Datasets:

rasyosef

/

xlsum_amharic_summarization

like 0

በተለያዩ አገራትም የቫይረሱን ስርጭት ለመግታት ጥለዋቸው የነበሩ መመሪያዎችን እያላሉ ይገኛሉ። የወረርሽኝ ስርጭቱን ለመግታት አገራት አስተላልፈዋቸው ከነበሩ መመሪያዎች መካከል ዓለም አቀፍ በረራዎችን ማቆም፣ አየር ማረፊያዎቻቸውንና ድንበሮቻቸውን መዝጋት ይገኙበታል። በዚህም የተነሳ በርካታ የኢንዱስትሪ ዘርፎች በከፍተኛ ሁኔታ የተጎዱ ሲሆን በተለይም የአየር ትራንስፖርት ዘርፉ እንዲሽመደመድ ምክንያት ሆኗል። ከሰሞኑ አገራቱ ዘግተዋቸው የነበሩ ድንበሮቻቸውን ከፍተዋል፤ አለም አቀፍ አየር መንገዶቹም በረራዎችን ጀምረዋል። የአለም አቀፉ አቪየሽን ድርጅት የአየር ትራንስፖርቱ ዘርፍ እንዲያንሰራራና ተጓዦችም ደህንነታቸቸው በተጠበቀ መልኩ እንዲጓዙ ለማድረግ እንደ መመሪያነት የሚያገለግል አንድ ሰነድ አውጥቷል። በዚህም መመሪያ ውስጥ ከተካተቱት ጉዳዮች መካከል አውሮፕላኖች በምን መንገድ በፀረ- ተህዋሲያን መፀዳት እንዳለባቸውና የፅዳት ድግግሞሽንም ይመለከታል። እንዲሁ ከላይ ከላይ ሲታይ የአየር በረራና አካላዊ ርቀትን መጠበቅ የሚጣጣሙ አይመስሉም ። ነገር ግን ተቆጣጣሪ አካላት የተለያዩ ፕሮቶኮሎችን በማውጣት አስፈላጊ የሚባሉ የፅዳት መመሪያዎችን ለመተግበር ቀን ተሌት ደፋ ቀና በማለት ላይ ናቸው። ለአየር በረራዎች በዋነኝነት የሚያስፈልገው ፈጣንና፣ በቅልጥፍና የተሞላ ውጤታማ ፀረ- ተህዋሲያን የፅዳት ስርዓት መዘርጋት ነው። ከዚህም ጋር ተያይዞ ፍቃድ ያላቸው የፀረ- ተህዋሲያን ፅዳት በሚታዩና፣ ተደራሽ በሆኑ አካላት ላይ ጨርቅን እንዲሁም ተንቀሳቃሽ መርጫን በመጠቀም ማፅዳት ተግባራዊ እየተደረጉ ይገኛሉ። ነገር ግን ሁለቱም የማፅጃ መንገዶች በሰዎች አማካኝነት የሚካዱ ከመሆናቸው አንፃር ውጤታማነታቸውን የሚቀንስ ሲሆን መደረስ የማይችሉ የአውሮፕላኑ አካላትም ላይ ክፍተትን ይፈጥራሉ ተብሏል። ኦክስጅንና ኦዞን በሌላ መልኩ "አቶሚክ ኦክስጅንን" እንደ ፀረ-ተህዋሲያነት በመጠቅም አካባቢን ለማፅዳት ተጀምሯል። ከዚህም በተጨማሪ አምቡላንሶችን ለማፅዳት የሚጠቀሙበትን ፀረ ተህዋሲያንንም ለአውሮፕላን የውስጥ ክፍል ለማፅዳት እየታሰበበት ነው። ነገር ግን እነዚህ ማፅጃዎች ባላቸው የንጥረ ነገር በተለይም 'ኦክሳይድ' ባለው ባህርይ የኤሌክትሮኒክስ ቁሳቁሶች ላይ ጉዳት ሊፈጥሩ ይችሉ ይሆን በሚለው ስምምነት ላይ አልተደረሰም። መቶ በመቶ ውጤታማ የፀረ ተህዋሲያን ማፅጃ በሌለበት ሁኔታ ሌላኛው አማራጭ "የኦዞን" ንጥረ ነገሮችን መጠቀም ነው። በአሁኑ ወቅት ኦዞን በአውሮፕላን አካላት ላይ አገልግሎት ላይ ባይውልም በመጠጥ ቤቶችና በተለያዩ የንግድ ተቋማት ላይ በፀረ-ተህዋሲያን ማፅጃነት እያገለገለ ይገኛል። አካባቢውን የኦዞን ንጥረ ነገሮችን በመርጨት ውጤታማ የሆነ ፅዳትን ማግኘት ይቻላል። ነገር ግን ይህ ንጥረ ነገር በከፍተኛ መጠን ሲሆን ለሰዎች ጎጅ በመሆኑ ባለሙያን በመጠቀም መንገደኞች በሌሉበት ሁኔታ ሊረጭ ይገባል። ነገር ግን አሁንም ቢሆን ኦዞን ላይ ያለው ዋነኛ ጥያቄም የኦክሳይድ ንጥረ ነገር መጠኑ ነው፤ 'በአውሮፕላን የውስጥ አካልና የኤሌክትሮኒክስ እቃዎች ላይ ያለው ተፅእኖ ላይ መስማማት አልተቻለም። 'አየኖችና የአልትራቫዮሌት ጨረር ' በላብራቶሪ ውስጥ ተሞክሮ ውጤታማ የሆነው ከከባቢ አየር የሚለቀቀውን የውሃ ትነት ውስጥ የኦክስጅንና ሃይድሮጅን ንጥረ ነገሮችን ለይቶ በማውጣት ፀረ ተህዋሲያንን መፍጠር ነው። ይህ የፀረ ተህዋሲያን ማፅጃ መንገድ በጣም አድካሚና ለሁለት ሰዓታት ያህልም የሚወስድ ጊዜን ይፈጃል። ሆኖም ይሄ መንገድ በከፍተኛ ሁኔታ ውጤታማና መቶ በመቶ የሚተማመኑበት ነው። ከዚህም በተጨማሪ ፀረ ተህዋሲያኑ ቀላልና ተንቀሳቃሽ በሆነ መልኩ ትልልቅ... \n\nGive me a good title for the article above.

ኮሮናቫይረስ፡ አውሮፕላኖች እንዴት ነው በፀረ- ተህዋሲያን የሚፀዱት?

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: በጎርጎሳውያኑ 1980ዎቹ መጀመሪያ አካባቢ በኢትዮጵያ ተከስቶ የነበረውን ድርቅ ተከትሎ በምግብ እጥረት የተጎዱ ህጻናት ምስል በመላው ዓለም በሚገኙ ምግብ ቤቶች ጭምር እየተለጠፈ በረድኤት ድርጅቶች አማካይነት ገንዘብ ተሰብስቧል። በርካቶችም ምስሎቹን ተመልክተው የገንዘብ ድጋፍ ማድረጋቸው ጠቃሚ ቢሆንም በተለይ ምዕራባውያኑ የትኛውም ጎጂ ንጥረ ነገር የሌለው የምግብ አማራጭ ከዛች አገር ይገኛል ብለው እንዳያስቡ አድርጓቸዋል። • ጤፏን ለማስመለስ እየተውተረተረች ያለችው ኢትዮጵያ • ጤፍን ሰዳ የምታሳድደው ኢትዮጵያ ጤፍን የተቀረው ዓለም የምግቦች ሁሉ ታላቅ ወይም 'ሱፐር ፉድ' እያለ ነው የሚጠሩት። ምድራችን በምታበቅላቸው አብዛኛዎቹ ሰብሎች ውስጥ የሚገኘውና በተለይ አውሮፓውያኑ ለጤና አስጊ ነው ብለው የሚፈሩት 'ግሉተን' ንጥረ ነገር በጤፍ ውስጥ አለመገኘቱ ደግሞ ከቅርብ ጊዜያት ወዲህ ተፈላጊነቱ ከፍ እንዲል አድርጎታል። በኢትዮጵያና በኤርትራ ለ2000 ሺ ዓመታት ሲበቅል የነበረው ጤፍ ከፍተኛ ፕሮቲን፣ አይረን፣ ፋይበርና ሌሎች ጠቃሚ ንጥረነገሮች በውስጡ ስለመያዙ ተመስክሮለታል። የቢቢሲዋ አንጄላ ሳውሪን ወደ ኢትዮጵያ በተጓዘችበት ወቅት ወዲያውኑ በእንጀራ ፍቅር እንደወደቀች ትገልጻለች። '' ኮምጠጥ ያለው ጣእሙና የትኛውም ዓለም ላይ የሌለው አይነት አሰራሩ ብዙ ጥያቄዎችን እንድጠይቅ አድርጎኛል። እንዴት ነው የሚሰሩት? ለምን የተለየ ጣእም ኖረው? ለምንስ ሰፋ ባለ ትሪ ሰብሰብ ብለው ይበሉታል? በጣም አስገራሚ ነው።'' '' እንጀራውን ከተለያዩ አትክልትና ስጋ ጋር አቀላቅለው ሲመገቡት ደግሞ በጣም ይጣፍጣል። እኔም ስሞክረው ደስ ብሎኛል። እንጀራውን ቆርሼ ከወጡ ጋር አቀላቅሎ መመገብ ለአያያዝ ትንሽ አስቸግሮኝ ነበር'' ብላለች። ይህን ያክል ተወዳጅነትና ከእያንዳንዱ ኢትዮጵያዊ ህይወት ጋር ከፍተኛ ቁርኝት ኖሮት እንዴት ጤፍን የማቀነባበርና ምርቶቹን የመሸጥ መብት በኔዘርላንድ ለሚገኝ ድርጅት ተሰጠ? ብላ ትጠይቃለች አንጄላ። ለሁለት ሳምንታት በዘለቀው ቆይታዋ "ኢትዮጵያውያን በቀን አንድ ጊዜ እንኳን እንጀራን ሳይመገቡ አላየሁም" የምትለው አንጄላ "ጤፍን በተለያየ መልኩ የመመገብ ፍላጎት ያላቸው እንኳን አይመስለኝም" ስትል ለእንጀራ የሚሰጠውን ክብር ገልጻለች። በጎርጎሳውያኑ 2003 የኢትዮጵያ ብዝኃ-ህይወት ኢንስቲትዩት ከኔዘርላንዳዊው የአፈርና እጽዋት ባለሙያ ጃንስ ሩስጄን ይሰራ ነበር። በዚሁም አጋጣሚ ነበር ኢንስቲትዩቱ ለምርምርና ስርጸት ይረዳል ብሎ በርካታ የጤፍ ዝርያዎችን ለዚሁ ባለሙያ ወደ ኔዘርላንድስ የላከው። ይህ ግለሰብ የጤፍን ምርቶች ለማሳደግ በሚልም ነበር ስምምነት የፈጠረው። ከአራት ዓመታት በኋላ ግን በአውሮፓ የባለቤትነት መብት የሚሰጠው ድርጅት 'ሄልዝ ኤንድ ፐርፎርማንስ ፉድ ኢንተርናሽናል' ወይም በአጭሩ 'ኤችፒኤፍአይ' ለተባለው ድርጅት የጤፍን ባለቤትነት መብት ሰጠው። በዚህም ድርጅቱ ጤፍን የማምረት፣ የማቀነባበርና ከጤፍ የተሰሩ የተለያዩ ምርቶችን የመሸጥ መብት አግኝቷል። ከወራት በፊትም በአሜሪካ የኢትዮጵያ አምባሳደር ፍፁም አረጋ በትዊተር ገፃቸው ላይ የሄግ ዓለም አቀፍ የገላጋይ ድርጅት የጤፍ ባለቤትነት ይዞት የነበረው ድርጅት መብቱ መቀማቱን ጠቅሰው ለኢትዮጵያ ከፍተኛ ድል እንደሆነ የደስታ መልዕክት አስተላልፈው ነበር። በዚሁ ትዊተር ገፅ ላይ የደች ፍርድ ቤት ውሳኔንም አብረው አያይዘውታል። በኋላ ላይ ግን ይህ ጉዳይ ከኢትዮጵያ ጋር በጭራሽ እንደማይገናኝና በሁለት የደች ኩባንያዎች መካከል የተካሄደ የጥቅም ክርክር እንደሆነ ተገልጿል። በሆላንድ የጤፍ ዱቄት አዘገጃጀት ላይ በባለቤትነት የተመዘገበው ኤንሺየንት...\nSummary in the same language as the doc:

ከ2000 ዓመታት በላይ ኢትዮጵያውያን ጤፍን በዋነኛ የምግብ ምንጭነት ሲጠቀሙበት ኖረዋል። ታዲያ እንዴት አንድ የደች ዜጋ በቀላሉ የጤፍ የባለቤትነት መብትን ሊያገኝ ቻለ?

amh_Ethi

train

docsummary

GEM/xlsum

amharic

Title: አሜሪካ ኢትዮጵያን በሚመለከቱ ጉዳዮች ላይ ትኩረት የሚያደርጉ ልዩ መልዕክተኛ ሾመች\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ጄፍሪ ፌልትማን የአሜሪካ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር አንቶኒ ብሊንከን ይፋ እንዳደረጉት በተለይ ኢትዮጵያ ለምትገኝበት የአፍሪካ ቀንድ አካባቢ ጄፍሪ ፌልትማንን የአሜሪካ ልዩ መልዕክተኛ አድርገው መሾማቸውን ገልጸዋል። አሜሪካ አዲስ የሾመቻቸው የአፍሪካ ቀንድ መልዕክተኛ ጄፍሪ ፌልትማን በተለይ በኢትዮጵያና በዙሪያዋ ስላሉ ሁኔታዎች የተለየ ትኩረት እንደሚሰጡ የውጭ ጉዳይ መስሪያ ቤቱ አመልክቷል። በዚህም መሠረት በኢትዮጵያ ሰሜናዊ ክፍል ትግራይ ክልል ውስጥ ያለውን ግጭት ጨምሮ በአገሪቱ ያለው ተለዋወጭ ሁኔታ፣ ከሱዳን ጋር ያለውን የድንበር አለመግባባት እንዲሁም በታላቁ የሕዳሴ ግድብ ዙሪያ ያለው ውዝግብ የልዩ ልዑኩ ቀዳሚ ሥራ እንደሚሆን ተገልጿል። የውጭ ጉዳይ መሥሪያ ቤቱ በመግለጫው ላይ እናዳለው ቁልፍ በሆነው የአፍሪካ ቀንድ አካባቢ "በአሁኑ ጊዜ መሠረታዊ ለውጥ እየተካሄደበት ነው" ብሏል። የአዲሱን ልዩ መልዕክተኛ አስፈላጊነት በተመለከተም በአካባቢው "በትውልዶች ውስጥ አንድ ጊዜ ለሚያጋጥም የለውጥ ዕድል አስፈላጊውን ድጋፍ በማድረግ የግጭት ስጋትን ለማስቀረት በከፍተኛ የሥልጣን ደረጃ የአሜሪካ ተሳትፎ አስፈላጊ" በመሆኑ ነው ብሏል። ይህ የልዩ መልዕክተኛ ሹመት የባይደን አስተዳደር በአፍሪካ ቀንድ አካባቢ ያለውን ተያያዥ የሆኑትን ፖለቲካዊ፣ የደኅንነትና የሰብአዊ ጉዳዮች ምፍትሔ እንዲያገኙ ዓለም አቀፍ የዲፕሎማሲ ጥረቶችን ለመምራት ያለውን ቁርጠኝነት ያመለክታል ተብሏል። በአሜሪካ የውጭ ጉዳይ መሥሪያ ቤት ውስጥና በተባበሩት መንግሥታት ውስጥ በከፍተኛ የኃላፊነት ደረጃ የሰሩት ጄፍሪ ፌልትማን በአፍሪካና በመካከለኛው ምሥራቅ ጉዳዮች ላይ ለረጅም ዘመን ልምድ እንዳላቸው ተገልጿል። በተጨማሪም ፌልትማን በርካታ አገራትን ባካተቱ የዲፕሎማሲ ጉዳዮች ላይ እንዲሁም በተለያዩ አካባቢያዊ ጉዳዮች ዙሪያ በሚደረጉ ድርድሮችና ሽምግልናዎች ውስጥ የአሜሪካንን ተያያዥ ስትራቴጂን በማስፈጸም ልምድ አላቸው ብሏል ሹመታቸውን ያሳወቀው መግለጫ። በአሜሪካ የውጭ ጉዳይ መሥሪያ ቤትና በተባበሩት መንግሥት ውስጥ በተለያዩ ከፍተኛ የኃላፊነት ቦታ ላይ በመሥራት ሠፊ ልምድ እንዳላቸው የሚነገርላቸው የ62 ዓመቱ ጄፍሪ ፌልትማን በዓለም አቀፍ ፖለቲካ የጥናት ተቋማት ውስጥ እጉልህ ሚና አላቸው። ፌልትማን ማን ናቸው? ፌልትማን በድርድርና የሽምግልና ጉዳዮች ላይ ጥናትን በማካሄድና በአደራዳሪነትም ከፍ ያለ ልምድ እንዳላቸው ይነገራል። ፌልትማን በፖለቲካዊና በውጭ ጉዳዳ ፖሊሲዎች የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የቀድሞውንና የአሁኑን ሊቃነ መናብርት ባን ኪሙን እና አንቶኒዮ ጉቱሬዝን ያማከሩ ሲሆን፤ ለጸጥታው ምክር ቤት በሠላምና በደኅንነት ጉዳዮች ማብራሪያዎችን በመስጠት ይታወቃሉ። በተባበሩት መንግሥታት ቆይታቸው ወቅትም በልዩ መልዕክተኝነት አገልግለዋል፤ በተጨማሪም በአሜሪካ የውጭ ጉዳይ መሥሪያ ቤት ውስጥ ለ26 ዓመታት ያገለገሉት ፌልትማን በሌባኖስ፣ በኢራቅ፣ በእስራኤል፣ በቱኒዚያ፣ በሃንጋሪና በሄይቲ ከፍተኛ ዲፕሎማት ሆነው አገልግለዋል። አሜሪካ በትግራይ ክልል ውስጥ ወታደራዊ ግጭት ከመከሰቱ በፊት በኢትዮጵያ፣ በሱዳንና በግብጽ መካከል በታላቁ ሕዳሴ ግድብ ዙሪያ በሚደረገው ድርድር ውስጥ በቀድሞው ፕሬዝዳንት ዶናልድ ትራምፕ አማካይነት ጭምር ስትሳተፍ መቆየቷ ይታወሳል። በተለይ በትግራይ ክልል ውስጥ የተከሰተውን ቀውስ ተከትሎ ከፍተኛ የአገሪቱ ባለስልጣንት ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይን ጨምሮ ከሌሎች የኢትዮጵያው ባለሥልጣናት ጋር በተደጋጋሚ መወያየታቸው ሲነገር ቆይቷል። ባለፈው መጋቢት ወርም የፕሬዝዳንት ጆ ባይደን ልዩ መልዕክተኛ የሆኑት ሴናተር ክሪስ ኩንስ ለቀናት የቆየ ጉብኝት በአዲስ አበባ...

amh_Ethi

validation

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: ፌስቡክ ከኮሮናቫይረስ ጋር የተያያዙ ሐሰተኛ መረጃዎችን ሊጠቁም ነው\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ፌስቡክ ኮሮናቫይረስን በተመለከተ በርካታ ሐሰተኛ መረጃዎች ይተላለፉበታል የዓለም ጤና ድርጅት ከኮቪድ-19 ጋር የተያያዙ የተሳሳቱ መረጃዎችን "infodemic" የሚል መጠሪያ ሰጥቷቸዋል። ፌስቡክም የእነዚህን ሐሰተኛ መረጃዎች ስርጭትን ለመግታት ሲል አዲሱን አሠራር ተግባራዊ እንደሚያደርግ ጠቁሟል። አንድ ገለልተኛ ጥናት እንደሚጠቁመው፤ ከወረርሽኙ ጋር የተያያዙ ሐሰተኛ መረጃዎች በዋናነት የሚሰራጩት በፌስቡክ ነው። በተለይ በስፓኒሽ ቋንቋ የሚሰራጩ ሐሰተኛ መረጃዎች በዋናነት ይጠቀሳሉ። ፌስቡክ በበኩሉ ጥናቱ ድርጅቱ አሁን የሚገኝበትን ደረጃ አያሳይም ይላል። መቀመጫውን ካሊፎርንያ ያደረገው ድርጅት፤ በሚቀጥሉት ሳምንታት ማስጠንቀቂያውን በዜና ገፆች ላይ ማስተላለፍ ይጀምራል። ማስጠንቀቂያው ተጠቃሚዎች ትክክለኛ መረጃ እንዲያገኙ ወደ ዓለም የጤና ድርጅት ገፅ ይመራል። ሐሰተኛ መረጃን መለየት የፌስቡክ ቃል አቀባይ እንደሚሉት፤ ስለ ቫይረሱ ሐሰተኛ መረጃ ደርሷቸው፣ ከዚያም ትክክለኛ አለመሆኑን የደረሱበት ሰዎች መረጃውን ከፌስቡክ ውጪ ቢያገኙት እርስ በእርስ መረጃ የሚለዋወጡበት መንገድ ተዘርግቷል። ፌስቡክ አዲሱን አሠራር የዘረጋው ከሐሰተኛ መረጃ ጋር ተያይዞ በስድት ቋንቋዎች የተሠራ ጥናትን ተከትሎ ነው። ጥናቱን የሠራው ‘አቫዝ’ በተባለ የመብት ተሟጋች ቡድን ነው። በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ የፌስቡክ ተጠቃሚዎች ያለ ምንም ቅድመ ማስጠንቀቂያ ከወረርሽኙ ጋር ለተያያዙ ሐሰተኛ መረጃዎች እየተጋለጡ መሆኑን አጥኚዎች ይናገራሉ። አጥኚዎቹ ከደረሱባቸው ሐሰተኛ መረጃዎች መካከል፤ ኮሮናቫይረስ ጥቁሮችን አይዝም የሚለው እና ክሎሪን ዳይኢክሳይድ ቫይረሱን ይገድለዋል የሚሉት ይገኙበታል። እነዚህ የተሳሳቱ መረጃዎች በመቶ ሺህዎች ለሚቆጠሩ ሰዎች ደርሰዋል። ‘አቫዝ’ የተባለው ቡድን በእንግሊዘኛ፣ በስፓኒሽ፣ በፖርቹጋልኛ፣ በአረብኛ እና በፈረንሳይኛ ከተሰራጩ 100 መረጃዎች ናሙና ወስዷል። እነዚህን ከኮሮናቫይረስ ጋር የተያያዙ መረጃዎችን ፈትሾም ቀጣዩን ውጤት አግኝቷል። 1. የፌስቡክ አጋር ድርጅቶች ወይም ሌላ አካል አንድ መረጃ ሐሰተኛ መሆኑን ለፌስቡክ ከጠቆመ በኋላ፤ ፌስቡክ ስለመረጃው ሐሰተኛን ማስጠንቀቂያ ለመጻፍ እስከ 22 ቀን ድረስ ሊወስድ ይችላል። 2. በእንግሊዘኛ ከተጻፉ ሐሰተኛ መረጃዎች 29 በመቶ የሚሆኑት፤ የተሳሳቱ ስለመሆናቸው የሚጠቁም ማስጠነቀቂያ አልነበራቸውም። 3. 70 በመቶ የሚሆኑት የስፓኒሽ ሐሰተኛ መረጃዎች፣ 68 በመቶ የሚሆኑት የጣልያንኛ ሐሰተኛ መረጃዎች እንዲሁም 50 በመቶ የሚሆኑት የፖርቹጋልኛ ሐሰተኛ መረጃዎች፤ የተሰሳቱ ስለመሆናቸው የሚጠቁም ማስጠንቀቂያ አልነበራቸውም። 4. በአረብኛ ከተጻፉት ሐሰተኛ መረጃዎች ማስጠንቀቂያ ያልነበራቻው 22 በመቶው ናቸው። ፌስቡክ እንደሚለው፤ በተለያየ ቋንቋ የሚሠሩ እውነተኛ መረጃን ከሐሰተኛው የሚለዩ ባለሙያዎች መቅጠሩን ገፍቶበታል። ከታማኝ ድርጅቶች ጋር በመጣመርና የገንዘብ ድጋፍ በማድረግ በ50 ቋንቋዎች የሚሠሩ ባለሙያዎች መቅጠሩንም ድርጅቱ ያክላል። የ‘አቫዝ’ ንቅናቄ ዳይሬክተር ፋዲ ቁርዓን ግን “ስለ ወረርሽኙ ሐሰተኛ መረጃ በዋነኛነት የሚሰራጨው በፌስቡክ ነው” ይላሉ። ድርጅቱ ሐሰተኛ መረጃን ለተጠቃሚዎች ለመጠቆም መወሰኑን እንደ ትልቅ እርምጃ ያዩታል። “ፌስቡክ ሐሰተኛ መረጃዎችን ለማጽዳት ሁነኛ ውሳኔ ላይ ደርሷል። ተጠቃሚዎችን የሐሰተኛ መረጃ ጥቆማ በመስጠትና ሕይወታቸውን ወደሚታደግ ትክክለኛ መረጃ በመጠቆም ግንባር ቀደቡ ማኅበራዊ ሚዲያ ይሆናል።” ስለኮሮናቫይረስ የሚወጡ ሐሰተኛ መረጃዎች በስፋት ይሰራጫሉ ሐሰተኛ መረጃን በመግታት ሕይወት ማዳን ከተሰራጩት ሐሰተኛ መረጃዎች አንዱ፤ ሰዎች ብዙ ውሃ በመጠጣት፣...

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Content: በርካታ የአሜሪካ መገናኛ ብዙሃን የጉዞ እገዳ ይጣልባቸዋል የተባሉ አገራት ዝርዝርን ተመልክተናል ያሉ ባለስልጣናትን ዋቢ በማድረግ፤ የጉዞ እገዳው ሰለባ ይሆናሉ የተባሉት የአፍሪካ አገራት ኤርትራ፣ ናይጄሪያ፣ ሱዳን እና ታንዛኒያ መሆናቸውን ዘግበዋል። በስዊትዘርላንድ ዳቮስ እየተካሄደ ባለው የዓለም የምጣኔ ኃብት መድረክ ላይ ከ'ዎል ስተሪት ጆርናል' ጋር ባደረጉት ቃለ መጠይቅ፤ ፕሬዝዳንት ትራምፕ አራት የአፍሪካ አገራት ላይ የጉዞ እገዳ ለመጣል ማቀዳቸውን አረጋግጠው፤ የአገራቱን ዝርዝር ግን ከመናገር ተቆጥበዋል። ዘ ፖለቲኮ በበኩሉ የአገራቱ ዝርዝር የመጨረሻ ውሳኔ አለመሆኑን እና ለውጥ ሊደረግባቸው እንደሚችል አስነብቧል። ዘ ፖለቲኮ ከአራቱ የአፍሪካ አገራት በተጨማሪ ቤላሩስ፣ ምያንማር (በርማ) እና ክሪጊስታን የጉዞ እገዳ ሊጣልባቸው የሚችሉ አገራት መሆናቸውን ዘግቧል። ፕሬዝደንቱ ሊያጸድቁት እንደሚችሉ የተገመተው እና በረቂቅ ላይ የሚገኘው ሕግ፤ እገዳ የተጣለባቸውን አገራት ዜጎች ሙሉ በሙሉ ከጉዞ የሚገድብ እንዳልሆነ እና በተወሰኑ የቪዛ አይነቶች እና የመንግሥት ባለስልጣናት ላይ ብቻ ገደብ እንደሚጥል ተነግሯል። የአሜሪካ መንግሥት የጉዞ እግዱን በየትኞቹ አገራት ላይ እና ምን አይነት እገዳ እንደጣለ በቀጣይ ሳምንት መጀመሪያ ላይ ይፋ ያደርጋል ተብሎ ይጠበቃል። እነዚህ አገራት በምን መስፈርት ተመርጠው የጉዞ እገዳው እንደተጣለባቸው ግልጽ ባይደረግም፤ የአሜሪካ የስነ ሕዝብ እና ጤና ዳሰሳ ጥናት አሃዞች እንደሚያሳዩት የእነዚህ አገራት ዜጎች አሜሪካ ከደረሱ በኋላ ከተፈቀደላቸው ቀን በላይ ይቆያሉ። እ.አ.አ. 2018 ለጉብኝት ወይም ለሥራ ወደ አሜሪካ ከተጓዙ ኤርትራውያን መካከል 24 በመቶ የሚሆኑት በቪዛቸው ላይ ከተፈቀደላቸው ቀናት በላይ በአሜሪካ ቆይተዋል። 5 በመቶ የሚሆኑት ናይጄሪያውን እና 12 በመቶ የሚሆኑት ሱዳናውያን በተመሳሳይ መልኩ ከተፈቀደላቸው ቀናት በላይ በአሜሪካ ቆይተዋል። በአጠቃላይ ወደ አሜሪካ ለሥራ ወይም ለጉብኝት ተጉዘው ከተፈቀደላቸው በላይ የሚቆዩት 1.9 በመቶ የሚያህሉት መሆናቸውን አሃዞች ይጠቁማሉ። እ.አ.አ. 2017 ፕሬዝዳንት ትራምፕ አብዛኞቹ የሙስሊም አገራት ከሆኑት፤ ኢራን፣ ሶማሊያ፣ ሶሪያና የየመን ዜጎች ወደ አሜሪካ የሚያደርጉት ጉዞ ላይ እግድ መጣላቸው ይታወሳል። እገዳው በፍርድ ቤት ክርክር ተደርጎበት የነበር ቢሆንም፤ ሰኔ 2018 የአሜሪካ ከፍተኛው ፍርድ ቤት ውሳኔውን አጽንቶታል። ዲቪ ሎተሪ 'በዳይቨርሲቲ ቪዛ ሎተሪ ፕሮግራም' ተሳታፊ ከሆኑ ሃገራት መካከል የተወሰኑት ሃገራት በፕሮግራሙ እንዳይሳተፉ ሊደረግ እንደሚችል ጭምር ዘ ዎል ስትሪት ጆርናል አስነብቧል። 'በዳይቨርሲቲ ቪዛ ሎተሪ ፕሮግራም' በአሜሪካ ቁጥራቸው አነስተኛ የሆኑ ሃገራት ዜጎች፤ በእጣ አማካኝነት ወደ አሜሪካ መጥተው ግሪን ካርድ (የመኖሪያ ፍቃድ) የሚያሰጥ ፕሮግራም ነው። ይህ ፕሮግራም አሜሪካን የተለያዩ የዓለማችን ሃገራት ሰዎች የሚኖሩባት ልዩነቶቸን በውስጧ የያዘች ሃገር ያደርጋታል ተብሎ ሲተገበር ቆይቷል። ፕሬዝደንት ትራምፕ ግን ይህ ፕሮግራም 'የማይፈለጉ' አይነት ሰዎችን ወደ አሜሪካ እያመጣ ስለሆነ መቅረት አለበት በማለት፤ በዲቪ ፕሮግራም ፈንታ ክህሎት ያላቸውን ሰዎች ለይቶ በተለየ ቪዛ ወደ አሜሪካ የማምጣት ፕሮግራም ላይ ትኩረት ሊደረግ ይገባል ይላሉ። \nThe previous content can be summarized as follows:

ዶናልድ ትራምፕ ኤርትራን ጨምሮ በአራት የአፍሪካ አገራት ላይ የጉዞ ክልከላ ሊያደርጉ መሆኑ ተነገረ።

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

በእንግሊዝ የሁለት ዓመቱ ታዳጊ በተፈጠረ የህክምና ስህተት መከነ\nህፃኑ ያለቦታው የተገኘ የዘር ፍሬውን ለማዛወር ወደ ብሪስቶል ሮያል የህፃናት ሆስፒታል የተላከው በዚህ ሳምንት መጀመርያ ነበር። • ሀና እና ጓደኞቿ የሰሩት የእናቶች ምጥ መቆጣጠሪያ • ተፈላጊነታቸው እየቀነሰ የሚመጡ የሙያ ዘርፎች የትኞቹ ናቸው? • የጭንቅላት ቀዶ ጥገና እየተደረገለት ጊታር የተጫወተው ግለሰብ የህፃኑ አንዱ የዘር ፍሬ ጤናማ የነበረ ሲሆን አንደኛው ግን ያለቦታው ሆኖ ነበር የተወለደው። የህፃኑ አባት እንደሚሉት ይህንኑ ለማስተካከል በተደረገ ቀዶ ሕክምና ባጋጠመ ስህተት ጤናማውም ዘር እንዳያመነጭ ሆኗል። የህፃኑን ደህንነት ለመጠበቅ ሲባል ስማቸው ያልተጠቀሰው አባት የህፃኑ የዘር ፍሬ ያለ ቦታው እንደነበር ያወቁት በአጋጣሚ በተደረገ ቀላል ምርመራ ነበር። ከዚያም ባለፈው ሰኞ ህፃኑ ለተሻለ ህክምና ወደ ብሪስቶል ዩኒቨርሲቲ ሆስፒታል ተልኮ ቀዶ ሕክምና ሊደረግለት ቀጠሮ እንደተያዘለት ይናገራሉ። ወላጆቹ እንደሚሉት ቀዶ ጥገናው በጣም ቀላልና ለአደጋ የሚያጋልጠው አልነበረም፤ በ30 ደቂቃ እንደሚጠናቀቅም ያውቁ ነበር። " ጠበቅን... ጠበቅን... ከ2 ሰዓት በላይ ከቆየን በኋላ የሆስፒታሉ ስራ አስኪያጂ፣ ሐኪሙና አማካሪው ወደ እኛ መጡ፤ ያኔ አንዳች መጥፎ ዜና እንዳለ ተረዳን" ይላሉ። "በድንጋጤ ተብረከረኩ፤ "ወደ ቢሮ ተጠርተው ሁኔታዎች እንደታሰበው እንዳልሆነና ቀዶ ህክምናው ውጤታማ እንዳልነበር ተነገራቸው። ህፃኑ የዘር ፍሬ ማመንጨት አይችልም የሚለው መርዶም ተነገራቸው። " በጣም የሚያስጨንቅ ነው ፤ በጣም አስቀያሚ አጋጣሚ ነበር፤ ለቀላል ቀዶ ህክምና ሁሉንም ነገር አመከኑት " ሲሉ አባቱ ሃዘናቸውን ይገልፃሉ። የልጃቸው የወደፊት ህይወትም በማይታመንና በሚያሳዝን መልኩ መለወጡን ይናገራሉ። የህፃኑ እናት በበኩላቸው ሐኪሞቹ የሰሩት ስህተት በጣም ዘግናኝ ነው ብለዋል። "ልቤን ሰብረውታል፤ የእርሱንም የወደፊት ሕይወት አጨልመውታል" ሲሉ ልባቸው አንደተሰበረ ተናግረዋል። " የተሰማኝን መግለፅ አልችልም ፤ምንም ቃላት የለኝም ፤ እንባም ቢሆን.... የሆነ ተአምር እንዲፈጠር ነው ተስፋ ያደረግነው፤ በቃ ያለን ተስፋ ይሄው ነው" ብለዋል። ሆስፒታሉ በሰጠው መግለጫ ላይ የሆስፒታሉ ቃል አቀባይ እንደገለፁት ሰራተኞቹ ምን እንደተፈጠረ ባወቁ ጊዜ ወላጆቹን አስጠርቶ ይቅርታ ጠይቋል። ሁኔታውን ለማጣራት ምርመራ መጀመሩን ገልፀው እየተከታተሉ ለቤተሰቦቹ እንደሚያስታውቁም ገልፀዋል። በኤን ኤች ኤስ ሪፖርት ከ100 ህፃናት አንዱ ህክምና ካላደረገ በስተቀር ያለቦታው ከተቀመጠ የዘር ፍሬ ጋር ይኖራል። \n\ntl;dr:

የሁለት ዓመቱ ህፃን የዘር ፍሬውን ለማስተካከል በተደረገ ህክምና ወቅት ባጋጠመ ስህተት መምከኑን ቤተሰቦቹ ተናግረዋል።

amh_Ethi

test

tldr

GEM/xlsum

amharic

ትናንት የሰደድ እሳት የበላውን ምዕራቡን የአሜሪካ ክፍል ለመጎብኘት ካሊፎርኒያ ነበሩ፡፡ የካሊፎርኒያ ሰደድ እሳት ሰፊውን የካሊፎርኒያ ግዛትን ብቻ ሳይሆን ኦሪጋንና ዋሺንግተን ግዛቶችን ጭምር ያካለለ በታሪክ ሰፊ ቦታን ከሸፈኑ ሰደድ እሳቶች አንዱ ነው፡፡ እሳቱ የበላው ጫካ ምን ያህል ይሰፋል ቢባል ከሎንዶን ወይም ከኒውዮርክ ከተሞች በእጅጉ የላቀ ነው፡፡ ሁለቱ ከተሞች ቢደመሩም ሰደድ እሳቱ ካካለለው ቦታ ያንሳሉ፡፡ ወይም ደግሞ 10 ኒውዮርክ ከተማዎችን ያክላል በመጠን፡፡ ወይም በሌላ አነጋገር በየ 24 ሰዓቱ ዋሺንግተን ዲሲን የሚያህል መሬት በእሳት ይበላል፡፡ በሌላ አሐዛዊ አነጋገር ሰደድ እሳቱ ያወደመው ቦታ ስፋት ከ2 ሚሊዮን ሄክታር በላይ ሆኗል፡፡ በእሳት አደጋው እስከ አሁን 35 ሰዎች ሞተዋል፡፡ የዚህ ሰደድ እሳት ዋንኛ ምክንያት አየር ንብረት ለውጥ እንደሆነ ሳይንስ ቢናገርም ትራምፕ በሳይንስ ተሳልቀዋል፡፡ ከካሊፎርኒያ ግዛት አስተዳዳሪዎች ጋር የተገናኙት ዶናልድ ትራምፕ ‹‹አይዟችሁ እሳቱ በራሱ ጊዜ ይጠፋል› ብለዋቸዋል፡፡ እሳቱ ከነሐሴ ወር መጀመርያ የጀመረ ዛሬም ድረስ አልጠፋም፡፡ የአየር ንብረት ለውጥ ብሎ ነገር የለም የሚሉት ዶናልድ ትራምፕ ለሰደድ እሳቱ ዋናው ምክንያት የጫካ አስተዳደር ድክመት ስለሆነ እሱን ማጠናከር ነው ብለዋል፡፡ ዶናልድ ትራምፕ ዌስት ኮስትን ከጎበኙ በኋላ ከአካባቢው ኃላፊዎች ጋር በነበራቸው ውይይት አንድ ኃላፊ ሳይንስና የአየር ንብረት ለውጥ እስከነ አካቴው ገሸሽ መደረግ እንደሌለባቸው ሲያነሱ ዶናልድ ትራምፕ ሰውየውን አቋርጠው ‹‹ሳይንስ ምን ያውቃል? ሳይንስ ምንም የሚያውቅልህ ነገር የለም›› ብለዋቸዋል፡፡ ዶናልድ ትራምፕ አሜሪካ ከፓሪሱ የአየር ንብረት ለውጥ ስምምነት እንድትወጣ ያደረጉ መሪ ናቸው... Continue the article for another 4000 characters max:

፡፡ ከዚህ ስብሰባ በኋላ አንድ ጋዜጠኛ ዶናልድ ትራምፕን ‹‹ለመሆኑ የሰደድ እሳት መልሶ መላልሶ የሚያጠቃን ጉዳይ ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር የተያያዘ ይሆን ወይ ሲል ጠይቋቸው ነበር፡፡ ‹‹አይደለም፤ ዋናው የጫካዎችን አስተዳደር ማስተካከል ነው›› ብለውታል፡፡

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: ግብጽ በሕዳሴው ግድብ ውሃ ሙሌት ላይ ኢትዮጵያን ማብራሪያ ጠየቀች\nSummary: ግብጽ የኢትዮጵያ መንግሥትን በአስቸኳይ ስለ ግድቡ ውሃ ሙሌት ማብራሪያ እንዲሰጣት መጠየቋ ተሰማ።\nArticle (Max 500 characters):

ግብጽ ማወቅ የምትፈልገው ታላቁ የሕዳሴ ግድብን ኢትዮጵያ ሆን ብላ መሙላት መጀመር አለመጀመሯን ማወቅ እንደሆነ ተጠቅሷል። ኢትዮጵያ ሱዳንና ግብጽ እያደረጉት የነበረው የሶስትዮሽ ድርድር መቋረጡ እንደተሰማ ነበር የግድቡ ውሃ መጠን እየጨመረ መሆኑን የሚያሳዩ የሳተላይት ምስሎች መውጣት የጀመሩት። ሱዳን በበኩሏ በታችኛው አገራት ያለው የውሃው ፍሰት በቀን 90 ሚሊዮን ኪዩቢክ ሜትሮች መቀነሱን ገልፃለች። ኢትዮጵያ ግድቡን በይፋ መሙላት አለመጀመሯን ተናግራለች። 5 ቢሊየን ዶላር የይፈጃል የተባለው ይህ የኤሌትሪክ ኃይል ማመንጫ ግድብ በኢትዮጵያ፣ ግብጽና ሱዳን መካከል ድርድር እየተደረገበት ቆይቷል። በታላቁ ሕዳሴ ግድብ የመጀመሪያ ምዕራፍ ውሃ ሙሌት መጀመሩን የውሃ፣ መስኖና ኢነርጂ ሚኒስቴር ማስታወቁን የአገር ውስጥ ሚዲያዎች የዘገቡ ቢሆንም በይፋ አለመጀመሩን ሚኒስትሩ ለቢቢሲ ተናግ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

Title: ኮሮናቫይረስ፡ ፕሬዝዳንት ትራምፕ አሜሪካ እስከ ሠኔ ድረስ ከኮሮና ታገገምላች አሉ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ቀደም ሲል ፕሬዝዳንቱ እነዚህ እርምጃዎች በፈረንጆቹ ሚያዚያ ወር አጋማሽ ላይ በሚከበረው የፋሲካ በዓል ሰሞን ሊላሉ እንደሚችሉ ገልጸው ነበር። ነገር ግን አሁን ፕሬዝዳንቱ እንዳሉት "በሁለት ሳምንት ውስጥ በበሽታው ምክንያት የሚያጋጥመው ሞት ከፍተኛው ደረጃ ላይ ሊደርስ የሚችልበት እድል አለ" ብለዋል። ትራምፕ ትናንት ዋይት ሐውስ ውስጥ የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ግብረ ኃይል ሥራዎችን አስመልክተው በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ እንደተናገሩት፤ አካላዊ እርቀትን መጠበቅን የመሳሰሉት በሽታውን የመከላከያ መንገዶች "በአሸናፊነት ለመውጣት ዘዴ ነው" ብለዋል። • የህክምና ባለሙያዎቻቸውን ለመከላከል የሚተጉት ቱኒዚያውያን አክለውም አሜሪካ ሠኔ ወር ላይ "ከበሽታው ለማገገም ጉዞ ላይ ትሆናለች" ሲሉ ተስፋቸውን ገልጸዋል። በአሜሪካ ውስጥ በሁለት ሳማንት ውስጥ በኮሮናቫይረስ ምክንያት የሚሞቱ ሰዎች ቁጠር ከፍተኛው መጠን ላይ ይደርሳል ያሉት ፕሬዝዳንት ትራምፕ "ድል ከመገኘቱ በፊት ድልን ከማወጅ የከፋ ነገር የለም፤ ይህም ከሁሉ የባሰ ሽንፈት ነው" ብለዋል። ተንታኞች እንዳሉት ግን ፕሬዝዳንቱ ስለከፍተኛው የወረርሽኙ "የሞት መጠንን" የጠቀሱበት ሁኔታ በአገሪቱ የሚከሰተውን አጠቃላይ በበሽታው የሚያዙ ሰዎችን አሃዝ ለማመልከት ሊሆን እንደሚችል ገልጸዋል። በበሽታው የሚያዙ ሰዎች ቁጥር ከፍተኛ ደረጃ ላይ በመድረስ ሆስፒታሎች በታማሚዎች ሊጥለቀለቁ ይችላሉ የሚለው የበርካቶች ስጋት ትራምፕን ሳያሳስባቸው አልቀረም። ቀደም ሲልም የዋይት ሐውስ የህክምና አማካሪ የሆኑት ዶክተር አንተኒ ፋውቺ ቫይረሱ እስከ 200 ሺህ የሚደርሱ አሜሪካዊያንን ሊገድል እንደሚችል ስጋታቸውን ገልጸው ነበር። ዶክተሩ ጨምረውም በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ የአገሪቱ ዜጎች በኮሮናቫይረስ ሊያዙበት የሚችል ዕድል እንዳለ ተናግረዋል። • የኮሮናቫይረስን ለመከላከል የኢትዮጵያ ዝግጁነት ምን ይመስላል? በአሁኑ ጊዜ አሜሪካ ውስጥ በበሽታው መያዛቸው የተረጋገጠ ከ140,000 ሺህ በላይ ህሙማን ይገኛሉ። በጆንስ ሆፕኪንስ ዩኒቨርስቲ በተጠናቀረው አሃዝ መሰረት እስከ ትናንት እሁድ ምሽት ድረስም 2,493 ሰዎች በኮቪድ-19 ወረርሽኝ ምክንያት ህይወታቸው ማለፉ ተገልጿል። አሜሪካ በበሽታው በተያዙ ሰዎች ብዛት ቀደም ብሎ በሽታው ተከስቶባቸው ከነበሩት ከቻይናና ጣሊያን መብለጧን ባለፈው ሳምንት የወጡ የበሽታው መስፋፋት ዘገባዎች አመልክተዋል።

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: ሌሎች ሰዎች የሚመለከቱትን የእኛን ገጽ የማየት እድል የሚኖረን በመስታወቶች ብቻ መሆኑ ደግሞ ዝም ብለን ማለፍን ከባድ ያደርገዋል። አብዛኛዎቻችን ጥሩ የሚባል ፈገግታችንን የምንለማመደው፣ ንግግር ለማድረግ የምንዘጋጀው አልያም የለበስነውን ልብስ ማማር የምናየው ከመስታወት ፊት በመቆም ነው። • 13 አስደናቂ የፓስፖርት እውነታዎች • ስለ አንጀታችን የማያውቋቸው ስድስት አስገራሚ እውነታዎች መስታወቶች ከላይ ከጠቀስናቸው ጥቅሞች በተጨማሪ ለብዙ ነገሮች አገልግሎት ላይ ይውሉ እንደነበረ ያውቃሉ? 1. የወደፊቱን ለማየት ምን ይታይዎታል? በጥንታዊቷ የግሪክ ከተማ ቴሳሊ ይኖሩ የነበሩ የወደፊቱን የሚተነብዩ የሃይማኖት መሪዎች መስታወቶችን በዋነኛነት ይጠቀሟቸው ነበር። የእንስሳትን ደም በመጠቀም መስታወቶቹ ላይ ህጎችን ይጽፉም ነበር። በጥንታዊ ሮማውያንም መስታወቶች ለተመሳሳይ አገልግሎት ጥቅም ላይ ይውሉ ነበር። የሮም ቄሶች ያለፈውን፣ የአሁኑንና የወደፊቱን ለማየት ይጠቀሙበት እንደነበር ጥናቶች ያሳያሉ። 2. ከሌላ ዓለም ጋር የመገናኛ መንገድ ዘመነኛ መስታወቶች የአልሙኒየም ብናኝ የሚጠቀሙ ሲሆን የጥንት ግብጻውያን ግን የተወለወሉና ከኮፐር የተሰሩ እቃዎችን ይጠቀሙ ነበር። ኮፐር ደግሞ 'ሃቶር' ከምትባለው የግብጽ መልዐክ ጋር ተያይዞ ይነሳል። በመስታወቱ አማካይነት ከዚህች መልዐክ ጋር መገናኘት እንደሚችሉ ያምኑም ነበር። የአዝቴክ ሰዎች ደግሞ ከእሳተ-ገሞራ የተገኙ ድንጋዮችን እስኪያብረቀርቁ ድረስ በመወልወል እንደ መስታወት ይጠቀሙ ነበር። 'ቴዝካትሊፖካ' የተባለው አምላካቸው ደግሞ መስታወቶችን እንደ በር በመጠቀም ወደ ምድር ሰዎች ይመጣ እንደነበር ያምናሉ። 'ቴዝካትሊፖካ' የምሽት፣ የሰዓትና የቀድሞ አባቶች ትውስታ አምላክ ነው ተብሎ ይታመን ነበር። • ልባችን ከእድሜያችን ቀድሞ ሊያረጅ እንደሚችል ያውቃሉ? • ልጆችዎ ጤናማ ምግብ እንዲመገቡ ማድረጊያ መላዎች 3. የኃይል ምንጭ ቻይና ውስጥ መስታወቶች ብርሃንን፤ በተለይም የጨረቃን ብርሃን ለመሰብሰብ ግልጋሎት ይሰጡ እንደነበር ይነገራል። እንደውም ከእየሱስ ክርስቶስ ልደት በፊት የነበረ አንድ የቻይና ንጉስ የጨረቃንና የጸሃይን ሃይል ለመሰብሰቢያነት በተጨማሪ የሰዎችን ትክከለኛ ማንነት ለመለየት ይጠቀምበት ነበር። ኪን ሺ ሁዋንግ የተባለው ንጉስ ሰዎች ወደ መስታወቱ ሲመለከቱ ትክክለኛ ማንነታቸውን ያሳየኛል በማለት ብዙ ተከታዮችን አፍርቶ ነበር። 4. እውነት መናገር መስታወቶች ቀደም ብለው ያዩትን ነገር አስቀምጠው በሌላ ጊዜ እንደሚያሳዩ በብዙ የዓለማችን ክፍሎች ይታመን ነበር። ጥያቄ በተጠየቁ ጊዜም እውነቱን ይናገራሉ የሚል እምነት አለ። 'ስኖው ዋይት' የተባለው ታዋቂው የሆሊዩድ ፊልምም በዚህ ሃሳብ ላይ የተመሰረተ ነው። ሎህር በተባለ ግዛት፤ በአሁኗ ጀርመን ማለት ነው፤ አንድ ንጉስ አዲስ ላገባት ሚስቱ ትልቅ መስታወት አበርክቶላት ነበር። መስታወቱ ለተጠየቀው ጥያቄ እውነተኛውን መልስ ይሰጥ ነበር ይባላል። ይህ መስታወት በአሁኑ ወቅት በጀርመን 'ሎህር' ቤተመንግስት ውስጥ ተቀምጦ ይገኛል። • ቁርስ የቀኑ እጅግ አስፈላጊ ምግብ ነውን? • ከሰዎች ጋር ያለንን ግንኙነት ለማስተካከል የሚረዱ ዘጠኝ ሚስጥሮች 5. ከመስታወት ጋር የተያያዙ እምነቶች መስታወትን ከመስበር ጋር የተገናኙ ብዙ ጥሩና መጥፎ የሚባሉ እምነቶች በመላው ዓለም አሉ። በጥንት ሮማውያን እምነት አንድ ሰው መስታወት ከሰበረ ለሰባት ዓመታት ጥሩ ያልሆኑ ነገሮች ይገጥሙታል። ሰባት ዓመት የሆነበት ምክንያት ደግሞ የሰው ልጅ ህይወት በየሰባት ዓመቱ እንደሚቀየር ስለሚያምኑ ነው። ነገር ግን የመስታወቱን ስብርባሪዎች ሰብስቦ መቅበር...\nSummary in the same language as the doc:

መስታወቶች በሚያስገርምና ለመግለጽ በሚከብድ መልኩ አብዛኛዎቻችንን ይስቡናል። መስታወት ተመልክቶ የእራሱን ነጸብራቅ ለማየት የማይጓጓ አለ ብሎ ማሰብ ይከብዳል።

amh_Ethi

test

docsummary

GEM/xlsum

amharic

አቶ አብዲ ድንገታ ይህ ቴሌሜዲስን ተብሎ ይጠራል። ለመሆኑ በእኛ አገር ይህ የአማካሪዎች ሕክምና እንዴት ውጤታማ ሊሆን ይችላል? የሰመመን ሕክምና ባለሙያና የዮኮ ቴሌሚዲስን ዋና ሥራ አስኪያጅ አቶ አብዲ ድንገታ፣ "እውነት ነው የማኅበረሰባችን አስተሳሰብ በዚህ ረገድ መቀየር አለበት" ይላሉ። የማኅበረሰቡን ለሕክምና ሂደቶች የሚሰጠውን አረዳድ ሲተቹም፣ "…መርፌ ሳያዝልኝ ነው በኪኒን የላከኝ፤ ዛሬ ደግሞ ራጅ እንኳ ያላዘዘ ሐኪም ነው የገጠመኝ" ብሎ በሐኪሙ ቅር የሚሰኝ ብዙ ሰው መኖሩን አያይዘው ያነሳሉ። "ይህ አስተሳሰብ እኛንም ፈተና ውስጥ ከቶን ነበር። አሁን ግን ኅብረተሰቡ እየለመደን ነው፤ እኛም የጤና መረጃን በጥራት በማቅረብ እምነቱን ለማግኘት እየሰራን ነው" ይላሉ። ዮኮ የማማከር የሕክምና አገልግሎት (ቴሌሜዲሲን) የተጀመረው የኮቪድ-19 ወረርሽን ከመከሰቱ ትንሽ ቀደም ብሎ ነው። ይሁን እንጂ በጤና ዘርፍ በተለያየ ስፍራ ይሰሩ የነበሩት መስራቾቹ የኮቪድ-19 ወረርሽኙ ከገባ ወዲህ ምሥረታውን ማፋጠን እንዳለባቸው ተሰማቸው። ምክንያቱ ደግሞ ወረርሽኙን ተከትሎ ሆስፒታሎች እየተራቆቱ በመምጣታቸው ነው። ሰዎች ሆስፒታል መሄድ ከፈሩ በጤና ለመቆየት ሐኪማቸውን በስልክ ማግኘት አለባቸው። ይህ ሁኔታ ቀደም ብሎ ተጸንሶ የነበረውን ዮኮ ቴሌሜዴስንን አዋለደ። "በወረርሽኙ ምክንያት ሰዎች የሆስፒታል ደጆችን መርገጥ ፈሩ። ከበድ [ክሮኒክ] በሽታ ያለባቸው ሰዎችም ሆስፒታል አይሄዱም ነበር። በዚህ የተነሳ የቴሌሜዲሲን አስፈላጊነት ከምንጊዜውም በላይ ጎልቶ ታየን" ይላሉ አቶ አብዲ። ቴሌሜዲሲን በአገራቸው አዲስ ዘርፍ ይመስላል። ሐሳቡ ጠቃሚ የጤና መረጃዎችን ታማሚውና ሐኪሙ በአካል ሳይገናኙ በስልክ ብቻ በመገናኘት ማቀበል ነው። አቶ አብዲ ድርጅታቸው የሚሠራቸው ተግባራትን በአራት አምዶች ይቦድኗቸዋል። የመጀመርያው በሽታን ማወቅና መለየት እንዲሁም ስለ ሕክምናው መወያየት ነው። ሁለተኛው ተራ የሚመስሉ ግን ጠቃሚ መረጃዎችን ከታማሚው ጋር መወያየት ነው። "እርግጥ ነው በጤና ዘርፍ ተራ የሚባል መረጃ የለም" የሚሉት አቶ አብዲ ትንሽ የጤና ምክር ስህተት ለትልቅ አደጋ ሊያጋልጥ እንደሚችል ያወሳሉ። ተራ የሚባል ከታማሚው የሚሰጥ መረጃም በአንጻሩ ለሐኪሙና ለሕክምናው መሳካት ትልቅ ግብአት እንደሚሆን በመግለጸወ፣ የጥቃቅን መረጃን አስፈላጊነት ያስረዳሉ። "አንድ ሰው ከሐኪሙ ጋር ውሎ መድኃኒት ገዝቶ ቤቱ ገብቶ ስለ መድኃኒቱ አወሳሰድ ግራ ቢገባው ደውሎ ከሐኪሞቻችን ጋር ሊወያይበት ይችላል" ይላሉ። ወይም ደግሞ አንድን የሕክምና ሂደት [ፐሮሲጀር] ለማድረግ ያሰበ ታማሚ የሕክምና ሂደቱን በተመለከተ ሊያውቃቸው የሚገቡ ቅድመ ጥንቃቄና ድኅረ ጥንቃቄዎችን ከሐኪሞቹ በተጨማሪ በስልክ ከዮኮ ሐኪሞች ሊመከር ይችላል። ሌላው የቴሌሜዲሰን አገልግሎት አንድ ታማሚ በአካል ሆስፒታል ሄዶ ታክሞ ከሐኪሙ ጋር የነበረው ቆይታ ግን አደናጋሪ ቢሆንበትና ተጨማሪ መረጃን ቢሻ፤ ስልክ ደውሎ ይህንኑ አገልግሎት ማግኘት ይችላል። በጤና ረገድ ተጨማሪ ሐሳብ መስማት የብዙ ተማሚዎች ፍላጎት እንደሆነ ሳይዘነጋ። ሦስተኛው የቴሌሜዲስን አገልግሎት የድንገተኛ የስልክ ሕክምና አገልግሎት ነው። አይበለውና አንድ ሰው ቤት ውስጥ ወይም መንገድ ላይ አደጋ ቢደርስበትና በቅርብ ያለው ሰው የመጀመርያ እርዳታ ለመስጠት ፈልጎ ነገር ግን ምን ማድረግ እንዳለበት ግራ ቢገባው፤ የስልክ ጥሪ በማድረግ በዚሁ ከሰለጠኑ ሐኪሞች ዘንድ አስፈላጊውን እርዳታን ማግኘት ይችላል። እነዚህ በአራት አምድ የቆሙ ግልጋሎቶች ከጠቅላላ ምክር አገልግሎት ጋር ማቅረብ ነው የቴሌሜዲስን ግብ። ከአራቱ አገልግሎቶች በተጨማሪ ዮኮ ጥቅል የጤና... \n\nGive me a good title for the article above.

ቴሌሜዲሲን ምንድነው? የርቀት ሕክምና በኢትዮጵያ ይሠራል?

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

በዚህ የተቆጡ ፈረንሳያውያን ወደ ጎዳና ላይ የወጡ ሲሆን የተወሰኑትም ድንጋይና ተቀጣጣይ ነገር በፖሊስ መወርወራቸውን ተከትሎ ግጭት ተፈጥሯል ተብሏል። የጋዜጣ መሸጫ ኪዮስክና መኪኖች የተቃጠሉ ሲሆን በርካቶችም በቁጥጥር ስር ውለዋል። በፓሪስ 46 ሺህ የሚሆኑ ተቃዋሚዎች መውጣታቸውን የአገር ውስጥ ሚኒስትር የገለፀ ሲሆን በርካቶቹ በሰላማዊ መንገድ ተቃውሟቸውን ቢገልፁም የተወሰኑት ከፖሊስ ጋር ተጋጭተዋል። እስካሁን ድረስ 46 ሰዎች በቁጥጥር ስር ውለዋል፤ 20 ፖሊሶችም ተጎድተዋል። ህጉ የፕሬስ ነፃነትን ይቃረናል፤ የፖሊስ ጭካኔንም ለመዘገብ እክል ይፈጥራል ይላሉ ተቃዋሚዎች። "ረቂቅ ህጉ የፕሬስ ነፃነት ላይ እክል የሚፈጥር ነው። የማወቅና የማሳወቅ መብትን እንዲሁም ራስን በነፃነት የመግለፅ መብት ጋር የሚጣረስ ነው" በማለት ከተቃውሞ ሰልፈኞቹ መካከል መናገሩን አጃንስ ፍራንስ ፐሬስ ዘግቧል። መንግሥት በበኩሉ ፖሊሶች በበይነ መረብ ከሚደርስባቸው ትንኮሳና ጥቃት ለመጠበቅ ነው ይላል። ቅዳሜ እለት ከፓሪስ በተጨማሪ በፈረንሳዮቹ ቦርዶክስ፣ ሊሌ፣ ሞንትፔሊየር፣ ናንቴስና ሌሎች ከተሞችም የተቃውሞ ሰልፎች ነበሩ። በዚህ ሳምንት ሶስት ነጭ ፖሊሶች አንድ ጥቁር የሙዚቃ ፕሮዲውሰር በዘረኝነት ተነሳስተው ሲደበድቡት የሚያሳይ ቪዲዮ ወጥቶ ነበር. ሚሸል ዜክለር በፖሊስ ሲደበደብና በቡጡ ሲነረት የሚያሳይ ቪዲዮ በርካቶችን አስደንግጧል። የአገሪቱ ፕሬዚዳንት ኢማኑኤል ማክሮን ሁኔታውን "አሳፋሪ" ና "ተቀባይነት" የሌለው ያሉ ሲሆን በፖሊስና በዜጎች መካከል ያለው እምነትም እንደገና እንዲገነባ እቅድ እንዲቀርብ ጠይቀዋል። በቪዲዮው ላይ የሚታዩት ፖሊሶችም ከስራ ታግደው ምርመራ እየተከናወነባቸው ነው። በተለየ ዜና ፖሊስ በመዲናዋ ጊዜያዊ የስደተኞች መጠለያን ማፍረሱን ተከትሎ ከስደተኞችና ተሟጋቾች ጋር ግጭት ተፈጥሯል። በዚህም ላይ ፖሊስ ሙሉ ሪፖርት እንዲያቀርብ ትእዛዝ ተላልፏል። ረቂቅ ህጉ ለምን አወዛጋቢ ሆነ? በአገሪቱ ታችኛው ምክር ቤት ድጋፍ የወጣው ረቂቅ ህጉ ምክር ቤቱ እንዲያፀድቀው እየተጠበቀ ነቅ። ከረቂቅ ህጉ ውስጥ አንቀፅ 24 እንደሚያትተው በስራ ላይ ያሉ ፖሊሶች "አካላዊም ሆነ ስነ ልቦናዊ ጉዳት" ለማስከተል በሚል ፎቶ ማንሳትም ሆነ ቪዲዮ መቅረፅ በወንጀል ያስቀጣል ይላል። ህጉን ተላልፈው የተገኙም አንድ አመት እስርና 53 ሺህ 840 ዶላር ቅጣት ይጠብቃቸዋል። መንግሥት እንደሚለው ረቂቅ ህጉ ሚዲያም ሆነ ግለሰቦች የፖሊስን ጥቃት ሪፖርት የማድረግ መብታቸውን አይከለክልም፤ የረቂቅ ህጉ ዋና አላማ ለፖሊስ ጥበቃ ለመስጠት ነው በማለት ይከራከራል። ተቃዋሚዎች ግን እንደሚሉት ባለፈው ሳምንት እንደተፈፀመው ጥቁር ግለሰብ በፖሊስ ሲደበደብ የሚያሳይ ቪዲዮ አይጋለጥም ነበር ይላሉ። ረቂቅ ህጉ ከፍተኛ ትችን ማስተናገዱን ተከትሎ ጠቅላይ ሚኒስትር ጂን ካስቴክስ አንቀፅ 24ን ለማሻሻል ኮሚሽን አቋቁማለሁ ብለዋል። \n\nGive me a good title for the article above.

በፈረንሳይ ፖሊሶችን ቪዲዮ መቅረፅ የሚከለክለው ረቂቅ ህግ ቁጣን ቀሰቀሰ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Title: የቤይሩት ፍንዳታ፡ የሊባኖስ መንግሥት ሥልጣን ለቀቀ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ከ200 በላይ ሰዎች ለሞት የተዳረጉበት በሊባኖስ ቤይሩት በሚገኝ ወደብ ላይ የደረሰው ፍንዳታን ተከትሎ ፀረ-መንግሥት ተቃውሞዎች ተፋፍመው ነበር። ሰኞ አመሻሽ ላይ ነው ገዢው የሊባኖስ መንግሥት ሥልጣን መልቀቁን በቴሌቪዥን መስኮት ያሳወቁት ጠቅላይ ሚኒስትር ሃሰን ዲያብ ናቸው። በርካታ ሊባኖሳዊያን ለፍንዳታው የገዢው ፓርቲ አመራሮችን ይወቅሳሉ፤ በሙስና ተጠምደው ረስተውናልም ይላሉ። ቤይሩትን ያናወጠው ፍንዳታ የተከሰተው 2750 ቶን የሚመዝን አሞኒዬም ናይትሬት የተባለ ንጥረ ነገር ጥንቃቄ በጎደለው መንገድ ለበርካታ ዓመታት በመከማቸቱ ነው። ባለፈው ሳምንት ማክሰኞ በደረሰው ፍንዳታ ምክንያት የሞቱ ሰዎች ቁጥር 220 መድረሱንና 110 ሰዎች ደግሞ የገቡበት እንደማይታወቅ የቤይሩት ከተማ ከንቲባ ማርዋን አቡድ አል-ማርሳድ ለተሰኘው የዜና ምንጭ ተናግረዋል። በርካታ የውጭ አገር ዜጎችና የጭነት መኪና አሽከርካሪዎች የገቡበት ካልታወቁ ሰዎች መካከል ናቸው ብለዋል ከንቲባው። በፍንዳታው ሳቢያ ከ200 ሺህ በላይ ሰዎች ቤት አልባ ሆነዋል፤ የቀሩትም በርና መስኮቶቻቸውም ከጥቅም ውጪ ሆነዋል። ፍንዳታውን ተከትሎ ፀረ-መንግሥት ተቃውሞ ሰልፈኞች የቤይሩትን መንገዶች አጨናንቀዋል፤ ፖሊስም ሰልፈኞቹን በአስለቃሽ ጭስ ለመበተን ሞክሯል። ሊባኖሳዊያን በስልጣን ላይ ያለው መንግሥት ላይ ያላቸውን ቅሬታ ሲያሰሙ ይህ የመጀመሪያቸው አይደለም። ፀረ-መንግሥት ተቃውሞዎች ለዓመታት የዘለቁ ናቸው። አገሪቱ በምጣኔ ሃብት ድቀት መመታቷ ሳያንስ በኮሮናቫይረስ ምክንያት ኑሮ መቀዛቀዙ ለሊባኖሳዊያን ፈተና ሆኗል። ነገር ግን የዕለተ ማክሰኞው ፍንዳታ ብዙዎች ጣታቸውን መንግሥት ላይ እንዲቀስሩና ለተቃውሞ ወደ አደባባይ እንዲወጡ አድርጓቸዋል። አሁን ያለው የሊባኖስ መንግሥት ባለፈው ዓመት በአገሪቱ የተነሳውን ተቃውሞ ተከትሎ ሥልጣን የለቀቀውን መንግሥት ተከትሎ ወንበር የጨበጠ ነበር።

amh_Ethi

validation

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ መቼ ይቆማል?\nትምህርት፣ ስራና ሌሎችም እንቅስቃሴዎች ሲቆሙ የጉዞ እገዳዎችም ተጥለዋል። ስብሰባም ሆነ ሌሎች ማህበራዊ መስተጋብሮች እንዳይደረጉ ታግደዋል። መንገዶች፣ ካፍቴሪያዎች እንዲሁም የገበያ ስፍራዎች ፀጥ ብለዋል፤ ከተሞች ኦና ሆነዋል በጥቅሉ ዓለም ተዘግታለች ማለት ይቻላል። • የአሜሪካ እስር ቤቶች በኮሮናቫይረስ ምክንያት እስረኛ መልቀቅ ጀመሩ • የኢትዮጵያ አበባ ላኪዎችን ገቢ ክፉኛ የጎዳው የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ • የዓለም ጤና ድርጅት ወጣቶች ኮሮና ሊቋቋሙት አይችሉም አለ የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ቆሞ ህይወት ወደነበረበት የሚመለሰው መቼ ነው? ብዙዎች በአእምሯቸው የሚያውጠነጥኑት ነገር ነው። የእንግሊዙ ጠቅላይ ሚኒስትር ቦሪስ ጆንሰን እንግሊዝ በሶስት ወራት ውስጥ የቫይረሱን ስርጭት ትገታለች ብለዋል። በዚህ ጊዜ ውስጥ የቫይረሱን ስርጭት መቆጣጠር ቢቻልም ግን የቫይረሱ ማብቂያ ገና እንደሆነ ተናግረዋል። ወረርሽኙን ማስቆም ረዥም ጊዜ ምናልባትም ዓመታት ሊወስድ ይችላል ሲሉም ፍርሃታቸውን ገልፀዋል። የማህበረሰቡን እንቅስቃሴዎች መግታትና እገዳዎችን መጣል ጊዜያዊ እንጂ ዘላቂ መፍትሄ ሊሆን አይችለም። እገዳዎቹን ዘላቂ ለማድረግ መሞከር ደግሞ ከባድ፣ የረዥም ጊዜ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ቀውስን ይፈጥራል። አገራት የሚያስፈልጋቸው የጣሉትን እገዳ ማንሳት የሚያስችላቸውን ስትራቴጂ መንደፍና የሰዎች ኑሮን ወደ ነበረበት እንዲመለስ ማድረግ እንደሆነ እየተገለፀ ነው። ምክንያቱም ኮሮናቫይረስ በዚህ ጊዜ ይጠፋል የሚባል አይደለም። ግን ደግሞ ምን ዓይነት ስትራቴጂ እገዳዎችን ማስነሳት ይችላል? የሚለው አሁንም የአገራት ራስ ምታት ነው። እገዳውን ማስቀጠልም ማንሳትም የሚያስከትሉት ቀውስ ፈርጀ ብዙ ነው። በኤደንብራ ዩኒቨርሲቲ ፕሮፌሰር የሆኑት ማርክ ውልሃውስ "በምን ዓይነት ስትራቴጂ ከዚህ እንወጣለን? እንዴት? የሚለው ትልቁ ችግራችን ነው" ይላሉ። አክለውም "እንግሊዝ ብቻም ሳትሆን ማንም አገር ከዚህ ቀውስ መውጫ ስትራቴጂ የለውም" ብለዋል። ይህ በእጅጉ የገዘፈ ማህበራዊና ሳይንሳዊ ፈተና ነው ይላሉ። ከኮሮናቫይረስ ቀውስ መውጫ ሶስት መንገዶች ክትባት፣ በቂ የሚባሉ ሰዎች ቫይረሱን መቋቋም የመቻል ተፈጥሯዊ መከላከያ ማዳበርና በዘላቂነት የግለሰቦችና የማህበረሰብ ባህሪ መቀየር እንደ አማራጭ የተቀመጡ ነገሮች ናቸው። ዓለም የኮሮናቫይረስ ክትባት ላይ ለመድረስ ቢያንስ ከአመት እስከ ዓመት ተኩል የሚሆን ጊዜ ይቀረዋል። ክትባቱ ቢያንስ 60 በመቶ ለሚሆኑ ሰዎች ተሰጥቶ እነዚህ ሰዎች ቫይረሱን የመከላከል አቅም አዳብረው ለቫይረሱ ተጋልጠው እንኳ የማይታመሙ መሆናቸውን ማረጋገጥ ያስፈልጋል። የዚህ ክትባት ሙከራ በአሜሪካ ሰው ላይ ባለፈው ሳምንት ተሞክሯል። • የኮሮናቫይረስን ለመከላከል የአዲስ አበባ ነዋሪዎች ምን እያደረጉ ነው? ከጊዜ ጋር እየተደረገ ባለው ሩጫ ምክንያት ክትባቱ በመጀመሪያ እንስሳት ላይ መሞከር የሚባውን መደበኛ አሰራር ሳይጠብቅ በቀጥታ የሰው ልጅ ላይ እንዲሞከር ተደርጓል። የኤደንብራው ፕሮፌሰር ውልሃውስ ክትባቱን መጠበቅን አገራት እንደ ስትራቴጂ ሊመለከቱት አይገባም ብለዋል። ተፈጥሯዊ በሽታውን የመቋቋም አቅምን ማዳበርም ቢያንስ ሁለት ዓመት የሚወስድ ጊዜ ነው እየተባለ ነው። የእንግሊዝ መንግሥት የአጭር ጊዜ ስትራቴጂ ያለው ነገር ቢኖር ሆስፒታሎች እንዳይጨናነቁ ማድረግ ሲሆን ይህ ደግሞ የኮሮናቫይረስ ሞት በከፍተኛ ሁኔታ እንዳይጨምር ይረዳል ተብሏል። በሌላ በኩል የእንግሊዙ ቁጥር አንድ ሳይንቲስት ሰር ፓትሪክ ቫላንስ ጊዜው በአሁኑ ወቅት ይህን አሁን ብናደርግ በዚህ ጊዜ ያንን እናሳካለን የሚባልበት ወቅት እንዳልሆነ ገልፀዋል። የዚህ ዓይነቱ ...\n\ntl;dr:

በየአገራቱ ለወትሮ የሰው ግርግር የሚያደምቃቸው ከተሞችና ቦታዎች የኮሮናቫይረስ መምጣትን ተከትሎ ሁሉም ነገር ፀጥ ረጭ ብሏል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

ኮሚሽኑ ይህንን ያሳወቀው በዛሬው ዕለት ግንቦት 4፣ 2013 ዓ.ም ባወጣው መግለጫ ነው። ማክሰኞ ዕለት በምዕራብ ኦሮሚያ ቄለም ወለጋ ዞን ደምቢ ዶሎ ከተማ አማኑኤል ወንድሙ የተባለ ተጠርጣሪ ወጣት በአደባባይ በመንግሥት ኃይል መገደሉን ነዋሪዎች ለቢቢሲ ተናግረዋል። የአካባቢ የመንግሥት ባለስልጣናትም የወጣቱን መገደል አረጋግጠው፤ ወጣቱ ለሕዝብ እንዲታይ ተደረገ እንጂ "በአደባባይ አልተገደለም" ሲሉ አስተባብለዋል። የአካባቢው የመንግሥት ባለሥልጣናት ወጣት አማኑዔል 'የአባ ቶርቤ' ቡድን አባል በመሆኑ 'እርምጃ ተወስዶበታል' በማለት ማብራሪያ ሰጥተዋል። ኮሚሽኑ በመግለጫው ምን አለ? በቄለም ወለጋ ዞን ደምቢ ዶሎ በወንጀል ተጠርጥሯል የተባለው አማኑኤል ወንድሙ ከፍርድ ውጭ የተፈፀመበት ግድያና (extrajudicial killing) በአደባባይ ለህዝብ እንዲታይ የተደረገበት መንገድ እንዳሳሰበው የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብት ኮሚሽን (ኢሰመኮ) ገልጿል፡፡ ኮሚሽኑ ማንኛውንም ከፍርድ ውጭ የሚካሄዱ ግድያዎችን የሚያወግዝ መሆኑን አስታውቆ ሁሉም የሕግ አስፈፃሚ አካላት ሕጋዊ መንገዶች ብቻ አንዲተገብሩ መልዕክቱን አስተላለፏል፡፡ "ከፍርድ ውጭ የሚካሄዱ ግድያዎች ህዝቦች በሕግ የበላይነት ላይ ዕምነት እንዲያጡ እና በዚህ ረገድ የተገኙ ስኬቶች እንዲቀለበሱ ያደርጋሉ ብሏል፡፡ ባለሥልጣናት ጉዳዩን በአፋጣኝ እንዲመረምሩ እና ተገቢ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ኮሚሽኑ ጠይቋል። ኮሚሽኑ ሁኔታውን በቅርበት እየተከታተለ ስለ ውጤቱን ይፋ እንደሚያደርግ አስታውቋል፡፡ የአካባቢው የመንግሥት ባለሥልጣናት ወጣት አማኑዔል 'የአባ ቶርቤ' ቡድን አባል በመሆኑ 'እርምጃ ተወስዶበታል' በማለት ማብራሪያ ሰጥተዋል። የደምቢ ዶሎ ከተማ ኮሚዩኒኬሽን ጽ/ቤት በበኩሉ ሰዎችን ሲገድል በነበረው ... Continue the article for another 4000 characters max:

እና 'የአባ ቶርቤ' ቡድን አባል በሆነው ግለሰብ ላይ እርምጃ ተወሰደ ሲል በፌስቡክ ገጹ ላይ ጽፏል። የከተማው ጽ/ቤት በፌስቡክ ገጹ ላይም ወጣቱ ከመገደሉ በፊት የሚያሳይ ተንቀሳቃሽ ምስል አትሟል። በአካባቢው በቅርቡ በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት አሸባሪ ተብሎ የተፈረጀው የ"ሸኔ" ቡድን እንደሚንቀሳቀስ ይነገራል። በምዕራብ ኦሮሚያ በተለያዩ አካባቢዎች ቡድኑ ሰላማዊ ዜጎች ላይ ጥቃት በማድረስ በተደጋጋሚ ይወነጅላል። በቪዲዮው ላይ ምን ይታያል? በዚህ የፌስቡክ ገጽ ላይ ወጣቱ ከመገደሉ በፊት ለቀረቡለት ጥያቄዎች ምላሽ ሲሰጥ ይታያል። ቪዲዮን እየቀረጸ የሚገኘው ሰው የወጣቱን ስም እና የትውልድ ስፍራውን ይጠይቀዋል። እጁ ወደ ኋላ የታሰረው ወጣት አንገቱ ላይ ሽጉጥ ተንጠልጥሎ ይታያል። በወጣቱ እግር ላይ እና በዙሪያው ደም የሚታይ ሲሆን ልብሱም በጭቃ ተለውሷል። አደባባይ ፊትለፊት የቆመው ወጣት ስሙ አማኑኤል ወንድሙ ከበደ እንደሚባል እና ትውልዱ ደምቢ ዶሎ ከተማ 07 ተብሎ በሚጠራ ስፍራ እንደሆነ ይናገራል። በተንቀሳቃሽ ምስሉ ላይ የደንብ ልብስ በለበሱ የመንግሥት ጸጥታ ኃይሎ ተከቦ ይታያል። ወጣቱ ለምን ተገደለ? የከተማው ኮሚውኒኬሽን ጽ/ቤት እንደሚለው ከሆነ ይህ ወጣት የመንግሥት ባለስልጣናት በመግደል የሚታወቀው "አባ ቶርቤ' የተሰኘው ህቡዕ ቡድን አባል ነበር። ወጣቱ ትናንት በቁጥጥር ሥር ከመዋሉ በፊትም ንጋት ላይ ገመቹ መንገሻ የተባለ ግለሰብ በጥይት መትቶ ለማምለጥ ሲሞክር "በጸጥታ ኃይሎች ጠንካራ ትስስር እግሩን ተመትቶ ተይዟል" ብሏል። ከዚህ በተጨማሪም ከቀናት በፊት በደምቢዶሎ ከተማ የኦሮሚያ ብሮድካስቲን ኔትዎርክ ጋዜጠኛ የነበረውን ሲሳይ ፊዳ የገደለው የአባ ቶርቤ ቡድን ነው ሲል አክሏል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Content: ህፃኑ ያለቦታው የተገኘ የዘር ፍሬውን ለማዛወር ወደ ብሪስቶል ሮያል የህፃናት ሆስፒታል የተላከው በዚህ ሳምንት መጀመርያ ነበር። • ሀና እና ጓደኞቿ የሰሩት የእናቶች ምጥ መቆጣጠሪያ • ተፈላጊነታቸው እየቀነሰ የሚመጡ የሙያ ዘርፎች የትኞቹ ናቸው? • የጭንቅላት ቀዶ ጥገና እየተደረገለት ጊታር የተጫወተው ግለሰብ የህፃኑ አንዱ የዘር ፍሬ ጤናማ የነበረ ሲሆን አንደኛው ግን ያለቦታው ሆኖ ነበር የተወለደው። የህፃኑ አባት እንደሚሉት ይህንኑ ለማስተካከል በተደረገ ቀዶ ሕክምና ባጋጠመ ስህተት ጤናማውም ዘር እንዳያመነጭ ሆኗል። የህፃኑን ደህንነት ለመጠበቅ ሲባል ስማቸው ያልተጠቀሰው አባት የህፃኑ የዘር ፍሬ ያለ ቦታው እንደነበር ያወቁት በአጋጣሚ በተደረገ ቀላል ምርመራ ነበር። ከዚያም ባለፈው ሰኞ ህፃኑ ለተሻለ ህክምና ወደ ብሪስቶል ዩኒቨርሲቲ ሆስፒታል ተልኮ ቀዶ ሕክምና ሊደረግለት ቀጠሮ እንደተያዘለት ይናገራሉ። ወላጆቹ እንደሚሉት ቀዶ ጥገናው በጣም ቀላልና ለአደጋ የሚያጋልጠው አልነበረም፤ በ30 ደቂቃ እንደሚጠናቀቅም ያውቁ ነበር። " ጠበቅን... ጠበቅን... ከ2 ሰዓት በላይ ከቆየን በኋላ የሆስፒታሉ ስራ አስኪያጂ፣ ሐኪሙና አማካሪው ወደ እኛ መጡ፤ ያኔ አንዳች መጥፎ ዜና እንዳለ ተረዳን" ይላሉ። "በድንጋጤ ተብረከረኩ፤ "ወደ ቢሮ ተጠርተው ሁኔታዎች እንደታሰበው እንዳልሆነና ቀዶ ህክምናው ውጤታማ እንዳልነበር ተነገራቸው። ህፃኑ የዘር ፍሬ ማመንጨት አይችልም የሚለው መርዶም ተነገራቸው። " በጣም የሚያስጨንቅ ነው ፤ በጣም አስቀያሚ አጋጣሚ ነበር፤ ለቀላል ቀዶ ህክምና ሁሉንም ነገር አመከኑት " ሲሉ አባቱ ሃዘናቸውን ይገልፃሉ። የልጃቸው የወደፊት ህይወትም በማይታመንና በሚያሳዝን መልኩ መለወጡን ይናገራሉ። የህፃኑ እናት በበኩላቸው ሐኪሞቹ የሰሩት ስህተት በጣም ዘግናኝ ነው ብለዋል። "ልቤን ሰብረውታል፤ የእርሱንም የወደፊት ሕይወት አጨልመውታል" ሲሉ ልባቸው አንደተሰበረ ተናግረዋል። " የተሰማኝን መግለፅ አልችልም ፤ምንም ቃላት የለኝም ፤ እንባም ቢሆን.... የሆነ ተአምር እንዲፈጠር ነው ተስፋ ያደረግነው፤ በቃ ያለን ተስፋ ይሄው ነው" ብለዋል። ሆስፒታሉ በሰጠው መግለጫ ላይ የሆስፒታሉ ቃል አቀባይ እንደገለፁት ሰራተኞቹ ምን እንደተፈጠረ ባወቁ ጊዜ ወላጆቹን አስጠርቶ ይቅርታ ጠይቋል። ሁኔታውን ለማጣራት ምርመራ መጀመሩን ገልፀው እየተከታተሉ ለቤተሰቦቹ እንደሚያስታውቁም ገልፀዋል። በኤን ኤች ኤስ ሪፖርት ከ100 ህፃናት አንዱ ህክምና ካላደረገ በስተቀር ያለቦታው ከተቀመጠ የዘር ፍሬ ጋር ይኖራል። \nThe previous content can be summarized as follows:

የሁለት ዓመቱ ህፃን የዘር ፍሬውን ለማስተካከል በተደረገ ህክምና ወቅት ባጋጠመ ስህተት መምከኑን ቤተሰቦቹ ተናግረዋል።

amh_Ethi

test

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

Title: ስዊዲን ፡ ወንድ ልጃቸውን ለ30 ዓመት ቤት ቆልፈው ያስቀመጡት እናት ተያዙ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ልጁ የተገኘበት ህንጻ ሴትዮዋ የሚኖሩት ከስቶክሆልም ወጣ ብሎ በሚገኝ ሰፈር ነው። አሁን 40 ዓመት የሞላው ልጃቸው ምናልባት ላለፉት 30 ዓመታት ቤት ውስጥ ታስሮ ነበር የኖረው የሚል ጥርጣሬን አሳድሯል። በሕክምና ላይ የሚገኘው ይህ ጎልማሳ የሴትዮዋ ልጅ ተቆልፎበት ከነበረው አፓርታማ በተገኘበት ወቅት ቆሳስሎና ቆሽሾ እንዲሁም ከባድ መጎሳቀል ውስጥ እንደኖረ በሚያሳብቅ መልኩ ነበር። እናት የፖሊስን ክስ አስተባብለዋል። እንዴት ከ30 ዓመት በኋላ ሊገኝ ቻለ? ይህ ጎልማሳ ልጃቸው ሊገኝ የቻለው ባለፈው እሑድ ነው። እናቱ ድንገት በመታመማቸውን ሆስፒታል ይወሰዳሉ። እሳቸው ሆስፒታል በሄዱበት ጊዜ ሴት ልጃቸው ወደ ቤት በድንገት ትመጣለች። ለ30 ዓመታት የታሰረውን ልጅ ያገኘችው ሴት የታጋቹ ታናሽ እህት ስትሆን ወደ መኖርያቸው የሄደችውም እሑድ ነበር። ወደ እናቷ ቤት የሄደችውም መታመማቸውን በመስማቷ እንደሆነ ለስዊድን ዜና ማሰራጫ ተናግራለች። እሷ ከቤት ወጥታ የራሷን ኑሮ የጀመረችው ገና ወጣት እያለች ሲሆን ከዚያ በኋላ ወንድሟን ለዘመናት አይታው እንደማታውቅ አብራርታለች። ልጅ እያሉ ግን ወንድሟ ትምህርት ቤት እንዳይሄድ በድንገት በእናቷ ሲወሰን ይህን ለሚመለከታቸው ሰዎች መናገሯን አስታውሳለች። ወንድሟ ትምህርት ቤት መሄድ የተወው በ11 ዓመቱ ነበር። እሑድ ዕለት ወደ እናቷ አፓርታማ በሄደች ጊዜ ያደገችበትን ቤት አንድ ክፍል በር ስትከፍት ሽንት ሽንት የሚል ሽታ እንዳጋጠማት ተናግራለች። ሰው ካለ በሚል “እዚህ ቤት! ሄሎ!” እያለች ጨለማ ክፍሉ ውስጥ ስትጣራ የሆነ እንቅስቃሴ እንዳስተዋለች አብራርታለች። ድምጹን ወደሰማችበት አቅጣጫ ስትራመድ በአንድ ጥግ ኩርምት ብሎ የተቀመጠ ሰው ተመለከተች። ያ ሰው አዳፋ ልብስ ለብሶና እግሩ አካባቢ ቆሳስሎ ነበር። “እሱም ወንድሜ ለ30 ዓመታት ያላየሁት ወንድሜ ነበር” ብላለች። “እንዳየኝ እንደምንም ቆሞ ለመቆም እየሞከረ ስሜን ደጋግሞ ይጠራኝ ነበር። ጥርሶቹ በሙሉ ወላልቀዋል። ስለዚህ ቃላት በትክክል ማውጣት አይችልም ነበር” ብላለች። በጣም የገረማትም ከዚህ ዘመን በኋላ እንዴት እንዳልረሳት ብቻ ሳይሆን ሲያያት ምንም ፍርሃት እንዴት እንዳልተሰማው ነው። የ40 ዓመት ጎልማሳ የሆነው ወንድሟ ሆስፒታል እንደደረሰ የሆስፒታል ሰዎች ጉዳዩን ለፖሊስ በማሳወቃቸው ነው እናት በቁጥጥር ሥር የዋሉት። የስቶክሆልም አቃቢ ሕግ ኢማ ኦልሰን ግለሰቡ ቀዶ ጥገና ሕክምና እንዳደረገ ከመግለጽ ውጭ ተጨማሪ ያሉት ነገር የለም። የፖሊስ ቃል አቀባይ ኦላ ኦስተርሊንግ በበኩላቸው ለቢቢሲ እንዳረጋገጡት ይህ ሰው በእናቱ ለስንት ዘመን ቤት ውስጥ እንደታሰረ ገና የምናጣ ራው ጉዳይ ቢሆንም ነገር ግን ለብዙ ዓመታት በር ተቆልፎበት እንደኖረ ማረጋገጥ ይቻላል ብለዋል። እናቱ ለምን ልጃቸውን አሰሩት? ኤቪቲ የስዊድን ቴሌቪዥን በጉዳዩ ላይ የሴትየዋን ሴት ልጅ አነጋግሮ ባቀረበው ዘገባ እንዳለው አጋች እናት የመጀመርያ ወንድ ልጃቸው ሞቶባቸዋል። በዚህም ከፍተኛ ሐዘን ይሰማቸው ነበር። ከሞት እንዲነሳላቸውም በጽኑ ይለምኑ ነበር። ከዚያ በኋላ የወለዱትን ይህንን ወንድ ልጃቸውን የሰየሙትም ሞቶ መሪር ሐዘን ውስጥ በከተታቸው የበኩር ልጃቸው ስም ነበር። ምናልባት ይህንን ልጃቸውን ለ30 ዓመታት ከርሳቸው ጋር አስረው ያቆዩት ከዚሁ ሞት ፍርሃት ጋር ተያይዞ ጤናማ ባልሆነ የቁጥጥር ስሜት በፈጠረው ሥነ ልቡና ሊሆን እንደሚችል ተገምቷል።

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

Title: ዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ፡ "በብሔር ግጭት ወደ 900 ገደማ ሰዎች ተገድለዋል"\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

በግጭቱ ወደ 900 ሰዎች ገደማ መሞታቸውን የተባበሩት መንግሥታት ተናግሯል ባኑኑ እና ባቴንዴ በተባሉ ማኅበረሰቦች መካከል ግጭት የተከተሰተው ዩምቢ በሚባለው አካባቢ በሚገኙ አራት መንደሮች ውስጥ ነው። • በዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ የጤና ባለሙያዎች ጥቃት ደረሰባቸው የተባበሩት መንግሥታት እንዳለው፤ አብዛኞቹ የአካባቢው ነዋሪዎች ከቤት ንብረታቸው ተፈናቅለዋል። ዩምቢ አካባቢ ባለው ግጭት ሳቢያ ለዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ ሀገራዊ ምርጫ ድምጽ የሚሰጡት መጋቢት ላይ ይሆናል። የተባበሩት መንግሥታት እንዳለው፤ 465 ቤቶችና ህንጻዎች ተቃጥለዋል፤ ፈራርሰዋልም። ከነዚህ መካከል ሁለት የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርት ቤቶች፣ የጤና ተቋም፣ ገበያ እና የሀገሪቱ ገለልተኛ የምርጫ ኮሚሽን ቢሮ ይገኙበታል። • ኮንጎ በታሪኳ አስከፊ በሆነው የኢቦላ ወረርሽኝ እየተናጠች ነው ከተፈናቀሉት ሰዎች 16,000 የሚሆኑት የኮንጎ ወንዝን ተሻግረው በኮንጎ ብራዛቪል ተጠልለዋል። የተባበሩት መንግሥታት የሰብአዊ መብት ኮሚሽነር ሚሼል ባቼት፤ "ይህ አስደንጋጭ ግጭት ተመርምሮ ጥፋተኞቹ ለፍርድ መቅረብ አለባቸው" ብለዋል። ኮሚሽኑ ምርመራ መጀመሩም ተመልክቷል። ዩምቢ ለወትሮው ሰላማዊ ግዛት ነበር። በማኅበረሰቦቹ መካከል ግጭት የተቀሰቀሰው፤ የባኑኑ ማኅበረሰብ አባላት ባህላዊ መሪያቸውን በባቴንዴ መሬት ለመቅበር በመሞከራቸው ነበር። የዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ ምርጫን ፌሊክስ ቲስኬዲ ማሸነፋቸው ቢነገርም ሌላው ተቀናቃኝ ማርቲን ፋያሉ "አሸናፊው እኔ ነኝ" ማለታቸው ይታወሳል። • ኢቦላ በኮንጎ እየተዛመተ ነው ማርቲን ፋያሉ እንደሚሉት ከሆነ፤ ፌሊክስ ቲስኬዲ ምርጫውን ያሸነፉት ከቀድሞው ፕሬዘዳንት ጆሴፍ ካቢላ ጋር ተመሳጥረው ነው። ሕዝቡ የሰጠው ድምጽ ዳግመኛ ይቆጠር ሲሉም ለፍርድ ቤት አቤቱታ አሰምተዋል። የአፍሪካ ኅብረት የዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎን ጉዳይ በተመለከተ ዛሬ አዲስ አበባ ላይ ይመክራል።

amh_Ethi

train

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

ደንበኞች ለረጅም ጊዜ ከመጓጓታቸው አንፃር ብዙዎች የተደሰቱበት ቢሆንም ግራ መጋባቱ እንዳለም ተገልጿል። በመጀመሪያ ደረጃ እንደ ቴክኖሎጂው አዲስነት ዋጋው ብዙ የሚቀመስ አልሆነም፤ ኔትወርኩ በሁሉም አይነት ተንቀሳቃሽ ስልክ ስለማይሰራ ለዚህ ቴክኖሎጂ የሚሆን ስልክ ለመግዛት በአንድ ጊዜ የሚከፈል 7650 ብር ከዚያም በየወሩ 2430 ብር መክፈል ደንበኞች ይጠበቅባቸዋል። •ሁዋዌ የተጣለበት እገዳ የስልኩ ተጠቃሚዎች ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል? ይህ ክፍያ ግን በየወሩ 10 ጊጋ ባይት ዳታ ብቻ የሚጠቀሙ ከሆነ ነው እንጂ እንዲያው ሌሎች አዳዲስ ቴክኖሎጂዎችን እጭናለሁ ካሉ ሌላ ተጨማሪ ክፍያ ያስፈልጋል። የአምስት ጂ ኔትወርክን በመጀመር ፈር ቀዳጅ የሆነው የእንግሊዙ ቴሌኮሚዩኒኬሽን ቢቲ አካል የሆነው የተንቀሳቃሽ ስልክና ኢንተርኔት አገልግሎት ሰጪው ኢኢ የተባለው ድርጅት ነው። ቮዳፎን የተሰኘው ድርጅትም በቅርቡ የአምስት ጂ ኔትወርክ አገልግሎት ለመስጠት በዝግጅት ላይ መሆኑም ታውቋል። ነገር ግን ብዙዎች አገልግሎቱን ለመጠቀም አልተቻኮሉም፤ መጠበቅን መርጠዋል። • የጉግልና የሁዋዌ ፍጥጫ አፍሪካዊያንን የሚያሳስብ ነው? የተንቀሳቃሽ ስልኮችን የውስጥ ቁስ አምራች የሆነው ኳልኮም የአምስት ጂ ኔትወርክ አገልግሎት የሚሰጡ ተንቀሳቃሽ ስልኮች የባትሪ ቆይታቸው ረዘም ያለ ጊዜ እንደሚሆን ቃል ገብቷል። ምን ያህል ፈጣን ነው? የእንግሊዝ ኮሚዩኒኬሽን ተቆጣጣሪው ድርጅት ኦፍ ኮም እንደሚለው የአምስት ጂ ኔትወርክ ፍጥነት በሰከንድ 20 ጊጋ ባይት እንደሚሆን ነው። የአንድ ፊልም ጭብጡን እስኪያነቡ በሚወስደው ጊዜ ከፍተኛ ጥራት ያለውን ፊልሙን ዳውንሎድ አድርገው መጨረስ ይችላሉ እንደ ማለት ነው። • በሁዋዌ ስልኮች ላይ ፌስ ቡክን መጠቀም ሊቆም ይሆን? ነገር... Continue the article for another 4000 characters max:

ግን ለአሁኑ ደንበኞች ብዙ እንዳይጠብቁ ድርጅቱ ያስጠነቅቃል፤ ምክንያቱም አገልግሎቱን የሚሰጠው ኢኢ የአምስት ጂ ኔትወርክ ለመዘርጋት የሚጠቀመው መስመር በሰከንድ ያለው ፍጥነት አስር ጊጋ ባይት ብቻ ሲሆን ይህ ለአንድ ተጠቃሚ ብቻ ሳይሆን፤ ለሌሎችም የሚጋራ ይሆናል። በዚህም መሰረት በአማካኝ አንድ ደንበኛ የሚያገኘው የፍጥነት መጠን በሰከንድ 150-200 ሜጋ ባይት ሊሆን እንደሚችልና፤ ብዙ ሰው በማይጠቀምበት ወቅት ለአንዳንድ እድለኞች እስከ አንድ ጊጋ ባይት ሊደርስ ይችል ተብሏል። ፈጣን ኢንተርኔት ብቻ ይሆን? ምንም እንኳን ደንበኞችን ለመሳብ ለጊዜው የአምስት ጂ ኔትወርክ እየተዋወቀ ያለው ከፈጣን ኢንተርኔት ጋር በተያያዘ መልኩ ቢሆንም ለዘላቂው ግን አምስት ጂ ኔትወርክ ያላቸው ስልኮች በአንድ ኪሎ ሜትር ርቀት ውስጥ ከአንድ ሚሊዮን ስልኮች በላይ መገናኘት የሚያስችል ኔትወርክ ተዘርግቶላቸዋል። ነገር ግን ይህንን ሁሉ ለማከናወን ከአውቶብስ ማረፊያ ጀምሮ በተለያዩ ቦታዎች አዳዲስ አንቴናዎች መትከል ያስፈልጋል ተብሏል። • በሞባይሎ ኢንተርኔት ወጪ ተማረዋል? ከግለሰቦች በተጨማሪ የደንበኞችን መረጃ በመሰብሰብ ለንግድም ሆነ እንዲሁም ለደህንነት ሥራ ለሚጠቀሙበት ለመንግሥትም ሆነ ለተለያዩ ድርጅቶችም ከፍተኛ ጥቅም እንዳለውም ተገልጿል። ከዚህም በተጨማሪ ለተለያዩ ደንበኞች በሚፈልጉት መጠን ኔትወርክ የሚያከፋፍል ሲሆን ለምሳሌ የአደጋ ጊዜ አገልግሎት የሚሰጡ ደንበኞችም ዩቲዩብና ሌሎች ዳታን የሚጨርሱ አገልግሎቶች ተጠቃሚዎች ምንም እንዳይደናቀፉ ይደረጋል። ይህ ከጥቂት ዓመታትም በኋላ ተግባራዊ ይሆናል ተብሏል። የሁዋዌስ ነገር እንዴት ነው? ከደህንነት ጉዳዮች ጋር ተያይዞ የቻይናው ኩባንያ ሁዋዌ የአምስት ጂ ኔትወርክ እቅዱ እገዳ ይገጥመዋል ተብሏል። ባለፈው ወር ኩባንያው ለአምስት ጂ ኔትወርኩ አንቴናና ሌሎችም ቁሶች ፍቃድ ሊሰጠው የሚመስሉ ፍንጮች ቢታዩም የጠቅላይ ሚኒስትር ቴሬሳ ሜይን መልቀቅ ተከትሎ የማይሆን ነው ተብሏል። የኩባንያውን መሰረተ ልማት ማገዱ ለአገልግሎት ሰጪዎቹ ራስ ምታት እንደሚሆን እየተነገረ ነው። ኢኢና ቮዳፎን ይጠቀሙባቸው የነበሩ የሁዋዌ የውስጥ አካላትን እንዳይጠቀሙ ከተገደዱ ሥራቸውን በከፍተኛ ሁኔታ እንደሚያከብደ እየተነገረ ነው። •ኢትዮ ቴሌኮም... ወዴት? ወዴት? ሁለቱም ድርጅቶች እንደገለፁት የሁዋዌ መገለገያዎችን የውስጥ ክፍሎች መሀንዲሶቻቸው ለመተካት ከተገደዱ የአምስት ጂ ኔትወርክ አገልግሎታቸውን ሊያዘገየው እንደሚችል ነው። የአገሪቱ ስልክ አምራቾችም ሆነ ኢንተርኔት አገልግሎት ሰጪዎች በአንድም ሆነ በሌላ መልኩ ከሁዋዌ ጋር በመነካካታቸው ብዙ ነገሮች ሊወሳሰቡ ይችላሉ እየተባለ ነው። ምንም እንኳን አምስት ጂ ኢንተርኔትን ለመጀመር ከአውሮፓ ሃገራት እንግሊዝ ፈር ቀዳጅ ብትሆንም ከሁዋዌ ጋር በተያያዘ ለመላው አገሪቷ ሽፋን ለመስጠት እንቅፋት እንደሚሆንና ሌሎቹም ሊቀድሟት ይችላሉ እየተባለ ነው።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

አልሸባብ በላሙ በተደጋጋሚ ጥቃት የሰነዘረ ሲሆን የበርካታ ኬኒያውያን ሕይወት ማለፉም ይታወሳል። የሰዓት እላፊው ከምሽቱ ሶስት ሰዓት እስከ ንጋት አስር ሰዓት ድረስ ይቆያል ተብሏል። • በአልሸባብ ጥቃት ሶስት አሜሪካውያን ተገደሉ • "ወንድ ወይ ሴት መሆን ትልቅ ቦታ ለመድረስ አያግዝም ወይ አያስቀርም" • ሶማሊያውያን፤ አውስትራሊያን ግመሎቻችን መልሺልን እያሉ ነው በኬኒያ የሚታተመው ስታር ጋዜጣ እንደዘገበው ከሆነ፣ የሰዓት እላፊው የተጣለው የጸጥታ ባልደረቦች የሚያደርጎትን የሰላም ማስከበር እንቅስቃሴ ለማገዝ እንዲሁም የሚኖሩ አጠራጣሪ እንቅስቃሴዎች ለመከታተል እንዲረዳቸው ነው ተብሏል። የኬኒያዋ ላሙ የባህር ዳርቻ ለሶማሊያ ድንበር ቅርብ ነች። በስታር ጋዜጣው ላይ የተጠቀሱት የለላሙ ፖሊስ ኃላፊ፣ ሙቻንጊ ኪኦኢ፣ በሰዓት እላፊው ወቅት መኪኖች እንዲንቀሳቀሱ አይፈቀድላቸውም። በቀንም ፖሊስ መኪኖችን ላይ ፍተሻ ያካሂዳል ማለታቸው ተዘግቧል። እሁድ እለት በጦር ካምፑ ላይ አልሸባብ ባደረሰው ጥቃት ከሰው ሕይወት በተጨማሪ አውሮፕላኖችና መኪኖችም ተቃጥለዋል። በጦር ካምፑ አቅራቢያ የሚኖሩ ሰዎች ተጨማሪ ጥቃት ሊኖር ይችላል በሚል አካባቢያቸውን ለቅቀው ወደ ሌላ ስፍራ ሄደው ነበር። ከዚህ ቀደም በዝችው የኬኒያዋ ላሙ ከተማ አልሸባብ አድርሶታል በተባለ የመኪና ላይ ጥቃት ሶስት ሰዎች ሲሞቱ ሁለቱ ደግሞ ጉዳት እንደደረሰባቸው የሚታወስ ነው። ወደ ሞምባሳ በመጓዝ ላይ የነበረውን የሕዝብ ማመላለሻ ተሽከርካሪ አንድ ግለሰብ ካስቆመ በኋላ በርካታ ጥይቶችን እንዳርከፈከፈበት የአይን እማኞች ገልጸው ነበር። ኬኒያ ወደ ሶማሊያ ጦሯን ያዘመተችው እ.አ.አ. በ2011 ሲሆን ለዚህም ምክንያቴ ነው ብላ የነበረው ከሶማሊያ ወደ ግዛቷ ድንበር እያቋረጡ የሚፈፀሙ ጥቃቶችና እገታዎች በመበራከታቸው ነበር። በአሁኑ ሰዓት የኬኒያ ጦር በአፍሪካ ህብረት ሰላም አስከባሪ ጦር ስር ሲሆን በምዕራባውያን የሚደገፈውን የሶማሊያ መንግሥት በመደገፍ የሠላም ማስከበር ሂደቱን ይሰራል። አልሸባብ በሶማሊያና በኬኒያ መቀመጫውን በሶማሊያ ያደረገው አልሸባብ በምስራቅ አፍሪካ አሁንም የደህንንት ስጋት እንደሆነ መቀጠሉ እየተገለፀ ነው። አልሸባብ በሶማሊያና በኬኒያ ተደጋጋሚ ጥቃቶችን የፈፀመ ሲሆን እኤአ በ2013፣ 67 ሰዎችን የቀጠፈው የዌስት ጌት ሞል ጥቃት የሚታወስ ነው። በ2014 ደግሞ 148 ሰዎችን ሕይወት የቀጠፈው የጋሪሳ ጥቃት የተፈፀመውም በአልሸባብ ነበር። በ2017፣ በሶማሊያ ከ500 በላይ ሰዎችን የገደለው በመኪና ላይ የተጠመደው ቦምብ ፍንዳታም የተቀነባበረው በአልሸባብ መሆኑ ይታወቃል። በ2019 ደግሞ በኬኒያ መዲና ናይሮቢ የሚገኘው ዱሲት ዲ2 ሕንፃ ላይ የደረሰውና ከ21 ሰዎችን የሞቱበት ጥቃትንም የፈፀመው አልሸባብ ነበር። የአልሸባብ አማፂያን በሶማሊያና በኬኒያ ላሙ የሚገኙ ወታደራዊ ካምፖች ላይ የደረሱ የተለያዩ ጥቃቶችን መፈፀሙን በተደጋጋሚ ጊዜ ተናግሯል። አሜሪካ የአልሸባብን እንቅስቃሴ ለመግታት ተደጋጋሚ የአየር ጥቃቶች ፈፅማለች። \n\nGive me a good title for the article above.

ኬኒያ፡ በላሙ ሶስት አሜሪካውያን ከተገደሉ በኋላ የሰዓት እላፊ ታወጀ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: አባ ሳሙዔል ብርሃኑ፤ “የጃዋር መሐመድ አቀባበል ላይ ስለተገኘሁ ነው የታገድኩት”\nSummary: ባለፈው ሳምንት አርብ ጃዋር መሀመድ በዋሽንግተን ዲሲ አንድ የፕሮቴስታንት ቤተክርስቲያን ውስጥ ከህዝብ ጋር ለመወያየት ባዘጋጀው መድረክ ላይ ላይ ተገኝተው የነበሩት ቀሲስ ሳሙኤል ብርኃኑ ጃዋርን ለመቀበል በመውጣቴ ከስራ ታግጃለሁ ማለታቸው መነጋገሪያ ሆኗል።\nArticle (Max 500 characters):

በአሜሪካ ዋሽንግተን ዲሲ የምትገኘው የደብረ ሰላም ቅድስት ማርያም ቤተክርስቲያን የሰንበት ትምህርት ክፍል አስተባባሪ የሆኑት ቀሲስ ሳሙኤል ብርኃኑ ከቤተክርስቲያኗ ኃላፊ መልዕክት እንደደረሳቸውም ለቢቢሲ ገልፀዋል። የቤተ ክርስቲያኒቱ አስተዳዳሪ የሆኑት ዶ/ር አማረ ካሳዬ በበኩላቸው "አባ ሳሙዔል አልተባረሩም" ሲሉ ለቢቢሲ አረጋግጠዋል። አባ ሳሙዔል ስብሰባው ላይ የተገኙት በኦሮሞ ማህበረሰብ አባላት ተጋብዘው እንደሆነ በመግለጽ፤ የቤተ ክርስቲያኒቱ አስተዳዳሪ ራሳቸው በወቅቱ ጃዋርን በሚቃወመው ሠልፍ ላይ ታድመው ነበር ብለዋል። ዶ/ር አማረ በበኩላቸው አባ ሳሙዔል የሰንበት ትምህርት ቤት ተማሪዎችን በትርፍ ሰዓታቸው አነስተኛ ክፍያ እየተከፈላቸው የሚያገለግሉ ካህን ናቸው እንጂ የእኛ ቋሚ ተቀጣሪ አይደሉም ሲሉ ሁኔታውን ያስረዳሉ። • ታዳጊዎች የአካል ብቃት እንቅስቃሴ አለማድረ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: ካለሁበት 21፡በእንግሊዝ ሰው ወደየግል ጉዳዩ ነው የሚሯሯጠው\nSummary: ፍካረ ሃይለ እባላለሁ። በእንግሊዝ አገር ለንደን ከተማ ነው የምኖረው። እዚህ ከተማ ውስጥ ለስምንት አመታት ቆይቻለሁ።\nArticle (Max 500 characters):

ታሪኬን ላውጋችሁ ከእኔጋ ቆዩ። የተወለድኩት በአስመራ ከተማ ነው። በባህር ሃብት ሚኒስቴርም ተቀጥሬ እሰራ ነበር። በወቅቱ አስመራ ላይ የነበረው አስተዳደር አሁን እንዳለው ዓይነት ኣልነበረም። ለጥበብና ለስእል ከፍተኛ ፍቅር ስለነበረኝ የስነ-ጥበብ ትምህርቴን ለመከታተል ወደ አዲስ አበባ ከ24 ዓመት በፊት መጣሁ። ለሶስት ዓመታት ከተማርኩ በኋላም ትምህርቱን አቋርጨ ከአዲስአበባ ወደ ጣልያን የሚያስገባ ቪዛ ስላገኘሁ የተሻለ ትምህርት ለመከታተል በማሰብ ወደ ጣልያን አመራሁ። ለ12 ዓመታትም ያህል በጣልያን አገር በህትመት ስራዎችና በማስዋብ (ዲኮሬሽን) ሰርቻለሁ። ስደት እንዳሁኑ ፈታኝ አልነበረምና ብዙም ችግር አልገጠመኝም። ከህንፃ አሰራር ጀምሮ ጣልያን ከኤርትራ ጋር የሚያመሳስሏት በርካታ ነገሮች ስላሉ የእንግድነት ስሜት አልተሰማኝም። ራሴንም እንደ ስደተኛ አድር

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

በስሜን ተራሮች ብሔራዊ ፓርክ ተነስቶ የነበረው እሣት በቁጥጥር ስር ዋለ\nእሳቱ ትላንት ሳንቃ በር በሚባለው የፓርኩ አካባቢ መከሰቱን የገለጹት የሰሜን ጎንደር ዞን ዋና አስተዳዳሪ አቶ ወርቁ ለምለሙ "አሁን ሙሉ ለሙሉ ተቆጣጥረነዋል" ሲሉ ለቢቢሲ በስልክ ተናግረዋል። እሳቱ የተነሳበትን ምክንያት ተጠይቀው አንድ የምርመራ ቡድን ወደ አካባቢው መላኩን እና ውጤቱ እንደታወቀ ይፋ እንደሚያደረግ አስታውቀዋል። "እሳቱ ሰፊ ጉዳት አድርሷል ተብሎ አይታሰብም" ያሉት ዋና አስተዳዳሪው "የተወሰነ ሄክታር የሳር መሬት ተቃጥሏል። መጀመሪያ እሳቱ ሲነሳ የአካባቢው ሰው ስለተቆጣጠረው ያን ያህል ጉዳት አደረሰ ለማለት አይቻልም። የኅብረተሰቡ ተከታትሎ ባያጠፋው ኖሮ ጉዳቱ ሰፊ ይሆን ነበር" ብለዋል። በስሜን ተራሮች ብሔራዊ ፓርክ ባለፈው ዓመት በተደጋጋሚ እሳት መነሳቱ የሚታወስ ሲሆን፤ በሆሌኮፕተር እና ከእስራኤል በመጡ ባለሙያዎች ድጋፍ በቁጥጥር ስር መዋሉ ይታወሳል። ከዚህ ልምድ በመወስድ በእያንዳንዱ ወረዳ የእሳት አደጋ መከላከል ብርጌድ መቋቋሙን ያስታወቁት አቶ ወርቁ እሳቱ በተለያየ ምክንያት እንደሚነሳ አስታውቀው "ቆላው ላይ በተፈጥሮ እሳት ሊነሳ ይችላል። ይህ ግን [የትላንቱ] ደጋ ስለሆነ በተፈጥሮ ነው የተነሳው ብሎ ለመደምደም አያስችልምም። ለማንኛውም እየተጠና ነው" ብለዋል። ከተቋቋመው የእሳት አደጋ መከላከል ብርጌድ በተጨማሪ የአካባቢው ማኅበረሰብ የባለቤትነት ስሜት እንዲኖረው በመደረጉ የዘንድሮው እንደ አምናው ጉዳት አለማድረሱን ገልጸዋል። በአውሮፓዊያኑ 1978 በዩኔስኮ የዓለም ቅርስነት የተመዘገበው የስሜን ተራሮች ብሔራዊ ፓርክ ውስጥ ባለፈው ዓመት እሳት ተነስቶ ሰፊ ጉዳት ካደረሰ በኋላ በጥጥር ስር መዋሉ ይታወሳል። በዚህም ሳንቃ በር እና መስገጎ በሚባሉ ቦታዎች 330 ሄክታር በላይ ቦታ ተቃጥሎ ነበር። \n\ntl;dr:

ትላንት [አርብ] በስሜን ተራሮች ብሔራዊ ፓርክ ተነስቶ የነበረው እሣት በቁጥጥር ስር ዋለ።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Title: ፑቲን 'አስመርዘውታል' የተባለው አሌክሴ ለህክምና ወደ ጀርመን ተወሰደ\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

አሌክሴ ለህክምና ወደ ጀርመን እንዲሄድ የሩሲያ ሃኪሞች ቀደም ሲል ተስማምተው ነበር። አሌክሴ ከትናንት ጀምሮ ‹ነፍስ ውጪ-ነፍስ ግቢ› ላይ ይገኛል። የአሌክሴ ደጋፊዎች እና ቡድን አባላት አሌክሴ ከሻይ ጋር ተቀላቅሎ በተሰጠው መርዝ መመረዙን ይናገራሉ። የሩሲያ መንግሥት ባለስልጣናትም ይህን ወንጀል ለመሸፋፈን እየሞከሩ ነው ሲሉ ይከሳሉ። ቀደም ሲል አሌክሴን ሲያክሙ የነበሩ የሩሲያ ሃኪሞች አሌክሴ በጠና በመታመሙ በአየር አምቡላንስ ተጭኖ ወደ ጀርመን የመሄድ አቅም የለውም በማለት ከሩሲያ መውጣት እንደማይችል ተናግረው ነበር። አሌክሲን እያከሙ ከሚገኙት የሩሲያ ዶክተሮች አንዱ ‹‹አሌክሴ ወደ አምቡላንስ ለመግባት የሚሆን አቅም የለውም›› ሲሉ ትናንት ተናግረው ነበር። የአሌክሴ ቤተሰቦችና ደጋፊዎች ግን አሌክሴ ከሳይቤሪያ ሆስፒታል ካልወጣ እንደሞተ ይቆጠራል ብለው ነበር። ጀርመን እና ፈረንሳይ ተቃዋሚውን ለማከም ጥያቄ ካቀረቡ በኋላ አሌክሴን ወደ ጀርመን ለመውሰድና በጠና የታመሙ ሰዎችን ለማከም በሚረዱ መሳሪያዎች እና ባለሙያዎች የተሟላች የአየር አምቡላንስ ሩሲያ የደረሰችው ትናንት ነው። አሌክሴን የጫነችው አውሮፕላን ዛሬ ጠዋት በርሊን ደርሳለች። አሌክሴን የጫነችው አውሮፕላን ዛሬ ጠዋት በርሊን ደርሳለች። ቀደም ሲል ጀርመን የጤና ባለሙያዎች አሌክሴ ያለበትን ሁኔታ ከተመለከቱ በኋላ አሌክሴን ወደ ጀርመን ይዘው የመሄድ ‘’አቅምም ፍላጎትም’’ አለን ማለታቸው ተነግሯል። አሌክሴ አውሮፕላን ጣቢያ ውስጥ በሚገኝ አንድ ካፌ ውስጥ ያዘዘው ሻይ ላይ መርዝ ሳይሰጠው አልቀረም ተብሏል። አውሮፕላን ውስጥ እንደገባ ነው ተዝለፍልፎ የወደቀው። አሌክሴ ናቫልኒን ምንድነው የሆነው? አሌክሴ ፑቲን የሥልጣን ዘመናቸውን ማራዘማቸውን ሲተች ነበር። ሕገ መንግሥቱን ጥሰዋል፣ ሥልጣን ማራዘማቸው መፈንቅለ መንግሥት ከማድረግ አይተናነስም ሲል ነበር። ትናንት ከቶምስክ ወደ ሞስኮ እየበረረ ሳለ ከፍተኛ ሕመም ስለተሰማው አውሮፕላኑ በድንገት ኦምስክ፣ ሳይቤሪያ እንዲያርፍ ተገዷል። በ2011 ያቋቋመው ድርጅቱ የጸረ ሙስና ፋውንዴሽን ቃል አቀባይ ኪራ ያርሚሽ ‹‹አሌክሴን መርዝ አጠጡት›› ሲሉ በትዊተር ገለጹ።ይህን ተከትሎ አሌክሴ በቃሬዛ ከአውሮፕላን ወጥቶ ወደ አምቡላንስ ውስጥ ሲገባ የሚያሳይ ቪዲዮ ተለቀቀ። ሌላ ቪዲዮ ደግሞ አሌክሴ አውሮፕላን ውስጥ ሳለ በከፍተኛ ስቃይ ሲጮኽ የሚያሳይ የሚረብሽ ምስል ተለቀቀ። ከዚህ ቀጥሎ ደግሞ አሌክሴ በቶምስክ አውሮፕላን ጣቢያ ቁጭ ብሎ ሻይ ሲጠጣ የሚያሳይ ፎቶ ተለቀቀ። አሁን የሚገኝበት ሆስፒታል በሩሲያ የጸጥታ ኃይል የተከበበ ሲሆን ፖሊስ ከሆስፒታል የሱ የሆኑ ንብረቶችን ይዞ ሄዷል። አሁን አሌክሴ በቬንትሌተር ነው የሚተነፍሰው፣ ራሱን ሙሉ በሙሉ ስቷል፣ ጽኑ ሕሙማን ክፍል ውስጥ ይገኛል። ባለቤቱ ዩሊያ ናቫለናያ መጀመሪያ ወደ ሆስፒታሉ እንዳትገባ ተከልክላ ነበር። ምክንያቱን ስትጠይቅም ታማሚው አልፈቀደም የሚል መልስ ተሰጥቷት ነበር። በኋላ ግን ገብታ እንድታየው ተፈቅዶላታል። በክሬምሊን ይደገፋሉ የሚባሉ ሚዲያዎች አሌክሴ ባለፈው ሌሊት መጠን ሲጠጣ ነበር የሚል ዜና የለቀቁ ሲሆን ባለቤቱ ግን ይህ የተቀነባበረ ነጭ ውሸት ነው፤ ወንዝ ወርዶ ሲዋኝ ነበር ያመሸው ብላለች። የተቃዋሚ መሪው ከአውሮፕላን ወጥቶ ወደ አምቡላንስ ውስጥ ሲገባ የሚያሳይውን ምስል በርካቶች በማህበራዊ ሚዲያ በስፋት ተቀባብለውታል። አሌክሲ ናቫልኒ ማን ነው? አሌክሴ በሩሲያ ውስጥ እውቅና ያገኘው የባለሥልጣናትን ሙስና በማጋለጥ ነው። በዚህም በተደጋጋሚ ለእስር ተዳርጓል። የፑቲንን ፓርቲ የሞሉት ሸፍጠኞችና ሌቦች ናቸው ይላል አሌክሲ። በ2011 የፑቲን ዩናይትድ ራሺያ ፓርቲ...

amh_Ethi

validation

imaginearticle

GEM/xlsum

amharic

ዱባይ ደግሞ የሰማይ ላይ ታክሲዎቹን በመጠቀም ቀዳሚዋ ለመሆን እየሰራች ነው። ኡሃንግ 184 ሰማይ ላይ ችግር ከገጠመው ወዲያው መሬት ላይ ያርፋል ባለፈው ሰኔ የዱባይ መንገድና ትራንስፖርት ባለስልጣን ቮሎኮፕተር ከተሰኘው የጀርመን ኩባንያ ጋር ሰው አልባ የሰማይ ላይ ታክሲዎችን ለመሞከር ከስምምነት ደርሷል። ኩባንያው ሁለት ሰዎችን ማጓጓዝ የሚያስችል የሰማይ ላይ ታክሲ የመስራት ዕቅዱን እንዲያሳካ 25 ሚሊዮን ዩሮ ከባለሃብቶች አግኝቷል። እንደድርጅቱ ከሆነ ታክሲው በሰዓት 100 ኪሎሜትር ይጓዛል። በሰማይ ላይ ለ30 ደቂቃ መቆየት የሚችል ሲሆን ለዚህም የሚረዱት ዘጠኝ ባትሪዎች ተገጥመውለታል። "በአደጋ ወቅት የሚያስፈልገው ፓራሹት አስፈላጊ አይደለም" ሲል ቮሎኮፕተር ዋስትና ይሰጣል። የዱባይ መንገድና ትራንስፐፖርት ባለስልጣን ከቻይናው ኤሃንግ ኩባንያ ጋር በመሆንም አንድ ሰው ማጓጓዝ የሚያስችለውን ኤሃንግ 184 የተሰኘ ድሮን (ሰው አልባ አነስተኛ አወሮፕላን) በመሞከር ላይ ይገኛል። ሆኖም ዱባይ ያለሰው ከሚበሩት የሰማይ ላይ ታክሲዎችን ለመተግበር ከብዙ የዓለማችን ትልልቅ ከተሞች ጋር ከፍተኛ ፉክክር ውስጥ ገብታለች። ኡበር የተሰኘው የትራንስፖርት አገልግሎት ሰጪ ተቋም የናሳውን ዋና የቴክኖሎጂ ባለሙያ ማርክ ሙርን ወደ ተቋሙ በመቀላቀል ፕሮጀክት ኢልቬት በተሸኘውና ወደፊት ለከተሞች በፍላጎት ላይ የተመሰረተ የትራንስፖርት ጥያቄን በሚፈታው ስራ ላይ መድቦታል። የፈረንሳዩ አውሮፕላን አምራች ድርጅት ኤርባስ ከአውሮፕላኖቹ ጋር ተመሳሳይ የሆነ ቫሃና የተሰኘ የሰማይ ላይ ታክሲ በ2017 መጨረሻ ላይ የሚሞከር ሲሆን በ2020 ደግሞ ለገበያ ይቀርባል ተብሏል። ተቋማቱ የመንገድ መዘጋጋት እየበዛ በመምጣቱ ፊታቸውን ወደ አየር ላይ እያዞሩ ነው። ለምሳሌ እንኳን ... Continue the article for another 4000 characters max:

በዓለማችን 10ኛዋ ሃብታም ከተማ ሳኦፖሎ በተለይ አርብ ዕለት መንገዶች ከ180 እስከ 295 ኪሎ ሜትር ድረስ ይዘጋጋሉ። ኤሃንግ አንድ ተጓዥ፤ ቮሎኮፕተር ሁለት ሲቲ ኤርባስ ደግሞ ከአራት እስከ ስድስት ሰው የሚጭኑ የሰማይ ላይ ታክሲዎችን ለመስራት እያቀዱ ነው። ኩባንያዎቹ ታክሲዎቹን በኤሌክትሪክ እንዲሰሩ በማድረግ አካባቢ ላይ ጉዳት የማያደርሱ ለማድረግ እየጣሩ ነው። ለመሆኑ እንዴት ይሰራሉ? በቀላሉስ ለመግዛት ይቻላል? ሶስት ወይም አራት ሰው የሚይዘው የሰማይ ላይ ታክሲ ዋጋ 'ኡበር ኤክስ' ከተሰኘው የመኪና ዋጋ ጋር ተመሳሳይ መሆኑን ሙር ይገልጻል። ያለውን ክብደትና ሃይል ከግምት በማስገባት እነዚህ ታክሲዎች ምን ያህል በአየር ላይ ይቆያሉ? ሞባይልዎ ባትሪው እንዳይጨርስ የሚፈልጉትን ያህል የሰማይ በላይ ታክሲ ቢኖርዎትም ባትሪው እንዳያልቅ ይፈልጋሉ። የቻይናው ኤሃንግ ድሮን ለ23 ደቂቃ መብረር ይችላል። ሆኖም የአሜሪካ አቪየሽን አስተዳደር ህግ አንድ አውሮፕላን ቢያንስ ለተጨማሪ 20 ደቂቃ የሚያቆውን ነዳጅ መያዝ አለበት። ይህ ማለት ደግሞ የኤሃንግ ድሮን መብረር የሚችለው ለሶስት ደቂቃ ብቻ ነው። ኡበር 50 የሚሆኑ የሰማይ ላይ ታክሲዎቹን ለማውጣት ባቀደበት በ2023 ባትሪው ላይ ማሻሻያ በማድረግ ችግሩ ይፈታል ይላል ሙር። የሳኦ ፖሎ ከተማ የትራፊክ መጨናነቅ ናሳ ያሻሻለው ቴክኖሎጂ ድሮኖች እርስ በእርስ የሚግባቡበትና ግጭት እንዳይኖር የሚረዳ ነው ተብሏል። ዘርፉን ይበልጥ ወደ ኋላ የሚጎትተው የህግ ጉዳይ ነው ተብሏል። በራሳቸው ተነስተው፥ በረው የሚያርፉ የንግድ አውሮፕላኖች ተግባራዊ ለመሆን ከጫፍ ቢደርሱም የአሜሪካ እና አውሮፓ የአቪየሺን ህጎች አውሮፕላኖች ያለአብራሪ እንዳይበሩ ያስገድዳሉ ሲሉ ፍራንኬል ዮኤል ይገልጻሉ። ስለዚህ እነዚህ ድሮኖች ህግ የአውጪዎችን እምነት ለማግኘት ረዥም ጊዜ የሚወስድባቸው ይመስላል። ይህ አውቶብስ ነው? ወይስ አውሮፕላን? ዘርፉን ዱባይ እየመራቸው ሲሆን እንደ አስተዳዳሪዋ ሼክ መሃመድ ቢን ራሺድ አል ማክቱም ገለጻ ከሆነ በ2020 ከህዝብ ትራንስፖርት ውስጥ 25 በመቶው በራሱ የሚንቀሳቀስ የትራንስፖርት ዓይነት ይሆናል። እንደአቪየሺን አማካሪው ማርክ ማርቲን ከሆነ ደግሞ "ንፋሳማው፥ አሸዋማውና ጉም ያለው የዱባይ አየር" ለድሮኖች አስቸጋሪ ነው። ዱባይ በዘርፉ ላይ በፍጥነት እየሰራች ቢሆንም ከአሜሪካና አውሮፓ ህግ አውጪዎች ጋር ተቀራርባ መስራት ይጠበቅባታል ይላል። "አንድ አደጋ ከደረሰ ከዛ በኋላ ማን አምኖ ድሮን ይጠቀማል?" ሲል ይጠይቃል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

የሪፐብሊካን ቃለ አቀባይ እንደተናገሩት ሚዲያ እንዳይሳተፍ የተወሰነው ከኮሮናቫይረስ መመሪያዎች ጋር በተያያዘ መሆኑንም አሶሺየትድ ፕሬስ ዘግቧል። በሰሜን ካሮላይና የሪፐብሊካን ልዑካን ተሰባስበውም እጩ ፕሬዚዳንቱን ዶናልድ ትራምፕን በይፋ እንደገና ይመርጣሉ። 336 የሚሆኑ ልዑካን በሰሜን ካሮላይና ግዛት፣ ቻርሎቴ ከተማ በዚህ ወር ይሰባሰባሉ። እነዚህ ልዑካን በኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ምክንያት ቁጥሩ በመገደቡ መገኘት ያልቻሉትን በሺዎች የሚቆጠሩ አባላትን ወክለው ይገኛሉ። ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ የፓርቲያቸው ብቸኛ እጩ ተወዳዳሪ ሲሆኑ፤ እንደገና በይፋ መመረጣቸውም የምረጡኝ ቅስቀሳ ዘመቻቸውንም እንዲሁ በይፋ መጀመሩን የሚያበስር ነው ተብሏል። "ፓርቲያችን በፌደራል እንዲሁም በተለያዩ ግዛቶች የወጡ የኮሮናቫይረስ መመሪያዎችን በመከተልም ነው ስብሰባውን የሚሳተፉ ሰዎች ቁጥርን የወሰንነው" በማለት ቃለ አቀባይዋ ተናግረዋል። ይህ ውሳኔ ከዚህ በፊት ይደረጉ የነበሩ ስብሰባዎቸን አካሄድ የቀየረ ነው ተብሏል። ከዚህ ቀደም እንዲህ አይነቱ ስብሰባ የበርካታ ሚዲያዎችን ቀልብ የሚስብና ለህዝቡም መልዕክቶች ይፋ የሚሆኑበት ነበር። የሰሜን ካሮላይና አስተዳዳሪ በሚገኙት ሰዎች ብዛትና አካላዊ ርቀት ጋር ተያይዞ ስብሰባውን ወደ ሌላ ቦታ እንዲያደርጉት መጠየቀቻውን ተከትሎ ግንቦት ወር ላይ ወደ ጃክሰን፣ ፎሎሪዳ እንደሚደረግ ትራምፕ ተናግረው ነበር። ነገር ግን ወደ በኋላ ፍሎሪዳ ሊደረግ የነበረውን ስብሰባ በመሰረዝ ወደቀደመው እቅድ በመመለስ ሰሜን ካሮላይና እንዲካሄድ ተወስኗል።ግዛቲቷ የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝን ያለምክንያት እያቀጣጠሉ ነው በማለት ወንጅለዋል። \n\nGive me a good title for the article above.

ኮሮናቫይረስ፡ሪፐብሊካኖች በሚያደርጉት እጩ ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ሚዲያዎች እንዳይሳተፉ ተወሰነ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Content: ወባ የሚተላለፈው በታመሙ ቢምቢዎች ነው ወባን መከላከል ቀላል ሆኖ ቢታይም ከፍተኛ ጉዳት እያደረሰ ያለ በሽታ ነው። የዓለም አቀፍ የጤና ድርጅት ወባ በየሁለት ደቂቃዎች አንድ ሕፃን ሲገድል በየዓመቱ ከ200 ሚሊዮን በላይ የሚሆኑ በወባ እንደሚያዙ ያሳያል። ባለፉት አሥርት ዓመታት ውስጥ ለውጦች ቢመዘገቡም እ.አ.አ ከ2015 ወዲህ ግን ወደፊትም ወደ ኋላም እየሄድን አይደለም ይላል ያለፈው ዓመት የዓለም የጤና ድርጅት ሪፖርት። ቁጥሩ ባለፉት ሦስት ዓመታት ምንም ዓይነት ለውጥ እንዳላሳየ ሪፖርቱ ያመለክታል። ወባን መከላከል እና ማዳን ቀላል ነው ዛሬ ዓለም አቀፍ የወባ ቀን ነው። ስለ ወባ ምን ማወቅ አለብዎት? ምልክቶች ትኩሳት፣ ብርድ ብርድ የሚል ስሜት እና እራስ ምታት የወባ ምልክቶች ትኩሳት፣ ብርድ ብርድ የሚል ስሜት እና እራስ ምታት ሲሆኑ ብዙውን ጊዜ በቢምቢ ከተነከሱ ከ10 እስከ 15 ቀናት ጊዜ ውስጥ ነው ምልክቶቹ የሚታዩት። ምልክቶቹን ለይቶ ለማወቅ አስቸጋሪ ቢሆንም በታዩ በ24 ሰዓታት ውስጥ ካልታከመ ፕላስሞድየም ፋልሲፓረም የተሰኘው ፓራሳይት ወደ ከባድ፣ የማይታከምና ለሞት የሚዳርግ በሽታ የመሸጋገሩ ዕድል ሰፊ ነው። ማንን ሊያጠቃ ይችላል? የታመመች ሕፃን እ.አ.አ በ2017 የዓለም ግማሽ ያህል ነዋሪዎች በወባ ተይዘው ነበር። ከአምስት ዓመት በታች ያሉ ሕፃናት ተጠቂ የመሆናቸው ዕድል በጣም ሰፊ ነው። በፈረንጆቹ 2017 ብቻ በዓለም 61% ወይም 266 000 ሕፃናት በወባ ሞተዋል። እርጉዝ ሴቶች እና የተፈጥሮዓዊ መከላከያቸው የተዳከመ ሰዎችም በወባ የመያዝ ዕድለቸው ከፍተኛ ነው። ወባ በየት አካባቢዎች ይበዛል? ከምድር ወገብ በታች ያሉ ሃገራትና በተለይ አፍሪካ ተጋላጭ ናቸው ብዙውን ጊዜ ከሳሐራ በታች ያሉ የአፍሪካ ሃገራት ተጋላጭ እንደሆኑ ዓለም አቀፍ የጤና ድርጅት ይገልፃል። በተጨማሪ ደቡብ ምሥራቅ እስያ፣ ምሥራቅ ሜዲትራኒያዊ፣ ምዕራብ ፓስፊክ ውስጥ እና በአሜሪካዎቹ ያሉ ሰዎች ተጋላጭ መሆናቸውንም ይገልፃል። እ.አ.አ በ2017 ከተመዘገቡት በወባ ከተጠቁ ሰዎች መካከል ግማሹን ያስመዘገቡት አመስት ሃገራት ብቻ ነበሩ። እነርሱም ናይጄሪያ (25%)፣ የኮንጎ ዴሞክራቲክ ሪፐብሊክ (11%)፣ ሞዛምቢክ (5%)፣ ሕንድ (4%) እና ዩጋንዳ (4%) ናቸው። እንዴት ይተላለፋል? ፓራሳይቱን ተሸካሚ የሆነች አስተላለፊ ቢምቢ አብዛኛውን ጊዜ ሰዎችን ማላሪያ የሚይዛቸው ፓራሳይት ተሸካሚና አስተላላፊ በሆነች ሴት አኖፌሌስ በተሰኘች ቢምቢ ሲነከሱ ነው። የአኖፌሌስ ቢምቢ ብቻ ከ400 ዘር በላይ ሲሆን ከእነሱ መካከል 30ዎቹ ብቻ ናቸው ወባ የሚያስተላልፉት። ሁሉም የማላሪያ ተሸካሚና አስተላላፊ የሆኑ ቢምቢዎች ሌሊቱ ሊነጋጋ ሲል የሚናከሱ ናቸው። አኖፌሌስ የተሰኙት ቢምቢዎች እንቁላሎቻቸውን በውሃ ላይ የሚወልዱ ሲሆኑ፤ እንቁላሎቹ ወደ እጭ ተቀይረው ሰብረው ሲወጡ ሙሉ በሙሉ ያደገ ቢምቢ ሆነው ይወጣሉ። ወላጅ ቢምቢዎች እንቁላሎቻቸውን ለማሳደግ ደም ይመግቧቸዋል ማለት። መከላከያ ብዙዎች የወባ መድሃኒት በተረጩ አጎበሮች መትረፍ ችለዋል ዓለም አቀፍ የጤና ድርጅት መድሃኒት በተረጩ አጎበሮች ሥር መተኛት ከቢምቢዎቹ ጋር ያለውን ግንኙነት ስለሚቀንስ በጣም ውጤማ መሆኑን ይናገራል። ከአጎበሩ በተጫመሪ ደግሞ የመኖሪያ ስፍራዎችን መድሃኒት መርጨትም ጠቃሚና አንደኛው የመከላከያ መንገድ መሆኑን ይናገራል። በተለያየ ጊዜ መድሃኒቱን ከመርጨት ባሻገር ለሚጓዙ ሰዎች የሚዋጡ መድሃኒቶችን መውሰዱም በጣም ጠቃሚ የሆነ የወባ መከላከያ መንገድ እንደሆነ ይገለፃል። ሕክምናው በሽታውን ቶሎ መለየትና መታከም ጠቃሚ ነው ጥርጣሬ ካለ ወደ ሕክምና ማዕከል በመሄድ...\nThe previous content can be summarized as follows:

ወባን እንዴት እናስቁመው?

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic

ሳዑዲ አረቢያ የጣለችው እገዳ ለየመን ጥፋት ነው\nሳዑዲ አረቢያ የየመን ሁቲ ታጣቂዎች በኢራን እየታገዙ ነው ስትል ትወቅሳለች፤ ቴህራን ከዚህ ተግባሯም እንድትቆጠብም አሳስበዋል። ኢራን በበኩሏ ለሁቲ ታጣቂዎች ምንም ዓይነት እርዳታ እያደርኩ አይደለም ስትል ክሱን ውድቅ ታደርጋለች። ዕለተ ቅዳሜ ወደ ሳዑዲ ዋና ከተማ ሪያድ የተተኮሰ ሚሳዔል በሳዑዲ ተመቶ እንደወደቀ ይታወሳል። የሳዑዲ ልዑል አልጋ ወራሽ ሞሐመድ ቢን ሳልማን "ለአማፂያን የጦር መሣሪያ ማቅረብ ከጦርነት አይተናነስም" ሲሉ ተሰምተዋል። በተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የአሜሪካ አማባሳደር ኒኪ ሄሊ ሚሳዔሎቹ የኢራን ሳይሆኑ አይቀሩም ብለዋል። ኢራን የመንግሥታቱ ድርጅትን ሕግ እየጣሰች ነው፤ ተጠያቂ ልትሆንና እገዳ ሊጣልባትም ይገባል ሲሉ ተድምጠዋል። ኢራን ወቀሳውን "የሚሳዔል ጥቃቱ አማፅያኑ በሳዑዲ እየደረሳበቸው ያለውን ወረራ ለመዋጋት ያደረጉት የተናጥል ትግል እንጂ የቴህራን እጅ የለበትም" ስትል አጣጥላዋለች። በሳዑዲ የሚመራው ጥምር ኃይል የሚሳዔል ጥቃቱን ተከትሎ ወደ የመን የሚያስገቡ በሮችን በጠቅላላ ላልተወሰነ ጊዜ ዘግቷል። ነገር ግን ሰብዓዊ እርዳታ በጥብቅ ፍተሻ አልፎ ሊሰጥ እንደሚችል አስታውቋል። ነገር ግን ጄኔቫ የሚገኘው የቢቢሲው ኢሞገን ፎክስ እርዳታ ድርጅቶች የድንበሮቹ መዘጋትን ተከትሎ ቁጣቸውን እየገለፁ እንደሆነ ዘግቧል። የዓለምአቀፉ ቀይ መስቀል ማሕበር 900 ሺህ ሰዎችን ያጠቃውን ኮሌራ ለመመከት ወደ የመን ያስጫነው የክሎሪን ክኒን ደንበር መሻገር እንዳልቻለ ተናግሯል። "እኚህ መግቢያ በሮች እስካልተከፈቱ ድረስ በየመን ያለው ቀውስ ሊፈታ አይችልም። ሃገሪቱ ከአሁን በፊት ታይቶ በማያውቅ ሁኔታ ትልቅ ችግር ውስጥ ነች" ሲሉ የቀይ መስቀሉ ጄንስ ላርክ ይናገራሉ። የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ሰባት ሚሊዮን የመናውያን የረሃብ አደጋ ላይ ናቸው ሲል ማስታወቁ አይዘነጋም። ሃገሪቱ ከውጭ በሚገባ ምግብ ላይ ሙሉ በሙሉ ጥገኛ ስትሆን አሁን ላይ ግን ነዳጅም ሆነ መድሐኒት ለማስገባት እጅግ አዳጋች ነው። በየመን ግጭት እስካሁን ደረስ 8 ሺህ 670 ሰዎች የሞቱ ሲሆን 49 ሺህ 960 ሰዎች በአየር ድብደባ ቆስለዋል፤ እንደተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ገለፃ። \n\ntl;dr:

የተባበሩት መንግሥታት ድርጅትና የዓለምአቀፉ ቀይ መስቀል ማሕበር በየመን ያለውን ሁኔታ ለሚሊዮኖች ሕይወት አደጋ ነው ሲሉ ገልፀውታል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

ጅቡቲ በኢትዮጵያ ቴሌኮም ዘርፍ\nጠቅላይ ሚኒስትሩ በጅቡቲ ፓርላማ ፊት ቀርበውም ንግግር አድርገዋል፤ አልፎም በሁለት ቀናት ጉብኝታቸው ወቅት የሁለቱ ሀገራት የኢኮኖሚ ውህደትን እውን ለማድረግ ተስማምተዋል፡፡ ኢትዯጵያ ለአስርታት በተጠቀመበች የጂቡቲ ወደብ በየዓመቱ 1.5 እስከ 2 ቢሊዮን ዶላር መዋዕለ-ንዋይ እንደምታፈስ በጂቡቲ የኢትዮጵያ አምባሳደር የሆኑት ሻምቦ ፊታሞ ይናገራሉ። ይህም 70 በመቶ የጂቡቲ በጀት ያክል እንደሆነ ነው ጨምረው የሚያስረዱት። ኢትዮጵያስ ለወደብ ስምምነቱ በምላሹ ምን ይዛ ትቀርባለች? እንዲሁም የስምምነቱ ዝርዝር ምን ይሆን የሚሉት በበርካቶች ዘንድ የሚመላለሱ ጥያቄዎች ናቸው። ሀገራቱ በጋራ የሚያስተዳድሩት ወደብ ለማልማት በሐሳብ ደረጃ መስማማታቸው መነገሩ ደግሞ የጠቅላይ ሚኒስትሩን ጉብኝት አስፈላጊነት ከፍ እንደሚያደርገው እየተነገረ ይገኛል። "የሁለቱ ሀገራት ስምምነትን ዝርዝር አፈፃፀም ለማየት በሁለቱ ሀገራት ሚኒስትሮች የሚመራ ኮሚቴ የተቋቋመ ሲሆን የወደቡ ድርሻ ምን ያህል ይሆናል የሚለውን በቀጣይ የሚሰራ ነው" ይላሉ በጅቡቲ የኢትዮጵያ አምባሳደር ሻሜቦ ፊታሞ። ኢትዮጵያ ለበርካታ አመታት እየተጠቀመችበት ላለው የጂቡቲ ወደብ በየዓመቱ ከ1.5 እስከ 2 ቢሊዮን ዶላር መዋዕለ-ንዋይ እንደምታፈስ አምባሳደሩ ይናገራሉ። እንደ አምባሳደሩ አገላለፅ ይህ ስምምነት ኢትዮጵያ በነባር ወደቦችም ይሁን ወደፊት በሚሰሩ ወደቦች ድርሻ እንዲኖራት የሚያደርግ ነው። ይህም ማለት ወደቦቹን በጋራ የማልማት ዕድል ኢትዮጵያ ታገኛለች። አምባሳደሩ "ኢትዮጵያ ወደቦቹን በጋራ የማልማት እድል ስታገኝ የወደቡን አገልግሎት አሰጣጥ እና ለምጣኔ ሃብት እመርታ ቅልጥፍና ሊሰጥ የሚችል የወደብ አገልግሎት እንዲኖር አብራ የማስተካከል፤ ችግሮች ካሉም አብሮ የማረም ስራ መስራት ያስችላታል" ባይ ናቸው። "ይህ የወደብ ስምምነት በሁለቱ ሀገራት መካከል የሚኖረውን የኢኮኖሚ ውህደትን የሚያሳይ እና በቀጣይም የሁለቱን ሀገራት የፖሊሲዎች የማጣጣም ስራም ይሰራል" ሲሉ ይገልፃሉ አምባሳደሩ። ይህ የወደብ ስምምነት ለሁለቱ ሀገራት የኢኮኖሚ ውህደቱ ትልቅ ፋይዳ ይኖረዋል ሲሉም ሃሳባቸውን ያስረግጣሉ። "ጅቡቲም ሆነ ኢትዮጵያ የጋራ ኢኮኖሚ ውህደት ቀይሰው ብዙ ፕሮጀክቶችን ያካሄዱ ሃገራት ናቸው ኢትዮጵያ በኢትዮ ጅቡቲ ኮሪደር ላይ የ12 ቢሊየን ዶላር ወጪ በማውጣት ባቡርን ጨምሮ የተለያዩ የማስፋፊያ ግንባታዎች እና አዳዲስ መሰረተ ልማት ግንባታዎችን አካሂዳለች።" አሁንም ጅቡቲ በኢትዮጵያ እንደ ቴሌኮም ዘርፍ ያሉ የአገልግሎት ሰጭ ተቋማት እና የምግብ ዋስትናቸውን እንዲያረጋግጡ የሚያስችላቸው የግብርና ዘርፍ ላይ እንዲሰማሩ ስምምነት ላይ መደረሱን አምባሳደሩ ጠቅሰዋል። ይህም የሆነው ኢትዮጵያ የፖሊሲ ለውጥ አድርጋ ለውጭ ባለሃብቶች የቴሌ ኮም ዘርፉን ከፍታ ሳይሆን አንድ የኢኮኖሚ ማህበረሰብ ለመፍጠር እና ትስስሩን ለመፍጠር ታልሞ ነው ብለዋል። ኢትዮጵያ ከዚህ በፊት ለጅቡቲ መንግሥት የኤሌክትሪክ ሐይል፣ ለእርሻ የሚሆን ሰፊ ሄክታር መሬት፣ ለመጠጥ ውሃ የሚሆን የከርሰምድር ውሃ ያለበት ቦታ መስጠቷ ይታወሳል። \n\ntl;dr:

ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ ከሀገር ውስጥ ጉብኝታቸው በተጨማሪ ወደ ጂቡቲ አምርተው ኢትዮጵያ በወደቡ ላይ የባለቤትነት ድርሻ እንዲኖራት ስምምነት ላይ መድረሳቸው ተገልጿል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: ሐሰተኛ በተባለው ምስል ሰበብ ቻይና አውስትራሊያን ይቅርታ አልጠይቅም አለች\nSummary: ቻይና በመንግሥቷ ማኅበራዊ ሚዲያ ገጽ ላይ አንድ የአውስትራሊያ ወታደርን የሚያሳይ አሰቃቂ ምስል በማውጣቷ ይቅርታ እንደማትጠይቅ አስታውቃለች።\nArticle (Max 500 characters):

ቻይና ጨምራም አውስትራሊያ የተፈጸመውን ድርጊት እንደጦር ወንጀል እንዳይታይ ለማድረግ እየሞከረች ነው ስትልም ከሳለች። የአውስትራሊያ ወታደሮች ንጹሀን የአፍጋኒስታን ዜጎችን መግደላቸውን የሚጠቁም ሪፖርት ከወጣ በኋላ ምርመራ እየተደረገ ነው። የቻይና ከፍተኛ ባለሥልጣን በትዊተር ገጻቸው የአውስትራሊያ ወታደር የአፍጋኒስታን ታዳጊ በስለት ሲገድል የሚያሳይ ፎቶ መለጠፋቸውን ተከትሎ፤ የተቆጣችው አውስትራሊያ ቻይና ይቅርታ ትጠይቀኝ ብላ ነበር። በማኅበራዊ ገጾች ላይ የተሰራጨው ምሰል ሐሰተኛ ነው ስትልም አውስትራሊያ ከሳለች። ቻይና በበኩሏ፤ በሁለቱ አገራት መካከል ያለው ግንኙነት ለመሻከሩ ተጠያቂው አውስትራሊያ ናት ስትል ወንጅላለች። የአውስትራሊያ መከላከያ እአአ ከ2009 እስከ 2013፤ የአውስትራሊያ 25 ወታደሮች 39 የአፍጋን ንጹሀን ዜጎችን ስለመግደላቸው ተአማኒ መረጃ አግኝቻለ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

ትምህርቱን በቻይና ያንግትዜ ዩኒቨርስቲ ይከታተል የነበረው ተማሪ ዉሃን ከተማ ለጉብኝት በሄደበት ወቅት በበሽታው መያዙን ከዩኒቨርስቲው የወጣው መግለጫ ያስረዳል። ከሁለት ሳምንት በፊት ወደሚኖርበት ከተማ ጂንግዙ ከተመለሰም በኋላ በበሽታው መያዙ ታውቋል። •ቻይና አሜሪካን ኮሮናቫይረስን አስመልክቶ ፍራቻ እየነዛች ነው ስትል ወነጀለች •በኮሮናቫይረስ ከተጠረጠሩ አራት አዲስ ሰዎች አንዱ በአክሱም እንደሚገኝ ተገለፀ የቢቢሲ ዘጋቢ ኪልያን ኒጋላ ከካሜሮኗ መዲና ያውንዴ እንደዘገበው ይህ ዜና መሰማቱ በካሜሮናውያን ዘንድ ከፍተኛ ስጋትን ፈጥሯል። 300 የሚሆኑ ካሜሮናውያን በዉሃን የሚገኙ ሲሆን ወደየትም መንቀሳቀስም ስለማይቻል የውሃ፣ ምግብና ሌሎችም ቁሳቁሶች እጥረትም በማጋጠሙ ችግር ላይ ናቸው ተብሏል። ዩኒቨርስቲው ለተማሪው ቤተሰቦች እንዲሁም ለኤምባሲው ማሳወቁንና ህክምናም እየተከታተለ ነው ተብሏል። በአሁኑ ሰዓት የሰውነት ሙቀቱ እየተስካከለ እንደሆነ፣ የምግብ ፍላጎቱም መመለሱን እንዲሁም በተረጋጋ ሁኔታ ላይ እንደሚገኝም ዩኒቨርስቲው በመግለጫው አትቷል። •ከቻይና ውጪ የመጀመሪያው ግለሰብ በኮሮና ቫይረስ ሞተ •ቻይና ለኮሮና ቫይረስ ህሙማን በስምንት ቀናት ሆስፒታል ገነባች በሺዎች የሚቆጠሩ አፍሪካውያን ተማሪዎች በቻይና የሚገኙ ሲሆን፤ ኮሮናቫይረስ በከፍተኛ ሁኔታ መዛመቱን ተከትሎ በርካታ መንግሥታት ከቻይና በተለይም ከዉሃን እንዲያወጧቸው ቢማፀኑም ምላሽ አላገኙም። ባለፈው ሳምንት በዉሃን የሚገኙ ካሜሮናውያን ለፕሬዚዳንታቸው ፓውል ቢያ ቤጂንግ የሚገኘው ኤምባሲ ምንም እርዳታ እያደረገላቸው እንዳልሆነ እንዲሁም መሰረታዊ የሸቀጥ ፍጆታዎችም እጥረት አለ በማለት ደብዳቤ ፅፈው ነበር። \n\nGive me a good title for the article above.

ካሜሮናዊው ተማሪ በኮሮናቫይረስ በመጠቃት የመጀመሪያው አፍሪካዊ ሆነ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

የወባ ትንኝ "ቁጥሩ ጨምሯል። . . . ሁሌም በዚህ ወቅት የወባ በሽተኞች ቁጥር ይጨምራል። አሁን ግን ከበፊቱ እየጨመረ እያየን ነው" ሲሉ ይገልጻሉ። "ምንም የተለየ ምክንያት የለም። ዘንድሮ ኬሚካልም ሆነ የአጎበር ስርጭት ለህብረተሰቡ ተካሂዷል። የተለየ የሚያደርገው የዝናቡ መጠን ጨምሯል። ከፍተኛ ዝናብ ነበር። ይህ ደግሞ ለወባ መጨመር ምክንያት ነው" ሲሉ ምክንያት የሚሉትን ተናግረዋል። በአካባቢው በወባ የሚያዙ ሰዎች ቁጥር መጨመሩን ቢገልጹም በዚህ ምክንያት ህይወቱ ያለፈ ሰው እንደሌለ ጠቁመዋል። በወባ የሚያያዙ ሰዎች ቁጥር እየጨመረ መሆኑን ደጋግመው የተናገሩት አቶ ሃብታሙ በተለይም በአንዳንድ አካባቢዎች ላይ ከፍተኛ መሆኑን ገልጸዋል። በህክምና ተቋማት ህክምና እየተሰጠ መሆኑን ገልጸው ስለ አጎበር አጠቃቀም ትምህርት መሰጠቱትንና በወባ ላይ የሚሠሩ የህክምና ባለሙያዎች በአካባቢው እየተንቀሳቀሱ እየሠሩ እንደሆነ አስታውቀዋል። በአካባቢያቸው ከነሐሴ ወር ጀምሮ በወባ የሚጠቁ ሰዎች ቁጥር እየጨመረ መሆኑን በመተማ ወረዳ ጤና ጥበቃ የወባ ኦፊሰር የሺሃረግ አያናው ለቢቢሲ አረጋግጠዋል። ካለፉት አምስት ዓመታት አንጻር በአካባቢው ከፍተኛ የሚባል ለውጥ የለውም ያሉት ወይዘሮ የሺሃረግ ባለፉት ጥቂት ወራት ግን ቁጥሩ ማሻቀቡን ገልጸዋል። ከሳምንት ሳምንት ቁጥሩ እየጨመረ ሲሆን በአንዳንድ አካባቢዎችም ከፍተኛ ቁትር መመዝገቡን ጠቁመዋል። በአካባቢው ያሉ የቀን ሠራተኞችን ጨምሮ ብዙዎቹ አዲስ በወባ የተጠቁ መሆናቸውን ተናግረዋል። የኬሚካል ርጭት በቂ ባይሆንም እየተካሄደ መሆኑን ገልጸው ዘግይቶም ቢሆን አጎበር ባለፉት ጥቂት ሳምንታት እየተከፋፈለ ይገኛል ሲሉ አስረድተዋል። በተጨማሪም ችግሩን ለመቅረፍም ውሃ ያቆሩ ቦታዎችን በማፋሰስ እና በማዳፈን እንዲሁም የተቃጠለ ዘይት በመጠቀም እየተከላከሉ እንደሚገኙ ተናግረዋል። በክልሉ የወባ ስርጭት ከሳምንት ሳምንት እየጨመረ ይገኛል ያሉት ደግሞ የአማራ ክልል ህብረተሰብ ጤና ኢንስቲትዩት የወባ ፕሮግራም አስተባባሪ ማስተዋል ወርቁ ናቸው። ከመስከረም እስከ ታህሳስ ባሉት ወራት የወባ ስርጭት መጨመሩ የሚጠበቅ መሆኑን ገልጸው ሆኖም የክረምቱን ዝናብ ተከትሎ የክልሉ መልክዓ ምድር አቀማመጥ ለወባ መራቢያ ምቹ መሆን፣ የማህበረሰቡ ቁጥጥር እና መከላከል ሥራ መቀነስ እና የአልጋ አጎበር አጠቃቀም እና ትኩረት ለኮሮናቫይረስ በመደረጉ ቁጥሩ ከሚጠበቀው በላይ አንዲመዘገብ አድረጓል ብለዋል። እንደአማራ ክልል ኅብረተሰብ ጤና ኢንስቲትዩት መረጃ ከሆነ በ2012 በጀት ዓመት በክልሉ በወባ የተጠቁ ሰዎች ቁጥር በ2011 ዓመት ከነበረው 66 በመቶ ጭማሪ አሳይቷል፡፡ የ2012 በጀት ዓመትን የመጀመሪያ ሦስት ወራት ከሐምሌ 1/2012 ጀምሮ ካሉት ሦስት ወራት ጋር በማነጻጸር አራት በመቶ ጭማሪ እንዳለው ወይዘሮ ማስተዋል ገልጸዋል። በክልሉ ነፍሰጡር እናቶች እና ከ15 ዓመት በላይ የሆኑ ሰዎች ይበልጥ በወባ ተጠቂ መሆናቸውን እና ባለፉት ሦስት ወራት ብቻ ከ100 ሺህ በላይ ሰዎች በወባ መጠቃታቸውን አስተባባሪዋ ገልጸዋል፡፡ ደቡብ ጎንደር፣ ምዕራብ ጎንደር፣ ምስራቅ ጎጃም፣ ምዕራብ ጎጃም፣ አዊ፣ ባህር ዳር እና ጎንደር ከተሞች የክልሉን 88% የወባ ስርጭት ይይዛሉ። የኬሚካል እና የአጎበር ስርጭት እጥረት መኖሩን ጠቁመው ኬሚካል መረጨት ያለባቸው አካባቢዎች ጭምር እንዳልተረጩ ገልጸዋል። ክልሉ ቅድመ ዝግጅቶችን በማጠናቀቅ በ53 ወረዳዎች የኬሚካል ርጭት እንዲካሄድ ጥያቄ ቀርቦ የነበረ ቢሆንም ባለው እጥረት ምክንያት በተቀመጠው ዕቅድ መሠረት ካለመከናወኑም በላይ በዘጠኝ ወረዳዎች ሙሉ ለሙሉ አለመረጨቱን ጠቁመዋል። ለወባ ተጋላጭ... \n\nGive me a good title for the article above.

አማራ ክልል፡ ባለፉት ሦስት ወራት ከ100 ሺህ በላይ ሰዎች በወባ ተጠቅተዋል

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

"የኢትዮጵያ ባህላዊ መድኃኒትና ሕክምና የምዕተ-ዓመት ጉዞ" ('Acentury of Magico-Religious Healing: The African, Ethiopian case (1900-1980)) በሚለው መፅሀፋቸውም በባህል ህክምና ዘርፍ በፅሁፍ የሰፈሩ ጥንቅሮችን፣ የቁጥርና የፊደላት ማስላት፣ መናፍስት፣ ዕፅዋትን፣ ማዕድናትን እንዲሁም የእንስሳት ተዋፅኦ ፈውስን ማግኘት ኢትዮጵያውያን እንዴት ልቀውበት እንደነበር ዳስሰዋል። አሁንም ቢሆን ለራስ ህመም ጠንከር አድርጎ ማሰር፣ ለጉንፋን ዝንጅብል በማር፣ ለሆድ ድርቀት ተልባን በጥብጦ መጠጣት ብዙ ኢትዮጵያውያን ለራሳቸው ሆነ ለወዳጆቻቸው ፈውስ ብለው የሚመክሯቸው ናቸው። በገጠሪቷ ኢትዮጵያ ብቻ ሳይሆን በከተማም በሽታ ባስ ካለለ ወደ ህክምና ተቋማት መሄድ የተለመደ አይደለም። "ባህላዊ መድኃኒት ትልቅ ስፍራ ነበረው አሁንም እየተሰራበት ነው። የዘመናዊ ህክምና አቅርቦት ዝቅተኛ መሆን እንዲሁም መወደድ አማራጩን ወደ ባህል መድኃኒት እንዲያዞር አድርጓል" ይላሉ። ትውልድና እድገታቸው ደሴ ከተማ የሆነው ዶክተር አሰፋ የባህል መድኃኒት ምርምራቸውን በዚችው ከተማ ነው የጀመሩት። ለዚህ ደግሞ ከትውልድ ወደ ትውልድ ሲተላለፍ የመጣውን እውቀት ለመቅሰምና ለባህል ህክምና ቅርብ ከሆኑት ከእናታቸው በላይ ሰው አላገኙም። በታሪክ መምህርነታቸው በደሴ ወይዘሮ ስሒን ትምህርት ቤት ከፍተኛ ዝናን ያተረፉት ዶክተር አሰፋ፤ የመጀመሪያ ዲግሪያቸውን በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ በታሪክ ጥናት እንዲሁም ሁለተኛ ዲግሪያቸውንም በባህል መድኃኒት ላይ ሰርተዋል። "በመንግሥት ፍቃድና ትዕዛዝ እንደ እድል ሆኖ የታሪክ ትምህርት ደረሰኝ እናም እጣ ፈንታዬ ተወሰነ" ይላሉ። በዩኒቨርስቲው ከነበሩት ትልልቅ ምሁራን መካከል ስለ ፕሮፌሰር መርዕድ ወልደ አረጋይ አውርተው አይጠግቡም። የኢትዮጵያ የባህል መድኃኒት ጅማሬ የኢትዮጵያ የባህል መድኃኒት ምርምራቸውን ሲጀምሩ "ታሪክ እንዴት ይፃፋል? እንዴትስ መደምደሚያ ላይ ይደረሳል?" የሚሉትን ጥያቄዎች መመለስ የሚያስችሉ መሰረትም አስይዟቸው ነበር። የባህል መድኃኒት ውርሳችን ዝም ብሎ በኢትዮጵያዊያን ብቻ የበቀለ ነው? ወይስ ከሌላ ሃገር ተፅእኖ አለበት? እሰከ መቼስ ወደኋላ መውሰድ ይቻላል የሚሉትንም ጥያቄዎችንም ለመመለስ ብዙ ፅሁፎችን ዳስሰዋል። የኢትዮጵያ የህክምና ታሪክ ከፍተኛ ክፍተት አለበት የሚሉት ዶክተር አሰፋ፤ ያንንም ለመሙላት ፅሁፎቹን ከመዳሰስ በተጨማሪ አዋቂዎቹን በማናገር እንዲሁም ስለእፅዋቶቹ በዝርዝር ማወቅ እንደሚያስፈልግ ዶክተር አሰፋ ይገልፃሉ። መድኃኒቶቹም ሆነ ዕውቀቱ ይጠበቅበታል የሚባሉት ቤተ-ክርስቲያን እንዲሁም መስጊዶችን ፈትሸዋል። ኢትዮጵያ በባህል መድኃኒት ረዥም ታሪክ እንዳላት ወደ ኢትዮጵያ ጉዞ ያደረጉ የተጓዦችን ማስታወሻ እንዲሁም የሪቻርድ ፓንክረስት ፅሁፎችን ያጣቅሳሉ። "ከቀላል ስብራት ጀምሮ ውስብስብ ተውሳክና እንደ ካንሰር ወይም በተለምዶ መጠሪያው ነቀርሳ የመሳሰሉ የውስጥ በሽታዎችን ማከም ይሞክሩ የነበሩበት አገር ሰዎች መኖሪያ ለመሆኗ፤ በአረብኛ፣ በግዕዝ፣ የማጣቀሻ ፅሁፎችም አሉ" ይላሉ። የኢትዮጵያ ታሪክ ሲነሳ የፖለቲካ ታሪኩ ብቻ ነው የሚሉት ዶክተር አሰፋ ማህበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ፣ ውትድርና፣ የሥርዓተ-ፆታና ሌሎች የታሪኮችን መንገር እንዳልተለመደ ያስረዳሉ። "እኛ የምናውቀው የእፅዋት ስብስቡን ነው። ከዚህም በተጨማሪ ለመድኃኒትነትም ይጠቀሙባቸው የነበሩ የማዕድኖች ስብስብ ነበራቸው" የሚሉት ዶክተር አሰፋ "ከነበረባቸው ተፈጥሯዊ ችግርና ጦርነት ኢትዮጵያዊያን ረዥም እድሜ ኖረዋል፤ ይህም በመድኃኒት ምን ያህል የላቁ እንደነበር ማሳያ ነው" ይላሉ። ክፍተቱ እንዴት ተፈጠረ?... \n\nGive me a good title for the article above.

"የኢትዮጵያ የህክምና ታሪክ አልተጠናም" ዶክተር አሰፋ ባልቻ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

ተሰናባቹ ኡናይ ኤምሪን ሊተኳቸው የሚችሉ 7 አሰልጣኞች\nፓሪሴንት-ጀርሜይን ጋር የፈረንሳይ ሊግ ዋንጫ እና ከሲቪያ ጋር ሶስት የዩሮፓ ሊግ ዋንጫዎችን ማንሳት የቻሉት ኡናይ ኤምሪ በአርሰናል አመርቂ ውጤት ማምጣት ባለመቻላቸው ዛሬ የክለቡ አስተዳደር እንዳሰናበታቸው ገልጿል። • የስኮትላንድ እግር ኳስ ማህበር ታዳጊዎች ኳስ በቴስታ እንዳይመቱ ሊያግድ ነው • ከመኪኖች ይልቅ ብስክሌቶች የሚበዙባት ከተማ ክለቡ ቋሚ አሰልጣኝ እስኪያገኝ ድረስ፤ በረዳት አሰልጣኝ እና በቀድሞ የአርሰናል አማካይ ፍሬዲ ሉንበርግ በግዜያዊነት ይሰለጥናል ተብሏል። መድፈኞቹ ባለፉት 7 ጨዋታዎች ማሸነፍ ሳይችሉ የቀሩ ሲሆን፤ ትናንት ምሽት የዩሮፓ ሊግ የምድብ ጨዋታ በሺዎች በሚቆጠሩ ደጋፊዎቻቸው ፊትና በሜዳቸው በጀርመኑ ክለብ ኢንትራ ፍራክፈርት 2 ለ 1 ተሸንፈዋል። ለመሆኑ ተሰናባቹ ኡናይ ኤምሪን ማን ሊተካቸው ይችላል? ኑኖ ኤስፒሪቱ ሳንቶስ 1. ኑኖ ኤስፒሪቶ ሳንቶስ ኡናይን ይተካሉ ተብለው ከተገመቱ አሠልጣኖች መካከል በዋነኛነት ስማቸው እየተነሳ ያለው የወቅቱ የዎልቨርሃምፕተን አሠልጣኝ ኑኖ ኤስፔሪቶ ሳንቶስ ናቸው። ኑኖ ኤስፒሪቶ ሳንቶስ ዎልቭስን ይዘው በፕሪሚየር ሊጉ ሰንተረዥ አምስተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጠው ይገኛሉ። ማክሲሚሎኢያኖ አሌግሪኒ 2. ማሲሚላኖ አሌግሪ ስካይ ስፖርት እንደዘገበው ኡናይ ኤምሪ ከአርሰናል ከተለያዩ በኋላ በማሲሚላኖ አሌግሪ እና በአርሰናል ክለብ መካከል ግንኙነቶች ተጀምሯል። በቅርቡ ከጁቬንቱስ የተለያዩት አሌግሪ ከአሮጊቷ ጋር ውጤታማ የሚባል ጊዜን አሳልፈዋል። አሌግሪ ከጁቬንቱስ ጋር አምስት የሴሪያአ እና አራት ኮፓ ኢታሊያ ዋንጫዎችን ከማንሳታቸውም በተጨማሪ ሁለት ጊዜ ለቻምፒያንስ ሊግ ፍጻሜ መድረስ ችለዋል። ካርሎ አንቾሎቲ 3. ካርሎ አንቾሎቲ ናፖሊን እያሰለጠኑ የሚገኙት ካርሎ አንቾሎቲ ሌላው ኡናይ ኤምረን ይተካሉ ተብለው ከተገመቱት አሰልጣኞች መካከል ይገኙበታል። • «የኔ ትውልድ ታሪክ እንደሚሠራ እምነት አለኝ» ሎዛ አበራ ጣሊያናዊው አንቾሎቲ የውድድሩ ዘመን እስኪናቀቅ ድረስ ከናፖሊ ጋር ኮንትራት ቢኖርባቸውም፤ አሰልጣኙ ወደ ኤምሬትስ ሊያቀኑ እንደሚችል በስፋት እየተዘገበ ነው። ብሬንዳን ሮጀርስ 4. ብሬንዳን ሮጀርስ ሌስተር ሲቲዎች ዘንድሮ ደንቅ የሚባል የውድድር ዘመን እያሳለፉ ይገኛሉ። በብሬንዳን ሮጀርስ የሚመሩት ቀበሮዎቹ ካለፉት 10 ጨዋታዎች አርሰናልን ጨምሮ በድንቅ ጨዋታ 9 ግጥሚያዎችን በድል ማጠናቀቅ ችለዋል። ብሬንዳን ሮጀርስ ወደ ኢሚሬትስ እንዲያቀኑ የበርካታ የአርሰናል ደጋፊዎች ምኞት ነው። ማይክል አርቴታ 5. ማይክል አርቴታ ኡናይ ኤምሪ አርሰናልን እንዲያሰለጥኑ ከመሾማቸው በፊት፤ ክለቡን ለማሰልጠን ስሙ በስፋት ሲነሳ የነበረው ማይክል አርቴታ ነበር። የቀድሞ የአርሰናል ተጫዋች ባለፉት ሶስት ዓመታት ከከማንችሰተር ሲቲው ፔፕ ጋርዲዎላ ሥር ሆኖ የአሰልጠኝነትን ክህሎት ሲማር ቆይቷል። ረዳት አሰልጣኙ አርቴታ፤ ማንችሰተር ሲቲ ሁለት የፕሪሚር ሊግ ዋንጫ፣ ሁለት የሊግ ዋንጫዎችን እና ኤፍ ኤ ዋንጫዎች እንዲያነሳ የበኩሉን አስተዋጽኦ አበርክቷል። ፓትሪክ ቪዬራ 6. ፓትሪክ ቪዬራ ሌላው የቀድሞ የአርሰናል ባለታሪክ አማካይ ፓትሪክ ቪዬራ ቀጣዩ የአርሰናል አሰልጣኝ ሊሆን እንደሚችል እየተጠቀሰ ነው። • የሆንግ ኮንግን የዘር መድልዎ የሚፋለሙ አፍሪካዊያን እግር ኳስ ተጫዋቾች ቪዬራ የማይረሳውን የአርሰናል ወርቃማ የ2003/4 የድል የውድድር ዘመን አንበል በመሆን ክለቡን መርቷል። የፈረንሳዩን ኒስ እግር ኳስ ክለብ እያሰለጠነ የሚገኘው ቪዬራ የሚፈለገውን ውጤት እያስመዘገበ ባይሆንም፤ መድፈኞቹ የቼልሲን አርዓያ የሚከተሉ ከሆነ፤ ቪዬራ የአርሰናል አሰልጣኝ...\n\ntl;dr:

አርሰናል ክለቡን ለ18 ወራት ያሰለጠኑት ስፔናዊው ኡናይ ኤምሪን ከስራቸው አሰናብቷል።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Doc to summarize: የበርሊን ማራቶን በጎርጎሮሳውያኑ አቆጣጠር ሴፕቴምበር 27 ቀን 2020 ይካሄዳል ተብሎ የታቀደ ቢሆንም ጀርመን የእንቅስቃሴ ገደቧን እስከ ጥቅምት ወር መጨረሻ ድረስ በማራዘሟ የተነሳ እንደማይካሄድ ታውቋል። የውድድሩ አዘጋጆች በመግለጫቸው በታቀደለት ጊዜ "አይካሄድም" ከማለት ውጭ ለሌላ ጊዜ ይተላለፍ አይተላለፍ የገለፁት ነገር የለም። ቀጣዩን እርምጃ እንደሚያስተባብሩም ጨምረው ገልፀዋል። • ኢትዮጵያን ጨምሮ አስር የዓለም አገራት ከፍተኛ የረሃብ አደጋ ተደቅኖባቸዋል-የዓለም ምግብ ድርጅት • በሴቶች የሚመሩ አገራት ወረርሽኙን በተሳካ ሁኔታ እንዴት ተቆጣጠሩት? • አሜሪካ ቋሚ የመኖሪያ ፈቃድ መስጠት ልታቆም ነው የበርሊኑ ውድድር ሊካሄድ ታቅዶ የነበረው ከለንደኑ ማራቶን በፊት አንድ ሳምንት ቀደም ብሎ ሲሆን በኋላ ላይ ግን የለንደኑ ማራቶን እኤአ ወደ ኦክቶበር 4 ተገፍቷል። የለንደኑ ማራቶን በመጀመሪያ እቅዱ መሰረት በዚህ ሳምንት መጨረሻ ለመካሄድ እቅድ ተይዞ የነበረ ሲሆን በኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ምክንያት ነው ወደ ሌላ ጊዜ የተላለፈው። የበርሊን ማራቶን አዘጋጆች በቅርብ ጊዜ እንዲካሄድ የሚወስኑ ከሆነ በሕዳር ወር አጋማሽ ሊሆን ይችላል የተባለ ሲሆን በዚያ ወቅትም ግን የኒው ዮርኩ ማራቶን እንደሚካሄድ የወጣው የጊዜ ሰሌዳ ያሳያል። የበርሊን ማራቶን ፈጣን ውድድር ሲሆን ባለፉት አመታት በወንዶች ማራቶን ውድድር ሰባት ጊዜ ክብረ ወሰን ተሻሽሎበታል። እአአ በ2018 ኬንያዊው ኤሉድ ኪፕቾጌ ሁለት ሰዓት ከአንድ ደቂቃ ከ39 ሰከንድ በመግባት ክብረወሰኑን በእጁ አስገብቷል። ባለፈው አመት ቀነኒሳ በቀለ ሁለተኛው ፈጣን ሰዓት ሆኖ የተመዘገበውን 2:01:41 በመግባት ያሸነፈ ሲሆን በዚህ ዓመት ከኪፕቾጌ ጋር በለንደን ማራቶን ለመፎካከር ቀጠሮ ነበራቸው። ጀርመን ከዩናይትድ ኪንግደም አንጻር አነስተኛ ሰዎች ብቻ ነው የሞቱባት። ጆንስ ሆፕኪንስ ባጠናቀረው መረጃ መሰረት በጀርመን 4,948 ሲሞቱ በዩናይትድ ኪንግደም 17,337 ሞት ተመዝግቧል። በዚህም የተነሳ ጀርመን በከፊል የእንቅስቃሴ ገደቧን አንስታለች። \nSummary in the same language as the doc:

በአለማችን ከሚካሄዱ ስድስት ታላላቅ የስፖርት ውድድሮች መካከል የሆኑት የበርሊንና የለንደን ማራቶን በተያዘላቸው ጊዜ እንደማይካሄዱ ታወቀ።

amh_Ethi

validation

docsummary

GEM/xlsum

amharic

የዓለም የኖቤል ሰላም ሎሬት የሆኑት ሳን ሱ ቺ ክሱን የተቃወሙት የቀድሞዋ በርማ የአሁኗ ምያንማር በሮሂንጂ ሙስሊሞች ላይ ጭካኔ የተሞላበት የዘር ጭፍጨፋ ፈፅማለች በሚል በስፋት የተሰራጨውን ክስ በተመለከተ ነው። • ሙገሳ እና ወቀሳ የተፈራረቀባቸው ሳን ሱ ኪ • ተመድ ለሮሂንጂያ ሙስሊሞች አልደረሰላቸውም ተባለ በመክፈቻ ንግግራቸው በምያንማር ላይ የቀረበው ክስ "ያልተሟላና ትክክል ያልሆነ" ብለውታል። አክለውም ከክፍለ ዘመናት በፊት በርካታ ሮሂንጃዎች ይኖሩበት በነበረው ረካይን ግዛት ችግሮች እንደነበሩ አውስተዋል። የቡዲሂስት እምነት ተከታዮች የሚበዙባት ምያንማር በአውሮፓዊያኑ አቆጣጠር 2017 ጭካኔ የተሞላበት እርምጃ ወስዳ በሺህዎች የሚቆጠሩ ሮሂንጃ ሙስሊሞች ሲገደሉ ከ700 ሺህ በላይ የሚሆኑት ወደ ጎረቤት አገር ባንግላዴሽ ተሰደዋል። ምያንማር ሁል ጊዜም ቢሆን በረካይን ግዛት የፅንፈኞችን ጥቃት ለመከላከል ጥረት ታደርጋለች። በመሆኑም ሳን ሱ ቺ ይህንን አቋም በመያዝ፤ ጥቃቱን "ውስጣዊ የወታደሮች ግጭት" ነበር፤ ይህም የሮሂንጃን ታጣቂዎች በመንግሥት የፀጥታ አካላት ላይ ጥቃት በመፈፀማቸው የተቀሰቀሰ ነው ብለውታል። ሳን ሱ ቺ "በዚህ ጊዜ የምያንማር ወታደሮች ያልተመጣጠነና ያልተገባ ኃይል ተጠቅመው ይሆናል፤ በመሆኑም ወታደሮች የጦር ወንጀሎችን ፈፅመው ከሆነ እነርሱ ሊከሰሱ ይገባል" ብለዋል። በምያንማር ህዝብ ዘንድ ተደማጭነት እንዳላቸው የሚነገርላቸው ሳን ሱ ቺ፤ ያላቸው ሥልጣን ውሱን መሆኑ ቢነገርም የተባበሩት መንግሥታት መርማሪዎች አገኘነው ባሉት 'ውስብስብ መረጃ' ምክንያት ግን ክስ ተመስርቶባቸዋል። • አውሮፕላን ያለ ፊት ጎማው ያሳረፈው አብራሪ ይህም ለአራት ዓመታት በቁም እስር ላይ ላዋላቸው ጦር እንዲቆሙ የተመረጡት ሳን ሱ ቺ ትልቅ ... Continue the article for another 4000 characters max:

ውድቀት ነው ተብሏል። ሳን ሱ ቺ ለፍርድ ቤቱ እንዳስረዱት አገራቸው ከራካይን የተሰደዱት ሰዎች ወደ ቀያቸው እንዲመለሱ ቁርጠኛ መሆኗን በመግለፅ፤ ፍርድ ቤቱ ግጭቱን እንዲያገረሽ ሊያደርግ የሚችል ድርጊት መፈፀሙን እንዲያቆም አሳስበዋል። ይህንን ንግግራቸውን በቴሌቪዥን የተከታተሉ እና በባንግላዴሽ በኩቱፓሎንግ የስደተኖች ካምፕ የሚገኙ ስደተኞች "ውሸታም ፣ ውሸታም፣ አሳፋሪ" እያሉ በመጮህ ተቃውሟቸውን ሲገልፁ ነበር። ከስደተኞቹ አንዱ የሆነው የ52 ዓመቱ አብዱ ራሂም "ውሸታም ናቸው፣ ትልቅ ውሸታም" ሲል ገልጿቸዋል። ከሄግ ፍርድ ቤት ውጭ የሮሂንጃ ሙስሊሞች ደጋፊ የሆኑ የተወሰኑ ሰዎች በቡድን በመሆን " ሳን ሱ ቺ፤ በአንቺ አፍረናል!" ሲሉ ተደምጠዋል። በሌላ በኩል የእርሳቸው ደጋፊ የሆኑ ወደ 250 የሚጠጉ ተቃዋሚዎች የእርሳቸውን ምስል በመያዝ " ከጎንዎ ነን!" ሲሉ ድጋፋቸውን አሳይተዋል። የምያንማር ዜጋ የሆነችውና አሁን ኑሮዋን በአውሮፓ ያደረገችው ፖ ፕዩ የሰልፉ አንዷ አስተባባሪ ስትሆን "ዓለም በአን ሳን ሱ ቺ ይበልጥ ትዕግስተኛ መሆን ይጠበቅበታል" ስትል ለቢቢሲ ተናግራለች። "እስካሁን በእርሷ እምነት አለን፤ እንደግፋታለን። በአገራችን ሰላምና ብልፅግና ያመጡ እና ይህንን ውስብስብ ችግር የፈቱ ብቸኛ ሰው ናቸው" በማለትም አክላለች። ሳን ሱ ቺ ከዓመታት በፊት በሰብዓዊ እና ፖለቲካዊ መብት ተሟጋችነታቸው ሰበብ በተደጋጋሚ ለእስር እና እንግልት ተዳርገዋል። ለዚህ በጎ ተግባራቸውም እ.ኤ.አ. በ1991 የኖቤል ሰላም ሽልማት ተበርክቶላቸዋል። የተሰጣቸው የኖቤል ሽልማት እንዲነጠቅ የሚጠይቁ ወገኖችም ቢበራከቱም ኮሚቴው ግን ሽልማቱን መንጠቅ እንደማይችል ማስታወቁ ይታወሳል።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: ኢትዮጵያ፡ ዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ እየተካሄደ ነው\nSummary: ፓሪስ ዲዛይን ዊክ፣ ኒው ዮርክ ዲዛይን ዊክ፣ ኢስታንቡል ዲዛይን ዊክ፣ ዱባይ ዲዛይን ዊክ. . . በዓለም እውቅናን ካተረፉ የዲዛይን መሰናዶዎች መካካል ይጠቀሳሉ።\nArticle (Max 500 characters):

በዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ የፈጠራ ሥራዎች ይተዋወቃሉ ቢያንስ ለአንድ ሳምንት በሚካሄዱት የዲዛይን መሰናዶዎች ሥነ ህንጻ፣ ሥነ ጥበብ፣ ቴክኖሎጂና ፋሽንን ጨምሮ በርካታ ዘርፎች ይዳሰሳሉ። የፈጠራ ባለሙያዎች ሥራዎቻቸውን ያሳያሉ፤ ግብይት፣ ውይይትና የልምድ ልውውጥም ይደረጋል። እነዚህ ዓለም አቀፍ የዲዛይን መድረኮች ከሚሰናዱባቸው ሀገሮች ባለፈ ከሌሎች ሀገራትም ታዳሚዎችን ይስባሉ። • የሀብ ኦፍ አፍሪካ ፋሽን ሳምንት ፎቶዎች • የ2010 የጥበብ ክራሞት አዲስ አበባ የዲዛይን ሳምንት የማስተናገድ ሀሳብን ከወረሰች አምስት ዓመታት ተቆጥረዋል። ዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ የሚል መጠሪያም ተሰጥቶታል። የአራተኛው ዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ ታዳሚዎች የዲዛይን ሳምንቱ በፈጠራ ዘርፍ ያለውን እንቅስቃሴ ለማስተዋወቅና ለማጠናከር እንደተወጠነ የዲዛይን ዊክ አዲስ አበባ መስራችና ዳይሬክተር

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

ለሥራ ቢሮ መሄድ ብሎ ነገር ከናካቴው ሊቀር ይሆን?\nእንቅስቃሴዎች ውስን ይሆናሉ መኝታን ቢሮ ማድረግ ይቀጥል ይሆን? እርግጥ ነው ከቤት ሆኖ መሥራት በድኅረ ኮሮናቫይረስ ዘመን ደንብ የሚሆንባቸው መሥሪያ ቤቶች እንደሚኖሩ ከወዲሁ እየተነገረ ነው። ይህ ሀቅ ከኩባንያ ኩባንያ ቢለያይም ቅሉ፤ ቀጣሪዎች በዚህ አጋጣሚ ሠራተኞቻቸው ከቤት ሲሰሩ ኩባንያቸው ውጤታማና ወጪ ቆጣቢ እንደሚሆን በትንሹም ቢሆን ተረድተዋል። በዚህ ሀሳብ ገፍተውበት ቢሮ ድርሽ እንዳትሉ ቢሉንስ? ይህ የማይመስል የነበረ ነገር በብዙ ኩባንያዎች ዘንድ እየተጤነ ነው። "ለምን ቢሮ እንከራያለን?"፣ "ለምን በአንድ ቢሮ ሕንጻ ሺህ ሠራተኞች ይርመሰመሳሉ?" ያሉ የሥራ አስፈጻሚዎችና ቀጣሪዎች ቀስ በቀስ ቢሮዎቻችንን ወደ ሠራተኞቻቸው ሳሎን ሊያመጡት ሽር ጉድ ይዘዋል። ይህ ነገር የከተማን ሕይወት በጠቅላላ ሌላ መልክ ሊያሲዘው ይችላል። ማኅበራዊ ሕይወትና ትዳርም መልኩን ይቀይር ይሆናል። በዚህ ጉዳይ ሀሳባቸውን እንዲያካፍሉን ሦስት ባለሞያዎችን መርጠናል። ጭር ያሉ መሐል መሀል ከተማዎች ጭር ይሉ ይሆን? ፖል ቼሽየር (በለንደን ስኩል ኦፍ ኢኮኖሚክስ የጂኦግራፊ ፕሮፌሰር) ሰዎች ማኅበራዊ እንሰሳ ናቸው። ውጤታማ ለመሆን የግድ ፊት ለፊት ከባለጉዳይ ጋር መገናኘት ያሻቸዋል። ለ20 ዓመታት የተደረገ ጥናት ያንን ነው የሚያስረዳው። አንዳንድ ነገሮች አሉ፤ የግድ ከሰው ጋር ስንገናኝ የምናደርጋቸው። ከእነዚያ መካከል አንዱ ዕለታዊ ሥራ ነው። ሌስ ባክ (የሶሲዮሎጂ ፕሮፌሰር) አዲስ ነገር ልንጀምር ጫፍ ላይ ያለን ይመስለኛል። የሰው፣ የቦታና የጊዜ መስተጋብር ሌላ መልክ በመያዝ እየመጡ ይመስለኛል። ከዚህ ወዲያ አንዳንድ ነገሮች በነበሩበት ይቀጥላሉ ለማለት እቸገራለሁ። ኦዲ ቢኮሌት (የፖሊሲ ጥናት ተመራማሪ) አንዳንድ ግዙፍ ኩባንያዎች ሠራተኞቻቸው ከቤታቸው ሆነው እንዲሰሩ እያበረታቱ መሆኑ ግልጽ ነው። ትዊተር ይህን ወስኗል። ፌስቡክም እንዲሁ። የባርክሌይ ባንክ ሥራ አስፈጻሚም "7 ሺህ ሠራተኛ ቢሮ ጠርቶ ማርመስመስ ከዚህ በኋላ ያረጀ ያፈጀ ጉዳይ" እንደሚሆን ጠቁመዋል። ቢሮ ሄዶ የመስራቱ ነገር ጨርሶውኑ ይጠፋል ባይባልም የቢሮ መሄድ ልማድ እየከሰመ ሲሄድ አነስተኛ፣ መካከለኛና ዋነኛ የከተማ አካባቢዎች እንደየደረጃው መልካቸው መለወጡ የማይቀር ጉዳይ ነው። ሌስ ባክ (የሶሲዮሎጂ ፕሮፌሰር) አንዳንድ ኩባንያዎች "ለምንድነው ሚሊዮን ዶላር ለቢሮ የምንከሰክሰው" ማለታቸው አይቀርም።፡ ከወዲሁ እንደዚያ ማሰብ የጀመሩ አሉ። ይሄ ማለት በትንሹ ሦስት ነገሮችን ጨርሶውኑ ይቀይራል። አንዱ የከተሞችን ማዕከላት፣ ሁለተኛው የልጅ አስተዳደግ፣ ሦስተኛው ደግሞ የትዳር ግንኙነት ናቸው። ይህ ሳይታለም የተፈታ ጉዳይ ነው። ኦዲ ቢኮሌት (የፖሊሲ ጥናት ተመራማሪ) እኔ እንደሚመስለኝ በየሰፈራችን፣ ወደ ቢሮ ርቀን ሳንሄድ ሬስቶራንቶች፣ መዝናኛዎች እና ሌሎች የምንፈልጋቸው ነገሮች ወደኛ እየቀረቡ ይሄዱ ይሆናል። ሰዎች በአቅራቢያቸው መገናኘት መጀመር ይፈልጉ ይሆናል። ሌላው ደግሞ ከቤታችሁ ስሩ ስንባል ቦታ ስንሻ በዚያው በሰፈራችን የተሸለ ስፍራ መፈለጋችን አይቀርም። ይህ ሀቅ ሰፈሮች እንዲያብቡ ሊያደርጋቸው ይችላል። ቢሮዎች በስፋት በሚገኙባቸው የከተማ ማዕከላትም ለውጦች መኖራቸው አይቀርም። እነዚያ ሰፋፊ የቢሮ ሕንጻዎች ቆመው አይቀሩም መቼስ። የዲዛይን ለውጥ እየተደረገባቸው ወደ መኖርያ አፓርትመን ይቀየሩ ይሆናል። ፖል ቼሽየር (በለንደን ስኩል ኦፍ የኢኮኖሚክስ የጂኦግራፊ ፕሮፌሰር) ከቤት ሥሩ ከተባልን ሁሉም የቤተሰብ አባል ቤት መዋሉ ነው፡፡ ይህ ደግሞ በቤታችን ውስጥ ሰፋፊ ቦታ መሻትን ያስከትላል። ካልሆነም በአቅራቢያችን የተመቻቸ ቦታ እንፈልግ ይሆናል። ለስብሰባ በሳምንት...\n\ntl;dr:

ለብዙዎቻችን ቤታችን ቢሯችን ሆኖ ሰንብቷል፤ በኮሮናቫይረስ ተህዋስ ምክንያት። ይህ ጽሑፍ እየተሰናዳ ያለውም በአንድ ከቤቱ እየሰራ በሚገኝ የቢቢሲ ሠራተኛ ነው።

amh_Ethi

train

tldr

GEM/xlsum

amharic

Given the below title and summary of an article, generate a short article or the beginning of a long article to go along with them. Title: በነጆው ጥቃት ከተገደሉት አንዱ የማዕድን ኩባንያው ባለቤት ነበር\nSummary: ትናንት በኦሮሚያ ክልል ምዕራብ ወለጋ ዞን ነጆ ወረዳ ሁምነ ዋቀዮ በተባለ ቀበሌ ታጣቂዎች በፈጸሙት ጥቃት የአምስት ሰዎች መገደላቸውን የኦሮሚያ ክልል የመንግሥት ኮሙዩኒኬሽን ጉዳዮች ቢሮ አስታውቆ ነበር።\nArticle (Max 500 characters):

ማክሰኞ ዕለት በታጠቂዎቹ ጥቃት የተገደሉት አምስት ሰዎች ሰንራይዝ በሚባል በአካባቢው የማዕድን ማውጣት ሥራ ላይ ለተሰማራ ኩባንያ የሚሰሩ እንደነበር ታውቋል። በጥቃቱ የተገደሉት ሦስት ኢትዮጵያዊያን እና ሁለት የውጪ ሀገራት ዜጎች ሲሆኑ እነሱም የህንድና የጃፓን ዜግነት ያላቸው እንደሆ የአካባቢው ኮማንድ ፖስት አባል የሆኑት አቶ አደም ኢስማኤል ለቢቢሲ አረጋግጠዋል። ከተገደሉት አራቱ ወንዶች ሲሆኑ አንዷ የውጪ ዜጋ ሴት ናት። • ኢትዮጵያዊያን፣ ጃፓናዊትና ህንዳዊ በታጣቂዎች ተገደሉ እነዚህ የጥቃቱ ሰለባዎች ከማዕድን ኩባንያው ጋር ይሰሩ የነበሩ ሲሆን አንደኛው የኩባንያው ባለቤት እንደሆነ ለማወቅ ተችሏል። አቶ አለማየሁ በቀለ ይህንን የማዕድን ማውጣት ሥራ ለመጀመር ሦስት ዓመታትን የፈጀ ጥናት ማከናወኑንና የምርት ሥራውን ለመጀመር በተቃረበበት ወቅት ከአራት ባልደረቦቹ ጋር በታ

amh_Ethi

train

xp3longgenarticle

GEM/xlsum

amharic

ይህ ሕግ በአገር አቀፍ ደረጃ የብሔራዊ የፆታ ጥቃት አድራሾች ምዝገባ ሥርዓት ማካሄድን፣ ጥቃት የደረሰባቸውን ግለሰቦች ማንነት መደበቅንና የተወሰኑ ጥቃት አድራሾችን በኬሚካል ማኮላሸትን ይፈቅዳል። የመድፈር ወንጀሎችን በፍጥነት የሚቋቋሙ ችሎቶች ጉዳዩን እንዲመለከቱ የሚደረግ ሲሆን በአራት ወር ውስጥም ውሳኔ ሰጥተው ፋይሉን ይዘጋሉ ተብሏል። ይህ የፕሬዝዳንቱ ያፀደቁት ሕግ የተሰማው ከላሆሬ ከተማ ወጣ ባለ ስፍራ በቡድን የተደፈረች ሴት ታሪክ የሕዝብ ቁጣና ተቃውሞ ከቀሰቀሰ በኋላ ነው። ጥቃት የደረሰባት ሴት የተደፈረችው ወደ ከተማዋ በሚያመራ አውራ ጎዳና አጠገብ ሲሆን ሁለት ልጆቿም ጥቃቱ እናታቸው ላይ ሲፈፀም በስፍራው ነበሩ ተብሏል። በወቅቱ የላሆሬ ፖሊስ ከፍተኛ ባለስልጣን ጥቃት የደረሰባት ሴት ለወንጀሉ በከፊል አስተዋጽኦ አድርጋለች ሲሉ መናገራቸው ተሰምቷል። የኃላፊው አስተያየት እና ድርጊት ፓኪስታናውያንንን በቁጣ ወደ አደባባይ እንዲወጡ ያደረገ ሲሆን መንግሥትም አፋጣኝ እርምጃ ለመውሰድ ቃል እንዲገባ አስገድዶታል። ጠቅላይ ሚኒስትር ኢምራን ካኻን እና ካቢኔያቸው ሕጋዊ እርምጃውን ያፀደቁት ባለፈው ወር ሲሆን ፕሬዝዳንት አሪፍ አልቪ በበኩላቸው ሕጉ ላይ ፊርማቸውን ያዋሉት ዛሬ ማክሰኞ እለት ነው። መንግሥት በ120 ቀናት ውስጥ ወደ ሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በማቅረብ ሕግ ሆኖ እንዲፀድቅ ማድረግ የሚጠበቅበት ይሆናል። አንዳንዶች ፕሬዝዳንቱ ፊርማቸውን ያኖሩበትን ሕግ ከባድ ቅጣት ይዟል በሚል ትችታቸውን እያሰሙ ነው። አክለውም ባለስልጣናቱ ሕጉን ከማጽደቃቸው በፊት አስፈላጊውን ምክክር አላካሄዱም ብለዋል። ኢንዶኔዢያ እንዲሁም ፖላንድ ሕጻናትን የሚደፍሩ ሰዎች በኬሚካል እንዲኮላሹ የሚያስገድድ ሕግ ያጸደቁት እኤአ በ2016 እና በ2009 ነው። በ... Continue the article for another 4000 characters max:

ፓኪስታን ጾታዊ ጥቃት የሚያጋጥማቸው ሴቶች ቁጥር ከጊዜ ወደጊዜ እየጨመረ መሆኑ ይነገራል። በ2015 እኤአ አንዲት ሴት በቡድን ስትደፈር የሚያሳይ ተንቀሳቃሽ ምስል በማህበራዊ መገናኛ ብዙኀን ላይ የተሰራጨ ሲሆን ፓኪስታን ይህ እንዳይሆን መከልከል የሚያስችል ሕግ የላትም።

amh_Ethi

test

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

• "በማዕከላዊና ምዕራብ ጎንደር የተከሰተው ለመላው ሃገሪቱ የጸጥታ ስጋት ነው" የአማራ ክልል ደኀንነትና ጸጥታ ካውንስል የቅማንት የማንነት ጥያቄስ በምን መልኩ ተጠይቆ ምን አይነት ምላሽ ተሰጠው? የቅማንት የማንነት ጥያቄ ከውልደት አሁን እስካለበት ደረጃ ድረስ ጉዞው ምን ይመስላል? ቢቢሲ ጉዳዩን በዝርዝር ተመልክቶታል። ቅድመ - ቅማንት የማንነትና አስተዳደር ጥያቄ የቅማንት ህዝብ በቀድሞው የጎንደር ክፍለ ሃገር፤ በአሁኑ ማዕከላዊ ጎንደር ዞን በሚገኙ የተወሰኑ ወረዳዎች የሚኖር ህዝብ ነው። በተለይ በጎንደር ከተማ ዙሪያ በሚገኙ ላይ አርማጭሆ፣ ወገራና ጭልጋ ወረዳዎች ማህበረሰቡ በብዛት የሚኖርባቸው አካባቢዎች ናቸው። • የማዕከላዊ ጎንደር ዞን ተፈናቃዮች ለችግር ተዳረግን አሉ ከ1983 ዓ.ም በፊት በነበረው የመንግሥት አወቃቀርም የብሔር ማንነትን መሰረት ያደረገ ስላልነበር ብሔረሰቡ የጎንደር ክፍለ ሃገር አካል ሆኖ ከአማራው ህዝብ ጋር በብዛት ተቀላቅሎ ይኖር ነበር። የራሱ የተካለለ ልዩ አካባቢና አስተዳደርም እንዳልነበረውም መረጃዎች ያሳያሉ። የቅማንት የማንነት ጥያቄ መነሻ? ኢህአዴግ ስልጣን ከተቆጣጠረ በኋላ በኢትዮጵያ ቋንቋን መሰረት ያደረገ የብሔር ፌደራሊዝምን መሰረት ያደረገና ስልጣን በፌደራልና በክልሎች የተከፋፈለ ሥርዓት ተመሰረተ። የቅማንት የማንነት ጥያቄ ይህ ሥርዓት ከሰፈነ በኋላ በ1984 ዓ.ም መነሳቱን በቅማንት ማንነት ዙሪያ ጥናት ያካሄዱት አቶ ቹቹ አለባቸው ያስረዳሉ። "የቅማንት ብሔረሰብ ጥያቄ ከየት ወደየት-ከማንነት ጥያቄ እስከ የራስ አስተዳደር ጥያቄና የፖለቲካ ፓርቲ ምስረታ" በሚለው ፅሁፋቸው፤ ጥያቄው በቅማንት ህዝብም ተቀባይነት ያልነበረው ሲሆን ለግለሰቦቹ የተሰጣቸውም ምላሽ "የያዛችሁት ሐሳብ ከአማራ ወንድሞቻችን ጋር የሚያጋጭ ነው፣ ስለሆነም አንቀበላችሁም" የሚል እንደነበረ ጥናቱ ያሳያል። • በጎንደር የተለያዩ ዞኖች በተከሰተ ግጭት 39ሺህ ሰዎች ተፈናቀሉ በሕዝቡ ተቀባይነት ካጣ በኋላም ጥያቄው ለአስራ አምስት ዓመታት ያህል ተዳፍኖ ሳይነሳ መቆየቱን ይኸው ጥናት ያመላክታል። የ1999 ዓ.ም የሕዝብና ቤት ቆጠራ ግን አዲስ ክስተት ይዞ መጣ። የማንነት ጥያቄ ባይነሳም በ1984 ዓ.ም በተካሄደው ሕዝብና ቤት ቆጠራ የቅማንት ሕዝብ በራሱ ተለይቶ 'ቅማንት' በሚል መለያ ኮድ እንደተቆጠረ የአማራ ክልል ርዕሰ መስተዳድር ዋና የህግ አማካሪ አቶ መርሃ ጽድቅ መኮንን ይናገራሉ። ነገር ግን ለብቻው ተለይቶ መቆጠሩ አልቀጠለም፤ በቀጣዩ 1999 በተካሄደው ሕዝብና ቤት ቆጠራ ግን ኮዱ ተሰርዞ 'አማራ ወይም ሌላ' በሚል የቅማንት ሕዝብ እንዲቆጠር መደረጉን ያስረዳሉ። ይህ ሁኔታ ቅሬታን እንደፈጠረና ጥያቄዎችም መቅረብ መጀመራቸውን የሚናገሩት አቶ መርሃ ጽድቅ፣ በተለይም ከ2002 ዓ.ም ጀምሮ የተለያዩ ግለሰቦች ማመልከቻ ይዘው ወደ ክልሉ መንግሥት መምጣት መጀመራቸውን ያስታውሳሉ። የቅማንት የማንነት ጥያቄ ኮሚቴ የህዝብ ግንኙነት ኃላፊ አቶ ይርሳው ቸኮልም በአቶ መርሃ ጽድቅ ሃሳብ ይስማማሉ። "ቅማንት ሆነን ሳለ ለምን 'ሌላ' ተባልን በሚል ተሰባስበን ጥያቄውን ጀመርን" ይላሉ። • የሰሜን ጎንደር ሕዝበ ውሳኔ የቅማንትን ሕዝብ አምስት በመቶ ድምጽ ማለትም 18500 ድምጽ ሰብስበው ማንነታቸው እንዲታወቅ ለክልሉ መንግሥት ጥያቄያቸውን ማቅረባቸውን አቶ ይርሳው ይጠቅሳሉ። የቅማንት የማንነት ጥያቄ በተደራጀ መልኩ መቅረብ የጀመረው በዚህ ወቅት ነው። የቅማንት የማንነትና የራስ አስተዳደር ማንነት ጥያቄ ምላሽ የቅማንት የማንነትና የራስ አስተዳደር ጥያቄንም ለመመለስ የክልሉ የርዕሰ መስተዳድር ምክር ቤት ጥናት እንዲጠና አድርጓል። የአቶ ቹቹ ጽሁፍ... \n\nGive me a good title for the article above.

የቅማንት የማንነትና የራስ አስተዳደር ጥያቄ ከየት ወደ የት?

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

ጆ ባይደን የቀድሞ ፕሬዝደንት ዶናልድ ትራምፕ የአገር ሚስጥር መስማት የለባቸውም ያሉት ትራምፕ “የማይገመት ባህሪ” ስላላቸው ነው ብለዋል። አሜሪካ በተቀማጩ ፕሬዝደንት ፍቃድ ለቀድሞ የአገሪቱ ፕሬዝደንቶች አገራዊ ጉዳዮች ላይ ገለጻ የማደረግ ልምድ አላት። ባይደን አስተዳደራቸው ለቀድሞ ፕሬዝደንት ዶናልድ ትራምፕ የጸጥታ ጉዳዮችን በተመለከተ ገለጻ እንደሚያደርግ ሲጠየቁ፤ “ይህ የሚሆን አይመስለኝም” ሲሉ መልሰዋል። ባይደን የትራምፕን “መገመት የማይቻል ባህሪ” ከግምት በማስገባት ክልከላ እንዳደረጉ ተናግረዋል። ፕሬዝደንት ጆ ባይደን ትራምፕ ሚስጥራዊ ጉዳዮች ገለጻ ቢደረግላቸው ምን ይፈጠራል ብለው እንደሚሰጉ ሲጠየቁ ቀጥተኛ ምላሽ ከመስጠት ተቆጥበዋል። ይሁን እንጂ ባይደን ትራምፕ አገራዊ ሚስጥር ቢነገራቸው፤ ሚስጥሩን ለሌሎች ሳያጋሩ ይዘው ይቆያሉ ብሎ መገመት እንደማይቻል ጠቁመዋል። “ለእርሳቸው የደህንነት ገለጻ ማድረጉ ጥቅሙ አይታየኝም። ለእርሳቸው ገለጻ ማድረጉ ምን የሚጨምረው ፋይዳ አለ? አምልጧቸው የሆነ ነገር ካላሉ በስተቀር” ሲሉ ፕሬዝደንት ባይደን ተናግረዋል። ትራምፕ በስልጣን ዘመናቸው ከአገሪቱ ደህንነት ሰዎች ጋር እስጠ አገባ ውስጥ ቆይተዋል። በአራት ዓመት የፕሬዝደንትነት ዘመናቸው ስድስት የብሔራዊ ደህንነት ዳይሬክተሮችን ቀያይረዋል። ትራምፕ የአገራቸው ደህንነት ኤጀንሲ ሩሲያ በ2016 የአሜሪካ ምርጫ ጣልቃ ገብታለች ማለቱ አበሳጭቷቸው ነበር። የአሜሪካ ደህንነት በኢራን ላይ በቂ እርምጃ አልወሰደም ሲሉም በተደጋጋሚ ተችተዋል። እአአ 2017 ላይ ደግሞ ትራምፕ የኢስላሚክ ስቴት ኦፕሬሽንን በተመለከተ ለሩሲያ የውጪ ጉዳይ ሚንስቴር ጥብቅ ሚስጢራዊ መረጃን አሳልፈው ሰጥተዋል። ይህም በበርካታ የአሜሪካ ደህንነት ሹሞች ዘንድ እንደ ክ... Continue the article for another 4000 characters max:

ህደት ተቆጥሮ ነበር።

amh_Ethi

train

xp3longcontinue

GEM/xlsum

amharic

Title: በህንድ ጥቅም ላይ የዋሉ የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች ለምን ተፈለጉ?\nGiven the above title of an imaginary article, imagine the article.\n

ነገር ግን በህንድ ማሃራሽትራ ግዛት የተሰማሩ ተመራማሪዎች ይህንን ከመፈፀም ያገዳቸው ነገር አልነበረም። ይህንንም ያደረጉበት ምክንያት ደግሞ የሚሰበስቡት ጥቅም ላይ የዋለ የንፅህና መጠበቂያ ጨርቅ የማህፀን በር ካንሰርን ለመመርመር እንዲያስችላቸው ነበር። በዓለማችን ካሉ የማህፀን በር ካንሰር ታማሚዎች ሩብ ያህሉ የሚገኙት በህንድ ሃገር ነው። እንዲያም ሆኖ በተለያዩ ምክንያቶች በርካታ ቁጥር ያላቸው ህንዳውያን ሴቶች አሁንም የማህፀን በር ካንሰር ምርመራ አያደርጉም። የጤና ማዕከላት በአስፈላጊው መጠን አለመኖር እና ህክምናውን ለማግኘት የሚጠየቀው ከበድ ያለ ወጪ ሰዎች ምርመራውን እንዳያደርጉ ከሚያግዱ ምክንያቶች ውስጥ ይጠቀሳሉ። ከ90 በመቶ በላይ የሚሆኑ በገጠራማ አካባቢዎች የሚኖሩ ህንዳውያን ሴቶች ከዘመናዊዎቹ የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች በተቃራኒ ቤት አፈራሽ ጨርቅን በወር አበባ ጊዜ ለንፅህና መጠበቂያነት ይጠቀማሉ። ተመራማሪዎች እንደደረሱበት ከሆነ እነዚህን ጥቅም ላይ የዋሉ የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች በመጠቀም የማህፀን በር ካንሰር አምጪ ቫይረስ መኖር አለመኖሩን ማረጋገጥ ይቻላል። ''በጣም ቀላል እና አመቺ መንገድ ነው" ይላሉ የምርምር ቡድኑ መሪ ዶክተር አቱል ባዱክ። ጨምረው ሲናገሩም "ምርምራችንን በድንብ እንዳናካሂድ ያገደን ነገር ቢኖር የሴቶች ፈቃደኛ አለመሆን ነው።'' ተመራማሪዎቹ እንደሚናገሩት የህንድ ሴቶች የማህፀን በር ካንሰር ምርመራ የሚደርግላቸው በሌላ የጤና እክል ምክንያት ወደ ጤና ተቋም ሲመጡ ነው። ቀዘቃዛ ዘረ-መል ሁለት ዓመት ለሚፈጀው ምርምር ዕድሜያቸው ከ30-50 ዓመት የሆነ እና የካንሰር በሽታ የሌለባቸው 500 የሚሆኑ ሴቶች ተመርጠዋል። ተሳታፊዎቹ ሴቶች የወር አበባ ማየት በጀመሩ የመጀመሪያ ቀን የተጠቀሙበትን የንፅህና መጠበቂያ ጨርቅ በተሰጣቸው ባለዚፕ ቦርሳ ውስጥ እንዲያስቀምጡ እና በአካባቢው ላሉ የጤና ጥበቃ ሰራተኞች እንዲያቀብሉ ተነገራቸው። የተሰበሰቡት የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች ከ20 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ባነሰ ሙቀት ውስጥ እንዲቀመጡ ተደርጎ ወደ ምርምር ማዕከሉ ተላኩ። ዘረመሎቹ ከደረቁት የንፅህና መጠበቂያ ጨርቆች ላይ ከተወሰዱ በኋላ ምርመራው ተደረገ። በተገኘው ውጤትም ሃያ አራት ሴቶች የማህፀን በር ካንሰር አምጪ ቫይረስ እንዳለባቸው ታውቆ ለተጨማሪ የሕክምና እርዳታም ወደተሻለ የጤና ማዕከል ተላኩ። የመራቢያ አካላት ንፅህና የጥናቱ ውጤት እንደሚያሳየው የመራቢያ አካላትን ንፅህና አለመጠበቅ ለማህፀን በር ካንሰር አምጪ ቫይረሶች መፈጠር እና መራባት ትልቅ አስተዋፅኦ ያደርጋል። በ2011 የተደረገው የህንድ ህዝብ ቆጠራ እንደሚያሳየው 41 በመቶ የሚሆኑ ቤቶች መፀዳጃ ቤት የሌላቸው ሲሆን መፀዳጃ ቤት ካላቸው 16 በመቶ የሚሆኑት ደግሞ ጣራ የሌላቸው መፀዳጃ ቤቶች ናቸው። ዶክተር ባዱክ እንደሚያምኑት "በገጠር አካባቢዎች የመፀዳጃ ቤቶች እጥረት ስላለ ሴቶች የመራቢያ አካላቸውን ለማፅዳት ምቹ ቦታ የላቸውም።" ከዛም በላይ ጥቅም ላይ የዋሉ ጨርቆችን መልሶ መጠቀም ቫይረሱን እንደሚያባብሰው ዶክተር ባዱክ ያሳስባሉ። ከወር አበባ ጋር በተያያዘ ህንድ ውስጥ ያሉት ባህል እና እምነቶች ለተመራማሪዎቹ ሥራቸውን እጅግ ከባድ እንዲሆን አድርጎታል። የወር አበባ የሚያዩ ሴቶች ማዕድቤት ውስጥ እንዲገቡ አይፈቀድላቸውም። ከዛም አልፎ በፀሎት ሥፍራዎች ላይ እንዳይኙና ሀይማኖታዊ ስርዓቶችን እንዳይካፈሉ ይደረጋሉ። ወደ መፍትሄው የማህፀን በር ካንሰርን መከላከያ መንገዶችን የሚያሳዩ የጤና ትምህርቶች በተለይ ደግሞ ለጎሳ መሪዎች፣ ከማህበረሰቡ ጋር በቅርበት ለሚሰሩ ሰራቶኞች እንዲሁም ለእያንዳንዱ ቤተሰብ ማስተማር ሴቶች ከማህፀን በር ካንሰር ራሳቸውን...

amh_Ethi

train

xp3longimaginearticle

GEM/xlsum

amharic

ግን ይህ ታሪኩን የምናጋራችሁ አባት ከአቅሜ በላይ ሆኖ የቁም ቅዠት ሆኖብኛል ይላል። ስቲቭ ይባላል፤ የሚወደው ልጁ ከተራ ጌም ተጫዋችነት አልፎ አሳሳቢ የሚባል ደረጃ ላይ የደረሰ ሱሰኛ ሆኗል። ከዚህም ባለፈ መቆጣጠር የማይችለው የቁማር ሱስ ውስጥ ተዘፍቋል። "ልጄ በጌሞች እንዲህ ይሆናል ወይም መጨረሻው የቁማር ሱስ ይሆናል ብዬ በፍጹም ገምቼ አላውቅም።'' • የስፖርት ውርርድ አዲሱ የወጣቶች ሱስ ይሆን? የስቲቭ ልጅ በሃያዎቹ መጀመሪያው ውስጥ የሚገኝ ወጣት ነው። በልጃቸው ምክንያት ስቲቭና ባለቤቱ ለሦስት ዓመታት ተሰቃይተዋል። ''እኛ ያየነውን መከራ ማንም ቤተሰብ ማየት የለበትም። ልጃችን የቁማር ሱሰኛ መሆኑን ስናውቅ ምን ማድረግ እንዳለብን ግራ ገብቶን ነበር።'' የስቲቭ ልጅ ለትምህርቱ የሚሰጠውን ሳምንታዊ ወጪውን በደቂቃዎች ውስጥ የሚያጠፋ ሲሆን ከአቅሙ በላይ ሲሆንበትም ቤተሰቦቹን አማክሯቸው ነበር። እነሱም በዚሁ የሚገላገሉ መስሏቸው ማንኛውም ቤተሰብ እንደሚያደርገው ሙሉ እዳውን ከፈሉለት። ነገር ግን ብዙ ነገሮች ተከትለው መጥተዋል። ከአንድ ከዓመት በኋላ ስቲቭ ልጃቸው ከእራሱ አልፎ የሰዎችን ገንዘብ እያስያዘ መቆመር መቀጠሉን ሲሰማ በጣም ነበር ያዘነው። የሚያስይዘው ገንዘብ ደግሞ እጅጉን የተጋነነና ትልቅ እዳ ውስጥ የዘፈቀው ነበር። ''በበይነ መረብ ካርታ ነበር የሚጫወተው። እጅግ አስፈሪ ሁኔታ ነበር።'' • እንወራረድ፡- የጦፈው የውርርድ ንግድ በአዲስ አበባ ስቲቭና ባለቤቱ ልጃቸው ከፍተኛ ችግር ውስጥ እንዳለ የተረዱት በዚህ ወቅት ነው። ምን ማድረግ እንዳለባቸውም ሆነ ማንን ማማከር እንዳለባቸው ምንም ዓይነት እውቀቱ አልነበራቸውም። ''የቁማርተኛው ቤተሰቦች መባልን በመፍራትና ልጃችን ገንዘብ የተበደራቸውን ጎረቤቶች ዓይን ላለማየት እራሳችንን ከማህበራዊ እንቅስቃሴዎች እስከ ማገድ ሁሉ ደርሰን ነበር።'' ''ተስፋ ቆርጠን ፊታችንን ወዴት ማዞር እንደምንችል ግራ ገብቶን ነበር። ለራሳችን ጥያቄዎች መልስ ለማግኘት ለብዙ ወራት ምርምሮችን ስንሰራም ነበር'' ይላል ስቲቭ። በሠሩት ጥናት መሠረትም የልጃቸው ሱስ የጀመረው ገና የ12 ወይም የ13 ዓመት ታዳጊ እያለ እንደሆነ ደርሰውበታል። መጀመሪያ አካባቢ የሚያዘወትራቸው ጨዋታዎችም እግር ኳስና የመኪና ውድድር የመሳሰሉትን ነበር። በወቅቱ መኝታ ቤቱ ውስጥ ሆኖ ለሰዓታት ጌሞቹን የሚጫወት ሲሆን ጓደኞቹም ተመሳሳይ ነገር ያደርጉ ስለነበር፤ ብዙም አሳስቦን አያውቅም ይላል ስቲቭ ወደ ኋላ መለስ ብሎ ሲያስታውስ። "ጨዋታዎቹ ምን ዓይነት እንደሆኑና ምን ዓይነት ቴክኖሎጂ እንደሚጠቀሙ ምንም የማውቀው ነገር አልበረም" የሚለው ስቲቭ ከመጀመሪያው ጀምሮ ተከታትዬው ቢሆን ኖሮ ይሄ ሁሉ ላይፈጠር ይችል ነበር ብሎ ያስባል። ''ለረጅም ሰዓታት እግር ኳስ በመጫወት የተጀመረው ሱስ ቀስ በቀስ ወደ ቁማር ሱስ ተቀይሯል።'' በቅርቡ የተሠራ አንድ ጥናት እንደሚጠቁመው 55 ሺህ የሚሆኑ እድሜያቸው ከ11 እስከ 16 የሚደርሱ የእንግሊዝ ታዳጊዎች አሳሳቢ የሚባል የቁማር ሱሰኞች ሲሆኑ ቤተሰቦቻቸው ስለሱሳቸው ብዙም አያውቁም። • በዩቲዩብ 22 ሚሊዮን ዶላር የሚያገኘው የሰባት ዓመቱ ህፃን ከሦስት ዓመታት ትግል በኋላ ስቲቭ የአስተማሪነት ሥራውን ትቶ ልጆች የቁማር ሱስ ውስጥ እንዳይገቡ የሚያስተምርና ቤተሰቦችን የሚደግፍ የበጎ አድራጎት ድርጅት አቋቁሟል። ''ነገር ግን በጣም የተወሳሰበ ነገር ነው። ቤተሰቦች ልጆቻቸው ለረጅም ሰዓታት ኢንተርኔት ላይ ጊዜያቸውን ሲያሳልፉ ምን እየሠሩ ነው ብለው ሊጠይቁ ይገባል'' ይላል። ልጆች ምን ዓይነት ጌሞችን እንደሚጫወቱ መጠየቅ፤ ቢቻል ደግሞ አብሮ ለመጫወት... \n\nGive me a good title for the article above.

የወላጆች ራስ ምታት እየሆነ የመጣው የልጆች የጌም ሱስ

amh_Ethi

train

goodtitle

GEM/xlsum

amharic

Content: ከተማው ለሴቶች አስቸጋሪ ነው ከ10 ሚሊዮን በላይ ነዋሪዎች ባሏቸው ከተሞች፤ የሴቶችን ሁኔታ በሚመለከት የተካሄደው የመጀመሪያው ዓለም አቀፋዊ የሕዝብ አስተያየት ጥናት ነው ይህንን የገለጸው። ጥናቱ በህዝብ ብዛታቸው ትልልቅ በሆኑ 19 ከተሞች ሴቶች ምን ያህል ከወሲብ ጥቃቶች እንደተጠበቁ በሚያመለክቱ ጉዳዮች ላይ የሥነ-ጾታ ባለሙያዎችን በመጠየቅ የተካሄደው ነው። በምርጫው ለንደን ቀዳሚውን ቦታ ስትይዝ ቶክዮ እና ፓሪስ ተከታዮች ሆነዋል። ሴቶች ሥነ-ጥበብ፣ ንግድ እና ፖለቲካን ጨምሮ በሁሉም የማህበራዊ ክፍሎች ቀዳሚ በመሆን እየመሩ ናቸው ሲሉ የለንደን ከተማ ከንቲባ ሳዲቅ ካን ገልጸዋል። በካይሮ የሚገኙ የሴቶች መብት ተሟጋቾች እንደሚሉት ለመቶ ዓመታት የቆዩ ልምዶች፤ መድልዎ እንዲኖር ከማድረጋቸውም በላይ ሴቶችን ለመርዳት የሚወሰዱ እርምጃዎችን አዝጋሚ አድርገውታል። በተጨማሪም በቂ የጤና እንክብካቤ፣ የገንዘብ እና የትምህርት ተደራሽነት አያገኙም። ግብጻዊቷ ጋዜጠኛ ሻሂራ አሚን ከተማዋ ለሴቶች አስቸጋሪ ናት ትላለች። በመንገድ ላይ እንደ መራመድ ያሉ ቀላል ነገሮችም ሴቶችን ለውክቢያ እና መንገላታት ሊያጋልጡ ይችላል ብላለች። በቶማስ ሮይተርስ ፋውንዴሽን የተደረገው ጥናት የፓኪስታኗ ካራቺ፣ የኮንጎ ዲሞክራቲክ ሪፐብሊክዋ ኪንሻሳ እና የሕንዷ ዴልሂ ያገኙት ውጤት ከካይሮ ኋላ አስቀምጧቸዋል። ዴልሂ እና የብራዚሏ ሳኦ ፓውሎ ሴቶች ወሲባዊ ትንኮሳ፣ ወሲባዊ ጥቃት እና አስገድዶ የመድፈር ስጋት ከፍተኛ ከሆነባቸው ከተሞች ቀዳሚ ሆነዋል። እ.አ.አ በ2012 በአውቶብስ ውስጥ የተደፈረችን ሴት ምክንያት በማድረግ ከነበረው ከፍተኛ ተቃውሞ በኋላ ጠንካራ ህግ ቢወጣም ዴልሂ በዝርዝር ውስጥ ገብታለች። በብራዚል 16 ዓመትና ከዚያ በላይ ከሆናቸው ሦስት ሴቶች ውስጥ አንዷ አካላዊ፣ የንግግር ወይንም የሥነ-ልቦና ጥቃት እንደሚደርስባት የብራዚል ፎረም ኦፍ ፐብሊክ ሴክዩሪቲ ያካሄደው የህዝብ አስተያየት ጥናት ይፋ አድርጓል። \nThe previous content can be summarized as follows:

የግብጽ ዋና ከተማ ካይሮ ለሴቶች "በጣም አደገኛ" ከሆኑ ትልልቅ ከተሞች አንዷ መሆኗ ተገልጸ።

amh_Ethi

train

prevcontent

GEM/xlsum

amharic