ba
stringlengths 1
1.88k
| ru
stringlengths 1
698
| is_correct
int64 0
1
| idx
int64 0
177k
|
|---|---|---|---|
Бер аҙна Көсөклө утарында йәшенеп йөрөгәс, ҡайтҡандар былар. | Неделю скрывались на дальнем заброшенном хуторе, а затем вернулись в село. | 1 | 501 |
* * * | * * * | 1 | 502 |
– Аманулла аҡһаҡал ошо урында туҡтап торҙо, фекерен йыйнап алды һәм артабан дауам итте: – Вәғәҙә – иман да ул... | – Аманулла помолчал, собираясь с мыслями, и продолжил: – Да, обещание свято... | 1 | 503 |
Был бандитыңды эйәртмә бүтән, былай ҙа ғәскәрең етерлек, слышь, Рабиға апай? | Не выпускай этого бандита в поле, у тебя и так достаточно войска! Слышишь, Рабига-апай?! | 1 | 504 |
Төҫө уңа барған күҙҙәренә, йоҡарған ҡулдарына ҡарап, өләсәйемдең тамырҙарындағы йәшәү һутының әкренләп, шым ғына кәмеүен тоям. | Смотрю в ее потускневшие глаза, на исхудавшие руки, и вижу, как жизненные силы покидают ее. | 1 | 505 |
Ғәжәп, Камил менән Камила уны әллә һағынмайҙар? | Странно, что Камил и Камила совсем по нему не скучают. | 1 | 506 |
Сәйнүк, сәй-шәкәр алырға ла өлгөргән. | Прихватил даже чайник, сахар и хлеб. | 1 | 507 |
— Ишбирҙе, һин ҡайҙа? – тип ҡысҡыра һалды. | — Ишбирде, ты где? Нет ответа, кругом – тишина. | 1 | 510 |
— Күп буламы инде Артур менән танышыуығыҙға? | — И давно вы с Артуром знакомы? | 1 | 512 |
— Яңы тормош яңы ерҙә булһын! | — Нет, новая жизнь должна начинаться на новом месте! | 1 | 513 |
— Нурия, һин тыңламайһың әллә мине? | — Нурия, ты, похоже, меня совсем не слушаешь? | 1 | 514 |
Көн кискә ауышып бара ине. | День клонился к вечеру. | 1 | 515 |
Китап ҡалынлыҡтар, ти. | Мавлида говорит, каждый толщиной с большую книгу. | 1 | 519 |
Тәртип боҙа, тип ни, хулиган түгел ул Әшрәф, шаянлығы бар инде. | Вообще-то Ашраф не хулиган, он просто озорник такой. | 1 | 521 |
Эйе, шулай. Әммә бит шул арауыҡ эсендә тағы «игеҙәктәр тыуғас, игеҙәктәр атлай башлағас, Ыласынды осорғас, Зөлхизә менән Абдрахман ҡиссаһын белгәс...» тигән ыҙандар ҙа бар. | Есть, конечно, и другие события в жизни, вроде таких как: «рождение близнецов», «первые шаги близнецов», «Ыласын улетел на свободу», «Кисса Зульхизы и Абдрахмана»... | 1 | 523 |
Йылан еңһә, ҡатын-ҡыҙ тик яһилға әйләнә, ҡатын еңһә – сәмһеҙ, бошмаҫ, аңшайған йән эйәһе булып ҡала... * * * | Когда змея начинает брать верх, женщина становится необузданно злой, ядовитой, а когда змея теряет свою силу, женщина теряет огонь, волю, естественность... * * * | 1 | 526 |
Яҙмыш... | Такова судьба... | 1 | 527 |
— Егет?! | — Парень?! | 1 | 529 |
* * * | * * * | 1 | 530 |
Шул арала Әсмә алъяпҡыс кеҫәһенән хат килтереп сығарҙы. | Улучив момент, когда ребята пошли на поляну нарвать душицы для чая, Асма вытащила из кармана письмо. | 1 | 531 |
Юҡ, таныш та түгел, ә нимәһе менәндер әсәйемә оҡшағансы. | Нет, не знакомо, конечно, просто она чем-то похожа на мою маму. | 1 | 532 |
Теләгән инженерлыҡҡа уҡырға – уҡыған. | Баязит захотел выучиться на инженера – выучился. | 1 | 533 |
Абау, ошо ҡара эштән дә ләззәт табып була икән, күңелгә рәхәт булып китте. | От этого на душе повеселело, оказывается, можно получить радость и от такой черной работы. | 1 | 534 |
Мәүлиҙә менән бер-беребеҙгә ҡарашып алдыҡ та, түштәребеҙҙе ҡулдарыбыҙ менән ҡаплап, кире күлгә сумдыҡ. | Глянув друг на друга, мы наконец опомнились, прикрыли руками груди и нырнули обратно в озеро. | 1 | 536 |
— Бер тракторсыны бүлешә алмайҙар, тауыҡ баштар, елки-палки! – тип Искәндәр ағай беҙҙең янға килеп туҡтаны. Ҡартәсәйемде күреп, атынан төштө. | — Не могут, понимаешь, елки-палки, одного тракториста поделить, глупые бабы, – сплюнув, дядя Искандер поскакал в нашу сторону. | 1 | 540 |
Беҙ тыңлап торған ерҙән пырх итеп көлөп ебәрҙек. | Мы прыснули от смеха, услышав такое толкование. | 1 | 545 |
Тыумышы Айыусынан бер ағай, ғаиләһе менән ҡайтып, ауылында төпләнгән икән. | Оказывается, в Аюсы вернулся с семьей один дядька, который еще в молодости уехал и долгое время проживал где-то в Сибири. | 1 | 554 |
— Юҡ. | — Нет. | 1 | 555 |
Ә үҙем эстән уйлайым: күҙ күрер әле... | Но про себя подумала: «Время покажет, до осени еще далеко...» | 1 | 558 |
* * * | * * * | 1 | 559 |
Икенсе көндө мин дә баҫыуға бысаҡ алып килдем, тамырҙарҙың бәләкәйерәктәрен таҙартыштым. | На следующий день я помогала маме очищать корнеплоды. | 1 | 561 |
Әллә нисә тапҡыр тайып йығылып яттым, өҫтөм әҙәм ҡарағыһыҙ бысраҡ. | Несколько раз я поскользнулась, упала. | 1 | 562 |
Шул саҡ Искәндәр ағай ат саптырып килеп етте. | Тут появился дядя Искандер, въехал на коне прямо в толпу: | 1 | 563 |
Мәүлиҙәләр өйҙәренә йүнәлде, ә мин тура – тимерлеккә. | Подруга увела братишку, а я направилась прямо в кузницу. | 1 | 564 |
Дөрөҫөрәге, ауылдыҡыларҙан мин генә ҡалғанмын, бүтәндәре өйҙәренә таралышҡан, икенсе дәрескә килеп етә алалармы, юҡмы – уны уйламайҙар. | Точнее, из наших деревенских осталась я одна, остальные разбежались по домам, не думая, успеют ли вернуться ко второму уроку. | 1 | 566 |
Гәүһәр исемле ҡатын тапҡан мине, ә барыбер – ата балаһы? | Ведь меня родила женщина по имени Гаухар, а вспомнили про отца. | 1 | 567 |
— Әй, уның һәр саҡ ауыҙы ҡолағына етеп йөрөй... | — Да у него всегда рот до ушей... | 1 | 569 |
Ҡайһылай буйға тартылып киткән минең тиҫтерҙәрем, әйтерһең, бөтөнләй башҡа малайҙар әйләнеп ҡайтҡан Саҡмайылғанан. | Всего-то несколько недель не видела их, а из Сакмаелги словно другие мальчишки вернулись. | 1 | 570 |
* * * | * * * | 1 | 573 |
— Һы... | — А-а... | 1 | 576 |
— Баязиттың ҡыҙы шулай үҫеп киткәнсе, ҡарасәле, үткән ғүмер... – тиеште бабайҙар. | — Да, вот и дочь Баязита подросла, как быстро жизнь идет... – покивали они. | 1 | 577 |
Китер алдынан һыу һорап эсте, көрөшкәгә һалын биргәнде эсеп бөткәнсе ике күҙен алманы әсәйемдән. | Перед отъездом Акназар-агай попросил у мамы воды и, пока пил, не сводил с нее глаз. | 1 | 579 |
— Көн аламаһында ыҙалатмаһалар ни була халыҡты? – тип ҡартәсәйем хужаларға һуҡранды. — Һалдаттар килә, ти, сөгөлдөр ташырға, шуға ашыҡтыралар. | — Говорят, прибудут солдаты, чтобы вывезти свеклу с полей, поэтому торопят народ, – сообщила новость тетя Гульбика. | 1 | 580 |
Һарыгүҙ, тимәк, ауылда төҫөн ҡалдырған. | Выходит, Харыгуз оставил в деревне свое потомство. | 1 | 582 |
Алфавит буйынса башланылар, ә «А»ға башланған фамилиялар беҙҙең класта дүртәү: Абыҙгилдин Әхиәр, Агишева Гөлдәр, Аҙнаҡаева Ғәлиә һәм Аҡбулатов Ғиниәт. | У четверых одноклассников фамилии начинаются на букву «А»: Абызгильдин Ахияр, Агишева Гульдар, Азнакаева Галия и Акбулатов Гиният. | 1 | 583 |
Уҡыуҙы туҡтатып торҙолар, мәктәптә башланғыс синыфтар ғына ҡалды. | Учебу приостановили, остались в школе только младшие классы. | 1 | 584 |
— Һарыгүҙ үҙе ҡабат тыуғанмы? | — Харыгуз родился вновь? | 1 | 586 |
Көтөп торам. — Аҡсурина Нурия! | — Акчурина Нурия! | 1 | 590 |
Һин үҙең айыуға барҙыңмы, нисегерәк булды – шуны һөйлә. | Ты сам-то ходил на медведя? Вот об этом поведай, – снова его прервали. | 1 | 592 |
Гармун уйнайҙар, йырлайҙар, бейейҙәр. | Играют на гармони, пляшут, поют. | 1 | 593 |
Ятыр-торор әйберҙәре үҙҙәре менән икән. | А постельное белье солдаты привезли с собой. | 1 | 594 |
Ярай ҙа, машина урта төшкә килеп туҡтай. | Хорошо хоть машина обычно останавливается где-то посередине плантаций. | 1 | 597 |
Их, уҡырға ине шул китапты табып. Минең Артур Джемма хаҡында һоҡланып һөйләй... | Эх, прочесть бы эту книгу, мой Артур о Джеме говорит с таким восхищением... | 1 | 598 |
— Ә нисек? | — А как? | 1 | 602 |
Ҡайтҡас, шул кейемдәребеҙ менән тура мунсаға киттек. Ҡартәсәйем яғып ҡуйған. | Вернувшись, мы протопали прямиком в баню – картэсэй позаботилась о нас. | 1 | 605 |
* * * | * * * | 1 | 606 |
— Нурия, тим, ҡолоҡасым, нимәгә шаҡ ҡаттың? | — Нурия, чего ты застыла на месте? | 1 | 609 |
Юғиһә, әсәйем тыумаҫ ине, тимәк, был донъяла мин, Нурия ла, булмаҫ инем. | Иначе не родились бы ни моя мама, ни я – твоя ласточка Нурия. | 1 | 611 |
Ә мин уның ыңғайына мәктәптә ятлаған бер шиғырҙы әйт тә һал: «Тиха украинская ночь...» | А я возьми да поддакни: «Тиха украинская ночь...» – из учебника литературы. | 1 | 613 |
Бәрейе ҡупҡанын күргәнем булды... Әйҙә, хәҙер үк Хәйрулла ағай эргәһенә, тимерлеккә, һуғылайыҡ. Ураҡ өҫтө, уның эше күп, һуңға тиклем шунда ул. | — Да, видела я его в гневе... Давай прямо сейчас пойдем в кузницу, договоримся с дядей Хайруллой, он точно на месте, пока идет страда. — Не могу. | 1 | 617 |
— Нурия, мин әкренләп рәт араһын тәпкеләп ҡарайым, һин, ана, әсәйеңә үҫентеләрҙе һирәкләш. | — Ты, Нурия, помогай маме прореживать свеклу, а я пройдусь тяпкой в междурядьях. | 1 | 618 |
— Ул, ысынлап та, туй хаҡында әйтәлер, йылмая бит, – тине Әсмә. | — А может, он и вправду о свадьбе говорит, улыбается ведь, – предположила Асма. | 1 | 619 |
Шул саҡ Салпаның әсе тауышы ҡыуып етте: | И тут нас догнали вопли Салпы: | 1 | 620 |
Шуларҙың өсәүһе татар, ә бер башҡорт юҡ. | Среди них три татарина, ни одного башкира. | 1 | 622 |
Шул көндө мин ысын нахаҡтың, әшәке ғәйбәттең ниндәй икәнлеген кисереп ҡараным. | В тот день я впервые испытала на себе удар огульных оскорблений. | 1 | 624 |
Уға бармаған кеше һанаулы ғына ҡалды, шул иҫәптә – беҙ. | Осталось только несколько человек, не ходивших к ней, в том числе и мы с мамой. | 1 | 627 |
— Күптән килгәнең юҡ шул, Нурия ҡыҙым, үҫтең хәҙер, ситләштең. | — Эх, Нурия, давно ты не приходила к нам, выросла, отдалилась совсем. | 1 | 628 |
Әле бабайҙар «Баязит ҡыҙы» тигәс, миңә сәйер булып китте. | Мне показалось странным, что старики назвали меня дочерью Баязита. | 1 | 629 |
Һин, ҡыҙыҡай, ҙур һорауға юлыҡтырҙың әле мине. | Э-ге-ге, девочка, ты задала мне непростой вопрос. | 1 | 630 |
Бына, мәҫәлән, беҙгә егерме дүрт һалдат килгән. | — Вот, например, к нам приехали двадцать четыре солдата. | 1 | 631 |
Әмин абый ғәжәпләнеп баш сайҡаны: — Бер ҡараһаң – аҡыл тоҡсайы, икенсе ҡараһаң – бер ҡатлы сабый һин, Нурия. | — Эх, Нурия, с одной стороны, для своего возраста, ты – слишком умная, с другой – наивный ребенок еще. | 1 | 632 |
Алда барғаны ым менән хәбәр итә: айыу – урынында, өңөндә. | Идущий впереди подал сигнал: медведь в берлоге. | 1 | 633 |
— Балаҡай, үҙеңдең башың еттеме шунса уйға? – тип ҡартәсәйем күҙемә һынап ҡараны. | — Дитя мое, у тебя у самой хватило ума, чтобы додуматься до этого? – испытующе заглянула картэсэй в мои глаза. | 1 | 636 |
Тимәк, табанын имеп йоҡлап ята. | Значит, сосет свою лапу и спит себе мирно. | 1 | 637 |
— Оҙаҡ тотма, – тип ҡалды Мәүлиҙә. | — Не задерживай, до приезда папы верни! – напомнила Мавлида. | 1 | 642 |
Мәүлиҙә яуап бирмәне, шул арала бөтөнләй икенсе юҫыҡтағы уйға һабышҡан, имеш. | Мавлида на это ничего не ответила, мысли ее уже были заняты другим: | 1 | 644 |
Салпа Сәғүрә лә бармаған уға, тиҙәр. | Говорят, что и Салпа Сагура не обращалась к ней. | 1 | 646 |
— Ниндәй исем ул Сәмәй? | — Это что за имя – Самай? – спрашиваю. | 1 | 647 |
Эйе... | Да... | 1 | 648 |
Әсәйем, шулай һөйләнеп, Гөлбикә апайға ярҙамлашырға китте, беҙ ҡартәсәйем менән ауыл яғына атланыҡ. | – С такими словами мама пошла помогать тете Гульбике, мы с картэсэй направились домой. | 1 | 649 |
— Һарыгүҙ?! | — Желтоглазый?! | 1 | 650 |
Тиҙ тейәнек. Рабиға апай менән Гөлбикә апай ярҙамлашты. | Быстро загрузили машины, тетя Гульбика и тетя Рабига помогли. | 1 | 651 |
Көн аяҙ. | День погожий. | 1 | 653 |
Ҡапылға бөтәһе лә шым булды. | Все в доме притихли. | 1 | 654 |
Тәү тапҡыр ғына төрттөрмәйҙәрҙер, күрәһең, яуабын тиҙ тапты. | Видно, не первый раз слышит подобные колкости. | 1 | 655 |
Аҡсурина! | Акчурина! | 1 | 657 |
Арлы-бирле иткәнсе, мәктәпкә төшөргә аҙналап ҡына ваҡыт ҡалғанда, сөгөлдөр баҫыуында уңыш йыйыу башланды. | Не успели глазом моргнуть, как на свекловичных плантациях настала пора уборки. | 1 | 661 |
Ҡайтып еткәнсе, ул миңә айыуҙар хаҡында бер хикәйәт һөйләп өлгөрҙө. | А олатай, пока шли, успел рассказать мне про свою встречу с медведем. | 1 | 664 |
— Юҡ, ҡәйнәм, һин йөрөмә. | — Нет, свекровушка, ты не ходи. | 1 | 665 |
Килеп ултырҙы ла байғош, майланып бөткән тишек эшләпәһен сисеп, бөкләп кеҫәһенә тыҡты. | Бедолага сел на него, снял засаленную дырявую шапку, сложив вдвое, засунул в карман. | 1 | 666 |
Әсе телем өсөн «яза» алыуым мине һөйөндөрҙө генә. | Такое маленькое наказание за мой злой язык! | 1 | 668 |
Бөгөн минең дәфтәрҙә ике яҙыу бар, улайһа: яман һүҙем һәм ғәфү үтенеүем, тимәк, үлсәүҙәр әле тигеҙ тарта? | Сегодня, выходит, в мои тетради добавлено две записи: в одной злые слова, а в другой – прощение... | 1 | 671 |
Ике машина иртәгә Кәшифәнең, Мәҡсүт бисәһенең, пайына килә, уныҡын да ятҡырып ҡалдырмайыҡ, тинек. | Две машины завтра придут на участок Кашифы, жены Максюта, она надолго легла в больницу, решили и ее свеклу отправить на завод. | 1 | 673 |
– Ғибрәтле хәлдәр икән... | – Страшные события, оказывается... | 1 | 674 |
— Эйе шул, – ти һалды Гөлбикә апай, улай саҡырмағанын белһә лә. | — Да, да, – подтвердила ее слова тетя Гульбика, хотя до этого ничего такого не говорила. | 1 | 676 |
Сөнки кисә генә шундай инем, уйлап та бөтөрмәҫтән, ҡылығын ҡыла һалып барған бер ҡатлы ҡыҙыҡай инем. | Еще вчера я была наивной прямолинейной девочкой, которая, особенно не считаясь, делала то, что в голову придет. | 1 | 677 |
— Һунар итергә, мылтыҡ атырға, – тип дауам иттем мин. – Һуғыш була ҡалһа, ут эсенә керергә... | — Ходить на охоту, стрелять из ружья, – продолжила я. — А если начнется война – в огонь броситься... | 1 | 678 |
Әммә бөйөк халыҡ! | Мы – великий народ! | 1 | 679 |
Көн аяҙ, ҡояшлы. | День ясный, солнечный. | 1 | 682 |
— Бәләкәй түгел! Аҙ һанлы. | — Нет, не «маленький», а малочисленный. | 1 | 683 |