File size: 171,382 Bytes
7ee8afe |
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851 3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945 3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 3978 3979 3980 3981 3982 3983 3984 3985 3986 3987 3988 3989 3990 3991 3992 3993 3994 3995 3996 3997 3998 3999 4000 4001 4002 4003 4004 4005 4006 4007 4008 4009 4010 4011 4012 4013 4014 4015 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 4024 4025 4026 4027 4028 4029 4030 4031 4032 4033 4034 4035 4036 4037 4038 4039 4040 4041 4042 4043 4044 4045 4046 4047 4048 4049 4050 4051 4052 4053 4054 4055 4056 4057 4058 4059 4060 4061 4062 4063 4064 4065 4066 4067 4068 4069 4070 4071 4072 4073 4074 4075 4076 4077 4078 4079 4080 4081 4082 4083 4084 4085 4086 4087 4088 4089 4090 4091 4092 4093 4094 4095 4096 4097 4098 4099 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 4133 4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146 4147 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4160 4161 4162 4163 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4177 4178 4179 4180 4181 4182 4183 4184 4185 4186 4187 4188 4189 4190 4191 4192 4193 4194 4195 4196 4197 4198 4199 4200 4201 4202 4203 4204 4205 4206 4207 4208 4209 4210 4211 4212 4213 4214 4215 4216 4217 4218 4219 4220 4221 4222 4223 4224 4225 4226 4227 4228 4229 4230 4231 4232 4233 4234 4235 4236 4237 4238 4239 4240 4241 4242 4243 4244 4245 4246 4247 4248 4249 4250 4251 4252 4253 4254 4255 4256 4257 4258 4259 4260 4261 4262 4263 4264 4265 4266 4267 4268 4269 4270 4271 4272 4273 4274 4275 4276 4277 4278 4279 4280 4281 |
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<tmx version="1.4">
<header adminlang="en" creationdate="20170629T071451Z" creationid="TLDJanisS\janis.slapins" creationtool="Tilde Plaintext-to-TMX Converter" creationtoolversion="1.0" datatype="plaintext" o-tmf="Moses file pair" segtype="sentence" srclang="en">
<prop type="x-tucount">534</prop>
</header>
<body>
<tu tuid="1">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There are also substances that unintentionally end up in the food, for example, environmental contaminants.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre substancje mogą dostawać się produktów spożywczych niezamierzenie, np. zanieczyszczenia środowiskowe.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="2">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This applies to both children and adults.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dotyczy to i dzieci, i osób dorosłych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="3">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Rice drinks, rice porridge and rice gruel</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Napoje ryżowe oraz kaszki i kleiki ryżowe</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="4">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Vegetable-based drinks made of rice contain arsenic.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Napoje warzywne produkowane na bazie ryżu mogą zawierać arszenik.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="5">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children who regularly drink rice drinks, instead of milk for example, can ingest amounts that can be damaging to their health in the long run.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W organizmach dzieci, które regularnie piją napoje ryżowe, np. zamiast mleka, mogą w dłuższej perspektywie nagromadzić się takie ilości szkodliwych substancji, które stanowią zagrożenie dla zdrowia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="6">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children are more sensitive than older children, and therefore rice drinks should not be given to children under six years of age.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Młodsze dzieci są bardziej wrażliwe niż dzieci starsze, dlatego też nie należy podawać napojów ryżowych dzieciom w wieku poniżej 6 lat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="7">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For example, gluten-intolerant children can alternate with maize-based products.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na przykład dla dzieci nietolerujących glutenu dostępne są kaszki i kleiki kukurydziane, które można podawać zamiennie.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="8">
<tuv xml:lang="en">
<seg>When your child turns one, he or she can, generally speaking, eat the same food as the rest of the family.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Właśnie w tym okresie dziecko nabiera zwyczajów kulinarnych, którymi będzie się kierować przez dużą część swojego życia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="9">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This advice can help you along the road to good habits.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Poniższe wskazówki pomogą zakorzenić w dziecku dobre nawyki dotyczące odżywiania.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="10">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Not all the advice will work for everyone, but it can be adapted to your family’s situation.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie wszystkie rady będą jednak dobre dla wszystkich, należy je więc dopasować do indywidualnej sytuacji własnej rodziny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="11">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Good Food for Small Children</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobre żywienie małych dzieci</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="12">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Since small children don’t eat as much as adults, they need food rich in vitamins and minerals.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Aby móc się rozwijać i rosnąć dzieci potrzebują odpowiednich składników odżywczych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="13">
<tuv xml:lang="en">
<seg>At the same time, it’s not what your child eats at individual mealtimes or on a given day that matters, but what they eat over the longer term.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jednocześnie należy pamiętać o tym, że nie tyle jest ważna ilość pokarmu, którą dziecko zje podczas jednego posiłku czy dnia, ile całkowita ilość postrzegana z dłuższej perspektywy czasowej.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="14">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The goal, then, is not to try to make every mealtime perfect, but on the whole to offer good food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Naszym celem nie powinno być zatem udoskonalanie poszczególnych posiłków, ale zapewnienie dziecku dobrej jakości odżywczej spożywanych pokarmów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="15">
<tuv xml:lang="en">
<seg>What’s good for children is also good for the rest of the family.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pożywienie, które nadaje się dla małego dziecka, nadaje się równie dobrze dla całej rodziny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="16">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Since children hemselves don’t know what is good for them, you as parents need to lead the way.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>O tym, co dziecko powinno jeść decydują rodzice, ponieważ maluch nie może przecież wiedzieć, co jest dla niego dobre.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="17">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A good rule is that you decide what to serve while your child decides how much he or she will eat.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jedną z dobrych zasad jest, gdy rodzice decydują o tym, co się będzie jadło, a dziecko o tym, ile chce zjeść.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="18">
<tuv xml:lang="en">
<seg>What should children eat?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Co dziecko powinno jeść?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="19">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For children, just like adults, eating a variety – that is, many different types of food – is good.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dieta dziecka, tak samo, jak dieta dorosłych, powinna być zróżnicowana, tzn. powinna składać się z różnorodnych pokarmów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="20">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Your child then gets the nutrition he or she needs – proteins, carbohydrates, fats, and various vitamins and minerals.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W ten sposób można zapewnić spożywanie odpowiednich składników odżywczych – białka, węglowodanów, tłuszczu, witamin i minerałów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="21">
<tuv xml:lang="en">
<seg>By serving different types of food, you also help the child get used to many flavours.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawanie dziecku różnego rodzaju pokarmów pomaga mu przyzwyczaić się do wielu odmiennych smaków.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="22">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Many children are sceptical of new food and may need to try new foodstuffs several times to get used to the new taste.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele dzieci patrzy sceptyczne na nowe potrawy i musi próbować ich wielokrotnie, zanim się przyzwyczai do nowego smaku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="23">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It may be easier to take in a new flavour if it’s served alongside food your child already likes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyzwyczajenie dziecka do pokarmu o nowym smaku będzie łatwiejsze, jeśli podasz go razem z ulubionym posiłkiem dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="24">
<tuv xml:lang="en">
<seg>They won’t be malnourished because of it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dziecko nie stanie się z tego powodu niedo- żywione.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="25">
<tuv xml:lang="en">
<seg>What you can do instead is try varying the side dishes and snacks.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla rekompensaty można urozmaicać dodatki i przekąski.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="26">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Talk with a nurse at the Child Health Centre (BVC) about what you can do.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W takim przypadku dobrze jest skonsultować się z pielęgniarką w przychodni dziecięcej (BVC).</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="27">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Your body benefits from getting food regularly – breakfast, lunch, and dinner, and 2-3 snacks.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Organizm funkcjonuje najlepiej, jeśli posiłki spożywa się regularnie – śniadanie, obiad i ko- lacja oraz 2-3 małe posiłki między nimi.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="28">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It is also easier for your child to learn the difference between being hungry and being full.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W ten sposób dziecko uczy się także rozpoznawać różnicę pomiędzy uczuciem głodu i sytości.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="29">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Avoid snacking between meals so that your child manages to eat properly at mealtimes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj podawania dziecku ciągłych przekąsek, bo nie będzie miało siły jeść głównych posiłków.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="30">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Nor is it good for their teeth to always have something in their mouths.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nieustanne żucie w buzi jakiegoś pokarmu źle wpływa na zęby.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="31">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breakfast and snacks</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Śniadanie i podwieczorek</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="32">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Since small children don’t manage to eat as much at every mealtime, snacks are more important for children than they are for adults.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W niektórych kręgach kulturowych istnieje zwyczaj zjadania na śniadanie resztek obiadu z poprzedniego dnia, w czym nie na nic złego.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="33">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Buns, cookies, ice cream and other sweet products don’t provide as much nutrition, but contain a lot of sugar.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Słodkie bułeczki, ciastka, lody i inne słodycze nie dostarczają żadnych składników odżywczych, zawierają natomiast dużo cukru.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="34">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s a good idea to save them for special occasions.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego najlepiej zachować je na specjalne okazje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="35">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Whole grains and fibre</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="36">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Whole grains and fibre are good, even for small children, but children under two years can get loose stool if they get too much.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik nadają się do spożycia nawet przez małe dzieci, ale zbyt duże ilości mogą u niektórych z nich powodować biegunkę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="37">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For other children it can be the opposite – they can become constipated.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Są też dzieci, u których produkty te przyczyniają się do spowolnienia przemiany materii.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="38">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How much fibre children can eat without affecting the stomach varies from child to child – experiment with it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ilość odpowiednią dla Twojego dziecka możesz ustalić tylko na bazie doświadczenia, ponieważ jest ona dla każdego inna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="39">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A good way of getting just enough fibre is varying between wholegrain products and types less rich in fibre.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobrym sposobem na dostarczenie dziecku zbalansowanej ilości błonnika jest zróżnicowana dieta, w której skład wchodzą produkty o średniej zawartości błonnika.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="40">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Three examples of a good nutritious breakfast.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Trzy przykłady pożywnego śniadania</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="41">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Lunch and dinner</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Obiad i kolacja</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="42">
<tuv xml:lang="en">
<seg>With cooked food for both lunch and dinner, it’s easier to cover a small child’s need for nutrition.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podając ciepłe danie zarówno na obiad, jak i na kolację, łatwiej jest zaspokoić żywieniowe potrzeby małego dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="43">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Meat, fish, chicken, eggs, beans, lentils, and tofu: important sources of protein, vitamins, and minerals.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>mięso, ryby, drób, jaja, fasola, soczewica i tofu: ważne źródła białka, witamin i minerałów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="44">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Meat, beans, and tofu are good sources of iron.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mięso, fasola i tofu to także dobre źródła żelaza;</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="45">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Vegetables, root vegetables, fruit, and berries: contain many vitamins and other protective substances, as well as fibre.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>warzywa i owoce: zawierają dużo witamin i innych substancji ochronnych, a także błonnika;</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="46">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Milk, sour milk, yoghurt, and vegetable-based drinks like enriched oat and soy drinks: important sources of calcium and many other vitamins and minerals.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>mleko, kwaśne mleko, jogurt i napoje roślinne, takie jak wzbogacone napoje na bazie owsa i soi: ważne źródła wapnia i wielu innych witamin i minerałów;</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="47">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Oils and liquid margarine for cooking: important sources of beneficial fats.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>do gotowania posiłków olej i margaryna w płynie: ważne źródła zdrowych tłuszczów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="48">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If the food is low in fat, your child may need a little extra fat in his or her portion.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do chudych potraw należy do porcji dziecka dodać trochę więcej tłuszczu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="49">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Get your child used to drinking water or milk with food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyzwyczajaj swoje dziecko do picia przy posiłkach wody lub mleka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="50">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Use cold water and run the water until it is cold, even when using it for cooking.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zarówno do picia, jak i do gotowania używaj zimnej wody z kranu po uprzednim wypuszczeniu stojącej w nim letniej wody.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="51">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Warm water from the tap can contain copper from the pipes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ciepła woda może zawierać m.in. pierwiastki miedzi pochodzące z rur wodociągowych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="52">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If the water is “unfit” due to bacteria, or if E. coli bacteria is found in the water, it should be boiled before it is given to children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli woda nie nadaje się do użytku ze względu na obecność bakterii, w szczególności bakterii Escherichia coli (E.coli), nie należy jej podawać dziecku bez uprzedniego przegotowania.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="53">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For other substances, the recommendations accompanying the analysis should be followed.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypadku innych substancji należy postępować zgodnie ze wskazówkami załączonymi do wyniku analizy wody.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="54">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Read more about drinking water and wells at www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji o wodzie pitnej i własnym źródle na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="55">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If the water is “unfit” due to bacteria, or if E. coli bacteria is found in the water, it should be boiled before it is given to children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli woda nie nadaje się do użytku ze względu na obecność bakterii, w szczególności bakterii Escherichia coli (E.coli), nie należy jej podawać dziecku bez uprzedniego przegotowania.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="56">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For other substances, the recommendations accompanying the analysis should be followed.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypadku innych substancji należy postępować zgodnie ze wskazówkami załączonymi do wyniku analizy wody.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="57">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Read more about drinking water and wells at www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji o wodzie pitnej i własnym źródle na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="58">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Home-made or store-bought?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Domowej roboty czy gotowe?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="59">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Many people think it’s fun to cook, while others aren’t as accustomed to it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre osoby bardzo lubią gotować, podczas gdy inne zupełnie nie są do tego przyzwyczajone.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="60">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Cooking good food for small children doesn’t need to be difficult.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przygotowanie dobrych posiłków dla małego dziecka wcale nie musi być trudne.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="61">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There are many recipes on the web and in cookbooks that you can get help from.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W sieci i książkach kucharskich można znaleźć wiele łatwych przepisów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="62">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There are also a number of semi-prepared and prepared dishes that are suitable even for small children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sklepy spożywcze oferują również dużą ilość półproduktów i gotowych dań, które doskonale nadają się nawet dla małych dzieci.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="63">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Some people are suspicious of industrially prepared food, since it sometimes contains more additives than home-made.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele osób nie jest przekonanych do gotowych, fabrycznych dań, ponieważ mogą one zawierać więcej dodatków niż dania domowej roboty.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="64">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s good to know that all the additives used in foodstuffs are scientifically evaluated and approved, and safe for both children and adults.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobrze jest zatem wiedzieć, że wszystkie dodatkowe składniki stosowane do produkcji artykułów spożywczych są bezpieczne zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych, ponieważ zostały naukowo przebadane i zaaprobowane do użytku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="65">
<tuv xml:lang="en">
<seg>On the other hand, you may need to be careful that the products don’t contain a lot of salt or sugar.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Należy natomiast zwracać uwagę na ilość soli i cukru w kupowanych produktach.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="66">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Choose food with the ‘keyhole’ nutritional label – it contains less salt and sugar.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wybieraj artykuły spożywcze oznakowane „dziurką od klucza” – zawierają one bowiem mniej soli i cukru.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="67">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Fish and shellfish</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryby i skorupiaki</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="68">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Fish and shellfish are important sources of vitamin D, iodine, and selenium.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryby i skorupiaki są ważnym źródłem witaminy D, jodu i selenu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="69">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Fatty fish like salmon, herring, and mackerel also contain the special omega-3 fat DHA, which children need for their brains and vision to develop.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Tłuste ryby, takie, jak łosoś, śledź i makrela zawierają też zdrowe tłuszcze typu omega-3, w szczególności DHA, który jest niezbędny dla rozwoju mózgu i wzroku dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="70">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s therefore a good idea for children to eat fish often, preferably 2-3 times a week.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego ryby powinny często pojawiać się w menu dziecka, najlepiej 2-3 razy w tygodniu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="71">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Try to vary among different kinds of fish; this is good for both health and the environment.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Staraj się urozmaicać dietę różnymi rodzajami ryb, co będzie nie tylko pożytkiem dla zdrowia, ale i dla środowiska.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="72">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A few types of fish may contain environmental pollutants; read more about this on page 12.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre rodzaje ryb mogą zawierać pochodzące ze środowiska, szkodliwe dla zdrowia toksyny, dowiedz się więcej na stronie 12.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="73">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Many people think it’s difficult to cook fish, but this doesn’t need to be – one simple way is to cook a piece of fish in the microwave for a few minutes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele osób ma trudności z przyrządzaniem ryb, a to wcale nie musi być trudne – wystarczy przecież gotować je przez kilka minut w mikrofalówce.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="74">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There are also many good semi-prepared and prepared dishes to use.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mamy dzisiaj tyle dobrych półproduktów i gotowych dań, z których można skorzystać.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="75">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Fish on a sandwich, like canned mackerel, is another simple way to serve fish.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Makrela z puszki na kanapki to inny, łatwy sposób podawania ryby.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="76">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Iron-enriched porridge or gruel is therefore good, even during your child’s second year of life.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawanie wzbogaconej w żelazo kaszki lub kleiku jest więc wskazane nawet w drugim roku życia dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="77">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Iron-enriched porridge or gruel is therefore good, even during your child’s second year of life.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawanie wzbogaconej w żelazo kaszki lub kleiku jest więc wskazane nawet w drugim roku życia dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="78">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This contains omega-3 fats that can be converted to DHA in the body, to some extent.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty te zawierają tłuszcze typu omega-3, których część organizm przekształca w potrzebne mu DHA.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="79">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Walnuts and linseed oil also contain omega-3.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Źródłem tłuszczów typu omega-3 są też orzechy włoskie i olej z nasion lnu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="80">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Many vegetables come frozen.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele warzyw dostępnych jest w formie mrożonek.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="81">
<tuv xml:lang="en">
<seg>They contain just as many nutrients as fresh vegetables and can be cooked quickly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mrożone warzywa zawierają tyle samo składników odżywczych, co świeże i można je szybko przygotować do spożycia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="82">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you put them in the microwave, more nutrients are retained than if they were boiled.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyrządzanie ich w mikrofalówce zachowuje więcej składników odżywczych niż gotowanie w garnku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="83">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The packaging shows how it should be done.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wskazówki znajdziesz na opakowaniu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="84">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Beans and lentils contain substances that can cause stomach-ache, but these disappear if the beans are cooked.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Fasola i soczewica zawierają składniki, które mogą powodować kolkę żołądka, a które można zneutralizować poprzez gotowanie.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="85">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Read the packaging for how it should be done.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przeczytaj instrukcje na opakowaniu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="86">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A few more examples:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kilka innych przykładów na szybkie przekąski:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="87">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Cut cucumbers, carrots, broccoli, or cauliflower into sticks and serve them while you’re cooking.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pokrój ogórek, marchewki, brokuły lub kalafiora w podłużne kawałki i podaj dziecku w czasie, gdy gotujesz obiad.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="88">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This can be done quickly and can help keep down whining from hunger.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>To szybka metoda na zaspokojenie głodnego i maru- dzącego dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="89">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Put vegetables in the food – for example shredded carrots, cabbage, a can of crushed tomatoes, corn, or beans in a meat sauce or stew.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do sosu z mielonego mięsa i innych potraw dodawaj warzywa takie jak np. starte na tarce marchewki, białą kapustę, puszkę siekanych pomidorów, kukurydzę lub fasolę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="90">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children often think ‘boats’ made from apple or pear slices are fun, as are banana slices.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci uwielbiają często tzw. „łó deczki” z jabłek i gruszek lub plasterki bananów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="91">
<tuv xml:lang="en">
<seg>These are also easier for a small child to eat.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Owoce podane w takiej formie są dla malucha łatwiejsze do zjedzenia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="92">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Read more in the section on vegetarian food for children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej dowiesz się w rozdziale o wegetariańskich posiłkach dla dzieci.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="93">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Milk and dairy products</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko i przetwory mleczne</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="94">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Milk and dairy products are important sources of calcium and other nutrients.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko i jego przetwory są ważnymi źródłami m.in. wapnia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="95">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Calcium is necessary to build your child’s skeleton and teeth.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wapń jest niezbędny do prawidłowego rozwoju układu szkieletowego i zębów dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="96">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A half-litre of milk, sour milk, or yoghurt per day is enough to cover your child’s calcium needs.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pół litra mleka, jogurtu lub kwaśnego mleka dziennie pokrywa potrzeby małego dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="97">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Gruel also contains calcium, but not as much as milk.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kleik też jest bogaty w wapń, choć zawiera go trochę mniej niż mleko.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="98">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A slice of cheese provides as much calcium as ½-1 dl of milk.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Plasterek sera zawiera tyle samo wapnia, ile ½-1 dl mleka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="99">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Skim milk and low-fat milk are important sources of vitamin D, since they are enriched with it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko chude i mleko półtłuste są ważnymi źródłami witaminy D, ponieważ są nią specjalnie wzbogacone.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="100">
<tuv xml:lang="en">
<seg>They thus contain significantly more vitamin D than whole milk.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z tego względu zawierają jej znacznie więcej, niż tłuste mleko.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="101">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Many kinds of low-fat sour milk and yoghurt are also enriched.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele chudych jogurtów i kwaśnych rodzajów mleka wzbogaca się witaminą D.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="102">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child eats no dairy products at all, for example owing to milk protein allergies, you should get advice from a dietician.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli Twoje dziecko nie je żadnych produktów mlecznych, na przykład z powodu alergii na białko mleka, powinieneś skontaktować się z dietetykiem.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="103">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Which milk should small children drink?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jaki rodzaj mleka powinno pić małe dziecko?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="104">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children under two years need somewhat more fat in their foods than adults. it may feel natural to give children fatty dairy products.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci poniżej dwóch lat potrzebują w swojej diecie trochę więcej tłuszczu niż dorośli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="105">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children under two years need somewhat more fat in their foods than adults. it may feel natural to give children fatty dairy products.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wydaje się zatem oczywiste, że powinno się im podawać tłuste produkty mleczne.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="106">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Low-fat milk contains just as many vitamins and minerals as whole milk.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Chude mleko zawiera równie dużo witamin i minerałów, co tłuste mleko.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="107">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Most low-fat dairy products are additionally enriched with vitamin D and are therefore important vitamin D sources for children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Poza tym większość chudych produktów mlecznych wzbogaca się witaminą D i dlatego są one ważnymi źródłami tej witaminy dla dzieci.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="108">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Butter, margarine, and oil</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Masło, margaryna i olej</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="109">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Omega-3 fats are important for children’s development.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Tłuszcze typu omega-3 są niezbędne dla prawidłowego rozwoju dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="110">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Rapeseed oil is naturally rich in omega-3.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Olej rzepakowy jest produktem z natury bogatym w omega-3.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="111">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A simple way for your child to get omega-3 is by choosing rapeseed oil and edible fats that contain rapeseed oil for your child’s sandwiches and when cooking.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Stosowanie do przygotowywania posiłków dziecka oleju rzepakowego lub produktów zawierających olej rzepakowy jest najprostszym sposobem na zapewnienie mu dostatecznej ilości omega-3.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="112">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children under two years also need a little more fat than adults, so margarine with more fat is better than light margarine.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci poniżej dwóch lat potrzebują także trochę więcej tłuszczu niż dorośli i dlatego lepiej im podawać tłustą, a nie chudą margarynę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="113">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Butter has only a little omega-3, and is therefore not the best choice for children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Masło zawiera mało tłuszczów typu omega-3, więc niezbyt nadaje się dla dzieci.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="114">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you still choose to give your child butter, it is very important to use rapeseed oil for cooking and that the child eats fatty fish, which provide omega-3.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli jednak podajesz dziecku masło, zwróć szczególną uwagę na to, aby do gotowania stosować olej rzepakowy i podawaj dziecku częściej ryby bogate w omega-3.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="115">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children who breastfeed also get omega-3 from breast milk.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci karmione piersią czerpią omega-3 z mleka matki.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="116">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How much should small children eat?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ile dziecko powinno jeść?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="117">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s natural for children not to continue increasing their serving portions at the same rate as during their first year of life, since they don’t grow as quickly as previously.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W drugim roku życia tempo wzrostu dziecka staje się wolniejsze, jest więc rzeczą naturalną, że porcje jedzonych przez nie posiłków również rosną powoli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="118">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you, as a parent, let the child take responsibility for the amounts, the child will most often eat enough food over the long term.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli zdasz się na intuicję dziecka i pozwolisz mu jeść tyle, na ile ma ochotę, z dłuższej perspektywy czasowej spożyje ono odpowiednią ilość pokarmu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="119">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Don’t serve portions that are too large; let your child take another helping of food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie nakładaj dziecku zbyt dużych porcji, lepiej niech poprosi potem o dokładkę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="120">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Your child needs to learn how much food is enough.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dziecko musi się nauczyć jeść odpowiednie ilości pokarmów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="121">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children need vitamins and minerals to grow and develop, but it’s better to get them from food than from supplements.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Witaminy i minerały są niezbędne dla prawidłowego rozwoju organizmu dziecka, ale lepiej dostarczać je w postaci naturalnej (zdrowe posiłki), niż w postaci suplementów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="122">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Many people still want to give their children extra vitamins and minerals, for safety’s sake.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiele osób uważa jednak, że dla pewności dziecku trzeba podawać witaminy i minerały w tabletkach.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="123">
<tuv xml:lang="en">
<seg>But small children can get too much of certain substances if they are given a supplement, which can cause greater damage than if they got too little.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niestety, w ten sposób łatwo jest przedawkować, co w gruncie rzeczy jest bardziej szkodliwe niż ich ewentualny niedobór.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="124">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Don’t give your child any other supplements besides D drops without first consulting with a nurse at the Child Health Centre.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zanim więc zaczniesz podawać swojemu dziecku inne witaminy, niż krople z witaminą D, zwróć się do pielęgniarki w przychodni dziecięcej (BVC).</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="125">
<tuv xml:lang="en">
<seg>D drops</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Krople z witaminą D</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="126">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You therefore need to continue giving D drops every day until your child is two years old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z tego względu podawanie kropel z witaminą D należy kontynuować do wieku dwóch lat.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="127">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Some children need D drops even after turning two.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektórym dzieciom krople z witaminą D trzeba podawać nawet dłużej.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="128">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Vegetarian food</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Odżywianie wegetariańskie</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="129">
<tuv xml:lang="en">
<seg>More and more, people are choosing to eat vegetarian food more often.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Coraz więcej osób wybiera potrawy wegetariańskie.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="130">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This is good for their health and the environment.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>To wybór przynoszący korzyści zarówno dla zdrowia, jak i środowiska.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="131">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s therefore good if your child learns to like vegetarian dishes early on.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego dobrze jest, jeśli dziecko już wcześnie nauczy się jeść różne wegetariańskie posiłki.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="132">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Many people vary and eat vegetarian food only occasionally; others avoid only meat, while others avoid all food from animals.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla wielu osób wegetariańskie posiłki są tylko urozmaiceniem zwykłej diety, inni zupełnie rezygnują ze spożywania mięsa, a niektóre osoby nawet ze wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="133">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Avoiding meat usually is not a problem whatsoever.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zrezygnowanie z mięsa nie nastręcza zwykle problemów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="134">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you eat vegan foods and avoid meat, fish, milk, and eggs, you will need to learn a lot in order to develop a diet that gives your child all the nutrition he or she needs.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli chcesz jednak stosować dietę wegańską, tzn. wykluczyć spożywanie mięsa, ryb, mleka i jaj, potrzebna Ci jest gruntowna wiedza na temat odpowiedniego odżywiania, które zapewni dziecku wszystkie potrzebne składniki odżywcze.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="135">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you choose to give your child vegan food, you should consult with a nurse at the Child Health Centre.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W takim przypadku powinieneś się skontaktować z pielęgniarką w przychodni dziecięcej (BVC).</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="136">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Regardless of what type of vegetarian food you eat, it’s important not just to avoid food from animals but to replace them with nutritious vegetarian food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Stosowanie diety wegetariańskiej, niezależnie od jej rodzaju, polega nie tylko na tym, aby zrezygnować z produktów pochodzenia zwierzęcego, ale przede wszystkim na tym, aby zastąpić je produktami wegetariańskimi zawierającymi podobne składniki odżywcze.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="137">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There is plenty of fibre in vegetarian food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wegetariańskie pożywienie zawiera bardzo dużo błonnika.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="138">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It is therefore very important to pay attention to whether small vegetarians are growing as they should.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego należy poświęcić więcej uwagi prawidłowemu rozwojowi dzieci odżywianych w sposób wegetariański.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="139">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It is therefore important to choose light dairy products for children who eat lacto-vegetarian food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wtedy należy stosować chude przetwory mleczne.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="140">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children who are given vegan food must get vitamin B12 and D vitamins from supplements or enriched products.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieciom odżywianym w sposób wegański należy podawać dodatkowo witaminę Bi witaminę D w postaci suplementów lub wzbogaconych produktów spożywczych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="141">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There is more concrete advice at www.livsmedelsverket.se on how you can make good vegetarian food for small children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na stronie www.livsmedelsverket.se znajdziesz porady dotyczące właściwego stosowania diety wegetariańskiej u małych dzieci.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="142">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Allergies</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Alergie</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="143">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you suspect an allergy</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli podejrzewasz, że dziecko ma alergię</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="144">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you think your child can’t tolerate a food, it’s important not to start eliminating foods by yourself.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko jest uczulone na któryś z produktów spożywczych, nie powinieneś na własną rękę rezygnować z podawania go dziecku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="145">
<tuv xml:lang="en">
<seg>That can make a correct diagnosis harder.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Takie postępowanie może utrudnić postawienie właściwej diagnozy.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="146">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Always consult first with the staff at the Child Health Centre.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najpierw powinieneś skonsultować się z pielęgniarką w przychodni dziecięcej (BVC).</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="147">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There can be other explanations for your child having stomach trouble, breaking out in a rash, or reacting in another way.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Występujące u małych dzieci takie objawy, jak rozstrój żołądka, wysypka, itp., nie koniecznie są oznaką alergii lub uczulenia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="148">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child is allergic</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli Twoje dziecko cierpi na alergię</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="149">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The most common allergies for small children are allergies to milk proteins and egg proteins.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najczęściej spotykane alergie u małych dzieci to alergia na białko mleka i białko jajek.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="150">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child is allergic, getting special advice from your dietician is important.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli Twoje dziecko cierpi na alergię powinieneś skonsultować się z dietetykiem.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="151">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There is more information on food allergies and hypersensitivity at www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji na temat uczuleń i alergii na produkty spożywcze znajdziesz na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="152">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There is more information on food allergies and hypersensitivity at www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji na temat uczuleń i alergii na produkty spożywcze znajdziesz na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="153">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Good hygiene is important when cooking food with and for children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podczas przygotowywania posiłków nie zapominaj o zachowaniu higieny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="154">
<tuv xml:lang="en">
<seg>To keep in mind in the kitchen</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>O czym należy pamiętać podczas przygotowywania posiłków</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="155">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children are sensitive to bacteria and viruses that can cause food poisoning.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci są podatne na bakterie i wirusy wywołujące zatrucia pokarmowe.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="156">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Good hygiene is therefore important when preparing food with or for your child.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podczas przygotowywania posiłków dla maluchów należy zatem pamiętać o zachowaniu higieny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="157">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Washing your hands before you start cooking is important, of course, as well as immediately after handling raw meat and chicken.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>O myciu rąk trzeba przede wszystkim pamiętać przed przystąpieniem do pracy, a także niezwłocznie po tym, jak dotykało się surowego mięsa i drobiu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="158">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Wash cutting boards and kitchen equipment carefully after cutting meat and chicken.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Umyj dokładnie deskę do krojenia i przybory kuchenne, którymi przyrządzałeś surowe mięso i drób.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="159">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s also a good idea to rinse off vegetables, especially leafy ones.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobrze myj warzywa, szczególnie te liściaste.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="160">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Raw meat can contain harmful bacteria, like EHEC.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Surowe mięso może zawierać szkodliwe bakterie, takie jak EHEC.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="161">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Don’t let your child taste raw minced meat or raw meat.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego nie pozwalaj dziecku na próbowanie surowego mięsa.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="162">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Cook minced meat and chicken thoroughly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mielone mięso i drób powinny być dogotowane/ dopieczone.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="163">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you are going to save leftovers, put it in the refrigerator or freezer as soon as possible.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jedzenie, które masz zamiar przechować na później wstaw jak najszybciej do lodówki lub zamrażarki.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="164">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If the food sits out at room temperature for more than a couple of hours, bacteria can start to grow.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli pozostawisz jedzenie w temperaturze pokojowej dłużej, niż przez kilka godzin, istnieje ryzyko, że zdążą się w nim rozwinąć bakterie.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="165">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small amounts of warm or lukewarm food can be put into the refrigerator immediately.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe ilości ciepłego lub letniego jedzenia można natychmiast wstawić do lodówki.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="166">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Don’t eat burned food</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie jedz przypalonego</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="167">
<tuv xml:lang="en">
<seg>When food is burned, harmful substances that aren’t good for either children or adults are formed.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypalonym pokarmie powstają szkodliwe substancje, które nie są dobre ani dla dzieci, ani dla dorosłych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="168">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Cut off the burnt part, or throw the food out if it is badly burned.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przypalone kawałki należy odkroić i wyrzucić, a jeśli potrawa jest zbyt spalona wyrzucić ją w całości.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="169">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s also good to let the food be a light golden colour instead of golden brown when cooking.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najzdrowiej jest jeść pokarm przyrumieniony na złoty kolor, niż na brązowy.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="170">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Is there anything small children shouldn’t eat?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czego nie powinny spożywać małe dzieci?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="171">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Many parents are worried that the food their children eat contain harmful substances.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wielu rodziców niepokoi się tym, czy pokarmy, które jedzą ich dzieci nie zawierają jakichś szkodliwych substancji.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="172">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children’s greater sensitivity to certain substances is taken into consideration when setting limits on how much pesticide can remain on fruits and vegetables, for example, or when approving additives.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Fakt, że dzieci są bardziej wrażliwe na niektóre substancje niż dorośli jest brany pod uwagę np. przy ustalaniu dozwolonegso poziomu pestycydów w owocach i warzywach lub aprobowaniu dodatków do żywności.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="173">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You don’t need to worry about these kind of substances.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie musisz się zatem martwić o takie sprawy.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="174">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Almost all food is good to eat, even for children, but some things should be avoided:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci mogą spożywać prawie wszystko, a wyjątek stanowią następujące rzeczy:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="175">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Fish that may contain environmental pollutants</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryby, które mogą zawierać toksyny środowiskowe</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="176">
<tuv xml:lang="en">
<seg>These fish contain so much dioxin and PCBs that girls, women of childbearing age, and boys under the age of 18 should not eat them more than two to three times a year.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryby te zawierają tak wysokie ilości dioksyn i toksyn PCB, że dziewczynki i kobiety w wieku rozrodczym oraz chłopcy do 18 lat nie powinni spożywać ich częściej niż dwa-trzy razy do roku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="177">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Wild salmon, trout, and brook trout are seldom available in stores.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dziki łosoś, pstrąg i palia są rzadko dostępne w zwykłych sklepach.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="178">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Salmon for sale is almost always farmed.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dostępny w sprzedaży łosoś pochodzi prawie zawsze z hodowli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="179">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children that eat a lot of home-caught fish</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci, które jedzą dużo ryb z własnego połowu</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="180">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Bass, pike, pike perch, and burbot may contain mercury.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Okoń, szczupak, sandacz i miętus mogą zawierać ołów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="181">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children that eat these kind of fish more than once a week may ingest amounts that can be harmful over the long term.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci, które spożywają te ryby częściej niż raz w tygodniu ryzykują nagromadzenie w organizmie zbyt dużej i na dłuższą metę szkodliwej ilości tej substancji.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="182">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s therefore a good idea to vary them with other kinds of fish.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobrze jest zatem urozmaicać dietę dziecka innymi rodzajami ryb.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="183">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Even fresh or frozen tuna, large Atlantic halibut, swordfish, shark, and rays may contain mercury.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre rodzaje świeżych lub mrożonych ryb, takie jak tuńczyk, duże okazy halibuta, miecznik, rekin i płaszczka mogą też zawierać ołów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="184">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Health foods</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zdrowa żywność</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="185">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Health food products, like plant extracts and other herbs, are rarely scientifically tested.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty zaliczane do tzw. zdrowej żywności, czyli takie, jak na przykład wyciągi z różnych roślin i ziół, są produktami, które rzadko kiedy podlegają badaniom naukowym.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="186">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You should therefore not give your child health food products.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego nie należy podawać ich dzieciom.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="187">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Coffee, black tea, and energy drinks.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kawa, czarna herbata i napoje energetyzujące</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="188">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children should not be given coffee or large amounts of black tea and cola drinks, since they contain caffeine.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci nie powinny pić kawy, ani dużych ilości czarnej herbaty lub coca-coli, ponieważ napoje te zawierają kofeinę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="189">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children are more sensitive to caffeine than adults and can react with rapid heartbeat and nausea, for example.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci są bardziej wrażliwe na kofeinę niż dorośli i mogą dostać od niej np. kołatania serca lub nudności.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="190">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Energy drinks may contain a lot of caffeine and should not be given to children at all.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Napoje energetyzujące mogą zawierać tak dużo kofeiny, że w ogóle nie należy ich podawać dzieciom.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="191">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Unpasteurised milk</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niepasteryzowane mleko</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="192">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Unpasteurised milk may contain harmful bacteria, like EHEC or campylobacter.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niepasteryzowane mleko może zawierać szkodliwe bakterie, takie jak EHEC lub campylobacter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="193">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Neither children nor adults should drink it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego zarówno dorośli jak i dzieci nie powinni go spożywać.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="194">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This also applies to curd cheese made with unpasteurised milk.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dotyczy to również przetworów z niepasteryzowanego mleka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="195">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This cheese is seldom available in stores, but can be found at local cheese producers.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie sprzedaje się ich w zwykłych sklepach, ale można je dostać u prywatnych producentów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="196">
<tuv xml:lang="en">
<seg>EHEC is a ‘new’ bacterium that began spreading in Sweden in the 1990s, and which can cause severe kidney damage in small children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>EHEC (Eschericia coli) to „nowy” rodzaj bakterii, który w Szwecji zaczął się rozprzestrzeniać w latach 90-tych, i który u małych dzieci może powodować poważne uszkodzenia nerek.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="197">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Unpasteurised milk cannot be sold in stores, but can be gotten at farms.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleka niepasteryzowanego nie wolno sprzedawać w sklepach, ale można je dostać w gospodarstwach rolnych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="198">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Salt</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sól</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="199">
<tuv xml:lang="en">
<seg>At about one year of age, your child’s body can regulate its salt balance.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W wieku mniej więcej jednego roku organizm małego dziecka potrafi utrzymać równowagę soli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="200">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Keep being frugal with salt, since too much of it can lead to high blood pressure even in children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Staraj się jednak używać soli z umiarem, ponieważ zbyt duża ilość soli może nawet u dzieci być powodem wysokiego ciśnienia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="201">
<tuv xml:lang="en">
<seg>One way of reducing salt is by choosing products – for example breakfast cereal, bread, and cheese – with the keyhole label.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ilość spożywanej soli można zmniejszyć wybierając artykuły spożywcze oznakowane „dziurką od klucza”, np. płatki, chleb i ser.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="202">
<tuv xml:lang="en">
<seg>They contain less salt than brands that do not have the keyhole label.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Artykuły te zawierają mniej soli niż podobne produkty bez oznakowania.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="203">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Also avoid snacks like chips and cheese puffs, since they are often quite salty.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj również takich przekąsek, jak chipsy i chrupki, ponieważ zawierają one często bardzo dużo soli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="204">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Choose iodized salt, but don’t use too much of it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Używaj soli z jodem, ponieważ jod jest składnikiem niezbędnym w procesie regulacji przemiany materii.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="205">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Iodine is needed to regulate metabolism, and iodized salt is an important source for both children and adults.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sól z jodem jest więc ważnym źródłem jodu, zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="206">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The packaging indicates whether the salt contains iodine.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Informacja o zawartości jodu w soli podana jest na opakowaniu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="207">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Solanine in green potatoes</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Solanina w zielonych ziemniakach</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="208">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Green or damaged potatoes contain solanine, a substance that can cause stomach pains, vomiting, and diarrhoea.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zielone lub uszkodzone ziemniaki zawierają solaninę, związek chemiczny powodujący ból brzucha, wymioty i biegunkę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="209">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Both children and adults should therefore avoid these potatoes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zatem zarówno dorośli jak i dzieci powinni unikać spożywania takich ziemniaków.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="210">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Around 350 calories (kcal) Around 350 calories (kcal)</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>ok. 350 kalorii (kcal) ok. 350 kalorii (kcal)</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="211">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sugar, candy, drink mixes, and soft drinks</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Cukier, słodycze, soki i napoje gazowane</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="212">
<tuv xml:lang="en">
<seg>They contain few nutrients but a lot of sugar, which children don’t need.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty te zawierają mało składników odżywczych, a dużo cukru, który dziecku nie jest potrzebny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="213">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Too much sugar can damage children’s teeth.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Duża ilość cukru w diecie ma szkodliwy wpływ na zęby.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="214">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Your child may not manage to eat enough regular food, or become overweight over the long term.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dziecko spożywające słodycze nie będzie miało siły jeść zwykłych posiłków, lub na dłuższą metę ryzykuje nadwagą.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="215">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This applies to many kinds of fruit yoghurt, yoghurt drinks, breakfast cereal, juices, rice snacks and the like.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dotyczy to np. wielu rodzajów jogurtów owocowych, napojów jogurtowych, płatków śniadaniowych, soków owocowych, deserów ryżowych itp.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="216">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Getting children used to everything tasting sweet is not necessary.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie należy przyzwyczajać dziecka do tego, że wszystkie posiłki są słodkie.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="217">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Instead of fruit yoghurt, for example, you can give them natural yoghurt or sour milk with fruit or berries mixed in.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zamiast jogurtów owocowych można podawać jogurt naturalny lub kwaśne mleko z dodatkiem owoców.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="218">
<tuv xml:lang="en">
<seg>As regards breakfast cereal and muesli, there are many kinds that don’t contain a lot of sugar.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z płatków śniadaniowych i muesli wybieraj te, które nie zawierają dużo cukru.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="219">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Read the packaging for how much sugar the product contains.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czytaj na opakowaniach ile cukru zawiera dany produkt.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="220">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You can also choose products with the keyhole label.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Możesz też wybierać artykuły spożywcze oznakowane „dziurką od klucza”.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="221">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The label can only be put on breakfast cereal, yoghurt, and sour milk with a low sugar content and no sweeteners.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Artykuły te (płatki, jogurt, kwaśne mleko) zawierają mało cukru i żadnych substancji słodzących.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="222">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Watch out for hidden sugar traps - get your child used to flavours that aren’t so sweet instead.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zwróć uwagę na zawartość cukru w różnych produktach i staraj się przyzwyczaić dziecko do niesłodkich smaków.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="223">
<tuv xml:lang="en">
<seg>On the left, you see how much added sugar fruit yoghurt, drink mix, hot chocolate, and stewed fruit contain.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na zdjęciu po lewej jest pokazane ile cukru zawiera jogurt owocowy, sok, kakao i kisiel.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="224">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The most important advice, in brief</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najważniejsze w skrócie</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="225">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s good for children to have</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>wodę lub mleko do popicia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="226">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Choose iodized salt for your food, but don’t use too much of it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Używaj soli z jodem, ale z umiarem.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="227">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Avoid salty snacks for as long as possible.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj podawania słonych przekąsek tak długo, jak tylko to jest możliwe.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="228">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Avoid, or be careful with</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj lub ograniczaj spożycie</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="229">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Candy, drink mixes, and soft drinks for as long as possible and be frugal with coffee cakes, buns, and sweet snacks.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Słodycze, soki i napoje gazowane – unikaj ich tak długo, jak tylko to jest możliwe i ograniczaj spożywanie słodkich bułeczek i przekąsek.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="230">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children should eat herring from the Baltic, wild salmon and trout from the Baltic and Lakes Vänern and Vättern, whitefish from Lake Vänern, and brook trout from Lake Vättern at most 2-3 times a year.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Śledź z Morza Bałtyckiego, dziki łosoś oraz pstrąg z Morza Bałtyckiego i jezior Vänern i Vättern, sieja z jeziora Vänern i palia z jeziora Vättern – te ryby dzieci powinny spożywać najwyżej 2-3 razy do roku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="231">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Food supplements and health foods – consult your Child health Centre before giving them to your child.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Suplementy i zdrowa żywność – skon- sultuj się z przychodnią dla dzieci (BVC) zanim zaczniesz podawać dziecku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="232">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Do not give unpasteurised milk and curd cheese from unpasteurised milk to children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niepasteryzowane mleko i jego przetwory – nie należy podawać dzieciom.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="233">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Do not give raw minced meat and raw meat to children; cook minced meat and chicken thoroughly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Surowe mięso – nie należy podawać dzieciom, mięso powinno być dopieczone/ dogotowane.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="234">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children are susceptible to food poisoning.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci są podatne na zatrucia pokarmowe.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="235">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Good hygiene is important when preparing food with or for your child.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego pamiętaj o zachowaniu higieny podczas przygotowywania posiłków dla dzieci.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="236">
<tuv xml:lang="en">
<seg>© Livsmedelsverket, februari 2013 Box 622, 751 26 Uppsala</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>© Livsmedelsverket, februari 2013 Box 622, 751 26 Uppsala</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="237">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="238">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Foto: Jonas Böttiger</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Foto: Jonas Böttiger</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="239">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Rice porridge and rice gruel</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>%UD PDW I|U VSlGEDUQ XQGHU HWW nU</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="240">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For example, gluten-intolerant children can alternate with maize-based products.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na przykład dla dzieci nietolerujących glutenu dostępne są kaszki i kleiki kukurydziane, które można podawać zamiennie.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="241">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Vary the food</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zróżnicowany pokarm</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="242">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sometimes, there are harmful substances in our food, both natural substances and environmental contaminants.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W spożywanych przez nas produktach spożywczych czasem mogą występować szkodliwe substancje – zarówno substancje naturalne, jak i zanieczyszczenia środowiskowe.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="243">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This applies to both children and adults.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dotyczy to i dzieci, i osób dorosłych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="244">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Not all the advice will work for everyone, but it can be adapted to your family’s situation.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie wszystkie rady będą jednak dobre dla wszystkich, należy je więc dopasować do indywidualnej sytuacji własnej rodziny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="245">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The first six months</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pierwsze sześć miesięcy</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="246">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The first months of a child’s life is a special time – radically new and fantastic.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pierwsze miesiące z nowo narodzonym dzieckiem to bardzo specjalny okres w życiu każdego rodzica – to jednocześnie czas fantastycznych przeżyć jak i radykalnych zmian.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="247">
<tuv xml:lang="en">
<seg>In retrospect, this period usually feels quite short, but in the middle of all the fantastic it can be exhausting.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W późniejszym odczuciu okres ten wydaje się zazwyczaj bardzo krótki, chociaż niekiedy bywa on dość ciężki pomimo związanej z nim radości.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="248">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Many parents are unprepared for how they will be governed by their child’s needs and how it feels to be woken in the middle of the night when he or she is hungry or needs closeness.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wielu rodziców nie jest przygotowanych na wprowadzenie w ich życiu zmian, które są konieczne dla zaspokajania ciągłych potrzeb noworodka, i nie zdają sobie sprawę, jakim obciążeniem może być kilkakrotne wstawanie w nocy, gdy trzeba go nakarmić lub utulić.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="249">
<tuv xml:lang="en">
<seg>To get a daily routine that works, it’s a good idea to gradually find a rhythm that provides your child with security and the parents with some structure to their lives.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Aby rodzina mogła normalnie funkcjonować najlepiej jest znaleźć taki rytm dnia codziennego, który noworodkowi zapewni poczucie bezpieczeństwa, a rodzicom uporządkowaną egzystencję.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="250">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Since life, at its beginning, deals mostly with eating and sleeping, routines are often built around mealtimes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Życie noworodka koncentruje się głównie na jedzeniu i spaniu, najłatwiej jest więc dostosować nowy rytm dnia do pór karmienia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="251">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For the first six months, breast milk or infant formula is the best food for your child.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W ciągu pierwszych sześciu miesięcy najlepszym pokarmem dla noworodka jest mleko matki lub mleko modyfikowane.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="252">
<tuv xml:lang="en">
<seg>But the food isn’t just about nutrition; it also provides time for closeness that is important to your child.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Karmienie noworodka to nie tylko czas podawania pokarmu, ale także ważna dla dziecka chwila bliskości z matką, ojcem lub inną bliską osobą.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="253">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="254">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk contains all the nutrition a child needs to grow and develop during the first six months.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki zawiera wszystkie składniki odżywcze potrzebne dziecku do zdrowego wzrostu i rozwoju w ciągu pierwszych sześciu miesięcy życia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="255">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The only exception is vitamin D, which your child needs to get through vitamin D drops.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jedynym wyjątkiem jest witamina D, którą dziecku należy podawać w postaci kropli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="256">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For some, breastfeeding starts up easily; for others it can take some time.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla niektórych kobiet rozpoczęcie karmienia piersią jest rzeczą naturalną, inne potrzebują pomocy.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="257">
<tuv xml:lang="en">
<seg>So it’s important to get the help you need, for example from a maternity hospital, a breastfeeding clinic, or a nurse at a Child Health Centre (BVC).</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zapytaj na przykład na oddziale położniczym (BB), w przychodni dla karmiących piersią lub pielęgniarki w przychodni dziecięcej (BVC).</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="258">
<tuv xml:lang="en">
<seg>On www.1177.se, the county council website, there is also practical advice on what to do when breastfeeding.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na wojewódzkiej stronie internetowej www.1177.se znajdziesz też praktyczne informacje na temat prawidłowego karmienia piersią.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="259">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Can breastfeeding decrease the risk of illness?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czy karmienie piersią zmniejsza ryzyko zachorowań u dziecka?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="260">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk contains substances that decrease the risk of infections such as ear infections and gastroenteritis.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki zawiera składniki, które obniżają ryzyko takich infekcji, jak zapalenie ucha i grypa żołądkowa.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="261">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Research also shows that children who are breast-fed are at less risk of becoming overweight, and develop high blood pressure and type 2 diabetes as adults.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z badań wynika także, że u dzieci, które były karmione piersią ryzyko nadwagi, wysokiego ciśnienia i zachorowania na cukrzycę typu 2 w dorosłym wieku jest dużo niższe.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="262">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children who are only breastfed get the greatest protection, but even a little breastfeeding is good.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najlepszą odporność uzyskują dzieci, które były wyłącznie karmione piersią, ale nawet częściowe karmienie piersią ma pozytywny wpływ.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="263">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The risk of developing gluten intolerance during the first years is lower among children who are slowly accustomed to food with gluten while they are still being breastfed.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryzyko alergii na gluten (ce- liakii) jest niższe u tych dzieci, które powoli przyzwyczajały się do pokarmu zawierającego gluten w okresie, gdy jeszcze były karmione piersią.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="264">
<tuv xml:lang="en">
<seg>On the other hand, breastfeeding probably does not reduce the risk of allergies.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ale samo karmienie piersią nie zmniejsza prawdopodobnie ryzyka jakichkolwiek alergii.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="265">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Saving breast milk</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przechowywanie mleka matki</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="266">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A small child is susceptible to infections.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Noworodki są podatne na infekcje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="267">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk can be kept for up to three days in the refrigerator.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki można przechowywać w lodówce najwyżej trzy doby.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="268">
<tuv xml:lang="en">
<seg>In the freezer, it can keep for at least six months.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W zamrażarce natomiast co najmniej sześć miesięcy.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="269">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Defrost frozen breast milk in warm or cold water or in the refrigerator, not at room temperature.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zamrożone mleko należy rozmrażać w ciepłej lub zimnej wodzie, albo w lodówce – nigdy w temperaturze pokojowej.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="270">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Throw leftover milk away after your child has finished eating.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Rozmrożone i niewypite mleko należy wyrzucić.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="271">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Is breast milk affected by what the mother eats?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czy dieta matki ma wpływ na jakość mleka?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="272">
<tuv xml:lang="en">
<seg>What a mother eats affects her breast milk.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wszystko, co matka je i pije ma wpływ na jakość jej mleka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="273">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Infant formula</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko modyfikowane</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="274">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you dont breastfeed your child, there are infant formulas that provide the energy and nutrition he or she needs.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla niemowląt, które nie mogą być karmione piersią dostępne jest mleko modyfikowane, dostarczające dziecku energii i potrzebnych składników odżywczych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="275">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The formulas that are available are made to resemble the nutrients of breast milk as closely as possible.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nowoczesne mleka modyfikowane dostępne na rynku są sporządzone na wzór mleka matki i zawierają podobne składniki.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="276">
<tuv xml:lang="en">
<seg>On the other hand, you should never make your own formula with regular milk or anything similar, since it’s not possible to get the right proportions of nutrients yourself.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie należy podawać dziecku własnoręcznie przyrządzonej mieszanki ze zwykłego mleka, ponieważ trudno jest samemu dobrać właściwe proporcje składników odżywczych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="277">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The wrong proportions can damage your child’s kidneys, or prevent normal growth.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niewłaściwie przyrządzone mleko może natomiast uszkodzić dziecku nerki lub zahamować jego prawidłowy rozwój.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="278">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Combining breast and bottle feeding</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawanie mleka matki i mleka modyfikowanego</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="279">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sometimes you may want to combine breast and bottle feeding.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zdarza się, że konieczne jest jednoczesne podawanie mleka matki i mleka modyfikowanego.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="280">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It could be a good idea to give them the formula from a cup instead of a bottle.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wtedy dobrym sposobem może być podawanie mleka modyfikowanego w filiżance zamiast w butelce.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="281">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It is also a good idea, if possible, to wait until milk production has started up properly and stabilised before giving a formula.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobrze jest też, o ile możliwe, poczekać z podawaniem mleka modyfikowanego do momentu, w którym produkcja mleka ustabilizuje się i będzie w pełnym toku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="282">
<tuv xml:lang="en">
<seg>On the other hand, there are mothers who may need to provide a formula to start with, and then switch to breastfeeding.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Są też mamy, które zmuszone są na początku podawać mleko modyfikowane, a potem przechodzą na karmienie piersią.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="283">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Vitamin D drops</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Krople z witaminą D</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="284">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children don’t get enough vitamin D from food.Too little vitamin D can prevent the child’s skeleton from developing as it should.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pokarm małych dzieci nie zawiera wystarczającej ilości witaminy D. Niedobór witaminy D może być przyczyną nieprawidłowego rozwoju układu szkieletowego dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="285">
<tuv xml:lang="en">
<seg>All children therefore need vitamin D supplements every day for the first two years.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Krople z witaminą D należy podawać regularnie.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="286">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Preparing infant formula</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przygotowanie mleka modyfikowanego</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="287">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Since children are susceptible to infections, good hygiene is important when preparing formula.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Noworodki są podatne na infekcje i dlatego przed przystąpieniem do przygotowania mleka modyfikowanego należy pamiętać o zachowaniu higieny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="288">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Always wash your hands before you begin.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przede wszystkim trzeba umyć ręce.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="289">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Its also important to use clean bottles and teats and to wash them carefully; they do not, however, need to be sterilised.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Należy też stosować czyste butelki i smoczki, które powinny zostać dokładnie umyte po każdym użyciu, sterylizacja nie jest jednak konieczna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="290">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Don’t mix the formula with water from the hot water tap, as it may contain copper from the pipes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do przyrządzania mleka nie powinno się używać ciepłej wody z kranu, ponieważ może ona zawierać m.in. pierwiastki miedzi pochodzące z rur wodociągowych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="291">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Use cold water instead, and run the water until it is cold.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Lepiej używać zimnej wody z kranu po uprzednim wypuszczeniu stojącej w nim letniej wody.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="292">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Heat the water afterwards, and mix the formula according to the instructions on the package.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zimną wodę należy następnie podgrzać i przygotować mleko według instrukcji na opakowaniu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="293">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The package also shows how long the prepared formula stays good.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na opakowaniu podana jest także informacja na temat okresu przydatności do spożycia przygotowanego mleka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="294">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Throw away unused formula after feeding.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podgrzane i niewypite mleko modyfikowane należy wyrzucić.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="295">
<tuv xml:lang="en">
<seg>On www.1177.se, the county council website, there is also practical advice on how to feed with formula.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na wojewódzkiej stronie internetowej www.1177.se znajdziesz praktyczne informacje na temat prawidłowego karmienia mlekiem modyfikowanym.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="296">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you have your own well, the water quality should be analysed before it is given to children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Woda pitna pochodząca z własnego źródła powinna zostać poddana analizie zanim zacznie się ją podawać dziecku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="297">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Pay particular attention to whether the water contains bacteria, arsenic, manganese, nitrate or fluoride, since small children are more sensitive to these substances than adults.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>szczególną ostrożność zaleca się w przypadku, gdy woda zawiera bakterie, arszenik, mangan, nitratyn lub fluor, ponieważ małe dzieci są bardziej wrażliwe na te substancje niż dorośli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="298">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Read more about drinking water and wells at www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji na temat wody pitnej i własnego źródła na stronie www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="299">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How much should children eat?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ile dziecko powinno jeść?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="300">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Since all children are different, it’s not possible to say how much breast milk or formula an infant needs.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Każde dziecko ma inne potrzeby i dlatego trudno jest dokładnie określić ilość mleka matki lub mleka modyfikowanego, którą noworodek powinien wypić.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="301">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The best method is usually to let your child’s appetite control how much and how often he or she eats.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najlepiej zdać się na apetyt dziecka i pozwolić mu jeść tyle i tak często, na ile ma ochotę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="302">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The more often your child is breastfed, the more milk is produced.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Im częściej matka karmi piersią, tym więcej powstaje w nich mleka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="303">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sometimes a child will want to eat more often, which could be due to the fact that milk production hasn’t managed to adjust to his or her needs.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czasami dziecko żąda częstszego karmienia, co może być spowodowane faktem, że produkcja mleka jeszcze nie dopasowała się do jego potrzeb.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="304">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It could also be that your child needs closeness and comfort more than food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czasami też dziecko potrzebuje raczej bliskości i utulenia niż pokarmu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="305">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you feed with formula, the package should indicate how much is recommended.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli karmisz dziecko mlekiem modyfikowanym stosuj się do wskazówek podanych na opakowaniu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="306">
<tuv xml:lang="en">
<seg>But even if your child gets formula, it is important to let him or her control how much they want to eat.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ale również w tym przypadku najlepiej zdać się na apetyt dziecka i pozwolić mu jeść tyle, na ile ma ochotę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="307">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sometimes they may not want all that’s been prepared, and you shouldn’t try to get your child to finish a bottle.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gdy dziecko nie daje rady wypić całej przygotowanej porcji, nie należy go do tego zmuszać.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="308">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You can check your child’s height and weight curve at the Child Health Centre.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pielęgniarka w przychodni dziecięcej (BVC) sprawdza wagę i wzrost dziecka i dane te wprowadza do odpowiednich wykresów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="309">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This is a tool to help determine more easily whether your child is growing properly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Na tej podstawie można łatwiej się zorientować, czy dziecko rozwija się prawidłowo.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="310">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child is following the height and weight curve, you don’t need to worry that he or she is eating too little.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli waga i wzrost dziecka mieszczą się w normie, to nie potrzeba się martwić, że dziecko nie zjada wystarczającej ilości pokarmu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="311">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Tiny little tastes</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Poznawanie nowych smaków i konsystencji</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="312">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Even if you give them small tastes, it is still important to continue full breastfeeding or feeding with a formula as usual until your child is six months old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do wieku sześciu miesięcy włącznie podstawowym pokarmem dziecka powinno być mleko, a próbki innych pokarmów powinny być tylko dodatkiem.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="313">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Tiny little tastes give your child the opportunity to slowly try new flavours and textures.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Próbowanie małych ilości innych pokarmów daje dziecku możliwość łagodnego przyzwyczajenia się do nowych smaków i konsystencji.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="314">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You can, for example, take a little of your own food – just a pinch – with a spoon or your finger, and let your child get a little on his or her tongue.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Można na przykład podać dziecku do spróbowania odrobinę własnego posiłku, mniej więcej ły- żeczkę do herbaty, tak, aby mogło poczuć na języku nowy smak.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="315">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s not a problem if the food contains salt, since it is just a very small amount.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli dziecko nie wykazuje zainteresowania innymi rodzajami</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="316">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child doesn’t seem interested, you don’t have to give him or her a taste.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>posiłków, nie musisz mu ich na razie podawać.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="317">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk or formula provides all the nutrition your child needs for the first six months, except vitamin D. It’s also just as good to wait until your child is six months old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki i mleko modyfikowane dostarczają dziecku wszystkich składników odżywczych, których potrzebuje w ciągu pierwszych sześciu miesięcy swojego życia (z wyjątkiem witaminy D).</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="318">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Food containing gluten</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pokarmy zawierające gluten</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="319">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child gets small amounts of gluten while he or she is still being breastfed, the risk of becoming gluten intolerant decreases.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Łagodne wprowadzanie małych ilości pokarmów zawierających gluten w okresie, gdy dziecko jest jeszcze karmione piersią obniża ryzyko rozwoju nietolerancji na gluten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="320">
<tuv xml:lang="en">
<seg>By four months at the earliest, and six months at the latest, you should therefore start giving your child a little food with gluten.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego najwcześniej w wieku czterech miesięcy, ale najpóźniej w wieku sześciu miesięcy, należy zacząć podawać dziecku małe ilości pokarmów zawierających gluten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="321">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Gluten is found in food containing wheat, barley, and rye, but there is only only a little gluten in oats.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gluten znajduje się w produktach, których składnikami są pszenica, jęczmień lub żyto.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="322">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You could, for example, let your child taste a small bite of white bread or wheat wafer, or a small spoonful of porridge or gruel a few times a week.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przykładowo można zacząć podawać dziecku kilka razy w tygodniu maleńkie kawałki białego chleba lub wafelków, albo małą łyżeczkę kaszki lub kleiku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="323">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It is easy to get too much gluten if you serve gruel in a bottle.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawanie kleiku w butelce ma tę wadę, że porcje glutenu stają się zbyt duże.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="324">
<tuv xml:lang="en">
<seg>After the age of six months, you can slowly increase the amount.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Porcje pokarmów zawierających gluten można powoli zwiększać od sześciu miesięcy.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="325">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It is also important to start gluten slowly if your child is being given formula.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>To samo dotyczy dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="326">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Start with very, very small amounts containing gluten and increase the amount very slowly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Należy łagodnie wprowadzać małe ilości pokarmów zawierających gluten i bardzo powoli zwiększać porcje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="327">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This can also reduce the risk for gluten intolerance, even though slow introduction in connection with breastfeeding reduces the risk more.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym takie postępowanie również obniża ryzyko rozwoju nietolerancji na gluten, chociaż nie przynosi może równie dobrych efektów jak przy karmieniu piersią.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="328">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Introducing solid foods from around six month</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nowe pokarmy – od sześciu miesięcy</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="329">
<tuv xml:lang="en">
<seg>At the age of six months, it is time to start getting your child used to regular food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Po upływie sześciu miesięcy nadchodzi czas, aby przyzwyczaić dziecko do jedzenia zwykłych pokarmów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="330">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Learning to eat regular food is a gradual process.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nauka jedzenia to proces, który przebiega stopniowo.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="331">
<tuv xml:lang="en">
<seg>In the beginning, it’s mostly an issue of your child getting used to new textures, more flavours, eating from a spoon, and learning how to chew.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najpierw trzeba przyzwyczaić dziecko do nowych konsystencji i nowych smaków, nauczyć jedzenia z łyżeczki i żucia pokarmów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="332">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Continue breastfeeding or giving formula as usual during this period.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie przerywaj karmienia piersią ani mlekiem modyfikowanym.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="333">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Since breast milk and formula contain so much nutrition, you don’t need to worry if your child wants to wean slowly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki i mleko modyfikowane zawierają tyle składników odżywczych, że nie trzeba będzie się martwić, jeśli wprowadzanie nowych pokarmów będzie przebiegało zbyt powoli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="334">
<tuv xml:lang="en">
<seg>What can I give my child?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Co można podawać?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="335">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There are no rules about what to start with.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie ma ścisłych „reguł” dotyczących wprowadzania nowych pokarmów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="336">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The important thing is that the food has a soft consistency so that your child does not choke on it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najważniejsze, żeby miały one gładką konsystencję i dziecko mogło je łatwo przełknąć.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="337">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For example, you can mash a bit of cooked potato, or a little rice, with a fork and add breast milk or formula so it becomes a loose mush.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przykład: rozgnieść widelcem kawałek gotowanego ziemniaka lub trochę ryżu i wymieszać z mlekiem matki lub mlekiem modyfikowanym tak, aby powstała papka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="338">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You can also mash up root vegetables and greens this way.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W ten sam sposób można przygotować papkę z innych warzyw.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="339">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Your child can also be allowed to pick out very, very smal, soft bits of food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Można też pozwolić dziecku na samodzielne jedzenie małych ilości miękkich potraw.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="340">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Earlier, people were advised to give the same food for several days before introducing the next one, but trying several different foods at the same time works just as well.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dawniej zalecano podawanie tych samych pokarmów kilka dni z rzędu, zanim wprowadzi się coś innego, ale to tak naprawdę nie gra roli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="341">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You can also try boiled, mashed, or mixed chicken, fish, ground beef, beans, lentils, and tofu.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Można również podawać ugotowane i roztarte na papkę: mięso z kurczaka lub ryby, mielone mięso, fasolę, soczewicę i tofu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="342">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Meat, beans, and tofu contain a lot of iron, which your child needs.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mięso, fasola i tofu zawierają dużo potrzebnego dziecku żelaza.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="343">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Earlier, it was believed that waiting until children were a year old before giving them fish, eggs, milk and nuts could prevent allergies, but new research shows that this is not the case.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dawniej zalecano wstrzymanie się z podawaniem dziecku ryb, jaj, mleka i orzechów aż do ukończenia jednego roku, aby zapobiec powstawaniu alergii.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="344">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Read more about milk on page 14 and about nuts on page 17.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej o mleku na stronie 14, a o orzechach na stronie 17.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="345">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Keep in mind your child needs to slowly get used to foods, even gruel and porridge.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zauważ, że dziecko potrzebuje trochę czasu, aby móc się przyzwyczaić nawet do kaszki i kleiku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="346">
<tuv xml:lang="en">
<seg>During the first few weeks a couple teaspoons of gruel or porridge is enough; increase the amount little by little later on.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego przez pierwsze tygodnie najlepiej podawać niewielkie ilości kaszki i kleiku - kilka małych łyżeczek - i stopniowo zwiększać porcje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="347">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Keep serving small amounts of food containing gluten such as bread, wheat wafers, pasta, or bulgur.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie przestawaj podawać małych ilości pokarmów zawierających gluten, takich jak chleb, wafelki, makaron i bulgur.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="348">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children are sensitive to bacteria and viruses that can cause gastroenteritis.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci nie są odporne na bakterie i wirusy wywołujące grypę żołądkową.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="349">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s therefore very important to think about hygiene when preparing food for your child.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pamiętaj zatem o zachowaniu higieny podczas przygotowywania posiłków dla twojego malucha.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="350">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Read more in recipe ideas.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dowiedz się więcej z naszego przykładowego menu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="351">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Food is not just a question of nutrition, but also about closeness and, gradually</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Opisane przedziały wiekowe opierają się na praktyce i doświadczeniach.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="352">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sometimes there can be hassles around food for different reasons.You can get support from the Child Health Centre concerning this kind of issues.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Personel przychodni dziecięcej (BVC) chętnie pomoże Ci znaleźć rozwiązanie dla tego typu problemów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="353">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Food is not just a question of nutrition, but also about closeness and, gradually</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Opisane przedziały wiekowe opierają się na praktyce i doświadczeniach.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="354">
<tuv xml:lang="en">
<seg>During the first few weeks, a couple of teaspoons are enough.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W pierwszych tygodniach wystarczy kilka łyżeczek.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="355">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you didn’t start with tiny little tastes earlier, you should start when your child is six months old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli jeszcze nie zacząłeś podawać nowych pokarmów, powinieneś to zrobić, gdy dziecko skończy sześć miesięcy.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="356">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Start with small amounts so that your child gradually gets used to them.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zacznij podawać małe ilości nowych pokarmów, żeby dziecko mogło się do nich stopniowo przyzwyczajać.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="357">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For the first few days a teaspoon are enough; the amount can then slowly be increased.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W pierwszych dniach wystarczy mała łyżeczka pokarmu, potem możesz powoli zwiększać porcje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="358">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Make sure the food isn’t too hot; feed your child with a small spoon or let him or her pick up very, very small, soft bits of food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sprawdź, czy pokarm nie jest zbyt gorący i podawaj go przy pomocy małej łyżeczki lub pozwól dziecku samemu brać sobie małe, miękkie kawałki jedzenia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="359">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Most children have difficulties putting food into their mouths properly and swallowing it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Większość dzieci ma problemy z włożeniem jedzenia do buzi i z przełykaniem go.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="360">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Food coming back out often doesn’t mean your child doesn’t like it, but that he or she doesn’t know what to do with it and isn’t used to the texture.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli pokarm wylatuje mu z buzi, to raczej oznacza, że dziecko nie jest przyzwyczajone do nowej konsystencji pokarmu i nie wie, co z nim zrobić, a nie, że mu nie smakuje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="361">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Regular food isn’t as sweet as breast milk or formula, and the new flavours can take some time to get used to.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zwykły pokarm nie ma równie słodkiego smaku jak mleko matki lub mleko modyfikowane i dziecko potrzebuje trochę czasu, aby się do tego przyzwyczaić.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="362">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A number of children accept it quickly, while others are more sceptical and need to try new food several times.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Część dzieci szybko przyzwyczaja się do nowych pokarmów, podczas gdy inne wymagają dłuższego okresu do poznawania nowych smaków.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="363">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You can put your child on the right track by tasting the food yourself and showing him or her that you like it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Możesz pomóc swojemu dziecku w polubieniu nowego pokarmu, jeśli będziesz go próbował razem z nim i pokazywał mu, że Tobie smakuje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="364">
<tuv xml:lang="en">
<seg>But if your child seems unwilling, it’s better to wait a few days and then try again.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli jednak dziecko wykazuje niechęć do nowego pokarmu, to najlepiej poczekać jeszcze kilka dni i spróbować od nowa.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="365">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It may happen that children who breastfeed choose to stop when they start getting gruel in a bottle, since the food comes out of the bottle faster.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czasami zdarza się, że dziecko, które zaczęło dostawać kleik, nie chce już pić mleka z piersi, ponieważ łatwiej jest ssać pokarm z butelki.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="366">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It may therefore be better to give the child porridge instead, or gruel in a mug.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego lepiej w zamian jest podawać kaszkę, a kleik podawać w kubeczku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="367">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Also keep in mind that porridge and gruel often contain gluten.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie zapominaj o tym, że kaszka i kleik zawierają gluten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="368">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Give your child small portions to start.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podawaj więc na początku małe ilości.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="369">
<tuv xml:lang="en">
<seg>When is the best time to give solids?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kiedy jest najlepsza pora na podawanie nowego pokarmu?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="370">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The time of day you give solid foods doesn’t really matter.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pora wprowadzania nowych pokarmów nie gra roli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="371">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Some people find it simplier to give them at lunch, while others think dinner time, or in between, works better.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Część rodziców twierdzi, że najłatwiej jest w porze obiadu, inni wolą porę kolacji lub przekąskę między głównymi posiłkami.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="372">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The most important thing is to offer solids when your child isn’t too hungry, too full, or too tired.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie należy tylko podawać nowych pokarmów, gdy dziecko jest zbyt głodne, zbyt syte lub zbyt zmęczone.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="373">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Try different approaches and find what works best.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Praktyka pokaże, która pora będzie najodpowiedniejsza dla Twojego dziecka</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="374">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How much food does my children need?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ile dziecko powinno jeść?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="375">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s not possible to say exactly how much food small children need.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Trudno jest dokładnie określić ilość pokarmu, którą dziecko powinno zjeść.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="376">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Some children will always want more, while others will barely want to taste.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niektóre dzieci zawsze proszą o więcej, podczas gdy inne jedzą zaledwie odrobinę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="377">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Both cases can be frustrating for parents.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dla rodziców obie sytuacje mogą być źródłem frustracji.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="378">
<tuv xml:lang="en">
<seg>In most cases, your child will make sure he or she gets enough food by showing that he or she is hungry.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W większości przypadków dziecko samo zasygnalizuje, kiedy będzie głodne i dzięki temu samo zadba o to, żeby zapewnić sobie wystarczającą ilość pokarmu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="379">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sometimes it may be easier to your child to eat if you eat along with them.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czasami dziecko je chętniej, gdy rodzice jedzą razem z nim.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="380">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child eats just a little food but gets plenty of breast milk or formula, the nourishment they contain will most probably be enough.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci, które mało jedzą, ale piją dużo mleka matki lub mleka modyfikowanego i tak otrzymują wystarczającą ilość składników odżywczych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="381">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child is growing and developing normally, you don’t need to worry.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli dziecko rozwija się normalnie, nie musisz się o nic martwić.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="382">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you have a child who wants to eat a lot, it may be difficult to know when to stop.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieciom, które dużo jedzą trudno jest powiedzieć stop.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="383">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child is still hungry, it may be better to top up with breast milk or formula than to increase the amount of food too quickly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli dziecko jest nadal głodne, to lepiej podać mu dodatkowo mleko matki lub mleko modyfikowane, zamiast zbyt szybko zwiększać porcje nowego pokarmu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="384">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The same applies to gruel and porridge – increase the amount slowly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>To samo dotyczy kaszki czy kleiku – ich porcje należy zwiększać stopniowo.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="385">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The first foods – a few simple basic recipes</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pierwsze posiłki kilka prostych przepisów</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="386">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Potato, root vegetable, or vegetable purée</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Piure z ziemniaków, roślin okopowych lub innych warzyw</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="387">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Most root vegetables and greens can easily be mashed.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Większość roślin okopowych i warzyw nadaje się do przyrządzania w formie piure.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="388">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For example, take some of the following:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Potrzebne Ci będą na przykład:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="389">
<tuv xml:lang="en">
<seg>1 potato, 1 small carrot, 1 parsnip piece, corn, green peas, a couple florets of broccoli or cauliflower</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>1 ziemniak, 1 mała marchewka, 1 kawałek pietruszki, ziarna kukurydzy, zielony groszek, kilka kawałków brokułu lub kalafiora.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="390">
<tuv xml:lang="en">
<seg>1 tsp liquid margarine or oil, preferably rapeseed a little breast milk or regular milk</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>1 mała łyżeczka płynnej margaryny lub oleju, najlepiej rzepakowegotrochę mleka matki lub zwykłego mleka</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="391">
<tuv xml:lang="en">
<seg>1 yellow onion</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>1 papryka</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="392">
<tuv xml:lang="en">
<seg>400 g crushed tomatoes thyme</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>400 g siekanych pomidorów tymianek</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="393">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How to make it:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyrządzanie:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="394">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Peel and slice the potatoes and root vegetables; cut the vegetables into smaller pieces.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ziemniaka, marchewkę i pietruszkę obrać i pokroić na plasterki, pozostałe warzywa pokroić na mniejsze kawałki.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="395">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Place the pieces in a pot and pour water until it just covers the pieces.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wszystko włożyć do garnka i dolać tyle wody, aby przykryć warzywa.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="396">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Boil until soft.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gotować do miękkości.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="397">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You can also boil them in the microwave.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Do gotowania można też użyć mikrofalówki.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="398">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Mash with a fork, or in a garlic press or strainer.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Rozgnieść widelcem, przepuścić przez praskę lub przetrzeć przez sitko.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="399">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you make large amounts, a food processor or blender could be practical.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli przygotowujesz większe ilości wtedy do robienia piure najlepiej użyć miksera.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="400">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How to make it:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyrządzanie:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="401">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Boil the dried lentils according to package instructions, but without salt, or use prepared lentils.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>suszoną soczewicę ugotować według przepisu na opakowaniu, ale bez soli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="402">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Chop the onion, pepper, and garlic and cook in oil over medium heat until soft.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Cebulę, paprykę i czosnek posiekać, włożyć do garnka i usmażyć do miękkości w oleju na małym ogniu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="403">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Add crushed tomatoes and the cooked lentils.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dodać pomidory i ugotowaną soczewicę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="404">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Cook and add thyme.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Gotować przez chwilę aż do zgęstnienia, doprawić tymiankiem.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="405">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A few fish balls, a couple teaspoons of liver pâté or a slice of blood pudding is food that only needs to be warmed in the microwave and is suitable for small children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Klopsiki z ryby, kilka łyżek pasztetu lub plasterek kaszanki to potrawy, które wystarczy podgrzać w mikrofalówce, a które doskonale nadają się dla małego dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="406">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Finish off the meal with fruit scraped with a spoon, or mashed berries.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zamrażaj pokarm w niezbyt dużych porcjach, np. w foremkach na kostki lodu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="407">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Meat or chicken</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mięso albo drób</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="408">
<tuv xml:lang="en">
<seg>15-20 portions (1 portion = approx. 2 tbsp) 400 g minced meat or chicken</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przepis wystarcza na 15-20 porcji (1 porcja to mniej więcej 2 łyżki)</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="409">
<tuv xml:lang="en">
<seg>4-5 dl water dill, parsley, or other herbs</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>400 g mielonego mięsa lub kurczaka 4-5 dl wody koperek, pietruszka lub inne zioła</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="410">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How to make it:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyrządzanie:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="411">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Cut the chicken into bits and boil thoroughly, until the meat is white throughout.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kurczaka podzielić na kawałki i ugotować tak, aby mięso było dogotowane i białe w środku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="412">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Chop fine with a blender, food processor, or shred with a grater.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Rozdrobnić przy pomocy miksera lub zetrzeć na tarce.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="413">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Mash minced meat with a fork while it cooks.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mielone mięso można rozgniatać widelcem podczas gotowania.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="414">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Add runoff to desired consistency and spice with dill or parsley, for example.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dodać wywaru z gotowanego mięsa, aby uzyskać gładką konsystencję, a następnie doprawić np. koperkiem lub pietruszką.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="415">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Fish</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ryba</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="416">
<tuv xml:lang="en">
<seg>1 salmon filet (approx 100-150 g)</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>1 felet z łowowiq (ok. 100-150 gram)</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="417">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How to make it:</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przyrządzanie:</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="418">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Cut the salmon into several smaller pieces and put on a plate.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Fileta z łososia podzielić na kilka mniejszych kawałków i położyć na talerzyku.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="419">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Cover with a loose lid and microwave on high for 2-3 min.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>2-3 min na maksymalnej mocy.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="420">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Mash or cut into small pieces and mix with oil and herbs and/or squeeze some lemon over it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Rozgnieść lub podzielić na malutkie kawałki, dodać tłuszcz i zioła oraz/lub sok z cytryny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="421">
<tuv xml:lang="en">
<seg>From around the age of eight months</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Od ośmiu miesięcy</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="422">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk or formula still contains many of the nutrients your child needs. so there is no hurry in switching to regular food at every meal.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki i mleko modyfikowane dostarcza nadal tych składników odżywczych, których dziecko najbardziej potrzebuje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="423">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Let your child’s interest in food set the pace.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niech stopień zainteresowania dziecka nowym pokarmem określa tempo zmian.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="424">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Gradually, when your child is aged ten to twelve months, he or she will need two main meals a day and a few snacks in between.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z czasem, w wieku od dziesięciu do dwunastu miesięcy, dziecko będzie potrzebowało dwóch dużych i kilku małych posiłków na dzień.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="425">
<tuv xml:lang="en">
<seg>At this age, the food needs to be coarsely chopped with a knife, or shredded with a grater or food processor.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Pokarm dla dzieci w tym wieku wystarczy posiekać nożem, zetrzeć na tarce lub rozdrobnić przy pomocy miksera.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="426">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Your child can also be given larger pieces that he or she can hold onto.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Można też podawać dziecku większe kawałki, które będzie samo trzymało w rączce.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="427">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breakfast, snacks, and evening meals</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Śniadanie, drugie śniadanie i podwieczorek</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="428">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk, formula, porridge, gruel, (preferably in a mug) or bread and butter are good for breakfast, snacks, and dinner.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki, mleko modyfikowane, kaszka, kleik (najlepiej w kubeczku), albo kanapka doskonale nadają się na śniadanie, drugie śniadanie i podwieczorek.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="429">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Serve them along with a little fruit, or some berries or vegetables.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najlepiej z dodatkiem owoców lub warzyw.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="430">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Porridge and gruel</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Kaszka i kleik</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="431">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For children less than a year old, enriched instant porridge is a good idea, since it provides more vitamins and minerals than homemade porridge.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieciom poniżej jednego roku życia dobrze jest podawać wzbogaconą kaszkę w proszku, ponieważ zawiera ona więcej witamin i minerałów niż zwykła kasza.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="432">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For gluten intolerant children, for example, they could be varied with maize-based products.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jest ona m.in. bogata w żelazo, którego małym dzieciom brakuje we własnym pożywieniu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="433">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There should be no more than three meals with porridge or gruel per day.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ogólnie rzecz biorąc nie należy podawać kaszy i kleiku częściej niż trzy razy dziennie.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="434">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children learn a lot through imitation.When eating with your child, try all the food yourself and show him or her you think it’s good.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jedz razem z dzieckiem, próbuj razem z nim i pokaż, że Tobie smakuje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="435">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Whole grains and fibre</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="436">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Whole grains and fibre are good, even for small children, but a number of children can get loose stool if they get too much.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik nadają się do spożycia nawet przez małe dzieci, ale zbyt duże ilości mogą u niektórych z nich powodować biegunkę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="437">
<tuv xml:lang="en">
<seg>For other children it can be the opposite – they can become constipated.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Są też dzieci, u których produkty te przyczyniają się do spowolnienia przemiany materii.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="438">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How much fibre children can eat without affecting the stomach varies from child to child – experiment with it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ilość odpowiednią dla Twojego dziecka możesz ustalić tylko na bazie doświadczenia, ponieważ jest ona dla każdego inna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="439">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A good way of getting just enough fibre is varying between whole-grain products and types less rich in fibre.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dobrym sposobem na dostarczenie dziecku zbalansowanej ilości błonnika jest zróżnicowana dieta, w której skład wchodzą produkty o średniej zawartości błonnika.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="440">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Dairy products</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko i jego przetwory</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="441">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Wait to give milk as a drink and larger amounts of sour milk or yoghurt until your child is a year old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Z podawaniem mleka i większych ilości kwaśnego mleka lub jogurtu należy się wstrzymać do czasu aż dziecko skończy rok.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="442">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Milk itself contains many important vitamins and minerals, but only a little iron.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko zawiera co prawda wiele ważnych witamin i minerałów, ale mało żelaza.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="443">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child gets too much milk or dairy, there is a risk that he or she won’t manage to eat enough of other foods, which are more rich in iron.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli będzie się dziecku podawać za dużo mleka lub jego przetworów, nie będzie chciało jeść innych, bardziej bogatych w żelazo pokarmów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="444">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Lunch and dinner</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Obiad i kolacja</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="445">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Meat, fish, chicken, eggs, beans, lentils, or tofu make mealtime complete.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mięso, ryby, drób, jaja, fasola, soczewica lub tofu powinny być ich dopełnieniem.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="446">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Finish off with a little fruit or berries.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>A na deser owoce.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="447">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Fruit and berries contain vitamins such as vitamin C that help your child absorb the iron found in foods.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Owoce zawierają m.in. witaminę C, dzięki której dziecko lepiej przyswaja znajdujące się w posiłku żelazo.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="448">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Keep introducing new flavours and consistencies so that your child gets used to many different types of food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wprowadzaj cały czas nowe smaki i konsystencje, aby dziecko miało szansę poznać i przyzwyczaić się do różnorakich rodzajów pokarmów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="449">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It may be easier to accept a new flavour if it’s served alongside food your child already likes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wprowadzenie pokarmu o nowym smaku będzie łatwiejsze, jeśli podasz go razem z ulubionym posiłkiem dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="450">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you’re not experienced in cooking or are unsure whether you can prepare food that provides enough nutrition, you may think that it’s easier to serve ready-prepared baby foods.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli nie potrafisz gotować lub nie jesteś pewien, czy potrafisz przygotować posiłki dostarczające dziecku odpowiednią ilość składników odżywczych, to zawsze możesz skorzystać z gotowych posiłków w słoiczkach.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="451">
<tuv xml:lang="en">
<seg>And it’s not really difficult to cook homemade food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie jest też trudno przystosować normalne posiłki rodzinne do potrzeb malucha.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="452">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Take a little bit of the family’s meal, for example, but skip the salt.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podczas gotowania wystarczy na przykład zrezygnować z soli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="453">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children under a year old can’t regulate their salt balances properly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Organizm małego dziecka ma bowiem trudności z zachowaniem równowagi soli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="454">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Children under two years need food with a little more fat than adults do, since they’re growing so quickly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci poniżej drugiego roku życia potrzebują w swoich posiłkach trochę więcej tłuszczu niż dorośli, ponieważ szybko rosną.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="455">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Prepared baby food already contains enough fat, so nothing extra needs to be added.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Posiłki małego dziecka dostarczają natomiast wystarczającą ilość białka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="456">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How much food does my child need?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ile dziecko powinno jeść?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="457">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Your child knows how much food he or she needs.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Organizm dziecka wie, jaka ilość pokarmu jest mu potrzebna.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="458">
<tuv xml:lang="en">
<seg>During some meals your child will eat a little less food, but naturally compensates for this by eating more at another meal.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli podczas niektórych posiłków dziecko zje trochę mniej, na pewno zrekompensuje sobie jedząc więcej podczas innych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="459">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Over the longer term, children most often get enough food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>W sumie, biorąc pod uwagę dłuższy przedział czasowy, większość dzieci je wystarczająco dużo.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="460">
<tuv xml:lang="en">
<seg>As long as your child is growing and developing properly, you do not need to be worried.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli dziecko rozwija się normalnie, nie musisz się o nic martwić.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="461">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children can’t manage large portions of food and therefore need to eat more often than adults.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dzieci nie dają rady zjeść jednorazowo dużych ilości pokarmu i z tego powodu muszą jeść częściej niż dorośli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="462">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Your child will get the amount of food he or she needs more easily through regular mealtimes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Spożywanie regularnych posiłków daje dziecku możliwość zjedze- nia wystarczającej ilości pokarmu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="463">
<tuv xml:lang="en">
<seg>A good meal routine could be breakfast, lunch, and dinner, and a few snack times in between.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przykładowy schemat dnia to: śniadanie, obiad i kolacja oraz kilka małych posiłków między nimi.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="464">
<tuv xml:lang="en">
<seg>How long should I keep breastfeeding or giving formula?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jak długo karmić piersią lub mlekiem modyfikowanym?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="465">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Since it’s a good idea to introduce new foods slowly, your child should continue with breast milk or formula.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Ponieważ wprowadzanie nowych pokarmów powinno odbywać się powoli, dla dziecka nadal niezbędne jest mleko matki i mleko modyfikowane.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="466">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Avoid snacking</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj ciągłych przekąsek</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="467">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Corn puffs, wheat wafers, raisins, and the like may seem practical for keeping your child busy in the carriage or as a soother.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Chrupki, wafelki, rodzynki, itd., wydają się praktyczne, bo zajmują uwagę dziecka i pełnią rolę pociechy w trudnych chwilach.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="468">
<tuv xml:lang="en">
<seg>But this isn’t a good idea – constantly having something in his or her mouth is not good for your child’s teeth or appetite.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Niestety, nie jest to najlepszy pomysł – nieustanne żucie w buzi jakiegoś pokarmu źle wpływa na zęby i apetyt dziecka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="469">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s much better if your child gets used to drinking water when he or she is thirsty.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dużo lepiej jest przyzwyczaić dziecko do picia wody.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="470">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Is there anything children under one year should avoid?</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czego powinno unikać dziecko w wieku poniżej jednego roku?</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="471">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Infants can eat most of the food the rest of the family eats, but some foods should be avoided, or they should wait until he or she is a year old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Małe dziecko może jeść większość pokarmów, które je reszta rodziny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="472">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Leafy green vegetables</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zielone warzywa liściaste</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="473">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Wait to serve leafy green vegetables like lettuce, rocket, and spinach until your child is a year old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wstrzymaj się z podawaniem zielonych warzyw liściastych, takich jak sałata, rukola i szpinak, do czasu aż dziecko skończy rok.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="474">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Then increase the amount bit by bit.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Potem stopniowo zwiększaj ich porcje.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="475">
<tuv xml:lang="en">
<seg>These vegetables contain nitrates, which can be converted into nitrites in the body.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Warzywa te zawierają dużo nitratynu, który organizm przekształca w azotyn.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="476">
<tuv xml:lang="en">
<seg>In children under one year old, nitrites can block the transport of oxygen in the blood.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>U dzieci poniżej jednego roku życia azotyn może hamować transport tlenu we krwi.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="477">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Green potatoes</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zielone ziemniaki</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="478">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Green or damaged potatoes contain solanin, a substance that can cause stomach pains, vomiting, and diarrhoea.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zielone lub uszkodzone ziemniaki zawierają solaninę, związek chemiczny powodujący ból brzucha, wymioty i biegunkę.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="479">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Both adults and children should therefore avoid green or damaged potatoes.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zatem zarówno dorośli jak i dzieci powinni unikać spożywania zielonych lub uszkodzonych ziemniaków.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="480">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Solanin is also found in undamaged potatoes, but just under the skin.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Solanina jest też obecna i w dobrych ziemniakach, blisko pod skórką.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="481">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Peel potoatoes, even new ones, before you give them to children under one year old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dlatego ziemniaki należy zawsze obierać, jeśli będzie je jadło małe dziecko.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="482">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Honey</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Miód</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="483">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Do not give honey to children under one year old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Dzieci poniżej jednego roku życia nie powinny spożywać miodu.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="484">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It could contain spores that, in rare cases, can develop into bacteria in the intestine which produce botulin, a deadly poison.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Może on zawierać zarodniki roślin, które w rzadkich przypadkach przekształcają się w jelitach w bakterie produkujące tam niebezpieczną truciznę, toksynę botulinową.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="485">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Unpasteurised milk</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko niepasteryzowane</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="486">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Neither children nor adults should drink unpasteurised milk.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zarówno dorośli jak i dzieci nie powinni spożywać niepasteryzowanego mleka.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="487">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It can contain harmful bacteria, like EHEC or campylobacter.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko takie może zawierać szkodliwe bakterie, takie jak EHEC lub campylobacter.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="488">
<tuv xml:lang="en">
<seg>EHEC is a ‘new’ bacteria that began spreading in Sweden in the 1990s, and which can cause serious kidney damage in small children.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>EHEC (Eschericia coli) to „nowy” rodzaj bakterii, który w Szwecji zaczął się rozprzestrzeniać w latach 90- tych, i który u małych dzieci może powodować poważne uszkodzenia nerek.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="489">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Unpasteurised milk cannot be sold in stores, but can be gotten at farms.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleka niepasteryzowanego nie wolno sprzedawać w sklepach, ale można je dostać w gospodarstwach rolnych.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="490">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Salt</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Sól</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="491">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The food we eat should taste good.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nasze jedzenie musi dobrze smakować.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="492">
<tuv xml:lang="en">
<seg>This also applies to children’s food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>To samo dotyczy jedzenia małych dzieci.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="493">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Don’t be afraid to spice up their food with herbs like dill, parsley, coriander, and others.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie wahaj się dodawać do niego takich ziół, jak koperek, pietruszka, kolendra, itp.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="494">
<tuv xml:lang="en">
<seg>On the other hand, be careful with salt for children under one year old.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Zwróć jednak uwagę na ilość soli, szczególnie w posiłkach dla dzieci poniżej jednego roku życia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="495">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children can’t regulate their salt balances properly.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Organizm małego dziecka ma bowiem trudności z zachowaniem równowagi soli.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="496">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It’s also a good idea not to get children used to salty foods.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie jest też dobrze przyzwyczajać dziecko do słonych posiłków.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="497">
<tuv xml:lang="en">
<seg>When you serve the family dinner, set a little aside for your child before you salt it.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli podajesz dziecku normalne posiłki rodzinne, nie dodawaj soli do jego porcji.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="498">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Avoid salty snacks and don’t give salted meats, like sausage and smoked pork, as often.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj słonych przekąsek i nie podawaj zbyt często słonych wędlin, np. kiełbasy i wędzonej wieprzowiny.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="499">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sugar</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Cukier</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="500">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Avoid sweetened foods as much as possible.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Unikaj słodzonych produktów spożywczych na tyle, na ile to możliwe.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="501">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sugar only provides empty calories – no vitamins and minerals.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Cukier to tylko puste kalorie – natomiast zero witamin i minerałów.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="502">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There is a lot of sugar in foods like flavoured yogurt and sour milk, biscuits and cookies, rosehip soup, and creams, jellies, and marmalades, as well as candy and ice cream.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Następujące artykuły zawierają dużo cukru: aromatyzowane jogurty i kwaśne mleka, herbatniki i ciasteczka, zupa z dzikiej róży, różnorodne kremy, dżemy i marmolady oraz oczywiście cukierki i lody.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="503">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Sweet drinks like juice mixes, fruit juices, and sodas also contain a lot of sugar.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Słodkie napoje, takie jak soki, napoje owocowe i gazowane zawierają również dużą ilość cukru.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="504">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Don’t give your child these drinks; get them used to drinking water instead.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie podawaj ich dziecku do picia, lepiej jest je przyzwyczajać do picia wody.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="505">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Whole nuts and peanuts</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Całe orzechy i orzeszki ziemne</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="506">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Allergies</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Alergie</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="507">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you suspect an allergy</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli podejrzewasz, że dziecko ma alergię</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="508">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If you think your child can’t tolerate a food, consulting with a nurse at the Child Health Centre is important.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko jest uczulone na któryś z produktów spożywczych, powinieneś skonsultować się z pielęgniarką w przychodni dla dzieci (BVC).</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="509">
<tuv xml:lang="en">
<seg>You shouldn’t eliminate foods on your own until your child has been diagnosed.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nie należy na własną rękę rezygnować z podawania dziecku produktów spożywczych bez uzyskania diagnozy.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="510">
<tuv xml:lang="en">
<seg>It doesn’t necessarily have to be an allergy if your child suddenly gets sick from food.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Nagłe zachorowanie dziecka z powodu jakiegoś pokarmu nie musi oznaczać reakcji alergicznej.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="511">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Small children can develop redness or a rash around the mouth, a rash on the bottom or an upset stomach without it being due to allergy or hypersensitivity.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Występujące u małych dzieci zaczerwienienie lub wysypka wokół buzi, zaczerwienienie w okolicy odbytu lub rozstrój żołądka nie są koniecznie objawem alergii lub uczulenia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="512">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child is allergic</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeżeli Twoje dziecko cierpi na alergię</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="513">
<tuv xml:lang="en">
<seg>The most common allergies during a child’s first year are allergies to milk proteins and egg proteins.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Najczęściej spotykane alergie u dzieci poniżej jednego roku życia to alergia na białko mleka i białko jajek.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="514">
<tuv xml:lang="en">
<seg>If your child is allergic, getting special advice from a dietician is important.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Jeśli Twoje dziecko cierpi na alergię powinieneś skonsultować się z dietety- kiem.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="515">
<tuv xml:lang="en">
<seg>There is more information on food allergies at www.livsmedelsverket.se.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Więcej informacji na temat alergii na produkty spożywcze na stronie www.livsmedelsver- ket.se.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="516">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Suggestion for a daily menu for children 0-1 year</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Przykładowe menu dla dziecka w wieku 0-1 lat</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="517">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Here are examples of what a day’s meals could look like during the first year.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Poniżej znajdziesz przykład dziennych posiłków dziecka w ciągu pierwszego roku życia.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="518">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Don’t take this as something you have to follow to the letter; let your child’s interest in the food set the pace!</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Podany schemat nie jest obowiązkowy – należy się raczej kierować własnym rytmem dziecka i zainteresowaniem, jakie okazuje dla nowych pokarmów!</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="519">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Age</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Wiek</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="520">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Meals</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Posiłki</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="521">
<tuv xml:lang="en">
<seg>0-6 months</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>0-6 miesięcy</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="522">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk or infant formula according to your child’s feeding rhythm*</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki lub mleko modyfikowane podawane w rytmie wyznaczonym przez niemowlaka*</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="523">
<tuv xml:lang="en">
<seg>6-8 months</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>6-8 miesięcy</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="524">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk or follow-on formula according to your child’s feeding rhythm small amounts of solid foods (puréed or in soft pieces), porridge and/or gruel</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki lub mleko modyfikowane podawane w rytmie wyznaczonym przez dziecko</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="525">
<tuv xml:lang="en">
<seg>8-12 months</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>8-12 miesięcy</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="526">
<tuv xml:lang="en">
<seg>1-2 main meals* of gradually coarser consistency Breakfast and 2-3 snacks</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Śniadanie i 2-3 mniejsze posiłki</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="527">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk follow-on formula according to your child’s feeding rhythm</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki lub mleko modyfikowane podawane w rytmie wyznaczonym przez dziecko</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="528">
<tuv xml:lang="en">
<seg>From approximately 12 months</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Od około 12 miesięcy</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="529">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Breast milk as long as both child and mother like</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Mleko matki, jeśli chce ona jeszcze karmić piersią</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="530">
<tuv xml:lang="en">
<seg>* Age four months at the earliest, and six months at the latest, the child should start getting used to small portions of food containing gluten.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>* Najwcześniej w wieku czterech miesięcy, a najpóźniej w wieku sześciu miesięcy, dziecko powinno zacząć się przyzwyczajać do małych ilości pokarmów zawierających gluten.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="531">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Read more on page 7.</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Czytaj dalej na stronie 5.</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="532">
<tuv xml:lang="en">
<seg>© Livsmedelsverket, februari 2013 Box 622, 751 26 Uppsala</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>© Livsmedelsverket, februari 2013 Box 622, 751 26 Uppsala</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="533">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se</seg>
</tuv>
</tu>
<tu tuid="534">
<tuv xml:lang="en">
<seg>Foto: Jonas Böttiger</seg>
</tuv>
<tuv xml:lang="pl">
<seg>Foto: Jonas Böttiger</seg>
</tuv>
</tu>
</body>
</tmx>
|