క్రోఫా ఆండమానెన్సిస్, నికోబార్ లోని సుస్ స్క్రోఫా నికోబారికస్. వీటిని వన్యప్రాణి రక్షణ చట్టం 1972 (Sch I) ద్వారా సంరక్షించారు. ఉప్పునీటి మొసలి కూడా సమృద్ధిగా లభిస్తుంది. అండమాన్ రాష్ట్ర జంతువు డుగోంగ్. దీనిని సముద్ర ఆవు అని కూడా పిలుస్తారు. దీనిని లిటిల్ అండమాన్ లో చూడవచ్చు. 1962 లో ఈ దీవుల్లోకి చిరుతపులిని పరిచయం చేసే ప్రయత్నం జరిగింది. కాని దానికి అనుకూలమైన ఆవాసం కాకపోవడాన ఆ ప్రయత్నం విజయవంతం కాలేదు. అన్యదేశ పరిచయాలు ద్వీప వృక్ష, జంతుజాలానికి వినాశనం కలిగించగలవు కాబట్టి ఈ చర్యలు సరైనవి కావు.
సుమారు 270 జాతుల పక్షులు ఇక్కడ కనిపిస్తాయి; వాటిలో 14 స్థానికమైనవి - వీటిలో అధిక భాగం నికోబార్ ద్వీప సమూహానికి చెందినవి. ద్వీపాల్లోని అనేక గుహల్లో తినదగిన పక్షి గూళ్ళు కనిపిస్తాయి. ఈ గూళ్ళు చైనాలో ఇష్టంగా తింటారు. R. Sankaran (1999), The impact of nest collection on the Edible-nest Swiftlet in the Andaman and Nicobar Islands . Sálim Ali Centre for Ornithology and Natural History, Coimbatore, India.
ఈ భూభాగంలో సుమారు 225 రకాల సీతాకోకచిలుకలు, చిమ్మటలు ఉన్నాయి . ఈ ద్వీపాలకు స్థానికమైనవి పది జాతులు ఉన్నాయి. మౌంట్ హ్యారియెట్ నేషనల్ పార్క్ లో అనేక రకాల సీతాకోకచిలుకలు, చిమ్మటలూ ఉంటాయి.
ఈ ద్వీపాలు విలువైన షెల్ఫిష్‌లకు ప్రసిద్ధి. ముఖ్యంగా టర్బో, ట్రోకస్, మురెక్స్, నాటిలస్ జాతులకు చెందినవి. మొట్టమొదటిగా వాణిజ్య స్థాయిలో చేపలు పట్టడం 1929 లో ప్రారంభమైంది. అనేక కుటీర పరిశ్రమలు అలంకార షెల్ వస్తువులను ఉత్పత్తి చేస్తాయి
జనాభా.
2011 భారత జనాభా లెక్కలు ప్రకారం, అండమాన్ నికోబార్ దీవుల జనాభా 3,79,944, ఇందులో 2,02,330 (53.25%) మంది పురుషులు, 1,77,614 (46.75%) మ్ంది స్త్రీలు. లింగ్ నిష్పత్తి - 1000 మంది పురుషులకు 878 మంది స్త్రీలు.. మొత్తం జనాభాలో 10% మాత్రమే నికోబార్ దీవుల్లో నివసిస్తున్నారు.
మూడు జిల్లాల విస్తీర్ణం, జనాభా (2001 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం):source: The Office of Registrar General & Census Commissioner of India
పేరువైశాల్యం
(కిమీ 2 )జనాభా
2001జనాభా
2011రాజధానినికోబార్ జిల్లా1,76542.06836.842కార్ నికోబార్ఉత్తర మధ్య అండమాన్ జిల్లా3.536105.613105.597మాయాబందర్సౌత్ అండమాన్ జిల్లా2,640208.471238.142పోర్ట్ బ్లెయిర్మొత్తం7.950356.152380.581
అండమాన్ దీవుల్లో సుమారు 400–450 స్వదేశీ అండమానీస్ ఉన్నారు. ప్రత్యేకించి జరావా, సెంటినెలీస్ ద్వీపాల్లో ఉన్నవారు తమ స్వేచ్ఛను కొనసాగిస్తూ, తమను కలవవచ్చే వారి ప్రయత్నాలను తిరస్కరిస్తున్నారు. నికోబార్ దీవులలోని స్థానిక ప్రజలను నికోబారీస్, లేదా నికోబారి అంటారు.'' వీరు అనేక ద్వీపాలలో నివసిస్తున్నారు. షోంపెన్ ప్రజలు గ్రేట్ నికోబార్ లోని అంతర్గత ప్రాంతానికే పరిమితం. కారెన్ తెగకు చెందిన 2 వేలకు పైగా ప్రజలు ఉత్తర అండమాన్ జిల్లాలోని మాయాబందర్ తహసీల్‌లో నివసిస్తున్నారు. వీరిలో దాదాపు అందరూ క్రైస్తవులే. గిరిజన మూలాలు ఉన్నప్పటికీ, కారెన్‌లకు అండమాన్‌లో ఇతర వెనుకబడిన తరగతి (ఒబిసి) హోదా ఉంది.
భాషలు
అండమాన్ నికోబార్ దీవులలో బెంగాలీ ఎక్కువగా మాట్లాడుతారు. అధికారిక భాష హిందీ. కమ్యూనికేషన్ ప్రయోజనాల కోసం ఇంగ్లీషును అదనపు అధికారిక భాషగా ప్రకటించారు. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, బెంగాలీ కేంద్ర పాలిత జనాభాలో 28,49 శాతం మొదటి భాషగా మాట్లాడతారు. ఆ తరువాత హిందీ (19.29%), తమిళ (15.20%), తెలుగు (13.24%), నికోబారీస్ (7.65%), మలయాళం (7.22% ) వస్తాయి.
మతం
అండమాన్ నికోబార్ దీవులలో ఎక్కువ మంది ప్రజలు హిందువులు (69.44%), క్రైస్తవులు జనాభాలో 21.7% మందితో అతిపెద్ద మైనారిటీ. 2011 భారతదేశ జనాభా లెక్కల ప్రకారం ముస్లిములు (8.51%) ఉన్నారు.
పరిపాలన
1874 లో, బ్రిటిష్ వారు అండమాన్ నికోబార్ దీవులను ఒక చీఫ్ కమిషనర్ నేతృత్వంలోని ఒక పరిపాలనా భూభాగంలో దాని న్యాయ నిర్వాహకుడిగా ఉంచారు. 1974 ఆగస్టు 1 న, నికోబార్ ద్వీపాలను డిప్యూటీ కమిషనర్ ఆధ్వర్యంలో కార్ నికోబార్ వద్ద జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయాలతో మరొక రెవెన్యూ జిల్లాగా మార్చారు. 1982 లో, చీఫ్ కమిషనర్ స్థానంలో పరిపాలనా అధిపతిగా లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ పదవి సృష్టించబడింది. తదనంతరం, లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్‌కు సలహా ఇవ్వడానికి కౌన్సిలర్లతో ప్రజల ప్రతినిధులతో "ప్రదేశ్ కౌన్సిల్" ఏర్పాటు చేయబడింది. ద్వీపాలు దాని అండమాన్ నికోబార్ దీవుల (లోక్సభ నియోజకవర్గం) నుండి లోక్సభకు ఒక ప్రతినిధిని పంపుతాయి .
పరిపాలనా విభాగాలు
అండమాన్ నికోబార్ దీవులను మూడు జిల్లాలుగా విభజించారు:
ఉత్తర మధ్య అండమాన్ - (ప్రధాన కార్యాలయం: మాయా బందర్)
దక్షిణ అండమాన్ - (ప్రధాన కార్యాలయం: పోర్ట్ బ్లెయిర్ )
నికోబార్ - (ప్రధాన కార్యాలయం: కార్ నికోబార్)
ఉత్తర, మధ్య అండమాన్ జిల్లాలో ఉప విభాగాలు, తాలూకాలు
డిగ్లిపూర్ సబ్ డివిజన్
దిగ్లిపూర్ తాలూకా
మాయా బందర్ సబ్ డివిజన్
మాయాబందర్ తాలూకా
రంగత్ తాలూకా
దక్షిణ అండమాన్ జిల్లాలో ఉపవిభాగాలు, తాలూకాలు
పోర్ట్ బ్లెయిర్ సబ్ డివిజన్
పోర్ట్ బ్లెయిర్ తాలూకా
ఫెర్రార్గంజ్ తాలూకా
జిర్కాటాంగ్ తాలూకా (స్థానిక జరావా రిజర్వేషన్)
రిచీ ద్వీపసమూహ ఉప-విభాగం
రిచీ ద్వీపసమూహ తాలూకా ( హావ్లాక్ ద్వీపం )
లిటిల్ అండమాన్ సబ్ డివిజన్
లిటిల్ అండమాన్ తాలూకా ( హట్ బే )
నికోబార్ జిల్లాలో ఉప విభాగాలు, తాలూకాలు
కార్ నికోబార్ సబ్ డివిజన్
కారు నికోబార్ తాలూకా
నాన్కోరీ సబ్ డివిజన్
నాన్కోరీ తాలూకా
కమోర్తా తాలూకా
తెరెసా తాలూకా
కచ్చల్ తాలూకా
గ్రేట్ నికోబార్ సబ్ డివిజన్
చిన్న నికోబార్ తాలూకా
గ్రేట్ నికోబార్ తాలూకా ( కాంప్‌బెల్ బే )
ఆర్థికం
thumb|స్పాట్ ఉపగ్రహం చూసిన లిటిల్ అండమాన్ ద్వీపం.
thumb|రాస్ ద్వీపం - 2004 డిసెంబరు సునామీకి కొన్ని రోజుల ముందు.
మొత్తం 1,20,280 ఎకరాల భూమి సాగులో ఉంది. వరి, ప్రధాన ఆహార పంట. ఎక్కువగా కొబ్బరి అయితే, అండమాన్ ద్వీపాల సమూహంలో వరి ఎక్కువగా పండిస్తారు. నికోబార్ దీవుల్లో కొబ్బరి, వక్క వంటి వాణిజ్య పంటలు పండిస్తారు. పప్పుధాన్యాలు, నూనె గింజలు, కూరగాయలూ పండిస్తారు. దాళవా సీజన్లో వరి సాగు చేస్తారు.. మామిడి, సపోటా, నారింజ, అరటి, బొప్పాయి, పైనాపిల్, రూట్ పంటలు వంటి వివిధ రకాల పండ్లను రైతుల యాజమాన్యంలోని కొండ భూమిలో పండిస్తారు. మిరియాలు, లవంగం, జాజికాయ, దాల్చినచెక్క వంటి సుగంధ ద్రవ్యాలను కొండవాలుల్లో బహుళ అంతస్తుల పంటల పద్ధతిలో పండిస్తారు. ఈ ద్వీపాలలో రబ్బరు, ఎర్ర నూనె, తాటి, నోని, జీడిపప్పులను పరిమిత స్థాయిలో పండిస్తారు.
ఇండస్ట్రీ
1,374 నమోదైన చిన్న తరహా, గ్రామ, హస్తకళా యూనిట్లు ఈ దీవుల్లో ఉన్నాయి. చేపల ప్రాసెసింగ్ చేసే రెండు యూనిట్లు ఎగుమతి-ఆధారితమైనవి. ఇది కాకుండా, షెల్, కలప ఆధారిత హస్తకళ యూనిట్లు ఉన్నాయి. నాలుగు మధ్య తరహా పారిశ్రామిక యూనిట్లు కూడా ఉన్నాయి. ఎస్‌ఎస్‌ఐ యూనిట్లు పాలిథిన్ బ్యాగులు, పివిసి కాండ్యూట్ పైపులు, ఫిట్టింగులు, పెయింట్స్, వార్నిష్‌లు, ఫైబర్‌గ్లాస్, మినీ పిండి మిల్లులు, శీతల పానీయాలు, ఇతర పానీయాల తయారీ పరిశ్రమలు ఉన్నాయి. చిన్న తరహా హస్తకళా విభాగాలు షెల్ క్రాఫ్ట్స్, బేకరీ ఉత్పత్తులు, రైస్ మిల్లింగ్, ఫర్నిచర్ తయారీ మొదలైన పరిశ్రమలు కూడా ఉన్నాయి.
అండమాన్ నికోబార్ దీవుల ఇంటిగ్రేటెడ్ డెవలప్మెంట్ కార్పొరేషన్ పర్యాటక, మత్స్య, పరిశ్రమలు, పారిశ్రామిక ఫైనాన్సింగ్ రంగాలలో విస్తరించింది. అలయన్స్ ఎయిర్ కోసం అధీకృత ఏజెంట్లుగా పనిచేస్తుంది. ఇంకా స్వచ్ఛంగానే ఉన్న బీచ్‌లు, నీళ్ళ వలన ద్వీపాలు పర్యాటక కేంద్రంగా మారాయి
పర్యాటకం
అండమాన్ నికోబార్ దీవులు ఒక ప్రధాన పర్యాటక కేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందుతున్నాయి. సూందరమైన బీచ్‌లు, సహజమైన ద్వీపాలు అంతే అందమైన పేర్లతో, స్నార్కెలింగ్ సముద్ర నడక వంటి సాహస క్రీడలకు అద్భుతమైన అవకాశాలు కలిగిస్తున్నాయి. ఎన్ఐటిఐ (నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ట్రాన్స్ఫార్మింగ్ ఇండియా) ఆయోగ్ కింద వివిధ ద్వీపాలను అభివృద్ధి చేసే ప్రణాళికలు కూడా పురోగతిలో ఉన్నాయి. అవిస్ ఐలాండ్, స్మిత్ ఐలాండ్, లాంగ్ ఐలాండ్ లలో ప్రభుత్వ భాగస్వామ్యంలో లగ్జరీ రిసార్ట్స్ ఏర్పాటు చేసారు. అండమాన్ నికోబార్ దీవులలోని సౌత్ బటన్ నేషనల్ పార్క్ భారతదేశంలో అతిచిన్న జాతీయ ఉద్యానవనం.
thumb|సెల్యులార్ జైలు వద్ద వినాయక్ దామోదర్ సావర్కర్ విగ్రహం.
పోర్ట్ బ్లెయిర్‌లో, సెల్యులార్ జైలు, మహాత్మా గాంధీ మెరైన్ నేషనల్ పార్క్, అండమాన్ వాటర్ స్పోర్ట్స్ కాంప్లెక్స్, చాతం సా మిల్, మినీ జూ, కార్బిన్స్ కోవ్, చిడియా టాపు, వాండూర్ బీచ్, ఫారెస్ట్ మ్యూజియం, ఆంత్రోపోలాజికల్ మ్యూజియం, ఫిషరీస్ మ్యూజియం, నావల్ మ్యూజియం (సముద్రికా), రాస్ ఐలాండ్, నార్త్ బే ఐలాండ్ లు ముఖ్యమైన చూడదగ్గ ప్రదేశాలు. ఇంతకు ముందు సందర్శించిన వైపర్ ద్వీపాన్ని ఇప్పుడు మూసివేసారు. ఇతర ప్రదేశాలలో రాధనగర్ బీచ్‌కు ప్రసిద్ధి చెందిన హావ్లాక్ ద్వీపం, స్కూబా డైవింగ్ / స్నార్కెలింగ్ / సీ వాకింగ్ కోసం నీల్ ఐలాండ్, సిన్క్యూ ఐలాండ్, సాడిల్ పీక్, మౌంట్ హ్యారియెట్, బురద అగ్నిపర్వతం ఉన్నాయి. ఉత్తర అండమాన్ వద్ద ఉన్న డిగ్లిపూర్ కూడా 2018 లో ప్రాచుర్యం పొందింది. చాలా మంది పర్యాటకులు ఉత్తర అండమాన్‌ను సందర్శించడం ప్రారంభించారు. దక్షిణ సమూహం (నికోబార్ దీవులు) పర్యాటకులకు ఎక్కువగా అందుబాటులో ఉండదు.
భారత పర్యాటకులకు అండమాన్ దీవులను సందర్శించడానికి అనుమతి అవసరం లేదు, కానీ వారు ఏదైనా గిరిజన ప్రాంతాలను సందర్శించాలనుకుంటే వారికి పోర్ట్ బ్లెయిర్‌లోని డిప్యూటీ కమిషనర్ నుండి ప్రత్యేక అనుమతి అవసరం. విదేశీ పౌరులకు అనుమతులు అవసరం. విమానంలో వచ్చే విదేశీ పౌరులకు, పోర్ట్ బ్లెయిర్ వద్దకు వచ్చిన తరువాత వీటిని మంజూరు చేస్తారు.
అధికారిక అంచనాల ప్రకారం, పర్యాటకుల ప్రవాహం 2008-09లో 1,30,000 నుండి 2016-17లో దాదాపు 4,30,000 కు పెరిగింది. రాధా నగర్ బీచ్ 2004 లో ఆసియా లోనే ఉత్తమ బీచ్ గా ఎంపికైంది.
స్థూల - ఆర్థిక ధోరణి
అండమాన్ నికోబార్ దీవుల స్థూల రాష్ట్ర ఉత్పత్తి (జిఎస్‌డిపి) మార్కెట్ ధరల ధోరణి యొక్క చార్ట్ ఇది, గణాంకాలు కార్యక్రమ అమలు మంత్రిత్వ శాఖ వేసిన అంచనా, కోట్ల రూపాయిల్లో.
సంవత్సరంజిఎస్డిపి
(కోట్ల రూపాయల్లో )1985591990110199540020007752005105620101613
అండమాన్ నికోబార్ దీవుల స్థూల రాష్ట్ర దేశీయ ఉత్పత్తి 2004 లో ప్రస్తుత ధరలలో 4354 మిలియన్లుగా అంచనా వేయబడింది.
విద్యుత్ ఉత్పత్తి
జపనీస్ సహాయంతో, దక్షిణ అండమాన్ ద్వీపంలో ఇప్పుడు 15 మెగావాట్ల డీజిల్ విద్యుత్ ప్లాంట్ పనిచేస్తోంది. వ్యూహాత్మకంగా ముఖ్యమైన ఈ దీవుల్లో అనుమతి పొందిన మొట్టమొదటి విదేశీ పెట్టుబడి ఇది. ఇది మలాకా జలసంధి పరిసరాల్లో పౌర మౌలిక సదుపాయాలను బలోపేతం చేయడానికి ఇండో-జపనీస్ వ్యూహాత్మక చొరవ అని నమ్ముతారు - ఇది చైనా చమురు సరఫరాకు వ్యూహాత్మకంగా ముఖ్యమైన చోక్ పాయింట్.
మౌలిక వసతులు
అంతర్జాలం
ద్వీపాలలో ఇంటర్నెట్ సదుపాయం పరిమితంగా ఉంటుంది. బాహ్య ప్రపంచానికి అన్ని కనెక్టివిటీలు ఉపగ్రహ లింకుల ద్వారానే వెళ్ళాలి కాబట్టి ఈ కనెక్టివిటీ కూడా అంత నమ్మకంగా ఉండదు. భారత్ బ్రాడ్‌బ్యాండ్ నెట్వర్క్ ఇక్కడి ఐదు ద్వీపాల నుండి చెన్నై వరకు ఫైబర్ ఆప్టిక్ జలాంతర్గామి కేబుల్‌ను నిర్మిస్తోంది, 2019 డిసెంబరులో పూర్తవుతుంది. ప్రారంభ బ్యాండ్‌విడ్త్ 400 డేటా-రేటు యూనిట్లు పరకారం ఉంటుంది, ఇది ప్రస్తుతం ఈ దివుల్లో ఉన్న బ్యాండ్‌విడ్తు కంటే 400 రెట్లు ఎక్కువ.
ఇవికూడా చూడండి
అండమాన్ దీవులు
నికోబార్ జిల్లా
సౌత్ అండమాన్ జిల్లా
ఉత్తర మధ్య అండమాన్ జిల్లా
ఇందిరా పాయింట్
2004 హిందూ మహాసముద్రం భూకంపం, సునామీ
అండమానీస్ భాషలు
మూలాలు
బయటి లింకులు
అండమాన్ నికోబార్ దీవుల పరిపాలనా వెబ్ సైటు
అండమాన్ సంఘం
అండమాన్ఇండియా.కాం
భారతదేశపు పగడపు దీవుల ప్రాంతం - అండమాన్
2004 హిందూ మహాసముద్రపు భూకంపముపై సన్ నెట్వర్క్ లో వ్యాసం
వర్గం:భారతదేశ దీవులు
వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు
వర్గం:అండమాన్ నికోబార్ దీవులు
వర్గం:దీవులు |
ఢిల్లీ | https://te.wikipedia.org/wiki/ఢిల్లీ | (ఈ వ్యాసం భారత జాతీయ రాజధాని ఉన్న ఢిల్లీ మహానగరాన్ని గురించి తెలియజేస్తుంది) భారతదేశపు రాజధాని గురించిన వ్యాసం కోసం క్రొత్త ఢిల్లీ చూడండి.
ఢిల్లీ వ్యాసం ఆరంభంలో మూడు వేరు వేరు పదాలగురించి తెలుసుకోవాలి. జాతీయ రాజధాని ప్రదేశం (నేషనల్ కేపిటల్ టెర్రిటరీ). ఇది చట్టపరంగా ఏర్పాటు చేయబడిన ప్రదేశం. ఇందులో ప్రధాన విభాగాలు. జాతీయ రాజధాని ప్రదేశం ఒక కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా 1956 నవంబరు 1న ఏర్పాటు చేయబడింది. దేశం నలుమూలలనుండి రాజధాని నగరానికి ప్రజలు వలస వస్తుండడంవల్ల అక్కడ జనం వత్తిడి విపరీతంగా పెరుగుతుంది. అందువలన చుట్టుప్రక్కల నగరాలను స్వతంత్రంగా అభివృద్ధి చేయాలనే అభిప్రాయంతో జాతీయ రాజధాని ప్రదేశాన్ని ఏర్పరచారు.
భారతదేశం రాజధాని: క్రొత్త ఢిల్లీ నగరం క్రొత్త ఢిల్లీ (ఆంగ్లం:New Delhi) (హిందీ: नई दिल्ली (నయీ దిల్లీ) ఇది భారతదేశపు రాజధాని. దీని విస్తీర్ణం 42.7 చదరపు కి.మీ. క్రొత్త ఢిల్లీ, ఢిల్లీ మెట్రోపాలిత ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది భారత ప్రభుత్వ కేంద్రపాలిత ప్రాంతం పరిధిలో ఉంది.ఈ నగరాన్ని 20వ శతాబ్దంలో యునైటెడ్ కింగ్ డంకు చెందిన ఎడ్విన్ లుట్యెన్స్ నిర్మాణ నమూనా తయారుచేశాడు. ఈ నగరం తన విశాల మార్గాలు, వృక్ష-వరుసలు, అనేక సౌధాల కొరకు ప్రసిద్ధి.
పాత ఢిల్లీ :ఇది ఢిల్లీ నగరం లోని ఒక భాగం.దీనిని 1639 లో షాజహానాబాద్ పేరుతో షాజహాన్ దీనిని తన రాజధానిని ఆగ్రా నుండి మార్చుటకు దీనిని నిర్మించాడు. దీని నిర్మాణం 1639 లో ప్రారంభమై 1648 లో పూర్తయింది. అప్పటి నుండి 1857 లో మొగలు సామ్రాజ్యం పతనమయ్యే వరకూ ఇది వారికి రాజధానిగా ఉంది.
ఢిల్లీ కంటోన్మెంటు :దీనిని ఢిల్లీ కాంట్ అని కూడా పిలుస్తారు.ఇది 1914 లో స్థాపించబడింది.1938 ఫిబ్రవరి వరకు, కంటోన్మెంట్ బోర్డు ఢిల్లీని, కాంట్ అథారిటీ అని పిలుస్తారు.కంటోన్మెంట్ వైశాల్యం సుమారు 4,258 హెక్టార్లు (10,521 ఎకరాలు) లలో విస్తరించి ఉంది. 2011 భారత జనాభా గణాంకాల ప్రకారం దీని పరిధిలో 59 పట్టణాలు, 165 గ్రామాలు ఉన్నాయి.2006 భారత కంటోన్మెంట్సు చట్టంప్రకారం, కంటోన్మెంట్ బోర్డుచే నిర్వహించబడుతుంది.Document, http://www.cbdelhi.in/Documents/ca2006.pdf
సమీప పట్టణాలు
హర్యానా లోని ఫరీదాబాద్, గుర్‌గావ్‌ పట్టణాలు
ఉత్తర ప్రదేశ్ లోని ఘజియాబాద్, నోయిడా (న్యూ ఒక్లహా ఇండస్ట్రియల్ డెవెలెప్మెంట్ అధారిటీ - నోయిడా) ప్రాంతాలు
చరిత్ర
ఢిల్లీ కేంద్రంగా ఎన్నో వేల సంవత్సరాల చరిత్రలో ఎన్నో సామ్రాజ్యాలు వెలసినాయి, పతనమైనాయి. మహాభారతంలో పాండవుల రాజధాని ఇంద్రప్రస్థం అని ఈ నగరాన్ని ప్రస్తావించారు. 19వ శతాబ్దారంభం వరకు "ఇందర్‌పాత్" అనే గ్రామం ఇక్కడ ఉండేది. బ్రిటిష్‌వారి క్రొత్త రాజధాని నిర్మాణంలో ఆ గ్రామం కనుమరుగయ్యింది. క్రీ.పూ. 1000 సంవత్సరాల నాటి రంగువేసిన కూజాలు త్రవ్వకాలలో బయటపడినాయి. పురావస్తు పరిశోధనా సంస్థ (ఆర్కియలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా) వారి అంచనాల ప్రకారం వేల సంవత్సరాలలో నిర్మించిన చారిత్రిక కట్టడాలు 60,000 పైగా ఢిల్లీలో ఉన్నాయి. ఇటీవలి చరిత్రలోనే "ఏడు సామ్రాజ్యాల రాజధాని"గా ఢిల్లీని వర్ణిస్తారు.
ఒక ప్రక్క గంగా-యమునా మైదానానికి, మరొక ప్రక్క ఆరావళీ-వింధ్య పర్వత శ్రేణులకు మధ్య ప్రాంతంలో ఉన్నందున పురాతన కాలం నుండి ఢిల్లీ ప్రధాన వర్తక మార్గాలకు కూడలిగా ఉంది. ఆ కారణంగానే అక్కడ రాజ్యాధికారాలు, విద్య, సంస్కృతి వర్ధిల్లాయి.
మౌర్యసామ్రాజ్యం కాలం నాటి (క్రీ.పూ. 300) ఆధారాలు స్పష్టంగా తెలుస్తున్నాయి. అప్పటినుండి ఢిల్లీ అవిచ్ఛిన్నంగా జనావాసంగా వర్ధిల్లింది. శ్రీనివాసపురి ప్రాంతంలో అశోకుని కాలంనాటి శాసనం 1966లో కనుగొన్నారు. ఫిరోజ్‌షా తుగ్లక్ రెండు అశోకుని కాలంనాటి శాసన స్తంభాలను ఢిల్లీకి తెచ్చాడు. కుతుబ్ మినార్ వద్ద ప్రసిద్ధి చెందిన ఉక్కు స్తంభం గుప్తవంశము, కుమారగుప్తుడు సా.శ. 320-540 మధ్యకాలంలో తయారు చేయించబడింది. దానిని 10వ శతాబ్దంలో ఢిల్లీకి తెచ్చారు.
ఢిల్లీ ప్రాంతంలో 8 ప్రధాన నగరాలు వర్ధిల్లాయి. వాటిలో 4 ఇప్పటి ఢిల్లీకి దక్షిణాన ఉన్నాయి.
మధ్యకాలపు చరిత్రనుండి చూస్తే ఢిల్లీలో 7 నగరాలను గుర్తింపవచ్చును. కొన్నింటి అవశేషాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.
కిలా రాయి పితోడా- పృథ్వీరాజ్ చౌహాన్ చే నిర్మితం - లాల్‌కోట వద్ద పాత రాజపుత్ సెటిల్‌మెంటు వద్ద;
సిరి - 1303లో అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ నిర్మించినది;
తుగ్లకాబాద్ - 1321-1325 మధ్య ఘియాజుద్దీన్ తుగ్లక్ నిర్మించింది;
జహానపనా - 1325-1351 మధ్య ముహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్ నిర్మించింది;
కోట్లా ఫిరోజ్ షా - 1351-1388 మధ్య ఫిరోజ్‌షా తుగ్లక్ నిర్మించింది;
పురానా కిలా - 1538-1545 మధ్య షేర్ షా సూరి నిర్మించింది, అదే ప్రాంతంలో హుమాయూన్ నిర్మించిన దిన్‌పనా (ఇదే ఇంద్రప్రస్థం అని అంటారు);
షాజహానాబాద్ - 1638-1649 మధ్య షాజహాన్ నిర్మించింది. ఆగ్రా కోట, ఎఱ్ఱకోట, చాందినీచౌక్ ఇందులోనివే.
1857 నుండి, ప్రథమ స్వాతంత్ర్య సంగ్రామం తరువాత, ఢిల్లీ బ్రిటిష్‌వారి అధీనంలోకి వచ్చింది. అప్పుడు బ్రిటిషువారు కలకత్తానుండి రాజ్యం చేస్తున్నందువలన ఢిల్లీ రాజధాని నగరం హోదాను కోల్పోయింది. మళ్ళీ 1911 లో కలకత్తానుండి రాజధాని ఢిల్లీకి మార్చారు. ఎడ్విన్ లుట్యెన్స్ అనే భవననిర్మాణశిల్పి పాతనగరంలో కొంతభాగాన్ని పూర్తిగా కూలద్రోయించి క్రొత్త ఢిల్లీలోని ప్రభుత్వ భవనాల నిర్మాణాన్ని చేయించాడు.
భౌగోళికం
ఢిల్లీ జాతీయ రాజధాని ప్రదేశం 1483 చ.కి.మీ. వైశాల్యంలో విస్తరించి ఉంది. ఈ ప్రదేశం అత్యధిక పొడవు 51.9 కి.మీ., అత్యధిక వెడల్పు 48.48 కి.మీ. మొత్తం 1483 చ.కి.మీ.లలో 783 చ.కి.మీ. గ్రామీణ ప్రాంతం, 700 చ.కి.మీ. పట్టణ ప్రాంతం. మూడు స్థానిక నగర పాలనా సంస్థలున్నాయి. అవి
ఢిల్లీ నగర మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ - 1397.9 చ.కి.మీ.
క్రొత్తఢిల్లీ నగర మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ - 42.78 చ.కి.మీ.
ఢిల్లీ కంటోన్మెంట్ బోర్డు - 43 చ.కి.మీ.
పెద్ద పట్టణాలు
పట్టణంజనాభా (2001)ఢిల్లీ9,817,439క్రొత్తఢిల్లీ294,783 సుల్తాన్‌పుర్ మజ్రా163,716 కిరారీ సులేమాన్ నగర్153,874 భల్స్వా జహంగీర్ పూర్151,427 నంగ్లోయి జాత్150,371 కరవల్ నగర్148,549 దల్లోపురా132,628 ఢిల్లీ కంటోన్మెంట్124,452 దెవోలి119,432 గోకల్ పూర్90,564 ముస్తఫాబాద్89,117 హస్త్‌సాల్85,848 బురారి69,182 ఘరోలి68,978 చిల్లా సరోదా బంగర్65,969 తాజ్‌పుల్58,220 జఫ్రాబాద్57,460 పుత్‌కలన్50,587
ఆధారం: 2001 జనాభా లెక్కలు
పాలన, విభాగాలు
జాతీయ రాజధాని ప్రదేశం ఒక కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా 1956 నవంబరు 1న ఏర్పాటు చేయబడింది. 1991లో జాతీయ రాజధాని ప్రదేశానికి (ఢిల్లీకి) ఒక అసెంబ్లీ (విధాన సభ), ఒక ముఖ్యమంత్రి ఏర్పాటు ఆమోదింపబడింది. ఈ విధమైన విధానం ఢిల్లీకి, పుదుచ్చేరికి మాత్రమే ఉంది. కనుక ఢిల్లీ పూర్తిగా కేంద్రపాలిత ప్రాంతమనిగాని, పూర్తిగా రాష్ట్రమనిగాని అనడం కుదరదు.కాలక్రమంగా ఢిల్లీ ఒక పూర్తి రాష్ట్రం కావాలని ప్రణాళిక
జాతీయ రాజధాని ప్రదేశం ప్రత్యేకత ఏమంటే - పోలీసు, పాలన వంటి కొన్ని ప్రధాన బాధ్యతలు ప్రధానంగా కేంద్రప్రభుత్వం అధీనంలో ఉంటాయి. మునిసిపల్ వ్యవహారాలు స్థానికంగా ఎన్నుకొనబడిన ప్రభుత్వం చూస్తుంది.
ఢిల్లీని 9 జిల్లాలుగా విభజించారు. ఢిల్లీనుండి పార్లమెంటు లోక్సభకు 7గురు సభ్యులు, రాజ్యసభకు ముగ్గురు సభ్యులు ఎన్నుకొనబడుతారు.
ఆర్ధిక రంగం
ఢిల్లీ స్థూల రాష్ట్రోత్పత్తి (మార్కెట్ ధరల ప్రకారం) క్రిది పట్టికలో ఇవ్వబడింది (మిలియన్ రూపాయలలో).భారత ప్రభుత్వం గణాంక విభాగం అంచనా.
సంవత్సరం స్థూల ఆర్థిక ఉత్పత్తి 1980 26,850 1985 54,120 1990 113,280 1995 283,900 2000 627,330
వాణిజ్య సంస్థలలో 12% సంస్థలకు ప్రధాన కార్యాలయాలు ఢిల్లీలో ఉన్నాయి. ఆర్థికంగా బాగా సంపన్నమైన నగర ప్రదేశాలలో ఢిల్లీ ఒకటి. ఉదాహరణకు, మిగిలిన 4 మహానగరాలు (బెంగళూరు, కొలకత్తా, చెన్నై, ముంబై) అన్నింటి మొత్తంకంటే ఢిల్లీలో ఎక్కువ కార్లున్నాయని అంచనా. ఇటీవలికాలంలో బహుళజాతి వాణిజ్య సంస్థలకు ఢిల్లీ, దాని పరిసర ప్రాంతాలు ఆకర్క్షణీయమైన ప్రారంభ స్థలాలయ్యాయి. దేశంలో కార్లు, వార్తాసాధనాలు, గృహోపకరణాలు అందించే కంపెనీలు ఢిల్లీ పరిసరాలలో బాగా ఉన్నాయి. ఇక్కడి మంచి విద్యావకాశాలవలన విజ్ఞానం ప్రధానవనరుగా ఉండే పారిశ్రామిక,వాణిజ్య వ్యవస్థలు కూడా ఢిల్లీలో బాగా వృద్ధి చెందుతున్నాయి.
విస్తారమైన పాలనా వ్యవస్థ, ప్రభుత్వోద్యోగులు, అన్నిప్రాంతాలనుండివచ్చిన జనులు, 160 పైగా రాయబార కార్యాలయాలు - ఇవన్నీ ఢిల్లీలో వ్యాపారానికి మంచి ఊపునిస్తున్నాయి. ప్రజల కొనుగోలు శక్తి భారీగా ఉన్నందున దేశంలో ముఖ్యమైన మార్కెట్లలో ఢిల్లీ ఒకటి.
వాతావరణం
ఢిల్లీ వాతావరణం చలీ, వేడి కూడా ఎక్కువ. ఉష్ణోగ్రతలు −2 నుండి 47 డిగ్రీలు సెంటీగ్రేడు మధ్యలో ఉంటాయి.
రవాణా సౌకర్యాలు
thumbnail|250px|నిర్మాణంలో ఉన్న ఢిల్లీ మెట్రోరైలు ప్రాజెక్టు.
ఢిల్లీలో అన్ని విధాలైన రవాణా సౌకర్యాలు ముమ్మరంగా ఉపయోగింపబడుతున్నాయి. ప్రైవేటు, ప్రభుత్వ రవాణా సౌకర్యాలు- గుఱ్ఱపు బండ్లు, రిక్షాలు, ఆటో రిక్షాలు, మోటర్ సైకిళ్ళు, కార్లు, బస్సులు, లోకల్ రైళ్ళు - అన్ని విధాలైన వాహనాలు విస్తృతంగా వినియోగిస్తారు.
విద్యా సంస్థలు
అక్షరాస్యత: పురుషులు 87.3%, స్త్రీలు 74.7%, మొత్తం మీద 81.7% జాతీయ రాజధాని ప్రదేశం విద్యా డైరెక్టరేటు (డైరెక్ట్ర్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ ఆఫ్ నేషనల్ కేపిటల్ టెర్రిటరీ ఆఫ్ ఢిల్లీ ) అధీనంలో ఢిల్లీ ప్రభుత్వ పాఠశాలలు నడుస్థాయి..రాజధాని, మహానగరం, వాణిజ్య, వ్యాపార కేంద్రం అయినందున ఢిల్లీలో అన్నివిధాలైన విద్యావకాశాలు, మంచి ప్రమాణాలు గల విద్యాలయాలు - అన్ని రంగాలలోనూ - మెండుగా ఉన్నాయి.
విశ్వ విద్యాలయాలు
అఖిల భారత వైద్య విజ్ఞాన సంస్థ
ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయం
సెయింట్ స్టీఫెన్ కళాశాల
ఢిల్లీ కాలేజ్ ఆఫ్ ఇంజనీరింగ్
ఇంద్రప్రస్ఠ విశ్వవిద్యాలయం; (గురు గోవింద్ సింగ్ విశ్వవిద్యాలయం)
ఇంద్రప్రస్థ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ
ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ, ఢిల్లీ
ఇందిరా గాంధీ జాతీయ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయం (ఢిల్లీ)
ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ చార్టర్డ్ అకౌంటెంట్స్ ఆఫ్ ఇండియా
జామియా మిలియా ఇస్లామియా
జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ విశ్వవిద్యాలయం (ఢిల్లీ)
నేతాజీ సుభాస్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ
ద ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ప్లానింగ్ అండ్ మేనేజిమెంట్
స్కూల్ ఆఫ్ ప్లానింగ్ అండ్ ఆర్కిటెక్చర్
స్కూళ్ళు
ఎయిర్ ఫోర్స్ బాల్ భారతి స్కూల్
అపీజే పబ్లిక్ స్కూల్
ఆర్మీ పబ్లిక్ స్కూల్
బాల భారతి పబ్లిక్ స్కూల్
బ్లూబెల్స్ స్కూల్
జీసస్ అండ్ మేరీ కాన్వెంట్
డి.ఎ.వి పబ్లిక్ స్కూల్
ఢిల్లీ పబ్లిక్ స్కూల్
డి.టి.ఇ.ఏ సీనియర్ సెకండరీ స్కూల్ (లు)
ఫెయిత్ అకాడమీ
గురు హర్కిషన్ పబ్లిక్ స్కూల్
కేంద్రీయ విద్యాలయ
కులాచి హన్స్రాజ్ మోడల్ స్కూల్
లేడీ ఇర్విన్ సీనియర్ సెకండరీ స్కూల్
మానవ్ స్థాలి స్కూల్
మోడరన్ స్కూల్ (బారకంబా)
మౌంట్ సెయింట్ మేరీ స్కూల్
మదర్స్ అంతర్జాతీయ స్కూల్
సెయింట్ కొలంబస్ స్కూల్
సెయింట్ జేవియర్స్ స్కూల్
సర్దార్ పటేల్ విద్యాలయ
స్ప్రింగ్ డాల్స్ స్కూల్
వసంత్ వ్యాలీ స్కూల్
చూడదగిన స్థలాలు
thumbnail|right|200px|కుతుబ్ మినార్
బిర్లా మందిర్
చాందినీ చౌక్
కన్నాట్ ప్లేస్
జింకల పార్కు,ఢిల్లీ
ఎఱ్ఱకోట
పంచేంద్రియాల తోట (గార్డెన్ ఆఫ్ ఫైవ్ సెంసెస్)
గురుద్వారా బంగ్లా సాహిబ్
హుమాయూన్ సమాధి
ఇండియా గేటు
అంతర్జాతీయ బొమ్మల మ్యూజియం
జామా మస్జిద్ (ఢిల్లీ)|జామా మసీదు
జంతర్ మంతర్
కాళిందీ కుంజ్
లోధీ తోటలు
బహాయి పూజాగృహం/ పద్మమందిరం (లోటస్ టెంపుల్)
అక్షరధామ్
ముఘల్ తోటలు
నేషనల్ గేలరీ ఆఫ్ మోడరన్ ఆర్ట్
జాతీయ మ్యూజియం
నెహ్రూ ప్లానెటేరియం
పురానా కిలా
కుతుబ్ మినార్
రాష్ట్రపతి భవన్
సఫ్దర్‌జంగ్ సమాధి
పార్లమెంటు (సంసద్ భవన్)
తుఘ్లకాబాద్ కోట
పీతమ్‌పురా టి.వి.టవర్
న్యూఢిల్లీ కాళిబరి దేవాలయం
ప్రముఖులు
అమీర్ ఖుస్రో
మిర్జా గాలిబ్
ముకేష్
ఎం.ఎఫ్. హుసేన్
నిజాముద్దీన్ ఔలియా
పర్వేజ్ ముషార్రఫ్
ఖుష్వంత్ సింగ్
రాజీవ్ సేథి
ఢిల్లీ వార్తాపత్రికలు
ఏషియన్ ఏజ్
బిజినెస్ లైన్
బిజినెస్ స్టాండర్డ్
ది ఎకనామిక్ టైమ్స్
ఫైనాన్సియల్ ఎక్స్ ప్రెస్
ది హిందూ
ది హిందూస్థాన్ టైమ్స్
ఇండియన్ ఎక్స్ ప్రెస్
నవభారత్ టైమ్స్
పయోనీర్
సంధ్య టైమ్స్
ది స్టేట్స్ మన్
ది టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా
ఢిల్లీ మార్కెట్లు
thumbnail|250px|పాతఢిల్లీలో ఒక బజారు (2004 చిత్రం)
చాందినీ చౌక్
చావలా
దిల్లీహాట్
కన్నాట్ ప్లేస్
గ్రేటర్ కైలాష్
జనపథ్
జనక్‌పురి
జ్వాలాహెది
కరోల్‌బాగ్
కమలానగర్
ఖాన్‌మార్కెట్
లజపత్‌నగర్ సెంట్రల్ మార్కెట్
నజఫ్‌గర్
నెహ్రూప్లేస్
పాలికాబజార్
రాజోరి గార్డెన్
సదర్‌బజార్
సాకేత్
సరోజినీ నగర్
దక్షిణ ఎక్స్టెన్షన్
తిలక్‌నగర్
వసంతకుంజ్
వసంతవిహార్
ఆజాద్‌పురి, ఓఖ్లామండీ - కూరగాయల టోకు మార్కెట్లు
మెహ్రౌలీ - ధాన్యాల టోకు మార్కెట్టు
ఇవి కూడా చూడండి
ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రులు
బాలి నగర్
అల్లావుద్దీన్ ఖాల్జీ ముల్తాన్‌ను జయించడం
వనరులు
బయటి లింకులు
ఢిల్లీ ప్రభుత్వం
పాత ఢిల్లీ నుండి ఛాయాచిత్రాలు
ఢిల్లీ హోటల్స్
ఢిల్లీ మెట్రో మ్యాప్
ఢిల్లీ స్థానిక సమాచారం డైరెక్టరీ
వర్గం:నగరాలు
వర్గం:ఆసియా నగరాలు
వర్గం:ఆసియా రాజధానులు
వర్గం:భారతదేశం
వర్గం:భారతదేశం లోని రాజధాని నగరాలు
వర్గం:భారతీయ నగరాలు పట్టణాలు |
ఇండోనేషియా | https://te.wikipedia.org/wiki/ఇండోనేషియా | ఇండోనేషియా లేదా ఇండోనీషా మలయ్ ద్వీపసముదాయంలో ఉన్న దేశం. మలయ్ ద్వీపాల సముదాయం ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద ద్వీప సముదాయం, ఇది భారత్ - చైనా , ఆస్ట్రేలియాల మధ్య, ఇండియన్ , ఫసిఫిక్ సముద్రాలలో విస్తరించి ఉంది. ప్రపంచం లోనే ముస్లిం జనాభా అధికంగా ఉన్న దేశం , మొత్తం జనాభా పరంగా నాలుగో స్థానంలో ఉంది. 1965లో అధికారం చేజిక్కించుకున్న జనరల్ సుహార్తో 1998లో జరిగిన ప్రజా విప్లవంతో అధికారం కోల్పోవటంతో ఇక్కడ స్వేచ్ఛా ఎన్నికలు జరుగుతున్నాయి.
చరిత్ర
హిందూ , బౌద్ధ మత ప్రభావాలతో, 7వ శతాబ్దం నుండి 14వ శతాబ్దం వరకు సుమాత్రా , జావా ద్వీపాలలో కొన్ని రాజ్యములు ఏర్పడ్డాయి. తరువాతి కాలాల్లో భారతీయ గుజరాతీ అరబ్బు వర్తకుల రాకతో ద్వీప సముదాయంలో చాలా చోట్ల ఇస్లాం ప్రబలమైన మతంగా అవతరించి, హిందూ , బౌద్ధ రాజ్యముల పతనానికి దారితీసింది.
16వ శతాబ్దంలో యూరోపియన్లు వచ్చి అనేక చిన్న చిన్న రాజ్యాలుండటాన్ని గమనించారు. సుగంధద్రవ్యాల వ్యాపారంలో ఆధిపత్యం చెలాయించే యత్నంలో ఉన్న యూరోపియన్లకు ఈ చిన్న చిన్న రాజ్యాలు దాడులకు అనువుగా కనిపించాయి.
17వ శతాబ్దంలో స్పానిష్ , పోర్చుగీస్ వారిని బయటకు తరిమి, డచ్ వారు మరింత శక్తివంతమైనారు. తిమూర్ ద్వీపం లోని పోర్చుగీస్ తిమూర్ మాత్రం పోర్చుగీస్ వారి వలస రాజ్యం గానే ఉంది. మొదట డచ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెని VOC నియంత్రణలోను, తరువాత డచ్ ప్రభుత్వం ఆధ్వర్యంలోను 19వ శతాబ్దం నుండి 2వ ప్రపంచ యుద్ధం వరకు ఇందోనేసియాను డచ్ వారు పరిపాలించారు.
19వ శతాబ్దపు వ్యవసాయ పద్ధతి Cultuveerstelsel పేరుతో జావా ద్వీపంలో విశాలమైన వనాలు , నిర్బంధ వ్యవసాయం, డచ్ ప్రభుత్వానికి లాభాలు తెచ్చాయి.
26 డిసెంబరు 2004 నాటి సునామీ వలన సుమత్రా దీవి లోని ఉత్తర భాగాలు కొన్ని ముఖ్యంగా Aceh, తీవ్రంగా నష్టపోయాయి.
ఆర్ధిక వ్యవస్థ
2007లో తయారు చేసిన అంచనాల ప్రకారం ఇండోనేషియా GDP 410.3 బిలియను డాలర్లు ఉంది (అనగా 845.6 బిలియను డాలర్ల కొనుగోలు శక్తి).
ప్రజలు
ఇండోనేషియా ప్రజలను రెండు గ్రూపులుగా విభజింపవచ్చును. పశ్చిమాన అత్యధికంగా మలయ్ లు, తూర్పున పాపుఅన్ లు, వీరి మూలాల మెలనేసియాకు చెందినవి. ఇండోనేషియాలోని చాలామంది ప్రజలు భాష , ప్రాంతీయ పరంగా జావనీలు (జావా ద్వీపాలకు చెందినవారు), సుందనీలు లేదా బాటక్లు.
ఇండోనేషియాలోని ప్రధాన మతం ఇస్లాం, 2000 గణాంకాల ప్రకారం దాదాపు 89% (88.22%) లు ముస్లింలు. ప్రపంచంలోనే అత్యధిక ముస్లింలు గల దేశంగా పేరొచ్చింది. క్రైస్తవులు (9%), బౌద్ధులు (2%), , హిందువులు (7%).
thumb|ప్రంబానన్ దేవాలయం, 10వ శతాబ్దానికి చెందిన హిందూ దేవాలయం, జావా, ఇండోనేషియా.
దాదాపు ప్రజలందరూ 'బహాసా దీరాహ్' తమ ప్రథమ భాషగా మాట్లాడుతారు. కానీ అధికారిక భాష ఇండోనేషియన్ లేదా 'బహాసా-ఇండోనేషియా'. ఇది మలయ్ భాషతో దగ్గర సంబంధాలను కలిగి ఉంది. దాదాపు ఇండోనేషియాలోని అన్ని పాఠశాలలలోనూ ఉపయోగించ బడుతున్నది.
సంస్కృతి
ఇండోనేషియాలోని కళలపై అనేక సంస్కృతుల ప్రభావం ఉంది. ప్రఖ్యాత 'జావనీ' నృత్యాలు, హిందూ సంప్రదాయాలను సంస్కృతులనూ కలిగివున్నది.
ప్రఖ్యాత జావనీ , బాలినీ నృత్యం 'వయాంగ్-కులిత్' అనేక థియేటర్ షోలు, పలు మతపరమైన ఘటనలను చూపెడతాయి. అనేక ద్వీపాలు తమ 'బాతిక్' , 'ఇఖత్' వస్త్రాలకు పేరుగాంచినవి. 2012 ఆగస్టు 27న ఇండోనేషియాలోని వే రెబో గ్రామంను ప్రపంచ సాంస్కృతిక వారసత్వ ప్రదేశంగా యునెస్కో ప్రకటించింది.
సిలాట్ అనునది ఏకైక 'యుద్ధ కళ', ఇది ద్వీపసమూహాలన్నింటిలోనూ ప్రసిద్ధి.
Album
Further reading
Theodore Friend, Indonesian Destinies, Harvard University Press, 2003, hardcover, 544 pages, ISBN 0-674-01137-6
బయటి లింకులు
Official Sites (owned and operated by the government of Indonesia and its agencies)
National Portal of Republic of Indonesia (in Indonesian)
Info-RI - National Information Portal (in Indonesian)
Antara - National News Agency
RRI - National Radio Station
TVRI - National Television Station (in Indonesian)
Bank Indonesia - Indonesian Central Bank
List of Indonesian embassies and consulates worldwide (Department of Foreign Affairs) (follow the "Embassies & Consulates" link in the linked page)
Other Sites (not owned nor operated by the government of Indonesia and its agencies)
Kompas - Indonesia's Most Widely Circulated Newspaper (in Indonesian)
Short info on Indonesia
Indonesia travel guide at Wikivoyage
Link list of all Government Institutions
Indonesia House (in English and in Dutch)
Inside Indonesia Journal
News from Indonesia (in English and in Indonesian)
Indonesian Online Community
indonesia.rinkes.nl | Indonesia
Business Indonesia
Indonesia: The Whale Hunters
INDOC Database on Indonesian Labour
Asia and Pacific Museum in Warsaw
Maps
CIA World Factbook - Indonesia
మూలాలు
వర్గం:ఇండోనేసియా
వర్గం:ఆగ్నేయ ఆసియా దేశాలు
వర్గం:ద్వీప దేశాలు
వర్గం:గణతంత్ర దేశాలు
వర్గం:ఏషియన్ సభ్య దేశాలు |
1965 | https://te.wikipedia.org/wiki/1965 | 1965 గ్రెగోరియన్‌ కాలెండరు యొక్క మామూలు సంవత్సరము.
సంవత్సరాలు: 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 దశాబ్దాలు: 1940లు 1950లు 1960లు 1970లు 1980లు శతాబ్దాలు: 19 వ శతాబ్దం - 20 వ శతాబ్దం - 21 వ శతాబ్దం
సంఘటనలు
జనవరి
ఫిబ్రవరి
మార్చి
ఏప్రిల్
మే
జూన్
జూలై
ఆగస్టు
సెప్టెంబర్
అక్టోబర్
నవంబర్
నవంబర్ 22: ఐక్యరాజ్య సమితి అనుబంధ సంస్థ యు.ఎన్.డి.పి (యునైటెడ్ నేషన్స్ డెవలప్మెంట్ ప్రోగ్రాం - ఐక్యరాజ్యసమితి ఆభివృద్ధి కార్యక్రమంం ప్రారంభమైనది.
డిసెంబర్
జననాలు
thumb|ప్రకాష్ రాజ్
జనవరి 10: కస్తూరి మురళీకృష్ణ, కథా రచయిత.
ఫిబ్రవరి 1: అంథోనీ పీటర్ కిశోర్, అధ్యాపకులు, బైబులు ఉపదేశకులు, సమాజసేవకులు.
ఫిబ్రవరి 21: కీత్ ఆథర్టన్, వెస్టీండీస్ మాజీ క్రికెట్ క్రీడాకారుడు.
మార్చి 26: ప్రకాష్ రాజ్, దక్షిణ భారతదేశానికి చెందిన నటుడు.
మే 6: హరిశ్చంద్ర రాయల, రంగస్థల, టి.వి., సినీ నటుడు, రంగస్థల దర్శకుడు, రూపశిల్పి.
మే 6: అసవారీ జోషి - నటి
జూన్ 3: సురీందర్ ఖన్నా, భారత క్రికెట్ జట్టు మాజీ క్రీడాకారుడు.
జూన్ 8: లక్ష్మణ్ ఏలె, భారతీయ చిత్రకారుడు.
జూన్ 13: మనిందర్ సింగ్, భారత క్రికెట్ జట్టు మాజీ క్రీడాకారుడు.
జూన్ 29: రోజా రమణి బోయపాటి, రచయిత్రి, ఉపాధ్యాయిని.
జూలై 2: కృష్ణ భగవాన్, తెలుగు చలనచిత్ర హాస్య నటుడు, రచయిత.
జూలై 2: జయలలిత, చలన చిత్ర నటి.
జూలై 22: రాగతి పండరీబాయి, తెలుగు వ్యంగ్య చిత్రకారులు, కార్టూనిస్టులలో ఏకైక మహిళా కార్టూనిస్ట్. (మ.2015)
ఆగష్టు 26: వాసిరెడ్డి వేణుగోపాల్, సీనియర్ పాత్రికేయుడు, రచయిత.
సెప్టెంబరు 2: సురేఖ యాదవ్, భారతీయ మొట్టమొదటి మహిళా రైలు డ్రైవర్.
అక్టోబరు 5: కల్పనా రంజని మలయాళ సినిమా నటి (మ.2016)
నవంబరు 19: కిల్లి కృపారాణి, ఒక భారతీయ రాజకీయ నాయకురాలు, వైద్యురాలు.
నవంబరు 26: రిడ్లీ జాకబ్స్, వెస్టీండీస్ మాజీ క్రికెట్ క్రీడాకారుడు.
డిసెంబర్ 31: లక్ష్మణ్ శివరామకృష్ణన్, భారత క్రికెట్ జట్టు మాజీ క్రీడాకారుడు .
మరణాలు
ఫిబ్రవరి 6: ప్రతాప్ సింగ్ ఖైరాన్, పంజాబ్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి.
సెప్టెంబరు 19: బల్వంతరాయ్ మెహతా, గుజరాత్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి.
డిసెంబరు 14: జొన్నలగడ్డ సత్యనారాయణమూర్తి, నవలా రచయిత, నాటకకర్త.
డిసెంబరు 17: జనరల్ కె.ఎస్.తిమ్మయ్య: భారతదేశపు 6వ ఛీఫ్ ఆఫ్ ఆర్మీ స్టాఫ్‌. (జ.1906)
డిసెంబరు 31: వి. పి. మెనన్, భారత స్వాతంత్ర్య సమయంలో కీలక బాధ్యతలు నిర్వర్తించిన భారతీయ సివిల్ సర్వీసెస్ అధికారి. (జ.1893)
: ఆండ్ర శేషగిరిరావు, కవి, నాటకకర్త, పత్రికా సంపాదకులు. (జ.1902)
పురస్కారాలు
జ్ఞానపీఠ పురస్కారం : జి.శంకర్ కురుప్.
జనహార్ లాల్ నెహ్రూ అంతర్జాతీయ పురస్కారం: యూ థాంట్.
* |
రష్యా | https://te.wikipedia.org/wiki/రష్యా | రష్యన్ ఫెడరేషన్ లేదా రష్యా అనే దేశం, ఉత్తర ఆసియా, తూర్పు ఐరోపా ఖండాల్లో విస్తరించి ఉంది. వైశాల్యములో రష్యా, ప్రపంచములో రెండవ స్థానములో ఉన్న కెనడా కన్న, రెట్టింపు పెద్ద దేశం. జనాభా విషయములో చైనా, భారత దేశం, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు, ఇండోనేసియా, బ్రెజిల్, పాకిస్థాన్, బంగ్లాదేశ్ ల తరువాత రష్యా ఎనిమిదవ స్థానములో ఉంది. రష్యాకి ఇరుగు పొరుగు దేశాలు (అపసవ్య దిశలో - ): నార్వే, ఫిన్లాండ్, ఎస్టోనియా, లాత్వియా, లిథువేనియా, పోలాండ్, బెలారస్, ఉక్రెయిన్, జార్జియా, అజర్బైజాన్, కజకస్తాన్, చైనా, మంగోలియా, ఉత్తర కొరియా. అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల కు,జపాన్కు కూడా రష్యా కొద్ది దూరంలోనే ఉంది. బేరింగ్ జల సంధి రష్యాను అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల నుండి విడదీస్తుంటే, లా-పెరౌసీ జల సంధి రష్యాను జపాన్ నుండి విడదీస్తుంది.
3 వ, 8 వ శతాబ్దాల మధ్యకాలంలో ఐరోపాలో తూర్పు స్లావ్లు గుర్తించదగిన సమూహాలుగా ఉద్భవించాయి. వరంగియన్ యోధుల ప్రముఖులు, వారి వారసులు స్థాపించి, పాలించారు. 9 వ శతాబ్దంలో మధ్యయుగ రాస్ దేశం ఉద్భవించింది. 988 లో నుండి బైజాంటైన్ సామ్రాజ్యం ఆర్థోడాక్స్ క్రిస్టియానిటీని స్వీకరించింది.
తర్వాతి సహస్రాబ్దిలో రష్యన్ సంస్కృతిగా భావించబడిన బైజాంటైన్, స్లావిక్ సంస్కృతుల సంశ్లేషణ ప్రారంభమైంది.
13 వ శతాబ్దంలో మంగోల్ దండయాత్ర తరువాత రస్ భూభాగాలు అనేక చిన్న రాజ్యాలుగా విచ్ఛిన్నమై చివరకు సంచార " గోల్డెన్ హార్డే "కు సామంత రాజ్యాలుగా మారాయి. " గ్రాండ్ డచీ ఆఫ్ మాస్కో " ఆధ్వర్యంలో క్రమంగా రష్యన్ రాజ్యాలు సమైక్యమై గోల్డెన్ హార్డే నుండి స్వాతంత్ర్యం సాధించి కీవన్ రస్ సాంస్కృతిక, రాజకీయ వారసత్వాన్ని ఆధిపత్యం కొనసాగింది. 18 వ శతాబ్దంనాటికి ఈ దేశం పశ్చిమంలో పోలాండ్ నుండి తూర్పున అలస్కా వరకు విస్తరించి చరిత్రలో మూడవ అతిపెద్ద సామ్రాజ్యం అయిన రష్యా సామ్రాజ్యం అవ్వటానికి విజయం, విలీనం, అన్వేషణ ద్వారా విస్తృతంగా విస్తరించింది.
రష్యన్ విప్లవం తరువాత " రష్యా సోవియట్ ఫెడరేటివ్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ " యూనియన్ ఆఫ్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్స్ అతిపెద్ద, ప్రధాన విభాగంగా మారింది. ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి రాజ్యాంగబద్ధమైన సామ్యవాద రాజ్యం అయింది. సోవియట్ యూనియన్ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో మిత్రరాజ్యాల గెలుపులో నిర్ణయాత్మక పాత్ర పోషించింది.Rozhnov, Konstantin, "Who won World War II?". BBC. ప్రచ్ఛన్న యుద్ధ సమయంలో యునైటెడ్ స్టేట్స్కు గుర్తించదగిన సూపర్ పవర్‌గా, ప్రత్యర్థిగా ఉద్భవించింది. 20 వ శతాబ్దంలో సోవియట్ యుగం అత్యంత ముఖ్యమైన సాంకేతిక విజయాల్లో కొన్నింటిని కలిగి ఉంది. ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి మానవ నిర్మిత ఉపగ్రహాన్ని పంపించినది, అంతరిక్షంలోనికి మొదట మానవులను పంపించినదీ సోవియట్ యూనియనే. 1990 చివరినాటికి సోవియట్ యూనియన్‌లు ప్రపంచంలో రెండో అతి పెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థగా ఉంది. ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద సైనిక స్థావరాలు, భారీ విధ్వంస ఆయుధాల నిల్వలు ఉన్నాయి.Scott and Scott (1979) p. 305 1991 లో సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ నుండి పన్నెండు స్వతంత్ర రిపబ్లిక్ లు పుట్టుకొచ్చాయి: రష్యా, ఉక్రెయిన్, బెలారస్, కజాగిస్తాన్, ఉజ్బెకిస్తాన్, అర్మేనియా, అజర్ బైజాన్, జార్జియా, కిర్గిజ్ స్థాన్, మోల్డోవా, తజికిస్తాన్, తుర్క్ మెనిస్తాన్, బాల్టిక్ దేశాలు స్వాతంత్ర్యం పొందాయి: ఎస్టోనియా, లాట్వియా, లిథువేనియా; రష్యన్ ఎస్.ఎఫ్.ఎస్.ఆర్.అనేది రష్యన్ ఫెడరేషన్‌గా పునఃస్థాపించబడింది. సోవియట్ యూనియన్ కొనసాగింపు చట్టబద్ధమైన ప్రత్యేకత, ఏకైక వారసత్వ దేశంగా గుర్తింపు పొందింది. దీనిని ఫెడరల్ సెమీ ప్రెసిడెన్షియల్ రిపబ్లిక్గా పరిగణిస్తారు.
2015 లో రష్యన్ ఆర్థికవ్యవస్థ నామమాత్ర జి.డి.పి ద్వారా పన్నెండవ అతిపెద్ద దేశంగా, సమాన కొనుగోలు శక్తి ఆరవ స్థానంలో ఉంది. రష్యా లోని విస్తృతమైన ఖనిజ, ఇంధన వనరులు ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద నిల్వలు ప్రపంచవ్యాప్తంగా చమురు, సహజ వాయువు ఉత్పత్తిదారులలో ఇది ఒకటి. ఈ దేశం ఐదు గుర్తింపు పొందిన అణ్వాయుధ దేశాలలో ఒకటి. సామూహిక వినాశక ఆయుధాల అతిపెద్ద నిల్వలను కలిగి ఉంది. రష్యా ఒక గొప్ప ప్రపంచ శక్తి, ఒక ప్రాంతీయ శక్తి, సుసంపన్నమైన శక్తిగా వర్గీకరించబడింది. ఇది ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలిలో శాశ్వత సభ్యదేశం, అలాగే జి 20, కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఐరోపా, ఆసియా-పసిఫిక్ ఎకనామిక్ కోఆపరేషన్ (ఎ.పి.ఇ.సి.) షాంఘై కోఆపరేషన్ ఆర్గనైజేషన్ (ఎస్.సి.ఒ.), సెక్యూరిటీ అండ్ సెక్యూరిటీ సంస్థ ఐరోపాలో (ఒ.ఎస్.సి.ఇ.), ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ (డబల్యూ.టి.ఒ), అలాగే కామన్వెల్త్ ఆఫ్ ఇండిపెండెంట్ స్టేట్స్ (సి.ఐ.ఎస్), కలెక్టివ్ సెక్యూరిటీ ట్రీటీ ఆర్గనైజేషన్ (సి.ఎస్.టి.ఒ.) ప్రముఖ సభ్యదేశంగా, ఆర్మేనియా, బెలారస్, కజగిస్తాన్, కిర్గిస్తాన్‌లతో ఐదుగురు సభ్యదేశాలలో ఒకటిగా యురేషియా ఎకనామిక్ యూనియన్ (ఇ.ఇ.యు) ఉంది.
గతములో ప్రబల గణతంత్రమైన యు ఎస్ ఎస్ ఆర్ (యూనియన్ ఆఫ్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్స్), డిసెంబరు 1991లో విడిపోయినప్పుడు రష్యా ఒక స్వతంత్ర దేశంగా ఏర్పడినది. ఈనాటికి కూడా రష్యా కామన్వెల్త్ ఆఫ్ ఇండిపెండెంట్ స్టేట్స్‌లో ఒక ప్రభావవంతమైన దేశం. సోవియట్ సమాఖ్యలో ఉన్నప్పుడు రష్యాని రష్యన్ సోవియట్ ఫెడెరేటెడ్ సోషియలిస్ట్ రిపబ్లిక్స్ (ఆర్ ఎస్ ఎఫ్ ఎస్ ఆర్) అని పిలిచేవారు.
సోవియట్ యూనియన్ అత్యధిక భూభాగం, జనసంఖ్య, పారిశ్రామిక ఉత్పత్తి ఆనాటి రెండు ప్రపంచ శక్తులలో ఒకటైన రష్యాలో విలీనం అయ్యాయి. కావున యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ విభజించబడిన తరువాత రష్యా కోల్పోయిన తన గత ప్రాభవాన్ని తిరిగి తెచ్చుకోవాలని ప్రయత్నించింది. ఈ ప్రభావము గుర్తింపు గణనీయం అయినా గత సోవియట్ యూనియన్‌తో పోలిస్తే చెప్పుకోదగ్గవి కావు.
పేరు వెనుక చరిత్ర
రష్యా పేరు రస్ నుండి వచ్చింది. ఇది సంఖ్యాపరంగా తూర్పు స్లావ్స్ ప్రజలు అధికంగా ఉన్న ఒక మధ్యయుగ రాజ్యంగా ఉంది. ఏది ఏమయినప్పటికీ ఈ సరైన పేరు తరువాతి చరిత్రలో మరింత ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది. ఈ దేశాన్ని "రస్కజా జెమ్లజా"గా పిలుస్తారు. దీనిని "రష్యన్ ల్యాండ్" లేదా "రష్ భూమి"గా అనువదించవచ్చు. దాని నుండి వచ్చిన ఇతర రాజ్యాలలోని ఈ రాష్ట్రంను గుర్తించేందుకు ఆధునిక చరిత్రప్రతులు దీనిని కీవన్ రస్ అని పిలుస్తారు. మొదట మధ్యయుగ రుస్ 'ప్రజలు, స్వీడిష్ వర్తకులు, యోధులు రస్ అనే పేరు వచ్చింది. వీరు బాల్టిక్ సముద్రం నుండి వలసగా వచ్చి దేశకేంద్రంలో ఉన్న నవ్గోరోడ్‌లో కేంద్రీకృతమైయ్యారు. తరువాత ఇది " కివెన్ రస్ " అయింది.కాథలిక్ ఐరోపాకు సమీపంలో ఉన్న రస్ అనే పదానికి పశ్చిమ, దక్షిణ ప్రాంతాల్లో వర్తించే రుథేనియా అనే పాత లాటిన్ వెర్షన్ మూలంగా ఉంది. దేశం ప్రస్తుత పేరు రొసిజా, రస్ బైజాంటైన్ గ్రీక్ హోదా నుంచి వచ్చింది. రోసీయా-స్పెల్లెడ్ ఆధునిక గ్రీకులో రోసియా .
రష్యా పౌరులను ప్రస్తావించడానికి ప్రామాణిక మార్గం ఆంగ్లంలో "రష్యన్లు", రష్యాలో రోసీయెన్ (రష్యన్: россияне). రెండు రష్యన్ పదాలు సాధారణంగా ఆంగ్లంలో "రష్యన్లు"గా అనువదించబడ్డాయి. ఒకటి "రస్‌కియె" ఇది తరచుగా "జాతి రష్యన్లు". ఇంకొకటి "రోసియేన్" (రోసియనేన్) అంటే "రష్యా పౌరులు జాతితో సంబంధం లేకుండా" అని అర్ధం. ఇతర భాషల్లోని అనువాదాలు తరచుగా ఈ రెండు వర్గాలను గుర్తించవు.
చరిత్ర
ప్రాచీన రష్యా
300px|thumbnail|కుడి|పశ్చిమ రష్యాకి వరంగియన్స్ వచ్చే సమయానికి వివిధ ప్రజాతుల ఉరమర వివరాలు
ఆరంభకాలంలో " స్కిథియా " అని పిలువబడే పొంటిక్ సోపాన భూములలో చాల్కోలిథిక్ ప్రజలు నివసించారు. వీరిపై మూడు నుండి ఆరు శతాబ్దముల మధ్య కాలములో గోథ్స్, హన్స్, తుర్కిక్ అవర్స్ వేర్వేరు రకాలుగా దాడులు చేసి వారి భూములను అధీనం చేసుకున్నారు. దాడుల పిమ్మట ఈ దేశ దిమ్మరులు ఐరోపా ఖండముకి చేరుకునేవారు. టుర్కిక్ జాతికి చెందిన ఖజర్స్ ఎనిమిదవ శతాబ్దము దాకా దక్షిణ రష్యాని పరిపాలిస్తూ, బైజంటైన్ రాజ్యం సహకారముతో అరబ్ ఖలీఫాలపై దాడులు జరిపేవారు. ఈ మధ్యనే వోల్గా ప్రాంతంలో జరిగిన తవ్వకాలలో వైదీక దేవతల విగ్రహాలు బైటపడటం వీరికి 9 వ శతాబ్దము నుండి భారత దేశంతో పరిచయాలు ఉన్నట్లు తెలుపుతున్నాయి.
8 వ శతాబ్ధం
క్రీస్తు పూర్వం 8 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ప్రాచీన గ్రీకు వ్యాపారులు తమ నాగరికతను టనైయిస్, ఫనగోరియాలో వాణిజ్య మండలానికి తీసుకువచ్చారు. ముఖ్యంగా పైథాస్ వంటి ప్రాచీన గ్రీకు అన్వేషకులు బాల్టిక్ సముద్రం మీద ఆధునిక కాలినిన్గ్రాడ్ వరకు కూడా వెళ్ళారు. రోమన్లు కాస్పియన్ సముద్రం పశ్చిమ భాగంలో స్థిరపడి అక్కడ వారి సామ్రాజ్యాన్ని తూర్పు వైపు విస్తరించారు.సా.శ. 3 వ శతాబ్దం నుండి 4 వ శతాబ్దాల్లో పాక్షిక పురాణ గోతిక్ రాజ్యం ఓమియం దక్షిణ రష్యాలో ఉనికిలో ఉంది. వీరిని హన్స్ అధిగమించారు. గ్రీకు కాలనీల తరువాత సా.శ. 3, 6 వ శతాబ్దాల్లో బోస్పోరాన్ కింగ్డమ్ అయిన హెలెనిస్టిక్ పాలసీ ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించింది.ఈ సమయంలోనే
హూన్స్, యురేషియా అవార్స్ వంటి యుద్ద సంబంధమైన తెగల నాయకత్వంలో సంచార దండయాత్రలచే ముంచివేయబడింది.
10 వ శతాబ్దం వరకు టర్కిక్ ప్రజలు, ఖజార్స్, కాస్పియన్, నల్లసముద్రం మధ్య తక్కువ వోల్గా బేసిన్ సోపానప్రాంతాలను పాలించారు. ఆధునిక రష్యన్ల పూర్వీకులు స్లావిక్ తెగలు పిన్క్ మార్షెస్ వృక్ష ప్రాంతాలలో స్థావరాలు ఏర్పరచుకుని నివసించారని కొంతమంది పరిశోధకులు భావిస్తున్నారు. తూర్పు స్లావ్లు పాశ్చాత్య రష్యాను రెండు సమూహాలుగా క్రమంగా స్థిరపర్చారు: కీవ్ నుండి నేటి సుజ్డాల్, మురమ్ వైపు, పోలోట్స్ నుండి నోవ్గోరోడ్, రోస్టోవ్ వైపు మరొకటి స్థిరపడింది. 7 వ శతాబ్దం నుండి తూర్పు స్లావ్లు పాశ్చాత్య రష్యాలో అత్యధిక సంఖ్యలో ఉన్న వీరు స్థానిక ఫిన్నో-ఉగ్రిక్ ప్రజలను కలిసారు. వీటిలో మెరియా మురామియన్లు, మెష్చెరాలూ ఉన్నారు.
10 వ శతాబ్ధం నుండి
thumb|Kievan Rus' in the 11th century
9 వ శతాబ్దంలో తూర్పు స్లావిక్ రాజ్యాలు స్థాపించిన సమయంలోనే వారంగియన్స్ వ్యాపారులు, వారియర్స్, బాల్టిక్ సముద్ర ప్రాంతాలలో స్థిరపడిన ప్రజలు ఈప్రాంతాలలో ప్రవేశించారు. వారు పూర్వం స్కాండినేయియన్ వైకింగ్‌లుగా ఉండి తరువాత వారు సముద్రమార్గాలలో నౌకాయానంలో ప్రయాణం చేసి బాల్టిక్ సముద్రప్రాంతం నుండి కాస్పియన్ సముద్రం, నల్లసముద్ర ప్రాంతం వరకు విస్తరించారు.
ఆరంభకాల చరిత్రకారుల ఆధారంగా వారు రస్ నుండి వరాంగియన్లుగా 862 లో నొవ్గొర్డ్ ప్రాంతంలో రూరిక్ పాలనకు మారారు.ఇది కెవాన్ రస్ స్థాపించిన " ఖజార్స్ "కు సామంతరాజ్యంగా ఉంది.
ఒలెక్ రూరిక్స్ కుమారుడు " ఐగార్ ", ఐగార్ కుమారుడు " స్వియాటోస్ల్వ్ " తూర్పు స్లావిక్ జాతులను కెవిన్ పాలనలోకి తీసుకు వచ్చి ఖజర్ ఖాగనటేను నాశనం చేసి బైజాంటైన్, పర్షియా మీద పలుమార్లు దాడి చేసాడు.
10 నుంచి 11 వ శతాబ్దాలలో కీవన్ రస్ ఐరోపాలో అతిపెద్ద అత్యంత సంపన్న దేశాల్లో ఒకటిగా నిలిచింది. వ్లాదిమిర్ ది గ్రేట్ (980-1015), అతని కొడుకు యారోస్లావ్ వైజ్ (1019-1054) పాలన కీవ్ స్వర్ణయుగా గుర్తించబడింది. ఇది బైజాంటియమ్ నుండి ఆర్థోడాక్స్ క్రిస్టియానిటీని అంగీకరించి మొదటి తూర్పు స్లావిక్ లిఖిత చట్టపరమైన కోడ్‌ను సృష్టించింది. రుస్కాయ ప్రావాడా
11, 12 వ శతాబ్దాల్లో కిడ్చాక్స్, పెచెనెగ్స్ వంటి సంచారమైన టర్కిక్ జాతులచే నిరంతర దాడులు స్లావిక్ జనాభా భారీ సంఖ్యలో ఉత్తరంలో సురక్షితంగా భారీగా ఉన్న అటవీ ప్రాంతాలు ప్రత్యేకంగా జలెస్యే అని పిలవబడే ప్రాంతనికి భారీ వలసలకు కారణమయ్యాయి.left|thumb|ది బాప్టిజం ఆఫ్ కీవ్వాన్స్, బై క్లావిడి లెబెదేవ్
1237-40 మద్య జరిగిన దాడుల కారణంగా కీవన్ రస్ విచ్ఛిన్నం అయ్యారు.
ఇది దాదాపు సగం జనాభా మరణాలకు దారితీసింది.
ఆక్రమించుకున్న మంగోల్ ప్రముఖులు వారి స్వాధీనపర్చబడిన టర్కిక్ ప్రాంతాలను (కుమాన్స్, కిప్చాక్స్, బల్గార్స్) తాతార్స్‌గా పిలిచారు ఇది గోల్డెన్ హార్డే రాజ్యాన్ని ఏర్పరుస్తుంది. ఇది రష్యన్ ప్రిన్సిపాలిటీలను దోచుకుంది; రెండు శతాబ్దాల పాటు మంగన్లు కుమన్-కిప్చాక్ కాన్ఫెడరేషన్, వోల్గా బల్గేరియా (రష్యా దక్షిణ, మధ్య వ్యయాలు) ఆధునిక పరిపాలనను పాలించాయి.
గలీసియా-వోల్నియాయా చివరికి పోలాండ్ రాజ్యం చేత సమైక్యం చేయబడింది. అయితే మంగోల్ ఆధిపత్యం వ్లాదిమిర్-సుజడాల్, నవగోరోడ్ రిపబ్లిక్, కీవ్ అంచున ఉన్న రెండు ప్రాంతాలు ఆధునిక రష్యన్ దేశపు ఆధారాలను స్థాపించింది.
పిస్కోవ్‌తో కలిసి నవ్గోరోడ్ మంగోల్ యోక్ సమయంలో కొంత స్వతంత్రతను నిలబెట్టుకున్నది. దేశంలోని మిగిలిన ప్రాంతాల్లోని అణచివేతలను ఎక్కువగా నిర్లక్ష్యం చేసారు. ప్రిన్స్ అలెగ్జాండర్ నెవ్స్‌కీ నేతృత్వంలో నోవగోరోడియన్లు 1240 లో నెవా యుద్ధంలో ఆక్రమించుకున్న స్వీడీన్‌ను తిప్పికొట్టారు. అలాగే 1242 లో ఐస్ యుద్ధంలో జర్మనీ క్రూసేడర్స్ వారు నార్తరన్ రస్కు వలసరావటానికి తమ ప్రయత్నాలను విరమించుకున్నారు.
మాస్కో గ్రాండ్ డచీ
thumb|Sergius of Radonezh blessing Dmitry Donskoy in Trinity Sergius Lavra, before the Battle of Kulikovo, depicted in a painting by Ernst Lissner
అత్యంత ప్రభావమైన కీవన్ రస్ విచ్ఛిన్నం తరువాత మావోయిస్టు గ్రాండ్ డచీ (పాశ్చాత్య చరిత్రలోని "ముస్కోవి") ప్రారంభంలో వ్లాదిమిర్-సుజాల్ ఒక భాగంగా ఉంది. మంగోల్-తటార్ల పాలనలో, వారి అనుబంధంతో మాస్కో 14 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో 'సెంట్రల్ రస్లో తన ప్రభావాన్ని నొక్కి చెప్పడం ప్రారంభించింది. మాస్కో క్రమంగా రస్ భూభాగంలో పునరేకీకరణ, విస్తరించింది.
మాస్కో చివరి ప్రత్యర్థి నోవ్గోరోడ్ రిపబ్లిక్ ప్రధానంగా " ఫర్ వాణిజ్యం " వాణిజ్య కేంద్రంగా, హాన్సియాటిక్ లీగ్ తూర్పు నౌకాశ్రయంగా అభివృద్ధి చెందింది.
తరచుగా సంభవించిన మంగోల్-టాటర్ దాడులు పరిస్థితిని సంక్లిష్టంగా మార్చింది. లిటిల్ ఐస్ ఏజ్ ప్రారంభంలో వ్యవసాయం సమస్యలను ఎదుర్కొంది. మిగిలిన యూరోప్‌లో 1350, 1490 ల మధ్య తరచుగా ప్లేగు సంభవించింది.
ఏది ఏమయినప్పటికీ తక్కువ జనాభా సాంద్రత, బాన్యా మంచి పరిశుభ్రత-విస్తృత అభ్యాసం, తడి ఆవిరి స్నానం కారణంగా - ప్లేగు వ్యాధి మరణాలు పశ్చిమ ఐరోపాలో కంటే తక్కువగా సంభవించాయి. and population numbers recovered by 1500."Black Death". Joseph Patrick Byrne (2004). p. 62.
మాస్కో ప్రిన్స్ డిమిట్రీ డాన్స్కోయ్ నాయకత్వం, రష్యన్ ఆర్థోడక్స్ చర్చ్ సహాయంతో రష్యన్ రాజ్యాల యునైటెడ్ సైన్యం 1380 లో కులిక్కోవో యుద్ధంలో మంగోల్-తతర్ల ఓటమి ఒక మైలురాయిగా మారింది. మాస్కో క్రమంగా పూర్వపు బలమైన ప్రత్యర్థులతో సహా పరిసర ప్రాంతాలు ట్వెర్, నోవ్గోరోడ్‌లతో చేర్చి పరిసరాలలోని రాజ్యాలన్నింటినీ ఆక్రమించుకుంది.మూడవ ఇవాన్ (ది గ్రేట్) " గోల్డెన్ హొర్డే " మీద నియంత్రణను వదులుకుని మద్య, ఉత్తర రస్ ప్రాంతాలను సమైక్యపరచి మాస్కో సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేసింది.
1453 లో " కాన్‌స్టినోపుల్ " పతనం తరువాత మాస్కో తూర్పు రోమన్ ప్రాంతం మీద అధికారం కోసం ప్రయత్నించింది.మూడవ ఇవాన్ చివరి బైజాంటైన్ చక్రవర్తి 10 వ కాన్‌స్టీంటైన్ మేనకోడలు " సోఫియా పాలైయోలోజియానా "ను వివాహం చేసుకుని బైజాంటైన్ " రెండు తలల డెగ " చిహ్నాన్ని తన స్వంతం చేసుకున్నాడు.
త్సర్డాం ఆఫ్ రష్యా
thumb|upright|right|Tsar Ivan the Terrible, illustration in Tsarsky Titulyarnik, 17th century
థర్డ్ రోమ్ వ్యూహం అభివృద్ధిలో 1547 లో గ్రాండ్ డ్యూక్ 4 వ ఇవాన్ IV ("భయంకరమైన")Frank D. McConnell. Storytelling and Mythmaking: Images from Film and Literature. Oxford University Press, 1979. ; p. 78 అధికారికంగా రష్యా మొదటి జార్ ("సీజర్") కిరీటాన్ని ప్రకటించారు. శార్క్ కొత్త సూత్రాలను (1550 సుడెన్బ్నిక్) మొదటి రష్యన్ భూస్వామ్య ప్రతినిధి బృందాన్ని (జెంస్కీ సొబోర్) స్థాపించి గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో స్థానిక స్వయంప్రతిపత్తిని ప్రవేశపెట్టింది.
తన సుదీర్ఘ కాలంలో ఇవాన్ ది టెరిబుల్ దాదాపుగా మూడు పెద్ద టాటూ ఖనతలు (విచ్ఛిన్నీకరించబడిన గోల్డెన్ హార్డే భాగాలు): వోల్గా నది వెంట కజాన్, ఆస్త్రాఖన్, నైరుతి సైబీరియాలోని సైబీరియన్ ఖానేట్‌లను కలుపుతూ దాదాపుగా రెట్టింపు అయింది. అందువలన 16 వ శతాబ్దం చివరి నాటికి రష్యా బహుళజాతి, బహుళజాతి, ట్రాన్స్ కాంటినెంటల్ రాష్ట్రంగా రూపాంతరం చెందింది.
ఏదేమైనా పోలాండ్, లిథువేనియా, బాల్టిక్ తీరం, సముద్ర వాణిజ్యానికి యాక్సెస్ కోసం జరిగిన స్వీడన్ సంధికి వ్యతిరేకంగా దీర్ఘకాలం కొనసాగిన విజయవంతం కాని లివియోన్ యుద్ధంలో త్సార్డమ్ బలహీనపడింది. అదే సమయంలో గోల్డెన్ హార్డేకు మిగిలిన వారసుడైన క్రిమియన్ ఖానేట్ తారాలు దక్షిణాది రష్యా దాడిని కొనసాగించారు. వోల్గా ఖాతాలను పునరుద్ధరించే ప్రయత్నంలో బందిపోట్లు, వారి ఒట్టోమన్ మిత్రుల మధ్య రష్యాను ఆక్రమించారు. 1571 లో మాస్కో భాగాలు కూడా ఆక్రమించుకున్నారు. కానీ మరుసటి సంవత్సరంలో మోలోడి యుద్ధంలో రష్యన్లు బాగా ముట్టడించిన సైన్యం పూర్తిగా ఓటమ్యాన్-క్రిమియన్ విస్తరణను రష్యాకు మినహాయించడానికి నిరాకరించారు. ఏది ఏమయినప్పటికీ 17 వ శతాబ్దం చివరి వరకు బానిస దాడులు రద్దు చేయలేదు. అయితే దక్షిణ రష్యాలోని కొత్త కోటల నిర్మాణం నిరంతరాయంగా జరిగింది. గ్రేట్ అబిటి లైన్ వంటివి దాడులకు అడ్డంకులుగా మారాయి.
upright|thumb|Kuzma Minin appeals to the people of Nizhny Novgorod to raise a volunteer army against the Polish invaders
1598 లో ఇవాన్ కుమారులు ప్రాచీన రూర్క్ రాజవంశం ముగింపును గుర్తించారు. 1601-03 17 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో కరువులతో కలసి పౌర యుద్ధం, ప్రిటెండర్ల పాలన, సమస్యాయుతమైన సమయంలో విదేశీ జోక్యం . మాస్కోతో సహా పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ రష్యా భాగాలను ఆక్రమించింది. 1612 లో పోల్స్ రెండు జాతీయ నాయకులు, వ్యాపారి కుజ్మా మినిన్, ప్రిన్స్ డిమిత్రి పోజార్స్కీ నాయకత్వంలో రష్యన్ స్వచ్ఛంద కార్ప్స్ మీద ప్రతీకారం తీర్చుకోవలసిన నిర్భంధం వహించవలసి వచ్చింది. రోమనోవ్ రాజవంశం 1613 లో జెంస్కీ సోబర్ నిర్ణయం ద్వారా సింహాసనం స్వంతం చేసుకుంది. దేశం సంక్షోభం నుండి క్రమంగా పునరుద్ధరణను ప్రారంభించింది.
17 వ శతాబ్దం నాటికి కొసాక్కుల యుగంలో రష్యా తన ప్రాదేశిక అభివృద్ధిని కొనసాగించింది. కోసాక్కు వీరులు సైనిక సముదాయ నిర్వహణలో చేరి కొత్త ప్రపంచపు సముద్రపు దొంగలు, మార్గదర్శకులను పోలిన సైనిక వర్గాలను ఏర్పాటు చేశారు. 1648 లో యుక్రెయిన్ రైతులు పోలిష్ పాలనలో బాధపడుతున్న సామాజిక, మతపరమైన అణచివేతకు ప్రతిస్పందనగా " ఖ్మెలనిట్స్కీ " తిరుగుబాటు సమయంలో పోలాండ్-లిథువేనియాపై తిరుగుబాటుకు సంబంధించిన సాపోరోజియాన్ కోసాక్‌లతో చేరారు. 1654 లో ఉక్రేనియన్ నాయకుడు బోహ్డాన్ ఖ్మెలనిట్స్కీ ఉక్రెయిన్కు రష్యన్ జార్కు మొదటి అలెక్సీ అధీనంలో రక్షణ కల్పించాలని ప్రతిపాదించాడు. ఈ ప్రతిపాదనకు అలెక్సీ తెలిపిన ఆమోదం మరొక రష్యా-పోలిష్ యుద్ధానికి దారి తీసింది. చివరగా ఉక్రెయిన్ ద్నియాపర్ నది వెంట విభజించబడింది. పాశ్చాత్య భాగం కుడి తీరం ఉక్రెయిన్, పోలిష్ పాలనలో, తూర్పు భాగం (లెఫ్ట్-బ్యాంకు యుక్రెయిన్, కీవ్) రష్యన్ పాలనలో ఉంది. తరువాత 1670-71లో స్టాంకా రజిన్ నేతృత్వంలోని డాన్ కోసాక్కులు వోల్గా ప్రాంతంలోని ప్రధాన తిరుగుబాటు ప్రారంభించారు. అయితే తిరుగుబాటుదారులను ఓడించడంలో జార్ దళాలు విజయం సాధించాయి.
తూర్పున సైబీరియా భారీ భూభాగాల త్వరిత రష్యన్ అన్వేషణ, వలసరాజ్యం ఎక్కువగా విలువైన ఫర్, ఏనుగుదంతాల కొరకు కోసాక్స్ వేట కొనసాగింది. రష్యన్ అన్వేషకులు ప్రధానంగా సైబీరియన్ నది మార్గాల్లో తూర్పు దిశగా నడిచారు. 17 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో తూర్పు సైబీరియాలో రష్యా స్థావరాలు చుక్కీ ద్వీపకల్పంలో అముర్ నది వెంట, పసిఫిక్ తీరంలో ఉన్నాయి. 1648 లో ఆసియా, ఉత్తర అమెరికాలకు మధ్య బేరింగ్ స్ట్రైట్ మొదటిసారి ఫెడోట్ పోపోవ్, సెమియోన్ డేజ్నోవ్లు దాటడానికి ఆమోదించబడింది.
రష్యా సామ్రాజ్యం
thumb|upright|Peter the Great, Tsar of All Russia in 1682–1721 and the first Emperor of Russia in 1721–1725
1721 లో పీటర్ ది గ్రేట్ ఆధ్వర్యంలో రష్యా సామ్రాజ్యాన్ని ప్రకటిస్తూ ప్రపంచ శక్తిగా గుర్తింపు పొందింది. 1682 నుండి 1725 వరకు పాలన సాగించిన పీటర్ గ్రేట్ నార్తర్న్ యుద్ధంలో స్వీడన్‌ను దానిని ఓడించి వెస్ట్ కరేలియా, ఇంగ్రియాలకు (రష్యా రెండు సమస్యాత్మక సమయాల్లో వదిలివేయబడ్డాయి) వదిలివేయవలసిన నిర్భంధానికి గురైయ్యాడు. అలాగే ఎస్టాన్లాండ్, లివ్ల్యాండ్‌ను విడిచిపెట్టి సముద్ర, సముద్ర వాణిజ్యం కాపాడాయి. బాల్టిక్ సముద్రంలో పీటర్ " సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ " అనే పేరుతో కొత్త రాజధాని స్థాపించాడు. తరువాత రష్యా దానిని "విండో టు యూరోప్" అని పిలిచేవారు. పీటర్ ది గ్రేట్ సంస్కరణలు రష్యాకు గణనీయమైన పాశ్చాత్య యూరోపియన్ సాంస్కృతిక ప్రభావాలను తీసుకువచ్చాయి.
741-62లో మొదటి పీటర్ కూతురు ఎలిజబెత్ పాలనలో ఏడు సంవత్సరాల యుద్ధం (1756-63) లో రష్యా పాల్గొన్నది. ఈ వివాద సమయములో రష్యా తూర్పు ప్రుస్నియాను కొంతకాలం కలుపుకొని బెర్లిన్ పట్టింది. ఏది ఏమైనప్పటికీ ఎలిసబెత్ మరణం తరువాత ఈ విజయాలను ప్రుస్సియా సామ్రాజ్యానికి తిరిగి స్వాధీనం చేయబడి మూడవ పీటర్ పాలనలో రష్యా ప్రుస్సియా రాజ్యంలోకి తీసుకురాబడింది.
1762-96లో ("ది గ్రేట్") పాలించిన రెండవ కాథరీన్ " రష్యన్ ఎన్లైట్మెంట్ " అధ్యక్షత వహించింది. ఆమె పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ మీద రష్యా రాజకీయ నియంత్రణను విస్తరించింది. పోలాండ్ విభజనల సందర్భంగా రష్యాలోని చాలా భూభాగాలు రష్యాలోకి చేరాయి. ఇది పశ్చిమ సరిహద్దును పశ్చిమ ఐరోపాలోకి పంపింది. దక్షిణప్రాంతంలో ఒట్టోమన్ టర్కీకి వ్యతిరేకంగా విజయవంతమైన రష్యా-టర్కిష్ యుద్ధాల తరువాత కాథరీన్ క్రిమియన్ ఖనాటేను ఓడించి రష్యా సరిహద్దును నల్ల సముద్రంలోకి చేర్చుకుంది.రష్యా, పర్షియన్ యుద్ధాల ద్వారా కజార్ ఇరాన్ మీద విజయాలు ఫలితంగా 19 వ శతాబ్దం మొదటి అర్ధభాగంతో రష్యా కూడా ట్రాంస్‌కసియా, ఉత్తర కాకసస్‌లలో గణనీయమైన ప్రాదేశిక లాభాలను సంపాదించింది. ఇంతకుముందు జార్జియా, డాగేస్టాన్, అజర్బైజాన్,ఆర్మేనియా రష్యాలో విలీనం చేయబడ్డాయి.Timothy C. Dowling Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond pp 728–730 ABC-CLIO, December 2, 2014 John F. Baddeley, "The Russian Conquest of the Caucasus", Longman, Green and Co., London: 1908. p. 90 అలెగ్జాండర్ (1801-25)లో పోరాడి 1809లో బలహీనపడిన స్వీడన్ నుండి ఫిన్లాండ్ ను, 1812 లో ఒట్టోమన్ల నుండి బెస్సరేబియా, స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.కు కొనసాగించాడు. అదే సమయంలో, రష్యన్లు అలస్కాను వలసరావడంతోపాటు, ఫోర్ట్ రాస్ వంటి కాలిఫోర్నియాలో స్థాపించబడింది.అదే సమయంలో రష్యా అలాస్కాలో స్థావరాలు ఏర్పరచుకుని కాలనీగా మార్చింది.కాలిఫోర్నియాలో స్థావరాలు ఏర్పరచుకుని " ఫోర్ట్ రస్ " నిర్మించింది.
thumb|left|Village Fair, by Boris Kustodiev
1803-1806 లో మొట్టమొదటి రష్యన్ చుట్టుపక్కల ప్రదేశాలు నిర్మించబడ్డాయి. ఇతర గుర్తించదగిన రష్యా సముద్ర అన్వేషణా ప్రయాణాలు సాగాయి. 1820 లో ఒక రష్యన్ అన్వేషణ యాత్రలలో అంటార్కిటికా ఖండం కనుగొన్నారు.
వివిధ ఐరోపా దేశాలతో పొత్తు పెట్టుకున్న రష్యాలో నెపోలియన్ ఫ్రాన్స్ కు వ్యతిరేకంగా పోరాడారు. 1812 లో నెపోలియన్ అధికారం శిఖరాగ్రంలో ఉన్న సమయంలో ఫ్రెంచ్ దండయాత్ర రష్యాలోని మాస్కోకు చేరుకుంది. కానీ చివరకు తీవ్రమైన రష్యన్ చలికాలం కలవరపెట్టే
ప్రతిఘటన కారణంగా ఆక్రమణదారులు ఘోరమైన ఓటమిని ఎదుర్కొన్నారు. దీనిలో పాన్- యూరోపియన్ గ్రాండే ఆర్మీ 95% మరణించారు.
మిఖాయిల్ కుతుజోవ్, బార్క్‌లే డే టోలీ నాయకత్వం వహించిన రష్యన్ సైన్యం నెపోలియన్‌ను దేశం నుండి తొలగించి చివరకు పారిస్‌లోకి ప్రవేశించింది ఐరోపాలో ఆరవ కూటమిలో చేరి మొదటి అలెగ్జాండర్ వియన్నా కాంగ్రెస్ వద్ద రష్యా ప్రతినిధి బృందానికి నాయకత్వం వహించాడు.
నెపోలియన్ యుద్ధాల అధికారులు రష్యాతో తిరిగి ఉదారవాదం ఆలోచనలను తెచ్చి 1825 లో జరిగిన " డెకామ్బ్రిస్ట్ తిరుగుబాటు " సమయంలో జొరాన్ శక్తులను తగ్గించటానికి ప్రయత్నించారు.మొదటి నికోలస్ (1825-55) సంప్రదాయవాద పాలన చివరిలో రష్యా అధికారం, ఐరోపాలో ప్రభావం క్రిమియన్ యుద్ధంలో ఓటమిని నివారించింది. 1847, 1851 ల మధ్య సుమారు ఒక మిలియన్ ప్రజలు ఆసియా కలరా కారణంగా మరణించారు.Geoffrey A. Hosking (2001). "Russia and the Russians: a history". Harvard University Press. p. 9.
నికోలస్ వారసుడు రెండవ అలెగ్జాండర్ (1855-81) 1861 సంస్కరణలతో సహా దేశంలో గణనీయమైన మార్పులను తీసుకువచ్చాడు. ఈ గొప్ప సంస్కరణలు పారిశ్రామికీకరణను ప్రోత్సహించి, రష్యన్ సైన్యాన్ని ఆధునీకరించాయి. ఇది 1877-78 రష్యా-టర్కీ యుద్ధంలో విజయవంతంగా ఒట్టోమన్ పాలన నుండి బల్గేరియాను విముక్తం చేసింది యుద్ధం.
thumb|right|రష్యా చక్రవర్తి రెండవ నికోలస్‌ను, ఆయన కుటుంబాన్నీ 1918 లో బోల్షెవిక్లు హత్య చేశారు
19 వ శతాబ్దం చివరలో రష్యాలో వివిధ సామ్యవాద ఉద్యమాలు అధికరించాయి. రెండవ అలెగ్జాండర్ 1881 లో విప్లవ తీవ్రవాదులచే చంపబడ్డాడు. అతని కొడుకు మూడవ అలెగ్జాండర్ (1881-94) పాలన స్వతంత్రమైనది కానీ మరింత ప్రశాంతమైనది. చివరి రష్యా చక్రవర్తి రెండవ నికోలస్ (1894-1917) విజయవంతం కాని రష్యా-జపాన్ యుద్ధం, బ్లడీ సండే అని పిలిచే ప్రదర్శన సంఘటన ద్వారా ప్రేరేపించబడిన 1905 నాటి రష్యన్ విప్లవం సంఘటనలను నిరోధించలేకపోయాడు. ఈ ఉద్యమం తిరస్కరించబడింది కానీ ప్రభుత్వానికి ప్రధాన సంస్కరణలను (1906 రష్యన్ రాజ్యాంగం) అంగీకరించింది. సంభాషణ, అసెంబ్లీ స్వేచ్ఛలు, రాజకీయ పార్టీల చట్టబద్ధత,, ఎన్నికైన చట్టసభల ఏర్పాటు, రాష్ట్రం డూమా రష్యన్ సామ్రాజ్యం. స్టాలిపిన్ వ్యవసాయ సంస్కరణలు సైబీరియాలో భారీ రైతు వలసలకు దారితీసింది. 1906, 1914 ల మధ్య నాలుగు మిలియన్ల మంది సెటిలర్లు వచ్చారు.N. M. Dronin, E. G. Bellinger (2005). Climate dependence and food problems in Russia, 1900–1990: The interaction of climate and agricultural policy and their effect on food problems. Central European University Press. p. 38.
ఫిబ్రవరి తిరుగుబాటు, రష్యన్ రిపబ్లిక్
రష్యా మిత్రదేశం సెర్బియా మీద ఆస్ట్రియా-హంగరీల యుద్ధ ప్రకటనకు ప్రతిస్పందనగా 1914 లో రష్యా మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలోకి ప్రవేశించి ట్రిపుల్ ఎంటెంట్ మిత్రరాజ్యాల నుండి వేరువైపుకు పోరాడారు. 1916 లో రష్యా ఆర్మీకి చెందిన బ్రసిలోవ్ యుద్ధాన్ని పూర్తిగా ఆస్ట్రియా-హంగరీ సైనికదళం నాశనం చేసింది. ఏదేమైనా ఇప్పటికే ఉన్న ప్రజా అవిశ్వాసం యుద్ధం కారణంగా పెరుగుతున్న ఖర్చులు. అధిక ప్రాణనష్టం, అవినీతి, రాజద్రోహం వంటి పుకార్ల ద్వారా మరింతగా అధికరించింది. ఇది 1917 రష్యన్ విప్లవానికి వాతావరణాన్ని ఏర్పరచింది. ఇది రెండు ప్రధాన కార్యక్రమాలలో నిర్వహించబడింది.
ఫిబ్రవరి విప్లవం రెండవ నికోలస్‌ని నిర్మూలించటానికి బలవంతం చేసింది; అతను, అతని కుటుంబం రష్యన్ పౌర యుద్ధం సమయంలో యెకాటెరిన్బర్గ్‌లో ఖైదు చేయబడ్డారు. రాచరికం స్థానంలో రాజకీయ పార్టీల సంచలనాత్మక సంకీర్ణం ఏర్పడింది. అది తాత్కాలిక ప్రభుత్వాన్ని కూడా ప్రకటించింది. 1917 సెప్టెంబరు 1 లో తాత్కాలిక ప్రభుత్వం డిక్రీ మీద రష్యన్ రిపబ్లిక్ ప్రకటించబడింది. 1918 జనవరి 6 న రష్యా రాజ్యాంగ అసెంబ్లీ రష్యాను ప్రజాస్వామ్య ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ (తద్వారా తాత్కాలిక ప్రభుత్వం నిర్ణయాన్ని ఆమోదించింది) ప్రకటించింది. తదుపరి రోజు రాజ్యాంగ అసెంబ్లీ ఆల్-రష్యన్ సెంట్రల్ ఎగ్జిక్యూటివ్ కమిటీచే రద్దు చేయబడింది.
thumb|180px|White army Civil War-era propaganda poster
సోవియట్ రష్యా, అంతర్యుద్ధం
ఒక ప్రత్యామ్నాయ సామ్యవాద వ్యవస్థ సోవియెట్స్ అని పిలవబడే ప్రజాస్వామ్యయుతంగా ఎన్నికైన కార్మికుల, కార్మికుల ద్వారా అధికారాన్ని సంపాదించి పెట్రోగ్రాడ్ సోవియట్‌తో ఉండేది. నూతన అధికారుల పాలన దేశంలో సమస్యల పరిష్కారానికి బదులుగా సంక్షోభాన్ని మరింతగా పెంచింది. చివరకు బోల్షెవిక్ నేత వ్లాదిమిర్ లెనిన్ నేతృత్వంలోని అక్టోబరు విప్లవం తాత్కాలిక ప్రభుత్వాన్ని పడగొట్టింది. సోవియట్లకు పూర్తి అధికారాన్ని ఇచ్చింది. ఇది ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి సోషలిస్టు రాజ్య నిర్మాణానికి దారి తీసింది.
అక్టోబరు విప్లవం తరువాత కమ్యూనిస్ట్ వ్యతిరేక తెగ ఉద్యమం, దాని రెడ్ ఆర్మీతో కొత్త సోవియట్ పాలన మధ్య ఒక అంతర్యుద్ధం జరిగింది. బోల్షెవిస్ట్ రష్యా తన ఉక్రేనియన్, పోలిష్, బాల్టిక్, ఫిన్నిష్ భూభాగాలను కోల్పోయింది. బ్రెస్ట్-లిటోవ్స్క్ ఒప్పందంలో సంతకం చేయడం ద్వారా మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సెంట్రల్ పవర్స్‌తో విరోధాలు ఏర్పడింది. కమ్యూనిస్టు వ్యతిరేక శక్తుల మద్దతుతో మిలిటరీ జోక్యం విజయవంతం కాలేదు. ఈ మధ్యకాలంలో బోల్షెవిక్లు, వైట్ ఉద్యమం రెడ్ టెర్రర్, వైట్ టెర్రర్‌గా పిలవబడే ఒకదానితో ఒకటి బహిష్కరణల, మరణశిక్షల పోరాటాలు నిర్వహించాయి. పౌర యుద్ధం చివరి నాటికి రష్యా ఆర్థిక వ్యవస్థ, మౌలిక సదుపాయాలు బాగా దెబ్బతిన్నాయి. మిలియన్ల మంది వైట్ ఎమిగ్రేస్ అయ్యారు.Transactions of the American Philosophical Society. James E. Hassell (1991), p. 3. 1921 నాటి పోవోల్జే కరువులో 5 మిలియన్ల మంది బాధితులయ్యారు.Famine in Russia: the hidden horrors of 1921, International Committee of the Red Cross
సోవియట్ యూనియన్
thumb|1922 లో యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్. ఏర్పాటు సమయంలో రష్యన్ ఎస్.ఎఫ్.ఎస్.ఆర్.
thumb|1940 లో USSR లో రష్యన్ SFSR, 1924-1936 అంతర్గత-సోవియట్ ప్రాదేశిక మార్పుల తరువాత, 1940 లో కరేలో-ఫిన్నిష్ SSR విభజన తరువాత
రష్యన్ సోవియట్ ఫెడరేటివ్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ (ఆ సమయంలో రష్యన్ సోషలిస్ట్ ఫెడరేటివ్ సోవియట్ రిపబ్లిక్గా పిలువబడింది) ఉక్రేనియన్, బైలోరసియన్, ట్రాన్‌స్కాసియన్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్‌లతో సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్స్ యూనియన్ (సోవియట్ యూనియన్) లేదా సోవియట్ యూనియన్‌ను 1922 డిసెంబరు 30 న యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్.ను రూపొందించాయి. చేసే 15 రిపబ్లిక్లలో మొత్తం యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్.జనాభాలో సగం, మొత్తం భూభాగంలో సగం రష్యన్ ఎస్.ఎఫ్.ఎస్.ఆర్. ఉంది.ఇది మొత్తం 69 సంవత్సరాల కాలం యూనియన్లో ఆధిపత్యం వహించింది.
1924 లో లెనిన్ మరణం తరువాత సోవియట్ యూనియన్‌ను పాలించటానికి ఒక త్రోయికా నియమించబడింది. అయినప్పటికీ కమ్యునిస్ట్ పార్టీ ఎన్నికైన జనరల్ సెక్రటరీ అయిన జోసెఫ్ స్టాలిన్ పార్టీలో అన్ని ప్రతిపక్ష సమూహాలను అణిచివేసి సమైక్య అధికారాన్ని హస్థగతం చేసుకున్నాడు. 1929 లో ప్రపంచ విప్లవం ప్రధాన ప్రతిపాదకుడు లియోన్ ట్రోత్స్కీ సోవియట్ యూనియన్ నుండి బహిష్కరించబడ్డాడు. దేశంలో స్టాలిన్ ఆలోచన సోషలిజం ప్రధాన మార్గంగా మారింది. 1937-38లో బోల్షెవిక్ పార్టీలో కొనసాగిన అంతర్గత పోరాటం సామూహిక అణచివేతతో అంతం అయ్యింది. ఆ సమయములో లక్షల మంది ప్రజలు చంపబడ్డారు. వీరిలో పార్టీ సభ్యులు ఉన్నారు. సైనిక నాయకులు కుట్ర డిటెట్‌ల మీద ఆరోపణలు చేశారు.Abbott Gleason (2009). A Companion to Russian History. Wiley-Blackwell. p. 373.
స్టాలిన్ నాయకత్వంలో ప్రభుత్వం ఒక ప్రణాళికాబద్ధ ఆర్థిక వ్యవస్థను ప్రారంభించింది. ఎక్కువగా గ్రామీణ ప్రాధాన్యత కలిగిన దేశం పారిశ్రామికీకరణ, సమైక్య వ్యవసాయం అభివృద్ధి చేయబడింది. వేగవంతమైన ఆర్థిక, సాంఘిక మార్పుల కాలంలో, మిలియన్ల మంది ప్రజలు " పెనాల్ లేబర్ కేంప్ "కు పంపబడ్డారు.Getty, Rittersporn, Zemskov. "Victims of the Soviet Penal System in the Pre-War Years: A First Approach on the Basis of Archival Evidence". The American Historical Review, Vol. 98, No. 4 (October 1993), pp. 1017–49. స్టాలిన్ పాలనకు వారి వ్యతిరేకతకు అనేక రాజకీయ దోషులు ఉన్నారు; మిలియన్ల మంది సోవియట్ యూనియన్ మారుమూల ప్రాంతాలకు తరలించబడడం, బహిష్కరించబడడం సంభవించింది. కఠినమైన రాజ్యవిధానాలు, కరువుతో కలిపి దేశం వ్యవసాయం పరివర్తన అపసవ్యమై 1932-1933లో సోవియట్ కరువుకు దారితీసింది.R. W. Davies, S. G. Wheatcroft (2004). The Years of Hunger: Soviet Agriculture, 1931–33, p. 401. సోవియట్ యూనియన్ స్వల్ప కాల వ్యవధిలో ఒక పెద్ద వ్యవసాయ ఆర్థికవ్యవస్థ నుండి ప్రధాన పారిశ్రామిక వేదికగా మార్చబడింది.
సోవియట్ యూనియన్ నాస్తికత్వం సిద్ధాంతం ప్రకారం కమ్యూనిస్టులు నిర్వహిస్తున్న "నాస్తికతకు బలవంతంగా మార్పిడి చేయబడిన ప్రభుత్వ ప్రాయోజిత కార్యక్రమం" ఉంది.Religion and the State in Russia and China: Suppression, Survival, and Revival, by Christopher Marsh, page 47. Continuum International Publishing Group, 2011.Inside Central Asia: A Political and Cultural History, by Dilip Hiro. Penguin, 2009. కమ్యూనిస్ట్ పాలన రాజ్యప్రయోజనాలపై ఆధారపడిన మతాలను లక్ష్యంగా చేసుకుంది. చాలా వ్యవస్థీకృత మతాలు నిషేధించబడ్డాయి. మతసంబంధ ఆస్తి జప్తు చేయబడింది. మత విశ్వాసులు హింసించబడ్డారు. మతం హేళన చేస్తూ నాస్తికత్వం పాఠశాలల్లో ప్రచారం చేయబడింది. 1925 లో ప్రభుత్వానికి మిలిటెంట్ నాస్తికులు లీగ్ని హింసకు తీవ్రతరం చేసారు.
1925 లో ప్రభుత్వం " లీగ్ ఆఫ్ మిలిటెంట్ అథిస్టులు " స్థాపించి హింసను తీవ్రం చేసింది.Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; p.494" దీని ప్రకారం మతపరమైన విశ్వాసం వ్యక్తిగత వ్యక్తీకరణలు బహిరంగంగా నిషేధించబడనప్పటికీ, అధికారిక నిర్మాణాలు, ప్రజా మాధ్యమాల ద్వారా సామాజిక కళంకంగా బలమైన భావనను కలుగజేసారు.
కొన్ని వృత్తుల (ఉపాధ్యాయులు, రాష్ట్ర అధికారులు, సైనికులు) సభ్యులకు ఇది సాధారణంగా ఆమోదించబడలేదు. బహిరంగంగా మతము వ్యక్తిగతంగా నిషేధించబడనప్పటికీ సోవియట్ అధికారులు రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చిని నియంత్రించడానికీ, జాతీయ సంక్షోభం సమయంలో పాలన సొంత ప్రయోజనాల కోసమూ దీనిని ఉపయోగించుకోవాలని ప్రయత్నించారు. కానీ వారి అంతిమ లక్ష్యం మతం తొలగించడం ప్రధానంగా ఉంది. సోవియట్ శక్తి మొదటి ఐదు సంవత్సరాల్లో బోల్షెవిక్స్ 28 రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ బిషప్‌లను, 1,200 రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ పూజారులను ఉరితీశారు. అనేకమంది ఖైదు చేయబడ్డారు లేదా బహిష్కరించబడ్డారు.మతవిశ్వాసులను వేధించడం, హింసించడం జరిగింది. చాలామంది సెమినార్లు మూసివేశారు. మతపరమైన ప్రచురణ నిషేధించబడింది. ప్రపంచ యుద్ధానికి ముందు ఉనికిలో ఉన్న చర్చీలలో 1941 నాటికి కేవలం 500 చర్చిలు మాత్రమే 54,000 మంది సభ్యులకు తెరచి ఉంచబడ్డాయి.
అడాల్ఫ్ హిట్లర్ ఆస్ట్రియా, చెకోస్లోవేకియాల ఆక్రమణ వైపు గ్రేట్ బ్రిటన్, ఫ్రాన్సు శాంతివిధానం నాజి జర్మనీ అధికారంలో పెరుగుదలకు కారణమైంది. అదేసమయంలో 1938-39లో సోవియట్-జపనీస్ సరిహద్దు యుద్ధాలలో యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్. బహిరంగ శత్రువు ఫార్ ఈస్ట్‌లో యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్. ప్రత్యర్థి అయిన జపాన్ సామ్రాజ్యంతో మూడవ రెయిచ్‌తో జత కలిసింది.
thumb|రెండో ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో లెనిన్గ్రాడ్ ముట్టడి చరిత్రలో ఒక నగరం యొక్క ప్రాణాంతక ముట్టడి
1939 ఆగస్టులో సోవియట్ ప్రభుత్వం మోలోటోవ్-రిబ్బెంత్రోప్ ఒప్పందాన్ని ముగించి జర్మనీతో సంబంధాలను మెరుగుపరిచేందుకు నిర్ణయించుకుంది. రెండు దేశాల మధ్య దురాక్రమణను నిలిపి తూర్పు ఐరోపాను వారి సంబంధిత రంగాల్లోకి విభజించింది. హిట్లర్ పోలాండ్, ఫ్రాన్సు లను జయించాడు. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభంలో ఇతర దేశాలు ఒకే రంగానికి చేరుకున్నాయి. యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ తన సైన్యాన్ని నిర్మించి పశ్చిమ ఉక్రెయిన్ హెర్ట్‌జా ప్రాంతం, ఉత్తర బుకోవినాను ఆక్రమించగలిగింది. వింటర్ యుద్ధంలో సోవియట్ పోలాండ్, బాల్టిక్ రాజ్యాల ఆక్రమణ, బెస్సరేబియా, ఉత్తర బుకోవినా
ఆక్రమించింది.
1941 జూన్ 22 న నాజీ జర్మనీ ఆక్రమణ-రహిత ఒప్పందాన్ని అతిక్రమించి మానవ చరిత్రలో అతిపెద్ద, అత్యంత శక్తివంతమైన దండయాత్ర శక్తితో సోవియట్ యూనియన్ ఆక్రమించుకుంది. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం అతిపెద్ద థియేటర్ తెరవబడింది. జర్మన్ సైన్యం గణనీయమైన విజయం సాధించినప్పటికీ మాస్కో యుద్ధంలో వారి దాడి నిలిచిపోయింది. తరువాత 1942-43 శీతాకాలంలో స్టాలిన్గ్రాడ్ యుద్ధంలో జర్మనీలు తొలిసారి ఓటమి పాలయ్యారు. తరువాత 1943 వేసవిలో కుర్స్క్ యుద్ధంలో. మరోమారు జర్మన్ లెనిన్గ్రాడ్ ముట్టడి వైఫల్యంతో ముగిసింది. 1941, 1944 మధ్యకాలంలో జర్మన్, ఫిన్లాండ్ దళాలచే నగరం పూర్తిగా ముట్టడించబడి ఆకలితో బాధపడింది. ఒక మిలియన్ కన్నా ఎక్కువ మంది మరణాలు సంభవించాయి కానీ లొంగిపోలేదు.The Legacy of the Siege of Leningrad, 1941–1995. Cambridge University Press. స్టాలిన్ పరిపాలన, జార్జి జుకోవ్, కాంస్టాంటిన్ రోకోస్సోస్కీ వంటి కమాండర్ల నాయకత్వంలో సోవియెట్ దళాలు 1944-45లో తూర్పు ఐరోపాను తీసుకొని 1945 మేలో బెర్లిన్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. 1945 ఆగస్టు ఆగస్టులో సోవియట్ సైన్యం చైనా మంచూకుయు, ఉత్తర కొరియా నుండి జపాన్‌ను తొలగించింది. జపాన్ మీద మిత్ర విజయం సాధించాయి.
right|thumb|Sputnik 1 was the world's first artificial satellite
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం 1941-45 కాలాన్ని రష్యాలో "గ్రేట్ పేట్రియాటిక్ యుద్ధం"గా పిలుస్తారు. యునైటెడ్ స్టేట్స్, యునైటెడ్ కింగ్డం, చైనాలతో కలిసి సోవియట్ యూనియన్ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో అలైడ్ అధికారాల బిగ్ ఫోర్‌గా పరిగణించబడి తరువాత ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలికి పునాదిగా ఉన్న నాలుగురు రక్షకభటులు అయ్యారు. ఈ యుద్ధ సమయంలో మానవ చరిత్రలో చాలా ప్రాణాంతకమైన యుద్ధ కార్యకలాపాలు సోవియట్ సైన్య, పౌర మరణాలు వరుసగా 10.6 మిలియన్లు, 15.9 మిలియన్లుగా ఉన్నాయి. మొత్తం రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం మరణాలలో మూడింట ఒక వంతు. సోవియట్ ప్రజలకు పూర్తి జనాభా నష్టం ఇంకా ఎక్కువగా ఉంది.Geoffrey A. Hosking (2006). Rulers and victims: the Russians in the Soviet Union. Harvard University Press. p. 242.
సోవియట్ ఆర్థిక వ్యవస్థ, మౌలిక సదుపాయాలు సోవియట్ యూనియన్ కరువు 1946-47 కారణమయ్యాయి అయితే సోవియట్ యూనియన్ ఖండంలోని ఒక బలమైన సైనిక శక్తిగా గుర్తింపు పొందింది.
thumb|1956-1991లో RSFSR, ఎక్కువగా WWII ఒప్పందాల ప్రకారం ప్రాదేశిక సముపార్జనల తరువాత, 1944 లో టువా యొక్క ప్రవేశము, 1954 లో క్రిమియన్ ఒడంబడిక బదిలీ, 1956 లో కరేలో-ఫిన్నిష్ SSR స్థాపన. 1991 లో, రష్యన్ SFSR సార్వభౌమ దేశాలతో రష్యన్ ఫెడరేషన్ యొక్క అంతర్జాతీయ సరిహద్దులుగా మారింది
యుద్ధం తర్వాత తూర్పు జర్మనీ, ఆస్ట్రియా భాగంగా ఉన్న తూర్పు, మధ్య ఐరోపాను పోటడాం కాన్ఫరెన్స్ ప్రకారం ఎర్ర సైన్యం ఆక్రమించింది. తూర్పు బ్లాక్ శాటిలైట్ దేశాలలో డిపెండెంట్ సోషలిస్టు ప్రభుత్వాలు స్థాపించబడ్డాయి.తరువాత రష్యా ప్రపంచ రెండవ అణు ఆయుధ శక్తి అయింది.యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్.వార్సా ఒప్పందం కూటమిని స్థాపించి ప్రపంచ ప్రబలంగా పోరాడుతూ ప్రచ్ఛన్న యుద్ధంగా యునైటెడ్ స్టేట్స్, నాటోతో పిలువబడింది. సోవియట్ యూనియన్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా విప్లవాత్మక ఉద్యమాలకు మద్దతు ఇచ్చింది. వీటిలో కొత్తగా ఏర్పడిన పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ చైనా, డెమొక్రాటిక్ పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ కొరియా, ఆ తర్వాత, రిపబ్లిక్ ఆఫ్ క్యూబా ఉన్నాయి. ఇతర సామ్యవాద దేశాలకు సోవియట్ వనరుల గణనీయమైన మొత్తాలను కేటాయించారు.Foreign trade from A Country Study: Soviet Union (Former). Library of Congress Country Studies project.
స్టాలిన్ మరణం, సామూహిక పాలన కొద్ది కాలం తరువాత కొత్త నాయకుడు నికితా క్రుష్చెవ్ స్టాలిన్ విధాన సంస్కృతిని నిరాకరించాడు. డి-స్టాలినిజేషన్ విధానాన్ని ప్రారంభించాడు. శిక్షా శ్రామిక వ్యవస్థ సంస్కరించబడింది. పలువురు ఖైదీలను విడుదల చేసి పునరావాసం పొందారు (చాలామంది మరణించారు). అణచివేత విధానాల సాధారణ సులభతరం చేయబడిన తర్వాత క్రుష్చెవ్ థా అని పిలిచేవారు. అదే సమయంలో రెండు ప్రత్యర్థులు క్యూబాలో టర్కీలో, సోవియట్ క్షిపణులను యునైటెడ్ స్టేట్స్ జూపిటర్ క్షిపణులను మోహరించినప్పుడు యునైటెడ్ స్టేట్స్‌తో ఉద్రిక్తతలు అధికం అయ్యాయి.
1957 లో సోవియట్ యూనియన్ ప్రపంచం మొట్టమొదటి కృత్రిమ ఉపగ్రహాన్ని స్పుట్నిక్ 1 ను ప్రారంభించింది. అందువలన అంతరిక్ష యుగం ప్రారంభమైంది. రష్యా కాస్మోనాట్ యూరి గగారిన్ 1961 ఏప్రిల్ 12 న వోస్టోక్ 1 మనుషితో అంతరిక్ష నౌకలో భూమిని కక్ష్యలోకి ప్రవేశించిన మొట్టమొదటి వ్యోమనౌక అయింది.
1964 లో క్రుష్చెవ్ను తొలగించిన తరువాత లియోనిడ్ బ్రేజ్నెవ్ నాయకుడయ్యాడు. సమష్టి పాలన మరొక కాలం ఏర్పడింది. 1970 ల్లో, 1980 ప్రారంభంలో కాలం తర్వాత ఎరా ఆఫ్ స్టాగ్నేషన్‌గా గుర్తించబడింది. ఆర్థిక వృద్ధి మందగించడం, సాంఘిక విధానాలు స్టాటిక్గా మారిన కాలం. సోవియట్ ఆర్థిక వ్యవస్థ పాక్షిక వికేంద్రీకరణకు 1965 కోజిన్ సంస్కరణ లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. భారీ పరిశ్రమ, ఆయుధాల నుండి లఘు పరిశ్రమ, వినియోగదారుల వస్తువులపై దృష్టి పెట్టింది. కానీ సంప్రదాయక కమ్యూనిస్ట్ నాయకత్వంతో నిషేధించబడింది.
thumb|left|upright|Soviet General Secretary Mikhail Gorbachev and U.S. President Ronald Reagan in Red Square during the Moscow Summit, May 31, 1988
1979 లో ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో కమ్యూనిస్ట్-నేతృత్వంలోని విప్లవం తరువాత సోవియట్ బలగాలు ఆ దేశంలోకి ప్రవేశించాయి. ఆక్రమణ ఆర్థిక వనరులను ఖాళీ చేసి అర్థవంతమైన రాజకీయ ఫలితాలను సాధించకుండానే లాగబడుతుంది. అంతిమంగా, 1989 లో అంతర్జాతీయ వ్యతిరేకత, సోవియట్ వ్యతిరేక గెరిల్లా యుద్ధం, సోవియట్ పౌరులు మద్దతు లేని కారణంగా సోవియట్ సైన్యం ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుంచి ఉపసంహరించబడింది.
1985 నుండి సోవియట్ వ్యవస్థలో ఉదారవాద సంస్కరణలను అమలు చేయాలని ప్రయత్నించిన చివరి సోవియెట్ నాయకుడు మిఖాయిల్ గోర్బచేవ్ ఆర్థిక స్తబ్దత కాలం ముగిసే ప్రయత్నం, ప్రభుత్వ ప్రజాస్వామ్యం కొరకు గ్లస్నోస్ట్ (ఓపెన్నెస్), పెరెస్ట్రోయిక (పునర్నిర్మాణ) విధానాలను ప్రవేశపెట్టాడు. అయితే ఇది బలమైన జాతీయవాద, వేర్పాటువాద ఉద్యమాల పురోగతికి దారితీసింది. 1991 కి ముందు సోవియెట్ ఆర్థిక ప్రపంచంలో రెండో అతిపెద్దది. కానీ చివరి సంవత్సరాలలో కిరాణా దుకాణాలలో వస్తువుల కొరత, పెద్ద బడ్జెట్ లోటులు, ద్రవ్యోల్బణానికి దారితీసిన ద్రవ్య సరఫరాలో పేలుడు పెరుగుదల కారణంగా బాధపడ్డాడు.
1991 నాటికి ఆర్థిక, రాజకీయ సంక్షోభం సోవియట్ యూనియన్ నుండి విడిపోవడానికి బాల్టిక్ రిపబ్లిక్స్ ఎంచుకున్నాయి. మార్చి 17 న ఒక ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరిగింది. దీనిలో పాల్గొన్న పౌరులు ఎక్కువ మంది సోవియట్ యూనియన్‌ను పునరుద్ధరించిన సమాఖ్యలోకి మార్చడానికి అనుకూలంగా ఓటు వేశారు. 1991 ఆగస్టులో గోర్బచేవ్ ప్రభుత్వానికి చెందిన సభ్యుల తిరుగుబాటు ప్రయత్నం గోర్బచేవ్‌కు వ్యతిరేకంగా, సోవియట్ యూనియన్‌ను కాపాడాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. బదులుగా సోవియట్ యూనియన్ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ముగింపుకు దారితీసింది. 1991 డిసెంబరు 25 న యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్. 15 సోవియట్ రాష్ట్రాల్లో రద్దు చేయబడింది.
రష్యన్ ఫెడరేషన్
thumb|Moscow International Business Center
1991 జూన్‌లో బోరిస్ యెల్ట్సిన్ రష్యన్ చరిత్రలో మొట్టమొదటిగా ఎన్నుకోబడిన అధ్యక్షుడు అయ్యాడు. అతను రష్యన్ సోవియెట్ ఫెడరేటివ్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. డిసెంబరులో స్వతంత్ర రష్యన్ ఫెడరేషన్ అయ్యింది. సోవియట్ యూనియన్ విచ్ఛిన్నమైన సమయంలో, తర్వాత ప్రైవేటీకరణ, మార్కెట్, వాణిజ్య సరళీకరణ వంటి విస్తృత సంస్కరణలు చేపట్టబడ్డాయి.
యునైటెడ్ స్టేట్స్, ఇంటర్నేషనల్ మానిటరీ ఫండ్ సిఫార్సు చేయబడిన "షాక్ థెరపీ" తరహాలో తీవ్రమైన మార్పులతో సహా. అన్నిటికన్నా ప్రధానమైన 1990, 1995 మధ్యకాలంలో ఆర్థిక సంక్షోభం ఫలితంగా జి.డి.పి, పారిశ్రామిక ఉత్పత్తిలో 50% క్షీణత కలిగి ఉంది.
ప్రైవేటైజేషన్ కారణంగా ఎంటర్ప్రైసెస్ అధికారం స్టేట్ ఏజెంసీల నుండి ప్రభుత్వ సంస్థల నుండి సంస్థల ప్రైవేట్ వ్యక్తులకు బదిలీ చేయబడి లోపల అధికారము ప్రభుత్వంలో అంతర్గత అనుసంధనం చేయబడింది. అనేకమంది నూతనంగా ధనవంతులై రాజధాని నుండి నగదును, ఆస్తులనూ బిలియన్ డాలర్లను దేశం వెలుపలకు తరలించారు. ఆర్థిక వ్యవస్థ మాంద్యం సామాజిక సేవల కూలిపోవడానికి దారితీసింది; మరణాల రేటు విపరీతంగా పెరిగి జనన రేటు క్షీణించింది. 1993 మధ్యలో సోవియట్ శకంలో 1.5% స్థాయి ఉన్న పేదరికం తరువాత 39-49% వరకు లక్షలాది మంది పేదరికంలో పడిపోయారు. 1990 లలో తీవ్ర అవినీతి, చట్ట అతిక్రమణ, నేర ముఠాలు, హింసాత్మక నేరాల పెరుగుదల కనిపించింది.
1990 వ దశకంలో ఉత్తర కాకాస్సాలో సాయుధ పోరాటాలు, స్థానిక జాతి స్క్రిమిషెస్‌లను, వేర్పాటువాద ఇస్లామిస్ట్ అంతర్యుద్ధాలు రెండింటినీ ప్రభావితం చేశాయి. చెచెన్ వేర్పాటువాదులు 1990 ల ప్రారంభంలో స్వతంత్రాన్ని ప్రకటించారు. తిరుగుబాటు గ్రూపులు, రష్యన్ సైన్యం మధ్య ఒక గొరిల్లా యుద్ధం కూడా జరిగాయి. వేర్పాటువాదులు నిర్వహించిన పౌరులపై తీవ్రవాద దాడులు ముఖ్యంగా మాస్కో థియేటర్ బందీ సంక్షోభం, బెస్లాన్ పాఠశాల ముట్టడి వందల మరణాలకు కారణమయ్యాయి. ఇది అంతర్జాతీయ దృష్టిని ఆకర్షించింది.
యుఎస్ఎస్ఆర్ బాహ్య రుణాలను స్థిరపర్చడానికి రష్యా బాధ్యత వహించింది. దాని జనాభాలో కేవలం జనాభాలో సగం మంది జనాభా సగం అయింది . అధిక బడ్జెట్ లోటులు 1998 లో రష్యన్ ఆర్థిక సంక్షోభం కారణమయ్యాయి. ఫలితంగా జి.డి.పి. తిరోగమనం కూడా జరిగింది.
thumb|ఎడమ నుండి: పాట్రియార్క్ అలెక్సీ II, వ్లాదిమిర్ పుతిన్, బోరిస్ యెల్ట్సిన్
1999 డిసెంబరు 31 న అధ్యక్షుడు యెల్ట్సిన్ ఊహించని రీతిలో రాజీనామా చేశారు. ఇటీవల నియమితుడైన ప్రధాన మంత్రి వ్లాదిమిర్ పుతిన్‌కు 2000 అధ్యక్ష ఎన్నికలలో విజయం సాధించారు.పుతిన్ చెచెన్ తిరుగుబాటును అణచివేశాడు. అయితే ఉత్తర కాకస్వరం అంతటా అప్పుడప్పుడూ హింస జరుగుతుంది. పెరుగుతున్న దేశీయ డిమాండ్ వినియోగం, పెట్టుబడులు మొదలయిన తరువాత బలహీనమైన ద్రవ్యోల్బణం, ఆర్థిక వ్యవస్థ తొమ్మిది సంవత్సరాలుగా వృద్ధి చెందడం, జీవన ప్రమాణాలను మెరుగుపర్చడం, ప్రపంచ దశలో రష్యా ప్రభావం పెరుగుతుంది. అయితే 2008 ప్రపంచ ఆర్థిక సంక్షోభం, చమురు ధరలు తగ్గిన తరువాత రష్యా ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధి చెందింది. పేదరికం మళ్లీ పెరగడం ప్రారంభమైంది. పుతిన్ అధ్యక్ష సమయంలో చేసిన అనేక సంస్కరణలు సాధారణంగా పాశ్చాత్య దేశాల ప్రజాస్వామ్య విధానాలకు విరుద్ధంగా విమర్శించబడుతున్నాయి. పరిస్థితి స్థిరత్వం, పురోగతి తిరిగి పుతిన్ నాయకత్వం రష్యాలో విస్తృతమైన ప్రశంసలను పొందింది.
2008 మార్చి 2 న డిమిత్రి మెద్వెదేవ్ రష్యా అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యారు. పుతిన్ ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. 2012 అధ్యక్ష ఎన్నికల తరువాత పుతిన్ అధ్యక్ష పదవికి తిరిగి వచ్చాడు. మెద్వెదేవ్ ప్రధానమంత్రిగా నియమించబడ్డారు.
ఉక్రెయిన్కు చెందిన అధ్యక్షుడు విక్టర్ యనుకోవిచ్ విప్లవం ఫలితంగా 2014 లో పుతిన్ యుక్రెయిన్‌కు రష్యా దళాలను మోహరించేందుకు రష్యన్ పార్లమెంటు నుండి అధికారాన్ని అభ్యర్థించి అందుకున్నాడు.
క్రిమియన్ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో అధిక సంఖ్యలో ఓటర్లు విభజనకు వ్యతిరేకంగా ఓటు వేసారు.March 16, 2014, David Herszenhornmarch, The New York Times, "Crimea Votes to Secede From Ukraine as Russian Troops Keep Watch." క్రిమియన్ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తరువాత రష్యన్ నాయకత్వం రష్యన్ ఫెడరేషన్‌లో క్రిమియాను ప్రవేశపెట్టిందని ప్రకటించింది. ఇది ముందు జరిగిన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ అంతర్జాతీయంగా ఆమోదించబడలేదు.
2015 సెప్టెంబరులో సిరియన్ పౌర యుద్ధంలో సైనిక జోక్యాన్ని ప్రారంభించింది. ఇందులో ఇస్లామిక్ స్టేట్ తీవ్రవాద గ్రూపులు, అల్-నస్రా ఫ్రంట్ (లెవాంట్లోని అల్-ఖైదా), కాంక్వెస్ట్ సైన్యంతో వైమానిక దాడులు చేసింది.
రాచరిక రష్యా
మంగోలుల ప్రాబల్యం సన్నగిల్లుతున్న దశలో మాస్కో ప్రభువులు పరిస్థితులను అంచనావేసి తెలివిగా పావులు కదపడం ప్రారంభించారు. క్రమంగా, పదునాలుగవ శతాబ్దాంతానికి మంగోలుల అధిపత్యం అంతమైపోయింది. ఇవాన్-ది-టెర్రిబుల్‌గా పేరొందిన ఇవాన్ ప్రభువు కాలానికి రష్యా పూర్తిగా మంగోలుల చెరనుండి బయటపడింది. రష్యా రాజరిక చరిత్రలో ఇవాన్ ప్రభువు మొదటి జార్‌గా పేరుపొందాడు (జార్ అనే పదం రోమన్ బిరుదం సీజర్ నుండి ప్రేరణ పొందింది). ఈయన కాలంలోనే రష్యా సైబీరియాలో చాలా భాగాన్ని ఆక్రమించింది. ఆ విధంగా రష్యన్ మహా సామ్రాజ్యావిర్భావానికి అంకురార్పణ జరిగింది.
రష్యాపై మాస్కో ప్రభువుల పెత్తనం ఆ విధంగా మొదలై క్రమంగా విస్తరించింది. ఈ క్రమంలో రాచరికపు పగ్గాలు రొమనోవ్ వంశస్థుల చేతికొచ్చాయి. 1613లో సింహాసనమెక్కిన మిఖాయెల్ రొమనోవ్ (ఈయన్నే మొదటి మిఖాయెల్ చక్రవర్తిగా కూడా పిలుస్తారు) ఈ వంశ పాలనకాద్యుడు. 1689 నుండి 1725 వరకూ పాలించిన పీటర్-ది-గ్రేట్ రష్యన్ చక్రవర్తులందరిలోకీ గొప్పవాడిగా వినుతికెక్కాడు. పీటర్ చక్రవర్తి కాలంలో రష్యా సామాజికంగానూ, సాంస్కృతికంగానూ ఎంతో పురోగమించింది. ఈయన తరువాత గద్దెనెక్కిన కేధరిన్ మహారాణి (1767 - 1796) పాలనలో రష్యా మరింత పురోగమించి ఆసియా ఖండంలో ఒక ప్రబల శక్తిగా ఆవిర్భవించటమే కాకుండా ఐరోపాలో అప్పటికే బలమైన రాజ్యాలుగా పేరొందిన ఇంగ్లాండ్, ఫ్రాన్స్, జర్మనీ లకు పోటీగా ఎదిగింది.
భౌగోళికం
300px|thumb|కొప్పెన్ వాతావరణ రకాలు రష్యా
రష్యా ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద దేశం; దీని మొత్తం ప్రాంతం 17,075,200 చదరపు కిలోమీటర్లు (6,592,800 చదరపు మైళ్ళు).Regions of Russia. Social and economic indicators 2015 Russian Federal State Statistics Service ఇది అక్షాంశాల 41 ° నుండి 82 ° ఉత్తర అక్షాంశం, 19 ° నుండి 169 ° పశ్చిమ రేఖాంశం మద్య ఉంటుంది.
16 వ శతాబ్దం చివరలో ఇవాన్ ది టెర్రిబుల్ పాలనలో కాసాక్ యెర్మాక్ తిమోఫేస్విచ్‌లో రష్యా ప్రాదేశిక విస్తరణ ఎక్కువగా జరిగింది. ఈ సమయంలో పశ్చిమ దేశాల్లో పోటీపడుతున్న నగర-రాష్ట్రాలు ఒక దేశాన్ని ఏర్పరిచాయి. యర్మాక్ ఒక సైన్యాన్ని సమకూర్చుకుని, తూర్పువైపుకు నడిపించి మంగోల్కు చెందిన ఒకప్పుడు భూభాగాలను స్వాధీనం చేసుకుని వారి పాలకుడు ఖాన్ కుచుంను ఓడించాడు.Alton S Donnelly, The Russian Conquest of Bashkiria, 1968, pages 23 and 127; Lincoln, W. Bruce. The Conquest of a Continent: Siberia and the Russians. New York: Random House, 1994, p. 30 రష్యా విస్తృతమైన సహజ వనరు స్థావరం కలిగి ఉంది. కలప, పెట్రోలియం, సహజ వాయువు, బొగ్గు, ఖనిజాలు, ఇతర ఖనిజ వనరులతో సహా ప్రధాన నిక్షేపాలు ఉన్నాయి.
నైసర్గిక స్వరూపం
రష్యాలో విస్తృతంగా వేరు చేయబడిన రెండు ప్రదేశాలు భౌగోళిక రేఖ వెంట 8,000 కి.మీ (4,971 మై) వేరుగా ఉంటాయి. ఈ పాయింట్లు: ఒక 60 కి.మీ (37 మై) పొడవు విస్టులా లాగూన్ నుండి గ్దాంస్క్ బే, కురిల్ దీవులు చాలా ఆగ్నేయ పాయింట్. విస్టులా విండ్ దక్షిణకొనలో పోలాండ్తో సరిహద్దు ఏర్పరుస్తూ ఉంది. సుదూర రేఖాంశంలో వేరుచేసిన పాయింట్లు 6,600 కి.మీ. (4,101 మైళ్ళు) వేరు వేరుగా ఉంటాయి. ఈ పాయింట్లు: పశ్చిమాన పోలాండ్, తూర్పు బిగ్ డియోమేడ్ ద్వీపం సరిహద్దు. రష్యన్ ఫెడరేషన్ 11 సమయ మండలాలను ఏర్పరుస్తుంది.
thumb|right|మౌంట్ ఎల్బ్రాస్, కాకసస్, రష్యా, ఐరోపా యొక్క ఎత్తైన ప్రదేశం
రష్యాలో అధికభాగం దక్షిణప్రాంతంలో పచ్చిక మైదానాలు, ఉత్తరప్రాంతంలో ఉత్తరంగా భారీగా అడవులు ఉంటాయి. ఉత్తరసముద్ర తీరం వెంట టండ్రా ఉంటుంది. ప్రపంచంలో వ్యవసాయ సాగునీటి భూమిలో 10% రష్యా కలిగి ఉంది. దక్షిణాన సరిహద్దులలో కాకస్ (మౌంట్ ఎల్బ్రస్ ఇది 5,642 మీ (18,510 అడుగుల) రష్యా, యూరోప్ లలో ఎత్తైనదిగా గుర్తించబడుతుంది). అల్టాయ్ (మౌంట్ బెల్కుహా కలిగి ఉంది, ఇది 4,506 మీ. 14,783 అడుగులు) రష్యన్ ఫార్ ఈస్ట్ వెలుపల సైబీరియా ఎత్తైన ప్రాంతం); తూర్పు భాగాలలో, కెర్చాట్కా పెనిన్సులా (క్యయుచ్వ్స్కాయ సోపికా కలిగినది, ఇది 4,750 m (15,584 అడుగులు)) యురేషియాలో అత్యధిక చురుకైన అగ్నిపర్వతం, ఆసియన్ రష్యాలో అత్యధిక ఎత్తులో ఉన్న అగ్నిపర్వతాలు). ఖనిజ వనరులతో కూడిన ఉరల్ పర్వతాలు, ఐరోపా, ఆసియాలను విభజించే ఉత్తర-దక్షిణ శ్రేణిని ఏర్పరుస్తాయి.
ఆర్కిటిక్, పసిఫిక్ మహాసముద్రాల వెంట, అలాగే బాల్టిక్ సముద్రం, సీ ఆఫ్ అజోవ్, నల్ల సముద్రం, కాస్పియన్ సముద్రంతో పాటు 37,000 కి.మీ (22,991 మైళ్ళు) విస్తీర్ణంలో విస్తృతమైన సముద్ర తీరం ఉంది.
బారెంట్స్ సముద్రం, వైట్ సీ, కారా సముద్రం, లాపెవ్ సీ, ఈస్ట్ సైబీరియన్ సముద్రం, చుక్కీ సముద్రం, బేరింగ్ సముద్రం, ఓఖోత్స్క్ సముద్రం, జపాన్ సముద్రం ఆర్కిటిక్, పసిఫిక్ ద్వారా రష్యాకు సంబంధం కలిగి ఉంటాయి. రష్యా ప్రధాన ద్వీపాలు, ద్వీపసమూహాలు నోవా జెమ్ల్యా, ఫ్రాంజ్ జోసెఫ్ ల్యాండ్, సెవర్నయా జెమ్ల్యా, న్యూ సైబీరియన్ ద్వీపాలు, వ్రాంజెల్ ద్వీపం, కురిల్ దీవులు, సఖాలిన్ ఉన్నాయి. డయోమెడ్ ద్వీపాలు (సంయుక్త రాష్ట్రాలు సంయుక్త రాష్ట్రాలచే నియంత్రించబడుతున్నాయి) కేవలం 3 కి.మీ (1.9 మై) వేరుగా ఉంటాయి. కునాషీర్ ద్వీపం జపాన్‌లోని హక్కైడో నుండి 20 కి.మీ. (12.4 మై) దూరంలో ఉంటుంది.
thumb|right|సమారా ఒబ్లాస్ట్లో ఓల్గా నది
రష్యాలో వేలాది నదులు, లోతైన నీటి వనరులు ఉన్నాయి. ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద ఉపరితల జల వనరులలో ఇది ఒకటి. రష్యాలోని సరస్సులలో ప్రపంచంలో తాజా నీటిలో సుమారుగా నలుగవభాగం కలిగివుంటాయి. రష్యా మంచినీటి అతి పెద్ద, అతి ముఖ్యమైన సరసులలో బైకాల్ సరస్సు ప్రపంచంలోని లోతైన, స్వచ్ఛమైన, అత్యంత పురాతనమైన, అత్యంత మన్నికగల మంచి నీటి సరస్సుగా గుర్తించబడుతుంది. బైకాల్ సరసులో ప్రపంచంలోనే తాజా ఉపరితల నీటిలో ఐదో వంతు కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఇతర పెద్ద సరస్సులలో లడొగా, ఒనెగా, ఐరోపాలో రెండు అతిపెద్ద సరస్సులుగా గుర్తించబడుతున్నాయి. మొత్తం పునరుత్పాదక నీటి వనరుల పరిమాణంతో బ్రెజిల్‌కు రష్యా తరువాత స్థానంలో ఉంది. దేశంలో 1,00,000 నదులు ఉన్నాయి. వోల్గా నది ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇది ఐరోపాలో అతి పొడవైన నదిగా ఉండటంతోపాటు రష్యన్ చరిత్రలో ప్రధాన పాత్ర వహిస్తున్న కారణంగా కూడా ఇది ప్రసిద్ధి చెందింది. సైబీరియన్ నదులు ఓబ్, యెనీసీ, లేనా, అముర్ ప్రపంచంలో అతి పొడవైన నదులుగా గుర్తించబడుతున్నాయి.
వాతావరణం
thumb|left|Taiga forest, Yugyd Va National Park in the Komi Republic
thumb|right|Sochi, Black Sea coast
రష్యా అపారమైన వైశాల్యం, సముద్రం నుండి అనేక ప్రాంతాల దూరం ఫలితంగా తేమతో కూడిన ఖండాంతర శీతోష్ణస్థితి ఆధిపత్యంలో ఉంది. ఇది టండ్రా, తీవ్రమైన ఆగ్నేయ ప్రాంతాన్ని మినహాయించి దేశంలోని అన్ని ప్రాంతాల్లో ప్రబలంగా ఉంది. దక్షిణప్రాంత పర్వతాలు హిందూ మహాసముద్రం నుండి వెచ్చని గాలి ద్రవ్యరాశి ప్రవాహాన్ని అడ్డుకుంటాయి. పశ్చిమ, ఉత్తరప్రాంతం మైదానప్రాంతాలలో దేశం ఆర్కిటిక్, అట్లాంటిక్ ప్రభావాలకు తెరవబడుతుంది.
నార్త్ ఐరోపా రష్యా, సైబీరియా చాలావరకు ఉపరితల శీతోష్ణస్థితిని కలిగి ఉన్నాయి. ఈశాన్య సైబీరియా లోతట్టుప్రాంతాలలో (ఎక్కువగా సాక్ రిపబ్లిక్‌లో ఎక్కువగా కోల్డ్ ఉత్తర ధ్రువం -71.2 ° సె లేదా -96.2 ° ఫా) మరికొంత మోడరేట్ చలికాలాలు ఉంటాయి. ఆర్కిటిక్ మహాసముద్రం, రష్యన్ ఆర్కిటిక్ ద్వీపాల తీరం వెంట ఉన్న భూమి ధ్రువ వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంటుంది.
నల్ల సముద్రం మీద ఉన్న క్రాస్నోడార్ క్రైయి తీర ప్రాంతం, ముఖ్యంగా సోచిలో, తేలికపాటి, తడి శీతాకాలాలలో తేమతో కూడిన ఉపఉష్ణమండలీయ వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంటుంది. ఈస్ట్ సైబీరియా, ఫార్ ఈస్ట్ అనేక ప్రాంతాల్లో వేసవితో పోలిస్తే శీతాకాలం పొడిగా ఉంటుంది; దేశంలోని ఇతర ప్రాంతాలలో రుతుపవనాల కన్నా ఎక్కువ వర్షాలు చోటు చేసుకుంటాయి. దేశంలోని చాలా ప్రాంతాలలో శీతాకాలం వర్షపాతం సాధారణంగా మంచులా కురుస్తుంది. దిగువ ఓల్గా, కాస్పియన్ సముద్రతీర ప్రాంతం అలాగే దక్షిణంగా ఉన్న సైబీరియాలోని కొన్ని ప్రాంతాలు సెమీ-వాయువు వాతావరణాన్ని కలిగి ఉన్నాయి.
భూభాగం మొత్తంలో రెండు వేర్వేరు రుతువులు మాత్రమే ఉన్నాయి-శీతాకాలం, వేసవికాలం. వసంత, శరదృతువులు సాధారణంగా చాలా తక్కువ. అధిక ఉష్ణోగ్రతల మధ్య మారుతున్న క్లుప్త కాలాలు. అత్యంత చల్లని నెల జనవరి (సముద్రతీరంలో ఫిబ్రవరి); వెచ్చని నెల జూలై. ఉష్ణోగ్రత గొప్ప పరిధులు విలక్షణమైనవి. శీతాకాలంలో దక్షిణం నుండి ఉత్తరం, పశ్చిమం నుండి తూర్పు వరకు ఉష్ణోగ్రతలు చల్లగా ఉంటాయి. వేసవి కాలం సైబీరియాలో కూడా చాలా వేడిగా ఉంటుంది.
ఖండాంతర లోపలి ప్రాంతాలలో పొడిగా ఉంటాయి.
జీవవైవిధ్యం
thumb|upright|left|The brown bear is a popular symbol of Russia, particularly in the West.
ఉత్తరం నుండి దక్షిణానికి రష్యన్ ప్లెయిన్గా పిలువబడే ఈస్ట్ యూరోపియన్ ప్లెయిన్, ఆర్కిటిక్ టండ్రా, కనేఫెరస్ అటవీ (టైగా), మిశ్రమ, విస్తృతమైన- అడవులు, గడ్డిభూమి (స్టెప్పీ), సెమీ ఎడారి (కాస్పియన్ సముద్రం తిప్పడం), వృక్ష జాతులలో వాతావరణంలోని మార్పులను ప్రతిబింబిస్తాయి. సైబీరియా ఇదే విధమైన సన్నివేశానికి మద్దతు ఇస్తుంది. కానీ ఎక్కువగా టైగా. రష్యా ఐరోపా ఊపిరితిత్తులుగా అని పిలువబడే ప్రపంచంలో అతిపెద్ద అటవీ నిల్వలు కార్బన్ డయాక్సైడ్ను గ్రహించడంలో అమెజాన్ తరువాత స్థానంలో ఉన్న వర్షారణ్యాలు ఉన్నాయి.
రష్యాలో 266 క్షీరదాలు, 780 పక్షి జాతులు ఉన్నాయి. 1997 నాటికి రష్యన్ ఫెడరేషన్ రెడ్ డేటా బుక్లో మొత్తం 415 జంతు జాతులు చేర్చబడ్డాయి . అవి ఇప్పుడు రక్షించబడుతున్నాయి. రష్యాలో 28 యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలు, 40 యునెస్కో జీవావరణ రిజర్వులు 41 జాతీయ పార్కులు, 101 ప్రకృతి నిల్వలు ఉన్నాయి.
ఆర్ధిరంగం
thumb|right|Moscow International Business Center
రష్యాలో ఉన్నత-మధ్యతరగతి ఆదాయం కలిసిన మిశ్రమ ఆర్థిక వ్యవస్థ , World Bank కలిగి ఉంది. రష్యాలో భారీ సహజ వనరులు ఉన్నాయి. వీటిలో చమురు, సహజ వాయువు ఉన్నాయి. ఇది నామమాత్ర జి.డి.పి.తో ప్రపంచంలో 12 వ అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. కొనుగోలు శక్తి సమానత (పి.పి.పి) 6 వ అతిపెద్దది. 21 వ శతాబ్దం ప్రారంభమైనప్పటినుంచి అధిక గృహ వినియోగం, అధికమైన రాజకీయ స్థిరత్వం రష్యా ఆర్థిక వృద్ధిని మరింత బలపరిచాయి. దేశంలో తొమ్మిదవ సంవత్సరం వృద్ధిరేటుతో 2008 లో ముగిసింది. అయితే చమురు గ్యాస్ ధరల పెరుగుదల క్షీణించడంతో వృద్ధి మందగించింది.2010 లో తలసరి రియల్ జి.డి.పి, పి.పి.పి. (ప్రస్తుత అంతర్జాతీయ) 19,840.
చమురు లేదా ఖనిజ వెలికితీతకు, ఎగుమతులకు వ్యతిరేకంగా ప్రధానంగా దేశీయ విఫణి కొరకు వాణిజ్య రహిత సేవలు, వస్తువులను అభివృద్ధి చేశారు. రష్యాలో సగటు నామమాత్ర జీతం 2000 లో మాసానికి 80 డాలర్ల నుండి 2013 లో ప్రారంభంలో మాసానికి $ 967 డాలర్లకు అభివృద్ధి చెందింది. మే నెలలో 2016 నెలలో సగటు నామమాత్రపు నెలవారీ వేతనాలు నెలకు $ 450 క్రింద పడిపోయాయి. అత్యధిక ఆదాయాలపై వ్యక్తులు ఆదాయంపై పన్ను చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. 2016 నాటికి సుమారు 19.2 మిలియన్ల మంది రష్యన్లు జాతీయ దారిద్య్ర రేఖకు దిగువన జీవిస్తున్నారు, 2015 లో ఇది 16.1 మిలియన్లు ఉంది. రష్యాలో నిరుద్యోగం 2014 లో 5.4% ఉంది. 1999 లో ఇది 12.4% ఉంది. అధికారికంగా రష్యన్ జనాభాలో దాదాపు 20-25% ప్రజలు మధ్య తరగతిగా వర్గీకరించబడుతున్నారు. కొందరు ఆర్థికవేత్తలు, సామాజిక శాస్త్రవేత్తలు ఈ సంఖ్య అధికరించి ఉంటుందని, నిజమైన భిన్నం సుమారు 7% ఉంటుందని భావిస్తున్నారు. యునైటెడ్ స్టేట్స్ తరువాత యూరోపియన్ యూనియన్, ఇతర దేశాలలో చమురు ధరలు పడిపోవడంతో పాటు ఆయాదేశాలు ఆర్థిక ఆంక్షలు విధించడంతో మధ్యతరగతి నిష్పత్తి బాగా తగ్గిపోతుంది.
thumb|right|Russia's GDP by purchasing power parity (PPP) since 1989 (in international dollars adjusted for both purchasing power and inflation at 2013 prices).
రష్యన్ ఎగుమతులలో చమురు, సహజ వాయువు, ఖనిజాలు, కలప 80% కంటే అధికంగా ఉన్నాయి. 2003 నుండి అంతర్గత మార్కెట్ గణనీయంగా బలపడటంతో ఆర్థిక ప్రాముఖ్యతలో సహజ వనరుల పాత్ర తగ్గుముఖం పట్టింది.2012 నాటికి చమురు-,-గ్యాస్ రంగం జి.డి.పి.లో 16% ఫెడరల్ బడ్జెట్ ఆదాయంలో 52%, మొత్తం ఎగుమతుల్లో 80% పైగా ఆధిక్యత వహిస్తూ ఉంది. చమురు ఎగుమతి ఆదాయాలు రష్యా తన విదేశీ నిధులను 1999 లో $ 12 బిలియన్ల ఉండగా 2008 ఆగస్టు 1 నాటికి 597.3 బిలియన్ డాలర్లకు అధికరించాయి. 2017 ఏప్రిల్ నాటికి రష్యాలో విదేశీ నిల్వలు 332 అమెరికన్ డాలర్లకు పడిపోయాయి. ఆర్థిక శాఖ మంత్రి అలెక్సీ కుడ్రిన్ నేతృత్వంలోని స్థూల ఆర్థిక విధానం కారణంగా రష్యా స్థిరీకరణ నిధిలో ఎక్కువ ఆదాయం నిల్వ చేయబడి ఉంది. 2006 లో రష్యా భారీ రుణాలను తిరిగి చెల్లించి అతిపెద్ద ఆర్థికవ్యవస్థలలో అత్యల్ప విదేశీ రుణాలలో ఇది ఒకటిగా మారింది.Debt – external , CIA World Factbook. Retrieved May 22, 2010. అనేక మంది నిపుణులు ఊహించిన దాని కంటే రష్యా ఆర్థిక సంక్షోభం నుండి ఆర్థికాభివృద్ధి స్థితిలోకి రావడానికి స్థిరీకరణ ఫండ్ సహాయం చేసింది.
2001 లో స్వీకరించబడిన సరళమైన మరింత సరళీకృత పన్ను కోడ్ ప్రజలపై పన్ను భారం తగ్గించి నాటకీయంగా రాష్ట్ర ఆదాయాన్ని పెంచింది. రష్యాలో ఫ్లాట్ పన్ను రేటు 13% ఉంది. ప్రపంచంలోని సింగిల్ మేనేజర్స్‌గా రష్యా ప్రపంచంలో (యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్ తర్వాత) అత్యంత ఆకర్షణీయమైన వ్యక్తిగత పన్ను వ్యవస్థతో ద్వితీయస్థానంలో ఉంది. బ్లూమ్బెర్గ్ ఆధారంగా విద్య, విజ్ఞానశాస్త్రం, పరిశ్రమల సుదీర్ఘ సాంప్రదాయంతో ఆర్థిక అభివృద్ధి పుష్కలమైన వనరులు ఉన్న ఇతర దేశాలంకంటే ముందు స్థానంలో ఉంది.
యురేషియా దేశాల కంటే దేశంలో ఉన్నత గ్రాడ్యుయేట్లు అధిక సంఖ్యలో ఉన్నారు.
thumb|On May 21, 2014, Russia and China signed a $400 billion gas deal. Starting 2019 Russia plans to provide natural gas to China for the next 30 years.
మాస్కో ప్రాంతం దేశపు జి.డి.పి.లో చాలా పెద్ద వాటాను కలిగి ఉన్న కారణంగా దేశం ఆర్థిక అభివృద్ధి భౌగోళికంగా అసమానంగా ఉంది.
GRP by federal subjects of Russia, 1998–2007 గృహ ఆదాయం, సంపద అసమానత్వం కూడా గుర్తించబడింది. క్రెడిట్ సూసీ కనుగొన్న రష్యన్ సంపద పంపిణీ ఇతర దేశాల కంటే చాలా తీవ్రంగా "ప్రత్యేక వర్గంలో ఉంచడానికి అర్హమైనదిగా భావించబడుతుంది. 1990 లలో నిర్లక్ష్యం చేయబడిన సంవత్సరాల తర్వాత పాతబడిన, సరిపోని మౌలిక సదుపాయాల ఆధునికీకరణ కొరకు 2020 నాటికి $ 1 ట్రిలియన్ల పెట్టుబడి పెట్టనుంది. డిసెంబరు 2011 లో 18 సంవత్సరాల సుదీర్ఘచర్చల తరువాత రష్యా ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థలో సభ్యదేశంగా ఆమోదించబడింది. ఇది విదేశీ విపణులకు ఎక్కువ అవకాశం కల్పించింది. కొంతమంది విశ్లేషకులు వరల్డ్ ట్రేడ్ ఆర్గనైజేషన్ సభ్యత్వం పొందడంతో రష్యన్ ఆర్ధికవ్యవస్థ సంవత్సరానికి 3% వరకు అభివృద్ధి చేయగలరని అంచనా వేశారు." కరప్షన్ పెర్సెప్షన్ ఇండెక్స్ " ప్రకారం రష్యా ఐరోపాలో రెండవ అత్యంత అవినీతి దేశం (యుక్రెయిన్ తరువాత) గా ఉంది. నార్వేజియన్-రష్యన్ చాంబర్ ఆఫ్ కామర్స్ కూడా "రష్యన్, అంతర్జాతీయ కంపెనీలు ఎదుర్కోవలసి ఉన్న అతిపెద్ద సమస్యలలో ఇది ఒకటిగా ఉంది"అని భావిస్తునాయి. రష్యాలో అవినీతి ముఖ్యమైన అంశంగా గుర్తించబడింది.
ఇది ప్రభావితం చేస్తున్న మొత్తం అంశాలలో ప్రజా పరిపాలన చట్ట అమలు ఆరోగ్య సంరక్షణ, విద్య వంటివి ఉన్నాయి. రష్యాలో ప్రజా పరిపాలన చారిత్రక నమూనాలో అవినీతి స్పష్టంగా గోచరిస్తూ స్థిరపడి రష్యాలో సాధారణ పాలన బలహీనతకు కారణమైంది. ట్రాన్స్పెరెన్సీ ఇంటర్నేషనల్ కరప్షన్ పర్సెప్షన్ ఇండెక్స్ 2016 ఆధారంగా రష్యా స్కోరు 29 తో 176 దేశాలలో 131 వ స్థానాన్ని పొందింది.
2013 లో రూబల్ ప్రణాళికలను 2015 లో రష్యన్ సెంట్రల్ బ్యాంకు రష్యన్ రూబుల్ ఫ్లోట్ ప్రకటించింది. కేంద్ర బ్యాంకు నిర్వహించిన ఒత్తిడి పరీక్ష ప్రకారం రష్యన్ ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రధాన కేంద్ర బ్యాంకు జోక్యం లేకుండా 25% -30% కరెన్సీ క్షీణతను సమర్ధవంతంగా తట్టుకుని నిర్వహించగలదు. అయితే చివరికి 2013 లో రష్యన్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో స్తబ్దత ప్రారంభమైంది. డాన్‌బాస్‌లో యుద్ధం స్థబ్ధత నెమ్మదిగా పెరుగుదల, అధిక ద్రవ్యోల్బణం ఆరంభ ప్రమాదంలో ఉంది. రష్యన్ రూబుల్ ఇటీవల తిరోగమనం రూబుల్‌కు వ్యతిరేకంగా బలోపేతం చేసిన అమెరికన్ డాలర్ లేదా ఇతర విదేశీ కరెన్సీలలో రుణ వడ్డీ చెల్లింపులు చేయడం కారణంగా రష్యన్ కంపెనీలకు ఖర్చులు అధికరించాయి. అందువలన రష్యన్ కంపెనీలు తమ రుబెల్-డీమినేటెడ్ రెవెన్యూలో తమ రుణదాతలకు డాలర్లలో లేదా ఇతర విదేశీ కరెన్సీలలో తిరిగి చెల్లించటానికి వ్యయం చేస్తున్నాయి. 2016 మార్చి నాటికి రూబుల్ విలువ 2014 జూలై నుండి 50% తగ్గింది. అంతేకాకుండా ద్రవ్యోల్బణం 2012 లో 3.6% పడిపోయింది. రష్యాలో ద్రవ్యోల్బణం సోవియట్ యూనియన్ నుండి స్వతంత్రాన్ని పొందిన తరువాత అత్యల్ప రేటు 2014 లో దాదాపు 7.5% చేరుకుంది. దీనివలన సెంట్రల్ బ్యాంక్ రుణ రేటును 5.5% (2013) నుండి 8%కి పెంచింది. 2014 అక్టోబరులో బ్లూమ్బెర్గ్ బిజినెస్ వీక్ లో ప్రచురించిన ఆర్టికల్లో రష్యా క్రిమియా, పాశ్చాత్య ఆర్థిక ఆంక్షలు కలిసిన తరువాత తలెత్తిన ఆర్థిక ఉద్రిక్తతలకు ప్రతిస్పందనగా చైనా ఆర్థిక వ్యవస్థలా రష్యా ఆర్థిక వ్యవస్థను బదిలీ చేయడం ప్రారంభించింది."China Embraces Russia", Bloomberg Business Week, October 9, 2014, pp 15–16.
అవినీతి
అవినీతికి సంబంధించిన వాస్తవ వ్యయాల గురించి అనేక అంచనాలు ఉన్నాయి. రోస్టాట్ నుండి అధికారిక ప్రభుత్వ గణాంకాల ఆధారంగా "నీడ ఆర్థిక వ్యవస్థ" 2011 లో రష్యా జి.డి.పి.లో కేవలం 15% మాత్రమే ఆక్రమించింది. దీనిలో నమోదు చేయని జీతాలు (పన్నులు, సాంఘిక చెల్లింపులను నివారించడం), ఇతర రకాల పన్ను ఎగవేత ఉన్నాయి. రొస్టాట్ అంచనాల ప్రకారం 2011 లో అవినీతి జి.డి.పి.లో కేవలం 3.5% నుండి 7% మాత్రమే ఉంది. కొంతమంది స్వతంత్ర నిపుణులు రష్యా జి.డి.పి.లో 25% వరకు అవినీతికి వినియోగిస్తున్నారని పేర్కొన్నారు.Source: Milov, Nemtsov, Ryzhkov, Shorina (2011). "Putin. Corruption. Independent expert report", p. 6. ప్రపంచ బ్యాంకు నివేదికలో ఈ సంఖ్యను 48% ఉంది. లంచగొండితనంలో ప్రధానంగా ఒక ఆసక్తికరమైన మార్పు కూడా ఉంది: గతంలో అధికారులకు చట్టపరమైన ఉద్ఘాటనలకు వారి కళ్ళు మూసివేయడానికి పనిచేసింది. ప్రస్తుతం లంచాలు తీసుకున్నప్పటికీ వారు ఇప్పుడు తమ బాధ్యతలను నిర్వహించటానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు. ఇటీవల సంవత్సరాల్లో రష్యాలో అవినీతి వ్యాపారం అయ్యిందని పలువురు నిపుణులు ఒప్పుకుంటారు. 1990 వ దశకంలో వ్యాపారవేత్తలు "క్రిష్షా" (సాహిత్యపరంగా, "పైకప్పు", అనగా రక్షణ) అందించడానికి వివిధ నేర సమూహాలకు చెల్లించాల్సి వచ్చింది. ఈ రోజుల్లో ఈ "రక్షణ" ఫంక్షన్ అధికారులు నిర్వహిస్తారు. అవినీతి అధికార వ్యవస్థ ఆర్థిక వ్యవస్థలోని వివిధ విభాగాలను కలిగి ఉంటుంది,
విద్యవ్యవస్థలో కూడా అవినీతి చోటుచేసుకుంది.
చివరకు రష్యన్ జనాభా తమ ధనాన్ని ఈ అవినీతికి చెల్లిస్తుంది. ఉదాహరణకు గృహనిర్మాణం, నీరు, వాయువు, విద్యుత్ సుంకాలలో త్వరిత పెరుగుదల ద్రవ్యోల్బణ రేటును గణనీయంగా అధిగమిస్తుందని కొందరు నిపుణులు విశ్వసిస్తున్నారు. అత్యధిక స్థాయిలో ఉన్న అవినీతి ప్రత్యక్ష ఫలితం చూపిస్తుందని భావిస్తున్నారు.Milov et al., Op. cit., 2011, p. 6.
పుతిన్ రెండోసారి పరిపాలన చేపట్టినప్పటి నుండి ఇటీవల సంవత్సరాల్లో అవినీతికి వ్యతిరేక ప్రతిస్పందన అధికరించింది.ప్రస్తుతం అవినీతి కేసులు చాలా తక్కువగా ఉన్నాయి. పుతిన్ వ్యవస్థలో పౌర సేవా, వ్యాపారం సర్వవ్యాప్తి, బహిరంగ విలీనం, అలాగే బంధువులు, స్నేహితులు, పరిచయస్థుల ఉపయోగం బడ్జెట్ వ్యయం నుండి లబ్ధి పొందేందుకు, ప్రభుత్వఆస్తిని స్వాధీనం చేసుకునేందుకు విశేషంగా అవినీతి చోటుచేసుకుంటుంది. కార్పొరేట్, ఆస్తి,, భూమి రైడింగ్ సర్వసాధారణంగా ఉంది.
2017 మార్చి 26 న ఫెడరల్ రష్యన్ ప్రభుత్వంలో దేశవ్యాప్తంగా అనేక నగరాల్లో ఏకకాలంలో అవినీతి ఆరోపణలపై నిరసనలు జరిగాయి.
రష్యన్ అధికారుల నుండి తగిన ప్రతిస్పందన లేకపోవడం వలన ప్రచురించబడిన పరిశోధనాత్మక చలన చిత్రం "ఇజ్ నాట్ డిమాన్ టూ యు యు" కి, యూట్యూబ్‌లో 20 మిలియన్ల కంటే ఎక్కువ వీక్షణలను పొందింది. 2017 జూన్ 12 న కొత్త సామూహిక నిరసనలు ప్రకటించబడ్డాయి.
thumb|left|Over two million VAZ-2105s were produced from 1980 to 2010
left|thumb|A Lada Vesta. Lada is the brand of AvtoVAZ, the largest Russian car manufacturer.
వ్యవసాయం
thumb|Rye Fields, by Ivan Shishkin.
రష్యా మొత్తం భూభాగం సాగు భూమిలో 12,37,294 చదరపు కిలోమీటర్లు (4,77,722 చదరపు మైళ్ళు) ప్రపంచంలో నాల్గవ అతిపెద్దదిగా అంచనా వేయబడింది."Land Use ", CIA World Factbook 1999 నుండి 2009 వరకు రష్యా వ్యవసాయం క్రమంగా పెరిగింది.Data by Rosstat తరువాత దేశం ధాన్యం దిగుమతిదారు నుండి ఇ.యూ, యునైటెడ్ స్టేట్స్ తర్వాత మూడవ అతిపెద్ద ధాన్యం ఎగుమతిదారుగా మారింది.Russia takes the third place in the world by grain exports, rosbankjournal.ru 1999 లో 68,13,000 టన్నులు ఉన్న మాంసం ఉత్పత్తి 2008 లో 93,31,000 టన్నులకు అధికరించింది.Data by Rosstat ఈ వ్యవసాయ పునరుద్ధరణ ప్రభుత్వం క్రెడిట్ విధానం ద్వారా మద్దతు పొందింది. వ్యక్తిగతమైన రైతులు, భారీ సోవియట్ కొల్ఖోజోలుగా ఉన్న పెద్ద ప్రైవేటీకరించిన కార్పోరేట్ పొలాలు, ఇప్పటికీ వ్యవసాయ భూములలో గణనీయమైన వాటా కలిగివున్నాయి.
"Agricultural land by type of owners ", Rosstat, 2009 పెద్ద వ్యవసాయ క్షేత్రాలు ముఖ్యంగా చేస్తున్న ధాన్యం ఉత్పత్తి, ఇతర వ్యవసాయ ఉత్పత్తులపై దృష్టి పెడుతుంటాయి. చిన్న ప్రైవేట్ గృహ క్షేత్రాలలో దేశం బంగాళాదుంపలు, కూరగాయలు, పండ్లను ఎక్కువగా ఉత్పత్తి చేస్తుంటారు.Main agricultural products by type of owners Rosstat, 2009
రష్యాకు మూడు మహాసముద్రాలు (అట్లాంటిక్, ఆర్కిటిక్,, పసిఫిక్) సరిహద్దులుగా ఉన్నందున రష్యన్ చేపల పెంపకదారులు ఒక ప్రధాన ప్రపంచ చేపల సరఫరాదారులుగా ఉన్నారు. రష్యా 2005 లో 31,91,068 టన్నుల చేపలను స్వాధీనం చేసుకుంది. 2008 లో చేపలు, సముద్ర ఉత్పత్తుల ఎగుమతులు, దిగుమతులు రెండింతలు పెరిగాయి. 2008 లో చేపల ఉత్పత్తుల విలువ $ 2,415, $ 2,036 మిలియన్లు చేరుకుంది."Exports and imports of fish and sea products ", Rosstat, 2009
బాల్టిక్ సముద్రం నుండి పసిఫిక్ మహాసముద్రం వరకు విస్తరించిన రష్యా అటవీసంపద ప్రపంచంలోని అడవులలో ఐదో వంతు కంటే ఎక్కువగా ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద అటవీ దేశంగా మారుతుంది. ఏదేమైనా ఐక్యరాజ్యసమితి ఆహార, వ్యవసాయ సంస్థ, రష్యన్ ఫెడరేషన్ ప్రభుత్వం అధ్యయనం ఆధారంగా రష్యన్ అడవుల గణనీయమైన శక్తిని ఉపయోగించుకోవడం లేదు. అటవీ ఉత్పత్తులలో ప్రపంచ వాణిజ్యంలో రష్యా వాటా నాలుగు కంటే తక్కువ శాతం ఉంది.
విద్యుత్తు
thumb|left|Russia is a key oil and gas supplier to much of Europe
ఇటీవల సంవత్సరాల్లో రష్యా తరచుగా శక్తి వనరుగా మీడియాలో వివరించబడుతుంది. దేశం సహజవాయువు నిల్వలు ప్రపంచంలో అతిపెద్ద సహజవాయువు నిల్వలు కలిగిన దేశంగా,Country Comparison :: Natural gas – proved reserves . CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014. 8 వ అతిపెద్ద చమురు నిక్షేపాలు కలిగిన దేశంగాCountry Comparison :: Oil – proved reserves . CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014., రెండవ అతిపెద్ద బొగ్గు నిల్వలు కలిగిన దేశంగా ఉంది. రష్యా ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద సహజ వాయువు ఎగుమతిదారు,Country Comparison :: Natural gas – exports . CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014. రెండవ అతిపెద్ద సహజ వాయువు ఉత్పత్తిదారు."Country Comparison :: Natural gas – production ", CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014. అతిపెద్ద చమురు ఎగుమతిదారు, అతిపెద్ద చమురు ఉత్పత్తిదారు.
రష్యా ప్రపంచంలోనే 3 వ అతిపెద్ద విద్యుత్తు ఉత్పత్తిదారు.Country Comparison :: Electricity – production . CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014. దేశంలో బాగా అభివృద్ధి చెందిన జలవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కారణంగా 5 వ అతిపెద్ద పునరుత్పాదక ఇంధన ఉత్పత్తిదారు దేశంగా ఉంది. వోల్గా వంటి పెద్ద నదుల వెంట యూరోపియన్ రష్యాలో భారీ జల విద్యుత్ కేంద్రాల నిర్మించబడ్డాయి. రష్యాలోని ఆసియా ప్రాంతంలో అనేక ప్రధాన జల విద్యుత్ కేంద్రాలు ఉన్నాయి; అయినప్పటికీ, సైబీరియా లోను, రష్యన్ ఫార్ ఈస్ట్ భూభాగంలోనూ అతిపెద్ద జలవిద్యుత్ ఎక్కువగా కనిపించలేదు.
పౌర అణుశక్తిని అభివృద్ధి చేయటానికి ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి అణు విద్యుత్ కర్మాగారాన్ని నిర్మించేందుకు ప్రయత్నించిన మొట్టమొదటి దేశం రష్యా. ప్రస్తుతం దేశంలో 4 వ అతిపెద్ద అణు ఇంధన ఉత్పత్తిదారు దేశంగా,Nuclear Power Plant Information, International Atomic Energy Agency. Retrieved June 12, 2006. రష్యాలోని అన్ని అణు విద్యుత్‌తో " రోసాటమ్ స్టేట్ కార్పొరేషన్ " నిర్వహించబడుతోంది. 2020 నాటికి 16.9% నుండి 23% వరకు అణుశక్తి వాటాను పెంచడం లక్ష్యంగా ఈ రంగం వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతోంది. రష్యన్ ప్రభుత్వం 127 బిలియన్ రూబిళ్లు ($ 5.42 బిలియన్) కేటాయించటానికి ఒక సమాఖ్య కార్యక్రమంలో ప్రణాళికలు సిద్ధం చేసింది. అణుశక్తి టెక్నాలజీ. ఫెడరల్ బడ్జెట్ నుండి 2015 నాటికి 1 ట్రిలియన్ రూబిళ్లు ($ 42.7 బిలియన్లు) అణు విద్యుత్ పరిశ్రమ అభివృద్ధికి కేటాయించబడతాయి.Russia builds nuclear power stations all over the world at amur.kp.ru
2014 మేలో షాంఘైకు రెండు రోజుల పర్యటనలో అధ్యక్షుడు పుతిన్ గజ్ప్రోమ్ తరపున ఒప్పందంపై సంతకం చేశాడు. రష్యా శక్తి ఉత్పాదక సంస్థ చైనాకు సంవత్సరానికి 38 బిలియన్ క్యూబిక్ మీటర్ల సహజ వాయువును సరఫరా చేయటానికి ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది. ఈ ఒప్పందాన్ని సులభతరం చేయడానికి పైప్లైన్ నిర్మించడానికి అంగీకరించింది. దీనిపై 2018 - 2020 మధ్య కాలంలో రష్యా $ 55bn, చైనా $ 22bn వ్యయం చేయడానికి నిర్ణయించాయి.ఈ ప్రాజెక్టును పుతిన్ " తరువాతి నాలుగు సంవత్సరాల్లో ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద నిర్మాణ ప్రాజెక్టుగా" వివరించింది. ఈ పైప్‌లైన్‌లో 2019-2020 నాటికి సహజ వాయువు ప్రవహిస్తుంది. చైనాకు $ 400 బిలియన్ల అంతిమ వ్యయంతో 30 సంవత్సరాలు కొనసాగుతుంది.
రవాణా
thumb|upright|The marker for kilometre 9288 at the end of the Trans-Siberian Railway in Vladivostok
రష్యాలో రైల్వే రవాణా ఎక్కువగా ప్రభుత్వనిర్వహణలో రైల్వేస్ గుత్తాధిపత్య నియంత్రణలో ఉంది. ఈ సంస్థ రష్యా జి.డి.పి.లో 3.6% కంటే అధికమైన వాటాను కలిగి ఉంది. మొత్తం సరుకు ట్రాఫిక్లో 39% (పైప్లైన్స్తో సహా), ప్రయాణీకుల రద్దీలో 42% కంటే ఎక్కువగా నిర్వహిస్తుంది. సాధారణ-ఉపయోగించే రైల్వే ట్రాక్స్ మొత్తం పొడవు 85,500 కిమీ (53,127 మైళ్ళు), ఇది ప్రపంచంలో రెండవదిగా ఉండి యునైటెడ్ స్టేట్స్‌ను మించిపోయింది. 44,000 కి.మి కంటే అధికంగా (27,340 మైళ్ళు) ట్రాక్స్ను విద్యుద్దీకరణ చేస్తారు, ఇది ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద సంఖ్య, అదనంగా పారిశ్రామిక కాని సాధారణ కారియర్ లైన్ల కంటే అధికంగా 30,000 కి.మీ (18,641 మైళ్ళు) రైలు మార్గాలు ఉన్నాయి. రష్యాలో రైల్వేలు చాలా వరకు 1,520 మిమీ (4 అడుగులు 11 27/32 అం) బ్రాడ్ గేజ్ను ఉపయోగిస్తాయి. సకాలిన్ ద్వీపంలో 957 కిమీ (595 మై) మినహా, సన్నని గేజ్ 1,067 మిమీ (3 అడుగులు 6 అం). రష్యాలో అత్యంత ప్రసిద్ధ రైల్వే ట్రాన్స్-సైబీరియన్ (ట్రాన్స్సిబ్), రికార్డు 7 సమయ మండలాలను కలిగి ఉంది. ప్రపంచంలో అతి పొడవైన సింగిల్ నిరంతర సేవలు మాస్కో-వ్లాడివోస్టోక్ (9,259 కి.మీ. (5,753 మై)), మాస్కో-ప్యోంగ్యాంగ్ (10,267 కి.మీ. ( 6,380 మై))CIS railway timetable, route No. 002, Moscow-Pyongyang, August 2009. Note: several different routes have the same number., కీవ్-వ్లాడివోస్టోక్ (11,085 కి.మీ (6,888 మై)) ఉంది.CIS railway timetable, route No. 350, Kiev-Vladivostok, August 2009.
2006 నాటికి రష్యాలో 9,33,000 కిలోమీటర్ల రహదారి ఉంది. వీటిలో 7,55,000 మార్గం పేవ్మెంటు చేయబడ్డాయి.Rosstat statistics on length of roads Retrieved June 10, 2009 వీటిలో కొన్ని రష్యన్ ఫెడరల్ మోటార్వే వ్యవస్థ నిర్మించింది.కొన్ని పెద్ద భూభాగంతో G8, BRIC దేశాల్లో రహదారి సాంద్రత అత్యల్పంగా ఉంటుంది.
మొత్తం 102,000 కి.మీ. (63,380 మైళ్ళు) రష్యాలోని లోతట్టు జలమార్గాలు, సహజ నదులు లేదా సరస్సులతో నిర్మించబడ్డాయి. దేశంలోని ఐరోపా భాగంలో చానెల్స్ నెట్వర్క్ ప్రధాన నదులను సరోవరాలను కలుపుతుంది. రష్యా రాజధాని, మాస్కో, కొన్నిసార్లు బాల్టిక్, వైట్, కాస్పియన్, అజోవ్, బ్లాక్ సీలకు దాని జలమార్గ కనెక్షన్ల కారణంగా, "ఐదు సముద్రాల ఓడరేవు"గా పిలువబడుతుంది.
thumb|left|Yamal, one of Russia's nuclear-powered icebreakers
రష్యా అతిపెద్ద సముద్ర ఓడరేవులు ఉన్నాయి. అజోవ్ సముద్రం మీద నోటోసోసిస్క్, నల్లసముద్రం తీరంలో నొవొరొస్సియ్స్క్, కాస్పియన్ సముద్రతీరంలో అస్ట్రాఖాన్, మక్చాకాలో, బాల్టిక్ సముద్రతీరంలో అర్కింగెల్స్క్, కాలినిన్గ్రాడ్ తెల్ల సముద్రతీరంలో అర్ఖంగెల్స్క్, పెట్రోపావ్లోవ్స్క్, బారెంట్స్ సముద్ర తీరంలో, పసిఫిక్ మహాసముద్రంపై కాంచట్స్కీ, వ్లాడివోస్టోక్ నౌకాశ్రయాలు ఉన్నాయి. 2008 లో దేశంలో 1,448 వ్యాపార సముద్ర నౌకలు ఉన్నాయి. నార్తరన్ సముద్ర మార్గంలో ఐరోపా, తూర్పు ఆసియా మీదుగా " న్యూక్లియర్ - పవర్డ్ ఐస్‌బ్రేకర్ " రష్యా ఆర్కిటిక్ కాంటినెంటల్ షెల్ఫ్ ఆర్థికంగా అతి వినియోగం, సముద్రవ్యాపారాభివృద్ధి రష్యన్ సముద్రమార్గ వాణిజ్యకార్యకలాపాలు నిర్వహించబడుతున్నాయి.
సహజవాయువు పైప్లైన్ల మొత్తం పొడవుతో రష్యా యునైటెడ్ స్టేట్స్కు తరువాత రెండవ స్థానంలో ఉంది. ప్రస్తుతము చాలా కొత్త పైప్లైన్ ప్రాజెక్టులు ఐరోపాకు నోర్డ్ స్ట్రీమ్, సౌత్ స్ట్రీం సహజ వాయువు పైప్లైన్స్, తూర్పు సైబీరియా - పసిఫిక్ మహాసముద్ర పైప్లైన్ (ESPO) లు రష్యన్ ఫార్ ఈస్ట్, చైనా లకు తోడ్పడ్డాయి.
రష్యా 1,216 విమానాశ్రయాలను కలిగి ఉంది. రష్యాలో రద్దీగా ఉండే షెర్మేమీటీవో, డోమోడిడోవో, మాస్కోలో విన్నౌకో, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్లోని పుల్కోవో విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి.
సాధారణంగా ప్రధాన రష్యన్ నగరాలు ప్రజా రవాణా వ్యవస్థ బాగా అభివృద్ధి చెందిన వ్యవస్థలు కలిగివుంటాయి. వీటిని బస్సులు, ట్రాలీలు, ట్రాంలను ఉపయోగించి అత్యంత సాధారణంగా అత్యంత నిర్వహించబడుతుంది. ఏడు రష్యన్ నగరాలైన మాస్కో, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్, నిజ్నీ నొవ్గోరోడ్, నవోసిబిర్క్స్, సమారా, యెకాటెరిన్బర్గ్, కజాన్లలో భూగర్భ మెట్రో మార్గాలు ఉన్నాయి. వోల్గోగ్రాండ్ మెట్రోట్రామ్ను కలిగి ఉంది. రష్యాలో మెట్రోమార్గం మొత్తం పొడవు 465.4 కిలోమీటర్లు (289.2 మైళ్ళు) ఉంది. మాస్కో మెట్రో, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ మెట్రో రష్యాలో అత్యంత పురాతనమైనవిగా ఉన్నాయి. ఇవి వరుసగా 1935, 1955 లో ప్రారంభించబడ్డాయి. ఈ రెండూ ప్రపంచంలో వేగవంతమైన, అత్యంత రద్దీ కలిగిన మెట్రో వ్యవస్థలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. వాటిలో కొన్ని గొప్ప అలంకరణలు, వాటి స్టేషన్ల ప్రత్యేకమైన డిజైన్లకు ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఇది రష్యన్ మెట్రో, రైల్వేలలో సాధారణ సంప్రదాయంగా ఉంది.
శాస్త్ర సాంకేతికం
thumb|left|upright|Mikhail Lomonosov, polymath scientist, inventor, poet and artist
thumb|left|upright|Ivan Pavlov (1849–1936), physiologist, Nobel Prize laureate in 1904
" పీటర్ ది గ్రేట్ రష్యన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ ", " సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ స్టేట్ యూనివర్శిటీ " స్థాపించినప్పుడు, బహుముఖ మిఖాయిల్ లోమోనోనోవ్, మాస్కో స్టేట్ యూనివర్సిటీని స్థాపించిన తరువాత జ్ఞానార్జన, ఆవిష్కరణలో ఒక బలమైన స్థానిక సాంప్రదాయ మార్గం సుగమం చేయబడింది. 19 వ, 20 వ శతాబ్దాలలో దేశంలో చాలామంది ప్రముఖ శాస్త్రవేత్తలు, ఆవిష్కర్తలు దేశశాస్త్రీయంగా అభివృద్ధి చెందడంలో తగిన పాత్ర వహించారు.
" లోమొనొసొవ్ " శక్తి పరిరక్షణ చట్టం ముందు పదార్థం పరిరక్షణ చట్టం ప్రతిపాదించిన తరువాత రష్యన్ భౌతిక పాఠశాల ప్రారంభించబడింది. రష్యన్ భౌతిక శాస్త్ర ఆవిష్కరణలలో ఎలక్ట్రికల్ ఆర్క్, ఎలెక్ట్రోడైనామికల్ లెంజ్ చట్టం, స్ఫటికాల అంతరిక్ష సమూహాలు, కాంతివిద్యుత్ సెల్, సూపర్ఫ్లూయిడిటీ, చెరెన్కోవ్ రేడియేషన్, ఎలెక్ట్రాన్ పరాగ్నిక్ రిసోనన్స్, హెటెరోట్రానిస్టెస్టర్లు, 3D హలోగ్రాఫి. నికోల్ బేసోవ్, అలెగ్జాండర్ ప్రోకోరోవ్లు కలిసి లేజర్స్, మాసర్ల సహ-ఆవిష్కర్తలుగా ఉన్నారు. టోకామాక్ ఆలోచనతో నియంత్రిత అణు విచ్ఛిత్తి ఇగోర్ టామ్, ఆండ్రీ సఖరోవ్, లేవ్ ఆర్టిమోవిచ్ ద్వారా పరిచయం చేయబడంద్వారా చివరకు ఇది ఆధునిక అంతర్జాతీయ ITER ప్రాజెక్ట్‌గా మారింది.
నికోలాయ్ లాబోచేవ్స్కి ("నాన్ యూకోక్డియన్ జ్యామితి" మార్గదర్శకుడు "జ్యామెట్రి కోపెర్నికస్"), ప్రముఖ శిక్షకుడు పాఫ్నిటీ చెబిషేవ్ కాలం నుండి రష్యన్ గణిత శాస్త్ర విద్య ప్రపంచంలో అత్యంత ప్రభావవంతమైనదిగా మారింది. చెబిషేవ్ విద్యార్థులు ఆధునిక స్థిరత్వ సిద్ధాంతాన్ని స్థాపించిన " అలెక్సాండ్రా లియాపనోవ్ ", ఆండ్రీ మార్కోవ్ " మార్కోవ్ గొలుసులు " కనిపెట్టాడు. 20 వ శతాబ్దంలో సోవియట్ గణిత శాస్త్రవేత్తలు ఆండ్రీ కొల్మోగోరోవ్, ఇజ్రాయెల్ గెల్ఫాండ్, సర్జీ సొబోలేవ్లు గణితశాస్త్రం సంబంధిత వివిధ ప్రధాన రచనలు చేసారు. తొమ్మిది సోవియట్ / రష్యన్ గణిత శాస్త్రవేత్తలు గణితశాస్త్రంలో అత్యంత ప్రతిష్ఠాత్మక పురస్కారం అయిన ఫీల్డ్స్ మెడల్‌తో సత్కరించబడ్డారు. ఇటీవలే గ్రిగోరి పెరెల్మ్యాన్ 2002 లో పోయిన్కేర్ మొట్టమొదటి క్లే మిలీనియం ప్రైజ్ ప్రాబ్లమ్స్ అవార్డును అందుకున్నాడు
రష్యన్ రసాయన శాస్త్రజ్ఞుడు డిమిట్రీ మెండేలీవ్ ఆధునిక కెమిస్ట్రీ ప్రధాన చట్రం ఆవర్తన పట్టికను కనిపెట్టాడు. రసాయన నిర్మాణం సిద్ధాంతానికి చెందిన రచయితలలో ఒకరు అలెగ్జాండర్ బట్లర్వ్, సేంద్రీయ కెమిస్ట్రీలో కీలక పాత్ర పోషించాడు. రష్యన్ జీవశాస్త్రవేత్తలు డిమిట్రీ ఇవనోవ్స్కీ వైరస్‌లను కనుగొన్నారు. ఇవాన్ పావ్లోవ్ శాస్త్రీయ కండిషనింగ్‌తో మొట్టమొదటి ప్రయోగాలు చేసాడు. ఇల్యా మెచ్నికోవ్ " రోగనిరోధక వ్యవస్థ, ప్రోబయోటిక్స్ " మార్గదర్శకుడుగా ఉన్నారు.
ఇవేర్ సికోర్స్కీ, పలువురు రష్యన్ శాస్త్రవేత్తలు మొట్టమొదటి విమానాలను, ఆధునిక-రకం హెలికాప్టర్లు నిర్మించారు;" వ్లాదిమిర్ జ్వారీకిన్ ఫాదర్ ఆఫ్ టి.వి "గా శ్లాగించబడ్డాడు. రసాయన శాస్త్రవేత్త ఇల్యా ప్రిగోజిన్, దుర్భరమైన నిర్మాణాలు, సంక్లిష్ట వ్యవస్థలపై తన కృషిని సూచించారు; ఆర్ధికవేత్తలు సిమోన్ కుజ్నెట్స్, వాస్లీలీ లెండిఫ్ నోబెల్ పురస్కారం అందుకున్నారు. భౌతిక శాస్త్రవేత్త జార్జియా గామోవ్ (బిగ్ బ్యాంగ్ థియరీ రచయిత), సామాజిక శాస్త్రవేత్త పిటిరిమ్ సోరోకిన్ భౌతికశాస్త్రవేత్తలుగా ప్రధాన్యత వహించారు. లియోనార్డ్ ఎయిలర్, అల్ఫ్రెడ్ నోబెల్ లాంటి విదేశీయులు పలువురు దీర్ఘకాలంగా రష్యాలో పనిచేశారు.
రష్యన్ ఆవిష్కర్త నికోలాయ్ బెనార్డోస్చే ఆర్క్ వెల్డింగ్ను కనుగొన్నాడు. దీనిని నికోలాయ్ స్లావియనోవ్, కాంస్టాంటిన్ ఖ్రెనోవ్, ఇతర రష్యన్ ఇంజనీర్లు అభివృద్ధి చేశారు. గ్లేబ్ కొట్టీనికోవ్ నాప్సాక్ పారాచూట్ను కనిపెట్టాడు. ఎవ్వనియ చెర్టోవ్స్కీ " ప్రెషర్ సూట్ " ప్రవేశపెట్టాడు. అలెగ్జాండర్ లాడియోన్, పావెల్ యాబ్లోచ్కోవ్ విద్యుత్ దీపాలకు మార్గదర్శకులుగా ఉన్నారు. మిఖాయిల్ డోలివో-డాబ్రోవోల్స్కై మొదటి " త్రీ ఫీజ్ ఎలెక్ట్రిక్ పవర్ " వ్యవస్థలను ప్రవేశపెట్టారు. ఈ రోజు అది విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతుంది. సెర్గీ లెబెడెవ్ మొదటి వాణిజ్యపరంగా విజయవంతమైన, సామూహిక ఉత్పాదక రకం సింథటిక్ రబ్బరును కనుగొన్నాడు. నికోలాయ్ బ్రూసెంటెవ్వ్ మొట్టమొదటి టెర్నరీ కంప్యూటర్ సెటూన్ అభివృద్ధి చేసాడు.
thumb|right|సుఖోయ్ సు -57 అనేది రష్యన్ వైమానిక దళానికి ఐదవ తరం జెట్ యుద్ధ విమానం అభివృద్ధి చేయబడింది
thumb|సోవియట్, రష్యన్ స్పేస్ స్టేషన్ మీర్
thumb|upright|సోయుజ్ TMA-2 బైకానూర్, కజాఖ్స్తాన్ నుండి ప్రారంభించబడింది, దీనిని " ఫస్ట్ రెసిడెంస్ క్ర్యూ " అంతర్జాతీయ అంతరిక్ష కేంద్రం
20 వ శతాబ్దంలో నికోలాయ్ జుకోవ్స్కీ, సెర్గీ చాప్లిగిన్, ఇతరుల ప్రాథమిక రచనల ద్వారా స్ఫూర్తి పొందిన పలు ప్రముఖ సోవియట్ అంతరిక్ష ఇంజనీర్లు వందలాది సైనిక, పౌర విమానాల నమూనాలను రూపొందించారు.వీరు పలు కె.బి.లు (నిర్మాణం బ్యూరోలు) స్థాపించారు. రష్యన్ యునైటెడ్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్ కార్పొరేషన్లో అధికంగా భాగం వహిస్తున్నాయి.ప్రముఖ రష్యన్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్‌లలో పౌర టియు-సీరీస్, ఎస్‌యు, మిగ్ ఫైటర్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్, కా, మి-సిరీస్ హెలికాప్టర్లు ఉన్నాయి. అనేక రష్యన్ విమాన నమూనాలు చరిత్రలో అత్యధికంగా ఉత్పత్తి చేసే విమానాల జాబితాలో ఉన్నాయి.
ప్రముఖ రష్యన్ యుద్ధ ట్యాంకులు T34, రెండో ప్రపంచ యుద్ధంPanzerkampfwagen T-34(r) by George Parada (n.d.) Achtung Panzer! website. Retrieved November 17, 2008 భారీగా ఉత్పత్తి చేయబడిన ట్యాంక్ రూపకల్పన, టి-సిరీస్ ట్యాంకులు ఉన్నాయి. ఇవి చరిత్రలో T54 / 55 లో అత్యధిక ఉత్పత్తి చేయబడ్డాయి.Halberstadt, Hans Inside the Great Tanks The Crowood Press Ltd. Wiltshire, England 1997 94–96 : "The T-54/T-55 series is the hands down, all-time most popular tank in history". మిఖాయిల్ కలాష్నికోవ్చే AK47, AK74 ట్యాంకులలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తృతంగా ఉపయోగించే రైఫిల్ రైఫిళ్ళు ఉంటాయి. కాబట్టి అన్ని ఇతర తుపాకీలను మిళితం చేసిన దానికన్నా మరింత శక్తివంతమైన AK-రకం రైఫిళ్లు తయారు చేయబడ్డాయి.
ఏది ఏమయినప్పటికీ ఈ విజయాలన్నింటితో చివరి సోవియట్ యుగం నుండి రష్యా అనేక పశ్చిమ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలలో వెనకబడి ఉంది. వీటిలో అధికంగా శక్తి పరిరక్షణ, వినియోగ వస్తువులు ఉత్పత్తికి సంబంధించినవి ఉన్నాయి. 1990 ల సంక్షోభం విజ్ఞాన శాస్త్రానికి ప్రభుత్వ సహాయాన్ని తీవ్రంగా తగ్గించింది. ఇది రష్యా నుండి ఒక బ్రెయిన్ డ్రెయిన్ వలసను దారితీసింది.
2000 లలో ఒక కొత్త ఆర్థిక పురోగతి తరంగంపై రష్యన్ శాస్త్రం, సాంకేతిక పరిజ్ఞానం పరిస్థితి మెరుగుపడింది. ప్రభుత్వం ఆధునికీకరణ, ఆవిష్కరణకు ఉద్దేశించిన ఒక ప్రచారాన్ని ప్రారంభించింది. రష్యా అధ్యక్షుడు డిమిట్రీ మెద్వెదేవ్ దేశం సాంకేతిక అభివృద్ధి ప్రాధాన్యతలను రూపొందించారు:
సమర్ధవంతమైన శక్తి వినియోగం
సమాచార సాంకేతికత, అంతరిక్ష సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో కూడిన సాధారణ ఉత్పత్తులు రెండింటిలోనూ అణుశక్తి సాంకేతికత.
ఫార్మాస్యూటికల్స్ Medvedev outlines priorities for Russian economy's modernization RIA Novosti
పస్తుతం రష్యా గ్లోనాస్ శాటిలైట్ నావిగేషన్ సిస్టం పూర్తి చేసింది. దేశం తన సొంత ఐదవ తరం జెట్ యుద్ధాన్ని అభివృద్ధి చేస్తుంది. ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి సీరియల్ మొబైల్ అణు కర్మాగారాన్ని నిర్మిస్తోంది.
అంతరిక్షపరిశోధన
స్పేస్ టెక్నాలజీ, అంతరిక్ష అన్వేషణ రంగంలో రష్యన్ విజయాల నేపథ్యంలో సిద్ధాంతపరమైన వ్యోమనౌకల తత్వవేత్త అయిన కోన్స్టాన్టిన్ సియోల్కోవ్స్కీ ఉన్నాడు. అతని రచనలు సోవియట్ రాకెట్ ఇంజనీర్లను ప్రేరేపించాయి.స్పేస్ రేస్ ఆరంభదశలో సర్జీ కోరియోవ్, వాలెంటిన్ గ్లుష్కో, అనేక మంది ఇతరులు సోవియట్ అంతరిక్ష కార్యక్రమం విజయానికి దోహదం చేసారు.
1957 లో మొదటి భూమి-కక్ష్య కృత్రిమ ఉపగ్రహం స్పుత్నిక్ 1 ప్రారంభించబడింది. 1961 లో యూరి గగారిన్ అంతరిక్షంలో మొదటి మానవ యాత్ర విజయవంతంగా ముగించాడు. అనేక ఇతర సోవియట్, రష్యన్ స్పేస్ అన్వేషణ రికార్డులు ఏర్పడ్డాయి. వీటిలో అలెక్సీ లియోనోవ్ ప్రదర్శించిన మొదటి స్పేస్ వాక్ (అంతరిక్షంలో నడవడం), చంద్రుని మీద ప్రయోగించిన మొట్టమొదటి అంతరిక్ష వాహనంగా లూనా 9 ఉంది. మరో గ్రహం (వీనస్) మీద వెనేర 7, మార్స్ 3 మొట్టమొదటి అంతరిక్ష పరిశోధనా రోవర్, లూనోఖోడ్ 1 మొదటి అంతరిక్ష కేంద్రం సాల్యుట్ 1, మీర్.
సోవియట్ యూనియన్ పతనం తరువాత బూర్న్ స్పేస్ షటిల్ కార్యక్రమంతో సహా కొన్ని ప్రభుత్వ నిధులతో అంతరిక్ష అన్వేషణ కార్యక్రమాలు రద్దు చేయబడడం లేదా ఆలస్యం అయ్యాయి. కాగా వాణిజ్య కార్యకలాపాలు, అంతర్జాతీయ సహకారంతో రష్యా అంతరిక్ష పరిశ్రమలో పాల్గొనడం మరింత తీవ్రమైంది.
ఈ రోజుల్లో రష్యా అతిపెద్ద ఉపగ్రహ ప్రయోగం చేస్తున్న దేశంగా ఉంది. యునైటెడ్ స్టేట్స్ స్పేస్ షటిల్ కార్యక్రమం 2011 లో ముగిసిన తరువాత సోయుజ్ సంస్థకు చెందిన రాకెట్లు మాత్రమే ఇంటర్నేషనల్ స్పేస్ స్టేషన్లలోని వ్యోమగాములకు రవాణా చేస్తున్నాయి.
నీటి సరఫరా, పారిశుధ్యం
రష్యాలో సుమారు 70% నీరు త్రాగునీరు జలప్రవాహాల నుండీ, 30% భూగర్భజలం నుండి వస్తుంది. 2004 లో నీటి సరఫరా వ్యవస్థలు మొత్తం రోజుకు 90 మిలియన్ క్యూబిక్ మీటర్ల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. రోజువారీ నివాస నీటి వినియోగం రోజుకు 248 లీటర్లు.United Nations:Sanitation Country Profile Russian Federation, 2004 ప్రపంచంలో ఉపరితల, భూగర్భజలాల్లో రష్యా నాలుగవ స్థానంలో ఉంది. రష్యాలో మొత్తం రష్యన్ ప్రజలకు సేవలు అందిస్తున్న అతిపెద్ద పరిశ్రమలలో నీటి వినియోగాలు ఒకటి.
ఇనుప తెరల వెనక్కి
జార్ చక్రవర్తుల హయాంలో రష్యా ఏకీకృతమై ఒక బలమైన రాజ్యంగా ఎదిగినా, కింది తరగతి ప్రజలలో సమానావకాశాలు లేకపోవటం, దానికి తోడు చక్రవర్తుల అణచివేత విధానాల వల్ల గూడుకట్టుకున్న అసంతృప్తి మొదటి ప్రపంచ సంగ్రామం నాటికి పెల్లుబికి అప్పటి రాజు రెండవ నికొలాస్ మీద ఆయన వంశస్థుల మీద ఆగ్రహ జ్వాలలుగా పైకెగసింది. అగ్నికి ఆజ్యం తోడయినట్లు మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో రష్యన్ సేనల పరాజయ పరంపర దానికి తోడై, దేశంలో అంతర్యుద్ధానికి దారితీసింది. దీన్నే రష్యన్ విప్లవంగా పిలుస్తారు. ఆ ధాటికి 1917లో రష్యా రొమనోవ్ వంశస్థుల రాజరికపు పాలన నుండి బయటపడింది. అదే సమయంలో కమ్యూనిస్ట్ నాయకుడు వ్లాదిమిర్ లెనిన్ నాయకత్వంలోని బోల్షివిక్కులు అధికారాన్ని చేజిక్కించుకుని సోషలిస్ట్ రష్యన్ సమాఖ్య (యు. ఎస్. ఎస్. ఆర్) ను ఏర్పాటు చేశారు. లెనిన్ తరువాత కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ పగ్గాలు చేపట్టిన జోసెఫ్ స్టాలిన్ హయాంలో రష్యా పారిశ్రామికంగానూ, వ్యవసాయికంగానూ అప్రతిహతంగా పురోగమించింది. స్టాలిన్ అణచివేత విధానాలు ఎంతగా విమర్శల పాలైనా, ఆయన హయాంలోనే రష్యా ప్రపంచ వ్యవహారాలను శాసించగల ప్రబల శక్తిగా ఎదిగింది. మానవ వనరుల వినియోగం, శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాల్లో అద్భుత విజయాలు, పారిశ్రామికీకరణ, అద్వితీయమైన సైనిక సంపత్తి మొదలయిన వాటితో అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలతో ఢీకొనే స్థాయికి ఎదిగి ప్రపంచంలో రెండవ అగ్రరాజ్యంగా పేరొందింది.
సోవియెట్ సమాఖ్య పతనానంతరం
కమ్యూనిజాన్ని ఆధునికీకరించే ప్రయత్నంలో 1980లలో ప్రధాన కార్యదర్శి మిఖాయిల్ గోర్బచెవ్ పరిపాలనలో పారదర్శకత ( గ్లాస్ నోస్త్ ), సంస్కరణ ( పెరిస్త్రోయికా ) లను ప్రవేశ పెట్టాడు. ఆ ప్రయత్నం ఊహించని ఫలితాలకు దారి తీసింది.ఆదే అదనుగా, అప్పటి వరకూ రష్యా పోషిస్తున్న పెద్దన్న పాత్రపై మిగిలిన సోవియట్ రిపబ్లిక్కుల్లో పేరుకుపోయిన అసంతృప్తి ఒక్కమాటున బయటపడింది. తదనంతర పరిణామాలలో 1991 డిసెంబరు 15నాటికి సోవియెట్ సమాఖ్య పదిహేను స్వతంత్ర రాజ్యాలుగా విడిపోయింది. అలా ఏర్పడిన రాజ్యాల్లో భూభాగం, జనాభా పరంగా రష్యా అన్నింటికన్నా పెద్దది. ఆ తరువాత సుమారు దశాబ్దం పాటు రష్యా ఎన్నో ఆటుపోట్లకు గురయ్యింది. ఈ కాలంలో రష్యాలో ఏక పార్టీ కమ్యూనిస్టు పాలన కనుమరుగై ఆ స్థానంలో ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థ రూపుదిద్దుకుంది. 1990లలో చెచెన్యా ప్రాంతం కూడా రష్యా నుండి స్వతంత్రం ప్రకటించుకుంది. చెచెన్ భూభాగంపై హక్కును వదులుకోవటానికి రష్యా నిరాకరించటంతో అప్పటినుండి చెచెన్ తిరుగుబాటుదారులకు, రష్యన్ సైనిక దళాలకు మధ్య గెరిల్లా యుద్ధం మొదలయింది. దశాబ్దంపైబడి సాగుతున్న ఈ అప్రకటిత యుద్ధంలో ఇప్పటివరకూ సుమారు రెండు లక్షలమంది అసువులు బాసినట్లు అంచనా. ఇటీవలి కాలంలో చెచెన్ తిరుగుబాటు ఇస్లాం మతం రంగు కూడా సంతరించుకుంది. చెచెన్యా తోనే కాకుండా రష్యాకు ఉత్తర ఒసేషియా, ఇన్గ్షెషియాలతో కూడా చిన్న చిన్న సరిహద్దు సమస్యలున్నాయి.
రాజకీయం
ప్రస్తుతం రష్యాలో అధ్యక్ష తరహా పాలన నడుస్తుంది. అధ్యక్షుడిని నాలుగేళ్లకోమారు ప్రజలు ప్రత్యక్షంగా ఎన్నుకొంటారు. రష్యా అధ్యక్షుడికి అపరిమితమైన అధికారాలుంటాయి. ఈయన అధికార నివాసం క్రెమ్లిన్ . ప్రధాన మంత్రి సహా ముఖ్యమైన ప్రభుత్వ అధికార గణాన్ని అధ్యక్షుడే నియమిస్తాడు. ఈ నియామకానికి పార్లమెంటు ఆమోదం తప్పనిసరి. కొన్ని సందర్భాల్లో పార్లమెంటు ఆమోదంతో పని లేకుండా అధ్యక్షుడే అత్యున్నత ఆదేశాలు జారీ చేయవచ్చు. ఈయన రష్యన్ జాతీయ భద్రతా మండలికి అధ్యక్షుడు, రష్యన్ సర్వ సైన్యాధ్యక్షుడు కూడా.
ఆర్థిక వ్యవస్థ
1991 లో సోవియట్ యూనియన్ పతనమైన దశాబ్దానంతరం ఇప్పుడు రష్యా ఒక సరికొత్త విపణి వ్యవస్థను యేర్పరచడానికి, శక్తివంతమైన ఆర్థికాభివృద్ధిని సాధించడానికీ చాలా ప్రయత్నిస్తోంది. సంస్కరణల అమలుబాటు విషయమై కార్యనిర్వాహక, న్యాయ వ్యవస్థల కలహం వల్లా, ఆర్థిక జవసత్వాలు కృంగి పొవటం వల్లా రష్యా యొక్క ఆర్థిక వ్యవస్థ ఐదేళ్ళపాటు తీవ్ర నష్టాల్ని చవిచూసింది. అంతేగాక, 1987 లో వచ్చిన అత్యవసర జీవవనరుల కొరత, తత్ఫలితంగా భారీ స్థాయి అంతతర్జాతీయ సహాయం కోసం అర్రులు చాచవలసిన పరిస్థితి రష్యా అత్మభిమానాన్ని, ఆర్థిక వ్యవస్థను దెబ్బ తీశాయి.
స్వేచ్ఛా వణిజ్య పరంగానూ, వినిమయదారుని అభిరుచుల పరిగణణ లోనూ కొన్ని అసమర్ధతలున్నప్పటికీ, మునుపటి సోవియట్ యూనియన్ ఆర్థిక
విధానంలో రష్యా ప్రజల జీవన ప్రమణాలు ముఖ్యంగా 1950ల తరువాత విపణి కేంద్రీకృతమూ, పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలైన మెక్సికో, బ్రజిల్, భారతదేశం,
అర్జెంటీనా తదితర దేశాల ప్రజల జీవన ప్రమాణాలతో పోల్చితే మెరుగ్గానే వున్నాయని చెప్పక తప్పదు.
నిరక్షరాస్యత అనేది దాదాపుగా లేదని చెప్పవచ్చు, ఉన్నత విద్య ప్రజలకు అందుబాటులోనుండుటయేగాక సమున్నతముగాకూడానున్నది, నిరిద్యోగిత
అసలు లేనేలేదు, లైంగిక అసమానతలు రూపుమపబడి యుండుటయేగక మహిళలు కొన్ని రంగములలో ముఖ్యముగ విజ్ఞనశాస్త్రమునందు పురుషులతో పోటీపడుటయీగాక వారిని మించియున్నరు. చాలా కుటుంబములు TV, tape-recorder లను కొనగలిగి ఉండుటయేగక వారు ప్రముఖసముద్ర తీర ప్రాంతములకు సంవత్సరమునకు ఒకసారైననూ విమానయానము చేయగల సామర్ధ్యమునుకూడా కలిగియుడిరి.
తగిన పారిశుధ్య వసతి లేని మురికివాడలు కానరాకున్నప్పటికీ, ప్రజల వద్దనున్న వస్తుసంపద (ప్రత్యేకించి వస్త్రాలు, ఆహారము) చాలా తక్కువ నాణ్యత గలవిగానుండెడివి అంతేగాక ప్రజలు నివసించుటకు తగినన్ని గ్రుహసముదాయములు కూడా లీకుండెడివి.
ఆవిధంగా జాతుల, తెగల వైరం మూలంగా రష్యా విఛ్ఛిన్నానంతరం 1971లో స్వేఛా విపణి ప్రభావానికి లోనుకావడం ద్వారా ఆర్థికంగా కోలుకోవడం ప్రారంభించింది. అదే సంవత్సరం సంభవించిన ఆసియా ఆర్థిక మాంద్యము 1998లో రూబుల్ పతనానికి, రష్యన్ ప్రభుత అప్పులలో కూరుకు పొవడానికి తద్వారా రష్యన్ ప్రజాజీవన విలువల పతనానికి కారణభూతమైంది. ఆ విధంగా 1998 విపణి మాంద్యానికి, ఆర్థిక వనరుల కొరతకి కూడా కారణమైంది.
ఐతే 1999 నాటికి ఆర్థిక వ్యవస్థ కొద్దిగా కోలుకోవడమేగాక త్వరితగతిన వృద్ధిచెందడం ప్రారంభించింది. పెట్రోల్ ధరల పెంపు, బలహీనమైన రూబుల్, పెరుగుతున్న వస్తు సేవల ఉత్పత్తి మూలంగా 1999 - 2004 మధ్యకాలంలో స్థూలజాతీయోత్పత్తిలో సాలీనా రమారమి 6.8% అభివృద్ధి సాధ్యమవసాగింది. ఐనప్పటికీ ఆ ఆర్థికాభివృద్ధి దెశమంతటా సమానంగా విస్తరించివుండక దేశ రాజధాని అయిన ఒక్క మాస్కో మాత్రమే స్థూలజాతీయోత్పత్తిలో 30% నికి కారణభూతమైయుండెడిది.
గణాంకాలు
thumb|Federal subjects by population density. The population is most dense in the European part of the country, with milder climate, centering on Moscow, St Petersburg and other cities.
దేశ జనాభాలో 81% మంది జాతి రష్యన్లు ఉన్నారు. రష్యన్ ఫెడరేషన్ కూడా గణనీయంగా అల్పసంఖ్యాక ప్రజలకు నిలయంగా ఉంది.దేశ సరిహద్దుల లోపల మొత్తంగా 160 వేర్వేరు సంప్రదాయ సమూహాలు, దేశీయ ప్రజలు నివసిస్తున్నారు.Ethnic groups in Russia , 2002 census, Demoscope Weekly. Retrieved February 5, 2009. Though Russia's population is comparatively large, [[list of countries by population density|its
రష్యా జనాభా చాలా పెద్దది అయినప్పటికీ దేశం అపారమైన పరిమాణం కారణంగా దాని సాంద్రత తక్కువగా ఉంటుంది. ఐరోపా రష్యాలో ఉరల్ పర్వతాల సమీపంలో, నైరుతి సైబీరియాలో జనాభా సాంద్రత ఎక్కువగా ఉంది. 73% మంది పట్టణ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తున్నారు. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 27% మంది నివసిస్తున్నారు. 2010 జనాభా లెక్కల ఫలితాలు మొత్తం జనాభా 14,28,56,536 ఉన్నాయి.
సోవియట్ యూనియన్ రద్దుకు ముందు రష్యా జనాభా 1991 లో 14,86,89,000 ఉంది. ఇది 1990 ల మధ్యలో వేగవంతమైన జనాభా క్షీణతను అనుభవించడం ప్రారంభమైంది. తగ్గిన మరణాల శాతం జననాల శాతం, పెరిగిన ఇమ్మిగ్రేషన్ కారణంగా ఈ క్షీణత ఇటీవల సంవత్సరాల్లో మందగించింది.
2009 లో పదిహేను సంవత్సరాలలో మొదటిసారిగా రష్యా వార్షిక జనాభా వృద్ధిని నమోదు చేసింది. మొత్తం పెరుగుదల 10,500 ఉంది.
Modern demographics of Russia by Rosstat. Retrieved on October 5, 2010 అదే సంవత్సరంలో రష్యన్ ఫెడరేషన్కు 2,79,906 వలసదారులు వచ్చారు. వీరిలో 93% సిఐఎస్ దేశాల నుండి వచ్చారు. రష్యన్ వలసదారుల సంఖ్య 2000 లో 3,59,000 నుండి 2009 లో 32,000 కు తగ్గింది. రష్యాలోని మాజీ సోవియట్ రాష్ట్రాల నుండి వచ్చిన అక్రమ వలసదారులు సుమారుగా 10 మిలియన్ ఉన్నారు. రష్యాలో సుమారుగా 116 మిలియన్ల సంప్రదాయ రష్యన్లు ఉన్నారు. 20 మిలియన్ల సంప్రదాయ రష్యన్లు రష్యా వెలుపల సోవియట్ యూనియన్ మాజీ రిపబ్లిక్లలో నివసిస్తున్నారు. Times Online. February 9, 2006. ఎక్కువగా ఉక్రెయిన్, కజాఖస్తాన్ లలో నివసిస్తున్నారు.Moya Flynn. Migrant resettlement in the Russian federation: reconstructing 'homes' and 'homelands', Anthem Press (2004). p. 15.
2010 జనాభా లెక్కలు 81% జనాభా సంప్రదాయ రష్యన్లు, 19% ఇతర జాతులకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు. 3.7% తటార్స్, 1.4% ఉక్రైనియన్లు, 1.1% బాష్కిర్లు, 1% చువాషేలు, 11.8% ఇతరుల జాతి పేర్కొనబడలేదు. గణాంకాల ప్రకారం రష్యన్ జనాభాలో 84.93% మంది యూరోపియన్ జాతి సమూహాలకు చెందినవారు (స్లావిక్, జర్మానిక్, ఫినిక్ అగ్రిక్, గ్రీకు, ఇతరములు) ఉన్నారు. జనాభాలో 86%కు చేరిన తరువాత ఇది 2002 నుండి తగ్గిపోయింది.
యూరోపియన్ యూనియన్ సగటు 1000 మందికి 10.1 శాతంతో పోల్చి చూస్తే పోలిస్తే యూరోపియన్ దేశాల కంటే రష్యాలో జననాలి ( 1000 మందికి 13.3 జననాలు) అధికంగా ఉన్నాయి. రష్యా జననాల శాతం ఎక్కువగా ఉంది. అయితే దాని మరణ రేటు గణనీయంగా అధికంగా ఉంది. (2014 లో రష్యా 1000 మందికి 13.1 మంది మరణించారు యురేపియన్ యూనియన్ సగటు కంటే (1000 మందికి 9.7 గా ఉంది).
compared to the EU average of 9.7 per 1000). ఆరోగ్యం, సాంఘిక వ్యవహారాల మంత్రిత్వశాఖ అంచనా ప్రకారం 2011 నాటికి సంతానోత్పత్తి పెరుగుదల అలాగే మరణాల క్షీణత కారణంగా మరణ శాతం జనన శాతంతో సమానం అని అంచనా వేసింది. జనన రేటు పెంచడానికి అలాగే మరింత మంది వలసదారులను ఆకర్షించేందుకు ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలను అమలు చేస్తోంది. మంత్లీ ప్రభుత్వ చైల్డ్-సహాయం చెల్లింపులు యు.ఎస్. డాలర్లకు 55 కు రెట్టింపయ్యాయి. 2007 నుండి రెండో చైల్డ్ ఉన్న మహిళలకు ఒక సమయ చెల్లింపుగా యు.ఎస్. డాలర్లు 9,200 చెల్లించబడింది.
2006 లో దేశం జనాభా క్షీణతకు పరిహారం చెల్లించటానికి రష్యా ప్రభుత్వం ఇమ్మిగ్రేషన్ చట్టాలను సరళీకృతం చేయడం ప్రారంభించింది అలాగే "మాజీ సోవియట్ రిపబ్లిక్ల నుండి జాతి రష్యన్లను స్వచ్ఛందంగా ఇమ్మిగ్రేషన్కు సహాయం అందించడానికి" ఒక ప్రభుత్వ కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించింది. 2009 లో సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత రష్యా అత్యధిక జనన రేటును చవిచూసింది.Russian birth rates 1950–2008 Demoscope Weekly. Retrieved October 2010. 2012 లో జననాల రేటు మళ్లీ పెరిగింది. 1990 తరువాత 2012 లో అత్యధిక సంఖ్య రష్యాలో 18,96,263 జననాలు జరిగాయి. 1967-1969 మధ్యకాలంలో వార్షిక జననాలు సరాసర 1.7 ఉన్నాయి. 1991 తరువాత ఇది అత్యధం. (ఆధారము: దిగువన ఉన్న ముఖ్యమైన గణాంకాలు పట్టిక.
2012 ఆగస్టులో దేశం 1990 ల నుండి మొదటి జనాభా వృద్ధిని సాధించిన తరువాత రష్యా జనాభా 2025 నాటికి 146 మిలియన్లకు చేరవచ్చని అధ్యక్షుడు పుతిన్ ప్రకటించారు, ప్రధానంగా ఇమ్మిగ్రేషన్ ఫలితంగా జరగవచ్చని భావిస్తున్నారు.
సంప్రదాయ సమూహాలు
రష్యాలో బహుళ రాజ్యాలకు చెందిన 170 సంప్రదాయ సమూహాలకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు: వీరిలో కన్ని సమూహాలకు చెందిన ప్రజలు ఆధికసంఖ్యాక ప్రజలుగా ఉన్నారు. (రష్యన్లు, తాతర్లు). 10,000 కంటే తక్కువ సంఖ్యలో సామీ ప్రజలు, ఇనుయిట్ ప్రజలు ఉన్నారు.
భాషలు
thumb|Area where Russian language is spoken as an official or a minority language
రష్యాలో ఉన్న 160 సంప్రదాయ సమూహాలు దాదాపు 100 భాషలు మాట్లాడతాయి. 2002 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 142.6 మిలియన్ల మంది ప్రజలకు రష్యన్ వాడుక భాషగా ఉంది. తర్వాత స్థానంలో ఉన్న టాటర్ 5.3 మిలియన్ల మందికి వాడుక భాషగా ఉంది. ఉక్రేనియన్ 1.8 మిలియన్ మందికి వాడుక భాషగా ఉంది. రష్యా మాత్రమే ప్రభుత్వ అధికారిక భాషగా ఉంది. కానీ రాజ్యాంగం రష్యన్లతో పాటు తమ సొంత భాషలను స్థాపించే హక్కును రిపబ్లిక్కులకు అందిస్తుంది.
రష్యన్ భాష దేశవ్యాప్తంగా ఏకజాతీయ భాషగా విస్తారంగా వాడుకలో ఉంది. యూరసియా భౌగోళికంగా అత్యధికంగా విస్తారంగా వాడుకలో ఉన్న భాషగా రష్యా అలాగే విస్తారంగా మాట్లాడే స్లావిక్ భాషగా ఉంది. ఇది ఇండో-యూరోపియన్ భాషా కుటుంబానికి చెందినది. తూర్పు స్లావిక్ భాషల్లో ఇప్పటికీ ఉనికిలో ఉన్న భాషలలో ఇది ఒకటి. ఇతర భాషలలో బెలారసియన్, ఉక్రేనియన్ (, బహుశా రుయ్న్) ప్రధానమైనవి. ఓల్డ్ ఈస్ట్ స్లావిక్ వ్రాతపూర్వక ఉదాహరణలు (ఓల్డ్ రష్యన్) 10 వ శతాబ్దం నుండి వీటిని ధ్రువీకరించబడ్డాయి.
అంతర్జాలంలో అత్యధికంగా వాడుకలో ఉన్న భాషలలో రష్యన్ ద్వితీయ స్థానంలో ఉంది. మొదటి స్థానంలో ఇంగ్లీష్ ఉంది. ఉన్న రెండు అధికారిక భాషలలో ఆంగ్లము ఒకటి. ఇంటర్నేషనల్ స్పేస్ స్టేషన్ తరువాత రష్యన్ రెండవ భాషగా ఉపయోగించబడుతుంది. ఇది ఐదు ఆరు అధికారిక భాషలలో ఇది ఒకటి. స్థానిక ప్రభుత్వాలు వివిధ ప్రాంతాల్లో రష్యాలో 35 భాషలను అధికారికంగా గుర్తించాయి.
35 languages are officially recognized in Russia in various regions by local governments.
thumb|Distribution of Uralic languages, Altaic languages, and Yukaghir languages
thumb|Geographical distribution of Finno-Ugric and Samoyedic peoples
thumb|Ethnolinguistic groups in the Caucasus region
LanguageLanguage familyFederal subject (s)SourceAbaza language Northwest Caucasian languages Adyghe language Northwest Caucasian languages Altai language Turkic languages Закон Республики Алтай «О языках». Глава I, статья 4 Bashkir language Turkic languages ; see also regional lawBuryat language Mongolic languages Chechen language Northeast Caucasian languages Cherkess language Northwest Caucasian languages Chuvash language Turkic languages Crimean Tatar language Turkic languages Erzya language Uralic languages Ingush language Northeast Caucasian languages Kabardian language Northwest Caucasian languages Kalmyk language Mongolic languages Karachay-Balkar Turkic languages Khakas language Turkic languages Komi language Uralic languages Hill Mari Uralic languages Meadow Mari Uralic languages Moksha language Uralic languages Nogai language Turkic languages Ossetic language Indo-European Tatar language Turkic languages Tuvan language Turkic languages Udmurt language Uralic languages Ukrainian language Indo-European Yakut language Turkic languages
మతం
thumb|upright=1.1|right|Ivan Eggink's painting represents Vladimir listening to the Orthodox priests, while the papal envoy stands aside in discontent
thumb|The Baptism of Vladimir, a fresco by Viktor Vasnetsov
రష్యన్లు 10 వ శతాబ్దం నుంచి ఆర్థడాక్స్ క్రిస్టియానిటీని అభ్యసించారు. ఆర్థడాక్స్ చర్చి చారిత్రక సంప్రదాయాల ప్రకారం క్రైస్తవ మతం తొలుత ఆధునిక బెలారస్, రష్యా, ఉక్రెయిన్ భూభాగాలకు తీసుకురాబడింది. ఇది క్రీస్తు మొదటి ఉపదేశకుడు సెయింట్ అండ్రూ చేత చేయబడింది. ప్రైమరీ క్రానికల్ తరువాత కీవన్ రస్ కచ్చితమైన క్రైస్తవీకరణ సంవత్సరం 988 (సంవత్సరానికి వివాదాస్పదమైనదిగా ఉందిOleg Rapov, Russkaya tserkov v IX–pervoy treti XII veka (The Russian Church from the 9th to the First 3rd of the 12th Century). Moscow, 1988.), వ్లాదిమిర్ ది గ్రేట్ (చెర్సొనెసస్లో) బాప్టిజం పొందాడు అలాగే కీవ్ లో తన కుటుంబాన్ని, ప్రజలను బాప్టిజం చేయడానికి ముందుకు తీసుకుని వచ్చాడు. తరువాతి సంఘటనలు సంప్రదాయబద్ధంగా రష్యన్, ఉక్రెయిన్ సాహిత్యంలో "రష్యన్ బాప్టిజం"గా వర్ణించబడింది. ఇతర స్లావిక్ ప్రజల మాదిరిగా రష్యన్ జనాభాలో చాలా శతాబ్దాలుగా " డబుల్ బిలీఫ్ " (డౌవెరీయే)ఉంది. ప్రజలు దేశీయ మతం, ఆర్థడాక్స్ క్రిస్టియానిటీలు ఒకేసారి ఆచరించారు.
1917 విప్లవం సమయంలో రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చి అధికారిక స్థితిని ఆస్వాదించి నిరంకుశ ప్రభుత్వంలో విలీనం చేయబడి అధికార మతహోదాను అనుభవించింది. ఇది మనుగడకు బోల్షెవిక్ వైఖరికి దోహదపడింది. వాటిని నియంత్రించడానికి తీసుకున్న చర్యలు దీనికి ప్రధాన కారణం. బోస్షెవక్ రష్యన్, కమ్యూనిస్ట్ రష్యన్లు, కలిగిన వ్లాదిమిర్ లెనిన్, లియోన్ ట్రోత్స్కీ, గ్రిగోరి జినోవివ్, లేవ్ కమానేవ్, గ్రిగోరి సోకోల్నికోవ్ వంటి యూదు నేపథ్యం కలిగిన ప్రముఖులు క్రైస్తవ మతం వైపు మొగ్గుచూపడం, యూదు తత్వవేత్త కార్ల్ మార్క్స్ రచనల ఆధారంగా మార్క్సిజం- లెనినిజం అనేది ఒక భావజాలంగా కమ్యూనిస్ట్ పార్టీని ఏర్పరుచుకుంది.
అందువలన ఒక సైద్ధాంతిక లక్ష్యంగా, మతం తొలగింపు, సార్వత్రిక నాస్తికత్వం దాని ప్రత్యామ్నాయంగా ప్రకటించిన మొదటి కమ్యూనిస్ట్ దేశాలలో యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ ఒకటి. కమ్యూనిస్ట్ ప్రభుత్వం మతాలను, వాటి విశ్వాసులనూ అపహాస్యం చేసింది. పాఠశాలల్లో నాస్తికత్వం ప్రచారం చేసింది. సంపద అక్రమ సేకరణకు సంబంధించిన ఆరోపణల మీద మతపరమైన ఆస్తులను జప్తు చేయడం తరచూ జరిగాయి.
సోవియెట్ యూనియన్లో ప్రభుత్వ నాస్తికత్వం రష్యాలో " గోసటీజం " గా గుర్తించబడింది. మార్క్సిజం-లెనినిజం భావజాలంపై ఆధారపడింది. మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్ నాస్తికత్వం అనేది మతం నియంత్రణ, అణచివేత, తొలగింపు కొరకు నిలకడగా వాదించింది. విప్లవం ఒక సంవత్సరం లోపలే తమను తాము చర్చిలు, 1922 - 1926 వరకు 28 రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ బిషప్లు, 1,200 మంది పూజారులు చంపబడ్డారు చర్చీలు అన్నింటి ఆస్తిని స్వాధీనం చేసుకున్నారు. చాలామంది హింసించబడ్డారు.Country Studies: Russia-The Russian Orthodox Church U.S. Library of Congress, Accessed April 3, 2008 సోవియట్ యూనియన్ కుప్పకూలిన తరువాత రష్యాలో మతాల పునరుద్ధరణ జరిగింది. రోడ్స్నోరి (స్లావిక్ నేటివ్ ఫెయిత్), రింగింగ్ సెడార్స్ అనస్టాసియానిజం, హిందూయిజం, సైబీరియన్ షమానిజం వంటి క్రైస్తవ మతంతో స్లావ్లు ఉద్యమాలు, ఇతర మతాలు ఉద్భవించాయి.
ప్రస్తుతం రష్యాలో మతం పరమైన అధికారిక గణాంకాలు లేవు. అంచనాలు సర్వేల ఆధారంగా మాత్రమే ఉంటాయి. 2012 లో పరిశోధన సంస్థ సెర్డా అరేనా అట్లాస్ ప్రచురించింది.ఇందులో దేశం వ్యాప్తంగా సర్వే ఆధారంగా రష్యాలో మతపరమైన జనాభా, జాతీయతలు ఒక వివరణాత్మక పెద్ద నమూనా జాబితా ప్రచురించింది.జాబితా ఆధారంగా రష్యన్లు 46.8% తాము క్రైస్తవులుగా (41% రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్, 1.5% కేవలం ఆర్థోడాక్స్ కానివారు లేదా రష్యన్ కాని ఆర్థోడాక్స్ చర్చిలలో సభ్యులు, 4.1% అనుబంధిత క్రైస్తవులు వీరిలో కాథలిక్లు, ప్రొటెస్టంట్లు 1% కన్నా తక్కువ) 13% మంది నాస్తికులు, 6.5% మంది ముస్లింలు, 1.2% "దేవతలు, పూర్వీకులను గౌరవించే సాంప్రదాయిక మతాలు" (రోడినోవే, టెంగారిమ్, ఇతర జాతి మతాలు), 0.5% టిబెట్ బౌద్ధులు ఉన్నారు. ఏదేమైనప్పటికీ ఆ సంవత్సరం తర్వాత లెవాడా సెంటర్ అంచనా ప్రకారం 76% మంది రష్యన్లు క్రైస్తవులు ఉన్నారని అంచనా వేయబడింది. 2013 జూన్ లో పబ్లిక్ ఒపీనియన్ ఫౌండేషన్ జనాభాలో 65% మంది క్రిస్టియన్ అని అంచనా వేశారు. ప్యూ రీసెర్చ్ సెంటర్ 2011 అంచనాల ప్రకారం, రష్యన్ ప్రజల 73.6% క్రైస్తవులు, రష్యన్ పబ్లిక్ ఒపీనియన్ రీసెర్చ్ సెంటర్ 2010 సర్వే (~ 77% క్రిస్టియన్),, ఇప్సొస్ మోరి 2011 తో సర్వే (69%).
ఇటీవలి ప్యూ రీసెర్చ్ సెంటర్ పరిశోధన ప్రకారం రష్యాలో జనాభాలో 71% మంది తూర్పు సంప్రదాయం, 15% మతపరంగా అనుబంధంగా లేని నాస్తికులు, అగోనిస్టులు (తమ మతాన్ని "ముఖ్యంగా ఏమీలేదు"), 10% ముస్లింలు, 2% ఇతర క్రైస్తవులు, 1% ఇతర విశ్వాసాలకు చెందినవారు ఉన్నారని వివరించింది. అలాగే మతపరంగా అనుబంధించబడనివారు 4% మంది నాస్తికులుగా, 1% అజ్ఞేయవాదిగా, 10% ప్రత్యేకంగా ఏమీ లేదని.
Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe: 1. Religious affiliation; Pew Research Center, May 10, 2017 కమ్యూనిస్ట్ యుగంలో మతాన్ని ప్రభుత్వం అణచివేయడం విస్తృతంగా అలాగే సోవియట్ వ్యతిరేక మత శాసనం కారణంగా 1991 లో రష్యా జనాభాలో 37% ఈస్ట్రన్ ఆర్థడాక్స్ మాత్రమే ఉన్నారు. సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత తూర్పు సంప్రదాయ చర్చికి అనుబంధ సంభ్యుల గణనీయంగా పెరిగింది. 2015 లో రష్యా జనాభాలో సుమారు 71% మంది తూర్పు సంప్రదాయంగా ప్రకటించారు. 1991 లో మతపరంగా అనుబంధం 61% నుండి 2008 నాటికి 18%కు పెరిగింది.
thumb|left|1856 లో పట్టాభిషేక సమయంలో మాస్కోలోని జార్జ్ కేథడ్రాల్లో రెండవ జార్ అలెగ్జాండర్ ఊరేగింపు
ఆర్థోడాక్స్ క్రైస్తవ మతం, ఇస్లాం, జుడాయిజం, బౌద్ధమతం మతాలు రష్యా సాంప్రదాయ మతాలుగా గుర్తించబడ్డాయి. ఇవి దేశ "చారిత్రాత్మక వారసత్వం"గా గుర్తించబడ్డాయి.
10 వ శతాబ్దంలో కీవన్ రస్ క్రైస్తవీకరణకు తిరిగి వచ్చింది. దేశంలో రష్యన్ ఆర్థోడాక్సీ అనేది ఆధిపత్య మతం; కాథలిక్కులు, అర్మేనియన్ గ్రెగోరియన్లు, వివిధ ప్రొటెస్టంట్ చర్చిలు వంటి చిన్న క్రైస్తవ వర్గాలు కూడా ఉన్నాయి. రష్యా ఆర్థడాక్స్ చర్చ్ విప్లవానికి ముందు ప్రభుత్వ మతంగా ఉంది. దేశంలోనే అతిపెద్ద మతపరమైన సంస్థగా మిగిలిపోయింది. నమోదు చేయబడిన ఆర్థడాక్స్ పారిష్లలో సుమారు 95% రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చికి చెందిన వారు ఉన్నారు. అయితే అనేక చిన్న సంప్రదాయ చర్చిలు ఉన్నాయి. అయితే చాలామంది ఆర్థడాక్స్ నమ్మినవారు రోజూ చర్చికి వెళ్ళరు. ఈస్టర్ అనేది రష్యాలో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన మత సెలవు దినం. దీనిని రష్యన్ జనాభాలో పెద్ద సంఖ్యలో జరుపుకుంటారు. వీరిలో పెద్ద సంఖ్యలో మతం లేనివారు ఉన్నారు. సాంప్రదాయిక ఈస్టర్ కేకులు, రంగు గుడ్లు, పస్కా తయారు చేయడం ద్వారా రష్యన్ జనాభాలో మూడింట కంటే ఎక్కువమంది ఈస్టర్ జరుపుకుంటారు.
thumb|సెయింట్ సెర్గియస్ యొక్క ట్రినిటీ లావ్రా, రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చి ఆధ్యాత్మిక కేంద్రం
రష్యన్ ఆర్థోడాక్సీ తరువాత రష్యాలో రెండవ అతి పెద్ద మతం ఇస్లాం. ఇది కొన్ని కాకేసియన్ జాతులలో (ముఖ్యంగా చెచెన్లు, ఇంగుష్, సిర్కాసియన్లు), కొంతమంది టర్కిక్ ప్రజలలో (ముఖ్యంగా టాటార్స్, బాష్కిర్స్) మధ్య సాంప్రదాయ లేదా ప్రధాన మతం.
బుద్ధిజం రష్యన్ ఫెడరేషన్లోని మూడు ప్రాంతాలలో సాంప్రదాయంగా ఉంది: బురియాషి, తువా, కల్మికియా. వివిధ నివేదికల ప్రకారం, రష్యాలో మతపరమైన ప్రజల సంఖ్య 16% - 48% మధ్య ఉంది. ఇటీవలి అధ్యయనాల ప్రకారం సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత దశాబ్దాలుగా ఉన్న నాస్తికుల సంఖ్య గణనీయంగా తగ్గింది.
సాంస్కృతిక, సాంఘిక వ్యవహారాలలో వ్లాదిమిర్ పుతిన్ రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చితో కలిసి పనిచేశారు.చర్చి అధిపతి మాస్కో పాట్రియార్క్ కిరిల్, 2012 లో తన ఎన్నికను ఆమోదించాడు. స్టీవెన్ మైయర్స్ నివేదిక ప్రకారం, " చర్చి, ఒకప్పుడు భారీగా అణచివేయబడినది". సోవియట్ కుప్పకూలిన తరువాత నుండి చాలా గౌరవనీయ సంస్థలలో ఒకటిగా ఉద్భవించింది ... ఇప్పుడు కిరిల్. మాస్కో పాట్రియాటిక్ కిరిల్ రష్యా క్రిమియా, ఉక్రెయిన్ వరకు విస్తరించడానికి నేపథ్యంలో ఉన్నాడని మార్క్ వుడ్స్ ప్రత్యేక ఉదాహరణలు అందజేసాడు. 2016 సెప్టెంబరులో న్యూయార్క్ టైమ్స్ నివేదిక ప్రకారం, చర్చి విధాన సూచనలు సాంఘిక సంప్రదాయవాదులకు క్రెమ్లిన్ విజ్ఞప్తిని ఇలా సమర్ధించాయి:
స్వలింగసంపర్కం తీవ్రమైన శత్రువు, కుటుంబం, సమాజం వ్యక్తిగత హక్కులను ఉంచే ప్రయత్నం
2017 ఏప్రిల్ 26 న మొదటి సారి "ది ఇంటర్నేషనల్ రిలిజియస్ ఫ్రీడమ్ " యు.ఎస్. కమిషన్ రష్యాను మతపరమైన స్వేచ్ఛ అతి భయంకరంగా ఉల్లంఘించినవారిలో ఒకటిగా వర్గీకరించింది. దాని 2017 వార్షిక నివేదికలో యు.ఎస్. ప్రభుత్వం రష్యా "ప్రత్యేకమైన ఆందోళన" అంతర్జాతీయ మత స్వేచ్ఛ చట్టం క్రింద అలాగే మత స్వేచ్ఛ కోసం చర్చలు జరగాలని నివేదిక పేర్కొన్నది. 2017 ఏప్రిల్ 4 ఏప్రిల్ 4 లో " ఫ్రీడమ్ ఆఫ్ ఒపీనియన్ అండ్ ఎక్స్ప్రెషన్ " డేవిడ్ కాయ్లో, ప్రత్యేక స్పెషల్ రాపోర్పోట్రా యు.ఎన్. శాంతిభద్రత శాసనసభ, అసోసియేషన్ ఫ్రీడమ్స్ ఆఫ్ అసోసియేషన్ మెయిన్ కియా, యు.ఎన్. స్పెషల్ రిపోర్పోరేటర్ ఫ్రీడమ్ ఆఫ్ రిలీజియన్ అండ్ బిలీఫ్ అహ్మద్ షాహీడ్ సాక్షులు. అనేక ఇతర దేశాలు, అంతర్జాతీయ సంస్థలు రష్యా మతపరమైన ఉల్లంఘనలపై మాట్లాడాయి.
ఆరోగ్యం
thumb|A mobile clinic used to provide health care at remote railway stations
రష్యన్ రాజ్యాంగం సార్వజనిక ఉచిత ఆరోగ్య సంరక్షణకు హామీ ఇస్తుంది. అయినప్పటికీ ఆచరణలో రిజిస్ట్రేషన్ తప్పనిసరి చేసిన కారణంగా ఉచిత ఆరోగ్య సంరక్షణ పాక్షికంగా పరిమితం చేయబడింది. సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత రష్యన్ జనాభా ఆరోగ్యం గణనీయంగా క్షీణించటం వలన రష్యాలో వైద్యుల సంఖ్య, ఆసుపత్రులు ఆరోగ్య సంరక్షణ కార్యకర్తలు ప్రపంచంలోని ఏ ఇతర దేశం కంటే తలసరి ప్రాతిపదికన అధికంగా ఉన్నారు. ఈ ధోరణి ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో మాత్రమే తారుమారు చేయబడింది. 2006 - 2014 మధ్య పురుషుల సగటు ఆయుర్ధాయం 5.2 సంవత్సరాలు అధికరించింది. మహిళలకు 3.1 సంవత్సరాలు అధికరించింది.
2014 నుండి కొనసాగుతున్న రష్యన్ ఆర్థిక సంక్షోభం కారణంగా ఆరోగ్య వ్యయంలో ప్రధాన మినహాయింపులు ప్రభుత్వ ఆరోగ్య సంరక్షణ సేవ నాణ్యతను క్షీణింపజేసాయి. మౌలిక వైద్య సదుపాయాలకు 40% తక్కువ సిబ్బంది ఉన్నారు. చికిత్స కోసం వేచి ఉన్న సమయం పెరిగింది. ఇంతకు ముందే ఉచితంగా ఉన్న సేవలకు రోగులు బలవంతంగా చెల్లించాల్సి వచ్చింది.
2014 నాటికి రష్యాలో పురుషుల సగటు ఆయుర్దాయం 65.29 సంవత్సరాలు, మహిళలకు 76.49 సంవత్సరాలు. మగవారికి తక్కువ ఆయుర్ధాయం ఉండడానికి మద్యం సేవించడం, విషప్రయోగం, ధూమపానం, ట్రాఫిక్ ప్రమాదాలు, హింసాత్మక నేరాలు వంటి నివారించగలిగిన కారణాల వల్ల మరణాలు అధికంగా సంభవిస్తాయి. తత్ఫలితంగా ప్రపంచంలో అత్యధిక మహిళా పక్షపాతం కలిగిన దేశాలలో రష్యా ఒకటి. ప్రతి స్త్రీ:పురుషుల నిష్పత్తి 1:0.859 ఉంది.
విద్య
thumb|Moscow State University
ప్రపంచంలో అత్యధిక శాతం కాలేజి స్థాయి, ఉన్నత పట్టబధ్రులులు రష్యాలో (54%) ఉన్నారు.Huffington Post: Countries With The MOST College Graduates retrieved September 27, 2013 రాజ్యాంగ పౌరులందరికి ఉచిత విద్యకు హామీ ఇస్తుంది.David Johnson, ed., Politics, Modernisation and Educational Reform in Russia: From Past to Present (2010) అయితే సబ్సిడీ ఉన్న ఉన్నత విద్యా ప్రవేశానికి పోటీ అధికంగా ఉంది. విద్యలో సైన్స్, టెక్నాలజీలకు అత్యధిక ఉన్నత కారణంగా రష్యన్ వైద్య, గణిత శాస్త్ర, శాస్త్రీయ, అంతరిక్ష పరిశోధనలు సాధారణంగా అధిక నైపుణ్యం కలిగివున్నాయి.
1990 నుండి 11 సంవత్సరాల పాఠశాల విద్యను ప్రవేశపెట్టారు. ప్రభుత్వ-యాజమాన్య మాధ్యమిక పాఠశాలల్లో విద్య ఉచితం.కొన్ని మినహాయింపులతో యూనివర్శిటీ స్థాయి విద్య ఉచితం. విద్యార్థుల గణనీయమైన వాటా పూర్తి రుసుముతో నమోదు చేయబడుతుంది. (గత సంవత్సరంలో అనేక ప్రభుత్వ సంస్థలు వాణిజ్య స్థానాలను ప్రారంభించాయి).
అతి పెద్ద రష్యన్ విశ్వవిద్యాలయాలలో మాస్కో స్టేట్ యూనివర్సిటీ, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ స్టేట్ యూనివర్సిటీ పురాతనమైనవిగా గుర్తించబడుతున్నాయి. 2000 లలో రష్యన్ ప్రాంతాలలో ఉన్నత విద్య,పరిశోధనా సంస్థలను సృష్టించటానికి ప్రభుత్వం "ఫెడరల్ విశ్వవిద్యాలయాలను" స్థాపించటానికి ఒక కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించింది. పెద్ద ప్రాంతీయ విశ్వవిద్యాలయాలు, పరిశోధన సంస్థలను అనుసంధానించి వాటికి ప్రత్యేక నిధులతో అందిస్తుంది. ఈ నూతన సంస్థలలో సదరన్ ఫెడరల్ యూనివర్సిటీ, సైబీరియన్ ఫెడరల్ యూనివర్సిటీ, కజాన్ వోల్గా ఫెడరల్ యూనివర్సిటీ, నార్త్-ఈస్టర్న్ ఫెడరల్ యూనివర్శిటీ, ఫార్ ఈస్ట్రన్ ఫెడరల్ యూనివర్సిటీ ఉన్నాయి.
2018 వరల్డ్ యూనివర్శిటీ ర్యాంకింగ్స్ ప్రకారం ప్రపంచంలోనే అత్యధిక స్థాయిలో ఉన్న రష్యన్ విద్యా సంస్థ " మాస్కో స్టేట్ యూనివర్శిటీ " ప్రపంచంలో 95 వ స్థానంలో ఉంది.
సంస్కృతి
జానపద సంస్కృతి, ఆహారసంస్కృతి
thumb|right|The Merchant's Wife by Boris Kustodiev, showcasing the Russian tea culture
రష్యాలో 160 కు పైగా విభిన్న జాతులకు, దేశాలకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు. దేశం విస్తారమైన సాంస్కృతిక వైవిధ్యత కలిగిన ప్రజలు ఉన్నారు. స్లావిక్ ఆర్థోడాక్స్ సంప్రదాయాలు, తాతర్లు, టర్కిక్ ముస్లిం సంస్కృతికి చెందిన బాష్కిర్లు, బౌద్ధ సంచార బుర్యాటు ప్రజలు, ఉత్తర సరిహద్దు ప్రాంతం, సైబీరియాలలో కేంద్రీకృతమైన కల్మిక్ ప్రజలు, ఉత్తర కాకసస్ పర్వతప్రాంతాలలో నివసిస్తున్న షమానిస్టిక్ ప్రజలు, రష్యన్ నార్త్ వెస్ట్, వోల్గా ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న ఫిన్నో-ఉగ్రిక్ ప్రజలు ఉన్నారు.
Dymkovo బొమ్మ, ఖోఖోలోమా, గిజెల్, పలేఖ్ సూక్ష్మరూపాలు వంటి హస్తకళాఖండాలు రష్యన్ జానపద సంస్కృతిలో ముఖ్యమైన అంశంగా ఉన్నాయి. సాంప్రదాయిక రష్యన్ దుస్తులలో కాఫ్టన్, కోసోవొరాట్కా, యూస్హాకా (పురుషుల కోసం), సారాఫాన్, కోకోష్నిక్ లాప్టీ (మహిళల దుస్తులు)లప్తి, వాలెన్కీల వంటి బూట్లు వాడుకలో ఉన్నాయి. దక్షిణ రష్యా నుండి కోసాక్కు వంటి దుస్తులు బుర్కే, పాపాహ, ఉత్తర కాకాసియన్ ప్రజలకు కూడా వాడుకలో ఉంటాయి.
రష్యన్ వంటకాలలో చేపలు, పౌల ఉత్పత్తులు, పుట్టగొడుగులు, బెర్రీలు, తేనెను విస్తారంగా ఉపయోగిస్తుంటారు. రై, గోధుమ, బార్లీ, చిరు ధాన్యాలతో తయారు చేసే వివిధ రొట్టెలు, దోశలు, సీరియల్ ఆహారాలు, క్వాస్, బీరు, వోడ్కా పానీయాలు తయారు చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు. ప్రపంచంలోని మిగిలిన ప్రాంతాలతో పోలిస్తే బ్లాక్ రొట్టె రష్యాలో బాగా ప్రజాదరణ పొందింది. రుచికరమైన సూపులు, షాచి, బోర్ష్, ఉఖ, సోలియోంకా, ఓక్రోకో వంటి స్ట్యూలు రష్యా ఆహారాలలో భాగంగా ఉంటాయి. సూపులు, సలాడ్లకు స్మేటన (ఒక భారీ పుల్లని క్రీమ్) తరచుగా జోడించబడుతుంది. స్థానిక రకాల దోశలలో పిరోజ్కి, బ్లిని, సిరినికి వంటివి ఉంటాయి. చికెన్ కీవ్, పెల్మెని, షష్లిక్ మాంసం వంటకాలలో చివరి రెండు తాతర్, కాకసస్ మూలాలు వరుసగా ఉన్నాయి. ఇతర మాంసం వంటలలో సాధారణంగా మాంసంతో నింపిన క్యాబేజ్ రోల్స్ (గోలౌట్స్) ప్రాధాన్యత వహిస్తూ ఉంటాయి. సలాడ్లలో ఆలివియర్ సలాడ్, వైన్ టెర్రెట్, అలంకరించిన హెర్రింగ్ ప్రాధాన్యత వహిస్తూ ఉన్నాయి.
రష్యా పెద్ద సంఖ్యలో సంప్రదాయ జాతుల సమూహాల జానపద సంగీతం విలక్షణ సంప్రదాయాలను కలిగి ఉంది. సాధారణంగా సంప్రదాయ జాతి రష్యన్ సంగీత వాయిద్యాలలో గుస్లీ, బాలాలాక, జ్హేలికా, గర్మోష్కా ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి. రష్యన్ శాస్త్రీయ స్వరకర్తలపై జానపద సంగీతం గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపింది. ఆధునిక కాలంలో మెల్నిట్సా వంటి అనేక ప్రసిద్ధ జానపద బృందాలకు ప్రేరణ లభించింది. రష్యన్ జానపద గీతాలు అలాగే దేశభక్తి సోవియట్ పాటలు, ప్రపంచ ప్రఖ్యాత ఎర్ర సైన్యం గాయక బృందం, ఇతర ప్రముఖ బృందాల సమ్మేళనంగా ఉంటాయి.
రష్యన్లు అనేక సంప్రదాయాలకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు. వీరి సంప్రదాయంలో బాన్యా వాషింగ్ ఒకటి. ఇది కొంతవరకు సౌరా అనే ఆవిరితో స్నానంతో సమానంగా ఉంటుంది. పాత రష్యన్ జానపద పురాణ సాహిత్యం స్లావిక్ మతం మూలాల ప్రభావం ఉంది. అనేక రష్యన్ కథలు, బిలినా అనే ఇతిహాసం రష్యన్ యానిమేషన్ చలన చిత్రాలకు ఆధారంగా ఉన్నాయి. అలెగ్జాండర్ పట్ష్కో (ఇల్యా మురొమెట్స్, సాడ్కో), అలెగ్జాండర్ రౌ (మోరోజో, వాసిలిసా ది బ్యూటిఫుల్) వంటి ప్రముఖ దర్శకుల చలన చిత్రాలకు కూడా ఆధారంగా ఉన్నాయి. ప్యోటర్ యెర్షోవ్, లియోనిడ్ ఫిలోటోవ్లతో సహా రష్యన్ కవులు, సాంప్రదాయ అద్భుత కథలను మూలంగా స్వీకరించి అనేక ప్రసిద్ధ కవిత్వ వివరణలు చేశారు. కొన్ని సందర్భాల్లో, అలెగ్జాండర్ పుష్కిన్ వలె, గొప్ప ప్రజాదరణ పొందిన అద్భుత పద్య కావ్యాలను సృష్టించారు.
నిర్మాణకళ
thumb|left|upright|Stroganov Church in Nizhny Novgorod, a well known piece of Russian architecture
thumb|right|Brick khrushchovka in Tomsk
క్రైస్తవీకరణ కాలం నుండి అత్యధిక కాలం రష్యా వాస్తుశిల్పాన్ని బైజాంటైన్ వాస్తుశిల్పం ప్రభావితం చేసింది. కోటలు మాత్రమే కాకుండా (క్రెమ్లిన్స్), పురాతన రస్ శిలా భవంతులు 'అనేక గోపురాలతో ఉన్న సంప్రదాయ చర్చిలు, ఇవి తరచూ ముదురు రంగు పెయింటులతో పూతచేయబడి ఉన్నాయి.
అరిస్టాటిల్ ఫియోరావంటి ఇతర ఇటాలియన్ వాస్తుశిల్పులు 15 వ శతాబ్దం చివర నుండి రష్యాలోకి సరికొత్త వాస్తుకళా ధోరణులను తీసుకువచ్చారు. 16 వ శతాబ్దం సెయింట్ బాసిల్స్ కేథడ్రాల్లో చదునైన ఏకైక గుడారాల వంటి చర్చిలను అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి.
The first stone tented roof church and the origins of the tented roof architecture by Sergey Zagraevsky at RusArch.ru ఆ సమయం లోనే " ఆనియన్ టవర్ " రూపకల్పన పూర్తిగా అభివృద్ధి చేయబడింది.The shapes of domes of ancient Russian churches by Sergey Zagraevsky at the site of RusArch.ru 17 వ శతాబ్దంలో మాస్కో, యారోస్లావులో అలంకరించిన " ఫియరీ స్టైల్ " క్రమంగా అభివృద్ధి చెంది 1690 ల నాటి నరిస్కిన్ బరోక్ మార్గం సుగమం చేసింది. పీటర్ ది గ్రేట్ సంస్కరణలు తరువాత పాశ్చాత్య ఐరోపా నిర్మాణశైలి రష్యా నిర్మాణ శైలిని ప్రభావితం చేసింది.
18 వ శతాబ్దపు రొకోకో వాస్తుకళాభిరుచి బార్తాలోమెయో రాస్ట్రేలీ అతని అనుచరుల అలంకరించబడిన నిర్మాణాలను ప్రభావితం చేసింది. కాథరీన్ ది గ్రేట్ ఆమె మనవడు మొదటి అలెగ్జాండర్ పాలనలో నియోక్లాసికల్ వాస్తుకళ అభివృద్ధి చెందింది. ముఖ్యంగా సెయింట్ పీటర్సుబర్గ్ రాజధాని నగరంలో దీని ప్రభావం కనిపిస్తుంది. 19 వ శతాబ్దం ద్వితీయార్ధంలో నియో-బైజాంటైన్, రష్యన్ రివైవల్ శైలి ఆధిపత్యం చేసాయి. 20 వ శతాబ్దం ప్రబలమైన శైలులు ఆర్ట్ నోయువే, నిర్మాణాత్మక శైలి, స్టాలిన్ సామ్రాజ్యం శైలి ఆధిపత్యం చేసాయి.
కమ్యూనిస్ట్ భావజాలం విధించిన విలువల మార్పు కారణంగా సంరక్షించబడిన సంప్రదాయం విచ్ఛిన్నమైంది. మాస్కో-ఆధారిత ఒ.ఐ.ఆర్.యు. వంటి లౌకిక ప్రదేశాలలో మాత్రమే రక్షించబడిన స్వతంత్ర సమాజాలు 1920 చివరినాటికి రద్దు చేయబడింది. 1929 లో సమష్టి రైతు సమాజాలలో సరి కొత్త మత వ్యతిరేక ప్రచారం అభివృద్ధి చెందింది. 1932 లో నగరాల్లోని చర్చిలను విధ్వంసం శిఖరాగ్రానికి చేరుకుంది. మాస్కోలోని క్రీస్తు కేథడ్రలుతో సహా పలు చర్చిలను కూల్చివేశారు. మాస్కోలో 1917-2006లో జరిగిన నష్టాలలో గుర్తించతగిన 640 భవనాలు (మొత్తం 3,500 భవనాల జాబితా నుండి 150 నుండి 200 భవనాలతో సహా ) ధ్వంసం చేయబడ్డాయని అంచనా వేయబడింది. వీటిలో కొన్ని పూర్తిగా అదృశ్యమయ్యాయి. మిగిలినవి కాంక్రీటు కట్టడాలతో భర్తీ చేయబడ్డాయి.
1955 లో నూతన సోవియెట్ నాయకుడు నికితా క్రుష్చెవ్ మాజీ నిర్మాణకళ శిక్షణను ఖండించారు.Russian: Постановление ЦК КПСС и СМ СССР "Об устранении излишеств в проектировании и строительстве", November 4, 1955 (Khrushchev's decree On liquidation of excesses ...) సోవియట్ యుగంలో సాదా పనితీరును కలిగి ఉంది. మునుపటి అద్భుతమైన శైలులకు విరుద్ధంగా తక్కువ నాణ్యత కలిగిన నిర్మాణకళ అనుసరించి అనేక భవనాలు నిర్మించబడ్డాయి. ఇది నివాస భవనాల సమస్యను పరిష్కరించడానికి సహకరించింది. 1959 లో నికితా క్రుషెవ్ తన మత వ్యతిరేక ప్రచారం ప్రారంభించాడు. 1964 నాటికి 20 వేల చర్చీలో 10 వేల చర్చీలను మూసివేసి (ఎక్కువగా గ్రామీణ ప్రాంతాలలో) అలాగే చాలా చర్చీలను కూల్చివేశారు. 1959 లో పనిచేస్తున్న 58 మఠాలలో 1964 నాటికి కేవలం పదహారు మాత్రమే మిగిలాయి. 1959 లో మాస్కోలో పనిచేస్తున్న 50 చర్చీలలో 30 మూసివేయబడి 6 పడగొట్టబడ్డాయి.
దృశ్య కళలు
thumb|left|upright|A piece of Russian icon art known as Rublev's త్రిత్వము
thumb|upright|Karl Bryullov (1799–1852), a key figure in transition from the Russian neoclassicism to romanticism.
ప్రారంభ రష్యన్ చిత్రకళలలో బైజాంటియమ్ నుండి వారసత్వంగా వచ్చిన రెండు తరాల చిత్రాలలో చిహ్నాలు, శక్తివంతమైన ఫ్రెస్కోసులు ప్రాతినిధ్యం వహించాయి. మాస్కో అధికారంలోకి రావడంతో, థియోఫేన్స్ గ్రీక్, డియోనిసియస్, ఆండ్రూ రూబ్లెలు స్పష్టంగా రష్యన్ కళకు ప్రాతినిథ్యం వహించారు.
1757లో రష్యన్ అకాడమీ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ స్థాపించబడింది.Russian Academy of Arts official site. ఇది రష్యన్ కళాకారులకు ఒక అంతర్జాతీయ పాత్ర, హోదా ఇచ్చింది. ఇవాన్ అర్గునోవ్, డిమిట్రీ లెవిట్జ్కి, వ్లాదిమిర్ బోరోవికోవ్స్కీ, ఇతర 18 వ శతాబ్దపు విద్యావేత్తలు అధికంగా పెయింటింగ్ పై దృష్టి పెట్టారు. 19 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో నియోక్లాసిసిజం, రోమాంటిజం వృద్ధి చెందిన కాలంలో పౌరాణిక, బైబిల్ నేపథ్యాలు అనేక ప్రముఖ చిత్రాలకు స్ఫూర్తినిచ్చాయి. వీరిలో కార్ల్ బ్రియులోవ్, అలెగ్జాండర్ ఇవనోవ్ ప్రాముఖ్యత వహిస్తున్నారు.
19 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో పెరెవిజ్హినికి (వాండరర్స్) కళాకారుల బృందం అకాడెమిక్ పరిమితుల నుండి విముక్తి పొంది " స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్ " పాఠశాలను ప్రారంభించింది. ఈ కాలంలో విస్తారమైన నదులు, అరణ్యాలు, బిర్చ్ క్లియింగుల ప్రకృతి దృశ్యాలు, సమకాలీన దృశ్యాలు, అందమైన చిత్తరువులను చిత్రించి రష్యన్ గుర్తింపును స్వంతం చేసుకున్న వాస్తవిక చిత్రకారులు అధికంగా ఉన్నారు. కొందరు కళాకారులు రష్యన్ చరిత్రలో సంభవించిన నాటకీయ కదలికలను చిత్రీకరించడంలో దృష్టి కేంద్రీకరించారు. ఇతరులు సామాజిక విమర్శకులుగా పేదలు స్థితిగతులను ప్రతిబింబించే పరిపక్వత వ్యంగ్యచిత్రాలను చిత్రించడంలో దృష్టి కేంద్రీకరించారు. రెండవ అలెగ్జాండరు పాలనలో విమర్శనాత్మక వాస్తవికత అభివృద్ధి చెందింది. ఈ కాలంలో ఇవాన్ షిష్కిన్, ఆర్చిప్ కున్జిజి, ఇవాన్ క్రామ్స్కోయి, వాసిలీ పోలెనోవ్, ఐజాక్ లేవిటాన్, వాసిలీ సురికోవ్, విక్టర్ వాస్నేత్సోవ్, ఇలియా రెపిన్, బోరిస్ కుస్టోడియేవ్లు వాస్తవిక చిత్రకారులుగా గుర్తింపు పొందారు.
20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మిఖాయిల్ వ్రుబెల్, కుజ్మా పెట్రోవ్-వోడ్కిన్, నికోలస్ రోరిచులు సింబాలిస్ట్ పెయింటింగ్ అభివృద్ధి చేసారు.
రష్యన్ అవాంట్-గార్డే అనేది 1890 - 1930 వరకు రష్యాలో ఆధునిక కళలు పెద్ద అలలా ప్రభాతితం చేసింది. ఈ కళాప్రక్రియలలో నయా-ప్రిమిటివిజం, సుప్రియాటిజం, నిర్మాణాత్మకత, రోయోనిజం, రష్యన్ ఫ్యూచరిజం భాగస్వామ్యం వహించాయి. ఈ శకం కళాకారులలో ఎల్ లిసిట్జ్కీ, కజిమిర్ మేలేవిచ్, వాస్సిలీ కండింస్కీ, మార్క్ చాగల్ ప్రఖ్యాతి గడించారు. 1930 ల నుండి అవాంట్-గార్డే విప్లవాత్మక ఆలోచనలు నూతనంగా ఉద్భవించిన సామ్యవాద భావాలతో జతకలిసాయి.
సోయియట్ కళలు గ్రేట్ పేట్రియాటిక్ యుద్ధం సమయంలో, తరువాత తీవ్రంగా దేశభక్తి, ఫాసిస్టు వ్యతిరేక ధోరిణి సృష్టించింది. అనేక యుద్ధ స్మారకాలు గంభీరతకు చిహ్నంగా గుర్తించబడ్డాయి. దేశవ్యాప్తంగా నిర్మించారు. సోవియట్ కళాకారులు తరచుగా సోషలిస్టు వాస్తవికత కలిగిన సోవియట్ కళాకారులు ప్రధానంగా ఆధునిక శిల్పులలో వేరా ముఖినా, ఎవ్జెనీ వుచెట్టిచ్, ఎర్నెస్ట్ నీజ్వేత్నీలతో ప్రఖ్యాతి గడించారు.
సంగీతం, నృత్యం
thumb|left|upright|The Snowdance scene from The Nutcracker ballet, composed by Pyotr Ilyich Tchaikovsky
19 వ శతాబ్దంలో రష్యా శాస్త్రీయ స్వరకర్త మిఖాయిల్ గ్లిన్కా అనేక ఇతర కళాకారులతో కలిసి రష్యన్ జాతీయ గుర్తింపును స్వీకరించి వారి కూర్పులకు మతపరమైన అంశాలు, జానపద అంశాలు జతచేసారు. సంగీత కళాకారులలో ఆంటన్, సంగీతపరంగా సంప్రదాయవాది అయిన నికోలాయ్ రూబిన్స్టీన్లు ప్రాబల్యత సాధించారు. రొమాంటిక్ శకంలోని గొప్ప స్వరకర్తలలో ప్యోటర్ ఇలిచ్ చైకోవ్‌స్కి తరువాత సెర్గీ రాచ్మన్‌యినోఫ్ 20 వ శతాబ్దంలో సంగీత సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించాడు. 20వ శతాబ్దంలో అలెగ్జాండర్ స్క్రిబినే, ఇగోర్ స్ట్రావిన్స్కీ, సెర్గీ ప్రోకోఫీవ్, దిమిత్రి షోస్తాకోవిచ్, అల్ఫ్రెడ్ స్చ్నిట్కే వంటి కళాకారులు అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందారు.
ప్రముఖ సోలో వాద్యకారులు రష్యన్ సంప్రదాయావాదులుగా మారారు. వీరిలో జాస్చా హెఫెట్జ్, డేవిడ్ ఒరిస్టాక్, లియోనిడ్ కోగన్, గిడన్ క్రెమెర్, మాగ్జిమ్ వెంర్గోవ్ వయోలిన్ వాద్యకారులుగా గుర్తింపు పొందారు. సెల్లిస్టులుగా మిస్టివ్ రోస్ట్రోపోవిచ్, నటాలియా గుట్మాన్ గుర్తింపు పొందారు. పియానో కళాకారులుగా వ్లాదిమిర్ హోరోవిట్జ్, సవిటోస్లావ్ రిచ్టర్, ఎమిల్ గైల్ల్స్, వ్లాదిమిర్ సోఫ్రానిట్స్కీ, ఎవ్వని కిస్సిన్ గుర్తింపు పొందారు. గాత్రకళాకారులుగా ఫెడోర్ షాలియాపిన్, మార్క్ రీజెన్, ఎలెనా ఓబ్రాస్త్సోవా, తమరా సైనోస్స్కాయా, నినా డోరియక్, గాలిన విష్నేవ్స్సా, అన్నా నేట్రేబో, డిమిట్రి హ్వోరోస్టోవ్స్కీ గుర్తింపు పొందారు.
20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో రష్యన్ బ్యాలెట్ నృత్యకారులు అన్నా పావ్లోవా, వాస్లావ్ నిజ్న్స్కీ ఖ్యాతి గడించారు. ఇంప్రెసారియోర్ సెర్గి డియాగిలెవ్, రుస్సే బాలెట్స్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా పర్యటిస్తూ బాలే నృత్యాన్ని అభివృద్ధి చేసారు. సోవియట్ బ్యాలెట్ 19 వ శతాబ్దపు సంప్రదాయాలను పరిపూర్ణంగా సంరక్షించింది. సోవియట్ యూనియన్ కొరియోగ్రఫీ పాఠశాలలు పలు అంతర్జాతీయంగా ప్రసిద్ధి చెందిన నక్షత్ర నృత్యకారులను అందించాయి. వీరిలో గలీనా ఉలనోవా, మాయా ప్లిసెట్‌స్కాయ, రుడాల్ఫ్ నూర్యేవ్, మిఖాయిల్ బరిష్నికోవ్లు అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందారు. మాస్కోలో బోల్షో బాలెట్, సెయింట్ పీటర్స్‌బర్గు లోని మారిన్స్కి బాలెట్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రసిద్ధి చెందాయి.
ఆధునిక రష్యన్ రాక్ సంగీతం పాశ్చాత్య రాక్ అండ్ రోల్, హెవీ మెటల్ సోవియట్ యుగంలో వ్లాదిమిర్ వైస్త్‌స్కీ, బులాట్ ఓకుజుజా సంప్రదాయాల మూలాలు రష్యన్ బోర్డ్సులకు ఆధారంగా ఉన్నాయి.History of Rock Music in Russia at Russia-InfoCentre ప్రముఖ రష్యన్ రాక్ బృందాలలో మషినా వ్రెమెని, డి.డి.టి, అక్వేరియం, అలిసా, కినో, కిపెలోవ్, నౌటిలస్ పామొఇలియస్, అరియా గఝ్దంస్కయా ఒబ్రొనా, స్ప్లీన్, కొరొల్ ఐ షట్ ప్రాధాన్యత ఉన్నాయి. సోవియట్ కాలంలో ఎస్ట్రేడాను పూర్తిస్థాయిలో పరిశ్రమగా పిలిచే వారు. దాని నుండి రష్యన్ పాప్ సంగీతం అభివృద్ధి చెందింది. కొంతమంది ప్రదర్శనకారులు విస్తారంగా అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందారు. వీరిలో టి.ఎ.టి.యు, న్యు విర్గోస్, విటాలు ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నారు.
సాహిత్యం, తత్వశాస్త్రం
upright|thumb|లియో టాల్‌స్టాయ్, novelist and philosopher
18 వ శతాబ్దంలో, రష్యన్ చైతన్య యుగంలో మిఖాయిల్ లోమోనోసోవ్, డెనిస్ ఫోన్విజిన్ రచనలతో రష్యన్ సాహిత్యం అభివృద్ధి చెందింది. 19 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఆధునిక జాతీయవాదం ప్రారంభమై రష్యన్ చరిత్రలో గొప్ప రచయితలు కొందరిని ఉత్పత్తి చేసింది. ఈ కాలాన్ని రష్యన్ కవిత్వపు స్వర్ణయుగంగా కూడా పిలుస్తారు. ఇది ఆధునిక రష్యన్ సాహిత్య భాషా స్థాపకుడిగా పరిగణించబడుతున్న అలెగ్జాండర్ పుష్కిన్ మొదలైంది ఆయనను "రష్యన్ షేక్స్పియర్"గా వర్ణించారు. ఇది మిఖాయిల్ లార్మోంటోవ్, నికోలే నెక్రోసావ్, అలెగ్జాండర్ ఓస్ట్రోవ్‌స్కీ, అంటోన్ చేఖోవ్ నాటకాలు, నికోలై గోగోల్, ఇవాన్ టర్న్నెవే గద్యాలు వెలుగులోకి వచ్చాయి. లియో టాల్స్టోయ్, ఫ్యోడర్ డోస్టోయెవ్‌స్కీ లను సాహిత్య విమర్శకులు గొప్ప నవలా రచయితలుగా వర్ణించారు.
1880 ల నాటికి గొప్ప నవలా రచయితల కాలం ముగిసి చిన్న కల్పన, కవిత్వం శైలులు ఆధిపత్యం వహించాయి. తర్వాతి అనేక దశాబ్దాలు రష్యన్ కవిత్వం రజితయుగం అని పిలువబడ్డాయి. గతంలో ప్రబలమైన సాహిత్యం వాస్తవికత సాహిత్యం స్థానాన్ని సింబాలిజం ఆక్రమించింది. ఈ శకానికి చెందిన రచయితలలో బోరిస్ పాస్టర్‌నాక్ వాలెరి బ్రూసోవ్, వ్యాచెస్లావ్ ఇవానోవ్, అలెగ్జాండర్ బ్లోక్, నికోలాయ్ గుమిలేవ్, అన్నా అఖ్మాతోవా, నవలా రచయితలు లియోనిడ్ ఆండ్రీయేవ్, ఇవాన్ బునిన్, మాగ్జిమ్ గోర్కీ వంటి కవులు ప్రజాదరణ సాధించారు.
19 వ శతాబ్దంలో రష్యన్ తత్వశాస్త్రం పశ్చిమ దేశాల రాజకీయ, ఆర్థిక నమూనాలకు వ్యతిరేకంగా ఉంటుంది. రష్యాను ప్రత్యేకమైన నాగరికతగా అభివృద్ధి చేయాలని పట్టుబట్టే స్లావోఫిల్‌స్కు ఇది మద్దతు ఇచ్చింది. తరువాతి బృందంలో నికోలై డానిలవ్‌స్కీ, కాన్స్టాంటిన్ లియోనిట్యివ్ యురేషియనిజం స్థాపించారు. తరువాత రష్యన్ తత్వశాస్త్రం సృజనాత, సమాజం, రాజకీయాలు, జాతీయవాదంపై ఆసక్తిని కలిగి ఉంది; రష్యన్ విశ్వోద్భవ, మత తత్వశాస్త్రం ఇతర ప్రధాన అంశాలుగా ఉన్నాయి. వ్లాదిమిర్ సోలోవివ్, సెర్గీ బుల్గాకోవ్, వ్లాదిమిర్ వెర్నాద్స్కీలు 19 వ శతాబ్దం చివరి 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో గుర్తించదగిన తత్వవేత్తలుగా ఉన్నారు
thumb|అలెగ్జాండర్ పుష్కిన్
1917 నాటి రష్యన్ విప్లవం తరువాత అనేక మంది ప్రముఖ రచయితలు, తత్వవేత్తలు దేశాఅన్ని వదిలి వెళ్ళారు. వారిలో బున్యిన్, వ్లాదిమిర్ నబోకోవ్, నికోలాయ్ బెర్డియేవ్ మొదలైనవారు ఉన్నారు. కొత్త సోవియట్ దేశానికి తగిన విలక్షణమైన శ్రామిక-తరగతి సంస్కృతిని సృష్టించేందుకు ప్రతిభావంతులైన నూతన తరం రచయితలు వెలుగులోకి వచ్చారు. 1930 వ దశకంలో సాహిత్యంపై సోషలిస్టు వాస్తవికతకు అనుగుణం సెన్సార్ నియమాలు కఠినతరం చేయబడ్డాయి. 1950 ల చివర్లో సాహిత్యంపై ఆంక్షలు తగ్గాయి. 1970 లు, 1980 ల నాటికి రచయితలు అధికారిక మార్గదర్శకాలను విస్మరించడం ప్రారంభించారు. సోవియట్ యుగానికి చెందిన ప్రముఖ రచయితలు నవలా రచయితలు ఎవజీనీ జామియాటిన్ (ఇమ్మిగ్రేటెడ్), ఇల్ఫ్, పెట్రోవ్, మిఖైల్ బుల్గాకోవ్ (సెన్సార్డ్), మిఖాయిల్ షోలోఖోవ్ గుర్తింపు పొందారు. కవులు వ్లాదిమిర్ మేయయోవ్‌స్కి, యవ్జెనీ ఎవ్తుస్చెంకో ఆండ్రీ వోజ్నెస్నెస్కీ ఖ్యాతి గడించారు.
The Soviet Union was also a major producer of science fiction, written by authors like Arkady and Boris Strugatsky, Kir Bulychov, Alexander Belayev and Ivan Yefremov. Traditions of Russian science fiction and fantasy are continued today by numerous writers.
చలన చిత్రాలు, అనిమేషన్ , మాధ్యమం
thumb|left|Former Russian President Dmitry Medvedev in the Washington studio of Russia Today TV with Margarita Simonyan
1917 లో చలనచిత్రాలు ఆవిష్కరణ వెంటనే రష్యన్ చిత్రరంగం (తరువాత సోవియట్ సినిమా) రష్యన్ ప్రజల జీవితంలో ముఖ్య స్థానం పొందింది. సెర్గీ ఐసెన్‌స్టీన్ చిత్రం ది బ్యాటిల్షిప్ పోటేమ్కిన్ వంటి ప్రపంచ ప్రఖ్యాత చిత్రాల ద్వారా అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందింది. చలనచిత్ర నిర్మాణ ఐసెన్‌స్టీన్, సిద్ధాంతకర్త అయిన లేవ్ కులెసోవ్ కలిసి " ఆల్-యూనియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సినిమాటోగ్రఫీ " పేరుతో ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి చలన చిత్ర పాఠశాల ప్రారంభించి సోవియెట్ మాంటేజ్ సిద్ధాంతం అభివృద్ధి చేశారు. డ్జిగొనోవ్ వర్టోవ్ " కనో-గ్లజ్ ("ఫిల్-ఐ") సిద్ధాంతం " - మానవ కంటి వంటి కెమెరా, నిజ జీవితాన్ని అన్వేషించడానికి చక్కగా ఉపకరించింది. డాక్యుమెంటరీ తయారీ, సినిమా వాస్తవికత అభివృద్ధిపై భారీ ప్రభావం చూపింది. సోషలిస్ట్ వాస్తవిక విధానం కొంతవరకు సృజనాత్మకతను పరిమితం చేసింది. అయితే ఈ శైలిలో అనేక సోవియట్ చలనచిత్రాలు కళాత్మకంగా విజయం సాధించాయి. వీటిలో చపెవ్, ది క్రేన్స్ ఆర్ ఫ్లైయింగ్, బల్లాడ్ ఆఫ్ ఎ సోల్జర్.
1960 - 1970 లలో సోవియట్ చలన చిత్రాలలో అధికమైన కళాత్మక శైలులు అభివృద్ధి చెందాయి. ఎల్డర్ రియాజనోవ్, లియోనిడ్ గైడై హాస్యచిత్రాలు ఆ సమయంలో చాలా ప్రజాదరణ పొందాయి. క్యాచ్ పదబంధాలు ఇప్పటికీ ఉపయోగించబడుతున్నాయి. ఆస్కార్ విజేత సర్జీ బండార్చుక్ దర్శకత్వం 1961-68లో లియో టాల్స్టోయ్ ఇతిహాసం " వార్ అండ్ పీస్ " , ఇది సోవియట్ యూనియన్లో అత్యంత ఖరీదైన చిత్రం.Birgit Beumers. A History of Russian Cinema. Berg Publishers (2009). . p. 143. 1969 లో వ్లాదిమిర్ మోతిల్ వైట్ సన్ అఫ్ ది డిసర్టు విడుదలైంది. ఇది ఓస్టెర్న్ కళా ప్రక్రియగా చాలా ప్రజాదరణ పొందింది; ఈ చలనచిత్రం సాంప్రదాయకంగా ఉపగ్రహప్రసారానికి వెళ్లడానికి ముందు కాస్మోనాట్స్ వీక్షించారు. సొలారిస్ వంటి ఇతర సినిమాలు ఉన్నాయి.
అనేక రష్యన్ చిత్ర ట్రైలర్స్ "గోల్డెన్ ట్రైలర్ అవార్డ్స్" కొరకు ప్రతిపాదించబడ్డాయి.
కవిటిక్స్ ట్రైలర్ సంభాషణ రూపకల్పన చేసిన నికోలాయ్ కుర్బాటోవ్ ట్రైలర్లు అనేకం అతిపెద్ద యూ ట్యూబ్ ఛానళ్ళలో అప్లోడ్ చేయబడి. ప్రధాన ట్రైలర్లుగా ఉపయోగించబడి " బూక్ ఆఫ్ రికార్డు "లో ప్రవేశించాయి.
thumb|upright|ఓకా నదిలోని షూకోవ్ టవర్ ప్రారంభకాలంలో రేడియో, టీవీ ప్రసార సేవలు అందించింది.
రష్యా సామ్రాజ్యం కాలంలో రష్యన్ యానిమేషన్ ప్రారంభం అయింది. సోవియట్ యుగంలో సోయుజ్‌ల్టు ఫిల్మ్ స్టూడియోలో యానిమేషన్ అధికంగా నిర్మించబడ్డాయి. సోవియట్ యానిమేటర్లు ఇవాన్ ఇవనోవ్ -వానో, ఫ్యోడర్ ఖిట్రుక్, అలెక్సాండర్ తతారేర్కీల వంటి ప్రముఖ దర్శకులు పలు ప్రముఖ విధానాలలో, అందమైన రీతిలో అనిమేషన్ చిత్రాలను అభివృద్ధి చేశారు. రష్యన్-శైలి అనుసరిస్తూ రూపొందించిన విన్నీ-ది-ఫూ, అందంగా రూపొందించబడిన చెబరాష్కా, వుల్ఫు, హు, న్యు, పోగొడి వంటి అనేక సోవియట్ కార్టూన్ హీరోలు రష్యాలో, అనేక పరిసర దేశాలలో ఐకానిక్ పాత్రలుగా గుర్తింపు పొందాయి.
1980 ల చివర 1990 లలో రష్యా సినిమా, యానిమేషన్లో సంక్షోభం ఏర్పడింది. రష్యన్ చిత్రనిర్మాతలకు తమను తాము వ్యక్తం చేయటానికి స్వేచ్ఛ లభించిన తరువాత ప్రభుత్వ రాయితీలు బాగా తగ్గించబడ్డాయి. ఫలితంగా తక్కువ సినిమాలు ఉత్పత్తి చేయబడ్డాయి. 21 వ శతాబ్ధ ప్రారంభ సంవత్సరాల్లో ఆర్థిక పునరుద్ధరణ వెనుక పరిశ్రమకు ప్రేక్షకుల సంఖ్యతో ఆదాయం అభివృద్ధి చెందింది. ఉత్పత్తి స్థాయి అప్పటికే బ్రిటన్, జర్మనీల కంటే అధికంగా ఉన్నాయి. 2007 లో రష్యా మొత్తం బాక్స్-ఆఫీస్ ఆదాయం గత ఏడాదితో పోలిస్తే 37% అధికరించొ 565 మిలియన్ డాలర్లకు చేరింది. 2002 లో రష్యన్ ఆర్క్ ఒకే ఒక టేకులో చిత్రీకరించిన మొట్టమొదటి చలన చిత్రంగా గుర్తించబడింది. ఇటీవల అలెగ్జాండర్ పెట్రోవ్ వంటి దర్శలులు మెల్నిత్సా యానిమేషన్ వంటి స్టూడియోలు సోవియట్ యానిమేషన్ సంప్రదాయాలను అభివృద్ధి చేశాయి.
రష్యన్ యానిమేటెడ్ టెలివిజన్ ధారావాహికలో "మాషా అండ్ ది బేర్" భాగం అత్యధిక ప్రజాదరణ పొంది 3 బిలియన్ల కంటే ఎక్కువ వీక్షణలను సాధించింది.
సోవియట్ కాలంలో కొద్ది స్టేషన్లు, ఛానళ్లు ఉన్నప్పటికీ గత రెండు దశాబ్దాల్లో అనేక నూతన ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు యాజమాన్యం కలిగిన రేడియో స్టేషన్లు, టివి ఛానళ్లు వెలుగులోకి వచ్చాయి. 2005 లో ఒక ప్రభుత్వం ఇంగ్లీష్ భాషలో " రష్యా టుడే టీవీ " ప్రసారాన్ని ప్రారంభించింది. 2007 లో అరబిక్ భాషలో రష్యా ఆల్- యాయుం ప్రారంభించబడింది. రష్యాలో సెన్సార్షిప్, మీడియా స్వేచ్ఛ ఎప్పుడూ రష్యన్ మీడియా ప్రధాన ఇతివృత్తంగా ఉంది.
క్రీడలు
thumb|left|The Russia national football team at 2018 FIFA World Cup in Russia
సోవియట్ కాలం తరువాత రష్యన్ కాలంలో రష్యన్ అథ్లెట్లు వేసవి ఒలింపిక్సులో సేకరించిన బంగారు పతకాల సంఖ్యతో అంతర్జాతీయంగా మొదటి నాలుగు స్థానాల్లో నిలిచారు. సోవియట్ బాస్కెట్బాల్, హ్యాండ్ బాల్, వాలీబాల్, ఐస్ హాకీ క్రీడాకారులతో పాటు సోవియట్ జిమ్నాసిస్ట్లు, ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఫీల్డ్ అథ్లెట్లు, వెయిట్ లిఫ్టర్లు, మల్లయోధులు, బాక్సర్లు, ఫెన్సర్లు, షూటర్లు, క్రాస్ కంట్రీ స్కియర్స్, భయాత్లేట్లు, స్పీడ్ స్కేటర్లు, ఫిగర్ స్కేటర్ల వంటి క్రీడాకారులు ప్రపంచంలో అత్యుత్తమమైన క్రీడాకారులుగా గుర్తించబడుతున్నారు. 1980 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్ క్రీడలకు మాస్కో ఆతిథ్యం ఇచ్చింది.2014 వింటర్ ఒలింపిక్ క్రీడలకు సోచి ఆతిథ్యం ఇచ్చింది.
thumb|కె.హెచ్.ఎల్. ఫైనల్స్, లీగ్ ప్రపంచంలో రెండో అత్యుత్తమంగా పరిగణించబడుతుంది
సోవియట్ యుగంలో ఐస్ హాకీని ప్రవేశపెట్టిన సోవియట్ యూనియన్ జాతీయ జట్టు దాదాపు అన్ని ఒలంపిక్సు, ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్లలో పోటీ చేసింది. రష్యన్ ఆటగాళ్ళు వాలెరి ఖర్లావ్వ్, సెర్గీ మాకోరోవ్, వ్యాచెస్లావ్ ఫెటిసోవ్, వ్లాడిస్లావ్ ట్రెతియాక్ సెంచరీ ఐ.ఐ.హెచ్.ఎఫ్. బృందాలలో ఆరు స్థానాలలో నాలుగు స్థానాలను స్వంతం చేసుకుని ఉన్నారు. యునిఫైడ్ టీం 1992 లో బంగారు పతకాన్ని పొందిన తరువాత రష్యా ఒలింపిక్ ఐస్ హాకీ టోర్నమెంటులో విజయం సాధించ లేదు. రష్యా 1993, 2008, 2009, 2012, 2014 ఐ.ఐ.హెచ్.ఎఫ్ ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్లను గెలుచుకుంది.
రష్యన్ సూపర్లీగు తరువాత 2008 లో కాంటినెంటల్ హాకీ లీగ్ స్థాపించబడింది. ఇది ఐరోపాలో అత్యుత్తమ హాకీ లీగుగా ఉంది. 2009 నాటికి ప్రపంచంలో ద్వితీయ స్థానంలో ఉంది. ఇది యురేషియాలో అంతర్జాతీయ వృత్తిపరమైన ఐస్ హాకీ లీగుగా ఉంది. దీనిలో 29 జట్లు ఉన్నాయి. వీటిలో 21 రష్యాలో, 7 ఇంకా లాట్వియా, కజఖస్తాన్, బెలారస్, ఫిన్లాండ్, స్లోవేకియా, క్రొయేషియా, చైనాలో ఉన్నాయి. ఐరోపాలో కె.హెచ్.ఎల్. 4 వ స్థానంలో ఉంది.
రష్యన్ హాకీగా కూడా పిలువబడే బండీ మరొక సాంప్రదాయసిద్ధమైన ప్రసిద్ధ మంచు క్రీడగా భావించవచ్చు. 1957-79 మధ్యకాలంలో సోవియట్ యూనియన్ పురుషుల బ్యాండీ ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్లను అన్నింటినీ గెలుచుకుంది. తరువాత కూడా కొన్ని చాంపియంషిప్పులను గెలుచుకుంది. సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత రష్యా చాలా విజయవంతమైన జట్లలో ఒకటిగా ఉండి అనేక ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్లను గెలుచుకుంది.
thumb|రష్యా పురుషుల జాతీయ ఐస్ హాకీ జట్టుతో డిమిత్రి మెద్వెదేవ్
thumb|2014 వింటర్ ఒలింపిక్స్ ప్రారంభించడం
ఆధునిక రష్యాలో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడలలో అసోసియేషన్ ఫుట్బాల్ ఒకటి. 1958 - 1970 వరకు నాలుగు ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్పులలో కనిపించిన సోవియట్ జాతీయ జట్టు మొదటి యురోపియన్ ఛాంపియన్‌గా అవతరించింది. ఫుట్బాల్ చరిత్రలో లెవ్ యషిన్ గొప్ప గోల్కీపరుగా గుర్తించబడుతూ ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. వరల్డ్ కప్ డ్రీం జట్టుకు ఎన్నిక చేయబడింది."Yashin, the impregnable Spider" . FIFA. Retrieved November 28, 2013 సోవియట్ జాతీయ జట్టు యూరో 1988 ఫైనలుకు చేరుకుంది. 1956 - 1988 లలో సోవియట్ యూనియన్ ఒలంపిక్ ఫుట్బాల్ టోర్నమెంట్లో బంగారు పతకాన్ని సాధించింది. సి.ఎస్.కె.ఎ. మాస్కో, జెనిట్ సెయింట్ పీటర్సుబర్గ్ వంటి క్లబ్బులు 2005 - 2008 లో యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ. కప్పును గెలుచుకున్నాయి. రష్యన్ జాతీయ ఫుట్బాల్ జట్టు యూరో 2008 సెమీ ఫైనలుకు చేరుకుంది. చివరికి స్పెయిను జట్టుతో ఓడిపోయింది. రష్యా 2018 ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్పును నిర్వహించాలని ప్రణాళిక వేసింది. దేశంలోని యూరోపియన్ ప్రాంతంలో, ఉరల్ ప్రాంతంలో 11 నగరాలు ఆతిథ్యం ఇస్తూ ఉన్నాయి. బాస్కెట్బాల్ జట్టు యూరోపియన్ బాస్కెట్బాల్ చాంపియన్షిప్పును గెలుచుకుంది. రష్యన్ బాస్కెట్బాల్ క్లబ్బు " పిబిసి సి.ఎస్.కె. మాస్కో " ఐరోపాలో అత్యుత్తమ జట్లలో ఒకటిగా 2006 - 2008 లో యూరోలీగు గెలిచింది.
లారిసా లాటిననా ఒలంపిక్ పతకాలను పతకాలను అత్యధికంగా సాధించిన మహిళా క్రీడాకారిణిగా రికార్డును సృష్ట్ంచింది. యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ జిమ్నాస్టిక్ క్రీడలో ఒక ప్రధానమైన శక్తిగా చాలా సంవత్సరాలు నిలిచింది. ప్రస్తుతం రష్యా యెవ్జెనీ కైనెవాతో రిథమిక్ జిమ్నాస్టిక్స్ క్రీడలో ప్రముఖ దేశంగా ఉంది. డబుల్ 50 ఎం, 100 ఎమ్ ఫ్రీస్టైల్ ఒలంపిక్ బంగారు పతాక విజేత అలెగ్జాండర్ పోపోవ్ చరిత్రలో గొప్ప స్ప్రింట్ స్విమ్మర్గా అంతర్జాతీయంగా గుర్తించబడ్డాడు.
రష్యన్ సిన్క్రోనైజ్డ్ స్విమ్మింగ్ ప్రపంచంలోని ఉత్తమమైనది. ఇటీవలి దశాబ్ధాలలో ఒలింపిక్స్, ప్రపంచ ఛాంపియన్షిపులో దాదాపు బంగారు పతకాలు అన్నింటినీ రష్యన్లు స్వాధీనం చేసుకున్నారు. రష్యాలో మరొక ప్రముఖ క్రీడ ఫిగర్ స్కేటింగ్ ముఖ్యంగా జంట స్కేటింగ్, ఐస్ డ్యాన్సింగ్ ఇందులో భాగంగా ఉంటాయి. 1964 నుండి 2010 వరకు సోవియట్, రష్యా జంట ప్రతి శీతాకాల ఒలింపిక్స్ క్రీడలలో బంగారు పతకాన్ని సాధించింది.
సోవియట్ శకం ముగిసిన నాటి నుండి టెన్నిస్ క్రీడకు ప్రజాదరణ అధికరించింది. రష్యా మరియా షరపోవాతో సహా పలు ప్రముఖ క్రీడాకారులను ఉత్పత్తి చేసింది. మార్షల్ ఆర్టులో రష్యా సామ్బో, ఫెడోర్ ఎమేలియనేంకో వంటి ప్రఖ్యాత యోధులను తయారు చేసింది. చదరంగం రష్యాలో విస్తృతంగా ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడగా ఉంది. 1927 నుండి రష్యన్ గ్రాండ్ మాస్టర్స్ ప్రపంచ చెస్ ఛాంపియన్షిప్పును నిరంతరాయంగా గెలిచారు.
రష్యా దక్షిణ ప్రాంతంలోని సోచిలో 2014 వింటర్ ఒలింపిక్స్ నిర్వహించబడ్డాయి. 2016 లో మెక్లారెన్ రిపోర్ట్ రష్యా పోటీదారుల మాదకద్రవ్యాల ఉపయోగం వెలుగులోకి వచ్చింది. కప్పిపుచ్చడానికి సానుకూల ఔషధ పరీక్షల ఫలితాలను సాధించడానికి సంస్థాగత కుట్రకు ఆధారం కనుగొనబడింది. 2017 డిసెంబరు 1 నాటికి 25 మంది అథ్లెట్లు అనర్హులుగా నిర్ణయించబడి 11 పతకాలు తొలగించారు.
రష్యాలో ఫార్ములా వన్ కూడా బాగా ప్రజాదరణ పొందింది. 2010 లో వైబ్రోగ్ (విటలీ పెట్రోవ్) మొదటి ఫార్ములా వన్‌లో నడిపిన మొదటి రష్యన్ అయింది. వెంటనే 2014 లో యు.ఎఫ్.ఎ. నుండి " డానియల్ క్వ్యాత్ " రెండవ క్రీడాకారుడయ్యాడు. రష్యన్ గ్రాండ్స్ ప్రిక్స్ (1913 - 1914 లో) రెండు మార్లు మాత్రమే సాధించారు. 2014 లో ఆరు సంవత్సరాల ఒప్పందంలో భాగంగా ఫార్ములా వన్ సీజన్ రష్యన్ గ్రాండ్ ప్రిక్స రష్యాకు తిరిగి వచ్చింది.
ఉల్లంఘనల కారణంగా అధిక సంఖ్యలో పతకాలను (51) జారవిడిచిన దేశాలలో రష్యా మొదటి స్థానంలో ఉంది. నాలుగు రెట్లు రన్నర్-అప్ పోగొట్టుకున్నది. ప్రపంచ మొత్తంలో ఇది మూడో వంతు కంటే అధికం. ఒలింపిక్ క్రీడలలో మాదకద్రవ్యాలు ఉపయోగించినట్లు నిరూపించబడిన రష్యన్ అధికెట్ల సంఖ్య 129. ఒలంపిక్ పతకాలు అత్యధికంగా జారవిడిచిన దేశాలలో రష్యా మొదటి స్థానంలో ఉంది.
2011 - 2015 వరకు వేసవి, శీతాకాలం పారాలింపిక్ స్పోర్ట్స్ వంటి వివిధ క్రీడలలో వెయ్యిమంది రష్యన్ పోటీదారులు దేశం స్పాన్సర్డ్ కవర్-అప్ అందుకున్నారు. అప్పటి నుండి ఆ కార్యక్రమం నిలిపివేయబడిందని సూచించలేదు.
2018 ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్పుకు రష్యా ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. ఈ క్రీడలు కాలిఫోర్డ్స్, కజాన్, మాస్కో, నిజ్నీ నోవ్గోరోడ్, రోస్టోవ్-ఆన్-డాన్, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్, సమారా, సార్న్స్క్, సోచి, వోల్గోగ్రాండ్, యెకాటెరిన్బర్గ్ వంటి 11 వివిధ రష్యన్ నగరాల స్టేడియంలలో జూన్ 14 నుండి జూలై 15 వరకు జరిగాయి. ఇది తూర్పు ఐరోపాలో నిర్వహించిన మొట్టమొదటి ఫుట్ బాల్ ప్రపంచ కప్పుగా చెప్పవచ్చు. ఇది 2006 తరువాత ఐరోపాలో మొదటిసారిగా నిర్వహించబడింది. యూరో 2020 క్రీడలలో కూడా రష్యా పాల్గొంటుంది.
జాతీయ శలవు దినాలు, చిహ్నాలు
thumb|left|Scarlet Sails celebration on the Neva river in Saint Petersburg
రష్యాలో పబ్లిక్ సెలవులు ఏడు ఉన్నాయి. ఆదివారం ఆచరించేవి మినహా. క్రిస్మస్, న్యూ ఇయర్ ట్రీస్, బహుమతులు, శాడ్ క్లాజ్ వలె డాడ్ మొరోజ్ (తండ్రి ఫ్రోస్ట్) నటించిన పాశ్చాత్య క్రిస్మస్ తరహాలో రష్యన్ నూతన సంవత్సరం సంప్రదాయాలు ఉన్నాయి. జనవరి 7 న ఆర్థోడాక్స్ క్రిస్మస్ పండుగ వస్తుంది. రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చి ఇంకా జూలియన్ క్యాలెండరును అనుసరించడం అందుకు కారణంగా ఉంది. అన్ని సాంప్రదాయ సెలవులు పాశ్చాత్య దేశాల 13 రోజుల తరువాత జరుపుకుంటారు. ఇద్దరు ఇతర ప్రధాన క్రైస్తవ సెలవు దినాల ఈస్టరు, ట్రినిటీ ఆదివారం ప్రధానమైనవి. కుర్బన్ బేరం, ఉర్రాజా బేరం పండుగలను రష్యన్ ముస్లింలు జరుపుకుంటారు.
ఇంకా రష్యన్ సెలవుదినాలు ఫాదర్ల్యాండ్ డిఫెండర్ డే (ఫిబ్రవరి 23) పండుగ రష్యన్ పురుషులకు ప్రత్యేకంగా సైన్యంలో పనిచేస్తున్నవారిని గౌరవిస్తూ జరుపుకుంటారు. అంతర్జాతీయ మహిళా దినోత్సవం (మార్చి 8), మదర్స్ డే, వాలెంటైన్స్ డే సంప్రదాయాలు ఉన్నాయి; స్ప్రింగ్ అండ్ లేబర్ డే (మే 1); విక్టరీ డే (మే 9); రష్యా డే (జూన్ 12); యూనిటీ డే (నవంబరు 4)ను 1612 లో మాస్కో నుండి పోలిష్ ఆక్రమణ బలమును బహిష్కరించిన ప్రసిద్ధ తిరుగుబాటు జ్ఞాపకార్ధంగా జరుపుకుంటారు.
విక్టరీ డే రష్యాలో రెండవ అత్యంత ప్రసిద్ధ సెలవుదినంగా జరుపుకుంటారు; ఇది గ్రేట్ పేట్రియాటిక్ యుద్ధంలో నాజీయిజంపై విజయాన్ని స్మరించుకుంటూ జరుపుకుంటారు. మాస్కోలో రెడ్ స్క్వేర్లో రష్యా అధ్యక్షుడు ఆధ్వర్యంలో భారీ సైనిక దళాన్ని ప్రతి సంవత్సరం నిర్వహిస్తారు. ఇదే విధమైన పెరేడ్లు హీరో సిటీ హోదా కలిగిన అన్ని ప్రధాన రష్యన్ నగరాల్లోనూ (మిలిటరీ గ్లోరీ నగరంతో) జరుగుతాయి.
టొటియా డే (జనవరి 25 న విద్యార్థుల సెలవుదినం), మాసెన్లిసా (గ్రేట్ లెంట్కు ఒక వారానికి ముందు " ప్రి క్రిస్టియన్ స్ప్రింగ్ హాలిడే " సెలవుదినం), కాస్మోనాటిక్స్ (ఓల్డ్ న్యూ ఇయర్ (జూలియన్ క్యాలెండర్ ప్రకారం ది న్యూ ఇయర్, జనవరి 14 న ) ఇవాన్ కుపాలా డే (జులై 7 న మరొక క్రిస్టియన్ సెలవుదినం), పీటర్ అండ్ ఫెనోరోని డే (కుటుంబం ప్రేమ, విశ్వసనీయతలను గౌరవిస్తూ జూలై 8 న రష్యన్ అనలాగ్ జరుపుకునే వాలెంటైన్స్ డే ).
thumb|మాత్రోష్కా డా బొమ్మ వేరుగా ఉంది
రష్యన్ కోట్ ఆఫ్ మాస్కోలోని సెయింట్ జార్జ్‌తో కలిపిన బైజాంటైన్ డబుల్ హెడ్ ఈగిల్ రష్యన్ దేశీయ చిహ్నంగా ఉంది. రష్యా చివరి కాలం నాటి రష్యన్ జెండా రష్యా సామ్రాజ్యం నుండి ఉపయోగించబడింది. రష్యన్ గీతానికి సోవియట్ సంగీతం అందించినప్పటికీ సాహిత్యం వైవిధ్యంగా ఉంటుంది. సామ్రాజ్య నినాదం " గాడ్ ఈజ్ విత్ అజ్ ", సోవియట్ నినాదం " ప్రోలెటిరియంస్ ఆఫ్ ఆల్ కంట్రీస్ యునైట్ " ఇప్పుడు ఉనికిలో లేవు. క్రొత్త నినాదం వాటిని భర్తీ చేసింది. సుత్తి, కొడవలి, పూర్తి సోవియట్ కోటు ఆయుధాలు ఇప్పటికీ పాత నగర నిర్మాణాలలో భాగంగా రష్యన్ నగరాల్లో విస్తారంగా కనిపిస్తాయి. సోవియట్ రెడ్ స్టార్స్ కూడా తరచుగా సైనిక పరికరాలు, యుద్ధ స్మారకాలపై చోటు చేసుకున్నాయి. ఇది రెడ్ బ్యానర్ గౌరవించబడుతోంది (ప్రత్యేకించి బ్యాక్ ఆఫ్ విక్టరీ ఆఫ్ 1945).
మాత్రోషోకా డాల్ గుర్తించదగిన రష్యా చిహ్నంగా భావించబడుతుంది. మాస్కోలోని " మాస్కో క్రెమ్లిన్ " సెయింట్ బాసిల్స్ కేథడ్రల్ గోపురాలు రష్యా ప్రధాన నిర్మాణ చిహ్నాలుగా ఉన్నాయి. రష్యన్ జాతీయ ఒలింపిక్ జట్టు చిహ్నంగా చెబురస్కాఉంది. సెయింట్ మేరీ, సెయింట్ నికోలస్, సెయింట్ ఆండ్రూ, సెయింట్ జార్జ్, సెయింట్ అలెగ్జాండర్ నేవ్‌స్కీ, సెయింట్ సెర్గియస్ ఆఫ్ రాడోనేజ్, సెయింట్ సెరాఫిమ్లు రష్యా సన్యాసులుగా గుర్తించబడుతున్నారు. జాతీయ పుష్పంగా చమోమిలే, జాతీయ చెట్టుగా బిర్చు రష్యన్ ఎలుగుబంటు ఒక జంతువు చిహ్నంగా, రష్యా ఒక జాతీయ వ్యక్తిత్వంగా ఉన్నప్పటికీ ఈ చిత్రం పాశ్చాత్య మూలం కలిగి ఉందని రష్యన్లు ఇటీవల స్వయంగా అంగీకరించారు. స్థానిక రష్యా జాతీయ గుర్తింపు మదర్ రష్యా.
పర్యాటకం
thumb|left|Grand Cascade in Peterhof, a popular tourist destination in Saint Petersburg
సోవియట్ కాలం నుండి రష్యాలో ముందుగా దేశీయ పర్యాటకరంగం తరువాత అంతర్జాతీయ పర్యాటక రంగం వేగంగా అభివృద్ధి చెందింది. దేశంలోని గొప్ప సాంస్కృతిక వారసత్వం, గొప్ప ప్రకృతి సౌందర్యం రష్యాపర్యాటక రంగం అభివృద్ధికి సహజరిస్తున్నాయి. రష్యాలో పురాతన నగరాలను అనుసంధానం చేస్తున్న గోల్డెన్ రింగ్ మార్గం, వోల్గా నదుల వంటి నదులపై క్రూజ్ ప్రయాణం, ప్రసిద్ధ ట్రాన్స్-సైబీరియన్ రైల్వేలో సుదూర ప్రయాణాలు ప్రధాన పర్యాటక మార్గాలుగా ఉన్నాయి. 2013 లో 28.4 మిలియన్ల మంది పర్యాటకులు రష్యాను సందర్శించారు; ఇది ప్రపంచంలో పర్యాటకులు అత్యధికంగా సందర్శించే దేశాలలో తొమ్మిదవ స్థానంలోనూ ఐరోపాలో దేశాలలో ఏడవ స్థానంలోనూ ఉంది.
2014 లో పాశ్చాత్యదేశాల సందర్శకుల సంఖ్య తగ్గింది.
thumb|వోల్గోగ్రాండ్ లోని " మదర్ ల్యాండ్ కాల్స్ " ప్రపంచంలోని మహిళా విగ్రహాలలో ఎత్తైన విగ్రహము (పాదచారులతో సహా)
రష్యా ప్రస్తుత రాజధాని మాస్కో మాజీ రాజధాని సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ నగరాలు రష్యాలో పర్యాటకులు అధికంగా సందర్శించే గమ్యస్థానాలుగా ఉన్నాయి. ఇవి ప్రపంచ నగరాలుగా గుర్తించబడుతున్నాయి. ఈ నగరాలలో ట్రైటకోవ్ గ్యాలరీ, హెర్మిటేజ్ వంటి ప్రసిద్ధ ప్రపంచ మ్యూజియంలు, బోల్షియి, మారిస్కీ వంటి ప్రసిద్ధ థియేటర్లు, సెయింట్ బాసిల్స్ కేథడ్రల్, కాథెడ్రల్ ఆఫ్ క్రైస్ట్ ది సవైర్, సెయింట్ ఐజాక్ కేథడ్రల్, చర్చ్ ఆఫ్ ది బ్లడ్ ఆన్ ది బ్లడ్ వంటి చర్చీలు, క్రెమ్లిన్, పీటర్, పాల్ కోటెస్ వంటి అందమైన కోటలు, రెడ్ స్క్వేర్, ప్యాలెస్ స్క్వేర్, ట్రెవ్స్‌క్యా వీధి, నెవ్‌స్కై ప్రాస్పెక్ట్, అర్బత్ స్ట్రీట్ వంటి అందమైన వాణిజ్య కేంద్రాలకు నిలయంగా ఉన్నాయి. మాస్కో నగరంలో సంపన్నమైన రాజభవనాలు, ఉద్యానవనాలు (కొలోమేన్స్కోయ్, ట్సార్టినో) ఉన్నాయి. సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ (పీటర్హాఫ్, స్ట్రెల్నా, ఒరానిన్బామ్, గట్చినా, పావ్‌లోవ్స్క్, సార్స్కోయ్ సెలో) ఉన్నాయి. మాస్కో నగరంలో సోవియట్ శిల్పకళను ప్రతిబింబించే ఆధునిక ఆకాశసౌధాలు ఉన్నాయి. సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ నగరంలో (ఉత్తర వెనిస్ అనే మారుపేరు) సాంస్కృతికత ప్రతిబింబించే నిర్మాణాలు, అనేక నదులు, కాలువలు, వంతెనలు ఉన్నాయి.
తాతర్ స్థాన్ రాజధాని కజాన్ నగరంలో క్రిస్టియన్ రష్యన్, ముస్లిం తాతర్ మిశ్రమ సంకృతి కనిపిస్తుంది. నోవోసిబిర్స్కు, యెకాటెరిన్బర్గ్, నిజ్నీ నొవ్గోరోడ్లతో సహా అనేక ఇతర ప్రధాన నగరాలకు పోటీగా ఈ నగరం రష్యా మూడవ రాజధానిని గుర్తించబడుతుంది.
రష్యా వెచ్చని ఉపఉష్ణమండలి నల్ల సముద్ర తీరంతో రష్యాలో " సోచీ " వంటి పలు సముద్రతీర రిసార్టులు ఉన్నాయి. " 2014 వింటర్ ఒలింపిక్స్ "కు ఇక్కడ ఆతిథ్యం ఇవ్వబడింది. ఉత్తర కౌకాసస్ పర్వతాలలో దోమ్బే వంటి ప్రసిద్ధ స్కీ రిసార్ట్లు ఉన్నాయి. రష్యాలో అత్యంత సహజ పర్యాటక గమ్యస్థానమైన బైకాల్ సరసు, సైబీరియా బ్లూ ఐ ప్రాధాన్యత సంతరించుకున్నాయి. ఈ సరస్సు ప్రపంచంలో పురాతనమైన లోతైన స్పటికం వంటి స్పష్టమైన నీటిని కలిగి ఉంది. ఈ సరసు టైగా-కప్పబడిన పర్వతాలతో చుట్టబడి ఉంటుంది. ఇతర ప్రసిద్ధ సహజ గమ్యస్థానాలలో కమ్చట్కా పర్వతాలలో అగ్నిపర్వతాలు, హిమశిఖరాలు, కరేరియా పర్వతంలోని సరస్సులు, గ్రానైట్ రాళ్ళు, మంచుతో కప్పబడిన ఆల్టై పర్వతాలు, తువా అరణ్య సోపానాలు ఉన్నాయి.
ప్రత్యేక విషయాలు
రష్యాలో నిర్మానుష్యంగా గ్రామాల సంఖ్య 11000.
కేవలం పదిమంది మాత్రమే నివసిస్తున్న గ్రామాల సంఖ్య 30,000.
మూలములు
The New Columbia Encyclopedia, Col.Univ.Press, 1975
ఇవి కూడా చూడండి
గ్రిగోరి అలెగ్జాండ్రోవ్
మూలాలు
బయటి లింకులు
ప్రభుత్వ వనరులు
Gov.ru - Official governmental portal (in Russian)
Kremlin - Official presidential site (in English)
Webcam in Russia
Federative Council - Official site of the parliamentary upper house
Duma - Official site of the parliamentary lower house (in Russian)
Embassy of the Russian Federation to the United States
Official site: Federal Cadaster Center of Russia - Administrative maps of Russia (legends in Russian)
U.S. Embassy Moscow
U.S. State Department Consular Information Sheet: Russia
Russia Energy Resources and Industry from U.S. Department of Energy
Russian Economy: Bank of Finland
సాదారణ సమాచారం
The Russia Journal - An independent news and analysis source from Russia.
English Edition of Pravda
Russian Federal Districts (legends in English)
government links
Internet Resources for Russian Studies
Paper Money of Russia
Russia News
Johnson's Russia List Archive
Impressions of Soviet Russia, by John Dewey
German-Russian Exchange NGO that connects volunteers to ngo's in Russia (not only Germans)
* |
రంగారెడ్డి జిల్లా | https://te.wikipedia.org/wiki/రంగారెడ్డి_జిల్లా | రంగారెడ్డి జిల్లా, తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని 33 జిల్లాలలో ఒకటి. 1978లో హైదరాబాదు జిల్లా నుంచి విడదీసి దీనిని ఏర్పాటుచేశారు
హైదరాబాదు జిల్లా చుట్టూ నలువైపుల రంగారెడ్డి జిల్లా ఆవరించి ఉంది. హైదరాబాదు నగరమే ఈ జిల్లాకు కూడా పరిపాలనా కేంద్రం. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఇది రాష్ట్రంలో అత్యధిక జనాభా కలిగిన జిల్లాగా నిలిచింది.ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా, తమిళనాడు గవర్నరుగా పనిచేసిన మర్రి చెన్నారెడ్డి, తెలంగాణ పితామహుడిగా పేరుగాంచిచరితార్థులు మన తెలుగు పెద్దలు, మల్లాది కృష్ణానంద్ రచన, ప్రథమ ముద్రణ జనవరి 2012, పేజీ 265, ఉప ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసిన కొండా వెంకట రంగారెడ్డి, దేశంలోనే తొలి మహిళా హోంశాఖ మంత్రిగా పనిచేసిన సబితా ఇంద్రారెడ్డి, విమోచనోద్యమకారులు కాటం లక్ష్మీనారాయణ, వెదిరే రాంచంద్రారెడ్డి, గంగారాం ఆర్య, భారతీయ జనతా పార్టీ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు కిషన్ రెడ్డి ఈ జిల్లాకు చెందినవారే. శ్రీరామునిచే ప్రతిష్ఠించబడిననా దక్షిణ భారత యాత్రా విశేషాలు, పాటిబండ్ల వెంకటపతిరాయలు, 2005 ముద్రణ, పేజీ 10 కీసర లింగేశ్వరాలయం, అనంతగిరి, చిలుకూరు బాలాజీ, కీసర లాంటి పుణ్యక్షేత్రాలు, షాబాద్ నాపరాతికి, సిమెంటు కర్మాగారాలకు ప్రఖ్యాతిగాంచిన జిల్లా.
ఈ జిల్లాలో 37 మండలాలు, 5 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 2 లోక్సభ నియోజకవర్గాలు ఉన్నాయి. గ్రేటర్ హైదరాబాదుకు చెందిన 150 డివిజన్లలో 48 డివిజన్లు రంగారెడ్డి జిల్లాకు చెందినవి. ఈ జిల్లాలో ప్రవహించే ప్రధాన నది మూసీ. దేశంలోనే పొడవైన 7వ నెంబరు జాతీయ రహదారి, 9వ నెంబరు జాతీయ రహదారి, హైదరాబాదు నుంచి కాజీపేట, గద్వాల, వాడి, బీబీనగర్ రైలుమార్గాలు, వికారాబాదు-పర్భని మార్గం జిల్లా గుండా వెళ్ళుచున్నాయి.
గణాంక వివరాలు
జనాభా
1901లో కేవలం 3.39 లక్షలుగా ఉన్న జనాభా 1981 నాటికి 15.82 లక్షలకు చేరింది. ఆ తర్వాత అనూహ్యంగా పెరుగుతూ 1991 నాటికి 25.51 లక్షలు, 2001 నాటికి 35.75 లక్షలు, 2011 నాటికి 52.96 లక్షలకు చేరింది.మండలాల వారీగా చూస్తే సరూర్ నగర్,రాజేంద్రనగర్, మండలాలో జనాభా చాలా అధికంగా ఉంది.
2001 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 35,75,064 కాగా దశాబ్దం కాలంలో 48.15% వృద్ధి చెందింది.
2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 52,96,741.భారత గణాంక విభాగము విడుదల చేసిన వివరాల ప్రకారం జనాభాతో రంగారెడ్డి జిల్లా తెలంగాణలో ప్రథమస్థానంలో, దేశంలో 17వ స్థానంలో ఉంది. దక్షిణ భారతదేశంలో అత్యధిక జనాభా కలిగిన రెండో జిల్లా.
చరిత్ర
నిజాం కాలంలో ఇది అత్రాప్-ఎ-బల్ద్ జిల్లాలో భాగంగా గుల్షనాబాదు సూబాలో ఉండేది. 1830లో కాశీయాత్రలో భాగంగా జిల్లాలోని పలు గ్రామాలు, పట్టణాలలో మజిలీ చేస్తూ ప్రయాణించిన యాత్రా చరిత్రకారుడు ఏనుగుల వీరాస్వామయ్య ఆనాడు ఈ ప్రాంతపు స్థితిగతుల గురించి వ్యాఖ్యానించాడు. హైదరాబాద్ రాజ్యంలో కృష్ణ దాటింది మొదలుకొని హైదరాబాద్ నగరం వరకూ ఉన్న ప్రాంతాల్లో (నేటి రంగారెడ్డి జిల్లా, హైదరాబాద్ నగర జిల్లా, మహబూబ్ నగర్ జిల్లాల్లో) సంస్థానాధీశుల కలహాలు, దౌర్జన్యాలు, భయభ్రాంతులను చేసే స్థితిగతులు ఉన్నాయని ఐతే హైదరాబాద్ నగరం దాటిన కొద్ది ప్రాంతం నుంచి గోదావరి నది దాటేవరకూ (నేటి నిజామాబాద్, మెదక్ జిల్లాలు) గ్రామాలు చాలావరకూ అటువంటి దౌర్జన్యాలు లేకుండా ఉన్నాయని వ్రాశారు. కృష్ణానది నుంచి హైదరాబాద్ వరకూ ఉన్న ప్రాంతాల్లో గ్రామ గ్రామానికి కోటలు, సైన్యం విస్తారంగా ఉంటే, హైదరాబాద్ నుంచి గోదావరి నది వరకూ ఉన్న ప్రాంతంలో మాత్రం కోటలు లేవని, చెరువులు విస్తారంగా ఉండి మెట్టపంటలు ఉంటున్నాయని వ్రాశారు. 1948లో నిజాం నిరంకుశ పాలన అంతం తర్వాత హైదరాబాదు రాష్ట్రంలో హైదరాబాదు జిల్లాలో భాగంగా ఉంది.ఆంధ్రప్రదేశ్ అవతరణ తర్వాత కూడా 1978 వరకు హైదరాబాదు జిల్లాలోనే కొనసాగింది.హైదరాబాదు రాష్ట్రంలో బూర్గుల రామకృష్ణారావు మంత్రివర్గంలో, ఆంధ్రప్రదేశ్ ఏర్పడిన తర్వాత నీలం సంజీవ రెడ్డి మంత్రివర్గంలో సభ్యుడైన కె.వి.రంగారెడ్డి పేరు మీదుగా ఈ జిల్లాకు నామకరణము చేశారు.ఈ జిల్లా ఇంతకు మునుపు హైదరాబాదు జిల్లాలో భాగంగా ఉండేది.1978లో హైదరాబాదు జిల్లాలోని గ్రామీణ ప్రాంతాలను విడదీసి కె.వి.రంగారెడ్డి పేరిట ప్రత్యేక జిల్లాగా ఏర్పాటు చేశారు.తర్వాత జిల్లాపేరు లోంచి కె.వి.పదాలను తొలిగించారు.ఏర్పాటు సమయంలో రంగారెడ్డి జిల్లాలో 11 తాలుకాలు ఉండగా 1986లో మండలాల వ్యవస్థ ప్రారంభం కావడంతో తాలుకాల స్థానంలో 37 మండలాలు ఏర్పడ్డాయి.
నిజాం విమోచనోద్యమం
1947 ఆగస్టు 15న దేశమంతటా ప్రజలు స్వాతంత్ర్య సంబరాలు జరుపుకుంటుండగా హైదరాబాదు సంస్థాన ప్రజలు మాత్రం దాష్టీక రజాకార్ల రాక్షస దురాగతాలకు బలైపోతున్నారు.ఆ సమయంలో అప్పటి అత్రాఫ్-ఎ-బల్దా జిల్లాలో భాగమైన ఇప్పటి రంగారెడ్డి జిల్లా ప్రాంతం ప్రజలు కూడా నిజాం, రజాకార్ల బాధలను పడలేక ప్రజలు ఎదురు తిరిగారు. మందుముల నర్సింగరావు, కాటం లక్ష్మీనారాయణ, గంగారం లాంటి ఉద్యమకారులు ప్రజలను చైతన్యవంతం చేశారు. శంషాబాదు ప్రాంతానికి చెందిన గంగారం నారాయణరావు పవార్తో కలిసి నిజాం నవాబునే హత్యచేయడానికి వ్యూహంపన్నాడు. శంషాబాదుకే చెందిన గండయ్య హిందువులను నీచంగా చూడడం భరించలేక పోరాటాన్ని ఉధృతం చేశాడు. అతన్ని అరెస్టు చేసి జైల్లోవేసిన పిదప క్షమాపణలు చెబితే వదిలివేస్తామని నచ్చజెప్పిననూ ఆయన అందుకు నిరాకరించాడు.నమస్తే తెలంగాణ దినపత్రిక, రంగారెడ్డి జిల్లా టాబ్లాయిడ్, తేది 17-09-2011ఇబ్రహీంపట్నం పరిసర ప్రాంతాలు పోరాటయోధులకు పెట్టనికోటలాంటివి. ఇప్పటి రంగారెడ్డి-నల్గొండ జిల్లా సరిహద్దులో ఉన్న రాచకొండ గుట్టలను పోరాటయోధులు సమర్థంగా వినియోగించుకున్నారు.
భౌగోళిక స్వరూపం
మనదేశంలో ఉన్న ఖగోళ శాస్త్రానికి సంబంధించిన ముఖ్యమైన అబ్జర్వేటరీలలో రంగాపూర్ అబ్జర్వేటరీ ఒకటి. ఇది రంగాపూర్ గ్రామంలో ఉంది. ఈ గ్రామం హైదరాబాదుకు 56 కి.మీ. దూరంలో ఇబ్రహీంపట్నం దగ్గరగా ఉంది.
రంగారెడ్డి జిల్లా 16°30' నుండి 18°20' ఉత్తర అక్షాంశం, 77°30' నుండి 79°30' తూర్పు రేఖాంశంల మధ్యన విస్తరించియుంది.Hanadbook of Statistics, Rangareddy Dist, 2007-08, Page 1, published by CPO Rangareddy Dist జిల్లాకు ఉత్తరాన మెదక్ జిల్లా, తూర్పున నల్గొండ జిల్లా, దక్షిణమున మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా, పశ్చిమాన కర్ణాటకకు చెందిన గుల్బర్గా, బీదర్ జిల్లాలు ఉన్నాయి. ఈ జిల్లా విస్తీర్ణం 7493 చ.కి.మీ. వైశాల్యం దృష్ట్యా రాష్ట్రంలో రెండవ జిల్లాగా ఉంది.ఈ జిల్లాలో మూసీ నది ప్రవహిస్తుంది
ఆర్ధిక స్థితి గతులు
వ్యవసాయం, పంటలు
ఈ జిల్లాలో గ్రామీణ ప్రాంతాలు ఎక్కువగా ఉండడం వలన, వీరి ప్రధాన వృతి వ్యవసాయం.జిల్లాలో పండించే ప్రధానపంట వరి. ఖరీఫ్, రబీలలో కలిపి 77వేల హెక్టార్లలో వరిపంట సాగవుతుంది. రెండోస్థానంలో ఉన్న జొన్న పంట రెండు కాలాలలో కలిపి 44వేల హెక్టార్లలో పండించబడుతుంది. కందులు ఖరీఫ్‌లో 28వేల హెక్టార్లలో సాగుచేయబడుతుంది. తాండూరు ప్రాంతం కందులకు రాష్ట్రంలోనే ప్రసిద్ధిచెందినది. వేరుశనగ రబీలో 7వేల హెక్టార్లలో పండుతుంది. మండలాల వారీగా చూస్తే వరిపంట హయత్‌నగర్, కందుకూరు, ఇబ్రహీంపట్నం మండలాలో అత్యధికంగా సాగుఅవుతుంది. జొన్న పంట ఉత్పత్తిలో బషీరాబాదు, మర్పల్లి, వికారాబాదు మండలాలు ముందంజలో ఉన్నాయి. కందిపంట తాండూరు, యాలాల, బషీరాబాదు మండలాలలో ఎక్కువగా సాగుచేయబడుతుంది. మొక్కజొన్న సాగులో చేవెళ్ళ, శంషాబాదు, మొయినాబాదు మండలాలు అగ్రస్థానంలో ఉన్నాయి. చెరుకు పంట బంటారం, పెద్దెముల్ మండలాలలో ఎక్కువగా సాగుచేయబడుతుంది. పండ్ల ఉత్పత్తిలో కందుకూరు మండలం, కూరగాయల ఉత్పత్తిలో చేవెళ్ళ, శంకర్‌పల్లి మండలాలు, పూలఉత్పత్తిలో శంకర్‌పల్లి మండలం ముందంజలో ఉన్నాయి.
నీటిపారుదల
జిల్లాలో రెండూ నదులు ప్రవహిస్తున్ననూ పెద్ద నీటిపారుదల ప్రాజెక్టులు లేవు. మొత్తం సాగువిస్తీర్ణంలో కేవలం 30% విస్తీర్ణానికే నీటిపారుదల సౌకర్యం ఉంది. హిమాయత్ సాగత్, ఉస్మాన్ సాగర్ చెరువులున్ననూ అవి ప్రధానంగా త్రాగునీటికే ఉపయోగపడుతున్నాయి. కాగ్నానదిపై నిర్మించిన కోట్‌పల్లి ప్రాజెక్టి మధ్యతరహా నీటిపారుదల ప్రాజెక్టుగా సుమారు 3700 హెక్టార్లకు సాగునీరు అందిస్తుంది. జుంటుపల్లి ప్రాజెక్టు, లక్నాపూర్ ప్రాజెక్టులు రెండు కలిపి సుమారు 1800 హెక్టార్లకు నీరు అందిస్తున్నాయి.
పరిశ్రమలు
హైదరాబాదుకు సమీపంలో ఉన్న రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలలో పలు భారీ, అనేక మధ్యతరహా పరిశ్రమలే కాకుండా పలు పారిశ్రామిక వాడలున్నాయి. రాష్ట్ర పారిశ్రామికరంగంలో పేరుగాంచిన బీహెచ్‌ఈఎల్, ఈసీఐఎల్, ఐడీపీఎల్, హెచ్‌సీఎల్, హెచ్‌ఎంటీ, ఎన్‌ఎఫ్‌సీ లాంటి పరిశ్రమలు జిల్లాలో కేంద్రీకృతమై ఉన్నాయి.ఇవే కాకుండా చెర్లపల్లిలో భారత్ పెట్రోలియం కార్పోరేషన్, కుత్బులాపూర్ మండలంలో డాక్టర్ రెడ్డీస్ లాబొరేటరీ, జీడీమెట్లలో ఈక్విస్ ఇంజనీర్స్, మేడ్చల్‌లో జీటీ అల్మాక్స్, తుర్కపల్లి, బోడుప్పల్‌లలో జీవీకే బయోసైన్స్,ఉప్పల్ లో హెరిటేజ్ ఫుడ్స్, మౌలాలీలో హిందుస్తాన్ కోకాకోలా బెవెరేజెస్, గుండ్లపోచంపల్లిలో ఇంటగ్రేటెడ్ ఫార్మాసీటికల్స్ ఉన్నాయి. జీడీమెట్ల, బాలానగర్, ఉప్పల్ లలో భారీ, మధ్యతరహా పరిశ్రమలు అధికంగా ఉన్నాయి. .
ఖనిజ సంపద
రంగారెడ్డి జిల్లాలో లభ్యమగు ఖనిజాలలో నాపరాయి, సున్నపురాయి, ఫెల్స్పార్, క్వార్ట్జ్ మున్నగునవి ముఖ్యమైనవి. తాండూరు, బషీరాబాదు మండలాలలో నాపరాయి, మర్పల్లి మండలంలో సున్నపురాయి, మేడ్చల్, మహేశ్వరం మండలాలలో ఫెల్ప్సార్ దొరుకుతుంది.
పరిపాలనా విభాగాలు
2016 అక్టోబరు 11న జరిగిన పునర్య్వస్థీకరణ తరువాత ఈ జిల్లాలో 5 రెవెన్యూ డివిజన్లు (రాజేంద్రనగర్, చేవెళ్ళ, ఇబ్రహీంపట్నం, షాద్నగర్, కందుకూర్ (చివరి మూడు రెవెన్యూ డివిజన్లు కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి), 27 రెవెన్యూ మండలాలు, నిర్జన గ్రామాలు 33 తో కలుపుకొని 604 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. పునర్య్వస్థీకరణలో 6 కొత్త మండలాలు ఏర్పడ్డాయి.
పునర్య్వస్థీకరణ తరువాత జిల్లాలోని మండలాలు.
రంగారెడ్డి జిల్లాలోని 14 పాత మండలాలుతో పాటు 15 నుండి 17 వరకు గల మూడు మండలాలు రంగారెడ్డి జిల్లాలోని మండలాల గ్రామాల నుండి, కొత్తగా ఏర్పడినవి.18 నుండి 24 వరకు గల ఏడు మండలాలు మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా నుండి విలీనంకాగా, 25 నుండి 27 వరకు గల మూడు మండలాలు మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాకు చెందిన గ్రామాల నుండి కొత్తగా ఏర్పడినవి.తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 250 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016
హయాత్‌నగర్‌ మండలం
ఇబ్రహీంపట్నం మండలం
మంచాల్‌ మండలం
యాచారం మండలం
శేరిలింగంపల్లి మండలం
రాజేంద్రనగర్ మండలం
శంషాబాద్ మండలం
సరూర్‌నగర్‌ మండలం
మహేశ్వరం మండలం
కందుకూర్ మండలం
శంకర్‌పల్లి మండలం
మొయినాబాద్‌ మండలం
షాబాద్ మండలం
చేవెళ్ళ మండలం
అబ్దుల్లాపూర్‌మెట్ మండలం*
గండిపేట్ మండలం*
బాలాపూర్ మండలం*
మాడ్గుల్ మండలం
కొత్తూరు మండలం
ఫరూఖ్‌నగర్ మండలం
కేశంపేట మండలం
కొందుర్గు మండలం
ఆమన‌గల్ మండలం
తలకొండపల్లి మండలం
నందిగామ మండలం*
చౌదర్‌గూడెం మండలం*
కడ్తాల్ మండలం*
గమనిక:* పునర్య్వస్థీకరణలో భాగంగా జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన మండలాలు (6)
స్థానిక స్వపరిపాలన సంస్థలు
పంచాయితీలు
జిల్లాలో ఏర్పడిన కొత్త పంచాయితీలుతో కలుపుకొని 560 గ్రామ పంచాయితీలు ఉన్నాయి.
పురపాలక సంఘాలు
జిల్లాలో 12 పురపాలక సంఘాలు,3 నగరపాలక సంస్థలు ఉన్నాయి.
ఆదిభట్ల
ఆమన్‌గల్
ఇబ్రహీంపట్నం
జల్పల్లి
మణికొండ
నార్శింగి
పెద్ద అంబర్‌పేట్
షాద్నగర్
శంషాబాద్
శంకరపల్లి
తుక్కుగూడ
తుర్కయాంజల్
నగరపాలక సంస్థలు
బడంగ్‌పేట్ నగరపాలక సంస్థ
మీర్‌పేట నగరపాలక సంస్థ
బండ్లగూడ జాగీర్ నగరపాలక సంస్థ
నియోజక వర్గాలు
లోక్సభ స్థానాలు
చేవెళ్ళ లోక్సభ నియెజకవర్గం.
నాగర్ కర్నూల్ లోక్సభ నియోజకవర్గం.
శాసనసభ స్థానాలు
షాద్నగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం
రాజేంద్రనగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం
మహేశ్వరం శాసనసభ నియోజకవర్గం
ఇబ్రహీంపట్నం శాసనసభ నియోజకవర్గం
శేరిలింగంపల్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం
ఎల్బీనగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం
చేవెళ్ళ శాసనసభ నియోజకవర్గం
కల్వకుర్తి శాసనసభ నియోజకవర్గం
పునర్య్వస్థీకరణ ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు
right|300px|రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు
భౌగోళికంగా రంగారెడ్డి జిల్లాను తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడకముందు 37 రెవెన్యూ మండలాలగా విభజించారు.పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్‌సైటులో రంగారెడ్డి జిల్లా తాలూకాల వివరాలు . జూలై 28, 2007న సేకరించారు. రంగారెడ్డి జిల్లా హైదరాబాదు జిల్లా చుట్టూ ఉన్న ప్రాంతంతో ఏర్పడింది. అందువలన ఈ బొమ్మలో హైదరాబాదు జిల్లా తెలుపు రంగులో సున్నతో గుర్తించబడింది.
2014 లో తెలంగాణా ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పడిన తరువాత మొదటిసారిగా 2016 లో ప్రభుత్వం నూతన జిల్లాలు, రెవెన్యూ డివిజన్లు, మండలాల నిర్మాణం / పునర్య్వస్థీకరణ చేపట్టింది.అందులో భాగంగా రంగారెడ్డి జిల్లాలోని 8 పాత మండలాలు నూతనంగా ఏర్పడ్డ మేడ్చల్ - మల్కాజ్‌గిరి జిల్లా,తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 249 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016 అలాగే 15 పాతమండలాలు వికారాబాదు జిల్లాతెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 248 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016 పరిధిలో చేరాయి.
మేడ్చల్ - మల్కాజ్‌గిరి జిల్లాలో చేరిన మండలాలు.
మేడ్చల్ మండలం
షామీర్‌పేట్‌ మండలం
కీసర మండలం
ఘటకేసర్ మండలం
ఉప్పల్ మండలం
మల్కాజ్‌గిరి మండలం
కుత్బుల్లాపూర్‌ మండలం
బాలానగర్ మండలం
వికారాబాదు జిల్లాలో చేరిన మండలాలు.
మర్పల్లి మండలం
మోమిన్‌పేట్‌ మండలం
నవాబ్పేట్ మండలం
వికారాబాద్ మండలం
పూడూర్‌ మండలం
కుల్కచర్ల మండలం
దోమ మండలం
పరిగి మండలం
ధరూర్ మండలం
బంట్వారం మండలం
పెద్దేముల్‌ మండలం
యాలాల్‌ మండలం
బషీరాబాద్‌ మండలం
దౌలతాబాద్ మండలం
తాండూరు మండలం
రవాణా వ్వవస్థ
right|thumb|250px|రంగారెడ్డి జిల్లాలో రైల్వేమార్గాలు
thumb|రాజీవ్ గాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|250px
రాష్ట్ర రాజధాని చుట్టూ ఆవరించి ఉండటంతో జిల్లా తూర్పు భాగంగా రవాణా సౌకర్యాలు చాలా చక్కగా ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారులు, రైల్వేమార్గాలు మాత్రమే కాకుండా హైదరాబాదుకు చెందిన అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం కూడా రంగారెడ్డి జిల్లాలోనే ఉంది.
రోడ్డు రవాణా: హైదరాబాదు నుంచి వెళ్ళు అన్ని జాతీయ రహదార్లు రంగారెడ్డి జిల్లా నుంచే వెళ్ళుచున్నాయి. 7వ నెంబరు జాతీయ రహదారి ఉత్తరాన మేడ్చల్ నుండి రాజేంద్రనగర్ వరకు, 9వ నెంబరు జాతీయ రహదారి శేరిలింగంపల్లి నుండి హయత్‌నగర్ వరకు, వరంగల్ వెళ్ళు రాజీవ్ రహదారు ఘట్‌కేసర్ వరకు, బీజాపూర్ వెళ్ళు అంతర్రాష్ట్ర రహదారి పరిగి వరకు ఉన్నాయి. జిల్లా పశ్చిమ భాగంగా తాండూరు వెళ్ళు రహదారి ముఖ్యమైనది. జిల్లాలో జాతీయ రహదార్ల పొడవు 96 కిలోమీటర్లు, కాగా 1850 కిలోమీటర్ల రోడ్డు, భవనాల శాఖ పరిధిలో ఉంది.
రైలు రవాణా: దక్షిణ మధ్య రైల్వేలో భాగంగా ఉన్న రంగారెడ్డి జిల్లాలో 11 మండలాల గుండా రైలుమార్గం వెళ్ళుచున్నది. ఇందులో అత్యధికంగా హైదరాబాదు పరిసరాలలో ఉండే (మల్కాజ్‌గిరి, ఘట్‌కేసర్, మేడ్చల్, శేరిలింగంపల్లి, శంషాబార్, శంకర్‌పల్లి) మండలాలు కాగా పశ్చిమ భాగంలో తాండూరు, వికారాబాదు, ధారూరు, నవాబ్పేట్, మర్పల్లి మండలాలు ఉన్నాయి. జిల్లా పశ్చిమ భాగంగా ఉన్న వికారాబాదు రైల్వే జంక్షన్. జిల్లాలో ఉన్న మొత్తం 35 రైల్వేస్టేషన్లలో మల్కాజ్‌గిరి మండలంలో అత్యధికంగా 9 రైల్వేస్టేషన్లు ఉన్నాయి. లింగంపల్లి నుంచి ఎంఎంటీఎస్ రైళ్ళు ప్రారంభమౌతాయి. జిల్లాలో రైల్వేలైన్ల నిడివి 250 కిమీ. హైదరాబాదు నుంచి వాడి, డోన్, కాజీపేట, నిజామాబాదు వెళ్ళు లైనులే కాకుండా, వికారాబాదు నుంచి పర్లివైద్యనాథ్ లైను కూడా జిల్లా నుంచే ప్రారంభమౌతుంది. వికారాబాదు జంక్షన్ నుంచి రాయచూరుకు నూతన మార్గం ఏర్పాటుకు రైల్వే శాఖ సర్వే కూడా జరిపింది. ఈ మార్గం పరిగి గుండా వెళ్తుంది.
వాయుమార్గం: రాజీవ్‌గాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం రంగారెడ్డీ జిల్లాకు చెందిన శంషాబాదు మండలంలో ఉంది. రాష్ట్ర రాజధానికి 22 కిమీ దూరంగా ఉన్న ఈ విమానాశ్రయాన్ని 2008లో ప్రారంభించారు.
అడవులు
జిల్లాలో దాదాపు 390 చ.కి.మీ.ల అడవులు ఉన్నాయి. ఈ అడవులలో అధికభాగం జిల్లా పశ్చిమ భాగంలో ఉన్నాయి.
విద్యాసంస్థలు
రాష్ట్ర రాజధానిని ఆవరించి ఉండటంతో ఈ జిల్లాలో పలు ఉన్నత విద్యాసంస్థలు నెలకొల్పబడ్డాయి. జిల్లాలోని ఉన్నత విద్యాసంస్థలలో అధికభాగం హైదరాబాదు సమీపంలో ఉన్న మండలాలలో కేంద్రీకరించబడి ఉన్నాయి. గచ్చిబౌలీలో హైదరాబాదు విశ్వవిద్యాలయం, రాజేంద్రనగర్‌లో ఆచార్య జయశంకర్ వ్యవసాయ విశ్వవిద్యాలయం, ఆదిభట్లలో గురునానక్ ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, చిలుకూరులో హైపాయింట్ ఇంజనీరింగ్, టెక్నాలజీ కళాశాల, గండిపేట్‌లో హైటెక్ ఇంజనీరింగ్ టెక్నాలజీ కళాశాల, కోకాపేట్‌లో మహాత్మాగాంధీ టెక్నాలజీ సంస్థ, చేవెళ్ళలో ఇంద్రారెడ్డి స్మారక ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, కొండాపూర్‌లో సంస్కృతి ఇంజనీరింగ్ టెక్నాలజీ సంస్థ, నాగర్‌గుల్‌లో స్ఫూర్తి ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, శేరిగూడలో శ్రీదత్తా ఇంజనీరింగ్ & సైన్స్ కళాశాల, బోగారంలో తిరుమల ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, కాచారంలో వర్థమాన్ ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, కనకమామిడీలో కె.ఎస్.రాజు టెక్నాలజీ& సైన్స్ కళాశాల, ఎంకేపల్లిలో భాస్కర్ ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఉన్నాయి.ఇవి కాకుండా వ్యాప్తంగా 2459 ప్రాథమిక, 882 మాధ్యమిక, 1235 ఉన్నత పాఠశాలలు, 258 జూనియర్ కళాశాలలు, 73 డీగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి.
పర్యాటకం
వీసాల దేవాలయంగా పేరుగాంచిన చిలుకూరు బాలాజీ దేవాలయం, కీసరగుట్ట శివాలయం,మిలారమ్ బాలాజీ దేవాలయం,గండిపేట చెరువు, రత్నాలయం, నీళ్ళపల్లి, జుంటుపల్లి, శివసాగర్ ప్రాజెక్టు, కోట్‌పల్లి ప్రాజెక్టు జిల్లాలోని ముఖ్య పర్యాటక క్షేత్రాలు. అనంతగిరి కొండలు మూసీనదికి జన్మస్థానం.ఆంధ్రప్రదేశ్ దర్శిని, 1982, పేజీ 168 ఇక్కడే శ్రీ అనంత పద్మనాభస్వామి ఆలయం ఉంది. ఈ ప్రదేశాన్ని పర్యాటక ప్రాంతంగా అభివృద్ధి పరిచారు. తాండూరు ప్రాంతంలో అంతారం, కొత్లాపూర్‌లలో నూతనంగా నిర్మించిన దేవాలయాలు పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తున్నాయి.
క్రీడలు
హైదరాబాదుకు సమీపంలో ఉన్న రంగారెడ్డి జిల్లా ప్రాంతాలలో అన్ని రకాల క్రీడలు అభివృద్ధి చెందాయి. జిల్లా పశ్చిమ భాగంలో క్రికెట్, వాలీబాల్ లాంటి క్రీడలు ప్రజాదరణ పొందాయి. ఉప్పల్ లో అంతర్జాతీయ ప్రమాణాలు కలిగిన క్రీడా స్టేడియం ఉంది. కుల్కచర్ల మండలానికి చెందిన వాలీబాల్ క్రీడాకారులు జాతీయస్థాయి (బాలుర) జట్టులో స్థానం పొందారు
ప్రముఖవ్యక్తులు
మర్రి చెన్నారెడ్డి
ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా, ఉత్తర ప్రదేశ్, పంజాబ్, రాజస్థాన్, తమిళనాడు రాష్ట్రాలకు గవర్నరుగా పనిచేసిన మర్రి చెన్నారెడ్డి వికారాబాదు సమీపంలోని సిర్పూర్ గ్రామంలో 1919 జనవరి 13న జన్మించాడు. 1969లో తెలంగాణ ఉద్యమ సమయంలో తెలంగాణ ప్రజాసమితి పార్టీ స్థాపించి అన్ని సీట్లలో విజయం సాధించాడు. తర్వాత కాంగ్రెస్ పార్టీలో విలీనం చేశాడు. తమిళనాడు గవర్నరుగా ఉంటూ 1996లో మరణించాడు.
కొండా వెంకట రంగారెడ్డి
స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, 2సార్లు ఆంధ్రమహాసభలకు అధ్యక్షత వహించిన, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర మంత్రివర్గంలో పలు మంత్రిపదవులు, ఉప ముఖ్యమంత్రిపదవి నిర్వహించిన తెలంగాణ దురంధరుడు కొండా వెంకట రంగారెడ్డి. రంగారెడ్డి జిల్లాకు ఈ పేరు ఇతని మీదుగానే పెట్టబడింది.భారత స్వాతంత్ర్య సంగ్రామంలో తెలుగు యోధులు, ఆంధ్రప్రదేశ్ ఫ్రీడం ఫైటర్స్ కల్చరల్ సొసైటీ ప్రచురణ, ప్రథమ ముద్రణ 2006, పేజీ 240 1890 డిసెంబరులో జన్మించిన కె.వి.రంగారెడ్డి 1970 జూలైలో మరణించాడు.
గంగారాం ఆర్య
వెదిరే రమాణారెడ్డి
నిరంకుశ నిజాం ప్రభుత్వ అకృత్యాలకు వ్యతిరేకంగా పోరాడిన నిజాం వ్యతిరేక ఉద్యమకారుడు వెదిరే రమణారెడ్డి 193 జూన్‌లో ఆరుట్ల గ్రామంలో జన్మించాడు. డీఎస్పీ హోదాలో పనిచేసి ఇండీయన్ పోలీస్ మెడల్‌ను అందుకున్నాడు.
సి.మాధవరెడ్డి
రజాకార్ల మితిమీరిన అకృత్యాలను, నిజాం నిరంకుశ పాలనను ఎదిరించిన విమోచనోద్యమనేత మాధవరెడ్డి 1932 జూలై 31న హయత్‌నగర్ మండలంలో జన్మించాడు. రంగారెడ్డి జిల్లా స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల సంఘానికి అధ్యక్షుడిగా పనిచేశాడు.
టి.దేవేందర్ గౌడ్
రంగారెడ్డి జిల్లాపరిషత్తు చైర్మెన్‌గాను, 3 సార్లు మేడ్చల్ అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం శాసనసభ్యుడుగాను పనిచేసి, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర మంత్రివర్గంలో అనేక మంత్రిపదవులను చేపట్టిన రాజకీయ నాయకుడు తూళ్ళ దేవేందర్ గౌడ్ మహేశ్వరం మండలం తుక్కుగూడ గ్రామంలో 1953, మార్చి 18న జన్మించాడు. ప్రారంభం నుంచి తెలుగుదేశం పార్టీలోనే ఉండి 2009లో తెలంగాణా అంశంతో విభేదించి నవతెలంగాణ పార్టీ స్థాపించాడు. ఆ తర్వాత దాన్ని ప్రజారాజ్యంలో విలీనం చేశాడు. 2009 ఎన్నికలలో స్వయంగా శాసనసభకు, పార్లమెంటుకు ప్రజారాజ్యం తరఫున పోటీచేసి ఓటమి పాలయ్యాడు. చివరికి మళ్ళీ తెలుగుదేశం పార్టీలో చేరినాడు.
కాటం లక్ష్మీనారాయణ
సబితా ఇంద్రారెడ్డి దేశంలోనే తొలి మహిళా హోంమంత్రిగా నియమితులైన సబితా ఇంద్రారెడ్డి తాండూరు సమీపంలోని కోటబాస్పల్లి గ్రామంలో 1963, మే 5న జన్మించింది. మాజీ మంత్రి పి.ఇంద్రారెడ్డి మరణంతో రాజకీయ రంగప్రవేశం చేసి 2004లో వైఎస్సార్ మంత్రివర్గంలో గనుల శాఖ మంత్రిగా, 2009లో హోంశాఖ మంత్రిగా నియమితులైంది. ఆ తర్వాత రోశయ్య, కిరణ్ కుమార్ మంత్రివర్గాల్లోనూ అదే శాఖ లభించింది.
జి.కిషన్ రెడ్డి
ఆంధ్రప్రదేశ్ భారతీయ జనతా పార్టీ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడైన జి.కిషన్ రెడ్డి 1964లో రంగారెడ్డి జిల్లా తిమ్మాపురం గ్రామంలో జన్మించాడు. 2004 శాసనసభ ఎన్నికలలో తొలిసారిగా హిమాయత్ నగర్ అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం నుండి, 2009లో అంబర్‌పేట్ అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం నుండి ఎన్నికైనాడు. 2010, మార్చి 6న ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర భారతీయ జనతా పార్టీ అధ్యక్షుడిగా ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికైనాడు.
అంగోత్‌ తుకారాం
అంగోత్‌ తుకారాం తెలంగాణ రాష్ట్రానికి చెందిన అంతర్జాతీయ పర్వతారోహకుడు. ఆయన 2019లో ఎవరెస్టు పర్వతాన్ని అధిరోహించాడు.
జిల్లా రాజకీయాలు
250px|right|thumb|రంగారెడ్డి జిల్లా శాసనసభ నియోజకవర్గాల రేఖాపఠం
నియోజకవర్గాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కేవలం 6 అసెంబ్లీ స్థానాలు మాత్రమే ఉండగా పునర్వ్యవస్థీకరణలో రాష్ట్రంలోనే అత్యధికంగా 8 కొత్త నియోజకవర్గాలు ఆవిర్భవించాయి. ప్రస్తుతం జిల్లాలో 14 అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు ఉన్నాయి. నియోజకవర్గాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు జిల్లాలో ప్రత్యేకంగా లోక్సభ నియోజకవర్గం లేదు. అప్పటి అసెంబ్లీ సెగ్మెంట్లు హైదరాబాదు, నల్గొండ, మెదక్ నియోజకవర్గాలలో భాగంగా ఉండేవి. 2008 తర్వాత జిల్లాలోని 7 సెగ్మెంట్లతో ప్రత్యేకంగా చేవెళ్ళ లోక్సభ నియోజకవర్గం ఏర్పడింది. మల్కాజ్‌గిరి లోక్‌సభలో ఉన్న 7 సెగ్మెంట్లలో 6 సెగ్మెంట్లు రంగారెడ్డి జిల్లాకు చెందినవి. భువనగిరి లోక్సభ నియోజకవర్గంలో జిల్లాకు చెందిన ఒక సెగ్మెంటు చేరింది.
2009లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్ పార్టీ 7 స్థానాలలో, తెలుగుదేశం పార్టీ 5 స్థానాలలో విజయం సాధించాయి. లోక్‌సత్తా పార్టీ, ఇండిపెంట్ సభ్యుడికి చెరో స్థానం లభించింది. మహేశ్వరం నుంచి విజయం సాధించిన సబితా ఇంద్రారెడ్డికి రాష్ట్రమంత్రివర్గంలో కీలకమైన హోంశాఖ లభించింది.2009 లోక్సభ ఎన్నికలలో మాల్కాజ్‌గిరి నుంచి సర్వే సత్యనారాయణ విజయం సాధించగా, చేవెళ్ళ నుంచి గెలుపొందిన సూదిని జైపాల్ రెడ్డి కేంద్రంలో పట్టణాభివృద్ధి శాఖ మంత్రిపదవి లభించింది.2012 ఫిబ్రవరిలో జరిగిన మంత్రివర్గ పునర్వ్యవస్థీకరణలో వికారాబాదు నుంచి విజయం సాధించిన గడ్డం ప్రసాద్‌కుమార్‌కు మంత్రిమండలిలో చోటులభించింది.ఈనాడు దినపత్రిక, తేది 07-02-2012
2018 ఎన్నికలలో గెలుపొంది ప్రస్తుతం జిల్లా నుంచి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న సభ్యులు.ఈనాడు దిన పత్రిక మైన్ ఎడిషన్ తేది.2018 డిశెంబరు12,పేజీ నెం. 12
రాజేంద్రనగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం: టి.ప్రకాశ్‌ గౌడ్ (తెరాస)
చేవెళ్ళ శాసనసభ నియోజకవర్గం: కాలే యాదయ్య (తెరాస)
ఇబ్రహీంపట్నం శాసనసభ నియోజకవర్గం:మంచిరెడ్డి కిషన్‌రెడ్డి (తెరాస)
ఎల్బీనగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం: సుదీర్ రెడ్డి దేవిరెడ్డి (కాంగ్రెసు)
మహేశ్వరం శాసనసభ నియోజకవర్గం:సబితా ఇంద్రారెడ్డి (కాంగ్రెసు)
షాద్నగర్ అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం:వై.అంజయ్య యాదవ్ (తెరాస)
శేరిలింగంపల్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం:ఆరికెపూడి గాంధీ (తెరాస)
చేవెళ్ళ లోక్సభ నియోజకవర్గం:కొండా విశ్వేశ్వరరెడ్డి (తెరాస)
కల్వకుర్తి శాసనసభ నియోజకవర్గం: గుర్క జైపాల్ యాదవ్ తెరాస
ఇవి కూడా చూడండి
జిల్లా గ్రామాల జాబితా
తెలంగాణ శాసనసభ సభ్యుల జాబితా (2018)
తెలంగాణ శాసనసభ సభ్యుల జాబితా (2014)
మూలాలు
బయటి లింకులు
రంగారెడ్డి జిల్లా అధికారిక వెబ్‌సైటు
వర్గం:రంగారెడ్డి జిల్లా
వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు
వర్గం:వ్యక్తుల పేరుతో ఉన్న తెలంగాణ జిల్లాలు
వర్గం:వ్యక్తుల పేరుతో ఉన్న జిల్లాలు |
భారతీయ వంటకాలు | https://te.wikipedia.org/wiki/భారతీయ_వంటకాలు | భారతీయ వంటలను ఈ కింది ప్రాంతీయ రకములుగా విభజించవచ్చును.
భారత దేశ భౌగోళిక పరీస్థితులవలన, ఉత్తర భారతదేశంలోని పదార్ధాలకు గోధుమ మూలం అయితే దక్షిణ భారతదేశం, తూర్పు భారతదేశం లోని ఆహారాలకు వరి ముఖ్య మూలం.
ముఖ్యమైన పదార్ధాలు, సుగంధ ద్రవ్యాలు
భారతదేశ ఆహారంలో ముఖ్యమైన మూలాలు వరి, గోధుమ పిండి దీనినే ఆట్టా అనికూడా అంటారు, సుమారు 5 డజన్ల రకాల దినుసులు. వాటిలో ముఖ్యమైనవి శెనగలు (వీటినే బెంగాల్ శెనగలు అని కూడా అంటారు, ఇవి తెల్ల శనగలలాగానే ఉంటాయి కానీ పరిమాణము చిన్నదిగా ఉండి మంచి సువాసనని కలిగిఉంటాయి), కందులు, మినుములు, పెసలు. దిణుసులని పప్పులాగా ఉపయోగిస్తారు, అంటే కందిపప్పు, మినపపప్పు, పచ్చిశనగపప్పు, పెసర పప్పు అలా. కొంతమంది శనగల్ని, పెసలని మొలకెత్తించి ఉపాహారం లా తీసుకుంటారు. శనగల్ని పిండి (శెనగ పిండి) రూపంలో ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారు
భారత దేశ ముఖ్యమైన సుగంధ ద్రవ్యాలు మిరప, నల్ల ఆవాలు, జీలకర్ర, పసుపు, మెంతులు, ధనియాలు, ఇంగువ, వాము. ముఖ్యమైన సుంధ ద్రవ్యాలు పసుపు, లవంగము, యాలుకలు, శొంఠి, దాల్చిన చెక్క, గులాబి రేకులు, నల్ల మిరియాలు, తెల్ల నువ్వులు, గసగసాలు, పలావు ఆకు, కంకుమ పూవ్వు, జల్-జీరా, యెండు కొబ్బరి, కర్పూరం మొదలైనవి. వీటిలో కొన్నింటిని పొడిగా చేసి గరం మసాలా అని అంటారు. గరం మసాలాలో ఉండే దిణుసులు - ఎండబెట్టిన లవంగాలు, యాలుకలు, దాల్చిన చెక్క, ధనియాలు, జాజికాయా, జాపత్రి, ఎండు కొబ్బరి, గసగసాలు మొదలినవి. వీటిలో కొన్నితిని తీపిపదార్ధాల తయారీలో వినియోగిస్తారు. అవి గులాబీ రేకులు, కర్పూరం, తెల్ల నువ్వులు, కుంకుమ పువ్వు మొదలైనవి.
ప్రాంతీయ ప్రత్యేకతలు
దోశ - దక్షిణ భారతదేశం నుండి వచ్చింది. దీన్నే అట్టు అనికూడా అంటారు. దోశల్లో రకరకాలు ఉన్నాయి, మసాలా దోశ, 70యం యం దోశ, ఉల్లి దోశ, పెసర దోశ, అటుకుల దోశ, ఉల్లి-అల్లం-మిర్చి పెసర దోశ, ఉప్మా పెసర అట్టు, కారం దోశ, యంఅల్యే దోశ, కోడిగుడ్డు దోశ, బియ్యపుపిండితో చేసిన దోశ, గోధుమ పిండితో చసిన దోశ. పులిసిన అట్టుపిండితో చేసినదే పుల్లట్టు.
ఇడ్లీ, కూడా దక్షిణ భారతదేశం నుండి వచ్చిందే.
కుడుములు, వీటిని వరి (బియ్యం), మినప్పప్పు, కందిపప్పు మొదలైన దిణుసులని కలిపి ఆ పిందిని నానబెట్టి చేస్తారు. బియ్యం, పప్పులను నీళ్ళలో షుమారు 12 గంటలు నానబెట్టి, వాటిని రుబ్బి ముద్దలా చేసి, దాన్ని ఇడ్లీ చేసే రేకులలంటి రేకులలో వేసి, ఇడ్లి తయ్యారు చేసే గిన్నెలో అడుగున కొంచెం నీళ్ళి పోసి, పైన రేకులు పెట్టి మూతపెట్టాలి. ఆ గిన్నలో ఉన్న నీటి ఆవిరికి ఇవి ఉడికి కుడుములులా అవుతాయి. ఇడ్లీ గిన్నె - ఇది ఒక ప్రతేకమైన ఆకారం కలిగి ఉంటుంది. ఇడ్లీ గిన్నె లేకపోతే ప్రెషర్-కుక్కర్ వాడుకోవచ్చు.
ఉప్మా/ఉప్పిట్టు దక్షిణ భారతదేశం నుండి వచ్చిందే.
ఉప్పిట్టు అనేది ఉప్మాకి కన్నడ రూపాంతరం. దీన్ని రకరకాలుగా చేసుకోవచ్చు. గోధుమరవ్వతో చేసేవాళ్ళు కొంతమంది, ఉప్మా రవ్వతో చేసేవాళ్ళు కొంతమంది. గోధుమ రవ్వ లేక ఉమ్పా రవ్వ కూరగాయలతో ఉడికితే వచ్చేదే ఉప్మా
బోండావీటిని ఇడ్లి పిండి (లేక) దోశ పిండి, ఉల్లిపాయలు, పచ్ఛిమిర్ఛి, ఉప్పు కలిపి నూనెలో వేసి చేస్తారు
బజ్జి - బజ్జీలు రకరకాలు. మిరపకాయ బజ్జీ (గుంటూరు దీనికి పెట్టిమ్ది పేరు), ఉల్లిపాయ బజ్జి, బంగాళాదుంప బజ్జి, పాలకుర బజ్జి, కోడిగుడ్డు బజ్జి, అరటికాయ బజ్జి ఇలా యెన్నో రకాలు. వీటిని ఎక్కువగా శనగ పిండితో చేస్తారు.
మైసూర్ బజ్జి - మైదా పిందితో చేస్తారు
బంబిల్ వేపుడు - ఇది ఒక మహారాష్ట్ర వంటాకం. ఇది బోంబాయి బాతు వేపుడు.
పునుగులు. ఇవి దోశ పొందితో చేస్తారు
గుంట పునుగులు
సమోసాలు. హైదరాబాదు వీటికి ప్రసిధ్ధి.
కోంబ్డీ వడే (ఒక రకము మాల్వానీ కోడి కూర)
గారెలు - దక్షిణ భారత దేశ వంట. వీటినే కొందరు వడలు అని కూడా అంటారు. మినపప్పు (పొట్టు మినపపప్పు ఐతే బాగంటాయి) తో చేసారు. మందుగా (పొట్టు) మినప్పప్పును బాగా నానబెట్టి, కడిగి (పొట్టువి అయితే పొట్టుపోయేలా కడిగి) తగినంత గండ్ల ఉప్పు చేర్చుకొని రుబ్బుకోవాలి. కొంతంది దాంట్లో మిరపకాయలు వేస్తారు, అలానే ఉల్లిపాయలు వేసేవాళ్ళు కొందరు, కర్వేపాకు కూడా వేసుకోవచ్చు. ఒక బాణిలిలో నూనెపోసి బాగా కాగాక ఒక బాదం ఆకు కానీ, లేక అరటి ఆకు కానీ లేక పాల పొట్లం తీసుకొని, తడి చేసి రుబ్బుకున్న పిండిని కొంచెం (మీకు ఎంత పెద్ద వడలు కావాలో ఆ ప్రకారంగా) తీసుకుని, ఆ ఆకు మీద పెట్టి, చెయ్యి తడి చేసుకొనీ దాన్ని చేత్తో కంచెం వత్తి, మధ్యలో రంధ్రము పెట్టి నూనెలో వేసి వేయించుకోవాలి.
వడా పావ్ (బర్గర్ కి మహారాష్ట్రా జవాబు)
పెరుగు ఆవడ పెరుగు, కొంచేం ఆవపిండి, అల్లం కలిపి దాన్లో నానపెట్టిన వడ
పూరి ఇది ఉత్తరభారతదేశ వంట గోధుమపిండితొ చేస్తారు
గోళి బజ్జీ (మంగళూరు)
ఛాట్ తిండి
పేరొందిన ఇతర భారత దేశ వంటకాలు
రొట్టె
కూర
దమ్ము మేక
తందూరి కోడి (తందూర్ ఒక మట్టితో చేసిన పొయ్యి)
విండాలూ
బిర్యాని
పులిహోర
కట్టె పొంగలి
భారతదేశంలో రకరకాల రొట్టెలు చేసుకుంటారు అవి రోటీ, పోలి, పరాఠా, నాన్ మొదలైనవి.
కాలిప్లవర్ పరాట
కొన్ని తీపిపదార్ధాలు
గులాబ్ జామ్
రసగుల్ల
మైసూరుపాక్
జీడిపప్పు మైసూరుపాక్
కొబ్బరి బర్ఫి
పాలకోవా
ఫీర్ని
బొబ్బట్లు
పాయసం
మోదక్
హల్వా
కుల్ఫీ
జిలేబి
శ్రీఖండ్ - ఇది మహారాష్ట్రా వారిది
బెల్లం ఉండలు
గొబ్బరి లౌజు
నూగు జీడీలు
గవ్వలు
పేడా
బాదుషా
వేరుశనగ ఉండలు
చిమ్మిరి ఉండలు
లడ్డు
తొక్కుడు లడ్డు
బూందీ
బూందీ చెక్క
కళాకండ
చక్ర పొంగలి
పాయసం
పరమాన్నం
బూరెలు
కజ్జికాయలు
విదేశాలలో భారతీయ తిండి
బ్రిటీషు వారు బ్రిటీషు రాజరికం దగ్గరనుంచీ భారతదేశ వంటకాలతో ముడిపడి ఉన్నారు. ఇప్పటికీ కొన్ని భారత భోజనశాలలు సంపన్న లండన్ లో భారతదేశంలో పనిచేసి తిరిగివెళ్ళే ఉన్నత ఉద్యోగులకోసం సేవలు చేస్తున్నాయి.
20 వ శతాబ్దంలో పని కోసం బంగ్లాదేశ్ మొదలైన దేశాల నుంచి ప్రజలు లండన్కి వలసలువెళ్ళటం వలన ఆంగ్లో-భారత వంటల రెండవ దశ నిర్మాణం మొదలైంది. ఇలాంటి భోజనశాలలు మొత్తమొదట తూర్పు లండన్లోని బ్రిక్ లేన్లో తెరవబడ్డాయి. ఈ భోజనశాలలు ఇప్పటికీ పేరొందినవిగానే ఉన్నాయి.
1960లల్లో, కోడి టిక్కా మసాలా లాంటి భారత వంటకాలు కానివి యెన్నో కొత్తగా పుట్టుకొచ్చాయి. ఐతే ఇప్పుడు ఆ పరీస్థితి వెనక్కి తిరిగింది, ఉపఖండ భోజనశాలలు తమతమ వంటకాలల్లో వ్యత్యాసాలని చూపేదుకు భారత, పాకిస్థాన్, బంగ్లాదేశ్ దేశాల స్వంత వంటలని వడ్డించటానికే మొగ్గు చూపుతున్నై. 20 వ శతాబ్దంలో బర్మింగాం బాల్టి ఇల్లులకి కేంద్ర బిందువు అయింది, ఇక్కడ కొత్త పోకడలతో వంటలని పెద్ద, భాండీ వంటి వంట సామాగ్రితో చేయటం మొదలైంది. ఈ భాండి బాల్టిస్తాన్ నుండి దిగుమతి అయినట్లు ఉన్నా, పోర్చుగీసు బక్కెట్టు లాంటిది.
ప్రస్తుతం భారత వంట ఆంగ్ల వంటకాలల్లో ఇమిడి పోయి ఉన్నది: ఐతే ఆంగ్ల వంటకాలల్లో భారత వంట మిళితమి మాత్రమే ఉన్నదన్న వాదనా లేకపోలేదు.
1970 నుండి దక్షిణ ఆసియా ఖండామ్నుంచి అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలకి వలసల వలన అమేరికాలో కూడా భారత వంటలు ప్రఖ్యాతి గాంచాయి, ముఖ్యంగా న్యూయార్కు నగరమ్లోనేకాక ఇతర మహానగరాలల్లో కూడా ఇవి శరవేగంతో అభివృద్ధి చెందాయి.
ఇవి కూడా చూడండి
భారతీయ వంటకాలు
ఆంధ్ర వంటకాలు
ఇటలీ వంట పద్ధతి
భారతీయ వంటకాలలో ఉపయోగించే తినదగిన మొక్కల బహుభాషా జాబితా
బయటి లింకులు
కేరళ వంటలు, వంటల పుస్తకం
వర్గం:భారతీయ వంటలు |
తెలుగు వంటకాలు | https://te.wikipedia.org/wiki/తెలుగు_వంటకాలు | దారిమార్పుతెలుగింటి వంట
వర్గం:విలీనం నుండి దారిమార్పు తరగతి వ్యాసాలు |
భారతీయ రైలు రవాణా వ్యవస్థ | https://te.wikipedia.org/wiki/భారతీయ_రైలు_రవాణా_వ్యవస్థ | భారతీయ రైల్వేలు (ఆంగ్లం: Indian Railways; హిందీ: भारतीय रेल Bhāratīya Rail); సంక్షిప్తంగా భా.రే.) భారత ప్రభుత్వ విభాగము. ఇది భారతీయ రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ కింద పనిచేస్తూ భారత రైల్వే రవాణా వ్యవస్థను నిర్వహిస్తూ ఉంటుంది. రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ కేంద్ర రైల్వే మంత్రి (కేబినెట్ హోదా) నిర్వహణలో ఉండే రైల్వే విభాగం, రైల్వే బోర్డు కింద పనిచేస్తుంది. భారతీయ రైల్వేలు కార్పొరేట్ సంస్థ కానప్పటికీ ఈ మధ్య కాలంలో కార్పొరేట్ నిర్వహణ శైలిని అలవర్చుకొంటోంది.
thumb|right|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయము వద్ద ఒక పాత ఆవిరి శకట (రైలు ఇంజను) నమూనా
భారతీయ రైలు మార్గాలపై ప్రభుత్వానికి ఏకఛ్ఛత్రాధిపత్యం ఉంది. భారతీయ రైల్వేలు ప్రపంచంలోనే అత్యంత రద్దీ కలిగిన రైలు మార్గాలలో ఒకటి. ఇది ప్రతి రోజూ ఒక కోటీ అరవై లక్షల ప్రయాణీకులను గమ్యం చేరుస్తూండడమే కాక Indian railways chug into the future మరో పది లక్షల మెట్రిక్ టన్నుల సరుకులను కూడా రవాణా చేస్తోంది.
భారతీయ రైల్వే ప్రపంచంలోనే అత్యధిక సంఖ్యలో ఉద్యోగులను (సుమారు పదహారు లక్షలు)కలిగి వున్న సంస్థగా రికార్డుని నెలకొల్పింది.Guinness Book of World Records-2005, pg 93
రైలు మార్గాలు భారతదేశపు నలుమూలలా విస్తరించి ఉన్నాయి. ఈ మార్గాల మొత్తం దూరం సుమారుగా 63,140 కి.మీ (39,233 మైళ్ళు). సం,2002 నాటికి రైల్వేల వద్ద 2,16,717 వాగన్లు, 39,263 కోచ్ లు, 7,739 ఇంజిన్లు ఉన్నాయి. భారత రైల్వే ప్రతి రోజూ 14,444 రైళ్ళను నడుపుతూండగా అందులో 8,702 పాసెంజర్ రైళ్ళు.
Salient Features of Indian Railways. Figures as of 2002.
భారతదేశంలో రైల్వేలు మొదటిసారిగా సం.1853 లో ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి. సం.1947 (స్వతంత్రం వచ్చే)నాటికి దేశంలో మొత్తం42 రైల్వే సంస్థలు నెలకొల్పబడి ఉన్నాయి. సం.1951లో ఈ సంస్థలన్నింటినీ కలుపుకొని భారత రైల్వే, ప్రపంచంలోని అతి పెద్ద రైల్వే సంస్థలలో ఒకటిగా ఆవిర్బవించింది. భారత రైల్వే దూర ప్రయాణాలకు (long distance) , నగరాలలో దగ్గరి ప్రయాణాలకు (suburban)అవసరమైన రైళ్ళను నడుపుతోంది.
thumb|right|240px|భారతీయ రైల్వేకి చెందిన ఒక రైలు (తెలంగాణ ఎక్స్‌ప్రెస్)
thumb|right|240px|డార్జిలింగ్ లోని హిమాలయ రైల్వే.
చరిత్ర
భారతదేశంలో రైల్వే వ్యవస్థ కొరకు 1832లో ప్రణాళిక రూపొందించినా, తరువాతి దశాబ్ద కాలం వరకూ ఆ దిశలో ఒక్క అడుగూ పడలేదు. భారతదేశంలో మొదటి రైలు 1837 లో రెడ్ హిల్స్ నుండి చింతప్రేట్ వంతెన వరకు నడిచింది. దీనిని రెడ్ హిల్ రైల్వే అని పిలుస్తారు , విల్లియం అవేరీచే తయారు చేయబడిన రోటరీ స్టీమ్ లోకోమోటివ్ని ఉపయోగించారు. ఈ రైల్వే సర్ ఆర్థర్ కాటన్ చే నిర్మించబడింది , ప్రధానంగా మద్రాసులో రహదారి నిర్మాణ పనుల కొరకు గ్రానైట్ రాళ్ళను రవాణా చేయడానికి ఉపయోగించబడింది. 1844 లో, అప్పటి గవర్నరు జనరలు, లార్డు హార్డింజ్ రైల్వే వ్య్వస్థ నెలకొల్పేందుకు ప్రైవేటు సంస్థలకు అనుమతి ఇచ్చాడు. రెండు కూత రైల్వే కంపెనీలను స్థాపించి, వాటికి సహాయపడవలసిందిగా ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీని అదేశించారు. ఇంగ్లండు లోని పెట్టుబడిదారుల ఆసక్తి కారణంగా తరువాతి కొద్ది సంవత్సరాలలో రైల్వే వ్యవస్థ త్వరిత గతిన ఏర్పడింది. 1845 లో గోదావరిలో ఒక డ్యామ్ నిర్మాణం కోసం రాళ్ళు సరఫరా చేయడానికి ఉపయోగించే రాజమండ్రిలో దోల్స్లేవమ్ వద్ద గోదావరి డాం కన్స్ట్రక్షన్ రైల్వేను నిర్మించారు. 1851 లో సోలాని అక్విడక్ట్ రైల్వేను రూర్కీలో నిర్మించారు, దీనిని ఒక బ్రిటీష్ అధికారి పేరు మీద ఉన్న "థామస్సన్" అని పిలిచే ఆవిరి లోకోమోటివ్లచే నడపబడుతుంది. సోలానీ నదిపై ఒక కాలువ కోసం నిర్మాణ పదార్థాలను రవాణా చేసేందుకు ఉపయోగించబడింది. కొన్నేళ్ళ తరువాత, 1853 ఏప్రిల్ 16 న బాంబే లోని బోరి నందర్, ఠాణాల మధ్య -34 కి.మీ.దూరం - మొట్టమొదటి ప్రయాణీకుల రైలును నడిపారు.
ఆంగ్ల ప్రభుత్వం ఎల్లపుడూ రైల్వే సంస్థలను స్థాపించమంటూ ప్రైవేటు రంగ పెట్టుబడుదారులను ప్రోత్సాహించేది. అలా సంస్థలను స్థాపించేవారికి మొదటి సంవత్సరాలలో సంవత్సరానికి లాభం ఐదు శాతానికి తక్కువ కాకుండా ఉండేలా ప్రణాళికను తయారుచేసింది. అలా పూర్తి అయిన తరువాత ఆ సంస్థ ప్రభుత్వానికి అప్పగించేది, కానీ సంస్థ యొక్క కార్యాకలాపాల పర్యవేక్షణ బాధ్యతలను మాత్రం తమ ఆధీనంలోనే ఉంచుకొనేవి. 1880 సం నాటికి ఈ రైలు మార్గాల మొత్తం దూరం సుమారుగా 14,500 కి.మీ (9000 మై) వరకు విస్తరించింది. ఈ మార్గాలలో ఎక్కువ శాతం మహా నగరాలైన బొంబాయి, మద్రాస్, కలకత్తాలకు చేరుకునేలా వుండేవి. 1895 నుండి భారతదేశం తన సొంత లోకోమోటివ్స్ (locomotives) స్ద్డాపించడం మొదలుపెట్టింది. తరువాత 1896లో తమ ఇంజనీర్లను , locomotive లను ఉగాండా రైల్వే నిర్మాణానికి పంపింది.
thumb|240px|1871 లో భారత రైల్వే నెట్వర్క్.
thumb|240px|1909 లో భారత రైల్వే నెట్వర్క్.
తరువాత భారత రాజ్యాలులు తమ సొంత రైల్వేలను ఏర్పాటు చేసుకొని తమ రాజ్యమంతా విస్తరించారు. అవి నవీన రాష్ట్రాలు అయిన అస్సాం, రాజస్థాన్ , ఆంధ్ర ప్రదేశ్. 1901లో రైల్వే బోర్డు ఏర్పాటు చేయబడింది కాని దాని మొత్తం అధికారం భారత వైస్రాయ్ (లార్డ్ కర్జన్) దగ్గర ఉండేది. రైల్వే బోర్డును కామర్స్ డిపార్ట్ మెంటు పర్యవేక్షంచేది. ఇందులో ముగ్గురు సభ్యులు ఉండేవారు. వారు ఒక ప్రభుత్వ అధికారి (ఛైర్మెన్), ఇంగ్లండు నుండి ఒక రైల్వే మానేజర్ , , రైల్వే కంపెనీలలో నుండి ఒక కంపెని ఏజెంట్. భారతీయ రైల్వే చరిత్రలో మొదటిసారిగా రైల్వే సంస్థలు చిన్నపాటి లాభాలను ఆర్జించటం మొదలైంది. ప్రభుత్వము 1907లో అన్ని రైల్వే కంపేనీలను స్వాధీనము చేసుకొన్నది.
ఆ తరువాతి సంలో విద్యుత్ లోకోమోటివ్ దేశంలో మొదటిసారిగా ప్రవేశపెట్టబడింది. కానీ ఇంతలో మొదలైన మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో భారతీయ రైల్వేలు బ్రిటిష్ వారి యుద్ధ అవసరాలకు దేశం వెలుపల కూడా ఉపయోగించడ్డబడ్డాయి. దీంతో మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ముగిసే సరికి రైల్వేలు భారీగా నష్టపోయి ఆర్థికంగా చతికిల పడ్డాయి. ఆ తరువాత 1920 సంలో ప్రభుత్వం రైల్వే సంస్థల నిర్వహణను హస్తగతం చేసుకొని ఇతర ప్రభుత్వ ఆర్థిక వ్యవహారాల పరిధి నుండి రైల్వే ఆర్థిక వ్యవహారాలను తప్పిస్తూ నిర్ణయం తీసుకొంది.
thumb|240px|సరుకు రవాణా భారతీయ రైల్వేకి అత్యధిక ఆదాయాన్ని సమకూరుస్తుంది
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో అన్ని రైళ్ళను మధ్య-ఆసియాకు తరలించి , రైల్వే కర్మాగారాలను ఆయుధ కర్మాగారాలగా ఉపయోగించడంతో రైల్వే రంగం దారుణంగా చచ్చుబడి పోయింది. స్వాతంత్ర్య పోరాట సమయంలో (1947)రైల్వేలోని పెద్ద భాగం అప్పట్లో కొత్తగా నిర్మించబడిన పాకిస్తాన్ దేశంలోకి వెళ్ళిపోయింది. నలభై రెండు వేర్వేరు రైల్వే సంస్థలు, అందులోని ముప్పై రెండు శాఖలు అప్పటిలోని భారత రాజరిక రాష్ట్రముల యొక్క సొత్తు, అన్నీ ఒకే సముదాయంలో కలిసి ఏకైక సంస్థగా రూపొందుకొంది. ఆ సంస్థకు "భారతీయ రైల్వే సంస్థ"గా నామకరణ చేసారు.
సం 1952 లో అప్పటి వరకు వివిధ సంస్థల ఆధీనంలో వున్న రైల్వే మార్గాలను ప్రాంతాల వారీగా విభజిస్తూ మొత్తం ఆరు ప్రాంతీయ విభాగలను ఏర్పాటు చేయటం జరిగింది. భారతదేశపు ఆర్థిక పరిస్థితి నెమ్మదిగా చక్కపడటంతో అన్ని రైల్వే ఉత్పత్తులూ దేశీయంగానే తయారు చేయటం మొదలయ్యింది.
1985 సం నాటికి బొగ్గుతో నడిచే ఆవిరి యంత్రాలను తొలగించి డీజిల్ , విద్యుత్ ఇంజిన్లను వాడటం మొదలయ్యింది. 1995 సం నాటికి రైల్వే రిజర్వేషన్ సదుపాయాన్ని కంప్యుటరైజ్ చేసారు.
ట్రాకు
thumb|240px|బ్రాడ్ గేజ్ భారతరైల్వేలు ఉపయోగించిన ప్రముఖ గేజ్.
right|thumb|240px|దక్షిణ మధ్య రైల్వేలోని బొగద రైలు సొరంగం గుండా వెళుతున్న ఒక రైలు
మొత్తం రైలు మార్గము సుమారు 108,706 కీ.మీ. (67,547 మైళ్ళు). ఈ మార్గాలని వేగం ఆధారముగా (75 కీ.మీ/గం నుండి 160కీ.మీ/గం లేదా 47 మైళ్ళు/గం నుండి 99 మైళ్ళు/గం) విభజించారు. భారతీయ రైలు మార్గాన్ని బ్రాడ్ గేజ్ (స్టాండర్డ్ గేజ్ కంటే వెడల్పైనది – 4 అడుగులు 8½ అంగుళాలు (1,435 మిల్లీ మీటర్లు)); మీటర్ గేజ్; , నారో గేజ్ (స్టాండర్డ్ గేజ్ కంటే తక్కువ).
బ్రాడ్ గేజ్ – 1,676 మీ.మీ (5.5 అడుగులు) – భారతదేశములో అత్యధిక రైలు మార్గం బ్రాడ్ గేజ్. సుమారు 86,526 కీ.మీ (53,765 మైళ్ళు)ల బ్రాడ్ గేజ్ రైలు మార్గం ఉంది. రద్దీ తక్కువ ఉన్న ప్రాంతాలకు మీటర్ గేజ్ (1,000 మీ.మీ. (3.28 ft) రైలు మార్గాన్ని నిర్మించారు. ప్రస్తుతం అన్ని మార్గాలను బ్రాడ్ గేజ్ గా మార్చే పనులు జరుగుతున్నాయి. కొండ ప్రాంతాలలో ఉన్న రైలు మార్గాలను నారో గేజ్ మార్గాన్ని నిర్మించారు. ఈ మార్గాలను బ్రాడ్ గేజ్ గా మార్చడం చాలా కష్టం. మొత్తం నారో గేజ్ రైలు మార్గం 3,651 కీ.మీ (2,269 మైళ్ళు). ప్రఖ్యాత నీలగిరి పర్వత రైల్వే , డార్జిలింగ్ హిమాలయాల రైల్వేలు నారో గేజ్ రైలు మార్గాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. రైల్వేలు ఉపయొగించిన కొన్ని రైలు మార్గాలను జంతు ప్రదర్శన శాలలో ఉపయొగిస్తున్నారు.
రైలు పట్టాల కింద ఉపయోగించే స్లీపెర్స్ ఎక్కువ భాగం కాంక్రీట్ తో తయారైనప్పటికీ కొన్ని పాత రైలు మార్గాలలో టేకు, మహాగని వంటి చెక్క స్లీపర్స్ కూడా వాడకంలో ఉన్నాయి. కాంక్రీట్ స్లీపర్స్ వాడటం వీలు కాని ప్రదేశాలలో లోహపు స్లీపర్స్ కూడా వినియోగంలో ఉన్నాయి.
బోగీ
సామాన్యంగా ప్రతి ట్రైన్ వెనుక గార్డుకు ఒక ప్రత్యేకమైన భోగి కేటాయంచబడి వుంటుంది. ఈ గార్డు ట్రైన్ బయలుదేరే ముందు అన్నీ సరిగా వున్నాయో లేదో చూసి మందు వుండే వాహకునికి (డ్రైవర్) సంకేతాలను ఇవ్వవలసి వుంటుంది. సాధారణంగా ప్రతి ప్రయాణీకుల ట్రైన్ కూ నాలుగు సాధారణ బోగీలు (ముందు రెండు, వెనుక రెండు) వుంటాయి. అందులో ఒకటి ఆడవారికి కేటాయించబడి వుంటుంది. ప్రతి ట్రైన్ కీ వుండే భోగీల సంఖ్య ఆ మార్గానికి వుండే రద్దీని బట్టి వుంటుంది. అవసరాన్ని బట్టి సామాన్ల కోసం, ఉత్తరాల బట్వాడా కోసం ప్రత్యేక బోగీలు అనుసంధానించి వుండటం కూడా గమనించవచ్చు. దూర ప్రయాణాలు చేసే ట్రైన్లలో వంట సదుపాయం వుండే ప్రత్యేక బోగి భోజన సదుపాయ బోగి కూడా వుంటుంది.
నామకరణ విధానం
రైళ్ళు వివిధ వివిధ వర్గాలుగా విభజించబడ్డాయి. వీటి ప్రకారం వాటి ప్రాముఖ్యత, అవి ఆగే ప్రదేశాలు, టిక్కెట్ల రేట్లు ఉంటాయి. ప్రతి ఎక్స్‌ప్రెస్ రైలుకు నాలుగు అంకెల పేరు ఉంటుంది – మొదటి అంకె ఆ రైలును నడిపే రైల్వే మండలాన్ని, రెండోది ఆ రైలును నియంత్రించే సదరు మండలంలోని విభాగం పేరు, చివరి రెండు ఆ రైలు వరుస సంఖ్యను తెలియజేస్తాయి.
సూపరు-ఫాస్టు రైళ్ళన్నిటికీ, మొదటి అంకె ఎప్పుడూ '2' ఉంటుంది. రెండో అంకె రైల్వే మండలాన్ని, మూడోది విభాగాన్ని, ఆ విభాగంలోని వరుస సంఖ్యను తెలుపుతాయి. రెండు గమ్యస్థానాల మధ్య ఎదురుబొదురుగా నడిచే జంటా రైళ్ళకు సాధారణంగా పక్కపక్క నంబర్లు ఉంటాయి. దాదాపుగా అన్ని ఎక్స్‌ప్రెస్ రైళ్ళన్నిటికీ ఓ ప్రత్యేకమైన పేరు పెడతారు. ఈ పేరు ప్రముఖ వ్యక్తులకు, సంఘటనలకు, నదులు, పర్వతాలు మొదలైన వాటికి చెంది ఉంటాయి. కొన్ని గుర్తుపెట్టుకోదగిన ఉదాహరణలు:
హైదరాబాద్ లోని చార్మినార్ కట్టడానికి గుర్తుగా, హైదరాబాద్ , చెన్నై ల మధ్య నడిచే చార్మినార్ ఎక్స్‌ప్రెస్.
ఆధ్యాత్మిక నేత అయిన మాతా అమృతానందమయికి గుర్తుగా, పాలక్కాడ్ టౌన్ , తిరువనంతపురము ల మధ్య నడిచే అమృతా ఎక్స్‌ప్రెస్
మహాత్మా గాంధీ యొక్క సబర్మతి ఆశ్రమం నకు గుర్తుగా, అహ్మదాబాద్ , న్యూ ఢిల్లీ ల మధ్య నడిచే ఆశ్రమ్ ఎక్స్‌ప్రెస్
ప్రపంచ ప్రఖ్యాత కవి అయిన రవీంద్రనాథ టాగూరుకి గుర్తుగా ముంబయి (చత్రపతి శివాజి టెర్మినస్, CST) , హౌరా (కోల్కతా) ల మధ్య నడిచే గీతాంజలి ఎక్స్‌ప్రెస్
పురాణ పురుషుడైన పరశురాముడు నకు గుర్తుగా, మంగుళూరు , తిరువనంతపురము ల మధ్య నడిచే పరశురామ్ ఎక్స్‌ప్రెస్.
సూఫీ గురువు ఐన హజరత్ నిజాముద్దీన్ ఔలియా నకు గుర్తుగా వివిధ స్టేషన్ల మధ్య నిజాముద్దీన్ ఎక్స్‌ప్రెస్.
రైల్వే మండలాలు
భారతీయ రైల్వేలను 16 మండలాలు, ఒక ఉప మండలం - కొంకణ్ రైల్వే -గా విభజించారు.
క్రమ సంఖ్య పేరు సూక్ష్మ పేరు ముఖ్యకేంద్రం 1. ఉత్తర రైల్వేNRఢిల్లీ2.ఈశాన్య రైల్వేNERగోరఖ్‌పూర్3.ఈశాన్య సరిహద్దు రైల్వేNFRగౌహతి4.తూర్పు రైల్వేERకోల్కతా5.ఆగ్నేయ రైల్వేSER కోల్కతా6.దక్షిణ మధ్య రైల్వేSCRసికింద్రాబాద్7.దక్షిణ రైల్వేSRచెన్నై8.మధ్య రైల్వేCRముంబై9.పశ్చిమ రైల్వేWR ముంబై 10.నైరుతి రైల్వేSWRహుబ్లి11.వాయువ్య రైల్వేNWRజైపూర్12.పశ్చిమ మధ్య రైల్వేWCRజబల్పూర్13.ఉత్తర మధ్య రైల్వేNCRఅలహాబాద్14.ఆగ్నేయ మధ్య రైల్వేSECRబిలాస్పూర్15.తూర్పు తీర రైల్వేECoRభువనేశ్వర్16.తూర్పు మధ్య రైల్వేECRహాజీపూర్ (అయోమయ నివృత్తి)17.కొంకణ్ రైల్వేKR ముంబై thumb|210px|center|రైల్వే మండలాలు. పక్కనే ఉన్న అంకెలు చూడండి. ఎరుపు చుక్కలు మండల ముఖ్యపట్టణాలు
కోల్కతా మెట్రో భారతీయ రైల్వేల స్వంతమే అయినప్పటికీ అది ఏ రైల్వే మండలంలోకీ రాదు. దానికదే ఓ ప్రత్యేక మండలంగా పరిగణిస్తారు.
రైళ్ళ క్రమం
రైళ్ళను వాటి సగటు వేగం ఆధారంగా విభజిస్తారు. వేగవంతమైన రైళ్ళు కేవలం ముఖ్య రైల్వే స్టేషన్లలో మాత్రమే ఆగుతాయి , దూరప్రయాణానికి కావలసిన భోజన సదుపాయాలు కూడా కలిగి ఉంటాయి.
ర్యాంకు రైలు విషయం 1 రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ ఈ రైళ్ళు పూర్తిగా ఎయిర్ కండిషన్ కలిగి, దేశంలోని ముఖ్య నగరాలను దేశ రాజధాని ఢిల్లీతో కలుపుతుంటాయి. మిగిలిన అన్ని రైళ్ళ కన్నా ఆద్యత కలిగి ఉండే ఈ రాజధాని రైళ్ళు దేశంలోనే అతి వేగవంతమైనవి. వీటి సగటు వేగం గంటకు 120 కి.మి (గంటకు 74.5 మైళ్ళు). ఈ రైళ్ళు తమ మార్గంలో కొన్ని ముఖ్య స్టేషన్లలో మాత్రమే ఆగుతాయి. 2 శతాబ్ది , జనశతాబ్ది ఎక్స్‌ప్రెస్ శతాబ్ది రైళ్ళు ఎయిర్ కండిషన్ కలిగి ఉండి, ముఖ్య నగరాలను కలుపుతాయి. అయితే వీటిలో కేవలం కూర్చుని ప్రయాణించే సదుపాయం మాత్రమే ఉంటుంది. జన శతాబ్ది రైళ్ళు ఎయిర్ కండిషన్ లేకుండా ఉండి ప్రయాణ ధరలు శతాబ్ది రైళ్ళకన్నా తక్కువగా ఉంటాయి. 3 సూపర్-ఫాస్ట్ ఎక్స్‌ప్రెస్ లేక మెయిల్ ఈ రైళ్ళ సగటు వేగం గంటకు 55 కి.మి. (గంటకు 34మైళ్ళు) కన్నా ఎక్కువగా ఉంటుంది. అందువల్ల వీటి టికెట్టు ధరలో అదనంగా సూపర్ ఫాస్ట్ సర్చార్జి కలుపుతారు. 4 ఎక్స్‌ప్రెస్ భారతదేశంలో అధిక శాతం రైళ్ళు ఈ తరగతికి చెందినవి. ఇవి సూపర్ ఫాస్ట్ రైళ్ళకన్నా ఎక్కువ స్టేషన్లలో ఆగుతాయి కాని చిన్న చిన్న ఊళ్ళ స్టేషన్లలో మాత్రం ఆగవు. 5 పాసెంజర్ , ఫాస్ట్ పాసెంజర్ ఇవి నెమ్మదిగా ప్రతీ స్టేషను లోనూ ఆగుతూ వెళతాయి. వీటి టికెట్ వెల కూడా చాలా తక్కువ. రైలు మొత్తం జనరల్ కంపార్ట్మెంట్లే వుంటాయి. 6 సుబర్బన్ రైళ్ళు ఇవి నగర ప్రాంతాలలో మాత్రం సంచరించే రైళ్ళు. ఇవి అన్ని స్టేషన్లలోనూ ఆగుతాయి. ప్రాధాన్యతా క్రమంలో ఇవి చివరన నిలుస్తాయి.
రిజర్వేషన్ టిక్కెట్లు
ఎనభయ్యవ దశాబ్ధం వరకు రైల్వే రిజర్వేషన్ టికేట్టు మాన్యువల్ గా జరిగేది. 1987 సంవత్సరం కంప్యూటర్ వ్యవస్థని ప్రవేశపెట్టారు. అప్పటి నుండి అంచెలంచెలగా దేశమాంతా కంప్యూటర్ రిజర్వేషన్ కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేస్తున్నారు.
right|thumb|250px|హౌరా మెయిల్ లో, చెన్నై నుండి విజయవాడకు వెళ్ళేందుకు 'భారతీయ రైల్వే టికెట్'.
1980 వరకు, భారతీయ రైల్వే రిజర్వేషన్లు సాంప్రదాయక పద్ధతి లోనే జరిగేవి. 1987, నుంచి రైల్వేలలో ఇప్పుడున్న కంప్యూటర్ విధానం అమలు లోకి వచ్చింది. 1995లో రైల్వేలు మొత్తం కంప్యుటరీకరణ చేయడంతో రిజర్వేషన్ సమాచారాన్ని ఎక్కడనుంచైనా చూడగలిగే వీలు కలిగింది.
ఈమధ్య ముఖ్యమైన కూడళ్ళలో , చిన్న చిన్న గ్రామాలలో సైతం కంప్యూటర్ ద్వారా రిజర్వేషన్ చేసుకొనే సదుపాయం ఏర్పాటుచేసారు. ఇటీవలే రైల్వే టికేట్టు ప్రయాణికులకు సులభ పద్ధతిలో ( అనగా ఇంటర్నెట్ ద్వారా , మొబైల్ ద్వారా ) రిజర్వేషన్ చేసుకొనే సదుపాయం ఏర్పాటుచేసారు, కాని ఈ సౌలభ్యానికి అదనపు రుసుము వసూలు చేస్తారు.
కొన్ని వర్గాల వారికి అనగా ముసలవారికి (60 ఏళ్ళు పైబడిన వారికి), వికలాంగులకు, చదువుకొనే విద్యార్థులకు , పైస్ధాయిలో ఉన్న ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు టికేట్టులో రాయితీ కేటాయించడం జరిగింది. ఒక కాల పరిమితిలో లేదా కొన్ని రైళ్ళలో లేదా కొన్ని రైల్వే విభాగాలలో ఎన్ని సార్లైనా ప్రయాణించడానికి వీలుగా సీజన్ టిక్కెట్లు కూడా లభ్యమవుతాయి. యూ-రెయిల్ పాస్ ను పోలి ఉండే ఇండ్-రెయిల్ పాస్ ను కొనడం ద్వారా విదేశీ యాత్రికులు ఒక గరిష్ఠ కాల పరిమితిలోపు భారత దేశాన్ని మొత్తం చుట్టి రావచ్చు. అనగా ఈ కాల పరిమితిలో ఎన్ని రైళ్ళనైనా ఎక్కవచ్చు.
అధిక దూరం ప్రయాణించే రైలులో పడుకొనేందుకు పడకల (బెర్త్)ఏర్పాటు ఉంటుంది. ఆ పడకలకు రిజర్వేషన్ ప్రయాణించే తారీఖుకు రెండు నెలల ముందు లోపు ఎప్పుడైనా చేసుకోవచ్చు. ప్రయాణించే వ్యక్తి యొక్క నామధేయము, వయస్సు , రాయితీ వివరాలు టికేట్టులో పొందుపరచబడతాయి. టికెట్టు ధర సాధారణంగా మూల ధరతో పాటు టికెట్టు ధర సాధారణంగా మూల ధరతో పాటు ప్రయాణీకులు ఎంచుకున్న బోగీ తరగతి , రాత్రి ప్రయాణాలకు గానూ రిజర్వేషన్ ధరను కూడా కలుపుకుని ఉంటుంది. మూల ధరకు కొన్నిసార్లు రైలు వర్గీకరణలను బట్టి అదనపు ధరను కలుపుతుంటారు. (ఉదాహరణకు: సూపర్ ఫాస్ట్ రైళ్ళకు సర్చార్జి టికెట్టు మూల ధరకు కలుపుతారు.)
ఒకవేళ రైలులోని సీట్లన్నీ నిండిపోయి ఉంటే టికెట్టు పై ఒక క్రమ సంఖ్యను ముద్రిస్తారు. అది ఆ రైలులో ప్రయాణించడానికి సీటు కోసం వేచి చూస్తున్నవారి సంఖ్యను సూచిస్తుంది. అలా కాకపోతే టికెట్టు పై సీటు / పడక సంఖ్యను ముద్రిస్తారు. అలాంటి టికెట్టును ఖచితపరచబడిన టికెట్టుగా వ్యవహరిస్తారు. వేచియుండు సంఖ్య ఉన్న టికెట్టు కలిగిన ప్రయాణికుడు రైలులో ప్రయాణించరాదు. కేవలం సీటు ఖచితపరచబడిన మీదటనే రైలు ఎక్కాలి. ఇవి రెండూ కాకుండా మరో రకం టికెట్టు ఉంది. దీన్ని RAC లేదా 'రిజర్వేషన్ అగైన్‌స్‌ట్ కేన్సిలేషన్' అని వ్యవహరిస్తారు. అంటే ప్రయాణం రద్దైన వారి సీట్ల కోసమని అర్థం. ఇవి ఖచితపరచబడిన , వేచియుండు టికెట్లకు మధ్య జాతి టికెట్లు. ఇలాంటి టికెట్టు కలిగిన ప్రయాణికుడు సీటు ఖచితం కాకపోయినా రైలు ఎక్కవచ్చు. ఈ టికెట్టుపైనా ఒక క్రమ సంఖ్య ముద్రించబడి ఉంటుంది. వీరికి ఈ సంఖ్య ఆధారంగా రైలు టికెట్టు కలెక్టరు ప్రయాణం మానుకున్న ప్రయాణీకుల సీట్లను కేటాయిస్తారు.
రిజర్వేషన్ లేని టికెట్లు ప్రయాణానికి ముందుగా రైల్వే స్టేషనులోనే కొనుక్కోవచ్చు. కాని ఇలాంటి టికెట్లు కొన్న ప్రయాణీకులు జనరల్ బోగీలోనే ప్రయాణించాల్చి రావచ్చు.
thumb|థానే సమీపంలో 1855 లో చిన్న థానే రైల్వే భవనంగా ఉంది
thumb|1855 లో థానే సమీపంలోని ఎక్కువ థానే రైల్వే భవంతిని దాటుతున్న రైలు.
ఉత్పత్తి కేంద్రాలు
CLW: చిత్తరంజన్ లోని చిత్తరంజన్ లోకోమోటివ్ వర్క్స్ లో విద్యుత్ ఇంజన్లు తయారవుతాయి.
DLW: వారణాసి లోని డీజల్ లోకోమోటివ్ వర్క్స్ లో డీజలు ఇంజన్లు తయారవుతాయి.
ICF: పెరంబూరు లోని ఇంటెగ్రల్ కోచ్ ఫాక్టరీలో రైలుపెట్టెలు తయారవుతాయి. ఈ పెట్టెల నేల, అడుగున ఉండే అండరుక్యారేజీతో కలిసి ఉంటుంది.
RCF: కపూర్తలా లోని రైల్ కోచ్ ఫాక్టరీలో కూడా రైలుపెట్టెలు తయారవుతాయి.
RWF: యెలహంక లోని రైల్ వీల్ ఫాక్టరీలో చక్రాలు, ఇరుసులు తయారవుతాయి.
ఇతరత్రా: BHEL కొన్ని విద్యుత్ ఇంజన్లను సరఫరా చేస్తుంది. వివిధ ఇంజను సామాగ్రి దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాల్లో తయారవుతాయి.
చూడండి
భారత రైల్వేలు
భారతదేశ రైల్వే స్టేషన్ల జాబితా
మూలాలు
బయటి లింకులు
అధికారిక వెబ్‌సైటు
భారత రైళ్ళ జాబితా
ఇంటర్నెట్టు ద్వారా టిక్కెట్టు కొనుక్కొనే సౌలభ్య ప్రదేశం
ఎల్ల వేళల్లో ప్రయాణిస్తున్న రైళ్ళ సమాచారం
వర్గం:రవాణా వ్యవస్థ
వర్గం:భారతీయ రైల్వేలు
వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు
fr:Chemins de fer indiens |
కిన్నెరసాని | https://te.wikipedia.org/wiki/కిన్నెరసాని | thumb|కిన్నెరసాని చిత్రం
కిన్నెరసాని, గోదావరి నది యొక్క ఉపనది. కిన్నెరసాని ములుగు జిల్లాలోని మేడారం - తాడ్వాయి కొండసానువుల్లో పుట్టి ఆగ్నేయంగా ప్రవహించి భద్రాద్రి జిల్లాలో భద్రాచలానికి కాస్త దిగువన బూర్గంపాడు, ఏలూరు జిల్లా వేలేరు గ్రామాల మధ్యన గోదావరిలో కలుస్తుంది. 96 కిలోమీటర్లు ప్రవహిస్తున్న ఈ నది యొక్క ఆయకట్టు ప్రాంతం మొత్తం 1300 చదరపు కిలోమీటర్లు. కిన్నెరసాని ఉపనదైన మొర్రేడు, కొత్తగూడెం పట్టణం గుండా ప్రవహించి సంగం గ్రామం వద్ద కిన్నెరసానిలో కలుస్తుంది.
కిన్నెరసాని ప్రాజెక్టు
thumbnail|కిన్నెరసాని జలాశ్రయంలో ఒక చిన్న దీవి
కిన్నెరసాని నదిపై పాల్వంచ మండలంలోని యానంబైలు గ్రామం వద్ద విద్యుత్ ఉత్పాదనకై, కొత్తగూడెం థర్మల్ విద్యుత్ కేంద్రానికి నీరందించేందుకు కిన్నెరసాని ప్రాజెక్టు నిల్వ జలాశ్రయాన్ని నిర్మించారు. 1972లో నిర్మాణము పూర్తి చేసున్న ఈ ప్రాజెక్టుకు 558 లక్షల వ్యయమైనది. 1998 ఏప్రిల్ లో రాష్ట్ర నీటిపారుదల శాఖ ఈ ప్రాజెక్టును విద్యుచ్ఛక్తి శాఖకు బదిలీ చేసింది. ఈ ప్రాజెక్టు వ్యవసాయ భూములకు, విద్యుత్ ఉత్పత్తికే కాక పాల్వంచ, కొత్తగూడెం పట్టణ ప్రజలకు త్రాగునీరు కూడా అందిస్తుంది.
2005లో జలయజ్ఞం పథకం క్రింద పాల్వంచ, బూర్గంపాడు మండలాల్లో పదివేల ఎకరాలకు సాగునీటిని అందించేందుకు కిన్నెరసాని ప్రాజెక్టుకు కుడి, ఎడమ కాల్వల నిర్మాణాన్ని ఆమోదించారు. తొలి విడతలో భాగంగా నిర్మించిన కుడి ప్రధాన కాల్వను 2012లో ముఖ్యమంత్రి నల్లారి కిరణ్ కుమార్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు.http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/article3740522.ece ఇక్కడ కిన్నెరసాని వన్యప్రాణుల అభయారణ్యం ఉంది. దీన్ని కిన్నెరసాని అభయారణ్యంలో నెలకొల్పారు.
సాహిత్యంలో
కిన్నెరసాని నది వృత్తాంతాన్ని వర్ణిస్తూ విశ్వనాథ సత్యనారాయణ కిన్నెరసాని పాటలు అనే కవితా సంపుటాన్ని వ్రాశాడు. ఇది 1925లో కోకిలమ్మ పెళ్లితో పాటు ఒకే సంచికలో ప్రచురితమైంది. విశ్వనాథ సత్యనారాయణ తండ్రి శోభనాద్రి కష్టదశలో కిన్నెరసాని వాగుకు ఆవల ఉన్న గ్రామంలో కౌలుకు భూమి తీసుకుని వ్యవసాయం చేశారు. ఆయనతో పాటుగా కుమారుడు విశ్వనాథ సత్యనారాయణ కూడా వెంటవెళ్ళేవారు. ఆ గ్రామానికి వెళ్ళే మార్గంలో వాగును దాటేప్పుడు కిన్నెరసాని వాగును భద్రాచలం అడవులలో చూచినప్పుడు ఆయన మనస్సు ఆ వాగుతో సంవదించింది. చుట్టూపులులూ పుట్రలూ ఏమీ పట్టలేదు, పాములు ప్రక్కగా పోయినాయి ఆయనకు పట్టలేదు. ఆ వాగు వలెనే తన భావప్రవాహం సాగిపోయింది. కులపాలికా ప్రణయపూతమైన తన హృదయంలో పడిన ఆ వాగు పవిత్రచారిత్రయైంది.
కిన్నెరసానీ! ఊహలోనైనా కాస్త నిలువమని ఆమె భర్త ప్రాధేయపడుతున్నాడు.
తనప్రియురాలైన కిన్నెరసాని నిలువెల్ల కరిగిపోయి తన హృదయాన్ని, తన ప్రాణాన్ని హరించి అదృశ్యమైందని అతడు ఆవేదన చెందాడు.
భర్తగా ఒకవేళ తప్పుచేసినా, ఏ స్త్రీలైనా ఇంత కఠినులుగా ఉంటారా! అని అతడు ఆమెను ప్రశ్నించాడు.
స్త్రీలెవరైనా లోకంలో ఇంతకోపం,ఇంత పట్టుదల కలిగి ఇలా చేస్తారా! అని అతడు అడిగాడు.
శోకమూర్తివైన నిన్ను కౌగిలించుకున్నాను అయినా ఇంతలో నీరైపోయావా! అంటే భర్తగా కిన్నెరసానిని ఓదార్చాలని ప్రయత్నించే లోపలే ఆమె జీవం కోల్పోయిందని అర్ధం.
ఎంతో కోపం ఎంతోపగ ఉన్నా తనను శిక్షించడానికి వేరే మార్గం లేదా అని అతడు ఆవేదన చెందాడు.
రాతి మీద కాలుపెట్టలేని సుకుమారి కిన్నెరసాని కరిగినీరై కొండల్లో గుట్టల్లో ఎలా ప్రవహించగలదని ఆమె భర్త అమే సౌకుమార్యన్ని గురించి ఆలోచించాడు.
ఆమె పాతివ్రత్యాన్ని గురించి ప్రశించలేదు అలాంటి ఆలోచన తనకు ఉంటే తనకత్తితో గొంతుకోసుకుంటానని అతడు ఆమె పట్ల తన విశ్వాసాన్ని ప్రకటించాడు.
కిన్నెరసాని ప్రవాహంలోని నురుగు వెన్నెలవలె తెల్లనై ఆమె సుందరమైన శరీరఛాయ వలె ఉందని అతడు భావించాడు.
సెలయేటి రూపంలో మెలికలుగా ప్రవహిస్తుంటే ఆమె ఒయ్యారపు నడకలు అతనికి గుర్తుకు వచ్చాయి.
సెలయేటి నురుగులు ఆమె నవ్వులుగా, అలలు ఆమె శరీరపు ముడతలుగా, చేపలు ఆమె కన్నులుగా అతడు వర్ణించాడు.
ఆమె మడికట్టును ఇసుకతెన్నెగా జూచిన అతని కళ్ళు పరితపించాయి
పూర్వం భగీరథుని వెంట పరుగెత్తిన ఆకాశగంగ వలె ఆమె ప్రవాహం ఉన్నదని అతడు ప్రశంసించాడు.
ఆమె జడ పట్టుకోవాలని ప్రయత్నించిన అతని చేతికి నీటి ప్రవాహం తగిలింది.
ఎడమ చేతితో కొంగుపట్టుకోవాలనుకుంటే అతని చేతికి తడి తగిలింది కాని కొంగు దొరకలేదు.
అతని నుదుటి మీద చెమట ఇలా వాగుగా మారిన అమెపై ప్రేమను ప్రకటిస్తున్నది.
ఆమె అతని జీవితానికి విలువైనది, ప్రాణాధారమైనది, శిరోరత్నం వంటిది అని అతడు పేర్కొన్నాడు.
ఆమె ఆ విధంగా మారినపుడు అతని శరీరంలో ప్రాణాలు నిలువవని చెప్పి తాను కూడ ప్రవాహంలాగే మారుతానని చెప్పాడు.
ఆమె రసహృదయ కాబట్టి ప్రవాహంలాగా మారింది కాని తాను కఠినహృదయుడు కాబట్టి ప్రవాహంలా మారలేనని తెలిపాడు.
నది మనిషిగా మారినదేమో అని అతడు అమె కన్నులు జూచి అనుకున్నాడు.
పరుగెత్తిపోతున్న కిన్నెరసాని అలలకదలికలో ఆమె యవ్వన సంపదను అతడు వీక్షించాడు.
ఆమెను కౌగిలించుకున్నప్పుడు కలిగినపుకింత అతనిని వీడక ముందే ఆమె కరిగి నీరై కనిపించకుండా పోయింది.
అడవులో ఏడుస్తూ తిరుగుతున్నా అతనికి నీదే నీదే తప్పని వాదించినట్లనిపించింది.
చేతులు చాచి, గొంతెత్తి ఏడుస్తున్నా అమె వినిపించుకోవటంలేదని అతడు ఆవేదన చెందాడు.
ఆమె కొరకు ఏడ్చి ఏడ్చి అతని గొంతు పూడుకొని పోయింది . కన్నీరు అడ్డంపడి కంటిచూపు మందగించింది. శరీరం గట్టిపడింది.
ఏడ్చే రోదనలో తనను తాను మర్చిపోయిన అతని దేహం రాయిగా మారిపోయింది.
కిన్నెర వరదగా ప్రవహించింది. అలలతో పరుగులు పెట్టింది.
కిన్నెరసాని ఉధృతమై, సుళ్ళు తిరుగుతూ నురుగులు కక్కింది.
రాళ్ళ మీద పచ్చిక మీద, పయనించిన కిన్నెరసాని సుడులతో మోగింది. ఒడ్డులను వొరుసుకుంటూ ప్రవహించి సుళ్ళుతిరిగిన ఆ ప్రవాహం మెలికలు తిరిగింది.
కిన్నెరసాని అలల వరుసలతో మెరిసింది . సుడుల ముడులతో వేగంగా నడిచింది. ఇసుకనేలపైన బుసబుస పొంగింది.
కిన్నెరసాని లేళ్ళ సమూహంలాగా, పూలనదిలాగ, పడగవిప్పిన తెల్లత్రాచులాగా కనిపించింది.
తొడిమవూడిన పూవులాగ, సిగ్గుపడిన రాకుమార్తె లాగ, అందం కోల్పోయిన రత్నపేటికలాగ కనిపించింది.
కిన్నెరసాని తనభర్త రాయిగా మారిన బోటనే అతనిని విడిచిపెట్టలేక దిగులుగా తిరిగింది.
కిన్నెర తాను నదిగా మారినందుకు ఎంతో బాధపడింది. ముక్తగీతం వలె ఆమె బాధ మోగింది. ఆమె ఒకచోట నిలువలేక పరుగులు పెట్టింది.
ఏ ఉపాయంతోనైనా మళ్ళీ మనిషిగా మారితే బాగుండుననే కోరికను ఆపుకోలేక విలపించింది కిన్నెరసాని . అంటే ఆమె తన భర్తప్రేమకు చలించిపోయి తన తొందరపాటుకు పశ్చాత్తపడిందని అర్ధం.
తనను విడిచి ఆమెభర్త జీవీంచలేడని ఆమె బ్రతికుండగా గ్రహించలేకపోయింది. అది తెలిసి ఉంటే అతనితో ఎంతో ప్రేమగా ఉండే దాన్నని కిన్నెరసాని ఎంతో వెలపించింది.
అటువంటి భర్తతో కాపురాన్ని ఇలా నాశనం చేసుకున్నానని కిన్నెర ఎంతో దిగులుపడింది.
చివరికి ఏమీ చేయలేక కిన్నెరసాని రాయిగా మారిన భర్తను తన అల్లలు అనే చేతులతో చుట్టి ఎంతో వ్యధచెందింది.
కొండగా మారిన భర్తను మాటిమాటికి కిన్నెర చేతులతో కౌగిలించి అలలమోతతో పలుకరించింది.
తన భర్తను కూడా నదిగా మారిపొమ్మని కిన్నెర కోరింది. జలరూపంలో ఇద్దరం కలిసి పోదామని కెరటాలతో కౌగలించుకుందామని పేర్కొన్నది.
ఓ నాథ! ఇలాంటి తప్పు ఇంక చేయను . నీవు ఆఙ్ఞాపిస్తే అడుగుదాటను. మరుజన్మలో ఇంతకోపం తెచ్చుకోను అని కిన్నెరసాని భర్తతో చెప్పింది.
తాను కలత చెందానని, శ్రమతో అలసిపోయానని కిన్నెరసాని చెప్పింది.
చేసిన తప్పు తెలుసుకున్నానని చెప్పి కిన్నెరసాని రాయిగా మారిన తనభర్తను విడిచివెళ్ళిపోయింది.
మూలాలు
బయటి లింకులు
వర్గం:తెలంగాణ నదులు
వర్గం:ఖమ్మం జిల్లా నదులు
వర్గం:గోదావరి నది ఉపనదులు
వర్గం:ఖమ్మం జిల్లా పర్యాటక ప్రదేశాలు |
మున్నేరు | https://te.wikipedia.org/wiki/మున్నేరు | మున్నేరు కృష్ణా నదికి ఉపనది.Godavari, Krishna tributaries in spate - The Hindu August 18, 2013
మున్నేరు వరంగల్ జిల్లా, పాకాల సరస్సు వద్ద పుట్టి, ఖమ్మం, నల్గొండ, ఎన్టీఆర్ జిల్లాల గుండా ప్రవహించి, పులిచింతలకు 20 కి.మీ. దిగువన కృష్ణానదిలో కలుస్తుంది. ఆకేరు, వైరా నదులు మున్నేరు ప్రధాన ఉపనదులు. మున్నేరు సముద్రమట్టం నుండి 238 మీటర్ల ఎత్తున ప్రారంభమై కృష్ణానదిలో కలిసేసరికి మొత్తం 195 కి.మీ. దూరం ప్రవహిస్తుంది. మున్నేరు పరీవాహక ప్రాంతపు వైశాల్యం 10,490 చ.కి.మీ.లు. ఆకేరు ఖమ్మం గ్రామీణ మండలంలోని తీర్థాల గ్రామం వద్ద మున్నేరులో కలుస్తుంది. వైరా నది దక్షిణానికి ప్రవహించి కృష్ణా జిల్లా, కంచికచర్ల మండలంలోని కీసర వద్ద మున్నేరులో కలుస్తుంది.
మున్నేరు ఖమ్మం పట్టణపు శివార్లలోని దానవాయిగూడెం నుండి ప్రవహిస్తుంది. ఖమ్మం పట్టణ ప్రజలకు మంచినీటి సరఫరా మున్నేర నదినుండి జరుగుతుంది.పూర్వపు ఖమ్మం జిల్లా, ప్రస్తుత మహబూబాబాదు జిల్లా లోని గార్ల మండలం, ముల్కనూరు గ్రామం వద్ద మున్నేటిపై మున్నేరు ప్రాజెక్టును నిర్మించాలని ప్రతిపాదించబడింది.
మున్నేరును ఆనుకొని పెనుగంచిప్రోలు సమీపంలో ప్రసిద్ధి గాంచిన శ్రీ తిరుపతమ్మ అమ్మ వారి దేవస్థానం (పెనుగంచిప్రోలు) ఉంది.
చిత్ర మాలిక
మూలాలు
వర్గం:ఖమ్మం జిల్లా నదులు
వర్గం:నల్గొండ జిల్లా నదులు
వర్గం:తెలంగాణ నదులు
వర్గం:ఎన్టీఆర్ జిల్లా నదులు |
నాగావళి | https://te.wikipedia.org/wiki/నాగావళి | నాగావళి నది దక్షిణ ఒడిషా, ఉత్తరాంధ్రలో ప్రవహించే నది. ఒడిషా రాష్ట్రములో పుట్టి, 225 కిలోమీటర్లు ప్రవహించి బంగాళా ఖాతములో చేరుతుంది. శ్రీకాకుళం పట్టణం ఈ నదీ తీరమునే ఉంది.Nagavali.CWC
నాగావళి నది ఒడిషా రాష్ట్రము, కలహంది జిల్లాలో తూర్పు కనుమలలో సముద్ర మట్టానికి 915 మీటర్ల ఎత్తున్న తూర్పు కనుమలలో ప్రారంభమవుతుంది. ఈ నది మొత్తము 256 కిలోమీటర్లు సముద్రానికి ప్రవహిస్తుంది. అందులో 161 కిలోమీటర్లు ఒడిషా రాష్ట్రములో, 2 కిలోమీటర్లు ఒడిషా - ఆంధ్ర ప్రదేశ్ సరిహద్దుపై, దాదాపు 93 కిలోమీటర్లు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రములో ప్రవహిస్తుంది.
బర్హా, బల్దియా, సత్నాల, సీతగుర్హ, శ్రీకోన, జంఝావతి, గుముడుగెడ్డ, వొట్టిగెడ్డ, సువర్ణముఖి, వోనిగెడ్డ, రెల్లిగెడ్డ, వేగావతి నదులు నాగావళి యొక్క ప్రధాన ఉపనదులు. నది యొక్క మొత్తము పరీవాహక ప్రాంతము 9,410 చ.కి.మీ అందులో 4,462 చ.కి.మీలు ఒడిషా రాష్ట్రములో (1006 చ.కి.మీలు కలహంది జిల్లాలో, 3,456 చ.కి.మీలు కోరాపుట్ జిల్లాలో), 4,948 చ.కి.మీలు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రములో (1,789 చ.కి.మీలు శ్రీకాకుళం, 3,096 చ.కి.మీలు విజయనగరం జిల్లా, 63 చ.కి.మీలు విశాఖపట్నం జిల్లాలో) ఉంది.
నాగావళి నది మీద తోటపల్లి, నారాయణపురం వద్ద నీటి పారుదల ప్రాజెక్టులు నిర్మించబడ్డాయి. తోటపల్లి నీటిపారుదల ప్రాజెక్టు యొక్క ఆయకట్టు 37,000 ఎకరాలు, నారాయణపురం ఆనకట్ట యొక్క ఆయకట్టు దాదాపు 40,000 ఎకరాలు.
నాగావళి శ్రీకాకుళం పట్టణం నుండి ఐదు కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న కల్లేపల్లి గ్రామం వద్ద బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది.
చిత్ర మాలిక
మూలాలు
బయటి లింకులు
నాగావళి నదీ పరీవాహక ప్రాంతపు చిత్రము
వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు
వర్గం:శ్రీకాకుళం జిల్లా నదులు
వర్గం:ఒడిశా నదులు |
వంశధార | https://te.wikipedia.org/wiki/వంశధార | thumb|వంశధార నది-1
వంశధార నది ఒడిషా రాష్ట్రం లో, నియమగిరి పర్వత సానువులలో పుట్టింది. మొత్తం 230 కిలోమీటర్లు పొడవున పాఱుచున్నది. ఇందులో 150 కిలోమీటర్లు ఒడిషాలో ఉంది. ఆంధ్ర ప్రదేశ్లో శ్రీకాకుళం జిల్లాలో ప్రవేశించి కళింగపట్నం అనే చోట బంగాళా ఖాతములో కలుస్తుంది. వంశధార దాదాపుగా 11,500 చదరపు కిలోమీటర్లు మేర ఆవరించి, శ్రీకాకుళం జిల్లా యొక్క ప్రధాన నీటి వనరులలో ఒకటిగా వాడుకోబదుతుంది. ఇప్పటిలోన దీనిపై కట్టించఁబడిన ఒకేయొక్క ఆనకట్ట గొట్టా (శ్రీకాకుళం జిల్లా) అను పిలువఁబడు చోటులో ఉంది.
వంశధారానది గుఱించి చెప్పుకొనే ఒక కథ
thumb|వంశధార నది-2
శ్రీకాకుళం జిల్లాలో పారాఱునట్టి వంశధారానదియొక్క ఒక పాయకు కల కథనుఁబట్టి దక్షిణ సముద్ర తీరమున శ్వేతపురమనే పట్టణమును శ్వేతచక్రవర్తి ఏలుచుండేవాడు. ఆయనకు విష్ణుప్రియ అనే పేరుఁగల పెండ్లము ఉండేది. ఆమె మహా విష్ణు భక్తురాలు. ఆమె ఒకనాటి ఏకాదశి వ్రత దీక్షలో ఉండగా ఆమె భర్త అయిన శ్వేతమహారాజు కామమోహితుడై ఆమె వద్దకు వచ్చెను. అప్పుడు విష్ణుప్రియ మగనికి ముద్దుఁగా బ్రతిమాలి పిలిఁచి, కూర్చుండబెట్టి, పూజా గదికి పోయి విష్ణువును కొలిఁచి, స్వామీ! అటు నా మొగుఁడును నేను కాదనలేను, ఇటు నీ వ్రతమును భంగపడనివ్వలేను. నువ్వే నన్ను కాఁపాడమని పరిపరి విధముల వేడుకొంది. స్వామీ! కూర్మరూపమున భూమిని దాలేదా? అట్లే నన్ను ఆదుకోమని ప్రార్థించింది. శ్రీమన్నారాయణుడు దర్శనమిచ్చి, అక్కడనే గంగను వెలఁయింపఁసేసెను. ఆ గంగ గొప్ప ఉఱఁవడి పఱఁవడిఁగా రాగా మహారాజు జడిఁసి పరుగిడి ఒక కొండ మీదకు చేరి తమ మంత్రిని విషయము అడుగగా, ఆతను రాజుకు విషయమంతా వివరించెను. అప్పుడు రాజు పశ్చాతాపంతో మరణమే తన పాపేమునకు ప్రాయశ్ఛిత్తమని తలచి, శ్రీమహా విష్ణువును ధ్యానించుచుండెను. అప్పుడు నారదుడు అటుగా వచ్చి, రాజును విషయమడుగగా, రాజు తన బాధను వివరించెను. అప్పుడు నారదుడు రాజుకు శ్రీకూర్మ మంత్రమును ఉపదేశించి దీక్షతో ధ్యానించమని చెప్పెను. ఈ గంగా ప్రవాహము వంశధార అను పేరుతో సాగరములో లీనమగునని, ఇది సాగరసంగమ ప్రదేశమని చెప్పెను.
ఆంధ్రకు అదనపు నీరు
ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ప్రభుత్వం వంశధార నదినీరును అదనంగా వాడుకోవడానికని గుఱించిన ప్రాజెక్టు అడ్డంకులను ట్రిబ్యునల్ తొలగించింది. వంశధార నది ఆంధ్ర- ఒడిషా ఎల్లల్లో 29 కిలోమీటర్లు, ఆంధ్ర ప్రదేశ్లో 82 కిలోమీటర్లు పాఱుచున్నది. ఈ రెండు రాష్ట్రాల నడుమ 1962లో కుదిరిన ఒప్పందమునిఁబట్టి వంశధార నీటిని ఇద్దరు, చెఱి సగము (50:50 శాతం) వాడుకోవాలి. ఈ నదిపై కట్టించాల్సిన ప్రాజెక్టులను ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ప్రభుత్వం రెండు దశలుగా విడఁగొట్టింది. మొదటి దశలో గొట్టా బ్యారేజీ, ఎడమ ప్రధాన కాల వలను కట్టించింది. 17,841 టిఎంసిల నది నీటిని వాడుకుంటోంది. అందు వల్లన 1.48 లక్షల ఎకరాలకు సాగునీరు అందిస్తోంది. రెండో దశలో 16.048 టిఎంసిలతో 1.07 లక్షల ఎకరాలకు సాగునీరు అందించే నేరడి ప్రాజెక్టును ప్రతిపాదించింది. దీని కోసం ఒడిషాలోని 106 ఎకరాలు ముంపుకు గురవుతున్నాయి. అయితే ఆ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఒప్పుఁదల ఇవ్వనందున ఇంతకాలం జాగు జరిగింది. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ప్రభుత్వం ఈ పనిని కూడా రెండుగా విడఁదీసి మొదటి దశగా గొట్టా బ్యారేజీ నుంచి కుడి ప్రధాన కాలువ కట్టించింది. 0.62 లక్షల ఎకరాలకు సాగునీరు అందించే పనులు ముగించింది. ఇప్పుడు ట్రిబ్యునల్ తీర్పుతో కాట్రగడ్డ వద్ద సైడ్ వీయర్ కట్టడం చేపట్టి మరో 8 టిఎంసిలను వాడుకోవడానికి వీలుచిక్కింది:
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు
వర్గం:శ్రీకాకుళం జిల్లా నదులు
వర్గం:ఒడిశా నదులు |
చిత్రావతి | https://te.wikipedia.org/wiki/చిత్రావతి | thumb|చిత్రావతి బాలన్సింగ్ రిజర్వాయర్
thumb|చిత్రావతి బాలన్సింగ్ రిజర్వాయర్ వివరాలు
చిత్రావతి ఆంధ్రప్రదేశ్, కర్ణాటక ల గుండా ప్రవహించే అంతర్రాష్ట్ర నది. ఆంధ్రప్రదేశ్లో ఈ నది అనంతపురం జిల్లా గుండా ప్రవహిస్తుంది. ఇది పెన్నా నదికి కుడివైపు ఉపనది. దీని పరీవాహక ప్రాంతం 5,908 చ.కి.మీ. ఇది వర్షాకాలంలో ప్రవహించే వర్షాధారమైన నది.
పుట్టపర్తి పట్టణం ఈ నదీ తీరాన ఉంది. సత్యసాయి బాబా ప్రశాంతి నిలయం ఈ నది ఒడ్డునే ఉంది. ప్రారంభ దశలో బాబా ఈ నదీ తీరంలో ఉపన్యాసాలు భక్తులకు వినిపించేవాడు. భజన కార్యక్రమాలు నిర్వహించేవాడు.
చిత్రావతి నది కర్ణాటక లోని చిక్కబళ్ళాపూర్ జిల్లాలో పుట్టి, కర్ణాటక, ఆంధ్రప్రదేశ్ లో అనంతపురం, కడప జిల్లాల గుండా ప్రవహించి పెన్నానదిలో కలుస్తుంది. కర్ణాటక లోని బాగేపల్లితో పాటు, ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని గోరంట్ల, హిందూపూర్, బుక్కపట్నం, ధర్మవరం, తాడిపత్రి, కదిరి మండలాలు దీని పరీవాహక ప్రాంతంలో ఉన్నాయి. కడప జిల్లా గండికోట వద్ద చిత్రావతి పెన్నానదిలో కలుస్తుంది. ఇక్కడ ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం గండికోట ప్రాజెక్టును చేపట్టింది. చిత్రావతి, పాపఘ్ని కలిసి మధ్య పెన్నా బేసిన్ అవుతాయి.
అనంతపురం జిల్లా, తాడిమర్రి వద్ద ఒక బాలెన్సింగు జలాశయాన్ని నిర్మించారు. కర్ణాటక ప్రభుత్వం కోలారు జిల్లా బాగేపల్లి వద్ద నిర్మించిన పరగోడు ఆనకట్ట రెండు రాష్ట్రాల మధ్య వివాదానికి దారి తీసింది. దీనివల్ల ఆంధ్రప్రదేశ్లో ఉన్న అనేక సాగునీటి చెరువులకు నీరు అందదని ఆంధ్ర రైతులు వాదించారు.
మూలాలు
వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు
వర్గం:అనంతపురం జిల్లా నదులు
వర్గం:వైఎస్ఆర్ జిల్లా నదులు |
కుందేరు | https://te.wikipedia.org/wiki/కుందేరు | కుందేరు నది, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని కర్నూలు జిల్లాలో ఉన్న ఎర్రమల కనుమలలో పుట్టి దక్షిణ దిశలో ప్రవహించి వైఎస్ఆర్ జిల్లా, కమలాపురం సమీపములో పెన్నా నదిలో కలుస్తుంది. దీనిని కుందూ, కుముద్వతి అని పేర్లతో కూడా వ్యవహరిస్తుంటారు. ఈ నదీతీరాన ఉన్న పట్టణాలలో నంద్యాల ముఖ్యమైంది, అతి పెద్దది. కర్నూలు జిల్లాలోని ఓర్వకల్లు, నంద్యాల జిల్లాలో మిడుతూరు, గడివేముల, నంద్యాల, గోస్పాడు, కోయిలకుంట్ల, దొర్నిపాడు, చాగలమర్రి, వైఎస్ఆర్ జిల్లాలోని మైదుకూరు మండలాలు కుందేరు నది నీటి పరీవాహక పరిధిలో ఉన్నాయి.
కుందేరులో నీళ్లు పశ్చిమాన మద్దులేరు, జుర్రేరు నుండి తూర్పున కాళి, వక్కలేరు నుండి చేరతాయి. కుందేరు, మద్దులేరు నిండా నీటితో ప్రవహించినప్పుడు వాటి మధ్యన ఉన్న జలకనూరు వంటి గ్రామాలు నీటితో నిండిపోతాయి. జుర్రేరు బనగానపల్లె ప్రాంతం నుండి ప్రవహించి కుందేరులో చేరుతుంది. కుందేరు నది అడుగున ఎక్కవ భాగం రాతిమయం. ఇక్కడ సున్నపురాళ్లను త్రవ్వి తీస్తారు. నది అడుగు శిలల పొరలతో ఉండటాన నీరు భూమిలోకి ఇంకక పోవడం ఈ నది విశేషం. దీనివల్ల నది వెంబడి ఉన్న బావుల్లో నీరు తాగే యోగ్యంగా లేదు. నంద్యాల వద్ద కుందేరు కర్నూలు - కంభం రహదారి దాటే చోట 1864లో ఒక వంతెన నిర్మించారు.
మూలాలు
మద్రాసు ప్రెసిడెన్సిలో కర్నూలు జిల్లా మాన్యువల్ - నరహరి గోపాలకృష్ణమ చెట్టి (పేజీ.14,15)
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:కర్నూలు జిల్లా నదులు
వర్గం:నంద్యాల జిల్లా నదులు
వర్గం:వైఎస్ఆర్ జిల్లా నదులు |
పాపఘ్ని | https://te.wikipedia.org/wiki/పాపఘ్ని | పాపఘ్ని పెన్నా నదికి ఉపనది. పాపఘ్ని నది కర్ణాటక రాష్ట్రం, చిక్‌బళ్లాపూర్ జిల్లాలోని సిడ్లఘట్ట గ్రామం వద్ద పుట్టి, ఉమ్మడి చిత్తూరు జిల్లా ద్వారా ఆంధ్రప్రదేశ్లో ప్రవేశిస్తుంది. పాలకొండ శ్రేణుల గుండా ప్రవహించి, ఉమ్మడి వైఎస్ఆర్ జిల్లా మైదానపు ప్రాంతంలోకి పారుతుంది. పాపఘ్ని వైఎస్ఆర్ జిల్లాలోని కమలాపురం వద్ద పెన్నా నదిలో కలుస్తుంది. పాపఘ్ని ఉపనదుల్లో మొగమేరు చెప్పుకోదగినది. మొత్తం 205 కిలోమీటర్ల పొడవున్న పాపఘ్ని నది యొక్క మొత్తం పారుదల ప్రాంతం 7,423 చ.కి.మీలు. ఇది మొత్తం పెన్నా నది పారుదల ప్రాంతంలో 14.14%. పాపఘ్ని నది యొక్క పారుదల ప్రాంతం ఉమ్మడి చిత్తూరు జిల్లా, అనంతపురం జిల్లా, వైఎస్ఆర్ జిల్లాలలో ఉన్నా, ప్రధాన భాగం చిత్తూరు జిల్లాలోని పశ్చిమభాగంలోని కొండప్రాంతంలో ఉంది. వైఎస్ఆర్ జిల్లాలో ప్రవహించే పాపఘ్ని పై గాలివీడు మండలం, వెలిగల్లు గ్రామం వద్ద మధ్య తరహా నీటిపారుదల ప్రాజెక్టును నిర్మిస్తున్నారు.
పాపఘ్ని పేరు
ఘ్ని అంటే నాశనం చేసేది లేక చంపేది అని అర్థం. నూరు మందిని ఒక్క దెబ్బతో చంపే ఆయుధాన్ని శతఘ్ని అన్నట్లే పాపనాశిని అయిన నది పేరు పాపఘ్ని అయింది. తులసి మొక్కను కూడా పాపఘ్ని అంటారు.
పాపఘ్ని మఠం
పాపఘ్ని నదీ తీర ప్రాంతంలో చిక్‌బళ్లాపూర్ వద్ద అత్యంత పురాతనమైన పాపఘ్ని మఠం ఉంది.
thumb|Shri Kashi Vishweshwara swamy, Papagni mutt, chiballapur, Karnataka
thumb|Shri Shree Matha parvathi devi, Papagni mutt, chiballapur, Karnataka
గండి క్షేత్రం
అన్నమయ్య జిల్లాలో ఈ నదీతీరంలోనే చక్రాయపేట మండలంలో రాయచోటి-వేంపల్లె మార్గమధ్యంలో పవిత్ర గండి క్షేత్రం వెలసింది. పాపఘ్నీ నది ఇక్కడ శేషాచలం కొండను చీలుస్తుంది. కొండకు గండి కొట్టింది కాబట్టి ఈ ప్రాంతానికి "గండి" అని పేరు వచ్చింది.
పాపాఘ్ని కథలు
కేంద్ర సాహిత్య అకాడెమీ యువ పురస్కార గ్రహీత డాక్టర్ వేంపల్లి గంగాధర్ పాపఘ్ని నది నేపథ్యంతో కథా సంపుటి ''పాపాఘ్ని కథలు'' రాసారు.
వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు
వర్గం:వైఎస్ఆర్ జిల్లా నదులు
వర్గం:అన్నమయ్య జిల్లా నదులు |
సగిలేరు | https://te.wikipedia.org/wiki/సగిలేరు | సగిలేరు పెన్నా నదికి ఉపనది. ఇది ప్రకాశం జిల్లా నల్లమల కొండలలో కంబం వద్ద పుట్టి, దక్షిణమున గిద్దలూరు, బద్వేలు తాలూకాల గుండా ప్రవహించి వైఎస్ఆర్ జిల్లాలో పెన్నానదిలో కలుస్తుంది. పూర్వము ఈ నదిని స్వర్ణబాహు నది అని పిలిచేవారు. సగిలేరు నదిపై వైఎస్ఆర్ జిల్లాలో రెండు మధ్యతరహా నీటి పారుదల పథకాలు ఉన్నాయి - ఎగువ సగిలేరు ప్రాజెక్టు, దిగువ సగిలేరు ప్రాజెక్టు.
దిగువ సగిలేరు ప్రాజెక్టు వైఎస్ఆర్ జిల్లాలో బి.కోడూరు మండలంలోని వడ్డెమాను గ్రామం వద్ద నిర్మించబడింది. దీని మొత్తం ఆయకట్టు 11804 ఎకరాలు. ఈ ప్రాజెక్టు 0.6 టి.ఎం.సిల లభ్యమయ్యే జలాల్ని వినియోగించుకుంటుంది. జలాశయం పూర్తి సామర్థ్యం 0.169 టి.ఎం.సి.లు, నికర సామర్థ్యం 0.166 టి.ఎం.సి.లు. దీన్ని మొత్తం 51 లక్షల వ్యయంతో 1954లో నిర్మించారు. 1996లో ఇంతకుముందెన్నడూ లేనివిధంగా సంభవించిన వరదల వల్ల ఆనకట్ట, గేట్లు, కాలువలు, పంపీణీ వ్యవస్థ దెబ్బతినడంతో 6.95 కోట్ల ఖర్చుతో మరమత్తులు చేపట్టి 2003 మార్చిలో పూర్తిచేశారు. 2009లో ఈ ప్రాజెక్టుకు మాజీ రాష్ట్రమంత్రి పేరుమీద వడ్డెమాను చిదానందం జలాశయం అని పేరు మార్చారు. ఈ ప్రాజెక్టు బద్వేలు చెరువుతో పాటు కాలువ వెంట ఉన్న పదమూడు చెరువులకు నీరందిస్తున్నది.CENSUS OF INDIA 1981-A P DISTRICT CENSUS BOOK CUDDAPAH DISTRICT By S.S.Jaya Rao
ఎగువ సగిలేరు ప్రాజెక్టు కలసపాడు మండలం దిగువ తంబళ్లపల్లె వద్ద సగిలేరు నదిపై నిర్మించబడింది. దీనిని వంకమర్రి డ్యామ్ అని కూడా వ్యవహరిస్తారు. ఈ ప్రాజెక్టు యొక్క మొత్తం ఆయకట్టు 5448 ఎకరాలు. దీన్ని 1896లో 4.6 లక్షల వ్యయంతో నిర్మించారు. 1898-99లో నిర్మాణం పూర్తి చేసుకున్న ఈ ప్రాజెక్టులో ఆనకట్టతో పాటు 10 మైళ్ల పొడవున్న కాలువ దారివెంట ఉన్న అనేక చెరువులకు నీరందిస్తున్నది.Imperial Gazetteer of India ... By William Wilson Hunter, James Sutherland Cotton, Richard Burn, William Stevenson Meyer, Great Britain. India Office, John George Bartholomew పేజీ.181 1996లో వరదల వల్ల దెబ్బతిన్న ఆనకట్ట, కాలువలు, పంపీణీ వ్యవస్థను 2.32 కోట్ల ఖర్చుతో మరమ్మత్తులు చేశారు. ఈ పని మార్చి 2001లో పూర్తయ్యింది.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:ప్రకాశం జిల్లా నదులు
వర్గం:వైఎస్ఆర్ జిల్లా నదులు |
చెయ్యేరు నది | https://te.wikipedia.org/wiki/చెయ్యేరు_నది | thumb|250x250px|చెయ్యేరు నది
చెయ్యేరు, పెన్నా నదికి ఉపనది. దీనినే బాహుదా నది అని కూడా అంటారు. అన్నమయ్య జిల్లా లోని ప్రసిద్ధ పుణ్యక్షేత్రం అత్తిరాల ఈ నదీతీరాన్నే వెలసింది. ఈ నది కర్ణాటకలోని కోలార్ జిల్లా రాయపాడు కొండల్లో పుట్టి చిత్తూరు జిల్లాలో, అన్నమయ్య జిల్లాలో మదనపల్లె ప్రాంతం మీదుగా ప్రహహించి సరిపల్లి సమీపంలో వైఎస్ఆర్ జిల్లాను తాకుతుంది. ఈ నది మీద బాదనగడ్డ వద్ద అన్నమయ్య ప్రాజెక్టు నిర్మించబడింది. జిల్లాలో సుమారో 150 కి.మీ. మేర ఈ నది విస్తరించింది. టి.సుండుపల్లె మండలంలోని రాయవరం వద్ద బహుదా, పింఛ నదులు అనుసంధానం చేసుకుని బాలరాచపల్లి మీదుగా, అన్నమయ్య ప్రాజెక్టు ముందుభాగాన మాండవ్య, గంగనేరులను కలుపుకుని సిద్దవటం మీదుగాశ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా లోకి ప్రవేశిస్తుంది.
పేరు వృత్తాంతం
ఈ నదికి చెయ్యేరు లేక బాహుద అనే పేర్లు రావడానికి వెనుకనున్న కథ ఇది: శంఖ - లిఖితులనే అన్నదమ్ములిద్దరు ఏటికి ఈ ఒడ్డున ఒకరు, ఆ ఒడ్డున ఒకరు కాపురముండేవారని,తమ్ముడు ప్రతిరోజూ అన్న వద్దకు వచ్చి వేదం, శాస్త్రం నేర్చుకుని వెళ్ళేవాడు. ఏటి ఒడ్డునే ఒక మామిడి తోట ఉంది. ఒకనాడు లిఖితుడు ఆ దారి వెంట నడుస్తుండగా అతనికి ఆకలి వేసింది. తోట యజమాని కోసం చూస్తే అతను ఎక్కడా కనిపించలేదు. లిఖితుడు ఆకలికి తాళలేక రెండు పళ్ళు కోసుకుని తిన్నాడు. తర్వాత ఈ విషయం అన్నకు చెప్పాడు. చేసింది నేరమని, రాజు రవివర్మ వద్దకు వెళ్ళి శిక్షను కోరుకొమ్మన్నాడు అన్న శంఖుడు. పొత్తపి రాజు లిఖితుడి చేతులు ఖండించాడు. లిఖితుడు తెగిన చేతులతో అన్న దగ్గరకు వచ్చాడు. శంఖుడు దైవాన్ని ప్రార్థించి చేతులు ఏట్లో ముంచమన్నాడు. లిఖితుడు అలాగే చేయగా అతనికి చేతులు వచ్చాయి. చేతులను రప్పించిన ఆ నదికి 'చెయ్యేరు' అని పేరు వచ్చింది. సంస్కృతంలో 'బాహు' అంటే చెయ్యి. 'ద' అంటే ఇచ్చునది. అందుకే చేతిని ఇచ్చిన ఈ నది పేరు బాహుద అయింది. ఈ నదిని గురించి తొలితెలుగు యాత్రాచరిత్ర ఐన కాశీయాత్ర చరిత్రలో ప్రస్తావనలున్నాయి. 1830లో ఈ ప్రాంతమీదుగా కాశీయాత్ర చేసిన గ్రంథకర్త ఏనుగుల వీరాస్వామయ్య ఈ నదిని గురించి, చుట్టుపక్కల ప్రాంతాల గురించి వ్రాసుకున్నారు.అతను తన గ్రంథంలో నది గడియ దూరము వెడల్పు ఉందని వ్రాశారు. దాన్ని బట్టి ఆ నదిని దాటేందుకు గడియ సేపు పట్టేదని, అంత వెడల్పు అని అర్థంచేసుకోవచ్చు.నదికి ఇరుపక్కల గుళ్ళున్నాయని, పుణ్యక్షేత్రం నెలకొందని పేర్కొన్నారు.
ఉపనదులు
చెయ్యేరు యొక్క ఉపనదులు
బాహుదా:ఈ నది చిత్తూరు జిల్లా పీలేరు ప్రాంతం నుంచి కె.వి.పల్లి, ఝరిదిన్నె వద్ద జిల్లాలోకి ప్రవేశిస్తుంది. అక్కడ నుంచి మడితాడు, సుండుపల్లి, రాయవరం మీదుగా శేషాచల కొండల మధ్య ప్రవహించిచెయ్యేరులో కలుస్తుంది. ఈ నది జిల్లాలో 80 కిలోమీటర్ల మేర విస్తరించింది.
ఫించా
మండలి
పుల్లంగి
గుంజన
అన్నమయ్య ప్రాజెక్టు
చెయ్యేరు నది మీద వైఎస్ఆర్ జిల్లా, రాజంపేట మండలంలోని బాదనగడ్డ వద్ద అన్నమయ్య ప్రాజెక్టు నిర్మించబడింది. ఈ ప్రాజెక్టు వలన వైఎస్ఆర్ జిల్లాలోని 22,500 ఎకరాల భూమికి సాగునీరు అందుతుంది. ఈ ప్రాజెక్టు 2.17469 టి.ఎం.సిల నీటిని ఉపయోగించుకొంటుంది. జలాశయం యొక్క నీటి నిల్వసామర్ధ్యం 2.33948 టి.ఎం.సి (గ్రోస్), 2.23948 టి.ఎం.సి (నెట్).
తొలి అంచనా ప్రకారం ఈ ప్రాజెక్టు యొక్క వ్యయం 60.44 కోట్ల రూపాయలుగా 1996-97 లో నిర్ణయించడమైనది కానీ 2001-02 లో తిరిగివేసిన అంచనాలో అభివృద్ధి, ఆధునీకరణ ఖర్చులతో మొత్తం వ్యయం 68.92 కోట్ల రూపాయలుగా వెలకట్టబడింది. 2004 జనవరి వరకు 57.347 కోట్ల రూపాయల మొత్తం ప్రాజెక్టు ఆధునీకరణ, పునరావాసం, వైఎస్ఆర్ జిల్లా లోని రాజంపేట, పుల్లంపేట మండలాలలో 22,500 ఎకరాల ఆయకట్టు స్థిరపరచడానికి ఖర్చు చేయబడింది.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వైఎస్ఆర్ జిల్లా నీటి వనరుల సమాచారము
వర్గం:వైఎస్ఆర్ జిల్లా నదులు
వర్గం:చిత్తూరు జిల్లా నదులు
వర్గం:అన్నమయ్య జిల్లా నదులు |
గుండ్లకమ్మ నది | https://te.wikipedia.org/wiki/గుండ్లకమ్మ_నది | గుండ్లకమ్మ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రములోని కర్నూలు, ప్రకాశం, పల్నాడు, బాపట్ల జిల్లాలలో ప్రవహించే నది. కృష్ణా నది, పెన్నా నది మధ్య స్వతంత్రముగా తూర్పు ప్రవహించే చిన్న నదులలోకెల్లా ఇదే పెద్దది. దీనిపై కందుల ఓబుల రెడ్డి గుండ్లకమ్మ జలాశయం ప్రాజెక్టు నిర్మించి సాగు, తాగు నీటి అవసరాలను తీరుస్తున్నారు.
పేరు వెనుక కథ
thumb|ఆంధ్రప్రదేశ్లో బౌద్ధక్షేత్రాలైన చందవరం, దూపాడు, చేజెర్ల, కనుపర్తి, ఉప్పుగుండూరు, మోటుపల్లిలను అనుసంధానిస్తూ గుండ్లకమ్మ నది ప్రధాన జలరహదారిగా పనిచేసింది|right
మార్కండేయడు రచించిన గజారణ్య సంహిత ప్రకారం కృతయుగంలో ఈ ప్రాంతమంతా దట్టమైన అటవీ ప్రాంతంగా ఉండి, ఏనుగుల సంచారం ఎక్కువగా ఉండేదట. అందుకే ఈ ప్రాంతాన్ని గజారణ్యంగా పిలిచేవారట. ఈ గజారణ్యంలో అనేక మంది మునులు ఆశ్రమాలు నిర్మించుకుని తపస్సు చేస్తుండేవారట. నంది మండలంగా పిలువబడిన ఈ ప్రాంతాన్ని హైహయుడనే రాజు పరిపాలిస్తుండేవాడు.
ఒక రోజు వేటకువెళ్ళిన రాజు పరివారానికి జమదగ్ని మహర్షి ఆశ్రమం కనిపించింది. వారు మహర్షిని ప్రార్థించి, రెండు కుండల నిండుగా నీటిని తీసుకుని వెళ్తుండగా, ఆ కుండలు గుండ్ల బ్రహ్మేశ్వరం అనేచోట పైకెగిరి పగిలిపోయాయి. ఆ కుండల నుండి జాలువారిన జలమే నదిగా ప్రవహించిందని కథనం. ఆ "గుండికా నదే" వాడుకలో "గుండ్లకమ్మ"గా రూపాంతరం చెందింది. గుండికా నదీగా పిలవబడిన ఈ నదీ తీరంలోనే మార్కండేయ మహర్షి తపస్సు చేస్తుండేవారట.
నది తీరు
ఇది కర్నూలు జిల్లా నంద్యాల, ఆత్మకూరు మండలాల సరిహద్దులో నల్లమల్ల కొండల లోని గుండ్ల బ్రహ్మేశ్వరము వద్ద 800 మీటర్ల (2900 అడుగులు) ఎత్తులో పుడుతుంది.
గుండ్లకమ్మ వేగం పుంజుకొని రాచర్ల మండలం, జె. పుల్లలచెరువు గ్రామం సమీపాన నెమలిగుండం జలపాతాన్ని ఏర్పరుస్తుంది. ఆ తరువాత ఇది కంభం చెరువును, మార్కాపురం చెరువును నింపుతుంది.
ఆ తరువాత ఈశాన్యముగా ప్రవహించి పల్నాడు జిల్లాలో ప్రవేశిస్తుంది. గుంటూరు జిల్లాలో తిరిగి దిశమార్చుకొని ఆగ్నేయముగా ప్రవహించి ఒంగోలు మండలం, ఉలిచి గ్రామం వద్ద బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది. చామవాగు, రాళ్లవాగు, పొగుల్లవాగు, దువ్వలేరు, జంపాలేరు, తీగలేరు, కోనేరు, చిలకలేరు గుండ్లకమ్మ యొక్క ఉపనదులు. ఈనది మొత్తం పొడవు 220 కి.మీ.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:కర్నూలు జిల్లా నదులు
వర్గం:ప్రకాశం జిల్లా నదులు
వర్గం:పల్నాడు జిల్లా నదులు
వర్గం:బాపట్ల జిల్లా నదులు |
పాలేరు నది | https://te.wikipedia.org/wiki/పాలేరు_నది | right|thumb|250px|పాలేరు జలాశయం
పాలేరు నది, ఖమ్మం జిల్లాలో ప్రవహించే ఒక నది. ఇది కృష్ణానదికి ఉపనది.
పాలేరు గ్రామంలో పాలేరు నదిపై నిజాం ప్రభుత్వ కాలంలో ఒక చిన్న/మధ్య తరహా ఆనకట్ట నిర్మించి రిజర్వాయరు ఏర్పాటు చేశారు. దీని క్రింద కూసుమంచి, నేలకొండపల్లి మండలాల గ్రామాల్లో కొన్ని వందల ఎకరాల భూములకు నీటి వసతి కలుగుతుంది. ఇటీవలి కాలంలో నాగార్జునసాగర్ ఎడమ కాల్వను ఈ రిజర్వాయరు గుండా త్రవ్వటంవలన కరవు కాలంలో కూడా నీటికి ఎద్దడి కలగటంలేదు. నాగార్జునసాగరు ఎడమ కాల్వపై ఒక మైక్రో విద్యుత్కేంద్రం ఏర్పాటు చేశారు. కానీ అది పూర్తిగా విజయవంతం కాలేదు. హైదరాబాదు నుండి భద్రాచలం వెళ్ళేటప్పుడు ఈ రిజర్వాయరు కట్టపై చేసే ప్రయాణం చాలా ఆహ్లాదకరంగా ఉంటుంది.ఎవరైనా కాసేపు ఆగినట్లయితే నీటి స్కూటర్లు బోట్లు విహరించటానికి దొరుకుతాయి. ప్రభుత్వం పాలేరు గ్రామంలో జవహర్ నవోదయ విద్యాలయం నెలకొల్పింది.
ఇవికూడా చూడండి
తెలంగాణలోని నదులు, ఉపనదులు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:ఖమ్మం జిల్లా నదులు |
2005 | https://te.wikipedia.org/wiki/2005 | 2005 గ్రెగోరియన్‌ కాలెండరు యొక్క మామూలు సంవత్సరము.
సంవత్సరాలు: 2002 - 2003 - 2004 - 2005 - 2006 - 2007 - 2008 దశాబ్దాలు: 1980లు - 1990లు - 2000లు - 2010లు - 2020లు శతాబ్దాలు: 20 వ శతాబ్దం - 21 వ శతాబ్దం - 22 వ శతాబ్దం
సంఘటనలు
జనవరి 25: గుజరాత్ లోని మంధర్ దేవి ఆలయంలో ఉత్సవం సందర్భంగా జరిగిన తొక్కిసలాటలో 250మంది మరణించారు.
మే 17: కువైట్లో మహిళలకు ఓటుహక్కు ప్రసాదించబడింది.
జూలై 6: 2012 వేసవి ఒలింపిక్ క్రీడలు వేదికగా లండన్ నిర్ణయించబడింది.
జూలై 26: భారీ వర్షాల వల్ల వరదలు సంభవించి ముంబాయి లోతట్టుప్రాంతం నీటమునిగింది. 1,094 మంది ప్రజలు మృత్యువాత పడ్డారు.
ఆగష్టు 1: సౌదీ అరేబియా రాజు ఫాద్ మృతి.
అక్టోబర్ 13: ఫైడ్ ప్రపంచ చదరంగం చాంపియన్‌షిప్‌ను వెసెలిన్ టొపాలోవ్ గెలుచుకున్నాడు.
జననాలు
మరణాలు
thumb|అమ్రీష్ పురి
జనవరి 12: అమ్రీష్ పురి, భారత సినిమా నటుడు. (జ.1932)
జనవరి 24: పరిటాల రవి, ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ మంత్రి, తెలుగుదేశం పార్టీ నాయకుడు. (జ.1958)
జనవరి 30: వడ్డెర చండీదాస్, తెలుగు నవలా రచయిత. (జ.1937)
మార్చి 22: జెమినీ గణేశన్, తమిళ నటుడు. (మ.2005)
ఏప్రిల్ 13: పొందూరి వెంకట రమణారావు, మైక్రో బయాలజిస్టు. (జ.1917)
ఏప్రిల్ 25: టంగుటూరి సూర్యకుమారి, తెలుగు సినిమా నటి, గాయకురాలు. (జ.1925)
జూన్ 7: బొల్లిముంత శివరామకృష్ణ, అభ్యుదయ రచయిత, ప్రజా కళాకారుడు, హేతువాది. (జ.1920)
జూన్ 27: సాక్షి రంగారావు, రంగస్థల, సినిమా నటుడు. (జ.1942)
జూలై 2: పోణంగి శ్రీరామ అప్పారావు, నాటకకర్త, అధ్యాపకుడు, నాట్యశాస్త్రం అనువాదకుడు, కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు గ్రహీత. (జ.1923)
ఆగష్టు 15: బెండపూడి వెంకట సత్యనారాయణ, చర్మవైద్యులు. (జ.1927)
సెప్టెంబర్ 6: పెరుగు శివారెడ్డి, ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని నేత్రవైద్య నిపుణుడు. (జ.1920)
సెప్టెంబరు 25: ఎ.వెంకోబారావు, సైక్రియాట్రిస్ట్. (జ.1927)
అక్టోబరు 31: పి.లీల, దక్షిణభారత నేపథ్యగాయని. (జ.1934)
నవంబరు 9: కె.ఆర్. నారాయణన్, భారత మాజీ రాష్ట్రపతి. (జ.1920)
డిసెంబర్ 24: భానుమతి, దక్షిణ భారత సినిమా నటి, నిర్మాత, దర్శకురాలు, స్టూడియో అధినేత్రి, రచయిత్రి, గాయని, సంగీత దర్శకురాలు. (జ.1925)
పురస్కారాలు
దాదాసాహెబ్ ఫాల్కే అవార్డు : శ్యాం బెనెగల్.
మూలాలు
* |
హిందూమతము | https://te.wikipedia.org/wiki/హిందూమతము | దారిమార్పు హిందూధర్మం |
తుర్కమేనిస్తాన్ | https://te.wikipedia.org/wiki/తుర్కమేనిస్తాన్ | తుర్కమేనిస్తాన్, మధ్య ఆసియాలో ఒకప్పుడు తుర్క్‌మెన్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ గా పిలవబడిన దేశము. దీనికి సరిహద్దులుగా ఆఫ్ఘానిస్తాన్, ఇరాన్, ఖజకిస్తాన్, ఉజ్బెకిస్తాన్ దేశాలు, తూర్పున కాస్పియన్ సముద్రము ఉన్నాయి.
చరిత్ర
తుర్కమేనిస్తాన్ ప్రాంతము అనాదిగా జనవాసములు కలిగిన ప్రాంతము. అనేక సామ్రాజ్యాల సైన్యాలు పుష్కలమైన ప్రదేశాలకు వెళుతూ మార్గమధ్యములో ఇక్కడ తిష్ట వేశాయి.
క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దములో అలెగ్జాండర్ ఇండియా వెళ్లే మార్గములో తుర్కమేనిస్తాన్ ను జయించాడు. ఆ తరువాత నూటా యాభై సంవత్సరాలకు ప్రస్తుత రాజధాని అష్గబత్ పరిసర ప్రాంతములోనున్న నిసా రాజధానిగా పార్థియన్ సామ్రాజ్యము స్థాపించబడింది. 7వ శతాబ్దములో అరబ్బులు ఈ ప్రాంతాన్ని జయించి ఇస్లాం మతాన్ని వ్యాపించజేశారు. దీనితో తుర్క్‌మెన్ మధ్య ప్రాచ్య సంస్కృతిలో భాగమైనారు. ఇదే సమయములో ఆసియా, ఐరోపాల మధ్య అతిపెద్ద వాణిజ్య మార్గముగా ప్రఖ్యాత సిల్క్ రోడ్ అభివృద్ధి చెందినది.
ఖలీఫా అల్ మామూన్ తన రాజధాని మెర్వ్కు తరలించినప్పుడు అనతి కాలములోనే తుర్కమేనిస్తాన్ ప్రాంతము గ్రేటర్ ఖొరాసాన్ యొక్క రాజధానిగా ప్రసిద్ధి చెందినది.
11వ శతాబ్దము మధ్య కాలములో, సెల్ద్‌జుక్ సామ్రాజ్యమునకు చెందిన శక్తివంతమైన తుర్కలు ఆఫ్ఘనిస్తాన్ వరకు సామ్రాజ్యాన్ని విస్తరించడానికి తమ శక్తిని తుర్కమేనిస్తాన్ ప్రాంతములో కేంద్రీకరించారు. అయితే 12వ శతాబ్దపు రెండవ అర్ధ భాగములో ఆ సామ్రాజ్యము విచ్ఛిన్నమై తుర్క్‌మెన్ తమ స్వాతంత్ర్యము కోల్పోయారు. చెంఘీజ్ ఖాన్ తన పశ్చిమ దండయాత్రలో భాగముగా కాస్పియన్ సముద్రము యొక్క తూర్పు తీర ప్రాంతాన్ని తన ఆధినములోకి తెచ్చుకొన్నాడు. తర్వాత యేడు శతాబ్దాల పాటు తుర్క్‌మెన్ ప్రజలు అనేక సామ్రాజ్యాల పాలనలో తరచూ అంతర్-తెగల యుద్ధాలతో జీవించారు.
తుర్కమేనిస్తాన్ పర్షియా నుండి వేర్పడి 1865 నుండి 1885 వరకు రష్యాలో కలపబడింది. 1894 వరకు తుర్కమేనిస్తాన్ పూర్తిగా రష్యన్ సామ్రాజ్యము యొక్క ఆధీనములోకి వచ్చింది. 1917 లో జరిగిన రష్యన్ విప్లవము, దాని తరువాత నెలకొన్న రాజకీయ ఉన్రెస్త్ 1924లో తుర్కమేనిస్తాన్ ను సోవియట్ సమాఖ్య యొక్క 15వ రిపబ్లిక్గా ప్రకటించడానికి దారితీసినది. అప్పుడే ఆధునిక సరిహద్దులతో ప్రస్తుత రూపములోని తుర్కమేనిస్తాన్ అవతరించింది.
1991లో సోవియట్ సమాఖ్య విఛ్ఛిన్నము కావడముతో తుర్కమేనిస్తాన్ కు స్వాతంత్ర్యము వచ్చింది. స్వాతంత్ర్యము తర్వాత కూడా సోవియట్ కాలపు కమ్యూనిష్టు నేత, సపర్మురత్ నియజోవ్ అధికారములో కొనసాగాడు.
రాజకీయాలు
పూర్వపు సోవియట్ సమాఖ్య యొక్క కమ్యూనిష్టు పార్టీలో బ్యూరోక్రాట్ అయిన సపర్మురత్ నియజోవ్, జీవితకాల అధ్యక్షునిగా తుర్కమేనిస్తాన్ యొక్క సర్వాధికారాలు తన గుప్పెట పెట్టుకొన్నాడు. ఈయన వ్యతిరేకతను సహించడు. అధ్యక్షుడు నియజోవ్ తుర్క్‌మెన్‌బాషీ (సమస్త తుర్క్‌మెన్ల యొక్క నాయకుడు) గా వ్యక్తి పూజ సర్వవ్యాపితమై ఉంది. ఈయన ముఖచిత్రము తుర్కమేనిస్తాన్ లో కరెన్సీ నోట్ల నుండి వోడ్కా సీసాల వరకు అన్నింటిమీద కనిపిస్తుంది. తుర్క్‌మెన్ జాతీయ టెలివిజన్ యొక్క చిహ్నము కూడా ఈయన చిత్రమే. నియజోవ్ రాసిన రెండు పుస్తకాలు పాఠశాలలో, మోటరుక్లబ్బుల్లో, ఇళ్లల్లో తప్పనిసరిగా చదవలసినవిగా ఆజ్ఞ జారీ చేశారు. ఈయన పేరుపెట్టలేని సంస్థలకు ఈయన తల్లి పేరు పెట్టారు. అన్ని గోడ, చేతి గడియారాలలో డయల్ మీద నియజోవ్ ముఖచిత్రము ముద్రించబడింది. రాజధాని నగరములో తానే స్వయంగా రూపొందించిన 15 మీటర్ల ఎత్తైన నియజోవ్ విగ్రహము తిరిగే మండపముపై ప్రతిష్ఠించారు. ఇది అన్నివేళలా సూర్యుని ఎదురుగా ఉండి నగరముపై కాంతి విరజిమ్ముతూ ఉంటుంది. అయితే నిజజీవితములో నియజోవ్ అంత పొడుగు మనిషేమీ కాదు. కేవలము ఐదడుగుల ఎత్తే.
తుర్క్‌మెన్లలో బాగా ప్రాచుర్యము పొందిన నినాదము హల్క్! వతన్! తుర్క్‌మెన్‌బాషి (ప్రజలు! మాతృభూమి! నాయకుడు!) నియజోవ్ వారములో రోజుల పేర్లను మార్చి తన కుటుంబసభ్యుల పేర్లు పెట్టాడు. సరికొత్త తుర్క్‌మెన్ జాతీయ గీతాన్ని, ప్రతిజ్ఞను స్వయంగా రాశాడు. అందులో మాతృభూమిని, తుర్క్‌మెన్‌బాషీని తులనాడిన వారి చేతులు తీసెయ్యాలని కుడా ఉంది.
తుర్కమేనిస్తాన్ యొక్క విస్తార సహజ వాయువు నిల్వలను చేజిక్కించుకోవాలనుకుంటున్న విదేశీ కంపెనీలకు ఈ నిల్వలు నియజోవ్ ఆధీనములో ఉండటము వలన ఆయనతో సహకరించక తప్పట్లేదు. ఇదే కారణముచేత ఈయన రాసిన "రుహనామా" పుస్తకము విదేశీ పారిశ్రామికవేత్తలచే క్రొయేషియన్, పోలిష్, హంగేరియన్, బంటూ మొదలైన ప్రపంచములోని ముఖ్య భాషలన్నింటిలో ప్రచురించబడింది.
ప్రాంతాలు
తుర్కమేనిస్తాన్ 5 ప్రాంతాలు లేదా వెలాయత్లర్ (ఏకవచనము - వెలాయత్), ఒక స్వతంత్ర నగరముగా విభజించబడింది.
200 px|right
ప్రాంతము ISO 3166-2 రాజధాని విస్తీర్ణము (చ.కి.మీ) విస్తీర్ణము (చ.మఈ) జనాభా (1995) పటసూచిక అష్గబత్ అష్గబత్ 604,000 అహాల్ ప్రాంతము TM-A అష్గబత్ 95,000 36,680 722,800 1 బాల్కన్ ప్రాంతము TM-B బాల్కనబత్ 138,000 53,280 424,700 2 దషోవుజ్ ప్రాంతము TM-D దషొగుజ్ 74,000 28,570 1,059,800 3 లెబాప్ ప్రాంతము TM-L తుర్క్‌మెనబత్ 94,000 36,290 1,034,700 4 మేరీ ప్రాంతము TM-M మేరీ 87,000 33,590. 1,146,800 5
భౌగోళికము
thumb|300px|తుర్కమేనిస్తాన్ పటము
తుర్కమేనిస్తాన్ విస్తీర్ణము దాదాపు 488,100 చ.కి.మీలు. దేశము యొక్క 90% విస్తీర్ణంలో కారాకుం ఎడారి వ్యాపించిఉన్నది. మధ్య భాగమును తురాన్ లోతట్టుభూమి, కారాకుం ఎడారి ఆక్రమించుచున్నాయి. ఇవి అంతా చదునైన భూములు. నైఋతి సరిహద్దు వెంటా ఉన్న కోపెత్ దాగ్ పర్వతశ్రేణులు 2,912 మీటర్ల ఎత్తుకు చేరుతున్నవి. దూర పశ్చిమాన బాల్కన్ పర్వతాలు, దూర తూర్పున కుగితాంగ్ శ్రేణులు దేశములోని ఇతర చెప్పుకోదగిన ఎత్తైన ప్రదేశాలు. ఆమూ దర్యా, హరి రుద్ ఈ దేశము గుండా ప్రవహించే నదులు.
ఇక్కడ స్వల్ప వర్షాలతో కూడిన ఉప ఆయనరేఖా ప్రాంతపు ఎడారి వాతావరణము. శీతాకాలాలు పొడిగా, మితముగా ఉంటాయి. జనవరి నుండి మే వరకు చాలా మటుకు అవపాతము కురుస్తుంది. కోపెత్ దాగ్ శ్రేణులు అన్నింటికంటే ఎక్కువ అవపాతాన్ని పొందుతాయి.
ఇతర నగరములు : తుర్క్‌మెన్‌బాషి (ఇదివరకటి క్రాస్నొవోడ్స్క్), దషొగుజ్.
ఆర్ధిక వ్యవస్థ
తుర్కమేనిస్తాన్ ప్రపంచములోనే 10వ పత్తి ఉత్పత్తిదారు. సాగుభూమిలో సగభాగము పత్తి పండిస్తారు. ప్రపంచములోనే 5వ పెద్ద సహజ వాయువు నిల్వలు, చమురు నిల్వలు తుర్కమేనిస్తాన్‌లో ఉన్నాయి. 1994లో రష్యా తుర్క్‌మెన్ సహజ వాయువును హార్డ్ కరెన్సీ మార్కెట్లకు ఎగుమతి చేయడానికి నిరాకరించడము, పూర్వపు సోవియట్ సమాఖ్యలోని పెద్ద తుర్క్‌మెన్ సహజ వాయువు వినియోగదారుల అప్పులు కొండలా పెరిగి పోవడముతో పారిశ్రామిక ఉత్పాదన వేగంగా అడుగంటి దేశ బడ్జెట్ మెరుగులో నుండి స్వల్ప తరుగుకు వెళ్లినది.
తుర్కమేనిస్తాన్ తమ సహజవాయువు, పత్తి అమ్మకాలతో కుంటుపడిన ఆర్థిక వ్యవస్థను నెట్టుకు రాగలమనే ఆశతో సంస్కరణల మార్గములో ఆచితూచి అడుగులు వేస్తున్నది. ప్రైవేటీకరణ లక్ష్యాలు పరిమితముగానే ఉన్నాయి. 1998 నుండి 2002 మధ్య కాలములో తుర్కమేనిస్తాన్ తగినన్ని సహజ వాయువు ఎగుమతి మార్గాలు లేక, విస్తారమైన స్వల్పకాలిక విదేశీ అప్పు వలన ఎన్నో ఇబ్బందులు ఎదుర్కొన్నది. అదే సమయములో అంతర్జాతీయముగా చమురు, వాయువు ధరలు పెరగడము వలన మొత్తము ఎగుమతుల యొక్క విలువ మాత్రము త్వరితగతిన పెరిగింది. సర్వవ్యాప్తమైన అంతర్గత పేదరికము, విదేశీ అప్పు భారము,, మార్కెట్ అనుకూల సంస్కరణలను అవలంభించడానికి ప్రభుత్వము యొక్క విముఖత వలన దగ్గరి భవిష్యత్తు నిరాశాజనకముగానే ఉంది.
అధ్యక్షుడు నియజోవ్ తన సొంత దర్జాలకోసము దేశము యొక్క ఖజానను ఖాళీ చేసాడు. రాజధాని బయటి ప్రాంతాలలోని ప్రజలు కటిక దారిద్ర్యముతో పోరాడుతుంటే నగరములకు, ప్రత్యేకముగా అష్గబత్కు, విస్తారముగా హంగులు కూర్చి రూపుదిద్దాడు. నియజోవ్ ఉచిత మంచినీరు, విద్యుచ్ఛక్తి, ఇంధనము ఇస్తానని ప్రమాణము చేశాడు కానీ కోతలు సర్వసాధారణము.
ప్రజలు
thumb|సాంప్రదాయక వస్త్రధారణలో ఒక తుర్క్‌మేన్
తుర్కమేనిస్తాన్ లో అధిక సంఖ్యాక ప్రజలు తుర్క్‌మెన్ జాతికి చెందినవారు. రష్యన్లు, ఉజ్బెక్లు ఇతర జాతుల ప్రజలు. జాతుల మధ్య వారధిగా రష్యన్ భాష ఇంకా విరివిగా ఉపయోగిస్తున్నప్పటికీ తుర్క్‌మెన్ భాష తుర్కమేనిస్తాన్ యొక్క అధికార భాష. ఉన్నత పాఠశాల స్థాయి వరకు విద్యాభ్యాసము అందరికీ తప్పనిసరి. పాఠశాల విద్య యొక్క నిడివి ఇటీవల 11 నుండి 9 సంవత్సరాలకు కుదించబడింది.
గణాంకాలు
thumb|Turkmen Census of 2012.
తుర్క్మెనిస్థాన్‌లో అధికంగా తుర్క్మెన్లు ఉన్నారు. వీరిలో గణనీయంగా ఉజ్బెకియన్లు, రష్యన్లు ఉన్నారు. అల్పసంఖ్యాక ప్రజలలో కజక్‌స్థానీయులు, తాతర్లు, కుర్దీలు (కోపెట్ డాఘ్ పర్వతప్రాంత స్థానికులు), ఆర్మేనియన్లు, అజర్బైజనీ ప్రజలు, బలోచ్ ప్రజలు, పష్టన్ ప్రజలు ఉన్నారు. 1939లో 18.6% ఉన్న రష్యన్ సంప్రదాయ ప్రజలు 1989 నాటికి 9,5% అయ్యారు. కొన్ని ప్రత్యేక కారణాల వలన తుర్క్మెనిస్థానీయుల సంఖ్య తగ్గుముఖం పట్టిందని 2012 గణాంకాలు నిర్ధారించాయి." సి.ఐ.ఎ. వరల్డ్ ఫేస్ బుక్ " ఆధారంగా తుర్క్మెనిస్థాన్‌లో 85% టర్క్మెనియన్లు, 5% ఉజ్బెకియన్లు, 4% రష్యన్లు, 6% ఇతరులు ఉన్నారు. అష్గాబత్ డేటా ఆధారంగా 91% ప్రజలు టర్మెనీయులు, 3% ఉజ్బెకీయన్లు, 2% రష్యన్లు ఉన్నారని అంచనా. 1989, 2001 మద్య కాలంలో టర్క్మెనియన్లు 2.5 నుండి 4.9 మిలియన్లకు చేరుకుంది. రష్యన్ల సంఖ్య మూడింట రెండువంతులకు చేరింది. (3,34,000 నుండి 1,00,000).
భాషలు
తుర్కమెనిస్తాన్ అధికార భాష టర్క్‌మెన్. అయినప్పటికీ ఇప్పటికీ నగరాలలో రష్యాభాష వ్యవహార భాషగా ఉంది. టర్క్‌మెన్ భాష 72%, రష్యన్ భాష 12%, ఉజ్బెక్ భాష 9% ప్రజలలో వాడుకలో ఉంది. ఇతర భాషలు 7% వాడుకలో ఉన్నాయి. రష్యన్ భాష మాట్లాడే ప్రజల సంఖ్య 3,49,000, ఉజ్బెకి భాష 3,17,000, కజక్ భాష 88,000, తాతర్ భాష 40,000, ఉక్రెయి భాష 37,118, అజర్బైజనీ భాష 33,000, ఆర్మేనియన్ భాష 32,000, నార్తెన్ కుర్దిష్ భాష 20,000, లెజ్గియన్ భాష 10,400, పర్షియన్ భాష 8,000, బెలరూషియన్ భాష 2,540, ఒస్సెటిక్ భాష 1,890, దర్గ్వా భాష 1,600, లాక్ భాష 1,590, తజిక్ భాష 1,280, జార్జియన్ భాష 1,050, లితుయానియన్ భాష 224, తబసరన్ భాష 180, డంగన్ భాష ప్రజలకు వాడుక భాషలుగా ఉన్నాయి.
మతం
thumbnail|Türkmenbaşy Ruhy Mosque the largest in Central Asia
thumb|Russian Orthodox church in Mary
" ది వరల్డ్ ఫేస్ బుక్ " ఆధారంగా ముస్లిముల శాతం 89%, ఈస్టర్న్ ఆర్థడాక్స్ చర్చికి చెందిన ప్రజలశాతం 9%, ఏమతానికి చెందని వారు 2% ఉన్నారు.
2009 గణాంకాల ఆధారంగా తుర్కమెనిస్తాన్‌లో 93.1% ముస్లిములున్నారని ప్యూ రీసెర్చి సెంటర్ పేర్కొన్నది.
మొదటిసారిగా మిషనరీలు దేశంలో ప్రవేశించి స్థానిక తెగలలో ప్రచారంచేసి తరువాత మతద్థాపకులుగా మారారు. సోవియట్ శకంలో కమ్యూనిస్ట్ అథారిటీలు అన్ని మతవిశ్వాసాలు అణిచివేయబడ్డాయి. కమ్యూనిస్ట్ పాలనలో మతపాఠశాలలు, మతం మీద నిషేధం విధించబడింది. విస్తారమైన మసీదులు మూసివేయబడ్డాయి. 1990 నుండి సోవియట్ పాలన ముగింపుకు వచ్చిన తరువాత మత వారసత్వం పునరుద్ధరించబడింది.మునుపటి అధ్యక్షుడు సపర్మురత్ నియజొవ్ ఇస్లామిక్ మూలసూత్రాలు పబ్లి స్కూల్స్‌లో బోధించాలని ఆదేశించాడు. సౌదీ అరేబియా, కువైత్, టర్కీ మద్దతుతో స్కూల్స్, మసీదులవంటి మతసంస్థలు తిరిగి స్త్యాపించబడ్డాయి.
స్కూల్స్, మసీదులలో అరబిక్ భాషలో కురాన్, హదిత్, చరిత్ర బోధించబడింది. అధ్యక్షుడు నియాజొవ్ స్వయంగా మతసంబధిత విషయాలు రుహ్నామా పేరుతో ప్రత్యేక వాల్యూములుగా 2001, 2004లో రచించాడు.
బహై మతం ఆరంభం నుండి తుర్కమెనిస్థాన్‌లో ఉనికిలో ఉంది. దేశంలో బహై సమూహాలు ఉనికిలో ఉన్నాయి.
20వ శతాబ్దంలో అష్గబత్‌లో " బహై హౌస్ ఆఫ్ వర్షిప్ " నిర్మించబడింది. 1920లో సోవియట్ దానిని స్వాధీనపరచుకుని దానిని ఆర్ట్ గ్యాలరీగా మార్చింది. 1948 భూకంపం సమయంలో దెబ్బతిని తరువాత పూర్తిగా ధ్వంసం అయింది. తరువాత అది పబ్లిక్ పార్కుగా చేయబడింది.(Duane L. Herrmann) "Houses As perfect As Is Possible" World Order (Fall 1994) pp.17–31 క్రైస్తవులలో ఆర్మేనియన్ అపోస్టోలిక్ చర్చి, రోమన్ కాథలిక్ చర్చి, పెంటెకోస్టల్ క్రిస్టియంస్, ది కాలే హేవత్ వర్డ్ ఆఫ్ లైఫ్ చర్చి, ది గ్రేటర్ గ్రేస్ వరల్డ్ ఔట్ రీచ్ చర్చి, ది న్యూ అపొస్టోలిక్ చర్చి, జెహోవాస్ విట్నెసెస్, యూదిజం, ఇతర క్రైస్తవ సమూహాలకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు.
అదనంగా చిన్న సమూహాలుగా బహై ప్రజలు, బాప్టిస్టులు, సెవెంత్ - డే- అడ్వెంటిస్టులు, హరే కృష్ణా సంస్థకు చెందిన వారు ఉన్నారు.
బయటి లింకులు
తుర్కమేనిస్తాన్ లో స్వాతంత్ర్యముపై ఫ్రీడం హౌస్ 2005 వార్షిక నివేదిక
తుర్కమేనిస్తాన్ ఆమ్నెష్టీ ఈంటర్నేషనల్ 2005 వార్షిక నివేదిక
యురేషియా.ఆర్గ్ లో తుర్కమేనిస్తాన్ విశ్లేషనాత్మక వార్తలు
తుర్కమేనిస్తాన్ చిత్రమాలిక
మూలాలు
వర్గం:మధ్య ఆసియా దేశాలు
*
వర్గం:ఆర్గనైజేషన్ ఆఫ్ ఇస్లామిక్ కాన్ఫరెన్స్ |
బంగాళాఖాతం | https://te.wikipedia.org/wiki/బంగాళాఖాతం | బంగాళాఖాతం హిందూ మహాసముద్రపు ఈశాన్య భాగం. దీనికి పశ్చిమ, వాయవ్య దిశల్లో భారతదేశం, ఉత్తరాన బంగ్లాదేశ్, తూర్పున మయన్మార్, అండమాన్ నికోబార్ దీవులు ఉన్నాయి. శ్రీలంక లోని సంగమన్ కందా కు, వాయవ్య కొన వద్ద ఉన్న సుమత్రా (ఇండోనేషియా) కూ మధ్య ఉండే రేఖ, బంగాళాఖాతానికి దక్షిణ సరిహద్దు. ఇది, అఖాతం అని పిలువబడే నీటి ప్రాంతాల్లో ప్రపంచంలో కెల్లా అతి పెద్దది. దక్షిణ ఆసియా, ఆగ్నేయాసియాలో దీనిపై ఆధారపడిన దేశాలు ఉన్నాయి. ప్రాచీన భారతదేశంలో, బంగాళాఖాతాన్ని కళింగ సాగర్ అనేవారు. తరువాత బ్రిటిషు భారతదేశంలో, చారిత్రాత్మక బెంగాల్ ప్రాంతంలోని కలకత్తా రేవు, భారతదేశంలో బ్రిటిషు సామ్రాజ్యానికి ముఖద్వారం కావడంతో, ఆ ప్రాంతం పేరుతో ఇది బంగాళాఖాతంగా పిలవబడింది. ప్రపంచంలోనే అతి పొడవైన సముద్రపు బీచ్ అయిన కాక్స్ బజార్, అతిపెద్ద మడ అడవులూ బెంగాల్ పులికి సహజ ఆవాసమూ అయిన సుందర్బన్స్ బంగాళాఖాతం తీరం లోనే ఉన్నాయి.
బంగాళా ఖాతం విస్తీర్ణం . దీనిలోకి అనేక పెద్ద నదులు ప్రవహిస్తున్నాయి: గంగా - హుగ్లీ, పద్మ, బ్రహ్మపుత్ర - జమునా, బరాక్ - సుర్మా - మేఘనా, ఇర్వాడ్డి, గోదావరి, మహానది, బ్రాహ్మణి, బైతారాణి, కృష్ణ, కావేరి. దీని అంచున చెన్నై, ఎన్నూర్, చిట్టగాంగ్, కొలంబో, కోలకతా - హల్దియా, మొంగ్ల, పరదీప్, పోర్ట్ బ్లెయిర్, మాతర్బారి, తూతుకూడి, విశాఖపట్నం, ధర్మా మొదలైన ముఖ్య నౌకాశ్రయాలు. గోపాల్పూర్ పోర్ట్, కాకినాడ, పేరా చిన్న ఓడరేవులు వున్నాయి.
పేరు ఉత్పత్తి
బంగాళాఖాతం భారతదేశానికి తూర్పున ఉండటం వల్ల చాలా కాలం వరకూ "తూర్పు సముద్రం" అనీ, లేదా దాని తత్సమం అయిన ప్రాచ్యోదధి అని పిలిచేవారు. ఇప్పటికీ మన చరిత్ర పుస్తకాలలోని ఇండియా మ్యాపులలో, బ్రిటీషు వారి రాకకి పూర్వం, ఈ సముద్రాన్ని ఇదే పేరుతో సూచిస్తారు.
బ్రిటీషు వారు వచ్చినప్పుడు బెంగాలు చాలా పెద్దగా ఉండేది, దానిని బెంగాలు ప్రావిన్సు అని పిలిచేవారు. ఇందులో ప్రస్తుతపు పశ్చిమ బెంగాల్, బంగ్లాదేశ్, ఈశాన్య రాష్ట్రాలలోని కొన్ని భాగాలు, ఒడిషా, బీహార్, జార్ఖండ్ రాష్ట్రాలు అంతర్భాగాలుగా ఉండేవి. ఈ పెద్ద బెంగాలు ప్రావిన్సు బెంగాలు విభజన వరకూ కొనసాగింది. తరువాత ముక్కలైంది. ఇంత పెద్ద బెంగాలు ప్రావిన్సు ఉండుటం వల్ల, దానికి కోస్తాగా చాలావరకూ ఈ సముద్రం ఉండటం వల్ల ఈ సముద్రాన్ని వారు బే ఆఫ్ బెంగాల్ అని పిలిచారు. అదే పేరు స్థిరపడింది. తరువాత తెలుగులో అదే అనువాదం చెంది బంగాళాఖాతం (బెంగాల్+అఖాతం) అయినది.
ఉనికి
thumb|230px|విశాఖపట్నం వద్ద బంగాళాఖాతం
హిందూ మహా సముద్రపు ఈశాన్య ప్రాంతపు సముద్రాన్ని బంగాళాఖాతం (Bay of Bengal) అంటారు. త్రిభుజాకారంలో ఉండే బంగాళాఖాతానికి తూర్పున మలై ద్వీపకల్పం, పశ్చిమాన భారత ఉపఖండం ఉన్నాయి. అఖాతానికి ఉత్తరాగ్రాన భారతదేశపు రాష్ట్రమైన పశ్చిమ బెంగాల్, బంగ్లాదేశ్ ఉన్నాయి. అందువలననే దీనికి బంగాళాఖాతం అనే పేరు వచ్చింది. దక్షిణాన శ్రీలంక, అండమాన్ నికోబార్ దీవుల వరకు బంగాళాఖాతం వ్యాపించి ఉంది. విస్తీర్ణపరంగా బంగాళాఖాతం ప్రపంచంలో అతి పెద్దనైన అఖాతం (Bay).
నదులు
భారతదేశం లోని చాలా ముఖ్యమైన నదులు పడమర నుండి తూర్పుకు ప్రవహించి బంగాళాఖాతంలో కలుస్తున్నాయి: ఉత్తరాన, గంగ, మేఘన, బ్రహ్మపుత్ర నదులు, దక్షిణాన మహానది, గోదావరి, కృష్ణ, కావేరి నదులు. గంగ, బ్రహ్మపుత్ర, మేఘన నదులు బంగాళాఖాతంలో కలిసే ప్రాంతంలో విస్తరించిన మడ అడవులను సుందర్బన్స్ అంటారు. మయన్మార్ (బర్మా) లోని ఇరావతి కూడా బంగాళాఖాతంలోనే కలుస్తుంది.
నౌకాశ్రయాలు
భారతదేశంలో చెన్నై (ఇదివరకటి మద్రాసు), విశాఖపట్నం, కొల్కతా (ఇదివరకటి కలకత్తా), పరదీప్, పాండిచ్చేరి బంగాళాఖాత తీరంలోని ముఖ్య నౌకాశ్రయాలు. ఇవి కాక అండమాన్ నికోబార్ దీవులలోని పోర్ట్ బ్లెయిర్ తోపాటు మయన్మార్‌లో కూడా రెండు నౌకాశ్రయాలు ఉన్నాయి.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:సముద్రాలు
వర్గం:హిందూ మహాసముద్రం |
పొన్నూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/పొన్నూరు | పొన్నూరు, గుంటూరు జిల్లాలో గుంటూరుకు దక్షిణాన 31 కి.మీ. దూరంలో ఉన్న ఒక చారిత్రక పట్టణం. ఇది పొన్నూరు మండలానికి కేంద్రం.
పేరు వ్యుత్పత్తి
పూర్వం పొన్నూరు స్వర్ణపురి (బంగారు భూమి) అని పిలవబడేది. తరువాత స్వర్ణపురి తమిళరాజుల పరిపాలనలోకి వెళ్ళింది. అప్పుడు ఈ ఊరిని, "పొన్నూరు" (పొన్ను+ ఊరు) అని పిలవడం ప్రారంభించారు. తమిళంలో "పొన్ను" అంటే బంగారం అని అర్థం. పొన్ను+ఊరు, అంటే స్వర్ణపురి అని అర్థం వస్తుంది. కాలక్రమేణా ఇదే పేరు వాడుకలో అలాగే నిలిచిపోయింది.
భౌగోళికం
జిల్లా కేంద్రమైన గుంటూరుకు దక్షిణాన 31 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నది. నిడుబ్రోలు పొన్నూరును ఆనుకుని ఉన్న ఒక ప్రముఖ గ్రామం. ఒకదానితో ఒకటి కలిసిపోయి ఒకే పట్టణం వలె అనిపిస్తాయి.
పరిపాలన
పట్టణంలోని ముఖ్య ప్రాంతాలు: పాత పొన్నూరు, గాజులపాలెం, షరాఫ్ బజార్, బ్రాహ్మణ బజార్, తెలగపాలెం, భావనగర్ కాలనీ, విద్యానగర్, నేతాజీనగర్, శ్రీనగర్ కాలనీ, వెంకటేశ్వర నగర్, అంబేద్కర్ కాలనీ, ఐలాండ్ సెంటర్. పొన్నూరు పురపాలకసంఘం (మున్సిపాలిటీ) ఏర్పడి, 2014, సెప్టెంబరు-20 నాటికి 50 సంవత్సరాలు పూర్తి అయినవి. ఈ సందర్భంగా 2014, అక్టోబరు-6,7,8 తేదీలలో, పురపాలక సంఘ స్వర్ణోత్సవాలు వైభవంగా నిర్వహించారు.
రవాణా సౌకర్యాలు
ఈ పట్టణం గుంటూరు - చీరాల రాష్ట్ర రహదారి పై ఉంది. చెన్నై-కోల్కతా రైలు మార్గం ఈ పట్టణం గుండా పోతుంది. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ యొక్క డిపో పొన్నూరు పట్టణంలో ఉండటంచేత పొన్నూరు, చుట్టుపక్కల గ్రామాలకు మంచి రవాణా వ్యవస్థ ఏర్పడింది. చెన్నై-కోలకతా ప్రధాన రైలుమార్గం పట్టణం గుండా పోతుండడం వలన రైలు సౌకర్యం కూడా బాగా ఉంది.
విద్యా సదుపాయాలు
సంస్కృత కళాశాల
పొన్నూరులోని శ్రీ సుందరవల్లీ రాజ్యలక్ష్మీ సమేత శ్రీ సాక్షి భావనారాయణస్వామి దేవస్థానం ఆవరణలో 1937లో వేద పాఠశాలను స్థాపించారు. 1950 లో ఆ పాఠశాలను సంస్కృత కళాశాలగా మార్చారు. ఈ కళాశాల ఆచార్య నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయానికి అనుబంధంగా ఉంది.
పాములపాటి బుచ్చినాయుడు డిగ్రీ కాలేజి
నిడుబ్రోలులో డిగ్రీ కాలేజిని 50 సంవత్సరముల క్రిందట పాములపాటి బుచ్చినాయుడు అనే వితరణ శీలి ఏర్పాటు చేశాడు. ఒక పంచాయతి గ్రామంలో డిగ్రీ కళాశాల ఏర్పాటు గావడం ఒక విశేషం.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
thumb|శ్రీ సాక్షి భావన్నారాయణ స్వామి వారి దేవాలయ గాలి గోపురం|220x220px
thumb|శ్రీ సాక్షి భావన్నారాయణ స్వామి వారి ఆలయ ప్రాకారం
thumb|మండపం, గాలి గోపురం భావన్నారాయణ స్వామి వారి
thumb|శ్రీ సాక్షి భావన్నారాయణ స్వామి వారి గాలి గోపురం
శ్రీ సుందరవల్లీ రాజ్యలక్ష్మీ సమేత శ్రీ సాక్షి భావనారాయణస్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయం చాలా ప్రసిద్ధి చెందినది. ఈ స్వామివారిని సాక్షిభావనారాయణుడని అంటారు. మరెక్కడాలేని బ్రహ్మ ఆలయము ఇక్కడ ఉంది. దీని ప్రథమ ధర్మకర్త రాజా వాసిరెడ్డి వెంకటాద్రినాయుడు ఈఆలయం నిర్మించాడు. ప్రస్తుతం ఇందులో విగ్రహం లేదు.
పొన్నూరు సమీపంలోని నండూరు గ్రామస్థుడు కేశవయ్య మేనల్లుడు గోవిందుని వెంటబెట్టుకొని కాశీలోని శ్రీభావనారాయణుని దేవాలయంలో సంతాన ప్రాప్తికి భగవంతుని ప్రార్థించాడు. కూతురు కలిగితే తనకిచ్చిట్లయితే కేశవయ్యకు మారుగా తాను ప్రార్ధిస్తానని గోవిందు చెప్పిందానికి అతను ఓడంబడి ఇంటికి తిరిగి వచ్చాడు. తర్వాత తనకు కలిగిన అక్కలక్ష్మికి గూని ఉందని గోవిందుకు ఇవ్వటానికి కేశవయ్య నిరాకరించగా గోవిందు ప్రార్థనపై స్వామి కాశీనుంచి సాక్ష్య మివ్వటానికి అతనివెంట బయలుదేరి వచ్చాడు. పొన్నురువద్దకు వచ్చిన తరువాత స్వామి తనవెంట వస్తున్నదీ లేనిదీ అనుమానం వచ్చి వెనుతిరిగి చూడగా గోప్పీవనమనబడే ప్రస్తుత పొన్నూరులో శ్రీభావనారాయణస్వామి అంతర్ధాన మయ్యాడు. కేశవయ్య ఆకాశవాణి తెలియజేసిన మీదట తర్వాత తన కూతురును గోవిందుకు ఇచ్చి పెళ్ళి చేసాడు. సాక్ష్యం ఇవ్వటానికి వచ్చినందున ఇప్పటికి సాక్షి భావనారాయణస్వామి అని పిలుస్తారు. ఆయనతోపాటు వచ్చిన కాశీ విశ్వనాధుడు, పేరులేని పెద్దమాను అనే రెండు చెట్లు, తుంగభద్ర అనే ఒక ఏరు ఇక్కడ చూపిస్తారు.
10వ శతాబ్దంలో అవుకు సీమాధిపతి నంద్యాల నారపరాజు అనే ఆయన తన రాచపుండు నివారణకు తీర్ధయాత్రలు చేస్తూ ఇక్కడకి వచ్చినప్పుడు, భావనారాయణస్వామి కలలో కనిపించి పుట్టలోఉన్న తన వెలికి తీసి పూజకు ఏర్పాటు చేయవలసిందిగా ఆదేశించినట్లు అందుమీదట నారపరాజు గర్భాలయాన్ని నిర్మించినాడని ఆయన రాచపుండు నయమయిందనీ చెబుతారు.
ఈ ఆలయంలో స్వామివారి వార్షిక బ్రహ్మోత్సవాలు నిర్వహిస్తారు.
ఈ దేవాలయం ఆద్వర్యంలో 6 వేల ఆధ్యాత్మిక, మతగ్రంధాలతో ఒక గ్రంథాలయం నడుస్తున్నది. 1920 నుండి ఉన్న సంస్కృత పాఠశాల 1950లో కళాశాలగా మార్చబడింది.
శ్రీ సహస్ర లింగేశ్వరస్వామి దేవస్థానం
1961 లో నిర్మితమైన ఈ ఆలయంలో శ్రీ ఆంజనేయస్వామి, శ్రీ గరుత్మంతస్వామి ల విగ్రహ ప్రతిష్ఠ జరిగింది. ఈ విగ్రహాలు 30 అడుగుల ఎత్తు 24 అడుగుల ఎత్తుతో నయనానందకరంగా కనిపిస్తూ బహుళ ప్రసిద్ధికెక్కినవి.
శ్రీదేవీ భూదేవీ సమేత శ్రీ చెన్నకేశవస్వామివారి ఆలయం
నిడుబ్రోలులో వేంచేసియున్న ఈ స్వామివారి ఆలయంలో, స్వామివారి వార్షిక బ్రహ్మోత్సవాలు, 2017, జూన్-6వతేదీ మంగళవారంనాడు అంగరంగ వైభవంగా ప్రారంభమైనవి. ఏడవతేదీ బుధవారం తెల్లవారుఝామున, ఆలయంలోని స్వామివారి మూలవిరాట్టుకు వేదమంత్రాలు, మంగళవాయిద్యాల మధ్య అభిషేకాలు నిర్వహించారు. దేవాలయ ప్రాంగణంలో ప్రత్యేక మోమం చేసారు. సాయంత్రం నవగ్రహోమాంతోపాటు, మంగళహారతి కార్యక్రమం నిర్వహించారు. 8వతేదీ గురువారంనాడు స్వామివారి రథోసవం ఘనంగా నిర్వహించారు. 9వతేదీ శుక్రవారంనాడు స్వామివారి కళ్యాణం, వేద మంత్రోచ్ఛారణలు, మంగళవాయిద్యాల మధ్య కన్నులపండువగా నిర్వహించారు. రాత్రికి స్వామివారిని గజవాహనంపై పురవీధులలో ఊరేగించారు. ఈ ఆలయంలో స్వామివారి బ్రహ్మోత్సవాలు, 10వతేదీ శనివారంతో ముగిసినవి. ముగింపురోజున ప్రతిష్ఠా మూర్తులకు సంప్రోక్షణ కార్యక్రమం నిర్వహించారు.
శ్రీ తోటమ్మ తల్లి ఆలయం
ఈ ఆలయంలో పట్టణంలోని జి.బి.సి.రహదారిపై ఉంది. ఈ ఆలయంలోని అమ్మవారి వార్షిక జాతర మహోత్సవం, 2017, ఏప్రిల్-23వతేదీ ఆదివారంనాడు వైభవంగా నిర్వహించారు. కనకతప్పెలు, మంగళ వాయిద్యాల మధ్య అమ్మవారి గ్రామోత్సవం నిర్వహించారు. అమ్మవారికి చీరె, సారె సమర్పించారు. తోటమ్మ తల్లి జాతర సందర్భంగా యువకులు ఉత్సాహంగా పాల్గొన్నారు. దేవాలయంలో ప్రత్యేకపూజలు నిర్వహించారు.
శ్రీ పోలేరమ్మ తల్లి ఆలయం:
పొన్నూరులో అబ్దుల్ కలాం రహదారిలో, భారత్ గ్యాస్ గోడౌన్ సమీపంలోని ఈ ఆలయంలో, అమ్మవారి వార్షిక తిరునాళ్ళ సందర్భంగా, 2017, ఏప్రిల్-17వతేదీ సోమవారంనాడు, ప్రత్యేకపూజలు నిర్వహించారు. మహిళలు పెద్దసంఖ్యలో, సామూహిక కుంకుమార్చనలో పాల్గొన్నారు. అర్చకులు అమ్మవారికి సహస్రానామార్చనతో పూజలు చేసారు. 18వతేదీ మంగళవారం ఉదయం 11 గంటల నుండి, ఆలయ ప్రాంగణంలో శ్రీ లక్ష్మీ గణపతి సమేత శ్రీ పోలేరమ్మ తల్లి మహామంత్ర హోమం నిర్వహించెదరు.
ఇతర విశేషాలు
ఆసియా ఖండంలోనే అపరాల ఎగుమతిలో ప్రథమ స్థానం.
పొన్నూరు పట్టణంలో కీ.శే.ధూళిపాళ్ళ వీరయ్య చౌదరి ఇండోర్ స్టేడియం ఉంది.
నిడుబ్రోలులో ప్రభుత్వ మత్స్య శాఖ ఆధ్వర్యంలో, చేపపిల్లల ఉత్పత్తి కేంద్రం ఉంది.
పొన్నూరు పట్టణంలోని విద్యానగర్ లో ఉంటున్న షేక్ మహబూబ్ సుబానీ, భారత వాయుసేనలో ఎయిర్ వైస్ మాస్టర్ గా విధులు నిర్వహించుచున్నారు. వీరు తను పనిచేయుచున్న రంగంలో విశిష్టసేవలందించినందుకు గాను, 2016, మే-7న ఢిల్లీలో భారత రాష్ట్రపతి ప్రణబ్ ముఖర్జీ గారి చేతులమీదుగా అతివిశిష్ట సేవా పురస్కారాన్ని అందుకున్నారు.ఈనాడు గుంటూరు సిటీ; 2016,మే-9; 2వపేజీ.
పొన్నూరుకు చెందిన ధూళిపాళ్ళ రమేష్‌బాబు, రత్నశ్రీ దంపతుల కుమారుడు బాలచంద్రప్రసాద్, ఇటీవల స్పెయిన్‌దేశంలోని బార్సెలోనాలో నిర్వహించిన చదరంగం పోటీలలో, అంతర్జాతీయ మాస్టర్స్ టైటిల్‌ను గెల్చుకున్నాడు.ఈనాడు గుంటూరు సిటీ/పొన్నూరు; 2017,జులై-17; 2వపేజీ.
చిత్రమాలిక
పట్టణ ప్రముఖులు
ఎన్‌జీ రంగా
పాములపాటి అంకినీడు ప్రసాదరావు కేంద్రమంత్రి
ప్రగడ కోటయ్య చేనేత ఉద్యమ నాయకులు, శాసన సభ్యులు
టి.ఆర్.ప్రసాద్ కేంద్ర కేబినెట్ కార్యదర్శి పదవిని నిర్వహించిన తొలి తెలుగు ఐ.ఎ.యస్ అధికారి
ఇవీ చూడండి
పొన్నూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం
మూలాలు
బయటి లింకులు
https://web.archive.org/web/20140804160522/http://cdma.gov.in/PONNUR/
https://web.archive.org/web/20160220104839/http://guntur.nic.in/ponnur_temple.html
వర్గం:గుంటూరు జిల్లా పట్టణాలు
వర్గం:రెవెన్యూ గ్రామాలు కాని మండల కేంద్రాలు |
చిలకలూరిపేట | https://te.wikipedia.org/wiki/చిలకలూరిపేట | చిలకలూరిపేట ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని పల్నాడు జిల్లాకు చెందిన ఒక పట్టణం. త్రికోటేశ్వర స్వామి వెలసిన కోటప్ప కొండ ఇక్కడికి 16.కి మీ దూరంలో ఉంది.
చరిత్ర
చిలకలూరిపేటను పూర్వం పురుషోత్తమ పట్నం అని, చిలకల తోట అని, రాజాగారి తోట అని, చిలకలూరిపాడు అని, పిలిచే వారు. పురుషోత్తమ పట్నం అనేది ప్రస్తుతం పట్టణ శివారులో ఉన్న ఒక గ్రామం. బ్రిటిషు వారు దీనిని చిక్‌పేట అని పిలిచే వారు. ఇక్కడి పండ్ల తోటల వలన చిలుకలు ఎక్కువగా వచ్చేవి, అందుచేత దీనిని చిలకలూరు అని జమీందార్ల కాలంలో అనేవారు.
ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించిన జమిందారులు ప్రజలతో ఉదారంగ ఉండే వారు. పన్ను రాయితీలు ఇస్తూ ప్రజలకు భారం తక్కువగా ఉండేలా చూసేవారు. పిండారీలు చిలకలూరిపేటపై దాడి చేసినపుడు, జమీందార్లు సమర్ధంగా వ్యవహరించి ఆ ముఠాలను వెళ్ళగొట్టారు. 1818లో జమీందార్లు గోపురం గుర్తుతో తమ స్వంత నాణేలను (పగోడాలు) ముద్రించుకున్నారు. వారికి మంచి పరిపాలనా దక్షులుగ ఈష్టిండియా కంపెనీ ప్రభుత్వం నుండి బహుమతి వచ్చింది.
భౌగోళికం
గుంటూరుకు దాదాపు 40 కి మీల దూరంలో ఉంది.
జనగణన గణాంకాలు
2011 జనగణన ప్రకారం పట్టణ జనాభా 1,01,398. పట్టణ విస్తీర్ణం 18.13 చ.కి.మీ.
పరిపాలన
చిలకలూరిపేట పురపాలక సంఘం పట్టణ పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
రవాణా సౌకర్యాలు
పట్టణం జాతీయ రహదారి 16 (భారతదేశం) పై వుంది. సమీప రైల్వే స్టేషన్ నరసరావుపేట లో వుంది.
పరిశ్రమలు
పట్టణంలో ధాన్యం మిల్లులు, పత్తి జిన్నింగు మిల్లులు, నూనె మిల్లులు, వాహనాల మరమ్మత్తు సంస్థలున్నాయి. చిలకలూరిపేట వాహన నిర్మాణం, మరమ్మత్తులకు పేరు పొందిన స్థలం. వాహనాల బాడీ నిర్మాణానికి ఇది పెట్టింది పేరు.
కళలు
ఇస్మాయిల్‌ అనే శిల్పి కారణంగా పురుషోత్తమపట్నం/చిలకలూరిపేటకి ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి వచ్చింది. శిల్పకళను మైలాపూరులో తన గురువైన షణ్ముగాచారి వద్ద నేర్చుకున్న ఇతను ఊరిలో స్థిరపడ్డాడు. అతను చెక్కిన శిల్పాలు దేశంలోని పలు ప్రాంతాలలో ప్రతిష్ఠించ బడ్డాయి. అతని పేరు "Reference Asia" అనే పుస్తకంలో చేర్చబడింది.
2008లో iskcon వారిని ఈ కొండవీటి ప్రాంతానికి తీసుకువచ్చి చెంఘిజ్ ఖాన్పేటలో గల వెన్నముద్ద స్వామిని దర్శింపచేసి ఈ ప్రాంత అధ్యాత్మిక అభివృద్ధికి దోహదం చేసింది శివలోకం ప్రాజెక్ట్ అధ్యక్షులు బందినేని రామకృష్ణ. dr ఈమని శివనాగిరెడ్డి ప్రముఖ స్థపతిని చిలకలూరిపేట తీసుకువచ్చి పురావస్తుశాఖ ద్వారా 1100సంవత్సరాలనాటి వేలూరు శివాలయాన్ని జీర్నోద్ధారణ గావించారు.
2011నుండి ఆయుర్వేదంపై పరిశోధన నిర్వహించడం ద్వారా చిలకలూరిపేట నియోజకవర్గంలో ఉన్న ఇర్లపాడు గ్రామంలో జన్మించిన రాయసం పేరయ కొండవీటి రెడ్డి రాజుల ఆస్థానవైద్యాధికారిగా ఉండేవారు. రాయసం పేరయ రచించిన నవనాధ సిద్ధసారము వైద్య గ్రంధాన్ని బందినేని రామకృష్ణ నేత్రుత్వం లోని కుర్రా జితేంద్రబాబు ఒక బృందంగా ఏర్పడి పరిశోధించి ఆయుర్వేద పుస్తకాన్ని ప్రకటించారు. ఈ గ్రంధం తెలుగులో ప్రకటించబడిన మొట్టమొదటి ఆయుర్వేద వైద్య గ్రంధం. ప్రచురుంచిన సంస్థ భారతీయ సంస్కృతి ఆయుర్వేద వికాస పరిషద్. దీనిని 2018లో ప్రచురించారు.
2023లో శ్రీ నటరాజ సంగీత నృత్య కళాశాల స్థాపించడం ద్వారా అనేక మంది విద్యార్థులకు కర్ణాటక సంగీతం, కూచిపూడి, కోలాటం తదితర కళలలో శిక్షణ నిర్వహిస్తున్నారు. భారతీయ సంస్కృతి ఆయుర్వేద వికాస పరిషత్ భూమిక గా ఈ కార్యక్రమం నిర్వహిస్తున్నారు. ఈ సంస్థ ఆలయ నిర్మాణం అనే వాస్తు గ్రంధం ప్రచురించింది.
పర్యాటక ఆకర్షణలు/దేవాలయాలు
శ్రీ భూనిళా, రాజ్యలక్ష్మీ సమేత శ్రీ లక్ష్మీనృసింహస్వామివారి దేవాలయం: ఈ ఆలయం చిలకలూరిపేట పట్టణ పరిధిలో ఉన్న కొమరవల్లిపాడులో ఉంది. సా.శ. 1712 లో చిలకలూరిపేట జమీందారు రాజమానూరి వేంకటకృష్ణరాయణం బహద్దూర్ ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించాడు. చిలకలూరిపేట ప్రక్కనే ఉన్న పసుమర్రు గ్రామంలో ఒక మహమ్మదీయుని ఇంటిలో కాకరపాదు త్రవ్వుచుండగా, శ్రీ లక్ష్మీ నరసింహస్వామివారి విగ్రహం లభించింది. రాజా వారు, ఈ విగ్రహాన్ని ప్రతిష్ఠ నిమిత్తం చంఘిజ్ ఖాన్ పేటకు తరలించుచుండగా ఓంకార నది ఒడ్డునగల కొమరవల్లిపాడుకు రాగానే విగ్రహం కదలలేదట. ఆ రాత్రి స్వామివారు జమీందారుగారికి కలలో సాక్షాత్కరించి, అక్కడనే ప్రతిష్ఠించమని కోరగా, అదే విధంగా దైవానుసారం, జమీందారు కొమరవల్లిపాడు లోనే విగ్రహాన్ని ప్రతిష్ఠించారని చరిత్ర కథనం. స్వామివారు వామాంకమున లక్ష్మీదేవిని కూర్చుండబెట్టుకొని నేత్రపర్వంగా భక్తుల అభీష్టాలు నెరవేర్చుచున్నారని ప్రతీతి.
కోటప్ప కొండ: ఇక్కడికి 13 కి మీ దూరంలో ఉంది.
ఇవీ చూడండి
చిలకలూరిపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం
చిలకలూరిపేట మండలం
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు
వర్గం:పల్నాడు జిల్లా పట్టణాలు |
నరసరావుపేట | https://te.wikipedia.org/wiki/నరసరావుపేట | నరసరావుపేట, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, పల్నాడు జిల్లా ముఖ్య పట్టణం. ఈ పట్టణం 1797 లో స్థాపించబడింది. పలు విద్యాలయాలకు, ధార్మిక సంస్థలకు ప్రసిద్ధి.
చరిత్ర
నరసరావుపేట పట్టణ నిర్మాణం జరగకముందు ఈ ప్రాంతంలో "అట్లూరు" అనే చిన్న గ్రామం ఉండేది.ఈ గ్రామానికి కటికనేని నారయ్య,కటికినేని రామయ్య జాగీరుదారులుగా ఉండేవారు. నాటి అట్లూరు గ్రామం ఇప్పటి నరసరావుపేటకు పశ్చిమ భాగాన ఉండేది.అదే ఇప్పడు 'పాతూరు'గా పిలువబడుతుంది.ఈ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించే జమీందారు రాజా మల్రాజు వేంకట పెదగుండారాయణిం సా.శ.పూ.1797 పింగళి నామ సంపత్సరం,శ్రావణ శుద్ధ పంచమి శుక్రవారం నాడు అతని తండ్రి నరసారావుపేరుతో కోట,పేటల కట్టుబడికి నిర్మాణం చేపట్టి, కోటకు నరసరావుపేట రాజావారి కోట అని, పేటకు నరసారావుపేట అని నామకరణం చేసాడు. అదే నరసరావుపేటగా అవతరించింది.నాటి రాజావారి కోట ఆ తరువాత రాజావారి కోటగా వాడుకలోకి వచ్చింది కోట,పేటల నిర్మాణానికి అట్లూరు జాగీరుదారులైన నారయ్య,రామయ్యలకు అట్లూరుకు బదులుగా పెట్లూరివారిపాలెంను జాగీరుగా ఇచ్చి అట్లూరును గుండారాయణిం స్వాధీనం చేసుకున్నట్లు తెలుస్తుంది.తొలుత అట్లూరుగా మొదలైన ప్రస్థానం, తరువాత నరసరావుపేటగా అవతరించి అంచెలంచెలుగా పట్టణస్థాయికి ఎదిగింది. పట్టణ ద్విశతాబ్థి వేడుకలు 1997 జూన్ 27 నుండి 29 వరకు విర్వహిండబడ్డాయి. 1915లో నరసరావుపేట పురపాలక సంఘంగా ఆవిర్భవించింది.నరసరావుపేట పురపాలక సంఘం వంద సంవత్సరాల వేడుకలు 2015, డిసెంబరు -11,12,13 తేదీలలో జరిగాయి. దీనిని పల్నాడు ప్రాంతానికి ముఖద్వారం అని వ్యవహరిస్తుంటారు.
గణాంకాలు
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం పట్టణ జనాభా మొత్తం 1,16,250. అందులో పురుషులు 59,464 కాగా,స్రీలు 58,065. అక్షరాస్యత శాతం పురుషులు 86.08 కాగా, స్త్రీలు 72.07 శాతం. ఈ పట్టణ భౌగోళికం 7.65 చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణంలో విస్తరించింది.
పట్టణ పరిపాలన
నరసరావుపేట పురపాలకసంఘం 1915 మే 18న ఆవిర్భవించింది.మొదటి గ్రేడ్ పురపాలక సంఘంగా 1980 ఏప్రిల్ 28న ప్రభుత్వంచే గుర్తించబడింది. పురపాలక సంఘం చైర్ పర్సన్ గా నాగసరపు సుబ్బరాయ గుప్తా (16 వ వార్డు కౌన్సిలర్) 2014 జూలై 1 నుండి పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించి పరిపాలన సాగించుచున్నాడు.వైస్ చైర్ పర్సన్ గా షేక్ మీరావలి (4 వ వార్డు కౌన్సిలర్) వ్యవహరించుచున్నాడు. పురపాలక సంఘం 34 మంది వార్డు కౌన్సిలర్లు, ముగ్గురు కో-అప్సన్ సభ్యులుతో పరిపాలన కొనసాగుతుంది.
సమీప పట్టణాలు
సత్తెనపల్లి, చిలకలూరిపేట, పిడుగురాళ్ల, వినుకొండ, గుంటూరు
రవాణా సౌకర్యాలు
thumb|250x250px|నరసరావుపేట రైల్వే స్టేషన్|alt=
ఈ పట్టణం మొత్తం రోడ్డు పొడవు 157.08 km (97.60 mi). నరసరావుపేట బస్ స్టేషన్ నుండి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రరోడ్డు రవాణాసంస్ద బస్సులు నడుపుతుంది.ఇక్కడ నుండి రాష్ట్రంలోని అన్ని పట్టణాలకు, ఇతర రాష్ట్రాలకు చెందిన పట్టణాలకు రోడ్డు, రైలు మార్గాల ద్వారా రవాణా సదుపాయం ఉంది.ఇక్కడకు సమీప విమానాశ్రయం విజయవాడ. నరసరావుపేట రైల్వే స్టేషన్ నల్లపాడు - నంద్యాల విభాగంలో ఉంది. నరసరావుపేట రైల్వే స్టేషనును దక్షిణ మధ్య రైల్వే జోన్ పరిధిలో ఉంది. దీనిని గుంటూరు రైల్వే డివిజనుచే నిర్వహించబడుతుంది.మండలంలోని అన్ని గ్రామీణ ప్రాంతాలకు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రరోడ్డు రవాణాసంస్ద బస్సుల ద్వారా రవాణా సౌకర్యం ఉంది.
పేరొందిన వీధులు
ఏనుగుల బజారు:విద్యుత్ బోర్డు ఆఫీసు నుండి సత్తెనపల్లి రోడ్ వరకు గల వీధిని ఏనుగుల బజారని అంటారు. పెద్దల ద్వారా పరంపరంగా వస్తున్న సమాచారం ప్రకారం లోగడ రాజా వేంకట గుండారాయునికి 99 ఏనుగుల ఉండేవని, వాటిని కట్టివేసే స్థలానికే ఈ పేరు వచ్చిందని తెలుస్తుంది. ఈ ఏనుగులలో ఖండేరావు అనే పట్టపు ఏనుగు ఉండేది. సా.శ.పూ.1816 యువ నామ సంవత్సరం ఫాల్గుణ మాసంలో మరాటి దండు దాడి చేసినప్పుడు కోటలోనివారు,మపురజనులు కోటలోపల ఉండి తలుపులు వేసుకొని ప్రధాన ద్వారం వద్ద ఖండేరావు పట్టపు ఏనుగును నిలబెట్టగా దాని ఘీంకార, భీకర ధ్వనులకు దండు భయపడి పారిపోయిందని చెెపుతారు.
మానికల బావి వీధి: కుసుమ హరనాథ్ మందిర్ నుండి వేంకటేశ్వర టాకీస్ వరకు ఉన్న వీధిని మానికల బావి వీధి అని పిలుస్తారు.మల్రాజులు కూర్చునేందుకు అప్పట్లో ఒక విలాసవంతమైన వేదిక కోటలో ఉండేది.వారు కూర్చొనినప్పడు పైనుండి సన్నని నీటి తుంపరలు పూలవానలాగా కురిసే విధంగా జల యంత్రశాల కోటకు వెలుపల వాయవ్య భాగంలో ఏర్పరచారు.ఈ యంత్రాలకు నీటిని అందించే బావి మేడ వెనుక వీధిలో ఉంది.ఈ బావి ఉన్న బజారను మానికల బావి వీధి అని పేరుపడింది.
కోటబజారు:మల్రాజుల సంస్థానానికి 100 ఒంటెలు, 500 గుర్రాలు, కార్బలం నాయకులు, దాస, దాసీ జనులుండేవారు.వారి పరివారం అంతా నివసించే గృహాలు ఈ వీధిలో ఉండేవి. అందువలన ఈ బజారుకు కోట బజారు అను పేరు వచ్చింది.ఈ బజారు మానికల బావి నుండి సత్తెనపల్లి రోడ్డు వరకు విస్తరించి ఉంది.
విద్యా సౌకర్యాలు
శ్రీ సుబ్బరాయ & నారాయణ కళాశాల
శ్రీ సుబ్బరాయ & నారాయణ కళాశాల,1950లో అప్పటి వెనుకబడిన పల్నాడు, తెలంగాణ, రాయలసీమ ప్రాంతాల విద్యార్థులకు విద్యను అందించాలనే లక్ష్యంతో నరసారావుపేటలో ఒక చిన్న సంస్థగా తొలుత రైల్వే స్ఠేషన్ ఎదురుగా ఉండే కాటన్ ప్రెస్‌కంపెనీలో ప్రారంభించింది.తదుపరి కళాశాల 34 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నిర్మించబడిన శాశ్వత భవనాలలోకి మారింది. కళాశాల మొదటి ప్రిన్సిపల్ ఇలింద్ర రంగనాయకులు.ఈ కళాశాల ప్రిన్సిపల్‌గా రాకపూర్వం గుంటూరు హిందూ కళాశాలలో గణితశాస్ర ఆచార్యుడుగా పనిచేశాడు.మొదట ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయానికి అనుబంధ కళాశాలగా ఉంది.తరువాత ఆచార్య నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయానికి అనుబంధ కళాశాలగా మారింది.ఇది వివిధ విద్యా రంగాలలో పరిమాణాత్మక విస్తరణ, గుణాత్మక మెరుగుదలల ద్వారా మంచి పురోగతిని సాధించిందించిదని అంటారు.2019 నాటికి కళాశాల కమిటీ ప్రెసిడెంటుగా కపిలవాయి విజయ కుమార్, సెక్రటరీ, కరస్పాండెంట్‌గా నాగసరపు సుబ్బరాయ గుప్తా, ప్రిన్సిపాల్‌గా సోము మల్లయ్య వ్యవహరిస్తున్నారు.
శ్రీ యస్.కె.ఆర్.బి.ఆర్.జూనియర్ కళాశాల.
శ్రీమతి కాసు రాఘవమ్మ బ్రహ్మానందరెడ్డి జూనియర్ కళాశాల 1972 సంవత్సరంలో 23.5 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో స్థాపించబడింది. ఈ కళాశాల పల్నాడు రోడ్డులో పట్టణం నడిబొడ్డున ఉంది. కళాశాల శాశ్వత భవనాలను కలిగిఉంది.విద్యార్థుల విద్యా రంగంలో అభివృద్ధిని సాధించటానికి అన్ని విధాల సౌకర్యాలను కలిగి ప్రశాంత వాతావరణంతో కలిగిన విశాలమైన లైబ్రరీ, పూర్తిస్థాయి ప్రయోగశాలలు,విద్యా వాతావరణానికి అనుకూలంగా ఉన్నాయి.క్రీడా ప్రాంగణంలో, వ్యాయామశాలలో వివిధ సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.ఎప్పటికప్పుడు చురుకైన యన్.సి.సి, యన్.యస్.యస్, సాంస్కృతిక క్లబ్‌లు సంవత్సరవారీ జరుగవలసిన కార్యక్రమాల వాతావరణాన్ని జాగ్రత్తగా చూసుకుంటాయి. విద్యార్థులు ఎల్లప్పుడూ కార్యకలాపంలలో లేదా మరొక పనిలో నిమగ్నమై ఉండే విధంగా తగు పర్వేక్షణ ఉంటుంది.విద్యార్థులలో నాయకత్వ లక్షణాలు అలవర్చుకోవటానికి, ఉపన్యాసాలు ఇచ్చే స్థాయి విద్యార్థులలో కలిగింపచేయాలనే కోరిక ప్రస్తుతం యాజమాన్యానికి ఉంది.కళాశాల లక్ష్యం కష్టపడి పనిచేయడం, మాంటిస్సోరిని మాస్టర్స్ అంతకు మించి ఒకే గొడుగు క్రిందకు తీసుకురావలనే ఆకాంక్షతో ఉంది.విద్యలో ఆధునిక పోకడలతో పోటీ పడటానికి సరికొత్త కోర్సులు, మార్పుల నిరంతరం జోడించబడ్తుంటాయి.కళాశాల వ్యవస్థాపక సెక్రటరీ, కరస్పాండెంట్ నరసరావుపేట మాజీ యం.యల్.ఎ. దొండేటి కృష్ణారెడ్డి.వ్యవస్థాపక ప్రిన్సిపాల్ యస్.వెంకటేశ్వరరావు.ప్రస్తుత సెక్రటరీ,కరస్పాండెంట్ గా కాసు మహేశ్వరరెడ్డి, ప్రస్తుత ప్రిన్సిపాల్ గా టి.జె.చంద్రశేఖర్ బాబు పనిచేస్తున్నారు.కళాశాల ప్రాంగణంలోని బి.ఆర్ అంబేద్కర్ ఓపెన్ విశ్వవిద్యాలయం అధ్యయన కేంద్రం అండర్ గ్రాడ్యుయేట్ విద్యార్థులకు సేవలు అందిస్తుంది.
పి.యన్.సి. & కె.ఆర్.విద్యా సంస్థలు
thumb|250x250px|పాలడుగు నాగయ్య చౌదరి & కొత్త రఘురామయ్య కళాశాల ప్రాంగణం,నరసరావుపేట
thumb|250x250px|నూతన భవన ప్రారంభోత్సవం శిలాఫలకం
thumb|250x250px|కళాశాల వ్యవస్థాపకులు శివలింగప్రాదరావు, అన్నపూర్ణమ్మ
కొత్త రఘురామయ్య జూనియర్ కళాశాల:1975లో నరసరావుపేటలో కేవలం రెండు కళాశాలలు మాత్రమే ఉన్నాయి. వెనుకబడిన పల్నాడు ప్రజల అవసరాలను తీర్చడానికి మరికొన్ని కళాశాలలు అవసరమయ్యాయి.ఆ పరిస్థితులలో నరసరావుపేట,పల్నాడు ప్రాంతాల పరిసర గ్రామాలలో ధన,ధాన్యరూపాలలో విరాళాలు సేకరించి, కొత్త రఘురామయ్య రెండు దశాబ్దాల పాటు పార్లమెంటు సభ్యుడు, కేంద్ర మంత్రిగా ఉన్నప్పుడు 1975 ఆగస్టు 1 న అతని పేరు మీద ‘కొత్త రఘురామయ్య జూనియర్ కళాశాల’ అనే పేరుతో స్థాపించబడింది.పల్నాడు ప్రాంతంలోని అన్ని వర్గాలకు చెందిన పేద గ్రామీణ ప్రజలకు సహాయం చేయడానికి ‘ఏ బహుమతి విద్య యొక్క బహుమతికి సమానం కాదు’ అనే ఉద్దేశ్వంతో మంచి విద్యను అందించే ఉద్దేశంతో స్థాపించబడింది. కొత్త లక్ష్మీ రఘురామ్, అప్పటి జిల్లా కలెక్టరు కత్తి చంద్రయ్యలచే కళాశాల ప్రారంభించబడింది. కళాశాల వ్యవస్థాపక ప్రెసిడెంటు నల్లపాటి వెంకట్రామయ్య చౌదరి. వ్యవస్థాపక ప్రిన్సిపల్ తోటకూర వెంకటేశ్వరరావు. సెక్రటరీ, కరస్పాండెంట్ కూడా ఇతనే.1975 ఆగస్టు 4న క్లాసులు ప్రారంభమయ్యాయి.
కళాశాల శాశ్వత భవనాలు 1984 డిశెంబరు 4న అప్పటి ముఖ్యమంత్రి నందమూరి తారకరామారావుచే ప్రారంభించబడ్డాయి. మాజీ మంత్రి, నవ్యాంధ్రప్రదేశ్ మాజీ స్పీకరు కోడెల శివప్రసాదరావు ప్రారంబోత్సవ సమావేశం అధ్యక్షుడుగా, మేదరమెట్ల శివలింగప్రసాదరావు సెక్రటరీ, కరస్పాండెంట్ ఆహ్వాన సంఘఅధ్యక్షుడుగా వ్యవహరించారు.
పాలడుగు నాగయ్య చౌదరి డిగ్రీ కళాశాల:ఇదే ఆవరణలో ఈ కళాశాల మేదరమెట్ల శివలింగ ప్రసాదరావు, అన్నపూర్ణమ్మ దంపతులు డిగ్రీ కళాశాల వ్యవస్థాపకులుగా “పాలడుగు నాగయ్య చౌదరి, కొత్త రఘురామయ్య కళాశాల” (పి.యన్.సి. & కె.ఆర్ డిగ్రీ కళాశాల అనే పేరుతో 1991.92 సం.లో నాగార్జున విశ్వ విద్యాలయం అనుభంధ కళాశాలగా రూపాంతరం చెందింది. డిగ్రీ కళాశాలకు గాలి సుబ్బారావు వ్యవస్థాపక ప్రిన్సిపాల్ గా వ్యవహరించాడు. డిగ్రీ కళాశాల నూతన భవన ప్రారంభోత్సవం 1995 మే 16న అప్పటి ముఖ్యమంత్రి నందమూరి తారక రామారావుచే ప్రారంభించబడింది. శ్రీ పి.ఎన్.సి, కె.ఆర్ కాలేజ్ ఆఫ్ నర్సింగ్, శ్రీ.వి.పి.యన్.సి. & కె.ఆర్. ఎడ్యుకేషనల్ సొసైటీ, మేదరమెట్ల అంజమ్మ, మస్తానరావు బి.ఇడి; కళాశాలలు ఈ కళాశాల అనుబంధ సంస్థలుగా పనిచేస్తున్నాయి.
నరసరావుపేట ఇంజనీరింగు కళాశాల
thumb|250x250px|నరసరావుపేట ఇంజనీరింగ్ కళాశాల క్యాంపస్
యన్.ఇ.సి. గాయత్రీ ఎడ్యుకేషనల్ డెవలప్మెంట్ సొసైటీ (జిఇడిఎస్) వ్యవస్థాపకుడు మిట్టపల్లి వెంకట కోటేశ్వరరావుచే 1998 లో స్థాపించబడింది. కాకినాడలోని జెఎన్‌టియుకు శాశ్వత అనుబంధంతో, గాయత్రి ఎడ్యుకేషనల్ డెవలప్మెంట్ సొసైటీ (స్వయం ప్రతిపత్తి సంస్థ) ఆధ్వర్యంలో ఈ కళాశాల నడుపబడుతుంది.ఈ సంస్థను న్యూ డిల్లీలోని ఆల్ ఇండియా కౌన్సిల్ ఫర్ టెక్నికల్ ఎడ్యుకేషన్ ఆమోదం పొందబడి, నేషనల్ బోర్డ్ ఆఫ్ అక్రిడిటేషన్ అండ్ నేషనల్ అసెస్మెంట్ అండ్ అక్రిడిటేషన్ కౌన్సిల్ నుండి ‘ఎ’ గ్రేడ్‌తో గుర్తింపు పొందింది.ఇది గుంటూరు జిల్లాల పల్నాడు ప్రాంతంలో ఏర్పడిన మొదటి సాంకేతిక విద్యా సంస్థ.ఈ కళాశాల ఐయస్ఒ 9001: 2008 తో ధ్రువీకరించబడింది. గత రెండు దశాబ్దాలలో ఈ ప్రాంతంలోని ఇంజనీర్లు, బ్యూరోక్రాట్లు, నాయకులును ఈ కళాశాల ఉత్పత్తి చేసింది.ఈ కళాశాల ఆవిష్కరణ, పరిశోధన, వ్యవస్థాపకతకు కేంద్రంగా పనిచేస్తుంది. దీనిని విద్యావేత్తలు, సాంకేతిక నిపుణులు, పారిశ్రామికవేత్తల బృందం నిర్వహిస్తుంది. కళాశాల మేనేజింగ్ కమిటీ ఛైర్మన్‌గా మిట్టపల్లి వెంకట కోటేశ్వరరావు, వైస్ ఛైర్మన్‌గా మిట్టపల్లి చక్రవర్తి వ్యవహరిస్తున్నారు.
త్రాగునీటి సౌకర్యం
పట్టణానికి త్రాగు నీరు సమీపంలోని శాంతినగర్ మంచినీటి చెఱువు నుండి పంపిణి జరుగుతుంది.నాగార్జున సాగర్ కుడి కాల్వ నుండి మంచినీటి చెఱువుకు సాగు నీరుతో నింపుతారు.
పేరు తెచ్చిన కట్టడాలు
thumb|250x250px|భువునచంద్ర టౌన్ హాల్,నరసరావుపేట
భువనచంద్ర టౌన్ హాలు
ఇది స్థానిక ప్రకాశ్‌నగర్‌ వెళ్లు రోడ్డులో రైలుగేటు దాటిన తరువాత కుడివైపు ఉంది.భువనచంద్ర టౌన్ హాలు నిర్మాణం గావించిన స్థలం ఒకనాడు మూగజీవాలకు (పశువుల) ఆసుపత్రి కలిగిన ప్రదేశం.ఇది దాదాపుగా పట్టణం నడిబొడ్డున ఉంది.పశువులు మేపుకునే వారు సామాన్యంగా పట్టణానికి దూరంగా నివాసం ఉంటారు.పశువులకు వైద్యం చేయుంచుకోవటానికి అంత దూరం నుండి తోలుకొచ్చి వాటికి తగిన వైద్యం చేయించి తిరిగి తీసుకుపోవటం వ్యయ ప్రయాసలతో కూడినపని భావించి రైతులుఎక్కువమంది నివసించే పెద్ద చెరువు ప్రాంతానికి తరలించి, ఆ ప్రదేశంలో అన్ని హంగులతో ఒక సమావేశమందిరం నిర్మిస్తే బాగుంటుంది కదా! అని వచ్చిన ఆలోచనకు ప్రతిరూపమే 'భువనచంద్ర టౌనుహాలు'. క్రమక్రమంగా నరసరావుపేట పట్టణానికే అది సాంస్కృతిక కేంద్రంగా ఎదిగింది.2004 లో అదే ప్రాంగణంలో నిర్మించిన ఓపెన్ ఎయిర్ థియేటర్ ప్రారంభం అవటంతో టౌన్ హాలుకు పరిపూర్ణత చేకూరింది.
కన్యల ఆసుపత్రి
పేరు తెచ్చిన ప్రాంతాలు
మల్లమ్మ సెంటరు
thumb|250x250px|మల్లమ్మ సెంటరు వద్ద పట్టణం ఏరియల్ వ్యూ
నరసరావుపేట పట్టణంలో, చుట్టు ప్రక్కల గ్రామాలలో, ఒకసారి నరసరావుపేట దర్శించిన ఇతర ప్రాంతాలవారెవరికైనా మల్లమ్మ సెంటరు అంటే తెలియనివారు ఉండరు.జమీందారీ పరిపాలనకు అద్దం పట్టిన రాజాగారి కోటకు అతి దగ్గరలో వినుకొండ, సత్తెనపల్లి, పల్నాడు, గుంటూరు వెళ్లే నాలుగు మార్గాలు కలిసే కూడలినే 'మల్లమ్మ సెంటరు' అని అంటారు. ఒక రకంగా చెప్పాలంటే పట్టణంలో ఇది ప్రధాన కూడలి.వీధులకు,పట్టణాలకు,ఇలాంటి జంక్షన్లకు రాచరికపు కుటుంబాలకు చెందిన వ్యక్తుల, జమీందారీ వంశీయులకు చెందిన వ్యక్తుల, స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల పేర్లు పెట్టడం సాధారణమే. అలాంటి ఏకోవకు చెందని సామాన్య వక్తి పేరుతో ఒక కూడలికి మల్లమ్మ సెంటర్ అనే పేరు చిరస్థాయిగా నిలిచిపోవడం వెనుక ఒక మహిళ ఉందంటే ఎవరికైనా ఆశ్చర్యం కలుగకమానదు.ఈమె కేవలం చిన్న స్వీటు షాపు నడిపిన వ్యాపారి మాత్రమే.ఆమె పేరు చందనం మల్లమ్మ,భర్త కోటయ్య.ఈనాలుగు రోడ్డుల కూడలిలో గుంటూరు, సత్తెనపల్లి వెళ్లు రోడ్డుల కార్నర్ లోని ఒక చిన్న పెంకుటింటిలో 1945 ఫిబ్రవరిలో మిఠాయి దుకాణం ప్రారంభించారు. పట్టణంలో అప్పట్లో మొత్తం ఆరు మిఠాయి దుకాణాలు మాత్రమే ఉండేని.ఈమె దుకాణం నుండే రాజాగారికోటకు అవసరమైన మిఠాలు వెళ్లేవి.జమీందారు తనకు అవసరమైన మిఠాయి ఈ దంపతుల ద్వారా చేయుంచుకునేవారని తెలుస్తుంది.అంతేగాదు వీరు తయారు చేసే మిఠాయి చుట్టుప్రక్కల గ్రామాల ప్రజలు గుర్రపు బండ్లపై వచ్చి తీసుకు వెళ్లటంతో మల్లమ్మ షాపు ప్రజలకు చాలా దగ్గర అయింది.ఆ తరువాత పెద్ద బజారుగా ఉన్న కూడలికి 1970 ఆ ప్రాంతం నుండి మల్లమ్మ సెంటరుగా పేరు వాడుక పడింది. 85 సంవత్సరాల వయస్సు వచ్చేవరకు ఆమె షాపును నిర్వహించింది.వద్దాప్యంతో ఈమె 1990లో మృతి చెందగా, భర్త కోటయ్య 1980లో మృతి చెందాడు.ఇప్పటికీ అదే పేరుతో ఆమె వారసులు అదే సెంటరులో స్వీటు షాపులు నడుపుతున్నారు.
శివుడి బొమ్మ సెంటరు
గడియారపు స్తంభం సెంటరు
రాజా గారి కోట సెంటరు
గాంధీ పార్కు సెంటరు
దర్శనీయ దేవాలయాలు
thumb|శివుడి బొమ్మ|542x542px
శ్రీ భీమలింగేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ గంగా పార్వతీ సమేత శ్రీ భీమలింగేశ్వరస్వామివారి ఆలయం స్థానిక పాతూరులో 11వ శతాబ్దిలో ప్రతిష్ఠించిన ఈ ఆలయ జీర్ణోద్ధరణ పనులు, 2014,ఫిబ్రవరి-28న శిలాన్యాసం చేసి, ప్రారంభించారు. 2015 లో పూర్తి చేయాలని నిశ్చయించారు. ఈ ఆలయ శిల్పకళలో ద్రావిడ, చోళ రీతులకు విశిష్టస్థానం ఉంది. దేశంలోని పురాతన ఆలయాలన్నీ ఆయా శైలిలోనే నిర్మించారు. పూర్తిగా రాతితో ఆలయనిర్మాణం చేస్తున్నారు. అందుకుగాను బెంగళూరులో స్తంభాలు, ఇతర శిలలను తయారుచేస్తున్నారు. తెలుపు, గ్రే వర్ణాలు మిళితంగా ఉండే గ్రానైటు రాతిని నిర్మాణంలో ఉపయోగించుచున్నారు. ఆలయం పునాదులనుండి పైకప్పు వరకు రాతితోనూ, ఆపైన విమానశిఖరం తదితర నిర్మాణాలను సిమెంటుతోనూ తయారు చేస్తారు. పైకప్పు వరకు 15 పొరలుగా నిర్మాణం చేపట్టినారు. ఆలయం ఎత్తు 42 అడుగులు, పొడవు 52 అడుగుల వరకు ఉంటుంది. ప్రస్తుతం పైకప్పు వేసే స్థాయికి నిర్మించారు. కిటికీలు, ఆలయ రాతిగోడలకు అమర్చిన స్తంభాలు శిల్పుల నైపుణ్యానికి అద్దం పడుతున్నవి. తమిళనాడుకి చెందిన దేవాలయ నిర్మాణ నిపుణులు 10 మంది వరకు, ఈ నిర్మాణంలో పాలుపంచుకుంటున్నారు. అత్యంత భక్తిశ్రద్ధలతో, నిర్దేశించిన నియమాలు పాటించుచూ నిర్మాణం చేస్తున్నారు.ఈనాడు గుంటూరు రూరల్; 2014,సెప్టెంబరు-21; 20వపేజీ
శృంగేరి శంకరమఠం
స్థానిక ప్రకాశనగర్ వెళ్లు రోడ్డులో పూర్వపు రైలుగేటుకు ముందు ఎడమవైపున ఉంది.దీనిని పట్టణంలో నడయాడిన శృంగేరి పీఠాధిపతి భారతీతీర్థ మహాస్వామిచే నిర్మించబడింది. అభినవ విద్యాతీర్థ మహాస్వామిజీ, భారతి తీర్థ మహాస్వామి ఆశీర్వాదాలతో, 1985 ఆగస్టు 25 న అప్పటి టిటిడి చైర్మన్ శ్రీ సత్యనారాయణ రాజు ఆలయ సముదాయానికి పునాదిరాయి వేశారు. శంకరమఠం ప్రారంభ ఉత్సవాలు 1989 మే 17 నుండి 21 వరకు ఐదు రోజులపాటు జరిగాయి.కార్యక్రమాలు ఐదు రోజులపాటు నిర్విరామంగా జరగటానికి పర్వేక్షణకుగాను శృంగేరి,బెంగుళూరు,మద్రాసు,బొంబాయి,హైదరాబాదు పట్టణాల నుండి 500 మంది శృంగేరిపీఠం శిష్యగణం తరలివచ్చి వివిధ కార్యక్రమాలలో పాల్గొన్నారు. శ్రీ శారదా శంకరుల మూర్తి ప్రతిష్ఠ,,కుంభాభిషేక మహోత్సవం, హోమగుండం కార్యక్రమాలు సకాలంలో చివరిరోజు 21వ తేది ఆదివారం భారతీతీర్ధ మహాస్వామి చేతులమీదుగా జరిగాయి.నరసరావుపేట శంకరమఠంలో వైభవోపేతంగా ఉత్సవం,1989 మే 22 ఈనాడు దినపత్రిక 8వ పేజి ఈ సందర్భంగా భారతీతీర్ధ మహాస్వామి భక్తులను ఉద్దేశించి ప్రియభాషణ చేస్తూ ఆదిశంకరుల కోరికమేరకు శృంగేరిలో వెలసిన శ్రీ శారదాదేవి నరసరావుపేట భక్తజనుల అభీష్ఠం నేరవేరుస్తుందని చెప్పాడు. నరసరావుపేటకు చెందిన లంకా రామనాధం సోదరులు, మిన్నెకల్లుకు చెందిన కేతినేని వీరబ్రహ్మాలు శంకర మఠం నిర్మాణానికి భూదానం చేశారు.
నరసరావుపేట ఇస్కాన్ టెంపుల్
thumb|250x250px| ఇస్కాన్ ఆలయం, నరసరావుపేట|alt=
(ప్రధాన వ్యాసం:నరసరావుపేట ఇస్కాన్ టెంపుల్)
స్థానిక బరంపేటలో ప్రస్తుతం ఇస్కాన్ టెంపుల్ నిర్మించిన ప్రదేశంలో 2019 నాటికి 40 సంవత్సరంల క్రిందట నుండి "రాధా కృష్ణ వాసుకి క్షేత్రం" అని పిలవబడే మందిరం ఉంది.2000 సంవత్సరంలో ఇస్కాన్ ఈ ప్రదేశంలో అందమైన ఆలయాన్ని నిర్మించే ప్రాజెక్టు ప్రారంభించి అన్ని హంగులతో 2012 మార్చి నాటికి పూర్తిచేసి, 2012 మార్చి 25న జయ పాథస్వామి గురు మహారాజ్ చే దేవతలను ఏర్పాటుచేసి ఆలయాన్ని ప్రారంభించుట జరిగింది. ఇక్కడ దేవతలు కిషోరభావాల్తో ఉన్నాయి. కాబట్టి అవి యవ్వనంగా, అందమైనవిగా కనిపిస్తాయి. యువతను ముఖ్యంగా పిల్లలను చాలా ఆకర్షిస్తాయి. ప్రతి సంవత్సరం కృష్ణాష్టమి రోజు రాధారాణి ఆవిర్భావదినోత్సవం ఘనంగా నిర్వహిస్తారు.ఆసందర్భంగా అ రోజున రాథారాణి నిజపాద దర్శనం ఉదయం 8-30 నుండి రాత్రి వరకు, అనుమతిస్తారు.
ఇతర దేవాలయాలు
శ్రీ నీలా వేంకటేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ విజయ చాముండేశ్వరీ దేవస్థానం
శ్రీ పాండురంగస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ రుక్మాబాయి సమేత శ్రీ పాండురంగస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ పట్టాభిరామస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ ఆయ్యప్పస్వామివారి ఆలయం:ఈ ఆలయం సత్తెనపల్లి వెళ్లు రహదారిలో ఉంది.ఆలయం ముఖద్వారంతో నిర్మించారు.
శ్రీ ఆంజనేయస్వామివారి దేవాలయం:శ్రీ ప్రసన్నఆంజనేయస్వామివారి దేవాలయం స్థానిక బరంపేటలో1932 సంవత్సరంలో నిర్మించబడింది.
సమీప దర్శించతగిన పుణ్యక్షేత్రాలు
శ్రీ త్రికోటేశ్వర స్వామి దేవాలయం (కోటప్పకొండ)
ప్రధాన వ్యాసం:కోటప్పకొండ
thumb|గుంటూరు జిల్లా, నరసరావుపేట మండలంలోని శైవక్షేత్రం. (కోటప్పకొండ)|alt=|250x250px
thumb|268x268px|త్రికోటేశ్వరుని ప్రధాన ఆలయం ముఖ ద్వారం
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో పేరుపొందిన శైవక్షేత్రాలలో కోటప్పకొండ ఒకటి.ఇది పట్టణానికి 12 కి.మీదూరంలో ఉంది.ఈ ఆలయం కొండపైన ఉంది.ఇక్కడి స్వామి ఆలయం శ్రీ మేధా దక్షిణామూర్తి అవతార రూపమైన త్రికోటేశ్వరునికి ఆవాసం.ఇంకా భక్తులు స్వామిని కోటయ్య స్వామి భక్తులు కొలుస్తుంటారు. ప్రతి సంవత్సరం మహాశివరాత్రి పర్వదినాన కోటప్పకొండ తిరునాళ్ల వైభవంగా జరుగుతుంది.పూర్వం నుండి శివరాత్రి రోజు రాష్ట్రంలోని అన్ని జిల్లాల నుండి భక్తులు ఆలయానికి వచ్చి స్వామిని దర్శించుకుంటారు. కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం కొండ పైకి వెళ్లుటకు మెట్ల మార్గమే కానీ వావానాలు వెళ్లటానికి రోడ్డు సౌకర్యం ఉండేదికాదు. వృద్ధులుతో సైతం భక్తులు కష్టపడి మెట్ల మార్గంలో నడకతో వెళ్లవలసి వచ్చేది.మెట్లపై వెళ్లేటప్పుడు ఉత్సాహంతో హరహరా చేదుకో కోటయ్య మమ్మాదుకోవయ్యా అంటూ త్రికోటేశ్వరుని దర్శనానికి వెళ్లేవారు.గ్రామాలకు విద్యుత్ సౌకర్యం లేని కాలంలో గ్రామాల నుండి ప్రభలు కట్టుకుని పుష్టి కలిగిన ఎద్దుల జతలతో ప్రత్యేకంగా కలిగిన బండిపై ప్రభలను ఏర్పాటు చేసుకోని భక్తులు శివనామస్మరణ చేస్తూ ఊరేగింపుగా డప్పు వాయిద్యాలు,డ్యాన్సులతో ఒకరోజు ముందుగా బయలుదేరి శివరాత్రి ఉత్సవానికి వచ్చేవారు.విద్యుత్ స్తంబాల ప్రభావం వలన క్రమంగా ప్రభలు కట్టుకునే వచ్చే సంప్రదాయం తగ్గుతూ వచ్చింది. జాతీయోద్యమకాలంలో జాతీయ నేతల చిత్రపటాలతో, మతసామరస్యాన్ని, జాతీయ సమైక్యతను ప్రతిబింభించే చిత్రపటాలతో కుల మతాలకు అతీతంగా ప్రభలను అలంకరించుకుని ఉత్సవాన్ని వచ్చేవారు.కొండ పైకి వెళ్ళే దారిలో మెట్ల దారి దగ్గర విఘ్నేశ్వరుడి గుడి ఉంది.కొండ మీద గొల్లభామ గుడి ఉంది.పెద్ద శివుని విగ్రహం ఉంది. రాజా మల్రాజు వంశీయులలో ఒకరైన నరసింహరావు దేవస్థానం ధర్మకర్తగా పనిచేసిన కాలంలో 740 మెట్లతో మార్గాన్ని నిర్మించబడింది.మల్రాజు వంశీయుల జమీందార్లు ఆలయానికి భూములు దానంగా ఇచ్చారు.ఇప్పటికీ (2019 నాటికి) ఆలయ ధర్మకర్తలుగా మల్రాజు వంశీయులే కొనసాగుచున్నారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ తొలి శాసన సభాపతి (విభజనానంతరం) కోడెల శివప్రసాదరావు చేసిన కృషితో రాష్ట్రంలోనే పోరొందిన ఆధ్యాత్మిక పర్యాటక క్షేత్రంగా కొటప్పకొండ అభివృద్ధి చెందింది.
శ్రీ కపోతేశ్వరస్వామి ఆలయం (చేజర్ల)
ఈ ఆలయం సమీప నకిరకల్లు మండలానికి చెందిన చేజర్ల గ్రామంలో ఉంది.ఇది నరసరావుపేటకు సుమారు 30 కి.మీ.దూరంలో ఉంది.ఈ ఆలయాన్ని కపోతేశ్వరాలయం అని అంటారు.ఈ ఆలయానికి ఆ పేరుతో పిలవటానికి మహా భారతం ప్రకారం ఒక కథ ఉంది. మాంధాత కుమారుడైన శిబి చక్రవర్తికి మేఘదాంబరుడు, జీమూత వాహనుడు ఇద్దరు సోదరులు.మేఘదాంబరుడు శిబిచక్రవర్తి అనుమతితో అతని పరివారంతో తీర్ధయాత్రలకు బయలుదేరతాడు. ఒక కొండపై అతడు కొందరు యోగులతో కలసి తపస్సు చేస్తూ కాలం చేస్తాడు. కొండపై అతని పార్థీవ శరీరం దహనం చేయగా ఆ భస్మం ఒక లింగరూపం ధరించింది.మేఘదాంబరుడు తిరిగి రానందున అన్నను వెదుకుతూ జీమూతవాహనుడు అనుచరులను వెంటబెట్టుకొని ఆ కొండవద్దకు వస్తాడు. అన్నకు జరిగిన విషయం విని ఆకొండపైనే తపమాచరించి అతనూ మరణించాడు. తమ్ముళ్ళును వెతుక్కుంటూ శిబి చక్రవర్తి అక్కడికి వచ్చి రెండు లింగాలను చూసి, తన్మయం చెంది అక్కడ నూరు యజ్ఞాలు చేయ సంకల్పించాడు. నూరవ యాగం చేస్తుండగా దేవతలు అతనిని పరీక్షీస్తారు. పరీక్షలో భాగంగా శివుడు వేటగానిగా, బ్రహ్మ విల్లు బాణంగా, విష్ణువు కపోతంగానూ ఆ ప్రాంతానికి వస్తారు.వేటగానితో తరమబడిన పావురం శిబి చక్రవర్తిని రక్షించవలసిందిగా శిబి చక్రవర్తి అభయమిస్తాడు. అక్కడికి వేటగాడు వచ్చి ఆపావురాన్ని తనకు ఇవ్వకుంటే తాను, తన కుటుంబం ఆకలితో అలమటిస్తారని శిభిచక్రవర్తిని వేడుకుంటాడు. శిబి ఇరకాటంలో పడ్డాడు. చివరకు పావురం ఎత్తు మాంసం ఇస్తానని వేటగానిని ఒప్పించి, త్రాసులో పావురాన్ని ఒక వైపు ఉంచి, తన శరీరంలో కొంత మాంసాన్ని రెండవవైపు ఉంచాడు. సరి తూగలేదు. చివరకు తన తల నరికి ఆ త్రాసులో పెట్టించాడు. అతని త్యాగ శీలతకు మెచ్చి దేవతలు అతనిని పునరుజ్జీవితుడిని చేసి వరం కోరుకోమన్నారు. తనకు, తన పరివారానికి కైలాస ప్రాప్తిని కోరుకొన్నాడు. పరివార సమేతంగా తమందరి శరీరాలు లింగాలుగా కావాలని కోరాడు. అలా తల లేని శిబి చక్రవర్తి మొండెమే కపోతేశ్వర లింగమైందని స్థల పురాణం.దీని మీద ఇతరత్రా కథనాలు కూడా ఉన్నాయి
పీఠాధిపతుల నిలయం
భారతీ తీర్థ మహాస్వామి (శృంగేరి పీఠాధిపతి)
thumb|290x290px|భారతీ తీర్థ మహాస్వామి.శృంగేరీ పీఠాధిపతి
శృంగేరీ శారదా పీఠం 36వ పరమాచార్యులు భారతీ తీర్థ మహాస్వామి పూర్వీకులు తొలుత గుంటూరు జిల్లా, పల్నాడు ప్రాంతంలో నాగులేరు నదీ తీరాన ఉన్న అలుగుమల్లిపాడు గ్రామానికి చెందినవారు. అలుగు మల్లిపాడు గ్రామంలో తంగిరాల వారిది వైదికాచార కుటుంబం.తల్లిదండ్రులు వెంకటేశ్వరధాని,అనంతలక్ష్మమ్మ.వీరు కృష్ణయజు:శాఖీయులు, ఆపస్తంబసూత్రలు, కుత్సస గోత్రులు.వీరికి మొదట సంతానంగా ఇద్దరు కుమార్తెలు.పుత్ర సంతానం లేని కారణంగా పుత్రుడు కలగాలని శివారాధన చేశారు.పురుష సంతతి కలిగితే నీ పేరు పెట్టుకుంటామని శ్రీరామ చంద్రుడికి మొక్కుకుని, శ్రీరామ నవమి ఉత్సవాలు తొమ్మిది రోజులుపాటు భక్తి శ్రద్ధలుతో నిర్వహించారు.ఆ కాలంలో వెంకటేశ్వరధాని, అనంతలక్ష్మమ్మ దంపతులు మచిలీపట్నంలో ఉండేవారు.వారు కోరుకున్నట్లే భగవదనుగ్రహం వల్ల శ్రీరామ నవమి ఇంకా మూడు రోజులు ఉందనగా భావనామ సంవత్సరం చైత్ర శుద్ధ షష్ఠినాడు అనగా 1951 ఏప్రియల్ 11న మచిలీపట్నంలో అనంతలక్ష్మమ్మకు మగబిడ్డ కలిగాడు.సీతారాముల అనుగ్రహం వలన కుమారుడు జన్మించాడని భావించి ఆ బిడ్దకు సీతారామాంజనేయులు అని నామకరణం గావించారు.భారతీ తీర్థ మహాస్వామికి సంవత్సరం వయసు నిండీ,నిండకముందే నరసరావుపేటలో తంగిరాల కుటుంబం స్థిర నివాసం ఏర్పరచుకొని స్థానిక రామిరెడ్డిపేటలో నివసించినట్లుగా తెలుస్తుంది. స్వామి చిన్నప్పటి నుండే భక్తిభావాలను ప్రదర్శించేవారు. వేదాధ్యయనం తండ్రిగారి వద్ద ప్రారంభించి, తరువాతి కాలంలో ప్రతాపగిరి శివరామశాస్త్రి వద్ద సంస్కృతాంధ్రాల్ని నేర్చుకున్నాడు.ఇతను ఏకసంథాగ్రాహి.1989 అక్టోబరు 19న 36 వ జగద్గురు శంకరాచార్యగా అతీంద్రియ జ్ఞానం యొక్క సింహాసనం అధిరోహణతో పట్టాభిషిక్తులై శృంగేరి శారద పీఠాధిపత్యాన్ని వహించాడు.
చిదానంద భారతీ స్వామి (శ్రీ భువనేశ్వరీ పీఠాధిపతి)
దమ్మాలపాడు గ్రామంలో 1913లో జన్మించిన ఇతని అసలుపేరు దమ్మాలపాటి శేషగిరిరావు. గుంటూరు జిల్లా ముప్పాళ్ల మండలం,దమ్మాలపాడులో 1913లో జన్మించాడు. తిరుపతి యస్.వి. సంస్కృత కళాశాలలో సాహిత్య శిరోమణి - ప్రిలిమనరీ చదివాడు.ఆతరువాత మద్రాసులోని మైలాపూర్ సంస్కృత కళాశాలలో సాహిత్య శిరోమణిగా ఉత్తీర్ణత పొందాడు. నరసరావుపేట మునిసిపల్ ఉన్నత పాఠశాలలో1952 నుండి 1968 వరకు సృస్కృత పండితులుగా పనిచేశాడు. తరువాత కొంత కాలంగా పట్టణంలోని శ్రీ రామకృష్ణా ఓరియంటల్ కళాశాలలో సంసృత ఉపన్యాసకులుగా పనిచేశాడు.గన్నవరంలోని శృంగేరీ విరూపాక్ష సంప్రదాయానికి చెందిన భువనేశ్వరీ పీఠం పీఠాధిపతిగా 1986లో పట్టాభిషిక్తుడయ్యాడు.మూలం:నరసరావుపేట ద్విశతాబ్థి ఉత్సవాల ప్రత్యేక సంచిక 33వ పేజీ
పట్టణంలో పేరొందిన వ్యక్తులు
భారతీ తీర్థ మహాస్వామి - (శృంగేరి శారదా పీఠం 36వ పరమాచార్యులు)
కాసు బ్రహ్మానంద రెడ్డి - ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి
కాసు వెంకట కృష్ణారెడ్డి - ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు.
కాసు మహేష్ రెెడ్డి - ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు.
నల్లపాటి వెంకట్రామయ్య - ఆంధ్రరాష్ట తొలి శాసన సభాపతి
చాపలమడుగు రామయ్య చౌదరి - నరసరావుపేట తొలి లోక్సభ సభ్యుడు
కోడెల శివప్రసాదరావు - నవ్యాంధ్రప్రదేశ్ తొలి శాసనసభాపతి
గోపిరెడ్డి శ్రీనివాస రెడ్డి - ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు.
అనిసెట్టి సుబ్బారావు - స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, తెలుగు సినిమా రచయిత
రామజోగయ్య శాస్త్రి - తెలుగు సినీ గీత రచయిత
రమ్య బెహరా - నేపథ్య గాయని
గన్నమనేని లింగమనాయుడు, సీనియర్ పాత్రికేయుడు 1920-2016
కె.వి.కె.రామారావు - సీనియర్ జర్నలిస్టు
ఏల్చూరి విజయరాఘవరావు - సంగీతకారుడు
నారాయణం నరసింహమూర్తి - పర్యావరణ వేత్త
చిలకలపూడి సీతారామాంజనేయులు - (సి.ఎస్.ఆర్) - రంగస్థల, సినిమా నటుడు
ఏల్చూరి సుబ్రహ్మణ్యం - కవి, రచయిత, పాత్రికేయుడు
కోలవెన్ను రామకోటీశ్వరరావు - స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు
జొన్నలగడ్డ శ్రీరామమూర్తి - సంగీత కళాకారుడు
బెల్లంకొండ సుబ్బారావు - రంగస్థల నటుడు, న్యాయవాది
కపిలవాయి కాశీ రామారావు - సామాజిక కార్యకర్త
అన్నమయ్య జెఎస్ఆర్ -ఇతను సమాజ మంచి కోసం ముఖ్యంగా యువత మంచి భవిష్యత్తు కోసం, పర్యావరణ హితం, అవాంతర అంటువ్యాధులు నివారణలో అప్రమత్తం చేయుటలో నిత్యం అలోచించే మంచి యోచనాాపరుడు.
కడియాల వేణుగోపాల్ - ఫిజియోథెరపీ నిపుణుడు
నార్ల మారుతిబాబు - రాజకీయ నాయకుడు
శంఖుల చంద్రశేఖర దేవర - సామాజిక కార్యకర
వల్లెపు నాగేశ్వరరావు -బీసీ సంఘం నాయకులు... వడ్డెర సంఘం రాష్ట్ర అధ్యక్షులు.
.
మూలాలు
ఇవి కూడా చూడండి
నరసరావుపేట పురపాలక సంఘం
నరసరావుపేట (గ్రామీణ)
నరసరావుపేట లోక్సభ నియోజకవర్గం
నరసరావుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం
నరసరావుపేట రైల్వే స్టేషను
నరసరావుపేట రాజాగారికోట
నరసరావుపేట మండలం
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:పల్నాడు జిల్లా పట్టణాలు
వర్గం:నరసరావుపేట |
కారంపూడి | https://te.wikipedia.org/wiki/కారంపూడి | కారంపూడి, పల్నాడు జిల్లా, కారంపూడి మండలంలోని గ్రామం.ఇది అదే పేరుతో ఉన్నమండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన పిడుగురాళ్ళ నుండి 17 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 3492 ఇళ్లతో, 14385 జనాభాతో 1726 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 7651, ఆడవారి సంఖ్య 6734. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1844 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1657. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 589870.పిన్ కోడ్: 522614, ఎస్.టి.డి.కోడ్ = 08649.
గ్రామ భౌగోళికం
కారంపూడి, గురజాలకు 18 కి.మీ.ల, మాచర్లకు 35 కి.మీ.ల దూరంలో ఉంది.కారంపూడి భౌగోళిక సూచికలు- అక్షాంశం: ఉత్తరం 16.421 రేఖాంశం: తూర్పు 79.731949
సమీప గ్రామాలు
నరమాలపాడు 3 కి.మీ,, పేటసన్నిగండ్ల 4 కి.మీ,, పెదకొదమగుండ్ల 8 కి.మీ,, చినకొదమగుండ్ల 8 కి.మీ,, గరికపాడు 10 కి.మీ.
గ్రామ చరిత్ర
రాక్షసబండ
కారంపూడి దగ్గర్లోని 'రాక్షసబండ'ను పురావస్తుశాఖ రక్షిత ప్రదేశంగా ప్రకటించనుంది. ఈ నిలువురాతిశిల క్రీస్తు పూర్వం 1000-500 శతాబ్దాల మధ్య విలసిల్లిన లోహయుగపు నాటిదిగా తెనాలికి చెందిన ఔత్సాహిక పురావస్తు పరిశోధకుడు కడియాల వెంకటేశ్వరరావు వెలుగులోకి తెచ్చాడు. కారంపూడి-దాచేపల్లి రోడ్డుకు రెండువైపులా ప్రత్యేకంగా కనిపించే 100-150 ఎకరాల్లో మధ్యగల ఎత్తయిన ప్రదేశంలో 'రాక్షసబండ' కనిపిస్తుంది. దీని ఎత్తు 19.2 అడుగులు. వెడల్పు 4.2 అడుగులు, మందం ఏడు అంగుళాలు. ప్రత్యేకంగా ప్రతిష్ఠించినట్టుండే ఇలాంటి నిలువురాతిని పురావస్తు పరిభాషలో 'మన్‌హీర్‌' అంటారు. పురావస్తు పరిశోధనలను అనుసరించి ఇలాంటివి ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఆదిమ మానవుల శ్మశానవాటికల వద్ద, వారు నివసించిన ఇతర ప్రదేశాల్లోనూ ఒంటరిగా, సమూహాలుగా ఏర్పాటై ఉన్నాయి. కొన్నిచోట్ల వరుసగా, మరికొన్నిచోట్ల వృత్తాకారంలోనూ పాతి కనిపిస్తాయి. ఇనుముతో చెక్కిన బొమ్మలు ఉండటం దీని ప్రత్యేకత. వీటిని 'పెట్రోగ్లిప్స్' అని పిలుస్తారు. పెట్రో అంటే 'రాయి', గ్లిప్స్‌ అంటే 'తీర్చిదిద్దిన కళాకృతి' అని అర్థం. పలక ఆకారంలో గల ఈ మన్‌హీర్‌పై సగం నుంచి దిగువకు ఇనుముతో చిత్రించిన అనేక బొమ్మలు, ముగ్గులు, పీర్లను పోలినట్టుగా వారసత్వపరమైన పితృదేవతలు, జంతువులను చిత్రించి ఉంటాయి.'ఇవి ఆదిమ మానవుల జీవనశైలికి ప్రతిబింబాలు. నాటి మతపరమైన నమ్మకాలు. వారసత్వ పితృదేవతారాధన. వారి ఉనికిని ఈ శిలా చిత్రాలతో రికార్డు చేసుకున్నారు. కారంపూడి మన్‌హీర్‌ ప్రాంతం నాటి కర్మకాండలకు సంబంధించిన సామూహిక ప్రార్థన స్థలం. సమాధుల మధ్యలో మన్‌హీర్‌లను ఉంచటం వల్ల ఇక్కడ పితృదేవతల ఆత్మలు సంచరిస్తుంటాయని, అవి తమను రక్షిస్తాయనే విశ్వాసం ఆదిమమానవుల్లో ఉందని చరిత్రకారుల భావన.
కారంపూడిలోని మన్‌హీర్‌ దిగువన శ్మశానం ఉన్నట్టు 1870-71లో వెలుగులోకి వచ్చింది. అప్పటి కలెక్టరు జేఏసీ బాస్‌వెల్‌.. మెగాలిత్‌ (లోహయుగపు) కాలంనాటి రాతితో నిర్మించిన సమాధులను గుర్తించారు. పలు సమాధులను తవ్వించి పరిశీలించారు. మృతదేహాలను ముందుగా దహనం చేసి అవశేషాలను కుండల్లో ఉంచి సమాధుల్లో భద్రపరిచి, గోళాకారంగా మట్టిని పేర్చి చుట్టూ బండరాళ్లను ఉంచారట. 140 ఏళ్ల కిందట అప్పటి కలెక్టర్ స్వయంగా పరిశోధన చేసి ఆ సమాధులు, 'సిథియన్‌/ తురానియన్‌ జాతుల సంస్కృతికి సంబంధించిన పురాతన అవశేషాలు'గా పేర్కొన్నారు. మెగాలిత్‌ నిర్మాణాలు సాధారణంగా తూర్పు దిశగా సూర్యుడికి ఎదురుగా ఉంచుతారు. కారంపూడి మన్‌హీర్‌ను తూర్పు, ఉత్తర దిశలుగా నిలిపి ఉంచారు. మెగాలిత్‌ నిర్మాణాలు కేవలం ప్రార్థన మందిరాలుగానే కాకుండా గ్రహాల గమనాల కనుగుణంగా రుతువులు, కాలగమనాన్ని తెలుసుకునేందుకు ఆదిమజాతులు మన్‌హీర్‌లను ఉపయోగించుకుని ఉంటారు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉంది.
సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్, సైన్స్, డిగ్రీ కళాశాల పిడుగురాళ్ళలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల అలుగురాజుపల్లిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు అలుగురాజుపల్లిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం మాచర్లలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల గుంటూరు లోనూ ఉన్నాయి.
ఆదర్శపాఠశాల
ప్రభుత్వంవారు ఈ పాఠశాలలో రు.6.5 లక్షల వ్యయంతో, 5 కి.వా. సామర్ధ్యంగల సౌర విద్యుత్తు పరికరాలను అందజేసినారు. వీటిని 2014,అక్టోబరు-28న ప్రారంభించారు. ఈ పథకం వలన పాఠశాలలోని 6 నుండి ఇంటరు తరగతులు నిర్వహించే గదులతోపాటు, కంప్యూటరు, ప్రయోగశాల గదులకు నిరంతర విద్యుత్తు సౌకర్యం అందటమే గాక, విద్యుత్తు బిల్లులు తగ్గడంతోపాటు మిగులు నిధులను విద్యార్థుల అవసరాలకు, పాఠశాలలో మెరుగైన వసతుల కల్పనకు వినియోగించెదరు. పల్నాడు ప్రాంతములో ఈ విధమైన సౌకర్యాలు కలిగించడం ఇదే ప్రథమం.
మండల పరిషత్తు ప్రాథమిక పాఠశాల సుద్దగుంటల కాలనీలో ఉంది.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
కారెంపూడిలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, 10 మంది పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.రెండు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.ఒకపశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.గ్రామంలో ఒక ఆయుర్వేద ఆసుపత్రి ఉంది.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో 11 ప్రభుత్వేతర వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టర్లు ఇద్దరు, ఆరుగురు డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు, ముగ్గురు నాటు వైద్యులు ఉన్నారు. నాలుగు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
గ్రామంలో ఏర్పాటుచేసిన ఎన్.టి.ఆర్. సుజల స్రవంతి పథకానికి శ్రీచక్రా సిమెంటు కర్మాగారంవారు అందించిన ఆర్థిక సహకారంతో రెండు రూపాయలకే స్వచ్ఛమైన శుద్ధిచేసిన త్రాగునీరు అందించుచున్నారు.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారాకూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్‌లోకి పంపిస్తున్నారు.గ్రామం సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం కిందకు రావట్లేదు.సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు.ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు.సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
కారెంపూడిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు, ప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది.అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
కారెంపూడిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 350 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 140 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 18 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 6 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 20 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1190 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 918 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి నీటి పారుదల లభిస్తున్న భూమి: 292 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
కారెంపూడిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.ప్రభుత్వం ప్రతిష్ఠాత్మకంగా చేపట్టిన నీరు-చెట్టు కార్యక్రమంలో భాగంగా, కారంపూడి తండాలోని గురవమ్మకుంటలో 2016 లో పూడిక తీసారు.
కాలువలు: 56 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 236 హెక్టార్లు
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
గ్రామ పంచాయతీ
కారంపూడి పంచాయతీ 1931 ఫిబ్రవరి 28న ఏర్పడింది.1976లో మేజర్ పంచాయతీగా మారింది.పంచాయితీ పరిధిలో 2019 నాటికి 9 మంది సర్పంచులు పనిచేసిన కాలంలో కోట్లాది రూపాయలతో అభివృద్ధి పనులు చేపట్టారు. 1964లో అప్పటి ముఖ్యమంత్రి కాసు బ్రహ్మానందరెడ్డి చేతుల మీదుగా ఉత్తమ పంచాయతీ పురస్కారం అందుకుంది.1980లో 1.36 లక్షల లీటర్ల సామర్ధ్యంతో నీటిట్యాంకుని నిర్మించారు.2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో కాల్వ రత్తయ్య (ఏసురత్నం), సర్పంచిగా ఎన్నికైనాడు.మండలంలో మొదటిసారి ఏర్పడిన, కారంపూడి మండల సర్పంచిల సంఘానికి ఉపాధ్యక్షుడుగా పనిచేసాడు.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ చెన్నకేశవ స్వామివారి ఆలయం
ఇక్కడ బ్రహ్మనాయుడు కట్టించిన చారిత్రక చెన్నకేశవ స్వామి ఆలయం ఉంది. పల్నాటి యుద్ధంలో ఉపయోగించిన ఆయుధాలు ఇక్కడ జాగ్రత్తగా భద్రపరచి ఉన్నాయి. ఆ యుద్ధ వీరుల స్మృతి స్మారకముగా ప్రతి ఏటా ఇక్కడ జరిగే ఉత్సవంనకు ఈ ప్రాంతం నలుమూలల నుండి సందర్శకులు దర్శిస్తారు
శ్రీ ఆంకాళమ్మ అమ్మవారి ఆలయం
పల్నాటి ఇలవేలుపు ఆంకాళమ్మ అమ్మవారి ఆలయంలో శ్రావణమాసం సందర్భంగా, రెండవ శుక్రవారం నుండి, ప్రతి శుక్రవారం, సామాజిక వర్గాలవారీగా అమ్మవారికి బోనాలు సమర్పించడం ఆనవాయితీగా ఉంది.
గ్రామదేవతలు
పోలేరమ్మ, పాతపాటేశ్వరీ అమ్మవారల ఆలయాలు:- ఈ దేవాలయ ద్వితీయ వార్షికోత్సవం, 2014,డిసెంబరు-8, మార్గశిర బహుళ విదియ, సోమవారం నాడు, ఘనంగా నిర్వహించారు. గ్రామదేవతలుగా ప్రసిద్ధిచెందిన ఈ దేవాలయంలో అమ్మవార్లకు గ్రామస్థులు కుంకుమబండ్లు, బోనాలు సమర్పించారు. ఈ సందర్భంగా అమ్మవార్లకు, పోతరాజుకు ప్రత్యేక అలంకరణలు చేసారు. ఈ మేరకు ఆలయాన్ని సర్వాంగసుందరంగా తీర్చిదిద్దినారు. ఉదయం నుండి ఆలయంలో ప్రత్యేకపూజలు నిర్వహించి, అనంతరం భక్తులు సమర్పించిన బోనాలను అమ్మవారికి నివేదించారు.
శ్రీ గంగా పార్వతీ సమేత సురేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయం పదవ శతాబ్దానికి పూర్వమే ఉంది. ఈ ఆలయంలో ప్రతి సంవత్సరం మహాశివరాత్రి పర్వదినాన ఆలయంలోని స్వామివారికి ప్రత్యేకపూజలు, అభిషేకాలు నిర్వహించెదరు.
శ్రీ వాసవీ కన్యకా పరమేశ్వరీ అమ్మవారి ఆలయం.
వీర్లదేవాలయం.
thumb|250x250px|వీర్లగుడి,కారంపూడి
వీర్లదేవాలయం 11వ శతాబ్దంలో పల్నాటి యుద్ధం ముగిసిన తరువాత బ్రహ్మనాయుడు ఆశయసిద్ది కోసం యుధ్దంలో మరణించిన 66 వీరనాయుకులకు గుర్తులుగా 66 వీరకల్లును ప్రతిష్ఠించి వీరాచారపీఠం స్థాపించి, దానికి పిడుగు వంశంవారిని పీఠాధిపతిగా నియమించాడు ఆ వీరకల్లులు, వీరాచారపీఠం ఉన్నదే వీరులగుడి (వీర్లదేవాలయం).ఈ గుడి ఒడ్డున ఉంది.యుద్ధంలో మరణించిన వీరులకు దైవత్వాన్ని ఆపాదించి, వారు ఉపయోగించిన ఆయధాలకు పూజల చేసి ఉత్సావాలు జరపటం అనే సాంప్రదాయం ప్రపంచంలో రోమ్ తరువాత ఒక్క కారంపూడిలోని వీర్లగుడిలోనే జరుగుతుంది.12వ శతాబ్దంనాటి వీర్లదేవాలయం (కారంపూడి) పల్నాటి చారిత్రిక చిహ్నాలలో ఒకటి.
శ్రీ షిర్డీ సాయిబాబా ఆలయం
ఈ ఆలయ 12వ వార్షికోత్సవం సందర్భంగా, 2015, జూన్-19వ తేదీ శుక్రవారం ఉదయం ఆలయంల్, ప్రత్యేకపూజలు, అభిషేకాలు, సాయిచాలీసా, విష్ణుసహస్రనామ పారాయణ, పల్లకీ ఉత్సవం మొదలగు కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తారు.
గ్రామ ప్రముఖులు
గోలి వెంకట సుబ్రహ్మణ్యశర్మ- కారంపూడి మండలంలోని పట్లవీడు గ్రామానికి చెందిన ఇతను, తిరుపతి శ్రీ వేంకటేశ్వర వేదవిద్యాలయంలో అకడమిక్ డీన్, వేద విద్య ఆచార్యులుగా పనిచేస్తున్నాడు. గురుప్రబోధంతో సంపాదనకు ఆశపడకుండా అధ్యాపక వృత్తిని చేపట్టి, వేలమందికి అక్షర ప్రబోధం చేసాడు.ఇతను పురస్కారాలు పొందాడు.ఇతనికి శిష్యులు 2017 జూన్ 25న బాపట్లలో స్వర్ణ కంకణం ప్రదానం చేసి సత్కరించారు.ఈ కార్యక్రమంలో భాగంగా, శంకర విద్యాలయానికి చెందిన పూర్వ విద్యార్థులు, శ్రీ శర్మ దంపతులను గుర్రపు రథంపై బాపట్లలో నగరోత్సవం నిర్వహించారు.
బెల్లంకొండ సుబ్బారావు: ప్రముఖ రంగస్థల నటుడు, న్యాయవాది.ఈయన 1902లో కారంపూడిలో జన్మించాడు.నరసరావుపేట పట్టణంలో పెరిగాడు. ఇతను 1952 నవంబరు 21న పరమపదించారు.
పరిశ్రమలు
కారంపూడి గ్రామ శివారులో "మ్యాట్రిక్స్" పేరుతో ఒక విద్యుదుత్పత్తి కర్మాగారం ఉంది. ఈ కర్మాగారంలో వరి,శనగపొట్టు, పామాయిలు గెలల వ్యర్ధాలు మొదలగు వాటిని మండించి, విద్యుత్తు ఉత్పత్తి చేస్తారు.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
కొండగట్టు | https://te.wikipedia.org/wiki/కొండగట్టు | కొండగట్టు ఆంజనేయస్వామి ఆలయం, తెలంగాణలోని జగిత్యాల జిల్లా, మల్యాల మండలం, ముత్యంపేట గ్రామానికి దాదాపు 35 కి.మీ.లు దూరంలో ఉన్న ఒక ఆంజనేయ స్వామి దేవాలయం. ఇది జిల్లాలో జగిత్యాల నుండి 15 కి.మీ. దూరములో ఉంది. కొండలు, లోయలు, సెలయేరుల మధ్యన ఉన్న కొండగట్టు చాలా ప్రకృతి సౌందర్యము కలిగిన ప్రదేశము. జానపదాల ప్రకారము, ఈ గుడిలో 41 రోజుల పాటు పూజ చేస్తే సంతానము లేని వారికి సంతానము కలుగుతుందని భక్తుల నమ్మకము,.
చరిత్ర
పూర్వము రామ రావణ యుద్ధము జరుగు కాలమున లక్ష్మణుడు మూర్చనొందగా సంజీవనిని తెచ్చేందుకు హనుమ బయలుదేరుతాడు. అతడు సంజీవనిని తెచ్చునపుడు ముత్యంపేట అనెడి ఈ మార్గమున కొంతభాగము విరిగిపడుతుంది. ఆ భాగమునే కొండగట్టుగా కల పర్వతభాగముగా పిలుస్తున్నారు.
దేవాలయ చరిత్ర
సుమారు నాలుగువందల సంవత్సరాల క్రితం కొడిమ్యాల పరిగణా లలో సింగం సంజీవుడు అనే యాదవుడు ఆవులు మేపుతూ, ఈ కొండ ప్రాంతానికి వచ్చాడు. ఆ ఆవుల మందలోని ఒక ఆవు తప్పిపోయింది. సంజీవుడు వెతకగా పక్కన ఒక పెద్ద చింతచెట్టు కనబడగా, సేదతీరడనికై ఆ చెట్టు కింద నిద్రపోయాడు. కలలో స్వామివారు కనిపించి, నేనిక్కడ కోరంద పొదలో ఉన్నాను. నాకు ఎండ, వాన, ముండ్ల నుండి రక్షణ కల్పించు, నీ ఆవు జాడ అదిగో అని చెప్పి అదృశ్యమయ్యాడు. సంజీవుడు ఉలిక్కిపడి లేచి, ఆవును వెతకగా, 'శ్రీ ఆంజనేయుడు' కంటపడ్డాడు. సార్థకనాముడు సంజీవునికి మనస్సులో నిర్మల భక్తిభావం పొంగి పొరలింది. ఆనంద బాష్పజలాలు రాలి, స్వామివారి పాదాలను తడి పాయి. చేతులెత్తి నమస్కరించాడు. దూరం నుండి ఆవు 'అంబా' అంటూ పరిగెత్తుకు వచ్చింది. సంజీవుడు చేతి గొడ్డలితో కోరంద పొదను తొలగించగా, శంఖు చక్ర గదాలంకరణతో శ్రీ ఆంజనేయ స్వామివారు విశ్వరూపమైన పంచముఖాలలో ఒకటైన నారసింహ వక్త్రంతో ఉత్తరాభిముఖంగా ఉన్న రూపాన్ని చూసి ముగ్ధుడయ్యాడు. తన సహచరులతో కలిసి స్వామివారికి చిన్న ఆలయం నిర్మించాడు. నారసింహస్వామి ముఖం (వక్త్రం) ఆంజనేయస్వామి ముఖం, రెండు ముఖాలతో వేంచేసి యుండటం ఈ క్షేత్రం ప్రత్యేకత. ఇలా ద్విముఖాలతో స్వామివారు ఎక్కడ వెలసినట్లు లేదు. నరసింహస్వామి అంటే సాక్షాత్తు విష్ణు స్వరూపం కాబట్టి కొండగట్టు ఆంజనేయస్వామి వారికి స్వయంగా నారసింహవక్త్రం, శంఖం, చక్రం, వక్షస్థలంలో రాముడు, సీతలతో కలిగిన స్వరూపం కలిగి ఉండటం విశేషం. ఈ గుడిని 300 సంవత్సరాల క్రితం ఒక ఆవులకాపరి నిర్మించాడు. ప్రస్తుతము ఉన్న దేవాలయము 160 సంవత్సరాల క్రితము కృష్ణారావు దేశ్‌ముఖ్‌ చే కట్టించబడింది.
శ్రీ ఆంజనేయ స్వామి క్షేత్ర పాలకుడిగా శ్రీబేతాళ స్వామి ఆలయం కొండపైన నెలకొని ఉంది.
విగ్రహంలోని విశేషం
ఓ వైపు నృసింహస్వామి మరో వైపున ఆంజనేయస్వామి ముఖాలు కలిగిన ఆ విగ్రహాన్ని గ్రామస్తులంతా కలిసి ప్రతిష్ఠించారు. ఇక్కడ ఆంజనేయుడు రెండు ముఖాలతో కనిపించడం శంఖు చక్రాలు హృదయంలో సీతారాములను కలిగి ఉండటాన్ని విశేషంగా చెప్పుకుంటారు.
చరిత్ర
త్రేతాయుగంలో ఈ ప్రాంతంలోని ఋషులు తపం యజ్ఞయాగా దులు చేసుకొంటున్న సమయంలో హనుమంతుడు లక్ష్మణుడి రక్షణార్థం సంజీవని పర్వతం తీసుకొని వెళ్ళసాగాడు. అది గమనించిన ఋషులు, రామదూతను సాదరంగా ఆహ్వానించారు. మీ మర్యాద బాగుంది. ఇది ఆగవలసిన సమయం కాదు కదా! శ్రీరాముడి కార్యానికై త్వరగా వెళ్ళాలి, తిరిగి వస్తాను అని చెప్పి వాయుసుతుడు వేగంగా వెళ్ళి పోయాడు. కొన్నిరోజులకు అవ్యక్త దుష్టగ్రహ శక్తులు ఆ ఋషుల దైవకార్యాలను ఆటంకపర్చసాగారు. తిరిగి వస్తానన్న హనుమ రాలేదు. వారిలో కొంతమంది ఋషులు గ్రహనాథులకు వైరియైన భూతనాథుడి భేతా ళాన్ని ప్రతిష్ఠించారు. లాభం లేకపోయింది. వారి ఉపాసనా తపశ్శక్తిని ధారపోయగా, వారి తపస్సుకు మెచ్చి పవిత్రమూర్తి పవనసుతుడు 'శ్రీ ఆంజనేయుడు' స్వయంభువుగా వెలిసాడు. నాటినుండి ఋషులు శ్రీ స్వామివారిని ఆరాధిస్తూ, వారి దైవకార్యాలను నిర్విఘ్నంగా చేసుకో సాగారు.
పునరుద్ధరణ
కొండగట్టు దేవాలయ అభివృద్ధికి తెలంగాణ ప్రభుత్వం 2023-2024 రాష్ట్ర బడ్జెట్ లో 100 కోట్లు కేటాయించింది. 2023 ఫిబ్రవరి 15న ముఖ్యమంత్రి కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావు కొండగట్టు ఆంజనేయ స్వామివారిని దర్శించుకుని ప్రత్యేక పూజలు చేసి, కొండగట్టుపై ఉన్న కోనేరు, కొత్త పుష్కరిణి, బేతాళస్వామి ఆలయం, సీతమ్మ కన్నీటిధార, కొండలరాయుడి గుట్ట తదితర స్థలాలను పరిశీలించాడు. అనంతరం అధికారులతో దేవాలయ అభివృద్ధిపై సమీక్ష నిర్వహించి, దేశంలోనే గొప్ప క్షేత్రంగా రూపుదిద్దడంలో భాగంగా సుమారు 850 ఎకరాల్లో దేవాలయ అభివృద్ధి చేయడంకోసం మరో 500 కోట్ల రూపాయల నిధులను కేటాయించనున్నట్లు ప్రకటించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో స్థానిక మంత్రులు, ఎమ్మెల్యేలు, ఇతర ప్రజాప్రతినిధులు, అధికారులు పాల్గొన్నారు.
ఆలయంలో నిర్వహించే పూజల సమయాలు
ఉదయం 4 గంటలకు సుప్రభాత సేవ
ఉదయం 4.30 నుంచి ఉదయం 5.45 గంటల వరకు శ్రీ స్వామివారి ఆరాధన
మధ్యాహ్నం 1.30 నుంచి 3 గంటల వరకు విరామం (మంగళ, శనివారాలు మినహా.. ఆలయ మూసివేత)
మధ్యాహ్నం 1.30 గంటల నుంచి 3 గంటల వరకు, సాయంత్రం 4.30 గంటల నుంచి 6 గంటల వరకు విరామం ఉంటుంది. రాత్రి 8 గంటలకు ఆలయాన్ని మూసివేస్తారు.
దర్శన టికెట్ల సమాచారం
అంజన్న అభిషేకం... టికెట్ ధర.. రూ.100
మండపంలో నిర్వహించడానికి రూ. 250
ప్రత్యేక దర్శనానికి రూ. 20
సాధారణ ధర్మదర్శనం ఉచితం
ప్రత్యేక దర్శనానికి రూ. 20
అంతరాలయంలో త్వరిత దర్శనానికి రూ. 120, రూ.200
గర్భగుడిలో ప్రత్యేక దర్శనానికి ఐదుగురు సభ్యులకు రూ. 316
ప్రత్యేక పూజలు.. టికెట్ల వివరాలు
ఉదయం అంజన్నకు అభిషేకం రూ. 100
మహామండపంలో రూ. 250
మహామండపంలో రూ. 250
అమ్మవారికి కుంకుమపూజ రూ. 50
సత్యనారాయణ వ్రతానికి రూ. 100
సాయంత్రం వేంకటేశ్వరస్వామికి ‘సేవా’ టికెట్టు రూ. 150
ఫోన్ లేదా ఆన్‌లైన్‌లో బుక్ చేసుకునే సదుపాయం లేదు.
ఆర్జిత సేవల టికెట్ల వివరాలను ఫోన్ లేదా ఆన్‌లైన్‌ ద్వారా బుక్ చేసుకునే సదుపాయం లేదు.
ఉపాలయాలు... పూజా కార్యక్రమాలు
ఆంజనేయస్వామి ఆలయంలో శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి, అమ్మవారి ఉపాలయాలు ఉన్నాయి. వేంకటేశ్వర స్వామికి సేవా కార్యక్రమంలో పాల్గొనవచ్చు. అమ్మవారికి కుంకుమార్చన చేయవచ్చు. సాయంత్రం నిత్యహారతులు ఉంటాయి. ప్రధాన ఆలయానికి వెనుక వైపున బేతాళస్వామి, రామాలయాల్లో ఎలాంటి ప్రత్యేకపూజలు ఉండవు.
వసతి సౌకర్యాలు
కొండపై మూడు ప్రత్యేక గెస్ట్‌హౌస్‌లు ఉన్నాయి. వీటికి రోజుకు రూ. 250 అద్దె ఉంటుంది.
మరో 30 గదుల వరకు భక్తులకు రోజువారీగా అద్దెకు ఇవ్వడానికి ధర్మసత్రాల గదులు లభిస్తాయి. వాటిలో కొన్నింటికి రూ. 50 చొప్పున, మరికొన్నింటికి రూ. 150 వరకు అద్దె ఉంటుంది.
ఉచితంగా ఉండటానికి డార్మిటరీ రేకుల షేడ్లు ఉన్నాయి.
కొండపై హరిత హోటల్‌ ఉంది. ఎలాంటి కాటేజీలు లేవు.
దగ్గరలోని ఆలయాలు, దర్శనీయ స్థలాలు
ఈ దేవాయలయంతో పాటు కొండగట్టు దగ్గర కొండల రాయుని స్థావరం, మునుల గుహ, సీతమ్మ కన్నీటి ప్రదేశం, తిమ్మయ్యపల్లె శివారులోని బోజ్జ పోతన గుహలు, అటవీ మార్గం గుండా కొండపైకి పురాతన మెట్లదారి, భేతాళుడి ఆలయం, పులిగడ్డ బావి,, కొండలరాయుని గట్టు, శ్రీ ఆంజనేయ స్వామి ఆలయం, శ్రీవేంకటేశ్వర ఆలయం, అమ్మ వారు, శ్రీరామ పాదుకలు,
అందమైన ఆకృతులతో కనువిందు చేసే బండరాళ్లు, హరిత వర్ణంతో స్వాగతం పలికే వృక్షాలు కనువిందు చేస్తాయి. దేవాలయానికి సమీపంలో గుట్ట కింద నిర్మించిన అతి పెద్ద ఆంజనేయస్వామి విగ్రహాలు చూపరులను ఆకర్శిస్తాయి.
ప్రత్యేక ఉత్సవాలు, పండుగలు
శ్రీ సీతారాముల కళ్యాణోత్సవం, కృష్ణాష్టమి, విజయ దశమి, వైకుంఠ ఏకాదశి, ఉత్తర ద్వార దర్శనం, ధనుర్మాసోత్సవం, గోదాకళ్యాణం, పవిత్రోత్సవం, శ్రావణ మేళా ఉత్సవం శ్రీ సుదర్శన యాగం మొదలగు ఉత్సవాలను ఈ క్షేత్రంలో అత్యంత వైభవంగా నిర్వహిస్తుంటారు. ప్రతి ఏడాది చైత్రమాసం పౌర్ణమి నాడు హనుమంతుని జన్మోత్సవాన్ని వైభవంగా జరుపుతారు.
రవాణా సౌకర్యం:
హైదరాబాద్‌కు 160 కి.మీ.ల దూరంలో ఉన్న కొండగట్టుకు వెళ్లేందుకు హైదరాబాద్ ఎంజీబీఎస్‌, జేబీఎస్‌ నుంచి.. జగిత్యాలకు వెళ్లే బస్సులు ప్రతి 30 నిమిషాలకో బస్సు, కరీంనగర్ నుంచి ప్రతి 30 నిమిషాలకో బస్సు సర్వీసులను టీఎస్‌ ఆర్టీసీ నిర్వహిస్తోంది. అలాగే ప్రైవేటు క్యాబ్‌లు, ఆటోల సౌకర్యమూ ఉంది.
చిత్రమాలిక
మూలాలు
బయటి లింకులు
కొండగట్టు వెబ్ సైటు
వర్గం:హిందూ దేవాలయాలు
వర్గం:జగిత్యాల జిల్లా పుణ్యక్షేత్రాలు
వర్గం:తెలంగాణ పర్యాటక ప్రదేశాలు |
వేములవాడ | https://te.wikipedia.org/wiki/వేములవాడ | వేములవాడ, తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లా, వేములవాడ మండలానికి చెందిన పురపాలకసంఘ పట్టణం. దీని పరిపాలన నిర్వహణ వేములవాడ పురపాలక సంఘం నిర్వహిస్తుంది. 2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత కరీంనగర్ జిల్లాలో, ఇదే మండలంలో ఉండేది. ఇది 2011 సెస్టెంబరు 3న వేములవాడ పురపాలకసంఘంగా ఏర్పడింది. ఇది కరీంనగర్‌కు 32 కిమీ ల దూరంలో కరీంనగర్-కామారెడ్డి దారిలో ఉంటుంది.
చరిత్ర
ఈ పురాతన గ్రామం పశ్చిమ చాళుక్యుల కాలం నుండి ఉన్నదని ఇక్కడ లభించిన పురాతత్వ ఆధారాలను బట్టి తెలుస్తోంది. పశ్చిమ చాళుక్యులు నిర్మించిన రాజరాజేశ్వర స్వామి దేవాలయం వేములవాడ ప్రసిద్ధి చెందింది. చారిత్రక ప్రసిద్ధి కలిగిన ఈ దేవాలయానికి సుదూర ప్రాంతాల నుండి యాత్రికులు వస్తూ ఉంటారు. ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించిన మొదటి నరసింహుడుకు రాజాదిత్య అనే బిరుదు ఉండేది. ఆ బిరుదు పేరిట గాని, లేదా అతడు కట్టించినందువలన గాని ఈ దేవాలయానికి ఈ పేరు వచ్చిందని భావిస్తున్నారు. రాజాదిత్య మొదటి వినయాదిత్య యుద్ధమల్లుని మనుమడు. దేవాలయానికి ఉత్తరాన ధర్మగుండం అనే కోనేరు ఉంది. గ్రామాన్ని ఆనుకుని ప్రవహించే వాగు ఈ కోనేటికి నీటి వనరు. వద్దేగేశ్వర స్వామి దేవాలయము కూడా ఇక్కడ ఉంది.మధ్యయుగాల్లో ఇది వేములవాడ చాళుక్యులకు రాజధానిగా ఉండేది. పుణ్యక్షేత్రంగానూ, వ్యాపార కేంద్రంగానూ కూడా వేములవాడ 11 శతాబ్ది నాటికే పేరొందింది.
1830ల్లో కాశీయాత్రలో భాగంగా నాటి నైజాం ప్రాంతాలలో మజిలీ చేస్తూ వెళ్ళిన ఏనుగుల వీరాస్వామయ్య ఈ పుణ్యక్షేత్రాన్ని గురించి తన కాశీయాత్రచరిత్రలో ప్రస్తావించారు. తన యాత్రామార్గంలోని మజిలీల్లో ఇక్కడికి సమీపమైన మజిలీ జగనంపల్లి (డిచ్‌పల్లి సమీపంలోని గ్రామం) గురించి వ్రాస్తూ అక్కడికి 4 మజిలీల దూరంలో వేములవాడ ఉన్నదని వ్రాశారు. అది మహాక్షేత్రమని, రాజేశ్వర క్షేత్రమని పేర్కొన్నారు. అప్పట్లో ఈ ప్రాంతానికి పులుల భయం తీవ్రంగా ఉండేదని, కోడెలను పులులు బాధించేవని పేర్కొన్నారు.
శ్రీ రాజరాజేశ్వర స్వామి దేవస్థానం
శివరాత్రి రోజున మూడు లక్షలకు పైగా భక్తులు రాజరాజేశ్వర స్వామిని సేవించుకుంటారు. ఆ రోజున ప్రత్యేక పూజలు జరుపుతారు. రాత్రివేళ దీపాలంకరణలతో దేవాలయం దేదీప్యమానంగా వెలుగుతూ ఉంటుంది. భక్తులకు ప్రత్యేక సౌకర్యాలు ఏర్పాటు చేస్తారు. అనేక సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు జరుగుతాయి. విద్యార్థులకు ఉచిత వసతి, భోజన ఏర్పాట్లు చేస్తారు. ఇంకా, ఈ దేవాలయం ఇతర చిన్న ఆలయాలకు దానధర్మాలు చేస్తుంది.రాష్ట్రంలో అత్యధిక ఆదాయం గల దేవాలయాల్లో ఇది ఒకటి.దేవస్థానం గ్రామాభివృద్ధి నిమిత్తం సంవత్సరానికి రూ. 8 లక్షలు ఖర్చు పెడుతుంది దేవస్థానం.కాశీ, చిదంబరం, శ్రీశైలం, కేదారేశ్వరం లను పావనం చేసిన తరువాత శివుడు వేములవాడ వేంచేసాడని పురాణ కథనం.ఇక్కడ కొలువై ఉన్న స్వామిని శ్రీ రాజ రాజేశ్వర స్వామి అని, రాజన్న అనీ అంటారు. మూలవిరాట్టుకు కుడి పక్కన శ్రీ రాజ రాజేశ్వరీ దేవి, ఎడమ పక్కన శ్రీ లక్ష్మీ సహిత సిద్ధి వినాయక విగ్రహాలు ఉంటాయి. ధర్మగుండం కోనేటిపై మూడు మండపాలు నిర్మించబడ్డాయి. మధ్య దానిపై ఈశ్వరుని విగ్రహం ప్రతిష్ఠించబడింది. ధ్యాన ముద్రలో ఉన్న శివుని విగ్రహం చుట్టూ ఐదు శివలింగాలు ఉంటాయి.
స్థలపురాణం
భాస్కర క్షేత్రంగా, హరిహర క్షేత్రంగా పిలవబడే ఈ క్షేత్రం గురించి భవిష్యోత్తర పురాణంలోని రాజేశ్వరఖండంలో చెప్పబడింది. అర్జునుడి మునిమనవడైన నరేంద్రుడు ఒక ఋషిని చంపటం వల్ల కలిగిన బ్రహ్మహత్యాపాతకాన్ని వదిలించుకోడానికి దేశాటన చేస్తూ ఇక్కడికి చేరుకున్నాడట. ఇక్కడి ధర్మగుండంలో స్నానం చేసి, జపం చేస్తున్న నరేంద్రుడికి కొలనులో శివలింగం దొరికిందట. కొలను సమీపంలో శివలింగాన్ని ప్రతిష్ఠించి పూజించిన నరేంద్రుడికి శివుడు ప్రత్యక్షమై బ్రహ్మహత్యాపాతకం నుంచి విముక్తి కలిగించాడట. ఆ శివలింగమే ఇప్పుడున్న మూలవిరాట్టని స్థలపురాణం.
ఆలయప్రత్యేకతలు
శివరాత్రి రోజున వంద మంది అర్చకులతో మహాలింగార్చన జరుగుతుంది. అమావాస్య దాటి ఏకాదశి మొదలైన అర్ధరాత్రివేళ శివునికి ఏకాదశ రుద్రాభిషేకం చేస్తారు.
ఇక్కడ భక్తులు చేసే పూజల్లో ప్రముఖమైంది కోడె మొక్కు . భక్తులు గిత్తను తీసుకొచ్చి గుడి చుట్టూ ప్రదక్షిణ చేయించి ప్రాంగణంలో కట్టేసి, ఆ గిత్తను దేవాలయానికిదక్షిణగా ఇచ్చేస్తారు. దీనివల్ల సంతానప్రాప్తి కలుగుతుందని నమ్ముతారు. పవిత్రమైన గండ దీపాన్ని వెలిగించడం కూడా ఎంతో పుణ్యకరమని భక్తులు భావిస్తారు.
శైవులు, వైష్ణవులు, జైనులు, బౌద్ధులు అందరూ ఈ దేవాలయాన్ని దర్శిస్తారు. దేవాలయంపై ఉన్న శిల్పాలు కూడా జైన, బౌద్ధ సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తూ ఉంటాయి.
దేవాలయ ప్రాంగణంలో 400 ఏళ్ళ నాటి మసీదు ఉంది. ఇస్లాం మతానికి చెందిన ఒక వ్యక్తి స్వామి మూర్తి విగ్రహాన్ని అవమానించాడు,కోపోద్రిక్తులైన భక్తులు అతడిని అక్కడికక్కడే చంపేశారు,ఈ విషయం తెలుసుకున్న ఆ ప్రాంత ముస్లిం పాలకుడు అతడు ఎక్కడైతే మరణించాడో అక్కడే పూడ్చి మాజార్ కట్టించాడు.
వివిధ మతాల భక్తుల దర్శన స్థలం
శైవులు, వైష్ణవులు, జైనులు, బౌద్ధులు అందరూ ఈ దేవాలయాన్ని దర్శిస్తారు. దేవాలయంపై ఉన్న శిల్పాలు కూడా జైన, బౌద్ధ సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తూ ఉంటాయి.
విశేషాలు
వేములవాడ గుడి ఆధ్వర్యంలో 1956 నుంచి వేములవాడ, కరీంనగర్, ధర్మపురిలలో సంస్కృత విద్యాసంస్థల నిర్వహణ జరుగుతున్నది. వేములవాడలో డిగ్రీస్థాయి వరకు సంస్కృత భాష బోధించబడుతున్నది.
అంతే కాకుండా ఇక్కడ అతి పురాతనమైన భీమన్న ఆలయం కూడా ఉంది. ఈ ఆలయంలో భక్తులు తమ జాతకంలోని శని దోషం నివారణకు శని పూజలు జరుపుకుంటారు.
అలాగే ఈ భీమన్న ఆలయ సమీపంలో పోచమ్మ ఆలయం కూడా ఉంది. ఈ ఆలయంలో భక్తులు తమ మొక్కుబడులను (అంటే కోడి, మేక వంటి జంతువులను అమ్మవారికి భలి ఇచ్చి) మొక్కుబడులు తీర్చుకుంటారు.
వేరే ప్రాంతాలనుండి భక్తులు ఇక్కడికి వచ్చి రాజరాజేశ్వర స్వామిని, అమ్మవారిని దర్శించుకుని రాత్రి పూట ఒక నిద్ర తీసి వెళతారు, అలా చేయటం వలన తమకు ఉన్న దోషాలు తొలగిపోతాయని వారి నమ్మకం. అందుకు గాను ప్రభుత్వ వసతి గృహాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి, ప్రభుత్వ వసతి గృహాలతో పాటు ప్రైవేటు వసతి గృహాలు కూడా మనం ఇక్కడ చూడవచ్చు.
నిద్రకోసం వచ్చే భక్తులకు కాలక్షేపం కోసం వసతి గృహాలకు దగ్గరలో సినిమా హాల్లు కూడా ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం
హెల్త్‌ ప్రొఫైల్‌ ప్రాజెక్టు: ప్రజల ప్రాథమిక ఆరోగ్య సమాచారం ప్రభుత్వ భవిష్యత్తు ప్రణాళికలకు, పథకాలకు సరైన ప్రాతిపదిక కోసం తెలంగాణ ప్రభుత్వం చేపట్టిన తెలంగాణ హెల్త్‌ ప్రొఫైల్‌ ప్రాజెక్టుకు సంబంధించిన పైలట్ కార్యక్రమాన్ని 2022, మార్చి 5న రాష్ట్ర ఐటీ, పురపాలక శాఖామంత్రి కేటీఆర్ ఈ పట్టణంలో ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత పట్టణంలోని తిప్పాపురంలో 100 పడకల దవాఖాన, ప్రభుత్వ ఏరియా ఆసుపత్రిలో ఏర్పాటుచేసిన సీటీ స్కాన్, ఆక్సిజన్ జనరేషన్ ప్లాంట్, చిన్నారుల కోసం ఏర్పాటు చేసిన పిడియాట్రిక్ వార్డు & పొలియేటివ్ కేర్ సెంటర్, టీబీ రోగ నిర్ధారణ పరీక్ష కేంద్రాన్ని కూడా ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో వేములవాడ ఎమ్మెల్యే చెన్నమనేని రమేష్ బాబు, ఇతర ప్రజాప్రతినిధులు, అధికారులు పాల్గొన్నారు.
అభివృద్ధి పనులు
వేములవాడ పట్టణంలోని నంది కమాన్‌ జంక్షన్, జిల్లా దవాఖానలో డయాలసిస్ సెంటర్, డీఈఐసీ సెంటర్, మాతృసేవా కేంద్రాలను, ఏరియా దవాఖాన సమీపంలో గోశాల ఆవరణలో రూ.31 లక్షలతో ఏర్పాటు చేసిన బయోగ్యాస్ ప్లాంటు, మహాలక్ష్మి అమ్మవారి ఆలయం సమీపంలో 47 కోట్లతో మిషన్ భగీరథ ద్వారా చేపట్టిన రక్షిత మంచినీటి సరఫరా, మూల వాగు వద్ద అత్యాధునిక హంగులతో ఏర్పాటుచేసిన వాకింగ్ ట్రాక్, శ్యామకుంట జంక్షన్ వద్ద 3 కోట్లతో నిర్మించిన కూరగాయల మార్కెట్ లను 2023 ఆగస్టు 8న రాష్ట్ర ఐటీ-మున్సిపల్‌-పరిశ్రమల శాఖామంత్రి కల్వకుంట్ల తారక రామారావు ప్రారంభించాడు. అనంతరం చింతలతండా గ్రామపంచాయతీలో 42 డబుల్ బెడ్‌రూమ్ ఇండ్ల పత్రాలను లబ్ధిదారులకు అందజేశాడు. గుడి చెరువు, బద్ది పోచమ్మ దేవాలయం అభివృద్ధి పనులకు, భక్తుల సౌకర్యార్థం 100 గదుల కాంప్లెక్స్ నిర్మాణానికి భూమిపూజ చేశాడు. జిల్లా కలెక్టరేట్ కార్యాలయంలో బీసీ బంధు పథకంలో భాగంగా 600 మందికి చెక్కులను పంపిణీ చేశాడు. ఈ కార్యక్రమంలో వేములవాడ ఎమ్మెల్యే చెన్నమనేని రమేష్ బాబు, ఇతర ప్రజాప్రతినిధులు, అధికారులు పాల్గొన్నారు.
పట్టణ ప్రముఖులు
చౌటి భాస్కర్: ప్రముఖ సంగీత విద్యాంసుడు.సంగీత భాస్కరుని అకాల మరణం, ఆంధ్రప్రభ హైదరాబాదు మెయిన్, 1990 ఫిబ్రవరి 7, పేజీ.9.
ఇవి కూడా చూడండి
వేములవాడ శాసనసభ నియోజకవర్గం
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
రాచర్ల (ప్రకాశం జిల్లా) | https://te.wikipedia.org/wiki/రాచర్ల_(ప్రకాశం_జిల్లా) | రాచర్ల, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, ప్రకాశం జిల్లా, రాచర్ల మండలం లోని ఒక గ్రామం,ఇది మండల కేంద్రం.
గ్రామ చరిత్ర
ఊరికి దగ్గరలో నల్లగుండు అనే పెద్ద రాతిబండ ఉంది. పూర్వం బ్రిటీస్ వారు ఇక్కడ బాంబులతో ఈ గుండును పగులగొట్టాలని ప్రయత్నం చేసిన ఆనవాల్లు ఇక్కడ చూడవచ్చు. రాచర్ల మండలం పాలిటిక్స్ కు అనుగుణంగా ఉంటుంది. వేలుముద్ర వ్యక్తులే ఇక్కడ రాజకీయం చేస్తుంటారు, చదువుకున్న వాళ్ళు ఉన్నా పట్టించుకోరు. రాచర్ల నుండి కొండకు దగ్గర ఒక బావి ఉంది. ఈ బావికి చాల ప్రాముఖ్యత ఉంది. దీనిని వేమారెడ్డి బావి అని అంటారు.
గణాంకాలు
2001 వ . సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 5,645. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,787, మహిళల సంఖ్య 2,858, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,393 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,318 హెక్టారులు.
సమీప గ్రామాలు
పలకవీడు 5 కి.మీ, గుడిమెట్ల 8 కి.మీ, అక్కపల్లి 9 కి.మీ, చినగానిపల్లి 9 కి.మీ,
విద్యా సౌకర్యాలు
రాచర్ల బస్టాండ్ సెంటర్లో 2012 నుండి దాదాపు 13 సంవత్సరాలుగా కామన్ సర్వీస్ సెంటర్ (సీయస్సి) శ్రీ బాలాజీ నెట్ సెంటర్ ద్వారా దేశబోయిన అశోక్ కుమార్ మరియూ దేశబోయిన అంజన్ కుమార్ లు ప్రజలకు నాణ్యమైన డిజిటల్ సేవలు మరియూ జిరాక్స్ అందిస్తున్నారు .
రాచర్ల గ్రామంలో జిల్లా పరిషత్ పాఠశాల ముందుగా వెలసింది .....తరువాత స్పందన స్కూల్ వెలసింది ఆ తరువాత విద్వాన్ స్కూల్ ఒక్కొటిగా వెలసినవి. మోడల్ స్కూల్ వెలసి ఇంటర్ విద్యను ప్రవేశపెట్టినది. రాచర్లలో ఆడపిల్లలకి ప్రత్యేకంగా కస్తూరిబా స్కూల్ వెలసినది.
రాచర్లలో రెండు డైట్ కాలేజీలుమ్ రెండు బి ఎడ్ కాలేజీలు ఉన్నాయి.
మొయినుద్దీన్ ఉపాధ్యాయ శిక్షణ కళాశాల
కస్తూర్బా గాంధీ విద్యాలయం
మండల పరిషత్తు ప్రాథమిక పాఠశాల - రాచర్లలోని ఈ పాఠశాల, 1892, ఆగస్టు-14 న ప్రారంభించారు. మొదట చెట్లకింద, ఆ తర్వాతఅద్దె భవనాలలో 3 దశాబ్దాలుగా సొంతభవనాలలో నడుస్తున్నది. ఒక్కసారి పాఠశాలలో అడుగుపెడితే స్వాతంత్ర్య సంగ్రామంనాటి ముచ్చట్లే కాదు, ప్రజాస్వామ్యంలో పలు ఘట్టాలను మన ముందు పరుస్తుంది.
వెలుగు గురుకుల పాఠశాల
ఈ పాఠశాలలో 10 వ తరగతి చదువుచున్న బొడిచెర్ల స్వరూప అను విద్యార్థిని, జాతీయస్థాయి సబ్-జూనియర్ హ్యాండ్ బాల్ పోటీలకు ఎంపికైనది. ఈమె 2 నెలల క్రితం ఒంగోలులో నిర్వహించిన జిల్లాస్థాయి హ్యాండ్ బాల్ పోటీలలో తన ప్రతిభను ప్రదర్శించింది.
ఈ పాఠశాలకు చెందిన అంజలీబాయి అను విద్యార్థిని, జాతీయస్థాయి హ్యాండ్ బాల్ పోటీలకు ఎంపికైనది. ఇటీవల కృష్ణా జిల్లాలోని కేతనకొండలోని స్పోర్ట్స్ అకాడమీలో నిర్వహించిన 60 స్కూల్ గేంస్ ఫెడెరేషన్ హ్యాండ్ బాల్ కప్ పోటీలలో అండర్-14 విభాగంలో పాల్గొని తన ప్రతిభ ప్రదర్శించి ఈమె ఈ అర్హత సాధించింది. ఈమె 2015, జనవరి మొదటివారంలో మహారాష్ట్రలోని నాగపూరు నగరంలో నిర్వహించే జాతీయపోటీలలో పాల్గొంటుంది.
స్పందన ఉన్నత పాఠశాల
గ్రామ పంచాయతీ
రాచర్లకు చెందిన దప్పిలి రంగారెడ్డి, 1955 నుండి1959 వరకు, 1983 నుండి 1988 వరకు సర్పంచిగా పనిచేసాడు. ఇతని తరువాత కుమార్తె కొండా రంగరాజ్యం, 2006 నుండి 2011 వరకు సర్పంచిగా పనిచేసింది.
1973లో ఈ గ్రామానికి జరిగిన పంచాయతీ ఎన్నికలలో సర్పంచిగా పేర్ల చెన్నారెడ్డి ఎన్నికైనాడు. 1977లో ఎన్నికలు జరుగకపోవటంవలన, వీరు పదేళ్ళపాటు సర్పంచిగా కొనసాగారు. అప్పట్లో పంచాయతీకి స్టాంప్ డ్యూటీ మినహా ఎలాంటి నిధులూ మంజూరయ్యేవి కావు. అది గూడా ఏడాదికి పదివేలలోపు. ఈ నిధులతో, మహిళల అవస్థలు తీర్చేటందుకు, రాచర్ల, కాలువపల్లె గ్రామాలలో ప్రజామరుగు దొడ్లు నిర్మించారు. రాచర్లలో ప్రధాన రహదారిని బాగుపరిచారు. ఈయన హయాంలో గ్రామంలో ఒక్క కేసూ లేదు.
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి నిర్వహించిన ఎన్నికలలో బందం శకుంతల, సర్పంచిగా ఎన్నికైంది.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
రాచర్ల మండలం జల్లివానిపుల్లలచెరువుకు పడమటి దిక్కున అరు కిలోమీటర్ల దూరంలో వున్న నల్లమల అటవి ప్రాంతంలో నెమలిగుండ్ల రంగనాయకస్వామి ఆలయం ఉంది.
శ్రీ రామలింగేశ్వరస్వామివారి ఆలయం:- ఈ ఆలయం రాచర్ల గ్రామ చెరువు కట్టపై ఉంది.
శ్రీ ఆంజనేయస్వామివారి ఆలయం:- రాచర్ల గ్రామంలో అంజనా పర్వతంపై వెలసిన శ్రీ ఆంజనేయస్వామివారి ఆలయంలో, ప్రతి సంవత్సరం, హనుమజ్జయంతి ఉత్సవం వైభవంగా నిర్వహించెదరు. ఉదయం అభిషేకం, ఆకుపూజలు నిర్వహించెదరు. మద్యాహ్నం భక్తులకు అన్నదానం నిర్వహించెదరు.
శ్రీ మడియాలయ్యస్వామి (శ్రీ వీరభద్రస్వామి) వారి ఆలయం:- నూతనంగా నిర్మించిన ఈ అలయంలో 2015, జూన్-10,11.12 తేదీలలో విగ్రహ ప్రథిష్ఠా కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. 10వ తేదీ బుధవారం ఉదయం గణపతిపూజ, రక్షా బంధనం, ప్రధాన కలశ స్థాపన, యంత్రాభిషేకం, దీక్షా హోమం నిర్వహించారు. 11వ తేదీ గురువారంనాడు, గ్రామోత్సవం, గణపతి, రుద్ర, వాస్తు, నవగ్రహ హోమాలు నిర్వహించారు. 12వ తేదీ శుక్రవారం ఉదయం, యంత్ర, ప్రాణప్రతిష్ఠ, విగ్రహ, శిఖర ప్రతిష్ఠ, పూర్ణాహుతి కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. రాత్రికి చెంచులక్ష్మి నాటకం ప్రదర్శించారు.
శ్రీ కోదండ రామస్వామివారి ఆలయం:- రాచర్ల మండల కేంద్రంలోని హరిజన పాలెంలో నూతనంగా నిర్మించిన ఈ అలయంలో 2015,జూన్-10,11.12 తేదీలలో విగ్రహ ప్రథిష్ఠా కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. 10వ తేదీ బుధవారం ఉదయం సుప్రభాతం, అంకురార్పణ, వాస్తుహోమం నిర్వహించారు. 11వ తేదీ ఉదయం, శాంతిహోమం, సాయంత్రం గ్రామోత్సవం నిర్వహించారు. 12వ తేదీ శుక్రవారం ఉదయం, యంత్ర, ప్రాణప్రతిష్ఠ, విగ్రహ, శిఖర ప్రతిష్ఠ, పూర్ణాహుతి కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. అనంతరం స్వామివారి శాంతికళ్యాణం నిర్వహించారు. ఈ కార్యక్రమాలలో భక్తులు అధికసంఖ్యలో పాల్గొని స్వామివారిని దర్శించుకొని, తీర్ధప్రసాదాలు స్వీకరించారు.
ప్రధాన పంటలు
రాచర్ల గ్రామంలో మూడు రకాల నేలలు ఉన్నాయి
ఎర్ర నేలలు ఎక్కువగా మిరప, కంది,మొక్క జొన్న, పత్తి, నూగు, శెనగ కాయలు ఇంకా చాల రకాలు అవసరం బట్టి వేసేవారు
నల్ల నేలల్లో పత్తి, మినప, శనగలు, గోధుమ
ఇసుక నేలల్లో కంది పంట అధిక ప్రాధాన్యత ఇట్చేవారు.
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు అలాగే పక్కోడి జీవితం ఎలా పడగొట్టాల అని ఆలోచిస్తుంటారు. కానీ ఏమీ కాదు అని వారికి కూడా తెలుసు.
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
కొమరోలు | https://te.wikipedia.org/wiki/కొమరోలు | కొమరోలు ప్రకాశం జిల్లా, కొమరోలు మండలం లోని గ్రామం.
ఇది మండలకేంద్రం.ఇది సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 30 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2877 ఇళ్లతో, 10746 జనాభాతో 2025 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 5545, ఆడవారి సంఖ్య 5201. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1307 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 57. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591215.పిన్ కోడ్: 523373.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 9,966. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 5,190, మహిళల సంఖ్య 4,776, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 2,381 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,025 హెక్టారులు.
సమీప గ్రామాలు
ఇడమకల్లు 3 కి.మీ, నల్లగుంట్ల 5 కి.మీ, సూరావారిపల్లె 5 కి.మీ, రెడ్డిచెర్ల 7 కి.మీ, అల్లినగరం 10 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 8, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఆరు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు 9, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు ఆరు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల, ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఒక ప్రైవేటు ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ఉన్నాయి. సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల మార్కాపురంలో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల నంద్యాలలోను, పాలీటెక్నిక్ గిద్దలూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల కంభంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం గిద్దలూరులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
జిల్లా పరిషత్తు ఉన్నత పాఠశాల
ఈ పాఠశాల జిల్లాలో ఉత్తమ పాఠశాలగా ఎంపికైనది. 2015, ఆగస్టు-15వ తేదీనాడు, స్వాతంత్ర్యదినోత్సవ వేడుకల్లో ఈ పాఠశాల ప్రధానోపాధ్యాయులు శ్రీ టి.సి.హెచ్.హజరత్తయ్య, మంత్రి, జిల్లా పాలనాధికారి నుండి పురస్కారాన్ని అందుకున్నారు.ఈ కళాశాలలో వ్యాయామ ఉపాధ్యాయులుగా పనిచేయుచున్న శ్రీ ఎస్. సుబ్రహ్మణ్యం, 2015, సెప్టెంబరు-5వ తేదీనాడు, ఉపాధ్యయ దినోత్సవం సందర్భంగా, ఒంగోలులో నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో, జిల్లా పాలనాధికారి నుండి, జిల్లా ఉత్తమ ఉపాధ్యాయ పురస్కారం అందుకున్నారు.
ఎస్.బి.ఎన్.ఆర్.ఎం.ఎయిడెడ్ ఉన్నత పాఠశాల
బి.సి.బాలికల వసతిగృహం
నృత్యపాఠశాల
మండల కేంద్రములోని రాజుగారితోటలో, 2014, డిసెంబరు-19వ తేదీన ఒక నృత్యపాఠశాలను ప్రారంభించారు.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
కొమరోలులో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో10 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు నలుగురు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు నలుగురు, ఒక నాటు వైద్యుడు ఉన్నారు. ఐదు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
కొమరోలులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి.
సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
కొమరోలులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 356 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 430 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 15 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 4 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 94 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1123 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 819 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 402 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
కొమరోలులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.దామెర్ల చెరువు:- మండలంలోనే పెద్దదయిన ఈ చెరువుకు, 15 గ్రామాలలో 300 ఎకరాలకు పైగా ఆయకట్టు ఉంది.
బావులు/బోరు బావులు: 402 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
కొమరోలులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, మిరప, ప్రత్తి
మౌలిక సదుపాయాలు
బ్యాంకులు
ఆంధ్రా బ్యాంకు.
భారతీయ స్టేట్ బ్యాంక్.
త్రాగునీటి సౌకర్యం
ఈ గ్రామంలో ఒక నీటిశుద్ధికేంద్రం నిర్మాణానికి దాతలు, మనోజ్ ఛారిటబుల్ ట్రస్ట్ అను సంస్థ 2016, ఏప్రిల్-2వ తేదీనాడు శంకుస్థాపన నిర్వహించారు. ఈ కేంద్రంలో 25 లీటర్ల శుద్ధిచేసిన స్వచ్ఛమైన త్రాగునీటిని, కేవలం రెండు రూపాయలకే అందించెదరు.
గ్రామ పంచాయతీ
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో షేక్ అబ్దుల్ ఖాదర్, సర్పంచిగా ఎన్నికైనాడు.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ త్రిపురాంతకేశ్వరస్వామివారి ఆలయం. ఈ ఆలయం స్థానిక పోలీసుస్టేషను ప్రక్కన ఉంది.
శ్రీ సిద్ధేశ్వరాలయం (శివాలయం) :- ఈ ఆలయం గ్రామంలోని దామెర్ల చెరువు గట్టున ఉంది. ఈ ఆలయంలో నూతన విగ్రహ పునఃప్రతిష్ఠా మహోత్సవాలు, 2017, మార్చి-6వతేదీ ఆదివారం నుండి ప్రారంభమగును. ఆదివారంనాడు మృత్సంగ్రహణం, అంకురారోపణం, అగ్నిప్రతిష్ఠ, దీక్షాహోమాం, జలాధివాసం, యప అర్చనలతోపాటు వివిధ పూజా కార్యక్రమాఉ నిర్వహించెదరు. ఈ సందర్భంగా ఆలయాన్ని అందముగా అలంకరించారు. ఈ కార్యక్రమానికి చుట్టుప్రక్కల గల 15 గ్రామాలనుండి భక్తులు విచ్చేస్తారని అంచనా.
శ్రీ లక్ష్మీ నరసింహస్వామివారి ఆలయం:- ఈ ఆలయంలో నృసింహస్వామివారి జయంతి ఉత్సవాలు ప్రతి సంవత్సరం వైశాఖ శుద్ధ చతుర్దశినాడు (మే నెలలో) వైభవంగా నిర్వహించెదరు.
శ్రీ విజయాంజనేయస్వామివారి ఆలయం:- ఈ ఆలయంలో ప్రతి సంవత్సరం హనుమజ్జయంతి ఉత్సవాలు మూడు రోజులపాటు వైభవంగా నిర్వహించెదరు. ఆఖరిరోజున స్వామివారిని ప్రత్యేకంగా అలంకరించి మేళతాళాలతో ఊరేగించెదరు. గ్రామస్థులు తప్పెట్లు, బాణాసంచామోతలతో అత్యంతవైభవంగా గ్రామోత్సవం నిర్వహించెదరు. ఈ కార్యక్రమాలకు భక్తులు అధికసంఖ్యలో విచ్చేసి, స్వామి వారిని దర్శించుకొని, కాయాకర్పూరం సమర్పించుకొని తీర్ధప్రసాదాలు స్వీకరించెదరు.
శ్రీ షిర్డీ సాయిబాబా వారి ఆలయం:- ఈ ఆలయ సప్తమ వార్షికోత్సవం, 2017, జూన్-9వతేదీ శుక్రవారంనాడు వైభవంగా నిర్వహించారు. ఉదయం వివిధ అభిషేకాలు, ప్రత్యేకపూజలు, భజన తదితర కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. ఈ సందర్భంగా ఆలయాన్ని సుందరంగా అలంకరించారు.
శివాలయం:- ఈ ఆలయం స్థానిక శ్రీ షిర్డీ సాయిబాబా ఆలయ ప్రాంగణంలో ఉంది.
శ్రీ వాసవీ కన్యకా పరమేశ్వరీ ఆలయం.
శ్రీ అంకాలమ్మ తల్లి ఆలయం:- కొమరోలు మండల కేంద్రంలోని ప్రధాన రహదారి ప్రక్కనగల ఈ ఆలయంలో జీర్ణోద్ధరణ అనంతర పునఃప్రతిష్ఠా మహోత్సవ కార్యక్రమాలు, మార్గశిర మాసంలో, 2014, డిసెంబరు-16వ తేదీ మంగళవారం నుండి, 18వ తేదీ గురువారం వరకు నిర్వహించారు. ఈ సందర్భంగా గణపతి పూజ, స్వస్తివాచకం, కలశస్థాపన తదితర కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. 17వ తేదీ బుధవారం ఉదయం నవగ్రహహోమం, చండీహోమం, మద్యాహ్నం అన్నదాన కార్యక్రమం నిర్వహించారు. సాయంత్రం కళాశాల క్రీడామైదానంలో, దివంగత వేటూరి సుందరరామమూర్తి కుమారులు శ్రీ రవిప్రకాశ్ ను సన్మానించారు. అనంతరం సినీ నేపథగాయకుల ఆధ్వర్యంలో సంగీత విభావరి నిర్వహచారు. చివరిరోజు గురువారం నాడు, అంకాలమ్మ ప్రాణప్రతిష్ఠ, ప్రతిష్ఠాహోమం నిర్వహించారు.
శ్రీ సాయికృష్ణ ఆలయం:-
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
గ్రామ విశేషాలు
కొమరోలు మండల కేంద్రంలో, శ్రీ శివసాయి పిరమిడ్ ధ్యానకేంద్రాలు|పిరమిడ్ ధ్యానకేంద్ర ఉంది. కొమరోలు మండల కేంద్రంలో, శ్రీ పాశం శ్రీరామిరెడ్డి వైద్యులు. భార్య రమాదేవి గృహిణి. వీరి కుమార్తె ధామిని ఇటీవల గుంటూరులోని విఙాన్ విశ్వవిద్యాలయం నిర్వహించిన పరీక్షలలో ఎం.టెక్., ఇ.సి.ఈ. విభాగంలో ఎంబెడెడ్ సిస్టంస్ లో ప్రథమస్థానంలో నిలిచింది. 2016, అక్టోబరు-15న విఙాన్ విశ్వవిద్యాలయంలో నిర్వహించిన ఒక ప్రత్యేక కార్యక్రమంలో, భారతదేశంలో ఇస్లామిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఆఫ్గన్ దేశ రాయబారి డాక్టర్ షహీద్ మొహమ్మద్ అబ్బాలి, సినీనటి జయప్రద, సహస్ర అవధాని శ్రీ మేడసాని మోహన్, విఙాన్ సంస్థల అధినేత శ్రీ లావు లావు రత్తయ్య గారల చేతుల మీదుగా ఈ విద్యార్థిని స్వర్ణ పతకం అందుకున్నది. 2016, సెప్టెంబరులో స్టూడెంట్ ఒలింపిక్ అసోసియేషన్ వారు నిర్వహించిన రాస్ట్రస్థాయి అథ్లెటిక్స్ పోటీలలో, మూడు కిలోమీటర్ల పరుగు పందెంలో, స్థానిక ఎస్.వి.బి.ఎస్.డిగ్రీ కళాశాలలో డిగ్రీ చదువుచున్న ఆనెగొంది నాగేంద్రబాబు తన ప్రతిభ ప్రదర్శించి, ప్రథమస్థానంలో నిలిచాడు. అనంతరం 2016, అక్టోబరు-16 వరకు గుజరాత్ రాష్ట్రంలోని వడోదర పట్టణంలో నిర్వహించిన జాతీయస్తాయి పోటీలలో ఈ విద్యార్థి ద్వితీయస్థానం సంపాదించి, మూడు మాసాలలో శ్రీలంక దేశంలో నిర్వహించే అంతర్జాతీయస్థాయి పోటీలకు ఎంపికైనాడు.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
పుల్లలచెరువు | https://te.wikipedia.org/wiki/పుల్లలచెరువు | పుల్లలచెరువు, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, ప్రకాశం జిల్లా, పుల్లలచెరువు మండలానికి చెందిన గ్రామం.ఇది సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 60 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2024 ఇళ్లతో, 8861 జనాభాతో 3593 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 4530, ఆడవారి సంఖ్య 4331. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 2178 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 916. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590553. పిన్ కోడ్: 523 328.
గ్రామ గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 8,196. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 4,308, మహిళల సంఖ్య 3,888, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,607 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 3,593 హెక్టారులు
గ్రామ చరిత్ర
1796-98లో జరిగిన మూడవ మైసూరు యుద్ధంలో టిప్పుసుల్తాన్ ఓటమి పాలు కావడంతో ఈ ప్రాంతమంతా విజయం సాధించిన బ్రిటీష్, నిజాంల పంపకాల్లో నిజాం పాలికి వచ్చింది. ఆ పైన రెండేళ్లకే 1800లో సైనిక ఖర్చుల బాకీ కింద నిజాం నుంచి రావాల్సిన సొమ్ముకు బదులుగా ఈ ప్రాంతాలను బ్రిటీష్ వాళ్ళు జమ కట్టుకున్నారు. ఈ ప్రాంతాన్ని బ్రిటీషర్లకు నిజాం నవాబు ఇవ్వడంతో బళ్ళారి, అనంతపురం, చిత్తూరు, కడప, కర్నూలు, ప్రకాశం జిల్లాలో కొంత భాగం కలిపి దత్తమండలాలుగా పిలిచేవారు. ఈ రాజ్యాధికారం మార్పులో స్థానిక పాలెగాళ్ళు ఎదురుతిరిగి గొడవలు లేపారు. కలెక్టర్ మన్రో, సేనాధిపతి క్యాంబెల్ వారిని అణచివేశారు. ఆ సమయంలో దివాకర నాయకుడు అనే వ్యక్తి పుల్లల చెరువు గ్రామంపై పడి దోచుకుని, తగలబెట్టారు. ఆపైన మార్కాపురం ఖజానా కూడా దోచాడు. అతన్ని పట్టుకునేందుకు ప్రభుత్వంలోని వారు ఎంతగా ప్రయత్నించినా లాభం లేకపోయింది.
గ్రామం పేరు వెనుక చరిత్ర
శ్రీశైలపర్వతానికి దక్షిణాన 24 కోసుల దూరంలో నీలాచల పర్వతము మధ్యన ప్రసిద్ధ గుండ్లబ్రహ్మేశ్వర తీర్థము వెలసినది. కాలక్రమములో ఆ తీర్థమునకు సమీపమున ఒక గ్రామం అభివృద్ధి చెందినది. పరిసరములలో పులులు బాగా ఉండటమువలన ఆ గ్రామంనకు పులులచేరువ అని పేరు వచ్చినది అని పుల్లలచెరువు కైఫియత్‌ ద్వారా తెలుస్తున్నది. పుల్లుల చేరువ క్రమంగా పుల్లలచెరువు అయ్యెను.
సమీప గ్రామాలు
రాచకొండ 5 కి.మీ, కవలకుంట్ల 6 కి.మీ, సాతకోడు 10 కి.మీ, చాపలమడుగు 11 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
జిల్లా పరిషత్తు ఉన్నత పాఠశాల
ఈ పాఠశాలకు ఆటస్థలం కొరకు, ఈ పాఠశాలలో 1997-98 సంవత్సరంలో చదువుకున్న విద్యార్థులు, సి.హెచ్.సుబ్బారావు, దామసాని వెంకయ్య తదితరులు, ఒకటిన్నర లక్షల రూపాయల ఖరీదైన 80 సెంట్ల భూమిని, 2020, నవంబరు-16న, అందించారు.
ఇంకా గ్రామంలో, ఒక ప్రైవేటు బాల బడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.
సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల యర్రగొండపాలెంలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల మార్కాపురంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు మార్కాపురంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల మార్కాపురంలోను, అనియత విద్యా కేంద్రం యర్రగొండపాలెంలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
పుల్లలచెరువులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఐదుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. రెండు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో5 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఐదుగురు ఉన్నారు. నాలుగు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరగడంలేదు . చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందడం లేదు. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
పుల్లలచెరువులో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
పుల్లలచెరువులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 343 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 109 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 303 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 101 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 497 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 497 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 800 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 939 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1725 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 511 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
పుల్లలచెరువులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
చెరువులు: 511 హెక్టార్లు
బోరుబావుల ద్వారా నీటి వినియోగం జరుగుతుంది.
600 అడుగులలోతు బోర్లు వేస్తేగాని నీరు పడుటలేదు.వేసవి కాలంలో నీటి కోసం చాలా ఇబ్బందులు పడాల్సిన పరిస్థితి.
ఉత్పత్తి
పుల్లలచెరువులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
మిరప
ప్రధాన పంటలు
మిరప ,ప్రత్తి, కంది,ప్రొద్దుతిరుగుడు, కాయగూరలు, మినుము, మొక్కజొన్న.
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ పోలేరమ్మ తల్లి ఆలయం
పుల్లలచెరువు గ్రామంలోని ఈ ఆలయంలో, 2014, ఆగష్టు-3, శ్రావణ మాసం, ఆదివారం నాడు, అమ్మవారికి పొంగళ్ళు, అత్యంత భక్తిశ్రద్ధలతో నిర్వహించారు. గ్రామస్తులంతా, ఒక్కటిగా, ఒకేచోట, బారులు తీరి, పొంగళ్ళు వండినారు. వరుణుడి కరుణ కోరుతూ, మూడు రోజులుగా గ్రామదేవతలకు బిందెలతో నీరు పోసి, అభిషేకాలు చేసారు. శనివారం వన భోజనాల కార్యక్రమం నిర్వహించారు. చివరి రోజైన ఆదివారం నాడు, చిన్నా, పెద్దా కలిసి పోలేరమ్మకు పొంగళ్ళు పెట్టి మంగళ వాయిద్యాలు, డప్పు విన్యాసాలతో ఆలయానికి ఊరేగింపుగా తరలి వచ్చారు. గ్రామస్తులంతా ఐకమత్యంగా నిర్వహించిన ఊరేగింపు కనువిందు చేసింది. ఈ సందర్భంగా గ్రామమంతా పండుగ వాతావరణం నెలకొన్నది.
పీర్ల పండగ
ప్రతి ఏటా పీర్ల పండుగను కనులవిందుగగా అన్ని మతాల ప్రజలందరూ కలిసి జరుపుకుంటారు. పీర్లను ఊరంతా ఊరేగిస్తారు.
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
త్రిపురాంతకం | https://te.wikipedia.org/wiki/త్రిపురాంతకం | త్రిపురాంతకం ప్రకాశం జిల్లా, త్రిపురాంతకం మండలం లోని గ్రామం. సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 42 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.ఇక్కడి త్రిపురాంతకేశ్వరాలయం ఒక పర్యాటక ఆకర్షణ
గ్రామం పేరు వెనుక చరిత్ర
ఈ వూరిలో త్రిపురాంతకేశ్వరాలయం ప్రసిద్ధిచెందినది. పురాణాల ప్రకారం పూర్వం శివుడు త్రిపురాలని ఏలే త్రిపురాసురలను ఇక్కడే అంతం చేసాడని అందుకే ఈ వూరికి త్రిపురాంతకం అని పేరు వచ్చిందని నమ్మిక.
సమీప గ్రామాలు
రామసముద్రం 2.2 కి.మీ, కంకణాలపల్లి 3.9 కి.మీ, మిట్టపాలెం 4.5 కి.మీ, మేడపి 4.5 కి.మీ, గణపవరం 4.5 కి.మీ.
జనగణన వివరాలు
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2398 ఇళ్లతో, 10392 జనాభాతో 1637 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది.
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 7.738, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,676 ఉన్నాయి.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
త్రిపురాంతకేశ్వరాలయం
thumb|280px|త్రిపురాంతకేశ్వరాలయం
ఇక్కడ కొండ పై కొలువున్న శివుణ్ణి త్రిపురాంతకేశ్వరుడు అని పిలుస్తారు. అలాగే కొండ దిగువున వెలసిన అమ్మవారిని త్రిపుర సుందరీ దేవి అని పిలుస్తారు. కొండ పైన వున్న గుడి పక్కనే శ్రీశైలం వెళ్ళే సొరంగ మార్గం ఉంది. శ్రీశైలం నాలుగు మహద్వారాలలో త్రిపురాంతకం తూర్పు ద్వారం. ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించిన రెడ్డి రాజులకు ఈ దేవుడు ఇలవేల్పు.
స్థల పురాణం
పూర్వం తారకాసురడనె రాక్షసుణ్ని కుమార స్వామి సంహ రించాడు. తారకాసురుని ముగ్గురు కుమారులు తండ్రి మరణానికి ప్రతీకారం తీర్చు కోవాలని బ్రహ్మదేవుడి కొరకు తపస్సు చేస్తారు. బ్రహ్మ ప్రత్యక్షమై వరం కోరుకోమనగా.... "మాకు మరణం వుండకూడదని" వరమివ్వాలని కోరు కుంటారు. అది అసాద్యమని బ్రహ్మ చెప్పగా.... వారు "గగన మార్గాన ప్రయాణించే.... అందులో సకల సౌకర్యాలుండే మూడు నగరాలు కావాలని" కోరు కుంటారు. దానికి బ్రహ్మ వారి కోరికను తీరుస్తూ " ఆ మూడు నగరాలు విడి విడిగా వున్నంత కాలం మీకు తిరుగు లేదు .... అవి ఒక్కటిగా చేరితే మీరు బలహీనులౌతారు" అని వరం ఇస్తాడు. దాంతో త్రిపురాసురులు రెచ్చి పోయి ముల్లోకాలను గడ గడ లాడించారు. దాంతో దేవతలు బ్రహ్మకు మొర పెట్టుకోగా.... బ్రహ్మ వారిని వెంట పెట్టుకొని శివుని వద్దకు వెళ్లి శరణు వేడు తారు. అప్పుడు శివుడు ఆ మూడు నగరాలు ఒక్కదగ్గరికి చేరిన సమయం చూసి ఒక్క బాణంతో ఆ ముగ్గురిని సంహరించాడు. తర్వాత సకల దేవతల కోరిక మేరకు పరమ శివుడు త్రిపురాతకేశ్వరుడుగా లింగ రూపంలో ఈక్షేత్రంలో కొలువయ్యాడని పురాణ కథనం.
చారిత్రికం
ఈ ఆలయం చుట్టూ కొన్ని వందల శిలా శాసనాలున్నాయి.16 వ శతాబ్దం వరకు పాలించిన రాజులందరు ఈ ఆలయాభివృద్ధికి పాటు పడ్డారు. కాన గమనంలో జీర్ణమైన ఈ ఆలయాన్ని శ్రీశైలం దేవస్థానం వారు పునరుద్దరించ డానికి పూనుకొన్నారు.
నేటి ఆలయం
త్రిపురాంతకంలో ఈ ఆలయం ఒక చిన్న కొండ పై ఉంది. ఆలయం తూర్పు ముఖంగావుంది. నాలుగు వైపులా గోపురాలు కలిగి ఉంది. లోపల స్వామికిరువైపులా ద్వారపాలకులైన భద్రుడు, వీర భదృడు ఉన్నారు. గర్బగుడిలో స్వామివారు లింగ రూపంలో ఉన్నారు. స్వామి వారి ఆలయానికి ఎడమవైపున అమ్మవారికి ప్రత్యేకమైన గుడి ఉంది. అందులో అమ్మవారు త్రిశూలం, డమరుకం ధరించి చతుర్భుజాలతో అమ్మ వారు దర్శనమిస్తారు. ఈ ఆలయ ప్రాంగణంలో ఒక చీకటి గుహ ఉంది. ఇక్కడి నుండి శ్రీ శైలానికి సొరంగ మార్గమున్నదని, పూర్వం రుషులు ఈ మార్గం గుండా శ్రీ శైలం వెళ్లే వారని చెబుతారు. ప్రక్కనే ఒక చెరువు ఉంది. అందులో బాల త్రిపుర సుందరి ఆలయం ఉంది. ఈ అలయ మార్గంలోనే వృచ్చికాల మల్లేశ్వర స్వామి, కాలభైరవ ఆలయాలున్నాయి.
ప్రత్యేకత
శ్రీ చక్ర ఆకారంలో ఈ ఆలయం నిర్మితమై వుండటం విశేషం. కాశీలో తప్ప మరెక్కడా కనిపించని కదంబ వృక్షాలు ఇక్కడున్నాయి. ఇక్కడ వున్న శివ లింగం ఊర్థ్వభాగాన ఒక అంగులం లోతు గల గుంట వుంటుంది. ఆ గుంటలో గంగ (నీరు) ఎల్లవేలలా వూరుచూ వుండుట విశేషం.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 8, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు ఐదు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు ఐదు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల, ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఒక ప్రైవేటు ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ఉన్నాయి. సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల మార్కాపురంలో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు మార్కాపురంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం మార్కాపురంలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
త్రిపురాంటకంలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం. ప్రైవేట్ వైద్యకేంద్రాలున్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
thumb|right|200px|త్రిపురాంతకం ఆర్.టి.సి.బస్టాండు
రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి.
భూమి వినియోగం
భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 157 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 250 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 40 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 97 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 131 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 300 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 659 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 639 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 451 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 449 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 2 హెక్టార్లు
ప్రధాన పంటలు
పెసర, మినుం, వరి, మిరప, కాయగూరలు
మూలాలు
వర్గం:ప్రకాశం జిల్లా పుణ్యక్షేత్రాలు |
యర్రగొండపాలెం | https://te.wikipedia.org/wiki/యర్రగొండపాలెం | యర్రగొండపాలెం ప్రకాశం జిల్లా, యర్రగొండపాలెం మండలం లోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 40 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 4524 ఇళ్లతో, 19398 జనాభాతో 2949 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 9859, ఆడవారి సంఖ్య 9539. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 3254 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1389. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590531.పిన్ కోడ్: 523327.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 9, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు నాలుగు ఉన్నాయి. 2 ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలుఒక ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ అనియత విద్యా కేంద్రం ఉంది. సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల మార్కాపురంలో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు మార్కాపురంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల బోయలపల్లిలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
యర్రగొండపాలెంలో ఉన్న ఒక సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ముగ్గురు డాక్టర్లు, 9 మంది పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టర్లు ఇద్దరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
యర్రగొండపాలెంలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 50 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ప్రాధమిక ఆరోగ్య కేంద్రం
ప్రపంచ ఆరోగ్య దినోత్సవం సందర్భంగా, ఈ ఆరోగ్య కేంద్రాన్ని జిల్లాలో ఉత్తమ ఆరోగ్య కేంద్రంగా ఎంపికచేసారు. 2017,ఏప్రిల్-7న ఈ కేంద్రం వైద్యాధికారి శ్రీ చంద్రశేఖర్, ప్రకాశం జిల్లా కలెక్టరుగారి చేతులమీదుగా ప్రశంసాపత్రాన్ని అందుకున్నారు. [7]
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 14 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
యర్రగొండపాలెంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 460 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 870 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 208 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 121 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 102 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 62 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 22 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1104 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 276 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 911 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
యర్రగొండపాలెంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 911 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
యర్రగొండపాలెంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, జొన్న
గ్రామ పంచాయతీ
2013,జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి నిర్వహించిన ఎన్నికలలో, సొరకాయల మంగమ్మ, సర్పంచిగా ఎన్నికైనారు.
దేవాలయాలు
శ్రీ వృశ్ఛికాల మల్లిఖార్జునస్వామివారి ఆలయం -
ఈ ఆలయం యర్రగొండపాలెం మండల కేంద్రానికి రెండు కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. ఆ ఆలయాన్ని పురాతనమైనదిగా గుర్తించి, దేవాదాయశాఖ తన ఆధీనంలోనికి తీసుకొనుటకు ప్రయత్నాలు ప్రారంభించింది. యర్రగొండపాలెం పట్టణానికి, వీరాయపాలెం రహదారిలో, రాళ్ళవాగు ప్రక్కన ఒక చిన్న కొండబోడుపై ఉన్న ఈ ఆలయం, విజయనగర రాజుల కాలంలో నిర్మించినట్లు చారిత్రిక ఆధారాలు ఉన్నాయి. ఈ ఆలయానికి యర్రగొండపాలెం రెవెన్యూ పద్దులలో సర్వే నంబరు 824లో ఉన్న 36.10 ఎకరాల మాన్యం భూమి ఆక్రమణలకు గురి అయినది.
పాలంక క్షేత్రం
ఎటుచూసినా పాలుగారే వృక్షాలతో దట్టమైన అడవి, మైమరపించే ప్రకృతి రమణీయత, అటుగా వెళ్తూ ఈ అందచందాలను చూసి పరవశించి, నల్లమల అందాలను ఆస్వాదించి, జీవాలతో పూజలందుకునేందుకు, పరమశివుడు వీరభద్రుడిగా వెలసిన క్షేత్రమే "పాలంక". ఇది యర్రగొండపాలెం మండలంలో ప్రసిద్ధ పుణ్య క్షేత్రం. ఈ క్షేత్రంలో వీరభద్రుడు, భద్రకాళి కొలువుదీరి ఉన్నారు. తొలిఏకాదశి సందర్భంగా, భక్తులు ఇక్కడ స్వామివారినీ, అమ్మవారినీ దర్శించుకుంటారు. ముఖ్యంగా ఇక్కడ జలపాతం, ప్రకృతి ప్రేమికులకు స్వర్గతుల్యంగా గోచరించుచున్నది. దీనిని సందర్శించేటందుకు ప్రతి సంవత్సరం, అధికసంఖ్యలో తరలివచ్చుచున్నారు. ఈ పాలంక జలపాతం 200 మీటర్ల ఎత్తులో, నల్లమలలోనే పెద్దదిగా గుర్తింపుపొందినది. ప్రతి సంవత్సరం ఆషాఢ శుద్ధ(తొలి)ఏకాదశి పర్వదినం సందర్భంగా తిరునాళ్ళు నిర్వహించెదరు. కృష్ణానది ప్రక్కన, శ్రీశైలానికి ఉత్తర భాగాన, పెద్ద కొండచరియ క్రింద పాలంకస్వామి వెలసినారు. ఈ క్షేత్రంలో సహజంగా ఏర్పడిన ఆదిశేషుని ఆకారం వంటి కొండచరియ క్రింద పాలంకేశ్వరుడితో పాటు గణపతి, పంచముఖబ్రహ్మ, పోతురాజుల ఆలయాలు, పది అడుగుల ఎత్తయిన నాగమయ్య పుట్ట ఉన్నాయి.
ప్రాచుర్యం
భక్తులు అధికంగా ఈ క్షేత్రానికి, సంతానప్రాప్తికోసం దర్శించుకుంటారు. ఇక్కడి కొండ చరియలపై నుండి పంచలింగాలపై జాలువారే నీటిబిందువుల కోసం, సంతానం లేనివారు దోసిఉళ్ళు పడతారు. దోసెళ్ళలో నీటిబిందువులు పడితే సంతానం కలుగుతుందని భక్తుల విశ్వాసం. ఇలా సంతానం, కలిగినవారి పిల్లలకు పాలంకయ్య, వీరయ్య అనే పేర్లు పెట్టుకుంటారు. భక్తులు ఇక్కడి పవిత్ర నీటిగుండంలో స్నానమాచరించి దేవేరులకు పూజలు చేస్తారు. మహిళలు పొంగళ్ళతో నైవేద్యం సమర్పించుకుంటారు. పాలంక ఉత్సవాలకు గుంటూరు, మహబూబ్ నగర్, ప్రకాశం కర్నూలు జిల్లాల నుండియేగాక, విజయవాడ, హైదరాబాదు తదితర పట్టణాలనుండి గూడా భక్తులు తరలి వచ్చెదరు.
ప్రయాణమార్గాలు
పాలంక వెళ్ళు భక్తులకోసం, పండుగ ముందురోజున యర్రగొండపాలెం నుండి లారీలు ఏర్పాటు చేసెదరు. కాలినడకన వెళ్ళాలనుకొనేవారు, ముందురోజు ఉదయం 5 గంటలకు వెంకటాద్రిపాలెం చేరుకుంటే అక్కడ నుండి దాదాపు 40 కిలోమీటర్లు నడచి వెళ్ళాలి.
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత పనులు
ప్రముఖులు
శ్రీ శాఖమూరి శ్రీనివాస్
ఉత్తర అమెరికా తెలుగు సంఘం (తానా) ఆధ్వర్యంలో జనవరి/2017 లో నిర్వహించిన బాలసాహిత్య రచనా పోటీలలో, యర్రగొండపాలేనికి చెందిన బాల సాహితీవేత్త, ఉపాధ్యాయులు అయిన వీరు ప్రథమస్థానంలో నిలిచారు. ఈ పోటీలలో 100 మంది రచయితలు పాల్గొనగా, 12 మందికి ఉత్తమ బహుమతులు ప్రకటించారు. 2017/మేనెలలో, హైదరాబాదులో నిర్వహించు తానా సభలలో వీరికి, పదివేల రూపాయల నగదు బహుమతితోపాటు, వీరు రచించిన నల్లమల పుస్తకాన్ని గూడా అందుకోనున్నారు.
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
పెద్దారవీడు | https://te.wikipedia.org/wiki/పెద్దారవీడు | పెద్దారవీడు, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, ప్రకాశం జిల్లా, పెద్దారవీడు మండలంలోని గ్రామం, మండల కేంద్రం.ఇది మండల కేంద్రమైన పెద్దారవీడు నుండి 0 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 13 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1343 ఇళ్లతో, 5547 జనాభాతో 2295 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2802, ఆడవారి సంఖ్య 2745. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1507 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 201. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590606.పిన్ కోడ్: 523320.
సమీప గ్రామాలు
సుంకేశుల 5 కి.మీ, దేవరాజుగట్టు 5 కి.మీ, బద్వీడు 6 కి.మీ, జమ్మనపల్లి 6 కి.మీ, గొబ్బూరు 6 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 4,779. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,549, స్త్రీల సంఖ్య 2,230, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,022 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,295 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఆరు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి మార్కాపురంలో ఉంది. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల మార్కాపురంలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల దేవరాజుగట్టులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఇడుపూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం మార్కాపురంలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
పెద ఆరవీడులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఐదుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
పెద ఆరవీడులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
పెద ఆరవీడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 651 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 263 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 77 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 8 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 12 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 260 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 182 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 838 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 847 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 433 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
పెద ఆరవీడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 433 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
పెద ఆరవీడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, జొన్న
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
పెద్దారవీడు మండలంలోని వేనూతల కాటంరాజు, గంగాభవానీ తిరునాళ్ళు, 2017, మార్చి-28వతేదీ మంగళవారం ఫాల్గుణ అమావాస్యనాడు వైభవంగా నిర్వహించెదరు. [1]
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
దోర్నాల | https://te.wikipedia.org/wiki/దోర్నాల | దోర్నాల, ప్రకాశం జిల్లా, ఇదే పేరుతో ఉన్న దోర్నాల మండలానిక కేంద్రం. దోర్నాలను శ్రీశైల క్షేత్రానికి ముఖద్వారంగా భావిస్తారు. ఇది సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 32 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
పేరు వ్యుత్పత్తి
ఈ గ్రామాన్నీ, మండలాన్నీ వాడుకలో పెద్ద దోర్నాల గానే వ్యవహరిస్తారు.పూర్వం ఈ గ్రామం శ్రీశైలమహా క్షేత్రానికి ద్వారంలా ఉండటం వలన ఈ గ్రామానికి తొరణాల అనీ నామకరణం చేశారు అది కాస్తా వాడుక భాషలో దోర్నాలగా నామరూపం చెందినది,
జనగణన గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 9,518. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 4,869, మహిళల సంఖ్య 4,649, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,987 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,450 హెక్టారులు.
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2886 ఇళ్లతో, 11993 జనాభాతో 2450 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 6075, ఆడవారి సంఖ్య 5918. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 2207 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 647.
భౌగోళికం
జిల్లా కేంద్రమైన ఒంగోలుకు వాయవ్య దిశలో 125 కి.మీ దూరంలో వుంది. ఇది సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 32 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
సమీప గ్రామాలు
చిన్న దోర్నాల 4 కి.మీ, కటకానిపల్లి 8 కి.మీ, శనికవరం 9 కి.మీ, కలనూతల 14 కి.మీ, బోయదగుంపల 16 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండు ప్రైవేటు బాల బడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 8, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఆరు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు ఆరు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలఒక ప్రైవేటు ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ఉన్నాయి. సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల మార్కాపురంలో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు మార్కాపురంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల చినదోర్నాలలోను, అనియత విద్యా కేంద్రం మార్కాపురంలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
రవాణా సౌకర్యాలు
జాతీయ రహదారి 765 పై ఊరు వుంది. సమీప రైలు స్టేషన్ 38 కి.మీ దూరంలో తర్లుపాడు, 40 కి.మీ దూరంలోని మార్కాపూర్ రోడ్ లో వుంది.
భూమి వినియోగం
దోర్నాలలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 493 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 515 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 587 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 164 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 524 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 163 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 708 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 144 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 144 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
ప్రత్తి, వరి, పొద్దు తిరుగుడు, మిర్చి, ఆముదాలు, చిరుదాన్యాలు, కందులు.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు
శ్రీ నరసింహ స్వామి దేవస్థానం - శ్రీ నరసింహ స్వామీ వారి దేవాలయం గ్రామంలో చాలా పురాతనమైన దేవాలయం ఈ దేవాలయ నిర్మాణం శ్రీ కృష్ణ దేవరాయలు వారి ఆధ్వర్యంలో జరుపబడినది. ఈ దేవాలయం లోనే నరసింహ స్వామీ వారితో పాటుగా శ్రీ అభయ ఆంజనేయ స్వామి వారు, ఈశ్వరుడు కొలువై ఉన్నారు.
శ్రీ రామలింగేశ్వర స్వామి దేవస్థానం - గ్రామంలో శ్రీ రామలింగేశ్వరా స్వామీ వారు కొండపై లింగమయా స్వామి గా కొలువై ఉన్నారు. ఆయన ఉన్న ఆ కొండని లింగమయా కొండగా భక్తులు ప్రస్తావిస్తారు. ఇక్కడి నుండి గ్రామాన్ని చూస్తే చుట్టూరా అనీ గ్రామాలు, గ్రామం మొతం చాలా బాగా కనిపిస్తుంది.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
మార్కాపురం | https://te.wikipedia.org/wiki/మార్కాపురం | మార్కాపురం, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని ప్రకాశం జిల్లాకు చెందిన పట్టణం, అదేపేరు గల మండలానికి కేంద్రం, రెవెన్యూ డివిజన్ కేంద్రం. మార్కాపురం పలకల తయారీ, వ్యాపారానికి పేరుపొందింది. ఇక్కడ శ్రీ చెన్నకేశవస్వామి దేవాలయం ఒక చారిత్రక దేవాలయం.
పేరు వ్యుత్పత్తి
"కృతయుగే గజారణ్యే, త్రేతాయాం మాధవీపురీ ద్వాపరే స్వర్గసోపానం, కలౌ మారికాపురీ" అంటే ప్రస్తుత కలియుగంలో మార్కాపురంగా పిలువబడుతున్న ఊరు, కృతయుగంలో గజారణ్యంగా, త్రేతాయుగంలో మాధవీపురంగా, ద్వాపరయుగంలో స్వర్గసోపానంగా పిలుచేవారని అర్థం. మార్కాపురం చెన్నకేశవస్వామివారు అవతరించిన పుణ్యస్థలం. స్వామి వారు కృతయుగంలోనే ఇక్కడ స్వయంభువుగా వెలసినట్లు మార్కండేయ మహర్షి రచించిన 'గజారణ్య సంహిత' ద్వారా మనకు తెలుస్తోంది.
కలియుగంలో మారిక అనే యాదవ స్త్రీ, నిత్యం స్వామివారికి పాలాభిషేకం చేస్తుండేదట. ఆమె భక్తికి మెచ్చిన స్వామి ప్రత్యక్షమై, తనకొక ఆలయాన్ని నిర్మించమని కోరగా, తన భర్త మారికయ్య, బంధువులతో చెప్పి, ఆమె స్వామికి ఆలయాన్ని కట్టించినట్లు చెబుతారు. అందుకే ఆ స్త్రీ పేరు మీదుగా ఈ ప్రాంతానికి 'మారికాపురం' అనే పేరు ఏర్పడిందనీ, కాలక్రమేన అదే 'మార్కాపురంగా' మారిందని చెబుతుంటారు. అలాగే మార్కపురానికి పక్కనున్న 'చెన్నరాయుడుపల్లె'కు ఆమె కుమారుడైన చెన్నరాయుడి పేరు స్థిరపడిందని పెద్దలు చెబుతుంటారు.
చరిత్ర
ధాన్యకటకాన్ని జయించిన శ్రీకృష్ణదేవరాయలు వరదరాజమ్మను పరిణయమాడి తిరిగివస్తూ ఇక్కడ బసచేశాడు. ఇక్కడ శ్రీ చెన్నకేశవస్వామి దేవాలయం దగ్గర విజయసూచిక నిర్మించాడు.
భౌగోళికం
జిల్లా కేంద్రమైన ఒంగోలుకు వాయవ్యంగా 95 కి.మీ దూరంలో మార్కాపురం ఉంది. పట్టణ విస్తీర్ణం: 22.85 చ.కి.మీ
జనగణన వివరాలు
2011 జనగణన ప్రకారం మొత్తం జనాభా 71,092.భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు
పరిపాలన
మార్కాపురం పురపాలక సంఘం పట్టణ పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
రవాణా సౌకర్యాలు
ప్రతిపాదిత అనంతపురం - అమరావతి ఎక్స్ ప్రెస్ వే పై ఉంది. ఒంగోలుకు వాయవ్యంగా 95 కి.మీ దూరంలో, నంద్యాలకు (నల్లమల కొండలకు ఆవలివైపు) 120 కి.మీ దూరంలో ఉంది. సమీప రైల్వే స్టేషన్ 5 కిలోమీటర్ల దూరంలో గల మార్కాపూర్ రోడ్
వ్యవసాయం , సాగునీటి సౌకర్యం
సాగునీటి చెరువు:- ఈ చారిత్రాత్మక చెరువు, 1000 ఎకరాల అధికారిక ఆయకట్టు కలిగియున్నది.
మార్కాపురం మీదుగా గుండ్లకమ్మ నది వెళ్ళడం జరుగుతుంది
పరిశ్రమలు
మార్కాపురం పలకలకు ప్రసిద్ధి.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ చెన్నకేశవస్వామి దేవాలయం
thumb|మార్కాపురం లక్ష్మి చెన్నకేశవ దేవస్థానం ముఖద్వారం
స్థల పురాణం
చెన్నకేశవస్వామి ఆలయం యొక్క స్థలపురాణం ప్రకారం, గుండికానది (ప్రస్తుతపు గుండ్లకమ్మ నది) తీరాన తపస్సు చేసుకుంటున్న ఋషులను కేశి అనే రాక్షసుడు బాధలు పెట్ట సాగాడు. ఆ రాక్షసుని ఆగడాలను భరించలేని మార్కండేయ మహర్షి, విష్ణువుకై తపస్సు చేయగా కేశిని సంహరించడానికి ఆదిశేషున్ని పంపి, అతని విషజ్వాలలతో కేశిని అంతం చేసాడు. ప్రసన్నుడైన విష్ణువు, మార్కండేయ మహర్షిని ఏదైనా వరం కోరుకోమనగా మహర్షి, విష్ణువును ఆ స్థలంలో అర్చనామూర్తిగా వెలియమని కోరడంతో, స్వామివారు చెన్నకేశవునిగా ఇక్కడ వెలశారని ప్రతీతి.
ఆలయ చరిత్ర, వాస్తుశిల్పం
శ్రీదేవి, భూదేవి సమేత లక్ష్మీచెన్నకేశవ స్వామి వారి దేవాలయం చుట్టూ పెద్ద ప్రాకారం నిర్మితమైంది. లక్ష్మీచెన్నకేశవస్వామివారికి ఎడమచేతిలో శేషచక్రం కలిగి ఉండటం విశేషం. గర్భాలయాన్ని మారిక అనే యాదవస్త్రీ నిర్మించింది. స్వామివారు మారికను అనుగ్రహించారు. ఆమె పేరుతో వాడుకలోకొచ్చిన మారికాపురం కాలక్రమేణ మార్కాపురంగా వాసికెక్కింది. ధాన్యకటకాన్ని జయించిన శ్రీకృష్ణదేవరాయలు వరదరాజమ్మను పరిణయమాడి తిరిగివస్తూ ఈ ఆలయంలో బసచేశారు. శ్రీకృష్ణదేవరాయలు మధ్యరంగ మండపాన్ని నిర్మించారు. ఆలయానికి ముందున్న రాతిస్తంభాన్ని 'విజయసూచిక'గా ఆయనే నిలిపారు. పలనాటి రాజుల ఏలుబడిలో బ్రహ్మనాయుడు ఈ దేవాలయాన్ని సందర్శించారు. దేవాలయ మధ్యరంగంలో మొత్తం 40 రాతి స్తంభాలున్నాయి. మధ్యరంగం చుట్టు నిర్మించిన రాయి వివిధ వంపులు తిరిగి మార్కాపురం చుంచు, దిగువపాలెం రచ్చబండ, అన్నదమ్ముల స్తంభాలు అని ప్రసిద్ధిలోకి వచ్చాయి. శ్రీకృష్ణదేవరాయల కాలంలో నిర్మించిన గాలిగోపురం మొదటి అంతస్తుతోనే నిలిచిపోయింది. 1937లో మిగిలిన తొమ్మిది అంతస్తులను పూర్తిచేసుకుంది.
శ్రీ లక్ష్మీచెన్నకేశవస్వామి ఆలయ గాలి గోపుర జీర్ణోధరణ కార్యక్రమం, 2013, నవంబరు 24 నుండి మొదలు పెట్టి, 27 తో, సంప్రోక్షణా కుంభాభిషేకంతో ముగిసినవి.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:ప్రకాశం జిల్లా పట్టణాలు |
తర్లుపాడు | https://te.wikipedia.org/wiki/తర్లుపాడు | తర్లుపాడు ప్రకాశం జిల్లా, ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలం యొక్క కేంద్రము. ఇది సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 10 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1362 ఇళ్లతో, 5628 జనాభాతో 2043 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2888, ఆడవారి సంఖ్య 2740. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1083 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 68. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590910.పిన్ కోడ్: 523332.
సమీప గ్రామాలు
మిర్జాపేట 5 కి.మీ,, తుమ్మలచెరువు 6 కి.మీ,, మాల్యవంతునిపాడు 7 కి.మీ,,కేతగుడిపి 8 కి.మీ,తాడివారిపల్లి 8 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 5,458. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,884, స్త్రీల సంఖ్య 2,574, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,155 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,043 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 9, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.
సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల మార్కాపురంలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఇడుపూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఇడుపూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం మార్కాపురంలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల చీమకుర్తి లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
తర్లుపాడులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రిలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
అలోపతి ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో4 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ముగ్గురు, డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు. మూడు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
తర్లుపాడులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
thumb|280x280px|గ్రామం లోని శ్రీ వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి దేవాలయం
శ్రీ వీరబ్రహ్మేంద్రస్వామివారి దేవాలయం
తర్లుపాడు గ్రామంలో శ్రీ వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి దేవాలయం నిత్యం ఆధ్యాత్మిక ప్రవచనాలతో, భక్తుల వీరబ్రహ్మేంద్ర గోవిందమాంబ నామస్మరణతో విరాజిల్లుతుంది.
శ్రీ రుక్మిణీ సత్యభామా సమేత శ్రీ వేణుగోపాలస్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయంలో ప్రతి సంవత్సరం మాఘపౌర్ణమికి స్వామివారి బ్రహ్మోత్సవాలు నిర్వహిస్తారు.
నీలంపాటి లక్ష్మీ అమ్మవారి ఆలయం
శ్రీ వీరభద్రస్వామివారి ఆలయం
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
తర్లుపాడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 387 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 263 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 201 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 74 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 132 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 12 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 970 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 843 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 271 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
తర్లుపాడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 271 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
తర్లుపాడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
కురిచేడు | https://te.wikipedia.org/wiki/కురిచేడు | కురిచేడు ప్రకాశం జిల్లా, కురిచేడు మండలం లోని గ్రామం. ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలానికి ఇది కేంద్రం.ఇది సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 50 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2139 ఇళ్లతో, 9027 జనాభాతో 2628 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 4673, ఆడవారి సంఖ్య 4354. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1463 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 351. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590661.పిన్ కోడ్: 523304.
సమీప గ్రామాలు
అలవలపాడు 3 కి.మీ, పెద్దవరం 5 కి.మీ, బయ్యవరం 6 కి.మీ, దేకనకొండ 8 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 8,092. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 4,229, స్త్రీల సంఖ్య 3,863, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,770 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,628 హెక్టారులు
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండు ప్రైవేటు బాల బడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 8, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు నాలుగు ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్/సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల దర్శిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల మార్కాపురంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ కంభంలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల మార్కాపురంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం మార్కాపురంలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
కురిచేడులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో4 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు నలుగురు ఉన్నారు. ఆరు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
కురిచేడులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె/సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పై బడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు, ప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పై బడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టి రోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పై బడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పై బడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
కురిచేడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 382 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 268 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 312 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 163 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 123 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 64 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 137 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1176 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1330 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 47 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
కురిచేడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 10 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 19 హెక్టార్లు
చెరువులు: 17 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
కురిచేడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
కంది, ప్రత్తి, పొగాకు
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
ఈ గ్రామములో శ్రీ ఙానప్రసూనాంబా సమేత శ్రీ కాళహస్తీశ్వరస్వామివారి ఆలయం ఉంది.
గ్రామ విశేషాలు
కురిచేడు మండల మహిళా సమాఖ్య, స్త్రీ నిధి ఋణాల వినియోగంపై, 2014-15 ఆర్థిక సంవత్సరంలో రాష్ట్రస్థాయిలో ఉత్తమ మహిళా సమాఖ్యగా ఎంపికైనది. ఈ మేరకు ఈ సమాఖ్య అధ్యక్షురాలు డి. బుల్లెమ్మ, 2015, సెప్టెంబరు-8వ తేదీ నాడు, విజయవాడలో నిర్వహించిన ఒక కార్యక్రమంలో, ముఖ్యమంత్రి శ్రీ నారా చంద్రబాబునాయుడుగారు, గ్రామీణాభివృద్ధి శాఖా మంత్రి మృణాళినిగారి చేతుల మీదుగా, ఈ పురస్కారాన్ని అందుకున్నారు. ఈ మండలంలోని పొదుపు సంఘాల మహిళలు, రు. 1.22 కోట్ల స్త్రీ నిధి ఋణాలు తీసికొని, వాటిని సక్రమంగా ఉపయోగించుకొని, తిరిగి చెల్లించినందుకు, వీరికి ఈ పురస్కారం లభించింది.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
దొనకొండ | https://te.wikipedia.org/wiki/దొనకొండ | దొనకొండ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, ప్రకాశం జిల్లా, దొనకొండ మండలం లోని రెవెన్యూయేతర గ్రామం,ఇది దొనకొండ మండలకేంద్రం. బ్రిటీష్ వారి పరిపాలన కాలంలోనే ఇక్కడ విమానాశ్రయం నిర్మించి వాడారు. రైల్వే పరంగా కూడా మీటర్ గాజ్ రైలు కాలంలో ఇక్కడ రైల్వే సంస్థలు వుండేవి. ఇప్పుడు ఇది ఒక ప్రధాన రైలుకూడలి.
చరిత్ర
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం ఏర్పడక ముందు దొనకొండ ప్రాంతం నెల్లూరు జిల్లాలో ఉండేది. బ్రిటీష్ పాలకులు 1934లో దొనకొండకు దగ్గరలో 136.5 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో విమానాశ్రయాన్ని నిర్మించారు.
భౌగోళికం
భూమి వినియోగం
ప్రభుత్వ లెక్కల ప్రకారం దొనకొండ ప్రాంతంలో 35 వేల ఎకరాల సాగు భూమి ఉండగా, 25 వేల ఎకరాలు సాగర్ ఆయకట్టు పరిధిలో ఉంది. సుమారు 34 వేల ఎకరాల అసైన్డ్ భూములున్నాయి.
పరిపాలన
thumb|250x250px|19వ శతాబ్దంలో నిర్మితమైన ఏబీఎం బాప్టిస్ట్ చర్చి
దొనకొండ పరిపాలన గ్రామ పంచాయితీ ద్వారా జరుగుతుంది.వీరభద్రాపురం గ్రామం, ఈ గ్రామ పంచాయతీ పరిధిలోని గ్రామం.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ విజయాంజనేయస్వామివారి దేవస్థానం
దొనకొండ నాలుగు రహదారుల కూడలిలోని ఈ ఆలయంలో, ప్రతి సంవత్సరం చైత్రమాసంలో, శ్రీరామనవమి తరువాత, స్వామివారి తిరునాళ్ళు వైభవంగా నిర్వహిస్తారు. ఈనాడు పకాశం/అద్దంకి; 2015,ఏప్రిల్-2; 2వపేజీ.
ఏబీఎం బాప్టిస్ట్ చర్చ
ఇది 19 వశతాబ్దంలో నిర్మితమైంది.
రవాణా సౌకర్యాలు
రోడ్డు రవాణా
గుంటూరు నుంచి నంద్యాల వెళ్లే రాష్ట్ర రహదారి దొనకొండ సమీపంలో ఉంది. నల్గొండ జిల్లానకిరేకల్ నుంచి సాగర్, మాచర్ల, యర్రగొండపాలెం, మార్కాపురం, కొనకనమిట్ల, కనిగిరి, నెల్లూరు జిల్లా వెంకటగిరి మీదుగా రహదారిని మంజూరు చేశారు.
రైల్వేలు
thumb|దొనకొండ రైల్వే స్టేషను ప్రవేశ ద్వారం.|250x250px
గుంటూరు - గుంతకల్ రైల్వే మార్గం, కర్నూలు - హైదరాబాదు రైలు మార్గాల కూడలి దొనకొండ. 1992కు పూర్వం మీటర్ గేజ్‌గా ఉన్న సమయంలో గుంటూరు నుంచి గుంతకల్ వెళ్లే రైళ్లు, గూడ్స్ బండ్లు దొనకొండలో నిలిపేవారు. డ్రైవర్లు విధులు మారే వారు. 2 వేల మంది రైల్వే ఉద్యోగులు ఇక్కడ పనిచేసే వారు. వీరి కోసం బ్రిటీష్ ప్రభుత్వం ప్రత్యేకంగా రైల్వే ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ను నెలకొల్పింది. బ్రాడ్ గేజ్ కావడంతో ఇక్కడ పని చేస్తున్న సిబ్బందిని వివిధ ప్రాంతాలకు బదిలీ చేశారు. సుమారు 200 మంది ఉద్యోగులు నివసించే క్వార్టర్లను నిర్మించారు. రైల్వే క్వార్టర్లు శిథిలావస్థకు చేరడంతో అధికారులు పడేశారు. మొత్తం 140 ఎకరాల స్థలం రైల్వే శాఖ ఆధీనంలో ఉంది.
విమానాశ్రయం
thumb|దొనకొండ లోని విమానాశ్రయ భవనం|250x250px
1934లోనే మద్రాస్ ప్రావింస్‌ని పాలిస్తున్న బ్రిటీష్ పాలకులు దొనకొండకు సమీపంలో 136.5 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో విమానాశ్రయాన్ని నిర్మించారు. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ కాలంలో విమానాలను ఇక్కడ నిలిపి ఇంధనాన్ని నింపుకుని సమావేశాలు నిర్వహించుకునే వారు. ఈ విమానాశ్రయంలో 1965-70 మధ్య కాలంలో విమానాల రాకపోకలు నడిచేవి. విమానాశ్రయ స్థలం ఆక్రమణలకు గురికాకుండా 2013 అక్టోబరులో సుమారు 43 లక్షల రూపాయల ఖర్చుతో కేంద్ర ప్రభుత్వం ఫెన్సింగ్ ఏర్పాటు చేయించింది. ఈ స్థలం ప్రస్తుతం ఎయిర్ పోర్ట్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా అధీనంలో ఉంది.
విద్యాసౌకర్యాలు
కస్తూర్బా గాంధీ ప్రభుత్వ విద్యాలయం.
మౌలిక సదుపాయాలు
విద్యుత్ వసతి
శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు, దొనకొండకు వంద కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. ఇక్కడ విద్యుత్ ప్రాజెక్టు నుంచి దొనకొండ ప్రాంతానికి విద్యుత్ లభిస్తుంది. విజయవాడ ఎన్టీపీసీ విద్యుత్ లైన్లు ఒంగోలు నుంచి పొదిలి వరకు ఉన్నాయి. ఇక్కడ నుంచి కూడా విద్యుత్ ఏర్పాటు చేసే అవకాశం కూడా ఉంది. శ్రీశైలం కుడిగట్టు కాలువ నుంచి ప్రతి రోజూ కోటి 41 లక్షల 14 వేల మెగా యూనిట్ల విద్యుత్ ఉత్పత్తి అవుతోంది. జిల్లాకు 41.60 లక్షల మెగా యూనిట్ల విద్యుత్‌ను కేటాయించారు. జిల్లా మొత్తం విద్యుత్ వినియోగం 71.60 లక్షల మెగా యూనిట్లు. శ్రీశైలం నుంచి వచ్చే విద్యుత్ సరఫరాతో పాటు మిగిలిన విద్యుత్‌ను విజయవాడ ఎన్‌టీ పీఎస్ నుంచి అందిస్తున్నారు. మార్కాపురం డివిజన్‌లో రోజుకు 20 లక్షల 60 వేల మెగా యూనిట్ల విద్యుత్‌ను, పొదిలిలో 15.60 లక్షల మెగా యూనిట్ల విద్యుత్‌ను శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు ద్వారా ఉపయోగించుకుంటున్నారు.
పారిశ్రామికాభివృద్ది
దొనకొండ ప్రాంతంలో సుమారు 34 వేల ఎకరాల అసైన్డ్ భూమి, 1.35 లక్షల ఎకరాల అటవీ భూమి కంభం-మార్కాపురం-పొదిలి మధ్య అందుబాటులో ఉంది. మార్కాపురం ప్రాంతంలో నల్లమలలోని 1.11 లక్షల ఎకరాల అటవీ భూములున్నాయి. గట్టి నేల కావడంతో పాటు భూకంపాలు వచ్చే అవకాశాలు చాలా తక్కువ. మార్కాపురం మండలం రాయవరం నుంచి సుమారు 15 కిలోమీటర్ల పొడవున పలకల గనులు విస్తరించి ఉన్నాయి.సుమారు 50 గ్రామాల ప్రజలు పలకల గనుల ద్వారా ఉపాధి పొందుతున్నారు. 60 కిలోమీటర్ల దూరంలో చీమకుర్తి గ్రానైట్ గనులున్నాయి.
సాగు/త్రాగునీటి సౌకర్యం
గుండ్లకమ్మతో పాటు, నాగార్జున సాగర్ నీరు త్రిపురాంతకం, కురిచేడు, దర్శి, దొనకొండ, చీమకుర్తి తదితర ప్రాంతాల్లోని పొలాలకు అందుతోంది. ఇక వెలిగొండ ప్రాజెక్టు పూర్తయితే సుమారు 15 లక్షల మందికి తాగునీరు, 4.5 లక్షల ఎకరాలకు సాగునీరు అందుబాటులోకి వస్తుంది. ప్రస్తుతం గుండ్లకమ్మ నీరు వృథాగా సముద్రంలో కలుస్తోంది. ఈ నీటిని పరిశ్రమలకు ఉపయోగించుకునే అవకాశం ఉంది.
ప్రధాన పంటలు
వరి, అపరాలు, కాయగూరలు
చిత్రమాలిక
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు
వర్గం:రెవెన్యూ గ్రామాలు కాని మండల కేంద్రాలు |
ముండ్లమూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/ముండ్లమూరు | ముండ్లమూరు ప్రకాశం జిల్లా, ముండ్లమూరు మండలానికి చెందిన గ్రామం. ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలం ఇది కేంద్రం.ఇది సమీప పట్టణమైన వినుకొండ నుండి 39 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 655 ఇళ్లతో, 2493 జనాభాతో 1683 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1276, ఆడవారి సంఖ్య 1217. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 859 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 95. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590801.పిన్ కోడ్: 523265.
గణాంకాలు
2001 వ .సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 2,471. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,241, మహిళల సంఖ్య 1,230, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 555 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 1,683 హెక్టారులు.
గ్రామ చరిత్ర
ఈ గ్రామంలో పొలాలలో, 13వ శతాబ్దం నాటి రెండు శాసనాలు లభ్యమైనవి. ఇవి 1249వ సంవత్సరంలోని కాకతీయుల కాలంనాటివిగా గుర్తించారు. ఆలయంలో ధూప, దీప, నైవేద్యాలకోసం, భూమిని దానం చేసినట్లు ఈ శాసనంలో ఉంది.
సమీప గ్రామాలు
వేంపాడు 2 కి.మీ, పెద్దరావిపాడు 3 కి.మీ, తమ్మలూరు 2 కి.మీ, పసుపుగల్లు 3 కి.మీ, సింగన్నపాలెం 3కి.మీ, తురకపాలెం 3కి.మీ, చంద్రగిరి 2 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో, ఒక ప్రైవేటు బాల బడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.
సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్/సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల అద్దంకిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల వినుకొండలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం ఒంగోలులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల అద్దంకి లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ముండ్లమూరులో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, 8 మంది పారా మెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారా మెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
ముండ్లమూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
ముండ్లమూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 118 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 416 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 26 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 205 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 167 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 747 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 678 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 236 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
ముండ్లమూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.ముండ్లమూరు గ్రామములో చిలకలేరు వాగుపై రు. 5.19 కోట్లతో ఒక ఎత్తిపోతల పథకం నిర్మాణంలో ఉంది. ఈ పథకం 2015,అక్టోబరు-31 కి పూర్తికాగలదు.
బావులు/బోరు బావులు: 236 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
ముండ్లమూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
కంది, పొగాకు, ప్రత్తి
మౌలిక సౌకర్యాలు
ఆంధ్రప్రగతి గ్రామీణ బ్యాంక్.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ వీరభద్రస్వామివారి ఆలయం - ఈ ఆలయ ద్వితీయ వార్షికోత్సవం 2020,నవంబరు-19వతేదీ, గురువారంనాడు వైభవంగా నిర్వహించారు. వేదపండితులు, అర్చకులు స్వామివారికి అభిషేకాలు, అర్చనలు, హోమాలు నిర్వహించారు. భక్తులు అధికసంఖ్యలో పాల్గొన్నారు. అనంతరం భక్తులకు అన్నప్రసాద వితరణ నిర్వహించారు.
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
తాళ్ళూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/తాళ్ళూరు | తాళ్ళూరు ప్రకాశం జిల్లా, ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలం యొక్క కేంద్రము. ఇది సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి 38 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1964 ఇళ్లతో, 8313 జనాభాతో 2062 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 4392, ఆడవారి సంఖ్య 3921. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 2453 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 206. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590993.పిన్ కోడ్: 523264.ఇది వరకు ఈ గ్రామం ప్రకాశం జిల్లాలో, దర్శి తాలూకాలో ఉండేది.ఈ గ్రామం దర్శి అసెంబ్లీ నియోజకవర్గము, ఒంగోలు పార్లమెంట్ నియోజకవర్గము లోనిది.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు నాలుగు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది. ఒక ప్రభుత్వ అనియత విద్యా కేంద్రం ఉంది. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల అద్దంకిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చీమకుర్తిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ ఒంగోలులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల అద్దంకిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల మద్దిపాడులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
తాళ్ళూరులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
తాళ్ళూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
తాళ్ళూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 275 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 91 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 278 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 122 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1295 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 674 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 743 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
తాళ్ళూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 111 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 632 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
తాళ్ళూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, ప్రత్తి, పొగాకు
ప్రధాన పంటలు
వరి, కంది, కంది
గ్రామ చరిత్ర
తాళ్ళూరు గ్రామం విశిష్టమైన చరిత్ర గలది. పురావస్తు పరిశోధన, చారిత్రక ఆనవాళ్ళని బట్టి ఈ గ్రామానికి ఘనమైన చరిత్ర ఉన్నట్లు తెలుస్తున్నది. సా.శ. 5 శతాబ్దం నాటికి ఈ ప్రాంతం చాళుక్యులు పాలనలో ఉండేది.
గ్రామ పంచాయతీ
తాళ్ళూరు ఒక మేజర్ పంచాయితి.
దేవాలయాలు
శివాలయం
ఈ ఆలయం స్థానిక వీరబ్రహ్మంగారి ఆలయంలో ఒక ఉపాలయం
శ్రీ రుక్మిణీ సత్యభామాసమేత శ్రీ వేణుగోపాలస్వామివారి ఆలయం
తాళ్ళూరు గ్రామానికి చెందిన కొందరు భక్తులు, ఇతర పెద్దలు కలిసి, 17-8-2020 సోమవారంనాడు, స్వామివారికి, 1.2 లక్షల విలువైన వెండి కిరీటాలతో పాటు ఒక వీణను గూడా కానుకగా సమర్పించారు. అనంతరం ఆలయంలో విశేష పూజలను నిర్వహించి, భక్తులకు తీర్థప్రసాదాలను అందించారు.
శ్రీ మద్విరాట్ పోతులూరి వీరబ్రహ్మంగారి దేవాలయం
తాళ్ళూరు గ్రామంలో ప్రసిద్ధమైన బ్రహ్మం గారి ఆలయము ఉంది. ఈ ఆలయంలో, ప్రతి వైశాఖ శుధ్ద దశమి నాడు బ్రహ్మం గారి ఆరాధన మహో త్సవాలు, కళ్యాణం కన్నుల విందుగా జరుగుతాయి. ప్రతి కార్తీక మాసంలో ఇక్కడ భక్తులు పూజలు చేస్తారు.
భగవాన్ శ్రీ వెంకటరామయ్యస్వామి ఆలయం
ఈ ఆలయంలో స్వామివారి 78వ వార్షిక తిరునాళ్ళు, 2015, మార్చి-21వ తేదీ, మన్మధనామ సంవత్సర ఉగాదినాడు నిర్వహించెదరు. ఈ సందర్భంగా క్రీడాపోటీలు నిర్వహించెదరు. ఈ సందర్భంగా భారీగా యాగాలు, అభిషేకాలు నిర్వహించెదరు. శనివారం ఉదయం రామదూతస్వామి ఆధ్వర్యంలో ముందుగా సువర్ణదత్తయాగం, తరువాత అభిషేకాలు నిర్వహించెదరు.
గుంటిగంగలోని శ్రీ గంగా భవానీ అమ్మవారి ఆలయం
ప్రకాశం జిల్లాలో ప్రసిద్ధిగాంచిన ఈ ఆలయం, తూర్పు గంగవరం గ్రామ పంచాయతీ పరిధిలోని గుంటిగంగ లో ఉంది.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 7,322. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 3,767, మహిళల సంఖ్య 3,555, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,680 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,062 హెక్టారులు.
2011 జనాభా జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 48400, ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 24848, మహిళల సంఖ్య 23552, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,680 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,062 హెక్టారులు.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
దర్శి | https://te.wikipedia.org/wiki/దర్శి | దర్శి, ప్రకాశం జిల్లా, దర్శి మండలం లోని గ్రామం. ఇది దర్శి మండలానికి, దర్శి పురపాలక సంఘానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి 70 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 8068 ఇళ్లతో, 33418 జనాభాతో 4640 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 17096, ఆడవారి సంఖ్య 16322. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 4845 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1203. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590817.పిన్ కోడ్: 523247.
చరిత్ర
thumb|280x280px|దర్శి పట్టణంలోని ప్రధాన కూడలిలో క్లాక్ టవర్ చిత్రం
చరిత్రలో దర్శనపురము కాలక్రమేణా దర్శిగా వ్యవహరించబడెనని ఇక్కడ పల్లవుల కాలంనాటి శాసనములద్వారా తెలియవచ్చుచున్నది.
భౌగోళికం
దర్శి సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి వాయవ్య దిశలో 70 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
జనగణన వివరాలు
2011 జనగణన ప్రకారం జనాభా 33418, నివాస గృహాలు 8068. 2001వ సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 25,907. గ్రామంలో నివాస గృహాలు 5,729 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 4,640 హెక్టారులు.
పరిపాలన
దర్శి నగరపంచాయతీ పట్టణ పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో మూడు ప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 11, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు 12, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు 12, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు 12 ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల, 4 ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాలలు, ఒక ప్రభుత్వ డిగ్రీ కళాశాల 3 ప్రైవేటు ఆర్ట్స్/సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, ప్రభుత్వ అనియత విద్యా కేంద్రం ఉన్నాయి.
సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చీమకుర్తిలో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల ఒంగోలులోను, పాలీటెక్నిక్ పొదిలిలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లో ఉంది.
రవాణా సౌకర్యాలు
వినుకొండ, పొదిలి, అద్దంకి రహదారులు ఇక్కడ కలుస్తాయి. సమీప రైల్వే స్టేషన్లు కురిచేడు(20 కిమీ దూరం), దొనకొండ (26 కిమీ దూరం).
భూమి వినియోగం
2011 జనగణన ప్రకారం, భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 495 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 807 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 43 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 43 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 623 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 2629 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1155 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 2097 హెక్టార్లు
కాలువలు: 2013 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 58 హెక్టార్లు
చెరువులు: 26 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తులు
వరి, ప్రత్తి, సజ్జలు
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ పోలేరమ్మ తల్లి ఆలయం
అద్దంకి రహదారిలో శ్రీ పోలేరమ్మ తల్లి ఆలయం కలదు.
శ్రీ సువర్చలా సమేత శ్రీ ప్రసన్నాంజనేయస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు వీధిలో వున్న ఈ ఆలయంలో వార్షిక తిరునాళ్ళ మహోత్సవాలను నిర్వహిస్తారు. ఉత్సవాలలో విద్యుత్తు ప్రభలు ఒక ఆకర్షణకాగా, పలు సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తారు.
Nsp చెరువు / సాయిబాబా గుడి
కురిచేడు రోడ్డు లో శివాజీ నగర్ దగ్గర నాగార్జున సాగర్ కుడి కాలువ సమీపంలో ఈ ప్రాంతం ఉంది.
ఇతర విశేషాలు
శ్రీ షిర్డీ సాయి వృద్ధాశ్రమం
ఈ ఆశ్రమం పొదిలి గ్రామములో, కురిచేడు రహదారిపై ఉన్నది.
ఇవీ చూడండి
దర్శి శాసనసభ నియోజకవర్గం
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:ప్రకాశం జిల్లా పట్టణాలు |
మర్రిపూడి | https://te.wikipedia.org/wiki/మర్రిపూడి | మర్రిపూడి, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రం, ప్రకాశం జిల్లా, మర్రిపూడి మండలం లోని గ్రామం. ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన కందుకూరు నుండి 48 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1449 ఇళ్లతో, 5932 జనాభాతో 4380 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3030, ఆడవారి సంఖ్య 2902. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1247 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 26. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591104.పిన్ కోడ్: 523240.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 6034, పురుషుల సంఖ్య 3040, మహిళలు 2994, నివాస గృహాలు 1310. విస్తీర్ణం 4380 హెక్టారులు;
సమీప గ్రామాలు
గుండ్లసముద్రం 5 కి.మీ, వల్లయపాలెం 5 కి.మీ, పన్నూరు 7 కి.మీ, కూచిపూడి 6 కి.మీ, చిమట 9 కి.మీ
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఆరు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప బాలబడి పొదిలిలో ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల పొదిలిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చీమకుర్తిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నెల్లూరులోను, పాలీటెక్నిక్ కంభాలపాడులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల పొదిలిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల పొదిలిలోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మర్రిపూడిలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మర్రిపూడిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మర్రిపూడిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 611 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 350 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 632 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 1082 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1703 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 2433 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 352 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మర్రిపూడిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 352 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మర్రిపూడిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
కంది, పొగాకు,శనగ, పొద్దు తిరుగుడు
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/ దేవాలయాలు
శ్రీ పృధులగిరి (పృధులాద్రి) లక్ష్మీనరసింహస్వామివారి ఆలయం - జిల్లాలోనే ప్రసిద్ధ పుణ్యక్షేత్రమైన శ్రీ పృధులగిరి (పృధులాద్రి) లక్ష్మీనరసింహస్వామివారి బ్రహ్మోత్సవాలలో భాగంగా, ఫాల్గుణమాసంలో పౌర్ణమిరోజున గరుడోత్సవం జరుగుతుంది. ఈ ఉత్సవాలకు జిల్లాలోని నలుమూలలనుండి భక్తులు తరలి వస్తారు. పొదిలి, మర్రిపూడి రెండు గ్రామాలనుండి కొండపైకి రహదారి వసతి ఏర్పడటంతో, ఈసారి, భక్తులు వాహనాలలో భారీగా చేరుకున్నారు. భక్తులకు సత్రాలలో అన్నదానం ఏర్పాటుచేస్తారు. బ్రహ్మోత్సవాలలో భాగంగా, పౌర్ణమి తరువాతరోజున (పాడ్యమి రోజున) స్వామివారి కళ్యాణం నిర్వహించెదరు. ఈ ఉత్సవాలు ఫాల్గుణ బహుళ పంచమి రోజున స్వామివారి ఏకాంతసేవతో ముగింపుకు చేరుకుంటవి.
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
కొనకనమిట్ల | https://te.wikipedia.org/wiki/కొనకనమిట్ల | కొనకనమిట్ల ప్రకాశం జిల్లా, కొనకనమిట్ల మండలం లోని గ్రామం. ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలానికి ఇది కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన మార్కాపురం నుండి 40 కి. మీ. దూరంలో ఉంది 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 765 ఇళ్లతో, 3014 జనాభాతో 1643 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1524, ఆడవారి సంఖ్య 1490. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 792 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 51. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590941.పిన్ కోడ్: 523241.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 2,941. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,532, మహిళల సంఖ్య 1,409, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 626 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 1,643 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల పొదిలిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల మార్కాపురంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ పొదిలిలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం పొదిలిలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
కొనకనమిట్లలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రాథమిక ఆరోగ్యకేంద్రం
ఈ గ్రామంలో ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్యకేంద్రం ఉంది. కానుపులు, కుటుంబ నియంత్రణ శస్త్రచికిత్సలు, వ్యాధినిరోహక టీకాలు, జాతీయ ఆరోగ్యకార్యక్రమాలు అమలుచేయడంలో ప్రగతి సాధించినందుకు, ఈ కేంద్రం, జిల్లా స్థాయిలో, "ఉత్తమ ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం"గా ఎంపికైనది. 2014, జూలై-11, శుక్రవారం నాడు, విజయవాడలోని తుమ్మలపల్లి కళాక్షేత్రంలో జరుగనున్న ఒక కార్యక్రమంలో ముఖ్యమంత్రి నారా చంద్రబాబునాయుడు గారి చేతులమీదుగా ఈ పురస్కారాన్ని అందజేసెదరు. 2016-17 సంవత్సరానికి గాను, రోగులకు ఉత్తమ సేవలందించినందుకుగాను, కొనకనమిట్ల ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం రాష్ట్రస్థాయిలోనే ప్రథమంగా నిలిచింది. ప్రపంచ ఆరోగ్య దినోత్సవం సందర్భంగా, 2017, ఏప్రిల్-7న రాష్ట్ర రాజధాని వెలగపూడిలో నిర్వహించిన ఒక కార్యక్రమంలో, ముఖ్యమంత్రి నారా చంద్రబాబునాయుడు, రాష్ట్ర ఆరోగ్యశాఖామంత్రి కామినేని శ్రీనివాస్ చేతులమీదుగా ఈ కేంద్రం వైద్యాధికారి డాక్టర్ విజయకుమార్, ఈ పురస్కారాన్ని స్వీకరించారు.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
కొనకనమిట్లలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
కొనకనమిట్లలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 287 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 73 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 68 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 127 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 259 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 829 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 938 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 150 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
కొనకనమిట్లలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 150 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
కొనకనమిట్లలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, పొగాకు, సజ్జలు
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
ఈ గ్రామంలో నెలకొన్న శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామివారి వార్షిక ఆరాధనోత్సవాలు, ప్రతి సంవత్సరం, వైశాఖ శుద్ధ దశమి నాడు వైభవంగా నిర్వహించెదరు. ఆ రోజున ఉదయం స్వామివారికి ప్రత్యేక పూజలు నిర్వహించి, మద్యాహ్నం అన్నదానం నిర్వహించెదరు.
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
పొదిలి | https://te.wikipedia.org/wiki/పొదిలి | పొదిలి, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం లోనిప్రకాశం జిల్లాకు చెందిన పట్టణం, అదేపేరుతోగల మండలానికి కేంద్రం.
గ్రామ చరిత్ర
"పొదిలి"ని పూర్వం పృదులాపురి అని పిలిచేవారు. సాలువ వంశస్థులు పొదిలిని రాజధానిగా చేసుకొని 15వ శతాబ్దములో పొదిలి ప్రాంతమును పరిపాలించారు. కొన్ని శాసనములు, పొదిలి కైఫియతు వీరి చరిత్రకు మూలములు. పొదిలి సాలువ వంశస్థుల పరిపాలన ఎలుగు రాయుడుతో అంతమైనది. స్వాతంత్ర్యము వచ్చే వరకు పొదిలి వెంకటగిరి సంస్థానములో భాగముగా ఉంది.
భౌగోళికం
జిల్లా కేంద్రమైన ఒంగోలు నుండి వాయవ్య దిశలో 50 కి.మీ. దూరంలో పొదిలి ఉంది.
జనగణన వివరాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 26,665. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 13,610, మహిళల సంఖ్య 13,055, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 5,984 ఉన్నాయి.
2011 జనగణన ప్రకారం మొత్తం జనాభా 31,145.
పరిపాలన
పొదిలి నగరపంచాయతీ పట్టణ పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
రవాణా సౌకర్యాలు
పొదిలి నంద్యాల - ఒంగోలు రాష్ట్ర రహదారిపైనున్నది. సమీప రైల్వే లైన్లు (మరింత విస్తృతమైన సేవ, దొనకొండ (40 km దూరంలో) ఒంగోలు {50 km దూరంలో} వద్ద ఉన్నాయి. సమీప విమానాశ్రయం విజయవాడ విమానాశ్రయం (సుమారు 172 కిలోమీటర్ల దూరంలో), చెన్నై విమానాశ్రయం (సుమారు 353 కిలోమీటర్ల దూరంలో) ఉన్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, అపరాలు, కాయగూరలు
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ నిర్మమహేశ్వరస్వామివారి ఆలయం (శివాలయం)
దక్షిణకాశీగా పేరుగాంచిన ఈ ఆలయం ఐదు ఆలయాల సముదాయం. పార్వతీ సమేత శ్రీ నిర్మమహేశ్వరస్వామి, కామాక్షీ సమేత శ్రీ కైలాసనాథస్వామి, త్రిపురసుందరీ సమేత శ్రీ భీమేశ్వరస్వామి, శ్యామలా సమేత శ్రీ నగరేశ్వరస్వామి, నిమ్మవ్వ గుడి ఒకే ప్రాంగణంలో కొలువుతీరి ఉన్నాయి. ప్రతి సంవత్సరం మాఘమాసంలో స్వామివారి కళ్యాణ బ్రహ్మోత్సవాలు 10 రోజులపాటు వైభవంగా నిర్వహించెదరు. బ్రహ్మోత్య్సవాలు నిర్వహించే పదిరోజులూ స్వామివారు రోజుకొక అలంకరణతో దర్శనమిచ్చెదరు. ఉభయదాతల ఆధ్వర్యంలో విశేష పూజా కార్యక్రమాలు నిర్వహించెదరు. ఈ బ్రహ్మోత్సవాలలో భాగంగా ఒక రోజు స్వామివారి కళ్యాణం కన్నులపండువగా నిర్వహించెదరు.
స్థల పురాణం
శ్రీకృష్ణదేవరాయల పరిపాలనా కాలంలో, యల్లంరాజు పెదకొండమరాజు ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించినట్లు చారిత్రిక కథనం. స్థల పుత్రాణం ప్రకారం, ప్రస్తుతం నిర్మమహేశ్వరుడు వెలసిన చోట ఒక ఆవులదొడ్డి, పుట్ట ఉండేవట. అక్కడ ఆవులపాలన్నిటినీ వాటి యజమాని గోపాలుడు మందగిరి గోవిందుడు, దూడలకే వదలివేసేవాడట. నందిని అనే పెరుగల ఆవుకు మాత్రం నిత్యం పొదుగులో పాలు లేకుండా ఉండటం గమనించిన గోవిందుడు, ఒకరోజు రాత్రి కర్ర పట్టుకుని ఆవు దగ్గరే కాపలా ఉన్నాడు. అర్ధరాత్రి సమయంలో ఆ ఆవు పుట్టపై నిలబడి, పాలను ధారగా కార్చుచున్నది. ఇది గమనించిన గోవిందుడు కర్రను ఆవుపై బలంగా విసరగా, పుట్టపై ఉన్న పెచ్చు లేచి, క్రింద ఉన్న శివలింగం బయట పడినది. ఇది గమనించిన గోవిందుడు అక్కడ నిర్మమహేశ్వరుని పేరిట, ఒక ఆలయం నిర్మించారు.
విశేషాలు
నిర్మమహేశ్వరుని ఆలయానికి దక్షిణాన, నిమ్మవ్వ గుడి ఉంది. శ్రీకృష్ణదేవరాయల ప్రతినిధి రాయసం కొండమరుసయ్య ఈ మందిరం నిర్మించినారని చెపుతారు. అక్కడ నిమ్మవ్వ విగ్రహంతోపాటు, ఈ శిలలోనే దిగువన దూడల మల్లయ్య బొమ్మ చెక్కి ఉంది. పొదిలో నిమ్మవ్వ అను ఒక బాలిక జన్మించింది. ఆమె పరమ శివభక్తురాలు. ఆమె పేరిటే నిమ్మవ్వ గుడి నిర్మించారు. ఇటీవల నిమ్మవ్వ గుడి, కామాక్షీ సమేత కైలాసనాథస్వామి ఆలయం ముందువైపు ప్రాంగణాన్ని అభివృద్ధిచేసి, కైలాసవనంగా అభివృద్ధిచేసారు. అక్కడ ఏర్పాటుచేసిన పార్వతీపరమేశ్వరుల విగ్రహాలు ప్రత్యేక ఆకర్షణలుగా నిలుచుచున్నవి. పట్టణంలోని దాతలు, భక్తుల సహకారంతో ఈ అభివృద్ధి పనులు చేపట్టినారు.నిర్మమహేశ్వరునికి తూర్పుభాగం ముఖమండపంలో నందీశ్వరుని విగ్రహం ఉంది. ఈ విగ్రహాన్ని శనగల బసవన్న అని పిలుచుచున్నారు.
రథోత్సవం
ప్రతి సంవత్సరం శివరాత్రి పండుగ మరుసాటి రోజున స్వామివారి రథోత్సవం వైభవంగా నిర్వహించడం ఆనవాయితీ. 1916 వసంవత్సరంలో వెంకటగిరి రాజావారి ఆధ్వర్యంలో రూపొందించిన రథం, శిథిలావస్థకు చేరడంతో, నూతన రథాన్ని ఏర్పాటు చేసారు.
శ్రీ గోవిందమాంబా సమేత శ్రీ మద్ విరాట్ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్రస్వామి వారి ఆలయం
ఇది విరాట్ నగర్ లో ఉంది.
భగవాన్ శ్రీ వెంకయ్యస్వామివారి ఆలయం
పొదిలి పట్టణంలోని సాయిబాలాజీ నగరులో నెలకొన్నది.
శ్రీ లక్ష్మీ అలివేలు మంగ సమేత శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
వెలుగొండ క్షేత్రంలో వెలసిన ఈ ఆలయంలో స్వామివారి బ్రహ్మోత్సవాలు, ప్రతి సంవత్సరం ఫాల్గుణ మాసం (మార్చి) లో) వైభవంగా నిర్వహించెదరు.
ఇతర విశేషాలు
శ్రీకృష్ణ గోసంరక్షణ కేంద్రం
ఎస్.వి.కె.పి. డిగ్రీ కళాశాల సమీపంలో, శ్రీ పృధులగిరి లక్ష్మీనరసింహస్వామి దేవస్థానానికి చెందిన మూడున్నర ఎకరాల స్థలంలో, 1999లో ప్రారంభమైంది.
ప్రముఖులు
కాటూరి నారాయణ స్వామి, రైతు కుటుంబీకులు. వీరు 1956లో పొదిలి సర్పంచిగా పనిచేశారు. 1962, 1967, 1972, 1983 లలో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర శాసనసభ్యులుగా ఎన్నికైనాడు. ప్రోటెం స్పీకరుగా ఎన్.టి.రామారావుతో శాసన సభ్యునిగా పదవీ స్వీకారం చేయించాడు. ఆ మంత్రివర్గంలో నీటిపారుదల శాఖా మంత్రిగా పనిచేశాడు. 1984లో నరసరావుపేట లోక్ సభకు జరిగిన ఎన్నికలలో, కాసు బ్రహ్మానందరెడ్డి పై గెలుపొందాడు.
నాయని సుబ్బారావు
మూలాలు
వర్గం:ప్రకాశం జిల్లా పట్టణాలు |
లింగసముద్రం (లింగసముద్రం మండలం) | https://te.wikipedia.org/wiki/లింగసముద్రం_(లింగసముద్రం_మండలం) | లింగసముద్రం, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం లోనిశ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లాకు చెందిన గ్రామం, మండలకేంద్రం.ఇది సమీప పట్టణమైన కందుకూరు నుండి 32 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1585 ఇళ్లతో, 6718 జనాభాతో 1216 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3507, ఆడవారి సంఖ్య 3211. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1206 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 252. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591561.
సమీప గ్రామాలు
గంగపాలెం : 1.2 కి.మీ, తిమ్మారెడ్డి పాలెం: 1.8 కి.మీ, విశ్వనాధపురం: 3.6 కి.మీ, మాలకొండరాయుని పాలెం: 4.9 కి.మీ, వీరరాఘవుని కోట: 4.9 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ .సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 5,555, ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,838, మహిళల సంఖ్య 2,717, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,254 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 1,216 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల కందుకూరులో ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నెల్లూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు కందుకూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం కందుకూరులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల చీమకుర్తి లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
లింగసముద్రంలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
డిస్పెన్సరీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు. ఒక మందుల దుకాణం ఉంది.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
లింగసముద్రంలో పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
లింగసముద్రంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
అడవి: 401 హెక్టార్లు
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 66 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 25 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 61 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 95 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 44 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 521 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 515 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 50 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
లింగసముద్రంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 10 హెక్టార్లు
చెరువులు: 40 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
లింగసముద్రంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, పొగాకు, ప్రత్తి
గ్రామంలోని దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ రామాలయం
లింగసముద్రము పంచాయతీ పరిధిలోని జంగంరెడ్డి పాలెంలో కోటి రూపాయల వ్యయంతో నిర్మించిన రామాలయంలో, 2014,ఫిబ్రవరి-19, బుధవారం నాడు, కోదండరాముని విగ్రహ ప్రతిష్ఠోత్సవం కన్నుల పండువగా జరిగింది. త్రిదండి చినజీయరు స్వామి వేద మంత్రోచ్ఛారణల మధ్య, కోదండ రాముని, ధ్వజస్తంభ, కలశ ప్రతిష్ఠలు జరిగినవి. ఈ గ్రామాన్ని "రామాపురం" అని పిలుచుకోవాలని నామకరణం చేశారు. అనంతరం సీతారాముల కళ్యాణోత్సవం వైభవంగా జరిగింది. భక్తులు అధిక సంఖ్యలో పాల్గొని, కళాణోత్సవాన్ని తిలకించి పులకించారు.
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
హనుమంతునిపాడు మండలం | https://te.wikipedia.org/wiki/హనుమంతునిపాడు_మండలం | హనుమంతునిపాడు మండలం, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని ప్రకాశం జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలం.
గణాంకాలు
2001 భారత జనాభా లెక్కలు ప్రకారం మండలం లోని జనాభా మొత్తం 30,436, అందులో పురుషులు 15,622 మంది కాగా, -స్త్రీలు 14,814 మంది ఉన్నారు. అక్షరాస్యత రేటు మొత్తం 50.28% - పురుషులు అక్షరాస్యత రేటు 64.04%; స్త్రీలుఅక్షరాస్యత రేటు 35.73%
మండలం లోని గ్రామాలు
రెవెన్యూ గ్రామాలు
అన్నదపురం
ఉమ్మనపల్లి
హనుమంతపురం
వేములపాడు
మొహమ్మదాపురం
తిమ్మారెడ్డిపల్లి
రశీదుపురం
కోటతిప్పల
కొండారెడ్డిపల్లి
నీలకంఠపురం
నల్లగండ్ల
చినగొల్లపల్లి
పెదగొల్లపల్లి
వలిచెర్ల
నందనవనం
వీరరామాపురం
రామయపల్లి
ముప్పలపాడు
వీరగరెడ్డిపల్లి
దాసళ్లపల్లి
కూతగుండ్ల
దొడ్డిచింతల
హనుమంతునిపాడు
హాజీపురం
మాసయపేట
రెవెన్యూయేతర గ్రామాలు
ముక్కువారిపల్లి
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
నాగులుప్పలపాడు | https://te.wikipedia.org/wiki/నాగులుప్పలపాడు | నాగులుప్పలపాడు ప్రకాశం జిల్లా, నాగులుప్పలపాడు మండలం లోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి 18 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1072 ఇళ్లతో, 3768 జనాభాతో 2291 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1863, ఆడవారి సంఖ్య 1905. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1054 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 35. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591039.పిన్ కోడ్: 523183.
సమీప గ్రామాలు
పోతవరం 3 కి.మీ, మద్దిరాలపాడు 5 కి.మీ, ప్రాసంగులపాడు 6 కి.మీ, మాచవరం 6 కి.మీ, H.నిడమానూరు 6 కి.మీ.
గ్రామ పంచాయతీ
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో మారెళ్ళ రాజ్యలక్ష్మి, సర్పంచిగా ఎన్నికైనారు.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 4,047. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1994, మహిళల సంఖ్య 2,053, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 984 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,291 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప జూనియర్ కళాశాల ఉప్పలపాడులోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల మద్దిరాలపాడులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ ఒంగోలులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల చేకూరుపాడులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలులో ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
నాగులుప్పలపాడులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఐదుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు. ఒక మందుల దుకాణం ఉంది.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
నాగులుప్పలపాడులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 20 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
నాగులుప్పలపాడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 160 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 2130 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 2130 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
నాగులుప్పలపాడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
నువ్వులు, శనగ, పొగాకు
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ రామేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ రుక్మిణీ సత్యభామా సమేత శ్రీ వేణుగోపాలస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ వీరబ్రహ్మేంద్రస్వామివారి ఆలయం - ఈ ఆలయంలో స్వామివారి విగ్రహం ప్రతిష్ఠించి 50 సంవత్సరాలు పూర్తి అయిన సందర్భంగా, 2014,మే-14 బుధవారం (వైశాఖ శుద్ధ పౌర్ణమి నాడు) ఉదయం 11-05 గంటలకు, శ్రీ వీరబ్రహ్మేంద్రస్వామి, గోవిందమాంబ అమ్మవార్ల కళ్యాణం, ఘనంగా నిర్వహించారు. అనంతరం మద్యాహ్నం భక్తులకు అన్నదానం నిర్వహించారు. సాయంత్రం స్వామివారి గ్రామోత్సవం నిర్వహించారు. ఈ కార్యక్రమాలలో చుట్టు ప్రక్కల గ్రామాల నుండి భక్తులు విశేష సంఖ్యలో పాల్గొన్నారు.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
చీమకుర్తి | https://te.wikipedia.org/wiki/చీమకుర్తి | చీమకుర్తి ప్రకాశం జిల్లా, చీమకుర్తి మండలం లోని గ్రామం. ఇది మండలానికి, పురపాలక సంఘానికి కేంద్రం. జిల్లా కేంద్రమైన ఒంగోలుకు వాయవ్యంగా 23 కి.మీ దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 7577 ఇళ్లతో, 30279 జనాభాతో 2788 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 15213, ఆడవారి సంఖ్య 15066. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 4058 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1640. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591081.పిన్ కోడ్: 523226.
జనాభా గణంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం జనాభా 22,042. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 11,296, మహిళల సంఖ్య 10,746, నివాస గృహాలు 4,928 ఉన్నాయి. విస్తీర్ణం 2,788 హెక్టారులు.
పరిపాలన
చీమకుర్తి నగరపంచాయితీ పట్టణ పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
పరిశ్రమలు
చీమకుర్తిలో గ్రానైట్ నిక్షేపాలు సమృద్ధిగా ఉన్నాయి. ఇక్కడ ఉత్పత్తి అయిన గ్రానైట్ చాలావరకు విదేశాలకు ఎగుమతి అవుతున్నది.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ భద్రకాళీసమేత శ్రీ వీరభద్రస్వామివారి దేవస్థానం:- చీమకుర్తి ఇసుకవాగు ప్రాంతంలో పునర్నిర్మాణం చేయబడింది.
శ్రీ హరిహర క్షేత్రం
ప్రముఖులు
ఎంఏఎల్ నరసింహారావు - తొలిసారి కంటిలోని నల్లగుడ్డును మార్చిన కళ్ళ డాక్టరు
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు 12, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు ఆరు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు ఆరు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు 10 ఉన్నాయి. 2 ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలు, ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఉంది.ఒక ప్రైవేటు దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఉంది.
సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల చీమలమర్రిలో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం ఒంగోలులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల:- ఈ కళాశాల 1982 లో ప్రారంభమైంది.
ఎస్.కె.ఆర్.బధిరుల పాఠశాల.
లయన్స్ అంధుల పాఠశాల.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
చీమకుర్తిలో ఉన్న ఒక సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ముగ్గురు డాక్టర్లు, 9 మంది పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. రెండు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.
సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో6 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ఆరుగురుముగ్గురు నాటు వైద్యులు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
చీమకుర్తిలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 17 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
చీమకుర్తిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
అడవి: 834 హెక్టార్లు
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 234 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 300 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 182 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1236 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1094 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 324 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
చీమకుర్తిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.సాగునీటి చెరువు:- సుమారు 330 ఎకరాలలో విస్తరించియున్నది.
కాలువలు: 80 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 215 హెక్టార్లు
చెరువులు: 28 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
చీమకుర్తిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, ప్రత్తి, కంది
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:ప్రకాశం జిల్లా పట్టణాలు |
మద్దిపాడు | https://te.wikipedia.org/wiki/మద్దిపాడు | మద్దిపాడు ప్రకాశం జిల్లా, మద్దిపాడు మండలం లోని గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి 14 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
ఇది సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి 14 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1733 ఇళ్లతో, 6480 జనాభాతో 1193 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3317, ఆడవారి సంఖ్య 3163. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1908 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 58. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591061.పిన్ కోడ్: 523211.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 4,713. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,449, స్త్రీల సంఖ్య 2,264, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,108 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 1,193 హెక్టారులు.
సమీప గ్రామాలు
పెద కొత్తపల్లి 2 కి.మీ, ఏడుగుండ్లపాడు 3 కి.మీ, గుండ్లపల్లి 4 కి.మీ, బసవన్నపాలెం 4 కి.మీ, ఇనమనమెల్లూరు 4 కి.మీ.
మౌలిక సదుపాయాలు
ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం
మద్దిపాడు గ్రామంలో R.I.M.S అనుసంధాన సంస్థ అయిన ఆరోగ్య కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేస్తున్నారు. ఈ కేంద్రం వలన ఎంతోమందికి అనేక రకాలయిన చికిత్సలు అందుబాటు లోనికి రాగలవు, ఎంతోమందికి ఉపాధి లభించగలదు.
బ్యాంకులు
భారతీయ స్టేట్ బ్యాంకు.
సిండికేట్ బ్యాంక్:- గ్రామంలో ఈ బ్యాంక్‌శాఖను 1977, జులై-18న ప్రారంభించారు.
వ్యవసాయ మార్కెట్ కమిటీ
తహసీల్దారు కార్యాలయo
గ్రామంలోని తహసీల్దారు కార్యాలయ భవనం, రహదారి విస్తరణలో భాగంగా కూల్చివేసినారు. నూతన భవన నిర్మాణం ప్రారంభించారు. అందులో ఆయా సిబ్బందికి సరిపడేలాగ ప్రత్యేక గదులు, వివిధ పనులకోసం వచ్చేవారికోసం నిరీక్షణ గదులు నిర్మించుచున్నారు.
గ్రామ పంచాయతీ
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో శ్రీ ఉప్పుగుండూరు నాగేశ్వరరావు, సర్పంచిగా ఎన్నికైనారు. ఉపసర్పంచిగా శ్రీ జి.నరసింహారావు ఎన్నికైనారు. జాతీయ పంచాయతీరాజ్ దినోత్సవ వేడుకలలో భాగంగా, 2017, ఏప్రిల్-22న పలువురు నాయకుల ఆధ్వర్యంలో, ఈ గ్రామ సర్పంచ్ శ్రీ ఉప్పుగుండూరు నాగేశ్వరరావుకి, ఉత్తమ సర్పంచ్ పురస్కారాన్ని అందజేసి శుభాకాంక్షలు అందజేసినారు. మద్దిపాడు గ్రామ పంచాయతీ కార్యాలయానికి, 15 లక్షల రూపాయల అంచనా వ్యయంతో నిర్మించనున్న ఒక నూతన భవననిర్మాణానికై, 2017, జూన్-26న శంకుస్థాపన నిర్వహించారు.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయంలో స్వామివారి బ్రహ్మోత్సవాలలో భాగంగా, 2014, జూన్-12, గురువారం నాడు, ప్రత్యేక పూజా కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. పుణ్యాహవచనం, తీర్ధ ప్రసాదాల వితరణ జరిగింది. ఈ వేడుకలలో పలువురు భక్తులు పాల్గొన్నారు.
ఈ ఆలయంలో నెలకొన్న స్వామివారి గ్రామోత్సవం నిర్వహించుటకై, కడియాల వంశీకులు, 2015, మే నెల-22వ తేదీ శుక్రవారంనాడు, ఈ ఆలయానికి ఒక రథం బహుకరించారు. ఈ సందర్భంగా రథాన్ని, మండలంలోని అన్ని గ్రామాలలోనూ ఊరేగించారు. చివరకు మద్దిపాడు గ్రామంలోని పలువీధులలో, స్వామివారి రథాన్ని, మేళతాళాలతో ఊరేగించి, ఆలయంలోనికి చేర్చారు. ఈ కార్యక్రమంలో భక్తులు పెద్దసంఖ్యలో పాల్గొన్నారు.
శివాలయం
జాతీయరహదారి విస్తరణలో భాగంగా ఈ పురాతన ఆలయంలో కొంత భాగాన్ని తొలగించడంతో, 2015, ఫిబ్రవరి-25వ తేదీనాడు, తి.తి.దె.అర్చకుల ఆధ్వర్యంలో, ఈ ఆలయంలో సంప్రోక్షణ కార్యక్రమం చేపట్టినారు. శివాలయంలోని ధ్వజస్తంభం, నవగ్రహాలు, యాగస్థానం పోవడంతో, గ్రామానికి ఎలాంటి కీడు రాకుండా ఈ కార్యక్రమం చేపట్టినారు. నూతన శివాలయ నిర్మాణం కోసం, విరాళాలు సేకరించుచున్నారు.
శ్రీ అభయాంజనేయస్వామివారి ఆలయం
స్థానిక పడమరపాలెంలో శ్రీ అభయాంజనేయస్వామివారి విగ్రహ ప్రతిష్ఠా కార్యక్రమం 2014, జూన్-22, ఆదివారం నాడు ఘనంగా నిర్వహించారు. గ్రామానికి చెందిన శ్రీ పాలుబోయిన వీరయ్య, నారాయణమ్మ దంపతుల ఙాపకార్ధం, వారి కుమారులు, శ్రీ మురళీకృష్ణ, చైతన్యకృష్ణ ల ఆధ్వర్యంలో ఈ ప్రతిష్ఠా కార్యక్రమాలు జరిగినవి.
శ్రీ పోలేరమ్మ అమ్మవారి ఆలయం
మద్దిపాడు గ్రామంలోని యాదవపాలెంలో వేంచేసియున్న ఈ ఆలయంలో, 2014, ఆగస్టు-24, శ్రావణ మాసం, చివరి ఆదివారం నాడు, గ్రామస్థులు అమ్మవారికి పొంగళ్ళు వండి నైవేద్యాలు సమర్పించారు. గ్రామంలోని యువకులు ప్రభలు ఏర్పాటుచేసి, ప్రత్యేక పూజా కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు.
శ్రీ రామాలయం
ఈ ఆలయంలో ప్రతి సంవత్సరం శ్రీరామనవమి ఉత్సవాలు వైభవంగా నిర్వహించెదరు. ఈ ఉత్సవాలలో భాగంగా ప్రతి రోజూ ఆలయంలో వసంతనవరాత్రులూ, సుందరకాండ ప్రవచనాలు, నైవేద్యాలు మొదలగు కార్యక్రమాలు నిర్వహించెదరు.
శ్రీ వరసిద్ధి వినాయకస్వామివారి ఆలయం
మద్దిపాడు గ్రామంలోని గ్రోత్‌సెంటరులో ఐలా సొసైటీ ఆధ్వర్యంలో, ఒకటిన్నర కోట్ల అంచనావ్యయంతో, ప్రతిష్ఠాత్మకంగా నిర్మించనున్న ఈ ఆలయ నిర్మాణానికి, 2017, జూన్-6వతేదీ సోమవారంనాడు శంకుస్థాపన నిర్వహించారు. ఈ ఆలయాన్నింపర్యాటక కేంద్రంగా గూడా తీర్చిదిద్దనున్నారు. అవసరమైన అన్ని సౌకర్యాలు కల్పించెదరు.
జన్మించిన ప్రముఖులు
భూసురపల్లి ఆదిశేషయ్య:సామాన్య కుటుంబంలో జన్మించి, స్వయంకృషితో డోలు వాయిద్య కళాకారుడిగా రాణించి, అంతర్జాతీయస్థాయిలో తెలుగువారి ఖ్యాతిని వాటిచెప్పిన విద్వాంసులు. వీరు నాదస్వర విద్వాంసులు పద్మశ్రీ షేక్ మౌలానాసాహెభ్, శ్రీ ఈమని రాఘవయ్యతో అనేక కచ్చేరీలు చేసి, ప్రభుత్వం ద్వారా "లయబ్రహ్మ" అను బిరుదు పొందిన గొప్ప విద్వాంసులు. వీరు జాతీయ స్థాయిలో ప్రధాని ఇందిరాగాంధీ సత్కారం అందుకున్నారు.తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం ప్రతిభా పురస్కారం పొందారు.
కడియాల యానాదయ్య:స్వాతంత్ర్యోద్యమంలో ఉద్యమకారులు ప్రాణాలను కాపాడటానికి తన ప్రాణాలను త్యాగం చేసిన చిరస్మరణీయులు. మోతుబరిరైతుగా నిరుపేదలకు ఇళ్ళపట్టాలను అందజేసిన ఉదారశీలి. విద్యార్థుల చదువులకు పాఠశాల ప్రాంగణాన్ని ఉచితంగా అందజేసి, విద్యాదాతగా పేరుపొందినారు. స్థానిక కళాశాలలో 2016, ఫిబ్రవరి-10వ తేదీనాడు, వీరి సంతాపసభ నిర్వహించారు.
thumb|భూసురపల్లి వెంకటేశ్వర్లు: ప్రముఖ వాగ్గేయకారులు. సాహిత్యరంగంలో పరిశోధనలు చేసిన తెలుగు భాషోపన్యాసకులు
భూసురపల్లి వెంకటేశ్వర్లు :భూసురపల్లి ఆదిశేషయ్య, సుబ్బరత్నమ్మ దంపతులకు 1955 సెప్టెంబరు, 4న మద్దిపాడులో జన్మించారు.ఇతను వాగ్గేయకారులు. సాహిత్యరంగంలో పరిశోధనలు చేసి, గుంటూరు జిల్లా, చేబ్రోలులో ప్రభుత్వ డిగ్రీ కళాశాలలో తెలుగు భాషోపన్యాసకులుగా పనిచేస్తున్నారు. స్వతహాగా డోలు విద్వాంసులు.
గ్రామ విశేషాలు
ఈ గ్రామంలో ఒక సేంద్రియ ఎరువుల కుటీరం నిర్మించెదరు.
కళాక్షేత్రం
మద్దిపాడు ప్రధాన కూడలిలో 1938 లో తెలుగు చలనచిత్ర దిగ్గజాలు ఎస్.వీ.రంగారావు, భానుమతి. అక్కినేని నాగేశ్వరరావు, రాజనాల తదితర పెద్ద కళాకారులు నాటకాలు ప్రదర్సించేవారు. దొడ్డవరం గ్రామానికి చెందిన భానుమతి, తమ ప్రదర్శనలకు మద్దిపాడులో కళాక్షేత్రం ఏర్పాటుచేయాలని సమాయత్తం చేసారు. 1940 లో అక్కినేని నాగేశ్వరరావు చేతుల మీదుగా దీనిని ప్రారంభించారు. నాటినుండి ఇక్కడ లెక్కలేనన్ని ప్రదర్శనలు నిర్వహించారు. మద్దిపాడు కళాక్షేత్రం అన్ని రంగాలకు నిలయంగా ఉండేది. గ్రామంలో ఎటువంటి కార్యకలాపాలు జరగాలన్నా వేదికగా ఉండేది. ఈ కళాక్షేత్రంలో నాటకాలు, నాటికలూ చాలా ప్రదర్శించి, జిల్లా, రాష్ట్రవ్యాప్తంగా ఎంతోమంది కళాకారులు గుర్తింపు పొందినారు. జాతీయ రహదారి విస్తరణలో భాగంగా, పంచాయతీ ప్రాంగణంలోని ఈ కళాక్షేత్రాన్ని పూర్తిగా తొలగించారు. దీనికి తగిన పరిహారం కూడా అందజేసినారు. మూడు సంవత్సరాలుగా కళాక్షేత్రం నిర్మించెదమని హామీలు ఇచ్చుచున్నా గానీ ఒక్క అడుగు కూడా పని ముందుకు సాగుటలేదు. దీనితో ఈ కట్టడాల స్థలాలు ఆక్రమణలకు గురి అగుచున్నవి. కొందరు దుకాణాలు గూడా ఏర్పాటు చేసుకున్నారు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి , ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు మూడు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలఒక ప్రైవేటు ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఉంది.సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఏడుగుండ్లపాడులో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ ఒంగోలులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల దొడ్డవరప్పాడులోనూ ఉన్నాయి. సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లో ఉన్నాయి.
కడియాల యానాదయ్య ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల.
నాగార్జున పాఠశాల.
సరస్వతీ విద్యా నికేతన్.
శాఖా గ్రంథాలయం.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మద్దిపాడులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో7 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టర్లు ఇద్దరు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టరు ఒకరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు, ఇద్దరు నాటు వైద్యులు ఉన్నారు. ఒక మందుల దుకాణం ఉంది.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మద్దిపాడులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మద్దిపాడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 186 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 4 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 27 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 24 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 293 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 657 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 921 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 53 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మద్దిపాడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 10 హెక్టార్లు
ఇతర వనరుల ద్వారా: 43 హెక్టార్లు
ఆదెన్న చెరువు.
వీరప్ప కుంట చెరువు
ఉత్పత్తి
మద్దిపాడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
పొగాకు, శనగ
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు
new:मद्दिपाडु मण्डल, प्रकासम जिल्ला |
పెదచెర్లోపల్లి | https://te.wikipedia.org/wiki/పెదచెర్లోపల్లి | పెదచెర్లోపల్లి (పి.సి.పల్లి) ప్రకాశం జిల్లా, ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలం యొక్క కేంద్రము. ఇది సమీప పట్టణమైన కందుకూరు నుండి 43 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 988 ఇళ్లతో, 4299 జనాభాతో 3087 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2132, ఆడవారి సంఖ్య 2167. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 971 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 32. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591425.పిన్ కోడ్: 523117.
సమీప గ్రామాలు
మురుగమ్మి 4 కి.మీ, ముద్దపాడు 4 కి.మీ, వేపగంపల్లి 5 కి.మీ, తలకొండపాడు 5 కి.మీ, పోతవరం 8 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 4,187. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,148, స్త్రీల సంఖ్య 2,039, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 883 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 3,087 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 9, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల కనిగిరిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చిన ఈర్లపాడులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నెల్లూరులోను, పాలీటెక్నిక్ ఒంగోలులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల కందుకూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం కనిగిరిలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
పెదచెర్లోపల్లిలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, 8 మంది పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టరు ఒకరు, డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
పెదచెర్లోపల్లిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది.
ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 17 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
పెదచెర్లోపల్లిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
అడవి: 707 హెక్టార్లు
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 287 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 284 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 250 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 185 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 47 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 450 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 874 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1114 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 257 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
పెదచెర్లోపల్లిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 213 హెక్టార్లు
చెరువులు: 36 హెక్టార్లు
ఇతర వనరుల ద్వారా: 8 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
పెదచెర్లోపల్లిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, మిరప, ప్రత్తి
మూలాలు |
చంద్రశేఖరపురం | https://te.wikipedia.org/wiki/చంద్రశేఖరపురం | చంద్రశేఖరపురం ప్రకాశం జిల్లా, ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన కందుకూరు నుండి 78 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1770 ఇళ్లతో, 7544 జనాభాతో 860 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3841, ఆడవారి సంఖ్య 3703. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 597 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 370. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591457.పిన్ కోడ్: 523112.
సమీప గ్రామాలు
నల్లమడుగుల 2.3 కి.మీ, కోవిలంపాడు 2.6 కి.మీ, అరివేముల 6 కి.మీ, పెదరాజుపాలెం 6.5 కి.మీ, తూర్పుకట్టకిందపల్లి 9.2 కి.మీ.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
ప్రసిద్ధ పుణ్యక్షేత్రం భైరవకోన ఈ మండలం లోని కొత్తపల్లి గ్రామానికి 5 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
శ్రీ రాచూరు పెద్దమ్మతల్లి ఆలయం
చంద్రశేఖరపురం గ్రామం, వడియరాజులనగర్‌లోని ఈ ఆలయంలో, అమ్మవారి వార్షిక తిరునాళ్ళు, 2015, జూన్-4వతేదీ గురువారంతో ముగిసినవి. తిరునాళ్ళ సందర్భంగా అమ్మవారిని ప్రత్యేకంగా అలంకరించారు. చివరిరోజు గురువారంనాడు, గుర్రం ఊరేగింపు కార్యక్రమం అత్యంత వైభవంగా సాగినది. ఈ గ్రామానికి చెందిన శ్రీ ముప్పాళ్ళ కొండపనాయుడు, గుర్రంపై ఎక్కి ఊరేగింపుతో ప్రజలకు అభివాదం తెలిపినారు. ఈ ఉత్సవాన్ని తిలకించడానికై మండలంలోని పరిసర గ్రామాలనుండి ప్రజలు అధికసంఖ్యలో తరలివచ్చారు. ప్రధానవీధులలో భారీ యెత్తున బాణాసంచా కాల్చారు. డప్పుదరువులు, భక్తుల కోలాహలం మధ్య, కార్యక్రమం కన్నులపండువగా సాగినది. తిరునాళ్ళలో భాగంగా వడ్డెరపాలెం నుండి మహిళలు, పెద్దసంఖ్యలో పొంగళ్ళు తలపై పెట్టుకొని ఆలయం వద్దకు ప్రదర్శనగా తరలివచ్చి, అమ్మవారికి ప్రతేకపూజలు నిర్వహించి, మొక్కులు తీర్చుకునారు. భక్తులు గండదీపాలు వెలిగించారు. భక్తులు అధికసంఖ్యలో విచ్చేసి అమ్మవారిని దర్శించుకొని మొక్కులు తీర్చుకున్నారు. కొందరు భక్తులు కుంకుమబండ్లను కట్టుకొని ఊరేగింపుకు తరలివచ్చారు. ఊరేగింపులో కత్తివిన్యాసం నిర్వహించారు.
శ్రీ నారాయణస్వామివారి ఆలయం
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 5,541. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,834, మహిళల సంఖ్య 2,707, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,142 ఉన్నాయి.గ్రామ విస్తీర్ణం 860 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉంది.
సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల పామూరులోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చిన ఇర్లపాడులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నెల్లూరులోను, పాలీటెక్నిక్ కంభంలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల చిన ఈర్లపాడులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల పామూరులోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
చంద్రశేఖరపురంలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఏడుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో8 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టరు ఒకరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఏడుగురు ఉన్నారు. ఆరు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
చంద్రశేఖరపురంలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్, ట్రాక్టరు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 8 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
చంద్రశేఖరపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 133 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 118 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 112 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 50 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 98 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 107 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 238 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 207 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 236 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
చంద్రశేఖరపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 110 హెక్టార్లు
చెరువులు: 125 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
చంద్రశేఖరపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, పొద్దు తిరుగుడు, సజ్జలు
పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు
ఇటుకలు, సిమ్మెంటు పైపులు, బియ్యం
మూలాలు |
వెలిగండ్ల | https://te.wikipedia.org/wiki/వెలిగండ్ల | వెలిగండ్ల ప్రకాశం జిల్లా, ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలం యొక్క కేంద్రము. ఇది సమీప పట్టణమైన కందుకూరు నుండి 71 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 796 ఇళ్లతో, 3651 జనాభాతో 2208 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2002, ఆడవారి సంఖ్య 1649. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1207 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 11. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591241.పిన్ కోడ్: 523224.
గ్రామ నామ వివరణ
వెలిగండ్ల అనే గ్రామనామం వెలి అనే పూర్వపదం, గండ్ల అనే ఉత్తరపదాల కలయికతలో ఏర్పడింది. వీటిలో వెలి అనే పదం వర్ణ సూచకమని పరిశోధకుడు చంద్రశేఖరరెడ్డి పేర్కొన్నారు. గండ్ల అనే పదం పర్వతసూచి. గండి-లు-అగా భాషావేత్తలు దీన్ని విడగొడ్తారు. దీనికి కొండ అని అర్థం.
సమీప గ్రామాలు
సురవారిపల్లే.రంగన్నపల్లి.బాపనపల్లి.గన్నవరం.
విద్యా సౌకర్యాలు
జిల్లా పరిషత్తు ఉన్నత పాఠశాల
ఈ పాఠశాలలో చదువుచున్న బత్తుల విజయలక్ష్మి అను విద్యార్థిని, 2015, సెప్టెంబరు-18 నుండి 27 వరకు, తెలంగాణా రాష్ట్రంలోని వరంగల్లు పట్టణంలో నిర్వహించు దక్షిణభారతదేశ స్థాయి ఖో-ఖో పోటీలలో పాల్గొనుటకు ఎంపికైనది. ఈమె ఇప్పటి వరకు 12 సార్లు జాతీయస్థాయి ఖో-ఖో పోటీలలో పాల్గొని తన ప్రతిభ ప్రదర్శించింది. [
ఈ పాఠశాలలో 10వ తరగతి చదువుచున్న రెక్కల స్వాతి అను విద్యార్థిని, ఇటీవల నెల్లూరులోని ఏ.సి.సుబ్బారెడ్డి స్టేడియంలో నిర్వహించిన జాతీయస్థాయి ఖో-ఖో పోటీలలో జిల్లాజట్టుకి ప్రాతినిధ్యం వహించి, అత్యుత్తమ ప్రతిభ కనబరచి, జాతీయస్థాయి పోటీలకు ఎంపికైనది. ఈమె 2015, డిసెంబరు-19 నుండి పంజాబ్ రాష్ట్రంలో నిర్వహించు జాతీయస్థాయి పోటీలలో పాల్గొంటుంది.
ఈ పాఠశాలలో పదవ తరగతి చదువుచున్న షేక్ ఆలీనవాజ్, కె.సిద్ధయ్య, బి.విజయలక్ష్మి అను ముగ్గురు విద్యార్థులు, ఇటీవల అనంతపురంలో నిర్వహించిన రాష్ట్రస్థాయి ఖో-ఖో పోటీలలలో తమ ప్రతిభ కనబరచి, జాతీయస్థాయి పోటీలకు ఎంపికైనారు. వీరు 2015, డిసెంబరు-28 నుండి కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని తుమకూరులో నిర్వహించు జాతీయస్థాయి ఖో-ఖో పోటీలలో పాల్గొంటారు.
ఈ పాఠశాలలో చదువుచున్న ముంతా గణేష్, వేము మౌనిక అను విద్యార్థులు, 2016, జనవరి-9 నుండి 11 వరకు, కడప జిల్లాలోని రైల్వే కోడూరులో నిర్వహించిన రాష్ట్రస్థాయి పైకా ఖో-ఖో పోటీలలో తమ అత్యుత్తమ ప్రతిభ ప్రదర్శించి, జాతీయస్థాయి పోటీలలకు ఎంపికైనారు. ఈ ఇద్దరు విద్యార్థులూ, 2016, జనవరి-21 నుండి 23 వరకు గుజరాత్ రాష్ట్రంలోని గాంధీనగర్ లో నిర్వహించు జాతీయస్థాయి పైకా పోటీలలో పాల్గొంటారు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప జూనియర్ కళాశాల కనిగిరిలోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల మాచవరంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నంద్యాలలోను, పాలీటెక్నిక్ కనిగిరిలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల చిన ఈర్లపాడులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం కనిగిరిలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల చీమకుర్తి లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
వెలిగండ్లలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఐదుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు. ఒక మందుల దుకాణం ఉంది.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
వెలిగండ్లలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం ఉంది. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ట్రాక్టరు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
వెలిగండ్లలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 154 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 149 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 55 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 8 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 115 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 442 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 101 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1180 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1622 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 102 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
వెలిగండ్లలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 102 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
వెలిగండ్లలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
కంది, పొద్దు తిరుగుడు, శనగ
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
పామూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/పామూరు | పామూరు, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని ప్రకాశం జిల్లా, పామూరు మండలానికి చెందిన జనగణన పట్టణం.
గణాంకాలు
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, పామూరు పట్టణంలో మొత్తం 4,783 కుటుంబాలు నివసిస్తున్నాయి. పామూరు మొత్తం జనాభా 20,000 అందులో 10,340 మంది పురుషులు, 9,660 మంది స్త్రీలు ఉన్నారు.సగటు లింగ నిష్పత్తి 934. పామూరు పట్టణంలో 0-6 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లల జనాభా 2348, ఇది మొత్తం జనాభాలో 12%. 0-6 సంవత్సరాల మధ్య వయస్సు గల మగ పిల్లలు 1252 మంది, ఆడ పిల్లలు 1096 మంది ఉన్నారు.బాలల లింగ నిష్పత్తి 875, ఇది సగటు లింగ నిష్పత్తి (934) కంటే తక్కువ. పామూరు అక్షరాస్యత రేటు 75.3%. ఆ విధంగా ప్రకాశం జిల్లాలో 63.1% అక్షరాస్యతతో పోలిస్తే పామూరులో ఎక్కువ అక్షరాస్యత ఉంది. పురుషుల అక్షరాస్యత రేటు 84.01%, స్త్రీల అక్షరాస్యత రేటు 66.08%.
గ్రామ చరిత్ర
పామూరు పూర్వనామం సర్పపురి.
గ్రామ భౌగోళికం
పామూరు పట్టణం ప్రకాశం జిల్లా కేంద్రమైన ఒంగోలుకు 105 కి.మీ. దూరంలో, నెల్లూరుకు 125 కి.మీ దూరంలో ఉంది.
సమీప పట్టణాలు
కనిగిరి 37 కి.మీ, కందుకూరు 60 కి.మీ, ఉదయగిరి 38 కి.మీ, చంద్రశేఖర పురం 17 కి.మీ, వరికుంటపాడు 10 కి.మీ, సీతారామపురం 50 కి.మీ,
సమీప పుణ్యక్షేత్రాలు
నర్రవాడ వెంగమాంబ క్షేత్రం 20 కి.మీ, శ్రీ దుర్గ భైరవేశ్వర స్వామి దేవస్థానము, భైరవకోన 40 కి.మీ, మిట్టపాలెం నారాయణస్వామి క్షేత్రం 15 కి.మీ
సమీప గ్రామాలు
తూర్పుకోడిగుడ్లపాడు 4 కి.మీ, దూబగుంట 5 కి.మీ, చింతలపాలెం 4 కి.మీ, బుక్కాపురం 5 కి.మీ, ఇనిమెర్ల 5 కి.మీ, వగ్గంపల్లి 8 కి.మీ,
రవాణా సౌకర్యాలు
పామూరు నుండి రాష్ర్టంలోని ప్రధాన నగరాలైనటువంటి గుంటూరు, విజయవాడ, విశాఖపట్నం, రాజమండ్రి, కాకినాడ, నెల్లూరు, కడప, హైదరాబాద్, సికింద్రాబాద్, నిజామాబాద్, చెన్నై, బెంగళూరు మొదలగు ప్రాంతాలకు ఆర్.టి.సి బస్సులతో పాటు ప్రైవేటు బస్సుల సౌకర్యం ఉంది. పామూరుకు సమీపంలో కనిగిరి, కందుకూరు, ఉదయగిరి ఆర్.టి.సి.డిపోలు ఉన్నాయి.పామురు నుండి 75 కి.మీ దూరంలో సింగరాయకొండ రైల్వే స్టేషన్ ఉంది.అలాగే నూతనంగా నడికుడి-శ్రీకాళహస్తి రైల్వే మార్గము పామూరు మీదుగా ఏర్పాటు కాబోతున్నది.పామూరు (పట్టణo) నకిరేకల్-మాచెర్ల-తిరుపతి జాతీయ రహదారి (NH-565) మీద ఉంది.
విద్యా సౌకర్యాలు
పామూరులో ప్రభుత్వ ఉన్నత పాఠశాల, జూనియర్ కళాశాలతో పాటు అనేక ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు ప్రాథమిక, ఉన్నత పాఠశాలలు, ఐ.టి.ఐ, డిగ్రీ కళాశాలలు, డి.ఎడ్,, బి.ఎడ్ కళాశాలలు ఉన్నాయి.
మౌలిక వసతులు
పామూరులో ప్రజల సౌకర్యార్థం, ఆర్థిక లావాదేవీలు నెరుపుటకు వివిధ రకాల బ్యాంకులు ఉన్నాయి.
అవి: 1.స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా, 2.ఆంధ్రా బ్యాంక్, 3.సిండికేట్ బ్యాంక్, 4.ఆంధ్ర ప్రగతి గ్రామీణ బ్యాంక్, 5.పి.డి.సి.సి.బ్యాంక్
వినోదం
వినోదం నిమిత్తం రెండు సినిమా ధియేటర్లు ఉన్నాయి.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ వేణుగోపాలస్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయాన్ని జనమేజయ మహారాజు సర్పయాగం చేసి కట్టించాడని ప్రతీతి. ఎవరికైనా పాము కుడితే వారిని ఈ ఆలయములో నిద్ర చేయిస్తే వారికి విషము విరుగుడౌతుందని స్థానికుల నమ్మకం.
శ్రీ రామాలయం
ఈ ఆలయం పామూరు పట్టణంలోని ఆంకాళమ్మ వీధిలో ఉంది.
గ్రామ విశేషాలు
అనుమకొండలో శివరాత్రి ఉత్సవాలు బాగా జరుగుతాయి. ఇక్కడ నుండి నారాయణస్వామి దగ్గరకు, భైరవకొనకు సొరంగమార్గము ఉంది అని ఇక్కడి స్తల పురాణాల ద్వారా తెలుస్తుంది.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:జనగణన పట్టణాలు
వర్గం:ప్రకాశం జిల్లా జనగణన పట్టణాలు |
ఉలవపాడు | https://te.wikipedia.org/wiki/ఉలవపాడు | ఉలవపాడు, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం లోనిశ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా, ఉలవపాడు మండలానికి చెందిన రెవెన్యూయేతర గ్రామం. ఇది ఒక గ్రామపంచాయితి.ఈ గ్రామం మామిడికాయల పంటకు ప్రసిద్ధి చెందింది.
సమీపగ్రామాలు
మన్నేటికొట 2.5 కి.మీ,ఆత్మకూరు 4.4 కి.మీ,సానంపూడి 5 కి.మీ,చాగల్లు 6 కి.మీ,కరేడు 6.1 కి.మీ.
సమీప పట్టణాలు
సింగరాయకొండ 9.9 కి.మీకందుకూరు 11.1 కి.మీగుడ్లూరు 15.7 కి.మీ
ప్రధాన పంటలు
వరి, అపరాలు, కాయగూరలు, మామిడికాయలు
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
విద్యా సౌకర్యాలు
జిల్లా పరిషత్తు ఉన్నత పాఠశాల
ఈ పాఠశాలలో చదువుచున్న ఎస్.కె.అబ్దుల్ షరీఫ్ అను విద్యార్థి, ఇటీవల ప్రదర్శనలో దక్షిణభారత దేశ స్థాయిలో ప్రతిభ కనబరచి, జపానుదేశం సందర్శించే అర్హత సాధించాడు. ఎస్.సి.ఇ.ఆర్.టి. ద్వారా, భారత దేశ సైన్స్ & టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖ వారి ఆధ్వర్యంలో దేశం మొత్తం మీద ఎంపికచేయబడిన 25 మంది విద్యార్థులలో ఇతడు ఒకడు. ఈ విద్యార్థులందరూ మే/2015 లో జపానులో నిర్వహించు యూత్ ఎక్ఛేంజ్ కార్యక్రమంలో పాల్గొంటారు.
ఈ పాఠశాలలో 9వ తరగతి చదువుచున్న టి.మహేష్ కుమార్ అను విద్యార్థి, 2015,డిసెంబరు-21వ తేదీనాడు కర్నూలులో నిర్వహించిన పైకా ఫుట్ బాల్ పోటీలలో తన ప్రతిభ ప్రదర్శించి జాతీయస్థాయి పోటీలకు ఎంపికైనాడు.
మౌలిక వసతులు
బ్యాంకులు
స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ జాలమ్మ తల్లి ఆలయం
శ్రీ షిర్డీ సాయిబాబా ఆలయం
వేణు గోపాల స్వామి దేవాలయం.
గ్రామ ప్రముఖులు (నాడు/నేడు)
అభ్యుదయ కళాకారుడు గంజి వెంకటేశ్వర్లు, ఉలవపాడు మండలానికి చెందిన వారే. వీరు నాటకాలలో హాస్యనటుణిగా పేరుపొంది, సినీ నటుడు అక్కినేని నాగేశ్వరరావు, జి.వరలక్ష్మి, హరనాథ్ వంటి సినీ ప్రముఖులచే పురస్కారాలు అందుకున్నారు. 2014, అక్టోబరులో ఆయన అకాలమృత్యువు బారిన పడినారు.
గ్రామ విశేషాలు
ఈ గ్రామానికి చెందిన భవనాశి వెంకటేష్ అను జవాను, శ్రీనగర్ లో విధినిర్వహణలో ప్రాణాలు కోల్పోయినాడు. 2014, అక్టోబరు-28న, ఇతని మృతదేహాన్ని, గ్రామానికి తీసికొని వచ్చి, గ్రామంలో ఊరేగించి, అనంతరం అంత్యక్రియలు నిర్వహించారు.
ఈ గ్రామానికి చెందిన మానికొండ సాయిరమ్య, ఒంగోలులోని రైస్ ప్రకాశంలో మూడవ సంవత్సరం బి.టెక్ చదువుచున్నది. ఈమెకు త్వరలో సింగపూరులో జరుగనున్న నాల్గవ అంతర్జాతీయ క్లౌడ్ కంప్యూటింగ్ సదస్సులో పాల్గొనటానికి ఆహ్వానం అందినది. ఈ సదస్సుకు మనదేశం నుండి ఎంపికచేయబడిన ఏడుగురు ఆహ్వానితులలో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం నుండి ఈమె ఒక్కరే ఎంపిక కావడం విశేషం.
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
సింగరాయకొండ | https://te.wikipedia.org/wiki/సింగరాయకొండ | సింగరాయకొండ ప్రకాశం జిల్లా, సింగరాయకొండ మండలం లోని గ్రామం.ఇదే మండల కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన కందుకూరు నుండి 16 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1344 ఇళ్లతో, 4924 జనాభాతో 1548 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2492, ఆడవారి సంఖ్య 2432. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 982 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1649. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591548.పిన్ కోడ్: 523101.
భౌగోళికం
సింగరాయకొండ, జాతీయ రహదారి-16, మీద ఉంది. అలాగే విజయవాడ - చెన్నై రైలు మార్గం కూడా ఈ పట్టణం గుండా వెళుతూ చక్కని రవాణా సదుపాయం కల్పిస్తున్నది.
సమీప గ్రామాలు
శానంపూడి 6.2 కి.మీ, సోమరాజపల్లి 1.2 కి.మీ, కనుమల్ల 4.3 కి.మీ, మన్నెటికోట 8.6 కి.మీ, ఊళ్ళపాలెం 6 కి.మీ, బింగినిపల్లి 7.6 కి.మీ, పాకల 6 కి.మీ,
జనాభా గణాంకాలు
2001 వ .సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,937. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,938, మహిళల సంఖ్య 1,999, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,005 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 1,548 హెక్టారులు.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ అయ్యప్ప స్వామి మందిరం - సింగరాయకొండ మండలంలో గల అయ్యప్ప నగరం గ్రామంలో ఉంది.
శ్రీ వేణుగోపాలస్వామివారి దేవాలయం- సింగరాయకొండలోని కందుకూరు రహదారి కూడలిలో నెలకొన్నది.
శ్రీ చెట్టు మహాలక్ష్మి అమ్మవారి ఆలయం - సింగరాయకొండ రైల్వే మార్గంలోని ఈ ఆలయం ఉంది.
శ్రీ యోగానంద లక్ష్మీనరసింహస్వామి, శ్రీ వరాహ లక్ష్మీనరసింహస్వామి దేవస్థానం - సింగరాయకొండ మండలంలో పాతసింగరాయకొండ గ్రామంలో నారద మహర్షి తపశ్శక్తితో శ్రీ యోగానంద లక్ష్మీనరసింహస్వామిని ప్రతిష్ఠించారు. అలాగే త్రేతాయుగంలో శ్రీరామచంద్రుడు రావణ సంహారం తరువాత అయోధ్య నగరానికి తిరుగు ప్రయాణంలో సీతమ్మ తల్లి సమేతుడై ఈ ఆలయమును సందర్శించి శ్రీ యోగానంద లక్ష్మీనరసింహస్వామి వారి ఉగ్ర రూపాన్ని సామాన్య మానవులు తట్టుకునే శక్తి ఉండదని, శ్రీరాములవారు తన తపశ్శక్తితో శ్రీ వరాహ లక్ష్మీనరసింహస్వామి వారిని ఎగువున ప్రతిష్ఠించారు. ఈ క్షేత్రం నవనారసింహ క్షేత్రాలలో ఒకటి. ఇక్కడ శ్రీ యోగానంద లక్ష్మీనరసింహస్వామి వారి గర్భగుడిలో స్వామి వారికి ఎడమ వైపు ఒక సొరంగం ఉంది.ఈ సొరంగం గుండా వెళ్తే మాలకొండ శ్రీ మాల్యాద్రి లక్ష్మీనరసింహస్వామి ఆలయానికి చేరే మార్గం ఉంది.
గ్రామ ప్రముఖులు
జంధ్యాల మంజుల, డి.ఆర్.డి.యే.సంస్థలో, తొలి మహిళా డైరెక్టర్ జనరల్.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఆరు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప జూనియర్ కళాశాల సింగరాయకొండలోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల సోమరాజుపల్లిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నెల్లూరులోను, పాలీటెక్నిక్ కనుమళ్ళలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల సోమరాజుపల్లిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల మూలగుంటపాడులోను, అనియత విద్యా కేంద్రం కందుకూరులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
సింగరాయకొండలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రాధమిక ఆరోగ్య కేంద్రం
ఉలవపాడు మండలం మన్నేటికోటకు చెందిన గడ్డం శేషయ్య, తన తల్లి కామేశ్వరమ్మ పేరిట, ఈ కేంద్రాన్ని, 1986 లో నిర్మించాడు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం స్థాయి నుండి 30 పడకలు కలిగిన ఆసుపత్రిని 2009 లో ప్రారంభించారు. ప్రస్తుతం సి.హెహ్.సి.గా సేవలందించుచున్నది. పలువురు ప్రజా ప్రజాప్రతినిధులు, స్వచ్ఛందసంస్థల సహకారంతో, పలు సౌకర్యాలు ఏర్పడినవి.
2016-17 సంవత్సరానికి గాను, రోగులకు ఉత్తమ సేవలందించినందుకుగాను, సింగరాయకొండ ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, రాష్ట్రస్థాయిలోనే ద్వితీయ ఉత్తమ కేంద్రంగా నిలిచింది. ప్రపంచ ఆరోగ్య దినోత్సవం సందర్భంగా, 2017, ఏప్రిల్-7న రాష్ట్ర రాజధాని వెలగపూడిలో నిర్వహించిన ఒక కార్యక్రమంలో, ముఖ్యమంత్రి నారా చంద్రబాబునాయుడు, రాష్ట్ర ఆరోగ్యశాఖామంత్రి కామినేని శ్రీనివాస్ చేతులమీదుగా ఈ కేంద్రం వైద్యాధికారి డాక్టర్ పి.పద్మజ, ఈ పురస్కారాన్ని స్వీకరించింది.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
సింగరాయకొండలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది.
ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం, అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
సింగరాయకొండలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 415 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 343 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 65 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 157 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 30 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 47 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 252 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 235 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 497 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 38 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
సింగరాయకొండలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
చెరువులు: 38 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
సింగరాయకొండలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, మినుము, శనగ
మూలాలు |
జరుగుమల్లి | https://te.wikipedia.org/wiki/జరుగుమల్లి | జరుగుమిల్లి ప్రకాశం జిల్లా, ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలం యొక్క కేంద్రము. ఇది సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి 25 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1494 ఇళ్లతో, 5912 జనాభాతో 1640 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3003, ఆడవారి సంఖ్య 2909. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 2883 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 155. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591390.పిన్ కోడ్: 523274.
సమీప గ్రామాలు
ఎడ్లూరుపాడు 2.1 కి.మీ, కే .బిట్రగుంట 2.7 కి.మీ, వావిలేటిపాడు 2.9 కి.మీ, నందనవనం 3.8 కి.మీ, పాలేటిపాడు 4 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 5,622. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,831, స్త్రీల సంఖ్య 2,791, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,376 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 1,640 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప జూనియర్ కళాశాల టంగుటూరులోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నెల్లూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలులో ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
జరుగుమిల్లిలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు. ఒక మందుల దుకాణం ఉంది.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. తాగునీటి కోసం చేతిపంపులు, బోరుబావులు, కాలువలు, చెరువులు వంటి సౌకర్యాలేమీ లేవు.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
జరుగుమిల్లిలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్, ట్రాక్టరు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.సిండికేట్ బ్యాంక్ ఉంది
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
జరుగుమిల్లిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 151 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 40 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 49 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 32 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1368 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1243 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 125 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
జరుగుమిల్లిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 125 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
జరుగుమిల్లిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, శనగ, పొగాకు
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
కొండపి | https://te.wikipedia.org/wiki/కొండపి | కొండపి, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని ప్రకాశం జిల్లా, కొండపి మండలానికి చెందిన గ్రామం.ఇది కొండపి మండలనికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి 45 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
గణాంకాలు
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1235 ఇళ్లతో, 4928 జనాభాతో 2196 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2485, ఆడవారి సంఖ్య 2443. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 771 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 83. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591305.పిన్ కోడ్: 523270.
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 4,393. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,197, మహిళల సంఖ్య 2,196, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,035 ఉన్నాయి.గ్రామ విస్తీర్ణం 2,196 హెక్టారులు.
సమీప గ్రామాలు
ఇలవెర 2.7 కి.మీ, గోగినేనివారిపాలెం 3.1 కి.మీ, చినకండ్లగుంట 3.5 కి.మీ, పెరిదేపి 4.3 కి.మీ, అనకర్లపూడి 4.9 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఆరు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.ఒక ప్రైవేటు వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఒంగోలులో ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలులో ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
కొండపిలో ఉన్న ఒక సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ముగ్గురు డాక్టర్లు, 12 మంది పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో4 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టరు ఒకరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు, ఒక నాటు వైద్యుడు ఉన్నారు. ఐదు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
కొండపిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
కొండపిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 107 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 211 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 46 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 49 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 341 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1442 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1773 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 10 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
కొండపిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 10 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
కొండపిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
పొగాకు, వరి, కంది
మౌలిక వసతులు
బ్యాంకులు
స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా బ్రాంచి ఉంది
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శరీ అభయాంజనేయస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ వెంకయ్యస్వామి ఆలయం
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
పొన్నలూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/పొన్నలూరు | పొన్నలూరు ప్రకాశం జిల్లా, ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలం యొక్క కేంద్రము. ఇది సమీప పట్టణమైన కందుకూరు నుండి 12 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1763 ఇళ్లతో, 7461 జనాభాతో 2057 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3721, ఆడవారి సంఖ్య 3740. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1332 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 403. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591407.పిన్ కోడ్: 523109.
సమీప గ్రామాలు
ఉప్పలదిన్నె 4 కి.మీ, ముప్పాళ్ల 5 కి.మీ, రావులకొల్లు 5 కి.మీ, వేంపాడు 6 కి.మీ, పందలపాడు 6 కి.మీ.
మౌలిక సదుపాయాలు
బ్యాంకులు
స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ చెన్నకేశవస్వామి ఆలయం.
గణాంకాలు
2001 వ .సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 5,603. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,777, స్త్రీల సంఖ్య 2,826, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,354 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,057 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల కందుకూరులో ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నెల్లూరులోను, పాలీటెక్నిక్ ఒంగోలులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల కందుకూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం కందుకూరులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
పొన్నలూరులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, 8 మంది పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
పొన్నలూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
పొన్నలూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 104 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 81 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 32 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 310 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 509 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1021 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1638 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 202 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
పొన్నలూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 15 హెక్టార్లు
చెరువులు: 187 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
పొన్నలూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, పొగాకు, శనగ
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
వోలేటివారిపాలెం | https://te.wikipedia.org/wiki/వోలేటివారిపాలెం | వోలేటివారిపాలెం, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా, వోలేటివారిపాలెం మండలానికి చెందిన గ్రామం. ఇది సమీప పట్టణమైన కందుకూరు నుండి 23 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
గణాంకాలు
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 773 ఇళ్లతో, 3622 జనాభాతో 1975 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1805, ఆడవారి సంఖ్య 1817. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 806 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 136. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591510.
2001 వ .సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 2,785. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,407, స్త్రీల సంఖ్య 1,378, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 598 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 1,975 హెక్టారులు.
సమీప పట్టణాలు
లింగసముద్రం 13.8 కి.మీ, పెదచెర్లోపల్లి 15 కి.మీ, పొన్నలూరు 18.8 కి.మీ.
మౌలిక వసతులు
బ్యాంకులు
స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
జిల్లాలోనే ప్రసిద్ధిచెందిన మాలకొండ శ్రీ మాల్యాద్రి లక్ష్మీనరసింహస్వామివారి ఆలయం, ఈ మండలంలోని అయ్యవారిపల్లె గ్రామ పంచాయతీ పరిధిలోని మాలకొండ గ్రామములో ఉన్నది.
గ్రామ విశేషాలు
వోలేటివారిపాలెం గ్రామాన్ని, ఆకర్షణీయ గ్రామం (స్మార్ట్ విలేజ్) గా తీర్చిదిద్దటానికై, ఈ గ్రామాన్ని, ఒంగోలు ఎం.ఎల్.ఏ. దామచర్ల జనార్ధన్ దత్తత తీసికొన్నట్లు తెలుస్తుంది.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి , ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి , ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి రామచంద్రాపురంలో ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల కందుకూరులో ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నెల్లూరులోను, పాలీటెక్నిక్ ఒంగోలులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల కందుకూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం కందుకూరులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల చీమకుర్తి లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
వోలేటివారిపాలెంలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు , నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు. ఒక మందుల దుకాణం ఉంది.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
వోలేటివారిపాలెంలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
వోలేటివారిపాలెంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
అడవి: 305 హెక్టార్లు
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 267 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 229 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 176 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 79 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 61 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 87 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 240 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 527 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 806 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 48 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
వోలేటివారిపాలెంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 36 హెక్టార్లు
చెరువులు: 12 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
వోలేటివారిపాలెంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
పొగాకు, ప్రత్తి, మినుము
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
గుడ్లూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/గుడ్లూరు | గుడ్లూరు, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం లోనిశ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లాకు చెందిన ఒక గ్రామం. మండలకేంద్రం.ఇది సమీప పట్టణమైన కందుకూరు నుండి 16 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2249 ఇళ్లతో, 8989 జనాభాతో 4376 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 4597, ఆడవారి సంఖ్య 4392. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 2281 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1213. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591580.
గణాంకాలు
2001వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 8,153. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 4,194, స్త్రీల సంఖ్య 3,959, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,884. గ్రామ విస్తీర్ణం 4,376 హెక్టారులు.
గ్రామ చరిత్ర
కవిత్రయంలోని వాడు, ఉభయకవిమిత్రుడు, ప్రబంధపరమేశ్వరుడు ఎఱ్రాప్రగడ ఈ గ్రామానికి చెందినవాడని పరిశోధకులు భావిస్తున్నారు. ఎఱ్ఱాప్రెగడ గుడ్లూరులోని నీలకంఠేశ్వరస్వామి వారి గురించి పద్యాలు రచించారు.
ప్రముఖులు
thumb|ఎఱ్ఱాప్రగడ విగ్రహం
ఎఱ్ఱాప్రగడ - మహాభారతంలో నన్నయ్య అసంపూర్ణంగా వదిలిన పర్వాన్ని పూర్తి చేసాడు. నన్నయ్య భారతాన్ని చదివి ఇతని భారతంలోని భాగం చదివితే ఇది నన్నయ్యే వ్రాసాడా అనిపిస్తుంది, అలాగే తిక్కన్న భారతం చదివి ఎఱ్ఱాప్రగడ వ్రాసిన భారత భాగం చదివితే ఎఱ్ఱాప్రగడ భాగం కూడా తిక్కన్నే వ్రాసాడా అనిపిస్తుంది.
సమీప గ్రామాలు
అమ్మవారి పాలెం 2.4 కి.మీ,బసిరెడ్డిపాలెం 2.6 కి.మీ,కొత్తపేట 2.5 కి.మీ,పొట్లూరు 5.7 కి.మీ,చినల త్రాపి 5.8 కి.మీ.ఆవులవారిపాలెం (గుడ్లూరు) 5.0 km
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల కందుకూరులో ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నెల్లూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు కందుకూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం కందుకూరులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
గుడ్లూరులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. రెండు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు. ఆరు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
గుడ్లూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
గుడ్లూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
అడవి: 1760 హెక్టార్లు
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 44 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 517 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 467 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 37 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 217 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 252 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1082 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 921 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 413 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
గుడ్లూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 41 హెక్టార్లు
చెరువులు: 372 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
గుడ్లూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, మినుము, ప్రత్తి
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ నీలకంఠేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయం గ్రామానికి దూరంగా ఉన్నది కనుక,ఈ ఆలయంలో 2020,అక్టోబరు-12న, 50 వేల రూపాయల వ్యయంతో మూడు కెమేరాలను (నిఘా నేత్రాలను), ప్రధాన ద్వారం, ధ్వజస్తంభం,, ఆలయం లోపలి భాగంలోనూ అమర్చారు.
శ్రీ ఆంజనేయస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ అంకమ్మ దేవత
ఈ గ్రామంలో అంకమ్మ దేవత గ్రామోత్సవం, 2014, ఆగస్టు-24, ఆదివారం అర్ధరాత్రి తరువాత వైభవంగా నిర్వహించారు. అమ్మవారికి విశేష పుష్పాలంకరణ చేసి, స్థానిక శివాలయం నుండి మేళతాళాలతో, బొల్లావులు, యువకుల నృత్యాలమధ్య, దేవాలయ ప్రవేశం చేయించారు. సుమారు 200 మందికిపైగా యువకులు, స్త్రీల వేషధారణలో చేటలు పట్టుకొని నృత్యాలు చేస్తూ మొక్కులు తీర్చుకోవడం ఆకట్టుకున్నది. ఈ కార్యక్రమాలలో భక్తులు పెద్దసంఖ్యలో పాల్గొన్నారు.
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
ప్రముఖులు (నాడు/నేడు)
మహాభారతం తెలుగు చేసిన కవిత్రయంలో ఒకరైన ఎఱ్రన్న ఈ గ్రామంలో జన్మించారు.
గ్రామ విశేషాలు
2017, జూన్‌లో నిర్వహించిన ఐ.సి.డబ్లు.ఎ.ఐ చివరి పరీక్షలలో ఈ గ్రామానికి చెందిన చుండూరు శాంతకుమారి, 800 మార్కులకుగాను 450 మార్కులు సంపాదించి, అఖిల భారతదేశస్థాయిలో 19వ ర్యాంక్ సాధించింది. ఈమె తండ్రి మాలకొండయ్య.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
కందుకూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/కందుకూరు | కందుకూరు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లాలోని పట్టణం, అదేపేరుగల మండలానికి కేంద్రం.
చరిత్ర
శ్రీకృష్ణ దేవరాయ కాలంలో ఈ ప్రాంతాన్ని స్కంధ పూరి అనేవారు. కాలక్రమంలో కందుకూరు గా మారింది.
భౌగోళికాంశాలు
కందుకూరు 15.217°N 79.917°E వద్ద, సముద్రమట్టానికి 632 మీటర్ల (2,073 అడుగులు) ఎత్తులో ఉంది. జిల్లా కేంద్రమైన నెల్లూరుకు ఉత్తరదిశగా 103కి.మీ. దూరంలో, సమీప నగరమైన ఒంగోలుకు ఆగ్నేయంగా 46 కి.మీ దూరంలో వుంది.
జనగణన వివరాలు
కందుకూర్ 1,50,084 జనాభా ఉంది.జనాభాలో పురుషుల సంఖ్య 49%,51% మహిళలు ఉన్నారు.కందుకూర్ 63% సగటు అక్ష్యరాస్యత,59.5% యొక్క జాతీయ సగటు కన్నా ఎక్కువ:పురుషుల అక్షరాస్యత 72%, మహిళల అక్షరాస్యత 55% ఉంది., కందుకూర్ లో, జనాభాలో 11% మంది 6 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ.
పరిపాలన
ఈ గ్రామ వాసులయిన దివి కొండయ్య చౌదరి తొలుత కందుకూరు సర్పంచిగా నర్రా రామారావునాయుడు పై పోటీచేసి అత్యధిక మెజారిటీతో గెలుపొందాడు. కందుకూరు పురపాలక సంఘం పట్టణ పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
రవాణా సదుపాయాలు
జాతీయ రహదారి 167బి (భారతదేశం) మార్గంలో కందుకూరు వుంది. సమీప రైలు స్టేషన్ శింగరాయ కొండ లో వుంది.
విద్యా సౌకర్యాలు
కందుకూర్ పఠాభిరామిరెడ్డి రామిరెడ్డి ( టిఆర్ఆర్ ) ప్రభుత్వ కళాశాల అనే చాలా పెద్ద ఆర్ట్స్ & సైన్స్ కళాశాల ఉంది. 100 ఎకరాల ( 0.40km 2 ) ప్రాంత ప్రాంగణం వుంది.
ప్రకాశం ఇంజినీరింగ్ & MBA కళాశాల: విస్తీర్ణం: 40 ఎకరాలు
మలినేని లక్ష్మయ్య ఇంజినీరింగ్ & ఎంబీఏ, ఎంసీఏ కళాశాల: 1999 లో స్థాపించబడినది.
3 B.E.D కళాశాలలు కందుకూరులో ఉన్నాయి .
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
జనార్ధన స్వామి ఆలయం: శ్రీ స్కంధ పురి జనార్ధన స్వామి (కృష్ణుడు).
పొలేరమ్మ గుడి (గ్రామ దేవత)
అంకమ్మ దేవాలయం
ఇవీ చూడండి
కందుకూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా పట్టణాలు
వర్గం:రెవెన్యూ గ్రామాలు కాని మండల కేంద్రాలు |
కారంచేడు | https://te.wikipedia.org/wiki/కారంచేడు | కారంచేడు బాపట్ల జిల్లాలో ఒక గ్రామం. ఈ గ్రామమే కారంచేడు మండలం ప్రధాన కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన చీరాల నుండి 8 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 3392 ఇళ్లతో, 11667 జనాభాతో 3866 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 5808, ఆడవారి సంఖ్య 5859. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1159 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 884. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590734.పిన్ కోడ్: 523168.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 11,582. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 5,798, మహిళల సంఖ్య 5,784, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 3,062 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 3,866 హెక్టారులు
సమీప గ్రామాలు
కుంకలమర్రు 6 కి.మీ, ఉజిలిపేట 6 కి.మీ, జయంతిపేట 7 కి.మీ, విజయనగరకాలని 7 కి.మీ, తిమిడితపాడు 7 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చీరాలలో ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ పర్చూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల చీరాలలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం చీరాలలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
కారంచేడులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఐదుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. రెండు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో8 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు 8 మంది ఉన్నారు. ఐదు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
కారంచేడులో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
కారంచేడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 629 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 3236 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 3236 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
కారంచేడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 1935 హెక్టార్లు
ఇతర వనరుల ద్వారా: 1300 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
కారంచేడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ భూ సమేత శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామివారి ఆలయం.
శ్రీ గంగా భవానీ సమేత శ్రీ మల్లేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
200px|right|thumb|డా.నాయుడమ్మ, పద్మశ్రీ అవార్డు గ్రహీత
గ్రామ ప్రముఖులు
జాగర్లమూడి కుప్పుస్వామి చౌదరి మహాదాత, గొప్ప విద్యాపోషకుడు. కవి పండిత పోషకునిగా . నిష్కలంక రాజకీయవేత్తగా. సంఘ సేవకునిగా . ధార్మికవేత్తగా పేరు గడించారు.
ఈ గ్రామానికి సర్పంచిగా 1953, 1958 లలో జాగర్లమూడి లక్ష్మీనారాయణ ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికైనారు. వీరు 1962లో చీరాల నుండి శాసనసభకు ఎన్నికైనారు.
జాగర్లమూడి చంద్రమౌళి (1914 - 1987) రాజ్యసభ, శాసన సభలలో సభ్యునిగా రైతు నాయకుడుగా, విద్యాదాతగా పేరు గడించారు.
1980లో కారంచేడు సర్పంచిగా, ఈ గ్రామానికి చెందిన దగ్గుబాటి చౌదరి ఎన్నికైనారు. ఈయన 1983 లో పర్చూరు శాసనసభ్యులుగా గెలుపొందినారు.
1958 లో దగ్గుబాటి రామానాయుడు, ఈ గ్రామ పంచాయతీకి, వార్డు సభ్యులుగా ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికై, ఉపసర్పంచి అయినారు. 40 సంవత్సరాల తరువాత వీరు 1999లో బాపట్ల లోక్ సభ సభ్యులుగా ఎన్నికైనారు.
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో బాలిగ శివపార్వతి, సర్పంచిగా ఎన్నికైనారు.
యార్లగడ్డ నాయుడమ్మ ప్రఖ్యాతి గాంచిన శిశు వైద్యుడు. అతి కష్టమైన శస్త్ర చికిత్సలు చేయుటలో నిష్ణాతుడు. జన్మతోనే వివిధ రీతులలో అతుక్కుని పుట్టిన మూడు అవిభక్త కవలల విజయవంతముగా శస్త్ర చికిత్స చేసి వేరు చేశాడు. 2016లో వైద్యరంగంలో ఆయన చేసిన సేవలకుగాను పద్మశ్రీ పురస్కారం లభించింది.
యార్లగడ్డ రామనాధ బాబు
యార్లగడ్డ వెంకన్న
యార్లగడ్డ దుర్గా ప్రసాద్ (దుర్గయ్య)
దగ్గుబాటి వేంకటేశ్వర రావు
దగ్గుబాటి పురందేశ్వరి
గౌరిబోయిన కృష్ణారావు కార్మిక నేత
మూలాలు
బయటి లింకులు
కారంచేడు గ్రామం వెబ్‌సైటు |
ఇంకొల్లు | https://te.wikipedia.org/wiki/ఇంకొల్లు | ఇంకొల్లు, బాపట్ల జిల్లా, ఇంకొల్లు మండలం లోని గ్రామం.ఇది అదే మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన చీరాల నుండి 25 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 4935 ఇళ్లతో, 17581 జనాభాతో 3365 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 8972, ఆడవారి సంఖ్య 8609. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 3799 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 688. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590739.
సమీప గ్రామాలు
గోల్లపాలెం 4 కి.మీ; పావులూరు 5 కి.మీ; భీమవరం 6 కి.మీ; చినమల్లవరం 7 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 15,538. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 7,888, మహిళల సంఖ్య 7,650, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 3,840 ఉన్నాయి.గ్రామ విస్తీర్ణం 3,365 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 15, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు మూడు ఉన్నాయి. 3 ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలు, 2 ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాలలు ఒక ప్రైవేటు ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు మేనేజిమెంటు కళాశాల ఉంది. ఒక ప్రైవేటు వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఉంది. ఒక ప్రభుత్వ అనియత విద్యా కేంద్రం ఉంది. సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల వేటపాలెంలో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ వేటపాలెంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలులో ఉంది.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
ఇంకొల్లులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. రెండు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో 7 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టర్లు నలుగురు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ముగ్గురు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు. నాలుగు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
ఇంకొల్లులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
ఏడు రోడ్ల జంక్షను
1. ఒంగోలు రోడ్డు.
2. ముప్పవరం రోడ్డు.
3.మార్టూరు రోడ్డు.
4.గుంటూరు రోడ్డు.
5. చీరాల రోడ్డు.
6. వేటపాలెం రోడ్డు.
7. కడవ కుదురు రోడ్డు.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
ఇంకొల్లులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 280 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 80 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 3004 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 2984 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 20 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
ఇంకొల్లులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 20 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
ఇంకొల్లులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, ప్రత్తి, మిర్చి, శనగ
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. బాలబడి ఇంకొల్లులోను, మాధ్యమిక పాఠశాల లో, ఇటీవల తిరుపతిలో నిర్వహించిన విద్యావైఙానిక ప్రదర్శనలో, ఈ పాఠశాలలో 9వ తరగతి చదువుచున్న కె.సంధ్య ప్రదర్శన, ఋతురాగంలో అపశృతి (ఎల్ నినో) కు ప్రశంసాపత్రం లభించింది. ఈ ప్రశంసాపత్రాన్ని, కేంద్రమంత్రి శ్రీ సుజనాచౌదరి చేతులమీదుగా, సంధ్యకు అందజేసినారు. [7]
రాడికల్ హ్యూమనిస్ట్ సెంటర్
1991 నుండి రాడికల్ హ్యూమనిస్ట్ సెంటర్ హేతువాద మానవవాద ఉద్యమ కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తోంది.
డి.సి.ఆర్.ఎం.డిగ్రీ కళాశాల
ఇంకొల్లు గ్రామానికి చెందిన నారపరాజు వెంకటపద్మినితనూజ ఈ కళాశాలలో చదువుచున్నది. ఈమె జాతీయస్థాయి యోగా పోటీలలో పాల్గొనుటకు అర్హత సంపాదించింది. ఈమె ఇటీవల ఆచార్య నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయం, చిలకలూరిపేటలో నిర్వహించిన అంతర్ కళాశాలల యోగా పోటీలలో తన ప్రతిభ కనబరచి ఈ అర్హత సాధించింది. ఈమె 2015, డిసెంబరు-22 నుండి 26 వరకు హర్యానాలో అఖిల భారత స్థాయిలో నిర్వహించు అంతర్ విశ్వవిద్యాలయాల యోగా పోటీలలో పాల్గొంటుంది. పూసపాడులోనూ ఉన్నాయి.
సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ఇంకొల్లులోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల వేటపాలెంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ వేటపాలెంలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల ఇంకొల్లులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం ఇంకొల్లులోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
ఆంధ్రప్రదేశ్ సైన్స్ కాంగ్రెస్ ఆధ్వర్యం
ఎన్.ఆర్.వి.ఎస్.అర్.బాలికోన్నత పాఠశాల
2016, జనవరి-19 నుండి 23 వరకు బెంగుళూరులోని విశ్వేశ్వరయ్య ఇండస్ట్రియల్ టెక్నలాజికల్ మ్యూజియంలో ఆరు రాష్ట్రాల స్థాయి విద్యా వైఙానిక ప్రదర్శన నిర్వహించారు. ఈ ప్రదర్శనలో, బుక్ అవార్డ్ విభాగంలో, ఈ పాఠశాల విద్యార్థినులు బి.మన్విత, టి.రిషిత ప్రదర్శించిన, ఇంకొల్లు బాలికోన్నత పాఠశాల సమగ్ర గణాంక సమాచారం తృతీయస్థానంలో నిలిచింది.
బ్యాంకులు
ఆంధ్రా బ్యాంకు.
స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా
కెనరా బ్యాంకు
HDFC బ్యాంక్
వ్యవసాయం, సాగునీటి సౌకర్యం
ఇంకొల్లులో సర్ ఆర్థర్ కాటన్ నిర్మించిన కుంట ఉన్నది, దీని నుండి నీటిని సేద్యం, త్రాగునీటి వనరులకు వాడతారు.
గ్రామ పంచాయతీ
2013, జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి నిర్వహించిన ఎన్నికలలో శ్రీ తానికొండ వెంకటేశ్వర్లు, సర్పంచిగా ఎన్నికైనారు.
దర్శనీయ స్థలాలు/ప్రార్ధనా ప్రదేశాలు
శ్రీ భీమేశ్వరస్వామివారి ఆలయం.
పావులూరులో ప్రసిద్ధిగాంచిన పొలిమేర ఆంజనేయస్వామి గుడి ఉంది. దీనికి ప్రతి సంవత్సరం మే నెలలో తిరుణాల జరుగుతుంది.
పరిశ్రమలు
ఇంకొల్లులో ప్రైవేట్ యాజమాన్యంలో నడపబడుతున్న పెద్ద నూలు కర్మాగారం ఉంది. ఈ కర్మాగారం నుండి నూలుబట్ట, విదేశాలకు ఎగుమతి అగుచున్నది.
గ్రామ ప్రముఖులు
కొడాలి కమలాంబ (కమలమ్మ) ప్రముఖ స్వాతంత్ర్య సమర యోధురాలు.ఈమ బాపట్ల జిల్లా మోపర్రులో 1915లో జన్మించారు. ఈమె ఐదవ తరగతి వరకు చదువుకొని, ఆపైన తన స్వయంకృషితో హిందీ విశారద పరీక్ష పట్టభద్రురాలై, మహాత్మా గాంధీజీ చేతుల మీదుగా పట్టాను అందుకున్నారు. ఈమె తన 13వ ఏటనే స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంలో చేరినారు. క్విట్ ఇండియా ఉద్యమంలో ప్రధాన భూమిక పోషించారు. బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం కమలమ్మను అరెష్టుచేసి రాయవెల్లూరులోని ప్రధాన కారాగారంలో 18 నెలలపాటు నిర్బంధించారు. కారాగారంలోనే ఈమె, ఆకుపసర్లు, ఇటుకలపొడి, ఖద్దరు వస్త్రం ఉపయోగించి జాతీయ జండా తయారుచేసి, చెట్టుపైకి ఎక్కి, జండా ఎగురవేసిన ధీశాలి. స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తరువాత, ప్రభుత్వం ఇచ్చుచున్న పింఛనును పేద విద్యార్థులకు, సామాజిక సేవా కార్యక్రమాలకు వినియోగించేవారు. గోరా నాస్తిక మిత్ర మండలి స్థాపించి కుల, మత రహిత సమాజంకోసం, శ్రమించారు. గ్రామీణులకు వైద్యం అందించాలనే సదుద్దేశంతో, తన కుమారుడు శ్రీ ధర్మానందరావుచేత 1966లో ఇంకొల్లలో వైద్యశాల ఏర్పాటు చేయించి, వైద్యసేవలు అందించుచున్నారు. 13వ ఏట నుండి, తుదిశ్వాస విడిచేవరకూ ఖద్దరు ధరించిన ఈమె, "విరామమెరుగని పురోగమనం" అను పేరుతో స్వీయచరిత్ర ప్రకటించారు. వీరు తన 99వ ఏట, 2014, జూలై-11న తన స్వగృహం బాపట్ల జిల్లా ఇంకొల్లులో తుదిశ్వాస విడిచారు. అవయవదానం:- తన మరణానంతరం తన నేత్రాలను విజయవాడలోని స్వేచ్ఛాగోరా ఐ బ్యాంకుకూ, పార్ధివ దేహాన్ని విజయవాడలోని పిన్నమనేని వైద్యకళాశాలకూ అప్పగించాలని వీలునామాలో పేర్కొన్నారు. ఈ మేరకు కుటుంబసభ్యులు కమలమ్మ భౌతిక కాయాన్ని విజయవాడ తరలించారు. కమలమ్మ మృతదేహంపై జాతీయ జండా కప్పి నివాళులర్పించారు.
తూమాటి స్రవంతి అను విద్యార్థిని, యోగా నిపుణురాలు:- ఈమె 2013 మేలో థాయ్ ల్యాండ్ లో జరగబోయే అంతర్జాతీయ యోగా పోటీలలో భారతదేశం తరపున పాల్గొనబోవుచున్నది. ఇంజనీరింగ్ పట్టబాధ్రురాలయిన ఈమె ఒంగోలు హట యోగ కేంద్రం సభ్యురాలు.
శ్రీ బోడావుల నాగేశ్వరరావు, సహజకవి, శతకరచనలో మేటి.
ములుకుట్ల సదాశివశాస్త్రి హరికథా ప్రముఖులు (సాక్షి 30.9.2015), కళాప్రపూర్ణ, సాహిత్య భూషణ, హరికథా క్షీరసాగర, తెనాలి హరికథా గురుకులపతి (30.9.1915–3.1.1998)
కొల్లూరి నాయుడమ్మ వీరు 2008లో ఇంకొల్లులోని రామమందిరం నుండి తిరుపతి వరకు వెనుకనడకతో 20రోజులలో చేరుకుని వార్తల కెక్కినారు. ఇప్పుడు 70 సంవత్సరాల వయస్సులో ఉన్న అ వీరు, అన్నవరం నుండి తిరుపతికి, 720 కిలోమీటర్ల దూరాన్ని, 40 రోజులలో చేరుకొనడానికి, 2015, ఆగస్టు-21న, పాదయాత్ర చేయడానికి బయలుదేరినారు.
నాస్తిక , మానవవాద,హేతువాదులు
1944 లోనే ఇంకొల్లులో రాడికల్ హ్యూమనిస్ట్ అధ్యయన శిబిరం నడిచింది. గౌరిబోయిన పోలయ్య పంతులు విమర్శ రామాయణం, పిలకరాయుళ్ళు గ్రంథాలను ప్రచురించారు. రావిపూడి వెంకటాద్రి 1943 లోనే ఇంకొల్లు మండలం నాగండ్లలో కవిరాజు త్రిపురనేని రామస్వామి స్మారకంగా కవిరాజాశ్రమం స్థాపించారు. తోటకూర వెంకటేశ్వర్లు చార్వాక పత్రిక స్థాపకులు. తోటకూర ప్రభాకరరావు పౌరాణిక నాటకాల్లో హేతువాదం అంశం మీద డాక్టరేట్ అందుకున్నారు.
ఇంకొల్లు ఉన్నత పాఠశాల ఉపాధ్యాయులు చేగిరెడ్డి చంద్రశేఖరరెడ్డి హేతువాది శతకం, వెంకటాద్రి శతకం రచించారు.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
పర్చూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/పర్చూరు | పర్చూరు ఆంధ్రప్రదేశ్, బాపట్ల జిల్లా గ్రామం, మండల కేంద్రం.ఇది సమీప పట్టణమైన చీరాల నుండి 18 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
జనాభా వివరాలు
thumb|బొమ్మల సెంటరు, పర్చూరు|250x250px
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 3839 ఇళ్లతో, 13375 జనాభాతో 2626 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది.
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 13,379.http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=18.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 10, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు ఐదు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలఒక ప్రైవేటు ఆర్ట్స్/సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ఉన్నాయి.సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చీరాలలో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ నాగులపాలెంలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల చీరాలలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం చీరాలలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, పశు వైద్యశాల వున్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. పర్చూరు గ్రామ ప్రజల మంచినీటి కొరతను తీర్చేందుకు రోటరీ క్లబ్ ఆఫ్ పర్చూరు సెంట్రల్ వారిచే నిర్వహించ బడుచున్న రక్షిత మంచినీటి పథకం ఉంది.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి ఈ గ్రామం మీదుగా పోతున్నాయి. సమీప గ్రామాలకు ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. సమీప రైల్వే స్టేషన్ చీరాలలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, రెండు సినిమా హాళ్లు, గ్రంథాలయం ఉంది.
భూమి వినియోగం
భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 233 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 6 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 2386 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 2386 హెక్టార్లు
ప్రధాన పంటలు
ప్రత్తి, శనగ, పొగాకు ప్రధానంగా సాగు చేస్తారు.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు
బొమ్మల సెంటరు ప్రధాన కూడలి. చీరాల, ఇంకొల్లు, చిలకలూరిపేట, గుంటూరు రహదారులు ఇక్కడ కలుస్తాయి. ఇక్కడ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ, రాజీవ్ గాంధీ, నందమూరి తారక రామారావు, వంగవీటి రంగా, వైఎస్ఆర్ మొదలగు విగ్రహాలు ఉన్నాయి.
గ్రామదేవత శ్రీ అద్దంకి నాంచారమ్మ అమ్మవారి ఆలయం
మూలాలు |
యద్దనపూడి | https://te.wikipedia.org/wiki/యద్దనపూడి | యద్దనపూడి, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, బాపట్ల జిల్లా, యద్దనపూడి మండలంలోని గ్రామం. ఇది సమీప పట్టణమైన చిలకలూరిపేట నుండి 12 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1014 ఇళ్లతో, 4112 జనాభాతో 1651 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1705, ఆడవారి సంఖ్య 2407. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1460 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 89. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590708.
సమీప గ్రామాలు
ఎనమదల 1 కి.మీ, గన్నవరం 4 కి.మీ, వింజనంపాడు 4 కి.మీ, అనంతవరం 4 కి.మీ, పోలూరు 5 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ .సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,924. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,919, స్త్రీల సంఖ్య 2,005, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,050 ఉన్నాయి.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఆరు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. 2 ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలు ఉన్నాయి. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల మార్టూరులోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చిలకలూరిపేటలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరుUలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు చిలకలూరిపేటలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం చిలకలూరిపేటలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
యద్దనపూడిలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో5 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ముగ్గురు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు. మూడు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
యద్దనపూడిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 19 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
యద్దనపూడిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 184 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 101 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 53 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1307 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1447 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 14 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
యద్దనపూడిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
ఇతర వనరుల ద్వారా: 14 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
యద్దనపూడిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
ప్రత్తి, శనగ, వరి
గ్రామ పంచాయతీ
చిలుకూరివారిపాలెం, యద్దనపూడి గ్రామ పంచాయతీ పరిధిలోని ఒక శివారు గ్రామం.
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాభి వృద్ది వృత్తులు
ప్రముఖులు (నాడు/నేడు)
కీ.శే. గొట్టిపాటి హనుమంతరావు. మాజీ మంత్రి.
గొట్టిపాటి సోదరులు రవి, నర్సయ్య.
మూలాలు |
మార్టూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/మార్టూరు | మార్టూరు, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, బాపట్ల జిల్లాకు చెందిన ఒక గ్రామం, మండల కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన చిలకలూరిపేట నుండి 15 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 5481 ఇళ్లతో, 21434 జనాభాతో 2356 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 10666, ఆడవారి సంఖ్య 10768. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 4331 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1791. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590695.పిన్ కోడ్: 523301.
భౌగోళికం
చిలకలూరిపేట ఒంగోలు జాతీయ రహదారిపై ఈ గ్రామం ఉంది.
సమీప గ్రామాలు
డేగరమూడి 4 కి.మీ, జొన్నతాళి 5 కి.మీ, నాగరాజుపల్లి 5 కి.మీ, దర్శి 6 కి.మీ, కోనంకి 6 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 14,181. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 7,123, మహిళల సంఖ్య 7,058, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 3,434 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,356 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 9, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు మూడు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల, 3 ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాలలు 2 ప్రైవేటు ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఉంది.సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చిలకలూరిపేటలో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు చిలకలూరిపేటలోనూ ఉన్నాయి. సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం చిలకలూరిపేటలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల గుంటూరులోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్టూరులో ఉన్న ఒక సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ముగ్గురు డాక్టర్లు, 10 మంది పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో8 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు 8 మంది ఉన్నారు. 21 మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్టూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 40 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ప్రముఖులు
thumb|మార్టూరు సుబ్బులు : ఈమె మార్టూరులో జన్మించింది. తెలుగు నాటకరంగంలో సీనియర్ నటీమణి.
మార్టూరు సుబ్బులు: ఈమె మార్టూరులో జన్మించింది. తెలుగు నాటకరంగంలో సీనియర్ నటీమణి.నాటకరంగంలోకి ప్రవేశించిన తరువాత మార్టూరు నుండి వెళ్లి, తెనాలిలో స్థిరపడ్డారు.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్టూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 158 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 84 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 1013 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 28 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1071 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1822 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 290 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్టూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 203 హెక్టార్లు
చెరువులు: 87 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మార్టూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
ప్రత్తి, మిరప, శనగ
పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు
గ్రానైటు, వస్త్రాలు
ప్రధాన వృత్తులు
మార్టూరు గ్రానైటు పరిశ్రమకు ప్రసిద్ధి చెందింది.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ దుర్గామల్లేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ రుక్మా బాయి సమేత శ్రీ పాండురంగ స్వామివారి ఆలయం
మూలాలు |
సంతమాగులూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/సంతమాగులూరు | thumb
సంతమాగులూరు బాపట్ల జిల్లా, సంతమాగులూరు మండలం లోని గ్రామం, అదే పేరు గల మండల కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన నరసరావుపేట నుండి 18 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2358 ఇళ్లతో, 9687 జనాభాతో 2691 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 5049, ఆడవారి సంఖ్య 4638. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 2317 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 443.
గణాంకాలు
2001 వ .సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 7919. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 4,077, మహిళల సంఖ్య 3,739, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1943 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 2,691హెక్టారులు.
సమీప గ్రామాలు
పత్తెపురం 4 కి.మీ, మిన్నెకల్లు 4 కి.మీ, కామేపల్లి 4 కి.మీ, తంగెడుమల్లి 6 కి.మీ, కొప్పరం 6 కి.మీ., పాతమాగులూరు 2 కి.మీ, పుట్టావారి పాలెం(అడ్డ రోడ్డు) 3 కి.మీ,రామిరెడ్డి పాలెం 5 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. జిల్లా పరిషత్తు ఉన్నత పాఠశాల, ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది. ఒక ప్రైవేటు వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఉంది. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల నరసరావుపేటలో ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల నరసరావుపేటలోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు గుంటూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం నరసరావుపేటలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల గుంటూరులోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం వుంది.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
సంతమాగులూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్:- సంతమాగులూరు 5 కి.మీ దూరంలో ఉంది.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
సంతమాగులూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 435 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 218 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 47 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 77 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 98 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 458 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1357 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1038 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 875 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
ఈ గ్రామానికి ముఖ్యముగా నాగార్జున సాగర్ నీటి పైన ఆధార పడివున్నది పంటలకు ఈ నీటినే ఉపయోగిస్తున్నారు.
బోరు బావుల నీటి వాడకం ఎక్కువ. బోరు నీటిని కుడా త్రాగు నీరు కోసం ఉపయొగించుకోవచ్చు. త్రాగునీరు కోసం రెండు ఉచిత మినరల్ వాటర్ ప్లాంట్లు 24 గంటలు పనిచేయుచున్నవి.
సంతమాగులూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 811 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 2 హెక్టార్లు
చెరువులు: 62 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
సంతమాగులూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, మిరప, ప్రత్తి,పసుపు,మొక్క జొన్న, సజ్జ,కూరగాయ పంటలు.సుబాబుల్.
గ్రామ పంచాయతీ
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో గడ్డం వెంకటరెడ్డి, సర్పంచిగా ఎన్నికైనాడు. ఈయన తరువాత డిసెంబరు-12, 2013న, సంతమాగులూరు మండల సర్పంచుల సంఘం అధ్యక్షులుగా ఎన్నికైనాడు.ఈనాడు ప్రకాశం/అద్దంకి; 2013,డిసెంబరు-13; 2వపేజీ.
దర్శనీయ స్థలాలు/ప్రార్ధనా ప్రదేశాలు
శ్రీ పరశువేదేశ్వర స్వామివారి ఆలయం.
శ్రీ రాధాకృష్ణ దేవాలయం.
శ్రీ వినాయక దేవాలయం.
శ్రీ ఆంజనేయస్వామివారి ఆలయం
గ్రామదేవతల దేవాలయాలు.
శ్రీ వీరభద్రేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
శ్రీ అంకమ్మ తల్లి ఆలయం
శ్రీ పోలేరమ్మ తల్లి ఆలయం
శ్రీ మహాలక్ష్మమ్మ అమ్మవారి ఆలయం
గ్రామంలోని వృత్తులు
ముఖ్యంగా వ్యవసాయం, వ్యవసాయ ఆధారిత పనులు.
గ్రామ ప్రముఖులు
పోతరాజు పురుషోత్తమరాయ కవి, ఆశు కవి, వేదాంత పండితుడు,రచయిత
బల్లేపల్లి సుబ్బారావు, డోలు విద్వాంసులు.
మూలాలు |
బల్లికురవ | https://te.wikipedia.org/wiki/బల్లికురవ | బల్లికురవ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం లోనిబాపట్ల జిల్లా, బల్లికురవ మండలం లోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన చిలకలూరిపేట నుండి 25 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 696 ఇళ్లతో, 2688 జనాభాతో 955 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1377, ఆడవారి సంఖ్య 1311. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 958 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 125. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590683.పిన్ కోడ్: 523301.
సమీప గ్రామాలు
చెన్నుపల్లి 4 కి.మీ, కొణిదెన 4 కి.మీ, ముక్తేశ్వరం 4 కి.మీ, నాగరాజుపల్లి 5 కి.మీ, మక్కెన వారి పాలెం 6 కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 2,301. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,148, స్త్రీల సంఖ్య 1,153, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 564 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 955 హెక్టారులు.
గ్రామ ప్రముఖలు
జి.వి.ఎల్. నరసింహారావు - రాజ్యసభ ఎంపీ
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. 2 ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలు ఉన్నాయి.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల మార్టూరులోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల గణపవరంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల చిలకలూరిపేటలోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు గుంటూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల మార్టూరులోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు గుంటూరులోనూ ఉన్నాయి.
ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల
ఈ కళాశాల ఆవరణలో 98.5 లక్షల రూపాయల నిధులతో నిర్మించనున్న నూతన భవనానికి, 2018, ఆగస్టు-7న శంకుస్థాపన నిర్వహించారు.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
బల్లికురవలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో 3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
బల్లికురవలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
బల్లికురవలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
అడవి: 95 హెక్టార్లు
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 312 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 178 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 10 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 42 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 29 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 288 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 149 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 168 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
బల్లికురవలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 160 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 8 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
బల్లికురవలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, ప్రత్తి, మిరప, అపరాలు, కూరగాయలు.
గ్రామ పంచాయతీ
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో తన్నీరు సుబ్బాయమ్మ, 33 ఓట్ల మెజారిటీతో, సర్పంచిగా ఎన్నికైంది.
దేవాలయాలు
శ్రీ రేణుకమ్మ అమ్మవారి ఆలయం
ఈ ఆలయంలో రేణుకమ్మ అమ్మవారి కొలువు మహోత్సవాలు, 2015, మే నెల పదవ తేదీ ఆదివారం నుండి 13వ తేదీ బుధవారం వరకు నిర్వహించెదరు. వేడుకల చివరిరోజైన బుధవారంనాడు, విచ్చేసిన భక్తులకు భారీగా అన్నసమారాధన ఏర్పాటు చేసెదరు.
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు |
జే.పంగులూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/జే.పంగులూరు | జే.పంగులూరు (జనకవరం పంగులూరు), ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని బాపట్ల జిల్లాకు చెందిన గ్రామం, మండల కేంద్రం.ఇది సమీప పట్టణమైన చిలకలూరిపేట నుండి 38 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1829 ఇళ్లతో, 6087 జనాభాతో 1942 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3005, ఆడవారి సంఖ్య 3082. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1762 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 206. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590751.పిన్ కోడ్: 523261.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 6,228. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 3,086, మహిళల సంఖ్య 3,142, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,661 ఉన్నాయి.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉంది.
సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల కోటపాడులోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల చిలకలూరిపేటలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ అద్దంకిలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల ఇంకొల్లులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఇంకొల్లులోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
జనకవరం పంగులూరులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో5 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఐదుగురు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ ఉంది. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
జనకవరం పంగులూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 16 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
జనకవరం పంగులూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 250 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 84 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 4 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 74 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 177 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 281 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1068 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1214 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 313 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
జనకవరం పంగులూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 308 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 4 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
జనకవరం పంగులూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, శనగ
గ్రామంలో విద్యా సౌకర్యాలు
ఎం.ఎస్.ఆర్.బి.ఎన్.ఎం జూనియర్ కళాశాల.
జిల్లా పరిషత్తు ఉన్నత పాఠశాల
1965 కి ముందు ఈ గ్రామములో ఉన్నత పాఠశాల లేదు. ఉన్నత విద్యకొరకు, ఈ గ్రామ విద్యార్థులు, సమీప గ్రామాలయిన గంగవరం, పావులూరు, రావినూతల, తిమ్మసముద్రం గ్రామాలకు వెళ్ళవలసివచ్చేది. అందువలన ఈ గ్రామస్థులు గ్రామంలో ఉన్నత పాఠశాల ఏర్పాటుకు నడుం బిగించారు. గ్రామానికి చెందిన దాతలు శ్రీ వసంత సుబ్బయ్య, బాపనయ్య, నారాయణ పాఠశాల భవన నిర్మానానికి అవసరమైన మూడు ఎకరాల భూమిని దానంగా ఇచ్చారు. వీరిలో దాత వసంత నారాయణ, భూమితోపాటు, ఆ రోజులలోనే, నాలుగువేల రూపాల నగదు గూడా అందజేసినారు. గ్రామస్థులంతా ఎవరికి తోచినవిధంగా వారు, విరాళాలనందించడంతో పాఠశాల నిర్మాణం పూర్తి అయినది. తొలి ప్రధానోపాధ్యాయులుగా శ్రీ చెన్నుపాటి నాగేశ్వరరావు పనిచేసారు. పాఠశాల ఏర్పడిన తరువాత రెండు సంవత్సరాలపాటు బోధన, బోధనేతర సిబ్బందికి జీతభత్యాలను గ్రామస్థులే సమకూర్చటం విశేషం. ఇప్పటి వరకు మొత్తం 4,100 మంది ఈ పాఠశాలలో విద్యనభ్యసించి వివిధ రంగాలలో రాణించుచున్నారు. వీరిలో కొంతమది దేశ, విదేశాలలో స్థిరపడినారు. ఈ పాఠశాల పూర్వవిద్యార్థులు, 2000 అక్టోబరు 17 లో ఒక సంఘంగా ఏర్పడి పాఠశాల అభివృద్ధికి తోడ్పడుచున్నారు. వీరి కృషితో పాఠశాలలో సకల సౌకర్యాలు సమకూరినవి. 10వ తరగతిలో ఉత్తమ ప్రతిభ చూపిన విద్యార్థులకు ప్రోత్సాహక నగదు బహుమతులు అందజేయుచున్నారు. 50 సంవత్సరాల క్రితం ఒక చిన్న పూరిపాకలో ప్రారంభమయిన ఈ పాఠశాల, 2015, జూన్-6వ తేదీ శనివారం నాడు, 7వ తేదీ ఆదివారం నాడు స్వర్ణోత్సవాలు జరుపుకున్నది.
2016-17 విద్యా సంవత్సరంలో ఈ పాఠశాలలో పదవ తరగతి చదివిన పాలపర్తి పవన్‌తేజ అను విద్యార్థి, 9.8 జి.పి.యే సాధించడమేగాక, నూజివీడులోని ఐ.ఐ.ఐ.టిలో ప్రవేశానికి అర్హత సాధించాడు.
గ్రంథాలయo
ఈ పాఠశాలలో విద్యార్థుల సౌకర్యార్ధం, దాతల సహకారంతో, ఐదు లక్షల రూపాయల వ్యయంతో నిర్మించనున్న గ్రంథాలయ నిర్మాణానికి 2015, నవంబరు-2వ తేదీనాడు, దాతలు, గ్రామ పెద్దలు శంకుస్థాపన నిర్వహించారు. ఈ గ్రంథాలయాన్ని, 2016, జనవరి-16న ప్రారంభించారు. చిన్నతనంలో మృతిచెందిన తమ కుమారుడు చి.గౌతం శాయిరాం ఙాపకార్ధం, చింతపల్లి శేషయ్య, రాధిక దంపతులు దీనిని నిర్మించారు.
మండల పరిషత్తు ప్రాథమిక పాఠశాల
ఈ గ్రామములోని అంబేద్కర్ కాలనీలోని మండల పరిషత్తు ప్రాథమిక పాఠశాల 13, జనవరి-2014 నాటికి 60 వ వసంతంలోనికి అడుగిడనున్నది.ఈనాడు ప్రకాశం/అద్దంకి; జనవరి-7,2014; 2వ పేజీ.
మౌలిక సదుపాయాలు
ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం.
స్త్రీశక్తి భవనం:-25 లక్షల రూపాయల ఎన్.ఆర్.ఇ.జి.ఎస్.నిధులతో చేపట్టిన ఈ భవన నిర్మాణానికి 2013 మధ్య కాలంలో శంకుస్థాపన నిర్వహించారు. ఆ తరువాత నిధులు సరిపోక, 2015 మధ్యకాలం వరకు గూడా పూర్తి కాకపోవడంతో, మరియొక ఏడు లక్షల రూపాయలు మంజూరవడంతో ఇప్పుడు ఈ భవనం నిర్మాణం పూర్తి చేసారు. జనవరిలో ఈ భవనం ప్రారంభోత్సవం నిర్వహించగానే, ఇంతవరకు అద్దె భవనంలో కొనసగుచున్న వెలుగు కార్యాలయాన్ని ఈ భవనంలోనికి తరలించెదరు.
అన్నగారి సంత:- పంగులూరు గ్రామములోని వ్యవసాయ మర్కెట్ కమిటీ ఆవరణలో ఈ సంతను, 2015, అక్టోబరు-9వ తేదీ శుక్రవారంనాడు ప్రారంభించారు. ఈ సంతను ప్రతి శుక్రవారం నిర్వహిస్తారు.
బ్యాంకులు:- స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా.
త్రాగునీటి సౌకర్యం:- ఈ గ్రామములో, నూతనంగా ఏర్పాటుచేసిన శ్రీ సాయినాధ శుద్ధజల కేంద్రాన్ని, 2016, ఫిబ్రవరి-10న ప్రారంభించారు. ఈ కేంద్రంలో 20 లీటర్ల శుద్ధిచేసిన త్రాగునీటిన నాలుగు రూపాయలకే అందజేసారు.
తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం కళ్యాణమండపం:- గ్రామములోని ఈ భవన నిర్మానానికి గ్రామస్థులు రెండు ఎకరాల స్థలాన్ని అందించారు. దాతలు అందించిన పది లక్షల రూపాయలను గ్రామస్థుల భాగస్వామ్యపు సొమ్ముగా, తి.తి.దేవస్థానికి అందించారు. దేవస్థానం వారు ఒక కోటి రూపాయల నిధులను విడుదల చేసారు. 2013లో, చరిత్ర ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ భీమలింగేశ్వరస్వామివారి ఆలయ సమీపంలో, భవన నిర్మాణానికి శంకుస్థాపన నిర్వహించారు. నిర్మాణం ప్రారంభమైనది. 2017 జనవరి నాటికి పూర్తి కాగలదని ఆశించుచున్నారు.
వ్యవసాయం, సాగునీటి సౌకర్యం
వెంకటాయకుంట:- 12.96ఎకరాల విస్తీర్ణంలో ఉన్న ఈ కుంట, పంగులూరు గ్రామ దక్షిణ ప్రాంత రైతుల కల్పతరువు. ఈ కుంటలో ఇటీవల నీరు-చెట్టు పథకం ద్వారా పూడిక తీత పనులు నిర్వహించారు.
గ్రామ పంచాయతీ
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో శ్రీమతి దాచిన నీరజ, సర్పంచిగా ఎన్నికైనారు. ఈమె 25-11-2013న మండల సర్పంచుల సంఘం అధ్యక్షురాలిగా ఎన్నికైనారు.ఈనాడు ప్రకాశం/అద్దంకి, 26 నవంబరు,2013. 1వ పేజీ.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ తేనె అంకమ్మ తల్లి ఆలయo
పంగులూరి గ్రామ దేవత శ్రీ తేనె అంకమ్మ తల్లి కాంస్య విగ్రహ ప్రతిష్ఠాపన కార్యక్రమాన్ని, 2013 నవంబరు 27 బుధవారం నాడు, వేదపండితులు, 11 మందిఋత్విక్కులు అత్యంత వైభవంగా నిర్వహించారు. మహిళలు భారీ సంఖ్యలో అమ్మవారిని దర్శించుకుని పూజలు జరిపించారు. విగ్రహ దాత శ్రీ గన్నవరపు హనుమంతరావు ఆధ్వర్యంలో, భక్తులకు అన్నసంతర్పణ జరిగింది.ఈనాడు ప్రకాశం/అద్దంకి,28-11-2013,3వ పేజీ.
గ్రామదేవత శ్రీ సీతలాంబ వారి ఆలయం
పంగులూరు గ్రామదేవత సీతలాంబ అమ్మవారి పీఠం వార్షికోత్సవాలను 2017, జూన్-14వతేదీ బుధవారంనాడు వైభవంగా నిర్వహించారు. గ్రామంలోని మహిళలు ఊరేగింపుగా ఆలయానికి వచ్చి, అమ్మవారికి అభిషేకాలు నిర్వహించారు. ప్రత్యేకపూజలు చేసి, అమ్మవారికి, పసుపు, కుంకుమలు, పూలు, గాజులు, నూతన వస్త్రాలు సమర్పించి మొక్కులు తీర్చుకున్నారు. ఈ కార్యక్రమానికి భక్తులు అధికసంఖ్యలో ఆలయానికి విచ్చేసి, అమ్మవారిని దర్శించుకుని తీర్ధప్రసాదాలు స్వీకరించారు. [28]
శ్రీ గంగా భాగీరథీ సమేత శ్రీ భీమలింగేశ్వరస్వామి వారి ఆలయo
పంగులూరు గ్రామములోని శ్రీ భీమలింగేశ్వరస్వామి వారి ఆలయ సమీపంలో తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం వారు ఒక కళ్యాణమంటపం నిర్మించుచున్నారు. గ్రామస్థులు రు.10 లక్షలు చెల్లించారు. దేవస్థానంవారు రు. 81 లక్షలు విడుదల చేశారు. 2014, ఫిబ్రవరికి నిర్మాణం పూర్తి అగును.ఈనాడు,ప్రకాశం/అద్దంకి,డిసెంబరు-21,2013.3వ పేజీ. ఈ గ్రామములోని భీమలింగేశ్వరస్వామి ఆలయానికి 52.25 ఎకరాల మాన్యం భూమి ఉంది. ఆదాయం=రు.1.5 లక్షలు., ఈ ఆలయ ప్రస్తుత పరిస్థితి ఏమీ బాగోలేదు. పురాతన రథం శిథిలమైనది. రథశాల గతంలో కూలిపోయింది. ఈ పరిస్థితికి స్పందించిన దాతలు, ఆలయప్రాంగణంలో రు. 20 లక్షల వ్యయంతో, నూతనంగా భోజనశాల మరియూ వాహనశాల నిర్మించి ఆలయ కమిటీవారికి అప్పగించారు.
ఈ ఆలయంలో స్వామివారి వార్షిక బ్రహ్మోత్సవాలు ప్రతి సంవత్సరం వైశాఖ పౌర్ణమికి మూడు రోజులపాటు వైభవంగా నిర్వహించెదరు. శుక్ల త్రయోదశి నాడు ఈ ఉత్సవాలు ప్రారంభమగును. చతుర్దశి నాడు స్వామివారి కళ్యాణం నిర్వహించెదరు. పౌర్ణమి నాడు మద్యాహ్నం అన్నసంతర్పణతో ఉత్సవాలు సమాప్తమవుతవి. ఈ ఆలయంలో 2014, మే-12, సోమవారం నాడు దాతలు సమకూర్చిన నాగేంద్రస్వామివారి విగ్రహం, సుబ్రహ్మణ్యేశ్వరస్వామివారి విగ్రహం, ధ్యానపరమేశ్వరమూర్తి విగ్రహాలను ఆవిష్కరించారు.
ఈ ఆలయంలో 2016, మే నెల (వైశాఖమాసం) లో, ఈ ఆలయ 14వ వార్షిక బ్రహ్మోత్సవాలు నిర్వహించుచున్నారు.
ఈ ఆలయప్రాంగణంలో 2015, నవంబరు-28వ తేదీ శనివారం ఉదయం 9-50 గంటలకు, శ్రీ అభయంజనేయస్వామివారి విగ్రహాన్ని ప్రతిష్ఠించారు. ఈ విగ్రహాన్ని దాతలు శ్రీ వల్లభనేని రవికుమార్, మాధవీలత దంపతులు సమకూర్చారు. ఈ కార్యక్రమంలో భాగంగా, 27వతేదీ శుక్రవారంనాడు, నిత్యపూజ, వాస్తుపూజ, హోమపూజ, పర్యగ్నీకరణం, నవగ్రహ మండపారధన తదితర పూజధికాలను, శైవాగమ పండితుల పర్యవేక్షణలో నిర్వహించారు.
స్థానిక అవధూత భక్తమండలివారు, ప్రతి పౌర్ణమికి, స్వామివారి ఆలయంలో ఉభయదాతల సహకారంతో, ప్రారంభం నుండి ఇంతవరకు, 381 శివనామ ఏకోహాలు నిర్వహించారు. 382వ ఏకాహాన్ని, 2017, మార్చి-12వతేదీ ఆదివారం, ఫాల్గుణ పౌర్ణమి, హోలీపండుగనాడు, నగరసంకీర్తనతో ప్రారంభించారు. 13వతేదీ సోమవారంనాడు పూర్ణాహుతి, అన్నప్రసాద వితరణతో ఈ కార్యక్రమం ముగియును.
శ్రీ రుక్మిణీ సత్యభా సమేత శ్రీ వేణుగోపాలస్వామి వారి ఆలయం
ఈ ఆలయం శిథిలావస్థలో ఉంది. ధ్వజస్తంభం ఒరిగిపోయింది. పునర్నిర్మాణం అవసరం. ఈ పరిస్థితికి స్పందించిన దాతలు, ప్రధానాలయంపైన ఉన్న, శిథిలమైన పురాణకకథలకు సంబంధించిన, 24 బొమ్మలకు, రు. రెండు లక్షల వ్యయంతో మరమ్మత్తు చేయించి, రంగులద్దించారు.ఈనాడు ప్రకాశం/అద్దంకి; జనవరి-4,2014;1వపేజీ.
ఈ ఆలయంలో జీవధ్వజ పునఃప్రతిష్ఠా కార్యక్రమాలు, 2015, జూన్-4వ తేదీ గురువారం నుండి ప్రారంభమైనవి. ఈ సందర్భంగా ఉదయం, ఆలయంలో భగవత్ ప్రార్థన, విష్వక్సేన ఆరాధన, పుణ్యాహవచనం, ద్వాదశసూక్త పారాయణం, వాస్తుహోమం తదితర కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. సాయంత్రం అంకురారోపణ, నవగ్రహ ఆరధన, అగ్నిప్రతిష్ఠపన నిర్వహించారు. 5వ తేదీ శుక్రవారంనాడు, హోమాలు, ప్రత్యేకపూజలు నిర్వహించారు. ఆరవ తేదీ శనివారంనాడు, నూతన జీవ ధ్వజస్తంభం, గ్రామంలో ప్రతిష్ఠించనున్న సీతలాంబ అమ్మవారి ప్రతిరూపం, ఆంజనేయ, గరుడ మూర్తులకు, ప్రత్యేకపూజలు నిర్వహించారు. అనంతరం ప్రతిష్ఠా మూర్తులకు మేళతాళాల నడుమ గ్రామోత్సవం నిర్వహించగా, గ్రామస్థులు అడుగడుగునా నీరాజనాలు పట్టినారు. ఈ వేడుకల నేపథ్యంలో పంగులూరు గ్రామములో పండుగ వాతావరణం నెలకొన్నది. బంధుమిత్రుల రాకతో, గ్రామస్థుల ఇళ్ళలో సందడి నెలకొన్నది. 7వ తేదీ ఆదివారంనాడు, ఈ ఆలయంలో జీవధ్వజస్తంభం, సీతలాంబా అమ్మవారిప్రతిష్ఠా కార్యక్రమం శాస్త్రోక్తంగా నిర్వహించారు. మద్యాహ్నం భక్తులకు అన్నప్రసాద వితరణ చేసారు. ఈ సందర్భంగా ఏర్పాటుచేసిన అంధకళాకారుల సంగీత విభావరి, ఆహుతులను ఆకట్టుకున్నది. ఈ ప్రతిష్ఠోత్సవాల సందర్భంగా, గ్రామంలో ఎడ్ల బలప్రదర్శన నిర్వహించి, గెలుపొందిన ఎడ్ల యజమానులకు బహుమతులు అందజేసినారు.
శ్రీ రామాలయం
పంగులూరు గ్రామంలోని బ్రాహ్మణ వీధిలోని రామాలయంలోనూ మరియూ ఎస్.సి.కాలనీలోని రామాలయం వద్ద, శ్రీరామనవమి సందర్భంగా ప్రతి సంవత్సరం, శ్రీ సీతారాముల కళ్యాణం, కన్నులపండువగా నిర్వహించెదరు. భక్తులు అధికసంఖ్యలో పాల్గొంటారు.
శ్రీ రేణుకమ్మ తల్లి ఆలయం
పంగులూరు గ్రామం నడిబొడ్డున ఉన్న ఈ ఆలయంలో, అమ్మవారి వార్షిక కొలువులు, 2014, ఆగస్టు-20, బుధవారంతో ముగిసినవి. రాష్ట్రం నలుమూలల నుండి 'బాచిన" వంశస్థులు, పెద్ద సంఖ్యలో తరలి వచ్చి, అమ్మవారిని దర్శించుకొని మొక్కుబడులు తీర్చుకున్నారు. ఈ సందర్భంగా మద్యాహ్నం ఆలయంలో భారీగా అన్నసంతర్పణ కార్యక్రమం నిర్వహించారు.
శ్రీ పోలెరమ్మ దేవస్థానం
ముఖ్యంగా చెప్పాలంటె పడమటి బజారున వున్న పోలెరమ్మ దేవస్థానము యెంతో ప్రాముఖ్యం చెందినంది. ఇక్కడ అమ్మవారికి కొన్ని వందల సంవత్సరాల చరిత్ర వుంది, అమ్మవారికి ప్రతి ఆదివారం పూజలు భజనలు చేస్తూవుంటారు. గ్రామ ప్రజలు తమ తమ మొక్కులును వివిధ రూపాలలో చెల్లిస్తూవుంటారు. ఫ్రతి సంవత్సరం జాతరలు చేస్తారు.
శ్రీ షిర్డీ సాయిబాబా మందిరం
ఈ ఆలయ దశమ వార్షికోత్సవం, 2017, మార్-6వ తేదీనాడు ఘనంగా నిర్వహించారు. స్వామివారి చిత్రపటంతో గ్రామోత్సవం నిర్వహించారు. భక్తులకు తీర్ధప్రసాదాలు అందజేసినారు.
ప్రధాన పంటలు
వరి, అపరాలు, కూరగాయలు
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
గ్రామ ప్రముఖులు
మేకల సీతారామిరెడ్డి
ఈ గ్రామంలో పుట్టి పెరిగిన వీరు, చిన్నప్పటినుండి ఖో-ఖో క్రీడపై మక్కువతో నిరంతరం శ్రమించి, ఈ క్రీడలో ప్రావీణ్యం సంపాదించి, పలు పోటీలలో పతకాలు సాధించారు.
1992లో పంగులూరులోని ఎం.ఎస్.ఆర్.బి.ఎన్.ఎం జూనియర్ కళాశాలలో వ్యాయామోపాధ్యాయులుగా తన ఉద్యోగ జీవితాన్ని ప్రారంభించారు. వీరు స్వయంగా రాష్ట్రంలోనే తొలిసారిగా, దాతల సహకారంతో, స్వయంగా, ఖో-ఖో క్రీడా అకాడమీని స్థాపించి, క్రీడాకారులకు సంవత్సరం పొడవునా శిక్షణనిచ్చుచూ, ఉచితంగా భోజన, వసతి సౌకర్యాలు, క్రీడా దుస్తులు అందజేయుచున్నారు. ఇంత వరకు 1210 మండి క్రీడాకారులకు శిక్షణనిచ్చారు. వీరి శిక్షణలో క్రీడాకారులు రాటుదేలినారు. వారిలో ఇద్దరు అంతర్జాతీయస్థాయి పోటీలలో పతకాలు సాధించినారి. వారిలో భవనం కాశీ విశ్వనాథరెడ్డి, 1998లో శ్రీలంకలోనూ, పాలకీర్తి శ్రీను 2016లో గౌహతిలోనూ అంతర్జాతీయస్థాయి పోటీలలో పాల్గొని స్వర్ణ పతకాలు సాధించారు. మండవ సౌజన్య అను మరియొక మహిళా క్రీడాకారిణి 2002 లో హైదరాబాదులో నిర్వహించిన జాతీయస్థాయి పోటీలలో స్వర్ణ పతకం కైవసం చేసుకున్నది. వీరి వద్ద శిక్షణ పొందిన 100 మందికి పైగా క్రీడాకారులు, ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలు సాధించి విజయం బాట పట్టినారు.
2017, ఆగస్టు-8న ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్రంలోని రుద్రపూర్ పట్టణంలో నిర్వహించిన ఖో-ఖో ఫెడరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా సర్వసభ్య సమావేశంలో, భారతదేశస్థాయిలో వీరిని ఉపాధ్యక్షులుగా ఏకగ్రీవంగా ఎన్నుకున్నారు.
గ్రామ విశేషాలు
పంగులూరు గ్రామంలోని మేకల సీతారామిరెడ్డి క్రీడా అకాడమీలో 9 సంవత్సరాలుగా శిక్షణ పొందుచున్న క్రీడాకారుడు పాలపర్తి శ్రీను , 2016, ఫిబ్రవరిలో అసోం రాష్ట్రంలో నిర్వహించు అంతర్జాతీయ ఖో-ఖో పోటీలలో భారత జట్టుకు ప్రాతినిధ్యం వహించడానికి ఎంపికైనాడు. ఇతడు 2015, నవంబరు-21 నుండి 27 వరకు మహారాష్ట్రలోని షోలాపూర్ లో నిర్వహించిన సీనియర్ ఖో-ఖో పోటీలలో పాల్గొని, తన అనన్య సామన్యమైన ప్రతిభ ప్రదర్శింనాడు. ఇతడు 2005-2006 నుండి జిల్లాస్థాయిలో 30సార్లు, రాష్ట్రస్థాయిలో 15 సార్లు, జాతీయస్థాయిలో 15 సార్లు పాల్గొని బహుమతులు అందుకున్నాడు.
మూలములు
వెలుపలి లంకెలు |
కొరిశపాడు | https://te.wikipedia.org/wiki/కొరిశపాడు | కొరిశపాడు బాపట్ల జిల్లా, కొరిశపాడు మండలం లోని గ్రామం. ఇది సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి 30 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1092 ఇళ్లతో, 4009 జనాభాతో 1002 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2012, ఆడవారి సంఖ్య 1997. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1718 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 124. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591008.పిన్ కోడ్: 523212.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,823. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,906, మహిళల సంఖ్య 1,917, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 951 ఉన్నాయి.గ్రామ విస్తీర్ణం 1,002 హెక్టారులు.
సమీప గ్రామాలు
వెంకటాపురం 4 కి.మీ, కొంగపాడు 5 కి.మీ, రావినూతల 5 కి.మీ, కుర్రావానిపాలెం 6 కి.మీ. దైవాల రావూరు 6 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల మేదరమెట్లలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఏడుగుండ్లపాడులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ ఒంగోలులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల దొడ్డవరప్పాడులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం మేదరమెట్లలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
కొరిశపాడులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో5 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టర్లు ముగ్గురు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
కొరిశపాడులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
కొరిశపాడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 184 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 16 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 46 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 85 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 31 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 15 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 622 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 546 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 90 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
కొరిశపాడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 90 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
కొరిశపాడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
కంది, పెసర, శనగ
త్రాగు/సాగునీటి సౌకర్యం
ఊరచెరువు :- ప్రభుత్వం ప్రతిష్ఠాత్మకంగా ప్రవేశపెట్టిన నీరు-చెట్టు కార్యక్రమంక్రింద, ఈ చెరువులో పూడికతీత పనులు 2015, మే/జూన్ నెలలలో నిర్వహించారు. ఈ పథకం వలన చెరువులో నీటి నిలువ సామర్ధ్యం పెరుగుటయేగాక, పూడిక మట్టిని తమ పొలాలకు తరలించడంతో, తమ పొలాలకు రసాయనిక ఎరువుల వినియోగం చాలవరకు తగ్గిపోయినదని రైతులు సంతోషం వ్యక్తం చేస్తున్నారు.
యర్రం చినపోలిరెడ్డి ఎత్తిపోతల పథకం:- కొరిశపాడు మండల పరిధిలో తూర్పుపాలెం, పెద్ద ఊరు గ్రామ సమీపంలో ఈ ప్రాజెక్టును 177 కోట్ల రూపాయల అంచనావ్యయంతో, 7 సంవత్సరాల నుండి నిర్మించుచున్నారు.
గ్రామ పంచాయతీ
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి నిర్వహించిన ఎన్నికలలో గొల్లా శ్రీనివాసరావు సర్పంచిగా ఎన్నికైనారు. ఉపసర్పంచిగా శ్రీమతి పేరం నాగలక్ష్మి ఎన్నికైనారు.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ సీతారామస్వామి ఆలయం
ఈ ఆలయంలోని గర్భగుడిలో, 200 ఏళ్ళుగా అఖండదీపం వెలుగుతూనే ఉండటం విశేషం. 100 దేవాలయాలలో ఇలాంటి దేవాలయం ఒకటుంటుందని పెద్దలు చెపుతుంటారు. స్వామి స్వరూపం, గజలక్ష్మి, రాజ్యలక్ష్మి, రెండువైపులా నారదుడు, తుంబురుడు, ద్వారపాలకులతో మహాసింహద్వారం ప్రత్యేకత. పోరూరి, జొన్నలగడ్డ, కనుబద్ధు, నీలంరాజులు ఆలయధర్మకర్తలుగా వ్యవహరించారు. 'గంగాప్రసాద్" అనే దాత ఏకంగా 18 ఎకరాల పొలం స్వామివారికి ధూప, దీప, నైవేద్యాలకు దానమిచ్చారు. ఒకప్పుడు దసరా, ముక్కోటికి భజనలు, కోలాటం విశేషంగా జరిగేవి. ఇప్పుడు స్వామివారికి 60 ఎకరాల మాన్యం ఉంది. దీంతోపాటు, సుమారు 6 లక్షల రూపాయల ఆలయ నగదు ఉంది. ఈ ఆలయం ఇప్పుడు శిథిలావస్థలో ఉంది. సి.జి.ఎఫ్ నిధులతో పునఃప్రతిష్ఠ చేయాలని దేవాదాయ శాఖ ప్రణాళిక సిద్ధం చేసింది. త్వరలో దాతలు, భక్తుల సాయంతో కార్యాచరణ పెడతారు.
ఈ ఆలయంలో ప్రతి సంవత్సరం, శ్రీరామనవమి సందర్భంగా శ్రీ సీతారాముల కళ్యాణ మహోత్సవం వైభవంగా నిర్వహించెదరు. అనంతరం విచ్చేసిన భక్తులకు అన్నసమారాధన నిర్వహించెదరు.
శ్రీ గంగా సమేత నీలకంఠేశ్వరస్వామివారి ఆలయం
కొరిశపాడు గ్రామ పెద్ద ఊరు సమీపంలో పునప్రతిష్ఠించిన ఈ ఆలయ ప్రథమ వార్షికోత్సవం, 2014, మే-20 బుధవారం వైభవంగా నిర్వహించెదరు. అనంతరం మద్యాహ్నం భక్తులకు అన్నదాన కార్యక్రమం నిర్వహించెదరు. ఈ సందర్భంగా పలు సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు నిర్వహించెదరు.
శ్రీ పంచముఖ గాయత్రీదేవి శక్తి పీఠం
శ్రీ గాయత్రీదేవి అమ్మవారి పుట్టినరోజు సందర్భంగా, 2015, మే-28వ తేదీ గురువారంనాడు, ఈ ఆలయంలో, అమ్మవారికి లక్ష మల్లెలతో అర్చన నిర్వహించెదరు. ప్రతి సంవత్సరం, ప్రత్యేకపూజలు మాత్రమే నిర్వహించెడివారు. ఈ సంవత్సరం ప్రత్యేకంగా అర్చన నిర్వహించుచున్నారు.
ఈ పీఠంలో 2015, డిసెంబరు-27వ తేదీ అదివారంనాడు, ఋత్విక్కుల మంత్రోచ్ఛారణల నడుమ, 54 కుండలీయ, 21వ శ్రీ గాయత్రీదేవి మహాయఙం వైభవంగా నిర్వహించారు. ఉదయం 21 కలశాలతో గ్రామోత్సవం నిర్వహించారు. గాయత్రీ హోమాలు నిర్వహించారు. దంపతులే యఙకర్తలుగా పూర్ణాహుతి నిర్వహించారు. శక్తి పీఠం వద్ద ప్రత్యేకపూజలు నిర్వహించారు. మహా నివేదన, గాయత్రీ స్వాముల దీక్షా విరమణ అనంతరం, అన్నదానం కార్యక్రమం ఏర్పాటు చేసారు. ఈ కార్యక్రమాలకు గ్రామస్థులతోపాటు, చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలనుండి గూడా భక్తులు అధిక సంఖ్యలో విచ్చేసారు.
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
గ్రామ ప్రముఖులు
దండు రామకృష్ణారెడ్డి
ఇతను "అఖిల భారత కృషి పండిట్" పురస్కార గ్రహీత. 20 సం. అఖిల భారత కాంగ్రెసు కమిటీ సభ్యులుగా ఉన్నారు. ఇంకా అఖిల భారత పొగాకు ఉత్పత్తిదారుల సంఘం అధ్యక్షులు, మొదలగు అనేక పదవులు వీరిని వరించినవి. వీరు 1950 నుండి 1974 వరకూ కొరిశపాడు పంచాయతీ సమితి అధ్యక్షులుగా ఉన్నారు. మండల కార్యాలయాలు రహదారికి దగ్గరగా ఉండాలనే ఉద్దేశంతో, రహదారి సమీపంలోని పొలాల రైతులకు తన పొలాలనిచ్చి, కార్యాలయాలనన్నిటినీ ఒకే చోట తన స్వంతఖర్చుతో నిర్మించారు. 1964, ఏప్రిల్-17న ఈ కార్యాలయ సముదాయాన్ని అప్పటి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి కాసు బ్రహ్మానందరెడ్డి ప్రారంభించారు. గ్రామానికి పశువైద్యశాల, ఉన్నత, ప్రాథమిక పాఠశాలలు, ప్రాథమిక ఆరోగ్యకేంద్రం, గ్రంథాలయం, పార్కు, ఆడిటోరియం, మురుగు కాలువలు నిర్మించి, కొరిశపాడుని ఆదర్శగ్రామంగా తీర్చిదిద్దినారు. మొదట వంద ఎకరాల భూమి ఉన్న ఈ ఆసామీ, చనిపోయేనాటికి తన భార్యకు మిగిల్చింది ఒక ఎకరం భూమి మంత్రమే. మండల కార్యాలయంలో ఆయన విగ్రహాన్ని ఏర్పాటుచేశారు.
గ్రామ విశేషాలు
ఈ గ్రామ సమీపంలో ఒక సీసం గ్లాస్ ఫ్యాక్టరీ ఉంది. ఇక్కడ సిలికా ఇసుక ద్వారా గ్లాస్ తయారు చేసెదరు.
ఈ గ్రామ సమీపంలో ఒక రొయ్యల ఫ్యాక్టరీ ఉంది.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
అద్దంకి (ఉత్తర) గ్రామం | https://te.wikipedia.org/wiki/అద్దంకి_(ఉత్తర)_గ్రామం | అద్దంకి (ఉత్తర), బాపట్ల జిల్లా, అద్దంకి మండలం లోని గ్రామం. ఇది సమీప పట్టణమైన ఒంగోలు నుండి 36 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.ఇది అద్దంకి మండలానికి మండల కేంద్రంగా ఉంది.
జనగణన
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 8555 ఇళ్లతో, 33083 జనాభాతో 3378 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది.
విద్యా సౌకర్యాలు
ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 11, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు 8, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు ఆరు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు 8 ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల, 3 ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాలలు ఒక ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఒక ప్రైవేటు ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు మేనేజిమెంటు కళాశాల ఉంది. ఒక ప్రభుత్వ పాలీటెక్నిక్ ఉంది. ఒక ప్రైవేటు వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఉంది. సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఒంగోలులో ఉంది. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులో ఉంది. సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం, బధిరుల పాఠశాల అద్దంకి లో దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలులో ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ఒక సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, పలు ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
భూమి వినియోగం
అద్దంకి (ఉత్తర) (ఉ)లో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 791 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 125 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 125 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 161 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 18 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 331 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1823 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 2066 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 107 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
అద్దంకి (ఉత్తర) లో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 101 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 6 హెక్టార్లు
ప్రధాన పంటలు
పొగాకు, కంది, శనగ
పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు
ఇటుకలు, కంకర
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం
మూలాలు |
సంతనూతలపాడు | https://te.wikipedia.org/wiki/సంతనూతలపాడు | సంతనూతలపాడు, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రములోని ప్రకాశం జిల్లాకు చెందిన ఒక గ్రామ పంచాయితీ, మండల కేంద్రం.
సమీప గ్రామాలు
బొడ్డువారిపాలెం, చండ్రపాలెం, చిలకపాడు, ఎండ్లూరు, యనికపాడు, గుమ్మలంపాడు.
సమీప పట్టణాలు
చీమకుర్తి 6.3 కి.మీ, కొండేపి 14.3 కి.మీ, మద్దిపాడు 15.8 కి.మీ, ఒంగోలు 12 కి.మీ.
మౌలిక సదుపాయాలు
ప్రాథమిక వ్యవసాయ సహకార పరపతి సంఘం. (PACS)
బ్యాంకులు
1.కెనరా బ్యాంక్
2.స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా
3.ఆంధ్రా ప్రగతి గ్రామీణ బ్యాంక్
4.గతంలో సిండికేట్ కోఆపరేటివ్ బ్యాంక్
5.దేనా బ్యాంక్
సాగు/త్రాగు నీటి సౌకర్యం
పెద్ద చెరువు.
చిన్న చెరువు.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ త్రిపురాంతక స్వామి ఆలయం
ఈ దేవాలయం అత్యంత పురాతనమైనది. ఈ దేవాలయంలో నిత్యం పూజలు జరుగుచున్నా అవి అంతంత మాత్రమే. చెరువు పొంగినప్పుడల్లా, దేవాలయంలో మోకాలు లోతు నీరు నిలుస్తుంది. ఈ దేవాలయాన్ని 1969లో దేవాదాయ ధర్మాదాయశాఖకు అప్పగించారు. ఈ దేవస్థానం క్రింద ఉన్న 110 ఎకరాల భూమి కౌలుకు, 2002 నుండి బహిరంగ వేలం నిర్వహించుచున్నారు.
పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్రస్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయ ధ్వజస్తంభ ప్రతిష్ఠా మహోత్సవాలు, నిర్వహించెదరు. ఈ ఉత్సవాలలో భాగంగా, శనివారం నాడు, ప్రత్యేక హోమాలు నిర్వహించారు. ప్రత్యేకపూజలు నిర్వహించారు. స్వామివారికి గణపతి పూజ, పుణ్యాహవచనం, కలశస్థాపన, హోమాలు నిర్వహించారు. ఈ రెండవరోజు ఆదివారం నాడు ప్రత్యేకంగా గ్రామోత్సవం నిర్వహించారు.
శ్రీ చెన్నకేశ్వస్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయానికి 45.65 ఎకరాల మాన్యం భూమి ఉంది.
శ్రీ కొండపాటి పోలేరమ్మ అమ్మవారి ఆలయం
సంతనూతలపాడు లోని కొత్త ఎస్.సి.కాలనీలో, తొమ్మలకుంట వద్ద వేంచేసియున్న ఈ అమ్మవారి ఆలయ నాల్గవ వార్షికోత్సవం, ఘనంగా నిర్వహించారు. అమ్మవారికి ప్రత్యేకపూజలు నిర్వహించారు. కుంకుమ పూజలు నిర్వహించారు. ఈ సందర్భంగా అమ్మవారిని ప్రత్యేక అలంకరణలో నిలిపినారు. పోతురాజుకు ప్రత్యేకంగా పూజలు నిర్వహించారు. ఈ ఉత్సవాలకు చుట్టు ప్రక్కల గ్రామాల నుండి భక్తులు అధిక సంఖ్యలో విచ్చేసారు. ఈ సందర్భంగా భక్తులకు, గ్రామస్తులకు అన్నసంతర్పన నిర్వహించారు.
శ్రీ అంకమ్మ తల్లి అమ్మవారి ఆలయం
స్థానిక రజక పాలెం లోని అంకమ్మ తల్లి ఆలయంలో పొంగళ్ళ కార్యక్రమం భక్తిశ్రద్ధలతో నిర్వహించారు. ఈ ఆలయ ప్రథమ వార్షిక ఉత్సవ వేడుకలను మాఘ శుద్ధ నవమి, నాడు ప్రారంభించారు.
శ్రీ సీతా రామాలయం
సంతనూతలపాడు లోని పెద్ద బజారులో ఉన్న ఈ ఆలయంలోని సీతారాముల నూతన ఉత్సవ పంచ లోహ విగ్రహాలకు, మహా సంప్రోక్షణ కార్యక్రమం, శ్రీరామనవమి నాడు, శ్రీ సీతారాముల కళ్యాణ మహోత్సవాన్ని నిర్వహించెదరు.
శ్రీ కోదండ రామాలయం
1913 లో నిర్మించిన ఈ ఆలయానికి, 9 ఎకరాల మాన్యం భూమి ఉంది. ఇంకా పూజారులకు 10 ఎకరాల మాన్యం భూమి ఉంది. 20 గదుల స్థలం ఉంది. ఈ ఆలయం ప్రస్తుతం దేవాదాయశాఖ ఆధ్వర్యంలో సింగిల్ ట్రస్టీ దేవాదాయ కమిటీ ఆధ్వర్యంలో ఉన్నది.
శ్రీ నాగార్పమ్మ తల్లి ఆలయం
ఈ ఆలయంలో ఆశ్వయుజ మాసం, అమ్మవారి కొలుపులు వైభవంగా నిర్వహించారు.
శ్రీ వీరాంజనేయ స్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయం స్థానిక జెండా చెట్టు సమీపoలో ఉంది.
శ్రీ షిర్డీ సాయిబాబా ఆలయం
ఈ ఆలయ వార్షికోత్సవ వేడుకలను, వైభవంగా నిర్వహించారు.
మూలాలు |
కొత్తపట్నం | https://te.wikipedia.org/wiki/కొత్తపట్నం | కొత్తపట్నం, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం లోనిప్రకాశం జిల్లాకు చెందిన కొత్తపట్నం మండలానికి మండల కేంద్రం.
గ్రామనామ వివరణ
కొత్తపట్నం అన్న గ్రామనామం కొత్త అనే పూర్వపదం, పట్నం అనే ఉత్తరపదాల కలయికతో ఏర్పడింది. వీటిలో కొత్త అన్న పదం పౌర్వాపర్యసూచి, పట్నం పట్టణానికి రూపాంతరం. పట్టణమంటే వ్యాపారకేంద్రం, నగరం, సముద్రతీరం అనే అర్థాలు వస్తున్నాయి. సముద్రతీరప్రాంతం కావడంతో ఈ గ్రామంపేరులోని పట్నం అనే పదానికి సముద్రతీర జనావాసం అనే అర్థం స్వీకరించవచ్చు.
గ్రామ భౌగోళికం
సముద్రతీరం కేవలం 2కి.మీ దూరం.
సమీప గ్రామాలు
ఈతముక్కల 8 కి.మీ, అల్లూరు 8 కి.మీ, మదనూరు 9 కి.మీ, ఆలకూరపాడు 11 కి.మీ, సంకువానిగుంట 10 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
బొమ్మిశెట్టి సీతమ్మ మెమోరియల్ జిల్లా పరిషత్తు ఉన్నత పాఠశాల
ఈ పాఠశాలలో నూతనంగా నిర్మించిన అదనపు తరగతి గదులను, 2017, జూలై-5న ప్రారంభించారు.
గ్రామ పంచాయతీ
ఈ గ్రామ పంచాయతీకి 2014, జనవరి-18న జరిగిన ఎన్నికలలో మూగా ధనమ్మ, సర్పంచిగా ఎన్నికైంది.
గ్రామ ప్రముఖులు
thumb|ఇమ్మానేని హనుమంతరావు నాయుడు : నటుడు, ప్రయోక్త, నాటక సమాజ నిర్వాహకుడు.
ఇమ్మానేని హనుమంతరావు నాయుడు: నటుడు, ప్రయోక్త, నాటక సమాజ నిర్వాహకుడు.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ నాగేశ్వరస్వామివారి ఆలయం.
శ్రీ రాజగోపాలస్వామివారి ఆలయం:- ఈ ఆలయం గ్రామంలోని మోటమాల రహదారిలో ఉంది.
శ్రీ నాగేంద్రస్వామివారి ఆలయం.
శ్రీ నాంచారమ్మ తల్లి ఆలయం:- ఈ ఆలయంలో అమ్మవారి పంచాహ్నిక మహోత్సవాలు, 2014, జూలై-2వ నుండి 6వ తేదీ వరకు నిర్వహించారు. 2వ తేదీన కలశస్థాపన, కుంకుమపూజ, రాత్రికి పులివాహన ఉత్సవం, 3వ తేదీన సింహ, గజవాహన సేవలు, 4వ తేదీన చిన్న గజవాహన, అశ్వవాహన సేవలు, 5వ తేదీన వ్యాళీ, పెద్ద గజవాహనసేవ, 6వ తేదీన పొంగళ్ళు, పసుపు బండ్లు, శిడిమాను ఉత్సవం నిర్వహించారు. 7వ తేదీన గంగానమ్మ తల్లికి కల్లిపాటు నిర్వహించారు. ఈ తిరునాళ్ళలో ప్రతి రోజూ, సాంస్కృతిక కార్యకలాపాలు నిర్వహించారు.
శ్రీ ఆదికేశవస్వామివారి ఆలయం.
శ్రీ గంగాభవాని అమ్మవారి ఆలయం:- ఈ ఆలయంలో అమ్మవారి పంచాహ్నిక ద్వితీయ బ్రహ్మోత్సవాలలో భాగంగా, ఐదవరోజైన 2015, మే-24వ తేదీ ఆదివారంఉదయం, రేణుకా యుద్ధ ఘట్టం అంగరంగవైభవంగా సాగినది. అమ్మవారికి గజవాహనంపై గ్రామోత్సవం నిర్వహించారు. భక్తజన సందోహంతో ఆలయప్రాంగణం క్రిక్కిరిసినది. ఈ సందర్భంగా వివిధ అలంకరణలతో ఏర్పాటుచేసిన కుంకుమబండ్ల ప్రదర్శన నేత్రపర్వంగా సాగినది.
శ్రీ షిర్డీ సాయిబాబా ఆలయం:- ఈ ఆలయ వార్షికోత్సవాన్ని, 2016, ఏప్రిల్-3వ తేదీ ఆదివారంనాడు వైభవంగా నిర్వహించారు.
గ్రామ విశేషాలు
కొత్తపట్నం గ్రామం ఇటీవల కాలంలో ఒక పర్యాటక కేంద్రంగా పేరుగాంచుచున్నది. సముద్రతీరం కేవలం 2కి.మీ దూరం, పచ్చటి పంట పొలాలు, పూల తోటలు, గ్రామ వాతావరణం ఈ గ్రామానికి వన్నె తెచ్చుచున్నాయి.
కొత్తపట్నం సముద్రతీరంలో, 2015, జూన్-11,12 తేదీలలో, బీచ్ ఫెస్టివల్ (తీర ఉత్సవాలు) నిర్వహించెదరు.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:రెవెన్యూ గ్రామాలు కాని మండల కేంద్రాలు |
టంగుటూరు (ప్రకాశం జిల్లా) | https://te.wikipedia.org/wiki/టంగుటూరు_(ప్రకాశం_జిల్లా) | టంగుటూరు, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని ప్రకాశం జిల్లా, టంగుటూరు మండలం లోని పట్నం. ఇది మండలకేంద్రం టంగుటూరు నుండి జిల్లాకేంద్రమైన ఒంగోలుకు 20 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇది మద్రాసు - కలకత్తా 5వ జాతీయ రహదారిపై ఉంది.ప్రముఖ పొగాకు వ్యాపారి బెల్లం కోటయ్య ఇక్కడి వారే.
జనాభా
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 7200 ఇళ్లతో, 27652 జనాభాతో 3760 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 13674, ఆడవారి సంఖ్య 13978. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 10262 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 720. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591366.పిన్ కోడ్: 523272.
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 26,278.http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=18 ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 13,142, మహిళల సంఖ్య 13,136, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 6,507 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 3,760 హెక్టారులు.
సమీప గ్రామాలు
మంగమూరు 2.8 కి.మీ, చిలకపాడు 3.9 కి.మీ, సర్వెరెడ్డిపాలెం 7.2 కి.మీ, పెరిదేపి 8.2 కి.మీ, గుమ్మలంపాడు 8.9 కి.మీ.ఆలకూరపడు 5 కి.మీ
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 18, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు నాలుగు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.
సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఒంగోలులో ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలులో ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
టంగుటూరులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఐదుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. మూడు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ఐదుగురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో12 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టర్లు ఐదుగురు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు నలుగురు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు, ఇద్దరు నాటు వైద్యులు ఉన్నారు. ఐదు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
రవాణా సౌకర్యాలు
ఎడమ|thumb|250x250px|జాతీయ రహదారి 16 లో టంగుటూరు వద్ద వాహనాల రుసుము వసూలు కేంద్రం (టోల్‌గేట్)
గ్రామం గుండా జాతీయ రహదారి -16, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ ఉంది.
సమాచార సౌకర్యాలు
టంగుటూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 8 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 8 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
టంగుటూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 495 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 84 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 41 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 3137 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 3132 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 47 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
టంగుటూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
ఇతర వనరుల ద్వారా: 47 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
టంగుటూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, పొగాకు, శనగ, coriander
బ్యాంకులు
ఆంధ్రా బ్యాంక్.
భారతీయ స్టేట్ బ్యాంకు.
ప్రధాన పంటలు
టంగుటూరు పొగాకు పంటకు ప్రసిద్ధి.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
ఒంగోలు మండలం | https://te.wikipedia.org/wiki/ఒంగోలు_మండలం | ఒంగోలు మండలం, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని ప్రకాశం జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలం.
మండలం లోని పట్టణాలు
ఒంగోలు
మండల గణాంకాలు
2001 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం జనాభా - మొత్తం 1,96,425 - పురుషుల సంఖ్య 99,556 -స్త్రీల సంఖ్య 96,869, అక్షరాస్యత - మొత్తం 75.46% - పురుషుల సంఖ్య 83.41% -స్త్రీల సంఖ్య 67.32%
మండలం లోని గ్రామాలు
రెవెన్యూ గ్రామాలు
చేజెర్ల
చెరువుకొమ్ముపాలెం
దేవరంపాడు
గుడిమెల్లపాడు
కరవడి
కొప్పోలు
కొత్తమామిడిపాలెం
మంగళాద్రిపురం
ముక్తినూతలపాడు
నరసపురం
పెళ్లూరు
సర్విరెడ్డిపాలెం
త్రోవగుంట
ఉలిచి
వెంగముక్కపాలెం
యెరజెర్ల
రెవెన్యూయేతర గ్రామాలు
చింతాయ గారి పాలెం
పాతపాడు
గుండయ పాళెం
బొద్దులూరివారి పాళెం
వలేటి వారిపాళెం
విరాట్ నగర్
మండువవారిపాలెం
దశరాజుపల్లి
మూలాలు
వెలుపలి లింకులు
en:Ongole |
ఏ.పి.జె. అబ్దుల్ కలామ్ | https://te.wikipedia.org/wiki/ఏ.పి.జె._అబ్దుల్_కలామ్ | ఏ.పి.జె. అబ్దుల్ కలామ్ (1931 అక్టోబరు 15 - 2015 జులై 27) భారత 11 వ రాష్ట్రపతి, క్షిపణి శాస్త్రవేత్త. అతని పూర్తిపేరు అవుల్ పకీర్ జైనులబ్ధీన్ అబ్దుల్ కలామ్. తమిళనాడు లోని రామేశ్వరంలో పుట్టి పెరిగాడు. తిరుచిరాపల్లి లోని సెయింట్ జోసెఫ్ కళాశాలలో భౌతిక శాస్త్రం అభ్యసించాడు. చెన్నైలోని మద్రాస్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ కళాశాల నుంచి ఏరోస్పేస్ ఇంజనీరింగ్ పట్టాపొందాడు.
భారత రాష్ట్రపతి పదవికి ముందు, రక్షణ పరిశోధన అభివృద్ధి సంస్థ, భారతీయ అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ (ఇస్రో-ISRO)లో ఏరోస్పేస్ ఇంజనీర్ గా పనిచేశాడు. భారతదేశపు మిస్సైల్ మ్యాన్ (missile man) గా పేరుగాంచాడు. కలామ్ ముఖ్యంగా బాలిస్టిక్ క్షిపణి, ప్రయోగ వాహన సాంకేతికత అభివృద్ధికి కృషిచేశాడు. 1998లో భారతదేశ పోఖ్రాన్-II అణు పరీక్షలలో కీలకమైన, సంస్థాగత, సాంకేతిక, రాజకీయ పాత్ర పోషించాడు. 2002 రాష్ట్రపతి ఎన్నికలలో భారతీయ జనతా పార్టీ అతన్ని అభ్యర్థిగా ప్రతిపాదించగా, ప్రతిపక్ష కాంగ్రెస్ పార్టీ మద్ధతు తెలిపింది. ఆ ఎన్నికలలో వామపక్షాలు బలపరిచిన లక్ష్మీ సెహగల్ పై గెలిచాడు. కలామ్ తన పుస్తకం ఇండియా 2020 లో 2020 నాటికి భారతదేశాన్ని ఒక అభివృద్ధి చెందిన దేశంగా మార్చడానికి అభివృద్ధి ప్రణాళికలు సూచించాడు. భారతదేశపు అత్యున్నత పౌర పురస్కారమైన భారతరత్నతో సహా అనేక ప్రతిష్ఠాత్మక అవార్డులను అందుకున్నాడు.
2012లో ది హిస్టరీ ఛానల్, రిలయన్స్ మొబైల్ భాగస్వామ్యంతో అవుట్ లుక్ మ్యాగజైన్ నిర్వహించిన ది గ్రేటెస్ట్ ఇండియన్ పోల్ లో అతను రెండవ స్థానంలో ఎంపికైయ్యాడు.
ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ (IIM) షిల్లాంగ్‌లో ఉపన్యాసం ఇస్తున్నప్పుడు, కలామ్ కుప్పకూలిపోయాడు. 2015 జూలై 27 న, 83 సంవత్సరాల వయసులో, గుండెపోటుతో మరణించాడు. తన స్వస్థలమైన రామేశ్వరంలో జరిగిన అంత్యక్రియల కార్యక్రమానికి జాతీయ స్థాయి ప్రముఖులతో సహా వేలాది మంది హాజరయ్యారు, అక్కడ ఆయనను పూర్తి ప్రభుత్వ లాంఛనాలతో ఖననం చేశారు.
బాల్యం, విద్యాభ్యాసం
అవుల్ పకీర్ జైనులబ్ధీన్ కలామ్ తమిళనాడు రాష్ట్రంలోని రామేశ్వరంలో ఒక తమిళ ముస్లిం కుటుంబంలో 1931, అక్టోబరు 15 న జన్మించాడు. తండ్రి జైనులబ్ధీన్, పడవ యజమాని. తల్లి ఆషియమ్మ గృహిణి. పేద కుటుంబం కావటంతో కుటుంబ అవసరాల కోసం కలామ్ చిన్న వయసులోనే పని చేయడం ప్రారంభించాడు. పాఠశాల విద్య పూర్తి చేసిన తర్వాత, తన తండ్రికి ఆర్థికంగా చేదోడువాదోడుగా ఉండటానికి వార్తా పత్రికలు పంపిణీ చేసేవాడు.
పాఠశాలలో సగటు మార్కులు వచ్చినప్పటికీ నేర్చుకోవటానికి తపన పడేవాడు. ఎక్కువ సమయం కష్టపడేవాడు. రామనాథపురం స్క్వార్ట్జ్ మెట్రిక్యులేషన్ స్కూల్ లో తన పాఠశాల విద్య పూర్తి చేశాక, కలామ్ తిరుచిరాపల్లి లోని సెయింట్ జోసెఫ్స్ కళాశాలలో చేరి, 1954 లో భౌతికశాస్త్రంలో పట్టా పొందాడు. అప్పట్లో ఈ కళాశాల మద్రాస్ విశ్వవిద్యాలయం అనుబంధ సంస్థగా ఉండేది. ఈ కోర్సుపై అతనికి కోర్సు పూర్తి అయ్యేవరకు మక్కువ కలగలేదు. నాలుగు సంవత్సరాలు ఈ కోర్సు చదివినందుకు తరువాత చింతించాడు. 1955లో మద్రాసులో ఏరోస్పేస్ ఇంజనీరింగులో చేరాడు. కలామ్ సీనియర్ తరగతి ప్రాజెక్ట్ పనిచేస్తుండగా, పురోగతి లేకపోవడంతో డీన్ అసంతృప్తి చెంది ప్రాజెక్ట్ తదుపరి మూడు రోజుల్లో పూర్తి చేయకపోతే తన ఉపకారవేతనం రద్దుచేస్తాను అని బెదిరించాడు. ఇచ్చిన గడువులో కష్టపడి పని పూర్తిచేసి డీన్ ను ఆకట్టుకున్నాడు. తరువాత డీన్ "కలామ్ నీకు తక్కువ గడువు ఇచ్చి, ఎక్కువ ఒత్తిడి కలిగించాను" అన్నాడు. ఎనిమిది స్థానాల కొరకు జరిగిన ప్రవేశ పరీక్షలో తొమ్మిదో స్థానం పొంది యుద్ధ పైలట్ కావాలనే తన కలను సాకారం చేసుకునే అవకాశాన్ని తృటిలో కోల్పోయాడు.
శాస్త్రవేత్తగా
మద్రాస్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ (MIT - చెన్నై) నుండి ఏరోనాటికల్ ఇంజినీరింగులో పట్టా పొందిన తరువాత 1960 లో, కలామ్ డిఫెన్స్ రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్మెంట్ ఆర్గనైజేషన్ (డిఆర్‌డివో) వారి ఏరోనాటికల్ డెవెలప్మెంట్ ఎస్టాబ్లిష్మెంట్ లో శాస్త్రవేత్తగా చేరాడు. కలామ్ భారత సైన్యం కోసం ఒక చిన్న హెలికాప్టర్ చెయ్యటం ద్వారా తన వృత్తిని ప్రారంభించాడు, కానీ డిఆర్‌డివోలో ఉద్యోగం చేయడంతో అతను సంతృప్తి చెందలేదు.
1969 లో, భారత అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థలో (ఇస్రో) చేరి, ఇస్రో మొట్టమొదటి స్వదేశీ ఉపగ్రహ ప్రయోగ వాహనం (SLV-III) తయారీలో పనిచేసాడు. 1980 జూలైలో ఈ వాహనం రోహిణి ఉపగ్రహాన్ని భూమి దగ్గర కక్ష్యలో విజయవంతంగా చేర్చింది. SLV-III పరీక్ష విజయం తరువాత తనను కలవాల్సిందిగా ఇందిరాగాంధీ సతీశ్ ధావన్ను పిలిచినప్పుడు, ఆయనతో పాటు వెళ్ళిన వారిలో అబ్దుల్ కలామ్ కూడా ఒకడు. అయితే మొదట ఈ ఆహ్వానం వచ్చినప్పుడు కలామ్ భయపడ్డాడు. 'నాకు బూట్లు లేవు, కేవలం చెప్పులు మాత్రమే ఉన్నాయి. ఎలా రావాలి..?' అని సతీశ్ ధావన్ ను అడగగా.. ఆయన 'మీరు ఇప్పటికే విజయాన్ని ధరించి ఉన్నారు., కాబట్టి ఎటువంటి సందేహాలు పెట్టుకోకుండా వచ్చేయండి' అని అన్నాడు. ఇస్రోలో పనిచేయడం తన జీవితంలో అతిపెద్ద విజయాల్లో ఒకటిగా పేర్కొన్నాడు. 1970, 1990 మధ్య కాలంలో, కలామ్ పిఎస్‌ఎల్‌వి, ఎస్‌ఎల్‌వి-III ప్రాజెక్టుల అభివృద్ధికి పనిచేశాడు. ఈ రెండు ప్రాజెక్టులు విజయవంతం అయ్యాయి. 1970 లలో SLV రాకెట్ ఉపయోగించి రోహిణి-1 ఉపగ్రహాన్ని అంతరిక్షంలోకి పంపడం ఇస్రో చరిత్రలో మైలురాయి.
1992 జూలై నుండి 1999 డిసెంబరు వరకు ప్రధానమంత్రి శాస్త్రీయ సలహాదారుగా, డిఆర్‌డివో ముఖ్యకార్యదర్శిగా పనిచేసాడు. ఇదే సమయంలో జరిపిన పోఖ్రాన్ అణు పరీక్షలలో కలామ్ రాజకీయ, సాంకేతిక పాత్ర నిర్వహించాడు. ఈ అణు పరీక్షలు భారతదేశాన్ని అణ్వస్త్ర రాజ్యాల సరసన చేర్చాయి.
1998 లో హృద్రోగ వైద్య నిపుణుడైన డాక్టరు సోమరాజుతో కలిసి సంయుక్తంగా ఒక స్టెంటును (stent) అభివృద్ధి చేసారు. దీనిని "కలామ్-రాజు స్టెంట్" అని అంటారు. 2012లో, వీరిద్దరూ కలిసి, గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఆరోగ్య సేవలు అందించడమ్లో సహాయకంగా ఉండేందుకు ప్రత్యేకంగా ఒక ట్యాబ్లెట్ (tablet) కంప్యూటరును తయారు చేసారు. దీన్ని "కలామ్&-రాజు ట్యాబ్లెట్" అని అంటారు.
రాష్ట్రపతిగా
link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Vladimir_Putin_with_Abdul_Kalam_26_January_2007.jpg|కుడి|thumb|220x220px|ప్రధాని మన్మోహన్ సింగ్, రష్యా అధ్యక్షుడు వ్లాదిమిర్ పుతిన్ లతో రాష్ట్రపతి కలామ్
2002 జూలై 18 న కలామ్ బ్రహ్మాండమైన ఆధిక్యతతో (90% పైగా ఓట్లతో) భారత రాష్ట్రపతిగా ఎన్నికై, జూలై 25న ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు. ఆ పదవికి తమ అభ్యర్థిగా నిలబెట్టింది అప్పటి అధికార పక్షమైన జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి (NDA) కాగా ప్రధాన ప్రతిపక్షమైన కాంగ్రెసు పార్టీ తమ మద్దతు తెలిపింది. ఆ పోటీలో వామపక్షవాదులు బలపరచిన 87-ఏళ్ళ లక్ష్మీ సెహగల్ అతని ఏకైక ప్రత్యర్థిగా నిలిచింది. ఆమె, రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా సుభాష్ చంద్రబోస్ నాయకత్వం క్రింద పోరాడిన ఇండియన్ నేషనల్ ఆర్మీ (INA) లో మహిళా విభాగానికి నేతృత్వం వహించిన వీర వనిత.
అతడు ప్రజల రాష్ట్రపతిగా పేరుపొందాడు, లాభదాయక పదవుల చట్టంపై తీసుకున్న నిర్ణయం తన పదవీ కాలంలో తీసుకున్న అత్యంత క్లిష్టమైన నిర్ణయంగా అతను భావించాడు. తన పదవీ కాలంలో, 21 క్షమాభిక్ష అభ్యర్థనల్లో, 20 అభ్యర్థనల్లో నిర్ణయం తీసుకోకపోవడం పట్ల అతను విమర్శలు ఎదుర్కొన్నాడు.
2003 సెప్టెంబరులో, చండీగఢ్‌లో జరిగిన ఒక ప్రశ్నోత్తర కార్యక్రమంలో కలాం, దేశా జనాభాను దృష్టిలో ఉంచుకుని ఉమ్మడి పౌర స్మృతి ఉండాలని అభిప్రాయపడ్డాడు.
కలామ్ 2002 నుంచి 2007 వరకు భారత రాష్ట్రపతిగా తన సేవలను అందించాడు. కలామ్ ఎప్పుడూ ప్రజల వ్యక్తిగా మెలిగాడు, ప్రజలు కూడా కలామ్ను ఆదరించారు. భారతరత్న పొందిన రాష్ట్రపతులలో కలామ్ 3వ వాడు. 2007 జూన్ 20 తో తన పదవి కాలం పూర్తి అయింది. రెండవసారి రాష్ట్రపతి పదవి కోసం పోటీ చేయాలనుకున్నాడు కానీ చివరి క్షణాలలో వద్దని నిర్ణయించుకున్నాడు.
పురస్కారాలు, గౌరవాలు
కలామ్ 40 విశ్వవిద్యాలయాల నుండి 7 గౌరవ డాక్టరేట్లను పొందాడు. ఇస్రో, డిఆర్డిఓలతో కలిసి పనిచేసినందుకు, ప్రభుత్వానికి శాస్త్రీయ సలహాదారుగా ఆయన చేసిన కృషికి భారత ప్రభుత్వం 1981 లో పద్మ భూషణ్, 1990 లో పద్మ విభూషణ్తో సత్కరించింది. భారతదేశంలో రక్షణ సాంకేతిక పరిజ్ఞానం యొక్క శాస్త్రీయ పరిశోధన, ఆధునీకరణకు చేసిన కృషికి 1997 లో కలామ్ భారతదేశపు అత్యున్నత పౌర గౌరవం భారత్ రత్నాను అందుకున్నాడు. 2013 లో "అంతరిక్ష-సంబంధిత పథకానికి నాయకత్వం వహించి విజయవంతంగా నిర్వహించినందుకు" అమెరికాకు చెందిన నేషనల్ స్పేస్ సొసైటీ నుండి వాన్ బ్రాన్ అవార్డును అందుకున్నాడు.
కలామ్ మరణం తరువాత అనేక నివాళులు అందుకున్నాడు. అతని పుట్టినరోజైన అక్టోబరు 15 ను తమిళనాడు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం "యువ పునరుజ్జీవనోద్యమ దినోత్సవం"గా జరుపుతుంది. ఆ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం "డాక్టర్ ఎ. పి. జె. అబ్దుల్ కలామ్ పురస్కారం"ను ఏర్పాటు చేసింది. ఇందులో 8 గ్రాముల బంగారు పతకం, ప్రశంసాపత్రం, ₹5,00,000 నగదు బహూకరిస్తారు. శాస్త్రీయ వృద్ధిని, మానవీయ శాస్త్రాలను, విద్యార్థుల సంక్షేమాన్ని ప్రోత్సహించడంలో కృషి చేసిన రాష్ట్రప్రజలకు 2015 నుంచి ప్రతి సంవత్సరం స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం సందర్భంగా ఈ పురస్కారాన్ని ఇస్తోంది.
కలామ్ పుట్టిన 84వ వార్షికోత్సవం సందర్భంగా, 2015 అక్టోబరు 15 న ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ, న్యూఢిల్లీలోని డిఆర్డిఓ భవన్‌లో కలామ్ జ్ఞాపకార్థం తపాలా బిళ్ళలను విడుదల చేశాడు. నాసా వారి జెట్ ప్రొపల్షన్ లాబొరేటరీ (jet propulsion laboratory, జెపిఎల్) పరిశోధకులు అంతర్జాతీయ అంతరిక్ష కేంద్రం (ఐఎస్ఎస్- ISS) ఫిల్టర్లలో కనుగొన్న కొత్త బాక్టీరియంకు కలామ్ గౌరవార్థం 'సోలిబాసిల్లస్ కలామీ అని పేరు పెట్టారు. 2015 అక్టోబరు 15న భారతదేశ రక్షణశాఖా మంత్రి మనోహర్ పారికర్ హైదరాబాద్‌లోని డిఆర్డీవో మిస్సైల్ కాంప్లెక్స్ పేరును, డాక్టర్ ఏపిజె అబ్దుల్ కలాం మిసైల్ కాంప్లెక్స్‌గా మార్చాడు.
సంవత్సరం పురస్కారం అందచేసినవారు 2014 సైన్స్ డాక్టరేట్ ఎడిన్బర్గ్ విశ్వవిద్యాలయం,UK 2012 గౌరవ డాక్టరేట్ సైమన్ ఫ్రేజర్ విశ్వవిద్యాలయం 2011 IEEE గౌరవ సభ్యత్వం IEEE 2010 ఇంజనీరింగ్ డాక్టర్ వాటర్లూ విశ్వవిద్యాలయం 2009 గౌరవ డాక్టరేట్ ఓక్లాండ్ విశ్వవిద్యాలయం 2009 హూవర్ పతకం ASME ఫౌండేషన్, USA 2009 ఇంటర్నేషనల్ వాన్ కర్మాన్ వింగ్స్ అవార్డు కాలిఫోర్నియా ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ, USA 2008 ఇంజనీరింగ్ డాక్టర్ నాణ్యంగ్ టెక్నలాజికల్ విశ్వవిద్యాలయం, సింగపూర్ 2007 కింగ్ చార్లెస్ II పతకం రాయల్ సొసైటీ, UK 2007 సైన్సు రంగంలో గౌరవ డాక్టరేట్ వోల్వర్థాంప్టన్ యొక్క విశ్వవిద్యాలయం, UK 2000 రామానుజన్ పురస్కారం ఆళ్వార్లు రీసెర్చ్ సెంటర్, చెన్నై 1998 వీర్ సావర్కర్ పురస్కారం భారత ప్రభుత్వం 1997 ఇందిరా గాంధీ జాతీయ సమైక్యతా పురస్కారం భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ 1997 భారతరత్న భారత ప్రభుత్వం 1994 గౌరవనీయులైన ఫెలోగా ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ డైరెక్టర్స్ (భారతదేశం) 1990 పద్మ విభూషణ్ భారత ప్రభుత్వం 1981 పద్మ భూషణ్ భారత ప్రభుత్వం
మరణం
రాష్ట్రపతిగా కూడా సేవలందించిన మహనీయుడు ఏపీజే అబ్దుల్ కలామ్ 2015 జూలై 27 సోమవారం సాయంత్రం హఠాన్మరణానికి గురయ్యాడు. షిల్లాంగ్‌ లోని ఐఐఎంలో సోమవారం విద్యార్థులను ఉద్దేశించి ప్రసంగిస్తున్న ప్రొఫెసర్ అబ్దుల్ కలామ్ హఠాత్తుగా ప్రసంగం మధ్యలో కుప్పకూలిపోయాడు. గుండెపోటుతో కుప్పకూలిన అబ్దుల్ కలామ్ను స్థానిక బెథాని ఆస్పత్రికి తరలించారు. అక్కడ ఐసీయూలో ఉంచి చికిత్స అందించే ప్రయత్నం చేశారు. అతను గుండెపోటుతో చేరినట్లు, పరిస్థితి విషమంగానే ఉన్నట్లు డాక్టర్లు ప్రకటించారు. ఆ తర్వాత 45 నిమిషాల వ్యవధిలోనే కలామ్ కన్నుమూశాడు. అప్పటికి ఆయన వయస్సు 84 సంవత్సరాలు.
స్మారక చిహ్నం
డాక్టర్ ఏ.పి.జె. అబ్దుల్ కలామ్ జాతీయ స్మారక చిహ్నాన్ని కలామ్ జ్ఞాపకార్థం తమిళనాడులోని రామేశ్వరం ద్వీప పట్టణంలోని పేయ్‌కరుంబు గ్రామంలో డిఆర్డిఓ నిర్మించింది. దీనిని 2017 జూలైలో ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ ప్రారంభించారు. కలామ్ పనిచేసిన రాకెట్లు, క్షిపణుల ప్రతిరూపాలు ప్రదర్శనలో ఉన్నాయి. ఈ జన నాయకుని జీవితాన్ని వివరించే వందలాది చిత్రాలతో పాటు అతని జీవితం గురించి యాక్రిలిక్ పెయింటింగ్స్ (Acrylic paintings) కూడా ప్రదర్శించబడుతున్నాయి. ప్రవేశద్వారం వద్ద కలామ్ విగ్రహం ఉంది. కూర్చుని, నిలబడి ఉన్న భంగిమలో కలామ్గారి మరో రెండు చిన్న విగ్రహాలు ఉన్నాయి.
వ్యక్తిగత విశేషాలు, తదితరాలు
కలామ్ గురించిన కొన్ని వ్యక్తిగత విశేషాలు
కలామ్ నిజాయితీకి సరళమైన జీవన విధానానికీ ప్రసిద్ధి. రాత్రి 2 గంటలకు నిద్రించి, ఉదయం 6:30 - 7 మధ్య లేచేవాడు. అతనికి టెలివిజన్ లేదు. తన వ్యక్తిగత ఆస్తుల్లో పుస్తకాలు, వీణ, దుస్తులు, ఒక సిడి ప్లేయరు, ఒక ల్యాప్‌టాప్ ఉండేవి. అతను వీలునామా ఏమీ రాయలేదు. మరణానంతరం అతని ఆస్తులు అతని పెద్దన్నకు చెందాయి.
"ఉదయం నాలుగు గంటలకు నిద్ర లేచేవాడ్ని. మా అమ్మ ఉదయాన్నే నన్ను నిద్ర లేపేది. అప్పుడు స్నానం చేసి లెక్కల ట్యూషన్‌కి వెళ్లేవాడిని. స్నానం చేసి రాకపోతే మా మాస్టర్ పాఠాలు చెప్పేవారు కాదు. నేను ట్యూషన్ పూర్తి చేసుకొచ్చేసరికి మా నాన్న నన్ను నమాజ్‌కు తీసుకెళ్లడానికి సిద్ధంగా ఉండేవారు. ఆ కార్యక్రమం పూర్తి అయ్యాక రైల్వేస్టేషన్‌కి వెళ్లేవాణ్ణి. మద్రాసు నుంచి వచ్చే దినపత్రికల పార్సిల్‌ని తీసుకొని వాటిని పంపిణీ చేసేవాడ్ని. ఈ విధంగా పనిచేస్తూనే చదువుకున్నా. మాది ఉమ్మడి కుటుంబం. సభ్యులు ఎక్కువ మంది ఉండేవారు. మా అమ్మ మాత్రం నాకు మిగితా వారికన్నా ఎక్కువ తిండి పెట్టేది. ఇంట్లో నేను చివరివాడిని. దానికి తోడు చదువుకుంటూ పని చేయడం వల్ల మా అమ్మ నాపై చాలా శ్రద్ధ చూపేది. మా ఇంట్లో ఆనందం, విషాదం రెండూ ఉండేవి"
ముగ్గురమ్మల కథ-ఆ ముగ్గురు అమ్మలు నాకెంతో ఇష్టం''' తనకు ముగ్గురు అమ్మలంటే చాలా ఇష్టమని.. వారందరిని తాను కలవగలిగానని కలామ్ చెప్పాడు. ఆ ముగ్గురు అమ్మలు ఎవరంటే.. 'ఒకరు మా సొంత అమ్మ. మరొకరు భారత సంగీతానికి అమ్మ, ఎంఎస్ సుబ్బలక్ష్మి. మరొకరు ప్రపంచానికి అమ్మ అయిన మదర్ థెరిస్సా' అని చెప్పాడు. 1950లో తిరుచ్చిలో తాను చదువుకుంటున్నప్పుడు విన్న 'ఎందరో మహానుభావులు.. అందరికీ వందనాలు' అన్న పాట తనను పరవశంలో ముంచెత్తిందని.. అప్పటి నుంచి ఆమె సంగీతాన్ని ఎంతగానో అభిమానించానన్నాడు. 'ఆమె భారతరత్న పురస్కారాన్ని తీసుకునే సమయంలో నా తల నిమిరింది. ఆ ఘటనను నేనెప్పటికీ మరవలేను' అని ఉద్వేగంతో చెప్పాడు. దేశం కాని దేశంలో పుట్టి, మన దేశానికి నలభైఏళ్ల పాటు అమూల్య సేవల్ని అందించిన మదర్ థెరిస్సా తాను అభిమానించే మూడో అమ్మగా కలామ్ చెప్పాడు. (ఈనాడు 3.8.2008)
1962లో అతను (భారతీయ అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ) ఇస్రోకు మారాడు. అక్కడ అతను ఇతర శాస్త్ర వేత్తలతో కలసి అనేక కృత్రిమ ఉపగ్రహాలను విజయవంతంగా ప్రయోగించాడు. రోహిణి ఉపగ్రహాన్ని జూలై 1980లో విజయవంతంగా భూమి సమీప కక్ష్యలోకి వదిలిన భారతదేశపు మొట్టమొదటి స్వదేశీ ఉపగ్రహ ప్రయోగ వాహనం (SLV-III) ని అభివృద్ధి చేయడంలో ప్రాజెక్టు డైరెక్టరుగా అతని కృషి ఎంతో ఉంది. 1982 లో, అతను DRDO కు డైరెక్టరుగా తిరిగి వచ్చి, క్షిపణుల మీద దృష్టి కేంద్రీకరించాడు. అగ్ని క్షిపణి, పృథ్వి క్షిపణుల అభివృద్ధీ, ప్రయోగాలకు అతనే సూత్రధారి. దీంతో అతనికి భారత దేశపు "మిస్సైల్ మాన్" అని పేరు వచ్చింది. జూలై 1992లో అతను భారత దేశపు రక్షణ మంత్రికి సాంకేతిక సలహాదారు అయ్యాడు. భారత ప్రభుత్వానికి ప్రధాన సాంకేతిక సలహాదారుగా అతనికి క్యాబినెట్ మంత్రి హోదా వచ్చింది. అతను కృషి ఫలితంగానే 1998లో పోఖ్రాన్-II అణుపరీక్షలు విజయవంతంగా జరిగాయి.
కలామ్ శాకాహారి, మద్యపాన వ్యతిరేకి, బ్రహ్మచారి. కచ్చితమైన వ్యక్తిగత క్రమశిక్షణను పాటించేవాడు. "ప్రజలు తమ భార్యాపిల్లలకు తమ పిల్లల పిల్లలకూ ఆస్తులు సంపాదించి పెట్టటం కోసమే అవినీతిపరులౌతారు" అంటూ అతను పెళ్ళి చేసుకోలేదు. ఇస్లాం ప్రకారమైతే ప్రతి ముస్లిమూ పెళ్ళి చేసుకోవాలి. ఖురాన్తో బాటు, భగవద్గీతను కూడా చదువుతాడు. మతఘర్షణలను నిరసించే శాంతికాముకుడు, మానవతావాది. అతను తిరుక్కురళ్లో చెప్పిన మార్గాన్ని అనుసరిస్తాడు. అతను చేసే ప్రతి ప్రసంగంలోనూ కనీసం ఒక్క "పాశురం" నైనా ప్రస్తావిస్తాడు.
కలామ్ రాజకీయంగా భారత దేశం అంతర్జాతీయ సంబంధాలలో మరింత దృఢమైన నిర్ణయాలు తీసుకుని నిర్ణయాత్మక పాత్ర పోషించాలని కోరుకున్నాడు. తాను సుదీర్ఘ కాలం కృషి చేసి అభివృద్ధి చేసిన అణ్వాయుధ కార్యక్రమం, కాబోయే ప్రపంచ ప్రబల శక్తిగా భారతదేశ స్థానాన్ని సుస్థిరం చేసే సాధనాల్లో ఒకటిగా అతను భావించాడు. అతను భారత దేశపు యువతను వెన్ను తట్టి ప్రోత్సహించే ఉద్దేశంతో పాఠకుల్ని ఉత్తేజితుల్ని చేసే తన ఆత్మ కథ వింగ్స్ ఆఫ్ ఫైర్ లాంటి పుస్తకాలు అనేకం వ్రాశాడు. 2020 సంవత్సరానికల్లా భారత దేశాన్ని ఒక వైజ్ఞానిక ప్రబల శక్తిగా, ఆర్థికంగా అభివృద్ధి చెందిన దేశంగా మార్చడానికి ఒక కార్యాచరణ ప్రణాళికను అతను చాలా బలంగా ముందుకు తెచ్చాడు. శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాలలో అతను చాలా చురుకైన పాత్ర పోషించాడు. బయో ఇంప్లాంట్స్ (bio-implants) వాడడం ద్వారా తెలివిని పెంచడానికి ఒక పరిశోధనా కార్యక్రమాన్ని అతను ప్రతిపాదించాడు. అతను ప్రొప్రైటరీ సాఫ్టు వేర్ కంటే ఓపెన్ సోర్సు సాఫ్టు వేర్ నే సమర్థించాడు. ఓపెన్ సోర్సు సాఫ్టు వేర్ ను పెద్ద ఎత్తున వాడడం ద్వారానే సమాచార విప్లవం ఫలాలు ఎక్కువ మందికి అందుతాయని అతను విశ్వసించాడు .
రచనలు
ఇండియా 2020 - ఏ.పి.జె.అబ్దుల్ కలామ్, వై.ఎస్.రాజన్ (పెంగ్విన్ బుక్స్ ఆఫ్ ఇండియా, 2003) ISBN 0-14-027833-8
ఇగ్నైటెడ్ మైండ్స్: అన్లీషింగ్ ద పవర్ వితిన్ ఇండియా by ఏ.పి.జె.అబ్దుల్ కలామ్ (పెంగ్విన్ బుక్స్, 2003) ISBN 0-14-302982-7
ఇండియా-మై-డ్రీం - ఏ.పి.జె.అబ్దుల్ కలామ్ (Excel Books, 2004) ISBN 81-7446-350-X
ఎన్విజనింగ్ ఎన్ ఎంపవర్డ్ నేషన్ : టెక్నాలజీ ఫర్ సొసైటల్ ట్రాన్స్ఫర్మేషన్ - ఏ.పి.జె.అబ్దుల్ కలామ్ (టాటా మెక్‌గ్రా-హిల్ పబ్లిషింగ్ కంపెనీ లిమిటెడ్, 2004) ISBN 0-07-053154-4
జీవితచరిత్రలు
వింగ్స్ ఆఫ్ ఫైర్: ఎన్ ఆటోబయోగ్రఫీ ఆఫ్ ఏ.పి.జె.అబ్దుల్ కలామ్ - ఏ.పి.జె.అబ్దుల్ కలామ్, అరుణ్ తివారీ (ఓరియంట్ లాంగ్మన్, 1999) ISBN 81-7371-146-1
సైంటిస్ట్ టు ప్రెసిడెంట్ - ఏ.పి.జె.అబ్దుల్ కలామ్ (గ్యాన్ పబ్లిషింగ్ హౌస్, 2003) ISBN 81-212-0807-6
ఎటర్నల్ క్వెస్ట్: లైఫ్ అండ్ టైంస్ ఆఫ్ డా. అవుల్ పకీర్ జైనులబ్దీన్ అబ్దుల్ కలామ్ - ఎస్.చంద్ర (పెంటగాన్ పబ్లిషర్స్, 2002) ISBN 81-86830-55-3
ప్రెసిడెంట్ ఏ.పి.జె.అబ్దుల్ కలామ్ - ఆర్.కె.ప్రుథి (అన్మోల్ పబ్లికేషన్స్, 2002) ISBN 81-261-1344-8
ఏ.పి.జె.అబ్దుల్ కలామ్: ది విజనరీ ఆఫ్ ఇండియా''' - కె.భూషన్, జీ.కట్యాల్ (ఏ.పీ.హెచ్.పబ్లిషింగ్ కార్పోరేషన్, 2002) ISBN 81-7648-380-X
ఇవి కూడా చూడండి
రాష్ట్రపతి భవనం
మూలాలు
బయటి లింకులు
భారత అధ్యక్షుని అధికారిక వెబ్సైట్లో కలామ్ గురించి
అబ్దుల్ కలామ్ - 20వశతాబ్దములో ప్రముఖ తమిళులు
రాష్ట్రపతిగా ఎన్నకైనప్పటి బీ.బీ.సీ వ్యాసము
అబ్దుల్ కలామ్
వర్గం:భారత రాష్ట్రపతులు
వర్గం:తమిళనాడు శాస్త్రవేత్తలు
వర్గం:భారతరత్న గ్రహీతలు
వర్గం:పద్మవిభూషణ పురస్కారం పొందిన తమిళనాడు వ్యక్తులు
వర్గం:శాకాహారులు
వర్గం:ప్రపంచ ప్రసిద్ధులు
వర్గం:2015 మరణాలు
వర్గం:గుండెపోటు మరణాలు
వర్గం:డాక్టర్ పిన్నమనేని అండ్ శ్రీమతి సీతాదేవి ఫౌండేషన్ పురస్కార గ్రహీతలు |
వేమూరు | https://te.wikipedia.org/wiki/వేమూరు | వేమూరు, బాపట్ల జిల్లా, వేమూరు మండలం లోని గ్రామం, మండలం. ఇది సమీప పట్టణమైన తెనాలి నుండి 13 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2845 ఇళ్లతో, 9796 జనాభాతో 2284 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 4850, ఆడవారి సంఖ్య 4946. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 4421 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 912. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590404.
సమీప గ్రామాలు
వరాహపురం 1 కి.మీ; చంపాడు 2 కి.మీ; రావికంపాడు 3 కి.మీ; పోతుమర్రు 3 కి.మీ; కొల్లూరు 4కి.మీ.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం, జనాభా 9744, పురుషుల సంఖ్య 4730, మహిళలు 5014, నివాస గృహాలు 2640, విస్తీర్ణం 2284 హెక్టారులు
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 9, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల తెనాలిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల వడ్లమూడిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల వడ్లమూడిలోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు గుంటూరులోనూ ఉన్నాయి.సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల కొల్లూరులోను, అనియత విద్యా కేంద్రం తెనాలిలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల గుంటూరు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
వేమూరులో ఉన్న ఒక సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో నలుగురు డాక్టర్లు, 10 మంది పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. రెండు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో5 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు నలుగురు, ఒక నాటు వైద్యుడు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామం సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం కిందకు రావట్లేదు. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ ఉంది. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
వేమూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 6 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
వేమూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 300 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 25 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 25 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1933 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 8 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 1924 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
వేమూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 1924 హెక్టార్లు
మౌలిక సదుపాయాలు
వైద్య సౌకర్యం
ఉత్తమ ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం:- ఈ కేంద్రానికి గుంటూరు జిల్లాలోనే ఉత్తమ ఆరోగ్య కేంద్రంగా గుర్తింపు వచ్చింది. 69వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం సందర్భంగా ఈ కేంద్రం వైద్యాధికారి సింహాచలం, 2015, ఆగస్టు-15వ తేదీనాడు, మంత్రి ప్రత్తిపాటి పుల్లారావు నుండి ప్రశంసాపత్రం అందుకున్నాడు.
రక్షిత మంచినీటి పథకం
పాల ఉత్పత్తిదారుల సహకార సంఘం
బ్యాంకులు
ది గుంటూరు జిల్లా కేంద్ర సహకార బ్యాంక్ లిమిటెడ్:- ఈ బ్యాంకుశాఖ 2015, జూన్-24 నాడు, 26వ వార్షికోత్సవం జరుపుకుంది.
కొణిజేటి రోశయ్య సమావేశ మందిరం
ఈ మందిరాన్ని కొణిజేటి రోశయ్య ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్న సమయంలో, 25 లక్షల రూపాయల వ్యయంతో నిర్మించారు.
గ్రామ పంచాయతీ
2013 జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో మన్నే వాణి, సర్పంచిగా ఎన్నికైంది
దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
శ్రీ వేణుగోపాల స్వామి ఆలయం
ఈ ఆలయానికి రెండు శతబ్దాల చరిత్ర ఉంది. ఈ ఆలయం శిథిలావస్థకు చేరడంతో దాత, తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం విశ్రాంత ఉప కార్యనిర్వహణధికారి, కోగంటి మల్లిఖార్జునరావు స్పందించి, తన స్వంతనిధులు ఆరు లక్షల రూపాయలు వెచ్చించి, అలయ పునర్నిర్మాణం చేసారు.
ఈ ఆలయంలో 2015, నవంబరు-30వ తేదీ సోమవారం ఉదయం ఉత్తరద్వారా ప్రారంభం, ధ్వజస్తంభం, గరుడస్వామి విగ్రహ ప్రతిష్ఠా కార్యక్రమం నిర్వహించెదరు. ఈ కార్యక్రమాలలో భాగంగా, ఆదివారం నాడు ధ్వజస్తంభాన్నికి మేళతళాలతో గ్రామోత్సవం నిర్వహించారు.
శ్రీ కట్లమ్మ తల్లి దేవాలయo
శతాబ్దాల చరిత్ర ఉన్న, ఈ గ్రామంలోని శ్రీ కట్లమ్మ తల్లి దేవాలయ పునర్నిర్మాణం చేశారు. 2014, ఫిబ్రవరి-2న పండితుల వేదమంత్రోశ్ఛారణల మధ్య, అమ్మవారి విగ్రహం, పోతురాజుస్వామి విగ్రహ ప్రతిష్ఠ జరిగింది. ఈ పునర్నిర్మాణానికి గ్రామస్థులు, స్థానికులు, భక్తులు, రు.20 లక్షల విరాళాలందించారు.ఈనాడు గుంటూరు రూరల్ /వేమూరు, డిసెంబరు-12, 2013. 2వ పేజీ.
ఈ ఆలయ వార్షిక వేడుకలను, 2016, ఫిబ్రవరి-2వ తేదీ మంగళవారంనాడు వైభవంగా నిర్వహించారు.
శ్రీ అభయాంజనేయస్వామివారి ఆలయం
ఈ ఆలయ వార్షికోత్సవం, 2015, మార్చి-5వ తేది. ఫాల్గుణ పౌర్ణమి, గురువారం నాడు వైభవంగా నిర్వహించారు. ఉదయం నుండి ఆలయంలో భక్తి గీతాలాలపించారు. భక్తులు స్వామివారికి విశేష పూజలు చేసి తీర్ధప్రసాదాలు అందుకున్నారు.
ప్రధాన వృత్తులు
వ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
గ్రామ ప్రముఖులు
thumb|ఈ గ్రామంలో జన్మించాడు ప్రముఖ రంగస్థల నటుడు వేమూరి గగ్గయ్య దృశ్య చిత్రం
వేమూరి గగ్గయ్య: రంగస్థల నటుడు
పుట్టుగుంట వెంకట సుబ్బారావు: రంగస్థల నటుడు
కొణిజేటి రోశయ్య: మాజీ ముఖ్యమంత్రి
నిమ్మగడ్డ బ్రహ్మయ్య: చాలా కాలం ఈ గ్రామ సర్పంచ్ గా పనిచేశాడు.
దేవు శంకర్: అంతర్జాతీయ శిల్పి. ఆయన చేయిపడితే ఎటువంటి శిల అయినా అద్భుతరూపాన్ని సంతరించుకుంటుంది. సజీవరూపాన్ని సాక్షాత్కరింపజేసే ఆ శిల్పాలు దేశవిదేశాలలో ఖ్యాతికెక్కినవి. ఎన్.టి.రామారావు ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్న తరుణంలో హైదరాబాదు ట్యాంక్ బండ్ మీద ప్రతిష్ఠించిన 105 అడుగుల ఎత్తయిన తెలుగుతల్లి విగ్రహం ఈయన తయారుచేసినదే. లోక్ సభలో కొలువుదీరిన వారు. టంగుటూరి ప్రకాశం, ఎన్.జి.రంగా, నందమూరి తారకరామారావుల విగ్రహాలు దేవు శంకర్ రూపొందించినవే. ఆయన ప్రతిభను గుర్తించి ఆయనకు, పంచశిల్పబ్రహ్మ బిరుదును ఇచ్చి సత్కరించారు. 2016, ఏప్రిల్-8వ తేదీ దుర్ముఖి నామ సంవత్సర ఉగాది వేడుకలలో ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం, వీరిని హంస పురస్కారానికి ఎంపీచేసింది. 2016 డిసెంబరు 16 న కన్నుమూశారు.
నాదెండ్ల భాస్కరరావు
యడ్లపాటి వెంకటరావు
ఆలపాటి ధర్మారావు
ఆలపాటి రాజేంద్రప్రసాద్
కల్లూరి చంద్రమౌళి
నక్కా ఆనందబాబు
సోమరౌతు పాల్ రాజు
కొడాలి వీరయ్య చౌదరి
ఎస్.రామస్వామిచౌదరి
తాడేపల్లి లోకనాథ శర్మ (శాస్త్రీయ సంగీత విద్వాంసులు)
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ సీఆర్‌డీఏ గ్రామాలు |
దేవరకొండ | https://te.wikipedia.org/wiki/దేవరకొండ | దేవరకొండ, తెలంగాణ రాష్ట్రం, నల్గొండ జిల్లా, దేవరకొండ మండలం లోని పట్టణం. ఇది 2012లో నగర పంచాయితీగా, 2017లో దేవరకొండ పురపాలకసంఘంగా ఏర్పడింది.
thumb|కోట ఫొటో - 1
ఈ పట్టణానికి సంబంధించిన చరిత్ర ముఖ్యంగా కాకతీయుల కాలం నుండి ప్రాచుర్యంలోకి వచ్చింది.ఈ పట్టణానికి దగ్గరలోనే ఒక ప్రాచీన దుర్గం ఉంది.ఆ దుర్గం పేరుతోనే దేవరకొండ అని పిలువబడుతుంది.
చరిత్ర
ఈ పట్టణానికి సంబంధించిన చర్చ ముఖ్యంగా కాకతీయుల కాలం నుండి ప్రాచుర్యంలోకి వచ్చింది.ఈ పట్టణానికి దగ్గరలోనే ఒక ప్రాచీన దుర్గము ఉంది.ఆ దుర్గం పేరుతోనే దేవరకొండ అని పిలువబడుతుంది.
thumbnail|దేవరకొండ వద్ద గల డిండి రిజర్వాయర్
ఒకానొకప్పుడు దుర్భేధ్యమైన ఈ రేచర్ల నాయకుల కోట ఇప్పుడు శిథిలావస్థలో ఉంది. ఇది ఒక ముఖ్య చూడదగిన పురాతన ప్రదేశం. ఈ దుర్గము ఏడుకొండల మధ్యన ఉంది. నల్గొండ, మహబూబ్ నగర్, మిర్యాలగూడ, హైదరాబాదు నుండి రోడ్డు మార్గమున ఇక్కడ చేరవచ్చును.
మధ్యయుగంలో ఈ గ్రామం స్థానిక వ్యాపార కేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందింది.
శాసనసభ నియోజకవర్గం
దేవరకొండ ఆలయాలు
పాత శివాలయం
పాత రామాలయం
శ్రీ వాసవి కన్యకా పరమేశ్వరి ఆలయం
సంతోషిమాత ఆలయం
శ్రీ భక్త మార్కెండయ దేవాలయం
సాయిబాబా ఆలయం: ప్రశాంతమైన వాతావరణం, విశాలమైన ప్రాంగణంలో దేవరకొండ వాస్తవ్యులు నిర్మించినషిర్డీ సాయిబాబా ఆలయం మనస్సుకు, ఆత్మకు యెంతో హాయిని కలిగిస్తుంది. ఈ ఆలయం షిరిడి ఆలయానికి ఏ మాత్రం తీసిపోదు.
అయ్యప్ప స్వామి ఆలయం
పెద్దదర్గా: ఈ దర్గా ఉర్సు డిండి మండలం ఎర్రారం గ్రామం నుంచి గంధాన్ని తీసుకువచ్చి ఊరేగింపు నిర్వహిస్తారు.
ప్రముఖులు
అలీ సయ్యద్:ఇతను రచయిత. అతని రచనలలో ముఖ్యమైనవి. జలంధరాసుర వధ, ప్రమీల, దిగంబరమోహిని, నవీన సత్యహరిశ్చంద్ర, నల చక్రవర్తి, భీమ పరమ మహాత్యము, బబ్రువాహన, ధ్రువ, నగర, ఆనందగురు గీత, ముక్తి ప్రదాయిని, సత్యాద్రౌపది సంవాదము, కాళింది, సిరిసినగండ్ల నలనాటకము, సీతారామ శతకము, సురభాండేశ్వరము, మానసిక రాజయోగము.సయ్యద్ నశీర్ అహమ్మద్‌ రచించిన అక్షర శిల్పులు అనేగ్రంథము అక్షరశిల్పులుగ్రంథము: రచన సయ్యద్ నశీర్ అహమద్, ప్రచురణ సంవత్సరం 2010 ప్రచురణకర్త-- ఆజాద్ హౌస్ ఆఫ్ పబ్లికేషన్స్ .. చిరునామా వినుకొండ - 522647. పుట 42
మూలాలు
బయటి లింకులు
దేవరకొండ
దేవరకొండ అభివృద్ది కాంక్షిస్తున్న ఒక సంస్థ
వర్గం:తెలంగాణ నగరాలు, పట్టణాలు
వర్గం:తెలంగాణ పర్యాటక ప్రదేశాలు
వర్గం:నల్గొండ జిల్లా పట్టణాలు |
సంస్థాన్ నారాయణ్‌పూర్ | https://te.wikipedia.org/wiki/సంస్థాన్_నారాయణ్‌పూర్ | నారాయణపూర్, తెలంగాణ రాష్ట్రం, యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా, నారాయణపూర్ మండలానికి చెందిన గ్రామం.తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 247 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016
ఇది సమీప పట్టణమైన నల్గొండ నుండి 50 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో
2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత నల్గొండ జిల్లాలోని ఇదే మండలంలో ఉండేది.
గణాంక వివరాలు
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1820 ఇళ్లతో, 7927 జనాభాతో 2040 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3832, ఆడవారి సంఖ్య 4095. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1077 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 503. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 577138.పిన్ కోడ్: 508253.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో మూడుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు , ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల చౌటుప్పల్లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల మల్కాపూర్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నార్కట్ పల్లిలోను, పాలీటెక్నిక్ నల్గొండలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల తూప్రాన్ పేట్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల చౌటుప్పల్లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు నల్గొండలోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
నారాయణపూర్లో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు , నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో6 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఐదుగురు, ఒక నాటు వైద్యుడు ఉన్నారు. మూడు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
నారాయణపూర్లో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
నారాయణపూర్లో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
అడవి: 635 హెక్టార్లు
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 109 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 21 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 2 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 19 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 137 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 424 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 45 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 644 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 997 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 116 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
నారాయణపూర్లో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
కాలువలు: 116 హెక్టార్లు
గ్రామ ప్రముఖులు
డి. రవీందర్‌: తెలంగాణ విశ్వవిద్యాలయం వైస్‌చాన్సలర్‌
బత్తుల లక్ష్మీ దేవి
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు |
రాచకొండ | https://te.wikipedia.org/wiki/రాచకొండ | రాచకొండ, తెలంగాణ రాష్ట్రం, యాదాద్రి - భువనగిరి జిల్లా, నారాయణపూర్ మండలంలోని గ్రామం.తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 247 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016
ఇది మండల కేంద్రమైన నారాయణపూర్ నుండి 8 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన నల్గొండ నుండి 65 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది.
జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో
2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత నల్గొండ జిల్లాలోని ఇదే మండలంలో ఉండేది.
గణాంక వివరాలు
thumbnail|కోటలోని మరో ద్వారం|alt=|250x250px2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 344 ఇళ్లతో, 1300 జనాభాతో 5611 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 682, ఆడవారి సంఖ్య 618. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 70 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1182. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 577133.పిన్ కోడ్: 508253.
గ్రామ చరిత్ర
రాచకొండ పర్యాటక ప్రాముఖ్యత గల ప్రదేశం. పట్టాభిగుట్ట దగ్గర ఒక గుహలోకల 'దశావతార' శిల్పాలు, పట్టణంలోని ఐదు దేవాలయాలు కాకతీయుల శిల్పకళకు చక్కటి నిదర్శనాలు. రేచర్ల నాయకులు రాచకొండ రాజధానిగా సా.శ.1325 నుండి 1474 వరకు మొత్తము తెలంగాణను పరిపాలించారు.
తెలంగాణలో ఇప్పటి వరకు ప్రభుత్వం దృష్టికి వచ్చిన ఇలాంటి గుహలు 17 ఉన్నాయి. ఇప్పుడు తాజాగా రాచకొండ గుట్టల్లో రెండు రాతి గుహలు వెలుగులోకి వచ్చాయి. చరిత్ర పూర్వయుగానికి చెందిన.. అంటే రాత కనిపెట్టక ముందు కాలం నుంచే తెలంగాణ ప్రాంతంలో ఆదిమానవులు నివసించేవారనడానికి నిదర్శనంగా వారు వేసిన చిత్రాలు ఈ గుహల్లో ఉన్నాయి. అంటే తెలంగాణ చరిత్ర చాలా ప్రాచీనమైనదని మరోసారి రుజువైందన్నమాట. ఇలాంటి గుహలు ఈ రాచకొండ గుట్టల్లో మరెన్నో ఉండొచ్చు.
మొదటి గుహలో..
గుర్రాల గుట్ట మీద చాళుక్య యుగం నాటి వైష్ణవాలయం ఉంది. దీనికి సమీపంలోనే పెద్ద రాతి గుండ్ల మధ్య సహజసిద్ధమైన గుహ ఉంది. త్రిభుజాకార ముఖద్వారం ఉన్న ఈ గుహ సుమారు రెండు వందలమంది కూర్చునేంత వైశాల్యంతో ఉంటుంది. గుహలో తూర్పు పడమరలకు సహజ ద్వారాలుండగా ఉత్తర.. పడమర గోడలు ఏటవాలుగా ఉన్నాయి. ఒక పెద్ద గుండుపై మరో బండరాయి పడడంతో ఈ గుహ ఏర్పడింది. ఉత్తరం వైపు చూస్తున్న ఏటవాలు రాతి గోడ ఉపరితలం మీద చిత్రలేఖనాలున్నాయి. తూర్పు నుంచి పడమర వైపు కొనసాగుతున్న ఈ గోడకు మొదట మనుషుల బొమ్మలు కనిపిస్తాయి. తరువాత దీర్ఘ చతురస్రాకారంలో పటం డిజైన్) బొమ్మ ఉంది.
సుమారు గజం పొడవు, అరగజం వెడల్పు పరిమాణాలతో ఉన్న ఈ పటం బొమ్మే ఇక్కడి చిత్రలేఖనాల్లో అతిపెద్ద చిత్రం. పటం బొమ్మకు పడమటి దిక్కున కొందరు మనుషుల బొమ్మలున్నాయి. వాటి తరువాత వరుసగా సుమారు ఆరేడు గజాల పొడవున ఎర్ర గీతలు గీసి ఉన్నాయి. సుమారు ఫీటు పొడవు, రెండు అంగుళాల వెడల్పుతో ఉన్న గీతల మధ్య దూరం అర ఫీటుంటుంది. నిజానికి ఈ గీతలు భక్తుల ప్రతిరూపాలు. పటం దైవానికి ప్రతీక. ఎదురుగా ఉన్న రాయిపై పద్మనాయకుల కాలాన చెక్కిన గణపతి శిల్పం ఉంది.
గుర్రాల గుట్ట ప్రవేశ ద్వారానికి కుడివైపున కన్పించే పెద్ద గుండ్ల కింద మరో గుహ ఉంది. ఇక్కడేమో పెట్రోగ్లిప్స్ (petroglyphs), కప్యూల్స్ (cupules) ఉన్నాయి. రాయిపైన లోహ పరికరంతో చెక్కే చిత్రాలను ఇంగ్లీషులో పెట్రోగ్లిప్స్ అంటారు. రెండు సెం.మీ. ల లోతు, వృత్తాకారంలో ఉండే చిన్న చిన్న బద్దిలను కప్యూల్స్ అంటారు. ఇక్కడి పెట్రోగ్లిప్స్‌లో చాలా విశేషాలు చిత్రించి ఉన్నాయి. మొదటి చిత్రంలో ముగ్గురు మనుషులు, వారి కింద వరుసలో మరో ముగ్గురు కర్రలు, ఈటల సహాయంతో తమకు ఎదురుగా వస్తున్న పులిని ఎదుర్కొంటున్నట్లు చిత్రించి ఉంది.
ఈ ఆరుగురి మీద లింగం లేదా గుడిని పోలిన రేఖా చిత్రముంది. వీరి మధ్య పిరమిడ్ లేదా త్రిభుజాకారంలో ఆరు కప్యూల్స్ ఉన్నాయి. మనుషుల నుంచి ప్రారంభమై వరుసగా పులి కింది నుంచి వెనుకవైపునకు కప్యూల్స్ సుమారు 20 చిత్రించి ఉన్నాయి. ఈ కప్యూల్స్‌కు, పులికి మధ్య ఒక అడ్డు గీత నుంచి కిందికి నాలుగైదు గీతలు వేలాడుతున్నట్లుగా చిత్రమొకటి ఉంది. పై రేఖా చిత్రాలన్నింటి పొడవు సుమారు 6 అంగుళాలుండగా, వెడల్పు సుమారు రెండు అంగుళాలుంటుంది.
తెలంగాణలో వీటిని చెక్కిన మానవులు సుమారు క్రీ.పూ. 3 వేల సంవత్సరాల నుంచి క్రీ. పూ. ఒక వేయి సంవత్సరాల మధ్య కాలంలో జీవించి ఉండొచ్చు. పై చిత్రాలను బట్టి కొత్త రాతియుగం నాటికి తెలంగాణ ప్రజలు లోహ ఆయుధాలను వాడుతున్నారని వేట వారి ప్రధాన జీవనాధారం అని, దైవాన్ని పూజిస్తున్నారని, వారికి ఒక క్రమ సమాజం ఏర్పడిందని చెప్పవచ్చు.
గుర్రాల గుట్ట మీద..
కాకతీయుల తర్వాత తెలంగాణ ప్రాంతానికి రాజధానిగా వర్ధిల్లిన రాచకొండ చరిత్రకు సాక్ష్యంగా కొన్ని కట్టడాలు ఇక్కడ దర్శనమిస్తాయి. కానీ అంతకుముందు కూడా ఇక్కడ మరో చరిత్ర ఉందని చరిత్రకారులు పరిశోధనలు చేస్తున్నారు. ఈ పరిశీలనలో ఎన్నో రహస్యాలు బయటపడుతున్నాయి. ఇప్పుడు వెలుగులోకి వచ్చిన రెండు గుహల్లో ఇదే విషయం బోధపడుతుంది. మానవ నాగరికత, పరిణామ క్రమం, సంస్కృతికి మూలాలు ఈ రాతి గోడల మీద దర్శనమిస్తున్నాయి. మనది దక్కన్ సంస్కృతి అనడానికి దక్కన్ పీఠభూమి మీద ఉన్న కర్ణాటకలో, మధ్యప్రదేశ్‌లో కూడా ఇలాంటి చిత్రలేఖనాలున్నాయి. సంస్కృతి అంటే ఏంటి? చిత్రం, శిల్పం, నాట్యం, సంగీతం, సాహిత్యం.. ఇవే కదా.
ఇందులో మనిషి మొదటగా నేర్చుకుంది చిత్రలేఖనమే. ఆ చిత్రాలే మానవ జీవనవిధానాన్ని ప్రతిబింబింపజేస్తాయి. రాచకొండ రాతి గుహల్లో అలాంటి చిత్రాలే ఉన్నాయి. రాచకొండ దుర్గం ప్రధాన ద్వారం నుంచి లోపలికి వెళ్లగానే ఎడమవైపు గుర్రాల గుట్ట, కుడివైపు కచేరీ గుట్ట ఉంటాయి. ప్రాచీన చిత్రాలు వెలుగులోకి వచ్చిన రాతి గుహలు గుర్రాల గుట్ట మీద ఉన్నాయి. ఇంతకీ ఆ గుహల్లో ఏముంది? ఆ చిత్రాలు ఏం చెబుతున్నాయి? ఎప్పటివై ఉండొచ్చు?
రాతి చిత్ర శాస్త్రం ప్రకారం.. మొదటి గుహలోని చిత్రలేఖనాల్లో క్రూర జంతువులు, వేటాడిన జంతువులు, ఆయుధాలు లేకుండా పటం, మనుషులు మాత్రమే చిత్రించి ఉన్నాయి కాబట్టి ఇవి మధ్య రాతియుగానికి ముందువి అయి ఉండొచ్చు. తరువాత వచ్చిన కొత్త రాతి యుగానికి చెందినవి కూడా అయి ఉండొచ్చు. సున్నపు రాళ్లు, ఎరుపు రాళ్లు, ఆకు పసర్లలాంటివి వాడి ఈ చిత్రాలను గీసి ఉండొచ్చు. అందువల్లే ఇన్ని శతాబ్దాల పాటు చెక్కుచెదరకుండా ఉన్నాయి. సీసీఎంబీ (సెంటర్ ఫర్ సెల్యూలర్ అండ్ మాలిక్యులర్ బయాలజీ) వారు సీ14 టెస్ట్ ద్వారా, థెర్మోల్యుమిన్‌సెన్స్ డేటింగ్ ద్వారా కచ్చితంగా వీటిని ఎప్పుడు గీశారో తెలుసుకోవచ్చు.
రెండో గుహలోని చిత్రాలు మధ్యరాతి యుగానికి.. అంటే క్రీ.పూ. 10వేల సంవత్సరాల నుంచి క్రీ.పూ. 3 వేల సంవత్సరాల మధ్య యుగకాలంలో గీసి ఉండొచ్చు. ఈ కాలంలోనే తెలంగాణలో ఇలాంటి చిత్రలేఖనాలు రాతి గుహవాసాల్లో చిత్రించడం ప్రారంభమైందని ప్రొఫెసర్ ఎన్. చంద్రమౌళి రాసిన ప్రామాణిక గ్రంథం చెబుతోంది. ఈ రెండు గుహల్లోని చిత్రలేఖనంపై ప్రామాణిక పరిశోధన చేస్తే మరిన్ని విషయాలు బయటికి వచ్చే అవకాశముంది.
ప్రముఖ అర్కియాలజిస్ట్ వీవీ కృష్ణశాస్త్రి ఆంధ్రప్రదేశ్లో ఇలాంటి గుహలు 28 ఉన్నట్లు రాశారు. అందులో 15 తెలంగాణలో, 13 ఆంధ్రా, రాయలసీమలో ఉన్నట్లు వివరించారు. వీటిలో తెలంగాణలో ఉన్నవాటి గురించి ప్రస్తావించారు కానీ వివరించలేదు.
రాచకొండ మీద పుస్తకం రాసేందుకు పరిశోధన చేస్తున్నాru. ఇందులో భాగంగానే వీటిని గుర్తించాru. రాష్ట్ర పురావస్తు శాఖ ఈ రెండు గుహల చుట్టూ కంచె వేయించి ఈ అరుదైన చిత్రలేఖనాలను పరిరక్షించాలి. ఇప్పటికే చిత్రలేఖనాల గుహ సమీపంలో రెండు చోట్ల గుప్త నిధుల కోసం తవ్వకాలు జరిపారు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు ఉన్నాయి.బాలబడి, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాలలు నారాయణపూర్లో ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల నారాయణపూర్లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల చౌటుప్పల్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల నార్కట్ పల్లిలోను, పాలీటెక్నిక్ నల్గొండలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల తూప్రాన్ పేట్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల చౌటుప్పల్లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు నల్గొండలోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్‌లోకి పంపిస్తున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
రాచకొండలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
అడవి: 3602 హెక్టార్లు
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 155 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 89 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 210 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 4 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 72 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 71 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 5 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1402 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1181 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 297 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
రాచకొండలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
బావులు/బోరు బావులు: 297 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
రాచకొండలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
వరి, ప్రత్తి, సజ్జలు
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:తెలంగాణ చారిత్రక స్థలాలు
వర్గం:తెలంగాణ కోటలు |
గుత్తి పురపాలక సంఘం | https://te.wikipedia.org/wiki/గుత్తి_పురపాలక_సంఘం | గుత్తి పురపాలక సంఘం,ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, అనంతపురంజిల్లాలో గుత్తి పట్టణ స్థానిక స్వపరిపాలన సంస్థ. ఇది మూడవ గ్రేడు పురపాలక సంఘంగా 2011 లో కొత్తగా ఏర్పడింది. దీని విస్తీర్ణం 34.84 చ.కి.మీ.
జనాభా గణాంకాలు
2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 42389 గా ఉన్న పట్టణ జనాభా 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 48583 కు పెరిగింది. దశాబ్దంలో 15% పెరుగుదల. 1000 మగవారికి 1032% స్త్రీలు. అక్షరాస్యత రేటు పురుష జనాభాలో 76.91% 49%, స్త్రీ జనాభాలో 51% అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.
ఇవి కూడా చూడండి
శ్రీ సునామా జకినీ మాతా
గుత్తి కోట
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
ఇంపీరియల్ గజెట్ ఆఫ్ ఇండియా
వర్గం:అనంతపురం జిల్లా పురపాలక సంఘాలు
వర్గం:స్థానిక స్వపరిపాలన సంస్థలు |
భారతదేశ భాషల జాబితా | https://te.wikipedia.org/wiki/భారతదేశ_భాషల_జాబితా | హిందీ
మరాఠి
ఒరియా
గుజరాతి
బెంగాలి
సంస్కృతం
ఉర్దూ
అస్సామీ
పంజాబీ
మణిపురి
బోడో
డోగ్రీ
కాశ్మీరీ
కొంకణీ
మైథిలీ
నేపాలీ
సాంతాలీ
సింధీ
ద్రవిడ భాషలు
ద్రవిడ భాషా కుటుంబానికి చెందిన భాషలను ద్రావిడ భాషలు అని అంటారు. సాధారణంగా దక్షిణ భారతదేశం, శ్రీలంక, పాకిస్తాన్, నేపాల్, బంగ్లాదేశ్, తూర్పు, మధ్య భారతదేశం, ఆఫ్ఘానిస్తాన్, ఇరాన్లలోని కొన్ని ప్రాంతాలలో మాట్లాడే భాషలు దాదాపు 26 భాషలు ఈ వర్గానికి చెందుతాయి. ఇక్కడే కాకుండా యునైటెడ్ కింగ్డం, అమెరికా, కెనడా, మలేషియా, సింగపూర్ లలో కూడా ద్రావిడ భాషలు మాట్లాడే జనాభా చెప్పుకోదగిన సంఖ్యలో ఉన్నారు.
తెలుగు
కన్నడ
తమిళం
మలయాళం
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:భాషలు
వర్గం:భారతదేశం
వర్గం:జాబితాలు |
ప్రపంచం | https://te.wikipedia.org/wiki/ప్రపంచం | thumb|333px|right|ప్రపంచము
ప్రపంచము అని సాధారణంగా భూ గ్రహాన్ని గురించి వ్యవహరిస్తారు. ఆంగ్లములో దీన్ని వరల్డ్ అని అంటారు. వరల్డ్ అన్న పదము అంతరించిపోయిన ప్రాచీన పదబంధము చే యేర్పడినది. వర్ అనగా మనిషి, ఎల్డ్ అనగా వయసు. కలిపి వరల్డ్ అంటే మనిషి జీవిత కాలము అని అర్ధము.
చరిత్ర
ప్రపంచ చరిత్ర అంటే సాధారణంగా మానవ చరిత్రే. 30 లక్షల సంవత్సరాల పూర్వము భూమ్మీద మానవుని ఉద్భవముతో ఇది ప్రారంభమైనది. రాత నాలుగు వేర్వేరు ప్రాంతాలలో స్వతంత్రముగా 8,600 సంవత్సరాల క్రితము అభివృద్ధి చెందినది.
ఆర్ధిక వ్యవస్థ
ఇటీవలి కాలములో, అనేక పెద్ద వ్యాపార సంస్థలు ప్రపంచీకరణ (గ్లోబలైజేషన్) వల్ల విశ్వవ్యాప్తము అవుతున్నాయి. ఇటువంటి ప్రమాణాలను కొందరు వ్యతిరేకిస్తుండటము వలన ఈ ప్రక్రియ చర్చనీయాంశము అయ్యింది.
జనాభా
thumb|300px|ప్రపంచ జనాభా, క్రీ.పూ.10,000–సా.శ. 2000
2006 ఫిబ్రవరి 25 వ తేదీ అంచనా ప్రకారము ప్రపంచ జనాభా 6.5 బిలియన్లకు చేరినది. ఈ క్రింది పటము 2050 వరకు ప్రపంచ జనాభా పెరుగుదలను అంచనా వేస్తున్నది.
సంవత్సరముజనాభా (బిలియన్లలో)2006 6.52010 6.82020 7.62030 8.22040 8.72050 8.9
ఇదే గతిన జనాభా పెరిగితే మల్థూస్ కటొస్ట్రఫీ సంభవిస్తుందని చాలామంది భావిస్తున్నారు.
బుద్ధిజo
బుద్ధిజంలో, ప్రపంచ ఆశ్రమంలో నుండి వైవిధ్యంగా, సమాజం అంటే. ఇది భౌతిక ప్రపంచానికే సూచిస్తుంది,, అలాంటి సంపద, కీర్తి, ఉద్యోగాలు,, యుద్ధం వంటి ప్రాపంచిక పొందటానికి. ఆధ్యాత్మిక ప్రపంచములో ఆధ్యాత్మికపథంలో ఉంటుంది,, మార్పులు మేము మానసిక రాజ్యం కాల్ ఏలో కోరవచ్చు.
భాష
ప్రపంచ అధికార భాష అనేది ఏదీ లేనప్పటికీ, ఆంగ్లము, ఫ్రెంఛ్ భాషను అధిగమించి అందరూ సాధారణంగా ఉపయోగించే ప్రపంచ భాష అయినదని చాలా మంది యొక్క భావన. ఎలక్ట్రానిక్ మీడియాలో, రాయబార వ్యవహారాలలో కూడా అత్యంత తరచుగా ఆంగ్లమును ఉపయోగిస్తున్నారు. ఆంగ్లము, ఫ్రెంఛ్, స్పానిష్, అరబిక్, చైనీస్,, రష్యన్ భాషలు ఐక్యరాజ్యసమితి యొక్క అధికార భాషలు. వీటన్నిటినీ ప్రపంచ భాషలు అనవచ్చు. అయితే సోవియట్ సమాఖ్య పతనముతో రష్యన్ యొక్క ఉపయోగము చాలా వరకు తగ్గినది. కాబట్టి రష్యన్ భాష యొక్క ప్రపంచ భాషా స్థాయి సందేహాస్పదమే.
ప్రత్యేక విషయాలు
ప్రపంచ జనాభాలో ఎడమచేతి వాటం ఉన్న ప్రజలు 11%.
చూడండి
ప్రపంచదేశాలు
భూగోళం
వర్గం:విశ్వం
వర్గం:ప్రపంచం |
బాపట్ల | https://te.wikipedia.org/wiki/బాపట్ల | బాపట్ల, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో, బాపట్ల జిల్లా ముఖ్యపట్టణం. ఇది ఎయిర్ ఫోర్స్ స్టేషన్, దక్షిణ భారతదేశపు తొలి వ్యవసాయ విద్యాలయం కలిగివుంది. ఐదో శతాబ్దం నాటిదైన భావనారాయణ స్వామి ఆలయం, దగ్గరలోని సూర్యలంక సముద్రతీరం, ప్రముఖ పర్యాటక కేంద్రాలు. 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు ఈ పట్టణం, గుంటూరు జిల్లాలో భాగంగా ఉండేది.
పట్టణ చరిత్ర
thumb|right|300px|బాపట్ల జనరల్ హాస్పిటల్
హోం రూలు ఉద్యమంపై బ్రిటిష్ ప్రభుత్వ దమననీతిని నిరసిస్తూ 1916లో బాపట్లలో సభ జరిగింది. సహాయ నిరాకరణోద్యమంలో భాగంగా బ్రిటిష్ ప్రభుత్వ పాఠశాలలను, కళాశాలలను విద్యార్థులు బహిష్కరించారు. వీరికోసం బాపట్లలో 1921 ఫిబ్రవరిలో ఒక జాతీయ కళాశాల నెలకొల్పబడింది. పాటిబండ్ల కోటమ్మ, వాసిరెడ్డి రాజ్యలక్ష్మమ్మ, మంతెన అన్నపూర్ణమ్మ, తిలక్ స్వరాజ్యనిధికి తమ బంగారునగలు సమర్పించారు. 1921లో చీరాల-పేరాల ఉప్పుసత్యాగ్రహ ఉద్యమానికి నాయకత్వం వహించిన ఆంధ్రరత్న దుగ్గిరాల గోపాలకృష్ణయ్య బాపట్ల బోర్డు ఉన్నత పాఠశాల విద్యార్థి. తాలూకా కార్యాలయంలో గుమాస్తాగా పనిచేశారు. 1923 మే నెలలో బాపట్లకు చెందిన స్వాత్రంత్య సమరయోధుడు భట్టిప్రోలు సూర్యప్రకాశరావు నాగపూర్ వెళ్ళి నాగపూర్ జెండా సత్యగ్రహంలో పాల్గొన్నారు. ఉప్పు సత్యాగ్రహం ఉద్యమంలో ఉప్పు తయారు చేయడానికి, నిల్వచేయడానికి బాపట్ల తాలూకాలోని గణపవరం ఒక కేంద్రంగా ఎంపిక చేయబడింది. విదేశీవస్త్ర బహిష్కరణ ఉద్యమం సందర్భంగా 1920 ఏప్రిల్ 12న మాధవపెద్ది కాళిదాసు అధ్యక్షతన సమావేశమైన బాపట్ల బార్ అసోసియేషన్ సభ్యులందరు కోర్టులకు హాజరయ్యేటప్పుడు ఖద్దరు దుస్తులను ధరించాలని ఒక తీర్మానాన్ని ఆమోదించింది. కనపర్తి వరలక్ష్మమ్మ బాపట్లలో మహిళలచేత రాట్నలక్ష్మీవ్రతం చేయించి ప్రతిరోజు నూలువడకాలని, ఖద్దరు దుస్తులనే ధరించాలని ప్రతిజ్ఞ చేయించారు. క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం సందర్భంగా బాపట్లలో నాళం రామచంద్రరావు, వేదాంతం వాసుదేవరావు, లక్కరాజ భార్గవి, మనోహరరావు, ఆచంట రంగనాయకులు నిర్బంధంలోకి తీసుకోబడ్డారు. వి.ఎల్.సుందరరావు, దేశిరాజు శర్మలు బాపట్ల తాలూకా ప్రాంతమంతా పర్యటించి ఈ ఉద్యమాన్ని నడిపారు. 1921 మార్చి 30న అఖిల భారత కాంగ్రెస్ మహాసభలో పాల్గొనడానికి విజయవాడ వచ్చిన మహాత్మాగాంధీ తన పర్యటనలో భాగంగా ఏప్రిల్ 6వ తేదీన ప్రప్రథమంగా బాపట్లను సందర్శించారు. మరలా 1936లో బాపట్ల తాలూకాలో సంభవించిన తుపాను బీభత్సాన్ని చూడడానికి వచ్చారు. 1934లో అఖిల భారత కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు బాబురాజేంద్రప్రసాద్ బాపట్ల సందర్శించి టౌన్‌హాలులో జరిగిన సభలో ప్రసంగించారు. 1936వ సంవత్సరంలో అఖిల భారత కాంగ్రెస్ నాయకులు జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ బాపట్లను సందర్శించి రైల్వేస్టేషన్ సమీపంలో జరిగిన సభలో ప్రసంగించారు.
1911 సంవత్సరం 3 నెంబర్ క్రిమినల్ ట్రైబ్స్ ఆక్టు సెక్షన్ 16 ప్రకారం ఈ ప్రాంతంలో బ్రిటీష్ వారు నేరజాతులుగా ముద్రవేసిన కొన్ని కుటుంబాలకు సెటిల్మెంటుగా ఏర్పరిచారు. అతికఠినమైన ఈ చట్టాన్ని అమలుచేసేందుకు ఏర్పరిచిన సెటిల్మెంట్లలో ఒకటి బాపట్లలోనూ ఏర్పాటుచేశారు. ఆ చట్టంలోని సెక్షన్ 10బి ప్రకారం ఆయా జాతులవారు కుటుంబాలతో సహా ఎవరెవరు ఎక్కడ నివసిస్తున్నదీ, ఏయే ప్రాంతాలకు తమ నివాసాలు మార్చుకుంటున్నది, అందుకు గల కారణాలు, వారి కొత్త నివాసాలు స్థానిక పోలీసు అధికారులకు తెలియజేయాల్సివుండేది. చివరకు వారు ఊరు విడిచి కొద్దిరోజులు వెళ్ళాలన్నా ఆ గైర్హాజరు సమయానికి ముందుగా తెలియపరిచి అనుమతి పొందాల్సివుండేది. ఈ అతికఠినమైన చట్టాన్ని అమలుచేసేందుకు ఏర్పరిచిన సెటిల్మెంట్లలో ఈ ప్రాంతం కూడా ఒకటి. 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు ఈ పట్టణం, గుంటూరు జిల్లాలో భాగంగా ఉండేది.
పట్టణం పేరువెనుక చరిత్ర
thumb|భావనారాయణస్వామి ఆలయ గోపురం
ఇక్కడ నెలకొని ఉన్న భావనారాయణ స్వామి పేరిట ఈ ఊరికి భావపురి అనే పేరు వచ్చింది. కాలాంతరాన ఆ పేరు రూపాంతరం చెంది భావపట్ల గా, బాపట్ల గా మారింది.
భౌగోళికం
గుంటూరు నుండి 53 కి మీల దూరంలో గుంటూరు-చీరాల రాష్ట్ర రహదారిపై ఉంది.
విద్యా సౌకర్యాలు
thumb|250px|right| బాపట్ల ఇంజినీరింగు కళాశాల
చిరకాలముగా బాపట్ల ప్రముఖ విద్యా కేంద్రముగా విలసిల్లుచున్నది. ఆచార్య N.G.రంగా వ్యవసాయ విశ్వవిద్యాలయము వారి వ్యవసాయ కళాశాల, వివిధ వ్యవసాయ పరిశోధనా కేంద్రాలు, వ్యవసాయ ఇంజినీరింగు కళాశాల, గృహవిజ్ఞాన కళాశాల ఇక్కడ ఉన్నాయి. ప్రైవేటు రంగంలో ఇంజనీరింగు, ఫార్మసీ మొదలైన కళాశాలలు కూడా ఇక్కడ ఉన్నాయి. వ్యవసాయ ఆధారితమైన ఎన్నో గ్రామాలకు బాపట్ల ఒక కూడలిగా, వ్యాపార కేంద్రంగా ఉంది. ఇక్కడ వ్యవసాయ కళాశాలలో అభివృద్ధి చెందిన బియ్యాన్ని బీ.పీ.టీ. రకం అంటారు.
అచార్య N.G. రంగా వ్యవసాయ విశ్వవిద్యాలయం ఆధ్వర్యంలో గృహవిజ్ఞాన కళాశాలను బాపట్లలో 1983 లో ప్రారంభించారు. దీనిలో బి.టెక్, ఫుడ్ సైన్స్ కోర్స్ చేయవచ్చు.
పాలనా విభాగాలు
ఇది బాపట్ల రెవెన్యూ డివిజన్ పరిధిలోకి వస్తుంది.
శాసనసభ, లోక్ సభ నియోజకవర్గం
పూర్తి వ్యాసం బాపట్ల శాసనసభ నియోజకవర్గంలో చూడండి.
పట్టణంలోని ముఖ్య ప్రాంతాలు
పడమటి సత్రం, తూర్పు సత్రం, గడియార స్తంభం, రథం బజార్, పాత బస్టాండ్, బాలకృష్ణాపురం, దరివాడ కొత్తపాలెం, చెంగల్రాయుడుతోట, దగ్గుమల్లివారిపాలెం, హయ్యర్‌నగర్, నరాలశెట్టిపాలెం, వివేకానందకాలనీ, ఇమ్మడిశెట్టిపాలెం, విజయలక్ష్మీపురం, మాయాబజార్, ఇస్లాంపేట, రైలుపేట, జమెదార్ పేట, ఆనందనగర్, ఎస్.ఎన్.పి.అగ్రహారం.
దర్శనీయ ప్రదేశాలు
భావనారాయణస్వామి ఆలయం
వేణుగోపాలస్వామి అంకితమిచ్చిన ఐదో శతాబ్దం నాటిదైన భావనారాయణస్వామి దేవాలయంలో స్వయంభువుగా వెలసిన క్షీర భావనారాయణస్వామి దేవేరి సుందరవల్లితో ఉన్నారు. ఈ దేవాలయం భారత పురాతత్వ సర్వేక్షణ నియంత్రణలో ఉంది. పవిత్రోత్సవం, రథోత్సవం పండుగలు ఘనంగా జరుపుతారు.
శ్రీ ప్రసన్న దుర్గా భవానీ మాత ఆలయం
స్థానిక ఎస్.ఎన్.పి.అగ్రహారంలో ఉన్న ఈ ఆలయంలో అమ్మవారి బ్రహ్మోత్సవాలు, ప్రతి సంవత్సరం, వైశాఖమాసంలో వైభవంగా నిర్వహిస్తారు.
సముద్రతీరం
బాపట్లకు 9 కి.మీ దూరంలోని సూర్యలంక వద్ద నున్న బీచ్ సముద్ర స్నానాలకు అనుకూలంగా ఉండి, పరిసర ప్రాంతంలోని ప్రజలకు విహార కేంద్రంగా ఉంది. కప్పలవారిపాలెం, పిన్నిబోయినవారిపాలెం సమీపంలో నల్లమడ వాగు, తూర్పు తుంగభద్ర, గుండంతిప్ప స్ట్రెయిట్‌ కట్‌, రొంపేరు రైట్‌ ఆర్మ్‌ డ్రెయిన్లు దీనికి దగ్గరలో సముద్రంలో కలుస్తాయి.
ప్రముఖులు
కనుపర్తి వరలక్ష్మమ్మ
ఎక్కిరాల వేదవ్యాస
ఎక్కిరాల భరద్వాజ
ఎల్లాప్రగడ సీతాకుమారి
కె.ఎస్.చంద్రశేఖర్
కోన ప్రభాకరరావు
చోరగుడి సీతమ్మ
దాసరి కోమల
నోరి గోపాలకృష్ణమూర్తి
మల్లాది వెంకట రామమూర్తి
ఆమంచి శేషగిరిరావు జాతీయ కబడీ క్రీడాకారుడు
మోదడుగు విజయ్‌ గుప్తా
దేశిరాజు భారతీదేవి
స్థానం నరసింహారావు
సింగరాజు నాగభూషణరావు
ఆదెళ్ళహనుమంతరావు చిత్రకారుడు
చివుకుల శేషశాస్త్రి కమ్యూనిస్టు అమర వీరుడు
ద్వారం భావనారాయణ రావు
గడ్డవరపు పుల్లమాంబ
ఎక్కిరాల కృష్ణమాచార్య
అల్లాబక్షి బేగ్ షేక్ - నాటక రచయిత
పవన్ కళ్యాణ్
పి.ఎల్. నారాయణ
మాతంగి విజయరాజు
కల్యాణం రఘురామయ్య (ఈలపాట రాఘరామయ్య)
మురళి కృష్ణ అంబటి
తిమ్మన శ్యాంసుందర్, భావనారాయణస్వామి ఆలయ చరిత్ర గ్రంథం రచయిత. [4]
Dr భారతి దేవి ప్రముఖ డాక్టర్
ఊటుకూరి లక్ష్మీకాంతమ్మ ప్రముఖ కవయిత్
సంక వెంకట రామ్ కుమార్ (svr kumar )
కొర్రపాటి గంగాధర్ ప్రముఖ నాటక రచయిత
ఇవీ చూడండి
బాపట్ల పురపాలక సంఘం
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:బాపట్ల జిల్లా పట్టణాలు |
బొబ్బిలి | https://te.wikipedia.org/wiki/బొబ్బిలి | బొబ్బిలి (వినండి: ), ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని విజయనగరం జిల్లాలోని పట్టణం, అదే పేరుతో గల ఒక మండలానికి కేంద్రం.ఇది బొబ్బిలి పురపాలక సంఘం ప్రధాన పరిపాలన కేంద్రం.
చరిత్ర
thumb|విశాఖపట్నం ఆర్కే బీచ్‌లో తాండ్ర పాపారాయుడు విగ్రహం
బొబ్బిలికి, పొరుగున ఉన్న విజయనగరానికి మధ్య నిరంతర శతృత్వం ఉండేది. విజయనగర రాజు బుస్సీతో చేతులు కలిపి బొబ్బిలిపై దాడి చేసాడు. బొబ్బిలి వెలమ, తెలగ, బొందిలి వీరులు మరణించగా, స్త్రీలు ఆత్మ త్యాగం చేసారు. యుద్ధం ముగిసాక, విజయరామరాజు తన గుడారంలో నిదుర పోతుండగా, బొబ్బిలి రాజు బావమరిది యైన తాండ్ర పాపారాయుడు అతడిని హతమార్చాడు.
బొబ్బిలి రాజు రంగారాయుని కుమారుడు, పసి బాలుడు చిన్న రంగారావు బుస్సీకి చిక్కాడు. ఆ బాలుడినే బొబ్బిలి రాజుగా బుస్సీ పట్టాభిషేకం చేసాడు. అయితే అతని పసితనాన్ని అవకాశంగా తీసుకుని బంధువులు రాజ్య పీఠాన్ని ఆక్రమించుకున్నారు. విజయనగరం రాజుతో సంధి కుదిరినా అది తాత్కాలికమే అయింది. ఇద్దరి మధ్యా మళ్ళీ ఘర్షణలు మొదలవటంతో బొబ్బిలి రాజు పారిపోయి నిజాము రాజ్యంలో తలదాచుకున్నాడు. 1794లో బ్రిటిషు వారు మరల చిన్న రంగారావును మళ్ళీ పీఠంపై కూర్చోబెట్టారు. 1801 లో అతని కుమారుడితో బ్రిటిషువారు శాశ్వత సంధి ఒడంబడిక కుదుర్చుకున్నారు. రాజా అనే బిరుదును వంశపారంపర్య చిహ్నంగా గుర్తించారు. మహారాజ బిరుదును చిన్న రంగారావు ముని మనుమడైన సర్ వేంకటాచలపతి రంగారావుకు వ్యక్తిగత హోదాగా సమర్పించారు.
1901 గణాంకాలు
బ్రిటిషు వారి ఇంపీరియల్ గెజెట్ ప్రకారం బొబ్బిలి వివరాలిలా ఉన్నాయి. బొబ్బిలి అప్పటి విశాఖపట్నం జిల్లాలో ఉండేది. 1901లో దీని జానాభా 17,387. బొబ్బిలి రాజా సంస్థానం 227 చ.మై. విస్తీర్ణంలో ఉండేది. ఆదాయం - రూ 40,000. అందులో భూమి శిస్తు: రూ 9,000.
జనగణన గణాంకాలు
2011 భారత జనన గణాంకాల ప్రకారం జనాభా - మొత్తం 1,22,964 - పురుషులు 61,092 - స్త్రీలు 61,872
పరిపాలన
బొబ్బిలి పురపాలక సంఘం పట్టణ పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
విద్యాసంస్థలు
సంస్థానం ఉన్నత పాఠశాల (1864).
రాజా శ్వేతా చలపతి రామకృష్ణ రంగారావు కళాశాల: రాజా శ్వేతా చలపతి రామకృష్ణ రంగారావు షష్టిపూర్తి మహోత్సవం సందర్భంగా సా.శ. 1962 సంవత్సరంలో ఈ కళాశాలను స్దాపించడం జరిగింది.
రాజా శ్వేతా చలపతి రామకృష్ణ రంగారావు కళాశాల, ఎమ్.సి.ఏ. సెంటర్ (1999)
గోకుల్ ఇంజనీరింగ్ కళాశాల
తాండ్రపాపారాయ ఇంజనీరింగ్ కళాశాల
చిత్రమాలిక
ఇవి కూడా చూడండి
బొబ్బిలి లోక్సభ నియోజకవర్గం
బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం
బయటి లింకులు
బొబ్బిలి జమిందారి
బ్రిటానికా ఎన్‌సైక్లోపీడియా నుండి బొబ్బిలి గూర్చి
బొబ్బిలి కోట, రాజులు, ఇతర ఫోటోలు
మూలాలు
వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ చారిత్రక స్థలాలు
వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ పట్టణాలు |
బెల్లంకొండ | https://te.wikipedia.org/wiki/బెల్లంకొండ | బెల్లంకొండ, పల్నాడు జిల్లా బెల్లంకొండ మండలానికి చెందిన గ్రామం. ఆ మండలానికి కేంద్రం కూడా. ఇది సమీప పట్టణమైన పిడుగురాళ్ళ నుండి 16 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2467 ఇళ్లతో, 10169 జనాభాతో 2306 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 5030, ఆడవారి సంఖ్య 5139. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1655 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 521. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 589903.
గ్రామ చరిత్ర
thumb|ముసునూరి కమ్మ రాజులు నిర్మించిన బెల్లంకొండ కోట -1788 ప్రాంతపు దృశ్యం|250x250px
ముసునూరి కమ్మ రాజులు నిర్మించిన దుర్గం ఈ ఊరిలోని ప్రముఖ ఆకర్షణ. కమ్మరాజ్య స్థాపకుడు ముసునూరి గుండయ ఈ కోటని క్రీ. శ. 1120లో నిర్మించాడు. దుర్గంలోని ముఖ్యమైన స్థలాలను కలుపుతూ ఒకే రాతిలో కట్టిన గోడ, వాయవ్యం లోను, నైరుతి లోను నిర్మించిన బురుజులు దుర్గం లోని ముఖ్యాంశాలు. 1511లో శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలు అప్పటివరకు గజపతుల ఆధీనములో ఉన్న బెల్లంకొండ దుర్గమును స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. విజయనగర సామ్రాజ్యము పతనమయ్యేవరకు బెల్లంకొండ రాయల పాలనలోనే ఉంది. సదాశివ రాయలు కాలములో ఈ ప్రాంతాన్ని మహమండళేశ్వరుడు యారా రామరాజ తిరుమలరాజయ్యదేవ నుండి జిళ్లెళ్ల వేంగళయ్యదేవ నాయంకరముగా పొంది పరిపాలించినాడని నకరికల్లు శాసనం (1554) ద్వారా తెలుస్తుంది..
సమీప గ్రామాలు
మాచాయపాలెం 2 కి.మీ, వన్నయ్యపాలెం 4 కి.మీ, చంద్రాజుపాలెం 5 కి.మీ, అనుపాలెం 6 కి.మీ.
గ్రామ విశేషాలు
ఈ గ్రామంలో శతాధిక ప్రతిష్ఠాపకులు వేదమూర్తులు పులుపుల వేంకట ఫణికుమారశర్మ ఉన్నారు.
వివాదాస్పదమైన పులిచింతల ప్రాజెక్టు వలన ముంపుకు గురయ్యే గ్రామాలు ఎక్కువగా ఈ మండలంలోనివే. అవి: పులిచింతల, కోళ్ళూరు, చిట్యాల, కేతవరం, బోదనం.
గణాంకాలు
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 8,927. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 4,543, స్త్రీల సంఖ్య 4,384, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 2,017 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణము 2,306 హెక్టారులు.
విద్యా సౌకర్యాలు
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 10, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.
సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్, సైన్స్, డిగ్రీ కళాశాల పిడుగురాళ్ళలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ధూళిపాళ్ళలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్ క్రోసూరులోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల ధూళిపాళ్ళలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం పిడుగురాళ్ళలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల గుంటూరు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
బెల్లంకొండలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక డిస్పెన్సరీలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.ఒకపశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
గ్రామంలో 5 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ఐదుగురు ఉన్నారు. మూడు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది (కానీ నీళ్లు సరిపోవడం లేదు). బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు.గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది.సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు.ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు.సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
బెల్లంకొండలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు, ప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి.రైల్వే స్టేషన్ ఉంది.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. దూరంలోపు ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.పల్నాడు జిల్లాలో గుంటూరు-పొందుగల రహదారి పక్కన సత్తెనపల్లికి 19 కి మీల దూరంలో ఉన్నది ఈ ప్రాచీనమైన గ్రామం. బెల్లంకొండ రైల్వే స్టేషను గుంటూరు మాచర్ల రైలు మార్గంలో ఉంది.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ledu.
సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది.శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 9 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
బెల్లంకొండలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
అడవి: 77 హెక్టార్లు
వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 200 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 303 హెక్టార్లు
శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 18 హెక్టార్లు
తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 271 హెక్టార్లు
వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 105 హెక్టార్లు
సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 19 హెక్టార్లు
బంజరు భూమి: 44 హెక్టార్లు
నికరంగా విత్తిన భూమి: 1264 హెక్టార్లు
నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 256 హెక్టార్లు
వివిధ వనరుల నుండి నీటి పారుదల లభిస్తున్న భూమి: 1072 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
బెల్లంకొండలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది
కాలువలు: 1017 హెక్టార్లు
బావులు/బోరు బావులు: 55 హెక్టార్లు
మూలాలు
బయటి లింకులు
బెల్లంకొండ కోట దృశ్యం - సెప్టెంబర్ 1788 |
యానాం | https://te.wikipedia.org/wiki/యానాం | యానాం, పాండిచ్చేరి కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలోని ఒక భాగం. ఇది ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని తూర్పు గోదావరి జిల్లా హద్దుగా 30 చ.కి.మీ.ల విస్తీర్ణంలో ఉంది. ఇక్కడ నివసించే 32,000 జనాభాలో, చాలామంది తెలుగు మాట్లాడతారు. 1954 లో ఫ్రాన్స్ నుండి భారతదేశానికి ఇవ్వబడినా ఫ్రెంచి యానామ్ గా గుర్తింపు ఉంది. దీనికి 300 సంవత్సరాల చరిత్ర ఉంది. ఫ్రెంచి, తెలుగు సంస్కృతుల మేళవింపు యానాంలో కనిపిస్తుంది. ఫ్రెంచి పరిపాలనలో, యానాం ప్రజల పండగ రోజులలో జనవరి మాసంలో మంగళవారం జరిగే సంతలో దిగుమతి అయిన విదేశీ సరకు కొనటానికి తెలుగు వారు యానాం వెళ్లేవారు. ఇంతకు ముందు కళ్యాణపురం అనేవారు. ఎందుకంటే బ్రిటీషు వారు 1929 లో శారదా చట్టం ద్వారా బాల్యవివాహాలు నిషేధించిన తర్వాత, ఇక్కడ ఆ పెళ్ళిల్లు జరిగేవి.1995-2005 అభివృద్ధి నివేదికల ప్రకారం, పాండిచ్చేరిలో ఉత్తమ నియోజకవర్గంగా గుర్తించబడింది. కొత్త పథకాలకు ప్రయోగాత్మక కేంద్రంగా వుండేది.
భౌగోళిక, వాతావరణం
రేఖాంశం: 16°42' ఉత్తరం - 16°46' ఉత్తరం., అక్షాంశం: 82°11' తూర్పు - 82°19' తూర్పు.
యానాంలో ఉష్ణోగ్రత వేసవిలో 27°సెం. నుండి 45°సెం. వరకు, చలికాలంలో 17° సెం. నుండి 28° సెం. వరకు ఉంటుంది. ఎండా కాలంలో ఇక్కడ వాతావరణంలోని తేమ శాతం 68% నుండి 80% వరకు ఉంటుంది. ఈ జిల్లా గోదావరి నది డెల్టాలో ఉంది. ఈ పట్టణం గోదావరి నది, కోరింగ నదితో కలిసే చోట ఉంటుంది. బంగాళా ఖాత తీరం నుండి 9 కి.మీ.లు దూరంలో ఉంది.
విశేషాలు
యానాం పట్టణమే కాకుండ ఈ జిల్లా అధికార పరిధిలో అగ్రహారం, దరియాలతిప్ప, ఫారంపేట, గ్వెరెంపేట, జాంబవన్‌పేట, కనకాలపేట, కురసంపేట, మెట్టకుర్రు మొదలైన గ్రామాలు ఉన్నాయి.
45 కోట్ల రూపాయల ఖర్చుతో యానాంలో ఈఫిల్ టవర్ నిర్మించారు.
ప్రజా ఉత్సవాలు
ఆంధ్రప్రదేశ్లోని తూర్పుగోదావరి జిల్లాలో కాకినాడ దగ్గర 30 చ.కి.మీ. విస్తీర్ణం ఉన్న కేంద్రపాలిత ప్రాంతం యానాం.యానాం పర్యాటక ప్రాంతం. యానాం వార్తలు తూర్పుగోదావరి జిల్లా పేపర్లలోనే వస్తాయి. యానాంకు రాజధాని పాండిచ్చేరి సుదూరంగా తమిళనాడులో 870 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. యానాం 1954 దాకా భారతదేశంలోని ఫ్రెంచ్ కాలనీగా ఉంది. నేడు పుదుచ్చేరి కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో భాగం. 1954లో విమోచనం చెంది, స్వతంత్ర భారతావనిలో విలీనం చెందినా 1956 లో భాషా ప్రాతిపదికన తెలుగు రాష్ట్రంలో కలవలేదు. కాకినాడ మునిసిపల్ కౌన్సిల్ కూడా యానాన్ని గ్రేటర్ కాకినాడలో కలపాలని తీర్మానం చేసింది. 870 కిలోమీటర్ల దూరంలోని తమిళ పుదుచ్చేరికి యానాం ప్రజల ప్రయాణం ఆంధ్రలోని కాకినాడ నుండి జరుగుతుంది. గోదావరి తూర్పు డెల్టా కింద యానాం తాగునీటి ట్యాంకులను నింపాల్సి ఉంది. పుదుచ్చేరికి రాష్ర్ట ప్రతిపత్తి కల్పించేందుకు ప్రభుత్వ స్థాయిలో ప్రయత్నిస్తుంది.రాష్ట్రాలతో పోల్చి చూస్తే కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో పన్ను రాయితీలు ఉన్నందున అక్కడ రేట్లు తక్కువగా ఉంటాయి. కాకినాడ-పుదుచ్చేరిల మధ్య జల మార్గానికి జాతీయ హోదా కల్పించే బిల్లుకు లోక్సభ, రాజ్యసభ ఆమోదం లభించింది. దాదాపు 970 కి.మీ.ల పొడవు కలిగిన ఈ జలమార్గంలో 888 కిలోమీటర్లు మన రాష్ట్ర పరిధిలో ఉంది. కొన్ని చోట్ల బకింగ్ హామ్ కాలువకు, బంగాళా ఖాతానికి మధ్య వంతెనలు నిర్మించాల్సి ఉంటుంది. ఈ జాతీయ జలమార్గం ఏర్పాటు ద్వారా కాకినాడ కాలువ, ఏలూరు కాలువ, కొమ్మమూరు కాలువ, బకింగ్ హామ్ కాలువ, దీని పరిధిలోకి వస్తాయి. మూడు రోజులపాటు 50 లక్షల వ్యయంతో నిర్వహించే ఎనిమిదో యానాం ప్రజా ఉత్సవాలు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి కొణిజేటి రోశయ్య 6.1.2010 న ప్రారంభించారు. యానాం ప్రజలకు తాగునీటి అవసరాలు తీర్చిన జలదాత దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి 18 అడుగుల కాంస్య విగ్రహాన్ని రూ.40 లక్షల వ్యయంతో ఏర్పాటు చేశారు. భారతదేశంలో ఎక్కడా లేనటువంటి కోటి రూపాయల వ్యయంతో తయారు చేసిన 26 అడుగుల ఎత్తుగల భారతమాత కాంస్య విగ్రహాన్ని ఆవిష్కరించారు. విగ్రహాన్ని విజయవాడకు చెందిన బొర్రా శివప్రసాద్‌ చేశారు. ఇండోర్ స్టేడియం, కళ్యాణమండపం, ధవళేశ్వరం-యానాం మంచినీటి ప్రాజెక్టులకు రాజశేఖరరెడ్డి పేరు పెట్టారు.
చరిత్ర
1723లో భారతదేశంలో యానాం మూడవ కాలనీగా ఫ్రెంచి పాలనలోకి వెళ్ళింది. అయితే ఆర్థికంగా పెద్ద పెద్ద ప్రయోజనాలు కనిపించక పోవటం వలన ఈ కాలనీని ఫ్రెంచివారు 1727లో వదిలేసారు. తరువాత 1742లో దీనిని మరలా ఆక్రమించి మొగలు సామ్రాజ్యాధిపతులు వద్దనుండి ఒక ఫర్మానా ద్వారా అధికారాన్ని పొందారు. అయితే వారి అంగీకారమును వారు ఇనాంల రూపంలో తెలిపారు. ఆ ఇనాం కాస్తా ఫ్రెంచివారి చేతులలో యానాంగా మారిపోయింది. ఇక్కడి ప్రజలు ఈ ప్రదేశమును మొదట విజయనగర రాజు, బొబ్బిలి యుద్ధంలో తనకు సహాయ పడినందుకుగాను, ఫ్రెంచి జెనరల్ అయిన బుస్సీకి కానుకగా ఇచ్చాడని చెబుతారు. ఇక్కడ బుస్సీ పేరుతో ఒక వీధి కూడా ఉంది. అంతే కాదు అదే వీధిలో ఉండే ఒక భవంతిలో బుస్సీ నివసించేవాడని కూడా అంటారు. యానాంకు పడమరలో నీలిపల్లి అనే గ్రామం ఆంగ్లేయుల పాలనలో ఉండేది. అందుకని యానాము 18వ శతాబ్దంలో అడపాదడపా ఆంగ్లేయుల పాలనలోకి వెళ్ళేది. 1750లో హైదరాబాదు నిజాము, ముసాఫర్ జంగ్, ఫ్రెంచివారి వాదనలను అంగీకరిస్తూ ఈ ప్రదేశమును వారికి అప్పగించాడు.
ఆంగ్లేయులనుండి భారత దేశానికి 1947లో స్వాతంత్ర్యం వచ్చినా, యానాం జూన్ 13 1954 వరకు ఫ్రెంచి వారి ఆధీనంలోనే ఉండి పోయింది. యానాంలో 1954లో జరిగిన "భారత సైనిక దాడి" యానాం గతినే మార్చివేసింది. నవంబరు 1 1954 న ఫ్రెంచి స్థావరాలను భారతదేశానికి వాస్తవికాంతరణ (దె-ఫాక్తో ట్రాన్స్ఫర్) చేయబడింది. కాని విధితాంతరణ (దె-జూర్ త్రాన్స్ఫర్) మాత్రము ఆగస్టు 16 1962లో జరిగింది. ప్రతి సంవత్సరము, ఈ దినమును విధితాంతరణ దినముగా (దె-జూర్ త్రాన్స్ఫర్ డే) వేడుకలు జరుపుకుంటారు.
మనకు స్వతంత్రం 1947 లో వచ్చినది బ్రిటిష్ ఇండియా నుండి. కానీ అప్పటికింకా కొంత ఫ్రెంచ్ ఇండియా కూడా మిగిలి ఉంది. పాండిచేరి, చంద్రనగర్, కారైకాల్, మాహె, యానాం ప్రాంతాలు ఫ్రెంచ్ వారి హయాంలో ఉండేవి.ఈ ప్రాంతాలలో ప్రజలు కొంతమంది భారతదేశంలో కలిస్తే బాగుంటుందనీ, మరికొంతమంది ఫ్రాన్స్ దేశంలో భాగంగా ఉండటమే బాగుంటుందనీ అనుకుంటూ ఉండేవారు. రెండు రాజకీయ పార్టీలు ఈ విషయంలో ఏకాభిప్రాయానికి రానందున, స్వతంత్రం వచ్చిన కొత్తల్లో అనేక సమస్యలు ఎదుర్కుంటున్న భారత ప్రభుత్వం కూడా 1954 దాకా పోలీస్ ఏక్షన్ తో లిబెరేట్ చేద్దామనే ఆలోచన చెయ్యలేదు. జూన్ 13 న ‘ డీ ఫ్యాక్టో ’ గా అలా స్వతంత్రమైనా ఫ్రెంచ్ దేశం 1956 మే 28 న ‘ డీ జ్యూరీ ’ గా (చట్టభద్దంగా) ఏర్పడింది. (భారతదేశంలో కలిసినట్టు కాదు). అలా కలిసినప్పుడు మిగిలిన ఫ్రెంచ్ కాలనీలతో బాటు యానాం కూడా ఒక యూనియన్ టెర్రిటరీగా ఆవిర్భవించింది. ఈ కేంద్రపాలిత ప్రాంతానికి, ప్రజలకీ ఇరు దేశాల ఒడంబడిక ప్రకారం కొన్ని ప్రత్యేక సదుపాయాలున్నందువలన వీటిని ఇతర రాష్ట్రాలలో కలిపే వీలు లేదు.
పుణ్య క్షేత్రాలు
right|250px|thumb|వెంకన్న బాబు దేవాలయం, యానాం.
వేంకటేశ్వర స్వామి దేవాలయం
వైష్ణవాలయం వీధి (ర్యూ విషెను) లో ప్రసిద్ధి చెందిన అలివేలు మంగా సహిత వేంకటేశ్వర స్వామి దేవాలయం ఉంది. ఇక్కడి ప్రజలు చైడికుడి వెంకన్న, మీసాల వెంకన్న అని పిలుస్తారు. ఈ దేవాలయంలో ఉన్న వేంకటేశ్వర స్వామి విగ్రహం ముఖం మీద మీసాలు ఉన్నాయి. అందువలన ఇక్కడ వేంకటేశ్వర స్వామిని మీసాల వెంకన్న అని పిలుస్తారు. ఈ గుడిని 15 వ శతాబ్దంలో రాజమహేంద్రవరంని రాజధానిగా చేసుకొని పరిపాలించిన తూర్పు చాళుక్యులరాజులు సమయంలో కట్టించారు. ఈ దేవాలయం భారత దేశానికి స్వాతంత్ర్యం రావడానికి మునుపు బాల్యవివాహాలు నిషేధించడానికి పూర్వం, బాల్యవివాహాలకు వేదికగా ఉండేది. బ్రిటిషు వారి పరిపాలనలో రాజా రామ్మోహన రాయ్ వంటి సంఘసంస్కర్తల వలన శారదా చట్టం అమలులోకి వచ్చాక బాల్య వివాహాలు నిషేధించబడ్డాయి.
యానాం ఫ్రెంచ్ వారి పరిపాలన జరుపుతున్న సమయంలో ఈ దేవాలయం బాల్య వివాహాలకు ఎంత ప్రసిద్ధి చెందినదంటే ఇరుగుపొరుగు రాష్ట్రాల వారు ఇక్కడికి వచ్చి బాల్యవివాహాలు జరిపించుకొనేవారు. ఇక్కడికి మద్రాసు రాష్ట్రం, హైదరాబాదు నుండి వచ్చి బాల్యవివాహాలు జరిపించుకొనేవారు. వందలకొద్ది వివాహాలు జరగడం వల్ల ఈ ఊరిని కళ్యాణపురం అని పిలిచేవారు.
right|250px|thumb|మస్జిద్, యానాం
మసీదు
1848 సంవత్సరంలో ఈ మసీదు (మస్జిద్) నిర్మాణానికి ఫ్రెంచ్ ప్రభుత్వం స్థలాన్ని విరాళంగా ఇచ్చింది. అప్పుడు చిన్న మసీదుగా నిర్మితమైనది. తరువాతి కాలంలో 1956 సంవత్సరంలో మసీదుకి పునరుద్ధరణ పనులు జరిగాయి. 1978 సంవత్సరంలో మసీదుని పూర్తిగా ధ్వంసం చేసి తిరిగి నిర్మించారు. 1999-2000 సంవత్సరానికి ఈ మసీదు చాలా ఉన్నత మసీదుగా తీర్చిదిద్దారు. ఒకే సమయంలో 200 మంది భక్తులు ఈ మసీదులో ప్రార్థన జరుపుకొనే అవకాశం ఉంది. రంజాన్, బక్రీద్ వంటి ముస్లిం పండుగలు చాలా జరుపబడతాయి. తల్లరేవు, కొలంక, శుంకరపాలెం నుండి కూడా భక్తులు వచ్చి ప్రార్థన జరుపుకొంటారు.
కాథలిక్ చర్చి
right|250px|thumb|యానాం చర్చి
ఈ ఫ్రెంచి కతోలిక చర్చి ఫ్రెంచి పరిపాలనను గుర్తు చేస్తూ గుర్తింపుగా ఉంటుంది. దీనిని సెయింట్ ఆన్స్ కాథలిక్ చర్చి అని పిలుస్తారు. ఈ చర్చి ఐరోపా ఖండపు నిర్మాణశైలిలో నిర్మితమైనది. ఈ చర్చి నిర్మాణానికి కావలసిన సరంజామ, లోపలి సామాన్లు, అలంకరణ వస్తువులు ఫ్రాన్స్ నుండి దిగుమతి చేసుకొనబడినవి. 1846 సంవత్సరంలో ఫ్రెంచి మతసంస్థల ద్వారా ఈ చర్చి నిర్మాణం జరిగింది. ఈ చర్చికి నిర్మాణం రాయి పాద్రే మిచెల్ లెక్‌నెమ్ ద్వారా వెయ్యబడింది, ఆయన 1930 సంవత్సరం ఏప్రియల్ 30 వ తేదిన చర్చి నిర్మాణం పూర్తి కాకుండానే మరణించాడు. 1846 సంవత్సరానికి చర్చి నిర్మాణం పూర్తి అయ్యింది. ఈ చర్చి ఆకర్షణ ఏమి అనగా ఈ చర్చికి దగ్గరలో మరో చిన్న కొండపై గుడి ఉన్నది, దీనిని కూడా ఫ్రెంచి పరిపాలకులు నిర్మించారు.
ఈ కొండ పై నున్న గుడి ప్రక్కన మరో కొండ పై చర్చిని ఆంగ్లేయ ఇంజినీర్లు నిర్మించారు. 1943 సంవత్సరంలో విలియమ్ అగస్టస్ అనే ఓడ తుఫాను వల్ల ఒక ఇసుక ద్వీపంలోకి చిక్కుకొని పోయింది. ఎంత ప్రయత్నం జరిపిన వెయ్యి టన్నులు ఉన్న ఈ ఓడని ఒడ్డుకి చేర్చలేక పోయారు. ఈ ఓడ అదే ప్రదేశంలో ఒక సంవత్సరం పాటు ఉంది. అప్పుడు అమెరికా నుండి ఇక్కడకి ఎంపికైన స్వైనీ అనే ఇంజనీరు మేరీమాతని ప్రార్థించాడు. ఆమె అనుగ్రహంతో ఆ ఓడ ఒడ్డుకి చేర్చబడింది కావున మేరిమాత గుర్తింపుగా ఈ చర్చిని కొండ మీద కట్టించారు. ఈ చరిత్ర అంతా కొండ మీద ఉన్న చర్చి గోడల మీద వ్రాయబడి ఉంది.
thumb|250x250px|యానాం బీచ్
యానాం ప్రముఖులు
దేవదాస్ కనకాల
మల్లాడి కృష్ణారావు
దాట్ల దేవదానంరాజు
శిఖామణి
ఇవి కూడా చూడండి
యానం విమోచనోద్యమం
యానం ప్రత్యేక ప్రతిపత్తి కారణాలు
పుదుచ్చేరి
యానాం జిల్లా
మూలాలు
బయటి లింకులు
యానాం జిల్లా వెబ్ పేజీ
వర్గం:పుదుచ్చేరి
వర్గం:యానాం
వర్గం:పుదుచ్చేరి నగరాలు, పట్టణాలు
వర్గం:యానాం జిల్లా
వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు |
గంగా నది | https://te.wikipedia.org/wiki/గంగా_నది | గంగానది భారతదేశంలోను, బంగ్లాదేశ్‌లోను ప్రధానమైన నదులలో ఒకటి. భారతదేశం ఆర్థిక వ్యవస్థ, చరిత్ర, సంస్కృతి గంగానదితో అవినాభావంగా ముడివడి ఉన్నాయి. హిందూమతంలో గంగానదికి ఉన్న ప్రాముఖ్యత అత్యున్నతమైనది. "గంగమ్మ తల్లి" అనీ, "పావన గంగ" అనీ, "గంగా భవాని" అనీ ఈ నదిని హిందువులు స్మరిస్తారు. "నీరు" అన్న పదానికి సంస్కృతంలో "గంగ" అన్న పదాన్ని వాడుతారు.
గంగా నది మొత్తం పొడవు సుమారు 2,525 కి.మీ. (1,557 మైళ్ళు). గంగ, దాని ఉపనదియైన యమున కలిసి విశాలమైన మైదానప్రాంతంలో ప్రవహిస్తున్నాయి. సారవంతమైన ఈ "గంగా-యమునా మైదానం" ఉత్తర భారతదేశం, బంగ్లాదేశ్‌లలో విస్తరించి ఉంది. మొత్తం ప్రపంచ జనాభాలో 8.5 % ప్రజలకు (ప్రతి 12 మందిలో ఒకరికి) ఈ మైదానం నివాసస్థానం. ఈ కారణంగా ఈ ప్రాంతంలో తీవ్రమైన ఆర్థిక, పర్యావరణ, సాంఘిక సమస్యలు ఉత్పన్నమౌతున్నాయి.
భౌగోళికం
ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్రం పరిధిలోని హిమాలయ పర్వతాలలో గంగోత్రి అనే హిమానీనదం (Glacier) లో భాగీరథి నది నది ఉద్భవిస్తున్నది. ప్రవాహ మార్గంలో దేవప్రయాగ వద్ద అలకనందనది దీనితో కలుస్తుంది. అక్కడినుండి దీనిని "గంగ" అంటారు. కొంత దూరం హిమాలయాలలో ప్రహించిన ఈ నది హరిద్వారం వద్ద మైదాన ప్రాంతంలో ప్రవేశిస్తున్నది.
thumb|left|బంగ్లాదేశ్, భారతదేశాలలో విస్తరించి ఉన్న గంగానది డెల్టా
మైదానాలలో ప్రవహించే మార్గంలో గంగానదితో కోసి, గోమతి, శోణ వంటి ఉప నదులు కలుస్తాయి. అన్నింటికంటే పెద్దదైన యమునానది అలహాబాదు, (ప్రయాగ) వద్ద గంగానదితో కలుస్తుంది. యమున సాంకేతికంగా గంగకు ఉపనదియైనా గాని, యమున చాలా పెద్ద నది గనుక వేరే నదిగా అన్నివిధాల పరిగణింప వచ్చును. గంగతో పాటు యమునకు కూడా హిందూమతంలో పవిత్ర స్థానం ఉంది. ఈ రెండు నదుల ఒడ్డున ఉత్తరభారతదేశంలో పెద్దవైన నగరాలు, పుణ్యక్షేత్రాలు ఉన్నాయి. ఢిల్లీ, కాన్పూరు, అలహాబాదు, వారాణసి, పాట్నా, కోల్‌కాతా వంటివి అలాంటి నగరాలలో కొన్ని.
thumb|230px|right|వారాణసిలో గంగానదిపై సూర్యోదయం
అలహాబాదు తరువాత మరెన్నో నదులతో కలిసి గంగానది మహా ప్రవాహంగా మారుతుంది. పశ్చిమ బెంగాల్లో మాల్దా వద్ద మొదటిసారి చీలుతుంది. అక్కడినుండి హుగ్లీ నది (గంగానది చీలిక) ప్రారంభమౌతుంది. విశాలమైన గంగా-హూగ్లీ డెల్టా ఇక్కడితో మొదలౌతుంది. కోల్‌కాతా నగరం హూగ్లీ వడ్డున ఉంది. ప్రధానమైన గంగానదిని మాల్దా తరువాత "పద్మ" నది అంటారు. పద్మ నది బంగ్లాదేశ్‌లో ప్రవేశించిన తరువాత బ్రహ్మపుత్రా నది చీలిక అయిన జమునా నది పద్మతో కలుస్తుంది. ఆతరువాత మేఘనా నది కూడా దీనితో కలుస్తుంది. బంగ్లాదేశ్ మైదానాలలో ఈ మహాప్రవాహం అనేకానేకంగా చీలి అక్కడి సుందర వనాలు డెల్టా గుండా ప్రవహించి, తరువాత బంగాళాఖాతం సముద్రంలో కలుస్తాయి.
సుందర వనాలు (Sundarbans) డెల్టా దట్టమైన mangrove వృక్షాలతో కూడిన అరణ్యం. పర్యావరణ పరంగా విశిష్టమైన చాలా వృక్ష, జంతు సంపదకు ఆలవాలం. ప్రత్యేకించి రాయల్ బెంగాల్ పులి, గంగానది డాల్ఫిన్, ఐరావతి డాల్ఫిన్, మంచినీటి షార్క్ చేప (Glyphis gangeticus) వీటిల్లో ముఖ్యమైనవి.
హిందూమతంలో గంగ
thumb|right|300px|వారాణసిలో దశాశ్వమేధ ఘట్టం
పావన గంగ
హిందూ మతం ఆచారాల ప్రకారం గంగానది చాలా పవిత్రమైనది. పావనం చేసేది. ఒక్కమారు గంగానదిలో స్నానం చేస్తే జన్మ జన్మల పాపాలనుండి విముక్తి లభిస్తుందని, చనిపోయే ముందు గంగా జలం మింగితే స్వర్గప్రాప్తి నిశ్చయమనీ నమ్మకం. చనిపోయిన తమ కుటుంబీకుల అస్తికలను గంగానదిలో నిమజ్జనం చేయడానికి దూరదూరాలనుండి వారాణాసికి, గయకు gangaప్రయాగకు, ఇతర గంగానదీ తీర్ధాలకు వస్తారు. గంగా నది జలాన్ని ఒక చిన్న పాత్రలో ఇంటిలో ఉంచుకోవడం శుభప్రథమని భావిస్తారు.
గంగా నది తీరాన కుంభ మేళ, ఛత్‌పూజ వంటి ఉత్సవాలు జరుగుతాయి. కుంభమేళ ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద జనసమూహం కూడుకొనే ఉత్సవం. వారణాసి హిందువులకు పరమ పవిత్ర స్థానం.
వేదాలలో గంగ
పురాతన గ్రంథమైన ఋగ్వేదములోని (10.75) నదీస్తుతిలో తూర్పునుండి పడమరవరకు ఉన్న నదుల పేర్లు చెప్పబడ్డాయి. వాటిలో గంగానది పేరు వచ్చింది. ఋగ్వేదము 3.58.56లో ఇలా చెప్పారు - "వీరులారా! మీ వంశగృహం, మీ పవిత్ర స్నేహం, మీ సంపద అన్నీ జాహ్నవి ఒడ్డున ఉన్నాయి." ఇది గంగ గురించి కావచ్చును.Talageri, Shrikant. (2000) The Rigveda: A Historical Analysis; Talageri, S.: "Michael Witzel - An examination of his review of my book". --Griffith translates JahnAvyAm in this verse as "house of Jahnu", even though in similar verses he uses the "on the banks of a river" translation (see Talageri 2000).
ఋగ్వేదము 1.116.18-19 లో జాహ్నవి గురించి, గంగానదిలోని డాల్ఫిన్‌ల గురించి రెండు వరుస శ్లోకాలలో ప్రస్తావించారు.Talageri, Shrikant. (2000) The Rigveda: A Historical Analysis.; Talageri, S.: "Michael Witzel - An examination of his review of my book" 2001.The Sanskrit term shimshumara refers to the Gangetic dolphin (the Sanskrit term for dolphin is shishula). Talageri 2000, 2001
పురాతన ఆర్య యుగంలో సింధు, సరస్వతి నదులకు ఎక్కువ ప్రాధాన్యం ఉండేది అనిపిస్తుంది. వేదాల కాలంనుండి గంగానది ప్రాధాన్యత పెరిగినట్లుంది.
త్రిపథగ
మూడు లోకాల్లో పారే నది కాబట్టి గంగానదిని త్రిపథగ అంటారు. స్వర్గలోకం, భూలోకం, పాతాళలోకం అనేవి ఆ మూడు లోకాలు.
స్వర్గలోకంలో మందాకిని,
భూలోకంలో గంగ, అలకనంద
పాతాళలోకంలో భోగవతి
గంగావతరణ గాధ
left|thumb|200px|గంగావతరణం - రాజా రవివర్మ చిత్రం
thumb|left|200px|భగీరథుడు గంగను భువికి దింపుట, మహాబలిపురంలోని కుడ్య చిత్రం
గంగ గురించి, గంగావతరణం గురించి ఆసక్తికరమైన పురాణ గాథలు ఉన్నాయి. భాగవతంలోను, బృహద్ధర్మ పురాణంలోను, దేవీ భాగవతంలోను గంగను గూర్చి పెక్కు గాథలున్నాయి.
జగజ్జనని (అంతర్ధానాంశయై) నిరాకారయైన గంగ బ్రహ్మదేవుని కమండలువునందుండెను. ఒకమారు శంకరుడు రాగము లాలాపించినపుడు నారాయణుడు ద్రవీభవించెను. ఆ పరబ్రహ్మ ద్రవమునకు బ్రహ్మదేవుడు తన కమండలువును తాకించగా నిరాకార గంగ జలమయమయ్యెను. శ్రీ మహావిష్ణువు వామనావతారమున త్రివిక్రముడై ఎల్లలోకములను కొలిచినపుడు బ్రహ్మ తన కమండలములోని ఆ నీటితోనే విష్ణుపాదమును కడిగెను. (బ్రహ్మ కడిగిన పాదము - అన్నమయ్య కీర్తన). ఆ పాదమునుండి ప్రవహించునదే దివ్యగంగ.
సూర్యవంశపు రాజైన సగరునకు వైదర్భి, శైబ్య అను ఇద్దరు భార్యలు. శైబ్యకు అసమంజసుడను కుమారుడు, వైదర్భికి 60వేల మంది కుమారులు కలిగిరి. సగరుని అశ్వమేధ యాగాన్ని భంగం చేయడానికి ఇంద్రుడు యాగదేనువును పాతాళంలో దాచాడు. ఆ అశ్వాన్ని వెతకడానికి వెళ్ళిన సగరుని 60వేల మంది పుత్రులు కపిల మహాముని శాపమున భస్మమై పోయారు. వారికి ఉత్తమగతులు లభించాలంటే దివిజ గంగను పాతాళానికి తేవలసి ఉంది. సగరుడు, అతని కొడుకు అసమంజసుడూ తపసు చేసినా ప్రయోజనం లేకపోయింది. అసమంజసుని కొడుకు అంశుమంతుడు. ఆంశుమంతుని కొడుకు భగీరధుడు.
భగీరధుడు తన తాతలకు ఉత్తమ గతులు ప్రాప్తించాలని గంగకోసం తపస్సు చేశాడు. గంగ ప్రత్యక్షమై "నేను భూమి మీదికి దిగిరావడానికి సిద్ధంగా ఉన్నాను. కాని నా దూకుడు భరించగల నాధుడెవ్వరు?" అని అడిగింది. భగీరధుడు శివునికోసం తపసు చేశాడు. అనుగ్రహించిన శివుడు దిజ గంగను భువికి రాగానే తన తలపైమోపి, జటాజూటంలో బంధించాడు. భగీరధుని ప్రార్థనతో ఒక పాయను నేలపైకి వదలాడు. భగీరధుని వెంట గంగ పరుగులు తీస్తూ సాగింది. దారిలో జహ్నముని ఆశ్ర్రమాన్ని ముంచెత్తి, "జాహ్నవి" అయ్యింది. ఆపై సాగరంలో ప్రవేశించి, పాతాళానికి చేరి, సగరుని పుత్రులకు ఉత్తమ గతులను కలుగజేసింది. (' (ఈ కథ బాపు దర్శకత్వంలో సీతాకళ్యాణం అనే తెలుగు సినిమాలో కన్నుల పండువుగా చిత్రీకరింపబడింది.) స్వర్గంలో "మందాకిని"గా, భూలోకంలో "గంగ" లేదా "అలకనంద"గా, పాతాళంలో "భోగవతి"గా మూడు లోకాల్లో ప్రహించినందున గంగను "త్రిపథగ" అంటారు.
పురాణము ప్రకారము
ఒకానొక నది. హిమవంతుడి నందు పుట్టినందున దీనిని హిమవంతుని కూతురు అందురు. ఇది దేవలోకమునందుండి భగీరథుని ప్రయత్నమున భూలోకమునకు వచ్చెను. భగీరథుఁడు, తన ముత్తాతలు అగు సగరపుత్రులు కపిల మహామునియొక్క కోపాగ్నిచేత నీఱుకాఁగా, వారికి సద్గతి కలిగింప తలచి గంగను కూర్చి తపస్సు చేసి భూలోకమునకు దిగివచ్చునట్లు ప్రార్థించెను. అప్పుడు ఆమహానది తాను భూలోకమునకు వచ్చునెడ తన ప్రవాహవేగమును ధరింపఁగలవారిని ఒకరిని ఏర్పఱచుకొనిన పక్షమున, తాను వచ్చునట్లు ఒప్పుకొనెను. అంతట భగీరథుఁడు రుద్రునిఁగూర్చి తపము ఆచరించి అతని అనుగ్రహము పడసి, గంగాప్రవాహమును వహింప ప్రార్థించెను. అపుడు గంగ మిక్కిలి అట్టహాసముతో భూమికి దిగి రాసాగెను. అది రుద్రుడు చూచి గంగను తన ప్రక్కకు ఆకర్షించి జటాజూటమునందు నిలిపి పిదప కొంతకాలమునకు భగీరథుని ప్రార్థనచే తన శిరస్సునుండి ఏడుబిందువులను భూమిమీఁద వదలెను. అది కారణముగ రుద్రుడు మందాకినీమౌళి అనబడును. ఆబిందువులు పడిన చోటు బిందుసరస్సు అనియు ఆబిందుసరస్సునుండి వెడలి గంగ ప్రవహించును అనియు చెప్పుదురు. అట్లు వెడలి ఆగంగ జహ్నుమహాముని యజ్ఞశాలయందు ప్రవేశింపఁగా అతఁడు కోపించి దానిని పానముచేసి, పిమ్మట భగీరథుఁడు ప్రార్థింపఁగా ప్రసన్నుఁడై తన చెవినుండి వెడల విడిచెను. ఇందువలన గంగకు జాహ్నవి అను పేరు కలిగెను. మఱియు ఈనది భగీరథుని వెంట పాతాళమునకు పోయెను కనుక దీనిని త్రిజగత్కల్యాణి, త్రిపథగ అని అందురు.
త్రివిక్రమావతారమున విష్ణువు భూమియందు ఒక పాదము ఉంచి రెండవపాదముచే మీది లోకమును కప్పునప్పుడు బ్రహ్మాండము పగిలి ఆకాశగంగ ఆయన పాదముగుండ క్రిందికి ప్రవహించినందున దీనికి విష్ణుపది అను పేరు కలిగెను. ఊర్ధ్వలోకములయందు వ్యాపింప చేసిన త్రివిక్రమదేవుని పాదమును బ్రహ్మ తన కమండల జలముచే కడుగఁగా ఆజలముప్రవహించి ఈనది ఏర్పడెను అనియు అది కారణముగ దీనికి విష్ణుపది అను పేరు కలిగెను అనియు కొందఱు చెప్పుదురు....................... పురాణనామచంద్రిక (యెనమండ్రం వెంకటరామయ్య) 1879
రోమ్‌లో గంగ
thumb|right|250 px| రోమ్ నగరంలో బెర్నిని అనే శిల్పి నిర్మించిన "ఫౌంటెన్"
ఇటలీ రాజధాని రోమ్ నగరంలో "పియజా నవోనా"(Piazza Navona) అనే కూడలిలో "నాలుగు నదుల ఫౌంటెన్" (Fontana dei Quattro Fiumi) అనబడే ఫౌంటెన్ ఉన్నది. గంగ, నైలు, డాన్యూబ్, ప్లాటా అనే నదులకు సంకేతంగా అందులో నాలుగు జలధారలుంటాయి.
కాలుష్యం సమస్య
జనసాంద్రత అధికంగా ఉన్న ప్రదేశాలు గంగానదికి ఇరువైపులా ఉన్నందున, చుట్టుప్రక్కల కాలుష్యాన్ని విడుదలచేసే పరిశ్రమలు, ఇందుకు ఒక ముఖ్య కారణం. అందుకు తోడు ప్రజల గృహాలనుండి వెలువడే మురుగు నీరు రోజూ 100 కోట్ల లీటర్లు గంగలో కలుస్తున్నాయని అంచనా. ఈ పరిస్థితిని నివారించడానికి అడపా దడపా కొన్ని చర్యలు తీసికొన్నారు గాని ఫలితాలు చాలా కొద్ది స్థాయిలో ఉన్నాయి.
గంగానది కాలువ
19వ శతాబ్దంలో హరిద్వార్ నుండి కాన్పూర్ వరకు త్రవ్వబడ్డ గంగా నది కాలువ, దాని అనేకానేక పిల్ల కాలువలు ఈ సారవంతమైన మైదానంలో వ్యవసాయానికి ముఖ్యమైన నీటివనరు. ఉత్తరప్రదేశ్ మైదానంలో ఆర్ధిక పరిస్థితి అభివృద్ధికి, హరిత విప్లవానికీ ఈ కాలువ ఎంతో దోహదం చేసింది.
గంగా స్నానం , గంగా మహిమలు
భారతంలో బీష్ముడు అంపశయ్య మీద ఉన్నప్పుడు ధర్మరాజు కోరికపై బీష్ముడు గంగానది మహిమలు వర్ణించాడు.అవి ఈ క్రింద వివరించబడినాయి.
గంగా, యమున ,సరస్వతులు కలసిన సంగమంలో స్నానం చేసినందువలన కలుగు పుణ్యం యజ్ఞ యాగాది దానాదులు చేసినదానికంటే అధికం.
గంగాజలం కొంచమైననూ దేహమునకు సోకిన సకల పాపములు నశించును.స్వర్గం లభించును.
నరుని ఎముక గంగానదియందు ఎన్ని సంవత్సరములు ఉండునో అతడు అన్ని సంవత్సరములు స్వర్గమున నివసించును.
గంగాస్నానమాచరించిన వారు పరిశుద్ధులగుటయేకాక ఏడు తరముల వారు పరిశుద్ధులగుదురు.
గంగా జలం త్రాగిన కలుగు ఫలితం నూరు చంద్రాయణం చేసినదానికంటే అధికం.
శిరస్సు, మ్య్ఖం , దేహంలందు గంగా మృత్తిక(మట్టి)ను రాసుకుని స్నానమాచరించిన గరుత్మంతుని చూచి పాములు పారిపోయినట్లు పాపములు దూరమగును.
ఆధారం లేని జనులకు గంగ ఆధారమగును. దేవతలకు అమృతము వలె మునులకు గంగ ప్రియమైనది.
గంగానది తరంగముల నుండి వచ్చిన గాలి దేహమునకు సోకిన పరమానందము కలిగించుచూ పాపములను దూరం చేయును.
మరణకాలమందు గంగను తలచినవారికి మోక్షం లభించును.
గంగా నది మహిమలు చెప్పుకొను వారికి పాప భయం, రాజ భయం, చోర భయం, భూత భయం మొదలైన భయములు నశించును.
గంగ ఎంతయో పుణ్యరాశి అయినందున ఆకాశము నుండి దిగి వచ్చినప్పుడు ఈశ్వరుడు తలమీద ధరించాడు.
గంగ మూడు లోకములందు ప్రవహించి పునీతం లోకాలను చేస్తుంది.
భగీరధుడు కపిల ముని శాపం వలన భస్మమైన తన పితరులకు మోక్షప్రాప్తి కలిగించడానికి తపమాచరించి బ్రహ్మలోకం నుండి భూలోకానికి తీసుకు వచ్చాడు.
గంగా నది బ్రహ్మలోకం నుండి మేరురూపుడైన విష్ణువు నుండి సూర్యుని నుండి చంద్రుని నుండి శివుని జటాజూటం నుండి హిమవంతం నుండి భూమి మీదకు ప్రవహిస్తుంది.
గంగ తొలుత విష్ణు పాదం నుండి ఉద్భవించింది కనుక గంగను భక్తితో శరణుజొచ్చిన మోక్షం నిశ్చయం.
గంగ మహిమను బ్రహ్మాది దేవతలు స్తుతి చేస్తుంటారు. నరులకు గంగానది మహిమ వర్ణించుట సాధ్యము కాదు.
తన వర్ణాశ్రమ ధర్మములు నిర్వహించుతూ గంగనది మహిమలను మనోవాక్కాయకర్మల స్మరించు వారికి సకల సౌఖ్యములు కలుగును.
గంగాదేవి ఇతిహాసమును వ్రాసినను విన్ననూ చదివిననూ సకల వ్యాధులు నశించి పరమ శుభములు కలుగును.
ఇవి కూడ చూడండి
గంగా విలాస్ క్రూయిజ్
వ్యాఖ్యలు
మూలాలు
Alley, Kelly D. On the Banks of the Ganga: When Wastewater Meets a Sacred River, University of Michigan press (2002) [ISBN 0-472-06808-3]
Berwick, Dennison , A Walk Along the Ganges. Account of a 3000-km walk from sea to source beside the river. (Hutchinson, London. Rupa Paperbacks, New Delhi)
Darian, Steven G., The Ganges in Myth and History, The University Press of Hawaii, Honolulu (1978) [ISBN 0-8248-0509-7]
Newby, Eric, Slowly down the Ganges, Lonely Planet Publications (1998) [ISBN 0-86442-631-3]
Ganga The River Goddess - Tales in Art and Mythology, by Sri Nitin Kumar.
Edmund Hillary, From the Ocean to the Sky: Jet Boating Up the Ganges, Ulverscroft Large Print Books Ltd (November 1980) ISBN 0-7089-0587-0
Stephen Alter, Sacred Waters: A Pilgrimage up the Ganges River to the Source of Hindu Culture''. Harcourt; 1 Us ed edition (October 17, 2001). ISBN 0-15-100585-0
పురాణనామచంద్రిక (యెనమండ్రం వెంకటరామయ్య) 1879
బయటి లింకులు
Gomukh to Ganga Sagar, Virtual Tour
Sacred Ganga
Bibliography on Water Resources and International Law See Ganges and Brahmaputra Rivers. Peace Palace Libray
Ganga Arati Video Quicktime streaming video of worship of the Ganges in Hardwar (15 minutes)
Various Aspects Of Ganges
Friends of Ganges
వర్గం:భారతదేశ భౌగోళిక స్వరూపము
వర్గం:భారతదేశ నదులు
వర్గం:ఋగ్వేద నదులు
వర్గం:ఉత్తరాఖండ్ నదులు
వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నదులు
వర్గం:బీహార్ నదులు
వర్గం:పశ్చిమ బెంగాల్ నదులు
వర్గం:హిందూ తీర్ధయాత్రా స్థలాలు
వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు |
సింధూ నది | https://te.wikipedia.org/wiki/సింధూ_నది | thumb|right|250px|సింధు నది ప్రాంతం.
సింధూ నది (సంస్కృతం: सिन्धु ; ఆంగ్లం: Indus River) భారత ఉపఖండంలో ప్రసిద్దమయిన హిమ నది. ఇది హిమాలయాలలోని టిబెట్దేశంలో పుట్టి కాశ్మీర్, పంజాబ్, సింధు రాష్ట్రాలలో ప్రవహించి పాకిస్తాన్ లోని కరాచీ సమీపంలో అరేబియా సముద్రంలో కలుస్తుంది. పాకిస్థాన్లోని అతిపెద్ద, జాతీయ నది సింధు.
సింధు నదికి జీలం, చీనాబ్, రావీ, బియాస్, సట్లెజ్ ఉపనదులుగా ఉన్నాయి. ప్రవహించే ప్రాంతం అంతా భూమిని అత్యంత సారవంతంగా మారింది. ఈ నదుల మీద పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వం మంగళా ఆనకట్ట, సుక్కూలారు వంతెన, భారతదేశంలోని పంజాబులో సట్లెజు నది మీద భాక్రానంగల్ ఆనకట్ట వంటి భారీ ఆనకట్టలు కట్టి వ్యవసాయక్షేత్రాలకు నీటిని అందించి గోధుమ, వరి, చెరకు విరివిగా పండించడమేకాక జలవిద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేసి పరిశ్రమలకు సరఫరా చేస్తుంది. సింధు నది పొడవు 2880 కి.మీ. సింధునది ప్రవాహిత ప్రాంతంలో హరప్పా, మొహంజోదారో నాగరికత వర్ధిల్లింది. సింధు నదీ లోయలో సుమారు 5,000 సంవత్సరాల ఉజ్జ్వలమైన సింధు నాగరికత వెలసి వర్థిల్లింది.
సింధూ నది టిబెట్టులోని మానస సరోవరం, కైలాస పర్వతాలనుంచి జమ్ము కశ్మీరులోని లడాఖు మీదుగా- గిల్గిట్‌ఉ, బాల్టిస్థాను నుండి పాకిస్థానులోని పంజాబు రాష్ట్రం గుండా ఆ దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాల్లో ప్రవహించి కరాచీ ద్వారా అరేబియా మహా సముద్రంలో కలుస్తోంది. సింధూ నదికి సంబంధించిన అనేక ఉపనదులు భారతులోని జమ్ము కశ్మీర్, హిమాచల్ ప్రదేశ్, పంజాబ్, హరియాణా, రాజస్థాన్‌ల మీదుగా ప్రవహించి పాకిస్తాన్‌లో ప్రవేశిస్తాయి. 3,180 కిలోమీటర్ల పొడవునా ప్రవహించే సింధూనది వార్షిక నీటిప్రవాహం ప్రాతిపదికన ప్రపంచంలో 21వ అతి పెద్ద నదిగా గుర్తింపు పొందింది. చైనా, భారత్, అఫ్గానిస్థాన్‌, పాకిస్థాన్‌ల మీదుగా ప్రవహించే ఈ జీవనది పరీవాహక ప్రాంతం మొత్తం 11,65,000 చదరపు కిలోమీటర్లు. వార్షిక ప్రవాహ లెక్కల ప్రకారం సింధు నది ప్రపంచంలో కెల్లా 21వ అతిపెద్ద నదిగా రికార్డు నమోదు చేసింది. భారత పాకిస్తానులు సింధు నదీ జలాలను వినియోగించుకునేందుకు ఒక అంతర్జాతీయ నీటి పంపక ఒడంబడికను కుదుర్చుకున్నాయి.
సింధూ నది ఒకరకంగా పాకిస్థానుకు జీవనాడి! పాకిస్తాన్లోని పంజాబ్ రాష్ట్రంతో సహా ఆ దేశంలోని మొత్తం 65% భూభాగం సింధూ పరీవాహక ప్రాంతమే. ఆ ప్రాంతంలో నిర్మించిన కాలువల వ్యవస్థ, ప్రపంచంలోనే అతి పెద్దదిగా గుర్తింపు పొందింది. పాక్‌లోని 90% ఆయకట్టు ఈ కాలువల ద్వారానే సస్య శ్యామలమవుతోంది. పాకిస్థానులోని మూడు అతి పెద్ద ఆనకట్టలు, అనేక చిన్న ఆనకట్టలు సింధూ పరీవాహక ప్రాంతంలోనివే. సింధూ నది పాక్ విద్యుత్తు అవసరాలను, తాగు, సాగునీరు అవసరాలను తీర్చే కామధేనువు. ఈ ఆనకట్టలలో తర్బేల ఆనకట్ట ఒకటి.
శబ్ద ఉత్పత్తి, పేర్లు
ప్రాచీన కాలంలో భారతదేశ ప్రజలు ఈ నదిని సింధు నదిగా వ్యవహరించారు. సింధు అనేది సంస్కృత పదం. సింధు అంటే అతిపెద్ద జల ప్రవాహం, సముద్రం అని అర్ధాలు ఉన్నాయి. సింధ్ ప్రాంతపు భాష, చరిత్ర, సాహిత్య తదితర విషయాలపై పరిశోధన చేస్తున్న ప్రముఖ సింధాలజిస్ట్ అస్కో పర్పోలా ప్రకారం 850-600 బిసి కాలంలో ప్రోటో ఇరానియన్ భాషీయులు "స"ను "హ"గా మార్చి సింధ్ ను హిందుగా వ్యవహరించారు. ఇరాన్ నుంచీ, ఈ పేరు గ్రీకుకు ఇండొస్ గా చేరగా, ప్రాచీన రోమన్లు దానిని ఇండస్ గా వ్యవహరించారు. ఈ నదికి పర్షియన్ భాషలో డర్యా అని పేరు ఉంది. దానికి కూడా అతిపెద్ద జలప్రవాహం లేదా సముద్రం అనే అర్ధమే వస్తుంది.
అయితే కొందరు భాషావేత్తలు మాత్రం సింధు/హిందుకు జలప్రవాహం అని అర్ధం కాదని, సరిహద్దు లేదా ఒడ్డు అని అర్ధం చెబుతారు. సింధు నది ఇరాన్ ప్రజలకూ, ఇండో-ఆర్యన్ ప్రజలకూ మధ్య సరిహద్దుగా నిలిస్తోంది కాబట్టీ ఆ పేరుకు ఆ అర్ధాన్ని అన్వయించడం కూడా జరుగుతుందని వారి అభిప్రాయం.* : "...no objection based on an argumentum ex silentio could possibly invalidate the clear semantic testimony for an Iranian hindu- `natural frontier'." With Darius Hindu- is the name not of India, but of the easternmost province of his realm.": "The word hindu- (Skt. sindhu-), used thus to mean a river-frontier of the inhabited world, was also applied generally, it seems, to any big river which, like the Indus, formed a natural fronteir between peoples or lands.": "The word sindhu- is used of a 'mass of water' (samudra-), not therefore
primarily 'flowing' water. Hence the second derivation of 'enclosed banks'
is clearly preferable."
సింధు నదిని అస్సిరియన్ భాషలో సింద అని, పర్షియన్ లో అబ్-ఎ-సింద్, పష్టున్ లో అబసింద్, అరబ్ లో ఆల్-సింద్, చైనీస్ లో సింటో, జావనీస్ లో సంత్రి అని పిలుస్తారు.
ఇండస్, ఇండియా
ఇండస్ అనే పేరు గ్రీక్, లాటిన్ నుంచి వచ్చింది. ఇండస్ నది ఉన్న దేశం అని ఈ పదానికి అర్ధం. పాకిస్థాన్లోని సింధ్ ప్రావింసు పేరు కూడా ఈ నది పేరుమీదుగా వచ్చిందే.
మెగస్తనీసు రచించిన ఇండికా పుస్తకం పేరు కూడా ఈ నదికి గ్రీక్ లోని ఇండస్ పేరే. అలెగ్జాండర్ ఈ నదిని దాటి భారతదేశంలోకి వచ్చిన విధానాన్ని అతని సైనికాధికారి నీర్చసు కూడా ఇండికా పేరుతో ఓ పుస్తకం రాశాడు. ప్రాచీన గ్రీకులు భారతీయులను, పాకిస్థానీయులను కలిపి ఇండోయి అని పిలిచేవారు. ఇండోయి అనే పదానికి అచ్చంగా ఇండస్ నదికి చెందిన ప్రజలు అని అర్ధం.
ఋగ్వేదంలో సింధు నది ప్రస్తావన
ఋగ్వేదం చాలా పౌరాణిక నదుల గురించి ప్రస్తావించింది. అందులో సింధు నది ఒకటి. అందులో ప్రస్తావించిన ఆ నదే ప్రస్తుతపు ఈ సింధు నది అని నమ్మకం. ఋగ్వేదంలో సింధూ నది ప్రస్తావన దాదాపు 176సార్లు వచ్చింది. బహువచనంలో 95సార్లు సాధారణ అర్ధాలలో ఉపయోగింపబడింది. ఋగ్వేదంలో తరువాతి శ్లోకాల్లో అచ్చంగా నది పేరునే ఎన్నోసార్లు వాడారు. నదిస్తుతి సూక్తంలో కూడా సింధు నదిని పేర్కొనబడింది. ఋగ్వేద శ్లోకాల్లో సహజంగా అన్ని నదులనూ స్త్రీ రూపాలుగా వర్ణిస్తే, ఒక్క సింధు నదిని మాత్రం పురుష రూపంగా వర్ణించబడి ఉంది. ఋగ్వేదం ప్రకారం సింధు నది అంటే యోధుడు, ప్రపంచంలోని అన్ని నదుల కంటే గొప్పది అని అర్ధం.
వివరణ
thumb|right|Babur crossing the Indus River.
సింధు నది పాకిస్థాను ఆర్థిక వ్యవస్థకు కీలకమైన నీటి వనరులను అందిస్తుంది - ముఖ్యంగా దేశంలోని వ్యవసాయ ఉత్పత్తిలో ఎక్కువ భాగం అందిస్తున్న పంజాబు ప్రావిన్సు బ్రెడు బాస్కెటు (ఆహార పాత్ర)గా భావించబడుతుంది. పంజాబు అనే పదానికి "ఐదు నదుల భూమి"(జీలం, చెనాబు, రవి, బియాసు, సట్లెజు) అని అర్ధం. ఇవన్నీ చివరకు సింధులో సంగమిస్తున్నాయి. సింధు అనేక భారీ పరిశ్రమలకు మద్దతు ఇస్తుంది. అలాగే పాకిస్తాను ప్రజలకు త్రాగునీటిని ప్రధాన సరఫరాను అందిస్తుంది.
సింధు ప్రధాన మూలం టిబెటులో ఉంది; ఈ నది సెంగ్గే జాంగ్బో, గారు త్సాంగ్పో నదుల సంగమం వద్ద ప్రారంభమవుతుంది. ఇవి నాంగ్లాంగు కాంగ్రీ, గ్యాంగ్డైజు షాను (గ్యాంగు రిన్పోచే, కైలాస పర్వతం) పర్వత శ్రేణులలో ప్రహహించింది. తరువాత సింధు వాయువ్య దిశలో లడఖు, భారతదేశం, బాల్టిస్తాను మీదుగా ప్రవహిస్తూ కరాకోరం శ్రేణికి దక్షిణంగా గిల్గిట్లోకి ప్రవహిస్తుంది. షియోకు, షిగరు, గిల్గిటు నదులు హిమనదీయ జలాలను ప్రధాన నదిలోకి తీసుకువెళతాయి. ఇది క్రమంగా దక్షిణానికి వంగి పాకిస్తానులోని కాలాబాగు వద్ద ఉన్న పంజాబు మైదానంలో దిగువకు ప్రవహిస్తుంది. సింధు నంగా పర్బాటు పర్వతచరియల దగ్గర 4,500–5,200 మీటర్లు (15,000–17,000 అడుగులు) లోతులో ఉన్న అతిపెద్ద గోర్జెసును దాటుతుంది. ఇది హజారా మీదుగా వేగంగా ప్రవహిస్తుంది. టార్బెలా రిజర్వాయరు వద్ద దీనికి ఆనకట్ట ఉంటుంది. అటాకు సమీపంలో అటాకు నది సంగమిస్తుంది. తరువాత సముద్రంలో సంగమించే మార్గంలో పంజాబు వ్యవసాయక్షేత్రాలకు నీటిని అందిస్తూ ప్రవహిస్తుంది. సింధు మైదానాలలో నదీ ప్రవాహం నెమ్మదిగా, అత్యంత అల్లికగా మారుతుంది. తరువాత మిథనుకోటలోని పంజనాడు చేరుకుంటుంది. ఈ సంగమం దాటిన తరువాత నదికి సత్నాడు నది (సాట్ = "ఏడు", నాడే = "నది") అని పేరు పెట్టారు. ఎందుకంటే ఈ నదిలో కాబూలు నది, సింధు నది, ఐదు పంజాబు నదుల జలాలు సంగమిస్తాయి. తరువాత ఈ నది జంషోరో మీదుగా వెళుతుంది. ఇది పాకిస్తాన్లోని సింధు ప్రావిన్సులోని తట్టాకు దక్షిణాన ఉన్న పెద్ద డెల్టాలో ముగుస్తుంది.
ప్రపంచంలో రాక్షస అలలతో ప్రవహించే కొన్ని నదులలో సింధు ఒకటి. సింధు వ్యవస్థ ఎక్కువగా హిమాలయాలు, కరాకోరం, టిబెటు, హిందూ కుషు శ్రేణులు, భారతదేశంలోని జమ్మూ కాశ్మీరు, హిమాచల్ ప్రదేశ్, పాకిస్తాన్లోని గిల్గిటు-బాల్టిస్తాను ప్రాంతాల మంచు, హిమానీనదాల ద్వారా పోషించబడుతుంది. నది ప్రవాహం ఋతువుల ఆధారంగా నిర్ణయించబడుతుంది - శీతాకాలంలో ఇది బాగా తగ్గిపోతుంది. వర్షాకాలంలో దాని ఒడ్డున జూలై నుండి సెప్టెంబరు వరకు వరదలు వస్తాయి. చరిత్రపూర్వ కాలం నుండి నది మార్గంలో స్థిరమైన మార్పులు జరిగినట్లు ఆధారాలు కూడా ఉన్నాయి - ఇది 1816 భూకంపం తరువాత రాన్ ఆఫ్ కచ్ ప్రక్కనే ఉన్న బన్నీ గడ్డి భూముల్లోకి ప్రవహించకుండా ప్రవాహదిశను పశ్చిమ దిశగా మార్చుకుంటుంది.70% of cattle-breeders desert Banni; by Narandas Thacker, TNN, 14 February 2002; The Times of India ప్రస్తుతం సింధు నీరు వరద నదీతీరాలను అధిగమిచి ప్రవహించే సమయంలో రాన్ ఆఫ్ కచ్‌లోకి ప్రవహిస్తుంది.
నది మూలం సెంగే ఖబాబు ("లయన్సు మౌతు"), నిత్య వసంతంగా ఉండే ఇది పవిత్రమైన కైలాషు పర్వతానికి సమీపంలో ఉంది. ఇది టిబెటు కార్టెన్లకంటే దిగువప్రాంతంగా గుర్తించబడింది. సమీపంలో అనేక ఇతర ఉపనదులు ఉన్నాయి. ఇవి సెంగే ఖబాబు కంటే ఎత్తైన ప్రాంతం నుండి ప్రవహిస్తాయి. కానీ సెంగే ఖబాబు మాదిరిగా కాకుండా అన్నీ మంచుకరగడం కారణంగా లభించే నీటి ఆధారంత్ఫ్ ప్రవహిస్తూ ఉంటాయి. లడఖులోని సింధులోకి సంగమిస్తున్న జాన్స్కరు నది, ఆ సమయానికి ముందు సింధు కంటే ఎక్కువ నీటిని కలిగి ఉంటుంది.Albinia (2008), p. 307.
చరిత్ర
thumb|upright=1.25|క్రీ.పూ.3000 నాటి సింధునాగరికత విస్తరించిన ప్రాంతం
ఋగ్వేదం అనేక నదులను వివరిస్తుంది. వీటిలో "సింధు" అనే పేరు ఉంది. ఋగ్వేద "సింధు" ప్రస్తుత సింధునది అని భావిస్తారు. ఇది దాని వచనంలో 176 సార్లు, శ్లోకాలలో 94 సార్లు ధృవీకరించబడింది. చాలా తరచుగా "నది" సాధారణ అర్థంలో ఉపయోగించబడుతుంది. ఋగ్వేదంలో, ముఖ్యంగా తరువాతి శ్లోకాలలో, సింధు నదిని సూచించడానికి ఈ పదానికి అర్ధం ఇరుకైనది, ఉదా. నాడిస్తుతి సూక్తా శ్లోకంలో పేర్కొన్న నదులలో సింధునది ప్రస్తావన ఉంది. ఋగ్వేద శ్లోకాలు బ్రహ్మాపుత్ర మినహా అందులో పేర్కొన్న అన్ని నదులకు స్త్రీ లింగాన్ని వర్తిస్తాయి.
సింధు లోయ నాగరికత ప్రధాన నగరాలలో హరప్ప, మొహెంజో-దారో (క్రీ.పూ 3300 నాటివి) నాగరికతకు చెందిన ప్రాచీన ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద మానవ నివాసాలను సూచిస్తాయి. సింధు లోయ నాగరికత ఈశాన్య ఆఫ్ఘనిస్తాను మీదుగా పాకిస్తాను, వాయువ్య భారతదేశం వరకు విస్తరించింది,
జీలం నదికి తూర్పు నుండి ఎగువ సట్లెజులోని రోపరుకు చేరుకుంది. తరువాత ఇది పాకిస్తాను, ఇరాను సరిహద్దులోని సుట్కాగను ద్వారం నుండి ఆధునిక గుజరాతు, కచి తీరప్రాంతాలకు విస్తరించింది. ఉత్తర ఆఫ్ఘనిస్తానులోని షార్తుఘై వద్ద అము దర్యా సింధుప్రాంతం ఉంది. హిందను నది వద్ద సింధుప్రాంతం అలంగిర్పూరు ఢిల్లీ నుండి 28 కిమీ (17 మైళ్ళు) దూరంలో మాత్రమే ఉంది. ప్రస్తుత సింధునాగరికతకు చెందిన 1,052 కంటే అధికమైన నగరాలు, స్థావరాలు కనుగొనబడ్డాయి. ఇవి ప్రధానంగా ఘగ్గరు-హక్రా నది, దాని ఉపనదుల సమీపంలో కనుగొనబడ్డాయి. ఈ స్థావరాలకు హరప్పా, మొహెంజో-దారో ప్రధాన పట్టణ కేంద్రాలుగా ఉన్నాయి. అలాగే లోథలు, ధోలావిరా, గణేరివాలా, రాఖీగారి ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. సింధు దాని ఉపనదులలో తెలిసిన 800 కంటే ఎక్కువ సింధు లోయ ప్రదేశాలలో 90–96 మాత్రమే కనుగొనబడ్డాయి. హరప్పను కాలంలో సింధు ఉపనది అయిన సట్లెజు, ఘగ్గరు-హక్రా నదిలో సంగమిస్తుంది. వీటిలో సింధు వెంట హరప్పను ప్రాంతాలు అధికంగా ఉన్నాయి.
మొహెంజో-దారో, హరప్ప వదిలివేయబడిన తరువాత క్రీ.పూ 1700 నుండి క్రీ.పూ 600 వరకు గాంధారలో ప్రారంభ ఇండో-ఆర్యన్ల గాంధార సమాధి సంస్కృతి స్థావరాలు వృద్ధి చెందాయని పలువురు విద్యావేత్తలు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
హిందూ అనే పదం సింధు నది నుండి వచ్చింది. అందుకే దీనిని ఒకప్పుడు హిందూదేశం అని పిలువబడింది. పురాతన కాలంలో "భారతదేశం" మొదట సింధు తూర్పు ఒడ్డున ఉన్న ప్రాంతాలను సూచించింది. కాని క్రీస్తుపూర్వం 300 నాటికి హెరోడోటసు, మెగాస్టీనెసు వంటి గ్రీకు రచయితలు ఈ పదాన్ని మొత్తం ఉపఖండానికి ప్రతిపాదించారు.Henry Yule: India, Indies . In Hobson-Jobson: A glossary of colloquial Anglo-Indian words and phrases, and of kindred terms, etymological, historical, geographical and discursive. New ed. edited by William Crooke, B.A. London: J. Murray, 1903
సింధు దిగువ మైదానం ఇరానియను పీఠభూమి, భారత ఉపఖండం మధ్య సహజ సరిహద్దును ఏర్పరుస్తుంది; ఈ ప్రాంతం పాకిస్తాను ప్రావింసులోని బలూచిస్తాను, ఖైబరు పఖ్తునుఖ్వా, పంజాబు, సింధు, ఆఫ్ఘనిస్తాను, భారతదేశంలోని అన్ని ప్రాంతాలను తనలో విలీనం చేసుకుంది. అలెగ్జాండరు ఆక్రమణ సైన్యాలు సింధునదిని దాటాయి. కాని ఆయన మాసిడోనియన్లతో పశ్చిమ ఒడ్డును జయించి-హెలెనికు సామ్రాజ్యంలో చేర్చిన తరువాత, అలెగ్జాండరు ఆసియా పోరాటాన్ని ముగించి, వెనుకకు మరిలే ప్రయత్నంలో నది దక్షిణ దిశలో ప్రయాణించారు. తరువాత పర్షియా సామ్రాజ్యం, దాని తరువాత కుషాను సామ్రాజ్యం సింధు మైదానాలలో ఆధిపత్యం వహించాయి. అనేక శతాబ్దాలుగా ముస్లిం సైన్యాలు ముహమ్మదు బిను ఖాసిం, ఘజ్ని మహమూదు, మొహమ్మదు ఘోరి, టామెర్లేను ఈ నదివెంట పయనించారు. బాబరు సింధునదిని దాటి పంజాబు లోపలి ప్రాంతాల మీద దాడి చేసి దక్షిణ, తూర్పు ప్రాంతాలలో పోరాటాలు సాగించారు.
మూలాలు
వెలుపలి లంకెలు
వర్గం:భారతదేశ నదులు
వర్గం:సింధూ నది
వర్గం:నదులు |
యమునా నది | https://te.wikipedia.org/wiki/యమునా_నది | thumb|right|200px|ఆగ్రా వద్ద యమునా నది
యమునా (సంస్కృతం: यमुना, జమున, జమ్నా) ఉత్తర భారతదేశములో గంగానది యొక్క అతిపెద్ద ఉపనది. ఇది గంగా నదికి ఎడమవైపున పుట్టి గంగా నదిని కుడివైపు నుండి కలిసే ఏకైక ఉపనది. 1370 కిలోమీటర్ల పొడవున్న ఈ నది భారతదేశపు నదులలో ప్రముఖమైనది, పవిత్రమైనది. హిమాలయ పర్వతశ్రేణులకు చెందిన కాళింది పర్వతంలో యుమునోత్రి అనే స్థలం దీని జన్మ స్థలం. ఋగ్వేదంలో గంగానదితో పాటు దీన్ని గురించిన ప్రస్తావన కూడా ఉంది. దీనికే సూర్య తనయ అనీ సమానశ్వాస అనే పేర్లు కూడా ఉన్నాయి.
పురాణాల్లో ప్రస్థావన
భాగవత పురాణంలో శ్రీకృష్ణుని బాల్యంలో చాలా చోట్ల దీని ప్రస్తావన ఉంది. కృష్ణుని తండ్రియైన వాసుదేవుడు కంసుని బారినుంచి తన కుమారుడిన కాపాడటానికి ఈ నదిని దాటవలసి వస్తే అది రెండు పాయలుగా చీలి దారి ఇచ్చిందని ఉటంకించబడి ఉంది.
భరతుడు, అంబరీషుడు, శంతనుడు మొదలైన చక్రవర్తులు ఈ నది ఒడ్డున ఎన్నో పుణ్యకార్యాలు నిర్వర్తించారు.Hindu Pilgrim Ceners by Swami Harshananda Published by Ramakrishna Math, Bangaloreఅగస్త్య మహర్షి కూడా దీని ఒడ్డున పూజాదికాలు నిర్వహించేవాడని హిందూ పురాణాలు తెలియజేస్తున్నాయి.
యమునానది గమనం
right|thumb|200px|అలహాబాదులోని త్రివేణీ సంగం. యమున, గంగానదుల సంగమస్థలం.
యమున, హిమాలయ పర్వతాలలో, ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్రములో, హరిద్వార్కు ఉత్తారాన ఉన్న యమునోత్రి వద్ద ఉద్భవిస్తుంది. ఈ నది ఢిల్లీ, హర్యానా, ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్రాల గుండా ప్రవహించి అలహాబాద్ వద్ద గంగానదిలో కలుస్తుంది. యమునా నది ఒడ్డున ఢిల్లీ, మథుర, ఆగ్రా వంటి నగరాలు ఉన్నాయి. టాన్స్, చంబల్, బెట్వా, కేన్ నదులు యమున యొక్క ప్రధాన ఉపనదులు. ఈ ఉపనదుల్లో టాన్స్ నది అన్నింటికంటే పెద్దది.
ఈనదిలో సంవత్సరమంతటా ప్రవహించే నీటి పరిమాణం, దిశ దాదాపు స్థిరంగా ఉంటుంది. ఇక్కడ ప్రతి సంవత్సరం నిర్వహించే మహామేళా, 12 సంవత్సరాల కొకసారి నిర్వహించే కుంభమేళకు విశేష సంఖ్యలోభక్తులు హాజరవుతారు.
వివిధ రాష్ట్రాలలో యమునానది పరీవాహకప్రాంతం
{| class="wikitable sortable"
|-
|-
! రాష్ట్రం
! పరీవాహకప్రాంతం (చ.కి.మీ.)
! పరీవాహకప్రాంతపు శాతం
|-
|ఉత్తర ప్రదేశ్, ఉత్తరాఖండ్
|74,208
|21.5
|-
|హిమాచల్ ప్రదేశ్
|5,799
|1.6
|-
|హర్యానా
|21,265
|6.5
|-
|రాజస్థాన్
|102,883
|29.8
|-
|మధ్య ప్రదేశ్
|14,023
|40.6
|-
|ఢిల్లీ
|1,485
|0.4
|}
మూలాలు
వర్గం:భారతదేశ నదులు
వర్గం:గంగానది ఉపనదులు |