00001/910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b.txt

segment_id	start_time	end_time	set	text
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00000	1320	2149	train	Góðan dag. Í
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00001	3115	6896	train	þessum fyrirlestri er fjallað um sérhljóð í íslensku,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00002	7480	13109	train	en sérhljóðin skiptast í einhljóð og tvíhljóð. Í
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00003	14740	21099	train	íslensku eru átta einhljóð og sjö tvíhljóð.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00004	24448	26128	eval	Sérhljóð eru
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00005	27520	30010	train	flokkuð eftir þremur atriðum.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00006	30676	39436	train	Í fyrsta lagi þá er hljóðunum skipt í frammælt og uppmælt eftir því hvar í munnholinu tun, tungan nálgast önnur talfæri mest.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00007	40700	54629	train	Í öðru lagi eru þau flokkuð eftir opnustigi eða eftir því hversu nálæg eða fjarlæg þau eru, það er að segja hversu mikil kjálkaopna er og hversu mikil nálgun tungu og annarra talfæra verður.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00008	56506	61735	dev	Og svo er þeim að lokum skipt í kringd hljóð og ókringd eða gleið,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00009	62320	66170	train	eftir því hvort að vörunum er skotið
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00010	67213	69433	train	fram og settur á þær stútur eða ekki.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00011	70830	73980	train	Og öll íslensk sérhljóð nema tvö
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00012	75044	79552	train	tvihljóð, [oi] og [ʏi], geta verið bæði löng og stutt.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00013	80932	83001	train	Lítum nú fyrst á frammæltu sérhljóðin,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00014	86602	87321	train	af þeim er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00015	88252	92480	train	[i] frammæltast og nálægast sérhljóðanna.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00016	93802	100042	train	Og þar er nálgunin mest, nálgun tungu við góminn, mest svona á mörkum framgóms og hágóms.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00017	104821	106472	train	[i] er þá, eins og
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00018	107306	109664	train	hefur verið nefnt áður í fyrirlestri um
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00019	110606	113466	train	hljóðritun og önghljóð,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00020	113932	118752	train	þá er ekki mikill munur alltaf á [i] og,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00021	120522	121152	train	sem er sérhljóð,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00022	121583	124024	train	[i] og [j], sem er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00023	124686	126806	train	hljóð, venjulega flokkað sem samhljóð,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00024	127712	129561	eval	þó að þrengingin sé heldur meiri í j-inu.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00025	131314	132584	train	Svo er það [ɪ],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00026	134016	146336	train	sem er myndað svolítið aftar heldur en [i], það er að segja að, að nálgunin er aðeins aftar, en [ɪ] er líka oft svolítið opnara, fjarlægara, sem sagt tungan aðeins fjær gómnum,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00027	146900	147910	train	kjálkaopna meiri.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00028	152480	157789	train	[ɛ] er svo myndað enn aftar og þrengingin er þar
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00029	158891	159371	train	minni.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00030	163593	166143	train	Þessi þrjú eru öll ókringd.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00031	167966	168505	train	Svo
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00032	169856	175175	eval	er það [ʏ] sem er myndað heldur aftar en [ɛ],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00033	176412	178061	train	en er álíka
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00034	179486	190444	eval	nálægt eða fjarlægt og hefur, hefur sem sagt, svipað opnustig, er kringt, og svo [œ], sem myndast, eða þar sem að
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00035	191072	193652	train	nálgunin er mest á mörkum góms og gómfillu.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00036	195072	196012	train	Það er kringt,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00037	197884	201963	dev	er sem sagt uppmæltast af frammæltu sérhljóðunum, ef svo má segja.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00038	202730	207440	train	Mætti kannski flokka í það sem miðmælt, ef við værum með
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00039	209136	216336	dev	þrefalda flokkun í frammælt, miðmælt og uppmælt, en hefðbundið er nú í íslenskri hljóðfræði að skipta sérhljóðum bara í frammælt og uppmælt.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00040	218816	220196	train	Við getum séð hér aðeins,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00041	222528	226517	dev	staða tungu, stöðu tungu og snertingu við góm eða
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00042	227788	232707	train	fjarlægð frá gómi, réttara sagt, í frammæltum sérhljóðum.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00043	237476	241025	eval	Nema [œ], sem kemur á næstu mynd, af því það er ekki
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00044	241674	246583	train	pláss fyrir nema fjögur hér á þessari glæru. Hér er [i],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00045	248474	251713	train	og hér sjáiði sem sagt að tungan
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00046	253184	254054	train	snertir góminn,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00047	254176	257975	train	þið sjáið, skyggðu svæðin sýna hvar tungan snertir góminn.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00048	258555	262855	train	Sjáum að, að loftrásin hér í [i] er tiltölulega mjó.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00049	266110	268238	train	Hér er svo [ɪ],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00050	269185	273835	train	og þar er loftrásin líka mjó,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00051	275265	283576	train	og, og, en tungan svona þreng, mesta þrengingin, mesta nálgunin aðeins aftar, tungan liggur aðeins aftar í munnholinu.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00052	288318	290968	train	Hérna er svo [ɛ],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00053	292667	300887	train	og þar sjáum við enn að, að loftrásin er talsvert breiðari, [ɛ] er ekki eins nálægt hljóð
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00054	301696	306195	train	og [i] og [ɪ], tungan liggur neðar, það er lengra hér á milli.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00055	307162	308911	train	Og svo [ʏ],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00056	310871	315072	train	þar sem að loftrásin er enn orðin breiðari og,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00057	316416	319775	eval	og fjarlægð tungunnar frá gómi meiri.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00058	324482	325712	train	Svo eru það uppmæltu hljóðin,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00059	327808	329147	eval	uppmæltu sérhljóðin. Þar er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00060	330704	331364	eval	[u],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00061	332160	334350	dev	sem er nálægasta uppmælta hljóðið,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00062	336124	348144	train	það er svona álíka eða aðeins fjarlægara en [i], sem sagt nálgun tungu er, er næstum því eins mikil, nálgun tungu við góm eða gómfillu er, er næstum því eins mikil og í [i].
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00063	350617	356678	train	Og þessi nálgun er mest svona um miðbik gómfillunnar og [u] er kringt hljóð,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00064	360482	371731	train	síðan er það [ɔ], sem er talsvert fjarlægara og uppmæltara hljóð heldur en [u], það er svona, hefur svipað opnustig og [ɛ] og [ʏ], og er kringt eins og [u].
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00065	373502	380222	train	Og síðan er það [a], sem er fjarlægast og uppmæltast íslenskra sérhljóða.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00066	381655	392666	train	Þar er þrengingin mest milli tungurótar og kokveggjar eins og við sjáum hérna á næstu glæru, myndin hér. Hér eru
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00067	393472	401932	train	uppmæltu sérhljóðin og [œ]-ið sem ekki var pláss fyrir meðal frammæltu sérhljóðanna, enda er það
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00068	403236	406806	train	það frammæltu sérhljóðanna sem stendur næst þeim uppmæltu, eins og var nefnt. Hér
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00069	407680	409230	train	sjáum við fyrst [œ]-ið
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00070	410366	411055	train	sem,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00071	411835	416584	train	og sjáum hvað tungan liggur hér neðarlega, hvað loftrásin er breið.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00072	417170	422809	train	Sjáum hér að tungan rétt nemur við hér við öftustu jaxla en annars er hér opin loftrás.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00073	428190	429488	train	Síðan er það
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00074	430086	431885	train	[u]-ið, og
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00075	432288	435878	train	þá sjáum við hvað tungan liggur aftarlega, mest,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00076	437194	439924	train	mest nálgun hér um miðja gómfillu eða svo.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00077	442863	443373	train	[ɔ]
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00078	445280	447079	train	er hér svo og,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00079	448572	463240	train	þar sem tungan er enn aftar og neðar, og svo [a], þar sem þrengingin er mest í raun og veru hér milli tungubaksins og kokveggjarins. Athugiði að gómmyndir er ekki hægt að sýna af
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00080	464692	465652	train	uppmæltu hljóðunum
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00081	466082	473411	dev	af því að, að það er ekki um neina slíka sambærilega snertingu tungunnar hérna við góminn að ræða
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00082	474240	475590	train	og í þeim frammæltu.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00083	478846	482556	train	Þetta voru einhljóðin. Svo erum við hér með tvíhljóð,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00084	484648	485308	train	og
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00085	487863	491643	train	það, þeim er venjulega skipt í tvo flokka.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00086	492344	498754	train	Það eru eru ú-tvíhljóð, þar sem að ú er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00087	500004	503513	train	seinni hlutinn, það eru [au] og [ou],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00088	505129	505759	train	og
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00089	508075	509055	train	í-tvíhljóð
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00090	509752	512202	train	þar sem að í er seinni hlutinn,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00091	513152	518852	eval	takið eftir að seinni hlutinn er alltaf þessi, annaðhvort af þessum nálægustu hljóðum,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00092	520039	520820	train	í eða ú.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00093	521626	523813	train	Í-tvíhljóð eru [ai],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00094	525500	527089	train	[ei] og [œi]
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00095	527950	529050	train	sem eru,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00096	532772	539221	train	ja, hafa fjölbreyttasta dreifingu, þar að segja geta komið fyrir í mjög margvíslegu hljóðumhverfi.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00097	540220	541000	train	Síðan eru
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00098	542206	550016	train	[ʏi] og [oi] sem koma eingöngu fyrir í takmörkuðu umhverfi, það er að segja á undan
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00099	550784	554413	train	j i í orðum eins og „hugi“ og „bogi“.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00100	555904	559683	train	Og svo eru þarna sett innan sviga tvö hljóð,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00101	561620	564480	train	[ɪi] og [uɪ], [ui]
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00102	564876	565415	train	sem,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00103	566912	573302	train	svona, er svolítið kannski umdeilanlegt hvort eigi að gera ráð fyrir sem sérstökum tvíhljóðum íslensku, í orðum eins og „stigi“
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00104	573980	576480	train	og „múgi“, eða eitthvað slíkt.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00105	581081	592732	train	Það er rétt að leggja áherslu á það að, að þó að tvíhljóðum sé lýst oft sem, sem sambandi tveggja einhljóða, og hljóðritunin gæti bent til þess,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00106	593664	594263	train	þá,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00107	595200	597499	train	þá er það ekki nákvæm lýsing, það,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00108	598656	604235	train	vegna þess að venjulega þá verður einhver, einhver samlögun á milli hlutanna.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00109	604656	608616	train	Þar að segja, að, getum tekið dæmi hér af [ai],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00110	609058	617958	train	sem er sérstakt að því leyti að þar koma saman fjarlægasta og nálægasta hljóðið þannig tungan þarf að hreyfast mjög mikið
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00111	618580	621359	train	frá [a] hlutanum yfir í [i] hlutann.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00112	622592	624631	train	Og það verður ákveðin samlögun, þannig að
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00113	625658	630517	train	[a] hlutinn, hvor hluti um sig dregur hinn til sín, þannig að [au] hlutinn í [ai]
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00114	630968	632187	train	er ekki eins
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00115	633250	645170	train	uppmæltur og fjarlög fjarlægur og [a] er eitt og sér, og [i] hlutinn er ekki eins frammæltur og nálægur og [i] eitt og sér.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00116	647442	648102	train	Og
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00117	650452	654181	dev	þetta kemur til dæmis fram í
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00118	655366	658096	train	hljóðrituninni hérna í,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00119	659605	662975	dev	á [ei] og
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00120	663890	665880	eval	[oi] og [ou].
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00121	667612	677921	train	Þið sjáið að þar er ekki notað sama tákn og til að hljóðrita samsvarandi einhljóð, þar að segja, [ɛ] og [ɔ].
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00122	680008	681266	train	Ástæðan er sú að
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00123	682744	686923	dev	seinni hlutinn, [i] og [ou], [i] og [u] hlutinn
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00124	687774	695724	train	dregur, togar fyrri hlutann svolítið til sín, gerir hann svolítið nálægari af því að seinni hlutinn er nálægur.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00125	697064	697753	train	Hann togar
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00126	699136	700396	train	fyrri hlutann svolítið til sín
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00127	701312	706742	dev	og, þannig að hann er ekki eins fjarlægur og í hljóðunum einum sér,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00128	708432	708921	eval	og
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00129	709443	711734	train	svona nálgast meira að vera
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00130	713326	716565	train	það hljóð sem þessi hljóðtákn hér
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00131	717589	719449	eval	standa fyrir í alþjóðlega kerfinu.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00132	722026	723216	train	Þess vegna er, er,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00133	723760	727390	eval	og þess vegna eru þau notuð frekar heldur en, heldur en táknin fyrir einhljóðin.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00134	731444	732253	train	Það er líka
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00135	733394	735644	train	rétt að nefna að, að
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00136	737534	738433	train	samlögun
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00137	739944	741714	train	getur orðið hvað varðar kringingu
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00138	743939	745740	eval	í í-tvíhljóðum,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00139	747945	758786	train	þar sem að, ef að, ef að fyrri hlutinn er kringdur, eins og í [œi] og [ʏi] og [oi] og [ui],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00140	759936	760475	eval	þá
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00141	763375	767455	eval	hefur hann oft áhrif á seinni hlutann og kring, þannig að hann verður að nokkru leyti kringdur líka.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00142	769974	781023	train	Það er hægt og stundum gert að tákna þetta í hljóðritun og er þá gert á þennan hátt, að í staðinn fyrir að, að skrifa au
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00143	781581	782932	dev	sem [œi]
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00144	783872	797671	train	þá er það skrifað sem [œy], vegna þess að ypsilon, [y], er tákn fyrir frammælt, nálægt, kringt hljóð, [y].
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00145	800934	811333	dev	Þannig að, að það er sem sagt alveg, þetta er alveg fullgild hljóðritun og það er kannski að einhverju leyti smekksatriði hvort er, er notað.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00146	816368	817507	train	Hér er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00147	819064	825574	dev	tafla um tíðni formenda í íslenskum einhljóðum. Þetta er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00148	826641	828191	train	tafla úr
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00149	829642	830482	train	rannsókn sem
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00150	832262	833521	train	var gerð fyrir
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00151	834944	836834	dev	allmörgum árum á
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00152	838534	844383	train	formendatíðni íslenskra einhljóða og þið sjáið að þarna er,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00153	845824	846483	train	þarna er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00154	848060	848840	train	annars vegar
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00155	850272	853871	dev	formendatíðni hjá körlum og hins vegar hjá konum.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00156	855040	856209	train	Hún er ekki alveg,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00157	856960	861610	train	ekki alveg sú sama vegna þess að að konur eru yfirleitt með
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00158	862696	868016	train	svolítið minna höfuð og þar af leiðandi
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00159	869376	871266	train	eru formendurnir svolítið hærri.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00160	875540	880499	train	Eins er þarna, eru þarna tölur fyrir bæði löng hljóð
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00161	881490	882538	train	og stutt
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00162	883106	884656	train	vegna þess að, að
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00163	885943	900494	train	það er, það er ekki alveg, ekki alveg sama, það er svolítið önnur formendatíðni í, í löngum hljóðum en en stuttum.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00164	901849	903020	eval	Sjáið til dæmis í
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00165	904410	907770	train	í [i], að þá er fyrsti formandi,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00166	909184	911252	eval	hann er hærri,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00167	912525	916154	train	og annar formandi lægri
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00168	917032	920332	train	í stutta hljóðinu heldur en í því langa.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00169	922305	925035	eval	En í [a]
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00170	925986	929314	train	þá er aftur á móti fyrsti formandi,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00171	929711	932291	train	í stuttu [a], sem sagt, fyrsti formandi lægri
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00172	933662	937680	train	og annar formandi hærri en í langa hljóðinu. Og í báðum
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00173	938846	946895	train	tilvikum er skýringin sú sama, að tungan er nær miðju munnholsins í stutta hljóðinu en í því langa
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00174	948096	951725	train	og þess vegna breytast innbyrðis hlutföll hljómholanna.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00175	953876	960464	train	Tungan skiptir þarna munnholinu að nokkru leyti í tvö hljómhol eins og rætt er í, í öðrum fyrirlestri,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00176	961415	963306	train	og og þetta hefur áhrif.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00177	964096	965235	train	Það sem sagt,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00178	967616	969776	train	þetta hefur áhrif á skiptingu í þessi hljómhol.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00179	974121	974562	train	Það
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00180	975739	976689	dev	er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00181	978272	980222	train	hægt að setja
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00182	981632	982081	train	þessi
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00183	983124	986334	train	formendagildi inn í talgervil,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00184	987594	996504	train	það eru til talgervlar þar sem er hægt að bara setja inn formendur og láta talgervlana búa til hljóð
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00185	996989	997789	train	eftir
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00186	998656	1000456	train	þeim [HIK: formend] formendaagildum.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00187	1001066	1004186	train	Og það er það sem að hefur verið gert hér,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00188	1005056	1005925	train	og ef þið
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00189	1007232	1009782	train	farið á þessa glæru
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00190	1011761	1014400	dev	þá getiði smellt hér á hátalarana
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00191	1016298	1018158	train	og hlustað á þessi hljóð
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00192	1019008	1019518	eval	og
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00193	1020808	1021647	train	metið
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00194	1023094	1023783	train	hversu
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00195	1025490	1026240	train	vel,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00196	1027839	1031528	train	hversu nálægt þetta er íslenskum hljóðum.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00197	1032769	1033670	eval	Þetta er sem sagt
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00198	1035136	1035825	train	búið til
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00199	1036372	1037631	dev	með því að setja inn
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00200	1038164	1041403	train	formendagildi fyrir löng
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00201	1042438	1045867	train	hljóð í máli karla.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00202	1053609	1058050	train	Lítum svo aðeins á hljóðróf sérhljóðanna.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00203	1060017	1062268	dev	Í, í einhljóðum þá,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00204	1063528	1071007	train	þá má vænta þess að, að formendurnir séu svona sæmilega stöðugir út í gegn.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00205	1071872	1076671	eval	Þeir geta vissulega svignað eitthvað til endanna vegna áhrifa hljóðanna í kring,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00206	1077312	1080182	train	en aftur á móti í tvíhljóðum þá,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00207	1081142	1095182	train	þá eru miklar formendasveigingar, enda er það náttúrulega skilgreiningaratriði á tvíhljóðum að, að talfærin breyti um stöðu. Þar er samt ekki alltaf mjög mikill munur á, á einhljóðum
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00208	1096296	1098575	train	og, og tvíhljóðum.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00209	1100812	1101802	eval	það,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00210	1103734	1104424	train	það er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00211	1107660	1109160	train	sérstaklega [ɔ]
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00212	1110356	1112515	train	sem hefur tilhneigingu til að tvíhljóðast
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00213	1113206	1122495	train	og [ou] hefur tilhneigingu til að einhljóðast eða nálgast einhljóð, þannig að þessi hljóð hafa oft svona álíka mikla sveigingar á hljóðrófsritum,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00214	1124942	1128002	train	eins og, eins og við
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00215	1129472	1132432	train	sjáum hér. Hér er, er
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00216	1133858	1139048	train	„svo sem“ með framburðinum „svo sum“ „svo sum“
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00217	1140712	1143111	train	og hér er „sósa“,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00218	1144994	1150693	train	og þetta er, þið sjáið hérna heilmiklar sveigingar í [ɔ] formendanna í o-inu.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00219	1151488	1156026	train	Þetta er ekki hreint hljóð, þetta er, er einhvers konar tvíhljóð: „svo“, „svo“.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00220	1157504	1158823	train	Og eins hérna,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00221	1159380	1160220	train	það er ekkert,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00222	1161072	1168371	train	það eru ekkert mik, gífurlega miklar sveigingar í ó-inu þó að það sé tvíhljóð, það er ekkert mikill munur á þessu hér.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00223	1176684	1177692	train	Hér er svo,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00224	1179036	1186066	train	eru svo bara myndir sem að sýna hljóðróf íslenskra einhljóða, formendur þeirra,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00225	1186694	1189734	train	og ástæðulaust að fara nákvæmlega í það.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00226	1191345	1193445	train	Bara benda á
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00227	1194167	1196937	dev	þetta, hér er sem sagt í-ið þar sem að
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00228	1197688	1201888	train	er mjög langt á milli fyrsta og annars formanda, í i-inu
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00229	1202944	1205492	dev	er ekki eins langt, e-inu
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00230	1207195	1208004	train	enn styttra,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00231	1208832	1210361	train	og, og svo framvegis.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00232	1211563	1217954	train	Ástæðulaust að skoða þetta allt saman en, en um að gera fyrir ykkur að
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00233	1219128	1223647	train	prófa þetta í Praat-forritinu, búa sjálf til
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00234	1224198	1227057	train	þessi hljóð og, og skoða hvernig þau birtast þar.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00235	1232094	1235074	train	Ég ætla aðeins hér að líta á
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00236	1237132	1240852	train	myndun tvíhljóðanna. Hér eru
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00237	1241278	1244816	train	tvíhljóð í spænsku,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00238	1246220	1251869	train	sem eru að vísu ekki nákvæmlega eins og íslensku hljóðin. Þetta er, er sem sagt,
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00239	1253728	1254567	train	þó eru hér
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00240	1256023	1271293	train	mjög svipuð hljóð, [ai], [au] og [ei], og [oi] og [ou]. Og ef við skoðum þetta hérna aðeins. Hér er [ai] og þessi
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00241	1271860	1284030	train	bogi hérna undir á að tákna að að þetta sé ekki, [i] hlutinn sé ekki atkvæðisbær, eða sem sagt þetta er eitt atkvæði. Þó það séu tvö tákn.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00242	1287257	1288188	train	Hér er [ai].
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00243	1289746	1290915	train	[au] er hér
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00244	1297280	1299550	dev	og [ei].
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00245	1304565	1307075	train	Og þið sjáið hérna að, að
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00246	1308066	1313276	train	hér er tákn, stafmerki fyrir neðan e-ið.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00247	1314899	1323458	dev	Þetta táknar lækkun eða, það, það táknar sem sagt að þetta sé örlítið fjarlægara en [e] táknið stendur fyrir.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00248	1326590	1327940	train	Og svo er hér [oi]
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00249	1331896	1332615	train	og [ou].
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00250	1338251	1353562	train	Sama með ó-ið, o-ið, að það er hér heldur lækkun á því. Og eins og ég segi, þetta eru spænsk tvíhljóð, þau eru ekki nákvæmlega eins og íslensk, en það er samt aðeins hægt að nota þetta til viðmiðunar um, um tunguhreyfingar.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00251	1359760	1360930	train	Og hér er svo bara hljóðróf
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00252	1362112	1365252	train	íslenskra tvíhljóða
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00253	1366354	1375073	train	og í sjálfu sér lítið um það að segja, nema við sjáum hérna í æ-inu hvernig
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00254	1376084	1386054	train	formendurnir breytast. Að fyrsti, í a-hlutanum verða fyrsti og annar formandi tiltölulega nálægt hvor öðrum en í í-hlutanum mjög langt á milli þeirra.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00255	1388492	1390501	train	Sömuleiðis hérna í [œi],
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00256	1391238	1406617	train	þar, kringing lækkar nú alla formendur og, og fyrsti og annar formandi lá, lágir, eða annar formandi sérstaklega áberandi lágur hér í ö-hlutanum. Síðan fjarlægast þeir í í-hlutanum.
910c5476-995e-4d39-b6e1-e060bc6fe42b_00257	1409672	1414320	dev	Og þá segjum við þetta gott um sérhljóð.