Datasets:

AndreasThinks

/

welsh-translation-instruction

like 0

Translate the text from Welsh to English.

I nodi Wythnos y Ffoaduriaid, rwyf eisiau rhoi diweddariad i’r Aelodau am y gwaith sy’n cael ei wneud ar hyn o bryd ar y blaenoriaethau a’r camau gweithredu a geir yng Nghynllun Gweithredu Strategaeth Cynnwys Ffoaduriaid Llywodraeth Cymru.  Yr wyf heddiw’n lansio Diweddariad ar y Cynllun Gweithredu er mwyn nodi’r cynnydd hyd yma. Mae Llywodraeth Cymru’n credu bod integreiddio ar gyfer ffoaduriaid a cheiswyr lloches yn dechrau ar y diwrnod cyntaf un. Dyna pam y gwnaethom lansio ein Strategaeth Cynnwys Ffoaduriaid yn 2008 a’i dilyn gyda Chynllun Gweithredu wedi’i ddiweddaru a gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf 2011, 60ain pen\-blwydd llofnodi Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Ffoaduriaid. Mae’r Cynllun Gweithredu wedi cael ei ddatblygu i ddangos sut mae Llywodraeth Cymru’n cyflawni ei hymrwymiadau i ffoaduriaid yng Nghymru trwy nodi’r camau y bydd Llywodraeth Cymru a’i sefydliadau partner yn eu cymryd yn y dyfodol i wireddu’r amcanion yn y Strategaeth Cynnwys Ffoaduriaid. Ers 2011, mae gwaith wedi cael ei wneud i gyflawni’r Cynllun Gweithredu nid yn unig gan Lywodraeth Cymru ond gan lawer o sefydliadau partner yr ydym yn eu hariannu. Mae’r Adroddiad Diweddaru yn rhoi manylion y camau a gymerwyd gan Lywodraeth Cymru a’n hymrwymiadau yn y dyfodol ar gyfer gweithredu. Mae’n bwysig hefyd tynnu sylw at y cyfraniad y mae ceiswyr lloches a ffoaduriaid yn ei wneud i fywyd yng Nghymru. Dônt ag amrywiaeth fawr o sgiliau sydd o fudd ac yn cyfoethogi’r cymunedau y maent yn byw ynddynt ac sydd wedi rhoi croeso iddynt. Mae llawer o geiswyr lloches a ffoaduriaid yn rhoi o’u hamser fel gwirfoddolwyr mewn gwaith di\-dâl amrywiol, o siopau elusen ac eglwysi i sefydliadau iechyd meddwl a sefydliadau eraill y trydydd sector.   Mae ein Rhaglen Lywodraethu yn cynnwys ymrwymiad i hybu cydlyniant cymunedol a chefnogi mentrau ceiswyr lloches, ffoaduriaid a gweithwyr mudol trwy’r Strategaeth Cydlyniant Cymunedol a Chynllun Gweithredu’r Strategaeth Cynnwys Ffoaduriaid. Mae Llywodraeth Cymru yn bwrw ymlaen â’r ymrwymiad hwn nid yn unig trwy’r Cynllun Gweithredu ond trwy nifer o strategaethau a rhaglenni allweddol eraill. Mae’r rhain yn cynnwys ‘Cymru’n Cyd\-dynnu – Strategaeth Cydlyniant Cymunedol Cymru’ (2009\), Cynllun Gweithredu ar gyfer Trechu Tlodi (2012\) a’r Cynllun Cydraddoldeb Strategol (2012\). O’u cymryd gyda’i gilydd, mae’r rhaglenni hyn yn darparu fframwaith ar gyfer gweithio trawsadrannol a chydgysylltiedig yn Llywodraeth Cymru, gan flaenoriaethu anghenion y rheiny sy’n wynebu’r anfantais fwyaf a gwarchod y rheiny sy’n fwyaf agored i dlodi ac ymyleiddio yn ein cymunedau.   Rwy’n falch o ddweud y bu cynnydd cadarnhaol gyda blaenoriaethau a geir yn y cynllun, a nodir yn y Diweddariad.   Mae Fframwaith Gweithredu yn erbyn Troseddau Casineb Llywodraeth Cymru wedi cael ei ddatblygu yn ystod y flwyddyn ddiwethaf a chaiff ei lansio i ymgynghori arno’r mis nesaf. Bydd yn canolbwyntio ar dri phrif amcan i atal troseddau casineb, cynorthwyo dioddefwyr, a gwella’r ymateb gweithredol i droseddau casineb. Mae’r Fframwaith hwn yn cael ei lywio gan Grŵp Gorchwyl a Gorffen gyda chynrychiolwyr o feysydd polisi Llywodraeth Cymru a hefyd gyda rhanddeiliaid allweddol ar draws y sector statudol a gwirfoddol. Mae grŵp ar ffoaduriaid a cheiswyr lloches wedi cyfrannu at y cam casglu tystiolaeth. Mae plant ar eu pen eu hunain yn ceisio lloches yn grŵp agored iawn i niwed y gall asesiad o’u hoed fod yn hollbwysig iddynt wrth hawlio lloches. Mae asesu oed yn fater cymhleth iawn ac mae wedi bod yn destun llawer o drafod yng Nghymru.  Rwy’n falch o ddweud y bydd Partneriaeth Ymfudo Strategol Cymru yn cynhyrchu Pecyn Cymorth Asesu Oed gyda chymorth gan Rwydwaith Ymarferwyr Plant ar eu Pen eu Hunain yn Ceisio Lloches a gyda chytundeb Penaethiaid Gwasanaethau Plant yng Nghymru. Nod y Pecyn Cymorth yw darparu cymorth a chyfarwyddyd i weithwyr proffesiynol a safoni gwaith penderfynu yn y maes cymhleth hwn. Penododd Llywodraeth Cymru Gydgysylltydd Atal Masnachu mewn Pobl newydd ym mis Tachwedd 2012\. Ei flaenoriaethau dros y ddwy flynedd nesaf yw: * Gweithio gyda swyddog arweiniol Cymdeithas Prif Swyddogion yr Heddlu (ACPO) Cymru a Gwasanaeth Erlyn y Goron i lunio trywydd Atal Masnachu mewn Pobl i Swyddogion Ymchwilio ac Uwch Swyddogion Ymchwilio. * Codi ymwybyddiaeth gyda staff rheng flaen ledled Cymru. * Sefydlu Grŵp Arweiniad Atal Masnachu mewn Pobl Cymru i roi arweiniad strategol wrth fynd i’r afael â masnachu mewn pobl yng Nghymru. * Gwella’r sail dystiolaeth ynghylch masnachu mewn pobl trwy gynyddu nifer y sefydliadau yng Nghymru sy’n darparu ystadegau i’r Mecanwaith Cyfeirio Cenedlaethol. Mae Grant Cyrhaeddiad Lleiafrifoedd Ethnig yn dal i gynorthwyo disgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol, gan gynnwys ffoaduriaid a cheiswyr lloches, sy’n dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol. Ei nod yw gwella safonau cyrhaeddiad i ddisgyblion o rai grwpiau lleiafrifoedd ethnig y nodir bod risg iddynt dangyflawni. Mae’r grant yn cefnogi gwasanaethau cyrhaeddiad lleiafrifoedd ethnig awdurdodau lleol gan gynnwys athrawon a chynorthwywyr addysgu arbenigol Saesneg fel Iaith Ychwanegol. £10\.5 miliwn yw gwerth y grant yn 2013\-14 ac mae’n cael ei rannu rhwng y 22 awdurdod lleol. Mae wedi’i seilio ar fformiwla ariannu sy’n rhoi’r pwysoliad mwyaf i blant sy’n ceisio lloches er mwyn cydnabod eu hanghenion arbennig. Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi ymrwymo i weithio gyda phartneriaid yn y sector gwirfoddol a chymunedau ffoaduriaid i sicrhau y diwellir anghenion amrywiol ceiswyr lloches a ffoaduriaid. Mae Cyngor Ffoaduriaid Cymru ac Alltudion ar Waith ill dau’n dal i ddarparu cyngor a chymorth arbenigol, nid yn unig i ffoaduriaid a cheiswyr lloches hwythau, ond hefyd i sefydliadau sy’n gweithio gyda cheiswyr lloches a ffoaduriaid, gan helpu i wella profiadau a bywydau’r bobl hyn sy’n agored i niwed. Yn ogystal, mae’r sefydliadau hyn ac eraill sy’n gweithio yn y sector yn sicrhau bod barn ffoaduriaid yn cael ei chynnwys mewn penderfyniadau am wasanaethau a’r ffordd y’u darperir. Mae gwaith cyflawni Cynllun Gweithredu’r Strategaeth Cynnwys Ffoaduriaid yn drawsadrannol a byddaf yn gweithio gyda’m cydweinidogion yn y Cabinet i fwrw ymlaen â’r ymrwymiadau sydd ar ôl. Hoffwn ddiolch i’r holl sefydliadau sydd wedi cymryd rhan yn y gwaith o ddatblygu Strategaeth Cynnwys Ffoaduriaid Llywodraeth Cymru a’r Cynllun Gweithredu cysylltiedig am eu gwaith caled wrth wneud Cymru’n wlad lle mae ffoaduriaid a cheiswyr lloches nid yn unig yn teimlo bod croeso iddynt ond lle maent yn teimlo eu bod yn cael eu cynorthwyo a’u galluogi i ailadeiladu eu bywydau.   Gellir cael dolen i Gynllun Gweithredu’r Strategaeth Cynnwys Ffoaduriaid wedi’i ddiweddaru ar\-lein.

To mark Refugee Week, I wish to update Members on the current work being undertaken on the Priorities and Actions contained in the Welsh Government’s Refugee Inclusion Strategy Action Plan.  I am today launching an Update on the Action Plan to chart progress so far. The Welsh Government believes that integration for refugees and asylum seekers begins on day one. That is why we launched our Refugee Inclusion Strategy in 2008 and followed it with an updated Action Plan published in July 2011, the 60th anniversary of the signing of the UN Refugee Convention. The Action Plan has been developed to show how the Welsh Government is meeting its commitments to refugees in Wales by setting out the future actions that the Welsh Government and its partner organisations will take to achieve the objectives within the Refugee Inclusion Strategy. Since 2011, work has been undertaken to deliver the Action Plan not only by the Welsh Government but by many partner organisations that we fund. The Update Report details the action taken by the Welsh Government and our future commitments for action. It is important also to highlight the contribution asylum seekers and refugees make to life in Wales. They bring with them a wide variety of skills which benefit and enrich the communities in which they live and who have made them welcome. Many asylum seekers and refugees offer their time as volunteers in diverse unpaid work from charity shops and churches to mental health organisations and other third sector organisations.   Our Programme for Government contains a commitment to promote community cohesion and support asylum seeking, refugee and migrant worker initiatives through the Community Cohesion Strategy and the Refugee Inclusion Strategy Action Plan.  The Welsh Government is taking forward this commitment not only through the Action Plan but through a number of other key strategies and programmes. These include ‘Getting on together \- a community cohesion strategy for Wales’ (2009\), the Tackling Poverty Action Plan (2012\) and the Strategic Equality Plan (2012\). Taken together, these programmes provide a framework for cross\-departmental and joined\-up working within Welsh Government, prioritising the needs of those who face the greatest disadvantage and protecting those who are most vulnerable to poverty and marginalisation within our communities.   I am pleased to report that there has been positive progress on priorities contained in the plan which is detailed in the Update.   The Welsh Government’s Hate Crime Framework has been developed during the past year and will be launched for consultation next month. It will focus on three key objectives to prevent hate crime, support victims, and to improve the operational response to hate crime. This Framework is being driven by a Task and Finish Group with representatives from Welsh Government policy areas and also with key stakeholders across the statutory and voluntary sector. A group on Refugees and Asylum Seekers has contributed to the evidence gathering phase. Unaccompanied asylum seeking children are a very vulnerable group for whom an assessment of age can be vital when claiming asylum. Age assessment is a very complex issue and has been subject to much discussion in Wales.  I am pleased to report that the Wales Migration Partnership will be producing an Age Assessment Toolkit with support from the Unaccompanied Asylum Seeking Children Practitioners’ Network and with the agreement of Heads of Children’s Services in Wales. The aim of the Toolkit is to provide help and guidance to professionals and to standardise decision making in this complex area. The Welsh Government appointed a new Anti Human Trafficking Co\-ordinator in November 2012\. His priorities for the next two years are to:   * Work with the Association of Chief Police Officers (ACPO) Cymru lead and the Crown Prosecution Service to produce an Anti\-Human Trafficking route map for Investigating and Senior Investigating Officers. * Raise awareness with front line staff across Wales. * Establish the Wales Anti\-Human Trafficking Leadership Group to give strategic leadership in tackling human trafficking in Wales. * Improve evidence base around human trafficking by increasing the number of organisations in Wales providing statistics to the National Referral Mechanism. The Minority Ethnic Achievement Grant continues to support pupils from minority ethnic backgrounds, including refugees and asylum seekers, who are learning English as an additional language. It aims to improve standards of achievement for pupils from certain minority ethnic groups identified as being at risk of underachieving. The grant supports local authority ethnic minority achievement services including specialist English as Additional Language (EAL) teachers and teaching assistants. The grant amounts to £10\.5 million in 2013\-14 and is shared between all 22 local authorities.  It is based on a funding formula which affords the highest weighting to asylum seeker children to recognise their special needs. The Welsh Government is also committed to working with partners in the voluntary sector and refugee communities to ensure the diverse needs of asylum seekers and refugees are met. Both the Welsh Refugee Council and Displaced People in Action continue to provide expert advice and support, not only for refugees and asylum seekers themselves, but also for organisations working with asylum seekers and refugees helping to improve the experiences and lives of these vulnerable people. In addition, these organisations and others working in the sector ensure that the views of refugees are included in decisions about services and their delivery. The delivery of the Refugee Inclusion Strategy Action Plan is cross\-departmental and I will be working with Cabinet colleagues to take forward outstanding commitments. I would wish to thank all the organisations who have been involved in both the development of the Welsh Government Refugee Inclusion Strategy and associated Action Plan for their hard work in making Wales a country in which refugees and asylum seekers feel not only welcomed but supported and able to rebuild their lives.   A link to the updated Refugee Inclusion Strategy Action Plan can be found online.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r Cenhedloedd Unedig wedi dynodi dydd Mercher yn Ddiwrnod Twristiaeth y Byd, a thema eleni yw “Twristiaeth a buddsoddi gwyrdd”. Mae’r ymgyrch yn rhoi sylw i’r angen am fuddsoddiadau sydd wedi’u targedu’n well – a mwy ohonynt – sy’n cyfrannu at y Nodau Datblygu Cynaliadwy a map trywydd y Cenhedloedd Unedig ar gyfer cael byd gwell erbyn 2030\. Mae strategaeth dwristiaeth Llywodraeth Cymru, Croeso i Gymru: blaenoriaethau i'r economi ymwelwyr 2020 i 2025, yn cyd\-fynd yn dda â thema eleni. Mae’n nodi ein huchelgais i ddatblygu twristiaeth er lles Cymru, gan ddwyn buddion i bobl a lleoedd, gan gynnwys cynaliadwyedd amgylcheddol, cyfoethogi cymdeithasol a diwylliannol, a manteision iechyd. Mae’r cynllun yn ymgorffori gweledigaeth Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015, sy’n Ddeddf unigryw, ym mhopeth a wnawn. Ni all twristiaeth fodoli ar ei phen ei hun; mae’n rhyngweithio â meysydd polisi ehangach, megis trafnidiaeth, yr amgylchedd, treftadaeth a thai. Rydym am i’n diwydiant twristiaeth gyd\-fynd â’n huchelgais i sicrhau bod cymunedau’n gynaliadwy, yn gytbwys ac yn ffynnu, gan gadw’r cydbwysedd cywir rhwng twf economaidd a’n llesiant ehangach fel gwlad. Mae ein strategaeth yn canolbwyntio ar dair elfen, sef natur dymhorol, gwariant a gwasgariad. Rydym am hybu twf twristiaeth yn ystod cyfnodau tawel, denu ymwelwyr i aros am gyfnodau hwy a’u hannog i wario mwy, a hynny wrth fynd ati hefyd i hyrwyddo rhai o’r mannau twristiaeth yng Nghymru sy’n denu llai o ymwelwyr. Mae elfen arall – cynaliadwyedd – yn rhan o bopeth yr ydym yn ei wneud; mae ein gweithgareddau’n canolbwyntio ar hybu twristiaeth mewn ffordd gadarnhaol ac ar ddatblygu cynaliadwyedd ein cyrchfannau a’n cynhyrchion. Y llynedd, gwnaethom gynnal cynllun peilot ar gyfer ymgyrch newydd, sef Twristiaeth Gynaliadwy Cymru, gyda’r nod o helpu busnesau twristiaeth yng Nghymru i wireddu eu huchelgeisiau gwyrdd. Canolbwyntiodd ar bum maes i helpu busnesau i wella’u cynaliadwyedd a helpu gyda’r daith tuag at gyrraedd sefyllfa sero net – dŵr, gwastraff, cadwyni cyflenwi, ynni a theithio. Bu busnesau yng Nghymru a oedd wedi gwneud gwelliannau i’w hôl troed carbon eu hunain yn rhannu eu profiadau a’u harferion gorau gyda’r rhai a oedd ar ddechrau eu taith gynaliadwyedd.  Mae cynaliadwyedd hefyd wrth wraidd ein cronfa cyfalaf, Y Pethau Pwysig. Mae’r cynllun ar gyfer 2023\-25, sy’n werth £5 miliwn, yn sicrhau gwelliannau i seilwaith ar raddfa fach mewn lleoliadau twristiaeth sy’n strategol bwysig ledled Cymru. Roedd y cynllun ar gyfer eleni ar agor i’r awdurdodau lleol a’r awdurdodau parciau cenedlaethol, a chafodd 29 o brosiectau eu hariannu ar draws Cymru. Mae’r gronfa yn cefnogi seilwaith mewn mannau twristiaeth poblogaidd sy’n denu llawer iawn o ymwelwyr, gan helpu i wneud cyrchfannau yn fwy cynaliadwy yn amgylcheddol. Er enghraifft, o ganlyniad i gyllid o gronfa Y Pethau Pwysig, cefnogwyd y gwaith o osod mannau gwefru trydanol ar gyfer ceir, cychod a beiciau ledled Cymru. Mae cynaliadwyedd yn ganolog i raglen Addo – yr Addewid i Gymru. Mae Addo bellach yn fenter hirdymor a gafodd ei datblygu i ddechrau yn ystod haf 2020 mewn ymateb i lacio cyfyngiadau symud yn ystod y pandemig. Mae’n annog pobl i wneud addewid i ofalu am Gymru. Mae iddi ddau linyn: gofyn i bobl ofalu am ein cymunedau a gofalu am ein tir bendigedig. Mae Addo yn canolbwyntio ar fanteision bod yn ymwelydd da, o ofyn pobl i ymddwyn yn gyfrifol wrth fwynhau cefn gwlad i annog ymwelwyr i gefnogi busnesau manwerthu a lletygarwch lleol yn ystod eu gwyliau.   Mae Croeso Cymru hefyd wedi bod yn gweithio gyda Trafnidiaeth Cymru i hybu twristiaeth lesol gan ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus. Mae ymgyrch farchnata ar y cyd yn hyrwyddo neges twristiaeth gynaliadwy drwy annog pobl i ddefnyddio trenau i fynd ar ymweliadau dydd, cymryd gwyliau byr a theithio am wyliau hwy. Wrth inni ddathlu Diwrnod Twristiaeth y Byd, gallwn fyfyrio ar y data diweddaraf ar gyfer y diwydiant  sy’n dangos, yn 2022, y bu gwariant cysylltiedig o £4\.6 biliwn ar yr holl deithiau i mewn i Gymru, teithiau domestig, a theithiau dydd yng Nghymru. Rhwng mis Ebrill a mis Rhagfyr 2021 a mis Ebrill a mis Rhagfyr 2022, bu cynnydd o 13% yn nifer y teithiau dros nos domestig a gymerwyd yng Nghymru, a chynnydd o 35% yn yr arian o wariwyd. Rwy’n falch iawn bod ein hymgyrchoedd marchnata wedi’u cydnabod ar y llwyfan ryngwladol. Enillodd y brand Cymru Wales y Grand Prix yng Ngwobrau Cyfryngau’r Byd 2023, yn ogystal â’r categori Teithio a Thwristiaeth. Llongyfarchiadau i bawb a fu’n gweithio mor galed ar yr ymgyrchoedd hyn i hyrwyddo Cymru i’r byd. I ddathlu Diwrnod Twristiaeth y Byd yng Nghymru, byddaf yn ymweld â Gardd Fotaneg Genedlaethol Cymru, Abaty Nedd a Distyllfa Gwaith Copr Abertawe Penderyn yr wythnos hon. Mae gan Gymru lawer iawn i’w gynnig i ymwelwyr, a byddaf yn parhau i sicrhau ein bod yn gweithio i wireddu’r potensial hwnnw, a hynny mewn ffordd sy’n cadw cydbwysedd cynaliadwy rhwng ein cymunedau, ein tirweddau a’n hymwelwyr.

Wednesday is designated World Tourism Day by the United Nations and it has adopted the theme “Tourism and green investment” this year. The campaign highlights the need for more and better\-targeted investments that contribute to the Sustainable Development Goals and the UN roadmap for a better world by 2030\. The Welsh Government’s tourism strategy, Welcome to Wales: priorities for the visitor economy 2020\-25, aligns positively with this year’s theme. It states our ambition to grow tourism for the good of Wales, delivering benefits for people and places, including environmental sustainability, social and cultural enrichment and health benefits. The plan incorporates the vision of Wales' distinctive Wellbeing of Future Generations (Wales) Act 2015 into everything we do. Tourism cannot exist in isolation; it interacts with wider policy areas, such as transport, the environment, heritage and housing. We want our tourism industry to align with our ambition to ensure sustainable, balanced and thriving communities – striking the right balance between economic growth and our wider wellbeing as a country. Our strategy focuses on three Ss – Seasonality, Spend and Spread. We want to encourage the growth of off\-peak tourism, enticing visitors to stay longer and spend more; while also actively promoting some of the quieter tourist spots in Wales. A fourth ‘S’ – sustainability – runs through everything we do; our activities focus on growing tourism in a positive way and developing the sustainability of our destinations and products. Last year we piloted a new campaign, Sustainable Tourism Wales, with the aim of helping Welsh tourism businesses to realise their green ambitions. It focused on five areas to help businesses improve their sustainability and help towards net zero – water, waste, supply chain, energy and travel. Welsh businesses, which had made improvements to their own carbon footprint shared their experiences and best practice with those starting their sustainability journey.  Sustainability is also at the heart of our Brilliant Basics capital fund. The £5m scheme for 2023\-25 delivers small\-scale infrastructure improvements in strategically important tourism locations across Wales. This year’s scheme was open to local authorities and national park authorities, funding 29 projects across Wales. The fund supports infrastructure in popular tourist areas which see a large number of visitors, helping to make destinations more environmentally sustainable. For example, Brilliant Basics funding has supported the installation of electric charging points for cars, boats and bicycles across Wales. Sustainability is at the heart of Addo – The Wales Promise. First developed in the summer of 2020, in response to the phasing out of lockdown restrictions during the pandemic, Addo is now a long\-term initiative. It encourages people to make a promise to care for Wales. It has two strands: asking people to care for our communities and to care for our epic land. Addo focuses on the benefits of being a good visitor, from asking people to behave responsibly when enjoying the countryside to encouraging visitors to support local retail and hospitality when on holiday.   Visit Wales has also been working with Transport for Wales to drive active tourism using public transport. A joint marketing campaign promotes a sustainable tourism message by encouraging use of the train to make day visits, take short breaks and travel for longer holidays. As we celebrate World Tourism Day we can reflect on the latest industry data, which shows that in 2022, there was £4\.6bn of associated expenditure on all inbound, domestic and day trips in Wales. And between April and December 2021 and April to December 2022 there was an increase of 13% in the volume of domestic overnight trips taken in Wales and an increase of 35% in spend. I am very proud that our marketing campaigns have been recognised on the world stage. The Cymru Wales Brand won the Grand Prix at the 2023 World Media Awards, as well as the Travel and Tourism category. Congratulations to everyone who has worked so hard on these campaigns to promote Wales to the world. To celebrate World Tourism Day in Wales, I will this week be visiting the National Botanic Garden of Wales, Neath Abbey and Penderyn Swansea Copperworks Distillery. Wales has so much to offer to visitors and I will continue to ensure that we work to realise that potential, in a way that achieves a sustainable balance between our communities, our landscapes and our visitors.

Translate the text from English to Welsh.

On 11 December 2018, the Cabinet Secretary for Local Government and Public Services made an Oral Statement in the Siambr on: Towards a Distinct Approach to the Penal System in Wales.

Ar 11 Rhagfyr 2018, gwnaeth Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol a Gwasanaethau Cyhoeddus Datganiad Llafar yn y Siambr ar: Tuag at Ddull Gweithredu Penodol o ran y System Gosbi yng Nghymru.

Translate the text from English to Welsh.

The emergency package of support will cover the operating costs for July and August 2021 of businesses required to remain closed and who remain severely impacted as a result of the continuation of the restrictions. Eligible businesses in the hospitality, leisure and tourism sectors and their supply chains who continue to be severely impacted by restrictions, such as travel agents, attractions limited by social distancing and venues for school visits, will also be eligible to apply for support. Economy Minister, Vaughan Gething said: > “Since the start of the pandemic, we have pulled every lever we can to back Welsh businesses. > > > “We’ve provided in excess of £2\.5bn funding to Welsh businesses, in a package that has been designed to complement and build on the support provided by the UK Government. We’ve also extended our 100% business rate relief package until the end of this financial year. This targeted approach, focused particularly on backing small businesses and Welsh communities, has helped protect in excess of 160,000 Welsh jobs which might otherwise have been lost. > > > “To support businesses further, I am today announcing additional support to help cover the costs of those business in Wales that need to remain closed, or remain significantly impacted by Wales’ staged transition to alert level 1, which was made necessary by the risks posed by the delta variant. > > > “This Welsh Government is determined to do all we can to support Welsh businesses during these incredibly difficult times.” Eligible businesses will be entitled to an additional payment of between £1,000 and £25,000, depending on their size, structure and circumstance, to cover the period up to the end of August. To qualify for support, businesses must show their turnover has reduced by more than 60% compared to the corresponding timeline in 2019 or equivalent. All eligible businesses will need to apply for the funding.   An eligibility checker will open on the Business Wales website on the 5th of July, which will allow businesses to check their eligibility for the support and the amount of support they are eligible to apply for, which will help them to start preparing their applications. The fund will open to applications from Tuesday 13 July 2021, and will remain open for a 2 week period, closing on Friday 23 July 2021\. The Welsh Government envisages this will be the final package of emergency  support for those business that are able to trade, based on the current level of COVID\-19 restrictions. Should new restrictions be required in response to a new variant or other emerging developments, Ministers will review the need for additional support. Beyond the emergency phase, should the situation allow, the Welsh Government also intends to deliver a Business Development and Recovery Fund, designed to support businesses with match funding to relaunch, develop and grow following the potential further relaxation of COVID\-19 restrictions. This will be fully aligned with the priorities set out in the Welsh Government’s Programme for Government.

Bydd y pecyn cymorth brys yn talu costau gweithredu mis Gorffennaf a mis Awst 2021 busnesau y mae'n ofynnol iddynt aros ar gau ac sy'n parhau i ddioddef yn ddifrifol o ganlyniad i barhad y cyfyngiadau. Bydd busnesau cymwys yn y sectorau lletygarwch, hamdden a thwristiaeth a'u cadwyni cyflenwi y mae’r cyfyngiadau yn dal i effeithio’n ddifrifol arnynt, megis asiantau teithio, atyniadau y mae’r mesurau cadw pellter wedi cyfyngu arnynt a lleoliadau ar gyfer ymweliadau ysgol, hefyd yn gymwys i wneud cais am gymorth. Dywedodd Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething: > "Ers dechrau'r pandemig, rydym wedi gwneud popeth yn ein gallu i gefnogi busnesau Cymru. > > > “Rydym wedi darparu dros £2\.5biliwn o gyllid i fusnesau Cymru, mewn pecyn sydd wedi'i gynllunio i ategu ac adeiladu ar y cymorth a ddarperir gan Lywodraeth y DU. Rydym hefyd wedi ymestyn ein pecyn rhyddhad ardrethi o 100% i fusnesau tan ddiwedd y flwyddyn ariannol hon. Mae'r dull hwn sydd wedi'i dargedu, sy'n canolbwyntio'n benodol ar gefnogi busnesau bach a chymunedau Cymru, wedi helpu i ddiogelu dros 160,000 o swyddi yng Nghymru a allai fod wedi'u colli fel arall. > > > "Er mwyn cefnogi busnesau ymhellach, rwyf heddiw yn cyhoeddi cymorth ychwanegol i helpu i dalu costau'r busnesau hynny yng Nghymru y mae angen iddynt aros ar gau, neu sy’n dal i ddioddef yn sgil y newid graddol yng Nghymru i Lefel Rhybudd Un, a oedd yn angenrheidiol oherwydd y risgiau a achosir gan yr amrywiolyn Delta. > > > "Mae Llywodraeth Cymru yn benderfynol o wneud popeth yn ei gallu i gefnogi busnesau Cymru yn ystod y cyfnod hynod anodd hwn." Bydd gan fusnesau cymwys hawl i daliad ychwanegol o rwng £1,000 a £25,000, yn dibynnu ar eu maint, eu strwythur a'u hamgylchiadau, i gynnwys cyfnod hyd at ddiwedd mis Awst. I fod yn gymwys i gael cymorth, rhaid i fusnesau ddangos bod eu trosiant wedi gostwng mwy na 60% o gymharu â'r llinell amser gyfatebol yn 2019 neu gyfwerth. Bydd angen i bob busnes cymwys wneud cais am y cyllid.  Bydd gwiriwr cymhwysedd yn agor ar wefan Busnes Cymru ar 5 Gorffennaf, a fydd yn caniatáu i fusnesau wirio eu bod yn gymwys i gael y cymorth a faint o gymorth y maent yn gymwys i wneud cais amdano. Bydd hyn yn eu helpu i ddechrau paratoi eu ceisiadau. Bydd y gronfa'n agor i geisiadau o ddydd Mawrth 13 Gorffennaf 2021, a bydd yn parhau ar agor am gyfnod o 2 wythnos, gan gau ddydd Gwener 23 Gorffennaf 2021\. Mae Llywodraeth Cymru yn rhagweld mai hwn fydd y pecyn terfynol o gymorth brys i'r busnesau hynny sy'n gallu masnachu, yn seiliedig ar lefel bresennol cyfyngiadau Covid. Os bydd angen cyfyngiadau newydd mewn ymateb i amrywiolyn newydd neu ddatblygiadau eraill sy'n dod i'r amlwg, bydd Gweinidogion yn adolygu'r angen am gymorth ychwanegol. Ar ôl y cyfnod argyfwng, pe bai'r sefyllfa'n caniatáu, mae Llywodraeth Cymru hefyd yn bwriadu darparu Cronfa Datblygu Busnes ac Adfer, a gynlluniwyd i gefnogi busnesau gydag arian cyfatebol i ail\-lansio, datblygu a thyfu yn dilyn y posibilrwydd o lacio cyfyngiadau Covid ymhellach. Bydd hyn yn cyd\-fynd yn llwyr â'r blaenoriaethau a nodir yn Rhaglen Lywodraethu Llywodraeth Cymru.

Translate the text from English to Welsh.

The Coronavirus Act 2020 (‘the 2020 Act’) includes a range of powers for the Welsh Ministers to both respond to and manage the transmission of the virus. In relation to housing law, section 81 and Schedule 29 to the 2020 Act delay when a landlord is able to evict a tenant by temporarily increasing the period of notice that must be given before a possession claim is made to the court. The Schedule applies to all landlords who have granted tenancies under the Rent Act 1977 and the Housing Acts 1985, 1988 and 1996\.  Six months’ notice is required for notices served in respect of all protected tenancies; statutory tenancies; secure tenancies; assured tenancies; assured shorthold tenancies; introductory tenancies; and demoted tenancies, except – in relation to all \- where those notices relate to anti\-social behaviour or domestic violence. Schedule 29 applies to notices served during the relevant period, which was due to end on 30 June 2021\. The relevant period may be extended by the Welsh Ministers beyond 30 September 2021 using the powers set out in paragraphs 1(2\) and 14(1\) of Schedule 29\. During the debate on the Legislative Consent Motion for the 2020 Act, which was held on 24 March 2020, the then Minister for Health and Social Services gave a commitment to provide a public statement on each use of the powers under the Act.  I can now confirm that, as Minister for Climate Change, I have made Regulations under paragraphs 1(2\) and 14(1\) of Schedule 29 to the 2020 Act. The Regulations extend until 31 December 2021 the relevant period to which the provisions of Schedule 29 will apply. The purpose of this alteration is to ensure that during a time when case numbers and hospitalisations are increasing and the virus remains a serious threat to public health, landlords will continue to give increased notice to tenants before they can issue proceedings for possession. The effect will to be to delay evictions meaning that: fewer people will face eviction into homelessness at a time when this might exacerbate the spread of the virus and when local authorities are less able to respond to these situations; those renting their homes will benefit from increased security and reduced anxiety; and individuals at risk of eviction will be provided with increased time to seek support to resolve any problems, including applying to the Tenancy Hardship Grant scheme, which I introduced in July. The alteration to the relevant period will come into force on 30 September 2021\.  The convention that not less than 21 days should elapse between the laying of the Regulations and their coming into force has not been followed in this case. This reflects the urgent need to continue to provide greater security of tenure at this time, thus contributing to our ongoing response to the virus. A copy of the Regulations and the accompanying Explanatory Memorandum can be viewed here and here

Mae Deddf y Coronafeirws 2020 ('Deddf 2020') yn cynnwys ystod o bwerau i Weinidogion Cymru ymateb i ledaeniad y feirws, a'i reoli. Mewn perthynas â chyfraith tai, mae adran 81 ac Atodlen 29 i Ddeddf 2020 yn oedi pryd mae landlord yn cael troi tenant allan drwy gynyddu dros dro y cyfnod hysbysu y mae rhaid ei roi cyn gallu cyflwyno hawliad meddiant gerbron y llys. Mae’r Atodlen yn gymwys i bob landlord sydd wedi rhoi tenantiaethau o dan Ddeddf Rhenti 1977 a Deddfau Tai 1985, 1988 ac 1996\. Mae hi’n ofynnol rhoi chwe mis o rybudd ar gyfer hysbysiadau a gyflwynir mewn cysylltiad â phob tenantiaeth warchodedig; pob tenantiaeth statudol; pob tenantiaeth ddiogel; pob tenantiaeth sicr; pob tenantiaeth fyrddaliadol sicr; pob tenantiaeth ragarweiniol; a phob tenantiaeth isradd, ac eithrio – mewn perthynas â phob un o’r tenantiaethau hyn – pan fo’r hysbysiadau hynny’n ymwneud ag ymddygiad gwrthgymdeithasol neu drais domestig. Mae Atodlen 29 yn gymwys i hysbysiadau a gyflwynir yn ystod y cyfnod perthnasol, a oedd i fod i ddod i ben ar 30 Mehefin 2021\. Caiff Gweinidogion Cymru estyn y cyfnod perthnasol y tu hwnt i 30 Medi 2021 gan ddefnyddio'r pwerau a nodir ym mharagraffau 1(2\) a 14(1\) o Atodlen 29\. Yn ystod y ddadl ar y Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol ar gyfer Deddf 2020, a gynhaliwyd ar 24 Mawrth 2020, ymrwymodd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar y pryd i ddarparu datganiad cyhoeddus ar bob defnydd o'r pwerau o dan y Ddeddf. Gallaf gadarnhau yn awr fy mod, fel y Gweinidog Newid Hinsawdd, wedi gwneud Rheoliadau o dan baragraffau 1(2\) ac 14(1\) o Atodlen 29 i Ddeddf 2020\. Mae'r Rheoliadau yn estyn y cyfnod perthnasol y bydd darpariaethau Atodlen 29 yn gymwys iddo tan 31 Rhagfyr 2021\. Diben y newid hwn yw sicrhau yn ystod cyfnod pan fo nifer yr achosion a nifer y derbyniadau a chyfnodau yn yr ysbyty yn cynyddu a’r feirws yn parhau i fod yn fygythiad difrifol i iechyd y cyhoedd, y bydd landlordiaid yn parhau i roi mwy o rybudd i denantiaid cyn iddynt allu cychwyn achos adennill meddiant. Yr effaith fydd oedi cyn troi tenantiaid allan sy’n golygu: bydd llai o bobl yn wynebu cael eu troi allan a dod yn ddigartref ar adeg pan y gallai hynny waethygu’r sefyllfa o ran lledaenu’r feirws, a phan fydd awdurdodau lleol yn llai tebygol o allu ymateb i’r sefyllfaoedd hynny; bydd y rhai sy'n rhentu eu cartrefi yn elwa ar fwy o ddiogelwch a llai o bryder; a bydd unigolion sydd mewn perygl o gael eu troi allan yn cael mwy o amser i ofyn am gymorth i ddatrys unrhyw broblemau, gan gynnwys gwneud cais i gynllun y Grant Caledi i Denantiaid, a gyflwynais ym mis Gorffennaf. Bydd y newid i’r cyfnod perthnasol yn dod i rym ar 30 Medi 2021\. Yn yr achos hwn ni ddilynwyd y confensiwn na ddylai Rheoliadau ddod i rym am o leiaf 21 diwrnod ar ôl eu gosod. Mae hyn yn adlewyrchu’r angen brys i barhau i ddarparu gwell sicrwydd deiliadaeth yn ystod y cyfnod hwn, gan gyfrannu at ein hymateb i’r feirws sydd eisoes ar waith.   Gellir gweld copi o'r Rheoliadau a'r Memorandwm Esboniadol sy'n cyd\-fynd â nhw yma ac yma

Translate the text from Welsh to English.

Mae hybu Cymru dramor yn flaenoriaeth bwysig i’r Llywodraeth hon, ac mae dydd ein nawddsant, Dydd Gŵyl Dewi, yn gyfle pwysig i hybu Cymru o safbwynt busnes, twristiaeth a chydweithredu rhyngwladol.   Ar 28 Chwefror roeddwn i ym Mrwsel mewn derbyniad yn arddangos cynnyrch o Gymru i’n cysylltiadau yn yr Undeb Ewropeaidd. Manteisiais ar y cyfle yn fy anerchiad i bwysleisio pa mor bwysig yw hi i Gymru, ac yn arbennig i’n rhagolygon busnes, fod y DU yn parhau i fod yn aelod o’r Undeb Ewropeaidd. Hefyd, cefais gyfarfodydd yn Senedd Ewrop, ynghyd â chyfle defnyddiol i gwrdd â Llysgennad Ei Mawrhydi i Wlad Belg i drafod rôl Cymru mewn digwyddiadau i goffáu’r Rhyfel Byd Cyntaf.  Wedi hynny, teithiais i Barcelona i roi cyflwyniad ar arlwy Cymru i fusnesau mewn cyfarfod a derbyniad i fusnesau Catalanaidd, a drefnwyd ar y cyd â Masnach a Diwydiant y DU. Roedd rhai o’r cwmnïau oedd yn bresennol eisoes yn buddsoddi yng Nghymru, ac efallai y bydd eraill yn ystyried buddsoddi yma yn y dyfodol. Ddydd Gŵyl Dewi ei hun, fe’m derbyniwyd gan Weinidog\-Arlywydd y Generalitat de Catalunya, Artur Mas. Roedd ein trafodaeth yn ymdrin ag amryw faterion masnachol a gwleidyddol. Cawsom gynhadledd i’r wasg ar y cyd, a manteisiais ar y cyfle hwn i hybu Cymru eto. Cynhaliais dderbyniad Dydd Gŵyl Dewi ehangach i gynulleidfa o bobl fusnes, y gymuned wleidyddol a newyddiadurwyr. Hefyd hyrwyddais ymgyrch farchnata ar y teledu ar gyfer Cymru fel cyrchfan i ymwelwyr. Daeth Llysgennad Ei Mawrhydi i Sbaen a’r Conswl Prydeinig yn Barcelona gyda mi i’r digwyddiadau hyn, a chefais gefnogaeth rhagorol drwyddi draw gan y Swyddfa Dramor a Chymanwlad a Masnach a Buddsoddi y DU.   Er mwyn manteisio i’r eithaf ar gyfleoedd Dydd Gŵyl Dewi, anfonwyd Gweinidogion i bedwar ban byd. Aeth y Gweinidog Busnes, Menter, Technoleg a Gwyddoniaeth ar daith fasnachol i Los Angeles; cynhaliodd y Gweinidog Addysg a Sgiliau dderbyniad i gynulleidfa lysgenhadol a busnes yn Llundain; a chynhaliodd y Gweinidog Tai, Adfywio a Threftadaeth raglen yn Chongqing, ein partner ranbarth yn Tsieina. At ei gilydd, rwy’n teimlo bod y gweithgarwch hwn yn adlewyrchu ymdrech sylweddol i hybu proffil rhyngwladol Cymru. Rydyn ni’n gweithredu mewn amgylchedd byd\-eang hynod o gystadleuol, ac mae’r Llywodraeth hon yn benderfynol o wneud popeth posibl i hybu Cymru fel lleoliad busnes a phartner dethol.

Promoting Wales abroad is an important priority for this Government and St David’s Day, our national day, offers an important opportunity to promote Wales for business, tourism and international co\-operation.     On 28 February I went to Brussels to host a reception showcasing Welsh produce targeted at our European Union contacts.  I used the opportunity in my remarks to underline the importance to Wales, and in particular our business prospects, of continued UK membership of the European Union.  In addition, I held meetings in the European Parliament and had a useful chance to meet Her Majesty’s Ambassador to Belgium to discuss Wales’ role in events to commemorate the First World War.    I subsequently travelled to Barcelona.  Here I introduced a presentation on the Welsh offer to business at a meeting and reception for Catalan businesses organised jointly with UK Trade and Industry.  Some of those attending were existing investors in Wales while others may consider future investment.     On St David’s Day itself I was received by the Minister\-President of the Generalitat de Catalunya, Artur Mas.  Our discussion ranged over a variety of commercial and political issues.  We held a joint press conference which I used to further promote Wales.   I hosted a wider St David’s Day reception for an audience of business people, the political community and journalists.  I also promoted a TV marketing campaign for Wales as a tourist destination.  Her Majesty’s Ambassador to Spain and the British Consul in Barcelona accompanied me on my calls and I had excellent support throughout from the FCO and UKTI.     In order to make the most of the opportunities provided by St David’s Day, Ministers were deployed widely.  The Minister for Business, Enterprise, Technology \& Science conducted a commercial mission to Los Angeles; the Minister for Education \& Skills hosted a reception for a diplomatic and business audience in London; the Minister for Housing Regeneration Heritage conducted a programme in our Chinese partner region of Chongqing. Taken as a whole I believe this activity reflects a significant effort to boost the international profile of Wales.  We operate in an ultra competitive global environment and this Government is determined to leave no stone unturned in promoting Wales as a business location and partner of choice.                

Translate the text from English to Welsh.

I am today announcing the Cultural Winter Stability Fund, which will provide critical support for cultural organisations, which have been and continue to be negatively affected by the impact of the pandemic and may be at serious risk of closure or job losses without further support. The Welsh Government is making £5\.25m available to assist Wales' arts organisations, museums, libraries and independent cinemas through the winter months. The fund will provide emergency funding, in the form of grants up to £100k, for the period from 1 October, after the end of Cultural Recovery Fund 2, to the end of March 2022\. Organisations must be able to demonstrate they are in genuine difficulty and have no other source of funding available. This is in addition to the £60m of business support funding, which the First Minister announced today to support businesses materially affected by the new protections being introduced in Wales from 27 December.  If we face a large wave of omicron cases, which has a significant impact on our society and requires new protections or restrictions to be put in place, affecting our cultural venues, we would look to the UK Government to introduce economic support schemes, such as furlough, as it did earlier in the pandemic. Further details about the Cultural Winter Stability Fund and how to apply will be announced in the New Year.

Yr wyf heddiw yn cyhoeddi Cronfa Sefydlogrwydd Diwylliannol y Gaeaf, a fydd yn rhoi cymorth hanfodol i sefydliadau diwylliannol, sydd wedi cael eu heffeithio'n negyddol gan effaith y pandemig ac a allai fod mewn perygl difrifol o gau neu golli swyddi heb gymorth pellach. Mae’r Llywodraeth Cymru yn sicrhau bod £5\.25m ar gael i gynorthwyo sefydliadau celfyddydol, amgueddfeydd, llyfrgelloedd a sinemâu annibynnol Cymru drwy’r gaeaf. Bydd y gronfa'n darparu cyllid brys, ar ffurf grantiau hyd at £100 mil, ar gyfer y cyfnod o 1 Hydref, ar ôl diwedd Cronfa Adfer Diwylliannol 2, hyd at ddiwedd Mawrth 2022\. Rhaid i sefydliadau allu dangos eu bod mewn trafferthion gwirioneddol ac nad oes ffynhonnell arall o gyllid ar gael. Mae hyn yn ychwanegol at y £60 miliwn o gymorth busnes, a gyhoeddwyd gan y Prif Weinidog heddiw i gefnogi busnesau yr effeithir arnynt yn sylweddol gan yr amddiffyniadau newydd sy'n cael eu cyflwyno yng Nghymru o’r 27 Rhagfyr.  Os byddwn yn wynebu ton fawr o achosion omicron, sy'n cael effaith sylweddol ar ein cymdeithas ac sy'n ei gwneud yn ofynnol i amddiffyniadau neu gyfyngiadau newydd gael eu rhoi ar waith, gan effeithio ar ein lleoliadau diwylliannol, byddem yn disgwyl i Lywodraeth y DU gyflwyno cynlluniau cymorth economaidd, megis ffyrlo, fel y gwnaeth yn gynharach yn y pandemig. Bydd rhagor o fanylion am Gronfa Sefydlogrwydd Diwylliannol y Gaeaf a sut i wneud cais yn cael eu cyhoeddi yn y Flwyddyn Newydd.

Translate the text from Welsh to English.

Cyhoeddodd Tesco y mis diwethaf eu bod yn bwriadu cau eu Canolfan Cyswllt Cwsmeriaid yn Llanishen, Caerdydd gyda’r posibilrwydd o golli 1100 o swyddi.  Mewn ymateb gwnaeth Ken Skates, Gweinidog yr Economi addewid i sefydlu Tasglu i sicrhau bod gweithwyr y bydd y newyddion hwn yn effeithio arnynt yn derbyn y gefnogaeth orau.     Heddiw bu Ysgrifennydd yr Economi yn cadeirio cyfarfod cyntaf un y Tasglu yng nghwmni Julie James, y Gweinidog Sgiliau a Gwyddoniaeth, cynrychiolwyr Gyrfa Cymru, Fforwm Canolfan Gyswllt Cymru, yr Adran Gwaith a Phensiynau, Iechyd y Cyhoedd Cymru, yr Undebau Llafur a swyddogion Llywodraeth Cymru i drafod y gefnogaeth ymarferol y gellid ei roi i weithiwyr i liniaru effaith y penderfyniad hwn.   Meddai Ken Skates: > “Mae’r newyddion bod Tesco yn bwriadu cau eu canolfan cyswllt cwsmeriaid yn Llanishen wedi bod yn ergyd fawr a’n blaenoriaeth nawr yw cefnogi’r gweithwyr hyn yr effeithiwyd arnynt gan hyn.   > > “Rwy’n hyderus bod sefydlu Tasglu – sef dull sydd wedi gweithio droeon o’r blaen, ac a oedd yn hynod llwyddiannus wrth helpu gweithwyr yr effeithiwyd arnynt pan oedd Marco yn Sir Benfro yn cau – yn galluogi inni ddod â’n hadnoddau at ei gilydd a chynnig cymorth o safon uchel i’r 1100 o weithwyr Tesco sy’n mynd i golli eu swyddi.   > > Dwi’n falch o groesawu amrywiol bartneriaid i gyfarfod heddiw.  Gyda’n gilydd byddwn yn gwneud popeth o fewn ein gallu i helpu gweithwyr ddod o hyd i waith newydd, i ail\-hyffordd a dysgu sgiliau newydd ac i dderbyn y cymorth iechyd a lles y maent eu hangen.  Bydd hyn yn cynnwys cysylltu â chyflogwyr lleol ac edrych sut y gallwn eu helpu gyda recriwtio.    > > “Peidiwch anghofio bod y rhain  yn weithwyr dawnus iawn sydd wedi ennill sawl gwobr.  Mae’r Tasglu hwn wedi ymrwymo i gydweithio i sicrhau bod penderfyniad Tesco yn cael cyn lleied o effaith â phosib ar fywydau y gweithwyr yr effeithiwyd arnynt.” Yn y cyfarfod, cytunodd y Tasglu i sefydlu pedwar llif gwaith i helpu i ddarparu cymorth effeithiol wedi’i dargedu.    Bydd y llif gwaith Hyfforddiant a Sgiliau yn edrych ar anghenion sgiliau y staff sy’n colli eu swyddi a bydd yn cynnwys cynrychiolwyr USDAW, Gyrfa Cymru a Gofal Byd Gwaith.  Bydd y llif gwaith Cymorth Busnes yn edrych ar anghenion sgiliau a recriwtio cyflogwyr gan ystyried y cymorth y gellir ei roi i’w hannog i gyflogi gweithwyr Tesco sydd wedi colli swyddi.  Bydd y llif gwaith hwn yn cynnwys cynrychiolwyr Busnes Cymru, Fforwm Canolfan Gyswllt Cymru a swyddogion Llywodraeth Cymru.   Bydd y llif gwaith iechyd yn casglu ac yn rhannu gwybodaeth am y cymorth personol sydd ar gael i weithwyr a’u teuluoedd ac yn sicrhau bod cymorth o’r fath ar gael.  Bydd yn cynnwys cynrychiolwyr Iechyd y Cyhoedd Cymru ac USDAW.   Yn olaf, bydd y llif gwaith ymchwil yn edrych ar y prif risgiau a’r tueddiadau yn y sector canolfannau galwadau gan gynnwys effaith datblygiadau technolegol.  Caiff ei gyd\-gysylltu gan Wasanaethau Gwybodaeth a Dadansoddi Llywodraeth Cymru.    

Tesco announced last month that it planned to close its Customer Contact Centre in Llanishen, Cardiff with the potential loss of 1100 jobs.  In response, Economy Secretary, Ken Skates pledged to establish a Taskforce to ensure that workers affected by this news could access the very best support.   And today the Economy Secretary chaired the very first meeting of the Taskforce and was joined by the Minister for Skills and Science, Julie James, representatives of Careers Wales, the Welsh Contact Centre Forum, DWP, Public Health Wales, Trade Unions and Welsh Government officials to discuss the practical support that could be given to workers to mitigate the impact of this decision. Ken Skates said:  > “News of Tesco’s proposal to close its Llanishen contact centre has come as a devastating blow and our priority now must be to support those workers affected.   > > “I am confident that the establishment of a Taskforce \- which is a tried and tested approach and was hugely helpful in assisting workers affected by the Murco closure in Pembrokeshire \-  will enable us to pool our resources and provide first class support to the 1100 Tesco staff who face losing their jobs. > > “I am pleased to welcome a range of partners to today’s meeting. Collectively we will do all we can to support affected worker to find new employment, to  retrain and upskill, and to access any health and well being support they need. This will include reaching out to local employers and examining how we can assist them with their recruitment.  > > “Let’s not forget these are highly skilled and award winning workers.  This Taskforce is committed to working collectively to ensure that the impact of Tesco’s decision on those workers’ lives is kept to an absolute minimum." At the meeting, Taskforce delegates agreed to establish four work streams to help provide targeted and effective support.  The Training and Skills work stream will look at the skills needs of staff facing redundancy and will include representatives from USDAW, Careers Wales and Jobcentre Plus.  The Business Support work stream will look at the skills and recruitment needs of employers and consider support that can be given to   encourage them to employ displaced Tesco employees. This work stream will include representation from Business Wales, the Welsh Contact Centre Forum and Welsh Government officials.  The Health work stream will gather and share information on the personal support available to workers and their families and ensure that such support is accessible. It will include representatives from Public Health Wales and USDAW.  Finally the Research work stream will look at the key risks and trends in the call centre sector including the impact of technological developments . It will be co\-ordinated by the Welsh Government’s Knowledge and Analytical Services. 

Translate the text from English to Welsh.

The company has established a 24/7 operation at its main manufacturing facility to meet the current demand. More production staff have been added to assembly lines, several shift patterns have been introduced, and new machines have been commissioned by the firm. In addition, Flexicare has already delivered breathing ventilators from its test laboratory to hospitals in South Wales to help patients who need them. Minister for Economy, Transport and North Wales, Ken Skates, said:  > Flexicare is taking important steps to respond to this public health emergency. > > Its expertise will help to save lives here in Wales and around the world. I want to thank everyone at the firm for their efforts and encourage more companies to follow suit. By working together we will ensure the NHS has the equipment it needs to respond to this pandemic. Flexicare managing director Hash Poormand said: > Our fantastic Flexicare team is going above and beyond to do what we can to help healthcare professionals around the world during these challenging times. I speak for the entire Flexicare team in saying a huge thank you to the critical workers who are working so hard to keep us all safe and well. > > We have always felt humbled by what clinicians are doing daily to save patients’ lives, but now more so than ever, and we will continue to support to the best of our abilities, as we have done so for the last 30 years.

Mae’r cwmni yn gweithio 24 awr y dydd yn ei brif gyfleuster gweithgynhyrchu er mwyn diwallu’r galw presennol. Mae rhagor o staff gweithgynhyrchu wedi’u hychwanegu at resi cydosod, mae nifer o batrymau shifftiau wedi cael eu cyflwyno, ac mae’r cwmni wedi comisiynu peiriannau newydd. Yn ogystal â hyn, mae Flexicare eisoes wedi mynd â pheiriannau anadlu o’i labordy profi i ysbytai yn ne Cymru er mwyn helpu’r cleifion sydd eu hangen. Dywedodd Ken Skates, Gweinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru:  > Mae Flexicare yn cymryd mesurau hanfodol er mwyn ymateb i’r argyfwng iechyd  cyhoeddus hwn. > > > Bydd ei arbenigedd yn helpu i achub bywydau yma yng Nghymru ac ym mhedwar ban y byd. Hoffwn ddiolch i bawb yn y cwmni am eu hymdrechion ac rwy’n annog rhagor o gwmnïau i wneud yr un peth. Drwy weithio gyda’n gilydd, byddwn yn sicrhau bod gan y GIG y cyfarpar y mae arno’i angen i ymateb i’r pandemig hwn. Dywedodd Hash Poormand, rheolwr gyfarwyddwr Flexicare: > Mae ein tîm arbennig yma yn Flexicare yn mynd yr ail filltir i wneud popeth a allwn i helpu gweithwyr proffesiynol ym maes gofal iechyd ledled y byd yn ystod y cyfnod heriol hwn. Rwy’n siarad ar ran holl dîm Flexicare wrth ddiolch o galon i'r gweithwyr hanfodol sy’n gweithio mor galed i’n cadw ni gyd yn ddiogel ac yn iach. > > > Rydym wedi teimlo’n wylaidd yn wastad wrth weld yr hyn y mae gweithwyr clinigol yn ei wneud bob dydd i achub bywydau cleifion, ond rydym yn teimlo’n fwy gwylaidd nag erioed ar hyn o bryd. Byddwn yn parhau i’w cefnogi orau y gallwn, fel yr ydym wedi’i wneud am y 30 mlynedd ddiwethaf.

Translate the text from Welsh to English.

Ers dechrau pandemig y coronafeirws yng Nghymru, mae ein hysgolion a’n darparwyr gofal plant wedi chwarae rôl bwysig o ran sicrhau bod plant yn cael gofal diogel, yn enwedig plant gweithwyr hanfodol a phlant bregus. Wrth inni edrych ymlaen at ddechrau gwyliau’r haf, rydym am ddiolch i’n hawdurdodau lleol a’n gweithlu gofal plant ac addysg am eu holl ymdrechion yn ystod y cyfnod anodd ac ansicr hwn. Ar hyn o bryd, mae cyfle i bob plentyn o oedran ysgol ailgydio, dal i fyny a pharatoi ar gyfer yr haf a mis Medi. Mae ysgolion wedi gweithio’n anhygoel o galed i gynnig gwersi wyneb yn wyneb i bob disgybl mewn grwpiau llai er mwyn sicrhau eu bod yn cael rhywfaint o amser dynodedig gyda staff addysgu a’u cyfoedion cyn toriad yr haf. Ar yr un pryd, rydym wedi ei gwneud yn bosibl i ddarparwyr gofal plant gynyddu eu gweithgarwch i gefnogi teuluoedd sy’n gweithio wrth i fwy o weithleoedd agor, gan sefydlu mesurau ar yr un pryd i leihau’r risg o ledaenu’r coronafeirws gymaint â phosibl. Wrth i wasanaethau gofal plant barhau i gynyddu eu gweithgarwch, credwn y bydd yna ddarpariaeth ddigonol i’r rheini sydd ei hangen. O heddiw (6 Gorffennaf), bydd modd i ddwy aelwyd ddod ynghyd i ffurfio un aelwyd estynedig egsgliwsif – mae hwn yn gam pwysig ymlaen o ran ailuno teuluoedd, ond bydd hefyd yn cefnogi teuluoedd gyda threfniadau gofal plant anffurfiol a chyfrifoldebau gofal eraill. Mae rhagor o wybodaeth am aelwydydd estynedig ar gael yn: https://llyw.cymru/creu\-catrefi\-estynedig\-fel\-bod\-teuluoedd\-yn\-cael\-dod\-ei\-gilydd\-eto  Wrth i ysgolion baratoi i gau dros yr haf, rydym nawr yn gwneud y trefniadau ar gyfer darpariaeth gofal plant a chwarae dros wyliau’r haf. Byddwn yn darparu £1\.6m o gronfa galedi awdurdodau lleol er mwyn i awdurdodau allu gwella eu cyfleoedd gofal a chwarae i’r plant a’r bobl ifanc hynny rhwng pump ac 16 oed sydd angen cymorth ychwanegol dros yr haf. Awdurdodau lleol sydd yn y sefyllfa orau i ddefnyddio’r gwasanaethau sydd ar gael iddynt i helpu’r rheini sydd yn y categori risg uchaf yn eu hardaloedd. Mae £1m arall wedi’i ddyrannu o’r gyllideb addysg i gefnogi plant a phobl ifanc dros y gwyliau haf, i’w helpu i ailgydio yn eu haddysg, gan roi’r cyfle iddynt gymryd rhan mewn gweithgareddau y gallent fod wedi gweld eu heisiau yn ystod eu cyfnod i ffwrdd o’r ysgol, gan gynnwys cymdeithasu â’u cyfoedion a gweithgarwch corfforol. Byddwn yn cydweithio â Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i benderfynu sut i ddyrannu’r cyllid hwn. Hoffem ei weld yn targedu’r plant hynny sydd wedi bod fwyaf ar eu colled o beidio â gallu mynd i’r ysgol, ac yn enwedig anghenion plant bregus mewn cymunedau difreintiedig. Caiff cyfanswm o £2\.6m arall ei fuddsoddi, felly, i gefnogi awdurdodau lleol i ddarparu gofal plant a darpariaeth chwarae yn ystod gwyliau’r haf eleni. Byddwn hefyd yn parhau i gyllido prydau ysgol am ddim i bob plentyn cymwys dros wyliau’r haf. Cymru oedd gwlad gyntaf y DU i wneud yr ymrwymiad hwn. Ar 9 Mehefin, cyhoeddwyd y bydd Cynllun Cymorth Gofal Plant y Coronafeirws yn parhau tan ddiwedd Awst. Bydd gofal yn cael ei gyllido ar gyfer plant gweithwyr hanfodol a phlant bregus o dan bump oed mewn lleoliadau gofal plant. Cymru yw’r unig wlad yn y DU sy’n darparu ac yn cyllido gofal ar gyfer plant cyn\-ysgol sy’n fwy bregus ac sy’n wynebu heriau penodol ar hyn o bryd, gan eu cefnogi nhw a’u teuluoedd. Byddwn yn ailedrych ar Gynllun Cymorth Gofal Plant y Coronafeirws dros yr haf. Gwneir penderfyniad terfynol ynghylch y cynllun hwn a Chynnig Gofal Plant Cymru cyn mis Medi. Byddwn yn rhoi gwybod i’r Aelodau am unrhyw ddatblygiadau.

Since the start of the coronavirus pandemic in Wales, our schools and childcare providers have played an important role in ensuring children have safe care, particularly children of critical workers and vulnerable children.  As we look ahead to the start of the summer holidays, we want to thank our local authorities and our childcare and education workforce for all their efforts during this difficult and uncertain time. All school\-age children currently have the opportunity to check in, catch\-up and prepare for the summer and September. Schools have worked incredibly hard to offer face\-to\-face lessons for all pupils in smaller groups to ensure they have some dedicated time with teaching staff and their classmates ahead of the summer break. At the same time, we have enabled childcare providers to increase their operations to support working families as more workplaces open, while putting in place measures to reduce the risk of transmission of coronavirus as much as possible. As childcare services continue to increase their operations, we believe there will be sufficient provision for those who need it. From today (6 July), two separate households will be able to join together to form an exclusive extended household – this is an important step forward in reuniting families but will also help support families with informal childcare arrangements and other caring responsibilities. More information about extended households is available at: https://gov.wales/extended\-households\-will\-enable\-families\-be\-re\-united As schools prepare to close for the summer, we are now setting out the arrangements for summer holiday childcare and play provision. We will make £1\.6m available from the local authority emergency hardship fund to enable local authorities to enhance their childcare and play opportunities for children and young people aged five to 16 to provide for all those who need additional support over the summer. Local authorities are best placed to use services available to them to help those most at risk in their areas. A further £1m has been allocated from the education budget to fund support for children and young people over the school summer holidays to help them re\-engage with education, giving them the opportunity to take part in activities, which they may have missed out on while not at school, including socialising with their peers and physical activity. We will work with the Welsh Local Government Association to determine how this funding will be allocated. We would like to see it targeted towards those children who have missed out the most while they have not been able to attend school and particularly towards the needs of vulnerable children in deprived communities. Altogether, a further £2\.6m will be invested to support local authorities provide childcare support and play provision for children during this year’s school summer holidays. We will also continue to fund free school meals for all eligible children over the summer holidays. Wales was the first UK country to make this commitment. We announced on 9 June, the Coronavirus Childcare Assistance Scheme will continue to be available to the end of August. Children of critical workers and vulnerable children under five will receive funded care in childcare settings. Wales is the only part of the UK providing funded childcare to pre\-school aged children who are more vulnerable and are facing particular challenges at this time, supporting them and their families. We will be reviewing the Coronavirus Childcare Assistance Scheme over the summer. A final decision about this scheme and the Childcare Offer for Wales will be made before September. We will keep Members updated.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 22 Ebrill 2020, gwnaeth Gweinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru datganiad llafar: Ymateb Covid\-19 (dolen allanol).

On 22 April 2020, the Minister for Economy, Transport and North Wales made an oral statement: Response to COVID\-19 (external link).

Translate the text from English to Welsh.

The new restrictions will take effect from 6pm today (Friday October 16 2020\). The action is being taken after the Prime Minister declined the First Minister’s requests to make advisory travel guidance in English coronavirus hotspots mandatory. Under the regulations, people living in areas with a high\-prevalence of coronavirus in England, Scotland and Northern Ireland will not be able to travel to Wales for the time being. They are being introduced to help prevent the virus spreading from high\-prevalence areas to lower\-prevalence communities. First Minister Mark Drakeford said: > The number of coronavirus cases across Wales is growing and our health service is coming under pressure as more people fall ill. > > > Much of Wales is now subject to local restrictions, which mean people living in these local health protection areas are not able to travel beyond their county boundaries without a reasonable excuse. These rules are designed to prevent the spread of infection within Wales and to other areas of the UK.  > > > To keep Wales safe, we are introducing these new, wider travel regulations to make it clear that people living in areas with a high prevalence of coronavirus in England, Scotland and Northern Ireland cannot travel to parts of Wales where there is low prevalence. > > > It is vital we do all we can to keep communities, which have low levels of infection as safe as possible, and this sensible and necessary restriction will help prevent the virus moving from more urban, highly populated areas to more sparsely populated areas. The new travel regulations will enable people to travel for a limited number of reasons, such as for work. Local restrictions in place in Wales already mean people living in a local health protection area – usually a local authority area – are not able to enter of leave their area without a reasonable excuse. This is to prevent the spread of coronavirus to other parts of Wales and the UK.

Bydd y cyfyngiadau newydd yn dod i rym am 6pm heddiw (dydd Gwener, 16 Hydref 2020\). Mae'r camau'n cael eu cymryd oherwydd bod Prif Weinidog y DU wedi gwrthod ceisiadau Prif Weinidog Cymru i wneud y canllawiau teithio mewn mannau yn Lloegr lle mae lefelau’r coronafeirws yn uchel yn rhai gorfodol.   O dan y rheoliadau, ni fydd pobl sy'n byw mewn ardaloedd lle mae nifer fawr o achosion o’r coronafeirws yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon yn cael teithio i Gymru am y tro. Maent yn cael eu cyflwyno i helpu i atal y feirws rhag symud o ardaloedd lle mae’r lefelau’n uchel i gymunedau lle nad oes cynifer o achosion. Dywedodd y Prif Weinidog Mark Drakeford: > Mae nifer yr achosion ledled Cymru yn cynyddu ac mae ein gwasanaeth iechyd o dan bwysau wrth i fwy o bobl fynd yn sâl. > > > Mae rhan helaeth o Gymru bellach o dan gyfyngiadau lleol, sy’n golygu nad yw trigolion yr ardaloedd diogelu iechyd lleol hyn yn cael teithio y tu hwnt i ffiniau eu siroedd heb esgus rhesymol. Bwriad y rheolau yw atal yr haint rhag lledaenu o fewn Cymru ac i ardaloedd eraill yn y Deyrnas Unedig. > > > Er mwyn diogelu Cymru, rydyn ni’n cyflwyno’r rheoliadau teithio newydd ehangach hyn i’w gwneud yn glir na chaiff pobl sy'n byw mewn ardaloedd yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon lle mae lefelau’r coronafeirws yn uchel deithio i rannau o Gymru lle mae nifer yr achosion yn isel. > > > Mae'n hanfodol ein bod yn gwneud popeth a allwn i gadw’r cymunedau lle mae lefelau’r haint yn isel mor ddiogel â phosibl, a bydd y cyfyngiad synhwyrol ac angenrheidiol hwn yn helpu i atal y feirws rhag symud o ardaloedd trefol, poblog iawn i ardaloedd llai poblog. Bydd y rheoliadau teithio newydd yn caniatáu i bobl i deithio am rai rhesymau cyfyngedig, er enghraifft i fynd i’r gwaith. Mae’r cyfyngiadau lleol sydd ar waith eisoes yng Nghymru yn golygu nad yw llawer o bobl sy’n byw mewn ardal diogelu iechyd lleol – sef ardal awdurdod lleol fel arfer – yn cael mynd a dod o’u hardal heb esgus rhesymol. Bwriad hynny yw atal y coronafeirws rhag lledaenu i rannau eraill o Gymru a’r DU.

Translate the text from English to Welsh.

We welcomed our first digital apprentices in September – Zoe Curry, Roisin Harris and Dominik Pawlowski. The 3 are studying towards a BSc (Hons) Digital and Technology Solutions apprenticeship course. The four\-and\-a\-half\-year course is fully funded by Welsh Government. The approach blends online learning and face\-to\-face teaching at USW’s Pontypridd campus while also offering hands\-on time working with us. What do the apprentices think so far? ------------------------------------- The course started with an intensive 6\-week bootcamp, helping the apprentices to develop essential programming skills. They have also learnt the basics of devolved taxes with us during that time. Zoe, from Barry, a Photojournalism graduate, said: "This is a brilliant opportunity to use my creativity in a new way". Roisin, from Caerphilly, previously worked at HMRC. She said: "This apprenticeship is an ideal way to get a degree while earning a wage". Dominik, from Ebbw Vale, studied Computing before this opportunity. He said: "I’m happy to use my computing skills in a real business environment". Why is this partnership important? ---------------------------------- Dr Francis Cowe, Director of FE Partnerships and Degree Apprenticeship at USW, said: > This is a great opportunity for the apprentices to get into a specialist technology area. The partnership with the WRA, with support of Welsh Government, will offer all 3 the chance to gain job\-ready skills in a highly attractive and specialist career path. Anthony Pritchard, Head of Digital and Technology at the WRA, said: > We’ve recruited our first digital apprentices to grow our digital capabilities and to offer local jobs. None of our apprentices have worked in digital roles before. But they each have the potential to become digital specialists. We’re pleased to have them with us. If you’re interested in finding out more about our digital work, please email our Head of Digital and Technology: Anthony.Pritchard@wra.gov.wales. Or you can find out more about apprenticeships on the USW website.

Gwnaethom groesawo ein prentisiaid digidol cyntaf ym mis Medi – Zoe Curry, Roisin Harris a Dominik Pawlowski. Mae'r 3 yn astudio tuag at gwrs prentisiaeth BSc (Anrh) mewn Datrysiadau Digidol a Thechnoleg. Mae'r cwrs pedair blynedd a hanner yn cael ei ariannu'n llawn gan Lywodraeth Cymru. Mae'r dull yma’n cyfuno dysgu ar\-lein ac addysgu wyneb yn wyneb ar gampws Prifysgol De Cymru ym Mhontypridd ynghyd ag amser ymarferol yn gweithio gyda ni Beth mae'r prentisiaid yn ei feddwl hyd yma? -------------------------------------------- Cychwynnodd y cwrs gyda 'bootcamp' 6 wythnos dwys er mwyn helpu'r prentisiaid i ddatblygu sgiliau rhaglennu hanfodol. Maen nhw hefyd wedi dysgu hanfodion trethi datganoledig gyda ni yn ystod y cyfnod hwnnw. Meddai Zoe, o'r Barri a raddiodd mewn Ffotonewyddiaduraeth: "Mae hwn yn gyfle gwych i ddefnyddio fy nghreadigrwydd mewn ffordd newydd". Roedd Roisin o Gaerffili yn gweithio i CThEM o’r blaen. Meddai: "Mae'r brentisiaeth yma’n ffordd ddelfrydol o gael gradd tra'n ennill cyflog yr un pryd". Bu Dominik, o Lynebwy, yn astudio Cyfrifiadureg cyn y cyfle yma. Dywedodd: "Rwy'n hapus i ddefnyddio fy sgiliau cyfrifiadureg mewn amgylchedd busnes go iawn". Pam fod y bartneriaeth hon yn bwysig? ------------------------------------- Meddai Dr Francis Cowe, Cyfarwyddwr Partneriaethau Addysg Bellach a Phrentisiaethau Gradd ym Mhrifysgol De Cymru: > Mae hwn yn gyfle gwych i'r prentisiaid fynd i faes technoleg arbenigol. Bydd y bartneriaeth gydag ACC, gyda chefnogaeth Llywodraeth Cymru, yn rhoi cyfle i’r 3 ennill sgiliau fel eu bod yn barod ar gyfer swydd mewn llwybr gyrfa arbenigol ac atyniadol iawn. Meddai Anthony Pritchard, Pennaeth Digidol a Thechnoleg ACC: > Rydym wedi recriwtio ein prentisiaid digidol cyntaf er mwyn cynyddu ein galluoedd digidol ac er mwyn cynnig swyddi lleol. Nid oes yr un o'n prentisiaid wedi gweithio mewn swyddi digidol o'r blaen. Ond mae gan bob un ohonyn nhw’r potensial i fod yn arbenigwyr digidol. Rydym yn falch o'u cael nhw gyda ni. Os oes gennych ddiddordeb mewn dysgu mwy am ein gwaith digidol, anfonwch e\-bost i'n Pennaeth Digidol a Thechnoleg: Anthony.Pritchard@acc.llyw.cymru. Neu gallwch ddysgu mwy am brentisiaethau ar wefan Prifysgol De Cymru.

Translate the text from Welsh to English.

Gosodwyd y Datganiad Ysgrifenedig canlynol gerbron y Senedd o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Senedd: **Rheoliadau Hinsawdd ac Ynni (Dirymu) (Ymadael â'r UE) 2021**

The following Written Statement has been laid before the Senedd under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Senedd: **The Climate and Energy (Revocation) (EU Exit) Regulations 2021**

Translate the text from Welsh to English.

Fe gynhaliwyd Uwchgynhadledd y Cyngor  Prydeinig\-Gwyddelig yn Jersey ar Dachwedd y 10fed, gyda Phrif Weinidog Llywodraeth Jersey, Senator Ian Gorst yn cadeirio. Yn dilyn marwolaeth cyn Weinidog Llywodraeth Cymru, Carl Sargeant, ysgrifennais at y Cadeirydd yn ymddiheuro na fyddai Gweinidogion Llywodraeth Cymru yn bresennol.  Roedd fy uwch swyddogion yno i arsylwi ar y trafodaethau. Fe gyhoeddwyd  prif bwyntiau trafod yr Uwchgynhadledd mewn datganiad ar y cyd. https://www.britishirishcouncil.org/sites/default/files/Communique Jersey Summit.pdf

On 10 November 2017 the British\-Irish Council Summit was held in Jersey. The Summit was chaired by Chief Minister, Government of Jersey, Senator Ian Gorst.   Following the death of former Welsh Government Minister, Carl Sargeant AM, I wrote to the Chair conveying my apologies that the Welsh Government would not be fielding a Ministerial delegation to the Summit. My senior officials were in attendance to observe proceedings. The key discussion points of the Summit were published in a joint Communiqué.

Translate the text from English to Welsh.

I am today publishing the evidence underpinning the decision to ask the former Minister for Social Partnership to leave the Welsh Government.  In the interests of clarity and the accuracy of the debate regarding this matter in the Senedd, I believe it is now right to set out the evidence that led to the decision I took. Specifically, I consider that it is important for the integrity of the Welsh Government that there is now clarity on the evidence that supported the decision.  Upholding collective responsibility is integral to the ability of cabinet to function effectively. Welsh Ministers must be able to consider and discuss challenging issues and sensitive information on matters that impact directly on communities, businesses, public services and citizens. It is important that they – and civil servants \- are able to do so in a trusted, confidential environment.  The first piece of evidence, as I described in detail to the Senedd on 10 July, is a photograph of a fragment of an iMessage chat from August 2020 involving eleven Welsh Labour Ministers. It was sent to the Welsh Government in May this year in exactly the form I am publishing today by a journalist seeking a comment on its contents. We have previously published this in redacted form, however it is now available to Members without any redaction. The second is a corresponding image from the same chat, which was subsequently located on the phone of another of the participants after the photograph was provided to us. The full exchange from this chat has now been submitted to the COVID Inquiry.  This image demonstrates that the former Minister for Social Partnership was a member of the chat on that day.  When an iMessage chat is viewed on an individual’s device, the initials of all other participants are visible, apart from the participant themselves. By cross referencing the subsequently located chat membership with the photograph of the chat fragment that was provided to us by the journalist, it becomes clear that the only missing initials on this image are that of the former Minister for Social Partnership. It is also clear that the image was captured in 2020 and was retained before the leak become evident earlier this year.  These two pieces of evidence, taken together, are the reason I have been clear with the Senedd that it can only be an image of the former Minister’s phone. I took the difficult decision to ask the former Minister to leave the Government based on this information and the lack of a credible explanation.  Ministers are responsible for the security of their data, and regardless of how the photograph came into the journalist’s possession, the image should not have been allowed to have been taken, leading as it did to the breakdown of trust for Ministers’ expectation of privacy for their discussions. It was particularly difficult for other colleagues who were unable to be clear that they were not responsible for the leak in question.  The Senedd is due to debate a Section 37 motion later this week. Whilst I do not consider the material published today can be required by that motion, in the interests of transparency and given the ongoing interest, I have taken the decision to provide them to Members today. I will reiterate what I said in the Senedd on 10 July, and to the Committee for the Scrutiny of the First Minister on Friday. Throughout this difficult process I have sought to protect the well\-being of the former Minister, and to offer her any ongoing support she wishes to take up.  ### Documents * #### Image 1, file type: pdf, file size: 247 KB 247 KB ### Documents * #### Image 2, file type: pdf, file size: 80 KB 80 KB

Heddiw, rwy'n cyhoeddi'r dystiolaeth sy'n sail i'r penderfyniad dros ofyn i'r cyn\-Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol adael Llywodraeth Cymru.  Er mwyn cadarnhau eglurder a chywirdeb y ddadl ynglŷn â'r mater hwn yn y Senedd, credaf ei bod bellach yn iawn imi nodi'r dystiolaeth a arweiniodd at fy mhenderfyniad. Yn benodol, rwyf o'r farn ei bod yn bwysig i integriti Llywodraeth Cymru fod eglurder yn cael ei roi bellach ynglŷn â’r dystiolaeth a gefnogodd y penderfyniad hwnnw.  Mae cynnal cyfrifoldeb ar y cyd yn rhan annatod o allu'r Cabinet i weithredu'n effeithiol. Rhaid i Weinidogion Cymru allu ystyried a thrafod materion heriol a gwybodaeth sensitif am faterion sy'n effeithio'n uniongyrchol ar gymunedau, busnesau, gwasanaethau cyhoeddus a dinasyddion. Mae'n bwysig eu bod nhw \- a gweision sifil \- yn gallu gwneud hynny mewn amgylchedd dibynadwy a chyfrinachol.  Mae'r darn cyntaf o dystiolaeth, fel y disgrifiais yn fanwl i'r Senedd ar 10 Gorffennaf, yn llun o ddarn o sgwrs iMessage o fis Awst 2020 rhwng un ar ddeg o Weinidogion Llafur Cymru. Fe anfonwyd y llun hwnnw at Lywodraeth Cymru ym mis Mai eleni yn yr union ffurf rwy'n ei gyhoeddi heddiw gan newyddiadurwr a oedd yn ceisio sylw ar ei gynnwys. Rydym wedi cyhoeddi’r llun hwn o'r blaen ar ffurf wedi'i golygu, fodd bynnag, mae bellach ar gael i'r Aelodau heb ei olygu. Mae'r ail yn ddelwedd gyfatebol o'r un sgwrs, a gafodd ei lleoli wedyn ar ffôn un arall o'r cyfranogwyr ar ôl i'r ddelwedd gael ei rhannu â ni. Mae cynnwys llawn y sgwrs hon bellach wedi'i gyflwyno i'r Ymchwiliad COVID.  Mae'r ddelwedd hon yn dangos bod y cyn\-Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol yn aelod o'r sgwrs ar y diwrnod hwnnw.  Wrth edrych ar sgwrs iMessage ar ddyfais unigolyn, bydd modd gweld llythrennau cyntaf yr holl gyfranogwyr eraill, ar wahân i rai’r cyfranogwr ei hunan. Drwy groesgyfeirio'r dystiolaeth ynghylch aelodau’r sgwrs yn erbyn y llun o’r sgwrs a gafodd ei rannu â ni gan y newyddiadurwr, daw'n amlwg mai'r unig lythrennau cyntaf sydd ar goll yn y ddelwedd hon yw rhai’r cyn\-Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol. Mae hefyd yn amlwg bod y ddelwedd wedi'i thynnu yn 2020 a'i chadw cyn i’r datgeliad ddod yn amlwg yn gynharach eleni.  Y ddau ddarn o dystiolaeth hyn, gyda'i gilydd, yw’r rheswm pam rwyf wedi nodi’n glir wrth y Senedd na all y llun hwn ond fod yn ddelwedd o ffôn y cyn\-Weinidog. Gwnes i'r penderfyniad anodd i ofyn i'r cyn\-Weinidog adael y Llywodraeth ar sail yr wybodaeth hon a'r diffyg esboniad credadwy.  Gweinidogion sy'n gyfrifol am ddiogelwch eu data, ac ni waeth sut y daeth y llun i feddiant y newyddiadurwr, ni ddylai'r ddelwedd fod wedi cael ei chymryd, gan arwain fel y gwnaeth at Weinidogion yn colli ymddiriedaeth yn y ffordd y diogelir preifatrwydd eu trafodaethau. Roedd yn arbennig o anodd i gydweithwyr eraill nad oeddent yn gallu bod yn glir nad nhw oedd yn gyfrifol am y datgeliad dan sylw.  Mae disgwyl i'r Senedd drafod cynnig Adran 37 yn ddiweddarach yr wythnos hon. Er nad wyf yn ystyried y gall y deunydd a gyhoeddir heddiw fod yn ofynnol gan y cynnig hwnnw, er tryloywder ac o ystyried y diddordeb parhaus, rwyf wedi penderfynu ei rannu â’r Aelodau heddiw. Byddaf yn ailadrodd yr hyn a ddywedais yn y Senedd ar 10 Gorffennaf, ac i'r Pwyllgor Craffu ar Waith y Prif Weinidog ddydd Gwener. Drwy gydol y broses anodd hon, rwyf wedi ceisio diogelu llesiant y cyn\-Weinidog, a chynnig unrhyw gymorth parhaus y mae hi'n dymuno ei gael. ### Dogfennau * #### Image 1, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 247 KB 247 KB ### Dogfennau * #### Image 2, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 80 KB 80 KB

Translate the text from Welsh to English.

Wrth siarad mewn cynhadledd ymchwil a datblygu yng Nghasnewydd, bydd yr Ysgrifennydd Cyllid yn trafod nod Llywodraeth Cymru o barhau i sicrhau mynediad at raglenni ymchwil ac arloesi hanfodol yr UE, gan gynnwys Horizon 2020\. Dro ar ôl tro, mae Gweinidogion Cymru wedi nodi'n glir na ddylai cymuned wyddonol ac ymchwil Cymru gael ei hynysu oddi wrth ein partneriaid Ewropeaidd, ac maent wedi pwysleisio pa mor bwysig ydyw i Gymru barhau i fod yn rhan o raglenni dan arweiniad yr UE. Bydd Mark Drakeford yn dweud: > "Yn ogystal â chydnabod heriau cyni a galw cynyddol, rhaid inni hefyd gydnabod her Brexit a'r cyfnod ansicr sy'n ein hwynebu. > > "Rydyn ni'n gwybod bod gwledydd a rhanbarthau ledled y byd yn wynebu yr un heriau iechyd a gofal sylweddol. Nid yw clefydau'n ystyried ffiniau cenedlaethol, ac nid oes modd inni fynd i'r afael â'r heriau wrth ein hunain. Mae parhau i gydweithio ar draws ffiniau wrth ymchwilio, datblygu ac arloesi (yn benodol drwy raglen Horizon 2020 ar hyn o bryd), yn bwysig iawn a dylai hyn barhau ar ôl i'r Deyrnas Unedig ymadael â'r Undeb Ewropeaidd." Bydd yr Ysgrifennydd Cyllid, Mark Drakeford yn pwysleisio pwysigrwydd parhau i gydweithio â'r UE i ymchwilio a datblygu ar ôl Brexit.

Speaking at the NHS research and development conference in Newport, the Finance Secretary will talk about the Welsh Government’s aim for Wales to continue to have access to vital EU research and innovation programmes such as Horizon 2020\. Welsh Ministers have repeatedly made it clear that Wales’ scientific and research community must not be left isolated from our European partners and stressed the importance of Wales continuing to be part of EU\-led programmes. Mark Drakeford will say;  > “As well as the challenges of austerity and increasing demand, we must also acknowledge the challenge of Brexit and the uncertain times we face. > > “We know countries and regions across the world are facing common and significant health and care challenges. Diseases do not recognise national borders and our challenges cannot be addressed in isolation. Continued cross\-border collaboration in research, development and innovation, (principally through the Horizon 2020 programme at present), is particularly important and should continue after the UK has left the EU.”

Translate the text from Welsh to English.

Yn ail Gynhadledd Allforio Cymru yn 2018, sy'n cael ei chynnal yng Nghonwy, bydd Ysgrifennydd yr Economi yn esbonio wrth fusnesau sut y mae Llywodraeth Cymru'n helpu busnesau i baratoi ar gyfer bywyd ar ôl Brexit.  Gan siarad cyn y gynhadledd, dywedodd Ysgrifennydd yr Economi:  > "Does dim dwywaith y byddwn yn teimlo effaith Brexit am rai blynyddoedd ar ôl gadael yr UE. Er ein bod yn gwneud popeth posib i sicrhau bod busnesau Cymru'n cael mynediad llawn a dirwystr i'r Farchnad Sengl, rydyn ni'n gweithio'n galed i baratoi busnesau ar gyfer amrywiaeth o ganlyniadau posib ac mae cynhadledd heddiw'n un elfen o'n gwaith proactif yn hynny o beth.  > > "Waeth p'un a yw'r cwmni wedi bod yn gwerthu nwyddau a gwasanaethau i bob rhan o'r byd ers blynyddoedd neu a yw'n gyw allforiwr, neu'n canolbwyntio ar farchnadoedd Ewrop neu'n anelu at allforio ymhellach, bydd cyngor a help ar gael iddo yn y Gynhadledd Allforio hon sydd wedi'i threfnu'n unswydd i ateb gofyn pob cwmni.  > > "Wrth gwrs, bydd gan ein cwmnïau allforio gwestiynau am y cysylltiadau masnachu ar ôl Brexit ac rydyn ni'n pwyso ar Lywodraeth y DU i gael y fargen orau bosib, ond rydyn ni'n gweithio hefyd i gryfhau busnesau at y dyfodol, felly beth bynnag fydd canlyniadau’r trafodaethau, rydyn ni am iddyn nhw allu wynebu'r heriau a'r cyfleoedd sy'n eu haros.  > > "Roedd yn bleser gen i lansio wythnos hon ein Contract Economaidd, i'n helpu i feithrin perthynas newydd a deinamig â busnesau. Mae'r Contract yn cynnwys pum Maes Gweithredu i helpu busnesau i baratoi at y dyfodol ac mae un o'r rheini'n ymwneud yn benodol â chynyddu lefelau masnachu ac allforio.  > > "Rydyn ni'n gwybod bod cynyddu allforion yn gallu gweddnewid yr argoelion i fusnesau a'u llwyddiant yn y tymor hir. Rydyn ni am weithio gyda chwmnïau ledled Cymru i'w helpu i ddatblygu'r elfen hon o'u busnes gan barhau i hyrwyddo Cymru fel gwlad sy'n masnachu'n fyd\-eang ac sydd â'i golygon wedi troi tua'r byd. Mae hi ar agor ar gyfer busnes." Bydd cwmnïau yn y gynhadledd yn cael clywed gan rai o fusnesau'r Gogledd gan gynnwys Ruth Lee, Silverlining Furniture ac Air Covers a welodd dwf mawr ar ôl canolbwyntio ar allforio. Bydd yna gyflwyniad hefyd gan Bwerdy Gogledd Lloegr. 

At the second Wales Export Conference of 2018 , which is being held in  Conwy, the Economy Secretary will tell businesses about the Welsh Government’s proactive approach to helping companies prepare for life after Brexit.  Speaking ahead of the conference, the Economy Secretary said:  > “There is little doubt that the impact of Brexit will be felt for some years after we leave the EU. While we are doing all we can to push for Welsh businesses to have continued full and unfettered access to the Single Market, we are working hard to prepare businesses for a variety of outcomes and today's conference is just one element of that proactive approach.  > > > “Regardless of whether companies have been selling their good and services all over the world for many years, or are new to exporting, whether they are focussing their export efforts on European markets or setting their sights further afield,  they will be able to access support and advice at this Export Conference that is tailor made to suits their needs.  > > > “Of course our exporting companies have questions about trading relationships post Brexit, and we are pushing the UK Government to achieve the best trading deal possible, but we are also working to future proof companies so, whatever the outcome of UK negotiations,  they can rise to the challenges and opportunities ahead.  > > > “This week I was pleased to launch our Economic Contract, to help us build a new and dynamic relationship with business. The Contract  includes five Calls to Action to help businesses to prepare for the future, and one of these is specifically focussed on driving up levels of trade and exports.  > > > “We know the results of increased exports really can be transformative for businesses and their long term chances of success. We want to work with companies right across Wales to help them build up this  arm of their business, while continuing to promote Wales as an outward facing and globally trading nation that remains very much open for business.” Companies attending the conference will hear from North Wales’ based companies Ruth Lee, Silverlining Furniture and Air Covers who have seen significant growth in their businesses after focussing on exporting. There will also be presentations from the Northern Powerhouse.  

Translate the text from Welsh to English.

**Datganiad Ysgrifenedig –** **Offeryn Statudol (OS) ar gyfer Rheoliadau’r Rhaglen Ewrop Greadigol a’r Rhaglen Ewrop i Ddinasyddion (Dirymu) (Ymadael â’r UE) 2019 a’r Cytundeb Asiantaeth cysylltiedig** **Y Rheoliadau sy'n cael eu dirymu** Mae'r OS hwn yn dirymu Rheoliad 1295/2013 (sy’n sefydlu'r Rhaglen Ewrop Greadigol ar gyfer y cyfnod rhwng 2014 a 2020\) ("Rheoliad EG"), Rheoliad (EU) 2018/596 (sy’n diwygio Rheoliad EG) a Rheoliad y Cyngor (EU) Rhif 390/2014 (sy’n sefydlu’r Rhaglen Ewrop i Ddinasyddion) ("Rheoliad EDd"), fel y'u dargedwir mewn cyfraith ddomestig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 ("y Ddeddf"). **Unrhyw effaith y gall yr OS ei chael ar gymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad a/neu ar gymhwysedd gweithredol Gweinidogion Cymru** Nid yw'r OS hwn yn gwneud dim darpariaethau newydd mewn cysylltiad â Senedd y DU neu Lywodraeth y DU mewn perthynas â materion sy'n dod o fewn naill ai cymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru neu gymhwysedd gweithredol Gweinidogion Cymru. Mae'n cynnwys darpariaethau sy'n dirymu rheoliadau'r UE a ddargedwir yng nghyfraith y DU sy'n ymwneud â'r Rhaglenni hynny ac y mae angen cydsyniad ymlaen llaw gan Weinidogion Cymru ar eu cyfer. **Diben y dirymiad** Mae'r offeryn hwn yn mynd i'r afael â diffygion a fyddai'n codi mewn Rheoliadau'r UE, ac yn rhoi yn eu lle drefniadau wrth gefn a allai fod yn angenrheidiol yn dilyn ymadawiad y DU â'r UE pe na bai gytundeb ymadael yn ei le. Rhaglen Ewrop Greadigol yw rhaglen cymorth ariannol yr Undeb Ewropeaidd ar gyfer y diwydiannau clyweledol a diwylliannol. Mae'n helpu i gynnal hyfforddiant, datblygu prosiectau, a dosbarthu a hyrwyddo gwaith clyweledol a diwylliannol Ewropeaidd. Mae'r Rhaglen Ewrop i Ddinasyddion yn ariannu prosiectau sy'n hyrwyddo dealltwriaeth rhwng yr Undeb Ewropeaidd a'i ddinasyddion, gan ehangu ymwybyddiaeth am yr hyn y mae'n ei olygu i fod yn Ewropeaidd a datblygu ymdeimlad o hunaniaeth Ewropeaidd. Dechreuwyd y Rhaglenni ar 1 Ionawr 2014 a byddant yn rhedeg tan ddiwedd 2020\. Pe bai'r DU yn ymadael â'r DU heb gytundeb ymadael yn ei le, ni fyddai'r Comisiwn Ewropeaidd bellach yn gallu darparu cyllid i’r rheini yn y DU sy’n cymryd rhan yn y naill Raglen. Felly, yn unol â thelerau gwarant Llywodraeth y DU mewn perthynas â rhaglenni a ariennir gan yr UE a roddwyd yn 2016 a'i hestynnwyd ym mis Gorffennaf 2018 ("Gwarant HMG", yr hysbyswyd amdano i Senedd y DU yn natganiad ysgrifenedig HCWS926\), bydd yr offeryn yn rhoi pwerau i'r Ysgrifennydd Gwladol dros Ddigidol, Diwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon ddarparu cymorth ariannol, mewn perthynas â Lloegr a Gogledd Iwerddon yn unig, i’r rheini sy’n cymryd rhan yn y Rhaglen Ewrop Greadigol a'r Rhaglen Ewrop i Ddinasyddion – os yw'r Comisiwn Ewropeaidd yn peidio â rhoi cyllid i’r rheini sy’n cymryd rhan yn y DU ar neu ar ôl y diwrnod ymadael am fod y DU wedi ymadael â'r UE. Mae'r OS a'r Memorandwm Esboniadol cysylltiedig, sy'n nodi effaith pob un o'r diwygiadau i'w gweld yma: https://www.gov.uk/eu\-withdrawal\-act\-2018\-statutory\-instruments/the\-creative\-europe\-programme\-and\-europe\-for\-citizens\-programme\-revocation\-eu\-exit\-regulations\-2019 **Pam y rhoddwyd cydsyniad** Nid oes gwahaniaeth rhwng Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU o ran y polisi ar gyfer y cywiriad. Felly, byddai gwneud trefniadau ar wahân yn arwain at ddyblygu gwaith, a chymhlethdod diangen. Nid yw'r OS yn effeithio ar y setliad datganoli nac yn lleihau pwerau Gweinidogion Cymru, gan nad yw'n rhoi pwerau newydd i'r Ysgrifennydd Gwladol mewn perthynas â Chymru. I alluogi'r Ysgrifennydd Gwladol i ddarparu cymorth ariannol i’r rheini sy’n cymryd rhan yn y Rhaglenni hyn yng Nghymru, rwyf hefyd wedi cytuno y bydd Gweinidogion Cymru yn ymrwymo i Gytundeb Asiantaeth gyda'r Ysgrifennydd Gwladol yn unol ag adran 83(1\) o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006\. Bydd hyn yn galluogi'r Ysgrifennydd Gwladol i ddefnyddio pwerau presennol Gweinidogion Cymru, ar sail dros dro, i dalu’r rheini sy’n cael cymorth gan Ewrop Greadigol a Ewrop i Ddinasyddion yng Nghymru a all fod yn gymwys i gyllid dan y Warant. Bydd y Cytundeb Asiantaeth yn sicrhau bod Gweinidogion Cymru yn dargadw cymhwysedd. Mae’r Adran dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon wedi cytuno na fydd yn cyflawni swyddogaethau o dan bwerau Gweinidogion Cymru ond pan fydd yn rhyngweithio â sefydliadau a leolir yng Nghymru. Mae pwerau Gweinidogion Cymru yn deillio o adran 60 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006\. **Amseru** Fel y nodwyd uchod, mae'r OS hwn yn cynnwys darpariaethau y mae angen cydsyniad ymlaen llaw gan Weinidogion Cymru ar eu cyfer. Yn anffodus, er bod Llywodraeth Cymru a swyddogion yr Adran dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon wedi bod yn cydweithio ers mis Hydref 2018 i sicrhau bod modd cyflenwi Gwarant HMG mewn modd sy'n parchu'r setliad datganoli, nid oedd hynny wedi digwydd yn yr achos hwn. Cafodd yr OS ei wneud a'i osod gerbron Senedd y DU heb yn wybod inni ym mis Mawrth eleni. Dim ond wrth i drafodaethau am y Cytundeb Asiantaeth barhau y daethom yn ymwybodol o hyn yn nes ymlaen. Ar 16 Gorffennaf, ar ôl iddi ddod i'r amlwg bod y cytundeb rhynglywodraethol rhwng ein Llywodraethau wedi torri, ysgrifennodd yr Ysgrifennydd Gwladol ar y pryd, Jeremy Wright QC AS, ataf yn gofyn am gydsyniad ôl\-weithredol. Gwnaeth gydnabod y ffaith bod y cytundeb rhynglywodraethol wedi'i dorri yn anfwriadol ac ymddiheurodd am hynny. Ymatebais ar 12 Awst i'r Ysgrifennydd Gwladol newydd, y Gwir Anrhydeddus Nicky Morgan AS, gan ddweud er y cefais fy sicrhau gan ddatganiadau ei rhagflaenydd bod y methiant hwn yn anfwriadol, a bod Llywodraeth y DU yn parhau i fod yn ymrwymedig i'r cytundeb rhynglywodraethol, rwy'n ystyried y digwyddiadau hyn yn hynod ddifrifol –  yn enwedig gan na hysbyswyd y Cynulliad Cenedlaethol am yr OS mewn da bryd. Dywedais y byddwn yn cael cyngor pellach ac yn ymgynghori â'r Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit cyn ymateb i'r cais am gydsyniad ôl\-weithredol. Rydym bellach yn fodlon bod yr OS wedi symud drwy'r prosesau Seneddol gofynnol ac y byddai'n dod i effaith yn gyfreithiol pe bai'r DU yn ymadael â'r UE heb gytundeb. Rydym hefyd yn fodlon nad yw'n effeithio ar y setliad datganoli nac yn lleihau pwerau Gweinidogion Cymru. Ar ben hynny, bydd y Cytundeb Asiantaeth yn sicrhau bod Gweinidogion Cymru yn dargadw cymhwysedd. Yn yr amgylchiadau hyn, i sicrhau bod y rheini sy’n cymryd rhan yn y Rhaglenni yng Nghymru yn parhau i gael cyllid, rwy'n barod i roi cydsyniad ôl\-weithredol. Heddiw, rwyf wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Gwladol i roi gwybod iddi am fy mhenderfyniad ac rwyf wedi dweud wrth fy swyddogion i gwblhau'r Cytundeb Asiantaeth terfynol gyda'r Adran dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon. Yn fy llythyr, rwyf wedi pwysleisio bod Gweinidogion Cymru yn disgwyl i’r cytundeb rhynglywodraethol gael ei barchu'n gywir a rhaid sicrhau nad yw hyn yn digwydd eto.

**Written Statement –** **Statutory Instrument (SI) for t****he Creative Europe Programme and Europe for Citizens Programme (Revocation) (EU Exit) 2019 and associated Agency Agreement** **The Regulations which are being revoked** The SI revokes Regulation 1295/2013 (establishing the Creative Europe Programme for the period 2014 to 2020\) (“the CE Regulation”), Regulation (EU) 2018/596 (amending the CE Regulation) and Council Regulation (EU) No 390/2014 (establishing the Europe for Citizens Programme) (“the EfC Regulation”), as retained in domestic law under the European Union (Withdrawal) Act 2018 (“the Act”). **Any impact the SI may have on the Assembly’s legislative competence and/or the Welsh Ministers’ executive competence** This SI makes no new provisions in respect of the UK Parliament or the UK Government relating to matters that fall within either the legislative competence of the National Assembly for Wales or the executive competence of the Welsh Ministers. It does contain provisions that revoke EU regulations retained in UK law relevant to these Programmes which require the prior consent of the Welsh Ministers. **The purpose of the revocation** This instrument addresses deficiencies that would arise in EU Regulations, and puts in place contingency arrangements that may be needed, following the UK’s departure from the EU without a withdrawal agreement being in place. The Creative Europe Programme is the European Union’s financial support programme for the audiovisual and cultural industries. It supports training, project development and the distribution and promotion of European audiovisual and cultural works. The Europe for Citizens Programme funds projects that promote understanding between the European Union and its citizens, deepening awareness of what it means to be European and developing a sense of European identity. The Programmes commenced on 1 January 2014 and will run to the end of 2020\. In that event that the UK leaves the EU without a withdrawal agreement in place, the European Commission would no longer be able to provide funding to UK participants in either Programme. Therefore, in line with the terms of the UK Government guarantee in relation to EU\-funded programmes given in 2016 and extended in July 2018 (the “HMG Guarantee”, notified to Parliament in written statement HCWS926\), the instrument will give powers to the Secretary of State for Digital, Culture, Media and Sport to provide financial assistance, in relation to England and Northern Ireland only, to participants in the Creative Europe Programme and the Europe for Citizens Programme \- if the European Commission ceases to provide funding to UK participants on or after exit day because of the UK’s withdrawal from the EU. The SI and accompanying Explanatory Memorandum, setting out the effect of each amendment is available here: https://www.gov.uk/eu\-withdrawal\-act\-2018\-statutory\-instruments/the\-creative\-europe\-programme\-and\-europe\-for\-citizens\-programme\-revocation\-eu\-exit\-regulations\-2019 **Why consent was given** There is no divergence between the Welsh Government and the UK Government on the policy for the correction. Therefore, making separate arrangements would lead to duplication and unnecessary complication. The SI has no impact on the devolution settlement and causes no diminishment of the Welsh Ministers’ powers, as it grants no new powers to the Secretary of State in relation to Wales. To enable the Secretary of State to provide financial assistance to participants of these Programmes in Wales, I have today also agreed that the Welsh Ministers will enter into an Agency Agreement with the Secretary of State pursuant to section 83(1\) of the Government of Wales Act 2006\. This will allow the Secretary of State to use the existing powers of the Welsh Ministers, on a temporary basis, to pay Creative Europe and Europe for Citizens recipients in Wales who may be entitled to funding under the Guarantee. The Agency Agreement will ensure that the Welsh Ministers retain competence. DCMS has agreed to carry out the functions under the powers of the Welsh Ministers only when interacting with organisations based in Wales. The Welsh Ministers’ powers are derived from section 60 of the Government of Wales Act 2006\. **Timing** As stated above, this SI contains provisions that properly require the prior consent of the Welsh Ministers. Unfortunately, despite the fact that Welsh Government and DCMS officials have worked collaboratively since October 2018 to ensure the HMG Guarantee can be delivered in a way that respects the devolution settlement, that did not happen in this case. The SI was Made and Laid before Parliament without our knowledge in March this year. We only became aware of this some time later, as discussions about the Agency Agreement continued. On 16 July, once it became clear that a breach of the intergovernmental agreement between our Governments had occurred, the then Secretary of State, Jeremy Wright QC MP, wrote to me seeking retrospective consent. He acknowledged and apologised for an unintended breach of the intergovernmental agreement. I replied on 12 August to the new Secretary of State, the Rt Hon Nicky Morgan MP, saying that whilst I was reassured by her predecessor’s statements that this failure was unintentional, and that the UK Government remains committed to the intergovernmental agreement, I view these events extremely seriously \- especially as the National Assembly had not been informed about the SI in good time. I said I would take further advice and consult the Counsel General and Brexit Minister before responding to the request for retrospective consent. We are now content that the SI has passed through required Parliamentary processes and would legally come into effect in the event of the UK leaving the EU without an agreement. We are also content that it has no impact on the devolution settlement and causes no diminishment of the Welsh Ministers’ powers. Further, the Agency Agreement will ensure that the Welsh Ministers retain competence. In these circumstances, to ensure the continuation of funding to Programme participants in Wales, I am prepared to grant retrospective consent. I have today written to the Secretary of State informing her of my decision and have instructed officials to finalise the Agency Agreement with DCMS. In my letter have reiterated that the Welsh Ministers expect the intergovernmental agreement to be properly respected and that there must be no reoccurrence of these events.

Translate the text from English to Welsh.

The Minister made it clear that, thanks to the efforts of education staff across the country, schools and colleges are safe and secure environments, with almost half of all Welsh schools having had zero covid cases since September. However, it is also recognised that education settings being open can contribute to wider social mixing outside the school and college environment. By making this decision, the Minister felt it was important to make a ‘clear, national direction’ to take pressure off individual schools, colleges, local authorities, parents and carers. The Minister said her decision followed expert advice from Wales’s Chief Medical Officer showing that the public health situation in Wales was deteriorating. The latest TTP data shows that rates of COVID\-19 have further increased across Wales and have now exceeded 370/100k with a test positivity of 17%. The R rate in Wales has increased to 1\.27 with a doubling time of just 11\.7 days. Education Minister Kirsty Williams said: > Every day, we are seeing more and more people admitted to hospital with coronavirus symptoms. > > > The virus is putting our health service under significant and sustained pressure and it is important we all make a contribution to reduce its transmission. > > > In his advice to me today, the CMO recommends that a move to online learning should be implemented for secondary school pupils as soon as is practicable. > > > I can therefore confirm that a move to online learning should be implemented for secondary school pupils and college students from Monday next week. > > > We recognise, as we did during the firebreak, that it is more difficult for primary and special school age children to undertake self\-directed learning. > > > That is why we are encouraging primary and special schools to continue to stay open. > > > Having spoken to local education leaders, I am confident that schools and colleges have online learning provision in place. > > > This will also be important in ensuring that students are at home during this time, learning and staying safe. > > > Critically, and this is very important, children should be at home. > > > This is not an early Christmas holiday, please do everything you can to minimise your contact with others.” > > > The education family in Wales has pulled together so many times this year to make a real difference to the course of this virus and ultimately to save lives and I know we can do the same again. > > > Together we will keep Wales safe.

Dywedodd y Gweinidog yn glir, diolch i ymdrechion staff addysg ledled y wlad, fod ysgolion a cholegau yn fannau diogel, gyda bron i hanner holl ysgolion Cymru heb gael unrhyw achosion o covid ers mis Medi. Fodd bynnag, cydnabyddir y gallai’r ffaith fod lleoliadau addysg ar agor gyfrannu at gymysgu ehangach y tu allan i’r ysgol a’r coleg. Wrth wneud y penderfyniad, roedd y Gweinidog yn teimlo ei bod yn bwysig cael 'cyfarwyddyd clir, cenedlaethol' i dynnu pwysau oddi ar ysgolion a cholegau unigol, awdurdodau lleol, rhieni a gofalwyr. Dywedodd y Gweinidog fod ei phenderfyniad yn dilyn cyngor arbenigol gan Brif Swyddog Meddygol Cymru sy’n dangos bod sefyllfa iechyd y cyhoedd yng Nghymru yn dirywio. Mae'r data Profi, Olrhain, Diogelu diweddaraf yn dangos bod cyfraddau Covid\-19 wedi cynyddu ymhellach ledled Cymru a'u bod bellach wedi pasio 370/100k gydag 17% o brofion yn bositif. Mae'r gyfradd R yng Nghymru wedi cynyddu i 1\.27 gydag amser dyblu o ddim ond 11\.7 diwrnod. Fel y digwyddodd yn ystod y cyfnod atal byr, bydd disgwyl i awdurdodau lleol ac ysgolion ystyried pa ddarpariaeth fyddai’n briodol i ddysgwyr agored i niwed, a gallai hyn gynnwys dysgu ar y safle. Dywedodd y Gweinidog Addysg Kirsty Williams: > Bob dydd, rydyn ni’n gweld mwy a mwy o bobl yn cael eu derbyn i'r ysbyty gyda symptomau’r coronafeirws. > > > Mae'r feirws yn rhoi pwysau sylweddol a pharhaus ar ein gwasanaeth iechyd ac mae'n bwysig ein bod i gyd yn gwneud ein rhan i osgoi ei drosglwyddo. > > > Yn ei gyngor i mi heddiw, mae'r Prif Swyddog Meddygol yn argymell y dylid symud tuag at ddysgu ar\-lein ar gyfer disgyblion ysgolion uwchradd cyn gynted ag y bo'n ymarferol. > > > Gallaf gadarnhau felly y dylid symud tuag at ddysgu ar\-lein ar gyfer disgyblion ysgolion uwchradd a myfyrwyr coleg o ddydd Llun yr wythnos nesaf ymlaen. > > > Rydym yn cydnabod, fel y gwnaethom yn ystod y cyfnod atal byr, ei bod yn anos i blant oedran cynradd ac ysgolion arbennig ymgymryd â dysgu hunangyfeiriedig. > > > Dyna pam rydyn ni’n annog ysgolion cynradd ac ysgolion arbennig i barhau i aros ar agor. > > > Ar ôl siarad ag arweinwyr addysg lleol, rwy'n hyderus bod gan ysgolion a cholegau ddarpariaeth ddysgu ar\-lein ar waith. > > > Bydd hyn hefyd yn bwysig o ran sicrhau bod myfyrwyr gartref yn ystod y cyfnod hwn, gan ddysgu ac aros yn ddiogel. > > > Yn bendant, ac mae hyn yn bwysig iawn, dylai plant fod gartref. > > > Nid gwyliau Nadolig cynnar yw hwn, gwnewch bopeth o fewn eich gallu i leihau eich cysylltiad ag eraill. > > > Mae'r teulu addysg yng Nghymru wedi tynnu ynghyd gymaint o weithiau eleni i wneud gwahaniaeth gwirioneddol i gwrs y feirws hwn ac yn y pen draw i achub bywydau, ac rwy'n gwybod y gallwn wneud yr un peth eto. > > > Gyda'n gilydd gallwn ddiogelu Cymru.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, rwy’n cyhoeddi cynigion ar gyfer elfen cyllid Llywodraeth Cymru ar gyfer Comisiynwyr Heddlu a Throseddu yng Nghymru ar gyfer 2015\-16\. Gan nad yw plismona wedi’i ddatganoli, bydd trefniant tair ffordd i’r cyllid ar gyfer heddluoedd Cymru, sy’n cynnwys y Swyddfa Gartref, Llywodraeth Cymru a thalwyr y dreth gyngor.   Mae fformiwla gyffredin sy’n seiliedig ar anghenion yn cael ei gweithredu gan y Swyddfa Gartref i ddosbarthu cyllid ar draws heddluoedd Cymru a Lloegr. Fel sydd wedi digwydd yn y blynyddoedd diwethaf, mae’r Swyddfa Gartref unwaith eto wedi penderfynu defnyddio mecanwaith arian gwaelodol ar gyfer ei fformiwla sy’n seiliedig ar anghenion. Mae hyn yn sicrhau y gall pob heddlu yng Nghymru a Lloegr ddisgwyl cael yr un gostyngiad canran o 5\.1%  ar gyfer 2015\-16 o’i gymharu ar sail gyfatebol â 2014\-15\. Bydd y cyfanswm cymorth i heddluoedd yng Nghymru yn £352\.8 miliwn.  O fewn y swm hwn, rwy’n awgrymu y dylid pennu cyfraniad Llywodraeth Cymru i gyllid yr heddlu ar gyfer 2015\-16 yn £135 miliwn. Mae heddiw’n nodi dechrau cyfnod ymgynghori a ddaw i ben ar 22 Ionawr 2015\. Yn dilyn hyn, gall dyraniadau gael eu diwygio ar gyfer y Setliad Terfynol. Pennwyd amseriad y datganiad hwn gan gyhoeddiad y Swyddfa Gartref o Grant yr Heddlu i’r heddluoedd yng Nghymru a Lloegr. Caiff y datganiad hwn ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau. Os hoffai’r Aelodau imi wneud datganiad pellach, neu ateb cwestiynau ar y datganiad hwn, byddaf yn hapus i wneud hynny pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd. 

Today, I am publishing proposals for the Welsh Government component of funding to Police and Crime Commissioners in Wales for 2015\-16\. As policing is not  devolved, funding for the Welsh police forces is delivered through a three way arrangement involving the Home Office, the Welsh Government and council tax payers.   A common needs\-based formula operated by the Home Office is used to distribute funding across English and Welsh police forces.  As in recent years, the Home Office has again decided to overlay its needs\-based formula with a floor mechanism. This ensures all police forces in England and Wales can expect to receive the same percentage reduction of 5\.1% for 2015\-16 when compared on a like\-for\-like basis with 2014\-15\.   The total support for police forces in Wales will total £356\.9 million.  Within this, I propose to set the Welsh Government’s contribution to police funding for 2015\-16 at £135 million.  Today marks the start of a consultation period which will end on 22 January 2015\.  Following this, allocations may be revised for the Final Settlement. The timing of this statement has been determined by the Home Office announcement of Police Grant for forces in England and Wales.  This statement is being issued during recess in order to keep Members informed.  Should Members wish me to make a further statement, or to answer questions on this statement, when the Assembly returns I would be happy to do so.

Translate the text from English to Welsh.

In 2019 I published the ‘Brexit and our Seas’ consultation as the first step in developing a fisheries policy which works for Wales. One of the key issues identified was the need for more modern and flexible management systems to ensure the sustainability of non\-quota stocks. In light of this, in March 2020 I published a consultation on proposals for new whelk management measures including: \-         An authorisation scheme for all vessels taking whelks with pots in the Welsh zone,  \-         An annual limit on the total amount of whelk that can be taken from the Welsh zone,  \-         A flexible monthly catch limit for each authorised vessel. The consultation ended on 7 June 2020 and was later extended to 1 November 2020 because of disruption caused by the Covid\-19 pandemic during the original consultation period. In total, 60 responses were received from a range of stakeholders and I am grateful to all those who took the time to respond. There was strong support in favour of the proposed measures in the consultation. Today I am announcing the coming into force of the Whelk Fishing Permit (Wales) Order 2021\. This Order will, for the first time, introduce an adaptive management system for a non\-quota stock in Wales to enable more timely interventions in response to changes in stock levels and the environment. The Order will protect the whelk stock and the wider marine environment in the Welsh zone. As a result, it will ensure the sustainability of the fishery so it continues to provide social and economic benefits to coastal communities in the future. I remain fully committed to introducing similar evidence based flexible management regimes for a range of other stocks to safeguard the marine environment and the fishing industry in Wales.

Yn 2019 cyhoeddais yr ymgynghoriad ‘Brexit a'n Moroedd’ fel y cam cyntaf tuag at ddatblygu polisi pysgodfeydd sy'n gweithio i Gymru. Un o'r materion allweddol a nodwyd oedd yr angen am systemau rheoli mwy modern a hyblyg i sicrhau cynaliadwyedd stociau nad ydynt yn rhan o’r cwota. Yn sgil hyn, ym mis Mawrth 2020 cyhoeddais ymgynghoriad ar gynigion ar gyfer mesurau newydd o ran rheoli cregyn moch gan gynnwys: * Cynllun awdurdodi ar gyfer pob cwch sy'n mynd â chregyn moch â chewyll ym mharth Cymru, * Terfyn blynyddol ar gyfanswm y cregyn moch y gellir ei gymryd o barth Cymru, * Terfyn dalfa misol hyblyg ar gyfer pob cwch awdurdodedig. Daeth yr ymgynghoriad i ben ar 7 Mehefin 2020 a chafodd ei ymestyn yn ddiweddarach i 1 Tachwedd 2020 oherwydd y tarfu yn sgil pandemig COVID\-19 yn ystod y cyfnod ymgynghori gwreiddiol. Cafwyd cyfanswm o 60 o ymatebion gan amrywiaeth o randdeiliaid ac rwy'n ddiolchgar i bawb a gymerodd amser i ymateb. Roedd cefnogaeth gref o blaid y mesurau arfaethedig yn yr ymgynghoriad. Heddiw, rwy'n cyhoeddi bod Gorchymyn Trwydded Bysgota am Gregyn Moch (Cymru) 2021 yn dod i rym. Bydd y Gorchymyn hwn, am y tro cyntaf, yn cyflwyno system reoli addasol ar gyfer stoc nad yw'n rhan o’r cwota yng Nghymru i alluogi ymyriadau mwy amserol mewn ymateb i newidiadau o ran lefelau stoc a'r amgylchedd. Bydd y Gorchymyn yn gwarchod y stoc cregyn moch a’r amgylchedd morol ehangach ym mharth Cymru. O’r herwydd bydd yn sicrhau cynaliadwyedd y bysgodfa fel ei bod yn parhau i ddiogelu'r manteision cymdeithasol ac economaidd y mae'n eu darparu i gymunedau arfordirol. Rwyf yn parhau'n gwbl ymrwymedig i gyflwyno cyfundrefnau rheoli hyblyg tebyg sy'n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer amrywiaeth o stociau eraill i ddiogelu'r amgylchedd morol a’r diwydiant pysgota yng Nghymru.

Translate the text from Welsh to English.

Image  Map yn dangos y newidiadau i gyffordd Hirwaun. ### **Beth ydyn ni’n ei wneud** * ymchwiliadau archeolegol * dymchwel tai * gosod ffordd dros dro * adeiladu pontydd * creu draeniau a chwlfertau * symud cyfleustodau * adeiladu cylchfan I adeiladu’r ffordd hon, byddwn yn palu hyd at ddyfnder o 40 troedfedd (12\.5 metr) i’r arwyneb. Byddwn yn adeiladu pont dros yr A465 i sicrhau mynediad at Fferm Wynt Mynydd Bwllfa. Byddwn yn adeiladu cylchfan i Dre\-waun i gysylltu Pen\-y\-waun a Hirwaun.  Byddwn yn adeiladu 2 bont i gysylltu Heol Aberhonddu â’r A465\. Byddwn yn adeiladu ffordd dros dro i greu lle ar gyfer y ffordd newydd. Ni fydd cyffordd newydd Hirwaun yn cysylltu â’r A465\. ### **Sut mae’r gwaith yn mynd yn ei flaen** Rydym wedi: * clirio llystyfiant a’r safle yn barod i'r gwaith adeiladu * gwneud gwaith ymchwilio archaeolegol ger ffordd fynediad y fferm wynt * chwalu adeilad o fewn ardal y cynllun. * adeiladu is\-strwythur newydd ar gyfer Pont Gorllewin Hirwaun, a codi trawstiau concrit wedi’u rhag\-gastio ar gyfer adeiladu dec y bont. * adeiladu priffordd dros dro newydd i greu lle i adeiladu pont Dwyrain Hirwaun. * gwyro traffig ar gylchfan dros dro er mwyn caniatáu adeiladu y bont. * gosod cwlfert draenio newydd o dan Ffordd Hirwaun. * cychwyn adeiladu pont Dwyrain Hirwaun. * agor ffordd dros dro ar yr A465 er mwyn creu lle i adeiladu waliau cynnal Trewaun. Image  Y gwaith yn Nhrewaun Image  Y gwaith yn Nhrewaun ### **Y camau nesaf** * adeiladu wal gynnal wrth ymyl y tai yn Nhrewaun. * ymestyn y ffordd dros\-dro o Dramffordd i gylchfan dros\-dro newydd i'w lleoli i'r gorllewin o'r cynllun presennol ar gyffordd Hirwaun (Trewaun). * adleoli'r gylchfan dros dro yn Hirwaun (Trewaun) i leoliad newydd ymhellach i'r dwyrain yn Windfarm Road. * adeiladu ffordd A465 newydd tua'r gorllewin rhwng Castell\-nedd a Hirwaun. * gwaith parhaus i adeiladu trosbont Dwyrain Hirwaun a fydd yn cysylltu Ffordd Aberhonddu a Ffordd Hirwaun (A4059\). I gael newyddion traffig ar y gyffordd hon, ewch i Traffig Cymru.  

Image  Map showing Hirwaun junction plans.​​​​ ### What we’re doing * archaeological investigations * demolishing existing properties * laying temporary road * building bridges * installing drainage and culverts * moving utilities * building a roundabout To build this road, we will cut up to 40 feet (12\.5 metres) into the surface. We will build a bridge built over the A465 to provide access to the Mynydd Bwllfa wind farm. We will build a roundabout at Trewaun to connect Penywaun and Hirwaun. We will build 2 bridges to connect Brecon road to the A465\. We will build a temporary road to provide space for the new road. There will be no access to the A465 at the new Hirwaun Junction. ### **Current progress** We have: * cleared vegetation and site to prepare for construction. * undertaken archaeological investigation next to the windfarm access road. * diverted utilities to move services from the construction area. * demolished building within the scheme area. * constructed new Hirwaun West Bridge substructure, erected precast concrete beams for bridge deck construction. * constructed new temporary highway to create space to build the Hirwaun East bridge. * diverted traffic onto temporary roundabout to allow for bridge construction. * installed new drainage culvert under Hirwaun Road. * commenced construction of the Hirwaun East bridge. * temporary road opened on A465 to create space to build Trewaun retaining walls. Image  Works at Trewaun Image  Works at Trewaun ### **Next steps** * constructing a retaining wall next to the houses in Trewaun. * extending the temporary road from Tramway to a new temporary roundabout to be located to the west of the current layout at the Hirwaun (Trewaun) junction. * relocating the temporary roundabout at Hirwaun (Trewaun) to a new location further east at Windfarm Road. * commence construction of new westbound A465 carriageway between Vale of Neath and Hirwaun. * ongoing work to construct Hirwaun East overbridge that will connect Brecon Road to Hirwaun Road (A4059\). For traffic news on this junction, visit Traffic Wales.

Translate the text from English to Welsh.

During the pre\-election period, the UK Parliament passed and Royal Assent was granted to the Animal Welfare (Sentencing) Act. The Act applies to Wales and makes provision which is within the competence of the Senedd, but it passed without the consent of the Senedd. The purpose of this Statement is to set out how that came to pass. The Animal Welfare (Sentencing) Bill was first introduced in early 2020 as a Private Members’ Bill in the House of Commons. However, it did not progress through any of its legislative stages until 2021\. In accordance with Standing Orders around UK Private Members’ Bills, the Welsh Government laid a legislative consent memorandum on 17 February 2021\. Members will be aware we would generally seek to provide the Senedd with an opportunity to debate and vote upon a Legislative Consent Motion prior to the last amending stage in the second House of Parliament, in this case after Lords Reports Stage but before Lords Third Reading. However, at the point when the Senedd went into recess, there was nothing to indicate the Bill was likely to progress to Royal Assent within that recess period. There are good reasons why debates on Legislative Consent Motions generally do not take place until late in a Bill’s passage, as otherwise there is a risk there will be further changes to the Bill subsequent to the Senedd granting consent. Indeed, most Private Members’ Bills in the UK Parliament do not make it to the statute book. In this instance, the Welsh Government was advised only after the Senedd had gone into recess that the remaining stages of the Bill would be timetabled in the final weeks of the parliamentary session. Therefore, the Bill would likely pass before the new Senedd was constituted. The drafting of the Bill also ensured that when passed, it would come into force automatically two months after Royal Assent. It was not viable at this point for the Senedd to be recalled simply for the purpose of considering a Legislative Consent Motion for this Bill. In correspondence with UK Government Ministers, I put forward more than one approach which might have at least met the spirit of the Sewel Convention. In response, I was advised, in effect, that no changes could be made to the timings of the Bill’s remaining legislative stages or of the start and end of the session. Whilst we accept any such changes were not straightforward, we do believe a UK Government which placed an appropriately high value on the fundamental importance of respecting the devolution settlement could have avoided these circumstances coming to pass. The Welsh Government supported the policy intention behind the Act and advised the Senedd we supported the Act applying in Wales. However, the timetable which was set for the Act’s passage did not allow for the Senedd to conduct its constitutional role of considering whether to consent to the legislation applying in Wales. It also deprived the UK Parliament of the opportunity to consider the views of the democratically elected legislature in Wales. Given the earlier decisions to proceed with the Withdrawal Agreement Act and the Internal Market Act in the absence of consent from the Senedd, this is a deeply disturbing trend, and I have written to the Chancellor of the Duchy of Lancaster to this effect. In that letter, I have set out we appreciate the circumstances of this Act were very different to the two aforementioned pieces of legislation and it was not the UK Government’s prior intention to legislate without consent. However, the UK Government is ultimately responsible for agreeing the parliamentary timetable, including the timing of the start and end of parliamentary sessions. Finally (on this Act), UK Government Ministers suggested in their letter the Senedd would have time to consider the Act after Royal Assent and before it comes into force. This is of course, not a meaningful substitute for consideration of the Bill prior to Royal Assent, given that if the Senedd were to vote against the Bill, it would not be possible to prevent the Bill coming into force. It also fails to recognise that part of the purpose of the Sewel Convention is to facilitate dialogue between the legislatures of the United Kingdom, and its constituent nations, which was recognised by the Supreme Court in *Miller* as fundamentally important to the UK’s constitutional settlement. Even before the three Acts discussed in this letter were passed, the Welsh Government had reached the view the present untrammelled discretion available to override the intention of the Sewel Convention was not sustainable. This was made clear in our 2019 publication “Reforming the Union”. Unfortunately, we have been amply proved right by the actions of this UK Government. We will shortly be updating that publication, to give a sense of the scale of change which is needed to the governance of our Union.

Yn ystod y cyfnod cyn\-etholiadol cafodd y Ddeddf Lles Anifeiliaid (Dedfrydu) ei phasio gan Senedd y DU, a derbyniodd y Ddeddf Gydsyniad Brenhinol. Mae'r Ddeddf yn berthnasol i Gymru ac yn gwneud darpariaeth sydd o fewn cymhwysedd y Senedd, ond fe'i pasiwyd heb gydsyniad y Senedd. Diben y Datganiad hwn yw nodi sut y digwyddodd y sefyllfa honno. Cyflwynwyd y Bil Lles Anifeiliaid (Dedfrydu) am y tro cyntaf yn gynnar yn 2020 fel Mesur Aelodau Preifat yn Nhŷ'r Cyffredin. Fodd bynnag, ni symudodd ymlaen drwy unrhyw un o'i gamau deddfwriaethol tan 2021\. Yn unol â'r Rheolau Sefydlog mewn perthynas â Biliau Aelodau Preifat y DU, gosododd Llywodraeth Cymru femorandwm cydsyniad deddfwriaethol ar 17 Chwefror 2021\. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol y byddem fel arfer yn ceisio rhoi cyfle i'r Senedd drafod a phleidleisio ynghylch Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol cyn y cam diwygio terfynol yn ail Dŷ'r Senedd, yn yr achos hwn ar ôl Cam Adrodd Tŷ'r Arglwyddi ond cyn Trydydd Darlleniad Tŷ'r Arglwyddi. Fodd bynnag, pan ddechreuodd aelodau’r Senedd ar eu toriad, nid oedd dim i ddangos bod y Bil yn debygol o symud ymlaen i’r cam Cydsyniad Brenhinol yn ystod y toriad hwnnw. Mae rhesymau da pam nad yw dadleuon ynghylch Cynigion Cydsyniad Deddfwriaethol fel arfer yn cael eu cynnal tan yn hwyr yn hynt y Bil, oherwydd fel arall mae perygl y bydd newidiadau pellach i'r Bil ar ôl i'r Senedd roi cydsyniad. Yn wir, nid yw'r rhan fwyaf o Fesurau Aelodau Preifat yn Senedd y DU yn cyrraedd y llyfr statud. Yn yr achos hwn, dim ond ar ôl i aelodau'r Senedd ddechrau ar eu toriad y dywedwyd wrth Lywodraeth Cymru y byddai gweddill camau'r Bil yn cael eu hamserlennu ar gyfer wythnosau terfynol y sesiwn seneddol. Felly, y byddai'r Bil yn debygol o gael ei basio cyn i'r Senedd newydd gael ei sefydlu. Hefyd roedd y Bil wedi cael ei ddrafftio i sicrhau, pan gafodd ei basio, y byddai'n dod i rym yn awtomatig ddeufis ar ôl derbyn Cydsyniad Brenhinol. Nid oedd yn ymarferol y pryd hwnnw i'r Senedd gael ei galw'n ôl dim ond i ystyried Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol ar gyfer y Bil hwn. Mewn gohebiaeth â Gweinidogion Llywodraeth y DU, cyflwynais fwy nag un ateb a allai fod wedi bodloni o leiaf ysbryd Confensiwn Sewel. Yn yr ateb dywedwyd wrthyf na ellid, i bob pwrpas, wneud unrhyw newidiadau i amserlen gweddill cyfnodau deddfwriaethol y Bil nac i ddyddiad dechrau a diwedd y sesiwn. Er ein bod yn derbyn na fyddai gwneud newidiadau o'r fath wedi bod yn hawdd, credwn pe bai Llywodraeth yn y DU a oedd yn rhoi'r gwerth uchel priodol i bwysigrwydd sylfaenol parchu'r setliad datganoli, byddai wedi llwyddo i osgoi amgylchiadau o'r fath. Roedd Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r bwriad polisi y tu ôl i'r Ddeddf, a gwnaethom ddweud wrth y Senedd ein bod yn cefnogi gwneud y Ddeddf yn berthnasol yng Nghymru. Fodd bynnag, nid oedd yr amserlen a bennwyd ar gyfer hynt y Ddeddf yn caniatáu i'r Senedd gynnal ei rôl gyfansoddiadol o ystyried a ddylid cydsynio â gwneud y ddeddfwriaeth yn berthnasol yng Nghymru. Roedd hefyd yn amddifadu Senedd y DU o'r cyfle i ystyried barn deddfwrfa a etholwyd yn ddemocrataidd yng Nghymru. O ystyried y penderfyniadau cynharach i fwrw ymlaen â Deddf y Cytundeb Ymadael a Deddf y Farchnad Fewnol heb dderbyn cydsyniad gan y Senedd, mae hon yn duedd sy'n peri pryder mawr, ac rwyf wedi ysgrifennu at Ganghellor Dugiaeth Caerhirfryn i'r perwyl hwn. Yn y llythyr hwnnw, rwyf wedi nodi ein bod yn gwerthfawrogi bod amgylchiadau'r Ddeddf hon yn wahanol iawn i'r ddau ddarn o ddeddfwriaeth a nodwyd uchod, ac nid oedd Llywodraeth y DU wedi cynllunio ymlaen llaw i ddeddfu heb gydsyniad. Fodd bynnag, yn y pen draw Llywodraeth y DU sy'n gyfrifol am gytuno ar yr amserlenni seneddol, gan gynnwys amser dechrau a diwedd sesiynau seneddol. Yn olaf (mewn perthynas â'r Ddeddf hon), awgrymodd Gweinidogion Llywodraeth y DU yn eu llythyr y byddai gan y Senedd amser i ystyried y Ddeddf yn y cyfnod rhwng derbyn Cydsyniad Brenhinol a'r Ddeddf yn dod i rym. Nid yw hyn, wrth gwrs, yr un peth â cael y cyfle i ystyried y Bil mewn modd ystyrlon cyd iddo dderbyn Cydsyniad Brenhinol, o ystyried pe bai'r Senedd yn pleidleisio yn erbyn y Bil, na fyddai'n bosibl atal y Bil rhag dod i rym. Mae hefyd yn methu â chydnabod mai rhan o ddiben Confensiwn Sewel yw hwyluso deialog rhwng deddfwrfeydd y Deyrnas Unedig, a'i gwledydd cyfansoddol – a gydnabuwyd gan y Goruchaf Lys yn Adroddiad Miller fel rhywbeth sylfaenol bwysig i setliad cyfansoddiadol y DU. Hyd yn oed cyn i'r tair Deddf a drafodwyd yn y llythyr hwn gael eu pasio, roedd Llywodraeth Cymru wedi dod i'r farn nad oedd y disgresiwn dilyffethair presennol sydd ar gael i ddiystyru bwriadau Confensiwn Sewel yn gynaliadwy. Gwnaed hyn yn glir yn ein cyhoeddiad yn 2019 "Diwygio ein Hundeb”. Yn anffodus, mae gweithredoedd y Llywodraeth hon yn y DU wedi rhoi tystiolaeth bendant ein bod yn gywir. Cyn bo hir, byddwn yn diweddaru'r cyhoeddiad hwnnw, er mwyn rhoi ymdeimlad o faint o newid sydd ei angen i drefniadau llywodraethu ein Hundeb.

Translate the text from Welsh to English.

Rwyf yn falch o hysbysu'r aelodau fy mod wedi gwneud Rheoliadau Absenoldeb Teuluol ar gyfer Aelodau Awdurdodau Lleol (Cymru) (Diwygio) 2021 heddiw.   Daw’r Rheoliadau hyn i rym ar 1 Ebrill 2021\. Mae'r Rheoliadau hyn yn diwygio Rheoliadau Absenoldeb Teuluol ar gyfer Aelodau Awdurdodau Lleol (Cymru) 2013 i gynyddu hawl absenoldeb mabwysiadwr yn achos aelodau awdurdod lleol o 2 wythnos i 26 wythnos. Mae absenoldeb teuluol yn sbardun sylfaenol i gynyddu amrywiaeth y rhai sy'n cymryd rhan mewn democratiaeth leol drwy alluogi unigolion i gydbwyso gofynion eu rôl fel aelod o'r awdurdod lleol ag anghenion eu teulu. Bydd y newidiadau a wneir gan y Rheoliadau hyn yn golygu y bydd yr un cyfnodau o absenoldeb mamolaeth a mabwysiadwr ar gael i aelodau prif gynghorau ac yn darparu ar gyfer trefniadau tebyg ar gyfer absenoldeb mabwysiadwr, fel sydd eisoes ar waith ar gyfer absenoldeb mamolaeth.  Rwyf hefyd wedi gwneud Gorchymyn Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (Cychwyn Rhif 1 a darpariaeth arbed) 2021, y gorchymyn cychwyn cyntaf mewn perthynas â Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (“Deddf 2021”).  Fel y cyntaf o dri Gorchymyn Cychwyn yr wyf yn bwriadu  eu gwneud yn ystod mis Mawrth, mae'r Gorchymyn hwn yn dod â nifer o ddarpariaethau allweddol Deddf 2021 i rym ar gyfres o ddyddiadau hyd at 5 Mai 2022\.  Bydd hyn yn rhoi sicrwydd i'r awdurdodau lleol ynghylch pa newidiadau deddfwriaethol sy'n cael eu rhoi ar waith a phryd, ac yn sicrhau y gellir gwneud y paratoadau gofynnol. Ar 1 Ebrill 2021, bydd adran 163, sy'n darparu ar gyfer penodi, gan y Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol, ei brif weithredwr, ac adran 164, sy'n galluogi Gweinidogion Cymru i roi cyfarwyddydau i'r Comisiwn ac i brif gynghorau, yn ymwneud ag arfer eu swyddogaethau o dan Ran 3 o Ddeddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth) (Cymru) 2013, yn dod i rym. Daw'r pŵer cymhwysedd cyffredinol i rym ar gyfer prif gynghorau ar 1 Tachwedd 2021 a chynghorau cymuned cymwys ar 5 Mai 2022\.  Bydd cychwyn y darpariaethau hyn ar y dyddiadau hyn yn caniatáu i'r is\-ddeddfwriaeth angenrheidiol gael ei gwneud ac i ganllawiau gael eu cyhoeddi i gefnogi'r gwaith o roi'r darpariaethau hyn ar waith. O 1 Ebrill 2022 bydd yn ofynnol i gynghorau cymuned a thref baratoi a chyhoeddi adroddiad am flaenoriaethau, gweithgareddau a chyflawniadau'r cyngor yn ystod pob blwyddyn ariannol.  Bydd yn ofynnol i gynghorau gyhoeddi eu hadroddiad cyntaf, a fydd yn ymwneud â blwyddyn ariannol 2021\-22, cyn gynted ag y bo'n ymarferol ar ôl diwedd y flwyddyn ariannol honno. Yng ngoleuni'r pandemig, estynnwyd yr amserlen ar gyfer craffu ar y Ddeddf gan y Senedd.  O ganlyniad rwyf wedi dewis gohirio cychwyn nifer o ddarpariaethau'r Ddeddf hyd at 5 Mai 2022 i gyfateb i ddyddiad etholiadau cyffredin llywodraeth leol nesaf.  Credaf fod y dull hwn yn fwy priodol ac yn peri llai o aflonyddwch i'r awdurdodau lleol, yn enwedig yng ngoleuni'r pandemig parhaus, yn hytrach na gorfodi'r sector i nifer o ofynion newydd o fewn y flwyddyn cyn yr etholiadau.     O'r herwydd, bydd nifer o ddarpariaethau'n dod i rym ar 5 Mai 2022, gan gynnwys mewn perthynas â: * Diwygiadau i annog y cyhoedd i gymryd mwy o ran mewn democratiaeth leol, a gwella tryloywder gan gynnwys: 1. ei gwneud yn ofynnol i brif gynghorau: * annog pobl leol i gymryd rhan mewn llywodraeth leol drwy baratoi strategaeth cyfranogiad y cyhoedd; sefydlu cynllun deisebau a chyhoeddi eu cyfansoddiad a chanllaw i'r cyfansoddiad; * cyhoeddi cyfeiriadau swyddogol ar gyfer aelodau; * gwneud trefniadau i ddarlledu cyfarfodydd o'u cyngor llawn sy'n agored i'r cyhoedd yn electronig a sicrhau bod y darllediad ar gael yn electronig am gyfnod rhesymol ar ôl y cyfarfod; 2. darpariaethau sy'n galluogi'r cyhoedd i gymryd rhan yng nghyfarfodydd cynghorau cymuned a thref. 3. * * Darpariaeth sy'n ymwneud ag arweinyddiaeth cynghorau, gan gynnwys hwyluso mwy o amrywiaeth ymhlith aelodau gan gynnwys: * sefydlu swydd statudol prif weithredwr o fewn prif gynghorau; * penodi cynorthwywyr i weithredwyr prif gynghorau; * rhannu swyddi \- ei gwneud yn ofynnol i brif gynghorau gynnwys darpariaeth yn eu trefniadau gweithrediaeth sy'n galluogi dau neu fwy o aelodau i rannu swydd ar weithrediaeth; * dyletswydd arweinwyr grwpiau gwleidyddol o fewn prif gynghorau i gynnal safonau ymddygiad uchel; * ddyletswydd ar gynghorau cymuned a thref i baratoi cynllun hyfforddi ar gyfer aelodau'r cyngor. Er mwyn sicrhau bod awdurdodau lleol yn cael y cymorth a'r cymorth angenrheidiol wrth weithredu'r darpariaethau hyn, rwyf yn  bwriadu cyhoeddi canllawiau.  Yn hytrach na chreu nifer o ddarnau o ganllawiau ar wahân y mae'n rhaid eu darllen gyda'i gilydd, bydd set gyfunol o ganllawiau'n cael ei pharatoi.     Gan edrych at y dyfodol bydd yr ail Orchymyn Cychwyn yn dod â darpariaethau amrywiol i rym ar draws Rhannau 6, 7 a 9 o'r Ddeddf, gan gynnwys y drefn perfformiad a llywodraethiant newydd ar gyfer prif gynghorau a darpariaethau mewn perthynas ag ailstrwythuro prif ardaloedd.     Yna bydd y trydydd Gorchymyn Cychwyn yn dod â darpariaethau i rym mewn perthynas â phresenoldeb, gan gynnwys presenoldeb o bell, yng nghyfarfodydd awdurdodau lleol a'r trefniadau ar gyfer cyfarfodydd a dogfennau awdurdodau lleol, gan gynnwys ei gwneud yn ofynnol i ddogfennau cyfarfodydd penodol gael eu cyhoeddi'n electronig. Mae gwneud yr ail a'r trydydd Gorchymyn Cychwyn yn ddarostyngedig i gymeradwyaeth y Senedd ar gyfer is\-ddeddfwriaeth sy'n darparu i'r diwygiadau canlyniadol angenrheidiol gefnogi dod â'r darpariaethau perthnasol i rym. Byddaf yn rhoi rhagor o fanylion i'r Aelodau pan wneir y Gorchmynion Cychwyn hyn.

I am pleased to inform members that I have today made the Family Absence for Members of Local Authorities (Wales) (Amendment) Regulations 2021\.  These Regulations will come into force on 1 April 2021\. These Regulations amend the Family Absence for Members of Local Authorities (Wales) Regulations 2013 to increase adopter’s absence entitlement for members of a local authority from 2 weeks to 26 weeks.  Family absence is a fundamental lever in increasing the diversity of those participating in local democracy by enabling individuals to balance the requirements of their role as a member of the local authority with the needs of their family. The changes made by these Regulations will result in the same periods of maternity and adopter’s absence being available to members of principal councils and provide for similar arrangements for adopter’s absence, as are already in place for maternity absence.  I have also made the Local Government and Elections (Wales) Act 2021 (Commencement No. 1 and Saving Provision) Order 2021, the first commencement order in respect of the Local Government and Elections (Wales) Act 2021 (“the 2021 Act”).  As the first of three Commencement Orders I intend to make during March, this Order brings into force a number of key provisions of the 2021 Act on a series of dates up to 5 May 2022\.  This will provide local authorities with certainty as to what legislative changes are being implemented when, and ensure the required preparations can be made. On the 1st April 2021 section 163, which provides for the appointment, by the Local Democracy and Boundary Commission, of its chief executive, and section 164, which enables the Welsh Ministers to give directions to the Commission and to principal councils, relating to the exercise of their functions under Part 3 of the Local Government (Democracy) (Wales) Act 2013, will be brought into force. The general power of competence will come into force for principal councils on 1 November 2021 and eligible community councils on 5 May 2022\.  Commencing these provisions on these dates will allow the necessary subordinate legislation to be made and guidance issued to support the implementation of these provisions. From 1 April 2022 community and town councils will be required to prepare and publish a report about the council’s priorities, activities and achievements during each financial year.  Councils will be required to publish their first report, which will relate to the 2021\-22 financial year, as soon as practicable after the end of that financial year. In light of the pandemic, the timetable for the scrutiny of the Act by the Senedd was extended.  As a consequence I’ve chosen to postpone the commencement of a number of the Act’s provisions to 5 May 2022 to correspond with the date of the next local government ordinary elections.  I consider this approach to be more appropriate and less disruptive to local authorities, especially in light of the ongoing pandemic, rather than subjecting the sector to a number of new requirements within the year preceding the elections.  As such, the 5 May 2022 will see a number of provisions brought into force, including in respect of:   * Reforms to increase public participation in local democracy and improve transparency including: 1. requiring principal councils to: * encourage local people to participate in local government through the preparation of the public participation strategy; establish a petition scheme and publish their constitution and a constitution guide; * publish official addresses for members; * make arrangements to broadcast meetings of their full council that are open to the public electronically and make the broadcast available electronically for a reasonable period after the meeting; 2. provisions enabling public participation at community and town council meetings. * Provision relating to the leadership of councils, including facilitating greater diversity amongst members including: * establishing a statutory position of chief executive within principal councils; * appointment of assistants to the executives of principal councils; * job sharing \- requiring principal councils to include in their executive arrangements provision enabling two or more members to share an office on an executive; * duty of political group leaders within principal councils to maintain high standards of conduct; * duty on community and town councils to prepare a training plan for members of the council. In order to ensure local authorities have the necessary support and assistance when implementing these provisions I intend to publish guidance.  Rather than create numerous pieces of separate guidance which have to be read together, a consolidated set of guidance will be prepared.  Looking forward the second Commencement Order, will bring into force various provisions across Parts 6, 7 and 9 of the Act, including the new performance and governance regime for principal councils and provisions in relation to the restructuring of principal areas.  The third Commencement Order will then bring into force provisions in respect of attendance, including remote attendance, at local authority meetings and the arrangements for local authority meetings and documents, including requiring electronic publication of certain meeting documents. The making of the second and third Commencement Orders are subject to the Senedd approving subordinate legislation which provides for the necessary consequential amendments to support the bringing into force of the relevant provisions. I will provide Members with further details as and when these Commencement Orders are made.

Translate the text from English to Welsh.

Alongside the update of Our National Mission, I am also publishing ‘Curriculum for Wales: the journey to 2022’. This sets out shared expectations of what curriculum realisation means for practitioners, schools and settings from 2022\. It aims to help schools to prepare for designing and implementing their curriculum. The document has been co\-constructed with strategic partners including practitioners, regional consortia and Estyn, and is in direct response to the OECD review which recommended that Welsh Government provide the education system with a clear plan for next steps. I recognise that some schools may be concerned about their ability to make progress towards designing their curriculum given the disruption of the COVID\-19 pandemic.  I appreciate the challenge facing our schools and although the shared expectations document does not require action at this time, it provides clear direction towards curriculum reform.  To further support schools over the autumn term, we will work with our partners to develop a curriculum implementation plan. This plan will sit alongside these shared expectations and set out the roles and responsibilities of the different parts of the education system in supporting schools to progress with curriculum realisation in 2022 and beyond.  These shared expectations reflect that schools will be in different places in designing their curriculum and aims to guide schools’ work regardless of where they are in their journey. It allows schools to move at a pace appropriate to them, allowing them to respond to the challenges of COVID\-19 while also supporting them to prepare longer term for reform. These expectations encourage all schools to begin with developing a clear vision for curriculum. The ‘Guidance on learning in schools and settings from the autumn term’ published in July sets out expectations and priorities for learning over the next school year, and leans towards the principles of the new curriculum. I would like to reiterate that schools should not feel pressured by this publication to react immediately. I fully recognise and appreciate the challenging circumstance schools are facing.  Publishing these expectations is an important milestone towards curriculum change but schools should only use these to support their planning process when their staff and learners are ready. **Curriculum for Wales: the journey to 2022** https://hwb.gov.wales/curriculum\-for\-wales **Our National Mission** https://gov.wales/our\-national\-mission\-0

Ynghyd â'r diweddariad ar Genhadaeth ein Cenedl, rwyf hefyd yn cyhoeddi 'Cwricwlwm i Gymru: y daith i 2022'. Mae'r ddogfen hon yn amlinellu'r disgwyliadau cyffredin o ran beth y mae gwireddu'r cwricwlwm yn ei olygu i ymarferwyr, ysgolion a lleoliadau o 2022\. Ei nod yw helpu ysgolion i baratoi ar gyfer cynllunio a gweithredu eu cwricwlwm. Mae'r ddogfen wedi'i llunio ar y cyd â phartneriaid strategol gan gynnwys ymarferwyr, consortia rhanbarthol ac Estyn, ac mae'n ymateb uniongyrchol i adolygiad yr OECD a argymhellodd y dylai Llywodraeth Cymru ddarparu cynllun clir i'r system addysg ar gyfer y camau nesaf. Rwy'n cydnabod y gallai rhai ysgolion fod yn bryderus ynghylch eu gallu i wneud cynnydd tuag at gynllunio eu cwricwlwm o ystyried yr amharu o ganlyniad i bandemig COVID\-19\.  Rwy'n sylweddoli'r her sy'n wynebu ein hysgolion ac er nad oes angen gweithredu ar y ddogfen disgwyliadau cyffredin ar hyn o bryd, mae'n darparu cyfeiriad clir tuag at ddiwygio'r cwricwlwm.  Er mwyn cefnogi ysgolion ymhellach dros dymor yr hydref, byddwn yn gweithio gyda'n partneriaid i ddatblygu cynllun gweithredu'r cwricwlwm. Bydd y cynllun hwn yn cyd\-fynd â'r disgwyliadau cyffredin hyn ac yn nodi rolau a chyfrifoldebau gwahanol rannau'r system addysg wrth gefnogi ysgolion i symud ymlaen i wireddu'r cwricwlwm yn 2022 a thu hwnt.  Mae'r disgwyliadau cyffredin hyn yn adlewyrchu'r ffaith y bydd ysgolion mewn gwahanol sefyllfaoedd wrth gynllunio eu cwricwlwm a'u nod yw llywio gwaith yr ysgolion waeth lle maent ar eu taith. Mae'n caniatáu i ysgolion symud ar gyflymder sy'n briodol iddynt, gan ganiatáu iddynt ymateb i heriau COVID\-19 a'u cefnogi hefyd i baratoi'n fwy hirdymor ar gyfer y diwygiadau. Mae'r disgwyliadau hyn yn annog pob ysgol i ddechrau datblygu gweledigaeth glir ar gyfer y cwricwlwm. Mae'r 'Canllawiau ar ddysgu mewn ysgolion a lleoliadau o dymor yr hydref' a gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf yn nodi disgwyliadau a blaenoriaethau ar gyfer dysgu dros y flwyddyn ysgol nesaf, ac yn gwyro tuag at egwyddorion y cwricwlwm newydd. Hoffwn ailadrodd na ddylai ysgolion deimlo dan bwysau i ymateb ar unwaith yn sgil y cyhoeddiad hwn. Rwy'n llwyr gydnabod a gwerthfawrogi'r amgylchiadau heriol y mae ysgolion yn eu hwynebu. Mae cyhoeddi'r disgwyliadau hyn yn garreg filltir bwysig tuag at newid y cwricwlwm ond dim ond pan fydd eu staff a'u dysgwyr yn barod y dylai ysgolion eu defnyddio i gefnogi eu proses gynllunio. Cwricwlwm Cymru: y daith i 2022 Cenhadaeth ein Cenedl

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r cyllid hwn yn ychwanegol at yr £8m a ddarparwyd drwy Raglen Grant Atal Digartrefedd a’r £6m a ddyrannwyd i awdurdodau lleol i atal digartrefedd. Caiff awdurdodau lleol, drwy gydweithio â mudiadau’r sector gwirfoddol, eu gwahodd i wneud cais am y cyllid ar gyfer prosiectau sy’n mynd i’r afael â chysgu ar y stryd, digartrefedd ymhlith pobl ifanc, digartrefedd neu’r posibilrwydd o ddigartrefedd ymhlith pobl â phroblem iechyd meddwl, ac sy’n ei gwneud yn haws i bobl sydd angen tai gael mynediad i’r sector rhentu preifat. Gan fod y materion hyn yn gysylltiedig â’i gilydd yn aml, caiff prosiectau sy’n mynd i’r afael â’r cysylltiadau hynny eu hannog yn benodol i wneud cais. Daw’r cyhoeddiad wrth i adroddiad sy’n gwerthuso deddfwriaeth Llywodraeth Cymru ar ddigartrefedd o dan Ddeddf Tai (Cymru) 2014 gael ei gyhoeddi. Gwelwyd bod y sylw mwy a roddwyd yn y Ddeddf i atal digartrefedd wedi arwain, yn gyffredinol, at atal digartrefedd go iawn i nifer fwy o bobl nag o’r blaen, ond nad yw rhai grwpiau penodol, ee dynion sengl, y rheini sy’n gadael gofal a’r rheini sydd â mwy nag un broblem wedi elwa i’r un graddau. Roedd yr adroddiad hefyd yn tynnu sylw at amrywiadau ledled Cymru o ran y gwasanaethau a ddarperir. Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet: > "Mae darparu cartref diogel a chynnes i bobl yn dal i fod yn flaenoriaeth allweddol. Mae’r adroddiad a gyhoeddwyd heddiw yn dangos bod awdurdodau lleol wedi dechrau ar y trywydd iawn i weithredu’r ddeddfwriaeth a gyflwynwyd gennym yn 2015 i helpu pawb sy’n ddigartref neu mewn perygl o fod yn ddigartref. > > "Ond mae yna fwy y gallwn ni ei wneud, yn enwedig dros y grwpiau hynny sy’n dal i’w chael yn anodd cael y cymorth sydd ei angen arnyn nhw. Ynghyd â’r £14m y gwnes i ei gyhoeddi yn gynharach eleni, bydd y cyllid dwi wedi’i gyhoeddi heddiw ar gael i brosiectau sy’n ceisio targedu’r grwpiau hyn a mynd i’r afael â’r materion maen nhw’n eu hwynebu."

The funding is in addition to the £8m of funding provided via the Homelessness Prevention Grant programme and the £6m allocated to local authorities to prevent homelessness. Local Authorities, working with voluntary sector organisations, will be invited to apply for the funding for projects which address rough sleeping, youth homelessness, people with a mental health need who are homeless or potentially homeless, and improving access to the private rented sector for people in housing need. As these issues are often interlinked, projects which address these linkages will be particularly encouraged. The announcement comes as an evaluation report of the Welsh Government’s homelessness legislation under the Housing (Wales) Act 2014 is published. The report found that overall, the increased focus on prevention introduced under the Act has led to the prevention of homelessness for a larger number of people than previously but that certain groups, such as single men, care leavers and those experiencing multiple issues have not benefitted to the same extent. The report also highlighted variations across Wales in the delivery of services. The Cabinet Secretary said: > "Providing people with a safe, warm and secure home remains a key priority. The report published today shows that Local authorities have made a positive start in implementing the legislation we introduced in 2015 to help everyone who is homeless or at risk of becoming homeless. > > "There is more we can do however, particularly for those groups who are still struggling to get the help they need. Along with the £14m I announced earlier this year, the funding I have announced today will be available to projects that aim to target these groups and tackle the issues they face."

Translate the text from English to Welsh.

The vote on the final Budget 2017\-18 will be held on January 10, 2017\. As part of the final budget, an extra £33m of capital funding will support the work of Natural Resources Wales and local authorities on priority flood risk management schemes over the next four years. This is in addition to the £150m innovative coastal risk management scheme which will start in 2018\. A further £53m of capital funding has been allocated to accelerate the delivery of the Welsh Government’s key commitment to deliver 20,000 affordable homes over the course of this Assembly term – in total £1\.36bn of capital will be invested in delivering this ambitious commitment to create more affordable homes. The Welsh Government will invest £50m of capital in regeneration programmes. This funding will focus on Wales’ most disadvantaged communities and support wider government ambitions, including the Ministerial Taskforce for the South Wales Valleys Taskforce, the Metro and the city deals. Finance Secretary Mark Drakeford today said: > “The final Budget 2017\-18 provides ambition and stability in uncertain times. > > “Following the publication of our draft spending plans in October, we have reflected on the issues raised and the feedback we received during the budget scrutiny process. > > “We have provided a capital boost for the areas we know need additional support – flooding and regeneration – while also accelerating key priorities such as delivering 20,000 affordable homes.   > > “This funding will benefit individuals, families and strengthen communities across Wales.” Welsh Government Ministers will be announcing further details about the specific allocations in the coming weeks. Lesley Griffiths, Cabinet Secretary for Environment and Rural Affairs, said: > “Earlier this year we promised the people of Wales that we would make further investment in flood alleviation across Wales to protect homes and businesses. I am delighted we have been able to deliver on this promise.” Communities and Children Secretary Carl Sargeant added: > “This extra funding is excellent news for communities throughout Wales. It will make a significant contribution to achieving our target of providing an additional 20,000 affordable homes and regenerating the communities in which people live and work. > > “Both housing and regeneration are about far more than bricks and mortar and can make a real difference to the lives of individuals and communities as a whole.“

Yn y Gyllideb derfynol, bydd £33m o gyllid cyfalaf ychwanegol yn cael ei roi tuag at gefnogi gwaith Cyfoeth Naturiol Cymru ac awdurdodau lleol ar gynlluniau rheoli perygl llifogydd dros y pedair blynedd nesaf. Daw hyn ar ben y cynllun arloesol i reoli perygl arfordiroedd gwerth £150m a fydd yn dechrau yn 2018\. Mae £53m pellach o gyllid cyfalaf wedi cael ei ddyrannu i gyflymu'r gwaith o wireddu ymrwymiad Llywodraeth Cymru i gyflenwi 20,000 o dai fforddiadwy yn ystod tymor y Cynulliad hwn. Bydd cyfanswm o £1\.36bn yn cael ei fuddsoddi er mwyn cyflawni’r ymrwymiad uchelgeisiol. Caiff £50m o gyllid cyfalaf ei fuddsoddi mewn rhaglenni adfywio. Bydd y cyllid hwn yn canolbwyntio ar gymunedau mwyaf difreintiedig Cymru ac yn cefnogi amcanion ehangach y Llywodraeth, gan gynnwys y Tasglu Gweinidogol ar gyfer Cymoedd y De, y Metro a'r bargeinion dinesig. Dywedodd yr Ysgrifennydd Cyllid, Mark Drakeford heddiw: > "Mae Cyllideb derfynol 2017\-18 yn un uchelgeisiol ac mae’n cynnig sefydlogrwydd mewn cyfnod o ansicrwydd.   > > "Yn dilyn cyhoeddi ein cynlluniau gwariant drafft ym mis Hydref, ry'n ni wedi ystyried y materion a godwyd a'r adborth a gafwyd yn ystod y broses graffu. > "Ry'n ni wedi rhoi hwb ariannol i'r meysydd hynny sydd angen cymorth ychwanegol fwyaf fel lliniaru llifogydd ac adfywio cymunedau. Bydd yr arian hefyd yn canolbwyntio ar gyflymu ymrwymiadau presennol fel sicrhau 20,000 o dai fforddiadwy.   > > "Bydd y cyllid hwn o fudd i unigolion a theuluoedd a bydd yn helpu i gryfhau cymunedau ledled Cymru." Bydd Gweinidogion Llywodraeth Cymru'n cyhoeddi manylion pellach ynghylch y dyraniadau penodol dros yr wythnosau nesaf. Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig, Lesley Griffiths: > "Yn gynharach eleni fe wnaethon ni addo i bobl Cymru y bydden ni'n buddsoddi mwy i liniaru effaith llifogydd ledled y wlad er mwyn diogelu tai a busnesau. Rwy'n hynod o blês ein bod ni wedi gallu gwireddu'r addewid hwn." Ychwanegodd yr Ysgrifennydd dros Gymunedau a Phlant, Carl Sargeant: > "Mae'r cyllid hwn yn newyddion gwych i gymunedau ledled Cymru. Bydd yn cyfrannu'n helaeth at ein gwaith o gyrraedd y nod o ddarparu 20,000 o dai fforddiadwy ychwanegol ac adfywio'r cymunedau sy’n gartref ac yn fan gwaith i nifer o bobl. > > "Mae’r maes tai ac adfywio yn ymwneud â llawer mwy nag adeiladau a gall wneud gwahaniaeth mawr i fywydau unigolion ac i gymunedau cyfan."

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r niferoedd uchel o raddau A\*\-C, sydd yn y ddwy flynedd ddiwethaf wedi cyrraedd lefel uwch nag erioed, wedi’u cynnal a gwelwyd cynnydd yn y rheini a gafodd y graddau uchaf. Mae’r ystadegau yn dangos: * Bod cyfran y graddau A\*\-A wedi cynyddu 0\.2 pwynt canran o gymharu â’r llynedd, ac wedi cyrraedd 19\.4%. * Cynnydd mewn graddau A\*, sydd wedi codi 0\.1% i 6\.1%. * Cyfradd basio gyffredinol A\*\-C o 66\.6%, sy’n golygu bod tua dwy ran o dair o bob disgybl wedi cael graddau A\*\-C. * Cyfradd basio gyffredinol A\*\-G o 98\.7%, yr un fath â’r llynedd. * Bod y canlyniadau mathemateg yng Nghymru ymhlith disgyblion 16 oed dros flwyddyn academaidd gyfan 2015\-16 yn dangos gwelliannau ym mhob gradd, a bod cyfraddau pasio A\*\-C nawr wedi cyrraedd 65\.5%. * Bod mwy nag 14,000 o ddysgwyr wedi cael Diploma’r Fagloriaeth Gymreig. * Bod cynnydd o 0\.4 pwynt canran yn nifer y dysgwyr a gwblhaodd eu Bagloriaeth Gymreig ar lefel ganolradd o gymharu â lefelau 2015\. * Bod bron i 12,000 o ddysgwyr wedi cael y Diploma Canolradd llawn. Wrth ymweld ag ysgol Cefn Hengoed yn Abertawe, dywedodd Kirsty Williams: > “Dwi am longyfarch y miloedd o bobl ifanc sydd wedi cael eu canlyniadau. Mae canlyniadau TGAU eleni yn dangos perfformiad cryf arall. Mae dwy ran o dair o’n dysgwyr wedi cael o leiaf A\*\-C ac mae yna gynnydd yn y graddau uchaf, diolch i waith caled ein disgyblion a’u hathrawon. > > “Mae’r perfformiad yn y pynciau gwyddoniaeth unigol yn parhau’n uchel o gymharu â chanlyniadau gweddill y DU ac mae’r canlyniadau lefel mynediad hefyd wedi codi. Mae ein perfformiad yn y Fagloriaeth hefyd yn wych, ac mae gan fwy nag 14,000 o ddisgyblion sgiliau a phrofiadau ychwanegol bellach sy’n rhoi mantais iddynt mewn byd cynyddol gystadleuol. > > “Fe all athrawon a disgyblion ymfalchïo yn y ffaith bod Cymru wedi cynnal ei record o ran y gyfradd basio. Fe fydda i’n parhau i ganolbwyntio ar godi’r safonau a’n huchelgais i sicrhau rhagoriaeth ym mhob un o’n hysgolion.” Mae cymwysterau TGAU yn newid yng Nghymru; ers Medi 2015 mae chwe phwnc TGAU wedi bod yn cael eu haddysgu ar eu ffurf ddiwygiedig am y tro cyntaf – Cymraeg Iaith, Saesneg Iaith, Llenyddiaeth Gymraeg, Llenyddiaeth Saesneg, Mathemateg Rhifedd a Mathemateg. Bydd arholiadau Tachwedd 2016 a haf 2017 yn adlewyrchu’r cymwysterau newydd hyn.

The record levels of A\*\-C, a high point achieved in the previous two years, has been maintained and there has been an increase in those achieving the top grades. The statistics show: * The proportion of A\*\-A has increased by 0\.2 percentage points compared to last year, and stands at 19\.4%. * There has been an increase in A\* grades, which have gone up by 0\.1% to 6\.1%, * An overall pass rate at A\*\-C of 66\.6%, meaning around two thirds of all pupils achieving A\*\-C passes. * The overall pass rate A\*\-G is 98\.7%, the same as last year. * Mathematics results for Wales for 16 year olds over the full academic year 2015\-16 show improvements across all grades with A\*\-C pass rates now at 65\.5% * More than 14,000 learners being awarded a Welsh Baccalaureate Diploma. * A 0\.4 percentage point increase on the number of learners completing their Welsh Baccalaureate at intermediate level compared to 2015 levels. * Almost 12,000 learners achieving the full Intermediate Diploma. Visiting Cefn Hengoed school in Swansea, Kirsty Williams said: > “I want to congratulate the thousands of young people receiving their results. This year’s GCSEs show another strong performance with two thirds of our learners achieving at least A\* \-C and an increase in the top grades. This is due to the hard work of our pupils and their teachers. > > “The performance of our individual science subjects remains high when compared with the UK results and entry levels have also increased.  Our Welsh Baccalaureate performance is also excellent with more than 14,000 pupils now having extra skills and experiences that give them an edge in an increasingly competitive world. > > “Teachers and pupils can be proud that Wales has maintained our record pass rate.  I will continue to focus on raising standards and ambitions for excellence across all our schools.” GCSEs in Wales are changing; six GCSE subjects with first teaching already started in September 2015 have been reformed \- English Language, Welsh Language, English Literature, Welsh Literature, Mathematics Numeracy and Mathematics. The November 2016 and summer 2017 exams will reflect these new qualifications.

Translate the text from English to Welsh.

A time lapse video of the River Seiont viaduct has been released which shows how the work was carried out by the Balfour Beatty Jones Bros Joint Venture delivering the £135 million bypass which is one of the largest infrastructure projects underway in north Wales. YouTube videos cannot be displayed ---------------------------------- JavaScript is not running in your browser so you cannot view this video. Enable JavaScript or try a different browser. The 9\.8km bypass will run from the Goat roundabout on the A499/A487 junction to the Plas Menai roundabout around Llanwnda, Dinas, Bontnewydd and Caernarfon. The scheme will deliver improved travel times, reduce congestion and improve air quality on local roads, and lead to more opportunities for active travel. Another key milestone has been reached as surfacing work is now beginning on the bypass near the Cibyn Industrial Estate in Caernarfon. The site team from Balfour Beatty and Jones Bros have continued throughout the coronavirus (COVID\-19\) pandemic with strict control measures in place to protect the workforce. Minister for Transport and North Wales Ken Skates said: > “The Caernarfon and Bontnewydd bypass is a major infrastructure project in north Wales and it’s great to see how the work is progressing well. > > > “Great skill is needed in the placing of the bridge beams and this is clear from the newly released time lapse video which shows how this feat of engineering was achieved. > > > “The new route will make a real difference to the local communities in and around Bontnewydd once complete, by improving air quality and removing congestion. I’m pleased to see the excellent progress on this major scheme and the benefits it has delivered to the local economy.” Jon Muff, structures lead for the Balfour Beatty Jones Bros Civil Engineering Joint Venture, said: > “The delivery and installation of the steel bridge beams for both bridges required considerable coordination and skill from all involved. > > > “Lifting the steelwork into place is a major milestone which marks the beginning of the next key phase of the project: casting of the concrete bridge decks. > > > “It’s exciting to see the scheme continue to take shape, and we look forward to finishing on schedule.”

Mae fideo treigl amser o draphont Afon Seiont wedi'i ryddhau sy'n dangos sut y cafodd y gwaith ei wneud gan Gyd\-fenter Balfour Beatty Jones Bros sy'n adeiladu'r ffordd osgoi £135m sy'n un o'r prosiectau seilwaith mwyaf sydd ar y gweill yng Ngogledd Cymru. Ni all fideos YouTube gael eu dangos ------------------------------------ Nid yw JavaScript yn rhedeg yn eich porwr felly ni allwch wylio’r fideo yma. Dylech alluogi JavaScript neu ddefnyddio porwr gwahanol. Bydd y ffordd osgoi 9\.8km yn rhedeg o gylchfan y Goat ar gyffordd yr A499/A487 i gylchfan Plas Menai o amgylch Llanwnda, Dinas, Bontnewydd a Chaernarfon. Bydd y cynllun yn sicrhau gwell amseroedd teithio, yn lleihau tagfeydd ac yn gwella ansawdd aer ar ffyrdd lleol, ac yn arwain at fwy o gyfleoedd ar gyfer teithio llesol. Cyrhaeddwyd carreg filltir allweddol arall gan fod gwaith gosod wyneb bellach yn dechrau ar y ffordd osgoi ger Ystâd Ddiwydiannol Cibyn yng Nghaernarfon. Mae tîm y safle o Balfour Beatty a Jones Bros wedi parhau i weithio drwy gydol pandemig COVID\-19 gyda mesurau rheoli llym ar waith i ddiogelu'r gweithlu. Dywedodd Ken Skates, y Gweinidog Trafnidiaeth a Gogledd Cymru: > "Mae ffordd osgoi Caernarfon a Bontnewydd yn brosiect seilwaith mawr yng Ngogledd Cymru ac mae'n wych gweld sut mae'r gwaith yn mynd rhagddo'n dda. > > > "Mae angen sgiliau arbennig i osod trawstiau'r bont ac mae hyn yn amlwg o'r fideo treigl amser sydd newydd ei ryddhau sy'n dangos sut y cyflawnwyd y gamp hon o beirianneg. > > > "Bydd y llwybr newydd yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i'r cymunedau lleol yn y Bontnewydd a'r cyffiniau unwaith y bydd wedi'i chwblhau, drwy wella ansawdd aer a chael gwared ar dagfeydd. Rwy'n falch o weld y cynnydd rhagorol ar y cynllun mawr hwn a'r manteision y mae wedi'u rhoi i'r economi leol." Dywedodd Jon Muff, arweinydd strwythurau Cyd\-fenter Peirianneg Sifil Balfour Beatty Jones Bros: > "Roedd darparu a gosod trawstiau'r bont ddur ar gyfer y ddwy bont yn gofyn am gryn gydlynu a sgil gan bawb. > > > "Mae codi'r gwaith dur yn ei le yn garreg filltir bwysig sy'n nodi dechrau cyfnod allweddol nesaf y prosiect: bwrw deciau'r bont goncrit. > > > "Mae'n gyffrous gweld y cynllun yn parhau i fynd rhagddo, ac edrychwn ymlaen at orffen ar amser."

Translate the text from Welsh to English.

Mae rhaglen Cronfa Ddysgu Undebau Cymru (WULF) a rhaglen Addysg Undebau Llafur TUC Cymru yn cefnogi Undebau Llafur yng Nghymru i ddatblygu sgiliau hanfodol a chyflogadwyedd y gweithlu, gyda phwyslais arbennig ar ddileu rhwystrau i ddysgwyr traddodiadol nad ydynt yn ddysgwyr. Bydd cam newydd rhaglen Cronfa Ddysgu Undebau Cymru (WULF) yn gweld 18 undeb yn derbyn cyllid i ddarparu ystod o weithgareddau i uwchsgilio unigolion yn y gweithle a datblygu eu dyheadau gyrfaol. Dangosodd Arolwg Dysgwyr WULF eleni fod 52 y cant o'r ymatebwyr wedi nodi bod y rhaglen wedi arwain at gynnydd mewn cyflogau, a dywedodd 16 y cant fod eu dysgu wedi arwain at newid swyddi. Mae cyfanswm o 70 y cant o ddysgwyr WULF yn fenywod a dywedodd 22 y cant o'r rhai a holwyd fod ganddynt namau corfforol, synhwyraidd, dysgu neu iechyd meddwl. Mae'r rhaglen, sydd wedi bod ar waith ers dros ugain mlynedd, yn cael ei chefnogi gan TUC Cymru. Mae'r prosiectau a ariennir dros y tair blynedd nesaf yn cynnwys: * prosiect Siop Sgiliau Cynaliadwy ar gyfer Dyfodol Cymru gan USDAW (Undeb Gweithwyr Siopau, Dosbarthu a Gwaith Perthynol). Bydd hyn yn canolbwyntio ar uwchsgilio gweithwyr siopau sydd â sgiliau digidol. * y Rhaglen Partneriaeth Ddysgu gan ASLEF (Cymdeithas Gysylltiedig Peirianwyr a Dynion Tân Locomotif). Bydd hyn yn cyflwyno safon prentisiaeth Lefel 3 ar gyfer gyrwyr trenau. * prosiect Full STEAM Ahead gan BECTU (Undeb Darlledu, Adloniant, Cyfathrebu a’r Theatr). Bydd hyn yn cefnogi'r diwydiannau creadigol wrth iddynt wella o bandemig COVID\-19\. Bydd cam nesaf y rhaglen yn adeiladu ar hyblygrwydd ac arloesedd y rhaglen yn ystod y pandemig, pan oedd yn canolbwyntio ar helpu gweithwyr a gafodd eu hadleoli i wahanol rolau, ffyrlo a cholli swyddi. Mae Rhaglen Lywodraethu Llywodraeth Cymru yn ymrwymo Gweinidogion i adeiladu ar lwyddiant WULF, drwy hyrwyddo mwy ar gyfleoedd dysgu yn y gweithle, cyflawni'r Warant i Bobl Ifanc a blaenoriaethu datgarboneiddio. Bydd hefyd yn cefnogi'r uchelgeisiau a nodwyd yn y Gymru Gryfach, Decach a Gwyrddach a gyhoeddwyd yn ddiweddar: Cynllun Cyflogadwyedd a Sgiliau, gan gynnwys gwaith teg i bawb, a helpu pobl mewn cyflogaeth i gael gwell swyddi, uwchsgilio a rhoi hwb i'w rhagolygon gyrfaoedd. Dywedodd Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething: > "Ein huchelgais yw sicrhau Cymru decach a mwy cyfartal, lle rydym yn gweithio i sicrhau nad oes neb yn cael ei adael ar ôl na'i ddal yn ôl, a chydag ymrwymiad i newid bywydau pobl er gwell. > > > "Mae cefnogi gweithwyr i uwchsgilio, newid llwybr a phrofi mwy o foddhad swydd yn allweddol i'w helpu i gyflawni eu potensial. > > > "Bydd hyn hefyd yn ein helpu i ddarparu'r sgiliau sydd eu hangen ar fusnesau Cymru, nawr ac yn y dyfodol, drwy ysgogi amrywiaeth yn y gweithlu, manteisio i'r eithaf ar ein talent yng Nghymru, a llunio economi sy'n gweithio i bawb. > > > "Cyflawnodd WULF ganlyniadau cadarnhaol i weithwyr yn ystod yr amodau hynod heriol a grëwyd gan bandemig y coronafeirws, ac rwyf am weld llwyddiant yn parhau wrth i ni symud i economi wyrddach sy'n fwy llewyrchus i bawb. Ymhlith y rhai sydd wedi elwa o raglenni WULF mae: * Helen Ward, o Trafnidiaeth Cymru, sydd ar hyn o bryd wedi cofrestru ar brentisiaeth i fod yn yrrwr trên drwy ASLEF. * Craig Kinsey, a fanteisiodd ar gynllun peilot y Brifysgol Agored drwy CWU (Undeb y Gweithwyr Cyfathrebu). Cafoodd radd rhagoriaeth, ac roedd yn gallu trosglwyddo ei wybodaeth a hyrwyddo dysgu'r Brifysgol Agored i gydweithwyr

The Wales Union Learning Fund (WULF) programme and the Wales TUC trade union education programme support trade unions in Wales to develop the essential skills and employability of the workforce, with a particular emphasis on removing barriers for traditional non\-learners. The new phase of the Wales Union Learning Fund (WULF) programme will see 18 unions receive funding to provide a range of activities to upskill individuals in the workplace and progress their career aspirations. This year’s WULF Learner Survey showed 52% of respondents reported the programme had led to a pay increase, while 16% reported their learning resulted in a change of job role. In total, 70% of learners in WULF are women and 22% of those surveyed reported to have physical, sensory, learning or mental health impairments. The programme, which has operated for more than twenty years, is supported by Wales TUC. Projects funded over the next three years include: * the Sustainable Skills Shop for the Future of Wales project from USDAW (Union of Shop, Distributive and Allied Workers). This will focus on upskilling shop workers with digital skills * the Learning Partnership Programme by ASLEF (Associated Society of Locomotive Engineers and Firemen). This will introduce a level 3 apprenticeship standard for train drivers * the Full STEAM Ahead project from BECTU (Broadcasting, Entertainment, Communications and Theatre Union). This will support the creative industries in their recovery from the COVID\-19 pandemic. The next stage of the programme will build on the flexibility and innovation of the programme during the pandemic, when it focused on helping workers who experienced redeployment into different roles, furlough, and job losses. The Welsh Government’s Programme for Government commits Ministers to building on the success of WULF, through greater promotion of workplace learning opportunities, delivering the Young Person’s Guarantee and prioritising decarbonisation. It will also support the ambitions set out in the recently published Stronger, fairer, greener Wales: a plan for employability and skills, including fair work for all, and helping people in employment to access better jobs, upskill and boost their careers prospects. Economy Minister Vaughan Gething said: > “Our ambition is to deliver a fairer and more equal Wales, where we work to ensure nobody is left behind or held back, and with a commitment to changing people's lives for the better. > > > “Supporting workers to upskill, change path and experience greater job satisfaction is key to helping them fulfil their potential. > > > “This will also help us deliver the skills Welsh businesses require, both now and in the future, by driving workforce diversity, making the most of our talent in Wales, and shaping an economy that works for everyone. > > > “The WULF delivered positive outcomes for workers during the incredibly challenging conditions created by the coronavirus pandemic, and I want to see that success continue as we transition to a greener economy that is more prosperous for all. Among those to have benefitted from WULF programmes are: * Helen Ward, from Transport for Wales, who is currently enrolled on an apprenticeship to become a train driver via ASLEF * Craig Kinsey, who accessed a pilot Open University scheme through CWU (Communication Workers Union). He achieved a distinction pass, and was able to pass on his knowledge and promote Open University learning to colleagues.

Translate the text from Welsh to English.

Mae swyddi Cymorth Busnes yn Cafcass Cymru yn ganolog wrth roi cymorth hanfodol i'r timoedd gweithredol o fewn y sefydliad, a sicrhau bod y timoedd gweithredol yn cael eu rheoli mewn modd hwylus ac effeithlon.  Mae'r swyddi hyn yn unigryw o fewn Llywodraeth Cymru ac yn cefnogi Rheolwyr Ymarfer, Cynghorwyr Llys Teulu/Gweithwyr Cymdeithasol Llys Teulu a Rheolwyr Cymorth Busnes i ddarparu gwasanaeth effeithiol i Lysoedd Teulu ar draws Cymru. **Rhagor o wybodaeth** am sut i wneud cais.

The Business Support roles in Cafcass Cymru are pivotal in providing critical support to the operational teams within the organisation and ensuring the smooth and efficient running of the operational teams.  These roles are unique across Welsh Government, supporting Practice Managers, Family Court Advisors/ Family Court Social Workers and Business Support Managers in providing an effective service to Family Courts across Wales. **Find out more** about how to apply. 

Translate the text from English to Welsh.

The recommendation of the NHS Pay Review Body (NHSPRB), for all NHS staff on Agenda for Change terms and conditions – including nurses, cleaners, porters, healthcare support workers and healthcare professionals, is for a £1,400 pay rise on most pay grades. But the Health Minister said the Welsh Government will implement this recommendation on top of the Real Living Wage top\-up previously announced, which came into effect in April. For the lowest paid staff (bands 1 to 4\), which make up nearly half of the Agenda for Change workforce, this will on average equate to a 7\.5% pay rise on pay grades. The starting salary for the lowest paid roles in band 1 and the bottom of band 2 in NHS Wales will now be £20,758, this equates to a pay rise of 10\.8% this financial year for this band and would make Wales the highest paying UK nation for the lowest pay bands in the NHS. For staff at the top of band 6 and in band 7, the £1,400 payment will be enhanced to be equivalent to a 4% pay rise. Following a series of meetings with trade unions and representative bodies this week, the Welsh Government has committed to continue to explore a range of other issues raised as part of those discussions. The Health Minister has also agreed the recommendations of the Doctors’ and Dentists’ Review Body (DDRB) to increase pay by 4\.5% for junior doctors, consultants, GPs and dentists employed directly by the health boards. Health Minister Eluned Morgan said: > We are committed to working in social partnership and will continue to use our social partnership structures and bring together trade unions, employers and government to deliver the best possible outcomes for our NHS staff. I want to thank trade unions and representative bodies for taking the time to meet me this week and for the constructive discussions we have had. > > > Our NHS staff have worked incredibly hard throughout the pandemic to keep us all safe and they continue to provide an incredible service in the face of intense pressures. > > > I hope this pay award goes some way to recognise their hard work but without additional funding from the UK Government, there are inevitably limits to how far we can go in Wales. We continue to press them to pass on the full funding necessary for fair pay rises for public sector workers. > > > We are all facing a cost\-of\-living crisis. We have structured this pay award so the lowest paid staff in the NHS would see the biggest uplift in their pay, equivalent to a 10\.8% pay rise, making the NHS in Wales the highest\-paying UK nation for staff in the lowest pay bands. Despite not being within the DDRB’s remit, specialty and specialist doctors on the 2021 contract will receive a one\-off £1,400 payment in recognition of the unprecedented cost\-of\-living crisis. Specialty doctors on the 2008 contract will receive a 4\.5% pay increase, but those on the top pay grade in the 2008 contract will receive a one\-off payment equivalent to 4\.5%. The recommended 4\.5% pay uplift in pay for contracted GPs and dentists is subject to overall contract changes by the General Medical and General Dental Services and negotiations are ongoing. The Health Minister has made clear that staff working within general practice, dental teams and community pharmacies across Wales should receive a fair, proportionate and equitable pay uplift.

Argymhelliad Corff Adolygu Cyflogau’r GIG (NHSPRB), ar gyfer staff y GIG ar delerau ac amodau’r Agenda ar gyfer Newid – gan gynnwys nyrsys, glanhawyr, porthorion, gweithwyr cymorth gofal iechyd a gweithwyr gofal iechyd proffesiynol, yw cynnydd o £1,400 i gyflogau yn y mwyafrif o raddfeydd cyflog. Ond, dywedodd y Gweinidog Iechyd, bydd Llywodraeth Cymru yn gweithredu’r argymhelliad hwn ar ben y cynnydd Cyflog Byw Gwirioneddol a gyhoeddwyd yn flaenorol ac a ddaeth i rym ym mis Ebrill. Ar gyfer staff ar y cyflogau isaf (bandiau 1 i 4\), sef bron i hanner gweithlu’r Agenda ar gyfer Newid, bydd hyn ar gyfartaledd yn cyfateb i gynnydd cyflog o 7\.5% ar raddfeydd cyflog. Bellach, £20,758 fydd cyflog cychwynnol y swyddi sy’n talu’r cyflogau isaf, yn band 1 a gwaelod band 2, yn GIG Cymru. Mae hyn yn cyfateb i gynnydd cyflog o 10\.8% yn y flwyddyn ariannol hon ar gyfer y band hwn ac fe fyddai’n golygu mai Cymru yw’r wlad sy'n talu’r cyflogau uchaf yn y DU i’r staff yn y bandiau isaf yn y GIG. Ar gyfer staff ar frig band 6 ac ym mand 7, ychwanegir at y taliad o £1,400 fel y bydd yn cyfateb i gynnydd cyflog o 4%. Yn dilyn cyfres o gyfarfodydd gydag undebau llafur a chyrff cynrychioladol yr wythnos hon, mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i edrych ar amrywiol faterion eraill a godwyd fel rhan o’r trafodaethau. Mae’r Gweinidog Iechyd hefyd wedi derbyn argymhellion y Corff Adolygu Meddygon a Deintyddion (DDRB) i gynyddu cyflogau 4\.5% ar gyfer meddygon iau, ymgynghorwyr, meddygon teulu a deintyddion sy’n cael eu cyflogi’n uniongyrchol gan y byrddau iechyd. Dywedodd y Gweinidog Iechyd Eluned Morgan: > Rydyn ni wedi ymrwymo i weithio mewn partneriaeth gymdeithasol a byddwn yn parhau i ddefnyddio ein strwythurau partneriaeth gymdeithasol gan ddod ag undebau llafur, cyflogwyr a'r llywodraeth at ei gilydd i sicrhau'r canlyniad gorau posibl o fewn y cyllid sydd ar gael i ni. Rwy’ am ddiolch i undebau llafur a chyrff cynrychioliadol am roi o'u hamser i gwrdd â mi yr wythnos hon ac am y trafodaethau adeiladol a gawsom. > > > Mae staff y GIG wedi gweithio'n eithriadol o galed drwy gydol y pandemig i'n diogelu ni i gyd ac maen nhw’n parhau i ddarparu gwasanaeth anhygoel yn wyneb pwysau dwys. > > > Rwy'n gobeithio y bydd y dyfarniad cyflog hwn yn helpu i gydnabod eu gwaith caled, ond heb gyllid ychwanegol gan Lywodraeth y DU mae'n anochel bod cyfyngiadau ar ba mor bell y gallwn fynd yng Nghymru. Rydyn ni’n dal i bwyso arnyn nhw i drosglwyddo'r cyllid llawn sydd ei angen ar gyfer codiadau cyflog teg i weithwyr y sector cyhoeddus. > > > Rydyn ni i gyd yn wynebu argyfwng costau byw. Rydyn ni wedi strwythuro'r dyfarniad cyflog hwn er mwyn i’r staff ar y cyflogau isaf yn y Gwasanaeth Iechyd Gwladol weld y cynnydd mwyaf yn eu cyflog, sy'n cyfateb i gynnydd cyflog o 10\.8%, gan olygu mai'r Cymru fydd y wlad sy'n talu’r cyflogau uchaf yn y Deyrnas Unedig i’r staff yn y bandiau cyflog isaf yn y Gwasanaeth Iechyd. Er nad yw o fewn cylch gwaith y Corff Adolygu Meddygon a Deintyddion, bydd meddygon arbenigedd ac arbenigol o dan gontract 2021 yn cael taliad untro o £1,400 i gydnabod yr argyfwng costau byw na welwyd ei debyg o’r blaen. Bydd meddygon arbenigedd o dan gontract 2008 yn derbyn cynnydd cyflog o 4\.5%, ond bydd y rhai ar y raddfa gyflog uchaf o dan gontract 2008 yn cael taliad untro sy’n cyfateb i 4\.5%. Mae'r cynnydd o 4\.5% a argymhellir mewn cyflog ar gyfer ymarferwyr cyffredinol a deintyddion dan gontract yn amodol ar newidiadau cyffredinol i gontractau gan y Gwasanaethau Meddygol Cyffredinol a Deintyddol Cyffredinol ac mae trafodaethau’n parhau. Mae’r Gweinidog Iechyd wedi’i gwneud yn glir y dylai staff sy’n gweithio ym maes ymarfer cyffredinol, mewn timau deintyddol ac mewn fferyllfeydd cymunedol ledled Cymru gael cynnydd cyflog teg a chymesur.

Translate the text from Welsh to English.

Mae creu gwasanaethau Adferiad a buddsoddi ynddynt i gefnogi pobl sy'n dioddef o effeithiau tymor hir Covid\-19 –  y cyfeirir ato gan amlaf fel Covid Hir –  wedi bod yn flaenoriaeth. Er bod cyfnod argyfwng y pandemig wedi dod i ben, nid yw'r coronafeirws wedi diflannu eto, ac rydym yn disgwyl i'r galw am wasanaethau Adferiad barhau am beth amser. Hyd yn hyn, rydym wedi buddsoddi £10m i gefnogi datblygiad y gwasanaethau adsefydlu cymunedol, integredig ac amlbroffesiwn hyn yn ardaloedd pob un o fyrddau iechyd Cymru. Ym mis Chwefror a mis Medi'r llynedd, rhoddais ddiweddariadau am yr adolygiadau o’r rhaglen Adferiad. Mae'r adroddiad sy’n cael ei gyhoeddi heddiw (Saesneg yn Unig) yn rhoi sicrwydd pellach bod gwasanaethau Adferiad yn parhau i ddiwallu anghenion pobl sy'n eu defnyddio. Mae'r rhan fwyaf o bobl sydd wedi derbyn gofal wedi dweud bod ansawdd eu bywydau wedi gwella a’u bod wedi cael profiad cadarnhaol o’r gwasanaethau. Mae datblygu gwasanaethau Adferiad wedi galluogi pob bwrdd iechyd i feithrin gallu hanfodol mewn gwasanaethau adsefydlu ac adfer cymunedol. Mae hefyd wedi helpu i ddatblygu sgiliau ac arbenigedd y gweithlu. O ganlyniad, mae gennym ased cymunedol gwerthfawr, y mae'n rhaid i ni ei feithrin a manteisio arno. Heddiw, rwy'n cyhoeddi cynnydd yn y cyllid ar gyfer gwasanaethau Adferiad o £5m i £8\.3m o fis Ebrill 2023\. Bydd hyn yn helpu i ehangu mynediad “ar sail anghenion" neu "ar sail symptomau" ar gyfer pobl sydd â chyflyrau hirdymor eraill y mae eu hanghenion adsefydlu ac adfer yn debyg i anghenion pobl sydd â Covid Hir – er enghraifft, pobl sydd ag enseffalomyelitis myalgig/syndrom blinder cronig (ME/CFS), ffibromyalgia a chyflyrau ôl\-feirysol cysylltiedig eraill. Yn aml, mae pobl sydd â'r cyflyrau hyn dweud eu bod yn teimlo nad oes neb yn deall ac yn gwrando, a’u bod yn teimlo’n anweledig, ac mae llawer wedi teimlo'n rhwystredig nad ydynt wedi gallu cael mynediad at wasanaethau Adferiad. Bydd y cynnydd hwn mewn cyllid yn helpu i sicrhau mynediad teg.  Bydd hefyd yn parhau i gefnogi'r ap hunanreoli adfer o Covid a *Chanllawiau Cymru gyfan ar gyfer rheoli Covid Hir.* Bydd y cyllid cylchol hwn yn creu sylfeini cadarn ar gyfer datblygu, mewn modd cynliadwy a pharhaus, y model gwasanaeth adsefydlu ac adfer integredig ac amlbroffesiwn sy'n sail i wasanaethau Adferiad. Fy ngobaith i yw y bydd Adferiad nid yn unig yn helpu i leddfu effeithiau iechyd hirhoedlog y pandemig, ond bydd hefyd yn mynd i'r afael â rhai o’r anghydraddoldebau economaidd\-gymdeithasol sy'n gysylltiedig â chyflyrau hirdymor, ac sy’n cael eu hanbwybyddu’n aml \- colli neu leihau incwm a cholli ymdeimlad o bwrpas. Mae cefnogi pobl i ddychwelyd i waith neu addysg yn bwysig ar gyfer iechyd a lles corfforol a meddyliol pobl.   Rwy'n disgwyl gweld mynediad at wasanaethau Adferiad yn cael ei ehangu. Rhaid defnyddio'r buddsoddiad hwn, sy'n ategu’r cyllid i ehangu capasiti gofal sylfaenol a chymunedol a ddarperir i'r GIG, awdurdodau lleol a Byrddau Partneriaeth Ranbarthol, i symbylu ac integreiddio ymdrechion gwasanaethau lleol i wella canlyniadau iechyd a gofal poblogaethau lleol.  

Creating and investing in Adferiad (recovery) services to support people suffering from the long\-term effects of Covid\-19 – more commonly known as long\-Covid – has been a priority. While the emergency phase of the pandemic may be over, coronavirus has not yet gone away, and we expect demand for Adferiad services to continue for some time. To date, we have invested £10m to support the development of these community\-based, integrated and multi\-professional rehabilitation services in all health board areas in Wales. In February and September last year, I provided updates about the reviews of the Adferiad programme. The report published today provides further assurance the Adferiad services continue to meet the needs of people accessing them. Most people who have received care have reported improved quality of life and a positive experience of the services. The development of Adferiad services has enabled all health boards to build vital capacity in community rehabilitation and recovery services. It has also helped to develop workforce skills and expertise. As a result, we have a valuable community asset, which we must both nurture and capitalise on. Today, I am announcing an increase in funding for Adferiad services from £5m to £8\.3m from April 2023\. This will support a widening of access on a “needs led” or “symptom led” basis for people with other long\-term conditions whose rehabilitation and recovery needs are similar to people with long\-Covid – for example, people with myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome (ME/CFS), fibromyalgia and other post\-viral associated conditions. Not feeling understood and heard and feeling invisible are commonly reported experiences by people with these conditions and many have felt frustrated that they have not been able to access Adferiad services. This increase in funding will help ensure equitable access.  It will also continue to support the self\-management Covid recovery app and *the All\-Wales guideline for the management of long\-Covid*. This recurrent funding will create solid foundations for the sustainable and continued development of the community integrated and multi\-professional rehabilitation and recovery service model that underpins Adferiad services. It is my hope that Adferiad will not only help alleviate the long\-lasting health effects of the pandemic, but it will also tackle some of lingering and often overlooked socio\-economic inequalities associated with long\-term conditions – the loss or reduction of income and the loss of a sense of purpose. Supporting people to return to work or education is important for people’s physical and mental health and wellbeing.   I expect to see access to Adferiad services widened. This investment, which complements funding to expand primary and community care capacity provided to the NHS, local authorities and Regional Partnership Boards, must be used to galvanise and integrate the efforts of local services to improve the health and care outcomes of local populations.   

Translate the text from Welsh to English.

Cafodd y prosiect gyllid cyfatebol o £3\.3 miliwn gan y Rhaglen i Sicrhau Addysg ac Ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif. Mae'r arian wedi cyfrannu at godi adeilad newydd ac ailwampio adeiladau gwreiddiol y campws. Mae'r adeilad newydd yn cynnwys labordai gwyddonol, ystafelloedd dosbarth, mannau astudio, ystafell ffitrwydd a neuadd chwaraeon. Mae hefyd yn cynnwys ystafelloedd ychwanegol ar gyfer hyfforddiant trin gwallt a harddwch fel rhan o ddarpariaeth y coleg o gyrsiau galwedigaethol. Y nod yw y bydd dysgwyr newydd yn elwa ar y cyfle i ddewis o ystod ehangach o gyrsiau. Bydd y cyrsiau hynny'n cael eu cynnal mewn dosbarthiadau mwy ac felly'n fwy o ysgogiad i'r dysgwyr, a bydd hynny yn ei dro, yn arwain at well deilliannau. Rhagwelir hefyd y bydd y cynnydd yn yr amrywiaeth o ddewisiadau ôl\-16 yn denu mwy o ddysgwyr i barhau â'u haddysg, gan gael effaith gadarnhaol ar y rheini o ardaloedd difreintiedig. Dywedodd Kirsty Williams: > "Rwy'n falch bod Llywodraeth Cymru wedi gallu cefnogi'r prosiect hwn sy'n werth £6\.6 miliwn, gyda £3\.3 miliwn yn dod o'r Rhaglen i Sicrhau Addysg ac Ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif. > > "Mae Campws 6 yn enghraifft arbennig o'r hyn y mae modd ei gyflawni drwy gydweithredu, gweithio mewn partneriaeth, a sicrhau bod y dysgwr yn rhan annatod o benderfyniadau. > > Mae creu Campws 6 yn golygu bod gan y dysgwyr y dewis mwyaf o bynciau yn y sir, o'r rhai academaidd i'r rhai galwedigaethol. Mae hefyd yn golygu na fydd angen i ddysgwyr deithio rhwng canolfannau i fanteisio ar y cyfleoedd dysgu y maen nhw'n dymuno eu cael. > > Gall pob dysgwr hefyd elwa ar y cyfleusterau chwaraeon o safon uchel sy'n rhan o'r datblygiad newydd hwn."

The project was match funded through the allocation of £3\.3 million from the 21st Century Schools and Education programme and delivers a new building and the refurbishment of the original campus buildings. The new building includes additional science laboratories, classrooms, study areas, a fitness suite and sports hall as well as additional hair and beauty training rooms as part of the college’s delivery of vocational courses. The overall aim is that new learners will benefit from exposure to a greater range of courses, in larger, more stimulating classes, which will in turn lead to better outcomes. It is also envisaged that the increase in the range of post\-16 options will attract more learners into post\-16 learning, and have a positive effect on those from economically deprived areas. Kirsty Williams said > “I am pleased that the Welsh Government has been able to support this £6\.6 million project, with funding of £3\.3 million from the 21st Century Schools and Education Programme. > > “Campus 6 really is a shining example of what can be achieved through collaboration, partnership working and placing the learner at the heart of decision making. > > The creation of Campus 6 gives learners the widest choice of subjects in the county covering both academic and vocational options; and avoids the need for learners to travel between centres to access their learning opportunities. > > All learners can also benefit from the high quality sports facilities that are part of this new development.”

Translate the text from English to Welsh.

The arrangements will support community pharmacies and dispensing doctors to allocate deliveries to volunteer drivers where people do not have family, friends or neighbours who can collect their prescriptions for them.  Working with the National Pharmacy Association,  Pro Delivery Manager, a web\-based delivery tracking system developed in Wales to support the deliveries of prescriptions, will be made available to pharmacies, dispensing doctors and volunteers. The volunteers have been recruited directly by the Welsh Government, alongside the British Red Cross, and include individuals from the pharmaceutical industry, optometry practices and Welsh Government employees. Each volunteer has been matched to a participating community pharmacy or dispensing doctor to offer additional medicines deliveries. A further recruitment drive will be launched with support from Community Voluntary Councils across Wales. Over 650 community pharmacies in Wales and 18 dispensing doctors have signed up to the new scheme, with over 400 volunteers already recruited. Supporting the national volunteer prescription delivery scheme, Royal Mail is poised to offer a commercial service delivering items via its ‘Tracked 24’ service. This track and trace delivery service will see postmen and postwomen collecting prescription medicines from local pharmacies and dispensing doctors and delivering to patients the next day. This service will run Monday to Saturday and pharmacies will be given access to the Royal Mail ‘Click and Drop’ system, enabling them to track prescriptions in the delivery system. Minister for Health and Social Services, Vaughan Gething, said: > “Community pharmacies are on the front line in our fight against Covid\-19, working extremely hard to ensure people still receive their prescribed medicines.  The scheme announced today will provide additional capacity for community pharmacies and dispensing doctors to ensure the health and wellbeing of those shielding continues to be supported. > > > “I am particularly pleased to see how the skills and expertise of organisations from the private, public and third sector have been brought together to make this a success and it is testament to these sectors who are going above and beyond in these unprecedented times.  I am also pleased that Wales is advising other administrations on how they too can support their most vulnerable citizens. > > > “A huge thank you to everyone involved in supporting these new arrangements and in particular to the volunteers who are playing a vital role within their communities across Wales.” Raj Aggarwal, NPA board member for Wales, said: > “We are delighted to have been able to work with the Welsh Government, to provide a solution that help brings volunteers into play and maintain patient safety. Pro Delivery Manager is a tried\-and\-tested product that brings value to any community pharmacy operation, and it’s great that some of the most vulnerable people in Wales will now benefit from it. It’s good to see Wales leading the way”.

Bydd y trefniadau newydd yn cefnogi fferyllfeydd cymunedol a meddygon sy’n rhoi cyffuriau ar bresgripsiwn i ddosbarthu parseli meddyginiaeth i yrwyr sy’n gwirfoddoli eu danfon i gartrefi unigolion sydd heb deulu, ffrindiau neu gymdogion a all gasglu eu presgripsiynau ar eu rhan. Rydym yn gweithio gyda’r Gymdeithas Fferylliaeth Genedlaethol a ‘Pro Delivery Manager’, system ar y we ar gyfer olrhain parseli a ddatblygwyd yng Nghymru, i helpu i ddanfon presgripsiynau i’r cartref. Bydd y system hon ar gael i fferyllfeydd, meddygon sy’n rhoi cyffuriau ar bresgripsiwn a gwirfoddolwyr ei defnyddio. Mae’r gwirfoddolwyr wedi cael eu recriwtio yn uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru, ynghyd â’r Groes Goch Brydeinig. Maen nhw’n cynnwys unigolion o’r diwydiant fferylliaeth, practisau optometreg a gweithwyr Llywodraeth Cymru. Mae pob gwirfoddolwr wedi cael ei baru â fferyllfa gymunedol neu feddyg sy’n cymryd rhan er mwyn danfon mwy o feddyginiaethau i’r cartref. Bydd ymgyrch recriwtio arall yn cael ei lansio gyda chymorth gan Gynghorau Gwirfoddol Cymunedol ym mhob cwr o Gymru.    Mae mwy na 650 o fferyllfeydd cymunedol yng Nghymru a 18 o feddygon sy’n rhoi cyffuriau ar bresgripsiwn wedi ymuno â’r cynllun newydd, ac mae mwy na 400 o wirfoddolwyr wedi cael eu recriwtio yn barod. Gan gefnogi’r cynllun cenedlaethol ar gyfer danfon presgripsiynau i’r cartref gan wirfoddolwyr, bydd y Post Brenhinol yn darparu ‘Tracked 24’, sef gwasanaeth masnachol ar gyfer olrhain parseli. O dan y gwasanaeth hwn, bydd swyddogion y Post Brenhinol yn casglu meddyginiaethau sy’n cael eu rhoi ar bresgripsiwn oddi wrth fferyllfeydd lleol a meddygon ac yn eu danfon i’r cleifion y diwrnod canlynol. Bydd y gwasanaeth hwn yn rhedeg o ddydd Llun i ddydd Sadwrn a bydd fferyllfeydd yn cael defnyddio gwasanaeth ‘Click \& Drop’ y Post Brenhinol, a fydd yn caniatáu iddynt olrhain presgripsiynau sydd yn y system. Dywedodd Vaughan Gething, y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: > “Mae fferyllfeydd cymunedol ar flaen y gad yn ein brwydr yn erbyn COVID\-19\. Maent yn gweithio’n galed iawn i sicrhau bod pobl yn dal i gael y meddyginiaethau sydd wedi cael eu rhoi iddyn nhw ar bresgripsiwn. Bydd y cynllun a gyhoeddwyd heddiw yn rhoi mwy o gapasiti i fferyllfeydd cymunedol a meddygon sy’n rhoi presgripsiynau  ar gyfer sicrhau bod modd parhau i gefnogi iechyd a lles y rheini sy’n cael eu gwarchod. > > > “Dw i’n arbennig o falch o weld sut mae sgiliau ac arbenigedd sefydliadau o’r sectorau preifat, cyhoeddus a’r trydydd sector wedi cael eu tynnu ynghyd i sicrhau bod hwn yn llwyddiant. Diolch i’r sectorau hyn sy’n mynd ymhellach na’r disgwyl mewn cyfnod na welwyd mo’i debyg o’r blaen. Dw i hefyd yn falch bod Cymru yn cynghori gweinyddiaethau eraill ar sut y gallan nhw hefyd gefnogi eu dinasyddion sydd fwyaf agored i niwed. > > > “Diolch o galon i bob un sy’n cymryd rhan yn y trefniadau newydd hyn, ac yn arbennig i’r gwirfoddolwyr sy’n chwarae rôl hanfodol yn eu cymunedau ym mhob cwr o Gymru.” Dywedodd Raj Aggarwal, aelod o’r bwrdd dros Gymru ar gyfer y Gymdeithas Fferylliaeth Genedlaethol: > “Rydyn ni wrth ein boddau ein bod ni wedi gallu cydweithio â Llywodraeth Cymru i ddarparu ateb sy’n cynnwys gwirfoddolwyr ac sy’n cynnal diogelwch cleifion. Mae ‘Pro Delivery Manager’ yn gynnyrch llwyddiannus a fydd yn dod â gwerth i unrhyw weithgarwch gan fferyllfeydd cymunedol. Mae’n wych bod rhai o’r unigolion mwyaf agored i niwed yng Nghymru nawr yn mynd elwa o hyn. Mae’n dda gweld bod Cymru yn arwain y ffordd”.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd Michaela Breeze o dîm codi pwysau Prydain, y rhedwr Christian Malcolm, yr anturiaethwr Tori James, y Gweinidog Iechyd y Cyhoedd Rebecca Evans, sylfaenydd Milltir y Dydd Elaine Wyllie, a phennaeth gweithgarwch corfforol Iechyd Cyhoeddus Cymru Robert Sage, yn lansio'r fenter yn swyddogol yn Ysgol Gynradd Pontllanfraith yn y Coed\-duon.  Yr ysgol hon yng Nghaerffili yw'r ysgol ddiweddaraf yng Nghymru i ymrwymo i gynllun Milltir y Dydd, sy'n ffordd hawdd a hwyliog o wella iechyd a lles plant. Syniad Elaine Wyllie, cyn\-bennaeth ysgol gynradd fawr yn Stirling, yr Alban yw'r fenter, lle mae plant mewn ysgolion cynradd yn rhedeg, cerdded neu loncian am 15 munud bob dydd. Mae'n gynhwysol ac yn syml. Nid oes rhaid talu i gymryd rhan, ac nid oes angen offer na gwaith paratoi. Dywedodd y Gweinidog, Rebecca Evans: > "Mae Milltir y Dydd yn ffordd hawdd a llawn hwyl o helpu plant i wella eu hiechyd a'u lles. Mae'n ffordd wych o gefnogi pobl ifanc i wneud yr ymarfer corff sy’n cael ei argymell ar eu cyfer bob dydd. Bydd hefyd yn eu helpu i fod yn iach ac yn hapus wrth dyfu'n hŷn. Da iawn i bawb yn Ysgol Gynradd Pontllanfraith am gymryd rhan! Dw i'n annog ysgolion ledled Cymru i gymryd dalen o'u llyfr a chymryd rhan yng nghynllun Milltir y Dydd." Dywedodd Elaine Wyllie, cyn\-bennaeth a sylfaenydd Milltir y Dydd: > "Mae'n bleser gweld Milltir y Dydd yn cael ei lansio yng Nghymru heddiw. Rwy'n llongyfarch Llywodraeth Cymru ac Iechyd Cyhoeddus Cymru am gydnabod manteision y fenter syml, effeithiol, rhad ac am ddim hon i blant Cymru. Bydd y plant yn elwa ar well iechyd yn gorfforol, yn emosiynol, yn gymdeithasol ac yn feddyliol nawr ac yn y dyfodol." Dywedodd Christian Malcolm, enillydd medalau yng nghystadleuthau 200m drwy Ewrop a'r byd: > "Mae'n fraint cael ymuno â staff a disgyblion Ysgol Gynradd Pontllanfraith ar gyfer lansiad cenedlaethol Milltir y Dydd. Mae'n fenter mor hawdd ond eto'n effeithiol. O fewn mis, mae'r plant yn llawer yn fwy ffit ac yn teimlo'n hapusach ac yn fwy hyderus. Drwy ddatblygu'r arferion iach hyn o oed cynnar, ry'n ni'n helpu ein plant i fyw bywydau iach a llawn." Dywedodd Michaela Breeze, enillydd medal aur codi pwysau Gemau'r Gymanwlad: > "Mae cael plant i wneud ymarfer corff o oed ifanc yn hollbwysig wrth eu paratoi i ddilyn bywyd iach. Mae Milltir y Dydd mor syml. Does dim angen angen unrhyw offer, paratoi cyn dechrau na thacluso ar ôl gorffen. Mae'r plant yn rhedeg yn yr awyr iach a dyna ni. Mae'n cynnwys pawb. Gall pob plentyn, beth bynnag eu hamgylchiadau, eu hoed neu eu gallu lwyddo wrth gyflawni Milltir y Dydd." Dywedodd Angela Talor, Pennaeth Ysgol Gynradd Pontllanfraith: > "Aeth rhai o'n disgyblion blwyddyn 6 i gael hyfforddiant Llysgenhadon Ifanc gyda'r tîm Datblygu Chwaraeon lleol. Fe ddaethon nhw'n ôl i'r ysgol yn frwdfrydig tu hwnt am Milltir y Dydd. Fe wnaethon ni drafod y peth gyda'r staff ac roedden nhw'n awyddus i'w wneud hefyd. Mae'r Llysgenhadon Ifanc wedi cymryd rhan lawn yn y gwaith trefnu a chynllunio ar gyfer Milltir y Dydd. Ry'n ni wedi cael ambell ymarfer i weld beth fyddai'r ffordd orau o'i wneud ac wedi penderfynu y byddwn ni'n mynd allan i redeg neu i gerdded bob dydd yn ystod amser chwarae'r prynhawn." Dywedodd Robert Sage, arweinydd Gweithgarwch Corfforol Iechyd Cyhoeddus Cymru: > "Ry'n ni'n hapus iawn ein bod wedi gallu helpu i ddod â chynllun Milltir y Dydd i Gymru. Ry'n ni'n edrych ymlaen at annog pob ysgol yng Nghymru i gymryd rhan yn y fenter fel rhan o'u gwaith Ysgolion Iach. Y ffordd orau o sefydlu a chynnal bywyd egnïol yw cynnwys ymarfer corff yn rhan o'ch bywyd bob dydd. Mae Milltir y Dydd yn ffordd wych i blant ddatblygu arferion da sy'n para weddill eu bywydau."

Team GB weightlifter Michaela Breeze and sprinter Christian Malcolm, adventurer Tori James, Public Health Minister Rebecca Evans, founder of The Daily Mile Elaine Wyllie, and head of physical activity at Public Health Wales Robert Sage, will officially launch the initiative at Pontllanfraith Primary School in Blackwood .  The Caerphilly primary school is the latest school in Wales to sign up to The Daily Mile – an easy, fun way to improve children’s health and wellbeing. The initiative is the brain\-child of Elaine Wyllie, former headteacher of a large Scottish primary school in Stirling. The initiative sees primary\-aged children run, walk or jog for 15 minutes every day in school. It is inclusive, simple and free, with no equipment or set up required. Minister Rebecca Evans said: > “The Daily Mile is an easy and fun way for children to improve their health and wellbeing. It is a fantastic way to support young people to get the recommended amount of physical activity each day, and will help them grow up healthier and happier. Well done to everyone at Pontllanfraith Primary for getting involved! I encourage schools across Wales to follow hot on their heels and sign up to The Daily Mile.” Elaine Wyllie, former headteacher and founder of The Daily Mile, commented: > "I’m delighted to see The Daily Mile being launched today in Wales and congratulate the Welsh Government and Public Health Wales in recognising the long lasting benefits that this simple, effective and free initiative will bring to the children of Wales \- better physical, emotional, social and mental health now and into their future lives.” Christian Malcolm, World and European 200m Medallist, said: > "I'm thrilled to be joining the staff and students of Pontllanfraith Primary School for the national launch of The Daily Mile Cymru. It's such a simple yet effective initiative \- within a month the children are much fitter, and feel happier and more confident in themselves. By instilling these healthy habits at a young age, we're helping our children to live full and healthy lives." Michaela Breeze, Commonwealth Games weightlifting gold Medallist, said: > "Getting children active at a young age is key to setting them up for a healthy lifestyle. The Daily Mile is so simple. There’s no set up, tidy up, or equipment required. Children simply run outside in the fresh air. It’s fully inclusive; every child, whatever their circumstances, age or ability, succeeds at The Daily Mile." Angela Talor, Headteacher of Pontllanfraith Primary, said: > “Some of our year 6 pupils took part in Young Ambassador training with the local Sports Development team, and came back really enthusiastic about The Daily Mile. We discussed it with staff and they were keen to do it too. The Young Ambassadors have really got involved in organising and planning for our Daily Mile – we’ve had a few practices to work out how to make it work. We’ve decided that we’re going to be out running or walking every day during afternoon play.” Robert Sage, Physical Activity lead for Public Health Wales, said: > “We are delighted to have helped bring The Daily Mile to Wales and look forward to encouraging all schools in Wales to adopt The Daily Mile as one of their Healthy School actions. The best way to establish and maintain an active life is to make it part of your day to day routine. The Daily Mile is an excellent way for children to develop good habits that can last throughout life.”

Translate the text from Welsh to English.

Rydym yn croesawu adroddiad Estyn ar aflonyddu rhywiol rhwng cyfoedion mewn lleoliadau addysg ac rydym yn diolch i Estyn am adolygu'r mater hwn mewn ffordd mor sensitif, gan alluogi a grymuso pobl ifanc i rannu eu profiadau. Rydym am ddiolch i’r holl blant a phobl ifanc a gymerodd ran. Rydym yn cydnabod bod angen dewrder aruthrol i fod mor agored. Dim ond drwy sgyrsiau gonest y gallwn fynd i'r afael â'r mater hwn gyda’n gilydd. Mae'r adroddiad yn anodd ei ddarllen. Mae'n tynnu sylw at y gwirionedd anghyfforddus ynghylch nifer yr achosion o aflonyddu rhywiol gan gyfoedion yn ein hysgolion, gyda phlant yn aml yn dewis rhannu eu profiadau gyda ffrindiau yn hytrach na'u hathrawon. Mae hyn yn arwain at ddiffyg ymwybyddiaeth o wir raddfa aflonyddu rhywiol mewn ysgolion, gan nad yw'n cael ei adrodd. Roeddem hefyd yn siomedig o glywed bod gan ein disgyblion LHDTC\+ brofiadau personol sylweddol o aflonyddu homoffobig ar lafar, ac mai dyma'r math mwyaf cyffredin o aflonyddu mewn llawer o ysgolion. Mae unrhyw fath o fwlio yn gwbl annerbyniol, gan gynnwys aflonyddu a bwlio oherwydd rhywioldeb person neu ei hunaniaeth o ran rhywedd, ac rydym yn parhau i fod wedi ymrwymo i’n cefnogaeth i bobl ifanc LHDTC\+. Rydym eisoes yn ystyried y newidiadau y mae angen i ni eu gwneud i'n canllawiau gwrth\-fwlio, Hawliau, Parch, Cydraddoldebmewn perthynas ag aflonyddu a bwlio hiliol mewn ysgolion, yn unol â'r Cynllun Gweithredu Cydraddoldeb Hiliol. Bydd hyn yn cynnwys ffyrdd cadarn a chyson o adrodd, cofnodi a chasglu data am aflonyddu rhywiol gan gyfoedion, yn ogystal ag aflonyddu a bwlio homoffobig. Mae'r adroddiad yn cydnabod pwysigrwydd Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb, sy'n ofyniad statudol yn Fframwaith Cwricwlwm i Gymru ac yn orfodol i bob dysgwr. Nod Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb yw helpu dysgwyr i ffurfio a chynnal perthynas o bob math, yn seiliedig ar gyd\-ymddiriedaeth a pharch. Mae gan ysgolion a lleoliadau rôl bwysig i'w chwarae o ran creu amgylchedd diogel a grymusol i helpu dysgwyr i fwynhau perthnasoedd boddhaus, iach a diogel drwy gydol eu bywydau. P'un a yw dysgwyr yn dilyn y cwricwlwm Addysg Bersonol a Chymdeithasol (ABCh) presennol neu p’un a fyddant yn dilyn y cod newydd yn y blynyddoedd i ddod, rydym yn benderfynol y bydd y canllawiau, y cynnig dysgu proffesiynol a'r adnoddau Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb newydd yn cefnogi ymarferwyr sy'n addysgu o dan y ddau. Mae llawer o'r cod a'r canllawiau Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb newydd yn cefnogi ymarferwyr sy'n addysgu ABCh ar hyn o bryd ac mae angen ymgorffori hynny ar draws pob ysgol a chyfnod. Ond rydyn ni'n gwybod bod angen i ni feddwl yn ehangach na'r diwrnod ysgol. Mae trais yn erbyn menywod a merched yn llawer rhy gyffredin. Mae hon yn broblem gymdeithasol, sy'n gofyn am ymateb cymdeithasol. Cyhoeddwyd Strategaeth Genedlaethol ar drais yn erbyn menywod, cam\-drin domestig a thrais rhywiol ar gyfer ymgynghoriad ar 7 Rhagfyr. Mae’r strategaeth yn nodi sut y bydd Llywodraeth Cymru a’i phartneriaid yn cydweithio i godi ymwybyddiaeth plant a phobl ifanc o bwysigrwydd perthnasoedd diogel, cyfartal ac iach a’r ffaith fod ymddygiad camdriniol yn anghywir bob amser. Mae’r adroddiad hefyd yn cydnabod pa mor gyffredin yw aflonyddu rhywiol gan gyfoedion ar\-lein neu y tu allan i'r ysgol, ac nid oes amheuaeth gennym o rôl hanfodol addysg wrth fynd i'r afael â'r ymddygiad hwn. Mae addysgu plant a phobl ifanc am bwysigrwydd ymddygiad ac agweddau parchus yn hanfodol ar\-lein. Mae ein Cynllun Gweithredu Cadernid Digidol mewn Addysg ar gyfer plant a phobl ifanc yn amlinellu nifer o ymrwymiadau rydym wedi'u datblygu hyd yma a'n penderfyniad parhaus i fynd i'r afael ag aflonyddu rhywiol ar\-lein. Mae’n hanfodol cael mynediad at adnoddau a deunyddiau sy'n mynd i'r afael ag aflonyddu rhywiol ar\-lein mewn ffordd sensitif, priodol i’r oedran. Dyna pam, wrth weithio gyda Childnet International, rydym wedi cyhoeddi pecynnau cymorth addysgu dwyieithog, Codi Llaw, Codi Llais a Dim ond jôc? Gan ddefnyddio ymchwil ryngwladol, mae'r pecynnau cymorth hyn yn cynnwys cyfres o gynlluniau gwersi a gweithgareddau sy'n helpu i ennyn diddordeb dysgwyr mewn sgwrs a thrafodaeth. Gan gydnabod yr angen i gynnal mwy o drafodaethau am aflonyddu rhywiol ar\-lein yn yr ysgol a'r cartref, mae Dim ond jôc? yn cynnwys ffilm a gwybodaeth bwerus **i** gefnogi rhieni a gofalwyr. Mae'n hanfodol bod ysgolion yn gallu ymateb i unrhyw adroddiadau yn ystyriol ac yn effeithiol. Dyna pam, ym mis Hydref, y gwnaethom gyhoeddi modiwl hyfforddi newydd ar Hwb i helpu ysgolion a lleoliadau i ddatblygu gweithdrefnau i ymateb i ddigwyddiadau sy'n ymwneud â rhannu delweddau noeth fel rhan o'u trefniadau diogelu. Mae hyn yn ategu ein canllawiau Rhannu delweddau noeth a hanner noeth: Ymateb i ddigwyddiadau a diogelu plant a phobl ifanc. Mae'n bwysig cydnabod rhywfaint o'r gwaith da sy'n digwydd yn ein hysgolion i ddiogelu ein dysgwyr. Mae'r adroddiad yn nodi sut mae ysgolion effeithiol yn datblygu ac yn cynnal diwylliant diogelu cryf sy'n hyrwyddo parch a phwysigrwydd perthnasoedd iach a chadarnhaol; a sut mae arweinyddiaeth gref a dulliau rhagweithiol yn annog ac yn grymuso disgyblion i ymddiried yn eu hathrawon, sefyll i fyny i'w cyfoedion, ac adrodd ar bob math o aflonyddu rhywiol. Braf oedd gweld ymateb mor gadarnhaol i waith Rhaglen Ysgolion Heddlu Cymru, gyda'r disgyblion yn dweud cymaint y maent yn gwerthfawrogi'r ddarpariaeth hon. Byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda’r Heddlu a Chomisiynwyr Heddlu a Throseddu Cymru i ddiogelu ein dysgwyr. Rhaid inni gofio hefyd y dylai plant a phobl ifanc sy'n ymddwyn mewn ffordd sarhaus gael eu hystyried fel plant yn gyntaf, a bod cyfrifoldeb ar oedolion i wneud mwy i ddarparu esiampl o berthynas ddiogel, iach a chyfartal. Mae hyn yn golygu deall yr hyn sydd y tu ôl i'r ymddygiad annerbyniol a darparu cymorth priodol Gwyddom, drwy addysg, y gall plant a phobl ifanc ddysgu deall pam nad yw rhai ymddygiadau'n dderbyniol, a bod modd eu cefnogi i drin eu cyfoedion â pharch. Unwaith eto, hoffem ganmol dewrder a gonestrwydd yr holl blant a phobl ifanc a fu mor agored ac a rannodd eu profiadau gydag Estyn fel rhan o'r adolygiad hwn. Rydym yn annog plant a phobl ifanc i roi gwybod i oedolyn y gellir ymddiried ynddo am unrhyw achosion o aflonyddu rhywiol a cham\-drin. Mae ein canllawiau Cadw dysgwyr yn ddiogel yn amlinellu'r gweithdrefnau ar gyfer rhoi gwybod am unrhyw bryderon diogelu. Yn olaf, hoffem orffen drwy eich atgoffa o'r ystod o gefnogaeth sydd ar gael i ddioddefwyr aflonyddu a cham\-drin rhywiol. Mae nifer o linellau cymorth a ariennir gan Lywodraeth Cymru eisoes wedi'u sefydlu, yn benodol Childline Cymru, Byw Heb Ofn a'r gwasanaeth MEIC. Childline Cymru 0800 1111 Byw Heb Ofn 0808 80 10 800 MEIC 0808 80 23 456

We welcome Estyn’s report *Peer on peer sexual harassment in education settings* and we thank Estyn for reviewing this issue so sensitively, enabling and empowering young people to share their experiences. We want to say thank you to all the children and young people who took part, we appreciate the bravery required to open up in this way. It is only through honest conversations that can work together to tackle this issue. The report makes for difficult reading. It highlights the uncomfortable truth about the prevalence of peer on peer sexual harassment in our schools with children often choosing to share their experiences with friends rather than their teachers. This leads to a lack of awareness of the true scale of sexual harassment in schools, as the true extent is not reported. We were also dismayed to learn that our LGBTQ\+ pupils have substantial personal experiences of verbal homophobic harassment, and that this is the most common type of harassment in many schools. Any form of bullying is completely unacceptable, including harassment and bullying due to a person’s sexuality or gender identity, and we remain committed in our support for LGBTQ\+ young people. We are already considering the changes we need to make to our anti\-bullying guidance, Rights, Respect, Equalityin relation to racial harassment and bullying in schools, in line with the Race Equality Action Plan. This will include ways to ensure robust and consistent reporting, recording and data collection of peer on peer sexual harassment, as well as homophobic harassment and bullying. The report acknowledges the importance of Relationships and Sexuality Education (RSE) which is a statutory requirement in the Curriculum for Wales Framework and is mandatoryfor all learners. Helping learners to form and maintain a range of relationships, based on mutual trust and respect is the foundation of RSE. Schools and settings have an important role to play in creating safe and empowering environments in supporting learners’ to enjoy fulfilling, healthy and safe relationships throughout their lives. Whether learners are formally under the current Personal and Social (PSE) curriculum or the new code in the coming years, we are determined that the new RSE guidance, professional learning offer and resources support practitioners teaching under both. There is much learning from the new RSE code and guidance that readily supports practitioners teaching existing PSE and that learning needs to be embedded across all schools and phases. But we know we need to think wider than the school day. Violence against women and girls is far too common. This is a societal problem, which requires a societal response. The VAWDASV National Strategy was published for consultation on 7 December. This strategy sets out how the Welsh Government and its partners will work together to increase awareness in children and young people of the importance of safe, equal and healthy relationships and that abusive behaviour is always wrong. The prevalence of peer on peer sexual harassment taking place online or outside of school is also acknowledged within the report and we are in no doubt of the vital role education must have in tacking this behaviour. Educating children and young people about the importance of respectful behaviour and attitudes is crucial online. Our Digital Resilience in Education Action plan for children and young people outlines a number of commitments we have taken forward to date and our continuing resolve to tackle online sexual harassment. Access to resources and materials that address online sexual harassment in an age\-appropriate and sensitive way is critical. That is why, working with Childnet International we have published bilingual teaching toolkits, ‘Step up, Speak up’ and ‘Just a Joke?’. Informed by international research, these toolkits, include a series of lesson plans and activities that help engage learners in conversation and discussion. Recognising the need for greater integration of discussions about online sexual harassment across school and home contexts, ‘Just a Joke?’ includes a powerful film and information to support parents and carers. It is essential that schools are equipped to respond to any reports considerately and effectively. That’s why, in October, we published a new training module on Hwb to support schools and settings with developing procedures to respond to incidents involving sharing nudes as part of their safeguarding arrangements. This supplements our guidance 'Sharing nudes and semi\-nudes: responding to incidents and safeguarding children and young people’. It is important to recognise some of the good work that is happening in our schools to keep our learners safe. The report sets out: how effective schools develop and maintain a strong safeguarding culture that promotes respect and the importance of healthy, positive relationships; and how strong leadership and proactive approaches encourage and empower pupils to trust their teachers, stand up to their peers, and report all forms of sexual harassment. It was pleasing to see such a positive response to the work of the Wales Police Schools Programme, with pupils saying how much they value this provision. We will continue to work closely with Welsh Police and Crime Commissioners and Police forces to ensure the safety of our learners. We must also remember that children and young people who act in an abusive way should be considered as children first and that adults have a responsibility to do more to model safe, equal and healthy relationships. This means understanding what is behind the unacceptable behaviour and providing appropriate support. We know that through education, children and young people can learn to understand why certain behaviours are not acceptable and can be supported to treat their peers with respect. Once again we would like to commend the bravery and honesty of all the children and young people who opened up and shared their experiences with Estyn as part of this review. We would strongly urge children and young people to report any incidence of sexual harassment and abuse to a trusted adult. Our Keeping learners safe guidance outlines the procedures for reporting any safeguarding concerns. Finally, we would like to end by reminding of the range of support for victims of sexual harassment and abuse. We have several Welsh Government funded helplines already established, specifically Childline Cymru, Live Fear Free and the MEIC service. Childline Cymru 0800 1111 Live Fear Free 0808 80 10 800 MEIC 0808 80 23 456

Translate the text from English to Welsh.

Today we launch the Tackling Poverty Action Plan. Our Commitment to social justice and equality of opportunity makes it essential in the current climate that we continue to drive forward tackling poverty by prioritising the needs of the poorest and protecting those most at risk of poverty and exclusion. We do so against a challenging economic environment where prospects remain very uncertain and with a severe risk of weakening prospects for jobs across the UK and internationally. There are also clear challenges to the Welsh and UK labour markets associated with the UK Government’s programme of fiscal austerity. In this context the welfare and benefits reforms introduced by the UK Government threaten to drive many of the most vulnerable members of our society into severe poverty and to undermine our efforts to reduce poverty overall. We cannot do everything that needs to be done but we will do all we can and we will do it well. We will do it not just because it is right, though a life free from poverty is indeed a civil right, but because it makes financial and economic sense. Poverty results in poorer educational, health and behavioural outcomes for individuals. Poverty imposes enormous costs on society from lower economic productivity, reduced social cohesion and increased demands on public services such as health care and children’s services. The lower level of skills; poor health and poverty of ambition that deprivation brings with it are a brake on the potential of the Welsh economy. Our Tackling Poverty Action Plan and our Strategic Equality Plan will work together to achieve better outcomes for everyone in Wales. Our Tackling Poverty actions will supplement the delivery of our statutory Child Poverty Strategy and build on complementary strategies such as the Fuel Poverty Strategy. Given that many of the factors that influence poverty directly and immediately are outside our control, it is even more important that we optimise what we can do and that we can measure the outcomes of those actions. The effectiveness of our actions will depend on our capacity to do things differently and to maximise the impact of what we do by being more focused and joined up across departments and with our partners. The challenges are not ones that Government can meet on its own. We will now engage even more closely across all sectors to take forward and develop the actions in this plan. This is not about putting a sticking plaster of additional actions on top of existing programmes. It is about tackling poverty through everything we do. In keeping with our commitment to long\-term well being, and consistent with the Cabinet’s declared intention in its statement of 7 March, the key objectives of our Tackling Poverty actions are:   * to prevent poverty, especially through investment in giving children the best possible start in life. From conception through to early adulthood, our aim will be to reduce inequality at the earliest possible stage and break the link between socio\-economic disadvantage, educational under achievement and the impaired life chances that flow from these; * recognising that the best route out of poverty is through employment, we will continue to help people to improve their skills and enhance the relevance of their qualifications. We will also remove other barriers to employment – from practical barriers such as the accessibility of transport and buildings to less tangible barriers such as poverty of aspiration \- helping people to move on to and up the employment ladder; * at the same time, we will increase action to mitigate the impact of poverty here and now. We recognise that for more and more people, even being in work will not guarantee that they can escape poverty.  We can act to improve the quality of life of these communities, families and individuals. For each of these three objectives, the Tackling Poverty Action Plan gives examples of what the Welsh Government has put in place previously, illustrating a long standing “track record” of commitment to social justice and equality; what this Government is already doing to tackle poverty; and what we will now do in addition, to place an even greater priority on action that will have a positive impact for the most vulnerable and disadvantaged. We will  refresh and report progress on the plan in 12 months. One of our biggest challenges and opportunities is to make the sum of our actions greater than their parts by integrating them properly. We will aim to do this through the leadership of our Ministerial Programme Board and our Tackling Poverty External Advisory Group.                                                              

Heddiw rydym yn lansio’r Cynllun Gweithredu ar gyfer Trechu Tlodi. Mae ein hymrwymiad i sicrhau cyfiawnder cymdeithasol a chyfle cyfartal yn ei gwneud yn hanfodol, yn yr hinsawdd sydd ohoni, i ni fwrw ymlaen â'r gwaith o drechu tlodi drwy roi blaenoriaeth i anghenion y bobl dlotaf ac amddiffyn y rheini sydd fwyaf mewn perygl o fod yn dlawd ac o gael eu hallgáu. Byddwn yn gwneud hyn mewn amgylchiadau economaidd heriol lle mae'r rhagolygon yn dal i fod yn ansicr dros ben, a pherygl mawr y bydd hyn yn gwanhau'r rhagolygon ar gyfer swyddi ledled y Deyrnas Unedig ac yn rhyngwladol. Mae her amlwg hefyd yn wynebu'r marchnadoedd llafur yng Nghymru ac yn y DU yn sgil rhaglen Llywodraeth y DU o gwtogi ariannol. Yn y cyd\-destun hwn, mae'r diwygiadau i’r system les a budd\-daliadau a gyflwynwyd gan Lywodraeth y DU yn bygwth gwthio llawer o'r aelodau mwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas i dlodi difrifol a thanseilio ein hymdrechion i leihau tlodi yn gyffredinol. Ni allwn wneud popeth sydd angen ei wneud, ond byddwn yn gwneud ein gorau glas ac yn ei wneud yn dda. Byddwn yn gwneud hyn nid yn unig am mai dyma’r peth priodol i'w wneud –  er bod bywyd sy'n rhydd rhag tlodi yn hawl sifil wrth gwrs – ond am ei fod yn gwneud synnwyr yn ariannol ac yn economaidd. Mae tlodi yn arwain at ganlyniadau gwaeth i unigolion o ran addysg, iechyd ac ymddygiad. Mae tlodi yn golygu costau enfawr i gymdeithas o ran llai o gynhyrchiant economaidd, llai o gydlyniant cymdeithasol a mwy o bwysau ar wasanaethau cyhoeddus fel gwasanaethau plant a gofal iechyd. Mae'r lefel is o sgiliau, yr iechyd gwael a'r diffyg uchelgais a ddaw yn sgil amddifadedd yn ffrwyno potensial economi Cymru. Bydd ein Cynllun Gweithredu ar gyfer Trechu Tlodi a'n Cynllun Cydraddoldeb Strategol yn gweithio law yn llaw i sicrhau canlyniadau gwell i bawb yng Nghymru. Bydd ein camau gweithredu i drechu tlodi yn ategu'r gwaith o gyflwyno ein Strategaeth Tlodi Plant ac yn adeiladu ar strategaethau ategol fel y Strategaeth Tlodi Tanwydd. O ystyried bod llawer o'r ffactorau sy'n dylanwadu’n uniongyrchol ac ar unwaith ar dlodi y tu hwnt i'n rheolaeth, mae'n bwysicach fyth ein bod yn gwneud ein gorau glas a'n bod yn gallu mesur canlyniadau'r camau gweithredu hynny. Bydd effeithiolrwydd ein camau gweithredu yn dibynnu ar ein gallu i wneud pethau'n wahanol ac i sicrhau bod yr hyn a wnawn yn cael yr effaith fwyaf posibl drwy sicrhau bod mwy o ganolbwynt a mwy o gydgysylltu ar draws adrannau a chyda'n partneriaid. Does dim modd i lywodraeth wynebu'r heriau hyn ar ei phen ei hun. Byddwn yn gweithio'n agosach fyth ar draws pob sector yn awr er mwyn bwrw ymlaen â’r camau gweithredu yn y cynllun hwn. Nid mater yw hyn o roi haen o gamau gweithredu ychwanegol ar ben y rhaglenni sydd eisoes yn bodoli. Y bwriad, yn hytrach, yw mynd i'r afael â thlodi drwy bopeth a wnawn. Yn unol â'n hymrwymiad i les hirdymor, ac yn unol â’r hyn a nodwyd gan y Cabinet mewn datganiad ar 7 Mawrth, dyma brif amcanion ein camau gweithredu ar gyfer Trechu Tlodi: * atal tlodi, yn enwedig drwy fuddsoddi i roi'r dechrau gorau posibl i blant. O’r adeg y bydd rhywun yn cael ei genhedlu hyd nes y bydd yn oedolyn ifanc, ein nod fydd lleihau anghydraddoldeb cyn gynted ag y bo modd a thorri'r cyswllt rhwng anfantais economaidd\-gymdeithasol, tangyflawni addysgol a'r cyfleoedd gwannach mewn bywyd a ddaw yn eu sgil; * gan gydnabod mai'r ffordd orau allan o dlodi yw drwy gyflogaeth, byddwn yn parhau i helpu pobl i wella eu sgiliau a gwella perthnasedd eu cymwysterau. Byddwn hefyd yn cael gwared ar y rhwystrau eraill i gyflogaeth – o rwystrau ymarferol fel hygyrchedd trafnidiaeth ac adeiladau, i rwystrau llai pendant fel diffyg uchelgais \- gan helpu pobl i symud ymlaen ac i fyny'r ysgol gyflogaeth; * ar yr un pryd, byddwn yn sicrhau mwy o gamau gweithredu i liniaru effaith tlodi ar unwaith. I fwy a mwy o bobl, nid yw hyd yn oed bod mewn gwaith yn sicrhau eu bod yn gallu dianc rhag tlodi. Gallwn weithredu i wella ansawdd bywyd y cymunedau, y teuluoedd a'r unigolion hyn. Ar gyfer y tri amcan hyn, mae'r Cynllun Gweithredu ar gyfer Trechu Tlodi yn rhoi enghreifftiau o'r hyn y mae Llywodraeth Cymru wedi'i roi ar waith yn flaenorol, gan ddangos hanes llwyddiannus o ymrwymiadau i sicrhau cyfiawnder cymdeithasol a chydraddoldeb; yr hyn y mae'r Llywodraeth hon eisoes yn ei wneud i fynd i'r afael â thlodi; a'r hyn y byddwn yn ei wneud o hyn ymlaen i roi mwy o flaenoriaeth i gamau gweithredu a fydd yn cael effaith gadarnhaol ar y bobl fwyaf difreintiedig ac agored i niwed. Byddwn yn adnewyddu’r cynllun ac yn adrodd ar ein cynnydd ymhen 12 mis. Y brif her a’r prif gyfle i ni yw integreiddio ein holl gamau gweithredu yn iawn er mwyn sicrhau eu bod, fel cyfanwaith, yn cael mwy o effaith nag y byddent ar eu pennau eu hunain. Byddwn yn mynd ati i wneud hyn dan arweiniad Bwrdd Rhaglen y Gweinidog a’n Grŵp Cynghori Allanol ar Drechu Tlodi.

Translate the text from English to Welsh.

Today I have issued consolidated guidance to principal councils in Wales. The guidance is a mixture of guidance previously issued under Local Government Act 2000 and the Local Government (Wales) Measure 2011, which has been updated to better reflect the current legislation, and practices in respect of equality and diversity, digital capability, and openness and transparency. It also supports the provisions contained within the Local Government and Elections (Wales) Act 2021, including: * Public participation strategies * Multi\-location meetings * Petition Schemes * Appointments of assistants to executives * Duty of leaders of political groups in relation to standards of conduct * Duty of standards committees to make annual reports. As a result of consolidating this guidance as it applies to principal councils, it is necessary to issue separate guidance for those provisions which apply to fire and rescue authorities, national park authorities and port health authorities. Therefore, I am also issuing: * Statutory guidance on multi\-location meetings for Fire and Rescue Authorities, National Park Authorities and Port Health Authorities * Statutory guidance for Fire and Rescue Authorities and National Park Authorities in relation to standards of conduct.  

Rwyf heddiw wedi cyhoeddi canllawiau wedi’u cydgrynhoi ar gyfer prif gynghorau yng Nghymru. Cyfuniad ydynt o wahanol ganllawiau a gyhoeddwyd yn flaenorol o dan Ddeddf Llywodraeth Leol 2000 a Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2011, ac maent wedi’u diweddaru i adlewyrchu'n well y ddeddfwriaeth a'r arferion presennol o ran cydraddoldeb ac amrywiaeth, gallu digidol a bod yn agored a thryloyw. Maent hefyd yn ategu’r darpariaethau a gynhwysir yn Neddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021, gan gynnwys: * Strategaethau cyfranogiad y cyhoedd * Cyfarfodydd aml\-leoliad * Cynlluniau Deisebau * Penodi cynorthwywyr i weithrediaethau * Dyletswydd arweinwyr grwpiau gwleidyddol mewn perthynas â safonau ymddygiad * Dyletswydd pwyllgorau Safonau i wneud adroddiadau blynyddol. O ganlyniad i gydgrynhoi’r canllawiau hyn fel y maent yn berthnasol i brif gynghorau, mae angen cyhoeddi canllawiau ar wahân ar gyfer y darpariaethau hynny sy'n berthnasol i awdurdodau tân ac achub, awdurdodau parciau cenedlaethol ac awdurdodau iechyd porthladdoedd. Felly, rwyf yn cyhoeddi’r canlynol hefyd: * Canllawiau statudol ar gyfarfodydd aml\-leoliad ar gyfer Awdurdodau Tân ac Achub, Awdurdodau Parciau Cenedlaethol ac Awdurdodau Iechyd Porthladdoedd * Canllawiau statudol ar gyfer Awdurdodau Tân ac Achub ac Awdurdodau Parciau Cenedlaethol mewn perthynas â safonau ymddygiad.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 2 Mai 2017, gwnaeth y Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Adroddiad Tueddiadau Tebygol y Dyfodol gan Lywodraeth Cymru (dolen allanol).

On 2 May 2017, the Cabinet Secretary for Finance and Local Government made an Oral Statement in the Siambr on:The Welsh Government Future Trends Report (external link).

Translate the text from English to Welsh.

To mark this significant milestone, First Minister Carwyn Jones and Education Secretary Kirsty Williams visited Ysgol Penmaes in Brecon on Monday. This forward\-looking school provides high quality specialist education for pupils aged 3\-19 with a wide range of learning difficulties. During the visit the First Minister and Education Secretary were given a tour of the school by Head Teacher, Julie Kay and they also spoke with staff and pupils to hear their views on how they feel this bill will help them. The wide\-ranging legislation contains 11 main aims and will be backed up by an ambitious wider programme of reforms, measures, subordinate legislation and an Additional Learning Needs Code, which will sit alongside the bill. Speaking ahead of the bill gaining Royal Assent and highlighting why this legislation is so important, the First Minister said: > “Nearly a quarter of learners in Wales will experience some form of additional learning need (ALN) during their early years or education and this bill places them at the very heart of our new system. > > “Ysgol Penmaes is a great example of a school that puts children and young people’s needs first and it is only right that the legislative system which underpins the school’s approach continues to be fit for purpose. > > “This new bill will pave the way for a radical new approach, driving improvements in standards to ensure all learners are supported to meet their full potential. Essentially it brings the entire legislative framework into a 21st century enabling us to effectively support learners with ALN through their education journey.” Education Secretary, Kirsty Williams added: > “It was brilliant to meet with staff and pupils at Ysgol Penmaes on Monday and see how this school is supporting young people with additional learning needs to get the very best from their education.“We have engaged heavily with a wide range of people and groups on the development of this legislation to make sure we got it right and today is an historic day for education in Wales. > > “This bill includes a range of aims to strengthen the ALN system and focusses on identifying those with ALN needs as early as possible and working with them and their families to plan the right support.” Outlining how the legislation will help to support Ysgol Penmaes and its pupils, Head Teacher, Julie Kay said: > “I welcome the fact this new system supports 0\-25 year olds and places children and young people at the very heart of that support. > > “For learners to have their own individual plan that they have been involved in producing and that is based around what is important to them is very positive; it will especially help our learners in ensuring the process is more seamless and supportive of their needs when they reach the point of transition and move to their post\-school provision.” The Welsh Government has already outlined a challenging but realistic timeframe for implementing the new system, which is due to commence in September 2020, should last 3 years, with completion expected by the end of 2023\. It has also committed £20m of funding to the transformation programme over the course of this Assembly.

I nodi hyn, aeth Prif Weinidog Cymru, Carwyn Jones, a’r Ysgrifennydd Addysg, Kirsty Williams, i Ysgol Penmaes yn Aberhonddu ddydd Llun \[22/01/2018].  Mae’r ysgol flaengar hon yn darparu addysg arbenigol o safon i ddisgyblion 3\-19 oed sydd ag ystod o anawsterau dysgu. Yn ystod yr ymweliad, cafodd y Prif Weinidog a’r Ysgrifennydd Addysg eu tywys o amgylch yr ysgol gan y Pennaeth, Julie Kay. Cawsant gyfle hefyd i siarad â staff a disgyblion i glywed eu barn ar sut y gallai’r Bil hwn eu helpu nhw. Mae un\-ar\-ddeg prif amcan i’r ddeddfwriaeth, a chaiff ei hategu gan raglen uchelgeisiol o ddiwygiadau, mesurau, is\-ddeddfwriaeth, ynghyd â Chod Anghenion Dysgu Ychwanegol. Gan siarad cyn i’r Bil dderbyn y Cydsyniad Brenhinol, pwysleisiodd y Prif Weinidog pam fod y ddeddfwriaeth mor bwysig: > “Bydd gan bron chwarter o ddysgwyr yng Nghymru ryw fath o angen dysgu ychwanegol yn ystod eu blynyddoedd cynnar neu’n ystod eu haddysg. Bydd y Bil hwn yn creu system sydd â’r disgyblion hyn wrth ei chalon. > > > > > “Mae Ysgol Penmaes yn enghraifft wych o ysgol sy’n blaenoriaethu anghenion plant a phobl ifanc ac mae’n bwysig iawn fod y system a’r ddeddfwriaeth sy’n sail i ysgol o’r fath yn parhau i fod yn addas at y diben. > > > > > “Bydd y Bil newydd hwn yn cyflwyno ymagwedd newydd \- un radical \- a fydd yn ysgogi gwelliannau ac a fydd yn codi safonau er mwyn sicrhau bod pob dysgwr yn cael y cymorth sydd ei angen arno i gyflawni ei botensial llawn. Yn y bôn, mae’n dod â’r fframwaith deddfwriaethol cyfan i mewn i’r unfed ganrif ar hugain, gan ein galluogi ni i gynorthwyo dysgwyr sydd ag anghenion dysgu ychwanegol yn effeithiol, a hynny drwy gydol eu taith addysgol.” Ychwanegodd yr Ysgrifennydd Addysg, Kirsty Williams:  > “Roedd yn wych cael cwrdd â staff a disgyblion Ysgol Penmaes ddydd Llun a gweld sut mae’r ysgol yn cefnogi pobl ifanc sydd ag anghenion dysgu ychwanegol i fanteisio i’r eithaf ar eu haddysg. > > “Rydym wedi ymgysylltu’n drylwyr ag ystod eang o bobl a grwpiau wrth ddatblygu’r ddeddfwriaeth hon er mwyn sicrhau ei bod yn ddeddfwriaeth dda – mae heddiw’n ddiwrnod hanesyddol i addysg yng Nghymru. > > > > > “Mae’r Bil hwn yn cynnwys ystod o amcanion i gryfhau’r system anghenion dysgu ychwanegol ac mae’n canolbwyntio ar bennu’r anghenion cyn gynted â phosib ac yna gweithio gyda’r dysgwyr a’u teuluoedd i lunio’r cymorth sydd ei angen.” Gan amlinellu sut y byddai’r ddeddfwriaeth yn helpu i gynorthwyo Ysgol Penmaes a’i disgyblion, dywedodd Julie Kay, y Pennaeth:  > “Rwy’n croesawu’r ffaith bod y system newydd hon yn cefnogi plant a phobl ifanc 0\-25 oed ac yn eu rhoi wrth galon y system. > > “Mae cynnwys dysgwyr yn y gwaith o lunio’u cynlluniau, a gwneud y cynlluniau hynny’n benodol iddynt, yn bwysig iawn; bydd o fudd mawr yn benodol wrth sicrhau bod y broses yn un llyfn a bod y gefnogaeth yn parhau wrth iddynt bontio i ddarpariaeth addysg newydd ac i ddarpariaeth addysg ôl\-ysgol.”

Translate the text from Welsh to English.

Ar 11 Hydref 2011, gwnaeth y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Adroddiad Blynyddol y Prif Swyddog Meddygol. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddilyn yr hyperddolen hon: http://www.assemblywales.org/cy/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=223362\&ds\=10/2011\#dat4 Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys. 

On 11 October 2011, the Minister for Health and Social Services made an oral Statement in the Siambr on: Chief Medical Officer's Annual Report. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website via the following hyperlink: http://www.assemblywales.org/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=223362\&ds\=10/2011\#dat4 If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Translate the text from Welsh to English.

Yn yr hydref y llynedd, a hefyd yn 2011, amlinellais y gwaith roeddwn i'n ei ddatblygu i ddiogelu ac amddiffyn pobl yng Nghymru. Hoffwn roi'r diweddaraf i'r Aelodau am y camau rydyn ni wedi'u cymryd a fy nghynlluniau at y dyfodol. Rwy'n cydnabod bod y ddwy flynedd ddiwethaf wedi bod yn brysur iawn. Hoffwn fynegi fy niolchiadau i'r asiantaethau a'r gweithwyr proffesiynol sy'n dymuno datblygu'r agenda diogelu ac amddiffyn am eu cymorth a'u cyfraniad cadarnhaol ac adeiladol. Rwy'n cydnabod bod hyn yn eistedd ochr yn ochr â'r gwaith anodd iawn y mae gweithwyr proffesiynol yn ei wneud yn ddyddiol. Roedd cyflwyno'r Bil Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) ym mis Ionawr yn garreg filltir bwysig ac mae'n cynnig y fframwaith gorau posibl i ni sicrhau bod ein trefniadau diogelu amddiffyn yn ddiguro. Bydd y ddeddfwriaeth hon yn hollbwysig i gyflawni agweddau allweddol ar ein trefniadau diogelu.  Mae'r Bil wedi gosod agenda uchelgeisiol. Nid wyf yn diystyru'r heriau y mae'n eu gosod. Ceir cyfleoedd ochr yn ochr â'r heriau hynny ac mae'n hanfodol ein bod yn mynd i'r afael â'r rhain yn frwd – rydyn ni i gyd yn benderfynol o sicrhau bod yr aelodau mwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas yn cael eu diogelu, ac mae hyn yn gyfle i wneud hynny.  Bydd y Bil yn gwneud newid sylweddol o ran ein gwaith gofal cymdeithasol yng Nghymru. Mae'n briodol ei fod wedi bod yn destun craffu sylweddol ers ei gyhoeddi, a bydd y broses ddemocrataidd honno'n parhau. Rwy'n ddiolchgar i Gadeirydd ac aelodau'r Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol, y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol a'r Pwyllgor Plant a Phobl Ifanc am graffu ar y Bil yn fanwl a thrylwyr.   Rwyf wedi ymateb eisoes i argymhellion adroddiadau'r Pwyllgor, ond mae materion ynghlwm â'r darpariaethau diogelu lle gallai eglurhad pellach fod yn ddefnyddiol. Byddaf yn ceisio gwneud hynny drwy'r datganiad hwn. Bydd y trefniadau newydd hyn yn sicrhau bod asiantaethau diogelu lleol yn cael eu cefnogi drwy arweinyddiaeth gadarnach a fframwaith cryfach a mwy effeithiol ar gyfer cydweithredu aml\-asiantaeth. Mae'r Bil yn cynnwys darpariaeth i sefydlu Bwrdd Diogelu Annibynnol Cenedlaethol newydd a fydd yn helpu i godi safonau, gwella cysondeb a chynghori Gweinidogion Cymru ynghylch pa mor ddigonol ac effeithiol y mae'r trefniadau diogelu.  Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod bod cydweithredu aml\-asiantaeth yn hanfodol i ddiogelu effeithiol. Mae'r dystiolaeth sydd gennym yn dangos nad yw Byrddau Lleol Diogelu Plant yn gweithio yn y ffordd roedden ni wedi gobeithio, ac ni allwn ddangos pa mor effeithiol y maen nhw'n diogelu plant. Mae angen i ni fynd i'r afael â hyn a sicrhau bod fframwaith cydweithredu a gweithredu gwell yn bodoli i sicrhau bod y Byrddau'n gweithio'n well ac yn gyson a bod asiantaethau'n cydweithredu yn well i amddiffyn plant ac oedolion. Y ffordd o wneud hyn yw drwy leihau nifer y Byrddau i sicrhau'u bod yn gyson, yn gwella ac yn gynaliadwy.  Mae hefyd angen i ni gymryd camau sylfaenol i sicrhau bod y trefniadau i ddiogelu oedolion mewn perygl yr un mor effeithiol â'r rheini sy'n ceisio amddiffyn plant yng Nghymru. Nodais y llynedd y byddai aflonyddwch yn anochel wrth fwrw ymlaen â newidiadau i'r agenda diogelu, ond ei bod yn hanfodol rhoi cyfle priodol i bobl fynegi'u barn. O ystyried yr ymrwymiad rydyn ni'n ei rannu i wella diogelu, mae'r ddadl yn beth iach ac yn rhywbeth rwy'n ei groesawu. Mae'n bwysig ein bod yn rhoi llais clir i bartneriaid diogelu ac yn sicrhau eu bod yn ganolog i'r newidiadau hyn.  Dywedais y byddai trefniadau arweinyddiaeth strategol yn cael eu gosod cyn sefydlu'r Bwrdd Cenedlaethol y darperir ar ei gyfer yn y Bil. Ym mis Mawrth, cyhoeddais y byddai Panel Cynghori ar Ddiogelu yn cael ei sefydlu, dan gadeiryddiaeth Phil Hodgson, cyn Gyfarwyddwr Corfforaethol Gwasanaethau Cymdeithasol Cyngor Dinas Abertawe. Mr Hodgson oedd cadeirydd y Fforwm Diogelu Plant, a adroddodd i mi ym mis Awst 2011\. Cyflwynodd y Fforwm gryn dipyn o dystiolaeth sy'n sail i nifer o ddatblygiadau ar yr agenda diogelu, gan gynnwys datblygu un Bwrdd Cenedlaethol, ad\-drefnu Byrddau Diogelu a'r egwyddor o ystyried uno byrddau oedolion a phlant. Mae copi o adroddiad y Fforwm ar gael yn: http://wales.gov.uk/topics/childrenyoungpeople/publications/forum/?lang\=cy Rwyf wedi gofyn i'r Panel fy nghynghori ynghylch agweddau penodol ar y cynigion yn y Bil sy'n ymwneud â diogelu ac amddiffyn plant ac oedolion, ac ar ddatblygu rheoliadau a chanllawiau. Bydd y Panel yn sicrhau bod ei waith yn ystyried safbwyntiau defnyddwyr gwasanaethau a grwpiau rhanddeiliaid eraill yn llawn. Rwy’n falch iawn ein bod ni, drwy benodi’r Panel, wedi sicrhau arbenigedd sylweddol o Gymru a thu hwnt i fanylu ar y trefniadau diogelu. Mae’r aelodau’n cynnwys Wendy Rose, oed yn allweddol o ran helpu i ddatblygu’r fframwaith Adolygiadau Ymarfer Plant newydd yng Nghymru, Ruth Henke QC, Mr Ian Bottrill, a’r Athro John Williams o Brifysgol Aberystwyth a oedd yn ddiweddar yn gynghorydd cyfreithiol arbenigol i’r Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol a edrychodd yn fanwl ar ddarpariaethau’r Bil. Rwy'n gwybod bod y Cadeirydd wedi cynnal nifer o gyfarfodydd gyda sefydliadau allweddol fel y Comisiynydd Plant a'r Comisiynydd Pobl Hŷn, yr heddlu, cynrychiolwyr llywodraeth leol a'r trydydd sector. Cefais gyfarfod â Mr Hodgson hefyd ym mis Hydref er mwyn cael y diweddaraf â chynnydd a materion sy'n dod i'r amlwg wrth i'r gwaith ddatblygu.  Mae aelodau'r Panel hefyd wedi arwaith ar bedair ffrwd waith – y Bwrdd Cenedlaethol, y fframwaith cyfreithiol ar gyfer amddiffyn oedolion a dwy yn ystyried gweithrediad a swyddogaethau posibl y Byrddau Diogelu. Bydd digwyddiad cenedlaethol hefyd yn cael ei gynnal yn ddiweddarach y mis hwn, lle rwy'n bwriadu siarad â rhanddeiliaid ynghylch y gwaith hanfodol rydyn ni'n ei wneud ar ddiogelu. Bydd y Panel yn cyflwyno'i adroddiad cyntaf i mi yn fuan, ond mae llawer i'w wneud o hyd. Byddwn yn parhau i gynnal sgyrsiau ynghylch y gwaith sy'n cael ei ddatblygu i helpu i sicrhau dealltwriaeth eang a chyson ynghylch yr hyn rydyn ni'n ceisio'i gyflawni drwy'r Bil. Mae bellach angen i ni i gyd symud yn yr un cyfeiriad. Mae rhai materion wedi codi yn sgil y broses graffu a hoffwn gymryd y cyfle hwn i roi eglurhad pellach ynglŷn â rhai o'r rhain. Mynegwyd y farn y dylid sefydlu dau fwrdd diogelu cenedlaethol – un ar gyfer plant ac un ar gyfer oedolion. Rwy'n cydnabod y pryderon sydd wedi cael eu mynegi, ond rwyf wastad wedi bod o'r farn mai un o nodau hanfodol y Bil yw chwalu rhwystrau artiffisial ar sail oedran. Mae'r cynnig ar gyfer un bwrdd cenedlaethol yn adlewyrchu hynny. Mae'n rhaid i ni ymwrthod â'r ddadl sy'n arddel y syniad mai hanfod hyn yw'r gystadleuaeth rhwng anghenion a blaenoriaethau plant ac oedolion. Hanfod hyn yn hytrach yw diogelu pawb yn fwy effeithiol.  Yn yr un modd, nid wyf yn dadlau dros ffordd unffurf o weithio. Yn strategol, bydd llawer o elfennau tebyg yn y trefniadau diogelu sy'n ymdrin â phobl, ond yn yr un modd bydd gwahaniaethau yn y ffordd yr eir i'r afael â phroblemau. Mae'r darpariaethau yn y Bil yn caniatáu i'r Bwrdd Cenedlaethol ddatblygu trefniadau ar gyfer oedolion a phlant. Mae'n gwbl hanfodol bod arweinwyr yn canolbwyntio ar un targed, yn hytrach nag ar wahanol drefniadau. Ond nid yw hyn yn golygu na fydd y Bwrdd yn ddigon hyblyg i ystyried materion oedolion a phlant ar wahân os yw'n penderfynu mai dyna'r peth cywir i'w wneud.  Mae'r ddarpariaeth sy'n rhoi'r pŵer i Weinidogion uno Byrddau Diogelu Oedolion a Phlant hefyd wedi rhoi sylw i effaith bosibl y model pobl. Nododd y Pwyllgor nad yw wedi casglu unrhyw dystiolaeth oedd yn cefnogi'r syniad y byddai uno byrddau yn gwella diogelu. Nid yw'n fwriad gan Lywodraeth Cymru i uno byrddau yn y dyfodol agos. Mae'r ddarpariaeth hon wedi'i chynnwys oherwydd, o ystyried y model pobl, gallwn weld y manteision posibl a allai godi yn yr hirdymor yn sgil ystyried anghenion diogelu pobl, yn hytrach nag oedolion a phlant ar wahân. Maes o law, rydyn ni'n credu y bydd hyn yn ein galluogi i alinio bwriad strategol ag arferion a darparu gweithredol. Fodd bynnag, bydd hyn yn cael ei ystyried dim ond pan fyddwn yn siŵr y bydd yn arwain at ddiogelu pawb yn fwy effeithiol.  Bil ar gyfer cenhedlaeth yw hwn, a bydd angen i ni ystyried y ddarpariaeth benodol hon o safbwynt tra wahanol. Roeddwn i'n fodlon iawn cytuno â chais y Pwyllgor y dylai unrhyw drefniadau y gallai Llywodraeth Cymru eu gwneud i uno byrddau fod yn destun proses uwchgadarnhaol i sicrhau'r craffu gorau posibl, a bod y cyhoedd yn hyderus mai dyma'r peth cywir i'w wneud pan fydd yn digwydd. Ym mis Hydref 2011, cyhoeddais fy mod yn bwriadu ad\-drefnu Byrddau Lleol Diogelu Plant a sefydlu byrddau statudol cyfatebol ar gyfer oedolion, gan ddilyn yr ôl\-troed Cyflenwi Gwasanaethau Cyhoeddus. Cytunodd Cabinet Llywodraeth Cymru ar yr ôl\-troed cydweithredol ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus ym mis Gorffennaf ac fe'i cyflwynwyd i'r Cyngor Partneriaeth yn yr un mis. Mae'r ôl\-troed yn cynnig fframwaith i wasanaethau cyhoeddus allu datblygu trefniadau cydweithredol cyson newydd a chanolfannau sy'n dilyn chwe ardal ddaearyddol y Gogledd, Gwent, y Canolbarth a'r Gorllewin, Cwm Taf, Caerdydd a'r Fro a Bae’r Gorllewin.   Mae'r Bil yn rhoi'r pŵer i ni sefydlu'r byrddau a rhagnodi drwy reoliadau yr ardaloedd y bydd y byrddau'n eu cwmpasu. Un o gyfrifoldebau allweddol Llywodraeth Cymru yw sicrhau bod y fframwaith mwyaf effeithiol posibl yn cefnogi'r lefelau uchel o gydweithredu a gwaith aml\-asiantaeth sy'n ofynnol i sicrhau diogelu effeithiol.    Hefyd yn 2011, gofynnais i'r Byrddau Lleol Diogelu Plant ddechrau cynllunio ar gyfer newid cyn y ddeddfwriaeth newydd. Rwy'n falch o nodi bod gwaith yn mynd rhagddo, a bod ardaloedd fel Bae’r Gorllewin, Cwm Taf a Gwent wedi sefydlu Byrddau Diogelu ar gyfer oedolion a phlant eisoes. Nid wyf yn diystyru'r cymhlethdodau sydd ynghlwm â'r gwaith hwn ac rwy'n falch bod Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru wrthi'n gwneud asesiad ar ran Llywodraeth Cymru ynghylch hynt yr ôl\-troed newydd ledled Cymru. Rwyf hefyd yn cynnig gwneud newidiadau i'r darpariaethau diogelu ac rwyf wedi cyflwyno Gwelliannau'r Llywodraeth i'w hystyried yng Nghyfnod 2\. Yn dilyn trafodaethau gyda Llywodraeth y DU, rwyf wedi fy narbwyllo bod mantais o ychwanegu gwasanaethau prawf fel partner statudol ar y Byrddau Diogelu, ar gyfer oedolion a phlant, ac rydyn ni'n trafod natur y ddarpariaeth honno gyda Llywodraeth y DU. Rwyf hefyd wedi cyhoeddi fy mod yn bwriadu cryfhau'r ddyletswydd i adrodd sydd ar bartneriaid perthnasol – fel yr heddlu, awdurdodau iechyd ac awdurdodau lleol eraill. Os byddant yn penderfynu bod plentyn yn cael ei gam\-drin neu'i esgeuluso, neu bod perygl o hynny, mae'n rhaid iddynt adrodd hynny i'r awdurdod lleol perthnasol. Mae llawer o sylw wedi bod yn y cyfryngau am hyn ac rwyf wedi narbwyllo bod hyn yn gam adeiladol tuag at gryfhau'n trefniadau amddiffyn plant yng Nghymru. Bydd yr Aelodau hefyd yn gwybod am fy natganiad diweddar ar y gwaith ynghylch y fframwaith asesu a chymhwyster a fydd yn cyfrannu ymhellach at drefniadau mwy effeithiol ar gyfer diogelu ac amddiffyn plant ac oedolion mewn perygl yng Nghymru.  Mae'r Bil wedi cael llawer o sylw, sy'n gwbl briodol o ystyried ei arwyddocâd. Fodd bynnag, ni allwn anwybyddu'r ffaith bod cynnydd rhagorol hefyd yn digwydd mewn meysydd eraill. Bydd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn gwneud datganiad yn fuan ar ddiogelu ac amddiffyn plant yn GIG Cymru. Bydd hyn yn amlinellu gwaith rhagorol yn y GIG i sicrhau ei fod yn diwallu ei rwymedigaethau diogelu, ochr yn ochr â phartneriaid statudol eraill lle bo angen. Mae angen i ni sicrhau bod yr holl asiantaethau diogelu allweddol yn cadw golwg gofalus yn yr un modd ar y trefniadau diogelu ac amddiffyn.   Daeth adolygiadau ymarfer plant newydd i rym ar 1 Ionawr yng Nghymru. Mae'r broses newydd hon yn deillio o adroddiad Arolygiaeth Gofal a Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru a gyhoeddwyd ym mis Hydref 2009 – Gwella Ymarfer ar gyfer Amddiffyn Plant yng Nghymru – a ddaeth i'r casgliad bod adolygiadau achosion difrifol bellach yn aneffeithiol o ran gwella ymarfer a chydweithredu rhwng asiantaethau. Bydd adolygiadau ymarfer plant newydd yn parhau i gael eu cynnal o dan yr un amgylchiadau lle mae plentyn yn marw neu'n cael anaf difrifol, a lle mae cam\-drin neu esgeuluso yn hysbys neu'n cael ei amau. Bydd yn arf dysgu effeithiol ar gyfer partneriaid diogelu. Mae'n rhaid gwneud y gwersi a ddysgir o ymarfer yn gwbl sylfaenol i waith dyddiol ymarferwyr rheng flaen er mwyn gwella'r trefniadau sydd gennym ar gyfer amddiffyn y rheini sydd fwyaf agored i niwed. Rwyf eisoes wedi comisiynu gwaith tebyg i ymchwilio i'r ffordd y bydd egwyddorion y fframwaith adolygiadau ymarfer plant yn gweithio i amddiffyn oedolion mewn perygl.  Mae'r Trydydd Sector yn parhau i wneud cyfraniad sylweddol at drefniadau diogelu, ac rwy'n falch bod Llywodraeth Cymru a Barnardo's Cymru wedi cydweithredu'n ddiweddar i gyhoeddi taflen wybodaeth ar gamfanteisio rhywiol a ddatblygwyd gan bobl ifanc i bobl ifanc i geisio'u cadw'n ddiogel rhag peryglon magu perthynas amhriodol a chamfanteisio.  Mae'r Gymdeithas Genedlaethol er Atal Creulondeb i Blant (NSPCC) a Gweithredu dros Blant hefyd yn cydweithredu – gyda chymorth Llywodraeth Cymru – i ddatblygu cynllun gweithredu cenedlaethol a chymorth i ymarferwyr er mwyn i ni ddechrau deall yn well y sbectrwm esgeuluso sy'n fwrn ar fywydau cynifer o blant a phobl ifanc, a chymryd camau i ymdrin â'r effeithiau andwyol. Hoffwn hefyd nodi'r gwaith rhagorol y mae'r NSPCC yn ei wneud i helpu i plant i adnabod cam\-drin a chodi llais amdano. Mae hyn yn rhan hanfodol o gadw plant yn ddiogel ac mae'n hanfodol bod rhieni a gofalwyr yn cael sgyrsiau cynnar gyda phlant i'w cadw'n ddiogel rhag cam\-drin. Mae ymgyrch PANTS yr NSPCC yn ffordd syml o helpu rhieni i addysgu plant maen nhw sy'n berchen ar eu cyrff ac y dylent siarad ag oedolyn maen nhw'n ymddiried ynddo os byddant yn cael ofn neu mewn gofid. Rwy'n siŵr y bydd yr Aelodau'n cytuno bod cynnydd sylweddol yn cael ei wneud, ond bod llawer i'w wneud o hyd. Byddaf yn sicrhau bod yr Aelodau'n cael eu hysbysu am y datblygiadau diweddaraf.

Last autumn, and also in 2011, I set out my developing approach to safeguard and protect people in Wales. I would like to up\-date Members on the action we have taken and my plans for the future. I recognise that the last two years have been extremely busy. I would like to set on record my thanks to the agencies and professionals who care greatly about the developing safeguarding and protection agenda for their positive and constructive support and engagement. I recognise that this sits alongside the very difficult job that professionals do on a day to day basis. The introduction of the Social Services and Well\-being (Wales) Bill in January was a significant milestone and provides us with the very best framework to ensure that the arrangements we have to safeguard and protect are second to none. This legislation will be pivotal in delivering key aspects of our safeguarding arrangements.  The Bill has set out an ambitious agenda. I do not underestimate the challenges it presents. Alongside those challenges are opportunities and it is vital that we seize these with vigour – we are all driven to ensure that the most vulnerable members of our society are effectively safeguarded and this is an opportunity to do exactly that.  The Bill will deliver a significant shift in our approach to social care in Wales. It is right that it has received considerable scrutiny since it was published, and that process of democracy will continue. I am grateful to the Chair and members of the Health and Social Care Committee, the Constitutional and Legislative Affairs Committee and the Children and Young People Committee for their detailed and thorough scrutiny of the Bill.  I have already responded to the recommendations of the Committee reports, but there are matters related to the safeguarding provisions on which further clarification might be helpful. I will seek to do that through this statement.    These new arrangements will ensure that local safeguarding agencies are supported by more robust leadership and a stronger, more effective framework for multi\-agency co\-operation.  The Bill includes provision to establish a new National Independent Safeguarding Board which will help drive up standards, improve consistency and advise the Welsh Ministers on the adequacy and effectiveness of safeguarding arrangements.  The Welsh Government recognises that multi\-agency co\-operation is critical to effective safeguarding. The evidence demonstrates that Local Safeguarding Children Boards are not working in the way we had hoped, and are unable to show how they are effectively safeguarding children. We need to address this and to ensure that a better framework for co\-operation and action exists to support improvement and consistency in the work of Boards and in how agencies co\-operate to protect both children and adults. The way to achieve this is through reducing the number of Boards to ensure consistency, improvement and sustainability. We also need to take very fundamental steps to ensure that the arrangements to safeguard adults at risk are as equally  effective as those which seek to protect children in Wales. I stated  last year that in driving through changes in the safeguarding agenda some turbulence would be inevitable, but that it was essential that people were allowed a proper opportunity to express their views. Given our shared commitment to improve safeguarding the debate is healthy and one which I welcome. It is important that we give a clear voice to safeguarding partners and ensure that they are at the heart of driving these changes.  I said that strategic leadership arrangements would be put in place in advance of the establishment of the National Board provided for in the Bill. In March, I announced the establishment of the Safeguarding Advisory Panel – chaired by the former Corporate Director Social Services of Swansea City Council, Phil Hodgson. Mr Hodgson previously chaired the Safeguarding Children Forum, which reported to me in August 2011\. The Forum provided considerable evidence on which a number of the developments in the safeguarding agenda are based, including the development of a single National Board, the configuration of Safeguarding Boards and the principle of considering the merger of adults and children boards. A copy of the Forum’s report can be found at:  http://wales.gov.uk/topics/childrenyoungpeople/publications/forum/?lang\=en I have asked the Panel to provide advice to me on specific aspects of the proposals contained in the Bill relating to safeguarding and protection of children and adults, and on the development of regulations and guidance. The Panel will ensure that the views of service users and other stakeholder groups are considered fully in its work.  I am delighted that through the appointment of the Panel we have managed to secure considerable expertise from Wales and beyond to help build the detail of the safeguarding arrangements. Members include Wendy Rose, who was pivotal in helping develop the new Child Practice Review framework in Wales, Ruth Henke QC, Mr Ian Bottrill and Professor John Williams of Aberystwyth University who has recently acted as an expert legal advisor to the Health and Social Care Committee which looked in such detail at the Bill provisions.    I know that the Chair has had a number of meetings with key organisations such as the Children’s and Older People’s Commissioners, the police, local government representatives and the third sector. I also met Mr Hodgson in October, so that I might be briefed on progress and emerging issues in the developing work.  Panel members have also led four work streams – the National Board, the legal framework for adult protection and two examining the possible functions and operation of Safeguarding Boards. A national event is also being held later this month, where I intend to speak to stakeholders about the critical work we are undertaking on safeguarding.    The Panel will present its first report to me shortly, but there remains much to do. We will continue to have conversations about the developing work to help ensure a broad and consistent understanding about what we are trying to achieve through the Bill. We must all now move in the same direction. Through the scrutiny process some issues have emerged and I should like to take this opportunity to provide further clarification on some of those. The view has been expressed that two national safeguarding boards should be established \- one for children, and one for adults. I recognise the anxieties that have been expressed, but my view has always been that one of the pivotal aims of the Bill is to break down artificial barriers based on age. The proposal for one national board reflects that. We have to move away from the conversation which accentuates the notion that this is about the competing needs and priorities of children and adults. This is about more effective safeguarding for everyone.  Equally, I am not advocating a homogenous, one size fits all approach. Strategically, there will be considerable similarities in safeguarding arrangements that cover people, but equally there will be differences in how problems are tackled. The provisions in the Bill allow the National Board to develop arrangements for adults and children. It is absolutely essential that leadership is focussed in one place, and not on competing arrangements. But that does not mean that the Board will lack flexibility to consider adults and children’s issues separately if it determines that it is the right thing to do.  The potential impact of the people model has also received attention in the provision that provides the Welsh Ministers with the power to merge Safeguarding Adults and Children Boards. The Committee has commented that it did not gather any evidence that supported the idea that merging boards would improve safeguarding.  The Welsh Government has no plans to merge boards in the near future. The provision is included because, given the people approach, we can see potential benefits over the longer\-term that might arise from considering the safeguarding needs of people, rather than separately as adults and children. In time, we believe that this will enable us to align strategic intent to operational practice and delivery. However, this will only be considered when we can be sure that it will result in more effective safeguarding for everyone.  This is a Bill for a generation, and we will need to look at this particular provision through quite a different lens. I was very happy to agree to the Committee’s request that any arrangements the Welsh Government might make to merge Boards should be subject to a super\-affirmative process to ensure that the highest possible scrutiny is ensured and that there is public confidence that, when it happens, it will be the right thing to do. In October 2011 I announced my intention to reconfigure LSCBs, and to establish equivalent statutory boards for adults, on the Public Service Delivery footprint. The collaborative footprint for public services was agreed by the Welsh Government Cabinet in July 2011 and was presented to the Partnership Council in the same month. The footprint provides a framework within which public services can develop consistent approaches to new collaborative working arrangements and centres on the six geographic areas of North Wales, Gwent, Mid and West Wales, Cwm Taf, Cardiff and the Vale and Western Bay.   The Bill gives us the power to establish these boards and through regulations prescribe the areas boards will cover. It is a key responsibility of the Welsh Government to ensure the most effective framework possible to support the high levels of collaboration and multi\-agency working required to ensure effective safeguarding.    Also in 2011, I asked LSCBs to start planning for change in advance of the new legislation. I am pleased that progress is being made, and that areas such as Western Bay,Cwm Taf  and Gwent already have Safeguarding Boards for both adults and children in place. I do not under\-estimate the complexities involved in this work and I am pleased that the Welsh Local Government Association is presently undertaking an exercise on the Welsh Government’s behalf to assess the level of progress to the new footprint across Wales. I am also proposing to make changes to the safeguarding provisions and have introduced Government Amendments for consideration at Stage 2\. Following discussions with the UK Government, I am persuaded that there is benefit in adding probation services as a statutory Safeguarding Board partner – for both adults and children \- and we are discussing with the UK Government the nature of that provision. I have also announced my intention to strengthen the duty to report on relevant partners \- such as the police, health and other local authorities. If they determine that a child is experiencing or at risk of abuse or neglect then they must report it to the relevant local authority. There has been significant media attention around this issue and I am persuaded that this is a very constructive step forward in further strengthening our child protection arrangements in Wales. Members will also wish to be aware of my recent statement on the work around the assessment and eligibility framework which will further contribute to more effective safeguarding and protection arrangements for children and adults at risk in Wales.  Considerable attention has focussed on the Bill, and given its significance that is absolutely right. However, we can not lose sight of the fact that excellent progress is also being made in other areas. The Minister for Health and Social Services’ will shortly make a statement on safeguarding and protecting children in NHS Wales. This will outline excellent work in the NHS to ensure it meets its safeguarding obligations, where necessary alongside other statutory partners. We need to ensure that all key safeguarding agencies keep an equal and diligent focus on arrangements to safeguard and protect.   New child practice reviews came into effect on 1 January in Wales. This new process stems from the Care and Social Services Inspectorate Wales report published in October 2009 \- Improving Practice to Protect Children in Wales – which concluded that serious case reviews had become ineffective in improving practice and inter\-agency cooperation. New child practice reviews will continue to be undertaken in the same circumstances where a child dies or is seriously injured and abuse or neglect is known or suspected and will be an effective learning tool for safeguarding partners.  We must make learning from practice fundamental to the day to day activity of frontline practitioners to improve the arrangements we have for protecting the most vulnerable. I have already commissioned similar work to examine how the principles of the child practice review framework will work to help protect adults at risk.  The Third Sector continues to make a significant contribution to safeguarding arrangements and I am pleased that the Welsh Government and Barnardo’s Cymru have recently collaborated to publish an information leaflet on sexual exploitation developed by young people, for young people to try and keep themselves safe from the dangers of grooming and exploitation.  The NSPCC and Action for Children are also working collaboratively – supported by the Welsh Government – to develop a national action plan and support for practitioners so that we can begin to better understand the spectrum of neglect that blights the lives of so many children and young people and take steps to combat its debilitating effect. I would also like to mention the excellent work undertaken by the NSPCC in helping children recognise abuse and speak up about it. This is an essential part of keeping children safe and it is essential that parents and carers have early conversations with children to help keep them safe from abuse. NSPCC’s PANTS campaign is a simple way to help parents teach children that their body belongs to them and to talk to a trusted adult if they ever feel scared or upset.   I am sure that Members will agree that significant progress is being made, but there continues much to do. I will ensure that Members are kept informed of progress.                      

Translate the text from English to Welsh.

Speaking in the chamber, First Minister Mark Drakeford said: > “We stand in support of the Ukrainian people who are bravely resisting this unprovoked and brutal act of war. > > > “The Welsh Government will provide £4 million in financial and humanitarian aid to Ukraine, which will help to provide crucial support to many who are in desperate need. We are also assessing what surplus medical equipment could usefully be sent to the country. > > > “Wales, as a Nation of Sanctuary, stands ready to welcome people fleeing Ukraine. Tomorrow we will be holding urgent discussions with local authority leaders to ensure preparations are in place to accept refugees. > > > “I have also written to the Prime Minister urging the UK government to strengthen current arrangements to enable Ukrainian citizens to come to the UK quickly and safely. It is vital people can seek safe sanctuary here without bureaucracy delaying that process. > > > “The UK government must honour its duty to allow people to seek safety in situations such as those we are all witnessing today with great sadness and repulsion.” The Russian attack on Ukraine has caused the displacement of many tens of thousands of Ukrainian people from their homes and marked the onset of what could be the largest humanitarian crisis in Europe for decades. Anyone who is able to help can consider making a financial donation to the British Red Cross, UNICEF UK or to the UNHCR UK.

Bydd Llywodraeth Cymru yn darparu £4m o gymorth ariannol a dyngarol i Wcráin, a fydd yn helpu i gefnogi’r rheini sydd mewn gwir angen. Wrth siarad yn y Siambr, dywedodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford: > “Rydyn ni’n dangos ein cefnogaeth i bobl Wcráin sy’n gwrthsefyll yn ddewr y weithred hon o ryfel greulon ddireswm. > > > “Bydd Llywodraeth Cymru yn darparu £4m o gymorth ariannol a dyngarol i Wcráin, a fydd yn helpu i ddarparu cymorth hanfodol i lawer o bobl sydd mewn gwir angen. Rydyn ni hefyd yn asesu pa gyfarpar meddygol dros ben y gellid ei ddarparu mewn modd defnyddiol. > > > “Mae Cymru, a hithau yn Genedl Noddfa, yn barod i groesawu pobl sy’n ffoi o Wcráin. Byddwn ni’n cynnal trafodaethau brys yfory gydag arweinwyr awdurdodau lleol i sicrhau bod paratoadau yn eu lle i groesawu’r ffoaduriaid hyn. > > > “Rwyf hefyd wedi ysgrifennu at Brif Weinidog y DU i annog Llywodraeth y DU i gryfhau’r trefniadau sydd ganddi ar waith er mwyn galluogi dinasyddion Wcráin i ddod i’r DU yn gyflym ac yn ddiogel. Mae’n hanfodol bod pobl yn gallu ceisio noddfa ddiogel yma heb i fiwrocratiaeth arafu’r broses. > > > “Rhaid i Lywodraeth y DU gydnabod ei dyletswydd i alluogi pobl i geisio diogelwch mewn sefyllfaoedd fel y rhai trist ac arswydus yr ydyn ni’n eu gweld nawr.” Mae’r ymosodiad gan Rwsia ar Wcráin wedi golygu bod degau o filoedd o bobl Wcráin wedi colli eu cartref, gan nodi dechrau'r hyn a allai fod yn argyfwng dyngarol mwyaf ein cyfandir ers degawdau. Anogir unrhyw un sy’n gallu helpu i ystyried gwneud cyfraniad ariannol i British Red Cross, UNICEF UK neu UNHCR UK.

Translate the text from Welsh to English.

Diben y Rhaglen Grant Cyfalaf Trawsnewid yw cefnogi amgueddfeydd, archifau a llyfrgelloedd i drawsnewid gwasanaethau i ddefnyddwyr a sicrhau eu cynaliadwyedd at y dyfodol. Bydd y gronfa yn cael ei defnyddio i foderneiddio pedair llyfrgell:  * Llyfrgell Pwllheli * Llyfrgell Sgiwen * Llyfrgell Ferndale * Llyfrgell y Fflint. Yng nghanolfan lles cymunedol Rhydypennau a chanolfan lles cymunedol yr Eglwys Newydd yng Nghaerdydd bydd cyfleusterau cymunedol newydd yn cael eu creu a bydd cymorth yn cael ei roi i sefydlu canolfannau ehangach lle gall pobl ddefnyddio gwasanaethau llyfrgell ochr yn ochr â nifer o amwynderau eraill. Mae cyllid hefyd yn cael ei roi ar gyfer Gardd Reilffordd Maenordy Scolton a fydd yn creu arddangosfa reilffordd safonol fel safle treftadaeth gwyrdd a deniadol o fewn y parc ym Maenordy Scolton. Bydd Archifau Ceredigion hefyd yn derbyn cyllid i drawsnewid Hen Dŷ’r Bad Achub yn Aberystwyth yn gyfleusterau storio ar gyfer casgliadau archifau. Gan gyhoeddi’r cyllid sydd ar gael, dywedodd y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth, Yr Arglwydd Elis\-Thomas: > “Rydw i wrth fy modd cael bod yma yn y gynhadledd heddiw a chael siarad â’r llyfrgellwyr i gael gwybod mwy am y gwaith gwych maen nhw’n ei wneud ledled Cymru. > > > “Mae Llywodraeth Cymru’n parhau’n ymrwymedig i gefnogi’r gwasanaethau pwysig hyn. Mae wedi bod yn bleser cael ymweld â nifer o lyfrgelloedd lleol ledled Cymru a gwnaeth ansawdd y gwasanaethau a brwdfrydedd y staff  argraff fawr arnaf ar fy ymweliadau. > > > “Yn sgil buddsoddiad gan Lywodraeth Cymru, rwyf wedi gweld enghreifftiau gwych lle mae Llyfrgelloedd wedi’u lleoli ar y cyd â gwasanaethau cyhoeddus a chyfleusterau diwylliannol eraill ac mae hyn wedi helpu i greu mwy o ymdeimlad o ysbryd cymunedol. > > > “Mae ein Llyfrgelloedd a’u staff yn gwneud gwaith gwych yn addasu i’r newidiadau mewn cymdeithas a thechnoleg \- ac edrychaf ymlaen at weld y datblygiadau hyn sydd wedi elwa ar gael y cyllid hwn eleni pan fydd y gwaith wedi’i gwblhau. > > > “Bydd y gronfa hon yn cynnig mwy o fanteision i’n cymunedau gan annog mwy i gymryd rhan mewn diwylliant, cynnig cyfleoedd dysgu a chefnogi cydlyniant cymunedol a ffyniant. Edrychaf ymlaen at ymweld â’r cyfleusterau newydd maes o law ac anogaf bawb i weld beth sydd gan eu hamgueddfa, eu harchifau neu eu llyfrgell i’w gynnig.”

The Transformation Capital Grant Programme is supporting, museums, archives and libraries to transform services for users, and ensure their future sustainability. The fund will modernise 4 libraries: * Pwllheli Library * Skewen Library * Ferndale Library * Flint Library. In Rhydypennau community well\-being hub and Whitchurch community well\-being hub in Cardiff, new community facilities will be created, supporting the establishment of wider ‘hubs’ where people can access library services alongside a range of other amenities. Funding is also provided for Scolton Manor Railway Garden which will create a high\-quality railway display as an attractive green heritage space within the park at Scolton Manor; and for Ceredigion Archives to transform the Old Lifeboat House in Aberystwyth into a storage facility for archival collections. Announcing the funding, the Minister for Culture, Tourism and Sport, Lord Elis\-Thomas, said: > “I was delighted to attend the conference today and to speak to the librarians and find out more about the excellent work that they do right across Wales. > > > “The Welsh Government remains committed to supporting these important services. I have had the pleasure of visiting several local libraries across Wales and have been impressed with the quality of services and the enthusiasm of staff on my visits. > > > “Following investment from the Welsh Government, I’ve seen excellent examples where libraries have been co\-located with other public services and cultural facilities which helps to create a greater sense of community spirit. > > > “Our libraries and staff are doing an excellent work in adapting to changes in society and technology – and I look forward to seeing these the developments which have benefited from this year’s funding when complete. > > > “This fund will widen access for our communities, promoting cultural engagement, providing learning opportunities and supporting community cohesion and prosperity. I look forward to visiting the new facilities in due course, and encourage everyone to see what their local museum, archive or library has to offer. ”

Translate the text from English to Welsh.

Since 2011, audit and regulation inspection programmes in Wales have raised concerns at how Blaenau Gwent County Borough Council is run and have emphasised until these were addressed, it would be unlikely the Council would sustain significant improvement.  The most recent improvement assessment work carried out by the Wales Audit Office has shown that since May 2012, the Council has been working to make progress to address the significant challenges it faces. On 2 October, the Auditor General for Wales issued his Improvement Assessment Letter to Blaenau Gwent County Borough Council and concluded leadership and decision\-making within the Authority needed additional support and the Council’s proposals to address its predicted financial pressures and varied service performance were not sufficiently developed.  In light of these conclusions, the Auditor General made two statutory recommendations to the Council for them to address their financial planning, decision\-making and scrutiny arrangements.   The letter also recommended I use my Ministerial powers (under Section 28 of the Local Government (Wales) Measure 2009\) to provide short\-term support to the Council to help it to remedy its problems, as soon as possible.  In my Written Statement of 2 October, I announced my intention to use these powers to provide the Council with a formal package of support to  build on the improvement work already being undertaken by the Council and will help to instil and embed progress made to date.   My officials have been working with the Wales Audit Office and the Council to determine the terms of reference and timescales for delivery of the support.  I am pleased with the cooperation and engagement demonstrated by the Council so far in working with us to determine the details of the package of support.  I am confident this will ensure the Council has the best possible opportunity to manage its own recovery and put itself in a more sustainable position for the future. The Auditor General for Wales suggested the support should be in the form of suitably skilled and experienced external support to enable the Council to take prompt and significant action in the areas identified.  The Council has also provided its views on what would be helpful in addressing the concerns  identified by the Wales Audit Office.  I am pleased to announce, in conjunction with the Welsh Local Government Association, we have secured the expertise of a team of external advisers to work alongside the Council.  The team will provide support, challenge and advice to the senior management team and will be specifically focusing on the areas of short\- term budget management and longer term financial planning; programme management and delivery.  I have also asked my officials to work with the Council to put in place a programme to address the concerns raised by the Auditor General for Wales on the existing scrutiny arrangements.     The advisers are as follows:\-   * Sir Peter Rogers, former Chief Executive of Westminster City Council * John Shultz, former Chief Executive of Stockport Metropolitan Borough Council * John Maitland\-Evans, former Chief Executive of Vale of Glamorgan County Council * Derek Davies, former Director of Finance and Corporate Services, Neath Port Talbot County Borough Council   A further adviser, Mr Carl Walters, has also been appointed as part of the support team to provide expertise and skills on programme management and delivery and on managing and implementing major change. Mr Walters has been provided as part of our on\-going partnership with South Wales Police.  Some of the advisers have already worked with the Council on specific matters, so we are retaining the knowledge and insight they have acquired from such work and balancing it with independent and objective challenge from others who have no prior involvement with the Council.  The Council has been informed and is content with our proposed approach.  The Advisers are purely advisory and have no authority to take decisions or to approve, amend or veto decisions of the Council, its members and officers.  They do not represent their current or past employers, or other organisations with which they are or have been associated, in any way.   It has been necessary to issue this Statement during recess as the advisers will begin their work on 4 November and the expectation is the support period will come to a close by the end of January 2014\.  At this time, it is hoped the package of support will have placed the Council in a strong position to address its short\-term financial challenges for 2013\-14 and will have supported it to have taken key decisions on setting a balanced budget for 2014\-15\. The Council will also have been supported to develop a single Transformational Change Plan setting out its priorities for delivery in the medium term (up to three years).     I am also ensuring the package of support I am providing is fully aligned with the existing intervention provided by the Minister of Education and Skills regarding the Education Services in Blaenau Gwent.

Ers 2011, mae rhaglenni archwilio, rheoleiddio ac arolygu yng Nghymru wedi mynegi pryderon ynghylch y ffordd y caiff Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent ei redeg ac wedi pwysleisio, nes iddo fynd i’r afael â’r rhain, na fyddai’r Cyngor yn cynnal gwelliant sylweddol. Mae’r gwaith asesu gwella diweddaraf gan Swyddfa Archwilio Cymru yn dangos bod y Cyngor wedi bod yn gweithio ers mis Mai 2012 i fynd i’r afael â’r heriau sylweddol y mae’n eu hwynebu. Ar 2 Hydref, anfonodd Archwilydd Cyffredinol Cymru ei Lythyr Asesiad Gwella at Gyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent a daeth i’r casgliad bod angen cymorth ychwanegol ar gyfer arweinyddiaeth a gwneud penderfyniadau yn yr Awdurdod, ac nad oedd y Cyngor wedi datblygu cynigion digonol i fynd i’r afael â’r pwysau ariannol y rhagwelir y bydd yn eu hwynebu a pherfformiad anghyson gan wasanaethau. Yng ngoleuni’r casgliadau hyn, gwnaeth yr Archwilydd Cyffredinol ddau argymhelliad statudol i’r Cyngor fynd i’r afael â’i drefniadau cynllunio ariannol, gwneud penderfyniadau a chraffu. Roedd y llythyr hefyd yn argymell fy mod yn defnyddio fy mhwerau Gweinidogol (o dan Adran 28 Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009\) i roi cymorth tymor byr i’r Cyngor i’w helpu i unioni ei broblemau, a hynny cyn gynted â phosibl. Yn fy Natganiad Ysgrifenedig dyddiedig 2 Hydref, cyhoeddais fy mod yn bwriadu defnyddio’r pwerau hyn i gynnig pecyn cymorth ffurfiol i adeiladu ar y gwaith gwella y mae’r Cyngor yn ei wneud eisoes a bydd yn helpu i ymgorffori’r cynnydd sydd wedi bod hyd yn hyn. Mae fy swyddogion wedi bod yn gweithio gyda Swyddfa Archwilio Cymru a’r Cyngor i benderfynu ar y cylch gorchwyl a’r amserlen ar gyfer darparu’r cymorth. Rwy’n falch bod y Cyngor hyd yn hyn wedi cydweithredu ac ymgysylltu â ni o ran penderfynu ar fanylion y pecyn cymorth. Hyderaf y bydd hyn yn rhoi’r cyfle gorau posibl i’r Cyngor adfer yn ei ffordd ei hun a’i roi ei hun mewn sefyllfa fwy cynaliadwy at y dyfodol. Awgrymodd Archwilydd Cyffredinol Cymru y dylai’r cymorth fod ar ffurf cymorth allanol â sgiliau a phrofiad addas i alluogi’r Cyngor i gymryd camau brys ac arwyddocaol yn y meysydd a nodwyd. Mae’r Cyngor hefyd wedi rhoi ei farn ar yr hyn a fyddai’n ddefnyddiol o ran mynd i’r afael â’r pryderon a nodwyd gan Swyddfa Archwilio Cymru. Rwy’n falch o gyhoeddi ein bod, ar y cyd â Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, wedi llwyddo i benodi tîm o ymgynghorwyr allanol arbenigol i weithio ochr yn ochr â’r Cyngor. Bydd y tîm yn cefnogi, yn herio ac yn cynghori’r uwch\-dîm rheoli ac yn canolbwyntio’n arbennig ar reoli’r gyllideb yn y tymor byr a chynllunio ariannol yn y tymor hir, ac ar reoli a chyflawni rhaglenni. Rwyf hefyd wedi gofyn i’m swyddogion weithio gyda’r Cyngor i roi rhaglen ar waith i fynd i’r afael â’r pryderon a gododd Archwilydd Cyffredinol Cymru ynghylch y trefniadau craffu presennol.     Dyma’r ymgynghorwyr: * Syr Peter Rogers, cyn Brif Weithredwr Cyngor Dinas Westminster * John Shultz, cyn Brif Weithredwr Cyngor Bwrdeistref Metropolitan Stockport * John Maitland\-Evans, cyn Brif Weithredwr Cyngor Sir Bro Morgannwg * Derek Davies, cyn Gyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell\-nedd Port Talbot Mae ymgynghorydd arall, Mr Carl Walters, hefyd wedi cael ei benodi fel rhan o’r tîm cymorth i ddarparu arbenigedd a sgiliau ar reoli a darparu rhaglenni ac ar reoli a gweithredu gwaith newid mawr. Mr Walters wedi cael ei darparu fel rhan o’n partneriaeth parhaus gyda Heddlu De Cymru. Mae rhai o’r ymgynghorwyr wedi gweithio gyda’r Cyngor ar faterion penodol eisoes, felly rydyn ni’n cadw eu gwybodaeth a’u dealltwriaeth o’r gwaith hwn ac yn ei gydbwyso gyda her annibynnol a gwrthrychol gan eraill nad ydynt wedi ymwneud â’r Cyngor o’r blaen. Mae’r Cyngor wedi cael ei hysbysu ac yn fodlon gyda’r ffordd rydyn ni’n bwriadu mynd ati. Rhoi cyngor yw unig ddiben yr ymgynghorwyr ac nid oes ganddynt awdurdod i wneud penderfyniadau na chymeradwyo, addasu neu rwystro penderfyniadau gan y Cyngor, ei aelodau a’i swyddogion. Nid ydynt yn cynrychioli’u cyflogwyr cyfredol na’u cyn gyflogwyr, nac unrhyw sefydliadau y maent yn gysylltiedig â nhw, neu wedi bod yn gysylltiedig â nhw, mewn unrhyw ffordd. Mae wedi bod yn angenrheidiol i gyhoeddi’r datganiad hwn yn ystod y toriad gan y bydd  ymgynghorwyr yn cychwyn ar eu gwaith ar 4 Tachwedd a disgwylir i’r cyfnod o gymorth ddod i ben erbyn diwedd mis Ionawr 2014\. Ar hyn o bryd, y gobaith yw y bydd y pecyn cymorth yn galluogi’r Cyngor i fynd i’r afael â’i heriau ariannol tymor byr ar gyfer 2013\-14 a gwneud penderfyniadau ynghylch pennu cyllideb gytbwys ar gyfer 2014\-15, ynghyd â datblygu Cynllun Newid Gweddnewidiol sengl sy’n nodi’i flaenoriaethau ar gyfer cyflawni yn y tymor canolig (hyd at dair blynedd).     Rwyf hefyd yn sicrhau bod y pecyn cymorth rwy’n ei ddarparu yn cyd\-fynd yn llwyr â chamau ymyrraeth presennol y Gweinidog Addysg a Sgiliau ynghylch y gwasanaethau addysg ym Mlaenau Gwent.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd Tafwyl eleni yn cael ei agor yn swyddogol gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Ynni a'r Gymraeg, Jeremy Miles, a Gweinidog y Diwydiannau Creadigol, Sarah Murphy. Gydag amserlen lawn eto, tua 2,500 o ymwelwyr yn aros yng Nghaerdydd, a disgwyl i’r gwariant lleol fod dros £410,000, mae buddion diwylliannol ac economaidd Tafwyl, a gaiff ei threfnu gan Fenter Caerdydd, yn sylweddol. Bydd yr ŵyl eleni, sydd yn rhad ac am ddim i’w mynychu ac sy’n cael ei chynnal ym Mharc Bute ar 13 a 14 Gorffennaf, ei chefnogi gan £100,000 o grantiau Digwyddiadau Cymru a Cymraeg 2050 Llywodraeth Cymru. Dywedodd Jeremy Miles:  > "Mae Tafwyl yn enghraifft berffaith o sut mae'r Gymraeg yn perthyn i ni i gyd. Mae'n gyfle gwych i ddod â phobl at ei gilydd yng nghalon ein prifddinas i ddathlu'n hiaith ac arddangos ein diwylliant byw fel bod mwy a mwy o bobl yn ymuno â ni ar ein taith tuag at filiwn o siaradwyr Cymraeg. > > "Mae hefyd yn hwb sylweddol i'r economi leol, gan ddarparu swyddi a denu miloedd o ymwelwyr i fwynhau'r gorau o gelfyddyd, bwyd a chrefftau Cymru. Rwy'n falch bod Llywodraeth Cymru wedi gallu cefnogi Tafwyl eto eleni." Un o lwyddiannau'r ŵyl yw'r band Taran, a ffurfiwyd drwy’r prosiect 'Yn Cyflwyno'. Mae'r fenter hon yn annog disgyblion ysgolion Caerdydd i sefydlu bandiau Cymraeg, gan gynnig cyfleoedd mentora a pherfformio iddynt yn yr ŵyl. Ers eu hymddangosiad cyntaf yn Tafwyl y llynedd, mae Taran wedi parhau i wneud argraff ar y sîn gerddoriaeth Gymraeg. Dywedodd Rhys, gitarydd Taran:  > "Fe wnaeth chwarae yn Tafwyl agor ein llygaid i'r sîn gerddoriaeth Gymraeg fywiog a'r holl gyfleoedd sydd ar gael. Rydyn ni'n anelu at ryddhau cerddoriaeth a fydd yn cael ei chwarae ar lwyfannau fel BBC 6Music i ddangos bod talent Cymru yn ffynnu." Ychwanegodd Nat, aelod arall o'r band:  > "Fel rhywun sy’n dod o deulu di\-Gymraeg, cefais fy synnu gan y gefnogaeth a'r cyfleoedd sydd ar gael i siaradwyr Cymraeg ifanc. Mae'r gigs a'r anogaeth ry'n ni wedi'u derbyn wedi bod yn anhygoel." Dywedodd Gweinidog â chyfrifoldeb am y diwydiannau creadigol, Sarah Murphy:  > "Mae Tafwyl yn arddangos ffyniant y sîn greadigol Gymreig. Mae taith Taran nid yn unig wedi tanio eu diddordeb mewn cerddoriaeth Gymraeg ond hefyd wedi creu cyd\-destun naturiol i'r Gymraeg y tu hwnt i giatiau’r ysgol. Mae eu brwdfrydedd yn adlewyrchu'r cyffro ehangach y mae Tafwyl yn ei greu." Mae disgwyl i gyfanswm effaith economaidd Tafwyl fod tua £2\.1 miliwn.

This year's Tafwyl will be officially opened by the Welsh Government’s Cabinet Secretary for the Economy, Energy, and Welsh Language, Jeremy Miles, and the Minister for the Creative Industries, Sarah Murphy. With another packed schedule, around 2,500 visitors staying in Cardiff, and local spending expected to be in excess of £410,000 the cultural and economic benefits of Tafwyl, organised by Menter Caerdydd, are significant. . This year’s free\-to\-enter festival held in Bute Park on the 13 and 14 July, is supported by £100,000 from the Welsh Government’s Events Wales  and Cymraeg 2050 grants. Jeremy Miles said:  > "Tafwyl is a perfect example of how the Welsh language belongs to all of us. It’s a fantastic opportunity to bring people together at the heart of our capital city to celebrate the language and showcase our thriving culture so that more and more people join us on our journey towards a million Welsh speakers. > > “It’s also a significant boost to our local economy, providing jobs and drawing in thousands of visitors to enjoy the best of Welsh art, food, and crafts. I'm proud that the Welsh Government has been able to support Tafwyl again this year." One of the festival's success stories is the band Taran, formed through the 'Yn Cyflwyno' (‘Presents’) project. This initiative encourages Cardiff school pupils to set up Welsh language bands, offering them mentoring and performance opportunities at the festival. Since their debut at last year’s Tafwyl, Taran has continued to make an impact on the Welsh music scene. Rhys, Taran’s guitarist, said:  > "Playing at Tafwyl opened our eyes to the vibrant Welsh music scene and all the opportunities it offers. We're aiming to release music and get it played on platforms like BBC 6Music to show that Welsh talent is thriving." Nat, another band member, added:  > "Coming from a non\-Welsh speaking family, I was amazed by the support and opportunities for young Welsh speakers. The gigs and encouragement we've received have been incredible." The creative industries Minister, Sarah Murphy, said:  > "Tafwyl showcases the thriving Welsh creative scene. Taran’s journey has not only sparked their interest in Welsh music but also created a natural context for the Welsh language beyond school. Their enthusiasm reflects the broader excitement that Tafwyl generates." The total economic impact of Tafwyl is expected to be around £2\.1 million.

Translate the text from English to Welsh.

Horizon 2020 is the EU’s largest research and innovation funding programme. Worth around €80 billion between 2014 and 2020, it focuses resources on tackling some of the biggest challenges facing society, as well as research streams developing excellence in science and industrial leadership. Since 2014, over 300 Welsh businesses and universities have received 120 million euros from Horizon 2020, on top of a wider investment of £340 million in research and innovation through EU Structural Funds. While Horizon 2020 remains open to Welsh organisations, with €11 billion available for applications next year, a no\-deal Brexit would result in the UK being ineligible for key parts of the programme and a loss of influence over the development of Horizon Europe – the successor programme for 2021 – 2027\. Mr Miles said: > “Research and innovation is hugely important to Wales. It develops knowledge, encourages commercial growth and economic activity, and helps to bring skilled workers and growing businesses into the region. > > > “The threat of a disruptive no deal exit from the EU is rising, and the damage it can do to Wales’ scientific research programmes is a real concern. Horizon 2020 funding has supported 277 Welsh projects in the past 5 years, bringing new products, processes and services to the global market, and supporting research on health, natural environment and broader welfare issues in Wales. > > > “It has also brought Welsh enterprises together with around 3,000 of the top public and private sector scientific experts across Europe and beyond. These networks have helped to maximise supply\-chain opportunities, and build multi\-regional trade initiatives. > > > “A no\-deal Brexit threatens all this progress. As a country outside the EU, Wales would be shut out of key elements of the Horizon 2020 programme where we’ve been most successful. This would be a huge blow. There’s even a risk that Horizon 2020 could become a competitor which would attract UK\-based researchers to relocate to the EU. > > > “We broadly share the UK’s priorities for Horizon Europe – and we are working constructively with the UK government in the planning stages, but it’s essential they take sufficient account of Welsh devolved competence in economic development. We’ve been working tirelessly to ensure devolution is respected and that UK plans reflect Welsh priorities. > > > “It’s also vital that we protect Wales’ access to regional funding through replacement Structural Funds. To date, the UK government’s approach to the Shared Prosperity Fund undermines the good work done to strengthen intergovernmental working. It adds uncertainty, and threatens growth and innovation in Wales. We need this uncertainty to end. We need a UK government serious about working together with us to protect our brilliant businesses and universities by taking no deal off the table.”

Horizon 2020 yw rhaglen gyllido ymchwil ac arloesi fwyaf yr UE. Mae'n werth tua €80 biliwn rhwng 2014 a 2020, ac mae'n canolbwyntio adnoddau i fynd i'r afael â rhai o'r heriau mwyaf sy'n wynebu cymdeithas, yn ogystal â ffrydiau ymchwil i ddatblygu rhagoriaeth ym maes gwyddoniaeth ac arweinyddiaeth ddiwydiannol. Ers 2014, mae dros 300 o fusnesau a phrifysgolion Cymru wedi derbyn 120 miliwn ewro gan Horizon 2020, ar ben buddsoddiad ehangach o £340m ym maes ymchwil ac arloesi drwy Gronfeydd Strwythurol yr UE. Er bod Horizon 2020 yn parhau i fod ar agor i sefydliadau Cymru, gydag €11 biliwn ar gael ar gyfer ceisiadau y flwyddyn nesaf, byddai Brexit heb gytundeb yn golygu na fyddai'r DU yn gymwys ar gyfer rhannau allweddol o'r rhaglen ac ni fyddai'n gallu dylanwadu ar ddatblygiad Horizon Europe \- y rhaglen a fydd yn ei olynu ar gyfer 2021 \- 2027\. Dywedodd Mr Miles: > "Mae ymchwil ac arloesi yn hollbwysig i Gymru. Mae'n datblygu gwybodaeth, yn annog twf masnachol a gweithgarwch economaidd, ac yn helpu i ddod â gweithwyr medrus a busnesau sy'n tyfu i'r rhanbarth. > > > "Mae'r bygythiad o gael ymadawiad helyntus heb gytundeb o'r UE yn cynyddu, ac mae'r niwed y gallai wneud i raglenni ymchwil wyddonol Cymru yn achosi pryder gwirioneddol. Mae cyllid Horizon 2020 wedi helpu 277 o brosiectau o Gymru yn y pum mlynedd ddiwethaf, gan gyflwyno cynhyrchion, prosesau a gwasanaethau newydd i'r farchnad fyd\-eang, a chefnogi ymchwil ym maes iechyd, yr amgylchedd naturiol a materion llesiant ehangach yng Nghymru. > > > "Mae hefyd wedi cysylltu mentrau yng Nghymru â thua 3,000 o'r arbenigwyr gwyddonol gorau o'r sector cyhoeddus a phreifat ar draws Ewrop a thu hwnt. Mae'r rhwydweithiau hyn wedi helpu i fanteisio i'r eithaf ar gyfleoedd y gadwyn gyflenwi, ac adeiladu mentrau masnachu aml\-ranbarthol. > > > "Mae Brexit heb gytundeb yn bygwth yr holl gynnydd hwn. Fel gwlad y tu allan i'r UE, byddai Cymru yn cael ei heithrio o elfennau allweddol o raglen Horizon 2020 lle rydym wedi profi'r llwyddiant mwyaf yn y gorffennol. Byddai hyn yn ergyd drom. Mae hyd yn oed risg y gallai Horizon 2020 gystadlu â ni i ddenu ymchwilwyr o'r DU i ail\-leoli yn yr UE. > > > "Rydym yn rhannu blaenoriaethau y DU yn fras ar gyfer Horizon Europe, ac rydym yn gweithio mewn modd adeiladol gyda Llywodraeth y DU yn y camau cynllunio, ond mae'n hanfodol ei bod yn ystyried o ddifrif gymhwysedd datganoledig Cymru ym maes datblygu economaidd. Rydym wedi bod yn gweithio'n ddiflino i sicrhau bod datganoli yn cael ei barchu, a bod cynlluniau'r DU yn adlewyrchu blaenoriaethau Cymru. > > > "Mae hefyd yn hanfodol ein bod yn diogelu mynediad Cymru at gyllid rhanbarthol drwy gael Cronfeydd Strwythurol newydd. Hyd yma, mae dull gweithredu Llywodraeth y DU mewn perthynas â'r Gronfa Ffyniant Gyffredin yn tanseilio'r gwaith da sydd wedi'i wneud i atgyfnerthu gwaith rhynglywodraethol. Mae'n ychwanegu ansicrwydd, ac yn bygwth twf ac arloesi yng Nghymru. Mae angen i'r ansicrwydd hwn ddod i ben. Mae angen i Lywodraeth y DU fod o ddifrif ynghylch gweithio gyda ni i ddiogelu ein busnesau a'n prifysgolion gwych drwy sicrhau nad yw ymadael heb gytundeb yn opsiwn."

Translate the text from Welsh to English.

Yn ystod ei hymweliad cyntaf â phorthladd Caergybi, bydd Dirprwy Weinidog y Celfyddydau, Chwaraeon a Thwristiaeth, Dawn Bowden, yn croesawu criw a theithwyr y Queen Victoria i Gymru ac yn cael gweld â’i llygaid ei hunan sut mae’r llong yn gweithio. Eleni, bydd Cymru’n croesawu mwy o longau mordeithiau nag erioed o’r blaen. Disgwylir i 81 o longau alw ym mhorthladdoedd y wlad yn ystod y flwyddyn. Yr MS Queen Victoria yw un o’r llongau fydd yn ymweld â ni am y tro cyntaf. Dros 2023, bydd rhagor nag 80,000 o deithwyr a 39,000 o griw yn ymweld â Chymru, ac mae’r potensial iddynt wario £8\.3 miliwn fel ymwelwyr undydd yn economi Cymru. Llong fordeithiau o’r math ‘Vista’ yw’r Queen Victoria, yn eiddo i’r Cunard Line. Dyma’r llong gyntaf i gael bocsys theatr fel y rhai yn theatrau’r West End Llundain yn nhri llawr ei Royal Court Theatre, sydd â lle i gynulleidfa o 800\.  Yn y cyfamser, mae ei llyfrgell sy’n rhychwantu dau ddec ac wedi’u cysylltu â grisiau sbeiral, yn gartref i 6,000 o lyfrau. Ar wasgar ar y llong, mae yna fwytai moethus, bariau, pyllau nofio a dec ar gyfer chwaraeon awyr agored. Mae Queen Victoria Cunard yn cludo teithwyr o 28 o wledydd gwahanol ar fordaith o gwmpas Ynysoedd Prydain ac Iwerddon. Dywedodd Dirprwy Weinidog y Celfyddydau, Chwaraeon a Thwristiaeth, Dawn Bowden: > Mae’n hyfryd cael croesawu teithwyr, capten a chriw MS Queen Victoria yn swyddogol i Gymru. > > > “Mae’n newyddion da iawn bod sut dwf wedi bod yn nifer yr ymweliadau gan longau mordeithiau â Chymru eleni. Rydym wedi bod yn gweithio’n glos â busnesau yn y sector twristiaeth i sicrhau bod ymwelwyr yn gweld y gorau sydd gan Gymru i’w gynnig. > > > “Gobeithio y gwelwn ragor o dwf, a chael croesawu llongau fel y Queen Victoria yn ôl i Gymru eto flwyddyn nesaf.” Yn ystod eu hymweliad â Chaergybi, cafodd y mordeithwyr gynnig i fynd ar deithiau a thripiau, gan gynnwys trip Arfordir Môn, Rheilffordd Ffestiniog a Chefn Gwlad Cymru. Manteisiodd dros 800 o fordeithwyr ar dripiau i weld mwy o’r wlad, yn ogystal â mynd fel teithwyr annibynnol i ddod i adnabod yr ardal. Dywedodd llefarydd ar ran Cunard: > Rydyn ni wrth ein boddau bod y Queen Victoria’n hwylio i Gymru fel rhan o fordaith 12 noson o gwmpas Ynysoedd Prydain. Gyda’i golygfeydd trawiadol a’i hanes sy’n ymestyn yn ôl i’r oes Neolithig, mae’r ymweliad â Chaergybi yn fan cychwyn perffaith ar gyfer ymweld â phentrefi tlws a chefn gwlad hardd, ac mae tirweddau ysblennydd Parc Cenedlaethol Eryri o fewn cyrraedd rhwydd i lawr y lôn.” Dywedodd Arweinydd Cyngor Ynys Môn a deiliad portffolio’r Economi, y Cynghorydd Llinos Medi: > Mae’r diwydiant mordeithiau’n dod â miloedd o ymwelwyr o bob cwr o’r byd i borthladd rhyngwladol Caergybi bob blwyddyn, gan ddod â manteision economaidd sylweddol i Ynys Môn a Gogledd Cymru.” > > > “Mae’r Cyngor Sir yn parhau i weithio ar y cyd â Phartneriaid Rhanbarthol Llywodraeth Cymru, Cyngor Tref Caergybi a pherchenogion y porthladd, Stena Line, i ddenu rhagor o longau mordeithiau ac i sicrhau bod y sector twristiaeth y rhanbarth yn cynnig y gorau i deithwyr.” > > > “Rydym yn awyddus i wella’r croeso a’r profiadau lleol i ymwelwyr pan fyddan nhw’n dod i Gaergybi ond rydym wedi’n ffrwyno gan y cymorth ariannol sydd ar gael.” Ychwanegodd: > Rydym yn cael blwyddyn dda arall o ran ymweliadau gan longau ac yn disgwyl i fwy na 50 ddocio yng Nghaergybi. Mae hynny’n cynnwys yr MS Queen Victoria, ei chriw a’i theithwyr, ac rydym yn disgwyl ymlaen at eu croesawu am y tro cyntaf i Gaergybi a Chymru.”

During the ship’s first call into Holyhead Port, Deputy Minister for Arts, Sport and Tourism, Dawn Bowden will welcome the ship’s passengers and crew to Wales and will get the opportunity to see first\-hand how the ship operates.   This year, Wales is set to welcome the highest number of cruise ship calls to date, with 81 ships expected to call at Welsh ports during the year. The MS Queen Victoria is one of the ships to call in Wales for the first time. In total, the cruise calls for 2023 will see more than 80,000 passengers and 39,000 crew visiting Wales, which equates to a potential passenger day spend income of £8\.3 million for the Welsh economy. Queen Victoria (QV), which carries 2,061 passengers and 981 crew, is a Vista\-class cruise ship operated by the Cunard Line. She was the first ship to feature West End style theatre boxes within its three storey Royal Court Theatre, which can seat 800 guests. Meanwhile, the library onboard Queen Victoria, which is home to around 6,000 books, spans two decks and is linked by a spiral staircase. Elsewhere on the ship, guests will find various luxury restaurants, bars, swimming pools and an open air sports deck.   Cunard’s Queen Victoria is carrying passengers from 28 different nationalities on a cruise of the UK and Ireland. Deputy Minister for Arts, Sport and Tourism, Dawn Bowden, said: > I’m delighted to have the opportunity to officially welcome the MS Queen Victoria’s passengers, the Captain and crew to Wales.   > > > “It’s excellent news that we’re seeing such significant growth in the number of cruise calls to Wales this year. We’ve been working closely with businesses in the tourism sector to ensure visitors see the very best Wales has to offer. > > > “I hope we can look to further growth and welcome ships like Queen Victoria back to Wales again next year.” During the call in Holyhead, the passengers were offered a variety of tours and trips, which included Anglesey's beautiful coastline and the fabulous Ffestiniog railway and Welsh countryside. Over 800 passengers took the opportunity to go on a tour and explore more of Wales, as well as independent guests exploring the local area. A Cunard spokesperson said: > We are absolutely thrilled that Queen Victoria is sailing to Wales as part of our 12\-night British Isles voyage. With its spectacular scenery and history stretching back to Neolithic times, a port call to Holyhead is the perfect stepping stone to postcard\-pretty villages and charming countryside, with the stunning glacial landscapes of Snowdonia National Park just a short trip away.” Anglesey Council Leader and Economic portfolio holder, Councillor Llinos Medi said: > The cruise industry brings thousands of visitors from around the world to the international Port of Holyhead year on year, which provides significant economic benefits for Anglesey and North Wales.” > > > "The County Council continues to work in partnership with Welsh Government, Regional Partners,  Holyhead Town Council and port owners, Stena Line, to attract more cruise liners and ensure that the Island and region’s tourism sector is able to provide the best possible offer for passengers.” > > > “We are eager to enhance the local welcome and experience for visitors when they arrive in Holyhead but are limited by the financial support which is available.” She added: > We’re enjoying another bumper year in terms of cruise ship visits with more than 50 expected to dock at Holyhead. This includes the MS Queen Victoria, her crew and passengers, all of which we look forward to welcoming for the first time to Holyhead and Wales.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r ddeddf newydd, a gafodd ei phasio gan Senedd Cymru ym mis Ebrill, yn gwneud newidiadau mawr i'r fframwaith deddfwriaethol ac yn cyflymu'r broses gydsynio ar dir a môr. Bydd yn mynd i'r afael mewn ffordd unedig â'r broses gydsynio gan roi cysondeb a sicrwydd i Gymru allu sicrhau, datblygu a denu rhagor o fuddsoddi mewn seilwaith. Wrth selio ei Ddeddf gyntaf ers dechrau ar ei swydd, dywedodd y Prif Weinidog Vaughan Gething: > *"Argyfwng yr hinsawdd yw'r her fwyaf sy'n ein hwynebu, felly rwy'n falch iawn y bydd y ddeddf newydd hon yn allweddol ar gyfer cyrraedd targedau ynni adnewyddadwy Llywodraeth Cymru.* > > *"Wrth i ni symud tuag at allyriadau 'net sero' erbyn 2050, mae angen i ni weddnewid ein heconomi i bweru ffyniant gwyrdd. Bydd y ddeddf newydd hon yn ein galluogi i roi cydsyniad i brosiectau seilwaith mewn ffordd drylwyr a chyflym."* Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol, Tai a Chynllunio, Julie James: > *"Mae proses gydsynio effeithiol ac effeithlon yn hanfodol er mwyn cynnal prosiectau seilwaith mawr yng Nghymru sy'n gwneud cyfraniad cadarnhaol at ein ffyniant cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol a'n huchelgeisiau sero\-net.* > > *"Yn ogystal â helpu Cymru i gystadlu am arian buddsoddi a swyddi, bydd hefyd yn cryfhau cymunedau lleol a rhanddeiliaid allweddol eraill drwy roi cyfleoedd cadarn i gymryd rhan mewn proses agored a theg i'w helpu i siapio datblygiadau sy'n effeithio arnyn nhw.* > > *"Rwyf wedi ymrwymo i weithio'n agos gyda rhanddeiliaid wrth ddatblygu is\-ddeddfwriaeth i helpu i sicrhau bod y broses ar gyfer cydsynio seilwaith yn effeithiol ac effeithlon, gyda chymaint â phosib yn cymryd rhan."* I sicrhau bod y ddeddfwriaeth newydd yn cael ei rhoi ar waith yn esmwyth, mae dau bapur ymgynghori wedi cael eu cyhoeddi. Mae'r papur ymgynghori cyntaf yn canolbwyntio ar y drefn ymgynghori cyn ymgeisio ac yn gofyn i gymunedau lleol a charfanau eraill am syniadau ynghylch sut y dylid cynnal ymgynghoriad cyn ymgeisio. Bydd yr ail bapur ymgynghori'n holi am ffioedd y broses gydsynio. Anogir cymunedau lleol a rhanddeiliaid eraill i gymryd rhan yn yr ymgynghoriadau iddyn nhw helpu i ffurfio'r datblygiadau sy'n effeithio arnyn nhw.

The new legislation, which was passed by the Senedd in April, introduces major changes to the legislative framework and will speed up the consenting process on both land and in the territorial sea. This unified approach to the consenting process will create more consistency and certainty in Wales’s ability to deliver, develop and attract further infrastructure investment. Sealing his first Act since taking office, First Minister Vaughan Gething said: > “There is no greater challenge than the climate emergency so I’m delighted this new law will play a key role in delivering the Welsh Government’s renewable energy targets. > > “As we move towards ‘net zero’ emissions by 2050, we need to transform our economy to power green prosperity. This new legislation will allow us to consent to such infrastructure projects in a robust, but timely manner.” Cabinet Secretary for Housing, Local Government and Planning, Julie James, said: > “Having an effective and efficient consenting process is vital to deliver significant infrastructure projects in Wales which make a positive contribution towards our social, economic and environmental prosperity and net zero ambitions. > > “Not only will it improve the competitiveness of Wales as an attractive place for investment and jobs, it will also empower local communities and other key stakeholders by providing robust opportunities to engage in an open and transparent process to help shape developments which affect them. > > “I am committed to working closely with stakeholders during the development of the subordinate legislation to help ensure the infrastructure consenting process operates effectively, efficiently and with maximum engagement.” To ensure the smooth implementation of the new legislation, 2 consultation papers have been issued. The first consultation paper focuses on the pre\-application consultation procedure seeking ideas and suggestions from local communities and other interested parties on how pre\-application consultation should be conducted. The second consultation paper focuses on fees for the consenting process. Local communities and other key stakeholders are encouraged to engage with the consultations to help shape developments which affect them.

Translate the text from English to Welsh.

On 19 June 2018, Julie James, Leader of the House and Chief Whip made an oral statement in the Siambr on: Refugee Week – Wales, a Nation of Sanctuary (external link).

Ar 19 Mehefin 2018, gwnaeth y Julie James, Arweinydd y Tŷ a'r Prif Chwip Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Wythnos Ffoaduriaid – Cymru, Cenedl sy'n Noddfa (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

I have today published the *Young Person’s Guarantee  Annual Report 2023* alongside the *Young Person’s Guarantee – National Conversation Phase 2 and 3 Report* and the Welsh Government’s response for participants. The Young Person’s Guarantee is a Programme for Government commitment, which was launched in November 2021\. It aims to provide young people aged 16 to 24 in Wales with an ongoing offer of support to gain a place in education or training, find a job or become self\- employed. The annual report notes the Welsh Government is making strong progress in delivering its commitment with more than 27,000 young people starting on employability and skills programmes alone, since the launch of the guarantee. More than 5,000 young people have progressed into employment; more than 400 have started their own business and more than 12,700 have started apprenticeships, according to provisional figures.  Furthermore, 1,100 young people have taken part in 64 Skills Competitions Wales events during 2023\. The competitors are continuously raising their own standards and showcasing their drive and determination to succeed in their sector, with 17 invited to join the UK squad for the WorldSkills finals to be held in Lyon this September. The Young Person’s Guarantee – National Conversation exercise involved a series of surveys and focus groups and continued phase one work that started in 2022\. Young people have faced an extraordinary set of circumstances in recent years, with experiences that most of us have never had to contend with at such a young age, including a global pandemic. Many feel concerned their career and wellbeing prospects will never recover from the pandemic and cost\-of\-living crisis, which is why the Young Person’s Guarantee has been a major priority for the Welsh Government.  Phases two and three in 2023 focused on exploring further the barriers to education, employment and training that young people now face. The report is published alongside our response for participants, which sets out how we have listened to young people and responded to their feedback. This includes, supporting Careers Wales to provide tailored work experience placements for up to 500 learners who have struggled to return to education following the pandemic; doubling the training allowance for Jobs Growth Wales\+; being the first country in the UK to increase the Education Maintenance Allowance; and providing £3m to further education colleges and local authority sixth forms for transition funding for activities including college taster days, masterclasses, interactive workshops and summer programmes. As announced on 21 February, I have allocated an additional £2\.5m to increase provision of Jobs Growth Wales\+ across Wales for the remainder of the financial year. I have also secured an extra allocation of £10m in the Welsh Government Budget 2024\-25 to strengthen key elements of the Young Person’s Guarantee and other commitments across apprenticeships and employability programmes. Young people and their skills will determine the economy of today and tomorrow. We are committed to investing in their ambition and wellbeing in the face of the most challenging financial climate in the devolution era. 

Heddiw, rwyf wedi cyhoeddi *'Y Warant i Bobl Ifanc – Adroddiad Blynyddol 2023'* ochr yn ochr â *'Y Warant i Bobl Ifanc – Adroddiad Cam 2 a 3 y Sgwrs Genedlaethol'*ac ymateb Llywodraeth Cymru ar gyfer y cyfranogwyr. Mae'r Warant i Bobl Ifanc yn ymrwymiad yn y Rhaglen Lywodraethu ac fe'i lansiwyd ym mis Tachwedd 2021\. Ei nod yw cynnig cymorth parhaus i bobl ifanc 16\-24 oed yng Nghymru i ennill lle mewn addysg neu hyfforddiant, dod o hyd i swydd neu ddod yn hunangyflogedig. Mae'r adroddiad blynyddol yn nodi bod Llywodraeth Cymru yn gwneud cynnydd cryf o ran cyflawni ei hymrwymiad gyda mwy na 27,000 o bobl ifanc wedi dechrau ar raglenni cyflogadwyedd a sgiliau ers lansio'r warant. Mae mwy na 5,000 o bobl ifanc wedi symud ymlaen i gyflogaeth, mwy na 400 wedi dechrau eu busnes eu hunain a mwy na 12,700 wedi dechrau prentisiaethau, yn ôl ffigurau dros dro.  Ar ben hynny, mae 1,100 o bobl ifanc wedi cymryd rhan mewn 64 o ddigwyddiadau 'Cystadlaethau Sgiliau Cymru' yn ystod 2023\. Mae'r cystadleuwyr yn codi eu safonau eu hunain yn barhaus ac yn dangos eu brwdfrydedd a'u hawydd i lwyddo yn eu sector, gyda 17 yn cael eu gwahodd i ymuno â charfan y DU ar gyfer rowndiau terfynol WorldSkills a gynhelir yn Lyon ym mis Medi. Roedd y Sgwrs Genedlaethol ar y Warant i Bobl Ifanc yn cynnwys cyfres o arolygon a grwpiau ffocws a gwaith cam cyntaf parhaus a ddechreuodd yn 2022\. Mae pobl ifanc wedi wynebu amgylchiadau eithriadol dros y blynyddoedd diwethaf, gyda phrofiadau nad yw'r rhan fwyaf ohonom erioed wedi ymdopi â mor ifanc. Mae llawer yn pryderu na fydd eu rhagolygon gyrfa a llesiant fyth yn gwella wedi’r pandemig a'r argyfwng costau byw a dyna pam mae'r Warant i Bobl Ifanc wedi bod yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru. Canolbwyntiodd camau dau a thri yn 2023 ar archwilio ymhellach y rhwystrau i addysg, cyflogaeth a hyfforddiant y mae pobl ifanc bellach yn eu hwynebu. Caiff yr adroddiad ei gyhoeddi ochr yn ochr ag ein ymateb ar gyfer y cyfranogwyr lle rydym yn dangos sut ydym wedi gwrando ar bobl ifanc ac wedi ymateb i'w hadborth. Mae hyn yn cynnwys cefnogi Gyrfa Cymru i ddarparu lleoliadau profiad gwaith wedi'u teilwra ar gyfer hyd at 500 o ddysgwyr sydd wedi cael trafferth dychwelyd i addysg yn dilyn y pandemig; dyblu'r lwfans hyfforddi ar gyfer Twf Swyddi Cymru\+; bod y wlad gyntaf yn y DU i gynyddu'r Lwfans Cynhaliaeth Addysg; a darparu £3m i golegau addysg bellach a chweched dosbarth awdurdodau lleol ar gyfer cyllid pontio, ar gyfer gweithgareddau fel diwrnodau blasu coleg, dosbarthiadau meistr, gweithdai rhyngweithiol a rhaglenni haf. Fel y cyhoeddwyd ar 21 Chwefror, rwyf wedi dyrannu £2\.5m ychwanegol i gynyddu darpariaeth Twf Swyddi Cymru\+ ledled Cymru am weddill y flwyddyn ariannol. Rwyf hefyd wedi sicrhau dyraniad ychwanegol o £10m yng nghyllideb Llywodraeth Cymru 2024\-25 i gryfhau elfennau allweddol o’r Warant i Bobl Ifanc ac ymrwymiadau eraill – ledled prentisiaethau a rhaglenni cyflogadwyedd. Bydd pobl ifanc a'u sgiliau yn pennu economi heddiw ac yfory. Rydym wedi ymrwymo i fuddsoddi yn eu huchelgais a'u lles yn wyneb yr hinsawdd ariannol mwyaf heriol yn yr oes ddatganoli.

Translate the text from English to Welsh.

The *White Paper on Agriculture in Wales* sets out a series of proposals paving the way for an Agriculture (Wales) Bill, which will be introduced in the next Senedd term. The plans aim to maintain high food safety, animal welfare and environmental standards in Wales and will be underpinned by a simpler regulatory framework and improved enforcement. The White Paper outlines how farmers will be supported to produce food in a sustainable way. The plans will also enable farmers to respond to the climate emergency and to help reverse the decline in biodiversity – addressing the Welsh Government’s three key objectives for the sector. Proposals will see the replacement of the current Basic Payment Scheme and agri\-environment schemes with a new Sustainable Farming Scheme.  The scheme will place a proper value on the environmental outcomes farmers deliver (improved soils, clean air, clean water, improved biodiversity, actions to reduce global warming) alongside sustainable food production. New National Minimum Standards for agriculture will be created and consulted upon.To support this, we will create a new enforcement regime, using a range of civil sanctions proportionate to each individual case whilst maintaining criminal sanctions for the most severe and repeat offences. Other proposals in the White Paper include supporting wider supply chains beyond the farm gate, rewarding farmers for creating and maintaining woodland, simplification of data collection and monitoring, supporting the sector to decarbonise and improving animal health and welfare management. The White Paper is open for consultation until 25 March 2021\. The Minister also announced today her intention to continue with BPS in 2022, subject to confirmation of funding from the UK Government. This will provide further certainty to farm businesses in the period leading up to the introduction of our proposed *Sustainable Farming Scheme*.  Launching the White Paper, the Environment, Energy and Rural Affairs Minister said:  > “Leaving the EU provides us with an opportunity to develop a system of agricultural support which is tailored for Wales.  We have consulted and engaged widely over the last two years and today’s White Paper sets out our long term vision to take this forward and introduce the necessary legislation. > > > “We want to support Welsh farmers to thrive, produce sustainable food and contribute to the climate emergency. The scale of the challenges that confront us means we need to act decisively now so we can ensure rural communities will continue to benefit from our support for years to come. > > > “We are clear we want to maintain our high food safety, animal welfare and environmental standards in Wales, and this will be underpinned by a simpler regulatory framework with proportionate enforcement.  Our proposals will mark a radical shift away from the CAP to sustain a productive agriculture sector in Wales that supports the rural economy whilst improving the condition of soil, air, water and habitats. > > > “I want farmers to see our proposals as an opportunity rather than an approach that restricts their ‘freedom to farm’.  We are ready to continue working with farmers to achieve our common goals of a sustainable and resilient sector whilst addressing the pressing challenges we face. We can only do this by working together – have your say by 25 March 2021\.”

Mae’r *Papur Gwyn ar Amaethyddiaeth yng Nghymru* yn nodi cyfres o gynigion fydd yn paratoi’r ffordd ar gyfer cyflwyno Bil Amaethyddiaeth (Cymru) yn nhymor nesa’r Senedd. Ei nod yw cynnal safonau uchel Cymru ym meysydd bwyd, lles anifeiliaid a’r amgylchedd a’u seilio ar fframwaith symlach o reoliadau a threfn orfodi well. Mae’r Papur Gwyn yn disgrifio sut y bydd ffermwyr yn cael eu cefnogi i gynhyrchu bwyd mewn ffordd gynaliadwy. Bydd y cynlluniau’n galluogi ffermwyr i ymateb hefyd i argyfwng yr hinsawdd a gwyrdroi’r dirywiad yn ein bioamrywiaeth. Drwy hynny, eir i’r afael â thri phrif amcan Llywodraeth Cymru ar gyfer y sector. Bydd y cynigion yn gweld y Cynllun Taliad Sylfaenol a’r cynlluniau amaeth\-amgylcheddol presennol yn dod i ben gyda Chynllun Ffermio Cynaliadwy newydd yn cymryd eu lle. Bydd y cynllun yn rhoi gwir werth i’r canlyniadau amgylcheddol y bydd ffermwyr yn eu darparu (pridd gwell, aer glân, dŵr glân, bioamrywiaeth gyfoethocach, gweithredu i leihau twymo’r ddaear), law yn llaw â chynhyrchu bwyd yn gynaliadwy. Caiff Safonau Gofynnol Cenedlaethol newydd ar gyfer amaethyddiaeth eu creu i ymgynghori arnynt. I’w cynnal, byddwn yn creu trefn orfodi newydd fydd yn defnyddio amrywiaeth o sancsiynau sifil i gyd\-fynd â phob achos unigol ond gan gadw sancsiynau troseddol ar gyfer y tramgwyddau mwyaf difrifol ac ailadroddus. Hefyd, mae’r Papur Gwyn yn cynnig cefnogi’r cadwyni cyflenwi y tu hwnt i gât y fferm, gwobrwyo ffermwyr am greu a chynnal coetir, symleiddio’r trefniadau casglu a monitro data, helpu’r sector i ddatgarboneiddio a rheoli iechyd a lles anifeiliaid yn well. Bydd modd ymgynghori ar y Papur Gwyn tan 25 Mawrth 2021\. Cyhoeddodd y Gweinidog heddiw hefyd ei bod am gadw’r BPS yn 2022, cyn belled â bod arian ar gael gan Lywodraeth y DU. Bydd hynny’n rhoi mwy o sicrwydd i fusnesau ffermio dros y cyfnod sy’n arwain at gyflwyno’r *Cynllun Ffermio Cynaliadwy.* Wrth lansio’r Papur Gwyn, dywedodd Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig: > “Mae gadael yr UE wedi rhoi cyfle i ni ddatblygu system o gymorth i ffermwyr fydd yn arbennig i Gymru. Rydym wedi ymgynghori a thrafod yn eang dros y ddwy flynedd ddiwethaf ac mae’r Papur Gwyn hwn yn gosod allan ein gweledigaeth tymor hir i roi hyn ar waith a chyflwyno’r ddeddfwriaeth angenrheidiol. > > > “Rydym am gefnogi ffermwyr Cymru i ffynnu, cynhyrchu bwyd cynaliadwy a chyfrannu at ddelio ag argyfwng yr hinsawdd. Mae aruthredd y problemau sy’n ein hwynebu yn golygu bod rhaid cymryd camau pendant nawr er mwyn sicrhau y gall cymunedau gwledig barhau i elwa ar ein cefnogaeth am flynyddoedd i ddod. > > > “Rydym yn glir ynghylch cynnal ein safonau diogelwch bwyd, lles anifeiliaid ac amgylcheddol uchel yng Nghymru ac yn sail i hynny, byddwn yn creu fframwaith symlach o reoliadau a threfn orfodi gytbwys. Mae’n cynigion yn golygu cymryd cam mawr oddi wrth y PAC i gynnal sector amaethyddol cynhyrchiol yng Nghymru sy’n cefnogi economi cefn gwlad ac sy’n gwella cyflwr y pridd, aer, dŵr a chynefinoedd. > > > “Rwyf am i ffermwyr weld ein cynigion fel cyfle yn hytrach na rhywbeth fydd yn cyfyngu ar eu ‘rhyddid i ffermio’. Rydym yn barod i barhau i weithio gyda ffermwyr i wireddu ein hamcanion cyffredin ar gyfer sector cynaliadwy a chryf a mynd i’r afael yr un pryd â’r heriau mawr sy’n ein hwynebu. I wneud hynny, rhaid i ni weithio gyda’n gilydd. Bydd gennych tan 25 Mawrth 2021 i ddweud eich dweud.”

Translate the text from Welsh to English.

> “Mae ffigurau heddiw yn dangos effaith y coronafeirws ar ein heconomi. Rydym yn gwybod bod nifer o bobl yn parhau i wynebu pwysau ac ansicrwydd. > > > “Er mwyn cynnig rhagor o gefnogaeth i fusnesau Cymru o safbwynt wynebu effeithiau economaidd y pandemig a’r ffaith bod y cyfnod pontio cyn ymadael â’r UE ar fin dod i ben cyhoeddais yn ddiweddar gam nesaf ein Cronfa Cadernid Economaidd sydd werth £140 miliwn. > > > “Bydd y cyllid hwn yn allweddol er mwyn cefnogi cwmnïau i gynllunio ar gyfer economi’r dyfodol a chefnogi’r bobl y mae cyfyngiadau lleol yn effeithio arnynt. Mae £20 miliwn yn cael ei glustnodi ar gyfer cefnogi busnesau twristiaeth a lletygarwch. Mae’r Gronfa Cadernid Economaidd eisoes wedi diogelu dros 100,000 o swyddi yng Nghymru a allai fod wedi’u colli a bydd y cam nesaf hwn yn allweddol wrth helpu i ddiogelu llawer iawn mwy o swyddi eraill. > > > “Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i wneud popeth posibl er mwyn cefnogi ein busnesau, ein gweithwyr a’n cymunedau yn ystod cyfnod mor eithriadol o anodd a heriol. Mae hyn yn cynnwys buddsoddiad gwerth £40 miliwn fel rhan o’n Hymrwymiad COVID er mwyn cefnogi pobl i ganfod gwaith, addysg neu hyfforddiant neu i gychwyn busnes.

> “Today’s figures show the impact coronavirus is having on our economy, and we know many are facing continued pressures and uncertainties. > > > “To support Welsh businesses further in dealing with the economic impacts of the pandemic and the fast approaching end of the EU transition period, I recently announced the next phase of our Economic Resilience Fund worth £140 million. > > > “This will be crucial in support firms planning for the economy of tomorrow and those impacted by local restrictions. Of this, £20 million is being ring\-fenced to support tourism and hospitality businesses. The Economic Resilience Fund has already protected more than 100,000 Welsh jobs which may otherwise have been lost and this next phase will be vital in helping to safeguard many more. > > > “As a Welsh Government, we are continuing to do all we can to support our businesses, workers and communities through these incredibly difficult and challenging times. This includes a £40 million investment as part of our Covid Commitment to support anyone who needs help to find work, education or training or to start their own business.

Translate the text from English to Welsh.

Split between all three Welsh authorities, the funding will support FRAs in how they respond to chemical, biological, radiological or nuclear incidents; serious flooding; incidents involving the collapse of buildings or other structures; and terrorist attacks; paying for specialised vehicles and equipment, along with the crews that operate them. To help assist with the recent Covid pandemic, Welsh Fire and Rescue Authorities have deployed some of the assets funded to support national resilience to the Welsh NHS. This includes five mass decontamination units, which have been provided to hospitals within Wales to help serve as triage or testing facilities for suspected Covid patients.  Equipment and crews were previously utilised as part of the response to Storms Ciara and Dennis in February. Under this year’s grant, personal protective equipment will be upgraded along with LCD detectors and existing vehicles will be serviced and maintained. The fund will also ensure specially trained personnel are available to operate national resilience vehicles and equipment, to respond to the risks and threats identified at a national and UK level. The Deputy Minister for Housing and Local Government, Hannah Blythyn said: > Whilst we hope they are rarely used or ideally never used. It is vital Wales has the capabilities to respond to exceptionally serious incidents. > > > I am pleased we can continue to support the Fire and Rescue Authorities to respond to these emergencies and boost the effective and efficient national resilience capabilities we already have here in Wales. > > > The recent pandemic and flooding has shown us the importance of having these capabilities and equipment in place. This funding will ensure this capability is maintained and can be flexibly and readily deployed to provide a more secure Wales with increased well\-being for everyone. Richard Prendergast, Assistant Chief Fire Officer of South Wales Fire and Rescue Service said: > The three Welsh Fire Services are proud to be able to support resilience in Wales and beyond. We are ensuring that our capabilities evolve to be able to support the public in these times of need and the financial support from the Welsh Government is a critical part of that. The capabilities funded by Welsh Government also form part of the wider UK National Resilience and support cross\-border emergency response arrangements.

Wedi’i rannu rhwng tri awdurdod Cymru, bydd y cyllid yn cefnogi Awdurdodau Tân ac Achub i ymateb i ddigwyddiadau cemegol, biolegol, radiolegol neu niwclear; llifogydd difrifol; digwyddiadau’n ymwneud â chwymp adeiladau neu strwythurau eraill; ac ymosodiadau gan derfysgwyr; talu am gerbydau a chyfarpar arbenigol yn ogystal â’r criwiau a fydd yn eu defnyddio. I helpu gyda’r pandemig COVID\-19 diweddar, mae Awdurdodau Tân ac Achub Cymru wedi neilltuo rhai o’r asedau a ariannwyd i gefnogi cydnerthedd cenedlaethol i Wasanaeth Iechyd Gwladol Cymru. Mae hyn yn cynnwys pum uned ddiheintio sy’n gallu dal nifer fawr o bobl. Cafodd y rhain eu rhoi i ysbytai yng Nghymru i’w defnyddio fel cyfleusterau brysbennu neu brofi cleifion yr amheuir bod COVID\-19 arnynt. Cafodd cyfarpar a chriwiau eu defnyddio cyn hynny fel rhan o’r ymateb i Stormydd Ciara a Dennis ym mis Chwefror. Fel rhan o’r grant eleni, bydd cyfarpar diogelu personol yn cael ei uwchraddio, ynghyd â synwyryddion LCD. Bydd cerbydau presennol hefyd yn cael gwasanaeth a gwaith cynnal a chadw yn cael ei gynnal. Bydd yr arian hefyd yn sicrhau bod gweithwyr sydd wedi’u hyfforddi yn arbennig ar gael i ddefnyddio cerbydau a chyfarpar cydnerthedd cenedlaethol, i ymateb i’r peryglon a’r bygythiadau a nodir ar lefel genedlaethol ac ar lefel y DU. Dywedodd Hannah Blythyn, y Dirprwy Weinidog Tai a Llywodraeth Leol: > Er ein bod yn gobeithio mai prin y byddant yn cael eu defnyddio, neu na fyddant byth yn cael eu defnyddio yn ddelfrydol, mae’n hanfodol bod gan Gymru'r gallu i ymateb i ddigwyddiadau difrifol iawn. > > > Rwy’n falch ein bod yn gallu parhau i helpu’r Awdurdodau Tân ac Achub i ymateb i’r argyfyngau hyn a rhoi hwb i’r gallu cydnerthedd cenedlaethol effeithiol ac effeithlon sydd gennym yn barod yma yng Nghymru. > > > Mae’r pandemig a’r llifogydd diweddar wedi dangos inni pa mor bwysig yw sicrhau bod y gallu hwn a’r cyfarpar hyn ar gael. Bydd y cyllid hwn yn sicrhau bod y gallu hwn yn cael ei gynnal a bod modd ei ddefnyddio’n hyblyg ac yn rhwydd i sicrhau Cymru sy’n fwy diogel a gwella lles pawb. Dywedodd Richard Prendergast, Prif Swyddog Tân Cynorthwyol Gwasanaeth Tân ac Achub De Cymru: > Mae tri Gwasanaeth Tân Cymru yn falch o allu cefnogi cydnerthedd yng Nghymru a thu hwnt. Rydyn ni’n sicrhau ein bod yn datblygu gallu er mwyn gallu cefnogi’r cyhoedd mewn cyfnod o angen. Mae’r cymorth ariannol gan Lywodraeth Cymru yn rhan hanfodol o hynny. Mae’r dulliau o feithrin gallu sy’n cael eu hariannu gan Lywodraeth Cymru yn ffurfio rhan o Gydnerthedd Cenedlaethol ehangach y DU hefyd, ac yn cefnogi trefniadau ymateb brys trawsffiniol.

Translate the text from English to Welsh.

I wish to update Members of the Senedd on the number of full and balance BPS payments which are being made today. Over 93% of claimants have received their full or balance BPS 2021 payment. Payments have been made to over 15,000 farm businesses. To date, Welsh farm businesses have benefited from payments worth £227m, which includes £159m paid as BPS Advance payments on 15 October.   I introduced legislation at the beginning of the year which simplified the requirements of BPS for 2021\. This resulted in a more straightforward application for farmers, a streamlined administration process for officials and allowed early BPS Advance payments to be made in October. Rural Payments Wales (RPW) has once again made an impressive number of BPS payments at the start of the payment window, exceeding those made last year, whilst continuing to operate in the challenging circumstances brought about by the Covid\-19 pandemic I would like to take this opportunity to thank everyone, including industry stakeholders who have worked with my officials to deliver the simplifications to BPS and enable us to continue to deliver the excellent number of BPS payments to Welsh farm businesses at the beginning of the payment window. My officials will continue to work hard to process the remaining outstanding BPS 2021 claims as soon as possible. I expect all by the most complex cases to be completed by 30 June 2022

Hoffwn roi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau o'r Senedd am nifer y taliadau BPS llawn ac olaf sy’n cael eu gwneud heddiw. Mae dros 93% o hawlwyr wedi cael eu taliad BPS 2021 llawn neu olaf. Gwnaed taliadau i dros 15,000 o fusnesau fferm. Hyd yma, mae busnesau fferm Cymru wedi elwa ar daliadau gwerth £227m, sy’n cynnwys £159m a dalwyd fel Rhagdaliadau BPS ar 15 Hydref.   Cyflwynais ddeddfwriaeth ar ddechrau'r flwyddyn a oedd yn symleiddio’r gofynion BPS ar gyfer 2021\. Arweiniodd hyn at gais symlach i ffermwyr, proses weinyddu wedi’i symleiddio i swyddogion a chaniatáu i Ragdaliadau BPS cynnar gael eu gwneud ym mis Hydref. Unwaith eto, mae Taliadau Gwledig Cymru (RPW) wedi gwneud nifer trawiadol o daliadau BPS ar ddechrau'r cyfnod talu, sy’n rhagori ar y nifer a wnaed y llynedd, gan barhau i weithredu o dan yr amgylchiadau heriol yn sgil pandemig COVID\-19\. Hoffwn achub ar y cyfle hwn i ddiolch i bawb, gan gynnwys rhanddeiliaid yn y diwydiant sydd wedi gweithio gyda'm swyddogion i symleiddio'r BPS a'n galluogi i barhau i ddarparu'r nifer ardderchog o daliadau BPS i fusnesau fferm Cymru ar ddechrau'r cyfnod talu. Bydd fy swyddogion yn parhau i weithio'n galed i brosesu'r hawliadau BPS 2021 sy'n weddill heb eu talu cyn gynted â phosibl. Rwy'n disgwyl i bob hawliad BPS ond yr achosion mwyaf cymhleth gael eu cwblhau erbyn 30 Mehefin 2022\.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r System Gwyliadwriaeth Hunanladdiad Amser Real yn cael ei lansio mewn partneriaeth ag Iechyd Cyhoeddus Cymru, holl heddluoedd Cymru, a Chydweithrediad Iechyd GIG Cymru a bydd yn casglu gwybodaeth ynghylch marwolaethau sydyn neu ddiesboniad yr amheuir eu bod yn farwolaethau drwy hunanladdiad. Datblygwyd y system hon oherwydd yr oedi rhwng marwolaeth annisgwyl a chofnodi’r farwolaeth fel hunanladdiad yn dilyn cwest crwner. Mae hyn yn ei gwneud yn anodd gweithredu ymateb a chymorth ar unwaith. Bydd y system yng Nghymru yn darparu gwybodaeth heb yr oedi hwn, gan alluogi gwasanaethau i ymateb yn llawer cynharach. Bydd yr wybodaeth a geir o’r system newydd yn cynorthwyo gwasanaethau i ddatblygu dulliau ataliol a sicrhau bod cymorth ar gael i unigolion a chymunedau sydd wedi cael eu heffeithio’n uniongyrchol. Gall hyn gynnwys darparu cymorth mewn profedigaeth. Mae gwaith ymchwil yn awgrymu, i bob person sy’n marw drwy hunanladdiad, y gall hyd at 135 o bobl eraill ddod i gysylltiad ag ef, cael eu heffeithio ganddo, neu fod mewn profedigaeth, i raddau amrywiol, gan olygu bod angen cymorth arnynt. Bydd yr wybodaeth a geir o’r system yn galluogi gwasanaethau i ddarparu cymorth yn fwy amserol. Mae cyllid ar gyfer y system yn rhan o £50 miliwn o arian ychwanegol gan Lywodraeth Cymru i wella iechyd meddwl a llesiant, ac mae gwaith ar y gweill hefyd i wella cymorth i bobl mewn profedigaeth er mwyn darparu ymateb mwy tosturiol – ar gyfer cymorth ymarferol ac emosiynol – ar wahanol gamau’r daith brofedigaeth. Un elfen o raglen waith ehangach i atal hunanladdiad yng Nghymru yw’r system, sef rhaglen waith sy’n cynnwys hwyluso mynediad at amrywiaeth o gymorth hunanatgyfeirio fel na fydd materion yn gwaethygu, a gwella gwasanaethau argyfwng. Bydd yr wybodaeth a gesglir hefyd yn cael ei defnyddio i feithrin dealltwriaeth o hunan\-niwed a hunanladdiad ymhellach, gan gynnwys data hanesyddol am gofrestriadau marwolaethau a adroddir yn flynyddol drwy fwletinau ar hunanladdiad gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol (ONS). Dywedodd y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant, Lynne Neagle: > Mae colli rhywun i hunanladdiad yn drychineb i deuluoedd, ffrindiau a chymunedau cyfan. Mae atal hunanladdiad yn un o’m prif flaenoriaethau i ac mae sefydlu’r System Gwyliadwriaeth Hunanladdiad Amser Real yn darparu platfform ar gyfer cryfhau ein gwaith atal hunanladdiad. Yn hanfodol, bydd hefyd yn ein galluogi i ddarparu cymorth amserol i’r rhai hynny sydd mewn galar yn sgil hunanladdiad, yr ydym yn gwybod eu bod â risg lawer uwch o farw drwy hunanladdiad. > > > Mae’r cydweithio rhwng Cydweithrediad Iechyd GIG Cymru, Iechyd Cyhoeddus Cymru a’r heddlu yn dangos ein dull gweithredu sydd wedi’i seilio’n gadarn ar bartneriaeth a bod atal hunanladdiad yng Nghymru yn ymrwymiad a rennir gennym. Mae lansio’r system yn ddatblygiad pwysig i gynorthwyo’r broses o gyflawni Siarad â fi 2, sef ein Strategaeth Atal Hunanladdiad a Hunan\-niwed. > > > Byddaf hefyd yn anelu mwy o fuddsoddiad yn 2022/23 at atal hunanladdiad a hunan\-niwed ac mae ein rhaglen waith ehangach i’w gwneud yn haws cael gafael ar gymorth iechyd meddwl, yn arbennig i’r rhai mewn argyfwng, yn sail i hynny. Dywedodd Arweinydd yr Heddlu ar gyfer Iechyd Meddwl yng Nghymru, y Prif Gwnstabl Cynorthwyol Dave Thorne: > Mae pob achos trasig o hunanladdiad yn fywyd a gollwyd, a dylai atgoffa pob un ohonom yn barhaus fod rhaid inni gydweithio i sicrhau bod atal hunanladdiad yn aros yn flaenoriaeth. Mae pob un bywyd a gollir yn gadael anwyliaid, teuluoedd, cyfeillion a chymunedau mewn profedigaeth ddwys. Mae lansio’r System Gwyliadwriaeth Hunanladdiad Amser Real, sef y system gyntaf o’i math yng Nghymru, yn llwyddiant mawr a fydd yn golygu bod data gwyliadwriaeth gan sawl asiantaeth ar gael ar blatfform a rennir, gan wella ein hymateb ar y cyd. Hoffwn ddiolch am ymroddiad y rhai a fu’n gweithio’n ddiflino i gasglu a chydlynu’r data o bob rhan o Gymru, ac ni ellir wir amgyffred cymaint fydd effaith y system newydd hon. Bydd yn sicr yn datgloi achosion fel y gellir rhoi’r gwasanaethau cywir ar waith er mwyn atal colli rhagor o fywydau, a chefnogi ymrwymiad ehangach Llywodraeth Cymru. Dywedodd Dr Rosalind Reilly, Ymgynghorydd Iechyd y Cyhoedd yn Iechyd Cyhoeddus Cymru: > Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi gweithio gydag amrywiaeth o bartneriaid ar draws y system i ddatblygu'r System Gwyliadwriaeth Hunanladdiad Amser Real. Menter newydd yw hon a fydd yn darparu data ac yn gwella dealltwriaeth er mwyn gallu darparu cymorth yn briodol, ac i feithrin gwir ymwybyddiaeth o'r materion a'r heriau sy'n gysylltiedig â'r maes anodd hwn. Rydym yn ddiolchgar i Lywodraeth Cymru sydd wedi dyrannu'r cyllid i ganiatáu i'r gwaith hwn ddigwydd.

The Real Time Suicide Surveillance (RTSS) is being launched in partnership with Public Health Wales, all welsh police forces and the NHS Wales Health Collaborative and will collect information relating to sudden or unexplained deaths that are suspected to have been by suicide.   This system has been developed due to the delay between an unexpected death, and the death being recorded as a suicide following a coroner’s inquest. This makes it difficult to implement an immediate response and support. The RTSS in Wales will provide information without this delay, enabling services to respond much sooner. The information from the new system will support services to develop preventative approaches and to ensure support is made available to individuals and communities directly affected. This can include providing bereavement support. Research suggests that for every person who dies by suicide up to 135 other people can be exposed, affected or bereaved, to varying degrees, and require support. The information from the RTSS will enable services to improve the timeliness of support. Funding for the system is part of £50m additional money from the Welsh Government to improve mental health and well\-being and work is also underway to improve bereavement support to provide a more compassionate response for both practical and emotional support at the different steps of the bereavement journey. The establishment of the RTSS is one component in a wider programme of work to prevent suicides in Wales which includes increasing access to a range of self\-referral support to prevent issues from escalating and improving crisis services. The information collected will also be used to strengthen our understanding of self\-harm and suicide, building on the historical data on death registrations reported annually through the Office for National Statistics (ONS) suicide bulletins. Deputy Minister for Mental Health and Wellbeing, Lynne Neagle said, > The loss of someone to suicide is devastating for family, friends and whole communities. Preventing suicide is a major priority for me and establishing the RTSS provides a platform to strengthen our suicide prevention work. Vitally it will also enable us to provide timely support for those bereaved by suicide, who we know are at much higher risk of dying by suicide.  > > > The NHS Health Collaborative working with Public Health Wales and the Police demonstrates our strong partnership approach and shared commitment to prevent suicide in Wales. The launch of the RTSS is a key development to support the delivery of our Talk to me 2 Suicide and Self\-Harm Prevention Strategy. > > > I will also be targeting increased investment in 2022/23 to suicide and self\-harm prevention and this is underpinned by our wider programme of work to improve access to mental health support, particularly for those in crisis. Policing Lead for Mental Health in Wales Assistant Chief Constable Dave Thorne said > Each tragic case of suicide is a life lost and it should be a constant reminder for us all, that we must work together to ensure that prevention remains a priority. Each and every loss of life through suicide leaves a legacy of bereft loved ones, families, friends and communities. The launch of the Real Time Suicide Surveillance (RTSS) System, the first of its kind in Wales, is a great achievement whereby multi\-agency surveillance data will be available on a shared platform, enhancing our collaborative response. I would like to express my thanks to the dedication of those who have worked tirelessly to gather and co\-ordinate the data from across Wales, and the impact of this new system cannot be underestimated. It will undoubtedly unlock cases to enable the right services to be put in place to prevent further loss of life, and support the wider commitment of Welsh Government. Dr Rosalind Reilly, Consultant in Public Health for Public Health Wales, said: > Public Health Wales has worked with a range of partners across the system to develop the Real Time Suicide Surveillance System, a new initiative which will deliver data and insights to enable support to be delivered appropriately, and to build real understanding of the issues and challenges involved in this difficult area. We are grateful to the Welsh Government who have allocated the funding to allow this work to happen.

Translate the text from English to Welsh.

Prosperity for All:  the Economic Action Plan sets out how the goals of growing Wales’ economy and well being, whilst also  reducing inequality will be achieved. It has been developed to meet the needs of business today but also to help Welsh communities and businesses  to  rise to the challenges and opportunities of tomorrow.  The Economy Secretary said:  > “We live in an age of unprecedented change alongside huge opportunity. Fired by the fourth industrial revolution, the way we live, work and spend our leisure time is transforming before our eyes.  > > “We must get ahead of that change to equip our people, businesses and places to face the future with confidence.  > > “Our new economic action plan seeks to do just that.   > > At the heart of Prosperity for All: the Economic Action Plan is a commitment to develop a new and dynamic relationship between Government and business that is based on the principle of public investment with a social purpose.  > > “This will mean us introducing a new  economic contract that will require  businesses seeking Welsh Government support to  commit to growth, fair work, reducing their carbon footprint and promoting health, up\-skilling and learning in the work place. “In return, and in response to calls from the sector, the Welsh Government will provide a simplified, unified and competitive package of business support. > > “This approach to economic development and prosperity will stand as a template for government support across the public and private sector, helping to develop a stronger sense of unity and purpose The plan sets out five calls to action to help businesses overcome the key challenges of the future. These are:  * Innovation, Entrepreneurship and Headquarters – to support businesses to innovate and introduce new products and services * Exports and Trade – to proactively support trade with the UK and the  rest of the world * High Quality Employment, Skills Development and Fair Work  \- to improve our skills base and ensure work is fairly rewarded * R\&D, Automation and Digitisation – to help develop new products, automate and digitise to ensure Wales remains competitive in the fourth industrial age * Decarbonisation – to enable more Welsh businesses to become carbon light or free The plan recognises that to achieve maximum effectiveness, the Welsh Government must target its support to specific sectors and work across these sectors to  drive the development of new skills, new business models and new infrastructure The Welsh Government is therefore simplifying its approach around three national thematic sectors and four foundation sectors.  Evidence shows that the  three chosen  thematic sectors – that is Tradable Services, including Fintech services, online insurance and creative, High Value Manufacturing, including compound semiconductors and new composites manufacturing and Enablers including digital, energy efficiency and renewables.  \- offer particular opportunities to drive industries of the future.  Meanwhile the four Foundation Sectors of  Tourism, Food, Retail and Care are crucial to the lives of people and communities across Wales and  can play a huge in role in unlocking the potential of better jobs closer to home. They are also areas where more effective cross government working will maximise and increase benefits.  The plan commits the Welsh Government to a five year programme of capital funding aimed at delivering projects in the most efficient and effective way.  This is expected to drive efficiencies of between 15 \-20% on new projects, and taking the 2018/19 draft published budget figures for transport capital over the next 3 years as a benchmark, could  drive efficiencies of up to £630m over a ten year period.  The Economy Secretary added:  > “While our Economic Contract requires business to do the right things today, our Calls to Action require businesses to respond to the challenges of tomorrow.  Together they will ensure the investment we provide to business delivers for the present and the future.  > > “And our decision to focus our support on three thematic sectors and four foundations sectors will enable us to maximise the impact of our interventions.  > >  “A key part of the plan is recognition of the distinctive opportunities and challenges of our regional economies. Rather than a one size fits all approach we will strengthen regional collaboration and use local intelligence to tailor national delivery, and ensure prosperity falls more evenly across Wales.  > > “I call upon the business community, our learning institutions, trade unions and our wider society to work with us so together we can  grow our economy, build a fairer Wales and seek to deliver our ambition of  prosperity for all.”

Mae Ffyniant i Bawb: y Cynllun Gweithredu ar yr Economi yn nodi sut y byddwn yn cyflawni dau nod, sef tyfu economi Cymru a gwella llesiant, gan leihau anghydraddoldeb ar yr un pryd. Fe'i datblygwyd i ddiwallu’r anghenion sy’n wynebu busnesau heddiw, ond hefyd i baratoi cymunedau a busnesau Cymru ar gyfer heriau a chyfleoedd y dyfodol.  Dywedodd Ysgrifennydd yr Economi:  > "Rydym yn byw mewn oes o newid na welwyd ei debyg o'r blaen, ond rhaid cofio bod cyfleoedd sylweddol yn dod law yn llaw â hynny. Wedi'i sbarduno gan y pedwerydd chwyldro diwydiannol, mae'r ffordd yr ydym yn byw, yn gweithio ac yn treulio ein hamser hamdden yn newid o flaen ein llygaid.  > > "Mae'n rhaid inni baratoi ar gyfer y newid hwnnw drwy roi'r gallu i bobl, busnesau a lleoedd wynebu'r dyfodol yn hyderus.  > > "Dyna yw nod ein Cynllun newydd ar yr Economi.  > > Mae ymrwymiad wrth galon Ffyniant i Bawb: y Cynllun Gweithredu ar yr Economi i ddatblygu perthynas newydd a deinamig rhwng y Llywodraeth a busnesau sy'n seiliedig ar yr egwyddor o fuddsoddi arian cyhoeddus at ddiben cymdeithasol.  > > "Bydd hynny'n golygu cyflwyno contract economaidd newydd a fydd yn ei gwneud yn ofynnol i fusnesau sydd eisiau cymorth gan Lywodraeth Cymru  ymrwymo i ysgogi twf, arferion gweithio teg, lleihau eu hôl\-troed carbon a hyrwyddo iechyd, a sicrhau mwy o gyfleoedd i weithwyr feithrin mwy o sgiliau ac i ddysgu yn y gweithle. Yn gyfnewid, ac mewn ymateb i alwadau gan y sector, bydd y Llywodraeth yn darparu pecyn cymorth symlach, unedig a chystadleuol i fusnesau.  > > "Bydd y ffordd hon o ddatblygu'r economi a sicrhau ffyniant yn sail i'r ffordd y bydd y Llywodraeth yn rhoi cymorth ar draws y sector cyhoeddus a phreifat, gan helpu i ddatblygu ymdeimlad cryfach o undod a phwrpas. Mae'r cynllun yn nodi pum maes gweithredu i helpu busnesau i oresgyn heriau allweddol y dyfodol, sef:  * Arloesi, Entrepreneuriaeth a Phencadlys – i helpu busnesau i arloesi, i gyflwyno cynnyrch a gwasanaethau newydd. * Allforio a Masnachu –  i fod yn rhagweithiol wrth gefnogi cyfleoedd masnachu â gweddill y DU a gweddill y byd. * Swyddi o'r Ansawdd Gorau, Datblygu Sgiliau a Gwaith Teg – i wella ein sylfaen sgiliau a sicrhau bod gwaith yn cael ei roi'n deg. * Ymchwil a Datblygu, Awtomeiddio a Digideiddio – i helpu i ddatblygu cynhyrchion newydd, i awtomeiddio ac i ddigideiddio i sicrhau bod Cymru yn para'n gystadleuol yn y bedwaredd oes ddiwydiannol. * Datgarboneiddio – i helpu mwy o fusnesau Cymru i fod yn garbon\-ysgafn neu'n ddi\-garbon. Er mwyn sicrhau'r effaith orau, mae'r Cynllun yn cydnabod bod yn rhaid i'r Llywodraeth dargedu ei gymorth ar sectorau penodol a gweithio ar draws y sectorau hynny i ddatblygu sgiliau newydd, ac i greu modelau busnes a seilwaith newydd. Mae'r Llywodraeth, felly, yn symleiddio ei ffordd o weithio sy'n ymdrin â thri sector thematig cenedlaethol a phedwar sector sylfaen.  Y tri sector thematig a ddewiswyd yw Gwasanaethau y Gellir eu Masnachu, gan gynnwys gwasanaethau technoleg ariannol, yswiriant ar\-lein, Gweithgynhyrchu Uchel ei Werth, gan gynnwys lled\-ddargludyddion cyfansawdd a gweithgynhyrchu cyfansoddion newydd, a Galluogwyr, gan gynnwys y sector digidol, arbed ynni ac ynni adnewyddadwy. Maent i gyd yn cynnig cyfleoedd penodol i ysgogi diwydiannau'r dyfodol.  Y pedwar Sector Sylfaen yw Twristiaeth, Bwyd, Manwerthu a Gofal. Maent yn rhan hanfodol o fywydau pobl a chymunedau Cymru a gallant fod yn arwyddocaol o ran sicrhau gwell swyddi yn agosach i gartref. Bydd gweithio'n fwy effeithlon ar draws y Llywodraeth yn y meysydd hyn yn cynyddu manteision.  Mae'r Cynllun yn ymrwymo'r Llywodraeth i raglen pum mlynedd o gyllid cyfalaf sydd â'r nod o ddarparu prosiectau yn y ffordd fwyaf effeithlon ac effeithiol.  Mae disgwyl i hynny sicrhau arbedion effeithlonrwydd o 15\-20% ar brosiectau newydd, a chan ddefnyddio'r ffigurau ar gyfer cyfalaf trafnidiaeth dros y tair blynedd nesaf sydd yn y gyllideb ddrafft ar gyfer 2018/19, gallai sbarduno arbedion effeithlonrwydd o hyd at £630 miliwn dros ddeng mlynedd. Dywedodd Ysgrifennydd yr Economi:  > "Er bod ein Contract Economaidd yn ei gwneud yn ofynnol i fusnesau wneud y pethau cywir heddiw, mae ein Meysydd Gweithredu yn ei gwneud yn ofynnol i fusnesau ymateb i heriau'r dyfodol. Gyda'i gilydd, byddant yn sicrhau y bydd ein buddsoddiadau busnes yn darparu ar gyfer y presennol a'r dyfodol.  > > "Bydd ein penderfyniad i hoelio ein cymorth ar dri sector thematig a phedwar sector sylfaen yn ein galluogi sicrhau bod ein hymyriadau yn cael yr effaith orau bosibl. > > "Rhan allweddol o'r cynllun yw cydnabod cyfleoedd a heriau unigryw sy’n wynebu economïau ein rhanbarthau. Yn hytrach na defnyddio un dull ar gyfer pawb, byddwn yn cydweithio'n fwy ar draws rhanbarthau ac yn defnyddio deallusrwydd lleol i deilwra'r ffordd y byddwn yn rhoi cymorth yn genedlaethol, ac yn sicrhau bod ffyniant i'w weld yn deg ar draws Cymru.  > > "Rwy'n galw ar fusnesau, ein sefydliadau dysgu, ein hundebau llafur a'r gymdeithas ehangach i gydweithio â ni i dyfu ein heconomi, i sicrhau Cymru decach ac i wireddu ein huchelgais o sicrhau ffyniant i bawb".

Translate the text from English to Welsh.

Members will wish to be aware that, as part of the expedited consideration of legislation by the UK Parliament due to the calling of the General Election, also known as ‘wash\-up’, the Leasehold and Freehold Reform Act was granted Royal Assent on 24 May. The Act brings substantial improvements to the law and significant new rights for homeowners in Wales. These include: * Increasing the standard lease extension term for houses and flats to 990\-years (up from 90 years for flats, and 50 years for houses), with ground rent reduced to a peppercorn (zero financial value) upon payment of a premium. * Introducing a new right to remove the ground rent from an existing lease without extending its term, upon payment of a premium. * Removing the so\-called ‘marriage value’ used in calculation of the premium payable to extend or buy out a lease. * Removing the requirement for a leaseholder to have owned their house or flat for 2 years before they can extend or buy out a lease. * Increasing the 25% ‘non\-residential’ limit which applies to mixed use properties, and which may prevent leaseholders in buildings with a mixture of homes and other uses such as shops and offices, from buying their freehold or taking over management of their buildings. * Banning the use of leasehold for most new houses. * Requiring transparency over leaseholders’ service charges. * Replacing buildings insurance commissions for managing agents and landlords with transparent administration fees. * Scrapping the presumption that leaseholders must pay their landlords’ legal costs when challenging poor practice. * Setting a maximum fee and time for the provision of information required to support the sale of a leasehold property or freehold property subject to estate management charges, to make sales of such properties quicker. * Granting freehold homeowners on private and mixed tenure estates the same enhanced rights of redress as leaseholders, including a right to apply to the tribunal to appoint a manager in place of an estate charge manager. It is regrettable that the expedited passage of the Bill meant that it was passed without the opportunity for the Senedd to consider legislative consent; without further amendments to improve the law in relation to leasehold forfeiture and ground rent; and without the amendments I was seeking to delegate further powers to the Welsh Ministers. Minor amendments which were made to the Bill during its final stages are explained in the annex below.  Notwithstanding these concerns, the passing of the Bill enables the delivery of the benefits listed above, as well as our Programme for Government commitment to enact the recommendations of the Law Commission in relation to leasehold reform. It also represents significant progress towards a second commitment to ensure that estate charges for public open spaces and facilities are paid for in a way that is fair. I will now turn my attention to implementation of the Act and making the necessary Welsh subordinate legislation regarding enhancing the transparency of leasehold service charges, replacing unfair commissions in the arrangement of leasehold buildings insurance with fairer and more transparent fees and setting out the maximum fee and time within which responses must be given to requests for information required to support a sale. Exercise of these powers will be subject to appropriate engagement, consultation, and Senedd processes, and I will update members on progress in due course.  *Renters (Reform) Bill* Members will also wish to be aware that the Renters (Reform) Bill was not included in the wash\-up, and so has fallen. The Bill included provisions preventing landlords operating ‘blanket bans’ on renting to households with children or people in receipt of benefits. The ban on these discriminatory practices would have applied to Wales, and I am considering options on how we can achieve this policy aim. I will update members further on this in due course.  *Annex: explanation of final amendments made to the Leasehold and Freehold Reform Bill prior to Royal Assent* The UK Government tabled 30 minor and technical amendments to the Bill during its closing stages which took place on 24 May. Amendments are referred to by the reference number on the marshalled list, available at this link: HL Bill 76—I (parliament.uk). The effect of the amendments made are set put below. Clause numbers refer to the Bill as amended at House of Lords Committee stage, which is available at this link: Leasehold and Freehold Reform Bill (parliament.uk). *House ban* Amendments 1, 2 and 3 to Schedule 1 (‘Categories of permitted lease’) clarify the definitions of retirement housing and National Trust property which are exempt from the ban on new leasehold houses and add a new exemption for certain Crown properties. Amendments 4, 5 and 6 to clause 12 (‘Restriction on title’) make a correction to terminology used to ensure that restriction on title to enforce the house ban applies in the intended circumstances. Amendment 7 adds a new clause before clause 24 which applies the house ban to Crown (save for exceptions set out by amendment 3\).  *Enfranchisement* Amendments 12, 14 and 27 to Schedule 4 (‘Determining and sharing the market value’) clarify the application of the new regime to tenants with the right to hold over under Local Government and Housing Act 1989\. Amendment 10 is consequential on these amendments.  Amendments 11, 18, 26 and 28, also to Schedule 4, and amendments 42 and 43 to Schedule 8 (‘Leasehold enfranchisement and extension: miscellaneous amendments) are technical and ensure the correct leases are under consideration during enfranchisement.  Amendment 39 to Schedule 6 (‘Schedule 4 and 5: interpretation’), makes a minor amendment to valuation in circumstances where there is a deemed single lease (as defined in Schedule 6 para 2\). Amendments 38 and 41 are consequential on amendment 39\.  *Litigation costs* Amendments 55 and 58 to clause 61 (‘Limitation on rights of landlords to claim litigation cots from tenants’) add in a new power to the Landlord and Tenant Act 1985 and Commonhold and Leasehold Reform Act 2002 respectively for the appropriate authority (Welsh Ministers for Wales) to make regulations to provide for exemptions to the new restriction in this clause on landlords reclaiming litigation costs. Amendments 54, 56 and 57 are consequential on 55 and 58\.  *Estate charges* Amendments 60 and 61 update clauses 88 (‘Notices of complaint’) and 91 (‘Criteria for determining whether to make appointment order) to correct an error in drafting to reflect that the Welsh Ministers already have powers to approve a code of practice under the existing section 87 of LRHUDA 1993\. This power is extended by the amendment made by clause 87 (‘Codes of management practice: extension to estate managers’). Amendment 59 to clause 84 (‘Enforcement of section 83’) confirms that the negative procedure should be used for exercise of existing powers in that clause to vary the limit for damages which may be ordered by the tribunal enforcing the new duty to publish estate management administration charges.  *Amendments which do not make provision for Wales* Amendments 64 and 65 relate to the redress scheme provisions in clause 110 (‘Interpretation of Part 6’), which only apply in England.  

Bydd yr Aelodau'n dymuno gwybod, fel rhan o waith ystyried deddfwriaeth gan Senedd y DU a gafodd ei gyflymu yn sgil galw'r Etholiad Cyffredinol, a elwir hefyd yn ‘gau pen y mwdwl’, rhoddwyd Cydsyniad Brenhinol i'r Ddeddf Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd\-ddaliad ar 24 Mai. Mae'r Ddeddf yn cyflwyno gwelliannau sylweddol i'r gyfraith a hawliau newydd pwysig i berchnogion tai yng Nghymru. Mae’r rhain yn cynnwys: * Estyn cyfnod lesoedd safonol tai a fflatiau i 990 o flynyddoedd (i fyny o 90 o flynyddoedd ar gyfer fflatiau a 50 o flynyddoedd ar gyfer tai), a gostwng rhent tir i rent hedyn pupur (gwerth ariannol o sero) ar ôl talu premiwm. * Cyflwyno hawl newydd i ddileu rhent tir o les bresennol heb estyn ei chyfnod, ar ôl talu premiwm. * Dileu'r hyn a elwir yn ‘werth cyfunol’ a ddefnyddir wrth gyfrifo'r premiwm sy'n daladwy i estyn neu brynu les. * Dileu'r gofyniad y dylai lesddeiliad fod wedi bod yn berchen ar ei dŷ neu ei fflat am ddwy flynedd cyn y caiff estyn neu brynu les. * Cynyddu'r terfyn ‘amhreswyl’ o 25% sy'n gymwys i eiddo defnydd cymysg, ac a all atal lesddeiliaid mewn adeiladau lle ceir cymysgedd o gartrefi a defnyddiau eraill fel siopau a swyddfeydd, rhag prynu eu rhydd\-ddaliad neu gymryd rheolaeth dros eu hadeiladau. * Gwahardd defnyddio lesddaliad ar gyfer y rhan fwyaf o dai newydd. * Gofyn am dryloywder ynglŷn â thaliadau gwasanaeth lesddeiliaid. * Cyflwyno ffioedd gweinyddu tryloyw yn lle comisiynau yswiriant adeiladau i asiantiaid rheoli a landlordiaid. * Dileu'r rhagdybiaeth bod rhaid i lesddeiliaid dalu costau cyfreithiol eu landlordiaid wrth herio arferion gwael. * Pennu uchafswm o ran ffi ac amser ar gyfer darparu gwybodaeth sy'n ofynnol i gefnogi gwerthu eiddo lesddaliadol neu eiddo rhydd\-ddaliadol sy'n ddarostyngedig i gostau rheoli ystad, er mwyn gwerthu eiddo o'r fath yn gyflymach. * Rhoi'r un hawliau estynedig ynghylch gwneud iawn i berchnogion rhydd\-ddaliadol ar ystadau preifat a deiliadaeth gymysg ag i lesddeiliaid, gan gynnwys yr hawl i wneud cais i'r tribiwnlys i benodi rheolwr yn lle rheolwr taliadau ystad. Mae'n destun gofid bod cyflymu hynt y Bil yn golygu ei fod wedi cael ei basio heb y cyfle i'r Senedd ystyried cydsyniad deddfwriaethol; heb ragor o welliannau i wella'r gyfraith mewn perthynas â fforffedu lesddaliad a rhent tir; a heb y gwelliannau roeddwn yn ceisio amdanynt i ddirprwyo rhagor o bwerau i Weinidogion Cymru. Caiff y mân welliannau a wnaed i'r Bil yn ystod ei gamau olaf eu hesbonio yn yr atodiad isod.  Er gwaethaf y pryderon hyn, mae pasio'r Bil yn ei gwneud yn bosibl i'r buddion a restrir uchod gael eu cyflawni, yn ogystal â chyflawni ymrwymiad ein Rhaglen Lywodraethu i ddeddfu argymhellion Comisiwn y Gyfraith mewn perthynas â diwygio cyfraith lesddaliad. Mae hefyd yn gynnydd sylweddol tuag at ail ymrwymiad i sicrhau bod taliadau ystadau ar gyfer cyfleusterau a mannau agored cyhoeddus yn cael eu talu mewn ffordd sy'n deg. Byddaf yn awr yn troi fy sylw at weithredu'r Ddeddf a gwneud yr is\-ddeddfwriaeth angenrheidiol i Gymru ynghylch gwella tryloywder taliadau gwasanaeth lesddaliad, disodli comisiynau annheg wrth drefnu yswiriant adeiladau lesddaliadol gyda ffioedd tecach a mwy tryloyw, a gosod yr uchafswm o ran ffi ac amser y mae'n rhaid rhoi ymatebion i geisiadau am wybodaeth sydd eu hangen i gefnogi gwerthiant. Bydd arfer y pwerau hyn yn amodol ar waith ymgysylltu priodol, ymgynghori a phrosesau'r Senedd, a byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r aelodau am gynnydd maes o law.  *Y Bil Rhentwyr (Diwygio)* Bydd yr Aelodau hefyd yn dymuno gwybod nad oedd y Bil Rhentwyr (Diwygio) wedi'i gynnwys yn y cyfnod cau pen y mwdwl, ac felly mae wedi methu. Roedd y Bil yn cynnwys darpariaethau a oedd yn atal landlordiaid rhag gweithredu ‘gwaharddiadau diwahân ar rentu i aelwydydd â phlant neu bobl sy'n derbyn budd\-daliadau. Byddai'r gwaharddiad ar yr arferion gwahaniaethol hyn wedi bod yn gymwys i Gymru, ac rwy'n ystyried opsiynau ar sut y gallwn gyflawni'r nod polisi hwn. Byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r aelodau am hyn maes o law.  *Atodiad: esboniad o'r gwelliannau terfynol a wnaed i'r Bil Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd\-ddaliad cyn y Cydsyniad Brenhinol* Cyflwynodd Llywodraeth y DU 30 o fân welliannau a gwelliannau technegol i'r Bil yn ystod ei gamau olaf a ddigwyddodd ar 24 Mai. Cyfeirir at welliannau yn ôl y cyfeirnod ar y rhestr wedi'i gosod mewn trefn, sydd ar gael yn y ddolen hon: HL Bill 76—I (parliament.uk). Mae effaith y gwelliannau a wnaed wedi'u nodi isod. Mae rhifau cymalau yn cyfeirio at y Bil fel y'i diwygiwyd yng nghyfnod Pwyllgor Tŷ'r Arglwyddi, sydd ar gael yn y ddolen hon: Y Bil Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd\-ddaliad (parliament.uk). *Gwaharddiad ar dai* Mae gwelliannau 1, 2 a 3 i Atodlen 1 (‘Categorïau lesoedd a ganiateir’) yn egluro'r diffiniadau o dai ymddeol ac eiddo'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol sydd wedi'u hesemptio rhag y gwaharddiad ar dai lesddaliadol newydd ac yn ychwanegu esemptiad newydd ar gyfer eiddo penodol y Goron. Mae gwelliannau 4, 5 a 6 i gymal 12 (‘Cyfyngu ar deitl’) yn cywiro terminoleg a ddefnyddir i sicrhau bod cyfyngu ar deitl i orfodi'r gwaharddiad ar dai yn gymwys o dan yr amgylchiadau a fwriadwyd. Mae gwelliant 7 yn ychwanegu cymal newydd cyn cymal 24 sy'n cymhwyso'r gwaharddiad ar dai i'r Goron (heblaw ar gyfer eithriadau a nodir gan welliant 3\).  *Rhyddfreinio* Mae gwelliannau 12, 14 a 27 i Atodlen 4 (‘Pennu a rhannu gwerth y farchnad’) yn egluro cymhwyso'r gyfundrefn newydd i denantiaid sydd â'r hawl i ddal drosodd o dan Ddeddf Llywodraeth Leol a Thai 1989\. Mae gwelliant 10 yn ganlyniadol ar y gwelliannau hyn.  Mae gwelliannau 11, 18, 26 a 28, a hefyd i Atodlen 4, a gwelliannau 42 a 43 i Atodlen 8 (‘Rhyddfreinio ac estyn lesddaliadau: diwygiadau amrywiol’) yn dechnegol ac yn sicrhau bod y lesoedd cywir yn cael eu hystyried yn ystod rhyddfreinio.  Mae gwelliant 39 i Atodlen 6 (‘Atodlen 4 a 5: dehongli’), yn gwneud mân welliant i brisio mewn amgylchiadau pan fo un les tybiedig (fel y'i diffinnir yn Atodlen 6 paragraff 2\). Mae gwelliannau 38 a 41 yn ganlyniadol ar welliant 39\.  *Costau ymgyfreitha* Mae gwelliannau 55 a 58 i gymal 61 (‘Cyfyngiadau ar hawliau landlordiaid i hawlio costau ymgyfreitha oddi wrth denantiaid’) yn ychwanegu pŵer newydd at Ddeddf Landlord a Thenant 1985 a Deddf Cyfunddaliad a Diwygio Cyfraith Lesddaliad 2002 yn y drefn honno i'r awdurdod priodol (Gweinidogion Cymru ar gyfer Cymru) i wneud rheoliadau i ddarparu ar gyfer esemptiadau i'r cyfyngiad newydd yn y cymal hwn ar landlordiaid yn adhawlio costau ymgyfreitha. Mae gwelliannau 54, 56 a 57 yn ganlyniadol ar 55 a 58\.  *Taliadau ystadau* Mae gwelliannau 60 a 61 yn diweddaru cymalau 88 (‘Hysbysiadau am gŵyn’) a 91 (‘Meini prawf ar gyfer penderfynu a ddylid gwneud gorchymyn penodi’) i gywiro gwall wrth ddrafftio i adlewyrchu bod gan Weinidogion Cymru eisoes bwerau i gymeradwyo cod ymarfer o dan adran 87 bresennol o LRHUDA 1993\. Mae'r pŵer hwn yn cael ei estyn gan y gwelliant a wnaed gan gymal 87 (‘Codau ymarfer rheoli: eu hestyn i reolwyr ystadau’).  Mae gwelliant 59 i gymal 84 (‘Gorfodi adran 83’) yn cadarnhau y dylid defnyddio'r weithdrefn negyddol ar gyfer arfer pwerau presennol yn y cymal hwnnw i amrywio'r terfyn ar gyfer iawndal y caiff y tribiwnlys sy'n gorfodi'r ddyletswydd newydd i gyhoeddi taliadau gweinyddu tai ei orchymyn.  *Gwelliannau nad ydynt yn gwneud darpariaeth i Gymru* Mae gwelliannau 64 a 65 yn ymwneud â darpariaethau'r cynllun gwneud iawn yng nghymal 110 (‘Dehongli Rhan 6’), sydd ond yn gymwys yn Lloegr.  

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, mae’r Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd (OECD) wedi cyhoeddi adroddiad ar ei adolygiad, sef ‘Achieving the New Curriculum for Wales’. Mae’r adroddiad yn asesiad gan yr OECD o’n cynnydd mewn perthynas â gweithredu’r Cwricwlwm newydd i Gymru. Mae’n trafod pa mor barod yw Cymru, ac yn nodi eu hargymhellion i alluogi Cymru i gynnal momentwm a gwireddu’r uchelgais a rennir ar gyfer pob dysgwyr, pob ysgol a’r system ei hun. Yn gynnar yn 2020, roedd yr OECD yn drafftio eu hadroddiad terfynol ar ein proses o ddatblygu a gweithredu’r Cwricwlwm i Gymru. Fel y gellir disgwyl, mae’r heriau sy’n gysylltiedig â COVID\-19 wedi golygu bod oedi o ran cyhoeddi’r adroddiad. Er hynny, rydym wedi’r rhoi’r hyn a ddysgwyd o adborth yr OECD ar waith yn ein hymyriadau wrth i ni barhau i ymateb i effeithiau’r pandemig ar ein system addysg.  Gan fod plant a phobl ifanc wedi dychwelyd i’r ysgol bellach a’n system addysg yn addasu i ffyrdd newydd o weithio, mae’r OECD wedi cyhoeddi’r adroddiad hwn ac rydym yn ei groesawu. Hoffwn ddiolch i’r OECD am yr adroddiad a’r gwaith manwl a helaeth a wnaed ganddynt. Hoffwn hefyd ddiolch i nifer o’r partneriaid sydd wedi cymryd rhan yn yr adolygiad hwn. Byddaf yn gwneud Datganiad Llafar ar yr Adroddiad gerbron y Senedd ddydd Mawrth, 6 Hydref. Mae copi o Adroddiad yr OECD ar gael **yma**

Today sees the publication of the OECD’s review report, ‘Achieving the New Curriculum for Wales’. The Report provides the OECD’s assessment of our progress against implementing the new Curriculum for Wales. It captures our readiness, and sets out their recommendations to enable Wales to maintain momentum and to realise our shared ambitions for all learners, schools and the system. Early in 2020 the OECD were finalising their report on our development and implementation of Curriculum for Wales. As is to be expected, the challenges of COVID\-19 delayed the publication. However, we have been applying our learning from the OECD’s feedback in our interventions as we continue to respond to the impact the pandemic on our education system.  With children and young people having now returned to school and our education system adapting to new ways of working, the OECD has published the report and we welcome it. I would like to thank the OECD for their report, and for the extensive work, they have done. I would also like to thank the number of partners who participated in this review. I will deliver an Oral Statement on the Report to the Senedd on Tuesday 6 October. View the OECD Review Report.

Translate the text from Welsh to English.

Gwnaethom groesawo ein prentisiaid digidol cyntaf ym mis Medi – Zoe Curry, Roisin Harris a Dominik Pawlowski. Mae'r 3 yn astudio tuag at gwrs prentisiaeth BSc (Anrh) mewn Datrysiadau Digidol a Thechnoleg. Mae'r cwrs pedair blynedd a hanner yn cael ei ariannu'n llawn gan Lywodraeth Cymru. Mae'r dull yma’n cyfuno dysgu ar\-lein ac addysgu wyneb yn wyneb ar gampws Prifysgol De Cymru ym Mhontypridd ynghyd ag amser ymarferol yn gweithio gyda ni Beth mae'r prentisiaid yn ei feddwl hyd yma? -------------------------------------------- Cychwynnodd y cwrs gyda 'bootcamp' 6 wythnos dwys er mwyn helpu'r prentisiaid i ddatblygu sgiliau rhaglennu hanfodol. Maen nhw hefyd wedi dysgu hanfodion trethi datganoledig gyda ni yn ystod y cyfnod hwnnw. Meddai Zoe, o'r Barri a raddiodd mewn Ffotonewyddiaduraeth: "Mae hwn yn gyfle gwych i ddefnyddio fy nghreadigrwydd mewn ffordd newydd". Roedd Roisin o Gaerffili yn gweithio i CThEM o’r blaen. Meddai: "Mae'r brentisiaeth yma’n ffordd ddelfrydol o gael gradd tra'n ennill cyflog yr un pryd". Bu Dominik, o Lynebwy, yn astudio Cyfrifiadureg cyn y cyfle yma. Dywedodd: "Rwy'n hapus i ddefnyddio fy sgiliau cyfrifiadureg mewn amgylchedd busnes go iawn". Pam fod y bartneriaeth hon yn bwysig? ------------------------------------- Meddai Dr Francis Cowe, Cyfarwyddwr Partneriaethau Addysg Bellach a Phrentisiaethau Gradd ym Mhrifysgol De Cymru: > Mae hwn yn gyfle gwych i'r prentisiaid fynd i faes technoleg arbenigol. Bydd y bartneriaeth gydag ACC, gyda chefnogaeth Llywodraeth Cymru, yn rhoi cyfle i’r 3 ennill sgiliau fel eu bod yn barod ar gyfer swydd mewn llwybr gyrfa arbenigol ac atyniadol iawn. Meddai Anthony Pritchard, Pennaeth Digidol a Thechnoleg ACC: > Rydym wedi recriwtio ein prentisiaid digidol cyntaf er mwyn cynyddu ein galluoedd digidol ac er mwyn cynnig swyddi lleol. Nid oes yr un o'n prentisiaid wedi gweithio mewn swyddi digidol o'r blaen. Ond mae gan bob un ohonyn nhw’r potensial i fod yn arbenigwyr digidol. Rydym yn falch o'u cael nhw gyda ni. Os oes gennych ddiddordeb mewn dysgu mwy am ein gwaith digidol, anfonwch e\-bost i'n Pennaeth Digidol a Thechnoleg: Anthony.Pritchard@acc.llyw.cymru. Neu gallwch ddysgu mwy am brentisiaethau ar wefan Prifysgol De Cymru.

We welcomed our first digital apprentices in September – Zoe Curry, Roisin Harris and Dominik Pawlowski. The 3 are studying towards a BSc (Hons) Digital and Technology Solutions apprenticeship course. The four\-and\-a\-half\-year course is fully funded by Welsh Government. The approach blends online learning and face\-to\-face teaching at USW’s Pontypridd campus while also offering hands\-on time working with us. What do the apprentices think so far? ------------------------------------- The course started with an intensive 6\-week bootcamp, helping the apprentices to develop essential programming skills. They have also learnt the basics of devolved taxes with us during that time. Zoe, from Barry, a Photojournalism graduate, said: "This is a brilliant opportunity to use my creativity in a new way". Roisin, from Caerphilly, previously worked at HMRC. She said: "This apprenticeship is an ideal way to get a degree while earning a wage". Dominik, from Ebbw Vale, studied Computing before this opportunity. He said: "I’m happy to use my computing skills in a real business environment". Why is this partnership important? ---------------------------------- Dr Francis Cowe, Director of FE Partnerships and Degree Apprenticeship at USW, said: > This is a great opportunity for the apprentices to get into a specialist technology area. The partnership with the WRA, with support of Welsh Government, will offer all 3 the chance to gain job\-ready skills in a highly attractive and specialist career path. Anthony Pritchard, Head of Digital and Technology at the WRA, said: > We’ve recruited our first digital apprentices to grow our digital capabilities and to offer local jobs. None of our apprentices have worked in digital roles before. But they each have the potential to become digital specialists. We’re pleased to have them with us. If you’re interested in finding out more about our digital work, please email our Head of Digital and Technology: Anthony.Pritchard@wra.gov.wales. Or you can find out more about apprenticeships on the USW website.

Translate the text from Welsh to English.

Caiff ieir, hwyiaid, gwyddau, twrcwn, ffesantod, elyrch a rheaod eu cadw ar y safle. Mae Parth Diogelu o 3km, Parth Gwyliadwriaeth o 10km a Pharth Cyfyngedig o 10km wedi'u datgan o amgylch y safle heintiedig i gyfyngu ar y risg o ledu'r clefyd. Ystyrir bod y risg i iechyd y cyhoedd o'r feirws yn isel iawn ac nid yw'r achosion hyn yn peri risg diogelwch bwyd i ddefnyddwyr y DU. Mae achosion tebyg o ffliw adar wedi’u canfod yn y DU ac yn Ewrop. Ddydd Llun yr wythnos hon gwnaeth Prif Swyddogion Milfeddygol Cymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon ddwyn i rym fesurau lletya newydd a gorfodol i ddiogelu dofednod ac adar caeth rhag ffliw adar. Cynghorir yn gryf i bob ceidwad fod yn wyliadwrus am arwyddion o'r clefyd megis mwy o farwolaethau neu drafferthion anadlol. Os oes gan geidwaid unrhyw bryderon am iechyd eu hadar, cânt eu hannog i ofyn am gyngor prydlon gan eu milfeddyg. Dywedodd Prif Swyddog Milfeddygol Cymru, Christianne Glossop: > "Mae'r cadarnhad hwn o achos o ffliw adar mewn dofednod cymysg yn dystiolaeth bellach o'r angen i bob ceidwad adar sicrhau bod ganddynt y lefelau uchaf o fioddiogelwch.  > > > > "Mae mesurau lletya newydd wedi dod i rym i ddiogelu dofednod ac adar dof, ond mae'n rhaid i mi bwysleisio bod hyn ar ei fwyaf effeithiol o'i gyfuno â gweithredu'r mesurau bioddiogelwch llymaf. > > > > “Dyma’r trydydd achos o ffliw adar sydd wedi’i gadarnhau yng Nghymru hyd yma y gaeaf hwn, sy’n pwysleisio pwysigrwydd sicrhau bod ceidwaid adar yn wyliadwrus. > > > > "Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi dweud bod y risg i iechyd y cyhoedd o Ffliw Adar yn isel iawn ac mae'r Asiantaeth Safonau Bwyd wedi dweud yn glir nad yw'n peri risg diogelwch bwyd i ddefnyddwyr y DU. > > > > "Rhaid rhoi gwybod i'r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion ar unwaith os ydych yn amau ffliw adar neu unrhyw glefyd hysbysadwy arall." Anogir aelodau o'r cyhoedd i beidio â chodi na chyffwrdd unrhyw adar sâl neu farw ac yn hytrach gysylltu â llinell gymorth Defra ar 03459 33 55 77\. Mae rhagor o wybodaeth am sut i hysbysu’r awdurdodau a chael gwared o adar gwyllt marw ar gael ar: Adrodd a gwaredu aderyn marw Mae map rhyngweithiol o barthau rheoli ffliw adar sydd ar waith ar hyn o bryd ledled Prydain Fawr ar gael yma.

The premises holds chickens, ducks, geese, turkeys, pheasants, swans and rheas. A 3km Protection Zone, a 10km Surveillance Zone and a 10km Restricted Zone have been declared around the infected premises, to limit the risk of disease spread. The risk to public health from the virus is considered to be very low and these cases do not pose a food safety risk for UK consumers. There have been similar findings of avian influenza in the UK and Europe. On Monday this week the Chief Veterinary Officers for England, Scotland, Wales and Northern Ireland brought into force new mandatory housing measures to protect poultry and captive birds from avian influenza.  All keepers are strongly advised to be vigilant for signs of the disease such as increased mortality or respiratory distress. If keepers have any concerns about the health of their birds, they are encouraged to seek prompt advice from their veterinary surgeon. The Chief Veterinary Officer for Wales, Christianne Glossop, said: > “This confirmation of a case of avian influenza in mixed poultry is further evidence of the need for all keepers of birds to ensure they have the very highest levels of biosecurity in place.  > > > > “New housing measures have come into force to protect poultry and kept birds, but I must stress that this is at its most effective when combined with implementation of the most stringent biosecurity measures. > > > > “This is the third case of avian influenza to be confirmed in Wales this winter so far, which highlights the importance for keepers of birds to be vigilant. > > > > “Public Health Wales has said the risk to the health of the public from Avian Influenza is very low and the Food Standards Agency has made clear it does not pose a food safety risk for UK consumers. > > > > “Suspicion of avian influenza or any other notifiable disease must be reported to the Animal and Plant Health Agency immediately.” Members of the public are encouraged to not pick up or touch any sick or dead birds and instead contact the Defra helpline on 03459 33 55 77\. Further information on how to report and dispose of dead wild birds. Interactive map of avian influenza disease control zones currently in place across GB.

Translate the text from English to Welsh.

The independent regulator, Qualifications Wales, today presented us with the outcome of their review clear of the Skills Challenge Certificate (SCC) and its place within the Welsh Baccalaureate (external link). I welcome this report which recognises the many strengths of the Skills Challenge Certificate and Welsh Baccalaureate. It is particularly pleasing to see the strength of support for the SCC amongst teachers, employers and students – this endorses our view that the qualification is delivering when it comes to teaching skills needed to succeed in the workplace. The Welsh Government remains committed to the Welsh Baccalaureate. Our challenge now is to build on these strengths, reduce complexity and consolidate the status of these qualifications amongst learners, teachers, universities and employers. This means improving the way we communicate the many benefits of this qualification. I am also looking at what measures can be taken in terms of future funding for post\-16 delivery of the Welsh Bacc. I expect all young people who are able to take the SCC element of the Welsh Bacc to study this part of the qualification. From this year, the Welsh Bacc will be a published performance measure for Key Stage 4 and we are also developing measures for post\-16\. Whilst the majority of the report’s recommendations are for Qualifications Wales, some fall under the responsibility for Welsh Government. I will therefore be responding to these recommendations in due course.            

Mae'r rheoleiddiwr annibynnol, Cymwysterau Cymru, wedi cyflwyno heddiw ganlyniad eu hadolygiad o'r Dystysgrif Her Sgiliau a'i rhan o fewn Bagloriaeth Cymru (dolen allanol). Rwy'n croesawu'r adroddiad hwn sy'n cydnabod holl gryfderau'r Dystysgrif Her Sgiliau a hefyd gryfderau Bagloriaeth Cymru. Rwy'n falch iawn o weld yr holl gefnogaeth sy'n bodoli ar gyfer y Dystysgrif Her Sgiliau ymysg athrawon, cyflogwyr a myfyrwyr \- mae hyn yn atgyfnerthu ein barn fod y cymhwyster yn llwyddiannus o safbwynt addysgu'r sgiliau sydd eu hangen i lwyddo yn y gweithle. Rwyf i, yn ogystal â Llywodraeth Cymru, yn ymrwymedig i Fagloriaeth Cymru. Ein her yn awr fydd adeiladu ar y cryfderau hyn, lleihau unrhyw gymhlethdod a sicrhau bod dysgwyr, athrawon, prifysgolion a chyflogwyr yn cydnabod statws y cymwysterau hyn. Golyga hyn wella'r modd yr ydym yn hyrwyddo holl fanteision y cymhwyster hwn. Rwyf hefyd yn ystyried pa fesurau y gallwn eu cyflwyno o safbwynt cyllido'r ddarpariaeth o Fagloriaeth Cymru ar gyfer dysgwyr ôl\-16\. Byddaf yn disgwyl i'r holl bobl ifanc a all ddilyn y Dystysgrif Her Sgiliau i astudio'r rhan hon o Fagloriaeth Cymru. O'r flwyddyn hon ymlaen bydd Bagloriaeth Cymru'n fesur perfformiad a gaiff ei gyhoeddi ar gyfer Cyfnod Allweddol 4 ac rydym hefyd wrthi'n datblygu mesurau ar gyfer y Fagloriaeth ôl\-16\. Nodaf y camau y bydd Cymwysterau Cymru'n eu cymryd a byddaf yn cyflwyno'n fuan fy ymateb o ran sut y gallwn fynd i'r afael ag argymhellion yr adroddiad.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r estyniad hwn i’r moratoriwm ar fforffediad prydlesau masnachol yn cael ei gyhoeddi wrth i fusnesau manwerthu dianghenraid ddechrau ailagor yng Nghymru yr wythnos ddiwethaf. Er y dylai’r rhent sy’n ddyledus gael ei dalu lle y bo’n bosibl, bydd y mesur hwn yn sicrhau na fydd unrhyw fusnes yn cael ei droi allan os bydd yn colli taliad yn ystod y tri mis nesaf. Roedd disgwyl i’r mesur ddod i ben ar 30 Mehefin ond mae bellach wedi cael ei estyn hyd 30 Medi. Bydd hyn yn helpu’r economi ar draws Cymru i adfer. Bydd yn atal achosion o droi pobl allan yn afresymol ac yn helpu i ddiogelu swyddi a busnesau a oedd yn masnachu cyn y pandemig. Dywedodd Gweinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru Ken Skates: > "Bydd yr estyniad hwn yn hanfodol er mwyn rhoi’r sicrwydd sydd ei angen ar fusnesau er mwyn gallu ailagor a darparu’r nwyddau a’r gwasanaethau sydd eu hangen ar eu cwsmeriaid. Bydd hyn yn lleihau’r perygl y gallai busnesau orfod cau gan greu diweithdra. > > > “Rydym wedi cyflwyno mesurau pwysig er mwyn helpu i ddiogelu economi Cymru rhag effaith drychinebus y coronafeirws. Ein pecyn cymorth ni  ar gyfer busnesau yw’r pecyn cymorth mwyaf hael yn y DU. Byddwn yn parhau i weithio’n ddiflino er mwyn ymateb i anghenion busnesau ar adeg mor heriol ac yn cynllunio ein llwybr tuag at sicrhau Cymru ffyniannus ar ôl y pandemig. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Tai a Llywodraeth Leol Hannah Blythyn: > “Mae’n bwysicach nag erioed ein bod yn sicrhau bod ein trefi a’n strydoedd mawr yn parhau’n llewyrchus. Bydd sicrhau y gall busnesau Cymru ailagor yn ddiogel heb ofni cael eu troi allan yn dilyn cyfnod mor anodd yn gwbl allweddol wrth i ni ailagor ein strydoedd mawr a chanol ein trefi. > > > “Mae sicrhau naws am le ar gyfer ein trefi yn bwysicach nag erioed. Wrth i fesurau’r cyfnod clo gael eu llacio yn raddol mae’n hanfodol ein bod yn cydweithio â phartneriaid er mwyn creu canol trefi sy’n gynaliadwy at y dyfodol lle y gall busnesau ffynnu. Bydd y mesurau estynedig hyn yn ychwanegu at y pecyn cymorth ar gyfer strydoedd mawr a busnesau sy’n cynnwys cefnogi Ardaloedd Gwella Busnes â’u costau rhedeg wrth i’n trefi ddechrau adfer. Mae Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi Cod Ymarfer er mwyn hyrwyddo arferion da ar gyfer landlordiaid a thenantiaid wrth iddynt wynebu’r heriau sydd ynghlwm wrth y coronafeirws. Gallwch weld y Cod Ymarfer yma.

The extension to the moratorium on commercial lease forfeitures comes as non\-essential retail businesses began reopening in Wales last week. Although rent due should be paid whenever possible, this measure will ensure no business is forced out of its premises if it misses a payment in the next three months. The measure was due to expire on June 30, but has now been extended to September 30, and will help support the economic recovery across Wales. It will prevent unreasonable evictions, help protect jobs and safeguard businesses which were trading before the pandemic. Minister for Economy, Transport and North Wales Ken Skates, said: > “This extension will be crucial in giving businesses the certainty they need to reopen and provide goods and services that their customers need. This will in turn reduce the risk of firms having to close and people becoming unemployed. > > > “We have put important measures in place to  help protect the Welsh economy from the devastating impact of coronavirus by providing the most generous business support package in the UK. We continue to work hard to respond to the needs of business at this incredibly testing time and plot our pathway to a prosperous post\-pandemic Wales. Deputy Minister for Housing and Local Government Hannah Blythyn said: > “It has never been more important to keep our towns and high streets vibrant. Ensuring Welsh businesses can open safely and without fear from eviction following this difficult time will be vital as we reopen our highstreets and town centres. > > > “Giving our towns a sense of place is more important than ever, and as lockdown measures are eased, it is essential that we work collaboratively with partners to build sustainable town centres for the future where businesses can thrive. These extended measures will enhance the package of support for high streets and business; which includes supporting Business Improvements Districts with their running costs as our towns start to recover. The UK Government has published a Code of Practice to promote good practice for landlords and tenants as they deal with challenges associated with coronavirus.

Translate the text from Welsh to English.

Fe fydd yn ymddangos yn y safle Cadw poblogaidd ar y 18fed ac yn aros yno tan y 25ain.  Mae'r llythrennau enfawr 4 metr o uchder ac 11 metr o led sydd wedi eu gwneud o ddrychau ac sy'n ffurfio'r gair 'EPIC' yn rhan o gam diweddaraf ymgyrch marchnata Croeso Cymru i hyrwyddo Cymru fel cyrchfan antur.  Bydd yn ymddangos mewn lleoliadau ar hyd a lled Cymru dros yr haf.  Mae’r gosodiad yn dod mewn wythnos lle mae gwasanaeth amgylchedd hanesyddol Llywodraeth Cymru (Cadw) wedi rhyddhau fideo 360° anhygoel o’r haul yn machlud dros yr abaty eiconig. Cafodd y fideo 60 eiliad, sy’n rhan o gyfres cyfryngau cymdeithasol dan yr enw priodol Munudau Epic, ei ffilmio fel treigl amser noswaith tan nos yn yr abaty, a’i fwriad yw dangos y safle eiconig mewn ffordd newydd llawn dychymyg.  Mae’r ffilm fer, a luniwyd gan Cadw, yn rhoi profiad cynhwysfawr i wylwyr, gan adael iddyn nhw reoli'r hyn maen nhw’n ei weld gan ddefnyddio penset realiti rhithiol neu dechnoleg cost isel, megis Google Cardboard. Mae Fiona Wilton yn Is\-gadeirydd Cymdeithas Dwristiaeth Dyffryn Gwy a Forest of Dean a pherchennog busnes lleol, y mae yn falch iawn bod yr ardal yn gartref i EPIC a dywedodd:  > "Mae gan ymwelwyr a Dyffryn Gwy ddewis eang o anturiaethau gwych ac y maent yn eu mwynhau yn fawr iawn. O caiacio i lawr yr Afon Gwy i geoguddio lleol gwych neu archwilio celfyddyd Turner a beintiodd yr Abaty neu flasu rhywbeth newydd yn un o'n bwytai gwych – mae yna ddigonedd o amrywiaeth. Ar hyn o bryd, mae sylw  pawb ar ddwy olwyn gan ein bod i gyd yn cyffroi gan lwyddiant y beicwyr Cymreig yn Rio. Ar 8fed o Fedi bydd y ‘Tour of Britain’ yn dod trwy Tyndyrn – a fydd yn siŵr  fod yn ddigwyddiad Epic i bobl leol ac ymwelwyr fel ei gilydd! " Dywedodd Nicola Edwards, Rheolwr Bwyd a Thwristiaeth, Cyngor Sir Fynwy:  > "Gan ei fod wedi'i leoli o fewn  Dyffryn Gwy sydd yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol a man geni twristiaeth Prydain,  mae adfeilion atmosfferig Abaty Tyndyrn yn gwneud leoliad gwirioneddol epic ac yn awr byddwn yn cael y llythrennau i brofi hynny! Ar gefn Eisteddfod Sir Fynwy a'r Cylch a gynhaliwyd yn y Fenni yn gynharach y mis a'r ddraig yn hedfan i mewn i Gastell Cas\-gwent wythnos diwethaf,  mae Sir Fynwy eisoes wedi cael haf gwych, ac edrychwn ymlaen at barhad y llwyddiant hwn." Bydd y gosodiad celf teithiol, arloesol hwn yn ganolbwynt i ymwelwyr gymryd  hun\-luniau ac mae wedi'i ddylunio i annog rhannu delweddau a chynnwys ar gyfryngau cymdeithasol gan ddefnyddio hashnodau \#GwladGwlad a \#FindYourEpic ein hymgyrch. Cefnogir y daith gan ymgyrch integredig sy'n cynnwys gweithgarwch Cysylltiadau Cyhoeddus a chyda'r cyfryngau, gan gynnwys hysbysebion digidol, marchnata drwy e\-bost a defnyddio cyfryngau cymdeithasol i dargedu teuluoedd ac ymwelwyr yn ein rhanbarthau craidd yng ngogledd\-orllewin Lloegr, canolbarth Lloegr, Swydd Efrog a de\-ddwyrain Lloegr. Dywedodd Ken Skates, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith,  > "Mae'n gyfnod gwych i dwristiaeth yng Nghymru. Mae mwy o bobl nag erioed yn dod yma ac yn aros yma ac mae hyn oherwydd ein bod yn codi ein proffil ar lwyfan y byd. > > "Mae'r wefr ar ôl Pencampwriaeth Ewrop yn wych ac rwy'n hyderus y bydd datblygu atyniadau arloesol newydd, safon y dwristiaeth a mwy o anturiaethau epig tebyg yn parhau i wella twristiaeth yng Nghymru.  > > "Mae'r llythrennau 'EPIC' yn anferth a byddant yn ymddangos mewn lleoliadau ar draws Cymru, gan annog pobl i ddod o hyd i brofiadau epig eu hunain yn ystod y Flwyddyn Antur." Dyluniwyd y llythrennau mawr 'EPIC' gan asiantaeth greadigol Croeso Cymru, Smorgasbord, ac maent wedi'u creu gan Wild Creations, y cwmni o Gaerdydd a greodd y 'Bêl yn y Wal' yng Nghastell Caerdydd ar gyfer Cwpan Rygbi'r Byd 2015\.  Mae'r gair 'EPIC' wedi'i greu o ddrychau ac mae wedi'i ddylunio i adlewyrchu harddwch tirlun Cymru.  Cymerodd y gosodiad dair wythnos a phedwar person i'w adeiladu, ac mae pob llythyren yn pwyso 350kg. Bydd angen deg person i'w osod ym mhob lleoliad. 

EPIC will appear at the popular Cadw site in Monmouthshire on Thursday 18th August and remain there until the 25th of August.  The giant mirrored letters, reaching 4 meters high and 11 meters wide, forming the word EPIC is part of the latest phase of Visit Wales’ marketing campaign to promote Wales as an adventure destination.  It will pop up unannounced at locations across the length and breadth of Wales over the summer.  The installation comes in a week where the Welsh Government’s historic environment service (Cadw) has released a stunning 360° video capturing the sun setting at the iconic abbey. Part of a social media series, aptly named Epic Moments, the 60 second video, filmed as an evening to night time\-lapse at the abbey, aims to showcase the iconic site in a new and imaginative way.  The short film, created by Cadw, gives viewers an immersive experience, allowing them to have control over what they see using virtual reality headsets or low\-cost technology such as Google Cardboard. Fiona Wilton Vice Chair of Wye Valley and Forest of Dean Tourism Association and local business owner of Monmouthshire Cottages is delighted that the area is hosting EPIC and said:  > “Guests in the Wye Valley have such a choice of wonderful adventures and are enjoying them immensely. From kayaking down the Wye to superb local geocaching or exploring the art of Turner who painted the Abbey or tasting something new at one of our brilliant eateries they are totally spoiled for choice. Right now everyone is taking to two wheels as we are all thrilled by the success of the Welsh cyclists in Rio. On September 8th the mighty Tour of Britain comes through Tintern and locals and guests alike are sure it will be Epic indeed!” Nicola Edwards, Food \& Tourism Manager, Monmouthshire County Council, said:  > “Located within the Wye Valley Area of Outstanding Natural Beauty and the birthplace of British tourism, the atmospheric ruins of Tintern Abbey make a truly epic location and now we’ll have the letters to prove it! On the back of the Monmouthshire \& District Eisteddfod held in Abergavenny earlier this month and the dragon flying into Chepstow Castle last week, Monmouthshire has already had a fantastic summer, and we look forward to this success continuing.” This innovative travelling art installation will act as a focal point for visitors’ selfies and is designed to encourage image and content sharing on social media using the campaign hashtag \#FindYourEpic.  The tour is supported by an integrated campaign consisting of PR and other media activity including digital advertising, e\-mail marketing and social media activity targeting families and visitors in our core regions in North West England, The Midlands, Yorkshire, London and the South East. Ken Skates, Cabinet Secretary for Economy and Infrastructure, said:  > “This is an incredible time for tourism in Wales. We are seeing record numbers of people coming here and staying here and it’s all because of our increasing profile on a world stage." > > “The buzz from the Euros is fantastic and I’m confident that with the development of new innovative attractions, the quality of the tourism offer and more of these kind of epic adventures, we will see a further increase in tourism in Wales.  > > “The EPIC letters are huge in scale and will be popping up in destinations right across Wales, encouraging people to find their own epic experiences in the Year of Adventure.” Designed by Visit Wales’s creative agency, Smorgasbord, the EPIC letters have been made by Wild Creations, the Cardiff\-based company that created the ‘Ball in the Wall’ at Cardiff castle for the 2015 Rugby World Cup.  The EPIC word has been produced with a mirror coating designed to reflect the beauty of the Welsh landscape.  The installation took three weeks and four people to build, and each letter weighs a staggering 350kg. Ten people will be needed to install it in each location.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 7 Chwefror 2012, gwnaeth y Gweinidog dros Llywodraeth Leol a Chymunedau Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am Gyngor Sir Ynys Môn Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddilyn yr hyperddolen hon:  http://www.assemblywales.org/cy/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=230325\&ds\=2/2012\#mon Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys.   

On 7 February 2012, the Minister for Local Government and Communities made an oral Statement in the Siambr on: Update on the Isle of Anglesey County Council. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website via the following hyperlink: http://www.assemblywales.org/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=230325\&ds\=2/2012\#mon   If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw rydym ni’n cyhoeddi gwerthusiad interim o’r gwaith yn y saith ardal awdurdod lleol braenaru i dreialu’r Grant Ymyrraeth Gynnar, Atal a Chefnogi. Rydym ni hefyd yn cadarnhau cyfeiriad y grant at y dyfodol gydol gweddill tymor y Cynulliad hwn. Hoffem ddiolch i bawb sydd wedi chwarae rhan allweddol yn yr awdurdodau lleol braenaru a helpu i ddatblygu a threialu’r Grant Ymyrraeth Gynnar, Atal a Chefnogi. Mae hyn wedi gofyn am gryn ymrwymiad gan awdurdodau lleol a rhanddeiliaid ac rydym yn unedig yn ein hymrwymiad i wella canlyniadau ar gyfer unigolion a chymunedau sy’n elwa ar wasanaethau a ariennir gan y grant hwn. Yn ystod 2018\-19, aethom ati i dreialu ffordd newydd o weithio mewn saith awdurdod lleol ac ar lefel bwrdd gwasanaethau cyhoeddus. Nod y gwaith hwn oedd dwyn ynghyd nifer o grantiau i gryfhau gallu awdurdodau lleol a’u partneriaid i ddarparu gwasanaethau ataliol sy’n canolbwyntio ar sicrhau ymyrraeth gynnar i’r rhai yn yr angen mwyaf. Mae’r gwerthusiad interim yn dangos y potensial i sicrhau canlyniadau gwell drwy wasanaethau mwy integredig. Rhaid mai cynllunio, comisiynu a darparu gwasanaethau sy’n adlewyrchu cymhlethdodau bywydau pobl a’r rhyngberthynas rhwng eu hanghenion cymorth yw’r dull gweithredu cywir. Dim ond ychydig fisoedd yn ôl y dechreuodd yr ardaloedd braenaru ar eu gwaith ond mae’r arwyddion cynnar i’w gweld yn addawol. Mae’r gwerthusiad wedi tynnu sylw at wahanol safbwyntiau am y cyfleoedd i alinio’r grantiau sydd wedi’u cynnwys yn y trefniadau braenaru. Mae’r grantiau cysylltiedig â thai sy’n rhan o’r Grant Ymyrraeth Gynnar ac Atal yn alinio’n naturiol, felly hefyd y grantiau nad ydynt yn gysylltiedig â thai. Mae’r gwerthusiad interim yn dangos bod rhai o’r ardaloedd braenaru wedi llwyddo i alinio’r ddau faes hwn a bydd angen ymchwilio ymhellach i weld a oes modd efelychu hyn ym mhob awdurdod lleol a sut gellid gwneud hynny. Ar ôl ystyried canlyniadau’r gwerthusiad yn ofalus, rydym wedi penderfynu y dylem rannu’r Grant Ymyrraeth Gynnar ac Atal yn ddau, gan wahanu’r grantiau cysylltiedig â thai o’r elfennau nad ydynt yn gysylltiedig â thai ar gyfer pob awdurdod lleol. O ganlyniad, o fis Ebrill 2019, byddwn yn bwrw ati i sefydlu Grant Plant a Chymunedau, sy’n cwmpasu Dechrau’n Deg, Teuluoedd yn Gyntaf, Y Gronfa Waddol, Hybu Ymgysylltiad Cadarnhaol Ymhlith Pobl Ifanc, Cronfa Dydd Gŵyl Dewi, Cymunedau am Waith a Mwy, a Gofal Plant a Chwarae. Hefyd, byddwn yn cyflwyno un Grant Cymorth Tai sy’n cwmpasu Cefnogi Pobl, Atal Digartrefedd a Gorfodi Rhentu Doeth Cymru. Bydd y trefniadau hyn yn parhau ar waith am weddill tymor y Cynulliad hwn a byddant yn berthnasol i bob awdurdod lleol yng Nghymru. Byddant yn cael eu monitro a’u gwerthuso’n ofalus i sicrhau bod y pryderon a fynegwyd gan Bwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus y Cynulliad a Swyddfa Archwilio Cymru yn cael sylw. Credwn fod gan y dull hwn nifer o fanteision. Bydd yn ein galluogi i weithio gyda’n partneriaid i gyd i sicrhau bod y gwasanaethau hanfodol yn cael eu hintegreiddio mor effeithiol â phosibl a bydd yn sicrhau ein bod ni’n gallu ystyried yn llawn y dystiolaeth a’r argymhellion sy’n deillio o’r pwyllgorau a’r adolygiadau diweddar. Bydd dyfodol y grantiau hyn yn cael ei bennu gan dystiolaeth o’r canlyniadau i bobl a chymunedau Cymru. Byddwn yn parhau i weithio mewn partneriaeth ag awdurdodau lleol a’n rhanddeiliaid ehangach, gan gynnwys drwy ddarparu cymorth i’r rhai nad ydynt ymhlith yr ardaloedd braenaru, er mwyn cyflwyno’r trefniadau newydd i bwysleisio pwysigrwydd ymyrraeth gynnar ac atal.   Mae’r adroddiad gwerthuso interim ar gael yn https://gov.wales/statistics\-and\-research/evaluation\-flexible\-funding\-programme/?lang\=cy  

We are today publishing the interim evaluation of the work in the seven pathfinder local authority areas to test the Early Intervention, Prevention and Support Grant. We are also confirming the future direction of the grant over the remainder of this Assembly term. We would like to thank everyone who has played a crucial role in the pathfinder local authorities and helped to develop and test the Early Intervention, Prevention and Support Grant. This has involved a great deal of commitment from local authorities and stakeholders and we are united in our commitment to improve outcomes for individuals and communities who benefit from services funded by this grant. Over the course of 2018\-19, we tested a new way of working in seven local authorities and at a public service board level. The aim of this work was to bring together a number of grants to strengthen the ability of local authorities and their partners to deliver preventative services focused on early intervention for those in the greatest need.   The interim evaluation demonstrates the potential for improved outcomes arising from better integrated services. Planning, commissioning and delivering services which reflect the complexity of people’s lives and the inter\-relationships between their support needs must be the right approach. It is only a few months since the pathfinders began their work the direction of travel looks promising. The evaluation has highlighted a variety of views about the opportunities for alignment between the grants included in the pathfinder arrangements. There is a natural alignment between the housing\-related grants which form part of the Early Intervention and Prevention Grant and a similar alignment between the non\-housing\-related grants. The interim evaluation does show that some of the pathfinders have managed to align both these areas and further investigation will be needed to see if and how this could be replicated across all local authorities. After carefully considering the results of the evaluation, we have decided we should split the Early Intervention and Prevention Grant into two, separating the housing\-related grants from non\-housing elements for all local authorities. Consequently, from April 2019 we will move ahead with establishing a Children and Communities Grant, encompassing Flying Start, Families First, the Legacy Fund, Promoting Positive Engagement for Young People, St David’s Day Fund, Communities for Work Plus and Childcare and Play.   We will also introduce a single Housing Support Grant encompassing Supporting People, Homelessness Prevention and Rent Smart Wales Enforcement.   These arrangements will remain in place for the remainder of this Assembly term and will apply to all local authorities in Wales. They will be carefully monitored and evaluated to ensure the concerns raised by the National Assembly’s Public Accounts Committee and the Wales Audit Office are addressed. We believe that this approach has a number of advantages. It will allow us to work with all of our partners to ensure that the crucial services are integrated as effectively as possible and it will ensure that we are able to consider fully the evidence and recommendations emerging from recent committees and reviews. The future of these grants will be determined by the evidence of the outcomes for the people and communities in Wales. We will continue to work in partnership with local authorities and our wider stakeholders, including by providing support to the non\-pathfinders, to take forward the new arrangements to emphasise the importance of early intervention and prevention.   The interim evaluation report is available at https://gov.wales/statistics\-and\-research/evaluation\-flexible\-funding\-programme/?lang\=en  

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government currently manages a number of permitted public cockle fisheries around the coastline of Wales. In response to calls for improvements in the way we manage our cockle fisheries, the Welsh Government launched a public consultation on proposals for change in 2022\. The response was overwhelmingly in favour of the proposed measures and I am grateful to all those who took the time to respond.  Today I am pleased to announce the coming into force of The Cockle Fishing Management and Permitting (Specified Area) (Wales) Order 2024\. This Order will, for the first time, introduce a cohesive and adaptive management system for all public cockle fisheries in Wales within specified areas. It will build on other initiatives brought forward by this government to introduce more flexible fisheries management to ensure sustainability. The Order will help to protect cockle stocks and the sensitive intertidal habitats and species that live nearby. As a result, it will ensure the long term sustainability of cockle fisheries in Wales, so they continue to provide social and economic benefits to coastal communities in the future.  I am fully committed to introducing similar evidence based flexible management regimes for a range of other stocks to safeguard the marine environment and the fishing industry in Wales.

Ar hyn o bryd mae Llywodraeth Cymru yn rheoli nifer o bysgodfeydd cocos cyhoeddus dan drwydded o amgylch arfordir Cymru. Mewn ymateb i alwadau am welliannau yn y ffordd yr ydym yn rheoli ein pysgodfeydd cocos, lansiodd Llywodraeth Cymru ymgynghoriad cyhoeddus ar gynigion ar gyfer newid yn 2022\.  Roedd yr ymateb i'r ymgynghoriad yn gryf o blaid y mesurau arfaethedig, ac rwy'n ddiolchgar i bawb am roi o'u hamser i ymateb.  Heddiw, rwy'n falch o gyhoeddi bod Gorchymyn Rheoli a Thrwyddedu Pysgodfeydd Cocos (Ardal Benodedig) (Cymru) 2024 wedi dod i rym. Bydd y Gorchymyn hwn, am y tro cyntaf, yn cyflwyno system reoli gydlynol ac addasol ar gyfer pob un o'r pysgodfeydd cocos cyhoeddus yng Nghymru mewn ardaloedd penodedig.  Bydd yn adeiladu ar fentrau eraill a gyflwynwyd gan y llywodraeth hon i gyflwyno rheolaeth mwy hyblyg o bysgodfeydd i sicrhau cynaliadwyedd. Bydd y Gorchymyn yn helpu i warchod stociau cocos a chynefinoedd a rhywogaethau rhynglanwol sensitif sy’n byw yn agos. O ganlyniad, bydd yn sicrhau cynaliadwyedd hirdymor pysgodfeydd cocos yng Nghymru, fel eu bod yn parhau i ddarparu manteision cymdeithasol ac economaidd i gymunedau arfordirol yn y dyfodol.  Rwyf wedi ymrwymo'n llawn i gyflwyno cyfundrefnau rheoli hyblyg tebyg sy'n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer ystod o stociau eraill er mwyn diogelu'r amgylchedd morol a'r diwydiant pysgota yng Nghymru.

Translate the text from Welsh to English.

Ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ------------------------------ Yn ddiweddar, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei hymateb i'r ymgynghoriad cyhoeddus ar yr Is\-ddeddfwriaeth sy'n gysylltiedig â'r Ddeddf Caffael. Mae crynodebau o’r ymatebion i’w gweld yma: Ymgynghoriad Cymru ar Reoliadau Caffael Cyhoeddus: Rhan 1 Ymgynghoriad Cymru ar Reoliadau Caffael Cyhoeddus: Rhan 2 Denodd yr ymgynghoriad ddiddordeb sylweddol gan randdeiliaid, gydag ymatebion gan y sectorau cyhoeddus a phreifat yng Nghymru, gan gynnwys: * Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru * Y sector Addysg Uwch * Y sector Tai Cymdeithasol * Y Gwasanaeth Tân ac Achub * Cyrff y llywodraeth, gan gynnwys Cyrff a Noddir gan Lywodraeth Cymru * Byd academaidd Ymatebodd rhanddeiliaid yn ffafriol i’r ymgynghoriad, a bydd yr ymatebion a’r materion a godwyd yn llywio datblygiad ein his\-ddeddfwriaeth. Byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda Llywodraeth y DU i sicrhau bod y ddeddfwriaeth gaffael yn cyd\-fynd â’i gilydd, gan ganiatáu ar gyfer gwahaniaethau datganoledig lle bo hynny'n briodol. Bil Caffael y Gwasanaeth Iechyd (Cymru) --------------------------------------- Fel rhan o gynigion o dan Fil Caffael y Gwasanaeth Iechyd (Cymru), mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi ymgynghoriad ar newidiadau arfaethedig i'r ffordd y mae gwasanaethau iechyd, a ddarperir fel rhan o'r GIG, yn cael eu caffael yng Nghymru. Ar yr amod bod y Bil yn cael Cydsyniad Brenhinol, bydd y rheoliadau yn y dyfodol a’r canllawiau statudol cysylltiedig yn nodi manylion gweithredol gweithdrefn gaffael newydd arfaethedig y gwasanaeth iechyd yng Nghymru. Mae'r ymgynghoriad yn gyfle pwysig i randdeiliaid roi sylwadau ar egwyddorion gweithredol y weithdrefn arfaethedig; ac a ddylai alinio â chynigion a nodir yng Ngweithdrefn Dethol Darparwyr Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol Llywodraeth y DU, neu wyro oddi wrthynt. Mae’r ddogfen ymgynghori Caffael gwasanaethau iechyd yng Nghymru i’w gweld yma, ynghyd â manylion ar sut y gallwch gyflwyno’ch ymateb. Y dyddiad cau ar gyfer pob ymateb yw'r **23 Chwefror 2024**. Os oes gennych unrhyw gwestiynau mewn perthynas â'r ddogfen ymgynghori, e\-bostiwch: DiwygioCaffaelGofalIechyd@llyw.cymru

Welsh Government consultation ----------------------------- The Welsh Government recently published its response to the public consultation on the Secondary Legislation associated with the Procurement Act. The response summaries can be found here: Wales consultation on Public Procurement Regulations: Part 1 Wales consultation on Public Procurement Regulations: Part 2 The consultation garnered significant interest from stakeholders, with responses from both the public and private sectors in Wales, including: * Welsh Local Government Association * Higher Education sector * Social Housing sector * Fire and Rescue Service * Government bodies including Welsh Government Sponsored Bodies * Academia Stakeholders responded favourably to the consultation, and the responses and matters raised will inform the development of our secondary legislation. We will continue to work closely with UK government to ensure alignment of the procurement legislation whilst allowing for devolved differences where appropriate.  Health Service Procurement (Wales) Bill --------------------------------------- As part of proposals under the Health Service Procurement (Wales) Bill, the Welsh Government has published a consultation on proposed changes to the way that health services, provided as part of the NHS, are procured in Wales. Subject to the Bill achieving Royal Assent, the future regulations and accompanying statutory guidance will set out the operational details of the proposed new health service procurement regime in Wales. The consultation is an important opportunity for stakeholders to comment on the operational principles of the proposed regime; and whether it should align with, or diverge from, proposals detailed in the UK government’s Department of Health and Social Care’s Provider Selection Regime. The Health service procurement in Wales consultation document can be found here, along with details on how you can submit your response. The closing date for all responses is the **23 February 2024**. If you have any questions in relation to the consultation document, please e\-mail: HealthCareProcurementReform@gov.wales

Translate the text from Welsh to English.

Yn 2016:  * Roedd 85% o feddygfeydd ar agor yn ystod yr oriau craidd dyddiol neu o fewn awr o hynny, cynnydd o’i gymharu â 60% yn 2011 * Dim ond 3% o feddygfeydd oedd ar gau am hanner diwrnod ar un neu ragor o ddiwrnodau'r wythnos, gostyngiad o’i gymharu â 4% yn 2015 * Roedd 84% o feddygfeydd yn cynnig apwyntiadau ar unrhyw amser rhwng 17:00 a 18:30 yn ystod yr wythnos, o’i gymharu â 79% yn 2015 * Gwelwyd cynnydd yn y ganran o feddygfeydd oedd yn cynnig apwyntiadau cyn 8:30 o leiaf ddeuddydd yr wythnos, o 16% yn 2015 i 19% yn 2016\. Dywedodd Vaughan Gething, yr Ysgrifennydd Iechyd:   > "Ry'n ni'n gwybod bod cael mynediad at wasanaethau gofal sylfaenol yn hynod o bwysig i bobl. Yn ein rhaglen lywodraethu, Symud Cymru Ymlaen, fe wnaethon ni ymrwymo i barhau i wella mynediad at feddygfeydd ac mae'r ffigurau hyn yn dystiolaeth o'n llwyddiant. Mae'r ffigurau hefyd yn dangos bod mwy o apwyntiadau ar gael i bobl ar amseroedd sy'n fwy cyfleus. Mae'n bleser gweld bod hyn wedi parhau i wella yn 2016\.  > > "Hoffwn ddiolch i'n meddygon teulu a'u timau sy'n gweithio'n ddiflino i ymestyn eu horiau agor yng Nghymru.  Maen nhw hefyd yn gweithio gyda gweithwyr iechyd eraill i sicrhau bod y claf yn cael gofal gan y person cywir a allai olygu gweld fferyllydd, ffisiotherapydd neu nyrs. Bydd hyn yn caniatáu i feddygon teulu ganolbwyntio ar roi eu hamser a'u harbenigedd i'r bobl hynny sydd ag anghenion gofal cymhleth. Byddwn yn parhau i gydweithio â meddygon teulu a gweithwyr proffesiynol eraill i wella mynediad at y gwasanaeth a phrofiad y claf."

In 2016:  * 85% of GP practices were open for daily core hours or within an hour of them, an increase from 60% in 2011 * Only 3% of GP practices were closed for half a day on one or more week days, a decrease compared to 4% in 2015 * 84% of practices offered appointments at any time between 17:00 and 18:30 every week day, compared to 79% in 2015 * The percentage of practices offering appointments before 8:30 on at least two weekdays increased from 16% in 2015 to 19% in 2016\. Health Secretary Vaughan Gething said:  > “We know that access to primary care services is extremely important to people. In Taking Wales Forward, our programme for government, we committed to continuing to improve access to GP surgeries, and these figures demonstrate we are delivering this. These figures also show that more appointments are available for people at more convenient times. I am pleased to see that the trend of improvement has been continued for 2016\.  > > “I want to say thank you to our GPs and their teams who are working hard to extend their opening hours in Wales.  They are also working with other health professionals to ensure that people receive their care from the right person. This might mean seeing a pharmacist, physiotherapist or a nurse. This will allow GPs to focus their time and expertise on people with complex care needs. We will continue to work collaboratively with GPs and other professions to improve access and patient experience.”

Translate the text from English to Welsh.

At a meeting of the Joint Ministerial Committee (Plenary) on 8 June 2011, a revised inter\-governmental Memorandum of Understanding was agreed between the UK Government, the Scottish Ministers, the Welsh Ministers and the Northern Ireland Executive Committee.  The revised Memorandum of Understanding, which was last published in 2001, reaffirms the principles of co\-operation underpinning the relationship between the UK Government and the Devolved Administrations.  I have today laid the full text of the Memorandum of Understanding before the Assembly.  It is also being presented to the other three legislatures.  The meeting agreed amendments to the Memorandum of Understanding providing for additions to the dispute\-avoidance and resolution protocol.  The amendments would allow the Joint Ministerial Committee to commission from an agreed, independent third party analysis of issues relating to unresolved disagreements and disputes.       ### Documents * #### Memorandum of Understanding and Supplementary Agreements , file type: doc, file size: 187 KB 187 KB

Yng nghyfarfod y Cyd\-Bwyllgor Gweinidogion (Llawn) ar 8 Mehefin 2011, cytunwyd ar Femorandwm Cyd\-ddealltwriaeth rhyng\-Lywodraethol diwygiedig rhwng Llywodraeth y DU, Gweinidogion yr Alban, Gweinidogion Cymru a Phwyllgor Gweithrediaeth Gogledd Iwerddon.  Mae’r Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth diwygiedig, a gyhoeddwyd ddiwethaf yn 2001, yn ailddatgan yr egwyddorion cydweithredu sy’n sail i’r berthynas rhwng Llywodraeth y DU a’r Gweinyddiaethau Datganoledig. Heddiw rwyf wedi gosod testun llawn y Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth gerbron y Cynulliad. Mae’n cael ei gyflwyno hefyd i’r tair deddfwrfa arall.  Yn y cyfarfod, cytunwyd ar welliannau i’r Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth gan ddarparu ar gyfer ychwanegiadau i’r protocol osgoi a datrys anghydfod. Byddai’r gwelliannau yn caniatáu i’r Cyd\-bwyllgor Gweinidogion gomisiynu ar sail dadansoddiad annibynnol y cytunir arno gan drydydd parti o faterion sy’n ymwneud ag anghytundebau ac anghydfod heb eu datrys.    ### Dogfennau * #### Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth a chytundebau atodol, Saesneg yn unig, math o ffeil: doc, maint ffeil: 187 KB Saesneg yn unig 187 KB

Translate the text from English to Welsh.

Today, I have laid the draft Council Tax Reduction Schemes (Prescribed Requirements and Default Scheme) (Amendment) (Wales) Regulations 2024 before the Senedd. Subject to the approval of the Senedd, these Regulations will uprate the financial figures in the Council Tax Reduction Schemes and Prescribed Requirements (Wales) Regulations 2013 and the Council Tax Reduction Schemes (Default Scheme) (Wales) Regulations 2013 to ensure that the scheme in place for the 2024\-25 financial year reflects increases in the cost\-of\-living.  This helps to ensure that the scheme maintains entitlements for almost 261,000 low\-income households across Wales who rely on this support. In addition, we want to ensure that no applicant living in Wales is negatively impacted because they have received a widowed parent’s back payment or a retrospective bereavement support payment.  It is therefore proposed that a consequential amendment will be made to disregard the payment received from the calculation of an applicant’s capital under the scheme. Further amendments proposed will ensure applicants in Wales are treated in the same way for any compensation or support payment made in connection with the failings of the Post Office Horizon system.  Compensation payments relating to the Vaccine Damage Payment scheme, or the Infected Blood Inquiry will also be disregarded from the calculation of an applicant’s capital under the scheme. I look forward to the debate on the Regulations early in the New Year.

Heddiw, rwyf wedi gosod fersiwn ddrafft o Reoliadau Cynlluniau Gostyngiadau’r Dreth Gyngor (Gofynion Rhagnodedig a’r Cynllun Diofyn) (Diwygio) (Cymru) 2024 gerbron y Senedd. Yn ddarostyngedig i gymeradwyaeth y Senedd, bydd y Rheoliadau hyn yn uwchraddio'r ffigurau ariannol yn Rheoliadau Cynlluniau Gostyngiadau’r Dreth Gyngor a Gofynion Rhagnodedig (Cymru) 2013 a Rheoliadau Cynlluniau Gostyngiadau’r Dreth Cyngor (Cynllun Diofyn) (Cymru) 2013\. Nod hyn yw sicrhau y bydd y cynllun a fydd ar waith ar gyfer 2024\-25 yn adlewyrchu'r cynnydd mewn costau byw.  Bydd hyn yn helpu i sicrhau bod y cynllun yn cadw hawliau ar gyfer bron i 261,000 o aelwydydd incwm isel ledled Cymru sy'n dibynnu ar y cymorth hwn. Yn ogystal, rydym yn awyddus i sicrhau nad effeithir yn negyddol ar unrhyw geisydd sy'n byw yng Nghymru oherwydd ei fod wedi cael ôl\-daliad rhiant gweddw neu daliad cymorth profedigaeth yn ôl\-weithredol.  Cynigir felly y bydd diwygiad canlyniadol yn cael ei wneud er mwyn diystyru'r taliad a geir wrth gyfrifo cyfalaf ceisydd o dan y cynllun. Bydd diwygiadau pellach a gynigir yn sicrhau bod ceiswyr yng Nghymru yn cael eu trin yn yr un modd ar gyfer unrhyw daliad digollediad neu daliad cymorth a wneir mewn cysylltiad â methiannau system Horizon Swyddfa'r Post.  Bydd taliadau digollediad sy'n ymwneud â'r cynllun Taliad Niwed Drwy Frechiad neu'r Ymchwiliad i Waed Heintiedig hefyd yn cael eu diystyru wrth gyfrifo cyfalaf ceisydd o dan y cynllun. Edrychaf ymlaen at y ddadl ar y Rheoliadau ddechrau'r flwyddyn newydd.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd y rhan fwyaf o strydoedd yng Nghymru sydd â therfyn cyflymder o 30mya yn newid i 20mya ddydd Sul, 17 Medi a disgrifiwyd y newid hwnnw fel y newid mwyaf i fesurau diogelu cymunedol mewn cenhedlaeth. Daw’r newid ar ôl pedair blynedd o waith gydag awdurdodau lleol, yr heddlu ac arbenigwyr diogelwch ar y ffyrdd i baratoi’r gyfraith newydd, gan wneud Cymru’r wlad gyntaf yn y DU i newid y terfyn cyflymder diofyn ar ffyrdd lleol. Dywedodd y Dirprwy Weinidog sy’n gyfrifol am drafnidiaeth: > Rydyn ni brin tri mis o’r newid mwyaf rydym wedi’i weld yn maes diogelwch y gymuned yng Nghymru mewn cenhedlaeth. > > > Yng Nghymru, rydym yn gwneud pethau’n wahanol.  Rydym yn gofalu am ein gilydd ac yn ymddiried yn y wyddoniaeth. > > > Mae’r dystiolaeth yn dangos bod cerbyd sy’n teithio 30mya yn dal i fynd 24mya yn yr amser y daw car sy’n teithio 20mya i stop. > > > Yn ogystal ag achub bywydau, mae gyrru’n arafach yn helpu i greu cymunedau cryfach a mwy diogel – llefydd gwell i fyw ein bywydau ynddyn nhw. Mae’r newid hwn yn dilyn cam tebyg yn Sbaen lle cafodd y terfyn cyflymder ar y rhan fwyaf o ffyrdd ei newid i 30km/a yn 2019\. Ers hynny, mae 20% yn llai o farwolaethau wedi’u cofnodi ar ffyrdd trefol yn Sbaen, gyda 34 y cant yn llai o feicwyr a 24 y cant yn llai o gerddwyr yn cael eu lladd. Ychwanegodd y Prif Weinidog: > Bydd ein strydoedd yn dawelach, gyda llai o lygredd sŵn a bydd cerbydau arafach yn rhoi’r hyder i bobl feicio a cherdded a phlant i chwarae yn yr awyr agored.  > > > Mae’r dystiolaeth o bob cwr o’r byd yn glir – mae gostwng terfynau cyflymder yn gostwng gwrthdrawiadau ac yn achub bywydau. > > > Rwy’n hyderus, trwy weithio gyda’n gilydd, y gallwn wneud y newidiadau sydd eu hangen ddaw â budd i ni nawr ac yn y dyfodol. Dengys ymchwil y gallai terfyn cyflymder o 20mya arbed £92m y flwyddyn i ni wrth i lai gael eu lladd a’u hanafu. Gallai hefyd leihau’r pwysau ar y GIG wrth i’r nifer sy’n cael eu hanafu mewn gwrthdrawiadau ostwng. Dros y degawd cyntaf, amcangyfrifir y bydd y terfyn cyflymder is yn achub hyd at 100 o fywydau, gydag 20,000 yn llai yn cael eu hanafu. Dywedodd Joshua James, Rheolwr Materion Cyhoeddus, Living Streets Cymru: > Bydd gostwng y terfyn cyflymder i 20mya ar ein strydoedd yn gwella’r llefydd rydym yn byw, yn gweithio ac yn mynd i’r ysgol ynddyn nhw – ac yn bwysicach na dim, bydd yn achub bywydau.   > > > Yn Living Streets, rydym am i bawb yn ein cymunedau elwa ar fanteision cerdded a beicio – nawr ac am flynyddoedd i ddod. Mae ymchwil yn dangos bod mwyafrif pobl Cymru’n cefnogi 20mya ac rydym yn falch o gael gweithio gyda Llywodraeth Cymru i wneud ein strydoedd a phalmentydd yn lleoedd diogel a hygyrch i bawb. Dywedodd y Dr Sarah Jones, Ymgynghorydd mewn Iechyd Cyhoeddus Amgylcheddol yn Iechyd Cyhoeddus Cymru: > Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn bleidiol iawn i’r rheol 20mya, a fydd yn gweddnewid y lleoedd rydym yn byw, gweithio ac yn teithio ynddyn nhw. Mae’r dystiolaeth yn glir bod arafu’r traffig yn esgor ar lawer o fanteision o ran iechyd a lles. Mae’n gwneud y ffyrdd yn fwy diogel, yn lleihau llygredd sŵn a thros amser, bydd yn lleihau llygredd aer. Bydd yr amgylchedd mwy diogel a ddaw yn sgil traffig arafach yn annog mwy o bobl i deithio’n egnïol er enghraifft trwy gerdded a beicio i’r gwaith a’r ysgol. > > > Mae teithio egnïol yn cynnig pob math o fanteision i bob rhan o gymdeithas, trwy wella iechyd corfforol a meddyliol a lleihau’r galw ar ein gwasanaethau iechyd i drin llawer o afiechydon y gellir eu hosgoi.

Reducing speed will not only save lives but will help build stronger, safer communities, Deputy Climate Change Minister Lee Waters has said three months before the introduction of the default 20mph speed limit. Described as the ‘biggest step\-change in community safety in a generation’, most streets in Wales that currently have a 30mph speed limit will switch to 20mph on Sunday, September 17\. The change comes after four years of work with local authorities, police and road safety experts to design a change in law, making Wales the first UK nation to reset the default speed limit for local roads. The Deputy Minister with responsibility for transport said: > We’re now just three months away from the biggest step\-change in community safety we have seen in Wales for a generation. > > > In Wales we do things differently, we look after each other and trust the science. > > > Evidence shows that a vehicle travelling at 30mph will still be travelling at 24mph in the time it would take a car travelling 20mph to stop. > > > Reducing speed not only saves lives; it will help build stronger, safer communities \- better places to live our lives. The move follows a similar approach in Spain where the speed limit on the majority of roads was changed to 30km/h in 2019\. Since then, Spain has reported 20% fewer urban road deaths, with fatalities reduced by 34 per cent for cyclists and 24 per cent for pedestrians. First Minister Mark Drakeford added: > Our streets will be quieter, reducing the scourge of noise pollution, and slower speeds also boosts the confidence of people to cycle and walk around their local areas and for children to play outdoors. > > > Evidence from around the world is clear – reducing speed limits reduces collisions and saves lives. > > > I am confident if we all work together, we can make the necessary changes that will benefit us now and in the future. Research shows the 20mph default speed limit could save £92m a year by reducing the number of deaths and injuries. It could also help to reduce pressure on the NHS from a reduction in injuries from road traffic collisions. Over the first decade, it is estimated a lower speed limit will save up to 100 lives and 20,000 casualties. Joshua James, Public Affairs Manager, Living Streets Cymru said: > Introducing 20mph as the default speed on our streets will improve the places where we live, work and go to school – and most importantly, it will save lives. > > > At Living Streets, we want everyone in our communities to enjoy the benefits of walking and cycling – now and for many years to come. Research shows that the majority of people in Wales support 20mph, and we are pleased to be working with the Welsh Government to ensure that our streets and pavements are safe and accessible for everyone. Dr Sarah Jones, Consultant in Environmental Public Health for Public Health Wales, said: > Public Health Wales strongly supports 20mph legislation, which will transform the places where people live, work and travel.  The evidence is clear that reducing traffic speeds has multiple health and wellbeing benefits.  It improves road safety, reduces noise pollution and over time will help to tackle air pollution. The safer environment that slower traffic speeds bring will also enable more people to actively travel, for example walking and cycling to work and school.  > > > Active travel offers such a wide range of benefits across society, boosting physical and mental health, and reducing the demand on our health service of treating many preventable illnesses.

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to announce today the wider public launch  of the  Corporate Parenting Charter – “A promise from Wales”.  Our Programme for Government, reinforced by the Children and Young People Plan, sets out our ambitious vision for transforming children’s services in Wales. We want to ensure that care experienced children and young people have the same life chances as every other child or young person in Wales. Their rights must be equally respected, and their voice heard, listened to and reflected in action. This was a key message to emerge from the Care Leavers Summit, held in December last year.  In collaboration with the Young Ambassadors who attended the Summit, representing care experienced children and young people, we have developed a radical, ambitious and shared vision for the future.  The vision is captured in a joint Declaration that the First Minister, on behalf of the Welsh Government, signed on the 10th  May. To support our shared ambitions, our Programme for Government was clear that we must *strengthen public bodies in their role as ‘corporate parent’.* The term “corporate parenting” can be defined as promoting the collective responsibility of the whole public sector to safeguard and promote the rights and life chances of care\-experienced children and young people.  This is a responsibility of everyone working in the public sector.  A Corporate Parenting Implementation Group, comprising local authorities, as well as Voices from Care Cymru, the Children’s Commissioner’s office, the National Youth Advocacy Service, Children in Wales, National Adoption Service, and Public Health Wales was established in 2019\.  I would like to thank members of the Group for their hard work in developing the Charter. The Charter, sets out 11 principles on equality, eradicating stigma, working together, inclusive support, fulfilling ambitions, nurturing, good health, a stable home, education, thriving in the future, after care support.  It encourages all public sector bodies to sign up to these principles as well as 9 promises that set out how care experienced children and young people will be treated, listened to, and involved in decisions that affect them. These principles and promises align to the key themes of our Children and Young People Plan, the United Nations Convention on the Rights of the Child (UNCRC).  They also reflect theWellbeing of Future Generations (Wales) Act 2015 and the Social Services and Well\-being (Wales) Act 2014, Part 6 Code of Practice (Looked After and Accommodated Children).    The Charter has been published initially on a voluntary basis. We will monitor engagement and consider the development of guidance to support implementation of the Charter as well as including a dedicated chapter on Corporate Parenting within the Part 6 Code of Practice (Looked after and accommodated children) under the Social Services and Well\-being (Wales) Act 2014\.  The draft chapter will be subject to public consultation this winter. I like to conclude by saying that this Charter is not exclusive to public sector bodies, and I would encourage any members of the third sector and private sector to join with us and sign up and become a “Corporate Parent”.  Welsh Ministers and Welsh Government have signed the Charter through the First Minister and Permanent Secretary today and I would ask others to join and work with us to ensure that all care\-experienced children and young people have the same opportunities and life chances that every young person deserves.   

Mae'n bleser gen i gyhoeddi heddiw lansiad cyhoeddus ehangach y Siarter Rhianta Corfforaethol – "Addewid Cymru".  Mae ein Rhaglen Lywodraethu, a atgyfnerthwyd gan y Cynllun Plant a Phobl Ifanc, yn nodi ein gweledigaeth uchelgeisiol ar gyfer trawsnewid gwasanaethau plant yng Nghymru. Rydym am sicrhau bod plant a phobl ifanc sydd â phrofiad o ofal yn cael yr un cyfleoedd bywyd â phob plentyn neu berson ifanc arall yng Nghymru. Rhaid parchu eu hawliau yn yr un modd gan sicrhau bod eu lleisiau'n cael eu clywed a’n bod yn gwrando ac yn gweithredu arnynt. Roedd hon yn neges allweddol a ddaeth i'r amlwg o'r Uwchgynhadledd Pobl sy'n Gadael Gofal, a gynhaliwyd ym mis Rhagfyr y llynedd.  Mewn cydweithrediad â'r Llysgenhadon Ifanc a fynychodd yr Uwchgynhadledd, gan gynrychioli plant a phobl ifanc sydd â phrofiad o ofal, rydym wedi datblygu gweledigaeth radical ac uchelgeisiol a rennir ar gyfer y dyfodol. Mae'r weledigaeth yn cael ei chyfleu mewn Datganiad ar y cyd y gwnaeth y Prif Weinidog ei lofnodi, ar ran Llywodraeth Cymru, ar 10 Mai. Er mwyn cefnogi ein huchelgeisiau cyffredin, nododd ein Rhaglen Lywodraethu’n glir fod rhaid i ni *gryfhau cyrff cyhoeddus yn eu rôl fel 'rhiant corfforaethol'*. Gellir diffinio'r term "rhianta corfforaethol" fel hyrwyddo cyfrifoldeb cyfunol y sector cyhoeddus cyfan i ddiogelu a hyrwyddo hawliau a chyfleoedd bywyd plant a phobl ifanc sydd â phrofiad o ofal. Mae pawb sy'n gweithio yn y sector cyhoeddus yn gyfrifol am hyn.  Sefydlwyd Grŵp Gweithredu Rhianta Corfforaethol, sy'n cynnwys awdurdodau lleol, yn ogystal â Voices from Care Cymru, swyddfa'r Comisiynydd Plant, y Gwasanaeth Eiriolaeth Ieuenctid Cenedlaethol, Plant yng Nghymru, y Gwasanaeth Mabwysiadu Cenedlaethol, ac Iechyd Cyhoeddus Cymru yn 2019\. Hoffwn ddiolch i aelodau'r Grŵp am eu gwaith caled yn datblygu'r Siarter hon. Mae'r Siarter yn nodi 11 egwyddor yn ymwneud â chydraddoldeb, dileu stigma, gweithio gyda'n gilydd, cefnogaeth gynhwysol, uchelgeisiau boddhaus, meithrin, iechyd da, cartref sefydlog, addysg, ffynnu yn y dyfodol, cymorth ar ôl gofal. Mae'n annog pob corff sector cyhoeddus i ymrwymo i'r egwyddorion hyn yn ogystal â 9 addewid sy'n nodi sut y bydd plant a phobl ifanc sydd â phrofiad o ofal yn cael eu trin, yn cael eu clywed ac yn cael eu cynnwys mewn penderfyniadau sy'n effeithio arnynt. Mae'r egwyddorion a'r addewidion hyn yn cyd\-fynd â themâu allweddol ein Cynllun Plant a Phobl Ifanc, Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn. Maent hefyd yn adlewyrchu Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 a Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, Cod Ymarfer Rhan 6 (Plant sy'n Derbyn Gofal a Phlant sy'n Cael eu Lletya).    Cyhoeddwyd y Siarter yn wirfoddol i ddechrau. Byddwn yn monitro ymgysylltiad ac yn ystyried datblygu canllawiau i gefnogi gweithredu'r Siarter yn ogystal â chynnwys pennod benodol ar Rianta Corfforaethol yng Nghod Ymarfer Rhan 6 (Plant sy'n derbyn gofal a phlant sy'n cael eu lletya) o dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014\. Bydd y bennod ddrafft yn destun ymgynghoriad cyhoeddus yn y gaeaf. Hoffwn orffen drwy ddweud nad yw'r Siarter hon yn gyfyngedig i gyrff y sector cyhoeddus, a byddwn yn annog unrhyw aelodau o'r trydydd sector a'r sector preifat i ymuno â ni, cofrestru a dod yn "Rhiant Corfforaethol". Mae Gweinidogion Cymru a Llywodraeth Cymru wedi llofnodi’r siarter drwy’r Prif Weinidog a’r Ysgrifennydd Parhaol heddiw a byddwn yn gofyn i eraill ymuno a gweithio gyda ni i sicrhau bod pob plentyn a pherson ifanc sydd â phrofiad o ofal yn cael yr un cyfleoedd a chyfleoedd bywyd y mae pob person ifanc yn ei haeddu.

Translate the text from Welsh to English.

Tynnwyd fy sylw at gyfathrebu a fu yn y dyddiau diwethaf rhwng y Gweinidog Cyfoeth Naturiol a Bwyd a gweision sifil yn ei is\-adran.  Dengys yr e\-byst i’r Gweinidog ofyn i’r gwasanaeth sifil roi gwybodaeth breifat iddo am fuddiannau ariannol nifer o Aelodau’r Siambr hon.  Roeddynt yn ymwneud â thaliadau’r PAC oedd wedi’u talu i’r unigolion hynny.  Amgaeaf yr e\-byst  perthnasol gyda’r datganiad hwn. Yn fy marn i mae’r ceisiadau am wybodaeth yn amhriodol ac yn dangos diffyg doethineb, ac mae’r ffaith iddynt gael eu gwneud o gwbl yn annerbyniol imi fel Prif Weinidog.  O ganlyniad, rwyf wedi gofyn i’r Gweinidog Cyfoeth Naturiol a Bwyd ymadael â’r llywodraeth. Gresynaf orfod gwneud y penderfyniad hwn a hoffwn gofnodi fy ngwerthfawrogiad o’r cyfraniad y mae Alun Davies yn ddi\-os wedi’i wneud at waith y llywodraeth yn ystod ei gyfnod yn ei swydd.     ### Dogfennau * #### Atodiad, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 162 KB 162 KB

In recent days communications between the Minister for Natural and Resources and Food and civil servants in his division have been drawn to my attention. The emails indicate that the Minister asked the civil service to give him private information about the financial interests of a number of Members of this Chamber. These relate to CAP payments made to these individuals. The relevant e\-mails are attached to this statement. I believe that these requests were poorly judged, inappropriate and the fact that they were made at all is unacceptable to me as First Minister.  As a result, I have asked the Minister for Natural Resources and Food to leave the government. I made this decision with some regret and would like to record my appreciation for the contribution that Alun Davies has undoubtedly made to the work of the government during his time in office.   ### Documents * #### Annex, file type: pdf, file size: 162 KB 162 KB

Translate the text from English to Welsh.

On 4 October 2016, the Cabinet Secretary for Economy and Infrastructure made an Oral Statement in the Siambr on: The M4 Corridor around Newport Project (external link).

Ar 4 Hydrefi 2016, gwnaeth y Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a'r Seilwaith Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Prosiect Coridor yr M4 o gwmpas Casnewydd (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Yn dilyn marwolaeth drasig Harvey Evans a Kyrees Sullivan nos Lun a'r anhrefn yn Nhrelái, cynhaliodd y Prif Weinidog a minnau gyfarfod yn Nhrelái heddiw, gyda chynrychiolwyr o'r gymuned leol, Action in Caerau and Ely, Comisiynydd Heddlu a Throseddu De Cymru, prif weithredwr ac arweinydd Cyngor Caerdydd, Aelod Seneddol Gorllewin Caerdydd a chynghorwyr lleol Fe ddechreuon ni’r cyfarfod gydag ennyd i feddwl am Harvey a Kyrees. Mae dau deulu yn galaru am eu meibion ac mae pobl Trelái a Chaerau wedi cyd\-ddioddef trawma. Mae ein meddyliau gyda theuluoedd a ffrindiau Harvey a Kyrees. Nid archwilio digwyddiadau nos Lun oedd bwriad y cyfarfod, nac ymyrryd â chylch gwaith ymchwiliad Swyddfa Annibynnol Ymddygiad yr Heddlu; y bwriad yn hytrach oedd trafod sut y gallwn ni weithio gyda’n gilydd i gefnogi’r gymuned. Mae'r holl asiantaethau oedd o amgylch y bwrdd yn sylweddoli faint o ofid y mae’r bobl leol yn ei deimlo, ac maen nhw wedi ymrwymo i ddod ynghyd i noddi menter, dan arweiniad lleol, i greu cynllun cymunedol ar gyfer Trelái. Bydd hwn yn ymateb i anghenion tymor hir y trigolion ac yn canolbwyntio ar gamau gweithredu a chanlyniadau i bobl Trelái a Chaerau. Pwysleisiodd y Prif Weinidog a minnau y bydd y gwaith hwn yn cael ei wneud mewn partneriaeth wirioneddol â phobl Trelái a Chaerau. Rydym am wrando, dysgu a defnyddio cryfderau a gwybodaeth leol trigolion ac ymateb i’w pryderon. Gwnaethom hefyd gytuno i ystyried yr hyn y gallwn ni ei wneud gyda’n gilydd i roi cymorth mwy uniongyrchol i blant a phobl ifanc yn ystod misoedd yr haf. I gefnogi’r gwaith hwn, a fydd yn cael ei arwain gan y gymuned, cytunwyd y byddaf i’n cadeirio grŵp cyfeirio. Bydd y grŵp hwn yn dwyn ynghyd yr awdurdod lleol, ysgolion, gwasanaethau gofal sylfaenol, gwasanaethau cyfiawnder ieuenctid, yr heddlu, asiantaethau perthnasol eraill, a lleisiau plant a phobl ifanc, gan gynorthwyo’r rhai a fydd yn datblygu’r cynllun cymunedol. Pwysleisiodd pob un ohonom y byddai’r grŵp hwn yn parchu’n llawn y partneriaethau lleol a rhanbarthol sydd eisoes yn bodoli, ac y byddai’n cydweithio â nhw. Byddaf yn darparu rhagor o fanylion am hyn maes o law. Bydd ein gwaith yn Nhrelái a Chaerau yn helpu i lywio rhaglenni ehangach i gydweithio â chymunedau eraill ledled Cymru, a’u cefnogi. Rydym yn benderfynol y bydd y Cynllun Cymunedol hwn yn sicrhau y gall y gymuned leol yn Nhrelái a Chaerau ailgodi ar ôl digwyddiadau’r wythnos hon.

Following the tragic death of Harvey Evans and Kyrees Sullivan on Monday evening and the disorder in Ely, the First Minister and I today held a meeting in Ely, with representatives of the local community, Action in Caerau and Ely, the South Wales Police and Crime Commissioner, the chief executive and leader of Cardiff Council, the MP for Cardiff West and local councillors. We began our meeting with a moment of reflection for Harvey and Kyrees. Two families are grieving for their sons and the people of Ely and Caerau have experienced a collective trauma. Our thoughts are with the families and friends of Harvey and Kyrees. The meeting was not designed to examine the events of Monday evening or to trespass into the territory of the Independent Office of Police Conduct investigation but to discuss how we can collectively support the community.  All the agencies around the table recognise the distress felt by local people and have committed to jointly sponsor a grassroots\-led initiative to create a community plan for Ely, which will respond to the long\-term needs of residents. It will be focused on actions and outcomes for people in Ely and Caerau. The First Minister and I were clear this work will be done in genuine partnership with the people of Ely and Caerau. We want to listen, to learn and to draw on the strengths and local knowledge of residents and respond to their concerns. We also agreed to explore what we can do together to provide more immediate support for children and young people over the summer months. To support this community\-led work it was agreed that I will chair a reference group which will bring together the local authority, schools, primary care services, youth justice services,  the police, other relevant agencies, and the voices of children and young people as a resource for those developing the community plan. We were all clear that this group would fully respect and engage with existing local and regional partnerships. I will provide further detail about this in due course. The work we do in Ely and Caerau will help inform wider programmes to engage with and support other communities across Wales. We are determined that this Community Plan will ensure the local community in Ely and Caerau can recover from the events of this week.

Translate the text from English to Welsh.

> It is encouraging to see progress on reducing some of the longest waits and the average waiting time for treatment in Wales is 19\.1 weeks – 10 weeks less than the peak three years ago, and two and a half weeks shorter than a year ago. > > > > This is despite the continued demand on our hard\-working NHS staff. Referrals  for cancer and other specialities were the highest on record in June, with overall referrals for treatment up 20% on the same time last year. > > > > June saw the highest proportion of people waiting less than 26 weeks for treatment (59\.3%), for three years, and waits over a year for an outpatient appointment and two\-years for treatment continue to fall. > > > > Waits over two years have now fallen by 60% since the launch of our Covid recovery programme. > > While demand for services is not slowing and the overall waiting list has risen again, we need to ensure we are managing our resources effectively. Last year more than 6,000 treatments were cancelled at the last minute. > > > > Last minute cancellations mean wasted resources – it’s a loss of consultant and surgeon time when that space could have been offered to someone else. > > That is why I have today launched our Three Ps waiting well policy to support people waiting for treatment to prevent some of those cancellations and ensure people get the best results. > > > > Emergency departments and ambulances continue to see sustained levels of high demand, however performance against the emergency department four\-hour target and ambulance red\-call response times are holding up well, in line with recent improvements. In July, the ambulance service responded to more incidents within 10 minutes than in July last year. > > > > July saw the second highest proportion of calls answered by the 111 helpline in over a year. It is great to see more people are now using this service to get the right help for them and reduce pressure on the NHS elsewhere. > > > > For cancer services 132 more people started their first definitive treatment, 23 more within target, than the same month last year. There was also a 14% increase in the number told they don’t have cancer (14,575\) compared with June 2022\.

> Mae'n galonogol gweld cynnydd o ran lleihau rhai o'r arosiadau hwyaf, a'r amser aros cyfartalog am driniaeth yng Nghymru yw 19\.1 wythnos – sydd 10 wythnos yn llai na brig mis Hydref 2020 a dwy wythnos a hanner yn fyrrach na blwyddyn yn ôl. > > > > Mae hyn er gwaethaf y galw parhaus ar staff y GIG sy'n gweithio'n galed.  Atgyfeiriadau  ar gyfer canser ac arbenigeddau eraill oedd yr uchaf i gael eu cofnodi erioed ym mis Mehefin. Cynyddodd atgyfeiriadau gyfan gwbl gan 20% ers yr un mis y llynedd. > > > > Ym mis Mehefin gwelwyd y gyfran uchaf o bobl sy’n aros llai na 26 wythnos am driniaeth (59\.3%), ers tair blynedd, ac mae arosiadau dros flwyddyn am apwyntiad cleifion allanol a dwy flynedd am driniaeth yn parhau i ostwng. > > > > Mae arosiadau dros ddwy flynedd bellach wedi gostwng 60% ers i’n rhaglen adfer ar ôl Covid gael ei lansio. > > > > Er nad yw'r galw am wasanaethau yn arafu ac er bod y rhestr aros gyffredinol wedi codi eto, mae angen inni sicrhau ein bod yn rheoli ein hadnoddau yn effeithiol. Y llynedd cafodd dros 6,000 o driniaethau eu canslo ar y funud olaf. > > > > Mae canslo apwyntiadau ar y funud olaf yn golygu gwastraffu adnoddau – mae'n golled o ran amser ymgynghorwyr a llawfeddygon pan allai'r gofod hwnnw fod wedi cael ei gynnig i rywun arall. > > > > Dyna pam rwyf wedi lansio ein polisi aros yn rhagweithiol, sef y polisi 3A i gefnogi pobl sy'n aros am driniaeth i atal rhai o'r apwyntiadau hynny rhag cael eu canslo a sicrhau bod pobl yn cael y canlyniadau gorau. > > > > Mae adrannau brys ac ambiwlansys yn parhau i weld lefelau parhaus o alw uchel. Er hynny, mae perfformiad yn erbyn targed pedair awr yr adran argyfwng ac amseroedd ymateb galwadau coch ambiwlansys yn dal eu tir yn dda, yn unol â gwelliannau a welwyd yn ystod yr ychydig fisoedd diwethaf. Ym mis Gorffennaf ymatebodd y gwasanaeth ambiwlans i fwy o ddigwyddiadau o fewn 10 munud o'i gymharu â'r un mis y llynedd. > > > > Ym mis Gorffennaf cafodd yr ail gyfran uchaf o alwadau eu hateb gan llinell gymorth 111 am dros flwyddyn. Mae'n galonogol bod fwy o bobl yn defnyddio'r llinell gymorth hon i sicrhau'r gwasanaeth mwyaf priodol ar gyfer eu hanghenion a lleihau'r pwysau ar y system ehangach. > > > > Ar gyfer gwasanaethau canser, dechreuodd 132 yn fwy o bobl eu triniaeth ddiffiniol gyntaf, gyda 23 yn fwy o fewn y targed, i gymharu â'r un amser blwyddyn ddiwethaf. Hefyd gwelwyd cynnydd o 14% yn y nifer a gafodd wybod nad oes ganddynt ganser (14,575\) o'i gymharu â Mehefin 2022\.

Translate the text from Welsh to English.

Fel rhan o’m hymrwymiad parhaus i gefnogi’r ddarpariaeth o gartrefi newydd yng Nghymru, cafodd gwaith ymchwil ei gomisiynu gennyf yn gynharach eleni i nodi a chyfrif safleoedd sydd heb eu datblygu yng Nghymru fel rhan o’r problemau sy’n gysylltiedig â chytundebau S.106\.  Rwy’n falch o gyhoedd fy mod wedi derbyn yr adroddiad ymchwil terfynol ac wedi’i gyhoeddi ar wefan Llywodraeth Cymru.   Mae’r gwaith ymchwil wedi dangos bod safleoedd lle y bu oedi yn bennaf gysylltiedig â datblygiadau preswyl, gydag oddeutu 7\.600 o gartrefi yn cael eu hatal ar hyn o bryd ledled Cymru.  Mae’r gwaith ymchwil wedi edrych ar y rhesymau pam y bu oedi ar safleoedd ac wedi gwneud cyfres o argymhellion.   Daeth y gwaith ymchwil i’r casgliad nad oedd un ateb ar gyfer y rheswm dros yr oedi ar safleoedd ble yr oedd cytundebau S.106 yn rhan o’r rheswm.  Cafodd nifer o argymhellion eu nodi i sicrhau bod y system yn fwy tryloyw, annog mwy o ymwybyddiaeth o’r broses a gwybodaeth am y prosesau o fewn y system, a thrwy hynny leihau rhai o’r achosion o oedi sy’n cael eu nodi ar hyn o bryd.  Byddaf yn ystyried yr argymhellion yn fanwl ac yn eu datblygu ar y cyd â’r awdurdodau cynllunio lleol a’r diwydiant datblygu. Mae’r gwaith ymchwil wedi dangos yn glir bod hyfywedd safle yn broblem sylweddol ynddo ei hun a’i fod yn arwain at oedi gyda datblygiadau preswyl.  Rwyf wedi ystyried casgliadau ac argymhellion yr adroddiad, o ran hyfywedd, ac o’r farn bod angen edrych yn drylwyr ar unrhyw faterion sy’n gwneud yr asesiad o hyfywedd cartrefi ac o ddarparu cartrefi yn anoddach.   Byddaf yn datblygu prosiect i sicrhau dealltwriaeth ar y cyd rhwng y diwydiant adeiladu tai a’r awdurdodau cynllunio lleol o bwysigrwydd asesiadau cywir o hyfywedd ar bob cam o’r broses gynllunio.  Bydd y prosiect yn ystyried hyfywedd cynllunio o safbwynt holistaidd a hydredol, o nodi safleoedd wrth baratoi Cynllun Datblygu Lleol i asesu’r safle ar y cam rheoli datblygiad.  Rwy’n disgwyl i bob rhanddeiliad yn y broses ddatblygu gymeryd rhan yn llawn yn y prosiect hwn i lywio argymhellion, canlyniadau ac atebion.  

As part of my ongoing commitment to support the delivery of new homes in Wales I commissioned research, earlier this year, to identify and quantify sites that have not been developed in Wales as a result of issues relating to S.106 agreements. I am pleased to announce that I have received the final research report and have published it on the Welsh Government website. The research has shown that stalled sites primarily relate to residential development, with the construction of approximately 7,600 homes currently being prevented across Wales. The research has examined the reasons why sites are stalled and has made a series of recommendations. The research concluded that there is not a single solution to the cause of delays to sites where S.106 agreements are involved. A number of recommendations have been identified to improve the transparency of the system, encourage greater awareness and knowledge of processes within it, and thereby reduce some of the delays currently experienced.  I will consider the recommendations in detail and I will be looking to take them forward in conjunction with local planning authorities and the development industry. The research has clearly demonstrated that site viability is a significant issue in its own right and is resulting in the delay and stalling of residential developments. I have reflected on the report\`s conclusions and recommendations, in respect of viability, and I am of the view that any matters which make the assessment of viability and the delivery of homes any more problematic need to be examined rigorously.   I will take forward a project to develop a shared understanding between the house building industry and local planning authorities of the importance of accurate assessments of viability at all stages of the planning process. The project will take a holistic and longitudinal view of viability in respect of planning, from site identification during the preparation of a Local Development Plan (LDP) to the assessment of the site at the development management stage. I expect all stakeholders in the development process to engage fully in this project to inform recommendations, outcomes and solutions.  

Translate the text from English to Welsh.

Education Minister, Kirsty Williams, will later unveil a White Paper that lays the legal foundations of a curriculum that is currently being designed by Wales’ teachers. Breaking down traditional subject boundaries and empowering teachers to be more innovative, we will be introducing Areas of Learning and Experience (AoLEs) that cover the Humanities; Health and Wellbeing; Science and Technology; Languages, Literacy and Communications; Expressive Arts; and Maths. English and Welsh will remain statutory, as will Religious Studies and Relationships and Sexuality Education. Alongside this, the Cross\-Curriculum Responsibilities of literacy, numeracy and digital competence will be statutory up to 16 years old.  Key stages will be removed.  Instead, there will be Progression Steps relating to expectations for learners ages 5, 8, 11, 14 and 16\.  These will allow teachers to understand each learner’s development – taking into account their individual abilities, experiences and rates of learning and understanding.  The changes will ensure that schools can move away from the days of a narrow curriculum and instead give teachers the flexibility to be creative in their teaching. By using this approach practitioners will be able to use their professionalism and expert knowledge to create and design lessons that stretch learners’ abilities and horizons. Kirsty Williams commented: > “Wales started on this journey of reform because of a drive to improve standards – we want our young people to develop higher standards of literacy and numeracy, become more digitally and bilingually competent, and grow to be enterprising, creative and critical thinkers. > > “I am absolutely clear that to raise standards and extend opportunities, we need to empower schools and teachers by moving away from a narrow, inflexible and crowded curriculum. > > “This is an exciting time for education in Wales. Not only are we developing a curriculum that ensures our learners are equipped to meet the needs of the future, but we are developing a curriculum through genuine collaboration with our schools and key stakeholders. > > “I am asking people across Wales to contribute to this debate over the coming weeks and months.  The White Paper is ambitious and far\-reaching. But we will only reach those high standards through a genuine national mission and conversation.”

Bydd Kirsty Williams, y Gweinidog Addysg, yn cyflwyno  Papur Gwyn sy’n gosod y seiliau cyfreithiol ar gyfer cwricwlwm sy’n cael ei lunio gan athrawon Cymru ar hyn o bryd. I chwalu ffiniau pynciau traddodiadol a grymuso athrawon i alluogi iddynt fod yn fwy arloesol, byddwn yn cyflwyno chwe Maes Dysgu a Phrofiad, sef y Dyniaethau; Iechyd a Lles; Gwyddoniaeth a Thechnoleg; Ieithoedd, Llythrennedd a Chyfathrebu; Y Celfyddydau Mynegiannol a Mathemateg. Bydd Cymraeg a Saesneg yn parhau yn statudol, felly hefyd Astudiaethau Crefyddol ac Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb. Ochr yn ochr â hyn bydd y cyfrifoldebau trawsgwricwlaidd, sef Llythrennedd, Rhifedd a Chymhwysedd Digidol yn statudol hyd at 16 oed. Bydd cyfnodau allweddol yn cael eu dileu. Yn lle hynny, bydd Camau Cynnydd a fydd yn cyfateb yn fras â’r disgwyliadau ar gyfer dysgwyr 5, 8, 11, 14 ac 16 oed. Bydd hyn yn caniatáu i athrawon ddeall datblygiad pob dysgwr, gan ystyried ei allu, ei brofiadau, ei ddealltwriaeth a pha mor gyflym y mae’n dysgu. Bydd y newidiadau’n sicrhau na fydd ysgolion yn cael eu cyfyngu gan y cwricwlwm: bydd gan athrawon y rhyddid i fod yn hyblyg wrth addysgu. Bydd ymarferwyr yn gallu defnyddio’u gwybodaeth arbenigol a’u proffesiynoldeb i greu a llunio gwersi heriol sy’n ehangu gorwelion a galluoedd dysgwyr. Dywedodd Kirsty Williams: > “Prif ddiben y daith hon yw codi safonau \- rydym am weld ein dysgwyr yn datblygu gwell sgiliau llythrennedd a rhifedd, rydym am iddynt fod yn ddysgwyr dwyieithog medrus sydd â sgiliau digidol da. Rydym am iddynt hefyd ddatblygu’n unigolion mentrus, creadigol  sy’n meddwl yn feirniadol. > > “Rwy’n hollol glir bod rhaid inni symud i ffwrdd o gwricwlwm cul, gorlawn ac anhyblyg er mwyn codi safonau a sicrhau cyfleoedd ehangach. Rhaid inni rymuso ysgolion ac athrawon. > > “Dyma gyfnod cyffrous i addysg yng Nghymru. Rydym wrthi’n datblygu cwricwlwm newydd sy’n sicrhau bod dysgwyr yn barod i wynebu heriau’r dyfodol, ond hefyd rydym yn datblygu cwricwlwm drwy gydweithio, yng ngwir ystyr y gair, gydag ysgolion a rhanddeiliaid. > > “Gofynnaf felly i bawb drwy Gymru gyfrannu at y drafodaeth hon dros yr wythnosau a’r misoedd nesaf. Mae’r Papur Gwyn hwn yn uchelgeisiol a phellgyrhaeddol. Does dim modd inni gyrraedd y safonau uchel hyn oni bai ein bod yn cynnal trafodaeth drylwyr am genhadaeth ein cenedl.”

Translate the text from Welsh to English.

Wythnos ar ôl i Cynylliad Cenedlaethol Cymru roi eu cydsyniad i Fil Llywodraeth y DU ar Ymadael â'r UE, bydd yr Ysgrifennydd Cyllid yn nodi blaenoriaethau Cymru ar gyfer y dyfodol, a hynny mewn anerchiad i uwch swyddogion o lywodraeth leol. Caiff Brexit effaith ar bob agwedd ar wasanaethau cyhoeddus yng Nghymru er bod natur yr effaith hon ar lywodraeth leol yn dal yn aneglur ac fe fydd yn dibynnu i raddau helaeth ar ba fath o Brexit a fydd gennym. Bydd Brexit sy'n gwneud niwed difrifol i'r economi'n ei gwneud yn anos byth darparu cyllid digonol ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus, tra gallai newidiadau i'r polisi ar ymfudo gymhlethu problemau staffio mewn gwasanaethau rheng flaen.  Bydd hawl Cymru i gael mynediad at Gronfeydd Strwythurol Ewropeaidd yn dod i ben. O ganlyniad, gallai'r UE gyflwyno newidiadau sylweddol i fuddsoddi, datblygu a chyllid ar gyfer cynghorau. Bydd y digwyddiad yn cynnig cyfle i hybu trafodaeth ar y materion hyn cyn inni ymadael â'r UE y flwyddyn nesaf.  Ac yntau'n siarad cyn y digwyddiad, dywedodd yr Ysgrifennydd Cyllid, Mark Drakeford: > “Wrth inni symud trwy negodiadau'r UE a pharatoi ar gyfer Cymru ar ôl iddi ymadael â'r UE, mae arnom agen arweinyddiaeth gref a chydweithrediad parod rhwng Llywodraeth Cymru, llywodraeth leol, byd busnes a chymdeithas sifil. Mae'r gwaith rhagorol sydd eisoes wedi'i wneud, yn bennaf oll trwy'r Grŵp Cynghori ar Ewrop, a thrwy ddigwyddiadau fel y digwyddiad heddiw, sy'n canolbwyntio ar yr hyn y mae angen ei wneud i baratoi ar gyfer Brexit, yn galondid imi. > > “Rydyn ni'n gwerthfawrogi cefnogaeth gref CLlLC i'n dull gweithredu o ran cyllid rhanbarthol a'r cais i lefelau cyllid presennol gael eu cadw a'u rheoli yng Nghymru.  > > “Rwy'n gwybod bod awdurdodau lleol ar hyd a lled Cymru wedi chwarae rhan o bwys o ran sicrhau bod Cronfeydd Strwythurol yn cael eu defnyddio'n effeithlon i wella seilwaith, meithrin sgiliau a mynd i'r afael ag allgau cymdeithasol. Mae prosiectau megis Inspire 2 Achieve, Pontydd i Waith, Safle Cyflogaeth Strategol Llangefni neu Kingsway Abertawe yn enghreifftiau gwych o hyn.  > > “Felly mae'n hanfodol, yn enwedig mewn oes pan fo polisïau cyni diangen Llywodraeth San Steffan yn parhau i amharu ar ein gallu i ddelio â materion o fewn ein hadnoddau ein hunain, nad yw'r ffynhonnell hon o gyllid yn diflannu pan fydd y DU'n ymadael â'r UE. Byddwn yn parhau i fynd ar drywydd pob cyfle posibl i sicrhau na fydd Cymru'n colli ceiniog o gyllid yn sgil Brexit, yn unol â'r addewid adeg y refferendwm." Dywedodd y Cyng Rob Stewart (Arweinydd Dinas a Sir Abertawe), Llefarydd Ewropeaidd CLlLC a Chadeirydd y digwyddiad:  > “Mae'r awdurdodau lleol yng Nghymru'n paratoi ar gyfer Brexit, gan gynnwys y posibilrwydd o ‘ddim cytundeb’ mewn nifer o wahanol ffyrdd. Mae'r digwyddiad CLlLC yn gyfle pwysig i ddod ynghyd, i rannu ein syniadau wrth gynllunio ar gyfer Brexit yn ogystal â rhannu’r wybodaeth yr ydym yn ei chasglu am sut y gallai gwahanol ganlyniadau effeithio ar wasanaethau lleol."

A week on from National Assembly giving consent to the UK government’s EU Withdrawal Bill, the Finance Secretary will set out Wales’ priorities for the future, in an address to senior figures from local government. Brexit will have an impact on all aspects of public services in Wales although the nature of this impact on local government  is still unclear and will depend greatly on the form that Brexit takes. A Brexit which does serious damage to the economy will make it even more difficult to provide adequate funding for public services,  while changes to migration policy could accentuate staffing problems in front\-line services.  With the ending of Wales’ access to EU Structural Funds, the EU could also bring significant changes to investment, development and funding for councils. The event will be an opportunity to encourage discussion about these issues before we leave the EU next year.  Speaking ahead of the event, Finance Secretary Mark Drakeford said: > “As we progress through the EU negotiations, and prepare for a post\-EU Wales, we need strong, collaborative leadership with Welsh Government, local government, business and civil society all working together. I’m greatly encouraged by the excellent work which has already gone on, not least through the European Advisory Group, and by events such as today’s which really focus on attention on what needs to be done to prepare for Brexit. > > “We appreciate the WLGA’s strong support for our approach to future regional funding and the call for existing levels of funding to be retained and managed within Wales.  > > “I know that Local Authorities up and down Wales have played a major role in ensuring the efficient use of Structural Funds to improve infrastructure, develop skills and combat social exclusion. Projects such as Inspire 2 Achieve, Bridges to Work, the Holyhead Strategic Employment Site or Kingsway Swansea are prime examples of this.  > > “So it’s vital, particularly in an age when our capacity to address issues from our own resources continues to be blighted by the unnecessary austerity policies of the Westminster Government, that this source of funding does not just disappear when the UK exits the EU. We will continue pursuing every avenue to ensure that Wales does not lose a penny of funding due to Brexit, as promised during the referendum." Cllr Rob Stewart (Leader of the City \& County of Swansea Council), WLGA Europe Spokesperson and Chair of the event said:  > “Local authorities in Wales are preparing for Brexit, including the possibility of ‘no deal’, in a number of different ways. The WLGA’s event is an important opportunity to come together, to share our Brexit planning and the intelligence we are gathering on how local services could be affected by different outcomes.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r datganiad hwn yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau ynglŷn â chynnwys y trydydd dos sylfaenol o’r brechlyn COVID\-19 ar y Pàs COVID; eithriadau meddygol ar gyfer y Pàs COVID domestig; a chynllun peilot i gydnabod brechlynnau sydd wedi’u cymeradwyo i’w defnyddio yn y DU gan yr Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd (MHRA) ond sydd wedi’u rhoi y tu allan i’r DU. **Y Pàs COVID** **a’r trydydd dos sylfaenol o’r brechlyn COVID\-19** Rwyf wedi bod yn gweithio gyda Llywodraeth y DU a phartneriaid yng Nghymru ers tro i sicrhau bod y trydydd dos sylfaenol o’r brechlyn COVID\-19 i bobl sy’n agored i niwed yn glinigol neu’n imiwnoataliedig yn cael ei ddangos ar y Pàs COVID. Gallaf gadarnhau, o 25 Chwefror ymlaen, fod y dos hwn o’r brechlyn bellach yn cael ei ddangos yn gywir. Dylai unrhyw un sy’n dal i gael problemau gyda’r Pàs yn dangos eu gwybodaeth frechu, e\-bostio: TystysgrifauStatwsCovid@llyw.cymru  **Tystiolaeth o un dos o’r brechlyn neu haint COVID blaenorol i bobl ifanc 12\-15 oed** Ers 3 Chwefror, mae pobl ifanc 12\-15 oed wedi gallu gwneud cais am Bàs COVID digidol drwy ddilyn y ddolen hon ar y wefan: Cael eich Pàs COVID y GIG \| LLYW.CYMRU. Mae’r Pàs Digidol hwn i bobl ifanc yn cynnwys codau bar 2D (a elwir hefyd yn godau QR) a bydd yn cynnwys tystiolaeth eu bod wedi gwella o haint COVD neu dystiolaeth o ganlyniad prawf positif blaenorol. Mae’r system hon yr un fath â’r system sy’n gymwys i oedolion yng Nghymru a’r system sydd wedi cael ei gweithredu yn Lloegr. **Eithriadau meddygol** Yn dilyn trafodaethau gyda chynghorwyr clinigol a moesegol, rydym wedi cytuno ar y diffiniad canlynol ar gyfer pobl yr ystyrir eu bod wedi’u heithrio’n feddygol rhag cael y brechlyn COVID\-19 a rhag gwneud prawf llif unffordd at ddibenion defnyddio’r Pàs COVID domestig. Ystyrir y bydd pobl wedi’u heithrio’n feddygol os ydynt: 1. wedi cael adwaith anaffylacsis systemig blaenorol i’r brechlyn COVID ac nid ydynt yn gallu cael brechlyn arall drwy’r llwybr a’r gwasanaeth cyfeirio cenedlaethol ar gyfer alergedd. 2. wedi cael adwaith anaffylacsis blaenorol i unrhyw gydran (llenwydd) o’r brechlyn COVID ac nid ydynt yn gallu cael brechlyn arall drwy’r llwybr a’r gwasanaeth cyfeirio cenedlaethol ar gyfer alergedd. 3. wedi cael digwyddiad andwyol difrifol yn gysylltiedig â’r brechlyn COVID a arweiniodd atynt yn gorfod mynd i’r ysbyty a phan nad oes brechlyn arall ar gael iddynt, fel yr aseswyd gan y gwasanaeth cyfeirio cenedlaethol. 4. wedi cofrestru fel rhywun sydd ag anabledd dysgu difrifol neu awtistiaeth ddifrifol, wedi cael eu hasesu gan wasanaeth dysgu ac anabledd bwrdd iechyd fel rhai na all gael brechlyn ar ôl addasiadau rhesymol ac y mae datganiadau lles pennaf wedi’u llunio ar eu cyfer ar y cyd â nhw eu hunain, eu teulu neu eu gofalwyr a’r gwasanaeth dysgu ac anabledd. 5. yn methu â gwneud prawf llif unffordd yn feddygol. Gallai hyn gynnwys pobl sydd ag annormaleddau difrifol yn y trwyn a’r gwddf, anableddau dysgu difrifol gydag ymddygiad heriol neu alergedd i ddeunyddiau a ddefnyddir mewn swabiau ar gyfer profion llif unffordd. Bydd angen i hyn gael ei gadarnhau gan glinigydd. Bydd GIG Cymru yn cysylltu â’r bobl sydd yn y tri chategori cyntaf yn awtomatig a byddant yn cael llythyr yn cadarnhau eu bod wedi’u heithrio. Bydd gwasanaethau anableddau dysgu yn ardal eu bwrdd iechyd yn cysylltu â’r bobl sydd yng nghategori pedwar i drafod a ellir gwneud addasiadau rhesymol pellach cyn penderfynu rhoi eithriad. Bydd angen i bobl sydd yng nghategori pump lenwi’r ffurflen hon ar wefan Llywodraeth Cymru, gan gynnwys manylion eu clinigydd a all gadarnhau eu bod wedi’u heithrio’n feddygol. Yna, bydd eu hachos yn cael ei ystyried gan glinigwyr annibynnol. Os na chysylltir â phobl sy’n credu eu bod wedi’u heithrio’n feddygol erbyn diwedd mis Mawrth ac sy’n credu eu bod yn gymwys o dan un o’r categorïau a restrir, gallant wneud cais am eithriad drwy ddefnyddio’r ffurflen ar wefan Llywodraeth Cymru neu drwy gysylltu â’u bwrdd iechyd. **Ni fydd eithriadau meddygol yn gymwys i’r Pàs COVID ar gyfer teithio rhyngwladol gan fod y meini prawf mynediad ar gyfer y wlad y mae pobl yn teithio iddi, yn cael eu pennu gan y wlad honno ac nid y DU. Dylai unrhyw un sy’n teithio y tu allan i’r DU edrych ar y meini prawf ar gyfer y wlad y maent yn teithio iddi cyn gwneud trefniadau teithio ac, unwaith eto, cyn teithio, gan y gall gofynion mynediad newid ar fyr rybudd.** Rydym yn parhau i weithio ar wasanaeth digidol ar gyfer eithriadau meddygol drwy Bàs COVID y GIG. **Ychwanegu brechlynnau sydd wedi’u rhoi y tu allan i’r DU at y Pàs COVID** Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro wedi cytuno i gynnal cynllun peilot byr er mwyn treialu sut y gellir cynnwys gwybodaeth am frechlynnau COVID sydd wedi’u rhoi y tu allan i’r DU ar y Pàs COVID yng Nghymru. Yn ystod y cynllun peilot, dim ond y 4 brechlyn sydd wedi’u cymeradwyo gan yr Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd (MHRA), sef AstraZeneca (Vaxzevria), Moderna, Pfizer/BioNTech (Comirnaty) a Janssen fydd yn cael eu cynnwys. Bydd y canlyniadau yn cael eu hadrodd yn ôl imi, a fydd yn galluogi penderfyniad sydyn ynglŷn ag amseriad a chwmpas cyflwyno’r cynllun yn genedlaethol. Yn y cyfamser, dylai unigolion sydd wedi’u brechu y tu allan i’r DU, ddefnyddio tystiolaeth a roddwyd iddynt gan y wlad lle cawsant eu brechu, i brofi eu statws brechu. Byddaf yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau pan fydd canlyniadau’r cynllun peilot ar gael.

This statement updates Members about the inclusion of third primary vaccines on the Covid Pass, medical exemptions for the domestic Covid Pass and a pilot scheme to recognise vaccines authorised for use in the UK by the Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA), which have been administered outside the UK. **Covid Pass and third primary vaccinations** I have been working with the UK Government and partners in Wales for some time to ensure that third primary doses for people who are clinically vulnerable or immunosuppressed are shown on the Covid Pass. I can confirm that from 25 February, these vaccines are now correctly being shown. Anyone who is still experiencing problems with the Pass displaying their vaccination information should email: CovidStatusCertificates@gov.wales  **Evidence of single vaccination or prior Covid infection for 12 to 15\-year\-olds** Since 3 February, 12 to 15\-year\-olds have been able to apply for a digital Covid Pass by following this link on the website: Get your NHS COVID Pass \| GOV.WALES. This digital youth Pass includes 2D barcodes (also known as QR codes) and will include proof of recovery or a prior positive Covid test. This is the same system which applies to adults in Wales and the same system which has been implemented in England. **Medical exemptions** Following discussions with clinical and ethical advisors, we have agreed the following definition for people who are considered to be medically exempt from having Covid vaccinations and from taking a lateral flow test for the purpose of using a domestic Covid Pass. People will be considered medically exempt if they: 1. Have had a previous systemic anaphylaxis reaction to a Covid vaccine and are not able to receive an alternative vaccine through the national allergy pathway and referral service. 2. Have had a prior anaphylactic reaction to any component (excipient) of the Covid vaccine and are not able to receive an alternative vaccine through the national allergy pathway and referral service. 3. Have had a severe adverse event associated with a Covid vaccine resulting in hospitalisation where no alternative vaccine is available, as assessed by the national referral service. 4. Are registered as having a severe learning disability or severe autism and have been assessed by a health board learning and disability service as unable to receive a vaccine after reasonable adjustments and for whom best interest statements have been made in conjunction with the individual, their family or carers and the learning and disability service. 5. Are medically unable to take a lateral flow test (LFT). This could include people who have severe nose and throat abnormalities; severe learning disabilities with challenging behaviours, or an allergy to lateral flow test swab materials. This will need to be verified by a clinician. People in the first three categories will automatically be contacted by NHS Wales and will receive a letter confirming their exemption. People in category four will be contacted by the learning disabilities services in their health board area to discuss if further reasonable adjustments can be made before deciding whether to give an exemption. People in category five will need to fill in this form on the Welsh Government website, including details of their clinician who can verify their medical exemption. Their case will then be considered by independent clinicians. If individuals who believe that they are medically exempt have not been contacted by the end of March and believe they are eligible in one of the categories listed, they can apply for an exemption using the form on the Welsh Government website or by contacting their health board. **Medical exemptions will not apply to the Covid Pass for international travel as the entry criteria for the country people are travelling to, is determined by that country and not by the UK. Anyone travelling outside the UK should check the criteria for the country they are travelling to before making travel arrangements and again before travelling, as entry requirements may change at short notice.** We are continuing to work on a digital service for medical exemptions via the NHS Covid Pass. **Addition of vaccines to the Covid Pass administered outside the UK** Cardiff and the Vale University Health Board has agreed to run a short pilot scheme to test how information about Covid vaccines administered outside the UK can be integrated into the Covid Pass in Wales. During the pilot, only the 4 MHRA approved vaccines AstraZeneca (Vaxzevria), Moderna, Pfizer/BioNTech (Comirnaty) and Janssen will be integrated. The results will be reported back to me, which will enable a quick decision to be made about the timing and scope of the rollout of the scheme nationally. In the meantime, individuals who have been vaccinated outside the UK, should use evidence provided to them by the country in which they were vaccinated, to prove their vaccination status. I will update Members when the results of the pilot are available.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r ganolfan ar agor 24 awr y dydd, 7 diwrnod yr wythnos gydol y flwyddyn a hynny er mwyn sicrhau bod traffig yn symud ar yr A55 ac ar  gefnffyrdd y Gogledd a’r Canolbarth. Mae canolfan debyg yn Coryton ac mae honno’n gwasanaethu’r De. Mae’r canolfannau hefyd yn cydlynu gwaith y Swyddogion Traffig sy’n cynorthwyo gyda’r gwaith o sicrhau bod traffig yn parhau i symud ar yr A55 ac ar yr M4\.   Dyma’r mesurau sydd wedi’u rhoi ar waith ar gyfer y gaeaf: * Ailstocio halen yn ystod misoedd yr haf i sicrhau bod o leiaf 250,000 o dunelli o halen ar gael * Cydweithredu ag awdurdodau lleol a CLlLC i asesu lefelau’r halen cyn tymor y gaeaf a’u monitro’n barhaus * Cadw llygaid ar y cefnffyrdd cyn ac ar ôl cyfnod o dywydd garw i sicrhau bod y systemau draenio yn gweithio * Mae’r gorsafoedd tywydd wedi’u cynnal a’u cadw a bydd gorsafoedd tywydd ychwanegol yn cael eu gosod mewn lleoliadau a fydd yn cael budd ohonynt a hynny er mwyn sicrhau bod yr wybodaeth fwyaf cywir ar gael o ran y tywydd a chyflwr y ffyrdd * Cytundeb gyda’r cwmnïau bysiau i roi gwybod i Traveline Cymru yn syth am unrhyw anawsterau y gellir eu rhannu drwy’r cyfryngau cymdeithasol ac am rybuddion teithio y gellir eu cyhoeddi ar y cyfryngau * Buddsoddi mewn systemau negeseuon electronig newydd ar gyfer Pont Britannia gan ganiatáu i draffig gael ei reoli o bell pan fo gwyntoedd uchel hyd at 70mya. Bydd cerbydau heblaw am geir yn cael eu dargyfeirio at Bont Menai mewn achosion o’r fath Dywedodd Ken Skates, Gweinidog yr Economi:  > “Mae Canolfan Rheoli Traffig y Gogledd yn rhoi sylw o ddydd i ddydd i’r gwaith sy’n mynd rhagddo 24/7, a hynny er mwyn sicrhau bod yr A55 a’r cefnffyrdd eraill yn parhau ar agor. > > “Mae staff dynodedig yn monitro’r llwybrau ac yn cymryd camau i sicrhau bod cymorth ar gael yn syth er mwyn mynd i’r afael ag unrhyw broblemau posibl. Bydd hynny’n sicrhau bod traffig yn parhau i symud.   > > “Yn aml, misoedd y gaeaf yw’r rhai mwyaf heriol ac mae mesurau ar droed i gael trosolwg clir o’r sefyllfa ledled Cymru er mwn gallu gweithredu pan fo angen a rhoi gwybod yn gyflym i’r cyhoedd sy’n teithio am unrhyw  broblemau posibl.”

The centre operates 24 hours a day, seven days a week throughout the year to keep traffic moving on the A55 and trunk roads in North and Mid Wales, while a similar centre in Coryton covers South Wales.  The centres also co\-ordinate the work of the Traffic Officers who help keep traffic moving on the A55 and M4\. Measures in place for the winter include: * Restocking of salt through the summer months to achieve minimum target level of 250,000 tonnes. * Liaison with local authorities and WLGA to assess salt stock levels before the winter season and continued monitoring. * Patrols of trunk road before and after adverse weather to ensure drainage systems are working * Weather stations have been serviced and additional weather stations will be installed at beneficial locations to ensure most accurate weather and road condition information is available. * Agreement with bus operators to notify Traveline Cymru immediately of any disruptions which can be disseminated through social media and travel warnings in the media. * Investment in new variable message signage system for the Britannia Bridge, allowing remote control of traffic during high wind events for gusts up to 70 mph. Vehicles other than cars will be diverted towards the Menai Bridge on these occasions. Economy Secretary Ken Skates said:  > “The North Wales Traffic Management Centre highlights the work which goes on 24/7, day in day out to keep the A55 and other trunk roads moving. > > “Dedicated staff monitor the route, taking action so that assistance can be immediately dispatched to deal with any potential problems helping keep traffic moving. > > “The winter months are often the most challenging and measures are in place to have an accurate picture of the situation across Wales, to take action when needed and inform the travelling public of any potential issues quickly.”

Translate the text from English to Welsh.

On 07 July 2015, the Minister for Economy, Science and Transport made an oral Statement in the Siambr on: An Update on Ports. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link). If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page.  

Ar 07 Gorffennaf 2015, gwnaeth y Gweinidog Economi, Gwyddoniaeth a Thrafnidiaeth  Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Y Diweddaraf ar Borthladdoedd. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol). Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys. 

Translate the text from English to Welsh.

The pilot phase of the project showed the use of collaborative working, mentoring of partner schools and the sharing of innovative practices had a positive impact on improving the educational experiences for learners facing disadvantage. Schools engaged in the pilot reported improvement through high quality leadership and development of Teaching and Learning, increased confidence within leadership teams and the strategies were addressing the impact of poverty on attainment. Phase two will commence in September and will see additional partner schools recruited. During the second phase each Attainment Champion will be paired with additional partner schools to provide greater opportunity for learning and developing knowledge and best practice. Providing peer\-to\-peer support to schools and helping to inform Welsh Government policy around educational attainment, the Attainment Champions were appointed based on their progress in addressing the impact of poverty on educational attainment in their schools. The expansion of the work of the Attainment Champions will also contribute to the work of the School Improvement Partnership Programme, which will build upon peer networks and local collaboration to improve school standards.   Earlier this month the Cabinet Secretary for Education met with Attainment Champions to hear first\-hand how the programme was helping improve educational attainment, what approaches were making the biggest difference and to discover what the main barriers to improving attainment were. Cabinet Secretary for Education, Lynne Neagle said: > Sustained improvements in educational attainment are a top priority for the Welsh Government and this is an excellent example of our commitment to tackling the impact of poverty on educational attainment. By bringing together leaders and schools across Wales we can collectively work in partnership to tackle the impact of poverty on our young people and improving outcomes for all children and young people in Wales. > > We are focused on continuous improvement in our schools.  Attainment Champions, alongside a focus on the vital skills of literacy and numeracy, and the curriculum for Wales, will help raise standards and aspirations. I want to thank all our Champions for the contributions they have made so far, and I very much look forward to working together over the next year to build on the positive findings from the pilot programme. Innes Robinson, Attainment Champion, and Executive Head of Pencoedtre and Whitmore said: > It was an invaluable opportunity to share evidenced based practice that has the potential reduce the attainment gap. Whitmore High School and Ysgol Bryn Alyn worked closely to implement a direct teaching approach and mixed ability teaching that has proven to have a positive effect on closing the gap. Both schools look forward to the opportunity to extend the programme.

Roedd cyfnod peilot y prosiect yn dangos bod y defnydd o weithio ar y cyd, mentora ysgolion partner a rhannu arferion arloesol wedi cael effaith gadarnhaol ar wella'r profiadau addysgol i ddysgwyr sy'n wynebu anfantais. Nododd ysgolion a gymerodd ran yn y cynllun peilot eu bod wedi gweld gwelliant trwy arweinyddiaeth a datblygiad Addysgu a Dysgu o ansawdd uchel, mwy o hyder o fewn timau arweinyddiaeth a strategaethau sy'n mynd i'r afael ag effaith tlodi ar gyrhaeddiad. Bydd Cam Dau yn dechrau ym mis Medi, a bydd rhagor o ysgolion partner yn cael eu recriwtio. Yn ystod yr ail gam bydd pob Pencampwr Cyrhaeddiad yn cael ei baru ag ysgolion partner ychwanegol i roi mwy o gyfle i ddysgu a datblygu gwybodaeth ac arferion gorau. Mae’r Pencampwyr Cyrhaeddiad a benodwyd wedi dangos cynnydd cyson wrth fynd i’r afael ag effaith tlodi ar gyrhaeddiad yn eu hysgolion. Maent yn cynnig cefnogaeth i gymheiriaid mewn ysgolion ac yn helpu i lywio polisi Llywodraeth Cymru ynghylch cyrhaeddiad addysgol. Bydd ehangu gwaith y Pencampwyr Cyrhaeddiad hefyd yn cyfrannu at waith y Rhaglen Partneriaeth Gwella Ysgolion, a fydd yn adeiladu ar rwydweithiau cymheiriaid a chymorth cydweithio lleol i wella safonau ysgolion.   Yn gynharach y mis hwn, cyfarfu Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg â rhai o’r Pencampwyr Cyrhaeddiad i glywed yn uniongyrchol sut roedd y rhaglen yn helpu i wella cyrhaeddiad addysgol, pa ddulliau oedd yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf a beth oedd y prif rwystrau rhag gwella cyrhaeddiad.  Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, Lynne Neagle: > *Mae gwelliannau parhaus mewn cyrhaeddiad addysgol yn brif flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru ac mae hon yn enghraifft wych o'n hymrwymiad i fynd i'r afael ag effaith tlodi ar gyrhaeddiad addysgol. Trwy ddod ag arweinwyr ac ysgolion ynghyd ledled Cymru, gallwn ni weithio mewn partneriaeth i fynd i'r afael ag effaith tlodi ar ein pobl ifanc, ac yn sgil hynny gwella’r canlyniad ar gyfer pob plentyn a pherson ifanc yng Nghymru.* > > *Rydyn ni’n canolbwyntio ar welliant parhaus mewn ysgolion a bydd y Pencampwyr Cyrhaeddiad, ochr yn ochr â ffocws ar sgiliau hanfodol llythrennedd a rhifedd, a'r Cwricwlwm i Gymru, yn helpu i godi safonau a dyheadau. Hoffwn i ddiolch i'n holl Bencampwyr Cyrhaeddiad am eu cyfraniadau hyd yn hyn, ac edrychaf ymlaen yn fawr at weithio gyda nhw dros y flwyddyn nesaf i adeiladu ar ganfyddiadau cadarnhaol y rhaglen beilot.* Dywedodd Innes Robinson, Pencampwr Cyrhaeddiad, a Phennaeth Gweithredol Ysgolion Uwchradd Pencoedtre a Whitmore: > *Roedd y cynllun peilot yn gyfle amhrisiadwy i rannu ymarfer seiliedig ar dystiolaeth sydd â'r potensial i leihau'r bwlch cyrhaeddiad. Cydweithiodd Ysgol Uwchradd Whitmore ac Ysgol Bryn Alyn yn agos â’i gilydd i weithredu dull addysgu uniongyrchol a dull ar gyfer addysgu gallu cymysg sydd wedi profi i gael effaith gadarnhaol ar gau'r bwlch. Mae'r ddwy ysgol yn edrych ymlaen at y cyfle i ehangu'r rhaglen*.

Translate the text from English to Welsh.

Ken Skates said today’s news was in no small part down to the hard work of Welsh Government officials, agents and contractors which has already resulted in there being no lane closures during the day due to improvement works since the end of October 2018\. The last work which meant some lanes had to be closed was the essential work to the westbound carriageway of the Kneeshaw Lupton Bridge in Llanddulas. Before these works there had been 532 days since the previous routine daytime lane closures on the A55 between Junction 11 and the English border, dating back to April 2017\. Urgent work will continue to take place whenever and wherever necessary during this period to ensure the safety of all road users. Ken Skates said:  > “Today’s announcement means there will have been no planned daytime lane closures on the this section of the A55 for nearly a year which is a clear demonstration of the Welsh Government’s commitment to keeping this vital route running as smoothly as possible. > > “The important action we have taken as a responsible government will continue to benefit the travelling public and the North Wales economy as a whole. It also shows how we are planning to keep our road network moving efficiently which is more important than ever as we leave the EU. I would like to thank officials, agents and contractors who work tirelessly to ensure work can take place at night when the road is at its quietest and fully functioning during the daytime when thousands of vehicles are on the move. > > “I completely understand how important the A55 is to North Wales as well as people travelling to and from the rest of Wales, the UK, Ireland and Europe and we have invested significantly in the route to improve its resilience and safety and provide a positive travelling experience. We are committed to improving North Wales transport infrastructure further still and more than £600 million worth of investment is already earmarked including for the A55, A494 and A483\. > > “Essential improvement work on the A55 westbound near Llanddulas was completed ahead of schedule and I’d once again like to thank all road users for their patience whilst this was carried out. This year’s essential works programme is currently being developed and officials will make every effort to ensure disruption is kept to a minimum. > > “Daytime work is unavoidable at times, but as today’s news shows, we will continue to do all we can to ensure planned work on A55 will be completed overnight or under narrow dual lanes whenever possible.”

Dywedodd Ken Skates fod newyddion heddiw yn tystio i holl waith caled swyddogion, asiantwyr a chontractwyr Llywodraeth Cymru sydd eisoes wedi sicrhau nad yw unrhyw lonydd wedi cael eu cau yn ystod y dydd at ddiben cynnal gwaith gwella ers diwedd mis Hydref 2018\. Y tro diwethaf y bu'n rhaid cau rhai lonydd oedd adeg cynnal y gwaith hanfodol ar gerbytffordd y gorllewin er mwyn atgyweirio Pont Kneeshaw Lupton yn Llanddulas. Cyn y gwaith yma roedd 532 diwrnod wedi mynd heibio ers i lonydd gael eu cau yn ystod y dydd ar yr A55 rhwng Cyffordd 11 a ffin Lloegr, sef yn ystod mis Ebrill 2017\. Bydd gwaith brys yn dal i gael ei wneud pryd bynnag a ble bynnag y bydd ei angen, er mwyn sicrhau bod defnyddwyr y ffordd yn ddiogel. Dywedodd Ken Skates:  > “Golyga cyhoeddiad heddiw na fydd unrhyw lonydd ar y rhan hon o'r A55 wedi cael eu cau yn ystod y dydd am bron i flwyddyn. Mae hyn yn tystio i ymrwymiad clir Llywodraeth Cymru o safbwynt sicrhau cyn lleied â phosibl o darfu ar y ffordd allweddol hon.  > > “Bydd y cyhoedd ac yn wir economi Gogledd Cymru yn parhau i elwa'n fawr ar y camau pwysig rydym ni, fel llywodraeth gyfrifol, wedi'u cymryd. Mae hefyd yn dangos sut rydym yn cynllunio'n ofalus er mwyn sicrhau cyn lleied â phosibl o broblemau ar ein rhwydwaith ffyrdd. Bydd hyn yn dod yn fwyfwy pwysig wrth i ni ymadael â'r UE. Hoffwn ddiolch i'r holl swyddogion, asiantwyr a'r contractwyr sy'n gweithio'n ddiflino er mwyn sicrhau y gall gwaith gael ei wneud yn ystod y nos tra bo'r ffordd yn dawel a bod cyn lleied â phosibl o darfu ar y ffordd yn ystod y dydd, pan fydd miloedd o gerbydau yn ei defnyddio.  > > “Rwy'n llwyr ymwybodol o bwysigrwydd ffordd yr A55 i Ogledd Cymru ac yn wir i bobl sy'n teithio i fyny ac i lawr Cymru ac o amgylch y DU, Iwerddon ac Ewrop ac rydym wedi buddsoddi'n sylweddol ynddi er mwyn ei gwneud yn ffordd fwy diogel a chydnerth ac er mwyn cynnig profiad teithio positif.  Rydym yn parhau'n ymrwymedig i wella seilwaith trafnidiaeth Gogledd Cymru hyd yn oed yn fwy ac mae gwerth £600 miliwn o fuddsoddiad eisoes ar y gweill ar gyfer yr A55, yr A494 a'r A483\.  > > “Cafodd y gwaith gwella hanfodol ar ochr orllewinol yr A55 ger Llanddulas ei gwblhau cyn pryd a hoffwn ddiolch unwaith eto i holl ddefnyddwyr y ffordd am eu hamynedd tra bo'r gwaith hwn yn cael ei gwblhau. Mae rhaglen eleni o waith hanfodol wrthi'n cael ei datblygu a bydd swyddogion yn gwneud pob ymdrech i sicrhau y bydd y gwaith yma'n tarfu cyn lleied â phosibl ar deithwyr. > > “Weithiau nid oes modd osgoi gwneud gwaith yn ystod y dydd ond mae newyddion heddiw yn dangos ein bod yn gwneud pob ymdrech i sicrhau bod unrhyw waith sydd ar y gweill ar yr A55 yn cael ei gwblhau dros nos neu oddi tano lonydd deuol cul lle y bo'n bosibl.”

Translate the text from Welsh to English.

Yn ôl Jeremy Miles, y Cwnsler Cyffredinol, er bod y coronafeirws yn dal i fod gyda ni, rhaid i ran o’n hymateb ymwneud ag atal niwed tymor hwy yn sgil y feirws, yn arbennig i bobl iau a allai gael eu taro galetaf. Heddiw mae Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi Ail\-greu ar ôl COVID\-19: Yr Heriau a’r Blaenoriaethau – sy’n nodi wyth maes blaenoriaeth, gan gynnwys camau gweithredu tymor byr a thymor hir i helpu i sefydlogi Cymru wrth inni barhau i fyw gyda'r feirws a sicrhau ein bod yn barod i ailgodi pan fydd brechlyn neu feddyginiaeth wedi ei ganfod. Lluniwyd y meysydd blaenoriaeth yn dilyn sgwrs eang gyda’r cyhoedd a sectorau allweddol ledled Cymru. Cafwyd dros 2,000 o ymatebion i’n sgwrs genedlaethol \#CymruEinDyfodol. Bydd y £320m yn cael ei fuddsoddi mewn prosiectau a chynlluniau ym mhob un o’r meysydd blaenoriaeth dros y chwe mis nesaf er mwyn sicrhau bod yr adnoddau sydd ar gael inni yn ystod y flwyddyn ariannol hon i gefnogi ein hadferiad yn cael yr effaith fwyaf bosibl. Mae’r blaenoriaethau allweddol a fydd yn cael eu hariannu dros y chwe mis nesaf yn cynnwys y canlynol: * cymorth i bobl ifanc gan gynnwys darpariaeth ‘dal i fyny’ ychwanegol ar gyfer y rhai ym mlynyddoedd 11 i 13, cofrestru ehangach ar gyfer lleoedd ychwanegol mewn addysg bellach a dyfeisiau digidol i helpu dysgwyr i gael mynediad i’w cyrsiau * buddsoddiad cyfalaf – er enghraifft, mewn tai carbon isel, ysgolion a gofal sylfaenol – i greu a gwarchod swyddi adeiladu, darparu cartrefi newydd a mwy ynni effeithlon a rhoi hwb i wasanaethau cyhoeddus * a threchu anghydraddoldeb, yn enwedig mewn perthynas â chymunedau DALlE sydd wedi cael eu heffeithio’n ddifrifol gan Covid\-19\. Dywedodd Jeremy Miles: > “Heb unrhyw amheuaeth, bydd ein dyfodol yn edrych yn wahanol o ganlyniad i’r coronafeiws, ond nid yw'r dyfodol hwnnw wedi’i bennu’n gadarn – ac mae gennym ni gyfle i ddylanwadu arno. > > > “Fel sail i’r gwaith ail\-greu y mae’n rhaid i ni ei wneud, fe wnaethom ofyn i bobl ddweud wrthym ni beth oedd bwysicaf iddynt hwy yng ngoleuni eu profiad o Covid, ac mae hyn wedi helpu i ddylanwadu ar y blaenoriaethau rydym yn eu cyflwyno heddiw ar gyfer sut rydym yn ymateb ar gyfer y dyfodol. > > > “Fe wnaethoch chi ddweud wrthym eich bod eisiau creu dyfodol sy’n decach, lle nad oes unrhyw un yn cael ei ddal yn ôl ac sy’n rhoi sylw i’r anghydraddoldeb real iawn a ddaeth i’r amlwg yn sgil y pandemig. Dyfodol lle mae gwasanaethau cyhoeddus yn gweithio i bawb, lle mae cymuned yn cael ei dathlu, lle rydym yn anelu at waith teg a ffyniant i bawb, lle mae ein plant yn cael y dechrau gorau mewn bywyd, a lle mae ein hamgylchedd naturiol yn cael ei werthfawrogi. > > > “Fel gyda llawer o’n hymateb hyd yma, y ffordd orau i fwrw ymlaen â’r blaenoriaethau hyn yw mewn partneriaeth ag eraill yn y sectorau cyhoeddus a phreifat a’r trydydd sector yr ydym yn gweithio â hwy yn Llywodraeth Cymru. A dim ond gyda chefnogaeth pobl Cymru y gellir bwrw ymlaen â’r rhain – pobl yr ydym yn gwbl hyderus y bydd eu hymrwymiad i’r dasg o ail\-greu yn hafal i’w hymrwymiad i fynd i’r afael â phandemig Covid 19 ei hun.” Dywedodd Rebecca Evans, y Gweinidog Cyllid: > “Mae’r pandemig wedi cael effaith ddofn ar bob rhan o’n bywydau, ond er gwaethaf yr heriau a’r galwadau newydd, rydyn ni’n benderfynol o barhau â’r cynnydd rydyn ni wedi ei wneud dros y pedair blynedd diwethaf i sicrhau bod Cymru yn parhau i symud ymlaen, gan gael ein harwain gan ein gwerthoedd. > > > “Mae eich syniadau chi wedi rhoi ymdeimlad clir inni o sut mae pobl Cymru yn teimlo y mae’r coronafeirws wedi effeithio ar eu bywydau. Mae’r blaenoriaethau ydym yn eu nodi heddiw ar gyfer ail\-greu yn adlewyrchu’r pryderon hynny. > > > “Er bod llawer o ansicrwydd o hyd ynglŷn â’n cyllidebau y tu hwnt i’r flwyddyn ariannol hon, rwy’n benderfynol o sicrhau bod yr adnoddau sydd ar gael inni i gefnogi ein hadferiad yn cael yr effaith fwyaf bosibl. Mae Llywodraeth Cymru yn ymateb drwy ddarparu rhywfaint o’r sicrwydd y mae mawr ei angen yn ystod y cyfnod ansicr hwn.”

Counsel General Jeremy Miles said although coronavirus is still very much with us, part of our response must be to prevent longer\-term damage being caused by the virus, especially to younger people who could be the hardest hit. The Welsh Government today publishes Covid Reconstruction – Challenges and Priorities – which sets out 8 priority areas, including short and long\-term actions, to help stabilise Wales as we continue to live with the virus and to make sure we’re ready to rebuild once a vaccine or a cure has been found. The priority areas were drawn up following an extensive conversation with the public and key sectors across Wales. \#OurFutureWales received more than 2,000 responses. The £320 million package will be invested in projects and schemes in each of the priority areas over the next 6 months to maximise the impact of our available resources this financial year to support our recovery. Key priorities which will be funded over the next 6 months include: * support for young people including additional ‘catch\-up’ provision for those in years 11 to 13, expanded enrolment for extra places in further education and digital devices to help learners access their courses * capital investment – for example, in low carbon housing, schools and primary care – to create and protect construction jobs, deliver new and more energy efficient homes and boost public services, and * tackling inequalities, with support for BAME communities who have been severely impacted by COVID\-19\. Jeremy Miles said: > “There’s no doubt our future will look different as a consequence of coronavirus. But that future is not fixed and we have an opportunity to shape it. > > > “To inform the reconstruction work we need to do, we asked people to tell us what mattered most to them in light of their experience of Covid, and this has helped shape the priorities we are setting out today for how we respond for the future. > > > “You told us you wanted to build a future that is fairer, where nobody is held back and which addresses the very real inequalities laid bare by the pandemic. A future where public services work for everyone, where community is celebrated, where we strive for fair work and prosperity for everyone, where our children get the best start in life, and where our natural environment is cherished. > > > “As with much of our response to date, these priorities can best be taken forward in partnership with others in the public, private and third sectors who we work with in the Welsh Government. And they can only be taken forward with the support of the people of Wales – whose dedication to the task of reconstruction, we are confident, will equal their commitment to tackling the COVID\-19 pandemic itself.” Finance Minister Rebecca Evans said: > “The pandemic has had a profound effect on all parts of our lives; but in spite of the challenges and demands it continues to present, we are determined to maintain the progress of the last 4 years to keep Wales moving forward, guided by our values. > > > “Your ideas have given us a very clear sense of how people in Wales feel their lives have been affected by coronavirus. The priorities for reconstruction which we are setting out today reflect those concerns. > > > “While much uncertainty remains about our budgets beyond this financial year, I am determined to maximise the impact of our available resources to support our recovery. The Welsh Government is stepping up to provide some much needed certainty in these uncertain times.”

Translate the text from English to Welsh.

On 09 March 2011 the Minister for Health and Social Services made an oral Statement in the Siambr on: The Organ Donation LCO   The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website via the following hyperlink   http://www.assemblywales.org/bus\-home/bus\-chamber/bus\-chamber\-third\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=212338\&ds\=3/2011\#dat   If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page

Ar 09 Mawrth 2011 gwnaeth y Gweinidog dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Y Gorchymyn Cymhwysedd Deddfwriaethol Arfaethedig ynghylch Rhoi Organau a Meinweoedd Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddilyn yr hyperddolen hon http://www.assemblywales.org/bus\-home/bus\-chamber/bus\-chamber\-third\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=212338\&ds\=3/2011\#dat Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys.  

Translate the text from English to Welsh.

Cadw’s Lifelong Learning team have worked with the children and the Castle to enable young people to have a castle as their Learning Zone and bring history to life. Aged between 5 and 11 the youngsters will be the youth voice for any future decisions about this important World Heritage Site in North Wales. This project is already going strong, the Young Custodians have already taken part in a double tapestry project, creating a medieval tapestry for the castle and another for their community with textile artist Cefyn Burgess. The project has inspired bard Ieuan Wyn to create a piece to go alongside the tapestry of the life of the Princes created by Ysgol Cystennin. The Young Custodians of both schools have had a hugely productive, fun, team building time learning about medieval history of their area and creating beautiful tapestries about the life of the Welsh princes and people of medieval Wales. Rhian Jones, head teacher of both schools says: > “This project is wonderful. The children have gained and learned so much, they have loved creating the beautiful tapestries and are really proud to be part of Young Custodians Wales. The children have also run a logo competition to design their own unique Young Custodian Badges and the winner, Ester de Wet\-Bunton, was announced at the Tapestry unveiling at Conwy Castle by Deputy Minister for Culture, Sport and Tourism, Lord Elis\-Thomas. The badges act as a free entry to their site and encouragement to visit outside of school hours with their families to continue their learning journey. Deputy Minister for Culture, Sport and Tourism, Lord Elis Thomas, said: > “Young Custodians Wales is a great opportunity for schools across Wales to use heritage sites as their learning zones. The tapestries created by the children of both schools are very impressive and creative. It’s good to see such enthusiasm from the children about the Welsh princes. Susan Mason, Head of lifelong learning Cadw said: > “We aim to give opportunities across Wales to inspire creative learning using our rich heritage and iconic monuments. The Young Custodians Wales is one of those projects which can be rolled out to other schools and heritage sites. The tapestry created by Ysgol Babanod Mochdre will be launched in the Community at Creating Enterprise on 2nd October at 9\.30am.

Mae tîm Dysgu Gydol Oes Cadw wedi gweithio gyda'r plant a'r Castell i alluogi pobl ifanc i ddefnyddio’r safle fel ardal ddysgu gan ddod â hanes yn fyw. Bydd y bobl ifanc, sydd rhwng 5 ac 11 oed, yn cynrychioli llais ieuenctid mewn unrhyw benderfyniadau yn y dyfodol sy’n ymwneud â’r Safle Treftadaeth y Byd pwysig hwn yng Ngogledd Cymru. Mae'r prosiect eisoes yn mynd yn dda, gyda’r Ceidwaid Ifanc wedi cydweithio â’r arlunydd tecstilau, Cefyn Burgess, fel rhan o brosiect tapestri dwbl i greu un tapestri canoloesol ar gyfer y castell ac un arall ar gyfer eu cymuned. Mae'r prosiect wedi ysbrydoli’r bardd Ieuan Wyn i gyfansoddi darn i gyd\-fynd â’r tapestri am fywyd y Tywysogion a grëwyd gan Ysgol Cystennin. Ceidwaid Ifanc y ddwy ysgol gyfnod hynod gynhyrchiol a hwyliog yn dysgu am hanes canoloesol eu hardal a chreu tapestrïau hardd am fywyd tywysogion Cymru a phobl Cymru yn y canoloesoedd. Dywedodd Rhian Jones, pennaeth y ddwy ysgol: > "Mae'r prosiect hwn yn wych. Mae'r plant wedi ennill a dysgu cymaint, maen nhw wedi bod wrth eu boddau yn creu'r tapestrïau hardd, ac maen nhw’n falch iawn o fod yn rhan o Geidwaid Ifanc Cymru. Mae'r plant hefyd wedi cynnal cystadleuaeth logo i ddylunio eu bathodynnau Ceidwad Ifanc unigryw eu hunain. Cafodd yr enillydd, Ester de Wet\-Bunton, ei chyhoeddi gan y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth, yr Arglwydd Dafydd Elis\-Thomas AC, yn ystod dadorchuddiad y tapestri yng Nghastell Conwy Mae'r bathodynnau’n caniatau i’r plant gael mynediad am ddim i'r safle ac yn eu hannog i ymweld gyda'u teuluoedd y tu hwnt i oriau’r ysgol, a pharhau â'u taith ddysgu. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Diwylliant, chwaraeon a thwristiaeth, yr Arglwydd Elis Thomas: > "Mae ceidwaid ifanc Cymru yn gyfle gwych i ysgolion ledled Cymru ddefnyddio safleoedd treftadaeth fel eu parthau dysgu.  Mae ' r tapestrïau a grëwyd gan blant y ddwy ysgol yn drawiadol ac yn greadigol iawn.  Mae ' n dda gweld brwdfrydedd o ' r fath gan y plant am dywysogion Cymru. Dywedodd Susan Mason, Pennaeth dysgu gydol oes Cadw: > "Ein nod yw rhoi cyfleoedd ledled Cymru i ysbrydoli dysgu creadigol gan ddefnyddio ein treftadaeth gyfoethog a'n henebion eiconig.  Mae ceidwaid ifanc Cymru yn un o ' r prosiectau hynny y gellir ei ymestyn i ysgolion a safleoedd treftadaeth eraill. Bydd y tapestri a grewyd gan ysgol babanod Mochdre yn cael ei lansio yn y gymuned yn Creu Menter ar 2 Hydref am 9\.30am.

Translate the text from English to Welsh.

The campaign, which is being launched today, aims to engage widely with people across Wales to help inform the Welsh Government’s legislative proposals on removing the defence of reasonable punishment. Its purpose is to learn more about people’s practical understanding of the current law and to identify any concerns about how a change in law would be implemented.  Those with parenting responsibilities, and others with an interest, are invited to provide their views via a survey about parenting and discipline on the Welsh Government website. The website also hosts a “Frequently Asked Questions” section and infographics illustrating general parental attitudes to physical punishment. People can also take part in an online conversation on social media using \#TalkParenting. The Cabinet Secretary said: > “There is an increasing body of evidence showing that physical punishment is not effective and is potentially harmful to children; yet it is still legal.  > > > “I want to address this anomaly and send a clear message that the physical punishment of children is no longer acceptable in a modern  society. I also believe that removing the defence of reasonable punishment will encourage parents of young children to use more positive parenting techniques, which are proven to be more effective. > > > “I urge parents and all those with an interest to keep an eye out on social media for our \#TalkParenting campaign and to give us their views.”

Nod yr ymgyrch, sy'n cael ei lansio heddiw, yw ymgysylltu'n eang â phobl ledled Cymru er mwyn helpu i lywio cynigion deddfwriaethol Llywodraeth Cymru ar gael gwared â "chosb resymol" fel amddiffyniad. Ei phwrpas yw dysgu mwy am ddealltwriaeth ymarferol pobl o'r gyfraith bresennol a nodi unrhyw bryderon am sut y byddai newid yn y gyfraith yn cael ei weithredu.  Gwahoddir y rheini sydd â chyfrifoldebau magu plant, ac eraill sydd â diddordeb, i roi eu barn drwy arolwg am fagu plant a disgyblu ar wefan Llywodraeth Cymru. Mae adran "Cwestiynau Cyffredin" ar y wefan hefyd a ffeithluniau sy'n dangos agweddau cyffredinol rhieni at gosb gorfforol. Yn ogystal, gall pobl gymryd rhan mewn sgwrs ar\-lein ar y cyfryngau cymdeithasol, gan ddefnyddio \#TrafodMaguPlant.  Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet: > "Mae yna fwy a mwy o dystiolaeth sy'n dangos nad yw cosb gorfforol yn effeithiol ac y gallai fod yn gwneud niwed i blant; ac eto mae'n dal yn gyfreithlon.  > > "Dw i eisiau mynd i'r afael â'r amryfusedd yma ac anfon neges glir nad yw cosbi plant yn gorfforol yn dderbyniol bellach mewn cymdeithas fodern. Dw i hefyd o'r farn y bydd cael gwared â "chosb resymol" fel amddiffyniad yn annog rhieni plant bach i ddefnyddio technegau mwy cadarnhaol i fagu eu plant, y profwyd eu bod yn fwy effeithiol. > > "Dw i'n pwyso ar rieni a phawb sydd â diddordeb i gadw llygad ar y cyfryngau cymdeithasol am ein hymgyrch \#TrafodMaguPlant a rhoi eu barn."

Translate the text from English to Welsh.

In June this year, I appointed Dr Simon Brooks as Chair of the Increasing the Use of Welsh Group, which is a Sub\-Group of the Welsh Language Partnership Council. I asked for advice and recommendations on the impact of COVID\-19 on Welsh\-speaking community groups. The sub\-group's report was published last week and is available on the following link: https://gov.wales/effects\-covid\-19\-welsh\-language\-community\-groups\-survey\-results Today, I am publishing the Sub Group's recommendations based on that report. The Sub\-group's conclusions, based on the evidence, are that the challenges faced by Welsh\-speaking community groups during the pandemic have highlighted more general challenges in relation to the future sustainability of Welsh\-language community activity. The Sub\-group believes that this situation could become even more challenging due to socio\-economic and social changes in the wake of COVID\-19 and Brexit. The Sub\-group believes that action is needed to strengthen Welsh as a language of community and social activity. The Sub\-group considers the Welsh language to be an important part of the social capital of Wales, and have drawn up the recommendations with that in mind. In the Sub\-group's view, this is tied to the need to make communities more resilient in terms of human resources/skills in order to nurture the next generation of community leaders—resources such as centres, digital infrastructure, and fostering a culture of enterprise among Welsh\-speakers. It also means strengthening language planning at the micro (neighbourhood) level. Many of these recommendations are relevant not only to the Welsh language policy area but to several areas of government policy. I will respond in detail to the recommendations in due course. **Recommendations** ***Recommendation 1: Re\-establish Welsh language community groups*** As soon as possible, the Welsh Government, in partnership with the Mentrau Iaith, should contact those community groups who indicated in the survey that they are unlikely to resume activities after the pandemic to ascertain what support is needed to help them resume action as they would wish. This should be achieved with appropriate action to enable activities to resume including working in partnership with local Voluntary Councils to ensure appropriate support. ***Recommendation 2: Digital inclusion*** The survey shows that there are a significant number of Welsh speakers who are excluded from participating in online activities. The Welsh Government should consider the barriers that exist in terms of lack of access to digital networks and raising digital skills. ***Recommendation 3: Sports clubs and arts/performance groups*** The Welsh Government, in partnership with Sport Wales and the Arts Council of Wales, should give greater attention to the role of sports clubs and arts/performance groups in the context of language planning in order to support the use of Welsh as a community language. ***Recommendation 4: Micro language planning and the role of the Mentrau Iaith*** The role of the Mentrau Iaith should be developed to work at a micro level in more communities. This should be done by broadening the focus of the Welsh Government grant to the Mentrau Iaith in order to create schemes to support the specific work of Welsh\-speaking community organisations, and activity that is in line with the principles of micro\-level language planning. Action should be taken based on the principles of community development to respond to local needs (see the document *Local Action: a Framework to facilitate micro language planning among Welsh neighbourhoods*. Capacity of and funding to the Mentrau iaith should be expanded to help achieve this. ***Recommendation 5: Project funding*** The Welsh Government should establish a mechanism for funding projects to facilitate and operate at a community level to ensure the viability of the Welsh language. This should include creating a mechanism that will be able to draw upon the Welsh Government's various financial funds. This would be in line with the aim of promoting and developing the Welsh language throughout government activity, at Welsh Government and local government level. ***Recommendation 6: Intergenerational balance*** Note the older age profile of many of the existing Welsh language societies. The next generation of community leaders should be actively nurtured to ensure leadership succession in community groups and societies. Volunteering opportunities could be offered in Welsh\-medium societies, as well as apprenticeships, work experiences and skills development opportunities. Facilitating and supporting the arrangements could be part of the work of Mentrau Iaith and Welsh\-language social organisations, but they also need to be integrated into schemes across the Welsh Government that develop community leadership across Wales. ***Recommendation 7: Social enterprises and co\-operatives*** More Welsh\-medium social/co\-operative enterprises which offer Welsh\-medium employment and volunteering opportunities should be created in our communities. We should build upon the strength of committees of Welsh\-speaking community organisations, focusing on the organisations’ long\-term resilience, strengthening financial management, information technology, business and community entrepreneurship skills. A national network of Welsh\-medium social/co\-operatives should be created to encourage strategic collaboration. ***Recommendation 8: County Promotion Strategies*** Local Authorities should give Welsh\-speaking community organisations a strong voice in planning and implementing their language promotion strategies. Welsh Language Promotional Strategies, Welsh in Education Strategic Plans and Mentrau Iaith County Forums should be interwoven with the Welsh\-speaking community organisations. ***Recommendation 9: Information sharing*** It should be ensured that Welsh\-speaking community groups know about and take advantage of opportunities to improve their organisation through relevant training, funding sources and guidance etc. It should be ensured that language planning training is available to Welsh\-speaking community groups as required. **Members of the Sub\-Group** * Simon Brooks (Chair) * Rhian Huws Williams * Rhys Jones * Lowri Jones * Walis George * Meleri Davies

Ym mis Mehefin eleni, penodais y Dr Simon Brooks yn Gadeirydd ar Grŵp Cynyddu Defnydd y Gymraeg, sy’n Is\-Grŵp i Gyngor Partneriaeth y Gymraeg. Gofynnais am gyngor ac argymhellion ar effaith COVID\-19 ar grwpiau cymunedol Cymraeg. Cyhoeddwyd adroddiad yr is\-grŵp yr wythnos diwethaf: **https://llyw.cymru/effaith\-covid\-19\-ar\-grwpiau\-cymunedol\-cymraeg\-canfyddiadau\-arolwg** Heddiw, rwyf yn cyhoeddi argymhellion yr Is\-Grŵp yn seiliedig ar yr adroddiad hwnnw. Casgliadau’r Is\-grŵp, ar sail y dystiolaeth, yw bod yr heriau y mae grwpiau cymunedol Cymraeg wedi’u hwynebu yn ystod y pandemig wedi amlygu heriau mwy cyffredinol ynghylch cynaliadwyedd gweithgarwch cymunedol Cymraeg at y dyfodol. Mae’r Is\-grŵp yn tybio y gallai’r sefyllfa hon ddod hyd yn oed yn fwy heriol oherwydd newidiadau sosio\-economaidd a chymdeithasol yn sgil COVID\-19 a Brexit. Cred yr Is\-grŵp fod angen gweithredu er mwyn cryfhau’r Gymraeg fel iaith gweithgarwch cymunedol a chymdeithasol. Mae’r Is\-grŵp yn ystyried y Gymraeg yn rhan bwysig o gyfalaf cymdeithasol Cymru, ac mae’r argymhellion wedi’u llunio gyda hynny mewn golwg. Ym marn yr Is\-grŵp mae hyn ynghlwm wrth yr angen i wneud cymunedau yn fwy gwydn o safbwynt adnoddau dynol/sgiliau er mwyn meithrin y genhedlaeth nesaf o arweinwyr cymunedol—adnoddau megis canolfannau, is\-adeiledd digidol, a magu diwylliant o fentro ymhlith siaradwyr Cymraeg. Mae hefyd yn golygu cryfhau cynllunio ieithyddol ar lefel ficro (lefel y gymdogaeth). Mae i nifer o’r argymhellion hyn berthnasedd nid yn unig i faes polisi’r Gymraeg ond i sawl maes polisi llywodraethol. Byddaf yn ymateb yn fanwl i’r argymhellion maes o law. **Argymhellion** ***Argymhelliad 1: Ailddechrau grwpiau cymunedol Cymraeg*** Dylai Llywodraeth Cymru, mewn partneriaeth â’r Mentrau Iaith, ailgysylltu cyn gynted â phosibl gyda’r grwpiau cymunedol hynny a nododd yn yr arolwg eu bod yn annhebygol o ailddechrau wedi’r pandemig fesul un i ddarganfod pa gefnogaeth sydd ei hangen i’w cynorthwyo i ailddechrau gweithredu yn unol â’u dymuniad. Dylid cyflawni hynny gyda gweithredu cymwys i alluogi’r gweithgareddau i ailddechrau gan gynnwys gweithio mewn partneriaeth â Chynghorau Gwirfoddol lleol er mwyn sicrhau’r gefnogaeth briodol. ***Argymhelliad 2: Cynhwysedd digidol*** Dengys yr arolwg y ceir nifer sylweddol o siaradwyr Cymraeg sydd wedi’u hallgáu o gymryd rhan mewn gweithgareddau ar\-lein. Dylai Llywodraeth Cymru ystyried y rhwystrau sydd yn bodoli o ran diffyg mynediad i rwydwaith ddigidol ac i godi sgiliau digidol. ***Argymhelliad 3: Clybiau chwaraeon a grwpiau celfyddydol/perfformio*** Dylai Llywodraeth Cymru, mewn partneriaeth â Chwaraeon Cymru a Chyngor Celfyddydau Cymru, roi mwy o sylw i rôl clybiau chwaraeon a grwpiau celfyddydol/perfformio yng nghyd\-destun cynllunio ieithyddol er mwyn cefnogi’r defnydd o’r Gymraeg fel iaith gymunedol. ***Argymhelliad 4: Cynllunio iaith micro a swyddogaeth y Mentrau Iaith*** Dylid datblygu rôl y Mentrau Iaith i weithio ar lefel micro mewn mwy o gymunedau drwy ehangu ffocws grant Llywodraeth Cymru i’r Mentrau Iaith er mwyn creu cynlluniau i gefnogi gwaith penodol mudiadau cymunedol Cymraeg, a gweithgarwch sy’n unol ag egwyddorion cynllunio ieithyddol ar lefel leol. Dylid gweithredu ar sail egwyddorion datblygu cymunedol ar gyfer ymateb i anghenion lleol (gweler y ddogfen *Gweithredu’n Lleol: Fframwaith ar gyfer hwyluso cynllunio iaith micro ymysg cymdogaethau Cymraeg*). Dylid ehangu capasiti a chyllid i’r Mentrau iaith er mwyn helpu cyflawni hyn. ***Argymhelliad 5: Ariannu prosiectau*** Dylai Llywodraeth Cymru sefydlu dull o ariannu prosiectau i hwyluso a gweithredu ar lefel gymunedol i sicrhau hyfywedd y Gymraeg. Dylai hyn gynnwys creu mecanwaith a fydd yn medru tynnu ar gronfeydd ariannol amrywiol Llywodraeth Cymru. Byddai hyn yn cyd\-fynd â’r nod o hyrwyddo a datblygu’r Gymraeg drwy holl weithgarwch y llywodraeth, ar lefel Llywodraeth Cymru a llywodraeth leol. ***Argymhelliad 6: Cydbwysedd rhwng y cenedlaethau*** Noder proffil oedran hŷn llawer o’r cymdeithasau Cymraeg presennol. Dylid bwrw ati i feithrin y genhedlaeth nesaf o arweinwyr cymunedol er mwyn sicrhau olyniaeth arweinyddiaeth mewn cymdeithasau a grwpiau cymunedol. Gellid cynnig cyfleoedd gwirfoddoli mewn cymdeithasau cyfrwng Cymraeg, ond hefyd brentisiaethau, profiadau gwaith a chyfleoedd i feithrin sgiliau. Gallai hwyluso a chefnogi’r trefniadau fod yn rhan o waith Mentrau Iaith a mudiadau cymdeithasol Cymraeg, ond mae angen hefyd eu hintegreiddio mewn cynlluniau ar draws Llywodraeth Cymru sydd yn datblygu arweinyddiaeth cymunedol ar hyd a lled Cymru. ***Argymhelliad 7: Mentrau cymdeithasol a chydweithredol*** Dylid creu mwy o fentrau cymdeithasol/cydweithredol cyfrwng Cymraeg sy'n cynnig cyfleoedd gwaith a gwirfoddoli cyfrwng Cymraeg yn ein cymunedau. Dylid adeiladu ar gryfder pwyllgorau mudiadau cymunedol Cymraeg gyda ffocws ar wytnwch hirdymor y sefydliad, cryfhau sgiliau rheolaeth ariannol, technoleg gwybodaeth, busnes ac entrepreneuriaeth gymunedol. Dylid creu rhwydwaith cenedlaethol o fentrau cymdeithasol/cydweithredol cyfrwng Cymraeg i annog cydweithio strategol. ***Argymhelliad 8: Strategaethau Hybu Sirol*** Dylai’r Awdurdodau Lleol roi llais cryf i fudiadau cymunedol Cymraeg wrth gynllunio a gweithredu eu strategaethau hybu iaith. Dylid plethu at ei gilydd Strategaethau Hybu, Cynlluniau Strategol y Gymraeg mewn Addysg, Fforymau Sirol y Mentrau Iaith gyda’r mudiadau cymunedol Cymraeg. ***Argymhelliad 9: rhannu gwybodaeth*** Dylid sicrhau fod grwpiau cymunedol Cymraeg yn gwybod ac yn manteisio ar gyfleoedd i wella eu sefydliad trwy hyfforddiant, cronfeydd cyllid a chanllawiau perthnasol ayyb. Dylid sicrhau fod hyfforddiant cynllunio ieithyddol ar gael i grwpiau cymunedol Cymraeg yn ôl y galw. **Aelodau’r Is\-grŵp** * Simon Brooks (Cadeirydd) * Rhian Huws Williams * Rhys Jones * Lowri Jones * Walis George * Meleri Davies

Translate the text from Welsh to English.

Bydd prosiect Coedwig Canmlwyddiant Cyfoeth Naturiol Cymru yn cynnwys gwaith i blannu coed mewn modd creadigol i goffáu y milwyr a fu farw yn ystod y Rhyfel. Bydd y prosiect hefyd yn nodi canmlwyddiant y Comisiwn Coedwigaeth, a daeth cangen Cymru yn rhan o Cyfoeth Naturiol Cymru yn 2013\. Yn gynnyrch o Ddeddf Coedwigaeth 1919, cafodd y Comisiwn ei greu i adnewyddu cyflenwad coed y wlad, oedd yn is nac erioed yn dilyn y Rhyfel. Mae'r prosiect yn anelu at gyrraedd pob cymuned yng Nghymru, gan gynnwys gweithio gyda pobl ifanc i ail\-adeiladu eu perthynas â choed a phwysleisio pwysigrwydd coed yn ein bywydau. Mae disgwyl i'r plannu ddechrau yn 2019 a bydd yn cymryd rhwng tair a phum mlynedd i'w gwblhau. Bydd Llywodraeth Cymru yn nodi canmlwyddiant diwedd y Rhyfel Byd Cyntaf trwy ei rhaglen Cymru’n Cofio Wales Remembers 1914\-1918 (dolen allanol). Dywedodd Hannah Blythyn: > "Eleni rydyn ni'n nodi canmlwyddiant diwedd y Rhyfel Byd Cyntaf, olygodd bod dros 40,000 o filwyr o Gymru wedi'u lladd. > > "Un o ganlyniadau'r Rhyfel oedd yr effaith ar ein coed, a bu gostyngiad enfawr yn nifer y coed gan bod eu hangen ar gyfer y Rhyfel. > > "Yng Nghymru, mae coed o fudd i'n heconomi drwy ein masnach pren, ac maent yn darparu gweithgareddau hamdden sy'n dda i'n iechyd a'n lles. Maent yn helpu i leihau risg llifogydd, gwella ansawdd dŵr, cadw carbon o'r atmosffer ac yn gartref i nifer o'n bywyd gwyllt. > > "Mae coed hefyd yn hanfodol i fywyd dynol, gan roi yr ocsigen sydd angen arnom i anadlu. Mae felly'n addas ein bod yn nodi canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf, achosodd gymaint o farwolaethau a difrod, drwy blannu nifer o goed newydd, fydd yn helpu i gynnal bywydau am genedlaethau i ddod." Meddai Clare Pillman, Prif Weithredwr Cyfoeth Naturiol Cymru: > "Roedd ail\-adeiladu'r coedwigoedd wedi'r rhyfel yn golygu bod angen nifer fawr o bobl, nifer ohonynt wedi dychwelyd o'r rhyfel gyda'r sgiliau a'r wybodaeth am y tir. > > "Mae aberth y rhai na ddychwelodd yn rhywbeth na ddylwn anghofio fyth. Dyna pam ein bod am drafod gyda pobl Cymru fel y gall cenedlaethau'r dyfodol elwa o weithred o ddiolch a chofio fydd yn para amser maith. > > "Mae gan goed le arbennig ym mywydau y cymunedau nawr, fel oedd ganddynt yn 1918, ac a fydd ganddynt yn 2119\. Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn bwriadu cefnogi cymunedau ledled Cymru i edrych ar eu perthynas gyda coed a'u manteision heddiw ac yn y dyfodol.

Natural Resources Wales’ Centenary Trees project will feature creative tree planting to commemorate those who died during the War. The project will also mark the centenary of the Forestry Commission, whose Welsh arm became part of NRW in 2013\. A product of the 1919 Forestry Act, the Commission was created to replenish the nation’s timber, which was at an all\-time low following the War. The project aims to reach every community in Wales, including working with young people to rebuild their relationship with trees and emphasise the important role trees play in our lives. Planting is expected to begin in 2019 and will take between three and five years to complete. The Welsh Government will be marking the centenary of the end of the First World War through its Cymru’n Cofio Wales Remembers 1914\-1918 programme (external link). Hannah Blythyn said: > “This year we mark the centenary of the end of the First World War, which tragically cost the lives of more than 40,000 Welsh soldiers. > > “One of the other outcomes of the War was the impact on our tree population, which fell dramatically because of the need for timber for the War effort. > > “In Wales, trees benefit our economy through our timber trade and provide recreational activities that are good for our health and well\-being. They help reduce the risk of flooding, improve water quality, lock up carbon from the atmosphere and are home to much of our wildlife. > > “Trees are also vital to human life, providing us with the oxygen we need to breathe. It is therefore fitting we mark the centenary of the First World War, which caused so much death and destruction, by planting many more new trees, which will  help sustain life for generations to come.” Clare Pillman, Chief Executive of Natural Resources Wales, said: > “Rebuilding the forests after the war took an army of people, many of whom returned from the war with the skills and knowledge of the land. > > “The sacrifice of so many who did not return is something we should never forget. This is why we want to engage with the people of Wales so that future generations can benefit from a lasting act of thanksgiving and remembrance. > > “Trees have a special place in the lives of communities now, just as they did in 1918, and will in 2118\. NRW is looking to support communities across Wales to explore their relationship with trees and the benefits they bring now and in the future.”

Translate the text from Welsh to English.

Ar 19 Mehefin 2012, gwnaeth y Gweinidog dros Llywodraeth Leol a Chymunedau Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Adolygiad o Wasanaethau Cynghori. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddilyn yr hyperddolen hon: http://www.assemblywales.org/cy/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=235388\&ds\=6/2012\#cyng Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys.   

On 19 June 2012, the Minister for Local Government and Communities made an oral Statement in the Siambr on:  Review of Advice Services. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website via the following hyperlink: http://www.assemblywales.org/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=235388\&ds\=6/2012\#cyng   If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Translate the text from English to Welsh.

Today I am allocating £32\.9 million in transport grants to local authorities across Wales for schemes that support my economic priorities for jobs and growth, promote economic activity through improved access to employment, encourage active and sustainable travel and connect communities. All local authorities were invited to submit applications for funding and over 100 applications were received. The Local Transport Fund of £28\.8 million will support 52 schemes across 21 local authorities and the Local Transport Network Fund of £4\.1 million will support 14 schemes across 12 local authorities. The grants include over £20 million to improve integrated public transport. I am delighted to announce that this includes £3\.6 million to begin construction of the new bus interchange in Merthyr Tydfil. In north Wales, I am investing £3\.6 million to improve public transport and active travel to Deeside Industrial Park, and I am allocating over £3 million to local authorities across mid and south west Wales to enhance public transport corridors and interchange. The grants are a substantial investment to support sustainable local economic growth, enhance public transport facilities, create and improve routes that will encourage more people in Wales to walk and cycle. This investment in local transport schemes further boosts the grants announced by the Deputy Minister last week. These included the allocation £19 million from the Active Travel Fund, and £10\.9 million for the creation of Safe Routes in Communities and road safety schemes. Today we publish the schemes benefiting from £12\.7 million, which will create opportunities to make everyday journeys by bike and on foot for many more people, and the share each local authority will receive from the £6\.3 million to undertake design and feasibility work and fund minor improvements on their networks. A full list of successful schemes by local authority will be published on the Welsh Government website. Local transport fund: grants awarded 2019 to 2020

Heddiw, rwyf yn dyrannu gwerth £32\.9 miliwn o grantiau trafnidiaeth i awdurdodau lleol ledled Cymru ar gyfer cynlluniau sy'n cefnogi fy mlaenoriaethau economaidd i ar gyfer swyddi a thwf, sy'n hybu gweithgarwch economaidd drwy gynnig gwell cyfleoedd i fanteisio ar gyflogaeth, sy'n hyrwyddo teithio llesol a chynaliadwy ac sy'n cysylltu cymunedau. Gwahoddwyd yr holl awdurdodau lleol i gyflwyno ceisiadau am gyllid a daeth dros 100 o geisiadau i law. Bydd bydd y Gronfa Trafnidiaeth Leol, sy'n werth £28\.8 miliwn, yn cynnig cymorth i 52 o gynlluniau ar draws 21 o awdurdodau lleol a bydd y Gronfa Rhwydwaith Trafnidiaeth Leol, sy'n werth £4\.1, yn cefnogi 14 o gynlluniau ar draws deuddeg o awdurdodau lleol.  Mae'r grantiau hyn yn cynnwys dros £20 i wella trafnidiaeth gyhoeddus integredig. Pleser o'r mwyaf yw cyhoeddi bod y swm hwn yn cynnwys £3\.6 miliwn i ddechrau adeiladu'r gyfnewidfa fysiau newydd ym Merthyr Tudful. Yn y Gogledd, rwyf yn buddsoddi £3\.6 miliwn i wella trafnidiaeth gyhoeddus a theithio llesol i Barc Diwydiannol Glannau Dyfrdwy, ac rwyf yn dyrannu dros £3 miliwn i awdurdodau lleol ar draws y Canolbarth a'r De i wella coridorau trafnidiaeth gyhoeddus a chyfnewidfeydd. Mae'r grantiau’n fuddsoddiad sylweddol i gefnogi twf cynaliadwy yn yr economi leol, i wella diogelwch ar y ffyrdd, i wella cyfleusterau trafnidiaeth gyhoeddus, i greu ac i wella llwybrau a fydd yn annog rhagor o bobl Cymru i gerdded a beicio. Mae’r buddsoddiad hwn mewn cynlluniau trafnidiaeth lleol yn hwb i’r grantiau a gyhoeddwyd gan y Dirprwy Weinidog wythnos ddiwethaf, gan gynnwys y £19m o’r Gronfa Teithio Llesol a’r £10\.0m ar gyfer creu Llwybrau Diogel mewn Cymunedau a chynlluniau diogelwch ar y ffyrdd. Heddiw, rydym yn cyhoeddi’r cynlluniau sy’n elwa ar y £12\.7m a fydd yn creu cyfleoedd i lawer mwy o bobl allu gwneud eu teithiau pob dydd ar feic ac ar droed, a’r gyfran y bydd pob awdurdod lleol yn ei chael o’r £6\.3m ar gyfer gwaith dylunio a dichonoldeb ac i dalu am fân welliannau yn eu rhwydweithiau. Caiff rhestr lawn o'r cynlluniau llwyddiannus ei chyhoeddi, fesul awdurdod lleol, ar wefan Llywodraeth Cymru. Y gronfa trafnidiaeth leol: grantiau a ddyfarnwyd yn 2019 i 2020

Translate the text from English to Welsh.

The new service, which will create 66 new jobs over the next eighteen months in the South Wales valleys, is backed by £222,600 from the Welsh Government and will enable Connect Assist to launch the service imminently. There is a high demand for such a service following a number of high profile allegations of mal\-practice by fundraising agencies in recent years. As a consequent a number of charities pulled their contracts with these agencies, many of which ceased trading. The new service for charities will include the provision of emergency appeal response lines and fundraising appeals. It will also handle enquiries around the work that each charity undertakes as well as enquiries around supporting charities. Connect Assist, which is based in Nantgarw and celebrated it 10th anniversary last year, was set up with the main aim of making a positive difference to people living and working in the Valleys Economy Secretary Ken Skates said:  > “The Welsh Government is pleased to support Connect Assist in launching this new service which will be creating a significant number of local jobs and offering a range of career opportunities for people. > > > “Connect Assist currently employs 100 people and its work over the past ten years has made a real impact, supporting and helping people into employment which has been recognized through a number of well deserved awards.” Ron Moody, Client Services Director said:  > "We are delighted to be launching this much needed ethical fundraising service. Having worked with the charity sector for over a decade helping charities to help their beneficiaries, this new fundraising and supporter care service is a natural extension to our offering. Support from the Welsh Government is a very important element to the launch and our objective of creating sustainable jobs.’’ The organization focuses on providing information, advice guidance and support to individuals facing challenging circumstances. It has a strong track record of providing professional  multi\-channel helpline and contact centre services, web systems and consultancy services to not for profit organisations throughout the UK. Connect Assist delivers 365 days a year 24 hours a day running professionally staffed charity helplines for organisations enabling people to contact the service at any time and in the way that suits them best.  

Bydd y gwasanaeth newydd yn creu 66 o swyddi dros y 18 mis diwethaf yn y Cymoedd a chyda'r £222,600 o nawdd y mae wedi'i gael gan Lywodraeth Cymru, bydd Connect Assist yn gallu lansio'r gwasanaeth yn y man.  Mae galw mawr am wasanaeth o'r fath yn sgil nifer o gyhuddiadau amlwg yn erbyn asiantaethau codi arian am gamymddwyn yn y blynyddoedd diwethaf. O ganlyniad, mae nifer o elusennau wedi cau eu contractau gyda'r asiantaethau hyn ac mae llawer ohonyn nhw erbyn hyn wedi rhoi'r gorau iddi.  Bydd y gwasanaeth newydd i elusennau yn cynnwys darparu llinellau ymateb i apeliadau argyfwng, ymgyrchoedd codi arian a thrin ymholiadau am y gwaith y mae elusennau yn ei wneud ac am helpu elusennau.  Mae prif swyddfa Connect Assist yn Nantgarw a dathlodd ei phen\-blwydd yn 10 oed llynedd.  Cafodd ei sefydlu'n unswydd i wneud gwahaniaeth go iawn i bobl sy'n byw ac yn gweithio yn y Cymoedd.  Dywedodd Ken Skates, Ysgrifennydd yr Economi:  > "Mae'n bleser gan Lywodraeth Cymru gefnogi Connect Assist wrth iddo lansio'r gwasanaeth newydd hwn a fydd yn creu nifer dda o swyddi lleol ac yn cynnig amrywiaeth o gyfleoedd gyrfa i bobl.  "Mae Connect Assist yn cyflogi 100 o bobl ar hyn o bryd ac mae ei waith dros y deng mlynedd diwethaf wedi cael effaith go iawn o ran helpu pobl i gamu i'r byd gwaith.  Mae hynny wedi cael ei gydnabod trwy ennill nifer o wobrau haeddiannol."  Dywedodd Ron Moody, Cyfarwyddwr Gwasanaethau i Gleientiaid:  > "Rydym wrth ein boddau cael lansio'r gwasanaeth moesegol mawr ei angen hwn i godi arian. O fod wedi gweithio gyda'r sector elusennau am fwy na degawd i helpu elusennau i helpu eu buddiolwyr, mae'r gwasanaeth newydd hwn ar gyfer codi arian a gofalu am gefnogwyr yn estyniad naturiol o'r hyn roeddem yn ei gynnig. Mae help Llywodraeth Cymru'n rhan bwysig iawn o'r lansiad ac o'r nod o greu swyddi cynaliadwy."  Mae'r busnes yn canolbwyntio ar ddarparu gwybodaeth, cyngor, arweiniad a chefnogaeth i unigolion sy'n wynebu amgylchiadau anodd. Mae ganddo hanes hir a llwyddiannus o ddarparu gwasanaethau canolfan gyswllt a llinell gymorth broffesiynol aml\-sianel, systemau'r we a gwasanaethau ymgynghori i sefydliadau di\-elw ledled y DU.  Mae Connect Assist yn cyflogi staff proffesiynol i gynnig gwasanaeth 24 awr y dydd, bod dydd o'r flwyddyn yn rhedeg llinellau cymorth er mwyn i bobl allu cysylltu â nhw unrhyw bryd ac yn y ffordd sy'n eu siwtio orau. 

Translate the text from Welsh to English.

Eleni yw'r bumed flwyddyn ers i Bwyllgor y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn gyhoeddi ei adroddiad Arsylwi Terfynol yn 2016 i Deyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon. Cafodd yr adroddiad ei lywio gan dystiolaeth o bob rhan o'r Deyrnas Unedig. Ar y pryd, roedd y Pwyllgor wedi nodi'r cynnydd a wnaed gan Gymru mewn perthynas â hawliau plant. Rydym wedi gwneud cynnydd sylweddol yn erbyn llawer o'r meysydd a'r argymhellion, a byddwn yn croesawu'r cyfle i roi trosolwg o'r cynnydd ers cyhoeddi adroddiad 2016\. Ym mis Mawrth 2020, cafodd Deddf Plant (Diddymu Amddiffyniad Cosb Resymol) (Cymru) 2020 Gydsyniad Brenhinol. Daw'r Ddeddf i rym ym mis Mawrth 2022, ac fe fydd yn gwahardd cosbi plant yn gorfforol yng Nghymru. Ym mis Ionawr 2020, pasiodd Senedd Cymru Ddeddf Senedd ac Etholiadau (Cymru) 2020\. Mae'r ddeddf honno'n gostwng yr oedran pleidleisio i 16 oed ac yn galluogi pobl ifanc i gymryd rhan yn y broses ddemocrataidd. Roedd y ddau beth hyn yn argymhellion a oedd wedi'u cynnwys yn adroddiad Arsylwi Terfynol 2016\. Fel llywodraeth, rydym yn parhau i ymrwymo i hyrwyddo a chefnogi hawliau plant a galluogi plant a phobl ifanc i wireddu eu hawliau. Mae’r adroddiad cynnydd llawn i’w weld yma.

This year marks the fifth year since the United Nations Committee on the Rights of the Child published its 2016 Concluding Observations report into the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. The report was informed by evidence from all parts of the United Kingdom. At the time, the Committee took note of Wales’ progress in relation to children’s rights. We have made significant progress against many areas and recommendations and I welcome the opportunity to provide an overview of progress since the 2016 report was published. In March 2020, the Children (Abolition of Defence of Reasonable Punishment) (Wales) Act 2020 received Royal Assent. The Act will come into force in March 2022 and will prohibit the physical punishment of children in Wales.  In January 2020, Senedd Cymru passed the Senedd and Elections (Wales) Act 2020\. This act lowers the voting age to 16 and empowers young people to engage in the democratic process.  Both of these were recommendations were included in the 2016 Concluding Observations report. As a government, we remain committed to promoting and supporting children rights and enabling children and young people to realise their rights. The full progress report can be found here.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd y cylch ailbrisio ardrethi annomestig nesaf yng Nghymru yn dod i rym yn 2023, yn seiliedig ar werthoedd eiddo ar 1 Ebrill 2021\. Bydd gohirio’r cylch ailbrisio tan 2023 yn golygu y bydd y gwerthoedd ardrethol, y mae biliau ardrethi yn seiliedig arnynt, yn adlewyrchu effaith COVID\-19 yn well. Bydd y newid hefyd yn golygu y bydd y cylch ailbrisio nesaf yng Nghymru yn dod i rym yr un pryd ag yn Lloegr, gan sicrhau na fydd busnesau a thalwyr ardrethi eraill yng Nghymru o dan anfantais o’u cymharu â’r rhai mewn mannau eraill. Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i ymchwilio i ffyrdd o ddiwygio'r system trethi lleol mewn modd mwy sylfaenol. Rwyf eisoes wedi rhoi amlinelliad o'n dull gweithredu ar gyfer diwygio trethi lleol – y dreth gyngor a'r ardrethi annomestig – fel rhan annatod o system gyllid ehangach llywodraeth leol. Cyhoeddais yr wybodaeth ddiweddaraf am hynt y gwaith hwn fis Tachwedd diwethaf.  Wrth ddiwygio'r system trethi lleol, ein nod yw cryfhau cadernid ein hawdurdodau lleol; sicrhau tegwch i ddinasyddion a busnesau; a hefyd sicrhau bod cyllid cynaliadwy ar gael i ariannu gwasanaethau lleol hanfodol. Rydym eisoes wedi cyflawni nifer o'n nodau tymor byr ar gyfer datblygu system ardrethi annomestig yng Nghymru ac rydym bellach yn ystyried cwestiynau ehangach a mwy tymor hir. Mae’r rhain yn cynnwys a fyddai'n ymarferol defnyddio dulliau gweithredu gwahanol ar gyfer prisio eiddo; a fyddai hynny'n decach; ac a fyddai manteision i wasanaethau cyhoeddus ac economi Cymru. Rydym hefyd yn edrych ar botensial opsiynau eraill i godi refeniw o eiddo annomestig yn y tymor hir. Byddai angen i unrhyw newidiadau sylfaenol i ardrethi annomestig yng Nghymru gael eu hystyried a’u datblygu dros gyfnod hirdymor. Ein bwriad yw dod â chanlyniadau ein rhaglen waith at ei gilydd a’u cyhoeddi yn yr hydref, er mwyn llywio’r ddadl ynghylch cyllid llywodraeth leol cyn tymor nesaf y Senedd. Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio'n agos gydag Asiantaeth y Swyddfa Brisio i sicrhau bod y broses ailbrisio ar gyfer 2023 yn cael ei gweithredu mewn modd amserol a chywir, gan adlewyrchu ein huchelgais ar gyfer pobl a busnesau Cymru. Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

The next non\-domestic rates revaluation in Wales will take effect in 2023 and will be based on property values as at 1 April 2021\. Postponing the revaluation to 2023 will mean that the rateable values on which rates bills are based will better reflect the impact of COVID\-19\.  The change will also mean that the next revaluation in Wales takes effect at the same time as that in England, ensuring businesses and other ratepayers in Wales are not placed at a disadvantage compared to those elsewhere. The Welsh Government continues to explore more fundamental reforms to the local taxation system.  I have previously outlined our approach to reforming local taxes – council tax and non‑domestic rates – as an integral part of the wider local government finance system.  I published an update on progress last November.  In reforming the local taxation system, our aim is to provide greater resilience for local authorities; fairness for citizens and businesses, and ensure there is sustainable funding for vital local services. We have already achieved our short\-term goals for the non‑domestic rates system in Wales and we are now considering wider and longer\-term questions.  These include looking at different approaches to property valuation and whether they are viable; whether they would be fairer; and whether there would be benefits for public services and the economy in Wales.  We are also looking at potential alternatives for raising revenue from non\-domestic property in the longer term.   Any fundamental changes to non\-domestic rates in Wales would need to be considered and developed over the longer term.  Our intention is to bring together and publish the results from our programme of work in the autumn, to inform the debate about local government finance ahead of the next Senedd term.  The Welsh Government will continue to work closely with the Valuation Office Agency to ensure the revaluation process for 2023 is carried out in a timely and accurate manner, reflecting our ambitions for people and businesses in Wales. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government announced a £53m Cultural Recovery Fund in July to provide essential support to theatres, music venues, heritage sites, museums, galleries and independent cinemas, which have all experienced a dramatic loss of revenue due to the Covid\-19 pandemic. A proportion of that fund – £27\.5m – was earmarked for distribution by the Arts Council of Wales. This week, the Arts Council of Wales announced a package of funding support for music, dance, theatre, literature, visual and applied arts, combined arts, and digital art organisations as part of the Cultural Recovery Fund.   A total of 222 organisations will receive essential financial support. Most of the funding was offered in revenue grants to support those facing urgent financial difficulties and to protect as many jobs in the sector as possible. Capital grants have also been awarded to make physical adaptions to buildings needed to adhere to social distancing regulations.  The Arts Council estimates the funding will protect at least 1,800 jobs, providing a lifeline to the sector. A list of the organisations to receive grants is available here.  The remainder of the Cultural Recovery Fund is being administered by the Welsh Government is aimed at supporting organisations in the cultural, creative, events and heritage sectors, closed for applications on 2 October.  More than 1,000 applications have been received across the four funding strands. The applications are currently being appraised and approved. The first payments are being made to organisations.   Many individual artists and creative freelancers have suffered an immediate loss of income as a result of this crisis. The £7m Freelancer Fund will help 2,800 freelancers with a grant of £2,500 each.  The fund opened on 5 October with phase one offering £3\.5m. It has received 1,400 applications; those which have been approved have started to receive money in their bank accounts – the majority will receive the money by the end of next week.  Phase two, with a further £3\.5m, opened on 19 October. There has been significant demand with six local authorities closing their funds quickly earlier this week. Applications are being assed and approved with payments already being made. Based on the clear demand in some authorities compared to others, we have reallocated budgets to those areas with the greatest need. We expect continued demand in Cardiff and the surrounding areas and are exploring options to secure additional resources to meet this demand.  We continue to work with stakeholders, including unions and freelancers, through the Freelancer Taskforce to support the sector through this extremely difficult period.

Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru Gronfa Adferiad Diwylliannol gwerth £53m ym mis Gorffennaf i ddarparu cymorth hanfodol i theatrau, lleoliadau cerddoriaeth, safleoedd treftadaeth, amgueddfeydd, orielau a sinemâu annibynnol, sydd i gyd wedi gweld colled refeniw ddramatig oherwydd pandemig Covid\-19\. Clustnodwyd cyfran o'r gronfa honno – £27\.5m – i'w dosbarthu gan Gyngor Celfyddydau Cymru. Yr wythnos hon, cyhoeddodd Cyngor Celfyddydau Cymru becyn o gymorth ariannol ar gyfer cerddoriaeth, dawns, theatr, llenyddiaeth, y celfyddydau gweledol a chymhwysol, celfyddydau cyfun, a sefydliadau celf digidol fel rhan o'r Gronfa Adfer Diwylliannol.   Bydd cyfanswm o 222 o sefydliadau yn cael cymorth ariannol hanfodol. Cynigiwyd y rhan fwyaf o'r cyllid mewn grantiau refeniw i gefnogi'r rhai sy'n wynebu anawsterau ariannol brys ac i ddiogelu cynifer o swyddi yn y sector â phosibl. Dyfarnwyd grantiau cyfalaf hefyd i wneud addasiadau ffisegol i adeiladau sydd eu hangen i gadw at reoliadau ymbellhau cymdeithasol.  Mae Cyngor y Celfyddydau yn amcangyfrif y bydd y cyllid yn diogelu o leiaf 1,800 o swyddi, gan roi achubiaeth i'r sector. Mae rhestr o'r sefydliadau i dderbyn grantiau ar gael yma.  Nod Cronfa Adferiad Diwylliannol Llywodraeth Cymru yw cefnogi sefydliadau yn y sectorau diwylliannol, creadigol, digwyddiadau a threftadaeth. Caewyd y broses ar gyfer ceisiadau ar 2 Hydref.  Mae dros 1,000 o geisiadau wedi dod i law ar draws y pedwar maes ariannu. Mae'r ceisiadau'n cael eu gwerthuso a'u cymeradwyo ar hyn o bryd ac mae'r taliadau cyntaf yn cael eu gwneud i sefydliadau.  Mae llawer o artistiaid unigol a gweithwyr llawrydd creadigol wedi colli incwm o ganlyniad i'r argyfwng hwn. Bydd y Gronfa Llawrydd gwerth £7m yn helpu 2,800 o weithwyr llawrydd gyda grant o £2,500 yr un.  Agorodd y gronfa ar 5 Hydref gyda cham un yn cynnig £3\.5m. Mae wedi derbyn 1,400 o geisiadau; mae'r rhai sydd wedi'u cymeradwyo wedi dechrau derbyn arian yn eu cyfrifon banc a bydd y mwyafrif yn cael yr arian erbyn diwedd yr wythnos nesaf.  Agorwyd cam dau, gyda £3\.5m arall, ar 19 Hydref. Bu galw sylweddol gyda chwe awdurdod lleol yn cau eu harian yn gyflym yn gynharach yr wythnos hon. Mae ceisiadau'n cael eu sicrhau a'u cymeradwyo gyda thaliadau eisoes yn cael eu gwneud. Yn seiliedig ar y galw clir mewn rhai awdurdodau o'i gymharu ag eraill, yr ydym wedi ailddyrannu cyllidebau i'r ardaloedd hynny sydd â'r angen mwyaf. Rydym yn disgwyl galw parhaus yng Nghaerdydd a'r ardaloedd cyfagos ac rydym yn archwilio opsiynau i sicrhau adnoddau ychwanegol i ateb y galw hwn.  Rydym yn parhau i weithio gyda rhanddeiliaid, gan gynnwys undebau a gweithwyr llawrydd, drwy'r Tasglu Llawrydd i gefnogi'r sector drwy'r cyfnod anodd iawn hwn.

Translate the text from English to Welsh.

The Minister for Environment, Energy and Rural Affairs made the announcement at the Blas Cymru/TasteWales event – an event which brings global buyers and Welsh producers together to showcase our quality products and help open new markets and international trade deals ahead of Brexit. The new £22 million investment, will be across the sector offering new support to realise business growth opportunities and ambitions and to propel innovation forward. It will directly support the foundation sector in Wales respond to the challenges and opportunities of Brexit. Further details on the projects that will benefit from the investment will be announced in the forthcoming months. The 2 day Blas Cymru/TasteWales today returns to Celtic Manor in Newport today, bringing more than 100 Welsh food and drink producers and 200 buyers – more than a third of whom are international, with buyers from countries such as Germany, France, UAE, Qatar and Japan. The event has Meet the Buyer opportunities, where influential domestic and international buyers can meet with Welsh food and drink producers to explore the potential of working together and identify new trading opportunities. This year there will be a new Investor Zone, offering delegates the opportunity to meet potential investors and fund providers. Finding the right finance at the right time can be crucial in helping food and drink producers maximise the trade prospects which Blas Cymru/Taste Wales will offer.  Confirmed fund providers include high street banks, Development Bank of Wales, Angels Invest Wales, private investors, asset based finance, as well as alternative fund providers. The Welsh food and drink sector is globally renowned and has shown considerable growth in recent years. The sector is already close to meeting its £7 billion ambitious target earlier than expected. The Food and Farming sector was worth £6\.8 billion in 2018, with the supply chain employing 217,000 across agriculture, manufacturing, wholesale, retail and catering. Latest export figures, newly published, show Welsh food and drink exports have increased and in particular to non\-EU countries. Welsh food and drink exports in 2018 were worth £539 million – up 2% or £10 million on the previous year. Since 2014, the value of food and drink exports in Wales increased by 32%. The value of Welsh food and drink exports to non\-EU countries increased by £25 million in 2018, with £145 million of exports going to non\-EU countries during the year. Speaking ahead of Blas Cymru/TasteWales, the minister said:  > “Our food and drink sector is globally renowned and a real Welsh success story. It is already close to meeting our ambitious 2020 target earlier than expected. However, we cannot let Brexit derail the sector’s success and we must take every opportunity to showcase all it has to offer globally. > > > “As Blas Cymru/TasteWales gets underway again, I am delighted to be able to announce an additional £22 million for the sector to build on its success to date and support the industry to become even more resilient and respond to the challenges and opportunities Brexit brings. > > > “With Brexit fast approaching it is more important than ever for the sector to showcase what it has to offer and have the opportunity to reach new markets and strike international trade deals. > > > “Blas Cymru/TasteWales therefore comes at a crucial time for the industry. The inaugural event in 2017 generated £16 million of new contracts for Welsh food and drink businesses. I’m sure this year’s event will be equally successful and provide great opportunities for the sector to continue its success and thrive post\-Brexit.”

Gwnaeth y Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig, y cyhoeddiad yn ffair BlasCymru/TasteWales – digwyddiad sy'n dod â phrynwyr o bedwar ban byd a chynhyrchwyr o Gymru at ei gilydd i arddangos ein cynhyrchion ardderchog ac i helpu i agor marchnadoedd newydd ac i sicrhau cytundebau masnach rhyngwladol cyn Brexit. Bydd y swm ychwanegol o £22 miliwn yn cael ei fuddsoddi ar draws y sector, gan gynnig cymorth newydd i fusnesau fanteisio ar gyfleoedd i dyfu, i wireddu eu huchelgais ac i arloesi. Bydd yn rhoi cymorth uniongyrchol i'r sector sylfaen yng Nghymru ymateb i'r heriau a'r cyfleoedd sy'n gysylltiedig â Brexit. Bydd rhagor o fanylion am y prosiectau a fydd yn elwa ar y buddsoddiad hwn yn cael eu cyhoeddi yn ystod y misoedd sydd i ddod.  Mae BlasCymru/TasteWales, sy'n cael ei gynnal dros ddau ddiwrnod, yn dychwelyd i Westy Hamdden y Celtic Manor heddiw, gan ddenu dros 100 o gynhyrchwyr bwyd a diod o Gymru a 200 o brynwyr − mae dros draean ohonynt yn rhai rhyngwladol ac maent yn dod o wledydd fel yr Almaen, Ffrainc, yr Emiraethau Arabaidd Unedig, Qatar a Japan.   Bydd yno gyfleoedd i Gyfarfod â'r Prynwyr, lle y bydd prynwyr dylanwadol o'r gwledydd hyn a phrynwyr rhyngwladol dylanwadol yn gallu cyfarfod â chynhyrchwyr bwyd a diod o Gymru er mwyn trafod y posibilrwydd o gydweithio a nodi cyfleoedd newydd posibl i fasnachu. Eleni, bydd Parth Buddsoddwyr newydd, a fydd yn cynnig cyfle i'r cynrychiolwyr gyfarfod â buddsoddwyr a darparwyr cyllid posibl. Gall dod o hyd i'r cyllid iawn ar yr adeg iawn fod yn hollbwysig er mwyn helpu cynhyrchwyr bwyd a diod i fanteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd masnachu y bydd BlasCymru/TasteWales yn eu cynnig. Ymhlith y rheini sydd wedi cadarnhau y byddant yn cynnig cyllid y mae banciau'r stryd fawr, Banc Datblygu Cymru, Angylion Buddsoddi Cymru, buddsoddwyr preifat, cyllid seiliedig ar asedau, yn ogystal â darparwyr cyllid amgen. Mae sector bwyd a diod Cymru yn fyd\-enwog ac mae wedi tyfu'n sylweddol yn ystod y blynyddoedd diwethaf hyn. Mae'r sector eisoes yn agos at gyrraedd ei darged uchelgeisiol o £7 biliwn yn gynt na'r disgwyl. Roedd y Sector Bwyd a Ffermio yn werth £6\.8 biliwn yn 2018, ac roedd 217,000 yn cael eu cyflogi yn y gadwyn gyflenwi ar draws amaethyddiaeth, gweithgynhyrchu, cyfanwerthu, manwerthu ac arlwyo.  Yn ôl y ffigurau allforio diweddaraf, sydd newydd eu cyhoeddi, mae mwy o fwyd a diod wedi cael eu hallforio o Gymru, yn enwedig i wledydd nad ydynt yn yr UE. Roedd allforion bwyd a diod o Gymru  yn werth £539 miliwn yn 2018 − cynnydd o 2% neu £10 miliwn o gymharu â'r flwyddyn gynt. Ers 2014, gwelwyd cynnydd o 32% yng ngwerth allforion bwyd a diod o Gymru. Yn 2018, gwelwyd cynnydd o £25 miliwn yng ngwerth allforion bwyd a diod o Gymru i wledydd nad ydynt yn yr UE, ac aeth gwerth £145 miliwn o allforion i'r gwledydd hynny yn ystod y flwyddyn. Wrth siarad cyn BlasCymru/TasteWales, dywedodd y Gweinidog:  > "Mae’n diwydiant bwyd a diod yn enwog ym mhedwar ban byd ac yn stori o lwyddiant yng Nghymru. Mae eisoes yn agos at gyrraedd ein targed uchelgeisiol ar gyfer 2020 yn gynt na'r disgwyl.  Fodd bynnag, allwn ni ddim gadael i Brexit lesteirio llwyddiant y sector, a rhaid inni achub ar bob cyfle i arddangos yr hyn sydd ganddo i'w gynnig. > > > “Wrth i BlasCymru / TasteWales gael ei gynnal unwaith eto, dwi'n hynod falch o fedru cyhoeddi bod swm ychwanegol o £22 miliwn ar gael i'r sector gael adeiladu ar ei lwyddiant hyd yma ac i helpu'r diwydiant i dyfu hyd yn oed yn gryfach ac i ymateb i'r heriau a'r cyfleoedd a ddaw yn sgil Brexit.  > > > “Mae Brexit ar garreg y drws, felly mae'n bwysicach nag erioed bod y sector yn arddangos yr hyn sydd ganddo i'w gynnig ac yn cael y cyfle i gyrraedd marchnadoedd newydd ac i lunio cytundebau masnach rhyngwladol. > > > “Mae BlasCymru / TasteWales, felly, yn cael ei gynnal ar adeg dyngedfennol i'r diwydiant.  Cafodd busnesau bwyd a diod o Gymru werth £16 miliwn o gontractau newydd yn ffair gyntaf BlasCymru yn 2017\. Dwi'n siŵr y bydd ffair eleni yr un mor llwyddiannus ac yn cynnig cyfleoedd gwych i'r sector barhau i lwyddo ac i ffynnu ar ôl Brexit.”