File size: 155,916 Bytes
7ee8afe |
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851 3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945 3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 |
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<tmx version="1.4">
<header adminlang="en" creationdate="20170629T074828Z" creationid="TLDJanisS\janis.slapins" creationtool="Tilde Plaintext-to-TMX Converter" creationtoolversion="1.0" datatype="plaintext" o-tmf="Moses file pair" segtype="sentence" srclang="pl">
<prop type="x-tucount">496</prop>
</header>
<body>
<tu tuid="1">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dotyczy to i dzieci, i osób dorosłych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bra mat för barn</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="2">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre substancje mogą dostawać się produktów spożywczych niezamierzenie, np. zanieczyszczenia środowiskowe.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De här råden kan hjälpa er på vägen till goda vanor.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="3">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dotyczy to i dzieci, i osób dorosłych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bra mat för små barn</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="4">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobre żywienie małych dzieci</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vad ska barn äta?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="5">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Naszym celem nie powinno być zatem udoskonalanie poszczególnych posiłków, ale zapewnienie dziecku dobrej jakości odżywczej spożywanych pokarmów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barnet får inte näringsbrist för det.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="6">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W ten sposób można zapewnić spożywanie odpowiednich składników odżywczych – białka, węglowodanów, tłuszczu, witamin i minerałów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kroppen mår bra av att få mat regelbundet – frukost, lunch och middag och 2–3 mellanmål.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="7">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dziecko nie stanie się z tego powodu niedo- żywione.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Undvik småätande mellan målen, så att barnet orkar äta ordentligt vid måltiderna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="8">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla rekompensaty można urozmaicać dodatki i przekąski.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Frukost och mellanmål</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="9">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nieustanne żucie w buzi jakiegoś pokarmu źle wpływa na zęby.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ett näringsrikt mellanmål kan bestå av samma typ av mat som frukosten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="10">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>kaszka z mlekiem;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Tre exempel på en bra</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="11">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>kleik;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Smaka därför</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="12">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pożywna przekąska może składać się z tych samych potraw, co śniadanie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>själv på all mat och visa att du tycker det är gott!</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="13">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego najlepiej zachować je na specjalne okazje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför är det klokt att spara dem till speciella tillfällen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="14">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fullkorn och fibrer</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="15">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Są też dzieci, u których produkty te przyczyniają się do spowolnienia przemiany materii.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>För andra barn kan det bli tvärtom, de blir tröga i magen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="16">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ilość odpowiednią dla Twojego dziecka możesz ustalić tylko na bazie doświadczenia, ponieważ jest ona dla każdego inna.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hur mycket fibrer barn kan äta utan att magen påverkas varierar från ett barn till ett annat – du får pröva dig fram.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="17">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Obiad i kolacja</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Lunch och middag</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="18">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podając ciepłe danie zarówno na obiad, jak i na kolację, łatwiej jest zaspokoić żywieniowe potrzeby małego dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Med lagad mat både till lunch och middag är det lättare att täcka små barns behov av näring.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="19">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Praktyczna zasada, która pomaga sprostać temu zadaniu to codzienne serwowanie jakiegoś produktu z każdej z następujących grup: ziemniaki, makaron, ryż, bulgur, kuskus i pieczywo: dobre źródła węglowodanów i błonnika, a także ważnych witamin i minerałów, takich jak żelazo i kwas foliowy;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Potatis, pasta, ris, bulgur, couscous och bröd: ger bra kolhydrater och fibrer, men också viktiga mineraler och vitaminer, som järn och folat (folsyra).</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="20">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>mięso, ryby, drób, jaja, fasola, soczewica i tofu: ważne źródła białka, witamin i minerałów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kött, fisk, kyckling, ägg, bönor, linser och tofu: är viktiga källor till protein, vitaminer och mineraler.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="21">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mięso, fasola i tofu to także dobre źródła żelaza;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kött, bönor och tofu är bra källor till järn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="22">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>warzywa i owoce: zawierają dużo witamin i innych substancji ochronnych, a także błonnika;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Grönsaker, rotfrukter, frukt och bär: innehåller mycket vitaminer och andra skyddande ämnen, men också fibrer.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="23">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>mleko, kwaśne mleko, jogurt i napoje roślinne, takie jak wzbogacone napoje na bazie owsa i soi: ważne źródła wapnia i wielu innych witamin i minerałów;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mjölk, fil, yoghurt och vegetabiliska drycker, som berikad havre- och soja- dryck: är viktiga källor till kalcium och många andra mineraler och vitaminer.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="24">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>do gotowania posiłków olej i margaryna w płynie: ważne źródła zdrowych tłuszczów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Olja och flytande margarin till matlagning: är viktiga källor till nyttiga fetter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="25">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do chudych potraw należy do porcji dziecka dodać trochę więcej tłuszczu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om maten är mager kan barnet behöva lite extra fett i sin portion.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="26">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyzwyczajaj swoje dziecko do picia przy posiłkach wody lub mleka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vänj ditt barn vid att dricka vatten eller mjölk till maten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="27">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zarówno do picia, jak i do gotowania używaj zimnej wody z kranu po uprzednim wypuszczeniu stojącej w nim letniej wody.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Använd kallvatten och spola tills vattnet är kallt, även när du tar vatten till matlagning.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="28">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ciepła woda może zawierać m.in. pierwiastki miedzi pochodzące z rur wodociągowych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Varmt kranvatten kan bland annat innehålla koppar från ledningarna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="29">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gospodarstwom domowym czerpiącym wodę z własnego źródła Socialstyrelsen (Główny Zarząd Zdrowia i Opieki Społecznej) zaleca przeprowadzanie co trzy lata kontroli jakości wody.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om man har egen brunn rekommenderar Socialstyrelsen att man kontrollerar vattnets kvalitet vart tredje år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="30">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W tym celu należy się skontaktować z komunalnym oddziałem ds. środowiska we własnym miejscu zamieszkania.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kommunens miljöförvaltning där du bor kan ge råd om hur du gör.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="31">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli woda nie nadaje się do użytku ze względu na obecność bakterii, w szczególności bakterii Escherichia coli (E.coli), nie należy jej podawać dziecku bez uprzedniego przegotowania.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om vattnet är ”otjänligt” på grund av bakterier, eller om bakterien Escherichia coli (E.coli) finns i vattnet, ska man koka det innan det ges till barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="32">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypadku innych substancji należy postępować zgodnie ze wskazówkami załączonymi do wyniku analizy wody.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>För övriga ämnen bör man följa de rekom mendationer som följer med analyssvaret.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="33">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji o wodzie pitnej i własnym źródle na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Läs mer om dricksvatten och egen brunn på www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="34">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gospodarstwom domowym czerpiącym wodę z własnego źródła Socialstyrelsen (Główny Zarząd Zdrowia i Opieki Społecznej) zaleca przeprowadzanie co trzy lata kontroli jakości wody.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om man har egen brunn rekommenderar Socialstyrelsen att man kontrollerar vattnets kvalitet vart tredje år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="35">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W tym celu należy się skontaktować z komunalnym oddziałem ds. środowiska we własnym miejscu zamieszkania.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kommunens miljöförvaltning där du bor kan ge råd om hur du gör.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="36">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli woda nie nadaje się do użytku ze względu na obecność bakterii, w szczególności bakterii Escherichia coli (E.coli), nie należy jej podawać dziecku bez uprzedniego przegotowania.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om vattnet är ”otjänligt” på grund av bakterier, eller om bakterien Escherichia coli (E.coli) finns i vattnet, ska man koka det innan det ges till barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="37">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypadku innych substancji należy postępować zgodnie ze wskazówkami załączonymi do wyniku analizy wody.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>För övriga ämnen bör man följa de rekom mendationer som följer med analyssvaret.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="38">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji o wodzie pitnej i własnym źródle na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Läs mer om dricksvatten och egen brunn på www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="39">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Domowej roboty czy gotowe?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hemlagat eller färdiglagat?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="40">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre osoby bardzo lubią gotować, podczas gdy inne zupełnie nie są do tego przyzwyczajone.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Många tycker det är roligt att laga mat medan andra kanske inte är så vana vid matlagning.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="41">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przygotowanie dobrych posiłków dla małego dziecka wcale nie musi być trudne.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Att laga bra mat för små barn behöver inte vara svårt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="42">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W sieci i książkach kucharskich można znaleźć wiele łatwych przepisów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>På webben och i kokböcker finns många bra och enkla recept du kan ta hjälp av.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="43">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sklepy spożywcze oferują również dużą ilość półproduktów i gotowych dań, które doskonale nadają się nawet dla małych dzieci.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det finns också en hel del halvfabrikat och färdigrätter som passar även små barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="44">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele osób nie jest przekonanych do gotowych, fabrycznych dań, ponieważ mogą one zawierać więcej dodatków niż dania domowej roboty.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vissa är tveksamma till industrilagad mat för att den ibland innehåller mer tillsatser än hemlagad.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="45">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobrze jest zatem wiedzieć, że wszystkie dodatkowe składniki stosowane do produkcji artykułów spożywczych są bezpieczne zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych, ponieważ zostały naukowo przebadane i zaaprobowane do użytku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Då är det bra att veta att alla tillsatser som används i livsmedel är vetenskapligt bedömda och godkända och säkra för både barn och vuxna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="46">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Należy natomiast zwracać uwagę na ilość soli i cukru w kupowanych produktach.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Däremot kan man behöva se upp så att produkterna inte innehåller mycket salt eller socker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="47">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wybieraj artykuły spożywcze oznakowane „dziurką od klucza” – zawierają one bowiem mniej soli i cukru.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Välj gärna nyckelhålsmärkt mat – den innehåller mindre salt och socker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="48">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryby i skorupiaki</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fisk och skaldjur</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="49">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryby i skorupiaki są ważnym źródłem witaminy D, jodu i selenu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fisk och skaldjur är viktiga källor till D-vitamin, jod och selen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="50">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Tłuste ryby, takie, jak łosoś, śledź i makrela zawierają też zdrowe tłuszcze typu omega-3, w szczególności DHA, który jest niezbędny dla rozwoju mózgu i wzroku dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fet fisk, som lax, sill och makrill, innehåller också det särskilda omega- 3-fett, DHA, som barn behöver för hjärnans och synens utveckling.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="51">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego ryby powinny często pojawiać się w menu dziecka, najlepiej 2-3 razy w tygodniu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför är det bra för barn att äta fisk ofta, gärna 2-3 gånger i veckan.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="52">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Staraj się urozmaicać dietę różnymi rodzajami ryb, co będzie nie tylko pożytkiem dla zdrowia, ale i dla środowiska.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Försök att variera med olika sorters fisk, det är bra för både hälsans och miljöns skull.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="53">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre rodzaje ryb mogą zawierać pochodzące ze środowiska, szkodliwe dla zdrowia toksyny, dowiedz się więcej na stronie 12.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Några få sorters fisk kan innehålla miljögifter, se sidan 17.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="54">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele osób ma trudności z przyrządzaniem ryb, a to wcale nie musi być trudne – wystarczy przecież gotować je przez kilka minut w mikrofalówce.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Många tycker det är svårt att laga fisk, men det behöver det inte vara – ett enkelt sätt är att koka en bit fisk i mikron i några minuter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="55">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mamy dzisiaj tyle dobrych półproduktów i gotowych dań, z których można skorzystać.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det finns också många bra halvfabrikat och färdigrätter att ta till.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="56">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Makrela z puszki na kanapki to inny, łatwy sposób podawania ryby.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fiskpålägg på smörgåsen, som makrill på burk, är ett annat enkelt sätt att servera fisk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="57">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Żelazo jest ważnym składnikiem odżywczym, a dieta małego dziecka zawiera go bardzo mało.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Även valnötter och linfröolja innehåller omega-3.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="58">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawanie wzbogaconej w żelazo kaszki lub kleiku jest więc wskazane nawet w drugim roku życia dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Järn berikad gröt eller välling är därför bra även under barnets andra levnadsår.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="59">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Bogate w żelazo pokarmy to mięso, kaszanka, chrupki chleb typu „palttunnbröd”</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kött, blodpudding, palttunnbröd och annan blodmat är också rika på järn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="60">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>i inne produkty powstałe na bazie krwi, a z warzyw fasola, ciecierzyca, soczewica, niektóre orzechy i nasiona oraz wegetariańskie tofu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bönor, kikärter, linser, tofu och en del nötter och frön är vegetariska järn källor.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="61">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Żelazo jest ważnym składnikiem odżywczym, a dieta małego dziecka zawiera go bardzo mało.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Järn är ett näringsämne som små barn har svårt att få tillräckligt av.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="62">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawanie wzbogaconej w żelazo kaszki lub kleiku jest więc wskazane nawet w drugim roku życia dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Järn berikad gröt eller välling är därför bra även under barnets andra levnadsår.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="63">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Bogate w żelazo pokarmy to mięso, kaszanka, chrupki chleb typu „palttunnbröd”</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kött, blodpudding, palttunnbröd och annan blodmat är också rika på järn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="64">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>i inne produkty powstałe na bazie krwi, a z warzyw fasola, ciecierzyca, soczewica, niektóre orzechy i nasiona oraz wegetariańskie tofu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bönor, kikärter, linser, tofu och en del nötter och frön är vegetariska järn källor.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="65">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli dzieci nie jedzą ryb, powinno się stosować do gotowania olej rzepakowy albo margaryny na bazie oleju rzepakowego.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är bra för barn att äta fisk</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="66">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Częste spożywanie ryb jest zdrowe dla dzieci.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är bra för barn att äta fisk ofta.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="67">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Warzywa i owoce</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Frukt och grönt</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="68">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego właśnie dzieciom powinno się podawać warzywa zarówno na obiad jak i na kolację, a owoce codziennie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Servera grönsaker till både lunch och middag och frukt varje dag.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="69">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawaj owoce i warzywa o rozmaitych kolorach i kształtach, aby wzbudzić u dziecka zainteresowanie i radość z posiłku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Variera gärna färg och form, det kan väcka barnets nyfikenhet och matglädje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="70">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele warzyw dostępnych jest w formie mrożonek.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det finns många frysta grönsaker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="71">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mrożone warzywa zawierają tyle samo składników odżywczych, co świeże i można je szybko przygotować do spożycia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De innehåller lika mycket näring som färska och går snabbt att laga till.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="72">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Fasola i soczewica zawierają składniki, które mogą powodować kolkę żołądka, a które można zneutralizować poprzez gotowanie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bönor och linser innehåller ämnen som kan ge magknip, men som försvinner om bönorna kokas.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="73">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przeczytaj instrukcje na opakowaniu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Läs på förpackningen hur du gör.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="74">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kilka innych przykładów na szybkie przekąski:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Några fler exempel:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="75">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pokrój ogórek, marchewki, brokuły lub kalafiora w podłużne kawałki i podaj dziecku w czasie, gdy gotujesz obiad.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Skär stavar av gurka, morötter, broccoli- eller blomkålsbuketter och servera medan du lagar maten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="76">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>To szybka metoda na zaspokojenie głodnego i maru- dzącego dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är snabbt gjort och kan motverka en del av hungergnället.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="77">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do sosu z mielonego mięsa i innych potraw dodawaj warzywa takie jak np. starte na tarce marchewki, białą kapustę, puszkę siekanych pomidorów, kukurydzę lub fasolę.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ha grönsaker i maten, till exempel rivna morötter, vitkål, en burk krossade tomater, majs eller bönor i köttfärssåsen eller grytan.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="78">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci uwielbiają często tzw. „łó deczki” z jabłek i gruszek lub plasterki bananów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Små barn tycker ofta det är roligt med ”båtar” av äpplen och päron eller bananslantar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="79">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Owoce podane w takiej formie są dla malucha łatwiejsze do zjedzenia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är också lättare att äta för ett litet barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="80">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej dowiesz się w rozdziale o wegetariańskich posiłkach dla dzieci.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Läs mer i avsnittet om vegetarisk mat för barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="81">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko i przetwory mleczne</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mjölk och mjölkprodukter</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="82">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko i jego przetwory są ważnymi źródłami m.in. wapnia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mjölk och mjölkprodukter är viktiga källor till bland annat kalcium.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="83">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wapń jest niezbędny do prawidłowego rozwoju układu szkieletowego i zębów dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kalcium behövs för att bygga upp barnets skelett och tänder.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="84">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pół litra mleka, jogurtu lub kwaśnego mleka dziennie pokrywa potrzeby małego dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>En halv liter mjölk, fil eller yoghurt om dagen räcker för att täcka barnets kalciumbehov.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="85">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kleik też jest bogaty w wapń, choć zawiera go trochę mniej niż mleko.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Även välling innehåller kalcium, men lite mindre än mjölk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="86">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Plasterek sera zawiera tyle samo wapnia, ile ½-1 dl mleka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>En skiva ost ger lika mycket kalcium som ½-1 dl mjölk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="87">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko chude i mleko półtłuste są ważnymi źródłami witaminy D, ponieważ są nią specjalnie wzbogacone.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Lättmjölk och mellanmjölk är viktiga källor till D-vitamin, eftersom de berikas extra med D-vitamin.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="88">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z tego względu zawierają jej znacznie więcej, niż tłuste mleko.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De innehåller därför betydligt mer D-vitamin än fetare mjölk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="89">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele chudych jogurtów i kwaśnych rodzajów mleka wzbogaca się witaminą D.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Även många magra fil- och yoghurtsorter berikas.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="90">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli Twoje dziecko nie je żadnych produktów mlecznych, na przykład z powodu alergii na białko mleka, powinieneś skontaktować się z dietetykiem.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om ditt barn inte äter några mjölkprodukter alls, till exempel på grund av mjölkproteinallergi, bör du få råd från en dietist.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="91">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jaki rodzaj mleka powinno pić małe dziecko?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vilken mJölk ska små barn dricka?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="92">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci poniżej dwóch lat potrzebują w swojej diecie trochę więcej tłuszczu niż dorośli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn under två år behö ver något mer fett i maten än vuxna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="93">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wydaje się zatem oczywiste, że powinno się im podawać tłuste produkty mleczne.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför kan det kännas naturligt att ge barn feta mjölkprodukter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="94">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci najbardziej potrzebują jednak tłuszczów typu omega-3, a tych w mleku nie ma.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Men det är framför allt omega3fett som barn behöver mer av och det finns inte i mjölken.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="95">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego lepiej jest podawać dziecku chude produkty mleczne, a do posiłków dodawać oleju rzepakowego, który jest bogaty w tłuszcze typu omega-3.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför är det bättre att ge magra mjölkprodukter och i stället ha lite extra rapsolja i maten, eftersom den innehåller omega3.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="96">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Chude mleko zawiera równie dużo witamin i minerałów, co tłuste mleko.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mager mjölk innehåller lika mycket vitaminer och mineraler som fet mjölk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="97">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Poza tym większość chudych produktów mlecznych wzbogaca się witaminą D i dlatego są one ważnymi źródłami tej witaminy dla dzieci.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De flesta magra mjölkprodukter berikas dess utom med Dvitamin och är därför viktiga källor till Dvitamin för barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="98">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Masło, margaryna i olej</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vilken mJölk ska små barn dricka?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="99">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Tłuszcze typu omega-3 są niezbędne dla prawidłowego rozwoju dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn under två år behö ver något mer fett i maten än vuxna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="100">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Olej rzepakowy jest produktem z natury bogatym w omega-3.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför kan det kännas naturligt att ge barn feta mjölkprodukter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="101">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Stosowanie do przygotowywania posiłków dziecka oleju rzepakowego lub produktów zawierających olej rzepakowy jest najprostszym sposobem na zapewnienie mu dostatecznej ilości omega-3.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Men det är framför allt omega3fett som barn behöver mer av och det finns inte i mjölken.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="102">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci poniżej dwóch lat potrzebują także trochę więcej tłuszczu niż dorośli i dlatego lepiej im podawać tłustą, a nie chudą margarynę.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför är det bättre att ge magra mjölkprodukter och i stället ha lite extra rapsolja i maten, eftersom den innehåller omega3.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="103">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Masło zawiera mało tłuszczów typu omega-3, więc niezbyt nadaje się dla dzieci.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mager mjölk innehåller lika mycket vitaminer och mineraler som fet mjölk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="104">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli zdasz się na intuicję dziecka i pozwolisz mu jeść tyle, na ile ma ochotę, z dłuższej perspektywy czasowej spożyje ono odpowiednią ilość pokarmu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn under två år behöver också lite mer fett än vuxna och därför är ett fetare margarin bättre än lättmargarin.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="105">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie nakładaj dziecku zbyt dużych porcji, lepiej niech poprosi potem o dokładkę.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Smör innehåller bara lite omega-3, och är därför inte det bästa valet för barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="106">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czasami dziecko zjada bardzo mało i szybko robi się głodne, a czasami bardzo dużo i potem nie ma ochoty jeść innych posiłków.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du ändå väljer att ge ditt barn smör är det extra viktigt att använda rapsolja till matlagningen och att barnet äter fet fisk, som ger omega-3.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="107">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dziecko musi się nauczyć jeść odpowiednie ilości pokarmów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn som ammas får även omega-3 från bröstmjölken.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="108">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czy dziecku potrzebne są dodatkowe witaminy i minerały?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hur mycket behöver små barn äta?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="109">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele osób uważa jednak, że dla pewności dziecku trzeba podawać witaminy i minerały w tabletkach.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du som vuxen låter barnet själv ta ansvar för mängderna äter barnet oftast lagom mycket mat, utslaget på längre tid.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="110">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Krople z witaminą D</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ddroppar</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="111">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pokarm małych dzieci nie zawiera wystarczającej ilości witaminy D. Niedobór witaminy D może być przyczyną nieprawidłowego rozwoju układu szkieletowego dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Små barn får inte tillräckligt med D-vitamin via maten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="112">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektórym dzieciom krople z witaminą D trzeba podawać nawet dłużej.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför behöver du fortsätta ge D-droppar varje dag ända tills barnet är två år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="113">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>dzieci, które nigdy nie jedzą ryb.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vissa barn behöver D-droppar även efter två år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="114">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Odżywianie wegetariańskie</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vegetarisk mat</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="115">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Coraz więcej osób wybiera potrawy wegetariańskie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Allt fler väljer att äta mer av vegetarisk mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="116">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>To wybór przynoszący korzyści zarówno dla zdrowia, jak i środowiska.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är bra både för hälsan och miljön.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="117">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego dobrze jest, jeśli dziecko już wcześnie nauczy się jeść różne wegetariańskie posiłki.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför är det bra om ditt barn tidigt får lära sig att tycka om olika vegetariska rätter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="118">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla wielu osób wegetariańskie posiłki są tylko urozmaiceniem zwykłej diety, inni zupełnie rezygnują ze spożywania mięsa, a niektóre osoby nawet ze wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Många varierar och äter vegetarisk mat bara ibland, en del väljer bara bort kött medan andra väljer bort allt från djurriket.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="119">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zrezygnowanie z mięsa nie nastręcza zwykle problemów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Att bara välja bort kött brukar inte vara något problem alls.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="120">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli chcesz jednak stosować dietę wegańską, tzn. wykluczyć spożywanie mięsa, ryb, mleka i jaj, potrzebna Ci jest gruntowna wiedza na temat odpowiedniego odżywiania, które zapewni dziecku wszystkie potrzebne składniki odżywcze.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om man äter vegankost, och helt väljer bort kött, fisk, mjölk och ägg, behöver man mycket kunskap för att få till en kost som ger barnet all näring det behöver.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="121">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W takim przypadku powinieneś się skontaktować z pielęgniarką w przychodni dziecięcej (BVC).</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du väljer att ge ditt barn veganmat bör du därför rådgöra med sjuksköterskan på BVC.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="122">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Stosowanie diety wegetariańskiej, niezależnie od jej rodzaju, polega nie tylko na tym, aby zrezygnować z produktów pochodzenia zwierzęcego, ale przede wszystkim na tym, aby zastąpić je produktami wegetariańskimi zawierającymi podobne składniki odżywcze.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Oavsett vilken typ av vegetarisk kost man äter är det viktigt att inte bara ta bort de animaliska livsmedlen utan att ersätta dem med näringsrika vegetariska livsmedel.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="123">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypadku dzieci odżywianych w sposób laktowegetariański istnieje ryzyko spożywania zbyt dużej ilości tłuszczów nasyconych, jeżeli w skład większości posiłków wchodzi mleko i ser, np. w postaci zapiekanek.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om ditt barn får laktovegetarisk mat blir det lätt för mycket mättat fett om en stor del av maträtterna är gjorda på mjölk och ost, till exempel gratänger.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="124">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieciom odżywianym w sposób wegański należy podawać dodatkowo witaminę Bi witaminę D w postaci suplementów lub wzbogaconych produktów spożywczych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn som får veganmat måste få vitamin Boch D-vitamin från tillskott eller berikade produkter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="125">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Alergie</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Allergi</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="126">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli podejrzewasz, że dziecko ma alergię</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du misstänker allergi</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="127">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko jest uczulone na któryś z produktów spożywczych, nie powinieneś na własną rękę rezygnować z podawania go dziecku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du tror att ditt barn inte tål ett livsmedel är det viktigt att inte på egen hand börja utesluta livsmedlet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="128">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Takie postępowanie może utrudnić postawienie właściwej diagnozy.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det kan göra det svårare att ställa rätt diagnos.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="129">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najpierw powinieneś skonsultować się z pielęgniarką w przychodni dziecięcej (BVC).</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Rådgör alltid först med personalen på BVC.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="130">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Występujące u małych dzieci takie objawy, jak rozstrój żołądka, wysypka, itp., nie koniecznie są oznaką alergii lub uczulenia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det kan finnas andra förklaringar till att barnet blir dåligt i magen, får utslag eller reagerar på något annat sätt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="131">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli Twoje dziecko cierpi na alergię</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om ditt barn är allergiskt</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="132">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najczęściej spotykane alergie u małych dzieci to alergia na białko mleka i białko jajek.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De vanligaste allergierna hos små barn är allergi mot mjölkprotein och äggprotein.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="133">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli Twoje dziecko cierpi na alergię powinieneś skonsultować się z dietetykiem.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om ditt barn är allergiskt är det viktigt att du får särskilda råd från en dietist.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="134">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji na temat uczuleń i alergii na produkty spożywcze znajdziesz na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>På www.livsmedelsverket.se finns mer information om allergi och över känslighet mot mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="135">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji na temat uczuleń i alergii na produkty spożywcze znajdziesz na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>På www.livsmedelsverket.se finns mer information om allergi och över känslighet mot mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="136">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podczas przygotowywania posiłków nie zapominaj o zachowaniu higieny.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Tänk extra på hygienen när du</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="137">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci są podatne na bakterie i wirusy wywołujące zatrucia pokarmowe.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Små barn är känsliga för bakterier och virus som kan orsaka matför- giftningar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="138">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podczas przygotowywania posiłków dla maluchów należy zatem pamiętać o zachowaniu higieny.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför är det bra att tänka extra på hygienen när du lagar mat till eller med barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="139">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Umyj dokładnie deskę do krojenia i przybory kuchenne, którymi przyrządzałeś surowe mięso i drób.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Diska skärbräda och köksredskap noga när du skurit kött och kyckling.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="140">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobrze myj warzywa, szczególnie te liściaste.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är också bra att skölja grönsaker, särskilt bladgrönsaker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="141">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Surowe mięso może zawierać szkodliwe bakterie, takie jak EHEC.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Rått kött kan innehålla skadliga bakterier som ehec.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="142">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego nie pozwalaj dziecku na próbowanie surowego mięsa.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Låt därför inte barn smaka på rå köttfärs eller rått kött.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="143">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mielone mięso i drób powinny być dogotowane/ dopieczone.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Genomstek köttfärs och kyckling.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="144">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jedzenie, które masz zamiar przechować na później wstaw jak najszybciej do lodówki lub zamrażarki.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du ska spara mat som blivit över, sätt in den i kylskåp eller frys så snart som möjligt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="145">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli pozostawisz jedzenie w temperaturze pokojowej dłużej, niż przez kilka godzin, istnieje ryzyko, że zdążą się w nim rozwinąć bakterie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om maten står framme i rumtemperatur mer än ett par timmar kan bakterier hinna växa till.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="146">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe ilości ciepłego lub letniego jedzenia można natychmiast wstawić do lodówki.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Små mängder varm eller ljummen mat kan ställas in i kylen direkt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="147">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie jedz przypalonego</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ät inte bränd mat</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="148">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypalonym pokarmie powstają szkodliwe substancje, które nie są dobre ani dla dzieci, ani dla dorosłych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>När mat bränns vid bildas skadliga ämnen som inte är bra för vare sig barn eller vuxna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="149">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przypalone kawałki należy odkroić i wyrzucić, a jeśli potrawa jest zbyt spalona wyrzucić ją w całości.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Skär bort det som är bränt, eller kasta om maten är mycket bränd.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="150">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najzdrowiej jest jeść pokarm przyrumieniony na złoty kolor, niż na brązowy.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är också bra att låta maten bli gyllengul snarare än gyllenbrun vid tillagning.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="151">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czego nie powinny spożywać małe dzieci?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Är det något små barn inte ska äta?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="152">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wielu rodziców niepokoi się tym, czy pokarmy, które jedzą ich dzieci nie zawierają jakichś szkodliwych substancji.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Många föräldrar är oroliga för att den mat barnen äter ska innehålla skadliga ämnen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="153">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Fakt, że dzieci są bardziej wrażliwe na niektóre substancje niż dorośli jest brany pod uwagę np. przy ustalaniu dozwolonegso poziomu pestycydów w owocach i warzywach lub aprobowaniu dodatków do żywności.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Även om barn kan vara känsligare för vissa ämnen än vuxna tar man hänsyn till det när man till exempel sätter gränser för hur mycket bekämpningsmedel som får finnas kvar i frukt och grönsaker eller godkänner tillsatser.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="154">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie musisz się zatem martwić o takie sprawy.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför behöver du inte vara orolig för sådana ämnen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="155">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryby, które mogą zawierać toksyny środowiskowe</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fisk som kan innehålla miljögifter</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="156">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryby te zawierają tak wysokie ilości dioksyn i toksyn PCB, że dziewczynki i kobiety w wieku rozrodczym oraz chłopcy do 18 lat nie powinni spożywać ich częściej niż dwa-trzy razy do roku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Dessa fiskar innehåller så pass höga halter dioxin och PCB att flickor, kvinnor i barnafödande ålder och pojkar upp till 18 år inte bör äta dem oftare än två till tre gånger per år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="157">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dziki łosoś, pstrąg i palia są rzadko dostępne w zwykłych sklepach.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vildfångad lax, öring och röding finns sällan att köpa i vanliga affärer.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="158">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dostępny w sprzedaży łosoś pochodzi prawie zawsze z hodowli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Den lax som säljs är nästan alltid odlad.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="159">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci, które jedzą dużo ryb z własnego połowu</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn som äter mycket egenfångad fisk</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="160">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Okoń, szczupak, sandacz i miętus mogą zawierać ołów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Abborre, gädda, gös och lake kan innehålla kvicksilver.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="161">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci, które spożywają te ryby częściej niż raz w tygodniu ryzykują nagromadzenie w organizmie zbyt dużej i na dłuższą metę szkodliwej ilości tej substancji.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn som äter sådan fisk oftare än en gång per vecka kan få i sig mängder som på sikt kan vara skadliga.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="162">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobrze jest zatem urozmaicać dietę dziecka innymi rodzajami ryb.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför är det bra att variera med andra sorters fisk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="163">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre rodzaje świeżych lub mrożonych ryb, takie jak tuńczyk, duże okazy halibuta, miecznik, rekin i płaszczka mogą też zawierać ołów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Även färsk/fryst tonfisk, stor hälleflundra, svärdfisk, haj och rocka kan innehålla kvicksilver.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="164">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zdrowa żywność</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hälsokost</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="165">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty zaliczane do tzw. zdrowej żywności, czyli takie, jak na przykład wyciągi z różnych roślin i ziół, są produktami, które rzadko kiedy podlegają badaniom naukowym.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hälsokostprodukter, till exempel växtextrakt och olika örter, är sällan testade på ett vetenskapligt sätt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="166">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie bada się również wpływu tych produktów na dzieci i dlatego trudno jest powiedzieć, czy są one dla nich szkodliwe, czy nie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De testas inte heller på barn och det går därför inte att veta om de är skadliga eller inte.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="167">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Reklamy zachwalają dobry wpływ tych produktów na zdrowie, lecz dla małych dzieci, które rosną i rozwijają się, mogą one być niewskazane.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>I marknadsföringen påstås de ofta ha bra effekt på hälsan, men kan vara direkt olämpliga för barn som växer och utvecklas.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="168">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego nie należy podawać ich dzieciom.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ge därför inte ditt barn hälsokost- produkter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="169">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kawa, czarna herbata i napoje energetyzujące</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kaffe, svart te och energidrycker</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="170">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci nie powinny pić kawy, ani dużych ilości czarnej herbaty lub coca-coli, ponieważ napoje te zawierają kofeinę.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Små barn bör inte få kaffe eller större mängder svart te och cola- drycker, eftersom de innehåller koffein.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="171">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci są bardziej wrażliwe na kofeinę niż dorośli i mogą dostać od niej np. kołatania serca lub nudności.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn är känsligare för koffein än vuxna och kan reagera med till exempel hjärtklappning och illamående.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="172">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Napoje energetyzujące mogą zawierać tak dużo kofeiny, że w ogóle nie należy ich podawać dzieciom.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Energidrycker kan innehålla mycket koffein och bör därför inte alls ges till barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="173">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niepasteryzowane mleko</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Opastöriserad mjölk</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="174">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niepasteryzowane mleko może zawierać szkodliwe bakterie, takie jak EHEC lub campylobacter.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Opastöriserad mjölk kan innehålla skadliga bakterier, som ehec och campylobacter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="175">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego zarówno dorośli jak i dzieci nie powinni go spożywać.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför bör varken barn eller vuxna dricka sådan mjölk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="176">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dotyczy to również przetworów z niepasteryzowanego mleka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det gäller även färskost gjord på opastöriserad mjölk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="177">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie sprzedaje się ich w zwykłych sklepach, ale można je dostać u prywatnych producentów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Sådan ost finns sällan att köpa i vanliga affärer, men kan finnas hos lokala osttillverkare.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="178">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>EHEC (Eschericia coli) to „nowy” rodzaj bakterii, który w Szwecji zaczął się rozprzestrzeniać w latach 90-tych, i który u małych dzieci może powodować poważne uszkodzenia nerek.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ehec är en ganska ”ny” bakterie som började spridas i Sverige på 90-talet, och som kan orsaka allvarliga njurskador hos små barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="179">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleka niepasteryzowanego nie wolno sprzedawać w sklepach, ale można je dostać w gospodarstwach rolnych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Opastöriserad mjölk får inte säljas i affärer, men går att få på bondgårdar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="180">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sól</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Salt</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="181">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W wieku mniej więcej jednego roku organizm małego dziecka potrafi utrzymać równowagę soli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vid ungefär ett års ålder kan barnets kropp reglera saltbalansen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="182">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Staraj się jednak używać soli z umiarem, ponieważ zbyt duża ilość soli może nawet u dzieci być powodem wysokiego ciśnienia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fortsätt ändå att vara sparsam med salt, eftersom för mycket salt kan leda till högt blodtryck även hos barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="183">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ilość spożywanej soli można zmniejszyć wybierając artykuły spożywcze oznakowane „dziurką od klucza”, np. płatki, chleb i ser.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ett sätt att minska på saltet är att välja nyckelhålsmärkta produkter, till exempel flingor, bröd och ost.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="184">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Artykuły te zawierają mniej soli niż podobne produkty bez oznakowania.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De innehåller mindre salt än sorter som inte får nyckelhålsmärkas.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="185">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj również takich przekąsek, jak chipsy i chrupki, ponieważ zawierają one często bardzo dużo soli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Undvik också snacks, som chips och ostbågar, eftersom de ofta är väldigt salta.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="186">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Używaj soli z jodem, ponieważ jod jest składnikiem niezbędnym w procesie regulacji przemiany materii.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Välj jodberikat salt, men salta inte så mycket.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="187">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sól z jodem jest więc ważnym źródłem jodu, zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Jod behövs för regleringen av ämnesomsättningen och jodberikat salt är en viktig källa för både barn och vuxna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="188">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Informacja o zawartości jodu w soli podana jest na opakowaniu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det står på förpackningen om saltet innehåller jod.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="189">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Solanina w zielonych ziemniakach</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Solanin i grön potatis</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="190">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zielone lub uszkodzone ziemniaki zawierają solaninę, związek chemiczny powodujący ból brzucha, wymioty i biegunkę.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Grön eller skadad potatis innehåller solanin, ett ämne som kan ge magont, kräkningar och diarré.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="191">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Cukier, słodycze, soki i napoje gazowane</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Socker, godis, saft och läsk</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="192">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj podawania dziecku słodyczy, soków i napojów gazowanych tak długo, jak tylko to jest możliwe.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Undvik godis, saft och läsk så länge som möjligt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="193">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty te zawierają mało składników odżywczych, a dużo cukru, który dziecku nie jest potrzebny.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De innehåller lite näring men mycket socker, som barn inte behöver.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="194">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Duża ilość cukru w diecie ma szkodliwy wpływ na zęby.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mycket socker kan skada barnets tänder.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="195">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W wielu przypadkach nie jesteśmy może świadomi tego że nawet inne produkty spożywcze mogą zawierać bardzo dużo cukru.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Man tänker kanske inte på att även en del mat innehåller mycket socker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="196">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dotyczy to np. wielu rodzajów jogurtów owocowych, napojów jogurtowych, płatków śniadaniowych, soków owocowych, deserów ryżowych itp.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det gäller många sorters fruktyoghurt, yoghurtdrycker, flingor, rismellanmål och liknande.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="197">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie należy przyzwyczajać dziecka do tego, że wszystkie posiłki są słodkie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är onödigt att vänja barn vid att allt ska smaka sött.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="198">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zamiast jogurtów owocowych można podawać jogurt naturalny lub kwaśne mleko z dodatkiem owoców.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>I stället för fruktyoghurt kan du till exempel ge naturell yoghurt eller fil och blanda ner frukt eller bär.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="199">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z płatków śniadaniowych i muesli wybieraj te, które nie zawierają dużo cukru.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>När det gäller flingor och müsli finns det många sorter som inte innehåller så mycket socker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="200">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czytaj na opakowaniach ile cukru zawiera dany produkt.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Läs på förpackningen hur mycket tillsatt socker produkten innehåller.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="201">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Możesz też wybierać artykuły spożywcze oznakowane „dziurką od klucza”.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Du kan också välja nyckelhålsmärkt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="202">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na zdjęciu po lewej jest pokazane ile cukru zawiera jogurt owocowy, sok, kakao i kisiel.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Nyckelhålet får bara sättas på flingor, yoghurt och fil med lite socker och inget sötningsmedel.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="203">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najważniejsze w skrócie</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De viktigaste råden</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="204">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobra dieta dziecka zawiera</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>det är bra om barnet får</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="205">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>różne rodzaje potraw – dzięki którym dziecko otrzymuje urozmaicone posiłki i może przyzwyczaić się do różnorodnych smaków;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>olika sorters mat – det gör att barnet vänjer sig vid många smaker och får bra variation på maten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="206">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>regularne posiłki – śniadanie, obiad i ko- lację, a pomiędzy nimi 2-3 zdrowe, małe posiłki;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>mat regelbundet – frukost, lunch och middag och däremellan 2–3 bra mellanmål.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="207">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>codziennie: ziemniaki, makaron, ryż, bulgur, kuskus, chleb, płatki zbożowe lub kaszę;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>potatis, pasta, ris, bulgur, couscous, bröd, flingor eller gryn varje dag.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="208">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>2-3 razy w tygodniu ryby;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>fisk 2–3 gånger i veckan.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="209">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>codziennie: mięso, drób, jaja, fasolę, soczewicę lub tofu;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>kött, kyckling, ägg, bönor, linser eller tofu varje dag.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="210">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>warzywa do każdego posiłku i codziennie owoce;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>grönsaker till varje måltid och frukt eller bär varje dag.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="211">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>chude mleko, chudy jogurt lub chude kwaśne mleko;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>mager mjölk, fil eller yoghurt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="212">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>na kanapki margarynę, a do smażenia olej lub margarynę w płynie;</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>margarin på smörgåsen och flytande margarin eller olja till matlagning.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="213">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>wodę lub mleko do popicia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>vatten eller mjölk som måltidsdryck.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="214">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kontynuuj codzienne podawanie kropli z witaminą D do wieku dwóch lat.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fortsätt att ge D-droppar varje dag ända tills barnet är två år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="215">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypadku niektórych dzieci podawanie witaminy D konieczne jest nawet przez dłuższy okres.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vissa barn behöver D-droppar även efter två år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="216">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Używaj soli z jodem, ale z umiarem.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Välj jodberikat salt i maten, men salta inte så mycket.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="217">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj podawania słonych przekąsek tak długo, jak tylko to jest możliwe.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Undvik salta snacks så länge som möjligt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="218">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj lub ograniczaj spożycie</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>undvik eller var försiktig med</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="219">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Słodycze, soki i napoje gazowane – unikaj ich tak długo, jak tylko to jest możliwe i ograniczaj spożywanie słodkich bułeczek i przekąsek.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Godis, saft och läsk – undvik så länge som möjligt och var sparsam med kaffebröd och söta mellanmål.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="220">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Śledź z Morza Bałtyckiego, dziki łosoś oraz pstrąg z Morza Bałtyckiego i jezior Vänern i Vättern, sieja z jeziora Vänern i palia z jeziora Vättern – te ryby dzieci powinny spożywać najwyżej 2-3 razy do roku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Strömming från Östersjön, vildfångad lax och öring från Östersjön, Vänern och Vättern, sik från Vänern och röding från Vättern – barn bör äta dessa fiskar högst 2-3 gånger per år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="221">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Suplementy i zdrowa żywność – skon- sultuj się z przychodnią dla dzieci (BVC) zanim zaczniesz podawać dziecku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kosttillskott och hälsokost – rådgör med BVC innan du ger till barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="222">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niepasteryzowane mleko i jego przetwory – nie należy podawać dzieciom.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Opastöriserad mjölk och färskost gjord av opastöriserad mjölk – ge inte till barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="223">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Surowe mięso – nie należy podawać dzieciom, mięso powinno być dopieczone/ dogotowane.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Rå köttfärs och rått kött – ge inte till barn, och genomstek köttfärs och kyckling.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="224">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci są podatne na zatrucia pokarmowe.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn är känsliga för matförgiftningar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="225">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego pamiętaj o zachowaniu higieny podczas przygotowywania posiłków dla dzieci.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Tänk därför extra på hygienen när du lagar mat till eller med barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="226">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli podejrzewasz, że Twoje dziecko jest uczulone na jakiś produkt spożywczy, nie powinieneś na własną rękę rezygnować z podawania go dziecku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du misstänker att ditt barn inte tål ett livsmedel är det viktigt att inte på egen hand börja utesluta livsmedlet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="227">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Skonsultuj się najpierw z przychodnią dla dzieci (BVC).</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Rådgör alltid först med personalen på BVC.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="228">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Chcesz siĊ dowiedzieü wiĊcej?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>341 279</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="229">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>ISBN: 978 91 7714 213 3</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="230">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>”Odpowiedni pokarm dla niemowląt w wieku poniżej jednego roku”</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bra mat för spädbarn</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="231">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kaszki i kleiki ryżowe</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>341 279</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="232">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kaszki i kleiki ryżowe mogą zawierać arszenik.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>© Livsmedelsverket 2011</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="233">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na przykład dla dzieci nietolerujących glutenu dostępne są kaszki i kleiki kukurydziane, które można podawać zamiennie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Första upplagan, andra tryckningen, februari 2012 Box 622, 751 26 Uppsala</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="234">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kaszki i kleiki ryżowe</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Telefon: 018-17 55 00</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="235">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kaszki i kleiki ryżowe mogą zawierać arszenik.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>E-post: livsmedelsverket@slv.se Grafisk form: Form etc.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="236">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zróżnicowany pokarm</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Stockholm Foto: Jonas Böttiger</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="237">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wskazówki te zostały napisane w taki sposób, aby były przydatne dla jak największej liczby osób.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De är skrivna för att passa för de flesta.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="238">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pierwsze sześć miesięcy</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De första sex månaderna</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="239">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pierwsze miesiące z nowo narodzonym dzieckiem to bardzo specjalny okres w życiu każdego rodzica – to jednocześnie czas fantastycznych przeżyć jak i radykalnych zmian.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Den första tiden är en speciell tid – omvälvande och fan- tastisk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="240">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wielu rodziców nie jest przygotowanych na wprowadzenie w ich życiu zmian, które są konieczne dla zaspokajania ciągłych potrzeb noworodka, i nie zdają sobie sprawę, jakim obciążeniem może być kilkakrotne wstawanie w nocy, gdy trzeba go nakarmić lub utulić.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>I efterhand brukar den här perioden kännas väldigt kort, men när man är mitt i kan det vara påfrestande, mitt i det fantastiska.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="241">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W ciągu pierwszych sześciu miesięcy najlepszym pokarmem dla noworodka jest mleko matki lub mleko modyfikowane.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De första sex månaderna är bröstmjölk eller modersmjölksersättning den bästa maten för barnet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="242">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Karmienie noworodka to nie tylko czas podawania pokarmu, ale także ważna dla dziecka chwila bliskości z matką, ojcem lub inną bliską osobą.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Men maten handlar inte bara om näring, den ger också en stund av närhet som är viktig för barnet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="243">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bröstmjölk</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="244">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki zawiera wszystkie składniki odżywcze potrzebne dziecku do zdrowego wzrostu i rozwoju w ciągu pierwszych sześciu miesięcy życia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bröstmjölken innehåller all den näring ett barn behöver för att växa och utvecklas under de första sex månaderna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="245">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jedynym wyjątkiem jest witamina D, którą dziecku należy podawać w postaci kropli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Enda undantaget är D-vitamin, som barnet behöver få genom D-droppar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="246">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Karmienie piersią stymuluje produkcję mleka u matki.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>När barnet ammas stimuleras mjölkproduktionen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="247">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla niektórych kobiet rozpoczęcie karmienia piersią jest rzeczą naturalną, inne potrzebują pomocy.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>För en del kommer amningen igång av sig självt, för andra tar det längre tid.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="248">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Personel tych instytucji dysponuje szeroką wiedzą na ten temat i chętnie pomoże Ci pokonać trudności.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>I dag finns det mycket kunskap om hur man kan underlätta för att få amningen att fungera.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="249">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czy karmienie piersią zmniejsza ryzyko zachorowań u dziecka?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kan amning minska risken för sjukdom?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="250">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki zawiera składniki, które obniżają ryzyko takich infekcji, jak zapalenie ucha i grypa żołądkowa.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bröstmjölken innehåller ämnen som minskar risken för infektioner som öroninflammation och magsjuka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="251">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z badań wynika także, że u dzieci, które były karmione piersią ryzyko nadwagi, wysokiego ciśnienia i zachorowania na cukrzycę typu 2 w dorosłym wieku jest dużo niższe.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Forskningen visar också att barn som ammats har lägre risk att bli överviktiga, få högt blodtryck och typ 2-diabetes som vuxna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="252">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najlepszą odporność uzyskują dzieci, które były wyłącznie karmione piersią, ale nawet częściowe karmienie piersią ma pozytywny wpływ.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Störst skydd får barn som enbart ammas, men även lite amning är bra.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="253">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryzyko alergii na gluten (ce- liakii) jest niższe u tych dzieci, które powoli przyzwyczajały się do pokarmu zawierającego gluten w okresie, gdy jeszcze były karmione piersią.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Risken att utveckla glutenintolerans i småbarnsåren är lägre bland barn som långsamt vänjs vid mat med gluten, medan de fortfarande ammas.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="254">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ale samo karmienie piersią nie zmniejsza prawdopodobnie ryzyka jakichkolwiek alergii.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Däremot minskar amning troligen inte risken för allergi.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="255">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przechowywanie mleka matki</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Att spara bröstmjölk</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="256">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Noworodki są podatne na infekcje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ett litet barn är känsligt för infektioner.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="257">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego przed przystąpieniem do odciągania mleka należy pamiętać o zachowaniu higieny – czyli przede wszystkim o umyciu rąk, aby znajdujące się na nich bakterie i wirusy nie przedostały się do mleka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du ska mjölka ur bröstmjölk är det därför viktigt att först tvätta händerna, så att inte bakterier eller virus från händerna förs över till mjölken.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="258">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Odciągnięte mleko można natychmiast wstawić do lodówki lub zamrażarki, bez uprzedniego schładzania.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mjölken behöver inte kylas ner utan kan ställas in direkt i kyl eller frys.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="259">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki można przechowywać w lodówce najwyżej trzy doby.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bröstmjölk kan förvaras högst tre dygn i kylskåp.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="260">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W zamrażarce natomiast co najmniej sześć miesięcy.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>I frys håller mjölken i minst sex månader.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="261">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zamrożone mleko należy rozmrażać w ciepłej lub zimnej wodzie, albo w lodówce – nigdy w temperaturze pokojowej.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Tina fryst bröstmjölk i varmt eller kallt vatten eller i kylskåp, inte i rumstemperatur.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="262">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Rozmrożone i niewypite mleko należy wyrzucić.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Släng mjölk som blivit över efter att barnet ätit.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="263">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czy dieta matki ma wpływ na jakość mleka?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Påverkas bröstmjölken av vad mamman äter?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="264">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wszystko, co matka je i pije ma wpływ na jakość jej mleka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vad mamman äter och dricker påverkar bröstmjölken.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="265">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko modyfikowane</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Modersmjölksersättning</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="266">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla niemowląt, które nie mogą być karmione piersią dostępne jest mleko modyfikowane, dostarczające dziecku energii i potrzebnych składników odżywczych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om barnet inte ammas finns det modersmjölksersättning som ger den energi och näring barnet behöver.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="267">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Istnieje wiele różnych rodzajów mleka modyfikowanego – personel przychodni dziecięcej (BVC) chętnie doradzi Ci rodzaj mleka odpowiedni dla Twojego dziecka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det finns olika sorters ersättningar – på BVC kan du få råd om vilken sort som är mest lämplig för ditt barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="268">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawanie mleka matki i mleka modyfikowanego</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>D-DROPPAR</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="269">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zdarza się, że konieczne jest jednoczesne podawanie mleka matki i mleka modyfikowanego.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>D-droppar varje dag under de första två åren.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="270">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W wielu przypadkach kombinacja taka działa bez zarzutu, czasami jednak jest ona powodem tego, że karmienie piersią kończy się wcześniej niż planowano.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är viktigt att barnet får dropparna regelbundet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="271">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wtedy dobrym sposobem może być podawanie mleka modyfikowanego w filiżance zamiast w butelce.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>D-droppar längre än två år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="272">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Krople z witaminą D</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>D-DROPPAR</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="273">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z tego względu wszystkim dzieciom potrzebna jest dodatkowa porcja witaminy D – codziennie przez pierwsze dwa lata życia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>D-droppar varje dag under de första två åren.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="274">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Krople z witaminą D należy podawać regularnie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är viktigt att barnet får dropparna regelbundet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="275">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przygotowanie mleka modyfikowanego</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Att blanda modersmjölksersättning</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="276">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Noworodki są podatne na infekcje i dlatego przed przystąpieniem do przygotowania mleka modyfikowanego należy pamiętać o zachowaniu higieny.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Tvätta därför alltid händerna innan du börjar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="277">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do przyrządzania mleka nie powinno się używać ciepłej wody z kranu, ponieważ może ona zawierać m.in. pierwiastki miedzi pochodzące z rur wodociągowych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Blanda inte ut ersättningen med vatten från varmvattenkranen, eftersom det bland annat kan innehålla koppar från ledningarna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="278">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Lepiej używać zimnej wody z kranu po uprzednim wypuszczeniu stojącej w nim letniej wody.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Använd i stället kallvattnet och spola tills vattnet är kallt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="279">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zimną wodę należy następnie podgrzać i przygotować mleko według instrukcji na opakowaniu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Värm sedan vattnet och blanda ersättningen enligt instruktionen på förpackningen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="280">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na opakowaniu podana jest także informacja na temat okresu przydatności do spożycia przygotowanego mleka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>På förpackningen står det också hur länge färdigblandad ersättning håller.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="281">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W tym celu należy się skontaktować z gminnym (kommunen) oddziałem ds. środowiska we własnym miejscu zamieszkania.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kommunens miljöförvaltning där du bor kan ge råd om hur du gör.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="282">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>szczególną ostrożność zaleca się w przypadku, gdy woda zawiera bakterie, arszenik, mangan, nitratyn lub fluor, ponieważ małe dzieci są bardziej wrażliwe na te substancje niż dorośli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Var särskilt uppmärksam på om vattnet innehåller bakterier, arsenik, mangan, nitrat eller fluorid, eftersom små barn är känsligare än vuxna för dessa ämnen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="283">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji na temat wody pitnej i własnego źródła na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Läs mer om dricksvatten och egen brunn på www.livsmedelsverket.se</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="284">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ile dziecko powinno jeść?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hur mycket behöver barnet äta?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="285">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najlepiej zdać się na apetyt dziecka i pozwolić mu jeść tyle i tak często, na ile ma ochotę.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det bästa brukar vara att låta barnets aptit styra hur mycket och hur ofta det äter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="286">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Im częściej matka karmi piersią, tym więcej powstaje w nich mleka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ju oftare barnet ammas desto mer mjölk produceras.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="287">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czasami też dziecko potrzebuje raczej bliskości i utulenia niż pokarmu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det kan också vara så att barnet behöver närhet och tröst snarare än mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="288">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli karmisz dziecko mlekiem modyfikowanym stosuj się do wskazówek podanych na opakowaniu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du ger modersmjölksersättning står det på förpackningen hur mycket ersättning som rekommenderas.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="289">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pielęgniarka w przychodni dziecięcej (BVC) sprawdza wagę i wzrost dziecka i dane te wprowadza do odpowiednich wykresów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>På BVC kan du titta på barnets längd- och viktkurva.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="290">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli waga i wzrost dziecka mieszczą się w normie, to nie potrzeba się martwić, że dziecko nie zjada wystarczającej ilości pokarmu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är ett redskap för att lättare avgöra om barnet växer som det ska.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="291">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Część dzieci już wcześnie okazuje zainteresowanie innymi rodzajami posiłków.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>En del barn blir tidigt intresserade av mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="292">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie martw się, że pokarmy te zawierają trochę soli – podajesz przecież niewielkie ilości.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>lite salt, eftersom det handlar om så små mängder.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="293">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>posiłków, nie musisz mu ich na razie podawać.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om barnet inte verkar intresserat behöver du inte ge några smak- prover.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="294">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki i mleko modyfikowane dostarczają dziecku wszystkich składników odżywczych, których potrzebuje w ciągu pierwszych sześciu miesięcy swojego życia (z wyjątkiem witaminy D).</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bröstmjölken eller modersmjölksersättningen ger all näring barnet behöver under hela första halvåret, utom D-vitamin.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="295">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pokarmy zawierające gluten</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mat som innehåller gluten</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="296">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Łagodne wprowadzanie małych ilości pokarmów zawierających gluten w okresie, gdy dziecko jest jeszcze karmione piersią obniża ryzyko rozwoju nietolerancji na gluten.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om barnet får små mängder gluten medan det fortfarande ammas minskar risken för att barnet ska bli glutenintolerant.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="297">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego najwcześniej w wieku czterech miesięcy, ale najpóźniej w wieku sześciu miesięcy, należy zacząć podawać dziecku małe ilości pokarmów zawierających gluten.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Senast vid sex månader, och tidigast från fyra månader, bör du därför börja ge barnet lite mat med gluten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="298">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gluten znajduje się w produktach, których składnikami są pszenica, jęczmień lub żyto.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Gluten finns i mat som innehåller vete, korn och råg.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="299">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Owies zawiera tylko małą ilość glutenu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Däremot finns det bara lite gluten i havre.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="300">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przykładowo można zacząć podawać dziecku kilka razy w tygodniu maleńkie kawałki białego chleba lub wafelków, albo małą łyżeczkę kaszki lub kleiku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Du kan till exempel låta barnet få smaka en liten munsbit vitt bröd eller smörgåsrån eller en liten sked gröt eller välling några gånger i veckan.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="301">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawanie kleiku w butelce ma tę wadę, że porcje glutenu stają się zbyt duże.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du ger välling i flaska blir det lätt för stora mängder gluten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="302">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Porcje pokarmów zawierających gluten można powoli zwiększać od sześciu miesięcy.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Efter sex månader kan du långsamt öka mängden.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="303">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Należy łagodnie wprowadzać małe ilości pokarmów zawierających gluten i bardzo powoli zwiększać porcje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Börja med små, små mängder mat som innehåller gluten och öka mängden mycket långsamt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="304">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym takie postępowanie również obniża ryzyko rozwoju nietolerancji na gluten, chociaż nie przynosi może równie dobrych efektów jak przy karmieniu piersią.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det kan också minska risken för glutenintolerans, även om långsam introduktion i samband med amning minskar risken mer.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="305">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Po upływie sześciu miesięcy nadchodzi czas, aby przyzwyczaić dziecko do jedzenia zwykłych pokarmów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vid cirka sex månader är det dags att börja vänja barnet att äta vanlig mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="306">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nauka jedzenia to proces, który przebiega stopniowo.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Att lära sig äta vanlig mat är en gradvis process.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="307">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najpierw trzeba przyzwyczaić dziecko do nowych konsystencji i nowych smaków, nauczyć jedzenia z łyżeczki i żucia pokarmów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>I början handlar det mest om att barnet ska vänja sig vid nya konsistenser, fler smaker, att äta från sked och att lära sig tuggrörelser.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="308">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie przerywaj karmienia piersią ani mlekiem modyfikowanym.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fortsätt att amma eller ge modersmjölksersättning som vanligt under den här perioden.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="309">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki i mleko modyfikowane zawierają tyle składników odżywczych, że nie trzeba będzie się martwić, jeśli wprowadzanie nowych pokarmów będzie przebiegało zbyt powoli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Eftersom bröstmjölk och ersättning innehåller så mycket näring behöver du inte vara orolig om barnet vill gå långsamt fram.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="310">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Co można podawać?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vad kan man ge?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="311">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie ma ścisłych „reguł” dotyczących wprowadzania nowych pokarmów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det finns inga ”regler” för vad man ska börja med.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="312">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najważniejsze, żeby miały one gładką konsystencję i dziecko mogło je łatwo przełknąć.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det viktiga är att maten har mjuk konsistens så att barnet inte sätter i halsen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="313">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przykład: rozgnieść widelcem kawałek gotowanego ziemniaka lub trochę ryżu i wymieszać z mlekiem matki lub mlekiem modyfikowanym tak, aby powstała papka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Du kan till exempel mosa en bit kokt potatis eller lite ris med en gaffel och tillsätta bröstmjölk eller ersättning så att det blir ett löst mos.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="314">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W ten sam sposób można przygotować papkę z innych warzyw.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>På samma sätt kan du laga mos av rotfrukter och grönsaker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="315">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Można też pozwolić dziecku na samodzielne jedzenie małych ilości miękkich potraw.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Man kan också låta barnet själv plocka i sig små, små mjuka bitar av mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="316">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Można również podawać ugotowane i roztarte na papkę: mięso z kurczaka lub ryby, mielone mięso, fasolę, soczewicę i tofu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Du kan också ge kokt, mosad eller mixad kyckling, fisk, köttfärs, bönor, linser och tofu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="317">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mięso, fasola i tofu zawierają dużo potrzebnego dziecku żelaza.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kött, bönor och tofu innehåller mycket järn som barnet behöver.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="318">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryby i jaja są źródłem ważnych składników odżywczych i z tego powodu dobrze jest wprowadzić je do diety dziecka dużo wcześniej.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Eftersom fisk och ägg bidrar med viktiga näringsämnen är det bra om barnet även får sådan mat tidigt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="319">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej o mleku na stronie 14, a o orzechach na stronie 17.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Läs mer om mjölk på sidan 20 och om nötter på sidan 25.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="320">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najprostszy sposób na zrobienie musu z banana, jabłka i gruszki to po prostu ostrożne skrobanie owoców łyżeczką.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mos av banan, äpple och päron får du enkelt genom att försiktigt skrapa på frukten med en sked.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="321">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zauważ, że dziecko potrzebuje trochę czasu, aby móc się przyzwyczaić nawet do kaszki i kleiku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Tänk på att barnet behöver vänja sig långsamt även vid välling och gröt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="322">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego przez pierwsze tygodnie najlepiej podawać niewielkie ilości kaszki i kleiku - kilka małych łyżeczek - i stopniowo zwiększać porcje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De första veckorna är det lagom med några teskedar välling eller gröt, öka sedan mängden efter hand.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="323">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie przestawaj podawać małych ilości pokarmów zawierających gluten, takich jak chleb, wafelki, makaron i bulgur.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fortsätt att ge små mängder av mat som innehåller gluten, som bröd, smörgåsrån, pasta eller bulgur.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="324">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre rodzaje kaszek i kleików również zawierają gluten – sprawdź na opakowaniu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>En del sorters barngröt och välling innehåller också gluten – läs på förpackningen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="325">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Źródłem glutenu są pszenica, jęczmień i żyto.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Gluten finns i vete, korn och råg.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="326">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przeciwieństwie do owsa, który zawiera tylko małą ilość glutenu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Däremot finns det bara lite gluten i havre.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="327">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci nie są odporne na bakterie i wirusy wywołujące grypę żołądkową.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Små barn är känsliga för bakterier och virus som kan orsaka magsjuka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="328">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pamiętaj zatem o zachowaniu higieny podczas przygotowywania posiłków dla twojego malucha.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför är det extra viktigt att tänka på hygienen när du lagar mat till ditt barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="329">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dowiedz się więcej z naszego przykładowego menu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Läs mer på receptuppslaget.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="330">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie przeprowadzono wystarczającej ilosci badań na temat tego, jak szybko niemowle mogłoby lub powinno być przyzwyczyjane do nowych normalnych pokarmów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det finns inte tillräckligt med forskning för att kunna säga hur fort barn ska eller kan vänja sig vid mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="331">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Opisane przedziały wiekowe opierają się na praktyce i doświadczeniach.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De åldersintervall som beskrivs här grundas i stället på beprövad erfarenhet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="332">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Każde dziecko rozwija się w innym tempie i dlatego przedziały te mają tylko charakter orientacyjny.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Eftersom alla barn är olika ska du inte se de här intervallen som exakta gränser.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="333">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie martw się, jeśli Twoje dziecko rozwija się szybciej lub wolniej niż sugeruje poniższy tekst.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Du behöver därför inte vara orolig om ditt barn vill gå fortare eller långsammare fram.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="334">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Spożywanie posiłków to nie tylko odżywianie się, ale także chwila przebywania razem, a z czasem, gdy dziecko podrośnie, sposób obcowania z innymi osobami podczas spożywania posiłków.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mat handlar inte bara om näring utan även om närhet och så småningom, när barnet blir lite större, om att umgås kring måltiden.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="335">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niekiedy z żywnością lub jej spożywaniem związane są różne komplikacje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ibland kan det bli krångel kring maten på olika sätt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="336">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Personel przychodni dziecięcej (BVC) chętnie pomoże Ci znaleźć rozwiązanie dla tego typu problemów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>På BVC kan du få mycket stöd när det gäller den typen av frågor.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="337">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie przeprowadzono wystarczającej ilosci badań na temat tego, jak szybko niemowle mogłoby lub powinno być przyzwyczyjane do nowych normalnych pokarmów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det finns inte tillräckligt med forskning för att kunna säga hur fort barn ska eller kan vänja sig vid mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="338">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Opisane przedziały wiekowe opierają się na praktyce i doświadczeniach.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De åldersintervall som beskrivs här grundas i stället på beprövad erfarenhet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="339">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Każde dziecko rozwija się w innym tempie i dlatego przedziały te mają tylko charakter orientacyjny.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Eftersom alla barn är olika ska du inte se de här intervallen som exakta gränser.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="340">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie martw się, jeśli Twoje dziecko rozwija się szybciej lub wolniej niż sugeruje poniższy tekst.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Du behöver därför inte vara orolig om ditt barn vill gå fortare eller långsammare fram.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="341">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Spożywanie posiłków to nie tylko odżywianie się, ale także chwila przebywania razem, a z czasem, gdy dziecko podrośnie, sposób obcowania z innymi osobami podczas spożywania posiłków.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mat handlar inte bara om näring utan även om närhet och så småningom, när barnet blir lite större, om att umgås kring måltiden.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="342">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niekiedy z żywnością lub jej spożywaniem związane są różne komplikacje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ibland kan det bli krångel kring maten på olika sätt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="343">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Personel przychodni dziecięcej (BVC) chętnie pomoże Ci znaleźć rozwiązanie dla tego typu problemów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>På BVC kan du få mycket stöd när det gäller den typen av frågor.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="344">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jak podawać nowe pokarmy do spróbowania?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hur ger man smakportioner?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="345">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli już próbowałeś podawać do spróbowania nowe pokarmy, tak, jak to opisano w rozdziale pt. Poznawanie nowych smaków i konsystencji, możesz teraz powoli zwiększać ich ilość.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du har prövat att ge de små smakproven som beskrivs i avsnittet Pyttesmå smakprov kan du långsamt öka mängden.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="346">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W pierwszych tygodniach wystarczy kilka łyżeczek.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De första veckorna räcker det med några teskedar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="347">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli jeszcze nie zacząłeś podawać nowych pokarmów, powinieneś to zrobić, gdy dziecko skończy sześć miesięcy.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du inte har börjat med smak- prover tidigare bör du göra det när barnet är sex månader.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="348">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zacznij podawać małe ilości nowych pokarmów, żeby dziecko mogło się do nich stopniowo przyzwyczajać.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Börja med små mängder, så att barnet får vänja sig gradvis.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="349">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W pierwszych dniach wystarczy mała łyżeczka pokarmu, potem możesz powoli zwiększać porcje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De första dagarna räcker det med någon tesked, sedan kan mängden långsamt ökas.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="350">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sprawdź, czy pokarm nie jest zbyt gorący i podawaj go przy pomocy małej łyżeczki lub pozwól dziecku samemu brać sobie małe, miękkie kawałki jedzenia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kontrollera att maten inte är för varm och mata barnet med en liten sked eller låt barnet själv plocka i sig små, små mjuka bitar mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="351">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Większość dzieci ma problemy z włożeniem jedzenia do buzi i z przełykaniem go.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De flesta barn har svårt att få in maten ordentligt i munnen och svälja den.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="352">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli pokarm wylatuje mu z buzi, to raczej oznacza, że dziecko nie jest przyzwyczajone do nowej konsystencji pokarmu i nie wie, co z nim zrobić, a nie, że mu nie smakuje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Att maten kommer ut igen beror oftast inte på att barnet inte tycker om den, utan på att det inte vet hur det ska göra och är ovan vid konsistensen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="353">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zwykły pokarm nie ma równie słodkiego smaku jak mleko matki lub mleko modyfikowane i dziecko potrzebuje trochę czasu, aby się do tego przyzwyczaić.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vanlig mat är inte heller lika söt som bröstmjölk eller ersättning, och de nya smakerna kan ta ett tag att vänja sig vid.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="354">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Możesz pomóc swojemu dziecku w polubieniu nowego pokarmu, jeśli będziesz go próbował razem z nim i pokazywał mu, że Tobie smakuje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Du kan hjälpa barnet på traven genom att själv smaka på den och visa barnet att du tycker om den.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="355">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli jednak dziecko wykazuje niechęć do nowego pokarmu, to najlepiej poczekać jeszcze kilka dni i spróbować od nowa.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>När är det bäst att ge smakportionen?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="356">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czasami zdarza się, że dziecko, które zaczęło dostawać kleik, nie chce już pić mleka z piersi, ponieważ łatwiej jest ssać pokarm z butelki.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det spelar inte så stor roll vid vilken tidpunkt på dagen du ger smak- portionen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="357">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie należy tylko podawać nowych pokarmów, gdy dziecko jest zbyt głodne, zbyt syte lub zbyt zmęczone.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det viktigaste är att erbjuda smakportionen när barnet inte är för hungrigt, för mätt eller för trött.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="358">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Praktyka pokaże, która pora będzie najodpowiedniejsza dla Twojego dziecka</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Man får pröva sig fram till vad som fungerar bäst.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="359">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Trudno jest dokładnie określić ilość pokarmu, którą dziecko powinno zjeść.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hur mycket mat behöver barnet?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="360">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla rodziców obie sytuacje mogą być źródłem frustracji.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Som förälder kan båda varianterna vara frustrerande.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="361">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci, które mało jedzą, ale piją dużo mleka matki lub mleka modyfikowanego i tak otrzymują wystarczającą ilość składników odżywczych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Äter barnet lite mat men får mycket bröstmjölk eller ersättning räcker den näringen långt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="362">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli dziecko rozwija się normalnie, nie musisz się o nic martwić.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om barnet växer och utvecklas som det ska behöver du inte vara orolig.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="363">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli dziecko jest nadal głodne, to lepiej podać mu dodatkowo mleko matki lub mleko modyfikowane, zamiast zbyt szybko zwiększać porcje nowego pokarmu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Är barnet fortfarande hungrigt kan det vara bättre att fylla på med bröstmjölk eller ersättning än att öka mängden mat för fort.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="364">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>To samo dotyczy kaszki czy kleiku – ich porcje należy zwiększać stopniowo.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Samma sak gäller välling och gröt – öka mängden långsamt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="365">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pierwsze posiłki kilka prostych przepisów</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Den första maten – några</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="366">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Piure z ziemniaków, roślin okopowych lub innych warzyw</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Puré på potatis, rotfrukter eller grönsaker</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="367">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Większość roślin okopowych i warzyw nadaje się do przyrządzania w formie piure.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De flesta rotfrukter och grönsaker går bra att göra mos av.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="368">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Potrzebne Ci będą na przykład:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ta till exempel något av följande:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="369">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>1 ziemniak, 1 mała marchewka, 1 kawałek pietruszki, ziarna kukurydzy, zielony groszek, kilka kawałków brokułu lub kalafiora.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>1 potatis, 1 liten morot, 1 bit palsternacka, majskorn, gröna ärter, några buketter broccoli eller blomkål</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="370">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wegetariańska potrawa z soczewicy dl suszonej soczewicy lub 3 dl gotowanej łyżki oleju rzepakowego 1 cebula</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>1 dl torkade linser eller 3 dl kokta 2 msk rapsolja</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="371">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>1 papryka</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>1 gul lök</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="372">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>400 g siekanych pomidorów tymianek</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>400 g krossade tomater timjan</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="373">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyrządzanie:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Gör så här:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="374">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ziemniaka, marchewkę i pietruszkę obrać i pokroić na plasterki, pozostałe warzywa pokroić na mniejsze kawałki.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Skala och skiva potatis och rotfrukter, skär eller dela grönsaker i mindre bitar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="375">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wszystko włożyć do garnka i dolać tyle wody, aby przykryć warzywa.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Lägg bitarna i en kastrull och häll på vatten så att det precis täcker bitarna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="376">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gotować do miękkości.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Koka dem mjuka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="377">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do gotowania można też użyć mikrofalówki.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Du kan också koka i mikro.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="378">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Rozgnieść widelcem, przepuścić przez praskę lub przetrzeć przez sitko.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mosa med gaffel eller pressa genom en vitlökspress eller sil.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="379">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli przygotowujesz większe ilości wtedy do robienia piure najlepiej użyć miksera.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du gör större mängder kan det vara praktiskt att använda mixerstav eller matberedare.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="380">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyrządzanie:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Gör så här:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="381">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>suszoną soczewicę ugotować według przepisu na opakowaniu, ale bez soli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Koka torkade linser enligt anvisningarna på förpackningen, men utan salt, eller använd färdigkokta.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="382">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Cebulę, paprykę i czosnek posiekać, włożyć do garnka i usmażyć do miękkości w oleju na małym ogniu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hacka lök, paprika och vitlök och låt den bli mjuk i oljan i en kastrull eller wok på medelvärme.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="383">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dodać pomidory i ugotowaną soczewicę.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Tillsätt krossade tomater och de kokta linserna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="384">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gotować przez chwilę aż do zgęstnienia, doprawić tymiankiem.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Låt koka ihop och krydda med timjan.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="385">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mięso albo drób</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kött eller kyckling</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="386">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przepis wystarcza na 15-20 porcji (1 porcja to mniej więcej 2 łyżki)</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Satsen räcker till 15–20 portioner (1 portion är ungefär 2 msk)</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="387">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>400 g mielonego mięsa lub kurczaka 4-5 dl wody koperek, pietruszka lub inne zioła</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>400 g köttfärs eller kyckling 4-5 dl vatten dill, persilja eller andra örter</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="388">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyrządzanie:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Gör så här:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="389">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Rozdrobnić przy pomocy miksera lub zetrzeć na tarce.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Finfördela med mixerstav, matberedare eller riv på rivjärn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="390">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mielone mięso można rozgniatać widelcem podczas gotowania.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Köttfärsen mosas med gaffel medan den kokas.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="391">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dodać wywaru z gotowanego mięsa, aby uzyskać gładką konsystencję, a następnie doprawić np. koperkiem lub pietruszką.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Tillsätt kokspad till lagom konsistens och krydda med till exempel dill eller persilja.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="392">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryba</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fisk</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="393">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>1 felet z łowowiq (ok. 100-150 gram)</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>1 laxfilé (cirka 100-150 gram)</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="394">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyrządzanie:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Gör så här:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="395">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Fileta z łososia podzielić na kilka mniejszych kawałków i położyć na talerzyku.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Dela laxfilén i några mindre bitar och lägg på en tallrik.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="396">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Po posiłkach dobrze jest podawać owoce; można je rozgnieść lub skrobać łyżeczką.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Att tänka på när du lagar mat</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="397">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Od ośmiu miesięcy</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Från cirka åtta månader</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="398">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego nie trzeba się spieszyć z zastąpieniem wszystkich posiłków mlecznych innym pokarmem.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Därför är det ingen brådska att gå över till vanlig mat vid alla måltider.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="399">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niech stopień zainteresowania dziecka nowym pokarmem określa tempo zmian.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Låt barnets intresse för maten få styra takten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="400">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z czasem, w wieku od dziesięciu do dwunastu miesięcy, dziecko będzie potrzebowało dwóch dużych i kilku małych posiłków na dzień.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Så småningom, när barnet är tio till tolv månader, behöver det två huvudmål om dagen och några mellanmål däremellan.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="401">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pokarm dla dzieci w tym wieku wystarczy posiekać nożem, zetrzeć na tarce lub rozdrobnić przy pomocy miksera.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>I den här åldern behöver maten bara grovhackas med kniv eller rivas med hjälp av ett rivjärn eller matberedare.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="402">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Można też podawać dziecku większe kawałki, które będzie samo trzymało w rączce.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Man kan också ge lite större bitar som barnet självt kan hålla i handen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="403">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Śniadanie, drugie śniadanie i podwieczorek</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Frukost, mellanmål och kvällsmål</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="404">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki, mleko modyfikowane, kaszka, kleik (najlepiej w kubeczku), albo kanapka doskonale nadają się na śniadanie, drugie śniadanie i podwieczorek.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bröstmjölk, modersmjölksersättning, gröt, välling, gärna i mugg, eller smörgås är bra frukost, mellanmål och kvällsmål.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="405">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najlepiej z dodatkiem owoców lub warzyw.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Servera gärna tillsammans med lite frukt, bär eller grönsaker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="406">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kaszka i kleik</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Gröt och välling</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="407">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieciom poniżej jednego roku życia dobrze jest podawać wzbogaconą kaszkę w proszku, ponieważ zawiera ona więcej witamin i minerałów niż zwykła kasza.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>För barn under ett år är det bra med berikad pulvergröt, eftersom den ger mer vitaminer och mineraler än hemlagad gröt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="408">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ogólnie rzecz biorąc nie należy podawać kaszy i kleiku częściej niż trzy razy dziennie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Sammanlagt bör välling- och grötmålen inte bli fler än tre per dag.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="409">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dziecko musi przyzwyczaić się do innych pokarmów i nauczyć się gryźć pokarm o stałej konsystencji.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barnet behöver också vänja sig vid annan mat och att träna på att tugga mat med grövre konsistens.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="410">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci uczą się przez naśladowanie innych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fullkorn och fibrer</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="411">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik nadają się do spożycia nawet przez małe dzieci, ale zbyt duże ilości mogą u niektórych z nich powodować biegunkę.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fullkorn och fibrer är bra även för små barn, men en del barn kan bli lösa i magen om det blir för mycket.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="412">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Są też dzieci, u których produkty te przyczyniają się do spowolnienia przemiany materii.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>För andra barn kan det bli tvärtom, de blir tröga i magen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="413">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ilość odpowiednią dla Twojego dziecka możesz ustalić tylko na bazie doświadczenia, ponieważ jest ona dla każdego inna.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hur mycket fibrer barn kan äta utan att magen påverkas varierar från ett barn till ett annat – pröva dig fram.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="414">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko i jego przetwory</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mjölkprodukter</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="415">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z podawaniem mleka i większych ilości kwaśnego mleka lub jogurtu należy się wstrzymać do czasu aż dziecko skończy rok.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vänta med att ge mjölk som dryck och större mängder fil eller yoghurt tills barnet har fyllt ett år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="416">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko zawiera co prawda wiele ważnych witamin i minerałów, ale mało żelaza.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mjölk innehåller i och för sig många viktiga vitaminer och mineraler, men bara lite järn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="417">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Żelazo jest ważnym składnikiem odżywczym, a dieta małego dziecka zawiera go bardzo mało.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>JÄRN är ett viktigt näringsämne som små barn har svårt att få tillräckligt av.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="418">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Żelazo jest ważnym składnikiem odżywczym, a dieta małego dziecka zawiera go bardzo mało.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>JÄRN är ett viktigt näringsämne som små barn har svårt att få tillräckligt av.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="419">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Obiad i kolacja</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Lunch och middag</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="420">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ziemniaki, makaron, ryż, chleb, bulgur i im podobne produkty powinny włącznie z warzywami stanowić podstawę posiłków.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Låt potatis, pasta, ris, bröd, bulgur eller liknande vara basen i måltiden tillsammans med rotfrukter och grönsaker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="421">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mięso, ryby, drób, jaja, fasola, soczewica lub tofu powinny być ich dopełnieniem.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Kött, fisk, kyckling, ägg, bönor, linser eller tofu gör måltiden komplett.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="422">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>A na deser owoce.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Avsluta gärna med lite frukt eller bär.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="423">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wprowadzaj cały czas nowe smaki i konsystencje, aby dziecko miało szansę poznać i przyzwyczaić się do różnorakich rodzajów pokarmów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Fortsätt att introducera nya smaker och konsistenser så att barnet vänjer sig vid många olika typer av mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="424">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Posiłki ze słoiczków nie są gorszej jakości, niż posiłki domowej roboty, ale mogą być drogie.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är inte heller svårt att få till den hemlagade maten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="425">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Organizm małego dziecka ma bowiem trudności z zachowaniem równowagi soli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn under ett år kan nämligen inte reglera saltbalansen på rätt sätt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="426">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci poniżej drugiego roku życia potrzebują w swoich posiłkach trochę więcej tłuszczu niż dorośli, ponieważ szybko rosną.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barn under två år behöver lite fetare mat än vuxna, eftersom de växer så fort.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="427">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do własnoręcznie przyrządzanych posiłków, o ile nie ma w nich zbyt wiele tłuszczu, dobrze jest więc dodać do porcji dziecka łyżeczkę płynnej margaryny lub oleju, najlepiej rzepakowego.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Till hemlagad mat är det lagom med en tesked flytande margarin eller olja, gärna rapsolja, per portion, om det inte redan ingår fett i maträtten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="428">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gotowe posiłki ze słoiczków zawierają wystarczającą ilość tłuszczu i nie trzeba do nich już nic dodawać.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Färdig barnmat innehåller redan lagom mycket fett, så där behöver man inte tillsätta extra fett.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="429">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Organizm dziecka wie, jaka ilość pokarmu jest mu potrzebna.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Barnet känner själv hur mycket mat det behöver.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="430">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W sumie, biorąc pod uwagę dłuższy przedział czasowy, większość dzieci je wystarczająco dużo.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Utslaget på en längre tid får barn oftast i sig tillräckligt mycket mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="431">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli dziecko rozwija się normalnie, nie musisz się o nic martwić.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Så länge barnet växer och utvecklas normalt behöver du därför inte oroa dig.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="432">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci nie dają rady zjeść jednorazowo dużych ilości pokarmu i z tego powodu muszą jeść częściej niż dorośli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Små barn orkar inte äta så stora mängder mat och behöver därför äta oftare än vuxna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="433">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jak długo karmić piersią lub mlekiem modyfikowanym?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hur länge ska man fortsätta amma eller ge ersättning?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="434">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W okresie, gdy dziecko uczy się jeść inne pokarmy, mleko matki i mleko modyfikowane pozostają ważnym źródłem składników odżywczych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Medan barnet lär sig äta annan mat är bröstmjölk eller tillskottsnäring fortfarande viktiga näringskällor.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="435">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ponieważ wprowadzanie nowych pokarmów powinno odbywać się powoli, dla dziecka nadal niezbędne jest mleko matki i mleko modyfikowane.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Eftersom det är bra om den nya maten introduceras långsamt behöver barnet fortsätta med bröstmjölk eller modersmjölksersättning.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="436">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Karmienie piersią można kontynuować nawet powyżej pierwszego roku życia, tak długo jak chcą matka i dziecko; można też przejść na mleko modyfikowane.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det går också bra att fortsätta med modersmjölksersättning under hela första året.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="437">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj ciągłych przekąsek</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Undvik småätande</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="438">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Należy też zupełnie zrezygnować z podawania dziecku w butelce ze smoczkiem słodkich napojów, takich jak sok lub słodzona herbata.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Majskrokar, smörgåsrån, russin med mera kan tyckas praktiskt att ta till för att hålla barnet sysselsatt i vagnen eller som tröst.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="439">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Napoje te nie zawierają żadnych składników odżywczych i mogą przyczynić się do powstania próchnicy.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Att ge söta drycker som saft eller sött te i nappflaska bör du undvika helt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="440">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dużo lepiej jest przyzwyczaić dziecko do picia wody.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är mycket bättre om barnet får vänja sig vid att dricka vatten när det är törstigt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="441">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czego powinno unikać dziecko w wieku poniżej jednego roku?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Är det något som barn under ett år ska undvika?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="442">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zielone warzywa liściaste</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Gröna bladgrönsaker</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="443">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wstrzymaj się z podawaniem zielonych warzyw liściastych, takich jak sałata, rukola i szpinak, do czasu aż dziecko skończy rok.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Vänta med att ge gröna bladgrönsaker, som salladsblad, ruccola och spenat, tills barnet fyllt ett år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="444">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Potem stopniowo zwiększaj ich porcje.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Öka sedan mängden efter hand.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="445">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Warzywa te zawierają dużo nitratynu, który organizm przekształca w azotyn.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De här grönsakerna innehåller mycket nitrat som kan omvandlas till nitrit i kroppen.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="446">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>U dzieci poniżej jednego roku życia azotyn może hamować transport tlenu we krwi.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hos barn under ett år kan nitrit hindra transporten av syre i blodet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="447">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zielone ziemniaki</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Grön potatis</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="448">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zielone lub uszkodzone ziemniaki zawierają solaninę, związek chemiczny powodujący ból brzucha, wymioty i biegunkę.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Grön eller skadad potatis innehåller solanin, ett ämne som kan ge magont, kräkningar och diarré.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="449">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zatem zarówno dorośli jak i dzieci powinni unikać spożywania zielonych lub uszkodzonych ziemniaków.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Både vuxna och barn bör därför undvika grön eller skadad potatis.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="450">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Solanina jest też obecna i w dobrych ziemniakach, blisko pod skórką.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det finns också lite solanin i oskadad potatis, mest strax under skalet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="451">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego ziemniaki należy zawsze obierać, jeśli będzie je jadło małe dziecko.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Skala därför potatis, även färskpotatis, innan den ges till barn under ett år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="452">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Miód</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Honung</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="453">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci poniżej jednego roku życia nie powinny spożywać miodu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ge inte honung till barn under ett år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="454">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Może on zawierać zarodniki roślin, które w rzadkich przypadkach przekształcają się w jelitach w bakterie produkujące tam niebezpieczną truciznę, toksynę botulinową.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Den kan innehålla sporer som i sällsynta fall kan utvecklas till bakterier i tarmen och där producera ett farligt gift, botulin.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="455">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko niepasteryzowane</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Opastöriserad mjölk</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="456">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zarówno dorośli jak i dzieci nie powinni spożywać niepasteryzowanego mleka.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Varken barn eller vuxna bör dricka opastöriserad mjölk.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="457">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko takie może zawierać szkodliwe bakterie, takie jak EHEC lub campylobacter.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Den kan innehålla skadliga bakterier, som ehec och campylobacter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="458">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>EHEC (Eschericia coli) to „nowy” rodzaj bakterii, który w Szwecji zaczął się rozprzestrzeniać w latach 90- tych, i który u małych dzieci może powodować poważne uszkodzenia nerek.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ehec är en ganska ”ny” bakterie som började spridas i Sverige på 90-talet, och som kan orsaka allvarliga njurskador hos små barn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="459">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleka niepasteryzowanego nie wolno sprzedawać w sklepach, ale można je dostać w gospodarstwach rolnych.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Opastöriserad mjölk får inte säljas i affärer, men kan gå att få på bondgårdar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="460">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sól</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Salt</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="461">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nasze jedzenie musi dobrze smakować.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Mat ska smaka gott för att vi ska äta.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="462">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>To samo dotyczy jedzenia małych dzieci.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det gäller även barns mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="463">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie wahaj się dodawać do niego takich ziół, jak koperek, pietruszka, kolendra, itp.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Var inte rädd för att krydda maten med örter som dill, persilja, koriander och andra kryddor.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="464">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zwróć jednak uwagę na ilość soli, szczególnie w posiłkach dla dzieci poniżej jednego roku życia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Var däremot försiktig med salt till barn under ett år.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="465">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Organizm małego dziecka ma bowiem trudności z zachowaniem równowagi soli.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Små barn kan nämligen inte reglera saltbalansen på rätt sätt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="466">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie jest też dobrze przyzwyczajać dziecko do słonych posiłków.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det är också bra att inte vänja barn vid salt mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="467">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli podajesz dziecku normalne posiłki rodzinne, nie dodawaj soli do jego porcji.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>När du ger av familjens mat, ta undan lite till barnet innan du saltar.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="468">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj słonych przekąsek i nie podawaj zbyt często słonych wędlin, np. kiełbasy i wędzonej wieprzowiny.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Undvik salta snacks och ge inte salta charkprodukter, till exempel korv och kassler, så ofta.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="469">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Cukier</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Socker</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="470">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj słodzonych produktów spożywczych na tyle, na ile to możliwe.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Undvik sötade livsmedel så långt det går.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="471">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Cukier to tylko puste kalorie – natomiast zero witamin i minerałów.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Socker ger bara tomma kalorier – inga vitaminer och mineraler.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="472">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Następujące artykuły zawierają dużo cukru: aromatyzowane jogurty i kwaśne mleka, herbatniki i ciasteczka, zupa z dzikiej róży, różnorodne kremy, dżemy i marmolady oraz oczywiście cukierki i lody.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det finns mycket socker i till exempel smaksatt yoghurt och fil, kex och kakor, nyponsoppa och krämer, sylt och marmelad och förstås godis och glass.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="473">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Słodkie napoje, takie jak soki, napoje owocowe i gazowane zawierają również dużą ilość cukru.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Söta drycker som saft, fruktdryck och läsk innehåller också mycket socker.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="474">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie podawaj ich dziecku do picia, lepiej jest je przyzwyczajać do picia wody.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Ge inte sådana drycker utan vänj i stället barnet vid att dricka vatten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="475">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Całe orzechy i orzeszki ziemne</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Hela nötter och jordnötter</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="476">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Alergie</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Allergi</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="477">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli podejrzewasz, że dziecko ma alergię</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du misstänker allergi</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="478">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko jest uczulone na któryś z produktów spożywczych, powinieneś skonsultować się z pielęgniarką w przychodni dla dzieci (BVC).</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om du tror att ditt barn inte tål ett livsmedel är det viktigt att rådgöra med sjuksköterskan på BVC.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="479">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie należy na własną rękę rezygnować z podawania dziecku produktów spożywczych bez uzyskania diagnozy.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Du ska inte på egen hand börja utesluta livsmedel innan barnet har fått en diagnos.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="480">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nagłe zachorowanie dziecka z powodu jakiegoś pokarmu nie musi oznaczać reakcji alergicznej.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Det behöver nämligen inte vara allergi om ett barn plötsligt blir sjukt av mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="481">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Występujące u małych dzieci zaczerwienienie lub wysypka wokół buzi, zaczerwienienie w okolicy odbytu lub rozstrój żołądka nie są koniecznie objawem alergii lub uczulenia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Små barn kan få rodnad eller utslag kring munnen, rodnad i stjärten eller orolig mage utan att det beror på allergi eller överkänslighet.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="482">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli Twoje dziecko cierpi na alergię</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om ditt barn är allergiskt</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="483">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najczęściej spotykane alergie u dzieci poniżej jednego roku życia to alergia na białko mleka i białko jajek.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>De vanligaste allergierna under barnets första år är allergi mot mjölkprotein och äggprotein.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="484">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli Twoje dziecko cierpi na alergię powinieneś skonsultować się z dietety- kiem.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om ditt barn är allergiskt är det viktigt att du får särskilda råd från en dietist.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="485">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji na temat alergii na produkty spożywcze na stronie www.livsmedelsver- ket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>På www.livsmedelsverket.se finns mer information om allergi mot mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="486">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przykładowe menu dla dziecka w wieku 0-1 lat</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Förslag på en dagsmeny för barn 0-1 år</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="487">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Poniżej znajdziesz przykład dziennych posiłków dziecka w ciągu pierwszego roku życia.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Här ges exempel på hur en dags måltider kan se ut under det första året.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="488">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Śniadanie i 2-3 mniejsze posiłki</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Frukost och 2-3 mellanmål</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="489">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki lub mleko modyfikowane podawane w rytmie wyznaczonym przez dziecko</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Bröstmjölk eller modersmjölksersättning efter barnets egen rytm</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="490">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Śniadanie i 2-3 mniejsze posiłki</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Frukost och 2-3 mellanmål</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="491">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>* Najwcześniej w wieku czterech miesięcy, a najpóźniej w wieku sześciu miesięcy, dziecko powinno zacząć się przyzwyczajać do małych ilości pokarmów zawierających gluten.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>* Senast vid sex månader, och tidigast från fyra månader, bör barnet få börja vänja sig vid små mängder mat med gluten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="492">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli dziecko wykazuje zainteresowanie innymi rodzajami pokarmów, to należy podawać mu ich maleńkie porcje do spróbowania.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Om barnet visar intresse kan det också få smaka pyttesmå smakprov av annan mat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="493">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czytaj dalej na stronie 5.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>Läs mer på sidan 8.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="494">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>** Posiłek główny to posiłek, w którego skład wchodzą ziemniaki, makaron, ryż, bulgur itp mięso, ryby, kurczak, jaja, fasola, soczewica lub tofu warzywa ewentualnie owoce na deser.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>** Med huvudmål menas en måltid med r QPUBUJT QBTUB SJT CVMHVS FMMFS MJLOBOEF</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="495">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>© Livsmedelsverket, februari 2013 Box 622, 751 26 Uppsala</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>r LÕUU àTL LZDLMJOH ÅHH CÕOPS MJOTFS FMMFS UPGV r HSÕOTBLFS</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="496">
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="sv">
<seg>r FWFOUVFMMU GSVLU FMMFS CÅS UJMM FGUFSSÅUU</seg>
</tuv>
</tu>
</body>
</tmx>
|