text
stringlengths 342
563k
|
|---|
2014 жылдың тамыз айынан бастап қазіргі уақытқа дейін ҚР Энергетика министрлігінің Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитетінің төрағасы қызметін атқарды.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен Есімханов Сұңғат Қуатұлы Қазақстан Республикасы энергетика вице-министрі болып тағайындалды. Бұған дейін бұл лауазымда қызмет атқарған А.Шкарупа ұсынылған өтініш бойынша қызметінен босатылды, деп хабарлайды Zakon.kz
С. Есімханов 1973 жылы Павлодар облысында туған. 1996 жылы Павлодар индустриалды институтын, 2007 жылы Қарағандының "Болашақ" өзекті білім беру институтын бітірген.
Еңбек жолын 1996 жылы "Алюминий Қазақстан" АҚ-ның гидрометаллургиялық цехында инженер болып бастап, онда 2000 жылға дейін жұмыс істеді.
2001-2007 жылдары Астана, Ақтау, Қарағанды қалалары бойынша ҚР Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті қорғау және шағын бизнесті қолдау агенттігінің құрамында маман, бөлім бастығы, департамент директоры қызметтерін атқарды. 2008-2010 жылдары Павлодар облысының энергетика және коммуналдық шаруашылық басқармасын басқарды.
2010-2013 жж. “Казахэнергоэкспертиза” АҚ президенті болды. 2013-2014 жылдары ҚР Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің электр энергетикасы және көмір өнеркәсібі департаментінің директоры болып жұмыс істеді.
2014 жылдың тамыз айынан бастап қазіргі уақытқа дейін ҚР Энергетика министрлігінің Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитетінің төрағасы қызметін атқарды. |
Басты бетБИЛІК ЖӘНЕ САЯСАТӘЛЕМЭКОНОМИКАӘЛЕУМЕТБҮКПЕСІЗ ӘҢГІМЕҒЫЛЫМ-БІЛІМЗАҢ-ЗАМАНДЕНСАУЛЫҚМӘДЕНИЕТЖҰЛДЫЗДАРГУ-ГУСПОРТТАРИХРУХАНИЯТӘДЕБИЕТ
Маңызды:
Отырар ауданында 10 : Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбал
Отырарда «қыс – 2022: Қыс-РКШОЖ аясында азаматтық қорғаныс қыз
ШЫМКЕНТ: АССАМБЛЕЯ Ж: Мемлекет басшысы Қ.К.Тоқаевтың 2021 жылғ
ШЫМКЕНТ: ӘЛЕУМЕТТІК : Шымкент қаласында өткен жылдан баста
ШЫМКЕНТТЕГІ ПОЛИМЕР : Шымкент қаласында полимерлік бұйымдар
ШЫМКЕНТ: ӘЛЕУМЕТТІК : Үшінші мегаполистегі әлеуметтік қызметте
ШЫМКЕНТ: «ТӘУЕЛСІЗДІ: «Тәуелсіздік ұрпақтары» грантының жеңімп
ШЫМКЕНТТЕ ҚОҒАМДЫҚ К: Шымкент қаласы бойынша бүгінгі таңда 100
ШЫМКЕНТТЕ АЛҒАШ РЕТ : Денсаулық сақтау – қоғамның әлеуметтік ө
ШАҺАР АУМАҒЫНДА ЖОЛҒ: Биыл Шымкент қалалық жолаушылар көлігі ж
Жұма, 30 Қыркүйек 2022 03:42
Діни білім беру жүйесінің – зайырлық сипаты
Қазақстандағы діни білім беру жүйесі соңғы жүзжылдықтарға дейін бірыңғай ислами арнада дамыды. Ең алғашқы ислами орта оқу орындары болған медреселердің араб жерінде емес, Түркістан өлкесінде пайда болғаны тарихтан белгілі. Мұның басты себебі тілдік фактордың әсері және архиологиялық қазба жұмыстарында табылған мәдени оқу ошақтары болып табылады. Қазақстан жеріндегі медреселер жүйесі Сыр бойындағы қалаларда ерекше өрістеді. Бұл Қожа Ахмет Ясауи негізін салған рухани ілім арқылы Түркістан қаласының түркі жұртының рухани астанасы деңгейіне көтерілуімен тікелей байланысты болды. Орта ғасырларда бірыңғай рухани мәдени кеңістікте өмір сүрген Орталық Азияда медреселер жүйесі ерекше қарқынмен дамыды. Медреселер көбіне мешіттердің жанынан салынды. Бұхара, Самарқанд жерінде басталған медресе дәстүрі Баласағұн, Түркістан, Отырар, Сайрам, Сауран, Сығанақ, Өзкент секілді Ұлы Жібек жолының бойында жатқан ірі мәдени орталықтарда жалғасын тапты. Ортағасырлық жазба мәліметтерде бір ғана Баласағұн қаласында 40 мешіт, 20 медресе болғаны айтылады. Қазақстанда XIX ғасырдың 50-60 жылдарында діни білім беретін 84 оқу орны болды. Бұл оқу орындары ислам дінін уағыздайтын бастауыш мұсылман мектептерінің молдаларын, қазиларды, сопылар мен шариғат заңдарын түсіндіретін жоғары лауазымды діни қызметкерлерді даярлады. Сондай-ақ, халыққа әдебиет, мәдениет, оқу-ағарту мәселелерінен де дәріс беретін мәдени-насихат орталығы рөлін атқарды. Медреселерде оқу мерзімі 4 жыл болып, оған балаларды 7 жастан бастап қабылдаған. Ауылдық жерлердегі мектептер қазақтың көшпелі өміріне бейімделіп, оқу кезеңі күз, қыс айларында жүргізілді.
Қазіргі білім беру жүйесінің мақсаты – заман талабына сай, бәсекеге қабілетті мамандар дайындау керектігі айқындалды. Осыған байланысты тәуелсіздігімізді алғаннан бері еліміздің білім беру жүйесінде жыл сайын реформалар мен сыңдарлы саясаттар, өзгерістер мен жаңалықтар еңгізілуде, ал дәстүрлі білімге бағдарланған білім беру жүйесін ұсыну – қазіргі таңда негізгі өзекті мәселелердің біріне айналып отыр. Білім беру жүйесінің басты міндеттері – ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіпке үйретуге бағытталған біліммен қамтамасыз ету болып табылады. Бiлiм беру жүйесiнің реттелуі қоғамның әлеуметтiк – экономикалық дамуында жетекшi роль атқарады, сондай-ақ оны әрi қарай айқындай түседi.
2011 жылдың 11 қазанында қабылданған ҚР «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» заңның 3-бабының 4-тармағына сәйкес «Діни білім беру ұйымдарын қоспағанда, Қазақстан Республикасында бiлiм беру мен тәрбиелеу жүйесі дін мен діни бірлестіктерден бөлiнген және зайырлы сипатта болады», - деп көрсетілген.
Білім берудің зайырлы сипаты діни немесе дінтанулық білімге тыйым салынады дегенді білдірмейді. Еліміздің заңнамалары аясында діни және дінтанулық білім берудің өзіндік мүмкіндіктері жасақталған.
Біріншіден, ұлт дүниетанымының, мәдениеті мен тарихының ажырамас бөлігі ретінде дін туралы түсініктер мен діндер тарихы туралы мәліметтер, соның ішінде Қазақстан Республикасы үшін дәстүрлі болып табылатын діндерге қатысты мағлұматтар, олардың пайда болуы, дамуы, қоғам өміріндегі орны туралы ақпараттар жалпыға бірдей білім беретін орта мектептен бастап, білім беру мекемелерінің барлық деңгейінде қоғамдық пәндер аясында оқытылады.
Екіншіден, орта мектептің 9-сыныбындағы «Зайырлық және дінтану негіздері» пәні аясында діндер тарихы мен тәжірибесі, дәстүрлі діндер мен жаңа діни қозғалыстар, Қазақстандағы негізгі діндер, олардың қасиетті кітаптары және діни мейрамдары, ислам дінінің қазақ жеріне таралуы, ханафи мазхабы мен матуриди ақидасының қазақ діни танымындағы орны, қазақ ғұламаларының рухани-діни мұрасы, қазақ жеріндегі исламдық мәдениет туындылары секілді өзекті дінтанулық мәселелер жүйелі негізде оқытылады.
Үшіншіден, «дінтану» пәні таңдамалы курс ретінде еліміздің барлық жоғары оқу орындарының бағдарламаларына енгізілген. Білім алушылар өздерінің қызығушылықтары мен таңдауларына сәйкес осы пән арқылы дін туралы білімдерін кеңейте алады.
Төртіншіден, зайырлы білім берудің бөлігі ретінде елімізде жоғары оқу орнының арнайы кафедралары арқылы діндер тарихы мен теориясын, исламтанушы, мемлекеттік діни қатынастарды, жаңа діни қозғалыстар мен діни ахуал мәселелерін зерделейтін дінтанушы мамандар даярланады. Олар: «Нұр Мүбәрак» Египет ислам мәдениеті университеті (Алматы қаласы) қазіргі күннің талаптарына жауап беретін жоғары білімді әрі білікті дінтанушы, исламтанушы, араб және ағылшын тілдерінің аудармашысы мамандарын даярлаумен айналысады. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ (Алматы қаласы) мен Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ-де (Нұр-Сұлтан қаласы), Е.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті (Түркістан қаласы), Абай атындағы Қазақ ұлттық университеті (Алматы қаласы), Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогиқалық университеті (Шымкент қаласы) және Павлодар педогогикалық университеттері «дінтанушы», «теология», «тарих және дінтану» мамандықтары бойынша мамандар дайындайды. Отандық жоғарғы оқу орындарын тәмамдаған дінтанушы, теологтар діни оқу орындары мен мемлекеттік қызметке араласып, игі нәтижелерді көрсетіп келеді.
Бесіншіден, қолданыстағы заңнамалар аясында діни білім берудің нақты тетіктері жасалған. Еліміздегі ресми тіркелген діни бірлестіктер жанынан діни сауат ашу курстары ашылған. Олар: Елімізде қызмет ететін шіркеулер мен сыйыну үйлерінің жанында православие негіздерін үйрететін жексенбілік мектептер жұмыс істейді. Онда үш бағыт бойынша білім беріледі. Алғашқысы діни сауат ашу, христиан дінінің ілімін үйретуге бағытталған. Кейін сурет салу, ән айту өнерлеріне машықтандырады. Мұнда 7-14 жас аралығындағы балаларға христиан дінінің ілімі үйретіледі.
Сонымен қатар мешіттерде ҚМДБ-ның қолдауымен мектеп жасындағы балалар үшін жыл сайын жазғы діни сауат ашу курстары ұйымдастырылып, жұмыс жүргізуде. Өз қалауына сәйкес аталған курстарда бастауыш діни білім алуға кез келген азаматтың мүмкіндігі бар. Кәмелетке толмаған балалар діни курстарға ата-анасының келісімімен бара алады.
ҚМДБ-ның республикалық ислами діни бірлестігіне қарасты Қарилар дайындау орталықтары ашылған. Республика көлемінде Ақмола облысы, Қосшы елді мекенінде ашылған «Қауам ад-Дин әл-Итқани әл-Фараби әт-Түркістани», Шымкент қаласында 2013 жылы тіркеліп, іске қосылған «Ықылас» қарилар дайындау орталығы» және Түркістан облысы, Кентау қаласында ашылған «Балаби қари» Құран жаттау орталығы қызмет атқаруда. Орталықтардың мамандану бағытына сәйкес Құран, Құран тәпсірі, тәжуид, ақида, хадис секілді пәндер оқытылады.
«Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» заңның нормаларына сәйкес республикалық және өңірлік діни бірлестіктер дін қызметшілерін даярлаудың кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын мекемелер нысанында діни білім беру ұйымдарын құра алады. Осы негізде қазір елімізде 12 рухани (діни) білім беру орны жұмыс істейді. Оқу орындарындағы барлық діни, сондай-ақ, зайырлы пәндерді оқыту бағдарламалары ҚР Білім және ғылым министрлігінің талаптарына сәйкес дайындалған.
Діни және дінтанулық бағыттағы барлық мамандықтар бойынша мемлекет тарапынан тиісті деңгейде грант бөлінген, шетелдік жетекші оқу орындарымен тәжірибе алмасу, бірлесе мамандар даярлау тетіктері қалыптасқан. 2013 жылдан бастап «Болашақ» халықаралық бағдарламасы аясында «дінтану» және «теология» мамандықтарына грант бөліне бастады.
Әлемдік тәжірибеде діни және зайырлы білім берудің әртүрлі арақатынасы бар. Ресми деректерге қарағанда діни білім шамамен әлемнің 140 елінде жүргізіледі. ЮНЕСКО-ның Халықаралық білім беру бюросының жүргізген зерттеуі мен талдауына сүйенсек, әлемнің 73 елінде діни білім аптасына кем дегенде бір рет жүретін міндетті пән болып табылады. Әр мемлекет өз діни және білім беру саясатына, діни және мәдени тарихына байланысты діни ұйымдардың білім беру қызметін дербес айқындайды.
Дін қашан да қоғамның, мемлекеттің, адамның өмірінде дүниеге көзқарас пен сенімдер жүйесі ретінде маңызды орын алып келеді. Қоғамдық феномен болғандықтан діннің жалпы халық пен мемлекет тұтастығы үшін өзектілігі жойылмайды. Осы орайда зайырлы мемлекеттегі діни және дінтанулық білім жүйесі біріншіден – мемлекеттік саясаттың жалпы қағидаттарына, екіншіден – қоғам сұранысына, үшіншіден заманауи бағдарлар мен даму болашағын ескере отырып, білім жүйесіне жасалатын объективті талдауларға сүйенеді.
Осы негіздерге сәйкес қоғам өмірін құқықтық тұрғыдан реттей отырып, оның дүниетанымдық көзқарастарын ғылыми тұрғыдан байытатын, рухани-мәдени құндылықтарының сақталуы мен дамуына жағдай жасайтын зайырлылық ұстанымы – мемлекеттің рухани дамуының кепілі болып табылады. |
Енді жолаушының тәртіп бұзғаны қылмыстық немесе әкімшілік жазамен дәлелденгенде ғана бұған рұқсат етіледі.
Авиакомпаниялар жолаушыларды әуе тасымалына шектеу қойылған тұлғалар тізіміне жолаушыларды өздігінен тіркей алмайды, бұл тек сот шешімімен ғана мүмкін нәрсе. Бұл туралы Мәжілісте көлік мәселелері бойынша түзетулер мен өзгерістерді таныстыру кезінде Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің бірінші орынбасары Берік Камалиев мәлім етті, деп хабарлайды zakon.kz тілшісі.
"Қара тізімге" келетін болсақ, авиакомпаниялар оны дербес толтыра алмайды. Негізінен, 99% жағдайда "Эйр Астана" осылай жасай алады, өйткені олардың жеке тізімі бар. Енді біз бұл тізімді тек сот шешімі бойынша толтықтыруға рұқсат беруді ұсынамыз. Олар тәртіп бұзушыға қатысты әуежайда әкімшілік хаттама толтырып, сот шешімі шыққанға дейін оны уақытша "қара тізімге" енгізе алады, - деді ол.
Осы жағынан алғанда, ұсынылған заң жобасына сәйкес, азаматтарды мұндай тізімге тек әуе кемесінің бортындағы құқық бұзушылықтар үшін және олардың кінәсі қылмыстық немесе әкімшілік жауапкершілікке тарту нәтижесінде дәлелденген жағдайда ғана енгізуге болады.
Сондай-ақ, заң жобасы азаматтық авиация саласындағы қасақана бұзушылықтарға немесе әдепсіз қылықтарға төзбеу қағидатына сүйенетін "әділетті мәдениет" институтын енгізіледі. |
Ол бүгін-ертең партия құрғалы жатпағанын да айтты. Өйткені, оның пікірінше, дәл қазір қандай да бір саяси белсенділіктен халыққа пайда жоқ.
Президенттік сайлауалды науқанға қатысқан айтыскер ақын Ринат Зайытов Қосановты неге жамандамайтынын, Әблязовқа неге сенбейтінін, сондай-ақ партия қашан құратынын ашып айтты, деп хабарлайды Zakon.kz. Ол бұл туралы "Қажет" бағдарламасына берген сұқбатында айтты.
- Сайлау менің жалғыз екенімді өз-өзіме дәлелдеп берді. Жалғыздық деген белгілі бір нәрсені бастауға ақыл-кеңес беретін, қолдап-қостайтын адамның жоқтығы. Өткендегі оқиғада мен сеніп жүрген біраз адамдар көңілімді қалдырды, керісінше, осымен ортақ ештеңем жоқ-ау деген адамдармен еріксіз жақындастырды, - дейді ол.
Сондай-ақ ол бүгін-ертең партия құрғалы жатпағанын да айтты. Өйткені, оның пікірінше, дәл қазір қандай да бір саяси белсенділіктен халыққа пайда жоқ.
Қазіргі митингтерден пайда жоқ
...Менің пайымымша, көтеріліс болса, қыран-топан, тонау, ырду-дырду басталады. Соны пайдаланып, пәленбай миллиардтар жоғалып кетуі мүмкін. Халық тағы түксіз қалады.
- Партия құрамын дедім, бірақ оған саяси тәжірибем де білімім де жеткіліксіз деп айтқанмын сол кезде. Тракторшы деп айтпай-ақ қояйын, ауданның ортаңқол мұғалімі деңгейіндей сауатым бар. Кем дегенде оны жетілдіруге бір жыл уақыт керек. Дәл қазір асығыс партия құрып, іске кірісіп кету нәтиже бермейді. Өйткені қарсылық, арандату болады, онымен күресуге менің сауатым жетпейді. Менің көш бастауыма уақыт керек, - дейді ол.
Сондай-ақ өз сұқбатында Ринат Зайытов қол бастай алмайтынын ашық мойындады.
- Мен Президенттікке ұмтылатын адам емеспін. Егер мен Президент болсам, Назарбаевпен жылап көрісесіңдер. Халық маған ренжімесін, өйткені мен ешқашан көш бастаймын деген жоқпын. Менде ондай амбиция жоқ. Маған барлық қазақ секілді тыныш жүрген ұнайды. Еркіндікті жақсы көремін, өз ойымды, халықтың ойын жеткізіп. Одан басқа рөлге мен дайын емеспін.
Менің қателігім - соқыр сенімім
- Қосановтың сайлаудан өтетініне халық та, мен де сенімді болдық. Бірақ жағдай басқаша болып шықты. Енді үйде қарап отыруыма болмайды ғой. Менің де ол арада қатысым болды. Бір қызығы, Ақберен Елгезек екеуміз бәстесіп қойғанбыз. Мен Қосанов жеңеді деймін ғой баяғы. Көлікке бәстестік. Ең ақыры, жеңілдік. Солай сәйкес болып қалды, ол күні әйелімнің туған күні еді. Ақберен "көлікті сенен ұтып алып, әйеліңе сыйлай салайын, енді бұлай істеме" деп достық ақылын айтты. Менің кінәм - көзсіз сенімге арқа сүйемей, қырағылық танытуым керек еді. Ал былай, сол сайлауалды науқанға қатысқанға еш өкінбеймін. Өйткені халықтың қалауы үшін жұмыс істедік сол кезде. Бірақ біздің билікті оңайшылықпен өзгерту мүмкін емес, соған көзім жетті.
Қосанов пен Әблязов туралы
Ал Әблязовқа сенбеймін. Бірақ қазіргі биліктің әрекеті халықты соған сенуге итермелеп жатыр. Мен де халықтың бірімін. "Түйесі жоқ ауылға тайлақ атан көрінеді", - дейді қазақ. Әбілязов тура сондай. Қосановты Әбілазов үшін жамандамаймын. Ол: "Қосанов жеңіледі, Зайытов көшеге шығып партия құрам дейді, содан соң Қосановты жамандайды", - деді. Сол үшін жамандамай қойдым. Ол бәрін біліп отыр, бекер емес қой оның бәрі. Сол шығып айтса, ел көшеге шығады екен. Әблязов деген 10 шақты қатын бар, оларға түк болмайды. Бірақ шын көшеге шыққандар жабылады. Содан бұл билікке шын қарсы адамдарды анықтау үшін істелетін тәсіл ме екен деп ойлаймын. |
Ажарлы Атырау Бәсекелестікке қабілетті болудың жобасы Мұнай өнімдері тапшылығынан қалай құтылуға болады? Жемқорлықты бірге жеңеміз
Өткен дүйсенбіде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев тұңғыш рет ресми сапармен Вьетнам Социалистік Республикасына барды. Елбасы онда Вьетнам Социалистік Республикасының Президенті Чыонг Тан Шангпен кездесіп, бірқатар мәдени-әлеуметтік және сауда-экономикалық негіздегі мәселелерді талқылады.
Вьетнам еліне қадам басқан Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев сапардағы алғашқы сөзін вьетнам халқының экономикадағы жеткен жетістіктерінен атап айтудан бастады. Расында, кейінгі он жылдың көлемінде Вьетнам өз өңірінде толағай табыстарға қол жеткізді. Бұл ел – қазіргі таңда 86 миллион халқы бар, тек астанасының өзінде 9 миллион адам тұратын, тұрғындарының жетпіс пайызын жасы отызға толмаған жастар құрайтын Азия-Тынық мұхит өңірінде көш бастап келе жатқан мемлекеттің бірі. Азаттықтың қадір-қасиетін жете білетін Вьетнам мемлекеті түсіне білсек, еліміздің тәуелсіздігін таныған елдердің алғашқыларының бірі болып табылады. Сол себепті екі елдің дипломатиялық қатынастарын жандандыра түсу заман талабы десек болады.
Өзара ынтымақтастық қатынастарды орнатуда сыйластықтың, құрмет көрсете білудің маңызы зор екені айтпаса да түсінікті. Нұрсұлтан Әбішұлы сапар барысында Вьетнам елінің азаттық жолында құрбан болғандар рухына тағзым етіп, вьетнам халқын тәуелсіздікке жеткізген қайраткер, тұңғыш Президент Хо Ши Миннің мавзолейіне гүл шоғын қойды. Вьетнам елінде ел көсемі атанған Хо Ши Мин 1945 жылы 2 қыркүйекте Тәуелсіздік декларациясын жариялап, Вьетнам Демократиялық Республикасын құрған әйгілі тұлғаның бірі екені белгілі. Өз кезегінде Вьетнам Социалистік Республикасының Президенті Чыонг Тан Шанг Нұрсұлтан Назарбаевпен кездесу кезінде Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағы табыстарына тоқталып, ел Тәуелсіздігінің жиырма жылдығымен құттықтады. Екі ел арасындағы сауда-экономикалық қатынастарды алдағы уақытта қазіргіден анағұрлым арттыра түсу керектігін баса айтты.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Вьетнам Социалистік Республикасына тұңғыш ресми сапарының екінші күнінде Вьетнам Коммунистік партиясы Орталық комитетінің Бас хатшысы Нгуен Фу Чонгпен және Ұлттық ассамблеяның Төрағасы Нгуен Шинь Хунгпен кездесті.
Аталған кездесулерге тоқталмастан бұрын, Елбасы сапарының бірінші күніндегі маңызды мәселелерді саралап өтсек. Мәселен, өткен жылы екі елдің сауда айналымының көлемі бар-жоғы 44 миллион АҚШ долларына тең болған. Бұған дейін қос елдің қарым-қатыстарында тек «ҚазМұнайГаз» бен «Петровьетнам» арасында 2009 жылы құрылған жұмыс тобы болғанын ескерсек, мемлекетаралық дипломатиялық байланыстарды және сауда-экономикалық қатынастарды нығайтуда Нұрсұлтан Назарбаевтың осы елге тұңғыш сапарының тарихи маңызы зор.
– Жаңа ғана жоғары деңгейдегі ашық, өзара сенімді үнқатысу аяқталды. Ынтымақтастығымыздың басымдықтары дәл айқындалды. Екі елдің халықтарын татулықтың, тілектестіктің тарихи берік тіндері байланыстырып тұр. Қазақстан-Вьетнам қарым-қатынастарын қарқынды дамытуға барлық қажетті жағдайлар жасалды. Біздің елдеріміздің арасында шешімін таппаған ешқандай мәселе жоқ. Ең алдымен, екіжақты сауданы жолға қоюымыз керек», – деді Нұрсұлтан Әбішұлы. Сондай-ақ Президент таяу уақытта Вьетнам астанасы Ханойда Қазақстан елшілігі ашылатыны турасында хабардар етті.
Елбасының ресми сапары негізінде Қазақстан-Вьетнам бизнес-форумы болып өтті. Қазақстандықтардан – 39 адам, вьетнамдықтардан 103 адам қатысқан Ханой форумының ашылуында еліміз атынан Премьер-министрдің орынбасары, Индустрия және жаңа технологиялар министрі Ә.Исекешев пен еліміздің Сауда-өнеркәсіптік палатасының басшысы Қанат Төлеметов сөз сөйледі.
Нұрсұлтан Назарбаев ресми сапардың екінші күнінде Вьетнам Коммунистік партиясы Орталық комитетінің Бас хатшысы Нгуен Фу Чонгпен және Ұлттық ассамблеяның төрағасы Нгуен Шинь Хунгпен кездесті.
«Вьетнам Коммунистік партиясының басшылығымен Вьетнам халқы әлеуметтік-экономикалық дамуда, білім, мәдениет пен қоғамдық өмірдің өзге де салаларында толымды табыстарға жетті», – деді Нұрсұлтан Назарбаев Вьетнам Коммунистік партиясы Орталық комитетінің Бас хатшысы Нгуен Фу Чонгпен кездесуде. Расында, Вьетнам еліндегі қазіргі жетістіктер билік басындағы партия – Вьетнам Коммунистік партиясымен тікелей байланысты.
Ал Вьетнамдағы парламент, яғни Ұлттық ассамблеяның төрағасы Нгуен Шинь Хунгпен кездесуде Елбасы парламентаралық өзара іс-қимыл мемлекетаралық байланыстарды дамытуда негізгі рөл атқаратынын мәлімдеді.
– Делегациялар алмасу және парламентаралық ынтымақтастық тобын құру Қазақстан Парламенті мен Вьетнам Ұлттық ассамблеясы арасындағы байланыстарды тереңдетуге қызмет етеді, – деді Мемлекет басшысы.
Елбасы сапар соңында ақжарқын, достық рәуіштегі қабылдауға ризашылығын білдіре отырып, Вьетнам елінің басшысы Чыонг Тан Шангты елімізге келіп қайтуға шақырды. Вьетнам Социалистік Республикасының Президенті Чыонг Тан Шанг шақыруды ризашылықпен қабыл алды. |
25 мамыр сағ. 19.00-де Қазақстан Респуликасы Мәдениет және спорт министрлігінің қолдауымен Қазақстан Республикасының Ұлттық академиялық кітапханасы қазақтың бас ақыны Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойына орай «Руханияттың әлемі Абай» атты онлайн дәріс өткізді.
Онлайн дәрістің мақсаты – Ұлы Абай мұрасының қазақ руханиятында алар орны, ұрпақ тәрбиесіндегі маңызы мен оның құндылығы, ұлттық идеологияны қалыптастырудағы рөлі жөнінде кеңінен ақпарат беру.
Онлайн кездесуді әнші, жыршы, қоғам қайраткері, Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі, Қазақстан Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжiлiсінің депутаты Бекболат Қанайұлы Тілеухан жүргізді.
Белгілі журналист, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, Қазақстан Республикасы Президентінің БАҚ саласындағы сыйлығының лауреаты Қали Сәрсенбай Бекболат Тілеуханның ұлт руханиятына қосқан үлесі жөнінде былай дейді:
– Ұлттың руханият дүниесіне әркім өз жаңалығын ала келеді. Күні бүгінге дейін кешегі сал-серілер салып кеткен сара соқпақты әркім әрқалай жаңғыртса, Бекболат сол бір жылмиған жүйріктер мен жайсаңдарды тек әншілік тұрғыдан ашып қоймай, тым тереңдеп кетті. Әрқайсысынан тұлға жасауға талаптанды, жасады да.
Бекболат Тілеухан қазақ халық әндерін ерекше мақаммен орындайды. Атап айтатын болсақ, «Япырау», «Қайран Еділ», «Сарыарқа», «Жорға тай», «Елім менің», «Елім дегендер», «Дәурен-ай», «Доспамбет жыраудың толғауы» және т.б.
Дәрістің онлайн-көрсетілімі Қазақстан Республикасының Ұлттық академиялық кітапханасының Facebook парақшасында көрсетіледі.
ruh.kz Send an email 26.05.2020
18
Facebook Twitter VKontakte Odnoklassniki Skype Messenger Messenger WhatsApp Telegram Хатпен жіберу Басып шығару |
Түбір етістіктер деп арнаулы морфологиялык. бөл- шектері жок, демек, казіргі кезде морфологиялық ж:ағы- нан түбір және жұрнақ деп бөлшектеуге болмайтыидай етістік формалары аталады Мысалы: аз, ал, айт, алда, арба, ат, ас, аш, ақ, бар, бас, бат, бер, без, бол, байла, баста, бақырай, де, ез, ер, ес, жет, жала, жьіла, же, оісел, жебе, жорт, жи, жар, жаз, жүз, жүгір, илсін, тасы, тара, тос, тол, тоқы, түс, үр, үқ, шал, шай, шаіи т. б.
Бірак, өзге түбір сөздер сияқты, етістік түбірі де та- рихи дамып отыратындықтам, олардын қатары да бірте- бірте толығып, көбейіп отырған, сол себептен түбір етіс- тіктердің ішінде бұрын ұзақ замандар бойы, туынды сөз есебінде жүмсала-жұмсала келіп, бірте-бірте түбірі мен жұрнағын ажыратуға болмайтындай болып кеткен сөздер бар. Мысалы, жоғарыдағы етістіктердің ішінен: айт (ай+ + т), алда (ал + да), байла (бай+ла, бау+лсі), бақырай (бақ+ырай), жыла (йығ + ла), баста (бас + та) дегендер- ді, сондай-ақ тоңта (тоқ+та), тоңыра (тоқ + ыра), болыс (бол + ыс), сөйле (сөз + ле), тула (ту+ла, шегін (шек+ + ін), іиегер (шек+ер) т. т. тәрізді қазіргі шақта түбір
226
саналып жүрген етістіктерді алсак, жақша ішінде керсе- тілгендей, әуелгі түбір сөздер мен жұрнақтардан кейбі- реулері деформаланбай-ақ, кейбіреулері деформаладып бөлшектенбейтін түбірлерге айналып кеткен. Дәл осы СНЯК.ТЫ, әр алуан өзгерістердің нәтижесінде бүрын бел- шектенетін, қазір бөлшектенбейтін омоиим етістіктер пай~ да болған. Мысалы: су жылы-ды және жылы су; бала тоң-ды және тоң к,атты дегендердегі сияқты әрі етістік эрі ссім болатын түбірлер ғана емес, әрі етістіктің, әрі есімшн, жүрнағы болатын косымшаларда — осындай ра- му зандарына лайық қалыптасқан формалар. Ал түрегел (тұра кел), әкел (алып кел), әпер (алып бер), әкет (алып кет), өйт (олай ет), сөйт (солай ет) тәрізді бірігу- дек кұралған түбір етістіктер де, әриие, жоғарыда айтыл- ған кағидалардың бір айғағы екені шексіз. Осыларға орай банырғы түбір етістіктерді түпкі я негізгі түбір жә- не кенеленген түбір деп шартты түрде белуге де болады.
Сонымеғі, қазіргі тіліміздегі етістік түбірі неше килы формалар (есімше, кесемше, рай, етіс, шак т. б.) тудыра- тын косымшалардың барлығын алып тастағанда, сақта- латын, яғни, әрі қарай тағы да бөлшектеуге болмайтын я келмейтін түпкі белшек болады. Мысалы: берчл-ген; бер- іл-се, бер-гіз-дір-т-іп-ті, бер-гіз-іл-іп-ті... деген формалар- дыц бәріне де ортақ түпкі белшек бер белшегі түбір сана- лады. Сол сияқты, сөйле-ді-м; сөйле-т-тім; сөйле-т-тір-ді- м; сөйле-с-тір-ді-ң-дер; сөйле-ген... тәрізді формалардың түпкі түбірі—- сөйле сөзі болады. Бүл сөздщ төркіні — сөз+ле екені аян бола тұрса да, көнеленіп қалыптасқан сөйле түбірін сөй + ле дегек белшектерге саралау қисын- сыз, ейткені, қазіргі тілімізде сөй деген сез атымен жоқ. Ендеше, осы сияқтанған, әбден тұтасып бір түлға болып қалыптасқан формалар (мысалы: үйықта — үйщы, бо- лыс — бол т. т.) түбір сөз саналады жәие түбір сөз ре- тінде қабылданылуға тиіс.
Тіліміздегі осындай түбір етістіктер екінші жақтарап- Ка тікелей бұйыру я тілек айту мағынасын (сен оқы; сен сөйле...) білдіріп, бұйрык (императив) я тілек (оптатив) Рай формасымен түрлес те, орайлас та болатындыктан, грамматикада бүйрық-тілек (императив — оптатив) ра- чьіныц жекеше турінің екінші жағыныц формасы санала- ДЫ- Бірақ бұл түбір лұғат жеке-дара сөз ретінде санал- ғаньімеи, сейлеу тілінде басқа қызметте (функцияда) ^Ұмсалмайды, тек айт-айттсіп, жүр-жүрлеп, оқьі-оңы- ла«- деген тәрізді қайталама түрде ғана (күшейту
227
үшін) қолданылады. Осы ерекшелік етістік түбірін есім түбірлерін басқаша етіп, ерекшелеидіріп тұрады, өйтке- ні тіліміздегі есім түбірлері атау түрінде жеке-дара тұ- рып та кділы-қилы қызмет атқара береді. («Етістіктің негізгі және онын, грамматикалық сипаты» деген тақы- рыпты қараңыз). |
М5. Тәуелсіз оқиғалар тізбегі. Бернулли формуласы. Муавр-Лапластың локалді және интегралды теоремалары.
М6. Кездейсоқ шама туралы түсінік. Дискретті кездейсоқ шаманың үлестірім заңы. Кездейсоқ шамалардың қосындысының, көбейтіндісінің, шаманың үлестірім заңы.
М7. Дискретті кездейсоқ шаманың сандық сипаттамалары: математикалық күтім, дисперсия, орта квадраттық ауытқу.
М8. Үзіліссіз кездейсоқ шама. Үлестірім функциясы. Сандық сипаттамалары (математикалық күтімі, дисперсиясы, орта квадраттық ауытқуы, бастапқы және орталық моменттер, мода, медиана, асимметрия, эксцесс).
М9. Негізгі үлестірім заңдары (Биномдық, Пуассон, бірқалыпты, көрсеткіштік, қалыпты үлестірім).
М10. Кездейсоқ шамалар жүйесі. Үлестірім функциясы және үлестірім тығыздығы. Регрессия. Ковариация. Екі өлшемді қалыпты үлестірім заңы.
М11. Үлкен сандар заңы. Марков теңсіздігі. Чебышев теңсіздігі. Чебышев теоремасы. Бернулли теоремасы. Орталық шектік теоремалар.
М12. Статистикадағы таңдама ұғымы. Таңдама үлестірімі. Полигон, гистограмма. Таңдаманың кейбір сандық сипаттамалары.
М13. Эмпирикалық үлестірім функциясы. Нүктелік бағалаулар: моменттер әдісі, шындыққа неғұрлым жақын әдіс. Белгісіз параметрді интервалдық бағалау.
М14. Статистикалық болжамдарды тексеру. Нөлдік және альтернативтік болжам, қарапайым және күрделі болжам. Статистикалық критерий. Қалыпты үлестірілген бас жинақтың бас дисперсияларын салыстыру. Таңдама орташаны бас орташаның гипотетикалық мәнімен салыстыру. Пирсонның Хи-квадрат келісімділік критерийі.
М15. Дисперсиялық талдау. Бір факторлы дисперсиялық талдау. Көп факторлы дисперсиялық талдау түсінігі.
М16. Корреляциалық және регрессиялық талдау. Корреляциялық тәуелділік. Регрессия түсінігі. Сызықтық регрессия теңдеулері. Корреляциялық талдаудың негізгі қағидалары. Байланыс параметрлерінің маңыздылығын тексеру, интервалдық бағалаулар. Корреляция коэффициентінің маңыздылығын тексеру. Сызықты регрессиялық талдау. Регрессия теңдеуінің маңыздылығын тексеру.
Осы мазмұн мектептің соңғы буыны болып табылатын 11-12 сыныптарында немесе экономикалық колледжде, одан кейін жоғары оқу орындарының 1 курсында, үш жыл бойы сабақтаса меңгеріледі. Меңгеретін жеткіншектің жас мөлшері 17-19 аралығында болып, олардың ақыл тоқтатқан, өз алдына мақсат қойып сол мақсатқа жетуіне сәйкес әрекет етуге қабілетті шақтарымен сәйкес келеді. Бұл уақытта олар ұсақ ұғымдардан гөрі белгілі бір көлемдегі мазмұнды меңгеруге, бар білімін жалпылауға, алған ақпараттарынан ой қорытуға, өз бетімен білімді іздеуге барынша бейім жеке тұлға
Модульдік оқыту жүйесіндегі келесі кезең осы мақсаттарды іске асыру процесін модульдер түрінде жобалау. Осы мақсаттар «Ықтималдықтар теориясының негізі», «Ықтималдықтар теориясы мен математикалық статистика элементтері», «Ықтималдықтар теориясы», «Математикалық статистика» атты төрт модульге бөлініп технологиялық карта түрінде құрылды. Әр карта бес бөлімнен – мақсат қою, болжау, үй тапсырмасын мөлшерлеу, логикалық құрылым, түзету – тұрады.
Әр бөлімнің атқаратын функцияларын түсіну үшін бірінші модульді қарастырайық (1-кесте). «Ықтималдықтар теориясының негізі» деген бірінші модульден 11-сыныпта өтілуге тиіс деп жоспарланған үш мақсатқа (М1, М2, М3) жету жолын көруге болады. Қойылған мақсаттар тақырыптық түрде берілген. Мысалы, бірінші мақсат (М1) - Кездейсоқ оқиға. Үйлесімсіз, теңмүмкіндікті, мүмкін болатын оқиғалар. Оқиға ықтималдығының классикалық анықтамасы.
Жаңа білімді меңгеру ондағы бастапқы ұғымдарды айқын түсініп, сол ұғымдарға қатысты жасалатын барлық амалдар мен іс-әрекеттерді жеткілікті түрде түсінуден басталады. Осы мақсаттағы әрбір ұғымның дұрыс түсіндірілуі ықтималдықтар теориясының математикадағы, қолданбалы білімдер саласындағы нақтылы ғылым екендігін мойындатумен қатар, осыдан кейін берілетін ұғымдардың меңгерілуіне үлкен әсер етеді. Кездейсоқ оқиға ықтималдықтар теориясындағы бастапқы ұғым. Тәжірибе нәтижесінде пайда болған оқиғалардың толық топ құруын түсіну үшін олардың үйлесімсіз, теңмүмкіндікті, мүмкін болатын оқиғалар болуы керектігін оқушы жақсы түсінуі шарт. Кейбір зерттеулерде ықтималдық ұғымымен таныстыруды осындай анықталуы қиын болатын ұғымдарға негіздемей ықтималдықтың статистикалық анықтамасынан бастау керек деп тұжырымдайды. Бұл жағдайда «ықтималдық кездейсоқтықты есептейтін болса, оны және жуықтап есептейтін болса, бұл нақты ғылым емес қой» деген қате ой туындауына әкеліп, онымен жеңіл-желпі айналысуға жетелеуі мүмкін. Біздің ойымызша ықтималдықпен алғашқы танысуында «ықтималдық - есептеу нәтижесінде нақты бір мәнге тең болатын оқиға көрсеткіші» деген ой қалыптастырып, тәжірибе нәтижесінде пайда болған оқиғаларды саралай білу интуициясын дамыту керек деп санаймыз.
Сонымен қатар, ықтималдықтар теориясының аксиоматикалық түрде беруілуі экономикалық бағытқа қарағанда физика-матемтикалық бағытқа тән деп санаймыз. Бұл тұрғыда осы саладағы іргелі ғылыми-зерттеулері айқындалған отандық ғалым-әдіскерлердің ойына, жазған еңбектеріне жүгінеміз. Мысалы, физика-матемтикалық бағыт таңдаған мектептер үшін қазақстандық оқу-әдістемелік бағыт Н.Темірғалиевтің ой-еңбектеріне жүгінсе, ЖОО-да Н.Ақанбайдың оқулықтарын қолданады [5, 6].
Ал экономикалық бағыт таңдаған студенттер А.Казешевтің оқулықтарын қолдану керек деп санаймыз [7]. Ықтималдықтар теориясының аксиоматикалық түрде беруілуімен экономикалық бағыт таңдаған студенттер жоғары оқу орнында алгебра, математикалық талдау курстарынан жиын, кеңістік, ондағы қатынастар жөніндегі біліктері қалыптасқаннан кейін танысқаны жөн.
Модульдік оқыту технологиясы қойылған мақсатқа оқушының жетуіне барлық қажетті материалдармен қамтамасыз етуді міндеттейді. Сондықтан, технология тілімен айтқанда ақпараттар банкі, яғни теориялық материал, сәйкес шығарылатын есептер, үй тапсырмалары, бақылау, тест тапсырмалары, Ықтималдықтар теориясы, мектептегі соңғы буынның көпсалалығына байланысты, түрлі деңгейде оқытылады, ал бұдан жоғары оқу орнына келген студенттің математикалық білім сабақтастығының еріксіз бұзылатындығы шығады. Бір аудиторияда жалпы білім беретін және арнайы физика-математика мектептерінен келген оқушылар отырады. ЖОО оқытушысына меңгерілмеген мазмұнды фундаментальді түрде қайта оқытуға тура келеді, яғни уақыт кетеді. Өз кезегінде ЖОО-ғы мазмұнның қандай да бір бөлімдері оқылмай қалып, бұдан кейін оқытылатын пәндердің меңгерілуіне кері әсерін тигізеді. Бұл ығысудың кері әсері курс өскен сайын арта түседі. Жоғары курстарда студенттер оқылмай қалған бөлімдерге негізделетін таңдамалы пәндерден бас тартады. Студент таңдамаса, ол пән оқылмай қалады, яғни бұл саладағы ғылыми зерттеулер тоқтап қалады. Уақыт өте осындай курсты меңгерген маман да жоғалады. Математиканың ғылыми қолданысының бір тармағы жойылады. Оны қалпына келтіру кейін үлкен қиындыққа соғары сөзсіз.
Ықтималдықтар теориясы мен математикалық статистиканың экономикалық бағытта модульдік жобалануы:
Біріншіден, экономикалық бағыт таңдаған оқушыға (ата-анасына) немесе студентке айтылған бөлімнен білім көлемін беріп, даму траекториясын көрсетеді. Аяқталған модульдер түрінде берілген мазмұнның қандай деңгейде, қанша уақытта меңгерілуі өзіне байланысты.
Екіншіден, бейіндік мектептердегі пән мұғалімдері Ықтималдықтар теориясы мен математикалық статистиканы оқытудың әдістемелік материалымен қамтамасыз етіледі. Өз оқу орнындағы оқу формасына, материалды техникалық жағдайына байланысты ұсынылған материалды бейімдеуіне мүмкіндігі бар. Осы жерде модульдік оқытудың артықшылығы байқалады, себебі модульдік оқытуда мұғалімнің оқыту процесін ұйымдастыруға шектеу қойылмайды, өз идеясын шығармашылық жетіктігін көрсетуге мүмкіндік алады.
Үшіншіден, үй тапсырмасы топтастырылып берілуі оқытушыны бұл жұмыстардан құтқарады. Әрине, оқытушы бұл мөлшерлеумен келіспесе өзінің нақты қойған мақсатына, байланысты бұл картаға түзетулер жасап сабағының ақпараттық картасына түзетулер енізіп отыруға мүмкіндік алады.
Төртіншіден, білімнің сабақтастығы сақталады, бірнеше модуль 11-12 сыныптарда немесе колледжде меңгерілсе, жоғары оқу орнында келесі модульдар меңгерілінеді. Қажетті мазмұнның оқытылмай қалып қою мүмкіндігі жойылады, бірізділік сақталады, уақыт үнемделеді..
Бесіншіден, мазмұнның қаншалықты меңгергендігін тексеретін болжаудың ұсынылғандығына байланысты, ЖОО келген студенттің өз білім деңгейін тексеруге мүмкіндік алады.
Алтыншыдан, модульдің ішкі экономикалық мазмұндағы материалдармен толығып, оқытушы-әдіскерлердің тәжірибе алмасу мүмкіндігі қалыптасады.
Жетіншіден, бір мамандық бойынша жасалған осындай пәндік жобаланған модульдер жиынтығы оқу процесіндегі пәнаралық байланыс ретін қамтамасыз етеді. |
Әнші Бейбіт Сейдуалиева әкесіне жарды өзі таңдап бергенін айтты: 27 қыркүйек 2022, 15:37 - жаңалықтар Alashainasy.kz
Басты Шоу-бизнес
Әнші Бейбіт Сейдуалиева әкесіне жарды өзі таңдап бергенін айтты
27 қыркүйек 2022, 15:37
Танымал эстрада әнші Бейбіт Сейдуалиеваның анасы ауырып қайтыс болған, - деп хабарлайды Alashainasy.kz Экспресс К сайтына сілтеме жасап.
Әнші анасының жылын өткізген соң жалғыз қалған әкесін үйлендіруге бел буады. Оның бұл ұсынысын әкесі де бірден қабыл алған. Сөйтіп Бейбіт 54 жастағы әкесіне өзі жар іздеп тапқан.
"Әкем 54 жасында жалғыз қалды. Бала-шаға жоқ емес бар. Бірақ ер азаматқа өте қиын. Мен үнемі қасында отырып шайын құйып беремін деп айта алмаймын. Менің өз отбасым бар. Бір, екі күн келермін. Бірақ әкем менің қолымда тұрмайды ғой. Ол кісі жалғыз болмасын деп жар іздедік. Анамның жылын бергеннен кейін әкем үйленді. Содан кейін балалы болды. Екінші інім бар. Жасы 11-де. Жеңгеміз жақсы адам", — дейді Бейбіт Сейдуалиева "Менің өмірім" атты бағдарламаға берген сұхбатында. |
«Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қантардағы Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабына және Қазақстан Республикасы Президентінің «Мәслихаттың үлгі регламентін бекіту туралы» 2013 жылғы 3 желтоқсандағы № 704 Жарлығына сәйкес Қапшағай қалалық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ :
1. Қапшағай қалалық мәслихатының Регламенті осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.
2. «Қапшағай қалалық мәслихатының Регламентін бекіту туралы» Қапшағай қалалық мәслихатының 2021 жылғы 4 ақпандағы №2-9 шешімінің күші жойылды деп танылсын.
3. Осы шешім қабылданған күннен бастап қолданысқа енгізіледі.
Қапшағай қалалық
мәслихаттың хатшысы С. Нұрсолтанова
Қапшағай қалалық
мәслихатының
2021 жылғы 19 шілдедегі
№9-34 шешімімен
бекітілген
Мәслихаттың үлгі регламенті
1. Жалпы ережелер
1. Осы Мәслихаттың үлгі регламенті (бұдан әрі – регламент) «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 9-бабына, Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 3 желтоқсандағы «Мәслихаттың үлгі регламентін бекіту туралы» №704 Жарлығына сәйкес әзірленді және мәслихат сессияларын, оның органдарының отырыстарын өткізу, оларға мәселелерді енгізу және қарау, мәслихат органдарын құру және сайлау, олардың қызметі туралы есептерді, халық алдында мәслихаттың атқарған жұмысы және оның тұрақты комиссияларының қызметі туралы есептерді тыңдау, депутаттардың сауалдарын қарау тәртібін, мәслихаттағы депутаттық бірлестіктердің өкілеттіктерін, қызметін ұйымдастыруды, сондай-ақ дауыс беру, аппарат жұмысының тәртібін және басқа да рәсімдік және ұйымдастырушылық мәселелерді белгілейді.
2. Мәслихат (жергілікті өкілді орган) – қала халқы сайлайтын, халықтың еркін білдіретін және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оны іске асыру үшін қажетті шараларды айқындайтын және олардың жүзеге асырылуын бақылайтын сайланбалы орган. Мәслихат заңды тұлға құқығын иеленбейді.
3. Мәслихаттың қызметі Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Заңмен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерімен реттеледі.
2. Мәслихат сессияларын өткізу тәртібі
2.1. Мәслихат сессиялары
4. Мәслихат қызметінің негізгі нысаны сессия болып табылады, онда Қазақстан Республикасының заңдары бойынша оның құзыретіне жатқызылған мәселелер шешіледі.
Егер мәслихаттың сессиясына мәслихат депутаттарының жалпы санының кемінде үштен екісі қатысса, ол заңды. Сессия жалпы отырыс нысанында өткізіледі.
Мәслихаттың шешімі бойынша сессия жұмысында мәслихат белгілеген мерзімге, бірақ күнтізбелік он бес күннен аспайтын үзіліс жариялануы мүмкін. Сессияның ұзақтығын мәслихат айқындайды.
Мәслихаттың әрбір отырысының алдында қатысып отырған депутаттарды тіркеу жүргізіледі, оның нәтижесін мәслихат хатшысы отырыс басталардан бұрын жария етеді.
Мәслихаттың сессиясы, әдетте, ашық сипатта болады. Егер бұған қатысып отырған депутаттардың жалпы санының көпшілігі дауыс берсе, жабық сессияларды өткізуге мәслихат хатшысының немесе мәслихат сессиясына қатысып отырған депутаттар санының үштен бір бөлігінің ұсынысы бойынша жол беріледі.
5. Жаңадан сайланған мәслихаттың бірінші сессиясын депутаттардың осы мәслихат үшін белгіленген санының кемінде төрттен үш бөлігі болған кезде, мәслихат депутаттары тіркелген күннен бастап отыз күндік мерзімнен кешіктірмей тиісті аумақтық сайлау комиссиясының төрағасы шақырады.
6. Мәслихаттың бірінші сессиясын сайлау комиссиясының төрағасы ашады және оны мәслихат хатшысын сайланғанға дейін жүргізеді. Әрі қарай мәслихат сессияларын мәслихат хатшысы жүргізеді.
7. Мәслихаттың кезекті сессиясы жылына төрт реттен жиі шақырылмайды және оны мәслихат хатшысы жүргізеді.
8. Мәслихаттың кезектен тыс сессиясын осы мәслихатқа сайланған депутаттар санының кемінде үштен бірінің, сондай-ақ әкімнің ұсынысы бойынша мәслихат хатшысы шақырады және жүргізеді.
Кезектен тыс сессия оны өткізу туралы шешім қабылданған күннен бастап бес күндік мерзімнен кешіктірілмей шақырылады. Кезектен тыс сессияда оны шақыруға негіз болған мәселелер ғана қаралады.
9. Мәслихаттың хатшысы мәслихат сессиясын шақыру уақыты мен оның өткізілетін орны, сондай-ақ сессияның қарауына енгізілетін мәселелер туралы депутаттарға, халыққа және әкімге сессияға кемінде он күн қалғанда, ал кезектен тыс сессия шақырылған жағдайда, кемінде үш күн бұрын хабарлайды.
Мәслихат хатшысы сессияның қарауына енгізілетін мәселелер бойынша қажетті материалдарды депутаттарға және әкімге сессияға кемінде бес күн қалғанда, ал кезектен тыс сессия шақырылған жағдайда, кемінде үш күн бұрын табыс етеді.
10. Регламентте белгіленген тәртіппен мәслихат сессияларын, мәслихаттың тұрақты комиссияларының және өзге де органдарының отырыстарын өткізу кезеңінде депутат қызметтік міндеттерін орындаудан босатылады, оған жергілікті бюджеттің қаражаты есебінен негізгі жұмыс орны бойынша орташа жалақысы, бірақ көрсетілген қызметте бір жылға дейінгі жұмыс өтілі бар тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік әкімінің аппарат басшысының жалақысынан аспайтын мөлшерде және жол жүру уақыты ескеріліп, мәслихаттың сессиялары, тұрақты комиссиялары мен өзге де органдарының отырыстары өтетін мерзімдегі іссапар шығыстары өтеледі.
11. Сессияның күн тәртібін мәслихат жұмысының перспективалы жоспарының, мәслихаттың тұрақты комиссиялары мен өзге де органдары, депутаттық топтары мен депутаттар, қала әкімі ұсынған мәселелердің негізінде мәслихат хатшысы қалыптастырады.
Сессияның күн тәртібіне ұсыныстарды мәслихат хатшысына жергілікті қоғамдастықтың жиналыстары, қоғамдық ұйымдар ұсынуы мүмкін.
Сессияның күн тәртібін талқылау барысында ол толықтырылуы және өзгертілуі мүмкін. Сессияның күн тәртібін бекіту туралы мәслихат шешім қабылдайды.
Күн тәртібі бойынша дауыс беру әрбір мәселе бойынша жеке өткізіледі. Егер мәселеге мәслихат депутаттарының көпшілігі дауыс берсе, ол күн тәртібіне енгізілді деп есептеледі.
12. Сессияға енгізілетін мәселелерді сапалы дайындау үшін мәслихат хатшысы сессияны дайындау жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеуді уақтылы ұйымдастырады, оны қала әкімімен келісім бойынша бекітеді.
13. Мәслихаттың қарауына жататын мәселелер бойынша қалалық мәслихаттың сессиясына ауылдық округ әкімдері, жұмысы сессияда қаралатын ұйымдардың басшылары мен өзге де лауазымды адамдары шақырылады. Сессияларға мәслихат хатшысының шақыруымен бұқаралық ақпарат құралдары, мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдар өкілдерінің қатысуына жол беріледі.
14. Мәслихаттың отырысына шақырылған адамдар үшін мәжіліс залында арнайы орындар бөлінеді. Шақырылған адамдардың мәслихат сессиясының жұмысына араласуына, мәслихат сессиясының шешімдерін қолдайтынын немесе қолдамайтынын білдіруіне жол берілмейді.
Шақырылған адам тәртіпті өрескел бұзған жағдайда, мәслихат хатшысының шешімі немесе сессияға қатысып отырған депутаттардың көпшілігінің талабы бойынша мәжіліс залынан шығарылуы мүмкін.
Мәслихат хатшысының шақыруы бойынша жергiлiктi атқарушы органдардың басшылары, тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бірлік аумағында орналасқан ұйымдардың басшылары мен өзге де лауазымды адамдары мәслихаттың қарауына жататын мәселелер бойынша ақпарат беру үшiн мәслихат сессиясына келуге мiндеттi.
15. Мәслихаттың отырыстары мәслихат айқындаған уақытта өткізіледі.
Мәслихат хатшысы өз бастамасы бойынша немесе депутаттардың дәлелді ұсыныстары бойынша үзілістер жариялай алады. Жалпы отырыстың соңында депутаттарға қысқа мәлімдемелер немесе хабарламалар жасау үшін уақыт беріледі, олар бойынша жарыссөз ашылмайды.
16. Мәслихат отырыстарында баяндамалар, қосымша баяндамалар, жарыссөзде сөйлеу үшін және отырыстарды өткізу тәртібі бойынша, кандидатураларды талқылау, дауыс беру, анықтамалар мен сұрақтар үшін сөз сөйлеу регламентін мәслихат айқындайды. Баяндамашылар мен қосымша баяндамашыларға сұрақтарға жауап беру үшін уақыт бөлінеді. Егер сөз сөйлеуші бөлінген уақыттан асып кетсе, мәслихат хатшысы оның сөзін тоқтатады немесе отырысқа қатысып отырған депутаттардың көпшілігінің келісімімен сөз сөйлеу уақытын ұзартады.
Мәслихат депутаты бір мәселе бойынша екі реттен артық сөйлей алмайды. Жарыссөздердегі депутаттық сауалдар, түсіндірме және сұрақтарға жауап беру үшін сөйлеу сөз сөйлеу деп есептелмейді. Сөйлеу құқығын басқа депутатқа беруге жол берілмейді.
Жарыссөз сессияға қатысып отырған депутаттардың көпшілігінің ашық дауыс беруімен тоқтатылады. Жарыссөзді тоқтату туралы мәселе қойылған кезде, мәслихат хатшысы сөз сөйлеуге жазылған және сөйлеген депутаттардың саны туралы хабарлайды, кімнің сөз алуды талап ететіндігін анықтайды.
17. Отырысты өткізу тәртібі бойынша сөз депутатқа сөз сөйлеп тұрған адамның сөзі аяқталған соң кезектен тыс беріледі. Мәслихат хатшысы анықтама, депутаттық сауал, сұраққа жауап және талқыланып отырған мәселе бойынша түсіндірме беру үшін кезектен тыс сөз бере алады.
Баяндамашыларға сұрақтар жазбаша немесе ауызша түрде беріледі. Жазбаша сұрақтар мәслихат хатшысына беріледі және мәслихат отырысында жария етіледі.
2.2. Мәслихат актілерін қабылдау тәртібі
18. Егер заңда өзгеше белгіленбесе, мәслихат өз құзыретінің мәселелері бойынша мәслихат депутаттарының жалпы санының көпшілік дауысымен шешімдер қабылдайды.
19. Шешімдердің жобалары мәслихат хатшысына беріледі.
Мәслихаттың хатшысы қарауға қабылданған шешімдердің жобаларын барлық қажетті материалдарымен бірге тұрақты комиссияларға қарау және ұсыныстар дайындау үшін жолдайды. Бір мезгілде тұрақты комиссиялардың біріне мәслихат актісінің жобасы бойынша қорытынды, сессияға қосымша баяндама дайындау, қосымша ақпарат жинау және талдау жүргізу жүктелуі мүмкін.
Шешімдердің жобаларымен жұмыс істеу және басқа да мәселелерді дайындау үшін тұрақты комиссиялар жұмыс топтарын құра алады. Қажет болған жағдайда жұмыс тобының құрамына басқа тұрақты комиссиялардың депутаттары тартылуы мүмкін. Жұмыс тобының жұмысына кез келген депутат қатыса алады.
Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда, тиісті атқарушы органның ұсынымы бойынша мәслихат онымен бірлескен шешім қабылдайды.
20. Мәслихаттың жалпыға міндетті маңызы бар, азаматтардың құқығына, еркіндігі мен міндеттеріне қатысты шешімдері әділет органдарында мемлекеттік тіркелуге және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жариялануға тиіс.
21. Шешімдердің баламалы жобаларын мәслихат және оның органдары негізгі жобамен бірге қарайды. Сессияға мәселе дайындауға қатысушы тұрақты комиссиялар арасында келіспеушіліктер болған жағдайда, комиссиялардың төрағалары және мәслиахт хатшысы оларды жою бойынша шаралар қабылдайды, қалған келіспеушіліктер мәслихаттың назарына жеткізіледі.
22. Сессияда мәселені қараған кезде баяндама, қажет болған жағдайда, тұрақты комиссиялардың, жұмыс топтары мен уақытша комиссиялардың қосымша баяндамалары тыңдалады.
Комиссияның баяндамасында жобаға енгізілген және қайтарылған ұсыныстар көрсетіледі, түзетулерді қабылдаудың немесе қайтарудың себептері дәлелденеді.
Қосымша баяндаманың ережелерімен немесе шешімнің жобасы бойынша қорытындылармен келіспейтін тұрақты комиссиялар, комиссиялардың және жұмыс топтарының жекелеген мүшелері өз пікірлерін қаралатын мәселе бойынша жалпы жарыссөз басталғанға дейін баяндай алады.
23. Шешімнің жобасын талқылау тармақтар бойынша жүргізіледі. Жобаларға түзетулер ұсынылып отырған өзгерістер немесе толықтырулар нақты тұжырымдалып, олардың шешім жобасының мәтініндегі орны көрсетіліп, жазбаша түрде беріледі. Осы талаптарды қанағаттандырмайтын түзетулер қарауға қабылданбайды.
24. Мәслихат сессиясы күн тәртібінің әрбір мәселесі бойынша шешім қабылдайды. Бір мәселе бойынша шешімдердің бірнеше нұсқасы енгізілген жағдайда, олардың әрқайсысы сессияға қатысып отырған депутаттарға беріледі.
Мәслихаттың уақытша комиссиясы болып табылатын редакциялық комиссия шешімдердің ұсынылған нұсқаларын қабылдау немесе кері қайтару туралы өзінің пікірін жеткізеді және дәлелдейді.
Шешімдердің енгізілген барлық жобалары дауысқа салынады. Жобалардың бірі негізге алынғаннан кейін депутаттар оған түзетулер қабылдау рәсіміне кіріседі.
25. Мәслихат шешімінің жобасына түзетулер болған жағдайда, дауыс беру мынадай ретпен жүзеге асырылады:
1) мәслихат шешімінің ұсынылған (пысықталған) жобасы негізге алынады, ол кері қайтарылған жағдайда, түзетулер бойынша одан әрі дауыс беру тоқтатылады;
2) негізге алынған жобаға кірмеген барлық түзетулер кезек бойынша дауысқа салынады;
3) сессия шешімі қабылданған түзетулерді ескере отырып, тұтастай дауысқа салынады. Шешімдердің қабылданбаған жобалары және оларға түзетулер бойынша ағымдағы сессияда қайта дауыс беруге жол берілмейді.
26. Түзетулер жеке-жеке дауысқа салынады, оларға дауыс берудің ретін төрағалық етуші айқындайды. Өзара қарама-қайшы келетін түзетулер бойынша дауыс беру алдында соңғысын төрағалық етуші оқиды. Түзету авторларының олардың мәні бойынша түсінік беріп немесе оларды талқылаудан алып тастау туралы ұсыныспен сөз сөйлеуіне жол беріледі.
Мәслихат шешімдеріне өзгерістер оларды қабылдау үшін белгіленген тәртіппен енгізіледі.
Сессиялардың хаттамалары сессиядан кейін бір айдан кешіктірілмей басылып, заңнамада белгіленген тәртіппен сақталады.
27.Жоспарлардың, аумақтарды әлеуметтік-экономикалық дамыту бағдарламаларының, олардың орындалуы туралы есептердің, аумақты басқару схемаларының жобалары және мәслихат сессиясының қарауына шығарылатын басқа да мәселелер, сондай-ақ олар бойынша шешімдердің тиістілігіне қарай келісу бұрыштамалары қойылған, барлық қажетті материалдары қоса берілген қазақ және орыс тілдеріндегі жобалары мәслихатқа кезекті сессияға дейін үш апта бұрын мәслихаттың тұрақты комиссияларының қарауына енгізіледі.
28. Қала бюджетінің жобасы мәслихаттың тұрақты комиссияларында қаралады. Мәслихаттың хатшысы бюджеттің жобасын қарау жөніндегі депутаттық уақытша жұмыс тобын құрады, оның құрамына мәслихат аппаратының қызметкерлері, жергілікті атқарушы органдардың және ауылдық округтер әкімдері аппараттарының өкілдері қосылуы мүмкін.
Тұрақты комиссиялар уақытша жұмыс тобының пікірін ескере отырып, тиісті негіздемелермен және есептеулермен қала бюджетінің жобасы бойынша ұсыныстар әзірлейді және оларды ұсыныстарды жинақтау мен тиісті аумақ бюджетінің жобасы бойынша қорытынды әзірлеуді жүзеге асыратын бейінді тұрақты комиссияға жібереді.
Бюджеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті орган сессия басталуынан кемінде екі апта бұрын мәслихаттың хатшысына барлық қажетті материалдарды қоса бере отырып, бюджет туралы шешім жобасының түпкілікті нұсқасын ұсынады.
Қалалық бюджет облыстық бюджетті бекіту туралы облыстық мәслихаттың шешіміне қол қойылғаннан кейін екі апта мерзімнен кешіктірмей мәслихатпен бекітіледі. Ауылдық округтердің бюджеттері қала бюджетін бекіту туралы қалалық мәслихаттың шешіміне қол қойылғаннан кейін екі апта мерзімнен кешіктірмей қалалық мәслихатпен бекітіледі.
29. Мәслихаттың кезекті сессиясына тиісті жылға арналған жергілікті бюджетті нақтылауға қатысты жоспардан тыс мәселелер енгізілген жағдайда, материалдарды ұсыну бюджеттік заңнамада көзделген мерзімдерде жүзеге асырылады.
30. Қала бюджеті нақтыланған кезде, мәслихаттың кезектен тыс сессиясында оны шақыру туралы шешім қабылданған күннен бастап екі күн ішінде тұрақты (уақытша) комиссияларда бюджет жобасын қарау бойынша жұмыстар жүргізіледі.
3. Есептерді тыңдау тәртібі
31. Мәслихат қала әкімінің есептерін тыңдау жолымен жергілікті бюджеттің атқарылуын, қаланы дамытудың экономикалық және әлеуметтік бағдарламаларының орындалуын бақылауды жүзеге асырады.
32. Мәслихат «Әкімдердің мәслихаттар алдында есеп беруін өткізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 18 қаңтардағы № 19 Жарлығына сәйкес сессияда қала әкімінің есебін тыңдайды.
Әкімнің (оның міндетін атқарушы адамның) өзіне жүктелген функциялар мен міндеттерді орындауы туралы есебі және ол бойынша шешімнің жобасы тиісті сессиядан үш апта бұрын мәслихаттың тұрақты комиссияларының қарауына енгізіледі.
Мыналар:
1) аумақты дамыту жоспарларының, экономикалық және әлеуметтік бағдарламаларының орындалуы, жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы әкім ұсынған есептерді мәслихаттың екі рет бекітпеуі;
2) жергілікті қоғамдастық жиналысының ауылдық округ әкімін лауазымынан босату туралы мәселеге бастама жасауы мәслихаттың әкімге сенімсіздік білдіру туралы мәселені қарауы үшін негіз болып табылады.
Ауылдық округі әкімнің лауазымынан босату туралы мәселеге бастама жасау Заңның 39-3-бабына сәйкес жергілікті қоғамдастық жиналысының хаттамасымен расталады.
33. Мәслихат мәслихат хатшысының, тұрақты комиссиялар төрағаларының және мәслихаттың өзге органдарының есебін тыңдайды.
Мәслихат хатшысы жылына кемінде бір рет мәслихаттың кезекті сессияларында мәслихаттың қызметін ұйымдастыру бойынша атқарылған жұмыс, депутаттардың сауалдары мен депутаттық өтініштердің қаралу барысы, сайлаушылардың өтініштері және олар бойынша қабылданған шаралар, мәслихаттың жергілікті өзін өзі басқарудың өзге де органдарымен өзара іс-қимыл жасауы, мәслихат аппаратының қызметі туралы есеп береді.
Мәслихаттың тұрақты комиссияларының және өзге де органдарының төрағалары жылына кемінде бір рет мәслихаттың кезекті сессияларында жүктелген функциялар мен өкілеттіктердің орындалуы туралы есеп береді.
34. Облыстың тексеру комиссиясының бюджеттің атқарылуы туралы есебін мәслихат жыл сайын қарайды.
35. Мәслихат жылына кемінде бір рет халық алдында мәслихаттың атқарған жұмысы, оның тұрақты комиссияларының қызметі туралы есеп береді.
Қала, ауылдық округ тұрғындарын мәслихаттың есебімен жергілікті қоғамдастықтың жиындарында мәслихаттың хатшысы, тұрақты комиссиялардың төрағалары басқаратын депутаттар тобы таныстырады.
4. Депутаттардың сауалдарын қарау тәртібі
36. Мәслихат депутаты мәслихат құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша ресми жазбаша сауалмен әкімге, тиісті аумақтық сайлау комиссиясының төрағасы мен мүшесіне, прокурорға және орталық мемлекеттік органдардың аумақтық бөлімшелерінің, жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдардың лауазымды адамдарына жүгінеді.
37. Сессия басталғанға дейін енгізілетін сауалдар мәслихат хатшысына беріледі және оларды сессияның күн тәртібіне енгізу туралы мәселе шешілген жағдайда оның отырысында қаралады. Сауал бағытталған органға немесе лауазымды адамға мәслихаттың хатшысы оның көшірмесін жолдайды. Сессияны өткізу барысында енгізілетін сауалдар мәслихат хатшысына отырыста беріледі.
38. Сессияда қаралуға тиіс басқа мәселелерге байланысы жоқ сауал күн тәртібіне жеке мәселе ретінде енгізіледі не сессия жұмысының соңында бұл үшін арнайы бөлінген уақытта қаралады. Мәслихат сессияның күн тәртібін сауалдармен және сұрақтармен жұмыс істеуге уақыт резерві көзделетіндей етіп айқындайды. Сессияда шешілуге тиіс басқа мәселелермен байланысты сауалдар күн тәртібіне енгізілмейді және мәслихат хатшысы оларды сессияда тиісті мәселе бойынша жарыссөздер басталғанға дейін жария етеді.
39. Мәслихат сауалды қарауды басқа сессияға ауыстыра алады. Сауалдарды енгізген депутаттар сессияның күн тәртібі бекітілгенге дейін оларды кері қайтарып ала алады. Күн тәртібі бекітілгеннен кейін сауалды қараудан алып тастау мәслихаттың шешімі бойынша жүзеге асырылады. Жазбаша түрде берілген сауалдар сессияның хаттамасына тіркеледі.
40. Депутаттық сауалға жауап бір айдан кешіктірілмейтін мерзімде жазбаша нысанда берілуі тиіс. Депутат сауалға берілген жауап бойынша өз пікірін білдіруге құқылы.
Депутаттық сауалға берілген жауапқа осы тармақтың бірінші бөлігінде аталған тұлғалар, немесе сұраныс жолданған мемлекеттік органның бірінші басшысы не болмаса оның орынбасары қол қоюы қажет.
Прокурорға жолданған сауалдар қылмыстық қудалауды жүзеге асырумен байланысты болмауы тиіс.
5. Мәслихаттың лауазымды адамдары, тұрақты комиссиялары және өзге де органдары, мәслихаттың депутаттық бірлестіктері
5.1. Мәслихат хатшысы
41. Мәслихаттың хатшысы тұрақты негiзде жұмыс iстейтiн лауазымды адам болып табылады. Оны мәслихат сессиясында депутаттардың арасынан ашық немесе жасырын дауыс беру арқылы депутаттар жалпы санының көпшiлiк даусымен мәслихат сайлайды және қызметтен босатады. Мәслихаттың хатшысы мәслихат өкiлеттiгi мерзiмiне сайланады.
Мәслихат хатшысының лауазымына кандидатураларды мәслихаттың депутаттары мәслихаттың сессиясында ұсынады.
42. Мәслихат хатшысы:
1) мәслихат сессиясын және оның қарауына енгiзiлетiн мәселелердi дайындауды ұйымдастырады, сессияның күн тәртiбiн қалыптастырады, хаттаманың жасалуын қамтамасыз етедi, мәслихат сессиясында қабылданған немесе бекiтiлген шешiмдерге, өзге де құжаттарға қол қояды;
2) мәслихат сессиясын шақыру туралы шешiм қабылдайды;
3) мәслихат сессиясының отырысын жүргiзедi, мәслихат регламентiнiң сақталуын қамтамасыз етедi;
4) егер мәслихат сессиясында дауыс беру кезiнде депутаттардың дауысы тең бөлiнген жағдайда, мәслихат сессиясының төрағасы шешушi дауыс құқығын пайдаланады;
5) мәслихат депутаттарының өз өкiлеттiктерiн жүзеге асыруына жәрдемдеседi, оларды қажеттi ақпаратпен қамтамасыз етедi, депутаттарды мәслихат сессияларына, оның тұрақты комиссияларының және өзге де органдарының жұмысына және сайлау округтерiндегі жұмысқа қатысуы үшiн қызметтiк мiндеттерiн орындаудан босатуға байланысты мәселелердi қарайды;
6) депутаттар сауалдарының және депутаттық өтiнiштердiң қаралуын бақылайды;
7) мәслихат аппаратының қызметiне басшылық жасайды, оның қызметшiлерiн қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;
8) сайлаушылар өтiнiштерi туралы және олар бойынша қабылданған шаралар туралы мәслихатқа ұдайы ақпарат берiп отырады;
9) мәслихаттың өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарымен өзара iс-қимылын ұйымдастырады;
10) осы Заңның 24-бабының 1-тармағына сәйкес әкiмге сенiмсiздiк бiлдiру туралы мәселеге бастамашылық еткен мәслихат депутаттарының жиналған қолдарының төлнұсқалығын тексеруді ұйымдастырады;
11) өз құзыретiндегi мәселелер бойынша өкiмдер шығарады;
12) мәслихаттың тұрақты комиссиялары мен өзге де органдарының және депутаттық топтардың қызметін үйлестiреді;
13) мемлекеттiк органдармен, ұйымдармен, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарымен және қоғамдық бiрлестiктермен қарым-қатынастарда мәслихат атынан өкiл болады;
14) мәслихат шешiмдерiнiң жариялануын қамтамасыз етедi, олардың орындалуына бақылау жасау жөнiндегi iс-шараларды белгiлейдi;
15) Қазақстан Республикасының Заңында, заңнамасында, мәслихат регламенті мен шешімінде көзделген өзге де өкілеттіктерді орындайды.
43. Мәслихат хатшысының мәслихаттың тұрақты комиссияларының құрамына кіруге құқығы жоқ.
Мәслихат хатшысы болмаған жағдайда оның өкілеттігін уақытша мәслихаттың тұрақты комиссияларының бір төрағасы немесе мәслихат депутаты жүзеге асырады.
Мәслихат хатшысының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған жағдайда, жаңа хатшыны сайлау Заңда және осы регламентте белгіленген тәртіппен өткізіледі.
5.2. Мәслихаттың тұрақты және уақытша комиссиялары
44. Мәслихат өз өкілеттігінің мерзіміне бірінші сессияда депутаттар қатарынан мәслихаттың қарауына жататын мәселелерді алдын ала қарау және дайындау, оның шешімдерін жүзеге асыруға ықпал ету, өз құзыреті шегінде бақылау функцияларын жүзеге асыру үшін тұрақты комиссиялар құрады. Тұрақты комиссиялардың төрағалары мен мүшелерін депутаттар арасынан ашық дауыс беру арқылы мәслихат сайлайды.
Әрбір тұрақты комиссияның тізбесі, саны және құрамы жеке-жеке дауысқа салынады. Олардың сандық және дербес құрамы сессия төрағасының, мәслихат хатшысының ұсынысы бойынша айқындалады.
Тұрақты комиссиялардың саны жетіден аспауға тиіс.
Мәслихаттардың тұрақты комиссиялары төрағаларының кандидатуралары тұрақты комиссиялардың отырыстарына шығарылады. Кандидатуралардың санына шек қойылмайды. Мәслихат отырысында төрағалардың кандидатураларын талқылау әр комиссия бойынша жеке-жеке өткізіледі.
Тұрақты комиссиялар жұмыс топтарын құра алады.
45. Тұрақты комиссиялардың қызметін ұйымдастыру, функциялары мен өкілеттіктері Заңмен айқындалады.
46. Мәслихаттың қарауына жатқызылған жекелеген мәселелерді сессияларда қарауға дайындау мақсатында мәслихат не мәслихаттың хатшысы уақытша комиссиялар құруға құқылы. Уақытша комиссиялардың құрамын, міндеттерін, өкілеттік мерзімдері мен құқықтарын оны құрған кезде мәслихат не мәслихаттың хатшысы айқындайды.
47. Тұрақты комиссиялар өз бастамасы немесе мәслихат шешімі бойынша көпшілік тыңдаулар өткізе алады.
Көпшілік тыңдаулар депутаттардың, атқарушы органдар, жергілікті өзін өзі басқару органдары, ұйымдар, бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің, азаматтардың қатысуымен осы комиссиялардың кеңейтілген отырыстары нысанында тұрақты комиссиялардың қарауына жатқызылған өте маңызды және қоғамдық маңызы бар мәселелерді талқылау мақсатында өткізіледі.
Көпшілік тыңдаулар өткізу үшін депутаттар қатарынан жұмыс тобы құрылады. Тыңдауларды дайындау үшін өзге мемлекеттік органдар мен ұйымдардың мамандары жұмылдырылуы мүмкін.
Тұрақты комиссия алда болатын көпшілік тыңдаулардың тақырыбын бұқаралық ақпарат құралдары арқылы халықтың назарына жеткізеді.
Көпшілік тыңдауларға тұрақты комиссия мүдделі мемлекеттік органдардың, жұртшылықтың, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдерін шақырады. Көпшілік тыңдауларда мәслихаттың басқа тұрақты комиссияларының депутаттары қатыса алады.
48. Қаралатын мәселелер «Мемлекеттік құпиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекеттік немесе қызметтік құпияға жатқызылған жағдайларды қоспағанда, тұрақты комиссиялардың отырыстары, әдетте, ашық болады.
Тұрақты комиссиялардың отырыстары қажеттiлiгiне қарай шақырылады және егер отырысқа олардың мүшелерінің жалпы санының жартысынан астамы қатысса, заңды болып есептеледi.
Тұрақты комиссияның қаулысы комиссия мүшелерiнің жалпы санының көпшiлiк дауысымен қабылданады.
Егер комиссияның отырысында дауыс беру кезiнде депутаттардың дауысы тең бөлiнген жағдайда, тұрақты комиссияның төрағасы шешушi дауыс құқығын пайдаланады.
Тұрақты комиссияның қаулысы мен отырыстың хаттамасына оның төрағасы қол қояды, ал бiрнеше тұрақты комиссияның бiрлескен отырысы өткiзiлген жағдайда, тиiстi комиссиялардың төрағалары қол қояды.
5.3. Мәслихаттың редакциялық және есеп комиссиялары
49. Мәслихат ашық дауыс беру арқылы депутаттар қатарынан құрамы тақ санды құрайтын есеп және редакциялық комиссияларын сайлайды. Есеп және редакциялық комиссияларының құрамына мәслихат аппаратының және басқа мемлекеттік ұйымдардың қызметкерлері енгізілуі мүмкін.
50. Редакциялық комиссияның құрамы қаралатын мәселенің ерекшелігі, комиссия мүшелерінің мамандықтары, біліктіліктері мен жұмыс тәжірибелері ескеріле отырып қалыптастырылады.
Редакциялық комиссия кезекті сессияға да сайлануы мүмкін.
51. Ашық дауыс беру өткізілгенде есеп комиссиясы дауыс беру және оның қорытындысын шығару процесін ұйымдастырады.
Есеп комиссиясы өз құрамынан төраға мен комиссия хатшысын сайлайды, оның шешімдері ашық дауыс беру арқылы көпшілік дауыспен қабылданады.
Ашық дауыс беру басталмас бұрын мәслихат хатшысы дауысқа түскен ұсыныстардың санын көрсетеді, олардың мазмұнын оқиды.
Жасырын дауыс берудің уақыты мен орнын, оны өткізудің тәртібін есеп комиссиясы мәслихат регламентінің негізінде белгілейді және есеп комиссиясының төрағасы хабарлайды. Бюллетеньдер беру тікелей дауыс беру алдында жүргізіледі, олар есеп комиссиясы белгілеген нысанда оның бақылауымен, отырысқа қатысып отырған депутаттардың санына тең мөлшерде жасалады және есеп комиссиясының төрағасы қол қояды. Белгіленген нысанға сәйкес келмейтін бюллетеньдер санақта есепке алынбайды.
5.4. Мәслихаттардағы депутаттық бірлестіктер
52. Мәслихат депутаттары саяси партиялардың фракциялары және өзге де қоғамдық бірлестіктер, депутаттық топтар түрінде депутаттық бірлестіктер құра алады. Мәслихат хатшысы депутаттық бірлестіктерге кірмейді. Депутаттың тек бiр ғана депутаттық фракцияда болуға құқығы бар.
56. Депутаттық фракциялар мен топтарды тіркеу мәслихат сессиясында жүзеге асырылады, келіп тіркелу тәртібімен жүргізіледі және тек ақпараттық сипатта болады.
57. Депутаттық бірлестіктердің мүшелері:
1) мәслихаттың күн тәртібі, талқыланатын мәселелерді қарау тәртібі және олардың мәні бойынша ескертулер мен ұсыныстар енгізуі;
2) мәслихат сайлайтын немесе тағайындайтын лауазымды адамдардың кандидатуралары бойынша пікірлерін айтуы;
3) мәслихат шешімдерінің жобаларына түзетулер ұсынуы;
4) депутаттық бірлестіктің қызметі үшін қажетті материалдар мен құжаттарды сұратуы мүмкін.
53. Саяси партияның фракциясы өз қызметінде саяси партияның басшы органдарымен өзара іс-қимыл жасайды, сондай-ақ саяси партияның қоғамдық қабылдау бөлмесінің жұмысына қатысады. Фракция мәслихаттың кемiнде бес депутатын бiрiктiруге тиiс. Депутаттық топтың құрамында мәслихаттың кемiнде бес депутаты болуға тиiс.
6. Депутаттық этика
54. Мәслихат депутаттары:
1) бір-біріне және мәслихат сессияларының, мәслихат комиссиялары мен оның жұмыс органдарының жұмысына қатысатын барлық басқа да тұлғаларға құрметпен қарауға тиіс;
2) өздері сөз сөйлегенде дәлелсіз айыптауларды, мәслихат депутаттарының және басқа тұлғалардың ар-намысы мен абыройына нұқсан келтіретін дөрекі, жәбірлейтін сөздерді қолданбауға тиіс;
3) заңсыз және зорлық-зомбылық әрекеттерге шақырмауға тиіс;
4) мәслихаттың, мәслихаттың тұрақты комиссияларының және өзге де органдарының қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтірмеуге тиіс;
5) сөйлеушілердің сөзін бөлмеуге тиіс.
55. Көпшілік іс-шараларды өткізген кезде бұқаралық ақпарат құралдарында сөз сөйлегенде, мемлекеттік органдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың қызметіне пікір білдіргенде депутат дәлелденген, тексерілген фактілерді ғана пайдалануы тиіс.
56. Депутат мемлекеттік органдармен және ұйымдармен, бұқаралық ақпарат құралдарымен өзара қатынастарда өзінің депутаттық мәртебесінің артықшылығын жеке мүддесі үшін пайдаланбауға тиіс.
57. Мәслихат депутаты өзіне депутаттық өкілеттігін жүзеге асыру барысында белгілі болған мәліметтерді, егер бұл мәліметтер сессиялардың, мәслихаттың тұрақты комиссиялары мен оның өзге де органдарының жабық отырыстарында қаралған мәселелерге қатысты болса, жария ете алмайды.
58. Мәслихат атынан өкілдік етуге арнайы өкілеттігі жоқ мәслихат депутаты мемлекеттік органдармен және ұйымдармен тек қана өз атынан байланысқа түсе алады.
59. Мәслихат депутатына өз міндеттерін орындамағаны және (немесе) тиісінше орындамағаны, сондай-ақ мәслихат регламентінде белгіленген депутаттық этика қағидаларын бұзғаны үшін Заңның 21-бабына сәйкес жазалау шаралары қолданылуы мүмкін.
7. Мәслихат аппаратының жұмысын ұйымдастыру
60. Мәслихат пен оның органдарының қызметін ақпараттық-талдамалық, ұйымдық-құқықтық және материалдық-техникалық қамтамасыз ету, депутаттарға өздерiнiң өкiлеттiктерiн жүзеге асыруға көмек көрсету үшін мәслихат аппараты құрылады.
Мәслихат аппараты жергiлiктi бюджет есебiнен қамтылатын мемлекеттiк мекеме болып табылады.
Мәслихат аппараты туралы ережені мәслихат бекітеді.
61. Мәслихат Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген штат саны мен бөлінген қаражат лимитi шегiнде мәслихат аппаратының құрылымын бекiтедi, оны қамтуға және материалдық-техникалық қамтамасыз етуге арналған шығыстарды айқындайды.
62. Мәслихат аппаратының мемлекеттiк қызметшiлерiнiң қызметi Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
Мәслихаттың өкiлеттiк мерзiмi аяқталғанда, мәслихат өкiлеттiгi мерзiмiнен бұрын тоқтатылған және оның депутаттарының жаңа құрамы сайланған жағдайларда, мәслихат аппаратының мемлекеттiк қызметшiлерiнiң қызметi тоқтатылмайды. |
Фотосинтез органикалық затты синтездеудің жалғыз-ақ жолы емес, органикалық затты синтездеудің басқа да жолдары бар — ол бактериалды фотосинтез бен хемосинтез. Кейбір бактериялар мен балдырлар түрлерінде күн сәулесінің энергиясымен көмірқышқыл газынан органикалық заттар синтезделеді. Бұл процесті бактериалды фотосинтез немесе фоторедукция деп атайды. Бактериялды фотосинтездің жасыл өсімдіктер фотосинтезінен өзгешілігі — С02-ні тотықсыздандыру үшін «Н» донаторы ретінде Н20 емес, «H» бар бірнеше басқа қосылыстар пайдаланылады.
Бактериялды фотосинтездің де жоғарғы дәрежелі жасыл өсімдіктер тәрізді екі фазасы бар. 1. Жарықәсерімен жүретін; 2. Жарық әсерінсіз де жүретін. Сіңірілген сәуле куаты Н20 молекуласын ыдырату үшін жүмсалады. Н20-дан ажыраған «Н» С02-ні тотықсыздандыру үшін жұмсалады. Бірақ жасыл өсімдіктер фотосинтезі гидроксилдер полимеризацияланып, Н202 пайда болып, ол кейіннен «Н20» мен «0»-не ыдырайтын болса, бактериалды фотосинтез процесінде Н20-дан гидроксилдің тотықсыздануы бактерияның басқа «Н» бар қосылыстардан «Н» алуы арқылы жүреді. /Бүдан Н20 пайда болады/. Демек «Н» донаторы ретінде бүл жағдайда Н28, органикалық қышқылдар, спирт т.б. заттар пайдаланылады. Бактериялды фотосинтез кезінде «О» сыртқы ортаға бөлініп шықпайды.
Бактериялды фотосинтезді жүргізетін микроорганизмдерде пурпурлы қызыл күкірт бактериялары мен пурпурлы күкіртсіз бактериялар, жасыл күкірт бактериялары арқылы жүзеге асырылады. Пурпурлы бактериялардың қызыл түске боялуының себебі — олардың құрамында бактериопурпурин пигменті кездеседі. Бактериопурпурин екі түрлі пигменттен — жасыл түсті бактериохлорофилл мен каротиноидтардан тұрады. Бұл пигменттер бактерияның цитоплазмасында диффузиялық түрде таралған. Олар шеткі қызыл және жасыл сәулелерді сіңіреді, яғни бұл пигменттердің спектрлерінің сіңіруі кәдімгі хлорофилдікінен өзгеше. Бұл сәулені адам көзі сезбейді. Күн сәулесінің қуатын сіңіруге тек бактериохлорофилл қатысады. Пурпурлы күкірт бактерияларының фотосинтезі анаэробты жағдайда жүреді.
Жасыл күкірт бактериялары ерекше топ / chlorobium limicola және т.б/ қүрайды. Бұл бактериялар фоторедукторлар бола түрып, С02 газын тотықсыздандыруда күкіртті сутегін пайдаланады. Бұл бактериялардың жасыл пигменті бактериовиридин деп аталады. Сондай-ақ, бұлардың құрамында да каротиноидтар кездеседі. Каротиноидтардың сіңіретін жарығы, шамасы, фоторедукция процесінде қабылданған жарық энергиясын жасыл пигментке беру арқылы іске асырылатын сияқты.
Фотосинтезді бактериялардан хемосинтезді түссіз бактериялардың бір өзгешелігі — кейінгілер аэробты жағдайда ғана өмір сүреді. Органикалық заттарды синтездеу үшін хемосинтетикалық бактериіілар керекті куатты анорганикалық заттарды тотықсыздандыру арқылы алады. Хемосинтетикалық бактерияларды бірінші ашып зерттеген аса көрнекті орыс ғалымы, микробиолог С.Н.Виноградский болатын. Түссіз бактерия beggiatoa H2S бар жылы бұлақтарда өмір сүреді. Органикалық заттарды синтездеуге керекті куатты бұл бактерия H2S — ті тотықтыру арқылы алады. Оны мынадай тендеу арқылы көрсетуге болады. 2H2S + 02 = 2Н20 + S2 + 479 кдж Жылы бұлақ көздеріндегі күкіртті сутек осылайша ыдырайды, сутегін жоғалтқан күкірт бактерия клеткасына сарғылт тамшы тәрізді болып жиналады. Егерде сыртқы ортада H2S қоры таусылса, бактерия өз клеткасы ішінде жиналған күкіртті тотықтырады.
S2 + 302 + Н20 = 2 H2S04
Осы тотығу реакциясында бөлінетін қуатты хемосинтезді бактериялар С02-ні тотықсыздандырып, органикалық зат синтездеуге жұмсайды. Бұл реакцияны төмендегідей тендеу арқылы өрнектейміз.
С02 + 2H2S———> (СН20) + Н20 + S2
Хемосинтезді бактериялар ішінде әсіресе үлкен маңызы бар — нитрификациялық бактериялар. Топы-рақта үнемі өсімдіктердің, жануарлардың және микро-организмдердің қалдықтары кездесе^і. Олардың құрамындағы белокты заттар ыдырауы нәтижесінде аммиак бөлінеді. Сондай-ақ аммиак топырақтағы қарашірік /гумус/ ыдырау барысында да түзіледі де, ондағы бактериялардың әсерінен азот қышқылына дейін тотығады. Бұл процесті жүзеге асырушы — нитрификациялаушы бактериялар. Нитрификация нағыз физиологиялық-микробиологиялық процесс қатарына жатады десек те болады. Нитрификация процесі екі фазада өтеді:
1. Nitrosomonas, яки болмаса Nitrosococcus тобына жататын бактериялар NH3-Ti тотықтырып, одан бөлінген куатты ауадағы бос көмірқышқыл газынан органикалық зат синтездеуге жұмсайды. 2NH3 + 302 = 2HN02 + 2Н20 + 653,5 кдж Реакцияда көрсетілгендей, аммиактың тотығуы нәтижесінде азотты қышқыл пайда болады.
2. Нитробактерлер әсерінен азотты қышқыл азот қышқылына дейін тотықтырылады. 2HN02 + 02 = 2HN03 + 151,1 кдж. Бұл процесс нитробактерлер арқылы жүзеге асады. |
Елтаңба – мемлекеттің басты рәміздерінің бірі. Елтаңба («герб») термині немістің «erbe» (мұра) деген сөзінен шыққан. Мемлекеттің мәдени және тарихи дәстүрін бейнелейтін символдық мәні бар үйлесімді пішіндер мен заттардың мирастық ерекшелік белгісін білдіреді.
Қазіргі Қазақстан аумағын мекендеген қола дәуірінің көшпенділері кейін графикалық ұғымы «таңба» деп аталған ерекше символ-тотем арқылы өздерін танытқанына тарих куәлік етіп отыр. Алғаш рет бұл термин Түрік қағанаты тұсында қолданыла бастаған.
Егеменді Қазақстанның Елтаңбасы 1992 жылы ресми түрде қабылданды. Оның авторлары – белгілі сәулетшілер Жандарбек Мәлібеков пен Шот-Аман Уәлиханов.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы дөңгелек нысанды. Бұл – Ұлы дала көшпенділері айрықша қастер тұтқан өмір мен мәңгіліктің символы.
Мемлекеттік елтаңбаның орталық геральдикалық элементі – көгілдір түс аясындағы шаңырақ (киіз үйдің жоғарғы күмбез тәрізді бөлігі) бейнесі. Шаңырақты айнала күн сәулесі секілді тараған уықтар шаншылған. Шаңырақтың оң жағы мен сол жағына аңыздардағы қанатты пырақтар бейнесі орналастырылған. Жоғарғы бөлігінде – көлемді бес бұрышты жұлдыз, ал төменгі бөлігінде «Қазақстан» деген жазу бар. Жұлдыздың, шаңырақтың, уықтардың, аңыздардағы қанатты пырақтардың бейнесі, сондай-ақ «Қазақстан» деген жазу – алтын түстес.
Көк күмбезін еске салатын және Еуразия көшпенділерінің дәстүрлі мәдениетінде тіршіліктің негізгі бастауының бірі боп саналатын шаңырақ – киіз үйдің басты жүйе құраушы бөлігі. Республиканың Мемлекеттік елтаңбасындағы шаңырақ бейнесі – елімізді мекендейтін барлық халықтардың ортақ қонысының, біртұтас Отанының символы. Шаңырақтың мықтылығы мен беріктігі оның барлық уықтарының сенімділігіне байланыстылығы секілді, Қазақстанда бақытқа жету әрбір азаматтың аман-есендігіне байланысты.
Аңыздағы қанатты тұлпарлар Мемлекеттік елтаңбадағы өзекті геральдикалық элемент болып саналады. Бағзы замандағы тұлпар бейнесі батылдықты, сенімділікті және ерік күшін танытады. Пырақтың қанаты Қазақстанның көпұлтты халқының қуатты және гүлденген мемлекет құру туралы ғасырлар бойғы тілегін аңғартады. Олар – шынайы ой-арман мен ұдайы жетілуге және жасампаз дамуға ұмтылыстың көрінісі. Сонымен қатар, арғымақтың алтын қанаттары алтын масақты еске салады, қазақстандықтардың еңбексүйгіштігін және еліміздің материалдық игілігін танытады.
Өткен ғасырларда мүйіз көшпенділердің табынушылық ғұрыптарында, сонымен қатар, жауынгерлік тудың ұшына орнату үшін белсенді пайдаланылған. Көктің сыйын, жердің игілігін, жорықтың жеңісін әртүрлі жануарлардың мүйізі арқылы бейнелеу көптеген халықтардың символдық композицияларында елеулі орын алды. Сондықтан молшылық әкелетін мүйізі бар қанатты тұлпар семантикалық және тарихи түп-тамыры терең маңызды типологиялық образ болып саналады.
Республиканың Мемлекеттік елтаңбасындағы тағы бір деталь – бес бұрышты жұлдыз. Бұл символды адамзат ежелгі заманнан бері пайдаланып келеді, ол адамдардың ақиқат сәулесіне, барлық игі аңсарларға және мәңгілік құндылықтарға деген ұдайы ұмтылысын білдіреді. Мемлекеттік елтаңбада жұлдыздың бейнеленуі қазақстандықтардың әлемнің барлық халықтарымен ынтымақтастық пен серіктестік орнатуға ниетті ел болуға деген талпынысын танытады. Қазақстан тұрғындарының жүрегі мен құшағы бес құрлықтың өкілдері үшін қашанда ашық.
Елтаңбада қолданылған негізгі түс – алтынның түсі. Бұл – байлықтың, әділдіктің және кеңпейілділіктің символы. Сонымен қатар, көгілдір аспан түстес тудың түсі алтынның түсімен үйлесім тауып, ашық аспан, бейбітшілік және бақуат тіршілік ұғымдарын танытып тұр. |
«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын күзету және ұлттық қауіпсіздік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасын қарастыру бойынша жұмыс тобының отырысы
27.10.2020 0
Бүгін «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын күзету және ұлттық қауіпсіздік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасын қарастыру бойынша жұмыс тобының отырысы өтті.
Заң жобасына енгізілетін түзетулер Шекара қызметін реформалауға байланысты және мемлекеттік шекараны қорғау мен күзету жүйесін және қызметін келесі жолдар арқылы одан әрі жетілдіруге бағытталған:
- шекараны қорғаудың техникалық құралдарын жетілдіру (ПҰА, сигнализация, бейнебақылау құралдарын қолдану және т. б.);
- мемлекеттік шекараны қорғау мен күзетуді қамтамасыз ету үшін инфрақұрылымды дамыту;
- шекаралық кеңістікте ұлттық мүдделерді қорғау мәселелерінде жергілікті атқарушы органдармен, қоғамдық ұйымдармен өзара іс-қимылды жетілдіру.
Отырыста Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының бірқатар депутаттары мен Аппарат бөлімдерінің ескертулері мен ұсыныстары қаралды. |
Ұлы Жеңістің 77 жылдығы - Жеңіс күніне орай жамбылдық теміржолшылар қарт майдангерлердің отбасында болып құттықтап қайтты. Жамбыл Жүк тасымалы бөлемшісенің директоры Молдахмет Қожабеков, кәсіподақ комитетінің төрағасы Серік Ақшорав алдымен Жамбыл желілік ішкі істер бөлімінің ардагері Иван Макеевтің шаңырағында болды.
1927 жылдың 10 шілдесінде Тамбов облысының Мучкапск ауданының Мучкап селосында дүниеге келген ардагер Забайкалье майданында ерекше мақсаттағы радиодивизионның барлаушысы болып қызмет еткен. Харбин, Мукден, Чань—Чюнь қалаларын азат ету шайқастарына қатысты. Соғысты Чань-Чюнь қаласында аяқтайды.
Иван Макеев 1951 жылға дейін осы қалада әскери қызметте болып, 1952 жылдан бастап милиция органдарында, Жамбыл стансасы желілік ішкі істер бөлімінде қызмет етеді. 1967 жылы Алматыдағы жоғары милиция мектебін бітіріп, оперативтік қызметкерден ОБХСС бастығына дейінгі қызмет жолынан өтеді. Подполковник атағын алған. «Отан соғысы» орденімен, «Германияны жеңгені үшін», «Жапонияны жеңгені үшін» т.б. мерекелік медальдарымен марапатталған.
Сондай-ақ, екіншүі майдангер Базарбай Бүрбаевтың шаңырағында болған теміржолшылар қарияға ұзақ өмір тілеп, ақ батасын алды. 1924 жылы 10 желтоқсанда Жамбыл қаласында дүниеге келген Базарбай қария 1942 жылы әскерге шақырылып, арнайы дайындықтан өткен соң 393-атқыштар полкінде минометші болады. Манчжурия, Мугден, Харбин тағы басқа қалаларды азат етуге қатысқан.
«Қызыл жұлдыз» ордені, «Ерлігі мен қайсарлығы» үшін», «Жапоноияны жеңгені үшін» медальдарымен марапатталған майдангер әлі тың. Ол 1949 жылдан 1988 жылға дейін Жамбыл локомотив депосында үздіксіз машинист болып еңбек етті. |
Бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерін аудан әкімі Бақыт Қазанбасов арнайы қабылдап, ауданда атқарылып жатқан жұмыс барысымен таныстырды.
Жамбыл облысының әкімі Асқар Мырзахметовтің тапсырмасымен құрылған баспасөз туры аудандарға осынау "Ауыл – ел бесігі" жобасының, басқа да мемлекеттік бағдарламалардың орындалу барысын зерделеу үшін жолға шыққан еді.
Ондағы басты мақсат – мемлекеттік бағдарламалар мен аудан әкімдерінің индикаторлық көрсеткіштерінің орындалуы, өнеркәсіп пен кәсіпкерлікті дамыту бойынша атқарылып жатқан жұмыстарды көзбен көріп, игі істерді халыққа жеткізу. Сонымен баспасөз турының алғашқы жұмыс сапары Жамбыл ауданынан бастау алды.
Бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерін аудан әкімі Бақыт Қазанбасов арнайы қабылдап, ауданда атқарылып жатқан жұмыс барысымен таныстырды.
– Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев "Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі" атты Жолдауында Елбасының "Ауыл – ел бесігі" жобасын жүзеге асыруды жалғастыратындығын айтып, Үкіметке оны жүзеге асыру үшін биыл бөлінген 30 миллиард теңгеге қосымша алдағы үш жыл ішінде 90 миллиард теңге қарастыруды тапсырғаны белгілі. Осы жобаға біздің аудан орталығы – Аса ауылы енген болатын. Аса ауылын жаңғырту мақсатында республикалық және облыстық бюджеттен 726 миллион теңге бөлініп, 35 жоба қаржыландырылды. Бұл қаржыға автомобиль жолдарына асфальт жабыны төселіп, ауызсу және кәріз жүйесі тартылып, көшелер жарықтандырылды. Сонымен қатар білім, мәдениет нысандары қайта жаңғыртудан өткізілсе, қазір жаңа спорт кешенінің құрылысы жүргізілуде, – деді ол.
Бүгінде ауданда жүзеге асырылуы тиіс 35 жобаның 33-інің құрылыс жұмыстары аяқталып, пайдалануға берілген. Ал Абай көшесі бойында әмбебап залы бар үлкен спорт-сауықтыру кешенінің құрылысы салынуда. Жобаның құны 514 миллион теңгені құрайды. Нысан келесі жылға өтпелі болғандықтан, биылғы жылға 150 миллион теңге бөлінген. Қазіргі таңда ғимараттың бірінші қабаты тұрғызылуда. Құрылыс жұмыстарына 35 жергілікті тұрғын тартылған. Ауа райының қолайсыздығына қарамастан құрылысқа қыста қолданылатын материалдар жоспарға сәйкес рұқсат етіліпті. Бұл ғимаратты "Өмірзақ" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі тұрғызуда. Аудан әкімдігі сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімінің басшысы Қайрат Тілеубаевтың айтуынша, бұл кешен 13 айда тұрғызылып бітуі тиіс екен. Жалпы, нысанның құрылыс жұмыстары кестеге сай, жобаға сәйкес жүргізіліп жатса керек. Яғни бұл ғимаратты серіктестік алдағы жылдың қыркүйек айында пайдалануға бергелі отыр.
Келесі кезекте болашақ №34 саз мектебінің құрылыс жұмысымен таныстық. Кеңестік дәуірден қалған Жамбыл атындағы кинотеатр талай жыл қаңырап бос тұрыпты. Жергілікті билік оны аудандық білім бөліміне өткізіп, музыка мектебін ашқалы отыр. Сүйегі мықты ғимараттың құрылыс жұмыстарын "Райша – 3" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жүргізуде. Серіктестіктің учаске басшысы Сәкен Сәдиевтің айтуынша, нысанды күрделі жөндеуден өткізу үшін құрылыс жұмыстарына 128 миллион теңге бөлініпті. Бұл нысанды мердігер желтоқсан айында тапсырмақ. Қазіргі таңда құрылыс жұмыстары 80 пайызға аяқталған. |
Қазіргі уақытта Семейдегі Абай қорық-музейінде ұлы тұлғаның 175 жылдығына байланысты әзірлік жұмыстары қызу жүргізілуде.
Мәселен, музей кешенін қайта жаңғырту, ағымдағы және күрделі құрылыс жұмыстарын жүргізу, абаттандыру, сондай-ақ жарықтандыру шаралары да қолға алынған. Абайдың «Жидебай- Бөрілі» мемлекетті корық музейіндегі жаңа эспозицияда ақын бейнесі өзгеше үлгіде көрсетілмек. Яғни, аталған экспозицияның негізгі мақсаты – Хәкім Абай тұлғасын музей залдарында әлемдік деңгейдегі тұлға ретінде жан-жақты көрсету, Семей қаласына туристердің қызығушылығын арттыру.
Жалпы бүгінде музейде ремонтаж және абаттандыру жұмыстарында ілгілеушілік бар. Жіліктеп жеткізер болсақ, музейдің аумағындағы тас төсемдері толығымен ауыстырылып,көркейту жұмыстары басталып та кетті. Қорғандар сырланып жаңа түске боялып, тарихи ғимаратқа кіретін баспалдақтар толығымен ауыстырылды.
ҚР Президенті Қ.Тоқаев «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан» мақаласындағы музейді «ғылыми-танымдық жұмыстармен айналысатын орталыққа айналдыру керек» деген болатын. Соған орай музей директоры Тұрдықұл Шаңбайдың жетекшілігімен музейдің ғылыми концепциясы дайындалып, соның аясында, бес тарапта бірнеше іргелі ғылыми-танымдық жұмыстарды дайындау қолға алған. Бас музейдегі жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін мемлекет тарапынан 30 млн теңге және Абай музейі экспозициясын жаңғыртуға 250 млн теңге бөлінген.
Бүгінде Ахмет Риза медресесіне, Алаш арыстары музейі, Жидебайдағы Абайдың музейі үйі, Шәкәрімнің саят қорасы, Бөрілідегі Мұхтар Әуезовтың музейлеріне де ғылыми реставрациялық жұмыстар жүргізілуде. |
Сарапшылардың айтуынша, Қазақстанда ұн бір жылда 41% қымбаттаған. Сонымен қатар биылғы тамыз айының қорытындысы бойынша ұн бағасы бір айда 4,3% өсті. Бұл - 2011 жылдан бері ең жоғары көрсеткіш, деп хабарлайды Zakon.kz.
Сонымен қатар Energyprom.kz зерттеуінде ұн бағасының 2011 жылдан бері рекордтық айлық өсуі 2022 жылдың сәуір және мамыр айларында тіркелгені айтылған. Тиісінше пайыздық көрсеткіші - 7,5%(сәуір) және 6,8%(мамыр).
Сарапшылардың пайымдауынша, ұн бағасының ең жоғары өсуі Павлодар облысында (12,8%) тіркелген. Сонымен бірге бұл тізімде Жетісу (12,4%) және Батыс Қазақстан (11,9%) облыстары бар.
Ұн бағасы ең аз Ақмола (0,3%), Ақтөбе (0,6%) және Солтүстік Қазақстан (0,8%) облыстарында қымбаттады, - делінген 29 қыркүйекте жарияланған хабарламада.
Зерттеуде жеті айдың қорытындысы бойынша Қазақстанның ішкі нарығында ұн сатылуы 21% төмендегені айтылады. |
Ұларбек НҰРҒАЛЫМҰЛЫТеатр өнерінің тарихы ғасырларға кеткен батыс жұртында пьесаны оқып алып спектакльге баратын көрермендер қарасы аз болмайтынын көзі қарақты оқырман жақсы білсек керек. Қазір де көптеген театрларда қойылым билетіне пьесаның қоса сатылып жататыны содан. Қарапайым көрерменнің спектакльге ондай дайындықпен келуі бізде әлі қалыптаса қоймаған жағдай. Қойылымды көрермен ретінде көруге болар, бірақ пьесаны тек оқырман ретінде оқып қана қоя алмайсың. Міне, бұл қызық емес пе?! Енді спектакльде режиссермен іштей «жарысқа» түсіп, тапқыр шешімдеріне тәнті боласың немесе керісінше пікір қозғағың келеді. Осы тұста драматургпен қайта қауышуың бек мүмкін. Өйткені қағаздан бастарын көтеріп сізге қарап отырған қаншама сұрақ не жауабын тауып жабылады, не қаздиып қараған қалпы санаңның терең бір түкпіріне асықпай барып мықтап жайғасады. Сосын?.. Сосын ақырындап тырмалап, бүлк етіп басылып, жылт етіп жоғалып, мазалай бермек.
Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты, жазушы-драматург Роза Мұқанованың Абай атындағы Мемлекеттік сыйлыққа ұсынылған «Сарра» драматургиялық шығармалар жинағын оқығаннан кейін орасан бір оқиғаларды бастан өткеріп, иә, қиын да хикіметті алыс бір сапардан аман оралып, өлім мен өмірдің, жақсылық пен жамандықтың, адамдық пен азғындықтың парқын сезіп, «өмір дегенің осындай да осындай…» деп ұзааақ толғап әңгіме айтқың келетін немесе тірі жанға тіс жармай, сөздеріне құлақ та қоймай, тас бүркеніп жатып қалғың келетін – бір-біріне кереғар арпалысты күй кешкеніміз бар-ды. Сол шығармалар түйсіндірген түрлі жайды дәлел-дәйегімен, төгіп-шашпай, көңілдегідей етіп қағаз бетіне қондыру дегеніңіз де бір қиямет. Құдды автордың «Ешкім де кінәлі емес» драма-абсурдындағы кейіпкер драматургтің: «Бұл не туралы? Қысқаша мазмұнын айта саларсыз…» – деген театр директорына: «Жазған дүниеңнің оқиғасын өзің айтып, жан ауыртқаннан ауыр азап жоқ шығар. Қалай десем екен…» – деп қипақтағанындай жағдай. Сондай сәтті тап қазір біз де басымыздан өткеріп отырғандаймыз.
Қалай десек екен… Кітапта «Сен» дейтін драма бар. Кейіпкері – өмірде болған адам. Яғни, талантымен ғана ерекше емес, күнделікті тұрмыс-тіршіліктегі өзгеше бейнесімен де алматылықтарға аңыз болған, өмірінің соңғы отыз жылын Алматы шаһарында өткізіп, өткен ғасырдың алпысыншы жылдары дүниеден өткен әйгілі орыс суретшісі Сергей Иванович Калмыков. Жынды адамша әлем-жәлем киініп, үстіне консервілерден босаған құтыларды жапсырып, белін сым темірмен шандып буып, көшелерде сурет салып жүретін суретшінің бейнесін жасау бір қарағанда оңай сияқты болғанымен, оның жан әлеміне жақындап, оны ерекшелеген барлық қасиеттерді айқындап беру оңай емес. Шығармада әбден тозған, шаршаған, жиырма жылдан бері шам жанбаған үйі әбден ластанған суретшіден көршілері жиіркенеді. Оны жасырмай: «Сізбен көрші тұра алмаймыз, қорқамыз, есіңіз ауысқан, біртүрлісіз», – деп суретшінің өзіне айтады. Сонда Калмыков не дейді дейсіз ғой? Ол өзін осында әкелген әлдебіреулерді кіналай сөйлеп отырып: «Ұлы суретшi Сергей Калмыковты тоғышар тобырдың ортасына топ еткiзiп тастай салған. Осынша қатыгез болар ма едi», – дейді. Қайшылық, бірақ бір-бірімен қиыспайтын қайшылық! Көршілер мұны мүсіркеп тұрса, бұл оларды адам құрлы көріп тұрған жоқ. Әрине оны ешкім тәкаппарлықпен шатастырмас. Бұл жерде суретшінің жан дүниесі көрініс береді. Яғни сахнаға шығады. Енді оған сыртқы қайшылықтар соншама күйкі, соншама ұсақ, соншама елеусіз болып көрінеді екен. Осы ойымызды шығарма тағы да үстей түседі. Кезінде Калмыковты қызғанған біреулердің айтағына еріп сынап мақала жазған, кейін арының алдында ұлы суретшіні еріксіз мойындап кешірім сұраған зиялы суретші Мацуркеевичке Калмыковтың жауабын қараңыз: «Айтпақшы, сен менің алдымда кінәлі емессің. Өйткені сын мақалаңды мен оқыған да жоқпын. Оған бола қамықпай-ақ қой». Ал, ендеше!
Сонда Калмыковпен кім алысып жүр, Калмыков кіммен алысып жүр? Әрине өзімен алысып жүр. Және ол өзін, өзінің шығармашылығының деңгейін танымауы мүмкін емес, жақсы біледі. Алайда одан да биікке, кейіпкердің өз сөзімен айтсақ, «шексіздікке ұмтылады». Жарықты көлбеу түсіргенде көлеңке сонша ұзаратыны секілді, маңындағы кейіпкерлерді Калмыковпен дәл осылай сөйлестіргенде оның «мені», «жаны» осынша анық көрінеді екен.
«Сарра» кітабына енген шығармаларда сыртқы тартыстан гөрі иірімі ұршықша иіріп ішкі дүниенің тұңғиық түбіне тарта жөнелер жанның тартысы көбірек тайталасып жатыр. Қазіргі кезде өте жиі айтыла бастаған әдебиеттегі психологизмнің дәл өзі. «Адам баласының мазасыз жанының арпалысынан асқан алапат бар ма екен?» дейсің. Роза Мұқанованың драматургиялық шығармаларының көпшілігіне осы жұмбақ та құпиялы адам жаны арқау болады. Оның кейіпкерлері көбінде біреумен, яғни, сырттағы «жаумен» айқасып жүрген жоқ. Өзінің ішкі менімен күресіп жүрген адамдар. Өзін-өзі кеміріп, өзін-өзі түтетін, өзін-өзі аямай шықпыртатын, өзімен-өзі күресетін, сол арқылы тазалыққа, кемелденуге ұмтылатын адам жаны. Міне – мәңгілік тақырып.
Қазақстанның Халық жазушысы Әзілхан Нұршайықов: «Роза әңгімелеріндегі оқиғалар жалаң болмайды, әңгімелерінің әрқайсысына ол қоғамдық, әлеуметтік, моральдік, саяси астар беріп отырады» («Қазақ әдебиеті», 1994ж.), – деген екен. Ал осы әлеуметтік астар дегеннің өзінен жазушы адам санасын, қоғам психологиясын көрсетіп берсе ше? Мысалы, «Мәңгілік бала бейне» драмасындағы мүгедек Ләйланың тағдырынан қырауар ақша жасағысы келген айналасы секілді. Онда шығарма ауқымы мүлде бөлек кеңістікке құлаш ұрады. Белгілі режиссер, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Сатыбалды Нарымбетовтың: «Мәңгілік бала бейнедегі» Ләйлә бейнесі арқылы тек қазақтың басындағы қасірет емес, жалпы адамзаттық проблеманы көресіз» («Жас Алаш», 2001 ж.), – дегені еш үстемесіз айтылған анықтама. Парижде француз тіліндегі қазақ әдебиетінің антологиясы таныстырылғанда аудармашы Филипп Риго «Мәңгілік бала бейне» шығармасы туралы кеңінен айта келіп: «Бұл – барлық әлем елдерінің оқырмандарына қатты әсер ететін туынды», – деп бағалапты. Мұндай тұлғалардың бағасынан кейін бұл шығарма жайында біздің бірдеңе айтуымыз артық, әрине. Алайда тағы сол айналасының ластығын ашып бергенде тап-таза мұнтаздай боп көрінген Ләйланың жан дүниесі арқылы автордың «ізіне» түскіміз келеді. Ол, сірә, нені іздейді?
Роза Мұқанова – кейінгі бірнеше жылдың өзінде театрлардың репертуарын тың, жаңаша шығармалармен толықтырған қаламгер. Еуропа елдері мен өзге де шетелдерде бұрыннан дамып, өз көрерменін қалыптастырған абсурд жанры қазақ театр өнерінде енді ғана көрініс беріп жатыр деуге болады. С.Сейфуллин атындағы драма театрында қойылған «Ешкім де кінәлі емес» спектаклі театр майталмандарынан жақсы баға алып, қанаттанып жатқан жаңа жанрдың қарлығашындай қанат қақты. Осы тұста бір нәрсені айта кету керек. Өнердегі кез келген бағыт қоғаммен бірге дамиды. Модернизм дегеніміздің өзі ұлттың, қауымның ішкі жаңаруынан туындаса, ол – шын өнер де, тек сыртқы формасы ғана алынып, ішкі мазмұны қоғамның тамырын, ауруын дөп баспаса ол әшейін көшірме ғана. Ал «Ешкім де кінәлі емес» қаншама құндылықтар құлаған, қажеттіліктер жылдам алмасып, адамдардың өзі нені қадір тұтып, неден аяқ тарту керектігін дұрыс бағамдай алмай жатқан, анығы санада бір абсурдтың жүріп жатқан тұсын дөп басады. Балабақшаға ұқсас, бірақ балаларға арналған балбақ емес, қарттарға арналған ойын алаңындағы балаларын күтіп отырған қарттар. Оларды сонда отырғызып қойып, белгілі уақытта алып кететін – балалары. Біздің дәстүрлі өмірімізге мүлде жат, бірақ кінәлай алмайтын әрекеттер. «Мама, қайтқың келмей ме? Әлде танымай отырмысың?» – деп жанары жасаураған әйелге мамасы емес, қасындағы кемпір тіл қатады: «Таниды, танып отыр. Просто, өзі кейде сөйтіп қалады…». Осы жалғыз сөйлемнің өзі шығармада қанша жүкті арқалап тұр? Ол кемпірдің кейде сөйтіп қалатынын өз қызы емес, басқа кемпір айтып отырғаны да абсурд қой. Осы спектакль жайында Қазақстанның халық әртісі, белгілі режиссер Талғат Теменов: «Кинода көпшілік қауымға арналып түсірілген фильмдерді блокбастэр десек, ойлы, интеллектуалды қауымға арналған авторлық кино деген ұғым бар. Розаның шығармасы да ойлы, интеллектуалды қауымға арналған деп есептеймін. «Блокбастэр жанры шыққаннан кейін авторлық кино жоғалады» деген пікір қалыптасты. Бірақ олай болған жоқ, себебі көрермен салмақты, үлкен философиялы дүниелерге әр кез зәру. Сондықтан бұл спектакль көрерменнің жаппай келетін спектаклі емес, тұрақты көрермені бар спектакль», – десе, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, драматург, театр режиссері Еркін Жуасбеков: «Қазіргі уақытта көрермен дайын дүниеге үйренген. Бұрыннан таныс кейіпкерлерге көрерменнің еті үйреніп, сахнада болып жатқан қойылымның байыбына барып, сырын ашуға көп дағдыланбаған. Таптаурын болған сюжеттік желілер легі көп. Көрермен жеңіл қойылымдарға әуес. Ал осындай терең философиялы дүниелер қазақ сахнасында, өкінішке қарай, аз. Біз бұқаралық өнер мен жоғары санатты өнердің болатынын айтудан қорықпауымыз керек», – деген екен. Бұл шығармадағы адамның жалғыздығы мүлде басқаша жалғыздық. Айтып отырмыз ғой, абсурд. Оның бәрін талдау шағын мақаланың шанағына сыймайды және айтып беру де қиын екенін жасырмаймыз.
Енді «Фаризаға» келейік. Еліміздің бірнеше театрында және Мәскеудің «Современник» театрында қойылды. Біз пьесаны оқыдық. Тағы да жанның драмасы. Драмасында сегіз қатысушы бар. Бірақ көбі белгісіз. Дұрысы, арасында бір жалт ете қалатын Мұқағалидан басқасының бәрі белгісіз. Олар ештеңе шешпейді. Олар ақынның өмірінде бар. Маңайында жүр. Олардың дауыстары жаңғырық сияқты. Бір-бірін қайталайды, бірдей ойланады. Әп-сәтте сатқындық жасайды, әп-сәтте достық ниетін ұсынады. Автор сол жаңғырықтарға таңбалап ат қойып та жатпай, «1-Ақын», «2-Ақын», «Белгісіз» деп белгілейді, болды. Ал Фаризаның олармен жұмысы жоқ. Калмыков секілді. Өз әлемінде өзі арпалысып жатыр. Мұнда мүмкін жұрт көргісі келген Фаризаның сырты жоқ, бірақ аласапыран іші бар. Өзін-өзі жеген Фариза! Мақтағанға іші селт етпейді. Бірақ жұрт қуанар деп мақтайды. Ұлы суретші Микеланджелоның: «Егер жұрт менің шеберханада қалай қиналатынымды көрсе, онда олар үшін менің салған суреттерімнің еш мәні қалмас еді», – деген мағынадағы сөзі бар ғой. Міне, сол қиналыс. Ол неге cелт ету керек? Ол неге елп ету керек? Суық жүзін сыртына салған сайын өзі ішіне ене беретін, үңги беретін, өзінің қайғы-қуанышымен, өкпе-ренішімен, шер-шеменімен, барлық артықшылық-кемшілігімен, бастысы ақындық табиғи болмысымен Фариза – жалғыз. Драматург сол өз-өзімен арпалысқан дара бейненің жан әлемін көпшілікке осылай ашады. Сахнада жылаған Фаризаның сырты емес, сахнаға шыққан ақынның жүрегі. Оны қабылдамайтын, қабылдағысы келмейтін жұрт та жетеді. «Егер менің ішімді жарып көрсең, Жылауыңды тоқтатып шошыр едің» демей ме Абай. Тірліктегі ақылдың құрсауындағы адамның адами бейнесін жасау түк те қиын емес, ол өнердің шын мақсаты да бола алмайды. Оқырман, көрерменді өзінің сүйікті ақын қызымен, өмірдегі Фаризамен, дұрысы, ақынның артық та емес, кем де емес, нақ поэтикалық бейнесімен қауыштыру қиын. Драматург басы артық ремаркаларды қолданбаған. Декорация атымен жоқ. Көп дүние режиссердің шешіміне қалдырылған. Жасанды, жалған дауыстар екінші планда. Өз-өзімен арпалысқан, ақиқатқа ұмтылған ақын Фаризаның бейнесі ғана шып-шымыр, айқын. Көзге оттай басылады. Ал ажалды да жігіт бейнесінде қарсы алатын арпалысын біз түйсіне алмаймыз, «тайқы маңдайдан табаның тайып барады», – дейтін кейуана Фариза сөзінің сырын да…
Форма табудағы шеберлігі Роза Мұқанова драматургиясына тән ерекшеліктің бірі. Осы драмадағы көркемдік шешім, оның ішінде жан-жақтан шығып тұратын дауыстар, кейіпкерлердің бір-бірінің ту сыртынан сөйлеуі, Фаризаның жерде емес, кеңістікте қалықтап жүргендей мұғаллақ бейнесі, бәрі-бәрі – драма мазмұнын ашуға дәл табылған форма дер едік. Бұл орайда «Мысықтар патшалығы» драмасын айтпай кетуге болмайды. Аллегорияны шебер қолданатын драматург мысықтар арқылы өмір шындығын, қоғамның кеселін, адамдар арасындағы бақталастық пен сатқындықты, үрейді, жауыздықты жетесіне жете жеткізеді. Адамның барлық әрекетін мысыққа «жапсырған» драматург жүйе дейтін конвейерге түсіп кеткен пенделердің былық-шылығын қарапайым оқырманның алдына жайып салады. «Шатыр астындағы мен» трагикомедиясы жеке тоқталып, кеңірек талдауды қажет ететін үлкен шығарма. Роза Мұқанова кейіпкерлерін сондай аялайтын автор. Осы шығармадағы бас инспектор Анти-Шректің өліміне автор ретінде немесе кейіпкерлер аузынан арнайы сөз айтпайды, бірақ соған самалдай ескен бір аянышы сезіліп тұрады.
Кітаптың атына қойылған «Сарра» драмасы ұзақ жылдық еңбектің жемісі. Ібраһим пайғамбардың жары Сарраның жан арпалысы. Пайғамбардың ұрпағы үшін қызғанышын жеңіп, Ажарды алып беріп тұрып, Ажар құрсақ көтерді дегенде қызғанышы қайта лап еткен сәттегі құбылыстар, одан кейінгі өшпенділік, өкініш. Бұйрық тікелей Жаратушыдан келіп тұрғанын көре тұра Ажарға көрсеткен қысастықтар. Алланың әмірімен бар айтқанын орындап тұрған пайғамбар күйеуіне таусылмас назы мен қалауын арттыра береді. Тіпті түбі пейіштегі алманы жеген Хауа ана табиғатына бірақ апарардай көзге көрінбес желі. Бұл – әйел табиғатындағы парасат пен махаббат, сүю мен қызғаныштың пайғамбарлық деңгейдегі шынайы көрінісі. Осы арады «Ешкім де кінәлі емес» драмасындағы бір көрініс те ойға оралып отырғаны. Кемпір шалына: «Сені сүймеу мүмкін емес, сен ше? Айнып қалған жоқсың ба?» – дейді ғой жас кездерін есіне алып. Сонда шалы: «Осы мінезіңді-ай сенің. Осы сұрақтан бір жаңылған емессің. Жас кезіңде де осы сұрағыңмен әбден жауыр қылып едің», – дейді. Әрине солай айтады. Бұл шал Ібраһим пайғамбар емес қой. Алайда әйел табиғатының ер адамның назарына соншалық ынтықтығына қайран қаласың.
Міне, осының бәрін ашқан – драматургия! Өзімен арпалысқан адам міндетті түрде даралыққа ұмтылады екен. Қазір бірдей мінез, бірдей ой, бірдей әрекетпен тұтастай біркелкіленіп бара жатқан уақыт қылаң берді. Бірдей адамдар өзін өзгелермен шатастырып алатын уақыт болмақ-ты. Енді даралықты дәріптеу тіптен керек. Даралық кемелдене, ізгілене түспек екен. Ізгілер молая түссе жақсылық кең жайылмақ-дүр. Автор әсіресе суреткерлердің ішіне үңіле бергісі келе береді. Даралықты іздей беретін секілді. Үңіле берсін, іздей берсін. Қиындығы – өзіне, тапқаны – көпке!
Осыншама қазына арқалаған бұл драматургиялық жинақ үшін авторға Мемлекеттік сыйлықты беру әбден орынды дер едік. Кезінде әйгілі театр сыншысы Әшірбек Сығай: «Роза Мұқанова қазақ әдебиетіне дер кезінде келген тұлға. Ал драматургиядағы қадамының өзімен ол осы саланы елең еткізіп, ортаға енген жазушы – драматург. Розаның шығармашылық барометрі қашанда өзінің бабында», – деген екен. Біз соған бабы мен бағы қатар шауып, бәйгелі болсын деген тілек сөзді ғана қосамыз.
ПІКІР ҚОСУ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
Ұқсас мақалалар
Әлемдік су драмасы: қазақ қайтіп күн көрер?!
«ХАН КЕГІ» ДРАМАСЫ және БОПАЙ ХАНЫМ БЕЙНЕСІ
Редакция
Бас редакторлар
Газет туралы
Бізбен байланыс
"Қазақ әдебиеті" — Қазақстан Республикасының әдебиет, мәдениет және өнер газеті. Әр апта сайын, жұма күні шығады.
Газет 1934 жылдың 10 қаңтарынан бастап шыға бастады. «Қазақ әдебиеті» газеті — Қазақстан жазушылар одағының органы ретінде тұңғыш саны 1934 жылдың қаңтарында жарық көрген. |
Сенбі, 1 қазан күні Қазақстан Премьер-Министрі Әлихан Смайылов көші-қонның өзекті мәселелері бойынша кеңес өткізді. Ішкі істер министрі Марат Ахметжанов 21-28 қыркүйек аралығында Ресей Федерациясынан ел аумағына келген мигранттар қатарының әдеттегіден 2-3 есеге көбейгенін айтты. Тек соңғы екі күнде бұл елден келушілер саны едәуір төмендей бастаған. Есептік кезеңде Ресей Федерациясының 382 азаматы тұрақты тұру үшін және 64 азаматы ҚР азаматтығын алуға құжат тапсырған.
Министрдің айтуынша, бүгінде еліміздегі криминогендік жағдай тұрақты. Мигранттар тарапынан Қазақстан азаматтарына қатысты жасалған қылмыстар тіркелмеген. Сонымен қатар ІІМ шетелдік азаматтардың қоғамдық қауіпсіздігін және заңдылығын қамтамасыз етуді бақылауды күшейтті, атап айтқанда адамдар көп шоғырланатын жерлерде полиция нарядтарының саны артты.
ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитеті төрағасының орынбасары – Шекара қызметінің директоры Ерлан Алдажұманов тиісті инфрақұрылымы бар өткізу пункттерінде Қазақстан азаматтары, жүк көлігі және шетелдіктер үшін жеке жол жолақтары бөлінгенін хабарлады.
«Қазір Қазақстан азаматтары үшін шекарадан өту бойынша проблемалар жоқ», — деді ол.
Премьер-Министр жекелеген өткізу пункттерінде әлі де болса ұзын сонар кезек барын айтты.
«Ресейдің шекара қызметімен өзара іс-қимылды күшейту керек, екі жақтан да адамдар жиналып қалмауы үшін бірыңғай алгоритм әзірлеу қажет. Себебі бұл бизнес пен халықтың орынды наразылығын тудырады», — деді Әлихан Смайылов.
Сондай-ақ Әлихан Смайылов тұрғын үйді жалға алу кезінде азаматтардың құқықтарын түсіндіру жұмыстарын күшейтуді тапсырды.
«Бұл мигранттардың ағынына ғана қатысты емес, жалпы азаматтарымыз өз құқықтарын білуі, eGov немесе көп қолданылатын қосымшалар арқылы тараптардың құқықтары мен міндеттерін көрсететін типтік жалға алу шартына цифрлық түрде қол қоюға болатындай етіп жасау қажет. Бұл екі жақтың да құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді», — деді Әлихан Смайылов.
Кеңесті қорытындылай келе, Премьер-Министр мемлекеттік органдар мен әкімдіктерге көші-қон жағдайын реттеу бойынша кешенді және тиімді шаралар қабылдау қажеттігін атап өтті.
«Бірінші кезекте қазақстандық азаматтар үшін тұрақты «жасыл дәлізді», сондай-ақ тіркелмеген мигранттарды анықтау үшін мобильді мониторингтік топтардың жұмысын қамтамасыз ету қажет», — деді Әлихан Смайылов.
ІІМ қауіпсіздік Ресей Үкімет
Ұқсас жаңалықтар:
Ғалымдар уақыт өлшемін өзгертпек - 02.12.2022 . 20:50
«Мәйітін полиэтиленге орап тастаған»: Ресейде өз пәтерінде петропавлдық қызды тұншықтырып, пышақтап өлтіріп кетті - 01.12.2022 . 15:54
ІІМ контрабанда және заңсыз көші-қон ұйымдастырумен айналысқан қылмыстық топты ұстады - 30.11.2022 . 09:42 |
Келешегінен үміт күттіретін және дарынды жастарға (балалар мен жасөспірімдерге) олардың зейіндік және шығармашылық дамуы, өмірлік қалыптасуы мен әлеуметтік тұрғыдан мүмкіндіктерін жүзеге асыру барысында қолдау көрсету
Жобаны ұйымдастыру және орындаушы:
«"Сәби” жекеменшік қайырымдылық қоры» коммерциялық емес ұйымы»
Жобаның мақсаты:
1. Қазақстанның жастар саясатына сәйкес Келешегінен үміт күттіретін және дарынды жастарға олардың зейіндік және шығармашылық дамуы, өмірлік қалыптасуы мен әлеуметтік тұрғыдан мүмкіндіктерін жүзеге асыруына арнап экономикалық және ұйымдастыру жағдайларын тудыру.
2. Жастарды еліміздің мәдени, білім беру, ғылыми, экономикалық процестеріне тарту.
Жобаны жүзеге асыру мерзімдері:
Аяқталған жоба
Мәселені белгілеу:
Күрделі тарихи қоғамдық түрлендірулер жас ұрпақтың өмірінің барлық салаларына әсерін тигізді. Жастардың дәстүрлі мәселелері мен оларды шешудің жолдары өзгерді. Жастарға қолдау жасаудың қажеттігі олардың үлкен өмірге жаңадан аяқ басқан кезде жолында кездесіп отыратын қиындықтармен белгіленген.
Әлеуметтік бағытталған экономикасы бар демократиялық қоғамды жастар мен тұтастай қоғамға қатысы бар саясатты құру мен жүзеге асыру ісіне тікелей қатысып отыруы тиіс болатын мәдениетті, жоғары білімді, рухани және кәсіби тұрғыдан дамыған жастарсыз құру мүмкін емес.
Қазақстанның мемлекеттік жастар саясатына сәйкес жастар келешекте маңызды әлеуеттік салмаққа ие болатын халықтың қоғамдық тұрғыдан белсенді топтарының бірі болып табылады. Мұнысы жастардың мемлекеттік құрылымдағы рөлі мен орнын жете бағаламауға болмайтындығын негіздейді.
Мәселені шешудің жолдары:
Жастарға олардың материалдық деңгейі не әлеуметтік жағдайына байланыссыз өз дарыны мен шеберлігін дамытуға, өмір жолын таңдауға, жеке басының табысқа жетуіне арнап жағдай тудыру қажет.
Бұл жоба келешегінен үміт күттіретін және дарынды жастарға олардың жеке басының қалыптасуы кезеңінде жан-жақты қаржылай, ұйымдасқан, кеңес берушілік қолдау көрсетуді меңзейді. Бұл жағдайда жас ұрпақтың лайықты өкілдері еліміздің мәдени, ғылыми, спорттық, білім алу өміріндегі өз орнын табудың бірегей мүмкіндігіне ие болады.
Алайда жобамен ұсынылып отырған мүмкіндік – бұл бұдан арғы уақытта өз бетінше әрекет етуге, шығармашылық және кәсіби бастаманы білдіруге, өсу мен ілгері жылжуға деген қайсыбір бастапқы меже және ықпал етуші түрткі ғана екендігін естен шығармаған жөн.
Жобаны жүзеге асыру кезеңдері:
1. Бірінші кезең. Дарынды жастарды іздестіру және іріктеу.
Қордың қолдауына ие болуға үміткерлерді келесі үш кезең бойынша іріктеу көзделуде:
1) Интернет-іріктеу – келіп түскен өтініштерді талдауға негізделумен Қордың қызметкерлері жүргізеді;
2) Аралық іріктеу – өзіне әрбір номинация бойынша саралап жіктелген түрде шақыртылған құзырлы және танылған кәсіби шеберлер кіретін іріктеу комиссиясымен жүргізіледі;
3) Ақырғы іріктеу – алдыңғы іріктеудің нәтижелеріне негізделумен «үздіктің үздігі» принципі бойынша жүргізіледі, бұл жағдайда үміткерлердің әлеуметтік осал топтарға жатуы ескеріледі (жетімдер, ата-анасының қамқорлығынан айырылған балалар, көп балалы не жағдайы төмен отбасылардан шыққан балалар, денсаулығы бойынша мүмкіндігі шектеулі балалар).
2. Екінші кезең. Дарынды балаларға ұйымдық және экономикалық қолдау жасау.
Үш кезеңнен тұратын іріктеудің нәтижелері бойынша лауреаттар Қордың қолдауына ие болады:
-көрмелерге, байқауларға, олимпиадаларға, жарыстарға, соның ішінде халықаралық шараларға қатысуын қаржыландыру;
-жоғары оқу орындары мен магистратуралардағы, соның ішінде шетелдегі оқу мекемелеріндегі оқуының ақысын төлеу;
-әрбір номинация бойынша саралап жіктелген түрде құзырлы және танылған кәсіби шеберлермен тыңдауларды, көрулерді, әңгімелесулерді ұйымдастыру;
-жетекші кәсіпорындарда, компаниялар мен ұйымдарда, музыкалық ұжымдар мен қоғамдарда машықтану мүмкіндігін ұсыну.
3. Үшінші кезең. Мүдделі тараптардың электронды өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету.
Жоба лауреаттарының мәліметтері қорын әзірлеу және оны соған мүдделі промоутерлердің, продюсерлердің, HR – менеджерлердің, жұмыс берушілердің назарын аудару үшін порталдың беттеріне жайғастыру.
Жобаны қаржыландыру:
Жоба қайырымдылық көрсетушілердің «Сәби» ЖҚҚ КЕҰ-ға салған ерікті жарналарының есебінен қаржыландырылады.
Жобаның күтілетін нәтижелері:
Қазақстанның дарынды және келешегінен үміт күттіретін жастарының еңбектік және шығармашылық әлеуетін ашу, олардың сәтті түрде ықпалдасуы және әлеуметтік тұрғыдан мүмкіндіктерін жүзеге асыру; маңызды стратегиялық ресурс - жас ұрпақты азаматтық қоғамның белсенді өміріне тарту.
Межелер:
Бағдарламаның жұмысы барысында Қазақстанның 50 қаласы мен ауылдарынан 1000 тапсырыс пысықталды, 34 білім беру гранты бөлінді (олардың ішіндегі 10 шет елдік), әлемнің 5 елінде 17 оқу орнымен шарттар бекітілді, 25 адам оқытылды және мамандық алып шықты, қазіргі уақытта жоғары оқу орындарында 8 студент оқып жүр. Барлығы 130 адам қолданды.
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
- бірегей дауысы бар Қостанайлық Жасұлан Сыдықов тыңдау нәтижелері мен Бағдарлама сарапшыларының түйіндері бойынша «Сәби» қорынан Қазақ Ұлттық Консерваториясында оқу грантына ие болды, сондай-ақ оған әр түрлі концерттер мен теледидар жазылымдарына қатысу мүмкіндігі ұсынылды; Қор атынан жеке сабақтар өткізуге арнайы музыкалық қондырғысын сыйға алды; 2011 жылдың қыркүйегінен бастап ағылшын тілінен және ораторлық өнері бойынша бірнеше ай бойы дәріс алды.
2011 жылдың қаңтар – желтоқсан аралығында «Әлем» Бағдарламасының іріктеу комиссиясымен еліміздің 35 елді мекендерінің үміткерлерінен келіп түскен 270-ге жуық сұраныстар қарастырылды; «Әлем» Бағдарламасын жастарға үгіттеу мақсатымен 17 елді мекендерге Қор жұмыскерлеріне іс-сапар ұйымдастырылды; 8 балаға шығармашылық тыңдау жүргізіліп жоғарғы дәрежелі вокал мамандарымен баға берілді;
- маусым 2011 жыл – әр-түрлі номинацияда таланты бар грант иеленуші үшін 12 үміткер сұрыпталды;
- қаңтар-маусым 2011 жыл – Мемлекеттік тілде ақындар сайысы жарияланып, басты жүлдеге Ақтөбе облысының тұрғыны Сейітова Бағдагүл қол жеткізді, ол мектеп бітіргеннен кейін «Әлем» Бағдарламасы бойынша Грантқа ие болды.
- наурыз- шілде 2011 жыл – «Әлем» Бағдарламасы аясында Тимур Бекмамбетовтың «Базелевс» Компаниясымен бірігіп – Қазақстанның түпкір-түпкірінен дарынды сценаристерді іздеу және сұрыптау бойынша - Сценарийлер байқауы өткізілді; барлығы 650 хаттың ішінде 132 сұраныстар сұрыпталып, 10 жартылай финалистер айқындалды; шілде айында болған фестивальдің аясында жеңімпаз анықталды – Бахтиер Кадыров;
- шілде 2011 жыл – Астана күнінің мерекелік күндерінде «әлемдіктер» - Жасулан Сыдыков пен Тимур Алдыбергенов қатысты;
- сәуір, қыркүйек 2011 жыл – Семей қаласының тұрғындары Хаметов Ануарға және Солтанов Бекнурға өздерінің шығармашылықтары үшін Қор атынан ноутбуктар сый ретінде ұсынылды;
- шілде-тамыз 2011 жыл – Алматы қ. Орталық Көрме Залында 9 жастағы Петпропавлоск қаласынан келген жас суретші Кузнецов Романға 2-апталық жеке көрмесі ұйымдастырылды;
- қыркүйек 2011 жыл – Ақтөбе облысының тұрғыны Асанова Шамшырақ және Петропавловск қаласындағы Лушникова Елена «Әлем» Бағдарламасы бойынша престижді оқу орындарында мамандық алуға Гранттарға ие болды;
- қазан 2011 жыл – Алматы қ. Шахматшылар одағына спорттық керек-жарақпен, қажетті жабдықтар мен жиһазбен қамтыды: шахматтық үстелдер, орындықтар, фигуралар мен сағаттар сатып алынды; сөйтіп 2011 жылдың қараша айында балалар-жасөспірімдердің біліктілік турниры өткізілді;
- Жасулан Сыдыков пен Тимур Алдабергенов ҚР Тәуелсіздігіне 20 жылдығына орай 16 желтоқсанда ұйымдастырылған мерекелік концертке қатысты.
- ақпан 2012 жыл – Атырау облысынан келіп ҚазҰТУ-нің 1 курс студенті Тілепбергенов Берік оқу мерзімінде ай сайын Грант-стипендияға қол жеткізді;
- 2012 жылдың 13-17 ақпан аралығында Нью-Йорк қаласын әлеуметтік-мәдени Nomad’s Way шарасы өткізілді, акция аясында қазақтың байырғы зергерлік бұымдарының көрмесі және «Әлем» Дарынды жастарды қолдау Бағдарламасы бенефициар болып атанған қайырымдылық аукционы өткізілді.
- сәуір 2012 жыл – Мақсатұлы Нұрзат Қызылорда облысынан өзінің жеке музыкалық дарынын дамыту үшін Yamaha Клавинова электронды пианиноны сыйға алды;
- мамыр 2012 жыл – «Әлем» Бағдарламасы жайлы ақпаратты видеобейне мемлекеттік телеарналарға жазылып таратылды.
- наурыз- маусым 2012 жыл – Тимур Бекмамбетовтың «Базелевс» Компаниясымен бірігіп – Қазақстанның түпкір-түпкірінен дарынды сценаристерді іздеу бойынша – екінші рет Сценарийлер байқауы өткізілді; Басты жүлдені осы жылы шет елдік қатысу Ұлыбританиялық Файзал Куреши жеңіп алды;
- қаңтар- маусым 2012 жыл – екінші рет мемлекеттік тілде ақындар сайысы өткізіліп, бірінші орынды Атырау облысынан Мутиева Ақжарқын иеленді. Бас жүлде – ноутбук және ҚазҰУ-не оқуға грант;
- маусым 2012 жыл – Шынберген Амантурлин атындағы мүмкіндіктері шектеулі жастардың арасында халықтық-қолданбалы өнер республикалық сайысының жүлдегелеріне қаржылай приз бөлінді;
- тамыз 2012 жыл – әр-түрлі номинацияда қабілеттері бар 15 грант бойынша үміткерлер сұрыпталды:
- қыркүйек 2012 жыл – ақындар сайыстарының қорытындылары бойынша ең үздік өлеңдер енген шағын топтама шығарылды;
- қазан 2012 жыл – Ташкент қаласында өткен карате-до Шотокан бойынша Әлемкубогында балалар командасының қатысуының барлық шығыны өтелді;
- желтоқсан 2012 жыл – Нью-Йорк киноакадемиясында оқуға халықаралық грантты Медет Шаяхметов ұтып алды.
- қаңтар- маусым 2013 жыл – үшінші рет мемлекеттік тілде ақындар сайысы өткізіліп, бірінші орынды Қызылорда облысынан Байтуғанова Орынай иеленді. Бас жүлде – ноутбук;
- сәуір 2013 жыл – Нью-Йорк киноакадемиясында оқуға халықаралық грантты Қанат Бейсекеев ұтып алды;
- қыркүйек 2013 жыл – Үшінші ақындар сайыстарының қорытындылары бойынша ең үздік өлеңдер енген шағын топтама шығарылды;
- қыркүйек 2013 жыл - Үшінші ақындар сайысының лауреаттарының өлеңдері Республикалық «Ұлан»газетіне және «Балдырған» журналында жарық көрді;
- 2013-2014 оқу жылына «Әлем» Бағдарламасының үш қатысушысына Қазақстанның ең үздік ЖОО-на оқу гранты бөлінді.
-қаңтар-маусым 2014 жыл - Мемлекеттік тілдегі Төртінші ақындар конкурсыөтіп, қорытындысы бойынша жеңімпаз - Батыс Қазақстан облысынан Гилымханов Марлен анықталды, бас жүлде – ноутбук;
-мамыр 2014 жыл - Халықаралық грант иегері Қанат Бейсекеев Нью-Йорк киноакадемиясының бір жылдық курсын бітіріп келді;
-маусым 2014 жыл - Аблайхан Ахажанов Лос-Анджелес қ. UCLA Калифорния Университетінің «Электроника» мамандығы бойынша халықаралықгранттың бақытты иегері атанды;
-тамыз 2014 жыл - жас дарындарды қолдау бағдарламасының «Алем» alemsaby.kz сайтының жаңартылған нұсқасы іске қосылды;
-қыркүйек 2014 жыл - алдыңғы қатарлы математиктер тобына тегін оқуға іліну үшін конкурс жарияланып, 10 қатысушы іріктеліп алынды. Олар 5 жыл бойы тереңдетілген математика курстарында білім алатын болады;
-қыркүйек 2014 жыл - Панихин Артурдың Чехияның Острава қ.өтетін мәнерлеп сырғанау Жасөспірімдер арасында Гран-прижарыстарына қатысуы қаржыландырылды;
-қыркүйек 2014 жыл - 2014-2015 оқу жылына Қазақстанның ЖОО-да білім алуға үш адам (Алматы қаласы, Алматы облысы, жамбыл облысы және Батыс-Қазақстан облысы) білім гранты иегері болды.
- қаңтар-маусым- Мемлекеттік тілдегі Төртінші ақындар конкурсы өтіп, қорытындысы бойынша жеңімпаз – Қызылорда облысы, Қазалы ауданы, Бекарыстан ауылынан Жаулыбай Нурбек жеңімпаз болып анықталды, бас жүлде – ноутбук;
- маусым - 7-8 сыныптағы 10 оқушыларға алғыр математиктер курсының бірінші жылын жылы қорытындыланды;
- маусым - «Әлем» Бағдарламасы бойынша үш қатысушысы орта және жоғары оқу орындарын бітірді:
Тлепбергенов Берік – ҚазҰТУ,мамандығы: Металлургия,
Адильбекова Назерке – Жетісу мемлекеттік университеті: Журналистика,
Асанова Шамшырак – Ақтөбе музыкалық колледжі, мамандығы: Домбыра;
-тамыз – Қазақстанның жоғары оқу орындарына үш білім беру гранттары бөлінді;
-қазан - «Сәби» Қайырымдылық Қоры «Әлем» Бағдарламасының аясында Бесінші Халықаралық студенттік және дебютті фильмердің кинофестивалінің демеуші болып қатысты;
-желтоқсан – Іріктеу тестілерді сәтті тапсырып, нақты ғылыммен өз өмірін байланыстырғысы келген дарынды тағы үш баламыз «алғыр» математиктер тобына қосылды;
-желтоқсан - Халықаралық гранттың иегері – Ахажанов Абылайхан Лос-Анжелестегі Калифорниялық Университеттің(UCLA) магистратурасын «Микроэлектроника, нанотехнология және олардың биология мен медицинадағы практикалық қолданылуы» жедел түрде бітіріп PhD бағдарламасына ауысты.
- қаңтар-маусым- Мемлекеттік тілдегі Алтыншы ақындар конкурсы өтіп, қорытындысы бойынша жеңімпаз – Қызылорда облысы, Қазалы ауданы, Қожабақы ауылынан БӨКЕБАЙ Дина жеңімпаз болып анықталды, бас жүлде – ноутбук;
- мамыр 2016 – 10 жастағы спорты – БОРИСОВА Марияға Санкт-Петербург қаласында өтетін «Шығыс-Батыс 2016 жарыс өнерінің Олимпиадасы» атты жарысқа қатысу үшін сапарының шығының төленді;
- маусым 2016 - 7-8 сыныптағы 13 оқушыларға алғыр математиктер курсының екінші жылын жылы қорытындыланды, жаздық каникулдарда оқуы ұзартылды;
- маусым 2016 – «Әлем» бағдарламасы бойынша 10 қатысушы жоғарғы және орта оқу орындарын тамамдады ШАЯХМЕТОВ Медет, МУТИЕВА Акжарқын, ӘБІЛ Жұлдыз, БАҒЫТОВА Айкөркем, ТЕМІРХАНОВ Мерей, ҚҰЛЫМОВА Ақкенже, МАЛЫШОВ Азамат, МУКАТАЕВА Алтыншаш, ТЕМІРҒАЛИ Карлыға, РАЗЗАКОВ Махмут;
- маусым 2016 – Назарбаев интеллектуалды мектептің 5 түлектеріне: КАШАГАНОВА Мадинаға, БЕРЛИКУЛОВА Аруайға, БУЛАТОВ Жандосқа, ЖЕКСЕНБЕКОВА Дианаға және СЕМЕНОВ Алексейге Израиль мемлекетіндегі Герцлия қаласындағы Халықаралық орталықтың компьютер мектебінің бакалавр дәрежесінде информатика бойынша грант ұтып алды;
- қазан 2016 – БЕКТУРОВА Маликаның Санкт-Петербургте өтетін IV Л.Ауэр атындағы скрипкашылардың Халықаралық байқауынабаратын жол шығыны өтелді.
- 2 халықаралық грант бөлінді (Ресей, Эстония);
- 10 бала үшін озық математиктерге арналған жылдық курс төленді.
2018 қаңтар-маусым, мемлекеттік тілде сегізінші Ақындық конкурс жарияланды
2018 маусым, Сегізінші ақындық конкурстың үш лауреатына ноутбуктар ұсынылды.
2018 қаңтар-желтоқсан, Алматы қ. балалар үйлерінің, интернаттарының 21 тәрбиеленушісіне және оқушыларына «озат математиктер» курсы ұйымдастырылды
22.06.2020
Оныншы ақындар сайысының қорытындылары
«Саби» Қайырымдылық қоры ұйымдастырған мемлекеттік тілдегі мерейтойлық X Ақындар мүшайрасының қорытындысымен…
«Әлем» дарынды жастарға қолдау көрсету бағдарламасы
19.06.2019
Тоғызыншы ақындар сайысының қорытындысы
Тоғызыншы рет мемлекеттік тілде өткізіліп отырған ақындар сайысының қорытындысымен "Сәби" қайырымдылық қоры аса…
«Әлем» дарынды жастарға қолдау көрсету бағдарламасы
28.03.2019
Ақындар сайысы-2019 жалғасуда
"Саби" қайырымдылық қорының қолдауымен жыл сайы ұйымдастырылатын мемлекеттік тіліндегі Жас ақындар сайысы-2019… |
Қазақстан қор биржасы (KASE) 2022 жылдың 24-28 қаңтары аралығындағы "KASE Global" секторындағы акциялардың сауда-саттықтарының нәтижелерін ұсынады.
Аталған кезеңде "KASE Global" секторында жалпы сомасы 1 083,8 млн теңге немесе $2 494,5 мың сомаға шетелдік компаниялардың 946 акциясымен 33 338 мәміле жасалды.
Сауда-саттықтың ең үлкен көлемі келесі акцияларға келді:
- Intel Corporation US4581401001 (INTC_KZ) – жалпы сомасы 478,7 млн теңге немесе $1 102,2 мыңға 88 мәміле;
- M&T Bank Corporation US55261F1049 (MTB_KZ) – жалпы сомасы 216,5 млн теңге немесе $498 мың;
- Tesla, Inc. US88160R1014 (TSLA_KZ) – жалпы сомасы 52,1 млн теңге немесе $119,7 34 мыңға 34 мәміле.
Қазіргі уақытта KASE жаһандық секторында шетелдік эмитенттердің 43 бағалы қағаздарымен сауда-саттық ашық екенін еске саламыз. |
Еркін құбылмалы айырбас бағамы режиміне ауысқалы бері еліміздегі инфляция деңгейі былтырғы жылғы 3,8 пайыз болса, биыл 16,7 пайызға дейін өсіп кеткен.
ФОТО: DIAPAZON.KZ
Бұл Қазақстандағы кедейшілік деңгейін бағалаған Дүниежүзілік банк дерегі деп хабарлайды 31 арна.
Девальвация тұрғындардың шынайы табысының төмендеуі мен сатып алушылық қабілетіне тікелей әсер етті деген халықаралық сарапшылар, еліміздегі кедейлердің саны халықтың 14 пайызына тең деген қорытынды жасаған. Алайда қоғам қайраткерлері мен әлеуметтанушылар шындығында Қазақстандағы халықтың жартысынан көбі кедейленіп кеткенін айтады.
2008, 2014 жылдары болған қос дағдарыс елді есеңгіретіп, халықтың әл-ауқатын бірден төмендетіп жібергені анық. Тіршілігін жалғауға нәпәқа тапса, шүкіршілік етіп үйренген қазақ арадағы 10-15 жылда байлар мен кедейлердің арасындағы айырмашылық тым ұлғайып кеткендігін байқамай қалған.
Дүниежүзілік банк күнделікті табысы 5 долларға тең, яғни айына 53 мың теңгемен өмір сүріп жүрген адамдарды тас кедейлер қатарына жатқызған екен. Мұнайлы Қазақстанда мұндай адамдар қатары 3-ақ пайыз делінген ресми статистикада. Ал шындығына келгенде тұрғындарымыздың жартысынан астамы кедейшілік деңгейінде өмір сүріп келеді -дейді қоғам қайраткерлері.
«Орта тап кем дегенде 60-70 пайыз болғанда ғана белгілі бір тұрақтылық болады. Ал бізде орта тап менің ойымша, әрі кетсе 20 пайыздай болуы мүмкін. Бұлар кәдімгідей жазда шетелге барып демалатын, әйелінде, өзінде, балаларында бір-бір машинасы бар, көлік айдам келе жатқан уақытта бензинім қанша қалды деп қарамайтын, телефонымда единицам азайып кетеді деп біреудің телефонынан қоңырау шалмайтын адамдардың қатарын айтқан уақытта олар 20 пайыздан аспайды, өкінішке орай», – дейді қоғам қайраткері Дос Көшім.
Дос Көшімнің айтуынша, мемлекетімізде байлық пен билік ұғымдары бірігіп кеткен. Яғни бай болу үшін міндетті түрде шенеунік болу керек деген ұғым қалыптасқан.
«Дәулетті адамдардың көбісінің, барлығы деп айтпай-ақ қояйық, байлығы сол биліктің қасына жақындасудан құралған. Ал шетелдерде билік пен байлық екеуі екі бөлек. Мысалы бизнеспен шұғылданатын миллионерлер ешуақытта қаланың зам әкімі, болмаса аудан әкімі болайын деп ешуақытта ойламайды, олар күле қарайды егер айтсаң. Қажеті не маған, мен міне табысымды тауып жатырмын дейді. Дәл қазіргі кездегі жүйеміз бізде биліктің қасына жақындамайынша, онда сен көрмейсің байлықты», – дейді қоғам қайраткері.
Қоғамдық саясатты зерттеу орталығының төрайымы Меруерт Махмұтова еліміздегі ең төменгі күнкөріс мөлшері 22 859 теңге болса, кедей адамдар қатарына соның 40 пайызынан төмен табыс табатын азаматтар жатқызылады. Алдайда күнкөріс мөлшерінің сомасын белгілеудің өзі түбегейлі дұрыс болмағандықтан, одан қандай да бір пайызды шегерген асқан сорақылық -дейді ол.
Маман пікірінше, халқымыздың әл-ауқатын түзеу үшін байлардың салығын бұрынғысынша арттырып, кедейлер мен орта тап өкілдерінің салық жүгін жеңілдету қажет
«Әр кісінің табысынан алынатын салықты бұрын 5 пайыз бен 20 пайыздың арасында кісінің табысы көп болса одан 20 пайыз, кісі кедей болса, оның табысы төмен болса одан 5-ақ пайыз салық ұсталды. Дәл сол салық мәселесін өзгерткендіктен, бай адамдар көбірек пайда көріп жатыр, ал кедей адамдардың салығы көбейді», – дейді қоғамдық саясатты зерттеу орталығының төрайымы Меруерт Махмұтова.
Жалпы Қазақстан 2005 жылдан бастап әлемдік қауымдастықта орта деңгейлі ел болып саналады. Сондықтан мемлекетімізде кедейшілікпен күресетін бағдарлама қабылданбайды екен. |
Lorem Ipsum – бұл графика, полиграфия және баспа өндірісінде жиі қолданылатын мәтін толтырғыш. Lorem Ipsum – мәтін толтырғыш. Графика, полиграфия және баспа өндірісінде және Вававав Вавада қолданылады.
Lorem Ipsum – бұл графика, полиграфия және баспа өндірісінде жиі қолданылатын мәтін толтырғыш. Lorem Ipsum – мәтін толтырғыш. Графика, полиграфия және баспа өндірісінде және Вававав Вавада қолданылады.
Біздің артықшылығымыз
Үздіксіз жұмыс
4- тен 12 жасқа дейінгі тәжірибесі бар жобаларды іске қосу және сүйемелдеу бойынша мықты команда. 7 түрлі тренингтен өтетін аттестацияланған операторлар.
Икемділік
6 жыл ішінде 200-ден астам жобаға қатысу тәжірибесі. Ecommerce саласындағы басқарушы команданың онжылдық бэграунд және клиенттермен байланыс жүйелерін құру.
Кәсібилік
Клиенттермен тиімді коммуникацияларды құрудағы ең заманауи технологияларды пайдалана отырып, бизнес міндеттерді шешуге өте икемді көзқараспен қараймыз.
Жылдамдық
Клиенттермен тиімді коммуникацияларды құрудағы ең заманауи технологияларды пайдалана отырып, бизнес міндеттерді шешуге өте икемді көзқараспен қараймыз.
Тәжірибе
Біз кәсіби софт пен колл-орталықтар үшін жабдықтарды пайдаланамыз және ақпараттық қауіпсіздіктің барлық нормаларын сақтаймыз.
Масштабталу
Қысқа мерзімде кіріс өтініштер мен шығыс қоңырауларды өңдеу бойынша жобаларды масштабтауға қабілетті. |
Бақыт Сұлтанов Еуразиялық экономикалық комиссияның Бәсекелестік және монополияға қарсы реттеу жөніндегі алқасының мүшесі болып тағайындалды, — деп хабарлайды Kznews.kz тілшісі ұйым сайтына сілтеме жасап.
«Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің биыл 6 қазандағы шешімі бойынша, Қазақстан Республикасынан Еуразиялық экономикалық комиссия алқасының жаңа мүшесі (министрі) болып Бақыт Сұлтанов тағайындалды. Оның құзыретіне Еуразиялық экономикалық одақтың трансшекаралық нарықтарындағы монополияға қарсы реттеу және бәсекелестік мәселелері енеді», — делінген хабарламада.
Еске салайық, 14 шілдеде Үкіметтің кеңейтілген отырысында Қасым-Жомарт Тоқаев Бақыт Сұлтановқа, ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеевке сөгіс жариялаған болатын. Тамызда Бақыт Сұлтанов Премьер-министрдің орынбасары — сауда және интеграция министрі лауазымынан босатылды.
Бақыт Сұлтанов 1971 жылы Алматы қаласында дүниеге келген. Қазақ ұлттық техникалық университетін және Қазақ мемлекеттік басқару академиясын тәмамдаған. Инженер-электрик, экономист.
2003 жылдың маусымынан 2006 жылдың ақпанына дейін Қазақстанның экономика және бюджеттік жоспарлау вице-министрі болған. Одан кейін республиканың статистика агенттігінің төрағасы болып жұмыс істеген. 2007 жылғы қаңтар-тамыз аралығында қаржы вице-министрі қызметін атқарды, ал 2007 жылғы 10 тамыздан бастап елдің экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігін басқарған.
2010 жылдан бастап Мемлекет басшысының Жарлығымен Қазақстан Президентінің көмекшісі болып тағайындалды. 2012 жылдың 21 қаңтарында Нұрсұлтан Назарбаев Бақыт Сұлтановты Қазақстан Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары қызметіне тағайындау туралы Жарлыққа қол қойды. 2013 жылдың қараша айында ол қаржы министрі болды.
Сұлтанов 2018 жылы 11 қыркүйектен бастап Астана әкімі қызметін атқарған. 13 маусымда оны осы қызметте Алтай Көлгінов алмастырды.
«Құрмет» орденімен және екі медальмен марапатталған.
Предыдущая статьяЧто Глава государства Касым-Жомарт Токаев придает очень важное значение развитию научного потенциала нашей страны – Саясат Нурбек |
Министр осы тақырыппен эфирге шықты. Барлығы қуанып қалды. Министрдің сөздері және жалпы алғанда, 42 500 теңгені қайтару туралы менің өз пікірім бар.
Министрдің сөйлеген сөзіне тоқталсақ:
Біріншіден, ол жаңа ештеңе айтқан жоқ, ол бұрын қылмыстық жауапкершілікке қатысты түсініктеме берген болатын.
Екіншіден, мұқият тыңдасаңыз, министр заңсыз төлемдер үшін жауапкершілікті ашық түрде жариялады жұмыс істеуді жалғастыратын және қызмет көрсетусіз демалысқа шықпаған қызметкерлер мен жұмыс берушілерге. Оның айтуынша, бұл ереже бастапқыда қарастырылған, ал төлемдер алу және жұмысын жалғастыру заңға қайшы.
Мен министрмен толық келісемін! Ережелер осы жақты нақты анықтайды. Тиісінше, уәкілетті орган, атап айтқанда ГФСС, заңсыз алынған төлемдердің қайтарылуын одан әрі талап етуге құқылы‼️ |
Қазақстанның жас шахматшыларынан құралған Astana командасы онлайн матчта Гонконг командасын 14,5:3,5 ұпаймен жеңді.
Әлемдегі 4 қала арасында өткен халықаралық онлайн турнирінің бірінші матчында еліміздің жас шахматшылары жеңіске жетті. Екінші турда Astana командасы Пенанг штатының (Малайзия) командасымен ойнайды. Матч 1 тамызда елорда уақытымен сағат 17:00-ден 19:00-ге дейін өткізіледі.
Жарысқа қосылу ойын басталарға жарты сағат уақыт қалғанда басталады. Нұр-Сұлтан, Гонконг, Сингапур, Пенанганың (Малайзия) юниор командалары арасындағы шахматтан халықаралық достық онлайн матч-турнир 25 шілдеде басталды. Жарыс Гонконгтегі Қазақстан Республикасының консулдығы бастамасымен өткізіліп жатыр. Қазақстан, Гонконг, Сингапур, Малайзияның ұлттық шахмат федерациялары жарысты ұйымдастыруға атсалысып, қолдау көрсетті. Ол ФИДЕ-нің «Gens una sumus! — Біз бір отбасымыз!» ұранымен өтіп жатыр.
Турнирде үш жас санатындағы 72 жас шахматшы бақ сынауда: 8, 10, 12 жастағылар. Ел намысын 18 шахматшы қорғайды. Олар өз жас дәрежесінде Қазақстан біріншілігінің чемпиондары мен жүлдегерлері.
Astana командасының құрамы: Аят Абдуллаев, Иманғали Ақылбай, Даниял Сәпенов, Алдияр Аңсат, Әлихан Хажатұлы, Сауат Нұрғалиев, Назар Талғатов, Эдгар Мамедов, Әлидар Арын, Данис Қуандықұлы, Нұрсұлтан Намазкеев, Әлишер Әбсаттар, Айжарық Қализа, Зарина Нұрғалиева, Мәлика Жапарбекова, Елназ Қалиахмет, Далия Диасқызы, Ханзада Аманжол.
ruh.kz Send an email 28.07.2020
13
Facebook Twitter VKontakte Odnoklassniki Skype Messenger Messenger WhatsApp Telegram Хатпен жіберу Басып шығару |
Түркиялық барлау басқармасының қызметкерлері терроризмге қарсы қызметпен бірлесіп, аты шулы террорист Серхат Өзелді (бүркеншік аты – Кендал-Нумад Ахмет) ұстады, деп хабарлайды Ulymsedia.kz.
Өзел – «Күрдістан жұмысшы партиясы» террористік ұйымының жетекшісі Дуран Калканның оң қолы. Сондай-ақ ол ықпалды есірткі саудагері, түрік үкіметіндегі шенеуніктерін, полициясы мен қауіпсіздік күштерінің қызметкерлерін қудалаушы болып саналады. Тіпті, АҚШ билігі оның тұрғылықты жері туралы ақпарат үшін 3 млн доллар сыйақы жариялаған. Сондай-ақ Серхат Өзел Иран азаматының жалған төлқұжатымен Қазақстанға ұшып кетпек болған деп хабарлады CNN Turk.com.
Әзірге лаңкестің Қазақстанға не үшін келмек болғаны жайлы ақпарат жоқ.
Өзел – сириялық террорист Нұритдин Демирташтың шәкірті. Ал террористік ұйымға 2015 жылы Германияда болған кезден бастан қосылған. Оған дейін Сириядағы қарулы қақтығысқа қатысқан жоғарғы күрд кеңесінің халықтық өзін-өзі қорғау отрядының Атқарушы кеңесінің мүшесі болған. Соынмен қатар Демирташ пен Өзел қаруды Түркиядан Сирияға жеткізумен айналысқан.
Айта кетейік, Күрдістанның жұмысшы партиясы көптеген мемлекетте террористік ұйым ретінде танылған. Ол 1970 жылдардың аяғында негізінен этникалық күрдтер қоныстанған Түркияның оңтүстік-шығысының тәуелсіздігіне ұмтылған ұйым ретінде пайда болды. |
Қазақ даласының кереметі көп. Санап тауыса алмайсың. Оған басқа жұрт та таңғалар еді. Әзірге соны насихаттау жағы кемшін. Әйтпесе талай көрнекті жеріміз бар. Табиғат тамашасы жетерлік. Жер-жаһандағы жұрт қазақ даласына ағылатыны айдан-анық. Ұлан-байтақ даланың қай қиыры да сондай тылсымға толы.
Өкінішке қарай, қаншама жыл бойы олар көзден таса қалды. Оған кезінде Мәскеудегі атқамінерлер көңіл бөлген жоқ. Қасиетті қазақ даласын өзгенің алдында насихаттауға құлық танытпаған шығар. Не керек, сол таңдай қақтыратын орындар көпшілік алдында толық бағасын алмай келе жатқаны өкінтеді. Кейбір елдер туризмді төрге оздырды. Қалтасы қалың. Алыс-жақыннан қонақтар ағылып жатыр. Тоқтаусыз. Бізде сондай жерлер жетіп артылады. Бірақ келген қонақты тіптен көрмейміз. Бұл сала мамандары жиһанкездер үшін жаңа тамашалар қажет екенін айтады. Өйткені жылда қонақтар жиі ағылатын жерлер таңсық болудан қалады. Ендеше Қазақстан олар үшін ашылмаған арал, шешілмеген жұмбақ іспеттес. Бүгінгі күнге дейін бағасын ала алмай жүрген аймақтың бірі – Торыш. Бұл жер киелі Маңғыстау жерінде орын тепкен.
Қалың қазақ жұрты бұл өлкені «әулиелер мекен еткен қасиетті аймақ» деп санайды. Пір Бекет атамыздың пәни дүниедегі ізгі ісінің ізі қалған өңірде қолмен қалап қойғандай немесе шебер қашап жасалғандай қаншама табиғат тамашалары бар. Бүгінгі күнге дейін адамзат баласы жұмбағын шешпеген талай құпия бар емес пе? Торыш даласындағы домалақ тастар сырын ғалымдар да тап басып айта алмай келеді. Адам бойындай алып тастар саны бір-екеумен шектелмейді. Тұтас бір алқапты алып жатыр. Барлығы да қолмен қашалып жасалған секілді. Бірақ ол мүмкін емес дүние ғой. Он сегіз мың ғаламның сырына баламасқа еш амалың жоқ. Жаратушы иеміз осындай бір табиғат байлығын біздің даламызға тарту еткен екен. Біз қолымызда барды бағалай алмай отырмыз. Әйтпесе мына тастар талай жиһанкезді таңдай қақтырары сөзсіз ғой. Өкініштісі, әзірге оны ешкім біле бермейді. Осы тақырыпты зерттеп жүрген ғалымдар көбірек мәлімет іздеп жүрген шығар. Жергілікті жұрт та азды-көпті дерек айтады. Алайда осы бір ғажап өлке жайлы ғалымдар мен зерттеушілер мол мағлұмат айта қоймайды. Сондықтан елдің аузында жүрген аңыз бен әпсанаға сүйеніп, бағзы заманнан келе жатқан құпияның кілтін тапқандай күй кешетініміз жасырын емес.
Бұл жайында ел не дейді? Енді әңгіме ауанын осыған бұрайық. Есте жоқ ескі дәуірде Маңғыстау жеріне дұшпандық ниеттегі жау әскері келеді. Санынан адам жаңылысады. Ана шеті мен мына шетіне адамның көзі жете қоймайды. Жер қайысқан қол екен. Жергілікті жұртта оған қарсы тұрарлық ешқандай қауқар жоқ. Адам саны олардың ширегіне де жете қоймас. Өршілдікпен алға ұмтылғанмен болмайды. Демнің арасында-ақ демің таусылары анық. Шайқасқа түскенмен бір қылыштың астында қаласың.
Қарапайым халықтың Жаратушы иемізден жалбарынып жәрдем сұрауынан басқа амалы қалмайды. «Мына қаптаған жауды біздің жерімізге келтірмей-ақ қой. Олар сол тұрған жерінде тас болып қатып қалсын» дейді. Қолдарын көкке жайған жергілікті тұрғындар осылайша бар тілегін білдіреді. Көптің көз жасын көрген Алла тағала арам ниетті жаудың алдын бөгейді. Аспан әлемінде күрделі өзгерістер болады. Күн күркірейді. Найзағай ойнайды. Нөсерлеп жауын жауды. Бүгінгі күні Торыш жерінде жатқан домалақ пішіндес тастар сол кезде пайда болыпты. Жаудың әрбір адамы демнің арасында тасқа айналған. Шар тәрізді конкрекциялар осылайша пайда болған көрінеді. Оларға тұтқиылдан зауал жіберіп, дереу тасқа айналдырады. Осының арқасында Маңғыстау жерін мекен еткен халық төніп тұрған соғыстан құтылды. Аңыз осылай деп тіл қатады.
Конкреция – радиал-сәулелі құрылым. Ол шар тәрізді болады. Көбіне конкрециялер болпылдақ шөгіндіден жиналады, шағыл құмдар және балшықтардан қыртысталады. Бұл оқиға қашан болған? Ғалымдар не дейді? Олардың айтуынша, осыдан 120-180 млн жылдай бұрын дәл осы далада тосын құбылыс орын алған болуы әбден мүмкін. Ол шамамен мезозой дәуіріне сәйкес келеді.
Ақтаулық Геннадий Тарасенко да осы тектес жорамалға арқа сүйейді. Рас, геологтарда бұл жайында айтылған нақты деректер жоқтың қасы. Айтпақшы, қайсыбір кезеңдерде Каспий мен Арал теңіздері арасында алып мұхит болған деген де әңгімелер айтылып жүр. Домалақ тастар сол бір шақтан қалған «естеліктер» емес пе деген де ой келеді көкейге.
Көзден таса жатқаннан кейін бе, Торышты дүниежүзіндегі өзге жұрт түгіл, өзіміздің халқымыз да ол жайында мүлдем аз біледі. Болмаса, бұл дегеніңіз, әлемде көп кездесе бермейтін дүние ғой. Әрине, Торыш даласындағы тастардың құпиясын ашу да біздің ғалымдарға жүктелген міндет. Дегенмен жайбасар қалпымызбен оны әлі күнге дейін қолға алмай келеміз.
Киелі Маңғыстау өлкесінде мұндай тарихи және табиғи орындар жетерлік. Мұқым қазақ баласы сол себепті бұл өлкені қасиетті санайды. Оның әрбірінің сырына үңілсеңіз, қаншама құнды дүниелерге кезігетінің анық. Өркениетке бет бұрған бүгінгі қоғамда біздің бұрынғы шежіремізге үңіліп, қайтадан бір тиянақтап, зерттеу жасау міндеміз ғой. Бізге жетпей жатқаны осындай ыждағаттылық. Болмаса, біздің кең-байтақ өлкемізде тарихтан мол мағлұмат беретін киелі орындар және табиғаттың керемет құбылыстары баршылық.
Қолда бар алтынның қадірін қашан білеміз? Біз әлі күнге дейін өзгенің осындай жерлеріне таңғалып, аузымыздың суы құрып, әңгімелеп, шаршап жүргеніміз тағы да бар. |
Қазақстан менталитетінде Ресей және Украинамен салыстырғанда ерекше тұстары бар деп санайды Qazaq banki мекемесінің атқарушы директоры Ирина Давиденко.
Фото allwrite.kz сайтынан алынды
Қазақстанға алғаш рет 2004 жылы келген Давиденко Esquire басылымына берген сұхбатында қазақстандықтардың менталитетіндегі айрықша тұстарды тізбектеп берді.
«Мен қазақстандықтар менталитетіндегі ерекшелік «өзгені қабылдай білу» екендігін байқадым. Көпшілігі «қабылдай білу» дегенді «шыдап жүрумен» шатастырады. Ал қазақстандықтар болса бұл сөзді дұрыс түсініп, өзге елдің тиімді тұстарын өздеріне ыңғайлы етіп қабылдауға машықтанған. Сол себептен болар, Қазақстанның кей әлеуметтік, экономикалық реформалары Ресеймен салыстырғанда толыққанды жүзеге асты. Атап айтсам, Қазақстанның ХҚКО-ны енгізу (Ресей әлі жөнді қолға алмаған), тиімді банк жүйелерін құру сияқты жаңартулары мақтауға тұрарлық».
Ресейде, Украинада және бірқатар Еуропа елдерінде жобалар жүргізген Давиденко қазақстандықтардың ұсыныстарға нақты жауап қайтармайтын әдетіне таң қалғандығын жасырмады.
«Мен алғашында ұсыныстарыма Қазақстанда не «иә», не «жоқ» деген жауап қайтпайтындығына кәдімгідей үйрене алмай келдім. Абдырап не істерімді білмей қалған кездерім де болды. Бірақ уақыт өте келе бұл белгісіздік ұсыныстарыңды жүзеге асыруға берілетін мүмкіндік екенін ұқтым. Егер жұмысың көңілдерінен шықпай жатса, бірден ұнамағандығын айтып, тоқтатуды сұрайды», — деп толықтырды ол.
Давиденко Қазақстанның қос тілді саясатын дұрыс деп санап, Украинаның орыс мәдениетін қабылдамауын түсінбейтіндігін айтты. Оның ойынша қос тілде де еркін сөйлеуді ұстаным еткен Қазақстан халқы — дана халық.
Басшы қазақстандықтардың маһаббат мәселесінде де өзгелерден ерекше екендігін аңдаған.
«Тек аңыз бен ертегілерде кездесетін қыздардың жүрегін жаулаудағы жігіттердің ерлігі шынайы өмірде Қазақстанда жиі көрініс табады. Украина мен Ресейде мұндай қызықтар көп бола бермейді. Ресейлік жігіттер әйелінің немесе қайын енесінің сөзінен әрі аспауды жөн көрсе, қазақстандық ерлер бағынышытылықты ұнатпайды», — деп түйіндеді Давиденко.
Оның ойынша, қазақстандық әйелдердің де Ресей мен Украинадағы нәзік жандылардан айырмашылығы бар.
«Мәскеуде қыздар ер кісілерше қатал іскерлік үлгідегі киімді дұрыс көреді. Артық ештеңесі жоқ қарапайым костюм кию — кәсіпқойлықты көрсетеді деп санайды. Ал Қазақстанда керісінше, әйелдер нәзік жандылар қатарынан екендігін байқататын әдемі көйлектер киюді жөн көреді. Алматылықтардың бұлай киіну әдебі мәскеуліктерден гөрі киевтіктерге жақын», — дейді директор.
Давиденко қазақстандық жігіттердің әйел затына өзі үшін кафеде төлеуге қарсы екендігіне таң қалған. Мәскеуде өз тапсырыстарына өзі төлеуге әдеттенген ол Қазақстандағы іскери кездесуде жігіттерді ренжітіп алғандығын айтты.
Қазақтардың кешігуді ағаттық санамайтынын Давиденко да байқаған көрінеді.
«Егер сіз кешігуге дағдыланған адам болсаңыз, Қазақстан – сіздің еліңіз. Оларда немістердегідей тура уақытында келу міндеттелмеген. Мұнымен қоса, Алматыда такси жүргізушісі көшені дұрыс білмей жатса таң қалмаңыз. Олар сізді ай далаға апарып, адастық десе де ғажап емес. Бұл орайда кездесуге кешігіп жатсаңыз, халқының мұны сабырмен қабылдайтындығы құтқарады», — деп әйел ойымен бөлісті.
Давиденко сұхбат соңында Қазақстанның қонақжайлылығын да сөз етті.
«Қонақтарды бұл жерде әбден тойдырады. Тіпті, қатты тойдырып жібереді десем де артық болмас. Тамақтан аз алсаң кәдімгідей ренжиді. Егер салмақ жинаудан қорықсаңыз, Қазақстанда сізге ауыр тиеді. Сізді «өткен жолы дұрыс жемедің» деп екі есе тойдыратындары да табылады», — деп ескертті атқарушы директор. |
Бесқарағай ауданының орталық алаңында «Сайран сал, ғажайып Масленица!» атты жаппай халықтық мереке өтті. Іс-шараға ауданның ұйымдары мен мекемелерінің ұжымдары қатысты, олар «Масленичный заигрыш», « Широкий разгул» атты театрландырылған қойылымдарымен өнер көрсетті.
Оңалту орталығы ұжымының қатысуымен «Масленица жәрмеңкесі» дайындалды. Ал «Айналайын» бала-бақшасының ұжымы көңілді «Танец заловок» биін орындады.
Ұйым және мекеме ұжымдарымен қарақшылар шеруі көрсетіліп, «Масленичный пир» атты қайырымдылық дастарханы ұйымдастырды. Дене шынықтыру және спорт бөлімімен көңілді ұлттық ойындар ұйымдастырылды, онда жігерлі жігіттер гір көтеру, арқан тартып күш сынасты және т.б. Бесқарағай ауданының әкімі Ш. З. Байбеков құттықтау сөз сөйледі. Аудан әкімі алғыс хаттар мен естелік сыйлықтар табыс етті.
Сондай-ақ, Корнев көшесінің № 13 үйдің тұрғындары өз ауласында Масленица мерекесін ұйымдастырып, дастархан жайды.
Мерекеге «Воскресение» вокалдық тобы, ең жас қатысушылар Елизавета мен Алексей Высочкиндар, аудандық мәдениет үйінің әртістері және ауданның этномәдени бірлестіктерінің мүшелері белсенді қатысты. |
Бұлтты деректерді сақтау қоймаларына көшу компанияларға және қызметкерлерге көптеген мүмкіндіктер ғана емес, сонымен қатар мәселелерді да береді. Осындай сервистерді қолдану тәжірибесі туралы "АрселорМиттал Теміртау" компьютерлік жүйелерді қолдау секторының басшысы Александр Щербов айтып берді.
"Бір қызығы, сіз компаниялардан не себептен бұлтқа ауысатынын сұрағанда, оларда нақты жауап жоқ. Көптеген адамдар бұл TСО-ны, яғни меншіктің жалпы құнын төмендетеді деп санайды, бірақ бұл шындық емес", - деп спикер айтып кетті.
Александрдың айтуынша, бұлтарды қолданудың көптеген үміттерін жоюға болады. Шынында да, әдетте, бұлттың функционалдығы тек 30% пайдаланылады, сервиспен жұмыс істейтін бағдарламашыларды іздеу мүмкіндігі бар және кез-келген провайдер кіруді жаба алады.
Шешім ретінде сарапшы бизнес иелеріне бірнеше сұрақтар қоюды ұсынды: компания қазір бұлтқа мұқтаж ба, компания бұл үшін төлеуге дайын ба, ол осы бағытта дамиды ма және пайдаланушылар бақытты бола ма? Егер мұндай ауысу туралы ойламасаңыз, ендеше бұл көптеген проблемаларға және жұмыс жүйелерінен бас тартуға әкелуі мүмкін.
Александр бұлтқа ауысқаннан кейін қандай қиындықтар туындауы мүмкін екенін түсіндірді және қызметкерлер мұндай қызметтермен жұмыс істей алмаған кездегі өз тәжірибелерімен бөлісті. Митап соңында қатысушылар спикерге сұрақтар қойып, кеңес сұрай алды.
Алдағы барлық іс-шаралардың анонстарын біздің @terriconvalley инстаграм-аккаунтымыздан табуға болады
Қашан: 8 маусым
Өткізілген орны: "Терриконовая Долина" IT-hub-ы
Алалыкин көшесі, 12
Аталған іс-шара Қарағанды облысының ақпараттандыру, мемлекеттік қызмет көрсету және архивтер басқармасының қолдауымен тегін өткізілді.
Ұйымдастырушы: “Қарағанды облысының ақпараттандыру, мемлекеттік қызмет көрсету және архивтер басқармасы”. |
Қазнетте ДДСҰ басшысы Тедрос Аданом Гебреисус мәлімдемесі талқылануда. Кейбіреулер оның COVID-19 вакцинациясын тоқтата тұру туралы өтінішін өте қисынсыз деп санайды. Шындығында, ол басқаша айтқан еді.
Тедрос Аданом Гебреисустың дамыған елдердің басшыларын азаматтарды жаппай вакцинациялауды кейінге қалдыруға шақырғаны рас. Алайда, бұл «вакциналық ұлтшылдық» қаупі, яғни COVID-19 қарсы препарат әзірленген елдер мен вакцинасы жоқ мемлекеттер арасындағы теңсіздік контекстінде айтылды.
Сонымен қатар, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының баспасөз хатшысы Маргарет Харрис алдымен әлемдегі осал топтардың барлық өкілдерін вакцинациялауға, содан кейін дамыған елдердегі адамдарды жаппай вакцинациялауға үндеген.
«Барлық елдерге қаратып айтамыз: күте тұрыңыздар. Бір елді вакцинациялауға асығудың орнына, әлі көп іс атқаруымыз керек (вакцинация тұрғысынан осал мемлекеттерге көмек ретінде). Мұны бірге жасауымыз керек», – деді ол.
ДДСҰ пікірінше, кейбір елдер ешкім вакцина ала алмай отырғанда, басқа елдердегі жаппай вакцинациялау этикаға жат және әділетсіз болады. Сонымен қатар, бұл әлемдік экономика үшін үлкен шығындарға әкелуі мүмкін.
Осылайша, ДДСҰ СOVID-19 қарсы вакцинацияны мүлдем тоқтатуға емес, бұл дамыған мемлекеттерде жаппай егу науқанының кешіктірілуіне әкелсе де, препаратты барлық елдер арасында үлестіруге шақырды.
Фейктерді әшкерелеу біздің Stopfake.kz Telegram-арнамызда. Бірден шындықты білгіңіз келсе, жазылыңыздар. |
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев биылғы Қазақстан халқына Жолдауында әйелдердің зейнет жасын ұлғайтпау жөнінде 2028 жылға дейін мораторий жариялады. Ал сарапшылар әлем елдерінің басым көпшілігі зейнетке шығу жасын жылдан-жылға ұлғайтып жатқанын айтты. Осы ретте зейнет жасының ұлғаю себептері мен 5 жылдық мораторий аяқталған соң әйелдердің зейнет жасы қалай өзгеретінін анықтап көрдік.
2018 жылдан бері қазақстандық әйелдердің зейнет жасын 63 жасқа дейін кезең-кезеңімен арттыру жоспарланған болатын. Ал енді 2028 жылға дейін әйелдер зейнетке 61 жаста шығатын болады.
Әйелдердің зейнет жасын ұлғайтпау жөніндегі 5 жылдық мораторий
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Назгүл Сағындықова зейнет жасының ұлғаюы күтілетін өмір сүру ұзақтығына байланысты екенін айтты.
Елімізде 2019 жылға дейін зейнеткерлердің орташа өмір сүру ұзақтығы 77 жас болған. Алайда 2020 жылғы пандемия салдарынан өмір сүру ұзақтығы 74 жасқа түскен. Биылғы әйелдердің зейнет жасына мораторий жариялауға негізгі себеп осы болған.
«Пандемия экономика мен қоғам өмірінің барлық саласына әсер етті. Әсіресе қарттар көп зардап шекті. Осы ретте халықтың сұранысын ескере отырып, 2028 жылға дейін әйелдердің зейнет жасын 61 жас мөлшерінде қалдыру туралы шешім қабылданды. Ал зейнетақы мөлшері азаймас үшін мемлекет зейнетақы мөлшерін арттыру бойынша қосымша шаралар қабылдайтын болады», – деп түсіндірді Назгүл Сағындықова.
Экономист Мақсат Халықтың пікірінше, дәл қазір әйедердің зейнет жасын 61 жастан төмен түсіру мүмкін емес.
«Әйел азаматтардың зейнет жасына қатысты жарияланған мораторий дұрыс шешім болды деп ойлаймын. Алайда бұл жасты бұдан артық төмендету қазіргі реалды жағдайда мүмкін емес. Өйткені қазір бізде жастар арасында жұмыссыздық көп. Ал экономикалық тұрғыда қарттарды зейнетақымен қамтамасыз ететін – ол жұмыс істейтін жастар. Ал қазіргідей жастар арасындағы жұмыссыздық белең алып тұрған тұста біз қарттарды ерте жастан зейнетке шығара алмаймыз» - деп түсіндірді экономист.
Әлемдік тәжірибе
Сарапшылардың айтуынша, қазір әлем елдерінің көпшілігі зейнет жасын ұлғайтуға тырысып жатыр.
Мысалы, Ресейде 2019 жылдан бастап 2028 жылға дейін ерлердің зейнет жасын 61 жастан 65 жасқа дейін, ал әйелдердің зейнет жасын 56 жастан 60 жасқа дейін кезең-кезеңімен ұлғайту көзделген. Әзербайжан мемлекеті 2017 жылы зейнетақы заңнамасына ерлер мен әйелдердің зейнет жасын 60-тан 65 жасқа дейін біртіндеп арттыру туралы түзетулер енгізді. Ал Грузияда ерлердің зейнет жасы – 65 жас, әйелдердің зейнет жасы – 60 жас. Латвияда да ерлер мен әйелдердің зейнет жасы 2014 жылдан 2025 жылға дейін 62 жастан 65 жасқа дейін біртіндеп артып келеді.
«Зейнетке шығу жасын ұлғайту – медицинаның дамуы, әлемдегі азаматтардың өмір сүру ұзақтығының артуы сынды себептерге негізделген әлемдік үрдіс», – деп түсіндірді Назгүл Сағындықова.
Бүгінде Қазақстанда ресми зейнет жасы ер адамдарға – 63 жас, ал әйелдерге – 60,5 жас. Ал зейнеткер-ерлердің орташа өмір сүру ұзақтығы – 7 жыл, ал әйелдерде – 17 жыл.
Өмір сүру ұзақтығы артса зейнетақы мөлшері азая ма?
Денсаулық сақтау саласының мамандары пандемиядан соң өмір сүру ұзақтығы қайта қалпына келеді деп болжам жасап отыр. Сондай-ақ Назгүл Сағындықованың айтуынша, бұған Денсаулық сақтау жүйесін жақсарту бойынша жоспарланған шаралар да ықпал етуі мүмкін. Себебі, келешекте ауыл медицинасын дамыту, азаматтардың денсаулығын қалпына келтіру және қолдау үшін оңалту орталықтары желісін құру және кеңейтуге ерекше назар аударылмақ.
«Мораторий жарияланған бес жыл ішінде (2028 жылға дейін) емдеу ұйымдарының профилактикалық қызметін күшейту, уақтылы және сапалы медициналық оңалту жүргізу, аурулар мен асқынулардың алдын алу бойынша іс-шаралар іске асырылатын болады. Бұл азаматтардың денсаулық жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді. Ал мораторий аяқталғаннан кейін зейнет жасын арттыруды жалғастыру немесе тоқтата тұру туралы шешім халықтың денсаулығы мен өмір сүру ұзақтығының көрсеткіштерін, азаматтарды зейнетақымен қамсыздандыру деңгейін ескере отырып қабылданатын болады» - деп атап өтті Назгүл Сағындықова.
Сала мамандары зейнет жасына қатысты мәселе әлі де бірнеше рет қаралып, талқыланатын мәселе дейді. Себебі, зейнет жасының ұлғаюы немесе төмендеуі – бұл әлемдегі және нақты Қазақстандағы экономикалық жағдайға байланысты. Ал ол жиі өзгеріп отырады.
әйелдер зейнет жасы зейнетақы мораторий
Ұқсас жаңалықтар:
Зейнетақы жинағын 2023 жылы мерзімінен бұрын пайдаланудың жеткілікті шегі белгіленді - 30.11.2022 . 16:53
«Қазақстандықтар зейнетақысын көбейте алады»: Еңбек министрлігі жағымды жаңалығымен бөлісті - 16.11.2022 . 09:09 |
Адамдардың білімі белгілі бір нақты жағдайларды танып білудің нәтижесі, олардың ойларының бейнесі болып табылады. Ал әрбір интеллектуалды жүйе адам өмірінің нақты бір бөлшегімен арақатынаста болады. Сондықтан да білімдерге негізделген жүйелердің маңызды мәселелерінің бірі білімдерді бейнелеу мәселесі.
Білімдерді бейнелеудің негізгі моделдері ретінде продукционды моделдерді, фреймдік, логикалық және семантикалық желі, онтологиялық моделдерін [50] айтуға болады. Осы моделдердің әрқайсысы қандай да бір интеллектуалды жүйені жасауға мүмкіндік береді. Сол себепті де интеллектуалды жүйені жасамас бұрын әрқашан да осы моделдердің қайсысын алу керек деген есеп тұрады.
Білімдерді бейнелеу моделдерін келесі критерийлер бойынша бағалауға болады: білім элементтерінің күрделілік деңгейі, білімді бейнелеудің универсалдылығы, яғни, білімдерді әртүрлі пәндік аймақтар арқылы бейнелей білу мүмкіндігінің болуы, қолдану кезінде білімдерді бейнелеудің көрнекілігі мен табиғилылығы, моделдің жаңа білімдер алуға қабілеттілігі және оларды оқыта білуі, моделдің жад көлемін алатын өлшемі бойынша, берілген модел арқылы жүйені құрудың ыңғайлылығы.
Білімдер түрлері
Жасанды интеллект теориясында білімдерді бейнелеу мәселесі маңызды орын алады. Білімдер дегеніміз әлем (нақты бір пәндік облыс, объекті немесе объектілер жиынтығы) жөніндегі мағлұматтар (индивидум, қоғам немесе жүйе) жиынтығынан тұрады. Оларда объектілердің қасиеттері, үдерістердің заңдылықтары және құбыластар жөніндегі ақпараттар және сол ақпараттарды шешім қабылдау жүйелерінде қолдануға қатысты ережелер сақталады.
Есептеу техникасы алдымен мәліметтерді өңдеуге бағытталған болды. Бұл техника мен программмалық қамтаманың деңгейіне байланысты болды. Шешілетін мәселелердің қиындауы, оларды зерделендіру, техниканың қарқынды түрде дамуы білімдерді өңдеу машиналарын құруға алып келді. Білімдердің мәліметтерден ерекшелігі ол білімдердің түсіндіріле алуы . Егер мәліметтерді түсіндіру үшін қажетті программалар керек болса және олардың өзінде мазмұнды ақпарат болса, онда олар маңызды болып табылады. Білімдердің тағы да бір ерекшелігі олардың арасында қарым-қатынастың болуы, мысалы, «түр – ішкі түр», «элемент – жиын» және т.б.
Интеллектуалды жүйелерде бейнеленетін білімдердің типтері төмендегідей болады:
объектінің құрылымы, пішімі, функциялары және мүмкін болатын күйлері;
объектілер арасындағы мүмкін болатын қатынастар;
физикалық заңдылықтар;
жағдай мен әрекеттің мүмкін болатын әсерлері, жағдай мен оқиғаның пайда болу шарттары;
мүмкін болатын талаптар, мақсаттар, жоспарлар, келісімдер және т.б.
Жалпы түрде алғанда білімдерді бейнелеу концептуалды және эмпирикалық болып бөлуге болады. Концептуалды модел мәселені тануға мүмкіндік беріп, оған алдын ала талдау жасаудың уақытын азайтуға көмектеседі. Концептуалды моделді тәжірибе ретінде қолдану оны эмпирикалық түрге келтіруге алып келеді. Себебі білімдер эмпирикалық түрде, сипаттамалық түрде жинақталады.
Сонымен қатар білімдерді декларативті және процедуралық деп бөлуге болады. Білімдерді бейнелеудің декларативті моделі қандай да бір пәндік облыстың білімдерін бейнелеу бұл білімдердің кейін қалай қолданылатынына байланыссыз болады деген болжамға негізделеді. Сондықтан да бұл модел екі бөлімнен тұрады: білімдер құрылымын статикалық сипаттау және осы құрылымдармен операция жасайтын шығару механизмінен. Декларативті моделдерде орындалатын процедуралардың сипаттамасы айқын түрде көрсетілмейді. Бұл моделдер негізі мақұлдау жиындарынан тұрады. Пәндік облыс өзінің күйлерін синтаксистік сипаттау түрінде бейнеленсе, шешім шығару күй кеңістігінде іздеу процедураларына негізделген болады.
Ал процедуралық бейнелеуде білімдер процедураларда болады, процедуралар дегеніміз спецификалық әрекеттерді қалай орындау керек екендігін айқындайтын кішігірім программалар. Бұл кезде шешім шығарудың жүзеге асыру үшін объектінің немесе ортаның мүмкін болатын барлық жағдайларын сипаттап керек емес, тек қана жағдай мен әрекетті сипаттауды генерациялайтын процедуралар мен бастапқы жағдайларды сақтаса болғаны. Білімдерді процедуралық бейнелеу кезінде білімдер мағынасы білімдер базасы элементтерінің сипаттамасында болады, сондықтан да шешімдерді табудың эффективтілігі арта түседі. Білімдерді бейнелеудің процедуралық моделдерінің негізгі артықшылығы қолдану жөніндегі қосымша білімдерді енгізу арқылы шешім шығару механизмдерінің эффективті болуында. Тағы да бір артықшылығы ол суреттеу күшінің болуы. Процедуралық жүйелер білімдерді бейнелеудің кез келген моделін моделдей алады. |
Выберите категориюФинансыИмпорт/Экспорт товаровМаркетинг и рекламаАвтоматизация бизнесаАвтомобильный гидЗаконодательные документыТрудойстройство
Поделиться ссылкой:
Барлық дәріхана Ақтау және Маңғыстау облысы
Жылдам іздеу:
Атауы
Мекенжай
«Боранқұл аудандық ауруханасы» МКҚК Қазақстан, 130102, Маңғыстау облысы, Бейнеу ауданы, Боранқұл ауылы, 7 көшесі
Атамекен-1 ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Атамекен-1 ауылы
Ақтобе ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130400, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Ақтобе ауылы
Ақшымырау ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130401, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Ақшымырау ауылы
Баутино ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130502, Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы, Баутино ауылы
Бостан ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130302, Маңғыстау облысы, Қарақия ауданы, Бостан ауылы
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130000, Маңғыстау облысы, Актау қ., 26 ш/а., «№ 2 Ақтау қалалық емханасы»
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130000, Маңғыстау облысы, Актау қ., 7 ш/а., «№ 1 Ақтау қалалық емханасы»
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130000, Маңғыстау облысы, Актау қ., 26 ш/а., «Маңғыстау облыстық ауруханасы»
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Маңғыстау ауылы, «Мұнайлы орталық аудандық ауруханасы»
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Даулет ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Қызылтобе ауылының алғашқы медициналық санитарлық жәрдем орталығы
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Атамекен ауылының алғашқы медициналық санитарлық жәрдем орталығы
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Басқұдык ауылының алғашқы медициналық санитарлық жәрдем орталығы
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130200, Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қ., 3 А ш/а., «№ 1 Жаңаөзен қалалық емханасы»
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130200, Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қ., Шаңырақ ш/а., «№ 2 Жаңаөзен қалалық емханасы»
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130200, Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қ., Қызылсай ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130200, Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қ., Теңге ауылының алғашқы медициналық санитарлық жәрдем орталығы
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130400, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Шетпе ауылы, Жана Орпа-1 ш/а., «Маңғыстау орталық аудандық ауруханасы»
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130404, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Қызан ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130407, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Тущықұдық ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130403, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Жыңғылды ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130406, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Өтес ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130409, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Шайыр ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130500, Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы, Форт-Шевченко қ., Ж. Мынбайулы көшеci, №112 ғимарат, «Түпқараған орталық аудандық ауруханасы»
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130501, Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы, Ақшұқыр ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130505, Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы, Таущық ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130100, Маңғыстау облысы, Бейнеу ауданы, Бейнеу ауылы
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130100, Маңғыстау облысы, Бейнеу ауданы, Сарға ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130101, Маңғыстау облысы, Бейнеу ауданы, Ақжігіт ауылы
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130107, Маңғыстау облысы, Бейнеу ауданы, Төлеп ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130303, Маңғыстау облысы, Қарақия ауданы, Жетібай ауылы, «Жетібай аудандық ауруханасы»
Дәрі қаңалық пункті Қазақстан, 130305, Маңғыстау облысы, Қарақия ауданы, Мұнайшы ауылының дәрігерлік амбулатория
Дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Баянды ауылы
Дәріхана Қазақстан, 130000, Маңғыстау облысы, Актау қ., 6 ш/а., 38 ұй
Дәріхана Қазақстан, 130000, Маңғыстау облысы, Актау қ., 11 ш/а., № 60 ұй
Дәріхана Қазақстан, 130000, Маңғыстау облысы, Актау қ., 12 ш/а., № 19 ұй
Дәріхана Қазақстан, 130000, Маңғыстау облысы, Актау қ., 14 ш/а., «Тамшалы» тұрғын үй кешені
Дәріхана Қазақстан, 130000, Маңғыстау облысы, Актау қ., 26 ш/а., мешіт аймағында
Дәріхана Қазақстан, 130000, Маңғыстау облысы, Актау қ., 29А ш/а., № 71 ұй
Дәріхана Қазақстан, 130300, Маңғыстау облысы, Қарақия ауданы, Құрық ауылы, 2 ш/а., №2 ғимарат, «Қарақия орталық аудандық ауруханасы»
Жармыш ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130402, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Жармыш ауылы
Маңғыстау-5 ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Маңғыстау-5 ауылы
Онды ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130405, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Онды ауылы
С. Шапағатов ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130501, Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы, С. Шапағатов ауылы
Сенек ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130306, Маңғыстау облысы, Қарақия ауданы, Сенек ауылы
Сыңғырлау ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130106, Маңғыстау облысы, Бейнеу ауданы, Сыңғырлау ауылы
Шебір ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130410, Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Шебір ауылы
Қызылтобе-1 ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Қызылтобе-1 ауылы
Қызылтобе-2 ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130006, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, Қызылтобе-2 ауылы
Қүланды ауылының дәрігерлік амбулатория Қазақстан, 130304, Маңғыстау облысы, Қарақия ауданы, Қүланды ауылы |
«Бәрі майдан үшін, бәрі жеңіс үшін!» Кеңестер одағының барша халықтарындай Жеңіс күнін жақындатқан қазақстандықтар да осы ұранмен күн кешті. Соғыс өртінде қалған жерлерден көшіріліп келген 220 ірі кәсіпорын осы халықтың жанкешті еңбегінің арқасында қысқа мерзімдерде іске қосылды. Қазақстанда 460 зауыт пен фабрика, кен орындары тек майдан үшін жұмыс істепті. Неміс фашистеріне қарсы атылған әрбір он оқтың тоғызы қазақ жерiнде жасалды…
Қанды қырғын өрті тұтанған кезеңнен жетпістен астам жыл өткенде сол соғыста атылмай қалған соңғы оқты өз көзімізбен көріп, қолымызбен ұстадық. Фашизмге деген өшпенділіктен жасалып, құрыштан құйылған, әкелері мен ағаларын, туыс-бауырларын майданға аттандырған жас өркеннің алақанының табы қалған – соғыстың соңғы оғы. Бұл оқ -Ақмолада 1941-1946 жылдары №317 қару-жарақ зауыдында жасалған екен. Даңқты жылдардың шежіресін сақтаған қазіргі «Целингидромаш» насос (сүзгі) зауытында болып, кешегі тарихы мен бүгінгі тірлігінің баянын біліп қайттық.
Соғыс алдында №317 ОГПУ атындағы Мелитополь станок зауыты дербес энергетикалық базасы бар, оншақты ірі цехтардан тұратын іргелі кәсіпорын болатын. Кең алқапты алып жатқан цехтардың арасына зауытішілік рельстер орнатылып, бір-бірін темір жолымен байланыстырып тұратын.
Екінші дүние жүзілік соғыстың қаупі бейбіт кәсіпорынның қалыпты тірлігіне өзгеріс енгізіп, станоктармен қатар қару-жарақ шығаруға бейімделе бастайды.
Ал, 1941 жылы тамыздың ортасына қарай майдан шебі еліміздің шекарасынан өтіп, ішкерілей енгенде, зауыт өндірісін жинақтап, қажетті құрал-жабдықтарын сайлап, эвакуацияға дайындалады. Ал, құю және темір балқыту цехтары ең соңынан көшіріліп, жұмысын бір сәтке де тоқтатпайды. Жау ұшақтары жаудырған бомбаның астымен жүріп, айнала от жалынға оранып жатқанда бүкіл зауыттың басты мамандары мен шебер ұсталары эшелонмен Қазақстанға бет алады. Алғашқысына адамдар мен құрал-саймандар тиелсе, екінші эшелон ауыр станоктар мен дизельдермен толтырылды. Ақырғы эшелон 41-ші жылдың қыркүйегінде дайын болады. Ақмолаға барлығы 69 вагон жеткізіледі.
Араға ай салып қазақ жеріне жеткен алғашқы эшелондарға тиелген құрал-жабдықтар бұрынғы педагогикалық училищенің аумағына орнатылды. 170-ке тарта негізгі мамандар да бел шешпестен зауытты қайта жасақтауға кірісіп кетеді. Кәсіпорын басшылығы алдында өте қысқа мерзімде зауытты қайтадан қалпына келтіру міндеті тұрды. Наркоматтың бұйрығына сай снарядтың алғашқы легін жөнелту 41-ші жылдың 10 желтоқсанына белгіленген еді. Облыстық партия комитеті цехтарды іске қосу, монтаждау мерзімін одан да қысқартады. Сонымен 1 желтоқсанда алғашқы қару-жарақ құйылып, майданға жеткізілуі тиіс. Уақыт тығыз, сөз қысқа. Әрбір жұмысшы өз станогын орнататын жерді қазып, оны ұнтақталған кірпішпен толтырып, цементпен бекітті. Бұл маңызды жұмыспен бірге қалалық электр стансасын құру ісі қоса жүрді. Жергілікті халық ауыз суды өгізге артқан бөшкемен тасыды. Зауытты қайта жасақтауға барлық күш жұмылдырылды. Сонымен, 15 қарашада соғыс қажеттілігін өтейтін ірі өнеркәсіп толық іске қосылады. Обком айтқан күннен жарты ай бұрын, Нарком бекіткен мерзімнен 25 күн бұрын…
Үлкен кәсіпорында техникалық мамандардан кемдік болмаса да, токарлар мен дәнекерлеушілердің тапшылығы сезілді.
Жұмысшылардың қатарын жеткіншектер толықтырды. Келген бетте, 200 жасты қабылдап, әрқайсысын мамандарға бекітіп береді. Оның жартысы буыны бекімеген, өрімдей қыздар екен.
Осындай қиыншылықтарға қарамастан, зауыт тоқтамастан жұмыс істей бастады. Снарядттардан артылған құрыш қиындыларын да кәдеге жаратты. Оны трактор бригадалары мен МТС-тың дәнекерлеуші құралдарына айналдырды. Одан бөлек, ыдыстар, құрал саймандар, тағы басқа қосалқы бөлшектерді жасап жатты.
1941 жылдың өзінде-ақ, жұмысшыларды Қызыл армия қатарына шақырта бастайды. 1942 жылы 212 жұмысшы майданға аттанады. Олардың арасында енді ғана кәсіби машықталып зауыттың жұмысын атқарып жүрген жас жігіттер бар еді.
Сол жылдардың шежіресі жазылған түрлі бұйрықтар, мақтау қағаздары мен Сталиннің өзі қолын қойған Алғыс хаттары мұражайда сақтаулы тұр.
… «Жұмысқа 15 минут кешіккенге сөгіс берілсін, 15 минуттан артық кешіккен адам сотқа тартылсын. (№317 бұйрық. 18.10.41 жыл».
Күнделікті жоспарын асыра орындамағандарға да қатал жаза бұйырды. Яғни тәулігіне берілетін 800 гр нанды 500 граммға дейін қысқартты.
… «1-цех токарының шәкірті Б.Жұманов жоспарын 7 сағат ішінде 245 пайызға асыра орындағаны үшін, 800 гр нан берілсін».
Ерен еңбегімен көзге түскендерге «стахановшылар талоны» бекітілген. Бұл қосымша азық-түлікке берілетін талон.
… «Ауысымдық жоспарын 417,9 пайызға орындаған цех фрезоровшы жолдас Костинге алғыс жариялап, зауыт есебінен халат берілсін».
Осы жолдарды оқып отырып, ашқұрсақ жүрген адамның жанкештілігіне таң қаласың.
Сол жылдары 11, ал 1942 жылдан бастап 16 сағаттық жұмыс күні белгіленген. Арасында екі сағаттық үзіліс бар.Жұмысшыларды екі рет тамақтандырған, ал жатақханадағылар үшін үш мезгіл тамақ берілген. Тіпті, «Жолбарыс» деп аталатын күзетші итті де тамақсыз қалдырмапты. Асхана меңгерушісіне ол туралы арнайы тапсырма беріпті. Міне, үлкен-кіші демей, тіпті зауыт игілігін күзеткен «Жолбарысқа» дейін жеңіс үшін жұмыс істеп, құрыш құйып, болат балқытыпты.
Қазіргі күнде бұрынғы алып кешенді кәсіпорынның көлемі біршама тарылған. Алайда табанына темір төселген алып цехтардың ауыр станоктары сол күйінде жұмыс істеп тұр.
– 1946 жылдан 1990 жылдарға дейін зауыт химиялық өнеркәсіпке арналған өнімдерді, атап айтқанда насос шығарумен айналысты. 1960 жылы Ақмола насос зауыты, ал 1965 жылы Целиноград атауымен аталды. Осы жылдары үш мәрте Бүкілодақтық халық шаруашылығы жетістіктері көрмесінің жеңімпазы атанып, дипломдарымен марапатталды, 1973 жылдан бастап өнімдеріміз «Сапа белгісін» иемденді. Біздің мекеме алғашқылардың бірі болып, 1991 жылы мемлекеттік меншіктен жеке иелікке өтті. 2001 жылы өнім 2000 жылмен салыстырғанда 2,5 есеге артты. Жалақы көлемі 1,7 есе өсті. 1 млн астам АҚШ долларына дайын өнімізді экспортқа шығардық.
Зауыттың іргесін қалаған ардагерлеріміз игіліктен шеттеп қалған емес. Біз өткен тарихымызды құрметтеп, еліміздің машина жасау ісіне белсене араласып жүрегімізді әрдайым мақтан тұтамыз,-деді «Целингидромаш» сүзгі зауытының директоры Андрей Лавриков.
Біз зауыд аймағын еркін араладық. Кіре берістегі темір қалқаннан бастап, еңсесі биік ғимараттар мен атшаптырым цехтарындағы құрал-жабдықтардың жұмысымен танысып, еңбек етіп жатқан адамдармен сөйлестік.
Бұл, қаланың қақ ортасында өткен ғасырдың ең ауыр деген бес жылында адам мүмкіндіктерінің шегін көрсеткен ерекше жер. Мұнда жанқияр еңбектің күшін сезіндік. Жетпістен астам жыл өтсе де, күні кеше ғана станоктан шыққандай, әлі тот баспаған оқ – енді қайтіп адамзаттың қажетіне жарамаса екен деп тіледік. |
Осы сервистің көмегімен қоғам белсенділері санитарлық нормалар мен карантиндік шаралардың бұзылуы туралы хабарламалар, медициналық мекемелердің жұмысына шағымдар және медицина қызметкерлерінің жұмыс жағдайын жақсарту жөнінде ұсыныстар алатын болады.
Естеріңізге сала кетейік, Қоғамдық бақылау тобы – бұл азаматтық бастама, оның мақсаттары: дәрігерлердің жұмыс жағдайына мониторинг жасау және медициналық мекемелерде пациенттерді емдеу, гуманитарлық көмекті бөлуге мониторинг жасау, пандемия жағдайында әлеуметтік және медициналық көмек алуда азаматтардың құқықтарының сақталуын бақылау болып табылады.
Қоғамдық бақылау Қазақстанның барлық облыстарында іске қосылып, ҚР Денсаулық сақтау министрлігі мен ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің қолдауына ие болды.
ruh.kz Send an email 24.07.2020
2
Facebook Twitter VKontakte Odnoklassniki Skype Messenger Messenger WhatsApp Telegram Хатпен жіберу Басып шығару |
Баймолдина Зәуреш Хамитқызы Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Нұр-Сұлтан, уақытша істерді қарамайды);
Ватаев Сергей Юрьевич адвокат, «Dechert» заң фирмасының серіктесі (Алматы)
Грешников Константин Викторович Төрағаның орынбасары, «IUS» халықаралық арбитраждық кеңсесінің басшысы (Алматы қ.)
Гринкевич Александр Александрович Заңгер, жер қойнауын пайдалану және банк құқығы маманы (Алматы)
Диденко Анатолий Григорьевич Заң ғылымдарының докторы, профессор, (Алматы)
Есенжулова Клавдия Тимуровна заңгер (Алматы)
Жанайдаров Ескендір Уразұлы Заң ғылымдарының докторы, профессор (Алматы)
Жүсіпов Алмат Асылбекұлы Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Алматы)
Жүсіпов Асылбек Таукелұлы Заң ғылымдарының кандидаты, профессор (Нұр-Сұлтан)
Ильясова Күләш Мұратқызы Заң ғылымдарының докторы, профессор (Алматы)
Есік Семен Александрович «Zan Hub» заң фирмасы, серіктес (Нұр-Сұлтан)
Есік Татьяна Владимировна Заңгер, іскерлік басқару докторы (Алматы)
Калугин Олег Анатольевич Заңгер, тәуелсіз директор (Алматы)
Караманова Жібек Заңгер LLM, IBA, КИМЭП оқытушысы, «KEREMET HOLDING» заң фирмасының негізін қалаушы (ҚР, Алматы қ.)
Касенова Айгүл Жұмжұманқызы Заң ғылымдарының кандидаты, Сулейман Демирел атындағы университеттің ассистенті (Алматы қ.)
Қаудыров Төлеш Ерденұлы Заң ғылымдарының докторы, профессор, ҚазГЗУ Азаматтық құқықты зерттеу институтының директоры (Нұр-Сұлтан) Уақытша істерді қарастырмайды
Кенжебаева Айгүл Төлеуханқызы Заң ғылымдарының кандидаты, LL.M., Detons Kazakhstan заң фирмасының басқарушы серіктесі (Алматы қ.);
Ким Виолетта Моисеевна «Aequitas» заң фирмасының аға кеңесшісі (Алматы)
Киреева Тоғжан Тасқалиқызы Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Алматы)
Клипин Юрий Константинович «Мартебели» заң фирмасының директоры (Алматы)
Малиновский Виктор Александрович Заң ғылымдарының докторы, профессор (Нұр-Сұлтан, уақытша істерді қарамайды)
Мороз Светлана Павловна Заң ғылымдарының докторы, Каспий университетінің профессоры (Алматы)
Мукашева Кульгайша Вахитовна Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, (Алматы, ҚР)
Назханов Таир Кузекович Заңгерлер форумының төрағасы, «Назханов пен серіктестер» заң фирмасы «мекемесінің аға серіктесі (Алматы)
Нұржігітов Мұхтар Нұр-Сұлтан қаласы
Подопригора Роман Анатольевич Заң ғылымдарының докторы, КИМЭП профессоры (Алматы)
Попов Владимир Геннадьевич «Pro Videns» адвокаттық фирмасының басқарушы серіктесі, «Қазақтелеком» АҚ M&A жобалары бойынша заң кеңесшісі.
Порохов Евгений Викторович Заң ғылымдарының докторы, қаржы және салық құқығы ғылыми -зерттеу институтының директоры (Алматы қ.)
Приходько Денис Викторович «Dexter Group» ЖШС директоры (Алматы қ.)
Рустамова Мадина Ахмаджонқызы «АлтықБанк» АҚ Заң департаментінің директоры («Қазақстан Халық Банкі» АҚ ЕҰ), Алматы қ.
Рябчиков Юрий Георгиевич «BONA FIDE» заң фирмасының бас директоры (Алматы қ.)
Сарина Салима Әбдіқадырқызы Заң ғылымдарының кандидаты, Каспий университетінің профессоры (Алматы)
Саурбаев Марат Балғабайұлы Заң магистрі, «IUS» халықаралық арбитражының аймақтық кеңсесінің бастығы (Көкшетау қ.)
Сейпульник Юлия Валерьевна ЖШС «Solutio» заң фирмасы, серіктес, заңгер - кеңесші, «Тәжірибелі заңгерлер» заң консультанттары палатасы, Төраға (Қазақстан, Алматы)
Телемтаев Максим Булатович White & Case Kazakhstan ЖШС басқарушы серіктесі (Нұр-Сұлтан)
Тимошенко Артем Николаевич Адвокат, «Юникэйз» заң фирмасының серіктесі, (Алматы қ.)
Ударцев Сергей Федорович Заң ғылымдарының докторы, профессор, Құқықтық саясат және конституциялық заңнама ғылыми-зерттеу институтының директоры (Нұр-Сұлтан)
Уразалиева Анара Мағауықызы Заңгер, банк құқығы бойынша маман (Алматы)
Уткин Сергей Геннадьевич Заңгер (Алматы)
Хван Надежда Висраминовна «IC Centras Insurance» АҚ басқарушы директоры, басқарма мүшесі (Алматы қ.)
Ченцова Ольга Ивановна Заң ғылымдарының кандидаты, «Aequitas» заң фирмасының басқарушы серіктесі (Алматы қ.)
Чумаченко Юлия Георгиевна «Aequitas» заң фирмасының серіктесі (Алматы)
Шевченко Александр Алексеевич Partners Group ЖШС бас директоры
Грешников Игорь Петрович Заң ғылымдарының кандидаты, Санкт -Петербург мемлекеттік экономика университетінің доценті, «IUS» халықаралық арбитражының төрағасы (Санкт -Петербург, РФ, Алматы, ҚР)
Избасова Лилия Баймұратқызы Заң ғылымдарының кандидаты, «IUS» халықаралық арбитраждық бөлімінің бастығы (Санкт -Петербург, РФ)
Евсюкова Марина Андреевна «Dexter Group» заңды компаниясының аға заңгері
Баймолдина Зәуреш Хамитқызы Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Нұр-Сұлтан, уақытша істерді қарамайды);
Ватаев Сергей Юрьевич адвокат, «Dechert» заң фирмасының серіктесі (Алматы)
Грешников Константин Викторович Төрағаның орынбасары, «IUS» халықаралық арбитраждық кеңсесінің басшысы (Алматы қ.)
Гринкевич Александр Александрович Заңгер, жер қойнауын пайдалану және банк құқығы маманы (Алматы)
Диденко Анатолий Григорьевич Заң ғылымдарының докторы, профессор, (Алматы)
Есенжулова Клавдия Тимуровна заңгер (Алматы)
Жанайдаров Ескендір Уразұлы Заң ғылымдарының докторы, профессор (Алматы)
Жүсіпов Алмат Асылбекұлы Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Алматы)
Жүсіпов Асылбек Таукелұлы Заң ғылымдарының кандидаты, профессор (Нұр-Сұлтан)
Ильясова Күләш Мұратқызы Заң ғылымдарының докторы, профессор (Алматы)
Есік Семен Александрович «Zan Hub» заң фирмасы, серіктес (Нұр-Сұлтан)
Есік Татьяна Владимировна Заңгер, іскерлік басқару докторы (Алматы)
Калугин Олег Анатольевич Заңгер, тәуелсіз директор (Алматы)
Караманова Жібек Заңгер LLM, IBA, КИМЭП оқытушысы, «KEREMET HOLDING» заң фирмасының негізін қалаушы (ҚР, Алматы қ.)
Касенова Айгүл Жұмжұманқызы Заң ғылымдарының кандидаты, Сулейман Демирел атындағы университеттің ассистенті (Алматы қ.)
Қаудыров Төлеш Ерденұлы Заң ғылымдарының докторы, профессор, ҚазГЗУ Азаматтық құқықты зерттеу институтының директоры (Нұр-Сұлтан) Уақытша істерді қарастырмайды
Кенжебаева Айгүл Төлеуханқызы Заң ғылымдарының кандидаты, LL.M., Detons Kazakhstan заң фирмасының басқарушы серіктесі (Алматы қ.);
Ким Виолетта Моисеевна «Aequitas» заң фирмасының аға кеңесшісі (Алматы)
Киреева Тоғжан Тасқалиқызы Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Алматы)
Клипин Юрий Константинович «Мартебели» заң фирмасының директоры (Алматы)
Малиновский Виктор Александрович Заң ғылымдарының докторы, профессор (Нұр-Сұлтан, уақытша істерді қарамайды)
Мороз Светлана Павловна Заң ғылымдарының докторы, Каспий университетінің профессоры (Алматы)
Мукашева Кульгайша Вахитовна Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, (Алматы, ҚР)
Назханов Таир Кузекович Заңгерлер форумының төрағасы, «Назханов пен серіктестер» заң фирмасы «мекемесінің аға серіктесі (Алматы)
Нұржігітов Мұхтар Нұр-Сұлтан қаласы
Подопригора Роман Анатольевич Заң ғылымдарының докторы, КИМЭП профессоры (Алматы)
Попов Владимир Геннадьевич «Pro Videns» адвокаттық фирмасының басқарушы серіктесі, «Қазақтелеком» АҚ M&A жобалары бойынша заң кеңесшісі.
Порохов Евгений Викторович Заң ғылымдарының докторы, қаржы және салық құқығы ғылыми -зерттеу институтының директоры (Алматы қ.)
Приходько Денис Викторович «Dexter Group» ЖШС директоры (Алматы қ.)
Рустамова Мадина Ахмаджонқызы «АлтықБанк» АҚ Заң департаментінің директоры («Қазақстан Халық Банкі» АҚ ЕҰ), Алматы қ.
Рябчиков Юрий Георгиевич «BONA FIDE» заң фирмасының бас директоры (Алматы қ.)
Сарина Салима Әбдіқадырқызы Заң ғылымдарының кандидаты, Каспий университетінің профессоры (Алматы)
Саурбаев Марат Балғабайұлы Заң магистрі, «IUS» халықаралық арбитражының аймақтық кеңсесінің бастығы (Көкшетау қ.)
Сейпульник Юлия Валерьевна ЖШС «Solutio» заң фирмасы, серіктес, заңгер - кеңесші, «Тәжірибелі заңгерлер» заң консультанттары палатасы, Төраға (Қазақстан, Алматы)
Телемтаев Максим Булатович White & Case Kazakhstan ЖШС басқарушы серіктесі (Нұр-Сұлтан)
Тимошенко Артем Николаевич Адвокат, «Юникэйз» заң фирмасының серіктесі, (Алматы қ.)
Ударцев Сергей Федорович Заң ғылымдарының докторы, профессор, Құқықтық саясат және конституциялық заңнама ғылыми-зерттеу институтының директоры (Нұр-Сұлтан)
Уразалиева Анара Мағауықызы Заңгер, банк құқығы бойынша маман (Алматы)
Уткин Сергей Геннадьевич Заңгер (Алматы)
Хван Надежда Висраминовна «IC Centras Insurance» АҚ басқарушы директоры, басқарма мүшесі (Алматы қ.)
Ченцова Ольга Ивановна Заң ғылымдарының кандидаты, «Aequitas» заң фирмасының басқарушы серіктесі (Алматы қ.)
Чумаченко Юлия Георгиевна «Aequitas» заң фирмасының серіктесі (Алматы)
Шевченко Александр Алексеевич Partners Group ЖШС бас директоры
Грешников Игорь Петрович Заң ғылымдарының кандидаты, Санкт -Петербург мемлекеттік экономика университетінің доценті, «IUS» халықаралық арбитражының төрағасы (Санкт -Петербург, РФ, Алматы, ҚР)
Избасова Лилия Баймұратқызы Заң ғылымдарының кандидаты, «IUS» халықаралық арбитраждық бөлімінің бастығы (Санкт -Петербург, РФ)
Ресей Федерациясы
Абрамова Елена Николаевна Заң ғылымдарының кандидаты, Санкт -Петербург мемлекеттік экономика университетінің доценті (Санкт -Петербург, РФ)
Афанасьев Вячеслав Степанович Заңгер (Санкт -Петербург, РФ)
Байбак Всеволод Владимирович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Санкт -Петербург, РФ)
Байбак Всеволод Владимирович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Санкт -Петербург, РФ)
Баранов Александр Геннадьевич Адвокат (г. Санкт-Петербург, РФ)
Бушев Андрей Юрьевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік университеті (Санкт -Петербург, РФ)
Валина Елена Михайловна Санкт -Петербург халықаралық адвокаттар алқасының заңгері (Санкт -Петербург, РФ)
Вершинин Александр Павлович Заң ғылымдарының докторы, профессор (Санкт -Петербург, РФ)
Вилкова Нина Григорьевна Заң ғылымдарының докторы, Бүкілресейлік сыртқы сауда академиясының жеке құқық кафедрасының профессоры (Мәскеу, РФ)
Волынский Максим Санкт -Петербург халықаралық адвокаттар алқасының заңгері (Санкт -Петербург, РФ)
Гаврилова Ирина Сергеевна Ресейдің құрметті прокуроры, Санкт -Петербург халықаралық адвокаттар алқасының адвокаты (Санкт -Петербург, РФ)
Городов Олег Александрович Заң ғылымдарының докторы, профессор СПбМУ (Санкт -Петербург, РФ)
Грешников Игорь Петрович Заң ғылымдарының кандидаты, Санкт -Петербург мемлекеттік экономика университетінің доценті, «IUS» халықаралық арбитражының төрағасы (Санкт -Петербург, РФ, Алматы, ҚР)
Думлер Виктор Владимирович Заңгер, басқарушы серіктес Dumler & Partners заң кеңсесі (РФ, Санкт -Петербург)
Егоров Николай Дмитриевич Заң ғылымдарының докторы, профессор, құрылтайшы және серіктес Егоров Пугинский Афанасьев және серіктестердің заң кеңсесі (Санкт -Петербург, РФ)
Елисеев Илья Владимирович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Ресей Газпромбанк төрағасының орынбасары (Мәскеу, РФ)
Зайцев Алексей Игоревич Заң ғылымдарының кандидаты, Мемлекеттік азаматтық авиация әкімшілігінің азаматтық іс жүргізу кафедрасының доценті (Саратов, РФ)
Иванов Никита Витальевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Жоғары экономика мектебінің азаматтық құқық кафедрасының меңгерушісі (Санкт -Петербург қ.)
Избасова Лилия Баймұратқызы Заң ғылымдарының кандидаты, «IUS» халықаралық арбитраждық бөлімінің бастығы (Санкт -Петербург, РФ)
Канишевская Наталья Владимировна Заң ғылымдарының кандидаты, Ресей Федерациясының құрметті заңгері, Ресей Федерациясының Заңгерлер одағы Төрелік сотының төрағасы (Мәскеу, РФ)
Кирдяшкин Дмитрий Михайлович Құқықтық мәселелер департаментінің бастығы · АҚ «ТГК-1» (Санкт-Петербург, РФ)
Лебедев Константин Константинович Заң ғылымдарының кандидаты, СПбМУ доценті (Санкт -Петербург, РФ)
Макарова Ольга Александровна Заң ғылымдарының докторы, Санкт -Петербург мемлекеттік университетінің доценті (Санкт -Петербург, РФ)
Морозов Михаил Эдуардович Төреші, адвокат (Новосибирск, РФ)
Немчинов Николай Васильевич Заң ғылымдарының кандидаты, «Ростелеком» ААҚ Солтүстік-Батыс филиалының құқықтық мәселелер жөніндегі директоры (Санкт-Петербург, РФ)
Никифоров Илья Викторович Заң ғылымдарының кандидаты, Егоров Пугинский Афанасьев пен серіктестер заң фирмасының басқарушы серіктесі (Санкт -Петербург, РФ)
Павлов Андрей Анатольевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт - Петербург мемлекеттік университеті (Санкт -Петербург, РФ)
Павлов Андрей Анатольевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт-Петербург мемлекеттік университеті (Санкт-Петербург, РФ)
Панютин Сергей Александрович Заң ғылымдарының кандидаты (Мәскеу, РФ)
Попондопуло Владимир Федорович Заң ғылымдарының докторы, профессор, Санкт -Петербург мемлекеттік университетінің заң факультетінің коммерциялық құқық кафедрасының меңгерушісі (Санкт -Петербург, РФ)
Рассказова Наталья Юрьевна Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік университетінің заң факультетінің деканы (Санкт -Петербург, РФ)
Семеняко Максим Евгеньевич Заң ғылымдарының кандидаты, корпоративтік құқық және ADR саласындағы халықаралық сарапшы (Санкт -Петербург, РФ);
Скворцов Олег Юрьевич Заң ғылымдарының докторы, Санкт -Петербург заң факультетінің коммерциялық құқық кафедрасының профессоры.
Смирнов Виталий Имантович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік экономика университетінің заң факультетінің азаматтық және корпоративтік құқық кафедрасының меңгерушісі (Санкт -Петербург, РФ)
Терещенко Татьяна Алексеевна Заң ғылымдарының кандидаты, профессор, FCIArb, «Прайм -адвокат» кеңсесінің талдау бөлімінің меңгерушісі, (Санкт -Петербург, РФ);
Трофимов Кирилл Тимофеевич Заң ғылымдарының докторы, Қиыр Шығыс мемлекеттік университетінің профессоры (Владивосток, РФ)
Ференц-Сороцкий Андрей Александрович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік университеті (Санкт -Петербург, РФ)
Хвалей Владимир Владимирович Заң ғылымдарының кандидаты, Халықаралық сауда палатасы Төрелік сотының вице -президенті, Baker & Mc Kenzie серіктесі (Мәскеу, РФ)
Ценер Елена Геннадьевна Ресей Федерациясының еңбек сіңірген заңгері (Санкт -Петербург, Ресей Федерациясы)
Шварц Михаил Зиновьевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік университеті (Санкт -Петербург, РФ)
Абрамова Елена Николаевна Заң ғылымдарының кандидаты, Санкт -Петербург мемлекеттік экономика университетінің доценті (Санкт -Петербург, РФ)
Афанасьев Вячеслав Степанович Заңгер (Санкт -Петербург, РФ)
Байбак Всеволод Владимирович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Санкт -Петербург, РФ)
Байбак Всеволод Владимирович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Санкт -Петербург, РФ)
Баранов Александр Геннадьевич Адвокат (г. Санкт-Петербург, РФ)
Бушев Андрей Юрьевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік университеті (Санкт -Петербург, РФ)
Валина Елена Михайловна Санкт -Петербург халықаралық адвокаттар алқасының заңгері (Санкт -Петербург, РФ)
Вершинин Александр Павлович Заң ғылымдарының докторы, профессор (Санкт -Петербург, РФ)
Вилкова Нина Григорьевна Заң ғылымдарының докторы, Бүкілресейлік сыртқы сауда академиясының жеке құқық кафедрасының профессоры (Мәскеу, РФ)
Волынский Максим Санкт -Петербург халықаралық адвокаттар алқасының заңгері (Санкт -Петербург, РФ)
Гаврилова Ирина Сергеевна Ресейдің құрметті прокуроры, Санкт -Петербург халықаралық адвокаттар алқасының адвокаты (Санкт -Петербург, РФ)
Городов Олег Александрович Заң ғылымдарының докторы, профессор СПбМУ (Санкт -Петербург, РФ)
Грешников Игорь Петрович Заң ғылымдарының кандидаты, Санкт -Петербург мемлекеттік экономика университетінің доценті, «IUS» халықаралық арбитражының төрағасы (Санкт -Петербург, РФ, Алматы, ҚР)
Думлер Виктор Владимирович Заңгер, басқарушы серіктес Dumler & Partners заң кеңсесі (РФ, Санкт -Петербург)
Егоров Николай Дмитриевич Заң ғылымдарының докторы, профессор, құрылтайшы және серіктес Егоров Пугинский Афанасьев және серіктестердің заң кеңсесі (Санкт -Петербург, РФ)
Елисеев Илья Владимирович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Ресей Газпромбанк төрағасының орынбасары (Мәскеу, РФ)
Зайцев Алексей Игоревич Заң ғылымдарының кандидаты, Мемлекеттік азаматтық авиация әкімшілігінің азаматтық іс жүргізу кафедрасының доценті (Саратов, РФ)
Иванов Никита Витальевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Жоғары экономика мектебінің азаматтық құқық кафедрасының меңгерушісі (Санкт -Петербург қ.)
Избасова Лилия Баймұратқызы Заң ғылымдарының кандидаты, «IUS» халықаралық арбитраждық бөлімінің бастығы (Санкт -Петербург, РФ)
Канишевская Наталья Владимировна Заң ғылымдарының кандидаты, Ресей Федерациясының құрметті заңгері, Ресей Федерациясының Заңгерлер одағы Төрелік сотының төрағасы (Мәскеу, РФ)
Кирдяшкин Дмитрий Михайлович Құқықтық мәселелер департаментінің бастығы · АҚ «ТГК-1» (Санкт-Петербург, РФ)
Лебедев Константин Константинович Заң ғылымдарының кандидаты, СПбМУ доценті (Санкт -Петербург, РФ)
Макарова Ольга Александровна Заң ғылымдарының докторы, Санкт -Петербург мемлекеттік университетінің доценті (Санкт -Петербург, РФ)
Морозов Михаил Эдуардович Төреші, адвокат (Новосибирск, РФ)
Немчинов Николай Васильевич Заң ғылымдарының кандидаты, «Ростелеком» ААҚ Солтүстік-Батыс филиалының құқықтық мәселелер жөніндегі директоры (Санкт-Петербург, РФ)
Никифоров Илья Викторович Заң ғылымдарының кандидаты, Егоров Пугинский Афанасьев пен серіктестер заң фирмасының басқарушы серіктесі (Санкт -Петербург, РФ)
Павлов Андрей Анатольевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт - Петербург мемлекеттік университеті (Санкт -Петербург, РФ)
Павлов Андрей Анатольевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт-Петербург мемлекеттік университеті (Санкт-Петербург, РФ)
Панютин Сергей Александрович Заң ғылымдарының кандидаты (Мәскеу, РФ)
Попондопуло Владимир Федорович Заң ғылымдарының докторы, профессор, Санкт -Петербург мемлекеттік университетінің заң факультетінің коммерциялық құқық кафедрасының меңгерушісі (Санкт -Петербург, РФ)
Рассказова Наталья Юрьевна Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік университетінің заң факультетінің деканы (Санкт -Петербург, РФ)
Семеняко Максим Евгеньевич Заң ғылымдарының кандидаты, корпоративтік құқық және ADR саласындағы халықаралық сарапшы (Санкт -Петербург, РФ);
Скворцов Олег Юрьевич Заң ғылымдарының докторы, Санкт -Петербург заң факультетінің коммерциялық құқық кафедрасының профессоры.
Смирнов Виталий Имантович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік экономика университетінің заң факультетінің азаматтық және корпоративтік құқық кафедрасының меңгерушісі (Санкт -Петербург, РФ)
Терещенко Татьяна Алексеевна Заң ғылымдарының кандидаты, профессор, FCIArb, «Прайм -адвокат» кеңсесінің талдау бөлімінің меңгерушісі, (Санкт -Петербург, РФ);
Трофимов Кирилл Тимофеевич Заң ғылымдарының докторы, Қиыр Шығыс мемлекеттік университетінің профессоры (Владивосток, РФ)
Ференц-Сороцкий Андрей Александрович Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік университеті (Санкт -Петербург, РФ)
Хвалей Владимир Владимирович Заң ғылымдарының кандидаты, Халықаралық сауда палатасы Төрелік сотының вице -президенті, Baker & Mc Kenzie серіктесі (Мәскеу, РФ)
Ценер Елена Геннадьевна Ресей Федерациясының еңбек сіңірген заңгері (Санкт -Петербург, Ресей Федерациясы)
Шварц Михаил Зиновьевич Заң ғылымдарының кандидаты, доцент, Санкт -Петербург мемлекеттік университеті (Санкт -Петербург, РФ)
Басқа елдердің төрешілері
Асьянов Шамиль Мударисович Заң ғылымдарының кандидаты, Құқықтық мәселелерді зерттеу орталығының Төрелік сотының төрағасы (Ташкент, Өзбекстан);
Багнер Ханс Адвокат фирмы «Vinge» (г. Стокгольм, Швеция)
Бантекас Илиас Вестминстер университетінің заң мектебінің халықаралық құқық факультетінің деканы (Лондон, Ұлыбритания)
Бенедиктсон Янас Baker & Mc Kenzie серіктесі (Стокгольм, Швеция)
Виктордженик Честмир Юриспруденция докторы (JUDr.), Чехияның Экономикалық және ауылшаруашылық палатасының Төрелік сотының мүшесі (Прага, Чехия)
Галлямова Наталья Сидоровна «VERITAS» Заң Агенттігінің аға серіктесі (Бішкек, Қырғыз Республикасы)
Данилевич Александр Станиславович Заң ғылымдарының кандидаты, Беларусь мемлекеттік университетінің доценті (Минск, Беларусь)
Дукер Рейнхард Заңгер, «Dueker Et Partner» заң фирмасының серіктесі (Эссен, Германия)
Кененбаев Темирбек Осмонович Қырғыз Республикасының Сауда -өнеркәсіптік палатасы жанындағы Халықаралық төрелік сотының қадағалау кеңесінің төрағасы (Бішкек, ҚР)
Колесниченко Сергей Геннадьевич Қырғыз Орыс Славян Университетінің Азаматтық құқық және іс жүргізу кафедрасының доценті, заңгер (Қырғыз Республикасы, Бішкек)
Кузнецова Наталья Семеновна Заң ғылымдарының докторы, профессор, Киев ұлттық университетінің азаматтық құқық кафедрасының меңгерушісі. Тарас Шевченко (Киев, Украина)
Павлик Богуслав Заң ғылымдарының докторы (Прага, Чехия)
Палицын Василий Александрович Экономика ғылымдарының кандидаты, доцент, «IUS» халықаралық арбитражының Беларусь Республикасындағы өкілі (Минск, Беларусь)
Похунек Милош Заң ғылымдарының докторы (Прага, Чехия)
Рабан Пшемысл Заң ғылымдарының докторы (JUDr.), Профессор, Чехияның Экономикалық және ауылшаруашылық палатасының Төрелік соты төрағасының орынбасары (Прага, Чехия)
Рабан Пшемысл Заң ғылымдарының докторы (JUDr.), Профессор, Чехияның Экономикалық және ауылшаруашылық палатасының Төрелік соты төрағасының орынбасары (Прага, Чехия)
Сибао Шен Қытай сыртқы сауда университеті заң институтының ректоры, профессор, Қытай халықаралық экономикалық арбитражы (CIETAC) төрағасының орынбасары (Пекин, ҚХР)
Тынель Анжей Заң ғылымдарының докторы, заңгер, Baker & Mc Kenzie серіктесі (Варшава, Польша)
Удрис Зейдонис Латвия Республикасы CCI Төрелік сотының төрағасы (Рига, Латвия Республикасы)
Функ Ян Иосифович Заң ғылымдарының докторы, BelCCI Халықаралық төрелік сотының төрағасы (Минск, Беларусь Республикасы).
Хван Леонид Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Ташкент, Өзбекстан)
Цзан Цземэй Алматыдағы (Қытай Халық Республикасы) DeHeng заң кеңселерінің басқарушы серіктесі
Чантурия Ладо Людвикович Заң ғылымдарының докторы, профессор (Тбилиси, Грузия) Чантурия Ладо Людвикович
Чжан Чжэньли Серіктес адвокат, Пекин DeHen заң фирмасы (Пекин, ҚХР)
Эммот Джон Бірқатар халықаралық заң фирмаларының серіктесі (АҚШ)
Асьянов Шамиль Мударисович Заң ғылымдарының кандидаты, Құқықтық мәселелерді зерттеу орталығының Төрелік сотының төрағасы (Ташкент, Өзбекстан);
Багнер Ханс Адвокат фирмы «Vinge» (г. Стокгольм, Швеция)
Бантекас Илиас Вестминстер университетінің заң мектебінің халықаралық құқық факультетінің деканы (Лондон, Ұлыбритания)
Бенедиктсон Янас Baker & Mc Kenzie серіктесі (Стокгольм, Швеция)
Виктордженик Честмир Юриспруденция докторы (JUDr.), Чехияның Экономикалық және ауылшаруашылық палатасының Төрелік сотының мүшесі (Прага, Чехия)
Галлямова Наталья Сидоровна «VERITAS» Заң Агенттігінің аға серіктесі (Бішкек, Қырғыз Республикасы)
Данилевич Александр Станиславович Заң ғылымдарының кандидаты, Беларусь мемлекеттік университетінің доценті (Минск, Беларусь)
Дукер Рейнхард Заңгер, «Dueker Et Partner» заң фирмасының серіктесі (Эссен, Германия)
Кененбаев Темирбек Осмонович Қырғыз Республикасының Сауда -өнеркәсіптік палатасы жанындағы Халықаралық төрелік сотының қадағалау кеңесінің төрағасы (Бішкек, ҚР)
Колесниченко Сергей Геннадьевич Қырғыз Орыс Славян Университетінің Азаматтық құқық және іс жүргізу кафедрасының доценті, заңгер (Қырғыз Республикасы, Бішкек)
Кузнецова Наталья Семеновна Заң ғылымдарының докторы, профессор, Киев ұлттық университетінің азаматтық құқық кафедрасының меңгерушісі. Тарас Шевченко (Киев, Украина)
Павлик Богуслав Заң ғылымдарының докторы (Прага, Чехия)
Палицын Василий Александрович Экономика ғылымдарының кандидаты, доцент, «IUS» халықаралық арбитражының Беларусь Республикасындағы өкілі (Минск, Беларусь)
Похунек Милош Заң ғылымдарының докторы (Прага, Чехия)
Рабан Пшемысл Заң ғылымдарының докторы (JUDr.), Профессор, Чехияның Экономикалық және ауылшаруашылық палатасының Төрелік соты төрағасының орынбасары (Прага, Чехия)
Рабан Пшемысл Заң ғылымдарының докторы (JUDr.), Профессор, Чехияның Экономикалық және ауылшаруашылық палатасының Төрелік соты төрағасының орынбасары (Прага, Чехия)
Сибао Шен Қытай сыртқы сауда университеті заң институтының ректоры, профессор, Қытай халықаралық экономикалық арбитражы (CIETAC) төрағасының орынбасары (Пекин, ҚХР)
Тынель Анжей Заң ғылымдарының докторы, заңгер, Baker & Mc Kenzie серіктесі (Варшава, Польша)
Удрис Зейдонис Латвия Республикасы CCI Төрелік сотының төрағасы (Рига, Латвия Республикасы)
Функ Ян Иосифович Заң ғылымдарының докторы, BelCCI Халықаралық төрелік сотының төрағасы (Минск, Беларусь Республикасы).
Хван Леонид Заң ғылымдарының кандидаты, доцент (Ташкент, Өзбекстан)
Цзан Цземэй Алматыдағы (Қытай Халық Республикасы) DeHeng заң кеңселерінің басқарушы серіктесі
Чантурия Ладо Людвикович Заң ғылымдарының докторы, профессор (Тбилиси, Грузия) Чантурия Ладо Людвикович |
Ақылбек Сабалұлы, Ақылбек бин Сабал Тұрабаев (17.9.1880, бұрынғы Семей облысы, Қарқаралы уезі, Ақбота болысы — 4.1.1919, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Бесқарағай ауданы, Бестерек мекені) — ақын. Ахмет Риза медресесінде оқыған.
Руы — Уақ.[1]
Араб, парсы, түрік тілдерін жетік білген. Ақындық өнерде Абайды ұстаз тұтқан. Шығыс әдебиетінің қисса-хикаяларын аударып, қазақ жазба әдебиетінің тақырып көлемін кеңейткен, уақиғалы поэма-дастандар жазып байытқан. Қазан баспасынан шаққан қиссалары: “Таһир-Зүһра” (1902, 1911), (бұл поэмасы “Ғашық-наме” (1976) жинағына кірген), “Бозжігіт” (1910, 1911), “Қисса Марғұба” (1911), “Ибраһим” (1911), “Хикмет Нығымет” (1911), “Қырық уәзір” (1911, 1920), “Алтын балық” (1912), “Самруғ” (1915), “Дандан ғашық” т. б. Қазаннан басылып шаққан төл шығармалары: “Мағшұқ наме” (1910, 1911) — жастық-махаббат жайындағы өлеңдер, “Назым” (1911), “Сұм заман” (1911), “Ғибратнама” (1911), “Сәтбек батыр” (поэма, 1911, 1915) т. б. Өз қолынан жазған еңбектерінен үш қолжазбасы бар. Өлең-жырларының негізгі тақырыбы: адамгершілік, адалдық, әділеттік, өнер-ғылым мәселелері. Ақылбек кітаптары Мәскеу, Санкт-Петербург, Қазан қаласының үлкен кітапханаларында сақталған. Бейіті Жалқайың баурайында, Сарыой деген жерде.[2] Ақылбектің есімі қазақ әдебиетінің тарихында кітаби, қиссашыл ақын ретінде белгілі. Оның Қазан баспасынан шыққан аудармалары: «Таһир - Зуһ-ра» (1902, 1911), «Бозжігіт» (1910, 1911), «Ибраһим» (1911), «Ғибрат наме» (1911), «Қисса Марғүба» (1911) мен төл шығармалары: «Мағшұқ наме» (1910, 1911), «Назым» (1911) т. б. негізінен шығыстық сюжетке құрылған. Ол ақындық жолда Абайды өзіне ұстаз тұтқан, әдеби туындылары тақырыптық жағынан Абай шығармаларымен тамырлас. Өлең-жырларында Абай поэзиясына тән адамгершілік, имандылық, әділеттілік, бұқараны, әсіресе, жастарды оқу білім, ғылым мен өнерге үндеу желісі молынан көрінеді. Ол Абайдың үлгісімен өз заманының күңгірт жақтарын, әлеум. теңсіздікті батыл әшкерелеп, өмір құбылыстарына сын көзімен қараған.[3][4]
ДереккөздерӨңдеу
↑ Дәйкенов Темірболат = Уақ шежіресі / Омаров Асан, Смайылов Ермұханбет — 2. — Астана: Фолиант, 2021. — 992 б. — 1000 таралым. — ISBN 978-601-338-848-9.
↑ Қазақ ұлттық энциклопедиясы
↑ Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9
↑ “ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
Осы мақала қазақ әдебиеті туралы бастама болып табылады. Бұны толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесуіңізді сұраймыз.
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет.
Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз. |
Биология мектеп бағдарламасының бір пәні. Биология сөзі көне грек тілінің "биос" - өмір және "логос" - ғылым деген сөздерден шыққан. Яғни биология термині қазақшаға өмірді зерттеу дегенді білдіреді.
Биология Жер планетасында өмір сүретін тірі ағзалар жайлы ғылым. Жабайы және үй жануарлары, өсімдіктер, бактериялар, саңырауқұлақтар, адамдар тағы сол сияқты тірі ағзалар жайлы ғылым.
Биосфера қабаты
Жер планетасында өмір сүретін тірі ағзалар мекендейтін қабат биосфера деп аталады. Құстар мен бактериялар жер бетінен жоғары көтеріледі, ал ұсақ теңіз жәндіктері мен балықтар теңіздер мен мұхиттардың түбіне дейін сүңгиді. Бұның бәрі биосфераға жатады.
Биосфера қабаттарының схемасы:
Биология ғылымының мәні
Биология ғылымының әдістері экономиканың алуан түрлі салаларында қолданылады. Мысалы ауыл шаруашылығында биологияның маңызы зор. Өсімдіктерді өсіру, суару, зиянкестермен күрес жүргізу сияқты мәселелер биология ғылымының көмегімен оң шешім табады.
Я болмаса үй жануарларының ауруларға төзімді түрлерін шығару да биология ғылымының еншісінде. Биология саласында жұмыс істейтін мамандарды биологтар деп атайды.
Биология ғылымының салалары
Биология ғылымының мына салалары мектепте оқылады - ботаника, зоология, эволюция теориясы, анатомия. Ал жалпы биология салалары бұдан да талай есе көп.
Ботаника өсімдіктер жайлы биологияның бір үлкен саласы. Зоология жануарлар жайлы ғылым. Эволюция теориясы бұл жануарлар мен өсімдіктердің пайда болуының және дамуы жайлы ғылым. Ал анатомия бұл тірі ағзалардың дене мүшелерінің қызметтерін зерттейтін ғылым саласы. |
Түркістан музыкалық драма театры 2021 жылдың мамыр айында белгілі жазушы-драматург Дулат Исабековтың «Бөрте» спектаклімен шымылдығын ашқан.
Сұлтан Мұстафин Send an email 21.11.2022
53
Содан бері Т.Ахметжанның «Махаббат мұнарасы», Р.Мұқанованың «Фариза», Е.Аманшаевтың «Қорқыт туралы аңыз» спектакльдері және Шекспирдің «Гамлет», М.Әуезовтің «Қарагөз», Гетенің «Фауст» үш қаттап (триптих) қойылымдары сахналанып, он сегіз мың көрерменнің жүрегіне жол тартты. Жақында театр репертуары Алмас Нүсіптің «Мағжан» спектаклімен толықты. Түркістандық өнерпаздар қазақтың біртуар ұлының бейнесін өнердің жаңаша форматында ұтымды сомдап шықты.
Мағжан – дара туған ақын. Елім, жерім, ұлтым деп өткен қоғам қайраткері. Ұлттық идеяны ту еткен алаш көсемдерінің бірі. Жалын атқан жастығын заманның ең бір ауыр кезеңінде өткерген жанның өмірі мен ой-түсінігі ұлтының, елінің тағдыр-тауқыметімен астарласып жатыр. Оның шығармалары ұлттың рухын көтеруге, адамдардың санасына түрткі салуға бағытталып, алай-дүлей заманның құрсауынан босануға бұлқындырды. Мағжанның санасында шиыршықталып, қаламының ұшымен шумақталған өлеңдерінің әрбір сөзін, әрбір шумағын тереңінен түсіне білген адамның көмейіне заманның ащы запыраны келері сөзсіз.
1921-22 жылдары Мағжан Жұмабаев ашаршылыққа ұшырағандарға көмек көрсету үшін құрылған Ақмола Төтенше комиссиясы төрағасының орынбасары қызметін атқарған. Аштықтан, жоқтықтан қырылып жатқан халқына көмек қолын созып, ел аралап, ат үстінде жүрген. Осы жылдар Мағжанның ішкі жандүниесін қопарған азапты кезең болатын. Түркістан музыкалық драма театры ақынның осы бір өмір өткелін арқау етіп, «Мағжан» спектаклін қойды. Спектакльдің идеялық авторы мен көркемдік жетекшісі – Айнұр Көпбасарова, композиторы – Хамит Шанғалиев, балетмейстері – Мадина Мұратпекова. Спектакльді жаңаша, заман сарынымен үйлестіру үшін театр әкімшілігі итальяндық әріптестерін шақырып, бірге жұмыс істеген. Спектакльді қоюшы режиссер Davide Livermore командасымен келіп, үлкен еңбек сіңірді.
Қазақ даласын жайлаған аштық «Мағжан» спектаклінің басты көрінісі. Қойылым желісі Мағжанның Қызылжар қаласындағы оқытушылық қызметін суреттеуден басталып, оның дос-жарандарымен жылы қарым-қатынасы, ортаны торлай бастаған «құйыршық-саясаткерлердің» мінез-құлығы мен іс-әрекеттері, ақынның махаббаты детальды көрсетілімдермен әсерлі ұсынылады. Ұлтын, халқын, мерт болған жақындарын ойлап, күйзеліске түскен Мағжанның образы арқылы қилы заман қасіреті суреттеледі. Көрерменнің жүрегін мұңға, ойын ызаға толтыратын көріністер.
Қойылым сахналаудың жаңа әдіс-тәсілдерін, сценографиялық, декорациялық, музыкалық құралдарды ұтымды қолдану арқылы көрермендерді баурап алады. Сахналық киімдер мен реквизиттер қойылымның мазмұнын аша түседі. Қазақтың қара домбрасының үніне негізделген эксклюзивті музыка тақырыпқа тұздық болғандай. Іріктеліп алынған актерлік құрамның образды сомдау, тақырыпты ашу шеберлігінен кем-кетік байқалмайды. Қойылым бір деммен тамашаланады.
Түркістан музыкалық драма театрының актерлер құрамы жас болса да, талабы мен таланты биік өнерпаздар. Театр репертуары кесек туындыларды таңдап, өзіндік қолтаңбаны жаңаша қалыптастыруды көздегендіктен қойылып жатқан спектакльдерге еліміздің басқа театрларынан белгілі әртістерді де тартады. Олардан өнеге алып театрдың жас шығармашылық ұжымы да шыңдалып келеді.
Қойылымдағы Мағжанды ҚР Еңбек сіңірген қайраткері Еркебұлан Дайыров, ақынның ғашық болған Гүлсімін ҚР Жастар одағы «Серпер» сыйлығының лауреаты Зарина Карменова сомдайды. Сондай-ақ ҚР Еңбек сіңірген қайраткерлері Сағызбай Қарабалин мен Әлімхан Мырзаханның, Әли Марат пен Әйгерім Қайратқызының өнері көрермендердің көңіл түкпірінен орын алды.
Түркістан театры Мағжан тақырыбын осымен шектемек емес, ақынның өзі өсиет еткен «Мен жастарға сенемін» идеясы негізінде тағы бір қойылым жоспарламақ. Ол қойылымның да көремендердің жүрегіне жол табары сөзсіз.
Сұлтан Мұстафин Send an email 21.11.2022
53
Facebook Twitter VKontakte Odnoklassniki Skype Messenger Messenger WhatsApp Telegram Хатпен жіберу Басып шығару |
«Бас бостандығынан айыру орындарында сотталғандарды теологиялық тұрғыдан сауаттандыру қызметтерінің мақсатты жұмысы ұйымдастырылуға тиіс... Бұл іске мемлекеттік емес секторды және діни бірлестіктерді белсенді түрде тарту қажет».
(Н. Назарбаев, «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» Жолдауынан)
Дінді біз ұстараның жүзіндей өткір деп жатамыз. Расында солай. Діннің дұрыс бағытынан жаңылмай, имандылық соқпағынан табылып жатсаң, ол сенің жетістігің. Ал дін деп ойлап теріс ағымның ықпалына берілер болсаң, оның соңы өкінішті жағдайларға алып барарын күнделікті өмірден көріп жүрміз. Діннің шыңына шығамын деп, шыңырауына құлап жататындарға қарап, біз бұл мәселенің қоғамда әрдайым өзекті болатынын аңғарамыз.
Бүгінде дін ұстану үрдісі қоғамның әрбір саласына дендеп енді. Мектеп, жоғарғы оқу орындары, еңбек ұжымдары, мемлекеттік мекемелер – қай-қай саланы алсақ та, бес уақыт намазын қаза қылмай, оразасын ұстап, имандылық жолынан табылған отандастарымызды көптеп кездестіреміз. Дәстүрлі дін ұстанымы мұсылманды адамгершілікке, ізгі мінез-құлыққа баулып, жемқорлық, алаяқтық, ұрлық-қарлық, өзге де құқық бұзушылықтар мен қылмыс түрлерінің алдын алуға ықпал етерін ескерсек, бұны қоғамдағы жақсы үрдістің нышаны деуге толық негіз бар.
Жалпы қоғамдық санаға, халықтың рухани таным-түйсігіне тегеурінді ықпал етіп жатқан бұл үрдістен соңғы жылдары түрмелер де шеткері қалып жатқан жоқ. Бір қарағанда, қылмыскерлік пен имандылық ұғымдары бір-бірімен үш қайнаса сорпасы қосылмайтындай көрінгенімен, бас бостандығынан айыру орындарында да бүгінде намазға жығылып, оразасын ұстап, Құдай жолына бас ұрғандар қатары артуда. «Бұл сотталғандардың өз қателіктерін түсініп, тәубе қылып, түзу жолға қайтуларына ықпал ететін жақсы белгі», – дейді түрме қызметкерлері.
Елбасымыз өзінің биылғы Жолдауында темір тордың арғы жағындағы жазасын өтеушілерді теологиялық тұрғыдан сауаттандыру мәселесін қадап айтты. Расымен де, абақтыға теріс ағымның ықпалында болған қауіпті секталардың өкілдері де тоғытылуы мүмкін. Өзін «бірден-бір түзу жолда» санайтын ондайлар тікенек сыммен қоршалған кішкене әлемнің ішіндегі тағдырластарына өзінің бұзық сенімін насихаттап, басқаларды да адастыруы кәдік екенін естен шығаруға болмайды. Осындай қауіпті құбылыстардың алдын алып әрі имандылық жолындағы сотталғандарға діннің негіздерін үйрету мақсатында Қылмыстық атқару жүйесі комитеті дәстүрлі діни бірлестіктермен өзара байланыс жасап, темір тордағы жазасын өтеушілерге діни дәрістер беру, уағыз айту секілді игі жұмыстарды ұйымдастырып келеді.
ҚАЖ мекемелеріндегі діни шараларды орындау мәселелері Ішкі істер министрінің 08.08.2014 жылғы № 503 бұйрығымен бекітілген «Бас бостандығынан айыруға сотталғандардың діни жораларды орындауы үшін жағдайлар жасау жөніндегі нұсқаулыққа» сәйкес жүзеге асырылады. Сотталғандар дiни құлшылықтарын орындау барысында 2011 жылы қабылданған «Дiни қызмет және дiни бiрлестiктер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының талаптары мен мекеменің ішкі тәртіп ережелерінің бұзылмауы қатаң қадағаланады. Яғни, сотталған діни жораларды орындау үшін тек қана өзінің жеке уақытын пайдаланады әрі күн тәртібіне сай жеке бос уақытында өзі жататын төсек орнының жанында құлшылық жасайды.
Қылмыстық атқару жүйесі комитетінен берілген мәліметке қарағанда, қазіргі таңда аталған ведомство мешіттер және шіркеулермен арада тығыз қарым-қатынас орнатқан. Әр жыл басталғанда ҚАЖ департаменттері және Дін істері басқармалары арасында арнайы жоспар құрылып, түзеу мекемелеріне теолог мамандарды шақырту кестелері жасалады екен. Осы кестеге орай, мешіт имамдары мен шіркеу священниктері түрмелерге барып, сотталғандарға уағыз айтып, дін ұстанудағы дұрыс пен бұрыстың ара-жігін айқындап беріп отырады. «Дін және дін насихаты жазасын өтеушілердің түзелуіне ықпалын тигізеді, сотталғандарды рухани тәрбиелейді және сабасына түсіреді. Ата дәстүрімен сабақтастырылып жүргізілген уағыз-насихат сотталғандарды адамгершілікке, имандылыққа тәрбиелеуге оң әсер етіп, кейбір жаза өтеушінің өмірлік көзқарастарын жағымды бағытқа өзгертуге септігін тигізеді. Ал, мекеме қызметкерлерінің жұмысына мұның ешқандай кері әсері жоқ», – дейді ведомство мамандары.
Бұдан бірнеше жыл бұрын көптеген түзеу мекелелерінде дін ұстанушы сотталғандардың құлшылықтарын өтеуі үшін мешіттер мен өзге де құлшылық орындары бой көтерген болатын. Дегенмен, 2011 жылы қабылданған дін туралы заң талаптарына сәйкес, мемлекеттік мекемелер аумағында құлшылық орындарын салуға тыйым салынды. Ал, бәрімізге белгілі, ҚАЖ мекемелері мемлекеттік мекеме болып саналғандықтан, кейінгі жылдары түрмелердегі мешіттер мен шіркеулер сотталғандарға рухани азық беретін кітапхана секілді зайырлы көпшілік орындарына айналдырылған.
ҚАЖК мәліметіне назар аударсақ, 2015 жылы қолданысқа енгізілген Қылмыстық атқару кодексінің 13-бабы, 6-тармағына сәйкес, діни қызметшімен кездесуге ниет білдірген сотталған мекеме әкімшілігіне жазбаша өтінішпен жүгіне алады екен. Соған орай, мекеме әкiмшiлiгi алдағы күнтізбелік жылға әділет органдарында тіркелген дiни бiрлестiктер өкiлдерiнiң мекемелерге бару кестесiн бекітеді. Сотталғандардың діни қызметшілермен кездесуі үшін мекеме әкімшілігі үй-жай бөледі.
Елбасымыздың Жолдаудағы сотталғандарды діни сауаттандыруға қатысты талаптары Діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2013-2017 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламада да қамтылғандығын айта кету керек. Осы бағдарлама шеңберінде Дін істері комитетімен, ресми дін өкілдерімен, сондай-ақ, басқа мемлекеттік органдармен бірлесіп бас бостандығынан айыру орындарында дәстүрлі діннің негіздері мен экстремизмге қарсы іс-қимылды түсіндіру бойынша ақпараттық-насихаттау жұмыстары ұйымдастыру жақсы дәстүрге айналған.
Мәселен, тек өткен 2016 жылы ресми дін өкілдері ҚАЖ мекемелеріне 2000-нан астам рет келіп, экстремизмге және терроризмге қарсы тақырыптар бойынша 2100-ден астам дәріс өткізген.
Ал, Дін істері басқармаларының (теологтар, дінтанушылар), жергілікті атқару органдарының (ішкі саясат басқармалары) өкілдері ҚАЖ мекемелеріне 1400-ден астам рет келіп, 1100-дей сабақ өткізіпті.
Бұдан бөлек, елімізде радикалды діни топтар қатарында болып, теріс сенімі негізінде қылмыс жасап, сотталған азаматтармен «Ақниет» қоғамдық қорының теологтары жұмыс істейді. ҚАЖ комитеті мамандарының айтуынша, радикалды бағыттағы сотталғандарды түзу жолға тартуда аталмыш қоғамдық қор мамандары айтарлықтай үлес қосқан. Осы бағытта ҚАЖ мекемелерінде 70-тен аса профилактикалық дәрістің арқасында көптеген теріс ағым өкілі дәстүрлі дін жолына қайтқаны белгілі болып отыр.
Кез келген адамның дін негіздерін оқып-үйренуі үшін арнайы діни әдебиет қажет екені рас. Теологтардың уағыздарынан бөлек, сотталғандардың өз беттерімен де сауаттарын арттырып, танымдарын кеңейтулері үшін түзеу мекемелері діни әдебиеттермен қамтамасыз етіліп отырады. Діни мазмұндағы кез келген ақпараттық материал мен заттар «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» ҚР Заңының 6-бабына сәйкес, құзыретті органдарда діни сараптамадан өтіп, оң қорытындысын алғаннан кейін ғана мекеме аумағына кіргізіледі. Қажет кезде олар діни ғұрыптарды орындау немесе діни өкілдердің келуі кезінде қолданылады. Сотталғандар олармен кітапхананың оқу залында, күн тәртібінде белгіленген уақытта қолдана алатынын айта кету керек.
Астана қаласы бойынша ҚАЖД Сотталғандар арасындағы тәрбие жұмысы тобының инспекторы, әділет капитаны Нұрсұлтан Айтбековтың айтуынша, Елордамыздағы ЕЦ-166/10 түзеу мекемесі, ЕЦ-166/22 қоныс колониясы, тергеу изоляторы мен Аршалы кентіндегі ЕЦ-166/5 түзеу мекемесіне теолог мамандар мен мешіт имамдарының келіп, уағыз-насихат айтып, дәрістер өткізуі жоспарлы да дәстүрлі түрде жолға қойылған. Ауызекі тілде «Оныншы» аталып кеткен қатаң режимдегі ЕЦ-166/10 түзеу мекемесінде жазасын өтеп жатқан Әнуар Өтешов және Қанағат Бердібай есімді имандылық жолындағы сотталған азаматтармен тілдескенімізде, олар мекемеде өздерінің діни білім алу үшін барлық жағдай жасалғанын жасырмады. Асқар Мұқанов, Нұрбал Әбубәкіров есімді мешіт имамдарының әрбір сәрсенбінің сәтті күні мекемеге келіп, діни дәрістер оқып тұратынын, хадис, дін мен салт-дәстүрдің байланысы жайында жоспарлы сабақтар өтетінін айтты.
Мәселен, қаладағы «Әссалам» мешітінің бас имамы Нұрбол Әбубәкіровтың арабша әліпби үйрету, дін негіздері бойынша жүргізетін дәрістерінің өздеріне пайдасы зор екенін жеткізді. Сотталғандар, бұдан бөлек, дін ғылымының негізгі салалары – ақида және фиқһ тақырыптары бойынша сабақтар көбірек өтсе деген тілектерін де айтып қалды. Олар дін арқылы түзу жол табуға болатынын, шын тәубеге келіп, жақсы амал қылсаң, Алланың алдында кешірілмейтін күнә жоқ екенін және өздерінің де қателесіп, шалыс қадам жасап, темір торға қамалғанымен, ертең-ақ қоғамға, еліне пайдасы тиетін, өзгелерге үлгі болатын тұлғаға айналуларына мүмкіндіктері зор екенін ұғынады.
Маман пікірі
А. Шамишев, ІІМ ҚАЖК Жедел басқармасы бастығының орынбасары
Теологиялық оңалту қызметі құрылады
– «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауда Елбасымыз діни экстремизм мен терроризмнің алдын алу мәселесіне арнайы тоқталды. Соның ішінде бас бостандығынан айыру орындарындағы сотталғандарды теологиялық тұрғыдан сауаттандыру мәселесі бойынша ІІМ ҚАЖ комитеті мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп, қылмыстық атқару жүйесінде теологиялық оңалту қызметін (бұдан әрі – Қызмет) құру мәселесін қарастыруда. Қызметтің жұмыс істеуі үшін құқықтық негіз қалыптастыру, «Ішкі істер органдары туралы» Қазақстан Республикасы Заңының сотталған адамдармен теологиялық жұмыс жүргізу үшін ІІО құзыретін белгілеу бойынша іс-шаралар жүргізілуде.
Дін істері комитетімен, ресми дін өкілдерімен, сондай-ақ, басқа мемлекеттік органдармен бірлесіп бас бостандығынан айыру орындарында дәстүрлі діннің негіздерін түсіндіру бойынша ақпараттық-насихаттау жұмыстары жүргізіліп келеді.
Тәжірибе көрсеткендей, теологтар және діндарлармен жеке сұхбат жүргізгеннен кейін дәстүрлі емес діни ағымды ұстанатын сотталғандар өзінің бұған дейінгі жүрген жолынан қайтып, дәстүрлі сипаттағы діни әдебиетке және жалпы дәстүрлі діни білімге қызығушылығы артады.
Жүргізіліп жатқан егжей-тегжейлі профилактикалық іс-шаралар мен тәрбие жұмысы бас бостандығынан айыру орындарында діни экстремизм және терроризм қауіп-қатерін төмендетеді. Түзеу мекемелердегі сотталғандарды теологиялық тұрғыдан сауаттандыру ҚАЖ мекемелерінің тұрақты бақылауында.
Әділхан Серікбай, «Нұр Астана» мешітінің наиб имамы:
Имам насихатының игілігі
– Астанадағы екі түзеу мекемесі мен уақытша ұстау изоляторына және Аршалыдағы түзеу мекемесіне Астана мешіттерінің имамдары кезекпен барып тұрамыз. Басында жалпы уағыз-насихат айтатын болсақ, кейінгі кезде дін негіздерін үйрететін дәрістер өткізе бастадық. Осы түзеу мекемелерінің әрқайсы бір-бірінен өзгешелеу режимдегі орындар болғандықтан, онда жазасын өтеп жатқан сотталғандар да әртүрлі болып келеді. Дегенмен, біз қай-қайсының да тілін тауып, дін насихатына ұйытып, сауаттарын ашу мақсатында жұмыс жүргізіп келеміз. Әрбір уағыз-насихатымызды оларға жұмсақ түрде айтып, жеткізуге тырысамыз. Өйткені, бұл азаматтар бас бостандықтарынан айырылып, рухани күйзелісте жүруі мүмкін. Бұл жерде бізге имамдықтан бөлек, психолог та болуға тура келеді.
Олардың араларында бұрын уаххабилік-сәләфилік сенімде болып, кейін біздің уағыздарымызды тыңдап, дәстүрлі діни жолымызға қайтқандар да бар. Сонымен қатар, сотталғандар арасында дін насихатын тыңдауға ықыласты азаматтар көп. Олар біздің әрбір кездесуімізден қалмай, қағаз-қаламын алып, айтқан сөздерімізді жазып алып отырады.
Осындай діни сауат ашуға бағытталған жұмыстары үшін мешіт имамдары түзеу мекемелері басшылығының тарапынан «Алғыс хаттар» алып жатыр. Мысалы, былтыр болған айрықша оқиғаны айта кету керек. Уақытша ұстау изоляторында қамаудағы бір адам қатты күйзеліске түсіп, өз-өзіне қол жұмсамақшы болады. Оны психологтар да, осы саладағы басқа мамандар да райынан қайтармақшы болғанымен, нәтиже шықпайды. Соңында Астанадағы С. Ғылмани атындағы қалалық мешіттің наиб имамы Мәмлүк Мұсаев сол азаматпен кездесіп, өз-өзін өлтірудің үлкен күнә екені және ол тығырықтан шығар жол еместігі жайлы насихатын айтып, сөйлескеннен кейін ол өз-өзіне қол жұмсау пиғылынан қайтты. Кейін өзінен райынан қайтуға не себеп болды деп сұрағанда да: «Маған имамның сөздері әсер етті», – деген болатын. Мәмлүк имам осы көмегі үшін мекеме басшылығы тарапынан марапатталды. Міне, бұл мешіттер мен түрмелер арасындағы қарым-қатынастың игі ықпалы деп айтуға толық негіз бар. |
13 қараша, жексенбі күні оңтүстік астананың 2000-ға жуық тұрғындары мен қонақтары қала ортасымен жүгіріп өтті. Қалалық жарысты ұйымдастырушылар «Бірінші болу – батылдық» корпоративтік қорының командасы болды.
City Run 2022 – алғаш рет қаланың дәл ортасымен өткен маусымның соңғы жарысы. Спортшылар жарысты қазіргі уақытта Қазақстан-Британия техникалық университеті орналасқан бұрынғы Үкімет үйінің тарихи ғимаратынан бастады. Қатысушылар Төле би, Наурызбай батыр, Шевченко көшелерімен жүгіріп, жаяу жүргіншілерге арналған Панфилов бульвар-көшесімен төмен түсті. Жарыс өтетін күні ауа райы атлеттерді қуантып, көп адамдар қаланың сұлулығын тамашалай отырып, жеке рекордтарын жаңарту мүмкіндігіне ие болды.
Жарысқа 15 жастан асқан әуесқой спортшылар 10 км және 5 км скандинавиялық жүріс қашықтықтарында қатысты. 10 км қашықтығында 32 минут 22 секунд нәтижесімен ерлер арасында бірінші болып Рақымжан Келманов мәреге жетті. Әйелдер арасында Светлана Куделич (Беларусь) жеңімпаз атанды. Оның мәреге жету уақыты – 36 минут 34 секунд.
«2022 жылғы жарыстар маусымы қарқынды және қызықты болды. Жыл сайынғы маусымдық жарыстардан бөлек, біз Алматы облысында алғаш рет ойлы-қырлы жерлермен жүгіру жарысын, стадионда 1000 метрге жүгіру жарысын, елордамыз Астанада жартылай марафонды және киелі Түркістан қаласында толық марафонды өткіздік. CITY RUN командамыз үшін жылды тәмамдайтын оқиға болды және біз жарыстың алғаш рет тамаша қаламыздың дәл ортасында өткеніне өте қуаныштымыз. Барлық қатысушыларға, қалалық қызметтерге, медицина қызметкерлеріне, еріктілерге, серіктестерге алғысымызды айтамыз. Сіздердің көмектеріңізсіз біздің жүгіру мерекеміз соншалықты жарқын және есте қаларлық болмас еді», – деді Алматы марафонының рейс-директоры Салтанат Қазыбаева.
Өз қашықтықтарын жүгіріп өткен барлық спортшылар мәреші медалін алды. 10 км қашықтығына жүгірген әйелдер мен ерлер арасында абсолютті есептегі жеңімпаздар ақшалай сертификаттармен, медальдармен, грамоталармен және серіктестер ұсынған сыйлықтармен марапатталды. Жас санаттары бойынша жеңімпаздар да медальдармен, грамоталармен және серіктестер ұсынған бағалы сыйлықтармен марапатталды.
«Қалалық жарыстың маршрутын білген соң біз достарымызбен бірге бірден тіркелдік. Қала орталығындағы әсем көшелермен жүгіріп өткенде, уақыттың қалай зымырап өткенін байқамай да қаласыз және барынша ләззат аласыз. CITY RUN барлық жүгірушілер үшін жылды аяқтау дәстүріне айналады және солай болып қалады деп сенеміз», – деп әсерлерін бөлісті 10 км қашықтығында жарысқа қатысқан Әлішер Әбдірахманов.
2023 жылғы 23 сәуірде өтетін 2023 жылғы жыл сайынғы Алматы жартылай марафонына тіркелудің ашылғанын естеріңізге саламыз. Тіркеу almaty-marathon.kz сайтында жүргізіледі. |
Америка поп-әншісі Мадонна Twitter трендіне шықты. Әншіні Аргентина футболшысы Диего Марадонамен есімі ұқсас болғандықтан шатастырып алған.
25 қарашада атақты футболист Диего Марадона қайтыс болды. Алайда, қателескен жұрт желіде 62 жастағы поп-әншінің суреттерін салып, көңіл айта бастаған.
RIP Madonna, you’ll be forever in our hearts. Legend. pic.twitter.com/EnMrIUZhRs
— icah (@poemtoahoe) November 25, 2020
Бұл басқа қолданушылардың әбден әзілдеуіне себеп болды. Олар “Мадоннаның бірінші аты Диего екенін білмеппін?”, “Мадонна футболды жақсы ойнайтын” сияқты әзіл туиттер қалдырған.
Tags: МадоннаМарадонаТвиттер
Opa.kz — мәдениет, өнер, сән, спорт, денсаулық, технология әлеміне қызығушылық танытатын оқырмандарға арналған медиа ресурс. |
Мемлекет басшысы 2020 жылдың 6 қазанында «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды. Заң Мемлекет басшысының жедел-іздестіру қызметін немесе сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын лауазымды адамдардың арандатушылық әрекеттері үшін қатаң жауапкершілік белгілеу туралы тапсырмасын іске асыруға бағытталған. Онда мемлекеттік қызметшілер мен олардың отбасы мүшелеріне сыйға тартушының пайдасына жасаған әрекеттері үшін сыйлықтарға, материалдық сыйақыға және қызмет көрсетуге толық тыйым салынған. Аталған заңға сәйкес, сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнама, квазимемлекеттік сектор субъектілерінде мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын жобаларды сатып алу және іске асыру бойынша негізгі шешімдер қабылдайтын тұлғаларға таратылды. Заңда туыстардың бір ұйымдағы бірлескен жұмысының жекелеген мәселелерін реттеуге, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар туралы хабардар етуге, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет қызметкерлерінің тұрғын үй төлемдеріне, квазимемлекеттік сектор субъектілерінде комплаенс-қызметтер құруға және басқаларға бағытталған нормалар да көзделген.
Атап айтқанда, Азаматтық кодексте қазіргі енгізілген өзгеріске сәйкес, мемлекеттік қызметшілерге кез келген құнды сыйлықтарды сыйға тартуға тыйым салынады.
Азаматтық кодекстің мемлекеттік қызметшілерге қатысты сыйға тарту мәселелерін реттейтін ережелерін қолданыстағы заңнама нормаларымен үйлестіру қажеттілігі «Қазақстан Республикасындағы конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы» Конституциялық Кеңестің 2018 жылғы 5 маусымдағы жолдауында көрсетілген болатын.
Қазіргі уақытта Қылмыстық кодекстің 367-бабына сәйкес («Пара беру») мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті тұлғаларға, оларға теңестірілген тұлғаларға, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын тұлғаларға немесе лауазымды тұлғаларға бұрын жасаған заңды әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін құны 2 айлық есептік көрсеткіштен асатын сыйлықтар тарту қылмыстық жауапкершілікке әкеп соғатынын ескертеміз.
Ал, Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 676, 678-баптарына сәйкес, жеке немесе заңды тұлғалардың мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті тұлғаларға, оларға теңестірілген тұлғаларға, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын тұлғаларға заңсыз сыйлықтар беруі әкімшілік сыбайлас жемқорлық әрекет болып табылады.
Осылайша, қолданыстағы заңнамада сыбайлас жемқорлық субъектілеріне олардың лауазымдық жағдайына байланысты кез келген құнды сыйлықтарды сыйға тартуға тыйым салынады (құны 2 айлық есептік көрсеткішке дейінгі сыйлық әкімшілік жауапкершілікке әкеп соғады, құны 2 айлық есептік көрсеткіштен жоғары сыйлық қылмыстық жауапкершілікке әкеп соғады). |
Есіме өткен күндер түсіп отыр… Ауылдағы күйген нанның иісі қанша уақыт өтсе де танауымнан кетпейді. Піскен нанның тәтті иісі емес, қоңырсыған, түтін мен ыс аралас ащылау дәм, алғашқыда ауылдағылардың бәрі тандыр соғып алып, нан пісіруге кіріскен бе деп қалғам. Олай емес екен. Бұрын колхоз кезінде мал өсірумен, егін егумен айналысатын шаруашылық жекешелендіру басталғанда ру, кірме-жерлік, өз сөздерімен айтқанда «ақ, қызыл» болып бөлініп-жарылып, төбе-төбе, ойдым-ойдым жерді иеленіп алған. Бір ауылдың ішіндегі бірнеше топтың арасындағы дау-дамай, келіспеушілік анау-мынау соғыстан кем болмады. Атқа таласты, баққа таласты, соттасты, оттасты, басын жарды, қолын шығарды. Екі ортада өтірік жынды болып жәрдемақы алғандар да болды. Отбасы, ошақ қасында болатын бәсеке-бақастықтың, өлермендіктің қанша түрлі айласы болса, ауыл соны басынан өткерді. Сәл ес жиғандай болып, шамалы тірнектеп тіршілік ету керектігін ұғынғандары жер еміп, бардан-жоқтан құрастырып, «нанымыз болсын» деп бидай, «малымызға жем болсын» деп арпа, бұршақ егіпті. Ауылдағы тіршілік оянып, жұрт көңілінде сәл-пәл үміт орнаған. Шаруаның мұрагеріне құдайдың қарасқаны болар, егін бітік шықты. Ниет түзелген соң сөз де дұрысталып, ауылдағы дау-дамай саябырсып, жұрт жұмысқа жұмылып, «бүгін-ертең егін орамыз» деп отырғанда ескі дауды қоздырған бір топтың адамдары екінші топтың егініне от қойып жіберген. Күздің желімен қоса желіккен от лезде-ақ 200 гектар жердің астығын тып-типыл етіп, орнына күйеден қара дақ қалдырып жойып жіберіпті. Сол күні ауыл түгел жылапты. Бәдін деген әйелдің аузына сөз түспей, белінен шойырылып, бүгіліп қалыпты.
Ділдәр МАМЫРБАЕВА,
жазушы
Менің нанның иісі дегенім осы екен. Естігенде жаныма біліп болмайтын бір нәрсенің қатты батқанын сездім.
Нан – қасиет. Қасиетке қарайлап өскен ауыл баласы едік. Аш қасқырдай жалақтаған қаскөйлік ниет қасиеттің қадіріне оқ атыпты. Көңілім қираған үй сияқтанып қалды. Егінге өрт қойған адам табылды. Ауылдың атан жіліктей жігіті екен. Бірақ ешкім келіп бетіне түкірмеді, сотқа да бермеді. «Құдайдан жетсін!» деген де қойған. Қолдарында өскен баланы қиянатқа қимаған. «Кәпірістан мінез ғой» дескен. Кәпірістан.
«Комсомольская правда» газеті өз баласын өзі мүгедек қылуға әрекеттенген Ресейде тұратын Ғузалия Хаиматова деген өзбек әйелі туралы жазды. Ол бес жасар баласына фенобарбитал деген дәріні жиі-жиі беріп, есінен тандырып отырған. Оны мөлшерінен артық қолданғанда өлтірмесе де жағдайыңды өлі мен тірінің арасына апарып қоятын көрінеді. Осындай әсеріне бола дәріні мемлекеттік тізімге енгізіп, сатуға қатаң тыйым салған. Сатқан, сақтаған адам қылмыстық жазаға тартылады. Осы бір анашаға теңестірілген дәріні анасы баласына не үшін берген дейсіздер ғой. Мүгедектігіне берілетін ай сайынғы 200 рубль жәрдемақы үшін… Ірі-ірі мафиялық топтың небір қанқұйлы қылмысын қолдарынан өткізіп жүрген заң қызметкерлерінің өзі мұны естігенде абдырап қалған көрінеді.
Айгүл жалғыз інісін соңғы кезде қатты сағынып, күнде түсінде көріп жүргенін жұмыста айтады да отырады. «Шешем «арпа ішінде бір бидай» деп, біздерден гөрі жалғыз ұлын сондай жақсы көруші еді, сөйткен бауырым әке-шешесінің басына шыбық қадауға шамасы келмеді, әйелінің соңынан Татарстанға кетіп еді, содан хабарсыз, өлі-тірісін де білмейміз» дейді де, мұңайып қалады. Содан кейін: «Бір жағынан көрмегенім де жақсы, – деп әңгімесін одан әрі жалғастырады. – Шешем байғұс өмірінің соңында жынданып кетті ғой. Даңғарадай үйдің есік-терезесін бұзып, тауықхананың бұрышында бүрісіп отыратын да қоятын. Әкем ауруханада жатып қайтыс болды. Қайтыс боларының алдында « бәріне мен кінәлімін, шешелерің мені кешірсін» деді. Бірақ біз оның ешнәрсеге кінәлі еместігін айтып, жұбаттық. «Біз ел не кисе соны кидік, соны жедік. Соның бәрін жасаған әкем. Шешем жұмыс істеп көрген кісі емес… Сөйтсек… біздің әкеміз келінімен әуейі болып жүріпті. Біз оны кейін, кейін барып білдік қой…».
Айгүл булығып барып үнсіз қалды. Мынандай оқиға қазақы құлаққа тым-тым азғындық болып естіледі екен.
– Інім әйелін үйге 3 жасар баласымен кіргізді. Әрине, алғашында бәріміз бұған қарсы болдық. Әсіресе, шешем азар да безер болған. Келін үйге келген соң, райымыздан қайттық. Тек шешем ғана жібімей-ақ қойды. Біз енді бауырымыздың жағына шығып, шешемізді түсінбейтін халге жеттік.
Айгүл оқиға дәл қазір өтіп жатқандай тағы да булығып барып, басылды.
– Келін артынан еріп келген бала әкемнің баласы екен. Ол сырды әкем мен шешем ғана білетін болып шықты. Күні бүгінге дейін мен шешемді соншалықты ақылды, сабырлы адам деп ойлап көрмеппін. Үйдің береке-бірлігін бұзып, әкемнің балаларының алдында беделін түсірмеуі үшін өзі іштей қанша рет қорланды, қанша рет жан азабын шекті десеңші…
Ол тағы да біраз үнсіз қалды.
– Әке-шешемнің басына Құран оқуға бардым. Екеуі бір-бірінің арасына тоғыз ай салып барып қайтыс болды. Анамның қабірінің басы тап-таза, күні кеше келіп біреу тазалап кеткен секілді. Әкемнің қабірін тікен басып кетіпті. Құдай өзі кешірсін, сол кезде: «Шешемнің жүрегіне қадалған тікендер өз денеңді басып тұр ма?» деген арам ой сап ете түскені, – деп тағы солқылдады.
Бұл әңгімелер жай, жайбарақат күндері Жаратқанды есімізден шығарып, басымызға қауіп-қатер, қиналыс, ауыртпалық төнгенде ғана жалбарынатынымыз неліктен деген сұрақтан туындап отыр ғой. Қоғам денесіндегі «онкология» – имансыздық, құдайсыздық, арамдық, безбүйректік, адамшылықтың өліеттенуі біздің қоғамға ғана тән емес-ау. Құранда: «Сендер теңізде жүргенде кемелерді толқын қозғалтса мені естеріңе аласыңдар, жағаға шыққанда мені ұмытасыңдар» деген аят бар. Жайлаған жара, меңдеген ауру Адам-Атадан бері келе жатқан секілді. Дегенмен, әу бастағы тазалық пен иманға беріктікті қазіргімен салыстыруға келмес. Жүрегіміз қорқақ, көңіліміз айнымалы, буынымыз бос. Жаратылыс таразысының тепе-теңдігін «Құдай болсам» деген имансыздар бұзып отыр. Ол тіптен ошақ басынан Отан аясына дейін жайылып бара жатқан сыңайлы. Осындай «қырық қатердің» үстінде отырып, онымен күресу оңай емес. Қиын деп қарап отыруға да болмас. Ол үшін адамның санасы, ниеті, пейілі түзелуі тиіс.
ПІКІР ҚОСУ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
Редакция
Бас редакторлар
Газет туралы
Бізбен байланыс
"Қазақ әдебиеті" — Қазақстан Республикасының әдебиет, мәдениет және өнер газеті. Әр апта сайын, жұма күні шығады.
Газет 1934 жылдың 10 қаңтарынан бастап шыға бастады. «Қазақ әдебиеті» газеті — Қазақстан жазушылар одағының органы ретінде тұңғыш саны 1934 жылдың қаңтарында жарық көрген. |
Көп жылдардан бері алғаш рет 25 қазанда қазақстандықтар Республика күнін атап өтеді. Астаналықтар мерекені қалай тойлайтынын Tengrinews.kz материалынан оқыңыз.
Биыл қазақстандықтар Республика күніне орай үш күн – 23, 24 және 25 қазан демалады. 22 қазан, сенбі жұмыс күні.
Отшашу мәселесі әлі шешілмеген. Бірақ қалалық мәдениет бөлімі басқа да қызықты шаралардың кестесін ұсынды.
20-26 қазан аралығында Сәкен Сейфуллин мұражайында «Тәуелсіздік – елімнің ерлік жолы» атты тақырыптық көрме өтеді.
24 қазан таңертеңнен бастап «Жастар» сарайында Байқоңыр ауданы әкімдігімен бірлесе ұйымдастырылған шаралар өтеді. «АЛЖИР» мұражай-мемориалдық кешенінде «Ерікті ел Қазақстан» мерекелік концерті, «Наз» мемлекеттік би театрында «Республикалар – Қазақстан!» атты концерттік бағдарлама өтеді.
Негізгі халықтық мерекелер 25 қазанға жоспарланған.
Бейбітшілік және келісім сарайында Máńgilik El Daýysy ұлттық музыкалық шоуы өтеді. Бір сахнада Қазақстанның үздік әртістері бүкіл елдің сүйікті әндерін орындайды. ӘMRE, 2RAR, Нұржан Керменбаев, Yenlik, Ayree және Қайрат Нұртас өздерінің үздік хиттерін шырқайды.
Республика күні Астанада қалай тойланады?
Көп жылдардан бері алғаш рет 25 қазанда қазақстандықтар Республика күнін атап өтеді. Астаналықтар мерекені қалай тойлайтынын Tengrinews.kz материалынан оқыңыз.
Биыл қазақстандықтар Республика күніне орай үш күн – 23, 24 және 25 қазан демалады. 22 қазан, сенбі жұмыс күні.
Отшашу мәселесі әлі шешілмеген. Бірақ қалалық мәдениет бөлімі басқа да қызықты шаралардың кестесін ұсынды.
20-26 қазан аралығында Сәкен Сейфуллин мұражайында «Тәуелсіздік – елімнің ерлік жолы» атты тақырыптық көрме өтеді.
24 қазан таңертеңнен бастап «Жастар» сарайында Байқоңыр ауданы әкімдігімен бірлесе ұйымдастырылған шаралар өтеді. «АЛЖИР» мұражай-мемориалдық кешенінде «Ерікті ел Қазақстан» мерекелік концерті, «Наз» мемлекеттік би театрында «Республикалар – Қазақстан!» атты концерттік бағдарлама өтеді.
Негізгі халықтық мерекелер 25 қазанға жоспарланған.
Бейбітшілік және келісім сарайында Máńgilik El Daýysy ұлттық музыкалық шоуы өтеді. Бір сахнада Қазақстанның үздік әртістері бүкіл елдің сүйікті әндерін орындайды. ӘMRE, 2RAR, Нұржан Керменбаев, Yenlik, Ayree және Қайрат Нұртас өздерінің үздік хиттерін шырқайды.
Ашық аспан астындағы EXPO алаңында «Қазақстаным менің!», мемлекеттік академиялық филармония ұйымдастырған.Концерт бағдарламасы нақтыланып жатыр.
Мемлекеттік академиялық филармонияның концерт залында республикалық айтыс – еліміздің түкпір-түкпірінен келген ақындардың домбыра ойнау және импровизация өнеріндегі сайысы өтеді. |
Опилионидтер көптеген атаулармен жүреді: әке ұзын бойлылар, орақшылар, шопан пауктары және орақ өрмекшілері. Бұл сегіз аяқты арахнидтер көбінесе өрмекшілер ретінде анықталмаған, бірақ олар іс жүзінде өздерінің жеке тобына жатады - Opiliones бұйрығы.
Сипаттамасы
Әкемнің ұзақ лақаптары нағыз өрмекшілерге ұқсас болғанымен, екі топтың арасында айтарлықтай айырмашылықтар бар. Әкесі ұзын денелер дөңгелек немесе сопақша пішінді, тек бір сегменттен немесе бөлімнен тұрады. Шындығында, олардың екі денесі біріктірілген. Өрмекшілер, керісінше, цефалоторакс пен құрсақ бөлетін ерекше «бел» бар.
Әкелік ұзындықтардың әдетте бір көздері болады, және олар көбінесе дененің бетінен көтеріледі. Опилионидтер жібек өндіре алмайды, сондықтан олар жіптерді салмайды. Әкемнің ұзақ сөйлегендері біздің аулада жүретін ең зиянды омыртқасыздар деп айтылады, бірақ оларда у бездері жетіспейді.
Опелионидті еркектердің барлығында дерлік әйел жыныс мүшелеріне сперматозоидты жеткізу үшін пайдаланады. Кейбір ерекшеліктерге партеногенетикалық жолмен көбейтетін түрлер кіреді (аналықтары ұрпақтарсыз ұрықтандырғанда).
Әке лонглеттері екі жолмен қорғайды. Біріншіден, оларда хош иісті бездер бар, олар өздерінің аяқтарының бірінші немесе екінші жұптарының коксацияларынан (немесе жамбас буындарынан) жоғары. Мазасыз болған кезде олар жыртқыштарға өте дәмді емес екенін айту үшін жағымсыз иіс шығарады. Опелионидтер сонымен қатар автотомияның немесе қосымшалардың төгілуінің қорғаныс өнерін қолданады. Олар жыртқыштың ілінісінде аяғын тез шешіп, қалған аяқ-қолдарынан қашып шығады.
Әкелік ұзындықтардың көпшілігі ұсақ омыртқасыздарда, тидтерден бастап пауктарға дейін жем алады. Кейбіреулер өлген жәндіктерге, тамақ қалдықтарына немесе өсімдік заттарына қоқыс тастайды.
Тұру және тарату
Тапсырыс мүшелері Антарктикадан басқа барлық континенттерде тұрады. Әкесі ұзынқұйрықтар әртүрлі мекендейтін жерлерде, соның ішінде ормандарда, шалғындарда, үңгірлерде және сулы жерлерде өмір сүреді. Дүниежүзінде опелионидтердің 6,400-ден астам түрі бар.
Шекаралар
Олардың бұйрығынан басқа Опелиондар, егін жинайтындар бұдан әрі төрт бағыныштарға бөлінеді.
Цифофтальми - Кифалар кенелерге ұқсайды, және олардың кішкентай мөлшері соңғы жылдарға дейін белгісіз болғанын білдіреді. Цифофтальми субординациясы - ең кішкентай топ, барлығы 208 белгілі тірі түрі бар.
Диспой - Диспойлар басқа егіншілерге қарағанда аяғы қысқа, түтіккен болады. Кейбіреулер көздің айналасындағы әшекейлермен әдемі көрінеді. «Диспней» бағыныңқы бағасына бүгінгі күнге дейін 387 белгілі түрі кіреді
Евной - 1810 мүшеден тұратын бұл үлкен бағыныштыларға әке лонглеттері деп аталатын таныс, ұзын аяқты тіршілік иелері кіреді. Мұндай үлкен топта күткендей, бұл егін жинайтындар түсі, мөлшері және таңбалары бойынша әр түрлі болады. Солтүстік Америкада байқалған егін жинайтын комбайншылар бұл бағдардың мүшесі болатынына сенімді.
Ланаторлар - Әзірге әлемдегі ең үлкен бағаны бойынша ланиаторлардың саны 4 222 құрайды. Бұл мықты, ақшыл орақшылар тропиктерді мекендейді. Көптеген тропикалық артроподтардағыдай, кейбір ланаторлар үлкен байсалдылықпен бақылаушыны таң қалдырады.
Дереккөздер
Борор мен Делонгтың жәндіктерді зерттеуге кіріспеЧарльз А. Триплехорн мен Норман Ф. Джонсонның 7-ші шығарылымы
Жәндіктер: олардың табиғи тарихы және алуан түрлілігі, Стивен А. Маршалл
Көзқарастардың жіктелуі, Авторы: Б. Б. Кури, Museu Nacional / UFRJ веб-сайты. Интернетте 2016 жылдың 9 қаңтарында қол жетімді.
«Тапсырыс берушілерге - астық жинайтындарға», Bugguide.net. Интернетте 2016 жылдың 9 қаңтарында қол жетімді. |
«Әзірет Сұлтан» мешіті Орталық Азиядағы ең әдемі әрі ең зәулім мешіт. Ол Елбасының бастамасымен екі жыл ішінде салынды. Мешіттің құрлысын жүргізген Түркияның «Сембол Иншаат» компаниясы
Мешіт үш қабаттан тұрады. Мешіттің жалпы құрылыс аумағы 18000 мың шаршы метрді құрайды. Жалпы сыйымдылығы – 12000 адам. 2012 жылы 6 шілдеде ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен салтанатты ашылуы өтті. Салтанатты жиында сөз сөйлеген Елбасы: «Елордада еңселі, үлкен мешіт ашылып отыр. Осы жарқын жаңалықпен және Астана күнімен баршаңызды шын жүректен құттықтаймын! 4 мұнаралы сәнді және сәулетті мешіттің «Әзірет Сұлтан» деп аталуы бекер емес. Бұл - кезінде күллі қазаққа рухани орталық болған Түркістанның рухы енді елордамызда жаңғырады деген сөз. Ғұлама бабамыз Қожа Ахмет Ясауидің Түркістандағы кесенесі осылай аталатынын баршаңыз білесіздер. Енді Астананың да өз «Әзірет Сұлтаны» бар», - деді.
Бірінші қабатында дәретхана, екі неке залдары және 500 адамға арналған ауызашар, құдайы ас беретін асхана бар. Мешіттің екінші қабаты ерлерге арналған намаз оқу залы бар. Ал үшінші қабатында имамдар бөлмесі мен сыныптар, діни бағдарлама түсіретін студия, діни, рухани ағарту сайт әкімшілігі орналасқан. Және үшінші қабатында әйелдерге арналған намазхана залы бар.
Кіші залмен үлкен залға өтер жерде қабырғаға Елбасының мешітке сыйлығы «Күміс Құран» ілінген. Бұл Ресейдің Ақша зауытында арнайы осы мешіт үшін тапсырыспен жасалған. Күміс Құранның түпұсқасы Хазіреті Осман бин Аффанның әмірімен VII ғасырда жазылған. Күміс Құран 162 беттен тұрады. Жартысы келесі бетте ілінген.
Күмбез саны – 10, олардың диаметрлері – 10,45 метр. Төрт мұнараның әрқайсысының биіктігі – 77 метр. Мешітте 26 тірек бар. Мешіт аумағында 745 көлікке арналған ашық автотұрақ бар.
Мешіттің құрылысына 100 астам жергілікті және шетелдік құрылыс компаниялары ат салысқан. Құрылысқа қажетті заттар әлемнің 11 елінен алып келінген. Архитекторлар мен сәулетшілер жергілікті. Үлкен намаз залындағы күмбез Орталық Азиядағы ең үлкен күмбез. Биіктігі 51 метр ені 28 метр. Люстра арнайы осы мешіт үшін жасалған. Әйнегі таза хрустальдан, темірі латунь. Салмағы 3 тонна.
Мешіттің әлемнің өзге мешіттерінен ерекшелігі мұнда 80 пайыз ұлттық нақыш, ою-өрнек қолданылған. Күмбездегі ұлттық нақыштағы орнаменттерді жергілікті сәулетшілер қолдан құйып жасаған.
Елбасының мешітке сыйлаған көне Құран Кәрімнің салмағы 40 келі. Көне Құран Оңтүстік Қазақстан облысынан табылған. Қазақстанға шамамен XIV ғасырда әкелінген. Құранның өзі XII ғасырда жазылған. Құранды жазған каллиграф Адил Хауа бин Мунир ибн Ғибадуллах деген қари кісі. |
Байланыс ақпараты: Қоғамдық-гуманитарлық пәндер кафедрасы, Маресьев көшесі, 68-үй. Бас ғимарат, 6-қабат. Кафедра телефоны: 56-80-62; электронды почтамыз: kafedra.ogd@mail.ru
Пән саясаты: Кафедраның жалпы талаптары – білім алушы университет Жарғысы мен ережелерін сақтап, сыртқы киімі мен келбеті лайықты кейіпте болғаны жөн, сабаққа кешікпеуі, қоғамдық-этикалық нормаларды сақтай білуі, оқу құралдарының болуы керек.
Пәннің саясатына қойылатын жалпылама талаптар мына бөлімдерді қамтиды:
1. Оқу процесін ұйымдастыру. Кафедра факультеттер мен курстардағы сабақ кестелеріне, оқыту формаларына сай оқу процесін жоспарлайды және ұйымдастырады. Білім беру процесінің формаларын жетілдіреді. Студенттердің үлгерімінің ағымдағы бақылауын сабақ кестелеріне сай жүргізеді. Білім алушылардың аралық бақылауы оқу жоспарына, академиялық күнтізбеге және оқу бағдарламаларына сай жүргізіледі.
2. Білім беру процесін ақпараттық қамтамасыз ету.Силлабустардың электрондық нұсқасы студенттерге кафедрада және «Платонус» ААЖ мен Moodle платформасы арқылы ұсынылады. Кеңес берулер кестелері, ҒСҚ жүргізу кестелері, кафедра қызметкерлерінің жұмыс кестелері кафедраның ақпараттық стенділеріне ілінеді. Білім алушыларды уақтылы хабардар ету мен рейтингтік бағалары туралы ақпарат ОПҚ тарапынан сабақтар кезінде беріледі.
3. Білім алушыларға қойылатын талаптар: Студенттердің практикалық сабақтар мен дәрістерге қатысуы міндетті. Киім үлгісі ішкі нормативтік талаптарға сай. Айыптық шаралар «Марат Оспанов атындағы БҚМУ-де білім беру процесін ұйымдастыру туралы ережелерге» сай жүзеге асырылады. Жіберілген сабақтардың өтелуі өтем сабақтарын тіркеу журналында тіркеледі. Жіберген сабақтарына өтем жасамаған білім алушылар, аралық бақылау тапсыруға жіберілмейді. өтем жасағаннан кейін аралық бақылауға деканаттың рұқсат қағазымен жеке кесте бойынша жіберіледі. өтем жасамаған немесе жіберілу рейтингін ала алмағандары аталмыш пәннен қорытынды бақылау тапсыруға жіберілмейді.
* Барлық талаптар Университеттің Академиялық саясатына, Білім алушылардың Ар-Намыс Кодексіне, Академиялық адалдық кодексіне, Университет Жарғысына қатаң сәйкестендірілуі тиіс.
Кіріспе «Қазақстанның тарихы» пәні барлық мамандықтардың 1 курстарына оқытылатын міндетті компонент пәні. Бұл пән білім алушыларды Қазақстанның ерте заманнан бүгінгі күнге дейінгі тарихы жан-жақты оқып-үйренуге көмектеседі. Пән жас ұрпаққа тарихи-әлеуметтік және қоғамдық-саяси және рухани білімдер мен біліктерді сіңіруге бағытталған.
Бағдарлама 5 тақырыптық блоктан тұрады: Ежелгі адамдар және көшпелі өркениетттің қалыптасуы, Түркі өркениеті және Ұлы дала, Жаңа дәурдегі Қазақстан (ХVIII-XX ғ.басы), Қазақстан кеңестік әкімшіл-әміршіл жүйенің құрамында, Қазақстан әлемдік қауымдастықта (1991-2022 жж.). |
Қарағанды облысында жол апатынан бір отбасының мүшелері қаза тапты. Бір бала ауруханаға жеткізілді, деп хабарлайды Alataunews.kz ақпарат агенттігі Polisia.kz порталына сілтеме жасап.
Назым Текеспаева
27.08.2022
Оқиға, Жаңалық
WhatsAppTelegramFacebookTwitter
Басылым мәліметінше, 26 тамыз күні сағат шамамен 23:30-да «Балқаш-Приозерск» тас жолындағы Гүлшат ауылына 23 шақырым жерде 35-жастағы «Опель Вектра» жүргізушісі жөндеу жүріп жатқан жабық жолда (ескерту жол белгілері бар) 25-жастағы азаматтың басқаруындағы «Хово» автомашинасымен бетпе-бет соқтығысқан.
«Опель Вектра» автомашинасының жүргізушісі, оның 35-жастағы жұбайы, кәмелетке толмаған үш баласы оқиға орнында қаза болды, бір бала медициналық мекемеге жеткізілді.
Аталған дерек полицияда тіркелді және тағайындалған қажетті сараптама қорытындылары бойынша процессуалдық шешім қабылданады. |
Қазақстан Республикасы халқының 2020 жылдың 2 тоқсанындағы кірістерін талдау | Электронная биржа труда
Қазақстан Республикасы халқының 2020 жылдың 2 тоқсанындағы кірістерін талдау
Қазақстан Республикасында жан басына шаққандағы кіріс тұрақты өсуде, алайда олардың өсу қарқыны айтарлықтай төмендеді. Мемлекет зейнетақылар мен жәрдемақылардың мөлшерін ұлғайту жолымен халықты әлеуметтік қамтамасыз ету және қолдау мәселелеріне ерекше назар аударады, бұл халық табысының 31% - дан астамы әлеуметтік трансферттерді қалыптастыру түрінде өз нәтижелерін береді.
2020 жылдың екінші тоқсанында халықтың жан басына шаққандағы ең жоғары атаулы кірістер Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында, сондай-ақ Қарағанды және Маңғыстау облыстарында байқалады. Ең төменгі кірісті оңтүстік өңірлер – Түркістан, Жамбыл облыстарының тұрғындары алады.
2020 жылдың бірінші тоқсанында жалдамалы жұмыстан түсетін кірістің төмендеуі байқалды, 2020 жылдың екінші тоқсанында құлдырау үрдісі жалғасты. Өзін-өзі қамтудан және кәсіпкерлік қызметтен түсетін кірістер де қатарынан үшінші тоқсан бойы азайып жатыр. Бұл халық кірісінің азаюы коронавирус пандемиясының ықпалына және карантиндік шаралардың енгізілуіне байланысты болуы мүмкін.
2020 жылдың екінші тоқсанында әлеуметтік трансферттерден ең көп кіріс Солтүстік Қазақстан облысында - 88 мың теңге, Шығыс Қазақстан облысында – 86,5 мың теңге алады. |
Төмендеудің себебі сыртқы және ішкі факторларға байланысты экономикалық ахуалдың нашарлауы болып табылады.
2020 жылғы мемлекеттік бюджетке салық түсімдері бойынша жоспар 102,8%, оның ішінде республикалық бюджет 100,3% және жергілікті бюджет 107,7% орындалды, деп хабарлайды zakon.kz ҚР Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитетіне сілтеме жасап.
Есепті кезеңде мемлекеттік бюджетке түскен салық түсімдері 2019 жылмен салыстырғанда 7,1%-ға (немесе 655,3 млрд теңгеге) төмендеумен 8561,2 млрд теңгені құрады. Оның ішінде республикалық бюджет бойынша 18,4%-ға (немесе 1259,7 млрд теңгеге) төмендеді, жергілікті бюджет бойынша 25,4%-ға (немесе 604,4 млрд теңгеге) өсті.
Республикалық салықтар бөлігінде орындалмау ішкі тауар өндірісіне ҚҚС (13,1%-ға) және үшінші елдерден импортқа ҚҚС (11,3%-ға) бойынша байқалады.
Түсімдер өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда КТС (20,9%-ға), ішкі тауар өндірісіне ҚҚС (10,9%-ға) және үшінші елдерден импортқа ҚҚС бойынша (3,7%-ға) төмендеді.
Төмендеудің себебі сыртқы және ішкі факторларға байланысты экономикалық ахуалдың нашарлауы болып табылады.
2019 жылмен салыстырғанда негізгі экспорттық позицияларға, оның ішінде мұнайға 34,8%, мырышқа 9,4%, қорғасынға 8,6% және алюминийге 5,3%, бағаның төмендеуі байқалады.
2020 жылы үшінші елдермен тауар айналымы 14,2%-ға (экспорт 19,6%-ға, импорт 2,8%-ға) төмендеді.
2020 жылғы іске асыру бойынша айналымдар 2019 жылмен салыстырғанда 9,7%-ға (102 139 млрд теңгеден 92 274 млрд теңгеге дейін) төмендеді.
Көрсетілген кезеңде бір салық төлеушіге онлайн БКМ орташа түсімі 15,6%-ға (48,5 млн теңгеден 41,0 млн теңгеге дейін) төмендеді.
2020 жылғы жергілікті бюджетке түсетін салық түсімдері бойынша жоспар 213,4 млрд теңгеге артық орындаумен, 107,7% орындалды.
ЖБ-ға салық түсімдері 2985,3 млрд теңгені құрады, 2019 жылмен салыстырғанда 25,4%-ға (немесе 604,4 млрд теңгеге) өсті.
Жергілікті бюджет жоспарының артығымен орындалуына корпоративті табыс салығының жергілікті бюджетке берілуі әсер етті. |
Бұл – Мамлют ауданындағы Калугино ауылы. Елді мекенге жақын жерде тауарлы-сүт фермасы салынып жатыр. Ауқымды жобаға 2,3 млрд теңге қаржы құйылған. Оның 500 млн-нын мал алуға “Солтүстік” әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы беріп отыр. Қалған қаражатты “Әйтеке би-СК” серіктестігінің басшылығы өз қалтасынан шығарған.
АСҚАР МӘДИЕВ, “Әйтеке би-СК” ЖШС директоры, Мамлют ауданы:
– Германиядан симментал тұқымды 612 ірі қара әкелінді. Жоба бойынша кешеніміз 600 басқа шақталған. Дегенмен, корпорация бөлген 500 млн теңгеге 612 тұяқты келді. Қазіргі таңда Зеңгі баба төлі карантиннен өтті.
Калугино ауылындағы ауқымды іспен облыс әкімі Құмар Ақсақалов та танысты. Өңір жетекшісі салынып жатқан ферма нысандарының әрбіреуіне бас сұғып, өндіріс ошағының болашағын бағамдады. Келер жылы іске қосылатын жаңа ферманың жұмысшыларымен де тілдесті.
ҚҰМАР АҚСАҚАЛОВ, Солтүстік Қазақстан облысының әкімі:
– Асқар Мәдиев Петерфельдтегі тауарлы-сүт фермасының жұмысшылары үшін үй салып беріп жатыр. Биыл барлық тиісті жағдайлары жасалған 18 баспана тұрғызды. Бұл жұмыстарды осы жерде де жалғастыру керек. Жалпы, әрбір ауыл шаруашылығы тауарын өндіруші жақын маңдағы өз ауылдарының тұрмыс-тіршілігін жақсарту мақсатында жұмыс істеуі қажет.
Калугино ауылы маңында тауарлы-сүт фермасы салынады дегенді естіген Наталья Бентя қатты қуаныпты. Себебі, нәзікжанды декреттік демалысынан кейін екі қолға бір күрек таппай жүрген екен. Ал қазір ол “Әйтеке би-СК” серіктестігінің сауыншысы болып жұмысқа орналасқан. Шаруаға жерлесіміз кешен іске қосылғаннан кейін білек сыбана кіріспек.
НАТАЛЬЯ БЕНТЯ, Калугино ауылының тұрғыны, Мамлют ауданы:
– Өзім 35 жыл бойы осы Калугино ауылында тұрамын. Ауылымыздың маңында тауарлы-сүт фермасы салынады дегенді естіп, бірден серіктестік басшылығымен сөйлестім. Петерфельдтегі кешенге барып, жұмыспен таныстым, сондағы сауыншылармен сөйлестім. Бәрі көңілімнен шықты. Жұмыс тапқаныма қуаныштымын. Ең бастысы, ауылымыз ақсап қалмайтынына ризамын.
Нысан құрылысында отандық материалдар қолданылуда. Сырттан келген дүние жоқ. Тауарлы-сүт ферма іске қосылған кезде бір сиырдан 15-18 литр сүт алу жоспарланып отыр екен. Сонда тәулігіне 12-15 тонна ақ жергілікті кәсіпорындарға жеткізілмек. Калугинодан кейін облыс әкімі аудан орталығы Мамлюткаға ат басын бұрды. Қазір мұнда ДСП және ламинатталған ДСП жасайтын зауыт салынып жатыр. Жоба құны 1,5 млрд теңге.
НҰРМҰРАТ МУРЗАРАПҰЛЫ, “Сапа Инвест Плюс” ЖШС директоры:
– Керекті жабдықтар жеткізілді. Шикізаттың біраз бөлігін де әкеліп қойдым. Күзде 2-ші нысанды тұрғызып қойсам, келесі жылы тауар шығара бастаймын. Негізгі шикізатты, яғни, ағашты жеткізу бойынша еш қиындық болмайды. Маған 30 мың текше метр қалдық ағаштар керек.
Серіктестік басшысы шикізат жеткізуде де, кадр жөнінде де қиындық көрмейміз деп отыр. Зауытта тер төгуге 40 жұмысшы тартылмақ.
НҰРМҰРАТ МУРЗАРАПҰЛЫ, “Сапа Инвест Плюс” ЖШС директоры:
– Алматы, Астана, Павлодарда мамандарым бар. Әзірге, цех болмағаннан кейін оларды шақырмадым. Әлі де жұмысшылар керек. Келген қызметкерлерді өзіміз үйретеміз. Тәжірибе жинақтау үшін шет елге жіберуге де әзірміз. 44 Орташа жалақы 150-160 мыңнан жоғары болады.
ДСП материалы экспортты былай алғанда, ел нарығында зор сұранысқа ие. Бұл туралы Құмар Ақсақалов атап өтті.
ҚҰМАР АҚСАҚАЛОВ: Солтүстік Қазақстан облысының әкімі:
– Жылына 1 млн текше метрден аса ДСП импортталады. Біздің қаламыздағы зауыттардыкі – 50 мың текше метр. Бұл жерден 30 мың куб деп есептеп отырмыз. Сондықтан, әлі біраз зауыт ашуға болатын еді. Ішкі нарықта көп қажет ететін өнім.
Мамлюттағы қаңырап бос қалған машина жасау зауытына да алдағы уақытта қан жүгірмек. Мұнда әйнектен жасалған өнімдерді өндіру жоспарланып отыр. Қазірігі таңда құны 4 млрд теңгеден асатын жобаның құжаттамалары әзірленіп жатыр. Құрылыс жұмыстары 2023-те басталып, келер жылдың соңында аяқталуы тиіс. 300 адам жұмыспен қамтылады. Биыл Белое аулыында да ауқымды шаруа атқарылуда. Қазір ағайынның үйіне таза ауыз су кіргізу жұмыстары жүріп жатыр.
Ауылдағы ағайынға арнайы бригада қызмет көрсетуде. Мамандар құдықтан үйге дейін желі өткізіп беріп жатыр, бірақ бағасы төбе шашты тік тұрғызады. Бір метрі үшін азаматтар 3 немесе 5 мыңнан төлеуде, яғни, бір баспанаға су тарту үшін 200-240 мың теңге қаражат қажет. Бұл бағытта жерлестеріне жергілікті қожалық иелері көмектесулері қажет. Мұны Құмар Ақсақалов Белоеда өткен тұрғындармен кездесу барысында айтты. Іскер азаматтар өңір жетекшісінің сөзіне құлақ асып, тұрғындарға жәрдем беретінінін айтты. Жиналған көпшіліктің тағы бір базынасы бар. Ағайын ауылда демалыс орнының болғанын қалайды. Ол үшін елді мекенде мекеме де бар. Бірақ, оны қалыпқа келтіріп, жөндеу қажет.
ҚҰМАР АҚСАҚАЛОВ: Солтүстік Қазақстан облысының әкімі:
– Жұмысты биыл бастау керек. Келер жылы ауылда демалыс орны жұмыс істеп тұруы қажет. Мекеме тұрғындардың игілігі үшін күнделікті жұмыс істеуі тиіс. |
Діннен еш хабары жоқ, сабын өндіргеннен басқа ештеңе білмейтін бір кісі бірде діндар кісімен әңгімелесіп отырып былай дейді:
-Сендердің сенімдеріңнен пайдасы болса, адамдарға тек жақсылық әкелсе, оыншама жылдар бойы дүниеде жамандық, күпірлік қалмайтын еді ғой ?!
Иманды кісі сабыншының бетіне бір қарады да:
— Ондай болса, сен жасаған сабындардың да түкке керегі жоқ. Өйткені, олардың бір пайдасы болғанда, айналамызда кір мен ластық қалмас еді? — деп уәж айтады.
Сабыншы дереу қарсы шығып:
-Адамдар сабын қолданбаса менің кінәм не?
-Адамдар діннің әмірін орындамаса діннің кінәсі не? Егер шариғаттың талаптарына барлық пенде мойынсұнса күллі дүние баяғыда түзілген болар еді,- деп діндар жауап қатады. |
«Бір ғана құрысылыс саласында 2500-нан астам құжат толтырылады екен. Мемлекет басшысы осындай қажетті-қажетсіз қағазбастылық жемқорлыққа, сыбайластыққа жол ашатынын сынға алды. 2025 жылға дейін жергілікті жолдардың кемінде 95 пайызын жақсарту жөнінде тапсырма берді». Бұл туралы Достық үйінде өткен жиында Шымкент қалалық мәслихатының депутаты С.Қуандық тоқталып өтті.
ҚР Президентінің Қазақстан халқына арнаған Жолдауы ҮЕҰ мен ҚХА мүшелері арасында насихатталды.
— Мемлекет басшысы жыл басынан бері екі мәрте, яғни наурыз және қыркүйек айында халыққа Жолдау жолдады. Алғашқы құжатта Мемлекет басшысы Жаңа Қазақстанды қалыптастыру жолындағы негізгі бағыттарға тоқталды. Референдум өткізіп, Конституцияға өзгертулер мен толықтырулар енгізу арқылы әділетті, әрі ашық қоғам қалыптастыруды қолға алды. Тіптен, өзгерісті өзінен бастады десек артық емес. Яғни, Президенттің туыстары жоғары лауазымды мемлекеттік қызметке тағайындалмайтын болды. Ал, қыркүйектегі құжатта білім, медицина мен әлеуметтік салаға басымдық берілді. Мемлекет басшысы «Біз Ата заңымызда жер мен табиғи ресурстар халықтың меншігі деген басты қағидатты бекіттік. Бұл – құр сөз емес. Бұл – барлық реформаның арқауы. Әрбір отбасы еліміз пайдаланып жатқан ұлттық байлықтың игілігін көруі керек» дей келе, 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасын жүзеге асыруды тапсырды, — деді Сұлтанғали Қуандық.
Сонымен қатар, жиын барысында үкіметтік емес ұйымдардың жұмысын ширатып, қоғамдағы белсенділігін арттыру мақсатында да атқарылып жатқан жұмыстар баяндалды. Кездесу қонақтары өзара пікір алмасты.
«Шымкент келбеті»
← ЖОЛДАУ ЖҮГІН НӘТИЖЕЛІ ІС ЖЕҢІЛДЕТЕДІ
АДАМИ КАПИТАЛДЫ ДАМЫТУ – БАСТЫ НАЗАРДА →
Сайт әкімшілігі материалды көшіріп басу кезінде ONINFO.KZ сайтына тікелей гиперсілтеме көрсетуді талап етеді. |
Қалибек Қуанышбаев атындағы мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театры 26 қыркүйек күні сағат 18.00, 20.30-да «01» атты қойылымның ПРЕМЬЕРАСЫН ұсынады.
«01». Жанр – драмедия. Қойылым авторы әрі қоюшы режиссері - Галина Пьянова. Соавторы – Қымбат Елубаева. Қоюшы суретші - Шынар Елембаева. Хореограф - Салтанат Сұңғат. Спектакль театрдың симфониялық оркестрінің сүйемелдеуімен өтеді. Бас дирижер - Ерлан Бейсембаев.
«01» – Қазақстанның астанасына деген сүйіспеншілікті білдірудің жолы ғана емес, ең әуелі бұл осында тұрып, қаланы шексіз сүйетін әрі жер бетіндегі ең үздік шаһарды жасаушы адамдар жайлы спектакль.
Ауылда өскен жас жігіт үлкен қалаға – астанаға, өз арманын орындау үшін, атақты артист болу үшін келеді. Түрлі оқиғаларға, бір қарағанда қисынсыз жайттарға тап бола жүріп, біздің кейіпкеріміз нағыз ҚАҺАРМАНҒА айналып, өзіндегі адалдық, сүйіспеншілік, мейірім сынды барша әлемге қажет құндылықтары бар АДАМДЫ таниды.
Актерлік құрам - Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері Ақыш Омар, Күлия Қожахметова, Кеңес Нұрланов, Қуандық Қыстықбай, Ерлан Малаев, Айнұр Бермұхамбетова, актер Қасымхан Бұғыбай, актриса Гауһар Жүсіпова, Қазақстан Жастар Одағы «Серпер» сыйлығының лауреаты Жанат Оспанов, Заңғар Әбенов, Инабат Әбенова, Диана Жолдыбек, Бәзіл Сұлтанғазы. Әлихан рөлінде – Дастан Әлімов.
«01» драмедиясы – өз қаласын сүйетін адамдар туралы. Жаңа қойылымды сахналау үшін «АРТиШОК» театрының режиссері Галина Пьянова арнайы шақырылды.
Режиссер Г.Пьянова: «Бұл қойылымда Қалибек Қуанышбаев театрының талантты, кез келген экспериментке дайын 14 артисі жұмылдырылған. Сонымен қатар, спектакльде симфониялық оркестр болады. Бұл көрермендерімізге дайындап отырған тосын сыйларымыздың бірі болмақ. Қойылым премьерасы театрдың эксперименталды алаңында өтуі - көрермендер үшін тағы бір күтпеген жағдай болмақ. Біз спектакльді паркингте ойнау туралы шешім қабылдадық. Өйткені дәл осы жер спектакльдің негізін құрайды... Махаббат туралы көзбе-көз қарап тұрып айту керек. Ал бұл жерде ол мүмкін. Мұнда көрермендер артистерді өте жақын қашықтықта көреді, тіпті қойылым арасында жүргендей сезімде болады. Эксперименталды алаңның тағы бір артықшылықтарының бірі мұнда ешқандай шектеулер жоқ. Артистер бір жерден екінші жерге еркін қозғалады. Қойылым сюжетіне елімізде өткен көптеген оқиғалар да енді.»
Драматургиялық шығарманы құрастыру барысында қала тұрғындары елордамен байланысты оқиғаларымен бөлісіп, өз үлестерін қосты.
ADEBIPORTAL.KZ
Материалды көшіріп жариялау үшін редакцияның немесе автордың жазбаша, ауызша рұқсаты қажет және Adebiportal.kz порталына гиперсілтеме берілуі тиіс. Авторлық құқық сақталмаған жағдайда ҚР Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы заңымен қорғалады. adebiportal@gmail.com 8(7172) 57 60 14 (ішкі - 1060) |
Бұл таныстырудың мазмұны беташардан өзгеше, автор бұл жерде халықтың бұрынғы әрекетіндегі бар беташар сияқты өлеңмен таныстырудың формасын ғана алып отыр. Әрине, Әбілбек бұл секілді кісілерді өлеңдетпей-ақ қарасөзбен де таныстыра алар еді. Бірақ оның осы өлеңмен таныстыруының өзі, біріншіден, Әбілбек бейнесіне қонымды, екіншіден, оның бейнесінің ұлттық ерекшелігін бір жағынан аңғарта кетеді.
Міне, осы сияқты қазақ халқының бұрыннан бар жақсы дәстүрлерінің барлығы да қазірде халық игілігіне жарап отыр. Бірақ, жақсы ұлттық дәстүрлердің өзі біздің заманымызда дәл сол баяғы үлгісінде көрінбейді, жаңа түр тауып отырады. Мысалы, жас бала дүниеге келгенде, келіншек түсіргенде, шілдехана жасаған, қонақты жақсылап күткен, өлікті сыйлаған, ас берген, еске түсіріп тұрған, т. т. Халықтың осы дәстүрлері бүгінде де бар. Халық оны ерекше қадірлеп, дамытып отыр. Бірақ, қыз ұзатқанда бұрынғыдай сыңсып, келіншек түскенде беташар айтылып, отқа май құйып, қыздың жеңгелеріне қол ұстатар, шаш сипатарын беріп жатпайды. Немесе өлген кісіні жылын беріп еске алғанда бұрынғыдай бүкіл халықты шақырып «Абай жолы» эпопеясындағы Бөжейдің асындай ат шаптырып, мал қырып жатпайды. Бұл дәстүрдің мазмұны өзгерген жоқ, оның тек түрлері ғана өзгерді. Өйткені экономикалық, қоғамдық өзгеріске сай ол да өзгеріп отырды.
Әрине, кейіпкердің ұлттық ерекшелігін даралайтын жол сол халықтың бұрынғы дәстүрінің жаңа көрінісі немесе санадағы ескіліктердің жекелеген қалдықтарының көрінуі ғана емес. Мұның өзінде адам характеріне лайықтап, орынды жерінде пайдаланбаса, ол кейіпкердің ұлттық ерекшелігін даралай түсудің үнемі тиімді жолы бола бермейді. Өйткені жаңа қоғам совет адамдарының арасында жаңа қарым-қатынастарды тудырды, жаңа салт-саналар пайда болды.
VIII
1959 жылы 22 июньде жазушылардың Бүкілодақтық III съезінде сөйлеген сөзінде Н.С.Хрущев: «дегенмен совет қоғамының тұрмысымен жақынырақ танысқан әрбір адам біздің қоғамға тән нәрсе – адамдардың санасының жылдам өсіп келе жатқаны болып отырғанын түсінеді»I – деп коммунистік саналылықтың тез өсіп келе жатқанын атап айтты.
Социалистік құрылыс қазақ халқының да рухани мәдениетін дамытты, моральдік жаңа сипатын тудырды. Социалистік қоғам совет адамдарының жаңа типін жасады, характерлерін қалыптастырды.
Бұрын қанаудың қыспағында болған, зорлық-зомбылық көрген, аштық-жалаңаштықтың тақсыретін тартқан кедей шаруаларға совет өкіметі бақыт әкелді. Аманы ащы зарға айналған ақын Жамбыл совет өкіметі тұсында қайта жасарып, өшіп қалған ақындық талантына қайта шабыт қонды. |
Тиісті еңбекақыларын ала алмай жүрген павлодарлық кеншілер ақырғы шараға баруға мәжбүр болды. Осылайша, «Майқайың-Алтын» акционерлік қоғамына қарасты «Алпыс» шахтасының қырық кеншісі бірнеше күннен бері жер астында түнеді. Жұмысшылардың айтуынша, олардың отбасылары азық-түліксіз қалған. Ал жақында ғана ауысқан жаңа басшылық бұл мәселені реттейміз деп ант-су ішуде, деп хабарлайды КТКтелеарнасы.
Алтынды жер қойнауынан алып шығып, оны өңдеумен айналысатын азаматтар шыдамы шегіне жеткенін айтады. Себебі, бірнеше айдан бері тиісті еңбекақыларын ала алмай жүр. Ашынған жұмысшылардың айтуынша, орта есеппен әр кенші бір айда 150-170 мың теңге алуы тиіс екен. Бірақ, оны жартысы да қолдарына тимеген. Олар осыны айтып, үш тәулік бойы кеніштен шықпай қойды.
«Менің бес балам бар, үш балам ертең мектепке барады. Мен жердің астында еріккеннен жүргенім жоқ», – деген наразылығын жеткізді Руслан Шәкіров есімді кенші.
«Ай сайын алатынымыз жүздің үстінде болатын. Яғни 150-160 мың. Осы айда 64 мыңнан беріп жатыр. Жер астында істейміз. Бетке тағатын ештеңе бермейді. Жағдай жоқ», деп шағымданып отыр кенші Марат Давахан.
Жақында белгісіз себептермен мекеменің басшылары ауысқан. Кеншілер содан бері жалақыдан қағылыпты. Ал алтын мен мыс өндіретін мекеменің қазіргі мамандары болса, бұл шикіліктер бұған дейінгі басшылықтың былығы екенін айтуда. Солардың кесірінен өндіріс 400 млн теңгеге жуық қарызды өтей алмай жатқанға ұқсайды. Алайда жаңа басшылық бұл мәселелер жуырда шешімін табады деп сендірді.
«Біз компания ретінде елді-мекеннің дамуы мен оның тұрғындарын еңбекақымен қамтамасыз етуге міндеттіміз. Адамдар жұмыс істесе, өндіріс те ілгерілейді. Сондықтан мәселенің мән-жайын анықтау үшін осында келдік», – дейді «Русская медная компания» холдингінің экономикалық қауіпсіздік жөніндегі жетекші маманы Михаил Петельный.
Кеншілер, сондай-ақ, өндіріс ошағында қауіпсіздік ережелерінің сақталмайтынын айтады. Тереңдігі жүз метрден асып жығылатын жер астында олардың жұмыс істеуі үшін жағдай жасалмаған. Арнайы құрылғылардың ескіруінен ауа да дұрыс келмейді екен.Тынысы әбден тарылған жұмысшылардың шағымын естіген аудан әкімі шахтаға өзі түсіп көрді.
«Майқайын-Алтында» бүгін тексеріс болады. Түгелі заң бойынша тексеріледі. Бірақ осы тексеріс өткенше осы кісілердің еңбегі төленеді», – деді Баянауыл ауданының әкімі Ернұр Әйткенов.
«Майқайың-Алтын» кеніші енді толығымен тексеріледі. Құзырлы орындар мұндағы барлық мәселені бақылауға алмақшы. Ал ақшадан тарыққан кеншілер мәселенің оң шешім табарына сенім білдіргендей болды. |
Егер сіздің компьютеріңіздің дұрыс жұмыс істемейтінін немесе оның көптеген файлдарының бүлінуін байқасаңыз, онда бұл зиянды бағдарламалар немесе вирустар сіздің жүйеңізге жұққанының белгісі. Әр түрлі вирустар сіздің жеке өміріңізге және жеке мәліметтеріңізге үлкен қауіп төндіреді, бірақ зиянды бағдарламалардың кейбір түрлері сіздің маркетингіңіз бен жарнама құралдарыңызға айтарлықтай әсер етуі мүмкін. Олар сіздің жүйеңізді баяулатады және көптеген файлдарға зиян келтіреді. Интернетке қосылып кетпеу үшін және тәулік бойы қауіпсіз болып қалмас үшін антивирустық бағдарламаны орнату өте маңызды.
Юлия Вашнева, Semalt аға клиенттердің сәттілік менеджері, компьютерлік вирустар мен зиянды бағдарламалардан аулақ болу үшін келесі бес кеңесті ұсынады.
Жүктемелеріңізге назар аударыңыз
Adobe және әртүрлі бағдарламалық қамтамасыздандыру үнемі жаңартылып отыруды қажет етеді. Бағдарламалық жасақтаманы орнатқан сайын жүктеліп жатқан нәрсеге назар аударып отырғаныңызға көз жеткізіңіз. Интернетте көптеген құралдар мен бағдарламалар бар, бұл бізді не таңдау керектігі туралы шатастырады. Вирусқа қарсы бағдарламаны таңдағанда, сіз әрқашан құралдарыңызды тек ресми веб-сайттардан және онлайн көздерден жүктеп алғаныңызға сенімді болуыңыз керек. Төмен сапалы бағдарламалық жасақтаманы орнату арқылы сол бағдарламалардың құнды көздеріңізді құртуына жол бермеңіз. Жарнамалар сізден көптеген құралдар тақталарын және басқа сілтемелерді басуды сұрайды. Олардан аулақ болған жөн, өйткені олар сіздің файлдарыңызды зақымдауы мүмкін және нақты жүктеу бағдарламаларына кірмейді.
Жалған вирус туралы ескертулерге құламаңыз
Біздің барлығымыз жалған вирустар туралы ескертулер аламыз және әртүрлі адамдар күн сайын олардың құрбанына айналады. Интернетті пайдалану кезінде сіз бағдарламалар мен құралдар тақталарын жүктеуіңізді сұрайтын көптеген қалқымалы терезелерді көресіз. Сізге мұның бәрі бекер болатынын айтайын. Хакерлер сол жалған вирустық ескертулерді пайдаланып, сізді тұзаққа түсіріп, құрылғыларыңызды жұқтырады. Жарнамалардың көпшілігі күдікті және ересек веб-сайттарда пайда болады, сондықтан олардың сілтемелерін баспағаныңыз және терезелерді мүмкіндігінше ертерек жапқаныңыз жөн.
Антивирус көмегімен құрылғыларыңызды қорғаңыз
Интернеттегі қауіпсіздікті сақтау үшін бәрімізге антивирустық бағдарламалар мен антивирустық құралдар қажет екендігі рас. Ашығын айтқанда, бұл құралдардың көпшілігі сізге шектеулі мүмкіндіктерді ұсынады. Біз сізге зиянды бағдарламалармен, вирустармен және жарнамалық бағдарламалармен күресу үшін қарапайым бағдарламалық жасақтаманы орнатуды ұсынамыз. BitDefender - бұл жақсы мысал, бұл құрал сіздің компьютеріңізді қарап, қорғайды және вирустар мен зиянды бағдарламалардан құтылуға көмектеседі. Сіз оны Интернеттен жүктей аласыз және бағдарламалық жасақтама ақысыз болады. Сондай-ақ, Ажырату және AdBlock Plus нұсқаларын қолдана аласыз.
Windows және Defender жаңартып отырыңыз
Көптеген адамдар терезелерді жаңартудың өте маңызды екенін елемейді. Құрылғыны қайта қосу туралы сұраныстарды елемеуге болмайды, себебі бұл сізге үлкен проблемалар тудыруы мүмкін. Айына бір рет терезелеріңізді қайта орнатып, заттарыңызды жаңартып отыру үшін күн орнатыңыз. Бұл сізге вирустардан және зиянды бағдарламалардан арылуға көмектеседі.
Internet Explorer браузерін пайдаланбаңыз
Internet Explorer-ді ең жақсы шолушы деп санаған күндер аяқталды. Бұл күндері адамдар Google Chrome, Firefox және басқа ұқсас шолғыштарға артықшылық береді. Әр түрлі есептер Internet Explorer сіздің операциялық жүйеңізді зақымдауы мүмкін ең қауіпті браузерлердің бірі болып табылады. Сондықтан оны ешқашан орнатпаңыз және қолданбаңыз. Оның орнына сіз Интернеттегі қорғауға кепілдік беретін Edge және Opera-ны қолдана аласыз. |
Мен өмірдің жалған екеніне сенемін, - деді ол жұлып алғандай. Иә, жалған, бос әуре екеніне! Ол – мынау өмірді ашытып, божытып, көпіртіп тұратын ашытқы сияқты бірдеңе. Ол бір нәрсені минуттап, сағаттап, жылдап немесе ғасырлап ашыта береді, ашыта береді. Өзінің ашытқысынан айырылып қалмау үшін екі елі балық бір елі балықты жұтады. Өз күшін сақтап қалу үшін күштілер әлсіздерді жейді. Кімге сәті түссе, сол өмірді көбірек сүреді. Бар болғаны осы! Қысқасы, тірі жанның бәрі өзінің қу тамағы үшін өмір сүреді, ал қу тамақ оларға өмір береді. Ұшы жоқ, түйіні жоқ шеңбер. Оның шетіне, шегіне жете алмайсың.
Жоғарыда жазылған жолдар Джек Лондонның «Теңіз Қорқауы» романындағы Қорқау Ларсеннің сөзінен үзінді. Әлбетте, айтылған ойлар пессимистік көзқарас екені даусыз. Алайда шындыққа бір табан жақын. Оқиға алаңындағы басты кейіпкер Хэмфри Ван-Вейден мен капитан Ларсен – дүниетаным, тұлғалық тұжырым, табиғи болмыс тұрғысынан екі бөлек полюсте орналасқан жаратылыс иелері. Бірі отыз жыл бас алмай оқыған кітаптарындағы мораль мен ізгілікке сенсе, екіншісі адами құндылықтарды айналып өтіп, түпсанадағы тағылық һәм тасбауыр танымды ұстанады. Бір-бірін кері тебетін екеуара диалогтар романның аяғына дейін ұзақ жалғасады. Ақырында мистер Ван-Вейден аты шулы «Елес» кемесінің капитаны Ларсеннің қанды шеңгелінен әрең құтылып, бостандыққа шығады. Ал Капитан Ларсен қаншама адамға көрсеткен кәрі мен қаһарының, көз жасы мен қарғыстың, аярлығы мен айуандығының қасіретін шегіп, созылмалы бас ауруына шалдығады. Денесі қимылдан, көзі көруден, құлағы естуден, аяқ-қолы қозғалыстан қалып, қиналып жатып бақиға аттанады...
Джон Грифт Чейни (Джек Лондон) 1876 жылы 12 қаңтарда Американың Сан-Франциско қалашығының маңындағы Глэн-Эллен ауданында туған. Жазушының анасы Флора Уэлмен мектепте музыка пәнінің оқытушысы болған. Әкесі жайлы деректер аз айтылады. Жазушының туған әкесі Уильям Чейни астрология ғылымымен айналысқан. 1906 жылғы Калифорнияда болған жер сілкінісінің кесірінен анасы Флора Уэлмен мен әкесі Уильям Чейнидің заңдастырылған неке құжаттары ізім-ғайым жоғалып кетеді. Кейін Джектің әкесімен айырылысқан анасы Флора Уэлмен соғыс ардагері Джон Лондонға тұрмысқа шығады. Бала күнінен тұрмыс тауқыметін тартқан Джек ерте есейіп, ер жетеді.
Өгей әкесі Джонның фермерлік кәсібі тұралап, мал шаруашылығы мандымай, еккен егіні күйіп кетіп, отбасы тұрмысының барша ауыртпалығы он үш жасар баланың мойнына артылады. Мектепке қатынауды доғарған Джек газет сату жұмысымен айналысады. Теңіз қарақшыларымен бірге Жапон жағалауларына сапарға аттанады. Жасына қарамастан, алғырлығының арқасында кеме матросы қызметіне тағайындалады. Мұхит асқан ол кеме бортында қызмет ете жүріп, болашақ әңгімелеріне тұздық болар біршама жайттарды басынан өткереді. 1893 жылы он жеті жастағы Лондонның «Сан-Франциско дауысы» газетіне «Жапон жағалауындағы тайфун» атты тырнақалды туындысы жарияланып, байқаудың бас жүлдесін жеңіп алады. Талапты бозбаланың әдебиеттегі алғашқы қадамы осылай басталған.
Жастайынан қоңыр тіршілік кембағалдықты, жетер-жетпестікті көп көрген Джек жазушылықпен таза кәсіп ретінде шұғылданды. Жоғары қаламақы алу үшін жақсы дүниелер ұсынуға тырысты. Жазу үстеліне күніне 17-18 сағат отырып, мың сөзге жетеғабыл бес парақ жазбаса өзіне көңілі толмайтын. Қаламгер мұнша азаптың бәріне кедейліктен құтылғысы келгендіктен төзген. Басы қатты басталған ғұмыр парағының аяғы тәтті болып, жазушы даңқ пен дақпыртқа, зор атақ пен мол қаражатқа кенеледі. Джек Лондон қырық жылдық келте ғұмырында 200 әңгіме, 21-ге жуық роман мен хикаят жазып, артына бас-аяғы елу шақты кітап қалдырған.
Орта мектептің өзін мардымды тәмамдай алмаған жас жазушы 1896 жылы Калифорнияның жоғары оқу орнына түсуге талаптанады. Ойындағысы орындалып, айы оңынан туып, емтиханды жақсы бағаға тапсырғанымен, университетте бар жоғы бір-ақ семестр оқиды. Қалтасының жұқалығы, тағы да сол қу кедейлік оның білім алуына мұрша бермеген. Оқуын тастап, күні-түні кір жуу, өрт сөндіру зауыттарында жұмыс істеп күнелтеді. Автор өзінің қиын да қилы, ащы да ауыр, кедір-бұдыры, соқпақ-бұралаңы көп тағдырын өмірбаяндық романы «Мартин Иденде» баяндаған.
Джек Лондон барлық дерлік әңгіме-хикаят, романдарының желісін шынайы бастан кешкен оқиғаларының негізінде жазып шыққан. Кейіпкерлері – көзімен көрген, өткен-кеткен оқиғаның куәгерлері. Шынайы кескіндеулер, қаны сорғалаған портреттер, өмір үшін күрескен жандар, ақырғы демі қалғанша әділеттің туын тік ұстайтындар, ойыңа кіріп-шықпайтын детальдар, өтірікті шебер әшкерелеу, жалғыздыққа мойынсыну, тартымды диалогтар, жалғанды басқа жаратылыстың көзімен көру, әйел психологиясына тереңдеп ену – міне, осы ерекшеліктері оқырман қауымды тәнті етіп, есімін Америка әдебиетінің тарихында алтын әріптермен қалдырды. Аляскаға алтын іздеп баруы, терістікке сапары, жылдар бойы мұхит асып ел мен жерді тануы, сықырлаған 50 градустық сары аязды мекендерге саяхаты, ми қайнатар ыстықта шөл кешуі қаламгердің әдеби шығармашылығына мол азық болған сыңайлы. Әрі осындай дауылдың бетінде, жауынның өтінде, қаңтардың аязында, шілденің шіліңгір аптабында сыналуы сомдаған кейіпкерлерінің асқан төзімділігімен байланысып, ұштасып жататындай көрінеді.
Бірде Джек Лондон теңіз мысығын аулау үшін теңіз қарақшыларының қатарына қосылып, ақбас толқыны арқыраған асау мінезді мұхиттың үстінде, Жапон-Сібір жағалауларына сапар шегеді. Жапон жағалауындағы табиғаттың тосыннан соғатын құйынды дауылымен алысып жүріп ысылып, сегіз айдан соң Сан-Францискоға қайтып оралады. Берілген жалақы жанұясының қарыздарын төлеуге әрең жетіп, бар болғаны өзіне шекпен мен қалпақ сатып алады. Әйткенмен бұдан соң шытырман оқиғалы саяхатының әсерін жазып шығады. Ол – осы біз сөз еткелі отырған «Теңіз Қорқауы» романы.
Мұхит үстіндегі өмір – тірлік үшін күреске толы шынайы һәм ауыр өмір. Дауылды күні кеме желкені қирап, өліммен бетпе-бет келген кейіпкерлердің оқиғасын, кеме бортындағы адамдардың шыбын жаны шырқырап, тірі қалуға тырысып, тал қармауын талай мәрте көркем фильмдерден көріп, шығармалардан оқып жүрміз. Бірақ бұл хикаят сәл өзгешелеу. Өзінің отыз жыл оқыған кітаптарындағы ізгілікке иманындай сенетін Хэмфри Вен-Вайден тағдыр айдап, мұхит үстінде тағылықпен күн кешетін ортаға топ ете түседі. Анығырақ айтсақ, әдебиет сыншысы Хэмфри Ван-Вейден мінген кеме апатқа ұшырайды. Біршама күн мұхит үстінде суық қарыған, аштықтан арып-ашқан денесі қалқып жүрген қаламгерді аңшылардың «Елес» атты кеме экипажының мүшелері құтқарып алады. Хэмфри кеме капитаны қорқау Ларсенді сырттай бақылап, оның ешқандай қағидат-ережеге бағынбайтын, қалыпқа сыймайтын қатыгез де қағылез болмысына қайран қалады... Оның қатыгездігінің асқынғаны соншалық, кеме қызметкерлерін дірдектетіп қоятын әлеуетке ие кісі. Өзіне бағынғысы келмегендерді лезде қатаң жазалап, өлтіруден тайынбайтын «Теңіз Қорқауының» аты мұхит үстіндегі патшалыққа кең жайылғанын жанындағылардан естіп, біледі. Хэмфри барынша сақтық танытып, айтар сөзін, істер ісін ықтияттап, аман қалуға талаптанады. Қызығы сол, кеме капитаны өте әккі, айлакер, ақылды, тіптен Хэмфри Ван-Вейденнің өзінен көп оқыған білімдар кісі болып шығады. Екеуі адам құқықтары, гуманизм, дін, ғылым, философия, адам жанының өлмейтіндігі хақында пікір алмасып, сұхбат құрады.
Романның орта ширегінде «Елес» кемесінің алдынан тағы бір апатқа ұшырап, бағытынан жаңылған төрт адам жолыға кетеді. Қорқау Ларсен баяны беймағлұм кісілерді емен-жарқын қабылдап, кеме қызметкерлерінің қатарына қосады. Оның біреуі – Мод есімді жазушы әйел. Хэмфри бұрынырақ бұл әйелдің әдеби туындыларына жақсы пікір білдіріп, оң баға бергенін еміс-еміс есіне түсіріп, нәзік те талдырмаш жас арудың өмірімен қоса абырой-ұжданын сақтап қалуды мұрат қылады. Қорқау Ларсен де сүйкімді бикешке ғашық болып, кемедегі көңілді түндердің бірінде шарапқа қызара бөртіп, қызға қылмыңдай бастайды. Қызғаныштың қызыл иті дегбірін қашырған Хэмфри қызды капитанның құшағынан құтқарып, кемеден қашып шығуға бел буып, шлюпканы төмен түсіріп, керек-жарағын алып, мұхит бетіне күмп етеді. Аз уақыттан соң белгісіз иен аралға аялдап, оған «Үміт аралы» деп өздерінше ат қояды. Созылмалы бас ауруына шалдыққан Қорқау Ларсеннің бүкіл қызметкерлері «Елес» кемесін тастап қашып, ақыр соңында салт атты, сабау қамшылы соқа басы жападан-жалғыз кемесінің желкенін жығып, дал-дұлын шығара қиратып, «жақсы ит өлімтігін көрсетпейдінің» керімен белгісіз аралда өлуді ұйғарады. Ал әдебиет сыншысы Хэмфри Ван-Вейден мен жазушы Мод екеуі Америкалық құтқару кемесіне кезігіп, аман-сау қалады. Оқиғаны баяны осылай өріліп, түйінделеді.
Авторды адам баласының сатылап өрлеуі, жеке тұлғаның дамуы, мінез-құлық эволюциясы төңірегіндегі ойлар қатты алаңдататыны сырттай байқалады. Себебі әр шығармасында осы мәселені тереңірек зерттеп, ашуға тырысады. Мысалға алайық, Джек Лондонның «Ақ азу», «Тектік сарын» сықылды ғажап хикаяттары бар. «Ақ азуда» қасқырдың итке айналуын суреттесе, «Тектік сарында» керісінше, иттің қасқырға айналуын сипаттайды. Әңгіме ауаны жануарлар төңірегінде болғанымен, шын мәнінде адам болмысындағы жабайы инстинктік қасиеттерді диаграммалық тәсіл арқылы кескіндейді.
«Теңіз Қорқауы» романын оқи отырып, мәңгілік екі құндылықтың: материализм мен идеализмнің қақтығысына куә бола аламыз. Екі кейіпкердің диалог түріндегі берілген талас-тартысы – осыған дәлел. Автор өзі қызғыштай қоритын абсолюттік идея мен өмірлік қажеттіліктің, тіптен ғылыми теориялар мен шынайы өмірдің мүлдем қабыспайтынын екі кейіпкерді сөйлету арқылы шебер суреттеген. Романдағы орталық фигура – «Қорқау Ларсеннің» образы. Автор өзінің қара энергиялы қатыгез кейіпкерінің болмысын шынайы аша білген десек, қателеспеген болар едік. Өйткені «Қорқау Ларсен» идеалистік теорияларды идеалистердің өзіне қарсы қоя отырып, өздері ұстанған жүйенің әлсіз тұстарын ашық әшкерелейді. Және романның аяғына дейін өзінің принциптері мен позициясына адалдық танытады.
Автор орталық фигураның тура қарсысына Хэмфри Ван-Вейденнің образын қойған. Өмірге мөлдір де пәк көзқараспен қарап, жан баласына өзінің құқын таптатпайтын әлжуаз жігіттің ыдыс-аяқ жуушыдан кеме капитанының көмекшісі деңгейіне дейін жоғарылауы адам сенгісіз жәйт. Әділет, ынсап, мейірім, рақым, ар, иман жайлы түсініктері шынайы өмірмен бетпе-бет келгенде жай әншейін әдемі сөздердің жиынтығы ғана болып қалғаны жанын ауыртады. Өмірді жеңіл сүруге бейімделген кісінің өз-өзін қорғауға қабілетті адамға айналу процессі таңғалдырары сөзсіз... Қорқау Ларсеннің физикалық қажыр-қайраты Хэмптен басым болғанымен, оның ізгілік жайлы қағидаттарының қабырғасын сөге алмайды.
Мысалы, авторлық шешімнің ұйғарымымен ашық теңіз үстіндегі айқаста материалисттік құндылық үстемдік етті делік. Әрине, бұл Джек Лондонның сегіз айлық сапар үстіндегі терең толғанысының бір парасы ғана шығар. Әйткенмен біз биік көріп, әспеттейтін гуманисттік идеялардың күл-парша болғаны қалай? Мүмкін, біз расында қу құлқын үшін өмір сүріп, ұшы-түйіні жоқ шеңбердің шегіне жете алмаған өз идеясының құрбандары болармыз?..
Көрнекі сурет: Михаил Сатаров "Теңіздегі дауыл"
Материалды көшіріп жариялау үшін редакцияның немесе автордың жазбаша, ауызша рұқсаты қажет және Adebiportal.kz порталына гиперсілтеме берілуі тиіс. Авторлық құқық сақталмаған жағдайда ҚР Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы заңымен қорғалады. adebiportal@gmail.com 8(7172) 57 60 14 (ішкі - 1060) |
Nickelodeon ресейлік филиалы Tiktok-та 11 млн фоллоуері бар қазақстандық Bip House тиктокерлер үйін “Блогерлердің сүйікті үйі” номинациясына ұсынды. Қуанышты жаңалығын үміткерлер Instagram-дағы парақшасында бөлісіп, оқырмандарын дауыс беруге шақырды.
Посмотреть эту публикацию в Instagram
Публикация от BANGERS IN PYJAMAS (@bip.house)
“Достар, сіздерге айтар жақсы жаңалығымыз бар! Nickelodeon_ru #КСА2021 бізді “блогерлердің сүйікті үйі” номинациясына ұсынды. ТМД-дағы сүйікті үй атану үшін бізге дауыс бере аласыз!
Біз ашылған сәттен бастап қажырлы еңбектің, әсіресе оқырман қолдауы мен сенімінің арқасында осындай ауқымды деңгейге қол жеткіздік. Сол үшін шексіз алғыс білдіреміз. Бірақ біз бағындыратын жетістіктер әлі алда екеніне сенімдіміз. Сондай биіктіктерге бірге жетейік! Бізге сіздің дауысыңыз өте қажет. BIO профильдегі сілтеме арқылы дауыс бере аласыз”, — деп жазды BIP House.
Tags: Bip houseTikToktiktok house
Opa.kz — мәдениет, өнер, сән, спорт, денсаулық, технология әлеміне қызығушылық танытатын оқырмандарға арналған медиа ресурс. |
Референдум нәтижесінде Ата Заңда жер мен табиғи ресурстар халықтың меншігі деген басты қағидат бекітілгенде сарапшылар одан әлдененің өзгере қоярына сенбеген: «қазақ жерінің асты-үстіндегі қазынаны мемлекет бәрібір халық атынан ары қарай басқара бермек». Әйткенмен, Президенттің кешегі Жолдауы бұл конституциялық норманы жаңа мазмұнмен толтырды. Әрине, 18 жылда жиналатын соманы қомсынғандар жетерлік. Бірақ ең бастысы – бастау ғой. Яғни, мұнай сатудан табатын пайданың бір бөлігі тікелей халықтың қалтасына түсе бастайды.
Ұлттық мүддеге сай шешім
Жасыратыны жоқ, бұған дейін билік те, оның қарсыластары да «радикалды» ұстаным ұстанды: оппозиция Ұлттық қордың қаражатын тегіс халыққа үлестіріп беруді ұсынды. Ал мемлекет қордың қаражатын банктерге, олигархтарға триллиондап таратып жатса да, қарапайым халықтан қызғанды. Енді ел басшылығы шектен шықпай, сыртқа тықпай, орта тұсын, теңгерімді тетігін таба білгенге ұқсайды: Ұлттық қордың активтері емес, оларды инвестициялаудан түскен табыстың жартысы – ересектерге емес, балаларға беріледі. Себебі Ұлттық қор болашақ ұрпаққа арналған. Балалар – Қазақстанның келешегі.
Жалпы, Қазақстанды қаншама дағдарыстан құтқарған, жыл сайын республикалық бюджеттің 2-3 триллион теңге тапшылығын өтеп отырған Ұлттық қордың бүкіл қаражатын халыққа таратып берсе, ел қолына қомақты сома тимейді. Ұлттық банктің дерегінше, Ұлттық қордың активтері 2022 жылғы маусымда 2 млрд долларға қысқарып, шілдеде 51,9 миллиард долларды құрады. Кеше Ұлттық статистикалық бюро хабарланғандай, халық санағының қорытындысын есепке алғанда, 2022 жылғы 1 тамызда Қазақстан халқының саны 19 млн 644 мың 67 адамға жеткен.
Тиісінше, 51,9 миллиардты әр қазақстандыққа бөлсе, бір реттік төлем 2 мың 642 доллардан (1,2 млн теңгеден) келеді. Отбасының 5 мүшесі болса, жалпы жиынтығы 6 млн теңге алып, оған олар салмақты бір арманын жүзеге асыруы мүмкін.
Мемлекет басшысы өз Жолдауында әрбір отбасы мемлекет пайдаланып жатқан ұлттық байлықтың игілігін көруі керегін нықтай келе, биылғы Балалар жылы аясында «Ұлттық қор – балаларға» атты мүлде жаңа бағдарлама жүзеге асырылатынын жариялады. Бағдарлама аясында Ұлттық қордың жыл сайынғы инвестициялық табысының 50 пайызы балалардың арнаулы жинақтаушы есепшотына аударылады.
Қаржы әр балаға 18 жасқа толғанша есептеледі. Ол жинақты мерзімінен бұрын есепшоттан шешіп алуға рұқсат етілмейді. Жинақталған қаржыны ата-аналар баспана сатып алуға немесе перзентінің білім алуына жұмсай алады. Бәлкім, болашақта оны пайдаланудың басқа да мақсаттары анықталуы мүмкін. Әзірге Қасым-Жомарт Тоқаев тек осы екі нысаналы мақсатын атады. Өйткені оның байламынша, баспана иелену немесе оқуға түсу «өскелең ұрпақтың үлкен өмірге қадам басуына мүмкіндік береді».
Президенттің пайымдауынша, осының арқасында Ұлттық қор шын мәнінде ұлттық мәртебесіне сай болады, халқымыздың игілігіне қызмет етеді. «Бастаманы мұқият әзірлеу қажет» дегенді алға тартып, Қ.Тоқаев Үкіметке бұл жобаны тек 16 айдан соң, 2024 жылғы 1 қаңтардан жүзеге асыра бастауды тапсырды.
Әр бала қанша қаржы қанжығалайды?
Ең қызу пікірталастар әр баланың есепшотында жиналатын қаржы сомасына қатысты болып отыр. Президенттің баспасөз хатшысы Руслан Желдібай қаражат көлемін бірден атады.
«Президент бастамасымен «Ұлттық қор – балаларға» жаңа бағдарламасы іске қосылады. Оған сәйкес, 2024 жылдан бастап Ұлттық қордың жыл сайынғы инвестициялық табысының 50 пайызы 18 жасқа толғанша балалардың арнаулы есепшотына аударылады. Ол қаржы балалар кәмелет жасына толған соң олардың баспана немесе білім алуына жұмсалады. Үкімет пен Ұлттық банктің есебінше, әрі елімізде жыл сайын шамамен 400 мың сәби дүниеге келетінін ескерсек, 18 жасқа толғанша қазақстандық әр баланың есепшотында кемі 3 мың долларға тең қаражат жиналады», – деді Р.Желдібай.
Қаржы министрлігінің мәліметінше, Ұлттық қор 2001 жылы іске кіріскелі бері 25,5 трлн теңгеден астам инвестициялық табыс тауыпты. Оның шамамен 77 пайызы немесе 19,8 трлн теңгесі валюта бағамының айырмасынан алынды, яғни долларға шаққанда теңгені девальвациялаудан түскен қаржы екен. Қалай болғанда, бұл бастаманы билік 20 жыл бұрын қолға алғанда, қазақстандық балалардың есепшотында елеулі сома жататын еді.
Есеп комитетінің хабарлауынша, Ұлттық қордың инвесттабыстары кейбір жылдары әлдеқайда зор болған. Нақтыласақ, 2015 жылы табыстылық жөнінен рекорд орнап, бұл көрсеткіш 10,2 триллион теңгеге жетті. Егер қор сол жетістігін қайталай алса, оның жартысынан балалардың әрқайсысының есепшотына 718 мың теңгеден құйылмақ, Осылайша, жинақ сомасының ұлғаюы жеделдемек. Себебі жыл сайын 718 мың теңгеден түсіп тұрса, 18 жылда 13 миллиондай қаржы жиналар еді.
Inbusiness.kz порталының жазуынша, егер былтырғыдай төмен табыстылық сақталса (салыстырсақ, 2020 жылы инвесттабыс 4 трлн болған), онда бала кәмелетке толғанда, есепшотындағы жинақ 2,16 млн теңгеден аспайды. Әйтсе де, егер мемлекет ол жинақтың бәрін есепшотта бос жатқызбай, инвестицияласа немесе оған банк сыйақысы есептелсе, онда сома өсе түседі.
3 мың доллар неге жарайды?
Р.Желдібай жинаққа банк сыйақысы есептелетінін растады: «Норма 2024 жылы күшіне енгенде, 18 жасқа толмаған барлық баланың атына арнаулы шот ашылады. Олар кәмелеттік жасқа толғанша қаржы түсіп тұрады. Шоттағы қаражат шетел валютасында сақталады. Сонымен қатар жинақ бойынша пайыздар есептеледі. Бұл шаралар шоттағы қаржыны инфляция қорғауға мүмкіндік береді», – деді ол.
«Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасының екінші бағыты баспана алуды қарастырады. Алайда 1,4 миллион теңгені алғашқы жарна ретінде төлеп, үй алуға болатын бағдарлама жоқ. «Алматы жастары» секілді бағдарламаларда алғашқы жарна – 10 пайыз, яғни 1,8 миллион теңге. Демек, бала шотына жиналған ақшаның үстіне тағы қаражат қосу керек болады. Яғни, қарыз болып қалады.
Сол себепті Үкіметтің Ұлттық қорды сауатты басқарып, инвестициялық табысын еселеп арттырғаны маңызды. Сонда балалардың арнаулы есепшотына қаражат тамшылап емес, тасқындап құйылатын болады. |
Бұл шаруашылық 1928 жылы социалистік меншік негізінде құрыла бастаған. Сол кездері Сарысу ауданының (орталығы Түгіскен ауылы) құрамына енген. 1932-1935 жылдар аралығында серіктестіктер болып ел күн көре бастаған.
1935 жылы Жетіқоңыр деп аталған Жиделі, Тобылғылы, Қотыршеңгел, Атансор, Қызылжыңғыл, Байғана, Айбат жерін жайлаған Сырдария округі, Сарысу ауданы, Қарақыз болысының 1932-1933 жылғы ашаршылықтан аман қалған ел үдере көшіп, Сарысу мен Сөртінің, Көнек пен Толағай тауларының ортасына келіп қоныстанған.
Сарысу ауданының Жамбыл облысына көшіп, тарауына байланысты қоныстанған ел Жаңаарқа ауданының құрамына кірген.
Алғашқы қоныстанған Жарық, Аралтөбе, Ақтөбе, Кеңсаз, Көнек, Сарысу, Толағай деген құнарлы, шүйгінді жерлер еді. Осы аймақта 8 ТОЗ (серіктестік) құрылып, ел топтастырылды. Сол жылдардан бастап елдің ақылды ақсақалдары, атқа мінер азаматтары, атап айтқанда Кішкентай балалары Асан, Үсен, Жиенбеков Жуанышбай, Әділбеков Қалмағанбет, Жанбеков Нұрмағанбет, Арыстанов Қызылбай, Шаукенов Сүгірбай, Жухин Біләл бірігіп, ақылдасып, Жиделі, К.Маркс шаруашылықтарын құруға ұйытқы болды. Осы бағытта 1939 жылы Жиделі, К.Маркс колхоздары құрылды. К.Маркс колхозын Жиенбеков Жуанышбай, Жиделі колхозын Арыстанов Қызылбай басқарды. Жиделі, К.Маркс колхозы құралған кездері ірі шаруашылық, совхоз болғанға дейінгі кезеңде бастауыш партия ұйымының жетекшілері болып Әйшікенов Жаманбай, Арыстанов Отарбай, Байтілеуов Өтжан, Мұңсызбаев Балағазы болды.
Ферма, бөлімше басқарушылары, есепшілері, мамандары болып Мүтасов Атымтай, Сөртібаев Тұрыс, Қоңыров Назымбек, Түсіпов Жұмағұл, Ыбыраев Сәден, Құрманбаев Шәмшілда, Елбергенов Ноғай, Түсіпов Құлынбет, Жақыпбеков Қуанышбек, Асқаров Мұстапа, Тапанов Қожамұрат, Сарымсақов Әбікен, Исабеков Жәркей, Жанұзақов Ошақ, Күнжолов Мәдіхандар еңбек етті.
Ауыл көлемінде әйелдер арасынан ең алғашқы рет ауылдық кеңестің төрайымы, ферма басқарушысы болған, аудандық советтің депутаты, алғашқы партия қатарына қабылданған Мұңсызбаева Дәлепраз апамыз, тағы басқа ел азаматтары аянбай еңбек еткен.
Серіктестік құрылған 1928 жылдардан колхоздастыру кезеңіне дейінгі уақытта шамалы ғана күн көріспен, аздаған еңбек ақымен, күн, түн демей бел шешпей еңбек еткен азаматтарды ерекше айтып өтуге тұрарлық. Атап айтқанда Медеуов Әбеу, Мамашев Түсіпбек, Бұлтбеков Жолдыбай, Әділбеков Қалмағанбет, Төлмағанбет, Жиенбек балалары Жақсылық, Игілік, Түсіпбаев Тоқтабай, Елбергенов Оразалы, Маханбетов Оңғар, Тапанов Қожамұрат, Бұйрабаев Темешбай, Боранбаев Тәжібай, Күнжолов Бейбіт, Әбішев Бейбіт, Түсіпов Есімсейіт, Қоңыр, Жұмағұл, Смағұл, Тәжібаев Қышанбай, Исин Сейіл, Омаров Смағұл, Құлпейісов Құрмансейіт, Төлепбергенов Ертісбай, Маханбетова Айнагүл, Бимендин Исатай, Білісов Рақымтай, Арыстанова Болтай, Ибраев Бөде, Түсіп балалары Құлынбет, Мәмбет, Қыдуов Өтенбай, Жахия балалары Ақберген, Оразай, Бақыш, Ережеп, Әлібаева Бибіқыз, Қаратаева Кемел, Қаратаева Тиыштық, Күнжолова Торғай, Базарқызы Қызжібек, Үсенова Ағымжан, Елеуова Теңге, Ысқақ балалары Жантас, Аппаз ауылға орнатылған алғашқы диірменге иелік жасап, халық игілігіне жаратқан. Әзбаев Уәли, Әзбаева Сарқынтай тағы басқалары аянбай еңбек етіп, ел құрметіне бөленген.
1950 жылы жоғарыда көрсетілген екі шаруашылық біріктіріліп К.Маркс колхозы болып құрылды. Колхоздастыру кезеңінде кұрылыс материалдары тапшы, жетіспейтін уақытта шопандарға баспана, мал баздарын салуда қолдан кірпіш құйып, сол кездегі салынған құрылыстың 40% атқарған Мамашев Түсіпбек ағамыздың ересен, жанкештілік еңбегін айтпасқа болмайды. Колхоздың алғашқы төрағасы Біржанов Әбіш 1950-1953 жылдарға дейін басқарса, 1953-1954 жылдары Шайхин Сатан, 1954-1962 Дүйсенов Жолкен басқарды.
1928 жылдан бастап өмірлерінің соңына дейін, жоқтан бар жасап, қолдары шебер ұста әкелеріміз Әбіжан, Тілеулерді көз көргендер, еңбектес болғандар үнемі естеріне алып жүреді.
Серіктестік, колхоздастыру кезінде Жылысбаев Қыстаубай, Қыстаубай баласы Сәмен, Шыңғысбаев Жанбырбай, Кемелбеков Керімбек әкелеріміз әр салада аянбай жұмыс істеп, сонымен қатар ислам дінін тарату, уағыздауда көп үлес сіңірген.
1962 жылы Үкіметтің қаулысымен Жеңіс колхозы мен К.Маркс колхозы біріктіріліп Жеңіс совхозы болып құрылды Осы шаруашылықтың алғашқы директоры болып «Социалистік Еңбек Ері» Ыдырыс Жұмабеков, партком хатшысы Көшкінбаев Тілеухан, селолық кеңестің төрағасы Қирабаев Жаман, бас бугалтері Аманбеков Әубәкір, бас инженері Жақаев Қойшыбай, аға прораб Көлебаев Төкен сияқты азаматтар басқарды.
1962 жылы Жеңіс совхозы құрылғанда №5-ші, 6-шы бөлімше болып құрамына енді, №5 бөлімшені Сәлкебаев Әмізе, №6 бөлімшені Мақажанов Зекітай қожа басқарды. 1965 жылы үкіметтің қаулысымен Жеңіс совхозының құрамынан бөлініп жеке К.Маркс қой совхозы болып құрылды. Алғашқы совхоз директоры Жұмашев Құсайын, партком хатшысы Бейкенов Сүйіндік, кәсіподақ төрағасы Байтілеуов Өтжан, селолық кеңестің төрағасы Үсенов Ержан, бас зоотехник Уәлиев Амангелді сияқты азаматтар қызмет атқарады.
1972-1973 жылдары аралығында совхоз директоры Асанов Қоңырбай, партком хатшысы Кенжетаев Нұрғали, кейіннен Адамов Елекен, селолық кеңестің төрағасы Құнашықов Мұхамедия, кәсіподақ комитетінің төрағасы Өмірбеков Алдоңғар, комсомол комитетінің хатшысы Сейілов Байұзақ, бас зоотехнигі Хасенов Берген, бас инженері Ахатов Жеңіс, 1983-1985 жылдары совхоз директоры Кәдіров Бекбосын, партком хатшысы Сәтбаев Таухан, селолық кеңес төрағасы Күнашықов Мұхамедия, кәсіподак комитетінің төрағасы Кәдірбаев Серік, комсомол комитетінің хатшысы Төкебаев Есенғали, бас зоотехнигі Бекетов Аманбай, бас инженері Әзбаев Мұхамедқали болды. 1985-1991 жылдары совхоз директоры Қасенов Бейбіт, партком хатшысы Нұржанбаев Шубай, селолық кеңестің төрағасы Әлин Ғалым, кәсіподақ комитетінің төрағасы Кәдірбаев Серік, комсомол комитетінің хатшысы Жақанов Әбдіқасым, бас зоотехник Өмірәлин Иген, бас экономист Мақажанов Мұқат, бас бухгалтер Кенежанов Алпыс кейіннен Қожамұратов Берген, мал дәрігері Рсалдин Шахизада, кейіннен бас мал дәрігері Бейсенбин Аманғазы, бас агроном Түменбаев Аманкелді, бас инженер Азбаев Мұхамедқали. 1991-1992 жылдары совхоз директоры Қойшыбаев Қанат, партком хатшысы Нұржанбаев Шубай, селолық совет төрағасы Әлин Ғалым, кәсіподақ комитетінің төрағасы Кәдірбаев Серік. Шаруашылық жекешеленіп жаңадан құрылған «Толағай» ауыл шаруашылық бірлестігінің 1992-1995 жылдары төраға болып Қойшыбаев Қанат, орынбасарлары Әзбаев Мұхамбетқали, Кәдіров Бекбосын, бас зоотехник Құлынбетов Бейсенбай сияқты азаматтар басқарып, қызмет атқарды. Шаруашылық жекешеленгеннен бастап 1994 жылдан бері селолық округ әкімі болып Әзбаев Мұхамедғали абыройлы қызмет атқаруда. Шаруашылық ірілендірілген 1962 жылдан совхоз таратылған 1992 жылға дейінгі аралықта негізгі еңбек адамдарыпыц топтасқап жсрі, қайнаған еңбек орны бөлімшелерді басқарған азаматтардың еңбегі айрықша.
Атап айтқанда, Мақанбетов Төкебай, Әбеуов Әлкен, Білісов Кентай, Мәмбетов Өмірзақ, Мәмбетов Жанұзақ, Сүйіндіков Махмут, «Құрмет белгісі» орденді Досанбеков Серік, Жиенбеков Рамазан, Сейілов Жақан, Қожамұратов Берген, Шуланбаев Ілтай, Әлин Ғалым, Әзбаев Қами, Жандәулетов Тиыштықбай, Байжанов Аманбай, Бейбітов Әбдіғалық, Жуанышбаев Ақмағанбет, Мақажанов Зекітай қожа, орта буынды мамандары: Құлынбетов Әлдиген, Жаманов Өскен, Асқаров Кенжебай, Құлынбетов Шубай, Қоңыров Жаманқара, Исенов Оқас, Хабаров Балапан, Тереков Жұмажан, Дуанбеков Жәнібек, Оразалин Аманбай, Жолманов Ескермес, Жиенбеков Рамазан, Көпбосынов Ғабдулла, Оңғаров Нұртаза сонымен қатар шаруашылықтың техника, құрылыс салаларында Оразаев Алдаберген, Мейірманов Әділхан, Мейірманов Сейілхан, Қуантаев Серік, Әбжанов Ілияс, Кәдірбаев Қали, Нүршин Болат, есепшілер Мағзумов Файзрахман (Саудыр), Сарымсақов Аманбай, Тойшыбекова Раушан, Қуантаева Райхан, Қуантаева Рая, Абраймова Баян, Сейілов Байұзақ тағы басқалары қызмет атқарған.
1939 жылдан К.Маркс, Жиделі колхоздары құрылып, 1992 жылғы шаруашылық жекешеленгенге дейінгі кезеңде еңбектің көрігін қыздырып, қыстың қақаған аязына, жаздың аптап ыстығына қарамай, қажымай, талмай, есептеспей, қажырлы еңбек еткен азаматтардың орыны ерекше. Атап айтқанда: Социалистік Еңбек Ері, аға шопан Әлібаев Оспан, Қазақ ССР Жоғарғы советінің депутаты, аға шопан Оразалин Аманбай, екі мәрте Еңбек Қызыл Ту орденінің иегері аға жылқышы Байдулатов Әубәкір, «Құрмет белгісі» орденінің иегерлері аға шопандар Құсайынов Жолдыбай, Тәжібаев Әден, «Құрмет белгісі» орденінің иегерлері алғашқы механизаторлар Қошымов Мұқым, жүргізуші Рақымтаев Ділдаш, майталман шопандарымыз Жұмағұлов Аяған, Есімсейітов Қарақойшы, Исенов Дәулен, Құлынбетов Әбдікәрім, аудандық советтің депутаты Сейілов Ұзақбай, Мұсабеков Тәжібай, Құтжанов Әубәкір, Өзгелдин Серік, Жуанышбаев Оңдыбай, Құлбаев Ғалымжан, жылқышылар Исатаев Қосар, механизаторлар аудандық советтің депутаты Асқаров Нұртаза, Сүйіндіков Нағашыбек, Қуанышбеков Мұқамбетжан, Сембин Серікбай, Байділдин Қойшыбай, Мейірманов Тәшмақ, Темешбаев Есенгелді, Ыбыраев Құрман, Бейбітов Егеу, Құтжанов Аманкелді, Оразалин Бейсенбай, Жақсылық балалары Өзкелді, Өнер, марқұм Кемалов Аманбек тағы басқа азаматтардың еңбегі айрықша.
Бұл өңірде еңбек адамдарын әнімен күйімен тербетіп, еселі еңбек етуге құлшындырып, жігеріне жігер қосқан өнерпаздар жеткілікті. Атап айтқанда суырып салма ақын, әнші марқұм Нұрмағанбетов Көлмағанбет, суырып салма ақын Байбатыров Жәнібек, жез таңдай әншілер Сарымсақов Аманбай, Сейілов Байұзақ, Үдебаева Шайза, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген әртісі, бірнеше республикалық байқаулардың жеңімпазы, Жезқазған қаласының «Құрметті азаматы», әнші Береке Көшенов, Тайжан Қалмағанбетов атындағы байқаудың жеңімпазы, Көкшетауда өткен «Атамұра» байқауының лауреаты Жалын Көпбосынов, Қайрат Байбосыновтың шәкірті Астанадағы өнер академиясының ұстазы әнші Айтбек Нығызбаев, жас әнші Қожамұратов Аманкелді республикалық ақындар айтысының жүлдегері Жанбол, Өміржан Көпбосыновтар, облысқа белгілі «Асыл әжелер» ансамблінің құрамында көп балалы батыр аналар Қалмағанбетова Қуаныш, Мұсабекова Жаңалық, Мұстафина Хакима, зейнеткерлікке шыққан ұстаз Мұсабекова Бақыт, есепші Бәшенова Құндыз, медбике Сүлейменова Марина, үй шаруасындағы Әлдигенова Күміс, Нұрмағанбетова Зэуреш, ансамбльді ұйымдастырушы ұлағатты ұстаз, зейнеткер Әлібаева Мәрияның еңбектерін мақтанышпен ауыз толтырып айтуға болады.
Осы ауылдан республикаға белгілі, білікті де, білімді ғалымдар шығып, бүгіндер жоғары білімді жастар даярлауда еңбек етуде. Атап айтқанда Қарағанды мемлекеттік университетінің профессоры Игіліков Әбдірахман, Байқоңыров атындағы Жезқазған университетінің қазақ тілі мен әдебиет кафедрасының меңгерушісі, филология ғылымдарының докторы, Қазақстан Педогогикалық Ғылымдар академиясының корреспондент мүшесі Сәуле Тапанова, Қарағанды мемлекеттік университетінің меңгерушісі, математика ғылымдарының кандидаты Әбілдә Кенешов, Қарағанды кооператив институтының кафедра меңгерушісі, доцент Қошқаров Сәлім, экономика ғылымдарының кандидаты, доцент Мәмбетова Сағыныштарды мақтанышпен айтуға толық құқылымыз.
1934 жылдан бастап бастауыш мектеп құрылды. «Айбат» серіктестігінде Қуанышов Құлшынбай, «Жиделі» серіктестігінде Үдербаев Бахрам ұстаздық етті. 1937 жылы «Жиделі» бастауыш мектебінің мұғалімі Хатпин Аманбай, К.Маркс бастауыш мектебінің мұғалімі Қошқаров Көпжасар қызмет атқарды. 1938 жылы Жарық бастауыш мектебінің меңгерушісі болып Әбдіреймов Шахитдин қызмет атқарды. 1952-1954 жылы 7 жылдық мектеп болып құрылды, мектеп директоры Әбдірәйімов Әбдікәрім болды. 1954-1956 жылдары Әбдірахманов Хамит, 1956-1959 жылдары Күленов Әбәлғазы, 1959-1963 жылдары Әбдірахманов Хамит, 1963-1970 жылдары Жуанышпаев Оспан, 1970-1973 жылдары Күнашықов Мұхамедия мектеп директорлары болды. 1973 жылы Карл Маркс атындағы орта мектеп құрылды. Бұл мектепті 1973-1976 жылдары Нығызбаев Танау, 1976-1981 жылдары Жуанышбаев Оспан, 1986-1993 жылдары Бимендин Өзбек, 1993-1994 жылында Нығызбаев Танау, 1994-1999 жылдары Әбікенов Нығмет басқарды. 1996 жылы жоғарғы тиісті мекемелердің шешімімен К.Маркс атындағы орта мектеп Социалистік Еңбек Ері, жерлесіміз Әлібаев Оспанның атына берілді. 1999 жылдан бері мектеп директоры Кемалов Оразбай. Бұл мектепте алғашқы, айтулы ұстаздар марқұмдар Ақшорин Қиғанбек, Қошқаров Көпжасар, Қосыбаев Досымайыл, Арыстанов Отарбай, Каратаев Мәннәп, Жұмабаев Ысқақ, бүгіндері көздері тірі, зейнеткерлер «Қазақ ССР халық ағарту ісінің үздігі» Нұрланова Рабиға, «Қазақ ССР оқу ағарту ісінің үздігі» күрестен СССР спорт шебері Нығызбаев Танау, Дуанбеков Мәлібек, Әлібаева Мәрия, Мұсабекова Бақыттар қажымай, талмай ұрпақ тәрбиелеумен шұғылданды. Шаруашылықтың құрылғанынан бергі әр кезеңдерінде ауыл тұрғындарының денсаулығын сақтау бағытында қызмет атқарған ақ халатты абзал жандардың айрықша еңбегі бар екені мәлім. Дәрігерлер Иванова Антонина, Тойшыбекова Жұмабике жоғары білімді дәрігерлер Жүкенова Мәдина, Жакупова Қуаныш, медбикелер Сүлейменова Марина, Маханбетова Аманкүл, т.б. атап өтуге болады. Ауыл тұрғындарына қызмет көрсететін клуб үйі, кітапхана, байланыс бөлімі жайлы айтқанда сонау К.Маркс колхозы құрылған 1950 жылдардан бастап зейнеткерлікке шыққан 1990 жылға дейінгі аралықта қызмет еткен Шалова Қалимаш кітапханашы, байланыс бөлімшесінің меңгерушісі болып игілікті істер атқарды. Республика, облыс, аудан газеттерінің меншікті тілшісі болды. Еселі еңбектері еленбей қалған жоқ. Облыс бойынша «Үздік кітапханашы» атағын жеңіп алған, облыстық, аудандық ұйымдардың тарапынан берілген мақтау қағаздары, алғыс хаттары, көп жылдары сайланған ауылдық советтің депутаты осы еңбектерінің айғағы.
Танау Нығызбаев атындағы спорт кешенінің ашылу салтанатынан
Ауыл халқын қажетті азық-түлікпен, киім-кешекпен қамтамасыз етуде сауда бірлестігі оны әр жылдары басқарған Сейілов Жақан, Сейілов Байұзақ, Бақтияров Барбол, сатушылар Сарымсақов Аманбай, Асанова Айман, Жұмықова Ақкүліш, Түсіпбекова Зейнекүлдердің еңбектері айрықша.
Ауылымыздың құрамындағы 189 разъезі елді мекені Қарағанды-Жезқазған теміржолының бойына орналасқан. Негізгі ауыл халқы теміржолда жұмыс істеген. Атап айтқанда: Кәдірсізов Есен, Оңғарбаев Қапыш, Ысалов Бейбіт, Алашпаева Аппаз, Мағзұмов Райымқұл, Қасымов Тәжи, Иванов Андрей, зейнеткерлікке шыққанға дейін жол бригадирі, аға шебері болған Сұлтанғалин Биғали, оның ісін жалғастырған Алашпаев Әбдіраштардың еңбектері айтарлықтай орасан. Бұл елді мекенде әртүрлі ұлттың өкілдері тұрған. Осы елді мекенде 4 кластық қазақ, 4 кластық орыс аралас мектебінің алғашқы ұйымдастырушысы Ұлы Отан соғысының ардагері, ұлағатты ұстаз Тапанов Есенбектің 40 жылдай ұстаздық еткен ұланғайыр еңбегінің айрықша екені мәлім. Бүгіндері халықтың көбеюіне байланысты құрылған орталау мектепті Құлынбетов Әукебай басқаруда.
Ауыл тұрғындарын ауыз сумен қамтамасыз ету, байланыс бөлімшесінің жұмысын жақсарту бағытында жасалған игілікті істердің басы қасында жүрген техника тілін жетік меңгерген ауыл азаматы Бикенов Мыңжанның жасаған еңбектері бір төбе.
Шәбден Ералиев ауылы бойынша бүгінгі таңда 25 алтын алқа, 23 күміс алқа иелері өмір сүріп, немере, шөбере тәрбиелеуде. Осы батыр аналардың арасынан 16 бала тәрбиелеп өсірген немере, шөбере сүйген батыр анамыз Байдулатова Аққайшы жұбайы Байдулатов Ыбырахым туралы айтуға болады. Сол кездегі партия комитетінің хатшысы Кенжетаев Нұрғалидің тікелей басшылығымен ауыл жастарын сенбілікпен ұйымдастырып салынған клуб үйін салуда басшылық жасап, басы-қасында болған Ыбырахым ағамыздың еңбегін айтып, сол клуб үйі бүгінге дейін халыққа қызмет етуде.
Ұлы Отан соғысы жылдары ел басына үлкен қатер төнген кезде ауылымыздың елудей азаматы ел корғауға аттанған. Осы ағаларымыздың көбі ел қорғау жолында өз өмірлерін қиса, 25-і елге аман-есен оралып, еңбек етіп, ұрпақ өсірді. Атап айтқанда: Арыстанов Отарбай, Қоңыров Назымбек, Білісов Рақымтай, Жиенбеков Қуантай, Иванов Андрей, Күнжолов Мәдіхан, Құлпейісов Құрмансейіт, Түсіпов Құлынбет, Шәмшілдин Айтмағанбет, Жанұзақов Ошақ. Елге оралмаған ағаларымыз: Аманжолов Есенғабыл, Арыстанов Қызылбай, Байдулатов Жұмаш, Қамбар, Байтілеуов Иса, Қалмағанбетов Ибрагим, Құсайынов Зейнолла, Маханбетов Балабек, Ыбыраев Зікірия, Шәукенов Сүгірбай, Қаңтарбаев Үкібай, Қашқынбеков Бейсенбек, Қойшыбаев Аманбай, Қоңыров Бәйкен, Қосмолдин Сұлтан, Мұстафин Үсен, Мұңсызбаев Дулыға, Смайлов Сарбас, Сарин Төлеш, Тайжан, Түймелин Жәнділдә, Тұңғышбаев Дүзен, Оспанов Ахан, Үмбетбаев Қазбек, Балабек, Уәлиев Қалымбек, Әзизин Махан, Жуанышпаев Бөлекбай, Арыстанов Құлбай, Тәжібаев Қиянбек, Ысқақов Жантас, Дәулетшин Құсайын, ұрпақтары бүгінде осы шаруашылықтардың әр саласында еңбек етіп, ағалардың аманатын жалғастыруда. Ауған соғысына қатысқан жерлесіміз Назаров Оралбай 1960 жылы туған. Орта мектепті 1977 жылы бітіріп, еңбекке араласып, 1979 жылы азаматтық борышын Польша жеріне өтуге барды, содан ауған жерінде интернационалдық борышын өтеп, елге аман-есен оралып, абыройлы еңбек етуде.
Ұлы Отан соғысында қаза тапқандарды үнемі есте ұстау, кейінгі жас ұрпаққа олардың ерлігін паш ету мақсатында 1987 жылы ауыл паркінде үлкен ескерткіш орнатылып, ас берілді.
Бұл ауылдан небір спортшылар шыққан. Нығызбаев Жақсыкүн (Танау) – 1937 жылы туған, Қарағанды педагогикалық институтының физика-математика факультетін бітірген. Еңбек жолын ұстаздықтан бастап, оқу ісінің меңгерушісі, мектеп директоры баспалдағына дейін көтерілген. Исатаев Өзаман «Балуан шолақ» атанған азамат. 1965 жылы еркін күрестен Қазақстан чемпионы атанған. Моңғолия астанасы – Ұланбатырда өткен жарыста бірінші орынды иеленді. Сол жылы спорт шебері атағын алды, көп жылдар жылқышы болып еңбек етті. Белгілі жерлесіміз Елеусізов Рамазан мерген туралы бірнеше кітаптар шыққан. Осы күнге дейін ел аузында жүрген аяулы әкелеріміздің бірі. Колхозшы болып еңбек еткен, соғыс жылдары совет жауынгерлерін азық пен киік етімен қамтамасыз еткен. Өзінің жинаған көп жылғы ақшасын көмек ретінде ұшақ жасатуға жұмсаған.
Қысқаша тарихты қорытындылай келе, аулымыздың Шәбден Ералиев атына берілуінің себебін мазмұндап түйіндеуді жөн көрдім. Ш.Ералиев осы ауылда 1903 жылы өмірге келген. «Жас кезінен ширақ, елгезек болған» дейді көрген үлкендер. 1911 жылы Түркістандағы жер шаруашылығы училищесін, 1915 жылы Тәшкенттегі 2 жылдық училищені бітірген. Оның саяси сезімі оянып, революциялық жұмысқа жасырын араласа бастады. Тәшкенттегі ВК (Б) ұйымы президумының секретары болған. 1921 жылы Куйбышевтегі ішкі істер халық комиссариатының курсын бітіріп, 1922 жылы Ақмола уезінің милиция басқармасының бастығы, губерниялық партия комитетінің ұйымдастыру бөлімі бастығының орынбасары қызметтерін атқарды. 1927 жылы Қазақстан орталық атқару комитетінің председателінің орынбасары қызметіне жіберілген. Бұл шақта ел ішінде тап күресінің белең алып, жанталаса бұлқынған шағы еді. Байларды конфискациялау ісінің қызу жүріп жатқан кезі болатын. Ақыры есіл ер, жалынды революционер Ш.Ералиевті 1929 жылы ұлтшылдар Каспий теңізінің тұңғиығына тастап жібереді.
Ер есімі ешқашанда өлуге тиісті емес. Маңғыстау облысында Ш.Ералиев атында аудан, қала, селоларда көше аттары, орта мектептерге революционердің есімі беріліп, мүсіндері қойылған.
Ш.Ералиевтің туған-туыстары Қызылжар кентінде осы ауылда өмір сүруде. Оның жұбайы – Мақықызы Әлима 1950 жылы Жаңаарқа ауданының Қызылжар станциясында қайтыс болды. Туған інісі Дуанбек ақсақал осы ауылда ұзақ ғұмыр кешіп, 90-ға таяп өмірден өтті. Колхозшы болып еңбек жолын бастап, кейіннен «Айбат» серіктестігін басқарған. Балалары Мәлібек – ұстаз, қазір зейнеткер, Жәнібек – Қызылжар кентінде атқару комитетінің төрағасы, бөлімше зоотехнигі, есепші болып қызмет атқарған. |
Іс-шараға қала әкімінің орынбасары Байдулла Оразбеков және Түркістан қаласы Төтенше жағдайлар басқармасы бастығының орынбасары, азаматтық қорғау подполковнигі Арман Алпысбаев қатысты.
“Құтқарушы қарапайым болғанымен қоғам алдында мәртебесі жоғары. Ел игілігі жолында кәсіби міндетін бұлжытпай орындап, қызмет бабында қайсарлық пен өжеттік көрсетіп, ең басты байлық – адам өмірін түрлі апаттар мен қауіп-қатерлерден сақтап қалу, төтенше оқиғаның алдын алу мақсатында аянбай еңбек етіп, қырағылық танытып жүрген батыр азаматтарға халықтың айтар алғысы мен ризашылығы қашанда зор”– деді қала әкімінің орынбасары.
Азаматтық қорғау органдарында және азаматтық қорғаудың мемлекеттік жүйесін дамытуға және нығайтуға өз үлесін қосқан, елдің тыныс-тіршілігінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі қажырлы еңбегімен ерекшеленген қызметкерлер жедел жағдайлар саласына жауапты сектор мамандары марапатталды.
Жыл басынан бері шаһарда өрт, газдан улану, суға кету секілді 327 оқиға орын алды. Жергілікті құтқарушылар осындай көлденең жағдайлар кезінде жедел қимылдап, талай жанды аман алып қалды.
Навигация по записям
Кентау қаласы, Хантағы ауылында тұрғын үйлерге жылыту маусымындағы Төтенше жағдайларға қарсы профилактикалық шаралары жүргізілді.
Сайрам ауданы Төтенше жағдайлар басқармасның бастауымен аудандық мәдениет сарайында «19 қазан Құтқарушылар күні» мерекесіне орай салтанатты іс-шара өткізілді. |
Қала күніне орай ұйымдастырылған «Kitap fest – 2022» фестивалі аясында Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің ғылыми кітапханасы көрме өткізді.
Көрмеге оқу орнындағы профессор-оқытушылардың еңбектері, «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы аясында жарық көрген кітаптар қойылды.
Айта кету керек, фестивальде тұрғындардың кітап алмасуына арналған буккросинг алаңы ашылды.
Жиынға университеттің Басқарма Төрағасы – Ректор Бейбіткүл Кәрімова, әлеуметтік және тәрбие жұмыстары жөніндегі проректор Жандос Базартай, оқу орнының профессор-оқытушылары қатысып, ауқымды шараға үлес қосты.
Фестиваль Қызылорда қалалық әкімдігі мен Пушкин атындағы орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің ұйымдастыруымен өтті. |
Ресейде жиырмадан астам тәуелсіз басылымның бас редакторлары биліктен "шетел агенті" тізімін жоюды талап етті.
Олар ашық хатты Ресей президенті Владимир Путинге, оның баспасөз хатшысы Дмитрий Песковқа және әділет министрі Константин Чуйченкоға жолдады.
Хатқа қосылғандардың арасында "шетел агенті" тізіміне енген "Дождь" телеарнасы бар. Ашық хатқа "Новая газетіның" бас редакторы Дмитрий Муратов, "Эха Москвы" радиосының басшысы Алексей Венедиктов, Znak.com сайтының иегері Аксана Панова, аймақтардағы басылымдардың өкілдері қол қойды.
Ресей үкіметінің "шетел агенті" тізіміне 43 басылым мен жеке тұлға енген. Олардың арасында Азат Еуропа/Азаттық радиосының орыс қызметі де бар. Медиакорпорация басшылығы Ресей билігінің бұл шешімімен келіспейтінін мәлімдеді.
Соңғы айларда бұл тізімге "Медуза" басылымы, "Дождь" телеарнасы және тағы бірнеше танымал тәуелсіз ақпарат құралы енгізілген. |
Павлодар облысы Екібастұз қаласында бесінші қабаттан құлаған екінші 15 жасар қыз ауруханада көз жұмды, деп хабарлайды Baq.kz аймақтағы тілшісі.
Бұл туралы Павлодар облыстық денсаулық сақтау басқармасының мамандары хабарлады.
Ведомствоның баспасөз хатшысы Эльмира Темірғалиеваның айтуынша, жеткіншек Екібастұз қалалық ауруханасының жансақтау бөлімінде қайтыс болды.
«Дәрігерлер интенсивті терапия жүргізіп, қолдан келгенше өмірін сақтауға тырысты. Өкінішке қарай, қыз бала көз жұмды. Жасөспірімге бұған дейін ашық бас-ми жарақаты, бет сүйегі мен бассүйегінің сынуы диагнозы қойылған. Сонымен қатар, ауыр деңгейдегі бас миының жарақатын алып, омыртқасы сынған», - дейді Эльмира Темірғалиева.
Еске сала кетсек, өткен аптада 15 жастағы жасөспірімдер бесінші қабаттан құлап кетті. Олардың бірі ауруханаға жетпей көз жұмған. Жергілікті білім беру бөлімі мамандарының хабарлауынша, қыз балалар Екібастұз қалалық ІІБ кәмелеттік жасқа толмағандар ісі жөніндегі бөлімінде есепте тұрған. Екеуі де толық емес отбасында тәрбие алғаны белгілі. Бұл оқиғаға байланысты ҚР Қылмыстық кодексінің 105-бабы бойынша, яғни «Өзіне-өзі өлтіруге қол жеткізу» бойынша сотқа дейінгі тергеу амалдары жүргізілуде. |
Көпбалалы ана бірнеше банктен несие алған. Уақытылы төлемегені үшін, карталарының бәрін бұғаттап тастапты.
Алматыдағы Зерделі ықшам ауданында тұратын көпбалалы ананың жағдайы мүшкіл, деп хабарлайды Almaty.tv.
4 бүлдіршінді бір өзі бағып отыр. Балаларының үлкені 15-те болса, кішісі 3 айлық. Одан бөлек, сал ауруына шалдыққан ұлы бар екен. Бүгінде бір бөлмелі баспананы жалдап тұрады. Айтуынша, пәтер кезегі мүлдем жылжымайды. Тұрмыс тауқыметін тартып келе жатқан Валентинаның туған-туысы жоқ. Балалар үйінің түлегі. Амалы қалмаған көпбалалы ана көпшіліктен көмек сұрап отыр.
Тілі былдырлаған бұл бүлдіршіндердің жалғыз арманы – ешкімге кіріптар болмай өз үйлерінде өмір сүру. Валентинаның бұдан бөлек 2 ұлы бар. Үй кезегіне 2014 жылы тұрыпты. Мамандарға жыл сайын барып, кезегін сұрап әлек. 4 баламен бір бөлмеде пәтер жалдап тұрудың оңай еместігін айтады. Анасының іштегі мұңын түсінетін жалғыз осы ересек Рамазан ғана. Бүгін бауырларын қарап, анасына көмектесемін деп сабақтан да қалып қойған.
"2006 жылы кәмелет жасқа толғаннан кейін жетімдер үйінен шықтым. Содан бері не жатахана, не баспана берілмеді. Тұрмысқа да шығуым сәтсіз болды. 4 балам бар. Әкелері тастап кетті. Мына бір бөлмеге 70 мың теңге төлеп жалдап тұрамыз", – дейді көпбалалы ана Валентина ДАНЫШЕВА
Нұржан – үйдегі екінші ұл. Туғанынан сал ауруына шалдыққан балаға ерекше күтім керек. Айына бірнеше мәрте массажға апару оңай емес. Ананы қинайтыны да сол – тұрмыстық қиыншылық. Ақша тапшылығынан массажға бара алмаған жағдайда үлкен ағасы осылай аяғын уқалап, өзі амал қылатын көрінеді.
Валентина мына қуықтай ғана бөлмені 4 баласымен жалдап отырғанына 5 жылдан асыпты. Үй иесі пәтерді сатуына байланысты босатып беруін сұрап отыр. Енді оның бір ай ғана уақыты бар. Көпбалалы ана алдағы айда қайда барарын білмей дал.
Алматы қаласының тұрғын үй саясаты басқармасы бұл жағдайдан хабардар екен. Қазір Валентина сынды әлеуметтік жағдайы төмен 25 мың отбасы үй кезегінде тұр.
"Бүгінгі күнгі кезекте 756-шы болып тұр. 2014 жылы үй кезегіне мүгедек бала асырушы ретінде кезекке тұрған. Бұл кісінің баспаналы болуы кезек реттілігімен шешіледі. Өйткені заңға сәйкес кезекке тұрған азаматтардың құқықы тең", – деді Қалалық тұрғын үй саясаты басқарма басшысының орынбасары Айбек САЙДІЛДАЕВ
Валентина бірнеше банктен несие алған. Уақытылы төлемегені үшін, карталарының бәрін бұғаттап тастапты. Мұқтаж отбасыға қандай да бір көмек берем дейтін жомарт жандар болса, экранда көрсетілген нөмірге хабарласуларына болады. |
Алматыда 2030 жылға қарай 5 полиорталық құрылмақ. Қала халқының басым бөлігі соларда тұрады деп болжанып отыр. Бұл туралы Zakon.kz қала әкімдігіне сілтеме жасап хабарлайды.
Алматыда бір орталықтың орнына «Солтүстік», «Батыс», «Оңтүстік-батыс», «Шығыс қақпасы» және «Тарихи орталық» сияқты бес орталық пайда болады. Бұл туралы «Алматы қаласын 2025 жылға дейін дамыту бағдарламасы және 2030 жылға дейінгі негізгі басымдықтар» құжатында айтылған.
Полиорталықтарды дамытудың негізі ретінде тарихи орталық алынады. Өйткені ол қала тұрғындары, кәсіпкерлер мен туристер үшін тартымды.
Мысалы, «Солтүстік» полиорталығы – жоба бойынша Алматы-1 теміржол станциясына іргелес аумақта орналасады. Өндіріс пен базарларды осы аймақтан алып тастау ұсынылады. Бұл ретте аумақтардың бір бөлігі рекреация мен көгалдандыру (ҮАК бойы, Баум тоғайы) үшін пайдаланылады. Бұдан басқа полиорталықта қызмет көрсету саласы белсенді дамиды, - делінген хабарламада.
«Шығыс қақпасы» полиорталығы Талғар және Құлжа трактілері аумағында құрылады әрі әуежай ауданындағы логистикалық хаб пен көрме-ойын-сауық орнына айналады.
«Батыс» политорталығын Саин және Рысқұлов даңғылдарының қиылысынан солтүстік-батысқа қарай дамыту жоспарланған. Оның аумағында индустриялық кәсіпорындар, көлік-логистикалық хаб орналасады.
«Оңтүстік-батыс» полиорталығы Райымбек даңғылы мен ұзаратын Алатау көшесінің қиылысында орналасады. Бұл жерде шағын-өнеркәсіптік парктер, сауда және логистика объектілерін орналастыру жоспарлануда. Сондай-ақ, ол агроөнеркәсіптік өңдеу объектілерімен, сауда-логистикалық кешендермен және әкімшілік-іскерлік орталықтармен толықтырылатын болады.
«Тарихи орталық» Алматының өзегі болып қала береді. Мұнда инфрақұрылым, қызмет көрсету саласы және туристік бағыттар одан әрі дамитын болады. Елді мекендердің теңгерімді және тиімді тығыздығын және ауданды қоғамдық, коммерциялық және басқа объектілермен толтыруды ескере отырып, полиорталықтарды дамыту экономикалық белсенділіктің өсуіне және көшелердің әлеуметтенуіне ықпал етеді.
Бұл ретте барлық аудан ықпалдастық пен көшелер желісінің байланысы есебінен бір-бірінен және тарихи орталықтан оқшауланбайды. Керісінше, қала тұрғындары қаланың кез-келген жеріне оңай бара алады. Мұндай қозғалыстардың дәліздері тасымалдау, сауда, мәдени демалыс, ойын-сауық және тағы басқа салалардағы бизнес үшін тартымды болуы мүмкін. Экономикалық мамандандыруды ескере отырып, полиорталықтар құрылымын қалыптастыруды 2030 жылға қарай аяқтау жоспарланып отыр.Алматы әкімдігі |
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.
Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қаз рус eng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған. |
OnlineDating.singles-де фотосуреттер мен бейнелерді жүктеу, Messenger, 3D City, 3D ойындар, видео чат, 7 чат сияқты көптеген мүмкіндіктер бар. Бөлмелер **, ыстық немесе көп емес.
** Чат бөлмелері тек компьютер нұсқасында жұмыс істейді
Егер сіз әлем бойынша жаңа достар тапқыңыз келсе, профильді ағылшын тілінде орнатуға кеңес береміз.
Егер сіз ағылшын тілін білмейтін болсаңыз, профильді 53 тілде орната аласыз. Егер сіздің сценарийіңіз сіздің тіліңізді автоматты түрде танымаса, тіркелгіге кіріп, параметрлерге өтіп, тілді өзгертіңіз.
Суреттеріңіз бен бейнелеріңізді жеке немесе қоғамдық режимде жүктеңіз.
Хабарлама: кез келген басқа мүшеге хабарлама жіберіңіз.
3D City - болашақтың бастамасы, кей жылдары ол 3D виртуалды әлемінде достарыңызбен кездесудің қалыпты болуы. Сіз өзіңіздің бет-бейнеңізді немесе кез-келген күлкілі суретті қоса аласыз, ол 3D-қала әлемінде өте қызықты. Біздің 3D City бөлмелеріміз - Superyacht, түнде солтүстік полюс, Пентхаус, Кино, Патио, Шоумен, түнде суперяч, Солтүстік полюс, сурет галереясы, демалыс орны және Марста.
3D ойындарын ойнаңыз. достарың. Біздің 3D ойындарымыз - ғарыш жарысы, жарыс, реверси, теңіз шайқасы, төртінші жалғау, тик-таус, шахмат, гигант дойбы және лабиринт. |
Күні кеше, яғни қыркүйек айының 27-ші жұлдызында «Анаға апарар жол» фильмінің тұсаукесері өтті. Аталмыш фильмнің бас продюсepi – Алия Назарбаева, режиссері – бәрімізге танымал Ақан Сатаев. Ал, сценарийін бұған дейін де Сатаевпен бірнеше картинада бірге жұмыс істеген Тимур Жақсылықов жазған. Тарихи драманың түсірілім жұмыстары Қазақстан, Беларусь және Әзірбайжан жерлерінде жүргізіліпті.
Фильмде басты рөлді сомдаған Әділ Ахметов актерлік талантын тағы бір дәлелдесе, Аружан Джазильбекова да өзін келесі бір қырынан көрсете алды. Ал, Алтынай Нөгербектің шеберлігінде, тіпті, сөз жоқ. Осылар сынды талапшыл ұжым мен тәжірибелі актерлар бірігіп жасаған жұмыстың нәтижесі нашар, дәрежесі төмен болуы мүмкін емес.
Фильм әп сәтте-ақ көрермен жүрегіне жол тапты. Жастайынан әкесінен айырылып, анасынан көз жазған Ілиястың бақытты балалық шақпен тым ерте қоштасып басынан өткерген қиындықтарын көре аласыз. Шалғайда жүрген баласын анасының дұға-тілектері мен әкесінің әруағы қолдап-қорғап жүргені анық. Тек ана мен бала арасындағы ұлы сезіммен шектеліп қана қоймай, сонымен қатар, қазақ халқының сол қиын-қыстау кезеңдері (ұжымдастыру, ашаршылық, соғыс жылдары) басты кейіпкерлердің тұрмыс-тіршілігі арқылы беріліп отырады. Қатал тағдырға мойымай, тасты жарып шыққан гүлдей қиындықтармен күресе білген жігіт анасымен қауышу бақытына 30 жылдан соң ие болады.
Өте әсерлі кинокартина қай көрерменнің болсын көзіне жас, көкірегіне сезім сыйлай алғаны хақ. "Енді не болар екен?" деп, тұңғиық ойға батып отқанда "Happy End"-пен аяқталған сәтті көргендегі сезімнің өзі бір бөлек әңгіме.
Осы фильм Отандық киноиндустрияның күннен-күнге шарықтап даму үстінде екендігіне айқын дәлел. Қаншама ұйқысыз өткен түндер мен төгілген тердің нәтижесі екені көрініп-ақ тұр. Артқан сенім ақталды, енді еңбек те еленер деген ойдамын. Егер «тым жоғары бағалау» немесе «асыра сілтеу» десеңіз, 29-қыркүйектен бастап еліміздің кез келген кинотеатрынан өзіңіз тамашалап, турасына |
Жүйке жүйесі - адам мен жануарлар организмдерінің қоршаған ортаға бейімделуін реттейтін жүйе. Ал егер бейімделу процесі жүзеге аспаса, өздеріңіз білесіздер, ағза күйреуге ұшырайды. Осы сәтте биолог ғалымдардың сөзі еске оралып отыр. Олар “Адаптируйся или умри” деп бекер айтпайды ғой.
Жүйке жүйесі организмдегі орналасу орындары (топографиясына) мен құрылысына сәйкес: орталық және шеткі бөлімдер болып екіге бөлінеді. орталық бөліміне ми және жұлын ал шеткі бөліміне — мидан және жұлыннан организмнің шеткі аумақтарына таралатын мүшелер:жүйке түбіршіктері,жүйкелер, жүйке тораптары,жүйке түйіндері(ганглийлері) және жүйке талшықтарының ұштары жатады. Яғни бұдан шығатын қорытынды өзіміздің ағзамызды құрдымға бастап барамыз.
Енді әйелдердің және еркектердің жүйке талшықтары әр түрлі болатыны да барлығымызға аян. Әйел баласының ағзасындағы жүйке талшықтары еркектердікіне қарағанда әлдеқайда көбірек. Мамандардың айтуынша, АҚШ әскери саласында әскери қимылдарға қатысқан 42 397 әйелде еркектерге қарағанда мінез-құлық мәселесі жөнінде бірқатар проблема туындаған. Әскери әйелдер жарақат алғаннан кейін депрессияға ұшырап, ішкіліктен зардап шегетін болған.
Жүйке жүйесінің зақымдануы белсіздікке алып келетінін де санамыздан шығармауымыз шарт. Бұл әсіресе адамзаттың күйреуіне алып келмей ме?
Сондай-ақ, қарапайым әйелдерге қарағанда әскер қатарында еңбек еткен әйелдерде жүйке жүйесінің бұзылуы да 20 есе көп кездескен. Ғалымдар өмірін әскери саламен байланыстырғысы келген әйелдер өз денсаулығы мен жүйкесінің беріктігіне әбден көз жеткізіп алуы тиіс дейді. Демек әйел затының депрессияға ұшырау ықтималдылығы ер адамдарына қарағанда әлдеқайда жоғары.
Ал біздің бір күнде болмашы нәрсеге жүйкемізді тоздыратынымыз ақымақтық емес пе? Бір- бірімізге демеу болудың орнына, істеп отырған әрекетіміз мынау. Мына өмірдегі уақытша келеңсіздіктерге бола уайым торына түспей, қайта өміріміздің әрбір сәтінен ләззат алып , армандарымыздың орындалуыына атсалысайық ағайын. Өмір деген сонысымен қызық емес пе?! Жүйке жүйемізді сақтап ұзақ та баянды ғұмыр кешілеріңізге тілектеспін! |
Украина президенті Петр Порошенко Жоғарғы Радаға Ресеймен жасасқан достық қатынас келісімінен шығу туралы заң жобасын ұсынды. Құжат украин парламентінің сайтында жарияланды. Президенттің Рададағы өкілі Ирина Луценко "Киев келісімнен 2019 жылдың басында шығады" деп мәлімдеді.
Луценко мақұлдау кеңесінің дүйсенбіде өткен отырысында "депутаттар келісім уақытын қайта созу туралы шешімді құптамас деп үміттенетінін" айтты.
Заң жобасын жасауға Украина ұлттық қауіпсіздік кеңесінің Ресеймен достастық мерзімін созбау туралы ұсынысы себеп болған.
Кремль Украинаның бұл шешімін "ақылға қонымсыз" деп бағалады. Мәскеу "Киевтің келісімнен шығуы Ресей-Украина қатынасы үшін ғана емес, Украинаның ұлттық мүддесіне де үлкен зардабын тигізеді" деп санайды.
Екі ел арасындағы шартқа 1997 жылы 31 мамырда 10 жыл мерзімге қол қойылған. Шарт 10 жылдан кейін тараптар оның күшін тоқтату шараларын қабылдамаған жағдайда өздігінен тағы 10 жыл мерзімге ұзартылатын болған. Құжат 1999 жылы 1 сәуірде күшіне еніп, 2008 жылы қазанда 10 жылға ұзартылған.
Құжатта стратегиялық әріптестік ұстанымдары, шекаралардың мызғымастығы, тараптардың бір-бірінің аумақтық тұтастығын құрметтеуі және өз аумағын бір-бірінің қауіпсіздігіне нұқсан келтіру мақсатында қолданбау қағидаттары айқындалған.
"Осы шартты жасасушы тараптар тату дос, тең құқықты және егеменді мемлекет ретінде бір-біріне деген қарым-қатынасын өзара құрмет пен сенімге, стратегиялық әріптестік пен ынтымақтастыққа негіздеп түзеді" делінген шарттың бірінші бабында.
Украина Совет Одағынан 1991 жылы 24 тамызда тәуелсіздігін жариялаған. Бұдан төрт айдан кейін СССР Жоғарғы кеңесінің Республикалар кеңесі СССР-ді тарату туралы декларация қабылдаған. |
Әлемде өзге ешқайсысына ұқсамайтын ерекше университеттер жетерлік. Бұл оқу орындарының өзгелерден қандай ерекшелігі барып қарап көрейік.
MASSACHUSETTS INSTITUTE OF TECHNOLOGY (МАССАЧУСЕТС ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ИНСТИТУТЫ)
Институт өзінің дизайны, салыну үлгісімен бірден өзгелерден ерекшеленеді. Бұл жерді Нобель лауреаттарын шығаратын зауыт деп те айтады. Сондықтан бұл жерге ең болмағанда генийлер қалай оқитынын қарау үшін баруға болады. Оның аумағына, оқу ғиматтарына тіпті аудиторияларға кіру еркін.
Бұл жерде компьютер, ақпарат және интеллектуалдық ғылымдар орталығы орналасқан. Оны Фрэнк Гери ашыпты. Бұл ғимаратқа $315 млн. қаражат жұмсалған екен. Оны демеушілердің бірі Билл Гейтс болды деседі.
NANYANG TECHNOLOGICAL UNIVERSITY (НАНЬЯНГ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ)
Times Higher Education Supplement рейтингі бойынша университет ең үздік 60 оқу орнының қатарына кіреді. Университет аумағында үлкен бақ бар.
Ең ерекше ғимарат – өнер, дизайн және медиа мектебі (School of Art, Design and Media). Бұны салған инженерлер архитектура мен табиғатты ортақ дүние айналдырғысы келген. Суретке қарасақ, бұл олардың қолынан келген сияқты.
UNIVERSITY OF NOTTINGHAM (НОТТИНГЕМ УНИВЕРСИТЕТІ)
Бұл оқу орны Ұлыбританияның ең танымал университеттерінің қатарында. Себебі, университет білім беру сапасынан өзге ерекше инфрақұрлымға ие. 4 оқу ғимараты да өзгелерге ұқсамайтын, тапсырмас дизайнмен салынған. Hopkins Architects мамандары ойлап тапқан кітапхана да бұл жерде өзгеше салынған.
Айта кетейік, бұл кітапхананың өз твиттері де баре кен.
RANGSIT UNIVERSITY (РАНГСИТ УНИВЕРСИТЕТІ)
Ең жарқын оқу ғимараттарының жарысы болса, бұл оқу орны бас жүлдеге ие болар еді. Бұл жердегі студенттерде «күнделікті біртүсті күндер» болмайтын секілді. Жан-жақтағы жарқын түстер бұған кедергі болады.
Мысалы Рангсит университеті қыс мезгілінде өз аумағындағы барлық ағаш-бұталарды сары, күлгін, қызыл түстерге бояған. Нәтижесі суреттегідей. |
Менің студенттік өмірім Менің есімін Рахат . Мен Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің медицина және денсаулық сақтау факультетінің стоматология мамандығына т...
- Аллаев Рахат
Менің университетім-менің мақтанышым! Мен Туркменістаның Дашогуз қаласынан келдим. Аты жөнім Аллаев Рахат Сейітназар ұлы болады. Мен осы жылы Ал-Фара...
- Аллаев Рахат
Менің университетім-менің мақтанышым! Мен Туркменістаның Дашогуз қаласынан келдим. Аты жөнім Аллаев Рахат Сейітназар ұлы болады. Мен осы жылы ҚазНУ "... |
Композиция – латынша«құрастыра, қиыстыру» деген мағына береді. Бұл көркем шығарманың құрылысы. Композиция тек формаға ғана байланысты ұғым емес, мазмұнмен де тікелей байланысты. Сонымен қатар көркемдік түрлердің орналасуы және ара қатынасы, яғни шығарманың мазмұны мен
жанрынан өрбитін туынды құрылысы. Композиция шығарманы біртұтас дүниеге айналдыруға ықпал етеді.
Композиция пішіндік бөлшектерді тұтастырып, идеяға бағындырады. Композиция қағидалары – эстетикалық таным: қорытындысы, олар ақиқаттың тереңде жатқан өзара, байланысын танытады. Композиция өзіндік мазмұнға ие, оның құралдары мен тәсілдері суреттелген құбылысты қайта жаңғыртып, мәнін тереңдетеді.
Бұларды және жеке-жеке емес, бір тұтас композициялық ұстаным негізінде шешуге тура келеді. Кейбір ғалымдар мұндай ұстанымды
«архитектоника» деп атайды. Бұл сөз гректің «архитектура – сәулет өнері» деген сөзінен туындайды. Белгілі бір дәрежеде жазушылар да сәулетшілер сияқты, олар да болашақ туындысының жоба-жоспарын алдын – ала белгілейді. Архитектоника алдын–ала түйсіну арқылы пайда болса, ең жақсы композициялық шешімнің өзі алдын-ала жасалған «есеп қисапқа» көне берместен, шығармашылық үрдісте ғана толық шешімін табады.
Композиция – шығарманың сюжеттік – баяндаушылық жағымен қоса, оның образдық бітімін, характерлер сипатын да қамтитын ұғым. Әдеби қаһарман белгілі бір дәрежеде өзге кейіпкерлермен композициялық салыстырулар жасау арқылы да ашылады. Әдебиеттің түрлі тектері мен түрлеріне қатысты композициялық заңдарының айырмашылықтары болуы да тосын жәйт емес. Мәселен, поэзиялық шығармаларда композиция бөлшектерінің қатарына өлең, шумақ та жатады. Драматургияда басты рольді диалог атқарады, сипаттау мен мінездеулер қысқа ремарколарға сыйғызылады. Қалай болғанда да, кез келген жанрдағы туынды да шынайы көркемдік тереңдік композиция құрылымына сөз араласқанда ғана игерілмек. Ал, көркем шығармадағы сөз дегеніміз – автордың дара тілі, өзіндік стилі.
Композицияның ішкі міндетіне көркем ой мен сезімнің үздіксіз қозғалысын реттеу жатады. Ол үшін композицияның әрбір бөлшегі бір-бірімен тығыз байланыста болуы шарт.
Эпикалық шығармада жиі кездесетін композициялық бөлшектердің бірі – лирикалық шегініс.
Лирикалық шегініс – эпикалық шығарма авторының ойы мен сезімінің шығармада тікелей көрінуі.
Кейде лирикалық шегініс арқылы жазушы кейіпкерлер мен олардың әрекетіндегі өзінің бағалануына ең маңызды деген тұстарға оқырман назарын аударуға, әсерлілігін арттыруға ұмтылады.
Кейде бір кейіпкерлерге бағытталған лирикалық шегініс басқа бір кейіпкердің ой-сезімімен астасып жатуы мүмкін, бірақ оқырман бұл үлгідегі лирикалық шегіністі де автордың ой мен сезімнің көрінісі деп қабылдайтыны белгілі.
Кейде автор лирикалық шегіністі өз шығармасының сипаты мен міндетін хабарлау мақсатында пайдаланады.
Оқшау (кірме) эпизодтар – шығармада баяндалатын негізгі оқиғаға тікелей қатысы жоқ көріністерді атайды. Кейде оқшау эпизодтарда лирикалық шегініс сияқты шығарманың идеясын, пафосын түсіндіру үшін пайдаланылады.
Көркемдік аңдату – жазушы алда болатын оқиғаны барынша терең түсіндіру үшін оны алдын-ала соған ұқсас көріністер арқылы аңғартатын тәсілді айтамыз.
Пейзаж – шығармада табиғат көрінісінің бейнеленуі. Мұнда қандай да бір көркем шығармадағы өзге де көркемдік құралдармен қатар өзіне тән көркемдік- идеялық мән атқаруға тиісті пейзаж туралы. Пейзаж шығарманың тұтас идеялық-көркемдік мәніне қызмет ету үшін де, сондай-ақ шығармадағы жекелеген көріністерге, оқиғаларға, кейіпкерлерге қатысты да қолданылы береді.
Интерьер – шығарма кейіпкерлерінің тұрмыс-тіршілігіне қатысты түрлі заттар мен құрал-жабдықтардың бейнеленуі. Интерьер, көбінесе тар ауқымда, яғни жекелеген кейіпкерлерге қатысты ғана қолданылады.
Сонымен қорыта айтар болсақ, композициялық бөлшектер мен сюжеттік дамудың кезең-кезеңдерін тәртіпке салып, реттеп тұратын нәрсе – шығарманың композициясы. Ал, композициялық шеберлік - шығармадағы барлық бөлшекті бір ғана бүтінге тұтастыру, бәрін бір ғана нәрсеге- негізгі идеяға-бағындыру.
Фабула – бұл латынша-әңгімелеу, баяндау, тарихтап айтып беру-көркем шығармада суреттелген оқиғаны рет-ретімен жүйелеу, мазмұндау. Біз шығарманы алғаш оқығанда оның жалпы фабулалық желісін тез қабылдаймыз. Ал, сол шығарманы қайтадан оқитын болсақ, шығарамадағы суреттелген әрбір әрекеттің, оқиғаның, құбылыстың мәніне тереңдеп үңіле бастаймыз, соның нәтижесінде санамызда сюжет жайлы түсінік пайда болады.
Фабула (лат. Fabula — аңыз, әңгіме, ертегі, мысал) — көркем шығармада суреттелген окиғаны рет-ретімен жүйелеу. Фабула сюжетпен көптеген өзіндік ерекшеліктерімен өзгешеленеді:
оқиғаны мазмұндау, баяндау тәсілімен, яғни оны өмірде болып жатқан рет-ретімен емес, авторлық шегіністер, орын ауыстырулар арқылы беру (Ш.Айтматов, "Боранды бекет'").
болып жатқан окиғаға қатыстылығымен. Мұның бірнеше жолы бар: алғашқысында автордың оқиғаға қатыстылығы сезілмейді ( М.Әуезов, "Қилы заман"), енді бірде айтушы оқиғаның ортасында жүреді ( Ғ.Мүсірепов, "Қазақ солдаты").
Шығарманың белгілі бір формада баяндалуы, мысалы, естелік (Ғ.Мүстафин, "Көз көрген"), күнделік (Ә.Сәрсенбаев, "Офицер күнделігі"), Ф.М.
Достоевский, "Бейшара жандар"), т.б. фабулалық тәсілдерді қолдану арқылы автор оқиғаның баяндауын бірде үдетіп, бірде бәсеңсітіп отырады, кейіпкер көңіл-күйінің қалтарыстарын ашып, образды жан-жақты ашады
Сюжет – француз тілінде «зат» деген ұғымды білдіреді. Ол-эпикалық және драмалық, кейде лирикалық шығармаларда қозғалыс үстінде көрінетін оқиға барысы, әрекет дамуы. «Сюжет» терминін алғаш рет XVII ғасырда классицистер П.Корнель мен Н.Буало қолданды. Олар сюжет ұғымын Аристотель ізімен ежелгі дүние қаһармандарының өміріндегі оқиғалармен байланыстырды. Көбіне сюжет шығармадағы оқиғалар жүйесі ретінде көрінеді. Оның сыры сюжетті шығарманың басым бөлігі аса маңызды қоғамдық
конфликтілерді көркемдік тұрғыдан қарастырады және оларды қаламгер жасаған біртұтас өмір көрінісінің ішінде бейнелейді.
«Сюжет» нақты бір заттық мәнге ие бола алады. Яғни сюжет – авторлық мақсат та, фабула-сол мақсатқа жетудің құралы. Егер фабуланы әңгімелеп беруге болатын болса, сюжеттің көркемдік мәнін шығармада көрінетін авторлық баяндау ерекшеліктері ғана жеткізе алады. Кейде жазушы пайдаланған даяр фабула сюжетке айналған кезде көркемдік өңдеуге ұшырайды. Біріншіден, мұндай даяр фабулалар өмірдегі, нақты оқиғаларға негізделген шығармаларда жиі кездесуі мүмкін. Екіншіден, бір жазушының жасаған фабуласы екінші жазушының шығармасында мүлде жаңасападағы сюжетке ұласып жатуы да ықтимал. Бір ғана фабула әр жазушының шеберлігіне байланысты әр түрлі сюжеттік сипатқа ие бола береді. Сюжет шығарма стилімен, көркем дүние құрылымның ортақ заңдылықтарымен тығыз байланысты. Демек, шығарманың көркемдік маңызы фабулаға емес, фабуланың шығармашылықпен игерілген көркемдік сипатының сюжетте тереңдетіле бейнеленуіне қатысты.
Сюжетті шығармалардың мазмұнында көбіне күрделі қайшылықтар, өмірлік тартыстар желі, тартып жату себебі де соған байланысты. Тартыс - (латынша конфликтус) –қақтығыс, айқас деген мағына білдіреді. Ол өмірдегі қайшылықтардың өнердегі көрінісі, адам тіршілігіндегі түрліше қарама- қарсылықтардың, адамға тән әр алуан көзқарастағы, идеядағы, сезімдегі, нанымдағы, іс-әрекеттегі, мақсат-мүддедегі кереғар құбылыстардың өнер туындысында жинақталып, суреттелуі. Өнердегі өмірлік тартыс – көркем шығарманың идеялық мазмұнындағы үзілмес желі, арқау, керек десеңіз күллі өнер туындысына тіршілік беріп тұрған жүйке, дейді З.Қабдолов, олай болса, әдеби шығармадағы табиғи тартыс, оның сюжеті мен композиясын өрбітер, қозғаушы күш. Сюжетте қоғамдық тартысты қозғалыс үстінде, яғни дамуы, шешілуі арқылы көрсету қоғамдық даму тенденцияларын, оның заңдылықтарын түсінуге ықпал етеді.
Шығармаларға өзек болған қоғамдық тартыс өткен дәуірлерден де алынуы ықтимал. Алайда, тартыстың түпкі мәні қаламгер өмір сүрген кезеңдегі қоғамдық талап-тілектермен орайласып жатады. Сонымен бірге қаламгер өз бейнелеп отырған характерлер мен жағдайлар, адамдар арасындағы байланыстар мен қарама-қайшылықтардың шынайы сипатын ашып танытуда сюжеттің мүмкіндігіне сүйенеді. Осылардың бәрін бейнелеу шығармада алға тартылған проблемалардың мәнін ашуға, идеяға ықпал етеді. Сюжет желісіндегі образ-характерлер негізгі идеяға, негізгі оқиғаға байланысты бола отырып, өзіндік даралығын да сақтап қалуы да шарт.
Классикалық үлгідегі туындыларда күрделі де тұтастық сипатта көрінетін сюжеттің басталуы (экспозиция), байланысы (завязка), дамуы (ситуатция), шарықтау шегі (кульминация), шешімі (развязка) сияқты бөлшектерден тұрады. Кей шығармаларда пролог пен эпилогта кездеседі. |
Шет тілін үйренуге арналған тілдік карталар өзін-өзі зерттеудің қарапайым және кең таралған әдісі болып табылады. Бір жағы күрделі сөзді, ал екінші жағында мағынасы немесе аудармасы бар.
Карточкалардың палубасын жасағаннан кейін карточкаларды қарауға кірісіп, барлық палубаны білмейінше, бірте-бірте үйренгендеріңізді біртіндеп анықтауға кірісесіз.
10 000-ға жуық жаңа сөздерді есте сақтап, оларды тілдік тәжірибеде қолданғаннан кейін, мен дәл осы жолды максималды тиімділікпен, қысқа мерзімде және аз қателіктермен өтуге көмектесетін процестің тарихын жаза аламын.
Ең алдымен, мен 500 ең көп қолданылатын сөздерді ағылшын тілінде меңгеруді мақсат етіп қойдым және зерттеуге негізделген ең көп қолданылатын сөздердің статистикасын таптым.
Осы сөздердің тізімін жасай отырып, қағаз тілінің карталарын жасап, палубаға бөліп, оларды үйрендім.
Мақсатқа қол жеткізгенде, ағылшын тілін лайықты білу үшін сізге кемінде 5000 сөзді білу керек екенін түсіндім.
Бірнеше мыңдай қағаз карточкаларын қолданудың мүмкін болмағаны маған осы мақсат үшін ыңғайлы мобильді қосымшаны әзірлеуге мәжбүр етті.
Максималды нәтижеге қол жеткізу үшін негізгі функцияларды анықтау қажет болды. Сондықтан, қосымшаның дамуын бастамас бұрын мен функциялар мен толықтырулардың толық тізбесін құрастырдым:
Карточкалардың шексіз санын жасау және сақтау мүмкіндігі
Оқытылған материалдардың көлемін сақтау және талдау үшін архив
Өзіңіздің оқу материалдарыңызды жасау үшін карталарды автоматты түрде жасау функциясы бар мәтіндік құжаттардан кез-келген деректерді жүктеу мүмкіндігі
Қажетті тәртіпте барлық карталарды автоматты түрде ойнату, реттелетін қайталау жылдамдығы және кез келген уақытта зерттелген материалды тыңдау үшін аудио ойнатқышты пайдалану функциялары
Өмірдің әр түрлі аспектілері бойынша тақырыптық дерекқор құру
Көрнекі ассоциацияларды құру үшін суреттермен тілдік флэшкарталарды жасау
Интернетсіз және ұшақ режимінде жұмыс істеу
Барлық қиын есте сақталатын сөздер үшін бұлтты сақтау
Пайдаланудың қарапайымдылығы
Сөздерді есте сақтауға арналған күнделікті жаттығулар
Жоспарланған жаттығулар туралы хабарландырулар
Конфигурациялық сөзді сұрыптау тәртібі
Карталарды дерекқорға ауыстыру
Бір уақытта шет тілдерін және бірнеше тілдерді үйрену мүмкіндігі
Осы мақсаттарды анықтап, жаңа өнімімді белсенді түрде бастадым.
Android операциялық жүйесіне қосымшалар әзірлеу тәжірибесі аз болғандықтан, смартфонға арналған LingoCard-тың бірінші нұсқасында жұмыс істей бастадым, бірнеше айдан кейін тілдік карталармен және бір дерекқормен (карталардан бір палубасы) бірінші мобильді қосымша дайын болды. Тағы күрделі құралдарды әзірлеу үшін мен білетін кәсіби әзірлеушілермен жүзеге асыру нұсқаларын талқылауға кірісті. Жігіттер менің идеям ұнады, нәтижесінде энтузиастар жобаға қосыла бастады. Біздің идеямызды іске асырғаннан кейін, біз екі операциялық жүйенің: Android және iOS үшін тағы бірнеше ерекше құралдарды тоқтатпауды және дамытуды шештік. Біз Google Play дүкенінде және Apple Store-да тегін қолдандық.
Бірнеше ай бойы бүкіл әлемдегі он мыңдаған адамдар ешқандай ақысыз біздің қолданбаларымызды пайдалана бастады, біз көптеген алғыс хаттарды, қателер туралы нұсқамаларды және өнімдерді қалай жақсарту туралы ұсыныстарды алдық. ризамын. Нәтижесінде бізде көптеген тапсырмалар мен жаңа идеялар бар.
Тілдік ортаға кіргенде, сөйлемдерді жылдам тұжырымдау қажеттілігін түсіну керек. Сөйлеуіңіз әңгімеге және жылдам аударуға қолайлы ететін сөйлемдерді және негізгі тіркестерді түсіну. Сондықтан, карталарды сөйлемдермен, сөйлемдермен және идиомалармен жинау туралы шешім қабылданды. Енді біздің өтініштерімізде жүздеген мың сөздерді және әр түрлі сөйлемдерді пайдаланып тіл карталарын таба аласыз.
Біздің қосымшаларымыздағы барлық тілдік карталарда мәтін қосу үшін ешқандай шектеу жоқ, сондықтан сүйікті әндеріңіздің сүйікті әндерімен немесе сүйікті кітаптарыңыздың параграфтарымен флешкарттар жасауға болады. Көптеген мәтінді қосқаннан кейін, жоғары немесе төмен жылжуға және сөйлеу синтезаторымен тыңдауыңызға болады.
Flashcards екі режимде оқыту үшін қол жетімді:
Барлық карталарды бірден көре алатын және дерекқорды жоғары / төмен айналдыратын карталар режимі тізімі. Әрбір картаны флип-түймені түрту арқылы тікелей тізімнен көшіріп алуға болады.
Карта режимін ашыңыз. Мұнда картаны үлкен мәтіндік мазмұнмен толық көріністе ашуға және барлық карталарды солға / оңға сырғытуға болады. Бұл режимде карталарды өңдеу, оларды белсенді және зерттелген дерекқорға жіберу мүмкін. Сондай-ақ, ассоциативті «визуалды бейнелерді» жасау үшін суреттер мен фотосуреттерді флешкартқа қосуға болады. Әрбір карточка мәтіндік өрістің кез келген жерін түрту арқылы екінші жағына жылжытылады.
Қолданба мәзірінде түрлі оқу режимдері үшін көптеген параметрлерді табуға болады.
Оқуға уақыт жетіспеушілік мәселесі бойынша жұмыс істей отырып, біз кез келген тәртіпте кез келген мәтінді және кез-келген тәртіпте жасалатын бірегей дыбыстық ойнатқышты құруды шештік. Нәтижесінде, шет тілін музыканы кез келген жерде және кез келген уақытта тыңдау сияқты зерттеуге болады. Енді бұл құрал құрылғы мен платформаға байланысты 40-50 шет тілін тыңдауға мүмкіндік береді. Біраз уақыттан кейін біздің ойыншы планетаның барлық танымал тілдерімен жұмыс істейтініне сенемін.
Сондай-ақ, сөздерді есте сақтау маңызды болуы мүмкін, мысалы, алфавиттік тәртіппен, кері алфавиттік ретпен, кездейсоқ түрде, тақырыптарда және т.б.
Сіз өзіңіздің құралдарыңызбен 67 шетел тілінің кез-келген комбинациясын оқи аласыз. Барлық флэшкарталар бұлт серверінде сақталады, сондықтан сіз құрылғыларды өзгерте аласыз, тек сіздің электрондық поштаңызды және пароліңізді есте сақтауыңыз керек.
Таяудағы уақытта біз әңгімелесу немесе сабақ барысында жаңа тілдік карталарды жасай алатын тілдік спикерлерді іздеу және бейне конференция қызметі үшін құралды әзірлеуді жоспарлап отырмыз.
Сонымен қатар, біздің флэшкарттарымыз көмегімен сіз сөздердің немесе сөйлемдердің дұрыс айтылуын қолдануға болады. Мұны істеу үшін, сіз сөзді тыңдайтын және қателіктеріңізді көрсететін сөйлеуді тануға арналған құралдарды іске асырамыз және дамытамыз.
Leitner жүйесін пайдалану.
Leitner жүйесі - 70-ші жылдары неміс ғылымы журналист Себастьян Лейтнер ұсынған флэшкарталарды тиімді пайдаланудың кеңінен қолданылатын әдісі.
Бұл аралық интервалдарда карталар қаралатын жерлерде аралықты қайталау қағидатын қарапайым іске асыру.
Бұл әдіспен флэшкарттар Leitner's оқу қорабында әрбір оқушыны қаншалықты жақсы білетініне байланысты топтарға бөлінеді. Оқушылар flashcard-та жазылған шешімді еске түсіруге тырысады. Егер олар сәтті болса, олар келесі топқа картаны жібереді. Егер олар сәтсіз болса, оны бірінші топқа жібереді. Әрбір кейінгі топ оқушыны карточкаларды қайта қарап шығудан бұрын ұзағырақ уақыт алады. Бұл әдіс шет тілінің сөздерін үйрену үшін де, басқа да ақпаратты есте сақтау үшін пайдаланылуы мүмкін.
Leitner жүйесін бізде қолдануға болады. Flashcards бірнеше топқа жылжытуға болады. Мысалы, жаттығу материалдарын бағдарламаға жүктеп немесе дайын сөздікті таңдап алсаңыз, карталармен қозғалатын болсаңыз, оларды «зерттелген» деректер базасына жылжытуға болады, егер оларды дереу жасай алмасаңыз оларды есте сақтаңыз немесе ең күрделі сөздерді белсенді дерекқорға беріңіз. Содан кейін сіз алдымен белсенді дерекқорды зерттеп, кейін таңдалған және кейде зерттелген деректер базасында зерттелген материалды қайта қарастырасыз.
Біздің миымыз неге көптеген жаңа сөздерді еске түсіріп, қажетсіз ақпараттан арылуға тырысатындығын түсінбейді. Бұл мәселені жеңу үшін біз миға оны мәжбүрлеуіміз керек. Мыңдаған жаңа сөздерді еске түсіруді ұмытпаңыз, сізде бірнеше жүз мың немесе тіпті миллиондаған жаңа нейрондық байланыстар жасау керек! Соның салдарынан біз ақылды боламыз.
Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін біз мидағы жаңа нейрондық байланыстарды құру үшін ыңғайластырылған бірегей бағдарламалық жасақтама әзірлеп жатырсыз - сіз дұрыс материалды таңдап, ең жақсы нәтижеге қол жеткізуге тырысыңыз. |
Барлық физикалық денелер құралады заттар, және барлық физикалық тұрғыдан зерттеледі болып жатқан әр түрлі физикалық құбылыстарды. Физикалық құбылыстар болады: механикалық, жылу, дыбыс, оптикалық, электрлік және магниттік. Кейде мен басқа да физикалық құбылыстар.
Механикалық физикалық құбылыстарға жатады, әр түрлі қозғалыс және өзара іс-қимыл тел. Адам болуы мүмкін, доп тап беті Жер және отскакивать, планетаның жылжыту бойынша орбитам айналасында өз жұлдыздардың, автомобильдер жылдамдық (жеделдеуі) лифт арқылы көтерілуге және опускаться.
Жылу құбылыстары байланысты температурасының өзгеруіне тел және туындайтын салдарынан бұл өзгерістер олардың физикалық жай-күйін. Мәселен, дененің қабілетті суытылуға және салқындатылуы. Кейбір кезде плавятся (темір зауытта немесе балауыз шамдар кезінде оның жану), басқа да испаряются (су қыздырғанда), үшінші ауысады газдан сұйық күйге немесе сұйық бүгін қатты (оттегі қатты салқындату мүмкін сжижаться, су мұз айналады).
— Дыбыстық құбылыстарды жатқызады, таратуға байланысты дыбыс әртүрлі ортада (жылдам тарайды, дыбыс, суда немесе ауада?), мінез-дыбыс толқындарының соқтығысуы кезінде кедергілер (не эхо?) және басқа да құбылыстар, байланысты дыбыспен.
Оптикалық құбылыстар байланысты жарық. Көре білу жануарлардың (соның ішінде және адам) пайда болды арқасында, бұл табиғатта бар жарық. Әсерінен жарықтың өсімдіктер синтезируют органикалық заттар (бұл оптикалық құбылыс!). Мұндай бөлім ретіндегі физиканың оптика зерделейді, жарық күші, көрсетіледі заттардан преломляются арқылы өте отырып, әр-түрлі қоршаған орта.
Электрлік және магниттік құбылыстар бір-бірімен байланысты, сондықтан да оқытылады. Біз үшін пайдаланылады электр және тіпті жиі ойланбаймыз, немен байланысты бұл құбылыс. Ол байланысты болғанымен, электрлік зарядталған бөлшектер. Ашу және зерттеу электр құбылыстардың жақын өткен нелер қазірдің өзінде пайдалануға электр жарығымен, айналдыруға электр қозғалысқа тел, изобрести теледидар мен компьютерлер. Магниттік құбылыстарды байқауға болады, қашан тұрақты магниттер өзара іс-қимыл жасайды (Жер және компас) немесе тартады темір заттар.
Барлық, бұл бізді қоршап: «тірі және өлі табиғат, үнемі қозғалыста және үздіксіз өзгереді: движутся планетаның және жұлдыздары, жаңбыр жауады, ағаштар өсуде. Мен адам ретінде белгілі биология, ұдайы қандай да бір даму сатысында.Физикалық құбылыстар Перемалывание дәндері ұн, тастың құлауын, кипение су, найзағай, шуақ лампочки, еріту, қант шәй, көлік құралдарының қозғалысы, найзағай, кемпірқосақ, бұл мысалдар физикалық құбылыстар.
Және заттармен (темір, су, ауа, тұз және т. б.) болып жатқан әр түрлі өзгерістер немесе құбылыстар. Зат болуы мүмкін кристаллизировано, расплавлено, измельчено, растворено және жаңадан бөлінді ерітінді. Бұл ретте оның құрамы қалады.
Мәселен, қант болады ұнтақтайды ұнтақ өте ұсақ, болмашы дуновения ол көтерілуге ауаға шаң. Қант пылинки болады сынып оқушысы илья немеренконы құттықтаймыз тек микроскоппен. Қант бөлуге болады тағы да ұсақ бөліктері, растворив оның суда. Егер выпарить ерітіндіден қант су молекулалары қант қайтадан біріктірілуі бір-бірімен кристалдар. Бірақ еріту суда және майдалау қант қалады қантпен.
Табиғаттағы су түзеді өзендер мен теңіз, бұлттар мен мұздар. Буға айналу кезінде су ауысады жұп. Су буы – су тәріздес. Әсері кезінде төмен температура (0С төмен) су ауысады қатты күйі – мұз айналады. Мельчайшая бөлшегі су – бұл су молекуласы. Молекуласы су болып табылады және мельчайшей бір бөлігі бу немесе мұз. Су, мұз және бу емес, әр түрлі заттар, бір зат (су) әр түрлі агрегаттық күйде.
Жеке явленияПодобно суда, және басқа да заттар тілге аударуға болады бір агрегаттық күйден.
Сипаттай отырып, сол немесе басқа зат ретінде газ, сұйықтық немесе қатты зат бар, түрі жай-күйі, заттар қалыпты жағдайда. Кез-келген металл тек расплавить (ауыстыру сұйық күйі), бірақ және айналдыру газ. Бірақ бұл үшін өте жоғары температура. Сыртқы қабығында Күн металдар орналасқан газ тәрізді күйдегі, өйткені температура онда құрайды 6000С. Ал, мысалы, көмір қышқыл газы арқылы салқындату айналдыруға болады «құрғақ мұз».
Құбылыстар кезінде тоқтатылады айналулар бір заттардың басқа жатады, жеке құбылыстарға. Физикалық құбылыстар өзгеруіне алып келуі мүмкін, мысалы, агрегаттық жай-күйі немесе температураның, бірақ құрамы заттар қалады.
Барлық физикалық құбылыстар бірнеше топқа бөлуге болады.
Механикалық құбылыстар – бұл құбылыстар, яғни болып жатқан физикалық тұрғыдан зерттеледі кезінде олардың қозғалысы бір-біріне қатысты (айналымға Жердің Күнді айнала қозғалысы, автомобиль, ұшу парашютиста).
Электрлік құбылыстар – бұл құбылыс, туындайтын пайда болған кезде, болуы, қозғалысы мен өзара іс-қимыл электрлік зарядтар (электр тогы, телеграфирование, найзағай күн күркірегенде).
Жеке явленияМагнитные құбылыстар – бұл құбылыстың пайда болуына байланысты жеке денелердің магниттік қасиеттері (притяжение магнитпен темір заттарды, бұрылу бағыттамалар компастың солтүстігі).
Оптикалық құбылыстар – бұл құбылыстар, болып жатқан оқиғалар мен тарату кезінде, преломлении және көрсеткен света («радуга», » миражи, шағылысу жылғы айналар, пайда болуы қабақ бояуы).
Жылу құбылыстар – бұл құбылыстар болып жатқан оқиғалар кезінде қыздыру және салқындату физикалық денелердің (қар тез еріп, кипение су, тұман, қату су).
Атомдық құбылыстар – бұл құбылыс, туындайтын өзгерген кезде, ішкі құрылысының, заттың физикалық денелердің (шуақ Күн және жұлдыздар, атом жарылысы).
Кезде физикалық құбылыстар болмайды білім беру жаңа заттар да өзгереді, тек заттың агрегаттық күйі, олардың нысаны, құрамы заттар өзгермейді.
Мысалы, су – бұл зат табиғатта құрады ғана емес, өзен, теңіз, бірақ мен мұздықтар, және бұлттар. Тают, бұлт роняют тамшы су, су буланады бетіндегі су айдындарын, яғни өзгерісі агрегаттық жай-күйі тексеріліп, оның құрамы өзгеріссіз қалады.
Физикалық құбылыстар — өте маңызды құбылыс, онсыз елестету мүмкін емес қоршаған ортаға және өмір жалпы алғанда.
Бүгу сым, ұсақтау, тұз, балқыту металдар, білім мәрмәр үгіндісі, перемалывание астықты ұнға айналдыру суды бу қайнатқан кезде – бұл барлық физикалық құбылыстар. Осылайша, физикалық құбылыстар — бұл құбылыс, кезінде жүргізілетін нысанының өзгеруі, агрегаттық жай-күйі көрсетілген, бірақ түзілетін жаңа заттар. |
Иран Касем Сулейманидің өлімі үшін кек алып болғанын мәлімдеді. Сондай-ақ Таяу Шығыс елі АҚШ тарапынын агрессия болмаса, онда олар ешқандай әскери шабуыл жасамайтынын айтты деп хабарлайды Pyx.kz тілшісі ТАСС агенттігіне сілтеме жасап.
Бұл туралы Иранның БҰҰ жанындағы тұрақты өкілі Мажид Тахт-Раванчи ТАСС агенттігінің АҚШ президенті Дональд Трамптың сөзіне Теһранның реакциясы туралы сұрағына жауап бере отырып мәлімдеген.
«Біздің барлық әрекеттеріміз Касем Сулейманиге жасалған қастандыққа пропорционал келді. Олар аяқталды. Егер АҚШ Иранға қатысты әскери қимылдар қабылдамаса, біздің тарапымыздан — біз де ешқандай іс-әрекет жасамаймыз», — деді ол.
Дипломат ислам республикасы БҰҰ Жарғысының 51-бабына сәйкес әрекет етіп, өзін-өзі қорғау құқығын іске асырды деп атап өтті.
«Егер АҚШ әскери әрекеттерге баруға шешім қабылдаса, Иранның жауап беруден басқа амалы қалмайды», — деді Мажид Тахт-Раванчи.
Еске сала кетейік, жақында АҚШ-тың арнайы операциясы нәтижесінде «Аль-Кудс» ислам революциясы күзеті корпусының қолбасшысы – генерал Касем Сулеймани қаза тапты. Арнайы операцияға жауапкершілікті Пентагон өз мойнына алып, генералды өлтіру туралы бұйрықты президент Трамптың өзі бергенін мәлімдеді.
Осылайша, АҚШ Бағдаттағы елшіліктеріне жасалған шабуылға жауап қайтарды. Аталған оқиғадан кейін Тегеран қатаң түрде кек алуға уәде берген болатын. |
«Әзірет Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық — музейі және С.Ерубаев музейлерінің ұйымдастыруымен мемлекет және қоғам қайраткері Сұлтанбек Қожановтың туғанына 125 жыл толуына арналған «Алаштың айбары – ер Сұлтанбек» атты іс-шара және көрме өтті.
Тәуелсіздік жолында бүкіл өмірін сарп етіп, елінің ертеңі үшін күрескен тұлғалардың бірегейі – Сұлтанбек Қожанұлының өмірі мен ел үшін атқарған еңбек жолы «Әзірет Сұлтан» қорық-музейінің кітапханасында сақталған кітаптар және фотосуреттер, зерттеу еңбектері арқылы сыр шертті.
Жиын барысында «Әзірет Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі директорының орынбасары Мұрат Тастанбеков шараның маңызы мен тәрбиелік мәніне тоқталды.
— «Сұлтанбек Қожанов десе білмейтін қазақ жоқ! Ол түсінікті де, өйткені, өшпес өршілдігімен, қайтпас қайсарлығымен, халыққа деген риясыз көңілімен ел есінде мәңгі қалды. Ел ішінде елшіл ері болмағаны мен оның атқарған істері мәңгілік тарих толқынында жанды күйде сақтап қалады», — деді Мұрат Тастанбеков.
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің доценті, тарих ғылымдарының докторы, профессор Тұрсын Хазретәлі де Сұлтанбек Қожановтың тарихи істерін анықтап, ұрпаққа қалдыру бағытында атқарылып жатқан жұмыстар жөнінде әңгімеледі.
— «Мен Ташкент, Мәскеу, Орынбор, Алматы, Шымкент архивтерін ақтарып көрдім. Құжаттардың бәрін жинап, құжат негізінде 5 томдық кітап дайындаймыз, алдағы уақытта жарыққа шығатын болады. С.Қожанов 1894 жылы Созақ ауданына қарасты Ақсүмбіде, дүниеге келді. 1916 жылда басталған ұлт-азаттық көтеріліске қатысқан. Қазақ балаларын батыр болуға шақырды. Қазақ атының, қазақ халқының жоғалмауын тіледі. Ол, — елін шексіз сүйді. Ал ендігі кезекте батыл ерін барша ұрпақ естен шығармауы тиіс. Оның іздерін, істерін жаңғырту сіз бен біздің азаматтық парызымыз саналады», — деді профессор Тұрсын Хазретәлі.
Шара барысында қай салада болса да бірінші кезекте ұлттық мүддені ойлаған Қожановтың еңбекшіл халқымен берік байланысы, экономикалық, әлеуметтік, мәдениет мәселелерін шешудегі істері жөнінде де пікірлер айтылды. |
Жиында бюро мүшелері наурыздың 18-і күні өтетін партияның саяси кеңесі отырысының күн тәртібін талқылады.
Елордада Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың төрағалығымен Nur Otan" партиясы саяси кеңесі бюросының отырысы өтті, деп хабарлайды zakon.kz.
Бұл туралы Елбасының баспасөз хатшысы Айдос Үкібай Twitter парақшасында жазды.
"Жиында бюро мүшелері наурыздың 18-і күні өтетін партияның саяси кеңесі отырысының күн тәртібін талқылады" делінген жазбада.
На заседании Нурсултан Назарбаев призвал активизровать подготовительную работу партии к выборам в Мажилис, которые пройдут в конституционные сроки |
АҚШ бас прокуроры Джефф Сешнс сенаттың тарлау жөніндегі комитетінде жауап беріп тұр. Вашингтон, 13 маусым 2017 жыл.
Бөлісу
Сешнс: Трамп штабының Ресеймен байланысы туралы ешнәрсе білмеймін
Бөлісіңіз
Принтерден шығару
АҚШ бас прокуроры Джефф Сешнс сенаттың барлау жөніндегі комитеті алдында сұрақтарға жауап берді. Сешнстің сөзіне қарағанда, оған Трамптың сайлауалды штабының Ресейдің ресми тұлғаларымен байланысы жөнінде ешнәрсе мәлім емес. Ол Ресей елшісімен екі рет кездескенін, бірақ айтарлықтай ештеңе болмағанын айтты.
Сешнс президент Дональд Трамппен не жөнінде сөйлескенін айтудан бас тартты. Кейін ол Трамппен Федералды тергеу бюросының бұрынғы директоры Джеймс Комидің ұстанымы жөнінде сөйлескенін айтты. Екеуі "Федералды тергеу бюросына өзгеріс керек" деп шешкен.
Бас прокурор қызметімен қатар әділет министрлігін де басқаратын Джефф Сешнс АҚШ әкімшілігіндегі ең жоғары лауазымды тұлғалардың бірі саналады.
Өткен аптада сенаттың барлау жөніндегі комитеті Федералдық тергеу бюросының бұрынғы директоры Джеймс Комиді тыңдаған. Ол Ресей билігінің АҚШ-тағы президент сайлауына араласқанына күмән келтірмеді. Бірақ ол қолында дәлел келтіретін ешқандай куәлік жоқ екенін айтты. Оның сөзінше, алғашқы кибершабуыл 2015 жылдың жазында болған.
Коми сонымен бірге биыл 14 ақпанда Ақ үйде президент Трамппен кездескенін, онда президент кабинеттегі өзге адамдарға екеуін оңаша қалдыруын сұрағанын атап өтті. Сол кезде президент құпия ақпарат жөнінде айтып, Флинн жөнінде сөз қозғаған. Комидің айтуынша, Трамп Флиннді қайта-қайта "жақсы адам" деп, оған қатысты тергеу ісін тоқтатуды талап еткен.
Жаңалықтар
BBC мен "Медиазона" Украинадағы соғыста он мың ресейлік жауынгердің қазасын растады
Бельгияда Еуропарламент жетекшісінің орынбасары жемқорлық күдігімен ұсталды
Украинадағы соғысқа қарсылық білдіріп, қанды оқиғаларды тергеуді талап етпек болған белсендінің өтініші орындалмады |
Һижреттің 17-18 жылдары Шам төңірегінде «Әмуас» деп аталатын оба ауруы кең тарады. Ең алғашқы шыққан жері Палестинаның Әмуас аймағы болғандықтан осылай аталған. Бұл жұқпалы ауру әкелген кеселден 25 мың адамның өмірі қиылып, тіпті үлкен сахабалардың қатарындағы Әбу Үбәйда ибн Жәррах пен қоса Муаз ибн Жәбал да айықпас дерттің қармағына іліккен-ді .
Сол жылы Омар (р.а.) Шамға бармақ болып жолға шықты, оны ірі қолбасшыларымен бірге Шам әкімі Әбу Үбәйда қала сыртынан күтіп алды. Бірақ Шамда ауруының тарағанын естіген соң халифа мен сахабалары қалаға кірместен кері қайтуды жөн көрді. Оны естігенде Әбу Үбәйда (р.а.) таңырқап:
– Алланың тағдырынан қашқаның қалай? – дегенде, Әзірет Омар оған қарап:
– Иә, Алла жазған тағдырдан және Соның тағдырына қашып бара жатқан жоқпын ба?! Сен түйелеріңді бір жағы жоңышқа, бір жағы жусанды бетке жайып түйелерің қайсысынан оттаса да сен Алланың тағдырымен жайған болып саналмайсың ба? – деп ойланта жауап қайырды.
Қасындағылармен бірге Мәдинаға қайтқан әзірет Омар оба ауруының тез жайылып бара жатқандығына алаңдағандықтан тым болмаса Әбу Үбәйданы құтқарып қалмақ болып келе сала былай деп хат жолдайды:
«Ассалаумағалейкум! Бір мәселе жайлы ақылдасу үшін сен маған аса қажет болып тұрсың. Хатты ала сала дереу жолға шық!».
Әзірет Омардың ойын айтқызбай-ақ ұққан Әбу Үбәйда іле-шала мынадай жауап жазады:
«Әй, мүминдердің басшысы! Мені неліктен қажетсініп тұрғаныңды білемін. Алайда мен мұсылман әскерлермен бірге болғандықтан өзімді олардан артық санай алмаймын. «Жазмыштан озмыш жоқ» деген. Мен де пешенеге жазылғанды көрермін. Маған оларды таста да, кел дегеніңе келісе алмаймын».
Омар (р.а.) хатты оқығанда көзінен жас парлап қоя берді. Маңайындағылар:
– Әй, мүминдердің әміршісі! Неге жылайсыз әлде Әбу Үбәйда да аурудан көз жұмып па? – деп сұрады.
Омар (р.а.) оларға:
– Жоқ, олай емес, бірақ, әй қанша қалды дейсің, – деді тұнжырап.
Көп өтпей-ақ Шамда обадан тіл тартпай кеткен Әбу Үбәйданың орнына Муаз ибн Жәбал барды. Бірақ, ол да артынша көз жұмып, орнына Амр ибн Ас тағайындалды. Амр ибн Ас дендеп бара жатқан аурудан халықты аман сақтап қалу мақсатында елді тау басына жинап, ойдан гөрі тауды паналаған. Сол тұстары аурудың да беті қайтып, Әзірет Омар болса кейіннен Амрдың бұл тапқырлығына ризашылығын білдірген екен.
Танымал мақалалар
Намазды уақытында орындау
Уақыт – Алла Тағаланың адам баласына бұл дүниеде сыйға тартқан ең маңызды капитал. Дүниедегі сынақтан өту осы капиталды дұрыс қолдануға байланысты....
Сахабалар қоғамы – Құранның мұғжизасы
Сахабалардың көктен түскен уахиға деген ықылас-пейілдерін, жан дүниесімен беріле бойұсынушылығын адамзат тарихында басқа еш бір қоғамнан кездестіру мүмкін емес. ...
Адам және қатыгездік
«Әдеттегіше кешкі жаңалықтарды қарап отырған Ахмет ағаның көңілі алабұртып әр хабар сайын бұзыла түсті.... |
«Пакет» деп аталатын салық төлеуші санаттарына қарай қызмет көрсету орталықтарында: кәсіби есепшілер үшін, жеке кәсіпкерлер, жеке тұлғалар, жастар, қарттар үшін бөлінген аудандар бар.
Салық төлеушілердің жекелеген санаттарына ұсынылатын қызметтердің сапасына қанағаттану деңгейін одан әрі жетілдіру мақсатында Алматы қаласының Жетісу ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасымен «тосқауылсыз қызмет көрсету» үшін жұмыстар атқарылуда. Бұл туралы zakon.kz ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің баспасөз қызметі берген ақпаратқа сілтеме жасап.
«Пакет» деп аталатын салық төлеуші санаттарына қарай қызмет көрсету орталықтарында: кәсіби есепшілер үшін, жеке кәсіпкерлер, жеке тұлғалар, жастар, қарттар үшін және мемлекеттік органның қызметкерлеріне қызмет көрсету үшін бөлінген аудандар бар.
Осы бөлінген аудандарда келесі қызметтер ұсынылды:
Кәсіби бухгалтер («Кәсіпқой» - пакеті) – мемлекеттік органмен өзара әрекеттесу, яғни тәжірибелі қызметкерлермен тепе-теңдік жағдайында сөйлеседі (мысалы, аудиторлармен);
Жастар – («Бастау» - пакеті) –– интерьерге, ақпараттық тақтайшаларына көңіл бөлмейді, ұялы телефондардың қосымшаларын, өзіндік қызмет көрсету терминалдарын пайдаланады, оларға ноутбуктар мен қуат беретін құралдар жеткілікті;
Қарт адамдар - («Құрмет» - пакеті) - ыңғайлы дивандар, қызметкерлер қарттарға асықпай шай, кофе, газет ұсына отырып, түсіндірме жұмыстарын жүргізеді;
Мүгедектер- («Әлеуметтік» - пакеті) - «Дөңгелектегі ұялы кеңселер» қызметін пайдалана отырып, қызметті үйде алу мүмкіндігі болады;
Жаңадан тіркелген салық төлеушілер - («Бастау» - пакеті) – түсіндірме жұмыстарынан басқа, ДАМУ қоры, Атамекен ҰКП және басқа да кәсіпкерлікті қолдау саласындағы толық ауқымды мүмкіндіктермен қамтамассыз етеді.
Бұл жағдайда ұсынылатын қызмет оңтайлы тұстары:
• қызметкерлердің саны мен сапасы есепті кезеңнің басталуына және басқа да қиындықтардың туындауына байланысты өзгеруі мүмкін;
• салық төлеушілердің түрлі санаттарына байланысты инспекторлардың кәсіби және жеке қасиеттерін пайдалану: жылдамдық – мобильді салық төлеушілер үшін; жеке кәсіпкерлер және де егде адамдар үшін түсінікті мәлімет беру және жақсы қарым- қатынаста болу; тәжірибелі қызметкерлер - бухгалтерлер және т.б. үшін. |
Жәндіктер дегеніміз (лат. Insecta) — сынып шестиногих буынаяқтылардың (Arthropoda) жануарлар тобы ие, ең көп түрлілігімен, барлық қалған жануарлардың Жер бетінде. Белгілі 925 000 жәндіктер, олардың арасында көбелектер, қоңыздар, шыбындар, құмырсқалар мен аралар. Зерттейтін жәндіктер деп аталады энтомологией.
Жәндіктер үшін қажетті адамдардың қалыпты өмір сүруіне. Барлық белгілі түрлерінің кемінде 2% жатады және зиянды, әрі көп жағдайда — сол жүйелі топтары, көптеген сөзсіз пайдалы нысандары.
Жәндіктер қызмет етеді азықпен көптеген жануарлар, бірінші кезекте құстар. Муравьеды тамақтанады негізінен муравьями және термитами. Көптеген жәндіктер, мысалы, инеліктер, златоглазки, богомолы, құдайдың коровки және осы, поедают көптеген буынаяқтылардың-зиянкестер.
Сынып жәндіктер қысқаша мынадай сипаттауға болады. Бұл жердегі членистоногие, денесі анық бөлінуі басына, кеудесі мен де болды, ал негізгі, қызметшілер үшін жүріп-тұру, аяқ-қолдың тұр, оның ішінде 3 жұп кеуде бөлімінде. Тыныс көмегімен жүзеге асырылады трахейной жүйесін немесе тері — бүкіл дене беті. Сол жәндіктер, дем арқылы бүкіл дененің және өткізетін үшін тыныс алу газдар мен үшін булану қабаты, шектелген өзінің таралуы тек сулы орталармен. Олар кездеседі, негізінен топырақтағы және гниющих қалдықтары организмдер. Сол жоғары жәндіктер, олардың жамылғысы өткізбейтін болады және дамыған трахейная жүйесі, мүмкін обитать мен құрғақ орталарда. Бұл жәндіктер кеңінен расселились біздің планетада. Дәл осындай, жетекші ашық өмір салты және жиі айқын боялған жоғары жәндіктер және белгілі көптеген оқырмандар.
1. Ерекшеліктері жәндіктер
Жәндіктер (Insecta), ең ірі класы жануарлар біріктіретін көп түрлерінің қарағанда, барлық өзге топтың бірге алынған. Жатады членистоногим беспозвоночным. Ретінде және барлық осы жануарлардың, жәндіктердің сегментированное денесі членистыми придатками, покрытое немесе одан кем қатты сыртқы скелетом құрамына күрделі полисахарид хитин. Басқа да маңызды кластары буынаяқтылардың — Crustacea (шаян тәрізділер, яғни, шаяндар, шаяндар, асшаяндарды, лангусты, дафнии және т. б.), Arachnida, немесе Arachnoidea (паукообразные, т. е. өрмекші, сенокосцы, шаяндар, кенелер және т. б.), Chilopoda (губоногие многоножки) және Diplopoda (двупарноногие многоножки). Сипатты белгілері жәндіктердің салыстырмалы түрде шағын өлшемдері, үш жұп аяқ (осыдан олардың екінші атауы — Hexapoda, т. е. шестиногие) және екі жұп қанаттарының (бірқатар нысандарын бір немесе екі жоқ). Бәлкім, жәндіктер бірнеше миллион, дегенмен, сипатталған әзірге шамамен 900 000, кейбірі — жалғыз данасы. Екінші жағынан, саны жекелеген түрлерін жетеді көптеген миллиард дарақ, олар әкелуі мүмкін үлкен зиян өсімдіктер мен қатты досаждать жануарларға қоса алғанда, адам. Бірқатар нысандарын, мысалы, арасында көбелектер, стрекоз және жуков жатады ең әдемі творениям табиғат.
Жәндіктер қоректенеді дерлік барлық тірі существами және олардың тіршілік өнімдерімен өздері қызмет ететін негізгі жем көптеген жануарлар мен тіпті кейбір өсімдіктер. Ғана жәндіктермен қоректенетін кейбір балық және құс. Т. ғ. к. насекомоядные, немесе плотоядные өсімдіктер, мысалы росянки және венерина шыбын аулағышы бар, арнайы құрылымдар мүмкіндік беретін аулауды және переваривать жәндіктер. Алайда, реттеу үшін, олардың санын әлдеқайда маңызды, бұл олардың түрлері паразитируют басқа немесе өмірлік циклінің түрлі кезеңдерінде рөлінде жыртқыштар, истребляющих басқа да жәндіктер. Дегенмен көптеген жәндіктер санау зиянкестермен, басым көпшілігі оларды әкеледі адамға пайдасы, мысалы, опыляя өсімдіктер және ықпал ете отырып білімге жеміс және тұқым.
Жәндіктер адаптировались дерлік барлық сәрсенбі тіршілік ету. Ең обильны олар тропиках мен облыстарында, жылы қоңыржай климатты, алайда кейбір түрлері үнемі мекендейді тіпті Антарктика. Көптеген түрлерінің жер бетіндегі, бірақ белгілі мен нысандары, жүзбелі бетіндегі мұхиттың немесе жетекші земноводный өмір салты, оның жағасында. Жәндіктер кездеседі, өзендерде және көлдерде, ең құрғақ пустынях және терең үңгірлерде. Кейбір түрлері үнемі жасайды ұзын ұшу, ал басқа дарақтар жүргізеді дерлік барлық немесе барлық өмірі ішіндегі кішкентай күзен, бір ұрықтың немесе тіпті семечка.
2. Жіктеу жәндіктер
Әр түрлі жіктеу жәндіктер. Бірі бойынша оларға Бессяжковые, Ногохвостки және Двухвостки бөлінеді ішкі сыныбы Скрыточелюстных (Entognatha) және противопоставляются Осы немесе Открыточелюстным насекомым (Ectognatha). Ішкі сыныбы Скрыточелюстных қамтиды қарабайыр нысандары, олардың ауыз аппараты погружен ерекше ауыз капсула.
Жүйесі бойынша Г. Я. Бей-Биенко жәндіктер бөлінеді екі кіші сыныптың: Төменгі, немесе Первичнобескрылых (Apterygota), және Жоғары немесе Қанатты (Pterygota). Біріншіге, инфраклассы Скрыточелюстных (Entognatha) және Тизануровых (Thysanurata); екінші — Древнекрылые (Palaeoptera) және Новокрылые (Neoptera).
Жалпы түрде бұл жүйе келесі түрде көрінеді:
Жіктеу жәндіктер негізделген, ең алдымен, ерекшеліктері, олардың қанаттарының, басының және аяқ. Әдетте оның келесідей отрядтары. . Бессяжковые (Protura): өте қарабайыр нысанын айырылған антенналарды. . Щетинохвостки (Thysanura): первичнобескрылые нысандары (мысалы, чешуйница қант). . Двухвостки, немесе вилохвостки (Diplura): первичнобескрылые түрлері (тұқымдастары камподеиды және япигиды).
Кейде отрядтар I, II және III қарайды дербес сыныптар, еркіндігі эквиваленттік класы жәндіктер. . Ногохвостки (Collembola): первичнобескрылые нысандары, әдетте напоминающим құйрығы прыгательным придатком. . Турақанаттылар (Orthoptera): қанатты, негізінен тұқы нысанды грызущим ротовым аппаратымен және, әдетте, қатты дамыған прыгательными артқы аяқты (кузнечики, шегіртке, шегірткелер, бұзаубастың және т. б.). . Таракановые (Blattaria): тұқы бегающие нысанды плоско сложенными арқамен жүзу қанаттары мен грызущим ротовым аппараты. . Палочники, немесе привиденьевые (Phasmida): қанатты немесе вторичнобескрылые нысанды грызущим ротовым аппараты. . Богомоловые (Mantodea): қанатты немесе вторичнобескрылые насекомоядные нысанды грызущим ротовым аппаратымен және алдыңғы аяқтарымен бейімделген үшін қатуын және ұстау өндіру. . Уховертки, немесе кожистокрылые (Dermaptera): нысанды грызущим ротовым аппаратымен, қысқа және кожистыми алдыңғы қанаттары және убирающимися ішінде вееровидными артқы (олар кейде жоқ); кейбір түрлері танытады ана түйсік (ұрғашылары күзететін жұмыртқалары мен дернәсілдері). . Гемимеры (Diploglossata): вторичнобескрылые яйцеживородящие нысанды грызущим ротовым аппаратымен және ұзын антенналары: сыртқы паразиттер егеуқұйрықтардың кездесетін тек тропикалық Африка. . Веснянки (Plecoptera): нысанды грызущим ротовым аппаратымен, тар алдыңғы қанаттары және ұзын антенналары: дернәсілдер дамиды суда. . Термиты (Isoptera): ұқсас муравьев тұқы қоғамдық нысанды грызущим ротовым аппаратымен, шамамен бірдей алдыңғы және артқы қанаттары (бар тек жыныстық дарақ) болмауымен кермелер арасындағы емізу және брюшком. . Зораптеры (Zoraptera): өзіндік қанатты немесе бескрылые нысанын (кейде екі нұсқаның бір түрі) грызущим ротовым аппаратымен және ұзын антенналары; мекендейді в тропиках және субтропикада. . Эмбии (Embiidina): нысанды қанаттары, егер және дамыған, онда тек қана аталық, грызущим ротовым аппаратымен және емізу, шамамен тең ұзындығы бойынша брюшку. . Сеноеды (Psocoptera): кішкене қанатты немесе бескрылые нысанды грызущим ротовым аппаратымен және ұзын антенналары; қоректенеді саңырауқұлақтар немесе балдыр; кейбір болып саналады зиянкестермен, өйткені портят ескі кітаптар (мысалы, кітап вошь), азық-түлік өнімдері, гербарийлер және коллекциялар жәндіктер. . Пухоеды (Mallophaga): вторичнобескрылые нысанды грызущим ротовым аппараты; басым көпшілігі паразитирует арналған покровах құстар, кейбір (власоеды) — сүтқоректілер. . Биттер (Anoplura): вторичнобескрылые қансорғыш паразиттер сүтқоректілер; ауыз аппараты шаншып-сосущий. . Поденки (Ephemeroptera): пішінді, екі жұп қанаттарының, оның бірінші әлдеқайда үлкенірек, екінші, грызущим ротовым аппаратымен және үш хвостовыми жіппен соңында брюшка; дернәсілдер дамиды суда орталық алаңында маңызды азық балықтар үшін. . Инеліктер (Odonata): нысанды төрт шамамен бірдей қанаттары, қысқа антенналары мен грызущим ротовым аппараты; құрттар жыртқыш, дамиды суда. . Пузыреногие, бахромчатокрылые немесе бітелер (Thysanoptera): негізінен тұқы нысанды шаншып-сосущим ротовым аппаратымен, антенналары ұзын және тар қанаттары, отороченными ұзын кеңес береміз. . Равнокрылые (Homoptera): пьющие шырыны өсімдіктер нысандары сосущим ротовым аппаратымен және қанаттары (кейде жоқ) тыныш жату, шалқасынан домиком (тәтті шағын торт, листоблошки, бітелер, червецы және т. б.). . Полужесткокрылые, немесе клопы (Hemiptera): нысанды кожистой базальной және пленчатой верхушечной бөлігінде, алдыңғы қанаттарының; ауыз аппараты шаншып-сосущий; көпшілігі — жыртқыштар. . Вислокрылые, немесе большекрылые (Megaloptera): нысаны шамамен бірдей қанаттары, ұзын антенналары мен грызущим ротовым аппараты; дернәсілдер дамиды суда. . Верблюдки (Raphidiodea): нысаны шамамен бірдей қанаттары, ұзын антенналары мен грызущим ротовым аппараты; құрттар жыртқыш өмір сүреді ағаштарда немесе жер бетінде. . Скорпионницы (Mecoptera): формалары бірдей қанаттары, ұзын аяқты және грызущим ротовым аппараты; соңына брюшка загнут жоғары және көпшілігінде аталық вздут, еске сала отырып жало желтоқсандағы валюта бағамы; жыртқыштар немесе падальщики. . Ручейники, немесе власокрылые (Trichoptera): нысанды грызущим ротовым аппаратымен және покрытыми кеңес береміз қанаттары, артқы жұп, олардың кең алдыңғы: іс жүзінде барлық дернәсілдер дамиды суда, көптеген құрып, түтікті қорғаныш үйлер, тамақтанады микроскопическими балдыр жануарлар. . Қабыршақ қанаттылар, немесе көбелектер (Lepidoptera): нысанды покрытыми чешуйками қанаттары және ұзын антенналары; ауыз аппараты имаго сосущий (сирек — грызущий), ал дернәсілдері (қаздар) — грызущий. . Қатты қанаттылар немесе қоңыздар (Coleoptera): нысанды кожистыми алдыңғы қанаттары (надкрыльями), прикрывающими тыныштықта пленчатые артқы; ауыз аппараты грызущий, нысаны антенналардың әртүрлі. . Веерокрылые (Strepsiptera): өзіндік қосқанаттылар (қанаттары тек аталық нысандары, паразитирующие басқа жәндіктер; ұрғашылары, әдетте, өмір сүреді теле иесі. . Перепончатокрылые (Hymenoptera): нысанды төрт қанаттары (алдыңғы бекітілуі тиіс бастап артқы зацепками), ұзын антенналары мен грызущим, лижуще-грызущим немесе сосущим ротовым аппараты; көптеген қоғамдық және паразиттік түрлерінің (аралар, осы, шабандоздар, пилильщики, құмырсқалар және т. б.). . Қос қанаттылар (Diptera): нысанының екінші жұп қанаттарының, өзгертілген т. ғ. к. жужжальца және шаншып-сосущим немесе лижущим ротовым аппараты; антенна ұзын немесе қысқа; көптеген зиянды түрлері, бірақ ең пайдалы (маса, мошка, мокрецы, мухи, слепни, овода және т. б.). . Бүргелер (Siphonaptera): вторичнобескрылые нысанын сығылған бүйірінен денесімен, прыгательными артқы аяқтарымен және режуще-шаншып-сосущим ротовым аппараты; имаго — кровососы, көптеген жағдайларда, қызметкерлер және энтомологиялық аурулар.
Сынып жәндіктер қамтиды барлық трахейнодышащих буынаяқтылардың бар 3 жұп аяқты. Олардың қабылданды бөлуге арналған первичнобескрылых (Apterygota), қанатты (Pterygota). Алайда, егжей-тегжейлі зерттеу, құрылым ерекшеліктерін, дамуын және биология первичнобескрылых, яғни мұндай шестиногих, ата-бабаларымыз, олардың анық емес болды және қанаттарының көрсетті, бұл топ өте біртекті емес.
Бір отряды осындай шестиногих — деп аталатын щетинохвостки (Thysanura) — өте жақын барлық «осы» крылатым насекомым (ішкі сыныбы открыточелюстные — Insecta-Ectognatha).
Қалған жасақтары бессяжковых (Protura), ногохвосток (Collembola), вилохвосток (Diplura) — көптеген маңызды белгілері мүлдем ерекше болып табылады және лайық бөлу ішкі сыныбы скрыточелюстных (Insecta-Entognatha) жасасты мамандар обсуждавшие туралы сұрақ төменгі жәндіктер Халықаралық энтомологическом конгресінде Монреальда 1956 жылы.
Соңғы уақытта ішкі сыныбы скрыточелюстных болып қайта құрылды жеке класс Entognatha, сондықтан жасақтары Protura, Collembola және Diplura формальды жәндіктер (яғни Insecta) болып табылады.
Аптериготы (Apterygota), төмен, первичнобескрылые жәндіктер сипатталатын примитивностью құрылыстар, биязы кутикулой (осыған байланысты сезімтал төмендету ылғалдылығы ортасын). Кейбір топтар аптеригот (ногохвостки) белгілі девона. Мөлшері негізінен ұсақ (кейбір двухвостки жетеді 50 мм). Көпшілігі үшін аптеригот тән, басқа, 3 жұп емшектегі аяқ болуы видоизмененных аяқ-қол немесе басқа да қимыл-қозғалыс қосалқыларының арналған брюшке. Аптериготы таралған бүкіл жер шарында. Көпшілігі қоректенеді гниющими қалдықтары организмдер; шыланған аумағын топырақ, орман төсеніші, мүк, гнилую сүрек; қатысады почвообразовании. Кейбір (двухвостки) — жыртқыш. Аптериготы құрама тобы; қамтиды 4 жасағының жататын 2 подклассам; 3 отряд — бессяжковые жәндіктер, двухвостки және ногохвостки — құрайды ішкі сыныбы энтогнатных жәндіктердің сипатталатын втянутыми бас капсула ротовыми бөліктерінде болмауына күрделі көз. Отряд щетинохвостки жақын жоғары крылатым насекомым — птериготам (Pterygota), онымен бірігеді » ішкі сыныбы эктогнатных жәндіктер бар шығыңқы шегінен тыс бас капсула ауыз аппараты және күрделі көз.
Ішкі Сыныбы: Первичнобескрылые (Apterygota).
Жасақтар:
Щетинкохвостки (Thysanura)
Монуры (Monura).
Қарастырайық осы түрлерін егжей-тегжейлі.
Көптеген бар жәндіктер, бескрылых туғаннан өлгенге дейін барлық сатыларында өзінің құрылған. Биттер, мысалы, бүргелер, пухоеды. Алайда, дәлелденген: олардың алыс ата-бабаларымыз қанаттары болған.
Первичнобескрылые жәндіктер, ата-бабаларының ешқашан болмаған қанаттарының құрайды төрт ең примитивных жасағының: бессяжковые (протура), ногохвостки (коллембола), вилохвостки, немесе двухвостки (диплюра), және, ақырында, щетинохвостки (тизанура). Алғашқы үш жасағының белгілі принциптер бойынша жүйелеу жолдары бөледі ерекше ішкі сыныбы скрыточелюстных не мүлдем жоққа сыныптан жәндіктер. Скрыточелюстными оларды атайды, өйткені ротовые бөлігі осы жәндіктердің тартылып қоймай бас капсула. Барлық басқа жәндіктер, соның ішінде төртінші жасағы первичнобескрылых — щетинохвостки, — жатады ішкі сыныбы открыточелюстных, немесе осы, жәндіктер.
Жасағы бірінші — протура немесе бессяжковые. Жалғыз «безусый» жасағы арасында жәндіктер. Жоқ оларда, айтпақшы, және көз. Алдыңғы жұп аяқтары ұяты, ары жоқ усики: барады, төрт аяқта, ал алдыңғы екі созып алға тұтынады ретінде осязательные сяжки. Ұшында олар өткір, стилеты, олардың және хватают протуры ұсақ жәндіктердің, мысалы ногохвосток. Алдымен полагали ғана ногохвостками олар кормятся. Бірақ салыстырмалы түрде жақында жас неміс зерттеушісі Г. Шабуылдан дәлелдеді ротовые органдар протур, превращенные эволюцией да шаншып-сосущие «щетинки», оңай протыкают гифы («roots») саңырауқұлақтар, шырындармен, олардың протуры негізінен тамақтанады.
Аз кімді қуып қабілетті және жеуге мылқау бессяжковые: өте түб олар аз, 0,5 — 2 мм-олардың өсуі. Крохотные, түссіз, медлительные тұрғындары шикі мүктер мен түбірлерді, қабаттарының жер, олар соншалықты малоприметны, ашылып, тек 1907 жылы итальян зоологом Ф. Сильвестри. Бұл біршама сенсация үшін ғылым. Кейінірек тапты протур көптеген бөліктерінде жарық.
«Протуры тиіс, әлбетте, қарастырылуы ретінде ғана деградирующая, ерте пайда болған бүйір бұтағы топ» жәндіктер (профессор Герман Вебер).
Жасақта бессяжковых шамамен 220 түрі.
Екінші отряд первичнобескрылых — ногохвостки (коллембола) — белгілі ғылым да, мәні бойынша, жақында. Дегенмен упоминались олар шығармаларында кейбір натуралистер XVII және XVIII ғасырлардағы «снежные құрттар» немесе «түсе қармен жәндіктер», бірінші елеулі сипаттамасы пайда болды тек 1871 жылы.
Мұнда тек қана өмір сүреді ногохвостки. Барлық топырақта тереңдігі екі метр және одан да жоғары. Тіпті гүл горшках, ал парниктік компостах түсініксіз себептермен кей-кейде жиналады осындай тығыз комками, өлшемі сантиметр он, әрбір ногохвосток астам астаналық қалада. Өмір сүріп ногохвостки және қабығы ағаштар, пнях, саңырауқұлақтар, термитниках және муравейниках, ұяларда құстар, гүлдер мен жапырақтарында, қарда глетчерных жолдарда высокогорий (сонымен өмір сүретін және одан мұнда, әлбетте, приносимой желмен пыльцой өсімдіктер), беттік үлдірде тұщы, ал кейбір теңіз суларының, пайдаланылып лақтырылған теңіз водорослях литторали және тіпті «лужах» ащы судың қалдырылған приливом. Бірі олардың теңіз жәндіктер. Өлген адамдардың, жануарлардың және өсімдіктердің ногохвостки тез меншікке үлесі болса да қарашірік және гумус. Ғана емес, олар, әрине, осымен айналысады. Алайда, рөлі ногохвосток в почвообразовании өте жоғары. Кей жерлерде әрбір шаршы метрдегі олар жүргізеді 175 текше сантиметр гумусы.
Кормятся негізінен даулары саңырауқұлақ, балдыр, лишайниками, қарапайым одноклеточными және пыльцой жоғары өсімдіктер. Кейбір жейді және жасыл жұмсақ сабақтарының, жапырақтар мен тамырлардан және зиян келтіреді өрістер. Крохотный жасыл сминтур әкелінген Австралия бірге люцерной болды злейшим губителем астықты: «люцерновой блохой» деп атайды.
Кейбір ногохвостки светятся: біреулері есебінен спорттық шаралар бактериялар мен саңырауқұлақтар, бірақ басқа да жеке биолюминесценция.
Екі ерекше органның көмектеседі көптеген ногохвосткам жүріп-тұруға арналған үрдістеріне сай бүргелер, құбылуына қашықтыққа дейін 10 сантиметр! Бұл «прыгательная айыр», жұқа, айыр соңына брюшка. Подгибая оның өзіне және күрт, серіппемен, разгибая, ногохвостка отталкивается жер (немесе су бетіне!) және ұшады алға. Тіпті қонады арналған тегіс парағы немесе скользкое шыны, құламайды, ал сол прилипнет. «Вентральная трубка» ұқсайтын хоботок вырост төменнен арналған брюшке бөледі вязкую капельку, ол ногохвостку және «приклеивает». -Бұл «түтік» ногохвостки және өз ғылыми атауы «коллембола» дегенді білдіреді шамамен «жабысқақ шпенек».
«Ногохвостки «приклеиваются» өз вентральной түтікпен, сондай-ақ, оның нәзік теріні олар қабылдайды оттегі, құрғақ ортада ол сол всасывают мен суға, ал кейбір түрлері, вентральный «шланг» әсіресе ұзын, мүмкін, оларға тіпті тазалануы» (Фридрих Шаллер).
Сипатталған астам 1250 түрлерін ногохвосток (басқа деректер бойынша, 2000-нан астам). Таралған олар бүкіл әлем бойынша, әрі қарай басқа да көптеген жәндіктер еніп Арктику және таулы. Осы крохотных шестиногих құру соңғы уақытта белсенді түрде үйренуде почвоведы, физиологи, экологтар, тіпті этологи және генетика (сілекей бездерінде ногохвосток — алып, дрозофил, хромосоманың). Уақыт ең қызықты жаңалықтарды өкілдері арасында жасағының коллембол әлі алда.
Двухвостки (диплюра), үшінші жасағы первичнобескрылых, немесе ежелгі, жәндіктер, узнаются екі ұзын «усикам» соңында құйрығы, ал щетинохвостки (тизанура) — үш осындай придаткам, образующим словно бы трехвильчатый құйрығы (ногохвосток жоқ «усовидных» выростов соңында дене бессяжковые белгілі безусые және алдыңғы). Двухвостки ірі шестиногие жануарлар қарағанда, ногохвостки және протуры, 2-ден 50 мм, әдетте, шамамен сантиметр. Өкілдерінің бірі-олардың текті қалдық «мұрт», олар көбінесе ұзындау осы усиков басында, және жұмыс істейді, сонымен қатар: удирая задом алға двухвостка ощупывает олардың ықтимал шегіну жолдары. Екінші тұқымдас, қысқа және күшті қалдық қосалқылар ретінде жұмыс істейді кенелер: хватают өндіруге, түрлі ұсақ буынаяқтыларды. Содан кейін, изогнув өзіңмен артқы дене подносят ко рту пойманное жәндік және жейді.
Сипатталған 400-ге жуық түрі двухвосток. Барлық өмір сүреді жерлерде жақсы жасырылған, түскен жапырақтары, асыл тастармен, шіріген пнях, муравейниках және термитниках.
Сол жерде (бірақ тастағы арасында қыналар) мекендейді және тизануры, немесе щетинохвостки (350-ге жуық танымал әзірге түрі). Двухвостки безглазые. У щети-нохвосток жұп осы фасеточных көз, тән жоғары жәндіктер, және үш қосымша қарапайым тесіктің. Олардың кейбіреулері секіреді нашар бүргелер, отталкиваясь соңғы жұп «грифельков». Оларда барлық сегменттерінде брюшка сақталған қалдықтары аяқ, алдымен бұрынғы ежелгі ата-баба. Міне, соңғы жұп, осы рудиментов жүктер және әрекет кезінде секіруде ретінде тірек тұтқалар.
Кейбір щетинохвосток жақсы біледі адамдар, зоологией аз қызығатын: бұл «күміс түсті» жәндіктер жиі өмір сүреді қара (жылы) бұрыштарында біздің тұрғын үй. «Кладовках, мысалы («сахарными қонақтары» деп атайды, оларды немістер). Орналасады және кітапханаларда, портят кітаптар, муравейниках және термитниках — сожители және приживальщики. Соңғы уақытта зерттелді қиын «свадебный ритуал» кейбір щетинохвосток.
Көптеген мамандар жоғарыда аталған төрт жасақ ежелгі жәндіктер қарайды дербес кіші. Қарамастан, белгілі ұқсастық, туыстық қатысы, олардың арасындағы неблизкое, ең алдымен, бұл бүйірлік бұтақтары негізгі оқпан сынып жәндіктер. Кейбір шегін неғұрлым берік роднят жоғары жәндіктер ғана щетинохвосток. Мүмкін, олар жақын буыны болып первобытным жануарлар байланыстыратын шынайы жәндіктердің байланысты болжанатын олардың қазақстандық — многоножками, ал олар арқылы — белгілі бір адамдар тобы, құрттар, породивших барлық буынаяқтылардың жалпы. |
Қазір 196-бап (Көрiнеу қылмыстық жолмен табылған мүлiктi күні бұрын уәделеспей иемдену немесе өткізу) бойынша тергеу жұмыстары басталды.
Астанада аштық құрбандарына орнатылған композициялық ескерткіштен ұл баланың қола мүсінін ұрлап кеткен. Полицейлер күдіктіні үстап,қылмыстық іс қозғады, деп хабарлайды «ҚазАқпарат» Астана қалалық ІІД баспасөз қызметіне сілтеме жасап.
«Абай-Республика көшелерінің қиылысында орналасқан 1932-1933 жылдардағы аштық құрбандарына арналған ескерткіштің бір бөлігін ұрлаған күдікті қамауға алынды»,-деп жазылған хабарламада. ҚР ҚК 188-бабы (ұрлық) бойынша сотқа дейінгі тергеу жұмыстары басталды.
Сонымен бірге ұрланған мүлікті сатып алған адамның да аты-жөні анықталды.
Қазір 196-бап (Көрiнеу қылмыстық жолмен табылған мүлiктi күні бұрын уәделеспей иемдену немесе өткізу) бойынша тергеу жұмыстары басталды. |
Бүгінде мемлекеттік шекараның жалпы ұзындығы, Каспий теңізіндегі шекараны есептемегенде, 13500 километрге созылып жатыр. Солтүстігінде Ресей Федерациясымен, оңтүстігінде Түркіменстан, Өзбекстан және Қырғызстан республикаларымен, шығысында Қытаймен шектеседi. Тарихи қысқа мерзім ішінде еліміз аталған мемлекеттермен арадағы шекараны межелеп, іргесін бекітті. Шекараның халықаралық деңгейде танылуы — Қазақстанның мызғымастығының кепілі. Сол шекараны шегендеуде әлем қауымдастығынан кепілдік іздеген Елбасының орны қашанда ерекше.
Осыдан жиырма жыл бұрын ел тәуелсіздігін жариялаған тұста іргелес көршілермен мемлекеттік шекараны айқындап, бекіту ұзақ уақытқа созылды. «Біз үшін Қазақстанның тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығын сақтаудан маңызды міндет жоқ» деген Президент тұтастығымызды қамтамасыз ету үшін шын мәнінде орасан жұмыстар атқарып, халықаралық қауымдастықты мойындатты. Жиырма жылдың ішінде бүкіл шекарамыз – тату көршілік пен ынтымақтастықтың шекарасы деп айтылуы бекер емес.
Күрмеуі қиын мәселе еді
Азаттықтың ақ таңы атқаннан кейін шекара түйткіліне қатысты екі мәселе болды. Оның біріншісі – тарихи мұрагерлік құқығы бойынша Кеңес Одағы құрамындағы Қазақ КСР-інің қолда бар аумағын жаңадан, халықаралық дәрежеде делимитациялап, бекіту. Екіншісі – үрдіс барысында туындаған мәселелерді бейбіт жолмен шешу.
Мемлекеттік шекараны анықтау шаралары 1992 жылдан басталып, 2005 жылға дейін басты үш бағыт бойынша жүргізілді.
Қытаймен шекаралық мәселелерді реттеу 1992 жылы қолға алынды. Екі ел арасындағы шекараларды делимитациялау туралы келіссөздердің қорытындысы ретінде бес халықаралық келісімшарт жасалды. Онда Қазақстан мен Қытай арасындағы шекара сызығы нақтыланып, арнаулы сипаттама жасалды. Жұмыстары аяқталғаннан кейін тараптар шекараны демаркациялауға кірісті. 2002 жылдың мамырында қол қойған Қазақстан–Қытай мемлекеттік шекарасын демаркациялау туралы хаттамада оның ұзындығы 1782 шақырым деп көрсетілді. Осылайша, жүздеген жылдар бойы мойындалмай келген біздің территориялық тұтастығымызды шығыстағы көршіміз мойындады, келісімге келді. Қытаймен шекаралас он бес мемлекеттің ішінде Қытай үкіметінің келісімімен толықтай шекара мәселесін тиянақтап алған жалғыз мемлекет болса, ол – Қазақстан.
Кеңес Одағы кезінде одақтас республикалардың арасындағы шекара ішкі әкімшілік-аумақтық шекара ретінде белгіленіп, тек карталарда ғана көрсетілетін. Шекара бойында ешбір бөлу сызығы болмаған.1999 жылдың қыркүйек айында Қырғыстан, Ресей, Түркіменстан және Өзбекстан республикасымен арадағы мемлекеттік шекараны делимитациялау жөніндегі үкіметтік комиссия құрылды. Комиссия жұмысының нәтижесінде бұл мәселелер толығымен реттеліп, шешімін тапты. Қырғызстанмен шекара 1242 шақырымды, Түркіменстанмен – 426, ал Өзбекстанмен 2351 шақырымды құрады.
Ең ұзын шекара
Қазақстан мен Ресей арасындағы шекара әлемдегі құрылықпен үздіксіз жүретін ең ұзын шекара. Оның жалпы ұзындығы — 7591 шақырым. Шекара бойын делимитациялау Каспий теңізінің жағасынан басталып, Еділ өзенінің шығысы бойын жағалай, Сарыарқа мен Сібір жазығының ортасын көктей өтіп, Қазақстан, Ресей, Қытай іргелері түйісетін тұста, Алтай тауының ең биік жоталарына жете аяқталады. Мемлекеттік шекара туралы екі ел арасындағы алғашқы хаттама 1998 жылы ресімделді. Екі ел Президенттері 2005 жылдың қаңтарында «Қазақстан-Ресей мемлекеттік шекарасы туралы» келісімге қол қойды. Бұл еліміздің мемлекеттік аумағын бекіту бойынша маңызды қадам еді. Осылайша, Қазақстан – Ресей мемлекеттік шекарасын халықаралық құқықтық тұрғыдан ресімдеу үрдісіне ең басты нүкте қойылды.
Аумақ тұтастығы айқын ел
Ел ағаларының он жыл ішінде елдің шебін белгілеп, іргесін бекіту бағытындағы атқарған жұмыстарының ең басты нәтижесі ретінде болашақ ұрпаққа халықаралық құқық нормаларымен қорғалған, бейбіт әрі тұрақты шекараны қалдыратынын атап өткен жөн. Бүгінде мемлекеттік шекараны нығайту жұмыстарымен бірге еліміздің аумақтық тұтастығының мызғымастығын қамтамасыз ету міндеті абыроймен атқарылды. Ұлттық қауіпсіздігіміз бен алдағы талай мыңжылдықтарға жалғасатын тұрақты дамуымызға қажетті негіз толықтай қаланды. Төскейде малы қосылып, алыс-берісі мен барыс-келісінен жаңылмаған іргелес көршілеріміздің барлығымен бауырластық қарым-қатынас орнаттық.
Біздің шекарамыз – достық пен тату көршілік шекарасы. Өйткені, ізгі ниетпен келген елдердің бәріне есігіміз айқара ашық. |
2019 жылы 1 шілдеде мемлекеттік қарыз мөлшері осындай болды. Ведомство өкілдері 31 миллиард доллардың немесе 12 триллион теңгеден аса сома – үкіметтік қарыз екенін айтты. Сонымен қатар, сыртқы қарыз – 5,4 триллион теңге (14 миллиард доллар), ал ішкі қарыз – 6,7 триллион теңге (17 миллиард доллар).
Үкіметтің сыртқы қарызы
Сыртқы үкіметтік қарыздың жалпы көлемінен 2,3 триллион теңге – бұл халықаралық қаржы ұйымдарынан алынған несие. Олардың ішінде Халықаралық қайта құру және даму банкі, Еуропалық қайта құру және даму банкі, Азия Даму Банкі және Ислам Даму Банкі бар.
Сыртқы қарыздың жалпы көлемінен еурооблигациялар – 2,9 триллион теңге.
Сыртқы үкіметтік қарыз шетелдік коммерциялық банктерге, шет мемлекеттердің үкіметтік ұйымдарына 253 миллиард теңгені қамтиды. Олардың арасында араб экономикалық дамуының Кувейт қоры, Абу-Даби Даму Қоры, Жапон халықаралық ынтымақтастық агенттігі және Германия үкіметінің несиелік агенттігі бар.
Қаржы министрлігінің өкілдері Үкімет қарызы республикалық бюджет қаражатынан өтелетінін еске салды.
“Өтеу келісімдермен белгіленген мерзімде жүзеге асырылады. Қаржы министрлігі үкіметтік қарыз алудың, жинақталған қарыздың мөлшерін, өтеу төлемдерінің қажетті мониторингін үздіксіз негізде жүзеге асырып отырады”, – деді министрлік өкілдері.
Қазақстанға кім қарыз?
Шет мемлекеттерге келетін болсақ, бүгінгі таңда Қазақстан алдындағы қарыз тек Грузияда ғана бар. Негізгі қарыз мөлшері – 25,4 миллион доллар. Қаржы министрлігінің мәліметінше, Грузия тарапы елдегі ауыр экономикалық жағдайға байланысты төлемді тоқтатқан, сол себепті 2017 жылы бұл қарыз құрылымын өзгертті.
“Негізгі қарыз бұрынғыдай қалды, бірақ өтеу мерзімі мен шарттары қайта қаралды – 2017 жылдан 2025 жылға дейін. Өтелетін қорытынды сома – 37,9 миллион доллар. Қазіргі уақытта төлемдер белгіленген мерзімде және толық көлемде жүзеге асырылады. Ағымдағы жылдың қыркүйек айындағы жағдай бойынша шетел мемлекеттерінің Қазақстан алдында қарызы жоқ”, – деп толықтырды ведомство өкілдері. |
Әмбебап кешен Нұр-Сұлтан қаласы, Сарыарқа ауданы, Гете 10 көшесінде бой көтерді. Елорданың кішкентай тұрғындарына мұндай сыйлықты «Самұрық-Қазына» АҚ компаниялар тобының атынан «Samruk-Kazyna Trust» Әлеуметтік жобаларды дамыту қоры сыйға тартты.
1336 ш.м. аумақты алып жатқан әмбебап спорт және балалар ойын алаңы төрт аймақтан тұрады - футбол алаңы, стритбол алаңы, балалар алаңы, көше тренажерлері және workout. Футбол алаңы жасанды көгалмен, ал стритболға арналған алаң, балалар мен тренажер зоналары резеңке үгіндіден жасалған, жарақаттан қорғайтын жіксіз жабын – тартанмен қапталған. Алаң жалпы саны 30-ға жуық балалар ойын және спорт элементтерін қамтиды.
Алаңдар салауатты өмір салтын қолдау және балалар арасында спортты дамыту, қалалар мен кенттер тұрғындарын қазіргі заманғы спорттық инфрақұрылыммен қамтамасыз ету мақсатында орнатылады.
Ашық ауадағы жаңа кешен Нұр-Сұлтанның жақын маңдағы аулаларының тұрғындарын, әсіресе жастар мен балаларды тарту орталығына айналады.
Алаңның салтанатты ашылуына Нұр-Сұлтан қаласының әкімі Алтай Көлгінов, «Samruk-Kazyna Trust» Әлеуметтік жобаларды дамыту Қорының бас директоры Диас Әзбергенов және жақын маңдағы аулалардың тұрғындары қатысты.
Алаңдар орнатылғаннан кейін олардың сақталуын қамтамасыз ету және функционалдылығын қолдау үшін жергілікті атқарушы органдардың балансына беріледі.
«Әмбебап алаңдарды орнату жобасы «Самұрық-Қазына» АҚ-ның әлеуметтік инфрақұрылымды дамытуға және жергілікті қоғамдастықтардың өмір сапасының жоғары стандарттарына қол жеткізуін кеңейтуге бағытталған «Менің Елім» әлеуметтік инвестициялар бағдарламасы аясында жүзеге асырылуда. Алаңдарды орнату жобасы халықтың салауатты өмір салтын дамытуға және олардың бос уақытын ұйымдастыруға мүмкіндік береді», - деп атап өтті Дияс Әзбергенов. |
Қорғаныс ведомствасының қоғамдық бірлестіктермен ынтымақтастығы аясында Шымкент қаласы бойынша «Аналар жүрегі» сарбаздар аналары» комитетінің төрағасы Шарифа Муминова механикаландырылған бригаданың өмірімен танысты.
Сапар барысында қоғам қайраткері бригада мен батальондардың басшылығымен танысып, әскерге осы жылдың күзінде шақырылғандармен әңгімелесті, сарбаздардың қызметі мен тұрмысымен танысты және олардың қызметтері үшін керек нормалармен толық қамтамасыз етілгеніне жеке көз жеткізді, сондай-ақ жауынгерлерге ұйымның жұмысы туралы айтып берді.
- Әр сарбазды біз өзіміздің ұлымыздай қабылдаймыз. Біз барлығымыз анамыз және балаларымыз бен олардың қызметтестері қалай және қандай жағдайда өмір сүретіні біз үшін өте маңызды мәселе. Бірлестік үшін әскери қызметшілермен мүмкіндігінше тығыз жұмыс істеп тығыз байланыста болу өте маңызды. Себебі жастар – біздің болашағымыз. Біз ұлдарымыздың жақсы қызмет еткенін қалаймыз, - деді Шымкент қаласы бойынша «Аналардың жүрегі» сарбаз аналары комитеті» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Шарифа Муминова
Шарифа Ахметжанқызы әскери қызметшілердің тұру жағдайларымен, жабдықталу түрлері мен нормаларымен жеке танысты, жауынгерлік даярлық сабақтарын өткізу үшін сыныптарды, тұрмыстық үй-жайлар мен асхананы аралады. Сонымен қатар, сарбаздарға арналған ас мәзірін тексеріп, дайындалған тағамдардың сапасын бағалады.
Айта кетсек, сарбаздардың аналары комитеті жүргізіліп жатқан жұмыс шеңберінде жүйелі түрде әскерилер мен сарбаздардың ата-аналары арасында байланыс орнатып, әскери ортадағы әр-түрлі мәселелерді уақтылы шешуде белсенділік танытуда. |
Жаһандық тұрғыда қызмет атқаратын МЕНАРИНИ Груп компаниясында БЕРЛИН-ХЕМИ Орталық және Шығыс Еуропаның 30-дан астам еліне, сонымен қатар ТМД аймағына жауап береді. Көптеген елдерде БЕРЛИН-ХЕМИ филиалдары немесе өкілдіктері бар.
Денсаулық сақтау саласындағы сенімді серіктес ретінде біз өз өнімдерімізбен және ғылыми-техникалық білімімізбен осы аймақтардағы кешенді денсаулық саясаты тапсырмаларындағы шешімдерге өз үлесімізді қосуға ниеттіміз. Осы мақсатта БЕРЛИН-ХЕМИ көптеген елдерде барлық деңгейлерде серіктестік орнатты.
Біздің қызметкерлеріміз — біздің қызметіміздің кепілі. Жоғары ынтаға ие және жақсы дайындалған олар МЕНАРИНИ Груп компаниясының зерттеулерінің инновациялық өнімдеріне, сонымен қатар тіркеуге және сатылымға арналған дәстүрлі және дәлелденген дәрілерге сенім артады.
Біздің халықаралық қызметкерлеріміз бен БЕРЛИН-ХЕМИ бас кеңсесі арасындағы сәтті ынтымақтастық Берлинде құжаттаманы, өнім мен өндірісті жоспарлауды, сонымен қатар әртүрлі уақыт пен климаттық аймақтардағы икемді логистиканы қамтамасыз етеді.
БЕРЛИН-ХЕМИ орындары көз алдында
Осы жерде сіз барлық БЕРЛИН-ХЕМИ кеңселерінің жалпы көрінісін таба аласыз:
Loading…
Central and Eastern Europe
Албания Беларусь Болгария Босния және Герцеговина Венгрия Германия Латвия Литва Молдова Польша Ресей Румыния Сербия Словакия Словения Украина Финляндия Хорватия Черногория Чехия Республикасы Эстония |
Өмірдің жақсы да, мәнді жағынан мол үлес алған дана халқымыз Құдай тағаладан сеніміне селкеу түсірмей, жүрегіне иман, әулетіне береке мен амандық тілеп отырған. Досына адал, көршіге барынша қамқор бола білген.
Асыл дініміз Ислам көрші ақысына ерекше мән беріп, оған деген қарым-қатынасты жақсартуға шақырады. Халқымызда: «Алыстағы ағайыннан жаныңдағы көршің артық» деген нақыл бар. Шынымен де, басқа іс түскенде жырақтағы ағайыннан гөрі жәрдем беруге жүгіретін де, қайғы немесе қуанышпен алдымен бөлісетін жанашыр көрші. Сондықтан да оның орны ерекше. Алла Тағала құранда: «Аллаға ғана құлшылық етіңдер. Оған еш нәрсені серік қоспаңдар. Әрі ата-анаға, жақын туыстарға, жетімдерге, міскіндерге, туыс көршіге және жамағайын көршіге жақсылық жасаңдар».
Аяттың мағынасында алыс және жақын көршіге жақсылық жасауды бұйырып тұр. Яғни, көршінің ұлтына немесе дініне қарай емес, ол қай ұлттың өкілі, қай діннің өкілі болмасын қолымыздан келгенше жақсылық жасауға міндеттелген. Міне, осылайша Құдай тағала Өзінің құлдарын басқалармен бірге көршілерге де жақсылық жасауға бұйырды.
Ибн Омардан (р.ғ.) жеткен риуаятта ардақты пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Маған Жебірейіл періштенің көрші ақысы туралы көп өсиет айтқандығы соншалықты мен көршім мұрагеріме айналатын шығар деп ойладым», − деген. Ой жүгіртіп қарасақ, бұл хадисте көршінің дәрежесі қандай екені аңғаруымызға болады. Дінімізде көршіге қандай да бір залал тигізіп, жамандық жасауға ұзілді-кесілді тыйым салынған. Әбу Һурайрадан (р.ғ.) жеткен хадисте Алла елшісі (с.ғ.с) былай дейді: «Кімде-кім Аллаға және ақырет күніне иман келтірген болса, көршісіне еш зиян тигізбесін».
Көршілерге жақсылық жасау оңай болғанымен, өкпелетіп қойса, көтеру қиын болып жататындығы жасырын емес. Осы орайда ардақты пайғамбарымыздың өнегелі оқиғасын айтып өтсек, баршамызға өмірлік сабақ болары анық. Пайғамбарлар сұлтаны, Өзіне жәбір беріп, жолына нәжіс заттарды төгіп қоятын иман келтірмеген көршісі ауырып қалғанда, оның халын сұрап барады. Осындай керемет қарым-қатынасы арқылы сол көршісінің иман келтіруіне себепкер болған. Сондықтан біз де, көршіміз нашар адам болса да, қандай зиян тигізіп жатса да оған сабырлық еткеніміз абзал. Ондай көршіні мүмкіндігімізше тура жолға шақырып, жақсылыққа үндеуіміз қажет.
Міне, байқағанымыздай көршімен көрші алдындағы ақысы өте жоғары, сондықтан оларға қолымыздан келген жақсылық жасауға тырысуымыз қажет. Кейде болмашы бір жер үшін дауласып жатамыз немесе екі үйдің кішкене балалары келіспей қалғаны үшін көршілермен ауыр-ауыр сөзге кеп жатамыз. Және сол көршіміздің қателігін басқаларға айтып жамандап жатамыз. Бұл өте ауыр нәрсе. Көршімен көрші тату болса, елдің-қоғамның тыныштығының кепілі. Бұл біздің келешек ұрпаққа қалдырған жақсы ғибратты өнегеміз болмақ.
Дана халқымыз: «Жаман атқа жал бітсе, жанына торсық байлатпас, жаман кісіге мал бітсе, жанына қоңсы қондырмас», − деп көрші ақысына мән бермейтіндерді қатты сынаған. Оның адамгершілікке де, мұсылманшылыққа да сыймайтындығын ескерткен. Хадисте: «Кімде-кім Аллаға және ақырет күніне сенген болса көршісін еш зарар бермесін».
Олай болса, қадірлі оқырман қауым! Көрші ақысына ерекше ықыласпен көңіл аударып, қарым-қатынасымызды барынша нығайтып, тату да қамқор болуға тырысайық. |
Х теориясы - жұмысшыларға сенімсіздік танытқаннан кейін басқарудың авторитарлы әдістерін ұстанатын жетекшінің типі. Олар жұмысшыларға өз қатынастарын келесідей сипаттайды
Тақырып Менеджменттегі мотивация Дәріс жоспары (2 сағат)
Х теориясы - жұмысшыларға сенімсіздік танытқаннан кейін басқарудың авторитарлы әдістерін ұстанатын жетекшінің типі. Олар жұмысшыларға өз қатынастарын келесідей сипаттайды
жүктеу/скачать 37.72 Kb.
бет 6/11
Дата 24.11.2022
өлшемі 37.72 Kb.
#465666
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Тақырып Менеджменттегі мотивация Дәріс жоспары (2 сағат)-dereksiz.org
Та ырыбы Бас ару ылымыны эволюциясы, 1. БАЯНДАМА Атамкулов Б.Б., 05ed568bfaa5a399cf42bc3a91b4c0c4 original.1106962 (1) (1), Отчет по Форуму Digital Almaty (2)
Бұл бет үшін навигация:
Ү теориясы - о
Х теориясы - жұмысшыларға сенімсіздік танытқаннан кейін басқарудың авторитарлы әдістерін ұстанатын жетекшінің типі. Олар жұмысшыларға өз қатынастарын келесідей сипаттайды:
Әр адамға өз жаратылысынан жұмыс жасамауға деген ниет тән, сол себептен ол мүмкін болатын жерде еңбек шығындарынан қашып құтылуға ұмтылады;
Атаққұмарлық тек бірқатар адамдарға тән, адамдар тікелей жауапкершіліктен алшақ болып, жетектеуді қалайды;
Әр адам толық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге тырысады;
Ұжымның әр мүшесін ортақ мақсатқа қол жеткізу үшін жұмыс жасауға мәжбүрлеу үшін мәжбүрлеу мен бақылаудың түрлі әдістерін қолданып, жазалау мүмкіндіктері жайлы еске салып отыру қажет.
Ү теориясы - ол субординацияның әріптестік ретінде қарастырылып, ұжымның қалыптасуы үздік ортаға аяқ басатын жағдайды сипаттайды. Бұл теория оптимистік көзқарасты білдіріп, келесі ережелерді қамтиды:
Жұмыс ерекше нәрсе болып табылмайды. Қалыпты жағдайда адам қандай да бір міндеттерді орындаудан бас тартпайды. Яғни, адамға жұмыс істеу ойнаумен тең тән нәрсе.
Егер ұйымның мүшелері алдарында тұрған мақсаттарға бағынса, мақсаттарға қол жеткізу үшін қолдарынан келгеннің барлығын жасауға тырысады.
Компания басшылығы жасалған жұмыс үшін неғұрлым жоғары сыйақы ұсынса, жұмысшылар өз функцияларын соғұрлым сапалы әрі өнімді жүзеге асыруы тиіс.
Өнерпаздық және шығармашылық бастама жұмысшылар арасында айтарлықтай кең тараған, алайда технологиялар аса жоғары дамыған заманауи жағдайда олар көбінесе жасырын болып қалады
Осындай бағдарға ие жетекшілер, тәртіп бойынша, жұмысшылардың еркіндік дәрежесін шектеп, қызметшілерін компанияны басқаруға қатыстырмауға тырысады.
Түрлі зерттеулер Х және У теорияларын ұстанушылардың бизнесте айтарлықтай табысқа қол жеткізгенімен, Ү теориясы бойынша басқару жүйесінің неғұрлым қалаулы екенін мойындайды: |
АСТАНА. ҚазАқпарат - 29 қыркүйекте Астана уақыты бойынша сағат 16:57-де басқарылатын «Союз МС-21» ғарыш кемесінің экипажы Жерге қонды. Ол Жезқазған қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 147 шақырым жерге қонды, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі.
Ресейлік ғарышкерлер Олег Артемьев, Денис Матвеев және Сергей Корсаков 195 тәулікке созылған ұзақ ғарыштық экспедициядан оралды.
Экипаждың Халықаралық ғарыш станциясынан өтуі мен кемеге көшуінің барлық кезеңдері, люктердің жабылуы, ғарыш аппаратының стансадан ағыту және шығару процесі, ғарыш кемесінің қонған сәтінің барлығы тікелей эфирден көрсетілді.
Эфир барысында кеме командирі, ғарышқа үшінші рет ұшқан байқоңырлық Олег Артемьев: «Экипажда барлығы жақсы!» деді.
Қазіргі уақытта «Союз МС-21» ғарыш кемесінің қону алаңынан тікелей трансляция жалғасуда және экипаждардың жағдайы қалай екенін көруге болады. |
Цуккини - бақтағы ең пайдалы көкөністердің бірі. Өсіп-өну жағдайында қарапайым, жазғы маусымда ғана емес, сонымен қатар қысқы егін жинау кезеңінде де егін жинауды қамтамасыз етеді, бұл әрқашан талғампаз тағамдарды ұнататындарды қуантады. Көгалдандырушылар бір мезгілде цуккинидің әр түрлі пісетін кезеңдерімен сорттарын өсіруге тырысады. Мұндай ақылға қонымды тәсіл барлық маусымда сау цуккиниді қабылдауға мүмкіндік береді. Ерте пісетін сорттардың арасында «Ролик» цуккиниін ерекше атап өту керек.
Сорттың сипаттамасы
Өзінің сипаттамаларына сәйкес, ол өте ерте пісетін сорттарға жатады.
«Ролик» кемігінің артықшылықтарын сипаттауды пісетін кезден бастап бастауға болады. Өнгеннен кейін 35-40 күнде жемістер тұтынуға дайын болады. Екінші маңызды критерий - бұл Ролик сортының жоғары өнімділігі. Цуккинидің негізгі артықшылықтарының бірі:
суық ауа райына төзімділік, бұл ерте отырғызуға мүмкіндік береді;
жақсы тасымалдану және презентация;
кез-келген топырақта өсу мүмкіндігі;
жемістердің жоғары деңгейдегі дәмі.
Ролик цуккиниін жаңа ғана емес, сонымен қатар аспаздық препараттарға қолдануға мүмкіндік беретін соңғы сипаттама. Ерте пісетін кезең өте ыстық басталғанға дейін жақсы өнім жинауға мүмкіндік береді.
«Ролик» кемігінің жемістері ақ түсті. Олардың тегіс, әдемі сопақ пішіні бар. Қабық тегіс, орташа тығыздықта. Целлюлоза өте дәмді, шырынды және нәзік. Жемістің фотосуреті де тәбетті нағыз цуккиниден кем көрмейді.
Өсіру ережелері мен күтімі
Жақсы өнім алу үшін сапалы тұқым отырғызу керек. Пакетте сорттың фотосуреті болуы керек.
Назар аударыңыз! Циклини «Ролик» жақсы өнгіштігімен және көшеттердің достық өсуімен ерекшеленеді.
Сапалы көшеттерді алу үшін құнарлы топырақ қоспасы дайындалады. Сәуірдің басында тұқымдар бөлек стакандарға немесе арнайы ыдыстарға себіледі. «Ролик» асқабағының көшеттері 70x70 схемасы бойынша тұрақты тұруға отырғызылады. Тікелей жерге отырғызу кезінде бір шұңқырға екі тұқым бір уақытта себіледі. Пайда болғаннан кейін әлсіз түсірілім жойылады.
Әрі қарай күтім негізінен дұрыс суару мен тамақтанудан тұрады. Суаруға қойылатын негізгі талап - ол уақытылы және тұрақты болуы керек. «Ролик» цуккиниін өсіру кезінде, ұрықтандырудан басқа, қауын тлиімен күресу шаралары қажет болуы мүмкін. Бұл әртүрлілік басқа паразиттердің әсеріне айтарлықтай төзімді. Көбінесе «Ролик» цуккиниі климаттық жағдайлары қолайсыз болған жылдары тли әсер етеді. Жаппай жеңіліске ұшыраған жағдайда, жапырақтары цуккиниде деформацияланып, гүлдер мен жас аналық бездер түсіп кетеді. Бағбандар зиянкестермен химиялық емес құралдармен күресуді жөн көреді. Оларға мыналар жатады:
Ағаш күлінің инфузиясы (10 литр суға - 2 стакан). Күлден басқа сізге ұнтақталған сабынның бір бөлігі (тұрмыстық) қажет болады. Екі компонент сумен құйылады, араластырылады және бір күн бойы талап етіледі. Жапырақтарды шашырату апта сайын жасалады.
Темекі инфузиясы (1 литр қайнаған су және 60 г темекі). Бұл құрамға кір сабын (10г) да қосылады. Күнді талап етіңіз және аптасына бір рет жапырақтарды шашыратыңыз.
Бәйшешек инфузиясы. Сізге 450 г туралған жапырақтар мен бір шелек ыстық су қажет болады. Екі сағат бойы талап етіңіз. Жапырақтарды қалауыңыз бойынша таңертең немесе кешке шашыратыңыз.
Химиялық заттардың ішінде «Ролик» асқабағына тли зақымданғанда «Искра», «Стрела», «Интавир» және «Децис» препараттары жақсы көмектеседі. Кез-келген құрал қоса берілген нұсқауларға сәйкес қолданылады.
Маңызды! Химиялық заттармен жұмыс кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтағаныңызға сенімді болыңыз және соңғы өңдеу жемістерді жинауға бір ай қалғанда жүргізілуі керек.
Егер жемісті аналық безендіру кезеңінде зиянкестермен күресу қажет болса, онда «Фитоверм» биологиялық инсектицидін қолданыңыз.
«Ролик» цуккиниінің басты артықшылығы жазғы тұрғындардың жақсы шолулары деп санауға болады. Бұл әртүрлілікті өсірушілердің арасында әр түрлі жастағы және талғамға сай адамдар бар. Барлығы дерлік «Ролик» цуккиниін ұнатқан.
Пікірлер
Татьяна Перегоева, 46 жаста, Новосибирск
Цуккини болмаса, бірде-бір маусым аяқталмайды. Цуккини «Ролик» өте ерте. Мен қиярдың орнына салаттарда ұсақ жемістерді қолданамын. Бұл қияр әлі піспеген кезде болады. Цуккинидің дәмі керемет, егін әрқашан керемет. Мен әртүрлілікке өте қуаныштымын.
Зинаида Волкова, 55 жаста, Барнаул
Мамандығым маған көп уақытты елде өткізуге мүмкіндік бермейді. Сондықтан мен әрқашан көкөністердің мұқият күтімді қажет етпейтін түрлерін таңдаймын. Цуккини «Ролик» бірнеше жылдан бері көмектесіп келеді. Үнемі суарылмаса да, бізде әрдайым жақсы өнім бар. Егер зиянкестер пайда болса, онда біз өте тез күресеміз. Бірақ, әдетте, біз жемісті құрғақшылыққа дейін жинай аламыз.
Бейнені қараңыз: Выращивание кабачков, цуккини и патиссонов особым способом. Всегда будете с урожаем (Қараша 2022). |
Қалыпты өркениетті қоғамда саясат жүзеге асырылады адамдар үшін және адамдар арқылы. Қандай елеулі рөл емес, ойнап, әлеуметтік топтар, бұқаралық қоғамдық қозғалыстар, саяси партиялар және т. б., сайып келгенде, оның басты субъектісі ретінде жеке басын куәландыратын, өйткені өздері бұл топтар, қозғалыстар, партиялар және басқа да ұйымдар құралады нақты тұлғалардың, және тек өзара іс-қимылы арқылы, олардың мүдделері мен ерік анықталады мазмұны және бағыттылығы саяси процесс.
Қалыптасуы субъектісі ретінде жеке тұлғаны саясат біртіндеп жүреді қарай әлеуметтік жетілу, адам процесінде оның саяси әлеуметтендіру. Қысқа деп айтуға болады саяси әлеуметтену – бұл, ең алдымен, кіріспе, врастание жеке әлеміне саясатты қалыптастыру, саяси көріністер, ориентаций мен қондырғыларды сатып алу дағдысын саяси қатысу, врастание белгілі бір саяси мәдениет. Саяси мәдениет дегеніміз салыстырмалы түрде дербес түрі жалпы сонымен қатар, мәдениеттер материалдық және рухани. Оның ерекшелігі анықталады ерекшеліктерімен қолданылу аясын – саясат саласы, оның жұмыс істеуі саяси билік; және ерекшелігіне элементтерін сипаттайтын бұл түрі мәдениет – саяси көріністер мен құндылықтар, саяси бағдарлар мен мінез-құлық барысында қалыптасатын саяси әлеуметтендіру. Саяси ұсыну, құндылықтар, орнату мән-с рождением, атап айтқанда, сатып алынады пісуіне қарай.
Өз курстық жұмыста мен ойланамын екі ұғымдар – саяси әлеуметтендіру және саяси мәдениет. Осы екі құбылыстың өзара тығыз байланысты, қоғамда, үздіксіз бір-біріне ықпал етеді, бұдан әрі менің шегіндегі көрсету тетіктері өзара іс-қимыл саяси мәдениет және әлеуметтендіру.
Саяси әлеуметтендіру және саяси мәдениет
Мәні саяси әлеуметтендіру
Қалыптастыру, өсімін молайту және дамыту, саяси мәдениетін меңгеру арқылы жүзеге асырылады және қолдау адам, оның нормаларын, үлгілері мен стандарттар мінез-құлық, салт-дәстүр. Меңгеру адамның талаптарын статусного және ролевого мінез-құлық, мәдени құндылықтар мен бағдарлар, жетекші қалыптастыру оның қасиеттері, мүмкіндік беретін бейімделуге, осы саяси жүйесі мен орындауға, онда белгілі бір функцияларды деп аталады жанама толықтауыш. Айырылған адам осындай қасиеттерін, включаясь саясатына, көбінесе қабілетті бейімделу, оның талаптарына, өзіңді қатты саяси қарым-қатынас, тиімді, өз мүддесін қорғау.
Проблема әлеуметтік және саяси бейімделу адам, қабылдау, оларға салт-дәстүрлер мен құндылықтарды бөлінді назар тағы 20-х гг. жүз жылдықтың (әсіресе бейімдеу этникалық топтардың үлкен қалаларда). Алайда, бірыңғай ұстанымды түсінуге процесінің саяси әлеуметтендіру өндірілді. Сонымен, классикалық теория саяси әлеуметтендіру әзірленген чикагскими ғалым Д. Истона, трактовала оның процесі ретінде оқыту адам арнайы үлес қосты, оған орындау қажет. Көпшілігі қолдайтын бұл теория ғалымдар (Л. Коэн, Р. Липтон, Т. Обрабатывающая), әрине, баса назар аударады өзара іс-қимыл адам саяси жүйесі және оның институттары.
Басқа беделді бағыт саяси ғылым (М. Хабермас, К. Луман) қарайды, саяси әлеуметтендіру ретінде аккультурацию (яғни, игеру, адам жаңа, өзіне құндылықтарды), қаражал, осылайша, бірінші ішінде жеке тұлғалық, психологиялық тетіктерін қалыптастыру саяси сана мен мінез-құлық адам. Ғалымдар сол жұмыс істейтін арнасында психоанализ (Э. Эриксон, Э. Фромм), басты назар аударатынын зерттеу бессознательных дәлелдерін саяси қызметі (нысандар саяси наразылық, контр мәдени мінез-құлық), түсіне отырып саяси әлеуметтендіру ретінде жасырын процесі саясаттандыруға адами сезімдер мен түсініктер.
Айырмашылықтарға қарамастан, кіреберістерде, ғалымдардың көпшілігі барлық шелер, бұл маңызды функциясы саяси әлеуметтендіру болып табылады жеке басына қол жеткізу білулерін саяси кеңістікте және орындауға, онда белгілі бір билік функциялары. Бұл мағынада саяси әлеуметтендіру сияқты ұсынады двуединый процесс: бір жағынан, ол тіркейді меңгеру, тұлға белгілі бір нормалар, құндылықтар, рөлдік күтулер және т. б., талап етілетін саяси жүйесі бар, ал екінші жағынан көрсетеді, жеке тұлға ретінде сайлау меңгереді, бұл дәстүр және ұсыну көрсетуді бекіте отырып, оларды сол немесе өзге де нысандарда саяси мінез-құлық әсер ету және билік. Ал бұл, өз кезегінде, бұл әсер етуі қоғамның саяси басының, сондай-ақ оның барысын бақылауға саяси әлеуметтендіру шешуші дәрежеде шектеледі ішкі сенімдеріне және сенімдер.
Мәні саяси мәдениет
«Термині саяси мәдениет» енгізілді ғылыми айналымға неміс философы-просветителем XVIIIИоганном Гердером. Алайда өзі феномені саяси мәдениет ұшыраған талдау қазірдің өзінде жұмыстарға Аристотель, Платон және басқа да ойшылдар ежелгі.
Теориясы саяси мәдениет еңсеруге мүмкіндік берді шектеулілігі институционалдық талдау саяси зерттеулерде қабілетті түсіндіру, неге, мысалы, бірдей нысан бойынша мемлекеттік билік институттарына әр түрлі елдерде мүлдем басқаша. Сосредоточив сол көңіл бөлінетін адамдар құндылықтар, жергілікті мифологиясы мазмұны, символдар мен стереотиптерді, адамзат ділін және басқа да ұқсас құбылыстар теориясы», » саяси мәдениет мүмкіндік берді тереңірек зерттеуге деген құлшынысын саяси мінез-құлық азаматтар мен институттарының, себептерін анықтау, көптеген қақтығыстар, мүмкін түсіндіру сүйене отырып, дәстүрлі саясатының себептері: билік үшін күрес, ресурстарды қайта бөлуді және т. б.
Жүйеге саяси терминология ұғымы «саяси мәдениет» енгізілген американдық және әлем тілдері Ж. Алмондом және С. Вербой басында 60-шы жылдары біздің ғасыр. Олар айтып өткендей, оның серпінділігі қарастырып, оны интериоризацию (біртіндеп түрлендіру сыртқы іс-әрекеттер бойынша ішкі іс-қимылды) саяси жүйе арқылы таным, сезім мен пайымдаулар. Итермелеуші себеп қызығушылығын саяси мәдениет оқиғалар үшінші әлем елдеріне, ең алдымен, Африка сипатталатын крахом отарлық жүйесі және шығатын дербес саяси шығармашылығына халықтардың ие ерекшелінетін еуропалық елдердің салт-дәстүрімен, мәдениетімен, мемлекеттіліктің басталуы. Қызығушылық мәселелері саяси мәдениет шел ең өмір диктовался нақты болып жатқан процестерге.
Біздің елімізде проблемаларына деген қызығушылық саяси мәдениет разбужен көрсете обществоведам тарапынан КОКП зерттеумен айналысуды осы проблеманы ортасында 70 жылдардың ортасынан бастап 80-шы жылдардың, бұл қызығушылық болды шығуына ең өмірі.
Американдық саясаттанушы Дж.Олмонд және Дж.Поувелл анықтайды, оның жиынтығы ретінде жеке қондырғылар мен ориентаций қатысушылар осы жүйенің ретінде субъективті саласына, орналасқан негізінде саяси іс-әрекеттер және придающую атындағы мәні. Бұл анықтау басты назар шоғырланған субъективті жағында ескерілмейді объективтілігі саяси мәдениет.
Поляк саясаттанушысы Е. Вятр, деп есептейді саяси мәдениет – бұл қондырғыларының жиынтығы, құндылықтар, мінез-құлық актілер, қатысты өзара қарым-билік пен азаматтар.
Кеңестік саясаттану утверждалось пікір, саяси мәдениет түрі жалпы адамзат мәдениетінің, атрибут барлық субъектілерін, саяси қарым-қатынастарды білдіретін диалектикалық бірлігі, мәдениет және саясат.
Саяси мәдениет – бұл жиынтығы саяси білім, құндылық бағдарларды, мінез-құлық модельдерін арқылы жүзеге асырылатын өзара іс-қимыл субъектісі мемлекет және оның қазақстанның саяси қызметі.
Барлық артықшылықтары мен минусах осы анықтамалардың жалпы, олардың барлығы анықталса: бұл сол немесе өзге өркениеттілігінің дәрежесі қоғам мен жеке тұлғалардың, олардың қабылдау қабілеті бір ережесі саяси мінез-құлық және іс-әрекеттер.
Саяси мәдениет ретінде шағын жүйе, жаһандық жүйесі бүкіл мәдениет, қоғам және оны шектеуге болмайды, тек саласына субъективті қондырғылар мен наным-сенім, ал тек саналы.
Құрылым саяси мәдениет.
Саяси мәдениет — құбылыс полиструктурное, көп деңгейлі. Многообразные байланысты саяси мәдениет әр түрлі әлеуметтік және саяси процестерді болжайды, оның күрделі құрылымы мен ұйымдастыру. Әр түрлі ішкі құрылым саяси мәдениет бейнелейді технологиясын қалыптастыру саяси мінез-құлық субъектілердің қалыптасу кезеңдері мәдени бүтін (т. е. саяси мәдениет жеке алынған елдің, өңірдің) әр түрлі болуы субкультурных түзілімдер және т. б.
Құрылымдарының бірі ашады әр түрлі тәсілдері, құндылық бағдарын адамның мировоззренческом (ол встраивает ұсыну туралы саясат өз жеке бейнесін өмірге көзқарас), азаматтық (онда сезіне мүмкіндіктері мемлекеттік билік органдарының және, осыған сәйкес, өз мүмкіндіктерін өз құқықтары мен мүдделерін қорғауға, адам әзірлейді сапалы жаңа деңгейі түсіну, өзінің саяси мәртебесін), сондай-ақ жеке саяси деңгейде құндылық түсініктерді (адам әзірлейді қатынасы нақты нысандары басқарма режим өзінің одағына тиесілі және оппонентам және т. б.).
Әрбір осы деңгейдегі адамда мүмкін стек өте қарама-қайшы. Оның үстіне қарым-қатынасы нақты саяси оқиғаларға өзгереді, әдетте, әлдеқайда жылдам қарағанда, дүниетанымдық ұстанымдары, не түйсік, жаңа мақсаттар мен құндылықтарды қайта ой елегінен өткізу, тарих және т. б. жүзеге асырылады біркелкі емес. Барлық бұл мән береді қалыптастыру және дамыту саяси мәдениет қосымша күрделілігі және қарама-қайшылығы. Ал сәйкестік дәрежесі деңгейдегі құндылық бағдарын тікелей сипаты тұтастығы мен ішкі неравновесности саяси мәдениет.
Айырмашылықтар таңдауда адамдар сол немесе өзге де құндылық бағдарларының тәсілдері мен саяси мінез-құлықтың белгілі бір дәрежеде байланысты олардың керек-жарақтары, әлеуметтік (сыныптары, қабаттар қабаттарын қамтитын), ұлттық (этнос, ұлт, халық), демографиялық (әйел, ерлер, жастар, қарттар), аумақтық (халық белгілі бір аудандар мен аймақтардың), ролевым (элита мен электорат) және басқа да (діни, референттік және т. б.) топтары. Әзірлеу адамдармен құндылық бағдарларын (және тиісті мінез-құлық формаларын) негізінде топтық мақсаттар мен идеалдар айналдырады саяси мәдениетін жиынтығы субкультурных құрылымдарды сипаттайтын болуы олардың көздерін елеулі (маңызды емес) айырмашылықтарды қатысты билікке де, мемлекетке де дсм ұлттық салауатты өмір партияларға, тәсілдері саяси қатысу және т. б.
Нақты елдер мен мемлекеттерде ең үлкен саяси ықпалына ие болуы мүмкін әр түрлі субмәдениеті (мысалы, діни субмәдениеті Солтүстік Ирландия мен Ливандағы немесе этникалық Әзірбайжан). Тұтастай алғанда, ең мәнді өмір сүру үшін, және саяси қоғам дамуының ие субкультура көшбасшылары мен элиталардың анықтайтын сипаты орындау оның көздері мамандандырылған функцияларын басқару саяси жүйесі.
Бұл мағынада ең маңызды элементтері осы субмәдениеті болып табылады қабілетін көшбасшылары мен өкілдерінің элитаның мүдделерін білдіруге қатардағы азаматтардың және ең алдымен, айналдыруға өзінің қоғамдық жағдайы қол жеткізу тәсілі, тек жеке мақсаттары, олардың кәсіби басқару сапасын, сондай-ақ сол белгілері мен қасиеттері мүмкіндік береді сатып алу және қолдау бедел, сендіру жұртшылық кезінде пікірінше, алып жатқан жоғары курс билік иерархиясының тиесілі құқығы бойынша.
Мақсаты мен функциялары саяси мәдениет
Іске құндылық-смысловую детерминацияны саяси белсенділікке, саяси мәдениет сипаттайды оның қабілеті ерекшелігін түсіну, өз властно елеулі мүдделерінің, әрекет кезінде мақсаттарына сәйкес саяси ойындар, сондай-ақ шығармашылықпен қайта құру кезінде өз қызметін өзгерту қажеттілігін және сыртқы мән-жайлар. Саяси мәдениет көрініс болуы мүмкін нысанында рухани ниетпен және бағдарлау, опредмеченных нысандары, оның практикалық қызметінде, сондай-ақ институализированном түрінде (т. е. бола отырып, бекітілген органдарының құрылысы саяси және мемлекеттік басқару, олардың функциялары). Өйткені барлық құндылықтар бір мезгілде воплощаются іс жүзінде (әрине, дегенмен, институционалдық), жоғарыда аталған нысандары көріністері саяси мәдениет әрқашан бар белгілі бір қарама-қайшылықтар.
Жалпы саяси мәдениет көрсетуге қабілетті тройственное ықпалы, саяси процестер мен институттар. Біріншіден, оның әсерінен ойнату мүмкін дәстүрлі нысандары саяси өмір. Мұндай мүмкіндігі сақталады тіпті өзгерген жағдайда, сыртқы мән-жайлар мен сипаты правящего режимі. Мысалы, дәстүрлі қоғамда (аграрлы, салынған қарапайым өсімін молайту және табиғи байланыстар) саяси мәдениет тіпті реформация, әдетте, қолдайды бұрынғы архаическую құрылымы билік жалауы жығылғанша … мақсаттарына жетілдіру және саяси жүйені демократияландыру. Мұндай қабілеті саяси мәдениет жақсы түсіндіреді, онда көптеген төңкеріс (т. е. стремительных, құлама өзгерістер) жиі аяқталады немесе қайтаруға бұрынғы тәртіптер (означающим мүмкін еместігін халықты бейімдеу үшін жаңа мақсаттар мен құндылықтар), не террором (тек және қабілетті төлемақысы адамдардың қызметін жүзеге асыру үшін олардың саяси принциптерін дамыту).
Екіншіден, саяси мәдениет қабілетті порождать жаңа, дәстүрлі емес қоғам үшін нысандары әлеуметтік және саяси өмір, ал, үшіншіден, үйлестіре элементтері бұрынғы және келешектегі саяси құрылғы.
Кезеңдері саяси әлеуметтендіру ретінде кіру саяси мәдениет
Саяси құндылықтар, салт-дәстүр, мінез-құлық үлгілері және басқа да элементтер саяси мәдениет игерілуде адам үздіксіз, және бұл процесс ғана шектелуі мүмкін ұзақтығы. Воспринимая бір идеялар мен дағдысы, адам және сол уақытта мүмкін поступаться басқа да бағдарлармен, сайлауға, жаңа, өзіне тәсілдері қарым-қатынас билік. Осылайша, саяси социализация — бұл процесс бір мезгілде алған және жоғалған адамның саяси қасиеттерін, симбиоз әлеуметтендіру және десоциализации субъектінің саясат. Бұл деңгейі мен саяси социализированнсти адам қалуы мүмкін емес өзгеріссіз, әсіресе сапалық өзгерістер саяси жүйенің эволюциясы, оның құндылықтар мен талаптарды саяси мінез-құлық субъектілері.
Жинағы саяси білім, білік және дағдыларды адам, ең алдымен, байланысты оның субъективті жағдайын және орындалатын саясат рөлдерді (өйткені, мысалы, көшбасшы және қатардағы сайлаушы мүмкін емес басшылыққа алу коэффициенті және сол үлгілерімен, саяси мінез-құлық), сондай-ақ қызметінің негізгі агенттері саяси әлеуметтену: отбасы, білім беру жүйесі, саяси институттар, діни және қоғамдық бірлестіктердің, бұқаралық ақпарат құралдарының. Осы үш айнымалы саяси процесс және алдын ала анықтайды айырмашылықтар бастапқы және қайталама кезеңдерінің саяси әлеуметтендіру:
«Алғашқы саяси әлеуметтендіру сипаттайды бастапқы (әдетте, үш—бес жыл) қабылдау адам саяси санаттағы, олар бірте-бірте қалыптастырады, оған сайлау-жеке қарым-қатынасы құбылыстарға саяси өмір. Пікірінше, американдық ғалымдар Д. Истона және И Денис, мұнда ажырату қажет төрт аспектілері процесс әлеуметтендіру: тікелей «қабылдау» ребенком саяси өмірі туралы ақпарат, ол тартады бағалауында ата-аналар, олардың қарым-қатынасы, реакциялар мен сезімдері; «дербестендіру» саясаты, оның барысында сол немесе басқа фигуралар, тиесілі саласына билік (мысалы, президент, полицейский, ол жиі көреді теледидардан немесе өз үйінің қасында), айналады, оған үлгілерімен байланыста саяси жүйесі; «идеализация» осы саяси білім, яғни білім олардың негізінде тұрақты эмоционалдық қарым-қатынастар саясатына; «институттандыру» обретенных қасиеттерін айғақтайтын қиындағаны туралы саяси әлем бейнесін, бала мен оның көшу өз бетінше, жеке басының көрегендігінің саясат.
Жалпы ерекшеліктері бастапқы кезеңде саяси әлеуметтендіру тұрады, оның адамға тиесілі бейімделу саяси жүйе мен нормаларға мәдениет әлі түсіне отырып, олардың мәні мен маңызы бар. Сондықтан болдырмау үшін болашақта аномальды, қарсы нысандары мінез-құлық сақтау қажет белгілі бір жүйелілігі қолдануда беру тетіктерін балаға саяси нормалар мен өткен тәжірибе. Атап айтқанда, сақтау үшін табиғи сипаттағы қосу саяси әлем предпочтительны сол әлеуметтік нысандары, саяси ақпарат тығыз теміржолда біріктірілді бірге беделді, мұғалімдер, үлгі қызметінің аға және ешбір жағдайда құрамында қатты идеологизированных образдар мен ұғымдар. Тек осы негізде ғана дамып келе жатқан бала санасына бекітуге болады императивными суждениями және бағаларымен, ал кейіннен аксиологическими нормалары мен түсініктері (құндылықтар, идеалами, принциптері).
Екінші саяси әлеуметтендіру сипаттайды сол кезең адамның, ол игерді тәсілдері, ақпаратты өңдеу және жүзеге асыру рөлдердің, қабілетті қарсы тұру топтық қысым және білдіруге, өз қабілеті жеке қайта қарау идеологиялық позицияларды қайта бағалау мәдени нормалар мен дәстүрлер. Осылайша, басты рөлді ойнап жерде т. ғ. д. кері әлеуметтендіру сипаттайтын әсері адамның іріктеу және білімдерді меңгеру, нормалар, тәсілдерді өзара іс-қимыл билік. Бұл екіншілік әлеуметтендіру білдіреді үздіксіз өзін-өзі түзетуге адамның өз құндылықтық түсініктердің, қалаулы тәсілдерін саяси мінез-құлық және идеологиялық ұстанымын».
Негізгі түрлері саяси әлеуметтендіру
Айырмашылықтар беру механизмі мәдени дәстүрлер мен нормаларды, сол немесе өзге де саяси жүйелерде бөлуге мүмкіндік береді тиісті түрлері саяси әлеуметтендіру. Оларға мыналарды жатқызуға болады:
— гармоникалық түрі саяси әлеуметтендіру көрсететін психологиялық қалыпты өзара іс-қимыл, адам мен билік институттарының тиімді және құрметпен қарауды жеке тұлға — құқылық тәртібі, мемлекетке, сезінуі, өзінің азаматтық міндеттерін;
— гегемонистскийтип сипаттайтын теріс адамның қарым-қатынасы кез келген әлеуметтік және саяси жүйелердің, сонымен «өз»;
— плюралистический түрі тануын куәландыратын құжат адаммен тең басқа азаматтармен, олардың құқықтары мен бостандықтарын, оның қабілетін өзгертуге өзінің саяси құмарлық және көшу жаңа ценностным бағдарлар бойынша;
— шиеленіске түрі қалыптасатын, негізінде межгрупповой күрес және қарсыластық өзара тәуелді мүдделерін, сондықтан усматривающий мақсаты саяси қатысу сақтау адалдық өз тобына қолдау және оны қарсы күрес саяси противниками .
Деректер түрлері саяси әлеуметтендіру білдіреді тәуелділік қалыптастыру, сол немесе өзге де қасиеттерін анықтау адам ықпалының үстем құрылымдар мен билік институттарының, көтергіш нормалары мен құндылықтары құрбан болып кете (ресми) саяси мәдениет (т. е. бұл типтер т. ғ. к. тік әлеуметтендіру). Осымен қатар тұрақты ориентациями адамдардың тиісті тәсілдері, өзара іс-қимыл билік қоғамда қалыптасады және көптеген модельдері саяси мінез-құлық, нормалар мен құндылықтар олар қояды, түрлі топтар, қауымдастықтар және бірлестіктер (мысалы, партиялар, олардың мақсаты тұр күрт оппозиция правящему режим). Мұндай типтері «көлденең» саяси әлеуметтену ол жеке сипатта болады. Алайда тоғысуы дәл осы ерекше нормалар, құндылықтар мен тәсілдерін енгізу саяси өмірге растайды күрделі және қайшылықты сипаты, іздеу адам өз саяси идеалдар, қалаулы тәсілдерін өз құқықтарын қорғау және билікпен диалог жүргізу. Бұл микромодели саяси азаматтардың қатысу білдіреді шығармашылық сипаты, саяси әлеуметтендіру, сондай-ақ күрделілігі, өсімін молайту және даму саяси мәдениет қоғам.
Қазіргі қоғамдағы атқаратын рөлі аса маңызды саяси әлеуметтендіру, сондай-ақ қалыптастыру мен дамыту процесінде саяси мәдениет тұтастай алғанда ойнайды, бұқаралық ақпарат құралдары қатысты.
Түрлері саяси мәдениеті. Критерийлері типологизации саяси мәдениет
Бойы даму әр түрлі мемлекеттер мен халықтардың тектес көптеген типтегі саяси мәдениет білдіретін басым болуы стилінде саяси мінез-азаматтардың белгілі бір құндылықтар мен стандарттар, қарым-қатынас жасау нысандары билік, сондай-ақ өзге де элементтерін, қалыптасқан астында үстем әсерінен географиялық, рухани, экономикалық және өзге де факторлар.
Негізінде типология саяси дақылдарының мүмкін жатуға жеткілікті приземленные көрсететін факторлар, мысалы, ерекшелігін түрлі саяси жүйелер (X. Экстайн), елдер мен аймақтардың (Г. Алмонд, С. Верба), типтері бағдарлау азаматтардың саяси ойында (атап айтқанда моралистских, жеке немесе дәстүрлі — Д. Элазар), ашықтық (дискурсивность) немесе закрытость (бездискурсивность) саяси құндылықтардың инокультурным байланыстарға (Р. Шванценберг), ішкі тұтастығын, мәдени компоненттерін (Д. Каванах), идеологиялық айырмашылықтар (Е. Вятр және т. б.).
Ерекше танымал ғылым алды жіктелуі саяси мәдениет ұсынылған. Алмондом және С. Вербой кітабында «Азаматтық мәдениет» (Нью-Йорк, 1963). Талдай және салыстыра отырып, негізгі компоненттері мен формалары жұмыс істеуі саяси жүйені Англия, Италия, ГФР, АҚШ және Мексика, олар бөлдік үш «таза» типті саяси мәдениет:
патриархальный үшін тән қызығушылықтың жоқтығы, азаматтардың саяси өмір;
подданический, күшті бағдарлану саяси институттар мен тех деңгейі жеке азаматтардың белсенділігі;
активистский жасалғандығын қызығушылығын азаматтардың саяси қатысуы мен көрініс туралы өздері белсенділік этом1.
Авторлар айтып өткендей, бұл іс жүзінде деректер типтері саяси мәдениет өзара іс-қимыл жасайды құра отырып, аралас нысандары басым болуымен, сол немесе басқа да компоненттер. Әрі ең бұқаралық және бір мезгілде оңтайлы тұрғысынан тұрақтылықты қамтамасыз ету саяси режимді, болып табылады синтетикалық мәдениет «азаматтылық» басым подданические орнату және тиісті қатысу нысандары адамдардың саясаты.
Сол уақытта типтері саяси мәдениет анықталуы мүмкін және неғұрлым жалпы негіздерде қабілетті обнажить астам әмбебап шегін әр түрлі стильдер саяси мінез-құлық, азаматтарды сол немесе басқа елдерде. Осылайша, мысалы, туралы айтуға болады нарықтық саяси мәдениет (саясат дегеніміз-адамдарды жүргізудің түрі ретінде бизнес ретінде қарастырылады актіні еркін алмасу қызметіне азаматтардың) және этатистской (көрсетіп отырған басты рөл мемлекеттік институттардың ұйымның саяси өмірі мен шарттарын анықтау саяси қатысу индивидтің — Э. Баталов).
Бар және одан да көп жалпы критерийлері типологизации қойған, атап айтқанда, ерекшелігімен, өркениетті құрылғылар ерекше полумиров — Шығыс пен Батыстың, құндылықтар, дәстүрлер, олардың іргетасы болып табылады іс жүзінде барлық қолданыстағы әлемдегі саяси мәдениеті.
Институттар саяси әлеуметтендіру және олардың өзара іс-қимыл саяси мәдениеті.
Барлық әлеуметтік қоғам құрылымын, өтеді өмір, адам дүниеге, сондықтан, болып табылады әлеуетті әлеуметтендіру институттары: отбасы, мектеп, мемлекеттік, партиялық, діни, қоғамдық ұйымдар. Функциясы саяси әлеуметтендіру, сондай-ақ орындайды бұқаралық және оқиғалар саяси өмір.
Отбасының рөлі саяси әлеуметтендіру өте зор. Ол қалуы мүмкін басты және айқындаушы субъектісі саяси жеке тұлғаның әлеуметтенуі, перевесив барлық басқа институттар саяси әлеуметтендіру. Әдетте, күш-жігерін мектеп үкіметінің кесірінен сәтсіздікке, егер олардың құндылығын сәйкес келмесе немесе белсенді еленбейді отбасылық басымдықтары. Кездейсоқ емес проблема барлық тоталитарлық режимдер айналуда үшін күрес әсері және бақылау-бұл «бастапқы ұясы, қоғамның». Отбасы қалыптастырады, адамгершілік және психологиялық келбеті жеке басын, ол кейіннен анықтайды бағыттылығы, оның саяси ой-пікірлер мен көзқарастар. Отбасы бастауларда индивидтің мен ережелерінің жиынтығы, олар айналады ақпараттық «картасымен», одан әрқашан керек, ол не күтеді, не бейімді талап етуге басқа өмірдің барлық салаларында, соның ішінде, әрине, саяси аспектілері.
Зерттеу қалыптастыру саяси көзқарастар жеке көрсеткендей, ең күшті серпін қалыптасады 3 жастан 13 жасқа және отбасы ие іс жүзінде айрықша бақылауға оқытумен және тәрбиемен баланың ерте осы кезең сақтайды үстемдігі кейінгі. Г. Алмонд және С. Верба қолданды зерттеу және материалға, жиналған бес түрлі стандарда көрсетті очевидную тәуелділігі: «ерте баулу индивидтің в детском возрасте қабылдауға қандай да бір шешімдерді отбасы айқындайды және оны кейіннен саяси белсенділігі, мықты сенім жеткілікті пәрменділігі мен тәжірибелік пайдасы меншікті қатысу саясаты».
Отбасының әсері күшті, ол кезде үлкендер оның мүшелері, әсіресе ата-аналар бар біртекті (гомогенді) көзқарастары. Онда саяси басымдықтар және бағдарлау отбасы мүшелерінің сәйкес келмесе, бөлінген, отбасы кем тиімді болып табылады, өз социализирующей рөлі – ол бере алады, жаңа қоғам мүшелеріне қатты және тұрақты бағдар беру. Отбасыларында, онда партиялық артықшылық ата-анасының ұқсас, балалар, әдетте, басымдық береді, сол партия. Сол жерде олар пайдаланылады және бөлінеді және басымдықтар», — деп атап көрініп-кестеден алынған ағылшын социологополитической әдебиеттер:
Қалыптастыру бірінші партиялық қалауын ескеру маңызды, өйткені көптеген сайлаушылардың келесі әрбір дауыс беруге басымдық сол, мен бірінші дауыс берген. АҚШ-та 80 пайыз сайлаушылар дауыс береді сол партияға, дауыс ең бірінші рет.
Батыс социологтар саясатты атап өткендей, жалпы алғанда социализирующий фактор отбасы ретінде консервативтік бекітетін қолда бар құндылықтар мен қондырғылар, сондай-бастаушы күш. Отбасы деп саяси орнату мүмкін емес сәйкес келуі өзгерген мән-жайлар, кедергі өзгерістерге саяси ориентациях, саяси мәдениет. Саяси әлеуметтендіру жүзеге асырылатын отбасымен ескермейді өзгерістер оқудың екі жақты сипаты: құндылық бағдарларды ауысуына ұрпақтардың өзгерту ұсынымдары мен құндылық бағдарларды қарай әлеуметтік жетілу.
Әр ұрпақ өз әлеуметтік және саяси тәжірибе, және ол мүмкін емес толық сәйкес келуі тәжірибе не алдыңғы, не кейінгі ұрпақ. Ал бұл тәжірибе көрсетіледі және қаржылық және ориентациях, қондырғыларында адам. Ретінде негізді бекітеді біздің әдебиетте, «тез ауыспалы өмір салтын, әлеуметтік ортадағы және қоршаған қалыптастыратын жеке басын куәландыратын, өзі қиындатады тәжірибесінің аға ұрпақ кіші. Көбінесе бұл тәжірибе непригоден жас: бұрынғы моральдық және мәдени бағдарлар тезірек дезориентируют жаңа жағдай, теңдесі жоқ еді».1
Басқа отбасы, саяси әлеуметтендіру индивидтердің басты рөлдердің бірін ойнайды. Ол әсер етеді әлеуметтендіру процесі арқылы оқыту, сабақ беру және бейресми байланыс, онда белгіленеді. Мектепке бала белгілі бір жиынтығы бар рөлдер мен мәртебелері. Және бұл жерде өте маңызды сабақтастығы. Күшті айырмашылықтар мен қарама-қайшылықтар арасындағы процестерді әлеуметтендіру, отбасында және мектепте мүмкін ауыр әсер баланың жеке басын. Егер ол жеті орталығы назар мен құрмет болса, мектепте бұл жай ғана мүмкін. Егер отбасында балаға айтады, бір де, басқа болса, онда пайда болады қаупі-саяси және әлеуметтік іріткі тұру кезеңінде жан.
Кез келген мемлекет, қарамастан құрылды, ол нәтижесінде революциялық төңкеріс, жетті ме тәуелсіздігі барысында ұлттық-азаттық қозғалысының немесе реформалар жолымен қалпына келтіреді бір утраченную саяси жүйені, первейшей өз міндеті, әдетте, қояды тәрбиелеу, өз азаматтарының идеясы ұлттық бірлік. Жүйесі мемлекеттік білім беру және ағарту болып табылады ең маңызды құралы саяси әлеуметтендіру бытыраңқы топтары, өйткені олардың қызмет саласына тартылды өте үлкен саны адамдар. Сонымен қатар, отбасы анықтау бойынша жағдайы жоқ, іске асыруға, қоғамдық маңызды функциясын интеграциялау және бірлестіктер.
Мектеп – бұл институт арқылы билік жүзеге асыруға мүмкіндігі бар саяси әлеуметтендіру мақсатты айқындай отырып, саяси білім беру мазмұны және подбирая мұғалімдердің қорғаған еді ресми саяси және внушали еді қажеттілігі бағыныстағы билік. Мектептерде бүкіл әлем бойынша балалар салтанатты іс-шараларға салютуют мемлекеттік туына келіп, өз елінің, орындайды және ұлттық әнұран, араластырып — чувству ортақтығы қарым-қатынас арқылы ұлттық рәміздері. Әрине, бұл жақтастары мемлекеттік білім беру жүйесі деп атап өтті оның маңыздылығы үшін сезімін тәрбиелеу, азаматтық және өзара жауапкершілік адам және қоғам.
Қазіргі уақытта жалпыға танымал өте қатты социализирующая рөлі, балалар мен жасөспірімдер топтары. Бұл рөл сайын күштірек иеліктен жас отбасы және мектеп. Әсіресе қатты ол көрінеді қатысты 13-14 жастағы жасөспірімдер. Бұл топтың береді жас жігіттің сезімі бірігу отырып, өзіне ұқсас, керек-жарақтары белгілі бір бірлестікке сезімі, қорғалуын және көмектеседі, оған бейімделуге бейресми байланыстар жастар ортасында. Өз кезегінде осы топтың күшті ықпал етеді жасөспірімдердің пікірін қалыптастыру, олардың ориентаций және қондырғылар. Саяси мәдениет қоғамның, діни, этникалық және субмәдениеті жиі арқылы беріледі құрдастары.
Күші социализирующего әсерін құрдастарының туындамаса сол екі факторларды анықтайды социализирующие отбасының әсері, бұл:
1. Кең қол жеткізу топ өзінің мүшелеріне;
2. Эмоционалды боялған жеке қарым-қатынас бар, олардың арасындағы.11
Бұл топтар әсер етеді саяси бағдар жастардың бірқатар бағыттар бойынша. Жасөпірімдер тобы жиі сөз сөйлейді көзі туралы ақпарат, қоғамдық және саяси оқиғалар. Себебі көптеген бұқаралық ақпарат құралдарының хабарлары бастапқыда преломляются арқылы топтық пікір және содан кейін ғана нашар қорытылады топ мүшелері. Соңғы көрсетеді жасөспірімдерге қысым үшін, оларды орнату және мінез-құлқы сай қондырғылар мен үлгілері мінез-құлық қабылданған тобы. Осылайша көрсетіледі елеулі әсерін анықтау үшін, адамның өз «Мен» және өзінің өмірлік ұстанымы.
Саяси әлеуметтену және білім индивидтердің бір басты рөлдердің принадлежит Бұқаралық Ақпарат Құралдары. Ақпараттық қызмет БАҚ мүмкіндік береді адамдарға барабар туралы пікір айтуға, саяси оқиғалар мен процестер тек егер ол орындайды иобразовательную опцияны таңдаңыз. Бұл функция көрінеді қатынастағы азаматтарға мүмкіндік беретін білімді барабар бағалауға және реттеуге алынатын мәліметтер БАҚ және басқа көздердің дұрыс бағдарлай күрделі және противоречивом ақпарат айдынында.
Әрине, БАҚ-та қамтамасыз ету мүмкін емес жүйелі және терең меңгеру саяси білім. Бұл міндет арнайы білім беру мекемелері — мектептер, университеттер және т. б. дегенмен, масс-медиа, сопровождая адам оның барлық өмір, оның ішінде және аяқталғаннан кейін оқу едәуір дәрежеде әсер етеді қабылдау, оларға саяси және әлеуметтік ақпарат. Бұл ретте жамылып, саяси білім адамдарда құрылуы мүмкін және псевдорациональные құрылымын сана, искажающие шындық кезде оның қарқынды түрде жүзеге асырылуда.
Білім беру БАҚ-тың рөлі тығыз байланысты, оларды әлеуметтендіру функциясы және мәні бойынша қамтылуда, оған. Алайда, саяси білім көздейді жүйелі түрде сатып алуға, білімдерін кеңейтіп, танымдық және бағалау мүмкіндігі жеке, онда саяси әлеуметтендіру білдіреді интернализацию меңгеру, адамның саяси нормаларын, құндылықтар мен мінез-құлық үлгісінің. Ол мүмкіндік береді жеке тұлғаның бейімделу әлеуметтік шындық.
Демократиялық қоғамда маңызды саяси-социализационная БАҚ-тың міндеті — жаппай енгізуге негізделген құрметтей отырып, заң мен адам құқықтарын құндылықтар, азаматтарды бейбіт жолмен шешуге қақтығыстар, қоймай күмән қоғамдық консенсус негіз қалаушы мәселелері бойынша, мемлекеттік құрылғы.
Алайда, қолданысқа БАҚ, мемлекеттік және қоғамдық институттардың – двояко. Демократиялық саяси жүйеде олар адамға «көлденең» жыл таңдауы » саяси баламалар, көптеген формалары мен типтері саяси қатысу. Түрлі топтар (партия, қоғамдық және діни конфессиялар), әрине, егер олар шеңберінде әрекет консенсус қамтамасыз ететін мемлекеттік және ұлттық бірлікті қалыптастырады, сол немесе өзге де басымдықтар мен көзқарастар адамның саясатта жағдайларды қамтамасыз ете отырып, динамикалық және эксперименттік-ізденіс жұмыс істеуі саяси мәдениет қоғам. Өйткені алуы, адам мен қоғам, тұрақты құндылық бағдарларының процесінде саяси әлеуметтендіру-бір мезгілде даму процесі және сапалық өзгерістер негіздерін ең саяси мәдениет қоғамның және жеке тұлғаның. Тоталитарлық идеологиялық режимдері, өз кезегінде, қолдануға тырысады ресми бұқаралық ақпарат құралдары және мемлекеттік құрылымдар үшін «тік» қысым-адам бағытталған, әрқашан бекітуге және беріктендіру тиісті құнды басымдықтарын. Сондықтан, процесс баламаларды іздеу және ауыстыру наным-сенім, көзқарастар мен пікірлер түсіндіріледі мұндай қоғамда біржақты және түсінікті жасаңыз «саяси сатқындық».
Нәтижесінде саяси әлеуметтендіру қалыптасады белгілі бір саяси түрі жеке кіретін саяси мәдениеті. Өкінішке орай, біздің ғылым проблема типология личности байланысты оның арнайы саяси сипаттамаларын мәні бойынша емес, әзірленді.
Шетелдік социологиялық әдебиетте жеткілікті айқын бөлінеді екі түрі: демократиялық және өктемшіл: «Мысалы, жеке басын куәландыратын демократиялық үлгідегі төмендегі белгілермен сипатталады: ашықтық адамдарға қатысты; оң баға ретінде қабілетті, адал, тең және лайықты серіктестер; әлеуметтік және психологиялық жақсы православие демократиялық қоғамдағы және мемлекеттегі орны; қабылдау көптеген құндылықтар емес, қатаң бейімділігі. Демократиялық жеке басын бастан емес, қажеттіліктерін господствовать үстінен басқа, ол бағалайды, төзімділік танытады дайындығы татуластыруға және компромиссам.
Демократиялық азаматқа тән және басқа да сапасын жоғары деңгейі, саяси білімді, жақсы хабардар болуы туралы саяси оқиғалар болуы; меншікті, жиі сыни ойлауды туралы саяси мәселелер және саяси қайраткерлері; құзыреттілігі саяси мәселелер бойынша, сенімділік, өз қабілетін әсер үкіметінің шешімі; сенім демократиялық саяси институттар мен ережелерге басқарма қарамастан, келіспеушіліктер бойынша нақты шешімдері және мәселелері; адалдық мәселелері; адалдық негіздерін демократиялық құрылысты, ал міндетті емес адамдарға атқаратын биліктік саяси ұстанымын; саяси өміріне белсенді қатысып. |
Ұлы Отан соғысы жылдары халықаралық додалар өтпей, спорт саласы солғын тартып қалғанымен, спортқа тыйым салынбаған. Бірақ басқыншылар басып алған елдерде спортпен айналысуға, спорттық жарыстар (сайыстар) өткізуге жол берілмеген.
Десек те, спорт өмірден шеттетілгенімен, бұрынғы спортшылар өздерінің спорттық баптарын жоғалтпас үшін жаттығу жұмыстарын жасырын түрде жүргізе берген. Жалпы, сұрапыл соғыс жылдары бокс жай ғана спорт емес, бизнес көзіне де айналған. Өйткені көйлегі көк, қарны тоқ командирлерге де қызық керек. Олар рингіде айқасқан боксшылардың төбелесін көріп, қызыққа батқан. Ал мұндай айқастардың бәрі коммерциялық негізде ұйымдастырылған. Соғыс жылдары осындай бокшылар айқасы Украинада жиі өткізілген. Одесса циркінде боксшылар төбелесі жиі ұйымдастырылып, көрермендер көп болған. Сол кезде тіпті «Одесса газеті» бокстың қарқынды түрде дамып келе жатқанын жазған да екен. Тарихи деректерге сүйенсек, Румыния жетекшілері бокс арқылы көп ақша табуға болатындығын біліп, бірнеше команда да құрған. Осындай клубтардың қатарына соққылары қуатты боксшылар алынып, оларға жан-жақты жағдай жасалған көрінеді. Оларға тіпті сол кездегі бағаммен көп-көрім ақша төленіп отырған да.
Сол кезден қалған деректерге сүйенсек, соғыс кезіндегі ең бірінші халықаралық жекпе-жек 1943 жылы 9 желтоқсан күні Одессада өтіпті. Содан 1944 жылдың көктеміне дейін мұндай жекпе-жектердің саны 16-ға жеткен. Онда негізінен Украина боксшылары мен басқыншылардың өкілдері төбелестірілген. Бұл жекпе-жектер көбінесе Украина боксшыларының жеңісімен аяқталып отырған. Өйткені олар рингіде спорттық қарсыласымен емес, ата жауымен төбелескендей, аянбай айқасқан.
Бокс концлагерьлерде де жоғары шенді офицерлердің қызығына айналған. Олар тұтқындарды рингіде айқастырып, солардың төбелестерін тамашалаған. Польша боксшысы Зигмунт Малецкий өзінің естеліктерінде: «Біз рингте аяусыз, күшіміз сарқылғанша төбелесетінбіз. Немістер қалай болса солай төбелесуге жол бермейтін. Дұрыстап төбелеспегендерді итке талатқандарын өз көзіммен көрдім. Ал рингіге шығудан бас тартқандар газды камераға қамалатын», – деп жазыпты. Оның бұл сөздерін ғаламтордан тауып алуға болады.
Алайда сол кезде концлагерьлерде бұқаралық өмірдің нышаны ретінде спорттық додалар өткізіп тұруға рұқсат етілген де екен. Тіпті кейбір концлагерьлер Қызыл Крест өкілдері келгенде бокстан көрсетілімдік жекпе-жек өткізіп, өздерінде бәрі ойдағыдай деп насихаттауға тырысқан да көрінеді.
Тұтқындардың өздері, ыңғайы келсе, бокс пен күрестен кездесулер өткізіп, футбол ойнауды доғармаған. Футболшыларға қолы ұзын, мүмкіндіктері бар тұтқындардың тамақ беріп, қарайласқаны жөнінде де әртүрлі деректер баршылық.
Футбол демекші, соғыс кезіндегі футбол туралы сөз қозғағанда, 1942 жылғы «Өлім матчын» айтпай кету мүмкін емес. Киевтегі нан пісіретін зауытта «Старт» деген команда құрылады. Оның сапында Киевтің «Динамосының» бірнеше ойыншысы болған. Осы команда қарсыластарының бәрін қоғадай жапыра бастайды. Венгрия мен Германияның әртүрлі әскери бөлімдерінің командаларын ірі есеппен ұтып, қарсылас шақ келтірмейді. 1942 жылы 6 тамыз күні осы ұжым мен немістің әуе әскерінің сардарлары мен сарбаздарынан құрылған командасы кездеседі. Украина футболшылары 5:1 есебімен ойсырата ұтады. Үш күннен кейін немістер құрамын кәсіби футболшылармен күшейтіп, қарымта матч өткізуге шақырады.
Немістер бұл ойынды «Динамо» (Киев) мен «Люфтваффе» арасындағы матч деп атағанымен, жасыл алаңда «Старт» пен «Флакельф» кездескен. Бірақ «Старттың» сапында «Динамо» (Киев) клубының алты-жеті ойыншысы болған. Олардың үшеуі КСРО чемпионатында динамолықтардың негізгі құрамында ойнап жүрген өте тәжірибелі футболшылар болатын.
Қарымта матчта да Украина футболшылары қарсыластарын тықсыра бастайды. Стадионда отырған Германия әскерінің генералы (мүмкін генералдары) ашуға булығып, айқайға басады. Бірінші таймнан кейін немістер Украина футболшыларына «жеңіліңдер, әйтпесе өлесіңдер» деп мәселені төтесінен қояды. Бірақ Киев футболшылары олардан қаймықпай, 5:3 есебімен жеңіп тынады.
Бала кезімізде «осы матчтан соң, немістер 11 ойыншыны атып тастапты» деп еститінбіз. Бірақ басқыншылар олардың бәрін атып тастамаған. Көбін концлагерьге айдап, қайсыбіреулерін атып тастаған сияқты.
Жалпы, осы матч аяқталғаннан кейінгі тұжырымдар әртүрлі. Анық білмеген соң, олардың ешқайсысын тізіп шыққымыз келмейді.
Бір қызығы, осы матчтардың бәрінде Эрвин деген обер-лейтенант төреші болған. Әрі «ол футболдың шырқын бұзбай, әділ қазы болған» деп жазылған көп жерде. |
Бронхтық астма (БА) жиі тараған аурулардың бірі. Дәрі-дәрмексіз емдеу әдістерінің ішінде кванттық терапия әдісінің маңызы үлкен. Зерттеуге БА ауыратын 20 кесел алынды, олар екі топқа бөлінді, бірінші топта 10 кесел дәрі-дәрмектік әдіспен емделді, ал екінші топта-дәрмектік әдіспен қатар кванттық терапия әдісін қолдандық. Кванттық терапия 10 сеанстан құрылды. Алынған алғашқы нәтижелер бойынша бақылау тобына қарағанда, зерттеу тобында емдеу барысының көрсеткіштері біршама жақсы нәтиже берді, аурудың кері даму көрсеткіштері мен емделу нәтижелері артық болды.
Кілт сөздер: бронхтық астма, кванттық терапия, комплексті ем, физиотерапия, әдістемелік нұсқау
Қазіргі кезеңде созылмалы аурулардың тұрақты өсуі бақылануда, көбіне олар жасырын патология түрінде өтеді. Кей жағдайларда симптомсыз өтетін формалары кеш стадияларында бақыланады, ол жүргізілетін терапияның эффективтілігін төмендетеді [1].
Бұл шешудің жолдарының бірі қарапайым, қауіпсіз ем тәсілдерін қолдану. Бронхтық астма – тыныс алу жүйесінің патологиясында жиі кездесетін аурулардың бірі, статистикалық деректерге сүйенетін болсақ БА әр 10 жыл сайын екі есеге дейін өсіп отыратын, еңбекке уақытша жарамсыздық тудыратын және мүгедектік пен өлімге алып келетін ауру. Бронхтық астманы нәтижелі емдеу-бұл заманауи медицинаның негізгі мәселелерінің бірі болып табылады. Бронхтық астманы комплексті түрде емдеуде дәрісіз емдеу әдістерінің маңызы жылдан жылға артып келеді.. Осы шиеленісті шешу үшін қазіргі заманға сай жаңа нано технологияларді қолдану қажет, ол үшін кванттық терапия әдістерін кеңінен қолдану қажет [1].
Кванттық терапия бронхтық астманы емдеуде теориялық жағынан негізделген және тәжірибелік нәтижелерге көз жеткізген бірден – бір тәсіл балып саналады. Ал физиотерапия тәсілдері ішінде бронхтық астманы емдеуге кванттық терапия әдісі өте тиімді.
Зерттеудің тәсілдері мен материалдары. Біздің зерттеулеріміз Шымкент қалалық №2 ауруханасының аллергологиялық орталығында жүргізілді. Зерттеу барысында бронхтық астмамен ауыратын 20 науқас бақылауға алынды. Жүргізілген емдік шараларына байланысты науқастар 2 топқа бөлінді. Бірінші бақылау тобында 10 ауру дәрілік ем қабылдады, ал екінші экспериментальды топта 10 науқас дәрілік еммен қатар кванттық терапия емдік әдісін қабылдады.
Тәжірибелік топтағы науқастарда медикаментозды терапиямен бірге қосымша квантты терапия емдік әдісі келесі әдіспен жүргізілді. Емдеу курсы 10 процедурадан, тәулігіне 1 реттен 24 мин жүргізілді. Бір нүктеге және келесі нүктелерге әсер ету уақытын «Применение аппарата свето-магнито-инфракрасной лазерной тераии Витязь» Ю.Г.Федотовтың ұсынған әдістемелік нұсқау көмегімен жүргізілді (Сурет 1, кесте 1) .
110
Бақыланған барлық топқа толығымен ем аяқталған соң, аурудың клиникалық ағымына оң баға берілді. Салыстырмалы талдау кезінде емінің нәтижесі 2 топқа бірдей бір уақытта дәрілік ем мен қатар кванттық терапия емдік әдісін қолданған жүргізілген кейін емінің тиімділігі жоғары көрсеткішті көрсетті. Емеду барысында аурулардың 38,1% толық ремиссия болды, 54,7% жағдайлары жақсарды, ал 7,2% алрулардың емдеу нәтижелері көңілдегідей болмады.
Қорытынды.
Біздің жүргізген зерттеулеріміздің алғашкы нәтижилері келесі қорытынды жасауға мүмкіндік берді: бронхтық астманың негізді клиникалық және аспаптық-лабораторлық көріністері 2 бақылау тобында едәуір жедел кері дамыды және де емдеу нәтижелері айтарлықтай жоғары болды [2].
Бідің жасаған жұмысымыздың қорытындысы бойынша кванттық терапия әдісін бронхтық астманы емдеуге кеңінен қолдануға болады.
Әдебиеттер
1. Абдухалыков А.М., Куттыгулова Ж.Е, Сартаева К.А., Рахашов Ж.С. Брохтық стманы инешаншу әдісімен кешенді емдеу нәтижелері. Қ.А.Ясауи ат.ХҚТУ хабаршысы. Түркістан, №3 (69), 2010, 415-416 б.
1. Федотов Ю.Г. Методическое пособие. Приминение аппарата свето-магнито-инфракрасной лазерной терапии «Витязь». Ассоциация «Квантовая медицина», Москва, 2010, 77с.
Автордың аты-жөні, тегі: Абдухалыков А.М1., Садырханова Г.Ж.1, Искандирова Э.Ж.1, Жаксыбаева Ж.Б.2 Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ, Шымкент қ, Қазақстан Республикасы Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы, Шымкент қ, Қазақстан Республикасы |