00007/ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30.txt

segment_id	start_time	end_time	set	text
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00000	1710	8727	eval	Nú höldum við áfram með kafla tvö, undirkafla tvö. Við vorum byrjuð á þessum undirkafla,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00001	9471	11391	dev	þar sem við vorum að skoða boðspennuna.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00002	13211	16510	train	Við fórum svona í allra fyrsta hlutann á þeim undirkafla.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00003	17408	21847	train	Boðspennan er jú þegar taugafruma er að senda boð.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00004	23198	36968	train	Hlutverk boðspennunnar er einmitt að, að senda, senda boð, það getur verið boð um breytingu í umhverfinu, til dæmis hitabreytingu eða eitthvað slíkt, sársauka eða eitthvað annað. Þá
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00005	37887	43408	dev	sendir skyntaugarfruma boð upp í heilann um að, um að einhver, einhvers konar breyting hafi orðið.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00006	44287	55267	train	Þetta geta verið boð um, um virkni, það er að segja við getum verið að senda boð frá ákveðnum stöðvum í heila niður til til dæmis vöðvana, um að þeir eigi að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00007	56362	58223	train	bregðast við á einhvern ákveðinn hátt.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00008	59345	77015	train	Þannig að þegar verður boðspennan í taugafrumu þá er það alltaf til þess að senda einhvers konar upplýsingar, þetta er leið taugafrumunnar til að senda upplýsingar. Og við skoðuðum þarna í fyrri hlutanum hvernig breyting verður á himnuspennunni. Í upphafi
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00009	78341	88572	eval	erum við með hvíldarspennu og það er mínus hleðsla inni í taugafrumunni en hún breytist svo yfir í plús, plús hleðslu í örstutta stund. Og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00010	89433	100534	train	við ætlum að skoða núna hvernig þessar breytingar verða. Hvað er raunverulega að gerast í frumunni þegar fruma er að senda boð, þegar boðspenna á sér stað?
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00011	102516	110256	train	En til þess að skilja hvað veldur boðspennu þá þurfum við fyrst að skilja ástæðurnar fyrir tilvist himnuspennu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00012	111373	115183	train	Ég talaði um það í síðustu fyrirlestra lotu að, hérna,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00013	116608	119248	train	himnu, hvað himnuspenna væri. Himnuspenna er þá í rauninni
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00014	120063	124501	train	munurinn á, á, fyrir utan og innan frumuhimnuna.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00015	125823	144812	train	Og þá var, þegar, þegar fruma er í hvíld, þegar taugafruma er ekki að senda boð þá tölum við um hvíldarspennu. Þá er himnuspennan í hvíld og þá köllum við það hvíldarspennu og þá er mínus hleðsla inni í frumunni. En nú ætlum við að reyna að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00016	145663	152834	train	skilja hvernig, hvers vegna það er og, og, og, hérna, svo við getum skilið hvað gerist þegar, þegar taugafruma er að senda boð.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00017	154502	158760	train	Himnuspenna, hún er vegna jafnvægis á milli tveggja andstæðra krafta. Og nú ætlum við að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00018	160608	165407	train	skoða hvað dreifing og rafstöðuþrýstingur er, byrjun á dreifingu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00019	166985	186485	train	Ef við hellum sykri út í vatnsglas þá dreifir sykurinn séu mjög jafnt um vatnið. Fyrst fer hann ofan í glasið í hrúgu en eftir smá tíma þá hafa agnirnar, sykuragnirnar, tilhneigingu til að dreifa sér jafnt um allt vatnið. Þær leita, leitast við að fara frá svæði þar
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00020	187135	188965	train	sem er mikill styrkur, þannig ef það er
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00021	189981	195891	train	hrúga af sykri í botni glassins þá leitast sykuragnirnar við að dreifa sér
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00022	196765	206515	train	út í jaðrana þar sem er minni styrkur sykurs, frá svæðum þar sem er hár styrkur yfir á svæði þar sem er lágur styrkur, þá af sykrinum. Og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00023	208319	217199	dev	þetta er það sem við köllum dreifingu og þetta á við um, ekki bara sykur í vatni heldur, heldur önnur efni, þau hafa tilhneigingu til þess að dreifa sér
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00024	218111	223572	train	frá svæðinu þar sem þau eru í háum styrk yfir í svæðin þar sem þau eru í lægri styrk.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00025	226311	235311	eval	Þannig þetta er það sem við köllum dreifingu. Til þess að skilja rafstöðuþrýsting þá þurfum við aðeins að byrja á því að skilja hvað jón er en jón er hlaðinn sameind.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00026	236250	245218	train	Við erum með tvær tegundir af jónum, við erum annars vegar með katjónir, sem eru með jákvæða hleðslu, og hins vegar anjónir, sem eru með neikvæða hleðslu. Þannig að jónirnar
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00027	246144	250554	dev	eru tvenns konar, annars vegar með jákvæða hleðslu og hins vegar neikvæða.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00028	252623	268341	train	Rafstöðuþrýstingur gengur út á það að við erum með tvær tegundir af jónum, þessar jákvæðu og neikvæðu hlöðnum. Ef við erum með tvær jónir sem hafa andstæðar hleðslu, önnur neikvæð og hin jákvæð, þá dragast þær
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00029	269574	270504	train	hvor að annarri. Ef
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00030	271449	275560	train	við erum með tvær jónir sem hafa sams konar hleðslu, til dæmis báðar [HIK: hlús], plús hlaðnar, þá ýtast þær
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00031	277533	278764	train	hvor frá annarri. Og það
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00032	279680	285767	train	sama á við ef við værum með tvær mínus hlaðnar. Þannig það er, gengur rafstöðuþrýstingurinn út á.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00033	288033	293163	train	Þegar við tölum um himnuspennu þá erum við að tala um mun á rafspennu innan og utan frumuhimnunnar.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00034	295374	302603	train	Innan frumuhimnunnar erum við að tala um innanfrumumvökva og utan hennar utanfrumuvökva.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00035	303817	307956	eval	Og þegar fruman er í, í hvíld, taugafruman er í hvíld, þá eru
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00036	308863	310603	train	tilteknar jónir
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00037	312093	315303	dev	í meira magni innan frumunnar, það eru þessar lífrænu
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00038	316550	324499	train	jónir og kalíum jónir, en utan frumunnar er meira af klórjónum og natríumjónum.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00039	326997	329637	dev	Til þess að skilja himnuspennu í frumu þá ætlum við að skoða svolítið
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00040	330834	331463	train	þessa mynd.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00041	332415	334245	train	Það sem við sjáum á miðri mynd, svona bleikir
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00042	335442	339190	train	boltar með öngum niður úr, það eru fitusameindir.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00043	340096	350055	train	Og þið munið kannski hérna fyrr. þá vorum við að tala um að, að frumuhimnan er samsett úr tvöföldu lagi af fitusameindum. Og það er það sem við erum að horfa á hérna, tvöfalt lag af fitusameindum
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00044	352197	355648	dev	sem búa til þessa, þessa frumuhimnu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00045	356992	361521	train	Fyrir ofan frumuhimnuna er þá svæðið utan frumunnar en, en neðan
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00046	362367	365278	train	frumuhimnuna er þá svæðið inni í frumunni. Ef
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00047	366567	368848	train	við byrjum að horfa vinstra megin á myndina þá
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00048	369663	372333	train	sjáið þið þarna a mínus, gulum kassa,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00049	373615	378565	train	það köllum við lífrænar jónir og lífrænar jónir, þær
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00050	379519	382338	train	eru fastar inni í frumunni. Þær komast
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00051	383232	385752	train	ekki í gegnum frumuhimnuna, þær eru
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00052	387072	398771	dev	bara þannig hannaðar, þannig gerðar að þær komast ekki í gegn. Frumuhimnan hefur frá hlutverk að hleypa efnum inn og út en hún velur þau [HIK: gaumgæfileg] gaumgæfilega og lífrænu jónirnar komast sem sagt ekki í gegn. Þannig
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00053	399744	401184	train	þær eru alltaf í meira
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00054	402560	404237	train	magni þarna innan frumunnar.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00055	405509	422307	eval	Ef við færum okkur svo aðeins til hægri þá sjáum við þarna k plús, fjólubláa kassann, kalíumjónir sem eru þarna staðsettar í meira magni innan frumuhimnunnar. Þið sjáið þar, ef þið farið út fyrir frumuhimnuna þá er lítill kassi með kalíumjónum en þessir kassar
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00056	423386	425906	train	eiga þá að tákna í rauninni muninn á magninu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00057	428040	429930	train	Hvers vegna eru kalíumjónirnar,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00058	430848	434987	eval	plús hlöðnu, hvers vegna eru þær í meira magni inni í frumunni? Ókei, horfum á
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00059	436088	439778	eval	pílurnar sem liggja þarna ofan á ká plús kassanum.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00060	440704	445112	train	Við sjáum þarna pílu sem bendir í áttina að frumuhimnunni,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00061	446644	449343	train	sem táknar kraftadreifingar, þarna diffusion, og svo
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00062	453120	462930	train	sjáum við pílu sem bendir í gagnstæða átt, það er að segja frá frumuhimnunni og inn í frumuna og það, hún táknar rafstöðuþrýsting. Nú
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00063	464052	465011	train	þurfum við aðeins að rifja upp
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00064	466002	477641	train	dreifingu og rafstöðuþrýsting hérna á síðustu glæru. Dreifing gekk út á það að efni sem eru í miklum styrk hafa tilhneigingu til að dreifast á svæði þar sem þau eru í minni styrk.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00065	478884	484372	train	Þannig að kalíumjónirnar eru í meiri styrk innan frumuhimnunnar og þess vegna hafa
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00066	485247	491966	train	kraftadreifingar þau áhrif að kalíum vill frekar fara út úr frumuhimnunni, af því að það er minna af því
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00067	493672	494091	train	þar.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00068	495913	501194	train	Aftur á móti er rafstöðuþrýstingurinn, hann er akkúrat öfugur, hann
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00069	502528	505317	train	vill ýta kalíumjónunum inn í frumuna,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00070	506752	509120	train	og, vegna þess að, að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00071	510591	511072	train	hinar jónirnar, eins og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00072	514282	522441	train	lífrænu jónirnar, eru mínus hlaðnar og það er meiri mínus hleðsla inni í frumunni og þess vegna
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00073	523264	525333	train	vilja kalíumjónirnar frekar
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00074	526750	535929	eval	ýtast inn og þá verður jafnvægi á milli þessara tveggja krafta og þess vegna haldast kalíum jónirnar í þessu magni innan frumuhimnunnar.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00075	538994	540462	train	Færum okkur svo aðeins þarna upp og horfum á
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00076	541440	549570	eval	klórjónirnar, það er græni kassinn, og þar sjáið þið að þær eru í mesta, mestu magni utan frumurnar. Og þið horfið á
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00077	551937	566758	train	pílurnar þá eru það kraftadreifingar sem ýta þessum jónum inn í frumuna, græna pílan þarna, hún vill ýta klórjónunum frekar inn, það er að segja í gegnum frumuhimnuna og, og, og niður á myndinni okkar, inn í frumuna.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00078	568192	572721	train	En af því að er neikvæð hleðsla inni í frumu, frumunni þá
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00079	573567	585927	train	hún ýtir rafstöðuþrýstingurinn, kraftar rafstöðuþrýstingsins, ýta jónunum út aftur. Þannig að þetta er eins og með kalíumjónirnar, klórjónirnar haldast á sínum stað vegna þess.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00080	588470	598279	train	Og við förum núna á síðustu, þarna blágræna kassann, svo er ég með natríumjónirnar og þær eru líka í mestu magni utan frumunnar. En
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00081	599168	602317	eval	þar sjáið þá pílurnar benda báðar í sömu átt, það eru sem sagt
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00082	603264	607673	train	kraftar dreifingar og kraftar rafstöðuþrýstings
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00083	608639	610830	dev	sem ýta þeim báðum, vilja ýta
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00084	611741	613211	dev	natríumjónunum inn
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00085	614264	616994	train	en þær eru samt í meira magni þarna fyrir utan,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00086	617855	623855	train	þannig að við þurfum aðeins að skoða í framhaldinu hvers vegna, hvernig á því stendur og hvers vegna það er.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00087	625940	634429	train	Og þessar lýsingar sem ég var sem sagt að fara í á síðustu glæru þær eru skrifaðar upp á þessari og næstu glæru. Þannig að þá sjáið þið tegund af jónum
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00088	635323	644113	train	sem ég er að tala um og hvaða kraftar það eru sem virka á, á, á þær og hver niðurstaðan er.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00089	646515	648825	train	Og, sem sagt, framhaldið hér, þannig hér sjáið þið á þessari glæru hvaða kraftar virka á
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00090	650751	653210	train	klórjónir og svo natríumjónirnar. En það eru einmitt
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00091	654591	656331	train	þær sem eru svolítið áhugaverðar.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00092	657152	660782	train	Við sáum þarna á myndinni að þær eru í mestu magni utan frumunnar.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00093	661780	664481	eval	Þær ættu að ýtast inn fyrir krafta dreifingar og gera það. Og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00094	665883	671732	train	þær eru ekki að ýtast út, það er ekki, ekki neinir gagnstæðir kraftar vegna rafstöðuþrýstings.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00095	674432	677850	eval	En hvers vegna eru þær þó í meira magni utan frumunnar?
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00096	679046	698754	eval	Það er vegna þess að það er virk, virkur flutningur í gangi sem kallast natríum-kalíum dælan eða natríum-kalíum flutningur, sem sér um að dæla natríumjónunum út. Og þarna erum við þá að tala um virkan flutning sem þarf orku, þetta er ekki samskonar
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00097	699135	713094	train	og dreifingin eða rafstöðuþrýstingurinn sem eru svona lögmál um hvernig tiltekin efni dreifast, heldur erum við þarna með bara til þess gerðar dælur sem dæla natríumjónunum
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00098	714706	715725	train	út úr frumunni. Og hérna
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00099	717782	720690	train	sjáum við mynd af þessum natríum-kalíum dælum.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00100	722075	724025	dev	Við erum að horfa þarna á bleiku kúlurnar
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00101	725375	738725	train	með angana munið þið sem eru eru frumuhimnan. Og inni í frumuhimnunni eru þá þessar dælur og þær sem sagt dæla þá natríumjónunum út og kalíumjónum á móti inn.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00102	741052	744173	train	Þannig að, og þetta, þegar við tölum um virkan flutning, þá eru
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00103	745087	748268	train	þetta dælur sem þurfa orku til þess að starfa. Þið
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00104	749754	753864	train	munið að við töluðum um að fruman fengi orku frá hvatberunum
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00105	755327	761327	train	sem framleiða ATP sameind sem er brotin niður til þess að fruman fái orku.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00106	762111	767871	train	Og þetta, þessi dæla, þessi natríum-kalíum flutningsdæla
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00107	769059	778149	dev	er í rauninni orku [HIK: fr], er mjög orkufrekt ferli og þarf ,og notar um fjörutíu prósent af orku frumunnar.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00108	779187	784557	train	Þannig að þegar hún, skoða þarna áðan dreifinguna og rafstöðuþrýstinginn, þá er það ferli sem
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00109	785437	789967	train	gerast án, án þess að það þurfi orku, en þarna þarf alveg gríðarmikla orku,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00110	791751	794981	train	fjörutíu prósent af orku frumunnar fer í þessa dælu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00111	798214	803374	train	Við skoðum svo núna boðspennuna, við erum sem sagt búin að vera að skoða himnu spennu, við erum
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00112	804607	808148	eval	búin að skoða hvar jónirnar eru staðsettar, hvort að það er utan eða [HIK: itan], utan eða innan
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00113	809951	812981	train	himnunnar, frumuhimnunnar þegar fruman er í hvíld.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00114	815150	819019	dev	Og þegar hún er í hvíld þá munið að það er mínus spenna innan hennar. Þegar
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00115	819967	821917	train	aftur á móti boðspennan verður
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00116	823423	826993	eval	þá breytist þessi, þessi gildi, þegar boðspennan
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00117	828563	828744	train	verður þá afskautast fruman
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00118	831360	838740	eval	og þá, þá verður hún plús hlaðin að innan í stutta stund.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00119	840009	853389	train	Til þess að það geti gerst þá þurfa jónir, þessar hlöðnu sameindir, að flæða inn og út úr, út úr frumunni til þess að, að það sé þá meira af plús hlöðnum [HIK: hjó] jónum innan frumunnar
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00120	854272	855650	train	versus utan hennar.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00121	857467	868626	train	Þessar jónir geta flætt, sem sagt, í gegnum svona sérstök, sérstakar holur eða sérstök göt sem eru á frumuhimnunni og sem kallast jónagöng. Og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00122	870224	873462	train	þetta eru þá, á, þetta eru próteinsameindir og svona [HIK: sér]
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00123	874517	876736	train	sérhæfðar til þess að hleypa tilteknum jónum í gegn. Og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00124	880408	889106	train	jónagöng, sem sagt, það er þá mjög nákvæm stýring á því hvenær þau opnast og hvenær þau lokast, og það sem við köllum spennuháð jónagöng, það eru
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00125	890111	895091	train	þá göng sem opnast eftir því hvert gildi himnuspennunnar er. Þannig að þau geta
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00126	896542	901221	train	opnast eða lokast þegar það verður ákveðin breyting á himnuspennunni.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00127	903576	907445	train	Og hérna sjáum við einmitt mynd af þessum jónagöngunum, það eru þá þessi grænu, grænu
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00128	909999	911649	train	göng hérna á þessari mynd. Þetta bleika er, er alltaf
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00129	912511	923100	train	frumuhimnan og appelsínugulu boltarnir eru þá, eiga að tákna jónirnar. Þannig að þetta er svona göng sem, sem opnast
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00130	923903	925552	train	fyrir tilteknum jónum
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00131	927005	928475	train	á tilteknum tíma. Þessi
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00132	929408	931177	train	spennuháðu jónagöng eru þá
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00133	932607	939418	train	sérhæfð fyrir ákveðnar tegundir af jónum og opnast þegar ákveðin spennubreyting hefur orðið. Þannig
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00134	940288	953697	train	ein tegund af spennuháðum jónagöngum getur opnast við eitthvað tiltekið gildi á spennu meðan önnur tegund af spennuháðum jónagöngum getur opnast við eitthvað annað gildi á, á spennu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00135	956484	962964	train	Ókei, hér ætla ég sem sagt að leiða ykkur í gegnum hreyfingar á jónum þegar það verður boðspenna.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00136	964351	978121	dev	Þannig að þið sjáið núna, þetta er sama myndin og við vorum að skoða hérna í, í, í síðasta hluta, það er að segja þegar við vorum bara skoða boðspennuna og, og, og, hérna, hvernig hún yrði, nema þarna erum við komin með, farin að skoða
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00137	979764	988013	train	sem sagt hvaða jónaflæði er að eiga sér stað á ólíkum stöðum í boðspennu til þess að skilja hvernig hvernig þessi boðspenna getur orðið.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00138	990126	1001677	train	Þessir punktar, einn, tveir, þrír, fjórir, fimm, sex, þeim er öllum lýst á næstu tveimur glærum, það er að segja skrifaður upp texti á íslensku. En ég ætla að lýsa þessu hér á myndinni fyrir ykkur fyrst. Ókei,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00139	1003466	1004455	train	við byrjum þarna neðst
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00140	1005312	1007532	train	til vinstri, þá er bara bein lína. Þá
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00141	1008384	1009703	train	er hvíldarspenna
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00142	1011099	1017580	train	í frumunni, það er ekkert að gerast, hún er ekki að senda boð, hvíldarspenna er munið þið mínus sjötíu [HIK: millivol] millivolt.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00143	1019501	1022892	train	Svo ef þið sjáið þarna sem einn er táknaður,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00144	1024736	1029984	train	þá er að verða breyting á spennu í frumunni. Og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00145	1031804	1034864	train	þegar hún nær þarna appelsínugula strikinu, það er boð
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00146	1035647	1041258	train	spennuþröskuldurinn, þegar verður nægjanleg breyting á, á spennunni
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00147	1042775	1044694	train	þá verður boðspenna. Og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00148	1046016	1051115	train	það sem gerist þá og ef við erum að horfa á þennan punkt númer eitt er að NA plús natríum streymir inn
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00149	1053201	1055030	train	þannig að það opnast jónagöng
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00150	1055872	1062621	train	og bæði fyrir krafta dreifingar og rafstöðuþrýstings þá streymir það inn í frumuna. Natríum
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00151	1063731	1064392	train	er plúshlaðin jón,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00152	1065728	1076948	train	þannig að, þannig að hún streymir, streymir þarna inn og þannig minnkar [HIK: himnas] himnuspennan, hún fer úr þessum mínus sjötíu og fer að færast í átt að núllinu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00153	1080729	1085528	eval	Og sem sagt þessi, þessi jónagöng sem eru næm fyrir þessari tilteknu
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00154	1086847	1087866	train	spennubreytingu
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00155	1088827	1092366	eval	opnast þá þegar þessum boðspennuþröskuldi er náð, þessi fyrstu jónagöng.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00156	1096630	1098849	train	Ókei, horfum núna á punkt númer tvö.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00157	1100940	1106549	train	Þarna erum við að horfa á annars konar göng sem hleypa kalíumjónum í gegnum sig.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00158	1107988	1115218	train	Þau eru líka háð, sem sagt, breytingum á himnuspennunni en þau eru ekki alveg eins næm og þarna natríum jónagöngin, þau
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00159	1116061	1117051	train	opnast aðeins seinna, það þarf sem sagt að vera, búin að vera
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00160	1118372	1122541	train	meiri breyting á spennunni til þess að þau opnist. Þannig að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00161	1125135	1128285	train	þegar þau, þannig að þau opnast á eftir natríumgöngunum
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00162	1129635	1131884	train	og þá er farið, fer sem sagt
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00163	1133467	1137517	train	kalíumjónirnar að flæða út úr frumunni.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00164	1139810	1141971	dev	Svo förum við upp á punkt númer þrjú,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00165	1143211	1151372	train	þá við það spennustig, þarna erum við, [HIK: me] með við plús fjörutíu millivolt. Þá lokast natríum jónagöngin.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00166	1152256	1154805	train	Þannig að þau opnuðust þegar boðspennuþröskuldi var náð
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00167	1155711	1158172	train	en lokast þarna við plús fjörutíu. Þannig að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00168	1159971	1162550	train	þá hætta natríumjónir að flæða inn í frumuna. Svo
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00169	1164031	1167361	train	færum við okkur aðeins niður eftir línunni og horfum á númer fjögur.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00170	1168256	1172246	eval	Þá eru, sem sagt kalíum göngin, þau eru opin aðeins lengur
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00171	1173119	1177078	train	og hleypa þá ká, kalíum plúshlöðnu jónunum út úr frumunni. Og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00172	1180173	1182992	train	á þessum tíma þá er sem sagt hleðslan inni í frumunni
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00173	1184000	1190419	train	jákvæð og þess vegna flyst kalíum út úr frumunni með dreifingu og rafstöðuþrýstingi.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00174	1192218	1197287	train	Þegar þessar jákvæðu, jákvætt hlöðnu jónir fara út úr frumunni, þá
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00175	1198597	1201596	train	veldur það því að himnuspennan fer fljótt að ná jafnvægi, það er að segja
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00176	1202432	1206000	train	hún fer aftur að verða, verða að hvíldarspennu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00177	1207422	1212701	eval	Þá sjáið þið að ká, kalíumgöngin lokast, þarna á punkti númer fimm. O
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00178	1215960	1230538	train	g þarna núllstillast líka, líka natríum jónagöngin þannig að þau, það þýðir í rauninni bara að þau eru tilbúin að fara, fara, fara af stað aftur. Nú eru þau búin, búin með þetta verk. Núllstillast og gætu, þá gætu orðið [HIK: ný] þau eru tilbúin í nýjan boðspennu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00179	1232000	1232990	train	Og svo ef við horfum þarna þar sem
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00180	1233920	1235150	train	línan fer niður að punkt númer
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00181	1236665	1241464	train	sex þá er, sem sagt, himnuspennan að verða of lág, hún verður aðeins of
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00182	1242240	1242720	train	lág um tíma,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00183	1243730	1245258	train	fer aðeins undir mínus sjötíu millivolt en
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00184	1246336	1256625	train	svo er það þá natríum-kalíum dælan, sem við skoðum áðan, sem, sem jafnar þetta út þannig að, þannig að fruma nær aftur, aftur hvíldarspennunni, mínus sjötíu millivolt.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00185	1257990	1262278	dev	En þið getið kíkt á næstu tveimur glærum á þennan, þennan texta sem ég er búin að vera, eða svona sambærilegan
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00186	1263493	1265354	train	texta við það sem ég var að lýsa hér.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00187	1267564	1269932	train	Það sem við erum búin að horfa á hingað til er
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00188	1270784	1279483	train	jónaflæðið sem þarf að eiga sér stað til þess að boðspenna verði, til þess að breytingin á himnuspennu taugafrumu
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00189	1280895	1287135	eval	verði þarna frá mínus sjötíu [HIK: millivöltum] millivoltum upp í plús fjörutíu og fari svo aftur niður.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00190	1288064	1289652	train	Það er það sem við köllum boðspennu.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00191	1292066	1294974	train	En boðspenna ferðast niður eftir símanum, það verður
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00192	1295872	1297701	train	boðspenna trekk í trekk eftir, ef maður
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00193	1299227	1305497	eval	fylgir símunum og taugafrumunni, fylgir himnunni þar, þá verður boðspenna aftur og aftur, alla leið
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00194	1306788	1307958	train	niður eftir símanum. Því boðin eru
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00195	1309369	1314048	train	að berast eftir öllum símanum og þau þurfa að komast niður í endahnappana til þess að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00196	1315657	1322946	train	taugafruma geti svo sent frá sér boð mögulega á næstu taugafrumu eða í vöðva eða eitthvað slíkt.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00197	1325605	1337905	eval	Boðspennan er alltaf jafn sterk, hún er alltaf, hún ferðast af sama krafti niður allan símann. Hún verður, er ekki sterkust fyrst og minnkar svo, hún er alltaf jafn sterk og það er það sem
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00198	1338751	1340881	train	við köllum allt eða ekkert lögmál. En
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00199	1343833	1348784	train	þegar við þurfum að senda boð, missterk boð, þá er
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00200	1350983	1352903	train	það gert með því að senda
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00201	1354240	1355289	train	bara misört, hérna, boð
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00202	1357628	1357960	train	í rauninni, þannig að ef ein
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00203	1359109	1359740	train	taugafruma er
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00204	1361152	1363790	eval	að gefa merki um eitthvert veikt áreiti,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00205	1364607	1371087	train	þá væru, yrði boðspenna með ákveðnu bili á milli eins og við sjáum á vinstri myndinni hérna.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00206	1372031	1376200	train	Ef þá hún væri að senda, senda skilaboð um að það væri sterkt áreiti
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00207	1377152	1383061	train	þá væri hún að senda oftar, þá væri raf, boðspennan, yrði, yrði miklu örari.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00208	1387019	1390710	train	Nánast allir símar í taugakerfinu hafa mýlisslíður, myelin sheath. Þið munið að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00209	1394903	1400903	train	það er búið til úr fáhyrnum í miðtaugakerfinu og svanfrumum í úttaugakerfinu
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00210	1402367	1405367	train	og hérna erum við að horfa á mýlisslíður.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00211	1407787	1411837	train	Þið sjáið á milli mýlisslíðranna er, er svona gat. Það,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00212	1413968	1420538	train	þetta bleika er sem sagt síminn og þetta mýlisslíður er vafið mjög þétt utan um símann.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00213	1423547	1432606	train	Þarna á milli, á þessu svæði, þá kemst síminn, sími taugafrumunnar, þá snertir hann umhverfið í kring.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00214	1434508	1439458	train	Þar sem mýlísslíðrið er vafið utan um, þar nær síminn ekkert að snerta umhverfið því mýlisslíðrið er bara
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00215	1440885	1442265	train	vafið alveg þétt utan um. Ókei,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00216	1444161	1444820	dev	hvað þýðir það?
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00217	1445632	1457811	dev	Það þýðir í rauninni það að á þessum mýlisskorum, sem eru þá þessi bil á milli mýlisslíðranna, þar sem þessi bleika, þar sem síminn snertir umhverfið,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00218	1459857	1462527	train	þar og bara þar verður boðspenna.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00219	1464273	1479153	train	Þannig að þegar boðsspenna er að ferðast eftir símanum, síma sem er með mýlisslíðri, þá verður boðspenna aftur og aftur og aftur niður eftir símanum en bara þar sem síminn snertir umhverfið.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00220	1480153	1483963	eval	Undir mýlisslíðrinu þar er
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00221	1484829	1489598	train	í rauninni bara óvirk, þar, þar berast boðin með því sem kallast óvirk leiðni.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00222	1490559	1504390	train	Þannig að boðin berast þar niður eftir, þessar örvar sem eru sýndar eiga að tákna í rauninni að, að þau minnka aðeins eftir því sem kemur neðar á mýlisslíðrinu, en
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00223	1505791	1509211	train	eru nógu mikil til þess að koma af stað
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00224	1510016	1514153	train	boðspennu í næsta mýlisskori, í næsta gati.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00225	1515135	1519724	eval	Þannig að, að boðspennan verður einungis í þessum mýlisskorum
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00226	1522608	1523479	dev	og
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00227	1525891	1544760	train	þess vegna er talað um stökkleiðni, það er svona eins og boðin, boðspennan sé að hoppa frá einum mýlisskori til annars. En það er í rauninni ekki hoppa neitt á milli það verður bara þarna þar sem, þar sem mýlisskorin eru, svo fer það með óvirkri leiðni niður símann þar
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00228	1545471	1557230	train	sem hann er þétt pakkaður með, með mýlisslíðri og svo verður aftur boðspenna í næsta mýlisskori. Kosturinn við þetta er
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00229	1558534	1561531	eval	að boðin ferðast hraðar, það er
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00230	1562458	1565788	train	gríðarlega mikilvægt fyrir taugakerfið okkar að boð geti ferðast hratt, það er að segja það eru, það eru,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00231	1567743	1575633	train	við erum með, hérna, þið ímyndið ykkur taugafrumur hreyfitaugafrumu, sem þarf að senda boð frá hreyfistöðvunum upp í heila og niður í tána okkar til þess að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00232	1576627	1594596	train	við hrösum ekki. Þau þurfa að vera mjög hröð boð og það skiptir mjög miklu máli að, að, fyrir líkamann að finna þær leiðir sem hægt er til að boðin berast sem hraðast og mýlisslíður er, er ein leið til þess. Boðin berast hraðar þegar mýlisslíðrin eru, er utan um. Þá
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00233	1595392	1598451	train	þarf ekki að vera boðspenna alveg eins oft, skiljið þið?
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00234	1599231	1606221	train	Það þarf að vera boðspennan bara þarna í mýlisskorunum. Og hinn kosturinn við þetta er að þetta sparar orku.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00235	1607460	1613097	train	Við töluðum um áðan hvað natríum-kalíum dælan er gríðarlega orkufrekt ferli.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00236	1614079	1621848	train	Og þess vegna, og hún fer alltaf af stað eftir, hún er alltaf, er alltaf af stað, fer alltaf af stað til þess að halda, hérna,
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00237	1622784	1627133	train	til þess að ná hvíldarspennu til að viðhalda hvíldarspennu í símanum.
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00238	1628519	1631098	train	Og hún þarf þá [HIK: það þarf], hún þarf þá
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00239	1632594	1633702	dev	í rauninni að vinna minna
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00240	1634769	1643049	eval	þegar það er minna svæði himnunnar, frumuhimnunnar, á símanum sem snertir umhverfið vegna þess að stórt svæði er pakkað inn í þessa, þetta mýlisslíður. Þannig að
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00241	1645394	1653042	train	kosturinn, kostur þess að hafa mýlisslíður utan um síma er þá annars vegar að auka hraðann og hins vegar að spara
ad271f4b-9517-4a33-9459-9e2e68478a30_00242	1653887	1654636	train	frumunni orku.