translation
translation
{ "es": "Escudo en el centro de la fachada delantera.", "eu": "Aurreko aldearen erdian, armarria." }
{ "es": "El domingo pasado la muchacha estaba en misa y cuando recibió la hostia sagrada se le cayó un trozo y se escurrió por una ranura de la losa fúnebre inferior.", "eu": "Aurreko igandean, neska hau elizan mezetan zegoela, besteei bezala ogi bedeinkatua eman ziotenean puska bat erori zitzaion, eta azpiko hilobi-harriaren ertzeko zulotik behera ezkutatu zen." }
{ "es": "Pero aunque supusiera un avance no se obtenía una cal tan limpia como la obtenida en los agujeros hechos en el suelo.", "eu": "Aurrerapenak aurrerapen, ez zen, ordea, lur-zuloetan lortzen zena bezain kare garbia lortzen." }
{ "es": "Anteriormente había otra iglesia (construida en 1794), pero se quemó en 1825.", "eu": "Aurrez bazen beste eliza bat (1794an eraikia), baina 1825ean erre egin zen." }
{ "es": "Autobuses", "eu": "Autobusak" }
{ "es": "Polideportivo Auzoeta, barrio San Martín", "eu": "Auzoeta kiroldegia San Martin auzoan" }
{ "es": "Polideportivo Auzoeta", "eu": "Auzoeta Polikiroldegia" }
{ "es": "Los vecinos decidieron construir otra iglesia.", "eu": "Auzotarrek beste bat eraikitzea erabaki zuten." }
{ "es": "El domingo de las fiestas de San Martín (11 de noviembre), a las seis de la tarde, se encienden hogueras en el monte, se apaga el alumbrado público y comienza un espectáculo que une pasado y presente.", "eu": "Azaroko San Martin Jaietako (azaroak 11) igandean, arratsaldeko 18etan, mendian suak pizten direnean, herriko argiak itzaltzen dira eta lehena eta oraina elkartuz ikuskizuna hasten da." }
{ "es": "Al final vicario y sacristán salieron de allí sin dar los últimos sacramentos.", "eu": "Azkenean elizakoak eman gabe atera omen ziren handik bikarioa eta sakristaua." }
{ "es": "El último día del mes el pastor espetó a marzo: \"Ah, marzo, marzo, te deseo lo peor\".", "eu": "Azkeneko egunean Martxoari hauxe esan omen zion: \"Aa Martxo Martxo, diat esker gaizto\"." }
{ "es": "Por último está la quesería, cubierta de tablas o telas.", "eu": "Azkenik, gaztandegia, oholez edo oihalez estalia." }
{ "es": "Por último, surgieron los hornos, que permitían producción continuada de cal (nocturna y diurna).", "eu": "Azkenik labeak sortu ziren, hauetan kare ekoizpen jarraia lor zitekeelarik (gau eta egunekoa)." }
{ "es": "¿Sabes que la hija de los reyes está enferma, a punto de morir?", "eu": "Ba al dakin erregeren alaba gaixo dagoela, hiltzeko zorian?" }
{ "es": "Parece que esta cueva fue cobijo o cementerio de osos de la especie Ursus Spelaeus hace 20.000 años, ya que en ella se encontró la osamenta de dos osos que actualmente están en el Museo Zorroaga de Donostia-San Sebastián.", "eu": "Badirudi duela 20.000 bat urteko Ursus spelaeus espezieko hartzen bizitoki edo hilobi izandakoa dela koba hau, hemen aurkitu baitziren bi hartzen hezurdurak, zeinak egun Donostiako Zorroaga Museoan dauden." }
{ "es": "Parece que la cueva estaba unida al castillo ya que excavaron escalones en la roca para llegar hasta allí.", "eu": "Badirudi leizeak gazteluarekin lotura zuela, haitzean mailak landu baitzituzten hara jaisteko." }
{ "es": "Una parte funciona como albergue, abierta tanto para grupos como para personas individuales.", "eu": "Badu aterpetxe funtzioa betetzen duen atala, talde zein banakoentzat irekia." }
{ "es": "Paro aún hay vestigios más antiguos en Ataun, ya que el municipio alberga los vestigios humanos más antiguos de Aralar, concretamente en la cueva de Usategi.", "eu": "Baina bada aztarna zaharragorik Ataunen, bertan kokatzen baitira Aralarko giza aztarna zaharrenak, Usategiko kobazuloan hain zuzen." }
{ "es": "Pero, de pronto, las respuestas cesaron.", "eu": "Baina, bat-batean, erantzunak amaitu egin ziren." }
{ "es": "Pero por la noche los gentiles de Jentilbaratza bajaban todas las piedras acumuladas durante el día por los cristianos a un lugar junto al río, donde se encuentra la iglesia actual", "eu": "Baina egunez han biltzen zituzten harri guztiak gero gauez Jentilbaratzako jentilek beheko erreka ondora, orain eliza dagoen lekura, jaisten omen zituzten." }
{ "es": "Pero el gentil escuchó el grito del anillo y echó a correr tras él.", "eu": "Baina jentilak eraztunaren hotsa entzun, eta bere atzetik jarraitu zuen korrika." }
{ "es": "Y abril le concedió dos días y medio.", "eu": "Baita apirilak eman ere egun bi eta erdi." }
{ "es": "Y en cuanto la vio gritó: \"Ah, hijos míos: ha nacido Kixki, ¡desde ahora estamos perdidos!", "eu": "Baita ikusi orduko deiadar egin ere, \"Ah, ene umeak: Kixmi jaio da, galduak gara oraintxe!" }
{ "es": "El gentil se dirigió directamente a la ferrería de Beasain y preguntó si había hombres allí.", "eu": "Baita joan ere jentil hura zuzenean Beasaingo olara, han gizonik ba ote zen galdezka." }
{ "es": "Si lo supieran, lo harían:", "eu": "Balekite, hartuko lukete:" }
{ "es": "Recursos turísticos", "eu": "Baliabide turistikoak" }
{ "es": "Museo Barandiaran", "eu": "Barandiaran Mitologia Museoa" }
{ "es": "El órgano se halla emplazado en el coro de la iglesia; es de estilo barroco y más concretamente, del llamado \"barroco ibérico\".", "eu": "Barroko estilokoa da eta estilo horren barruan, iberiar motakoa." }
{ "es": "El señor del bosque hizo como le pidieron pero el carbonero sacó el hacha cerrando la abertura del tronco y atrapando las manos del señor del bosque en el tronco.", "eu": "Basajaunak esandakoa egin zuen, baina ikazkinak aizkora atera zuen, enborreko irekiunea itxiz eta basajaunaren eskuak bertan harrapatuz." }
{ "es": "Los señores del bosque saltaron la pila de trigo con facilidad; Sanmartintxiki, por el contrario, cayó en medio del trigo, ¡pero llenó las abarcas de semillas de trigo!", "eu": "Basajaunek erraztasun handiz igaro omen zuten saltoan gari-pila; Sanmartintxiki berriz, gari-pilaren erdian erori omen zen, baina baita abarkak gari-alez bete ere!" }
{ "es": "SEÑOR DEL BOSQUE", "eu": "BASAJAUN" }
{ "es": "El cable es un sistema de transporte creado para facilitar las labores agrícolas.", "eu": "Baserriko lana errazteko sortu zen garraio-sistema da kablea." }
{ "es": "Los jabalíes también son protagonistas de la caza, se organizan batidas bajo la supervisión de un guarda forestal.", "eu": "Basurdeak dira beste protagonista ehizean, basozain baten begiradapean antolatzen direlarik ehizaldiak." }
{ "es": "Una le dijo a la otra:", "eu": "Batak besteari esan omen zion:" }
{ "es": "Media 30 metros Dificultad min./max.: V/7c", "eu": "Batazbestekoa 30 metro." }
{ "es": "Tártalo es un ser malvado con un solo ojo.", "eu": "Begi bakarreko izaki gaiztoa da Tartalo." }
{ "es": "Mirar en Google Maps", "eu": "Begiratu Google Maps-en" }
{ "es": "En las tierras bajas, por el contrario, vivían los cristianos y éstos aún no cultivaban trigo porque no conocían la semilla.", "eu": "Beheko lurretan, berriz, kristauak bizi omen ziren, eta artean ez omen zuten oraindik gararik ereiten, alerik ez baitzuten." }
{ "es": "Y desde abajo les respondieron:", "eu": "Behetik horrela erantzun omen zien:" }
{ "es": "Adopta forma de vaca o toro y protege las moradas de Mari.", "eu": "Behi edo zezen gorriaren itxura hartzen du eta Mariren bizilekuak zaintzen ditu." }
{ "es": "En cierta ocasión el dueño de Agerre enfermó y acudía a la iglesia a recibir los sacramentos.", "eu": "Behin Agerreko nagusia gaixotu egin omen zen, eta elizakoak hartzera omen zihoan." }
{ "es": "En un tiempo un pastor vivía en una choza de Leizadi.", "eu": "Behin, artzain bat Leizadiko borda batean bizi omen zen." }
{ "es": "En cierta ocasión los habitantes del caserío Artzate construían un depósito para producir cal y los gentiles gritaban desde la cima de Iruzuloeta.", "eu": "Behin, Artzate baserrikoak arrauka osatzen ari omen ziren, karea egin ahal izateko. Iruzuloetako gainetik jentilak oihuka hasi zitzaizkion." }
{ "es": "En cierta ocasión que volvía de Ataun a casa se le hizo tarde y oscureció estando él en el bosque.", "eu": "Behin, Ataundik etxera zihoala, bidean berandutu eta basoan ilundu omen zitzaion." }
{ "es": "En cierto tiempo vivía en Jentilbaratza un gentil muy fuerte: dominaba a todos los demás gentiles.", "eu": "Behin batean Jentilbaratzan jentil indartsu bat bizi omen zen: beste jentil guztiak mendean omen zituen." }
{ "es": "En una ocasión una mujer del caserío Tellerietxe vio las sombras del cura y sus perros a la luz de la luna invernal; pero nadie les ha visto.", "eu": "Behin batean, Tellerietxe baserriko emakume batek ikusi omen zituen, neguko gau batez, ilargiaren argitara, apaizaren eta bere txakurren itzalak; baina inork ez omen ditu aurrez aurre ikusi." }
{ "es": "En cierta ocasión una joven le habló de forma maleducada y desde entonces no ha vuelto.", "eu": "Behin, gazte batek hitz gaiztoren bat esan omen zion, eta ordutik ez omen da itzuli." }
{ "es": "En cierta ocasión un hombre caminaba por el entorno y se le acercaron dos lamias.", "eu": "Behin, gizon bat omen zihoan inguru hartatik, eta bi lamia inguratu omen zitzaizkion." }
{ "es": "En cierta ocasión, en uno de esos atardeceres de domingo, la madre le maldijo gritando que saliera hacia Aia ya que iba tarde, como siempre.", "eu": "Behin, igande iluntze horietako batetan, amak madarikatu omen zuen, Aia aldera abiatzeko, beti bezala berandu baitzebilen." }
{ "es": "Un día el cristiano se escondió entre las pieles de oveja acumuladas por el gentil.", "eu": "Behin, kristaua jentilak pilatuta zituen ardi-larruen artean ezkutatu omen zen." }
{ "es": "En cierta ocasión un navarro cambió el mojón de Irumugata de un lugar a otro: al morir, vagaba por las proximidades de Irumugata gritando:", "eu": "Behin, nafar batek Irumugatako mugarria toki batetik bestera aldatu omen zuen. Hil zenean, Irumugata aldean omen zebilen deiadarka esanez:" }
{ "es": "Éste se juntó con un grupo de carboneros de Ataun.", "eu": "Behinola, Ataungo ikazkin talde batekin elkartu omen zen." }
{ "es": "En el pasado vivían gentiles en Jentilbaratza.", "eu": "Behinola, Jentilbaratzan jentilak bizi omen ziren." }
{ "es": "En una ocasión en que estaban trabajando un gentil de Aiaiturrieta gritó diciendo: ha muerto Zirpizarba.", "eu": "Behin, ordea, lanean ari zirela, Aiaiturrietako jentil batek oihu egin omen zuen esanez: Zirpizarba hil da." }
{ "es": "En cierta ocasión Sanmartintxiki subió a la cueva de Muski calzando unas grandes abarcas; y viendo las montañas de trigo, apostó con los señores del bosque (basajaun) a ver quien saltaba más por encima del trigo.", "eu": "Behin, Sanmar tintxiki, abarka handi batzuk jantzita igo omen zen Muskiko kobara; eta hango gari-pila ikusita, basajaunei apustua luzatu zien, ea zeinek salto handiagoa egin gari piloaren gainetik." }
{ "es": "Asustado, el muchacho echó a correr y llamó a la puerta de Tellerietxe.", "eu": "Beldurrez, mutilak lasterrari eman omen zion, Tellerietxeko atea joz." }
{ "es": "El anciano le respondió que él ya estaba de vuelta pero que en la ferrería de Beasain encontraría hombres hechos y derechos.", "eu": "Bera adinean aurrera eginda, baina Beasaingo olan bilatuko zituela behar bezalako gizonak, erantzun omen zion." }
{ "es": "Posteriormente comenzó a decir que se iba a casa y las muchachas no le querían dejar partir diciendo que había cometido un gran pecado y que temían le ocurriera alguna desgracia.", "eu": "Beranduago, etxera zihoala esaten hasi omen zen, eta neskek ez omen zioten utzi nahi joaten, bekatu handia eginda zegoela eta zerbait gertatuko ote zitzaion beldurrez." }
{ "es": "Es decir, fue construido por un ilustre organero y en la época más lúcida del órgano clásico o barroco ibérico.", "eu": "Beraz, organo egile ospetsu baten lana da eta, gainera, organo klasiko edo barroko iberikoaren garairik emankorrenean egindakoa 12000 errealen trukean." }
{ "es": "En el pórtico de la iglesia se celebraban las juntas vecinales hasta que se fundara el Ayuntamiento o Concejo en 1658.", "eu": "Bere aterpean egin ohi ziren garai baten auzotarren batzarrak, 1658an Udaletxea edo Kontsejuetxea sortu zen arte." }
{ "es": "Tiene un escudo en su fachada: un castillo con un guerrero en el centro, testimonio quizá del antiguo castillo existente en Ataun.", "eu": "Bere aurrealdean armarri bat du: gaztelu bat, gudari bat erdian duela, Ataungo antzinako gazteluaren lekuko bezala beharbada." }
{ "es": "Pasaba su tiempo dando vueltas de Jentilbaratza a Leizadi y de Leizadi a Jentilbaratza.", "eu": "Bere denbora Jentilbaratzatik Leizadira eta Leizaditik Jentilbaratzara bueltaka pasatzen omen zuen." }
{ "es": "Las brujas llegaron enseguida, era un grupo grande, y se pusieron a bailar con gran estruendo y frenesí.", "eu": "Berehala iritsi omen ziren sorginak, talde handian, eta dantzari ekin zioten iskanbila batean." }
{ "es": "El río Agauntza tiene un pozo cerca del caserío Berrarain, pozo llamado Lamiñosin.", "eu": "Berrarain baserritik gertu Agauntza ibaiak badu putzu bat, Lamiñosin izena duena." }
{ "es": "Ha tenido diversas reconstrucciones pero la principal y la que le dotó del cuerpo actual fue la remodelación llevada a cabo en 1893.", "eu": "Berreraiketak izan ditu, baina nagusiena eta gaur duen gorputza izatera 1893an egindako eraberritzearen ondorioa da." }
{ "es": "Elaboración propia de sidra.", "eu": "Bertako sagardoa." }
{ "es": "Allí vivió hasta su muerte (1991).", "eu": "Bertan bizi izan zen hil zen arte (1991)." }
{ "es": "Suelen contar con una cabaña, cobijo para el pastor cuando sube a los pastos de montaña en verano.", "eu": "Bertan izaten dira txabolak, artzainen bizi-toki, udaz mendi-larreetara igotzen direnerako." }
{ "es": "Además, acoge el Centro de Interpretación de Aralar, que explica el carácter y la gestión adecuada de los recursos naturales y culturales existentes en el Parque Natural de Aralar.", "eu": "Bertan kokatzen da Aralarko Interpretazio Zentroa ere, Aralar Parke Naturalean barneratzen diren baliabide natural eta kulturalen izatea eta kudeaketa egokia azaltzen direlarik bertan." }
{ "es": "Por otra parte, en el embalse de Lareo se sortean permisos de pesca una vez a la semana y se puede pescar hasta un cupo determinado.", "eu": "Bestalde, Lareoko urtegian astean behin arrantza-baimenak zozketatzen dira, kopuru bateraino arrantzatu daitekeelarik." }
{ "es": "Entre otros, castiga a niños y niñas que no obedecen a sus progenitores.", "eu": "Besteak beste, gurasoei kasu egiten ez dieten seme-alabak zigortzen ditu." }
{ "es": "Otras imágenes", "eu": "Beste irudiak" }
{ "es": "De lo contrario haré perder;", "eu": "Bestela galduko dittut;" }
{ "es": "Los materiales utilizados para los elementos de madera fueron el nogal, castaño y roble y, en menor medida, el pino; para otros elementos, el estaño (cañería) y el hierro forjado.", "eu": "Beste osagai batzuetarako burdin forjatuaz eta eztainuaz (hodientzako) baliatu ziren." }
{ "es": "Se sentó en el asiento como siempre pero enseguida comenzó a gritar y huyó.", "eu": "Betiko moduan bere eserlekuan eseri zen, baina berehalakoan deiadarka altxa eta alde egin zuen." }
{ "es": "Cocina para clientes.", "eu": "Bezeroentzako sukaldea." }
{ "es": "Ambas son entradas doveladas.", "eu": "Biak sarrera dobelatuak dira." }
{ "es": "Bibliografía", "eu": "Bibliografia" }
{ "es": "De camino a casa el sacristán contó al vicario lo que le había sucedido anteriormente cerca de Urkuola.", "eu": "Bidean sakristauak azaldu omen zion Urkuola inguruan aurrez gertatutakoa." }
{ "es": "Altura máxima de las vías: 100 metros.", "eu": "Bideen gehienezko luzera: 100 metro." }
{ "es": "Aún quedan restos de este camino, como los vestigios de la calzada, ya que en Berrenoa se observan aún restos de la calzada de piedra construida en la Edad Media.", "eu": "Bide honek utzi du arrastorik, galtzadaren lekuko, oraindik Berrenoa inguruan bistaratzen baita erdi aroan egindako harrizko bidea." }
{ "es": "Los dos decían lo mismo: que en la entrada de la cueva habían visto una bella y esbelta joven peinándose el cabello; era la propia Madre Tierra, venida a Marimundu de Agaramunda, y que habían huido pensando que un espectáculo tal en un lugar como ése no era buen presagio.", "eu": "Biek gauza bera esaten zuten: kobaren sarreran emakume gazte eder bat, gorputz lirainekoa, ikusi zutela, ileak orrazten; Ama Lurra bera, Agaramundatik etorrita Marimunduko zela, eta halako leku batean era horretako ikuskizun bat ezin zitekeela parte onekoa izan pentsatuz, ihes egin zutela." }
{ "es": "Este conjunto que ha operado durante seis siglos está formado por dos molinos, ferrería, serrería, central hidroeléctrica y las infraestructuras necesarias para mover dichos elementos -dos presas, dos canales, dos acequias, etcétera.", "eu": "Bi errotak, burdinola, zerrategia, zentral hidroelektrikoa eta elementu hauek mugitzeko beharrezkoa den azpiegiturak -bi presa, bi ubide, bi antapara, etab.,- osatzen dute 6 mendeetan zehar martxan egon den multzoa." }
{ "es": "Tejado a dos aguas, salvo las torres.", "eu": "Bi isuriko teilatua, dorreak salbu." }
{ "es": "Y dio dos vueltas pero al dar la tercera desapareció.", "eu": "Bi itzuli eman zituen, baina hirugarrena ematean desagertu egin zen." }
{ "es": "Vicario y sacristán partieron hacia Urkuola.", "eu": "Bikarioa eta sakristaua badoaz Urkuolara." }
{ "es": "Bilbao.", "eu": "Bilbo." }
{ "es": "Pueden ser dos tipos de sistema cárstico: activo o inactivo.", "eu": "Bi motatako sistema karstikoak izan daitezke: aktiboak ala inaktiboak." }
{ "es": "Tenían dos puntos de entrada principales: por una parte, la puerta del fuego para encender y poner en marcha la calera; por otra, la puerta de carga, en la que se añade piedra y combustible en función de las necesidades.", "eu": "Bi sarrera-gune zituzten: alde batetik, su-ataka, karobiari su eman eta martxan jartzeko; bestetik kargatzeko ataka, harria eta erregaia gehitzeko, beharren arabera." }
{ "es": "Si estás acostumbrado a subir pendientes con la bici, estas tres rutas BTT por Ataun y Aralar te resultarán propicias.", "eu": "Bizikletaz maldak igotzen ohituta bazaude hiru ibilbide hauek aproposak izan daitezke zuretzat." }
{ "es": "¡Echadme barranco abajo!\".", "eu": "Bota nazazue amildegian behera!" }
{ "es": "El molino es más viejo que la ferrería.", "eu": "Burdinola baino zaharragoa da errota." }
{ "es": "Implantaron la ferrería valiéndose de la infraestructura del molino.", "eu": "Burdinola errotaren azpiegituraz baliatuz ezarri zuten." }
{ "es": "Sin embargo, todo eso no fue óbice para constatar la necesidad de restaurarlo (porque el transcurso del tiempo había dejado su inexorable huella) y con ese propósito, desmontaron este grandioso instrumento pieza por pieza y lo trasladaron hasta el taller que el citado experto tiene en Cataluña (en la iglesia sólo dejaron la caja vacía y el asiento del organista).", "eu": "Dena den, organoaren gainean denborak izandako eragina ere ezin ukatu eta ondorioz, berriztatzeko premia bazuela eta, musika tresna ikusgarri hau piezaz pieza desegin eta Kataluniara, aipatu adituaren tailerrera eraman zuten (kaxa hutsik eta organojolearen aulkia bakarrik utzi zituzten Ataungo San Martingo elizan)." }
{ "es": "En cualquier caso, la cueva más famosa de Ataun es la de Troskaeta ya que el desarrollo de varios kilómetros y la osamenta de oso Urdus Spelaeus encontrada allí le confieren una relevancia especial.", "eu": "Dena den, Troskaetako koba da Ataunen entzute gehien duena, kilometro luzeko garapenak eta bertan aurkitutako Ursus Spelaeus hartzen hezurdurak garrantzi handia eman baitie." }
{ "es": "Remontándonos más en el tiempo, destacar los dólmenes dejados por los primeros pobladores (estaciones megalíticas de Aralar y Ataun-Burunda) y los vestigios de cuevas como Pikandieta o Limurita, los restos de la antigua calzada romana de Berrenoa...", "eu": "Denboran atzerago eginez, lehen gizakiek utzitako trikuharriak (Aralar eta Ataun-Burunda estazio megalitikoak) eta Pikandieta edo Limurita bezalako kobetako aztarnak, erromatar garaiko Berrenoako galtzada bide zaharraren aztarna,..." }
{ "es": "Un tiempo después se oyó la siguiente frase en Kattalinzubi: Kattalin, el Diablo te ha llevado.", "eu": "Denboraren buruan, Kattalinzubin ondoko hitzak entzun omen ziren: Kattalin, deabruk eraman din." }
{ "es": "Un rato después apareció Maripetraliñ y tomó a una mujer y la colocó junto a ella en un haya.", "eu": "Denboraren buruan, Maripetraliñ agertu omen zen, eta lagun bat hartu eta pago-ondo batean jarri omen zuen bere alboan." }
{ "es": "Descargar PDF de servicios", "eu": "Deskargatu zerbitzuen PDFa" }
{ "es": "Según parece los de Agerre deseaban quedarse con la sábana dorada y la clavaron a la cama e incluso obligaron al gallo a cantar.", "eu": "Dirudienez, Agerrekoek urrezko izara eurentzat nahi izan zuten, eta iltzez oheari josi omen zioten, baita geroxeago oilarrari kukurruku jo arazi ere." }