Datasets:

rafalposwiata

/

plsc

like 0

Przygotowanie doradców do pracy w opinii kierowników terenowych zespołów doradztwa

W artykule przedstawione zostały wyniki badania opinii kierowników terenowych zespołów doradztwa dotyczące przygotowania doradców do pracy. Badania przeprowadzono w okresie od maja do lipca 2010 roku. Opinie zebrane zostały metodą ankietową od 229 kierowników terenowych zespołów doradczych, w których zatrudnionych było ponad 70% wszystkich doradców terenowych w kraju. Ankieta zawierała 70 szczegółowych dziedzin pracy doradczej pogrupowanych w obszary pracy doradczej. Kierownicy terenowych zespołów doradczych najwyżej ocenili kompetencje metodyczne doradców oraz przygotowanie do udzielania pomocy rolnikom w korzystaniu z najważniejszych działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Równocześnie wskazali na niewystarczające przygotowanie doradców w zakresie postępu w technologiach produkcji rolniczej, udzielania pomocy rolnikom w inicjowaniu i rozwoju dodatkowych dochodów w gospodarstwie rolnym (z wyjątkiem agroturystyki) oraz pomocy mieszkańcom wsi w organizowaniu wspólnych przedsięwzięć na rzecz rozwoju lokalnej społeczności wiejskiej. Wyniki analizy wskazują na potrzebę podwyższania kwalifikacji zawodowych doradców w tych dziedzinach.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Monitoring agrofagów – podstawa integrowanej ochrony roślin

W opracowaniu przedstawiona jest historia i obecnie funkcjonujący w Polsce system zbioru danych dotyczących pojawu i nasilenia agrofagów, a także system sygnalizacji oraz podstawy opracowywania prognoz. Omówiona jest konieczność znaczenia prowadzenia tych obserwacji dla stworzenia warunków dla określenia potrzeby i terminów prowadzenia zabiegów ochroniarskich. Podkreślona została potrzeba prowadzenia monitoringu agrofagów przy opracowywaniu i wdrażaniu integrowanej ochrony roślin. Omówiono również, podejmowane inicjatywy uzupełnienia obowiązującego obecnie systemu poprzez tworzenie przez Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu, sygnalizacji regionalnej oraz sygnalizacji prowadzonej przez zakład Zaopatrzenia Rolniczego ,,Warka”. Przygotowywane obecnie w Polsce akty prawne, dotyczące ochrony roślin mogą wprowadzić zasadnicze zmiany w aktualnie obowiązującym monitoringu agrofagów i jest sprawą bardzo ważną przygotowanie się do tych zmian.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Możliwości wykorzystania technik satelitarnych w produkcji rolniczej

W artykule przedstawiono możliwości wykorzystania nowoczesnych technik satelitarnych w produkcji rolniczej. Wśród kluczowych elementów precyzyjnego rolnictwa zidentyfikowano: – informację o pozycji obiektów (maszyn, pojazdów, zwierząt i in.), – pomiar powierzchni działek rolnych, – system jazdy równoległej to system nawigacji ciągników i maszyn rolniczych, który zapewnia uzyskanie równoległych torów jazdy, – mapy zasobności i zmienności glebowej przedstawiające przestrzenne rozmieszczenie czynników wpływających na urodzajność gleby, – mapy aplikacyjne umożliwiające stosowanie technologii zmiennego dawkowania.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Zróżnicowanie regionalne wydajności pracy w rolnictwie

Jednym z podstawowych czynników produkcji w rolnictwie jest praca. W opracowaniu poddano analizie regionalne zróżnicowanie wydajności tego czynnika, przyjmując jako miernik wartość dodaną brutto przypadającą na jedną osobę pełnozatrudnioną w rolnictwie. Zwrócono także uwagę na czynniki wpływające na poziom wydajności pracy. Jak pokazała analiza danych statystycznych, najniższa wydajność pracy występuje w regionach, gdzie jest niski poziom technicznego uzbrojenia pracy, duże zatrudnienie w rolnictwie oraz znaczne rozdrobnienie agrarne.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Relacje gospodarstw rolniczych z rynkiem w zależności od zasobów pracy

W pracy analizowano relacje gospodarstw z rynkiem i ich wpływ na sytuację ekonomiczną gospodarstw rolniczych w zależności od poziomu zatrudnienia. Badania przeprowadzono w woj. podlaskim w latach 2005-2007. Gospodarstwa o wyższym poziomie zatrudnienia charakteryzują się większą aktywnością inwestycyjną, są bardziej zadłużone, ale są też silniejsze ekonomicznie. Gospodarstwa te korzystały w większym stopniu z najemnej siły roboczej, produkcja towarowa z 1 ha UR była wyższa średnio o 14,4%, a tempo powiększania majątku trwałego dwukrotnie większe. Dochód z gospodarstwa rolnego w odniesieniu do pracy własnej członków rodziny rolniczej był wyższy o 25,3%, a wielkość ekonomiczna o 64%.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Stan obecny i uwarunkowania rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce

Celem pracy jest ocena rozwoju gospodarstw ekologicznych na obszarach wiejskich. Gospodarstwa rolne zainteresowane tą formą rozwoju podlegają certyfikacji zgodności systemu produkcji z Ustawą o rolnictwie ekologicznym. Rolnicy ekologiczni mogą zwiększać efektywność i podnosić wydajność, ale nie może to zagrażać zdrowiu i szeroko rozumianej równowadze. Działalność ta jest szansą na rozwój przedsiębiorczości i zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów wiejskich.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Zasady naliczania płatności dla rolników w 2010 roku

W opracowaniu przedstawiono zasady naliczania płatności dla rolników z tytułu gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), w tym nowych zasad ustalania kwot nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności ONW, zasady przyznawania płatności bezpośrednich w 2010 roku. Ukazano także zasady pozostałych płatności dla rolników, w tym z tytułu owoców miękkich oraz wsparcia specjalnego w latach 2010-2012, czyli płatności do krów i owiec oraz specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Cechy charakterystyczne rolnictwa i obszarów wiejskich w 27 krajach Unii Europejskiej

Podstawowym celem opracowania było ukazanie rolnictwa i obszarów wiejskich w skali wszystkich 27 państw członkowskich UE. Państwa te gospodarowały na powierzchni 190 mln ha użytków rolnych, na których zgromadzono 164,4 tys. gospodarstw rolnych. Obszary wiejskie zamieszkiwało 24 063 tys. ludności rolniczej. Przeprowadzone porównanie strategicznych celów zawartych w programach rozwoju obszarów wiejskich, zawartych w PROW na lata 2007-2013 opierało się na 4 osiach tematycznych i dodatkowo na pomocy technicznej. Łącznie w badanych krajach realizowano 748 działań oraz 26 związanych z pomocą techniczną. Najwięcej działań zaplanowano w osi 1 (270) oraz osi 2 (199), co stanowiło 62,7% wszystkich poczynań w tym zakresie. Z kolei osie 3 i 4 obejmowały łącznie 279 działań (37,3%), które jednocześnie otrzymały mniejsze wsparcie finansowe. Kwota wsparcia finansowego na lata 2007-2013 wynosiła 147,9 mld euro i obejmowała środki EFRROW i środki krajowe. Zadania zawarte w PROW 2007-2013 skupiały swoją uwagę na promowaniu zrównoważonego wzrostu gospodarczego, konkurencyjności i zatrudnienia. Zmiany struktury funkcjonalnej obszarów wiejskich mają przyczynić się do powstania nowej jakości na tych obszarach. W latach 2007-2013 zaplanowano budżet Wspólnej Polityki Rolnej na poziomie 374,5 mld euro, przy czym na finansowanie I filaru WPR przeznaczono 286,2 mld euro (76,4%), zaś na wspieranie II filara WPR 88,3 mld euro (23,6%). Istnieje duże zróżnicowanie w podejściu do kierunków wpierania WPR, przy czym ze względów historycznych najwięcej środków w UE-15 pochłaniają płatności bezpośrednie.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Rynek zbóż w Unii Europejskiej i jego wpływ na sytuację w Polsce

Decydujący wpływ na skalę hossy na rynku surowców rolnych w latach 2007-2008 r. miały przede wszystkim czynniki finansowo-spekulacyjne. Rekordy cenowe biły nie tylko zboża, także ropa naftowa, metale czy kruszce. Po okresie szybkiego wzrostu oraz spadku cen następuje zazwyczaj okres szukania nowego poziomu równowagi, charakteryzujący się krótkookresowymi, dość gwałtownymi wahaniami cen. Według Amerykańskiego Departamentu Rolnego, zbiory zbóż na świecie (łącznie z ryżem) w sezonie 2009/2010 szacowane są na 2,196 mld ton wobec 2,231 mld ton sezon wcześniej. Podaż ziarna będzie jednak wyższa niż w 2008/2009 – wzrost z 2,592 mld ton do 2,641 mld ton. Większe będą też zapasy końcowe – wzrost z poziomu początkowego 444,9 mln ton do 451,5 mln ton. Konkurencja o rynki zbytu będzie wyjątkowo ostra również ze względu na mniejsze zapotrzebowanie na importowane ziarno ze strony kluczowych odbiorców. Wiele z tych krajów zanotowało bowiem bardzo dobre, rodzime zbiory. Dodatkowym czynnikiem mającym wpływ na handel będzie obecny kryzys na rynkach finansowych. Na rynku Unii Europejskiej bardzo istotnym czynnikiem mogącym mieć wpływ na rynek zbóż pozostaje skup interwencyjny. Tanie zboża mogą mieć znaczenie dla ożywienia i poprawy opłacalności produkcji mięsa i mleka. Wiele będzie zależało od popytu na te produkty, a więc od ogólnej koniunktury gospodarczej. W stabilizowaniu polskiego rynku zbóż coraz większą rolę mogą zacząć odgrywać biopaliwa i bioenergia zwłaszcza w warunkach systematycznego ograniczania wszelkich form interwencjonizmu na unijnym rynku zbóż. W Polsce ich produkcja wciąż znajduje na bardzo wczesnym etapie rozwoju.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Dlaczego Polska nie powinna zgodzić się na renacjonalizację Wspólnej Polityki Rolnej?

W artykule przedstawiono aktualne zadania Wspólnej Polityki Rolnej Wspólnoty Europejskiej i uwarunkowania ich zmian, a zwłaszcza rosnącą rolę wspierania rozwoju obszarów wiejskich. Dzisiaj WPR ma nowe funkcje i cele, gdyż – oprócz dotychczasowego wspierania przemian strukturalnych – oczekuje się chronienia środowiska naturalnego, zachowania bioróżnorodności, racjonalnego gospodarowania wodą, wytwarzania surowców do produkcji energii odnawialnej. Oddzielenie płatności bezpośrednich od produkcji i zmniejszenie zakresu interwencji na rynkach rolnych UE powoduje, że WPR staje się bardziej ukierunkowana na potrzeby rynku i zwiększa rynkową orientację rolników oraz konkurencyjność. Dla zapewnienia warunków konkurencji konieczne jest zapewnienie równych warunków konkurencji sektora rolnego na jednolitym rynku rolnym, co będzie możliwe tylko w ramach wspólnotowego mechanizmu finansowania polityki rolnej UE.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Korzystanie z usług niematerialnego wspierania rolników po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej

Przedmiotem badań była analiza zmian w rozpowszechnieniu współpracy rolników z organizacjami udzielającymi niematerialnego wsparcia po przystąpieniu Polski do UE. Jak wynika z badań IERiGŻ-PIB objęciu rolnictwa mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) towarzyszyła większa aktywność rolników w korzystaniu z usług niematerialnego wsparcia. Po przystąpieniu Polski do UE odsetek kierowników gospodarstw korzystających z opisywanego rodzaju wsparcia wzrósł z 17,2 do 27,9%. W artykule zidentyfikowano wybrane cechy gospodarstw, które były najbardziej związane z częstotliwością korzystania przez rolników z niematerialnego wsparcia. Okazały się nimi być: powierzchnia UR oraz skala produkcji towarowej w gospodarstwie. Materiał empiryczny wykorzystany w pracy pochodził z panelowych badań ankietowych, przeprowadzonych przez Zakład Polityki Społecznej i Regionalnej IERiGŻ-PIB w 76 wsiach położonych na terenie całego kraju.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Kompetencje zawodowe studentów kierunków technicznych

Celem artykułu jest poznanie czynników warunkujących kompetencje zawodowe studentów kończących wybrane kierunki techniczne, z uwzględnieniem specyfiki wiejskiego rynku pracy. Badaniami objęto grupę celową 84 studentów, którzy zadeklarowali chęć podnoszenia kompetencji przedsiębiorczych w systemie pozaedukacyjnym. Wyniki badań wykazały, że studenci wysoko oceniają zarówno przydatność wiedzy nabywanej podczas toku studiów, jak i rangę doświadczenia zawodowego w ramach praktyk zawodowych i staży. Niska jest natomiast orientacja na tworzenie miejsc pracy, w tym podejmowania działalności gospodarczej na własny rachunek.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Sytuacja dochodowa gospodarstw specjalizujących się w chowie trzody chlewnej w latach 2005-2007, dobranych w ramach systemu polski FADN

Niniejszy artykuł dotyczy sytuacji dochodowej gospodarstw rolnych wyspecjalizowanych w chowie trzody chlewnej w latach 2005-2007. Zostały przedstawione zmiany w wynikach ekonomicznych tych gospodarstw na tle pogarszającej się sytuacji producentów żywca wieprzowego. Dokonano również wskaźnikowej oceny efektywności ekonomicznej gospodarstw w analizowanych latach. Wyniki badań, przedstawiono średnio dla badanej zbiorowości oraz, w celu ukazania zróżnicowania, w grupach gospodarstw wydzielonych ze względu na skalę chowu. Uzyskane wyniki pokazują, iż niezależnie od sytuacji na rynku trzody wzrost skali chowu pozytywnie wpływa na dochody producentów żywca trzodowego, gospodarstwa o większej skali są jednak bardziej wrażliwe na zmiany zachodzące na rynku. W pracy omówiono również kwestię wpływu dopłat na dochody badanych gospodarstw. Jak wykazały badania, są one istotnym wparciem dla rolników utrzymujących trzodę.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Analiza realizacji Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich w latach 2004-2006 w układzie makroregionów

Celem badań była analiza realizacji Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich w latach 2004-2006, której dokonano z uwzględnieniem makroregionów występujących w kraju. Badaniom poddano 7 merytorycznych działań występujących w ramach PROW. Dostęp do programów unijnych dokonywał się poprzez złożenie odpowiednich wniosków przez przyszłych beneficjentów. Najwięcej wniosków wpłynęło w II makroregionie środkowowschodnim (57,8%) i w I makroregionie środkowo-zachodnim (19,3%). Średnio w kraju każdy rolnik złożył 1,5 wniosku, zaś analizując ten problem bez danych uwzględniających złożenie wniosków w związku z niekorzystnymi warunkami gospodarowania, każdy rolnik złożył statystycznie 0.3 wniosku. Do omawianych dwóch makroregionów napłynęło również 64,6% wszystkich środków finansowych przewidzianych na 7 analizowanych działań PROW, wobec pozostających w ich dyspozycji 54,1% powierzchni użytków rolnych. Badania realizacji PROW w układzie makroregionów wskazują na dominującą pozycję dwóch makroregionów (I i II) leżących w pasie środkowym kraju. Absorbowały one najwięcej środków pomocy finansowej pochodzących z Unii Europejskiej.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Ocena działalności Kujawsko–Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego przez doradców PZDR w Grudziądzu oraz współpracujących z nimi rolników

W artykule przedstawiono wyniki badań, przeprowadzonych we wrześniu 2008 roku, dotyczących oceny działalności Kujawsko – Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie przez doradców PZDR w Grudziądzu oraz współpracujących z nimi rolników. Badanym rolnikom przekazano bezpośrednio 180 kwestionariuszy ankietowych na zasadzie doboru przypadkowego. Wśród badanych rolników przeważały osoby ze średnim wykształceniem i w wieku 40-49 lat oraz użytkujące gospodarstwa o średniej powierzchni. Wyniki badań dowodzą, że relacje z K-PODR w Minikowie utrzymywali najczęściej lepiej wykształceni rolnicy oraz użytkujący gospodarstwa o większej powierzchni. Działalność K-PODR pozytywnie oceniło prawie 60,0% badanych rolników. Ponadto dość wysoko badani rolnicy i pracownicy PZDR w Grudziądzu ocenili jakość świadczonych usług rolniczych organizacji doradczych oraz kompetencje zawodowe doradców. K-PODR w Minikowie podnosił jakość udzielanych porad dzięki ciągłej wymianie i aktualizacji informacji między instytucjami oraz szkolenie i doskonalenie zawodowe pracowników. Prawie 60,0% badanych rolników zauważyło korzystne zmiany w gospodarstwie w skutek udzielonego im wsparcia. Wyniki badań pokazały, że największym problemem w pracy doradców PZDR w Grudziądzu były zbyt niskie płace. Wszyscy respondenci uważali, że istnienie takiej instytucji, jak ODR ma duży wpływ na rozwój wsi i rolnictwa.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Wyniki badań naukowych jako produkt rynkowy

Na treść artykułu składają się następujące zagadnienia: produktowe ujęcie wyników badań naukowych, modele procesu prowadzenia badań naukowych oraz zagadnienia etyki w wyborze badań naukowych i ich wprowadzaniu do praktyki. Omawiane zagadnienia mają istotną rolę w dalszym prowadzeniu badań i ich rozwoju, dlatego też w niniejszym opracowaniu podjęto próbę ukazania wyników badań naukowych jako produktu w powiązaniu istniejącymi uwarunkowaniami po stronie popytu i podaży oraz wskazania sposobu doskonalenia tego produktu.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Bariery wprowadzenia do praktyki w sektorze rolno-spożywczym nowoczesnych technik i technologii

Po odejściu od gospodarki centralnie planowanej, która z perspektywy sektora rolno-spożywczego w Polsce była raczej gospodarką ustawicznych niedoborów, nastąpiło przesunięcie priorytetów od „więcej, lepiej, taniej” do wymagań gospodarki rynkowej. Gwałtownie wzrosło wówczas znaczenie jakości produkcji, marketingu. Te działania spowodowały zwiększone zapotrzebowanie w sektorze rolno-spożywczym na nowe technologie przy zastosowaniu nowoczesnych technik wytwarzania, co pozwalało na uzyskanie produktu zgodnego z oczekiwaniami rynku i bezpiecznego dla konsumenta. Jednak nie wszystkie ogniwa triady „nauka – oświata – doradztwo” wspierające sektor rolno-spożywczy, w jednakowym stopniu dostosowały się do współczesnych reguł konkurencji. W artykule przedstawiono występujące w Polsce bariery wprowadzenia do praktyki w sektorze rolno-spożywczym nowoczesnych technik i technologii. Przedstawiono również propozycje usuwania barier w systemie wdrażania innowacji, których wyeliminowanie powinno przyczynić się do efektywnego rozwoju rolnictwa, rynków rolnych, przetwórstwa i dostosować sektor rolno-spożywczy do oczekiwań rynku i konsumentów.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Miejsce doradztwa w innowacyjności sektora rolno-spożywczego

Rola doradztwa w doskonaleniu innowacyjności sektora rolno-spożywczego nie powinna być wyłącznie opisywana i podkreślana w dokumentach i powstających szczegółowych teoriach, ale musi się stać trwałym elementem społeczno-gospodarczej rzeczywistości. Szybki rozwój technologii, wzrost konkurencyjności przemysłu i usług, wzmacnianie publicznych funkcji wsi, zależą coraz częściej od zarządzania informacją, jej jakości, szybkości przepływu i głównie dostępności. To z kolei wymaga nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i wykorzystania informacji. Na tym polu znaczące oddziaływanie ma doradztwo rolnicze. Za kluczowy dla przyspieszenia przemian strukturalnych w rolnictwie według rozwiązań stosowanych w Unii Europejskiej uważa się obowiązek prowadzenia doradztwa dla ludności wiejskiej, w tym zwłaszcza dla rolników. Artykuł omawia istniejące uwarunkowania działalności doradztwa rolniczego oraz nakreśla przewidywane cele, których realizacja będzie decydowała o procesie modernizacji sektora rolno-spożywczego.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Wiedza a innowacyjność gospodarki

Procesy innowacyjne w gospodarce, jej rozwój i konkurencyjność są determinowane przez wsparcie ze strony nauki. Rozwój wiedzy i nowe jej zastosowania w gospodarce nie mogą się odbywać – na oczekiwanym poziomie - bez niezbędnego zabezpieczenia finansowego. Duża ilość rozdrobnionych i słabych ekonomicznie podmiotów gospodarczych, w tym również w rolnictwie, nie jest w stanie finansować czy współfinansować badań naukowych, których wyniki mogą przyspieszyć procesy dostosowawcze i polepszyć pozycję konkurencyjną na rynku europejskim czy światowym. Obowiązki finansowania badań, organizowania infrastruktury instytucjonalnej i funkcjonalnej kreującej innowacyjność przejął budżet państwa. Przeznaczane z budżetu państwa środki na ten cel są jednak zbyt małe i w rezultacie procesy innowacyjne przebiegają zbyt wolno. W procesie dyfuzji innowacji w rolnictwie dużą role odgrywa doradztwo rolnicze. Organizacja i powiązania funkcjonalne instytucji w sferze rolnictwa (nauka, edukacja, doradztwo, producenci) sprzyjają przepływowi informacji od nauki do producentów. Przepływ informacji o potrzebach producentów (praktyki rolniczej) do nauki jest utrudniony ze względu na dużą ilość podmiotów gospodarczych i brak ich zorganizowania. W efekcie badania naukowe nie zawsze odpowiadają aktualnym potrzebom producentów.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Rolnictwo ekologiczne

Rolnictwo ekologiczne to system gospodarowania o możliwie zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa, bazującej na środkach naturalnych (biologicznych i mineralnych), nieprzetworzonych technologicznie. Aktywizując naturalne zasoby i biologiczne mechanizmy produkcyjne gospodarstwa, rolnictwo ekologiczne zapewnia trwałą żyzność gleby, zdrowotność zwierząt oraz wysoką jakość biologiczną płodów rolnych. Jest to system nie obciążający środowiska naturalnego i w dużym stopniu niezależny od nakładów zewnętrznych.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Zarządzanie rozwojem obszarów wiejskich poprzez fundusze strukturalne

Rozwój rolnictwa, obszarów wiejskich i rynków rolnych w Polsce jest ściśle związany ze środkami pomocowymi z Unii Europejskiej. Głównymi celami polityki strukturalnej Unii Europejskiej jest bowiem wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów członkowskich oraz zwiększenie stopnia spójności gospodarczej i społecznej regionów, jak również wszechstronny i równomierny ich rozwój. Cele te skierowane są w dużym stopniu na obszary wiejskie. Do końca 2007 r. w Polsce wypłacono ze środków funduszy strukturalnych na rzecz beneficjentów prawie 21,9 mld zł, tj. blisko 70% alokacji na lata 2004-2006. Jeden z najwyższych stopni realizacji płatności odnotowano w przypadku Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich 2004-2006 (74,2%). Prawidłowość wykorzystania środków unijnych, a więc należyte nimi zarządzanie, ma bezpośredni wpływ na rozwój obszarów wiejskich. Analizując płatności zrealizowane na obszarach wiejskich w ramach funduszy strukturalnych, można zaobserwować wzrost wielu parametrów rozwoju. Na przykładzie SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006” autorka dokonała analizy wpływu Programu na rozwój obszarów wiejskich od strony koncepcji rozwoju zrównoważonego. Koncepcja taka pozwoliła zbadać rozwój obszarów wiejskich wielowymiarowo, obejmuje ona bowiem aspekty ekonomiczne, społeczne oraz środowiskowe. Tekst ma charakter aplikacyjny i stanowi część prac badawczych w zakresie zarządzania rozwojem obszarów wiejskich.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Wpływ dopłat na dochody gospodarstw ekologicznych o różnej wielkości obszarowej w 2007 roku

Na podstawie wyników rachunkowości Polskiego FADN w 2007 zaprezentowano zróżnicowanie poziomu produkcji, kosztów i dochodów gospodarstw ekologicznych w zależności od obszaru użytkowanych użytków rolnych (UR) na tle gospodarstw konwencjonalnych. Szczególną pozycję zajmowały gospodarstwa ekologiczne o największych zasobach ziemi, przekraczających 50 ha UR. Na tle pozostałych grup o mniejszej skali obszarowej charakteryzuje je najniższa produkcyjność ziemi, niskie wydajności produkcji, ale przy tym najwyższy poziom dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego oraz w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną w rodzinie rolnika i na 1 ha UR. Sytuacja dochodowa tych gospodarstw wynikała głownie z racji pozyskanych dopłat do działalności operacyjnej.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Przedsiębiorczość kobiet wiejskich w obszarze technologii informacyjno-komunikacyjnych – doświadczenia uczestniczek niemieckiego projektu modelowego

W artykule przedstawiono wyniki badania ankietowego przeprowadzonego w 2009 r. wśród uczestniczek niemieckiego projektu modelowego „IT-kobiety wiejskie”. Badaniem objęto kobiety świadczące (odpłatnie i w ramach Niemieckiego Związku Kobiet Wiejskich) usługi w obszarze technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT). Na podstawie doświadczeń własnych respondentek i ich wniosków ze współpracy z innymi wiejskimi przedsiębiorczyniami, w artykule przedstawiono bariery i motywatory wiejskiej przedsiębiorczości kobiet w obszarze ICT, a także opinie respondentek na temat warunków dalszego rozwoju i możliwości wsparcia tej przedsiębiorczości.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Wprowadzanie nowoczesnych technologii i technik w sektorze rolno-spożywczym jako kwestie zarządzania

W artykule przedstawiono analizę uwarunkowań wprowadzania rozwiązań innowacyjnych w sektorze rolno-spożywczym w warunkach coraz bardziej złożonej rzeczywistości ekonomicznej i społecznej. Przedsiębiorstwa wchodząc na rynek przystępują do konkurencji globalnej. Jest zatem zasadne, aby wybierały sobie strategie ułatwiające im penetrację rynków międzynarodowych i odnalezienie się wobec nasilających się procesów globalizacji. Polski sektor rolno-spożywczy wkraczając w nową epokę rozwoju znalazł się z jednej strony pod wpływem ogólnoświatowych tendencji rozwojowych, kształtowanych przez najsilniejsze gospodarki wszystkich kontynentów, z drugiej w zakresie działania prawa wspólnotowego na Jednolitym Rynku Europejskim. Dla przedsiębiorstw oznacza to zwiększającą się konkurencję, konieczność wkładania coraz większego wysiłku w pozyskanie klienta. Realizacja tych działań wymusza pokonywanie występujących barier, wprowadzanie nowych technik i technologii do przedsiębiorstw.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Rola doradztwa w działalności innowacyjnej sektora rolno-spożywczego

Rozdrobnione i w większości ekonomicznie słabe gospodarstwa rolne napotykają na wiele barier we wdrażaniu innowacji, które ułatwiłyby ich dostosowanie się do wymogów konkurencyjnej gospodarki rynkowej. W Polsce brakuje jednak sprawnie funkcjonującego Systemu Wiedzy i Informacji Rolniczej przyspieszającego procesy innowacyjne, zwłaszcza w rolnictwie. Po stronie nauki brakuje rozwiązań, które stymulowałyby zainteresowanie podejmowaniem prac badawczych i wdrożeniowych do bezpośredniego wykorzystania w praktyce rolniczej. Małe gospodarstwa nie mają możliwości bezpośredniego zaangażowania nauki w rozwiązywanie swoich problemów. Doradztwo rolnicze – zwłaszcza publiczne nansowane z budżetu państwa – powinno aktywnie wspierać rolników w procesach dostosowawczych do wymagań rynkowej gospodarki. Brak sprawnych powiązań pomiędzy instytucjami funkcjonującymi w Systemie Wiedzy i Informacji Rolniczej, utrudnia ich współdziałanie oraz funkcjonowanie jako systemu. W rezultacie tworzenie wiedzy rolniczej odbywa się często w oderwaniu od potrzeb i oczekiwań jej odbiorców. Efekty funkcjonowania różnych instytucji i organizacji, działających często w rozproszeniu bądź izolacji, są gorsze, niż można by oczekiwać, biorąc pod uwagę ich potencjał intelektualny. Sytuacja taka musi ulec zmianie, stąd też konieczność poszukiwania nowych rozwiązań organizacyjnych. Osiągnięcie oczekiwanych zmian w rolnictwie będzie jednak niemożliwe bez doradców posiadających gruntowną specjalistyczną wiedzę techniczną i ekonomiczną oraz umiejętności komunikowania się z rolnikami i otoczeniem rolnictwa, a także bez znaczącego wsparcia doradztwa, nauki i rolnictwa ze strony państwa (UE) oraz doradztwa ze strony nauki.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Czynniki wpływające na kierunki rozwoju rolnictwa w zmieniającym się świecie

W artykule wskazano, że w formułowaniu programu rozwoju rolnictwa polskiego i polityki rolnej należy wykorzystać doświadczenia rolnictwa światowego. Podstawowym czynnikiem rozwoju rolnictwa powinna być maksymalizacja efektywności nakładów ogółu czynników produkcji. Jednocześnie politykę rolną w coraz większym stopniu należy opierać na przesłankach globalnych. Ponadto konieczne staje się poszukiwanie nowych podstaw przewagi konkurencyjnej dla polskich firm i produktów, w czym mogą być pomocne współczesne strategie rozwoju rolnictwa (rolnictwa społecznie zrównoważonego).

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Odnowa wsi w województwie wielkopolskim na podstawie doświadczenia gminy Kramsk w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego (SPO)

Odnowa wsi to proces przemian, których głównym motorem napędowym jest społeczność lokalna, i który ma na celu poprawę warunków życia mieszkańców terenów wiejskich. Odnowa wsi wpływa na kształtowanie standardu oraz jakości życia na wsi, daje możliwość samorealizacji i poczucia uczestnictwa we wspólnocie i współtworzeniu własnego otoczenia. Uaktywnia zasoby, jakimi dysponuje społeczność na danym terenie, mobilizuje siły oraz tworzy warunki do rozwoju istniejących, jak i nowych dziedzin gospodarowania. Jest procesem sprawdzonym i wypróbowanym w krajach Unii Europejskiej (głównie w Austrii i Niemczech), umożliwiającym rozwój gospodarczy i społeczno-kulturalny i to w formie najbardziej odpowiadającej społeczności lokalnej, ponieważ jego kierunek jest przez nią samą wybrany.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Szkoła Rolnicza w Czernichowie – 150 lat w służbie Polsce i jej wsi

Szkolnictwo rolnicze w Polsce przeszło długą ewolucję, a Szkoła Rolnicza w Czernichowie jest tego najlepszym przykładem. Powstała w 1860 r. z inicjatywy oraz dzięki organizacyjnej i finansowej pomocy Krakowskiego Towarzystwa Gospodarczo-Rolniczego i z krótkimi przerwami w czasie I i II wojny światowej, prowadzi działalność do dzisiaj. Szkoła zwielokrotniła liczbę przyjmowanych uczniów oraz liczbę absolwentów, z jednego kierunku kształcenia przeszła do kształcenia wielokierunkowego, na różnych poziomach. Umożliwia kształcenie młodzieży w systemie dziennym i zaocznym, a do kształcenia praktycznego wykorzystuje gospodarstwo szkolne. Z pierwszego naboru w 1860 r. - 19 uczniów szkołę ukończyło tylko 4, współcześnie co roku kończy ją ponad stu absolwentów. Szkoła początkowo zatrudniała 3 pracowników, obecnie 60, w tym 44 nauczycieli. Wykształciła około 7 tysięcy absolwentów, którzy zasilili kadry we wszystkich dziedzinach działalności, a szczególnie na wsi i w rolnictwie. Wnieśli oni ogromny wkład w rozwój życia naukowego, gospodarczego i kulturalnego kraju.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Rola organizacji pozarządowych w rozwoju obszarów wiejskich

Organizacje pozarządowe, inaczej nazywane trzecim sektorem, odgrywają coraz większą rolę w życiu społecznym. Szczególnie ważne są te działania, które bezpośrednio prowadzą do aktywizacji społeczeństwa i rozwoju lokalnego. Właśnie takie cele stawiają sobie organizacje pozarządowe działające na obszarach wiejskich. Ich rola jest tym większa, ponieważ działając lokalnie i mając lokalnych odbiorców, są związane bezpośrednio ze społecznością lokalną i najlepiej znają miejscowe potrzeby. Angażują się w działania zmierzające do zintensyfikowania rozwoju lokalnego, współpracują z lokalnymi liderami społecznymi i doprowadzają do rozwoju kapitału społecznego wsi. Coraz większa dostępność źródeł finansowania działalności organizacji pozarządowych, zarówno tych krajowych jak i pochodzących z Unii Europejskiej, pozwala przypuszczać, że rola, jaką będą odgrywać w rozwoju obszarów wiejskich, będzie coraz większa.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Upowszechnianie wyników badań naukowych w rolnictwie (na przykładzie Instytutu Zootechniki – PIB i jego współpracy z jednostkami doradztwa rolniczego)

Zasadniczym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie różnych płaszczyzn współpracy Instytutu Zootechniki PIB z jednostkami doradztwa rolniczego podejmowanej dla sprawniejszego upowszechniania wyników badań naukowych wśród polskich rolników. Działania te są wielokierunkowe i przejawiają się we wspieraniu rozwoju kompetencji zawodowych doradców i specjalistów WODR (poprzez oferowanie różnych form kształcenia: kursów, seminariów, konferencji itp. oraz materiałów do samokształcenia – publikacji), wzbogacaniu ich instrumentarium pracy o potrzebne instrukcje wdrożeniowe i upowszechnieniowe, a nawet - proponowaniu pomocy w pozyskiwaniu środków unijnych.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Potrzeby doradcze rolników w opinii pracowników wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego

Praca przedstawia wyniki badań empirycznych prowadzonych w 2008 roku wśród doradców rolnych czterech województw (lubelskie, mazowieckie, świętokrzyskie, łódzkie) uczestniczących w szkoleniach organizowanych przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu. Badania pozwoliły na uzyskanie 188 poprawnie wypełnionych ankiet i dotyczyły identyfikacji i ewaluacji dwóch wybranych zadań: oświatowych oraz doradczych. Uzyskane wyniki pokazują, iż obecnie rolnicy poszukują takich form szkoleń i takich porad, które okażą się pomocne w spełnieniu nowych wymogów, a także pomogą w praktycznym rozwiązaniu danego problemu (learning by doing, active learning).

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Perspektywy produkcji rolniczej w Polsce w kontekście podaży i popytu w Europie

W artykule przedstawiona została projekcja zmian na podstawowych rynkach produktów rolnych do 2020 roku, przy przyjętych w modelu projekcji AGMEMOND zmianach demograficznych (-2,3%), tempie wzrostu PKB 5-6%, stopie inflacji 2,5 – 3,7 % i kursie walutowym Złoty/Euro na poziomie 3,9. W produkcji zbóż prognozowane jest zwiększenie wolumenu produkcji poprzez wzrost plonów, większy udział pszenicy i kukurydzy w strukturze zasiewów. Wzrost produkcji zbóż wskutek wzrostu przemysłowego zużycia nie pokryje zapotrzebowania (- 0,5 – 0,7 mln ton). Równocześnie przewidywana jest większa zmienność cen zbóż jako rezultat zmniejszenia interwencji na rynku zbóż w UE i większego uzależnienia od sytuacji na rynkach światowych. W produkcji wieprzowiny i mięsa drobiowego w UE występować będzie wzrostowa tendencja. Niewielką tendencją spadkową może charakteryzować się produkcja wołowiny. Zużycie wewnętrzne wieprzowiny i drobiu charakteryzować się będzie niewielką tendencją wzrostową, natomiast tendencja spadkowa może wystąpić w produkcji wołowiny. Przewidywane zmiany w produkcji i zużyciu krajowym mięsa wskazują, że Polska w najbliższych latach dysponować będzie nadwyżkami rynkowymi wołowiny, wieprzowiny i drobiu. Będzie to powodowało konieczność zagospodarowania tych nadwyżek na rynkach zagranicznych. Ceny żywca będą nieznacznie wzrastały. Największy wzrost cen prognozowany jest dla wołowiny ras mięsnych. W produkcji mleka przewidywany jest niewielka tendencja wzrostowa. Zarówno w Polsce jak i w całej UE mogą występować nadwyżki produktów z mleka. Na rynku mleka i jego artykułów zwiększenie kwot produkcji, a potem ich likwidacja powodować będzie zwiększenie podaży rynkowej towarów i ograniczenie potencjalnego wzrostu ich cen w granicach 5,8-8,9%. Możliwości poprawy sytuacji dochodowej rolnictwa poprzez zwiększenie cen surowców rolniczych będą ograniczone. Głównym źródłem polepszenia sytuacji dochodowej producentów pozostanie wzrost wydajności pracy i efektywności produkcji.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Harmonia axyridis – zagrożenie dla środowiska (wstępne badania)

Harmonia axyridis zwana arlekinem lub harlekinem (od angielskiej nazwy Harlequin lady beetle) lub biedronką azjatycką jest gatunkiem inwazyjnym. Należy do rodziny biedronkowatych (Coccinalidae). Pochodzi z rejonu wschodniej i środkowej Azji od Ałtaju po wybrzeża Oceanu Spokojnego i od południowej Syberii do południowych Chin. Pierwsze udokumentowane pojawienie się Harmonia axyridis w Polsce odnotowano we wrześniu 2006 roku w Poznaniu - Ogrodach, a następnie w październiku tego samego roku w Mokrzu koło Wronek, później kolejno w Zielonej Górze, we Wrocławiu i na Mazowszu. W 2008 roku pojawienie się biedronki azjatyckiej stwierdzono również w Gdańsku, oczekuje się jej we wschodniej części Polski.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Polskie Towarzystwo Ochrony Roślin

Ochrona roślin jest tym obszarem nauki i praktyki rolniczej, w tworzeniu którego uczestniczy duża grupa specjalistów o odległych często zainteresowaniach. Biolodzy badają biologię, ekologię i występowanie szkodników, chorób i niepożądanej roślinności, a entomolodzy i fitopatolodzy szkodliwość poszczególnych gatunków i metody ograniczania ich liczebności. Duża grupa chemików poszukuje nowych związków, które mogłyby znaleźć zastosowanie w ochronie roślin, a ich koledzy opracowują technologię produkcji nowych środków.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Zatrudnienie w rolnictwie polskim na tle innych krajów UE

Polska jest jednym z niewielu krajów Unii Europejskiej, gdzie rolnictwo charakteryzuje się tak wysokim poziomem zatrudnienia. Na 100 ha UR w Polsce pracuje ponad dwukrotnie więcej osób niż średnio w 27 krajach UE. Od lat obserwuje się systematyczny odpływ siły roboczej z tego działu gospodarki, jednak jest to proces powolny. Związanie tak dużych zasobów pracy z rolnictwem stanowi tymczasem jedną z barier jego przemian. Jak pokazała analiza danych statystycznych, wydajność pracy w rolnictwie polskim jest o wiele niższa niż średnio w UE-27, choć na przestrzeni ostatnich lat nieco wzrosła. Stanowi to przesłankę poszukiwania sposobów redukcji zatrudnienia w rolnictwie. Jednym z nich wydaje się być wielofunkcyjny rozwój wsi i rolnictwa.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Znaczenie instytucji w rozwoju rolnictwa ekologicznego i bezpieczeństwa żywności w regionie rozdrobnionego rolnictwa w świetle badań empirycznych

Wyzwaniem przyszłości jest zagwarantowanie każdemu człowiekowi żywności o wysokich parametrach jakości i zdrowotności, dlatego rolnictwo odgrywa znaczącą rolę w tworzeniu jakości żywności i środowiska, a jego podstawowym celem jest zapewnienie samowystarczalności i bezpieczeństwa żywnościowego na szczeblu danego kraju. W opracowaniu poddano ocenie zakres zmian dokonanych i planowanych w gospodarstwach mających istotne znaczenie dla kształtowania bezpieczeństwa żywnościowego i przestawienia produkcji rolnej na ekologiczną, także ustalenie czy uzyskują wsparcie ze strony otoczenia instytucjonalnego. Z badań wynika, że ponad połowa rolników, którzy realizują dodatkową, alternatywną działalność w swoim gospodarstwie korzystała z pomocy instytucji. Zdecydowana większość (ponad ¾ respondentów) wskazała na pomoc uzyskaną od pracowników Ośrodków Doradztwa Rolniczego mających siedziby w Boguchwale (Podkarpacie), Karniowicach (Małopolska), Modliszewicach (region świętokrzyski) oraz ich oddziałach powiatowych i punktach na szczeblu gminy. Pomoc ta polegała głównie na świadczeniu doradztwa bezpośredniego, polegającego na wypełnianiu wniosków aplikacyjnych oraz konsulting, kursy i szkolenia. Ponadto wskazywano na formy wsparcia od otoczenia instytucjonalnego, polegające na pomocy w uzyskaniu kredytów i certyfikatów, poszukiwaniu nowych rynków zbytu, co jest szczególnie ważne przy produktach ekologicznych. Badani rolnicy byli także aktywni w ubieganiu się o środki finansowe dostępne w ramach funduszy UE. Z programów pomocowych w większym zakresie korzystali rolnicy młodzi i lepiej wykształceni. Interesującą kwestią wydaje się dostrzeganie przez rolników podjęcia w najbliższej przyszłości dodatkowej, alternatywnej działalności, przy czym co piąty badany do tej pory nie prowadził takiej działalności.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Technologiczno-ekonomiczne aspekty wdrażania produkcji ekologicznej w wybranych gospodarstwach rolnych cz. I

Celem tego opracowania jest przedstawienie wybranych aspektów produkcji ekologicznej w kraju w latach 2005 - 2007. Analizę przeprowadzono w 117 gospodarstwach ekologicznych w 14 województwach. Osiągnięte rezultaty analizy przedstawione w artykule charakteryzują stan tych gospodarstw m.in.: ich specyfikę, zasoby majątkowe, charakterystykę głównych działalności w gospodarstwie, stosowane technologie, osiągane wyniki produkcyjne i ekonomiczne, marketing produktów ekologicznych. Analiza w rozszerzonym zakresie ekonomicznym kontynuowana jest w 2009 roku, co pozwoli na wypracowanie jeszcze bardziej szczegółowych wniosków.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Ryzyko i metody nim zarządzania w gospodarstwach rolnych

W warunkach liberalizacji polityki rolnej UE, a także wobec postępującej globalizacji działalności przedsiębiorstw, zarządzanie ryzykiem a w szczególności ryzykiem cenowym w rolnictwie zyskuje coraz większe znaczenie. W niniejszym artykule podjęto problem ryzyka w rolnictwie, a także identyfikacji dostępnych w polskim agrobiznesie metod zarządzania ryzykiem. Wskazano też na rolę giełdowego rynku towarowych kontraktów terminowych jako narzędzi stanowiących niezależną część działalności handlowej w gospodarstwie jednak mających wpływ na poziom dochodów gospodarstw działających na konkurencyjnym rynku. W konkluzji wskazano też, że obecnie w rolnictwie polskim zarządzanie ryzykiem cenowym ogranicza się do metod fizycznych. Metody finansowe zarządzania ryzykiem dotyczą głownie ubezpieczeń od zdarzeń katastroficznych. Stwierdzono też, że wykorzystanie zagranicznych rynków terminowych jako drogi do zabezpieczenia ceny towarów rolnych na krajowym rynku gotówkowym jest trudne ze względu na różnice w wewnętrznych uwarunkowaniach ekonomicznych, a także brak istotnych powiązań między rynkami tych samych produktów w poszczególnych krajach.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Audyt wewnętrzny w ramach funduszy strukturalnych

Aby móc korzystać z pomocy Funduszów Strukturalnych, muszą być spełnione ściśle określone warunki. Jednym z nich jest należyte wydatkowanie otrzymanych środków, a to związane jest z koniecznością przeprowadzania audytów w jednostkach sektora finansów publicznych i innych jednostkach zajmujących się zarządzaniem funduszami strukturalnymi. Możliwość korzystania z funduszy strukturalnych okazała się być szansą przełamania barier rozwojowych w rolnictwie i zapewniła konku-rencyjnoś polskiego rolnictwa na Jednolitym Rynku Unii Europejskiej. W związku z tym w pracy omawiane są podstawowe pojęcia audytu, zakres, cel i rola audytu. Przedstawiono również podmioty uczestniczące w audycie wewnętrznym funduszy strukturalnych. W pracy skupiono się na zagadnieniach, które odzwierciedlają ideę audytu i sposób jego przeprowadzania. Autorka skupia się także na przedstawieniu dokładnej metodyki audytu wewnętrznego, tj. planowaniu i sposobie realizacji audytu oraz podstawach i uwarunkowaniach prawnych jego przeprowadzania.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Przygotowanie do nowych zadań po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej na przykładzie Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach

Artykuł prezentuje wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w październiku i listopadzie 2006 roku wśród 124 pracowników WODR w Modliszewicach w województwie świętokrzyskim. Badana kadra ODR pozytywnie oceniła perspektywy rozwoju wsi i rolnictwa oraz gospodarstw rolnych, zwłaszcza większych obszarowo, po włączeniu do struktur UE. Oceniono jako najbardziej pomocne dla finansowania rolnictwa programy PROW i SPO. Z niepokojem badani pracownicy odbierali małe zainteresowanie prowadzeniem rachunkowości przez rolników, dostrzegając zarazem symptomy rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, jednocześnie polecając w swoich poradach takie działania. Wysoko oceniano współpracę z ARiMR oraz samorządem lokalnym na terenie działania badanych doradców. Respondenci wiązali swoją przyszłość z dalszą pracą zawodową w strukturach ODR, nie obawiając się też odchodzenia rolników do konkurencji w postaci prywatnych instytucji doradczych. Równocześnie badani doradcy odczuwali jednak pewne zagrożenie pojawiającą się konkurencją prywatnego sektora doradztwa. Wśród respondentów były podzielone opinie na temat możliwości poprawy sytuacji finansowej tej grupy zawodowej w wyniku integracji z UE. Szkolenia, internet i kursy zostały uznane za korzystne sposoby uzupełniania wiedzy, niezbędnej w kontaktach z rolnikami. Ważnym elementem pracy doradczej było wsparcie w wypełnianiu wniosków o dofinansowanie ze środków UE, realizowane najczęściej raz lub dwa razy w roku dla każdego klienta.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Usługi w zakresie dostosowywania gospodarstw rolnych do wymogów instrumentu wzajemnej zgodności

Artykuł „Usługi w zakresie dostosowywania gospodarstw rolnych do wymogów instrumentu wzajemnej zgodności” podnosi istotne z punktu widzenia autora kwestie związane z wypełnianiem zobowiązań Polski wobec rolników w przedmiocie świadczenia poprzez uprawnione organizacje usług pozwalających rolnikom dostosowywać swe gospodarstwa do wymogów instrumentu wzajemnej zgodności. Autor uważa, że usługi uprawnionych podmiotów w zakresie dostosowywania gospodarstw rolnych do wymogów instrumentu wzajemnej zgodności muszą wyzwalać niewłaściwie wykorzystywany potencjał rozwojowy tkwiący w osobowościach rolników i rozwijać go. Jeśli natomiast - z uwagi na przyjęte złe założenia i/lub ich złą wykładnię, jakiej można doszukać się w niektórych aktach prawnych z omawianego obszaru - przedmiotowe usługi nie tylko, że nie przyśpieszą pożądanego procesu przekształcania rolników w przedsiębiorców rolnych ale wśród niektórych z nich będą kreować postawy roszczeniowe, to należy te akty niezwłocznie poprawić.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Mapowanie relacji władzy w procesie zmiany organizacyjnej

Poniższy tekst omawia sposoby mapowania relacji władzy przydatne w procesie implementacji zmiany organizacyjnej. Przedstawiono znaczenie relacji władzy w zdobywaniu zwolenników i neutralizowaniu przeciwników zmian. W tekście omówione zostały podstawowe źródła władzy w organizacji wraz ze wskazówkami pokazującymi, gdzie należy poszukiwać aktorów występujących przeciw zmianie organizacyjnej. W podsumowaniu podano jeden z możliwych sposobów wizualizacji relacji władzy w procesie zmiany organizacyjnej.

Studia i Materiały

Konsument ponowoczesny. Nowe trendy w zachowaniach nabywczych i ich konsekwencje dla marketingu

Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie ponowoczesnego typu konsumpcji. Przedstawione są w nim wybrane trendy społeczno-kulturowe, charakterystyczne dla społeczeństwa postmodernistycznego. Jako kryterium wyboru została przyjęta siła ich oddziaływania na zachowania współczesnych konsumentów. Omówione są w związku z tym takie zjawiska jak: konsumpcyjne nastawienie do życia, ekologizacja zachowań nabywczych, wirtualizacja życia oraz poszukiwanie nowych wspólnot, określane jako plemienność. Rozważane są również konsekwencje, jakie niesie ponowoczesny model konsumenta dla praktyki działań marketingowych przedsiębiorstwa, oraz kwestia występowania ponowoczesnej konsumpcji w polskich realiach.

Studia i Materiały

Próba analizy porównawczej funkcji modułów logistycznych wybranych zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania

Zasadniczym celem niniejszej pracy jest identyfikacja kryteriów porównawczych modułów logistycznych w wybranych zintegrowanych systemach informatycznych zarządzania, a następnie – zgodnie z nimi – dokonanie ich analizy porównawczej. Porównanie to jest wstępem do stworzenia podstaw procedury wyboru optymalnego, z punktu widzenia przedsiębiorstwa modułu logistycznego spełniającego w najwyższym stopniu jego funkcje użytkowe. Obszarem badawczym tej pracy stała się logistyka. Nieustannie bowiem wzrasta jej znaczenie w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Dlatego powstaje konieczność dążenia do zwiększenia efektywności funkcjonowania logistyki, między innymi poprzez wspieranie procesów logistycznych dzięki zastosowaniu systemów informatycznych.

Studia i Materiały

Problemy i wyzwania współczesnej edukacji w zmieniającej się rzeczywistości społecznej – wprowadzenie w problematykę

Wprowadzenie do tomu 48/2 (2022) "Rocznika Lubuskiego".

Rocznik Lubuski

Kulturowo-edukacyjny wymiar rewitalizacji miasta

Tekst zawiera propozycję wdrożenia programu rewitalizacji kulturowej związanej z winiarskimi zabytkami i artefaktami Zielonej Góry. Do jego utworzenia wykorzystano z jednej strony analizę materiałów dotyczących lokalnych zasobów kulturowych miasta, z drugiej analizę dotyczącą nowoczesnych polityk miejskich, rewitalizacji kulturowej i dzielnic kulturowych. Analizy desk research wsparte zostały technikami obserwacji uczestniczącej i spaceru badawczego. Proponowany projekt rewitalizacyjny uznać można za innowacyjny, ze względu na niewykorzystywane dotąd w kraju połączenie idei rewitalizacji społecznej z projektem dzielnic kulturowych. Ostatnia część tekstu uwzględnia założenia związane z projektem edukacyjnym, który powstać może na bazie przyjętych rozwiązań i określa zasady działań edukacyjnych niestosowane dotąd w tematyce winiarskiej.

Rocznik Lubuski

Edukacja wielokulturowa wczoraj, międzykulturowa dziś, transkulturowa jutro

Artykuł jest próbą ukazania zakresu znaczeniowego następujących pojęć: wielokulturowość, międzykulturowość, transkulturowość w kontekście rozwijania przez młodych ludzi kompetencji aksjologicznych. Autor tekstu dzieli się bogatym doświadczeniem w realizacji projektów edukacyjnych o charakterze lokalnym oraz międzynarodowym w ramach Szkoły Dialogu – programu, dzięki któremu uczniowie z Murowanej Gośliny odkrywali żydowską przeszłość swojego miasta oraz rozwijali własną tolerancję. Artykuł przywołuje koncepcję dziesięciu zasad dialogu, których wcielanie w życie jest szansą wzmacniania wśród uczniów polskiej szkoły postaw opartych na szacunku wobec inności oraz akceptacji różnorodności.

Rocznik Lubuski

Wyzwania oraz kierunki rozwoju edukacji w zakresie biotechnologii na podstawie doświadczeń w Anglii

Biotechnologia ma coraz większy wpływ na gospodarki narodów oraz decyzje polityczno-społeczne. Edukacja biotechnologiczna w znacznym stopniu kształtuje obecny i przyszły elektorat. Fakt ten jako pierwsza dostrzegła Anglia i na przełomie XX/XXI wieku była liderem w rozwoju edukacji biotechnologicznej. Zmiany polityczne oraz „niedomówienia” dotyczące GMO (genetycznie zmodyfikowanej żywności) w znacznym stopniu zmieniły postrzeganie biotechnologii i negatywnie odniosły się do edukacji biotechnologicznej. Czynniki tłumiące innowacyjność były również zjawiskiem międzynarodowym. Na przełomie ostatnich kilku dekad na błędach edukacyjnych w zakresie biotechnologii, jakie popełniono w Anglii, uczyły się inne kraje, przejmując prym w edukacji biotechnologicznej. Kształcenie w tym zakresie to kwestia długoterminowa. Niniejszy artykuł przedstawia kodeks najlepszych praktyk kształcenia biotechnologicznego. Rola rządów i sektora publicznego w wyjaśnianiu zagadnień biotechnologicznych jest priorytetowa. Zrozumienie faktów naukowych, nauczanie przez dobrze przygotowaną kadrę pedagogiczną oraz zrozumienie przez społeczeństwo terminologii i znaczenia biotechnologii jest celem priorytetowym w krajach rozwijających się.

Rocznik Lubuski

Polityka oświatowa w Anglii w zakresie edukacji biotechnologii na tle przemian społeczno-kulturowych

Celem tej publikacji jest ukazanie, jak ogromny wpływ na wszystkie dziedziny życia ma znajomość, zrozumienie i poznanie podstaw biotechnologicznych w codziennym życiu. Wyzwania nowoczesnych odkryć z dziedziny biotechnologii zmusiły system oświatowy w Anglii do zmian ewaluacyjnych. Edukacja ta ma na celu zdobycie przez młode pokolenie naukowej i technologicznej wiedzy potrzebnej do świadomego wypełniania obowiązków społecznych. Celem nadrzędnym jest, aby młodzi ludzie, mając podstawy teoretyczne, mogli wyjaśniać własne wartości i umieli odpowiedzieć na trudne pytania oraz decydować w kontrowersyjnych kwestiach biotechnologicznych. Jednym z kluczowych elementów jest doskonalenie kadry pedagogicznej. Należy stworzyć rozwojowe i konkurencyjne warunki pracy naukowej dla doktorów i profesorów na uczelniach wyższych, ze szczególnym wsparciem kobiet. W celu rozwoju edukacji w zakresie biotechnologii powołano Grupę Doradztwa ds. Polityki Edukacyjnej. Manipulacje informacjami biotechnologicznymi w mediach, w prasie i w polityce ukazują, jak istotna jest podstawowa wiedza w tym zakresie. Irracjonalne obawy społeczne, stereotypy światopoglądowe w zakresie biotechnologii należy zmieniać poprzez profesjonalną edukację, finansowanie nauki oraz odpowiedzialną politykę. Panele obywatelskie jako element dialogu pomiędzy społeczeństwem a naukowcami okazał się ogromnym sukcesem w zrozumieniu biotechnologii.

Rocznik Lubuski

Między ciszą a ciszą słowa się kołyszą – polski język migowy (PJM) jako element identyfikacji społecznej Głuchych

Artykuł jest próbą przybliżenia czytelnikom Wspólnoty Głuchych oraz polskiego języka migowego (PJM) jako elementu tożsamości kulturowej społeczności Głuchych. W tekście starano się przybliżyć historię polskiego języka migowego i wskazać na jego elementy jako języka naturalnego osób Głuchych (m.in. komponenty manualne i niemanualne, gramatykę wizualnoprzestrzenną). Ważnym elementem artykułu jest odniesienie do aktów prawnych dotyczących edukacji osób Głuchych w języku migowym. Celem tekstu jest także, zwrócenie uwagi na problemy w komunikacji osób Głuchych w jednostkach użyteczności publicznej m.in. w urzędach państwowych, szpitalach.

Rocznik Lubuski

Oddziaływania psychoedukacyjne a wiedza o sobie dorosłych osób ze spektrum autyzmu

Celem badań było określenie znaczenia oddziaływań psychoedukacyjnych dla samowiedzy dorosłych osób ze spektrum autyzmu. W opracowaniu przyjęto, że paradygmat interpretatywny jest kluczowy, aby móc odnaleźć odpowiedzi na nurtujące badacza problemy naukowe. Osoby autystyczne charakteryzują się trudnościami w sferze komunikacyjnej, a także społecznej. W związku z tym szczególnie istotne okazało się indywidualne podejście do każdego badanego. Analiza i interpretacja materiału empirycznego uwzględniała perspektywę fenomenograficzną. Badania wykazały, że działania o charakterze edukacyjno-terapeutycznym mogą pozytywnie lub negatywnie wpływać na samowiedzę ludzi ze spektrum autyzmu. Osoby autystyczne, które doświadczyły prawidłowo przeprowadzonych oddziaływań edukacyjnych, uwzględniających ich neurotyp rozwinęły wiedzę o sobie, a także umiejętności związane ze samoregulacją i samostanowieniem. Wśród wypowiedzi badanych można wskazać takie, które świadczą o negatywnym oddziaływaniu interwencji edukacyjno-terapeutycznych.

Rocznik Lubuski

Edukacja medialna w zmieniającym się społeczeństwie informacyjnym

Treść artykułu dotyczy obecnie istotnego zagadnienia, jakim jest potrzeba praktykowania edukacji medialnej w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Rosnąca popularność mediów i multimediów widoczna jest w podejmowanych aktywnościach dzieci i młodzieży. Celem teoretycznych rozważań jest zwrócenie uwagi na konieczność wdrażania założeń edukacji medialnej w środowisku rodzinnym i szkolnym. Te dwa najbliższe i najważniejsze dla dziecka środowiska mogą najlepiej i najskuteczniej przygotować młodych użytkowników mediów do harmonijnego rozwoju w świecie zdominowanym przez media.

Rocznik Lubuski

Akceptacja idei odpowiedzialności za zdrowie własne i innych przez kandydatów do zawodu nauczycielskiego – wyzwanie w kształceniu wyższym

Celem badań było udzielenie odpowiedzi na 3 pytania badawcze. Pierwsze dotyczyło źródła informacji o idei odpowiedzialności za zdrowie własne i innych (uczniów) u kandydatów do zawodu nauczycielskiego. Drugie wiązało się z ich akceptacją tej idei. W trzecim ujęto chęć poznania zdania badanych na temat specjalnych zajęć dedykowanych kandydatom do zawodu nauczycielskiego w zakresie badanego poczucia odpowiedzialności. W badaniu uczestniczyło 211 studentów kierunków pedagogicznych uczelni w województwie lubuskim. Wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety dotyczący: opinii na temat podjęcia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych przez kandydatów do zawodu nauczycielskiego.

Rocznik Lubuski

Edukacyjne aspekty interwencji policyjnych

Przebieg interwencji jest różny w zależności od charakteru zdarzenia. Przekazanie informacji – edukacja, osób biorących udział w interwencji może zdominować przebieg działań policyjnych. Zapewnienie odpowiedniej wiedzy na temat np. praw i obowiązków powinny być realizowane najpełniej w społecznościach lokalnych, gdzie policjant-dzielnicowy – zobowiązany jest do wychodzenia poza ramy swoich zadań w celu jak najpełniejszej ich realizacji. W artykule wskazano aspekty edukacyjne towarzyszące przeprowadzanym interwencjom policyjnym. Treści te zostały opracowane na podstawie merytorycznej analizy tekstów i materiałów źródłowych.

Rocznik Lubuski

„Księża patrioci” w działalności Zrzeszenia Katolików „Caritas”. Przypadek ks. Stanisława Owczarka.

Celem artykułu jest prześledzenie, na przykładzie osoby ks. Stanisława Owczarka (1905-1981), roli, jaką „księża patrioci” pełnili w działalności Zrzeszenia Katolików „Caritas”. Ksiądz Owczarek był kapłanem archidiecezji warszawskiej, aktywnym działaczem ugrupowania „księży postępowych”, jednym z nielicznych, którzy angażowali się w obu odsłonach ruchu: w Komisji Księży przy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację oraz w Zrzeszeniu Katolików „Caritas”. W swoich wspomnieniach pt. Być zaangażowanym - być księdzem, które wydano drukiem już po jego śmierci, opisał meandry powstania oraz funkcjonowania Caritas pod auspicjami komunistów. Krytyczna analiza autobiografii ks. Owczarka jako źródła do badań nad historią ruchu tzw. księży patriotów może przynieść odpowiedź na pytanie, dlaczego duchowni rzymskokatoliccy, wbrew swoim zwierzchnikom, decydowali się na współpracę z komunistami. Chociaż praca ze wspomnieniami jako źródłem historycznym niesie za sobą wiele niebezpieczeństw, to konfrontacja z innymi źródłami archiwalnymi oraz obecnym stanem wiedzy o historii Zrzeszenia Katolików „Caritas” może pozwolić na nowe spojrzenie na ten temat oraz stanowić zachętę do dalszych badań.

Prace Historyczno-Archiwalne

Informacja Wojska Polskiego wobec andersowców w latach 1944-1956.

W artykule przedstawiono działalność jednej z formacji komunistycznego aparatu bezpieczeństwa działającego w Polsce w latach 1944-1956. Informacja Wojska Polskiego powstała w 1943 roku na terenie ZSRR. Zorganizowana została i działała na wzór sowieckich organów bezpieczeństwa. Teoretycznie miała być formacją kontrwywiadowczą. W praktyce była jednak organem terroru komunistycznego, który kontrolował i zniewolił Wojsko Polskie utworzone o boku Armii Czerwonej. Wojskowy aparat bezpieczeństwa zwalczał faktycznych lub wyimaginowanych wrogów Polski działających w szeregach Wojska Polskiego. Wśród tych rzekomych wrogów byli żołnierze wywodzący się z jednostek Wojska Polskiego dowodzonych podczas II wojny światowej przez gen. Władysława Andersa.

Prace Historyczno-Archiwalne

Działalność grupy zbrojnej GL „Iskra” w latach 1942–1943.

Od 1942 roku w okupowanej przez Niemców Polsce, na polecenie Józefa Stalina, zaczęła działalność Polska Partia Robotnicza. Głęboko zakonspirowana, miała tworzyć polityczne zaplecze dla przejęcia władzy przez komunistów. PPR utworzyła swoje zbrojne ramię w postaci Gwardii Ludowej (Armii Ludowej), oficjalnie dla celów walki z Niemcami. Artykuł przedstawia historię jednej z grup GL o kryptonimie „Iskra”, która działała na terenie Rzeszowszczyzny. W tekście wykorzystano materiały źródłowe sporządzone już po wojnie. Wyłaniają się z nich dwa wizerunki „Iskry” propagandowy z czasów PRL, gloryfikujący komunistyczną partyzantkę, i rzeczywisty, oparty na wspomnieniach i zeznaniach świadków, według których „Iskra” była odpowiedzialna za wiele zbrodni dokonanych na Polakach oraz spowodowała niemieckie pacyfikacje wsi Przewrotne, Hucisko i Stobierna, w których ofiarami byli niewinni mieszkańcy. Podsumowując działalność „Iskry”, trzeba stwierdzić, że nie przyniosła ona żadnych korzyści, a stała się przyczyną tragicznych losów bezbronnych cywilów.

Prace Historyczno-Archiwalne

Graduał Priusquam te formarem z Graduału Jana Olbrachta w świetle authenticum fontium gregorianorum

Współczesny stan wiedzy na temat śpiewu gregoriańskiego zawdzięczamy przede wszystkim badaniom prowadzonym nad najstarszymi rękopisami. Owocem tych badań jest m.in. możliwość analizowania przekształceń, którym ulegał autentyczny repertuar gregoriański na przestrzeni wieków. Jednym z najcenniejszych zabytków liturgiczno‑muzycznych na gruncie polskim jest datowany na początek XVI wieku Graduał króla Jana Olbrachta, przechowywany w Archiwum Kapituły Katedralnej na Wawelu. Analiza graduału Priusquam te formarem, przeznaczonego na święto Narodzin Jana Chrzciciela, pokazuje, jak pochodząca z VIII wieku melodia została uproszczona na przestrzeni lat, tracąc swój gregoriański charakter.

Pro Musica Sacra

Muzyka wyrazem duchowości – kilka refleksji na temat korelacji słowa i muzyki w Bachowskim chorale bożonarodzeniowym Lobt Gott, ihr Christen, allzugleich BWV 732

Praca jest próbą odnalezienia szczegółowych zależności słowno-muzycznych w Bachowskim chorale organowym Lobt Gott, ihr Christen, allzugleich BWV 732. Punkt wyjścia stanowi cytat Bacha pochodzący z jego egzemplarza Biblii, traktujący o muzyce określonej jako „nabożna”. Ponieważ analizowany utwór jest opracowaniem luterańskiej pieśni opartej na melodii introitu Puer natus est nobis, wersy pierwszej strofy skonfrontowano z gregoriańską antyfoną. Efektem jest znalezienie chiazmu, widocznego w połączeniu Bachowskiego opracowania trzeciego i czwartego wersu. Przyjęta metoda analizy wzajemnych powiązań słowno‑muzycznych pozwala w dalszej części pracy zaobserwować zdumiewającą kompatybilność użytych środków kompozytorskich z poszczególnymi słowami i sylabami, wskazując jednocześnie na wysoki stopień trudności przekładu na inne języki.

Pro Musica Sacra

Uniwersalno-teologalny wymiar muzyki i śpiewu w ujęciu Benedykta XVI

Niniejszy artykuł został napisany głównie w oparciu o liczne przemówienia Benedykta XVI z okazji ofiarowanych mu koncertów wielkiej muzyki światowej. Wyłania się z nich obraz papieża jako wielkiego miłośnika i znawcy tej dziedziny. W jego komentarzach i wypowiedziach muzykologicznych wybijają się dwie podstawowe cechy muzyki i śpiewu: charakter uniwersalny oraz charakter teologalny. Uniwersalny, ponieważ odsyła słuchacza ku sprawom nieprzemijającym, ponadnarodowym, ponadkulturowym. Te aspekty starano się wydobyć z papieskich przemówień w pierwszej części artykułu. Jednak to zorientowanie muzyki i śpiewu ku temu, co uniwersalne, nie jest u Benedykta XVI ukierunkowaniem ku jakiemuś czystemu abstrakcjonizmowi, jakiejś pustce egzystencjalnej, lecz jest ukierunkowaniem teologalnym, tzn. ku Stwórcy piękna kosmosu, ale i piękna artystycznego, w tym muzycznego, Dawcy talentów tworzących piękno, a równocześnie ku Bogu‑Człowiekowi, który objawił się jako Miłość osobowa. Muzyka i śpiew umożliwiają poszukiwanie Boga i zarazem kontemplację tajemnic Jego istnienia i działania zbawczego. W przekonaniu papieża nie da się oddzielić wymiaru uniwersalnego od teologalnego; w jego nauczaniu nawzajem się przenikają.

Pro Musica Sacra

Liturgiczna poetyka Triduum Paschalnego

Czy bez dostępu do publicznych celebracji Triduum Sacrum, odwołanych z powodu pandemii roku 2020, jest możliwe duchowe uczestniczenie w tych liturgiach? Esej wykazuje, że kluczowym sposobem udziału w liturgiach, pomimo nieobecności na celebracji, jest medytacja nad poetyckimi tekstami liturgii. Poezja liturgiczna daje możliwość wejścia w historię zbawienia za pośrednictwem słowa śpiewanego. Niniejszy tekst skupia się na trzech poematach liturgicznych Triduum: Ubi caritas z Wielkiego Czwartku, Pange lingua z Wielkiego Piątku oraz Exsultetu z Wigilii Paschalnej. W każdym z tych utworów słowa prowadzą chrześcijanin ku obecności misterium paschalnego Chrystusa, przygotowując ich do radości z duchowych owoców Triduum.

Pro Musica Sacra

Wolność, nieskończoność, wzniosłość: przestrzeń duchowa w doświadczaniu muzyki religijnej w perspektywie fenomenologicznej

W poszukiwaniu fenomenologicznego ujęcia muzycznego doświadczenia religijnego autorka nawiązuje do analizy doświadczenia religijnego Williama Jamesa oraz do pism Edmunda Gurneya, a wreszcie do pracy Maxa Schelera. Sięgając do opisu doświadczeń religijnych i mistycznych, stara się naszkicować podobieństwo między doświadczeniem mistycznym, wsłuchiwaniem się a praktyką religijną opisywaną w literaturze filozoficznej. Odwołując się do muzyki, która bez względu na styl, wyznanie kompozytora oraz tekst liturgiczny, prowadzi do doświadczenia mistycznego lub religijnego, określa doświadczenie muzyki religijnej poprzez odwołanie się indywidualnego zaangażowania, emocjonalnej pełni oraz duchowej przestrzeni wyznaczanej m.in. przez wysiłek wsłuchiwania się.

Pro Musica Sacra

Przestrzeń ducha w muzyce: koncepcja podmiotu Eero Tarastiego jako narzędzie interpretacji zjawiska

Duchowy wymiar muzyki zawsze stanowił zagadkę. W XIX wieku próbowano rozpaczliwie uchwycić ducha muzyki, uciekając w sferę metafor i eseistyki z jednej strony, a sięgając po filozoficzne narzędzia z drugiej. Estetyka uczucia stała się jednak w pewnym momencie niewygodna. „Niewyrażalne” muzyki, stanowiące z początku jej najwyższą cnotę, prowadziło nie dalej niż w sferę poetyki, nie wyjaśniając fenomenu muzycznej transcendencji. Lata 60. i 70. XX wieku przyniosły narzędzia strukturalnej semiotyki muzycznej. Ta ostatnia mimo neopozytywistycznej, laboratoryjnej dokładności stroniła od problemu znaczenia treści pozamuzycznych, ograniczając swoje badania do poziomu neutralnego i wyrażając wiarę w istnienie obiektywnego tekstu dzieła. „Zwrot semantyczny” przyniósł nowy odłam semiotyki eksponującej sam proces znaczenia rozumiany jako akt dynamiczny i nierozerwalnie związany z kontekstem kulturowym. W tej właśnie perspektywie semiotycznej proponuje się interpretację fenomenu duchowej treści muzyki, wykorzystując elementy koncepcji podmiotu Eero Tarastiego. Egzystencjalne Me i społeczne Self wyjaśnia wiele idei związanych z treścią pozamuzyczną dzieła (zwłaszcza natury teologicznej i metafizycznej) i przyczynia się do zrozumienia mechanizmu wiązania „tekstów kulturowych” w wiązki znaczeniowe.

Pro Musica Sacra

Inspiracje w kompozycji sakralnego dzieła muzycznego

Celem artykułu jest ukazanie znaczenia inspiracji w wymiarze wewnętrznym i zewnętrznym dla kompozycji sakralnego dzieła muzycznego. Wzięcie pod uwagę takich cech inspiracji, jak ewokacja, transcendencja oraz motywacja postawy kompozytora, sprzyja głębszemu rozumieniu procesu twórczego w powiązaniu z etapami jego indywidualnej, artystycznej drogi, co wyraźnie można dostrzec w analizie twórczego doświadczenia Wojciecha Kilara. Warto zauważyć, iż inspiracje pojawiające się spontanicznie domagają się realizacji w postaci konkretnego wytworu, a zatem i sakralnego dzieła muzycznego. Proces jego tworzenia jest specyficzny dla kompozytora, który cechuje się określoną dojrzałością na danym etapie życia.

Pro Musica Sacra

Szkolnictwo i oświata rolnicza na Pomorzu w okresie międzywojennym

W opracowaniu o charakterze historycznym przedstawiono podstawowe ogniwa kształtujące system szkolnictwa i oświaty rolniczej na Pomorzu. W grupie kształcenia szkolnego przedstawiono niższe szkoły rolnicze i jedną szkołę gimnazjalną. Z kolei w zakresie pozaszkolnego kształcenia rolniczego, problem scharakteryzowano poprzez zespoły przysposobienia rolniczego, kółka rolnicze i koła gospodyń wiejskich.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Rola mediacji w pracy zawodowej brokera innowacji w rolnictwie

W ostatnich latach w sektorze rolno-spożywczym zyskuje na znaczeniu współpraca w ramach wielopodmiotowych struktur obejmująca realizację projektów w ramach konsorcjów składających się z rolników, przedsiębiorców, podmiotów doradczych, jednostek naukowych, uczelni wyższych, podmiotów państwowych i instytucji pozarządowych. Takie podmioty posiadają szersze możliwości uzyskiwania dotacji na realizację innowacyjnych projektów w sektorze rolnym. Wprowadzenie wytycznych Unii Europejskiej spowodowało w perspektywie finansowej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich wdrażanie odpowiednich struktur odpowiedzialnych za transfer wiedzy i innowacji w rolnictwie. W  tym celu zgodnie z rozwiązaniem proponowanym przez Unię Europejską wprowadzono stanowisko Brokera innowacji w rolnictwie, który w Polsce jest pracownikiem Publicznych Jednostek Doradztwa Rolniczego. W rozwoju innowacyjnego rolnictwa duże znaczenie mają decyzje kolektywne. Brokerzy innowacji i doradcy, których kompetencje obejmowały dotychczas działania kształceniowe, informacyjne i upowszechnieniowe, często występują w kluczowej roli mediatorów w sprawach pomiędzy różnymi uczestnikami grup inicjatywnych, starając się poznać i dostosować potrzeby zainteresowanych stron w szerszym niż dotychczas zakresie w ramach funduszy Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Mediacja w pracy brokera innowacji to praktyczna metoda, podczas której broker pomaga stronom ustalić najważniejsze fakty, nazwać i rozładować emocje, wspierając proces komunikacji oraz dochodzenie do porozumienia. Utworzenie konsorcjum składającego się z podmiotów reprezentujących różne środowiska i w odmienny sposób podchodzące do kwestii agrobiznesu, jest niezwykle trudnym zadaniem, którego rozwiązania podejmują się brokerzy innowacji w rolnictwie.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Możliwości i wyzwania zastosowania cyfryzacji w rozwoju zrównoważonego, inteligentnego rolnictwa na przykładzie produkcji roślinnej

Inteligentne rolnictwo (ang. smart farming, smart agriculture) to sposób rozwoju rolnictwa, który kładzie nacisk na technologie informacyjne i komunikacyjne w maszynach, urządzeniach i czujnikach, co pozwala nie tylko na zaawansowany technologicznie nadzór nad gospodarstwem, ale daje też możliwość zdalnego sterowania procesami i pracami. Celem stosowania tzw. cyfryzacji jest optymalizacja i zwiększenie jakości produkcji, redukcja pracy ludzkiej, redukcja przemysłowych środków produkcji oraz zmniejszenie presji środowiskowej. Przewiduje się, że innowacyjne technologie tj. Internet Rzeczy (IoT), technologie satelitarne, przetwarzanie w chmurze czy sztuczna inteligencja przyczynią się do rozwoju rolnictwa, a także będą sprzyjać bezpieczeństwu żywności i ograniczą zmiany klimatyczne. Zastosowanie nowych technologii budzi również pewne obawy oraz stawia nowe wyzwania rolnikom. W niniejszym artykule opisano narzędzia i urządzenia wykorzystywane w inteligentnym rolnictwie, możliwości ich zastosowania, a także przewidywane wyzwania, które pojawiają się przy łączeniu innowacyjnych technologii z konwencjonalną działalnością rolniczą.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Gospodarcze i prozdrowotne znaczenie miodu

Mimo, że Polska jest jednym z ważnych producentów miodu w Unii Europejskiej, spożycie tego produktu w naszym kraju nie jest wysokie. Wpływać na to mogą stosunkowo wysokie ceny miodu, ich wzrost w ostatnim czasie oraz – uzależnione od pogody – możliwe coroczne wahania wytwarzanych ilości. Celem pracy było omówienie gospodarczego znaczenia pszczelarstwa oraz spożycia, składu i prozdrowotnych właściwości miodu.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Topinambur – roślina o szerokim zastosowaniu

Topinambur (Helianthus tuberosus L.) stał się w ostatnich latach obiektem rosnącego zainteresowania jako surowiec spożywczy, paszowy i przemysłowy. Do bezpośredniego wykorzystania tej rośliny nadają się zarówno bulwy bogate we fruktany, jak i część nadziemna. Bulwy o jasnej skórce chętnie są wykorzystywane do celów kulinarnych w formie surowej, jak i po obróbce. Duże znaczenie ma także użytkowanie pastewne topinamburu, czy to w postaci bulw czy np. kiszonki z łodyg, którymi mogą być skarmiane zwierzęta. Natomiast zapotrzebowanie na bogate w węglowodany, odnawialne surowce roślinne spowodowało, że topinambur posiada coraz większe znaczenie jako źródło energii. Celem pracy było wykazanie, że topinambur ze względu m.in. na swój skład chemiczny, wysoką wydajność bulw i części nadziemnej, minimalne wymagania uprawowe, stanowi atrakcyjny surowiec do wykorzystania w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym czy do produkcji etanolu, przy równoczesnej możliwości wykorzystania wszystkich części rośliny

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Wzrost i owocowanie wybranych odmian porzeczki czarnej

W doświadczeniu polowym założonym jesienią 2020 roku w Sadzie Doświadczalnym IO-PIB w Dąbrowicach oceniano wzrost i owocowanie młodych krzewów trzynastu odmian porzeczki czarnej (Ribes nigrum L.). Największą liczbę pędów wegetatywnych w pierwszym roku po posadzeniu wytworzyły krzewy odmian ‘Ben Lomond’, ‘Tisel’ oraz ‘Gofert’. Najmniej pędów stwierdzono u krzewów odmian: ‘Ruben’, ‘Titania’ i ‘Bona’. Najdłuższe pędy miały krzewy odmian ‘Polben’ i ‘Tiben’, zaś najkrótsze – ‘Ores’, ‘Öjebyn’, ‘Polonus’ i ‘Ruben’. Najdłuższymi gronami cechowały się odmiany ‘Tisel’ i ‘Gofert’. Najkrótsze grona miały odmiany ‘Bona’, ‘Ruben’ oraz ‘Ben Lomond’. Najwyższy plon w drugim roku po posadzeniu uzyskano z krzewów odmian: ‘Ben Lomond’, ‘Tihope’, ‘Tiben’, ‘Polben’, ‘Tisel’, ‘Gofert’. Najsłabiej plonowały: ‘Titania’, ‘Öjebyn’, ‘Ores’ oraz ‘Polonus’. Największe owoce, o masie ponad 2 g, wytworzyły krzewy odmiany ‘Bona’, natomiast najmniejsze owoce miały krzewy odmian ‘Polonus’ (0,9 g) i ‘Öjebyn’ (1 g). Najwyższą zawartością ekstraktu charakteryzowały się owoce odmiany ‘Gofert’, zaś najmniej ekstraktu miały owoce odmian ‘Ores’ i ‘Polben’. Pomiary intensywności zielonej barwy liści wykazały najwyższą wartość tego parametru u odmiany ‘Tines’, a najniższą – u odmian ‘Gofert’ i ‘Tisel'.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Ocena porażenia kłosów wybranych gatunków zbóż przez grzyby z rodzaju Fusarium oraz Claviceps purpurea w Polsce w latach 2016–2020

Choroby kłosów zbóż wywoływane przez grzyba Claviceps purpurea oraz patogeny z rodzaju Fusarium mają istotny wpływ na ilość i jakość uzyskanego plonu. Ponadto porażone ziarno może zawierać silnie trujące dla zwierząt i ludzi mykotoksyny. Na podstawie obserwacji przeprowadzonych przez pracowników Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN), zostały wykonane analizy mające na celu, przedstawienie procentowego porażenia kłosów przez patogeny grzybowe z rodzaju Fusarium oraz żyta ozimego przez C. purpurea w Polsce w latach 2016-2020. Wykazano, że w analizowanych latach badań C. purpurea stanowił mniejsze zagrożenie niż grzyby z rodzaju Fusarium. Z uwagi na zmieniające się warunki klimatyczne należy prowadzić systematyczny monitoring pól pod kątem występowania chorób grzybowych kłosów, szczególnie w tych województwach, w których odnotowano najwyższy procent porażenia kłosów. Konieczne jest również poszukiwanie czynników ograniczających ich epidemiczne występowanie.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Funkcjonowanie służby rolnej w Polsce w latach 1944-1956

Podstawowym celem opracowania było przedstawienie mało dotychczas poznanego okresu w funkcjonowaniu służby rolnej obejmującego lata 1944-1956. W pierwszym okresie przypadającym na lata 1944-1948, przywrócono stanowiska instruktorów rolnych w ramach izb rolniczych, a potem Związków Samopomocy Chłopskiej. Ze względów politycznych podjęto decyzję o kolektywizacji rolnictwa, co doprowadziło do likwidacji służby rolnej. Odbudowa służby rozpoczęła się w 1954 r. wraz z powstaniem powiatowych zarządów rolnictwa, poprzez powołanie instruktorów rolnych. Ważną rolę w produkcji zwierzęcej odgrywali od 1947 r. inspektorzy mleczarstwa.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Obszary aktywności innowacyjnej lokalnych grup działania w województwie warmińsko-mazurskim

W artykule przedstawiono przykłady aktywności innowacyjnej lokalnych grup działania z województwa warmińsko-mazurskiego. Planowane w ramach realizacji lokalnych strategii rozwoju operacje można przyporządkować do czterech grup obejmujących: – niekonwencjonalne wykorzystanie zasobów lokalnych, – innowacyjne sposoby angażowania mieszkańców w rozwój społeczny, – nowatorskie rozwiązania w zakresie wspierania postaw przedsiębiorczych, – zastosowanie technologii informatycznych i komunikacyjnych w stymulowaniu rozwoju lokalnego. Prezentowane przykłady zawartych w LSR działań innowacyjnych inspirują mieszkańców obszarów wiejskich do podejmowania przedsięwzięć przyczyniających się do efektywnego wykorzystania posiadanych zasobów, co pozwala mieć nadzieję na wzrost konkurencyjności obszarów wiejskich województwa warmińsko-mazurskiego.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Znaczenie wiedzy we wzroście innowacyjności na obszarach wiejskich

Artykuł omawia zagadnienia warunkujące znaczenie wiedzy we wzroście innowacyjności na obszarach wiejskich. Przedstawiono warunki decydujące o stopniu przygotowania mieszkańców obszarów wiejskich do wdrażania innowacji zarówno w sektorze rolno-spożywczym trwale związanym z obszarami wiejskimi jak i infrastrukturze społecznej wsi. Wykazano powiązania, a także uwarunkowania jakie występują w procesach innowacyjnych, w tym zwłaszcza pomiędzy stopniem przygotowania edukacyjnego mieszkańców obszarów wiejskich, a możliwościami wykorzystania innowacji. Zidentyfikowano warunki jakie powinny być zrealizowane by zasoby kapitału ludzkiego na obszarach wiejskich mogły skutecznie przyczynić się do rozwoju sektora rolno-spożywczego i wsi.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Technologiczno-ekonomiczne aspekty wdrażania produkcji ekologicznej w wybranych gospodarstwach rolnych cz. II

Celem tego opracowania jest przedstawienie wybranych aspektów produkcji ekologicznej w kraju w latach 2005 - 2007. Analizę przeprowadzono w 117 gospodarstwach ekologicznych w 14 województwach. Osiągnięte rezultaty analizy przedstawione w artykule charakteryzują stan tych gospodarstw m.in.: ich specyfikę, zasoby majątkowe, charakterystykę głównych działalności w gospodarstwie, stosowane technologie, osiągane wyniki produkcyjne i ekonomiczne, marketing produktów ekologicznych. Analiza w rozszerzonym zakresie ekonomicznym kontynuowana jest w 2009 roku, co pozwoli na wypracowanie jeszcze bardziej szczegółowych wniosków.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Tradycja kółek uczniowskich gimnazjów autonomicznej Galicji w Okręgu Szkolnym Krakowskim i Lwowskim II Rzeczypospolitej

Kółka uczniowskie naukowe, jak i zainteresowań w gimnazjach autonomicznej Galicji, oprócz ważnego znaczenia dydaktycznego odgrywały również istotną rolę wychowawczą. Uczyły szacunku do narodowej tradycji i historii kształtując w ten sposób postawy patriotyczne. Funkcjonowały praktycznie we wszystkich gimnazjach. Liczba ich w poszczególnych szkołach była różna. Cieszyły się one zainteresowaniem ze strony uczniów, o czym świadczy znaczna ich frekwencja na zajęciach. Po odzyskaniu niepodległości szkoły Okręgu Szkolnego Krakowskiego kontynuowały formy pracy pozwalające wzbogacać zakresy wiedzy naukowej uczniów oraz poszerzać o nowe treści programy obowiązkowych przedmiotów nauczania będące nawiązaniem do tradycji galicyjskiej. Niezależnie od modelu wychowania: narodowego czy państwowego kształtowały u uczniów postawy patriotyczne, obywatelskie. Budowały u nich szacunek dla wartości narodowych i bogatego dziedzictwa kultury. Zarówno kółka naukowe, jak i zainteresowań w autonomicznej Galicji, a potem w II Rzeczypospolitej funkcjonowały praktycznie we wszystkich gimnazjach. Były to kółka tematycznie związane z programowymi przedmiotami: historyczne, teologiczne, przyrodnicze, matematyczne, fizyczne, germanistów, polonistyczne, filozoficzne, a także wynikające z określonych zainteresowań uczniów, np.: abstynenckie, miłośników teatru, samokształceniowe, estetyczne, turystyczne, ekonomiczne, fotograficzne, krajoznawcze, muzyczno-śpiewacze, sportowe, miłośników książek, introligatorskie, literackie, etyczne, higieniczne, zabaw ruchowych, artystyczne, dramatyczne, literackie i inne. Należała do nich przeważająca część uczniów. W części szkół kółka uczniowskie organizacyjnie tworzone były w ramach działalności czytelni. Opiekunami z reguły byli nauczyciele przedmiotów bądź uczący wykazujący zainteresowania tematem działania danego kółka. Galicyjskie kółka uczniowskie miały wsparcie dyrektorów szkół. Według nich powinny kółka zachować naukowy charakter, ich tworzenie winni wspierać nauczyciele, a decyzję o ich organizowaniu należy pozostawić samorządom młodzieżowym. Kółka uczniowskie w gimnazjach autonomicznej Galicji jako forma pracy dydaktycznej i wychowawczej były istotnym wkładem w rozwój tego typu działalności uczniowskiej w polskiej szkole średniej lat międzywojennych, tym samym wkładem oświaty galicyjskiej do tworzącego polskiego systemu szkolnego lat 1918–1939. Oprócz kółek uczniowie swoje zainteresowania mogli rozwijać w ramach działalności czytelni, gmin klasowych, SKO, Sodalicji Marjańskiej, klubów sportowych, hufca szkolnego P.W., harcerstwa czy świetlicy.

Kultura – Przemiany – Edukacja

Klaudiusz Angerman (1861-1922), przemysłowiec, działacz polityczny i filantrop. W stulecie śmierci.

Klaudiusz Angerman (1861-1922), inżynier geolog, przemysłowiec, działacz niepodległościowy i filantrop, urodził się we Lwowie w rodzinie urzędniczej. Studiował na Politechnice Lwowskiej (1879-1883), naukę kontynuował w Wiedniu (1883-1885). Pracę zawodową rozpoczął w Jaśle. Na przełomie XIX/XX w. działał w przemyśle naftowym. Na Podkarpaciu i w Zagłębiu Borysławskim prowadził badania geologiczne w poszukiwaniu złóż naftowych. Podobne badania prowadził na Kaukazie, w Apeninach i rumuńskich Karpatach. W latach 1911-1918 był posłem Polskiego Stronnictwa Ludowego do Rady Państwa w Wiedniu. Zajmował się kwestiami gospodarczymi. Publikował (po polsku i po niemiecku) na tematy społeczno-gospodarcze. W latach 1914-1920 czynnie angażował się w sprawy niepodległości Polski. W latach 1904-1922 mieszkał z rodziną w Boguchwale koło Rzeszowa. Zmarł w Nowym Sączu, pochowany został w Boguchwale. W 2022 roku samorząd Boguchwały nazwał jedną z ulic jego imieniem .

Prace Historyczno-Archiwalne

Gimnazjum w Brzeżanach w latach 1806–1918. Zarys dziejów

Pierwotną siedzibą szkoły był Zbaraż. W 1789 r. cesarz Józef II Habsburg założył w mieście tym pięcioletnie gimnazjum. Była to jedna z sześciu tego typu szkół średnich w Galicji. W 1805 r. cesarz Franciszek I podjął decyzję, aby zakład przenieść do Brzeżan – miasta będącego siedzibą cyrkułu. W 1819 r., w wyniku reformy oświaty, liczbę klas zwiększono do sześciu. Cztery niższe nazwano gramatykalnymi, a dwie wyższe – humanioralnymi. Sprawami pedagogicznymi kierował prefekt, a strategiczne decyzje podejmował dyrektor, który był jednocześnie starostą (Kreishauptmann) cyrkułu. Po Wiośnie Ludów w 1848 r. Kreishauptmann utracił zwierzchnictwo nad gimnazjum, a prefekt podniesiony został do rangi dyrektora i przejął odpowiedzialność za całokształt działalności szkoły. W wyniku kolejnej reformy władze planowały zdegradować gimnazjum do czteroletniego, jednak dzięki staraniom lokalnej społeczności udało się temu zapobiec i uzyskać zgodę na powiększenie szkoły do ośmiu klas. Nastąpiło to w latach 1863/64–1864/65. W maju i czerwcu 1865 r. dla absolwentów klasy ósmej odbyła się pierwsza w Brzeżanach matura, zwana egzaminem dojrzałości. Bardziej korzystne warunki dla rozwoju szkoły nastały po uzyskaniu przez Galicję autonomii. Liczba zespołów klasowych wzrosła z 9 w roku 1868/69 do 23 w latach poprzedzających I wojnę światową, a liczba uczniów z ponad 300 do ponad 700. Od roku szkolnego 1906/07 zaczęto tworzyć klasy utrakwistyczne (dwujęzyczne), w których dla części przedmiotów językiem wykładowym był polski, a dla pozostałych – ukraiński. W roku szkolnym 1914/15 gimnazjum nie funkcjonowało z powodu okupacji dużej części Galicji przez wojska rosyjskie. W latach 1915/16–1917/18 znajdowało się albo w strefie przyfrontowej, albo pod okupacją i do lutego 1918 r. nie było w nim warunków do wznowienia systematycznej pracy.

Prace Historyczno-Archiwalne

Istota i miejsce doskonalenia nauczycieli w polskim systemie prawnym – formy doskonalenia zawodowego nauczycieli. Z doświadczeń Powiatowego Centrum Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli w Puławach

W artykule podjęto próbę analizy uwarunkowań systemowego wsparcia doskonalenia zawodowego w polskim systemie oświaty. Omówiono podstawy prawne systemu doskonalenia zawodowego nauczycieli oraz elementy tworzące ten system w Polsce. Ukazano tendencje rozwojowe systemu zarówno w obszarze zdobywania kwalifikacji przez nauczycieli, jak i doskonalenia posiadanej już wiedzy i umiejętności. Podkreślono specyfikę pracy nauczycieli w aspekcie zmian społeczno-gospodarczych i konieczność ciągłego doskonalenia się. Przeprowadzono analizę wyników badań w obszarze potrzeb edukacyjnych środowiska oświatowego w aspekcie preferencji dotyczących form doskonalenia zawodowego w ramach funkcjonowania powiatowej publicznej placówki doskonalenia nauczycieli, co pozwoliło wskazać tendencje i preferencje nauczycieli w obszarze doskonalenia zawodowego.

Kultura – Przemiany – Edukacja

Próba klasyfikacji form instytucjonalnych uzupełniających funkcje rodziny w Polsce

Artykuł stanowi propozycję klasyfikacji wiedzy na temat form opieki i edukacji dzieci i młodzieży. Takie uporządkowanie wydaje się celowe w związku z częstymi zmianami systemu kształcenia i systemu opieki nad dzieckiem i jego rodziną, które spowodowały powstanie wielu luk w ich całościowym postrzeganiu. Artykuł ma charakter teoretyczny, opierając się na metodzie hermeneutyki pedagogicznej uporządkowano wiedzę na temat instytucjonalnych form uzupełniających funkcje rodziny (poziom poznawczy), zaproponowano ich klasyfikację oraz opisano zakres działania (poziom praktyczny).

Kultura – Przemiany – Edukacja

Prezydenci i radcy Sądu Obwodowego w Rzeszowie (1855–1891)

Opracowanie poświęcone jest osobom, które w zakreślonej cezurze lat 1855– 1891 pełniły urząd prezydentów oraz radców orzekających w Sądzie Obwodowym w Rzeszowie. Na wstępie, dla lepszego zrozumienia tematu, przedstawiono w zarysie organizację sądownictwa w Galicji, jaka wprowadzona została w 1855 r. oraz rozbudowaną strukturę stanowisk i rang urzędników sędziowskich. Praca obejmuje jedynie tych sędziów – radców, którzy zawodowo związani byli z Rzeszowem. Na podstawie dostępnych informacji przedstawiona została nie tylko ścieżka kariery zawodowej omawianych kolejno sędziów, ale również ich zaangażowanie w sprawy lokalnych społeczności na gruncie instytucji autonomicznych, organizacji społecznych, charytatywnych i stronnictw politycznych.

Prace Historyczno-Archiwalne

Możliwości wykorzystania analiz ekonomicznych w ochronie zdrowia

Celem artykułu jest prezentacja podstawowych analiz wykorzystywanych w farmakoekonomice. Farmakoekonomika pozwala np. doprowadzić do porównywalności koszty oraz efekty (korzyści) danego sposobu leczenia i umożliwia dokonanie wyboru między alternatywnymi metodami terapeutycznymi. Ustalanie kosztów jest jednoznaczne metodologicznie, natomiast efekty (korzyści) mogą być wyrażone w jednostkach monetarnych (pieniężnych), naturalnych (np. skrócenie pobytu w szpitalu o określoną ilość dni) lub dodatkowych (np. lata życia ze skorygowaną jakością). W farmakoekonomice wykorzystuje się: analizę minimalizacji kosztów (CMA), analizę wydajności kosztów (CBA), analizę efektywności kosztów (CEA) i analizą użyteczności kosztów (CUA).

Studia i Materiały

Zagrożenia towarzyszące nauce zdalnej w domu i szkole w trakcie pandemii COVID-19 – wybrane aspekty

Czas pandemii COVID-19 pojawił się niespodziewanie i objął swoim zasięgiem generalnie wszystkie obszary życia ludzi w różnym wieku. Dla dzieci i młodzieży to czas szczególny, zarówno w zakresie życia rodzinnego, jak również szkolnego. Wielu badaczy podjęło w tym okresie badania dotyczące różnych aspektów ich życia. W tekście zostały zaprezentowane wybrane wyniki badań własnych dotyczących niektórych zagrożeń (przemocy fizycznej i psychicznej, zaniedbywania w rodzinie, cyberprzemocy) towarzyszących młodzieży w domu i szkole. Analiza i interpretacja wyników badań własnych, poprzedzona została rozważaniami teoretycznymi dotyczącymi specyfiki czasu zarazy oraz problematyki zagrożeń. W podsumowaniu znajdą się wnioski wynikające z badań własnych oraz rekomendacje skierowane do rodziców, nauczycieli oraz młodzieży.

Kultura – Przemiany – Edukacja

Polski system rozliczeń detalicznych w świetle standardów europejskich

Niniejszy artykuł poświęcony jest zagadnieniom związanym z funkcjonowaniem systemów płatniczych, a w szczególności europejskich systemów międzybankowych rozliczeń detalicznych. Opisuje on zarówno historię, jak i obecny kształt infrastruktury rozliczeniowej oraz kierunki jej rozwoju w świetle budowy SEPA – Jednolitego Obszaru Płatności Euro (Single Euro Payments Area). Artykuł przedstawia również prace podejmowane przez instytucje polskiego systemu płatniczego w zakresie wdrażania instrumentów paneuropejskich oraz dostosowywania do nowych standardów wiadczenia usług rozliczenioworozrachunkowych.

Studia i Materiały

Zaburzenia relacji społecznych osób z zespołem Aspergera jako konsekwencja deficytów lingwistycznych w oparciu o analizę zachowań językowych

Zespół Aspergera (ZA) po raz pierwszy opisany został przez Hansa Aspergera w 1944 roku i początkowo był określany terminem psychopatii autystycznej. W przypadku jednostek z ZA dostrzega się cały wachlarz zakłóceń interakcji społecznych, które objawiają się głównie trudnościami w płaszczyźnie pragmatycznej oraz semantycznej. Zachowania językowe i komunikacyjne jednostek z ZA przyjmują specyficzną postać. Celem artykułu jest zaprezentowanie analizy zachowań językowych tej grupy osób w oparciu o badania własne oraz najnowszą literaturę. Omówione zostały przypadki dwóch chłopców obarczonych wspomnianym zaburzeniem. Deficyty w zakresie wybranych sprawności językowych, komunikacyjnych i interakcyjnych, występujące w różnym stopniu i zakresie u badanych z zespołem Aspergera dowodzą występowania deficytów lingwistycznych u tej grupy osób. Wskazanie zasad językowego funkcjonowania jednostek z ZA pomoże je zrozumieć oraz ułatwi pracę logopedom.

Kultura – Przemiany – Edukacja

Osamotnienie dzieci i młodzieży – narastający problem społeczny współczesnych czasów

Osamotnienie dziecka we własnej rodzinie stanowi coraz powszechniejsze zjawisko. Problem ten dotyczy nie tylko rodzin dysfunkcyjnych, ale też rodzin dobrze funkcjonujących, z pozoru. Stan osamotnienia dziecka we własnej rodzinie istotnie zaburza jego rozwój w sferze emocjonalnej, społecznej, edukacyjnej, a nawet moralnej. Konsekwencje tego problemu przekładają się na inne środowiska funkcjonowania społecznego dzieci i młodzieży takie jak: środowisko szkolne, lokalne i rówieśnicze. Problemy badawcze, które rozpatrywano w tekście brzmią: Jakie są przyczyny makrospołeczne i wewnątrzrodzinne osamotnienia dzieci i młodzieży? Jakie są negatywne konsekwencje społeczne, emocjonalne i wychowawcze u dzieci z poczuciem osamotnienia?

Kultura – Przemiany – Edukacja

Porównanie metodyk wdrożeniowych standardowych systemów klasy MRPII/ERP

Zasadniczym celem artykułu jest przedstawienie oraz porównanie metodyk wdrożeniowych opracowanych przez wiodących dostawców zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem klasy MRPII/ERP: Accelerated SAP dla systemu SAP, OnTrack dla Oracle J.D. Edwards EnterpriseOne oraz IFS AIM dla IFS Applications. Postępowanie według sprawdzonego wzorca podczas implementacji standardowego oprogramowania zwiększa szansę na powodzenie przedsięwzięcia, dlatego tak ważne jest stosowanie zbioru procedur projektowych, dokumentów i sugestii dotyczących organizacji projektu. Przestrzeganie zasad wybranej metodyki wydaje się szczególnie istotne po analizie statystyk wskazujących na wysoki procent wdrożeń zakończonych niepowodzeniem lub ograniczonym sukcesem. Badania i praktyka pokazuj, jak trudno jest zrealizować plan dotyczący zakresu, harmonogramu oraz budżetu przez cały okres trwania przedsięwzięcia. Metodyki wdrożeniowe stosowane w przypadku gotowych pakietów wspomagających zarządzanie powstały na podstawie doświadczeń zgromadzonych podczas wielu przeprowadzonych projektów informatycznych w przedsiębiorstwach różnych branż oraz różnej wielkości. Jednak pomimo faktu, iż koncepcje metodologiczne zostały przygotowane przez producentów lub firmy wdrożeniowe na podstawie różnych praktyk oraz dotyczą systemów o odmiennej specyfice, w rzeczywistości występuje między nimi małe zróżnicowanie. Opisane w pracy metodyki proponują podobny układ kolejnych etapów projektu, zawierają zbliżone procedury działań oraz dostarczają podobnych narzędzi.

Studia i Materiały

Zwięzek pomiędzy sytuacją finansową a rodzajem stosowanej strategii zarządzania kapitałem obrotowym w przedsiębiorstwach z działu 15.61 EKD

W artykule przedstawione zostały strategie zarządzania kapitałem obrotowym realizowane przez przedsiębiorstwa sklasyfikowane w dziale 15.61 EKD, których przedmiotem działalności jest wytwarzanie produktów przemiału zbóż. W badaniu brane były pod uwagę przedsiębiorstwa, które nieprzerwanie w latach 1999–2004 prowadziły działalność gospodarczą. Identyfikacja strategii została dodatkowo rozszerzona o analizę wybranych wskaźników finansowych. Po przeprowadzeniu analizy okazało się, że najpopularniejszą strategią była strategia K-A, którą w zależności od roku wybrało średnio od 41% do 71% przedsiębiorstw. Jednakże, pomimo takiej popularności, sytuacja finansowa kształtowała się znacznie korzystniej w strategiach A-K i K-K, które były zdecydowanie rzadziej wybierane przez przedsiębiorstwa.

Studia i Materiały

Ideologiczny fundament ukraińskiego Towarzystwa „Sokił” (1894-1914) cz. II: Ewolucja sokilskiego munduru.

Od chwili powstania, w roku 1894, ukraińskie towarzystwo gimnastyczne „Sokił” starało się realizować główny cel statutowy, jakim było propagowanie kultury fizycznej, zdrowego stylu życia, wyrabianie tężyzny fizycznej i wartości moralnych. Prowadząc przy tym szeroko zakrojoną, wielokierunkową działalność manifestującą patriotyzm i promocję rodzimych tradycji, nie zapominano w nim również o ukrytych głębiej celach niepodległościowych. Jednocząc własne filie wokół ukraińskiej idei narodowej, „Sokił” z czasem, w sposób autonomiczny, stał się „strażnikiem” procesu narodowo-wychowawczego. Umacnianiu narodowej świadomości miał służyć między innymi, opracowany z dbałością, fundament ustrojowy towarzystwa, na który składały się: statut, prawa, obowiązki członków, ceremoniał, regulaminy, ale również i sztandar, hymn, odznaczenia, hierarchiczne wyróżniki, a nade wszystko jeden z najbardziej rzucających się w oczy atrybutów, mający w sposób jednoznaczny kojarzyć się zarówno z ruchem sokolim jak i z samym towarzystwem – organizacyjny strój. Strojowi, wyznaczono nie tylko rolę wizytówki towarzystwa, mającej podkreślać przynależność do jednej formacji, ale swego rodzaju pomostu, łączącego i zrównującego wszystkie warstwy narodu, świadome słusznej pracy i walki za podstawowe idee sokolstwa. Pełniąc funkcję estetyczną i propagandową mundur stał się wyznacznikiem organizacyjnej solidarności, a jego posiadanie zaliczano w zakres obowiązków członków towarzystwa. Ale zanim sokilski mundur zyskał swój ostateczny wygląd, przeszedł szereg zmian, o czym stanowi niniejsze opracowanie. Jest ono jedną z części poświęconych mało znanemu i pomijanemu w piśmiennictwie, fragmentowi działalności towarzystwa - wspomnianemu ideologicznemu fundamentowi, którego strój był istotnym elementem.

Prace Historyczno-Archiwalne

Znaczenie czytania bajek dla rozwijania wrażliwości dziecka w opinii nauczycieli wychowania przedszkolnego

Wrażliwość dziecka doskonale rozwija się poprzez literaturę. Jest ona dla niego źródłem wielu wrażeń, wzruszeń, a także podstawą do nauki mowy ojczystej. Wzbogaca słownik dziecka, rozwija jego pasje i zainteresowania. W artykule podjęto próbę ukazania znaczenia czytania dzieciom bajek przez nauczycieli dla rozwijania ich wrażliwości. Świat bajkowy, to świat, który jest bliski dziecku, nie tworzy sztucznej sytuacji terapeutycznej, nie zmusza do wykonywania konkretnych zadań, jest tylko drogowskazem. Bajki, czy to te przekazywane ustnie, czy na piśmie są nadzieją dla czytelnika i pozwalają wkroczyć do lepszej, bezbolesnej rzeczywistości. Wyniki badań własnych wskazały na to, że organizowanie form działalności edukacyjnej przyczynia się do rozwijania wrażliwości na piękno, a także kształtowania odpowiednich moralnie postaw u dzieci w wieku przedszkolnym. Wykorzystując do pracy z dziećmi bajki, mamy możliwość oddziaływać nie tylko na postawę dziecka, ale również na jego nieukształtowaną jeszcze moralność czy wyobraźnię.

Kultura – Przemiany – Edukacja

Współczesne kierunki rozwoju edukacji w społeczeństwie edukacyjnym

Rozpoczęcie epidemii spowodowanej wirusem SARS-CoV-2 w dniu 12 marca 2020 roku spowodowało znaczące zmiany we wszystkich aspektach edukacji. W artykule zaprezentowano aktualne kierunki rozwoju edukacji wyodrębniając kształcenie odbywające się w szkole i poza nią. Na podstawie przedstawionego podziału edukacji ukazano wyzwania, jakie po pandemii COVID-19 mają przed sobą aktualnie istniejące rodzaje edukacji formalnej, pozaformalnej i nieformalnej.

Kultura – Przemiany – Edukacja

Synergia zwinnego i szczupłego rozwoju oprogramowania na bazie Scrumban

W firmach informatycznych cały czas poszukiwane są efektywne metody rozwoju oprogramowania. Zwykle te podejścia dostosowywane są do rodzaju prac związanych z rozwojem oprogramowania. Do najbardziej popularnych należą podejście zwinne (agile), szczupłe (lean) i proaktywne (klasyczne). W opracowaniu poddana zostanie ocenie metodyka łącząca w sposób synergetyczny podejście zwinne (agile) i podejście szczupłe (lean). Reprezentantami tych podejść są Scrum i Kanban. W wyniku tej oceny zostaną zaproponowane optymalne rozwiązania dla zespołów rozwijających oprogramowanie. Przedstawiony zostanie przykład studialny (case study) użycia rozwiązania łączącego podejście zwinne i szczupłe.

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Informatyki w Krakowie

Samonaprawiający się robot – quasi-transakcyjność robota RPA3

Przedmiotem rozważań są wnioski z realizacji rozszerzenia funkcjonalności oprogramowania narzędziowego Wizlink® o przełomowe rozwiązanie adresujące problem „broken bot syndrome”. Wraz ze wzrostem praktycznego użycia w organizacjach robotów RPA automatyzujących czynności pracowników w interakcji z aplikacjami ujawniły się problemy, których skali nie dało się przewidzieć przed wdrożeniem automatyzacji. Jednym z nich jest rozważany niniejszym problem z nie kończeniem przez robota RPA całego zbioru czynności przewidzianych w jego scenariuszu. Rozwiązaniem tego problemu było opracowanie i zaimplementowanie innowacyjnych mechanizmów quasi-transakcyjności robota. Rozwiązanie wzorowane jest na monitorach transakcji (CICS, Tuxedo) i modelu transakcyjności ACID. Dzięki temu w znakomitej większości robot jest w stanie automatycznie ponowić wykonanie przerwanej transakcji lub ją wycofać. Robot odwołujący się do ekranów aplikacji biznesowych nie ma jednak takiej swobody działania jak systemy zarządzania bazą danych. Stąd opracowany mechanizm określono mianem quasi-transakcyjnym, bo nie jest rozwiązaniem w pełni uniwersalnym.

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Informatyki w Krakowie

100 lat piłki nożnej w Tyczynie, czyli od „szmacianki” do piłki skórzanej (1921–2021).

Artykuł nawiązuje do obchodów Jubileuszu 100-lecia piłki nożnej w Tyczynie. Zaprezentowany został okres międzywojenny, kiedy sport, a w szczególności piłka nożna była źródłem wielu emocji, budowała relacje społeczne, kształtowała poczucie więzi obywatelskich. Pomimo upływu lat, czasów okupacji niemieckiej, okresu Polski Ludowej, pod tym względem niewiele się zmieniało. Często rywalizacja piłkarska na zielonej murawie była „odskocznią” od ponurej, a później często szarej rzeczywistości. Także po przemianach społeczno-ustrojowych w Polsce na przełomie lat 1989/1990 piłka nożna znalazła należne jej miejsce, tak jest zresztą do dziś. Artykuł ukazuje ludzi związanych z tyczyńskim futbolem, ich dokonania, plany i marzenia. Pokazuje także sukcesy i porażki, kończy się jednak optymistycznym przesłaniem, że przed MKS „Strug” 1921 Tyczyn przyszłość rysuje się w optymistycznych barwach.

Prace Historyczno-Archiwalne

Stronnictwo Ludowe w powiecie łańcuckim

Stronnictwo Ludowe w powiecie łańcuckim w latach 1931-1939 było główną siłą polityczną. Jego przywódcy: Antoni Dec, Józef Burda, Jan Tepper i Stefan Kozakiewicz należeli do czołowych działaczy ruchu ludowego nie tylko w powiecie, ale także w strukturach okręgowych i centralnych. Powiat łańcucki był odwiedzany przez liderów Stronnictwa. W Rakszawie w 1933 roku ludowcy zorganizowali Wincentemu Witosowi jubileusz 25-lecia pracy politycznej i parlamentarnej. Rok później do Wierzawic na poświęcenie sztandaru koła SL przyjechał czołowy działacz Stronnictwa, były marszałek Sejmu Maciej Rataj. W czerwcu 1933 roku w powiecie łańcuckim doszło do tragicznych zajść w Grodzisku Dolnym, których skutkiem była śmierć dwóch policjantów i sześciu osób cywilnych. W 1938 roku struktury Stronnictwa Ludowego w powiecie łańcuckim należały do najlepiej zorganizowanych w kraju. Według źródeł policyjnych, SL posiadało tu 56 kół i był to szósty wynik na 22 powiaty województwa lwowskiego. Natomiast pod względem liczby członków powiat łańcucki znajdował się na trzecim miejscu.

Prace Historyczno-Archiwalne

Mojżesz Rubinfeld, Wiktor Grajewski, Jakub Berman: uciekinierzy z Polski w 1939 r. i ich losy

W rezultacie przyłączenia do ZSRS w 1939 r. wschodnich terytoriów II Rzeczypospolitej, a także ucieczek polskiej ludności żydowskiej na tereny znajdujące się pod okupacją państwa sowieckiego, na terenie ZSRS pojawiła się nowa, spora grupa osób żydowskiego pochodzenia. Ludność ta, w przeciwieństwie do Żydów zamieszkujących obszary sowieckie jeszcze w okresie przedwojennym, nie doświadczyła stalinowskiej polityki wynaradawiania w tak dużym stopniu, dlatego też zachowała ona silne wspomnienia związane z żydowską kulturą oraz ideologią syjonistyczną. To z kolei uczyniło z niej źródło inspiracji dla odkrywającej swą tożsamości żydowskiej społeczności rosyjskojęzycznej, zarówno w okresie istnienia ZSRS, jak i już po jego rozpadzie w 1991 r. Celem pracy jest analiza opublikowanych w wydaniu internetowym tygodnika „Jewriejskij Mir” wspomnień i sylwetki Mojżesza Rubinfelda. Był on polskim Żydem, pochodzącym z miejscowości Rybotycze, który po wybuchu II wojny światowej przedostał się na tereny kontrolowane przez państwo sowieckie. W wywiadzie z publicystą gazety, Arje (Leonidem) Judasinem, Rubinfeld poruszył kwestie istotne dla współczesnych Żydów rosyjskojęzycznych, takie jak życie na terytorium II Rzeczypospolitej i ZSRS, problem antysemityzmu, pamięć o Zagładzie czy też emigrację rosyjskojęzycznej ludności żydowskiej na Zachód. Dodatkowo, jego wspomnienia zestawiono tu z wybranymi losami innych uciekinierów – Wiktora Grajewskiego oraz Jakuba Bermana. Pozwala to ocenić rolę, jaką jego przeżycia mogą pełnić w narracji historycznej rosyjskojęzycznych mediów żydowskich. Ponadto analiza ta przybliża odpowiedź na pytanie, jakie postawy wspomnienia te mogą kształtować wśród dawnych sowieckich Żydów i ich potomków.

Prace Historyczno-Archiwalne

Pierwsze dokumenty konspiracyjne Łukasza Cieplińskiego (1941-1942).

Artykuł przynosi zestawienie najstarszych chronologicznie dokumentów ZWZ--AK sygnowanych przez por. Łukasza Cieplińskiego. Wszystkie znajdują się w zbiorach Archiwum Państwowego w Rzeszowie. Do publikacji wybrano jedenaście różnych, oryginalnych tekstów z lat 1941–1942, związanych ze strukturami ZWZ-AK w Obwodzie oraz Inspektoracie Rzeszów. W zestawieniu znalazły się rozkazy wykonawcze, rozkazy okolicznościowe, instrukcje i wytyczne do pracy podziemnej, w tym wywiadowczej, przygotowane i podpisane przez komendanta Obwodu, a potem rzeszowskiego inspektora, por. Łukasza Cieplińskiego. Każdy z tych dokumentów ma fundamentalne znaczenie dla odtwarzania dziejów podziemia wojskowego na Rzeszowszczyźnie w początkowym okresie funkcjonowania Polskiego Państwa Podziemnego. Wszystkie pokazują zakres tajnych prac organizacyjnych, zasięg działania, metody pracy konspiracyjnej, oddają atmosferę okupacyjną i związane z nią zagrożenia. Przynoszą wartościowe szczegóły, bez których nie sposób pisać o armii podziemnej w Rzeszowie, ale również o ludziach, którzy ją tworzyli.

Prace Historyczno-Archiwalne

Wieś Jaszczew k. Jedlicza w świetle mapy Miega i tzw. Metryki Józefińskiej w latach 1787-1789. Przyczynek do historii miejscowości.

Wieś Jaszczew stanowi bardzo ciekawy przykład braku jakichkolwiek zmian zachodzących w systemie społeczno-gospodarczym Galicji, znajdującej się pod koniec XVIII wieku pod zaborem austriackim. Dzięki sporej liczbie zachowanych materiałów archiwalnych udało się odtworzyć zarówno stan gospodarki, jak i położenie mieszkańców w systemie prywatnej wsi pańszczyźnianej. Przedstawiono strukturę zawodową oraz układ przestrzenny miejscowości. Poruszono sprawy wpływu ukształtowania terenu na życie gospodarcze Jaszczwi. Poprzez porównanie stanu z lat 1787-1789 nie stwierdzono wyraźnych, a nawet żadnych symptomów poprawy sytuacji gospodarczej. Artykuł może być także ciekawym przyczynkiem dla genealogów. Równocześnie stanowi jedynie niewielki fragment dziejów małej galicyjskiej wsi.

Prace Historyczno-Archiwalne

Wybrana korespondencja handlowa Zarządu dóbr Hrabiów Mycielskich w Wiśniowej nad Wisłokiem.

W artykule przedstawiono fragmenty rozproszonej korespondencji handlowej Zarządu dóbr Hrabiów Mycielskich w Wiśniowej nad Wisłokiem z lat 1915-1943. Korespondencja dotyczyła spraw gospodarczych przedsiębiorstwa rolnego należącego w latach 1867-1944 do rodziny Mycielskich. Przybliżono sylwetki kolejnych właścicieli tych dóbr: Franciszka Mycielskiego (1832-1901), jego syna Jana Mycielskiego (1858-1926), którego synem był Jan Zygmunt Mycielski (1901-1972), ostatni właściciel dóbr wiśniowskich. Zamieszczona korespondencja dostarcza szeregu informacji na temat zmian organizacyjnych w zakresie przemysłu rolnego w dobrach Mycielskich w analizowanym okresie. W aneksie zamieszczono 78 kart pocztowych, z których znaczna część dotyczy serowni w Wiśniowej, działającej w latach 1885-1944, specjalizującej się w produkcji sera szwajcarskiego gruyére. Dokument przedstawia środowisko gospodarcze współpracowników dóbr Mycielskich. Korespondencja przechowywana jest w Powiatowym Centrum Kultury i Turystyki w Wiśniowej nad Wisłokiem.

Prace Historyczno-Archiwalne

Gwardia Narodowa w Lesku w 1848 roku

Wybuch rewolucji w Wiedniu w marcu 1848 r. odnowił nadzieje Polaków w Galicji na uzyskanie niepodległości lub przynajmniej autonomii w ramach Cesarstwa Austriackiego. Podstawą dążeń patriotycznych było utworzenie oddziałów Gwardii Narodowej, początkowo w Krakowie i Lwowie, a później w mniejszych miejscowościach, m.in. w Lesku. Miasto to, liczące kilka tysięcy mieszkańców, stanowiło bazę rekrutacyjną dla nowo powstałych formacji. Składały się one w większości z rzemieślników i drobnomieszczaństwa. Dopiero pod koniec ich istnienia dopuszczono do nich chłopów. Gwardia Narodowa w Lesku posiadała liczne, wyszkolone zapewne w wojsku austriackim, grono oficerskie umożliwiające szkolenie wojskowe. Stanowiło to dopiero początek formowania jednostek polskich na terenach Galicji. Zarówno dowódcy, jak i patriotycznie nastawieni członkowie Gwardii Narodowej dawali nadzieję na stworzenie kadry, która w odpowiednim momencie będzie zdolna wywalczyć upragnioną przez Polaków niepodległość. Upadek nastrojów rewolucyjnych w Austrii spowodował stłumienie ruchów niepodległościowych na terenie Galicji. Wraz z powrotem reżimu wojskowego pod koniec 1848 r. zlikwidowano wszelkie zdobycze demokratyczne, powstałe w trakcie kilku zaledwie miesięcy, w tym również Gwardię Narodową. Formacja ta zlikwidowana została również w Lesku w styczniu 1849 r.

Prace Historyczno-Archiwalne