Datasets:

rafalposwiata

/

plsc

like 0

Od walki publicystycznej do magazynu informacyjnego. Lewicowe dziennikarstwo filmowe Heleny Lemańskiej

Tematem artykułu jest publicystyka polityczna Heleny Lemańskiej, w latach 1949–1967 redaktorki naczelnej Polskiej Kroniki Filmowej. Tekst ma na celu wskazanie zależności pomiędzy lewicowym światopoglądem dziennikarki a uprawianą przez nią formą filmowej propagandy i jej ewolucją: od narzędzia politycznej indoktrynacji do filmowego zwierciadła, w którym odbijała się rzeczywistość społeczna Polski lat „małej stabilizacji”.

Dzieje Najnowsze

O znaczeniu fałszywego świadectwa. Przypadek TW „Jakuba” a fikcje operacyjne SB dotyczące tajnych współpracowników

Autor analizuje przypadek fikcyjnego tajnego współpracownika ps. Jakub, rekonstruując okoliczności rejestracji i wyrejestrowania TW oraz osadzając go na tle innych fikcyjnych działań w Służbie Bezpieczeństwa. Dzięki koncepcji fałszywego świadectwa Robina G. Collingwooda zarysowany zostaje problem fikcji i fałszerstw obecnych w dokumentach operacyjnych SB. W zakończeniu podjęta jest próba syntezy kluczowych problemów dyskursu badawczego skupionego wokół tajnych współpracowników.

Dzieje Najnowsze

Losy polskiej emigracji zarobkowej we Francji w latach kryzysu gospodarczego – nowe spojrzenie badawcze

Celem tekstu jest opisanie losów polskiej emigracji zarobkowej we Francji w latach kryzysu ekonomicznego. Tekst koncentruje się wokół niełatwej egzystencji Polaków, uzależnionej od wewnętrznej polityki Francji, związanej z zastosowaniem licznych obostrzeń, a także od ogólnych relacji polsko-francuskich. Emigracja polska stała się narzędziem w rozgrywkach między oboma krajami i dla obu stron była niejako obciążeniem.

Dzieje Najnowsze

Kto ma budować Gdynię? Wpływ władz w Paryżu na kształt konsorcjum francusko-polskiego

Artykuł przedstawia proces kształtowania się francuskiej części konsorcjum, które uzyskało koncesję na budowę portu w Gdyni. Jego podstawą są francuskie materiały archiwalne. Tekst zestawia i weryfikuje ustalenia historiografii polskiej i francuskiej, dowodząc, że zasadnicze znaczenie dla wyboru firm uczestniczących w konsorcjum miały władze francuskie realizujące politykę bezpieczeństwa III Republiki.

Dzieje Najnowsze

Szkolnictwo średnie w Złoczowie w latach 1730–1918

Pierwszą szkołę średnią w Złoczowie – kolegium pijarskie założył w 1730 lub 1731 r. Jakub Sobieski, syn polskiego króla Jana III Sobieskiego. Funkcjonowała ona ponad pół wieku, a zlikwidował ją dziesięć lat po pierwszym rozbiorze Polski cesarz austriacki Józef II Habsburg (w 1783 r.). Później przez 90 lat Złoczów nie posiadał szkoły średniej. Starania o przywrócenie w mieście szkoły średniej rozpoczęto w 1842 roku. Trwały one ponad 30 lat. W 1873 r. cesarz Franciszek Józef zgodził się na utworzenie w Złoczowie gimnazjum niższego – czteroklasowego. W 1878 r. Rada Miejska uzyskała prowizoryczną (na rok) zgodę Ministra Wyznań i Oświaty na utworzenie klasy piątej. Przez kolejne trzy lata uzyskiwała prowizoryczne zgody na utworzenie klas: szóstej, siódmej i ósmej. W konsekwencji przez cztery lata (1878/79–1881/82) szkoła formalnie była gimnazjum niższym, a faktycznie prowizorycznym gimnazjum wyższym. Od roku szkolnego 1882/83 szkoła formalnie stała się gimnazjum wyższym. Podczas I wojny światowej szkoła przez rok nie pracowała, gdyż Złoczów znalazł się pod okupacją rosyjską. Później funkcjonowała w nadzwyczajnych warunkach w strefie przyfrontowej. Uczniowie najstarszych klas zostali powołani do armii austriackiej lub zgłosili się do Legionów Polskich. Spośród wybitnych absolwentów gimnazjum wymienić warto Stanisława Sobińskiego (1872–1926) – dyrektora Szkoły Realnej w Tarnobrzegu i VI Gimnazjum we Lwowie, pierwszego kuratora Okręgu Szkolnego Lwowskiego, zamordowanego przez nacjonalistów ukraińskich. W latach 1873/74–1913/14 zatrudnionych było ogółem 168 pracowników pedagogicznych. Spośród wielu wybitnych wymienić można Ludwika Kubalę. Zdobył on uznanie jako naukowiec i popularyzator historii.

Kultura – Przemiany – Edukacja

Reinhart Koselleck – intelektualna biografia historyka i jej odbicie w korespondencji z Carlem Schmittem

Celem artykułu jest nowe spojrzenie na biografię Reinharta Kosellecka, wybitnego niemieckiego historyka i teoretyka historii, z perspektywy jego wieloletniej korespondencji z Carlem Schmittem, teoretykiem prawa III Rzeszy i wybitnym myślicielem konserwatywnym. Na tle nowszej, szybko rozrastającej się literatury poświęconej analizie myśli Kosellecka autor analizuje poszczególne fazy korespondencji Koselleck – Schmitt (1953–1983) nie tylko jako przyczynek do biografii historyka, ale jako ważny dokument historii intelektualnej Niemiec i całej Europy w XX w.

Dzieje Najnowsze

Dwie misje rotmistrza Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w 1919 roku. Część 1: Członek Delegacji Nadzwyczajnej Tymczasowego Naczelnika Państwa

Celem artykułu jest przedstawienie dwóch misji dyplomatyczno-wojskowych Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w pierwszej połowie 1919 r. W obu przypadkach był on wysłannikiem Józefa Piłsudskiego, którego interesy reprezentował we Francji w okresie paryskiej konferencji pokojowej. W trakcie misji Długoszowski zajmował się kluczowymi problemami związanymi z odbudową państwa polskiego, w tym wzmocnieniem jego potencjału militarnego, nawiązaniem stosunków z państwami ententy oraz Komitetem Narodowym Polskim.

Dzieje Najnowsze

Lotnictwo w III wojnie afgańsko-brytyjskiej, 1919–1920

III wojna afgańsko-brytyjska wybuchła na początku maja 1919 r. Pomimo że konflikt ten nie doczekał się wielu opracowań, to i tak każda publikacja o nim wspominająca koncentruje uwagę na użyciu lotnictwa przez Brytyjczyków i decydującej roli tej formacji. Ukształtowało to stereotyp, że lotnictwo przesądziło o obrazie tego konfliktu, który nie został poddany rewizji. Jednakże analiza dostępnych materiałów źródłowych skłania do refleksji, że rola lotnictwa była znacznie mniejsza, natomiast jej wyolbrzymianie wpisywało się w toczoną wówczas w Wielkiej Brytanii dyskusji nad losami i kształtem RAF-u.

Dzieje Najnowsze

Pierwsza lekcja hebrajskiego. Transgresja tożsamościowa Żydów polskich od końca XIX do połowy XX wieku

Pod koniec XIX w. narodził się ruch syjonistyczny, który postulował odbudowę siedziby narodowej Żydów. W synergii z rozwojem idei syjonistycznej i odbudową państwowości żydowskiej znajdował się proces przywrócenia języka hebrajskiego do codziennego użytku. Hebrajski stał się bramą do Izraela. Pierwsza lekcja hebrajskiego uruchamiała proces inicjacji do nowej kultury. Przysposobieniu języka hebrajskiego towarzyszyła transgresja tożsamościowa, która skutkowała przekroczeniem wielu granic wyznaczanych wcześniej przez powiązane z językami diaspory normy kulturowe. Proces ten nie zawsze był szybki i jednoznaczny. Nierzadko towarzyszył mu stan zawieszenia pomiędzy dawnym i nowym stylem życia, przyzwyczajeniami i wymogami towarzyszącymi aklimatyzacji do nowych warunków życia w Izraelu.

Dzieje Najnowsze

Robotnicy cywilni w KL Auschwitz w latach 1940–1945

Na terenie KL Auschwitz oraz w kopalniach i hutach, przy których istniały filie obozu, obok więźniów pracowali również robotnicy cywilni. Z reguły zatrudniani byli za pośrednictwem prywatnych firm. Pochodzili z Niemiec, państw sojuszniczych III Rzeszy oraz krajów okupowanych. W pierwszym okresie zatrudniano przede wszystkim fachowców, później także pracowników niewykwalifikowanych. Ich warunki zakwaterowania i wyżywienia były najczęściej fatalne. Angażowali się w pomoc więźniom, głównie poprzez dostarczanie żywności i lekarstw. Pewna ich część przynależała do organizacji konspiracyjnych.

Dzieje Najnowsze

Obchody sześćdziesiątych urodzin Bolesława Bieruta i Mátyása Rákosiego w 1952 r. w prasie polskiej i węgierskiej

Tematem artykułu są obchody sześćdziesiątych urodzin liderów polskiej i węgierskiej partii komunistycznej – Bolesława Bieruta oraz Mátyása Rákosiego. Uroczystości miały miejsce prawie w tym samym czasie (9 III i 18 IV 1952 r.). Do opracowania tego tematu wykorzystano prasę polską i węgierską. Najważniejszym celem kampanii prasowej, która towarzyszyła obchodom, były: budowa kultu jednostki niepopularnych wśród rodaków liderów, zmuszenie Polaków i Węgrów do uczestnictwa we współzawodnictwie pracy oraz poprawa wizerunku Stalina i Związku Radzieckiego.

Dzieje Najnowsze

Lewica komunistyczna w Polsce po 1989 roku. Organizacje i ich myśl programowa. Zarys problemu

Artykuł przedstawia historię i główne założenia myśli politycznej ruchu komunistycznego w Polsce po 1989 r. Ruch ten tworzyły partie polityczne, nieformalne grupy oraz redakcje prasowe i internetowe, dla których fundament ideowy stanowiły marksizm-leninizm, trockizm lub maoizm/stalinizm. Były to m.in.: Komunistyczna Partia Polski, Nurt Lewicy Rewolucyjnej, Alternatywa Socjalistyczna, Pracownicza Demokracja. Ich myśl polityczna oparta została na krytyce przemian politycznych w Polsce po 1989 r.

Dzieje Najnowsze

Dokument czechosłowackiego wywiadu wojskowego o współpracy z Oddziałem II Sztabu Głównego Wojska Polskiego z 1934 roku

W okresie międzywojennym dobrze rozwijała się polsko-czechosłowacka współpraca wywiadowcza. Dotyczyła ona przede wszystkim rozpoznania potencjału militarnego Niemiec. Współpraca wywiadów obu państw polegała głównie na organizowaniu wspólnych konferencji ewidencyjno-wywiadowczych. Została przerwana z powodów politycznych wynikających z odmiennych koncepcji zapewnienia sobie bezpieczeństwa przez Warszawę i Pragę oraz braku porozumienia pomiędzy Polską i Czechosłowacją.

Dzieje Najnowsze

„Dziennik z wydarzeń II wojny światowej 1939–1941” Aleksandra Prusiewicza

Prezentowany tekst autorstwa etnografa i krajoznawcy Aleksandra Prusiewicza pochodzi ze zbiorów Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki Ukrainy im. W. Stefanyka (fond 88, sprawa 19). Autor przedstawił w nim (z różną dokładnością) swoje losy w okresie od 1 IX 1939 do 13 VIII 1941 r. Szczególną uwagę poświęcił oblężeniu Lwowa we wrześniu 1939 r. oraz pierwszym tygodniom okupacji radzieckiej, w tym zwłaszcza sprowokowanemu przez siebie aresztowaniu byłego premiera Rzeczypospolitej Leona Kozłowskiego.

Dzieje Najnowsze

Władza niekolonialna: studium przypadku. Historia Tajlandii po polsku

Artykuł omawia polskie wydanie klasycznej syntezy historii Tajlandii pióra Chrisa Bakera i Pasuk Phongpaichit. Jakkolwiek książka jest wysokiej jakości i warta lektury, a przekład oddaje jej sprawiedliwość, zwrócić należy uwagę na kwestie pominięte w pracy i wyrażane w niej wątpliwe opinie oraz na pewne błędy w tłumaczeniu.

Dzieje Najnowsze

Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej pt. „Samorząd terytorialny w Polsce – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość”. Warszawa, 14.04.2023 r.

Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Samorząd terytorialny w Polsce – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość” odbyła się 14.04.2023 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Została zorganizowana przez Koło Naukowe Prawa Konstytucyjnego oraz Warszawskie Seminarium Aksjologii Administracji. Zakres konferencji obejmował istotne, z punktu widzenia funkcjonowania państwa, zagadnienia dotyczące historii, rozwoju oraz przyszłości samorządu terytorialnego. Warta podkreślenia jest wieloaspektowość spojrzenia na omawianą problematykę. Sprawozdanie w sposób przeglądowy przedstawia referaty wygłoszone przez prelegentów.

Prawo w Działaniu

Recenzja książki autorstwa Grzegorza Tylca pt. „Ochrona uczuć religijnych w prawie cywilnym”, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2022, s. 1–214

Człowieka identyfikują zarówno czynniki materialne, jak i niematerialne, wśród nich uczucia religijne, określające jego indywidualny stosunek do przedmiotu kultu, ale także determinujące sposób jego życia. Uczucia religijne, odnoszące się do szczególnej relacji z przedmiotem kultu, któremu należy się cześć i szacunek, bardzo często są jednak naruszane przez słowa, gesty czy zachowania innych osób, nasilone zwłaszcza ostatnimi czasy. Odbywa się to w sposób ostentacyjny, kiedy wprost kontestuje się lub ośmiesza wartości cenne dla wyznawców danej religii, głównie katolickiej, albo pod pretekstem wolności artystycznego wyrazu. Wobec tego niezwykle ważne jest wskazanie przepisów, na podstawie których możliwa byłaby ochrona uczuć religijnych przed tego rodzaju przejawami jawnej bądź zakamuflowanej pogardy. W kontekście przepisów prawa cywilnego zadania tego podjął się autor recenzowanej książki, podkreślając słusznie, że uczucia religijne, jak każde dobro osobiste, podlegają cywilnoprawnej ochronie.

Prawo w Działaniu

Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-644/20 z 12.05.2022 r. – zmiana miejsca zwykłego pobytu małoletniego wierzyciela świadczeń alimentacyjnych w sytuacji wydania wyroku nakazującego jego powrót w trybie Konwencji haskiej z 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę

Glosa wyraża aprobatę do stanowiska Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przedstawionego w wyroku wydanym w sprawie C-644/20, w którym TSUE uznał – na potrzeby ustalenia prawa właściwego w sprawie alimentacyjnej o charakterze transgranicznym – za miejsce zwykłego pobytu dziecka (na podstawie art. 3 Protokołu haskiego z 23.11.2007 r. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych) państwo, do którego dziecko zostało uprowadzone, pomimo wydania wyroku nakazującego powrót dziecka na podstawie Konwencji haskiej z 25.10.1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. Trybunał, mając na uwadze dobro dziecka, uznał konieczność uwzględnienia aktualnego środowiska, w którym dziecko aktualnie przebywa w kontekście oceny realnych potrzeb wierzyciela alimentacyjnego. Tym samym TSUE nie przejął koncepcji zawartej w rozporządzeniu 2201/2003, zgodnie z którą łącznik jurysdykcyjny oparty na miejscu zwykłego pobytu dziecka co do zasady nie może być powiązany z państwem, do którego dziecko zostało bezprawnie uprowadzone lub w którym zostało zatrzymane.

Prawo w Działaniu

Wpływ dyrektyw 2019/770 oraz 2019/771 na poziom ochrony konsumenta w ramach reżimu rękojmi w prawie polskim

Zmiany legislacyjne wprowadzone w ramach transpozycji dyrektyw 2019/770 oraz 2019/771 wpłynęły na poziom ochrony konsumentów w prawie polskim w sposób zróżnicowany. Poprawę sytuacji konsumenta przyniosło m.in. uregulowanie umów o dostarczanie treści i usług cyfrowych, wprowadzenie nowych kryteriów zgodności z umową, wyraźny wymóg kwalifikowanego konsensusu w przypadku określenia przedmiotu umowy jako odbiegającego od standardu, odniesienie się do kwestii aktualizacji, wad prawnych, częściowego odstąpienia od umowy oraz możliwości wstrzymania się z zapłatą ceny do czasu wypełnienia obowiązków z tytułu niezgodności rzeczy z umową. Obniżenie poziomu ochrony konsumenta z kolei spowodowane jest wprowadzeniem hierarchii uprawnień w razie niezgodności z umową oraz koniecznością uwzględnienia dążenia do wspierania bardziej zrównoważonej konsumpcji i gospodarki o obiegu zamkniętym podczas wykładni przepisów transponujących dyrektywę 2019/771. Ponadto sposób dokonania transpozycji przez polskiego ustawodawcę spowodował ponowne rozbicie systemu odpowiedzialności za niezgodność z umową rzeczy sprzedanej oraz dalszą fragmentacją regulacji umów o dostarczenie treści lub usługi cyfrowej.

Prawo w Działaniu

Uwagi do projektu ustawy o działalności franczyzowej

Artykuł ma na celu przedstawienie uwag do drugiego projektu regulacji umowy franczyzy zaproponowanego przez Rafała Adamusa. Niewątpliwie umowa franczyzy wymaga regulacji ustawowej, stąd tak ważne jest pochylenie się nad rozwiązaniami, które mają zostać przyjęte w projektowanej ustawie. W opracowaniu omówiono kwestie miejsca regulacji umowy franczyzy (Kodeks cywilny lub odrębna ustawa), definicji tej umowy, regulacji umowy z uwzględnieniem ustawy z 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, istoty i treści informacji przygotowywanych przez organizatora sieci franczyzy, praw i obowiązków stron umowy, celowości wprowadzenia przepisów dotyczących praktyk naruszających zbiorowe interesy franczyzobiorców oraz zasad intertemporalnych. Artykuł zawiera propozycje dodatkowych rozwiązań, m.in. dotyczących zagadnień związanych z umowami subfranczyzy, zasad odpowiedzialności solidarnej franczyzobiorcy i franczyzodawcy wobec osób trzecich, nadrzędnych przepisów regulacji dotyczących obowiązku dbałości stron umowy o dobre imię franczyzodawcy i całej sieci. Opracowanie ma być zachętą do dalszych intensywnych prac nad regulacją ustawową umowy franczyzy.

Prawo w Działaniu

Odpowiedzialność wobec pasażera za przedwczesny odjazd środka transportu publicznego

Inspiracją do napisania tego artykułu był wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-146/20 Azurair i in. Punktualność jest niezwykle ważna w publicznym transporcie zbiorowym. Problemy pojawiają się nie tylko, gdy autobusy czy pociągi opóźniają się, ale także gdy odjeżdżają za wcześnie. Wśród regulacji mających na celu zapewnienie punktualności jest – obok regulacji Unii Europejskiej – także art. 62 ust. 1 polskiego Prawa przewozowego. Przedmiotem niniejszego opracowania są przesłanki odpowiedzialności wobec pasażera za przedwczesny odjazd środka transportu publicznego. Rozważania dotyczą m.in. następujących kwestii: z kim pasażer zawiera umowę i od kogo może domagać się odszkodowania? czy odszkodowania może domagać się osoba uprawniona ustawowo do bezpłatnych przejazdów (100% ulgi)? czy odszkodowania może domagać się pasażer, który zdążył na odjazd (choć był on przedwczesny)? Na podstawie przeprowadzonej analizy wysnuto wniosek, że choć w praktyce rzadko dochodzone jest odszkodowanie na podstawie art. 62 ust. 1 pr. przew., to – wbrew przeciwstawnemu poglądowi przedstawionemu w doktrynie – jest to przepis potrzebny. Gwarantuje on tym nielicznym pasażerom, którzy ponieśli szkodę w wyniku przedwczesnego odjazdu środka transportowego (i są w stanie tę szkodę wykazać), prawo do pełnego odszkodowania.

Prawo w Działaniu

Wybrane zmiany fenotypowe oraz funkcjonalne zachodzące w komórkach raka jajnika poddanych in vitro terapii kombinowanej z zastosowaniem cisplatyny oraz hipertermii

WSTĘP: Typową strategią leczenia raka jajnika jest operacja chirurgiczna oraz podawana po niej chemioterapia wykorzystująca leki cytostatyczne, w tym cisplatynę. Niestety u większości pacjentek dochodzi do nawrotu choroby, którego głównym powodem jest wykształcanie przez komórki nowotworowe oporności na cisplatynę. Z tego względu intensywnie poszukuje się nowych rozwiązań terapeutycznych, m.in. terapii skojarzonej, której przykładem jest jednoczesne traktowanie komórek lekiem cytostatycznym oraz hipertermią. Celem pracy była ocena zmian fenotypowych oraz funkcjonalnych w komórkach raka jajnika poddanych działaniu cisplatyny i/lub umiarkowanej hipertermii. MATERIAŁ I METODY: Linie komórek raka jajnika SKOV-3 [ATCC: HTB-77] oraz TOV-21G [ATCC: CRL-11730] stymulowano do apoptozy z wykorzystaniem dichlorku cis-diamino platyny (II). Następnie komórki poddawano działaniu umiarkowanej hipertermii poprzez umieszczenie w temperaturach 39°C i 40°C oraz w temperaturze standardowej 37°C. Zmiany fenotypowe w obrębie badanych komórek weryfikowano z wykorzystaniem barwienia fluorescencyjnego z użyciem oranżu akrydyny, bromku etydyny oraz DAPI (4′,6-diamidyno-2-fenyloindol). Zmiany funkcjonalne odnoszące się do migracji in vitro komórek analizowano testem zarastania rany (wound healing assay). WYNIKI: Wykazano, że działanie na komórki cisplatyną indukowało śmierć komórek o charakterze apoptotycznym, przy czym zauważono efekt potencjalizacji działania cytostatyku na komórki poprzez zastosowanie umiarkowanej hipertermii (39C oraz 40C). Dodatkowo, w przypadku komórek linii SKOV-3 traktowanych wspomnianymi czynnikami, zaobserwowano istotny statystycznie spadek migracji komórek in vitro w odniesieniu do populacji komórek kontrolnych. WNIOSKI: Traktowanie komórek raka jajnika cisplatyną oraz umiarkowaną hipertermią prowadzi do zmian fenotypowych, charakterystycznych dla procesów apoptozy. Dodatkowo zastosowanie obu tych czynników indukuje takie zmiany w komórkach, które zmniejszają migrację komórek, a tym samym wpływają na zmniejszenie potencjału metastatycznego komórek raka jajnika.

Annales Academiae Medicae Silesiensis

Manifestacje okulistyczne w zespole Sjögrena – czy nieszczęścia chodzą parami? Opis przypadku

Zespół Sjögrena (Sjögren’s syndrome – SS) jest przewlekłą, autoimmunologiczną chorobą układową o charakterze zapalnym. Występują w nim limfocytarne nacieki zapalne w gruczołach wydzielania zewnętrznego, co prowadzi do ich znacznej dysfunkcji i zniszczenia. Stan chorobowy najczęściej obejmuje gruczoły łzowe i ślinianki, co powoduje suchość oczu i suchość w jamie ustnej. W pracy opisano przypadek 64-letniej kobiety, która od 6 lat odczuwała dyskomfort w prawym oku. Okulista rozpoznał zaćmę początkową obu oczu, owrzodzenie rogówki oka prawego i podwinięcie powieki dolnej prawej wymagające interwencji chirurgicznej. Pomimo udanego zabiegu rzęsy zaczęły nieprawidłowo odrastać i podrażniać rogówkę. W krótkim czasie problem nieprawidłowo rosnących rzęs objął również powieki lewego oka. Rzęsy powiek obu oczu wielokrotnie usuwano mechanicznie. Na podstawie objawów, dodatniego wyniku testu Schirmera oraz obecności przeciwciał SS-A rozpoznano SS. W kolejnych latach w obu oczach pacjentki rozwinęły się keratopatia wraz z ubytkami na-błonka rogówki, zaawansowana zaćma, podwinięcie górnych powiek oraz związany z tym nieprawidłowy wzrost rzęs. Stany te wymagały intensywnego leczenia farmakologicznego oraz chirurgicznego, w tym naszycia błony owodniowej na powierzchnię oka prawego, plastyki powiek, zamknięcia punktów łzowych i operacji zaćmy. Pomimo leczenia u pacjentki występują obecnie liczne zrosty spojówkowe oraz unaczynione bielmo rogówki prawego oka. Oprócz objawów ocznych pacjentka wykazuje objawy ze strony innych narządów.

Annales Academiae Medicae Silesiensis

Czynniki wpływające na wybór specjalizacji z psychiatrii wśród studentów uczelni medycznych – przegląd literatury

WSTĘP: Rosnąca liczba osób zmagających się z zaburzeniami psychicznymi negatywnie wpływa na niestabilną sytuację kadrową wśród lekarzy psychiatrów zarówno w Polsce, jak i na świecie. Celem pracy było określenie i zgrupowanie czynników wpływających na wybór specjalizacji z psychiatrii przez studentów medycyny na świecie. METODY: Przeszukano zasoby pięciu internetowych baz danych i serwisów (PubMed, Base, Embase, Google Scholar, ResearchGate) z okresu 2014–2022, wykorzystując następujące słowa kluczowe w języku angielskim: „psychiatry”, „career choice”, „medical student” oraz „attitude to psychiatry”. WYNIKI: Do ostatecznej analizy zakwalifikowano 21 publikacji. Większość z nich (n = 16) stanowiła opis wyników badań wykorzystujących autorskie ankiety i narzędzia walidowane. Wyodrębniono cztery kategorie czynników: osobowościowe i społeczne, związane z psychiatrią na studiach, wynikające z charakteru specjalizacji oraz wynikające z pracy z pacjentami leczonymi psychiatrycznie. Czynniki pozytywnie wpływające na wybór specjalizacji to uczestnictwo w zajęciach dodatkowych z psychiatrii oraz obecność osoby z zaburzeniami psychicznymi w otoczeniu studenta. Czynniki negatywne to stygmatyzacja zaburzeń psychicznych w społeczeństwie i towarzyszący temu negatywny wizerunek specjalizacji. WNIOSKI: Analizując artykuły naukowe w internetowych bazach danych i serwisach, zaobserwowano brak w Polsce badań w tym obszarze. Powinno to skłonić do dalszych analiz i próby podjęcia takich badań w kraju. Umożliwiłoby to poprawę wizerunku specjalizacji, wzrost zainteresowania psychiatrią wśród studentów, a także pełne wykorzystanie miejsc specjalizacyjnych.

Annales Academiae Medicae Silesiensis

Zmiany w aktywności metaloproteinaz 2 i 9 w wątrobie szczura w doświadczalnym modelu cholestazy z uwzględnieniem czasu jej trwania, wraz z oceną wybranych jej cech

WSTĘP: Cholestaza, inaczej zastój żółci, pojawia się wówczas, gdy dochodzi do zablokowania przepływu żółci. Obecnie wyróżnia się dwa rodzaje cholestazy: zewnątrzwątrobową i wewnątrzwątrobową. Do czynników wywołujących cholestazę zalicza się m.in.: alkoholowe i niealkoholowe stłuszczenia wątroby, infekcje, choroby dróg żółciowych, nowotwory dróg żółciowych czy choroby trzustki. Celem przeprowadzonych badań była ocena cech cholestazy i zmian w aktywności metaloproteinaz 2 i 9. MATERIAŁ I METODY: Materiał badawczy stanowiło 36 szczurów samców szczepu Sprague-Dawley o masie ciała 350–420 g. Zwierzęta podzielono na 3 grupy badane i 3 grupy kontrolne, po 6 zwierząt w każdej. W grupach badanych wywołano model cholestazy zewnątrzwątrobowej. Zwierzęta z grup badanych i kontrolnych reoperowano kolejno po upływie 3, 7 i 14 dni. Aktywność wybranych metaloproteinaz określono metodą zymograficzną. Następnie ocenie mikroskopowej poddano preparaty histopatologiczne, oceniając charakterystyczne dla wątroby szczura cechy cholestazy. WYNIKI: Wszystkie grupy poddano analizie statystycznej z użyciem testu Kruskala i Wallisa dla wartości nieparametrycznych. Komputerowa analiza densytometryczna wyników zymografii uzyskanych z pobranego materiału wykazała aktywność MMP-2 i MMP-9. Znamienne statystycznie różnice oznaczono w przypadku MMP-2, stwierdzając jej podwyższoną aktywność w grupach I C, III C (*p 0,05) w porównaniu z grupami kontrolnymi. Zaobserwowano tendencję wzrostową. WNIOSKI: Wraz z upływem czasu trwania cholestazy wzrasta aktywność MMP-2. Wyniki analizy histopatologicznej wybranych cech cholestazy wykazały, iż znamiennie wyższe oceny uzyskiwały zwierzęta w doświadczalnym modelu cholestazy.

Annales Academiae Medicae Silesiensis

Wartości ludzkie i chrześcijańskie gidarskich obrzędów pogrzebowych (Północny Kamerun)

Gidar z północnego Kamerunu wyróżniają śmierć dobrą od złej. Do śmierci dobrej zaliczają z reguły śmierć człowieka w podeszłym wieku, mającego dzieci, przygotowanego do odejścia. Do śmierci naturalnej zaliczyć też można śmierć wojownika. Zła śmierć nie spełnia tych warunków. W obrzędach pogrzebowych można wyróżnić trzy zasadnicze etapy: przygotowanie do pochówku, pochówek właściwy oraz tzw. pochówek wtórny, czy też dzień żałoby, wyznaczany zwykle od miesiąca do roku po pochówku właściwym. Obrzędy pogrzebowe są warunkiem wejścia do świata przodków – gidarskie teda. Obrzędy te wskazują wyraźnie na duchową wizję życia. Gidar postrzegają człowieka jako istotę złożoną z pierwiastka materialnego i duchowego, chociaż traktowana jest ona jako jedna całość. Dzięki obrzędom pogrzebowym i następującym po nich obrzędom purifikacyjnym zmarły przestaje być tremendum jako tabu, a staje się admirandum – jako przodek. Wyraża to instalacja zmarłego jako przodka. Przejście zmarłego do świata przodków nie separuje go od jego ziemskiej rodziny, ponieważ jest on stale obecny w jej życiu. W gidarskich obrzędach pogrzebowych istnieją jednak pewne punkty styczne z tradycyjnym ujęciem chrześcijańskim. Zachęcają one do znacznych innowacji w kościelnych obrzędach pogrzebowych.

Studia Włocławskie

Dwie misje rotmistrza Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w 1919 roku. Część 2: Emisariusz Belwederu przy szefie Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce

Celem artykułu jest przedstawienie dwóch misji dyplomatyczno-wojskowych Bolesława Długoszowskiego „Wieniawy” do Paryża w pierwszej połowie 1919 r. W obu przypadkach był on wysłannikiem Józefa Piłsudskiego, którego interesy reprezentował we Francji w okresie paryskiej konferencji pokojowej. W trakcie misji Długoszowski zajmował się kluczowymi problemami związanymi z odbudową państwa polskiego, w tym wzmocnieniem jego potencjału militarnego, nawiązaniem stosunków z państwami ententy oraz Komitetem Narodowym Polskim.

Dzieje Najnowsze

Minister Henryk Juliusz Floyar-Rajchman jako polski polityk na uchodźstwie

W oparciu o materiały archiwalne, głównie z Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce, artykuł przedstawia sylwetkę Henryka Juliusza Floyara-Rajchmana. Polski minister przemysłu i handlu w latach 1934–1935, pochodzenia żydowskiego, podczas wojny i później na uchodźstwie odegrał istotną rolę. Najpierw ratował złoto Banku Polskiego i Fundusz Obrony Narodowej dla dalszej walki u boku aliantów. Następnie współtworzył liczące się środowisko polityczne piłsudczyków w Stanach Zjednoczonych. Do śmierci pozostał „nieugiętym niepodległościowcem” strzegącym praw i granic II Rzeczypospolitej, w której miał honor być ministrem.

Dzieje Najnowsze

Agentura sowiecka w Armii Polskiej w ZSRR (wrzesień 1941 – sierpień 1942)

Artykuł przedstawia działalność agentury sowieckiej w Armii Polskiej organizowanej na terytorium ZSRR. Armia Polska w ZSRR była penetrowana nie tylko przez konfidentów NKWD, ale też przez skierowanych w jej szeregi agentów Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu). Agenci mieli za zadanie zdobywanie informacji o wewnętrznych stosunkach w polskich dowództwach i oddziałach i panujących w nich nastrojach antyradzieckich. Funkcje wywiadowcze pełnili też radzieccy oficerowie łącznikowi.

Dzieje Najnowsze

„Rozstrzelani za Zbruczem”. Praktyka wydawania wyroków śmierci na ludność polską w trzech obwodach Ukraińskiej SRR w ramach „operacji polskiej” w latach 1937–1938. Analiza komparatystyczna

Tekst przedstawia trzy przypadki śledztw karnych toczonych w latach trzydziestych XX w. przeciwko ludności polskiej pozostałej na Ukrainie Radzieckiej (Winnica, Odessa, Kamieniec Podolski). Wszystkie zakończyły się wyrokami skazującymi na śmierć przez rozstrzelanie. Po latach zamordowani zostali uznani za ofiary systemu totalitarnego, uzyskując tym samym pośmiertną (symboliczną) rehabilitację.

Dzieje Najnowsze

„Kto oni są?” Propaganda antysowiecka w niemieckich broszurach polskojęzycznych z okresu II wojny światowej

Po 22 VI 1941 r. na ziemiach polskich okupant niemiecki zapoczątkował propagandową akcję antykomunistyczną. Narzędziem jej realizacji stały się m.in. broszury w języku polskim, w których zawarto treści ukazujące Związek Sowiecki jako kraj zagrażający europejskiej cywilizacji i pragnący zniszczyć polskość. Z tego względu sporo miejsca poświęcono w nich sprawie okupowanych przez Sowietów wschodnich obszarów polskich, ukazując brutalność życia codziennego pod sowieckim panowaniem.

Dzieje Najnowsze

„Który Rusin, a który Polak…” Ukraińskie straty osobowe w powiecie przemyskim w czasie konfliktu polsko-ukraińskiego w pierwszym półroczu 1945 r. (aspekt statystyczny)

Artykuł ukazuje mało zbadany fragment relacji polsko-ukraińskich w powojennej Polsce, tj. zabójstwa osób narodowości ukraińskiej, do których doszło w powiecie przemyskim wiosną 1945 r. Zestawiając ze sobą informacje z materiałów archiwalnych, opublikowanych dokumentów, memuarystyki oraz literatury przedmiotu, autor starał się ustalić najbardziej prawdopodobną liczbą ofiar, dokonał ich ogólnej charakterystyki, ukazał dynamikę wydarzeń oraz próbował wskazać głównych sprawców zbrodni.

Dzieje Najnowsze

„Utrzymać Iran po stronie Zachodu”. Ewolucja polityki Stanów Zjednoczonych wobec kryzysu irańskiego (1951–1953)

Artykuł ukazuje ewolucję polityki USA wobec kryzysu międzynarodowego wywołanego w 1951 r. nacjonalizacją przemysłu naftowego w Iranie. Temat jest przedstawiony w oparciu o nowo opublikowane dokumenty archiwalne.

Dzieje Najnowsze

Wydawnictwo Dobra Powszedniego (1982–1986)

W tekście zaprezentowano historię podziemnego Wydawnictwa Dobra Powszedniego, które powstało w czasie stanu wojennego w Ryjewie z inicjatywy studentów Uniwersytetu Gdańskiego. Dzięki badaniom archiwalnym i relacjom ustnym udało się ustalić genezę powstania podziemnej oficyny wydawniczej, miejsca i sposoby druku, część tytułów wydrukowanych przez Wydawnictwo Dobra Powszedniego oraz scharakteryzować system dystrybucji. Skupiono się również na lokalnej specyfice inicjatywy i związanych z tym problemów organizacyjnych.

Dzieje Najnowsze

Mit założycielski państwa polskiego jako mem w kontekście miejsc pamięci w przestrzeni internetowej

Podstawowe założenie niniejszego artykułu stanowiło zainicjowanie analizy mitów założycielskich państwa polskiego – ich istnienia i powielania we wspólnocie – w kontekście zarówno teorii memetyki, jak i wirtualnych miejsc pamięci. Pole badawcze, szeroko zarysowane rozważaniami teoretycznymi, zostało w prezentowanym tekście znacząco ograniczone. W ten sposób przeanalizowano (w wyznaczonym zakresie czasowym) jedynie wybrane konta na portalu społecznościowym Facebook – z jednej strony te reprezentujące instytucje publiczne zajmujące się upamiętnianiem, z drugiej – te prywatne, których jednym z celów jest prowadzenie narracji pamięci.

Dzieje Najnowsze

Nowa próba opowieści o polskiej Dzierżyńszczyźnie. Na marginesie pracy Anatola Wialikiego (Anatol Wialiki, <i>Dzierżyńszczyzna 1932–1937. Rejon skazany na likwidację</i>, red. nauk. Jan Szumski, tłum. Jarosław Kurkowski, Warszawa 2021, Instytut Pamięci Narodowej, ss. 224)

Artykuł poświęcony jest analizie zawartości książki Anatola Wialikiego, pt. <i>Dzierżyńszczyzna 1932–1937. Rejon skazany na likwidację</i>. Białoruski historyk na podstawie dokumentów z Narodowego Archiwum Republiki Białorusi podjął próbę przedstawienia sytuacji Polaków w tym jedynym polskim rejonie narodowościowym na Białorusi Sowieckiej.

Dzieje Najnowsze

Historia społeczna PRL filmem pisana. Kilka uwag na marginesie monografii Doroty Skotarczak, <i>Stanisław Bareja. Jego czasy i filmy</i>, Łódź 2022, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego („PRL. Biografie”), ss. 257

Tekst omawia publikację naukową Doroty Skotarczak z 2022 r., pt. <i>Stanisław Bareja. Jego czasy i filmy</i>. Autor artykułu recenzyjnego wpisał swoje opracowanie w kontekst historii Polski Ludowej.

Dzieje Najnowsze

Kapitał społeczny w sieci relacji

Umiejętność budowania i eksploatowania relacji jest jedną z kluczowych kompetencji menedżerów. Nabiera ona szczególnego znaczenia w silnie usieciowionych przemysłach wymagających współpracy wielu podmiotów. Dzięki relacjom menedżerowie mogą uzyskać dostęp do cennych zasobów i umiejętności innych organizacji oraz instytucji. Znaczenie i wartość relacji jest fundamentem teorii kapitału społecznego. W artykule przedstawiam definicje kapitału społecznego i badania tego pojęcia na gruncie nauk o zarządzaniu. Badania te prowadzone są najczęściej w ramach paradygmatu analizy strukturalnej z wykorzystaniem technik analiz sieci społecznej. Po przedstawieniu najważniejszych założeń teorii kapitału społecznego będę chciał zaproponował zestawienie podstawowych wymiarów jego analizy z popularnymi koncepcjami gron konkurencji i sieci wartości, które opisują przewagą relacyjną, wychodząc z innych tradycji naukowych.

Studia i Materiały

Decentralizacja i zmiany w polityce społecznej

W artykule zostały przestawione niektóre dylematy polskiej polityki społecznej, dotyczące wybranych zjawisk, takich np. jak starzenie się społeczeństwa, zmienność organizacji czy też lokalizacja uprawnień decyzyjnych umożliwiająca rozwiązywanie problemów społecznych. W artykule pojawia się raczej więcej pytań niż odpowiedzi, być może dlatego, że coraz trudniej jest znaleźć „jedynie słuszne” rozwiązania w tak niejasnej dziedzinie, jaką jest funkcja socjalna państwa. Postrzeganiu polityki społecznej służą tu wybrane koncepcje zarządzania, takie jak koncepcja decentralizacji, subsydiarności czy podejście systemowe. Ten punkt widzenia ujawnia wiele interesujących dylematów, choć oczywiście ich nie rozwiązuje.

Studia i Materiały

Tendencje rozwojowe konsumpcji w gospodarstwach domowych z osobami bezrobotnymi w latach 2000–2006

W artykule przeanalizowano zmiany w poziomie i strukturze spożycia zarówno artykułów żywnościowych, jak i nieżywnościowych we wszystkich kategoriach gospodarstwach domowych dotkniętych bezrobociem w latach 2000–2006. W pierwszej części artykułu skoncentrowano się na omówieniu spożycia wybranych artykułów żywnościowych, takich jak kasze, mąka, pieczywo, ryby, owoce, warzywa, mięso, masło itd. Prześledzenie zmian w ilościowym spożyciu artykułów żywnościowych w analizowanym okresie umożliwiło wyciągnięcie ogólnych wniosków, wskazujących na pewne stałe przemiany konsumpcji żywności. W drugiej części artykułu przeanalizowano warunki mieszkaniowe i wyposażenie w dobra trwałego użytku (zmechanizowany sprzęt gospodarczy, w sprzęt informacyjno-rozrywkowy oraz w mobilne dobra trwałego użytku) gospodarstw domowych z osobami bezrobotnymi. Analizę zakończono omówieniem zmian w wyposażeniu w dobra trwałego użytku w badanym okresie.

Studia i Materiały

Szkic do portretu księcia Jerzego Karadziordziewicia (1887–1972), którego nazwano szaleńcem

Artykuł zawiera omówienie najważniejszych faktów w życiorysie księcia Jerzego Karadziordziewicia na podstawie źródeł upublicznionych w ostatnich latach. Artykuł zrywa ze zniekształconą narracją na temat księcia Jerzego, stosowaną w okresie międzywojennej, a następnie komunistycznej Jugosławii.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Spuścizna korespondencyjna hrabiny Ksawery z Brzozowskich Grocholskiej (1807–1872)

W artykule została opisana spuścizna korespondencyjna hrabiny Ksawery Grocholskiej (1807–1872), polskiej ziemianki, filantropki, artystki amatorki, właścicielki majątku Kniaże w powiecie jampolskim na Podolu. Wspomniane listy dotychczas nie stanowiły przedmiotu badań. Odnalezione listy zostały podzielone na trzy zasadnicze kategorie: rodzinne i prywatne, dotyczące działalności pomocowej oraz urzędowe.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Zarządzanie projektami europejskimi w administracji rządowej w okresie programowania 2007–2013 a nowe wyzwania instytucjonalne

W artykule zostały zasygnalizowane problemy pojawiające się w związku z realizacją projektów europejskich w urzędach administracji rządowej. Autor omawia wyzwania instytucjonalne w urzędach, problemy związane z dynamicznym zarządzaniem w administracji publicznej, a także z powoływaniem efektywnych zespołów projektowych oraz ocenianiem i motywowaniem ich członków podczas realizacji projektów współfinansowanych przez Unię Europejską.

Studia i Materiały

Czy całkowicie dobrowolnie? Okoliczności wstępowania Polaków do carskiego korpusu oficerskiego od konfederacji barskiej do powstania listopadowego

Autor podejmuje próbę określenia skali dobrowolnego wstępowania Polaków do rosyjskiego korpusu oficerskiego na przestrzeni czterech okresów: w ostatnich latach Rzeczypospolitej, w dobie wojen napoleońskich, w latach 1815–1830, w czasie powstania i bezpośrednio po jego upadku.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Arthur Ransome – brytyjski świadek rewolucji rosyjskiej, 1914–1924

Artykuł przedstawia postać Arthura Ransome’a, brytyjskiego pisarza i dziennikarza, który w latach 1914–1924 przebywał w Rosji i państwach bałtyckich, relacjonując wydarzenia polityczne dla prasy brytyjskiej. Był on uwikłany w dwuznaczne relacje z kierownictwem bolszewickim z jednej, a rządem i wywiadem brytyjskim z drugiej strony.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Afera „Pocisk” (1935–1936): preludium do afery Rana

Poniższy artykuł ukazuje nieznaną w historiografii historię nawiązania przez polski wywiad wojskowy współpracy oraz jej przebiegu z Hansem Wieserem – niemieckim inżynierem, balistykiem pracującym w Związku Sowieckim, który okazał się sowieckim agentem. Współpraca z Wieserem przybrała kryptonim „Pocisk”. Dzięki Wieserowi sowiecki kontrwywiad przyłapał na gorącym uczynku polskiego agenta wywiadu wojskowego, por. Stefana Kasperskiego (Alberta Rana), w momencie odbierania przezeń materiału szpiegowskiego. W ten sposób doszło do największej wpadki polskiego wywiadu wojskowego operującego w Związku Sowieckim w latach trzydziestych XX w.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Konflikt w parafii prawosławnej w Siemiatyczach w latach 1986–1988

Głównym celem artykułu było ukazanie przebiegu konfliktu w parafii prawosławnej w Siemiatyczach w latach 1986–1988. Na kanwie przemian społecznych zachodzących w Polsce doszło do konfliktu pomiędzy hierarchią cerkiewną, duchowieństwem parafialnym a Urzędem ds. Wyznań. Ingerencja władz jedynie zaogniała konflikt. Z zachowanych dokumentów nie wynika jednoznacznie, co stanowiło powód zażegnania sporu wiosną 1988 r. Mogły to być jakieś działania Urzędu ds. Wyznań. Teza ta wymaga jednak potwierdzenia w dokumentach archiwalnych.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Dwa filmowe epizody z życia Allana Charlesa Elgarta

Oparty na źródłach archiwalnych artykuł poświęcony jest Amerykaninowi Allanowi Charlesowi Elgartowi, który w połowie lat sześćdziesiątych XX w. postanowił studiować reżyserię filmową w kraju zza „żelaznej kurtyny”.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Stanowisko Rosji wobec Inicjatywy Trójmorza

Głównym celem studium jest scharakteryzowanie stanowiska Federacji Rosyjskiej wobec zapoczątkowanej we wrześniu 2015 r. Inicjatywy Trójmorza. Główna teza artykułu zakłada, że Kreml dąży poprzez deprecjację znaczenia Waszyngtonu i bilateralne porozumienie z każdym krajem z osobna do storpedowania tego przedsięwzięcia.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Stanowisko Rosji i Niemiec wobec akcesji Polski do NATO

Po wyborach parlamentarnych w czerwcu 1989 r. i rozpoczęciu transformacji ustrojowej Polska podjęła starania o członkostwo w strukturach euroatlantyckich, które uwieńczone zostały akcesją do NATO i Unii Europejskiej. Polska musiała jednak pokonać wiele barier, w tym przezwyciężyć sprzeciw Rosji i uzyskać wsparcie Stanów Zjednoczonych i Niemiec, które wbrew deklaracjom i obietnicom polityków w praktyce nie były tak entuzjastycznie i jednoznacznie nastawione. Artykuł ukazuje negatywne stanowisko Rosji i postawę Niemiec wobec starań Polski w latach 1989–1999 o członkostwo w NATO.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Rzeczywistość sądowo-prawna jednodworców w świetle dzieła Wincentego Dunin-Marcinkiewicza <i>Pińska szlachta</i>

W artykule dokonano analizy historyczno-prawnej rzeczywistości ukazanej w utworze Wincentego Dunin-Marcinkiewicza Pińska szlachta. W szczególności przedstawiono sytuację jednodworców i kondycję społeczno-prawną tego środowiska. Dzieło powstało w 1866 r. i ukazuje rzeczywistość zdeklasowanej szlachty, która po 1831 r. trafiła do grupy społecznej jednodworców. Miała ona własne prawa i obowiązki, które plasowały ją pomiędzy dworiaństwem a chłopstwem. Według dzieła Dunin-Marcinkiewicza ta grupa społeczna charakteryzuje się bardzo niską kulturą prawną. Są to ludzie w pełni podporządkowani władzy rosyjskiej, dzięki funkcjonowaniu sądów ziemskich, prystawów stanowych oraz administracji gminnej. Zaakcentowany został problem braku jakichkolwiek zasad praworządności stosowanych w organach sądowo-policyjnych oraz daleko posuniętej korupcji.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Od Kościoła rzymskokatolickiego, przez Kościół unicki, do Kościoła prawosławnego. Pokasacyjne dzieje świątyń dominikanów w Janowie Podlaskim i reformatów w Białej Podlaskiej

W artykule przedstawiono losy dwóch kościołów klasztornych: dominikanów w Janowie Podlaskim i reformatów w Białej Podlaskiej. Obie te świątynie między 1864 a 1875 r. zmieniły swe przeznaczenie: najpierw skasowano działające przy nich klasztory, następnie zostały przekształcone w cerkwie unickie, by po likwidacji Kościoła unickiego stać się cerkwiami prawosławnymi. Ich losy przedstawiono na podstawie materiałów przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie w zespole Chełmski Konsystorz Greckokatolicki.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Katolicyzm i Wielka Wojna. Upamiętnienie poległych i tożsamościowe konstrukty w Europie Środkowej na przykładzie kościołów św. Jadwigi w Opawie i św. Brunona w Giżycku

Artykuł skupia się na wykorzystaniu pamięci o poległych w I wojnie światowej przez inicjatorów budowy kościołów w Opawie na Śląsku i Giżycku w Prusach Wschodnich. Po omówieniu architektury, wystrojów i publicznych rytuałów zaprezentowano analizę tożsamościowych dyskursów wyznaczających kontekst powstania obiektów i zinterpretowano sposoby zarządzania kapitałem symbolicznym przez elity katolickie.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Ujednolicanie dyskursów w państwie unaradawiającym: ugrupowania rządzące wobec ludności białoruskiej w II Rzeczypospolitej

Tekst stanowi przyczynek do badań nad problematyką przyjmowania orientacji nacjonalistycznej przez nowo tworzone państwo i dotyczy stosunku ugrupowań politycznych sprawujących władzę w międzywojennej Polsce do autochtonicznej ludności białoruskiej. Z perspektywy socjologicznej podjęto analizę dyskursów publicznych, której wyniki wskazują na obecność elementów charakterystycznych dla państwa unaradawiającego (w rozumieniu Rogersa Brubakera) w stanowiskach wszystkich obozów władzy oraz upodabnianie struktury prowadzonych przez nie dyskursów.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Myśl polityczna Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów w drugiej połowie lat trzydziestych w świetle nowych dokumentów

Artykuł opiera się na wcześniej nieznanych źródłach ze spuścizny Mykoły Kapustianskiego i Mychajła Sełeszki z Archiwum Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów w Kijowie. Na podstawie tych dokumentów dokonałem analizy myśli politycznej OUN w drugiej połowie lat trzydziestych w trzech związanych ze sobą obszarach tematycznych. Po pierwsze, opisałem stosunek ukraińskich nacjonalistów do Żydów, po drugie, dokonałem analizy myśli Mychajła Kołodzinskiego, po trzecie zaś, poświęciłem swoją uwagę problemowi orientacji politycznej OUN w przeddzień II wojny światowej.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Obiekt „Kazilas”. Inwigilacja komendanta Okręgu Wileńskiego ZWZ płk. Nikodema Sulika przez NKWD-NKGB w latach 1940–1941

Artykuł porusza kwestię rozpracowania operacyjnego polskiego podziemia niepodległościowego na Wileńszczyźnie przez NKWD-NKGB w czasie okupacji sowieckiej w latach 1940– 1941. Na podstawie dokumentów archiwalnych z Litewskiego Archiwum Specjalnego w Wilnie przedstawiona została inwigilacja komendanta Okręgu Wileńskiego ZWZ płk. Nikodema Sulika „Ładyny”, prowadzona od września 1940 r. do kwietnia 1941 r. z wykorzystaniem agentury uplasowanej w jego otoczeniu, a także za pomocą czasowej obserwacji zewnętrznej przez śledzących go tajnych wywiadowców NKWD.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Wpływ Związku Radzieckiego na proces tworzenia cenzury państwowej w Polsce (1944–1945)

W artykule omówiono wpływ Związku Radzieckiego na proces tworzenia cenzury państwowej w Polsce w latach 1944–1945. Przede wszystkim przybliżono rolę sowieckich cenzorów – funkcjonariuszy Gławlitu, którzy pod koniec 1944 r. przybyli do Polski, aby utworzyć instytucję kontrolującą środki przekazu, wzorowaną na modelu radzieckim i zabezpieczającą interesy tego państwa.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Nieformalne grupy i ruchy społeczne w ostatnich latach ZSRR

W artykule przedstawiono genezę, strukturę i działalność nieformalnych grup i ruchów społecznych w ostatnich latach ZSRR. Nakreślono specyfikę funkcjonowania nieformałow (ros. неформалы, określenie powstałe w konotacji do formalnych struktur konsolidacji społecznej) w życiu społecznym poza przestrzenią publiczną od lat pięćdziesiątych XX w., kiedy dotyczyła ona przede wszystkim sfery kultury i nauki. Poruszone również zostały kwestie legalizacji, aktywizacji oraz totalnej polityzacji tego ruchu od połowy lat osiemdziesiątych XX w., w czasach tzw. pierestrojki. Nieformały zaistnieli wtedy jako aktywni uczestnicy życia politycznego w państwie, przedstawiając duże spektrum światopoglądowe społeczeństwa radzieckiego.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Tożsamości zbiorowe Słowian Wschodnich. Analiza porównawcza

W artykule omówiono trzy typy tożsamości, łączące bądź różniące społeczeństwa Słowian Wschodnich: Rosjan, Ukraińców i Białorusinów. Pierwszy – „trójjedyny naród ruski”, drugi – sowiecki i trzeci – narodowy. Wszystkie trzy typy wspólnotowości nakładają się na siebie z różnym natężeniem i w różnorodnych konfiguracjach, wywołując konflikty.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Uwagi na temat subkultur młodzieżowych w Grodnie w latach sześćdziesiątych–osiemdziesiątych XX w.

Artykuł nawiązuje do tekstu Joanny Sadowskiej, ukazującego zjawisko fascynacji polską muzyką popularną w Grodnie w schyłkowym okresie ZSRR. Problematyka kultury młodzieżowej na Białorusi dotychczas była traktowana przez badaczy marginesowo. Autorka przywraca do obiegu naukowego nieznane dotychczas fakty z historii białoruskiej kultury alternatywnej, dokonując analizy zjawiska odbioru polskiej muzyki popularnej na przykładzie grodzieńskiego ruchu TLP. Niniejsze rozważania wskazują obszary badań w zakresie subkultur młodzieżowych na Białorusi w okresie radzieckim.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

W kierunku inteligentnych regulacji. Dylematy Oceny Skutków Regulacji w sporcie

Artykuł poświęcony jest narzędziom umożliwiającym optymalizację wyboru wariantu regulacji poprzez zastosowanie analizy korzyści i kosztów. Autorka opisuje istotę, cele, metodologiczne zasady opracowania, a także podstawy prawne stosowania przez administrację rządową stosunkowo nowego narzędzia zarządzania regulacjami, jakim jest Ocena Skutków Regulacji (Regulatory Impact Assessment). W ramach przykładu zanalizo- wana zostaje użyteczność OSR w obszarze tworzenia prawa sportowego w Polsce, a także potencjalne korzyści z jej stosowania w procesie dążenia do inteligentnych regulacji (smart regulations). Omówione zostają także przyczyny niskiej jakości oraz słabego wykorzystania OSR jako narzędzia wspomagającego zarządzanie regulacjami. Autorka próbuje wykazać, że wdrażanie zasad reformy regulacji, w tym wykorzystanie dobrej jakości OSR, polepszy jakość regulacji, a w konsekwencji przyczyni się do poprawy jakości otoczenia prawnego sportu w Polsce. Przeprowadzona analiza pokazuje, że w dziedzinie sportu konieczne są systemowe zmiany, co pozwoli prawu sportowemu zbliżyć się do standardów inteligentnych regulacji.

Studia i Materiały

„Pamiętnik Mieczysłowasa Dławidudauskasa organisty z Koźliszek i delegata na konferencję litewską w Wilnie w Septembrze R.P. 1917 spisany 3 XI 1917”

Rozpowszechniany w Wilnie w środowisku polskiej inteligencji tekst satyryczny stylizowany na pamiętnik uczestnika Zjazdu Litewskiego, Mieczysłowasa Dławidudauskasa, organisty z Koźliszek, w którym opisana została sytuacja w kontrolowanym przez Niemców Wilnie w trakcie kształtowania podwalin państwowości litewskiej.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Kosowska lecznica Apolinarego Tarnawskiego w doniesieniach polskojęzycznych czasopism uzdrowiskowych (XIX/XX w.)

Artykuł prezentuje sylwetkę polskiego higienisty Apolinarego Tarnawskiego (1851–1943) oraz obraz prowadzonego przez niego zakładu przyrodoleczniczego w Kosowie na Pokuciu (1893–1914), prezentowany na łamach polskojęzycznych czasopism uzdrowiskowych na przełomie XIX i XX w., m.in. „Naszych Zdrojów”, „Przeglądu Zdrojowego”, „Przeglądu Zdrojowo-Kąpielowego”, „Przeglądu Zdrojowego i Turystycznego”, „Przeglądu Zdrojowo-Kąpielowego i Turystycznego”, „Przewodnika Kąpielowego”, „Zdroju Ciechocińskiego”, „Kuriera Ciechocińskiego”. Zakład Tarnawskiego uważany był za kresową szkołę higieny, stosowano w nim naturalne i innowacyjne w tym okresie sposoby leczenia: świeże powietrze, ruch i dietę jarską.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Zmiany własnościowe jako aspekt polityki narodowościowej na pograniczu polsko-białoruskim w świetle dziejów majątku państwowego Dubnica

Artykuł prezentuje politykę narodowościową władz rosyjskich i polskich w oparciu o prawne ograniczenia w posiadaniu własności ziemskich. Przedmiotem badania są zmiany własnościowe zachodzące w państwowym majątku Dubnica w latach 1865–1939. Główny cel pracy stanowi analiza efektywności wdrażania przepisów prawnych przez władze rosyjskie i polskie z zamiarem zwiększenia stanu posiadania. Autor porównuje i ocenia metody polityki własnościowej prowadzonej przez obydwa państwa w oparciu o obrót handlowy majątkiem Dubnica.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Augustinas Voldemaras i stosunki radziecko-litewskie w latach 1926–1929

Praca opisuje relacje radziecko-litewskie w latach 1926–1929 na podstawie sprawozdań radzieckiej misji dyplomatycznej w Wilnie. Władze w Moskwie zainteresowane były sytuacją wewnętrzną Litwy, narastającymi napięciami pomiędzy Augustinasem Voldemarasem i Antanasem Smetoną oraz skomplikowanymi relacjami między Wilnem i Warszawą.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Obraz Polesia w publikacjach wydanych przez Koło Krajoznawcze Uczniów Gimnazjum Państwowego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Pińsku

Artykuł jest próbą przedstawienia publikacji wydawanych przez Koło Krajoznawcze Uczniów Gimnazjum Państwowego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Pińsku w drugiej połowie lat trzydziestych na tle działań krajoznawczych i regionalnych. Analiza tekstów stała się punktem wyjścia do nakreślenia sposobu postrzegania ludności Polesia przez młodzież i skłoniła do refleksji nad zależnościami edukacji i wychowania od polityki kresowej kreowanej przez państwo.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Josipa Broza-Tity stosunek do religii

Artykuł poświęcony jest stosunkowi Josipa Broza-Tity do religii. Na podstawie głównie literatury oraz przemówień dokonana została analiza okoliczności, które ukształtowały światopogląd jugosłowiańskiego przywódcy. Omówiono sposób, w jaki traktował kwestię religii w rządzonej przez siebie partii komunistycznej, jako dowódca partyzantów w czasie wojny oraz głowa państwa.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Historiozoficzna interpretacja rewolucji październikowej w myśli społeczno-politycznej Slavoja Žižka

Artykuł prezentuje interpretację rewolucji październikowej w pismach społeczno-politycznych Slavoja Žižka. Myśliciel ten analizuje wydarzenia rewolucji 1917 r. w kontekście historiozoficznym. W rozważaniach posługuje się on pojęciami z zakresu filozofii dziejów Hegla oraz Marksa. Interpretacja Žižka przedstawiona została w pięciu krokach, w których zobrazowano najważniejsze elementy koncepcji.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Tworzenie systemu władzy terytorialnej w Drugiej i w Trzeciej Rzeczypospolitej. Analiza porównawcza

Artykuł dotyczy problematyki budowy systemu samorządu terytorialnego w II i III RP. Przedstawiono zarys rozwoju władzy lokalnej jako formy administracji publicznej w Europie końca XIX w. i początku XX w. Na tym tle omówiono pokrótce sytuację w tym zakresie na ziemiach polskich pod zaborami przed odzyskaniem niepodległości. Następnie opisano proces legislacyjny prowadzący do ukonstytuowania administracji samorządowej II i III RP, z uwzględnieniem uwarunkowań politycznych i społecznych obydwu okresów. Na koniec podsumowano przebieg tworzenia systemu władzy terytorialnej w obu przypadkach w ujęciu komparatywnym.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

„Notatki w sprawie ukraińskiej” Romana Knolla z grudnia 1917 r.

W artykule prezentowany jest mało znany memoriał z grudnia 1917 r., sporządzony przez czołowego działacza Polskiej Centrali Demokratycznej na Rusi, późniejszego wybitnego dyplomatę, Romana Knolla. Autor przedstawił w nim syntetyczną ocenę wydarzeń rewolucyjnych nad Dnieprem i zarysował program działań odradzającego się państwa polskiego wobec Ukrainy. Myśli zawarte w tym dokumencie, rozwijane przez Knolla w następnym okresie, wywarły istotny wpływ na formułowanie się założeń polityki wschodniej obozu piłsudczykowskiego.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Integracja europejskich systemów płatności

Artykuł poświęcony jest tematyce międzybankowych systemów płatniczych, a w szczególności podejmowanym w ostatnich latach inicjatywom zmierzającym do integracji europejskich systemów rozliczeń i rozrachunku. Celem opracowania jest opis podstawowych założeń wdrażanych rozwiązań oraz zarysowanie wyzwań i zagrożeń stojących obecnie przed bankami, instytucjami finansowymi i operatorami systemów, prowadzącymi dzia- łalność w Europie. Wątkiem dodatkowym są również inicjatywy podejmowane przez instytucje polskiego systemu płatniczego zmierzające do zaistnienia na zintegrowanym rynku paneuropejskim. Bazą artykułu są publikacje i dokumentacje techniczne opisujące nowe paneuropejskie rozwiązania. W oparciu o założenia funkcjonalne i standardy techniczne wyciągnięte zostały wnioski oraz podjęta została próba odpowiedzi na stawiane obecnie pytania o przyszłość europejskich systemów płatności.

Studia i Materiały

Doskonalenie pracy własnej skutecznym narzędziem osiągnięcia sukcesu przez menedżerów przyszłości

Celem pracy jest określenie skuteczności sposobów postępowania menedżerów przyszłości oraz warunków ich sukcesów w nowoczesnym przedsiębiorstwie. W pracy dokonano głębokich studiów literaturowych oraz analizy danych uzyskanych z badań przeprowadzonych przez amerykańskie czasopismo Family Business Magazine w 2006 r., dotyczących największych firm rodzinnych na świecie. Na podstawie tych danych określono skuteczność sposobów postępowania menedżerów przyszłości oraz warunki ich sukcesu. Praca składa się z dwóch części: teoretycznej i empirycznej. W pierwszej części przed- stawiono pojęcie menedżera i jego funkcje, uwarunkowania sukcesu menedżera przyszłości, doskonalenie pracy własnej menedżerów przyszłości oraz sylwetkę i ich wyzwania. W części empirycznej przedstawiono skuteczność sposobów postępowania menedżerów na przykładzie światowej firmy, zajmującej pierwsze miejsce wśród sieci sklepów detalicznych Wall Mart Stores. Osiągniecie sukcesu przez menedżerów przyszłości istotnie zależy od procesów usprawniających ich pracę własną. Powinni oni dążyć do udoskonalenia własnej pracy zaczynając od samych siebie. Posiadanie tylko umiejętności zarządczych jest niewystarczające, doskonały menedżer przyszłości powinien charakteryzować się również odpo- wiednimi cechami osobowymi, które będą niezbędne, aby mógł on osiągać sukcesy na konkurencyjnym i dynamicznie zmieniającym się rynku.

Studia i Materiały

Zarządzanie przedsiębiorstwami rodzinnymi z wykorzystaniem funduszy pożyczkowych

Przedsiębiorca tworzący strategię rozwoju przedsiębiorstwa opiera się na różnych przesłankach: obiektywnych i subiektywnych. Rozwój przedsiębiorstwa wymaga nakładów kapitałowych, najczęściej większych, niż wynoszą zasoby własne. Mikrofirmy oraz przedsiębiorstwa w okresie inicjacji działalności najczęściej nie mają historii kredytowej i możliwości zabezpieczenia kredytu. W takiej sytuacji pomocne są fundusze pożyczkowe, które obniżają ryzyko decyzyjne i wspierają rozwój. W artykule zaprezentowano zachowania i motywacje menedżerów-właścicieli zarządzających przedsiębiorstwami rodzinnymi (bez zdolności kredytowej) z użyciem funduszy pożyczkowych. Przedstawiono analizę wyników badań efektywności ekonomicznej i społecznej, decyzji menedżerskich skorelowanych z doświadczeniem (wiekiem) oraz przygotowaniem teoretycznym (wyszkoleniem).

Studia i Materiały

Morały płynące z opowiadań menedżerów dotyczących podejmowania trudnych decyzji

Artykuł oparty jest na wynikach badań empirycznych autorki, w których menedżerowie opisywali rzeczywiste przypadki konfrontacji z trudnymi sytuacjami decyzyjnymi w organizacjach. Artykuł opisuje sposób, w jaki menedżerowie strukturalizują własne doświadczenia związane z podejmowaniem trudnych decyzji, tworzą opowieści z sylwetkami bohaterów, intrygę, którą stanowi napotkana trudność, i fabułę zawierającą działania służące pokonaniu trudności, podjęciu decyzji. Autorka analizuje głównie morały opowieści, czyli wnioski wyciągane przez menedżerów z podjętych decyzji i efektów ich wdrożenia; znaczenie, jakie nadają podejmowanym działaniom i własnym doświadczeniom decyzyjnym. Z przeżytych i opisanych historii powstają doświadczenia służące rozwojowi, sprawnemu oraz skutecznemu radzeniu sobie z podobnymi sytuacjami w przyszłości, lepszemu poznaniu siebie w roli decydenta.

Studia i Materiały

Problemy innowacyjności polskich przedsiębiorstw w aspekcie podejmowania decyzji strategicznych

Nowoczesne myślenie strategiczne wymaga wprowadzania nowych wartości do przedsiębiorstwa i jego otoczenia. Przejawem takiego działania są m.in. innowacje, których wdrażanie warunkuje poprawę zadowolenia klientów na rynku. Kreowanie innowacji w przedsiębiorstwie odgrywa obecnie znaczącą rolą - jest podstawowym warunkiem osiągania zdolności konkurencyjnej i pozycji na rynku. Na wdrażanie innowacji mają duży wpływ podejmowane decyzje strategiczne i kreowanie strategii przedsiębiorstwa. W artykule ukazano na podstawie badań, jakie są bariery innowacyjności polskich firm oraz pułapki i bariery procesów podejmowania decyzji w kontekście wdrażania innowacji oraz sposoby ich przezwyciężania stosowane przez menedżerów.

Studia i Materiały

Problemy indemnizacyjne w stosunkach polsko-belgijskich po II wojnie światowej

Artykuł dotyczy problemu odszkodowań za mienie, prawa i interesy belgijskie, dotknięte polskimi przepisami nacjonalizacyjnymi. Został oparty na wcześniej niewykorzystywanych przez badaczy materiałach źródłowych przechowywanych w archiwach polskich i belgijskich. Artykuł koncentruje się przede wszystkim na wyjaśnieniu, jaką rolę spełnił spór o indemnizację w stosunkach polsko-belgijskich po II wojnie światowej, w tym zwłaszcza w relacjach finansowych.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Wincenty Witos wobec Rosji i ZSRR

Przedmiotem rozważań w artykule były formułowane przez Wincentego Witosa (1874–1945) koncepcje odnoszące się do Rosji, jej polityki wobec narodu od czasów zaborów, okresu Rosji Radzieckiej i ZSRR oraz myśl polityczna dotycząca bezpieczeństwa granic państwowych ze wschodnim sąsiadem. Do największych przeszkód w relacjach polsko-radzieckich Witos zaliczał te polityczne, takie jak ustrój państwa, ale także wszelkie problemy, bariery i niechęć, które zrodziły się w czasie ponad stuletniego panowania Rosjan na ziemiach polskich pod zaborami. Utrudnienia te w przekonaniu Witosa należało pokonywać w imię najważniejszego interesu, jakim było dobro państwa i utrzymanie pokojowych relacji z sąsiadami.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Recepcja twórczości Mikołaja Bierdiajewa w myśli politycznej polskiego nacjonalizmu w latach trzydziestych XX wieku

W latach trzydziestych XX w. ważną inspiracją ideową polskiego nacjonalizmu okazały się poglądy jednego z wybitnych filozofów pierwszej połowy XX w., Mikołaja Bierdiajewa (1874–1948). Podstawą jego refleksji było dostrzeżenie kryzysu kultury europejskiej, a w tym również kryzysu współczesnego człowieka. Według Bierdiajewa przyszłość oznaczała powrót do sakralnego modelu kultury, czyli urzeczywistnienia idei „nowego średniowiecza”. Poglądy Bierdiajewa inspirowały ideologów Narodowej Demokracji do różnorodnych przemyśleń. Jego filozofia miała wpływ zarówno na myślicieli Stronnictwa Narodowego, jak i działaczy obozu narodowo-radykalnego.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Wybrane polsko-jugosłowiańskie organizacje w okresie międzywojennym

W artykule autor prezentuje wyniki badań dotyczących działalności wybranych organizacji polsko-jugosłowiańskich w okresie międzywojennym. W oparciu o dokumenty z kilku krajów (Słowenia, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Ukraina i Polska) omawia funkcjonowanie dwóch najważniejszych organizacji tego typu w II RP, Stowarzyszenia Polsko-Jugosłowiańskiego w Poznaniu i Polsko-Jugosłowiańskiej Ligi we Lwowie; ich działalność kulturalną, wydawniczą, a także prezentuje środowiska, z jakich wywodzą się członkowie obydwu organizacji. Ponadto pojawia się też wątek Ligi Towarzystw Polsko-Jugosłowiańskich, która została zainicjowana w 1930 r. w Warszawie, zrzeszającej wszystkie organizacje polsko-jugosłowiańskie, w tym Poznań i Lwów.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Milovan Đilas – polityk, myśliciel, analityk systemu komunistycznego. Cz. 1: Buntownik i komunista

W prezentowanym artykule została przedstawiona ewolucja postawy politycznej, przede wszystkim zaś myśli politycznej Milovana Đilasa w sprawie tzw. nowej klasy i systemu komunistycznego – jego powstania, charakteru i nieuniknionego zaniku. Zwrócono uwagę na poglądy i koncepcje „nowej klasy” w ujęciu jego poprzedników, od Nikołaja Bakunina poczynając. A także na zasadnicze różnice między myślą Đilasa i teoriami Karla Marksa, niezależnie od posługiwania się marksowską (marksistowską) metodą badawczą i terminologią twórcy Kapitału. Artykuł powstał w oparciu głównie o pisma Đilasa, z Nową klasą na czele, oraz o bardzo bogatą literaturę przedmiotu.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Litwa 1993: kluczowy rok niepodległości

W 1993 r. na Litwie doszło do serii ważnych wydarzeń. W wyniku wyborczego zwycięstwa postkomunistycznej lewicy scena polityczna uległa polaryzacji. Porażka przypieczętowała dekompozycję Sajudisu i przyspieszyła proces klarowania się centroprawicowych stronnictw politycznych. Parlamentarna opozycja potrafiła jednak skutecznie blokować władzę. Latem 1993 udało się zakończyć ewakuację rosyjskich żołnierzy z Litwy. W kraju doszło również do buntu formacji paramilitarnej, a także miała miejsce wizyta papieża Jana Pawła II. Ostatecznie pod koniec roku pod wpływem widma zagrożenia rosyjskiego oba czołowe litewskie bloki polityczne zdecydowały się na kompromis na gruncie polityki zagranicznej.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Funkcjonowanie samorządu lokalnego we współczesnym państwie niedemokratycznym. Przykład Republiki Białoruś w latach 1991–2019

Artykuł poświęcony jest teoretycznym i praktycznym aspektom funkcjonowania instytucji samorządu lokalnego w państwach niedemokratycznych. Co do zasady państwa takie unikają decentralizacji i rozwoju samorządności. Mimo to podejmują one rozmaite działania reformujące i zmieniające te instytucje. Ustalenia te skonfrontowano z przypadkiem współczesnej Białorusi. Po uzyskaniu niepodległości w 1991 r. podjęto pierwsze kroki na rzecz wzmocnienia samorządu lokalnego, lecz po przejęciu władzy przez Aleksandra Łukaszenkę proces ten został odwrócony. W kolejnych latach dokonano recentralizacji oraz optymalizacji szczątkowej formy samorządu, tak by służyła realizacji celów wyznaczanych przez władze centralne. Artykuł wieńczą wnioski i rekomendacje odnośnie do kierunku ewentualnych reform decentralizacyjnych.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Znaczenie motywacji osiągnięć i poczucia umiejscowienia kontroli w aktywności przedsiębiorczej. Sprawozdanie z badań

Autorka podejmuje problem psychologicznych uwarunkowań przedsiębiorczości. Koncentruje się na dwóch zmiennych psychologicznych motywacji osiągnięć i wewnętrznym poczuciu kontroli. Analizuje dorobek naukowy dotyczący znaczenia tych cech w kontekście efektywności zachowań przedsiębiorczych. Prezentuje wyniki badań własnych, weryfikujących hipotezy o tym, że przedsiębiorcy posiadają je na wyższym poziomie niż osoby nieprowadzące działalności na własny rachunek. Wskazuje możliwości wykorzystania tej wiedzy do stymulowania postaw proprzedsiębiorczych.

Studia i Materiały

Dysfunkcje w zarządzaniu kapitałem ludzkim w małych i średnich przedsiębiorstwach

Zarządzanie kapitałem ludzkim jest specyficzną działalnością, która dotyczy różnych aspektów związanych z funkcjonowaniem człowieka w organizacji. Ma ono służyć przede wszystkim realizacji celów przedsiębiorstwa oraz indywidualnych założeń ludzi tworzących daną instytucję. Celem artykułu jest refleksja nad rolą, jaką dysfunkcje odgrywają w zarządzaniu kapitałem ludzkim w małych i średnich przedsiębiorstwach, do których należą również agencje ubezpieczeniowe. W materiale zaprezentowane zostały także wybrane dysfunkcje w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi oraz wyniki badań własnych autorki, przeprowadzonych w małych i średnich przedsiębiorstwach (pośrednictwa, agencje ubezpieczeniowe) województwa podlaskiego.

Studia i Materiały

Niestandardowe formy zatrudnienia w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej

Współczesne gospodarki stają w obliczu nowych zjawisk ekonomicznych, wymuszających zmianę dotychczasowego modelu prawa pracy. Powszechny proces globalizacji i internacjonalizacji, a także dynamiczny rozwój technologii i teleinformatyki, skłaniają do poszukiwania determinant poprawiających konkurencyjność przedsiębiorstw. Na przełomie XX i XXI w. coraz częściej odchodzi się od modelu tradycyjnego zatrudnienia, czyli wykonywania pracy w ramach stosunku pracy między pracownikiem a zatrudniającym go pracodawcą, zawartego na podstawie bezterminowej umowy o pracę, w stałych godzinach, według powszechnie obowiązujących norm pracy, najczęściej świadczonej w siedzibie i pod kontrolą pracodawcy. Coraz większą popularnością na rynku pracy cieszą się elastyczne (nietypowe) formy zatrudnienia, które obejmują zatrudnienie nieregulowane umową o pracę, zatrudnienie na czas określony, w niepełnym wymiarze, w nieregularnym czasie, a także poza siedzibą pracodawcy. Rozwój elastycznych form zatrudnienia jest jednym z najważniejszych zjawisk na rynku pracy we wszystkich krajach Unii Europejskiej w ciągu ostatnich trzech dekad. Przyjmuje się, że odgrywa ono wiodącą rolę w uelastycznieniu rynku pracy. Z tego też względu w artykule, po krótkim wprowadzeniu, zdefiniowano alternatywne formy zatrudnienia, następnie omówiono najważniejsze rodzaje elastycznych form zatrudnienia oraz ich podstawowe wady i zalety. Podsumowanie rozważań i ważniejsze wnioski kończą niniejszy artykuł.

Studia i Materiały

In the Hallways of Versailles. “White” Russia and Poland during the Paris Peace Conference

Kontakty, jakie Polacy i „Biali” Rosjanie nawiązali w 1918 r. wskazywały, że znalezienie porozumienia opartego na ich wspólnej niechęci do bolszewików byłoby bardzo trudne. Podstawowym warunkiem, podkreślanego przez Rosjan kompromisu, było porozumienie z Polską co do przyszłej granicy oddzielającej oba państwa. Linia graniczna Królestwa Polskiego, które przed I wojną światową wchodziło w skład Imperium Rosyjskiego, nie wchodziła w grę. Dla odrodzonego państwa polskiego polityczne i militarne wspieranie „Białej” Rosji było sprzeczne z polską racją stanu. W przypadku zwycięstwa „Białej” Rosji przyszłość polskiej granicy byłaby przesądzona, gdyż mocarstwa Ententy, prawdopodobnie, poparłyby swojego byłego sojusznika i zgodziły się na wschodnią granicę dawnego Królestwa Polskiego.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Dostęp do informacji o środowisku jako szczególny rodzaj dostępu do informacji publicznej

Celem opracowania jest poznanie istoty prawodawstwa dotyczącego zagadnienia dostępu do informacji o środowisku w kontekście istniejącej ustawy o dostępie do informacji publicznej. Prawo do uzyskania informacji o środowisku zostało zagwarantowane zarówno przez przepisy międzynarodowe, jak również przez polskiego ustrojodawcę oraz ustawodawcę zwykłego. Niniejsza praca stanowi próbę ukazania genezy potrzeby wyodrębnienia zagadnień dotyczących informacji o środowisku z obowiązujących przepisów odnoszących się do informacji publicznej oraz ustanowienia dla nich szczegółowego aktu prawnego. W powyższym kontekście w pracy zaprezentowano analizę źródeł prawa międzynarodowego, unijnego oraz polskiego. Pomimo że kwestie dotyczące informacji o środowisku w prawie mają wymiar wielopłaszczyznowy, to w polskim systemie prawnym w sposób najszerszy materię dostępu do informacji o środowisku reguluje ustawa o dostępie do informacji o środowisku i na niej głównie oparto przeprowadzone rozważania.

Veritas Iuris

Przesłanki odpowiedzialności karnej na podstawie art. 23 ustawy o dostępie do informacji publicznej

W niniejszym opracowaniu skupiono uwagę w szczególności na tym, jakie przesłanki uzasadniają możliwość poniesienia odpowiedzialności karnej za nieudostępnienie informacji publicznej na podstawie art. 23 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Opisano ustawowe znamiona czynu zabronionego, tj. przedmiot ochrony, stronę przedmiotową, stronę podmiotową oraz podmiot. Odwołano się również do podstawowych pojęć administracyjnoprawnych związanych z omawianą tematyką. Norma z art. 23 typizuje jakąkolwiek informację, która posiada charakter publiczny, lecz ustawodawca nie przewidział legalnej definicji pojęcia „informacja publiczna”. Z tego względu może dochodzić do błędnej wykładni językowej, skutkującej wyłączeniem odpowiedzialności karnej poprzez powołanie się na normę z art. 28 §1 k.k. Opisano także, jakie sytuacje mogą stanowić podstawę do złożenia zawiadomienia o możliwości podejrzenia przestępstwa. Wyjaśniono, kiedy mamy do czynienia z bezczynnością w zakresie dostępu do informacji publicznej oraz czym jest niemożność udostępniania informacji publicznej. W ramach kompleksowości zagadnienia przedstawiono, jakie kary i środki karne można wymierzyć sprawcom, jak przedstawia się tryb ścigania oraz zbieg przepisów.

Veritas Iuris

Aksjologia norm konstytuujących dostęp do informacji publicznej

Ustawa o dostępie do informacji publicznej jest aktem normatywnym konkretyzującym uprawnienie obywateli wyrażone w art. 61 Konstytucji RP do kontroli władzy oraz podmiotów wykonujących funkcje publiczne. Podkreśla się, że jest to jedno z fundamentalnych uprawnień o charakterze politycznym, bowiem przez jego zastosowanie powstają możliwości bezpośredniego zapoznania się przez podmioty wnioskujące z informacjami o działalności organów wykonujących zadania publiczne i samodzielnego stwierdzenia, czy są one racjonalne, co później może przełożyć się na konkretne decyzje wyborcze. Informacja lub wiedza stanowi zatem wartość samoistną. W orzecznictwie sądów administracyjnych widoczne jest dążenie do zagwarantowania możliwie szerokiego dostępu do informacji publicznej, ponieważ stanowi on istotną gwarancję transparentności życia publicznego w demokratycznym państwie. Ze wspomnianą transparentnością powinny natomiast łączyć się wartości takie jak prawda, dobro człowieka czy sprawiedliwość, bowiem działania organów władzy powinny być podejmowane z ich uwzględnieniem. Z perspektywy wspomnianej transparentności i powszechnego charakteru omawianej instytucji prawnej interesującym zagadnieniem, które pojawiło się w orzecznictwie sądów administracyjnych, jest koncepcja nadużywania dostępu do informacji publicznej. Zgodnie z orzecznictwem polega ono na próbie korzystania z instytucji dostępu do informacji publicznej dla zaspokojenia ciekawości osoby wnoszącej lub też załatwienia jej osobistych interesów. Podkreśla się, że takie działania mogą utrudniać lub nawet uniemożliwiać realizację podstawowych zadań organu, do którego się zwrócono, zatem cierpi na tym wartość w postaci ogólnie pojętego dobra publicznego. Niniejsze opracowanie stanowi próbę przybliżenia zagadnienia wartości leżących u podstaw prawa dostępu do informacji publicznej oraz pokazuje, w jaki sposób sądy administracyjne ważą wartości stojące za konstrukcją dostępu do informacji publicznej z innymi, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony interesu publicznego. Analiza została przeprowadzone na podstawie orzecznictwa sądów administracyjnych oraz przy uwzględnieniu stanowiska doktryny.

Veritas Iuris

Konflikt między prawem do informacji publicznej a ochroną prawa do prywatności w odniesieniu do osób pełniących funkcje publiczne

Celem opracowania było prześledzenie dorobku orzecznictwa związanego z granicami ochrony życia prywatnego osób pełniących funkcje publiczne. Katalog przyczyn ograniczenia wymieniony jest w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Jest to jednak zakres otwarty, dlatego sądy w wyniku dokonywanej analizy okoliczności konkretnej sprawy są upoważnione do uznawania, czy z uwagi na potrzebę ochrony wolności i praw, porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa istnieje konieczność odmówienia udostępnienia informacji. Jedną z przyczyn ograniczających dostęp do informacji jest ustawowo przewidziana okoliczność ochrony prywatności osoby pełniącej funkcje publiczne, w zakresie niemającej związku z pełnieniem tej funkcji oraz z pominięciem przypadku, gdy tak osoba sama zrezygnuje z tego prawa. Ze względu jednak na niewystępowanie dotychczas w przepisach powszechnie obowiązujących definicji takiej jednostki, sądy starają się we własnym zakresie objaśniać znaczenie podczas wydawania wyroków dla danej sprawy. Trudność w zdekodowaniu tego nieprecyzyjnego pojęcia przynosi w praktyce ryzyko rozbieżności w orzecznictwie dla stosunkowo tożsamych stanów faktycznych.

Veritas Iuris

Tajemnica przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy) a dostęp do informacji publicznej

Tajemnica przedsiębiorstwa, zgodnie z definicją ustawową32, stanowi zbiór informacji technicznych, technologicznych, organizacyjnych lub innych informacji posiadających wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji, albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął (przy zachowaniu należytej staranności) działania w celu utrzymania ich poufności. Opracowanie jest analizą przepisów prawa, a także orzeczeń sądów administracyjnych i Krajowej Izy Odwoławczej dotyczących tajemnicy przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy), definicji pojęcia, zasad i innych istotnych informacji. Podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, jak powinien postępować wykonawca robót budowlanych realizujący umowę w sprawie zamówienia publicznego, by zachować w tajemnicy informacje o najwyższej dla niego wartości, które zapewniają mu zachowanie równowagi konkurencyjnej. W podsumowaniu zawarto wniosek, że zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy) nie jest dokonywane „automatycznie” i wymaga każdorazowo podjęcia określonych czynności (formalnych i materialnych) przez podmiot, w którego interesie leży ochrona określonych informacji (wykonawcy robót budowlanych), a ponadto wykonania testu proporcjonalności wartości (dóbr) przez organ władzy publicznej (inwestora).

Veritas Iuris

Ochrona tajemnicy przedsiębiorcy a jego status w postępowaniu o udzielenie informacji publicznej

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, przewidując odmowę udostępnienia informacji publicznej z uwagi na tajemnicę przedsiębiorcy, nie reguluje jego statusu w postępowaniu z wniosku o udzielenie tej informacji. Wykluczono udział przedsiębiorcy jako strony tego postępowania. Brak jest wymogu zawiadomienia przedsiębiorcy o objęciu jego danych wnioskiem o dostęp do informacji publicznych i odebrania jego stanowiska co do zastrzeżenia ich tajemnicą przedsiębiorcy. Ma to negatywne przełożenie na ochronę tajemnicy przedsiębiorcy, mając na względzie stające przed podmiotami zobowiązanymi do udzielenia informacji publicznej trudności w ocenie istnienia przesłanek objęcia tą tajemnicą niewytworzonych przez nie danych pochodzących od przedsiębiorcy. Błędne ustalenia w tym zakresie prowadzą do nieodwracalnych skutków polegających na ujawnieniu informacji przedsiębiorcy. Istniejący stan rzeczy pozbawia przedsiębiorcę realnej kontroli nad zachowaniem jego poufnych danych. Potwierdza to znaczenie kwestii statusu przedsiębiorcy w postępowaniu o udzielenie informacji publicznej dla zapewnienia w nim ochrony tajemnicy przedsiębiorcy. Zasadne jest rozważenie zmian legislacyjnych w celu uwzględnienia udziału przedsiębiorcy w postępowaniu o udzielenie informacji publicznej i ustalenie jego możliwego kształtu. Punktem odniesienia dla takich zmian mogą być rozwiązania przyjęte w prawie niemieckim.

Veritas Iuris

Dostęp do informacji publicznej w kontekście nadużycia prawa do informacji publicznej

W opracowaniu wskazano, czym jest i na czym polega problem nadużywania prawa w kontekście dostępu do informacji publicznej. Dokonano analizy uregulowań zawartych w ustawie o dostępie do informacji publicznej (u.d.i.p.), orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, wojewódzkich sądów administracyjnych, poglądów doktryny. Przedstawiono też i oceniono opinie organów administracji zawarte w treści pism procesowych składanych w toku postępowania sądowoadministracyjnego. Na podstawie badań systemów informatycznych sądów administracyjnych i Centralnej Baz Orzeczeń i Informacji o Sprawach zaprezentowano rekordzistów, jeśli chodzi o liczbę składanych skarg na decyzje o odmowie udostępnienia informacji publicznej, skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania. Przedstawiono również problemy, z jakimi borykają się organy administracji, które obowiązane są do udostępniania informacji publicznej w terminie 14 dni od pozytywnego rozpatrzenia wniosku. Rozważono problem wpływu, jaki na funkcjonowanie i pracę organów administracji ma składanie znacznej liczby wniosków o informację publiczną. Wyjaśniono, co konkretnie może kryć się pod pojęciem nadużycia prawa do informacji publicznej. Przedstawiono także rozważania dotyczące wyważenia dobrodziejstw, jakie niesie obecne unormowanie ustawy o dostępie do informacji publicznej, jak i negatywnych konsekwencji w odniesieniu do pracy organów administracji. Sformułowane zostały krytyczne oceny niektórych wniosków de lege ferenda w związku z problemem nadużywania prawa do informacji publicznej.

Veritas Iuris

Największe rynki franchisingowe Europy podobieństwa i różnice

Franchising jako forma współpracy przedsiębiorstw jest coraz powszechniej wykorzystywany w europejskim obrocie gospodarczym. Funkcjonujące w poszczególnych krajach sieci franchisingowe oraz działające w ich ramach placówki tworzą odpowiednio stronę podażową i popytową rynku franchisingu. Kształt, a także tempo i kierunki zmian zachodzące na rynkach franchisingowych zależą od wielu różnorodnych czynników, w związku z czym mogą prezentować się odmiennie w poszczególnych krajach. Przedmiotem artykułu jest analiza rozwoju instytucji franchisingu w Europie. Badaniem objęte zostały największe rynki franchisingowe Europy: Francja, Niemcy i Wielka Brytania. Analizę porównawczą rynków przeprowadzono, opierając się na wybranych kryteria, takich jak m.in.: rozmiar rynku, jego struktura sektorowa, branżowa i geograficzna, wiek, a także generowane przez franchising zatrudnienie oraz obroty. Ponadto uwzględniony został aspekt prawnego uregulowania kontraktu franchisingowego oraz istnienie ogólnokrajowej instytucji promującej franchisingową formułę działalności na obszarze danego kraju. Zestawienie informacji w powyższym zakresie dla poszczególnych rynków oraz obserwacja ich zmian w czasie pozwoliła zauważyć, iż wśród cech charakterystycznych dla analizowanych państw istnieją w obszarze franchisingu zarówno podobieństwa, jak i różnice. Jednocześnie przeprowadzona analiza wskazuje, iż stopień dojrzałości danego rynku franchisingu jest funkcją czasu, zależ y on bowiem w znacznym stopniu od długości okresu występowania franchisingu w obrocie gospodarczym danego kraju.

Studia i Materiały

Nieruchomości i złoto jako inwestycje w kryzysie finansowym

Celem artykułu jest przeprowadzenie analizy alternatywnych metod inwestycji, które zyskały na znaczeniu w dobie kryzysu finansowego na świecie. Z dużym zainteresowaniem inwestorów indywidualnych w Polsce spotkały się nieruchomości oraz złoto. Do zbadania rentowności wymienionych alternatywnych metod inwestycji zastosowano metody ilościowe. Analizy dotyczą okresu trzech lat od 2006 do 2008 roku. Porównano średnie ceny metra kwadratowego na rynku wtórnym w pięciu największych miastach Polski. Przedstawiono także zmiany cen złota na rynku. Analizy wykazały, że zarówno nieruchomości jak i złoto pozostawały jednymi z najbezpieczniejszych form inwestycji w czasie kryzysu. Inwestorzy indywidualni, którzy zdecydowali się na zakup nieruchomości lub złota w dowolnej formie odnotowali wyższe stopy zwrotu, zabezpieczając się przed ogólnymi trendami spadkowymi na giełdach.

Studia i Materiały

„Zastosowanie symulacji komputerowych w nauczaniu makroekonomii na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego” – komunikat z realizacji projektu dydaktycznego

Przedstawiony w tym artykule projekt jest wynikiem dyskusji nad zastosowaniem wspomagania komputerowego w nauczaniu ekonomii na Wydziale Zarządzania UW. Autorzy zauważają, że makroekonomia jest często postrzegana przez studentów jako przedmiot trudny i abstrakcyjny. Może jednak był przedmiotem fascynującym, gdy potrafimy wydobył z niego te aspekty, które pozwolą młodym ludziom zrozumieć problemy nurtujące współczesne gospodarki, a przez to interesujące także przyszłych menadżerów. Według autorów kluczem do takiego rozumienia makroekonomii jest wprowadzenie nowoczesnych metod nauczania makroekonomii z zastosowaniem wspomagania komputerowego.

Studia i Materiały

Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2021

Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

(Nie)widoczna obecność starych kobiet w międzywojennej prasie dla Polek

Problematyka starych kobiet nie była priorytetowym tematem prasowym. Pojawiała się pośrednio, niejako przy okazji opisywania innych zagadnień społecznych. Towarzyszyła problemom wykluczenia społecznego ze względu na płeć, wiek, kondycję finansową, wykształcenie, status zawodowy. Na łamach międzywojennej prasy dla Polek wyodrębniły się trzy rozłączne obrazy starych kobiet. Po pierwsze, istniał obraz matrony, czyli dostojnej mężatki, matki, niestrudzonej działaczki społecznej, która umiejętnie łączyła ofiarną pracę na rzecz dobra rodziny oraz interesów wspólnoty. Figura matrony była identyfikowana ze szlachetnymi cechami kobiety, która wiele wymagała od siebie, stając się moralnym wzorcem dla innych kobiet. Z kolei w obrazie starej damy widoczna była dążność do ukazania młodszej, zmodernizowanej wersji matrony. Dama była gotowa do wprowadzania innowacyjnych składników życia rodzinnego, towarzyskiego, zawodowego. Umiała unowocześnić pracę stowarzyszeń społecznych. Trzeci z obrazów zawierał wyobrażenie starości ubogiej, samotnej, pozbawionej nadziei. W nim odzwierciedlała się wizja staruszki, która doświadczyła nędzy materialnej, bezrobocia, bezdomności.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Ruchy kobiece w Rosji na przełomie XIX i XX w. w walce o dostęp kobiet do edukacji

Ruchy kobiece w Rosji w XIX i na początku XX w. to szereg środowisk różniących się ideowo i aktywizujących w różnych momentach. Wszystkim zależało na poszerzeniu dostępu kobiet do edukacji, aż do ich równouprawnienia z mężczyznami, dla części był to cel główny. Zdobycie wykształcenia było bowiem szansą na uzyskanie przez kobiety niezależności ekonomicznej i podmiotowości. Osiągnięcie tych celów wymagało nie tylko zgody władz carskich, ale także zmiany nastawienia patriarchalnego społeczeństwa, w tym samych kobiet. Postęp zachodził stopniowo, ale nie systematycznie, bywały okresy regresu. Głównym czynnikiem była bowiem bieżąca sytuacja polityczno-społeczna w cesarstwie, w tym okresie bardzo dynamiczna. W ciągu sześciu dekad doszło do upowszechnienia koedukacyjnych szkół ludowych, szkół niedzielnych dla dorosłych, stworzenia żeńskich szkół średnich z programem bliskim męskim gimnazjom oraz żeńskich szkół na poziomie wyższym, o charakterze zawodowym. Liderki ruchów kobiecych – samodzielne, aktywne, świadome i wykształcone – stały się wzorcami dla nowych pokoleń kobiet.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Ponadgraniczne mosty redaktor Ewy Mielczarek w XX i XXI w.

Działalność zawodowa bibliotekoznawcy, politologa, starszego kustosza, kierownika Działu Wydawnictw w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. C. Norwida w Zielonej Górze Ewy Mielczarek jest imponująca. Jej życie zawodowe od 1999 r. związane jest z Zieloną Górą, gdzie się przeprowadziła z Jeleniej Góry. Jest redaktorem, korektorem, łowcą uzdolnionych autorów i ich tekstów, przyjacielem poetów, prozaików, eseistów, recenzentów, artystów. To jej „Pro Libris” zawdzięcza szczególną staranność, wysmakowanie i piękno edytorskie. Poza tym uprawia publicystykę, promuje edytowane przez Wydawnictwo zielonogórskiej Książnicy im. C. Norwida publikacje, organizuje konkursy literackie, spotkania autorskie, współpracuje z uczonymi i nadzoruje redakcję „Bibliotekarza Lubuskiego”, „Pasji Literackich” oraz „Zielonogórskich Studiów Bibliotekoznawczych”. Użyte metody: analiza zawartości prasy, casual study, heurystyczna analiza i krytyka piśmiennictwa, wywiad.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych