id
stringlengths 1
6
| url
stringlengths 31
426
| title
stringlengths 1
231
| text
stringlengths 1
443k
|
|---|---|---|---|
5814 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Niki%20Lauda | Niki Lauda | Niki Lauda (* 22 shkurt 1949 në Vjenë; † 20 maj 2019). Është garues në garat automobilistike Formula 1. Vije nga Austria dhe ka fituar tri herë titullin e kampionit në këtë garë sportive.
Shiko dhe këtë
Formula 1
Lidhje të jashtme
Top lista Formula 1
Offizielle Homepage der Ende 2003 neu gegründeten Niki Luftfahrt GmbH
Biografia e shkurtë e Niki Laudas
Tifozët me foto nga viti 1970
F1 pilotë
Lindje 1949 |
5815 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Jackie%20Stewart | Jackie Stewart | Jackie Stewart ka lindur më 11 qershor 1939 ka qenë garues skocez në garat automobilistike si dhe tri herë kampion në kampionatin botërorë në garat në Formula 1.
Jeta e tije
Karriera
British Racing Motors 1965 - 1967
Matra 1968 - 1969
March 1970
Tyrrell 1971 - 1973
Rezultatet e garave në Formula 1
Konsultues, komentator
F1 Ekip posedues
Çmime nderi
Trivia
Shiko dhe këtë
Formula 1
Lidhje të jashtme
Top lista Formula 1
Biografi
F1 pilotë
Lindje 1939
Pilotë skocezë në Formula Një |
5816 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Jack%20Brabham | Jack Brabham | Sir Jack Brabham (lindje 2 prill 1926) është garues në garat automobilistike Formula 1. Vije nga Australia dhe ka fituar tri herë titullin e kampionit në këtë garë sportive.
Shiko dhe këtë
Formula 1
Lidhje të jashtme
Top lista Formula 1
Biografi
F1 pilotë |
5817 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Xhevdet%20Peci | Xhevdet Peci | Xhevdet Peci (17 prill 1955 - 9 maj 2022) ishte boksier dhe trajner shqiptar i boksit, ish pjesëtar i KBx Prishtina, disa herë ishte kampion i ish-Jugosllavisë në boks.
Biografia
Xhevdet Peci u lind me 17 Prill 1955 në fshatin Zhazhë (asokohe pjesë e Komunës së Mitrovicës ndërsa tani pjesë e Komunës së Zveçanit). Shkollimin fillor dhe të mesëm i kreu në Mitrovicë, ndërsa Fakultetin e Shkencave Sportive në Prishtinë. Nisi të merret me boks në moshën 16-vjeçare në KB "Akumulatori" të Mitrovicës. Në gjysmësezonin 1973/74 kaloi në KBx Prishtina. Në periudhën 1975-1983 i fitoi pesë tituj të kampionit të ish-Jugosllavisë në boks. Është shpallur katër herë kampion i ish Jugosllavisë për kategorinë e rëndë, ndërsa i ka fituar edhe dy tituj të kampionit ballkanik. Xhevdet Peci ka boksuar deri në vitin 1986, kur pas një padrejtësie në referim e pati goditur një gjyqtar serb, arsye që bëri të përjashtohej përjetë nga boksi. Më vonë dënimi i është falur. Një kohë ka qenë përzgjedhës i përfaqësueses së boksit të Kosovës.
Shih edhe
Boksi
KBx Prishtina
Federata e Boksit e Kosovës
Referime
Lindje 1955
Biografi shqiptarësh
Boksierë shqiptarë
Njerëz nga Mitrovica
Vdekje 2022 |
5818 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Xhevat%20Prekazi | Xhevat Prekazi | Xhevat Prekazi 18 gusht 1957 në Mitrovicë dhe i takon elitës së futbollistëve të Kosovës. Ka luajtur për disa ekipe më me renome Evropiane si Hajduk (Split), Partizan (Beograd) dhe Galatasaraj (Stamboll).
Xhevat Prekazi është një ndër legjendat e futbollit kosovar dhe evropian. Xhevati ka luajtur për ekipin e Galatasaraj-it në vitet që Kosova ishte në krizën e madhe. Xhevat Prekazi vjen nga familja Prekazi, ka lindur në qytetin e Mitrovicës dhe është rritur në familje me 6 fëmijë.
Nëna Lejlaja dhe babai Rifati i rritën fëmijët me shumë mundim, pa punësi, me varfëri por plot dashuri. Luani, Fatosi, Xhevati, djemët u rriten filluan te luajn futboll. Te trete ishin te suksesshem. Xhevat Prekazi jeton ne Beograd dhe ai është trener për ekipen e te rinjeve te OFK Beograd-it.
Shiko edhe këtë
Lidhje të jashtme
Lindje 1956
Njerëz që jetojnë
Futbollistë kosovarë
Futbollistë jugosllavë |
5819 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Aziz%20Salihu | Aziz Salihu | Aziz Salihu ka lindur më 1 maj 1954 në Prishtinë, Kosovë, është boksier shqiptar.
Aziz Salihu është shpallur Sportist i Shekullit në Kosovë, është fitues i mbi 30 medaljeve te arta në turnire të ndryshme ndërkombëtare, Azizi është sportisti i pare Kosovar që ka arritur të merr pjesë në tre lojëra Olimpike, ku edhe fiton medaljen Bronzi ne Los Angeles. Padyshim një ndër sportistët më të mëdhenjë te të gjitha kohërave shqiptar dhe në ish Jugosllavi.
Disa nga Sukseset e Aziz Salihut
1970 - Kampion i Jugosllavisë për junior
1971 - Kampion i Jugosllavisë për junior (për herë të dytë)
1972 - 1990 - Tetë herë kampion i ish-Jugosllavisë në konkurrencën individuale (duke përfshire 5 here radhazi)
1980 - Fitues i turneut të Beogradit
1980 - Pjesëmarrës në Lojërat Olimpike në Moskë, Rusi,
1981 - Vendi i tretë në kampionatin Evropian në Tampere, Finlandë (medalja e bronztë)
1981 - Kampion Ballkanik në Pullë, Kroaci (medalja e artë)
1982 - Kampion Ballkanikë në Bursë, Turqi për here të dytë (medalja e artë),
1983 - Kampion Ballkanik në Athinë, Greqi për herë të tretë (medalja e arte)
1984 - Fitues i dorezës së artë në Beograd
1984 - Fitues i turneut ndërkombëtar në Bengazi, Libi (medalja e artë),
1984 - Vendi i tretë në Lojërat Olimpike në Los Angeles, ShBA (medalja e bronzt),
1985 - I treti në kampionatin Evropian në Budapest, Hungari (medalja e bronzt),
1985 - Kampion Ballkanikë në Prishtinë, Kosovë, për herë të katërt (medalje e arte)
1987 - I treti në kupën Botërore ne Beograd (medalje e bronzt)
1987 - Kampion në Lojërat Mesdhetare në Lataki, Siri (medalja e artë)
1988 - Pjesëmarrës në Lojërat Olimpike në Seul, Korea Jugore për here të tretë.
1988 - Kapiten i reprezentacionit evropian në ndeshjen EVROPA kundër ShBA-s
Disa kundërshtar të Azizit
Ka fituar boksierin me renome botërore Alexandar Jagupkin ne finalen e turneut të Beogradit (1980). Prap në finale të turneut të dorëzës se artë në Beograd në vitit (1984) e mposht ish-kampionin botëror nga Rusia, Abadzhian. Ka fituar kampionin botëror në amatorizëm dhe profesionalizëm Francesko Damiani në turneun ndërkombëtar në Bengazi të Libisë në vitin (1984). Ka fituar nga Tony Berton, Graig Payne, Hakan Brock, Ferenc Somodi, Marvis Frazier (djali i George Fraizer), Peter Hysing etj... Ka humbur nga kampioni Olimpik dhe botëror në amatorizëm dhe profesionalizëm Tyrell Biggs padrejtësisht në gjysmëfinale të lojërave Olimpike ne Los Angeles, Biggs i cili ka mposhtur në kualifikime të Lojrave Olimpike të madhin Mike Tyson. Dhe ka humbur nga ish kampioni botërorë në amatorizëm nga rusi Pyotr Zayev.
Lidhje të jashtme
Biografi shqiptarësh
Boks
Njerëz që jetojnë
Medalistë olimpikë shqiptarë |
5820 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Nazif%20Gashi | Nazif Gashi | Nazif Gashi
Lindi më:?
Nazif Gashi boksier i dalluar i klubit të Boksit KB Prishtina.
Shiko dhe këtë
...
Sportistët më të dalluar shqiptar
Lidhje të jashtme
Boksierë shqiptarë |
5821 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Mehmet%20Bogujevci | Mehmet Bogujevci | Mehmet Bogujevci është boksier i dalluar i klubit të boksit KB Prishtina.
Mehmet Bogujevci është kampion i shumëfishtë i ish federatës jugosllave në boks, ish reprezentues i Jugosllavisë, kampion i shumëfishtë ballkanik, kampion i Lojërave mesdhetare në Split, fitues i shumë turneve me renome ndërkombëtare, pjesëmarrës në kampionatet evropiane, botërore si dhe i Lojërave Olimpike.
Suksesi i tij më i madh në planin individual pa dyshim është fitimi i medaljes së argjendtë pra titulli i nënkampionit Botëror në kampionatin botëror të boksit amator të mbajtur në Beograd më 1978. Ndër sukseset e tij në planin ekipor sigurisht të paharruar mbeten 5 titujt e fituar Kampion të Jugosllavisë nga KB Prishtina kapiten i të cilit ishte pikërisht Mehmet Bogujevci i cili mbetet një nga sportistët më të mëdhenj shqiptar të të gjitha kohërave.
Shiko dhe këtë
Lidhje të jashtme
Biografi shqiptarësh
Boksierë shqiptarë
Njerëz që jetojnë |
5822 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Agjencia%20Telegrafike%20Shqiptare | Agjencia Telegrafike Shqiptare | Agjencia Telegrafike Shqiptare është agjencia zyrtare e lajmeve e Republikës së Shqipërisë.
Shiko edhe këtë
Lidhje të jashtme
Faqja zyrtare
Shqipëri
Tiranë
Agjenci
Media në Shqipëri |
5823 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Protektoriat | Protektoriat | Protektoriat është fjala që përdorej në kohën e Romës antike për Provincat e largëta. Po ashtu ky termë përdorej edhe nga kleriku. Në kohën e re ky termë është adaptuar për adminstrimin e një territori të caktuar (province, krahine, regjion) nga një fuqi politike apo ushtarake me qendër largë territorit. |
5824 | https://sq.wikipedia.org/wiki/10%20Mars | 10 Mars |
Ngjarje
2010 Një tërmet prej 5.2 shkallësh godet teritorin e Kosovës me epiqender në jugperëndim të Istogut.Dridhja që shkaktoi vetëm dëme materiale u ndie deri në kryeqytetin e Bullgarisë
Lindje
1957 - Osama Bin Laden, terorist arab
1958 - Sharon Stone, aktore amerikane
1963 - Jeff Ament, rok basist amerikan
1940 - Chuck Norris, aktor amerikan
Vdekje
2001 - Fatmir Haxhiu, piktor shqiptar
2003 - Abas Ermenji, politikan dhe historian shqiptar (l. 1913)
Festa dhe përvjetore
Mars |
5827 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Stampa | Stampa | Fjala "stampa" ka disa kuptime të cilat janë:
Stampa (tekst) ose siç quhet ndryshe edhe shabllon është një pjesë e tekstit, e cila mund të përdoret si një bllok i vetëm, d.m.th. si tekst i parapërgatitur, i cili mund të futet në një tekst tjetër dhe që përsëritet herë pas here.
Stampa (teknikë) ose siç quhet ndryshe edhe shabllon është një kallëp prej metali me trajta e përmasa të paracaktuara, i cili sherben për prodhimin e veglave, pjesëve apo sendeve të ndryshme me derdhje, me prerje, me shtypje etj. Shembuj në praktikë janë pshm.:
Stampat e çelsave
Stampat e këpucëve
Stampat e lopatave
Qëllimi i krijimit të stampave
Qëllimi i krijimit të stampave në përgjirhsësi është shkurtimi i ndjeshëm i kohës së punës dhe reduktimi i gabimeve të mundshme.
Krijimi i stampave dhe përpunimi i tyre
Shiko edhe
Për termin "stampa" që përdoret në Wikipedia shiko: Wikipedia:Stampa |
5833 | https://sq.wikipedia.org/wiki/11%20Mars | 11 Mars |
Ngjarj1702 – Në Londër publikohet gazeta e parë ditore në gjuhën angleze „The Daily Courant“
1981 - Në Prishtinë filluan demonstratat studentore.
1990 - Lituania deklaron pavarësinë
2003 – Themelohet Gjykata Ndërkombëtare e Hagës (Tribunali i Hagës)
2004 - Në sukmin terorist në Madrid humben jetën 200 njerz.
2011 - Termeti e cunami intensitet prej 8,9 goditën Japoninë.
Lindje
1544 - Torquato Tasso, poet italinë
1899 - Frederik IX, mbret i Danimarkës
1931 - Rupert Murdoch, sipërmarrës amerikan-australian
1952 - Douglas Adams, shkrimtar britanik
1963 - Azem Hajdari, politikan shqiptar
2006 - Rinor Berisha, aktor kosovar
Vdekje
1948 - Frano Gjini, filozof dhe teolog shqiptar
2006 - Slobodan Milosheviq, diktator, president i Serbisë dhe Jugosllavisë
Festa dhe përvjetore
- Dita botërore e veshkëve
Mars |
5834 | https://sq.wikipedia.org/wiki/12%20Mars | 12 Mars |
Ngjarje
1365 – U themelu Universiteti i Vijenës
1938 - Austria - anektohet nga Gjermania naziste
1940 - Fundi i luftës në dimër, Bashkimi Sovjetik mposht Finlandën.
1999 - Polonia, Republika Çeke dhe Hungaria pranohen në NATO.
Lindje
1881 - Mustafa Kemal Atatürk, politikan turk
1908 - Vasil Gërmenji, qe mësues, gazetar, veprimtar i Ballit dhe diplomat i çështjes shqiptare.
1915 - Mahir Domi gjuhëtar, akademik shqiptar (V. 2000)
1928 - Edward Albee, dramturg amerikan
1942 - Ratko Mlladiq, kriminel serb i luftës
1968 - Aaron Eckhart, aktor amerikan
Vdekje
604 - Papa Gregori I
1839 - Frederik VI, mbret i Danimarkës dhe Norvegjisë
1978 - John Cazale, aktor amerikan
1991 - Henrik Lacaj, mësues, përkthyes, leksikograf dhe pedagog shqiptar.
1992 - Martin Camaj, shkrimtar dhe albanolog shqiptar
1999 - Yehudi Menuhin, drejtues amerikan
2003 - Zoran Đinđić, kryeminister i Serbisë
Festa dhe përvjetore
Burundi, festa e punës
1968 - Mauritius, dita e pavarësisë
Mars |
5836 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lumi%20Visla | Lumi Visla | Visla (polonisht:Wisła) - është lumi më i gjatë në Poloni. Gjatësi e lumit është 1047 km ndërsa përfshinë një sipërfaqe prej 194 424 km2. Lumi Visla kalonë në mes të disa qyteteve të njohura Polake si: Varshava, Kraków dhe Gdańsk.
Lumenj në Poloni |
5840 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Aeroporti%20Budapest%20Ferihegy | Aeroporti Budapest Ferihegy | |}
Aeroporti Ndërkombëtar Ferihegy (hungarisht: Ferihegy Repülőtér) është aeroporti ndërkombëtar i vetëm i kryeqytetit hungarez Budapest, dhe njëkohësisht njëri nga dy aeroportet ndërkombëtare të Hungarisë. Ky aeroport ofron shërbime për transportin civil ajror. Prej këtej mundësohet lidhja me shumë qytete evropiane, si dhe fluturime përtej kontinentit për në Amerikën Veriore, për në Azi dhe Lindje të Mesme.
Aeroporti gjendet në lindje të qytetit në lagjen XVIII në Pestszentlőrinc. Ai ka tre terminale për përgatitjen e fluturimit të pasagjerëve. Çdo orë zhvillohen rreth 22-24 fluturime.
Koordinatat gjeografike janë:
Nuk ekziston akoma asnjë linjë hekurudhore që të mundësoje transportimin e pasagjerëve direkt për në aeroportin Ferihegy. Por megjithatë është planifikuar zgjatja e linjës ekzistuese në metron 3. Ndërmarrja e trafikut në Budapest ofron një shërbim urban nga stacioni i fundit (Kőbánya-Kispest) i metro-linjës 3 dhe deri në aeroport. Koha e udhëtimit zgjat rreth 20 minuta.
|-
|}
Infrastruktura
Terminalet
Terminali 1
Terminali 2A
Terminal 2B
Linjat ajrore
Shiko dhe këtu
Lista e aeroporteve ndërkombëtare
Lista e aeroporteve hungareze
Lidhje të jashtme
Faqja zyrtare e internetit
Informatione teknike mbi aeroportin
Shoqata e fluturimit Malév
Budapest
Hungari |
5860 | https://sq.wikipedia.org/wiki/13%20Mars | 13 Mars |
Ngjarje
483 - Felix bëhet Papë
1945 - Haki Taha nga Gjakova, tri ditë pas shpalljes së gjendjes ushtarake në Kosovë vret Miladin Popoviqin.
Lindje
1615 - Papa Innozenz XII
1945 - Anatoli Fomenko, matematikan rus, njohur me librin Kronologjia e Rë
1987 - Rosela Gjylbegu, këngëtare shqiptare nga Shkodra
1962 - Rita Petro, poete shqiptare
Vdekje
1901 - Benjamin Harrison presidenti i 23-të i ShBA
1965 - Fan Stilian Noli, klerik, politikan, dijetar, poet, përkthyes e historian shqiptar (L. 1882)
1975 - Ivo Andrić, shkrimtar serb - kroat, nobelist
Festa dhe përvjetore
Mars |
5861 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Aeroporti%20Hamburg%20Fuhlsbuettel | Aeroporti Hamburg Fuhlsbuettel | |}
Vendndodhja dhe trafiku
Aeroporti Ndërkombëtar Fuhlsbüttel në Hamburg: (gjermanisht: Flughafen Hamburg-Fuhlsbüttel) është aeroporti ndërkombëtar i qytetit gjerman Hamburg, dhe njëkohësisht njëri nga shume aeroportet ndërkombëtare të Gjermanisë. Ky aeroport ofron shërbime për transportin civil ajror. Prej këtej mundësohet lidhja me shumë qytete evropiane, si dhe fluturime direkte përtej kontinentit në shumë qytete të botës.
Aeroporti gjendet rreth 8 km në veriperëndim të qendrës se qytetit, si dhe rreth 8 km në jug të qytetit Norderstedt. Nuk ekziston akoma një linjë hekurudhore direkte, që të mundësoje transportimin e pasagjerëve deri në aeroport. Por në vitin 2008 është planifikuar përfundimi i lidhjes direkte e aeroportit me metro (S-Bahn Hamburg), e cila do të lehtësojë ndjeshëm fluksin e madh të pasagjerëve. Por ndërmarrjet e trafikut në Hamburg (HVV) ofrojnë një shërbim mjaft funksional dhe komod për të plotësuar me përpikmëri transportin e pasagjerëve me autobuzë dhe metro për në aeroport. Koha e udhëtimit nga qendra e qytetit zgjat nga 20 deri ne 40 minuta, e cila varet nga zgjedhja e itinerarit dhe linjës përkatëse. Koordinatat gjeografike janë:
Statistika vjetore
Historia
Kapaziteti dhe Siguria
Infrastruktura
Terminalet
Terminali 1
Terminali 2
Vendet e fluturimit
Linjat ajrore
Në bashkëpunim me Flughafen Hamburg GmbH ka shumë shoqata të tjera fluturimi, të cilat përdorin këtë aeroport si nyje lidhëse për fluturimet e tyre. Më poshtë dhe lista e tyre:
Shiko dhe këtu
Lista e aeroporteve ndërkombëtare
Lista e aeroporteve gjermane
Lidhje të jashtme
Faqja zyrtare e internetit
Foto nga ajri (Harta tek Google)
Aeroporte në Gjermani |
5873 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuha%20japoneze | Gjuha japoneze | Gjuha japoneze (日本語 Nihongo) është gjuhë e folur nga më shumë se 125 000 000 persona që jetojnë në ishullin e Japonisë duke përfshirë edhe Ryukyus (Rjukjus). Gjuha tjetër që përdoret në Japoni është Ainu, që tashmë flitet vetëm nga një pjesë e vogël personash në Hokaido, por megjithatë ajo është prapë shumë e njohur. Japonishtja nuk është e lidhur ngushtë me ndonjë gjuhë tjetër edhe pse mendimi që ajo ka një farë lidhje të largët me gjuhën koreane (sipas disa shkollarëve) dhe akoma më të largët me gjuhët altaike, nuk përjashtohet si ide. Gjuha japoneze e pastër ka dalë në shekullin e VIII (era jonë). Gjuha japoneze përmban shumë huazime dhe barbarizma (të cilat me kalimin e kohës mund të kenë humbur kuptimin e vërtetë të tyre ose mund të jenë shëndrruar) të rrjedhura nga gjuha kineze, që i janë përshtatur fonetikës së banorëve vendas. Pavarësisht se japonezët e ruajnë me fanatizëm gjuhën e tyre, në televizione dhe në gazeta spikasin shumë fjalë të huaja (sidomos nga anglishtja).
Sistemi shkrimit të japonishtes është një sistem i përshtatur dhe modifikuar nga ana e banorëve të Japonisë për të shkruar gjuhën japoneze. E bazuar në shkrimin kinez, japonishtja zhvilloi dhe një sistem pjesërisht hieroglifik ku bashkëtingëlloret kanë një rol të rëndësishëm. Në shekullin e 9 dhe të 10-të pati një zhvillim të një mënyre të shkruari me emrin Hiragana, që është një thjeshtëzim (përshtatje gjatë vizatimit të germave duke lehtësuar lakimin e ideografive) i mënyrës së të shkruarit të karaktereve (hieroglifëve) kineze. Ndërsa Katakana, e lindur në të njëjtën kohë me Hiraganën bazohet në elementet e karaktereve (hieroglifëve) kineze. Japonishtja moderne përfshin përdorimin e gjerë të Hiraganës si edhe të Katakanës.
Klasifikimi
Gjuhëtarë të cilët janë specializuar në gjuhën japoneze, kanë rënë dakord se japonishtja është njëra nga gjuhët japoneze; ku tjetra gjuhë në këtë grup është Ryukyuan (Rjukjuan). Megjithatë një pikëpamje e vjetër nga persona jo të specializuar, thonë që japonishtja është një gjuhë e vetme dhe e izoluar, dhe se gjuhët Ryukyuan janë thjeshtë dialekte.
Pavarësisht nga kjo, lidhja ngushtë e gjuhës japoneze me ndonjë gjuhë tjetër është akoma në pikëpyetje. Teori të shumta janë propozuar nga studiuesit për japonishten, si një gjuhë e vdekur e folur nga banorët e lashtë që banonin penisulën Koreane. Ide të tjera janë se ajo e ka prejardhjen nga gjuha Koreane, gjuhët altaike dhe gjuhët austronesiane. Mendohet gjithashtu se japonishtja mund të jetë një gjuhë kreole. Edhe sot e kësaj dite këto teori përplasen me njëra tjetrën, por do të duhej një analizë shumë e thellë për të nxjerrë në pah një mendim sa do të saktë.
Shtrirja gjeografike
Gjuhë e folur në territorin japonez nga më shumë se 125 milion njerëz, shumica e të cilëve jetojnë në shtetin e Japonisë. Ajo flitet gjithashtu edhe në ishullin e Ryukyus, Kore, Taivan, në disa pjesë të SHBA (Kalifornia dhe Hauai) dhe Brazil (ku ndodhet edhe pjesa më e madhe e komuniteteve japoneze). Gjithashtu një komunitet i vogël emigrantësh japonezë ndodhet në Davao, Filipine, por gjuha e tyre nuk është shumë e pastër dhe nuk flitet rrjedhshëm prej tyre. Në ditët e sotme egzistojnë shumë persona që studiojnë gjuhën japoneze pasi kjo e fundit është një gjuhë e rëndësishme në botën e biznesit.
Alfabeti
Gjuha japoneze moderne përdor tre lloje shkrimesh:
Kanji (kanxhi) - Shkrim ku përdoren shkronja (ideografive) me origjinë kineze.
Hiragana - Ideografi të përshtatura nga hieroglifët kineze duke thjeshtëzuar mënyrën e vizatimit të tyre. Hiragana ka një përdorim të gjerë në Japoni.
Katakana - Hieroglifë kineze që përdoren zakonisht për të shkruar fjalë ose emra të huaj. Duke qenë se Japonishtja ka një sërë fjalësh të huazuara, për t'i dalluar ato nga fjalët origjinale në japonisht, përdoret ky lloj shkrimi.
Megjithatë në ditët e sotme në mënyrën e të shkruarit japonisht përdoren gjithashtu edhe shkronjat latine. Shkronjat latine zakonisht përdoren për shkurtime si “CD”, “PC” e të tjerë. Për më tepër, është e mundur konvertimi i të gjithë shkrimit nga japonisht në shkronja latine (rōmaji).
Këtu për shëmbull paraqiten disa fjalë në japonisht me shkronja latine (rōmaji):
Watashi (uatashi) – Unë
Konichiwa (koniçiua) – Mirëdita, Tungjatjeta Sajonara (sajonara) – MirupafshimKombinimi dhe renditja e fjalëve në japonisht përcaktohet nga kana (që është mënyra e të shprehurit e fjalës), dhe jo nga Kanji (kanxhi). Mënyra e shkrimit në japonisht është shumë ndryshe nga gjuhët indo-evropiane. Fjalia fillon nga ana e majtë, duke vazhduar poshtë. Japonia po përpiqet gjithmonë e më shumë të shmangë dhe të ulë numrin e madh të përdorimit të shkronjave kineze. Pavarësisht se ka pasur progres në këtë detyrë, numri i hieroglifëve të huazuara nga vëni fqinj është akoma i madh dhe i pranishëm kudo.
Zanoret
Japonishtja ka një larmi tingujsh. Shqiptimi i zanoreve është i njëjtë me atë të italishtes, shqipes ose spanjishtes. E vetmja germë që është e veçantë është zanorja U që shqiptohet pak a shumë si "juu". Japonishtja ka gjithsej 5 zanore (shih figurën për detaje), të cilat kanë versionin e tyre të zgjatur dhe të shkurtër. Në gjuhën japoneze zakonisht theksi bie në zanoren e parë të fjalës, edhe pse kjo është diçka e diskutueshme.
Dialektet
Në Japoni ka me qindra dialekte. Këto dialekte kanë ardhur si pasojë e shumë faktorëve, si koha e gjatë e popullimit të arkipelagut, ishujt e shumtë me një terren malor dhe izolimi i gjatë si brenda dhe jashtë vendit. Dialektet zakonisht ndryshojnë nga zëri i lartë ose i ulët, nga zëri i trashë ose i hollë, pjesa e gramatikës (që merret me rregullimin e intonacionit), fjalori dhe në fund përdorimi në raste të veçanta i gjuhës. Madje ndonjëherë ka ndryshime edhe në shqiptimin e zanoreve dhe bashkëtingëlloreve edhe pse kjo nuk është shumë e zakonshme në popullsinë folëse.
Ndryshimi kryesor i dialekteve në Japoni është në mes të stilit-Tokjo (東京式, Tōkyō-shiki) dhe stili-Kyoto-Osaka (京阪式, Keihan-shiki). Ndërsa stili-Kjushu krijon një grup të vogël në vete. Zakonisht stili-Kyoto-Osaka përdoret zakonisht në pjesën qendrore të Japonisë që kufizohet nga prefekturat si Tojama, Kjoto, Hjogo dhe Mie. Gjithashtu shumë dialekte si Shikoku, cilësohen si dialekte të stilit-Kyoto-Osaka. Dialektet që hasen më në perëndim në të vërtetë (pavarësisht nga termi perëndim) janë të stilit-Tokjo. Ndërsa grupi i fundit që rrjedh nga dialektet lindore përbën dialektin e Japonishtes së Vjetër. Këto dialekte janë të folura përgjithësisht në Hachijojima (Haçizhozhima), Tosa, si edhe në shumë krahina të tjera.
Dialekte që rrjedhin nga rrethina si Tohoku ose Tsushima, ndonjëherë mund të jenë të pa kuptueshëm për folësit nga krahina të tjera të vëndit. Dialektet e ndryshme të përdorura në Kagoshima (pjesa jugore e Kjushusë) janë praktikisht të pa kuptueshme jo vetëm nga folësit standard (pra ata që përdorin japonishten në gjuhën letrare) por madje edhe nga folësit e rrethinave të Kyushu. Kjo mendohet se ka ardhur si pasojë e dialekteve Kagoshima që ndryshe nga japonishtja letrare, përfshin bashkëtingëllore të mbyllura (kjo do të thotë fjalë që përmban vetëm një zanore dhe që zakonisht mbyllet nga dy bashkëtingëllore). Për shembull në gjuhën letrare fjala Kumo (merimangë) shqiptohet nga dialektorët si Kob. Fjalori Kagoshima ka 84% lidhje me dialektet standarde të Tokjos. Dialekti Kansai, një grup që flitet në qendrën e pjesës perëndimore të Japonisë, flitet nga një mori njerëzish. Ndërsa dialekti Osaka (që kuptohet flitet nga banorët e rrethinave të prefekturës së Osakës), përdoret zakonisht për humor dhe komedi.
Gjuhët Ryukyuan (Rjukjuan), që janë shumë të lidhura ngushtë me japonishten, dallohen aq shumë sa mund të konsiderohen një degë e grupit të gjuhës së japonishtes. Këto gjuhë fliten në ishujt e Ryukyusë dhe disa ishuj janë politikisht pjesë e prefekturës së Kagoshimës. Këto gjuhë jo vetëm që janë të pa kuptueshme për folësit japonez por, shumica e tyre janë të pakuptueshme për ata që flasin gjuhë të tjera në territorin Ryukyuan.
Kohët e fundit japonishtja standarde është përhapur shpejt dhe shumë gjerësisht në vend me zhvillimet teknologjike si televizori, radio, zhvillimi i mjeteve të komunikimit telefonik si edhe zhvillimi dhe zgjerimi mjeteve të transportit si rrugët automobilistike, aeroportet, trenat e të tjerë. Të rinjtë zakonisht dinë të flasin edhe dialektin e krahinës ku jetojnë, edhe japonishten standarde, edhe pse kjo e fundit ndikohet shumë nga dialektet e shumta që ekzistojnë akoma sot në Japoni.
Gjendja zyrtare
Japonishtja është gjuha zyrtare e Japonisë, i vetmi vend ku kjo gjuhë është zyrtare. Ka dy forma të gjuhës japoneze: hyōjungo (標準語) ose japonishtja standarde dhe kyōtsūgo (共通語) ose gjuha e zakonshme. Plani i qeverisë ka modernizuar Japoninë, duke bërë që shumica e ndryshimeve ndërmjet këtyre të dyjave të zvaniten. Hyōjungo përdoret gjerësisht në shkolla, në televizione, komunikimet zyrtare, për artikujt nëpër gazeta dhe libra.
Japonishtja standarde mund të ndahet edhe në bungo (文語) ose gjuha letrare dhe kōgo (口語) ose gjuha e folur. Kjo e fundit ka rregulla të ndryshme në gramatikë si edhe disa ndryshime në fjalor. Bungo ishte mënyra kryesore e të shkruarit të japonishtes deri në vitin 1940 dhe akoma shërben si një udhërrëfyes për historianët, gjuhëtarët si edhe ka një rëndësi të madhe në aspektin juridik. Për shembull ligjet që mbetën pas Luftës së Dytë Botërore janë të shkruara akoma në stilin bungo, edhe pse tashmë qeveria po merr nisma frutdhënëse për të t’i modernizuar këto shkrime në gjuhën standarde japoneze. Ndërsa Kōgo sot është mënyra më e përdorur e të folurit dhe të shkruarit të gjuhës japoneze, edhe pse gramatika dhe fjalori bungo me disa raste të veçanta, është i pranishëm në gjuhën japoneze duke pasur parasysh që përdorimi i tyre nuk është i mirëfilltë, por thjeshtë për efekt.
Nderime
Përdorimi i titujve
Japonishtja është një gjuhë shumë formale. Zakonisht, si në jetën e përditshme ashtu edhe në institucionet zyrtare, titujt dhe nderimet përdoren gjerësisht kudo. Nderimet shprehen me anë të titujve që vendosen mbrapa emrit të individit. Për shembull në se një personi në gjuhën shqipe do t’i referoheshim thjeshtë me emrin X, në Japoni do të bëhej diçka e tillë si X-san, X-kun, X-sensei e të tjerë. Pra siç shihet titujt vendosen prapa emrit. Duke theksuar këtë gjë kemi në mendje që titujt nuk mund të dalin kurrë në fillim të emrit. Në se një person do i drejtohej një personi tjetër pa këto nderime ajo do të tregonte që lidhja mes dy personave është shumë e ngushtë sepse një komunikim i tillë me një person të pa njohur ose pak të njohur do të ishte turp dhe do mund të shkaktonte keqkuptime midis dy, tre ose më shumë individëve.
Një sjellje e tillë (pra rasti kur nuk përdoren nderimet) do të vlerësohej me fjalën yobisute (呼び捨て) dhe siç u tha më parë kjo do vlerësohej si ofendim dhe si mungesë kulture. Titujt pavarësisht se përdoren gjerësisht, nuk kanë ndonjë vlerë në se përdoren brenda gjirit të familjes. Është i diskutueshëm fakti në se personat brenda një grupi i drejtohen njëri tjetrit me tituj, por dihet se zakonisht ata ose ato përdorin kundrejt njëri tjetrit titullin –san, që është njëkohësisht një nga titujt më të përdorur në shoqërinë japoneze. Por asnjëherë dikush brenda grupit shoqëror nuk i drejtohet me tituj dikujt që nuk është aty për momentin, pavarësisht se ky i fundit mund të jetë i moshuar, më i lartë në pozitë e të tjerë. Kjo gjë vlen edhe në punë. Një pastruese e thjeshtë duhet t’i drejtohet gjithmonë drejtorit me titullin përkatës kur ai është i pranishëm, por në se ai nuk është i pranishëm thjeshtë emri i individit do mjaftonte.
Në se do duhej ta thjeshtëzonim pak atë që shkruhet më lartë shembulli i mëposhtëm do na ndihmonte:
Brenda grupit X është i pranishëm: X – sanBrenda grupit X nuk është i pranishëm: XPunëtor i një kompanie i drejtohet drejtorit: Konichiwa X –sama.
(Mirëmëngjesi i nderuar X)Punëtor i një kompanie flet rreth drejtorit kur ai nuk është i pranishëm: XX është një emër çfarëdo.Titujt gjithashtu e humbin rëndësinë e tyre kur bëhet fjalë për një figurë të shquar historike dhe përdoren radhë për një person me grada ushtarake (kjo varet dhe nga vlerësimi që ka një person rreth atij njeriu si edhe kush është ai që po dëgjon këtë vlerësim).
Nga gjithë kjo që thamë, shumë të huaj që nuk i dinë këto rregulla, nuk gjykohen nga popullsia vendase dhe mos përdorimi i titujve është i lejuar.
Ndër nderimet më të përdorura janë –san, -kun, -senpai, -sensei, -sama e të tjerë.
Titujt
Shumë tituj ndonjëherë zëvendësojnë komplet emrin e një personi. Siç përmendëm më lartë, titujt nuk mund të dalin kurrë përpara emrit, por ata mund të përdoren në vend të emrit të individit. Shembull: x-senpai mund të thërritet thjeshtë Senpai.
San(さん) është titulli nderi më i përdorur në Japoni, dhe duke marrë parasysh ndryshimin e madh midis shqipes dhe japonishtes, do mund të përkthehej zotëri, zonjë, zonjushë. Përdorimi i tij i gjerë ka si arsye përdorimin e titullit –san edhe për ushqime të ndryshme. Në Japoni çdokush që kryen një profesion (nuk ka rëndësi se çfarë profesioni kryen) mund të marrë titullin –san. Gjithashtu ky titull përdoret për personat që janë në krye të një kompanie zyrtare dhe emri i tyre në vende publike shkruhet X–san. Senpai(先輩) përdoret nga studentët për t’ju drejtuar studentëve që janë në klasat më të avancuara por mund të përdoret edhe në kompani të ndryshme për të treguar personat që janë më të vjetër në punë ose që personat që janë më të ngritur në pozitë.
Kōhai(後輩) është e kundërta e Senpai-t. Studentët e mëdhenj e përdorin ketë titull për t’ju drejtuar studentëve më të rinj dhe mund të përdoret në vende pune gjithashtu. Në raste të shumta përdorimi i kësaj fjale konsiderohet ofendues dhe nuk është e këshilluar të përdoret. Kōhai në një përkthim të përafërt do të merrte kuptimin i sapo ardhur, ai që ka ardhur në fund ose ai që është më i ri (por kjo është e diskutueshme).
Sensei (先生) përdoret për t’ju drejtuar personave që kanë një status ose pozitë të lartë në shoqëri si mësuesit, mjekët, avokatët, ushtarakët me grada të larta etj. Mundësisht këtë emër mund ta marrin edhe artistë të ndryshëm si këngëtarë, piktorë etj. Titulli –sensei përdoret për të treguar respekt për dikë që ka “arritur diku” me punën e tij. Gjithashtu titulli sensei mund të përdoret edhe ndryshe. Një qëllim i tij mund të jetë përdorimi në mënyrë ironike ose për të bërë sarkazëm me dikë që “e meriton” atë titull.
Shi (氏) përdoret në shumicën e rasteve në gjuhën e shkruar por mund të përdoret edhe në gjuhën e folur për t’ju drejtuar dikujt që njihet nga fama e tij ose saj, por që biseduesi nuk e ka takuar më parë. Pra si shembull, në se dikush në rrugë do të donte të merrte një autograf nga dikush që është i njohur por që nuk e ka takuar më parë, i drejtohet atij ose asaj me këtë titull. -shi përdoret nëpër gazeta ose nga komentues lajmesh për t’ju drejtuar një personi në fjalë. Gjithashtu në artikuj gazetash si edhe në dokumentet legale preferohet përdorimi i këtij titulli. -shi'' përdoret në mënyrë shumë formale për sa i përket gjuhës së folur. Pasi emri i personit që mban këtë titull është bërë i qartë, ky titull mund të përdoret edhe vetëm, kjo për sa kohë që ka vetëm një person në bashkëbisedim.
Shih edhe
Japonia
Lidhje të jashtme
www.ethnologue.com (në anglisht)
dictionary.laborlawtalk.com (në anglisht)
Gjuha japoneze alfabet fletore (PDF)
AKSER Brasil - Gjuha japoneze - Let´s Learn Japanese in Videos
Japonisht |
5874 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuha%20polake | Gjuha polake | Gjuha polake (polonishtja / polonisht: język polski) është gjuha zyrtare e Polonisë. Nga gjuhët sllavike, gjuha polake është në vende të tretë nga gjuhët që kanë më shumë folës, prapa rusishtes dhe ukrainas. Kjo gjuhë i përket grupit indo-evropian, në gjuhët perëndimore sllavike.
Shih edhe
Polonistika
Poloni
Polake |
5907 | https://sq.wikipedia.org/wiki/16%20Mars | 16 Mars |
Ngjarje
597 - Babilonasit e pushtunë Jerusalemin.
1521 - Ferdinand Magelani arrinë në Filipine.
1813 - Gjermania sulmon Francën.
Lindje
1751 - James Madison, presidenti i 4-t i SHBA-së († 1836)
1787 - Georg Ohm, fizikan gjerman († 1854)
1839 - Sully Prudhomme, shkrimtar francez, nobelist
1916 - Jusuf Vrioni - përkthyes dhe diplomat shqiptar (v. 2001)
1926 - Jerry Lewis, komedian, producent, aktor dhe këngëtar amerikan
Vdekje
2000 - Thomas Ferebee, bombardues në Hiroshima (l. 1918)
2001 - Norma MacMillan , aktore kanadeze (l. 1921)
2001 - Bob wollen , garues freng i makinave (l. 1943)
2003 - Rachel Corrie , aktivist politik amerikan (l. 1979)
2004 - Vilém Tauský , dirigjent dhe kompozitor çek (lindi më 1910)
2005 - Todd Bell , footbollist amerikan (l. 1958)
2005 - Ralph Erskine , arkitekt britanik ( Byker Wall ) (l. 1914)
2005 - Anthony George , aktor amerikan TV (l. 1921)
2005 - Allan Hendrickse , politikan jugoafrikan(b. 1927)
2005 - Dick Radatz , basebollistplayer amerikan (l. 1937)
2006 - David Feintuch , amerikan Sci-Fi autor (l. 1944)
2007 - Manjural Islam , futbollist i Bangladeshi (l. 1984)
2008 - Bill Brown , futbollist Australian (l. 1912)
2008 - Ola Brunkert , baterist suedeze për ABBA (l. 1946)
2008 - Gary Hart , menaxher profesionist amerikan i mundje dhe mundës (l. 1942)
2008 - G. David , astronaut amerikan (l. 1956)
2008 - Daniel MacMaster , këngëtar kanadez ( Bonham ). (l. 1968)
Festa dhe përvjetore
Mars |
5910 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Fatos%20Nano | Fatos Nano | {{Infobox officeholder
| name = Fatos Nano| image = Fatos Nano.jpg
| image_size = 250px
| office = Kryeministër i Shqipërisë
| term_start = 29 shtator 2002
| term_end = 1 shtator 2005
| predecessor = Pandeli Majko
| successor = Sali Berisha
| term_start2 = 25 korrik 1997
| term_end2 = 27 shtator 1998
| predecessor2 = Bashkim Fino
| successor2 = Pandeli Majko
| term_start3 = 22 shkurt 1991
| term_end3 = 4 qershor 1991
| predecessor3 = Adil Çarçani
| successor3 = Ylli Bufi
| office4 = Kryetar i Partisë Socialiste
| term_start4 = 12 qershor 1991
| term_end4 = 3 korrik 2005
| predecessor4 = Ramiz Alia
| successor4 = Edi Rama
| birth_date = 19 shtator 1952
| birth_place = Tiranë
| death_date =
| death_place =
| nationality = Shqiptar
| profession = Politikan, Ekonomist
| party = PS
| website =
|}}Fatos Nano''' lindi më 16 shtator 1952 në Tiranë, është politikan shqiptar, ish kryetar i Partisë Socialiste të Shqipërisë.
Jetëshkrimi
Ai filloi karrieren e tij politike ne vitin 1991 pasi u zgjodh Kryeminister i Qeverisë së Tranzicionit me qëllim që të organizojë zgjedhjet e para demokratike në Shqipëri, në po atë vit dhe të përgatise vendin për tranzicionin drejt një ekonomie tregu dhe sistemi demokratik. Zgjedhjet në 31 Mars 1991 u fituan nga Partia Socialiste e Shqipërise dhe ai u caktua përsëri Kryeministër. Pas dy muajsh ai u detyrua të jep dorëheqje. Atë vit ai u zgjodh kryetar i Partisë Socialiste e cila ishte pasardhëse e Partisë së Punës së Shqipërise. Në Mars 1992 Partia Demokratike fitoi zgjedhjet dhe një vit me pas Fatos Nano u burgos pasi u akuzua për korrupsion dhe abuzim detyre nga gjykata. Burgosja e tij u be problemi kryesor i Shqipërise post komuniste, sepse shumë socialistë besonin se kjo burgosje ishte shkase e opozicionit të Nanos ndaj qeverrisë së Berishës.
Gjatë vitit 1994 skemat piramidale po bëheshin të njohura në Shqipëri dhe rrënia e tyre në vitin 1997 shkaktoi një revoltë të armatosur të nxitur nga opozita kundër qeverisë me kërkesën për kthimin e parave të humbura në firmat piramidale. Kjo revoltë çoi në shpalljen e zgjedhjeve të parakohëshme nga presidenti Berisha. Nano u lirua nga burgu pas një amnistie të dhënë nga presidenti Berisha. Zgjedhjet u fituan nga Partia Socialiste. Presidenti Berisha dha dorëheqjen dhe kuvendi i ri zgjodhi president Rexhep Mejdanin. Presidenti Mejdani emëroi kryeministër Fatos Nanon. Në shator të vitit 1998 forcat e policisë së Tropojës vranë në një atentat udhëheqësin e lëvizjes studentore antikomuniste Azem Hajdari. Kjo çoi në një revoltë popullore dhe meqënëse u krye nga një segment i shtetit, e detyroi Fatos Nanon të japë dorëheqjen. Fatos Nano u gjykua i pafajshem nga nje Gjykate ne Tirane ndaj akuzave per shperdorim detyre dhe korrupsion ne vitin 1999.
Partia Socialiste vazhdoi qeverisjen e vendit dhe fitoi zghedhjet ne qershor 2001. Nano u bë Kryeministër për të tretën herë në korrik, 2002 i emëruar nga presidenti Alfred Moisiu. Në 3 korrik 2005 Partia Socialiste humbi zgjedhjet dhe shumicën në parlament. Partia Demokratike fitoi shumicën dhe kryetari i saj Sali Berisha u emërua Kryeministër i qeverisë së re. Më 1 shtator 2005 Nano dha dorëheqjen si kryetar i Partise Socialiste.
Nano kritikoi kryetarin e ri Edi Rama për stilin autoritar te drejtimit të Partisë Socialiste dhe praktikat përjashtuese të anëtarëve themelues dhe me kontribut të madh në Partinë Socialiste.
Nano kërkoi të zgjidhej si president në 8 korrik 2007 mbas mbarimit të mandatit të presidentit Moisiu, por nuk pati mbështetjen e Ramës. Shumica e deputetëve të opozitës të drejtuar nga Partia Socialiste nuk e përkrahën kandidaturën e tij dhe bojkotuan zgjedhjet. Nano mori vetëm 3 vota ndërsa Bamir Topi, kandidati i Partise Demokratike fitoi 75 vota. Megjithatë Topi nuk fitoi votat e nevojshme për tu zgjedhur president. Raundi i dytë për zgjedhjen e presidentit u mbajt më 10 korrik. Parlameti përsëri nuk arriti të zgjidhte presidentin, me Nanon që mori 5 vota dhe Topi 74 vota. Në raundin e tretë më 20 korrik Topi u zgjodh president.
Si deputet i parlamentit Shqiptar, Nano ka shërbyer zonën e Kucovës, Tepelenës dhe Sarandës.
Edukimi
Mbaroi gjimnazin Sami Frashëri në Tiranë. Kreu studimet e larta në Universitetin e Tiranës (Fakulteti i Ekonomisë). Në vitin 1975 kreu specializimet për Ekonomi Politike.
Në vitin 1983 me vendimin nr.81, 23 shtator 1983 të Universitetit të Tiranës merr titullin "Doktor i Shkencave" ne fushën e ekonomisë, ndërsa në vitin 2000 titullin "Profesor Doktor" në fushën e ekonomisë.
Nga Universiteti Ndërkombëtar i Milanos (Itali) në vitin 2000 dekorohet me titullin "Doktor Honoris Causa" - në fushën e Ekonomisë dhe Teknikës së Komunikimit dhe po në këtë vit merr titullin e nderit "Doktor Honoris Causa" - në fushën e shkencave ekonomike, nga Universiteti i Barit (Itali).
Biografi shqiptarësh
Politikanë shqiptarë
Diplomatë shqiptarë
Ekonomistë shqiptarë
Urdhri "Gjergj Kastrioti Skënderbeu"
Kryeministra të Shqipërisë
Ministra të Shqipërisë
Deputetë të Kuvendit të Shqipërisë
Kryetarë të Partisë Socialiste të Shqipërisë
Lindje 1952
Njerëz që jetojnë |
5923 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Petrit%20Kumi | Petrit Kumi | Petrit Kumi (Elbasan, 20 maj 1930) është ndër fotografët më të sprovuar pas Luftës së Dytë Botërore, ndër dëshmitarët më të rëndësishëm të fotografisë së regjimit komunist.
Biografia
U lind në Elbasan më 20 maj 1930. Filloren e kryen në qytetin e lindjes, filloi Shkollën e Punës me drejtor Ali Cungu në vitin 1944, por që e ndërpreu për arsye të Luftës së Dytë Botërore. Pas çlirimit vijoi arsimin e mesëm në Liceun Artistik “Jordan Misja” për pikturë me profesor Abdurrahim Buzën, ndërkohë që gjatë viteve 1953-54, shërbeu si fotoreporter i revistës “Miqësia”.
Në vitet 1953 - 1960 ka punuar si formulues grafik për revistat "Miqësia" dhe në suplementet e saj "Punëtori Sovjetik". Në këto revista punonte si fotograf Sulejman Kelmendi nga i cili mori edhe mësimet e para për fotografinë. Në vitin 1960 ftohet të punojë si fotoreporter në Agjencinë e Lajmeve të Shqipërisë ATSH, ku pasi la punën si faqosës i revistave të më sipërme, filloj punën si fotoreporter ku edhe pati sukseset e tij të para në fotografi.
Me ndihmën e fotografëve më në zë, Jani Ristani, R. Veseli dhe M. Kallfa, P. Kumi u shqua dhe u evidentua shumë shpejt si kronist cilësor i fotografisë së shtypit. Në vitin 1963 u ftua të punoi si fotoreporter në Revistën "YLLI'" ku bëri një karrierë 30 vjeçare si fotograf profesionist. Në vitin 1966 pati rastin të ndjekë një trajnim të gjatë 6 mujor për fotografinë me ngjyra pranë Laboratorit Qendror te Fotografisë se Agjencisë se Lajmeve të R.P. të Kines, HSINHUA. Në vitin 1985 emërohet përgjegjës i redaksisë së fotografisë dhe anëtar kolegjiumi në ATSH.
Ka marrë pjesë në shumë konkurse dhe ekspozita të fotografisë kombëtare dhe ndërkombëtare, ku edhe ka fituar shumë çmime të veçanta siç është medalja e konkursit botërorë për foton sportive "Macja e Zezë" etj. Sot drejton si pronar të parën firmë private të fotografisë profesionale "KUMIFOTO" që gjendet në Tiranë.
Tituj të veprave
Fotografi
"Macja e Zeze" - fituese e medaljes për fotot sportive në konkursit botëror, Moskë 1960
"Brigjeve te Adriatikut" - fituese në konkursin e talenteve të reja të fotografisë, Beograd 1959
Referime
Biografi shqiptarësh
Fotografë shqiptarë
Njerëz që jetojnë
Njerëz nga Elbasani
Lindje 1930 |
5924 | https://sq.wikipedia.org/wiki/17%20Mars | 17 Mars |
Ngjarje
1914 - Wilhelm von Wied zbriti në Durrës,
Lindje
1834 - Gottlieb Daimler, inxhinier gjerman (vdiq më 1900)
1926 - Siegfried Lenz, letrar gjerman
1929 - Peter L. Berger, sociolog austriak
1930 - Betty Allen, mezzo-sopranistja amerikane
1938 - Rudolf Nurejev, baletan rus
1939 - Giovanni Trapattoni, futbollist dhe tyrener italian
1951 - Kurt Russell, aktor amerikan
1951 - Luan Daka, aktor shqiptar
1962 - Engjell Muhedin Shehu, shkrimtar shqiptar.
1975 - Hrvoje Kečkeš, aktor kroat
1983 - Akif Imamović, futbollist austriak me prejardhje boshnjake
1986 - Edin Džeko, futbollist boshnjak
Vdekje
180 - Marcus Aurelius, perandor romak (l. 121)
1406 - Ibn Haldun, filozof arab
1853 - Christian Andreas Doppler, fizikan austriak (lindi më 1803)
1864 - Alexandre Calame, piktor dhe grafist zvicran
1932 - Iliaz Vrioni, nënshkrues i Deklaratës së Pavarësisë së Shqipërisë, ish Kryeministër i Shqipërisë
1956 - Irène Joliot-Curie, kimiste franceze dhe fituese e çmimit Nobel 1935
1976 - Luchino Visconti regjisor italian.
Festa dhe përvjetore
1861 - Pavarësia e Italisë
Mars |
5925 | https://sq.wikipedia.org/wiki/18%20Mars | 18 Mars |
Ngjarje
Lindje
1981 - Unikkatil, reper shqiptar
Lindje
Vdekje
Mars |
5931 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Aeroporti%20Nd%C3%ABrkomb%C3%ABtar%20i%20Tiran%C3%ABs | Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës | Tirana International Airport Nënë Tereza (), i referuar shpesh si Aeroporti Ndërkombëtar i Rinasit, është një nga dy aeroportet kryesore ndërkombëtare të Republikës së Shqipërisë. Ai i shërben qytetit të Tiranës, zonës metropolitane dhe rajonit përreth në qarkun e Tiranës . Aeroporti është emëruar për nder të murgeshës dhe misionares katolike shqiptare, Nënë Tereza (1910–1997). Ndodhet në veriperëndim të Tiranës, në bashkinë e Krujës, Qarku i Durrësit. Ajo ofron lidhje ndërkombëtare kryesisht brenda Evropës, me rrugët më të shpeshta për në Milano, Romë, Londër dhe Bergamo.
Aeroporti shërben si qendra kryesore për transportuesin flamur të vendit, Air Albania, si dhe për Albawings dhe Wizz Air. Aeroporti ofron shërbime të rregullta të pasagjerëve. është aeroporti më i madh dhe më i ngarkuar në Shqipëri dhe aeroporti i shtatë më i ngarkuar në Ballkan. Aeroporti tjetër kryesor i Shqipërisë është Aeroporti Ndërkombëtar i Kukësit i vendosur në verilindje të vendit.
Historia
Zhvillimi i hershëm
Aeroporti është ndërtuar nga viti 1955 deri në vitin 1957. Tirana kishte shërbime ajrore komerciale më parë. Aviacioni i brendshëm filloi në vitin 1926 kur linja ajrore gjermane Adria-Aero-Lloyd fitoi monopolin për linjat ajrore të brendshme në vend dhe filloi shërbimin e Tiranës, Shkodrës, Korçës dhe Vlorës. Këto operacione rezultuan jofitimprurëse dhe linja ajrore ia shiti të drejtat e saj kompanisë italiane Ala Littoria e cila hapi linjat e rregullta në vitin 1935 midis Tiranës në Shkodër, Kukës, Peshkopi, Kuçovë, Vlorë dhe Gjirokastër. Në vitin 1938, transportuesi jugosllav Aeroput prezantoi fluturime të rregullta tregtare që lidhnin Tiranën me Beogradin, Serbi, me një ulje në Dubrovnik, Kroaci.
Pas Luftës së Dytë Botërore dhe vendosjes së një regjimi komunist izolues në Shqipëri, transporti ajror ishte i rrallë. Nga viti 1944 deri në vitin 1948 ka pasur shërbim për Beogradin, por pas prishjes së marrëdhënieve me Jugosllavinë, deri në vitin 1953, ka pasur vetëm një lidhje dy herë në muaj me Budapestin që operohej nga kompania sovjeto-hungareze Maszovlet. Nga viti 1953 deri në vitin 1955, nuk kishte asnjë shërbim ajror, deri në shkurt 1955 kur u inaugurua një linjë për në Moskë, e ndjekur më pas në kryeqytetet e tjera të Evropës Lindore. Në vitet 1970, Tirana ishte një nga qytetet e para evropiane që shërbehej nga CAAC Airlines e Kinës, me një fluturim javor për në Pekin nëpërmjet Bukureshtit dhe Teheranit. Në fund të viteve 1980, kishte gjashtë linja ajrore që fluturonin drejt Tiranës, me gjithsej nëntë udhëtime vajtje-ardhje në javë.
Me rënien e komunizmit në Shqipëri në vitin 1991 dhe liberalizimin e mëpasshëm të kufizimeve të udhëtimit jashtë vendit për shqiptarët, numri i linjave ajrore që operojnë në aeroport u rrit me shpejtësi. Në vitin 1999, kishte 8 249 fluturime dhe 356 823 pasagjerë, shtatë herë më shumë se në 1991.
Bashkëkohore
Pajisjet dhe objektet e trafikut ajror të aeroportit janë modernizuar shumë, pas investimeve të Tirana International Airport SHPK, një konsorcium i drejtuar nga Hochtief AirPort. Hochtief mori drejtimin e aeroportit më 23 prill 2005, për një periudhë koncesioni 20-vjeçare.
Koncesioni përfshinte ndërtimin e një terminali krejtësisht të ri pasagjerësh dhe përmirësime të ndryshme të infrastrukturës, mes tyre ndërtimin e një rruge të re aksesi, parkingje të reja dhe një urë mbi rrugën e vjetër të hyrjes në aeroport. Zgjerimi rezultoi në një rritje të numrit të pasagjerëve në vit, i vlerësuar në 1.5 milion pasagjerë për vitin 2009. Numri i pasagjerëve u rrit efektivisht në më shumë se 1.5 milion në 2010.
Ndërtesa e terminalit dhe zgjerimi i dytë i saj, ndërtesa e ngarkesave, peizazhi i saj dhe tendat e parkimit të saj u projektuan nga arkitekti malajzian Hin Tan nga Hintan.
Në dhjetor 2016, Aeroporti njoftoi se u shërbeu 2 milionë pasagjerëve gjatë vitit 2016, duke arritur momentin e dytë historik.
Pronësia
Në vitin 2017, China Everbright Limited u bë pronari i vetëm i Tirana International Airport Nënë Tereza. Pas arritjes së një marrëveshjeje me Qeverinë Shqiptare për t'i dhënë fund monopolit të saj në fluturimet ndërkombëtare nga Shqipëria, Hochtief AirPort shiti funksionimin e Aeroportit Ndërkombëtar të Tiranës Nënë Tereza tek China Everbright Limited, një kompani e specializuar në menaxhimin e aseteve, investimet direkte, brokerimin dhe investimet bankare. Më 25 dhjetor 2020, Kastrati Group bleu të gjitha aksionet e aeroportit nga China Everbright Limited për 71 milionë euro.[citim i nevojshëm]
Transporti tokësor
Aeroporti lidhet me autostradën SH60 larg rrugës SH2 Durrës - Tiranë. Taksitë dhe objektet e makinave me qira janë në dispozicion në aeroport. Udhëtimi nga Tirana në aeroport zgjat 20–25 minuta.
Autobus
Një autobus aeroporti, i vendosur jashtë terminalit Arrivals, niset çdo orë në orë (06:00-02:00), për në qendër të qytetit dhe udhëtimi zgjat rreth 30 minuta. Anija kryen një shërbim çdo orë midis aeroportit dhe pjesës së pasme të godinës së Operas në qendër të Tiranës.
Hekurudhor
Një linjë e re hekurudhore e lehtë elektrifikuar po ndërtohet midis Tiranës dhe Durrësit me një lidhje me Aeroportin e Tiranës, e planifikuar të përfundojë brenda 2024-25.
Incidente dhe aksidente
3 tetor 2006: Fluturimi 1476 i Turkish Airlines, që fluturonte nga Tirana në Stamboll, u rrëmbye nga Hakan Ekinci në hapësirën ajrore greke. Avioni, me 107 pasagjerë dhe gjashtë anëtarë të ekuipazhit në bord, transmetoi dy sinjale të koduara rrëmbimi të cilat u kapën nga forcat ajrore greke; fluturimi u ndal nga avionët ushtarakë dhe u ul i sigurt në Brindisi, Itali.
30 qershor 2016: Tre persona të armatosur dhe të maskuar hynë në terminalin e mallrave, ku vodhën një shumë të madhe parash që do të transportoheshin jashtë vendit me aeroplanë. Shuma e parave të gatshme mund të ishte deri në 3 milionë euro. Incidenti shkaktoi shqetësime për sigurinë kombëtare.
9 Prill 2019: Një fluturim i Austrian Airlines i drejtuar për në Vjenë u vonua për 3 orë, pas një grabitje të armatosur. Motorët e avionit po punonin, kur tre burra të veshur me maska dhe me veshje ushtarake u ngjitën në gyp, duke vjedhur 6 milionë euro. Një nga grabitësit u qëllua për vdekje në shkëmbim zjarri me policinë rreth një kilometër larg aeroportit.
Shiko gjithashtu
Transporti ne Shqiperi
Ekonomia e Shqipërisë
Lista e aeroporteve në Shqipëri
Aeroporti Ndërkombëtar i Kukësit
Aeroporti Ndërkombëtar i Vlorës
Referencat
Memoriale të Nënë Terezës
Aeroporte në Shqipëri
Vetitë CS1: Burime në shqip (sq)
Koordinatat në Wikidata
Faqe me përkthime të pashqyrtuara |
5932 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Struga | Struga | Struga është qytet dhe qendër e ame të njëjtin emër që shtrihet në pjesën jugperëndimore të Maqedonisë së Veriut. Qyteti shtrihet në brigjet veriore të Liqenit të Ohrit. Përmes qytetit kalon lumi Drini i Zi i cili buron nga liqeni. Struga përmendet që nga antika, aty pranë kalonte rruga romake Via Egnatia, emri i vjetër ilir i Strugës ishte Enhallon.
Historia
Qyteti i Strugës gjatë shekujve ka formuar fizionominë e tij në aspektin historik, kulturor dhe arkitektonik.
Qyteti i Liqenit, ka histori të pasur. Gjatë zhvillimit qyteti kalon nëpër periudhat e zhvillimit të traditave, ekonomisë dhe kulturës. Historia e Strugës fillon nga neoliti. Buzë Drinit të Zi dhe në afërsi të tij janë zbuluar figura arti që padyshim tregon se prej neolitit e këtej Struga ka qenë vend i banuar. Sipas asaj që është e njohur prej epokës greko-romake mund të thuhet se Struga ka qenë vendbanim i rëndësishëm peshkimi në afërsi të vendbanimeve Lyhnida (Ohri i sotëm) dhe Patra (vendbanim antik mbeturinat e të cilit janë gjetur ne fshatin Ladorisht 2 kilometra larg Strugës).
Në epokën greko-romake, Struga ka qenë territor ku intensivisht është zhvilluar jeta kulturore. Prej asaj kohe është e rëndësishme nekropola në fshatin Trebenisht e cila ka dhënë material të shkëlqyer për shkencën e Maqedonisë së Veriut dhe ballkanit si dhe për bazilikat e mëvonshme romake dhe bizantine në Ladorisht, Oktisi dhe Dollogozhdë.
Për historinë kulturore të Strugës dhe rrethinës me një rendësi të veçantë janë bazilikat në Oktis dhe në Ladorisht. Për bazilikën në Ladorisht dihet se ka pasur atrium, bazilika të tilla ka në të gjithë Ballkanin mirëpo rrallë gjenden bazilika me mozaik në podium. Në një terren kaq të pasur në shekullin e VII erdhën sllavët, në atë periudhë Ohri ishte shkatërruar nga një tërmet, gjithashtu edhe bazilikat në Oktis dhe Ladorisht.
Ekonomia
Ekonomia Strugane kryesisht vjen nga turizmi, i cili është një nga më të lartit në Maqedoninë e Veriut. Degë të tjera ekonomike përfshin: bujqësinë, blegtorinë, peshkatarinë dhe indistrualizmi.
Demografia
Duke iu referuar të dhënave statistikore të regjistrimit të popullsisë të vitit 2002 Komuna e Strugës ka pasur 63376 banorë. Shkalla e nataliteti në vitin 2004 ishte 10,2 % (në 1000 banorë), kurse shkalla e mortalitetit të përgjithshëm ishte 7,5 % (në 1000 banore). Shkalla e vdekshmërisë tek foshnjat ishte 10,6 promilë. Shumëzimi natyror në numra ka qenë 101, në promilë 2,7. Me këto të dhëna komuna është nën mesataren e republikës. Qarku i migracionit në vitin 2004 është 6. Ndaj saj si të ardhur janë regjistruar gjithsej 223 persona, nga të cilët 152 janë qytetarë të ardhur brenda Maqedonisë së Veriut. Numri i përgjithshëm i të shpërngulurve është 217, prej të cilëve 150 janë qytetarë të shpërngulur brenda R. së Maqedonisë së Veriut. Karakteristikë është se nga numri i përgjithshëm i qytetarëve të shpërngulur (113) janë të gjinisë femërore, kurse shkaqet më të shpeshta për shpërngulje janë kurorëzimi dhe shkaqet tjera familjare (respektivisht 78 dhe 52). Numri mesatar i banorëve është 130,5 persona na km². Numri i kurorëzimeve në vitin 2004 ishte 288 ose 7,8 kurorëzime në 1000 banorë dhe numri i shkurorëzimeve ishte 12 ose 0,3 shkurorëzime në 1000 banorë. Në raport me kurorëzimet komuna është mbi, ndërsa në krahasim me shkurorëzimet komuna është nën mesataren republikane, gjegjësisht i takon grupit të komunave me shkallë më të ulët të shkurorëzimeve.
Struktura sipas gjinisë në Komunën e Strugës është 31743 (50 %) të gjinisë femërore dhe 31633 (50 %) të gjinisë mashkullore. Shkalla mesatare e moshës së popullatës sipas regjistrimit të vitit 2002, është 33,1 vite. Pjesëmarrja e popullatës së re deri ne 20 vjeç moshë është 36,2 %. Pjesëmarrje më të madhe në numrin e përgjithshëm të banorëve ka popullata me moshë nën dyzet vjeç 67,2 %, ndërsa përqindja e banorëve mbi 60 vjeç është 11,7 %.
Pozita gjeografike
Ne pjesën jugperëndimore të Maqedonisë së Veriut shtrihet Pellgu i Ohrit dhe Strugës, i vendosur ndërmjet maleve Jabllanica, Malit të Belicës dhe Mokrës në perëndim, Galiçicës, Petrinjës, Malit Pllaçin dhe Ilien në lindje ; Stogovës dhe pjesës së saj e Karaormanit në veri dhe krahinës malore Gora në jug. Pellgu përfshin sipërfaqe prej 103.407 ha. Struga gjendet në lartësi mbidetare prej 698 m. Struga është e vendosur në rrëzë të malit Jabllanica në Pellgun e Ohrit dhe në anën veriore të Liqenit të Ohrit pranë vendit ku rrjedh lumi Drini i Zi po nga Liqeni i Ohrit. Mendohet se qysh nga periudhat e hershme kohore ka ekzistuar një vendbanim me emrin Enhalon, emër që mendohet se ka prejardhje nga gjuha e vjetër greke, që në përkthim don të thotë ngjalë. Më vonë vendbanimi e mori emrin Strugë, që don të thotë mëngë dore, hu edhe atë në vendin e gjuajtjes së peshkut. Komuna e Strugës përfshin sipërfaqe prej 573 ha, ose në 1/3-tën pjesë nga linja e përgjithshme bregore e liqenit, d.m.th në gjysmën e sipërfaqes së përgjithshme të pellgut. Në
këtë sipërfaqe ndodhet qyteti Strugë me 50 vendbanime (Misleshova, Drasllavica, Morovishti, Llozhani, Bezeva, Bixhova, Vranishti, Belica e Poshtme, Zagraçani, Kalishti, Ermëzi, Ladorishti, Rodohozhda, Frëngova, Shumi, Oktisi, Vishnja, Belica e Sipërme, Drenoku, Modriçi, Glloboçica, Nerezi, Bërçeva, Jabllanica, Llakavica, Preskopshtina, Burineci, Zbazhdi, Llukova, Prisovjani, Rzhanova, Sellca, Brezova, Bogovica, Toska, Dollogozhda, Koroshishti, Livadhi, Misllodezhda, Novosella, Pohumi, Zhepini, Boroveci, Llabunishti, Podgorca, Morunishta, Veleshta, Tateshi i Epërm, Tateshi i Poshtëm dhe Dobovjani).
Fshatrat shtrihen :
Nga ana e majtë e Drinit në lindje të rrëzës së Malit Jabllanica, si fshatra të Drimkollit të
Strugës dhe dy fshatra ne bregun e liqenit.
Në rrëzën malore të Jabllanicës fshatrat e Drimkollit të Dibrës.
Pozita gjeografike
Nga ana e djathtë e Drinit ndodhet krahina e Malësisë, por më në veri të saj krahina e
Zhupës së Dibrës.
Në rrezen jugore të Karaormainit dhe në skajin e fushës.
Në pjesën përfundimtare të Fushës së Strugës.
Fshatrat e Komunës së Strugës kryesisht janë të tipit të ngushtuar.
Kultura
Mbrëmjet e poezisë
Festivali "Këngë Jeho"
Është festival qe ndodh një here në vit ne qytetin e Struges.Gjatë tre mbrëmjeve të festivalit marrin pjesë 20 ansamble dhe shoqëri kulturo-artistike nga Maqedonia eVeriut, Kosova, Shqipëria, Italia, dhe Mali i Zi.
Politika
Turizmi
Binjakëzime
Mangalia, Romania
Shih edhe këtu
Republika e Iliridës
Shqiptarët në Maqedoninë e Veriut
Mersim Pollozhani
Qazim Bej Vlora
Stampa:User Struga
Referime
Lidhje të jashtme
Faqja zyrtare e Qytetit
Qytete në Maqedoninë e Veriut
Qytete shqiptare |
5933 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Ohri | Ohri | Ohër edhe Ohri/a, () është qytet i cili ndodhet në pjesën jug-perëndimore të Maqedonisë së Veriut pranë liqenit me të njëjtin emër dhe ka diku rreth 50.000 banorë.
Gjeografia
Vendndodhja gjeografike
Qyteti i Ohrit është i vendosur në brigjet veri-lindore të Liqenit të Ohrit. Ai shtrihet sipër dhe rreth dy kodrave kryesore, atë të kalasë dhe atë të Debojit. Ndërsa qyteti sot është i përhapur edhe në fushat pjellore në veri, veri-lindje dhe lindje, ai më herët ishte i përqendruar sipër dhe në këmbë të dy kodrave, i rrethuar nga një mur guri.
Nga qendra e Ohrit deri në qendrën e Strugës, ka një distancë rrugore prej vetëm 15.5 kilometra. Qyteti i Strugës gjendet në veri-perëndim. Fushat rrethuese të të dy qyteteve janë të ndarë nga një kodër që fillon në brigjet të liqenit dhe kalon në veri në masivin malor të Karaormanit. Në lindje të Ohrit ngrihet mali i Galiçicës me një lartësie maksimale prej 2255 metra. Ai i ndan liqenet të Ohrit dhe të Prespës. Kufiri shqiptaro-maqedonas i Shën Naumit në jug të Ohrit dhe në afërsi të Pogradecit, është nga qendra e qytetit rreth 30 kilometra larg. Ai nuk e ka atë rrëndësinë ekonomike dhe infrastrukturore si kufiri tjetër i Qafë Thanës afër Strugës, por kalohet sidomos nga turistë dhe tregtarë rajonal.
Klima
Ohri ka një klimë tipike kontinentale. Gjatë verës, moti është i nxehtë dhe me shumë pak reshje, ndërsa dimrit, moti është shumë i ftohtë dhe me shumë reshje bore. Zjarret pyjore në verë nuk janë të rrallë. Shkaqet janë thatësira dhe nxehtësia verore, por edhe gabime njerëzore, si për shembull hedhja e bishtave të cigareve të pashuara ose ndezja e zjarrit në natyrë. Në afërsi të liqenit, shpesh herë fryn një erë e freskët nga perëndimi ose veriu.
Demografia
Komuna e Ohrit ka 54.380 banorë (sipas censusit 2002). 45.985 janë maqedonë, 2.962 shqiptarë, 2.268 turq dhe 3.165 i përkasin etnive të tjerë. Maqedonët i përkasin kishës ortodokse, ndërsa shumica e shqiptarëve janë myslimanë, ndërsa me kalimin e viteve një pjesë e tyre janë konvertuar në ortodoksë. Turqit janë myslimanë.
Historia
Emri
Sipas Radoslav Katiçiqit mendohet se emri modern është një version i modifikuar i emrit të vjetër grek, ku kalimi i "Lychnidus" në "Ohri" presupozon një zhvillim karakteristik tingullor nga shqipja, si në rastin e Vlorës nga "Aulona" në "Avlona" e pastaj në "Vlora", Ohri nga "Lychnidus" në
"Li-hnid" e pastaj në "O-hrid". Ndërsa sipas Doikov emri i qytetit, ″Ohrid″, rrjedhën nga fjalët bullgare vo/во (sipër, mbi) dhe hrid/хрид (kodër, mal), domethënë, ″mbi kodër″.
Lashtësia dhe Mesjeta
Ohri i ka rrënjët në parahistori. Fisi ilir i enkelejve e ndërtoi vendbanimin të parë me emrin Lyhnidos. Ato banonin në këtë rajon që përfshijnte liqenin e Ohrit dhe trevat rreth tij. Pas vitit 148 p. e. r. qyteti u bë pjesë e Perandorisë Romake.
Më 29 dhe 30 maj të vitit 526, Lyhnidosi u shkatërrua nga një tërmet i fuqishëm. Për fatin e qytetit të lashtë faktet historike nuk japin më të dhëna. Vetëm tre shekuj më vonë përmendet një qytet bullgar me emrin Ohrid, çfarë do të thotë ″mbi kodër″.
Gjatë mesjetës, Ohri ishte qendër e veprimtarisë artistike dhe kulturore e bullgarëve. Në atë kohë, Klementi i Ohrit e themeloi Shkollën e Ohrit. Por edhe Shën Naumi ishte një dijetar i rrëndësishëm i atij institucioni. Në Shkollën e Ohrit mësohej gjuha e vjetër kishtare sllave, gjuha më e vjetër e shkruar sllave. Në shekullin e dhjetë, Ohri për 17 vjet ishte në kohën e sundimin të mbretit Samoil kryeqyteti i Perandorisë Bullgare.
Nga shekulli XV
Në vitin 1462, Skënderbeu e mposhti me ushtrinë e tij Ohrin dhe rajonin rreth tij. Por pas disa vitesh, sulltani Mehmeti i II e rifitoi qytetin.
Në vitin 1912, Serbia e zaptoi Ohrin bashkë me gjithë Maqedoninë dhe më pas u bë pjesë e Jugosllavisë.
Në gusht të vitit 2001, në Ohër u nënshkrua nga liderët të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare dhe përfaqësuesit të qeverisë maqedonase Marrëveshja e Ohrit, e cila pas disa muajsh e mbylli Luftën në Maqedoni.
Kultura
Atraksionet
Atraksioni më i madh i Ohrit është liqeni i tij. Ndër më të vjetrit dhe më të thellët në Evropë, ai tërheq jo vetëm pushues por edhe sportistë, peshkatarë dhe shkencëtarë. Nga kalaja ka një pamje të jashtëzakonshme mbi qytet, liqen dhe deri tek malet rrethuese të tij. Edhe pse vuan nga ndotjet njerëzore, sidomos nga ana e Shqipërisë, ai mbetet një nga atraksionet më të pasur të gadishullit ballkanik. Siç u përmend, kalaja ndodhet mbi qytet dhe mbi kodrën kryesore. Kalaja i ka rrënjët në lashtësi, por në formën ekzistuese ajo u ndërtua nga mbreti bullgar Samoil në shekullin e dhjetë.
Politika
Qyteti i Ohrit është qendra administrative e Komunës së Ohrit (maqedonisht Opština Ohrid / Општина Охрид), e cila përfshijnë poashtu 29 fshatra të tjera në rrethinën e tij. Komuna ka një sipërfaqe prej 389.93 kilometra katrorë dhe një dendësie prej afro 140 banorë për kilometër katror, domethënë shumë më lartë sesa mesatarja shtetërore prej 80 banorë për kilometër katror.
Prej vitit 2013, kryetari i komunës është Nikola Bakračeski nga partia VMRO-DPMNE. Ai u votua për herë të parë në këtë post dhe mori 59.48 përqind të votave.
Ekonomia
Ohri është qendra e turizmit maqedonas. Plazhet e shumta, qyteti i vjetër me arkitekturën tipikisht ballkanike, kishat ortodokse mesjetare, xhamitë osmane dhe jeta shumëngjyrëshe e natës janë vetëm disa gjëra që Ohri ofron për vizitorë të huaj. Sot, turizmi është sektori më i rrëndësishëm ekonomik i Ohrit. Disa janë edhe në industri dhe në bujqësi të punësuar. Por shumica merret me shërbimet dhe me tregtinë.
Transporti
Ohri ka lidhje të mira infrastrukturore brenda shtetit përmes Kërçovës, Gostivarit dhe Tetovës me Shkupin (rreth 170 kilometra), përmes Manastirit me Prilepin (rreth 110 kilometra) dhe përmes Strugës me Dibrën (rreth 65 kilometra). Por nga aktivitetet ndërtimore të viteve të kaluara, Ohri sot arrihet edhe shpejtë nga Shqipëria. Kështu Korça është vetëm rreth 75 kilometra larg, Elbasani rreth 90 kilometra dhe Tirana rreth 135 kilometra. Lidhjet për në Greqi janë modeste, Follorina arrihet për rreth 100 kilometra.
Ohri sot nuk ka më linjë hekurudhore. Nga Lufta e Parë Botërore deri në vitin 1966, ekzistonte një hekurudhë që lidhte Gostivarin dhe Ohrin, por udhëtimi ishte me 17 orë tepër i gjatë.
Aeroporti i Ohrit me emrin ″Apostulli Shën Pali″ është aeroporti i dyti në Maqedoninë e Veriut sipas madhësisë. Në vitin 2011, u transportuan rreth 71.000 pasagjerë. Ai gjendet në veri-perëndim të qytetit në rrafshin e Strugës.
Galleria
Shih edhe
Republika e Iliridës
Shqiptarët në Maqedoninë e Veriut
Lidhje të jashtme
Faqja zyrtare e Komunës së Ohrit (maqedonisht)
Referime
Qytete në Maqedoninë e Veriut |
5938 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20qyteteve%20m%C3%AB%20t%C3%AB%20m%C3%ABdha%20t%C3%AB%20BE | Lista e qyteteve më të mëdha të BE | Lista e qyteteve më të mëdha të Bashkimit Evropian (BE) (Statistika: 01.01.2005)
Më poshtë janë shënuar qytetet me më shumë se 500.000 banorë, si dhe shteti të cilit i përket qyteti. Shifrat e banorëve janë llogaritur për datën 1 janar 2005 dhe kanë të bëjnë me qytetet përbrenda kufijve të tyre administrative, pa zonat përreth.
Burimet
World Gazetteer
Shiko dhe
Lista e shteteve Evropiane
Lista e qyteteve më të mëdha të botës
Lista e qyteteve të botës sipas vendeve
Lista e qyteteve shqiptare
Evropë
Q |
5939 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Banori | Banori | Një banor është banuesi i një rrethi apo shteti, i regjistruar në zyrën e gjendjes civile me të dhënat e tij personale.
Shiko edhe
Lista e shteteve të pavarura sipas numrit të popullsisë
Lista e qyteteve më të mëdha të BE
Numri i banorëve
Lidhje të jashtme
Numri aktual i banorëve të Shqipërisë:
Numri aktual i banorëve të Kosovës:
Numri aktual i banorëve të Maqedonisë:
Numri aktual i banorëve të Malit të Zi:
Shoqëri |
5943 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Hamburgu | Hamburgu | Hamburgu (gjermanisht: Hansestadt Hamburg) është një qytet në veri të Gjermanisë. Ai është gjithashtu porti më i madhë i këtij vendi. Është qyteti i dytë për nga madhësia (pas Berlinit) dhe qyteti i gjashtë në Bashkimin Europian. Hamburgu është edhe njëri prej 16 landeve të Gjermanisë.
Emri zyrtar i tij (Qyteti i Lirë dhe Hanseatik i Hamburgut) pasqyron historinë e tij si një anëtar i Lidhjes Hanseatike mesjetare, si një qytet perandorak i lirë i Perandorisë së Shenjtë Romake, një qytet-shtet, dhe një nga 16 landet e Gjermanisë.
Hamburgu është një qendër e madhe e transportit dhe është një nga qytetet më të pasura në Evropë. Ai është bërë një qendër industriale dhe e medias, me uzina dhe objekte që i përkasin Airbus, Blohm + Voss dhe Aurubis. Radioja dhe televizioni transmetues Norddeutscher Rundfunk dhe botuesit e tillë si Gruner + Jahr dhe Spiegel-Verlag janë shtyllat e industrisë së mediave të rëndësishme në Hamburg. Hamburg ka qenë një qendër e rëndësishme financiare për shekuj me radhë, dhe është selia e bankës së dytë më të vjetër në botë, Berenberg Bank. Në Hamburg Ka më shumë se 120.000 biznese.
Lumi i Elbes kalon përmes tij.
Historia
Gjeografia
Hamburgu ndodhet në pikën jugore të gadishullit Jutland, midis Evropës Kontinentale në jug dhe Skandinavisë në veri, me Detin e Veriut në perëndim dhe Detin Baltik në veri-lindje. Ai shtrihet mbi lumin Elba në bashkimin e tij me Alster dhe Bille. Qendra e qytetit është rreth Binnenalster ("Alsteri i Brendshëm") dhe Außenalster ("Alsteri i Jashtëm"), të dyja të formuara nga ndërtimi i digës në lumin Alster për të krijuar liqen. Ishulli i Neuwerk dhe dy ishuj të vogla fqinje Scharhörn dhe Nigehörn, në Parkun Kombëtar të Detit Wadden të Hamburgut, janë gjithashtu pjesë e Hamburgut.
Lagjet e Neuenfelde, Cranz, Francop dhe Finkenwerder janë pjesë e rajonit Altes Land (Toka e vjetër), rajoni më i madh i prodhimit të frutave në Evropën Qendrore. Neugraben-Fischbek ka pikën më të lartë në Hamburg, Hasselbrack 116,2 metra.
Demografia
Hamburgu është qendra ekonomike dhe kulturore e veriut të vendit. Në Hamburg jetojnë 1,7 milionë njerëz nga 180 popuj të ndryshëm, përveç gjermanëve edhe turk, polak, serb dhe afgan.
Ekonomia
Hamburgu quhet "Porta e botës". Porti i qytetit është ndër më të mëdhenjtë në Evropë ( i treti për nga madhësia). Në të punojnë 150 mijë punonjës. Një shëtitje në port të ndihmon të krijosh përshtypjen e duhur për madhësinë dhe punët që kryhen në Hamburg. Në qytet-portin është duke u krijuar ndërkohë një qendër biznesi, banimi dhe kulturore e qytetit.
Kultura
Për kultivimin e kulturës gjermano-shqiptare në Berlinë janë disa shoqata shqiptaro-gjermane si Qendra informative kulturore Kosova 'LDK', Shoqata shqiptare për informim dhe ndihmë, Bashksia kulturore shqiptare, Shoqata shqiptare e punëtorëve dhe Klubi shqiptar Kosova.
Politika
Shih edhe
Aeroporti Hamburg Fuhlsbuettel
Burim i të dhënave
Lidhje të jashtme
Shoqata e Studentëve në Hamburg (Hamburg)
Schlagermove in Hamburg (Schlagermove in Hamburg)
Hamburgu |
5945 | https://sq.wikipedia.org/wiki/23%20Mars | 23 Mars |
Ngjarje
Lindje
1430 - Margareta Anžujska, mbretereshë angleze
1900 - Erich Fromm, psikoanalist gjermano-amerikan
1905 - Joan Crawford, aktore amerikane
1905 - Lale Andersen, aktore dhe kengetare gjermane
1910 - Akira Kurosawa, regjisor japonez (vdiq më 1998)
1912 - Wernher von Braun, fizikant gjerman (v. 1977)
1915 - Vasily Zaytsev, ushatrak rus, snajper (v. 1991)
1917 - Evgenij Ananjevič Haldej, fotograf sovjetik
1921 - Donald Campbell, automobilist britanez
1939 - Sadri Ahmeti, piktor dhe poet shqiptar nga Vuthaj në Plavë - Guci të Malit të Zi
1953 - Chaka Khan, këgëtare amerikane
1956 - José Manuel Barroso, politikan portugez
1965 - Edo Mulahalilović, kompozitor ,producent dhe tekstshkrues boshnjak.
1990 - Jaime Alguersuari, pilot spanjoll garash në F1
Vdekje
1555 - Papa Julius III (lindi më 1487)
1801 - Pavel I, perandor i Rusisë (lindi më 1754)
1935 - Aleksandër Moisiu, aktor austriak me origjinë shqiptare (L. 1879)
1992 - Friedrich August von Hayek një nga eksponentët më të shquar të shkollës Austriake të ekonomisë. Fitues i Çmimit Nobel për Shkencat Ekonomike në vitin 1974.
2011 - Elizabeth Taylor, aktore anglo-amerikane (l. 1932)
Festa dhe përvjetore
Dita Ndërkombëtare Meteorologjike
Mars |
5948 | https://sq.wikipedia.org/wiki/24%20Mars | 24 Mars |
Ngjarje
1999- fillon të bombardohet Jugosllavia nga NATO pershkak te krimeve te medha qe ja ka bere shteti jugosllavis popullit shqiptar
Lindje
1923 - Gjon Shllaku, përkthyes epik shqiptar.
1926 - Dario Fo, nobelisti italian në fushën e letërsisë.
1944 - Vojsllav Koshtunica, politikan serb
1954 - Ingolf-Svann Jensen, politikan dhe ekonomist norvegjez (v. 9 korrik 2022)
1969 - Ilir Meta, politikan shqiptar
1975 - Albin Kurti, Kryetar i partisë patriotike VETVENDOSJA në Kosovë
Vdekje
1455 - Papa Nikolaus i V
1610 - Elizabeth I, mbretëreshë e Anglisë (lindi më 1533)
1905 - Jules Verne, shkrimtar francez (lindi më 1828)
1916 - Enrique Granados, kompozitor dhe pianist spanjoll
1937 - Vehbi Dibra, haxhi. Asht një nga nënshkruesit e pavarësisë së Shqipërisë.Lindi me 12 mars 1867, në Dibër të Madhe.
1953 - Marija od Tecka, mbretëreshë britaneze
1976 - Bernard Law Montgomery, feldMarshal britanez
2003- Xhevat Qena, aktor shqiptar
2007 - Sulejman PITARKA, aktor shqiptar
2008 - Boris Dvornik, aktor kroat
Festa dhe përvjetore
Mars |
5949 | https://sq.wikipedia.org/wiki/25%20Mars | 25 Mars |
Ngjare
1995 - Ward Cunningham themeloi wikin e parë
1807 - Në Britaninë e Madhe dhe Irlandë u ndalua tregtia me skllevër.
Lindje
1767 - Joachim Murat, Marshall dhe admiral i Francës
1786 – Giovanni Battista Amici, astronom italian
1867 – Arturo Toscanini, dirigjent italian
1880 - Midhat Frashëri, politikan shqiptar, atdhetar i shquar, shkrimtar shqiptar († 1949)
1881 - Béla Bartók, kompozitor hungarez († 1945)
1921 – Simone Signoret, aktore franceze
1925 – Pierre Boulez, kompozitor dhe dirigjent francez
1940 - Mina, këngëtare italiane
1942 - Aretha Franklin, xhez këngëtare amerkane
1942 – Richard O'Brien, kompozitor dhe aktor britanik
1947 - Elton John, kantautor dhe kantautor anglez
1954 - Miran Anes, politikan dhe gjykatës shqiptar (†. 2012)
1965 - Arian Culiqi, aktor dhe regjisor shqiptar
1965 - Sarah Jessica Parker, aktore amerikane ("Sex & The City")
1973 - Admir Adžem, futbollist boshnjak
1976 - Wladimir Klitschko, boksier ukrainas
Vdekje
1233 - Afonso II, mbret i Portugalisë (l. 1185)
1927 - Idriz Seferi, patriot shqiptarë
1985 - Sandër Prosi, aktor shqiptar
2000 - Helen Martin , aktore amerikane (l. 1909)
2001 - Brian Trubshaw , British Concorde pilot (l. 1924)
2005 - Paul Henning , producent filmi dhe shkrimtar (l. 1911)
2006 - Rocío Dúrcal , këngëtare dhe aktore spanjolle (l. 1944)
2006 - Richard Fleischer , drejtor film amerikan (l. 1916)
2006 - Buck Owens , këngëtar amerikan dhe personalitet televiziv (l. 1929)
2007 - Andranik Margaryan , politikan armen (l. 1951)
2008 - Rafael Azcona , skenarist Spanjoll (l. 1926)
2008 - Ben Carnevale , basketbollist dhe trajner amerikan (l. 1915)
2008 - Thierry Gilardi , futbollist francez (l. 1958)
2008 - Gene Puerling , këngëtar amerikan (l. 1929)
2009 - Johnny Blanchard , basketbollist amerikan (l. 1933)
2009 - Gábor Ocskay , hokejist Hungarez (l. 1975)
2009 - Giovanni Parisi , boksier italian (1967)
2009 - Kosuke Koyama , teolog Japonez (l. 1929)
2010 - Pal Bang-Hansen
Festa dhe përvjetore
Greqi - Dita e Pavaresisë
Mars |
6002 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Enver%20Maloku | Enver Maloku | Enver Maloku u lind në fshatin Bradash të komunës së Podujevës më 2 shkurt 1954. U vra në Prishtinë më 11 janar 1999.
Shkollën fillore e kreu në Bradash e Bajçinë, gjimnazin në Podujevë, kurse studimet për letërsi shqipe në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës.
Një kohë ka punuar arsimtar në shkollën fillore të Bradashit, kurse prej vitit 1979 ka punuar në Televizionin e Prishtinës, në programin e kulturës.
Enver Maloku, gazetari kryesor i kulturës në Televizionin e Prishtinës, para se ky të mbyllej nga pushtuesi serb më 1990, u bë në vitet nëntëdhjetë gazetari kryesor politik në Kosovë.
Fillimisht ka punuar si gazetar/redaktor, ndërsa nga vitit 1993 ka qenë udhëheqës i Qendrës për Informim të Kosovës, e cila, nga themelimi më 1991, kreu punën e agjencisë kombëtare të lajmeve.
Maloku për gati gjashtë vjet e udhëhoqi Qendrën për Informim, e cila kreu punë jo vetëm në rrafshin e informimit në Kosovë, po edhe të profilizimit e promovimit të gazetarisë kombëtare e kritike politike.
Gjakimi i Kosovës së pavarur, me rend demokratik e rezistencë të përgjithshme ndaj okupimit serb, është pakëputshëm peri që lidhi shkrimet e Malokut në Qendrën për Informim të Kosovës apo në gazetat e të përkohshmet e tjera në shqip në Kosovë e gjetiu.
Puna e Malokut, qëndrimi i tij kritik ndaj aktualitetit, por edhe qëndrimi në krye të një institucioni që po mbante barrën kryesore në informimin për jetën, luftën dhe mizoritë serbe në Kosovë, e vunë atë dhe familjen e tij para një varg kërcënimesh dhe rreziqesh.
Herën e parë, në korrik të vitit 1998, atë e huqi plumbi i një atentatori të panjohur, që po e priste për ta vrarë në derë të banesës së tij.
Mesazhi ishte shumë i qartë: kërkohej heshtja e Enver Malokut, heshtja e gazetarisë dhe e guximit për shprehje të lirë në Kosovë.
Me meritën e Malokut dhe të kolegëve të tij fjala u shqiptua guximshëm e pacenueshëm dhe institucioni që drejtoi ai punoi si kurrë më parë në punë të informimit të opinionit të brendshëm e të jashtëm në kohë okupimi të egër e lufte të ashpër.
Por, në pasditen e 11 janarit 1999, atentatorët tash ishin më shumë dhe, për fat të keq, nuk e huqën cakun.
Pak metra prej banesës së tij në përdhesë të një blloku banesash në Breg të Diellit, në sytë e gruas dhe të fëmijëve, atentatorët e vranë Enver Malokun, i cili ndërroi jetë pak minuta më vonë në spitalin e Prishtinës.
Në komentet e kohës kur u vra, u tha me të drejtë se vrasja e Enver Malokut ishte vepër e qarqeve antishqiptare, të cilat kishin për qëllim të pengonin informimin në gjuhën shqipe, si edhe procesin për realizimin e lirisë e të pavarësisë së Kosovës.
Më 4 prill 2016, Presidebtja e Republikës së Kosovës, SHT Atifete Jahjaga, e ka dekoruar Enver Malokun me Urdhërin "Hero i Kosovës", për kontributin e tij në lirinë dhe pavarësine e Kosovës.
Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova për kontributin e tij në shtetndërtimin e Kosovës, e ka dekoruar Enver Malokun me Urdhërin "Medalja e Artë e Pavarësisë".
Gjithashtu, Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Shkëlqësia e Tij, z. Bujar Nishani, e ka dekoruar Enver Malokun me Medaljen "Urdhëri i Artë i Shqiponjës".
Me iniciativë dhe nën Patronatin e Presidentit Rugova, për ta nderuar veprimtarinë e tij, më 12 korrik 2005 në Prishtinë, në vendin ku është vrarë, Enver Malokut i është ngritur një Monument.
Për nder të veprimtarisë së tij të pashoq, shumë rrugë e shkolla në Kosovë mbajnë emrin "Enver Maloku".
Tituj të veprave
Letërsi
"Gjuha e stuhisë"
Shumë tituj të pa botuar ende.
Mirënjohjet
Urdhëri "Hero i Kosovës" nga Presidentja e Republikës së Kosovës SHS znj. Atifete Jahjaga.
"Urdhëri i Artë i Shqiponjës" nga Presidenti i Republikës sē Shqipërisë, SHT z. Bujar Nishani
Medalja e Artë e Pavarësisë nga Presidenti i Kosovës Dr Ibrahim Rugova
Enver Malokut i janë ndarë dhjetëra mirënjohje Post Mortum në Kosovë dhe jashtë saj për veprimtarinë e tij.
Lidhje të jashtme
Dr. Muhamet Hamiti: Gjuha e stuhisë: Shkrimi i Enver Malokut
Biografi shqiptarësh
Shkrimtarë shqiptarë
Shkrimtarë kosovarë
Lindje 1954
Vdekje 1999
Njerëz nga Prishtina |
6011 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Hamburger%20SV | Hamburger SV | Hamburger SV është një klub futbollit nga Hamburgu.
Garimet ndërkombëtare
UEFA Liga e Kampionëve
Klube futbolli në Gjermani |
6012 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20skuadrave%20t%C3%AB%20futbollit | Lista e skuadrave të futbollit |
Lista e skudrave futbollistike nga Evropa
Lista e skudrave futbollistike nga Amerika Jugore dhe Veriore
Lista e skudrave futbollistike nga Azia
Lista e skudrave futbollistike nga Afrika
Lista e skudrave futbollistike nga Australia
Lista |
6013 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Dervish%20Shaqa | Dervish Shaqa | Dervish Shaqa lindi në Llukë të Epërme të Deçanit më 1912; vdiq më 11 prill 1985. Rapsod i shquar popullor dhe i njohur në të gjitha trevat shqiptare.
Devish Shaqa deri në vitin 1956 jetoi në Kosovë, mirëpo në këtë vit iu desh të lëshonte Kosovën për shkak të përndjekjes nga aksioni i njohur "mbledhja e armëve" që ndërmerrte në atë kohë Sigurimi i Punëve të Brendshme i Jugosllavisë (UDB-ja) kundër shqiptarëve. Ai së bashku me kolegun e tij të këngës Demush Neziri, u vendosën në Rashbull afër Durrësit. Aty e vazhdojë shprehjen e ndjenjave nëpërmjet këngës që për të ishte e vetmja mënyrë e shprehjes së dhimbjes që kishte për familjen dhe vendlindjen që për të ishin të ndaluara. Këtë e shpreh në këngën "Kur ta ktheva Kosove shpinën, e lame borë e gjetëm dimën...".
Dervish Shaqa në Shqipëri e vazhdojë traditën e këndimit të historisë së vendlindjes së tij. Në vargjet e këngëve të tij të përcjelluara me çifteli përshkruhen kullat e gurta të Dukagjinit, figurave kombëtare, patrioteve te devotshëm, trimave, luftëtarëve të atdhëut...
Në Rashbull Dervish Shaqa arrin të themelojë e të udhëheqë grupin e rapsodit. Po me këtë grup në vitin 1968 prezantohet për herë të parë në Festivalin e Folklorit Kombëtar ne Gjirokastër. Që nga kjo kohë së bashku me kolegun e tij rapsodin Demush Neziri prezantojnë një vargë këngësh të cilat për disa gjenerata ende janë të njohura si p.sh.: “Ç`janë këto gjamë që i bjen era”, “Prej Prokuplje deri n`Nish”, “Moj e mira porsi bora”, këngët për Azem dhe Shote Galicën, Nak Berishën e shumë të tjera...
Pjesa më e madhe e regjistrimeve muzikore të bëra nga Dervish Shaqa dhe kolegu i tij gjenden në arkivin e Radio Tiranës.
Përpos këngëve popullore dhe të përpunuar nga ai vetë, për Dervish Shaqën ka kompozuar edhe kompozitori Tish Daija si këngën “Festë të madhe ka sot Shqipëria” që për disa vite ka dominuar në përsëritjen e saj në Radio Stacionin e Tiranës
Populli ku ai kalojë pjesën më të madhe të jetës së tij e mban mend si këngëtar të lindur që këndon për këngën dhe jo për para.
Diskografia
"Oj Shqipëri, mos thuaj marova"
“Të shtatë krajlat e rrehin teli”
”Kërsiti pushka, ushtoi mali”
“Kur ta kthyem Kosovë shpinën”
“Kamer Loshi”
“Kurrë Kosovë s'tu da gazepi”
“Isa beg po t'thrret nona”
"Nak Berisha"
"N'verra t'Llukës, e n'qafë t'Morines”
"Haxhe Mustafa"
"Prej Podrimës po vjen haberi"
"Pyet Kosova për nji çikë"
“Kenga e Rexhës”
"Haj medet për Lug t`Baranit”
“N'drrasë të vekut kush po kanë”
“Moj e mira n`derë të stanit”
“E kam pas nji çiteli”
Hasan Aga n'kambë na çue
Na ra shkjau n'katër anë
Lidhje të jashtme
Shoqëria Kulturore Artistike ILIRËT
https://web.archive.org/web/20050912094445/http://mondi.webspace4free.biz/dervish_shaqa/
Biografi shqiptarësh
Muzikantë
Lindje 1912
Vdekje 1985 |
6017 | https://sq.wikipedia.org/wiki/26%20Mars | 26 Mars |
Ngjarje
1999 - në Padalishtëtë Skendraj nga kriminelët serb janë masakruar 19 anëtarë të familjes Imeraj (në mesin e të cilëve 11 femra dhe 5 fëmijë të moshës 2 – 16 vjeçare).
2000 - Vladimir Putin bëhen kryetar e re i Rusisë.
2011 - Rrëqebulli fotografohet në Veriun e Shqipërisë nga ekipi i PPNEA.
Lindje
1951 - Rexhep Mala,Hero i Kombit Shqiptar
1868 - Fuad I, mbret i Egjyptit
1876 - Princ Vidi, Mbret i Shqipërisë (vdiq më 18 prill 1945)
1893 - Palmiro Togliatti, politikan italian
1911 - Tennessee Williams, dramaturg amerikan
1913 - Paul Erdös, matematikan hungarez (vdiq më 1996)
1925 - Pierre Boulez, kompozitor francez
1935 - Mahmoud Abbas, politikan palestinez
1937 - Ahmed Kurei, politikan palestinez
1940 - James Caan, aktor amerikan
1942 - Erica Jong, letrare amerikane
1944 - Diana Ross, këngëtare amerikane
1968 - Mahsun Kirmizigul, këngëtar dhe aktor turk
1982 - Princi Leka, pinjoll i familjes mbretërore Zogu
Vdekje
1212 - Sancho I, mbret i Portugalise (lindi më 1154)
1827 - Ludwig van Beethoven, kompozitor gjerman (lindi më 1770)
1902 - Cecil Rhodes, politikan britanik (lindi më 1853)
2005 - Melihate Ajeti, aktore (lindi më 1935)
2015 - Tomas Tranströmer, nobelist suedez
Festa dhe përvjetore
1999 - Okupatoret Serbë masakruan krushen dhe disa fshatra per rreth
Mars |
6019 | https://sq.wikipedia.org/wiki/27%20Mars | 27 Mars |
Ngjarje
Alexander, nje ushtar pannonian u martirizua ne shekullin e 3.
1999- kriminelët serbë u futën në ambientet e Kompleksit Memorial të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, dhe me këtë rast e dogjën Shtëpinë muze të lidhjes me rreth 11 mijë eksponate historike.
Lindje
972 - Robert II, mbret i Francës (vdiq më 1031)
1845 - Wilhelm Röntgen, fizikan gjerman (vdiq më 1923)
1912 - Zihni Sako folklorist dhe shkrimtar shqiptar, (vdiq më 1981)
1949 - Dubravka Ugrešić, shkrimtare kroate
1969 - Mariah Carey, këngëtare e muzikës pop dhe r&b si dhe aktore amerikane
Vdekje
1625 - James I, mbret i Anglisë dhe Skocisë (lindi më 1566))
1770 - Giovanni Battista Tiepolo, piktor italian
1965 - Le Corbusier, arkitekt zvicrano-francez
1968 - Jurij Gagarin, kozmonaut rus, njeriu i parë në kozmos (lindi më 1934)
Festa dhe përvjetore
Dita botërore e teatrit
Mars |
6027 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Federata%20Polake%20e%20Futbollit | Federata Polake e Futbollit | Polski Związek Piłki Nożnej (Federata Polake e Futbollit) ose shkurt PZPN është themeluar më 1919. Në federaten ndërkombëtare të futbollit FIFA është antarsuar më 1923 ndërsa në Unionin e Federatave Evropiane UEFA më 1955. Kryetar aktual i PZPN është Cezary Kulesza dhe kombtaren e Polake e udhëheqë traineri Paulo Sousa.
Pak Histori
...
Stadiumet
Ndeshjet e Polonisë me Shqipërinë
Deri më tani (2005) Shqipëria ka luajtur dhjetë ndeshje me Poloninë prej të cilave ka një fitore, tri barazime, gjashtë humbje dhe rezulltati i golave është: 7:12 (-5)
Shiko dhe këtë
Kampionati Botëror i Futbollit 2006/Polonia
Shih edhe
Ekstraklasa është niveli më i lartë i futbollit në Poloni.
Kombëtarja polake e futbollit
Burimet
Lidhje të jashtme
pzpn.pl
bialoczerwoni.com.pl
ekstraklasa.org
90minut.pl
Poloni
Poloni
Futboll në Poloni |
6030 | https://sq.wikipedia.org/wiki/FC%20Bayern%20M%C3%BCnchen | FC Bayern München | Fußball-Club Bayern München e.V., zakonisht i njohur si FC Bayern München (Shqiptimi gjermanisht: ʔɛf ˈt͡seː ˈbaɪ̯ɐn ˈmʏnçən),FC Bayern Munich, oseFC Bayern, është një klub futbollistik gjerman me seli në Mynih, Bavari. Klubi më mirë si një skuadër profesionale futbolli, e cila luan në Bundesligë, në ligën më të fortë të sistemit futbollistik gjerman, dhe është klubi gjerman më i suksesshëm në histori, duke fituar 27 kampionate dhe 18 kupa.
FC Bayern është themeluar në 1900 nga 11 futbollistë të udhëhequr nga Franz John. Edhe pse Bayern fitoi kampionatin e parë kombëtar në vitin 1932, klubi nuk u zgjodh për të luajtur në Bundesligë pas krijimit të saj në 1963. Klubi kishte periudhën e saj të suksesit më të madh në mes të viteve 1970, kur, nën udhëheqjen e kapitenit Franz Beckenbauer, Bavarezët fituan tre Kupa Evropiane rresht (1974–1976). Gjithsej, Bayern ka arritur në 10 finale të Kupës Evropiane/UEFA Ligës së Kampioneve, dhe së fundmi e kanë fituar në vitin 2013 për herë të pestë në histori dhe si pjesë të tripletës kontinentale. Bayern gjithashtu ka fituar nga një Kupë UEFA, Kupë të Fituesve të Kupës, UEFA Super Kupë, FIFA Kupë Bote për Klube dhe dy Kupa Ndërkontinentale, duke u bërë një nga skuadrat më të suksesshme europiane. Që nga krijimi i Bundesligës, Bayern ka qënë skuadra dominuese e futbollit gjerman duke fituar 22 tituj dhe 5 tituj nga 10 të fundit. Ata kanë rivalitetin tradicional me TSV 1860 München dhe 1. FC Nuremberg, dhe sigurisht krahasohen edhe me rivalët për titull Borussia Dortmund.
Që nga fillimi i sezonit 2005–06, Bayern ka luajtur ndeshjet e saj në shtëpi në Allianz Arena. Më parë skuadra i ka luajtur ndeshjet në Olympiastadion për 33 vite. Ngjyrat e skuadrës janë e kuqja dhe e bardha, dhe stema tregon flamurin bardh e blu të Bavarisë. Në termat e të ardhurave, Bayern Munich është më i madh klubi sportiv në gjermani dhe klubi i katërt më i madh i futbollit në botë, duke zotëruar 368.400.000 € në vitin 2012. Me 223.985 anëtarë, Bayern është klubi i dytë më i madhë sportive në aspektin e anëtarësimit, vetëm për pak më poshtë se klubi i parë në botë, klubi portugez i Benficës. Gjithashtu janë regjistruar edhe 3,576 tifozë zyrtarë sëbashku me 262,077 anëtarët e tjerë. Klubi ka departamente të tjera për shah, hendboll, basketboll, gjimnastikë, bowling, pingpong, gjyqtarë, dhe futboll me më shumë se 1.100 anëtarë aktivë.
FC Bayern aktualisht është i dyti në renditjen e koeficientëve të klubve të UEFA-s dhe i pari në renditjen botërorë të IFFHS-së.
Historia
Vitet e themelimit (1900–10)
Më 27 shkurt 1900, u bë një takim i departamentit të futbollit të MTV Mynihut që u zhvillua në "Bäckerhöfl". Kohët e fundit kishte një mosmarrëveshje në lidhje me zhvillimin e departamentit të futbollit, si dhe Asambleja e përgjithshme e MTV kishte dhënë një refuzim Shoqatës jugore të futbollit Gjermane. Në orën 21:30, 11 burra: Naegele, Schmid, Karl, Wamsler, Ringler, Focke, Francke, Friedrich, Zoepffel, Pollack dhe Gjonin ishin mbledhur në një restorant "Gisela" në Schwabing në të njëjtën mbrëmje për të krijuar F.C. Bayern. Në anëtarët e përmendur në certifikatën e korporatizimit bënte pjesë edhe skulptori Benno Elkan që më vonë u bë i njohur. Klubi u drejtua nga Franz John, i cili hyri në historinë e klubit si presidenti i parë. Ngjyrat e klubit u zgjodhën bluja dhe e bardha, tarifa e anëtarësimit ishte vendosur në stemë.
Qëndra i parë i stërvitje ishte në qytetin Mynihut, e cila ende ekziston sot si Schyrenplatz. Kundërshtari i parë ishte 1. Münchner FC 1896, FC Bayern e mposhti atë me rezultatin 5–2.
Vitet e Arta (1965–1979)
Në sezonin e parë të tyre Bundesliga Bayern përfundoi e treta dhe gjithashtu fitoi kupën. Kjo kualifikuar ata për Kupa e Fituesve të Kupës Evropiane të vitit të ardhshëm, të cilat kanë fituar në një dramatike finale kundër klubit skocez Rangers, kur Franz "Bull" Roth shënoi Decider në një fitore 1-0 kohë shtesë. Në 1967 Bayern mbajti kupën, por përparim të ngadalshëm në përgjithësi pa një trajner të ri, Branko Zebec marrë përsipër. Ai zëvendësoi stil ofenduese Bayern të luajë me një qasje më të disiplinuar, dhe duke bërë arritur deri në ligën e parë dhe kupën e dyfishtë në historinë e Bundesliga, duke përdorur vetëm 13 lojtarë gjatë gjithë sezonit.
Udo Lattek u ngarkuar në 1970. Pas fitores së filxhan në sezonin e tij të parë ai udhëhoqi Bayern të tretë kampionatin e tyre gjermane. Ndeshje përcaktuese në sezonin 1971-1972 kundër Schalke 04 ishte ndeshja e parë në stadiumin e ri olimpik, dhe ishte gjithashtu i pari ndeshjen live televiziv në historinë e Bundesliga. Bayern Schalke 5-1 mundi dhe kështu mori titullin, edhe vendosjen e disa inçizime, duke përfshirë pikat e fituar dhe të qëllimeve të shënuar. Bayern gjithashtu fitoi dy kampionate tjetër, por në zenit ishte triumfi i tyre në finale të Kupës Evropiane kundër Atletiko Madrid, cila Bayern fitoi 4-0 pas një sërish. Gjatë viteve në vijim e ekipit ishte i pasuksesshëm në vend, por mbrojti titullin e tyre evropiane nga Leeds mundi të Bashkuara në fitoren përfundimtare, kur Roth dhe Müller siguruar me gola në fund. Një vit më vonë në Glasgow, AS Saint-Étienne u mundën nga një tjetër gol Roth dhe Bayern u bë klubi i tretë për të fituar trofe në tre vjet rresht. Trofeu i fundit fituar nga Bayern në këtë epokë u Kupën Interkontinentale, në të cilën ata e mundi klubin Brazilian Cruzeiro Belo Horizonte mbi dy këmbët. pjesën tjetër të dekadës ishte një kohë e ndryshimeve dhe pa asnjë tituj të mëtejshme për Bayern. Në 1977 Franz Beckenbauer u nis për në Nju Jork Kozmos në 1979 dhe Sepp Maier dhe Uli Hoeneß në pension, ndërsa Gerd Müller u bashkua me Fort Lauderdale Strikers.
Nga FC Breitnigge të Hollywood FC (1979–1998)
1980 ishin një periudhë të trazirave jashtë fushës për Bayern, me shumë ndryshime në personel dhe problemet financiare. Në këtë fushë, Paul Breitner dhe Karl-Heinz Rummenigge, e quajti FC Breitnigge, çuar ekipin në tituj Bundesliga në 1980 dhe 1981 Përveç një DFB Pokal-të fitojë në 1982, dy sezonet relativisht të pasuksesshme pasuan, pas Cili trajner Breitner në pension dhe ish-Udo Lattek kthyer. Bayern fitoi kupën 1984, pastaj vazhdoi të fitojë pesë kampionatet në gjashtë sezonet, duke përfshirë një të dyfishtë në vitin 1986. Megjithatë, suksesi evropian ishte i pakapshëm gjatë dekadës së; Bayern arriti vetëm për të kërkuar vend dyta deri në Kupën Evropiane në vitin 1982 dhe 1987
Jupp Heynckes u punësua si trajner në vitin 1987, por pas dy kampionate radhazi në 1988-89 dhe 1989-90 formë Bayern zhytur. Pas një vend të dytë në 1990-1991 e klubit përfunduar vetëm pesë pikë mbi vendet e dëbim në 1991-1992. Suksesi u kthye kur Franz Beckenbauer mori për gjysmën e dytë të sezonit 1993-1994, duke fituar kampionatin përsëri pas një hendek katër vit. Beckenbauer u emërua më pas presidenti i klubit.
Pasardhësit e tij si trajner, Giovanni Trapattoni dhe Oto Rehagel dy përfundoi trophyless pas një sezoni, nuk takim shpresa të mëdha të klubit. Gjatë kësaj kohe lojtarët Bayern shpesh u shfaq në faqet e thashetheme e shtypit në vend se faqet sportive, duke rezultuar në FC pseudonim Hollywood. Franz Beckenbauer kthyen shkurtimisht në fund të sezonit 1995-1996 si trajner kujdestar dhe e udhëhoqi ekipin e tij për fitore në Kupën UEFA 1995-1996, duke mposhtur Bordo në finale. Për sezonin 1996-97 Giovanni Trapattoni u kthye për të fituar kampionatin. Por në sezonin e ardhshëm Bayern humbi titullin promovuar vetëm për të parë FC Kaiserslautern dhe Trapattoni kishte për të marrë lejen e Tij, për herë të dytë.
Nga 1998-2004 Bayern u trajner Ottmar Hitzfeld. Në sezonin e parë Hitzfeld-së, Bayern fitoi Bundesliga dhe erdhën afër për të fituar Ligën e Kampioneve, duke humbur 2-1 me Manchester United në kohën e lëndimit, pasi kryesor për shumicën e ndeshjes. Sezoni 1999-2000 ka rezultuar me Bayern fituar kampionat e tyre të tretë dhe kupa e dyfishtë. Një e treta radhazi titullin Bundesliga e ndjekur në vitin 2001, fitoi në një fund në ditën e fundit të sezonit të ligë. Ditë më vonë, Bayern fitoi Ligën e Kampionëve për herë të katërt pas një hendek 25 vjeçar, mundi Valencia në dënime. 2001-02 filloi sezonin me një fitore në Kupën ndërkombëtare, por përfunduan trophyless ndryshe. Një sezon më vonë Bayern fitoi e tyre të katërt të dyfishtë, në krye të ligës me një diferencë rekord . Mbretërimit Hitzfeld përfundoi në vitin 2004, me Bayern underperforming, duke përfshirë edhe një humbje filxhan nga ndarja e dytë Aachen Alemannia.
Felix Magath mori përsipër dhe çuan Bayern për dy rresht dyshe. Para fillimit të sezonit 2005-06, Bayern u transferua nga stadiumin olimpik në Allianz Arena të re, e cila ndan klubi me 1860 Mynih. Në fushën e performancës së tyre në 2006-07 ishte i parregullt. Zvarritës në kampionat dhe duke humbur të Alemannia Aachen në filxhan përsëri, trajneri Magath u shkarkua menjëherë pas pushimeve të dimrit.
Ish-trajneri i Bayern Ottmar Hitzfeld kthye në Mynih në janar 2007, por Bayern përfundoi sezonin 2006-07 e katërt, duke dështuar kështu të kualifikohet për Ligën e Kampionëve për herë të parë në më shumë se një dekadë. humbjet shtesë në filxhan dhe Kupën e Ligës u largua nga klubi me pa nderime për sezonin. Për sezonin 2007-08, Bayern Munich skuadër bërë ndryshime drastike për të ndihmuar përshtat dhe rindërtimin. Ata nënshkruan një total prej tetë lojtarë të ri dhe të shitur, të lëshuar ose të huazuara nga nëntë lojtarë të tyre ekzistuese. Luca Toni nga Fiorentina, Miroslav Klose nga Werder Bremen, dhe rekord nënshkrimin e Franck Ribery nga Marseille titulluar signings. Futjet më të reja paguar, si Reds vazhdoi të fitojë 2008 DFB-Pokal dhe Bundesliga, duke qenë në krye të renditjen në çdo javë të vetme të luajtur.
Më 11 janar 2008 Jürgen Klinsmann u emërua si pasuesin e Hitzfeld-së, duke ngarkuar më 1 korrik 2008. Ai nënshkroi një kontratë dy vjeçare.Gjatë gjysmës së parë të sezonit 2008-09 Bundesliga, Bayern mori një fillim të mbarë shkëmbor, duke fituar vetëm dy ndeshje deri në ditën e gjashtë, por filloi të kapur dorë më pas. Bayer Leverkusen Bayern Munich eliminuar në çerek-finale të Pokal DFB-. Në Champions League Bayern gjithashtu ka arritur në çerek-finale. Ata u eliminuan nga FC Barcelona pas fitores Grupi F dhe mundi Sporting CP në raundin e parë të suksesshëm, Arritja e një agregat Champions League rekord të 01/12. Më 27 prill, dy ditë pas një humbje në shtëpi kundër FC Schalke 04 Cili pa rënie Bayern në vendin e tretë në tabelë, Klinsmann u shkarkua. Kjo u parapri nga disa rezultate zhgënjyese të tilla si një humbje 5-1 agregate të Barcelonës në Ligën e Kampionëve, dhe një humbje 5-1 ndaj kampionëve do të jenë VfL Wolfsburg. Ish-trajneri Jupp Heynckes u emërua si të përkohshëm deri në fund të sezonit. Bayern përfundimisht përfundoi e dyta, duke kualifikuar direkt për Ligën e Kampionëve në 2009-10. FC Bayern pastaj Louis Van Gaal nënshkruan për sezonin 2009-10 nga AZ. Ndërsa sipas spekulimeve për shkak të një fije floku e rezultate të dobëta, Van Gaal Bayern arriti të parë deri në raundin e 16 me një ekran Convincing 4-1 ndaj Juventusit në Torino.
Ngjyrat
Në kushtetutën e klubit origjinale, ngjyra e Bayern u quajtur si të bardhë dhe blu, por klubi ka luajtur me këmisha të bardha me pantallona të shkurtra të zeza deri në 1905, kur Bayern u bashkua MSc. MSC urdhër të prerë që futbollistët do të duhet të luajnë në pantallona të shkurtra të kuqe. Edhe lojtarët e rinj ishin të quajtur kuqe-pantallona të shkurtra, e cila ishte menduar si një fyerje. Bayern ka luajtur në të kuqe dhe të bardhë për shumicën e ekzistencës së saj, por blu ka qenë përfshirë në rastin. Në sezonin 1969-1970 këmisha ishin me shirita në ngjyrë blu dhe të bardhë, dhe pantallona të shkurtra dhe çorape ishin edhe blu. Një stil të ngjashëm u shfaq në vitin 1995, kur blu ishte për herë të parë me ngjyra dominuese. Nga 1999 në Bayern u kthye në ngjyrat e tij origjinale.
Klubit larg kit ka pasur një gamë të gjerë ngjyrash gjatë viteve, duke përfshirë të bardhë, e zezë, blu, dhe ar-gjelbër. Bayern gjithashtu përmban një çantë të veçantë ndërkombëtar. Si e 2009, kit shtëpi është e kuqe, larg kit është blu të errët, dhe kit ndërkombëtare është e bardhë.
Në vitet 1980 dhe '90, Bayern përdorur një çantë të veçantë kur luajnë larg në fillim FC Kaiserslautern, që përfaqëson ngjyrat braziliane blu dhe të verdhë, dhe Supersticioni lindur nga fakti se klubi pati të vështirë të fitojë atje.
Stema
Kreshtë Bayern ka ndryshuar disa herë. Fillimisht ai përbëhej nga F stilizuar letra, C, B, M, e cila ishin të endura në një simbol. Jele origjinal është blu. Ngjyrat e Bavarisë, u përfshinë për herë të parë në 1954 .
Version modern të jele ka evoluar nga versioni i 1954 në disa hapa. Edhe pse jele përbëhej nga një ngjyrë të vetme vetëm për shumicën e kohës, domethënë blu apo të kuqe, i tanishëm (2008) kreshtë është blu, e kuqe, dhe të bardhë. Ajo ka ngjyrat e Bavarisë në qendër të saj dhe FC Bayern Munich është shkruar në të bardhë në një rrjet të kuqe ngjyrash të Bavarisë bashkëngjitur.
Bayern luajtur lojërat e tij të parë në trajnimin Schyrenplatz në qendër të Mynihut. Ndeshja e parë zyrtare u zhvilluan në Theresienwiese. Në 1901 Bayern u transferua në fushën e vet të parë, e cila ishte vendosur në Schwabing në Clemensstraße. Pas bashkimit Sport Münchner-Club (MSc) në 1906, Bayern u transferua maj 1907 në terren MSC në Leopoldstraße. [31] Ndërsa turmat e grumbullimit për lojëra Bayern në shtëpi u rrit në fillim të viteve 1920, Bayern kishte për të kaluar të ndryshme lokalet në Mynih.
Nga 1925 Bayern Munich përbashkët Stadion Grünwalder me 1860 Mynih. Deri në Luftën e Dytë Botërore e stadiumit ishte në pronësi nga 1860 Mynih, dhe është ende e njohur colloquially si Sechz'ger ("vitet gjashtëdhjetë") stadiumin në ditët e sotme. Kjo ishte shkatërruar gjatë luftës, dhe përpjekjet për të rindërtuar kjo rezultoi në një mozaik. turmë Bayern rekord në stadiumin Grünwalder është raportuar si më shumë se 50,000 shtëpi në ndeshjen e parë kundër FC Nuremberg në sezonin 1961-1962. Në epokën Bundesliga stadium kishte një kapacitet maksimal prej 44,000 e cila u arrit në disa raste, por kapaciteti ka qenë që të reduktohet në 21,272. Siç ishte rasti në shumicën e stadium kësaj periudhe, pjesa më e madhe e stadiumit ka qenë dhënë mbi të terracing. Sot skuadra e dytë e të dy klubeve të luajë në stadium.
Për Lojrat Olimpike të 1972 në qytetin e Mynihut ndërtuar stadiumin olimpik. Stadium, i njohur për arkitekturën e saj, , u përurua në ndeshjen e fundit të sezonit Bundesliga 1971-72. Ndeshjen e tërhoqi një turmë kapacitet prej 79,000, në total e cila u arrit përsëri në raste të shumta. Stadiumi ishte, në ditët e para, konsiderohet të jetë një nga stadium gjithash në botë dhe luajtur të presë për finalet e shumta të mëdha, të tilla si ajo e 1974 FIFA World Cup. Në vitet e pas stadiumit ka pësuar disa ndryshime, të tilla si një rritje në hapësirë \u200b\u200bshtrojë nga rreth 50% të ca. 66%. Përfundimisht në stadium kishte një kapacitet prej 63,000 për ndeshjet kombëtare, dhe 59,000 për raste të tilla ndërkombëtare si garat e Kupës Evropiane. Shumë njerëz, megjithatë, filluan të mendojnë se në stadium ishte shumë i ftohtë në dimër, me gjysmën e audiencë të ekspozuar ndaj motit për shkak të mungesës së mbuluar. Një ankesë të mëtejshme është distanca në mes të spektatorëve dhe katran, stadiumi tradhëti pista dhe trashëgiminë e saj në terren. Modifikimi i stadiumit të provuar e pamundur si arkitekti Günther Behnisch vuri veton për ndryshimet kryesore të stadiumit.
Pas shumë diskutimeve të qytetit, shtetit të Bavarisë, FC Bayern Munich dhe TSV 1860 vendosën bashkërisht në fund të vitit 2000 për ndërtimin e një stadiumi të ri. Ndërsa Bayern kishte kërkuar për të ndërtuar një stadium qëllim të ndërtuar futbollit për disa vjet, dhënien e Kupës Botërore FIFA 2006 në Gjermani stimuluar diskutimin si stadiumin olimpik nuk përmbushen kriteret e FIFA-s për të pritur një lojë e Kupës Botërore. E vendosur në rrethinat veriore të Allianz Arena Mynih ka qenë në përdorim që nga fillimi i sezonit 2005-06. Kapaciteti i saj fillestar prej 66,000 ulëseve mbuluar plotësisht është që nga viti është rritur për ndeshjet në nivel kombëtar duke e transformuar atë 69,901 3,000 vende të terracing në një raport 02:01. Ky tipar më i shquar i stadiumit është shtresa e jashtme i tejdukshëm, e cila mund të jetë i ndriçuar në ngjyra të ndryshme për efekte mbresëlënëse. Zakonisht ndriçimit të kuqe është përdorur për shtëpi lojra Bayern, blu për 1860 lojra në shtëpi dhe e bardhë për gjermanisht lojra National Team-shtëpi.
Tifozët
Në mbledhjen e përgjithshme vjetore të vitit 2018, bordi i Bayernit raportoi se klubi kishte 291,000 antarë zyrtar dhe 4,433 klube tifozësh zyrtar të regjistruar me mbi 390,000 antarë. Kjo e bën Bayernin klubin më të madh të anëtarësimit të tifozëve në botë. Bayern ka klube tifozësh dhe mbështetës në të gjithë Gjermaninë. Antarët e klubeve të tifozëve nga Gjermania, Austria dhe Zvicra shpesh udhëtojnë më shumë se 200 km në Mynih për të ndjekur ndeshjet në Allianz Arena. Bayern ka një mesatare 75,000 të pranishmish në Allianz Arena e cila është 100% kapaciteti i stadiumit. Të gjitha biltat e çdo ndeshje të Bundesligës kanë qënë të shitura për shumë vite. Edhe biltat në ndeshjet në transfertë të klubit kanë qënë të shitura me vite me rradhë.
Rivalitetet
Bayern është një nga tre klubet e futbollit profesional në Mynih. Rivali kryesor i Bayern lokale është i TSV 1860 Mynih, të cilët ishin të klubit më të suksesshëm në vitet 1960, duke fituar një kupë dhe një kampionat. Në vitet 1970 dhe 1980, TSV 1860 u zhvendos në mes të parë dhe ndarjen e tretë, por kohët e fundit kanë vendosur në ndarjen e dytë. Rivaliteti ka për këtë arsye, të paktën nga një pikë e Bayern e parë, humbën rëndësinë, duke reflektuar gjendjen njëanshëm të arritjet e të dy klubeve dhe mungesën e lojtarëve për të cilët do të grudges lokale ende çështje. Nga ana tjetër Stadtderby Münchner është ende një ngjarje shumë pritur, duke marrë një shumë vëmendje shtesë nga përkrahësit e të dy klubeve. 1860 është konsideruar më e punës në klasë, dhe prandaj vuan nga një bazë tifoz pakësuar në një qytet ku sektorin e prodhimit është në rënie. Bayern konsiderohet themelimi i klubit, e cila është reflektuar nga anëtarët e bordit të shumë të udhëheqësve të biznesit dhe duke përfshirë edhe ish-presidenti bavarez ministër. Pavarësisht nga rivaliteti, Bayern e ka mbështetur në mënyrë të përsëritur 1860 në kohën e çrregullim financiare.
SpVgg Unterhaching nga rrethinat gjysmë-rurale e jugut të Munihut, është ekipi i tretë të qytetit. Ata festuan suksesi i tyre më i madh në vitin 1999, kur ata fitoi promovimit të Bundesliga dhe qëndroi në krye për një sezon të dytë. Që nga ajo kohë ata kanë qenë duke luajtur e dytë në Bundesliga dhe ndarjen e tretë. Në sezonin 2008-09 ata do të luajnë në të sapo-themeluar 3 Liga. Nuk ka asnjë rivalitet midis Bayern dhe Unterhaching, ngjarja më të dukshëm në marrëdhëniet e të dy klubeve që të përfundojë të sezonit 1999-2000 Bundesliga. Unterhaching mundi Bayer Leverkusen në ditën e fundit të sezonit, duke i dhënë mundësinë të Bayern Leverkusen kalon në renditjen dhe pretendojnë titullin.
Që nga viti 1920, së pari FC Nuremberg ka qenë rivali kryesor Bayern në Bavari. Të dy klubet luajtur në të njëjtën ligë në mes të viteve 1920, por në vitet 1920 dhe 1930, Nuremberg ishte shumë më i suksesshëm, duke fituar pesë kampionate në vitet 1920, duke e bërë kampion i klubit rekord Gjermani. Bayern e mori titullin mbi më shumë se gjashtëdhjetë vjet më vonë, kur ata fituan kampionatin e tyre të dhjetë në 1987, duke tejkaluar numrin e kampionate të fituara nga Nuremberg.Duel mes Bayern dhe Nuremberg shpesh është referuar si derbi bavarez.
Që nga viti 1970, rivalët kryesore Bayern kanë qenë klube që kanë vendosur në luftën e fortë kundër dominimit të saj kombëtare. Në vitin 1970 kjo ishte Borussia Mönchengladbach, në vitet 1980 kategorinë e zgjerua për të përfshirë Hamburger SV. Në vitet 1990 Bremen Werder, Bayer Leverkusen, dhe Borussia Dortmund, doli si kundërshtarët më të zjarrtë. Kohët e fundit Schalke 04, Bremen dhe Hamburg kanë qenë sfiduesit kryesorë në Bundesliga. Shefi rivalët Ndër Bayern Evropian janë Real Madrid, AC Milan dhe Manchester United për shkak të fiton shumë klasik, barazime dhe humbje.
Bayern Munich gjithashtu gëzon një rivalitet të fortë me të parë FC Kaiserslautern, me origjinë në pjesë nga një lojë në 1973, kur Bayern 4-1 çojnë për të humbur 7-4, por edhe nga dy klubet Konkurrenca për kampionatin gjerman nderon në kohë të ndryshme në Bundesliga si dhe qytetin e Kaiserslautern ka qenë pjesë të Bavarisë deri në fund të Luftës së Dytë Botërore.
Organizimin dhe financimi
futboll profesionale në Bayern Munich është drejtuar nga spin-off organizatë FC Bayern Munich AG. AG është e shkurtër për Aktiengesellschaft, dhe Bayern është drejtuar si një kompani aksionare, një kompani me aksione të cilit nuk janë të listuara në bursë publike, por është në pronësi private. 81,82% e FC Bayern München AG është në pronësi të klubit, Bayern München FC e. V. (e. V. është e shkurtër për eingetragener Verein, e cila përkthehet në "Regjistruar Club") dhe 9,09% secila nga mallrave sportive Adidas prodhues, dhe kompania e automobilave Audi Cilat janë edhe sponsorët kryesor të klubit. Adidas blerë aksionet e saj në 2002 për € 77 milion. Para ishte caktuar për të ndihmuar në financimin e Allianz Arena. Në 2009 Audi paguar € 90 milion për pjesën e tyre. Kapitalit do të përdoret për të shlyer kredi për Allianz Arena me shpejt se sa ishte planifikuar fillimisht.
partneri kryesor Bayern reklamat dhe aktuale mbajtësi i të drejtave jersey është Deutsche Telekom. Furnizuesi kryesor i klubit është Adidas. Partnerë të tjerë përfshijnë premium Audi, Coca-Cola, Lufthansa, Nikon, Nokia, Sony Ericsson. [60] Në vitet e mëparshme të drejtat jersey u mbajtën nga Adidas (1974-1978), Magirus Deutz dhe Iveco ( kamionë / 1978-1984), kapiten (kompjuterë / 1984-1989) dhe Opel (makinat / 1989-2002).
Bayern është e udhëhequr kryesisht nga ish-lojtarët e klubit. Presidenti i klubit Franz Beckenbauer është, i cili është gjithashtu kryetar i bordit mbikëqyrës të AG. Kryetari i bordit ekzekutiv të AG është Karl-Heinz Rummenigge, Uli Hoeneß dhe është zëvendës kryetar i bordit ekzekutiv të AG. Hoeneß ka qenë në zyrë, më parë si menaxher i përgjithshëm i klubit, që nga viti 1979.
Pas të ardhurave rekord prej 328.400.000 € në 2007-08 dhe një pas fitimit tatimit prej € 2.1 milion, Bayern raportuar të hyrat prej € 303.800.000 dhe një fitim prej € 2.5 milion në 2008-09. Sipas të fundit Deloitte vjetor të futbollit Money League, Bayern ishte klubi i katërt më i pasur në botë në 2008, duke gjeneruar të ardhura prej € 295.300.000.
Bamirësi
Bayern ka qenë i njohur për t'u përfshirë me sipërmarrje bamirëse për një kohë të gjatë, duke ndihmuar klubet e tjera të futbollit në çrregullim financiare, si dhe njerëzit e zakonshëm në mjerim. Në vazhdën e 2004 Tsunami "Bayern FC - Hilfe eV" u themelua, një fondacion që ka për qëllim të përqëndrohemi angazhimeve shoqërore e klubit të krijimit të saj kjo sipërmarrje është financuar me 600,000 €, e ngritur nga zyrtarët dhe lojtarët. e klubit. [68] Këto të holla, ndër të tjera përdoren për të ndërtuar një shkollë në Marathenkerny, Sri Lanka dhe për të rindërtuar zonën e Trincomalee, Sri Lanka. Në prill 2007 u vendos që fokusi i fondacionit do të zhvendoset drejt mbështetjes së njerëzve në nevojë në vend.
Klubi ka edhe kohë dhe treguar përsëri të ketë një vend të butë për klubet në rrëmujë financiare. Në mënyrë të përsëritur klubi ka mbështetur rivalin e saj lokal Munihut 1860 me ndeshjet miqësore falas, transfertat me norma të favorshme, dhe transfertat e drejtpërdrejta të parave. Gjithashtu, kur St pauli kërcënuar se do të humbasë licencën e saj për futbollin profesional për shkak të problemeve financiare, Bayern u takua e klubit për një lojë miqësore pa ndonjë pagesë, duke i dhënë të gjitha të ardhurat për St pauli. [70] Më vonë, kur klubi Mark van Bomel në shtëpi Fortuna Sittard ishte në Bayern ankth financiar erdhi në një lojë bamirësi në klubin holandez. Një tjetër i njohur shembull ishte transferimi i Aleksandrit Zickler në vitin 1993 nga Dynamo Dresden. Kur Bayern kap Zickler për 2,3 Mio DM shumën e konsideruar shumë të jetë një subvencionim për Dresdeners kërcënuar financiarisht.
Stërvitja
Ekipi i Bayern ka stërvitje intensive ku bën pjesë ngarkesë fizike ; dhe lojë pa faulla për forcim. Ka ushtrime palestre dhe çdo stërvitje 4 orë total ku 2 vrap ; 1:30 ngarkesë dhe 30 min lojë
Rekordet dhe statistikat
Portieri Sepp Maier është lojtari me më shumë ndeshje në historinë e Bayernit, duke zhvilluar 700 paraqitje në periudhën 1962–1980. Ai është gjithashtu një nga lojtarët më jetë gjatë të klubit, duke luajtur për 18 sezone. Ai ndiqet në vendin e dytë nga një tjetër portier Oliver Kahn, i cili në periudhën 1994–2008 zhvilloi 632 paraqitje. Në vendin e tretë renditet sulmuesi legjendar Gerd Müller me 605 paraqitje në periudhën 1964–1979.
Golashënuesi më i mirë në të gjitha kompeticionet për Bayernin është Gerd Müller, i cili ka shënuar 564 gola; ai është golashënuesi më i mirë i klubit në Bundesligë, kupë, kompeticionet evropiane dhe kompeticionet e tjera. Ai ndiqet në vendin e dytë nga polaku Robert Lewandowski me 230 gola, i cili është aktualisht pjesë e ekipit. Në vendin e tretë ndodhet Karl-Heinz Rummenigge me 218 gola, përfshirë 162 në kampionat.
Gerd Müller, përveç rekordit si golashënuesi më i mirë i të gjitha kohërave i Bayernit, mban edhe disa rekorde të tjera në klub; ai është lojtari që ka shënuar më shumë gola në një sezon të vetëm të Bundesligës (40 gola në sezonin 1971–72), është shpallur shtatë herë golashënuesi më i mirë në Bundesligë si dhe mban rekordin për numrin e golave të shënuar në një sezon të vetëm në të gjitha kompeticionet (67). Lewandowski mban rekordet e golave të shënuar në UEFA Ligën e Kampioneve (46) dhe Superkupën Gjermane (4). Ai është gjithashtu lojtari i huaj me më shumë gola në historinë e Bundesligës, duke thyer rekordin e peruanit Claudio Pizarro, një ish lojtar i Bayernit.
Udo Lattek është trajneri më jetë gjatë në historinë e klubit. Ai u emërua në krye të ekipit më 14 mars 1970 dhe u largua më 2 janar 1975, si dhe u rikthye më 1 korrik 1983 dhe u largua sërisht më 30 qershor 1987, duke qëndruar gjithsej për 8 vite e 295 ditë. Ai është gjithashtu trajneri që ka drejtuar më shumë ndeshje në historinë e Bayernit me plot 420 ndeshje. Jupp Heynckes është trajneri që drejtoi ekipin drejt tripletës së parë historike në sezonin 2012–13.
Bayerni mban disa rekorde të padiskutueshme; ata janë klubi me më shumë tituj të Bundesligës (29), përfshirë shtatë herë rresht në periudhën 2013–2019, gjithashtu një rekord. Ata kanë fituar më shumë ndeshje në historinë e Bundesligës (1090) dhe kanë arritur më shumë pikë (3662). Klubi gjithashtu ka mesataren më të larë të pikëve të marra (1.99) dhe kanë shënuar më shumë gola se çdo klub tjetër (4019). Fitorja rekord në Bundesligë është 11–1 kundër Borussia Dortmund më 27 nëntor 1971, kurse humbja më e thellë është 7–0 ndaj Schalke 04 më 9 tetor 1976. Fitorja më e thellë e Bayernit në Ligën e Kampioneve është ajo 7–0 kundër Baselit në sezonin 2011–12; sulmuesi holandez Roy Makaay ka shënuar golin më të shpejtë në këtë kompeticion, duke realizuar pas vetëm 10.12 sekondash kundër Real Madridit më 7 mars 2007. Në sezonin 2019–20, Bayerni u bë klubi i parë dhe i vetëm gjerman që i fiton të gjitha ndeshjet në fazën e grupeve të Ligës së Kampioneve.
Trofetë
Bayern ka fituar gjithsej 72 trofe, duke qënë klubi më i suksesshëm i futbollit gjerman; ata kanë fituar më shumë kampionate dhe më shumë kupa. Ata janë gjithashtu klubi gjerman më i suksesshëm në kompeticionet evropiane, duke fituar 11 trofe. Bayerni është një nga katër klubet që ka fituar të tre kompeticionet evropiane. Duke qënë se e ka fituar Kupën Evropiane pesë herë, klubi ka të drejtën të shfaqë simbolin e "fituesit të shumfishtë" që jepet nga UEFA.
rekord i ndarë
Lojtarët
Skuadra aktuale
Në huazim
Lojtarët e nderit
Në ndeshjen e tij të lamtumirës, Oliver Kahn u shpall kapiten nderi i Bayern Munich. Lojtarët më poshtë janë shpallur FC Bayern Munich Hall of Fame.
1930s
Conrad Heidkamp (MB)
1970s:
Franz Beckenbauer (MB)
Gerd Müller (SU)
Uli Hoeneß (SU)
Paul Breitner (MF)
Sepp Maier (PT)
Hans-Georg Schwarzenbeck (MB)
Franz Roth (MF)
1980s:
Karl-Heinz Rummenigge (SU)
Klaus Augenthaler (MB)
1990s:
Lothar Matthäus (MB/MF)
Stefan Effenberg (MF)
2000s:
Oliver Kahn (PT)
Mehmet Scholl (MF)
Bixente Lizarazu (MB)
Giovane Élber (SU)
Kapitenët
Philipp Lahm është kapiten që nga 2011. Bastian Schweinsteiger është zëvëndës–kapiteni.
Numrat e tërhequr
12 – Tifozët e Klubit (Lojtari i 12-të)
FC Bayern II
Ekipi rezervë shërben kryesisht si guri i fundit shkelën për lojtarë të rinj premtues para se të promovuar në ekipin kryesore. Bayern II është trajner Mehmet Scholl dhe Gerd Müller. Që nga fillimi i Kryeministrit në vitin 1994, ekipi luajti në Regionalliga Süd, pas luajtur në Oberliga që nga viti 1978 Në sezonin 2007-08 ata të kualifikuar për të sapo-themeluar 3 Liga. Që nga viti 1978, ekipi ka qenë duke luajtur në ligën më të lartë të DFB që lejon ekipin e dytë të një ekipi futbolli profesional për të luajtur
Sportet e tjera
Bayern ka departamentet e tjera për
Basketball që nga viti 1946 me 280 lojtarë në 19 ekipet
Bowling që nga viti 1984 me 46 lojtarë në 4 ekipet
Chess që nga viti 1908 me 97 lojtarë në 8 ekipet
Gjimnastikës që nga viti 1974 me 35 gjimnastët në 1 ekip
Hendbollit që nga viti 1945 me 300 lojtarë në 10 ekipet
Tabela e tenisit që nga viti 1946 me 160 lojtarë në 12 ekipet
Referime
Lidhje të jashtme
FC Bayern München
Klube futbolli në Gjermani
Klube të G-14
Klube fituese të UEFA Ligës së Kampioneve |
6036 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Indi | Indi | Indi/a = Shteti India
Ind/i = Organ i trupit të njeriut - Indi |
6037 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Iliaz%20Fishta | Iliaz Fishta | Iliaz Fishta (Shkodër, 21 maj 1926 - 10 korrik 2005) ka qenë ekonomist, historian ekonomie dhe akademik shqiptar.
Biografia
Lindi në Shkodër, ku ndoqi dhe kreu shkollimin fillor dhe atë të mesme, ndërsa studimet e larta i kreu në Universitetin e Shën Peterburgut për Ekonomi Financë.
Pas kthimit në vendlindje, ai kreu një sërë detyrash të rëndësishme administrative shtetërore. Veprat e tija shkencore janë autentike dhe të argumentuara nga burimet dokumentare. Gjatë jetës së tij shkencore Ilaz Fishta shkroi mbi 13 000 faqe me vepra shkencore, 13 monografi dhe botime tjera dhe 135 artikuj shkencorë, referate dhe punime tjera që kanë të bëjnë me lëmin e ekonomisë.
Studimet kryesore të tij kanë të bëjnë me tri fusha kryesore : Teorinë e Ekonomisë, Politikën Ekonomike të Shtetit dhe Historinë e Ekonomisë së Shqipërisë nga fundi i shek. XIX deri në vitin 2005.
Pas monografisë "Sistemi Monetar dhe i Kreditit në Shqipëri (1925-1944)", shkroi trilogjinë mbi kapitalin e huaj në Shqipëri e cila merret si vepra kryesore e tij. Në vitet e fundit të jetës së tij shkroi vëllimin "Historia e Ekonomisë së Shqipërisë".
Ilaz Fishta ka drejtuar disa sektore shkencore të Institutit të Ekonomisë dhe Institutit të Historisë. Po ashtu udhëhoqi botimet e revistave që ishin gush të lidhura me veprimtarin e tij. si : "Ekonomia Popullore", "Probleme ekonomike", "Studime historike".
Për veprën dhe kontributin e tij, Prof. Fishta është dekoruar dy herë me urdhrin "Naim Frashëri" (Klasi I e II) pastaj me "Çmimi i Republikës" (Klasi III) dhe me Urdhrin e Lartë "Mjeshtër i Madh i Punës" nga Presidenti i Republikës.
Tituj të veprave
Literaturë ekonomike
Sistemi Monetar dhe i Kreditit në Shqipëri (1925-1944)
Historia e Ekonomisë së Shqipërisë (vëllim)
Revista
Ekonomia Popullore
Probleme ekonomike
Studime historike
Mirënjohjet
Naim Frashëri - dekorimi i klasës I-rë
Naim Frashëri - dekorimi i klasës II-rë
Çmimi i Republikës - dekorimi i klasës III-rë
Mjeshtër i Madh i Punës
Referime
Ekonomistë shqiptarë
Lindje 1926
Vdekje 2005
Njerëz nga Shkodra
Studentë të Universitetit të Shën Petërburgut |
6057 | https://sq.wikipedia.org/wiki/28%20Mars | 28 Mars |
Ngjarje
1942 - Lufta e dytë botërore: RAF bombardon Lübeck.
1999 - Masakra e Izbicës të Skënderajt.
1997 - tragjedia e Otrantos, ku anija shqiptare KATERI I RADËS.
1997 - Në demostratat e organizuara në Deçan, nga forcat serbe, u vra Ismet Avdi Qorraj.
Lindje
1914 - Bohumil Hrabal, shkrimtar çek (vdiq më 1997)
1936 - Mario Vargas Llosa, shkrimtarë peruan, laureat i Çmimit Nobel për Letërsi
1974 - Gjergj Bojaxhi ekonomist, politikan shqiptar dhe menaxher privat.
1977 - Devon, aktore pornografike
1986 - Lady Gaga, këngëtare amerikane
1992 - Sergi Gómez, futbollist spanjoll
1994 - Jackson Wang kengëtar,kërcimtar,repper,fencer Got7
1983 - Mirsad Ferati , Aktor
Vdekje
1969 - Dwight Eisenhower, politikan amerikan, 34. kryetar i SHBA-së (lindi më 1890)
Festa dhe përvjetore
Mars |
6058 | https://sq.wikipedia.org/wiki/29%20Mars | 29 Mars |
Ngjarje
1981 - mbi njimijë atlet moorën pjesë në vrapimin e parë maratonik në Maratonën e Londrës.
2006 - Ndodhi zënja e Diellit në Ballkan, nji pjesë të Evropës, Afrikës dhe Azisë.
Lindje
1790 - John Tyler, 10. kryetar i SHBA-së (vdiq më 1862)
1899 - Lavrenty Beria, aktivist sovjetik, kuzhinier i NKVD (vdiq më 1953)
1939 - Terence Hill, aktor amerikan
1943 - Vangelis, kompozitor grek
1951 - Gjergj Antoni, intelektual, drejtues i djemve të Rrugës së Dibrës vitet '70
1957 - Christopher Lambert, aktor amerikan
1961 - Barbara Wussow, aktore amustriake
Vdekje
1792 - Gustav III, mbret i Suedisë (lindi më 1746)
1916 - Eugene McCarthy, politikan amerikan
1925 - Bajram Curri, hero i popullit shqiptar (lindi më 1862)
Festa dhe përvjetore
Mars |
6059 | https://sq.wikipedia.org/wiki/30%20Mars | 30 Mars | 30. mars (30.3.) është dita e 89 e vitit sipas kalendarit gregorian . Deri në fund të viti kan mbetë edhë 276 ditë.
Ngjarje
1867 - Udhëheqësi amerikan William H. Seward udhëhoqi bisedimet për blerjen e Alaskës nga Rusia.
1945 - Lufta e dytë botërore: ushtria sovjetike pushton Danzig.
Lindje
1432 - Mehmed II ,sulltan osman
1746 - Francisco Goya, piktor spanjoll (vdiq më 1828)
1853 - Vincent van Gogh, piktor hollandez (vdiq më 1890)
1963 - Tsakhiagiyn Elbegdorj, kryeministër i Mongolisë
1880 - Sean O'Casey, dramaturg irlandez
1894 - Sergej Vladimirovič Iljušin, konstruktoe avionesh rus
1913 - Frankie Laine, këgëtar amerikan
1937 - Warren Beatty, këgëtar amerikan
1945 - Eric Clapton, kantautor britanez
1950 - Robbie Coltrane, škotski glumac
1964 - Tracy Chapman, këngëtare amerikane
1968 - Céline Dion, këngëtare kanadze
1979 - Norah Jones, akëngëtare amerikane
Vdekje
1912 - Karl May, shkrimtar gjerman (lindi më 1842)
1925 - Rudolf Steiner, filozof austriak
Festa dhe përvjetore
Mars |
6061 | https://sq.wikipedia.org/wiki/31%20Mars | 31 Mars |
Ngjarje
1889. - është hapur Kulla e Ajfelit , deri ateherë ndërtesa më e lartë në botë.
Lindje
1519 - Henri II, mbret i Francës
1596 - René Descartes, matematikan dhe filozof francez
1675 - Papa Benedikt XIV
1723 - Frederik V, mbret i Danimarkës
1935 - Richard Chamberlain, aktor amerikan
1948 - Al Gore, politikan amerikan
1962 - Olli Rehn, politikan finlandez
Vdekje
1621 - Felipe III, mbret i Spanjës
1727 - Isaac Newton, fizikant, maematikant dhe astronom anglez.
1855 - Charlotte Brontë, letrare britaneze
1993 - Brandon Lee i biri Brus Li-së aktor amerikano-kinez
Festa dhe përvjetore
Mars |
6063 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Rr%C3%ABnja | Rrënja | Në bimët vaskulare, rrënjët janë organet e një bime që modifikohen për të siguruar ankorim për bimën dhe për të marrë ujë dhe lëndë ushqyese në trupin e bimës, gjë që lejon bimët të rriten më të gjata dhe më shpejt. Më shpesh ato janë nën sipërfaqen e tokës, por rrënjët mund të jenë gjithashtu ajrore ose ajrosëse, domethënë të rriten mbi tokë ose veçanërisht mbi ujë.
Funksioni
Funksionet kryesore të rrënjës janë thithja e ujit dhe ushqimi i bimës dhe ankorimi i trupit të bimës në tokë.
Anatomia
Morfologjia e rrënjëve ndahet në katër zona: kapaku i rrënjës, meristemi apikal, zona e zgjatjes dhe qimet. Kapaku i rrënjëve të rrënjëve të reja ndihmon rrënjën të depërtojë në tokë. Këto kapakë rrënjë hiqen ndërsa rrënja shkon më thellë duke krijuar një sipërfaqe rrëshqitëse që ofron lubrifikant. Meristemi apikal pas kapakut të rrënjës prodhon qeliza të reja rrënjë që zgjaten. Më pas, formohen qime në rrënjë që thithin ujin dhe lëndët ushqyese minerale nga toka. Rrënja e parë në bimët prodhuese të farës është rrënjëza, e cila zgjerohet nga embrioni i bimës pas mbirjes së farës.
Kur disekohet, renditja e qelizave në një rrënjë është qime rrënjë, epidermë, epiblemë, korteksi, endodermë, pericikli dhe, së fundi, indi vaskular në qendër të rrënjës për të transportuar ujin e përthithur nga rrënja në vende të tjera të rrënjës bimore.
Ndoshta karakteristika më e spikatur e rrënjëve që i dallon ato nga organet e tjera të bimëve si kërcelli-degët dhe gjethet është se rrënjët kanë një origjinë endogjene, d.m.th., ato burojnë dhe zhvillohen nga një shtresë e brendshme e boshtit amë, siç është pericikli. Në të kundërt, degët e kërcellit dhe gjethet janë ekzogjene, d.m.th., ato fillojnë të zhvillohen nga korteksi, një shtresë e jashtme.
Në përgjigje të përqendrimit të lëndëve ushqyese, rrënjët gjithashtu sintetizojnë citokininën, e cila vepron si një sinjal se sa shpejt mund të rriten lastarët. Rrënjët shpesh funksionojnë në ruajtjen e ushqimit dhe lëndëve ushqyese. Rrënjët e shumicës së llojeve të bimëve vaskulare hyjnë në simbiozë me disa kërpudha për të formuar mikoriza, dhe një gamë e madhe organizmash të tjerë duke përfshirë bakteret gjithashtu lidhen ngushtë me rrënjët.
Rritja
Rritja e hershme rrënjë është një nga funksionet e meristem apikal ndodhet pranë maja e rrënjë. Qelizat meristem pak a shumë të vazhdueshme ndajnë, duke prodhuar më shumë meristem, qelizat e kapakur të rrënjës (këto janë sakrifikuar për të mbrojtur meristem), dhe qelizat e padiferencuara rrënjë. Kjo e fundit bëhen indet kryesore të rrënjë, së pari kalon zgjatjen, një proces që shtyn përpara në tip rrënjë të mesme në rritje. Gradualisht këto qeliza dallojnë dhe piqet në qeliza të specializuara të indeve rrënjë.
Rritja nga meristemet apikale njihet si rritja primare, e cila përfshin të gjithë zgjatjen. Rritja dytësore përfshin të gjithë rritjen në diametër, një komponent kryesor i indeve të bimëve drunore dhe shumë bimë jodrunore. Për shembull, rrënjët e ruajtjes së patates së ëmbël kanë rritje dytësore, por nuk janë drunore. Rritja dytësore ndodh në meristemet anësore, përkatësisht kambiumin vaskular dhe kambiumin e tapës. E para formon xylem dytësor dhe floemën dytësore, ndërsa e dyta formon peridermën.
Në bimët me rritje dytësore, kambiumi vaskular, me origjinë midis ksilemës dhe floemës, formon një cilindër indi përgjatë kërcellit dhe rrënjës. Kambiumi vaskular formon qeliza të reja si në brendësi ashtu edhe në pjesën e jashtme të cilindrit të kambiumit, me ato në brendësi që formojnë qeliza dytësore të ksilemës dhe ato në pjesën e jashtme që formojnë qeliza dytësore të floemës. Me akumulimin e ksilemës dytësore, rritet "rrethi" (dimensionet anësore) të kërcellit dhe rrënjës. Si rezultat, indet përtej gëlbazës dytësore, duke përfshirë epidermën dhe korteksin, në shumë raste priren të shtyhen nga jashtë dhe përfundimisht "shkatërrohen" (derdhur).
Kambiumi vaskular prodhon shtresa të reja të ksilemës dytësore çdo vit. Enët e ksilemës janë të vdekura në maturim, por janë përgjegjëse për shumicën e transportit të ujit përmes indit vaskular në kërcell dhe rrënjë.
Rrënjët e pemëve zakonisht rriten deri në trefishin e diametrit të përhapjes së degës, vetëm gjysma e të cilave shtrihen nën trungun dhe tendën. Rrënjët nga njëra anë e një peme zakonisht furnizojnë me lëndë ushqyese gjethin në të njëjtën anë. Megjithatë, disa familje, si Sapindaceae (familja e panjeve), nuk tregojnë asnjë lidhje midis vendndodhjes së rrënjës dhe vendit ku rrënja furnizon bimën me lëndë ushqyese.
Thellësitë
Shpërndarja e rrënjëve të bimëve vaskulare brenda tokës varet nga forma e bimës, disponueshmëria hapësinore dhe kohore e ujit dhe lëndëve ushqyese, dhe vetitë fizike të tokës. Rrënjët më të thella gjenden përgjithësisht në shkretëtira dhe pyje halore të buta; më i cekët në tundra, pyje boreale dhe kullota të buta. Rrënja e gjallë më e thellë e vëzhguar, të paktën 60 metra nën sipërfaqen e tokës, u vu re gjatë gërmimit të një miniere të hapur në Arizona, SHBA. Disa rrënjë mund të rriten aq thellë sa pema është e lartë. Megjithatë, shumica e rrënjëve në shumicën e bimëve gjenden relativisht afër sipërfaqes ku disponueshmëria dhe ajrimi i lëndëve ushqyese janë më të favorshme për rritje. Thellësia e rrënjosjes mund të kufizohet fizikisht nga shkëmbi ose toka e ngjeshur afër nën sipërfaqe, ose nga kushtet anaerobe të tokës.
Rekordet
Referime
Rrënjët e bimës |
6064 | https://sq.wikipedia.org/wiki/3%20Prill | 3 Prill |
Ngjarje
1999 - Aeroplanët e NATO-s bombarduan qendrën e Beogradit, për herë të parë nga fillimi i bombardimeve më 24 mars. Janë qëlluar ndërtesa e Ministrisë federale të punëve të brendshme . Në Novi Sad është shkatrruar ura e dytë në Danub.
2008 - Në Gjykatën ndërkombëtare në Hagë lirohet ish kryeministri i Kosovës Ramush Haradinaj.
Lindje
1367 - Henry IV, mbret i Anglisë († 1413)
1928 - Ibrahim Galimuna, patriot dhe tipografë shqiptarë
1930 - Helmut Kohl, politikan gjerman
1933 - Fitnete Rexha, këngëtare shqiptare
1957 - Shpendi Sollaku Noè, shkrimtar shqiptar
1961 - Eddie Murphy, aktor dhe
komedian afro-amerikan
1992 - Lind Islami, këngëtar shqiptar
Vdekje
1849 - Juliusz Słowacki, shkrimtar polak (l. 1809)
Festa dhe përvjetore
Prill |
6087 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Zemra | Zemra |
Ndërtimi
Zemra ndodhet në pjesën e mesme të zgavrës së kraharorit, në nivelin e vertebrave T5-T8. Pjesa më e madhe e zemrës është zakonisht e zhvendosur paksa në anën e majtë të kraharorit (edhe pse ka raste që mund të jetë e zhvendosur në të djathtë) dhe ndihet të jetë në të majtë sepse gjysma e majtë e zemrës është më e fortë, pasi ajo pompon në të gjitha pjesët e trupit. Meqënëse zemra ndodhet midis mushkërive, mushkëria e majtë është më e vogël se mushkëria e djathtë dhe ka një zgavër kardiake në kufirin e saj me zemrën për të lejuar vendosjen e zemrës.
Zemra është furnizuar nga qarkullimi koronar dhe është e mbyllur në një qeskë membrane të dyfishtë, perikardi. Ky i fundit i bashkangjitet zgavrës së kraharorit duke i siguruar zemrës një vend ku të mbahet. Sipërfaqja e prapme e zemrës ndodhet në afërsi të kolonës vertebrale, dhe sipërfaqja e përparme ndodhet thellë pas derrasës së kraharorit dhe kërceve të kafazit të kraharorit. Dy nga venat e mëdha, venat tubolare, dhe arteriet e mëdha, aorta dhe arteria pulmonare, janë të bashkangjitura në pjesën e sipërme të zemrës, të quajtur bazë, e cila ndodhet në nivelin e kërcit të tretë të kafazit të kraharorit. Maja e poshtme e zemrës , apeksi, ndodhet në të majtë të dërrasës së kraharorit (8 deri 9 cm nga vija qendrore e dërrasës së kraharorit) midis vendit ku brinja katërt dhe e pestë bashkohen me dërrasën e kraharorit, pranë artikulimit të tyre me kërcet e kafazit. Ana e djathtë e zemrës është deformuar përpara, dhe e majta e deformuar prapa.
Zemra ka formën e një koni, me bazën e tij të pozicionuar lart dhe kulmin poshtë. Një stetoskop duhet të vendoset direkt mbi kulm (apeks) në mënyrë që mund të numërohen të rrahurat e zemrës. Zemra e një të rrituri peshon 250-350 gram. Zemra ka zakonisht madhësinë e grushtit: 12 cm e gjatë, 8 cm e gjerë, dhe 6 cm e trashë. Atletët e trajnuar mirë mund të kenë zemër shumë më të madhe për shkak të efekteve të ushtrimit të muskujve të zemrës, të ngjashme me reagimin e muskujve skeletik.
Muri i zemrës
Muri i zemrës përbëhet nga tri shtresa: e brendshme (endokardi), e mesme (miokardi) dhe e jashtme (epikardi). Këto janë të rrethuar nga një qeskë me membranë të dyfishtë të quajtur perikardi.
Shtresa e brendshme e zemrës quhet endokardi. Ajo është e përbërë nga një shtresë e epitelit të thjeshtë njështresësh, dhe mbulon dhomat e zemrës dhe valvulat. Ajo vazhdon me shtresën e brendshme (endoteli) të venave dhe arterieve të zemrës, dhe bashkohet me miokardin me një shtresë e hollë të indit lidhor. Endokardi, duke sekretuar endothelinë, gjithashtu mund të luajë një rol në rregullimin e tkurrjes së miokardit.
Shtresa e mesme e murit të zemrës është miokardi, që është muskul kardiak. Miokardi ka edhe enë gjaku dhe fibrave nervore drejt epikardit që ndihmojnë për të rregulluar rrahjet e zemrës. Indi i muskujve të zemrës ka autoritmiciti, aftësi unike për të nisur një potencial kardiak veprimi në një ritëm të pandryshueshëm, duke përhapur impuls të shpejtë nga qeliza në qelizë për të shkaktuar tkurrjen e tërë zemrës. Kjo (autoritmiciti) modulohet nga sistemet endokrine dhe nervor.
Ka dy lloje të qelizave të muskujve kardiakë: kardiomiocitet të cilat kanë aftësinë për të kontraktuar me lehtësi, dhe kardiomiocitet e modifikuara, qeliza kontraktuese të sistemit të përçueshmërisë. Kardiomiocitet përbëjnë pjesën më të madhe (99%) të qelizave në barkushe dhe veshëza. Këto qeliza të kontraktueshme janë të lidhura me disqe ndërmjetës që lejojnë një përgjigje të shpejtë ndaj impulseve të potencialit të veprimit nga qelizat stimuluese kardiake. Disqet ndërmjetës lejojnë qelizat për të vepruar si një sincit dhe për të mundësuar kontraktimet që të pompojnë gjak nga zemra në arteriet kryesore.
Qelizat stimuluese përbëjnë vetëm 1% të qelizave dhe formojnë sistemin e stimulimit të zemrës. Ato janë përgjithësisht shumë më të vogla sesa qelizat kontraktuese dhe kanë pak miofibril që u jep atyre kontraktueshmëri të kufizuar. Funksioni i tyre është i ngjashëm në shumë aspekte me neuronet.
Vendosja e muskujve kardiakë është elegante dhe komplekse, sepse qelizat e muskujve vendosen në mënyrë spirale rreth dhomave të zemrës. Ato vendosen në formën e numrit 8 rreth barkushes dhe rreth bazave të enëve të mëdha. Muskujt më të brendshëm ventrikularë gjithashtu formojnë shifrën 8 rreth dy veshëzave dhe vazhdojnë drejt kulmit. Shtresat më sipërfaqësore e muskujve ventrikularë mbështillen rreth dy veshëzave. Ky model kompleks i përdredhjes së muskujve lejon zemrën të pompojë gjakun në mënyrë më efikase se sa do ta bënte një model i thjeshtë i drejtë.
Ashtu si me muskujt skeletor zemra mund të rritet në madhësi dhe efikasitet me ushtrime. Kështu vrapuesit e maratonës mund të kenë një zemër të rritur në madhësi deri në 40%.
Cipa e zemrës-perikardi rrethon zemrën. Ai përbëhet nga dy membrana: Një membranë e brendshme seroze e quajtur epikardi, dhe një membranë e jashtme fibroze. Këto mbyllin zgavrën perikardiake, e cila përmban lëngun perikardiak, që lubrikon sipërfaqen e zemrës.
Dhomat
Zemra ka katër dhoma, dy të sipërme, barkushet, që janë dhomat e marrjes, dhe dy të poshtme, veshëzat, që janë dhomat e dërgimit. Barkushet janë të lidhura me veshëzat nëpërmjet valvulave atrioventrikulare.
Valvulat
Të katër valvulat e zemrës shtrihen përgjatë të njëjtit plan. Valvulat u sigurojnë rrjedhjen në një drejtim të gjakut në zemër dhe parandalojnë rrjedhjen në drejtim të kundërt. Midis barkushes së djathtë dhe veshëzës së djathtë është valvula trefletëshe. Ajo përbëhet nga tre fletë, të përbëra nga endokardi përforcuar me inde lidhëse shtesë. Secila prej tre fletëve të valvulës është e bashkangjitur në disa fillesa me inde lidhëse, korda tendine, nganjëherë referuar si fijet e zemrës. Ato përbëhen nga rreth 80% fibra kolagjene me pjesën e mbetur të përbërë nga fibra elastike dhe endotel. Kordat tendine lidhin secilën prej fletëve me muskujt papilarë që dalin nga sipërfaqja e poshtme e veshëzës. Këto muskuj kontrollojnë hapjen dhe mbylljen e valvulave. Tre muskujt papilarë në veshëzën e djathtë quhen muskujt e pëparmë, të pasmë, dhe septal, të cilat korrespondojnë me tre pozicionet e fletëve të valvulës.
Midis barkushes së majtë dhe veshëzës të majtë është valvula mitrale, e njohur gjithashtu si valvula dyfletëshe sepse ka dy fletë, një të përparme dhe një të pasme. Këto fletë i janë bashkangjitur nëpërmjet kordave tendine me dy muskujt papilare që dalin nga muri i veshit të majtë.
Valvulat trifletëshe dhe mitrale janë valvulat atrioventrikulare (midis barkushes dhe veshit). Gjatë fazës së relaksimit të ciklit kardiak, muskujt papilarë janë gjithashtu të relaksuar dhe tensioni në kordat tendine është e lehtë. Megjithatë, kur veshëza kontraktohet, kontraktohen edhe muskujt papilarë. Kjo krijon tension në kordën tendine, duke ndihmuar për të mbajtur fletët e valvulave atrioventrikulare në vend dhe parandalimin e tyre për të shkuar përsëri drejt barkushes.
Zemra përbëhet prej dy pjesëve:
Pjesa e djathtë, e cila e lëviz gjakun në drejtim të mushkërive (qarkullimi i vogël).
Pjesa e majtë, e cila e lëviz gjakun në drejtim të pjesëve tjera të trupit (qarkullimi i madh).
Meqë rezistenca në enët e gjakut në trup është pesë herë më e madhe se rezistenca në mushkëri, pjesa e majtë e zemrës duhet të jetë më e fuqishme se pjesa e djathtë. Për këtë arsye pjesa e majtë e ka murin më të trashë se pjesa e djathtë, por volumi është i njëjtë në të dyja pjesët e zemrës.
Barkushet janë pompa të fuqishme me mure të trasha muskulore, dhe prandaj presioni i gjakut venoz (0–2 mm Hg) nuk arrin t'i tendosë. Veshëzat janë dhoma të zemrës, me mure të holla e të tendosshme, që shërbejnë si rezervuarë për gjakun venoz, por që njëkohësisht mund të tkurren e ta pompojnë gjakun me njëfarë presioni për në drejtim të barkusheve.
Forma dhe madhësia e zemrës tek njerëzit
Forma e zemrës është e ngjajshme me formen një koni, maja e të cilit tregon nga ana e majtë poshtë. Zemra tek njerëzit ndodhet në anën e majtë të kraharorit, në raste të ralla nga ana djathtë (Situs inversus).
Pesha
Tek të posalindurit pesha e zemrës është rreth 20g, tek të rriturit 250-350g. Në moshën e pleqërisë pesha e zemres bie. Në trupin e njeriut, zemra ndodhet në mediastinum, 2/3 majtas dhe 1/3 djathtas nga qendra. Mediastinum është pjesa qendrore e zgavrës së kraharorit që kufizohet nga dy mushkëritë, kafazi i kraharorit dhe shpina. Zemra është e mbështjellë nga një qeskë me mur të dyfishtë të quajtur cipë e zemrës-Perikardi. Pjesa sipërfaqësore e kësaj qeske quhet perikard fibroz. Kjo qeskë e mbron zemrën, mban strukturat përreth saj, dhe parandalon tejmbushjen e zemrës me gjak. Madhësia e zemrës është afërsisht sa madhësia grushtit dhe ka një masë midis 250 dhe 350 gr. Zemra është e përbërë nga tri shtresa, të cilat janë të pasura me enë gjaku. Shtresa sipërfaqësore, e quajtur shtresa e organeve të brendshme, shtresa e mesme, e quajtur myocardium, dhe shtresa e tretë që quhet endocardium. Zemra ka katër dhoma, dy të sipërme që quhen veshëza dhe dy të poshtme që quhen barkushe. Veshëzat janë dhomat hyrëse dhe barkushet janë dhomat e shkarkimit. Rrugët e gjakut nëpër zemër përbëhen nga një qark pulmonar dhe një qark sistemik. Gjaku rrjedh nëpër zemër në një drejtim, nga veshët në barkushe, dhe jashtë në arteriet e mëdha, ose Aorta për shembull. Kjo realizohet nëpërmjet katër valvulave.
Një mur i trashë muskujsh, atrio-ventricular septum, ndan veshëzën dhe barkushen e majtë nga veshëza dhe barkushja e djathtë, duke shmangur kalimin e gjakut mes dy gjysmave të zemrës. Valvulat midis veshëzave dhe barkusheve lejojnë kalimin e koordinuar në një drejtim të gjakut nga veshëzat në barkushe. Organi qendror i qarkullimit të gjakut është i përbërë aktualisht nga dy zemra të bashkuara me njëra tjetrën, por plotësisht të dallueshme nga njëra-tjetra.
Gjaku me oksigjen të varfëruar nga trupi hyn në veshëzën e djathtë nëpërmjet tre venave. Prej këtej gjaku kalon në barkushen e djathtë. Kjo e fundit pompon gjakun në mushkëri nëpërmjet arteries pulmonare.
Pas humbjes së dioksidit të karbonit në mushkëri dhe pajisjes me oksigjen, gjaku përmes venave pulmonare hyn në veshëzën e majtë. Nga atje gjakut i pasur me oxygen hyn në barkushen e majtë. Kjo është dhoma kryesore e pompimit, që dërgon gjakun përmes aortës në të gjitha pjesët e trupit përveç mushkërive.
Barkushja e majtë është më e madhe se sa e djathta, sepse ajo duhet të dërgojë gjakun në gjithë pjesët e trupit përveç mushkrisë, ndërsa barkushja e djathtë dërgon gjak vetëm në mushkëri.
Edhe pse ventricles janë në fund të atria, dy anije të gjakut përmes të cilave lë zemrën (arterien pulmonare dhe Aorta) në krye të zemrës.
Revolucioni i zemrës
Shkalla-pushimi i zemrës është 60-80 rreh për minutë, për një xhiro 4,5-5 litra gjak në minutë. Në total, zemra mund të rrah më shumë se 2 miliardë herë në jetë. Rrahje Gjithkush e drejton një sekuencë të ngjarjeve kolektivisht quhet revolucion i zemërs . Ai përbëhet nga tre faza kryesore: sistollë atrial, sistollë ventricular dhe diastole:
1. Gjatë sistollë atrial, kontrata atria dhe gjaku gufon në ventricles (plotësoni aktiv). Pasi gjakut përjashtuar nga atria, atrio-valvolat ventricular mes atria dhe ventricles ngushtë. Kjo parandalon zbaticë e gjakut në atria. Mbyllja e këtyre valvulave prodhon zë të njohur e zemrës rrahje.
2-Ventricular sistollë përfshin tkurrje të ventricles, dëbuar të gjakut në sistemin e qarkullimit të gjakut. Pasi gjaku i dëbuar dy valvula sigmoid - valvulave pulmonar të djathtë dhe të majtë aortic valve - afërt. Kështu gjaku nuk rrjedh përsëri në ventricles. Mbyllja e valvulave semilunar prodhuar një zemër të shëndoshë e dytë më e mprehtë se parë. Gjatë sistollë atria lëshuar tani, mbushur me gjak.
3-Së fundi, diastole është relaksim të gjitha pjesët e zemrës, duke mbushur (detyrimet) e ventricles nga atria dhe të drejtën dhe u largua nga Cava vena dhe mushkërive.
Zemra shkon 1 / 3 e kohës në sistollë dhe 2 / 3 në diastole.
Dëbimi ritmike e gjakut dhe shkakton dridhmë që mund të ndjehen.
Zemra Automatizimi
Muskujve të zemrës është 'myogenic'. Kjo do të thotë se, ndryshe nga muskujve skeletik, e cila kërkon një stimul i vetëdijshëm apo refleks, excites muskujve të zemrës vetë. Kontraktimet ritmike të ndodhë spontanisht, megjithëse frekuenca e tyre mund të jenë prekur nga ndikimet nervor ose hormonal si ushtrim apo perceptimin e rrezikut.
Depolarization e qelizave të zemrës gjatë një cikël
Rend kontraktimet ritmike të koordinohet nga një depolarization (kthimin e polarizimit elektrike membrana me kalimin aktiv i joneve nëpërmjet saj) nyjeve ose kanal shkarkimi qelbi nyjeve nga Keith dhe reklama (nyjet sinuatrialis) të vendosura në murin e sipërm të atrium e drejtë. Aktuale elektrike detyruar në mënyrë të millivolts, është transmetuar në të gjithë atria dhe kalon në ventricles përmes atrio-nyjë ventricular. Ajo përhapet nëpër mur ndarës nga pako e tij, të përbërë prej fibrave të specializuar të quajtur fibrave Purkinje dhe shërbejnë si filtra në rastin e aktivitetit tepër të shpejtë të atria. Fibrave Purkinje janë të specializuar fibrave muskulore të mirë duke i lejuar përçueshmëri elektrike, e cila siguron tkurrje të njëkohëshme e mureve ventricular. Sistemin elektrik shpjegon rregullsinë e rrahje zemre dhe koordinon atrio-kontraktimet ventricular. Është ky aktivitet elektrik është analizuar nga elektroda të vendosura në sipërfaqe të lëkurës dhe është elektrokardiogramë ose EKG.
Funksioni
Zemra është pompa.Në mënyrë që pompa (zemra) të kryejë funksionin e saj duhet që muskuli i zemrës të jetë shëndoshë e mirë. Duhet që sistemi elektrik i zemrës të koordinojë tkurrjen e valvulave dhe të barkusheve si dhe duhet që muskuli të furnizohet rregullisht me gjak. Gjatë tkurrjes (sistolës) të barkushes së majtë, presioni brenda barkushes natyrisht është më i lartë sesa presioni në aortë. Kjo e pengon qarkullimin e gjakut në shtratin koronar. Gjithashtu, fillesa e arterieve koronare gjatë sistolës mbyllet nga kuspet e valvulës të hapur të aortës. Si rrjedhojë, enët koronare nuk mund ta furnizojnë me gjak barkushen e majtë gjatë sistolës. Barkushja e majtë furnizohet me gjak vetëm gjatë diastolës . Nëse diastola shkurtohet, barkushja e majtë ka më pak kohë për t'u furnizuar me gjak. Valvulat e zemrës duhet të jenë të afta të hapen plotësisht dhe të mbyllen plotësisht. Stenoza është ngushtim i vrimës të valvulës. Mbyllja jo e plotë përbën pamjaftueshmëri të valvulës. Pasojë e pamjaftueshmërisë është regurgitimi (rikthimi i gjakut).Venat rikthejnë gjakun në zemër. Që të kryejnë këtë funksion, venat janë të pajisura me valvula që nuk lejojnë kthimin e gjakut mbrapsht. Tkurrja e muskujve të gjymtyrëve i shtrydh venat dhe e shtyn gjakun drejt qendrës ('pompa muskulore'). Po ashtu, presioni negativ gjatë frymëmarrjes ndihmon kthimin e gjakut për në zemër.
Sëmundjet kardiovaskular
Infeksionet e zemrës
Infeksioni i miokardit, kryesisht viral
Infeksioni i valvulave, endokardit infektiv
Infeksioni i perikardit, perikardit infektiv
Rregullorja hormonale
Ky seksion është i zbrazët, jo mjaft të hollësishme ose të paplota. Ndihma juaj është e mirëseardhur!
Hormone si adrenalina dhe noradrenaline (hormonet dhe sistemi adrenergic [orto] simpatik) ose hormon i tiroides (T3) promovon contractility. Në kontrast, hormonet si acetilkolinės (hormon parasympathetic ose cholinergic sistemit) ngadalëson rrahje zemre.
Sistemit nervor simpatik, përveç veprimit të saj të drejtpërdrejtë në zemër në mënyrë të veçantë do të shkaktojë zgjerim të arterieve koronare bronchioles (dhe) se furnizimit me zemër duke lejuar rritjen e fluksit të gjakut dhe në këtë mënyrë një rritje në përpjekjet e muskujve mund prandaj frekuenca nëin zh as ka rritje e kontraktimet. Sistemi parasympathetic në vend të kësaj do të prodhojë një ngushtim të arterieve koronare (dhe bronchioles) pastaj shkakton një rënie në rrjedhjen e gjakut rënë fuqia potenciale e muskujve, duke vepruar si një frena "motor".
Semundjet dhe trajtimet
Studimi i sëmundjeve të zemrës është quajtur kardiologji. Sëmundje primare kardiake përfshijnë:
Sëmundja koronare e zemrës është sëmundja arterie koronare të privon muskujve të zemrës e oksigjenit. Kthyeshëm, ajo mund të shkaktojë dhimbje të forta gjoksi i quajtur angina pectoris (angina pectoris). Bllokimi i një arterie shkakton vdekjen e qelizave të muskujve të zemrës (infarkt miokardi).
Dështim Zemra është humbje progresive e aftësisë zemër për të siguruar rrjedhjen e gjakut. Është manifestuar nga dyspnoea (frymarrje), me ënjtje të këmbëve dhe mund të shkojnë deri në edemë pulmonare akute.
Valvul çrregullime Kardiologjik: arrijë valvulave manifestohet ndonjëherë nga një shushurimë "zemër".
Endokardit dhe miokard janë inflammations të zemrës për shkak të baktereve apo viral.
Arrhythmia i zemrës është një zemër parregullt mundi. Kryen shkakton çrregullim bradycardia (zemër ose shumë i ngadalshëm).
Emboli pulmonare është pengimi i një arterie pulmonare. Shkaku është mbipesha.
Sëmundjet e lindura të zemrës, që do të thotë, një cen të zemrës, nuk mund të prapësimit të ventricles, atria, ose të dyja, cen e anijeve gjakut pranë zemrës, ose më shpesh një ndarje e keqe nga septa sidomos jo-mbyllja e ovale foramen mes atria.
Nëse arterie koronare është ngushtuar ose i bllokuar, ju mund të punojë rreth vendin e prekur me operacion bajpas koronare, ose zgjeroni me angioplasty.
Beta-blockers barnave që janë të ngadalshëm rrahjen e zemrës dhe për të reduktuar nevojat oksigjen zemrës. Nitroglycerin dhe komponimet e tjera që nxjerr oksidit nitrik janë përdorur në trajtimin e sëmundjeve të zemrës, sepse ato shkaktojnë përhapje e enët koronare.
Zemra është organi paresor ne trupin e njeriut
Vlerat janë të dhëna mesatare.
Numri i rrahjeve te zemres gjatë gjithë jetës te gjitarët është maksimumi 1 miliardë, kurse njerzit arrijnë deri reth 4 miliardë rrahje gjatë jetës së tyre.
Shiko edhe
Pika në zemër
Infeksioni i perikardit
Zhurmat e zemrës
Lidhje të jashtme
Zemra 3-Dimensionale (gjer.)
Zemra 2-Dimensinale (angl.)
Zemra; pershkrimi i struktures se jashtme dhe se brendshme
Burimet informative
Kardiologji
Biologji
Anatomi
Organe |
6089 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Epidemia | Epidemia | Epidemia (nga greqishtja επιδημία - epi=epër, mbi dhe demos=popull) është paraqitja masive e një sëmundje përbrenda një popullimi të qënjeve të gjalla dhe nuk kufizohet në ndonjë grup të veçantë të popullimi.
Në rastet më të shpeshta janë sëmundjet infektuese por nuk përjashtohen edhe sëmundjet tjera si p.sh. në vendet e perëndimit mbipesha e trupit të njeriut merret si epidermi.
Epidemia është e kufizuar si për nga vendi dhe koha me këtë edhe dallohet nga Endemia. Epidemia është një shkallë më e lartë e Endemisë për të cilën flitet nëse 10 % e një popullimi është e prekur na ndonjë sëmundje.
Në rrastë kur Epidemia kalonë kufinjët e një vendi ose përhapet në disa vende atëherë përdoret termi Pandemia.
Sëmundjet më të njohura epidemike deri më tani (2005), kanë qenë : Kolera, Gripi i keq, Tifoja dhe Lia. Gjatë viti 2003 në disa vende është paraqitur sëmundja SARS e cila edhe mund të llogaritet si epidemi.
Shkenca që merret me studimin e epidemisë është Epidemiologjia dhe për kafshët Epizootia.
Shiko edhe këtë
Endemia
Pandemia
Lidhje të jashtme
Sociologji |
6090 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Kolera | Kolera | Kolera është një sëmundje bakteriologjike e rëndë dhe ngjitëse që shkakton jashtëqitje dhe të vjella.
Historia e kolerës
Kolera si sëmundje ka filluar të vëzhgohet qe ne kohet e lashta . Për herë të parë ajo është paraqitur në Evropë rreth vitit 1831. Rreth vitit 1892, kolera e shkreton Afganistanin dhe përhapet në Rusi.
Epidemia e kolerës herën e fundit është paraqitur në Peru në vitin 1991. Më 9 shkurt presidenti i Perusë përshkakë të epidemisë ka shpallur gjendje të jashtëzakonshme, mirëpo edhe përkundër kësaj mase epidemia është zgjeruar në Ekuador, Kolumbi dhe Nikaragua. Gjatë kësaj kohe prej 400 000 të infektuarve nga kolera në Amerikën Jugore kanë vdekur 12 000 persona.
Kolera paraqitet më së shpeshti në vendet e pazhvilluara, ku uji i pijshëm është i ndotur dhe sistemi i kanalizimit nuk ekziston.
Sëmundja
Simptomat e kolerës ndahen në tri stadiume:
Në fazën e parë, dominon diarreja dhe vjellët e shpeshta të cilat shkaktojnë dhimbje barku tek i infektuari.
Në fazën e dytë (Exsikkoza) si shkak i diarresë dhe vjelljeje të shpeshta paraqitet mungesa e lëngjeve në trupin e njeriut. Kjo shkakton renjen e temperaturës e cila shprehet me ndryshimin e pamjes së fytyrës ku maja e hundës është më e mprehtë, faqet rrinë të vara dhe ndryshimi i ngadalshëm i rrudhave të fytyrës.
Në fazen e fundit reagon i gjithë trupi me temperaturë të lartë dhe infektuari përmbahet, turbulloset dhe bie në agoni kjo mund të përcillet me një infektim të lëkurës, mushkërive apo ndonjë organi tjetër.
Personat me grupin e gjakut 0 janë më të ndjeshëm dhe më të rrezikuar nga Kolera.
Shkaktari
Shkaktarë i infektimit është Bakteri Vibrio cholerae, toksina (e njohur edhe si Toksina e kolerës) e të cilës shkakton jashtëqitjet e shpeshta të përcjellura me humbje të sasive të mëdha të lëngjeve. Shkaktari për herë të parë është përshkruar nga Pacini në vitin 1854. Pacini e përshkruante bakterin si të krysur në formë të presjes (drejtshkrimore) dhe shumë të lëvizshëm. Ndërsa në vitin 1883 nga trupi i një pacienti të vdekur nga kolera në Egjipt është marr një baktere e tillë e cila është kultivuar për hulumtime të mëtejshme.
Diagnoza
Diagnostifikimi bëhet:
në bazë të simptomave tipike të pacientit
ose në bazë të analizave laboratorike të jashtëqitjes
Shërimi
Parandalimi i kolerës është mënyra më efektive e shërimit nga kolera. Kjo bëhet duke përdorur ujë të pastër për pije dhe higjienën e trupit. Shërimi nga kolera është i mundshëm duke u kujdesur që trupi i të infektuarit të ketë sasi të mjaftueshme të lëngjeve, sheqerit dhe kripës. Kjo (pastrim i trupit) bëhet më së miri me infuzion në venë, ashtu që zorra dhe organet tjera të infektuara tejkalohen.
Antibiotikët janë të rekomanduar vetëm në raste të jashtëqitjes së shpeshtë.
Kjo përkujdese ndaj pacientëve të infektuar nga kolera do të zbriste përqindjen e vdekshmërisë nga 60% në 1%.
Shiko edhe
Vjellja,
Barku,
Higjiena,
Uji.
Sëmundja,
Infekti,
Sëmundjet ngjitëse,
Virusi.
Lidhje të jashtme
Sëmundje
Infektologji |
6096 | https://sq.wikipedia.org/wiki/4%20Prill | 4 Prill |
Ngjarje
1818 - Kongresi i Shteteve të Bashkuara miraton flamurin e Shteteve të Bashkuara me 13 shirita të kuq e të bardhë dhe një yll për çdo shtet (në atë kohë 20)
1949 - Themelimi i NATO-s, Aleanca ushtarake veriatlantike.
1975 - Themelohet Microsoft si një partneritet midis Bill Gates dhe Paul Allen në Albuquerque, New Mexico.
2009 - Republika e Shqipërisë dhe Kroacia pranohen në NATO
Lindje
Branco - Futbollist dhe trainer brazilian
Vdekje
1929 - Carl Benz, inxhinier gjerman (lindi më 1844)
1968 - Martin Luther King, teolog amerikan, luftëtar për të drejta të njeriut dhe fitues i çmimit Nobel për paqë.
Festa dhe përvjetore
Senegal - Festa e Pavarësise
Dita ndërkombëtare e vetëdijesimit nga minat
Prill |
6098 | https://sq.wikipedia.org/wiki/5%20Prill | 5 Prill |
Ngjarje
1971 - u riaktivizua vullkani Etna në Itali.
2003 - Trupat amerikane hyjnë në Bagdat.
Lindje
1937 - Colin Powell, politikan dhe gjenerall amerikan
1983 - Artan Latifi portier kosovar
Vdekje
1697 - Karl XI, mbret i Suedise
1975 - Chang Kai-shek, politikan kinez.
1992 - Suada Dilberović, viktima e parë i rrethimt të Sarajevës .
1994 - Kurt Cobain, lider dhe kitarist i grupit Nirvana
2005 - Saul Bellow, letrar amerikan
Festa dhe përvjetore
Korea Juge - Dita e Pemëve .
Prill |
6099 | https://sq.wikipedia.org/wiki/6%20Prill | 6 Prill |
Ngjarje
1909 - Hulumtuesi amerikan Robert Peri arriti në Polin e veriut, duke kaluar me ekspeditën e tij në këmbë rrugën e gjatë prej 1.600 km.
1911 - Kryengritja e Malesise se Madhe: Ngritet ne malin Bratile flamuri kuq e zi.
1941 - Lufta e Dytë Botërore:Trupat gjermane sulmuan Greqinë dhe Jugosllavinë. Sulmi ndaj Jugosllavisë filloi me bombardimin e Beogradit, gati në tërësi shkatrrohet dhe shkaktojnë rreth 12.00 viktima.
1945 - Trupat partizane hyjnë në Sarajevë.
1992 - Unioni Evropian pranoi pavarësinë e Bosnjës dhe Hercegovinës. Në të njejtën ditë në Sarajevë bien viktimat e para dhe fillon lufta në B dhe H.
Lindje
1483 - Raffaello Sanzio, piktor dhe arkitekt italian (vdiq më 1520)
1964 - David Woodard, shkrimtar dhe dirigjent amerikan
1970 - Lek Gjoka, poet shqiptaro-amerikan
Vdekje
1199 - Richard I Zemër i Luanit, mbret i Anglisë (lindi më 1157)
1520 - Raffaello Sanzio, piktor dhe arkitekt italian (lindi më 1483)
1528 - Albrecht Dürer, piktor gjerman (lindi më 1471)
1992 - Isaac Asimov, shkrimtar bjelloruso-amerikan
Festa dhe përvjetore
Prill |
6108 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20kombinacioneve%20me%20dy%20shkronja | Lista e kombinacioneve me dy shkronja | Lista e të gjitha kombinacioneve me dy shkronja. Lista përmban 1352 (2 × 26²) kombinacione.
Për shkak se Wikipedia tek shkronja e parë nuk përkujdeset për shkrim me germë të madhe apo të vogël, i duhet kushtuar vëmendje shkrimit të shkronjës së dytë.
Kombinacionet shkronjë e madhe-shkronjë e vogël
Aa Ab Ac Ad Ae Af Ag Ah Ai Aj Ak Al Am An Ao Ap Aq Ar As At Au Av Aw Ax Ay Az
Ba Bb Bc Bd Be Bf Bg Bh Bi Bj Bk Bl Bm Bn Bo Bp Bq Br Bs Bt Bu Bv Bw Bx By Bz
Ca Cb Cc Cd Ce Cf Cg Ch Ci Cj Ck Cl Cm Cn Co Cp Cq Cr Cs Ct Cu Cv Cw Cx Cy Cz
Da Db Dc Dd De Df Dg Dh Di Dj Dk Dl Dm Dn Do Dp Dq Dr Ds Dt Du Dv Dw Dx Dy Dz
Ea Eb Ec Ed Ee Ef Eg Eh Ei Ej Ek El Em En Eo Ep Eq Er Es Et Eu Ev Ew Ex Ey Ez
Fa Fb Fc Fd Fe Ff Fg Fh Fi Fj Fk Fl Fm Fn Fo Fp Fq Fr Fs Ft Fu Fv Fw Fx Fy Fz
Ga Gb Gc Gd Ge Gf Gg Gh Gi Gj Gk Gl Gm Gn Go Gp Gq Gr Gs Gt Gu Gv Gw Gx Gy Gz
Ha Hb Hc Hd He Hf Hg Hh Hi Hj Hk Hl Hm Hn Ho Hp Hq Hr Hs Ht Hu Hv Hw Hx Hy Hz
Ia Ib Ic Id Ie If Ig Ih Ii Ij Ik Il Im In Io Ip Iq Ir Is It Iu Iv Iw Ix Iy Iz
Ja Jb Jc Jd Je Jf Jg Jh Ji Jj Jk Jl Jm Jn Jo Jp Jq Jr Js Jt Ju Jv Jw Jx Jy Jz
Ka Kb Kc Kd Ke Kf Kg Kh Ki Kj Kk Kl Km Kn Ko Kp Kq Kr Ks Kt Ku Kv Kw Kx Ky Kz
La Lb Lc Ld Le Lf Lg Lh Li Lj Lk Ll Lm Ln Lo Lp Lq Lr Ls Lt Lu Lv Lw Lx Ly Lz
Ma Mb Mc Md Me Mf Mg Mh Mi Mj Mk Ml Mm Mn Mo Mp Mq Mr Ms Mt Mu Mv Mw Mx My Mz
Na Nb Nc Nd Ne Nf Ng Nh Ni Nj Nk Nl Nm Nn No Np Nq Nr Ns Nt Nu Nv Nw Nx Ny Nz
Oa Ob Oc Od Oe Of Og Oh Oi Oj Ok Ol Om On Oo Op Oq Or Os Ot Ou Ov Ow Ox Oy Oz
Pa Pb Pc Pd Pe Pf Pg Ph Pi Pj Pk Pl Pm Pn Po Pp Pq Pr Ps Pt Pu Pv Pw Px Py Pz
Qa Qb Qc Qd Qe Qf Qg Qh Qi Qj Qk Ql Qm Qn Qo Qp Qq Qr Qs Qt Qu Qv Qw Qx Qy Qz
Ra Rb Rc Rd Re Rf Rg Rh Ri Rj Rk Rl Rm Rn Ro Rp Rq Rr Rs Rt Ru Rv Rw Rx Ry Rz
Sa Sb Sc Sd Se Sf Sg Sh Si Sj Sk Sl Sm Sn So Sp Sq Sr Ss St Su Sv Sw Sx Sy Sz
Ta Tb Tc Td Te Tf Tg Th Ti Tj Tk Tl Tm Tn To Tp Tq Tr Ts Tt Tu Tv Tw Tx Ty Tz
Ua Ub Uc Ud Ue Uf Ug Uh Ui Uj Uk Ul Um Un Uo Up Uq Ur Us Ut Uu Uv Uw Ux Uy Uz
Va Vb Vc Vd Ve Vf Vg Vh Vi Vj Vk Vl Vm Vn Vo Vp Vq Vr Vs Vt Vu Vv Vw Vx Vy Vz
Wa Wb Wc Wd We Wf Wg Wh Wi Wj Wk Wl Wm Wn Wo Wp Wq Wr Ws Wt Wu Wv Ww Wx Wy Wz
Xa Xb Xc Xd Xe Xf Xg Xh Xi Xj Xk Xl Xm Xn Xo Xp Xq Xr Xs Xt Xu Xv Xw Xx Xy Xz
Ya Yb Yc Yd Ye Yf Yg Yh Yi Yj Yk Yl Ym Yn Yo Yp Yq Yr Ys Yt Yu Yv Yw Yx Yy Yz
Za Zb Zc Zd Ze Zf Zg Zh Zi Zj Zk Zl Zm Zn Zo Zp Zq Zr Zs Zt Zu Zv Zw Zx Zy Zz
Kombinacionet shkronjë e madhe + shkronjë e madhe
AA AB AC AD AE AF AG AH AI AJ AK AL AM AN AO AP AQ AR AS AT AU AV AW AX AY AZ
BA BB BC BD BE BF BG BH BI BJ BK BL BM BN BO BP BQ BR BS BT BU BV BW BX BY BZ
CA CB CC CD CE CF CG CH CI CJ CK CL CM CN CO CP CQ CR CS CT CU CV CW CX CY CZ
DA DB DC DD DE DF DG DH DI DJ DK DL DM DN DO DP DQ DR DS DT DU DV DW DX DY DZ
EA EB EC ED EE EF EG EH EI EJ EK EL EM EN EO EP EQ ER ES ET EU EV EW EX EY EZ
FA FB FC FD FE FF FG FH FI FJ FK FL FM FN FO FP FQ FR FS FT FU FV FW FX FY FZ
GA GB GC GD GE GF GG GH GI GJ GK GL GM GN GO GP GQ GR GS GT GU GV GW GX GY GZ
HA HB HC HD HE HF HG HH HI HJ HK HL HM HN HO HP HQ HR HS HT HU HV HW HX HY HZ
IA IB IC ID IE IF IG IH II IJ IK IL IM IN IO IP IQ IR IS IT IU IV IW IX IY IZ
JA JB JC JD JE JF JG JH JI JJ JK JL JM JN JO JP JQ JR JS JT JU JV JW JX JY JZ
KA KB KC KD KE KF KG KH KI KJ KK KL KM KN KO KP KQ KR KS KT KU KV KW KX KY KZ
LA LB LC LD LE LF LG LH LI LJ LK LL LM LN LO LP LQ LR LS LT LU LV LW LX LY LZ
MA MB MC MD ME MF MG MH MI MJ MK ML MM MN MO MP MQ MR MS MT MU MV MW MX MY MZ
NA NB NC ND NE NF NG NH NI NJ NK NL NM NN NO NP NQ NR NS NT NU NV NW NX NY NZ
OA OB OC OD OE OF OG OH OI OJ OK OL OM ON OO OP OQ OR OS OT OU OV OW OX OY OZ
PA PB PC PD PE PF PG PH PI PJ PK PL PM PN PO PP PQ PR PS PT PU PV PW PX PY PZ
QA QB QC QD QE QF QG QH QI QJ QK QL QM QN QO QP QQ QR QS QT QU QV QW QX QY QZ
RA RB RC RD RE RF RG RH RI RJ RK RL RM RN RO RP RQ RR RS RT RU RV RW RX RY RZ
SA SB SC SD SE SF SG SH SI SJ SK SL SM SN SO SP SQ SR SS ST SU SV SW SX SY SZ
TA TB TC TD TE TF TG TH TI TJ TK TL TM TN TO TP TQ TR TS TT TU TV TW TX TY TZ
UA UB UC UD UE UF UG UH UI UJ UK UL UM UN UO UP UQ UR US UT UU UV UW UX UY UZ
VA VB VC VD VE VF VG VH VI VJ VK VL VM VN VO VP VQ VR VS VT VU VV VW VX VY VZ
WA WB WC WD WE WF WG WH WI WJ WK WL WM WN WO WP WQ WR WS WT WU WV WW WX WY WZ
XA XB XC XD XE XF XG XH XI XJ XK XL XM XN XO XP XQ XR XS XT XU XV XW XX XY XZ
YA YB YC YD YE YF YG YH YI YJ YK YL YM YN YO YP YQ YR YS YT YU YV YW YX YY YZ
ZA ZB ZC ZD ZE ZF ZG ZH ZI ZJ ZK ZL ZM ZN ZO ZP ZQ ZR ZS ZT ZU ZV ZW ZX ZY ZZ
Shiko dhe
shkurtime |
6110 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Kodet%20e%20IATA%20Airline | Kodet e IATA Airline | Kodet-IATA për shoqata fluturimesh ose (ang. IATA-Codes) lëshohen nga IATA në bazë të rezolutës 762 dhe përbëhen nga një kombinacion prej 2 shkronjash dhe/ose numrash. Ato gjejnë një përdorim të gjerë para së gjithash tek përgatitja e biletave të fluturimit, në sistemet e informacionit mbi pasagjerët, etj.
A
AA : American Airlines (États-Unis)
AB : Air Berlin (Allemagne)
AC : Air Canada (Canada)
AD : Azul Brazilian Airlines (Brésil)
AE : Mandarin Airlines (Taïwan)
AF : Air France (France)
AG : Aruba airlines
AH : Air Algérie (Algérie)
AI : Air India
AJ : AeroContractors of Nigeria (Nigeria)
AK : Air Asia Sen (Malaisie) (également FD)
AL : Air Leisure (Egypte)
AM : Aeroméxico Aerovias de Mexico (Mexique)
AN : Andorra Airlines
AO : Australian Airlines (Australie)
AP : Air One (Italie)
AQ : 9 Air (Chine) (ex. code d'Aloha Airlines, États-Unis)
AR : Aerolíneas Argentinas (Argentine)
AS : Alaska Airlines (États-Unis)
AT : Royal Air Maroc (Maroc)
AU : Austral Líneas Aéreas-Cielos del Sur (Argentine) (groupe Aerolineas Argentinas)
AV : Avianca (Aerovias Nacionales de Colombia) (Colombie)
AX : Trans States Airlines /(programme AmericanConnection) (États-Unis)
AY : Finnair Oyj (Finlande)
AZ : Alitalia Linee Aeree Italiane (Italie)
A0 : L'Avion (France)
A2 : Cielos del Peru (Pérou) et Astra Airlines (Grèce)
A3 : Aegean Airlines (Grèce)
A4 : Southern Winds (Argentine)
A5 : HOP! (France) groupe Air France
A6 : Asia Pacific Airlines (Guam) et Air Alps Aviation (Autriche)
A8 : Benin Golf Air (Bénin)
A9 : Georgian Airlines (Géorgie)
B
BA : British Airways (Royaume-Uni)
BC : Skymark Airlines (Japon)
BD : Cambodia Bayon Airlines (Cambodge) (Ex. code de British Midland Airways Ltd./bmi, Royaume-Uni)
BE : British European/flyBe (Jersey European Airways Ltd. Royaume-Uni)
BF : French Blue
BG : Biman Bangladesh Airlines (Bangladesh)
BI : Royal Brunei Airlines (Brunei)
BJ : Nouvelair Tunisia (Tunisie)
BK : OKAir (Chine)
BL : Pacific Airlines (Viêt Nam)
BM : BMI Regional (Royaume-Uni)
BN : Forward Air International Airlines (États-Unis)
BO : Bouraq Indonesia Airlines (Indonésie)
BP : Air Botswana Corp (Botswana)
BQ : Aeromar Airlines (République dominicaine)
BR : EVA Airways (Taïwan)
BS : British International Helicopters (Royaume-Uni)
BT : Air Baltic (Lettonie)
BU : Bural (Russie) (anc. code de Braathens groupe SAS (Norvège))
BV : Blue Panorama Airlines (Italie)
BW : Carribean Airlines
BX : Air Busan
BY : Thomsonfly (Royaume-Uni)
BZ : Blue Dart Aviation (Inde)
B0 : La Compagnie Boutique Airline
B2 : Belavia (Biélorussie)
B3 : Bellview Airlines (Nigeria)
B4 : B.A.C.H. Flugbetriebs (Allemagne), Bankair (États-Unis)
B5 : Fly-SAX (Kenya) (Ancien code de Flightline (Royaume-Uni) et de Amadeus Flugdienst (Allemagne))
B6 : jetBlue Airways (États-Unis)
B7 : UNI Airways (Taïwan)
B8 : Eritrean Airlines (Érythrée)
B9 : Iran Air Tours (Iran), Air Bangladesh (Bangladesh)
BHA: Buddha Air (Népal) (code OACI)
C
CA : Air China Ltd (République populaire de Chine)
CB : Scot Airways (Royaume-Uni)
CC : Macair Airlines (Australie)
CD : Corendon Dutch Airlines (Pays-Bas) (ex. code d'Alliance Air filiale d'Indian Airlines)
CE : Chalair Aviation (France)
CF : China Postal Airlines (Chine) (ex. code de Faucett, Pérou)
CG : Airlines PNG (Papouasie-Nouvelle-Guinée)
CH : Bemidji Airlines (États-Unis)
CI : China Airlines (Taïwan)
CJ : BA CityFlyer (Royaume-Uni) (ex. code de China Northern Airlines)
CL : Lufthansa CityLine GmbH (Allemagne)
CM : Copa Airlines Compania Panamena de Aviacion (Panama)
CN : Grand China Air (République populaire de Chine)
CO : Cobalt Air (Chypre)
CQ : Czech Connect Airlines
CR : OAG Worldwide (Royaume-Uni)
CRL : Corsair (France)
CS : Continental Micronesia (ce code est utilisé par Continental Airlines pour ses vols en Micronésie)
CT : ALITALIA CITY LINER SPA
CU : Cubana (Cuba)
CV : CargoLux
CW : Air Marshall Islands (îles Marshall)
CX : Cathay Pacific Airways (Hong Kong)
CY : Charlie Airlines (Ex-Cyprus Airways) (Chypre)
CZ : China Southern Airlines (République populaire de Chine)
C2 : CEIBA Intercontinental
C0 : Centralwings (Pologne)
D
DB : Brit Air (France)
DC : Golden Air
DD : Nok Air
DE : Condor Flugdienst (Allemagne)
DE : Prime Air Inc. (Nevada/Colombie britannique))
DH : Independence Air (États-Unis, Washington, DC)
DI : Deutsche BA Luftfahrtgesellschaft mbH (Allemagne) (cf. Fly DBA)
DJ : AirAsia Japan (Japon)
DK : Eastland Air
DL : Delta Air Lines (États-Unis)
DM : Asian Air
DN : Simplify Deccan (Inde)
DO : Air Vallée (Italie)
DP : Pobeda (Russie) (Ex. code de First Choice Airways, Grande-Bretagne)
DQ : Coastal Air Transport
DR : Ruili Airlines (Chine)
DS : EasyJet Switzerland (Suisse) ex Air Sénégal International (Sénégal)
DT : TAAG Angola Airlines (Angola)
DV : Nantucket Airlines (Nouvelle-Angleterre)
DW : Aero-Charter Airlines (Ukraine) (et Helicopter Shuttle ?)
DX : Danish Air Transport (Danemark)
DY : Norwegian
DZ : Donghai Airlines (Chine)
D0 : DHL Air UK Ltd
D3 : Daallo Airlines (Somalie et Djibouti)
D7 : AirAsia X (Malaysia)
D8 : Diamond Sakha Airlines (Russie)
D9 : Donavia (Russie)
DN : Senegal Airlines (Sénégal). https://web.archive.org/web/20110130061841/http://www.senegalairlines.aero/
E
EC : OpenSkies (France)
ED : AirExplore (Slovaquie)
EG : Japan Asia Airways (Japon)
EH : ANA Wings (Japon)
EI : Aer Lingus (Irlande)
EJ : European Cargo Services B.V.
EK : Emirates (Émirats arabes unis)
EL : Ellinair
EN : Air Dolomiti (Italie)
EO : Hewa Bora Airways (République démocratique du Congo)
EP : Iran Aseman Airlines (Iran)
EQ : TAME (Équateur)
ER : Astar Air Cargo (États-Unis) (en faillite)
ES : DHL International EC (Bahreïn)
ET : Ethiopian Airlines (Éthiopie)
EU : Chengdu Airlines, (Chine)
EV : Atlantic Southeast Airlines (États-Unis)
EW : Eurowings AG (Allemagne)
EX : Thai Express Air
EY : Etihad Airways (Émirats arabes unis)
EZ : Sun Air of Scandinavia
E3 : Domodedovo Airlines (Rus.)
E4 : Enter Air (Pologne) (anc. code d'Aero Asia, Pakistan)
E5 : Samara Airlines (Russie)
E7 : Equaflight (République du Congo)
E8 : City Airways (Thaïlande) (anc. code d'Alpi Eagles S.p.A., Italie)
E9 : Boston-Maine Airways (États-Unis)
F
FA : Safair (Afrique du Sud)
FB : Bulgaria Air (Bulgarie)
FC : VivaColombia (Colombie) (ex.code de et de Flycie Aviation)
FD : Thai Air Asia (Malaisie-Thaïlande), groupe AirAsia
FE : Far Eastern Air Transport (Taïwan)
FG : Ariana Afghan Airlines (Afghanistan)
FH : Free Bird Airlines (Turquie)
FI : Icelandair (Islande)
FJ : Fiji Akrways (Fidji)
FK : Kelowna Flightcraft Air Charter (Canada)
FM : Shanghai Airlines Co. Ltd. (République populaire de Chine)
FN : Regional Airlines (Maroc)
FO : Felix Airways (Yémen)
FP : Freedom Air (États-Unis, Guam)
FR : Ryanair (Irlande) ; Centre-South (Russie)
FS : Syphax Airlines (Tunisie)
FT : FlyEgypt (Égypte)
FU : Fuzhou Airlines (Groupe Hainan Airlines) (République populaire de Chine)
FV : Pulkovo Aviation Entreprise (Russie)
FW : Fairinc (Jap.) devenue Ibex Airlines (Japon) en 2004
FX : Federal Express Corp ou FedEx (États-Unis)
FY : Firefly (Malaisie)
FZ : Flydubai (Émirats arabes unis, Dubaï)
F2 : Safarilink Aviation (Kenya)
F7 : Darwin Airline (Suisse)
F9 : Frontier Airlines (États-Unis, Denver)
G
GA : Garuda Indonesia (Indonésie)
GC : Gambia International Airlines (Gambie)
GE : Transasia Airways (Taïwan)
GF : Gulf Air (Bahreïn, Oman et Abou Dhabi)
GH : Ghana Airways Corp (Ghana)
GJ : Eurofly (Italie)
GK : Jetstar Japan (Japon)
GM : Tri-MG Intra Asia Airlines (Indonésie) (ex. code d'Air Slovakia, Slovaquie)
GN : Air Gabon (Gabon)
GS : Tianjin Airlines (République populaire de Chine)
GT : GB Airways (Royaume-Uni)
GU : Aviateca (Guatemala), groupe Taca.
GW : SkyGreece Airlines (Grèce) (Ex. code de Kuban Airlines (Russie, Krasnodar))
GX : JetX Airlines (Islande/Italie)
GZ : Air Rarotonga (îles Cook)
G4 : Allegiant Air (États-Unis)
G4* : Guizhou Airlines (République populaire de Chine)
G5 : China Express Airlines (République populaire de Chine)
G7 : Gandalf Airlines (Italie)
G8 : GoAir (Inde)
H
HA : Hawaiian Airlines (États-Unis)
HB : Asia Atlantic Airlines (Thaïlande)
HC : Holidays Czech Airlines (République Tchèque)
HD : Hokkaido International Airlines ou Air Do (Japon)
HE : LGW - Luftfahrtgesellschaft Walter GmbH (Allemagne)
HF : Hapag-Lloyd Fluggesellschaft (Allemagne)
HG : Niki (Autriche)
HH : Islandsflug (Islande)
HM : Air Seychelles (Seychelles)
HO : Juneyao Airlines (République populaire de Chine)
HR : Hahn Air Lines (Allemagne)
HT : Aeromist-Kharkiv (Ukraine). (Ex-code Modiluft)
HU : Hainan Airlines Co. Ltd. (République populaire de Chine, Hainan)
HV : Transavia Airlines (Pays-Bas)
HW : Hello, compagnie suisse et North-Wright Airways.
HX : Hong Kong Airlines Limited (Hong Kong)
HY : Uzbekistan Airways (Ouzbékistan)
HZ : Aurora (Russie) (Ex.SAT Airlines)
H2 : Sky Airline (Chili)
H5 : Magadan Airlines (Russie)
H8 : Dalavia (Russie, Khabarovsk)
H9 : Himalaya Airlines
I
I9 : Air Italy S.p.A. (Italie)
IA : Iraqi Airways
IB : Iberia Líneas Aéreas de España (Espagne)
ID : Batik Air (Indonésie)
IE : Solomon Airlines (îles Salomon)
IG : Meridiana S.p.A. (Italie)
IH : Falcon Air AB (Suède)
IJ : Spring Airlines Japan (Japon)
IK : Pegas Fly (Russie) (Ex.Imair Airlines (Azerbaïdjan))
IL : Trigana Air Service (Indonésie)
IN : MAT Macedonian Airlines (Macédoine)
IO : IrAero (Russie)
IP : Apsara International Air (Cambodge)
IQ : Augsburg Airways GmbH (Allemagne)
IR : Iran Air (Iran)
IT : Tigerair Taiwan (Taïwan) (ex. code de Kingfisher (Inde), et d'Air Inter (France))
IV : Wind Jet (Italie)
IW : Wings Air (Indonésie) (ex. code de AOM Airlines)
IX : Air India Express (Inde)
IY : Yemenia (Yemen Airways) (Yémen)
IZ : Arkia Israeli Airlines (Israël)
I2 : Iberia Express (Espagne)
I4 : I-Fly (Russie)
I5 : AirAsia India(Inde) (ex. code de la Compagnie Aérienne du Mali)
J
JB : Helijet
JD : Beijing Capital Airlines (Chine)
JF : Jet Asia Airways (Thaïlande)
JH : Harlequin Air (groupe Japan Airlines, Japon)
JJ : LATAM Brazil
JL : Japan Airlines (JAL) (Japon)
JP : Adria Airways (Slovénie)
JQ : Jetstar Airways (Australie)
JR : Aero California (Mexique)
JS : Air Koryo (Corée du Nord)
JT : Lion Air (Indonésie)
JU : Air Serbia (Serbie)
JW : Vanilla Air (Japon)
JX : Jambojet
JZ : Skyways AB (Suède)
J2 : Azerbaijan Airlines Hava Yollary (Azerbaïdjan)
J7 : Centre-Avia (Russie)
K
KA : Cathay Dragon (Hong Kong)
KB : Druk Air (Bhoutan)
KC : Air Astana (Kazakhstan)
KD : Kal Star (Indonésie) (Ex-Kaliningradavia (Russie))
KF : Air Botnia devenue Blue1 Oy (Finlande)
KE : Korean Air (Corée du Sud)
KK : Atlasjet Uluslararasi Havacilik AS, ou Atlas Global (Turquie)
KL : KLM Royal Dutch Airlines (Pays-Bas)
KM : Air Malta (Malte)
KN : China United Airlines (République populaire de Chine)
KP : Asky (Togo)
KQ : Kenya Airways (Kenya)
KR : Air Bichkek (Kirghizistan)
KU : Kuwait Airways (Koweït)
KV : Kavminvodyavia (Russie, Mineralnye Vody)
KW : Kelowna Flightcraft
KZ : Nippon Cargo Airlines (Japon)
K6 : Bravo AirCongo ou Cambodia Angkor Air (Cambodge)
K8 : Kaliningradavia (Russie, Kaliningrad)
L
LA : LATAM Chile
LC : ECAir (République du Congo)
LD : Air Hong Kong (fret)
LF : Fly Nordic (Suède)
LG : Luxair (Luxembourg)
LH : Lufthansa AG (Allemagne)
LI : Liat (ex Antilles britanniques, basée à Antigua-et-Barbuda)
LJ : Jin Air (Corée du Sud)
LK : Air Luxor SA (Portugal)
LL : Miami Air International (États-Unis)
LM : Livingston S.p.A. (Italie)
LN : Libyan Airlines (Libye)
LO : Lot Polish Airlines (Pologne)
LP : Lan Peru (Pérou) du groupe Lan Airlines)
LR : Avianca Costa Rica (Costa Rica) (ex.Lacsa Lineas Aereas Costarricenses SA)
LS : Channel Express (Air Services) Ltd., nom commercial : Jet 2 (Royaume-Uni)
LT : Air Lituanica (Lituanie)
LV : Albanian Airlines MAK S.H.P.K. (Albanie)
LW : Pacific Wings (États-Unis)
LX : Swiss International Air Lines Ltd ou SWISS (auparavant Crossair) (Suisse)
LY : El Al-Israël Airlines (Israël)
LZ : Swiss Global Air Lines
L2 : Lynden Air Cargo (États-Unis)
L3 : DHL de Guatemala (Guatemala)
L7 : LANCO (Colombie)
L8 : Afric Aviation (Gabon)
M
MA : Malév Hungarian Airlines (Hongrie)
MB : MNG Cargo Airlines
MC : Air Cairo (Égypte)
MD : Air Madagascar (Madagascar)
ME : Middle East Airlines Air Liban(Liban)
MF : Xiamen Airlines (République populaire de Chine)
MH : Malaysia Airlines (Malaisie)
MI : Silk Air (Singapour)
MJ : LAPA Líneas Aéreas Privadas Argentinas (Argentine) (en faillite depuis 2003)
MK : Air Mauritius Ltd (Maurice)
ML : Air Méditerranée (France)
MM : Peach (Japon ) (ex. code de SAM, Colombie)
MN : Kulula (Afrique du Sud)
MP : Martinair Holland (Pays-Bas)
MQ : American Eagle (États-Unis)
MR : Air Mauritanie (Mauritanie)
MS : Egypt Air (Égypte)
MT : Thomas Cook Airlines Royaume-Uni
MU : China Eastern Airlines (République populaire de Chine)
MV : Aviastar (Indonésie)
M0 : Aero Mongolia (Mongolie)
M8 : TransNusa Air Services (Indonésie)
M9 : Motor Sich (Ukraine)
N
NC : Northern Air Cargo (États-Unis)
NE : Sky Europe Airlines (Slovaquie)
NF : Air Vanuatu (Vanuatu)
NG : Lauda Air Luftfahrt AG (Autriche) appartient à Austrian Airlines
NH : All Nippon Airways ou ANA (Japon)
NK : Spirit Airlines (États-Unis)
NQ : Air Japan (Japon)
NT : Hebei Airlines (République Populaire de Chine)
NT : Binter Canarias (Espagne)
NU : Japan Transocean Air (Japon)
NX : Air Macau (Macao, République populaire de Chine)
NZ : Air New Zealand (Nouvelle-Zélande)
N2 : Aerolineas Internacionales (Mexique)
N3 : Omskavia Airlines (Russie)
N4 : Nordwind Airlines (Russie)
N5 : Flyeasy (Inde)
N6 : Nuevo Continente (Pérou)
N7 : Lagunair (Espagne)
O
OA : Olympic Airlines (Grèce)
OB : Astrahan Airlines (Russie)
OC : Oriental Air Bridge (Japon)
OD : Malindo Air (Indonésie)
OE : Cairo Aviation (Égypte)
OF : Anciennement Air Finland (Finlande)
OG : Anciennement One-Two-Go Airlines (Thaïlande)
OH : Comair Inc. (filiale à 100 % de Delta Air Lines)
OJ : Fly Jamaica
OK : CSA Czech Airlines (CSA) (République tchèque)
OL : Ostfriesische Lufttransport GmbH (Allemagne)
OM : MIAT Mongolian Airlines Mongolie)
ON : Our Airline (Nauru)
OO : SkyWest Airlines (États-Unis)
OQ : Chongqing Airlines (Chine)
OR : Crimea Air (Ukraine)
OS : Austrian Airlines (Autriche)
OT : Aeropelican Air Services (Australie)
OU : Croatia Airlines (Croatie)
OV : Estonian Air (Estonie)
OW : Executive Airlines (États-Unis)
OX : Orient Thai Airlines (Thaïlande)
OY : Omni Air International (États-Unis)
OZ : Asiana Airlines (Corée du Sud)
O6 : Avianca Brazil (Brésil)
O7 : OzJet (Australie)
P
PA : Airblue (Pakistan) (ex. code de Pan American World Airways, États-Unis)
PB : Provincial Airlines (Canada)
PC : Pegasus Airlines (Turquie) (ex. code d'Air Fiji Ltd., Fidji)
PD : Porter Airlines (Canada) (Anc. Palau Micronesia Air, a cessé ses opérations en décembre 2004)
PE : Air Europe SpA (Italie, cf. Volare Web) (cessation d'activité)
PF : Primera Air (Danemark) (ex. code de Palestinian Airlines, Palestine)
PG : Bangkok Airways (Thaïlande)
PH : Polynesian Airlines (Samoa)
PJ : Air Saint-Pierre (Saint-Pierre-et-Miquelon)
PK : Pakistan International Airlines (Pakistan)
PL : Aeroperu (Pérou)
PM : Tropic Air (Belize)
PO : Polar Air Cargo (États-Unis)
PR : Philippine Airlines (Philippines)
PS : Ukraine International Airlines (Ukraine)
PT : West Atlantic (Suède)
PU : Pluna Lineas Aereas Uruguayas (Uruguay)
PV : Privatair SA (Suisse)
PV* : Saint Barth Commuter (Saint Barthelemy)
PW : Precision Air (Tanzanie)
PX : Air Niugini (Papouasie-Nouvelle-Guinée)
PY : Surinam Airways (Suriname)
PZ : Lineas Aereas Paraguayas devenues TAM Mercosur (Paraguay)
P5 : AeroRepublica (Colombie)
P7 : Small Planet Airlines (Lituanie) (Ex. code d'East Line, Russie)
P8 : PAG Connexair (États-Unis)
P9 : PAG Airways (États-Unis)
Q
QA : Cimber
QB : Sky Georgia (Géorgie)
QC : Camair-Co (Cameroun)
QD : Air Class Lineas Aereas (Uruguay)
QE : Crossair Europe (France)
QF : Qantas Airways (Australie)
QG : Citilink (Indonésie)
QH : Air Kyrgyzstan (Kyrgyzstan) (anc. code de Air Florida
QI : Cimber Air (Danemark)
QK : Jazz Air (Canada)
QM : Air Malawi (Malawi)
QO : Quikjet Cargo (Inde) (ex. code d'Aeromexpress et d'Origin Pacific)
QQ : Alliance Airlines (Australie)
QR : Qatar Airways (Qatar)
QS : Smart Wings (République tchèque)
QY : European Air Transport Leipzig (cargo) (Allemagne)
QZ : Indonesia AirAsia, ex-Awair (Indonésie) (groupe Air Asia)
Q3 : Zambian Airways (Zambie)
Q8 : Trans Air Congo (République du Congo)
R
RA : Royal Nepal Airlines Corporation (Népal)
RB : Syrian Arab Airlines (Syrie)
RC : Atlantic Airways (îles Féroé)
RD : Alitalia Team (a fusionné avec Alitalia en 2002)
RE : Air Stobart (Irlande) (ex. Aer Arann)
RF : Florida West International Airways (États-Unis)
RG : Rotana Jet (Abu Dhabi)
RJ : Royal Jordanian (Jordanie)
RK : R Airlines (Thaïlande)
RM : Air Moldova International (Moldavie)
RN : Air Horizons (France)
RO : Tarom Transporturile Aeriene Romane - Romanian Air Transport (Roumanie)
RP : Chautauqua Airlines (États-Unis)
RQ : Kam Air (Afghanistan)
RT : Air Turquoise (France)
RU : AirBridgeCargo (Russie)
RV : Air Canada Rouge (Canada)
R2 : Orenburg Airlines (Russie)
R3 : Yakutia Airlines (Russie)
R4 : Russia Airline
S
SA : South African Airways (Afrique du Sud)
SB : Aircalin Air Calédonie International (Nouvelle-Calédonie)
SC : Shandong Airlines (République populaire de Chine)
SD : Sudan Airways (Soudan)
SH : Sharp Airlines (Australia)
SF : Tassili Airlines (Algérie)
SE : XL Airways (France)
SG : Spicejet (Inde)
SI : Susi Air (Indonésie)
SJ : Sriwijaya Air (Indonésie) (Ex. code de Freedom Air (Nouvelle-Zélande))
SK : Scandinavian Airlines
SL : Thai Lion Air (Thaïlande)
SN : Brussels Airlines (Belgique)
SP : SATA Air Açores (Portugal)
SQ : Singapore Airlines LTD. (Singapour)
SS : Corse Air International devenue Corsairfly (France)
ST : Germania Express (Allemagne)
SU : Aeroflot Russian Airlines (Russie)
SV : Saudi Arabian Airlines (Arabie saoudite)
SW : Air Namibia (Namibie)
SX : Sky Work Airlines (Suisse)
SY : Sun Country (États-Unis)
SZ : Somon Aod
S2 : Jet Lite (Inde)
S3 : Santa Barbara Airlines (Venezuela),
S4 : Azores Airlines
S7 : Siberia Airlines (Russie)
S9 : East African Safari Air
T
TA : Taca International Airlines (Honduras)
TB : TUIfly Belgium (Belgique)
TC : Air Tanzania Co. Ltd. (Tanzanie)
TE : Sky Taxi
TF : Malmö Aviation (Suède)
TG : Thai Airways International (Thaïlande)
TJ : Tradewind Aviation
TK : Turkish Airlines (Turquie)
TM : Linhas Aereas de Moçambique (LAM Mozambique)
TN : Air Tahiti Nui (Polynésie française)
TO : Transavia France (France)
TP : TAP Portugal (Portugal)
TQ : Tandem Aero (Moldavie)
TR : Tiger Airways (Singapour)
TS : Air Transat (Canada)
TT : Tigerair Australia (Australie) (ex. code d'Air Lithuania, Lituanie)
TU : Tunisair (Tunisie)
TW : T'way Airlines (Corée du Sud)
TX : Air Caraïbes (France, Antilles)
TY : Air Calédonie (France, Nouvelle-Calédonie)
TZ : Scoot (Singapour) (ex. code d'ATA Airlines, États-Unis)
T2 : Lotus Air
T4 : Hellas Jet (Grèce)
T5 : Turkmenistan Airlines (Turkménistan)
T6 : AirSWIFT (Philippines) (ex.code de Tavrey Airlines, Ukraine)
T7 : Twin Jet (France)
U
UA : United Airlines Inc. (États-Unis)
UB : Myanmar Airways Magma Aviation (Birmanie)
UD : Hex'air (France)
UF : UM Airlines (Ukraine)
UG : Tunisair Express (ex-Sevenair / Tuninter) (Tunisie)
UI : Eurocypria Airlines (Chypre)
UK : Vistara (Inde)
UL : SriLankan Airlines (Sri Lanka)
UM : Air Zimbabwe (Zimbabwe)
UO : HKexpress (Chine)
UP : Bahamasair (Bahamas)
UQ : O'Connor Airlines (Australie)
US : US Airways (États-Unis)
UT : UTair (Russie)
UU : Air Austral (France, La Réunion)
UW : Universal Airlines (Guyana)
UX : Air Europa Lineas Aereas S.A. (Espagne)
UY : Cameroon Airlines (Cameroun)
U2 : EasyJet (Royaume-Uni)
U3 : Avies (Estonie)
U5 : Karinou Airlines (République centrafricaine)
U6 : Ural Airlines (Russie)
U9 : Tatarstan JSC Aircompany
V
VA : Virgin Australia
VB : VivaAerobus
VD : Swedjet Airways (Suède)
VE : Avensa (Venezuela)
VH : Aeropostal Alas de Venezuela CA (Venezuela)
VI : Volga-Dnepr Airlines JSC (Russie)
VN : Vietnam Airlines (Viêt Nam)
VO : Tyrolean Airways (Autriche)
VR : TACV Cabo Verde Airlines (Cap-Vert)
VS : Virgin Atlantic Airways Ltd. (Royaume-Uni)
VT : Air Tahiti (Polynésie française)
VU : Air Ivoire (Côte d'Ivoire)
VV : Aerosvit (Ukraine)
VY : Vueling Airlines (Espagne)
VW : Aeromar (Mexique)
VX : Virgin America (Etats-Unis) (auparavant ACES (Colombie), a cessé ses opérations en 2003)
VZ : Thai VietJet
V0 : Conviasa (Venezuela)
V5 : Danube Wings (Slovaquie)
V7 : Volotea (Espagne)
V9 : Bashkir Airlines (Russie)
W
WA : KLM Cityhopper, compagnie charter du groupe KLM,
WB : Rwandair Express (Rwanda),
WE : Thai Smile
WF : Widerøe's Flyveselskap AS (Norvège), membre du groupe SAS,
WG : Sunwing Airlines, (Canada)
WI : White Airways,
WK : Edelweiss Air,
WM : Windward Islands Airways ou Winair (Saint-Martin, Antilles néerlandaises),
WN : Southwest Airlines (États-Unis),
WP : Island Air (Hawaii), appartient à Aloha Airlines,
WR : WestJet Encore (Canada),
WS : WestJet (Canada),
WU : Wuhan Airlines (République populaire de Chine),
WW : Wow Air (Islande),
WY : Oman Air (Oman),
WZ : Red Wings Airlines (Russie)
WX : Cityjet (Irlande), filiale du groupe Air France-KLM,
W5 : Mahan Airlines (Iran),
W6 : Wizz Air (Poland-Hungary)
WJ : Air Labrador (Canada)
X
XC : Corendon
XF : Vladivostok Avia JSC (Russie)
XG : SunExpress Deutschland (Allemagne)
XJ : Mesaba Airlines (États-Unis)
XK : Air Corsica (France)
XL : LATAM Ecuador (Équateur), groupe LATAM Chile
XM : J-Air (Jap.) (groupe Japan Airlines) site en japonais
XN : Xpress Air (Indonésie)
XO : China Xinjiang Airlines (République populaire de Chine Xinjiang) - Volar Airlines ex-LTE International Airways (Espagne)
XQ : SunExpress, (Allemagne et Turquie)
XT : Indonesia AirAsia X (Indonésie) (ancien code de KLM Exel)
XU : African Express Airways, (Somalie et Kenya)
XW : NokScoot, (Thaïlande) (anc. code de China Xinhua Airlines, Chine)
XY : Flynas (Arabie Saoudite)
X2 : Fly Globespan (Royaume-Uni)
X3 : TUIFLY (Allemagne)
X5 : Afrique Airlines
X7 : Chita Avia (Russie)
X9 : Khors Aircompany (Ukraine)
Y
YC : Yamal (Russie)
YD : Mauritania Airways
YH : Air Nunavut Ltd. (Canada, Nunavut)
YK : Cyprus Turkish Airlines (ou Air Kibris) (Chypre, partie occupée par la Turquie)
YL : Yamal Airlines (Russie)
YM : Montenegro Airlines (Monténégro)
YO : Heli Air Monaco
YP : Aero Lloyd (Allemagne)
YQ : Polet Airlines (Russie)
YS : Régional (France)
YT : Air Togo (Togo)
YU : EuroAtlantic Airways (Portugal)
YV : Mesa Airlines (Nouveau-Mexique)
YW : Air Nostrum L.A.M.S.A. (Espagne, Valence)
YX : Midwest Airlines ou Midwest Connect (Mesa Air Group) (États-Unis)
Y7 : NordStar Airlines (Russie)
Y9 : Kish Airline (Iran)
Z
ZA : Interavia Airlines (Russie)
ZB : Monarch Airlines (Royaume-Uni)
ZC : Royal Swazi National Airways Corp. (Swaziland)
ZE : Eastar Jet
ZH : Shenzhen Airlines (République populaire de Chine)
ZI : Aigle Azur (France)
ZL : Regional Express (Hazelton Airlines) (Australie)
ZO : Zoom Air (Inde)
ZU : Helios Airways (Chypre)
ZV : V Air (Taïwan)
ZY : Sky Airlines (Turquie)
Z2 : AirAsia Philippines (Philippines) (ex. code de Styrian Spirit (Autriche) et de Zhongyuan Airlines (République populaire de Chine))
Z6 : Dniproavia (Ukraine)
Z9 : Aero Zambia (Zambie)
1
1A : Amadeus IT Group (International)
1G : Galileo (International)
1N : Navitaire (International)
1S : Sabre (International)
2
2B : Aerocondor (Portugal)
2C : SNCF (France)
2G : Angara Airlines (Russie)
2J : Air Burkina (Burkina Faso)
2L : Helvetic (Suisse)
2P : PAL Express (Philippines)
2T : TruJet (Inde)
3
3H : Air Inuit (Canada)
3K : Jetstar Asia (Singapour)
3M : Gulfstream International Airlines (Floride et Bahamas)
3N : Air Urga (Ukraine)
3O : Air Arabia Maroc (Maroc)
3Q : China Yunnan Airlines (République populaire de Chine)
3R : Air Moldova International (Moldavie)
3S : AeroLogic GmbH
3S : Air Antilles Express (France, Antilles)
3U : Sichuan Airlines (Chine)
3X : Japan Air Commuter JAC (groupe Japan Airlines) (Japon)
3Y : Kartika Airlines (Indonésie)
4
4A* : Air Kiribati, (Kiribati)
4D : Air Sinai (Égypte, filiale d'EgyptAir)
4G : Shenzhen Airlines (République populaire de Chine, Shenzhen)
4H : United Airways (Bangladesh)
4O : Interjet (Mexique)
4P : Business Aviation (Congo)
4U : German Wings (Allemagne)
5
5B : Bakassa Air (Cambodge)
5C : C.A.L. Cargo Airlines (Israël)
5J : Cebu Pacific
5O : Europe Airpost (France)
5P : SkyEurope Airlines (Hongrie)
5V : Lviv Airlines (Ukraine)
5W : Astraeus (Royaume-Uni)
5X : United Parcel Service (États-Unis)
5Y : Atlas Air (États-Unis)
6
6A : Aviacsa (Mexique)
6B : Britannia Airways AB (Suède)
6E : IndiGo (Inde)
6H : Israir Airlines and Tourism Limited (Israël)
6J : Jubba Airways (Somalie)
6M : OnAir (Italie)
6P : Dacair Romanian Airlines (Roumanie)
6R : Alrosa Mirny Air Enterprise (Russie)
6T : (Birmanie)
6U : Air Ukraine (Ukraine)
6W : Saravia (Saratov Airlines) (Russie)
6Z : Ukrainian Cargo Airways (Ukraine)
6V : Air Vegas (États-Unis)
7
7B : Krasnojarsky Airlines ou KrasAir (Russie)
7C JeJu Air
7F : First Air
7I : Insel Air (Curaçao)
7J : Tajikistan Airlines (Tadjikistan)
7K : Kogalymavia Air Company
7L : Sun d'Or International Airlines (Israël)
7Q : Pawa Dominicana (République dominicaine)
8
8A : Atlas Blue (Maroc)
8I : MyAir (Italie)
8J : Jet4you (Maroc)
8M : Myanmar Airways International (Birmanie)
8Q : Onur Air (Turquie)
8R : Sol Lineas Aereas (Argentine)
9
9B : AccesRail (Canada)
9D : Toumaï Air Tchad (Tchad)
9I : Alliance Air (Inde)
9K : Cape Air (États-Unis et dépendances)
9R : Phuket Air
9U : Air Moldova (Moldavie)
9W : Jet Airways (India) Ltd. (Inde)
9X : New Axis Airways (France)
Shiko edhe
IATA
Aviacion
Airlines |
6113 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuha%20fr%C3%ABnge | Gjuha frënge | Gjuha frënge ose frëngjishtja (frëngjisht le français /lə fʁɑ̃.sɛ/) është një gjuhë indo-evropiane e familjes së gjuhëve romane. Ajo është një gjuhë e folur nga 274 milion folës. Ajo është gjuhë zyrtare në 29 vende si: Franca, Madagaskari, Kameruni, etj. Kjo gjuhë shquhet për delikatesën dhe ëmbëlsinë me të cilën flitet. Ajo është një nga gjuhët më të folura në botë. Gjuha frënge shkruhet me shkronja latine. Ajo është një gjuhë indo-evropiane. Frëngjishtja ka lidhje me gjuhë si italishtja, spanjishtja etj.
Alfabeti (I shqiptuar)
{| class="wikitable" style="font-size:larger"
! style="font-size:smaller"| Shkronja
! style="font-size:smaller"| Emërtimi
! style="font-size:smaller"| Transkriptimi Fonetik (IPA)
! style="font-size:smaller"| Theksime dhe lidhje
|-
| A || a || || style="font-size:larger"| Àà, Ââ, Ææ
|-
| B || be || ||
|-
| C || se || || style="font-size:larger"| Çç
|-
| D || de || ||
|-
| E || e || || style="font-size:larger"| Éé, Èè, Êê, Ëë
|-
| F || ef || ||
|-
| G || zhe || ||
|-
| H || ash || ||
|-
| I || i || || style="font-size:larger;letter-spacing:0.1em"| Îî, Ïï
|-
| J || zhi || ||
|-
| K || ka || ||
|-
| L || el || ||
|-
| M || em || ||
|-
| N || en || ||
|-
| O || o || || style="font-size:larger"| Ôô, Œœ
|-
| P || pe || ||
|-
| Q || ky || ||
|-
| R || er || ||
|-
| S || es || ||
|-
| T || te || ||
|-
| U || y || || style="font-size:larger"| Ùù, Ûû, Üü
|-
| V || ve || ||
|-
| W || dublë ve || ||
|-
| X || iks || ||
|-
| Y || i-grek || || style="font-size:larger"| Ÿÿ
|-
| Z || zed || ||
|}
Frëngjishtja, përballë "përmbytjes" angleze
Ishte një kohë, kur frëngjishtja dominonte botën dhe konsiderohej si gjuha e artit dhe teknikës. Sot, e errësuar nga anglishtja, bota frankofone duket e përfshirë në një luftë të humbur, për ruajtjen e ndikimit të saj.
Ne 23 mars, me rastin e një mbledhje të Këshillit Evropian në Bruksel, presidenti i Francës, Zhak Shirak, braktisi sallën në mënyrë demonstrative. Kjo ndodhi pasi Antuan Seijer, president i Bashkimit të Industrive të Komunitetit zgjodhi të shprehej në anglisht. Seijer e përcaktoi këtë gjuhë si gjuhën e industrisë", ndërsa Zoti Shirak u rikthye në sallë vetëm pas përfundimit të fjalimit të Seijer. Shtypi ndërkombëtar ironizoi. "Nuk është një çështje humori, është një çështje politike", deklaroi kabineti i "Champs-Élysées", duke vënë theksin mbi nevojën e mbrojtjes së larmishmërisë gjuhësore brenda gjirit të Bashkimit Evropian.
E vërteta është që sot në botë, frëngjishtja po vuan. Anglishtja është shndërruar në një gjuhë ndërkombëtare, e cila ka depërtuar fuqishëm edhe në vendet me një traditë të fuqishme frëngjishtfolëse. Nga bankat e shkollës, tek etiketat e produkteve në të gjithë botën. Nga muzika dhe kinematografia, anglishtja po përforcon gjithmonë e më shumë „diktaturën“ e saj. Me 175 milion njerëz të përfaqësuar zyrtarisht në Organizatën Ndërkombëtare të Frankofonisë (OIF), numri i frankofonëve ka pësuar një rritje, por kjo kryesisht për shkak të rritjes natyrore demografike të popullsive frëngjishtfolëse, veçanërisht në Afrikë. Në vende si Kameruni, Maroku apo Gaboni, frëngjishtja ka përforcuar ndikimin e saj, por në krahun tjetër, ajo ka humbur pikë në Kongo dhe vendet e Afrikës Qendrore. Por, më e rënda është reduktimi i vazhdueshëm i njohësve të frëngjishtes, në Evropë. Përballë këtij fati të përcaktuar, frëngjishtja përpiqet të reagojë. Ajo mbështeti me forcë rezolutën që mbronte diversitetin e gjuhëve në tetor 2006 dhe mësimin e njëkohshëm të disa gjuhëve në Evropë.
Beteja e humbur
Burimet diplomatike franceze e pranojnë që frëngjishtja gjendet në pozicionin e saj më delikat të historisë. Në gjirin e OIF-së, të përbërë nga 63 vende anëtare ose vëzhguese, vetëm rreth 20 prej tyre e përdorin frëngjishten si gjuhë të përditshme. Pjesa tjetër, veçanërisht vendet arabe ose të Afrikës së Veriut, favorizojnë gjuhët e tyre kombëtare, ose anglishten. Franca është duke u përpjekur që të ruajë ndikimin e saj gjuhësor edhe në vende të Evropës Lindore ose Qendrore, si Polonia apo Rumania, por përdorimi i anglishtes është bërë më praktik dhe më popullor. Ashtu si pothuajse në çdo vend të Evropës, edhe në këto vende anglishtja është gjuhë e detyruar në shkollë, ndërsa frëngjishtja fakultative. Ruajtja e traditës në dokumentet diplomatike, apo iniciativat për përhapjen e frankofonisë nuk kanë ndihmuar shumë në përhapjen e gjuhës në masë. Zgjerimi i ri i Evropës në 2007-n solli një tkurrje të re të frëngjishtes. Rumania dhe Bullgaria, dy anëtarët e rinj të 27-s së Bashkimit Evropian, vende me traditë të fortë frankofone po „përmbyten“ nga gjuha e tregtisë dhe ekonomisë. Për të mbrojtur frëngjishten, OIF-ja ka lëshuar një nismë që prej 2001-t, një program për formimin gjuhësor të funksionarëve evropianë. Deri më sot, 9 mijë persona kanë përfituar. Një tjetër nismë për mbrojtjen e frëngjishtes në grupin e vendeve Azi-Karaibe-Paqësor synon të ndihmojë këto vende në kuadër të negociatave në gjirin e Organizatës Botërore të Tregtisë. „Buxheti për këtë projekt është në rritje, por beteja mbetet e vështirë. Përdorimi i anglishtes vazhdon të ketë një epërsi të dukshme në Organizatën Botërore të Tregtisë“, shkruhej në një raport të sekretarit të përgjithshëm të OIF-së, në 2004-n.
Arsimi, grushti i dytë për frëngjishten
Sipas shifrave që mund të konsultosh në faqen e Ministrisë së Jashtme të Francës, mësimi i frëngjishtes në bankat e shkollave është rritur. Nga 75 milion nxënës që mësonin frëngjishten në vitin 1994, në 2002-n numri arriti në 96 milion. Shifrat vetëm sa përpiqen të fshehin realitetin e errët. E përditshmja franceze "Le Monde" këmbëngul që kjo rritje është ndërprerë me hyrjen e mijëvjeçarit të ri. Në Afrikë dhe Lindjen e Mesme, që kanë meritën kryesorë për këtë përmirësim, shifra e nxënësve që mësojnë frëngjisht është rritur në 6 % (nga 54 % në 60 %), por kjo jo si pasojë e rritjes së dëshirës për të mësuar këtë gjuhë, por si rrjedhojë e përmirësimit dhe zgjerimit të rrjetit të infrastrukturave arsimore. „Arabizimi i Lindjes së Mesme dhe mësimi në masë i anglishtes në bankat e shkollave po e tkurr gjithmonë e më shumë ndikimin e frëngjishtes“, shkruan „Le Monde“. Në Evropë, gjatë dekadës së fundit, numri i nxënësve „frankofonë“ ka rënë nga 36, në 28 milion. Edhe në vende të konsideruara si frankofone, frëngjishtja është në rënie. Niveli i studentëve frëngjishtfolës në Rumani vazhdon të mbetet tepër i lartë, por kjo sepse sipas sistemit arsimor rumun, nxënësit janë të detyruar të mësojnë përveç anglishtes një gjuhë të dytë me zgjedhje dhe frëngjishtja është një zgjedhje e parapëlqyer. Në Poloni, që prej rënies së regjimit komunist në 1989-n, anglishtja dhe gjermanishtja kanë pësuar një shtrirje të vazhdueshme, në kurriz të frëngjishtes. Arsyet gjeografike dhe ato ekonomike shpjegojnë këtë fenomen.
Mungon një rrugëdalje
Aktualisht, frëngjishtja nuk mund të mburret më as si gjuhë e shkencës. Kjo, sepse zbuluesit dhe shkencëtarët e rinj kanë gjithmonë e më të qartë që reputacioni dhe njohja e gjerë e studimeve të tyre është e lidhur ngushtë me përhapjen e anglishtes. Matematikanët, dikur „elita“ e shkencëtarëve frankofonë vazhdojnë t'i mbeten besnikë gjuhës dikur më të përhapur në botë, por pothuajse të gjithë i botojnë studimet e tyre në dy gjuhë, edhe në atë angleze. Në shkencat njerëzore dhe sociale, depërtimi i anglishtes është më i vogël, por frëngjishtja është në rënie edhe në këtë sektor. Dikur, një „perandori“ ku dielli nuk perëndonte kurrë (analogji me epokën e Luigjit të XIV), sot frëngjishtja po lufton për të mbrojtur vendin e saj në botë. Disa ditë pas ditës ndërkombëtare të frankofonisë, nuk duket se ka arsye konkrete për të festuar, mbi të gjitha sepse në horizont nuk duket se ekziston asnjë zgjidhje, për t'iu kundërpërgjigjur ekspansionit gjithmonë në rritje të anglishtes.
Vegla elektronike
Autor Dictionaric Fjalor Frengjisht Shqip Frengjisht.
Frëngjishtja
Gjuhë flektive |
6118 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20gjuh%C3%ABve | Lista e gjuhëve | Për gjuhët zyrtare të shteteve sovrane shiko Lista e gjuhëve zyrtare
A
Gjuha Afrikane - afrikanishtja
Gjuha Angleze - anglishtja
Gjuha Arabe - arabishtja
Gjuha Aramike - aramishtja
Gjuha Armene - armenishtja
Gjuha Azerbajxhane ose Gjuha Azere - azerishtja
B
Gjuha baske
Gjuha Bjelloruse - bjellorusishtja?
Gjuha Bengali - bengalishtja
Gjuha Berbe - berbishtja
Gjuha Boshnjake - boshnjakishtja
Gjuha Bullgare - bullgarishtja
Ç
Gjuha Çeke - çekishtja
D
Gjuha dalmate - dalmatishtja
Gjuha Daneze - danishtja
E
Gjuha Esperanto - esperantoja
F
Gjuha Franceze ose Gjuha Frënge - frëngjishtja
Gjuha Fula - fulishtja (?)
G
Gjuha Greke - greqishtja (Greke e folur në Greqi dhe greqishtja e vjetër ?)
Gj
Gjuha Gjermane - gjermanishtja
Gjuha Gjermanishte - gjermanishtja (? familja)
H
Gjuha Hebraike - hebraishtja
Gjuha holandeze - holandishtja
I
Gjuha Ido - ? idoishtja
Gjuha Ilire - ilirishtja
Gjuha Interlingua
Gjuha irlandeze - irlandishtja
Gjuha islandeze - islandishtja
Gjuha Italiane - italishtja
J
Gjuha Japoneze - japonishtja
K
Gjuha kashube - kashubishtja
Gjuha Katalane - katalanishtja
Gjuha Kineze - kinezishtja
Gjuha Kroate - kroatishtja
Gjuha Koreane - Koreançe
L
Gjuha letoneze - letonishtja
Gjuha limburge - limburgishtja
Lingua Franca Nova
Gjuha lituane - lituanishtja
Gjuha luksemburgeze - luksemburgishtja
M
Gjuha malazeze
Gjuha Mandinka - ?
Gjuha maqedonase - maqedonishtja
N
Gjuha Ndebele - ?
Gjuha ndërsllave - ndërsllavishtja
Gjuha norvegjeze - norvegjishtja
Gjuha novial
P
Gjuha Portugeze - Portugalishtja
Gjuha Polake - Polonishtja
Gjuha prekmurske
Q
Gjuha quenya
R
Gjuha Rumune - rumanishtja
Gjuha Romane -
Gjuha Ruse - rusishtja
S
Gjuha samogitiano
Gjuha Serbe - serbishtja
Gjuha serbokroate
Gjuha Sesote
Gjuha silesiane
Gjuhët sllave
Sllavoserbishtja
Gjuha sllovake
Gjuha sllovene
Gjuha slovianski - sllavishtja
Gjuha Sorbiane
Gjuha Sorbiane e Epërme
Gjuha Sorbiane e Poshtme
Gjuha Spanjolle - Spanjolishtja e folur në Spanjë
Gjuha suedeze - suedishtja
Gjuha Svazi - ? gjuhë e folur dhe shkruar në Afrikën Jugore
Sh
Gjuha Shqipe - shqipja
T
Gjuha Turke - turqishtja
Gjuha Tsonga - ?
Gjuha Tsvana - ?
U
Gjuha e Uellsit - uellsishtja
Gjuha ukrainase - ukrainishtja
V
Gjuha Venda - ?
Gjuha e vjetër sllave
Gjuha Volof - ?
Xh
Gjuha Xhosa - ?
Z
Gjuha Zulu - ? zulishtja
Lista |
6119 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista%20e%20gjuh%C3%ABve%20zyrtare | Lista e gjuhëve zyrtare |
Lista e gjuhëve zyrtare të vendeve sovrane
Afrikanishtja:
Afrika e Jugut (paralel :Anglisht, Ndebele, Sotho e veriut, Sotho, Suazi, Tsonga, Tsuana, Venda, Xhosa, Zulu)
Shqipja:
Shqipëri
Kosovë
Maqedoni
Pjesë në Sërbi
Pjesë në Malit të Zi
Arabishtja:
Algjeri
Bahrai
Çad (paralel: Frëngjisht)
Komoros (paralel: Frëngjisht dhe Shikomor)
Xhibuti (paralel: Frëngjisht)
Egjipt
Eritre (paralel: Tigrignan)
Irak (paralel: Kurdisht)
Izrael (paralel: Hebraishtja)
Jordan
Kuvait
Libanon
Libi
Mauritani
Marok
Oman
Qatar
Arabi Saudite
Sudan
Siri
Emiratet e Bashkuara Arabe
Tunezi
Jemen
Armenishtja:
Armeni
Asamezishtja:
Indi (Paralel: Anglisht, Bengalisht, Gjuha Telugu, Gjuha Marathi, Gjuha e Tamilve, Gjuha Urdu, Gjuha Gujarati, Gjuha Malajam, Gjuha Kanda Gjuha Orija, Gjuha Punxhabi, Gjua e Kashmirit, Gjuha Sindhi, Gjuha Sanskrit)
Asam
Gjuha Ajamra:
Bolivi (paralel: spanjishtja and Gjuha Queçua)
Peru (paralel: spanjishtja and Gjuha Queçua)
Azerishtja:
Azerbaixhan
Bjellorusishtja:
Bellarusi
Bengalishtja:
Bangladesh
Indi (paralel: Anglisht, Asamezisht, Gjuha Telugu, Gjuha Marathi, Gjuha e Tamilve, Gjuha Urdu, Gjuha Gujarati, Gjuha Malajam, Gjuha Kanda Gjuha Orija, Gjuha Punxhabi, Gjua e Kashmirit, Gjuha Sindhi, Gjuha Sanskrit)
Tripur
Bengali perendimor
Gjuha Boshnjake:
Bosnje dhe Hercegovin (paralel: Kroatishtja, Serbishtja)
Bullgarishtja:
Bullgari
Gjuha Katalane:
Andor
pjesë në Spanjë
Ishujt Belarik (paralel: Spanjisht)
Katoloni (paralel: Spanjisht)
Valenci (e pagësuar si Valencian, paralel: Spanjisht)
Gjuha Koreane
Koreja e veriut
Koreja e jugut
Kinezishtja:
Lista |
6123 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Egjipti | Egjipti | Egjipti, Egjypti ose Misiri (arabisht: مصر Miṣr, zyrtarisht i njohur si Republika Arabe e Egjiptit), është vend kryesisht në Afrikën e Veriut, ndërsa Gadishulli i Sinait, si pjesë e tij, gjendet në Azi. Në këtë mënyrë, Egjipti është vend transkontinental, dhe konsiderohet të jetë një fuqi e madhe në Afrikën e Veriut, rajonin Mesdhetar, kontinentit afrikan, pellgun e Nilit, botën Islame dhe Det të Kuq. Duke mbuluar një sipërfaqe prej 1.010.407 km2, Egjipti kufizohet me Detin Mesdhe në veri, Rripin e Gazës dhe Izraelin në verilindje, Detin e Kuq në lindje, Sudanin në jug dhe me Libinë në perëndim.
Egjipti është një nga vendet më të populluara në Afrikë dhe Lindje të Mesme. Pjesa më e madhe e popullsisë, e vlerësuar rreth 77.400.000 jetojnë pranë bregut të lumit Nil, në një sipërfaqe rreth 40.000 km2, ku gjendet e vetmja tokë e punueshme bujqësore. Fushat e mëdha të shkretëtirës Sahara janë rrallë banuara. Gati gjysma e banorëve të Egjiptit jeton në zonat urbane, me më të përhapur në të gjithë qendrat e shumë të populluar të Kajro më të madhe, Aleksandri dhe qytete të tjerë të mëdhenj në deltën e Nilit.
Egjipti është i famshëm për civilizimin e tij të lashtë dhe disa nga monumentet më të famshëm të botës, duke përfshirë komplekse Giza piramidale dhe sfinks Madhe e saj. rrënojat e saj të lashtë, të tilla si ato të Memphis, Thives, Karnak dhe Lugina e mbretërve, janë një fokus i rëndësishëm i studimeve arkeologjike, si dhe objekte nga këto vende janë shfaqur tashmë në muzeume të mëdha në mbarë botën. Egjipti konsiderohet gjerësisht si një komb të rëndësishme politike dhe kulturore të Lindjes së Mesme.
Egjipti ka një nga ekonomitë më të zhvilluara dhe të larmishëm në Lindjen e Mesme, me sektorët, si turizëm, bujqësi, industri dhe shërbim me ritme thuajse të barabartë në prodhimin kombëtar. Si pasojë, ekonomia egjiptian është zhvilluar me shpejtësi, pjesërisht për shkak të legjislacionit që synon joshur investimet, i shoqëruar me dy të brendshme dhe të stabilitetit politik, së bashku me tregtinë e kohëve të fundit dhe liberalizimin e tregut.
Etimologji
Emri i lashtë egjiptian të vendit është Kemet (km.t) [𓆎 𓅓 𓏏 𓊖], që do të thotë "toka e zezë", duke iu referuar tokë pjellore e zezë e rrafshin e përmbytjes Nil, të dallueshme nga deshret (dšṛt), ose "tokë e kuqe" e të mërzitshme. Emri i realizohet si dhe Kimi kīmə në fazën Koptike të gjuhës egjiptian, dhe u shfaq në fillim të grek si Χημία (Khēmía). Një tjetër emër është t3-mry "tokë e në breg të lumit". Emrat e Epërme dhe të Ulët Egjipt u Ta-Sheme'aw (t3-SM w ˁ) "sedgeland" dhe Ta-Mehew (t3 mḥw) "vend verior", respektivisht.
Miṣr, arabisht dhe emri modern zyrtar i Egjiptit (egjiptian arabisht: Maṣr), është me origjinë çifute, direkt i afërt me fjalë të tjera semite për Egjipt si מִצְרַיִם Hebre (Mitzráyim), fjalë për fjalë do të thotë "të dy ngushticat" (një referencë për ndarjen dynastik e Egjiptit lartë dhe e ulët). Fjala connoted fillimisht "metropol" ose "qytetërimit" dhe do të thotë "shtet", ose "-kufirit tokë".
Egjipt anglisht emri i tij ishte huazuar nga Lindja frëngjisht Egypte, nga latinisht Aegyptus, nga Aígyptos lashtë grek (Αἴγυπτος), nga Linear B më parë një-mia-pi-ti-yo. Mbiemër aigýpti-, aigýptios ishte huazuar në Koptike si gyptios, kyptios, dhe pastaj në arabisht si qubṭī, prapa formuar në qubṭ, që nga anglisht Copt. Format greke ishin huazuar nga vonë egjiptian (Amarna) Hikuptah "Memphis", një korrupsion i parë egjiptian-Hwt Ka emrin-Ptah (ḥwt-k3-ptḥ), do të thotë "shtëpia e Ka (shpirtin) e Ptah", emër i një tempull për Ptah zot në Memphis. Straboni dhënë fjalën për një etimologji popullore në të cilën Aígyptos (Αἴγυπτος) evoluar si një kompleks nga huptiōs Aigaiou (Aἰγαίου ὑπτίως), do të thotë "më poshtë" Egje.
Historia
Egjipti para-historike
Nuk është dëshmi e carvings shkëmb përgjatë tarraca Nil dhe në shkretëtirë oases. Në pesë mijëvjeçarit të 10, një kulturë e gatherers-gjahtar dhe peshkatarë të zëvendësohet një kulturë kokërr-rëndë. Ndryshimet klimatike dhe / ose mbikullotja rreth 8000 p.e.s. filluan të thahem në tokat barishtore të Egjiptit, duke formuar Sahara. E hershme e popujve fiseve të emigruar në lumin Nil, ku kanë zhvilluar një ekonomi të zgjidhet bujqësore dhe shoqërinë më i centralizuar.
Nga rreth 6000 pes kulturën neolitike rrënjë në Luginën e Nilit. Gjatë kohës së neolitit, kulturat e disa predynastic zhvilluar në mënyrë të pavarur në të Epërme dhe të Ulët Egjipt. Kultura Badarian dhe seri pasardhës Naqada konsiderohen në përgjithësi si të prekursorëve të qytetërimit Dynastik egjiptian. Të hershme të njohur site Ulët egjiptian, Merimda, daton Badarian nga rreth shtatëqind vjet. Bashkëkohore komunitetet egjiptiane e Ulët coexisted me homologët e tyre jugore për më shumë se dy mijë vjet, të mbetur disi të veçantë kulturore, por mban kontakte të shpeshta me të tregtisë. Dëshmi të hershme të njohur të mbishkrimet hieroglifik egjiptian u shfaq gjatë periudhës predynastic mbi anijet qeramika Naqada III, datë në rreth 3200 p.e.s.
Egjipti i lashtë
Një mbretëri e unifikuar u krijua rreth 3150 para Krishtit nga mbreti Menes, duke çuar në një seri të dinastive që sundoi Egjiptin për tre mijëvjeçarëve të ardhshëm. Egjiptianët më pas referuar në vendin e tyre të bashkuar si tawy [𓇾 𓇾], do të thotë "dy tokave", dhe më vonë kemet [𓆎 𓅓 𓏏 𓊖] (Koptike : Kimi), "tokë e zezë", një referencë në tokë pjellore e zezë depozituar nga ana e lumit Nil. kulturës egjiptiane lulëzoi gjatë kësaj periudhe të gjatë dhe mbeti distinctively egjiptian në fenë e saj, artet, gjuhën dhe zakonet. E para dy dinastive në pushtet të një Egjiptit të unifikuar të përgatisë terrenin për periudhën e Mbretërisë së Vjetër, c.2700-2200 para Krishtit., i famshëm për piramidat e shumta të saj, më së shumti e tretë dinastia piramida e Djoser dhe të katërt dinastisë Giza piramidave.
Periudha e ndërmjetme e parë çuar në një kohë e turbullira politike për rreth 150 vjet. të fortë përmbytjet Nil dhe stabilizimin e qeverisë, prosperitet megjithatë, solli rinovohet përsëri për vendin në Mbretërinë e Mesme c. 2040 pes, duke arritur një kulm gjatë mbretërimit të faraonit Amenemhat III. Një periudhë e dytë e përçarje lajmëruar ardhjen e parë në pushtet të dinastisë të huaja në Egjipt, që i Hyksos semite. Pushtuesit Hyksos mori përsipër shumë e Ulët Egjipt rreth 1650 pes dhe themeloi një kryeqytet të ri në Avaris. Ata u dëbuan nga një forcë e Epërme egjiptiane të udhëhequr nga Ahmose unë, i cili e themeloi dinastia tetëmbëdhjetë dhe u zhvendos në kryeqytetin nga Memphis te Thives.
Mbretëria e re (c. 1550-1070 p.e.s.) filloi me dinastia tetëmbëdhjetë, duke shënuar rritje të Egjiptit, si një pushtet ndërkombëtar që gjatë zgjeruar shtrirjen e saj më të mëdha për një perandori sa në jug të Tombos në Nubia, dhe të përfshira pjesët e Levant në lindje. Kjo periudhë shquhet për disa prej faraonëve më të njohura, duke përfshirë Hatshepsut, Thutmose III, Akhenaten dhe Nefertiti gruan e tij, Tutankhamun dhe Ramesses II. Shprehja e parë historikisht të vulosur nga monoteizmi erdhi gjatë kësaj periudhe si Atenism. kontakte të shpeshta me vendet e tjera të sjellë ide të reja për Mbretërinë e Re. Vendi ishte pushtuar më vonë dhe pushtuar nga Libyanet, Nubianet dhe Assyrianet, por egjiptianët vendas në fund larguar prej andej dhe rimori kontrollin e vendit të tyre.
Egjipti modern
Egjiptin e kane pushtuar arabët në shekullin e VII dhe vendasit prej tyre morën gjuhën, fenë islame dhe kulturën.
Në shekullin e XVI Egjiptin e pushtojnë turqit, deri në vitin 1798 kur pushtohet nga ekspedicioni francez. Ndikimi i francezëve zvogëlohet pas hapjes së Kanalit të Suezit (1869) kur aksionet kryesore bijnë në duart e anglezëve. Egjipti në të vërtetë bëhet protektorat i Britanisë së Madhe prej viti 1882 deri më 1920 kur shpallet mbretëri nga Mehmet Ali Pasha. Mehmet Ali Pasha me origjinë shqiptare ka tentuar ta zhvilloi Egjiptin në një shtet modern, demokratik të tipit të demokracisë borgjeze. Me grushtet, oficerët e rinj më 1952 Egjiptin e shpallin si republikë kurse Kanalin e Suezit e mbajnë anglezët deri në vitin 1956 kur bëhet nacionalizimi i tij nga ana e pushteti të ri. Pas këtij aksioni pason agresioni i anglo-francezëve dhe asaj të Izraelit kundër Egjiptit me qëllim që të suprimohet nacionalizimi i Kanalit. Angazhimi i Kombeve të Bashkuara për ndalimin e luftës kundër Egjiptit ka pasur për rezultat tërheqjen e trupave ushtarake të huaja nga kanali dhe pranimin e nacionalizimit te tij si akt legal i pushtetit revolucionar të Naserit.
Politika
Në tetor të vitit 1981 Hosni Mubarak u bë president dhe mandati i tij zgjati deri me 2011 kur ai jepi dorëheqje pas protestave te dhunshme qe kërkonin largimin. Sot presidenti është Abdel Fetah el-Sisi.
Njësit administrative
Gjeografia
Egjipti ndodhet në Afrikën veriore dhe në Azi, në mes të Libisë e Rripit të Gazës dhe në mes të detit Mesdhe në veri e detit Kuq në jug. Në Egjipt gjendet edhe gadishulli i Azisë Sinai.
Sipërfaqja e përgjithshme e Egjiptit është 1.001.450 km² (91 herë ma e madhe se Kosova), nga e cila 6.000 km² janë ujore dhe shtrihet rreth koordinatave gjeografike 27° 00' V, 30° 00' L.
Egjipti ka një bregdet të gjatë 2.450 km dhe vijë kufitare tokësore 2.665 km të gjatë dhe e ndanë atë nga : Rripi Gaza 11 km, Izraeli 266 km, Libia 1.115 km, Sudani 1.273 km.
Klima e Egjiptit është klimë shkretëtire e nxehtë me verë të thatë dhe dimër të butë.
Relievi i Egjiptit përbëhet nga fushat e gjëra shkretinore të cilat priten nga lumi Nili dhe degëzimet e tij. Pika më e ultë e relievit është -133 m në vendin e quajtur lugu Katara (ang. : Qattara Depression) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 2.629 metrave në majën "Katerina" (ang. : Mount Catherine), në lindje, në pjesën aziatike të vendit.
Si pasurit natyrore të Algjerisë sipas CIA-Factboock llogariten të jenë : Vajguri, Gazi natyrorë, Hekuri (Fe), Fosfate, Mangani (Mn), Guri gëlqerorë, Gipsi, Talku, Plumbi (Pb) dhe Zinku (Zn) Si tokë e punueshme llogaritet të jetë diku 2,87 % e sipërfaqes së vendit.
Klima
Egjipti shtrihet në brezin subtropikal. Klima karakterizohet me vera të nxehta dhe të thata dhe dimra të ngrohtë. Periudha e ngrohtë zgjat nga maji deri në shtator dhe ajo e ftohtë nga nëntori deri në mars. Temperatura më e lartë në të dy periudhat kushtëzohen nga erërat veriore. Në zonat bregdetare temperaturat mesatare shkojnë nga ato maksimale 37 °C në ato minimale 14 °C. Ndryshime të mëdha të temperatura janë të zakonshme në shkretëtirat nga ato maksimale ditore 46 °C në ato minimale 6 °C gjatë natës. Gjatë dimrit temperatura gjatë natës bien në 0 °C. Zonat me lagështi të lartë janë të vendosura përgjatë bregdetit të Mesdheut, dhe të reshurat mesatarearrijnë 200 mm -në vit, ndërsa të reshurat mesatare në Kajro arrijnë vetëm 26 – mm në vit, ndërsa në zonat shkretinore shiut bie vetëm një herë në disa vjet. Sasia e reshjeve zvogëlohet duke shkuar në drejtim të jugut, ndërkohë që rritet temperatura.
Kamsa (stuhi e thatë dhe e nxehtë e shkretëtirës) paraqitet në prill dhe maj, dhe arrin shpejtësinë deri në 150 km/h.
Ekonomia
Egjipti në vitin 2007 konsiderohej ekonomia e katërt më e madhe në Afrikë. Egjipti konsiderohej një vend në zhvillim. Aktiviteti ekonomik është i vendosur kryesisht përgjatë Nilit. Burimet kryesore ekonomike të Egjiptit janë: nafta, metalet, turizmi dhe bujqësia. Për 30 vjet qeveria ka ndërmarrë reforma për të ulur shkallën e lartë të centralizimit të trashëguar nga Presidenti Xhamal Abdel Nasser.
Demografia
Vlerësohet se Egjipti në korrik të viti 2009 ka pasur 83.082.869, i cili radhitet në vendin e 16 për nga numri i popullsisë në botë, dhe i shteti i tretë në Afrikë (pas Nigerisë dhe Etiopisë). Kryeqyteti i tij është Kajro, i cili me rrethinë ka 17,8 milionë banorë.
Egjipti njihet për civilizimin e tij të lashtë dhe me disa prej monumenteve të famshme në botë. Në afërsi të Kajros janë Sfinnga dhe Piramidat e mëdfha. Sot, Egjipti është qendër e rëndësishme politike dhe kulturore e Lindjes së Mesme.
Pozita i gjeografike e Egjiptit është jashtëzakonisht e volitshme. Gadishulli Sinait është një urë tokësore që lidh Egjiptin me Azinë. Nëpërmjet Detit Mesdhe lidhet me Evropën, ndërsa Kanali i Suezit është një nyje e rëndësishme e rrugëve tregtare midis kontinenteve.
Egjipti është një nga vendet më të populluara në Afrikë dhe Lindjen e Afërme. Sipas regjistrimit të popullsisë në vitin 2006, Egjipti kishte 72.798.031 banorë. Popullsia është rritur shpejt për shkak të normës së lartë të natalitetit. Egjipti, për shembull, në vitin 1976, kishte 36.626.204 banorë. Ndërsa sipas vlerësimeve në vitin 2008 kishte 81.713.520 kurse një vit ma vonë ka arritur në 83.082.869.
Shumica e popullsisë jeton në afërsi të brigjeve të Nilit, sidomos rreth Kajros, Aleksandri dhe në deltën e Nilit si dhe përgjatë kanalit të Suezit. Hapësira e madhe e shkretirës së Saharasë është rrallë e banuar.
Shumica e popullsisë e pwrbwjnw egjiptianët (98 %, pasardhësit e egjiptianët e lashtë të cilët flasin gjuhën arabe).
Qytetet më të mëdhenj të Egjiptit janë : Kairo (8 milionë b.), Aleksandria (4,25 milionë. b), Giza (3250000), Subra al Kejma (1,05 milionë. b), Port Said (590 000 b.), Suezi (530 000 b.), Luxor (470 000 banorë).
Pakicat etnike në Egjipt janë arabët beduin në Gadishullin e Sinait, mandej berberët në oazën Siva dhe Nubia në pjesën jugore të Egjiptit.
Një numër i vogël i grekët, italianët, hebrenjtë dhe pakicat e tjera, të cilët janë shkrirë në popullsinë vendase krishtere dhe myslymane, apo kanë emigruar.
Në Egjipt ka 500.000 deri 3.000.000 refugjatët dhe azilkërkuesit. Nga ky numër rreth 70.000 refugjatë palestinezë dhe 150.000 refugjatë irakianë. Refugjatët shumica janë refugjatë sudanez, numri i të cilëve është i papërcaktuar, por është vlerësuar në mes 2 dhe 5 milion. Fe zyrtare në Egjipt është Islami (sunit) dhe përfshinë rreth 90 % të popullsisë.
Kultura
Egjipti është një përcaktues i njohur i kulturës në botën arabe-folëse. Kultura bashkëkohore arabe dhe e Lindjes së Mesme ndikohet shumë nga letërsia, muzika, filmi dhe televizioni egjiptian. Egjipti fitoi një rol drejtues rajonal gjatë viteve 1950 dhe 1960, duke i dhënë një hov të mëtejshëm të qëndrueshëm pozitës së kulturës egjiptiane në botën arabe-folëse.
Lidhje të jashtme
Map
Egjipti i vjetër
PEPiF mbi shqiptarët e Egjiptit
Shtete |
6134 | https://sq.wikipedia.org/wiki/El-Mutavekil | El-Mutavekil | Xhamia Al-Mutavekil që ndodhej në Samara (Irak) mirret si xhamia më e madhe e të gjitha kohërave. Xhamia ka filluar të ndërtohet në vitin 842 dhe ndërtimi i saj ka zgjatur 10 vite dhe ka pasur një sipërfaqe prej 372 hektarësh. Përmasate saj kanë qenë 240 me 156 m.
Nga kjo xhami në Irak tani ndodhen vetëm gërmadhat e saj.
Shiko dhe këtë
Lidhje të jashtme
islamgjakova
Xhami në Irak |
6136 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Ura | Ura | Ura është një objektë i ndërtuar që lidhë dy brigje të një lugine, lumi apo deti dhe mbi të cilen mund të kalohet (rrugë, hekurudhë, kanal).
me siguri që urat e para të ndërtuara kanë qenë urat natyrore dhe pastaj ato nga dora e njeriut të ndëruara nga druri.
Ura e parë e zinxhirit të hekurit është ndërtuar në Kinë diku rret viti 65 afër qytetit King-tung-fu në provincën Ynnan. Ndërsa në vitin 610, Li Chun ka ndërtuar mbi lumin Chiao-Shui në jug të provincës Hopei një urë segmet-harkore me një gjatësi prej 37,5 metrave. Marko Polo në përmendë 12 ura të tilla dhe një numër të madhë të kanaleve. Ndërtimtarët arabë dhe persë i vlersonin lartë urat harkore të Lugou Qiao n afërsi të Pekinit të cilat janë të mrëmbajtura edhe tani (2005)
Urat natyrore
Urat natyrore janë dukuri natyrore të cilat në faktë kryejn funksionin e urave të ndërtuara nga njerzit.
Llojet sipas materiali
Ura e drurit
Ura e gurit
Ura e telit
Ura e betonit
Ura e çelikut
Ura me materiale të kombinuara
Listat e urave
Lista e listave të urave
Lista e urave në Shqipëri
Lista e urave në Kosovë
Lista e urave në Maqedoni
Urat më të njohura
Ura e Bosforit - Turqi
Ura e Tabakut - Kosovë
Ura e Terezive - Kosovë
Akashi-Kaikyo - Japoni, 1.9 km.
Brooklyn Bridge - ShBA.
Confederation Bridge - Kanadë.
Golden Gate Bridge - ShBA
Ironbridge - Angli, ura e parë e hekurit.
Mackinac Bridge - ShBA
Millau Viaduct - Francë
Oresund Bridge - Danimarkë-Suedi
Québec Bridge - Kanadë
San Francisco-Oakland Bay Bridge - ShBA
Tacoma Narrows Bridge - ShBA
Tower Bridge - Londër, Angli
Ura e Trajanit - Rumani, ura romake mbi Danub
Ura Vasco da Gama - Portugal, 17.2 km.
Ura e Ujvarës Viktoria - Zimbabve-Zambi
Shiko edhe
Referime
Ndërtimtari
new:ज्याभः |
6139 | https://sq.wikipedia.org/wiki/8%20Prill | 8 Prill | 8 prilli (8.4.) është dita e 98 e vitit sipa kalendarit grgorian. Deri në fund të vitit kan mbetë edhe 267 ditë.
Ngjarje
1513 - Juan Ponce de León e shpalli Floridën teritor të Spanjës.
1866 - Itala dhe Prusia u bënë aleatë kundër Austro-Hungarisë.
1899 - Martha Place u bë gruaja e parë që u ekzekutua në karrige elektrike.
1916 - Në Korona, Kaliforni, piloti automobilistik Bob Burman bën ndeshje nga e cila mbesin të vdekur tre spektatorë dhe lëndohen pesë.
1957 - U rihap Kanali i Suezit në Egjipt.
Ngjarje tjera
1992 - Ish teniseri Arthur Ashe deklaroi se kishte AIDS të cilën e kishte fituar gjatë marrjes së gjakut gjatë dy operimeve të tija në zemër.
1992 - Sali Berisha zgjidhet president i Shqiperisë
1993 - Republika e Maqedonisë u pranua nga OKB-ja.
1999 - Partia politike indiane Haryana Gana Parishad u bashkua me partinë politike Indian National Congress.
2005 - U bë funerali i Papës Gjon Pali II në Vatikan.
Lindje
1320 - Pedro I, mbret i Portugalisë (vdiq më 1367)
1875 - Albert I, mbret i Belgjikës (vdiq më 1934)
1938 - Kofi Annan, sekretar gjeneral i Kombetit e Bashkuara
1943 - Michael Bennett, skenarist amerikan, fitues i Pulitzerit
1979 - Valon Salihu, Patriot shqiptar
Vdekje
1143 - John II Comnenus, perandor bizantik (lindi më 1087)
1364 - Jean II, mbret i Francës (lindi më 1319)
1931 - Erik Axel Karlfeldt, shkrimtar suedez, nobelist
1973 - Pablo Picasso, piktor spanjoll (lindi më 1881)
Festa dhe përvjetore
Ne Shqiperi, mbahet si dite festimi dhe perkujtimi për komunitetin e pakicave "Rome"
Prill |
6165 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Sh.K.A | Sh.K.A | Sh.K.A është shkurtesa për Shoqëria Kulturore Artistike. Këtë shkurtesë e bartin disa grupe muzikore të muzikës së lehtë dhe popullore në Kosovë dhe Maqedoni.
Muzikë |
6166 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Violina | Violina | Violina është një kordofon prej druri (instrument me tela) në familjen e violinave. Shumica e violinave kanë një trup të zbrazët prej druri. Është instrumenti (soprano) në familje në përdorim të rregullt. Violina zakonisht ka katër tela (disa mund të kenë pesë), zakonisht të akorduara në të pestat e përsosura me notat G3, D4, A4, E5 dhe luhet më së shpeshti duke vizatuar një hark nëpër telat e saj. Mund të luhet edhe duke shkulur telat me gishta (pizzicato) dhe në raste të specializuara duke i goditur telat me anën e drurit të harkut (col legno).
Violinat janë instrumente të rëndësishme në një shumëllojshmëri të gjerë të zhanreve muzikore. Ata janë më të spikatur në traditën klasike perëndimore, si në ansamble (nga muzika e dhomës te orkestrat) dhe si instrumente solo. Violinat janë gjithashtu të rëndësishme në shumë lloje të muzikës popullore, duke përfshirë muzikën country, muzikën bluegrass dhe në jazz. Violinat elektrike me trupa të ngurtë dhe piezoelectric pickups përdoren në disa forma të muzikës rock dhe jazz fusion, me kapëset e kyçura në amplifikatorët e instrumenteve dhe altoparlantët për të prodhuar tingull. Violina ka filluar të përfshihet në shumë kultura muzikore joperëndimore, duke përfshirë muzikën indiane dhe muzikën iraniane.
Violina u njoh për herë të parë në Italinë e shekullit të 16-të, me disa modifikime të mëtejshme që ndodhën në shekujt 18 dhe 19 për t'i dhënë instrumentit një tingull dhe projeksion më të fuqishëm. Në Evropë, ajo shërbeu si bazë për zhvillimin e instrumenteve të tjera me tela të përdorura në muzikën klasike perëndimore, si viola.
Violinistët dhe koleksionistët vlerësojnë veçanërisht instrumentet e shkëlqyera historike të bëra nga familjet Stradivari, Guarneri, Guadagnini dhe Amati nga shekulli i 16-të deri në shekullin e 18-të në Brescia dhe Cremona (Itali) dhe nga Jacob Stainer në Austri. Sipas reputacionit të tyre, cilësia e tingullit të tyre ka sfiduar përpjekjet për ta shpjeguar ose barazuar atë, megjithëse ky besim është i diskutueshëm.ref name="NYT-201430407"></ref> Një numër i madh instrumentesh kanë ardhur nga duart e prodhuesve më pak të famshëm, si dhe një numër akoma më i madh i "violinave tregtare" komerciale të prodhuara në masë që vijnë nga industritë e shtëpive në vende të tilla si Saxony, Bohemia, and Mirecourt. Shumë nga këto instrumente tregëtare janë shitur më parë nga Sears, Roebuck and Co. dhe tregtarë të tjerë masiv.
Përbërësit e një violine zakonisht bëhen nga lloje të ndryshme druri. Violinat mund të lidhen me korde, Perlon ose tela të tjera sintetike ose çeliku. Një person që bën ose riparon violina quhet lutier ose violinbërës. Ai që bën ose riparon harqe quhet archetier ose harqebërës.
Historiku
U krijua rreth gjysmës së dytë të shek. XV. Shpikja e saj i atribuohet italianëve A. Brensino, Gasparo da Salo dhe A. Amati.
Vivaldi dhe Paganini e ngritën artin e violinës në shkallën më të lartë. Ata u pasuan nga mjeshtër të tjerë si Hajden, Beethoven, Bartok, etj. Të njohur janë veçanërisht koncertet për violinë të Mozartit, Stravinskit, Shonbergut, etj. Violina është mishërimi më modern dhe mbreteresha e instrumentave muzikore të harkut, të ardhur nga antikiteti. Instrumentat muzikorë si violinë, violë dhe violonçel kanë evoluar, nuk ka data të sakta në krijimin e tyre ato vinë si një evoluim gjatë mesit të shekullit të 16 në pjesën veriore të Italisë. Andrea Amati (1500-1577), ishte pronari i shkollës Cremoneze të violinës. Ai njihet si krijuesi i violinës së parë. Gjatë 150 viteve të ardhshme, anëtarët e tjerë të familjes Amati dhe pasuesit e tyre, që ishin Antonio Stradivari (1644-1737) dhe Bartolomeo Guarneri Giuseppe (1698-1744), sollën një nivel përsosmërie të lartë në violinë, duke e shëndruar violinat në vepëra arti që prodhojnë art. Violina gjatë shekullit të 17, u përhap në të gjitha vendet e Evropës dhe, në shekujt 18 dhe 19, në pjesën tjetër të botës. Edhe pse në botë ka gjithmonë e më shumë fabrika për prodhimin e violinave, violinat më të bukura dhe më funksionale janë ato të punuara me dorë nga mjeshtrit lutajo.
Violina në Shqipëri
Në shqipëri ka egzistuar që në vitet 50 një repart për restaurimin e violinave dhe instrumentave të tjerë. Shumë kuadro të këtij reparti janë specjalizuar nga specjalistë Hungarez e më pas Kinez. Perpjekja e parë për realizimin e prodhimit të violinave në këto vite u bë nga lutajo Shaban Farka i cili sillte një përvojë Hungareze.
Specialitë nga fabrika më e madhe për prodhimin e instrumentave në Kinë përfshi dhe kryetarin e këshillit teknik z,Sun Tien Shjen, dhanë eksperjencën e tyre për specializimin e restauruesve të instrumenteve kordofonë, ajrofonë dhe membranofonë. Ne atë kohë si pasojë e politikës së masivizimit të artit institucjonet arsimore e kulturore në të gjith vendin ishin mbushur plot me instrumenta dhe prisnin restaurimin, e ndër to qindra violina, vjola e violoncela, si pasojë u fitua një përvojë gjigande në këtë fushë. Që nga vitet 50 egzistonte në Tiranë një repart i prodhimit të instrumentave muzikorë, me specialistet më të mirë të vëndit. Në vitet 80 ai drejtohej nga Bujar Kardashi specialit për restaurime dhe i diplomuar në pikturë.
Kuriozitete
Për më shumë se tre shekuj, violina "Stradivari" ka përfaqësuar traditën më të mirë të prodhimit të instrumenteve të harkut. Gjatë jetës së tij (1644-1737), Stradivari ka prodhuar më shumë se 1100 instrumente, dhe afërsisht 650 ekzistojnë ende sot - dhe janë përdorur nga violinistët më virtuozë.
Krijuesit e violinave, dhe shkencëtarët janë përpjekur për të kuptuar se çfarë i bën këto instrumente përsosmërisht unike, shumë sygjerojnë cilësinë e drurit, mënyren e prerjes së copave që përdoreshin, marë nga drurë të shëndetshëm, dhe prerja nga pylli vetëm në dimër, si dhe depozitimi për një kohë të shkurtër në Lagunën e Venedikut, si dhe përbërjen kimike të llaqeve.
Tani, është studiuar përbërja kimike e llaqeve, dhe nuk vihet re asgjë e pazakontë ose e papritur. Janë përdorur vetëm materiale gjerësisht në perdorim në ate kohë.
Llaku jepej me shtresa, shtresa e parë përdorej kryesisht për të ngopur drurin, dhe është bërë nga segativë. Në shtresën e dytë lart janë gjetur segative të naftës përzier me rezina dhe pigmente organike, dhe produkte për mbrojtje dhe ngjyrim të drurit, gjithashtu janë përdorur dhe oksidet e hekurit, sulfide të mërkurit dhe pigmente organike të pluhurit të shtufit, quajtur pomiçe.
Nisur nga përdorimi vetëm i materialeve të zakonshme, duhet të pranojmë se cilësia e jashtëzakonshme e instrumenteve është për shkak të talentit që Stradivari kishte si ndërtues virtuoz i tyre. Tingujt e këtyre violinave me famë, prodhojnë tone shumë të fuqishme. Ata janë të pasur, të rafinuar, të thellë e të shëndoshë. Projektimi i tyre është shumë i qartë dhe i ndjeshem ne një distancë të madhe. Askush nuk e di saktësisht pse zëri i violinave Stradivarius është kaq i mrekullueshem.
Ka shumë teori se çfarë i bën keto violina të përsosura.
Shkencetare nga Universiteti i Tenesit, mendojnë se cilësia e lartë instrumenteve të asaj epoke, mund të shpjegohet nga regjimi klimaterik që mbërtheu botën nga (1645-1715). Periudhë e cila u karakterizua nga një reduktim i aktivitetit të përgjithshëm të diellit dhe ulje të temperaturës për një periudhë 70-vjeçare, fenomen i cili shihet qartë edhe sot në pemët e Alpeve Evropiane. Stina të gjata dimri dhe vera të ftohta kanë ndikuar në rritjen e ngadaltë të drurëve duke ritur parametrat cilesorë të lëndës drusore, kështu vihen re unaza të ngjeshura e të forta. Kjo mendohet se ka luajtur rol në rritjen e cilësisë se tingullit në instrumentat Europian të prodhuar në atë kohë.
Skaneri CT, 3-D X-ray ose tomography, ka krijuar imazhin e plotë 3d të violinave.
Me ndihmën e skanerit CT me rezolucion të lartë, hulumtimet në Institutin Smithsonian kohët e fundit bënë një hap gjigand përpara, për të kuptuar më mirë të fshehtat e inxhinierisë në zejtarinë që lutajo Stradivari ndërmori për secilin nga instrumentat e tij.
Shumë detaje të ndërlikuara dhe të papara më parë janë zbuluar në imazhet dixhitale,
të tilla si “arna” në brendesi të violinës, trupin e saktë dhe delikat të çdo pjese prapa dhe para. Një zbulim i bërë është vëllimi i drurit në ndërtimin e violinës prej 41,6%, si dhe vëllimi i ajrit brënda në violinë vetëm 8,2%.
Stradivari mbajti konstant vëllimin e ajrit të violinës së tij, si trend të ndërtimit duke lëvizur në drejtim të një bordi të hollë druri," thotë Frohlich. Trashësia e drurit të përdorur në ndërtim ndikon në peshën e instrumentit.
Arkitektura e përgjithshme e instrumentave si dhe karakteristika të tjera me kalimin e kohës kanë pësuar ndryshime të vogla. Duke bërë që violina të mbetet pak a shumë e njëjtë, në 350 vitet e fundit.
Druri përzgjidhej dhe vinte kryesisht nga alpet Italiane.
Shume lutajo udhëtonë në Alpet Italiane, ku mëndohet se Stradivari ka siguruar lëndën drusore që ndihmon lutajon të prodhojë instrumenta që bënë muzikë të ëmbël për shekuj, dhe violina që tani janë me vlerë miliona dollarë. Çmimet e violinave Stradivarius janë nga më të shtrenjtat në fushën e instrumentave muzikore në ankandet e zhvilluara.
Studime shqiptare
Një studim i vitit 1982 i lutajos Bujar Kardashi, drejtues i repartit të prodhimit të violinave në Tiranë dhe prodhues i mbi 115 violinave, thotë se lënda e parë, kryesisht bredh për planin harmonik importohej edhe nga “Bonxhorno” një vënd në “alpet Albaneze”, i cili zgjidhej me kujdes që të ish rritur në kushte të vështira ushqimore, në vëndndodhjen e lendës të mos kish rryma kundërshtuese ajri, bima duhet të kish marrë pa pengesa rrezatimin e diellit, dhe me një diameter mbi 70 cm, rrathet koncentrik të saëj duhet të ishin të shpeshta, të ngjeshura dhe të padeformuara, lënda nuk duhet të kishte nyje, si dhe shumë veçori të tjera. Kjo lëndë kalonte pastaj në proçese të tjera inpenimi, trajtimi e staxhonimi. Prodhuesit shqiptar e zgjidhnin lëndën kryesisht në zona të njohura për cilësinë e lëndës drusore qofte bredh apo panjë. Por një nga faktorët e kësaj cilësie të lartë është dhe koha e gjatë e vetstaxhonimit të instrumentit, nisur nga kjo pikpamje mund të themi se koha i dha pavdeksinë këtyre instrumentave.
Një rëndësi të vecantë ka përgatitja e lustrës dhe vetë procesi i Lustrimit i cili është një proces shumë i rëndësishëm ne realizimin e një violine.
Në një studimin të vitit 1982 lutajo Bujar Kardashi thotë: Lënda e drurit e përdorur për prodhimin e violinave ka dy karakteristika negative, e para vetitë hidroskopike të drurit janë të mëdha, kjo bën që istrumenti të ndryshojë parametrat në vartësi të klimës. Dhe e dyta lakmushmëria nga insektet brejtëse të cilat bëjnë që istrumenti të dëmtohet fizikisht. Për këto dy arsye llakimi nuk është një proces i thjështë dhe me ndikim në cilësinë vokale e estetike të instrumentit, ky proces ka për detyrë të luftojë fenomenet e mesiperme, me metoda të thjeshta dhe mjete natyrore të cilat janë pjesë përbërëse e procesit të lustrimit. Këto elementë bëjnë pjesë në formulën e përgatitjes së lyerjeve në sasi të ndryshme për shtresa të ndryshme..... Shtresa e parë i jepet me penel dhe shtupë duke përdorur dhe abrazive, të cilat risin lucidimin dhe mbushin poret e drurit. Shtresat nuk janë të njëjta në përbërje dhe trashësi. Komponentet kryesorë në llak janë rrëshirë pishe, gome, vaj ulliri dhe liri, pigmente dhe terpentinë, etj., raporti rrëshirës në shtresën e parë është 0.9 me 1 dhe proporcioni i karbureve rritet gradualisht në çdo shtresë deri tek shtresa e fundit e cila ka një vaj në raport me rrëshirën 1.5 me 1. Si rezultat i kësaj, shtresat e poshme kanë një llak mjaft të ashpër dhe shtresa e sipërme ka dukshëm më të butë dhe më elastik.
Çfarë duhet për prodhimin e një violine
Së pari përfshirja emocionale e lutajos gjatë prodhimit të instrumentit. Teknika të fshehta profesjonale të lutajos. Druri i një cilësie të veçantë është faktor përcaktues. Përmasat e cdo pjese, dhe montimi korrekt i tyre. Forma e instrumentit. Gdhendja e suprinës dhe e fundit dhe forma individuale instrumentit. Përmasat dhe pozicjonimi i katenës dhe animos. Formula e llakut dhe llustrimi i instrumentit. Saktesia e llogaritjeve matematike e barazpjestimit dhe e formave gjeometrike simetrike. Vëllimi i cdo materiali të përdorur për çdo instrument. Variacionet në vartësi të përgjigjes së drurit. Rrëshirëra, vaji, tutkalli, pigmentet, ngjyrat, pomicet etj. Instrumentat që përdoren si kallëp, dalta, furca, morseta. Pikrisht këto e të tjera duhet për prodhimin me sukses të një violine. Edhe prodhimi industrial bazohet kryesisht në përmasat, format, dhe lëndet e para të huazuara nga origjinalet.
Pjesët përbërëse të violinës
1.
a.Kallëpi i violinës
2.
a. Fjongot e sipërme
b. Fjongot e mesit
c. Fjongot e poshtme
3.
a. Kondrafjongo e sipërme
b. Kondrafjongo e mesit
c. Kondrafjongo e poshtme
4.
a. Tako e bishtit
b. Takot e cepave
c. Tako e fundit
5
a. Fundi i violinës
6.
a. Kapaku i violinës (Plani harmonik)
7.
a. Vetulla e mbajtëses së telave
8.
a. Fjongot e poshtme dekorative
b. Fjongot e sipërme dekorative
c. Fjongot e mesit dekorative
9.
a. Zinxhiri
b. Shpirti
10.
a. Bishti
b. çelësat
c. Tastiera
d. Vetulla e tastierës
11.
a. Ura
12.
a. Butoni i mbajtëses së telave
b. Mbajtësja e telave (Kordiera)
c. Gusha
Shiko edhe këtë
Shënime
Referime
Vegla muzikore
Shpikje italiane |
6167 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Kontrabasi | Kontrabasi | Kontrabasi është instrument muzikor dhe hyn ne grupin e instrumeteve muzikore harkore. Ai ka trup shume me te madhe se instrumentet e tjera harkore.
Tingulli krijohet duke e terhequr harkun ose pickuar ate.
Ndryshe nga violina dhe viola ajo luan në karrige ose ne këngë ka tinguj më të ulet ne instrumentet e grupit harkor dhe përdoret për efekte të posaçme. Ky instrument është akorduar ne kuint kurse me vonë ne kuart. Telat e kontrabasit jan (G, D,A,E).
Kontrabasi - instrumenti më i madh për nga madhësia është kontrabasi. Kontrabasi është i madh 1,5m dhe mban mbasin në orkestër.
Lidhje të jashtme
Vegla muzikore |
6194 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Autobusi%20%28TV%29 | Autobusi (TV) | Autobusi është mini-seri televizive humoristike, e cila trajton temat e problemeve familjare të përditshme në vitet '80-
të.
Seriali është realizuar në vitin 1985 nga Radio Televizioni i Prishtinës. Drejtor i serialit është Muharrem Qena, regjisor Nevruz Manxhuka, kamera Xhelil Halili, skenari nga Ramadan Ymeri. Në rolet kryesore luajnë Ali Ahmeti (Shoferi), Sabri Fejzullahu (Kondukteri), Xhevat Qena (Kaqareli) etj.
Shiko dhe
Lidhje të jashtme
Seriale shqiptare |
6196 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Sulejman%20Pasha | Sulejman Pasha | Sulejman Pasha (tr. Süleyman Paşa, tejshkruar edhe Sylejman Pasha) mund t'i drejtohet ndonjërit nga personat që vijojnë:
Sylejman pashë Bargjini, qeveritar osman dhe themelues i Tiranës.
Sylejman Pasha, qeveritar osman nga familja e Bushatlinjve.
Kthjellime emra njerëzish |
6197 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Sheshi%20Sk%C3%ABnderbej | Sheshi Skënderbej | Sheshi Skënderbej është një shesh në qendër të Tiranës dhe është me afërsisht 40 000 m² sheshi më i madh i Shqipërisë. Këtë emër e ka marrë në vitin 1968 ku në krah të tij u vendos monumenti i Skënderbeut mbi kalë duke zëvendësuar shtatoren e Josif Stalinit. Sheshi rrethohet nga Pallati i Kulturës, Hotel Tirana, Muzeu Kombëtar dhe Banka e Shqipërisë.
Ndërtime në Sheshin Skënderbej
Bashkia e Tiranës
Pallati i Kulturës
Muzeu Historik Kombëtar
Banka e Shqipërisë
Hotel Tirana
Monumenti i Skënderbeut në Tiranë
Ministria e Ekonomisë, Tregëtisë dhe Energjitikës e Shqipërisë
Ministria e Punëve Publike dhe Transportit e Shqipërisë
Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit e Shqipërisë
Shih edhe
Sheshi i "Skënderbeut" (Shkup)
Turizmi në Shqipëri
Tiranë |
6198 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Deti%20Adriatik | Deti Adriatik | Deti Adriatik (shk. Adriatiku) (në italisht Mare Adriatico) është një pjesë e Detit Mesdhe, që ndan Gadishullin Apenin nga Gadishulli Ballkanik. Bregu perëndimor i detit Adriatik është Italia, kurse në lindje deti lag brigjet e Sllovenisë, Kroacisë, Bosnjës dhe Hercegovinës, Malit të Zi dhe së fundi Shqipërisë deri në Vlorë, ky qytet në jug të së cilit gjendet Deti Jon. Ka një sipërfaqe 138,595 km katrorë, thellësia më e madhe arrinë 1,330 m. Temperatura mesatare e ujit në korrik arrinë 23.2 gradë celsius, ndërsa ajo mesatare vjetore 17.5 gradë celsius. Në jug saliniteti arrinë 38,32 promila, dukshmëria në bregdet është 5m ndërsa në brendësi deri 45m.
Deti Adriatik është njëri prej dy deteve që lag brigjet e Shqipërisë. Bregu përgjate tij është kryesisht një breg ranor. Në këtë det derdhen shtatë lumenj që rrjedhin përmes tokave shqiptare si: Drini i Bardhë, Drini i Zi, Vjosa, Buna, Mati, Shkumbini dhe Semani.
Etimologjia
Emri i Adriatikut, sipas disa historianëve, vjen nga qyteti i Adria, pranë Rovigo, Veneto, sipas historianëve të tjerë, megjithatë, vjen nga Atri Adriatik (formerly Hadria pastaj Hatria), tre mijë vjet e qyteteve të artit në krahinën e Teramo, Abruzzo, apo edhe nga Jader, emri antik i qytetit të Zadarit. Sipas skenarit të parë, grekët i dha emrin e Adrias Kolpos të Detit të Veriut, atëherë emri ishte zgjeruar në gjatësinë e saj të plotë, deri në ishujt e Jonit. Kur romakët pushtuan Veriore Itali në fund të shekullit të tretë pes, emri tashmë ishte vendosur mirë. Por edhe atëherë Adriatikut në kuptim të ngushtë zgjatet vetëm sa i përket Monte Gargano, pjesën e jashtme të quajtur Deti Jon: Emri është ndonjëherë, megjithatë, që përdoret për të përfshirë inaccurately Gjirin e Tarentum (modern-day Gjirin e Tarantos ), Deti e Sicili, Gjirin e Korinthit dhe madje edhe në mes të detit Kretës dhe Malta (Veprat e Apostujve xxvii. 27).
Kryesisht Deti Adriatik është i vendosur midis bregdetit lindor të Italisë dhe Kroacisë, të cilat janë të dyja tërheqjet kryesore turistike. Ajo është përdorur nga romakët e lashtë të transportit të mallrave (duke përfshirë kafshët dhe skllevër) në Ostia (port romak).
Vëndodhja, madhësia dhe klima
Deti Adriatik është i gjerë nga veriperëndim të juglindje për 820 kilometra dhe një mesatare prej 160 km. Gjerësia maksimale është rreth 220 kilometra. Ajo mbulon një sipërfaqe prej 132.000 kilometra katrorë dhe është në pellgun e veriut për të veri të Monte Gargano kep thellë mbi mesatare 40-200 metra. Pjesa jugore është dukshëm më e ulët, duke arritur midis Durrësit dhe Barit, me 1.260 metra të thellë të saj më të madh. Fundi jugor i detit është ngushticën e Otrantos, ku distanca midis Italisë dhe Shqipërisë është 71 kilometra. Përmbajtjen e saj kripë është në gojën e lumenjve e madhe) është rreth 2,5% (sipërfaqe të ujit dhe rritjen e jugut në 3.9% .
Pjesa veriore është e cekët me shumë laguna. Brigjet italiane po bëhet gjithnjë e më tepër malore në jug nga delta Po, ku vetë vijës bregdetare është relativisht i drejtë dhe praktikisht nuk ka ishuj në det të hapur. Vetëm vendosur në malet e Gargano Puglia shtrihet në një gadishull rreth 50 kilometra në lindje të Adriatikut. Bregun lindor, kryesisht në gadishullin kroate të Istrias protrudes, është malor dhe prerë të madhe me shumë ishuj. Pjesa kryesore e bregdetit lindor zë peizazhin e jugut kroatë dalmat.
Bregun lindor në përgjithësi është i guximshëm dhe shkëmbore, me shumë ishuj.
Gjirit të Kotorrit në Mal të Zi është rreth 30 kilometra të gjatë, është më e madhe e detit. Jug ekstreme-lindje është përsëri banesë dhe kënetor.
Në jug të Shkodrës në Shqipëri shtrihet përgjatë brigjeve të Gjirit të Drinit dhe më tej në jug, një ultësirë të gjerë me shumë, disa, plazhet e pacenuar rërë. Në shumë estuaret kanë zgjatur lagunave formuar. Në Vlorë, bregdetit Adriatik, duke i dhënë fund vetëm në jug të qytetit fillon Riviera shqiptare përgjatë detit Jon.
Klima karakterizohet nga vera e shumë të ngrohtë, i thatë dhe e thatë dhe të butë, nganjëherë me shi dhe i lagësht të dimrit. Në verë, mbizotërues të qëndrueshme, pak erë motit para. Në dimër, rajonin e Adriatikut është nën ndikimin e presionit të ulët nga zonat e Atlantikut. Kështu është ndonjëherë shumë e ngrohtë jugor dhe erërat e ftohta të veriut .
Turizmi
Oqean shkon aktual përgjatë bregdetit lindor të veri dhe përgjatë bregdetit perëndimor në drejtim të jugut. Përgjatë bregdetit lindor të disa lumenjve të shkurtër karst të çojë në Adriatik dhe barrën e ndotjes është më e ulët se përgjatë bregut perëndimor. Që verior një ngecje në Adriatik ", atje është shkëmbimi relativisht pak ujë me pjesën tjetër të Mesdheut. Për 30 vjet, telashe të industrisë ekuilibër delikat e rrymave të oqeanit nga veriu, degëve nga malet dhe uji me filtër nga toka në det, lumi Po çdo vit 50 miliard metra kub ujë shumë të ndotur, i hedh poshtë pjesën perëndimore të Adriatikut (kallaj, zink, Lead kromit, bakrit, arsenik, zhivë dhe vaj), lumi sot transportuar gjithsej dy herë si kripëra shumë lëndë ushqyese, të tilla si dhjetë vjet më parë.Gjithnjë, Deti Adriatik bie në qendër të mbrojtjes së mjedisit dhe të jetë e mundur ndryshimin e klimës. Shumica e shenjave të dukshme janë rritja e rezervave të peshqve tropikale dhe algat e në rritje dhe shqetëson të kandil deti. Ministri i mjedisit italian Alfonso Pecoraro Scanio paralajmëroi se ngrohja globale dhe ndotjes, "Adriatik për të bërë një pellg i mbyllur në të cilin ka tashmë në 150 metra thellësi nuk ka jetë më shumë." Në shtator 2007, e Adriatikut është një objekt i konferencës së parë kombëtar italian për ngrohjen globale në Romë.
Kufijtë Konvencionale midis Detit Jon dhe Detit Adriatik.
Deti Adriatik është e lidhur me detin Jon përmes kanalit të Otrantos, dmth të ngushtë në mes të detit Punta Palascia, në Salento, në Shqipëri dhe Shef Tab (Line A në figura). Kjo vijë ndarëse është zhvendosur më në jug nga disa konventave detare, të cilat për arsye të thjeshtësi, pas vijës së paralele. Në veçanti:
Qëllime Meteorologjike (Meteomar) dhe informacion detar, të njoftimeve të Mariners, kufiri jugor midis detit Adriatik dhe Deti Jon në veri është dhënë nga 40 gjerësi ° N (linjës B) i korrespondon në brigjet italiane pranë Punta Mucurune Castro.
Për Shënime mbetur për Mariners (detar libra, dritat dhe fenerë, Navaree III, etj). Kufi konvencional midis bregdetit Jon dhe Adriatik është i vendosur në vend në Santa Maria di Leuca (Punta Melis, së bashku e lulëzim 18° 22 '). Sipas konventës fundit, kufiri midis pellgut të Detit Adriatik dhe Detit Jon veriu në jug të ndjekin paralel 39° 47 'N nga jashtë Punta Melis () të bregut në veri të Korfuzit.
Shiko edhe
Deti Jon
Lidhje të jashtme
Adriatic Sea
Dete
Deti Mesdhe
Dete në Europë |
6199 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Fiks%20Fare | Fiks Fare | Fiks Fare është një program i gazetarisë hetuese që fshikullon me anë të humorit fenomenet negative të shoqërisë shqiptare. Një program kritik dhe problemor, i cili nëpërmjet humorit dhe satirës denoncon dukuri negative të jetës sonë si korrupsioni, vjedhjet, shkeljen e ligjeve nga ana e zyrtarëve, shkeljen e të drejtave të njeriut etj. "Fiks fare" nisi transmetimin në 19 dhjetor 2002. Emisioni është i mbështetur në punën cilësisht profesionale të themeluesve të vet ; Saimiri dhe Doktori.
Lidhje të jashtme
Fiks Fare në top-channel.tv
Show
Top Channel |
6201 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Diarreja | Diarreja | Diarre - jashtëqitja e shpeshtë ; shkula - nënkupton kryerjen e nevojës më shpesh se 3 herë në ditë, me çrast nevoja është e paformuar dhe te të rriturit e kalon peshën prej 200 g/ditë. Me diarre është e lidhur një ndjenjë e madhe për kryerjen e nevojës, e cila paraqet problemin kryesor të të prekurve nga sëmundja.
Një diarre e cila zgjat më shumë se 4 javë llogaritet si diarre kronike.
Shkaktarët
Diarret akute janë shpesh të shkaktuara (në 70 % të rasteve) nga infeksionet të ndryshme ose nga helmimi me ushqime të prishura, po edhe nga përdorimi i ilaçeve (sh: kimioterapi), nga ngrënia e ushqive me konsistence, pas një periudhe pengrenje, nga radiacjonet dhe nga gjendje patologjike (diverticolite, helmime nga metalet te renda, iskemi te zorrës, alergji ose intolerance). Mikroorganizmat qe shkaktojnë diarrenë akute janë te ndryshëm ; nder to po përmendim : Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Vibrio cholerae, Clostridium difficile, Campylobacter jejuni, Salmonella spp., Shigella spp., Giardia lamblia (o intestinalis), Entamoeba histolytica, Rotavirus, Adenovirus, disa lloje elminti. Sidoqoftë lista është e gjate. Diarrea akute nga infeksioni është një problem serioz ne vendet ne zhvillim, pasi shkakton çdo vit vdekjen e te paktën 4 milion fëmijëve nen 5-vjeç. Këto patologji gjejnë terren te lehte përhapje ne zona me kushte te renda higjienike-pestertie : mungesa e ujit te pishem, mbipopullimi, prania e plehrave dhe mos gatimi i rregullt i disa ushqimeve. Diarresë nga infeksioni mund te përmendim disa shenja, qe varen nga lloji i mikroorganizmit përgjegjës dhe gjendjes patologjike. Mund te kemi nausea, vjedhje, temperature dhe diarrea mund te jete si ujë ose me gjak.
Diarret kronike e shkaktojnë : stersi, alergjitë e e ushqimit, të ushqyerit e gabuar, mosfunksionimi i pankreasit, mëlçisë dhe tëmthit, infeksione kronike, parazitë, sëmundje kronike të zorrës së trashë si : Morbus Crohn, citostatikët, digitalis, etj.
Shkaktarët më të rëndësishëm të diarresë janë infeksionet virale. Në veçanti, viruset e quajtur norovirus dhe rotavirus shkaktojnë diarre duke u vendosur në trup.
Bakteret; Ushqime të ndryshme, ushqime të kontaminuara, baktere patogjene dhe specie bakteriale që vendosen në zorrë nëpërmjet ujit të pijshëm janë ndër kushtet që shkaktojnë diarre.
Parazitët; Përsëri, parazitë të ndryshëm si bakteret hyjnë në trup me ushqimin dhe pijet e konsumuara dhe shkaktojnë diarre. Cemre
Disa barna të përdorura shkaktojnë diarre duke shfaqur efekte anësore. Këto janë përgjithësisht antibiotikë afatgjatë, ilaçe që përdoren për trajtimin e kancerit dhe ilaçe me përmbajtje të lartë magnezi.
Intoleranca ndaj laktozës gjithashtu shkakton diarre tek njerëzit me alergji ndaj laktozës kur konsumohen qumësht dhe produkte qumështi.
Fruktoza, shurupi i misrit dhe alkoolet e sheqerit të përdorura në ushqimet dhe pijet e gatshme konsiderohen gjithashtu ndër shkaktarët e diarresë.
Si rezultat i përdorimit afatgjatë të barnave, struktura e florës së zorrëve mund të ndryshojë, gjë që shkakton diarre.
Një përgjigje tjetër për pyetjen se çfarë e shkakton diarrenë janë operacionet e mëparshme të operacionit abdominal. Diarreja mund të shihet pas operacioneve të stomakut, shpretkës, apendicitit, fshikëzës së tëmthit, mëlçisë, zorrës së trashë, zorrës së hollë dhe pankreasit.
Përveç këtyre, tek njeriu ka sëmundje që shkaktojnë diarre kronike. Këto përfshijnë sëmundjen e Crohn-it, sëmundjen celiac, kolitin ulceroz, çrregullimet gastrointestinale dhe sëmundjet e sindromës së zorrëve.
Konsumimi i tepërt i alkoolit me varësinë ndaj alkoolit
Ngrënia e shumë ushqimeve pikante dhe me spec djegës
Mjekimi
Foshnjat, fëmijët dhe të moshuarit në rast të një diarreje të fotë duhet pa tjetër dhe menjëherë të konsultojnë mjekun. Vlen të përmendet se gjatë diarresë duhet të praktikohet një abstenimin prej ushqimit ose të merren ushqime të lehta për tretje. Me rëndësi është barazimi i lëngjeve dhe mineraleve të humbura.
Sëmundje |
6202 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Organizata%20Bot%C3%ABrore%20e%20Sh%C3%ABndet%C3%ABsis%C3%AB | Organizata Botërore e Shëndetësisë | Organizata Botërore e Shëndetësisë - OBSH () është një agjenci e specializuar e Kombeve të Bashkuara përgjegjëse për shëndetin publik ndërkombëtar. OBSH është pjesë e Grupit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim të Qëndrueshëm. Kushtetuta e OBSH-së, e cila përcakton strukturën dhe parimet drejtuese të organizatës, përcakton objektivin e saj kryesor e që është sigurimi i "arritjes nga të gjithë popujt e nivelit më të lartë të shëndetit të mundshëm". Ajo ka selinë në Gjenevë, Zvicër, me gjashtë zyra gjysmë-autonome rajonale dhe 150 zyra fushore në të gjithë botën.
Në këtë organizatë janë 194 shtete anëtare. Shqipëria është anëtare e kësaj organizate që prej 26 majit të vitit 1947.
OBSH është themeluar më 7 Prill 1948, datë kjo e cila përkujtohet si Dita Botërore e Shëndetësisë. Takimi i parë i Asamblesë Botërore të Shëndetit (WHA), organi drejtues i organizatës, është mbajtur më 24 korrik 1948. OBSH përfshiu personelin dhe detyrat e Organizatës së Shëndetit të Lidhjes së Kombeve dhe Zyrës Ndërkombëtare të Higjienës Publike (), përfshirë Klasifikimin Ndërkombëtar të Sëmundjeve. Puna e saj filloi me seriozitet në vitin 1951 pas një infusioni të konsiderueshëm të burimeve financiare dhe teknike.
Mandati i gjerë i OBSH-së përfshin avokimin për kujdesin shëndetësor universal, monitorimin e rreziqeve të shëndetit publik, koordinimin e përgjigjeve ndaj emergjencave shëndetësore dhe promovimin e shëndetit dhe mirëqenies së njeriut. Ajo siguron asistencë teknike për vendet, vendos standarde dhe udhëzime ndërkombëtare shëndetësore dhe mbledh të dhëna për çështje globale të shëndetit përmes Anketës Botërore të Shëndetit. Publikimi i saj i Raportit Botëror të Shëndetit, ofron vlerësime ekspertësh të temave globale të shëndetit dhe statistikave shëndetësore për të gjitha kombet. OBSH gjithashtu shërben si një forum për samite dhe diskutime mbi çështje shëndetësore.
OBSH ka luajtur një rol udhëheqës në disa arritje të shëndetit publik, më së shumti në çrrënjosjen e epidemisë së lisë, përhapjen e poliomielitit dhe zhvillimin e një vaksine për Ebolan. Prioritetet e saj aktuale përfshijnë sëmundjet ngjitëse, veçanërisht HIV / AIDS, Ebola, malarja dhe tuberkulozi ; sëmundje jo ngjitëse si sëmundja e zemrës dhe kanceri; ushqimi i shëndetshëm dhe siguria ushqimore ; shëndeti në punë ; dhe abuzimi me substancat.
Asambleja Botërore e Shëndetit, e përbërë nga përfaqësues nga të gjitha 194 vendet anëtare, shërben si organi më i lartë vendimmarrës i agjencisë. Ajo zgjedh dhe këshillon një Bord Ekzekutiv të përbërë nga 34 specialistë të shëndetësisë. Asambleja e saj mblidhet çdo vit dhe është përgjegjëse për zgjedhjen e Drejtorit të Përgjithshëm, përcaktimin e qëllimeve dhe përparësive, dhe miratimin e buxhetit dhe aktiviteteve të OBSH-së. Drejtori i Përgjithshëm aktual është Tedros Adhanom, ish Ministri i Shëndetësisë dhe Ministri i Jashtëm i Etiopisë, i cili filloi mandatin e tij pesë-vjeçar në 1 korrik 2017.
OBSH mbështetet në kontributet e vlerësuara dhe vullnetare nga shtetet anëtare dhe donatorët privatë për financim. Që nga viti 2018, ai ka një buxhet mbi 4,2 miliardë dollarë, shumica e të cilave vijnë nga kontributet vullnetare nga vendet anëtare.
Galeria
Shih edhe
Shëndeti
Higjiena
Shëndetësia
Shëndeti publik
Higjiena shkollore
Edukimi shëndetësor
Referime
Lidhje të jashtme
Coverage of the World Health Organization at C-SPAN
Agjenci të specializuara të Kombeve të Bashkuara
Organizata mjekësore |
6203 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Ambulanca | Ambulanca | Një ambulancë është një automjet i pajisur mjekësor që transporton pacientë në objektet e trajtimit, siç janë spitalet. Në mënyrë tipike, kujdesi mjekësor jashtë spitalit i ofrohet pacientit gjatë transportit.
Ambulancat përdoren për t'iu përgjigjur urgjencave mjekësore nga shërbimet e urgjencës mjekësore (EMS). Për këtë qëllim, ato përgjithësisht janë të pajisura me drita paralajmëruese dhe sirena ndezëse. Ata mund të transportojnë me shpejtësi paramedikët dhe reaguesit e tjerë të parë në vendngjarje, të mbajnë pajisje për administrimin e kujdesit urgjent dhe të transportojnë pacientët në spital ose kujdes tjetër përfundimtar. Shumica e ambulancave përdorin një dizajn të bazuar në furgona ose kamionçina. Të tjerët marrin formën e motoçikletave, autobusëve, limuzinave, avionëve dhe varkave.
Në përgjithësi, automjetet llogariten si një ambulancë nëse mund të transportojnë pacientë. Megjithatë, ndryshon sipas juridiksionit nëse një automjet transporti pacientësh jo urgjent (i quajtur gjithashtu ambulette) llogaritet si një ambulancë. Këto automjete nuk janë zakonisht (megjithëse ka përjashtime) të pajisura me pajisje për mbështetjen e jetës, dhe zakonisht ekuipazhohen nga staf me më pak kualifikime sesa ekuipazhi i ambulancave të urgjencës. Në të kundërt, agjencitë EMS mund të kenë gjithashtu automjete të reagimit emergjent që nuk mund të transportojnë pacientë. Këto njihen me emra të tillë si automjete EMS jotransportuese, makina fluturuese ose automjete të reagimit.
Termi ambulancë vjen nga fjala latine "ambulare" që do të thotë "të ecësh ose të lëvizësh" që është një referencë për kujdesin e hershëm mjekësor ku pacientët lëvizeshin duke ngritur ose lëvizur me rrota. Fjala fillimisht nënkuptonte një spital në lëvizje, i cili ndjek një ushtri në lëvizjet e saj. Ambulancat (Ambulancias në spanjisht) u përdorën për herë të parë për transport urgjent në 1487 nga forcat spanjolle gjatë rrethimit të Málaga nga monarkët katolikë kundër Emiratit të Granadës. Gjatë Luftës Civile Amerikane, automjetet për transportimin e të plagosurve nga fusha e betejës quheshin vagona të ambulancës. Spitalet fushore quheshin ende ambulanca gjatë Luftës Franko-Prusiane të 1870 dhe në Luftën Serbo-Turke të 1876 edhe pse vagonët u referuan për herë të parë si ambulanca rreth 1854 gjatë Luftës së Krimesë.
Referenca
Mjekësi
Automjete |
6204 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Infarkti | Infarkti | Me fjalën infarkt nënkupton vdekja e një organi (lat. Nekrozë) për arsye të mungesës së Oksigjenit dhe mbyllja e arterieve koronare. Në shumicën e rasteve ndodh infarkti si pasojë e bllokimit të pjesshëm ose të plotë të enëve të gjakut si pasojë e një tromboze ose embolie. Dallohen dy lloje të infarktit: Infarkti anemik (indi mbetet pa gjak ose ”infarkti i bardhë”) dhe Infarkti hemorragjik (indi përmbytet nga gjaku ose “infarkti i kuq”). Infarkti ndryshe mund të quhet edhe Fiona i kuq ose i zi.
Infarkti, si t i dallosh shenjat dhe si të veprosh
Është sëmundja më e rrezikshme që prek zemrën, si dhe një nga më të shpeshtat. Dhembja është më e gjatë dhe e pandjeshme ndaj nitrateve, të cilat shfaqen me ndjenja të tjera si ajo e vdekjes së shpejtë, me djersë të ftohta dhe hipotension të theksuar.
Faktorët më të mëdhenj të rrezikut, sipas studimeve të fundit janë: hiperkolesterolemia, pirja e duhanit, diabeti, hipertensioni dhe obeziteti. Jo çdo formë e stresit ndikon në aktivitetin kardiak. Vetëm ai negativi, që lidhet me ndjenjën që nuk i përballon dot problemet. Një efekt negativ ka edhe një dietë e çekuilibruar.
Efektet anësore: Çfarë të bëjmë për të parandaluar rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare? "Është stili i jetesës perëndimore ai që shkakton pjesën më të madhe të patologjive koronare. Duhani, një dietë e pasur me yndyra, aktiviteti i pakët fizik, obeziteti, diabeti, alkooli i tepërt, ndikojnë në përkeqësimin e patologjive koronare.
Këta faktorë të rrezikshëm janë përgjegjës në më shumë se 80% të patologjive kardiovaskulare, të cilat mund të reduktohen duke ndryshuar stilin e jetesës. Duhani është vërtet një "vrasës" i pamëshirshëm. Përveç dëmeve që provokon në aparatin e frymëmarrjes, është një nga faktorët kryesorë për rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare. Për shembull, ai është përgjegjës për rreth 50% të të gjitha vdekjeve që mund të shmangen: ka një korrelacion statistikisht domethënës mes numrit të cigareve të pira dhe rrezikut kardiovaskular. Në këtë pikë, të gjithë studiuesit janë dakord që rekomandimi i parë për parandalimin kardiovaskular është të mos pish duhan", thotë një profesor gjerman.
Dieta: Për të pasur një zemër në formë të mirë, dieta më e këshillueshme nga specialistët, është ajo që përmban shumë fruta dhe zarzavate, si dhe substanca antioksiduese. Ajo duhet të jetë e pasur me peshk, zarzavate dhe karbohidrate integrale, që përmirësojnë prognozën. "Ndërsa për sa i përket peshës, ka një lidhje të ngushtë mes peshës dhe patologjive kardiovaskulare.
Një rritje e vogël e peshës e katërfishon rrezikun e diabetit te meshkujt dhe e tetëfishon te femrat". Megjithatë, përveç këtyre gjërave klasike, zbulimet më të fundit këshillojnë edhe disa faktorë të tjerë për të ulur ndjeshëm rrezikun e infarktit dhe sëmundjeve të zemrës. Veç të tjerash, të gjithë njerëzit duhet të konsultohen me specialistin që në lindje, në rritje dhe në moshën e mesme, moshë, e cila paraqet më tepër rrezik. Në moshë të rritur, sidomos pas të 40-ve, një herë në vit. Duhet të bëni një kontroll të përgjithshëm, një elektrokardiogramë normale, si dhe një skaner për faktorët të cilët shfaqin rrezik.
Aktiviteti fizik: Një element tjetër i rëndësishëm dhe shumë i domosdoshëm është edhe aktiviteti fizik. Mjaftojnë 30 minuta ecje normale në ditë për të përmirësuar prognozën. Gjithashtu doktori këshillon se duhet të qeshësh 15 minuta në ditë për të relaksuar arteriet.
Sëmundjet e zemrës, predispozita gjenetike dhe ambientale
Shumica e sëmundjeve të zemrës nuk janë të lindura por të fituara
Në të vërtetë, sëmundjet kardiake janë shumë komplekse. Kjo ndodh sepse klinikisht janë rezultati i një ndërveprimi ndërmjet faktorëve ambientalë dhe predispozitës gjenetike.
Te faktorët ambientalë futen të ashtuquajturit faktorë rrezikues, ndërsa për isheminë e zemrës janë: hiperkolesterolemia, diabeti, pirja e duhanit, hipertensioni arterior dhe obeziteti. Shumë persona që vuajnë nga sëmundjet kardiake thuhet se e kanë të trashëguar. Kështu sëmundjet kardiake janë të trashëguara, por ajo që duhet theksuar është se janë të pakta dhe të rralla. Në të vërtetë, predispozita është e lidhur me aktivitetin e gjeneve që rregullojnë mekanizmat kryesorë të sëmundjeve. Simptomat e saj janë ato që lidhen me aktivitetin kardiovaskular, por ka edhe forma të tjera të sëmundjes së zemrës.
Në fakt, sëmundjet e zemrës janë të pakta dhe të rralla. Ndër më të shpeshtat duhet të përmendim: ishemia e zemrës, angina, infarkti i miokardit akut dhe vdekja e papritur koronare. Por këtu nuk duhen harruar edhe kardiomiopatia, kardiopatia e lindur, valvulapatia reumatike dhe aritmia. Këto sëmundje prekin zakonisht moshat mbi 40 vjeç, por në shumë raste ato janë të trashëguara. Megjithatë, moshat më të rrezikuara janë ato mes 50 dhe 60 vjeç. Simptoma e sëmundjeve të lindura të saj ka të bëjë me cianozën dhe prishjen e ekuilibrit të parakohshëm që në lindje.
Valvulopatia reumatike ka të bëjë me gulçime, edemë periferike, si dhe aritmi. Kur flitet për infarkte ka dy lloj parandalimesh: sekondar dhe primar. Parandalimi sekondar pengon infarktet tek ata persona që kanë pasur më parë sëmundje kardiovaskulare, pra ata që vuajnë nga angina (dhembje në fyt), që kanë pasur patologji të rënda kardiovaskulare, apo që kanë familjarë, të cilët kanë pësuar një infarkt apo goditje apoplektike (hemoirragji cerebrale) kur kanë qenë të rinj (para të 55-ve, nëse është mashkull, ose 65 nëse është femër).
Në këto raste, dobia për të ulur kolesterolin shpeshherë është më e madhe se rreziku i efekteve anësore të statinave. 10-15% e njerëzve që i konsumojnë, vuajnë nga dhembjet muskulore, dëmtimet konjunktive (nga konfuzionet e lehta, tek humbja e kujtesës) dhe dëmtimi i mëlçisë. “Tek njerëzit me moshë përkatësisht 30-80 vjeç që vuajnë nga një sëmundje që bllokon arteriet, statinat reduktojnë në mënyrë të diskutueshme vdekshmërinë: në këto raste terapia nuk përfshihet", ka shkruar një profesor në një revistë shkencore, i cili punon në një agjenci të financuar nga qeveria kanadeze, që analizon të dhënat e ilaçeve për të verifikuar efektshmërinë e tyre.
Me fjalë të tjera, statinat në parandalimin sekondar funksionojnë dhe mund të shpëtojnë jetën e një njeriu që ka pësuar edhe më parë një infarkt. Parandalimi primar ndryshon totalisht nga parandalimi sekondar: është terapia e atyre që nuk kanë ende një sëmundje kardiovaskulare. Shumë persona mund ta shmangin rrezikun, sepse nuk pinë duhan, nuk janë të sëmurë nga hipertensioni, apo diabeti dhe nuk kanë trashëguar nga prindërit infarkte ose goditje apoplektike.
Miliona njerëz marrin statina vetëm për një arsye, atë të kolesterolit, sepse është i lartë. Për të gjithë këta persona është me efikase dhe e sigurt që të ndryshojnë veset e këqija, sepse bilanci rrezik/mirëqenie i statinave për ta është negativ. Profesori ka zbuluar se statinat nuk kanë efekt te pacientët që nuk kanë simptoma patologjike koronare.
Te 3239 pacientë meshkuj, me moshë përkatësisht 65 vjeç të kuruar me statina, vërehej një ulje e kolesterolit, por jo e vdekshmërisë. Madje e njëjta gjë u vërejt edhe te 10 mijë gra të çdo lloj moshe. Për burrat e moshës së mesme, të cilët konsumonin statina, kishte një reduktim të vogël të kolesterolit dhe infarkteve, por jo një ulje të vdekshmërisë apo patologjive të tjera.
"Pra, pjesa më e madhe e personave që konsumojnë statina nuk ka asnjë mundësi t ia dalin mbanë, thjesht mund të përkeqësohen më tepër", shkruan profesori. "Statinat nuk u këshillohen meshkujve dhe femrave, të cilët kanë kaluar moshën 69 vjeç. Ndërsa për sa u përket meshkujve me moshë, përkatësisht nga 30-69 vjeç, duhet t i nënshtrohen një eksperimenti.
Duhen bindur 67 prej tyre të konsumojnë statina për 5 vjet, për të parandaluar vetëm një rast infarkti", vijon më tej ai. "Nnt-ja (Numri i nevojshëm për trajtim: numri i pacientëve që kanë nevojë për trajtim për të parandaluar një rezultat negativ) e statinave është 67 dhe çdo ilaç me një Nnt të lartë 50, ka më pak mundësi suksesi për të fituar: me pak fjalë, është njësoj sikur të thuash se ju mund të mos jeni fitues".
Shembuj
Infarkti miokardial - Infarkti në zemër ose Pika në zemër
Infarkti në tru - Pika në tru
Infarkti në veshka
Infarkti në mëlçinë e bardhë
Infarkti në mëlçinë e zezë
etj…
Shiko edhe këtë
Mjekësia
Gjaku
Zemra
Lidhje të jashtme
Sëmundje |
6207 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Atlasi | Atlasi | Atllasi ose Atllasi është përmbledhje hartash tradicionalisht të paraqitura në formë libri, tani mund të gjendet edhe në formë multimediale. Atllasi përfshinë përveç shtrirjes gjeografike dhe kufijve politik të vendeve gjithashtu edhe të dhëna gjeopolitike, sociale, religjioze dhe ekonomike.
Historia
Atllaset e parë nuk njiheshin si atllase gjatë botimit të tyre. Libri i parë që mund të quhet atllas ishte libri i bërë nga kalkulimet e gjeografit Ptolemeu cili punonte në Aleksandri rreth viteve 150. Edicioni i parë u botua në Bolonjë në vitin 1477 dhe ishte ilustruar me 27 harta të cilat nuk dihet se ishin të skicuara nga Ptolemeu apo nga skolastikët nga Greqia Romako Bizantine.
Rreth vitit 1544 u publikuan shumë harta posaçërisht në qendrat e rëndësishme tregtare si Roma dhe Venediku.
Etimologjia
Fjala atllas është term i pa konceptuar mirë ndoshta për shkak të dy figurave të ndryshme mitologjike quajtur 'Atlas' të ndërlidhura me hartografi.
King Atlas është mbreti mitik iMauritania në Libi. Sipas legjendës ka qen filozof i mençur, matematikan dhe astronom i cili besohet se ka skicuar globin e parë.
Sidoqoftë më shumë njihet Atlasi nga Mitologjia Greke. Ai është djali i Titanit Iapetusit dhe Azisë dhe vëlla i Prometeut. Atlasi u dënua nga Zeusi dhe u detyrua të bartë peshën e qiejve dhe tokës në shpindë. Në epin e tij Odisea, Homeri referohet tek Atlasi si: "ai që din thellësinë e gjithë detit dhe ruan shtyllat e gjata që mbajnë qiellin dhe tokën të mos përputhen".
Atllaset moderne
Atllase të përgjithshme
Shekulli 17të dhe më herës
Piri Reis Map (Perandoria Osmane, 1570-1612)
Theatrum Orbis Terrarum (Holanda, 1570-1612)
Dell'Arcano del Mare (Anglia/Italia, 1645-1661)
Shekulli 18të
Cartes générales de toutes les parties du monde (Franca, 1658-1676)
Atlas Nouveau (Amsterdami, 1742)
Shekulli 19të
Stielers Handatlas (Gjermania, 1817-1944)
Andrees Allgemeiner Handatlas (Gjermania, 1881-1939; në Angli si Times Atlas of the World, 1895)
Rand McNally Atlas (ShBA-të, 1881-tani)
Shekulli 20të
Times Atlas of the World (Anglia, 1920-tani)
Atlante Internazionale del Touring Club Italiano (Italia, 1927-1978)
Atlas Mira (Rusia, 1937-tani)
Gran Atlas Aguilar (Spanja, 1969/1970)
Pergamon World Atlas (1962/1968)
National Geographic Atlas of the World (ShBA-të, 1963-tani)
Atlasi Historik i Kinës (Kina)
Harta
Shih edhe
Hartografia
Gjeografia
Google Maps
Live Map
NASA World Wind
Star atlas
TerraServer-USA
Theatrum Orbis Terrarum
Atlas Shrugged
Lidhje të jashtme
Referime
On the origin of the term "Atlas"
Atlase online
Live Map
Gheos Worldguide
Microsoft/Encarta/Expedia Atlasi Botërorë
MapChart EarthAtlas,
Multimap Atlasi Botërorë
Atlasi botërorë sipas shtetit
Atlasi Botës
Atlasi fizik i Botës
Atlasi Kombëtarë i ShBA-ve
Geospatial One-Stop
Geography Network
National Geographic MapMachine
Tirolatlas
Hartografi |
6208 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Internisti | Internisti | Emërtimi implikon një mjek që merret me sëmundjet e organeve "të brendshme". Ky përcaktim është sidoqoftë disi i pasaktë, pasi që shumica e mjekëve (përjashto p. sh. dermatologët) bëjnë pikërisht këtë e shumë prej tyre (kirurgjët, radiologët, anestezistët) nuk janë internistë.
Internist është një term që i përket një brezi shumë të gjerë specialitetesh jo-kirurgjikale. Edhe neurologjia i përkiste dikur mjekësisë së brendshme, sot disiplinë e veçantë.
Specialitetet e mjekësisë së brendshme (interniste):
Endokrinologjia, përfshinë Diabetologjinë (sëmundjet e gjëndrave endokrine, si hipofiza, pankreasi endokrin, tiroidea, mbiveshka etj.)
Gastroenterologjia (sëmundjet e zorrëve, pankreasit, mëlçisë, si dhe tëmthit)
Hematologjia (sëmundjet e gjakut)
Onkologjia (sëmundjet kancerike)
Infektologjia (sëmundjet infektive)
Kardiologjia (sëmundjet e zemrës)
Nefrologjia (sëmundjet e veshkave)
Pneumologjia (sëmundjet e mushkërive)
Reumatologjia (sëmundjet e kyçeve e të sistemit imunitar)
Mjek internist i përgjithshëm është gjithashtu një specialitet i mundshëm i mjekësisë së brendshme. Gjithashtu specialitetet e mësipërme mund të jenë të bashkuara, ose të ndara në subspecialitete (p.sh. hematologjia e onkologjia mund të jenë sëbashku).
Përfundimisht mund të thuhet se shumica e mjekëve i përkasin dy grupeve kryesore të specialiteteve: interniste e kirurgjike.
Shiko edhe këtë
Mjekësia
Lidhje të jashtme
Profesione mjekësore |
6209 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Stomatologu | Stomatologu | Një Stomatolog i njohur edhe si Dentist apo Kirurg Dentar, është një profesionist i kujdesit shëndetësor i specializuar në stomatologji (diagnoza, parandalimi, menaxhimi dhe trajtimi i sëmundjeve dhe gjendjeve të zgavrës me gojë dhe aspekteve të tjera të kompleksit kraniofacial, duke përfshirë artikulacionin temporomandibular). Ekipi mbështetës i dentistit ndihmon në ofrimin e shërbimeve të shëndetit oral. Ekipi dentar përfshin asistentë dentarë, higjienistë dentarë, teknikë dentarë dhe nganjëherë terapistë dentarë.
Historia
Përgjegjësitë
Rregulloret
Lista e specialiteteve
Referime
Profesione
Mjekësi |
6210 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjaku | Gjaku | shes not a lesbian for p she turn pesbian
pushin P
im pushin P
Gjaku (lat. Sanguis) është një ind lidhor i lëngshëm, i cili me ndihmën e zemrës dhe enëve të qarkullimit të gjakut mirëmban funksionet e organeve të tjera të trupit nëpërmjet transportit të oksigjenit dhe lëndëve ushqyese. Gjaku qarkullon nëpër enët e gjakut falë punës mekanike të muskulit të zemrës. Trupi i njeriut përmban mesatarisht 5 - 6 litra gjak.
Gjaku është një lëng trupor tek te gjtha gjallesat poashtu edhe tek kafshët që i dhuron qelizave lëndë të nevojshme ushqyesve dhe oksigjen dhe i transporton mbetjet metabolike si mbeturinat larg nga këto qeliza. Kur ai arrin në mushkëri, ndodh shkëmbimi i gazit, me shpërndarjen e dioksidit të karbonit duke e përçuar nga gjaku në alveole (hojëza të mushkërisë) dhe të oksigjenit duke e shpërndarë në gjak. Gjaku i oksigjenuar pompohet në anën e majtë të zemrës në venën pulmonare dhe hyn në arterien e majtë. Nga këtu ai kalon nëpër valvulën bicuspide, përmes barkushes dhe shpërndahet në të gjithë trupin prej aortës. Gjaku përmban antitrupa, ushqimin, oksigjenin,etj për të ndihmuar punën e trupit.
Gjaku përmban: qeliza të kuqe (eritrocite), qeliza të bardha (leukocite), pllakëza(trombocite) dhe plazmën, në të cilën notojnë qelizat. Pjesët e ngurta përbëjnë 45%, kurse pjesa lëngët 55%, të vëllimit të përgjithshëm. Qelizat e kuqe përmbajnë hemoglobinën. Kjo proteinë është përgjegjëse për lidhjen dhe transportin e oksigjenit. Në të vërtetë përbëhet prej globinës dhe hem-it, i cili me hekurin formon një lidhje kimike.Ka ngjyr tëkuqe
Funksionet
Gjaku së bashku me pjesët përbërëse të tij përmbush një sërë funksionesh:
Transport (oksigjeni, hormonet, mbeturinat e metabolizmit)
Rregullim (baraspeshën e ujit, elektroliteve, temperaturës, vlerës së pH-së)
Mbrojtje (nëpërmjet limfociteve, antitrupave, koagulimit dhe fibrinolisës)
Funksion homeostatik, mban të pandryshuar temperaturën dhe mjedisin e brendshëm.
Gjaku kryen shumë funksione të rëndësishme brenda trupit duke përfshirë :
Furnizimin e indeve me oksigjen
Furnizon trupin me materie ushqyese si Glukoza, Amino Acidet dhe Acide Yndyrore ( të tretura në gjak (psh lipidet e gjakut)
Largimin e gazrave dëmtuese si Dioksid Karboni, Urea dhe Acidi Llaktik
Funksion imunologjike, duke përfshirë qarkullimin e qelizave te bardha, dhe zbulimin e materialeve te huaja nga antitrupthat
Kuagulimi, që është një pjesë e mekanizmit të trupit për vetë-riparim
Funksionet transportuese, duke përfshirë transportin e hormoneve dhe sinjalizimin për dëme të indeve
Rregullimin e pH(normalja e pH të gjakut është në mes vlerave 7.35 - 7.45)
Vetitë
Temperatura është 36,6° C (te njerëzit e shëndoshë)
pH 7,4
Gjaku është një suspension
Meshkujt kanë përafërsisht 4,5 litra gjak, Femrat 3,9 litra
Nëpërmjet ndryshimeve në gjak dhe pjesëve përbërëse të tij një numër i madh i sëmundjeve mund të diagnostikohen dhe në vështirësinë e tyre mund të kategorizohen, për këtë arsye është gjaku lëngu më i shpeshtë i analizuar.
Përbërja
Plasma ( ~ 55%) prej saj 90 % H2O dhe 2% sheqer + minerale (jone të natriumit, kaliumit, magnesiumit dhe kalciumit) 8% proteina (albumina, antitrupa, etj.)
Qeliza (~ 45%): Rruazat e kuqe 5 milion/µl, Rruazat e bardha 5000 – 10000/µl, trombocite 150000 – 300000/µl
Hormone
Gazra
Qelizat e gjakut
Të gjitha qelizat e gjakut kanë prejardhje nga qeliza e përbashkët mëmë (angl.: stem cell).
Gjaku përmban: eritrocite (qelizat e kuqe), leukocitë (qelizat e bardha) dhe trombocite.Qeliza është njësia baze ndertimore dhe funksionale e gjallesave.
Veçoritë e Gjakut
Tek kurrizorët, gjaku është i përbërë nga qelizat e gjakut të pezulluara në plazmën e gjakut. Plasma, e cila përbën 55% të lëngjeve të gjakut, është kryesisht ujë (92% ndaj volumit), [1] dhe përmban proteina zhdukën, glukozë, jonet minerale, hormonet, dioksid karboni (plazma të qenë medium kryesor për transport nxjerrës produktit), dhe qelizat e gjakut vetë. Albumina është proteina kryesore në plazma, dhe ajo funksionon për të rregulluar presionin koloidal osmozik e gjakut. Qelizat e gjakut janë qeliza kryesisht e kuqe të gjakut (i quajtur edhe RBCs apo eritrocitet) dhe qelizat e bardha të gjakut, duke përfshirë leukocitet dhe trombocitet. Qelizat më të bollshme në gjak kurrizor janë qelizat e kuqe të gjakut. Këto përmbajnë hemoglobinë, një proteinë e cila permban hekur (Fe), e cila lehtëson transportin e oksigjenit nga reversibile detyrueshme të këtij gazi të frymëmarrjes dhe në masë të madhe rritjen solubility e saj në gjak. Në të kundërt, dioksidi i karbonit është pothuajse tërësisht transportuar shpërndahet jashtë qelizës në plazmë si jon bikarbonat.
Gjaku kurrizor është kuqe e ndritshme kur hemoglobina e saj është oksigjenuar dhe deoksigjenuar. Disa kafshë, të tilla si krustaceve dhe molusqeve, përdorni hemocyanin për të transportuar oksigjen, në vend të hemoglobinës. Insektet dhe disa molusqeve përdorni një lëng të quajtur hemolimfën në vend të gjakut, duke qenë se diferenca hemolimfën nuk është përfshirë në një sistem të mbyllur të qarkullimit të gjakut. Në shumicën e insekteve, ky "gjaku" nuk përmban oksigjen, që mbante molekula të tilla si hemoglobinë sepse trupat e tyre janë të vogla sa për sistemin e tyre trakeale të mjaftojë për të furnizuar me oksigjen.
Kurrizorët Jawed kemi një sistem adaptive imunitar, bazuar kryesisht në qelizat e bardha të gjakut. Qelizat e bardha të gjakut të ndihmojë për t'i rezistuar infeksionet dhe parazitet. Trombocitet janë të rëndësishme në koagulimin e gjakut. Artropodet, duke përdorur hemolimfën, kanë hemocites si pjesë e sistemit të tyre imunitar.
Gjaku është qarkulluar rreth trupit nëpërmjet enëve të gjakut nga veprimi i pompimit të zemrës. Në kafshë me mushkërit, gjaku arterial mbart oksigjen nga ajri thithur për indet e trupit, dhe gjaku venoz mbart dioksid karboni, një produkt të mbeturinave të metabolizmit të prodhuar nga qelizat, nga indet në mushkëri që do të nxirren jashte.
Termat mjekësore që lidhen me gjak shpesh fillojnë me hemo- ose hemato- (haemo- gjithashtu të parashikuar dhe haemato-) nga αἷμα fjala greke (Haima) për "gjakut". Në kushtet e anatomisë dhe Histologji, gjaku është konsideruar si një formë e specializuar e indeve lidhës, duke pasur parasysh origjina e tij në eshtra dhe prania e fibrave të mundshëm molekulare në formën e fibrinogjenit.
Burimi i të dhënave
Shiko edhe këtë
Enët e gjakut
Lidhje të jashtme
Gjaku; elementët e gjakut
Gjaku, ind lidhor
Gjak
[[Kategoria:Hematologji |
6212 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Aleks%20Buda | Aleks Buda | Aleks Buda (Elbasan, 7 shtator 1910 – Tiranë, 7 korrik 1993) ka qenë historian dhe akademik përgjatë regjimit komunist në Shqipëri. Kur u kthye në Shqipëri nga studimet e papërfunduara në Austri, u përfshi në FNÇ, pas çlirimit u emërua drejtor i Bibliotekës Kombëtare, u zgjodh anëtar i parlamentit, anëtar i Institutit të Shkencave dhe më pas kryetar i Akademisë së Shkencave për të gjithë jetën. Ndonëse as nuk e përfundoi shkollimin, por as ishte i orientuar për studimet historike, Buda është rasti më i shquar i politikan-historianit shqiptar gjatë regjimit komunist në Shqipëri, si pasojë e punës së tij mbi etnogjenezën sipas syzeve marksist-leniniste.
Biografia
Aleksi u lind në Elbasan më 7 shtator 1910, i biri i farmacistit Dhimitraq Buda që mori pjesë në Kongresin e Manastirit, në atë të Elbasanit dhe ishte deputet në dy legjislatura në Kuvendin Kombëtar. I ati qe po ashtu ndër financuesit e Shkollës Normale të Elbasanit.
Mësimet e para Aleksi i nisi kur ishte 7 vjeç në shkollën fillore të qytetit të lindjes. Pa kryer klasën e dytë i vijoi studimet në Lecce të Italisë. Më 1920 bashkë me dy vëllezërit e tij shkon me studime në Austri. Atje plotësoi filloren dhe kreu më 1929 gjimnazin në Salzburg.
Më tej ndoqi studimet në Universitetin e Vienës, në Institutin Ballkanistik (1930–1935) ku mori mësime nga profesorë të njohur, si Karl Patsch, Robert Reininger dhe Norbert Jokl. Gjatë kësaj periudhe u aktivizua në Shoqëninë e studentëve shqiptarë Albania të Vjenës, së bashku me Lasgush Poradecin, Skënder Luarasin, Eqrem Çabejn, Krist Malokin, Qemal Butkën etj., duke qenë edhe bashkëpunëtor i revistës “Dialëria” të kësaj shoqërie.
Në vitin 1938 u kthye në Shqipëri. Punoi, së pari, si arsimtar në Gjimnazin e Tiranës (që nga shtatori 1939), ndërsa më 1940 u transferua në Liceun e Korçës. Në fund të viti 1941 shkoi në Itali në Universitetin e Padovës pranë profesorit të njohur Karlo Taljavini për t’u kualifikuar në fushën e gjuhësisë së përgjithshme ballkanike dhe të shqipes, por pas një viti kthehet në atdhe, për shkak të luftës.
U lidh me lëvizjen Nacional-Çlirimtare dhe më 1944 zgjidhet nënkryetar i Këshillit ANÇl të qarkut të Elbasanit. Menjëherë pas Çlirimit të vendit punoi si drejtor i Bibliotekës Kombëtare ku kishte vetem 15.000 vëllime. Atij i jepen në dorëzim librat e Mit’hat Frasherit. Bibloteka do të pasurohej, por kryesisht prej konfiskimit të biblotekave private të personaliteteve të kohës, ndaj në 1947 fondi i numëronte 100.000 vëllime (1945–1946). Ne 1946 u bë një nga organizatorët
e Institutit të Shkencave, ku punoi si përgjegjës i seksionit të historisë, sociologjisë dhe ekonomisë. Aty ndihmoi në krijimin e sektorëve të arkeologjisë dhe të historisë së lashtë, të historisë së Mesjetës dhe të artit mesjetar, të historisë së kohës së re, të etnografisë etj. Së bashku me kolegët e sektorit të tij, bënë të mundur publikimin e studimeve e arritjeve në fushën e arkeologjisë e të etnografisë, që u ekspozuan në Muzeun arkeologjik-etnografik të përuruar më 1947. Fitoi përvojë si pedagog i historisë që në fillimet e Institutit pedagogjik dyvjeçar (1946); më 1955 u bë një nga organizatorët dhe studiuesit më me përvojë të Institutit të Historisë dhe të Gjuhësisë, i sapokrijuar. Me krijimin e Universitetit të Tiranës më 1957, A. Buda do të ishte një nga themeluesit e katedrës së historisë dhe të kursit të historisë së Shqipërisë në këtë universitet.
Viti 1972 qe një vit i veçantë për jetën shkencore në Shqipëri, njëherazi edhe për Budën: U themelua Akademia e Shkencave e Shqipërisë. Në mbledhjen e parë të asamblesë (1973), të çelur nga akademiku Eqrem Çabej, Aleks Buda zgjidhet kryetar i Akademisë, detyrë që e mbajti deri në fund të jetës, pasi u rizgjodh dy herë.
Buda vdiq pas një sëmundjeje të rëndë, në Tiranë më 7 korrik 1993.
Vepra
Veprimtaria kryesore e tij ishte studimi i historisë, veçanërisht në fushën e historisë mesjetare shqiptare dhe të Rilindjes Kombëtare. Ai është bashkautor dhe redaktor përgjegjës i tekstit të “Historisë së Shqipërisë. vëllimi I” dhe autor i disa studimeve për periudha të ndryshme të historisë së Shqipërisë, sidomos për atë të “Skënderbeut” për etnogjenezën e popullit shqiptar si dhe autor i shumë shkrimeve publicistike. Buda ka shkruar edhe hyrjen 18-faqesh të botimit të veprës së Marin Barletit, "Rrethimi i Shkodrës", e cila u përthye nga Henrik Lacaj dhe u botua në Tiranë në vitin 1962.
Buda është bashkautor i vëllimit të dytë të "Historia e Shqipërisë", botuar në vitin 1965. Në hartimin e Fjalorit enciklopedik shqiptar (1985), e para vepër enciklopedike shqiptare, ai dha ndihmesë të çmuar në konceptimin e udhëheqjen shkencore, ashtu edhe si kryeredaktor.
Nderime
Ka marrë një varg me tituj dhe dekorata: Mësues i Popullit, “Çmimin e Republikës të shkallës së parë”, “Urdhrin e Lirisë” të kl. I, etj., ndërsa Presidenti i Republikës së Austrisë e ka dekoruar atë me “Medaljen e madhe të artë” (1990), medalja më e lartë që jep Austria për shtetasit e huaj. Këshilli i qarkut të Elbasanit e ka nderuar pas vdekjes (2002) me titullin “Qytetar Nderi”. <
Referime
Njerëz nga Elbasani
Lindje 1911
Vdekje 1993
Mësues i Popullit
Historianë shqiptarë
Albanologë
Akademikë shqiptarë
Përkthyes prej gjermanishtes në shqip
Njerëz nga Vilajeti i Manastirit
Profesorë shqiptarë |
6214 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Inva%20Mula | Inva Mula | Inva Mula është një këngëtare soprano shqiptare me famë ndërkombëtare. U lind në Tiranë në vitin 1963. Babai quhej Avni Mula dhe nëna quhej Nina Mula. Jeta e saj ishte e varur mes Tiranes dhe Parisit. Ajo u pranua si anetare e Akademise Boterore te Artit dhe te Shkences.
Jeta
Në vitin 1987 fitoi konkursin “Këngëtarja Shqiptare”, më 1988 konkursin “George Enescu” në Bukuresht. Pas katër vjetësh në 1992 fiton konkursin ”Butterfly” në Barcelona. Më 1993 merr një çmim në Operalia-n e parë të Placido Domingos në Paris. Ka bashkëpunuar me tenorë të famshëm në operën e Bastille-s në Paris, në Bruksel, në Mynih dhe në Oslo. Në vitin 1996 mori pjesë në operën "Medee" të Luigi Cherubini-t në Francë. Në 1998 rikthehet në operën e George Bizet “La Jolie fill de Perth”. Në filmin “Elementi i pestë” më 1997 i jep zërin këngëtares në rol Lucia di Lammermoor në skenën "The Diva Dance". Më vonë ajo luajti në “Ivan IV” të Bizetit në Paris. Në vitin 2001 ishte e angazhuar në Itali ku luajti në teatrin “La Scala” pjesën e Verdit “Falstaff” dhe Riggoleto-n në Arenën e Veronës. Ka marrë pjesë rregullisht në “La Scara” ku luajti Lucia di Lammermoor, La bohème, Manon (2006). Luajti gjithashtu disa herë dhe La traviata-n në qytete të rëndësishme si Tokio, Bilbao, Orange, Trieste dhe Toronto. Në 2007, ajo luajti Norine-n e parë në L'elisir d'amore në Tuluzë të Francës. Jeta e saj është e ndarë më së shumti mes Francës dhe Shqipërisë. Gjithashtu u njoh shumë për mënyrën e të kënduarit të saj gjë që e bëri atë më të famshme.
Këngëtare shqiptare
Lindje 1963
Gra në Shqipëri
Soprano shqiptare
Njerëz nga Tirana
Shqiptarë me prejardhje kosovare
Muzikantë nga Tirana |
6215 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Kadri%20Roshi | Kadri Roshi | Kadri Roshi (Ballsh, 4 janar 1924 - Tiranë, 6 shkurt 2007) ka qenë një aktor shqiptar.
Biografia
Lindi më 4 janar 1924 në Ballsh të Mallakastrës, i biri i Maksut dhe Sabrie Roshit, me prejardhje nga Libohova. E ëma i vdiq kur ishte 2 vjeç dhe më pas kur ishte 12 vjeç i vdiq edhe i ati.
Përfundoi studimet e larta në Zagreb të Kroacisë. Ai, e filloi karrierën e tij si supler, pastaj si aktor në Teatrin Popullor në moshën 21-vjeçare duke qenë një ndër krijuesit e këtij teatri. Që nga ajo kohë dhe deri sot ai numëron rreth 180 role në skenë dhe kinematografi, të cilat përbëjnë një jetë të madhe artistike, ku ndërthuren vështirësitë e një jete prej jetimi, çiraku, portieri kinemaje dhe deri tek aktori origjinal me portretin e njeriut të fisëm. Në krah ka pasur gjatë gjithë kohës aktorët e brezit të tij Drita Pelingu, Violeta Manushi, Tinka Kurti, Reshat Arbana, Marika Kallamata, etj.
Legjenda e skenës
Nga shumëkush është konsideruar si legjenda e skenës dhe ekranit shqiptar. Ai ka qënë një aktor brilant dhe me një talent të lindur. Në vitin 1995 është nderuar me Çmimin e Karrierës në Festivalin e Filmit Artistik, në vitin 1997 me Çmimin e Madh të Nderit. Ai është "Nderi i Kombit" nga viti 1999. Emri i Kadri Roshit është një kolos për filmin dhe teatrin shqiptar, ku ai la figura të spikatura që nuk do të harrohen kurrë.
Filmografia
Kolonel Bunker (1998)
Kaskadori shqiptar (1998)
Mirupafshim (1997)
Ali Pash Tepelena (1997) dokumentar, por i pazbuluar, shfaqet ne 28 shkurt 2009, dy vjet pas vdekjes
Tingujt e harresës (1996)
Plumbi prej plasteline (1995)
Mikres mèrès - Ditët e shkurtra (1995)
Një ditë nga një jetë (1994)
Dhelpra dhe rrushte - Ezopi... teatër
Vdekja e burrit (1991)
Fletë të bardha (1990)
Misioni përtej detit (1988), Miço postieri
Pesha e kohës (1988), Kryetari
Rikonstruksioni (1988), Profesori
Kur ndahesh nga shokët (1986)..Islami
Rrethimi i vogël (1986), Zenun Boriga
Dasma e shtyrë (1984), Groshi
Fejesa e Blertës (1984), Uani
Apasionata (1983), Demosten Raufi
Era e ngrohtë e thellësive (1982), Brigadier Rakipi
Dëshmorët e monumenteve (1980), Jani
Partizani i vogël Velo (1980), Bariu
Ballë për ballë (1979), Belul Gjenomadhi
Këshilltarët (1979), Kryetari i Këshillit
Liri a vdekje (1979), Xha Hyseni
Gjeneral gramafoni (1978), Parandili
Njeriu me top (1977), Plaku Mere
Shëmbja e idhujve (1977), Cubi
Zemrat që nuk plaken (1977), Mësuesi në pension
Fije që priten (1976), Marko Rovina
Lulekuqet mbi mure (1976), Kujdestari
Përballimi (1976) Neziri, Kulaku
Tokë e përgjakur (1976), Xha Arifi, Mullixhiu
Kur zbardhi një ditë (1971)
Malet me blerim mbuluar (1971), Safa Ymeri
I teti ne bronz (1970), Ademi
TFurtuna (1959), Oficeri italian
Tana (1958), Lefteri
Lidhje të jashtme
Referime
Biografi shqiptarësh
Aktorë shqiptarë
Aktorë
Lindje 1924
Vdekje 2007 |
6216 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Sterjo%20Spasse | Sterjo Spasse | Sterjo Spasse (Gollomboç, 16 shtator 1914 - Tiranë, 1989) ka qenë arsimtar dhe shkrimtar shqiptar.
Biografia
Spasse ishte me prejardhje maqedonase, i lindur në Gollomboç, njëri nga fshatrat maqedonishtfolës buzë liqenit të Prespës.
Spasse shkollën fillore e kreu në Korçë, ndërsa shkollën Normale në Elbasan. Më pas nisi punë si mësues në fshatin Derviçan në jug të Gjirokastrës, ku nisi të shkruante romanin që njihet shkurt Pse!?. Më vonë nisi një kurs me korrespondencë për pedagogji në Firencë të Italisë, por nuk arriti të marrë provimet e fundit. Me Kutelin, Kokonën dhe Hakiun qe bashkëthemelues i të përkohshmes "Revista letrare" në Tiranë më 15 shkurt 1944.
Në fundin e vitit 1944, pak pas fitores komuniste, ai e kishte botuar veprën e tij të parë të realizmit socialist në organin partiak, gazetën "Përpara" të Korçës: Si e pashë Tiranën e porsaçliruar.
Po pas lufte punoi në Min. e Arsimit e Kulturës për hartimin e teksteve shkollore me Aleksandër Xhuvanin, Dhimitër Shuteriqin e Qemal Draçinin. Punoi gjithashtu në revistat pedagogjike dhe letrare: "Shkolla e re", "Arsimi popullor", "Literatura jonë", "Nëntori", etj. dhe pranë Lidhjes së Shkrimtarëve dhe të Artistëve të Shqipërisë. Ndërsa kohën e fundit e kaloi në Tiranë, si shkrimtar me profesion të lirë.
Vepra
Veprimtaria letrare e Sterjo Spasses është e shumëllojshme. Shkroi punime pedagogjike, tekste shkollore u muar me përkthime, shkroi artikuj të ndryshëm, monografi, tregime, romane etj.
Veprimtaria e tij, sidomos ajo letrare zë fill që nga vitet tridhjetë të shekullit të kaluar. Kjo ishte një periudhë në të cilën Sterjo Spasse u dallua me krijimet e veta, sidomos në fushën e tregimit dhe atë të romanit. Botoi katër përmbledhje tregimesh: "Kuror rinie" (1934), "Në krahët e një femre" (1934), "Nusja pa duvak" (1944) dhe "Të fala nga fshati" (1958) si dhe dhjetë romane: "Nga jeta në jetë - Pse!?" më 1935 - që mbahet si kryevepra e tij, "Afërdita" (1944), "Ata nuk ishin vetëm" (1952), "Afërdita përsëri në fshat" (1954), "Buzë liqenit" (1965), "Zjarre..." (1972), "Zgjimi" (1973), "Pishtarë" (1975), "Ja vdekje ja liri" (1978), dhe "Kryengritësit" (1983).
Sipas Trebeshinës, romani "Harbutët" që Spasse shkroi që më 1946 i cili nuk i botua për shkak të një preference të pandehur të parisë politike ndaj Dhimitër Shuteriqit.
Redaksia e Botimeve "Rilindja" i botoi më 1968 një komplet veprash në tetë vëllime, ndërsa herë pas here ka botuar vepra të ndryshme.</span> Më 1980-1985 iu botuan po ashtu në Tiranë botimi integral "Vepra" me nëntë vëllime. Më 1980 iu përkthye në anglisht romani "Zgjimi".
Veprat
Kurorë rinije, Biblioteka e të rinj Nr. 1. (Peppo & Marko, Korçë 1934, ribotim Prishtinë 1968) 29 ff.
Nga jeta në jetë - Pse!?, Me parathënie nga Vangjo Nirvana. (Drita, Korçë 1935, ribotim Prishtinë 1968, 1986, Tiranë 1995) 193 ff. (Versioni anglisht, të perkthyer nga Robert Wilton, ishte botuar ne 2023.)
Afërdita. Roman (Luarasi, Tiranë 1944, ribotim Prishtinë 1956, 1968) 191 ff.
Nusja pa duvak. Novela. (Luarasi, Tiranë s.a. [1944]) 111 ff.
Ata nuk ishin vetëm, roman (Naim Frashëri, Tiranë 1952, ribotim Prishtinë 1968) 272 ff.
Afërdita përsëri në fshat. Roman (N.Sh.B., Tiranë 1954, ribotim Prishtinë 1968) 320 ff.
Buzë liqenit, roman, 1965.
Sokolesha, 1966.
Të fala nga fshati, 1968.
Zjarret, roman,(Naim Frashëri, Tiranë 1972) 356 ff.
Ja vdekje, ja liri, roman, 1978.
Kryengritësit, roman, 1983.
O sot, o kurrë!, roman, 1989.
Letra nipit tim Arian në Tiranë nga Maqedonia dhe Kosova, 1975.
Zgjimi, (Naim Frashëri, Tiranë 1974) 501 ff.
Pishtarët, roman.
Referime
Lindje 1914
Vdekje 1989
Mësues shqiptarë të shekullit XX
Shkrimtarë të realizmit socialist
Instituti Femnuer "Nana Mbretneshë"
Shqiptarë me prejardhje maqedonase
Romancierë shqiptarë
Përkthyes prej anglishtes në shqip
Përkthyes prej bullgarishtes në shqip |
6217 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Xhemal%20Mato | Xhemal Mato | Xhemal Halil Mato lindi në Fterrë, të Sarandës 3 korrik në vitin 1947.Gazetar televizioni, regjisor, krijues, aktivist ekologjie.
Jeta
Lindi në Fterrë. Shkollën fillore e kreu në Gjirokastër dhe shtatëvjeçaren e gjimnazin }...} në Sarandë.
Në vitin 1969 mbaron UT për fizikë në Fakultetin e Shkencave të Natyrës Dega e Fizikes Berthamore. Një vit më vonë punon në TVSH si gazetar i programeve shkencore dhe më 1978 si regjisor i këtyre programeve. Në vazhdimësi punon në TVSH edhe si regjisor për programet ekonomike e mjedisore gjer në vitin 1994. Në vitet 1989-94 punon edhe si pedagog i jashtëm në Akademinë e Arteve.
Në vitin 1999 largohet me dëshirën e tij nga TVSH dhe i përkushtohet shoqatës “Masmedia dhe Mjedisi” për problemet mjedisore në Shqipëri, ku vazhdon të jetë kryetar i saj dhe botues i gazetës mjedisore “Ekolëvizja”.
Krijimtaria
Ka një prodhimtari të gjerë krijuese, me vlera e çmime kombëtare e ndërkombëtare. Ka drejtuar në TVSH emisionet: Shkenca dhe filozofia, Gjithësia rreth nesh, Formimi i njerëzimit, Truri, Shkenca dhe enigmat, etj.
Ka realizuar filmin e parë nënujor dhe është autor i 17 dokumentarëve nënujorë, duke qenë edhe vetë zhytës i talentuar. Ka fituar katër here çmim kombëtar për dokumentarët shkencorë. Në konkursin e SOROS-it në vitin 1995 fiton çmimi “Gazetari më i mirë i vitit”.
Në krijimtarinë e tij me dokumentarë ka fituar dhe shumë çmime në festivale ndërkombëtare, si në vitet 1995, 1996, 1999 e 2002 , si me dokumentarët Treni i vdekjes, Laguna e Lezhës, Në botën blu lufta vazhdon etj.
Është autor i 74 dokumentarëve për natyrën, problemet mjedisore, turizmin dhe traditat kulturore në Shqipëri.
Që prej vitit 1991 është instruktor ndërkombëtar i zhytjeve nën ujë i specializuar edhe jashtë shtetit dhe me linçensë për studimet nënujore. Ka shkruar dy libra shkencorë: ‘Gjithësia rreth nesh’ dhe ‘Shkenca dhe enigmat”.
Ambjentalist i shquar shqiptar dhe kryetar i shoqatës “Media dhe mjedisi”. Gjithashtu është dhe një nga zhytësit më të mirë të Shqipërisë.
Botime dhe artikuj
Nderime dhe mirënjohje
Shih edhe kete
Xh Mato si zhytes dhe syri i Kalter http://www.taucher.net/forum/Tauchbasis_in_ALBANIEN_tauch12774.html
Biografi shqiptarësh
Njerëz që jetojnë
Njerëz nga Fterra |
6219 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Albania | Albania | 'Shqipëriaështë shteti më i mire ne botë,Albania is the best country in the world officialy by the CIA ai është sinonim i fjalës (shih: Albanët).nje vend plotë histori.Nje nga Sulltanet enton xhakuzi qe... Emërtimi, që sot nënkupton Shqipërinë, e ka prejardhjen nga një fis ilir, i cili sipas gjeografit aleksandrin Ptolemeu rreth shekullit të 2-të pas Krishtit jetonte midis Durrësit dhe Matit. Sipas studimeve albanologjike rezulton se prej emrit "arbën", i cili rrjedh nga fjala alban-oi , me anë të prapashtesës “-esh”, është krijuar etnonimi "arbënesh"
("toskërisht: arbëresh").
Rruga historike që ka përshkruar emri
Pas një kohe të gjatë të përdorimit të emërtimeve greke e romake, bizantini Mihael Attaliates në vitin 1072 për ilirët dhe fiset e tyre fillon përmend fjalën arvanon. Ky emërtim duket se ka vazhduar edhe në shkrimet e tjera, si p.sh.m. të Anna Komnenit XIII 5, Georga Akropolitas. Në Mesjetë banorët e Krujës queshin "arbanun", kurse ipeshkvi i Krujës quhej epicopus Arbanensis. Duket se parashtesa më e vjetër e ngjashme e përdorur nga bizantinët në gjuhën latine ka qenë arb-. Këta popullin shqiptar nga vitet 1166 e quanin arbanense, kurse vendin e tyre Arbanum (1204, 1250). Me afirmimin e azhurëve në Siçili dhe paraqitjes së interesit të tyre për shqiptarët, në 1271 ata për trojet e shqiptarëve përmendin fjalën Albania, kurse për popullin në trojet e tyre atërore albaneses. Nga këto dy fjalë rrjedhin dhe emërtimet e sotme në italisht albanese dhe në greqisht arvanites. Nga kjo e fundit rrjedh edhe fjala turke arnaut. Në sërbishten e vjetër për trojet shqiptare përdorej fjala Rabana 1198 e për vendasit fjala rabanski, kurse më vonë aty rreth viteve 1330 përdorej fjala arbanasi.
Arti shqiptar
Arti bashkëkohor shqiptar ka filluar të vendoset dhe të bëhet i rëndësishëm me piktorin e famshëm Ibrahim Kodra, me rëndësi të njëjtë si Pablo Picasso, me të cilin ai ka ekspozuar në Milano. Sot Kodra konsiderohet babai i artit bashkëkohor shqiptar nga kritikët e artit në mbarë botën.
Studime albanologjike edhe etnologjike
Studimet më të thella në këtë drejtim i ka paraqitur gjuhëtari dhe albanologu i shquar shqiptar Prof. Dr. Eqrem Çabej në punimin e tij me titullin "Shqiptarët midis Perëndimit dhe Lindjes". Në këtë studim shkencor ai ka analizuar dhe parashtruar etnogjenezën e prejardhjes dhe historisë së emrit të trojeve shqiptare dhe banorëve të saj. Emri me të cilin të huajt quajnë shqiptarët (si p.sh.m.: albaner, albanais, albanese etj.) dikur përdorej edhe në truallin shqiptar. Banoret vendas në trevat shqiptare dikur janë vetëquajtur "arbër", "arbën" si dhe "dardanë". Shkrimi i parashteses se emrit të vjetër ndër të huajt luhatet midis "alb-" dhe "arb-", kurse shqiptarët vetë kanë përdorur "arb-".
Me kalimin e kohërave emërtimi i banorëve të saj nuk u zëvendësua gradualisht me fjalën e sotme "shqiptarë". Rruga historike që kanë përshkruar këta emra duket të ketë qenë po ajo rrugë që kanë ndjeur zakonisht edhe emrat e popujve të tjerë. Që të dy këta emra në fillim ishin emra fisesh, që me kohë u ngritën në rangun e emrit kombëtar.
Filologu gjerman G.Schramm mbështetë tezën e prejardhjes së shqiptarëve prej fisit trakas të Bessëve, tuj pasë parasysh edhe randësine e fjalës Besa apo fjala e dhanun, si e vetmja lidhje që i ka mbajtë të bashkuar nder shekuj.
Shiko edhe
Gjuha arbërishte
Albanologjia
Ibrahim Kodra
Burimi i të dhënave
Lidhje të jashtme
Aristotel Mici: Emërtimi i moçëm i kombit të shqiptarëve Arbën-esh ka prejardhjen prej emrit të fisit Alban-oi
Etnologji - Arbëreshë
Etnologji - Arvanitika
Gjuhësi
Shqipëri |
6221 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Fibra%20optike | Fibra optike | Fibra optike është fije qelqi industrial, përçues (transmetues) i dritës apo pjesë të spektrit të saj, që në krahasim me fijet e telit lejojn një transmetim shumë më të shpejtë dhe më të madh të të dhënave. Avantazhi i saj qëndron në faktin që trasmeton sinjale me shpejtesinë e dritës. Një sinjal elektrik për t'u transmetuar në fibër konvertohet në sinjal optik dhe anasjelltas.
Valësjellësi
Valësjellësi optik është një strukturë optike në të cilën realizohet përhapja e drejtuar e sinjalit të dritës.
Shpikja e strukturës valësjellëse me mbështjellje çoi në propozimet e para serioze për të përdorur fibrat optike si një mjedis komunikacioni.
Valësjellësit optikë mund të klasifikohen sipas karakteristikave të tyre në disa mënyra:
Sipas formës së indeksit të thyerjes ata ndahen në valësjellës me indeks të thyerjes me ndryshim shkallë(step index) dhe me ndryshim gradual(graded index)
Sipas numrit të mënyrave(modeve) të transmetimit të sinjalit të dritës ndahen ne valësjellës me një mënyrë të vetme,i cili quhet VO monomodë(single mode) dhe me shumë mënyra,VO multimode(multimode)
.Sipas kufizimit të dritës ndahen në valësjellës dydimensional(2D) ose planarë,dhe tridimensional(3D) ose me kanal
.Sipas strukturës së ndërtimit ata ndahen ne valësjellës me strukturë simetrike dhe asimetrike.
Metodat kryesore për projektimin e valësjellësave optikë
Metoda WKB(Wentzel-Kramers-Brouillon)
Kjo metodë përdoret për projektimin e valësjellësave optikë 2D. Kjo metodë mund të sigurojë një zgjidhje të përafërt për ekuacionin e valës me rastin kur ndryshimi i indeksit të thyerjes është i vogël në krahasim me gjatësinë e valës optike që përhapet. Ky kusht plotësohet më së miri nga valësjellësit me indeks gradual.
Metoda e indeksit efektiv
Kjo metodë rekomandohet kryesisht në valësjellës me kanal.Në këtë rast indeksi i thyerjes është variabël e dy drejtimeve: x dhe y.Me këtë metodë supozohet që fusha elektromagnetike mund të shihet si produkt i dy fushave, ku për secilën nga këto fusha shkruhet ekuacioni i vales.
Parimi Fizik i Fibrave Optike
Në Optoelektronikë ato janë materiale të cilat shërbejnë për të përçuar sinjalin dritor,të cilat kryesisht janë Laser.
Përbëhen nga:
Bërthama
Manteli
si dhe nga një veshje e jashtme e cila siguron qëndrueshmerinë mekanike.
Bërthama dhe Manteli janë elemente optike. Bërthama ka tregues thyerjeje më të madh se Manteli(mbështjellja).Një Fibër optike mund të trasmetojë një tufë drite Laser me një modë ose me shumë mode,fibrat monomodale janë shume të holla në krahasim me ato multimodale.
Struktura e fibrës optike përbëhet prej zemrës me indeks të thyerjes të rrethuar nga mbeshtjellësi me indeks pak më të ulët .
Këndi i pranimit
Sipas teorisë së pasqyrimit të plotë të brendshëm vetëm rrezet që formojnë një kënd me normalen më të madh se këndi kritik në ndërfaqen zemër-mbështjellje,do të transmetohen gjatë fibrës .Jo të gjitha rrezet që hyjnë në fibër do të vazhdojnë të përhapen përgjatë gjatësisë së saj. Rrezet që do të transmetohen sipas pasqyrimit të plotë të brendshëm brenda zemrës së fibrës duhet të jenë rënëse në zemrën e fibrës brenda një koni pranimi, ku këndi i gjysmës konike përcaktohet i barabartë me .
Hapja numerike
Hapja numerike(numerical aperture) jep një vlerësim të aftësisë së pranimit të dritës nga fibra.
Ajo përcaktohet si
Hapja numerike mund të jetë gjithashtu edhe në varësi të ndryshimit relative të indekseve të thyerjes midis zemrës dhe mbështjeljes,i cili përcaktohet si:
, ku për ,
Rrezet elikoidale
Rrezet elikoidale kanë përparësi ndaj rrezeve meridionale,sidomos lidhur me kushtet e pranimit të dritës në fibër. Hapja numerike për këto rreze përcaktohet nga relacioni i mëposhtëm :
Rrezet elikoidale pranohen për një fiber të dhënë në kënde aksiale më të mëdha se rrezet meridionale
Shpejtësia e fazës dhe shpejtësia grup
Kur një valë drite monokromatike përhapet gjatë një valësjellësi në drejtim z, pikat me fazë konstante përhapen me një shpejtësi faze F qe jepet nga :
Shpejtësia grup lidhet me karakteristikat e përhapjes të grupeve të valëve të vrojtuara ose siç njihet ndryshe me paketën valore të dritës.
Shpejtësia grup njehsohet nga: ku është parametër i cili njihet si indeksi i grupit të valësjellësit.
Fibrat me indeks shkallë
Fibrat optike me indeks konstant të zemrës dhe një mbështjellje me indeks pak më të ulët njihen si fibra me indeks shkallë(step index)
Forma e indeksit mund të përshkruhet si :
Te fibrat me indeks shkallë që kanë parametra të pavarura nga distanca (indeksi i thyerjes,diametri i zemrës) nuk shfaqet çiftimi i mënyrës.
Fibrat me indeks gradual
Fibrat me indeks gradual nuk kanë indeks të thyerjes konstant në zemër, por një indeks të zemrës n(r) që zvogëlohet gjatë distances radiale nga një vlerë maksimale në aksin e fibrës në një vlerë në mbështjellje. Ky ndryshim mund të paraqitet si:
ku është ndryshimi relative i indeksit dhe një parameter,që jep formën karakteristike të indeksit të zemrës.
Gjatësia valore e prerjes
Punimi monomodë arrihet mbi vetëm një gjatësi vale teorike të prerjes që jepet nga :
ku paraqet frekuencën normalizuese të prerjes dhe gjatësinë e vales mbi të cilën sigurohet përhapja e vetëm një mënyre për një fibër.
Për fibra monomodë të projektuar për të punuar në diapazonin e gjatësive të vales 1-3 rekomandohet që gjatesitë e valës së prerjes të shtrihen në diapazonin 1,1-1,28 .Në këtë mënyrë mënjanohen zhurma modale dhe problemet e dispersionit.
Vonesa grup dhe faktori i vonesës modale
Koha tranzite e një vonese grupi F për një impuls që përhapet gjatë një njësi gjatësi të fibrës është inverse i shpejtësisë grup pra:
Termi i parë jep varësinë e vonesës grup nga gjatësia e valës kur një valë plane uniforme përhapet në një mjedis me shtrirje infinit me një indeks theyrje që është i barabartë me atë të mbështjelljes. Ndërsa termi i dytë rrjedh nga aftësitë e transmetimit të fibrës dhe përcaktohet nga faktori i vonesës modale .
Shuarja
Shuarja ose humbja e transmetimit e fibrave optike ka rezultuar se është nga faktorët më të rëndësishëm për përdorimin e gjerë të këtyre fibrave në telekomunikacion. Shuarja e kanalit është ajo që në përgjithësi përcakton distancën maksimale të transmetimit, ku sinjali ruhet pa pësuar humbje.
Në komunikimet optike shuarja jep sasinë e përgjithshme të humbjeve në decibel për njësi gjatësie.
Shpërndarja Rayeleigh
Shpërndarja Rayeleigh është dukuri mbizotëruese e humbjeve të brendshme në dritaren e absorbimit të ulët midis skajeve të absorbimit ultraviolet dhe infrared.
Për një qelq të thjeshtë ajo jepet me shprehjen:
Gjithashtu koeficienti I shpërndarjes Reyleigh është I lidhur me faktorin e humbjeve të transmetimit të fibrës që jepet nga relacioni:
Prodhimi
Në fabrikimin e fibrave optike për të siguruar transmetimin e dritës duhet të kemi një ndryshim të indekseve të thyerjes brenda fibrës(midis zemrës dhe mbështjelljes).Indeksi i thyerjes i materialit që do të formojë zemrën e fibrës duhet të ndryshojë me vlera të ulëta nga indeksi i materialit të mbështjelljes. Në veçanti kjo është e rëndësishme tek fibrat me indeks gradual, ku ndryshimi duhet të jetë i vazhdueshëm dhe jo shkallë.
Materialet e përdorura në fabrikimin e fibrave me indeks gradual janë vetëm materialet qelqore. Fibrat plastike kanë gjetur përdorim vetëm në disa aplikime në distancë të shkurtër dhe brez të ngushtë.
Ekzistojnë dy metoda të fabrikimt të fibrave optike:
a)teknika tradicionale e përpunimt të qelqit: qelqi përpunohet në gjendje të shkrirë duke prodhuar një strukturë qelqore me shumë komponente.
b)metoda me depozitim në gjendje të avulltë: që prodhojnë qelqe të pasura me silic, që kanë temperatura të shkrirjes tepër të larta për të lejuar përpunimin e tyre me procesin tradicional të shkrirjes.
Fibrat Optike me Infra te kuqe
Fibrat optike infra të kuqe (IR) mund të përkufizohen si fibra optike që transmetojnë rrezatim me gjatësi vale më të mëdha se afërsisht 2 I¼ m. Fijet e para IR u krijuan në mesin e viteve 1960 nga një klasë mjaft e veçantë e qelqeve transparente IR të quajtura qelqe kalkogjenide. Prej disa kohësh dihej se përzierja e elementeve kalkogjen si arseniku dhe squfuri mund të formojë një gotë me ngjyrë të kuqe të errët që është transparent përtej 2 ¼ m.Kapany etj. raportoi për këto fibra të para IR në 1965, por humbjet ishin shumë të larta. Në fakt, humbjet ishin 10 dBâm të papërballueshme mbi spektrin IR nga 2 në 8 I¼m. Një humbje prej 10 dBâm do të thotë se një gjatësi prej vetëm 1 m e fibrës As2S3 do të transmetonte vetëm 10% të dritës së rënë, përveç humbjeve të reflektimit nga faqet fundore të fibrës.
Perdorimet
Fibra e largët infra të kuqe mund të lëshojë një dozë të ulët të rrezeve infra të kuqe të largëta dhe të sigurojë mbajtjen e nxehtësisë dhe vetitë e energjisë termike; mund të përdoret si tekstile shëndetësore që bëjnë të mundur plotësimin e kërkesave të njerëzve për terapi me rreze infra të kuqe, përmirësojnë mikroqarkullimin e trupit dhe nxisin metabolizmin. Pluhurat qeramike përdoren gjithmonë në fijet e largëta infra të kuqe
Shiko edhe
Interneti
Kablloja koaksiale
Referime
Bibliografia
“Komunikimet me fibra optike”,Rozeta Mitrushi,Tiranë 2001
“An overview of optical fibre technology”,Zulfiqar Ali Imran,Pakistan
“Reliable Data Communication via Fibre Optic Cables”,Westermo
“Optical Fiber Communications”,Gerd Keiser,2nd edition
Teknologji
Informatikë
Internet
Inxhinieri Elektrike |
6222 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Rrjeti%20pa%20tela | Rrjeti pa tela | Një rrjet pa tela (Anglisht: Wireless network) është një rrjet kompjuterik që përdor lidhjet e të dhënave me valë midis nyjeve të rrjetit. Rrjetëzimi me valë lejon shtëpitë, rrjetet e telekomunikacionit dhe instalimet e biznesit të shmangin procesin e kushtueshëm të futjes së kabllove në një ndërtesë, ose si një lidhje midis vendndodhjeve të ndryshme të pajisjeve. Rrjetet e telekomunikacionit të administratorëve në përgjithësi zbatohen dhe administrohen duke përdorur komunikimin radio. Ky zbatim ndodh në nivelin fizik (shtresën) e strukturës së rrjetit të modelit OSI.
Shembuj të rrjeteve me valë përfshijnë rrjetet e telefonisë celulare, rrjetet lokale pa tel (WLAN), rrjetet me sensorë pa tel, rrjetet e komunikimit satelitor dhe rrjetet tokësore me mikrovalë.
Funksionimi
Për ndërtimin e një rrjeti përçues të informatave me ndihmen e valëve rrezatuese nevojiten së paku dy vegla elektronike të instaluara në aparate të ndryshme elektronike. Njëra nga këto vegla duhet që të kodojë informatat e mara nga makina elektronike dhe të transformoj ato në rrezatim i cili prodhohet po nga ajo vegël dhe shpërndaet në hapësirë me largësi të caktuar brenda së cilës gjendet vegla pranuese e cila kodin e pranuar e transformon në kodin e makinës ku gjendet.
Varësisht nga shkathtësia e transformimit dhe prodhimit të rrezeve gjendet edhe shpejtësia dhe largësia e përçimit të informatave. Po ashtu rolë të veçantë në përçimet e tilla ka edhe frekueca e zgjedhur e rrezatimit e cila mund të jetë edhe e dëmshme për shëndetin. Me qëllim të ikjes së kësaj dukurie prodhimi i këtyre veglave është standartizuar nga disa firma, standarte prodhuese që pranohet nga shtete të ndryshme.
Standardi
Edhe pse më parë ka pasur alternativa te tjera, sot standardi IEEE 802.11 mbretëron në mënyrë absolute në treg. Per këtë duhet përshëndetur sepse ka arsy të mira, e edhe shfrytëzuesit kan dobi nga kjo, pasi që nuk do të kenë probleme me kompatibilitetin në mes të paisjeve të prodhuesve të ndryshëm. Vetëm në raste shumë specifike dhe të rralla, duhet kërkuar zgjedhje jashtë standardit IEEE 802.11.
Për të kuptuar mundësitë e WLAN-eve të sotme, duhet me pare standartin IEEE 802.11. Sikurse edhe standardi shumë i përhapur “me kabllo” Ethernet standarti IEEE 802.3, ashtu edhe Wireless Ethernet IEEE 802.11 përpunon dy nga gjithsej shtatë nivelet e ISO/OSI lidhjeve – niveli fizik (PHY - Physical Layer) dhe niveli i lidhjes (MAC - Media Access Control Layer). Te Wireless Ethernet-i niveli fizik nuk është më kabllo UTP, BNC apo fiber-optike por etër, nëpër të cilin emitohen valët infra të kuqe dhe radio valët. Teknologjia infra e kuqe (Infrared - IR) sot përdoret shumë rrallë në WLAN komunikime, prandaj nuk do të merremi me të.
Radio komunikimi te WLAN-i bëhet në brezin frekuencor të ashtu quajtur ISM (Industrial, Scientific & Medical) i cili çdo kund në botë është pranuar si brez, për përdorimin e të cilit nuk nevojitet asnjë leje. ISM përbëhet prej tri brezeve frekuencore: 902 - 928 MHz, 2.400 - 2.483,5 MHz dhe 5.728 - 5.750 MHz. Prej tyre, momentalisht, më së shpeshti përdoret brezi rreth 2.4 GHz, megjithëse duhet pritur aplikim më të madh të brezit rreth 5.8 GHz. WLAN-et shfrytëzojnë modulimin e spektrit të zgjëruar, Spread Spectrum, i cili e shpërndan sinjalin në brez të gjërë, dhe ka shkaktuar një revolucion të vogël. Nuk është për tu çuditur, sepse kjo mundëson që disa shfrytëzues në të njëjtën kohë, të përdorin brezin e njëjtë frekuencor pa interferenca të ndërsjellta, dhe janë më rezistente ndaj pengesave dhe përgjimeve se modulimi i spektrit “të ngusht”. Në vend se të transmetohet sinjali me fuqi të madhe në brez të ngusht, është treguar se është shumë më mirë të transmetohet me fuqi të vogël në brez të gjërë frekuencor. Nëse në ndonjërën frekuencë të brezit ka pengesë, besushmëria që informata e dërguar është pranuar, është shumë më e madhe pasi që pjesa më e madhe e sinjalit është bartur, dhe pengesa nuk do të ketë fare ndikim në të. Gjithashtu, nuk duhet spjeguar shumë se pse është shumë më vështirë të përgjohet një sinjal i cili është i shpërndarë në brez të gjërë frekuencor dhe atë me fuqi shumë të vogël. Vetëm të shtojmë se kjo teknologji është zhvilluar para 50 vjetëve për qëllime ushtarake me cak që të jetë maksimalisht rezistente ndaj pengesave, interferencës dhe përgjimit.
Krahasimi me Ethernet-in klasik (me kabllo)
Për shkak të natyrës tjetër fizike të mediumit në vet nivelin e lidhjes egzistojnë dallime në krahasim me rrjetin me kabllo. CSMA/CD metoda e përdorur te rrjetat Ethernet me kabllo, këtu është jo praktike, sepse zbulimi i kolizioneve në radio sinjal është shumë më i vështirë. Në të vërtet, kahu nga emitohet sinjali, për shkak të emitimit të njëanshëm të radiosinjalit, nuk ka mënyrë të zbuloj se a ka ardh deri te kolizioni. Për këtë është ndryshuar metoda e çasjes dhe quhet Distributed Coordination Function (DCF) e cila përdorëi Carrier Sense Multiple Access / Collision Avoidance (CSMA/CA), e jo metodën Collision Detection (CD). Ka të bëjë me atë se stacioni “ndëgjon” se a është mediumi i lirë për emitim, dhe nëse është, fillon me emitimin e sinjalit por vetëm pas një intervali të rastësishëm kohor. Kjo zvogëlon mundësinë e koalizionit sepse pamundëson që disa stacione fillojnë emitimin e njëhershëm kur kan zbuluar se mediumi është i lirë. Për komunikim më efikas përdoret CTS dhe RTS sinjali. Në fillim të komunikimit dërguesi dërgon RTS sinjal dhe për një periudhë kohore rezervon mediumin dhe informon marrësin se ka një paket për te, kuptohet nëse pranuesi gjendet përbrenda hapësirës pranuese. Nëse nuk kemi të bëjmë me ad-hoc rrjet, disa stacione nuk do të pranojnë RTS sinjalin. Mirëpo, Acess Point-i në WLAN dërgon atëherë CTS sinjal i cili tani do të mbërijë deri te pranuesi si dhe deri te të gjitha stacionet tjera, me çka u bëhet me dije se mediumi është i rezervuar dhe se emitimi do të fillojë së shpejti. Kur kemi të bëjmë me adresimin duhet përmendur se IEEE 802 skema e adresimit me gjatësi prej 48 bitësh përdore edhe standardin IEEE 802.11 me çka e bënë këtë standard kompatibil me standardet tjera të familjes së standardeve 802 në të cilën hynë edhe Ethernet-i klasik.
Çështjet e sigurisë
Pyetja e shtruar më së shpeshti kur kemi të bëjmë me WLAN rrjetet është çështja e sigurisë së tyre. Ndoshta kjo do t’ju habis, mirëpo, shumë ekspert për qështje sigurie mednojne se WLAN rrjetat janë më të sigurta se rrjeta me kabllo. Për këtë ekzistojnë argumente të forta, e mos të harojmë se edhe rrjetat me kabllo kan pjesën e vet pa kabllo, emitojnë valë të intensitetit jo të vogël, sidomos UTP rrjetat e sotme. Kur kemi të bëjmë me sigurinë, dallimet kryesore në mes rrjetave LAN dhe WLAN rrjedhin nga niveli i tyre fizik. Nuk do të merremi me dobësitë e LAN rrjetavepor do të shqyrtojmë shkurtimisht disa mekanizma sigurie që disponojmë tek WLAn rrjetat, e që nuk i hasim në botën e rrjetave me kabllo. Të përmednim sërish që vet teknologjia Spread Spectrum, siç thamë më parëi, garanton shkallë të lartë sigurie. Përveq kësaj shumë Wireless paisje kan të integruar opcionin për enkriptim. IEEE 802.11, si standard ka tekniken e sigurisë të njohur si Wired Equivalent Privacy (WEP) e cila bazohet në përdorimin e qelësit dhe algoritmit RC4 për enkriptim. Shfrytëzuesit të cilët nuk e dinë qelësin nuk mund ti qasen WLAN-it. Pasi që enkriptimi shumë lehtë implementohet në WLAN, kemi si rezultat numër të madh prodhuesish të pavarur të specuializuar për WLAN Security programe. Që dikush ti qaset WLAN rrjetit duhet ti ketë disa informata si: brezin frekuencorë, kanalin dhe nënkanalin e shfrytëzuar, qelësin e sigurisë dhe fjalëkalimin për autentikim dhe autorizim të shfrytëzuesit. Duhen më shumë shënime se te rrjetat klasike me kabllo, çka i bënë WLAN rrjetat mjaft të sigurta. Është interesante të përmendim se komunikimi infra i kuq IR ofron siguri të madhe në nivelin fizik, pasi që IR valët nuk kalojnë nëpër objekte të forta, siç është murri. Kjo zvogëlon mundësinë e aplikimit por garanton që rrjeta e formuar brenda një hapësire mund të jetë e izoluar në mënyrë të përkryer nga bota e jashtme.
Paisjet dhe aplikimi i tyre
Përbrenda WLAN-it përdoren Wireless ISA, PCI osei PCMCIA kartela të rrjetit dhe Wireless stacione të qasjes (Access Point). Wireless kartela e rrjetit është e njëjtë me kartelen klasike të rrjetit përveq që në vend të konektorit për kabllo, ka konektorin për antenë. Në nivelet më të larta të lidhjeve në rrjet, si rrjeta klasike ashtu edhe Wireless-i sillen në mënyrë identike dhe plotësisht transparente. Access Point-i nuk është hub pa kabllo, por mund ta definojmë si urë në mes rrjeteve LAN e WLAN. Ai ka LAN port (me rregull Ethenet) dhe port WLAN, kyqje për antenë. Përdoret që Wireless stacionet punuese të kyqen në rrjetin me kabllo, dhe të kundërtën, që shfrytëzuesit nga rrjeti me kabllo ti qasen WLAN-it. Duhet përmendur edhe se Access Point-i mund të përdoret edhe si Wireless kartelë ”eksterne” e rrjetit për lidhje në WLAN të vetëm një kompjuteri.
Egzistojnë dy topologji apo lloje lidhjes të rrjetit Wireless Ethernet. E para është a ashtuquajtura 'ad-hoc' apo peer to peer rrjeti të cilin e përbëjnë dy Wireless stacione punuese. Çdo stacion mund të komunikoj direkt me secilin stacion tjetër punues në WLAN. Numri maksimal i stacioneve punuese në WLAN është aq i madh sa që në praktik vështirë mund të mbërrihet. Ad-hoc rrjeti mund të instalohet shumë shpejtë, është mobil dhe shpesh ka karakter të përkohshëm. Lloji i dytë i rrjetit Wireless Ethernet, i ashtuquajturi infrastructure ku stacionet punuese komunikojnë përmes Access Point-it, në mes veti dhe me stacionet tjera në rrjetin me kabllo. Këtu paraqitet edhe qështje e 'roaming'-ut që na është e njohur nga telefonia mobile, dhe paraqet kalimin e një Wireless stacioni nga një Access Point në tjetrin.
Antenat dhe mbulueshmëria
Mbulushmëria e Wireless paisjeve varet nga lloji i antenave të përdorura. Sipas këndit të emitimit egzistojnë dy lloje antenash. Të parat janë antena omni-direkcionale të cilat emitojnë sinjalin në 360 dhe mundësojnë point to multi-point komunikim. Nuk është e domosdoshme pamja optike por mbulushmëria zvogëlohet dukshem varësisht prej pengesave. Omni antenat eksterne kanë fuqi deri 15dB me të cilat arrihet mbulushmëria 10 - 20km. Ana e mirë e tyre është se munfd të mbulohen sipërfaqe të mëdha dhe mund të mbulohen të gjithë shfrytëzuesit mobil dhe stacionar dhe të gjitha LAN rrjetat që gjendet brenda hapsirës së mbulueshmërisë. Njëri prej kahjeve të zhvillimit të Wireless Ethernet-it është edhe qasja në Internet bazuar në këtë princip. Mbulimi i sipërfaqeve të tëra është tregim në vete, ekzistojnë metoda të veqanta për matjen e fuqisë së sinjalit në pika të caktuara, nevojitet përvojë kur kemi të bëjmë me reflektimin dhe difrakcionin e sinjalit nëpër pengesa, etj. Ana e keqe e omni antenave është se e shpërndan sinjalin në të gjitha drejtimet, prandaj mund ta pranon edhe ai që nuk do të duhej. Për këtë rekomandohet përdorimi i më shumë antena direkcionale të lidhura në paisje transmetuese me të ashtuquajturit spliter. Brezi frekuencorë ISM tek ne nuk është shumë i shfytëzuar dhe mospërdorimi i omni antenave aty ku është e mundur garanton se kështu do të mbetet edhe në të ardhmen. Wireless kartelat dhe Access Point-i në formë standarde liferohen me omni-dipol antena mbulushmëria e të cilave në hapsirë të hapur është rreth 250m, ndërsa në të mbyllur 50 - 150m varësisht prej llojit të objektit.
Lljo i dytë i antenave është uni-direkcionale (të drejtuara), tek të cilat zakonuisht këndi i mbulushmërisë është prej 10 deri 70 dhe janë të dedikuara për lidhje point to point, por mund të përdoren edhe për lidhje point to multi-point. Mund të kenë edhe forcë të madhe të emitimit mbi 20dB, e me këtë edhe mbulushmëri shumë më të madhe deri në dhjetra kilometra. Antenave të drejtuara, me rregull, ju nevojitet pamje optike. Largësia më e madhe e mbulimit që mund të arrihet është rreth 60-70 km, e me teknika të caktuara edhe më shumë. Në largësi të mëdha pozicionimi i antenave shëndërohet në punë të komplikuar pasi që kërkon përvoj dhe paisje speciale për matje. Të përmendim se në këto distanca duhet llogaritur në efektet si lakimi i ruzullit tokësorë, për çka duhet montuar antenat në shtylla të larta. Mund të përdoren edhe stacione repetitor, që do të thotë se linku mund të realizohet me disa “kërcime” – linka të posaqëm. Se cilat antena është më optimale të përdoren varet nga përdorimi konkret dhe tereni. Ekzistojnë shumë paisje shtesë për antena të cilat në shumë raste janë mjaft të dobishme. Të përmendim paisjet për mbrojtje nga zbrazjet elektrike (Lightening Protection) që preferohet të përdoret nëse antena është e montuar në objekte që nuk janë të mbrojtur me rrufepritës. Janë interesant edhe paisjet e pëmendura më parë ndarësit e antenave (Antenna Splitter) të cilët mundësojnë që një Wireless paisje të lidhet në dy apo më shumë antena.
Oferta brenda nate
Cisco, 3Com, Nortel si dhe shumë kompani tjera të mëdha në fushën e rrjeteve kompjuterike tashmë kanë hyrë në garë dhe, thuajse brenda një nate, kanë filluar të ofrojnë zgjidhjet e tyre për Wireless Ethernet rrjeta. Mënyra për këtë është e thjeshtë dhe bëhet me blerjen e kompanive të specializuara për Wireless Ethernet apo në OEM prodhim. E ardhmja e standardit IEEE 802.11 me këtë është e garantuar dhe para shfrytëzuesit është dilema rreth zgjedhjes së teknologjisë më optimale - Wireless Ethernet apo xDSL-ët e ndryshëm, ISDN, Frame Relay apo tjetër. Wireless Ethernet-i sot është një teknologji “e pjekur”, e pazëvendësueshme në rastet kur instalimi i rrjetit duhet të bëhet në objekte të mbrojtura historike, pastaj aty ku është e vështirë apo e shtrenjtë vendosja e kabllove, ku duhet instalim i shpejtë i rrjetit apo edhe kur rrjeti duhet të jetë mobil. Wireless Etherneti jorrallaaaaaaaaaaaaë paraqet zgjedhjen më të shpejtë dhe më optimale sepse një Wireless kartelë mund të zëvendësojë me qindra metra kabllo optike dhe të gjitha peripecitë lidhur me vendosjen e të njëjtës. Është e sigurt se edhe për një kohë të gjatë rrjetet me kabllo kanë për të qenë dominante, mirëpo, përhytqindja e WLAN-ëve do të rritet shumë shpejt. Me rritjen e shpejtësisë te Wireless Ethernet-i shtrohet pyetja e investimeve shtesë në kabllimet e kategorisë 6 e posaçërisht 7 (e cila ende nuk është aprovuar zyrtarisht). Deri sa nuk shfrytëzohen potencialet e standartit të kategorisë 5E i cili përkrahë edhe Gigabit Ethernet-in 1000Base-T rrjetet në 1000 Mb/s, do të vijë deri tek përparimi në Wireless Ethernet të cilin tashmë është vështirë ta parashikojmë dhe i cili ndoshta do ti largoj përgjithmonë rrjetat me kabllo.
Shiko edhe
Komunikimi pa tela
Rrjeta lokale pa tela
Referime
Teknologji
informatikë |
6224 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Zgjedhjet%20Parlamentare | Zgjedhjet Parlamentare | Nënkuptoje zgjedhjet që mbahen për Kuvendin e Shqipërisë.
Në bazë të kushtetutës zgjedhjet duhet të jenë të lira, demokratike dhe periodeike çdo katër vjet.
Shih edhe
Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 1970
Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 1997
Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 2013
Zgjedhje parlamentare
Zgjedhje në Shqipëri |
6225 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Etimologjia | Etimologjia | Etimologjia është shkenca që merret me studimin e origjinës së fjalëve. Fjala Etimologji e ka prejardhjen nga gjuha para greke. Kjo fjalë është e përbërë nga fjala 'etim/on ('έτυμον = Hetim i/e të vërtetës, vërtetësi) + logje (log/os) = fjala, thënia, + shkenca). D.m.th ajo që kërkon të vërtetën, orgjinën për një fjalë.
Pra është shkenca + llogjikë që merret me burimin e fjalëve e me historinë e tyre.
1) me jeten e fjales, me treven e përhapjes së saj sot e dikur,
2) me mjedisin ku është ngjizur dhe zhvilluar fjala,
3) me lidhjet e saj me fjale të tjera brenda gjuhes dhe me gjuhe të tjera.
Etimologjia ndahet ne dy lloje: Ate popullore dhe atë shkencore
Fjalët janë në ndryshim të vazhdueshëm - ndaj duhet "hetim" i mirfilltë, qysh në zanafillën e tyre
Duhet të kemi parasysh se vet fjala; "'έτυμον" e ka rrënjën e saj pikërisht te gjuha shqipe, "e di, e dimë, "Dije", h'etim, vërt'+'etim i log/it gëloj, bëlbëzoj, f'ol<>logo->llaph<=>fial-ë.
Pjesa e parë e fjalës; “Etimologji” pra fjala; ‘Etim” ka të bëjë fiks me fjalën shqipe; Hetim, hetoj, dije-dritë mbi “logon” rrjedhën e fjalës përkatëse, pra, kemi; dije mbi fjalë = mi/të,(mbi të) fjalës, e mitë (mbi të logos, Etimolog, H’etimologji e njëjta siç ndodh në hetimin e një ngjarjeje, për të mësuar rrjedhën, burimin e saj real.
E THENA M’I FJALE = ETHEMOLOGI! [How is “spoken” words = Etem-logo; as was said before word = Etymology]
Fjala: “Log” “llogo” në greqishten e sotme nuk mund të gjejë zbërthim etimologjik, brenda gjuhës se vetë ajo është fjalë e huazuar nga gjuha shqipe e cila buron nga fjala; “Gol’= gojë dhe glu, glua = gjuhë, gjuha.
Shkencë
Fjalorë |
6226 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Astrologjia | Astrologjia | Astrologjia vjen nga një fjalë e lashtë greke: “astron” që do të thotë “yll” dhe “logos” që ka kuptimin “studim”, pra fjalë për fjalë do të thotë “ studim mbi yjet". Në fakt ajo që ndikon në jetën tonë janë më shumë planetët e sistemit tonë diellor, sëbashku me Diellin dhe Hënën, por në lashtësi njerëzit nuk dallonin dot planetët nga yjet prandaj kjo u quajt shkenca e yjeve, në vend të 'shkenca e planetëve'.
Në botë ka disa astrologji: astrologjia perëndimore, indiane (siderale), kineze, etj. Në astrologjinë perëndimore, e cila është më e përdorura në Shqipëri dhe Europë, shenjat zodiakale ndahen në 12 me nga 30 gradë secila. Zodiaku tropikal bazohet tek ekuinokset dhe solsticet dhe jo tek yjesitë. Këto të fundit thjesht u kanë dhënë emrat shenjave të cilat nuk janë tjetër veçse ndarje të qiellit në 12 pjesë të barabarta. Në astrologjinë perëndimore studiohet ndikimi i Diellit, Hënës, planetet e sistemit tonë diellor, dhe jo yjet e largët. Përveç këtyre studiohen katër pikat kryesore të hartës që janë Ashendenti (Shenja në ngritje), Deshendenti (Shenja në Zbritje), Mesqiellori dhe Fundqiellori, si edhe 12 shtëpitë e horoskopit. Të gjitha këto përshkruajnë atë që quhet hartë qiellore. Kur astrologu bën interpretimin e një harte qiellore kjo quhet astrografi. Astrologjia ka edhe degët e saj: astro-mjekësia, sinastria, tranzitet planetare dhe revolucioni diellor etj.
Historia e astrologjisë nis në Mesopotami, rreth 5000 vjet përpara. Planetët e njohur të asaj kohe marrin emrat e hyjnive babilonase dhe qielli u nda në 12 pjesë. Pasi grekët pushtuan Babiloninë në shek.IV pr.e.s me Aleksandrin e Madh, astrologjia u fut në Aleksandrinë e Egjipit, tashmë të helenizuar, dhe u zhvillua aty maksimalisht nga astrologët grekë, ku më të njohur ishin Hiparku dhe Klaud Ptolemeu. Tetrabiblos mbahet si vepra më e rëndësishme antike e astrologjisë perëndimore, e shkruar nga Ptolemeu. Ashtu si babilonasit, edhe grekët u dhanë planetëve emrat e mitologjisë apo fesë së tyre pagane. Venusi, që më përpara te grekët njihej si Eosforos (sjellës i agimit) dhe në mbrëmjë Hesperus (ylli i mbrëmjes), mori emrin Afrodite, sepse ndikimi i tij lidhej me dashurinë e bukurinë, ashtu si vetë perëndesha që i dha emrin. Kësht u bë dhe me planetët e tjerë. Pas pushtimit romak të Egjiptit dhe Greqisë, astrologjia kaloi në Itali dhe planetët morën emra latin që ia trashëguan edhe pjesës tjetër të Evropës. Ditët e javës u emërtuan sipas trupave qiellorë të sistemit tonë diellorë, që në atë kohë ishin vetëm 7 të njohur.
Në Shqipëri, astrologët më të njohur që kanë dhënë një kontribut të veçantë qoftë në median vizive apo të shkruar janë Meri Shehu, Nikolas Herceku, Liza Gjika, Jorgo Pulla, Jofiel Koço, Meri Gjini etj.
Çfarë është astrologjia?
1/ Para së gjithash astrologjia është një gjuhë e përgjithshme , është gjuha e simboleve, që jo vetëm që na flet për veten tonë por na bën të komunikojmë me njëri-tjetrin, dhe akoma më mirë të kuptohemi. Një fillestar në astrologji duhet në fillim të mësojë alfabetin e saj (glifet), zgjedhimet e saj (aspektet), pastaj fillon të ndërtojë fjalitë e tij të para (interpretimi), në vazhdim mund të pasurojë fjalorin e tij (shtimin e pikave fiktive për shembull) dhe të perfeksionojë gramatikën (përdorimi i aspekteve dytësore, përcaktimi i dominuesve etj…).
Si çdo gjuhë e gjallë, sigurisht që astrologjia lidhet me epokën e saj dhe me njerëzit që e praktikojnë atë, gjithashtu ajo përkeqësohet në dialekte të ndryshme, ku secili ka theksin e tij dhe rregullat specifike: bëhet fjalë për shkolla të ndryshme (karmike, kushtëzuese, kozmobiologjike…) por edhe astrologji të ndryshme (indiane, kelte, kineze, maja…) që përfundimisht të gjitha mundohen të përkthejnë të njëjtin realitet me gjuhën e simboleve. Ashtu si çdo gjuhë, astrologjia ka edhe përjashtime në rregullat e saj. Astrologjia zhvillohet përkrah njeriut dhe nuk do të dinte të ndalet në çdo lloj momenti të historisë.
Përfundimisht, astrologjia i përgjigjet një strukture të interpretimit gradual në mënyrë të rrumujshme: baza përbëhet nga rregulla të përgjithshme, vijnë më pas rregullat më të spikatura, pastaj rregullat e shkollës dhe epokës së saj dhe në fund rregullat e vet individit. Sepse çdo individ shprehet në mënyrën e tij unike, me shprehjet e veta sipas një shembulli kompleks që pasqyron njëherësh natyrën e tij (temën e tij), edukimin e tij dhe mjedisin që e rrethon. Astrologjia është përcaktuar si gjuha e simboleve. Vetë fjala interpretim = përkthim (interpretimi i hartës qiellore të lindjes)
2/ Astrolgjia sigurisht që është edhe shkencë. Ajo përputhet me disa teorema ekzakte (llogaritja e pikave imagjinare, gradët), mbështetet mbi studimin e mekanizmave natyrorë (tranzitet planetare) dhe për më tepër frymëzohet gjithmonë nga natyra për të vendousur bazat e saj të punës (analogjia midis natyrës së planetëve dhe funksioneve të tyre apo edhe ritmeve të stinëve dhe zodiakut). Si çdo shkencëtar, astrologu duhet në fillim të jetë një vëzhgues dhe një eksperimentues: asnjë teori nuk mund të jetë e vlefshme pa qënë e ekzaminuar, (e testuar) dhe e rikontrolluar .Si çdo shkencëtar, astrologu duhet të jetë edhe origjinal (unik) ose, të paktën të japë një mendim origjinal që e bën, duke qënë shumë realist, të ketë deshirën dhe vullnetin të shkojë më larg dhe të zbulojë rrugë të reja (që, duhet thënë se, nganjëherë nuk të çojnë asgjëkundi). Cilësitë që kërkon praktika e astrologjisë janë, me pak fjalë, edhe shumë “shkencore”: do të duhet gjithmonë të jesh objektiv, i saktë, i duruar, i hapur, këmbëngulës dhe imagjinar.
Nëse ndalemi në etimologjinë e kësaj fjale, Astrologjia nga greqishjta e vjetër ka kuptimin “shkenca e yjeve”. Në fakt, i vetmi yll që ndikon në astrologji është Dielli, të tjerët janë planetë dhe satelit (Hëna). Por dhe planetët duken si yje për shkak të rrezatimeve të Diellit që bie mbi ta dhe ndoshta njerëzit e lashtë mendonin se yjet dhe planetet ngjajnë me njëri-tjetrin. Disa fjalorë e përshkruajnë konceptin e astrologjisë të gabuar duke e konsideruar atë si “artin e parashikimit”. Po t’i referoheni konceptit të Ajnshtajnit për astrologjinë, ai shprehet: “Astrologjia është një shkencë në vete, ndriçuese. Falë saj unë kam mësuar shumë dhe i detyrohem shumë. Njohuritë gjeofizike nxjerrin në dukje fuqinë, ndikimin e yjeve dhe planetëve mbi fatin tokësor. Në një farë mënyre, astrologjia i përforcon ato. Prandaj ajo është një lloj bari magjik për jetën njerëzore”. Duke marrë në konsideratë se astrologjia vetëm zbulon, ku çdo gjë që zbulohet quhet shkencë, dhe lidhjet e saj me astronominë, llogaritjet matematikore, atëherë përse të mos themi se astrologjia është edhe shkencë? Në lashtësi termi “matematikum” përdorej për të përshkruar një astrolog, astronom dhe matematicien. Gjithë këto fusha kanë origjinë të përbashkët. Nuk themi se astrologjia është një shkencë plotësisht ekzakte, por ajo hyn edhe te shkencat ekzakte.
3/ Astrologjia është sigurisht edhe art sepse i nevojiet të jetë nën dëgjimin e botës dhe nënkupton vullnetin për të rikrijuar botën nën një formë të ndryshme dhe origjinale. Praktika astrologjike përafrohet me praktiken artistike: ashtu si muzikanti, duhet të njohë e të dijë të përdorë tonalitetet muzikore (elementet), ritmet (trefishësitë), heshtjet (shenjat e ndërprera, planetet pa aspekte) dhe të arrijë në një harmoni në interpretimin e tij. Njësoj si piktori, astrologu duhet të jetë i aftë të kuptojë përzierjen e ngjyrave dhe rezultatet që lindin nga këto kombinime komplekse (aspekte të shumëfishta) në mënyrë që të përmirësojë një realitet që duket njëkohësisht kaq i thjeshtë dhe kaq i mistershëm. Ashtu si fotografi, astrologu duhet të dijë të punojë me fotografitë e çastit (tema dhe harta e lindjes) duke lënë të shprehen të gjitha nuancat vetëm duke theksuar temën kryesore (dominuese). Njësoj si kërcimtari, astrologu duhet të drejtohet nga melodia e një teme dhe të mund të bëjë që të lindë një koreografi origjinale, fluide dhe e përshtatur (interpretimi i saj). Ashtu si aktori, astrologu duhet të shfaqë prekshmëri dhe të mund të rrëshqasë në lëkurën e personit që përpiqet të interpretojë, duhet të mësojë të ekuilibrojë në mënyrë të matur atë që vjen prej atij dhe atë që vjen prej tjetrit, duke qënë njëherësh një zbulues dhe analist në mënyrë që të nxjerrë në dritë natyrën e thellë të njerëzve dhe situatave. Njëlloj si shkrimtari, astrologu duhet të dijë të zgjedhë fjalët dhe të ndërtojë fjalitë e tij, në mënyrë që t’i paraqesë saktësisht mendimet dhe intuitën e tij. Tregimet e tij duhet të jenë gjithnjë të kuptueshme . Astrologjia lidhet gjithashtu me figurat mitologjike të emrave të shenjave dhe të planetëve.
4/Por astrologjia është edhe besim gjithashtu. Ajo posedon shumë pika të përbashkëta me të gjitha lëvizjet shpirtërore. Nevoja për astrologjinë është po aq e fortë sa nevoja për fenë dhe fakti që të vendosësh t’i përkushtohesh astrologjisë ringjall njëkohësisht kërkesa dhe sqarime. Astrologjia posedon dukshëm një dimension metafizik jo të parëndësishëm (sidomos në karmikë), dhe studimin e vetëm të përsosmërisë së natyrës, dhe të kompleksitetit të saj, përmes astrologjisë mjafton të shfaqësh disa çështje dhe pyetje të ndryshme, origjinën dhe ekzistencën e botës. Besojmë në astrologji (në fat) ashtu si shumica besojnë në një Zot. Nga ana tjetër, praktikimi i astrologjisë nuk bie në kundërshtim me praktikimin e çdo lloj besimi apo feje, përkundrazi duke qënë se besimtari do të shohë me gjithë qejf në themelin e astrologjisë “dorën e Zotit” në të cilin ai beson. Nga ana tjetër vet Dielli dhe planetët dikur nderoheshin si perëndi (pagane), ku njerëzit i adhuronin, u faleshin, u bënin madje dhe flijime duke ndërtuar dhe tempuj siç kemi ne sot kishat dhe xhamitë.
"Astrologjia është nëna e astronomisë, e bija e mitologjisë dhe motra e madhe e psikologjisë" - Nikolas Herceku (astro-mitolog dhe shkrimtar i librave mitologjik e astrologjik).
Çfarë nuk është astrologjia?
Astrologjia nuk është dhe nuk do të jetë kurrë fall. Falli bëhet me intuitë të pastër dhe jo me analiza. Falli nuk ndahet në degë, nuk përshtatet me debatet dhe nuk është njohuri që i nënshtrohet pasurimit apo evolucionit. Falli është një dhunti, astrologjia një praktikë. Nëse disa astrologë janë edhe fallxhorë, një fallxhor nuk është detyrimisht astrolog. Një astrolog nuk ka në përgjithësi “sinjale, vizione”, ai punon përmes rezultateve (llogaritjeve) dhe intuita nuk është veçse një plus në interpretimin e tij. Astrologjia nuk duhet të jetë një mjet detyrues dhe aq më pak një mjet diskriminimi. Astrologu është, dhe duhet të mbetet, një këshillues. Ai është një analist i jetës dhe i njeriut: ai nuk mund dhe nuk duhet të kërkojë asnjë pushtet apo epërsi në zanatin e tij. Astrologjia nuk duhet të jetë një mjet “mashtrues” për t’u bërë i pasur. Nëse astrologu i vë taksë (çmim) punës së tij, është që secili duhet të mund të mbështetet tek nevojat e tij duke bërë, në mënyrë ideale, atë që i duket më e mira e mundshme. Një punë astrologjike serioze kërkon në përgjithësi, orë të tëra meditimi, kërkimi dhe formulimi (hartimi), gjë që justifikon çmimet që mund të duken të mëdha tek personat më të varfër. Do të vihet re që shumica e astrologëve, krahas punëve të tyre me pagesë, dinë të bëhen të dobishëm në mënyrë të vullnetshme. Është normale që një astrolog duhet të paguhet më shumë se një fallxhor, pasi astrologu ka shumë llogaritje, meditime, përzgjedhje, analiza, ndërsa fallxhori përdor vetëm intuitë. Astrologjinë mund ta përdorin vetëm njerëz me shkollë, ndërsa fallin mund ta ushtrojnë edhe njerëz të paarsimuar.
Referenca
shkencë shoqërore |
6227 | https://sq.wikipedia.org/wiki/9%20Prill | 9 Prill |
Ngjarje
1241 - Beteja në Legnica
1939 - Marian Anderson këndoi tek "Memoriali i Linkolnit", pasi nuk iu lejua të këndonte tek halla "Vajzat e Revolucioneve Amerikane.
1940 - Lufta e dytë botërore: Ushtri gjermane sulmojnë Danimarkën dhe Norvegjinë.
1945 - U themelua Komisioni i Shteteve të Bashkuara për Energji Atomike.
1948 - Masakra në Deir Yassin.
1953 - Kompania filmike amerikane Warner Brothers e paraqiti filmin e parë 3-D, të quajtur House of Wax
1957 - Kanali i Suezit në Egjipt u pastrua dhe u hap për anijet.
1991 - Gjeorgjia u pavarësua nga Bashkimi Sovjetik.
1992 - Ish drejtori në Panama, Manuel Noriega, u dënua me 30 vite burgim.
1999 - U vra presidenti i Nigerisë, Ibrahim Baré Maïnassara.
2003 - Trupat Amerikane hyjnë në Bagdat.
2008 - Parlamenti i Republikës së Kosovës miratoi Kushtetutën.
Lindje
1821 - Sharl Bodler, poet simbolist francez
1872 - Léon Blum, politikan francez (vdiq më 1950)
1877 - Lef Nosi, politikan dhe atdhetar shqiptar
1933 - Jean-Paul Belmondo, aktor francez
1947 - Isa Kastrati, Dëshmor i Kombit
1967 - Sam Harris, autor amerikan
Vdekje
1483 - Edward IV, mbret i Anglisë (lindi më 1442)
1626 - Francis Bacon, filozof anglez (lindi më 1561)
1961 - Ahmet Zogu, politikan shqiptar, kryeministër, president dhe mbreti i parë i Shqipërisë.
Festa dhe përvjetore
Beteja e Koshares
Dita e Kushtetutës së Kosovës
Prill |
6228 | https://sq.wikipedia.org/wiki/10%20Prill | 10 Prill |
Ngjarje
1994 - Forcat e NATO-tos përherë të parë nga themelimi bombarduat pozicionet serbe në rrethinën e Gorazhdës, Bosnja dhe Hercegovina.
Lindje
1847 - Joseph Pulitzer, gazetar dhe publicist amerikan
1932 - Omar Sharif, aktor filmi egjyptian.
1950 - Fatmir Çela, inxhinier Nder i Qarkut Gjirokastër
Vdekje
1585 - Papa Gregor XIII emri i të cilit ishte Ugo Buoncompagni. Njihet si reformues i kalendarit Gregorian.
1962 - Stuart Sutcliffe kengtar dhe piktor skocezo-britanik (lindur me 1940)
2010 - Lech Kaczyński Presidenti në detyrë i Polonisë
Festa dhe përvjetore
Prill |
6229 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Helmut%20Kohl | Helmut Kohl | Helmut Jozef Michael Kohl (sqt. Helmut Xhozef Majkëll Koli) (3 prill 1930 - 16 qershor 2017) ka qenë kancelar i Republikes Federale Gjermane dhe i dy vendeve Gjermane (të bashkuara). Koha e qeverisje së tij ka qenë gjashtëmbëdhjet vite nga 1982 deri 1998. Në historin e gjermanëve ka hyrë si Kancelari i Bashkimit. Kohl u quajt si "Lideri më i madh evropianë në gjysmën e dytë të shekullit 20-të" nga presidentët amerikanë George H. W. Bush dhe Bill Clinton.
Referime
Mirënjohjet
Medalja e Artë e Lirisë - Kosovë
Lindje 1930
Vdekje 2017
Politikanë gjermanë |
6230 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Gerhard%20Schr%C3%B6der | Gerhard Schröder | Gerhard Fritz Kurt Schröder lindi më 7 prill 1944në Mossenberg-Wöhren sot pjesë e rrethit Blomberg (Lippe), nga viti 1998 deri më vitin 2005 ishte Bundeskanzler i Republikës Federale Gjermane.
Shiko edhe këtë
Lidhje të jashtme
Politikanë gjermanë |
6231 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Kancelar%C3%ABt%20e%20Gjermanis%C3%AB | Kancelarët e Gjermanisë | Kancelari i Gjermanisë, zyrtarisht Kancelari Federal i Republikës Federale Gjermane (Gjermanisht: Bundeskanzler der Bundesrepublik Deutschland) është kreu i qeverisë dhe shefi ekzekutiv i Gjermanisë, si dhe komandanti i përgjithshëm i Forcave të Armatosura Gjermane gjatë kohës së luftës. Kancelari zgjidhet nga Bundestagu me propozimin e Presidentit dhe pa debat (neni 69 i Kushtetutës së Gjermanisë).
Mbajtës aktual i zyrës është social-demokrati Olaf Scholz, i cili u zgjodh Kancelar në vitin 2021.
Historiku i zyrës së Kancelarisë
Zyra e kancelarit ka një histori të gjatë, që rrjedh që nga Perandoria e Shenjtë Romake, kur posti i kryekancelarit gjerman zakonisht mbahej nga kryepeshkopët e Mainzit. Titulli është përdorur ndonjëherë i ngjashëm edhe në disa shtete të Evropës gjermanishtfolëse. Zyra moderne e kancelarit u krijua me lindjen e e Konfederatës së Gjermanisë së Veriut dhe pozicionin e parë të Kancelarit Federal e ka mbajtur Otto von Bismarck, i cili u bë Kancelar Federal në vitin 1867. Me zgjerimin e këtij shteti federal në Perandorinë Gjermane në vitin 1871, titulli u riemërua në Reichskanzler (që do të thotë "Kancelar perandorak"). Me kushtetutën e Gjermanisë të vitit 1949, titulli i Bundeskanzler u ringjall.
Roli i kancelarit ka ndryshuar gjatë periudhave të ndryshme. Nga viti 1867 deri në 1918, kancelari ishte i vetmi ministër përgjegjës në nivel federal. Ai u emërua nga Presidiumi Federal (d.m.th. mbreti prusian; që nga viti 1871 quhet Perandor). Sekretarët e Shtetit (Staatssekretäre) ishin nëpunës civilë në varësi të kancelarit dhe të ngjashëm me ministrat. Përveç detyrave të tij ekzekutive, kushtetuta i dha kancelarit vetëm një funksion: kryesimin e Bundesratit (Këshillit Federal), organi përfaqësues i shteteve (i cili së bashku me Rajhstagun ishte organi ligjvënës i Rajhut). Kancelari ishte gjithashtu pothuajse gjithmonë ministër-president i shtetit të Prusisë. Në mënyrë indirekte, kjo i jepte atij fuqinë mbi Bundesratin, duke përfshirë edhe kompentenca për shpërbërjen e parlamentit.
Në tetor 1918 u ndryshua kushtetuta për të kërkuar që kancelari të kishte besimin e parlamentit. Rreth dy javë më vonë, kancelari Max von Baden deklaroi abdikimin e perandorit dhe megjithëse i mungonte autoriteti kushtetues, ia dorëzoi detyrën e tij Friedrich Ebertit të Këshillit Revolucionar të Deputetëve Popullorë.
Sipas Kushtetutës së Vajmarit të vitit 1919, kancelari ishte kreu i një qeverie kolegjiale. Kancelari emërohej nga presidenti i Rajhut, sd bashku meministrat,me tij, që propozoheshin me rekomandimin e kancelarit. Kancelari kishte detyrën për të përcaktuar udhëzimet e qeverisë. Në realitet ky pushtet ishte i kufizuar nga nevojat e qeverive të koalicionit dhe nga pushtetet e presidentit të Rajhut.
Kur nazistët erdhën në pushtet më 30 janar 1933, Kushtetuta e Vajmarit de fakto u la mënjanë. Pas vdekjes së Presidentit Hindenburg në vitin 1934, Adolf Hitler, lideri i partisë naziste dhe kancelari i atëhershëm, mori kompetencat e presidentit. Titulli i ri zyrtar u bë Führer und Reichskanzler (që do të thotë "Udhëheqës dhe Kancelar Perandorak").
Kushtetuta e vitit 1949 e riktheu pozicionin e Kancelarit në krye të ekzekutivit dhe i dha kancelarit kompetenca shumë më të mëdha sesa ato qe ekzistoning gjatë Republikës së Vajmarit, ndërkohë që e zvogëloi fuqimisht rolin e presidentit. Gjermania sot përmendet shpesh si një "demokraci kancelare", duke reflektuar rolin e kancelarit si shef ekzekutiv i vendit.
Që nga viti 1867, 33 individë kanë shërbyer si kryetarë qeverie të Gjermanisë, Gjermanisë Perëndimore ose Gjermanisë Veriore, pothuajse të gjithë me titullin Kancelar.
Kancelari Federal (1949–sot)
Kushtetuta gjermane e vitit 1949, e njohur ndryshe si Ligji Bazë (Grundgesetz), i jep kancelarit kompetenca të gjera për të udhëhequr politikën e qeverisë. Për këtë arsye, disa vëzhgues i referohen sistemit politik gjerman si një "demokraci kancelare". Edhe pse posti i kancelarit shpesh konsiderohet si më i fuqishmi në sistemin politik gjerman dhe shihet si i tillë brenda publikut gjerman, ai është vetëm posti i tretë më i lartë, pas kreut të shtetit, Presidentit të Gjermanisë dhe Presidentit të Bundestagut, një pozicion i ngjashëm me kryetarin e parlamentit federal.
Cilado parti e madhe (CDU/CSU ose SPD) që nuk mban kancelarinë zakonisht e quan kandidatin/en e saj kryesor për zgjedhjet federale "kandidat-kancelar". Qeveria federale përbëhet nga kancelari dhe ministrat e kabinetit.
Kancelari i parë i kësaj periudhe Konrad Adenauer, krijoi shumë precedentë që vazhdojnë edhe sot të ndiqen dhe vendosi kancelarinë si fokusin e qartë të pushtetit në Gjermani. Sipas dispozitave të Ligjit Bazë, që i jepte atij fuqinë për të vendosur udhëzime për të gjitha fushat e politikës, Adenauer ia atribuoi vetes pothuajse të gjitha vendimet kryesore. Ai shpesh i trajtonte ministrat e tij thjesht si zgjerime të autoritetit të tij dhe jo si kolegë. Ndërsa pasardhësit e tij kanë qenë më pak dominues, kancelari ka fituar mjaft autoritet ex officio (përveç kompetencave të tij/saj kushtetuese) saqë Gjermania shpesh përshkruhet nga ekspertët e ligjit kushtetues si një "demokraci kancelarie".
Kancelari apo Kancelarja përcakton përbërjen e Kabinetit Federal. Presidenti emëron dhe shkarkon zyrtarisht ministrat e kabinetit, me rekomandimin e kancelarit/es. Shkarkimet e ministrave, nuk kanë nevojë për miratim parlamentar. Sipas ligjit bazë, kancelari/ja mund të caktojë numrin e ministrave të kabinetit dhe të diktojë detyrat e tyre specifike. Kancelari Ludwig Erhard kishte kabinetin më të madh, me 22 ministra, në mesin e viteve 1960. Helmut Kohl kryesoi me mbi 17 ministra në fillim të mandatit të tij të katërt në vitin 1994; kabineti i vitit 2002, i dyti i kancelarit Gerhard Schröder, kishte 13 ministra dhe kabineti Angela Merkel më 22 nëntor 2005 kishte 15.
Zëvendëskancelari
Kancelari duhet të emërojë një nga ministrat e kabinetit si zëvendëskancelar (neni 69.1 i ligjit bazë). Zëvendëskancelari mund të zëvendësojë kancelarin, nëse mungojnë ose nuk është në gjendje të kryej detyrën. Megjithëse kancelari është teorikisht i lirë të zgjedhë çdo ministër kabineti, në qeveritë e koalicionit, udhëheqja e partisë së dytë më të madhe të koalicionit zakonisht cakton një nga ministrat e tyre për postin, të cilin kancelari e emëron në përputhje me rrethanat.
Nëse mandati i kancelarit përfundon ose nëse jepet dorëheqja, Bundestagu duhet të zgjedhë një kancelar të ri. Presidenti i Gjermanisë mund t'i kërkojë ish-kancelarit të veprojë si kancelar derisa të zgjidhet një mbajtës i ri i postit, por nëse ata nuk dëshirojnë ose nuk janë në gjendje ta bëjnë këtë, presidenti mund të emërojë gjithashtu zëvendëskancelarin si ushtrues detyre.
Adresimi protokollar
Stili i saktë i adresimit protokollar në gjermanisht është Herr Bundeskanzler (mashkull) ose Frau Bundeskanzlerin (femër). Në korrespondencën ndërkombëtare, kancelari përmendet si "Shkëlqesia e Tij/Saj Kancelari/ja i/e Republikës Federale të Gjermanisë".
Shiko dhe këtë
Referime |
6232 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Personalitete%20gjermane | Personalitete gjermane | Albert Ajnshtajni
Rudolf Scharping
Konrad Adenauer (1876-1967) kancelar nga 15 shtator 1949 deri 15 tetor *1963 CDU
Ludwig Erhard (1897-1977) kancelar nga 16 shtator 1963 deri 30 nëntor 1966 CDU
Kurt Georg Kiesinger (1904-1988) kancelar nga 1 dhjetor 1966 deri 20 shtator 1969 CDU
Willy Brandt (1913-1992) kancelar nga 21 shtator 1969 deri 7 maj 1974 SPD
Helmut Schmidt (Lindur më 1918) kancelar nga 16 maj 1974 deri 1 shtator 1982 SPD
Helmut Kohl (Lindur më 1930) kancelar nga 1 shtator 1982 deri 26 shtator 1998 CDU
Gerhard Schröder (Lindur më 1944) kancelar nga 27 shtator 1998
J.W. Goethe shkrimtar
Lista |
6233 | https://sq.wikipedia.org/wiki/Top%20Channel | Top Channel | Top Channel është një televizion kombëtar privat i pavarur, i krijuar më 30 korrik 2001 me qendër në Shqipëri sinjali i të cilit shtrihet në të gjithë territorin e vendit. Top Channel është i pranishëm me sinjalin e tij në të gjithë Evropën, përmes platformat DigitAlb, NimiTV si edhe në Amerikën Veriore përmes platformat IPTV TVALB, Shqip TV dhe përmes satelitit Intelsat_America 5.
Historia
Top Channel u themelua nga Presidenti i ndjerë i Top Media, Dritan Hoxha në 30 korrik 2001, duke pasur që në fillim të tij, një objektiv të qartë, për të qenë televizioni i të gjithë shqiptarëve përmes trekëndëshit: informim, argëtim, edukim. Një synim që Top Channel është përpjekur ta realizojë ditë pas dite, me profesionalizëm dhe cilësi, çka ka bërë që televizioni të konsiderohet nga të gjithë tashmë si media më e madhe, më e rëndësishme dhe me e ndjekur në vend dhe në hapësirën mbarëshqiptare. Nisur nga cilësia e lartë e programeve informative, argëtuese dhe edukuese, shumë shpejt nga data e krijimit të tij Top Channel fitoi betejën me konkurrencën duke thithur audiencën shqiptare. Që në vitin 2003, një anketim serioz e radhiti Top Channel të parin, me shikueshmërinë më të lartë në vend, ndërkohë sipas një kërkimi të agjencisë IPSOS në vitin 2011, Top Channel është ekrani lider në treg.
Top Channel nisi për herë të parë transmetimet në 20 dhjetor 2001 dhe në vetëm pak muaj arriti që përmes stafit të krijuesve e gazetarëve, teknologjisë së re dhe ideve inovative të shndërrohej në ekranin kryesor dhe më të dashur për shqiptarët.
Në 15 shtator të vitit 2003, Top Channel arriti mbulimin e plotë me sinjal të territorit të Shqipërisë, si dhe te gjithë kontinentit të Evropës në satelitin Eutelsat_W2, ndërsa në 15 dhjetor 2004, Top Channel e realizoi këtë mbulim nëpërmjet platformës DigitAlb. Në datë 15 gusht 2005, Top Channel mbuloi me sinjalin e vet Amerikën dhe Kanadanë. Në mars të vitit 2006, Top Channel hapi zyrën e saj në Kosovë dhe në qershor te vitit 2008 hapi zyrën e saj në Shkup.
Në datë 10 maj 2009, Top Channel nisi transmetimet ne teknologjinë HD, me finalen e "Top Fest 6", duke u bërë televizioni i parë në Shqipëri dhe rajon që solli këtë risi.
Që në fillim të transmetimeve të tij, Top Channel zgjeroi shumë shpejt gamën e programeve te te gjitha zhanreve, për te gjitha grupe moshat.
Top Channel është televizioni kryesor në Shqipëri për saktësinë e lajmeve të orës së fundit dhe lidhjeve të drejtpërdrejta të ngjarjeve më të rëndësishme të vendit, me edicione speciale për mbulimin, pasqyrimin dhe analizimin e çdo ngjarjeje apo evenimenti të rëndësishëm në Shqipëri dhe në trevat shqiptare, Kosovë e Maqedoni dhe kudo ku shqiptaret jetojnë ne botë.
Programe ndër vite
Shtojzovalle
Wake Up
Fiks Fare
Top Music Awards (dikurTop Fest)
Top Show
Hapur
Top Story
Të Paekspozuarit
Portokalli
Exclusive
Procesi Sportiv
Për'puthen
E Diell
Shqip
Pasdite në Top Channel
Ftesë në 5
Pop Culture (paraprakisht Top Select)
Game show 100 milionë
Game show Tjetri
Shiko kush luan
Në Shtëpinë Tonë
Gjurmë Shqiptare
VIP Club
Top Talent
Top Talk
Hipokrati
Soirée
Top Bloggers
Pushime On Top
Sekretet e Portokallisë
The Top List
Top Arena
Patenta ndërkombëtare
Big Brother
The Voice of Albania
Masterchef
Dua të të bëj të lumtur
The Voice Kids
Hell’s Kitchen
Big Brother VIP
Seriale
Rozi Abate
Baron Noir
Game of Thrones
Kandidatja
Shtëpiake të Dëshpëruara
Mata Hari
100 Vitrinat
Fuqia e Dashurisë
Komploti
Nikita
Të Humbur
Tre Trendafilet e Eves
Avatar
24 orë
Pa kufij 2
Shënime dhe referenca
http://top-channel.tv/rreth-top-channel/
https://sq.kingofsat.net/channelhistory.php?ch=2424
http://top-channel.tv/guida/
http://top-channel.tv/programe/
Shiko edhe
Dritan Hoxha
Top Media
Top Albania Radio
Top NEWS
DigitAlb
Alban Jaho
Genc Gjineci
Top Gold Radio
Gazeta Shqip
Lidhje të jashtme
Faqja Zyrtare e Top Channel
Faqja Zyrtare e Top Albania Radio
Faqja Zyrtare e DigitAlb
Faqja Zyrtare e SuperSport
Stacione televizive në Shqipëri
Top Channel |
6243 | https://sq.wikipedia.org/wiki/12%20Prill | 12 Prill |
Ngjarje
1946 - Siria pavarësohet nga Franca.
1961 - Kozmonauti Sovjetik Jurij Gagarin njeriu i parë i cili fluturoi në gjithësi.
1997 - Pretenduesi i fronit mbretëror të Shqipërisë Leka I u kthye në Shqipëri pas 58 viteve .
Lindje
1852 - Ferdinand Lindemann, matematikan gjerman (vdiq më 1939)
1917 - Xhemajl Bijediq, politikan boshnjak.
1947 - Tom Clancy, shkrimtar amerikan
1948 - Joschka Fischer, politikan gjerman
Vdekje
1945 - Franklin D. Roosevelt,politikan amerikan, kryetari i 32. i SHBA-ve.
Festa dhe përvjetore
Prill |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.