ba
stringlengths 1
1.88k
| ru
stringlengths 1
698
| is_correct
int64 0
1
| idx
int64 0
177k
|
|---|---|---|---|
* * * | * * * | 1 | 154 |
— Бер ҡайҙа ла ҡуҙғалмайым. | — Никуда я отсюда не двинусь. | 1 | 157 |
Ҡартәсәйем инде орошор тиһәм... тирә-яғына ҡарай һалды ла бер усы менән ауыҙымды ҡапланы, икенсе усы менән башымдан һыйпап, шыбырланы: | Я думала, картэсэй заругается, а она одной рукой прикрыла мне рот, а другой погладила по голове и шепнула: | 1 | 158 |
Унда ферма яйлап киңәйеп китте, малы үрсене колхоздың, тағы ике ғаилә күсеп барҙы. | К тому времени ферма постепенно расширилась. Дело пошло на лад, переехали туда еще две семьи из деревни. | 1 | 161 |
— Юҡсы, минең ҡәйнештең улы лаһа. | — Он сын Гайнуллы, брата моего первого мужа Тухватуллы. | 1 | 162 |
Береһенең урмандан әҙәми заттарға, икенсеһенең, киреһенсә, әҙәми заттарҙан урманға ҡасып барышы. | Одна бежала из лесных непролазных дебрей к людям, другая, напротив, – в лес, от людей. | 1 | 164 |
Атайымдан посылка килде. | От отца пришла посылка. | 1 | 165 |
Миңә лә бумазый күлдәк ебәргән атайым. Алдан асмалы, билле, кеҫә ҡапҡастары бар, ә кеҫәһе юҡ. | Отец и мне прислал платье: оно в талию, есть клапаны на кармашки, а самих кармашков нет. | 1 | 166 |
Барып еттек. | Доехали быстро. | 1 | 168 |
Йоҡлаймы? | Спит? | 1 | 169 |
Ул баш ҡаҡты. | Он кивнул. | 1 | 172 |
Беҙҙең һыйырҙарға унса үлән эләкһә, икешәр биҙрә һөт бирерҙәр ине! | Если бы тут наши коровы паслись, они бы в день давали по два ведра молока! | 1 | 174 |
— Ә-ә, Зөлхизә инәйҙең дә ейәнсәре инде, әтеү? | — A-а, выходит, и Зульхизы-эби ты внучка. | 1 | 177 |
Ҡысҡырып-ҡысҡырып... | Громко-громко. | 1 | 178 |
Һәр кемгә өлөш сыҡты, әсәйемә иң күбе: алһыу косынка, ялтыр муйынсаҡ, туфли. | Розовая косынка, блестящие бусы. И еще красивые туфли. | 1 | 179 |
Өйкөм имәнлекте үткәс, күҙ сағылдырырлыҡ ап-аҡ ҡар менән ҡапланған киң аҡландар асылды. | Минует дубовую рощу, и перед ним внизу открываются покрытые снегом поля. | 1 | 181 |
Тик барыбер мин элекке Нурия түгел, яңы халәттәмен һәм был халәтемде шулайыраҡ күҙаллайым: әйтерһең, серле бер тарафта бәүелеп торам; ҡара сәсле кескәй ҡыҙыҡай мине уяу ҡурсалай, сигенергә, ҡолап төшөргә бирмәй; ҡулдарымды юғарыға һуҙғанмын, шунда, имеш, нимәгәлер йәбешеп торам... | Все же чувствую, я уже не прежняя Нурия. Теперешнее состояние свое представляю примерно так: словно в каком-то волшебном месте качаюсь на неведомых качелях, оберегает меня маленькая чернявая девочка, не дает мне сорваться, упасть, а я тяну свои руки ввысь, за что-то слабо хватаюсь... | 1 | 184 |
— Балаламаған әле, август аҙағында йә сентябрҙә инде... | — Еще не родились, они обычно на свет появляются в конце августа – в начале сентября... | 1 | 185 |
Белә ләһә кемгә килгәнемде. Мәүлиҙәне бер генә эйәрттем, апаһы уны ҡанат менән бәргесләгән көндө генә. | Мавлиду я привела с собой посмотреть на беркута лишь раз, в тот день, когда сестра отхлестала ее гусиным крылом. | 1 | 189 |
Атайһыҙ... | Куда уж нам – без отца-то... | 1 | 190 |
— Ә ул саҡһа? | — А если она ненароком ужалит? | 1 | 191 |
Ҡайтышлай, Кәбир һөйләй, мин, ғәҙәтемсә, күҙ алдыма килтерәм, ишеткәндәремде кино итеп ҡора барам. | По дороге домой Кабир начал рассказывать, а я, как обычно, представляла все, как в кино. | 1 | 192 |
Уф, мин шулай һиңмай булмағанмындыр! | Уф, неужели я была такой же глупышкой? | 1 | 194 |
Икенсе сиректә ҡыуып еттек яңы синыфташтарыбыҙҙы. | Но к концу второй четверти мы с Мавлидой догнали своих одноклассников. | 1 | 195 |
Ниңә тормош тап ошолай ҡоролған, ә бүтәнсә түгел? | Почему мир устроен именно так, а не иначе? | 1 | 196 |
Ә Төхвәтуллаһы – уның тәүге ире ләһә. | А Тухватулла – это же ее первый муж. | 1 | 198 |
Ул көндө оҙаҡ уҡыманыҡ, тиҙ ҡайттыҡ. | В тот день мы учились недолго, быстро вернулись домой. | 1 | 199 |
Мостай Кәримдең «Беҙҙең өйҙөң йәме» тигән китабын һайлап алдым да ҡайтып киттем. | Выбрала книгу Мустая Карима «Радость нашего дома» и ушла восвояси. | 1 | 200 |
Миңә шик ташланың? Атаң алдында, ул хәҙер ни уйлар? | Но как я отступлюсь теперь, когда он усомнился – перед отцом своим! – в моей верности?! | 1 | 203 |
Кем мөһимерәк тормошта? | Кто важнее? | 1 | 204 |
Анһат ҡыналыр шул... | Конечно, дело нелегкое – правильно плюнуть... | 1 | 205 |
Теге ҡыҙыҡайҙың минең бала сағым, ә юғарылағы тарафтың киләсәгем икәнен аңғарам... Ошо халәт мине ташламаҫ булды. | Подсознательно понимаю, что девочка – это я сама сегодняшняя, то есть в детстве, а в вышине, куда тянусь, – незнакомое, волнующее грядущее... | 1 | 208 |
Зинһар! | Пожалуйста! | 1 | 209 |
Төлкөнө күктән һағалай, ул уны күптән күреп ҡалған. | Он уже заметил добычу и лишь выжидает удобный момент, чтобы напасть. | 1 | 213 |
Кем күберәк эләктерә, кирбесе лә артығыраҡ була, тимәк, эш хаҡы ла мулыраҡ төшә. | Кому достанется больше комков, у того и кирпичей получится больше, значит, и выше будет зарплата. | 1 | 216 |
— Ә ул йыландың балалары ҡайҙа икән? | Как бы не прыгнула на тебя, ой... — А где у нее детеныши? | 1 | 218 |
Толомдарын Күрәнле һыуында күпертеп йыуып, икенән үреп ебәрер ине... | Бывало, поднимется Гаухар на пригорок и так запоет... | 1 | 220 |
Ә Хәйрулла Фаризаны Силәбенән етәкләп ҡайтты. | Фаризу-килен Хайрулла привез из Челябинска. | 1 | 221 |
— Бүреһуҡҡан бабай аты менән килеп етте лә, тунын сисеп, төлкө яғына ырғытты. | Он снял полушубок, бросил в сторону лисы, отрезав ей путь к кустарникам. | 1 | 223 |
Нисегерәк үҙгәрҙем – аныҡ ҡына аңлап етмәйем әле. | Как именно, не поняла еще. | 1 | 227 |
— Ҡара әле, ҡустым, ашлығы ҡойолоп, һаламы ғына ҡалып бара, – тип шатланып һөйләнде өлкән ир. | — Смотри, брат, как хорошо выбиваются зерна, ничего не остается в колосьях, – радуется мужчина постарше. | 1 | 228 |
Беҙ, дүрт ҡатын (бәләкәс Камиланы иҫәпкә алмайым, исмаһам, өс йәше тулһын, шунан беленер: шәп ҡатын сығырмы унан, сыҡмаҫмы), һәүетемсә донъя көтәбеҙ. | Мы, четыре женщины (маленькую Камилу за женщину пока не считаю, пусть ей хотя бы три годика исполнится, а там будет видно), ведем хозяйство, живем, особо не тужим. | 1 | 229 |
Әсәйем тилбер, көслө, мин дә уға бәрәбәрмен, тик барыбер улар күмәк – Ишбирҙеләре менән биш кеше! | Конечно, моя мама сильней и проворней всех, да и я не из слабых, но ведь соперниц – четверо! | 1 | 234 |
— Кем әйтте һиңә ул һөйҙөргөс тураһында? | — Кто сказал тебе про любовное зелье? | 1 | 235 |
Теге иҫтәлекле кирбестәрҙе «домнаға» ырғыттым... | Те памятные кирпичи отправила в печь. | 1 | 236 |
Күпме һағынһам да, ғәфү итә алмайым атайымды. | Как бы сильно я ни любила отца, не могла простить его. | 1 | 237 |
Алъяпҡыс бәйләгән, башына аҡ яулыҡ сөйгән апай хас та әсәйем, ләкин барыбер ул түгел. | Женщина немного похожа на мою маму, но это не она. | 1 | 238 |
Әй ҙә, буталдым да... | Да еще по тому, что испытала, войдя на какое-то мгновение в образ тети Фаризы. | 1 | 242 |
– Бына үҙең эшләп биргән еҙ ижау, харап уңайлы, рәхмәт төшкөрө, ҡәйнеш... | – Помнишь, ты сделал этот медный ковшик, очень удобный, спасибо тебе, деверь... | 1 | 245 |
Бына беҙ, дүрт ҡатын, насар көтәбеҙме әллә донъябыҙҙы? | Вот, к примеру, мы, четыре женщины, разве не справляемся без мужчин? | 1 | 246 |
Ошо хаҡта яҙлыҡмай уйланам. | Об этом я размышляю постоянно. | 1 | 247 |
* * * | * * * | 1 | 248 |
Төшөнәм һымаҡ... | Вроде бы понятно, но... | 1 | 249 |
Быйыл яҙ һарыгүҙ оторо бәйһеҙләнеп киткән, өс көн, өс төн ояһына ҡайтмай, ҡарығып йөрөгән. | Этой весной во время собачьих свадеб пес совсем отбился от рук, трое суток блуждал по селу. | 1 | 251 |
Әлдә алыҫ түгел яланыбыҙ, йәйәү барырлыҡ. | Хорошо хоть наши угодья недалеко от села, добираемся пешком. | 1 | 253 |
Бахыр Элиза, Шәрифә апайым һөйләгән әкиәттәрҙәге ҡыҙыҡайҙы әйтәм, ниндәй түҙем, батыр булған икән, үгәй әсәйҙәре сихырлап аҡҡошҡа әйләндергән ун бер ҡустыһын яңынан кеше ҡиәфәтенә ҡайтарыу өсөн ун бер күлдәк бәйләгән кесерткәндән. | Я вспомнила сказку об Элизе, девочке, поразившей меня смелостью и терпеливостью. Когда мачеха превратила одиннадцать ее братьев в лебедей, она вернула братьям человеческий облик, связав из крапивы одиннадцать рубашек. | 1 | 254 |
Шул тойғо күңелемдә таш һымаҡ ҡатылана бара. | И обида, как камень, с каждым днем становится все тяжелее. | 1 | 257 |
Эстән әсәйемдең: «Бер ҡайҙа ла китмәйем!» – тигәне ишетелде. | Из горницы послышался мамин голос: «Никуда не поеду!» | 1 | 259 |
Ҡурҡмайынса?! Һуғыш булырын белә тороп, армияны әҙерләмәгән, тиҙәр. | Говорят, что он, зная о грядущей войне, не готовил армию... | 1 | 260 |
— Ышаныслы урында, – тине ҡартәсәйем. | — В надежном месте, – насупилась картэсэй. | 1 | 262 |
— Аңланым. Аллаһ инселәгән тәҡдирҙе үҙгәртеп булмай, ярамай, йәшәһен ир-аты ла, донъя тар түгел, – тинем, ҡартәсәйемдең һынап баҡҡан күҙҙәренә ҡарап. | — Ладно, пусть живут на свете и мужчины, и женщины, раз так, раз предначертанное судьбой нельзя изменить, – согласилась я от чистого сердца, глядя в мудрые глаза картэсэй. | 1 | 263 |
Ә бер көндө, йыландай ыҫылдап, ғәйбәт тарала: ҡарт бисә, ире һуғышта үлгән, үҫеп бөткән улы бар икән, әсәһендә ҡалдырған. | В один из дней змеей поползла сплетня: чуть ли не старуха она, муж погиб на войне, а она увязалась за Хайруллой, сына-подростка там с бабушкой оставила. | 1 | 265 |
* * * | * * * | 1 | 266 |
Эш бөтөүгәрәк барһаҡ, кәнсәләр соланы тулы ир-ат; тәмәкене рәхәтләнеп тарталар, төтөн эсендә үҙҙәре лә күренмәй, тауыштары ғына ишетелә. | В прихожей полно мужчин: стоят, курят так, что в клубах табачного дыма никого не разглядеть, лишь голоса раздаются. | 1 | 267 |
Берәү ҙә быға иғтибар итмәне, ә Мансур ағай дауам итте: | Никто не обратил внимания на эти слова, а дядя Мансур продолжал: | 1 | 268 |
— Эйе, элек, китап юғыраҡ заманда, күрше апайҙан күсереп алғайным. | — Да, раньше, когда хороших книг не хватало, переписала от руки, взяв образец у одной соседки. | 1 | 270 |
Бәс, минең атайым Баязит Ҡарамырҙиндың балалары юҡмы ни? | Но, что тут говорить, у моего отца, Баязита Карамурзина, тоже есть дети! | 1 | 272 |
Зөлхизә өләсәйемдең хәйерлегенән 4-5 метрлыҡ тауарын инәлеп һорап алдым да, шуны күлдәк тышынан урап, осон Шәрифә апайым бүләк иткән брошка менән ҡаҙап ҡуйҙым. | Выпросила у Зульхизы-олэсэй пятиметровый отрез ткани, завернулась в него, как в сари, концы закрепила брошью, подаренной тетей Шарифой. | 1 | 275 |
Оҙон һапҡа ҡайын яҡшы, ә шыбағас туҡмағына имән йә саған кәрәк. | Для черенка подойдет и береза, а вот сам цеп надо делать из дуба или из клена. | 1 | 276 |
Тәүҙә ҡартәсәйемде ҡосаҡланы, ике ҡуллап өләсәйем менән күреште, шунан мине күкрәгенә ҡыҫты. | Первым делом он обнял картэсэй, поздоровался с Зульхизой-олэсэй, а потом и меня с нежностью прижал к своей груди. | 1 | 277 |
Ә Яңы йыл кисәһендә бер мәрәкә булды, ҡыҫҡаһы, яңы әхирәтем үҙенең шаянлығын тағы бер ҡат раҫланы. | А на новогодней елке с ней случилась история, в которой в полной мере проявился ее задорный характер. | 1 | 278 |
Ә бит ул сысҡан аулай торған ябалаҡ түгел, ә бүре, төлкө кеүек эре йыртҡыстарға һунар итә торған ҡыйғыр ҡош! | А он не какая-нибудь сова, обязан бить лис и даже волков. | 1 | 280 |
Атаһы Әмин абый белеп әйтәлер, математиктар яһай донъялағы бөтә асышты, тип. | Нет, не зря утверждает Амин-абый, что все важные открытия в мире сделали математики. | 1 | 281 |
— Тотош СССР-ҙы кукуруз менән күмә бит был Никита Сергеевич, ә? | — Скоро Никита Сергеевич весь СССР кукурузой засадит, а? | 1 | 283 |
— Атып йығыр инем! | — Я бы его застрелила! | 1 | 285 |
— Әйт шулай ҙа: кемдән ишеттең? | — От кого все же узнала? | 1 | 286 |
Туҡта, ул – тәүге бабайынан ҡалған фамилия, ә ҡурайсы олатайым Аҡсурин булған. | Ой, кажется, это фамилия ее первого мужа, а дедушка-кураист был Акчуриным. | 1 | 287 |
Яҡташтар һуғыштан икеһе лә иҫән ҡайта, әммә шул хәлде онотмайҙар, бер-береһе менән ҡатышмайҙар. | После войны оба вернулись живыми на родину, но оба не забыли о случившемся, никогда больше не общались друг с другом. | 1 | 291 |
«Өлгөрөп етеү» тураһында апанан ентекләберәк һорағы килә ине, оялдыҡ... | О половой зрелости нам хотелось узнать поподробнее, но мы постеснялись спросить... | 1 | 292 |
Бүренең бүреһе урманына ҡаса, эттең эте ояһына ҡайта... | Даже волк возвращается в свое логово, собака – в свою конуру. | 1 | 295 |
Нимә генә һөйләмәһендәр, һәр осрашыуҙа «һуғыш» тигән һүҙ ҡалҡып сыҡмай ҡалмай. Был ағайҙарҙың тормошо, гүйә, ике осорға бүленгән: һуғышҡа тиклем һәм һуғыштан һуң. | Но о чем бы ни шла речь, то и дело всплывает слово «война» – как будто жизнь этих мужчин поделена на две половинки: до и после войны. | 1 | 298 |
Нимә генә һөйләмәһендәр, һәр осрашыуҙа «һуғыш» тигән һүҙ ҡалҡып сыҡмай ҡалмай. Был ағайҙарҙың тормошо, гүйә, ике осорға бүленгән: һуғышҡа тиклем һәм һуғыштан һуң. | Но о чем бы ни шла речь, то и дело всплывает слово «война» – как будто жизнь этих мужчин поделена на две половинки: до и после войны. | 1 | 299 |
Уның ике ҡыҙына күҙем ҡыҙа минең... | Всегда завидую двум его дочерям. | 1 | 300 |
Көткән донъям бар, эшем бар. | Здесь у меня работа, здесь – дом. | 1 | 301 |
— Никита Сергеевич, Америкала сығыш яһағанда, ҡатаһы менән трибунаға килтереп һуҡҡан да: «Я вам покажу Кузькину мать!» – тип ҡысҡырған. | — В Америке Никита Сергеевич во время выступления снял с ноги ботинок, стукнул им по трибуне и пригрозил: «Я вам покажу Кузькину мать!» | 1 | 302 |
Аҙаҡ, атҡас, уйлап та ҡуйырҙар ине, быны «тел» итергә лә булған... | Потом, возможно, подумали бы, что этот фриц мог быть «языком»... | 1 | 303 |
Мәүлиҙә, әллә мине көнләшеп, Әсмәне өйрәтешкеһе килмәне, өйҙә бушамайым, тип һылтауланы. | Мавлида, ревнуя, отказалась ей помогать, мол, полно работы по дому. | 1 | 305 |
Ул саҡтағы рәйес Шәйәхмәт Кейекбаев отчет доклады менән сығыш яһай, ти. | Тогдашний председатель Шаяхмет Киекбаев выступал с отчетом. | 1 | 309 |
Калуга өлкәһенең Чернышено тигән ауылы эргәһендә һуғыштыҡ. | Мы тогда воевали под селом Чернышино Калужской области. | 1 | 310 |
Зөлфәр исемле малай ҡул күтәрҙе. | Руку поднял мальчик по имени Зульфар. | 1 | 311 |
Ахырҙа, бер сама булып китә ике яҡтағы өйөм дә. | В конце концов кучи с обеих сторон становятся одинаковыми. | 1 | 312 |
Әллә ышандыңмы? | Или поверила? | 1 | 315 |
Уҡып сыҡтым. | Прочитала. | 1 | 316 |
Шуларҙы бәйән иттем дә, өй эсенән сәләм күндереп, бер урында «әсәйем өсөн борсолма, ул хәҙер уйнаҡлап йөрөй» тип ҡуйҙым. | Передала от всех приветы, а в конце добавила: «Не беспокойся за маму, она повеселела, расцвела». | 1 | 317 |
* * * | * * * | 1 | 318 |
Юҡ. | Нет. | 1 | 320 |
— Отҡорлоғом бар ҙа ул, һүҙҙәре аңлашылмай... | — Запоминаю я быстро, но ведь не понимаю смысла... | 1 | 321 |
Кәңәшләшергә тип Бүреһуҡҡан олатайға киттем. | Я отправилась к олатаю за советом. | 1 | 322 |
— Әллә... | — Даже не знаю... | 1 | 323 |
Кисә башҡорт теле уҡытыусыһы һуғыш темаһына инша яҙырға ҡушты. | Вчера учительница башкирского языка задала нам на дом написать сочинение про войну. | 1 | 324 |