id
stringlengths 1
6
| url
stringlengths 31
426
| title
stringlengths 1
231
| text
stringlengths 1
443k
|
|---|---|---|---|
7878 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1950%20n%C3%AB%20film | 1950 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7879 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1940%20n%C3%AB%20film | 1940 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7880 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1941%20n%C3%AB%20film | 1941 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7881 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1943%20n%C3%AB%20film | 1943 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7882 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1944%20n%C3%AB%20film | 1944 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7883 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1942%20n%C3%AB%20film | 1942 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7884 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1945%20n%C3%AB%20film | 1945 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7885 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1946%20n%C3%AB%20film | 1946 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7886 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1947%20n%C3%AB%20film | 1947 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7887 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1948%20n%C3%AB%20film | 1948 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7888 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1949%20n%C3%AB%20film | 1949 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7889 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1930%20n%C3%AB%20film | 1930 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7890 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1931%20n%C3%AB%20film | 1931 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7891 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1932%20n%C3%AB%20film | 1932 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7892 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1933%20n%C3%AB%20film | 1933 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7893 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1934%20n%C3%AB%20film | 1934 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7894 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1935%20n%C3%AB%20film | 1935 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7895 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1936%20n%C3%AB%20film | 1936 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7896 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1937%20n%C3%AB%20film | 1937 në film |
Box Office
Çmime
Filma
Lindje
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7897 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1938%20n%C3%AB%20film | 1938 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7898 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1939%20n%C3%AB%20film | 1939 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7899 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1929%20n%C3%AB%20film | 1929 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7900 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1927%20n%C3%AB%20film | 1927 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7901 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1926%20n%C3%AB%20film | 1926 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7902 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1925%20n%C3%AB%20film | 1925 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7903 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1928%20n%C3%AB%20film | 1928 në film |
Filmat me fitim më të madh
Ngjarje
6 janar - Komedia e shumë pritur e Charlie Chaplin The Circus (Cirku) paraqitet në Strand Theatre në New York City.
6 korrik – Lights of New York (me aktoren Helene Costello) është lëshuar nga Warner Brothers. Ky është filmi i parë me "100% të folur", në të cilin është folur një dialog përgjatë filmit. Lëshime të përparshme si Don Juan dhe The Jazz Singer kanë përdorur kaseta të sinkronizuara me efekte zëri dhe muzikë, tek The Jazz Singer ka pasur disa fjali të folura gabimisht nga Al Jolson.
19 shtator – filmi The Singing Fool është lëshuar nga Warner Brothers' menjëherë pas The Jazz Singer. Edhe pse ka pasur disa pjesë të folura, 66 minuta nga filmi 105 minutash kanë pasur pjesë me dialoge ose këngë, gjë që e bën këtë film filmin më të gjatë të folur me piktura të lëvizshme të gjeratëhershëm. (Lights of New York ka një xhirim total prej 57 minutash.) Është filmi më fitim-prurës i vitit, dhe kështu bëhet filmi edhe filmi me fitime më të larta për Warner Brothers' për 13 vitet e ardhshme, gjithashtu është filmi më i suksesshëm nga ana financiare në karrierën e Al Jolson-it.
10 nëntor – Në fillim të filmit White Shadows in the South Seas, maskota e Metro-Goldwyn-Mayer's Leo the Lion hungërin për herë të parë, duke i dhënë zë një ndër logove më të njohura amerikane.
18 nëntor – Premiera e Dizneit Steamboat Willie, shfaq për herë të parë Miki Miushin. Ky animacion i shkurtër është filmi i parë që përfshin një "soundtrack" të bërë kompletisht në post produksion, duke përfshirë efektet e zërit, muzikën, dhe dialogët.
25 dhjetor – In Old Arizona, lëshuar nga Fox Films, është filmi i parë me zë pa ndërprerje.
Seritë me filma të shkurtër
Çmime
Lindje
Vdekje
Vite në film |
7904 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1920%20n%C3%AB%20film | 1920 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7905 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1921%20n%C3%AB%20film | 1921 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7906 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1922%20n%C3%AB%20film | 1922 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7907 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1923%20n%C3%AB%20film | 1923 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7908 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1924%20n%C3%AB%20film | 1924 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7909 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1910%20n%C3%AB%20film | 1910 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7910 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1911%20n%C3%AB%20film | 1911 në film |
Filma
Ngjarje
Çmime
Rekorde
Vdekje
Vite në film |
7911 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1914%20n%C3%AB%20film | 1914 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7912 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1912%20n%C3%AB%20film | 1912 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7913 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1915%20n%C3%AB%20film | 1915 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7914 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1913%20n%C3%AB%20film | 1913 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7915 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1916%20n%C3%AB%20film | 1916 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7916 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1917%20n%C3%AB%20film | 1917 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7917 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1918%20n%C3%AB%20film | 1918 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7919 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1909%20n%C3%AB%20film | 1909 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7920 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1901%20n%C3%AB%20film | 1901 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7921 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1902%20n%C3%AB%20film | 1902 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7924 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1905%20n%C3%AB%20film | 1905 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7925 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1906%20n%C3%AB%20film | 1906 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7926 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1908%20n%C3%AB%20film | 1908 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7927 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1907%20n%C3%AB%20film | 1907 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7928 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1899%20n%C3%AB%20film | 1899 në film |
Filma
Jeanne d'Arc
Lindje
10 janar - Lya De Putti - Aktore hungareze (v. )
15 shkurt - Gale Sondergaard - Aktore (v. )
22 shkurt - George O'Hara - Aktor dhe skenarist (v. )
23 mars - Dora Gerson - Aktore gjermane (v. )
10 maj - Fred Astaire - Kërcimtar hollivudan (v. )
30 qershor - Madge Bellamy - Aktore (v. )
7 korrik - George Cukor - Regjisor (v. )
10 korrik – John Gilbert - Aktor amerikan (v. )
14 korrik - Martha Mansfield - Aktore (v. )
13 gusht - Alfred Hitchcock - Regjistor (v. )
20 tetor – Evelyn Brent - Aktore amerikane (v. )
23 tetor - Lilyan Tashman - Aktore (v. )
11 nëntor - Pat O'Brien - Aktor amerikan (v. )
17 nëntor - Douglas Shearer - Pionir inxhinier e ton filmi amerikan (v. )
16 dhjetor - Noel Coward - Aktor dhe kompozitor i muzikës popullore anglez (v. )
Lidhje të jashtme
1899 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7929 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1898%20n%C3%AB%20film | 1898 në film |
Ngjarje
19 maj - Vitagrafi u themelua në New York.
Filma
Bake Jizo
The Nearsighted School Teacher
Lindje
30 gusht - Shirley Booth - Aktore (v. 1992)
14 shtator - Hal B. Wallis - Producentë filmi amerikanë (v. 1986)
3 tetor - Leo McCarey - Regjisor (v. 1969)
20 dhjetor - Irene Dunne - Aktore (v. 1990)
Lidhje të jashtme
1898 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7930 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1897%20n%C3%AB%20film | 1897 në film |
Ngjarje
Filma
An Arab Knife Grinder at Work
Corbett-Fitzsimmons Fight
The Milker's Mishap
New Pillow Fight
Lindje
10 shkurt - Dame Judith Anderson - Aktore (v.1992)
12 shkurt - Vola Vale - Aktore amerikane (v. )
16 mars - Conrad Nagel - Aktorë amerikanë (v. )
16 qershor - Elaine Hammerstein - Aktore amerikane (v. )
19 qershor - Moe Howard - Aktorë dhe humoristë amerikanë (v. )
23 shtator - Walter Pidgeon - Aktorë amerikanë (v. 1984)
28 tetor - Edith Head - Projektuesë kostumi amerikanë (v. )
30 tetor - Rex Cherryman - Aktorë amerikanë (v. )
Lidhje të jashtme
1897 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7931 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1896%20n%C3%AB%20film | 1896 në film |
Ngjarje
Janar - Në Britani, Birt Acres dhe Robert W. Paul zhvilluan projektorin e filmin të vetë, Theatrograph (më vonë i njohur si Animatograph).
Prill - Vitascope e Thomas Edison dhe Thomas Armat është përdor për të shfaq një film në shfaqjen publike New York City
William Selig themeloi Selig Polyscope Company në Chicago.
Casimir Sivan dhe E. Dalphin krijuan formatin 38 mm.
Filma
Arrival of a Train at La Ciotat
La fee aux choux
The Horse Trough
The Kiss
Rip Van Winkle (seri)
The Vanishing Lady
Lindje
28 qershor - Constance Binney - Aktore, këngëtare, kërcimtare (v. )
16 korrik - Evelyn Preer - Aktorja pionire afro-amerikane, këngëtare (v. )
18 gusht - Jack Pickford - Aktor, i pari "bad boy" i Hollivudit (v. 1933)
30 gusht - Raymond Massey - Aktor (v. 1983)
Lidhje të jashtme
1896 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7932 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1895%20n%C3%AB%20film | 1895 në film |
Ngjarje
22 mars - Shfaqja e parë e filmit nga Auguste and Louis Lumière (Shfaqje private).
Filma
Akrobatisches Potpourri
L'Arrivée d'un train en gare de la Ciotat
Das boxende Känguruh
Opening of the Kiel Canal
La sortie des usines Lumière
Lindje
7 shkurt - Anita Stewart
8 shkurt - King Vidor
17 mars - Shemp Howard
6 maj - Rudolph Valentino
26 korrik - Gracie Allen
2 tetor - Bud Abbott
4 tetor - Buster Keaton
21 tetor - Edna Purviance
Lidhje të jashtme
1895 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7933 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1894%20n%C3%AB%20film | 1894 në film |
Ngjarje
Thomas Edison rregjistron të psherëtirën e Fred Otts.
Lindje
11 Janar - Alexander Hall - Regjisor nga ShBA (v. ) - 74
1 Shkurt - John Ford - Regjisor nga ShBA (v. ) - 79
28 Shkurt - Ben Hecht - Autor filmi nga ShBA (v. ) - 70
19 Mars - Joseph Kane - Regjisor nga ShBA (v. ) - 81
29 Prill - Paul Hörbiger - Aktor nga ShBA (v. ) - 86
10 Maj - Dimitri Tiomkin - Kompozitor filmi nga Ukraina dhe ShBA (v. ) - 85
2 Maj - Norma Talmadge - Aktore nga ShBA (v. )
29 Maj - Josef von Sternberg - Regjisor nga ShBA dhe Austria (v. ) - 75
15 Shtator - Jean Renoir - Regjsor nga Franca (v. ) - 84
26 Shtator - Gladys Brockwell - Aktor nga ShBA (v. ) - 35
Filma
The Cockfight
Fred Ott's Sneeze
Fred Ott holding a bird
Highland Dance
Luis Martinetti, Contortionist
Referime
Lidhje të jashtme
1894 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7934 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1893%20n%C3%AB%20film | 1893 në film |
Ngjarje
Blacksmith Scene është bërë dhe prezantuar nga Thomas Edison
Lindje
12 Prill - Robert Harron - Aktor nga ShBA (v. )
20 Prill - Harold Lloyd - Regjisor filmi dhe Aktor nga ShBA (v. )
8 Qershor - Ernest B. Schoedsack, Regjisor filmi nga ShBA-ja (v. )
16 Shtator - Alexander Korda - Regjisor filmi nga Hungaria, themeluesi i London Films. (v. )
26 Shtator – Gladys Brockwell - Aktore nga ShBA (v. )
14 Tetor - Lillian Gish - Aktore nga ShBA (v. )
Filma
Blacksmith Scene
Lidhje të jashtme
1893 në Internet Movie Database
Film
Vite në film |
7935 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1892%20n%C3%AB%20film | 1892 në film |
Filma
Fencing - i pari 35-mm film të Thomas Edison
Ngjarje
Lindje
14 Janar - Hal Roach, Producent filmi dhe Regjisor nga ShBA
15 Janar - Rex Ingram, Regjisor nga ShBA dhe Irlanda
18 Janar - Oliver Hardy, Aktor nga ShBA
28 Janar - Ernst Lubitsch, Regjisor nga Gjermania
8 Prill - Mary Pickford, Aktore nga ShBA anëtar themelimit të United Artists
11 Maj - Margaret Rutherford, Aktore nga Anglia (Miss Marple)
22 Korrik - Maria Falconetti, Aktore e Francës
2 Gusht - Jack Warner, Bashkthemelues të Warner Brothers-studiot
4 Tetor - Luis Trenker, Aktor nga Italia
15 Tetor - Harry Webb, Regjisor nga ShBA
23 Tetor - Gummo Marx, Anëtar të Marx-Brothers
2 Tetor - Alice Brady, Aktore nga ShBA (Mein Mann Gottfried)
25 Tetor - Nell Shipman, Aktore, Producente filmi, Autore filmi nga Kanada
16 Nëntor - Mabel Normand, Aktore nga ShBA
26 Nëntor - Charles Brackett, Autor filmi nga ShBA
Lidhje të jashtme
1892 në Internet Movie Database
1892
Vite në film |
7936 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1891%20n%C3%AB%20film | 1891 në film |
Filma
Dickson Greeting
Duncan and Another, Blacksmith Shop
Duncan or Devonald with Muslin Cloud
Duncan Smoking
Men Boxing
Monkey and Another, Boxing
Newark Athlete
Lindje
9 Shkurt - Ronald Colman, Aktor
4 Mars - Victor Kilian, Aktor
8 Mars - Sam Jaffe, Aktor
3 Prill - Jack Buchanan, Regjisor, autor, dhe aktor
10 Prill - Tim McCoy, Kowboy aktor, ushtar
15 Prill – Wallace Reid, Aktor
23 Prill - Sergei Prokofiev, Kompozitor
13 Maj - Fritz Rasp, Aktor
23 Korrik - Harry Cohn, Bashkë-themelues të CBS Sales Association (Columbia Pictures)
10 Nëntor - Philip Sainton, Kompozitor
Ngjarje
24 Gusht - Thomas Edison patenton kameren e filmit.
Martesa
25 Shkurt - George Gissing & Edith Underwood
25 Mars - Edward Stratemeyer & Magdalene Baker VanCamp
16 Prill - Arthur Tolkien & Mabel Tolkien
1 Maj - John Jacob Astor & Ava Willing
8 Korrik - Florence Kling Harding & Warren G. Harding
9 Shtator - Louis Couperus & Elisabeth Wilhelmina Johanna Baud
21 Shtator - Juhani Aho & Venny Soldan
Vdekje
16 Janar - Léo Delibes; Kompozitor
22 Gusht - Jan Neruda; Autor
27 Shtator - Ivan Goncharov; Autor
28 Shtator - Herman Melville; Autor
10 Nëntor - Arthur Rimbaud; Autor
19 Nëntor - Gergely Csiky; Autor
Lidhje të jashtme
1891 në Internet Movie Database
Film
Vite në film |
7937 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1890%20n%C3%AB%20film | 1890 në film |
Filma
Monkeyshines
Lindje
18 shkurt - Adolphe Menjou, Aktor i amerikës
10 maj - Clarence Brown, Regjisor i amerikës
16 qershor - Stan Laurel ( Olio Stolio ) Aktor dhe komedian të Amerikës
27 gusht - Man Ray, Fotograf dhe regjisor i amerikës.
1 tetor - Stanley Holloway, Aktor britanez.
2 tetor - Groucho Marx, Komedian dhe aktor i Amerikës.
Ngjarje
Lidhje të jashtme
1890 në Internet Movie Database
Film
Vite në film |
7938 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1889%20n%C3%AB%20film | 1889 në film |
Filma
Leisurely Pedestrians, Open Topped Buses and Hansom Cabs with Trotting Horses
''Monkeyshines No. 1'
Lindje
8 shkurt - Siegfried Kracauer - Kritikues filmave dhe gazetar gjerman-amerikan
16 prill - Charlie Chaplin - Aktor komik, aktor në filma pa ton
31 maj - Athene Seyler - Aktor anglez
11 qershor - Wesley Ruggles - Regjisor, producent amerikan
24 gusht - Tom London - Aktor amerikan
20 tetor - Margaret Dumont - Aktor komik
Lidhje të jashtme
1889 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7939 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1888%20n%C3%AB%20film | 1888 në film |
Ngjarje
Roundhay Garden Scene është filmi i parë i rregjistruar.
Lindje
3 Janar - George B. Seitz; Regjisor, Autor, Aktor dhe Producent filmi
3 Janar - James Bridie; Autor
23 Janar - Franklin Pangborn; Aktor
5 Mars - Jules Furthman; Autor, Regjisor dhe Producent filmi
10 Mars - Barry Fitzgerald; Aktor
30 Mars - Anna Q. Nilsson; Aktore
26 Prill - Anita Loos; Autor dhe Producent
27 Prill - Florence La Badie; Artiste
3 Maj - Beulah Bondi; Artiste
25 Maj - Miles Malleson; Artist dhe Autor
4 Korrik - Henry Armetta; Artist
16 Korrik - Percy Kilbride; Artist
14 Gusht - Robert Woolsey; Artist
17 Gusht - Monty Woolley; Artist
26 Shtator - Wally Patch; Artist dhe Autor
1 Tetor - John E. Blakeley; Producent, Regjisor dhe Autor
9 Tetor - Hank Patterson; Artist
25 Tetor - Lester Cuneo; Artist dhe Producent
13 Nëntor - George Hayes; Artist
18 Nëntor - Frances Marion; Autor, Regjisor, Producent dhe Artiste
23 Nëntor - Harpo Marx; Artist dhe Autor
24 Nëntor - Cathleen Nesbitt; Artiste
26 Nëntor - Francisco Canaro; Kompozitor, Producent dhe Artist
6 Dhjetor - Will Hay; Artist, Autor dhe Regjisor
22 Dhjetor - J. Arthur Rank; Producent dhe Autor
27 Dhjetor - Thea von Harbou; Autor dhe Regjisor
28 Dhjetor - F.W. Murnau; Regjisor, Autor dhe Producent
Vdekje
22 Janar - Eugène Labiche; Autor
29 Janar - Edward Lear; Autor
6 Mars - Louisa May Alcott; Autor
24 Mars - Vsevolod Mikhailovich Garshin; Autor
12 Maj - Bedrich Smetana; Kompozitor
4 Korrik - Theodor Storm; Autor
30 Korrik - Bartley Campbell; Autor
11 Shtator - Domingo F. Sarmiento; Autor
24 Tetor - Sarah Whitley (II); Artiste
19 Nëntor - Edmond Gondinet; Autor
Martesa
11 Shtator - Robert Homans & Agnes Mary Josephine Mellon
20 Dhjetor - Charles Urban & Julia Avery
Lidhje të jashtme
1888 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7940 | https://sq.wikipedia.org/wiki/2006%20n%C3%AB%20film | 2006 në film |
Box office
Filma
Ngjarje
Çmime
Rekorde
Vdekje
Lidhje të jashtme
2006 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7941 | https://sq.wikipedia.org/wiki/2007%20n%C3%AB%20film | 2007 në film |
Box office
Filma
Ngjarje
Çmime
Academy Award
Rekorde
Vdekje
Lidhje të jashtme
2007 në Internet Movie Database
Vite në film
Film |
7942 | https://sq.wikipedia.org/wiki/2008%20n%C3%AB%20film | 2008 në film |
Box office
Freskimi i fundit: 6 qershor 2009
Filma
Çmime
Academy Award
Referimet
Lidhje të jashtme
2008 në Internet Movie Database
2008 në Box Office Mojo
Vite në film
Film |
7943 | https://sq.wikipedia.org/wiki/2009%20n%C3%AB%20film | 2009 në film |
Box office
Freskimi i fundit: 6 qershor 2009
Filma
Lidhje të jashtme
2009 në Internet Movie Database
2009 në Box Office Mojo
Vite në film
Film |
7945 | https://sq.wikipedia.org/wiki/1900%20n%C3%AB%20film | 1900 në film |
Box-Office
Filmat
Lajme Speciale
Çmime
Rekorda
Vdekje
Vite në film |
7946 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Vilajeti | Vilajeti | Vilajeti është njësi administrative në kalifate (si vilajeti shqiptar) prezantuar me shpalljen e Ligjit të Vilajetit (Turqisht: Teşkil-i Vilayet Nizamnamesi) më 21 janar 1867. Reforma ishte pjesë e reformave të vazhdueshme administrative që ishin duke u miratuar në të gjithë perandorinë dhe të regjistruara në Ediktin Perandorak të vitit 1856. Reforma fillimisht u zbatua eksperimentalisht në Vilajetin e Danubit, i formuar posaçërisht në 1864 dhe kryesuar nga reformatori kryesor Midhat Pasha. Reforma u zbatua gradualisht, dhe jo deri në vitin 1884 u zbatua në tërësinë e provincave të Perandorisë Osmane.
Etimologjia
Termi vilajet rrjedh nga fjala arabe wilayah (ولاية). Ndërsa në arabisht, fjala wilayah përdoret për të treguar një krahinë ose rajon ose rreth pa ndonjë konotacion specifik administrativ, osmanët e përdorën atë për të shënuar një ndarje specifike administrative.
Lista e vilajetëve
Vilajeti i Adanës
Vilajeti i Arkipelagut
Vilajeti i Aleppos
Vilajeti i Ankarasë
Vilajeti i Ajdënit
Vilajeti i Bagdadit
Vilajeti i Basrës
Vilajeti i Bejrutit
Vilajeti i Bitlisit
Vilajeti i Bosnjës
Vilajeti i Giritit
Vilajeti i Danubit
Vilajeti i Dijarbakerit
Vilajeti i Edrenesë
Vilajeti i Erzurumit
Vilajeti i Hixhazit
Vilajeti i Hersekut
Vilajeti i Hüdavendigâr (emër tjetër Bursa)
Vilajeti i Stambollit
Vilajeti i Janinës
Vilajeti i Kastamonut
Vilajeti i Konjës
Vilajeti i Kosovës
Vilajeti i Mamuret-ul-Azizit (emër tjetër Harput, sot Provinca Ellazë)
Vilajeti i Manastirit
Vilajeti i Mosulit (nga viti 1879)
Vilajeti i Selanikut
Vilajeti i Shkodrës
Vilajeti i Sivasit
Vilajeti i Sirisë(emër tjetër Sham)
Vilajeti Trablusgarpit
Vilajeti i Vanit
Shih edhe
Ejaleti
Sanxhaku
Kazaja
Nahije
Njësi administrative në Perandorinë Osmane |
7956 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Luft%C3%ABrat%20iliro-romake | Luftërat iliro-romake | Luftërat iliro-romake ishin një seri luftërash të zhvilluara midis Republikës Romake dhe Mbretërisë ilire. Në Luftën e parë iliro-romake, e cila zgjati nga viti 229 p.e.s. deri në vitin 228 p.e.s. shqetësimi i Romës ishte se tregtia përtej detit Adriatik ishte rritur pas Luftës së Parë Punike në një kohë kur fuqia e mbretërisë ilire u rrit në kohën e mbretëreshën Teuta. Si pretekst i luftës u morrën gjoja sulmet ndaj anijeve tregtare të aleatëve italik të Romës nga piratët ilirë dhe vdekja e një të dërguari romak të quajtur Coruncanius me urdhër të Teutës, të cilat nxitën senatin romak të dërgonte një ushtri romake nën komandën e konsullit Lucius Postumius Albinus dhe Gnaeus Fulvius Centumalus. Roma dëboi garnizonet ilire nga një sërë qytetesh, përfshirë Epidamnin, Apoloninë, Korkyrën, Farosin në të cilat vendosi një protektorat mbi këto qytete. Romakët ngritën gjithashtu Dhimitër Farin si një fuqi në Iliri për të kundërpeshuar fuqinë e Teutës.
Lufta e dytë iliro-romake zgjati nga viti 220 p.e.s. deri në vitin 219 p.e.s. Në vitin 219 pes, Republika Romake ishte në luftë me Keltët e Galisë Cisalpine, dhe Luftën e dytë punike me Kartagjenën sa kishte filluar. Këto shpërqendrime i dhanë Dhimitrit kohën që i nevojitej për të ndërtuar një flotë të re luftarake ilire. Duke udhëhequr këtë flotë prej 90 anijesh, Dhimitri lundroi në jug të Lisus, duke shkelur traktatin e tij të mëparshëm dhe duke filluar luftën. Flota e Dhimitrit sulmoi fillimisht Pylosin, ku ai kapi rreth 50 anije pas disa përpjekjesh luftarake. Nga Pylos, flota lundroi për në Cyclade, duke shuar çdo rezistencë që gjenin gjatë rrugës. Dhimitri dërgoi një flotë përtej Adriatikut dhe, me forcat ilire të ndara, qyteti i fortifikuar i Dimalit u pushtua nga flota romake nën komandën e Lucius Aemilius Paulus. Nga Dimali marina shkoi drejt Hvarit. Forcat e Romës shpartalluan ilirët dhe Dhimitri iku në Maqedoni, ku ai u bë një këshilltar i besuar në oborrin e Filipit V të Maqedonisë dhe qëndroi atje deri në vdekjen e tij në Mesene në vitin 214 pes.
Në vitin 171 p.e.s., mbreti ilir Genti ishte aleat me romakët kundër maqedonasve. Por në vitin 169 p.e.s. ai ndërroi anë dhe u bashkua me Perseun e Maqedonisë. Gjatë Luftës së tretë iliro-romake, në vitin 168 p.e.s. ai arrestoi dy legatë romakë dhe sulmoi qytetet Apolonia dhe Dyrrachium, të cilat ishin aleate me Romën. Ai u mund në Scodra nga një forcë romake nën komandën e L. Anicius Gallus, dhe në vitin 167 pes ai u soll në Romë si rob lufte për të marrë pjesë në triumfin e Gallusit, pas së cilës ai u internua në Iguvium ku edhe vdiq disa vite më vonë.
Forcimi i Mbreterise Ilire
Ne mesin e shek. III p.e.s ne krye te mbreterise Ilire dolen Ardianet. Aristokracia skllavopronare ardiane, e cila kishte krijuar nje organizim te mire ushtarak, ne vitin 251 p.e.s mori ne dore pushtetin dhe perfaqesuesi i saj u be Pleurati. Keshtu, ne fuqi erdhi dinastia ardiane, qe sundoi për me tepër se 80 vjet, me kryeqytet Shkodren. Ne lufte me keltet, ardianet arriten t'i debonin ata pertej lumit Narona, kurse ne jug arriten te rrezonin mbreterite e vjetra te enkelejve e te taulanteve, duke e shtrire pushtetin e tyre ne tere Ilirine e Jugut.
Pas vdekjes se Peluratit ne vitin 250 p.e.s erdhi ne fron Agroni, i biri i tij, i cili sundoi për 20 vjet. Gjate sundimit te Agronit shteti ilir beri hapa te medhenj perpara ne fushen ekonomike, politike dhe ushtarake. U krijua nje ushtri e forte dhe nje flote e fuqishme, u forcua pushteti qendror ne dem te autonomise lokale: U rivendosen kufinjte e meparshem qe nga Vjosa deri ne Narona, me perjashtim te tri kolonive bregdetare: Dyrrahu, Apolonise dhe Ises. Mbreteria Ilire u be nje shtet i forte dhe nje fuqi detare. Lundrimi ne Adriatik u fut nen kontrollin e flotes Ilire.
Me vdekjen e Agronit ne krye te shteti erdhi gruaje e tij Teuta, e cila nuk ndryshoi politiken e jashtme te shteti ilir. Duke mbajtur aleancen me Maqedonine, Teuta ne vitin 230 para eres se re nisi kunder Epirit ushtrine dhe floten Ilire. Ekspedita perfundoi me sukses dhe Republika e Epirit hyri ne varesine e Mbreterise Ilire.
Ne vitin 229 para eres se re Teuta iu drejtua qyteteve bregdetare. Meqenese Dyrrahu dhe Isa rezistuan, flota ilire nen komanden e Dhimiter Farit iu drejtua Korkyre dhe pasi shpartalloi floten greke, e pushtoi ate. Keto fitore e bene Mbreterine Ilire nje nga fuqite me te medha te pellgut te Mesdheut.
Shqetësimet në Romë. Përgatitjet për luftë
Shqetësimet në Greqi qenë të mëdha, por më të mëdha ishin ato në Romë. Reagimi romak është transmetuar në dy versione. Versioni i parë i përket Polibit. Sipas tij, në këtë kohë senati dërgoi te mbretëresha ilire dy delegatë për t’u ankuar kundër sulmeve të piratëve ilirë, të cilët prej kohësh u binin në qafë tregtarëve italikë, por që e kishin tepruar sidomos gjatë fushatës kundër Foinikes. Bisedimet përfunduan në grindje dhe fyerje, që çuan në vrasjen, me urdhrin e Teutës, të njërit prej delegatëve, gjatë rrugës duke u kthyer. Bisedimet janë dhënë me hollësi megjithatë vërtetësia e tyre është e dyshimtë. Teutës, i është veshur një qëndrim mendjelehtë prej gruaje, që me të drejtë është konsideruar si një formulim tipik i huajtur nga historiografia helenistike e llojit sensacional.
Versioni i dytë, ai i Apianit, ndryshon shumë prej atij të Polibit. Sipas tij Agroni kishte pushtuar disa vise të Epirit dhe Korkyrën, pastaj Epidamnin dhe Farin dhe kishte vendosur garnizone në to. Por meqë zuri të sulmojë me flotën e tij edhe vise të tjera, ishulli Isa kërkoi ndihmën e romakëve. Këta atëherë dërguan delegatë së bashku me isejtë, por delegatëve u dolën në det anijet ilire dhe vranë përfaqësuesin e Isës dhe një romak. Pra në versionin e dytë motivi nuk është aspak pirateria, por mbrojtja e Isës dhe e qyteteve të tjera të bregdetit; delegatët vriten, por pa arritur të zhvillojnë bisedime dhe Teuta nuk zihet aspak në gojë.
Sidoqoftë në të dy rastet, sipas këtyre burimeve, Romës i bëhej një fyerje dhe shkelej “e drejta njerëzore”. Ky ishte motivacioni me të cilin do të nxitej opinioni publik dhe do të justifikoheshin veprimet e mëtejshme të Republikës, një motivacion banal, të cilin politika romake do ta përsëriste të paktën edhe një herë tjetër më vonë kundër ilirëve dalmatë. Por këtë herë prej gojës së Polibit mësojmë, për çudi, se romakët u shpallën luftë dalmatëve për t’i nënshtruar, “por përpara popujve të tjerë hiqeshin se e bënin këtë për shkak të sjelljes së keqe të dalmatëve kundrejt përfaqësuesve të tyre”.
Roma filloi të përgatitej haptazi për luftë. Edhe mbretëresha ilire nga ana e saj nuk vonoi të marrë masa mbrojtëse. Më parë ajo u kujdes për forcimin e rendit të brendshëm dhe qetësoi fiset që qenë shkëputur pas sulmit dardan. Por vëmendjen kryesore Teuta ia kushtoi sigurimit të bregdetit. Ajo e dinte se në gjendjen e krijuar një pozitë me rëndësi zinin Isa në veri, Korkyra në jug dhe dy qytetet e mëdha të bregdetit, Dyrrahu e Apolonia. Ishte e qartë se këto ishin pikat më delikate që do të synonte armiku dhe zotërimi i tyre do të luante një rol të dorës së parë për fatin e luftës. Prandaj mbretëresha shpejtoi të vërë dorë mbi to.
Isa u sulmua e para, por meqenëse nuk u dorëzua, ilirët vendosën bllokadën e saj. Pak më vonë, në pranverë të vitit 229, një ekspeditë e madhe u vu, njëkohësisht në lëvizje, kundër Epidamnit dhe Korkyrës. Ndërsa shumica e flotës vazhdoi lundrimin drejt jugut, një pjesë e saj u ndal në Epidamn. Orvatja për pushtimin e qytetit dështoi. Atëherë ilirët u tërhoqën në anijet e tyre dhe pasi dolën në det të hapur, u bashkuan përsëri me forca të tjera për të vazhduar lundrimin drejt Korkyrës. Sapo mbërritën këtu, forcat ilire zbarkuan dhe rrethuan qytetin. Korkyrasit e rrethuar kërkuan ndihmën e etolëve dhe të aheasve. Në të njëjtën kohë erdhën për të kërkuar ndihmë tek ata edhe delegatë nga Epidamni dhe Apolonia. Kërkesa u mor parasysh. Flota ahease prej 10 anijesh të mëdha lufte nxitoi drejt Korkyrës. Ilirët, si morën dhe 7 anijet që u kishin dërguar akarnanët, sipas marrëveshjes, u dolën ahejve përpara. Ndeshja u zhvillua afër ishullit Paksos. Flota ahease u shpartallua. Katër anije u kapën dhe një e pestë u fundos, të tjerat u detyruan të sprapsen me shpejtësi për t’i shpëtuar fatit të të parave. Lembet e lehta e të shpejta ilire vendosën fatin e kësaj beteje. Të përdorura me guxim e shkathtësi nga detarët ilirë, ata triumfuan mbi anijet e rënda katër e pesërremëshe greke. Pas kësaj Korkyra iu dorëzua ilirëve. Si morën në dorëzim qytetin, ilirët lanë këtu një garnizon nën komandën e Demetër Farit, kurse forcat kryesore u kthyen dhe bllokuan përsëri Dyrrahun. E tillë ishte gjendja kur forcat e paftuara romake u nisën kundër Ilirisë.
Lufta e Pare Iliro-Romake
Rritja e fuqizimi i Mbretërisë Ilire vuri në shqetësim jo vetëm shtetet e Greqisë por dhe Republikën e Romës, e cila synonte të sundonte në detin Adriatik. Në vjeshtë të vitit 229 para erës së re Roma filloi luftën kundër Mbretërise Ilire.
Fati i luftes me Romën nuk u percaktua aq nga veprimet luftarake sesa nga dobësite e brendshme të shtetit Ilir. Qytetet e medha si Dyrrahu, Apolonia dhe Isa të cilat përmbanin mbështetjen kryesore të mbrojtjes u bashkuan me romakët. Njëri nga komandantët e Teutës Dhimiter Fari tradhëtoi dhe ia dorëzoi armikut flotën Ilire dhe ishullin e Korkyres. Në këto kushte Teuta u detyrua të nënshkruante paqen me Romën.
Kushtet e paqes së vitit 228 para erës së re qenë të rënda për Mbretërine Ilire. Teuta detyrohej t'u paguante romakëve një taksë, të hiqte dorë nga pjesa më e madhe e Ilirise dhe të mos lundronte në jug të Lisit me më shumë se dy anije. Kështu Mbretëria Ilire u reduktua në një shtet të vogël në veri të Lisit.
Lufta e Dyte Iliro-Romake
Pas nenshkrimit te paqes u duk sikur ne Iliri qe vendosur plotesisht sundimi Romak. Por ngjarjet tregojne se as iliret, as fqinjet e tyre maqedonet nuk u pajtuan me gjendjen e krijuar. Ne vitet qe pasuan, Dhimiter Fari u be mekembes i Mbreterise Ilire ne vend te Teutes e cila ishte larguar nga froni. Dhimiter Fari e shtriu pushtetin e tij mbi gjithe Mbreterine Ilire dhe ndermori nje politike te pavarur nga Roma; ai lidhi aleance me Maqedonine, mekembi ushtrine, ndertoi nje flote te fuqishme dhe u be nje kundershtar i ri për Romen.
Roma nuk mund ta lejonte kete fuqizim te ri te Mbreterise Ilire dhe me 219 para eres se re i shpalli lufte. Edhe kete radhe iliret vuanin nga perçarjet e brendshme. Nje pjese e aristokracise skllavopronare me ne krye Skerdilaidin, kaloi ne anen e romakeve. Me 218 para eres se re pas dy betejave shume te ashpra, njera ne Dimal (midis Fierit e Beratit) dhe te tjera ne ishullin e Farit (Dalmacine Jugore), Dhimiter Fari u mund dhe u largua për ne Maqedoni. Ne keto kushte Roma e cila kishte shqetesimet e saj te brendshme lidhi me te shpejte nje marreveshje me Skerdilaidin i cili u be sundimtar i shtetit Ilir dhe detyrohej ti paguante Romes disa taksa.
Lufta e Trete Iliro Romake
Pas luftes qe perfundoi me fitoren e Romes, ndikimi i saj mbi shtetin Ilir erdhi duke u rritur. Kjo beri qe forcat antiromake ne Iliri te zgjeroheshin. Pleurati (i biri i Skerdilaidit), me gjithe perpjekjet qe beri, nuk qe ne gjendje te çlirohej nga vartesia e Romes.
Hipja ne fron e Gentit me 181 p.e.s shenon nje etape te re për shtetin Ilir. Ai u perpoq shume për forcimin ekonomik e politik te shtetit ilir. Ai synoi te vendoste nje sistem monetar te perbashket për gjithe mbreterine. Nder masat qe mori, perqendroi pushtetin ne duart e tij, forcoi ushtrine dhe floten, lidhi miqesi me shtetet fqinje dhe me Maqedonine, kundershtaren e re te Romes ne Ballkan. Me fillimin e luftes ndermjet Romes e Maqedonise ne vitin 171 para eres se re iliret u rreshtuan ne aleancen tripaleshe antiromake iliro-maqedono-epirote.
Flota Ilire filloi veprimet luftarake ne det po nuk arriti dot te pengonte romaket te cilet ne vitin 168 para eres se re zbarkuan me ushtri te shumta ne brigjet e Ilirise. Romaket i perqendruan ushtrite e tyre ne Genus (Shkumbin) e prej andej pushtuan qendrat e rendesishme gjate rruges dhe u gjenden para mureve te Shkodres. Ne vend qe forcat ilire te qendronin brenda mureve te qytetit, Genti e nxorri ushtrine e vet nga keshtjella dhe i sulmoi romaket ne fushe te hapur, pikerisht aty ku kerkonte armiku. Ndeshja perfundoi me thyerjen e plote te ushtrise ilire. Genti u dorezua rob me gjithe familjen dhe u dergua si rob ne Rome. (Varri i tij ndodhet ne Umbio, Gubio).
Mburoje dhe kallcike kembesh bronzi Ilire. Origjinali gjendet ne Muzeumin e Tiranes. Afersisht 50 cm ne diameter. Rreth vitit 400 P.E.S.
Pas fitores mbi Shkodren, romaket iu drejtuan Maqedonise e cila gjithashtu pesoi disfate. Nje vit me vone me 167 para eres se re romaket pushtuan dhe Epirin.
Pas mbarimit te Luftes se Trete Iliro-Romake, Iliria e Jugut u copetua dhe u shkaterrua ekonomikisht, qytetet dhe fshatrat u plackiten dhe u rrenuan. Për Iliret dhe Epirotet filloi nje periudhe e gjate e sundimit romak e cila vazhdoi dhe për me tepër se pese shekuj e gjysem.
Shih edhe
Iliria
Iliriku
Ilirologjia
Ushtria ilire
Mbretëria e Ilirisë
Lista e fiseve antike ilire
Kronologjia e historisë ilire
Luftërat e Oktavianit me ilirët
Literatura
Appian, The Foreign Wars (ed. Horace White), THE ILLYRIAN WARS
Gruen, Erich S. (1984). The Hellenistic World and the Coming of Rome: Volume II. Berkeley: University of California Press. (2 vols)
Referime
Historia e Evropës
Historia e lashtë
Luftëra ku përfshihen ilirët |
7972 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Academy%20Award%20sipas%20viteve | Academy Award sipas viteve | Academy Award sipas viteve.
2000
Academy Award - 2005
Academy Award - 2004
Academy Award - 2003
Academy Award - 2002
Academy Award - 2001
Academy Award - 2000
1990
Academy Award - 1999
Academy Award - 1998
Academy Award - 1997
Academy Award - 1996
Academy Award - 1995
Academy Award - 1994
Academy Award - 1993
Academy Award - 1992
Academy Award - 1991
Academy Award - 1990
1980
Oscar - 1989
Oscar - 1988
Oscar - 1987
Oscar - 1986
Oscar - 1985
Oscar - 1984
Oscar - 1983
Oscar - 1982
Oscar - 1981
Oscar - 1980
1970
Oscar - 1979
Oscar - 1978
Oscar - 1977
Oscar - 1976
Oscar - 1975
Oscar - 1974
Oscar - 1973
Oscar - 1972
Oscar - 1971
Oscar - 1970
1960
Oscar - 1969
Oscar - 1968
Oscar - 1967
Oscar - 1966
Oscar - 1965
Oscar - 1964
Oscar - 1963
Oscar - 1962
Oscar - 1961
Oscar - 1960
1950
Oscar - 1959
Oscar - 1958
Oscar - 1957
Oscar - 1956
Oscar - 1955
Oscar - 1954
Oscar - 1953
Oscar - 1952
Oscar - 1951
Oscar - 1950
1940
Oscar - 1949
Oscar - 1948
Oscar - 1947
Oscar - 1946
Oscar - 1945
Oscar - 1944
Oscar - 1943
Oscar - 1942
Oscar - 1941
Oscar - 1940
1930
Oscar - 1939
Oscar - 1938
Oscar - 1937
Oscar - 1936
Oscar - 1935
Oscar - 1934
Oscar - 1933
Oscar - 1932
Oscar - 1931
Oscar - 1930
1920
Oscar - 1929
Oscar - 1928
Oscar - 1927
he:פרס אוסקר#רשימת טקסי פרס אוסקר |
7973 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Academy%20Award | Academy Award | Academy Award ose Oscar (origj. Academy Award of Merit) është një çmim nga organizata e filmografisë amerikane Academy of Motion Picture Arts and Sciences (AMPAS) për përsosmërinë profesionale në industinë e filmit, duke përfshirë këtu regjisorët, aktorët dhe skenaristët. Ceremonia zyrtare në të cilën bëhet ndarja e çmimeve është një nga ceremonitë e ndarjes së çmimeve më të shquara në botë, dhe transmetohet drejtpërdrejt në televizion në më shumë se 200 vende çdo vit. Ajo është gjithashtu ceremonia më e vjetër e ndarjes së çmimeve në media, ekuivalentet e saj, Grammy Awards (për muzikë), Emmy Awards (për televizion), dhe Tony Awards (për teatër) janë modeluar pas Academy Award.
AMPAS fillimisht u konceptua nga studio Metro-Goldwyn-Mayer, me udhëheqës Louis B. Mayer, si një organizatë profesionale nderi për të ndihmuar në përmirësimin e imazhit në industrinë e filmit. Oscari u nis më vonë nga Akademia si një çmim i "meritës për arritje të veçantë" në industrinë e filmit.
Ceremonia e parë e Academy Award u mbajt në 16 maj, 1929, në Hotel Roosevelt në Hollywood, për filmat e shfaqur gjatë viteve 1927/1928.
Historia
Ritualin e ndarjes së çmimeve në vitin 1929, për një orë, e ka dhënë transmetimi në radio. Kurse, transmetimet televizive të kësaj ngjarje të madhe kanë filluar në vitin 1953. Ndahen edhe çmime për kategori të tjera si, realizimi më i mirë teknik; kinematografi më e mirë; për grimin, disenjin e kostumeve, zërin, efektet pamore; çmime nderi të karrierës etj.
Filmat më të suksesshëm
Një kohë të gjatë ishte filmi Ben Hur (1960) për nga numri i kategorive të fituara filmi më i sukseshëm në historinë e The Oscars. Ai fitoi në 11 kategori. Deri sa në vitin 1998 filmi Titanic gjithashtu fitoi në 11 Kategori. Vetëm 6 vjet më vonë filmi The Lord of the Rings: The Return of the King fitoi gjithashtu 11 çmime Oscar. Ky film është edhe filmi i vetëm i cili i ka fituar të gjitha kategoritë për të cilat është emëruar.
Kategoritë Filmi më i mirë, Regjia më e mirë, Aktori më i mirë, Aktorja më e mirë, si dhe Skenari më i mirë vlejnë si kategoritë më të rëndësishme.
Pamja, madhësia, pesha
Sa i përket statujës “Oscar”, e cila në fakt është shpërblimi i marrë, ende nuk dihet se nga i ka ardhur ky emër. Megjithatë, figura në formën e njeriut është shumë e vlefshme: përbëhet nga ari dhe bronzi; është e gjatë 34.3 centimetra dhe peshon 3.9 kilogramë. Është krijuar nga skulptori amerikan Xhorxh Stenlli.
Vendi i shpërblimit
Gjatë viteve spektakli i The Oscars u mbajt në disa vende të ndryshme:
The Blossom Room në Hollywood Roosevelt Hotel (1929)
The Cocoanut Grove në Ambassador Hotel (1930, 1940, 1943)
The Fiesta Room në Ambassador Hotel (1930, 1932, 1934)
The Sala D’Oro në Biltmore Hotel (1931)
The Biltmore Bowl në Biltmore Hotel (1935–1939, 1941, 1942)
Grauman’s Chinese Theatre (1944–1946)
The Shrine Civic Auditorium (1947, 1948, 1988, 1989, 1991, 1995, 1997, 1998, 2000, 2001)
The Academy Award Theater (1949)
The RKO Pantages Theatre (1950–1952, 1958–1960)
The Santa Monica Civic Auditorium (1961–1968)
The Dorothy Chandler Pavilion (1969–1987, 1990, 1992–1994, 1996, 1999)
The Kodak Theatre (prej vitit 2002)
Prej vitit 1953 deri në vitin 1957 ceremonia u mbajt në New York e jo në Los Angeles:
NBC International Theatre (1953)
NBC Center Theatre (1954)
NBC Century Theatre (1956, 1957)
Kategoritë
Shpërblimet
Academy Awards (Oscars) jepën çdo vit në kategoritë e mëposhtme:
Referime
Shiko edhe
Lista e fituesve të Academy Award (aktorë)
Lista e aktorëve të nominuar për Academy Award
Lidhje të jashtme
The Official Web Site of the Academy of Motion Picture Arts and Sciences
The Official Web Site of the Academy Awards
Film
Çmim filmi
Festivale filmi |
7975 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Vitet%202000%20n%C3%AB%20film | Vitet 2000 në film | Këtu shini filma prej 2000 - 2009:
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Vitet 2000 ka qenë/janë dimension i ri për filmin, disa filma kan thyer rekorde, në gjdo zhanre kan dalur filma të shkëlqyeshëm, shumica e fimav janë bërë digjitale ose me efektin special dhe efektin vizual.
#
6th Day (2000)
61* (2001)
28 Days Later (2002)
8 Mile (2002)
8mm (2000)
A
Abril Despedaçado (2001)
Agent Cody Banks (2003)
Agent Cody Banks 2: Destination London (2004)
The Alamo (2004)
Alex and Emma (2003)
Alexander (2004)
Alfie (2004)
Ali (2002)
American Outlaws (2001)
American Wedding (2003)
The Animatrix (2003)
Atlantis: The Lost Empire (2002)
Austin Powers in Goldmember
The Aviator (2004)
B
Baadasssss! (2003)
Bad Boys II (2003)
The Banger Sisters (2002)
Basic (2003)
Batman Begins (2005)
A Beautiful Mind (2001)
Before Sunset (2004)
Behind the Sun (2001)
Bulletproof Monk (2003)
Bend It Like Beckham (2002)
Beowulf (2007)
Better Luck Tomorrow (2002)
Beyond Borders (2003)
Big Momma's House (2000)
Black Knight (2002)
Blade II (2002)
Blade: Trinity (2004)
Bowling for Columbine (2003)
Bridget Jones: The Edge of Reason (2004)
Bringing Down the House (2003)
Brother Bear (November 2003)
C
Cast Away (2000)
The Cat in the Hat (November 2002)
Catch Me if you Can (2002)
Catwoman (2004)
Cellular (2004)
Charlie and the Chocolate Factory (2005)
Charlie's Angels: Full Throttle (2003)
Chicago (2002)
Chopper (2000)
Cidade de Deus (2002)
Cinderella Man (2005)
Collateral Damage (2002)
The Contender (2000)
Cradle 2 the Grave (2003)
Creep (2004)
Crouching Tiger, Hidden Dragon (2000)
D
Daredevil (2003)
Dark Blue World (2001)
Das Experiment (2001)
The Day After Tomorrow (2004)
Decoys (2004)
Die Another Day (2002)
Distance (2001)
Donnie Darko (2001)
Dr. Dolittle 2 (2001)
Dreamcatcher (2003)
E
Elephant (2003)
Elf (November 2003)
Emperor's New Groove, The (2000)
Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004)
Etre et avoir (2002)
Exorcist: The Beginning (2004)
F
Fabuleux destin d'Amélie Poulain, Le (2001)
Fahrenheit 9/11 (2004)
Finding Forrester (2000)
Finding Nemo (2003)
Flintstones in Viva Rock Vegas, The (2000)
Foolproof (2003)
G
Gacy (2003)
Garden State (2004)
Gigli (2003)
The Girl Next Door (2004)
Gladiator (2000)
Godsend (2004)
Good Boy! (2003)
Gone in Sixty Seconds (2000)
Grudge, The (2004)
Grudge 2, The (2006)
H
Haasil (2003)
Hale Bopp (2003)
Half Past Dead (2002)
The Halo Effect (2003)
Hamlet X (2003)
Hangman's Curse (2003)
Hannibal (2001)
Harry Potter and the Sorcerer's Stone (2001)
Harry Potter and the Chamber of Secrets (2002)
Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (2004)
Harry Potter and the Goblet of Fire (2005)
Hart's War (2002)
The Haunted Mansion (2003)
The Hitchhiker's Guide to the Galaxy (2005)
Hotel Rwanda (2004)
House of 1000 Corpses (2003)
House of the Dead (2003)
How the Grinch stole Christmas (2000)
The Hunting of the President (2004)
I
Ice Age
Immortel (ad vitam) (2004)
The Incredibles (2004)
In the Mix (2005)
Intolerable Cruelty (2003)
J
Jersey Girl (2004)
Jesus Christ Vampire Hunter (2001)
Johnny English (2003)
Ju-on (2000)
Ju-on 2 (2000)
Ju-on: The Grudge 2 (2003)
Ju-on: The Grudge 3 (2005)
Jurassic Park III (2001)
K
Kill Bill Vol. 1 (2003)
Kill Bill Vol. 2 (2004)
King Kong (remake e origjinalit 1933 King Kong) (2005)
L
L.A. Knights (2003)
La Maria (2003)
Labyrinth (2003)
Lady Killers (2003)
Lacy Cotton (2003)
Lake Desire (2003)
Lara Croft: Tomb Raider (2001)
Lara Croft Tomb Raider: The Cradle of Life (2003)
Lemony Snicket's A Series of Unfortunate Events (2004)
Les Triplettes de Belleville (aka "The Triplets of Belleville") (2004)
Life or Something Like It (2002)
The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring (2001)
The Lord of the Rings: The Two Towers (2002)
The Lord of the Rings: The Return of the King (2003)
Lost in Translation (2003)
The Lost Skeleton of Cadavra (2004)
Love Actually (2003)
L'homme du train (2003)
M
Madagascar (2005)
Malèna (2000)
Master and Commander: The Far Side of the World (2003)
Matrix Reloaded (2002)
Matrix Revolutions (2003)
Meet the Parents (2000)
Meet the Fockers (2004)
Memento (2000)
Men in Black II (2002)
Million Dollar Baby (2004)
Minority Report (2002)
MirrorMask (2005)
Miss Congeniality (2000)
Mission: Impossible 2 (2000)
Mission to mars (2000)
Monster (2003)
Monster's Ball (2002)
Monsters Inc. (November 2001)
Movie Critters' Big Picture (2003)
Mr. & Mrs. Smith (2005)
The Mummy Returns (2001)
Munnabhai M.B.B.S. (2003)
My Big Fat Greek Wedding (2002)
Mystic River (2003)
N
National Security (2003)
National Treasure (2004)
The New Guy (2002)
Night Skies (2006)
Nothing So Strange (2002)
O
O (2001)
O Brother, Where Art Thou? (2000)
Ocean's Eleven (2001)
Ocean's Twelve (2004)
Oldboy (2003)
Ordinary Decent Criminal (2000)
Original Sin (2001)
The Others (2001)
Out of Time (2003)
P
Panic Room (2002)
The Passion of the Christ (2004)
Pearl Harbor
The Perfect Storm
The Phantom of the Opera (2004)
Phone Booth (2002)
The Pianist (2002)
Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl (2003)
Pitch Black (2000)
Planet of the Apes
Primer (2004)
R
Radio (2003)
The Recruit (2003)
Requiem for a Dream (2000)
Rikishi (2004)
The Ring (2002)
The Ring Two (2005)
Road to Perdition (2002)
Roger Dodger (2002)
Rugrats Go Wild! (June 2003)
The Rules of Attraction (2002)
Runaway Jury (2003)
The Rundown (2003)
Rush Hour 2
S
Saraband (2003)
Scary Movie (2000)
Scary Movie 2 (2001)
Scary Movie 3 (2003)
The School of Rock (2003)
Seabiscuit (2003)
Secret Window (2004)
Serenity (2005)
Series 7: The Contenders (2001)
Shrek (2001)
Shrek 2 (2004)
Signs (2002)
Sin City (#) (2005)
Southlander (2003)
Spider-Man (#) (2002)
Spider-Man 2 (2004)
Spider-Man 3 (2006)
Star Wars Episode II: Attack of the Clones (2002)
Star Wars Episode III: Revenge of the Sith (2005)
S.W.A.T. (2003)
T
Terminator 3: Rise of the Machines (2003)
Texas Chainsaw Massacre (2003)
Tigerland (2000)
Traffic (2000)
Tupac: Resurrection (2003)
U
The United States of Leland (2004)
Der Untergang (2004)
V
Van Helsing (2004)
W
What Lies Beneath
War Of the Worlds (2005)
What Women Want
The Wild Thornberrys Movie
Wimbledon (2004)
X
X-Men (#) (2000)
X-Men 2 (2003)
XXX (2003)
XXX: State of the Union (2005)
Z
Zana (2001) |
7995 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Academy%20Award%20i%2077-t%C3%AB | Academy Award i 77-të | Academy Award i 77-të (Ceromonia e Oskarit 2005 / orig. 77th Academy Awards / OSCAR 2005) u mbajt më 27 shkurt 2005 në Kodak Theatre në Los Angeles. Ishte viti i 77 Academy Awards. Në këtë vit u shpërblyen filmat e vitit 2004.
Prezantimi
Chris Rock udhëhoqi për herë të parë si moderator ceremoninë e Oskarit. Prezantuesit e kandidatëve përkatës të kategoriat janë theksuar poshtë. Përveç kësaj edhe presidenti i Academy of Motion Picture Arts and Sciences Frank Pierson ka marr pjesë, po ashtu edhe Annette Bening, e cila shpalli filmin për kujtimin e vdekjeve së fundmi të anëtarve të Academy dhe puntorëve të filmit .
Live-Performances
Kandidatat për kënga origjinale më e mira u shpallur nga Drew Barrymore, Mike Myers, Emmy Rossum, Salma Hayek dhe/ose Sean "P. Diddy" Combs:
Beyoncé & The American Boyschoir "Look to Your Path" nga "Les Choristes"
Counting Crows "Accidentally in Love" nga "Shrek 2"
Beyoncé "Learn to Be Lonely" nga "The Phantom of the Opera" me Andrew Lloyd-Webber te Piano.
Antonio Banderas dhe Carlos Santana "Al Otro Lado Del Rio" nga "The Motorcycle Diaries"
Beyoncé & Josh Groban "Believe" nga "Polarexpress"
Nominimet dhe Fituesët
Aktori kryesor
prezentuar nga Charlize Theron
Don Cheadle - Hotel Rwanda
Johnny Depp - Finding Neverland
Leonardo DiCaprio - The Aviator
Clint Eastwood - Million Dollar Baby
Jamie Foxx - Ray
Aktori dytësor
prezentuar nga Renée Zellweger
Alan Alda - The Aviator
Thomas Haden Church - Sideways
Jamie Foxx - Collateral
Morgan Freeman - Million Dollar Baby
Clive Owen - Hautnah (Closer)
Aktorja kryesore
prezentuar nga Sean Penn
Annette Bening - Being Julia
Catalina Sandino Moreno - Maria Full of Grace
Imelda Staunton - Vera Drake
Hilary Swank - Million Dollar Baby
Kate Winslet - Eternal Sunshine of the Spotless Mind
Aktorja dytësore
prezentuar nga Tim Robbins
Cate Blanchett - The Aviator
Laura Linney - Kinsey
Virginia Madsen - Sideways
Sophie Okonedo - Hotel Rwanda
Natalie Portman - Closer
Film Animuar
prezentuar nga Robin Williams
The Incredibles
Shark Tale
Shrek 2
Pajisje
prezentuar nga Halle Berry
The Aviator
Finding Neverland
Lemony Snicket's A Series of Unfortunate Events
The Phantom of the Opera
Un long dimanche de fiançailles
Kamera
prezentuar nga Kate Winslet
The Aviator - Robert Richardson
House of Flying Daggers
The Passion of the Christ
The Phantom of the Opera
Un long dimanche de fiançailles
Projektues i kostumeve
prezentuar nga Pierce Brosnan dhe Edna Mode (Figura nga The Incredibles)
The Aviator
Finding Neverland
Lemony Snicket's A Series of Unfortunate Events
Ray
Troy
Regji
prezentuar nga Julia Roberts
Clint Eastwood - Million Dollar Baby
Martin Scorsese - The Aviator
Taylor Hackford - Ray
Alexander Payne - Sideways
Mike Leigh - Vera Drake
Filmdokumentar (gjatë)
prezentuar nga Leonardo DiCaprio
Born into Brothels
The Story of the Weeping Camel
Super Size Me
Tupac: Resurrection
Twist of Faith
Filmdokumentar (shkurt)
prezentuar nga Natalie Portman
Autism is a World
The Children of Leningradsky
Hardwood
Mighty Times: The Children's March
Sister Rose's Passion
Prerja
prezentuar nga Kirsten Dunst und Orlando Bloom
The Aviator
Collateral
Finding Neverland
Million Dollar Baby
Ray
Film të huaj
d.m.th. jo në Gjuhën Angleze
prezentuar nga Gwyneth Paltrow
Så som i himmelen - Suedia - Regji: Kay Pollak
Les Choristes - Franca - Regji: Christophe Barratier
Der Untergang - Gjermania - Regji: Oliver Hirschbiegel
Mar adentro - Spanja - Regji: Alejandro Amenábar
Yesterday - Afrika Jugore - Regji: Darrell Roodt
MakeUp
prezentuar nga Cate Blanchett
Lemony Snicket's A Series of Unfortunate Events
The Passion of the Christ
Mar adentro
Muzika (Original Score)
prezentuar nga John Travolta
Jan A. P. Kaczmarek - Finding Neverland
John Williams - Harry Potter und der Gefangene von Askaban (Harry Potter and the Prisoner of Azkaban)
Thomas Newman - Lemony Snicket - Rätselhafte Ereignisse (Lemony Snicket's A Series of Unfortunate Events)
John Debney - Die Passion Christi (The Passion of the Christ)
James Newton Howard - The Village - Das Dorf (The Village'')
Muzika (Kënga origjinale)
prezentuar nga Prince
"Accidentally in Love" - Shrek 2
"Al Otro Lado Del Río" - The Motorcycle Diaries
"Believe" - The Polar Express
"Learn To Be Lonely" - The Phantom of the Opera
"Look To Your Path (Vois Sur Ton Chemin)" - Les Choristes
Filmi më i miri
prezentuar nga Barbra Streisand dhe Dustin Hoffman
The Aviator
Finding Neverland
Million Dollar Baby
Ray
Sideways
shkurtfilm (Animuar)
prezentuar nga Laura Linney
Birthday Boy
Gopher Broke
Guard Dog
Lorenzo
Ryan
shkurtfilm (Live Action)
prezentuar nga Jeremy Irons
Everything in this Country must
Little Terrorist
7:35 in the Morning
Two Cars, One Night
WASP
Prerja tingullit
prezentuar nga Penelope Cruz und Salma Hayek
The Incredibles
The Polar Express
Spider-Man 2
Mix i tingullve
prezentuar nga Penelope Cruz und Salma Hayek
The Aviator
The Incredibles
The Polar Express
Ray
Spider-Man 2
Efekti vizuale
prezentuar nga Zhang Ziyi und Jake Gyllenhaal
Harry Potter and the Prisoner of Azkaban
I, Robot
Spider-Man 2
Skripti i adaptuar
prezentuar nga Adam Sandler
Before Sunset
Finding Neverland
Million Dollar Baby
The Motorcycle Diaries
Sideways - Alexander Payne
Skripti origjinal
prezentuar nga Samuel L. Jackson
The Aviator
Eternal Sunshine of the Spotless Mind - Charlie Kaufman
Hotel Rwanda
The Incredibles
Vera Drake
Oskare të nderuar
Oskar të nderuar
prezentuar nga Al Pacino
Sidney Lumet
Jean Hersholt Humanitarian Award
prezentuar nga Martin Scorsese
Roger Mayer
Academy Awards sipas vitit
Filma 2004 |
8006 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Dora%20e%20ngroht%C3%AB | Dora e ngrohtë | Dora e ngrohtë është një film dramatik i prodhuar në Shqipëri në vitin 1983.
Me regji të Kujtim Çashkut dhe skenar të Neshat Tozaj, është prodhuar nga Kinostudio Shqipëria e re , Muzika: Hajg Zaharjan.
Përmbajtja e filmit
Djaloshi Besim nuk gjen ngrohtësi nga njerku i tij Ahmeti. Ai braktis shkollën dhe bën gabime të rënda. Por është pikërisht dora e ngrohtë e shokëve të klasës dhe e të gjithë shoqërisë që e kthejnë Besimin në jetë.
Aktorët
Artur Gorishti - Besim Shkëmbi
Reshat Arbana - Ahmet Danaj
Bujar Lako - Spahiu
Margarita Xhepa - Mamaja e Besimit
Sander Prosi - Profesor Mirashi
Mirush Kabashi - Brahushi
Viktor Çaro - Azemi
Vangjush Furxhi - Hetues Thanasi
Adem Gjyzeli - Xhezoja
Sheri Mita - Babai i Besimit
Vitore Nino - Plaka
Ilirian Lluri - Elhami
Myzafer Zifla - Ziguri
Merita Dabulla - Bukuria
Dhurata Kasmi - Margarita
Anastas Kristofori - Zeneli
Lidhje të jashtme
Lidhja e filmit
https://www.youtube.com/watch?v=ax6TaUkkn74
Filma shqip
Filma 1983 |
8007 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Pallati%20176 | Pallati 176 | Komedia Pallati 176 shkruar nga Adelina Balashi është shfaqur në Tiranë në vitin 1986.
Regjisorë: MEVLAN SHANAJ.
Aktorë:
Roland Trebicka...,..Jovan Bregu
Elida Janushi........Marjeta Bregu
Pavlina Mani.........Liria
Violeta Manushi......Teto Rita
Eva Alikaj...........Elsa
Ilir Bezhani.........Sandri Bregu
Anastas Kristofori....Perikliu
Gëzim Rudi...........Fredi Bregu
Merita Zoto...........Irena
Shënime
Pallati 176 flet per dashurine e nje cifti (Elsa dhe Fredi),te cilet mendojne se dashuria e tyre eshte e pamundur sepse nuk mund tjua tregojne prinderve te tyre.Babai i Fredit (Jovan Bregu) i dergon nje leter drejtorit te tij (Perikliut) i cili ishte babai i Elses.Ne leter shkruhej se Elsa takohej me nje djale qe vinte nga nje familje e shthurur.Por Jovani e dergon ate leter pa e ditur lidhjen midis djalit te tij me Elsen.Ai e shkroi ate leter me qellim qe Elsa te fejohej me Sandrin (djalin e xhaxhait te tij),qe me ne fund ai te merrte magazinen qe kerkonte dhe te behej magazinier.Por ajo leter i krijon shume probleme atij.Kur prindrit e Elses mesojne lidhjen e vajzes se tyre me Fredin ata nuk pranojne por ne fund kur te dyja palet e mesojne detyrohen ta pranojne dashurine e femijeve te tyre.
Shfaqje |
8012 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20operave | Lista e operave | Kjo është lista e operave.
Dasma arbëreshe, opera e parë kosovare nga Rauf Dhomi.
Gjergj Kastrioti-Skënderbeu (operë), opera shqipatare nga Prenk Jakova.
La Boheme (operë), 1896 nga Giacomo Puccini.
Mrika, opera e parë shqiptare nga Prenk Jakova.
Një jetë me stuhi nga Dhora Leka.
Scanderbeg (operë) nga François Francoeur dhe François Rebel.
Lulja e Kujtimit (operë)
Zgjimi, operë shqipatare nga Tonin Harapi.
Lista
Opera |
8013 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Mrika | Mrika | Opera shqiptare Mrika e kompozitorit te shquar shqiptar Prenk Jakova (1917--1969) me libret te shkrimtarit Llazar Siliqi, u shfaq në 1 dhjetor 1958 në Teatrin Migjeni të Shkodrës. Ishte opera në kater akte dhe e vene në skene nga regjisori Andrea Skanjeti. Baze për krijimin e saj ishte vepra "Drite mbi Shqipëri". Kompozitori ynë mendoi mire për personazhet, karakterin e tyre, zhvillimin e situatave te dramës, te gërshetuar e te harmonizuara me muzikën në një mënyre profesionale e te bazuar mbi një eksperience te pasur. Ketë vepër që ishte një proces krejtësisht i ri, në te gjithë veprimtarinë e tij krijuese, Prenk Jakova e pasuroi me kënge, valle, pjesë korale, arie etj. duke e bere atë një operë kombëtare.
Puna për operan filloi në vitin 1956. Me një punë këmbëngulëse e vullnet te forte, Prenka fillon te hedhe në partiture notat e muzikës që ai kishte në imagjinatën e vet. Te gjithë punimet mbasi i kalonte në piano, çdo mbasdreke deri natën vone, i konsideronte te përfunduara. Te gjitha këto mandej i provonte me këngëtaret kryesore, amatoret Klotilde Shantoja, Florinda Gjergji Petrit Garuci, Ndrek Gjergji. Kompozitori ishte shume i vendosur dhe këmbënguljes për ta çuar punën deri në fund ashtu siç e kishte programuar ai vete. Në maj te vitit 1958 filloi puna për vënien në skene te operas. E gjithë trupa, këngëtaret, kori, valltaret, orkestra simfonike, ishin shume entuziaste dhe kishin një besim te madh në arritjen e qëllimit. Në atë kohe unë isha violinist i orkestrës simfonike dhe mbaj mend mire çdo gjë, që nga punë krijuese e Prenk Jakoves, preokupacioni i tij për orkestracionin e deri në punën që bënte veç e veç me solistet para ambientimit me skenën. Punohesh dite e nate me solistet, korin dhe orkestrën. Kormaestrat e operas së parë shqiptare MRIKA ishin Leonard Deda, Zef Lekaj, Tonin Daija dhe Tonin Zadeja. Rolin e Mrikes e ka sopranoja shkodrane Klotilde Shantoja, këngëtare me eksperience, por që për here te pare në jetën e saj, do te interpretoje në skenën e teatrit një rol te ri. Askush nuk ndihmoi nga Tirana, e megjithatë provat vazhduen me trupën shkodrane. Provat bëheshin here në shtëpinë e kulturës (me vone filarmonia e qytetit) here në teatrin Migjeni, fillon montimi i operas akt për akt dhe përfundimisht me 27 nëntor behet prove e përgjithshme. Prova kaloi me sukses. Me 1 dhjetor 1958 u be shfaqa e operas e cila pati një sukses te madh. Drama muzikore u vue me sukses te plote nga trupa e Shkodrës. Suksesi ishte jo vetëm për kompozitorin por edhe për libretistin Llazar Siliqi, regjisorin Andrea Skanjeti, këngëtaret, korin, valltaret dhe orkestrantet. Me kujtohet natën e cfaqes një rast tepër emocionant. Kur Prenk Jakova zuri vend në podin e vet te dirigjimit, para orkestrës, i veshur me një kostum jeshil i errte, me një paraqitje elegante e me prezence, për te drejtuar orkestrën e vet pese minuta para se te hapesh sipari, flautisti i pare Tish Hila, që ishte njëkohësisht edhe argjendar i dhuron Prenkes një shkop ari si dhurate e orkestrës, me te cilin do te dirigjonte operan atë nate. Ishte me te vërtete një dhurate e veçante për kompozitorin e dirigjentin e tyre me te cilin do te punojshin se bashku edhe shume vite tjera. Ngjarjet e operas Mrika zhvillohen në vitet 50 dhe në to përshkruhet jeta e një vajzë mirditore dhe e familjes se saj. Aria e Mrikes, "dielli ka perendue", ka një ton lirik dhe shume tërheqës, po ashtu edhe aria e aktit te dyte "Oh ! C janë këto trazime" është po aq e bukur, tërheqëse dhe me shume elemente lirike dhe dramatike ashtu si e gjithë muzika që kompozitori ia ka përshtate vendit te ngjarjes, dialektit te folurit, veshjes dhe botëkuptimit.
Kompozitori i madh ka ditur te gërshetoje mire dhe me aftësi nivelin artistik te operas me koloritetin dhe impresivitetin e te kënduarit. Ai përdori te gjithë eksperiencën e tij te pasur në dobi te operas. Siç e thashë me sipër ai e drejtoi vete orkestrën solistet, korin, gjithë trupën. Raste te tilla ka shume, kur kompozitori është njëkohësish edhe drejtues i kompozimeve te veta. Unë do te përmende vetëm një rast te tillë. Felix Weingarner ka qene njëkohësisht edhe kompozitor, edhe dirigjent (1863--1942 ) dhe është autor i një libri në te cilin analizon te gjitha simfonitë e Beethovenit. Ai njëkohësisht si dirigjent ka qene i ftuar në shume shtete te Evropës. Opera Mrika u shfaq me vone edhe në Tirane nga trupa e TOB ku në rolet e saj interpretuan këngëtaret e njohur Marije Kraja, Luk Kacaj, Avni Mula, Ibrahim Tukiqi, Jorgji Velo... dhe me dirigjent Mustafa Krantja. Shfaqa pati sukses te plote. Tonin Zadeja, fagotisti i filarmonisë se Shkodrës, e vlerëson kështu operan Mrika te Prenk Jakoves " : Prenka foli në ketë opera me një gjuhe plot aroma dhe ngjyra shqiptare, ndërsa Albert Paparisto, i cili drejtoi një kohe orkestrën simfonike te Shkodrës, shprehet kështu : Prenk Jakova në operan e tij u tregue njohës dhe mjeshtër i dramaturgjisë muzikore operistike... Për suksesin e arritur Prenk Jakova u dekorue me Urdhrin e Punës te Klasit te Pare dhe me Çmimin e Republikës ndërsa me vone i akordohet titulli Artist i Merituar dhe Nderi i Kombit. Por është për tu çuditur dhe për te ardhe keq që Shkodra, për te cilën Prenka punoi aq shume dhe i dedikoi te gjithë atë krijimtari muzikore, nuk i akordoi asnjë titull, te paktën Nderi i qytetit te Shkodrës. Në vitin 1966 Prenk Jakova fillon punën kryesore për operan Skënderbeu. Ai për ketë krijim shfrytëzoi veprën e Marin Barletit, Historia e Skënderbeut. Ai ishte i bindur se një krijim i kësaj natyre, një trajtim muzikor i ngjarjes nuk ishte një gjë e lehte. Ndryshonte shume nga opera e pare, sepse kërkonte një mjeshtri tjetër, te larte. Poeti Llazar Siliqi edhe për ketë operë që i gatshëm. Prenka bashkëpunon me Llazarin dhe ky bashkëpunim është i frutshëm. Me te dorëzuar libretin, Prenka fillon kompozimin e muzikës me vendosmëri e me besim te plote. Mbrenda një kohe shume te shkurte ai shtroi te gjithë punën në piano dhe menjëherë fillon te merret me pjesën me te vështire, me orkestracionin, veçse duhet te themi se ai ishte mjeshtër i madh i orkestracionit. Fillon aq mire te kombinoje muzikën me ngjarjet duke paraqite çdo efekt muzikor te secilit instrument dhe grup instrumentash në harmoni me rrjedhjen e ngjarjeve në skene, me rolet e këngëtarëve, sopranos tenorit, baritonit, basit, korit etj. Kur orkestracioni kish filluar dhe po behej simbas grafikut që e kish përcaktuar kompozitori, që veprën ta dorëzonte mbrenda afatit, për çudi, e gjithë vepra iu nënshtrue një kontrolli krejtësisht te panevojshëm. Prenk Jakova mbajti një qëndrim kritik duke iu kundërvene te gjithë atyre që donin te bënin ndryshime ose shkurtime. Si ishte e mundur te ndodhte një gjë e tillë ? Pse ? Nuk ka te drejte askush te vere dore në një kompozim, te beje ndryshime apo shkurtime te pjesëve muzikore që i ka kompozuar kompozitori. Kush ishin ata njerëz, pse e bënin ketë punë te poshtër. Opera Skënderbeu si kryevepër e kompozitorit Prenk Jakova nuk që as një diskutim dhe as ndonjë raport mbledhje partije apo kongresi që munde te kishte nevoje për ndonjë shkurtim apo qortim. Ajo ishte një vepër muzikore, një vepër madhështore. Muzika dhe orkestracioni janë te lidhura shume ngushtë me njëna tjetrën. Çdo kompozitor e shkruen muzikën në kuadrin e orkestracionit për çdo instrument sipas tonit, timbrit dhe koloritetit. Është kompozitori ai që përcakton rolin e instrumentit në orkestër. Instrumenti muzikor përdoret simbas veçorive dramatike te tonit te tij, dhe ketë Prenk Jakova e ka ditur shume mire, bile me mire se çdo kompozitor tjetër sepse ai ishte edhe muzikant. Ai e njihte shume mire jo vetëm klarinetën, por edhe obone, flautin, fagotin, instrumentat e tunxhit. Prenka, në operan Skënderbeu, i jep një rol te veçante jo vetëm frymoreve te drurit por edhe instrumentave tjerë. Pra. Prenka ishte një artist i vërtete sepse e shihte në praktike ekzekutimin e muzikës se orkestruar simbas orkestracionit te bere, ashtu siç e ka pasur në imagjinatën e vet, për tonin, melodinë dhe ritmin. Atëherë si është e mundur që një vepre muzikore ti ndryshohet orkestracioni apo ti bëhen ndryshime kur çdo note, mase e kompozimit ka dale nga imagjinata e kompozitorit ! Por ata që donin ta bënin ketë punë ishin instruktore partie me disa specialiste xhahilë, injorante. Një orvajtje e tillë ishte një çmenduri që ndodhte vetëm në Shqipërinë e diktaturës komuniste, dhe munde te them me plot kompetence që një gjë si kjo nuk ka ndodhe as edhe në ndonjë vend ish komunist te lindjes. Bile asnjë rast i tillë nuk është vene re në bote qysh nga krijimi i operas se pare te Claudio Monteverdit, 400 vjet me pare. Munde te ndodhe që kompozitori vdes dhe le pa përfunduar muzikën e një akti apo muzikën e ndonjë kohe te koncertit apo simfonisë si në rastin e simfonisë se 8 te te pa mbaruar te Franz Schubert. Në ketë rast e merr përsipër ta përfundoje aktin ose kohen një kompozitor ose grup kompozitoresh. Kështu ndodhi në operan e Puccinit, TURANDOT, në te cilën kompozitori nuk arriti te përfundoje aktin e trete. Në vitin1926 kur po shfaqej për herë te pare opera në La Scala te Milanos, dirigjenti i shquar italian Arturo Toscanini, mbasi mbaroi se drejtuari masat e fundit te shkruara prej Puccinit, iu drejtua publikut (audiencës) duke thëne : "Lapsa e Maestros deri këtu shkroi". Me vone, një tjetër kompozitor Franco Alfano, i bazuar në disa nota që kish lene Puccini, e përfundoi aktin e trete, dhe sot e kësaj dite opera shfaqet e tillë. Ajo punë e fëlliqur e atyre specialisteve te muzikës bashkë me instruktoret e partisë dëmtuan rende Prenk Jakoven, e lodhen se tepërmi atë. Me në fund ndihmuan në përgatitjen e operas që te dorëzohej mbrenda afatit te kërkuar dirigjenti i njohur Mustafa Krantja, kompozitoret Tish Daija.
Referime:
Liza Gajtani (Luka), një nga interpretueset e Operës së Parë Shqiptare, “Mrika”
Mrika |
8014 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Nelson%20Mandela | Nelson Mandela | Nelson Mandela (Rolihlahla Dalibhunga Mandela) Nelson Mandela lindi më 18 korrik 1918.Ishte president i Afrikës Jugore dhe luftëtar i lirisë, i cili luftonte kundër shtypjes racore që u bëhej zezakëve në Afrikë, posaçërisht në Afrikën Jugore. Ai studioi juridikun. Shumë vite të jetës së tij ai i kaloi nepër burgje.Filimisht Mandela zgjodhi rrugën paqësore për qëllimet e tij dhe të shokëve të tij. Në vitin 1956 ai u akuzua për "tradhti të lartë" nga regjimi i atëhershëm, bashkë me 155 shokë të tjerë. Procesi zgjati deri me 1961 dhe të gjithë u liruan. Në vitin 1962 ai u burgos dhe u dënua me 5 vjet heqje lirie. Në vitin 1964 ai u denua me burg të përjetëshëm, sepse kishte planifikuar luftë të armatosur. Në vitin 1985 atij iu afrua mundësia e lirimit, në qoftë se do të pranonte ndalimin e aktivitetit të armatosur, por ai refuzoi. Në vitin 1990 mbas një kampanje të ANC dhe presion ndërkombëtar ai u lirua pa kushte. Në vitin 1993 ai fitoi çmimin Nobel. Kurse në vitin 1994 ai u zgjodh në zgjedhje demokratike, President i Afrikës Jugore dhe me 9 maj ai u zgjodh si presidenti i parë i zi në këtë vend. Në vitin 1999 ai dha dorëheqje dhe ishtë aktiv për organizatat për të drejtat e njeriut.Në vitin 2003 ai kritikoi shumë Toni Blair dhe Georg W. Bush për intervenimin në Irak.Në vitin 2013 më 5 dhjetor, ai ndërron jetë.
Personale
Ishte 4 herë i martuar dhe ka 6 fëmijë. Gruaja e tij e fundit vdiq në 2004. Mandela është i dekoruar me 50 çmime doktori në mbarë botën. Ai u dekorua edhe me çmimin indian civil Bahrat Ratna (1990) me të cilin u dekoruan vetëm dy tjerë të huaj: Nënë Tereza dhe Khan Abdul Ghafarr Khan.
Djali i tij i dytë, Makghato Mandela avokat dhe biznismen, vdiq me 6 janar 2005 në moshën 54 vjeçare nga sëmundja HIV, SIDA.
Lidhje të jashtme
Orgnizata e Nelson Mandelës
Politikanë afrikano jugorë
Lindje 1918
Çmimi Nobel për Paqe
Vdekje 2013 |
8015 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjergj%20Kastrioti-Sk%C3%ABnderbeu%20%28oper%C3%AB%29 | Gjergj Kastrioti-Skënderbeu (operë) | Kompozitor Prenk Jakova. Opera "Gjergj Kastrioti - Skënderbeu" u shfaq për herë të parë në Tiranë dhe u prit shumë mirë nga dashamirësit e artit.
Gjergj Kastrioti |
8024 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20brum%C3%ABrave | Lista e brumërave | Byrek me domate dhe salmon
Byrek me peta të ziera (llazanja)
Byrek me presh e qumësht
Byrek me spinaq
Dhallanik me miell misri
Fërgesë me miell misri
Fli me miell misri
Lakror me hithra
Lakror me miell misri
Lakror misri (pispili) me presh e djathë
Makarona dore
Makarona dore me salcë ose kimë
Makarona me gjalpë
Makarona me peshk ton
Makarona me salcë
Manti Kosove
Mëmëligë misri
Ngastër me miell misri e kungull të njomë
Oshmare korçe
Pastiço me djathë
Pastiço me kimë
Petanik ose palanik me miell misri
Petë tigani me kimë
Petë tigani me spinaq
Petka të mbushura me mish
Petulla me kos
Petulla me maja
Petulla me mish derri
Petulla të mbushura
Petulla të mbushura me lakër
Përgatitje e trahanasë së gatshme
Pilaf me fasule
Pilaf me gjalpë
Pispili me lakra
Pite shtëpie
Polenta me pak mish
Qofte me miell misri e presh
Rosnica
Trahana me domate
Trahana me kos
Trahana me lëng mishi
Trahana me qumësht e gjalpë
Shih edhe
Përgatitje e trahanasë së gatshme (e gatuar)
Gatime
B |
8026 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Bashkim%20Berisha | Bashkim Berisha | Bashkim Berisha lindur më 1980/1981, është lojtarë kosovarë i sportit aziatik Thai-Bokser. Me të arritur në Zvicër ai filloi të merret me këtë sport në ( Winterthur ) Zvicër. Bashkimi u bë i njohur për vrasjen e një shqiptarit nga Maqedonia në qendër të Dübendorf, Kanton Zürich më 11 shkurt 2005.
Gjatë vizitës së tij në Kosovë në fund të tetorit 2005 të po atii viti ai bije në duar të policisë së UNMIK-ut për shkake të vozitjes së shpejtë dhe në teren të palejuar (pyllë) dhe një rrahje me disa persona.
Për jetën e tij është krijuar një film dokumentarë i njohur ndër emigrantet shqiptarë në vendet ku flitet gjuha gjerman si: Schlag auf Schlag und kaki
Tituj të vepave
Kinomatrografi
Schlag auf Schlag (Rrahje për rrahje) - film dokumentarë i bazuar në jetën e Bashkim Berishës
Biografi shqiptarësh
Boksierë shqiptarë
Njerëz që jetojnë |
8027 | https://sq.wikipedia.org/wiki/%C3%87aji | Çaji | Çaji është një bimë që përdoret si pije.
Mjekim
Çaji është i njohur nga të gjithë, për efektet e tij kundër gripit dhe të ftohurit, ai është i pasur në kalori, nuk është i kushtueshëm dhe përgatitet lehtë. Çaji përmban polifenole, të cilat antioksidantë mbrojtës. Polifenolet janë antibakteriale, antivirale dhe veprojnë si anti-inflamatorë, janë tashmë të ditura efektet pozitive që jep çaji në shëndetin e njeriut. E rëndësishme është të njihet mënyra dhe masa e duhur për përgatitjen e tij, për të marrë rezultatin e dëshiruar.
Llojet e Çajit
Çaji i malit
Çaji i Zi
Çaji i Ftohtë
Çaji i Kamiljes
Shih edhe
Biskota çaji
Çaji i kinfushës parandalon sëmundjet e mëlçisë
Çaji i koprës shton qumështin e gjirit
Çaji i malit
Çaji i mëllagës
Çaji i rigonit
Çaji i Zi
Çaji
Botanikë |
8030 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20gjell%C3%ABve | Lista e gjellëve | Gjellë me midhje
Gjellë me mish
Gjellë me mish të grirë
Gjellë me peshk
Gjellë me shpendë
Mishi i skuqur
Gatime
G |
8031 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Byrek%20me%20spinaq | Byrek me spinaq | Për 4-5 persona duhen :
- Miell : 3 gota uji (500 g),
- ujë : 300 g (6 filxhanë kafeje),
- kripë.
- spinaq : 1 kg,
- vezë : 1 kokërr,
- djathë : 100 g,
- vaj : 1/2 filxhan çaji,
- kripë, piper.
Spinaqi për mbushje pastrohet, lahet në ujë të bollshëm dhe përvëlohet 2-3 minuta në ujë të vluar me kripë ; kullohet duke e shtrydhur pak, pritet dhe përzihet me djathë të thërrmuar e vezë, shtohet kripë, piper dhe shtrohet në byrek. Për byrekë preferohet miell i fortë (miell që përmban gluten më tepër dhe ka elasticitet). Në tavolinë ose tepsi hidhet miell, në mes hapet një gropë ku hidhet ujë me pak kripë. Për 1 kg miell merret 550-600 g ujë, megjithëse kjo varet nga lagështia e miellit. Duke e përzier nga mesi, zihet një brumë i fortë, i cili punohet 10 minuta, ndahet në kuleçë, mbulohet me picetë të lagur dhe lihet 20-30 minuta që të zbuten proteinat dhe të fitojë elasticitet. Në këtë mënyrë petët do të hapen më mirë. Nga çdo kulaç bëhen petë të vogla, secila prej tyre spërkatet me nisështë dhe vendosen 3-4 copë njëra mbi tjetrën, pastaj hapen petët e zakonshme. Këto shihen herë pas here që të mos ngjiten me njëra-tjetrën dhe i hidhet nga pak nisështë. Në tepsi të lyer me yndyrë shtrohet gjysma e petëve, duke i spërkatur secilën me yndyrë, mbi to shtohet mbushja dhe mbulohet me pjesën tjetër të petëve të spërkatura me yndyrë. Anët mbështillen nga brënda. Byreku spërkatet me yndyrë dhe piqet.
Gatime |
8034 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Butrinti | Butrinti | Butrinti ishte një qytet dhe peshkopatë e lashtë ilire dhe më vonë arbërore. Gjasa janë të ketë qenë i banuar që nga kohërat parahistorike. Butrinti popullohej nga kaonët, më vonë një koloni romake dhe një peshkopatë. Butrinti hyri në rënie në Antikitetin e Vonë, para se të braktisej gjatë Mesjetës, pasi një tërmet i madh përmbyti pjesën më të madhe të qytetit. Në kohët moderne është një vend arkeologjik në qarkun e Vlorës, rreth 14 kilometra në jug të Sarandës dhe afër kufirit grek. Ndodhet në një kodër me pamje nga kanali i Vivarit dhe është pjesë e Parkut Kombëtar të Butrintit. Sot, "Bouthrotum" është një titull katolik latin dhe gjithashtu përmban kalanë e Ali Pashës.[[Butrinti|Parku Kombëtar Arkeologjik i Butrintit ka një sipërfaqe prej 15 hektarësh dhe ndodhet në lartësitë 30-50 metra mbi nivelin e detit. Ai është ngritur në këndin juglindor të gadishullit të Ksamilit. Eshte nje vend arkeologjik në qarkun e Vlorës, rreth 14 kilometra në jug të Sarandës dhe afër kufirit grek. Ndodhet në një kodër me pamje nga kanali i Vivarit dhe është pjesë e Parkut Kombëtar të Butrintit. Drurët që arrijnë lartësi deri 12 metra, kanë një diametër 60-80 cetrimetra dhe arrijnë moshë maksimale 200-vjeçare. Shpella e Butrintit ndodhet pranë rrugës automobilistike Sarandë-Butrint, rreth 3 kilometra larg nga qyteza e Ksamilit. Shpella vlerësohet e veçantë për nga natyra dhe për pozicionin e saj, është e përmasave të mëdha. Ka një sipërfaqe 110 metra katrorë, ka hapësirë të gjerë me zgjerime nga hyrja e saj dhe është e ruajtur mirë, në gjendje natyrale. Sipas arkeologëve, shpella e Butrintit ka vlera të shumta shkencore.Gjej informacion të mëtejshëm. Kliko këtu
www.butrinti.com
Historia
Miratues
But u themelua nga Enea. Nga korrespondenca e tij e gjatë me Ciceronin, zbulohen përpjekjet që bëri për të mbrojtur pronat dhe interesat e butrotasve kundër përpjekjeve të Çezarit për vendosjen e një kolonie romake. Gjithashtu Butrinti eshte I njohur sot sepse Luissallamegalluksi I ka shitur fame. Ai eshte I njohur sepse Luis Salla Megalluksi I ka shitur famous
Periudha e lashtë
Butrinti i fortifikuar i kësaj periudhe ka shërbyer si strehë për kolonët dhe qytetarët që banonin në qytet. Gjatë periudhës së luftërave civile, Butrinti përmendet nga Çezari në veprën e tij, si një nga bazat kryesore të furnizimeve dhe pikë strategjike për zotërimin e kanalit të Korfuzit. Kushtet e mira gjeografike dhe klimatike i dhanë një zhvillim të vrullshëm qytetit të Butrintit në shekujt e parë të erës sonë. Për herë të parë Butrinti preu monedha bronzi në kohën e Augustit, ku në njërën prej tyre paraqitet perandori nga një anë e në tjetrëm një ujësjellës. Dëshmi e nivelit të zhvillimit të Butrintit janë edhe rrënojat e monumenteve antike dhe objekteve të ndryshme, të ruajtura nga ajo periudhë. Në fillim të shek. I e. s. u ndërtua ujësjellësi 3 km i gjatë, që furnizonte qytetin me ujë nga burimet e fshatit Xarë afër Butrintit. Në këtë kohë, u rindërtua edhe skena e teatrit. Të shumta ishin ndërtimet publike e shoqërore si banjat dhe tempulli i Asklepit mbi rrënojat e një tempulli më të vjeter. Rreth shek. II e. s. u ndërtua një nymfe, që furnizohej me ujë nga ujësjellësi dhe gjimnazi pranë Portës me Kulla. Dallohen në këtë periudhë një sërë banesash dhe ndërtimesh të ndryshme, ku veçohet një ndërtesë me atrium në qendrën e qytetit pranë teatrit. Gjatë kësaj periudhe, u dendësuan shumë ndërtimet, të cilat shtriheshin deri në buzë të kanalit të Vivarit. Vazhdimësinë e jetës deri në Antikitetin e Vonë e dëshmon materiali arkeologjik i nxjerrë nga gërmimet, ku veçohet shtresa kulturore e shek. lV e. s. Kjo shtresë pasqyron një dendësim ndërtimesh, kurse numri i madh i monedhave të gjetura tregon një intensifikim të zhvillimit të tregtisë. Duke filluar nga shek. lll, Butrinti përmendet në itinerare të ndryshme rrugore me emra si: Buthroto, Buthrotum etj. Në vitin 516, përmendet si qendër peshkopate, kurse në periudhen e Justinianit përmendet nga Hierokli midis 12 qyteteve të Epirit të Vjetër në trajtën Butrytos. Butrinti e ruajti rëndësinë ekonomike edhe në Antikitetin e Vonë, ndoshta edhe për faktin se u prek shumë pak nga sulmet e barbarëve e sidomos të gotëve të Totilës, kur zbarkuan nga Korkyra në Onhezëm në vitin 551. Në Antikitetin e Vonë, Butrinti njohu një periudhë zgjerimi e lulëzimi, gjatë së cilës u realizua rindërtimi i mureve mbrojtëse të dëmtuara gjatë viteve. Monumente që deshmojnë zhvillimin e qytetit në këtë periudhë janë baptisteri dhe dy bazilika paleokristiane. Baptisteri u ndërtua rreth mesit të shek. V dhe përfaqëson traditat më të mira arkitektonike dhe artistike të Butrintit. Bazilika e Akropolit u ndërtua në fundin e shek IV dhe ka qenë e shtruar me mozaikë. Bazilika e Madhe u ndërtua në qytetin e poshtëm në shek. VI dhe është një ndërtim madhështor paleokristian. Fakti që muret e saj janë ruajtur në lartësinë origjinale deri në ditët tona, tregon vazhdimësinë e përdorimit të monumentit deri në shekujt e Mesjetës së Hershme.
Në mesin e shek. III e. s., nën sundimin e perandorit Decis, Butroti përmendet në lidhje me gudinë e Shën Terinit, i cili ishte një i krishterë vendas e që u dënua të copëtohej nga egërsirat në teatrin e qytetit. Kronikat e kohës përshkruajnë faktin që egërsirat u përulën përpara Shën Terinit njësoj si dikur para Danielit. Për këto arsye, Shën Terini hyri shume herët në radhët e shenjtoreve, fakt që dëshmohet, përveç të tjerash, edhe nga paraqitja e tij në një mozaik të shek. V në kishën e Shën Gjergjit në Selanik dhe një afresk në kishën e Shën Thanasit në Pece.
Portreti i Agripës. Mermer. Muzeu Kombëtar. Tiranë. Lartësia 36 cm.
Portreti është i shek. l p. e. s. dhe i takon gjeneralit romak, Markus Vipsianus Agripa, mik e dhëndërr i Augustit. Nga seria e portreteve të realizuara për të dhe që gjenden në muzetë e Luvrit dhe të Firences, studiuesit mendojnë që portreti i mermertë, i gjetur në Butrint, është më i realizuari. Portreti mishëron shprehjen e një autori romak sipas të cilit “…Agripa i bindej vet[m nj[rit (Augustit), por urdhëronte gjithë të tjerët…”. Në portret shprehet edhe nderimi si strateg për fitoren kundër Mark Antonit dhe Kleopatrës në Aktium më 2 shtator të vitit 31 p. e. s.
Butrinti ndodhet në një kep të ulët në bregdetin jugperëndimor të Shqipërisë. Kjo qendër rezulton sipas specialistëve të arkeologjisë, të ketë qenë e banuar së paku që në shek. VII para Krishtit. Ndërkohë, mitet flasin për themelimin e Butrintit nga trojanët e shpërngulur. Sipas specialistëve shqiptarë dhe anglezë të arkeologjisë, rreth shekullit IV, para Krishtit, vendbanimi u fortifikua dhe qyteti u kthye në një qendër kulti dedikuar Asklepit. Periudha mesjetare dokumentohet më e turbullt. Qyteti u përfshi së pari në luftrat për pushtet midis bizantëve e më pas normanëve, anzhuinëve, venedikasve dhe së dyti, në konfliktin midis Venedikut dhe turqve otomanë.
Periudha moderne
Në fillimet e shek. XIX, ai u shndërrua gradualisht në një fshat të vogël peshkatarësh, përreth një fortifikimi venecian, por konturet e monumenteve madhështore të dikurshme flisnin për shuarjen e një shkëlqimi të mëparshëm në këtë qendër urbane ndanë kanalit të Korfuzit. Butrinti, së bashku me Korfuzin, u blenë nga Republika e Venedikut prej mbretërve anzhuinë të Italisë së Jugut në vitin 1386. Atëherë, faza më aktive e qytetit mesjetar ishte shndërruar në një avanpost të fortesave të mëdha në Korfuz. Mbeti pronë e Venedikut për më shume se 400 vjet dhe venedikasit ndërtuan shumë fortifikime ekzistuese, si dhe një kështjellë trekëndore, të rikonstruktuar më pas për qëllime mbrojtjeje dhe kontrolli të kanalit të Vivarit nga Pashai i Janinës, Ali Pashë Tepelena. Me fuqizimin e Perandorisë Otomane, Butrinti mbeti në vijën e parë të frontit të Venedikut. U pushtua në një numër rastesh, por më i shënuari është marrja e tij nga "Sulejmani i Madhërishëm" në vitin 1537.
Objektet më të herëshme janë një çekan guri dhe një bosht i përkasin gjysmës së dytë të mijëvjëcarit të dytë para Krishtit. Eshtë përmendur për herë të parë nga Hekateu: fundi i shek VI p. Kr. Në fillimet e tij futej në bashkësinë e kaonëve më vonë në shtetin e Epirit. Në vitet 1926–1936, italiani Luigi Ugolini kryesoi misionin e gërmimeve në jug të Shqipërisë, Ugolini u përqendrua në Finiq dhe në Butrint ku u zbulua: Baptisieri, teatri, bazilika, statuja dhe objekte të ndryshme me vlerë, banjo publike dhe një numër i madh banesash. Ugolini la një informacion të zgjeruar për vendbanimet në jug të vendit, botoi disa vëllime dy prej këtyre botimeve ju kushtuan Finiqit dhe Butrintit të titulluara (Shqipëria Antike). Në vitin 1936, u ndërprenë gërmimet e Ugolinit, në vitet e mëvonshme ishte Domenico Mustili që kreu disa gërmime, por nuk rezultoi asgjë me vlerë. Nga të dhënat e pakta që rezultojnë për atë periudhë thuhet se Butrinti në shek. III, p. K. u shtri në zonën përreth në anën jugore të kodrës që ndodhej, u ndërtuan në atë periudhë Teatri dhe një tempull grek. Zona përreth Butrintit ka pasur bujqësi të zhvilluar. Tokat përreth Butrintit tërhoqën vëmendjen e romakëvë, të cilët në vitet 40 të shek. I p. K. e kthyen Butrintin në koloni romake. Legjionet e Jul Qezarit zbarkuan në Butrint dhe një pjesë e madhe e pasurisë dhe e popullsisë u romanizua. Në shek. II dhe III u ndërtuan banjo publike u bë rindërtimi i teatrit dhe objekte të tjera. Veprat më me vlerë që u zbulua në teatrin e Butrintit janë: statuja e Apollonit, Perëndesha e Butrintit, disa koka mermeri si ajo e Zeusit, portreti i Agripës, u zbuluan dhe mbishkrime të shumta në latinisht dhe greqisht. Në shek. V, një pjesë e qytetit rindërtohet. Në shek. IV – XIII përmendet si qëndër episkopale.
Në vitet 1080–1085, ishte në duart e normanëve dhe më pas të venecianëve. Në vitet 1300, venecianët bënë fortifikime dhe e mbajtën deri në vitet 1700.
Periudha franceze
Pas viteve 1700, ra në duart e francezëve të Bonapartit dhe më pas në vitet 1798 u mor në zotërimin e Ali Pashë Tepelenës, i cili ndërtoi në vitin 1807 dy kala për t'u mbrojtur nga sulmet e francezëve që vinin nga Korfuzi njëra ndodhet në derdhjen e Kanalit të Vivarit, kaloi në duart e osmanëve deri në periudhën e pavarësisë.
Veçoritë e qytetit të lashtë të Butrintit
Parku Kombëtar Arkeologjik i Butrintit ka një sipërfaqe prej 15 hektarësh dhe ndodhet në lartësitë 30-50 metra mbi nivelin e detit. Ai është ngritur në këndin juglindor të gadishullit të Ksamilit. Ka një pozitë mjaft të mbrojtur natyrore, duke u lagur nga të dyja anët nga liqeni i Butrintit, gjysmë të kripur dhe gjysmë të ëmbël dhe në njërën anë nga kanali i Vivarit. Në përbërjen e tij, gjenden lloje të shumta drurësh me gjelbërim të përhershëm si: dafina, prralli, ilqe, fishekarthi, kullastra, mimoza, si dhe lloje gjetherënës.
Drurët që arrijnë lartësi deri 12 metra, kanë një diametër 60-80 cetrimetra dhe arrijnë moshë maksimale 200-vjeçare. Shpella e Butrintit ndodhet pranë rrugës automobilistike Sarandë-Butrint, rreth 3 kilometra larg nga qyteza e Ksamilit. Shpella
vlerësohet e veçantë për nga natyra dhe për pozicionin e saj, është e përmasave të mëdha. Ka një sipërfaqe 110 metra katrorë, ka hapësirë të gjerë me zgjerime nga hyrja e saj dhe është e ruajtur mirë, në gjendje natyrale. Sipas arkeologëve, shpella e Butrintit ka vlera të shumta shkencore.
Ujësjellësi i Butrintit ka një gjatësi prej 3.5 kilometra, lartësi të kanalit 6 metra dhe gjerësi 3.50 metra. Teknikisht është një ndërtim i arritur, ku gjatë trasesë së tij janë ndërtuar shumë vepra arti si: ura e kanale të përforcuara me mure mbajtëse, si dhe puseta dekantimi e kontrolli. Në vitin 1992, gërmimet e ndërmarra në qendrën e qytetit antik të Butrintit nxorën në dritë forumin romak të qytetit.
Ndërtesa me tre dhoma ndodhet në pjesën jugore të Akropolit në perëndim të ndërtesës me Peristil dhe në lindje të dyqaneve romake. Mbishkrimi, i cili datohet në shek. I pas Krishtit, flet për një tempull kushtuar perëndeshës Minerva.
Vjedhjet
Në fillim të viteve 90, qyteti antik i Butrintit u bë pre e disa vjedhjeve. Më të rrezikuara nga grabitësit dhe trafikantët e vlerave arkeologjike ishin disa koka statujash në mermer dhe disa fonde arkeologjike. Kështu, dy shtatoret e dy perëndive, Artemisës dhe Apollonit, dy objekte me vlera të rralla për kulturën shqiptare, që 11 vjet më parë u dërguan në Greqi nga trafikantët e veprave të artit, u riatdhesuan në shkurt të këtij viti dhe u vendosën në mjediset e muzeut arkeologjik në Butrint, 19 km larg qytetit jugor të Sarandës. Dy veprat e artit, të grabitura nga muzeu arkeologjik i Butrintit, u gjetën në Pire dhe trafikuesit e tyre janë proceduar penalisht sipas ligjit grek. Shtatorja e perëndisë femërore Artemis paraqitet në lëvizje. E punuar me material mermeri dhe teknikë gdhendjeje, sipas specialistëve, ajo i përket kulturës paraqytetare ilire, periudhës helenike, shek. II para Krishtit. Statujës i mungojnë 2 krahët dhe koka. Artemisa u zbulua në vitin 1958, në kodrën e Finiqit dhe u ruajt deri në vitin 1997 në muzeun e Butrintit. Lartësia e saj është 1.25 metra. Ndërsa shtati i Apollonit, i punuar me material mermeri dhe teknikë gdhendjeje, i përket periudhës së shek. II pas Krishtit. Koka është punuar më vete dhe ndodhet në Muzeun e Butrintit. Ajo u gjet nga arkeologu italian Ugolini në Nymfeun (fontana) e Butrintit. Lartësia e saj është 1.38 metra. Historia e grabitjeve të statujave nga Butrinti dhe Finiqi ka nisur në vitin 1991 dhe do të përsëritej në përmasa të tjera në vitin 1997. Certifikatat e objekteve të vjedhura u bënë pjesë e punës së Interpolit, i cili arriti të gjejë vendndodhjen e shumë prej tyre. Në nëntor të vitit 2000, u riatdhesua nga SHBA-ja koka e Livias, gruaja e perandorit Oktavian Augusti, vepër e shekullit I p. e. s., (periudha romake). Kjo falë një kërkimi përreth 1 vit nga Auron Tare, një prej themeluesve të Parkut Kombëtar të Butrintit. Ndërsa në verën e vitit 2003 me insistimin e Ministres së Kulturës, Arta Dade dhe Auron Tare, u mundësua kthimi nga Greqia i skulpturave “Portreti i Germanikut”, “Portreti i Herkulianës” dhe “Portret Vajze”, të cilat ishin vjedhur nga muzeu i Butrintit në vitin 1991. “Portreti i Herkulianës” dhe “Portret Vajze” u gjetën në eksponatet e Muzeut Nacional Arkeologjik të Athinës, ndërsa “Portreti i Germanikut” u gjet në Muzeun Arkeologjik të Janinës. Punonjësit e muzeut të Butrintit thonë se pajisjet e instaluara tashmë në mjediset e këtij muzeu kanë mbyllur çdo mundësi për grabitjen e veprave të artit. Sipas tyre, muzeu i Butrintit ka tashmë aparatura bashkëkohore kontrolli, me kamera dhe sistem alarmi dhe gjenerator që garanton funksionimin e sistemit të vrojtimsinjalizimit "non stop".
Legjenda
Ankizi me anijet u nis nga Ambrakia dhe, duke lundruar pranë bregdetit arriti në Butrot, liman i Epirit. Enea në anën tjetër, me ushtarët më të zgjedhur, pas një udhëtimi që zgjati dy ditë, arriti në Dodonë me qëllim që të kërkonte mendimin e perëndisë; këtu gjeti edhe ata trojanë që kishin ikur bashkë me Helenin. Si morën përgjigje hyjnore mbi punën e kolonisë, i dhuruan zotit, bashkë me dhuratat e tjera trojanë edhe kratere bakri, disa nga të cilat ndodhen edhe sot akoma aty me mbishkrime shumë të vjetra, që tregojnë emrat e dhuruesve. Së këtejmi, pastaj arriti tek anijet pas një udhëtimi që zgjati më se katër ditë…
Në fund të viteve 30 të shekullit të kaluar, arkeologu italian Ugolini përmend gojëdhënën mbi zanafillën e largët të Butrintit. Heleni që kishte ardhur në Epir nga Troja, po përgatitej të bënte flijimin ritual pas zbritjes në tokë. Lopa që do t'u flijohej perëndive, e goditur, por jo e vrarë, i shpëtoi nga duart dhe kaloi detin me not. Heleni, duke parë këtu një paralajmërim të perëndive, themeloi një qytet që ia vuri emrin Buthrotos.
Sipas Plutarkut, perëndia Pan vdiq pikërisht në Butrint dhe çasti i vdekjes se tij, u bë shkak për klithmat e shtojzovalleve, të cilat njoftonin barinjtë anekënd Kaonisë për këtë humbje tragjike për mbrojtësin e pyjeve dhe të luleve.
Shih edhe
Foinikia
Dea e Butrintit
Teatri i Butrintit
Shpella e Butrintit
Parku kombëtar i Butrintit
Pamje nga Butrinti
Lidhje të jashtme
Fotografi nga Parku Arkeologjik i Butrintit
Qytete ilire
Qytete antike në Shqipëri
Turizmi në Shqipëri
Sarandë
Trashëgimi botërore në Shqipëri |
8035 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Clinton | Clinton |
Personalitete
Bill Clinton ish-pesident i SHBA-ve
Hillary Clinton senatore e shtetit New York, politikane, gruaja e Bill Clinton-it dhe Ish-First Lady
Vende të emërtuara -Clinton-
SHBA
Clinton (Alabama)
Clinton County (New York)
Clinton County (Illinois)
Clinton County (Ohio)
Port Clinton (Ohio)
Clinton (Iowa)
Kanadë
Clinton (Ontario)
Zelandë e Re
Clinton (Zelandë e Re)
Faqe kthjelluese |
8036 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Bill%20Klinton | Bill Klinton | Bill Klintën (William Jefferson Clinton) lindi më 19 gusht të vitit 1946 në Hope, Arkansas, SHBA. Bill Klintoni është një politikan amerikan i cili shërbeu si President 42-të i Shteteve të Bashkuara nga viti 1993 deri në vitin 2001. Ai ka shërbyer më parë si Guvernator i Arkansas nga viti 1979 deri në vitin 1981 dhe nga 1983 deri në vitin 1992, dhe si Prokurori i Përgjithshëm i shtetit Arkansas nga viti 1977 deri më 1979. Klinton është anëtar i Partisë Demokratike. Ideologjikisht ai i përkiste demokratëve të rinj, dhe shumë prej politikave të tij reflektonin një filozofi të rrugës të tretë centriste të qeverisjes.
Bill Klintoni gjatë kohës së mandatit të tij si president i shtetit më të fortë në botë ndikoi në miratimin dhe realizimin e vendimeve të OKB-s për ndërhyrjen e NATO-s në Luftën e Kosovës në vitin 1999.
Biografia
Bill Clinton, ose me emrin e plotë William Jefferson Blythe III, u lind më 19 gusht 1946 në Hope në shtetin federal Arkansas. Babai i tij Williama Jeffersona Blythea i Riu të cilin ai nuk e njohu kurrë, ishte agjent tregtar dhe humbi jetën në një aksident automobilistik tre muaj para se të lindte Billi. Pas vdekjes së të atit Billi dhe nëna e tij kuptuan se babai i tij ishte i martuar edhe me sëpaku edhe tri gra tjera në të njejten kohë dhe se Billi kishte edhe një vëlla dhe një motër nga babai, të cilët nuk i takoi kurrë.
Si fëmijë i vogël Billi jetoi më të ëmën, Virginia Cassidy Blythe, dhe me prindërit e sajë në Hope. Kur Billi mbushi një vjeç e ëma e tij shkoi në New Orleans për t’u shkolluar për infermiere-anesteziologe dhe dy vitet në vijim për Billin u kujdesën prindërit e së ëmës. Kur Billi i kishte mbushur 4 vjeç e ëma e tij u martuar me Roger Klinton, shitës automobilash në Hope dhe Billi mori emrin William Jefferson Clinton. Dy vite më vonë prinderit u shpërngulën në Hot Springs, Arkansas.
Jeta për Billin dhe të ëmën e tij nuk ishte aspak e lehtë. Rogeri ishte alkoholist dhe bixhozxhi dhe shpesh paratë e fituara i humbte duke luajtur bixhoz, jo vetëm të tia por edhe të bashkëshortes së tij. Ai e rrihte dhe keqtrajtonte gruan e tij, ndërsa Billin dhe vëllain e tij më të vogël Roxher Junjorin, i cili kishte lindur në vitin 1956 i keqtrajtonte verbalisht.
Billi ishte shumë i lidhur me të ëmën e vet dhe nganjëherë ishte munduar ta mbronte të ëmën nga njerku që e rrihte. Kjo e solli edhe deri te konfliktet serioze me njerkun e tij. Kur ishte nxënës i shkollës së mesme, Billi më në fund u pajtua me njerkun e tij, i cili vdiq nga kanceri në vitin 1967.
Clintoni vijoi dy vite në shkollën katolike para se të regjistrohej në shkollën publike në Hot Springs. Ai ishte nxënës tërheqës dhe i suksesshëm.
Në vitin 1963 pas vitit të parë të shkollës së mesme, Clintoni u zgjodh si njëri nga dy përfaqsuesit nga Arkansasi në programin e qeverisë për student në Boys Nation.
Në kuadër të këtij programi ishte debatuar për të drejtat e e qytetarëve. Me këtë rast në kuadër të këtij programi takohet me presidentin J.F. Kennedy në Shtëpinë e Bardhë.
Clintoni përfundoi gjimnazin në vitin 1964 dhe u regjistrua në Universitetin Georgetown në Washington, ku zgjoi interesin për mardhënjet ndërkombtare. Gjatë viteve të shkollës ai u angazhua të ndihmojë në punët e komitetit të Senatit për punët e jashtme të cilat i udhëhiqte senatori William Fulbright, demokrat nga Arkanzasi.
Clintoni ishte admirues i tij sepse kritikonte rreptë përzierjen amerikane në luftën e Vjetnamit. Clintoni gjithashtu ishte simpatizues i lëvizjes së zezakëve të viteve 1960-të.
Pas vrasjes në vitin 1968 të Martin Luther King (disa ditë para se ta kryente shkollimin), që shkaktoi kryengritjen e zezakëve në disa qytete amerikane, Clintoni ishte vullnetar për të ndihmuar me ushqim dhe veshmbathje për njerzit që kishin mbetur pa shtëpi.
Gjatë vitit të dytë të studimeve Clintoni fitoi bursën e Rhod dhe shkoi në Universitetin e Oxfordit në Angli ku kaloi dy vite. Në vitin 1970, Clintoni u regjistrua në Fakultetin Juridik në universitetin e Yale. Shkollimin e pagoi duke punuar në punë të ndryshme. Këtu takoi Hillary Diane Rodham nga Chicagoja. Clintoni u diplomua për Juridik në vitin 1973 dhe shkon në Fayetteville në Arkansas për të dhënë mësim në Fakultetin Juridik të Arkanzasit. Ai dhe Hillari u martuan më 19 n[ntor 1975. Ata kanë vetëm një vajzë, Chelsea Victoria Clinton, e cila lindi më 27 Shkurt 1980.
Karriera politike 1978-1992
Guvernator i Arkansas
Pas diplomimit nga Yale Law School, Klinton u kthye në Arkansas dhe u bë profesor në Universitetin e Arkansasit. Një vit më vonë, ai kandidoi për Shtëpinë e Përfaqësuesve në vitin 1974. John Paul Hammerschmidt, mundi Klintonin me një diferencë % 52-48%. Pa opozitë në zgjedhjet e përgjithshme, Klinton u zgjodh Prokuror i Përgjithshëm i Arkansas në vitin 1976.
Klinton u zgjodh Guvernator i Arkansas në 1978, duke u bërë guvernatori më i ri në vend, në moshën tridhjetë e dy vjeçare. Ai punuoi mbi reformën arsimore dhe rrugët e Arkansas, dhe gruaja e tij Hillari udhëhoqi një komitet të suksesshëm në reformën e kujdesit shëndetësor urban. Megjithatë, mandati i tij përfshinte një taksë jopopullore për automjetet dhe zemërimin e qytetarëve mbi ikjen e refugjatëve Kuban (nga boatlift Mariel) të arrestuar në Fort Chaffee në vitin 1980. Monroe Schwarzlose nga Kingsland në Cleveland County, fitoi 31% të votave kundër Klinton në zgjedhjet paraprake brenda Partisë Demokratike për guvernator të vitit 1980. Disa sugjeronin se pjesëmarrja e paparashikuar e vtuesve të Schwarzlose shkaktoi humbjen e Klintonit në zgjedhjet e përgjithshme të atij viti nga sfidanti republikan Frank D. White. Klinton ka thënë me shaka se ai ishte ish-guvernatori më i ri në historinë e vendit.
Klinton iu bashkua firmës së avokatëve të mikut të tij Bruce Lindsey Wright, "Lindsey dhe Jennings", duke e kaluar shumicën e dy viteve të ardhshme të punës për fushatën e re e tij zgjedhore. Klinton u zgjodh përsëri guvernator në vitin 1982 duke mbetur në këtë detyrë për dhjetë vjet.
Ai ndihmoi në Arkansas për të transformuar ekonominë e tij dhe të përmirësojë ndjeshëm sistemin arsimor shtetëror. Ai u bë një figurë kryesore ndër demokratët e Rinj. Demokratët e Rinj, të organizuar brenda Këshillit të Lidershipit Demokratik (DLC) ishin një degë e Partisë Demokratike, që bëri thirrje për reforma sociale dhe qeveri më të vogël, një politikë të mbështetur nga demokratët dhe republikanët. Ai shërbeu si Kryetar i Shoqatës Kombëtare të Guvernatorëve më 1986-1987, duke e çuar atë në një audiencë përtej Arkansas.
Klinton ndihmoi në rritjen ekonomike, krijimin e vendeve të punës dhe përmirësimin e prioriteteve të larta arsimore. Për të moshuarit, ai hoqi taksën e shitjes së medikamenteve dhe rriti përjashtimet nga taksat pronarët e shtëpive.
Në fillim të viteve 1980, Klinton e bëri reformën e sistemit të arsimit në Arkansas një përparësi kryesore. Komiteti i Standardeve të Arsimit të Arkansasit, i kryesuar nga gruaja e Klintonit, Hillary Rodham Clinton, avokate dhe Kryetare e Korporatës së Shërbimeve Ligjore, transformoi sistemin arsimor të Arkanzasit, duke e shndërruar atë nga më të keqin në SHBA, në një ndër më të mirët. Kjo është konsideruar nga shumë vetë si arritja më e madhe e Klintonit si guvernator. Klintoni dhe komisioni janë përgjegjës për përmirësimin e programeve arsimore shtetërore, sidomos shpenzimet më të mëdha për shkollat, rritjen e mundësive për fëmijët e talentuar, një rritje në arsimin profesional, rritjen e pagave të mësimdhënësve, përfshirjen e një shumëllojshmëri të gjerë të kurseve, si dhe testimi i detyrueshëm për mësues që aspirojnë edukatorët.
Marrëdhëniet personale dhe aktivitetet e biznesit të Klintonve, gjatë viteve 1980, përfshinin transaksione që u bënë bazë e hetimit Whitewater, i cili më vonë ndoqi administratën e tij presidenciale. Pas hetimeve të gjera për disa vjet, nuk u bënë padi kundër Klintonve lidhur me vitet në Arkansas .
Zgjedhjet paraprake presidenciale brenda Partisë Demokratike të vitit 1988
Në vitin 1987 kishte spekulime në media se Klinton do të hyjë garë pasi Guvernatori i atëhershëm i Nju Jorkut Mario Cuomo nuk pranoi për të kandiduar dhe kryesuesi i garës Gary Hart u tërhoq për shkak të zbulimit të marrëdhënieve jashtëmartesore. Klinton vendosi të mbetet si guvernator i Arkansasit (pas konsideratës për kandidaturën e mundshme të Hillary Rodham Clinton për guvernatore, e favorizuar në fillim, por e refuzuar më në fund, nga zonja Klinton). Klinton mbështeti kandidaturën e Michael Dukakis, Guvernator i Massachusetts. Megjithatë, ai mbajti fjalën e natës së hapjes së Konventës Kombëtare Demokrate të vitit 1988, e cila ishte në televizion në shkallë kombëtare, por ai u kritikua për kohën e gjatë. Duke paraqitur veten si e moderuar dhe një anëtar i krahut të Demokratëve të Rinj të Partisë Demokratike, ai drejtoi Këshillin e Lidershipit Demokrat të moderuar në 1990 dhe 1991.
Fushata presidenciale 1992
Presidenca 1993-2001
Mirënjohjet
Medalja e Artë e Lirisë - Kosovë
Lidhje të jashtme
William J. Clinton Foundation faqe zyrtare
Photos of Bill Clinton's bringing peace to the Middle East. (angl.)
Kryetarë të ShBA-ve
Politikanë amerikanë
Lindje 1946
Doktor nderi të Universitetit të Prishtinës |
8043 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Zhan%20Zhak%20Ruso | Zhan Zhak Ruso | Jean-Jacques Rousseau (shqip. Zhan Zhak Ruso; 28 qershor 1712 - 2 korrik 1778) ishte një shkrimtar, filozof dhe muzikant zviceran frankofon. Filozofia politike e tij frymëzoi Iluminizmin në Francë dhe Evropë, mendimet e tij ndikuan gjithashtu në Revolucionin Frëng dhe zhvillimin e përgjithshëm të politikës dhe mendimit pedagogjik modern. Raymond Trousson në biografinë që i kushton Jean-Jacques Rousseau, tregon se familja Rousseau ishte nga Montlhéry, pranë Étampes, në jug të Parisit 1. Gjyshi i Jean-Jacques, Didier Rousseau u largua nga ky qytet për te shpëtuar nga përndjekja fetare kundër protestantëve1. Ai u transferua në Gjenevë në 1549 ku hapi një han. Nipi i tij Jean Rousseau dhe djali i tij Didier Rousseau (1641-1738), gjyshi i Rousseau, punonin si orëndreqës, një profesion i respektuar dhe fitimprurës. E ëma I vdiq pak ditë pas lindjes së tij dhe I ati, një orëbërës, e la atë në moshën dhjetëvjeçare nën kujdesin e tezes, e cila dhe e rriti. Mbas qëndrimit dy vjet në konvikt, për të cilën thoshte ai më pas, në veprën e tij Rrëfimet- Më mësuan atje të gjitha mbeturinat e panevojshme që ka fituar emrin arsim, atë e tërhoqi përsëri tezja e tij dhe kështu në moshën 12 vjeçare, arsimimit të tij formal I erdhi fundi. Mbasi punoi një kohë të shkurtër si çirak në gdhendjen e orëve, ai e la Gjenevën dhe shëtiti nga njëri vend në tjetrin, duke takuar njerëz të ndryshëm, të cilët e ndihmuan atë, që të jetonte dhe e drejtuan tek disa bemires të fuqishëm.
Kontakti i parë me figurat e rëndësishme franceze
Zhan Zhak Ruso konsideronte se te gjithë njerëzit, për nga natyra, janë të barabartë. Sipas Rusos pushteti i përket popullit dhe ai duhet të vendosë për mënyrën e qeverisjes së vendit. Ai ishte për heqjen e mbretërisë dhe vendosjen e republikës.
Nuk mund të ketë atdhetarizëm pa liri, liri pa virtyt, virtyt pa qytetar; krijoni qytetarin dhe keni çdo gjë që iu nevojitet; pa atë ju keni asgjë, përveçse skllevër që nga sundimtari e deri poshtë.Rusoi e zhvilloi karierën e tij gjatë iluminizmit françez, në epokëm e arsyes, e cila ne Francën e shekullit të tetëmbëdhjetë dominohej nga Volteri (1694-1778), Monteskie (1689-1755), Didero (1713-1784), Kadorcet (1730-1794), Holbah dhe të tjerë, të cilët njiheshin si filozofët e asaj kohe.
Këta burra ishin zërat disidentë të kohës, të cilët ndryshuan mënyrat tradicionale të mendimit për fenë, qeverinë dhe moralin. Duke besuar se arsyetimi njerëzor është drejtuesi më i sigurt i fatit të njeriut, ata theksonin se, “arsyetimi është për filozofinë, ndërkohë që lutjet janë për të krishterët”. Kjo është tema e Enciklopedisë (1751-1780) së shquar të Dideroit dhe Dalamberit, e cila përmbante idetë më thelbësore të filozofëve, dhe që në vitin 1780 arriti në 35 volume.
Pikërisht në këtë klimë të gjallë intelektuale, Rusoi hyri me një autoritet të pabesueshëm.
Me gjithë arsimimin e pakët formal, që kishte marrë, ai paraqiti një sere idesh rreth natyrës njerëzore me një force të tillë, saqë mendimi I tij, së fundi, mbizotëroi mbi mendimet më mbresëlënëse të kohës.
Gjatë kësaj kohe ai lexoi libra dhe zhvilloi aftësi tjera në muzikë. Më pas ai filloi endjet nëpër Francë, ku u gjend nën kujdesin e një gruaje fisnike, Mme. De Warrens, e cila ngulmoi në arsimimin e tij të mëtejshëm dhe u përpoq t'i gjente një punë.
Puna e tij më e qëndrueshme ishte kopjimi i notave muzikore, megjithëse një farë kohe ai punoi si tutor i fëmijëve të M. De Mably, i cili ishte kryetar i Lionit. Më vonë u bë sekretar i ambasadorit francez në Venecia. Ai ishte një fëmijë i shkëlqyer, i cili mësoi shumë herët të lexonte. Në moshën dymbëdhjetë vjeçare, Rusoi lexoi një pjesë nga veprat e klasikëve si Platon, Virgil, Horac, Montaine, Paskal dhe Volter, të cilët, me larminë e ideve të tyre, ndikuan fuqishëm në imagjinatën e tij.
Nga Lioni ai shkoi në Paris, i pajisur me një sërë letrash prezantuese nga familja Mably, ku ai punoi.
Kjo e ndihmoi atë që të takonte disa nga njerëzit më të shquar të kryeqytetit të Europës. Këtu ai mbeti i mahnitur nga kontrasti i fisnikëve të pasur me artizanat e djersitur, nga madhëesia e katedraleve, me idetë heretike të Volterit, me hareme e sallone dhe skena tragjike të lagjeve të varfëra.
Megjithëse ai takoi shumë njerëz të shquar, duke përfshirë dhe Dideron dhe filloi të ngjiste me shpejtësi shkallët e shoqërisë së lartë franceze, brenda vetes ai ruajti, veçanërisht me gratë, pasojat e vegjëlisë. Më 1746 ai krijoi një lidhje të gjatë me një sherbetore të paarsimuar, Therese Levasseur, me të cilën përfundimisht u martua më 1768. Karriera letrare e Rusoit filloi me esenë e tij Debat për artet dhe shkencën (1750), e cila ishte më vone dhe fituese çmimi.
Me një forcë të madhe emocionale, këtu, ai këmbëngul se morali është i korruptuar nga zëvendësimi i besimit me shkencën, nga ndjeshmëria artistike, nga imoralja në letërsi dhe nga vendosja e ndjenjave mbi logjikën.
Kjo ese e bëri Rusoin menjëherë të famshëm, gjë që e çoi Dideronë të thoshte se ai kurrë nuk kishte parë një shembull të tillë suksesi. Më pas ai vazhdoi më 1752, me operetën Le Devin du Village, e cila u shfaq përpara mbretit dhe elitës së tij dhe më pas paraqiti komedinë Narcisi, të luajtur nga komedia franceze.
Veprat më të rëndësishme
Rousseau nuk i drejtohet vetëm shoqërisë borgjeze, si artistë të gjykatave apo dijetarë të shekujve të kaluar. Gradualisht, njeriu i famshëm bëhet "fatal" me fjalët e tij, ky njeri i famshëm që ai ka e kërkuar si një armë sociale kthehet kundër tij dhe ai hyn në një paranojë, përballë personalitetit publik që u bë "Jean-Jacques" , një popull dëshiron të shohë, të takohet dhe portretet e të cilit qarkullojnë. Në prill 1756, Madame d'Epinay vuri në dispozicion Hermitage, një shtëpi e vogël në buzë të pyllit të Montmorency. Ai u vendos atje me Thérèse Levasseur dhe nënën e saj, pastaj filloi të shkruajë romanin e tij Julie ose Nouvelle Héloïse dhe fjalorin e tij të muzikës. Me kërkesën e Mme d'Epinay, ai gjithashtu ndërmori redaktimin e veprave të Abbé de Saint-Pierre. Në fillim të vitit 1757, Diderot i dërgon Rousseau dramën e tij Biri natyror, në të cilin është fjalia "Njeriu i mirë është pjesë e shoqërisë, ndërsa të ligjtë janë vetëm". Rousseau e merr këtë përgjigje si një mospërfillje të zgjedhjeve të tij dhe këtu ndodhi mosmarrëveshja e parë midis miqve 48.
Dy vepra të rëndësishme u shfaqën më 1755 " Debat" për origjinën e pabarazisë ndërmjet njerëzve dhe a është ajo e autorizuar nga ligji natyror?
dhe së dyti" Një debat për Ekonominë politike" , e cila u botua në Enciklopedi.
Më 1761, Rusoi botoi një histori dashurie, Juli ose Helioza e re, e cila u bë një nga romanet më të shquara të shekullit XVIII.
Libri i tij “Emili ose mbi edukaten” ,i botuar më 1762, veper kjo që njihet edhe si “Kushtetuta e Çlirimit të fëmijës”. Ofroi një propozim të guximshëm për një arritje të re në arsim dhe gjithashtu përmbante një pjesë provokative tek Rrëfimet e besimit të Savoyard Vicarit, e cila ishte një kritikë ndaj institucioneve fetare, të cilat përkrahnin rëndësinë e besimit për njerëzimin.Kjo vepër, e filluar në vitin 1758 dhe botuar në vitin 1762 në të njëjtën kohë me Marrëveshjen Sociale, është njëkohësisht një nga traktatet më të rëndësishme arsimore dhe një nga veprat më me ndikim. Vepra është në traditën e Republikës së Platonit dhe Aventurat e Fenelonit të Telemakut, që përzier politikën dhe arsimin (Rousseau përmend në veçanti dialogun e Platonit, duke e paraqitur atë si një punë të arsimit, e cila do të ishte e gabuar të gjykohej sipas titullit). Pak gjëra e bëjnë Rousseau të shkruajë një libër mbi edukimin. Nëse ai ka qenë mësues i fëmijëve të Mably (vëllai i Condillac dhe Abbé de Mably), përvoja duket se nuk ka qenë shumë bindëse. Për më tepër, pasi Voltaire nuk do të dështonte të thoshte, Rousseau braktisi pesë fëmijët e tij, të lindur në mes 1746-1747 dhe 1751-1752, në bujtinë e fëmijëve të gjetur131, megjithëse inkurajon të jetë prind (gratë të për t'i bërë fëmijët dhe baballarët të kujdesen për edukimin e tyre
Rousseau e ndanë edukimin e qenieve njerëzore në pesë faza që korrespondojnë me pesë librat e Emili-t. Libri I merret me të sapolindurit, libri II me fëmijë nga 2 deri në 10/12, libri III me 12 deri në 15/16 vjet, libri IV me pubertetin e dominuar nga konfliktet midis arsyeve dhe pasioneve, së fundmi, libri V trajton të riun të rinj kur ai merr në politikë dhe merr një shoqërues.
Në lidhje me konceptimin e tij të njeriut, arsimi duhet së pari të jetë negativ, domethënë, nuk duhet të fillojmë duke edukuar, sepse ekziston rreziku i prishjes së natyrës njerëzore: "Arsimi i parë prandaj duhet të jetë thjesht negativ. Nuk konsiston në mësimin e virtytit apo të së vërtetës, por në garantimin e zemrës së vesit dhe shpirtit të gabimit. Ai kritikon John Locke, në Mendimet e tij mbi Arsimin (1693), sepse donte ta shihte fëmijën shumë herët si një qenie të arsyeshme135 dhe për përdorimin e arsimit për ta transformuar fëmijën në një njeri, në vend që të linte fëmija të jetë fëmijë, duke pritur që ai të rritet dhe të bëhet një i rritur natyror136. Për Rousseau, është vetëm në kohën e pubertetit që arsimi duhet të japë trajnim moral dhe të lejojë adoleshentin të integrojë botën shoqërore.
Në të njejtin vit ai publikoi veprën e tij më të famshme, Kontrata Sociale, në të cilën ai kërkoi të përshkruante kalimin nga primitivizmi në shoqëritë civile dhe ti përgjigjej pyetjes pse ligjet e kësaj shoqërie, të cilët qeverisin njerëzit janë legjitime.
Ditët e fundit
Ditët e fundit të Rusoit ishin të trishtueshme, pasi shëndeti i tij po keqësohej, në një kohë kur ai vuante edhe nga një paranojë e theksuar.
Gjithashtu librat e tij u kritikuan disa herë si nga kisha ashtu edhe nga shtetit, dhe ata hapën fjalën se Rusoi duhej të arrestohej dhe duhej te sillej në burgun Concierge, në Pallatin e Drejtësisë. Kështu që, ai u arratis dhe në këtë kohë pranoi ftesën e David Hjumit për ti bërë vizitë atij në Angli ku kaloi gjashtë muaj. Ai u kthye në Francë i bindur se armiqtë e tij kishin pushuar së shpifuri për të.
Kur i treguan se Volteri kishte vdekur, ai tha:"Jetët tona ishin të lidhura ngushtë me njëra tjetrën. Unë nuk do të jetoj shumë pas tij!!".
Lindje 1712
Vdekje 1778
Filozofë francezë
Shkrimtarë francezë |
8045 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Ismet%20Munishi | Ismet Munishi | Ismet Munishi, lindi më 3 tetor 1974 në Gjilan të Kosovës, ai është futbollist shqiptar, i njohur edhe në stadiumet ndërkombëtare. Aktualisht ndodhet në Kosovë. Ka luajtur edhe për ekipin e superligës shqiptare KF Partizani. Momentalisht Ismet Munishi kryen detyrën e Trajnerit në Suharek tek Ballkani.
Biografia
Që në moshë të re filloi aktivizohet me KF Prishtina në ekipin e pionerëve. Më pas u aktivizua si profesionist në ekipet e futbollit në Kosovë. Në atë kohë sporti i futbollit në Kosovë përballej me shumë probleme si pasojë e pavarësimit të tij nga futbolli i atëhershëm jugosllav. Ismet Munishi arriti rezultate të larta dhe përparoi në karrierën e tij në klubet KF Flamurtari dhe KF Prishtina, dhe më pas kaloi në Slloveni, në vitin 1997, dhe bëhet kampion i Sllovenisë me ekipin Maribor Branik, ku edhe pati shansin që të luaj në fazat kualifikuese të Ligës së Kampionëve të UEFA-s.
Pas arritjeve që pati në Slloveni ai u aktivizua në futbollin turk, në klubin që në atë kohë renditej në Ligën e parë turke, Shekerspor të Ankarasë, ku luajti për një vit e gjysëm. Më pas ai shkon në Izrael përkatësisht në Klubin Maccabi Herzliya. Qëndrimi i tij në Izrael zgjati vetëm gjashtë muaj. U rikthye përsëri në kampionatin slloven në klubin Olimpija të Lubjanës, dhe më vonë u aktivizua në kampionatin bullgar.
Ai u rikthye në Kosovë pas luftës dhe u aktivizua me disa klube të Ligës së Parë si KF Flamurtari, KF Kosova. Më vonë ai u aktivizua edhe me klube shqiptare të Ligës së Parë si KS Laçi të Laçit dhe KF Besa të Kavajës për tu transferuar përsëri në Ukrainë në ekipin e Ligës së Parë Vorskla të Poltavës së bashku me bashkëkombasit e tij Armend Dallku dhe Debatik Curri.
Pas qendrimit të tij 15 mujor në Ligën Elite të Ukrainës kthehet në Shqipëri për tu inkuadruar në Kampionatin Shqiptar me ekipin KS Besa të Kavajës, ku aty përfundoi sezonin 2005/2006. Ne sezonin 2006/2007 ishte pjesë e ekipit kosovar në Superligë, KF Trepca. Por në këtë Klub qëndroj vetëm 6 muaj, dhe më në fund në mars 2007 është bërë pjesë në ekipin tjetër të Superligës Kosovare, KF Vllaznimi. Ndërsa aktivitetin e tij si menaxher i futbollistve e vazhdon edhe më tutje.
Aktivizimi me klubet sportive
{|
|-
! Vite aktiv !! Klubi !! Vendi
|-
| 1995-1996 || KF Flamurtari || Prishtinë/Kosovë
|-
| 1996-1997 || NK Maribor Pivovarna Lasko || Maribor/Slloveni
|-
| 1997-1997 || NK Maribor Titanik || Maribor/Slloveni
|-
| 1997-1998 || Sekerspor || Ankara/Turqi
|-
| 1998-1999 || Maccabi Hrzliya || Tel Aviv/Izrael
|-
| 1999-2000 || Mura Murska Sobota || Slloveni
|-
| 2000-2001 || NK Olimpjia Ljubljana || Lublanë/Slloveni
|-
| 2001-2001 || Korotan Prevalje || Slloveni
|-
| 2001-2003 || Kocaelispor || Turqi
|-
| 2003-2003 || NK Era Smartno || Slloveni
|-
| 2003-2004 || KF Flamurtari || Prishtinë/Kosovë
|-
| 2004-2004 || KF Kosova(Pr) || Prishtinë/Kosovë
|-
| 2004-2004 || KS Laçi || Laç/Shqipëri
|-
| 2004-2005 || Vorskla Naftogaz || Poltavë/Ukrainë
|-
| 2005-2006 || KS Besa || Kavajë/Shqipëri
|-
| 2006-2006 || KF Partizani || Tiranë/Shqipëri
|-
| 2006-2007 || KF Trepça || Mitrovicë/Kosovë
|-
| 2007-2008 || KF Vllaznimi || Gjakovë/Kosovë
|-
| 2008-??? || KF Trepça || Mitrovicë/Kosovë
|-
Trivia
Datëlindja: 3 tetor 1974
Vendlindja: Gjilan (Kosovë)
Gjatësia: 1.79 m
Pesha: 80 kg
Pozicioni: Mesfushor i majtë
Shih edhe
Lista e futbollistve shqiptarë në diasporë
Lindje 1974
Futbollistë
Futbollistë kosovarë
Futbollistë në KS Flamurtari Vlorë
Futbollistë në KF Laçi
Futbollistë në KS Besa Kavajë
Futbollistë në Kategoria Superiore |
8048 | https://sq.wikipedia.org/wiki/The%20O.C. | The O.C. |
Përmbajtja
Ky serial flet për jetën e familjes Cohen dhe Cooper në Orange County ( O.C. ) në Kaliforni.
Aktorët dhe Rolet
Rolet Kryesore
Rolet Dytësore
Seriale |
8049 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Family%20Guy | Family Guy | Family Guy është një sitcom i animuar amerikan i konceptuar dhe krijuar nga Seth MacFarlane për Fox Broadcasting Company. Seriali përqendrohet rreth Griffins, një familje jofunksionale e përbërë nga prindërit Peter dhe Lois; fëmijët e tyre, Meg, Chris, dhe Stewie; dhe qeni i tyre i përkëdhelur antropomorfik, Brian. E vendosur në qytetin imagjinar të Quahog, Rhode Island, shfaqja shfaq pjesën më të madhe të humorit të saj në formën e gagave të prera metafiksionale që shpesh shpërqendrojnë kulturën amerikane.
Dubluesit
Epizodat
Shënime
Referime
Seriale të animuar |
8052 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20historian%C3%ABve | Lista e historianëve | Herodoti
Thukididi
Ban Zhao historiane grua kineze
Pamfile Epidaurusi historiane grua greko-romake
Historianë shqiptarë
Marin Barleti
Aleks Buda
Kristo Frashëri
Shih edhe
Lista e historianëve shqiptarë
! |
8056 | https://sq.wikipedia.org/wiki/First%20Lady | First Lady | First Lady (shqip : zonja e parë apo gruaja e parë në shtet)
Termi "First Lady" ka prejardhje nga SHBAtë dhe përdoret sidomos në shtetet perëndimore.
"First Lady" quhen bashkëshortet e kryetarëve/presidentëve shtetëror. Roli i këtyre grave shpesh nënçmohet, ndërsa ato luajnë një rol shumë të rëndë në diplomaci kombëtare edhe atë ndërkombëtare. "Zonjat e para" marrin, në krah të burrave të tyre, detyra diplomatike me shumë rëndësi dhe ruajnë marrëdhëniet me familjet e burrështetasve tjerë. Ky kanal informativ shpërblehet me ma shume mirëkuptim në diplomaci.
First Lady nga SHBA
Jacky Kennedy (1961-1963 - Bashkëshortja e presidentit John F. Kennedy)
Claudia Taylor Johnson (Bashkëshortja e presidentit Lyndon B. Johnson)
Patricia Ryan Nixon (Bashkëshortja e presidentit Richard Nixon)
Elizabeth Bloomer Ford (Bashkëshortja e presidentit Gerald Ford)
Rosalynn Smith Carter (Bashkëshortja e presidentit Jimmy Carter)
Hillary Rodham Clinton (1993-2001 - Bashkshortja e presidentit Bill Clinton)
Laura Welch Bush (2001-? - bashkëshortja e presidentit Georg W. Bush)
Shqipëri
Argjentinë
Eva Peron (Evita) (1949-1952 - bashkëshortja e Juan Peron/Huan Peron)
Britani e Madhe
Cherie Blair Sherri Bler
Gjermani
Të Kancelarëve
Hannelore Kohl
Doris Schröder-Kopf
Të Kryetarëve
Christina Rau
Eva Luise Köhler
Unioni Sovjetik/Rusia
Raissa Gorbaçova
Naina Jelcina
Ludmilla Putina
Politikë |
8059 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Hillary%20Clinton | Hillary Clinton | Hillary Diane Rodham Clinton e lindur më 26 tetor 1947. Ajo është ish-Sekretare e Shteteve të Bashkuara, senatore amerikane, dhe Zonja e Parë e Shteteve të Bashkuara nga 1993 deri në 2001. Gjithashtu, ajo ka qenë kandidatja e parë femër e nominuar nga një parti mazhorante(demokratike)si dhe e vetmja Zonjë e Parë që kandidon për post publik. Nga viti 2009 deri në vitin 2013, ajo ishte sekretarja e 67-të e SHBA, duke qenë nën presidencën e Barack Obamës. Ajo përfaqësoi herët Nju Jorkun në Senatin amerikan gjatë vitit (2001-2009). Gjithashtu, si gruaja e Presidentit Bill Clinton, ajo ka qene Zonja e Parë nga viti 1993 deri në vitin 2001 Në zgjedhjet e vitit 2008, brenda partisë,Clinton ishte një kandidate kryesore për zgjedhjet presidenciale. Zonja Clinton është e admiruar në gjithë botën, dhe jo vetëm brenda SHBA.
Një banore autoktone e Illinois, Hillary Rodham nga fillimi ajo ishte e angazhuar ne politike, si studente në Wellesley College në vitin 1969 pastaj dhe u diplomua si Juris Doctor në Yale Law School në vitin 1973,Yale University. Pas diplomimit në universitetin e Jalës, Hillary Rodham u bë një avokate e shkëlqyer, duke këshilluar Fondin e Mbrojtjes të fëmijëve të Cambridge përpara se të bashkohet me ekipin e juristëve që këshillonin për Komisionin Juridik (Judiciary Committeke) përfaqësues gjatë fajësimit të Presidentit Richard Nixon për skandalin Watergate. Pas një kohe të shkurtër si avokate e Kongresit ligjor, ajo u zhvendos në Arkansas dhe u martua me Bill Clinton në vitin 1975,te cilin e kishte njohur ne universitet.Rodham drejtoi gjygjin e Arkansas për Fëmijët dhe Familjet në vitin 1977. Ndërsa në vitin 1978, ajo u bë kryetarja e parë femër e Shërbimeve Ligjore të Korporatës, dhe në vitin 1979 ortakja e parë femër në Rose Law Firm. "The National Law Journal" e ka renditur dy herë atë si njëra nga qindra avokatet më me ndikim në Amerikë. Si Zonja e Parë e Arkansas 1979-1981 dhe 1983-1992 me bashkëshortin e saj, Bill Clinton, në atë kohe guvernator, ajo udhëhoqi një grup pune për të reformuar sistemin e Arkansasit në arsimim. Gjatë kësaj kohe, ajo ishte në bordin e Wal-Mart dhe disa korporatave të tjera.
Në vitin 1994, si Zonja e Parë e Shteteve të Bashkuara, për iniciativën e saj të madhe, për planin e kujdesit shëndetësor Klinton, nuk arriti të fitojë miratimin nga Kongresi amerikan. Megjithatë, në vitin 1997 dhe 1999, Clinton luajti një rol udhëheqës në mbrojtjen për krijimin e Programit kombëtar të Sigurimeve Shëndetësore për fëmijë, Akti adoptimi dhe Familjet e sigurta dhe Akti Foster Care Pavarësia. Gjatë viteve si Zonjë e Parë ajo tërhoqi një përgjigje të polarizimit nga publiku amerikan.
E vetmja Zonjë e Parë të cilës i është bërë thirrje gjyqi, ajo dëshmoi para një jurie federale në vitin 1996 në lidhje me polemikën e Whitewater, por asnjëherë nuk u akuzua për shkelje për këtë ose në disa hetime të tjera gjatë presidencës Clinton. Gjithashtu martesa e saj ka përjetuar Skandalin Lewinsky në vitin 1998, një sprovë për çiftin Clinton. Hillary Clinton ka dalë e pastër tek të gjitha hetimet që i jane bere.
Pas transferimit të shtetit, Clinton u zgjodh senatorja e parë femër e Nju Jorkut; ajo ishte e vetmja Zonjë e parë që ka kandiduar ndonjëherë për këtë post publik. Pas sulmit terrorist të 11 shtatorit , ajo mbështeti Veprimet ushtarake në Afganistan dhe Rezolutën e luftës në Irak, por më pas e kundërshtoi sjelljën e Presidencës së George W.Bushit të luftës në Irak dhe vazhdon të kundërshtojë shumicën e politikave të saj të brendshme. Clinton u rizgjodh për Senatin në vitin 2006 në zgjedhjet paraprake Demokratike presidenciale të vitit 2008, Hillary Clinton fitoi shumë më tepër vota në zgjedhjet paraprake se sa kandidatet e tjera femra në historinë amerikane, por ngushtë ajo humbi nominimin për presidente, i cili arriti të fitojë zgjedhjet kombëtare.
Obama e emëroi Clinton si sekretare e shtetit, dhe ajo u konfirmua nga senati në janar 2009 ajo ka qenë në ballë të përgjigjes amerikane ndaj Pranverës Arabe, duke përfshirë dhe avokimin e ndërhyrjes ushtarake amerikane në Libi. Si Sekretare e Shtetit, ajo mori përgjegjësinë për dështimin e masave të sigurisë në lidhje me sulmin e Bengazit në vitin 2012 , i cili rezultoi në vdekjen e personelit konsullor amerikan, por mbrojti veprimet e saja personale në lidhje me këtë çështje. Clinton vizitoi më shumë vende se çdo Sekretar tjetër Shteti. Ajo shihte "fuqinë e zgjuar" si strategji për të pohuar lidershipin dhe vlerat amerikane, duke kombinuar fuqinë ushtarake me diplomacinë dhe aftësitë amerikane në ekonomi, teknologji, dhe fusha të tjera. Ajo inkurajoi fuqizimin e grave kudo, duke përdorur mediat sociale për të komunikuar mesazhin e SHBA-së jashtë vendit,dhe ia arriti me sukses.
Biografia
Fëmijëria dhe edukimi
Fëmijëria
Hillary Diane Rodham; emri i saj i parë i është dhënë për shkak të admirimit që prindërit e saj
kishin për Sir Edmund Hillary, alpinistin nga Zelanda e Re, është lindur në Edgewater në një spital të Chikagos, në Illinois. Ajo është rritur në një familje të bashkuar Metodiste, së pari qëndroi në Chicago dhe më pas, në moshën tre vjeçare në periferi të Park Ridge, Illinois. Babai i saj ,Hugh Ellsworth Rodham (1911-1993), ishte i Uellsit me prejardhje angleze; ai kishte ngritur një biznes të suksesshëm të vogël në industrinë e tekstilit. Nëna e sajë Dorothy Emma Howell (1919-2011), ishte një zonjë shtëpie me prejardhrje angleze, skoceze, kanadeze-franceze, franceze dhe Uellsite.
Hillari u rrit me dy vëllezërit më të vegjël, Hugh dhe Tony.
Si fëmijë, Hillary Rodham ishte e preferuara e shumë mësuesve në shkollat e saja publike në Park Ridge. Ajo kishte marrë pjesë në not, baseball dhe sporte të tjera. Ajo fitoi gjithashtu çmime të shumta si Brownie dhe Girl Scout. Ajo mori pjesë në Maine East High School, ku ajo mori pjesë edhe në këshillin e nxënësve gjithashtu edhe tek gazeta e shkollës, dhe u zgjodh nga Shoqata Kombëtare e Nderit.Për vitin e saj të lartë, ajo u ridrejtua në Maine South High School, ku ajo ishte pjesë e meritës kombëtare të programit të bursavedhe u diplomua në pesë për qindjen më të lartë të klasës së saj në vitin 1965. Nëna e saj donte që ajo të ketë një karrierë të pavarur, profesionale, kurse babai i saj, përndryshe një tradicionalist, ishte i mendimit se aftësitë dhe mundësitë e vajzës së tij nuk duhet të jenë të kufizuara nga gjinia.
Rritur në një familje politikisht konservatore,në moshën trembëdhjetë vjeçare Rodham e ka ndihmuar anën jugore të Chicagos pas zgjedhjeve presidenciale shumë të ngushta në vitin 1960 ku ajo gjeti dëshmi të mashtrimit zgjedhor kundër kandidatit republikan Richard Nixon.Ajo pastaj vullnetarisht bënë fushatë për kandidatin republikan Barry Goldwater në Zgjedhjet presidenciale të Shteteve të Bashkuara, 1964. Zhvillimi i hershëm politik i Rodhamit u formuar më nga historia e mësuesit të sajë të shkollës së mesme(si ati i sajë, një anti komunist i zjarrtë) i cili e paraqiti atë tek Goldwater's Ndërgjegjja e një Konservatori, dhe nga ministri i sajëmetodist), i të rinjve (si nëna e sajë, e shqetësuar me çështjet e drejtësisë sociale),me të cilin ajo e pa dhe u takuan udhëheqësin e të drejtave civile Martin Luther King në Chicago në vitin 1962.
Kolegji
Në 1965, Rodham regjistruar në Wellesley College, ku ajo diplomuar në shkencë politike. Gjatë vitit të saj fillestar, ajo shërbeu si president i Wellesley Young republikanët ; me këtë grup Rockefeller Republikane të orientuar, ajo mbështetet zgjedhjet e John Lindsay dhe Edward Brooke. Ajo më vonë dha dorëheqjen nga ky pozicion, si ndryshuar pikëpamjet e saj lidhur me Afrikës Amerikane për të Drejtat Civile Lëvizja dhe Lufta e Vietnamit. Në një letër të ministrit të saj të të rinjve në këtë kohë, ajo e përshkroi veten si "një mendje dhe një zemër konservator liberal". Në ndryshim nga vitet 1960 e tanishme që mbrojti veprimet radikale kundër sistemit politik, ajo kërkoi të punonte për të ndryshuar brenda saj. Në vitin e saj të vogël, Rodham u bë një përkrahëse e zgjedhjeve kundër luftës presidenciale në nominim e demokrat Eugene McCarthy. Pas. vrasja e Martin Luther King, Jr, Rodham organizuan një grevë dyditore student dhe ka punuar me nxënësit e zezë Wellesley-së për të rekrutuar më shumë studentë të zezë dhe fakultet. Në fillim të 1968, ajo u zgjodh president i Shoqatës së Qeverisë dhe Wellesley College shërbyer me 1969 e hershme; ajo ishte instrumental në ruajtjen e Wellesley nga të qenit i përfshirë në ndërprerjeve të studentëve të përbashkëta për kolegje të tjera. Një numër i studentëve të saj shokët mendoi se mund disa ditë do të bëhet gruaja e parë president i Shteteve të Bashkuara. Pra, ajo mund të më të mirë kuptuar e saj ndryshon pikëpamjet politike, Profesor Alan Schechter Rodham caktuar të intern në Shtëpia Republikane Konferenca, dhe ajo mori pjesë në "Wellesley në Uashington" program veror. Rodham është ftuar nga moderuar New York Përfaqësuesi republikan Charles Goodell për të ndihmuar Guvernatorit Nelson Rockefeller 's në fund të hyrje-fushatë për emërimin republikan. Rodham mori pjesë në 1968 Kombëtar Republikan Konventa në Miami. Megjithatë, ajo ishte e mërzitur nga se si fushata Richard Nixon është portretizuar Rockefeller dhe me atë që ajo perceptohet si "mbuluar" të Konventës së mesazhet e raciste, dhe u largua nga Partia Republikane për të mirë.
Pas kthimit në Wellesley për vitin e saj përfundimtar, Rodham shkruante tezën e saj të lartë në lidhje me taktikat e organizatorit radikale të komunitetit Sauli Alinsky sipas Profesor Schechter (vite më vonë, ndërsa ajo ishte Zonja e Parë, qasje në tezën ishte kufizuar me kërkesë të Shtëpisë së Bardhë dhe u bë objekt i disa spekulime). Në 1969, ajo u diplomua me një Bachelor e Arteve, me nderime të departamenteve në shkencat politike. Pas presionit nga disa studentët e tjerë, ajo u bë studente e parë në Wellesley College historisë për të dhënë adresën e saj të fillimit fjalimin e saj ka marrë një ovacion të qëndrueshme shtatë minuta. Ajo u shfaqën në një artikull të botuar në Jeta revista, për shkak të përgjigjen në një pjesë të fjalës së saj që e kritikuan senatorin. Edward Brooke, i cili kishte folur më parë e saj në fillim. Ajo gjithashtu u paraqit në diskutim të botohet njëkohësisht në shkallë kombëtare s Irv Kupcinet "televizive tregojnë si dhe në Illinois dhe gazeta New England. Kjo verë, ajo ka punuar në rrugën e saj të gjithë Alaska, larjen e enëve në Mount McKinley National Park dhe sliming salmon në një fabrikë konservimi e përpunimit të peshkut në Valdez (e cila qëlloi të saj dhe kanë mbyllur brenda natës kur ajo u ankua në lidhje me kushtet e sëmurë).
Shkollë Ligji
Rodham pastaj hyri në Yale Law School, ku ajo shërbeu në bordin editorial të Review Yale e ligjit dhe Sociale Veprimi emrin. Gjatë vitit të saj të dytë, ajo ka punuar në Fëmija Yale Study Center, mësuar për kërkime të reja në tru zhvillimin e fëmijërisë së hershme dhe duke punuar si ndihmës hulumtuese në punë i farës, Përtej Interesat miri i Fëmijës (1973). Ajo gjithashtu mori në rastet e abuzimit fëmija në Yale-New Haven Hospital dhe vullnetarisht në New Haven Shërbimet Juridike për të siguruar këshillim ligjor falas për të varfërit. Në verën e vitit 1970, ajo u dha një grant për të punuar në Marian Wright Edelman 's Washington Research Project, ku ajo ishte caktuar për senatorin Walter Mondale 's Nënkomiteti në të Punës migratore. Ka ajo hulumtuar problemet e e punëtorëve migrantë 'në, strehim sanitare, shëndetësi dhe arsim Edelman më vonë u bë një mësues i rëndësishëm. Ajo u rekrutua nga këshilltar politik Anne Wexler për të punuar në fushatën e 1970 e Connecticut kandidatit Senati i SHBA Joseph Duffey, me Rodham më vonë kreditimi Wexler me sigurimin e punën e saj të parë në politikë.
Në fund të pranverës të 1971, ajo filloi dating Bill Clinton, edhe një student i drejtësisë në Yale. Atë verë, ajo e internuar në Oakland, Kaliforni, firmë ligjore e Treuhaft, Walker dhe Burnstein firmës ishte i njohur për mbështetjen e saj të të drejtave kushtetuese, liritë civile, dhe shkakton radikale (dy nga partnerët e saj ishin katër Komuniste anëtarët e Partisë) ; Rodham punuar në kujdestarinë e fëmijëve dhe rastet e tjera. Gerstein gjen është e paqartë se cilat raste përtej atyre kujdestarinë e fëmijës Rodham punuar në në firmë Treuhaft. Anti-Klinton shkrimtarë të tillë si Barbara Olson më vonë do të ngarkuar me Hillari Klinton nuk repudiating ideologji Treuhaft-së, dhe për mbajtjen e lidhjeve sociale dhe politike me gruan e tij dhe shokët komunist Jessica Mitford. (Olson 1999, f. 56-57) Studim nga The New York Sun në vitin 2007 zbuloi se Mitford dhe Hillari Klinton nuk ishin të ngushtë, dhe kishte një shkëputje në lidhje me një rast të 1980 Arkansas i burgosur. Clinton anuluar planet e origjinale e tij verore, në mënyrë që të jetojë me të në Kaliforni ; çifti ka vazhduar që jetojnë së bashku në New Haven kur ata u kthyen në shkollë të ligjit verës në vijim, Rodham Clinton dhe bëri fushatë në Texas për të pasuksesshme 1972 demokrat për president, kandidat. George McGovern Ajo mori një Juris Doctor shkallë nga Yale në vitin 1973, kanë qëndruar në një vit shtesë për të qenë me Klinton martesa e Clinton e parë të propozuar për të pas saj diplomimit, por ajo nuk pranoi. Ajo filloi një vit të pasuniversitare studim mbi fëmijët dhe të mjekësisë në Qendrën Studimi Fëmija Yale. I saj i parë artikull dijetari, "Fëmijët bazë të ligjit", u botua në Harvard Educational Review në fund të 1973 diskutuar re lëvizjes për të drejtat fëmijëve, ajo tha se "qytetarët e fëmijës" ishin "individë të pafuqishëm" dhe argumentoi se fëmijët nuk duhet të konsiderohet në mënyrë të barabartë paaftë që nga lindja për të arritur moshën ligjore, por që në vend që gjykatat duhet të supozoj kompetencës, përveç kur ka prova ndryshe, në një rast- pas rasti Artikulli i cituar shpesh u bë në fushën.
Martesa dhe familja, karrierën e ligjit dhe Zonja e Parë e Arkansas
Nga Bregdetin Lindor të Arkansas
Gjatë studimit të saj pasuniversitare, Rodham shërbeu si avokat i stafit për të sapo-themeluar Edelman's Children's Defense Fund në Cambridge, Massachusetts, dhe si këshilltar në Këshillin Carnegie për Fëmijët Gjatë 1974, ajo ishte një anëtar i stafit të hetimit mosbesimit në Washington, DC, këshillimin e Komiteti i Kongresit për të Gjyqësor gjatë skandalit Watergate. Nën drejtimin e Shefit Këshillit John Doar dhe të lartë anëtar i Bernard Nusbaum, Rodham ndihmuar procedurat e kërkimit të akuzave dhe bazat historike dhe standardet për ndjekje penale punën e komitetit arriti kulmin në dorëheqjen e presidentit Richard Nixon në gusht 1974.
Deri atëherë, Rodham është parë si dikush me një të ardhme të ndritur politike, organizator Demokratike politike dhe konsulent Betsey Wright kishte lëvizur nga Teksasi në Uashington një vit më parë për të ndihmuar karrierën e saj ; Wright menduar Rodham kishte potencialin të bëhet një senator ardhmen apo president. Ndërkohë, Klinton kishte kërkuar në mënyrë të përsëritur e saj të martohej me të, dhe ajo ka vazhduar të kundërshtoj. Megjithatë, pas dështimit District of Columbia provimin bar dhe kalimit të provimit Arkansas, Rodham erdhi deri te një vendim kyç. Si ajo më vonë shkroi, "Unë zgjodha për të ndjekur zemrën time në vend të kokën time". Ajo duke ndjekur Bill Clinton në Arkansas, në vend se qëndruar në Uashington, ku perspektivat e karrierës ishin më të shkëlqyeshëm. Clinton ishte atëherë mësim ligj dhe që konkurrojnë për një vend në SHBA Dhoma e Përfaqësuesve në shtetin e tij në shtëpi. Në gusht 1974, ajo shkoi në Fayetteville, Arkansas, dhe u bë një nga vetëm dy anëtarë të fakultetit femra në Shkolla e ligjit në Universitetin Universiteti i Arkansas, Fayetteville, Bill Klinton, ku edhe ishte. Ajo i dha klasa në të drejtën penale, ku ajo u konsiderua si një rigoroz grader mësues dhe e ashpër, dhe ishte i pari drejtor i klinikës ligjore të shkollës së ndihmës. Ajo ende harbored dyshime për martesë, të shqetësuar se identitetin e saj të veçantë do të jetë e humbur dhe se arritjet e saj do të shihet në dritën e dikujt tjetër.
Vitet e hershme
Arkansas
Hillary Rodham dhe Bill Klinton bleu një shtëpi në Fayetteville në verën e vitit 1975, dhe Hillari në fund ranë dakord të martohet martesën e tyre u zhvillua më 11 tetor, 1975, në një ceremoni metodist në dhomën e tyre të jetesës. Ajo njoftoi se ishte duke mbajtur Emri i Hillary Rodham, për të mbajtur jetën e tyre profesionale të veçanta dhe për të shmangur konfliktet e dukshme e interesit dhe sepse "ai tregoi se unë isha ende mua", edhe pse vendimi i saj i mërzitur nënat e tyre. Bill Clinton e kishte humbur garën e kongresit në vitin 1974, por në nëntor 1976 u zgjodh Arkansas Prokurori i Përgjithshëm, dhe kështu çifti u zhvendos në kryeqytetin e shtetit të Little Rock Gerth. Atje, në shkurt 1977, u bashkua me Rodham nderuar Firma Rose Ligj, një bastion i ndikimit Arkansan politike dhe ekonomike. Ajo e specializuar në infringement patentë dhe të pronës intelektuale ndërsa edhe duke punuar pro bono në avokim fëmijës ; ajo rrallë kryer punën e procesit gjyqësor në gjykatë.
Rodham ruajtur interesin e saj në ligjin e fëmijëve dhe të politikës së familjes, duke botuar artikuj shkencore "Politikat e fëmijëve : Braktisja e lënë pas dore" në 1977 dhe "Të drejtat e fëmijëve : Një perspektivë ligjore" në 1979. Ky i fundit ka vazhduar argumentin e saj se kompetencat ligjore të fëmijëve varej nga mosha e tyre dhe rrethana të tjera dhe që të rënda të të drejtave mjekësore raste, ndërhyrja gjyqësore ishte ndonjëherë e nevojshme. Një American Bar Association karrige më pas tha se, "artikujt e saj ishin të rëndësishme jo, sepse ata ishin krejt të reja, por për shkak se ata ndihmuan të formulojnë diçka që kishte qenë i pazhvilluar." Historiani Garry Wills më vonë do të përshkruajnë atë si "një nga aktivistët më të rëndësishme-dijetar e dy dekadave të fundit", ndërsa konservatorët tha se teoritë e saj do të merrte përsipër të autoritetit prindëror tradicionale, lejojnë fëmijët të bëjnë padi joserioze ndaj prindërit e tyre, dhe argumentoi se puna e saj ishte e ligjore "crit" teori lëshohem si i çmendur.
Në 1977, Rodham cofounded Avokatëve Arkansas për Fëmijët dhe Familjet, një aleancë në nivel shtetëror me Fondin e Mbrojtjes së Fëmijëve. Më vonë atë vit, Presidenti Jimmy Carter (për të cilët Rodham kishte qenë drejtori 1976 fushatën e operacioneve në terren në Indiana) caktuar atë për të bordit të drejtorëve të Shërbimeve Juridike Corporation, dhe ajo ka shërbyer në se kapacitet prej 1978 deri në fund të 1981. Nga mesi i 1978 deri në mesin e 1980, për data e fillimit, të shohim Brock 1996, f. 96. Burimet dytësore të japë data në kundërshtim, si për të, kur kohën e saj si karrige përfundoi. Burimet kryesore tregojnë se diku në mes rreth prillit 1980 dhe shtator 1980, Rodham u zëvendësua si kryetar nga F. William McCalpin. Rodham është ende karrige pasi kishte lindur "një javë më parë", Chelsea Clinton u lind më 27 shkurt, 1980. Ajo shërbeu si kryetar i se bordi, gruaja e parë për ta bërë këtë. Gjatë kohës së saj si karrige, financim për Korporatën u zgjerua nga 90.000.000 $ në $ 300 milionë; më pas ajo me sukses ka luftuar përpjekjet e Presidentit Ronald Reagan 's për të reduktuar fonde dhe për të ndryshuar . natyrën e organizatës.
Pas zgjedhjeve nëntor 1978 burrin e saj si Guvernatori i Arkansas, Rodham bë Zonja e Parë Arkansas në janar 1979, titullin e saj për dymbëdhjetë vjet (1979-1981, 1983-1992). Clinton emërua kryetar i saj i Komitetit të Shëndetit Këshillimore Rurale të njëjtin vit, ku ajo siguruar sukses fondet federale për të zgjeruar shërbimet mjekësore në zonat më të varfra Arkansas e pa ndikuar tarifat e mjekëve".
Në vitin 1979, Rodham u bë gruaja e parë që të bëhet një partner i plotë i Rose Firma Ligji. Nga viti 1978 deri sa hynë në Shtëpinë e Bardhë, ajo kishte një pagë më të lartë se burri i saj. Gjatë 1978 dhe 1979, ndërsa në kërkim për të plotësuar të ardhurat e tyre, Rodham bëri një fitim spektakolar nga kontrata futures shiste bagëti ; një investim fillestar $ 1.000 gjeneruar rreth 100.000 $, kur ajo u ndal e tregtimit pas dhjetë muaj. Gjithashtu disa filluan investimet e tyre fatkeq në Whitewater Korporata për Zhvillim sipërmarrje të pasurive të patundshme me Jim. dhe Susan McDougal në këtë kohë.
Më 27 shkurt, 1980, Rodham lindi një vajzë, Chelsea, fëmija i saj i vetëm. Në nëntor 1980, Bill Clinton u mund në përpjekjen e tij për rizgjedhje.
Më vonë vjet
Arkansas
Bill Klinton u kthye në zyrën e guvernatorit dy vjet më vonë, duke fituar zgjedhjet e 1982. Gjatë fushatës së burrit të saj, Rodham filloi të përdorë emrin Hillari Klinton, ose nganjëherë "Zonja Bill Clinton", të ulë shqetësimet e votuesve Arkansas ; Bill Klinton mendohet përdorimin e saj e emrit të saj para martesës të jetë një nga arsyet për 1980 humbjen e tij rizgjedhjeje guvernatorit. Gjatë dimrit në vijim, Vernon Jordan, Jr sugjeruar për Hillary Rodham që ajo të fillojë duke përdorur emrin Clinton, dhe ajo filloi të bëjë këtë publikisht me shpalljen e bashkëshortit të saj shkurt 1982 fushatës. Ajo më vonë shkroi se "kam mësuar rrugën e vështirë që disa votues në Arkansas u ofenduar rëndë nga fakti se kam mbajtur emrin tim vajzërisë" ajo gjithashtu mori një lënë të mungesës nga Rose Ligji për të bërë fushatë për atë kohë të plotë. Si Zonja e Parë e Arkansas, Hillary Clinton u emërua kryetar i Komitetit të Standardeve Arsimore Arkansas në 1983, ku ajo kërkoi të reformës-shtet i gjykatave të sanksionuar sistemin e arsimit publik. Në një nga nismat më të rëndësishme të guvernatorit Klinton, ajo luftoi një betejë të zgjatur, por në fund të suksesshme kundër Arkansas Arsimit Shoqatës, për krijimin e testimit të detyrueshëm mësues dhe standardet e shtetit për programin dhe klasë size. Në vitin 1985, ajo gjithashtu paraqiti Home Arkansas-së Udhëzimit Programi për parashkollor të rinjve, një program i cili ndihmon prindërit të punojnë me fëmijët e tyre në përgatitjen parashkollor dhe shkrim-leximit. Ajo u emërua Arkansas Gruaja e vitit në 1983 dhe Arkansas Nënë e vitit në 1984.
Clinton vazhdoi për ushtrimin e ligjit me firmë ligjore Rose, ndërsa ajo ishte Zonja e Parë e Arkansas. Ajo fitoi më pak se partnerë të tjerë, si ajo e faturuar më pak orë, por ende bërë më shumë se 200.000 $ në vitin e saj të fundit ka. Ajo rrallë kishte punën e gjyqit, por firma e saj konsiderohet si një "Rainmaker", sepse ajo solli në klientëve, pjesërisht në sajë të prestigjit ajo huazohet të firmës dhe të lidhjeve të korporatave të saj bordit. Ajo ishte gjithashtu shumë ndikim në emërimin e gjyqtarëve të shtetit kundërshtarit republikan Bill Klintonit në vitin 1986 fushatën e tij rizgjedhjen e guvernatorit akuzoi Klinton e konfliktit të interesit, për shkak se Rose Ligji nuk e biznesit të shtetit: i Klinton shtrembëruar akuzën duke thënë se tarifat e shtetit ishin jashtë me mure nga firma para se fitimet e saj ishin llogaritur.
Nga viti 1982 deri 1988, Clinton ishte në bordin e drejtorëve, nganjëherë si karrige, i New World Foundation, që financoi një shumëllojshmëri e New Left grupi interesis. Nga 1987 deri më 1991, ajo kryesoi Komisionin e Shoqatës Amerikane të Avokatëve për Gratë në të profesionit, të cilat trajtohen paragjykimet gjinore në profesionin e ligjit dhe të detyruar shoqata të miratojë masa për ta luftuar atë. Ajo ishte emëruar dy herë nga Ligji Kombëtar Journal si një prej 100 avokatëve më me ndikim në Amerikë : në vitin 1988 dhe në vitin 1991. Kur Bill Clinton nuk mendohet për drejtimin përsëri për guvernator në 1990, Hillary konsiderohet drejtimin, por sondazhet private ishin të pafavorshme dhe, në fund, ai vrapoi dhe u rizgjodh për herë të fundit.
Clinton shërbeu në bordet e [Spitali [Arkansas Children's
Biografia
Fëmijëria dhe edukimi
Fëmijëria
Hillary Diane Rodham; emri i saj i parë i është dhënë për shkak të admirimit që prindërit e saj
kishin për Sir Edmund Hillary, alpinistin nga Zelanda e Re, është lindur në Edgewater në një spital të Chikagos, në Illinois.[1] Ajo është rritur në një familje të bashkuar Metodiste, së pari qëndroi në Chicago dhe më pas, në moshën tre vjeçare në periferi të Park Ridge, Illinois. Babai i saj ,Hugh Ellsworth Rodham (1911-1993), ishte i Uellsit me prejardhje angleze; ai kishte ngritur një biznes të suksesshëm të vogël në industrinë e tekstilit. Nëna e sajë Dorothy Emma Howell (1919-2011), ishte një zonjë shtëpie me prejardhrje angleze, skoceze, kanadeze-franceze, franceze dhe Uellsite.
Hillari u rrit me dy vëllezërit më të vegjël, Hugh dhe Tony.
dy vëllezërit më të vegjël, Hugh dhe Tony.
Biografia
Fëmijëria dhe edukimi
Fëmijëria
Hillary Diane Rodham; emri i saj i parë i është dhënë për shkak të admirimit që prindërit e saj
kishin për Sir Edmund Hillary, alpinistin nga Zelanda e Re, është lindur në Edgewater në një spital të Chikagos, në Illinois.[1] Ajo është rritur në një familje të bashkuar Metodiste, së pari qëndroi në Chicago dhe më pas, në moshën tre vjeçare në periferi të Park Ridge, Illinois. Babai i saj, Hugh Ellsworth Rodham (1911-1993), ishte i Uellsit me prejardhje angleze; ai kishte ngritur një biznes të suksesshëm të vogël në industrinë e tekstilit. Nëna e saj Dorothy Emma Howell (1919-2011), ishte një zonjë shtëpie me prejardhje angleze, skoceze, kanadeze-franceze dhe Uellsiane.
Hillari u rrit me dy vëllezërit më të vegjël, Hugh dhe Tony.
dy vëllezërit më të vegjël, Hugh dhe Tony.
Fëmijëria dhe edukimi
Fëmijëria
Hillary Diane Rodham; emri i saj i parë i është dhënë për shkak të admirimit që prindërit e saj
kishin për Sir Edmund Hillary, alpinistin nga Zelanda e Re, është lindur në Edgewater në një spital të Chikagos, në Illinois.[2][1] Ajo është rritur në një familje të bashkuar Metodiste, së pari qëndroi në Chicago dhe më pas, në moshën tre vjeçare në periferi të Park Ridge, Illinois. Babai i saj, Hugh Ellsworth Rodham (1911-1993), ishte i Uellsit me prejardhje angleze; ai kishte ngritur një biznes të suksesshëm të vogël në industrinë e tekstilit. Nëna e saj Dorothy Emma Howell (1919-2011), ishte një zonjë shtëpie me prejardhje angleze, skoceze, kanadeze-franceze dhe Uellsiane.
Hillari u rrit me dy vëllezërit më të vegjël, Hugh dhe Tony.
dy vëllezërit më të vegjël, Hugh dhe Tony.
Si fëmijë, Hillary Rodham ishte e preferuara e shumë mësuesve në shkollat e saja publike në Park Ridge. Ajo kishte marrë pjesë në not, baseball dhe sporte të tjera. Ajo fitoi gjithashtu çmime të shumta si Brownie dhe Girl Scout. Ajo mori pjesë në Maine East High School, ku ajo mori pjesë edhe në këshillin e nxënësve gj
Si fëmijë, Hillary Rodham ishte e preferuara e shumë mësuesve në shkollat publike në Park Ridge. Ajo kishte marrë pjesë në not, baseball dhe sporte të tjera. Ajo fitoi gjithashtu çmime të shumta si Brownie dhe Girl Scout. Mori pjesë në Maine East High School, ku ajo mori pjesë edhe në këshillin e nxënësve gjithashtu edhe tek gazeta e shkollës dhe u zgjodh nga Shoqata Kombëtare e Nderit. Për vitin e saj të lartë, ajo u ridrejtua në Maine South High School, ku ajo ishte pjesë e meritës kombëtare të programit të bursave dhe u diplomua në pesë për qindjen më të lartë të klasës së saj në vitin 1965. Nëna e saj donte që ajo të kishte një karrierë të pavarur, profesionale, kurse babai i saj, një tradicionalist, ishte i mendimit se aftësitë dhe mundësitë e vajzës së tij nuk duhet të jenë të kufizuara nga gjinia.
Rritur në një familje politikisht konservatore, në moshën trembëdhjetë vjeçare, Rodham e ka ndihmuar anën jugore të Chicagos pas zgjedhjeve presidenciale shumë të ngushta në vitin 1960, ku ajo gjeti dëshmi të mashtrimit zgjedhor kundër kandidatit republikan Richard Nixon. Ajo pastaj vullnetarisht bëri fushatë për kandidatin republikan Barry Goldwater në Zgjedhjet Presidenciale të Shteteve të Bashkuara, 1964. Zhvillimi i hershëm politik i Rodhamit u formuar më nga historia e mësuesit të sajë të shkollës së mesme (si i ati i saj, një antikomunist i zjarrtë), i cili e paraqiti atë tek Ndërgjegjja e një Konservatori Goldwater dhe nga ministri i sajmetodist, i të rinjve (si nëna e sajë, e shqetësuar me çështjet e drejtësisë sociale),me të cilin ajo e pa dhe u takuan udhëheqësin e të drejtave civile Martin Luther King në Chicago në vitin 1962.
Në 1965, Rodham regjistruar në Wellesley College, ku ajo diplomuar në shkencë politike. Gjatë vitit të saj fillestar, ajo shërbeu si presidente e Wellesley Young republikanët; me këtë grup Rockefeller Republikane të orientuar, ajo mbështetet zgjedhjet e John Lindsay dhe Edward Brooke. Ajo më vonë dha dorëheqjen nga ky pozicion, si ndryshuar pikëpamjet e saj lidhur me Afrikës Amerikane për të Drejtat Civile Lëvizja dhe Lufta e Vietnamit. Në një letër të ministrit të saj të të rinjve në këtë kohë, ajo e përshkroi veten si "një mendje dhe një zemër konservatori liberal". Në ndryshim nga vitet 1960 e tanishme që mbrojti veprimet radikale kundër sistemit politik, ajo kërkoi të punonte për të ndryshuar brenda saj. Në vitin e saj të vogël, Rodham u bë një përkrahëse e zgjedhjeve kundër luftës presidenciale në nominim e demokrat Eugene McCarthy. Pas vrasjes së Martin Luther King Jr., Rodham organizoi një grevë dyditore studentore dhe ka punuar me nxënësit e zinj të Wellesley-së për të rekrutuar më shumë studentë të zinj. Në fillim të 1968, ajo u zgjodh presidente e Shoqatës së Qeverisë dhe Wellesley College shërbyer më 1969 e hershme; ajo ishte instrumentale në ruajtjen e Wellesley nga të qenit i përfshirë në ndërprerjeve të studentëve të përbashkëta për kolegje të tjera. Një numër i shokëve të saj studentë mendouan se ajo do të bëhet gruaja e parë president i Shteteve të Bashkuara. Profesor Alan Schechter e caktoi Rodham në Shtëpia Republikane Konferenca, dhe ajo mori pjesë në "Wellesley në Uashington", program veror. Rodham është ftuar nga moderatori republikan i New York Charles Goodell për të ndihmuar Guvernatorin Nelson Rockefeller në fund të hyrje-fushatë për emërimin republikan. Rodham mori pjesë në Konventën Kombëtare Republikane në 1968 në Miami. Megjithatë, ajo ishte e mërzitur nga se si fushata Richard Nixon është portretizuar Rockefeller dhe me atë që ajo perceptohet si "mbuluar" të Konventës së mesazhet e raciste, dhe u largua nga Partia Republikane për të mirë.
Pas kthimit në Wellesley për vitin e saj përfundimtar, Rodham shkruante tezën e saj të lartë në lidhje me taktikat e organizatorit radikale të komunitetit Sauli Alinsky sipas Profesor Schechter (vite më vonë, ndërsa ajo ishte Zonja e Parë, qasje në tezën ishte kufizuar me kërkesë të Shtëpisë së Bardhë dhe u bë objekt i disa spekulime). Në 1969, ajo u diplomua me një Bachelor e Arteve, me nderime të departamenteve në shkencat politike. Pas presionit nga disa studentët e tjerë, ajo u bë studente e parë në Wellesley College historisë për të dhënë adresën e saj të fillimit fjalimin e saj ka marrë një ovacion të qëndrueshme shtatë minuta. Ajo u shfaqën në një artikull të botuar në
Shërbimeve Ligjore (1988-1992). Në Përveç pozicioneve të saj me organizatat jofitimprurëse, ajo ka mbajtur edhe poste në bordin e drejtorëve të korporatës TCBY (1985-1992), TCBY dhe Wal-Mart u bazuar në Arkansas kompanive që ishin edhe klientët e Rose Ligjit. Clinton ishte anëtari i parë femër në bordin e Wal-Mart's, shtuar pas presionit mbi kryetarin Sam Walton për emrin e një gruaje të bordit. Pasi atje, ajo e shtyu me sukses për Wal-Mart për të miratuar më shumë për mjedisin praktika miqësore, ishte kryesisht i pasuksesshëm në një fushatë për gratë më shumë që të shtohet në menaxhimin e kompanisë, dhe ishte i heshtur në lidhje me shkëlqyeshëm e kompanisë anti-[bashkimit [punës]] praktikave.
Shërbimeve Ligjore (1988-1992). Në Përveç pozicioneve të saj me organizatat jofitimprurëse, ajo ka mbajtur edhe poste në bordin e drejtorëve të korporatës TCBY (1985-1992), TCBY dhe Wal-Mart u bazuar në Arkansas kompanive që ishin edhe klientët e Rose Ligjit. Clinton ishte anëtari i parë femër në bordin e Wal-Mart's, shtuar pas presionit mbi kryetarin Sam Walton për emrin e një gruaje të bordit. Pasi atje, ajo e shtyu me sukses për Wal-Mart për të miratuar më shumë për mjedisin praktika miqësore, ishte kryesisht i pasuksesshëm në një fushatë për gratë më shumë që të shtohet në menaxhimin e kompanisë, dhe ishte i heshtur në lidhje me shkëlqyeshëm e kompanisë anti-[bashkimit [punës]] praktikave.
Bill Klinton fushatë presidenciale të 1992
Hillary Clinton mori vëmendjen kombëtare të qëndrueshme për herë të parë kur burri i saj u bë një kandidat për emërimin demokrat për president të 1992. pretendimet Para New Hampshire primar, tabloid publikimeve të shtypura që Bill Clinton kishte pasur një marrëdhënie jashtëmartesore me kengetarin Arkansas kot Gennifer Lule. Në përgjigje, Klinton u shfaq së bashku në 60 Minutes , ku Bill Clinton e mohoi këtë çështje, por pranoi "duke shkaktuar dhimbje në martesën time". Kjo pamje të përbashkët u vlerësua me shpëtimin e fushatës së tij. Gjatë fushatës, Hillari Klinton bëri kulturore pagjind vërejtje për Tammy Wynette dhe opinionin e saj mbi martesën. Gjatë kontrollit dëmin politik mbi Flowers Gennifer episod gjatë fushatës 1992, Hillari Klinton tha në të përbashkët 60 Minutes intervistë, "Unë nuk jam ulur këtu si" duke qëndruar me njeriun tim 'disa grua pak si Tammy Wynette. Unë jam ulur këtu, sepse unë e dua atë dhe unë e respektoj atë, dhe Kam nderin që ai është me dhe ajo që ne kemi qenë përmes së bashku. " Referim me sa duket përqeshje të vendit music provokuar kritika të menjëhershme që Clinton ka qenë kulturalisht ton-shurdhët, dhe Tammy Wynette veten nuk ka si vërejtje, sepse këngën e saj klasik "Stand by Man juaj" nuk është i shkruar në e parë personi. Wynette shtoi se Klinton e kishte "fyer çdo e vërtetë muzikë tifoz vend dhe çdo person i cili e ka 'e bëri atë të tyre" dhe askush nuk për t'i çuar në një Shtëpinë e Bardhë". Një ditë më vonë, në Kryeministri Time Live , Hillari Klinton kërkoi falje për të Wynette. Clinton do të shkruaj më vonë se ajo kishte qenë i pakujdesshëm në zgjedhjen e saj e fjalëve dhe se "pasojat nga referenca ime për Tammy Wynette ishte e çastit ndash si e meritonte që të ndash dhe brutal" dhe rreth grave qëndrojnë në shtëpi dhe pjekje cookies dhe të kesh teas. Më pak se dy muaj pasi këto vërejtje të Wynette Tammy, Hillari Klinton u përballur me pyetje në lidhje me nëse ajo mund të kishte evituar konfliktet e mundshme të interesit në mes të burrit të saj guvernatorin dhe punën e dhënë për firmë ligjore Rose, kur ajo u shpreh, "Unë e kam bërë të mira unë mund të çojë tim jeta ... Ju e dini, unë mendoj unë mund të kishte qëndruar në shtëpi dhe cookies pjekur dhe kishte teas, por ajo që unë vendosa të bëja ishte të përmbushur profesionin tim, që kam hyrë para se burri im ishte në jetën publike ". E "cookies dhe teas" pjesë e kësaj deklarate shkaktoi kritika edhe më shumë kulturë të bazuar në neveri dukshme Klinton për gratë që kishin zgjedhur të jetë homemakers, vërejtje u bë një detyrim periodik fushatë (Bernstein 2007, f. 205-206). Klinton pas ofroi disa receta cookie si një mënyrë për të bërë ndryshon, dhe më vonë do të shkruajnë e hidhërim të saj: "Përveç kësaj, unë kam bërë një shumë mjaft e cookie pjekje në jetën time, dhe çaj-derdhje too !" se ishin të sëmurë, konsiderohet nga hyrja e saj. Bill Klinton tha se në zgjedhjen e tij, të kombit do të "marrë dy për çmimin e një", duke iu referuar rolit të shquar gruaja e tij do të marrë filluar me Daniel Wattenberg 's gusht 1992 spektator amerikan artikullin "Makbeth Zonja e Little Rock", rekord vet Hillari Klinton ideologjike të së kaluarës dhe etike ra nën konservatore sulm. Së paku njëzet artikuj të tjerë në botime të mëdha gjithashtu tërhoqi krahasimin mes saj dhe Zonja Makbeth.
Zonja e Parë i Shteteve të Bashkuara
Roli si Zonja e Parë
Kur Bill Clinton e mori detyrën si president në janar 1993, Hillary Rodham Clinton u bë Zonja e Parë e Shteteve të Bashkuara, dhe njoftoi se do të jetë duke përdorur këtë formë të emrit të saj shpalljen e saj u parodied nga 1993 shaka maj e filmit Hot Shots! Part Deux , në të cilën të gjithë personazhet femra u dhënë mes emrin "Rodham". Ajo ishte Zonja e Parë e parë për të mbajtur një diplomë pasuniversitare dhe të ketë karrierën e saj profesionale e deri në kohën e hyrjes në Shtëpinë e Bardhë. Ajo ishte gjithashtu i pari të ketë një zyrë në West Wing e Shtëpisë së Bardhë, përveç zyrat e zakonshme Zonja e Parë në Lindja Wing. Ajo ishte pjesë e rrethit më i thellë verifikimit emërimet në administratën e re, dhe zgjedhjet e saj të mbushur të paktën njëmbëdhjetë e nivelit të lartë pozita dhe dhjetra të tjera të nivelit të ulët ato. Ajo konsiderohet si gruaja më e autorizuar hapur presidenciale në historinë amerikane, për të ruajtur Eleanor Roosevelt.
Disa kritikë e quajtën atë të papërshtatshme për Zonja e Parë për të luajtur një rol qendror në çështjet e politikave publike. Përkrahësit vuri në dukje se roli i SHBA-së në politikë nuk ishte e ndryshme nga ajo e këshilltarëve të tjerë të Shtëpisë së Bardhë dhe se votuesit kanë qenë të vetëdijshëm se ajo do të luajë një rol aktiv në presidencën e burrit të saj. Bill Klinton premtim i fushatës së "dy për çmimin e një", e udhëhequr kundërshtarët për t'iu derisively në Klinton si "bashkë-presidentët", ose nganjëherë etiketë Arkansas "Billary". Presionet e ideve të kundërta në lidhje me rolin e një Zonja e Parë ishin të mjaftueshme për të dërguar Klintonit në "diskutime imagjinare" me Roosevelt edhe-politikisht-aktive Eleanor. The Roosevelt Eleanor "diskutime" u raportuan të parë në 1996 nga Washington Post shkrimtari Bob Woodward, ato kishin filluar nga fillimi i kohës Hillari Klinton si Zonja e Parë. Pas humbje e demokratëve e kontrollit të kongresit në zgjedhjet e 1994, Klinton kishte përfshirë shërbimet e e njerëzore të mundshme ekspert Jean Houston. Houston inkurajuar Klinton për të ndjekur lidhjen Roosevelt, dhe ndërkohë që nuk janë përdorur teknikat e psikike me Klinton, kritikët dhe komike menjëherë sugjeroi që Klinton u mban seancës me Eleanor Roosevelt. Shtëpia e Bardhë tha se kjo ishte thjesht një brainstorming stërvitje, dhe një sondazh private më pas treguan se shumica e publikut besonin këtyre ishin me të vërtetë vetëm biseda imagjinare, me pjesën e mbetur duke besuar se komunikimi me të vdekurit ishte në të vërtetë të mundshme. Londër Në 2003 autobiografinë e saj, Klinton me titull një kapitull të tërë "Bisedat me Eleanor", dhe deklaroi se mbajtja "imagjinare bisedat [është] në të vërtetë një ushtrim i dobishëm mendor për të ndihmuar në analizën e problemeve, me kusht që ju të zgjidhni personin e duhur për të kujtoj. Eleanor Roosevelt ishte ideale [si një xhaketë sportive-gjurmë dhe të diskutueshme zonja e parë]." Nga koha që ajo erdhi në Uashington, ajo gjithashtu gjetën strehim në një grup lutje i The Fellowship që gra me tipare shumë të figurave konservatore e Uashingtonit shkaktua pjesërisht nga vdekja e babait të saj në prill 1993, ajo publikisht kërkoi për të gjetur një sintezë të mësimeve metodist, filozofi fetare liberale politike, dhe tikkun redaktor s Michael Lerner' "politika e kuptimit" për të kapërcyer atë që ajo e pa si "sëmundje fjetur e shpirtit" të Amerikës dhe që do të çojë në një vullnet "për të remold shoqërisë nga ripërcaktimin çfarë do të thotë të jetë një qenie njerëzore në shekullin e njëzetë, duke lëvizur në një mijëvjeçarit të ri." Segmente të tjera të publikut u përqëndrua në paraqitjen e saj, e cila kishte evoluar me kalimin e kohës nga hutim të modës gjatë qëndrimit të saj në Arkansas, në një vend popullor në ditët e para të World Wide Web përkushtuar për të treguar të ndryshme e saj të shumta, dhe shpesh analizuar, hairstyles si Zonja e Parë, për një pamje në kopertinën e Vogue Vogue revistë në 1998 Troy.
Iniciativat e kujdesit shëndetësor dhe të tjera të politikës
Në janar 1993, Bill Clinton Hillary Clinton emëruar në krye të Task Forcës për Reformën Kujdesit Shëndetësor Kombëtar, duke shpresuar që të përsërisin suksesin ajo kishte në krye të përpjekjeve për reformën e arsimit Arkansas. Ajo privatisht kërkoi që kalimi i reformën e kujdesit shëndetësor të jepet prioritet më i lartë se Amerikës së Veriut për Tregti të Lirë (NAFTA) (të cilën ajo ishte edhe unenthusiastic në lidhje me meritat e). Rekomandimi i grupit të punës u bë i njohur si kujdesi planin Clinton shëndetësore , një propozim gjithëpërfshirës që do të kërkojë punëdhënësve për të siguruar mbulim shëndetësor për punonjësit e tyre nëpërmjet organizatave individuale mirëmbajtjen e shëndetit. kundërshtarët e saj shpejt përqeshur planin si "Hillarycare";. disa protestues kundër saj u bë e sarkastik, dhe gjatë një turneu me autobus korrik 1994 që të mbledhin përkrahje për planin, ajo u detyrua të veshin një jelek antiplumb në kohë. Plani nuk ka marrë mbështetje të mjaftueshme për një vote kat ose në Shtëpinë apo të Senatit, edhe pse demokratët e kontrolluar të dy dhomat, dhe propozimi u braktis në shtator 1994. Clinton pranoi më vonë në librin e saj, Living Historia, se mungesa e përvojës së saj politike pjesërisht kanë kontribuar në humbjen, por përmendi se shumë faktorë të tjerë ishin gjithashtu përgjegjës. ratings Zonja e Parë e miratimit, e cila kishte qenë në përgjithësi në varg për qind të lartë-50s gjatë vitit të saj të parë, ra në 44 për qind në muajin prill 1994 dhe 35 për qind nga shtator 1994 republikanë bëri të kujdesit shëndetësor Klinton plan një çështje kryesore të fushatës së zgjedhjeve të 1994 afatmesëm, i cili pa një fitim neto Republikane të vendeve-tre pesëdhjetë në zgjedhjeve House dhe shtatë në zgjedhjet e senatit, duke fituar kontrollin e të dy, shumë analistë dhe opinionistët e gjeti planin e të jetë një faktor i madh në humbjen e demokratëve, sidomos në mesin e votuesit e pavarur. Kundërshtarët e kujdesit shëndetësor universal do të vazhdojë të përdorë "Hillarycare" si një emërtim përçmues për planet të ngjashëm me të tjerët.
Së bashku me Senatorët Ted Kennedy dhe Orrin Hatch, ajo ishte një forcë pas kalimit të Health Gjendja e fëmijëve Insurance Program e në 1997, një përpjekje federal që ka dhënë mbështetjen e shtetit për fëmijët prindërit e të cilëve mund të nuk ofrojnë atyre me mbulim shëndetësor, dhe të kryer në terren përpjekjet në emër të regjistrohen fëmijët në program një herë u bë ligj. Ajo promovohet në mbarë vendin imunizimit kundër sëmundjeve të fëmijërisë dhe e inkurajoi gratë e moshuara për të kërkuar një mammogram për të zbuluar kancerin e gjirit, me mbulim të ofruara nga Medicare. Ajo sukses kërkuar për të shtuar fondet për kërkime kancerin prostatës dhe fëmijëri astma në Instituteve Kombëtar i Shëndetësisë. Zonja e Parë punoi për të hetuar raportet e një sëmundje që veteranët e prekur e Gjirit lufte, i cili u bë i njohur si] Lufta e Gjirit sindromi.
Së bashku me Prokurori i Përgjithshëm Janet Reno, Klinton ndihmuar në krijimin e Zyra për dhunën ndaj grave në Departamenti i Drejtësisë.
Në vitin 1997, ajo filloi dhe shepherded Miratimi dhe Safe Families Akti, të cilën ajo konsiderohet si arritje e saj më të madh si Zonja e Parë. Në vitin 1999, ajo ishte instrumental në miratimin e Foster Care Pavarësisë Akti, i cili u dyfishua paratë federale për të rinj plakjes nga i kujdesit birësues.
Si Zonja e Parë, Klinton priti të shumta konferencë të Shtëpisë së Bardhë s, duke përfshirë edhe ato të Child Care (1997), në fëmijërinë e hershme Zhvillim dhe Learning (1997), dhe mbi fëmijët dhe të rinjtë (2000). Ajo gjithashtu e nikoqir i parë ndonjëherë në Shtëpinë e Bardhë Konferenca për adoleshentët (2000) dhe parë ndonjëherë Shtëpia e Bardhë Konferenca për filantropi (1999).
Clinton udhëtoi për në 79 vende gjatë kësaj kohe, shkeljen e shënuar për më të udhëtuar Zonja e Parë e mbajtur nga Pat Nixon. Ajo nuk ka mbajtur një sigurisë pastrimin ose të marrë pjesë në Këshilli i Sigurimit Kombëtar takimet, por ka luajtur një energji soft rol në diplomacinë amerikane. A mars 1995 pesë-komb udhëtim në Azia e Jugut, në urdhrin e SHBA Departamenti i Shtetit dhe pa burrin e saj, kërkoi të përmirësuar marrëdhëniet me Indi dhe Pakistan Clinton u trondit nga gjendjes së grave ajo ka hasur, por nuk gjeti një përgjigje të ngrohtë nga njerëzit e vendeve ajo vizitoi dhe një fituar marrëdhënie të mirë me shtypin amerikan trupit. Udhëtimi ishte një përvojë e transformuese për të dhe karrierën e saj përfundimtar presaged në diplomaci. Në një shtator 1995 fjalim para Katërt Botërore për Gratë në Pekin, Klinton argumentuar shumë tone të ashpra kundër praktikave që gratë e dhunuara në mbarë botën dhe në Republikën Popullore të Kinës e vetë, emrin deklaruar "se nuk është më e pranueshme për të diskutuar mbi të drejtat e grave si të ndarë nga të drejtat e njeriut" dhe rezistonin presionit kineze për të zbutur vërejtjet e saj. Ajo ishte një nga figurat më të spikatura ndërkombëtare gjatë viteve 1990 për t'u shprehur kundër trajtimit të afgane gratë nga fondamentalizmi islamist fundamentalist Taliban. Ajo ndihmoi në krijimin e Vital Voices, një iniciativë ndërkombëtare sponsorizuar nga Shtetet e Bashkuara për të promovuar pjesëmarrjen e grave në proceset politike të vendeve të tyre. Është dhe Klinton vizita e inkurajuar gratë që të bëjë vetë dëgjuar në procesin e paqes në Irlandën Veriore.
Whitewater dhe hetime të tjera
E Polemika Whitewater ishte fokusi i vëmendjes së mediave nga publikimi i një New York Times raport gjatë fushatës presidenciale 1992, dhe gjatë gjithë kohës së saj si Zonja e Parë. The Klinton kishte humbur investimet e tyre në fund të viteve 1970 në Whitewater Korporata për Zhvillim ; në të njëjtën kohës, partnerët e tyre në këtë investim, Jim dhe Susan McDougal, operuar Madison garanci, një kursimeve dhe kredi institucioni që mbajti shërbimet ligjore të [[Rose Ligji Firma dhe mund të kenë qenë të paligjshme subvencionuar humbjet Whitewater. Madison garanci më vonë dështoi, dhe puna e Klintonit në Rose ishte shqyrtuar për një konflikt të mundshëm të interes në përfaqësimin e bankës përpara se të rregullatorëve të shtetit se burri i saj kishte caktuar ; ajo pohoi se ajo kishte bërë një punë minimale për bankën. Pavarur avokatis Robert Fiske dhe Kenneth Starr thirr regjistrimet ligjore Klinton të faturimit, ajo tha se nuk e di ku u. Të dhënat janë gjetur në dhomën e Bardhë Zonja e Parë's House libër pas një kërkimi të dy-vjeçare, dhe dorëzuar hetuesve në fillim të vitit 1996. Paraqitja me vonesë të dhënat e ngjalli interes intensiv dhe një tjetër hetim për mënyrën se si ata u shfaqën dhe ku ata kishin qenë ; stafin e Klintonit ia atribuojnë problemin ndryshime të vazhdueshme në zonat e magazinimit Bardhë Shtëpinë që lëvizin nga feudali e Guvernatorit Arkansas-së. Pas zbulimit të të dhënave, më 26 janar, 1996, Clinton bëri histori duke u bërë i pari Zonja e Parë që do të gjyqed për të dëshmuar para një Federale juri madh. Pas disa këshillon Pavarur e kishte hetuar, një raport përfundimtar është lëshuar në vitin 2000 deklaroi se nuk kishte prova të mjaftueshme që ose Clinton kishte përfshirë në keqbërje penale.
hetime të tjera ndodhën gjatë kohës së Hillari Klinton si Zonja e Parë. Shqyrtim i 1993 firings maj e punonjësve të Shtëpisë së Bardhë Travel Office, një çështje që u bë i njohur si "Travelgate", filloi me akuza se Shtëpia e Bardhë kishte përdorur parregullsi financiare të audituara në operacionin e Zyrës udhëtimi si një justifikim për të zëvendësuar stafit me miqtë nga Arkansas. Zbulimi i një memo 1996 dy-vjeçare të Shtëpisë së Bardhë bëri që hetimi të përqëndrohet më shumë në se Hillari Klinton e kishte orkestruar firings dhe nëse deklaratat që ajo bëri për hetuesit në lidhje me rolin e saj në shkarkimet ishin të vërteta. 2000 final i Pavarur raport Këshillit të konkludohet se ajo ishte përfshirë në shkarkimet dhe se ajo kishte bërë "faktikisht të rreme", deklarata, por se nuk kishte prova të mjaftueshme se ajo e dinte se deklaratat janë rreme, ose e dinte se veprimet e saj do të çojë në shkarkimet, për të ndjekur penalisht saj. Pas zëvendës Avokati i Shtëpisë së Bardhë Vince Foster 's korrik 1993 vetëvrasje, akuzat janë bërë se Hillary Clinton kishte urdhëruar heqjen e potencialisht fotografi dëmshme (lidhur me Whitewater ose çështje të tjera) nga zyra Foster's në natën e vdekjes së tij. Pavarur Kenneth Starr Këshillit të hetuar këtë, dhe nga 1999, Starr u raportua të jetë mbajtja e hetimit të hapur, pavarësisht nga stafi i tij që i tha atij se nuk kishte asnjë rast për të bërë. Kur pasues Starr's Robert Ray të lëshuar raportet e fundit e tij Whitewater në vitin 2000, nuk ka pretendime janë bërë kundër Hillary Clinton në lidhje me këtë. Në mars 1994 raportet në gazeta zbuluar fitimet e saj spektakolare nga kafshët tregtare të ardhmes në 1978-1979.
Mirënjohjet
Medalja e Artë e Lirisë - Kosovë
Shiko dhe
Clinton Cash
Referime
Për përmirësim
Artikj me përkthim të përafërt
Lindje 1947
Politikanë
Politikanë amerikanë
Biografi amerikanësh
Politikane amerikane |
8068 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Nintendo%20Entertainment%20System | Nintendo Entertainment System | Nintendo Entertainment System (shkurt (NES) / Në vendet shqiptare edhe i njohur si Nintendo) është një konsolë e firmës Nintendo dhe konzola e parë e mirfilltë është prodhuar për herë të parë më 15 korrik 1983.
Nintendo Entertainment System ose NES (ファミリーコンピュータ- Famirī Kompyūtā – kopjuter për familjarët ose ファミコン - Famikom), është një konsolë lojra 8 bitëshe e prodhuar nga Nintendo e lëshuar fillimisht në Azi, Amerikën Jugore dhe Veriore, Australi dhe Evropë. Pas rënies së tregtisë së lojrave kompiuterike në 1983, Nintendo doli si një “shpëtimtare” e këtij bisnesi duke ndihmuar dhe vendosur për herë të parë një konstrukt solid e grafikës së lojrave. Super Mario Bros ishte loja e parë moderne për kohën, që i lejonte më shumë liri veprimi lojtarit se lojrat e tjera. Në të vërtetë Nintendo vetë nuk është se prodhonte software ose hardware, megjithatë NES do ishte paraardhësja e SNES si edhe konsolave moderne.
Teknika e Përdorur
CPU Motorola 6508 (8-bit a 1,79 MHz)
RAM 2 KB
Froma e Lojrave: Kaseta dhe disqe Floppy vetëm për konsolën NES.
Rezoluta e pamjes 256x240 me 24 ngjyra.
64 frame-rate me qartësi totale (në ekran të plotë) prej 8x8 piksel.
Shiko edhe
Nintendo
Super Mario
Super Nintendo
Lidhje të jashtme
Muzeu i lojrave klasike
Sintetizuesi për NES në www.jackdark.net
Nintendo
Konzolë |
8069 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Adil%20%C3%87ar%C3%A7ani | Adil Çarçani | Adil Çarçani (Fushë–Bardhë, 5 maj 1922 - 13 tetor 1997) ka qenë politikan shqiptar në kohën e regjimit komunist. Deputet nga 1950 e deri më 1991, anëtar i Byrosë Politike nga 1961 deri më 1991 pas vdekjes së Mehmet Shehut u emërua kryeministër i Shqipërisë. Çarçani përfshihet në listën e përpiluar nga Instituti i Studimit të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit, që përmbledh pjesëmarrësit që kanë përgjegjësi direkte për krimet e Partisë Komuniste Shqiptare dhe të Ushtrisë Nacionalçlirimtare, duke qene, sipas ligjit nr. 41, anëtarë të strukturave politike dhe ushtarake “që kanë inspiruar, organizuar, urdhëruar, ekzekutuar ose ndihmuar forcat partizane në vepra kriminale”.
Biografia
U lind më 1922 në Fushë-Bardhë të Gjirokastrës, i biri i Hakiut dhe i Sadries. Arsimin fillor e kreu në fshatin e lindjes, më 1939 - 1941 ndoqi arsimin e mesëm duke e nisur në Gjirokastër, vazhduar në Shkodër dhe përfunduar në Tiranë.
Në janar - qershor 1942 qe kontrollor i kolive postare në Drejtorinë e Përgjithshme të Postë-Telegraf-Telefnoave. Në korrik të po atij viti u anëtarësua në Partinë Komuniste. Po atë vit u përjashtua për disa ditë nga partia, pse ishte vonuar në lejen që i kishin dhënë.
Në shkurt - gusht 1943 qe zëvendëskomisar i çetës "Çerçiz Topulli" të Gjirokastrës, më pas nga gushti deri në janarin e 1944 qe zëvendëskomisar i batalionit "Baba Abaz" në Zonën e Parë Operative Vlorë - Gjirokastër. Në janar - mars 1944 qe përgjegjës politik i brigadës së 6-të komuniste, më pas nga marsi deri në nëntor qe zëvendëskomisar i brigadës së 7-të. Nga nëntori deri në prill të 1945 qe komisar i divizionit 4.
Më 1945 - 1947 shërbeu si komisar politik në Komitetin Qarkor të PK-së në Durrës. Më 1947 u zhvendos me të njëjtën detyrë në Shkodër, por më pas në atë vit e deri më 1948 qe ndihmësministër i Tregtisë. Më 1948 - 1949 qe shef në Drejtorinë e Prapavijave në Ministrinë e Mbrojtjes Popullore. Më 1949 - 1951 qe sekretar i përgjithshëm i qeverisë. Më 1951 - 1959 ministër i Industrisë dhe Minierave dhe më pas deri më 1965, ministër i Industrisë dhe Gjeologjisë. Më 1966 - 1982 qe zëvendëskryeministër, pas vdekjes së Shehut u caktua kryeministër deri më 1991.
Në fund të 1991 u arrestua dhe u dënua për shpërdorim detyre. U mbyll në shtëpi për shkak të gjendjes së rënduar shëndetësore. Më 2 korrik 1994 Gjykata e Tiranës e dënoi me 5 vjet burg, shlyerjen e një shume financiare me akuzën e shkeljes së shtetasve në bashkëpunim. Pas lirimit u arrestua përsëri, këtë herë me akuzën për genocid. Me hapjen e burgjeve, më 13 mars 1997 duke qenë mbi 60 vjeç, përfitoi nga amnistia. Vdiq në Tiranë pas shtatë muajve.
Referime
Lindje 1922
Vdekje 1997
Njerëz nga Gjirokastra
Kryeministra të Shqipërisë
Ministra të Ekonomisë të Shqipërisë |
8070 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Ramiz%20Alia | Ramiz Alia | Ramiz Tafë Alia (Shkodër, 18 tetor 1925 - Tiranë, 7 tetor 2011) ka qenë një nga figurat më të rëndësishme të Partisë së Punës së Shqipërisë, i cili udhëhoqi Shqipërinë mes viteve 1984 – 1990 dhe president i republikës. Alia përfshihet në listën e përpiluar nga Instituti i Studimit të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit, që përmbledh pjesëmarrësit që kanë përgjegjësi direkte për krimet e Partisë Komuniste Shqiptare dhe të Ushtrisë Nacionalçlirimtare, duke qene, sipas ligjit nr. 41, anëtarë të strukturave politike dhe ushtarake “që kanë inspiruar, organizuar, urdhëruar, ekzekutuar ose ndihmuar forcat partizane në vepra kriminale”.
Jeta
Vogëlia e rinia
U lind më 18 tetor 1925 në Shkodër, i biri i Taipit dhe i Sebies. Shkoi me familjen në Tiranë më 1933, ku u regjistrua në liceun shtetëror.
Në prill 1943 pranohet anëtar i Partisë Komuniste duke braktisur shkollën. Më 1945 përfundoi gjimnazin. U dërgua në Berat për të punuar me rininë e atjeshme të qarkut. Në mars 1944 u bë anëtar i seksionit politik në Brigadën e 7-të, që u përfshi në divizionin e 2-të, pjesë e korparmatës së 3-të. Në dhjetor 1944 - prill 1955 u bë komisar politik i divizionit të 5-të (me brigadat 3, 5, 25) i cili vepronte në Kosovë.
Më 1951-54 ndoqi shkollën e partisë për filozofi dhe ekonomi politike në Moskë. Nga 1948 e deri më 1991 ka qenë anëtar i Komitetit Qendror të Partisë së Punës; më 1949 - 1955 sekretar i parë i Komitetit Qendror të Rinisë së Punës së Shqipërisë. Më 1955 - 1958 ministër i Arsimit dhe i Kulturës. Nga viti 1961 qe anëtar i Byrosë Politike dhe sekretar i KQPP-së për ideologjinë, ndërsa nga 1950 e deri më 1991 ka qenë deputet.
Përgjatë Revolucionit Kulturor u vu në krye të «shtabit të përgjithshëm për drejtimin e luftës kundër zakoneve prapanike dhe bestytnive fetare». Nga 1982 e deri më 1991 qe kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor.
Sekretari i parë i Partisë së Punës Shqiptare
Pas vdekjes së Enver Hoxhës qe sekretar i parë i Komitetit Qendror të Partisë së Punës.
Rënia e regjimit komunist
Shiko dhe: Rënia e komunizmit në ShqipëriNë dhjetorin e 1990 regjimi u përball me protestat studentore. Alia u takua me studentët dhe të rinjtë dhe në mesazhin e Vitit të Ri për popullin shqiptar përshëndeti ndryshimet që po ndodhnin në vend.
Pas zgjedhjeve të para shumëpartiake në Shqipëri të zhvilluara më 31 mars 1991, parlamenti i ri pluralist i dominuar nga deputetët e PPSH-së, më 30 prill 1991 me propozim të PPSH-së e zgjodhi Ramiz Alinë, President të Republikës.
Me rënien e qeverisë së koalicionit në dhjetor 1992 dhe Partia Demokratike e Shqipërisë korri një fitore dërrmuese në zgjedhjet e përgjithshme të pranverës 1992, ai dha dorëheqjen si president më 3 prill, 1992. Më 9 prill, Kuvendi Popullor zgjodhi kreun e PD-së, Sali Berisha si kreun e ri të shtetit shqiptar.
Më 12 shtator 1992 vendoset me arrest shtëpie dhe një vit më pas arrestohet.
Më 21 maj, 1994, zyrtarë të lartë të regjimit komunist, përfshirë edhe Alia, shkoi në gjyq. Alia u akuzua për shpërdorim të pushtetit dhe shpërdorim të fondeve shtetërore, siç ishte Adil Çarçani, Manush Myftiu dhe Rita Marko. Në gjykatë pretendoi se ishte viktimë e një gjyqi politik tregojnë dhe kërkoi që gjyqi të transmetohej në televizion, një kërkesë mohuar nga gjyqtari kryesues. Gjyqi u monitorua nga një përfaqësues i Human Rights Watch - Helsinki dhe vazhdoi me vetëm disa parregullsi proceduriale të vogla. Dhjetë të pandehurit ishin gjetur fajtorë si të akuzuar dhe të dënuar me ndërmjet tre dhe nëntë vjet në burg; Alia mori një dënim nëntë vjeçar.
Një gjykatë e apelit u reduktuan disa nga dënimet, i Alisë në pesë vjet. Alia, Myftiu, Çarçani, Stefani dhe Isai janë urdhëruar gjithashtu që të paguajë shuma të ndryshme të shtetit. Më 30 nëntor, Gjykata e Kasacionit reduktuar afat Alia e nga një tre vite të tjera. Më 7 korrik, 1995, Ramiz Alia ishte liruar nga burgu. Pas daljes nga burgu, arrestohet dhe dënohet për genocid, por del nga burgu pas trazirave të marsit 1997. Amnistohet për shkak të moshës.
Jeta pas daljes nga burgu
Pas daljes nga burgu ai u tërhoq në jetë private, shpesh herë merrte pjesë si i ftuar në dokumentare të ndryshme të cilat kishin për temë zbardhjen e disa enigmave të periudhës komuniste. Vitet e fundit Alia ka qënë ne vorbullën e debatit mbi masakrën e Tivarit si përgjegjës direkt ndaj atij krimi, akuzë te cilën nuk e ka pranuar kurrë.
Në vitin 2010 Alia publikoi një libër mbi jetën e tij të titulluar Jeta ime, në këtë libër ai pranon disa nga gabimet e Enver Hoxhës me luftën e klasave.
Pasi vuante nga një komplikacion në mushkëri, (trenboembolia pulmonare) u shua në spitalin e sanatoriumit të Tiranës. Me vdekjen e tij mbyllet një epokë ai ishte presidenti i fundit komunist dhe i pari pluralist.
Ceremonia mortore
Homazhet për ish-udhëheqësin e fundit të regjimit komunist dhe ish-presidentin e parë pluralist pas viteve ‘90, Ramiz Alia u zhvilluan sipas Protokollit Shtetëror në Shtëpinë Qendrore të Ushtrisë. Në homazhe përveç familjarëve, njerëzve të afërt kanë marrë pjesë edhe deputetë të Partisë Socialiste si Gramoz Ruçi e Namik Dokle, Servet Pëllumbi dhe kryetari i LSI Ilir Meta ky i fundit ishte i vetmi politikan i cili i bëri ngushëllimet publike familjes së Alisë. Pjesëmarrës ishte dhe Fatos Nano.
Familja
Ka qenë i martuar me Semiramisin, të bijën e Aleksandër Xhuvanit, me të cilën pati tre fëmijë. Dy vajza, Zanën, Besën, si dhe një djalë, Arbenin.
Lidhje të jashtme
Ramiz Alia - Amëza Zyrtare Presidenciale
Referime
Komunistë shqiptarë
Partizanë shqiptarë
Ministra të Arsimit të Shqipërisë
Kryetarë të Shqipërisë
Njerëz nga Shkodra
Komunizmi në Shqipëri
Lindje 1925
Vdekje 2011 |
8076 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Klan | Klan | Klan (nga gelishtja Clann) është përdorur në Skoci, Britani të Madhe. Ndërkohë përdoret gati në të gjithë botën.
Klan quhet një familje/grup njerëzish me origjinë apo preardhje të njëjtë që kanë formuar një shoqëri bashkëjetuese. Zakonisht ata kanë pronë në vende jo largë njëra tjetrës dhe kryejnë veprimtarinë e tyre dhe rituale apo festa të ndryshme, në formë të bashkuar.
Mirëpo Klani nuk duhet të ngatërrohet me fjalën shqipe Fis, sepse klani është vetëm një "nënkategori" e një fisi. |
8079 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20historian%C3%ABve%20shqiptar%C3%AB | Lista e historianëve shqiptarë | Aleks Buda
Gazmend Shpuza
Hysni Myzyri
Dhimitër Antoni
Hysen Kordha
Hamit Kaba
Kristo Frashëri
Marin Barleti
Muin Çami
Selami Pulaha
Stefanaq Pollo
Zihni Haskaj
Zija Shkodra
Xhelal Gjeçovi
Viron Koka
Muharrem Dezhgiu
Shaban Braha
Myslym Islami
Pëllumb Xhufi
Kristaq Prifti
Petrika Thëngjilli
Paskal Milo
Xhemil Frashëri
Marjan Prenkaj
Shyqri Ballvora
Dilaver Sadikaj
Beqir Sinani
Kasem Biçoku
Ligor Mile
Demir Dyrmishi
Faik Lama
Petrit Sinani
Marenglen Verli
Koço Bozhori
Ariste Jano
Iljaz Fishta
Drita Mehmeti
Lek Pervizi
Luan Malltezi
Valentina Duka
Fatmira Musai
Kaliopi Naska
Nezir Bata
Fatos Baxhaku
Faik Qytyku
Historianë shqiptarë
Historianë |
8080 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Vjosa%20%28kthjellim%29 | Vjosa (kthjellim) | Fljala Vjosa ka më shum kuptime
Lumi Vjosa
Gazeta Vjosa - botim periodik i Shoqatës Atdhetare-Kulturore "Treva e Krahësit". |
8081 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Trebeshina | Trebeshina | Trebeshina është mal në shqipërinë jugore.
Trebeshina |
8082 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Rilindja%20Demokratike | Rilindja Demokratike | Rilindja Demokratike (shkurt RD) është një gazetë që botohet në Shqipëri.
Rilindja Demokratike është gazetë e Partisë Demokratike të Shqipërisë. Gazeta botohet përditë me përjashtim të ditës së hënë. Kryeredaktor i gazetës është Bledi Kasmi.
Numri i parë i kësaj gazete doli në 5 janar të vitit 1991 dhe ishte gazeta e parë e lirë pas rënies së diktaturës komuniste në Shqipëri.
Gazetare
Edi Paloka
Astrit Patozi
Bledi Kasmi
Rexhep Polisi
Lidhje të jashtme
Rilindja Demokratike - Faqja zyrtare
</gallery>
Rilindja Demokratike
Gazeta në gjuhën shqipe |
8083 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Z%C3%ABri%20i%20Popullit | Zëri i Popullit | Zëri i Popullit është gazetë e Partisë Socialiste të Shqipërisë.
Përpara vitit 1991
Gazeta Zëri i Popullit ka qënë organ i Komitetit qëndror të PPSH.
Lidhje të jashtme
http://www.zeri-popullit.com/ - Faqja zyrtare
Zëri i popullit
Gazeta në gjuhën shqipe
Gazeta |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.