Datasets:

rafalposwiata

/

plsc

like 0

Ellen Axson Wilson (1860–1914): artystka, która „uczyniła” męża prezydentem USA

Żony prezydentów USA, traktowane jako nieodłączny element narodowej historii, cieszyły się zwykle dużą sympatią rodaków. W zależności od epoki, oczekiwań Amerykanów, a w niemałym stopniu i od możliwości czy predyspozycji kolejnych mieszkanek Białego Domu, nadawały one tej nieformalnej instytucji first lady swój niepowtarzalny, indywidualny charakter. W zróżnicowanym panteonie prezydentowych ciekawą i trochę niedocenioną postacią była pierwsza żona Woodrowa Wilsona – Ellen Axson Wilson, przez 29 lat towarzyszka życia, wydatnie wspierająca go na wszystkich etapach kariery, zarówno w pracy akademickiej, jak i potem w działalności politycznej. Była oddaną i zaufaną pomocnicą, doradczynią i partnerką wspomagającą jego karierę polityczną, najpierw jako gubernatora New Jersey (1911–1913), a potem od 4 marca 1913 r. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Ellen Axson Wilson obowiązki first lady pełniła jedynie przez 17 miesięcy, bowiem zmarła przedwcześnie 6 sierpnia 1914 r. Była w jakimś stopniu reprezentantką rodzącej się „nowej kobiety”, która starała się łączyć sferę życia prywatnego i tradycyjną kobiecość (była szczęśliwą żoną i matką) z aktywnością publiczną i pasją malarską. Jej największym osiągnięciem w okresie spędzonym w Białym Domu były prace społeczne i reformatorskie, które podjęła w celu polepszenia warunków życia mieszkańców ubogich dzielnic w stolicy i ustawodawstwa w tym zakresie.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Zarządzanie transformacją wyników badań naukowych do zastosowań praktycznych w ramach Programu Wieloletniego PW-004

Artykuł niniejszy zawiera wnioski końcowe zawarte w opracowaniu pod takim samym tytułem, które stanowi o końcowy rezultat projektu badawczego pt. Metodyka transformacji wyników badań naukowych do zastosowań praktycznych w ramach Programu Wieloletniego PW-004 nt. „Doskonalenie rozwoju systemów innowacyjności w produkcji i eksploatacji w latach 2004–2008”. Program był koordynowany przez Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu. Opracowanie końcowe ma charakter poradnika metodycznego i stanowi zestaw metod wsparcia (wspomagania) procesu transformacji wyników badań do praktyki gospodarczej. Niebawem poradnik ten ukaże się drukiem.

Studia i Materiały

Ocena zmian innowacyjności – wybrane problemy i kierunki zmian

Analiza literatury poświęconej problematyce innowacji jako kategorii ekonomicznej, a obecnie bardziej już społeczno-ekonomicznej, pozwala sformułować kilka kluczowych wniosków. 1. Pomimo budowania licznych, nierzadko odmiennych od siebie klasyfikacji innowacji, wszyscy autorzy zgadzają się co do faktu, iż innowacja jest fenomenem na poziomie zarówno ekonomicznym, jak i społecznym. 2. Zamknięty model innowacji ukierunkowanej na prowadzenie oraz korzystanie przede wszystkim z wewnętrznych prac B+R danego przedsiębiorstwa został zastąpiony modelem otwartym, w którym innowacja w jednakowym stopniu bazuje na wynikach wewnętrznych i zewnętrznych prac badawczych. Aplikacja tego modelu pozwala na postrzeganie innowacji w szerszym kontekście ekonomiczno-społeczno -kulturowym. 3. Ewolucja innowacji w kolejnych latach będzie się odbywać nie tylko w kontekście gospodarczym, ale również w coraz szerszym kontekście społeczno-kulturowym, co w sposób znaczący zwiększy liczbę organizacji, które będą musiały podjąć zarządzanie innowacjami. Szybkie tempo ewolucji innowacji powoduje zatem konieczność dostosowania narzędzi wykorzystywanych do pomiaru zmian innowacyjności w odniesieniu do: przedsiębiorstw, sektorów oraz całych gospodarek. Trudność stworzenia jednego narzędzia o kompleksowym charakterze jest związana z jednej strony z mnogością potencjalnych mierników, jakie mogą zostać wykorzystywane w procesie pomiaru innowacyjności, z drugiej zaś ze zmianami w specyfice samych projektów innowacyjnych wybieranych, a następnie podejmowanych przez przedsiębiorstwa. Dotyczy to przede wszystkim rosnącej liczby przedsiębiorstw wdrażających innowacje nietechnologiczne, które to podmioty nie prowadzą przy tym własnej działalności B+R, a także niezakupujących wyników tychże prac od podmiotów zewnętrznych. W niniejszym artykule podjęto próbę przeanalizowania zmian, jakie zaszły w rozwoju innowacji, wraz z próbą ich odniesienia do funkcjonowania przedsiębiorstw i możliwości ich wykorzystania – ze szczególnym uwzględnieniem problemu relacji pomiędzy zmianami w pojęciu innowacji a problemem oceny innowacyjności danego podmiotu gospodarczego i zmian, jakie nastąpiły w badanym okresie. Szczególną uwagę skierowano na innowatorów nietechnologicznych wdrażających innowacje organizacyjne i marketingowe.

Studia i Materiały

Determinanty zachowań lojalnościowych nabywców

W artykule przedstawiono zagadnienie lojalności nabywców, rozróżniając jej dwa podstawowe typy: behawioralny i emocjonalny. Następnie omówiono główne zjawiska, które przyczyniają się do generowania zachowań lojalnościowych klientów należą do nich zadowolenie, jakość, wartość, zaufanie, zaangażowane oraz koszty i bariery zmiany dostawcy. Nakreślono mechanizmy ich powstawania, elementy składowe oraz wpływ na lojalność nabywców. W końcowej części artykułu zostały przedstawione warunki konieczne dla osiągnięcia przez firmę stanu określanego mianem prawdziwej lojalności.

Studia i Materiały

Zadowolenie sprzedawców z organizacji a ich intencja dobrowolnego odejścia z firmy – raport z badań

Personel sprzedażowy odgrywa niezwykle ważną rolę w działalności współczesnej firmy a jego zadowolenie, jak na to wskazują wyniki wielu badań i doświadczenie praktyków, wywiera ogromy bezpośredni wpływ na osiągane wyniki sprzedaży, jej efektywność oraz inne zachowania organizacyjne sprzedawców, takie na przykład jak ich intencja dobrowolnego odejścia z firmy. Intencja odejścia sprzedawców z firmy jest niezwykle silnym symptomem ich lojalności wobec firmy, stanowiąc jednocześnie istotną determinantę określającą bieżącą i długookresową efektywność sprzedaży i pozycję rynkową firmy. Identyfikacja determinant kształtujących zadowolenie sprzedawców oraz zbadanie ich związków z intencją odejścia z organizacji ma ogromne znaczenie zarówno dla rozwoju teorii, jak też dla praktyki zarządzania. Ponieważ sprzedawcy zadowoleni wydają się bardziej lojalni wobec zatrudniających ich organizacji. Znajduje to odbicie w relatywnie niskich wskaźnikach deklarowanej intencji odejścia oraz wyraźnie niższym poziomie dobrowolnej fluktuacji w grupie zadowolonych sprzedawców. To zaś z kolei wywiera wysoce pozytywny wpływ na wyniki sprzedaży, kształtowanie się jej efektywności, a w rezultacie na rentowność firmy. Za Churchillem autorzy artykułu przyjmują, że zadowolenie sprzedawców z organizacji jest komponentem siedmiu autonomicznych zmiennych i obejmuje odpowiednio zadowolenie: (1) z charakteru wykonywanej pracy, (2) z wynagrodzenia, (3) z relacji z bezpośrednim przełożonym, (4) z atmosfery panującej w zespole sprzedażowym, (5) z klientów, (6) z perspektyw zawodowych oraz (7) z polityki firmy. Źródłem zadowolenia (niezadowolenia) sprzedawców mogą więc być tak różne czynniki organizacyjne, jak: niski bądź niesprawiedliwy, w odczuciu sprzedawców, poziom ich wynagrodzenia, panująca w firmie atmosfera przejawiająca się w tolerowaniu nieetycznych postaw i zachowań wobec klientów, polityka firmy wobec samych sprzedawców czy relacje sprzedawców z bezpośrednim przełożonym lub sposób wyznaczania i komunikowania targetów. Wśród wielu zmiennych determinujących poziom zadowolenia bądź braku zadowolenia bardzo często na czołowe miejsce wysuwane są czynniki związane z wynagrodzeniem sprzedawców, takie jak: jego poziom, sprawiedliwy bądź niesprawiedliwy sposób wyznaczania lub dostosowana do oczekiwań struktura. Zadowolenie sprzedawców w kontekście jego wpływu na zachowania personelu sprzedażowego nie było dotychczas przedmiotem badań empirycznych w naszym kraju. Nigdy nie analizowano tego zjawiska w szerszym kontekście organizacyjnym, zwłaszcza z uwzględnieniem uwarunkowań odnoszących się do licznej, a zarazem bardzo specyficznej grupy zawodowej, jaką są sprzedawcy. Niniejszy projekt stanowi zatem pierwszą próbę wypełnienia luki, jaka istnieje pomiędzy światowym dorobkiem nauk o zarządzaniu a nauką i praktyką zarządzania personelami sprzedażowymi w naszym kraju.

Studia i Materiały

Użyteczność głównych modeli badania efektywności do oceny polskich klubów sportowych

Prezentowany artykuł jest próbą zastosowania koncepcji wywodzących się z głównego nurtu zarządzania do zarządzania w sporcie. Na podstawie przeglądu literatury autorka przedstawia podstawowe modele badania efektywności. Zalicza do nich ocenę przez pryzmat osiągania celów, wydajności procesów wewnętrznych, zdolności do pozyskiwania rzadkich zasobów z otoczenia oraz zaspokajania potrzeb kluczowych interesariuszy. Rozważa wady i zalety poszczególnych podejść oraz ograniczenia ich stosowania. W drugiej części artykułu autorka podejmuje próbę oceny przydatności wcześniej opisanych koncepcji do zdiagnozowania efektywności polskich klubów sportowych. Na podstawie obserwacji i badań własnych oraz przeglądu literatury opisującej sytuację w polskim sporcie wskazuje model, którego zastosowanie uważa za najbardziej uzasadnione. Za taki uważa ocenę efektywności przez pryzmat zaspokajania potrzeb interesariuszy.

Studia i Materiały

Metody doskonalenia menedżerów

Autorka artykułu przeanalizowała polską i zagraniczną literaturę dotyczącą metod kształcenia menedżerów. Przedstawiła rozróżnienie „szkolenia” i „doskonalenia”, a także „kompetencji” i „umiejętności”. Metody doskonalenia zostały przedstawione według podziału na te, które odbywają się w miejscu pracy (on the job), i te poza miejscem pracy (off the job). Autorka podkreśliła znaczenie kształcenia menedżerów dla organizacji. To menedżerowie kształtują wizerunek przedsiębiorstw i to w dużej mierze dzięki ich umiejętnościom zarządzane przez nich przedsiębiorstwa mogą osiągać sukces. Z niniejszego artykułu wynika, że organizacje mają ogromny wybór sposobów doskonalenia menedżerów wszystkich szczebli zarządzania, ale ich dobór wymaga dużej wiedzy i ostrożności. Wielką szansą dla polskich przedsiębiorstw są dofinansowania ze środków unijnych, dzięki którym istnieje możliwość doskonalenia kadry różnymi metodami.

Studia i Materiały

Szanse rozwojowe w obszarze zarządzania jakością w administracji samorządowej poprzez wsparcie Europejskiego Funduszu Społecznego

Systemy zarządzania jakością stają się coraz bardziej popularnym narzędziem zwiększania efektywności administracji samorządowej w Polsce. Do głównych barier wdrażania systemów należy zaliczyć wysoki stopień formalizacji, niedostosowanie do realiów administracyjnych dokumentów i podręczników poświęconych wdrażaniu systemów zarządzania jakością oraz wysoki koszt wdrożenia tych systemów. Środkami do implementacji sprawdzonych modeli zarządzania jakością jest wybranie optymalnego do specyfiki urzędu modelu, przystosowanie dokumentacji systemowej do języka i kultury organizacyjnej instytucji publicznej oraz efektywne wykorzystanie funduszy europejskich przeznaczonych na rozwój polskiej administracji w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki na lata 2007-2013.

Studia i Materiały

Zarządzanie wiedzą o projektach

Rozwój wiedzy o zarządzaniu projektami napotyka wiele trudności. Żadna z dostępnych publikacji nie porządkuje obszaru zarządzania wiedzą o projektach w sposób analogiczny do usystematyzowania w dostępnych kompendiach i standardach takich obszarów, jak zarządzanie czasem, zarządzanie kosztami czy zarządzanie jakością w środowisku projektów. Za jedną z głównych przeszkód w dalszym rozwoju wiedzy o zarządzaniu projektami uważany jest brak systematycznego przeglądu stanu badań dotyczącego tego obszaru. Niniejszy artykuł zawiera opis oryginalnego, pełnego modelu zarządzania wiedzą o projektach, w którym podstawową rolę odgrywają: - Mikrocykl życia wiedzy określający zestaw procesów wykonywanych na pojedynczych elementach wiedzy o projektach. W mikrocyklu życia wiedzy wyodrębniono podstawowe procesy zarządzania elementami wiedzy: identyfikację potrzebnej wiedzy, nabycie, tworzenie, wykorzystanie, transfer, identyfikowanie i dokumentowanie wytworzonej wiedzy, dzielenie się wiedzą oraz pozyskiwanie jej spoza organizacji. - Makrocykle życia wiedzy zdefiniowane dla czterech poziomów zarządzania (indywidualnego, projektu, organizacji i globalnego), określające procesy wykonywane na całości wiedzy o projektach istniejącej na każdym z tych poziomów. - Międzypoziomowe przepływy wiedzy o projektach powodujące przekazywanie elementów wiedzy pomiędzy poziomami zarządzania.

Studia i Materiały

Diagram 9 czynników sprawczych i jego wykorzystanie w badaniach organizacji

Diagnoza dysfunkcji działań organizacji jest problemem trudnym i złożonym. Wynika to z faktu, iż źródła przyczyn dysfunkcji są wielorakie i niejednoznaczne. Stąd konieczność posiłkowania się metodami, które bazują na sformalizowanych modelach organizacji. W artykule wskazano na metodę analizy opartą na modelu 9 czynników sprawczych (określoną jako model płatka śniegu). Do jego opracowania wykorzystano model organizacji w układzie 7S (McKinseya). Model płatka śniegu wskazuje na trzy źródła dysfunkcji w organizacji. źródła te powiązano z następującymi grupami: właścicielami (shareholders), interesariuszami (stakeholders) i społeczeństwem. W obrębie tych grup wskazano na dodatkowe grupy przyczyn, ujmując je w kręgi: strategiczny, taktyczny i operacyjny. Każda z przyczyn otrzymała powiązaną z nią wagę, określającą jej ważność. Wagi ustalane są za pomocą ankiet i wywiadów w badanej grupie osób. Zaproponowany model źródeł dysfunkcji wykorzystano do analizy prawidłowości procedur przetargowych w przedsiębiorstwie państwowym. Wyniki wskazały, iż główne przyczyny nieprawidłowości wynikają z sieci powiązań pomiędzy interesariuszami organizacji oraz struktury i systemu tej grupy. Pozwala to na podjęcie działań, których celem jest minimalizacji tych czynników i zmniejszenie poziomu dysfunkcji procedur przetargowych.

Studia i Materiały

Czy choroba jest kobietą? – o językowym obrazie wybranych dolegliwości (rozważania na podstawie tekstów polskiego folkloru)

Autorka koncentruje się na przedstawieniu utrwalonych w polskiej kulturze ludowej wyobrażeń choroby. Przywołuje różnorodne dane językowe (od nazw po teksty) poświadczające ślady dawnych wierzeń dotyczących postrzegania poszczególnych dolegliwości na podobieństwo żywych istot, zwłaszcza kobiet. Wskazuje również podstawowe przyczyny antropomorfizowania chorób.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Działalność Ligi Kobiet na Białostocczyźnie w latach 1945–1989, ss. 456

Rozprawa doktorska „Działalność Ligi Kobiet na Białostocczyźnie w latach 1945‒1989”, napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Małgorzaty Dajnowicz, podejmuje tematykę aktywności masowej organizacji kobiecej w okresie Polski Ludowej. Celem pracy było ukazanie ewolucji działalności podejmowanej przez Ligę Kobiet w północno-wschodniej części Polski Ludowej w świetle uwarunkowań społeczno-politycznych i gospodarczych w kraju. Autoreferat rozprawy doktorskiej obejmuje swym zakresem główne założenia rozprawy doktorskiej, wykorzystane materiały źródłowe i metody badawcze, strukturę pracy oraz wnioski końcowe.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Julki, alternatywki, zodiakary. Stereotypy kobiet w młodomowie

Artykuł dotyczy analizy współczesnych przykładów stereotypizacji (młodych) kobiet za pomocą nominacji o charakterze etykietalnym. Nowe etykiety (typu: bedoesiara, julka, karyna, konserwatywka, madka) są efektem ekspresywnych i waloryzujących uproszczeń poznawczych. Dominuje w nich element afektywny i humorystyczny, bowiem bazują one na określonych, emocjonalnych reakcjach na kontakt z tzw. jednostkami „typowymi” (por. typowa julka, typowa rzepiara, typowa madka). Wskazywane neologizmy, etykietując określone grupy osób, powielają i utrwalają w opinii społecznej negatywne i ‒ zwykle – deprecjonujące sądy, przyczyniając się do powstawania stereotypów.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Maria Sieroszewska (1881–1964). Studium przypadku

Artykuł jest próbą rekonstrukcji nieznanych dziejów Marii Sieroszewskiej – córki Wacława Sieroszewskiego (1858–1945), polskiego zesłańca syberyjskiego i Ariny Czełba-Kysej (1860–1886), Jakutki z Wierchojańska. Maria, osierocona przez matkę jako pięcioletnia dziewczynka i odłączona od ojca w wieku lat szesnastu, kiedy ten powraca do ojczystego kraju, pozostaje w carskiej Rosji pod opieką jego przyjaciół, dojrzewając na styku trzech kultur: polskiej, rosyjskiej i narodu Sacha. Jej jednostkowe losy obrazują dramatyczne dzieje szerszej grupy dzieci narodzonych ze związków mieszanych, w których matka była autochtonką, mieszkanką Azji, a ojciec przybyszem z Europy, zza Uralu.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Colette Gaveau-Małcużyńska – portret pianistki

Artykuł jest próbą zarysowania portretu utalentowanej pianistki francuskiej Colette Gaveau (1913–1987), laureatki pierwszej nagrody Konserwatorium Paryskiego w 1932 r., uczestniczki kilku międzynarodowych konkursów muzycznych, w tym III Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie z 1937 r. oraz Konkursu im. Eugène’a Ysaÿe’a, który odbył się w Brukseli w 1938 r. Przełomowym wydarzeniem w życiu młodej Colette Gaveau był ślub z polskim pianistą Witoldem Małcużyńskim (1914–1977) w październiku 1939 r. Ze względu na działania wojenne II wojny światowej Gaveau-Małcużyńska opuściła wraz z mężem rodzinną Francję i udała się najpierw do Portugalii, a następnie do Argentyny. Do Europy Małcużyńscy powrócili dopiero w 1945 r. Colette Gaveau-Małcużyńska była wierną i cierpliwą towarzyszką życia, a także uczestniczką sukcesów jednego z najwybitniejszych polskich pianistów drugiej połowy XX w.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Rola kobiet we wczesnonowożytnej wojskowości: próba spojrzenia na przykładzie siedemnastowiecznej armii hiszpańskiej

Niniejszy artykuł jest poświęcony odmiennym rolom, jakie odgrywały kobiety w siedemnastowiecznej armii hiszpańskiej. Jako że zagadnienie obecności kobiet w armiach przedprzemysłowych nie cieszy się wielkim zainteresowaniem wśród badaczy, problem ten nadal jest przedstawiany zgodnie ze stereotypami ukształtowanymi przez dziewiętnastowieczną historiografię i wczesne prace historyków wojskowości. W ich świetle kobiety w armiach wczesnonowożytnych przyjmowały co najwyżej rolę służących, praczek, kucharek lub oferowały usługi seksualne. Nowsze prace historyków z kręgu społecznej historii wojskowości rzucają jednak kompletnie inne światło na to zagadnienie, ukazując je nie tylko jako aktywnie uczestniczące w życiu armii, ale też chwytające za broń czy szukające po wojnie pomocy dla siebie i sierot po żołnierzach. W artykule przedstawię trzy role kobiet, jakie wyłaniają się ze źródeł – kobiety walczącej zbrojnie, wdowy i matki – w siedemnastowiecznej armii hiszpańskiej.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Getta ludności żydowskiej w Żychlinie w latach 1940–1942

W okresie okupacji niemieckiej w Żychlinie istniały dwa getta ludności żydowskiej. Małe getto utworzono w czerwcu 1940 r. przy ul. Pierackiego (ob. 1 Maja) na niewielkim terenie zakładu przemysłowego zwanego Fabianówką. Drugie większe getto założono w lipcu 1940 r. na dużym obszarze między ulicami Łukasińskiego (d. Buszkowską), Narutowicza (d. Budzyńską) i Traugutta. Na terenie gett, istniejących do marca 1942 r. zgromadzono ponad 3 tys. Żydów, których wywieziono do Krośniewic i Kutna, a następnie zamordowano w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem. W istniejących opracowaniach nieprecyzyjnie prezentowany jest obszar dużego getta żychlińskiego, a także fotografie, które nie obrazują jego zabudowy. W niniejszym artykule autor stara się wyjaśnić nieścisłości i prawidłowo opisać historyczne granice dużego getta.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

„Wedle ideału Klaudynek…”. Wizerunek dziewiętnastowiecznej Polki w piśmiennictwie historycznym Antoniny Machczyńskiej

Problematyka artykułu dotyczy charakterystyki działalności społecznej Antoniny Machczyńskiej (1832[37]–1919), lwowskiej działaczki społecznej i oświatowej, na rzecz równouprawnienia kobiet na przełomie XIX i XX w. Analizie poddana została literatura pamiętnikarska Machczyńskiej z lat 1860–1919, przechowywana w zbiorach warszawskich i lwowskich, oraz jej twórczość publicystyczna i historyczna. Szczególną uwagę skoncentrowano na analizie znanego szkicu historycznego napisanego przez nią na Wystawę Pracy Kobiet w Pradze w 1912 r. pt. Kobieta polska, który w całości poświęciła omówieniu historii kobiet polskich od czasów najdawniejszych po współczesne. Machczyńska, odwołując się do emancypacyjnych dążeń Polek oraz własnych doświadczeń życiowych, zaprezentowała określony wizerunek dziewiętnastowiecznych kobiet, skoncentrowany na motywie klaudynek – kobiet działających w Towarzystwie im. Klaudyny z Działyńskich Potockiej.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Możliwości edukacyjne Żydów w międzywojennym Płocku

Artykuł omawia możliwości edukacji szkolnej stopnia podstawowego i średniego dzieci i młodzieży żydowskiej w Płocku w latach 1918–1939. Nie odbiegały one od możliwości reszty mieszkańców Płocka. Z powodów związanych z religijnymi zwyczajami utworzone zostały odrębne publiczne szkoły powszechne dla dzieci żydowskich. Dla rodziców, którzy chcieli wychowywać swe potomstwo w duchu tradycyjno-religijnym istniały prywatne szkoły powszechne. Zdecydowana większość dzieci żydowskich uczyła się w szkołach publicznych. Młodzież żydowska uczęszczała do płockich gimnazjów publicznych bądź do żydowskiego gimnazjum prywatnego (w 1935 r. zlikwidowane) oraz szkół zawodowych. Zebrany materiał źródłowy nie daje podstaw do podejrzeń o dyskryminację Żydów na polu edukacji.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

Gostyniński notariusz Jan Gustowski (1897–1962) a przemiany w notariacie

Notariusz Jan Nepomucen Władysław Gustowski pełnił swą funkcję w latach 1917–1952 kolejno w Brześciu Kujawskim i w Gostyninie. Jego działalność przypadała na czasy zaboru rosyjskiego i PRL, z przerwą na czas okupacji niemieckiej. Najdłużej pracował w Gostyninie. Oprócz prowadzenia kancelarii angażował się w działalność patriotyczną i społeczną. W 1952 r., w związku z upaństwowieniem kancelarii notarialnych, został pozbawiony możliwości wykonywania zawodu.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

Kobiety i kobiecość w twórczości literackiej Wandy Maleckiej

Twórczość literacka Wandy Maleckiej poświadcza jej stopniową emancypację intelektualną i uwrażliwienie na kwestie dotyczące pozycji kobiet. Przełom drugiej i trzeciej dekady XIX w. był dla niej okresem poszukiwań formalnych wśród gatunków oświeceniowych: dialogu, bajki, anegdoty. Prezentowany w nich obraz kobiecości pozostawał stereotypowo prześmiewczy. Drugi etap łączy się z powstaniem Wyjątku z historycznego poematu Wanda, tekstu poetyckiego, wystylizowanego zgodnie z estetyką romantyczną i przynoszącego kreację silnej, niemal androginicznej postaci kobiecej. Wreszcie lata 30. zostały zdominowane przez sentymentalną nowelę, najodważniej dotykającą kwestii nierówności płci.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Obraz kobiet w wybranych dziełach historiografii kościelnej z VI wieku. Część 1. Historia Kościoła Teodora Lektora i Kronika Wiktora z Tunnun

Niniejszy artykuł stanowi analizę wybranych utworów historiograficznych pod kątem postrzegania przez ich autorów roli kobiet w opisywanych przez nich wydarzeniach. Obraz kobiet w historiografii kościelnej tego okresu jest odzwierciedleniem postrzegania kobiet przez autorów, mężczyzn wywodzących się z różnych środowisk i kręgów kulturowych: greckojęzycznego lektora z Konstantynopola, łacińskojęzycznego biskupa z Afryki rzymskiej, syriackiego mnicha z Amidy, w końcu świeckiego adwokata z Antiochii tworzącego w języku greckim. W pierwszej części artykułu analizie poddane zostały Historia Kościoła Teodora Lektora oraz Kronika Wiktora z Tunnuny. Analiza pozostałych dzieł oraz wnioski zostaną przedstawione w części drugiej artykułu.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Prawdziwe oblicza prawdy – znaczenia słowa prawda w wybranych utworach lirycznych C.K. Norwida

Celem niniejszego artykułu było wykazanie zróżnicowanej płaszczyzny semantycznych znaczeń słowa prawda zastosowanych w kontekście różnych utworów poetyckich Cypriana Kamila Norwida (literatura podmiotowa). Określenie funkcji wspomnianego wyrazu pozostaje w bezpośrednim związku z sytuacją liryczną w twórczości polskiego poety romantycznego. Zestawienie symbolicznych konotacji prawdy odniesiono więc do wybranych założeń filozoficznych (m.in. aksjologicznych, estetycznych), historycznych, religijnych i społecznych. W tym celu poszczególne tezy i wnioski oparto na materiale teoretycznoliterackim, będącym kluczową pomocą w sformułowaniu wywodu (literatura przedmiotowa). Autor wskazuje ponadto na bogactwo znaczeń kulturowych zawierających się w pojęciu prawdy oraz ich wpływie na myśl społeczną.

Kultura – Przemiany – Edukacja

Analiza możliwości doskonalenia kompetencji muzycznych studentów kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna na wybranych uczelniach wyższych w Polsce

W artykule dokonano przeglądu proponowanych przez wybrane uczelnie wyższe przedmiotów o profilu muzycznym na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna. Przeprowadzono charakterystykę wybranych kursów o profilu muzycznym z uwzględnieniem liczby godzin przeznaczonych na ich realizację, omówione zostały również cele i treści programowe zawarte w kartach kursów. Zwrócono uwagę na komponenty kwalifikacji pedagogicznych niezbędne w prowadzeniu zajęć umuzykalniających – nauczyciel bowiem jest kluczem do właściwego funkcjonowania systemu edukacyjnego i to od jego kompetencji, motywacji i cech osobowościowych zależy przyszłość wychowanków. W zakończeniu przedstawiono wnioski z przeprowadzonej analizy.

Kultura – Przemiany – Edukacja

Nowe formy przekazu treści w picturebookach Iwony Chmielewskiej w świetle polskich badań

Autorka artykułu posłużyła się metodą analizy i krytyki piśmiennictwa oraz metodą autopsji, aby opisać różne środki artystyczne wykorzystywane przez Iwonę Chmielewską w jej autorskich picturebookach. Autorka dokonuje podziału tych środków na dwa zbiory, według sposobu ukazania przestrzeni. Pierwszy zbiór zawiera środki artystyczne zaobserwowane w przestrzeni ujmowanej płasko. Drugi zbiór zawiera środki artystyczne obecne, gdy przestrzeń jest ukazana w ujęciu trójwymiarowym. Tekst porządkuje wiedzę na temat wybranego fragmentu dorobku publikacyjnego tej artystki. Autorka odwołuje się do ustaleń rodzimych badaczy fenomenu picturebooków Iwony Chmielewskiej. Są wśród nich m.in.: Marta Baszewka, Anna Boguszewka, Alina Brzuska-Kępa, Małgorzata Howorus-Czajka, Marta Kotkowska, Magdalena Sikorska, Katarzyna Smyczyńska. Badaniom poddano tylko picturebooki opublikowane w latach 2004-2020.

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

Historia i losy bytomskiego księgozbioru brajlowskiego. Komunikat z badań

System pisma punktowego stworzony w XIX w. przez Louisa Braille’a sprawił, że osoby z niepełnosprawnością wzroku zaczęły aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym, kulturalnym i zawodowym. Celem artykułu jest próba przedstawienia roli pisma punktowego i wpływu nowoczesnych technologii na życie osób z niepełnosprawnością wzroku. Dokonano oceny popularyzacji i upowszechniania systemu Braille’a w przestrzeni publicznej. Zaprezentowano aktywność osób widzących, wybranych instytucji działających na Górnym Śląsku i przedstawiono wstępne wyniki badań nad historycznym księgozbiorem brajlowskim zgromadzonym w Dziale Biblioterapeutycznym Biblioteki Śląskiej w Katowicach.

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

Innowacje technologiczne – świat wirtualny – przyczyną opracowania nowych dróg komunikacji w procesie zdobywania wiedzy

Celem artykułu jest zaprezentowanie konkretnych przykładów wpływu innowacji technologicznych i wirtualnego świata na rozwój nowych dróg komunikacji, umożliwiających szybki, wygodny i ekonomiczny dostęp do informacji, niezbędnej w procesie zdobywania wiedzy. Nowe drogi komunikacji niewątpliwie umożliwia internet, który otwiera drzwi do wirtualnej rzeczywistości. Atrakcyjnym atrybutem tej rzeczywistości są nowe media, których głównym atutem jest niemal natychmiastowy, globalny dostęp do wszelkiej informacji, w szczególności w postaci obrazowej. Oferowana przez nowe media rzeczywistość i możliwości komunikacji zasadniczo wpływają na stosunek człowieka do innych ludzi, jego przyzwyczajenia, pomysły, ideały i preferowany styl życia. Nowe media z jednej strony czynią życie łatwiejszym i bardziej komfortowym, z drugiej strony prowadzą do zmiany w postrzeganiu przestrzeni, czasu czy też wymiarów ludzkiej egzystencji. Należy podkreślić fakt, że nowe drogi komunikacji przy udziale nowych mediów, niewątpliwie przyczyniają się do powstawania swoistych nowych przestrzeni i form interakcji.

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

Bezpieczeństwo informacji w sieci. Charakterystyka wybranych inicjatyw kierowanych do dzieci i młodzieży realizowanych przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę oraz Naukową i Akademicką Sieć Komputerową

W artykule omówiono działalność informacyjną wybranych fundacji oraz instytutów badawczych zwiększających świadomość użytkowników na temat bezpieczeństwa w sieci. Przedstawiono zagrożenia wynikające z korzystania z internetu oraz definicję pojęcia bezpieczeństwo informacji w kontekście sieci. Analizie poddano następujące źródła informacji: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę oraz Naukową i Akademicką Sieć Komputerową (NASK). Przedstawiono charakterystykę wybranych działań podejmowanych przez wybrane do analizy podmioty w odniesieniu do bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w sieci.

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

TikTok jako współczesne źródło wiedzy

Artykuł koncentruje się na rozważaniach dotyczących popularnej aplikacji mobilnej TikTok. Przedstawia on jej istotę, działanie oraz w szczególności zwraca uwagę na jej aspekt edukacyjny. Aplikacja TikTok stanowi dziś jedno z wiodących narzędzi przepływu i pozyskiwania informacji. Okazuje się, że może ona stanowić kompetentne źródło wiedzy na różne tematy. Filmiki publikowane w aplikacji przez ekspertów z różnych dziedzin prezentują wiedzę w prosty i przystępny sposób, co sprawia, że jest ona szybko przyswajalna przez odbiorców

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

Literatura piękna jako forma komunikacji z młodzieżą. Problemy społeczności LGBT+ na przykładzie twórczości Natalii Osińskiej

Przedmiotem artykułu jest obecność nowej tematyki w polskiej literaturze dla młodzieży związanej z zagadnieniem społeczności LGBT+. Główny wątek tekstu dotyczy twórczości Natalii Osińskiej, prekursorki problematyki transpłciowości w powieści kierowanej do młodego odbiorcy w Polsce. Omówione zostały stosowane przez autorkę techniki i strategie komunikowania nastolatkom trudnej problematyki w przystępny i nieagresywny sposób. Charakterystykę powieści, jako kanału komunikacji o kontrowersyjnych treściach, uzupełnia omówienie reakcji czytelników (młodych odbiorców i krytyków) na utwory Natalii Osińskiej

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

Źródła informacji i motywacje do podjęcia kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach

W artykule przedstawiono wyniki badań sondażowych wykonanych w 2021 r., których celem było poznanie źródeł informacji wykorzystanych przez studentów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach na temat kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo. Dzięki metodom ilościowej oraz jakościowej przeanalizowano źródła informacji o kierunku, a także motywacje studentów do podjęcia studiów, ich plany zawodowe po zakończeniu nauki oraz oczekiwania wobec uczelni, której zadaniem jest przygotowanie ich do uczestnictwa w rynku pracy. Wyniki badań mogą posłużyć dalszemu rozwojowi kierunku oraz zapoczątkowaniu dyskusji na temat zmian w procesie komunikacji ze studentem

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

Facebook jako ważne narzędzie komunikacji z użytkownikami bibliotek pedagogicznych po wybuchu pandemii COVID-19 (na przykładzie Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Józefa Lompy w Katowicach)

Media społecznościowe stały się ważnym narzędziem komunikacji z użytkownikami bibliotek pedagogicznych. Do utrzymywania kontaktu z otoczeniem najczęściej wykorzystują Facebooka. Na przykładzie analizy fanpage’a Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Józefa Lompy w Katowicach wykazano jego istotną rolę komunikacyjną po wybuchu pandemii COVID-19 oraz przyczynienie się do rozwoju oferty placówki. Służył wówczas jako narzędzie do przekazywania informacji, promocji zbiorów, popularyzacji działalności Biblioteki i innych instytucji oraz realizacji zadań edukacyjnych.

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

Skuteczność zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania w ogólnym postępowaniu administracyjnym w przypadku wielości stron – glosa do wyroku naczelnego sądu administracyjnego z dnia 6 listopada 2020 r., II OSK 2674/20

Glosowany wyrok poświęcony został problemowi skuteczności złożonego oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania w ogólnym postępowaniu administracyjnym w przypadku, gdy w postępowaniu tym występuje więcej niż jedna strona. Naczelny Sąd Administracyjny trafnie wywiódł, że o skuteczności powyższego oświadczenia można mówić dopiero wtedy, gdy złożą je wszystkie strony. Dopiero wówczas aktualizuje się skutek w postaci uzyskania przez decyzję przymiotu ostateczności i prawomocności. W komentowanym wyroku zwrócono uwagę, że w przypadku pominięcia jednej ze stron postępowania, a następnie wniesienia przez nią odwołania z powołaniem się na przysługujący jej interes prawny, wcześniej złożone oświadczenia przez stronę faktycznie uczestniczącą w postępowaniu administracyjnym nie jest skuteczne i nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Glosa skupia się wyłącznie na wskazanej instytucji procesowej, stąd też pominięto w niej rozważania dotyczące zastosowanych przepisów materialnoprawnych.

Roczniki Administracji i Prawa

Postać cesarzowej Teodory w źródłach łacińskich (Chronicon Wiktora z Tunnuny, Breviarium Liberatusa z Kartaginy oraz Liber Pontificalis)

Poniższy artykuł stanowi analizę sposobów przedstawiania cesarzowej Teodory – żony cesarza Justyniana i najpopularniejszej kobiety w dziejach Bizancjum – we współczesnych jej źródłach łacińskich. Wiktor z Tunnuny, Liberatus z Kartaginy, a także autor wybranych biogramów w Liber Pontificalis koncentrowali się w swoich dziełach przede wszystkim na kwestiach polityki religijnej imperium i przez ten pryzmat opisywali osobę władczyni. Rozważania dotyczące równoległej miafizyckiej tradycji źródłowej pozwalają na wysunięcie hipotezy o schematyzmie kreowania wizerunku Teodory jako głównego wroga chalcedońskiej ortodoksji.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Przyczynek do dyskusji o umowie quoad usum

Celem opracowania jest zaproponowanie ogólnej i ujednoliconej koncepcji optymalnego ujęcia umowy quoad usum. Wobec znacznych rozbieżności dotyczących oceny tej umowy – zarówno w literaturze, jak i w orzecznictwie, wykazano także słabości i niespójności propozycji niekompatybilnych z proponowanym modelem. W przedstawionej koncepcji zaproponowano skoordynowane z sobą odpowiedzi na pytania o treść zawartej umowy, jej naturę (obligacyjną bądź rzeczową), charakter (czynność zarządu czy też czynność modyfikująca treść praw udziałowych). Rozstrzygnięcie tych zagadnień pozwoliło odpowiedzieć na pytania dotyczące trwałości kreowanego przez umowę stosunku prawnego, możliwości przeniesienia praw i obowiązków z umowy na nabywcę udziału (w ramach czynności inter vivos i w związku ze śmiercią współwłaściciela) oraz możliwości zmiany treści bądź rozwiązania umowy quoad usum.

Roczniki Administracji i Prawa

Sędzia jako biegły pismoznawca

W prezentowanym opracowaniu autorka poruszyła problematykę możliwości badania prawdziwości dokumentu, w tym badania pisma ręcznego, przez sędziego w postępowaniu cywilnym. Przedstawione zostało zarówno stanowisko doktryny, jak i judykatury w tym zakresie. Rozważania w tym obszarze dotyczyły m.in. wiadomości specjalnych, jakie powinni posiadać eksperci wykonujący badania pisma ręcznego, czynników zakłócających obraz pisma oraz konsekwencji połączenia roli sędziego i biegłego w postępowaniu. Artykuł jest głosem krytycznym w odniesieniu do omawianego zagadnienia.

Roczniki Administracji i Prawa

Postępowanie pojednawcze a mediacja w indywidualnych sprawach z zakresu prawa pracy

Wśród procedur o charakterze polubownym co do możliwości rozwiązania indywidualnych spraw z zakresu prawa pracy można wyróżnić dwa podstawowe rodzaje, czyli sądowy i pozasądowy. Pomiędzy tymi dwoma skrajnymi rodzajami wyróżniamy również rodzaj mieszany, czyli sądowo-pozasądowy, do którego zaliczymy procedurę mediacyjną z art. 1831-18315 k.p.c. Celem artykułu jest ukazanie różnic i podobieństw postępowania pojednawczego i mediacji jako dwóch polubownych rodzajów rozwiązywania indywidualnych spraw z zakresu prawa pracy, czyli sądowego i sądowo-pozasądowego.

Roczniki Administracji i Prawa

Ugoda mediacyjna w zakresie roszczeń nieobjętych przedmiotem sporu – uwagi na tle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z 9 marca 2023 r.

Dopuszczalność zawarcia ugody przed mediatorem w sprawie ze skierowania sądu w zakresie roszczeń nieobjętych pozwem budzi spory w orzecznictwie i judykaturze. W założeniu projektodawcy wprowadzone w art. 18313 § 2 k.p.c. zmiany, wprost dopuszczające objęcie ugodą także innych spraw między stronami, miały rozwiązać ów problem. Niestety, ustawodawca, przewidując możliwość zawarcia ugody przed mediatorem w sprawie ze skierowania sądu w zakresie szerszym niż przedmiot sporu, całkowicie pominął relację dodanej regulacji do innych norm, w tym wynikających z art. 321 § 1 k.p.c. oraz określających właściwość sądu. Celem niniejszego opracowania jest analiza wprowadzonych zmian z punktu widzenia powyższych przepisów oraz próba znalezienia odpowiedzi na rodzące się na tym tle pytania. Podjęcie pracy nad niniejszym zagadnieniem uzasadnione było wagą tematu dla praktyki oraz koniecznością odniesienia się do wprowadzonych zmian, które, wobec uchwalenia ustawy dnia 9 marca 2023 r., nie doczekały się jeszcze analizy w literaturze

Roczniki Administracji i Prawa

Problemy postępowania odwoławczego w sprawach dyscyplinarnych żołnierzy w perspektywie ustawy o obronie Ojczyzny

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki postępowania odwoławczego w ramach postępowań dyscyplinarnych żołnierzy. Zostały przeanalizowane w nim aspekt proceduralny oraz aspekt temporalny. Autorka poddaje analizie w przedmiotowym opracowaniu także kwestie rodzajów orzeczeń wydawanych w postępowaniu odwoławczym

Roczniki Administracji i Prawa

Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów Trybunału Konstytucyjnego w polskim porządku prawnym – część ii

Artykuł poświęcono problematyce odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów Trybunału Konstytucyjnego w polskim porządku prawnym. W drugiej części opracowania omówiono zakres przedmiotowy i podmiotowy odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów Trybunału. W tym zakresie w artykule rozważono w szczególności ustawowe znamiona przewinienia dyscyplinarnego jak również granice temporalne odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów Trybunału. W drugiej części opracowania analizie poddano także przebieg postępowania dyscyplinarnego oraz przedstawiono wnioski i postulaty de lege ferenda wynikające z obu części publikacji.

Roczniki Administracji i Prawa

Upływ czasu a gwarancje przestrzegania norm procesowych w ogólnym postępowaniu administracyjnym

Kwestia upływu czasu i jego wpływu na akt administracyjny ma niezwykle istotne znaczenie dla prawa administracyjnego. Zagadnienie to związane jest z trwałością decyzji administracyjnej, którą organ administracji publicznej określa prawa i obowiązki indywidualnych podmiotów w konkretnych sprawach. W doktrynie prawa administracyjnego pod pojęciem decyzji prawidłowej przyjmuje się decyzję, która spełnia wszystkie wymagane przepisami prawa warunki, w tym została wydana z zachowaniem norm procesowych. Gwarancję przestrzegania norm prawa procesowego stanowi instytucja wznowienia postępowania administracyjnego, której konstrukcja oparta została na terminach procesowych i materialnych. Terminach procesowych, które determinują możliwość wszczęcia samego postępowania, oraz materialnych, które warunkują eliminację z obrotu prawnego ostatecznej decyzji wydanej z naruszeniem norm prawa procesowego. Artykuł przedstawia problematykę wskazanych terminów oraz problemy z nimi związane.

Roczniki Administracji i Prawa

Zasady postępowania w sprawie ze skargi konstytucyjnej

Skarga konstytucyjna została wprowadzona do polskiego porządku prawnego wraz z wejściem w życie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Zgodnie z wolą ustrojodawcy polski model skargi konstytucyjnej został ukształtowany jako wąski, zarówno w sferze zakresu przedmiotowego, obejmującego z założenia akty normatywne, jak i zakresu udzielanej skarżącemu ochrony skargowej, która ma ograniczony charakter. W doktrynie słusznie podkreśla się przy tym, że Konstytucja RP stosunkowo szeroko ujęła system wolności i praw jednostki, nadając im tym samym rangę konstytucyjnych praw podstawowych. Efektywna realizacja owych praw uzależniona jest od zapewnienia skutecznych środków ich ochrony Wśród tych ostatnich na pierwszy plan wysuwa się skarga konstytucyjna jako szczególny, pozainstancyjny i pozasądowy środek ochrony prawnej, otwierający jednostce dostęp do Trybunału Konstytucyjnego. Do zasad determinujących przedmiotowe postępowanie przed TK zaliczamy zasadę prawa obywateli do sądu, zasadę prawdy materialnej, zasadę równości, zasadę dyspozycyjności, zasadę legalności konstytucyjnej, zasadę kontradyktoryjności, zasadę jawności postępowania, zasadę kolegialności, zasadę bezpośredniości, zasadę ustności, zasadę koncentracji materiału dowodowego, wreszcie zasadę formalizmu procesowego.

Roczniki Administracji i Prawa

Przypadki przestępstw popełnianych przez osoby chorujące na schizofrenię – próba przybliżenia problemu

W artykule przedstawiono szczegółowo kwestię przestępczych czynów karalnych w przebiegu ciężkiej, zwłaszcza nieleczonej schizofrenii. Świadomość psychiatryczna i prawna jest wśród ekspertów wysoka, natomiast w szerokich kręgach społeczeństwa nadal funkcjonują stereotypy i mity krzywdzące spokojne osoby ze schizofrenią, których jest więcej niż agresywnych. Podobnie, jak wśród zdrowych, czyli znormalizowanych psychicznie, występują przestępstwa, tak i w populacji schizofreników, którzy stanowią zaledwie 1% społeczeństwa, statystycznie zdarzają się przypadki agresji. Najczęściej chorzy popełniają czyny zabronione po samodzielnym odstawieniu leczenia farmakologicznego, które według zgodnej opinii psychiatrów powinno stanowić podstawę terapii tego schorzenia. Również bardzo często rodziny i znajomi schizofrenicznych osób negują biologiczną naturę schizofrenii i namawiają do odstawienia lub zmniejszenia dawek leków, co w większości przypadków kończy się zaostrzeniem, a nawet pełnoobjaowowym nawrotem. Chory, który pod wpływem najczęściej słyszanych w głowie szeptów i „głosów” (omamy słuchowe, najczęstszy omam w schizofrenii), które nakazują mu zabicie siebie i/lub kogoś, często w ogóle nie jest poczytalny, kierują nim rozkazujące głosy i nie może trafić do więzienia, gdzie jego stan psychiczny jeszcze by się pogorszył. Przymusowe leczenie jest jedynym stosowanym w takim przypadku zabezpieczeniem życia i zdrowia zarówno chorego/chorej, jak i osób z otoczenia. Jedyną drogą do zapobiegania przestępstwom w schizofrenii, zwłaszcza tym najcięższym (mord, gwałt, rozbój), jest psychoedukacja społeczeństwa w zakresie podstawowej wiedzy z psychopatologii i nabranie zdrowego nawyku nie bycia obojętnym, lecz reagowania na wszelkie niepokojące sygnały

Roczniki Administracji i Prawa

Tajemnica dziennikarska i jej ochrona w prawie polskim – zagadnienia wybrane

W dzisiejszym świecie środki społecznego przekazu odgrywają istotną rolę w kształtowaniu rzeczywistości. W społeczeństwach demokratycznych pełnią one również funkcję swoistego rodzaju kontrolera życia publicznego. Naczelnym zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i państwu. Na dziennikarzach ciąży szczególny obowiązek działania zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego, zgodnie z zasadami określonymi przepisami prawa. Przy wykonywaniu zawodu dziennikarze korzystają z ochrony prawnej, mającej służyć zapewnieniu obywatelom pełnego, konstytucyjnego prawa do informacji i krytyki publicznej. Jednakże korzystanie z prawa do wolnego wyrażania opinii, wolności posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei – bez ingerencji władz publicznych – zgodnie ze standardami europejskimi, nie ma charakteru absolutnego. Istotnym czynnikiem wolności wypowiedzi i niezależności prasy, kreującym w społeczeństwie obraz dziennikarza jako zawodu zaufania społecznego, jest prawna ochrona dziennikarskiej tajemnicy zawodowej. Niniejszy artykuł podejmuje próbę przedstawienia aktualnych poglądów doktryny i judykatury w zakresie przyjętych zasad ochrony tajemnicy dziennikarskiej w polskim porządku prawnym, ze szczególnym uwzględnieniem zakazów dowodowych wynikających z norm ujętych w art. 180 k.p.k.

Roczniki Administracji i Prawa

Zasady powierzania samorządowej jednostce obsługującej zadań związanych ochroną danych osobowych

Celem opracowania jest analiza zasad powierzania samorządowej jednostce obsługującej zadań związanych ze świadczeniem usług obejmujących ochronę danych osobowych. Potrzeba rozważań w tej kwestii wynika z faktu, iż jednostki samorządu terytorialnego mogą w zależności od swoich potrzeb w sposób swobodny dostosowywać zakres wspólnej obsługi świadczonej przez jednostki obsługujące. Przykładowy katalog rodzaju zadań, które mogą zostać objęte wspólną obsługą, umożliwia bieżące kreowanie rozwiązań stanowiących odpowiedź na nowe zjawiska i potrzeby pojawiające się w administracji samorządowej, w tym rozwiązania techniczne. Znajduje to potwierdzenie w użytym przez ustawodawcę w ustawach samorządowych zwrocie „w szczególności”. Należy przyjąć, iż zakres wspólnej obsługi zapewnianej przez samorządowe jednostki obsługujące ma charakter otwarty, a zatem umożliwia również powierzenie temu podmiotowi zadań z zakresu ochrony danych osobowych, których administratorami lub przetwarzającymi są jednostki obsługiwane.

Roczniki Administracji i Prawa

Zebranie wiejskie jako organ administracji publicznej

Przedmiotem niniejszego artykułu jest problematyka dotycząca zebrania wiejskiego jako organu administracji publicznej. Na początku opracowanie zwraca uwagę na genezę instytucji prawnej zebrania wiejskiego w świetle rozwoju samorządu terytorialnego. Następnie tekst omawia organizację oraz kompetencje zebrania wiejskiego. Wymienione zagadnienia normatywne opierają się na analizie literatury prawniczej, aktów normatywnych oraz orzecznictwa sądowo-administracyjnego. W dalszej części opracowanie przedstawia zebranie wiejskie jako przykład władzy wykonawczej. Wymieniona teza w doktrynie prawniczej może wzbudzać wiele kontrowersji. Podstawą tych rozważań jest koncepcja rozdziału władzy znajdująca się u podstaw idei państwa prawnego. Tekst zawiera krótkie podsumowanie. Artykuł wykorzystuje następujące metody badawcze: dogmatyczną, historyczno-doktrynalną, prawno-porównawczą oraz dedukcyjną.

Roczniki Administracji i Prawa

Sędziowie w wyścigu z czasem. Uwagi wybrane w świetle badań empirycznych

W tekście prezentowane są rozważania odnoszące się do rozpoznawania spraw bez zbędnej zwłoki z perspektywy wypowiedzi przedstawianych przez sędziów, które zgromadzono w toku prowadzonych badań empirycznych. Artykuł stanowi głos w dyskusji, przybliżając niektóre uwagi sędziów. Autorka, prowadząc wywiady z sędziami i gromadząc ankiety wypełnione przez sędziów, zebrała szereg spostrzeżeń odnoszących się do czasu rozpoznawania spraw. W tekście ukazano, że sędziowie często zwracają uwagę na problem znacznego obciążenia pracą, co przejawia się również w odczuwaniu przez nich różnego rodzaju emocji. Sędziowie akcentowali przy tym odczuwanie emocji pozytywnych, gdy sprawy udawało się rozstrzygnąć szybciej - dzięki ugodowej postawie stron procesu, a także emocji negatywnych – gdy strony podejmują działania ukierunkowane na przedłużanie postępowań. W tekście analizuje się również znaczenie odpowiedniego przygotowania sędziego do wydania rozstrzygnięcia. Sędziowie niejednokrotnie deklarowali, że odpowiedni namysł jest im potrzebny do wydania orzeczenia i często wolą wstrzymać się z wydaniem decyzji, aby nie podejmować jej w pośpiechu, pod wpływem silnych emocji. W tekście ukazano również, że z perspektywy sędziów istotne jest też latami gromadzone doświadczenie, które może być bardzo pomocne przy orzekaniu

Roczniki Administracji i Prawa

Status prawny albańskiej Wysokiej Rady Prokuratury w świetle reformy konstytucyjnej z 2016 roku

Artykuł stanowi próbę analizy pozycji ustrojowej Wysokiej Rady Prokuratury w systemie konstytucyjnym Albanii ukształtowanej w wyniku reformy konstytucyjnej z 2016 roku. Autor niniejszego artykułu analizuje regulacje Konstytucji Republiki Albanii i ustawodawstwa zwykłego, które określają miejsce i rolę Rady Prokuratury w ramach albańskiego systemu ustrojowego. Koncentruje się na ukazaniu statusu prawnego rady prokuratury, zwraca uwagę na jej skład i kompetencje, które są decydujące dla faktycznego ustalenia gwarancji niezależności prokuratury w Albanii. Przyjęte rozwiązania prowadzą do wniosku, że jest to organ wyspecjalizowany o charakterze mieszanym, którego działania mają na celu zagwarantowanie niezależności prokuratorom.

Roczniki Administracji i Prawa

Anna Mostowska – preromantyczna protofeministka

Anna Mostowska należy do grona mniej znanych, wręcz zapomnianych polskich pisarek, której twórczość powstawała w pierwszej dekadzie XIX w. Jej biografia zasługuje na przypomnienie i rozpowszechnienie – jako preromantycznej protofeministki, znacznie wyprzedzającej czasy, w których żyła. Była nonkonformistką, kobietą niezależną, która w 1804 r. po rozwodzie z drugim mężem, Tadeuszem Mostowskim, postanowiła usamodzielnić się finansowo i zaczęła parać się pisaniem. W swoich czasach była jedną z nielicznych kobiet uczonych, literatek, bywalczyń w artystycznych sferach. Ponadto nie pełniła ról kulturowo-społecznych przypisanych ówczesnym kobietom – była sawantką, mecenasem sztuki, malarką, pisarką oraz tłumaczką.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

„Zwierciadło” i tematyka reportaży jako pomysł badawczy

W czasie popaździernikowej odwilży w polskiej prasie pojawiły się nowe tematy, dotyczące problemów życia społeczeństwa. Bohaterkami reportaży „Zwierciadła” były kobiety skrzywdzone i okaleczone nieszczęśliwą miłością, matki oddające dzieci pod opiekę państwa, dzieciobójczynie. Reportaże ujawniały nie tylko problemy kobiet, ale też ukazywały nietolerancję środowiska o skostniałych normach obyczajowych i brak skutecznego systemu pomocy samotnym matkom.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Obrazy kobiet na łamach prasy dla kobiet w latach 1944–1975

Celem artykułu było ukazanie wybranych składnikowych społecznych obrazów i ich odzwierciedlenia w prasie dla kobiet w Polsce w latach 1944–1975. Prasa dla kobiet stanowiła istotny segment produkcji wydawniczej, w której uwzględniono periodyki adresowane do kobiet. Prezentowała wartości państwowe. W przekazie prasowym kobiety w PRL były prężne, zintegrowane, silnie oddziałujące na otoczenie i rodzinę. Na ich całościowy obraz składały się obrazy cząstkowe: personalne. Z nich wynikało wyobrażenie Matki-Polki, przodownicy pracy, feministki realizujących zadania państwowe.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Propaganda w Polskiej Kronice Filmowej

Polska Kronika Filmowa była medium partyjnym, które na przestrzeni 50 lat działalności miało za zadanie pełnienie funkcji o charakterze propagandowym, poznawczym oraz ludycznym. Kontrolowana przez instytucje cenzorskie sięgała po przeróżne środki manipulacyjne mające na celu odpowiednie przekazanie informacji bądź relacjonowanie wydarzeń politycznych, społecznych, sportowych, a także kulturalnych. Stosowanie różnego rodzaju mechanizmów perswazji językowej, dobór odpowiedniego, nacechowanego emocjonalnie słownictwa, sugestywne ukazywanie przedmiotów bądź zdarzeń czy też stosowanie dyrektyw to tylko niektóre z zabiegów podejmowanych przez zespół redaktorski Kroniki. Wszystko to, by sprostać zadaniu połączenia zawartych w okólnikach z instrukcjami cenzorskimi wytycznych, a jednocześnie sprawienia, by odbiór ich magazynu filmowego dla przeciętnego widza był czymś przyjemnym, pożytecznym oraz kształcącym. Celem artykułu jest ukazanie procesu nasilania bądź łagodzenia mechanizmów propagandowych w realizacji Polskiej Kroniki Filmowej, a także wskazanie, które z podejmowanych przy tworzeniu Kroniki przez zespół redaktorski środków miały za zadanie wpłynąć na percepcję widza.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Miasto Kirkenes jako stolica Regionu Barentsa i symbol rosyjsko-norweskiej współpracy transgranicznej

Niniejsza praca poświęcona jest niewielkiemu norweskiemu wielokulturowemu miastu Kirkenes, które za sprawą swojej historii i położenia geograficznego stało się symbolem norwesko-rosyjskiej współpracy transgranicznej. Tekst poświęcony jest historii arktycznej miejscowości oraz początkom, idei i realizacji współpracy w Regionie Barentsa, która została zainicjowana właśnie tam w 1993 r., a także roli, jaką przygraniczne miasto odgrywa w norwesko-rosyjskich relacjach dwustronnych.

Cywilizacja i Polityka

O podziałach we współczesnej Ukrainie

Celem artykułu jest poszerzenie rozważań na temat wieloaspektowych podziałów na Ukrainie. Autorka zwraca uwagę, że eksperci problematyki zadają pytania, co oznacza „wschód” i „zachód” Ukrainy? Odwołuje się również do podziałów etnicznych, językowych i kulturowych, w końcu traktuje o podziałach politycznych na Ukrainie. Wskazuje także, że podziały w społeczeństwie ukraińskim dotyczą wzajemnego postrzegania się narodów ukraińskiego i rosyjskiego. W końcowych fragmentach rozważań konstatuje, że jedne podziały pogłębiają drugie, czyniąc polaryzację Ukrainy poważnym problemem. Analizując wieloaspektowe podziały, dochodzi do wniosku, że bez desowietyzacji, państwo „nie wybije” się z autorytarnej drogi rozwoju i nie dokona skutecznej modernizacji.

Cywilizacja i Polityka

Problemy narodowościowo-religijne Iraku w XXI wieku

Obalenie w 2003 r. reżimu Saddama Husajna w Iraku przyczyniło się do daleko idących zmian wewnątrz tego państwa, co ma też swoje przełożenie na cały region Bliskiego Wschodu. W Iraku zmienił się ustrój, następnie doprowadzono do demokratycznych wyborów parlamentarnych, prezydentem został Kurd – Dżalal Talabani (obecnie prezydentem jest kurdyjski polityk Fuad Masum Haurami), a w 2005 r. przyjęto nową konstytucję. Długotrwała obecność wojsk USA i ich koalicjantów (w latach 2003–2011) stała się zarzewiem konfliktu z radykalnymi ugrupowaniami muzułmańskimi, które nierzadko inspirowane i wspierane z zewnątrz uzyskały możliwość bezpośredniej konfrontacji z siłami amerykańskimi, brytyjskimi, a także polskimi. Intensywnie rozwijające się irackie grupy zbrojne i milicje zaczęły wchodzić także w konflikt między sobą. Determinowała to nakładająca się na siebie mozaika narodowościowa i religijna, gdzie obok siebie żyją Arabowie i Kurdowie; chrześcijanie, muzułmanie, a także inne grupy narodowościowo-religijne, jak Jazydzi, Asyryjczycy, Ormianie, Turkmeni, Mandejczycy czy Szabakowie. W okresie tak głębokich zmian czynnik narodowościowy i religijny wzmagał animozje i prowadził do ostrych sporów i konfliktów. Trudno było zatem spodziewać się, że w przypadku Iraku będzie inaczej. Konflikty, jakie pojawiły się od 2003 r. trwają do dzisiaj. Ogromne straty poniosła ludność cywilna, która stała się ofiarą czystek i często była zmuszana do ucieczki. W latach 2003–2011 ponad 2 mln Irakijczyków opuściło swój kraj i udało się do państw sąsiednich. Sytuacja wciąż jest trudna, a kroki podejmowane przez państwo na rzecz poprawy bezpieczeństwa i rozwiązania problemu uchodźców nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Celem artykułu jest zaprezentowanie sytuacji w Iraku po 2003 r. z uwzględnieniem wielu czynników, składających się na rozmaite problemy grup narodowościowo-religijnych tego państwa, które ucierpiały w wyniku trwających tam permanentnie konfliktów i walk zbrojnych. W pierwszej kolejności dokonano charakterystyki etniczno-religijnej Iraku, następnie zaś opisano sytuację polityczną w Iraku od 2003 r. z uwzględnieniem kontekstu narodowościowo-religijnego, co zostało przedstawione na wybranych przykładach mniejszości Jazydów, Mandejczyków i Szabaków.

Cywilizacja i Polityka

Młoda polska emigracja do Holandii

Współczesne życie polonijne jest trudne do zdefiniowania, ponieważ ma na nie wpływ różnorodność zjawisk i procesów globalizacyjnych kształtujących rzeczywistość kulturową i cywilizacyjną. Polonia współcześnie stała się częścią globalnego społeczeństwa obywatelskiego. We współczesnym obrazie Polonii holenderskiej zaobserwować można przedstawicieli specyficznych fal wychodźczych. Młoda polska emigracja zarobkowa przybywa do Holandii albo przez agencje pracy, gdzie głównie zatrudniona jest w rolnictwie, budownictwie bądź na własną rękę. W opinii przeciętnych Holendrów Polacy postrzegani są jako: pijacy, źle parkujący, niemówiący w języku niderlandzkim, zabierający pracę miejscowym. Według badań to sceptyczne podejście do Polaków ma 30% obywateli holenderskich. Według danych z 2014 r. Polacy stanowią 28% ogółu obywateli Unii Europejskiej pracujących w Niderlandach.

Cywilizacja i Polityka

Migracje Polaków do Szwecji po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku

Migracje ludności uznać należy za jedną z fundamentalnych wartości życia kulturowo-cywilizacyjnego, kształtującą nową rzeczywistość społeczną świata. W przestrzeni powiązanej strukturą Unii Europejskiej zauważyć można dwa odmienne zjawiska związane z migracją: dążenie do wcielenia w życie zasady swobodnego przepływu osób oraz zjawisko stosowania przez wiele państw ograniczeń dotyczących imigrantów. Szwecja wyróżnia się na tle innych państw europejskich przychylnością dla ludności napływowej. Królestwo Szwecji postrzega się jako kraj otwarty na imigrację, gdzie polityka migracyjna i integracyjna oparta została na zasadach równości, solidarności, współpracy i konsensusu. Liczba Polaków w tym kraju jest już trzecią największą liczbą cudzoziemców, ulegając zwiększeniu zwłaszcza po wstąpieniu Polski do UE. Praca zarobkowa jest głównym celem migracji obywateli polskich do Szwecji, jednakże kraj ten jest również coraz częściej wybierany przez młodych ludzi jako miejsce do zdobycia wykształcenia, zwłaszcza wyższego.

Cywilizacja i Polityka

Szwecja jako przestrzeń napływu migrantów

W opracowaniu wskazuje się, Szwecja od czasu II wojny światowej jest państwem przychylnym napływowi imigrantów. Wypracowano w niej politykę imigracyjną, która ujawnia otwartość na zmiany w rzeczywistości poszerzania się ruchów migracyjnych ludności świata. Ważną przyczyną napływu migrantów do Szwecji było sytuowanie się jej w środowisku międzynarodowym jako „państwa dobrobytu”. W życiu imigracyjnym Szwecji wyraźnie zaznaczyli swą obecność Polacy. W latach 60. i 70. XX w. ujawniła się tam imigracja Polek zwana matrymonialną. Oblicze imigracji w Szwecji zmienia się współcześnie pod wpływem procesów globalizacyjnych generowanych przez postęp naukowo-techniczny, międzynarodowe rozwiązania prawne (prawa człowieka), nowoczesną edukację zorientowaną na budzenie świadomości przemian cywilizacyjnych.

Cywilizacja i Polityka

Zmiany w zarządzaniu granicami Unii Europejskiej wywołane presją migracyjną

Unia Europejska swoim potencjałem gospodarczym, standardem życia jej społeczeństwa, humanitaryzmem oraz demokratycznym systemem normom instytucjonalno-prawnych tworzy bardzo korzystne warunki do egzystencji oraz rozwoju jednostki i zbiorowości ludzkich. W obliczu narastających konfliktów, deficytów środków do życia oraz zagrożeń epidemicznych występujących w bliskim sąsiedztwie Unii, a także w odleglejszych rejonach Afryki i Azji od kilku lat nasila się aktywność migracyjna na kierunku europejskim. Imigracji, zwłaszcza do najbogatszych państw UE, towarzyszą różnorodne niebezpieczeństwa, również o charakterze przestępczym. Jednym ze sposobów redukowania ryzyka ich wystąpienia jest skuteczna ochrona unijnych granic. Celem artykułu jest przedstawienie zmian procedur i działań granicznych wprowadzanych pod wpływem wzmagających się zagrożeń dla bezpieczeństwa Unii Europejskiej i samych imigrantów.

Cywilizacja i Polityka

Polityka jako wiedza kulturowa. Antropologia interpretatywna Clifforda Geertza

Celem artykułu jest prezentacja antropologii interpretatywnej, ukazanie jej związków z naukami o polityce oraz możliwości jej wykorzystania w badaniach politologicznych. Tekst przedstawia humanistyczne inspiracje współczesnych teorii społecznych, sposoby antropologicznego rozumienia kultury oraz tytułową teorię wraz jej politologicznym kontekstem. Analizowana jest ona za pomocą hermeneutycznej kategorii odkrywania znaczeń w ujęciu Gadamerowskim.

Cywilizacja i Polityka

Proza Olgi Tokarczuk jako wyzwanie dla tłumacza: notatki na marginesach ukraińskiego przekładu powieści Księgi Jakubowe

Powieść Olgi Tokarczuk Księgi Jakubowe to szeroka i skomplikowana panorama epicka, której akcja dzieje się na pograniczach państw, kultur i religii. Przetłumaczenie takiego utworu na jakikolwiek język to zadanie wymagające dużego trudu i starannych przygotowań, skierowanych przede wszystkim na opanowanie wszystkich możliwych kontekstów – historycznych, językowych, wyznaniowych. Szczególnie zaś trudnym wyzwaniem jest przetłumaczenie Ksiąg Jakubowych na jeden z języków, które są elementem rzeczywistości przedstawionej w powieści i znajdują się w relacjach interferencyjnych z innymi językami, używanymi przez bohaterów lub funkcjonującymi w ich środowiskach. Takim językiem jest właśnie język ukraiński. Artykuł jest próbą podsumowania doświadczenia przekładu powieści na ten język z uwzględnieniem największych trudności, z którymi przyszło zmierzyć się tłumaczowi.

Poradnik Językowy

Poeta tłumacz w czasie wielkiej wojny. Przekłady Jana Kasprowicza w latach 1914–1918

Tekst przedstawia twórczość translatorską Jana Kasprowicza w okresie I wojny światowej. Omawia wpływ, jaki wojna miała na skupienie się na tej formie aktywności literackiej, a także na wybór dzieł najwybitniejszego greckiego tragika Eurypidesa. Autor przedstawił pogląd, że podjęcie się przez Kasprowicza ambitnego projektu przekładu wszystkich dzieł tego twórcy wypływała z jednej strony z zamówienia złożonego przez Akademię Umiejętności, ale z drugiej była świadomą decyzją tłumacza. Poprzez sięgnięcie do antyku Kasprowicz starał się dać odpowiedź na fundamentalne w czasie wojny pytania: o jej sens, a także cenę. Obok szczegółowego przedstawienia kalendarium przekładów Jana Kasprowicza autor artykułu wskazuje najważniejsze fakty z jego biografii w latach wojny. Przytacza również jego wypowiedzi na temat warsztatu translatorskiego, które osadza w kontekście współczesnych teorii przekładu.

Poradnik Językowy

Mediacja tekstowa w rozwijaniu językowych kompetencji akademickich studentów z Ukrainy (na przykładzie abstraktu)

W artykule omówiono strategie rozwijania kompetencji mediacji tekstowej w zakresie dydaktyki języka polskiego do celów akademickich z uwzględnieniem potrzeb studentów z Ukrainy oraz zjawiska interferencji językowej. Autorka proponuje listę wskaźników biegłości językowej w ramach przetwarzania tekstów na podstawie deskryptorów Rady Europy (opublikowanych w dodatku CEFR-Companion Volume) na przykładzie abstraktu. Zgodnie z ideą uczenia w kontraście określa obszar transferu pozytywnego i negatywnego, porównując cechy gatunkowe oraz struktury leksykalne z rejestru naukowego w języku polskim i ukraińskim, by ostatecznie przedstawić strategie dydaktyczne pomocne w kształceniu umiejętności mediacyjnych związanych z redakcją abstraktu.

Poradnik Językowy

Neurobiologiczne uwarunkowania nauki języków obcych

W artykule przybliżone zostaną kwestie związane z mózgową organizacją funkcji mowy oraz neurobiologicznymi podstawami przetwarzania informacji językowych ze wskazaniem czynników indywidualnych, które odgrywają istotną rolę w procesie nauki języka obcego. Spośród zagadnień neuropsychologicznych szczególną uwagę zwraca się na znaczenie asymetrii mózgu, ponieważ kwestia ta bywa nadinterpretowana – zwłaszcza w doniesieniach popularnych. Znajomość biomedycznych podstaw przetwarzania języka oraz procesów warunkujących jego nabywanie stanowić powinno obszar zainteresowań dydaktyków języków obcych, w tym nauczycieli języka polskiego. Podstawą prezentowanych danych są publikacje i badania prowadzone na gruncie logopedii, która będąc dziedziną językoznawstwa stosowanego, opiera się na danych klinicznych oraz wiedzy z zakresu neurobiologicznych aspektów komunikacji językowej.

Poradnik Językowy

Wykorzystywanie wybranych materiałów do terapii afazji w dydaktyce języka polskiego jako obcego na niższych poziomach zaawansowania językowego (A1 i A2)

Autorka w artykule podejmuje zagadnienia związane z nauczanie m języka polskiego jako obcego z wykorzystaniem narzędzi logopedycznych obecnych w terapii chorych cierpiących na afazję. Na przykładzie wybranych materiałów rehabilitacyjnych pokazuje, w jakim stopniu mogą pojawić się one na zajęciach z języka polskiego jako obcego na poziomach A1 oraz A2. Przywołane narzędzia w dydaktyce JPJO mogą posłużyć rozwijaniu kompetencji leksykalnej, gramatycznej oraz kulturowej.

Poradnik Językowy

Status języka polskiego wśród uczniów uczących się w klasach z językiem polskim jako językiem nauczania (na przykładzie Iwano-Frankiwska, Ukraina)

W artykule przestawiono wyniki badania socjolingwistycznego, przeprowadzonego w 2019 roku wśród młodzieży polskiego i niepolskiego pochodzenia, która uczy się razem w klasach przeznaczonych dla polskiej mniejszości narodowej w Ogólnokształcącej Szkole Średniej Nr 3 (obecnie Liceum Nr 3) w Iwano-Frankiwsku (dawnym Stanisławowie). Przeprowadzono 170 ankiet dotyczących statusu języka polskiego wśród młodzieży w wieku 12–17 lat, która uczy się w klasach z polskim językiem nauczania. Zgodnie ze statutem szkoły w tych klasach mają prawo uczyć się także uczniowie, którzy nie mają polskiego pochodzenia. Dla grupy uczniów polskiego pochodzenia – 42 uczniów (25% od ogólnej liczby ankietowanych) – język polski ma status języka odziedziczonego, języka przodków, a także status ekonomiczny, język polski jest powiązany z nauką w przyszłości i życiem w Polsce. Dla grupy uczniów niepolskiego pochodzenia – 128 uczniów (75% od ogólnej liczby ankietowanych) – język polski ma status ekonomiczny i status języka polskiego jako drugiego języka obcego nauczania; około 40% tych uczniów wiąże swoją przyszłość z emigracją do Polski.

Poradnik Językowy

Opozycja swój – obcy w wizualno-werbalnych metaforach publicystycznych

Na podstawie okładek tygodników publicystycznych łatwo zauważyć, że w centrum uwagi mediów są sytuacje konfliktowe. Przy ich komentowaniu polaryzacji podlega podział swój – obcy, który znajduje swój wyraz w sposobie graficznego i językowego przedstawiania świata polityki. Choć repertuar wizualnych i werbalnych środków, które służą pozytywnemu wartościowaniu swoich oraz negatywnemu wartościowaniu obcych, jest dość bogaty, to pojawiają się wyraźne schematy w sposobie portretowania poszczególnych postaci. Obcy są agresywni, nieprzewidywalni, groźni, pazerni, nieuczciwi, a przy tym usiłują budować swój pozytywny obraz, by pozyskiwać głosy wyborców. Swoi zaś to ofiary działań prześladowców (obiekt ich ataków) oraz wyczekiwani (prawdziwi) wybawcy. Okładki czasopism publicystycznych świadczą o panujących podziałach społecznych, a zarazem je utrwalają oraz pogłębiają, będąc elementem nieustannie prowadzonej walki o odbiorców i wyborców. Ważny jest bowiem wymiar marketingowy (pozyskiwanie uwagi czytelników) oraz polityczny (jednoczenie odbiorców przeciwko wskazywanym antagonistom oraz wokół postaci przedstawianego herosa).

Poradnik Językowy

Pielęgnacja skóry suchej, podrażnionej i atopowej

Skóra jest największym organem ludzkiego ciała, jego podstawową barierą ochronną. Jednak w wiele czynników zewnętrznych, np. promieniowanie UV, klimatyzacja, suchy i zimny wiatr, jak i wewnętrznych, wynikających np. z naturalnych procesów starzenia się lub zaburzeń immunologicznych, powoduje uszkodzenie bariery skórnej i utratę wody z warstwy rogowej naskórka. Skutkiem jest sucha, łuszcząca się, wiotka i matowa skóra, ze zmniejszoną elastycznością, skłonna do rumienia i pęknięć. Uszkodzenia skóry i związane z tym dolegliwości mogą być spowodowane także zaburzeniami immunologicznymi, np. atopowym zapaleniem skóry. W pielęgnacji skóry suchej, pękającej i podrażnionej najlepsze efekty uzyskuje się przy zastosowaniu połączenia składników o działaniu nawilżającym, lekko natłuszczającym i łagodzącym podrażnienia. Stosowane są witaminy, oleje roślinne, czy inne substancje o działaniu przeciwzapalnym. W artykule omówiono składniki mające ważne zastosowanie w pielęgnacji i łagodzeniu dolegliwości skóry suchej, podrażnionej i atopowej.

Lek w Polsce

O niewiarygodności języka w dyskursie ideologicznym

Dyskurs ideologiczny służy narzucaniu odbiorcy wizji świata opartej na przekonaniach nadawcy. W tym celu stosuje się zabiegi modyfikujące znaczenia terminów, nacechowanie aksjologiczne wyrazów, narzuca się sposoby rozumienia i hierarchizowania wartości oraz arbitralnie zmienia desygnaty słów. Podporządkowanie języka ideologii odbiera mu wiarygodność jako instrumentu opisu rzeczywistości, osłabia jego zdolności precyzyjnego wyrażania znaczeń, czyni narzędziem podtrzymywania sporów.

Poradnik Językowy

Syntagmy skonwencjonalizowane zawierające wyrazy głęboki i глибокий w języku polskim i ukraińskim

Artykuł jest poświęcony zagadnieniom związanym z łączliwością semantyczną wyrazów głęboki i глибокий w obrębie każdego z ich znaczeń. Badanie jest oparte zarówno na informacjach zawartych w słownikach każdego z języków, jak i danych korpusowych (wykorzystano zasoby zrównoważonej wersji NKJP oraz ГРАК). Z materiału leksykograficznego oraz korpusowego wyekscerpowano wszystkie kolokaty obu przymiotników, a następnie ujawniono typowe – skonwencjonalizowane – syntagmy zawierające leksemy głęboki i глибокий. Wskutek wnikliwej analizy wyciągnięto wnioski także na temat podobieństw w zakresie łączliwości semantycznej badanych przymiotników.

Poradnik Językowy

Semantyczno-konotacyjne cechy charakterystyczne konceptu prawda / / правда

W zaproponowanym artykule rozpatrywany jest koncept prawda / правда w języku polskim i ukraińskim, a także jego semantyczno-konotacyjne cechy charakterystyczne. Dominantą semantyczną konceptu prawda / правда jest „sprawiedliwość” jako odpowiedniość do zasad prawnych i moralnych; składnikami jego struktury są komponenty ‘odpowiedniość do obiektywnej rzeczywistości’, ‘prawdziwość’, ‘autentyczność’, ‘istota prawdy’, ‘porządek, który opiera się na sprawiedliwości”, a jego cechami pojęciowymi są cechy moralne i wartości, na podstawie których formuje się ideał moralny, cechy normatywne i wartości, związane z wyobrażeniami o tym, co jest autentyczne w życiu człowieka lub społeczeństwa; prawna (prawnicza) strona konceptu правда jest związana z prawami i obowiązkami, natomiast poznawcza jest powiązana z wyobrażeniami człowieka o odpowiedniości do rzeczywistości. Koncept prawda / правда jest wielofunkcyjny i wyznacza podstawowy kierunek kultury narodowej, a dokładnie pragnienie wyższych ideałów dobra i sprawiedliwości, które są kamieniem węgielnym we wszystkich sferach życia człowieka i społeczeństwa.

Poradnik Językowy

Fonemy nosowe i ich realizacja w języku polskim. Wybrane problemy dydaktyczne

W artykule zostały omówione problemy związane z realizacją dźwiękową tzw. Nosówek, czyli liter ą i ę, a także różnice w interpretacji fonologicznej tychże realizacji. Problemy te niejednokrotnie były poruszane przez badaczy [np. Zarębina 1963; Retz 1979ab; Dunaj 1991; Sawicka 1995; Nagórko 1998; Szpyra-Kozłowska 2002 i inni], co świadczy o tym, że zjawisko nie należy do łatwych. Litery ą i ę mogą być realizowane w różny sposób (w zależności od sąsiedztwa) i dlatego przysparzają wielu trudności w dydaktyce polonistycznej oraz w procesie nauczania prawidłowej wymowy polskiej (w szczególności osób obcojęzycznych). W artykule zostały przywołane sposoby i zasady realizowania tzw. nosówek, a także rozbieżności w charakterystyce fonologicznej tego zjawiska. Artykuł ma charakter przeglądowy, gdyż jego głównym celem było porównanie różnych propozycji.

Poradnik Językowy

Wybrane problemy realizacji spółgłosek polskich w potoku mowy w perspektywie dydaktycznej

W artykule zreferowane zostały najważniejsze przemiany fonetyczne zachodzące we współczesnej polszczyźnie. Celem szkicu jest odpowiedź na pytania, które pojawiają się w trakcie nauki fonetyki i wymowy, zwłaszcza w odniesieniu do głosek: [ś], [ź], [ć], [ӡ́] oraz [s΄], [z΄], [c΄], [ӡ’]. Autorka skupia się na zjawiskach związanych z osłabianiem zmiękczeń i prezentuje rozwiązania przyjęte w podręcznikach akademickich. Na zakończenie przedstawia własne propozycje wymowy wspomnianych głosek na styku morfemów.

Poradnik Językowy

Terapia schorzeń alergicznych preparatami olopatadyny

Olopatadyna jest lekiem przeciwhistaminowym o aktywności selektywnego antagonisty wobec receptorów H1 oraz substancją stabilizującą komórki tuczne. W badaniach klinicznych zostało wykazane, że olopatadyna jest znacznie skuteczniejsza niż placebo w łagodzeniu objawów alergicznego nieżytu nosa oraz alergicznego zapalenia spojówek. Wykazano również bezpieczeństwo tego leku. Olopatadyna jest najczęściej stosowana jako uzupełnienie farmakoterapii schorzeń alergicznych za pomocą leków pierwszego rzutu (donosowe glikokortykosteroidy oraz doustne leki przeciwhistaminowe). Na polskim rynku farmaceutycznym znajduje się preparat złożony zawierający olopatadynę do stosowania donosowego (połączenie olopatadyny i furoinianu mometazonu) oraz preparaty do podawania dospojówkowego.

Lek w Polsce

Swoistość form adresatywnych w tekstach współczesnych gazet polskojęzycznych wydawanych w Ukrainie (na tle normy ogólnopolskiej)

W artykule analizowane są nominalne oraz atrybutywno-nominalne formy adresatywne występujące w tekstach gazet polskojęzycznych wydawanych w Ukrainie w XX wieku. Materiał badawczy dotyczy adresatywów swoistych pod względem formy lub funkcji na tle normy ogólnopolskiej. Omówiono przyczyny ich powstawania w warunkach kontaktów językowo-kulturowych oraz ich osobliwości funkcjonalno-pragmatyczne w polszczyźnie w Ukrainie. Za pomocą kulturalnojęzykowych kryteriów oceny środków językowych ustala się (uwzględniając również szerszy od prasowego materiał badawczy) skalę akceptowalności analizowanych form adresatywnych w polonocentrycznej wspólnocie komunikacyjnej w Ukrainie.

Poradnik Językowy

Formy gramatyczne autosemantycznych części mowy w językach polskim i ukraińskim

Autor artykułu rozpatruje wspólne i odróżniające cechy w formach gramatycznych autosemantycznych części mowy spokrewnionych języków polskiego i ukraińskiego, badając przyczyny różnic między nimi. Opierając się na wieloletniej praktyce wykładania na uczelni wyższej, zwraca szczególną uwagę na zagadnienia, które są najbardziej skomplikowane dla ukraińskich studentów w trakcie studiowania przez nich języka polskiego. Jedną z ważnych różnic jest obecność w języku polskim form męskoosobowych w obrębie każdej części mowy. Są więc omawiane te formy w systemie odmiany rzeczownika, przymiotnika, zaimka, liczebnika i czasownika. Ważne w artykule są uzasadnienia historyczne wybranych zjawisk gramatycznych.

Poradnik Językowy

Wybrane aspekty wspomagania leczenia zaburzeń lipidowych

Zaburzenia lipidowe są rozpowszechnionym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego. Dlatego ich zwalczanie stanowi jedno z głównych wyzwań w zakresie zdrowia publicznego. Istotną rolę odgrywają w tym lekarze rodzinni. Interesującą możliwością leczenia zaburzeń gospodarki lipidowej są dostępne w Polsce bez recepty ekstrakty ryżu sfermentowanego z udziałem drożdży Monascus purpureus, nazywane również czerwonym ryżem drożdżowym (RYR, ang. red yeast rice), a także standaryzowana kompozycja polifenoli z bergamoty (BPF, ang. bergamot polypehnolic fraction). Obok korzystnego wpływu na parametry gospodarki lipidowej wykazują one liczne działania pozasercowe. Do grupy osób, dla których są przeznaczone te preparaty, należą m.in. pacjenci z grupy niskiego (poniżej 1% w skali SCORE) lub umiarkowanego (1–4% w skali SCORE) ryzyka sercowo-naczyniowego. BPF można także zastosować u pacjentów nieakceptujących terapii statyną, u kategorycznie odmawiających jej stosowania; u chorych nietolerujących statyn; u osób, u których nie można zintensyfikować terapii statyną, z zespołem metabolicznym i zaburzeniami gospodarki węglowodanowej na czczo lub nieprawidłową tolerancją glukozy; u pacjentów z zespołem metabolicznym i chorobą stłuszczeniową wątroby. RYR oraz BPF mogą być bezpiecznie stosowane u pacjentów z mialgią statynową. Zarówno RYR, jak i BPF cechuje wysokie bezpieczeństwo stosowania.

Lek w Polsce

Najnowsze dzieje języka polskiego (1918–2018)

Najnowsze dzieje języka polskiego (1918–2018) przebiegały w czterech fazach (1918–1939, 1939–1945, 1945–1990, po 1990). W sferze zjawisk zewnętrznojęzykowych i tendencji socjolingwistycznych polszczyzna ewoluowała od statusu języka elitarnego do kodu zdemokratyzowanego oraz od dwudzielnego podziału odmian komunikacyjnych (język ogólny : dialekty) do podziału trójdzielnego (język ogólny : dialekty ludowe : kody mieszane). W sferze zjawisk wewnętrznojęzykowych dominowały tendencje do ekonomizacji i do kompletacji środków językowych w całym przebiegu dziejów przy zachowaniu równomiernej dynamiki pozostałych tendencji (unifikacja, repartycja, nobilitacja). Procesy te i szczegółowe zmiany językowe w sposób proporcjonalny objęły wszystkie warstwy strukturalne systemu polszczyzny, co świadczy o efektywności procesów optymalizacyjnych.

Poradnik Językowy

Suplementacja żelaza – preparaty nowej generacji

Żelazo jest jednym z kluczowych metali niezbędnych do utrzymania prawidłowego metabolizmu człowieka. Brak lub niewłaściwa biodystrybucja żelaza prowadzi do układowej niewydolności organizmu i/lub efektów toksycznych, będących przyczyną przewlekłych procesów degeneracyjnych. Każda interwencja w homeostazę żelaza, ze względu na możliwość wystąpienia efektów toksycznych, musi być wsparta diagnostycznie. Artykuł nakreśla mechanizmy odpowiedzialne za homeostazę żelaza w organizmie człowieka. Na bazie tego opisu omówiono możliwości suplementacji żelaza z zastosowaniem dostępnych na rynku preparatów. Na zakończenie przedstawiono dwa, oparte na liposomach, preparaty nowej generacji (SiderAL® i FELIP®), które charakteryzują się wysoką biodostępnością żelaza oraz zredukowanymi działaniami niepożądanymi dla pacjenta.

Lek w Polsce

Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów Trybunału Konstytucyjnego w polskim porządku prawnym – część I

Artykuł poświęcono problematyce odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów Trybunału Konstytucyjnego w polskim porządku prawnym. W pierwszej części opracowania wskazano na znaczenie odpowiedzialności dyscyplinarnej dla zagwarantowania należytego etosu zawodowo-etycznego osób pełniących funkcje judykacyjne w Trybunale Konstytucyjnym, jak również poddano analizie źródła normatywne regulujące odpowiedzialność dyscyplinarną sędziów Trybunału. W tym ostatnim zakresie w artykule rozważono w szczególności możliwość odpowiedniego stosowania na gruncie odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów TK przepisów Kodeksu karnego oraz przyjrzano się kwestii zakresu odpowiedniego stosowania przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. 2020, poz. 2072) w trakcie rozstrzygania o odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów Trybunału.

Roczniki Administracji i Prawa

Wpływ zmiany trybu rozpoznawania zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej na pozycję procesową wierzyciela i zobowiązanego

Przedmiotem poniższego tekstu jest wpływ zmiany trybu rozpoznania zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej. Przeanalizowano, jakie skutki dla pozycji procesowej wierzyciela i zobowiązanego ma powierzenie rozpoznania tego środka zaskarżenia wierzycielowi.

Roczniki Administracji i Prawa

Odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej przewoźnikowi na gruncie art. 24 ust. 3 ustawy o SENT

Regulacje ustawy SENT są reakcją państwa na proceder nielegalnego przewozu towarów wrażliwych i mają na celu umożliwienie wyznaczonym organom jego monitorowania. Na podmioty uczestniczące w przewozie towarów wrażliwych nałożono szereg obowiązków, za których niewłaściwe wykonanie nakładane są kary pieniężne w znacznej wysokości. Odstąpić od ich wymierzenia organ może tylko wówczas, gdy stwierdzi istnienie ważnego interesu przewoźnika lub interesu publicznego w nienakładaniu kary. Wykorzystanie przez ustawodawcę przy konstrukcji przesłanek odstąpienia od nałożenia kary zwrotów niedookreślonych i nieostrych powoduje konieczność ustalenia ich istnienia w okolicznościach konkretnej sprawy. Prawidłowość dokonanej oceny podlega kontroli sądowoadministracyjnej, co umożliwia ustalenie obowiązujących w tym zakresie reguł.

Roczniki Administracji i Prawa

Nie chcę do Boga, tylko do samej siebie

Wrocławski Teatr Pantomimy im. Henryka Tomaszewskiego Niepokój przychodzi o zmierzchu na podstawie powieści Marieke Lucasa Rijnevelda reżyseria: Małgorzata Wdowik, scenariusz i adaptacja: Robert Bolesto, współpraca dramaturgiczna: Magdalena Komornicka, scenografia i reżyseria światła: Aleksandr Prowaliński, kostiumy: Maja Skrzypek, muzyka: Agata Zemla, rzeźby: Jan Baszak premiera: 3 marca 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

Pomoc czy przemoc?

Wrocławski Teatr Współczesny Chamstwo na podstawie książki Kacpra Pobłockiego reżyseria: Agnieszka Jakimiak, scenariusz, scenografia, światło, wideo: Mateusz Atman, kostiumy: Nina Sakowska, muzyka: Kuba Ziołek, choreografia: Oskar Malinowski premiera: 28 stycznia 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

Chrupki Monster Munch i ptasie mleczko, czyli jak opowiedzieć o umieraniu

Teatr Łaźnia Nowa, Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję adaptacja i reżyseria: Mateusz Pakuła, scenografia i kostiumy: Justyna Elminowska, muzyka: Zuzanna Skolias, Antonis Skolias, Marcin Pakuła, reżyseria światła: Paulina Góral, wideo: Olga Balowska premiera: 20 stycznia 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

Woda w oku

Teatr Dramatyczny w Warszawie Michał Buszewicz Chłopaki płaczą reżyseria, scenariusz: Michał Buszewicz, scenografia i kostiumy: Doris Nawrot, muzyka: Baasch, choreografia: Katarzyna Sikora, reżyseria światła: Aleksandr Prowaliński, wideo: Michał Dobrucki premiera: 23 marca 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

Usłyszeć ciało, zobaczyć dźwięk

Nowy Teatr w Warszawie Pierre Jodlowski Touch (Dotyk) na kontrabas i elektronikę kontrabas: Masashi Yamamoto premiera polska: 21 grudnia 2022 Nowy Teatr w Warszawie Michał Pepol, Paweł Sakowicz KCKM w ramach cyklu Dotykafonie wiolonczela i performans: Michał Pepol, choreografia i performans: Paweł Sakowicz premiera: 8 stycznia 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

Miły pokój, mroczny las

Teatr Współczesny w Szczecinie Sen nocy letniej na motywach komedii Williama Shakespeare’a w przekładzie Stanisława Barańczaka oraz na podstawie wywiadów z osobami z niepełnosprawnościami, ich rodzinami, a także osobami zajmującymi się asystenturą seksualną i pracą seksualną scenariusz: Jakub Skrzywanek, Monika Świerkosz, reżyseria: Justyna Sobczyk, Jakub Skrzywanek, współpraca dramaturgiczna i badania: Monika Świerkosz, scenografia, reżyseria światła: Agata Skwarczyńska, kostiumy: Anna Rogóż i Agata Skwarczyńska, muzyka: Jacaszek, choreografia: Agnieszka Kryst premiera: 25 lutego 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

Reflektor i słońce

Stary Teatr w Krakowie Genialna przyjaciółka na podstawie powieści Eleny Ferrante przekład: Alina Pawłowska-Zampino, Lucyna Rodziewicz-Doktór, reżyseria: Ewelina Marciniak, scenariusz i dramaturgia: Małgorzata Czerwień, scenografia i kostiumy: Natalia Mleczak, muzyka: Wacław Zimpel, choreografia: Ramona Nagabczyńska, reżyseria świateł: Szymon Kluz premiera: 17 marca 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

Lęki czy pokusy?

STUDIO teatrgaleria w Warszawie Olga Ravn The Employees przekład: Bogna Sochańska, reżyseria: Łukasz Twarkowski, adaptacja, dramaturgia: Joanna Bednarczyk, scenografia: Fabien Lédé, kostiumy: Svenja Gassen, muzyka: Lubomir Grzelak, światła: Bartosz Nalazek, wideo: Jakub Lech, operatorzy kamer: Iwo Jabłoński, Gloria Grünig premiera: 21 stycznia 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

Requiem dla świata „sprzed…”

Bayerische Staatsoper w Monachium Siergiej Prokofiew Wojna i pokój dyrygent: Władimir Jurowski, reżyseria i scenografia: Dmitrij Czerniakow, kostiumy: Jelena Zajcewa premiera: 5 marca 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

„Śniło mi się, że kogoś zabiłam…”

Bayerische Staatsoper w Monachium Henry Purcell; Paweł Mykietyn; Arnold Schönberg Dydona i Eneasz… Oczekiwanie kierownictwo muzyczne: Andrew Manze, reżyseria: Krzysztof Warlikowski, scenografia i kostiumy: Małgorzata Szczęśniak, światło: Felice Ross, wideo: Kamil Polak, choreografia: Claude Bardouil, dramaturgia: Christian Longchamp, Katharina Ortmann premiera: 29 stycznia 2023

Didaskalia. Gazeta Teatralna

Wpływ programów telewizyjnych na kształtowanie się stereotypów

Niezliczona liczba informacji docierająca do nas z zewnątrz powoduje, że aby nie zgubić się w informacyjnym gąszczu podejmujemy próbę oceny. Najczęściej przy ocenie pomijamy niektóre (wydawać by się mogło) istotne informacje bądź – z drugiej strony – przypisujemy większą rangę innym, co w konsekwencji tworzy nam prosty ogląd otaczającej nas rzeczywistości. Taki ogląd przyczynia się do rozwoju strategii, którą nazywamy kategoryzacją. Kategoryzowanie rzeczywistości społecznej (poprzez częste powtarzanie i utrwalanie oraz brak głębszej analizy) w dużym stopniu wpływa na powstawanie stereotypowych skojarzeń. W tej sytuacji pomocne mogą być media, które przychodzą z pomocą i utrwalają – albo zmieniają ugruntowany obraz (stereotyp).

Cywilizacja i Polityka

Rewolucja francuska wobec Kościoła katolickiego w okresie Konwencji (1792–1795)

Artykuł przedstawia i analizuje stosunek i działania prawne władz francuskich wobec Kościoła katolickiego w wydzielonym instytucjonalnie okresie Konwencji (1792–1795).

Cywilizacja i Polityka

Karta Dużej Rodziny jako jeden z instrumentów wsparcia rodziny w Polsce

Polityka społeczna w Polsce w ramach modelu socjaldemokratycznego ukierunkowana jest na bezpieczeństwo socjalne. Istotnym wyzwaniem dla polskiej polityki społecznej jest podniesienie poziomu dzietności w oparciu o efektywne rozwiązania w polityce rodzinnej. W ramach polityki rodzinnej prowadzone są działania ukierunkowane na zabezpieczenie społeczne poprzez m.in.: świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego, świadczenia wychowawcze. Istotnym elementem polityki rodzinnej w Polsce było wprowadzenie w 2014 r. Karty Dużej Rodziny, skierowanej do rodzin wielodzietnych (posiadających minimum trójkę dzieci). Karty Dużej Rodziny jest ogólnopolskim wsparciem (w odróżnieniu od kart samorządowych). W ciągu 2 lat funkcjonowania w systemie polityki społecznej Karta Dużej Rodziny jest honorowana przez 1179 partnerów i jest instrumentem rozwijającym się.

Cywilizacja i Polityka

Analiza struktury oferowania rozkładowych linii lotniczych w krajach Europy Środkowej. Część pierwsza

Okres postpandemiczny jest szczególnie ważny dla europejskiego rynku lotniczego. Możemy obserwować nowe trendy zmian, które będą go kształtowały przez kolejnych wiele lat. Widzimy już wyraźnie, że region Europy Środkowej ma swoją specyfikę, odróżniającą go od Europy Zachodniej. W przypadku naszego kraju analizowanie sytuacji i prognozowanie przyszłości jest szczególnie ważne, gdyż podejmowane są obecnie decyzje dotyczące ogromnych inwestycji infrastrukturalnych. Struktura liczby oferowanych przez rozkładowe linie lotnicze foteli oraz zmiany w niej zachodzące są bardzo dobrymi indykatorami strategii przewoźników lotniczych, najważniejszych uczestników gry rynkowej.

MAZOWSZE Studia Regionalne

Kierunki rozbudowy portu morskiego w Elblągu

W dniu 17.09.2022 r. oddano do użytku kanał żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną, co otwiera nowe perspektywy przed portem morskim w Elblągu. W tej sytuacji warto się zastanowić, jakie jeszcze inwestycje byłyby potrzebne, żeby uzyskać dalsze pozytywne efekty dla portu w postaci długofalowego wzrostu obrotów ładunkowych i ruchu pasażerskiego. Aby ten cel osiągnąć, najpierw sformułowano różne scenariusze rozwojowe, a następnie dla każdego z nich podano różne zestawy działań inwestycyjnych (programy inwestycyjne). W przypadku inwestycji o niesprecyzowanej lokalizacji trzeba było dodatkowo wykonać odpowiednie analizy wielokryterialne dla możliwych wariantów lokalizacyjnych i na tej podstawie określić wariant optymalny. Zidentyfikowano 6 scenariuszy rozwojowych, w tym mało prawdopodobny scenariusz katastrofalny, zakładający brak rozwoju. Dla scenariuszy bardziej optymistycznych, obok aktywizacji całości lub części istniejącego portu, zidentyfikowano miejsca pod rozbudowę portu, wszystkie położone wzdłuż istniejącego kanału portowego. W kolejnych scenariuszach rozbudowa dotyczyłaby najpierw nowych części portu położonych w granicach obecnego portu i mających dobrą dostępność od strony lądu, a następnie części nazwanej „Nowakowo Południe”, położonej poza obecnym portem, na terenie zarezerwowanym w planach zagospodarowania przestrzennego pod rozbudowę portu i wymagającej budowy od podstaw dojazdowego układu drogowo-kolejowego. W scenariuszu najbardziej optymistycznym założono budowę części głębokowodnej portu, co zapewniłoby dalszy dynamiczny wzrost przeładunków i ruchu pasażerskiego w porcie przez stworzenie możliwości zawijania do portu największych statków. Przyjęto, że ta nowa część portu będzie składać się z terminala kontenerowego, baz przeładunków masowych (ropa naftowa, gaz, węgiel) oraz terminala promowego, a jej powierzchnia wyniesie nie mniej niż 1 km2. Dla takiej części nie ma sprecyzowanej oczywistej lokalizacji, więc na podstawie rozpoznania uwarunkowań geograficznych rozważono 5 wariantów lokalizacji, możliwych technicznie, ekonomicznie i środowiskowo. W wyniku analiz wybrano optymalną lokalizację, nazwaną „Nowy Świat Północ” i położoną na otwartym morzu przy północnym końcu kanału żeglugowego. Byłby to właściwie osobny port, tworzący wraz z rozbudowanym portem w Elblągu zespół portowy, podobnie jak obecnie Świnoujście i Szczecin. Taki wynik analiz wiąże się głównie z wysokimi kosztami przekształcenia istniejącego kanału w głębokowodny.

MAZOWSZE Studia Regionalne

Pozyskiwanie energii – technologie wodorowe. Wodór z biomasy i odpadów

Polityka Unii Europejskiej od lat nastawiona jest na promowanie źródeł energii, które nie degradują środowiska. Takim źródłem energii może być wodór. Celem artykułu jest przybliżenie czytelnikom metod pozyskiwania wodoru z biomasy i niektórych odpadów oraz określenie jego koloru. W Unii Europejskiej przypisuje się temu pierwiastkowi różne kolory – zielony, różowy, żółty, niebieski, turkusowy, biały, szary, brązowy i czarny. Kolor zależy od źródła i metody pozyskania. Wodór, jako źródło energii uznawanej za przyjazną środowisku, powinien mieć kolor zielony, różowy lub niebieski.

MAZOWSZE Studia Regionalne

Rewitalizacja w polityce rozwoju województwa mazowieckiego na tle uwarunkowań krajowych i unijnych – doświadczenia i perspektywy

W artykule przeanalizowano prowadzoną od blisko 25 lat politykę rozwoju województwa w zakresie rewitalizacji, wyrażoną w dokumentach strategicznych i planistycznych poziomu regionalnego, w kontekście zmieniających się uwarunkowań krajowych i unijnej polityki spójności. Ponadto zbadano rolę Samorządu Województwa Mazowieckiego we wdrażaniu środków unijnych na działania rewitalizacyjne w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004–2006 oraz dwóch edycji Regionalnego programu operacyjnego województwa mazowieckiego: 2007–2013 i 2014–2020. Przedstawiono również zestawienie środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wydatkowanych na projekty rewitalizacyjne w ramach powyższych programów. Dodatkowo przeanalizowano działania komplementarne i uzupełniające do rewitalizacji na obszarach wiejskich w zakresie odnowy wsi, wdrażane przez samorząd województwa w ramach programów krajowych: Sektorowego Programu Operacyjnego – Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich 2004–2006 oraz dwóch edycji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich: 2007–2013 i 2014–2020.

MAZOWSZE Studia Regionalne

Konferencja o ochronie obszarów wodno-błotnych w Polsce z okazji Światowego Dnia Mokradeł (4–7 luty 2023, Warszawa)

Mokradła były osuszane przez tysiąclecia. Od ponad wieku wiele z nich chroni się jednak jako rezerwaty, parki narodowe i/lub tereny Natura 2000. Większość bagien Polski uległa jednak degradacji, toteż warto pomyśleć o ich odtworzeniu. Jest to problem szalenie trudny do rozwiązania, szczególnie w dobie wojny w Ukrainie, rosnącej polaryzacji społecznej wokół NRL [2022], kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej oraz klęki ekologicznej w Odrze. Dlatego Światowy Dzień Mokradeł 2023, obchodzony corocznie z inicjatywy Centrum Ochrony Mokradeł, w rocznicę podpisania Konwencji z Ramsar, miał w tym roku szczególnie rozbudowany program. Prócz wygłaszanych corocznie debat, wykładów otwartych, prezentacji posterów i wycieczek terenowych w lutym 2023 r. zorganizowano dodatkowo: ściśle naukową, parodniową konferencję o ochronie obszarów wodno-błotnych, dwie wycieczki terenowe tudzież szereg warsztatów dla praktyków.

MAZOWSZE Studia Regionalne