_id
stringlengths
2
8
title
stringlengths
0
209
text
stringlengths
0
9.25k
12
Anarchizm
Anarchizm to filozofia polityczna, która opowiada się za samorządnymi społeczeństwami opartymi na dobrowolnych instytucjach. Są one często opisywane jako społeczeństwa bezpaństwowe, chociaż kilku autorów określiło je bardziej konkretnie jako instytucje oparte na niehierarchicznych, wolnych stowarzyszeniach. Anarchizm uważa, że ​​państwo jest niepożądane, niepotrzebne i szkodliwe.
25
Autyzm
Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym charakteryzującym się zaburzoną interakcją społeczną, zaburzoną komunikacją werbalną i niewerbalną oraz ograniczonym i powtarzalnym zachowaniem. Rodzice zwykle zauważają objawy w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Objawy te często rozwijają się stopniowo, chociaż niektóre dzieci z autyzmem osiągają etapy rozwoju w normalnym tempie, a następnie ustępują. Kryteria diagnostyczne wymagają, aby objawy pojawiły się we wczesnym dzieciństwie, zazwyczaj przed trzecim rokiem życia.
39
Albedo
Albedo ( ) jest miarą współczynnika odbicia lub jasności optycznej (łac. „albedo”, „biel”) powierzchni. Jest bezwymiarowy i mierzony w skali od zera (co odpowiada ciału doskonale czarnemu, które pochłania całe padające promieniowanie) do jednego (co odpowiada ciału białemu, które odbija całe padające promieniowanie).
290
A
A (o nazwie , liczba mnoga "As", "A", "a", "a" lub "aes") jest pierwszą literą i pierwszą samogłoską podstawowego alfabetu łacińskiego ISO. Jest podobny do starożytnej greckiej litery alfa, z której się wywodzi. Wersja z dużymi literami składa się z dwóch skośnych boków trójkąta, przeciętych pośrodku poziomym paskiem. Wersję małymi literami można zapisać w dwóch formach: dwukondygnacyjnej a i jednokondygnacyjnej ɑ. Ten ostatni jest powszechnie używany w piśmie odręcznym i opartych na nim czcionkach, zwłaszcza czcionkach przeznaczonych do czytania przez dzieci, a także występuje w postaci kursywy.
303
Alabama
Alabama ( ) to stan w południowo-wschodnim regionie Stanów Zjednoczonych. Graniczy z Tennessee na północy, Georgią na wschodzie, Florydą i Zatoką Meksykańską na południu oraz Mississippi na zachodzie. Alabama jest 30. pod względem powierzchni i 24. najludniejszym stanem USA. Z łącznie 1500 mil śródlądowych dróg wodnych, Alabama jest jednym z największych w każdym stanie.
305
Achilles
W mitologii greckiej Achilles ( , ; ] ) był greckim bohaterem wojny trojańskiej oraz centralną postacią i największym wojownikiem "Iliady" Homera. Jego matką była nieśmiertelna nereid Thetis, a jego ojciec, śmiertelny Peleus, był królem Myrmidonów.
307
Abraham Lincoln
Abraham Lincoln ( ; 12 lutego 1809 – 15 kwietnia 1865) był amerykańskim politykiem i prawnikiem, który służył jako 16. prezydent Stanów Zjednoczonych od marca 1861 do zabójstwa w kwietniu 1865. Lincoln prowadził Stany Zjednoczone przez wojnę domową – jego najkrwawsza wojna i być może największy kryzys moralny, konstytucyjny i polityczny. W ten sposób zachował Unię, utorował drogę do zniesienia niewolnictwa, wzmocnił rząd federalny i zmodernizował gospodarkę.
308
Arystoteles
Arystoteles ( ; grecki : Ἀριστοτέλης , , „Aristotélēs”; 384-322 pne) był starożytnym greckim filozofem i naukowcem urodzonym w mieście Stagira na Półwyspie Chalcydyckim, na północnych peryferiach Grecji klasycznej. Jego ojciec, Nikomachus, zmarł, gdy Arystoteles był dzieckiem, po czym jego opiekunem został Proxenus z Atarneus. W wieku siedemnastu lub osiemnastu lat wstąpił do Akademii Platona w Atenach i pozostał tam do wieku trzydziestu siedmiu lat (ok. 347 pne). Jego pisma obejmują wiele tematów – w tym fizykę, biologię, zoologię, metafizykę, logikę, etykę, estetykę, poezję, teatr, muzykę, retorykę, językoznawstwo, politykę i rząd – i stanowią pierwszy kompleksowy system filozofii zachodniej. Wkrótce po śmierci Platona Arystoteles opuścił Ateny i na prośbę Filipa II Macedońskiego uczył Aleksandra Wielkiego od 343 pne.
309
Amerykanin w Paryżu
An American in Paris to inspirowany jazzem utwór orkiestrowy amerykańskiego kompozytora George'a Gershwina, napisany w 1928 roku. Zainspirowany czasem spędzonym przez Gershwina w Paryżu, przywołuje widoki i energię francuskiej stolicy lat 20. XX wieku i jest jednym z jego dzieł. najbardziej znane kompozycje.
316
Oscara za najlepszy projekt produkcji
Nagroda Akademii za najlepszą scenografię jest uznaniem za osiągnięcia w reżyserii artystycznej filmu. Pierwotna nazwa kategorii brzmiała Best Art Direction, ale została zmieniona na obecną w 2012 roku na 85. Oscara. Zmiana ta wynikała ze zmiany nazwy oddziału dyrektora artystycznego Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej (AMPAS) na oddział Projektanta. Od 1947 r. nagroda jest dzielona z dekoratorami scenografii. Przyznawana jest za najlepszą aranżację wnętrz w filmie.
324
nagrody Akademii
Oscary, obecnie znane oficjalnie jako Oskary, to zestaw dwudziestu czterech nagród za osiągnięcia artystyczne i techniczne w amerykańskim przemyśle filmowym, przyznawanych corocznie przez Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej (AMPAS) w celu uznania doskonałości w kinematografii. osiągnięcia oceniane przez głosowanie członków Akademii. Zwycięzcy poszczególnych kategorii otrzymują kopię złotej statuetki, oficjalnie nazywanej „Nagrodą Akademii Zasługi”, która stała się powszechnie znana pod pseudonimem „Oscar”. Nagrody, po raz pierwszy wręczone w 1929 roku w Hollywood Roosevelt Hotel, są nadzorowane przez AMPAS.
330
Aktiusz
Aktorki (kataloński: Actrius) to hiszpańskojęzyczny dramat z 1997 roku w języku katalońskim, wyprodukowany i wyreżyserowany przez Venturę Pons, oparty na wielokrotnie nagradzanej sztuce teatralnej „E.R.” autorstwa Josepa Marii Beneta i Jorneta. W filmie nie ma aktorów płci męskiej, wszystkie role grają kobiety. Film powstał w 1996 roku.
332
Animalia (książka)
Animalia to ilustrowana książka dla dzieci autorstwa Graeme Base. Pierwotnie ukazała się w 1986 roku, a następnie ukazała się dziesiąta edycja jubileuszowa w 1996 roku i jubileuszowa edycja 25-lecia w 2012 roku. Sprzedano ponad trzy miliony egzemplarzy. W 1996 roku ukazała się również specjalna numerowana i sygnowana edycja jubileuszowa z wytłoczoną złotą kurtką.
334
Międzynarodowy czas atomowy
Międzynarodowy czas atomowy (TAI, od francuskiej nazwy „temps atomique international”) to precyzyjny wzorzec czasu o współrzędnych atomowych, oparty na hipotetycznym upływie właściwego czasu na ziemskiej geoidzie. Jest to główna realizacja czasu ziemskiego (z wyjątkiem stałego przesunięcia epoki). Jest to również podstawa uniwersalnego czasu koordynowanego (UTC), który jest używany do cywilnego pomiaru czasu na całej powierzchni Ziemi. s 31 2016 r., kiedy dodano kolejną sekundę przestępną, TAI jest dokładnie 37 sekund przed UTC. 37 sekund wynika z początkowej różnicy 10 sekund na początku 1972 roku plus 27 sekund przestępnych w UTC od 1972 roku.
336
Altruizm
Altruizm lub bezinteresowność to zasada lub praktyka troski o dobro innych. Jest to tradycyjna cnota w wielu kulturach i zasadniczy aspekt różnych tradycji religijnych i świeckich światopoglądów, chociaż koncepcja „innych”, na których należy się zwracać, może różnić się w zależności od kultury i religii. Altruizm lub bezinteresowność jest przeciwieństwem egoizmu. Słowo to zostało ukute przez francuskiego filozofa Auguste Comte w języku francuskim jako „altruisme”, jako antonim egoizmu. Zaczerpnął je z włoskiego „altrui”, które z kolei wywodzi się z łacińskiego „alteri”, co oznacza „inni ludzie” lub „ktoś inny”.
339
Ayn Rand
Ayn Rand ( ur. Alisa Zinov'yevna Rosenbaum , rosyjski: Али́са Зино́вьевна Розенба́ум ; 2 lutego [ 20 stycznia 1905 ] – 6 marca 1982) była rosyjsko-amerykańską powieściopisarką, filozofką, dramatopisarką i scenarzystką. Znana jest z dwóch najlepiej sprzedających się powieści „Źródło” i „Atlas zbuntowany” oraz z opracowania systemu filozoficznego, który nazwała „obiektywizmem”. Wykształcona w Rosji, w 1926 przeniosła się do Stanów Zjednoczonych. W latach 1935-1936 wystawiała na Broadwayu sztukę. Po dwóch wczesnych powieściach, które początkowo nie odniosły sukcesu w Ameryce, zyskała sławę dzięki powieści z 1943 roku „Źródło”.
340
Alain Connes
Alain Connes (] ; ur. 1 kwietnia 1947) jest francuskim matematykiem, obecnie profesorem w Collège de France, IHÉS, Ohio State University i Vanderbilt University. Był profesorem zaproszonym w Conservatoire national des arts et métiers (2000).
344
Allan Dwan
Allan Dwan (3 kwietnia 1885 – 28 grudnia 1981) był pionierem, urodzonym w Kanadzie amerykańskim reżyserem, producentem i scenarzystą.
358
Algieria
Algieria (arab. الجزائر‎ ‎ „al-Jazā'ir”; Berber: „Dzayer”; francuski: „Algérie”), oficjalnie Algierska Republika Ludowo-Demokratyczna, jest suwerennym państwem w Afryce Północnej na wybrzeżu Morza Śródziemnego. Jej stolicą i najbardziej zaludnionym miastem jest Algier, położony na dalekiej północy kraju. Z powierzchnią 2381741 km2 Algieria jest dziesiątym co do wielkości krajem na świecie i największym w Afryce. Algieria graniczy na północnym wschodzie z Tunezją, na wschodzie z Libią, na zachodzie z Marokiem, na południowym zachodzie z terytorium Sahary Zachodniej, Mauretanią i Mali, na południowym wschodzie z Nigrem, a na północy z Morzem Śródziemnym. Kraj jest republiką półprezydencką składającą się z 48 województw i 1541 gmin (powiatów). Abdelaziz Bouteflika jest prezesem od 1999 roku.
359
Lista postaci Atlasa wzruszonego ramionami
Oto lista postaci z powieści Ayn Rand „Atlas zbuntowany”.
569
Antropologia
Antropologia to nauka o różnych aspektach ludzi w dawnych i obecnych społeczeństwach. Antropologia społeczna i antropologia kulturowa badają normy i wartości społeczeństw. Antropologia językowa bada wpływ języka na życie społeczne. Antropologia biologiczna lub fizyczna bada rozwój biologiczny człowieka.
572
Nauki rolnicze
Nauki rolnicze to szeroka, multidyscyplinarna dziedzina biologii, która obejmuje te części nauk ścisłych, przyrodniczych, ekonomicznych i społecznych, które są wykorzystywane w praktyce i rozumieniu rolnictwa. (Weterynaria, ale nie nauka o zwierzętach, jest często wykluczana z definicji.)</onlyinclude>
573
Alchemia
Alchemia to filozoficzna i pronaukowa tradycja praktykowana w całej Europie, Afryce i Azji. Miał na celu oczyszczenie, dojrzałość i udoskonalenie pewnych przedmiotów. Wspólne cele to chryzopea, przemiana „metali nieszlachetnych” (np. ołowiu) w „metale szlachetne” (zwłaszcza złoto); stworzenie eliksiru nieśmiertelności; stworzenie panaceum zdolnego wyleczyć każdą chorobę; oraz opracowanie alkahestu, uniwersalnego rozpuszczalnika. Uważano, że doskonałość ludzkiego ciała i duszy umożliwia lub wynika z alchemicznego opus magnum oraz, w tradycji hellenistycznej i zachodniej, osiągnięcia gnozy. W Europie stworzenie kamienia filozoficznego było różnie związane ze wszystkimi tymi projektami.
580
Astronom
Astronom to naukowiec w dziedzinie astronomii, który koncentruje swoje badania na określonej kwestii lub dziedzinie poza zasięgiem Ziemi. Przyglądają się gwiazdom, planetom, księżycom, kometom i galaktykom, a także wielu innym obiektom niebieskim — w astronomii obserwacyjnej, w analizie danych lub w astronomii teoretycznej. Przykłady tematów lub dziedzin, nad którymi pracują astronomowie, obejmują: planetologię, astronomię słoneczną, pochodzenie lub ewolucję gwiazd lub powstawanie galaktyk. Istnieją również pokrewne, ale odrębne tematy, takie jak kosmologia fizyczna, która bada Wszechświat jako całość.
586
ASCII
ASCII ( ), w skrócie American Standard Code for Information Interchange, to standard kodowania znaków w komunikacji elektronicznej. Kody ASCII reprezentują tekst w komputerach, sprzęcie telekomunikacyjnym i innych urządzeniach. Większość nowoczesnych schematów kodowania znaków jest oparta na ASCII, chociaż obsługują wiele dodatkowych znaków.
590
Austin (ujednoznacznienie)
Austin to stolica Teksasu w Stanach Zjednoczonych.
593
Animacja
Animacja to proces tworzenia iluzji ruchu i iluzji zmiany poprzez szybkie następowanie po sobie obrazów, które minimalnie różnią się od siebie. Uważa się, że iluzja – podobnie jak ogólnie w filmach – opiera się na zjawisku phi i ruchu beta, ale dokładne przyczyny są nadal niejasne.
594
Apollo
Apollo (z greki strychowej, jońskiej i homeryckiej: Ἀπόλλων , „Apollōn” ( Ἀπόλλωνος ); dorycki: Ἀπέλλων , „Apellōn”; Arcadocypriot: Ἀπείλων , „Apeilōn”; jedno z najważniejszych i najbardziej złożonych bóstw olimpijskich w klasycznej religii greckiej i rzymskiej oraz w mitologii greckiej i rzymskiej. Ideał „kourosa” (wysportowanego młodzieńca bez brody), Apollo był różnie uznawany za boga muzyki, prawdy i proroctwa, uzdrowienia, słońca i światła, zarazy, poezji i nie tylko. Apollo jest synem Zeusa i Leto i ma siostrę bliźniaczkę, czystą łowczynię Artemidę. Apollo jest znany w mitologii etruskiej z wpływami greckimi jako „Apulu”.
595
André Agassi
Andre Kirk Agassi (ur. 29 kwietnia 1970) to amerykański emerytowany zawodowy tenisista i były numer 1 na świecie, który był jednym z najbardziej dominujących graczy w sporcie od początku lat 90. do połowy 2000 roku. Ogólnie uważany przez krytyków i innych graczy za jednego z najlepszych tenisistów wszechczasów, Agassi został nazwany największym powracającym serwisem w historii gry. Opisany przez BBC po przejściu na emeryturę jako „być może największa światowa gwiazda w historii sportu”, Agassi skompilował występy, które wraz z jego niekonwencjonalnym strojem i postawą sprawiły, że został uznany za jednego z najbardziej charyzmatycznych graczy w historii. W rezultacie przypisuje się mu pomoc w ożywieniu popularności tenisa w latach 90. XX wieku.
597
Języki austroazjatyckie
Języki austroazjatyckie, w ostatnich klasyfikacjach równoznaczne z Mon-Khmerem, są dużą rodziną językową kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej, rozproszoną również po Indiach, Bangladeszu, Nepalu i południowej granicy Chin. Nazwa „Austroasiatic” pochodzi od łacińskich słów „Południe” i „Azja”, stąd „Azja Południowa”. Spośród tych języków tylko wietnamski, khmerski i mon mają długą historię, a tylko wietnamski i khmerski mają oficjalny status nowożytnych języków narodowych (odpowiednio w Wietnamie i Kambodży). Na poziomie subnarodowym Khasi ma oficjalny status w Meghalaya, podczas gdy Santhali, Ho i Mundari są oficjalnymi językami Jharkhand. W Birmie język Wa jest de facto językiem urzędowym stanu Wa. Pozostałe języki są używane przez grupy mniejszościowe i nie mają statusu oficjalnego.
599
Języki afroazjatyckie
Afroazjatycki (afroazjatycki), znany również jako afrasian i tradycyjnie jako hamito-semicki (chamito-semicki), to duża rodzina językowa składająca się z kilkuset pokrewnych języków i dialektów. Według szacunków Ethnologue z 2009 r. obejmuje około 300 żywych języków i dialektów. Obejmuje języki używane głównie w Azji Zachodniej, Afryce Północnej, Rogu Afryki i częściach Sahelu.
600
Andora
Andora ( ; ] , ] ), oficjalnie Księstwo Andory (kataloński: „Principat d'Andorra” ), zwane także Księstwem Dolin Andory (kataloński: „Principat de les Valls d'Andorra” ), jest suwerenem śródlądowe mikropaństwo w południowo-zachodniej Europie, położone we wschodnich Pirenejach i graniczące z Hiszpanią i Francją. Utworzone na mocy statutu w 988 r., obecne księstwo powstało w 1278 r. Jest znane jako księstwo, ponieważ jest to diarchia kierowana przez dwóch współksiążąt, katolickiego biskupa Urgell w Hiszpanii i prezydenta Francji.
612
Średnia arytmetyczna
W matematyce i statystyce średnia arytmetyczna ( , akcent na trzecią sylabę słowa „arytmetyka”) lub po prostu średnia lub średnia, gdy kontekst jest jasny, jest sumą zbioru liczb podzieloną przez liczbę liczb w zbiorze. Zbiór jest często zbiorem wyników eksperymentu lub zbiorem wyników ankiety. Termin „średnia arytmetyczna” jest preferowany w niektórych kontekstach w matematyce i statystyce, ponieważ pomaga odróżnić go od innych środków, takich jak średnia geometryczna i średnia harmoniczna.
615
Konferencja Futbolu Amerykańskiego
Konferencja Futbolu Amerykańskiego (AFC) to jedna z dwóch konferencji National Football League (NFL), najwyższego profesjonalnego poziomu futbolu amerykańskiego w Stanach Zjednoczonych. Ta konferencja i jej odpowiednik, National Football Conference (NFC), obecnie składają się z 16 drużyn, które tworzą 32 drużyny NFL. Obie konferencje powstały w ramach fuzji 1970 z rywalizującą American Football League (AFL), z wszystkimi dziesięcioma byłymi drużynami AFL i trzema drużynami NFL tworzącymi AFC, a pozostałe trzynaście klubów NFL tworzących NFC. Od czasu fuzji nastąpiła seria rozszerzeń ligowych i zmian w dywizji, dzięki czemu na każdą konferencję przypada 16 klubów.
620
Farma zwierząt
Farma zwierzęca to alegoryczna nowela George'a Orwella, po raz pierwszy opublikowana w Anglii 17 sierpnia 1945 roku. Według Orwella książka odzwierciedla wydarzenia prowadzące do rewolucji rosyjskiej 1917 roku, a następnie do stalinowskiej ery Związku Radzieckiego. Orwell, demokratyczny socjalista, był krytykiem Józefa Stalina i wrogo nastawiony do kierowanego przez Moskwę stalinizmu, postawy, która została krytycznie ukształtowana przez jego doświadczenia podczas hiszpańskiej wojny domowej. Uważał, że Związek Radziecki stał się brutalną dyktaturą, zbudowaną na kulcie jednostki i wymuszaną rządami terroru. W liście do Yvonne Davet Orwell określił „Folwark zwierzęcy” jako satyryczną opowieść przeciwko Stalinowi („un conte satirique contre Staline”), aw swoim eseju „Dlaczego piszę” (1946) napisał, że „Folwark zwierzęcy” była pierwszą książką, w której próbował, z pełną świadomością tego, co robi, „połączyć w jedną całość cel polityczny i cel artystyczny”.
621
Płaz
Płazy to ektotermiczne, czworonogi z klasy Amfibia. Wszystkie współczesne płazy to Lissamphibia. Zamieszkują różnorodne siedliska, przy czym większość gatunków żyje w ekosystemach lądowych, fosorialnych, nadrzewnych lub słodkowodnych. Tak więc płazy zazwyczaj zaczynają jako larwy żyjące w wodzie, ale niektóre gatunki rozwinęły adaptacje behawioralne, aby to ominąć. Młode na ogół przechodzą metamorfozę z larw ze skrzelami w dorosłą formę oddychającą powietrzem z płucami. Płazy wykorzystują swoją skórę jako wtórną powierzchnię oddechową, a niektóre małe salamandry i żaby lądowe nie mają płuc i są całkowicie zależne od skóry. Są powierzchownie podobne do jaszczurek, ale wraz ze ssakami i ptakami gady są owodnikami i nie potrzebują zbiorników wodnych, w których mogą się rozmnażać. Ze swoimi złożonymi potrzebami rozrodczymi i przepuszczalną skórą płazy są często wskaźnikami ekologicznymi; w ostatnich dziesięcioleciach nastąpił dramatyczny spadek populacji płazów dla wielu gatunków na całym świecie.
624
Alaska
Alaska ( ) to stan USA położony na północno-zachodnim krańcu Ameryki Północnej. Kanadyjskie podziały administracyjne Kolumbii Brytyjskiej i Jukonu graniczą ze stanem na wschodzie, jego najbardziej wysuniętą na zachód częścią jest wyspa Attu, a na zachodzie ma granicę morską z Rosją przez Cieśninę Beringa. Na północy znajdują się morza Czukockie i Beauforta – południowe części Oceanu Arktycznego. Ocean Spokojny leży na południu i południowym zachodzie. Jest to największy stan w Stanach Zjednoczonych pod względem obszaru i
627
Rolnictwo
Rolnictwo to uprawa i hodowla zwierząt, roślin i grzybów na żywność, błonnik, biopaliwa, rośliny lecznicze i inne produkty wykorzystywane do podtrzymywania i ulepszania życia ludzkiego. Rolnictwo było kluczowym etapem rozwoju osiadłej cywilizacji ludzkiej, w której hodowla udomowionych gatunków tworzyła nadwyżki żywności, które sprzyjały rozwojowi cywilizacji. Nauka o rolnictwie jest znana jako nauka rolnicza. Historia rolnictwa sięga tysięcy lat, a jego rozwój był napędzany i definiowany przez bardzo różne klimaty, kultury i technologie. Dominującą metodologią rolniczą stało się rolnictwo przemysłowe oparte na wielkoobszarowej uprawie monokulturowej.
628
Aldous Huxley
Aldous Leonard Huxley ( ; 26 lipca 1894 - 22 listopada 1963) był angielskim pisarzem, powieściopisarzem, filozofem i wybitnym członkiem rodziny Huxley. Ukończył Balliol College na Uniwersytecie Oksfordzkim z wyróżnieniem w dziedzinie literatury angielskiej.
632
Aberdeen (ujednoznacznienie)
Aberdeen to miasto w Szkocji w Wielkiej Brytanii.
633
Glony
Glony ( ; pojedyncza alga ) to nieformalne określenie dużej, zróżnicowanej grupy organizmów fotosyntetycznych, które niekoniecznie są blisko spokrewnione, a zatem są polifiletyczne. Uwzględnione organizmy obejmują różne rodzaje jednokomórkowych, takich jak „Chlorella” i okrzemki, po formy wielokomórkowe, takie jak gigantyczne wodorosty, duże brunatne algi, które mogą dorastać do 50 m długości. Większość z nich jest wodna i autotroficzna i nie ma wielu odrębnych typów komórek i tkanek, takich jak aparaty szparkowe, ksylem i łyko, które występują w roślinach lądowych. Największe i najbardziej złożone glony morskie nazywane są wodorostami, a najbardziej złożone formy słodkowodne to Charophyta, grupa zielonych alg, do której należą np. "Spirogyra" i różaniec.
634
Analiza wariancji
Analiza wariancji (ANOVA) to zbiór modeli statystycznych wykorzystywanych do analizy różnic między średnimi grup i związanych z nimi procedur (takich jak „zmienność” między grupami i między grupami), opracowany przez statystyka i biologa ewolucyjnego Ronalda Fishera. W ustawieniu ANOVA obserwowana wariancja w określonej zmiennej jest dzielona na składniki, które można przypisać różnym źródłom zmienności. W swojej najprostszej postaci ANOVA zapewnia test statystyczny tego, czy średnie kilku grup są równe, a zatem uogólnia test „t” na więcej niż dwie grupy. ANOVA są przydatne do porównywania (testowania) trzech lub więcej średnich (grup lub zmiennych) pod kątem istotności statystycznej. Jest on koncepcyjnie podobny do wielu testów t z dwiema próbami, ale jest bardziej konserwatywny (daje mniej błędu typu I) i dlatego nadaje się do szerokiego zakresu problemów praktycznych.
639
Alkany
W chemii organicznej alkan lub parafina (historyczna nazwa, która ma również inne znaczenia) jest acyklicznym węglowodorem nasyconym. Innymi słowy, alkan składa się z atomów wodoru i węgla ułożonych w strukturę drzewa, w której wszystkie wiązania węgiel-węgiel są pojedyncze. Alkany mają ogólny wzór chemiczny CH . Alkany różnią się złożonością od najprostszego przypadku metanu, CH, gdzie „n” = 1 (czasami nazywane cząsteczką macierzystą), do dowolnie dużych cząsteczek.
640
Procedura odwoławcza w Stanach Zjednoczonych
Procedura apelacyjna w Stanach Zjednoczonych obejmuje zasady i przepisy dotyczące składania odwołań w sądach stanowych i sądach federalnych. Charakter odwołania może się znacznie różnić w zależności od rodzaju sprawy i zasad sądu w jurysdykcji, w której sprawa została wszczęta. Istnieje wiele rodzajów standardów rozpatrywania odwołań, takich jak „de novo” i nadużycie dyskrecji. Jednak większość odwołań rozpoczyna się, gdy strona składa wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do sądu wyższej instancji w celu uchylenia decyzji sądu niższej instancji.
642
Odpowiedź (prawo)
W prawie, odpowiedź była pierwotnie uroczystym stwierdzeniem przeciw komuś lub czemuś, a więc generalnie każdym kontr-oświadczeniem lub obroną, odpowiedzią na pytanie lub odpowiedź, sprzeciwem lub poprawnym rozwiązaniem problemu.
643
Sąd apelacyjny
Sąd apelacyjny, potocznie zwany sądem apelacyjnym, sądem apelacyjnym (amerykański angielski), sądem apelacyjnym (brytyjski angielski), sądem drugiej instancji lub sądem drugiej instancji, to każdy sąd uprawniony do rozpoznania apelacji sądu pierwszej instancji lub inny niższy trybunał. W większości jurysdykcji system sądowniczy dzieli się na co najmniej trzy poziomy: sąd pierwszej instancji, który początkowo rozpatruje sprawy i dokonuje przeglądu dowodów i zeznań w celu ustalenia faktów w sprawie; co najmniej jeden pośredni sąd apelacyjny; oraz sąd najwyższy (lub sąd ostatniej instancji), który rozpatruje przede wszystkim orzeczenia sądów pośrednich. Sądem najwyższym jurysdykcji jest najwyższy sąd apelacyjny tej jurysdykcji. Sądy apelacyjne na terenie całego kraju mogą działać na różnych zasadach.
649
Postawienie w stan oskarżenia
Przestępstwo to formalne odczytanie aktu oskarżenia w obecności oskarżonego w celu poinformowania oskarżonego o stawianych mu zarzutach. W odpowiedzi na oskarżenie oczekuje się, że oskarżony wniesie apelację. Dopuszczalne zarzuty różnią się w zależności od jurysdykcji, ale generalnie obejmują „winny”, „niewinny” i bezwzględne zarzuty (lub zarzuty w barze) określające powody, dla których proces nie może się toczyć. W pewnych okolicznościach dozwolone są zarzuty „nolo contendere” (bez konkursu) i „Alford”.
651
Ameryka piękna
„America the Beautiful” to amerykańska piosenka patriotyczna. Teksty napisała Katharine Lee Bates, a muzykę skomponował organista kościelny i chórmistrz Samuel A. Ward z Grace Episcopal Church w Newark, New Jersey.
653
Technologia wspomagająca
Technologia wspomagająca to pojęcie zbiorcze, które obejmuje urządzenia wspomagające, adaptacyjne i rehabilitacyjne dla osób niepełnosprawnych, a także proces stosowany w ich wyborze, lokalizacji i użytkowaniu. Technologia wspomagająca promuje większą niezależność, umożliwiając ludziom wykonywanie zadań, których wcześniej nie byli w stanie wykonać lub mieli duże trudności z wykonaniem, dzięki ulepszeniom lub zmianie metod interakcji z technologią potrzebną do wykonania takich zadań.
655
Liczydło
Liczydło („liczba mnoga” lub liczydło), zwane również ramą liczącą, jest narzędziem obliczeniowym, które było używane w Europie, Chinach i Rosji na wieki przed przyjęciem pisanego systemu cyfr hindusko-arabskich. Dokładne pochodzenie liczydła jest nadal nieznane. Dziś abaci są często konstruowane jako bambusowa ramka z koralikami przesuwającymi się po drutach, ale pierwotnie były to fasolki lub kamienie przesuwane w rowkach w piasku lub na tablicach z drewna, kamienia lub metalu.
656
Kwas
Kwas jest cząsteczką lub jonem zdolnym do oddania hydronu (jon protonowy lub wodorowy H) lub, alternatywnie, zdolnym do tworzenia wiązania kowalencyjnego z parą elektronów (kwas Lewisa).
657
Asfalt
Asfalt , znany również jako bitum , jest lepką, czarną i bardzo lepką cieczą lub półstałą formą ropy naftowej. Można go znaleźć w naturalnych złożach lub może być produktem rafinowanym i jest klasyfikowany jako smoła. Przed XX wiekiem używano również terminu asfaltum. Słowo to pochodzi od starożytnego greckiego ἄσφαλτος „ásphaltos”.
659
Amerykański Narodowy Instytut Norm
American National Standards Institute (ANSI, ) to prywatna organizacja non-profit, która nadzoruje rozwój dobrowolnych standardów konsensusu dla produktów, usług, procesów, systemów i personelu w Stanach Zjednoczonych. Organizacja koordynuje również standardy amerykańskie ze standardami międzynarodowymi, dzięki czemu amerykańskie produkty mogą być używane na całym świecie.
661
Argument (ujednoznacznienie)
W logice i filozofii kłótnia jest próbą przekonania kogoś do czegoś, podania dowodów lub powodów do przyjęcia określonego wniosku.
662
Apollo 11
Apollo 11 był lotem kosmicznym, który wylądował dwóch pierwszych ludzi na Księżycu. Dowódca misji Neil Armstrong i pilot Buzz Aldrin, obaj Amerykanie, wylądowali na księżycowym module „Eagle” 20 lipca 1969 roku o godzinie 20:18 UTC. Armstrong jako pierwszy wszedł na powierzchnię Księżyca sześć godzin po wylądowaniu 21 lipca o 02:56:15 UTC; Aldrin dołączył do niego około 20 minut później. Spędzili razem około dwóch i kwadransa poza statkiem kosmicznym i zebrali 47,5 funta materiału księżycowego, aby sprowadzić go z powrotem na Ziemię. Michael Collins pilotował samotnie moduł dowodzenia „Columbia” na orbicie księżycowej, gdy znajdowali się na powierzchni Księżyca. Armstrong i Aldrin spędzili niecały dzień na powierzchni Księżyca, zanim ponownie dołączyli do „Columbii” na orbicie księżycowej.
663
Apollo 8
Apollo 8, druga misja załogowych lotów kosmicznych w amerykańskim programie kosmicznym Apollo, została wystrzelona 21 grudnia 1968 roku i stała się pierwszym statkiem kosmicznym z załogą, który opuścił orbitę ziemską, dotarł do ziemskiego Księżyca, okrążył go i bezpiecznie powrócił na Ziemię. Załoga składająca się z trzech astronautów — dowódca Frank Borman, pilot modułu dowodzenia James Lovell i pilot modułu księżycowego William Anders — stała się pierwszymi ludźmi, którzy: podróżowali poza niską orbitę okołoziemską; uciec ziemskiej grawitacji; zobaczyć Ziemię jako całą planetę; wejść do studni grawitacyjnej innego ciała niebieskiego (księżyca Ziemi); orbituje wokół innego ciała niebieskiego (księżyca Ziemi); bezpośrednio zobaczyć dalszą stronę Księżyca na własne oczy; być świadkiem powstania Ziemi; uciec przed grawitacją innego ciała niebieskiego (księżyca Ziemi); i ponownie wejść do studni grawitacyjnej Ziemi. Misja z 1968 r., trzeci lot rakiety Saturn V i pierwszy start załogowy tej rakiety, był także pierwszym startem w kosmos z udziałem ludzi z Centrum Kosmicznego im. Kennedy'ego na Florydzie, położonego w sąsiedztwie stacji sił powietrznych Cape Canaveral.
664
Astronauta
Astronauta lub kosmonauta (ros. космонавт ) to osoba przeszkolona przez program lotów kosmicznych do dowodzenia, pilotowania lub pełnienia funkcji członka załogi statku kosmicznego. Chociaż ogólnie zarezerwowane dla zawodowych podróżników kosmicznych, terminy te są czasami stosowane do każdego, kto podróżuje w kosmos, w tym naukowców, polityków, dziennikarzy i turystów.
665
Skromna propozycja
Skromna propozycja, aby zapobiec sytuacji, w której dzieci ubogich ludzi będą ciężarem dla ich rodziców lub kraju i uczynienia ich pożytecznymi dla społeczeństwa, powszechnie nazywana Skromną propozycją, to juwenalijski satyryczny esej napisany i opublikowany anonimowo przez Jonathana Swifta w 1729. Swift sugeruje, że zubożali Irlandczycy mogą złagodzić swoje problemy ekonomiczne, sprzedając swoje dzieci jako żywność dla bogatych dżentelmenów i dam. Ta satyryczna hiperbola kpiła z bezdusznych postaw wobec biednych, a także ogólnie z brytyjskiej polityki wobec Irlandczyków.
666
Metal alkaliczny
Metale alkaliczne to grupa (kolumna) układu okresowego pierwiastków składająca się z pierwiastków chemicznych litu (Li), sodu (Na), potasu (K), rubidu (Rb), cezu (Cs) i fransu (Fr). Grupa ta znajduje się w bloku s układu okresowego pierwiastków, ponieważ wszystkie metale alkaliczne mają swój najbardziej zewnętrzny elektron na orbicie s: ta wspólna konfiguracja elektronów powoduje, że mają one bardzo podobne właściwości charakterystyczne. Rzeczywiście, metale alkaliczne stanowią najlepszy przykład trendów grupowych we właściwościach układu okresowego pierwiastków, w których pierwiastki wykazują dobrze scharakteryzowane zachowanie homologiczne.
670
Alfabet
Alfabet to standardowy zestaw liter (podstawowych symboli pisanych lub grafemów), który jest używany do zapisywania jednego lub więcej języków w oparciu o ogólną zasadę, że litery reprezentują fonemy (podstawowe dźwięki znaczące) języka mówionego. Jest to w przeciwieństwie do innych typów systemów pisma, takich jak sylabariusze (w których każdy znak reprezentuje sylabę) i logografie (w którym każdy znak reprezentuje słowo, morfem lub jednostkę semantyczną).
673
Liczba atomowa
Liczba atomowa lub liczba protonowa (symbol Z) pierwiastka chemicznego to liczba protonów znajdujących się w jądrze atomu. Jest identyczny z liczbą ładunku jądra. Liczba atomowa jednoznacznie identyfikuje pierwiastek chemiczny. W nienaładowanym atomie liczba atomowa jest również równa liczbie elektronów.
674
Anatomia
Anatomia (gr. anatomia, „rozbiór”) to gałąź biologii zajmująca się badaniem budowy organizmów i ich części. Anatomia jest gałęzią nauk przyrodniczych zajmującą się strukturalną organizacją organizmów żywych. To stara nauka, mająca swoje początki w czasach prehistorycznych. Anatomia jest nieodłącznie związana z embriologią, anatomią porównawczą, biologią ewolucyjną i filogenezą, ponieważ są to procesy, dzięki którym anatomia jest generowana w skali bezpośredniej (embriologia) i długiej (ewolucja). Anatomia człowieka jest jedną z podstawowych nauk medycznych.
675
Potwierdzanie następnika
Afirmacja następstwa, czasami nazywanego błędem odwrotnym, błędem odwrotności lub pomieszaniem konieczności i wystarczalności, jest błędem formalnym polegającym na wywnioskowaniu odwrotności z oryginalnego stwierdzenia. Odpowiedni argument ma ogólną postać:
677
Niejasność
Niejednoznaczność to rodzaj niepewności znaczenia, w której kilka interpretacji jest prawdopodobnych. Jest zatem atrybutem każdej idei lub stwierdzenia, których zamierzone znaczenie nie może być ostatecznie rozstrzygnięte zgodnie z regułą lub procesem o skończonej liczbie kroków. (Część „ambi-” tego terminu odzwierciedla ideę „dwóch”, jak w „dwóch znaczeniach”).
679
Zwierzę (ujednoznacznienie)
Zwierzę to wielokomórkowy organizm eukariotyczny z królestwa Animalia lub Metazoa.
680
Aardvark
Mrównik ( ; „Orycteropus afer”) to średniej wielkości, kopiący nory, nocny ssak, pochodzący z Afryki. Jest to jedyny żyjący gatunek z rzędu Tubulidentata, chociaż znane są inne prehistoryczne gatunki i rodzaje Tubulidentata. W przeciwieństwie do innych owadożerców ma długi pysk podobny do świni, który służy do wąchania pokarmu. Wędruje po większości południowych dwóch trzecich kontynentu afrykańskiego, unikając obszarów, które są głównie skaliste. Żywi się nocnym żywicielem mrówek i termitów, które wykopie z ich wzgórz za pomocą ostrych pazurów i potężnych nóg. Kopie również, aby stworzyć nory do życia i wychowywania młodych. Otrzymuje ocenę „najmniejszej troski” od IUCN, chociaż jej liczba wydaje się spadać.
681
Wilk ziemny
Wilk ("Proteles cristata") jest małym owadożernym ssakiem pochodzącym z Afryki Wschodniej i Południowej. Jego nazwa oznacza „wilk ziemi” w języku afrikaans i niderlandzkim. Nazywany jest również „szakalem maanhaar” (w afrikaans „szakal grzywa”) lub „hieną cywetową”, ze względu na zwyczaj wydzielania substancji z gruczołu odbytu, cechę wspólną z cywetą. Wilk należy do tej samej rodziny co hiena. W przeciwieństwie do wielu swoich krewnych z rzędu Carnivora, wilkołak nie poluje na duże zwierzęta. Zjada owady, głównie termity – jeden wilkołak może zjeść około 250 000 termitów w ciągu jednej nocy, chwytając je długim, lepkim językiem. Wilk żyje na zaroślach wschodniej i południowej Afryki – otwartych terenach porośniętych karłowatymi drzewami i krzewami. Jest nocny, w ciągu dnia odpoczywa w norach, a nocą wynurza się w poszukiwaniu pożywienia. Jego dieta składa się głównie z termitów i larw owadów.
682
Cegła suszona na słońcu
Adobe ( , ; ] ) to materiał budowlany wykonany z ziemi i często materiału organicznego. Adobe oznacza cegłę mułową po hiszpańsku, ale w niektórych anglojęzycznych regionach hiszpańskiego dziedzictwa odnosi się do wszelkiego rodzaju konstrukcji ziemnych, ponieważ większość budynków z gliny przypomina wyglądem budynki z gliny kolbowej i ubijanej. Adobe należy do najwcześniejszych materiałów budowlanych i jest używany na całym świecie.
683
Przygoda
Przygoda to ekscytujące lub niezwykłe przeżycie. Może to być również odważne, zazwyczaj ryzykowne przedsięwzięcie, którego wynik jest niepewny. Przygody mogą być czynnościami o pewnym potencjalnym zagrożeniu fizycznym, takimi jak podróże, zwiedzanie, skoki spadochronowe, wspinaczka górska, nurkowanie, rafting lub uprawianie sportów ekstremalnych. Termin ten odnosi się również szeroko do każdego przedsiębiorstwa, które jest potencjalnie obarczone ryzykiem fizycznym, finansowym lub psychologicznym, takim jak przedsięwzięcie biznesowe lub inne duże przedsięwzięcia życiowe.
689
Azja
Azja ( ) to największy i najbardziej zaludniony kontynent Ziemi, położony głównie na półkuli wschodniej i północnej. Dzieli ląd kontynentalny Eurazji z kontynentem europejskim i kontynentalny ląd Afro-Eurazji z Europą i Afryką. Azja zajmuje powierzchnię 44 579 000 km2, około 30% całkowitej powierzchni lądowej Ziemi i 8,7% całkowitej powierzchni Ziemi. Kontynent, który od dawna jest domem dla większości populacji ludzkiej, był miejscem powstania wielu pierwszych cywilizacji. Azja wyróżnia się nie tylko dużym rozmiarem i populacją, ale także gęstymi i dużymi osadami, a także rozległymi, słabo zaludnionymi regionami na kontynencie, w których mieszka około 1 miliarda ludzi, czyli około 60% światowej populacji.
690
Aruba
Aruba ( ; ] ) jest państwem składowym Królestwa Niderlandów na południowym Morzu Karaibskim, położonym około 1600 km na zachód od głównej części Małych Antyli i 29 km na północ od wybrzeża Wenezueli. Mierzy 32 km długości od północno-zachodniego do południowo-wschodniego końca i 10 km szerokości w najszerszym miejscu. Wraz z Bonaire i Curaçao Aruba tworzy grupę zwaną wyspami ABC. Wspólnie Aruba i inne holenderskie wyspy na Karaibach są często nazywane Holenderskimi Karaibami.
691
Artykułów Konfederacji
Statuty Konfederacji, formalnie Artykuły Konfederacji i Unii Wieczystej, były porozumieniem między 13 pierwotnymi stanami Stanów Zjednoczonych Ameryki, które służyły jako pierwsza konstytucja. Jego redagowanie przez komisję powołaną przez Drugi Kongres Kontynentalny rozpoczęło się 12 lipca 1776 roku, a zatwierdzona wersja została przesłana do stanów do ratyfikacji 15 listopada 1777 roku. Statut Konfederacji wszedł w życie 1 marca 1781 roku, po ratyfikowane przez wszystkie 13 państw. Naczelną zasadą Statutu było zachowanie niezależności i suwerenności państw. Rząd federalny otrzymał tylko te uprawnienia, które kolonie uznały za należące do króla i parlamentu.
694
Azja Mniejsza (ujednoznacznienie)
Azja Mniejsza to alternatywna nazwa Anatolii, najbardziej wysuniętego na zachód występu Azji, obejmującego większość terytorium Republiki Turcji. Może również odnosić się do:
698
Ocean Atlantycki
Ocean Atlantycki jest drugim co do wielkości oceanem świata o łącznej powierzchni około 106 460 000 km2 . Obejmuje około 20 procent powierzchni Ziemi i około 29 procent jej powierzchni wody. Oddziela „Stary Świat” od „Nowego Świata”.
700
Artur Schopenhauer
Arthur Schopenhauer ( ; ] ; 22 lutego 1788 – 21 września 1860) był niemieckim filozofem. Najbardziej znany jest ze swojej pracy z 1818 roku „Świat jako wola i reprezentacja” (rozszerzonej w 1844), w której charakteryzuje świat zjawiskowy jako wytwór ślepej i nienasyconej woli metafizycznej. Wychodząc z transcendentalnego idealizmu Immanuela Kanta, Schopenhauer rozwinął ateistyczny system metafizyczny i etyczny, który został opisany jako przykładowy przejaw filozoficznego pesymizmu, odrzucający współczesne postkantowskie filozofie idealizmu niemieckiego. Schopenhauer był jednym z pierwszych myślicieli filozofii zachodniej, którzy podzielali i afirmowali ważne założenia filozofii Wschodu (np. asceza, świat jako pozory), dochodząc początkowo do podobnych wniosków w wyniku własnej pracy filozoficznej.
701
Angola
Angola , oficjalnie Republika Angoli (po portugalsku: „República de Angola” ] ; Kikongo, Kimbundu i Umbundu: „Repubilika ya Ngola”), jest krajem w Afryce Południowej. Jest siódmym co do wielkości krajem Afryki i graniczy z Namibią na południu, Demokratyczną Republiką Konga na północy, Zambią na wschodzie i Oceanem Atlantyckim na zachodzie. Eksklawa prowincji Kabinda graniczy z Republiką Konga i Demokratyczną Republiką Konga. Stolicą i największym miastem Angoli jest Luanda.
704
Demografia Angoli
Ten artykuł dotyczy cech demograficznych ludności Angoli, w tym gęstości zaludnienia, pochodzenia etnicznego, poziomu wykształcenia, stanu zdrowia ludności, statusu ekonomicznego, przynależności religijnej i innych aspektów populacji.
705
Polityka Angoli
Od uchwalenia nowej konstytucji w 2010 r. polityka Angoli odbywa się w ramach republiki prezydenckiej, w której prezydent Angoli jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu oraz systemu wielopartyjnego. Władzę wykonawczą sprawuje rząd. Władzę ustawodawczą sprawuje Prezydent, rząd i parlament.
706
Gospodarka Angoli
Gospodarka Angoli jest jedną z najszybciej rozwijających się na świecie, z raportowanym średnim rocznym wzrostem PKB wynoszącym 11,1 procent w latach 2001-2010. Wciąż podnosi się po 27 latach wojny domowej, która nękała kraj od odzyskania niepodległości w 1975 2002. Pomimo rozległych zasobów ropy naftowej i gazu, diamentów, potencjału hydroelektrycznego i bogatych gruntów rolnych, Angola pozostaje biedna, a jedna trzecia populacji opiera się na rolnictwie na własne potrzeby. Od 2002 roku, kiedy skończyła się 27-letnia wojna domowa, naród pracował nad naprawą i ulepszeniem zniszczonej infrastruktury oraz osłabieniem instytucji politycznych i społecznych. Wysokie międzynarodowe ceny ropy naftowej i rosnąca produkcja ropy naftowej przyczyniły się do bardzo silnego wzrostu gospodarczego od 1998 r., ale korupcja i złe zarządzanie w sektorze publicznym utrzymują się, szczególnie w sektorze naftowym, który odpowiada za ponad 50 proc. PKB, ponad 90 proc. przychodów z eksportu, i ponad 80 procent dochodów rządowych.
708
Transport w Angoli
Transport w Angoli obejmuje:
709
Siły Zbrojne Angoli
Siły Zbrojne Angoli (po portugalsku: „Forças Armadas Angolanas”) lub FAA to wojsko Angoli.
710
Stosunki zagraniczne Angoli
Stosunki zagraniczne Angoli opierają się na silnym wsparciu Angoli dla polityki zagranicznej USA, ponieważ gospodarka Angoli jest uzależniona od pomocy zagranicznej USA.
711
Albert Sidney Johnston
Albert Sidney Johnston (2 lutego 1803 - 6 kwietnia 1862) służył jako generał w trzech różnych armiach: Texian (tj. Republic of Texas), Armii Stanów Zjednoczonych i Armii Skonfederowanych Stanów Zjednoczonych. Widział rozległą walkę podczas swojej kariery wojskowej, biorąc udział w wojnie Black Hawk, wojnie o niepodległość w Teksasie, wojnie meksykańsko-amerykańskiej, wojnie w Utah i wojnie secesyjnej.
713
Android (robot)
Android to humanoidalny robot lub syntetyczny organizm zaprojektowany tak, aby wyglądać i zachowywać się jak człowiek, zwłaszcza taki, którego ciało przypomina ciało. Historycznie, androidy pozostawały całkowicie w domenie science fiction, gdzie często można je zobaczyć w filmie i telewizji. Dopiero niedawno postęp w technologii robotów pozwolił na zaprojektowanie funkcjonalnych i realistycznych robotów humanoidalnych.
717
Alberta
Alberta ( ) to zachodnia prowincja Kanady. Z szacowaną populacją 4 067 175 według spisu z 2016 r., jest to czwarta najbardziej zaludniona prowincja Kanady i najludniejsza z trzech preriowych prowincji Kanady. Jego powierzchnia wynosi około 660 000 km2. Alberta i jej sąsiad Saskatchewan były dystryktami Terytoriów Północno-Zachodnich, dopóki nie zostały ustanowione jako prowincje 1 września 1905 r. Od maja 2015 r. premierem jest Rachel Notley.
734
Actinopterygii
Actinopterygii , czyli ryby płetwiaste, stanowią klasę lub podklasę ryb kostnych.
736
Alberta Einsteina
Albert Einstein (14 marca 1879 – 18 kwietnia 1955) był urodzonym w Niemczech fizykiem teoretycznym. Einstein rozwinął teorię względności, jeden z dwóch filarów współczesnej fizyki (obok mechaniki kwantowej). Dzieło Einsteina znane jest również z wpływu na filozofię nauki. Einstein jest najbardziej znany opinii publicznej ze swojego wzoru na równoważność masy i energii „E” = „mc” (która została nazwana „najsłynniejszym równaniem świata”). Otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1921 r. „za zasługi dla fizyki teoretycznej, a zwłaszcza za odkrycie prawa efektu fotoelektrycznego”, decydujący krok w ewolucji teorii kwantowej.
737
Afganistan
Afganistan ( ; Pashto/Dari: , Pashto: „Afġānistān” ] , Dari: „Afġānestān” ] ), oficjalnie Islamska Republika Afganistanu, jest krajem śródlądowym położonym w Azji Południowej i Azji Środkowej. Kraj ma populację /1e6 około 0 milionów, co czyni go 42. najbardziej zaludnionym krajem na świecie. Afganistan graniczy z Pakistanem na południu i wschodzie; Iran na zachodzie; Turkmenistan, Uzbekistan i Tadżykistan na północy; i Chiny na dalekim północnym wschodzie. Jego terytorium obejmuje 652 000 km2, co czyni go 41. największym krajem na świecie.
738
Albania
Albania ( , ; albański: "Shqipëri/Shqipëria" ; Gheg albański: "Shqipni/Shqipnia lub Shqypni/Shqypnia" ), oficjalnie Republika Albanii (albański: "Republika e Shqipërisë" , ] ), jest krajem na południu i południowym wschodzie Europa. Kraj zajmuje powierzchnię 28 748 km2 i w 2016 r. zamieszkiwało go prawie 3 miliony osób . Albania znajduje się w południowo-zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego, graniczy z Czarnogórą na północnym zachodzie, Kosowem na północnym wschodzie, Republiką Macedonii na wschodzie oraz Grecją na południu i południowym wschodzie. Kraj posiada linię brzegową na północnym brzegu Morza Śródziemnego, Adriatyku na zachodzie i Morza Jońskiego na południowym zachodzie, tworząc Riwierę Albańską. Albania znajduje się niecałe 72 km od Włoch, przez Cieśninę Otranto, która łączy Adriatyk z Morzem Jońskim. Albania to jednolita parlamentarna republika konstytucyjna ze stolicą w Tiranie, największym mieście kraju i głównym centrum gospodarczym i handlowym, a następnie Durrës. Inne duże miasta w kraju to Vlorë, Saranda, Shkodër, Berat, Korçë, Gjirokastër i Fier.
740
Allah
Allah ( ; arabski: الله‎ , „Allah” ‎ , ] ) to arabskie słowo oznaczające Boga w religiach Abrahamowych. W języku angielskim słowo to ogólnie odnosi się do Boga w islamie. Uważa się, że słowo to pochodzi ze skrótu „al-ilāh”, co oznacza „bóg”, i jest spokrewnione z „El” i „Elohim”, hebrajskimi słowami oznaczającymi Boga.
742
Algorytmy (dziennik)
Algorithms to recenzowane czasopismo matematyczne o otwartym dostępie dotyczące projektowania, analizy i eksperymentów na algorytmach. Czasopismo jest wydawane przez MDPI i zostało założone w 2008 roku przez redaktora naczelnego założyciela Kazuo Iwama. Jej obecnym redaktorem naczelnym jest Henning Fernau.
746
Azerbejdżan
Azerbejdżan ( ; Azerbejdżan: "Azərbaycan" , oficjalnie Republika Azerbejdżanu (Azerbejdżan: "Azərbaycan Respublikası")) to kraj w regionie Kaukazu Południowego, położony na skrzyżowaniu Azji Południowo-Zachodniej i Europy Południowo-Wschodniej. Od wschodu graniczy z Morzem Kaspijskim, od północy z Rosją, od północnego zachodu z Gruzją, od zachodu z Armenią i od południa z Iranem. Eksklawa Nachiczewan jest związana z Armenią od północy i wschodu, z Iranem od południa i zachodu, a na północnym zachodzie ma 11-kilometrową granicę z Turcją.
748
Astronomia amatorska
Astronomia amatorska to hobby, którego uczestnicy lubią obserwować lub obrazować obiekty niebieskie na niebie nieuzbrojonym okiem, lornetką lub teleskopem. Chociaż badania naukowe mogą nie być ich głównym celem, niektórzy astronomowie amatorzy wnoszą wkład w naukę astronomii, na przykład poprzez monitorowanie gwiazd zmiennych, gwiazd podwójnych lub zasłonięcie gwiazd przez Księżyc lub asteroidy, lub przez odkrywanie obiektów przejściowych, takich jak komety , nowe galaktyczne lub supernowe w innych galaktykach.
751
Aikido
Aikido (jap. 合気道, Hepburn: aikidō)] to nowoczesna japońska sztuka walki opracowana przez Morihei Ueshibę jako synteza jego studiów walki, filozofii i wierzeń religijnych. Aikido jest często tłumaczone jako „droga jednoczenia (z) energii życiowej” lub „droga harmonijnego ducha”.
752
Sztuka
Sztuka to różnorodny zakres działań człowieka w tworzeniu wizualnych, dźwiękowych lub wykonawczych artefaktów (dzieł sztuki), wyrażających wyobraźnię lub umiejętności techniczne autora, które mają być docenione ze względu na ich piękno lub siłę emocjonalną. W swojej najbardziej ogólnej formie działania te obejmują produkcję dzieł sztuki, krytykę sztuki, badanie historii sztuki i estetyczne rozpowszechnianie sztuki.
764
Agnostida
Agnostida to rząd stawonogów, który po raz pierwszy rozwinął się pod koniec okresu wczesnego kambru i rozkwitł w kambrze środkowym. Są one obecne w zapisie kopalnym dolnego kambru wraz z trylobitami z rzędów Redlichiida, Corynexochida i Ptychopariida. Ostatnie agnostydy wyginęły w późnym ordowiku.
765
Poronienie
Aborcja to zakończenie ciąży poprzez usunięcie płodu lub zarodka, zanim przeżyje poza macicą. Aborcja, która występuje spontanicznie, nazywana jest również poronieniem. Aborcja może być spowodowana celowo i jest wtedy nazywana aborcją wywołaną lub rzadziej „poronieniem wywołanym”. Słowo „aborcja” jest często używane w znaczeniu tylko wywołanych aborcji. Podobna procedura po tym, jak płód może potencjalnie przeżyć poza macicą, jest znana jako „późne przerwanie ciąży”.
766
Streszczenie (prawo)
W prawie streszczenie to krótkie stwierdzenie, które zawiera najważniejsze punkty długiego dokumentu prawnego lub kilku powiązanych dokumentów prawnych.
771
Amerykańska wojna rewolucyjna
Amerykańska wojna o niepodległość (17751783), znana również jako amerykańska wojna o niepodległość, była globalną wojną, która rozpoczęła się jako konflikt między Wielką Brytanią a jej trzynastoma koloniami, które ogłosiły niepodległość jako Stany Zjednoczone Ameryki.
772
Amper
Amper (symbol: A), często skracany do „amp”, jest podstawową jednostką prądu elektrycznego w Międzynarodowym Układzie Jednostek (SI). Jej nazwa pochodzi od André-Marie Ampère (1775-1836), francuskiego matematyka i fizyka, uważanego za ojca elektrodynamiki.

Part of BEIR-PL: Zero Shot Information Retrieval Benchmark for the Polish Language.

Link to arxiv: https://arxiv.org/pdf/2305.19840.pdf

Contact: konrad.wojtasik@pwr.edu.pl

Downloads last month
56
Edit dataset card

Models trained or fine-tuned on clarin-knext/hotpotqa-pl