Datasets:

AndreasThinks

/

welsh-translation-instruction

like 0

Translate the text from Welsh to English.

Mynegodd y Gweinidog ei siomedigaeth hefyd o’r diffyg cefnogaeth ychwanegol i rai o’r sectorau yr effeithir fwyaf arnynt yng Nghymru, megis dur ac awyrofod, gan rybuddio nad yw y cynllun hwn yn cynnig digon, a’i fod yn rhy hwyr i rai o’r gweithwyr sy’n colli eu swyddi. Meddai Rebecca Evans y Gweinidog Cyllid: > “Wedi pwyso am ragor o gymorth ar gyfer cymorthdaliadau cyflogau, dwi’n croesawu’r Cynllun Cefnogi Swyddi ond yn pryderu na ddaw gyda buddsoddiad newydd ar gyfer hyfforddi fydd yn hanfodol i ddiogelu bywoliaeth pobl yn y tymor hir.  > > > “Er bod y mesurau munud olaf a gyhoeddwyd gan y Canghellor heddiw yn rhwystro’r canlyniadau gwaethaf o fod ar ochr dibyn y ffyrlo, mae angen gwneud mwy i helpu y di\-waith ddod o hyd i swyddi newydd ac i gymell cyflogwyr i ddod o hyd i weithwyr newydd.  I rai gweithwyr mae’r cyhoeddiad hwn yn rhy hwyr. Meddai Ken Skates, Gweinidog yr Economi: > “Tra bo’r cymhorthdal cyflogau yn ddatblygiad i’w groesawu, rydyn ni wedi bod yn galw am gymorth penodol i’r sector, ac nid yw cyhoeddiad heddiw yn gwneud dim i gynnig hynny. > > > “Mae angen cymorth wedi ei dargedau ar ein sector awyrofod, er enghraifft, sy’n hanfodol i economi Cymru a’r DU a bywioliaeth miloedd o bobl, a heddiw mae nifer o swyddi yn parhau i fod mewn perygl mawr, pan oedd gan y Canghellor gyfle gwirioneddol i gynnig y sicrhad oedd ei angen. > > > “Mae hefyd yn siom nad yw hyn yn darparu ar gyfer gweithwyr a busnesau pan ddaw i hyfforddi a gwella sgiliau.  Mae’n amlwg mai y gweithwyr sydd angen yr help hwnnw fwyaf fydd ar eu colled yn y tymor hir.

The Minister also expressed her disappointment at the lack of extra support for some of Wales’ hardest hit sectors, such as steel and aerospace and warned that for some workers facing redundancy this scheme is too little, too late. Finance Minister Rebecca Evans said: > “After pressing for further wage subsidy support, I welcome the Job Support Scheme but I am concerned that it is not coupled with new training investment that will be essential to protecting livelihoods in the long term. > > > “Whilst the eleventh hour measures announced by the Chancellor today prevents the worst consequences of a furlough cliff edge, more needs to be done to help unemployed workers find new jobs and incentivise employers to hire new workers. For some workers this announcement is simply too late. Economy Minister Ken Skates said: > “While the wage subsidy is a welcome development, we have been calling for sector specific support and today’s announcement does nothing to provide that. > > > “Our aerospace sector, for example, which is absolutely crucial to both the Welsh and UK economy and livelihoods of thousands of people, is in need of targeted assistance and today many jobs are still at great risk when the Chancellor had a real opportunity to provide the security needed. > > > “It’s also disappointing that this does not deliver for workers and businesses when it comes to training and improving skills. It’s clear that workers who need that help the most will lose out in the long term.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 12 Rhagfyr 2023, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Hawl ar gyfer Dysgu Proffesiynol (dolen allanol).

On 12 December 2023 an oral statement was made in the Senedd: Professional Learning Entitlement (external link).

Translate the text from English to Welsh.

In the *Reforming Local Government White Paper*the Welsh Government set out initial proposals for the reform of Local Government, including Local Government mergers.  The Paper includes the Welsh Government’s ambitions for Local Government in Wales:  Local Authorities which are responsive to local communities and focussed on high quality performance and service delivery. The consultation on these proposals closes on 1 October. We indicated we would welcome proposals from Local Authorities wishing to merge voluntarily ahead of the main merger programme.  Authorities whose voluntary merger proposal is taken forward will be fully up and running two years in advance of others and will therefore provide certainty for the public and their staff much earlier.  They will lead and shape their own reform and realise the opportunities for efficiencies and transformation of services more quickly. Local Authorities will retain locally any savings generated by the voluntary merger process. I am today issuing a prospectus setting out what the Welsh Government expects from those Local Authorities wishing to take advantage of early merger and what we will do to support them. *Invitation to Principal Local Authorities in Wales to Submit Proposals for Voluntary Merger* outlines the stages in the process, key dates and the types of support Local Authorities might find helpful. The Welsh Government is committed to supporting Authorities who wish to merge early.  This support will include making tailored use of existing funding streams and, whilst our own budget allocation beyond 2015\-16 is as yet unknown, a commitment to identify appropriate financial resources to enable the early merger process.

Yn y Papur Gwyn Diwygio Llywodraeth Leol roedd Llywodraeth Cymru yn amlinellu cynigion gwreiddiol ar gyfer diwygio Llywodraeth Leol, gan gynnwys uno Llywodraethau Lleol. Mae'r Papur yn cynnwys uchelgeisiau Llywodraeth Cymru ar gyfer Llywodraeth Leol yng Nghymru: Awdurdodau Lleol sy'n ymateb i gymunedau lleol ac yn canolbwyntio ar berfformiad a gwasanaethau o ansawdd uchel. Daw'r ymgynghoriad ar y cynigion hyn i ben ar 1 Hydref. Nodwyd y byddem yn croesawu cynigion gan Awdurdodau Lleol sydd am uno'n wirfoddol cyn y prif raglen uno. Bydd yr Awdurdodau hynny y caiff eu cynnig am uno'n wirfoddol ei dderbyn, yn hollol weithredol ddwy flynedd cyn y gweddill, ac felly byddant yn rhoi sicrwydd i'r cyhoedd ac i'w staff llawer yn gynt. Byddant yn arwain ac yn llywio eu proses ddiwygio eu hunain ac yn gwireddu'r cyfleoedd ar gyfer arbedion a thrawsnewid gwasanaethau yn gynt. Bydd Awdurdodau Lleol yn cadw'n lleol unrhyw arbedion a wneir gan y broses o uno'n wirfoddol. Heddiw rwy'n cyhoeddi prosbectws yn amlinellu'r hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei ddisgwyl gan Awdurdodau Lleol sydd am fanteisio ar uno cynnar a'r hyn a wnawn ni i'ch cefnogi. Mae Gwahoddiad i Brif Awdurdodau Lleol yng Nghymru gyflwyno cynigion ar gyfer uno gwirfoddol yn amlinellu camau'r broses, y dyddiadau allweddol a'r mathau o gymorth a allai fod o fudd i Awdurdodau Lleol. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i gefnogi Awdurdodau sydd am uno'n gynnar.  Bydd y gefnogaeth hon yn cynnwys defnyddio'r ffrydiau cyllid presennol ar sail angen ac, er nad ydym eto'n gwybod faint fydd y gyllideb a ddyrennir inni ar ôl 2015\-16, ymrwymiad i nodi adnoddau ariannol priodol er mwyn gallu dechrau'r broses uno yn gynnar.

Translate the text from English to Welsh.

In August 2018, I announced my decision to refer Natural Resources Wales’ (NRW) proposed Wales Rod and Line (Salmon and Sea Trout) Byelaws 2017 and the Wales Net Fishing (Salmon and Sea Trout) Byelaws 2017, to the Planning Inspectorate Wales to conduct a Local Inquiry.  This was to allow for independent scrutiny of the proposed Byelaws, for consideration of any evidence in support or objection to them to be presented by any interested parties and to enable me to reach a conclusion on how best to proceed. The Planning Inspectorate presented me with their final Report on 3 June. I would like to thank them for their diligence in conducting an open, impartial and fair inquiry and for providing me with their recommendations.  The Planning Inspectorate’s Report is published alongside this Statement. It is clear to see, from the Report, the depth of feeling and passion on both sides of the debate and to see there is common ground between NRW and objectors that salmon and sea trout stocks in Wales are suffering an ongoing decline.  It is, therefore, generally agreed there is a problem.  It is also accepted stock levels must not fall to unsafe levels and should be increased as a matter of urgency. The report recognises many anglers already operate voluntary catch and release and, therefore, the Byelaws will not have an impact on them.  Having carefully reflected on all the evidence and arguments put forward, the Planning Inspector considers the proposed Byelaws to be a measured response to declining fish stocks in Wales. Accordingly he found them to be necessary, proportionate and reasonable in view of the decline of salmon and sea trout stocks throughout Wales.   His recommendation was to confirm the Byelaws. After considering the report, recently published stock assessments and discussions with many stakeholders, I have decided to confirm the Byelaws and for these to come into force from 1 January 2020\. In addition, I believe there are lessons to be learnt from this inquiry. I acknowledge angling is only one of the many interventions which impact on the decline in salmon and sea trout stocks.  Other issues, which stakeholders quite rightly raised at the inquiry, also need to be addressed.  The effects of agricultural pollution have a significant impact on the mortality of these stocks.  I intend to bring into force regulations to tackle agricultural pollution in January 2020, aligning with the introduction of the Byelaws.  Other issues raised at the Local Inquiry were obstructions to migration, water abstraction, robust enforcement activity and piscivorous predation. There is a role here for us all.  We are not starting from a blank page on these issues.  NRW, as stated in their evidence to the Local Inquiry, take forward a significant amount of work in relation to the protection of vulnerable stocks, including Salmon and Sea Trout.  Whilst they report these actions to international bodies such as NASCO, the information should all be in one place and presented in a way which is relevant and specific to Welsh anglers. I will, therefore, be asking NRW to take the lead on working with stakeholders to bring together all the current work being taken forward by all relevant parties in a *Salmon and Sea Trout Plan of Action*.  The Welsh Government will be contributing to this, as I hope will anglers and supporters of angling.   I expect the Plan of Action to be finalised before the Byelaws come into force on 1 January 2020 and NRW to make a concerted effort to share the plan with anglers and other interested parties and for it to be updated annually in conjunction with stakeholders with clear actions and timelines. We must work together to protect these magnificent fish before it becomes too late. ### Documents * #### Report, file type: pdf, file size: 2 MB 2 MB

Ym mis Awst 2018, cyhoeddais fy mod yn bwriadu cyfeirio'r Is\-ddeddfau Gwialen a Lein Cymru (Eogiaid a Sewin) 2017 ac Is\-ddeddfau Pysgota Rhwyd Cymru (Eogiaid a Sewin) 2017 yr oedd Cyfoeth Naturiol Cymru wedi'u cynnig at Arolygiaeth Gynllunio Cymru, er mwyn iddynt gynnal Ymchwiliad Lleol. Roedd hyn i ganiatáu craffu annibynnol ar yr Is\-ddeddfau arfaethedig, ac i unrhyw dystiolaeth o blaid neu yn erbyn yr Is\-ddeddfau gael ei chyflwyno gan unrhyw bartïon sydd â diddordeb, ac er mwyn imi benderfynu ar y camau nesaf. Cyflwynodd yr Arolygiaeth Gynllunio eu hadroddiad terfynol imi ar 3 Mehefin. Hoffwn ddiolch iddynt am eu diwydrwydd wrth gynnal ymchwiliad agored, diduedd a theg ac am roi eu hargymhellion imi. Mae Adroddiad yr Arolygiaeth Gynllunio yn cael ei gyhoeddi ochr yn ochr â'r datganiad hwn. Mae’r adroddiad yn dangos yn glir fod teimladau cryf ac angerdd ar ddwy ochr y ddadl a hefyd fod tir cyffredin rhwng Cyfoeth Naturiol Cymru a gwrthwynebwyr o ran y ffaith bod stociau eogiaid a sewin yn dirywio flwyddyn ar ôl flwyddyn.  Felly, at ei gilydd, cytunir ar y ffaith bod problem.  Derbynnir hefyd na ddylem adael i stociau ostwng i lefelau peryglus, ac y dylai lefelau gael eu codi fel mater o frys. Mae'r adroddiad yn cydnabod bod llawer o enweirwyr yn dal ac yn rhyddhau pysgod yn wirfoddol, ac felly, ni fydd yr Is\-ddeddfau'n cael effaith arnyn nhw. Ar ôl ystyried yr holl dystiolaeth a dadleuon a gynigiwyd, mae'r Arolygydd Cynllunio wedi dod i’r casgliad bod yr Is\-ddeddfau arfaethedig yn ymateb cymesur i stociau pysgod sy'n dirywio yng Nghymru. Yn hyn o beth, roedd o'r farn eu bod yn angenrheidiol, yn gymesur ac yn rhesymol o ystyried y dirywiad mewn stociau eogiaid a sewin ledled Cymru.  Ei argymhelliad oedd y dylid cadarnhau'r Is\-ddeddfau. Ar ôl ystyried yr adroddiad, asesiadau o stoc a gafodd eu cyhoeddi'n ddiweddar a thrafodaethau â llawer o randdeiliaid, rwyf wedi penderfynu cadarnhau'r Is\-ddeddfau, a bydd y rhain yn dod i rym ar 1 Ionawr 2020\. Yn ogystal, credaf fod gwersi i'w dysgu o'r ymchwiliad hwn. Rwy'n cydnabod mai un ffordd yn unig o atal y dirywiad mewn stociau eogiaid a sewin yw ymyriadau genweirio.  Mae materion eraill y mae angen mynd i'r afael â nhw, ac roedd rhanddeiliaid yn gywir wrth dynnu sylw atynt.  Mae effeithiau llygredd amaethyddol yn cael effaith arwyddocaol ar fywydau’r stociau hyn  Rwy'n bwriadu cyflwyno rheoliadau i fynd i'r afael â llygredd amaethyddol ym mis Ionawr 2020\. Problemau eraill y tynnwyd sylw atynt yn ystod yr Ymchwiliad Lleol oedd mudo, tynnu dŵr, camau gorfodi cadarn ac ysglyfaethu pysgysol. Mae gan bawb ran i'w chwarae.  Nid ydym yn trafod y materion hyn o'r dechrau un.  Mae Cyfoeth Naturiol Cymru, fel y gwnaethant ddweud yn eu tystiolaeth i'r Ymchwiliad Lleol, yn gwneud cryn waith mewn perthynas ag amddiffyn stociau dan fygythiad, gan gynnwys eogiaid a sewin.  Er eu bod yn adrodd ar y gweithgareddau hyn i gyrff rhyngwladol megis NASCO, dylai'r holl wybodaeth fod yn yr un lle a chael ei chyflwyno mewn modd sy'n berthnasol ac yn benodol i enweirwyr Cymru. Felly, byddaf yn gofyn i Cyfoeth Naturiol Cymru arwain y gwaith gyda rhanddeiliaid er mwyn cyfuno'r holl waith sy'n cael ei wneud ar hyn o bryd gan yr holl bartïon perthnasol mewn *Cynllun Gweithredu ar gyfer Eogiaid a Sewin*.  Bydd Llywodraeth Cymru yn cyfrannu at y gwaith hwn ac rwy'n gobeithio y bydd genweirwyr a chefnogwyr genweirwyr yn gwneud yr un peth. Rwy'n disgwyl y bydd y Cynllun Gweithredu yn barod cyn i'r Is\-ddeddfau ddod i rym ar 1 Ionawr 2020 ag i Cyfoeth Naturiol Cymru wneud pob ymdrech i rannu'r cynllun â rhanddeiliaid a phartïon eraill sydd â diddordeb. Dylai'r cynllun gael ei ddiweddaru bob blwyddyn mewn cydweithrediad â rhanddeiliaid gan gynnwys camau gweithredu ac amserlenni clir. Rhaid inni weithio gyda'n gilydd i warchod y pysgod gwych hyn tra bo’r cyfle gennym. ### Dogfennau * #### Adroddiad, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 2 MB 2 MB

Translate the text from Welsh to English.

Lansiwyd y cynllun yn 2005, â'r bwriad o gynyddu nifer yr athrawon a chynorthwywyr addysg dwyieithog yng Nghymru. Y llynedd, cyhoeddwyd swm o £3\.13 miliwn i gefnogi ehangu'r Cynllun Sabothol Iaith Gymraeg, yn unol â chynllun y Gymraeg mewn Addysg a lansiwyd yn ddiweddar ac sy'n amlinellu'r rhan y bydd addysg yn ei chwarae yn y dasg o gyrraedd y targed o filiwn o siaradwyr. Gwyliodd y Gweinidog ran o sesiwn addysgu a chafodd gyfle i gyfarfod ag athrawon sy'n cymryd rhan yn y cwrs blwyddyn, Anelir y cwrs at athrawon mewn ysgolion cynradd cyfrwng Saesneg i'w helpu nhw i ddatblygu eu sgiliau yn y Gymraeg yn sylweddol. Mae cyrsiau eraill sydd ar gael yn cynnwys cyrsiau trochi 25 diwrnod a 5 wythnos ar gyfer pobl sy'n gweithio mewn ysgolion cynradd cyfrwng Saesneg ac amrywiaeth o gyrsiau rhan\-amser i ymarferwyr sy'n gweithio mewn ysgolion Cymraeg, neu sy'n addysgu'r Gymraeg fel pwnc mewn ysgolion uwchradd cyfrwng Saesneg. Dywedodd y Gweinidog: > “Mae'r sector Addysg yn allweddol os ydym am gyrraedd miliwn o siaradwyr, o ran cynyddu'r nifer o ysgolion Cymraeg ac o ran gwella a chynyddu addysgu'r Gymraeg mewn ysgolion cyfrwng Saesneg. Mae'r cynllun sabothol yn chwarae rhan bwysig iawn yn hyn o beth drwy wella gallu athrawon sydd eisoes yn y system i helpu i fodloni'r cynnydd yn y galw. > > “Roedd yn hynod ddiddorol gwylio rhan o'r sesiwn a sgwrsio yn Gymraeg gyda'r rhai gymerodd ran i ddysgu am eu profiadau ar y cwrs a'u cynlluniau i roi strategaethau ar waith i godi safon y Gymraeg ar ôl dychwelyd i'w hysgolion. Hoffwn ddiolch iddyn nhw am eu hymroddiad i'r iaith a dw i'n gobeithio y bydd y cwrs hwn yn rhoi'r hyder iddyn nhw wneud gwahaniaeth pan fyddant yn ôl yn yr ystafell ddosbarth.” Dywedodd Dr Lowri Lloyd, Cyfarwyddwr Canolfan Gwasanaethau Cymraeg y Brifysgol: > “Roedd hi’n bleser i groesawu’r Gweinidog i’r Brifysgol er mwyn gweld y cwrs yn cael ei addysgu. Mae’n fuddsoddiad sy’n dangos bod y Llywodraeth o ddifrif ynghylch cyrraedd miliwn o siaradwyr erbyn 2050 ac yn cyfrannu’n uniongyrchol hefyd at weithredu’r cwriwcwlwm newydd.  Roedd yn gyfle ac yn fraint hefyd i’r athrawon ddangos y cynnydd y maen nhw wedi’i wneud hyd yma i’r Gweinidog.”

Launched in 2005, the scheme aims to increase the number of bilingual teachers and teaching assistants in Wales £3\.13m was announced last year to support the expansion of the Welsh language Sabbatical Scheme in line with the recently launched Welsh in Education plan which outlines the role education will play in achieving the one million target. The minister sat in on part of a teaching session and met teachers taking part in the year\-long course, aimed at teachers in English\-medium primary schools to help them significantly develop their Welsh\-language skills. Other courses available include 25 day and 5 week immersion courses, again aimed at those in English\-medium primary schools and a range of part\-time courses to practitioners working in Welsh\-medium schools or teaching Welsh as a subject in English\-medium secondary schools. The Minister said: > “Education is vital if we are to reach one million speakers, both in terms of increasing the number of Welsh medium schools and in improving and increasing the teaching of Welsh in English medium schools. The sabbatical scheme plays a very important role in this by improving the ability of teachers already in the system to help meet the increased demand. > > “It was very interesting to watch some of the session and to speak with the participants, in Welsh, to learn about their experiences on the course and their plans to implement strategies to raise standards in Welsh on return to their schools. I thank them for their commitment to the language and I hope this course gives them the confidence to make a difference once they’re back in the classroom.” Dr Lowri Lloyd, Director of the University’s Welsh Language Services Centre said: > “It was a pleasure to welcome the Minister to the university to see the course in action. It’s an investment which shows the Welsh Government is serious about reaching one million Welsh speakers by 2050 and contributes directly towards implementing the new curriculum. It was also an opportunity and a privilege for the teachers to show the Minister the progress they have made so far.”

Translate the text from English to Welsh.

In October, I launched *Age Friendly Wales: Our Strategy for an Ageing Society*, which set out how we want to support people to live and age well. It also challenges the way we think about ageing. Today, I am publishing the delivery plan, to help us realise this vision. Too often, getting older is linked to illness and decline and older people’s contributions to society are overlooked. From providing care to the young children in their families, to volunteering and coordinating local community services; from running businesses to sharing their knowledge and skills with future generations – older people’s contributions are wide, varied and valuable. Older people have been directly involved in creating *Age Friendly Wales*. My Ministerial Advisory Forum on Ageing has been an invaluable source of knowledge, sharing ideas and representing the views of older people from across Wales. With help from this group and a diverse range of partners, we have produced the delivery plan to bring this strategy to life. The delivery plan sets out how we will achieve the four key aims in the strategy. We will need the support of teams across Welsh Government, local authorities, health and social care, the third sector and voluntary groups across Wales – from meeting the housing needs of older people, creating opportunities to stay healthy and active, to ensuring that we have a transport system that is fit for purpose. To support the delivery plan, we are allocating £1\.1m to local authorities to support their efforts to gain membership of the World Health Organisation’s Network of Age Friendly Cities and Communities. The Older People’s Commissioner for Wales will be providing valuable support and guidance to local authorities as they work towards age\-friendly status.  Age Cymru will deliver a rights campaign as part of the delivery plan. Guidance has been produced for service providers and the public on respecting the United Nations Principles for Older Persons. Through a range of materials and products, including online videos and face\-to\-face networking groups, we will help to ensure that the rights of older people are respected. Social cohesion and bringing generations closer together is a key theme which runs through the strategy. We know from our work in developing the strategy that there are many fantastic intergenerational projects across Wales. We want to be able to share this good work across Wales and inspire others. A video highlighting the best Wales has to offer will be shown at the International Intergenerational Week which begins on 25 April. By acknowledging and valuing the contributions older people make, we can counter ageism and work across generations to create an age friendly Wales. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Ym mis Hydref, fe wnes i lansio *Cymru o blaid pobl hŷn: ein strategaeth ar gyfer cymdeithas sy’n heneiddio*, a oedd yn nodi sut rydym am gefnogi pobl i fyw a heneiddio’n dda. Mae hefyd yn herio’r ffordd rydym yn meddwl am heneiddio. Heddiw, rwy’n cyhoeddi’r cynllun cyflawni, i’n helpu i wireddu’r weledigaeth hon. Yn rhy aml, mae heneiddio’n cael ei gysylltu â salwch a dirywiad ac mae cyfraniadau pobl hŷn i gymdeithas yn cael eu hanwybyddu. O ddarparu gofal i’r plant ifanc yn eu teuluoedd, i wirfoddoli a chydgysylltu gwasanaethau cymunedol lleol; o redeg busnesau i rannu eu gwybodaeth a’u sgiliau â chenedlaethau’r dyfodol – mae cyfraniadau pobl hŷn yn eang, yn amrywiol ac yn werthfawr. Mae pobl hŷn wedi bod yn ymwneud yn uniongyrchol â chreu *Cymru o blaid pobl hŷn*. Mae fy Fforwm Cynghori’r Gweinidog ar Heneiddio wedi bod yn ffynhonnell werthfawr o wybodaeth, gan rannu syniadau a chynrychioli barn pobl hŷn o bob rhan o Gymru. Gyda chymorth y grŵp hwn ac ystod amrywiol o bartneriaid, rydym wedi cynhyrchu’r cynllun cyflawni i ddod â’r strategaeth hon yn fyw. Mae’r cynllun cyflawni yn nodi sut y byddwn yn cyflawni’r pedwar nod allweddol yn y strategaeth. Bydd angen inni gael cefnogaeth timau ar draws Llywodraeth Cymru, awdurdodau lleol, iechyd a gofal cymdeithasol, y trydydd sector a grwpiau gwirfoddol ledled Cymru – o ddiwallu anghenion tai pobl hŷn, creu cyfleoedd i aros yn iach ac yn egnïol, i sicrhau bod gennym system drafnidiaeth sy’n addas i’w diben. I gefnogi’r cynllun cyflawni, rydym yn dyrannu £1\.1 miliwn i awdurdodau lleol i gefnogi eu hymdrechion i sicrhau aelodaeth o Rwydwaith Dinasoedd a Chymunedau o blaid pobl hŷn, Sefydliad Iechyd y Byd. Bydd Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru yn darparu cymorth ac arweiniad gwerthfawr i awdurdodau lleol wrth iddynt weithio tuag at statws o blaid pobl hŷn.  Bydd Age Cymru yn cynnal ymgyrch hawliau fel rhan o’r cynllun cyflawni. Mae canllawiau wedi’u llunio ar gyfer darparwyr gwasanaethau a’r cyhoedd ar barchu Egwyddorion y Cenhedloedd Unedig ar gyfer Pobl Hŷn. Drwy amrywiaeth o ddeunyddiau a chynhyrchion, gan gynnwys fideos ar\-lein a grwpiau rhwydweithio wyneb yn wyneb, byddwn yn helpu i sicrhau bod hawliau pobl hŷn yn cael eu parchu. Mae cydlyniant cymdeithasol a dod â chenedlaethau’n agosach at ei gilydd yn thema allweddol sy’n llifo drwy’r strategaeth. Gwyddom o’n gwaith yn datblygu’r strategaeth fod llawer o brosiectau gwych sy’n pontio’r cenedlaethau ledled Cymru. Rydym eisiau gallu rhannu’r gwaith da hwn ledled Cymru ac ysbrydoli eraill. Bydd fideo sy’n tynnu sylw at y gorau sydd gan Gymru i’w gynnig yn cael ei ddangos yn ystod Wythnos Ryngwladol Pontio'r Cenedlaethau sy’n dechrau ar 25 Ebrill. Drwy gydnabod a gwerthfawrogi’r cyfraniadau y mae pobl hŷn yn eu gwneud, gallwn wrthsefyll rhagfarn ar sail oedran a gweithio ar draws cenedlaethau i greu Cymru o blaid pobl hŷn. Caiff y datganiad hwn ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau. Os bydd yr Aelodau am imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ar y mater hwn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddaf yn hapus i wneud hynny.

Translate the text from Welsh to English.

Yn ystod argyfwng costau byw, mae'n bwysicach nag erioed bod pob mesur yn cael ei gymryd i sicrhau bod pawb, waeth beth fo’u cefndir, yn gallu cael addysg uwch. Yn 2018, cyflwynodd Llywodraeth Cymru system cymorth flaengar a theg i fyfyrwyr – ac un sy'n unigryw yn Ewrop – ar gyfer ariannu israddedigion ac ôl\-raddedigion amser llawn a rhan\-amser. Mae'r system honno’n seiliedig ar gefnogi myfyrwyr i dalu costau byw tra byddant yn astudio. Rydym wedi penderfynu bod cyfradd y cymorth i fyfyrwyr yn gysylltiedig â gwerth y Cyflog Byw Cenedlaethol – a fydd yn cynyddu'n sylweddol yn y flwyddyn ariannol 2023\-24\. Er gwaethaf pwysau parhaus ar y gyllideb, gallaf gadarnhau heddiw ein bod wedi sicrhau bod gwerth y cymorth yn cael ei gynyddu yn unol â’r Cyflog Byw Cenedlaethol yn ystod y cyfnod hwn o bwysau eithriadol costau byw. Mae hyn yn golygu y bydd cyfradd y cymorth ar gyfer cynhaliaeth sy'n cael ei thalu i fyfyrwyr addysg uwch amser llawn a rhan\-amser o Gymru yn cynyddu 9\.4% yn ystod blwyddyn academaidd 2023/24, yn amodol ar y rheoliadau sy'n cael eu gwneud yn gynnar ym mis Chwefror. Mewn cyferbyniad, mae Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi cynnydd o 2\.8% i fyfyrwyr sy'n byw fel arfer yn Lloegr. Mae ein cymorth ariannol i fyfyrwyr wedi cynyddu'n gyson yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Bydd y cynnydd hwn yn berthnasol i fyfyrwyr amser llawn a rhan\-amser a ddechreuodd gwrs ar 1 Awst 2018, neu ar ôl y dyddiad hwnnw. Mae Llywodraeth Cymru'n parhau i ddarparu'r system gyllid fwyaf flaengar i fyfyrwyr yn y DU. Mae gan fyfyrwyr israddedig o Gymru lai i'w ad\-dalu ar gyfartaledd na'u cyfoedion yn Lloegr am eu bod yn gallu cael ein pecyn hael o grantiau a benthyciadau ar gyfer costau byw. Ac mae'r lefel uchaf o gymorth grant yn cael ei rhoi i'r myfyrwyr hynny sydd fwyaf mewn angen. Mae pecyn cymorth sylweddol ar gael i fyfyrwyr rhan\-amser, sy’n galluogi myfyrwyr o bob cefndir i ddilyn cwrs astudio rhan\-amser. Ni ddylai costau byw fyth fod yn rhwystr rhag astudio mewn prifysgol. Bydd y cynnydd yn y cymorth ariannol rwy'n ei gyhoeddi heddiw yn sicrhau bod myfyrwyr o bob cefndir yn gallu manteisio ar addysg uwch.

During a cost of living crisis, it is more important than ever that every measure is taken to ensure that everyone, no matter their background, can access higher education. In 2018, the Welsh Government introduced a progressive and equitable student support system that is unique in Europe for financing full and part time undergraduates and postgraduates. This system is based on supporting students with the cost of living while they study. We have taken the decision that the rate of support for students is linked to the value of the National Living Wage – this will increase substantially in the 2023\-24 financial year. Despite continuing budget pressures, I can confirm today that we have ensured that the value of support is increased accordingly at this time of exceptional cost\-of\-living pressures. This means that the rate of maintenance support paid to full and part\-time higher education students from Wales will increase by 9\.4% for the 2023/24 academic year, subject to regulations being made early in February. In contrast, the UK Government has announced a 2\.8% increase for students ordinarily resident in England. Our financial support for students has increased steadily in recent years. This increase will apply to full and part\-time students who began a course on or after 1 August 2018\. The Welsh Government continues to provide the most progressive student finance system in the UK. Welsh undergraduate students have less to repay on average than their English peers as they can access our generous living costs package of grants and loans. The highest level of grant support is given to those students most in need. A substantial part\-time student support package is available, enabling students of all backgrounds to undertake part\-time study. Living costs should never be a barrier to studying at university. The increase in support I am announcing today will ensure that students from all backgrounds are able to access higher education.

Translate the text from Welsh to English.

Mae ein polisi profion yn seiliedig ar dystiolaeth wyddonol, ac mae ganddo ddau amcan: lleihau’r niwed sy’n cael ei achosi gan COVID\-19 a helpu’r cyhoedd a gweithwyr proffesiynol i ddychwelyd at eu bywydau arferol o dydd i ddydd. Ar hyn o bryd, rydym yn profi pobl yn y meysdd blaenoriaeth canlynol: * Pobl a dderbynnir i'r ysbyty yr amheuir bod ganddynt y coronafeirws * Staff rheng flaen y GIG a gofal cymdeithasol * Preswylwyr cartrefi gofal * Gweithwyr hanfodol eraill Ar hyn o bryd, nid yw'r dystiolaeth yn cefnogi profi pawb – mae'n awgrymu y dylid profi'r bobl hynny sydd â symptomau a sicrhau eu bod yn hunanynysu nes iddynt gael canlyniadau'r prawf. Rydym yn dysgu mwy am y coronafeirws bob dydd – mae'r dystiolaeth yn newid ac yn datblygu drwy'r adeg ac rydym yn ei hadolygu'n rheolaidd. Yn achos cartrefi gofal, lle mae nifer o bobl hŷn yn cyd\-fyw yn agos, a lle mae gan sawl un ohonynt gyflyrau iechyd sy'n bodoli eisoes, os bydd canlyniadau'r profion yn bositif, dylem dybio – a chymryd camau gweithredu – fel petai pawb yn y cartref wedi cael canlyniad positif. Wrth i fis Ebrill fynd heibio ac wrth i'r dystiolaeth barhau i ddatblygu, rydym wedi symud i sefyllfa lle rydym wedi bod yn profi holl staff a phreswylwyr cartrefi gofal pan fyddant yn dangos symptomau'r coronafeirws. Rydym hefyd wedi profi pobl sy'n cael eu rhyddhau o'r ysbyty i gartref gofal, yn cael eu derbyn i gartref gofal neu'n cael eu symud o un cartref i un arall. Mae'r dystiolaeth ddiweddaraf bellach yn dangos y dylem gynnal mwy o brofion mewn cartrefi gofal er mwyn rheoli nifer yr achosion. Mae hyn yn golygu y byddwn yn profi holl staff a phreswylwyr y cartrefi hyn pan gaiff achos o'r coronafeirws ei nodi. Mae'r dystiolaeth hefyd yn awgrymu y ceir mwy o achosion o'r coronafeirws mewn cartrefi gofal mwy o faint, lle mae mwy o bobl yn cyd\-fyw ac yn gweithio. Felly, rydym yn cyflwyno system newydd tri cham o brofi ac ymateb cyflym er mwyn helpu i ddiogelu preswylwyr a staff cartrefi gofal. Mae hyn yn fwy na dibynnu ar brofion yn unig: * Ei gwneud hi'n haws i gynnal prawf – bydd yr wyth uned profion symudol newydd, a fydd ar gael o'r wythnos yn dechrau ar 3 Mai, ynghyd â phecynnau i gynnal profion yn y cartref, pan fyddant ar gael, wedi'u hanelu at gartrefi gofal er mwyn sicrhau bod profion ar gael yn hawdd iddynt. * Profion wedi'u targedu at ardaloedd lle ceir y nifer fwyaf o achosion – byddwn yn targedu profion ac yn defnyddio unedau symudol i brofi holl breswylwyr cartrefi gofal pan fydd achos yn codi (a chartrefi gofal cyfagos o bosibl) ac yn cynnal mwy o brofion yr wythnos ganlynol. Bydd profion hefyd ar gael yn y cartrefi gofal mwyaf (lle ceir mwy na 50 o welyau) sy'n wynebu risg uwch o achosion oherwydd eu maint. * Cymorth amgylcheddol a chymorth hylendid – byddwn yn cyfuno profion â chymorth amgylcheddol ar gyfer cartrefi gofal pan gaiff ardaloedd lle ceir nifer fawr o achosion eu nodi. Bydd y drefn newydd hefyd yn cynnwys mwy o lanhau a mwy o fesurau rheoli heintau. Bydd canllawiau wedi'u diweddaru yn cael eu darparu i'r sector er mwyn cefnogi'r mesurau amgylcheddol hyn.   Byddwn yn parhau i ddefnyddio ein capasiti i brofi mewn cartrefi gofal er mwyn cefnogi'r broses o roi diagnosis o'r coronafeirws a'i drin yn effeithiol.

Our testing policy is based on scientific evidence. We are testing people with symptoms in the following priority areas: * People admitted to hospitals with suspected coronavirus * Frontline NHS and social care staff * Care home residents * Other critical workers At present, the evidence does not support blanket testing – it points to testing people who have symptoms and isolating them until the test results come back. We are learning more about coronavirus every day – the evidence is constantly changing and emerging and we keep it under constant review. In the case of care homes, where a number of older people are living closely together, many of whom will have underlying health conditions, if the results of the tests are positive, we should assume – and take actions – as if everyone in the home has tested positive.  As April has progressed and as the evidence has continued to develop, we have moved to a position where we have been testing all care home staff and residents when they show symptoms of coronavirus. We have also tested people who are discharged from hospital to a care home, admitted to a care home or transferred from one home to another. The latest evidence now shows we should extend testing in care homes to manage outbreaks. This means we will be testing all staff and residents in those care homes when an outbreak of coronavirus is identified.  The evidence also suggests there is a greater prevalence of coronavirus in larger care homes, where there are more people living and working.  We are therefore introducing a new, three\-stage testing and rapid response to help protect care home residents and staff. This does not rely on testing alone: * Making it easier to get a test done – the eight new mobile testing units, which will be available from the week beginning May 3, and home testing kits, when they become available, will be focused towards care homes to ensure testing is easily available. * Targeted testing on outbreak hot spot areas–we will target testing and deploy the mobile units to test all residents in care homes in cases where an outbreak occurs (and potentially in neighbouring care homes) and repeat testing the following week. Testing will also be available in the largest care homes (those with more than 50 beds) which are at greater risk of experiencing an outbreak because of their size. * Environmental and hygiene support –we will combine testing with environmental support for care homes when hotspots are identified. Increased cleaning, including the provision of hand sanitiser and increased infection control measures will accompany the testing regime. Updated guidance to support these environmental measures will be provided to the sector. We will continue to use our testing capacity in care homes to support the diagnosis and the effective treatment of coronavirus.

Translate the text from English to Welsh.

The expansion of the Flying Start programme is part of a phased expansion of early years provision to all two\-year\-olds in Wales, with a particular emphasis on strengthening Welsh\-medium provision. This is a commitment in the Co\-operation Agreement between the Welsh Government and Plaid Cymru. The first phase, which began in September 2022, aimed to deliver all four elements of the Flying Start programme, including childcare for two to three\-year\-olds, to an additional 2,500 children aged 0 to four. Figures from local authorities show that the end of March 2023, 3,178 children had been reached, meaning 600 more children than planned have been able to benefit from the support Flying Start provides. The number of Welsh\-medium childcare places taken up has also increased over the same time. Hannah Jones, from Ceredigion, is one parent who has benefited from Phase one of the Flying Start programme. She said: > We have benefited greatly from the support Flying Start has given us. Aside from the fact that they now have funding in place for the children to attend our local Meithrin, they have also supported us immensely with our youngest child who has additional needs. They have supported us as a family and have also put in place the relevant agencies for extra support. We are extremely grateful. The Deputy Minister for Social Services Julie Morgan will today attend the Supporting Families, Parents and Children Conference 2023, being held at the International Convention Centre Wales, in Newport. She said: > We know high quality learning and care in early years supports child development and plays an important role in preparing children for school. > > > > So I am delighted even more children have been able to benefit from the first phase of the expansion of Flying Start than we originally aimed. > > > > This is a testament to the work of local authorities, NHS and the childcare sector to extend Flying Start services and to provide high\-quality provision – particularly in those communities facing the greatest challenges. > > > > Today’s conference is an opportunity to celebrate the achievements which have been realised as a result of this partnership working, and share best practice as we continue this important work to support children and families. > > > > We are making excellent progress delivering on our Programme for Government commitment to expand funded childcare to two\-year\-olds. Our Childcare Offer also provides 30 hours of funded childcare a week for up to 48 weeks a year for three and four\-year\-olds of eligible parents, which includes parents in education or training – compared to 38 weeks of the year in England, which is for working parents only. Minister for Education and Welsh Language Jeremy Miles said: > Many children start their learning journey in a childcare setting and it is very heartening to see that take up of Welsh\-medium childcare places has increased. > > > > Welsh belongs to us all, children learning and enjoying our language from an early start benefits them enormously. As a government we are committed to reaching a million Welsh speakers by 2050 and encouraging new learners is crucial to achieving this. The funded childcare offer in the medium of Welsh is one of many ways in which we providing practical support to new learners. Plaid Cymru Designated Member Siân Gwenllian said: > Investment in the early years can be a game\-changer for children’s educational outcomes. It is fantastic to see the progress being made on our Co\-operation Agreement Commitment to offer free childcare to all two\-year\-olds. > > > > Thousands of people across Wales are working hard to help us achieve this commitment – from those planning new provision to those working at settings to deliver the childcare. Their work is so important and is making a real difference to children’s formative years, and to their families. I look forward to continuing to work with the Welsh Government as the expansion continues. Over the next two years the Flying Start programme will support more than 9,500 extra two\-year\-olds thanks to a further £46m investment. This is in addition to the Childcare Offer, which provides 30 hours of funded childcare for 48 weeks a year for working parents and those in education and training with children aged three and four.

Mae ehangu’r rhaglen Dechrau’n Deg yn rhan o ehangu’r ddarpariaeth blynyddoedd cynnar yn raddol i bob plentyn dwyflwydd oed yng Nghymru, gyda phwyslais arbennig ar gryfhau’r ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg. Mae hwn yn ymrwymiad yn y Cytundeb Cydweithio rhwng Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru. Nod y cam cyntaf, a ddechreuodd ym mis Medi 2022, oedd darparu pob un o bedair elfen y rhaglen Dechrau’n Deg, gan gynnwys gofal plant i’r rhai rhwng dwy a thair oed, i 2,500 o blant ychwanegol rhwng 0 a 4 oed. Mae ffigurau gan awdurdodau lleol yn dangos bod 3,178 o blant wedi’u cyrraedd erbyn diwedd mis Mawrth 2023\. Golyga hyn fod 600 yn fwy o blant na’r disgwyl wedi gallu elwa ar y gefnogaeth y mae Dechrau’n Deg yn ei darparu. Mae nifer y lleoedd gofal plant cyfrwng Cymraeg sy’n cael eu llenwi hefyd wedi cynyddu dros yr un cyfnod. Mae Hannah Jones, o Geredigion, yn un rhiant sydd wedi elwa ar gam cyntaf y rhaglen Dechrau’n Deg. Dywedodd: > Rydyn ni wedi elwa’n fawr ar y gefnogaeth y mae Dechrau’n Deg wedi’i rhoi i ni. Ar wahân i’r ffaith eu bod bellach yn ariannu lleoedd y plant yn y Cylch Meithrin lleol, maen nhw hefyd wedi ein cefnogi’n aruthrol gyda’n plentyn ieuengaf sydd ag anghenion ychwanegol. Maen nhw wedi ein cefnogi fel teulu ac maen nhw hefyd wedi rhoi’r asiantaethau perthnasol ar waith i sicrhau bod gennym gefnogaeth ychwanegol. Rydyn ni fel teulu yn ddiolchgar iawn. Heddiw bydd Julie Morgan, y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol yn mynd i Gynhadledd Cefnogi Teuluoedd, Rhieni a Phlant 2023, a gynhelir yng Nghanolfan Gynadledda Ryngwladol Cymru, Casnewydd. Dywedodd: > Rydyn ni’n gwybod bod dysgu a gofal o ansawdd uchel yn y blynyddoedd cynnar yn cefnogi datblygiad plant ac yn chwarae rhan bwysig o ran paratoi plant ar gyfer yr ysgol. > > > > Felly, rwy’n falch iawn bod hyd yn oed mwy o blant wedi gallu elwa ar gam cyntaf y gwaith o ehangu Dechrau’n Deg nag yr oeddem wedi’i fwriadu’n wreiddiol. > > > > Mae hyn yn dyst i waith awdurdodau lleol, y Gwasanaeth Iechyd Gwladol a’r sector gofal plant i ymestyn gwasanaethau Dechrau’n Deg a sicrhau darpariaeth o ansawdd uchel – yn enwedig yn y cymunedau hynny sy’n wynebu’r heriau mwyaf. > > > > Mae’r gynhadledd heddiw yn gyfle i ddathlu’r hyn a gyflawnwyd yn sgil y gwaith partneriaeth hwn, a rhannu arferion gorau wrth i ni barhau â’r gwaith pwysig hwn i gefnogi plant a theuluoedd. > > > > Rydyn ni’n gwneud cynnydd rhagorol o ran cyflawni’r ymrwymiad yn ein Rhaglen Lywodraethu i ehangu gofal plant a ariennir i blant dwyflwydd oed. Mae ein Cynnig Gofal Plant hefyd yn darparu tri deg awr o ofal plant a ariennir yr wythnos am hyd at bedwar deg wyth wythnos y flwyddyn i blant tair a phedair oed rhieni cymwys, sy’n cynnwys rhieni mewn addysg neu hyfforddiant – o’i gymharu â thri deg wyth wythnos y flwyddyn yn Lloegr, a hynny ar gyfer rhieni sy’n gweithio yn unig. Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: > Mae llawer o blant yn dechrau ar eu taith ddysgu mewn lleoliad gofal plant ac mae’n galonogol iawn gweld bod y nifer sy’n manteisio ar leoedd gofal plant cyfrwng Cymraeg wedi cynyddu. > > > > Mae’r Gymraeg yn perthyn i ni i gyd, ac mae plant sy’n dysgu ac yn mwynhau ein hiaith o’r cychwyn cyntaf yn cael budd mawr o hynny. Fel llywodraeth, rydyn ni wedi ymrwymo i gyrraedd miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050 ac mae annog dysgwyr newydd yn hanfodol i gyflawni hyn. Mae’r Cynnig Gofal Plant a ariennir drwy gyfrwng y Gymraeg yn un o sawl ffordd yr ydym yn darparu cymorth ymarferol i ddysgwyr newydd. Dywedodd Aelod Dynodedig Plaid Cymru, Siân Gwenllian: > Gall buddsoddi yn y blynyddoedd cynnar fod yn allweddol ar gyfer canlyniadau addysgol plant. Mae’n wych gweld y cynnydd sy’n cael ei wneud o ran ein hymrwymiad yn y Cytundeb Cydweithio i gynnig gofal plant am ddim i bob plentyn dwyflwydd oed. > > > > Mae miloedd o bobl ledled Cymru yn gweithio’n galed i’n helpu i gyflawni’r ymrwymiad hwn – o’r rhai sy’n cynllunio darpariaeth newydd i’r rhai sy’n gweithio mewn lleoliadau i ddarparu’r gofal plant. Mae eu gwaith mor bwysig ac mae’n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i flynyddoedd ffurfiannol plant, ac i’w teuluoedd. Rwy’n edrych ymlaen at ddal ati i weithio gyda Llywodraeth Cymru wrth i’r ehangu barhau. Dros y ddwy flynedd nesaf, bydd rhaglen Dechrau’n Deg yn cefnogi mwy na 9,500 yn ychwanegol o blant dwyflwydd oed diolch i fuddsoddiad pellach o £46m. Mae hyn yn ychwanegol at y Cynnig Gofal Plant, sy’n darparu 30 awr o ofal plant wedi’i ariannu am 48 wythnos y flwyddyn i rieni sy’n gweithio a’r rhai mewn addysg a hyfforddiant sydd â phlant tair a phedair oed.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, rwy’n lansio ymgynghoriad ar reolau drafft sy’n nodi sut y dylid cynnal etholiadau os yw prif gyngor yn penderfynu ei fod yn dymuno defnyddio’r system pleidlais sengl drosglwyddadwy (system STV).  Rhoddodd Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 yr opsiwn i brif gynghorau yng Nghymru ddewis rhwng system ‘y cyntaf i’r felin’ a system STV ar gyfer cynnal etholiadau i brif gynghorau. Mae’r un Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru sicrhau bod yna reolau ar gyfer cynnal etholiad i brif gyngor gan ddefnyddio system STV.  Bydd y 22 o brif gynghorau yng Nghymru i gyd yn parhau i ddefnyddio’r system ‘y cyntaf i’r felin’ oni bai eu bod yn penderfynu newid yn unol â’r weithdrefn a nodir yn Neddf 2021\. Byddai angen i’r cyngor o dan sylw basio cynnig cyn 15 Tachwedd yn y flwyddyn sydd dair blynedd cyn y disgwylir cynnal yr etholiad cyffredin nesaf. I newid y system ar gyfer yr etholiadau llywodraeth leol nesaf yn 2027, byddai angen i hyn ddigwydd cyn 15 Tachwedd 2024\. Mae Rheolau Etholiadau Lleol (Prif Ardaloedd) (Cymru) 2021 yn pennu sut mae’n rhaid cynnal etholiadau i brif gynghorau. Ar hyn o bryd, nid ydynt yn gwneud darpariaeth ar gyfer cynnal etholiadau pan ddefnyddir system STV. I fynd i’r afael â hyn, ac er mwyn cefnogi cynghorau i wneud penderfyniad gwybodus ynglŷn â newid y system bleidleisio maen nhw’n ei defnyddio, rydym wedi llunio rheolau drafft, sef Rheolau Etholiadau Lleol (Prif Ardaloedd) (Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy) (Cymru) 2023, sy’n nodi sut y byddai etholiad llywodraeth leol yn gweithredu gan ddefnyddio system STV. Bydd yr ymgynghoriad yn para am gyfnod o wyth wythnos yn dechrau ar 10 Chwefror, ac rwy’n edrych ymlaen at glywed gan bartïon â diddordeb cyn gwneud y rheolau hyn yn ffurfiol.

Today I am launching a consultation on draft rules which set out how elections should be run if a principal council decides that it wishes to use the Single Transferable Voting (STV) system.  The Local Government and Elections (Wales) Act 2021 gave principal councils in Wales the option to choose between ‘first past the post’ and STV systems for principal council elections. The same Act requires the Welsh Ministers to ensure there are rules for the conduct of a principal council election using STV.  All 22 principal councils in Wales will continue to use the first past the post system unless they decide to change in accordance with the procedure set out in the 2021 Act. The council would need to pass a resolution before 15 November in the year that is three years before the next ordinary election is due to be held. To change the system for the next local government elections in 2027 this would be before 15 November 2024\. The Local Elections (Principal Areas) (Wales) Rules 2021 set out how elections to principal councils must be conducted. They do not yet make provision for the conduct of elections where the STV system is in use. To address this and to support councils to make an informed choice about changing the system of voting which they use, we have prepared draft rules, the Local Elections (Principal Areas) (Single Transferable Vote) (Wales) Rules 2023, which set out how a local government election would operate using STV. The consultation will run for a period of eight weeks commencing 10 February and I look forward to hearing from interested parties prior to formally making these additional rules.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’n dda gen i gyhoeddi bod yr Adroddiad Blynyddol cyntaf, fel sy’n ofynnol gan Ddeddf Trais yn erbyn Menywod, Cam\-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015 (“y Ddeddf”) wedi ei osod gerbron y Cynulliad. Mae’r adroddiad yn ymdrin â’r cyfnod rhwng y dyddiad y daeth adran 12 o’r Ddeddf i rym (sef 5 Hydref 2015\) a diwedd y flwyddyn ariannol ganlynol (31 Mawrth 2017\). Mae'n trafod y cynnydd a wnaethpwyd o ran cyflawni diben y Ddeddf a’r nodau sydd i’w gweld yn y strategaeth genedlaethol sy’n ategu’r Ddeddf. Mae’r adroddiad yn nodi’r cynnydd sylweddol a wnaethpwyd o ran rhoi'r Ddeddf ar waith, megis penodi’r Cynghorydd Cenedlaethol cyntaf, datblygu ffordd o drafod Trais yn erbyn Menywod, Cam\-drin Domestig a Thrais Rhywiol ar lefel yr ysgol gyfan a sefydlu Fframwaith Hyfforddi Cenedlaethol sy'n ymdrin â'r pwnc. Hefyd, lansiwyd yr ymgyrch “Gofyn a Gweithredu”. Gallwch weld yr adroddiad yma: http://www.assembly.wales/laid documents/gen\-ld11358/gen\-ld11358\-w.pdf

I am pleased to announce that the first Annual Report, as required by the Violence against Women, Domestic Abuse and Sexual Violence (Wales) Act 2015 (“the Act”) has been laid in the Assembly. The report, which covers the period of time between the date section 12 of the Act came into force (5 October 2015\) and the end of the following financial year (31 March 2017\), addresses progress made towards achieving the purpose of the Act and the objectives set out in the Act’s accompanying national strategy. The report lays out the significant progress made against implementation of the Act, including the appointment of the first National Adviser, development of a whole school approach to Violence against Women, Domestic Abuse and Sexual Violence, the establishment of the National Training Framework on Violence against Women, Domestic Abuse and Sexual Violence, and the launch of “Ask and Act”. The report can be accessed here: http://www.assembly.wales/laid documents/gen\-ld11358/gen\-ld11358\-e.pdf         

Translate the text from English to Welsh.

Indoor hospitality businesses will be able to re\-open from Monday May 17; indoor entertainment venues will also re\-open and there will be an increase in the number of people able to attend organised indoor and outdoor activities. The First Minister will also confirm international travel will resume from Monday but extra safeguards will be put in place for people returning from some countries to prevent coronavirus re\-entering Wales. Earlier this week, the Welsh Government announced additional financial support for businesses still affected by coronavirus restrictions – they will be able to claim up to £25,000 more in support to help meet ongoing costs. The announcement was the first to be made by the incoming government and was the first phase of a £200m package earmarked to help businesses affected by the pandemic. First Minister Mark Drakeford said: > “Thanks to everyone’s hard work and ongoing efforts, we can take another step towards relaxing the coronavirus restrictions and move to alert level 2 on Monday. > > > “Indoor hospitality will be able to reopen, a move that will be welcomed by many of us as we look forward to enjoying a drink, a meal and the company of friends and family in a café or pub. > > > “By sticking with the rules and our successful vaccine programme, we are making really good progress in controlling the virus and keeping rates low. > > > “But the pandemic isn’t over – the new, so\-called Indian variant of concern is another unwanted twist in this pandemic, which we are monitoring closely.” The changes to the coronavirus restrictions, which will come into force from Monday 17 May include: * Indoor hospitality can re\-open – 6 people from up to 6 households (not including children under 11\) can book * All holiday accommodation can re\-open fully * Entertainment venues, including cinemas, bingo halls, bowling alleys, indoor\-play centres and areas, casinos, amusement arcades, and theatres can re\-open. Cinemas, theatres concert halls and sports grounds can sell food and drink as long as it is consumed in a seated area for watching the performance * Indoor visitor attractions, including museums and galleries can re\-open * Up to 30 people can take part in organised indoor activities and up to 50 people in organised outdoor activities. This includes wedding receptions and wakes. International travel will resume from Monday 17 May. A traffic light system, aligned with England and Scotland, will be introduced. Countries will be classified as green, amber and red. This means people living in Wales will be able to travel to a small number of foreign destinations without the need to quarantine on their return. Mandatory quarantine for countries not on the green list remains in place. From Monday 24 May, a paper\-based vaccination status will be available for people in Wales who have had 2 doses of vaccination and need to urgently travel to a country that requires covid vaccination proof. However, the Welsh Government continues to advise people to only travel abroad for essential purposes. If public health conditions remain positive, the next 3\-week review will consider: * Further changes to meeting people in private homes * Increasing the number of people who can meet outdoors and the number of people who can attend organised activities and events, including wedding receptions, to 50 indoors and 100 outdoors * Permitting larger\-scale events to take place indoors and outdoors.

O ddydd Llun, Mai 17, bydd busnesau lletygarwch dan do yn cael ailagor, bydd lleoliadau adloniant dan do hefyd yn ailagor, a chaiff mwy o bobl fynd i gweithgareddau wedi’u trefnu dan do ac yn yr awyr agored. Bydd y Prif Weinidog hefyd yn cadarnhau y bydd teithio rhyngwladol yn ailddechrau o ddydd Llun, ond caiff mesurau diogelu ychwanegol eu rhoi ar waith ar gyfer y rheini sy’n dychwelyd o rai gwledydd er mwyn atal y coronafeirws rhag dod yn ôl i mewn i Gymru. Yn gynharach yr wythnos hon, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru gymorth ariannol i fusnesau y mae cyfyngiadau’r coronafeirws yn dal i effeithio arnynt – bydd modd iddynt hawlio hyd at £25,000 yn rhagor i helpu gyda’u costau. Hwn oedd cyhoeddiad cyntaf y llywodraeth newydd, gan arwyddo rhan gyntaf pecyn gwerth £200m sydd wedi’i neilltuo i helpu busnesau sy’n dioddef yn sgil y pandemig. Dywedodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford: > “Diolch i waith caled pawb a’r ymdrechion rydych chi’n dal i’w gwneud, fe allwn ni gymryd cam arall tuag at lacio cyfyngiadau’r coronafeirws a symud i lefel rhybudd 2 ddydd Llun. > > > “Bydd modd i letygarwch dan do ailagor, cam y bydd llawer ohonon ni’n ei groesawu wrth inni edrych ymlaen at fwynhau diod, pryd o fwyd a chwmni ffrindiau a theulu mewn caffi neu dafarn. > > > “Drwy ddal ati i gadw’r rheolau a gweithredu ein rhaglen frechu lwyddiannus, rydyn ni’n gwneud cynnydd da iawn o ran rheoli’r feirws a chadw’r cyfraddau yn isel. > > > “Ond dydy’r pandemig ddim drosodd – mae’r amrywiolyn newydd o India sy’n peri pryder yn dro arall yn stori’r pandemig hwn nad oedden ni am ei weld, ac rydyn ni’n ei fonitro’n ofalus.” Mae’r newidiadau i gyfyngiadau’r coronafeirws, a ddaw i rym ddydd Llun 17 Mai, yn cynnwys y canlynol: * Gall lleoliadau lletygarwch dan do ailagor \- gall chwe pherson o hyd at chwe aelwyd (heb gynnwys plant o dan 11 oed) archebu * Gall pob llety gwyliau ailagor yn llawn * Gall lleoliadau adloniant, gan gynnwys sinemâu, neuaddau bingo, alïau bowlio, canolfannau chwarae dan do, casinos, arcedau difyrion a theatrau ailagor. Gall sinemâu, theatrau, neuaddau cyngerdd a meysydd chwaraeon werthu bwyd a diod cyn belled â’i fod i’w fwyta a’i yfed wrth eistedd i wylio’r perfformiad; * Gall atyniadau dan do i ymwelwyr ailagor, gan gynnwys amgueddfeydd ac orielau; * Gall hyd at 30 o bobl gymryd rhan mewn gweithgareddau dan do wedi’u trefnu a hyd at 50 o bobl mewn gweithgareddau awyr agored wedi’u trefnu. Mae hyn yn cynnwys derbyniadau priodas a the angladd. Bydd teithio rhyngwladol yn ailddechrau ddydd Llun 17 Mai. Bydd system goleuadau traffig yn cael ei chyflwyno, a fydd yn cyd\-fynd â’r system a fydd yn cael ei defnyddio yn Lloegr a’r Alban. Bydd gwledydd yn cael eu dosbarthu i gategorïau gwyrdd, oren a choch. Mae hyn yn golygu y gall pobl sy’n byw yng Nghymru deithio i nifer bach o gyrchfannau tramor heb orfod bod mewn cwarantin ar ôl dychwelyd. Mae cwarantin yn orfodol o hyd i’r rhai sy’n cyrraedd o wledydd nad ydynt ar y rhestr werdd. O ddydd Llun 24 Mai ymlaen, bydd statws brechiad ar gael ar bapur i bobl yng Nghymru sydd wedi cael dau ddos o’r brechiad ac sydd angen teithio ar frys i wlad sy’n ei gwneud yn ofynnol iddynt ddangos prawf o’u brechiadau Covid. Fodd bynnag, mae Llywodraeth Cymru yn parhau i gynghori pobl i beidio â theithio dramor ond pan fydd hynny’n hanfodol. Os bydd yr amodau o ran iechyd y cyhoedd yn aros yn gadarnhaol, bydd yr adolygiad tair wythnos nesaf yn ystyried y canlynol: * Newidiadau pellach o ran cwrdd â phobl mewn cartrefi preifat; * Cynyddu nifer y bobl a all gwrdd yn yr awyr agored a nifer y bobl a all fynd i weithgareddau a digwyddiadau wedi’u trefnu, gan gynnwys derbyniadau priodas, i 50 dan do a 100 yn yr awyr agored; * Caniatáu i ddigwyddiadau mwy o faint gael eu cynnal dan do ac yn yr awyr agored.

Translate the text from Welsh to English.

Yn ddiweddar, aeth Gweinidog yr Economi a minnau ar ymweliadau tramor. Teithiodd Gweinidog yr Economi i’r Emiraethau Arabaidd Unedig, ar gyfer Expo'r Byd yn Dubai, a theithiais i i Frwsel. Buom mwn cyfres o ddigwyddiadau i hyrwyddo Cymru ac i ddathlu Dydd Gŵyl Dewi. Ar 1 Mawrth, bûm yn cyfarfod â phartneriaid tramor a rhyngwladol. Yn y bore, roeddwn yn falch o gael cymryd rhan yn y rhith\-ddigwyddiad i lofnodi’n Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth gyda Rhaglawiaeth Oita yn Japan. Mae'r Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth yn benllanw tair blynedd o weithgarwch ar ôl Cwpan Rygbi'r Byd yn Japan yn 2019 i ffurfioli'r cysylltiadau rhwng Cymru ac Oita ym maes chwaraeon, y celfyddydau a diwylliant, y byd academaidd, twristiaeth a'r sector bwyd a diod. Y prynhawn hwnnw, teithiais i Lundain ar gyfer cinio i nodi Dydd Gŵyl Dewi, a gynhaliwyd gan Uchel Gomisiynydd Canada yn Nhŷ Canada. Roedd y digwyddiad yn rhan o flwyddyn o weithgareddau sy’n cael eu cynnal gan ein dwy wlad drwy’n rhaglen Cymru yng Nghanada 2022 a menter Uchel Gomisiwn Canada, Canada Goes Cymru. Cafodd Cymru yng Nghanada 2022 ei lansio’n ffurfiol yng Nghanada mewn digwyddiad cyfatebol ym Mhreswylfa Uwch Gomisiynydd y DU yn Ottawa ar Ddydd Gŵyl Dewi, dan arweiniad Swyddfa Llywodraeth Cymru ym Montréal. Ar 2 Mawrth, roeddwn ym Mrwsel ar gyfer cyfres o ddigwyddiadau gydag uwch Aelodau o Senedd Ewrop i gadarnhau ymrwymiad Cymru i Ewrop, i drafod y berthynas rhwng Cymru a’r UE, ac i rannu pryderon am y sefyllfa sy'n datblygu yn Wcráin. Cyfarfûm â Llysgennad y DU i'r UE er mwyn rhannu syniadau am sut y gall Cymru weithio gyda Llywodraeth y DU ym Mrwsel, a chynhaliais ddigwyddiad ar gyfer rhanddeiliaid er mwyn cyflwyno agenda Cymru ar gyfer ymgysylltu ag Ewrop, ac er mwyn trafod y sefyllfa yn Wcráin. Mae barn gadarnhaol yn eu plith am awydd Cymru i barhau i gynnal ein cysylltiadau â'n cymdogion Ewropeaidd, ac mae yno hefyd ymdeimlad o werthoedd a safbwyntiau cyffredin. Mae cryn ddiddordeb hefyd ymhlith partneriaid Ewropeaidd am raglen gyfnewid ryngwladol newydd Cymru ar gyferdysgu, Taith, a chydnabyddiaeth bod hon yn fenter sy'n dangos ymrwymiad Cymru i bartneriaethau rhyngwladol. Roedd gan Weinidog yr Economi raglen dri diwrnod yn yr Emiraethau Arabaidd Unedig rhwng 28 Chwefror a 2 Mawrth – yr un pryd â thaith fasnach gan Lywodraeth Cymru i'r Emiraethau Arabaidd Unedig er mwyn hoelio sylw ar y diwydiant technoleg. Canolbwyntiwyd yn ystod y diwrnod cyntaf ar gysylltiadau masnach a buddsoddi rhwng Cymru a'r Emiraethau Arabaidd Unedig, ac ymhlith y digwyddiadau yr oedd cyfarfod a Chennad Llywodraeth Cymru i'r Emiraethau Arabaidd Unedig, cyfarfod bwrdd crwn gyda chwmnïau o Gymru sydd â chanolfan yn Dubai, cyfarfod gyda Gweinidog Gwladol yr Emiraethau Arabaidd Unedig dros Fasnach Dramor, a thrafodaeth gyda Llysgennad y DU i'r Emiraethau Arabaidd Unedig ar gysylltiadau dwyochrog rhwng yr Emiraethau Arabaidd Unedig a’r DU. Cafwyd cyfle hefyd i fynd o amgylch Pafiliwn y DU yn Expo'r Byd cyn cynnal cinio i arddangos allforion bwyd a diod o Gymru. Ar yr ail ddiwrnod, bu'r Gweinidog yn cyfarfod â Chomisiynydd Masnach y DU ar gyfer y Dwyrain Canol a phrif negodwr y DU ar gyfer y negodiadau arfaethedig ar Gytundeb Masnach Rydd gyda Chyngor Cydweithredu'r Gwlff. Ar ôl y cyfarfod, buont yn ymweld gyda’i gilydd â Phafiliwn Wcráin i fynegi’u cefnogaeth ac i adael negeseuon unigol o gefnogaeth oddi wrth y ddwy wlad ar y 'wal gefnogaeth' yn y pafiliwn. Roedd noson 1 Mawrth yn gyfle i'r Gweinidog draddodi araith yn dathlu’r ffaith bod Cymru yn genedl sy'n gyfrifol ar lefel fyd\-eang, ac i gynnal derbyniad Dydd Gŵyl Dewi ar gyfer rhanddeiliaid allweddol, gan gynnwys cynhyrchwyr bwyd o Gymru. Ar ddiwrnod olaf y rhaglen, manteisiodd y Gweinidog ar y cyfle i ymuno â chwmnïau technegol ariannol o Gymru wrth iddynt ymweld â FinTech Hive Dubai yn rhan o’u taith fasnach. Cafodd gyfarfod wedyn yn Abu Dhabi gyda'r gronfa cyfoeth sofran sy’n arwain y Bartneriaeth Buddsoddi Sofran rhwng yr Emiraethau Arabaidd Unedig a’r DU i drafod meysydd sydd o ddiddordeb i'r ddwy ochr. Roedd yr ymweliad ag Abu Dhabi yn gyfle hefyd i gyfarfod â datblygwr mwyaf blaenllaw'r Emiraethau Arabaidd Unedig ym maes ynni adnewyddadwy a datblygu trefol cynaliadwy. Mae'r Gweinidog yn edrych ymlaen at gynnal ymweliadau cyfatebol â Chymru eleni ar gyfer y bobl y bu’n cyfarfod â nhw yn Abu Dhabi er mwyn cael dangos cwmnïau o Gymru iddyn nhw. Daeth ei ymweliad i ben â digwyddiad ar gyfer y Cymry ar wasgar (Rhwydwaith Menywod o Gymru mewn Busnes yn yr Emiraethau Arabaidd Unedig), partneriaid a rhanddeiliaid i nodi Diwrnod Rhyngwladol y Menywod.         Roedd y ddau ymweliad tramor hyn yn rhan o raglen fyd\-eang lawer ehangach o ddigwyddiadau gan Llywodraeth Cymru i ddathlu Dydd Gŵyl Dewi.

The Minister for Economy and I recently undertook overseas visits to the United Arab Emirates, for the World Expo in Dubai, and Brussels respectively. We had a series of engagements to promote Wales and celebrate St David’s Day. On 1 March, I met with overseas and international partners. In the morning, I was pleased to take part in the virtual signing event for our Memorandum of Understanding (MOU) with the Oita Prefecture in Japan. The MOU is the culmination of three years of activity following the Rugby World Cup in Japan in 2019 to formalise links between Wales and Oita in sport, art and culture, academia, tourism and the food and drink sector. That afternoon, I travelled to London for a dinner to mark St David’s Day hosted by the Canadian High Commissioner in Canada House. The event was part of a year of activity being undertaken by our two countries through our own Wales in Canada 2022 programme and the High Commission’s Canada Goes Cymru initiative. Wales in Canada 2022 was formally launched in Canada at a reciprocal event at the UK High Commissioner’s Residence in Ottawa on St David’s Day, led by our Welsh Government Office in Montréal. On 2 March, I was in Brussels for a series of engagements with senior MEPs to affirm Wales’ commitment to Europe, to discuss Wales’ ongoing relationship with the EU, and to share concerns about the unfolding situation in Ukraine. I met the UK Ambassador to the EU to share ideas about how Wales can work with the UK Government in Brussels and I hosted an event for stakeholders to present Wales’ ongoing agenda for European engagement and discuss the situation in Ukraine. There is a positive view of Wales’ desire to remain connected to our European neighbours, and a sense of shared values and perspectives. There is also significant interest amongst European partners about Wales’ new international learning exchange programme, Taith, and recognition that this is a concrete initiative demonstrating Wales’ commitment to international partnerships. The Minister for Economy had a three day programme in the United Arab Emirates from 28 February to 2 March \- alongside a Welsh Government trade mission to the UAE which focussed on the tech industry. The first day focussed on trade and investment links between Wales and the UAE and included a meeting with the Welsh Government Envoy to the UAE, a roundtable with Welsh companies who have a base in Dubai, a meeting with the UAE Minister of State for Foreign Trade and a discussion with the UK Ambassador to the UAE on UK UAE bilateral relations. There was also the opportunity to tour the UK Pavilion at World Expo before hosting a dinner to showcase food and drink exports from Wales. Day 2 saw the Minister meeting the UK’s Trade Commissioner for the Middle East and the UK’s lead negotiator for the forthcoming Free Trade Agreement negotiations with the Gulf Cooperation Council.  They then paid a joint visit to the Ukrainian Pavilion to express their solidarity and leave individual messages of support from both nations on the pavilion’s ‘solidarity wall’. The evening of 1 March was an opportunity for the Minister to deliver a speech celebrating Wales as a globally responsible nation and to host a St David’s Day reception for key stakeholders, including Welsh food producers. On the final day of the programme, the Minister took the opportunity to join Welsh fintech companies on a visit to Dubai’s Fintech Hive as part of their trade mission. This was followed by a meeting in Abu Dhabi with the sovereign wealth fund at the forefront of the UAE\-UK Sovereign Investment Partnership to discuss areas of mutual interest. The visit to Abu Dhabi also included a meeting with the UAE’s leading developer of renewable energy and sustainable urban development.  The Minister is looking forward to hosting reciprocal visits to Wales for those he met in Abu Dhabi during the course of this year to showcase Welsh companies. His visit was rounded off with an event for Welsh diaspora (the Welsh Women in Business in the UAE Network), partners, and stakeholders to mark International Women’s Day.          Both of these overseas visits were part of a much wider Welsh Government global programme of events to celebrate St David’s Day.

Translate the text from English to Welsh.

The reappointments have been made by the Minister for Health and Social Services and they will represent North Wales and South Glamorgan Community Health Councils. Each CHC covers a distinct geographical area in Wales, which aligns with the local health board responsible for designing and delivering NHS services in that area. The councils are responsible for regularly visiting and scrutinising local health services and, working with their respective health boards, engaging with their communities to ensure they are being suitably represented. Members are responsible for representing the interests of patients and the public in the planning and agreement of NHS service changes, as well as enabling them to raise concerns about the services they receive through an Independent Complaints Advocacy service. The members will not be paid for their work, but they will be entitled to travel and subsistence allowances whilst carrying out business related to their roles. From April 2023, the new Citizen Voice Body (CVB) will replace the CHCs and will continue to represent the voice of patients for their healthcare and in addition, social care services. These reappointments have been made for two years to provide some stability for the CHCs and allow them to retain experienced members during the establishment of the CVB. The new CVB will operate a volunteer scheme and there will be opportunities for CHC members to become volunteers, should they wish to do so. The following Community Health Council members have been re\-appointed: ### South Glamorgan CHC * Robert Henley for the period of 2 years from 31 July 2022 to 30 July 2024\. * Shirley Willis for the period of 2 years from 30 September 2022 to 29 September 2024\. * Stephen Nicholls for a period of 2 years from 30 September 2022 to 29 September 2024\. ### North Wales CHC * Myfanwy Baines for the period of 2 years from 31 July 2022 to 30 July 2024\. * Dianne Gill for the period of 2 years from 31 August 2022 to 30 August 2024\.

Mae’r penodiadau wedi’u gwneud gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, a bydd yr aelodau’n cynrychioli Cynghorau Iechyd Cymuned Gogledd Cymru a De Morgannwg. Mae pob Cyngor Iechyd Cymuned yn cwmpasu ardal ddaearyddol benodol yng Nghymru, sy’n cyd\-fynd â’r bwrdd iechyd lleol sy’n gyfrifol am gynllunio a darparu gwasanaethau’r GIG yn yr ardal honno. Mae’r cynghorau’n gyfrifol am fynd ati’n rheolaidd i ymweld â gwasanaethau iechyd lleol a chraffu arnynt. Gan weithio gyda’u byrddau iechyd perthnasol, maent yn ymgysylltu â’u cymunedau i sicrhau eu bod yn cael eu cynrychioli’n addas. Mae’r aelodau’n gyfrifol am gynrychioli buddiannau cleifion a’r cyhoedd wrth gynllunio newidiadau i wasanaethau’r GIG a chytuno arnynt. Maent hefyd yn eu galluogi i fynegi pryderon am y gwasanaethau y maent yn eu cael, drwy wasanaeth Eiriolaeth Annibynnol ar gyfer Cwynion. Ni fydd yr aelodau’n cael eu talu am eu gwaith, ond bydd ganddynt hawl i lwfansau teithio a chynhaliaeth wrth gyflawni busnes sy’n gysylltiedig â’u rôl. O fis Ebrill 2023, bydd Corff newydd Llais y Dinesydd yn disodli’r Cynghorau Iechyd Cymuned. Bydd yn parhau i gynrychioli llais cleifion o ran eu gofal iechyd, ac yn gwneud hynny yng nghyswllt gwasanaethau gofal cymdeithasol yn ogystal. Mae’r penodiadau hyn am gyfnod o ddwy flynedd er mwyn rhoi sefydlogrwydd i’r Cynghorau Iechyd Cymuned a’u galluogi i gadw aelodau profiadol yn ystod y broses o sefydlu Corff Llais y Dinesydd. Bydd Corff Llais y Dinesydd yn gweithredu cynllun gwirfoddoli a bydd cyfleoedd i aelodau Cynghorau Iechyd Cymuned ddod yn wirfoddolwyr os ydynt yn dymuno. Mae’r aelodau a ganlyn o Gynghorau Iechyd Cymuned wedi’u hailbenodi: ### Cyngor Iechyd Cymuned De Morgannwg * Robert Henley am y cyfnod o ddwy flynedd o 31 Gorffennaf 2022 hyd 30 Gorffennaf 2024\. * Shirley Willis am y cyfnod o ddwy flynedd o 30 Medi 2022 hyd 29 Medi 2024\. * Stephen Nicholls am gyfnod o ddwy flynedd o 30 Medi 2022 hyd 29 Medi 2024\. ### Cyngor Iechyd Cymuned Gogledd Cymru * Myfanwy Baines am y cyfnod o ddwy flynedd o 31 Gorffennaf 2022 hyd 30 Gorffennaf 2024\. * Dianne Gill am y cyfnod o ddwy flynedd o 31 Awst 2022 hyd 30 Awst 2024\.

Translate the text from Welsh to English.

Agorwyd y swyddfa newydd yng Nghanada fel rhan o ymdrechion Llywodraeth Cymru i ehangu ei gwaith tramor. Y nod yw hybu masnach a mewnfuddsoddi i farchnadoedd newydd a marchnadoedd sydd eisoes yn bodoli, a hyrwyddo Cymru i'r byd.  Mae Cymru'n allforio mwy a mwy i Ganada, gyda chynnydd o bron i 70% yn yr allforion yn ystod y flwyddyn hyd at fis Mehefin 2017 o gymharu â'r 12 mis blaenorol. Amcangyfrifwyd eu bod werth tua £392 miliwn. Mae Canada hefyd yn fewnfuddsoddwr gwerthfawr, gyda dros 25 o gwmnïau o’r wlad yn dewis sefydlu yng Nghymru dros y blynyddoedd diwethaf gan gyflogi dros 4,000 o bobl. Yn eu plith mae CGI, cwmni â'i bencadlys ym Montréal. I gwmnïau o Ganada o'r sector TGCh, Gwasanaethau Ariannol a Phroffesiynol, Awyrofod a Gweithgynhyrchu, mae Cymru’n lle ardderchog i fuddsoddi.  Dywedodd y Prif Weinidog, Carwyn Jones:  > "Mae agor ein swyddfa newydd ym Montréal yn brawf o’r camau cadarnhaol a rhagweithiol rydyn ni'n eu cymryd i gynyddu ein presenoldeb mewn marchnadoedd byd\-eang pwysig fel Canada, a chynyddu masnach a mewnfuddsoddiad. Mae hyn yn bwysicach nag erioed wrth i ni baratoi ar gyfer y posibilrwydd \- nad ydyn ni am ei weld \- o orfod masnachu y tu allan i'r Farchnad Sengl ac Undeb Tollau'r Undeb Ewropeaidd.  > > "Rydyn ni hefyd yn awyddus i ddenu mwy o fyfyrwyr o Ganada i ddilyn o leiaf ran o'u hastudiaethau yng Nghymru. Bydd ein swyddfa newydd ym Montréal yn ein helpu i feithrin a thyfu ein cysylltiadau, sydd eisoes yn gryf, â sefydliadau addysg uwch ac addysg bellach, ac yn ein helpu i ddenu mwy o fyfyrwyr o Ganada i astudio yng Nghymru." Ar hyn o bryd mae bron i 300 o fyfyrwyr o Ganada yn astudio ym mhrifysgolion Cymru. Bydd agor swyddfa newydd ym Montréal yn helpu i hybu'r cysylltiadau hyn a chynyddu nifer y myfyrwyr o Ganada sy'n astudio mewn Sefydliadau Addysg Uwch a Phellach yng Nghymru. Mae gan Gymru gysylltiadau cryf eisoes â Phrifysgolion Canada. Yn eu plith mae trefniant cyfnewid Prifysgol Aberystwyth â Phrifysgol McGill, Montréal a phrosiect Horizon 2020 rhwng Ysgol Gwyddorau'r Ddaear Prifysgol Caerdydd ac Université Laval ym Montréal.

The new office in Canada is part of the Welsh Government’s expansion of its overseas operations, which is aimed at boosting trade and inward investment to new and existing markets and promoting Wales to the world.  Canada is a growing export market for Wales and in the year to June 2017 Welsh exports to Canada increased by almost 70% on the previous 12 months and were valued at around £392m. Canada is also a valued inward investor, with over 25 Canadian companies having chosen to set up in Wales in recent years employing over 4,000 people, this includes Montreal\-headquartered CGI. Canadian companies from the ICT, Financial \& Professional Services, Aerospace and Manufacturing are seeing Wales as a great place to invest.  The First Minister said: > “The opening of our new office in Montreal highlights the positive and proactive steps we are taking to increase our presence in  key global markets such as Canada, and grow trade and inward investment. This has never been more important as we prepare for the unwanted possibility of trade outside of the EU’s Customs Union and the Single Market.  > > > “We are also keen to attract more Canadian students to undertake at least part of their studies in Wales. Our new office in Montreal will help us to foster and grow our already strong links with Canadian higher and further education institutions and enable us to attract more Canadian students to study in Wales.” Currently almost 300 Canadian students are studying at Welsh universities. The opening of the new office in Montreal will help to boost these links and increase the number of Canadian students studying at Welsh further and higher education institutions. Wales already has strong links with Canadian universities. These include Aberystwyth University’s exchange agreement with McGill University, Montréal and Cardiff University’s School of Earth Science’s Horizon 2020 project with Université Laval in Montréal.  

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r Gronfa Drawsnewid newydd yn adeiladu ar lwyddiant y Rhaglen Llyfrgelloedd Dysgu Cymunedol ar gyfer llyfrgelloedd, gan ei hymestyn i amgueddfeydd ac archifau am y tro cyntaf. Bydd y cyllid cyfalaf hwn yn gweld nifer o lyfrgelloedd ac amgueddfeydd yn trawsnewid eu gwasanaethau i wella profiad yr ymwelydd yn sylweddol, cynnig gwasanaethau newydd a'u gwneud yn fwy cynaliadwy a chadarn. Dywedodd Ken Skates,  Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a'r Seilwaith: > “Mae'n bleser mawr gennyf gyhoeddi bron i  £2\.7 miliwn ar gyfer ein hamgueddfeydd, ein harchifau a'n llyfrgelloedd. Mae'r gwasanaethau diwylliannol hyn yn datblygu ffyrdd o sicrhau bod mwy o bobl yn mwynhau diwylliant, gan wella yr hyn sydd ar gael iddynt yn greadigol ac o ran eu haddysgu, a galluogi pobl i gyrraedd eu potensial drwy gyfleoedd newydd.  > > > > > "Mae trawsnewid y profiad diwylliannol ac addysgol hwn i gynnig mwy o gyfleoedd i fwynhau diwylliant yn ganolog i'r cyllid hwn. Rwyf am i gynifer â phosib o bobl weld y casgliadau diwylliannol  amrywiol a'r cyfleoedd i ddysgu sydd ar gael mewn amgueddfeydd, llyfrgelloedd ac archifau ledled Cymru.  > > > > > "Mae Llywodraeth Cymru yn ymroddedig i gefnogi'r gwasanaethau a'r cyfleusterau pwysig hyn a byddem yn annog pawb i ymweld â hwy a darganfod, dysgu a mwynhau cyfoeth ein diwylliant." Bydd y Gronfa yn moderneiddio pum llyfrgell yn Ninbych, Caergybi, Pontypridd, Trefyclo a Townhill, gan sefydlu canolfannau cymunedol newydd ble y gall gwsmeriaid fanteisio ar amrywiol wasanaethau megis tai neu wasanaethau cymunedol, ochr yn ochr ag ystod amrywiol o gyfleusterau llyfrgelloedd.  Mae cyllid hefyd ar gael ar gyfer llyfrgell Rhydaman i greu Stordy Creadigol mewn partneriaeth â darparwyr gwasanaethau eraill, gan gynnig lleoliad uwch\-dechnolegol i bobl ddysgu amrywiol sgiliau creadigol a diwylliannol.  Bydd chwe amgueddfa yn derbyn cyllid trawsnewid i sicrhau bod mwy o'r cyhoedd yn gallu defnyddio eu cyfleusterau a'u casgliadau, yn amrywio o arwyddion cyffwrdd ar gyfer Amgueddfa Dinbych\-y\-Pysgod, i greu cyfleusterau newydd addysgol ar gyfer Oriel Ynys Môn a gosod goleuadau newydd fel rhan o ail\-ddatblygiad Amgueddfa Ceredigion i wella profiad  yr ymwelydd.   Bydd cyllid Llywodraeth Cymru hefyd o gymorth i'r cyfleusterau digidol sydd gan amgueddfeydd, archifau a llyfrgelloedd, gan gynnwys  Gwasanaeth y Llyfrgell Ddigidol Genedlaethol, sy'n caniatâu i gwsmeriaid ddefnyddio e\-lyfrau, cylchgronnau cyfrifiadurol, e\-lyfrau clyweledol, e\-gomics, a chyfeirlyfrau, ble bynnag a phryd bynnag y maent eisiau hynny.  Bydd gwasanaethau archifau ledled Cymru yn elwa o gyllid i fynd i'r afael â'r her o gadw ein treftadaeth ddigidol, a gwella mynediad ar\-lein i wybodaeth am adnoddau archifol.

The new Transformation Fund builds on the success of the Community Learning Libraries Programme for libraries, extending it to museums and archives for the first time. This capital funding will see a number of libraries and museums transform their services to significantly improve the visitor experience, offer new services and develop their sustainability and resilience. The Cabinet Secretary for Economy and Infrastructure, Ken Skates, said: > “I am pleased to announce this funding of over £2\.7 million for our museums, archives and libraries. These important cultural services are developing ways to engage more people to participate in culture, improving their creative and learning offers, and enabling people to reach their potential through new opportunities.  > > “Transforming the cultural and learning experience to open up opportunities to participate in culture is central to this funding. I want as many people as possible to experience the varied and stimulating cultural collections and learning experiences which are available in museums, libraries and archives across Wales.  > > “The Welsh Government is dedicated to supporting these important services and facilities and I'd encourage and recommend everyone to pay them a visit and discover, learn and to enjoy the richness of our culture.” The Fund will modernise five libraries in Denbigh, Holyhead, Knighton, Pontypridd and Townhill, establishing new community hubs where customers can access a range of services such as housing or community facilities, alongside an extensive range of library amenities.  Funding is also provided for Ammanford library to for the creation of a Creative Store (Stordy Creadigol) in partnership with other service providers, offering a high\-tech ‘maker space’ where people can learn a range of creative and cultural skills.  Six museums will receive transformation funding to increase public access to their facilities and collections, ranging from tactile signage for Tenby Museum, to creating new educational facilities at Oriel Ynys Mon and installing new lighting as part of the redevelopment of Ceredigion Museum to improve the visitor experience.  Welsh Government funding will also support the digital offer from museums, archives and libraries, including the National Digital Library Service, which allows customers to access free e\-books, e\-zines, e\-audio books, e\-comics, and reference sources, wherever and whenever they want.  Archive services across Wales will benefit from funding to address the challenges of preserving our digital heritage, and to improve online access to information about archival resources.

Translate the text from English to Welsh.

Members will be aware of the measures which have been put in place to protect people living and working in care homes from the risk of COVID\-19 infection. This has included a restriction on visits from family and friends in all but exceptional circumstances. We recognise in particular the impact that these restrictions are having on the well\-being of people living in care homes. It has been exceptionally difficult for all concerned. However, the easing of restrictions on 1 June gave us all the opportunity to meet people from one other household outdoors and within a 5 mile travelling distance. The Welsh Government Deputy Director General, Health and Social Services Group, wrote to all care home providers on 5 June to support them in their planning to accommodate outdoor visits safely, consistent with the current stage of lockdown: https://gov.wales/visits\-care\-homes\-and\-coronavirus\-guidance\-service\-providers     Consistent with the Chief Medical Officer’s advice face coverings are not required to be worn by visitors, when visits are outdoors and social distancing is maintained. A further letter has been issued to clarify this to the sector. Officials are working with Care Inspectorate Wales, Public Health Wales and stakeholders including the Older People’s Commissioner and Care Forum Wales to develop more detailed guidance. This will be published in the coming weeks, and will be kept under review as lockdown restrictions change.   

Bydd yr Aelodau’n gwybod am y mesurau sydd wedi bod ar waith i ddiogelu pobl sy’n byw ac yn gweithio mewn cartrefi gofal rhag y perygl o gael eu heintio gan COVID \-19\. Roedd y mesurau hyn yn cynnwys cyfyngu ar ymweliadau gan deulu a ffrindiau, heblaw o dan amgylchiadau eithriadol. Rydym yn cydnabod yr effaith y mae cyfyngiadau o’r fath yn ei chael ar lesiant y bobl sy’n byw mewn cartrefi gofal, ac mae wedi bod yn hynod anodd i bawb sydd wedi ymwneud â hyn. Fodd bynnag, mae llacio’r cyfyngiadau ar 1 Mehefin wedi rhoi’r cyfle i bawb gwrdd â phobl eraill yn yr awyr agored, cyn belled â bod y bobl hynny’n dod o’r un aelwyd, a bod yr aelwyd honno o fewn pellter teithio o 5 milltir. Ysgrifennodd Dirprwy Gyfarwyddwr Cyffredinol y Grŵp Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn Llywodraeth Cymru at bob darparwr cartref gofal ar 5 Mehefin i roi cymorth gyda’r gwaith o drefnu ymweliadau awyr agored sy’n ddiogel ac yn unol â gofynion y cyfyngiadau cyfredol: https://llyw.cymru/ymweliadau\-i\-gartrefi\-gofal\-ar\-coronafeirws\-canllawiau\-i\-ddarparwyr\-gwasanaeth.  Yn unol â Chyngor y Prif Swyddog Meddygol, nid oes gofyn i ymwelwyr wisgo masgiau meddygol, os yw’r ymweliadau’n digwydd yn yr awyr agored a bod pellter cymdeithasol yn cael ei gynnal. Mae llythyr pellach wedi'i anfon i egluro hyn i'r sector. Mae swyddogion yn gweithio gydag Arolygiaeth Gofal Cymru, Iechyd Cyhoeddus Cymru, a rhanddeiliaid gan gynnwys y Comisiynydd Pobl Hŷn a Fforwm Gofal Cymru i ddatblygu canllawiau manylach. Fe gyhoeddir y canllawiau hynny yn ystod yr wythnosau nesaf, a byddant yn cael eu hadolygu’n rheolaidd wrth i’r cyfyngiadau newid.

Translate the text from English to Welsh.

Built in an old chapel, and part funded by the Welsh Government, the centre includes a theatre and space for activities. It provides opportunities for local people to learn the language and to socialise and take part in cultural activities through the medium of Welsh. The centre is also home to the Urdd and Mudiad Meithrin in the area who provide opportunities for young people to learn, play and socialise in Welsh. Eluned Morgan said: > “I have been very impressed with what I have seen at Canolfan Soar today. Menter Iaith Merthyr, Yr Urdd and Mudiad Meithrin are providing wide ranging opportunities for people of all ages to use, practice and enjoy the language at grass roots level. > > “Increasing the use of the Welsh Language in daily life is vital if we are to reach our ambitious target of a million Welsh speakers by 2050\. Centres like Canolfan Soar play a key role in achieving this, particularly in areas like Merthyr that are predominantly English speaking.”

Mae’r Ganolfan, sy’n cael ei hariannu’n rhannol gan Lywodraeth Cymru, mewn hen gapel ac mae’n cynnwys theatr a man ar gyfer gweithgareddau. Mae’n rhoi cyfle i’r trigolion lleol ddysgu’r iaith, cymdeithasu a chymryd rhan mewn gweithgareddau diwylliannol drwy gyfrwng y Gymraeg. Canolfan Soar yw cartref yr Urdd a Mudiad Meithrin yr ardal. Maent yn rhoi cyfle i bobl ifanc ddysgu, chwarae a chymdeithasu yn Gymraeg. Dywedodd Eluned Morgan: > “Mae’r hyn welais i yng Nghanolfan Soar heddiw wedi creu cryn argraff arna i. Mae Menter Iaith Merthyr, yr Urdd a’r Mudiad Meithrin yn rhoi cyfleoedd di\-rif i bobl o bob oed ddefnyddio, ymarfer a mwynhau’r iaith ar lawr gwlad. > > “Mae cynyddu’r defnydd o’r Gymraeg mewn bywyd bob dydd yn hanfodol os ydym am gyrraedd y targed uchelgeisiol o filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050\. Mae Canolfan Soar a chanolfannau tebyg yn chwarae rhan hanfodol yn y gwaith hwn, yn enwedig mewn ardaloedd fel Merthyr, lle mae’r rhan fwyaf yn siarad Saesneg.”

Translate the text from Welsh to English.

Ar 24 Ionawr 2023, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Diwrnod Cofio’r Holocost 2023 (dolen allanol).

On 24 January 2023, an oral statement was made in the Senedd: Holocaust Memorial Day 2023 (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Ar 8 Mawrth 2022, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Cymru Gryfach, Decach, Wyrddach: Cynllun ar gyfer Cyflogadwyedd a Sgiliau (dolen allanol).

On 8 March 2022, an oral statement was made in the Senedd: Stronger, Fairer, Greener Wales: A Plan for Employability and Skills (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Mae cynllun blaenllaw Llywodraeth Cymru, Cynllun Gostyngiadau’r Dreth Gyngor, eisoes yn helpu bron i 300,000 o gartrefi ag incwm isel â’u biliau treth gyngor bob blwyddyn. Mae’n bosibl fod hawl gennych i dalu llai o dreth gyngor: * os ydych yn credu eich bod yn byw ar incwm isel * os ydych yn byw ar eich pen eich hun neu gyda phobl/plant nad ydynt yn talu treth gyngor * os ydych yn fyfyriwr * os ydych yn anabl * os oes gennych nam meddyliol difrifol Mae sicrhau bod cartrefi sy'n agored i niwed yn gallu manteisio ar y cymorth y mae ganddynt hawl iddo yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru. Y llynedd, comisiynodd y Gweinidog Cyllid ymchwil annibynnol i ddeall effaith Credyd Cynhwysol Llywodraeth y DU ar Gynllun Gostyngiadau’r Dreth Gyngor ac ôl\-ddyledion rhent yng Nghymru. Mae'r adroddiad terfynol, sydd wedi’i gyhoeddi heddiw, yn dangos bod llawer o gartrefi yng Nghymru wedi gweld bod symud i system y Credyd Cynhwysol yn gallu cael effaith negyddol ar ddyfarniadau ynghylch gostyngiadau’r dreth gyngor, dyled y dreth gyngor neu ôl\-ddyledion rhent. Mae'r adroddiad hefyd yn manylu ymhellach am rai o'r opsiynau ar gyfer gwneud newidiadau i Gynllun Gostyngiadau'r Dreth Gyngor ac yn tynnu sylw at yr anawsterau y mae rhai cartrefi yn eu hwynebu wrth geisio deall y system Credyd Cynhwysol a’i pherthynas â'r Cynllun Gostyngiadau. Dywedodd y Gweinidog Cyllid, Rebecca Evans: > "Rydyn ni’n cydnabod bod hwn yn gyfnod tu hwnt o anodd i bawb a bod llawer o gartrefi ledled Cymru yn ei chael yn anodd ymdopi'n ariannol oherwydd effeithiau COVID\-19\. Mae sicrhau bod pawb yn cael y cymorth y mae ganddynt yr hawl iddo gyda’u treth gyngor yn rhan bwysig o'n hymrwymiad i wneud y dreth yn decach. > > > "Er nad yw’r adroddiad sy’n cae ei gyhoeddi heddiw yn ystyried yr effeithiau sy’n deillio o’r pandemig, bydd y canfyddiadau’n ein helpu i ystyried y camau nesaf y mae angen eu cymryd i wrthdroi’r effaith negyddol y gallai system Credyd Cynhwysol Llywodraeth y Deyrnas Unedig ei chael ar rai o'r bobl fwyaf agored i niwed yng Nghymru. > > > “Rydyn ni’n parhau i edrych hefyd ar y dewisiadau posibl ar gyfer diwygio trethi lleol a’r system cyllid llywodraeth leol yn gyffredinol yng Nghymru.”

With more people than ever facing financial hardship due to the coronavirus crisis, Finance Minister Rebecca Evans is urging everyone to check if they are eligible for help with paying their council tax bills.  The Welsh Government’s flagship Council Tax Reduction Scheme (CTRS) already supports almost 300,000 low\-income households in Wales every year with their council tax bills. You may be entitled to pay less council tax if: * you believe you live on a low income * you live alone, or with people/children who do not pay council tax * you are a student * you are disabled * you are severely mentally impaired Ensuring that vulnerable households are benefiting from the help they are entitled to is a priority for the Welsh Government. Last year, the Finance Minister commissioned independent research to understand the impact of the UK government’s Universal Credit on the CTRS and rent arrears in Wales. The final report out today shows that for many households in Wales, the move to Universal Credit can have a negative impact on council tax reduction awards, council tax debt or rent arrears. The report also provides more detail about some of the options for making changes to the Council Tax Reduction Scheme and highlights the difficulties some households face in understanding the Universal Credit system as well as its relationship with the CTRS. Finance Minister Rebecca Evans said: > “We recognise this is an incredibly challenging time for everyone, with many households across Wales struggling to cope financially due to the effects of COVID\-19\. Ensuring every household receives the council tax support they are entitled to is an important part of our commitment to making council tax fairer. > > > “Whilst today’s report doesn’t take into account the emerging effects of the pandemic, the findings will help us to consider the next steps that are needed to improve the negative impact the UK government’s Universal Credit system can have on some of the most vulnerable people in Wales. > > > “At the same time we are continuing to examine the potential options for reforming local taxation and the wider local government finance system in Wales.”

Translate the text from Welsh to English.

Ymhellach i’m datganiad ar 18 Mawrth, gallaf gadarnhau bod y Prif Swyddog Meddygol wedi cyhoeddi’r canllawiau canlynol ar gyfer GIG Cymru. Cafodd y coronafeirws newydd ei deipio a’i adnabod yn enetig ar 7 Ionawr 2020\. Dair wythnos yn ddiweddarach, roedd y ganolfan feiroleg arbenigol o fewn Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi dechrau profi am y feirws hwn. Mae’r capasiti profi wedi parhau i gael ei gynyddu a gall Iechyd Cyhoeddus Cymru nawr wneud dros 800 o brofion y dydd. O 1 Ebrill, bydd modd gwneud 5,000 o brofion pellach y dydd (cyfanswm – 6,000 y dydd). O 7 Ebrill, bydd modd gwneud 2,000 o brofion pellach y dydd (cyfanswm – 8,000 y dydd). Erbyn diwedd mis Ebrill, mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn anelu at allu gwneud hyd at 9,000 o brofion y dydd yng Nghymru. Mae hefyd lawer iawn o waith yn mynd rhagddo ar lefel y DU i roi prawf newydd ar waith. Nid oes amcangyfrif ar hyn o bryd o ran pryd y bydd y prawf hwn ar gael na faint o brofion newydd y dydd y bydd modd eu gwneud yng Nghymru, ond byddaf yn darparu’r wybodaeth hon pan fydd gennym y manylion. Hoffwn atgoffa pawb bod hunanynysu a chadw pellter cymdeithasol yn hollol hanfodol ar hyn o bryd os ydym am oedi lledaeniad y feirws hwn. Mae angen inni i gyd ddilyn y cyngor hwn nawr i ddiogelu ein gilydd a’n teuluoedd a helpu i sicrhau nad yw ein Gwasanaeth Iechyd yn cael ei lethu gan achosion. Fel yr arfer, byddaf yn parhau i roi’r wybodaeth ddiweddaraf ichi.

Further to my statement on 18 March, I can confirm the Chief Medical Officer has issued the following guidance to NHS Wales. The novel Coronavirus was genetically typed and identified on 7 January 2020\. 3 weeks later the specialist virology centre within Public Health Wales had commenced testing for this virus. Testing capacity has continued to be ramped up and Public Health Wales now has capacity for over 800 tests per day.  From 1 April, this will increase by a further 5,000 tests per day (total – 6,000 daily). From 7 April, this will increase by a further 2,000 tests per day (total – 8,000 daily). By end of April, Public Health Wales are aiming to have capacity to undertake up to 9,000 tests per day in Wales. There is also a significant amount of work progressing at a UK level to roll out a new test. There are no estimates currently available to indicate when this will be available or the numbers of new tests that can be performed daily in Wales, but I will provide this information when we have a clear indication. I would like to remind everyone that self\-isolation and social distancing are absolutely fundamental at this stage if we are to delay the spread of this virus. We all need to follow this advice now to protect each other and our families and to help ensure our NHS is not overwhelmed with cases. As ever, I will keep you regularly updated.

Translate the text from English to Welsh.

I have recently returned from the EU Fisheries Council on European fishing opportunities for 2017\. I am grateful to fisheries and recreational angling representatives with whom I recently met to help identify the key stocks of interest to Wales.  As the industry has already undertaken voluntary sustainability measures and produced clear socio\-economic evidence, I was able to make a strong case when I met with the Presidency and Commission alongside Ministerial colleagues, George Eustice MP, the Defra Minister of State, Fergus Ewing MSP, Cabinet Secretary for Rural Economy and Connectivity, Scottish Government, and Michelle McIlveen MLA, Minister for Agriculture, Environment and Rural Affairs, Northern Ireland Government. In line with our commitments on sustainable natural resource management, my priority was to safeguard fish stocks, whilst also securing a positive outcome for those coastal communities whose economies depend so much on the sea.  There is a need to fish at sustainable levels based on the best available scientific advice.  Finding the right balance in the negotiations was a challenge. I am pleased to inform Members earlier this morning, we were successful in securing a deal on Wales’ priorities.  These were: 1\. **Commercial Sea Bass Fishery** \- The retention of the use of selective netting within the seabass fishery.  This was a significant challenge as the stock remains in a recovering state.  However, working within the overall sustainable envelope, we secured a modest increase to allow catches of 250 kg per month for netters.  Initial proposals would have seen no provision at all for netting in 2017\. 2\. **Recreational Sea Bass fishery** – I made a case to increase the amount available to recreational angling,  however, the Commission and Presidency could only justify a roll\-over of arrangements from 2016 – namely catch and release for the first 6 months of the year followed by a one fish per day bag limit for the remainder of the year. 3\. **Commercially Important Species** \- in line with evidence, I negotiated a roll over in the Total Allowable Catch (TAC) on commercially important skates and rays and sole in the Bristol Channel.  The proposal was for a cut in both of these species, however, a 5% increase in Skate and Ray and an 8% increase in sole were agreed. I believe a strong and fair balance was struck between protecting the economic interests of small\-scale fishers and recreational anglers with the need to move stocks toward the position where they can be fished sustainably into the future.              

Rwyf wedi dychwelyd yn ddiweddar o Gyngor Pysgodfeydd yr UE ar gyfleoedd pysgota Ewropeaidd 2017\. Rwy’n ddiolchgar i’r pysgodfeydd a chynrychiolrwyr pysgota hamdden, y cyfarfyddais â hwy yn ddiweddar, i helpu i nodi’r prif stociau sydd o fudd i Gymru.  Gan bod y diwydiant eisoes wedi cymeryd camau cynaliadwyedd gwirfoddol ac wedi cynnig tystiolaeth glir economaidd\-gymdeithasol, roedd yn bosibl imi baratoi achos cryf pan gyfarfyddais â’r Llywyddiaeth a’r Comisiwn gyda’r cydweithwyr Gweinidogol, George Eustice AS, Gweinidog Gwladol Defra, Fergus Ewing MSP, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi Wledig a Chysylltedd, Llywodraeth yr Alban, a  Michelle McIlveen MLA, y Gweinidog dros Amaethyddiaeth, yr Amgylchedd a Materion Gwledig, Llywodraeth Gogledd Iwerddon.   Yn unol â’n hymrwymiadau i reoli adnoddau naturiol yn gynaliadwy, fy mlaenoriaeth oedd diogelu stociau pysgod, tra hefyd yn sicrhau canlyniadau positif ar gyfer y cymunedau arfordirol hynny y mae eu heconomïau’n dibynnu cymaint ar y môr.  Mae angen pysgota ar lefelau cynaliadwy, yn seiliedig ar y cyngor gwyddonol gorau sydd ar gael.  Roedd dod o hyd i’r cydbwysedd iawn yn y trafodaethau yn heriol.   Rwy’n falch o hysbysu’r Aelodau ein bod, yn gynharach yn y bore, wedi llwyddo i sicrhau cytundeb ar flaenoriaethau Cymru.  Sef:   1\. Pysgodfa Fasnachol Draenogod y Môr– Parhau i ddefnyddio rhwydau dethol o fewn pysgodfa draenogod y môr.  Roedd hyn yn her sylweddol gan bod y stoc yn parhau i adfer.  Fodd bynnag, gan weithio o fewn yr amlen gynaliadwy gyffredinol, llwyddwyd i gael cynnydd bychan i ganiatâu dalfeydd o 250kg y mis i rwydwyr. Y cynigion cychwynnol oedd dim darpariaeth o gwbl ar gyfer rhwydo yn 2017\. 2\. Pysgodfa Hamdden Draenogod y Môr  – Paratowyd achos gennyf i gynyddu y pysgod sydd ar gael ar gyfer genweirwyr hamdden. Fodd bynnag, gallai’r Comisiwn a’r  Llywyddiaeth ond cyfiawnhau parhâd o drefniadau 2016 – sef dal a rhyddhau ar gyfer 6 mis cyntaf y flwyddyn, ac yna gyfyngu i un pysgodyn y dydd ar gyfer gweddill y flwyddyn.     3\. Rhywogaethau Pwysig yn Fasnachol – Yn unol â’r dystiolaeth, trafodais barhâu â Chyfanswm y Ddalfa a Ganiateir (TAC) ar forgathod a lledenod pwysig yn fasnachol ym Môr Hafren.  Y cynnig oedd gostyngiad ar gyfer y ddwy rywogaeth hon, fodd bynnag, cytunwyd ar gynnydd o 5% ar gyfer morgathod a chynnydd o 8% ar gyfer lledenod.   Rwy’n credu inni gytuno ar gydbwysedd cadarn a theg rhwng diogelu buddiannau economaidd pysgotwyr bychain a genweirwyr hamdden â’r angen i symud stociau tuag at sefyllfa ble y gallant gael eu pysgota yn gynaliadwy yn y dyfodol.  

Translate the text from English to Welsh.

Statistics Wales Demography newsletter: December 2023

Cylchlythyr demograffeg Ystadegau Cymru: Rhagfyr 2023

Translate the text from English to Welsh.

In 2011, the Ministerial Task and Finish Group on Welfare Reform, which I now chair, commissioned a three\-stage programme of research to assess the impact of the UK Government’s welfare reforms in Wales. Today, the first part of the Stage 3 research has been published. The report aims to provide an evidence base for the potential impacts of the welfare reforms on those with protected characteristics in Wales. However, the evidence base is limited for some of the aggregate impacts and for the impact on certain protected characteristics. Therefore, where possible, this report has looked at the impacts of each of the main reforms in isolation and focuses on four protected characteristics (gender, disabled people, age, and race and ethnicity). It analyses the numbers affected, income losses, impacts on poverty, work incentives (i.e. the proportion of earnings lost in tax and withdrawn benefits) and employment, and wider considerations such as online access.      The benefit system distinguishes between disabled and non\-disabled people and younger and older people given that these characteristics generally require different support needs. The same is not true for gender, race and ethnicity; therefore, the benefit rules do not differentiate between these characteristics. However, this analysis shows that some groups may be more affected by the welfare reforms because other characteristics, such as income, skill levels, qualifications, work status and family structure, are more prevalent in some groups than in others. With a few exceptions, the benefit and tax credit changes tend to adversely affect more females than males in terms of the impact on incomes. Overall, non\-working lone parent households, most of whom are female, are amongst those who incur the largest income losses. However, lone parents are expected to benefit from a significantly increased incentive to work more hours. By contrast, many women in couples (particularly those with children), are more likely to be second earners than men, and so will see a reduced incentive to work. This is because of the focus of Universal Credit (UC) on helping to get the first earner into work. A greater proportion of women will also be affected by the significantly tougher work\-search requirements under UC. Furthermore, the single UC household payment is more likely to be paid to the head of the benefits unit, which is more likely to be male. This may disadvantage some women. Major changes have already been made to disability and sickness benefits with more to come later this year. The impacts of such reforms are expected to be more pronounced in Wales than in the UK as a whole given the relatively high proportion of people in Wales receiving these benefits. The Department for Work and Pensions has put in place some protection for disabled groups via exemptions and increased Discretionary Housing Payments (DHPs); however, there will be significant impacts on disabled people and also their carers. Although sample sizes on which conclusions are based are small, research by the Institute for Fiscal Studies (IFS) suggests that, on average, households with someone receiving a disability benefit will have an improved incentive to be in work. In addition, those who are already in work and in receipt of a disability benefit will see a substantial improvement in the incentive to increase their earnings. However, incentives to increase their earnings will deteriorate for those in work with a partner receiving a disability benefit. Overall, pensioners are largely unaffected as most reforms apply to working\-age benefits. Given that some of the reforms specifically relate to certain age groups, they will inevitably have a disproportionate impact on these groups. Although older working\-age people are more likely to see an income loss under UC than younger people (who will tend to see an income gain), overall the reforms in aggregate will mean that they see a greater strengthening of the incentive to be in paid work. On average, older working\-age people who are already in work will also see an improvement in the incentive to increase earnings, although this improvement is greater for those aged 25–54\. However, incentives for those who are under 25 and already in work to increase their earnings will deteriorate.   Some of the welfare reforms, such as the household benefit cap, are likely to have a disproportionate impact on Black and minority ethnic claimants because of the characteristics of some of these households (for example, larger family size among certain ethnic minority groups). Although sample sizes are small, IFS research suggests that, on average, the reforms will strengthen the incentive for white people to be in work and weaken the incentive for non\-white people to be in work. This is because non\-white people have a greater likelihood of having dependent children, and therefore tend to fall into groups that see a weakening of the incentive to be in work. For those in work, on average, both white and non\-white groups are expected to see an improvement in the incentive to increase their earnings. However, the improvement for non\-white groups will likely be smaller, again because of other characteristics such as earnings.  Some of the above groups, such as disabled and older people, may also have difficulty making online claims for UC. The changes that will be implemented are numerous and complex and in some instances offset each other in terms of likely impacts on income and employment incentives. However, it is clear that there are instances where the reforms are likely to lead to a disproportionate impact on some groups with protected characteristics. Given these findings, the Welsh Government will aim to target its policies and support to help mitigate such adverse impacts where possible. Welfare is not devolved, and given the scale of the UK Government’s welfare reforms, the Welsh Government is not resourced to compensate for all of the impacts on people in Wales. However, we are committed to do all in our power to mitigate some of the worst impacts of the reforms. On 21 May, the then Minister for Communities and Tackling Poverty made a statement in the Siambr, setting out the Welsh Government’s reaction to the UK Government’s changes in the provision of welfare. He outlined the Welsh Government’s strategy which focuses on tackling poverty, and on action to build resilient communities, alongside local government, the third sector and Communities First clusters. It is no coincidence that some of those with protected characteristics are also more likely to find themselves experiencing poverty. On 3 July I jointly launched Building Resilient Communties: Taking Forward the Tackling Poverty Action Plan. The Plan focuses on three aims, and includes targets and milestones to support the delivery of these aims: * Preventing poverty will contribute to reducing inequality at the earliest possible stage and breaking the link between socio\-economic disadvantage, educational under\-achievement and the impaired life chances that flow from these. Therefore, the Welsh Government aims to improve the overall attainment levels of Flying Start children and students eligible for free school meals. * Helping people into work \- The best route out of poverty is through employment, therefore the Welsh Government will continue to help people to improve their skills and qualifications, and address other barriers to employment. These include the accessibility of transport and buildings, and poverty of aspiration. Therefore, the Welsh Government's aims include reducing the number of workless households, especially those with children, and the number of young people who are not in employment, education or training. * Mitigating the impact of poverty \- The Welsh Government aims to ensure fair and equal access to high\-quality health, housing, financial and digital services regardless of where people live or what their incomes are. This will also help to mitigate in\-work poverty. Recognising employment as a route out of poverty, the Plan also includes an ambitious target to provide an additional 5,000 training and employment places for people in workless households. It will work with the Welsh Government's Strategic Equality Plan to improve outcomes for people in Wales.    

Yn 2011, gwnaeth y Grŵp Gorchwyl a Gorffen Gweinidogol ar Ddiwygio Lles, a gaiff ei gadeirio gen i bellach,  gomisiynu rhaglen ymchwil tri cham i asesu effaith diwygiadau lles Llywodraeth y DU yng Nghymru.  Heddiw, cyhoeddwyd rhan gyntaf ymchwil Cam 3\. Nod yr adroddiad yw darparu sail dystiolaeth ar gyfer effeithiau posibl y diwygiadau lles ar y rheini â nodweddion gwarchodedig yng Nghymru. Fodd bynnag, mae'r sail dystiolaeth yn gyfyngedig ar gyfer rhai o'r effeithiau cronnol a'r effaith ar rai nodweddion gwarchodedig. Felly, lle bo modd, mae'r adroddiad hwn wedi ystyried effeithiau pob un o'r prif ddiwygiadau yn unigol ac mae'n canolbwyntio ar bedair nodwedd warchodedig (rhyw, pobl anabl, oedran a hil ac ethnigrwydd). Mae'n dadansoddi'r niferoedd yr effeithir arnynt, colledion incwm, effeithiau ar dlodi, cymhellion i weithio (h.y. cyfran yr enillion a gollir mewn treth a budd\-daliadau a dynnir yn ôl) a chyflogaeth, ac ystyriaethau ehangach fel mynediad ar\-lein.      Mae'r system budd\-daliadau yn gwahaniaethu rhwng pobl anabl a phobl nad ydynt yn anabl a phobl iau a phobl hŷn o ystyried bod y nodweddion hyn yn gofyn am anghenion cymorth gwahanol yn gyffredinol. Nid yw hyn yn wir am ryw, hil ac ethnigrwydd; felly, nid yw'r rheolau o ran budd\-daliadau yn gwahaniaethu rhwng y nodweddion hyn. Fodd bynnag, mae'r dadansoddiad hwn yn dangos y gall y diwygiadau lles effeithio ar rai grwpiau yn fwy am fod nodweddion eraill fel incwm, lefelau sgiliau, cymwysterau, statws gwaith a strwythur y teulu, yn fwy cyffredin mewn rhai grwpiau nag eraill. Gydag ambell eithriad, mae'r newidiadau i fudd\-daliadau a chredydau treth yn dueddol o gael effaith andwyol ar fwy o fenywod na dynion o ran yr effaith ar incymau. Ar y cyfan, mae cartrefi rhieni unigol nad ydynt yn gweithio, y mae'r rhan fwyaf ohonynt yn fenywod, ymhlith y rhai a fydd yn gweld y colledion mwyaf o ran incwm. Fodd bynnag, disgwylir i rieni unigol gael budd o gymhelliant arwyddocaol i weithio mwy o oriau. I'r gwrthwyneb, mae llawer o fenywod mewn cyplau (yn enwedig y rheini â phlant), yn fwy tebygol o fod yn ail enillwyr na dynion, ac felly bydd ganddynt lai o gymhelliant i weithio. Y rheswm dros hyn yw bod Credyd Cynhwysol (CC) yn canolbwyntio ar gael yr enillydd cyntaf i mewn i waith. Bydd y gofynion llawer anoddach o ran chwilio am waith o dan CC hefyd yn effeithio ar fwy o fenywod. At hynny, mae'r taliad CC unigol i gartrefi yn fwy tebygol o gael ei wneud i bennaeth yr uned budd\-daliadau, sy'n fwy tebygol o fod yn ddyn. Gall hyn roi rhai menywod dan anfantais. Mae newidiadau mawr wedi cael eu gwneud i fudd\-daliadau anabledd a salwch eisoes ac mae mwy i ddod eleni. Disgwylir i effeithiau diwygiadau o'r fath fod yn fwy amlwg yng Nghymru nag yn y DU gyfan o ystyried y gyfran gymharol uchel o bobl yng Nghymru sy'n cael y budd\-daliadau hyn. Mae'r Adran Gwaith a Phensiynau wedi rhoi rhai mesurau ar waith i warchod grwpiau anabl drwy eithriadau a Thaliadau Tai Dewisol (TTD) uwch; fodd bynnag, bydd effeithiau sylweddol ar bobl anabl a hefyd eu gofalwyr. Er bod y samplau y mae casgliadau'n seiliedig arnynt yn fach, mae ymchwil gan y Sefydliad Astudiaethau Cyllid (SAC) yn awgrymu bod gan gartrefi, ar gyfartaledd, rywun sy'n cael budd\-dal anabledd a fydd yn gweld ei gymhelliant i weithio yn gwella. Yn ogystal, bydd y rheini sydd eisoes yn gweithio ac yn cael budd\-dal anabledd yn gweld cryn welliant yn y cymhelliant i gynyddu eu henillion. Fodd bynnag, bydd cymhellion i gynyddu eu henillion yn dirywio i'r rheini mewn gwaith sydd â phartner sy'n cael budd\-dal anabledd. Ar y cyfan, nid effeithir ar bensiynwyr gan fod y rhan fwyaf o ddiwygiadau yn gymwys i fudd\-daliadau oedran gweithio. O ystyried bod rhai o'r diwygiadau yn ymwneud yn benodol â grwpiau oedran penodol, byddant, yn anochel, yn cael effaith anghymesur ar y grwpiau hyn. Er bod pobl hŷn o oedran gweithio yn fwy tebygol o golli incwm o dan CC na phobl iau (a fydd yn dueddol o weld cynnydd mewn incwm), ar y cyfan bydd y diwygiadau, gyda'i gilydd, yn golygu eu bod yn gweld y cymhelliant i fod mewn gwaith â thâl yn cael ei atgyfnerthu. Ar gyfartaledd, bydd pobl hŷn o oedran gweithio sydd eisoes yn gweithio hefyd yn profi mwy o gymhelliant i gynyddu eu henillion, er bod y gwelliant hwn yn fwy i'r rheini rhwng 25 a 54 oed. Fodd bynnag, bydd y cymhellion i'r rheini sydd o dan 25 oed ac sydd eisoes yn gweithio gynyddu eu henillion yn dirywio.   Mae rhai o'r diwygiadau lles, fel y cap ar fudd\-dal tai, yn debygol o gael effaith anghymesur ar rai hawlwyr o grwpiau pobl dduon a lleiafrifoedd ethnig oherwydd nodweddion rhai o'r cartrefi hyn (er enghraifft teuluoedd mwy o faint ymhlith rhai grwpiau lleiafrifoedd ethnig). Er bod y samplau yn fach, mae ymchwil SAC yn awgrymu, ar gyfartaledd, y bydd y diwygiadau yn atgyfnerthu'r cymhelliant i bobl wyn weithio ac yn gwanhau'r cymhelliant i bobl nad ydynt yn wyn weithio. Y rheswm dros hyn yw bod pobl nad ydynt yn wyn yn fwy tebygol o fod â phlant dibynnol, ac felly maent yn dueddol o berthyn i grwpiau sy'n gweld eu cymhelliant i weithio yn gwanhau. I'r rheini sy'n gweithio, ar gyfartaledd, disgwylir i grwpiau gwyn a grwpiau nad ydynt yn wyn weld y cymhelliant i gynyddu eu henillion yn gwella. Fodd bynnag, mae'r gwelliant i grwpiau nad ydynt yn wyn yn debygol o fod yn llai, unwaith eto oherwydd nodweddion eraill fel enillion.  Efallai y bydd rhai o'r grwpiau uchod, fel pobl anabl a phobl hŷn, hefyd yn ei chael hi'n anodd hawlio CC ar\-lein. Mae'r newidiadau a gaiff eu gwneud yn feichus ac yn gymhleth ac mewn rhai achosion maent yn gwrthbwyso ei gilydd o ran yr effeithiau tebygol ar incwm a chymhellion i weithio. Fodd bynnag, mae'n amlwg bod achosion lle mae'r diwygiadau yn debygol o arwain at effaith anghymesur ar rai grwpiau â nodweddion gwarchodedig. O ystyried y canfyddiadau hyn, bydd Llywodraeth Cymru yn anelu at dargedu ei pholisïau a chymorth i helpu i liniaru effeithiau andwyol o'r fath lle bo modd. Nid yw lles yn fater datganoledig, ac o ystyried graddau diwygiadau lles Llywodraeth y DU, nid oes gan Lywodraeth Cymru yr adnoddau i wneud iawn am yr holl effeithiau ar bobl yng Nghymru. Fodd bynnag, rydym yn ymrwymedig i wneud ein gorau glas i liniaru rhai o effeithiau gwaethaf y diwygiadau. Ar 21 Mai, gwnaeth y Gweinidog Cymunedau a Threchu Tlodi ar y pryd ddatganiad yn y Siambr, gan nodi ymateb Llywodraeth Cymru i newidiadau Llywodraeth y DU o ran darparu lles. Amlinellodd strategaeth Llywodraeth Cymru sy'n canolbwyntio ar drechu tlodi ac ar gymryd camau i feithrin cymunedau gwydn, ochr yn ochr â chlystyrau llywodraeth leol, y trydydd sector a Chymunedau yn Gyntaf. Nid yw'n gyd\-ddigwyddiad bod y rheini â nodweddion gwarchodedig hefyd yn fwy tebygol o brofi tlodi. Ar 3 Gorffennaf, cyd\-lansiais Creu Cymunedau Cryf: Symud Ymlaen â’r Cynllun Gweithredu ar gyfer Trechu Tlodi. Mae'r Cynllun yn canolbwyntio ar dri nod, ac mae'n cynnwys targedau a cherrig milltir i gefnogi'r gwaith o gyflawni'r nodau hyn: * Bydd atal tlodi yn cyfrannu at leihau anghydraddoldeb cyn gynted â phosibl a thorri'r cysylltiad rhwng anfantais economaidd\-gymdeithasol, tangyflawni addysgol a'r cyfleoedd gwaeth mewn bywyd sy'n deillio o hyn. Felly, mae Llywodraeth Cymru yn anelu at wella lefelau cyrhaeddiad cyffredinol plant Dechrau'n Deg a myfyrwyr sy'n gymwys i gael prydau ysgol am ddim. * Helpu pobl i gael gwaith \- Y ffordd orau allan o dlodi yw drwy gyflogaeth, felly bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i helpu pobl i wella eu sgiliau a'u cymwysterau, a mynd i'r afael â rhwystrau eraill i gael gwaith. Ymhlith y rhain mae hygyrchedd trafnidiaeth ac adeiladau, a thlodi dyhead. Felly, mae nodau Llywodraeth Cymru yn cynnwys lleihau nifer y cartrefi di\-waith, yn enwedig y rhai â phlant, a nifer y bobl ifanc nad ydynt mewn cyflogaeth, addysg na hyfforddiant. * Lliniaru effaith tlodi \- Mae Llywodraeth Cymru yn anelu at sicrhau mynediad teg a chyfartal i wasanaethau iechyd, tai, ariannol a digidol o ansawdd uchel waeth ble mae pobl yn byw neu beth yw eu hincymau. Bydd hyn hefyd yn helpu i liniaru tlodi mewn gwaith. Gan gydnabod bod cyflogaeth yn ffordd allan o dlodi, mae'r Cynllun hefyd yn cynnwys targed uchelgeisiol i ddarparu 5,000 ychwanegol o leoedd hyfforddiant a gwaith i bobl mewn cartrefi di\-waith. Bydd yn gweithio gyda Chynllun Cydraddoldeb Strategol Llywodraeth Cymru i wella canlyniadau i bobl yng Nghymru.  

Translate the text from Welsh to English.

Bydd Mr Miles, y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit, yn siarad yng nghynhadledd Swyddfa Cyllid Ewropeaidd Cymru (WEFO) yng Nghaerdydd. Bydd arweinwyr busnesau a gwasanaethau cyhoeddus Cymru yn bresennol, yn ogystal â chynrychiolwyr o'r Comisiwn Ewropeaidd a'r Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd. Cynhelir y digwyddiad bob blwyddyn i nodi cynnydd a llwyddiant rhaglenni Cronfeydd Strwythurol yr UE yng Nghymru. Ers 2007, mae rhaglenni a ariennir gan yr UE yng Nghymru wedi creu: * mwy na 48,700 o swyddi newydd * 13,420 o fusnesau newydd * ac wedi cefnogi dros 26,800 o fusnesau. Dywedodd y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit: > "Diolch i ymrwymiad parhaus y Comisiwn Ewropeaidd i sicrhau perthynas waith rhagorol gyda Chymru, yn ogystal â gwybodaeth leol amhrisiadwy, rydym wedi gallu gwneud gwelliannau sylweddol i fywydau pobl ar hyd a lled y wlad.  > > > "Ym mhob ardal yng Nghymru, rydym wedi cefnogi miloedd o bobl i feithrin sgiliau newydd ac wedi dileu'r rhwystrau i gael gwaith. Rydym wedi creu swyddi newydd deniadol a chefnogi busnesau mewn cyfnod anodd \- gan wella hyder cymunedau ym mhob rhan o'r wlad. > > > "Bellach rydym wedi buddsoddi bron bob ceiniog o'r dyraniad o £2 biliwn, gan olygu bod cyfanswm y buddsoddiad yn fwy na £3\.5 biliwn. Er ein bod yn dod i ddiwedd y cylch cyllido hwn, bydd Cymru yn parhau i fanteisio yn helaeth o raglenni a ariennir gan yr UE hyd at 2021\. > > > "Er bod y wlad yn parhau i fynd drwy gyfnod o ansefydlogrwydd ac ansicrwydd, mae'n gysur gwybod bod cyfleoedd ar gael i estyn allan a gwella bywydau pobl yma. > > > “Yn amlwg, mae'r gwaith yr ydym yn ei wneud yng Nghymru i baratoi ar gyfer ein perthynas newydd gyda'r UE yn dibynnu ar gael ateb i'n galwadau am gyllid newydd, ond ni allwn laesu dwylo am eiliad os ydyn ni eisiau datblygu trefniadau olynol mewn partneriaeth go iawn â'n cyfeillion a'n partneriaid yma yng Nghymru. > > > "Byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda nhw ac yn gweithio'n uniongyrchol gyda chymunedau ledled Cymru i sefydlu trefniadau olynol ac adeiladu ar y llwyddiannau sydd mor amlwg i bawb eu gweld."

Mr Miles, the Counsel General and Brexit Minister, will be speaking at the Welsh European Funding Office (WEFO) conference in Cardiff, which will be attended by leaders from Welsh business and public services, as well as representatives from the European Commission, and the OECD. The event is held each year to mark the progress and achievements of the EU Structural Funds programmes in Wales. Since 2007, EU funded programmes in Wales have: * created over 48,700 new jobs * created 13,420 new businesses * supported over 26,800 businesses. The Counsel General and Brexit Minister said: > “Thanks to the European Commission’s continued commitment to excellent working relations with Wales, and some invaluable local knowledge, we’ve been able to make significant improvements to the lives of people all over the country.  > > > “In every part of Wales we have supported thousands of people to gain new skills and removed barriers to work, while creating highly\-desirable new jobs and supporting businesses through difficult times \- lifting the confidence of communities all over the country. > > > “We’ve now invested nearly all of the £2 billion allocation, driving a total investment of over £3\.5 billion, and although we are approaching the end of this funding cycle, Wales will continue to benefit substantially from EU funded programmes up until 2021\. > > > “While the country continues to go through a period of instability and uncertainty, it is reassuring to know that opportunities remain to reach out and improve the lives of people here. > > > “Clearly, the work we are undertaking in Wales to prepare for a new relationship with the EU is dependent on our calls for replacement funding to be met, but we simply cannot wait if we want to develop successor arrangements in genuine partnership with our friends and partners here in Wales. > > > “We will continue to work closely with them and directly with communities across Wales to put in place successor arrangements and build on the successes that are so evident for us all to see.”

Translate the text from Welsh to English.

Pwyllgor cynghori arbenigol annibynnol yw’r Cyd\-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu (JCVI). Mae’n cynghori adrannau iechyd y Deyrnas Unedig ynghylch imiwneiddio, gan wneud argymhellion am amserlenni brechu a diogelwch brechlynnau. Heddiw, mae’r JCVI wedi cyhoeddi datganiad yn cynnwys ei gyngor diweddaraf ar frechiadau Covid\-19 ar gyfer plant rhwng chwe mis a phedair blwydd oed (dolen allanol, Saesneg yn unig). Er bod lefel uchel o imiwnedd cryf wedi datblygu yn y boblogaeth dros y ddwy flynedd a hanner diwethaf, mae’r risg o salwch difrifol yn sgil Covid\-19 yn parhau i fod yn anghymesur o uchel ar gyfer pobl mewn grwpiau oedran hŷn; preswylwyr cartrefi gofal ar gyfer oedolion hŷn, a phobl â chyflyrau iechyd sy’n bodoli eisoes. Mae ansicrwydd yn parhau o ran a fydd y feirws yn esblygu ac yn newid ac, os felly, sut; pa mor hir y bydd imiwnedd yn para, ac epidemioleg heintiau. Ar 6 Rhagfyr 2022, cymeradwyodd yr Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd (MHRA) y brechlyn COVID\-19 Pfizer\-BioNTech ar gyfer plant rhwng chwe mis a phedair blwydd oed. Mae’r JCVI wedi cwrdd i adolygu data diweddar sy’n gysylltiedig â threialon brechlynnau pediatrig Covid\-19; gwyliadwriaeth diogelwch brechlynnau pediatrig Covid\-19 yn yr Unol Daleithiau, ac epidemioleg Covid\-19 yn y DU mewn plant rhwng chwe mis a phedair blwydd oed. Wrth lunio’r cyngor yn ymwneud ag imiwneiddio plant, mae’r JCVI wedi nodi’n gyson y dylid canolbwyntio ar y manteision a’r niweidiau posibl sy’n gysylltiedig â brechu i blant a phobl ifanc eu hunain, gan sicrhau mai atal plant a phobl ifanc rhag cael Covid\-19 difrifol (mynd i’r ysbyty a marwolaethau) yw’r prif nod. Drwy gydol y pandemig, mae astudiaethau wedi dangos bod plant yn llawer llai tebygol o gael Covid\-19 difrifol o gymharu ag oedolion. Ar gyfer y rhan fwyaf o blant, caiff haint SARS\-CoV\-2 ei gysylltu â symptomau ysgafn, neu dim symptomau o gwbl. Fodd bynnag, ar gyfer cyfran lai o blant â chyflyrau iechyd sy’n bodoli eisoes, mae’r risg o salwch difrifol yn uwch. Mae’r tebygolrwydd o fynd i unedau gofal dwys pediatrig gyda Covid\-19 difrifol dros saith gwaith yn fwy ar gyfer babanod a phlant ifanc â chyflyrau meddygol sy’n bodoli eisoes, o gymharu â phlant eraill. Felly, cyngor y JCVI yw: Ar gyfer plant rhwng chwe mis a phedair blwydd oed sydd mewn grŵp risg clinigol (fel y’i diffinnir yn y Llyfr Gwyrdd), dylid cynnig dau ddos 3\-microgram o frechlyn COVID\-19 Pfizer\-BioNTech (Comirnaty®) gyda chyfnod o o leiaf wyth wythnos rhwng y dos cyntaf a’r ail ddos. Dylid aros o leiaf pedair wythnos ar ôl cael haint SARS\-CoV\-2 diweddar, cyn cael dos o’r brechlyn. Mae GIG Cymru wedi bod yn ystyried trefniadau ar gyfer brechu’r grŵp hwn o blant a bydd rhagor o wybodaeth ar gael i rieni plant cymwys. Cânt wahoddiad i ddod am frechiad. Ochr yn ochr â’m cymheiriaid yn y DU, rwyf wedi derbyn y cyngor hwn, ac rwy’n hynod ddiolchgar i’r GIG ac i bawb sy’n rhan o’r rhaglen frechu am eu gwaith caled parhaus. Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

The Joint Committee on Vaccination and immunisation (JCVI) is an independent expert advisory committee, which advises United Kingdom health departments about immunisation, making recommendations about vaccination schedules and vaccine safety. The JCVI has today published a statement with its latest advice on COVID\-19 vaccination for children aged six months to four years (external link). While there is a high level of strong population immunity developed over the past two\-and\-a\-half years, the risk of severe illness from Covid\-19 continues to be disproportionately higher in people in older age groups, residents in care homes for older adults and people with certain underlying health conditions. There also remains ongoing uncertainty about whether or how the virus will evolve and change, how long immunity will last, and the epidemiology of infection. On 6 December 2022, the Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA) approved the Pfizer BioNTech COVID\-19 vaccine for children aged six months to four years. The JCVI has met to review recent data related to Covid\-19 paediatric vaccine trials, safety surveillance of paediatric Covid\-19 vaccines in the United States, and the epidemiology of Covid\-19 in the UK in children aged six months to four years. When formulating advice in relation to childhood immunisations, the JCVI has consistently maintained that the focus should be on the potential benefits and harms of vaccination to children and young people themselves, with the prevention of severe Covid\-19 (hospitalisations and deaths) in children and young people the primary aim.Throughout the pandemic, studies have shown that children are much less likely to develop severe Covid\-19 disease than older adults. For the vast majority of children, SARS\-CoV\-2 infection is associated with no, or mild, symptoms. However, for a smaller proportion of children with pre\-existing health conditions, the risk of severe illness is greater. The odds of admission to paediatric intensive care units with severe Covid\-19 is more than seven times greater for infants and young children with underlying medical conditions compared to children without underlying medical conditions. Therefore, the JCVI has advisedthat: Children aged six months to four years in a clinical risk group (as defined in the Green Book) should be offered two 3microgram doses of the Pfizer\-BioNTech COVID\-19 vaccine (Comirnaty®) with an interval of at least eight weeks between the first and second doses. The minimum interval between any vaccine dose and recent SARS\-CoV\-2 infection should be four weeks. NHS Wales has been considering arrangements for vaccinating this group of children and further information will be made available to parents of eligible children to invite them to come forward for vaccination. Alongside my UK counterparts, I have accepted this advice and I am extremely grateful to the NHS and everyone involved in the vaccination programme for their continued hard work. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so*.*

Translate the text from Welsh to English.

Wrth roi diweddariad i Aelodau'r Cynulliad heddiw, dywedodd Mr Gething fod cynnydd wedi ei wneud yn y meysydd a arweiniodd at uwchgyfeirio bwrdd iechyd Gogledd Cymru i statws mesurau arbennig bedair blynedd yn ôl. Dywedodd Mr Gething: > Mae gwasanaethau mamolaeth a gwasanaethau gofal sylfaenol y tu allan i oriau Betsi Cadwaladr allan o fesurau arbennig erbyn hyn. > Mae'r bwrdd iechyd hefyd wedi gwneud cynnydd o ran y disgwyliadau a nodir yn y fframwaith gwella mesurau arbennig a oedd i'w bodloni erbyn mis Ebrill 2019\. Mae'r rhain yn cynnwys datblygiadau ym meysydd llywodraethu a phrosesau ansawdd, arweinyddiaeth y bwrdd, gwasanaethau iechyd meddwl, ymgysylltu a gweithio mewn partneriaeth a darparu gwasanaeth meddygon teulu yn ystod oriau gwaith cynaliadwy. Ond dywedodd y Gweinidog fod angen gwneud cynnydd o hyd i aswirio pobol Gogledd Cymru bod gwelliannau cynaliadwy yn cael ei gwneud. Dywedodd Mr Gething: > Mae angen gwneud gwelliannau o ran rheolaeth ariannol a lefelau perfformiad gofal iechyd meddwl a gofal wedi ei drefnu a heb ei drefnu. At y diben hwnnw, rwyf wedi amlinellu heddiw yr ardaloedd dwi’n disgwyl gweld y Bwrdd canolbwyntio arno. Byddwn yn parhau i cefnogi nhw i gwneud y gwelliannau angenrheidiol. Mae'r Bwrdd eisoes wedi dangos sut gallent gwella gwasanaethau, ac mae angen iddynt bellach ddefnyddio'r hyn a ddysgwyd i drawsnewid y meysydd sy'n peri pryder, a gwneud gwelliannau iddynt. > > > Nid yw mesurau arbennig yn 'sefyllfa arferol'.  Rwy'n disgwyl gweld cynnydd sylweddol tuag at gyflawni'r disgwyliadau sydd angen er mwyn gallu ystyried gostwng y statws uwchgyfeirio. Bydd unrhyw benderfyniadau ynghylch newid statws uwchgyfeirio Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr yn cael eu gwneud ar ôl cael cyngor gan y grŵp teirochrog (Swyddfa Archwilio Cymru, Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru a Phrif Weithredwr GIG Cymru) o dan drefniadau Uwchgyfeirio ac Ymyrryd GIG Cymru.

Mr Gething today told Assembly Members that progress had been made in the areas that led to the North Wales health board being escalated to special measures four years ago. > Maternity services and primary care out of hours’ services at Betsi Cadwaldr are now out of special measures, he said. > The health board has also achieved progress against the expectations set out in the special measures improvement framework to be achieved by April 2019\. These include developments in governance and quality processes, board leadership, mental health services, engagement and partnership working and achieving sustainable in hours general practice. But the Minister said significant action and progress was still needed on the outstanding concerns to assure the people of North Wales that sustainable improvements are being made.  Mr Gething said: > Improvements are needed in financial management and performance levels for mental health, planned and unscheduled care. To that end I have set out today the areas I expect to see the Board now focus on. We will continue to place support alongside to deliver the necessary improvements. The Board has already demonstrated turnaround in the services already de\-escalated and now needs to use this learning to transform and make improvements in the outstanding areas of concern.  > > > Special measures is not the normal state of affairs. I expect to see significant progress towards meeting the expectations for de\-escalation to be considered. Any decisions on changing the escalation status of Betsi Cadwaladr University Health Board will be taken after receiving advice from the tripartite group (Wales Audit Office, Healthcare Inspectorate Wales and the NHS Wales Chief Executive) under the NHS Wales Escalation and Intervention arrangements.   

Translate the text from English to Welsh.

### Documents * #### Letter to all social housing tenants in Wales (coronavirus), file type: pdf, file size: 444 KB 444 KB

### Dogfennau * #### Llythyr i holl denantiaid tai cymdeithasol yng Nghymru (coronafeirws), math o ffeil: pdf, maint ffeil: 343 KB 343 KB

Translate the text from English to Welsh.

  Our commitments in relation to delivering a fresh and joined\-up approach to how we manage our natural resources are a key element of the Programme for Government, supporting delivery not only of our environmental objectives but also critically our social and economic ones, in particular through green growth and our work to tackle poverty in all its forms. Last autumn I announced a White Paper, Towards the Sustainable Management of Wales’ Natural Resources, setting out my proposals for an Environment Bill.  I am today issuing a summary report of the responses we received to that consultation. The report will be published alongside the responses on the consultation page of the Welsh Government’s website later today. There was an excellent response to the consultation, with 182 written responses received.  Many contained detailed and insightful comments that clearly reflect the importance of our natural resources to the people of Wales, and are now helping to inform further development of the Bill prior to its introduction. Overall, the consultation endorsed the approach we proposed in legislating for natural resource management in Wales.  There was strong support for the package of proposals in relation to establishing an integrated framework for natural resource management, and to provide Natural Resources Wales with the right tools to work in new and innovative ways to sustainably manage our natural resources.  The responses also confirmed the need to ensure the legislation we introduce, for example in relation to waste management, is practical and proportionate whilst maximising opportunities to support jobs and growth.   This further consultation has built on the responses to the Sustaining a Living Wales Green Paper consultation undertaken in 2012 which informed the development of the proposals set out in the White Paper and has reinforced the support for the direction we are taking.  Both consultations will also be used to inform the further development of the supporting policy and guidance and my officials are continuing to work with stakeholders following the consultation to ensure that the Environment Bill and our wider policy delivers for Wales, now and in the long term.  This is further supported by our practical delivery, for example through the Nature Fund, which will drive the step change needed to embed a joined up approach to the management of our natural resources for economic, social and environmental benefit.   I look forward now to developing the proposals contained in the White Paper into draft legislation in preparation for its introduction to the National Assembly.

Mae ein hymrwymiadau ni i sefydlu dull newydd a chydlynol o reoli ein hadnoddau naturiol yn elfen allweddol o’r Rhaglen Lywodraethu. Ein bwriad yw helpu i wireddu ein hamcanion amgylcheddol a hefyd, yn hollbwysig, ein hamcanion cymdeithasol ac economaidd, yn enwedig drwy dwf gwyrdd a’n gwaith ni i drechu tlodi o bob math. Yr hydref diwethaf, fe gyhoeddais Bapur Gwyn, Tuag at Reoli Adnoddau Naturiol Cymru yn Gynaliadwy, yn nodi fy nghynigion ar gyfer Bil yr Amgylchedd. Heddiw, rwy’n cyhoeddi adroddiad yn rhoi crynodeb o’r ymatebion i’r ymgynghoriad hwnnw. Cyhoeddir yr adroddiad ar dudalen Ymgynghori gwefan Llywodraeth Cymru yn nes ymlaen heddiw, ochr yn ochr â’r ymatebion. Cyflwynwyd 182 ymateb ysgrifenedig i’r ymgynghoriad, sy’n rhagorol. Roedd llawer o’r ymatebion yn cynnwys sylwadau manwl a chraff – arwydd clir o ba mor bwysig yw ein hadnoddau naturiol i bobl Cymru. Bydd y sylwadau hyn yn helpu i lywio datblygiad pellach y Bil cyn iddo gael ei gyflwyno. Ar y cyfan, roedd yr ymgynghoriad yn ategu’r dull gweithredu a gynigion ni ar gyfer deddfu i reoli adnoddau naturiol Cymru.  Cafwyd cefnogaeth gref i’r pecyn o gynigion ar gyfer sefydlu fframwaith integredig i reoli adnoddau naturiol ac i roi’r arfau cywir i Cyfoeth Naturiol Cymru weithio mewn ffyrdd newydd ac arloesol i reoli ein hadnoddau naturiol yn gynaliadwy. Roedd yr ymatebion yn cadarnhau hefyd bod angen i’r ddeddfwriaeth a gyflwynwn, ym maes rheoli gwastraff er enghraifft,  fod yn ymarferol a chymesur ac y dylent esgor ar y cyfleoedd gorau posibl ar gyfer creu swyddi a thwf. Mae’r ymgynghoriad pellach hwn yn ychwanegu at yr ymatebion a gafwyd i’r Papur Gwyrdd, Cynnal Cymru Fyw yn 2012\. Y Papur Gwyrdd hwnnw oedd y sail ar gyfer datblygu cynigion y Papur Gwyn, sydd wedi atgyfnerthu’r cyfeiriad a gymerwn. Byddwn yn defnyddio’r naill ymgynghoriad a’r llall i ddatblygu’r polisïau a chanllawiau ategol hefyd, ac mae fy swyddogion yn dal i weithio gyda rhanddeiliaid i sicrhau bod Bil yr Amgylchedd a’n polisïau ehangach yn cyflawni dros Gymru, yn awr ac yn yr hirdymor. I gefnogi hyn oll bydd gennym fesurau ymarferol megis y Gronfa Natur a fydd yn cyfrannu at y newid pellgyrhaeddol sydd ei angen i wreiddio’r dull cydlynol newydd o reoli ein hadnoddau naturiol er budd yr economi, cymdeithas a’r amgylchedd. Edrychaf ymlaen yn awr at ddatblygu cynigion y Papur Gwyn yn ddeddfwriaeth ddrafft a gyflwynir maes o law i’r Cynulliad Cenedlaethol.

Translate the text from English to Welsh.

Welsh Government this week launches My Local Health Service, a new website for the transparent communication of NHS Wales performance. The site uses intuitive graphs and charts and detailed explanations to present NHS Wales quality and safety data from health boards, hospitals and primary care. Starting this week with an initial set of health board data, the content will be rapidly developed to include individual hospitals and General Practices. By presenting both the data and the explanatory narrative, the site goes further than ever before to provide genuine insight into NHS performance, so that the public are informed and are able to prompt and recognise improvement. This website is similar to the successful My Local School website and results from the work of the Transparency and Mortality Taskforce, chaired by the Deputy Chief Medical Officer. It was specifically requested by my predecessor during the plenary debate following the Francis Report publication. The quality and safety measures deliver on my commitment in March that the Taskforce would work to improve the extent of transparency and information. By taking this important step forward, we also deliver policy commitments made within Together for Health and Delivering Safe Care, Compassionate Care. http://mylocalhealthservice.wales.gov.uk   

 Yr wythnos hon mae Llywodraeth Cymru'n lansio Fy Ngwasanaeth Iechyd Lleol, sef gwefan newydd i gyfathrebu'n agored am berfformiad GIG Cymru. Mae'r wefan yn defnyddio graffiau a siartiau hawdd eu deall ac esboniadau manwl, er mwyn cyflwyno data GIG Cymru ynghylch ansawdd a diogelwch o ran byrddau iechyd lleol, ysbytai a’r maes gofal sylfaenol. Yr wythnos hon bydd set gychwynnol o ddata’r byrddau iechyd ar gael ar y wefan, a bydd y cynnwys yn cael ei ddatblygu'n gyflym i gynnwys data am wahanol ysbytai a meddygfeydd. Drwy gyflwyno’r data law yn llaw â thestun esboniadol, mae'r wefan yn cynnig golwg fanylach nag a gafwyd erioed o’r blaen ar  berfformiad y GIG, fel bod y cyhoedd yn cael gwell gwybodaeth ac yn gallu annog a chydnabod gwelliant. Mae'r wefan yn debyg i'r wefan lwyddiannus Fy Ysgol Leol, ac fe gafodd ei datblygu yn sgil gwaith y Tasglu Tryloywder a Marwolaethau dan gadeiryddiaeth y Dirprwy Brif Swyddog Meddygol.  Gofynnodd fy rhagflaenydd yn benodol am sefydlu’r wefan hon, a hynny mewn Cyfarfod Llawn a oedd yn trafod cyhoeddi Adroddiad Francis. Mae'r mesurau ansawdd a diogelwch yn cyflawni’r ymrwymiad a wnes i ym mis Mawrth i sicrhau y byddai'r Tasglu'n gweithio  i sicrhau gwelliant o ran gwybodaeth a thryloywder. Drwy gymryd y cam pwysig hwn ymlaen, rydym hefyd yn cyflawni’r ymrwymiadau polisi yn Law yn Llaw at Iechyd a Darparu Gofal Diogel, Gofal Tosturiol. http://mylocalhealthservice.wales.gov.uk/\#/iaith\=CYM

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, rwy’n cyhoeddi’r trefniadau ar gyfer adolygu rhanbarthau talu Cynllun y Taliad Sylfaenol. Cyflwynir Proses Adolygu Technegol a fydd yn dechrau pan fydd Taliadau Gwledig Cymru (RPW) yn ysgrifennu at hawlwyr taliadau Colofn 1 yn eu hysbysu o’u rhanbarth talu amodol. Cyn hynny, nodir y diffiniadau o ranbarthau talu Cymru mewn Offeryn Statudol. Fis Ionawr, cyhoeddais y byddai trefniadau talu newydd Colofn 1 y PAC \- Cynllun y Taliad Sylfaenol \- yn seiliedig ar ddosbarthu tir ffermydd Cymru yn dri rhanbarth: Rhostir, Ardal dan Anfantais Fawr a rhanbarth arall sy’n cyfuno Ardal dan Anfantais a Llawr Gwlad. Y bwriad oedd cydnabod gwahanol ansawdd tir a sefydlu system dalu ranbarthol, wahaniaethol. System ranbarthol fel hon yw’r dewis polisi gorau sy’n amharu leiaf ar daliadau’r hawlwyr cyfredol; a dyna’r nod yr wyf i a’r undebau a rhanddeiliaid eraill wedi cytuno arno ers tro byd, sydd o bwysigrwydd hanfodol o ran diogelu sefydlogrwydd a lles diwydiant ffermio Cymru wrth drosglwyddo’n ddiogel i system daliadau seiliedig ar ardaloedd erbyn 2019\. Ers imi ymgynghori’r haf diwethaf ynghylch sefydlu rhanbarth rhostir, gofynnwyd cwestiynau am yr angen i gael rhyw ddull ar gyfer tynnu tir o’r rhanbarth os yw wedi’i wella’n amaethyddol. Llwyddwyd i gyflawni hyn i raddau helaeth drwy gyfyngu’r dynodiad ‘rhostir’ i dir sydd 400 metr neu’n uwch. Ond erys ardal fach o dir sydd wedi’i wella ac rwyf wedi bod yn ystyried y ffordd orau o ymdrin â’r tir hwnnw. Dros yr wythnosau diwethaf rwyf wedi cael enghreifftiau da o dir lle ceir tystiolaeth glir ei fod wedi’i wella’n amaethyddol. Rwyf am fynd i’r afael â sefyllfaoedd o’r fath. Dyna yw bwriad y Broses Adolygu Technegol  rwy’n ei chyhoeddi heddiw. Bydd gan yr hawlwyr 30 diwrnod i ymateb ar ôl cael gwybod pa ranbarth talu maen nhw ynddo. Wrth ymateb, rhaid iddynt gyflwyno’u hachos gan ddatgan yn wrthrychol pam y dylai’r tir gael ei roi mewn rhanbarth gwahanol a rhaid rhoi tystiolaeth megis ffotograffau i gefnogi’r achos. Rwy’n gobeithio y bydd yn bosibl datrys y rhan fwyaf o achosion ar y cam hwnnw, ond os penderfynir bod y tir i aros yn y rhanbarth gwreiddiol byddai gan yr hawliwr 60 diwrnod arall i gomisiynu a darparu adroddiad technegol ar ansawdd y tir dan sylw. Byddai’n rhaid cael person cymwys i baratoi’r adroddiad technegol a byddai’r adroddiad, ynghyd â’r dystiolaeth wreiddiol ac unrhyw dystiolaeth arall, yn cael eu hystyried gan banel o arbenigwyr annibynnol gan gynnwys cynrychiolydd o’r undebau ffermio a chyrff rhanddeiliaid, academydd a swyddog o Lywodraeth Cymru sydd â hyfforddiant technegol. Y Panel fyddai’n gwneud y penderfyniad terfynol. Rwy’n gobeithio, ac yn grediniol, y bydd y broses hon yn datrys pob cais rhesymol i newid rhanbarth.

    I am today announcing arrangements for how payment region classifications for the new CAP Basic Payment Scheme may be reviewed.  A Technical Review Process is to be introduced, commencing when Rural Payments Wales (RPW) write to current Pillar 1 claimants informing them of their provisional payment region classifications.  Prior to that, definitions of Wales’ payment regions will be set out in a Statutory Instrument.   In January I announced that the new CAP Pillar 1 payment arrangements – the Basic Payment Scheme – would be based on Welsh farmland being classified in three payment regions: moorland, SDA, and DA / lowland in a combined region.  These recognised the different agricultural qualities of land and would be a base for a differential regional payment system.  A regional system is the best policy choice to achieve the least disruption to current claimants’ payments; a goal on which I and the unions and other stakeholder bodies have long agreed is of fundamental importance for the stability and well being of Welsh farming in securing a safe transition to a wholly area based payment system by 2019\.    Since I consulted last summer on having a moorland region there have been questions asked on the need to have a means to remove agriculturally improved land from it.  Most of that was achieved by introducing an altitude criterion that limited moorland to land situated 400 metres or higher.  However, a small area of improved land remains and I have been considering how best to deal with it.  I have noted the points made in recent weeks in well illustrated examples of land where there is clear evidence of agricultural improvement.  I wish to address these situations. The Technical Review Process I am announcing today will achieve this.  Claimants will have 30 days to make representations about a payment region classification after RPW advises them of their provisional classifications.  Representations must put forward a case, objectively stating why the land should be reclassified and be supported by evidence such as photographs. In the first instance this will be considered by technically trained officials who will decide whether the land in question should be reclassified.  It is my hope that it should be possible to resolve most cases at this point.  However, should the decision be that the provisional classification stands, the claimant would have a further 60 days to commission and supply a technical report on the quality of the land in question, to be undertaken by a suitably qualified person.  That report, along with the original and any further evidence, would then be considered by an independent expert panel comprising a joint representative of the farming unions and stakeholder bodies, an academic, and a technically trained Welsh Government official.  The panel would make a final decision.  My hope and belief is that this process should address all reasonable claims for reclassification. 

Translate the text from Welsh to English.

Y Ganolfan Datblygu Digidol Genedlaethol (NDEC) fydd y cyfleuster ymchwil a datblygu cyntaf o’i fath yng Nghymru a bydd yn lleoliad perffaith i fusnesau bach a chanolig a micro\-fusnesau brofi a datblygu eu cysyniadau digidol.     Hefyd bydd yn darparu labordy ymchwil lle gall cwmnïau rhyngwladol mawr gyflawni datblygiadau technoleg mawr a bydd yn cysylltu Cymru â chanolfannau technoleg mawr ledled y DU ac yn fyd\-eang.   Nid yn unig bydd y ganolfan seibr yn helpu Cymru i fanteisio i’r eithaf ar gyfleoedd byd\-eang ym maes trawsnewid digidol, ond hefyd bydd yn meithrin sgiliau a gwybodaeth busnesau er mwyn iddynt ennill cyfran uwch o brosiectau rhanbarthol a chenedlaethol mawr. Bydd yr NDEC, a fydd yn cael ei lleoli ym Mlaenau Gwent, yn cael ei chyflwyno gan Thales mewn cydweithrediad â Phrifysgol De Cymru (PDC).   Bydd y Brifysgol yn gweithredu Athrofa Seibr Uwch yn y Ganolfan, a fydd yn lleoliad ar gyfer ymchwil academaidd arwyddocaol gwerth miliynau o bunnoedd, a bydd hefyd yn gweithredu Canolfan Addysg Ddigidol a fydd yn meithrin sgiliau busnesau bach a chanolig, ysgolion ac unigolion i warchod eu hunain ar\-lein. Yn ogystal â darparu cyfleuster hanfodol ar gyfer busnesau bach a chanolig Cymru ac ymchwil academaidd, bydd yr NDEC hefyd yn gosod Thales, un o gewri’r byd technoleg, yn gadarn yng nghymoedd De Cymru. Bydd y ganolfan yn cael ei rheoli gan dîm bychan ac mae rhai ohonynt wedi’u recriwtio eisoes o’r gymuned leol. Mae Llywodraeth Cymru a Thales wedi ymrwymo £10m yr un i’r prosiect y mae disgwyl iddo gynhyrchu incwm sylweddol. Mae disgwyl i bob elfen, ar wahân i’r agweddau addysgol ar y ganolfan, fod yn gwbl hunangynhaliol o fewn pum mlynedd. Wrth gyhoeddi partneriaeth Llywodraeth Cymru gyda Thales, dywedodd Gweinidog yr Economi, Ken Skates: > “Rydw i’n hynod falch bod Llywodraeth Cymru’n gweithio mewn partneriaeth â chwmni technoleg byd\-eang, Thales, ar ganolfan seibr newydd gwerth £20m a fydd yn cael ei lleoli ym Mlaenau Gwent ac wrth galon prosiect y Cymoedd Technoleg. > > Bydd y ganolfan yn helpu i sicrhau bod Cymru’n manteisio i’r eithaf ar y cyfleoedd byd\-eang ym maes trawsnewid digidol, yn darparu lleoliad ar gyfer ymchwil arloesol, ac yn rhoi i’n busnesau o bob lliw a llun y sgiliau a’r wybodaeth y mae arnynt eu hangen er mwyn ennill cyfran fwy o brosiectau rhanbarthol a chenedlaethol mawr. > > Rydw i’n hyderus y byddwn ni, drwy ein partneriaeth gyda Thales a Phrifysgol De Cymru, yn gweithio i ysgogi a chreu cyflogaeth mewn busnesau technoleg o werth mawr – uchelgais sydd wrth galon prosiect y Cymoedd Technoleg gennym ni.” Wrth siarad am y cyhoeddiad, dywedodd Gareth Williams, Is Lywydd, Cyfathrebu Diogel a Systemau Gwybodaeth, Thales: > "Rydyn ni’n hynod falch o fod yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru, Prifysgol De Cymru a Chyngor Blaenau Gwent er mwyn datblygu a chyflwyno’r NDEC. Bydd yn gonglfaen i’n galluoedd seibr ddiogelwch ni yn y DU, gan ddarparu safle profi ar gyfer ein technoleg, yn ogystal â bod yn gatalydd ar gyfer adfywiad yn y rhanbarth. > Bydd y cyfleuster hynod dechnegol a hygyrch yma’n ganolfan datblygiad ac addysg seibr a digidol, ac yn gyswllt rhwng De Cymru a chanolfannau technoleg mawr ledled y Deyrnas Unedig.” Dywedodd yr Athro Julie Lydon, Is\-Ganghellor Prifysgol De Cymru (PDC): > “Mae PDC eisoes yn arbenigwr cydnabyddedig mewn seibr ddiogelwch, gyda’r Academi Seibr Ddiogelwch Genedlaethol (NCSA) gennym yng Nghasnewydd yn gweithio’n agos â busnesau i roi profiad o fywyd real i fyfyrwyr yn y sector. > > Mae’r arbenigedd hwn mewn paratoi myfyrwyr ar gyfer gyrfa yn y diwydiant yn golygu ein bod ni mewn sefyllfa ddelfrydol i gefnogi nod NDEC o ffrwyno ymchwil academaidd ac addysg graddedigion er mwyn datblygu gwybodaeth am y farchnad, gwella gallu technolegol, a datblygu gweithlu medrus yng Nglynebwy ac yn rhanbarth ehangach De Cymru drwy waith addysgol, cyrsiau datblygiad proffesiynol parhaus a chefnogaeth i fusnesau bach a chanolig. > > Bydd y prosiect hwn yn gam arwyddocaol yn y gwaith o greu enw da i’r rhanbarth yn y farchnad fyd\-eang sy’n cyson ehangu ar gyfer graddedigion seibr ac arbenigedd ymchwil.” Mae prosiect y Cymoedd Technoleg yn ymrwymiad allweddol gan y Tasglu Gweinidogol ar gyfer Cymoedd De Cymru.

The National Digital Exploitation Centre (NDEC) will be the first research and development facility of its kind in Wales, and will provide the perfect setting for SMEs and microbusinesses to test and develop their digital concepts. It will also provide a research lab in which big multi nationals can develop major technology advances and will connect Wales to major tech centres across the UK and globally.   Not only will the cyber centre help Wales to exploit the global opportunities of digital transformation, it will also equip businesses with the skills and knowledge they need to win a greater share of large regional and national projects. The NDEC, located in Blaenau Gwent, will be delivered by Thales in collaboration with the University of South Wales (USW).   The University will run an Advanced Cyber Institute at the Centre that will provide a base for major, multi million pound academic research and will also operate a Digital Education Centre that will enable SMEs, schools and individuals with the skills they need to protect themselves online. As well as providing a vital facility for Welsh SMEs and academic research, the NDEC will also root technology giant Thales firmly in the South Wales valleys. The centre will be managed by a small team, some of whom have already been recruited from the local community. Both the Welsh Government and Thales have committed £10m each to the project which is expected to generate significant income. All elements, apart from the educational aspects of the centre, are expected to be fully self\-sufficient within five years. Announcing the Welsh Government’s partnership with Thales,  Economy Minister Ken Skates said: > “I am delighted that the Welsh Government is working in partnership with global technology company Thales on a new £20m cyber centre that will be located in Blaenau Gwent and right at the heart of our Tech Valleys project. > > The centre will help ensure that Wales exploits the global opportunities of digital transformation, provide a base for ground breaking research and will equip businesses of all shapes and sizes with the skills and knowledge they need to win a greater share of large regional and national projects. > > I am confident that through our partnership with Thales and the University of South Wales we will work to stimulate and create employment in high value technology businesses \- an ambition that is right at the heart of our Tech Valleys project.” Speaking of the announcement, Gareth Williams, Vice President, Secure Communications and Information Systems, Thales, said: > “We are very pleased to be working  with the Welsh Government, University of South Wales and Blaenau Gwent Council to develop and deliver  the NDEC. This will act as a cornerstone of our cyber security capabilities in the UK, providing a test bed for our technology, whilst also providing a catalyst for regeneration in the region. > > This highly technical and accessible facility will be a centre of cyber and digital development and education, and a connection for South Wales to major technology centres across the United Kingdom.” Professor Julie Lydon, University of South Wales (USW) Vice\-Chancellor, said: > “USW is already a recognised expert in cyber security, with our Newport\-based National Cyber Security Academy (NCSA) working closely with businesses to give students real\-life experience in the sector. > > This expertise in preparing students for a career in industry means we are ideally placed to support the NDEC’s aim of harnessing academic research and graduate education to develop market insight, enhance technological capability, and develop a skilled labour force in Ebbw Vale and the wider South Wales region through its educational outreach, CPD courses, and support for SMEs. > > This project will be a significant step in building the region’s reputation in the ever\-expanding global market for cyber graduates and research expertise." The Tech Valleys project is a key commitment of the Ministerial Taskforce for the South Wales Valleys.

Translate the text from English to Welsh.

When I announced the cancellation of the 2020 summer examinations series, due to the coronavirus pandemic, I also confirmed that we would not be publishing performance measures. That decision covered all school and post\-16 performance measures for the 2019/20 academic year. It is clear that there will also be implications of the ongoing disruption to schools and post\-16 providers for qualifications awarded next year, particularly those which are two year courses of study. I am, therefore, providing early clarity that the suspension of Key Stage 4 and legacy sixth form performance measures will be extended to the 2020/21 academic year. In the post\-16 sector, the range of providers (sixth forms, FE institutions, workbased learning and adult learning) and different types of programmes are affected in different ways. Some outcomes in 2020/21 will reflect a two\-year programme for learners, while others are covering a single year of study. We will, therefore, consider the best approach to post\-16 performance measures for 2020/21\. The sector will be consulted, before any firm decision is taken, in order to consider what would be useful to help their own monitoring and quality assurance processes. All schools and post\-16 providers will continue to be required to undertake effective self\-evaluation to support continuous improvement. Our evaluation, improvement and accountability arrangements require consideration of a broad range of information relevant to a school’s own context when undertaking self\-evaluation and identifying improvement priorities. This will involve schools, with support from local authorities and regional consortia, using the learner level information they have on attainment and other outcomes to reflect on and improve their existing arrangements. In 2020/21, as for 2019/20, qualification awards data will not be used to report on attainment outcomes at a school, local authority or regional consortium level and must not be used to hold schools to account for their learners’ outcomes. My previous assurances that awards will not be used in this way were essential in ensuring learners could be awarded fair outcomes, based on objective centre assessed grades, arrived at without the pressure associated with performance measures or accountability arrangements. I am confident that the qualifications awarded this year will be fair and robust. They will have the same value for learners as those achieved by any other cohort and will be published as Official Statistics, at a national level, which will not include performance measures.  

Pan gyhoeddais fod cyfres arholiadau haf 2020 wedi'i chanslo oherwydd y coronafeirws, dywedais hefyd na fyddem yn cyhoeddi mesurau perfformiad. Roedd y penderfyniad hwnnw'n ymwneud â’r holl fesurau perfformiad ysgolion ac ôl\-16 ar gyfer blwyddyn academaidd 2019/20\. Mae'n glir y bydd yr amharu parhaus ar ysgolion a darparwyr ôl\-16 â goblygiadau i’r cymwysterau a ddyfernir y flwyddyn nesaf hefyd, yn enwedig i’r rheini sy'n gyrsiau dwy flynedd. Felly, dyma roi gwybod i chi nawr y bydd y penderfyniad i atal y trefniadau arferol ar gyfer mesurau perfformiad Cyfnod Allweddol 4 a'r chweched dosbarth yn ymestyn i flwyddyn academaidd 2020/21\. Yn y sector ôl\-16, bydd effaith wahanol ar ddarparwyr (dosbarthiadau chwech, sefydliadau AB, dysgu seiliedig ar waith a dysgu oedolion) a rhaglenni gwahanol. Bydd rhai deilliannau yn 2020/21 yn adlewyrchu rhaglen dwy flynedd, a bydd eraill yn seiliedig ar flwyddyn o astudio. Felly, byddwn yn mynd ati i ystyried y ffordd orau o ymdrin â’r mesurau perfformiad ôl\-16 yn 2020/21\. Byddwn yn ymgynghori â'r sector cyn gwneud unrhyw benderfyniad pendant, er mwyn ystyried beth fyddai'n ddefnyddiol i’w helpu gyda’u prosesau monitro a sicrwydd ansawdd eu hunain. Bydd yn ofynnol i bob ysgol a darparwr ôl\-16 barhau i gynnal hunanwerthusiad effeithiol ar gyfer gwella'n barhaus. Mae ein trefniadau gwerthuso, gwella ac atebolrwydd ni’n gofyn iddynt ystyried ystod eang o wybodaeth sy’n berthnasol i gyd\-destun yr ysgol eu hun wrth hunanwerthuso a nodi blaenoriaethau ar gyfer gwella. Golyga hyn y bydd ysgolion, gyda chymorth yr awdurdodau lleol a'r consortia rhanbarthol, yn defnyddio'r gwybodaeth sydd ganddynt ar lefel disgyblion am gyrhaeddiad a deilliannau eraill i fyfyrio ar eu trefniadau presennol a'u gwella. Yn 2020/21, fel ar gyfer 2019/20, ni fydd y data ynghylch dyfarniadau cymwysterau yn cael eu defnyddio i adrodd ar ddeilliannau cyrhaeddiad ar lefel ysgol, awdurdod lleol neu gonsortia rhanbarthol, ac ni cheir eu defnyddio i ddal ysgolion i gyfrif am ddeilliannau eu dysgwyr. Rwyf eisoes wedi rhoi sicrwydd na fydd y dyfarniadau'n cael eu defnyddio yn y modd hwn, ac roedd hyn yn hanfodol i sicrhau bod modd dyfarnu canlyniadau teg i ddysgwyr sy’n seiliedig ar raddau a aseswyd gan ganolfannau, a bennwyd heb y pwysau sy'n gysylltiedig â mesurau perfformiad neu drefniadau atebolrwydd. Rwy'n hyderus y bydd y dyfarniadau a roddir eleni yn deg ac yn gadarn. Bydd iddynt yr un gwerth â'r rheini a gyflawnwyd gan unrhyw gohort arall, a byddant yn cael eu cyhoeddi fel Ystadegau Swyddogol, ar lefel genedlaethol, na fydd yn cynnwys mesurau perfformiad.    

Translate the text from English to Welsh.

Members will be aware that Healthcare Inspectorate Wales (HIW) and the Wales Audit Office (WAO) today published their joint review of quality governance arrangements at Cwm Taf Morgannwg University Health Board. This report has highlighted a number of fundamental weaknesses in the health board’s governance arrangements in respect of the quality of care and patient safety. It also chimes with key findings from a number of previous reports and reinforces why it was necessary to increase the escalation status of the health board to targeted intervention earlier this year. As the report makes clear, while some things can be done quickly and are already progressing, there is clearly still a considerable amount of work required to address the fundamental issues which have come to light. I am pleased that the health board has fully accepted the findings and recommendations and already taken considerable steps to address them. They have also committed to do this in an open and transparent way, as they have recently demonstrated with the action they took to review and improve their waiting list management. The health board have stated their determination to embed a strong focus on quality and safety throughout the organisation. Actions already underway  include a significant focus on engaging with staff in developing a set of core values and behaviours to shape the organisational culture; implementing a new operating model and associated structures, ensuring clear lines of accountability; and strengthening processes to ensure robust  quality governance and risk management. But there is clearly much more to do. The health board’s progress is, and will continue to be, monitored closely through our escalation arrangements to ensure the necessary rigor and pace. I will continue to keep Members updated on progress and will issue a further statement on this and maternity services early in the New Year. There will also be important reflection and learning for all NHS in organisations in Wales from this report. I have written to all NHS Chairs and Chief Executives today asking them to consider their own quality governance arrangements and review these against the report’s recommendations. There are also a number of other actions in train to ensure robust governance arrangements are in place in all Boards. This includes a new approach to Independent Member Induction which will be mandatory for all new appointees. The programme will re\-enforce the importance of the role of the Independent Member as a public appointee. It will also help develop their skills in providing scrutiny and seeking assurance as a board member.  In addition I have requested a review of the Code of Conduct for Boards and NHS Managers to re\-enforce the standards expected of them as Board Members. Whilst recognising the collective responsibility for governance of the Board and organisation, I am also committed to strengthening the role of the Board Secretary as the guardian of good governance within NHS organisations in Wales. 

 Bydd yr Aelodau’n ymwybodol bod Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru a Swyddfa Archwilio Cymru wedi cyhoeddi eu hadolygiad ar y cyd heddiw o drefniadau llywodraethu ansawdd Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg. Mae’r adroddiad yn tynnu sylw at nifer o wendidau sylfaenol yn nhrefniadau llywodraethu’r bwrdd iechyd o ran ansawdd gofal ac o ran diogelwch cleifion. Mae hefyd yn adlewyrchu canfyddiadau allweddol nifer o adroddiadau blaenorol ac yn cadarnhau pam y bu’n rhaid uwchgyfeirio’r bwrdd iechyd i statws ymyrraeth wedi’i thargedu yn gynharach eleni. Fel y mae’r adroddiad yn nodi’n glir, er bod modd i rai pethau gael eu gwneud yn gyflym a bod hynny eisoes ar waith, mae cryn dipyn o waith i’w wneud o hyd i fynd i’r afael â’r materion sylfaenol sydd wedi dod i’r amlwg. Rwy’n falch bod y bwrdd iechyd wedi derbyn y canfyddiadau a’r argymhellion yn llawn ac wedi cymryd cryn gamau eisoes i ymdrin â nhw. Maen nhw hefyd wedi ymrwymo i wneud hynny mewn ffordd agored a thryloyw, fel y dangoswyd yn ddiweddar wrth iddynt gymryd gamau i adolygu a gwella’r ffordd y maent yn rheoli eu rhestrau aros. Mae’r bwrdd iechyd wedi datgan ei fod yn benderfynol o roi ffocws cryf ar ansawdd a diogelwch drwy’r sefydliad cyfan. Ymysg y camau sydd ar y gweill yn barod mae pwyslais  sylweddol ar ymgysylltu â staff wrth ddatblygu cyfres o werthoedd ac ymddygiadau craidd i lywio’r diwylliant sefydliadol; rhoi model gweithredu newydd a strwythurau cysylltiedig ar waith, sicrhau llinellau atebolrwydd cryf; a chryfhau prosesau er mwyn sicrhau trefn gadarn ar gyfer llywodraethu ansawdd a rheoli risg. Ond, yn amlwg, mae llawer mwy i’w wneud. Mae cynnydd y bwrdd iechyd yn cael ei fonitro’n agos drwy ein trefniadau uwchgyfeirio, a bydd hynny’n parhau, er mwyn sicrhau’r manylder a’r cyflymder angenrheidiol. Byddaf yn parhau i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau am y cynnydd, ac yn cyhoeddi datganiad pellach am hyn ac am y gwasanaethau mamolaeth yn gynnar yn y flwyddyn newydd.  Hefyd yn sgil yr adroddiad hwn, bydd materion y bydd gofyn i holl sefydliadau’r GIG yng Nghymru eu hystyried a dysgu oddi wrthynt. Rwyf wedi ysgrifennu at holl Gadeiryddion a Phrif Weithredwyr y GIG heddiw, yn gofyn iddynt ystyried eu trefniadau llywodraethu ansawdd eu hunain a’u hadolygu yn unol â’r argymhellion yn yr adroddiad. Mae nifer o gamau gweithredu eraill ar waith i sicrhau bod gan bob Bwrdd drefniadau llywodraethu cadarn. Mae hyn yn cynnwys trefniadau cynefino newydd ar gyfer Aelodau Annibynnol, a fydd yn orfodol ar gyfer pob aelod newydd a benodir. Bydd y rhaglen yn atgyfnerthu pwysigrwydd rôl yr Aelod Annibynnol fel penodiad cyhoeddus. Bydd hefyd yn helpu i ddatblygu eu sgiliau o ran craffu a gofyn am sicrhad, fel aelod o fwrdd. Yn ogystal, rwyf wedi gofyn am gynnal adolygiad o’r Cod Ymddygiad ar gyfer Byrddau a Rheolwyr y GIG er mwyn atgyfnerthu’r safonau a ddisgwylir ganddynt fel Aelodau o Fwrdd. Er fy mod yn cydnabod mai cyfrifoldeb ar y cyd yw llywodraethu’r Bwrdd a’r sefydliad, rwyf hefyd wedi ymrwymo i gryfhau rôl Ysgrifennydd y Bwrdd fel ceidwad llywodraethu da o fewn sefydliadau’r GIG yng Nghymru.   

Translate the text from English to Welsh.

On 5 November 2013, the First Minister made an Oral Statement in the Siambr on: The UK Government’s Initial Response to the Silk Commission's Report on Financial Reform for Wales. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link). If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Ar 5 Tachwedd 2013, gwnaeth y Prif Weinidog llafar yn y Siambr ar: Ymateb Cychwynnol Llywodraeth y DU i Adroddiad Comisiwn Silk ar Ddiwygio Trefniadau Ariannu Cymru. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol).  Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys.   

Translate the text from English to Welsh.

Announcing the appointment, Lee Waters said: > I am very pleased to announce the reappointment of Scott Waddington as Chair of the TfW Board. Retaining Scott’s leadership experience during this exceptional period of change is an important step, as we continue to transform TfW into an integrated transport delivery partner and to tackle the unprecedented challenges of Covid\-19\. Scott Waddington has served in the role of TfW Chair for three years, having been appointed through an open and competitive recruitment process in accordance with the Governance Code and the principles of public appointments. In his role as TfW Chair, Scott is the link between the TfW Board and the Welsh Government, and is responsible for ensuring the Board is effective in all aspects of its role. The reappointment will be for a further three year term and will commence from 7 January 2022\.

Wrth gyhoeddi'r penodiad, dywedodd Lee Waters: > Rwy'n falch iawn o gyhoeddi ailbenodi Scott Waddington yn Gadeirydd ar Fwrdd Trafnidiaeth Cymru. Mae cadw profiad arweinyddiaeth Scott yn ystod y cyfnod eithriadol hwn o newid yn gam pwysig, wrth i ni barhau i drawsnewid Trafnidiaeth Cymru yn bartner darparu trafnidiaeth integredig ac wynebu heriau digynsail Covid\-19\. Mae Scott Waddington wedi gwasanaethu fel Cadeirydd Trafnidiaeth Cymru am dair blynedd, ar ôl cael ei benodi drwy broses recriwtio agored a chystadleuol yn unol â'r Cod Llywodraethu ac egwyddorion penodiadau cyhoeddus. Yn ei rôl fel Cadeirydd Trafnidiaeth Cymru, Scott yw'r cyswllt rhwng Bwrdd Trafnidiaeth Cymru a Llywodraeth Cymru, ac mae'n gyfrifol am sicrhau bod y Bwrdd yn effeithiol ym mhob agwedd ar ei rôl. Bydd yr ailbenodiad am gyfnod pellach o dair blynedd a bydd yn dechrau ar 7 Ionawr 2022\.

Translate the text from English to Welsh.

**ENERGY WALES STATEMENT** The First Minister in his Energy Wales Statements has identified the opportunity for Wales to harness its great energy potential to deliver a fairer and more prosperous Wales. This Statement sets out how, in assuming portfolio responsibility for energy, I will continue the transition to a low carbon economy working with industry and other stakeholders \- and recognising the need to create a stable, innovative, yet flexible environment for long term investment and employment creation. The energy system in Wales and wider afield is on the threshold of great change driven by new energy, technology and low carbon energy transition objectives.  This change, in combination with the ever present affordability, efficiency and security of supply imperatives, offers huge opportunities and challenges that the Welsh Government is determined to meet. With our long energy history, innovative universities, existing industrial heritage, energy infrastructure and abundant renewables resources on land and at sea, we are well placed to seize the opportunities generated by these exceptional changing forces. **Clarity and stability** I have taken advice from the Energy Wales Strategic Delivery Group, Energy and Environment Sector Panel and industry more widely. The overwhelming view is that energy is one of our most important economic imperatives, that the cost and security of energy continues to be key and that there is a need and opportunity to build upon the firm foundations embodied in the Energy Wales Statement issued in 2012\. Industry is seeking a stable and clear policy landscape in order to de\-risk and facilitate energy investment. This need is compounded by the lack of clarity and stability at UK level. Despite repeated and consistent calls to UK Government, it is clear that Wales lacks parity with other parts of the UK on energy matters and the recent Budget announcement emphasises this. It is also clear that the UK regulatory context is presenting real and immediate risks to the operation of business in Wales. Securing a robust Welsh position on matters such as energy costs, grid improvements, regulated markets, renewables developments, and energy intensive industry is vital if we are to instil the changes necessary for ongoing business sustainability. In parallel and in the context of the St David’s Day announcement it is essential that Wales has a robust, joined\-up position in place that not only shapes the agenda on new consenting powers but also drives all Welsh Government delivery and action on energy. This focused energy action must be progressed within an innovation framework that will enable a much smarter and efficient energy system in Wales. **The Vision for Energy** Our vision for energy is clear, we want to: * safeguard and maximise the Welsh energy position through strong leadership across government; * maximise the benefit to Wales of the transition to low carbon generation, for businesses, households and communities; * maintain a business friendly and competitive environment for investment and affordable supply, and * seek to secure parity and increased influence within the UK , and wider afield, for Wales and Welsh interests. In practice this means building upon existing progress to secure a step change in delivering interventions, actions and policies that secure an “Energy Smart Wales” and maximise economic opportunities through both indigenous developments and attracting inward investments.  This will require an integrated and nimble approach to energy policy and energy developments across a number of key themes. We want to see benefits maximised from resource efficient large\-scale electricity generation and fuel supply. This means exploiting as many benefits as possible from all nuclear related investment in Wales which could have a total GVA contribution to the Welsh economy of £5\.7Bn between 2013 and 2033\. This also means maximising benefits from renewables, modernised coal and gas generation, profitable refineries, ports and LNG terminals. We want to see a diverse generation mix in Wales that produces affordable and secure supply. There is a clear need and opportunity for businesses large and small to adopt more energy and resource efficiency programmes, with increased on site energy generation and growing an even stronger green products and services sector. We’re eager to see this action framed within the context of energy\-smart homes, communities, towns and regions where we make best use of public assets that stimulate demonstrations of smart technologies and catalyse, where feasible, prolific distributed generation with local ownership. Underpinning these energy ambitions is the urgent need to address electricity grid matters in Wales. Lack of grid capacity is stifling growth and in turn compromising the viability of businesses and communities across Wales. We therefore intend to challenge the current UK position both in terms of transmission and distribution and seek modernised and fit for purpose networks for Wales. Similarly, it is clear that Wales, and the rest of the world, will not meet climate change mitigation objectives without world\-class innovation and partnership based in universities and industry. We are determined to ensure that Welsh Government science and innovation policy and action reflects this so that low cost and low carbon energy solutions are secured. **Next Steps** Responding directly to the calls of business in Wales, I have established a new Energy Wales Unit that, in one team, focuses and consolidates Welsh Government energy policy and its effective and well co\-ordinated delivery. I am confident that creating this team signals to industry and stakeholders my intent to seize our energy opportunities by providing cross Government leadership and support. Working with industry, the Unit will build upon existing progress to support growth in the Energy and Environment Sector including a specific focus on exploiting the enormous potential benefits from nuclear investments in Wales and on our borders. The Unit will also work with stakeholders to continue progressing the Green Growth agenda. I have instructed the Unit, working across Government, to embark immediately on updating and developing energy policy to fully reflect Welsh ambitions and the entirety of the energy system including low carbon generation, infrastructure, demand reduction and the fossil fuel transition. The team will now work with industry and representative bodies to define the core policy and delivery priorities that need to be driven hard to secure the Welsh position at the UK level and set the context for investment. This work will enable clarity on the range of skills, supply chain, business and R\&D support needed to harness Wales’ energy potential. Some of the core policy and delivery areas that I have asked the team to prioritise include marine energy (including demonstration zones and tidal range), grid, fossil fuels, onshore wind along with a low\-carbon systems focus for our innovation support. I will provide updates over the following months and will issue a Statement on progress by the Summer Recess, including what we will be doing across the Welsh Government to communicate the content and importance of this programme.

Yn ei Ddatganiadau ar Ynni Cymru, nododd y Prif Weinidog bod gennym gyfle i fanteisio ar botensial gwych ein gwlad i greu ynni er mwyn sicrhau Cymru sy'n decach ac yn fwy llewyrchus. Wrth i mi ysgwyddo cyfrifoldeb portffolio dros ynni, mae'r datganiad hwn yn nodi sut y byddaf yn parhau i symud tuag at economi carbon isel \- gan weithio gyda'r diwydiant a rhanddeiliaid eraill, a gan gydnabod yr angen i greu amgylchedd sy’n sefydlog ac yn flaengar, ond eto'n hyblyg ar gyfer buddsoddi a chreu swyddi yn y tymor hir. Mae newid mawr ar droed i’r system ynni yng Nghymru a thu hwnt, a hynny’n cael ei yrru gan amcanion newydd ym maes ynni, technoleg a symud tuag at ynni carbon isel.  Mae'r newid hwn, ynghyd â'r materion sy'n codi'n gyson fel fforddiadwyedd, effeithlonrwydd a sicrwydd cyflenwad, yn cynnig cyfleoedd a heriau enfawr y mae Llywodraeth Cymru'n benderfynol o'u hateb. Gyda'n hanes hir ym maes ynni, ein prifysgolion blaengar, ein treftadaeth ddiwydiannol a'n seilwaith ynni bresennol, a digonedd o adnoddau adnewyddadwy ar dir a môr, mae Llywodraeth Cymru mewn lle da iawn i fanteisio ar y cyfleoedd sy'n codi. **Sefydlogrwydd ac Eglurder** Rwyf wedi gwrando ar gyngor Grŵp Cyflawni Strategol Ynni Cymru, Panel y Sector Ynni a'r Amgylchedd a'r diwydiant ehangach. Y farn ysgubol yw mai ynni yw un o'n hanfodion economaidd pwysicaf, bod cost a sicrwydd cyflenwad ynni yn parhau i fod yn allweddol, a bod cyfle i adeiladu ar y sylfaen gadarn a osodwyd yn Natganiad Ynni Cymru a gyhoeddwyd yn 2012\. Mae'r diwydiant am weld sefydlogrwydd ac eglurder o ran polisi er mwyn lleihau peryglon a hwyluso buddsoddiad mewn ynni. Mae'r angen hwn yn cael ei ddwysáu gan y diffyg eglurder a sefydlogrwydd ar lefel y DU. Er gwaethaf fy ngalwadau cyson a pharhaus ar Lywodraeth y DU, mae'n amlwg nad yw Cymru'n gydradd â rhannau eraill o'r DU mewn perthynas ag ynni. Gwelwyd hyn yn amlwg yn y Gyllideb ddiweddar. Mae hefyd yn amlwg bod cyd\-destun rheoleiddiol y DU yn cyflwyno peryglon gwirioneddol ac uniongyrchol i weithrediad busnes yng Nghymru. Rhaid bod yn gadarn ar faterion fel costau ynni, gwelliannau i'r grid, rheoleiddio marchnadoedd, datblygu ynni adnewyddadwy, a'r diwydiannau dwys o ran ynni os ydym am sicrhau newidiadau sy'n angenrheidiol ar gyfer cynaliadwyedd busnesau yn y dyfodol. Wrth ochr ac yng nghyd\-destun y cyhoeddiad ar Ddydd Gŵyl Dewi, mae'n hanfodol i Gymru fod yn gadarn ac yn gyson wrth lunio'r agenda ar bwerau cydsynio newydd a hefyd wrth ysgogi camau gweithredu Llywodraeth Cymru ar ynni. Rhaid symud ymlaen â'r camau gweithredu hyn o fewn fframwaith arloesi a fydd yn ein galluogi i gael system ynni ddoethach ac effeithlon yng Nghymru. **Y Weledigaeth ar gyfer Ynni** Mae'n gweledigaeth ar gyfer ynni'n glir, fel a ganlyn: * diogelu a manteisio i'r eithaf ar ynni yng Nghymru drwy arweiniad cryf ar draws y llywodraeth; * manteisio ar y newid i gynhyrchu ynni carbon isel, i gael y budd mwyaf posibl i fusnesau, aelwydydd a chymunedau Cymru; * cynnal amgylchedd cystadleuol a chefnogol i fusnesau er mwyn sicrhau buddsoddiad a chyflenwad cynaliadwy; * ceisio sicrhau cydraddoldeb a mwy o ddylanwad o fewn y DU a thu hwnt i Gymru a'i buddiannau. Yn ymarferol, mae hyn yn golygu adeiladu ar gynnydd presennol a sicrhau newid sylweddol wrth gyflawni ymyraethau, camau gweithredu a pholisïau sy'n arwain at Gymru ddoeth o ran ynni, sy’n manteisio i'r eithaf ar gyfleoedd economaidd \- drwy ddatblygiadau cynhenid a denu mewnfuddsoddiad. Bydd angen agwedd integredig ac ystwyth tuag at bolisi ynni a datblygiadau ynni ar draws nifer o themâu pwysig. Rydym am sicrhau’r manteision gorau o gynhyrchu trydan a chyflenwi tanwydd ar raddfa fawr gan ddefnyddio adnoddau'n effeithlon . Mae hyn yn golygu manteisio i’r eithaf o bob buddsoddiad yng Nghymru mewn ynni niwclear \- a allai gyfrannu £5\.7bn at GVA economi Cymru rhwng 2013 a 2033\.  Mae’n golygu hefyd cael y manteision mwyaf o ynni adnewyddadwy, dulliau modern o gynhyrchu trydan o lo a nwy a therfynellau nwy hylif, purfeydd a phorthladdoedd proffidiol. Rydym am weld cymysgedd o amrywiol ddulliau cynhyrchu yn arwain at gyflenwad fforddiadwy a diogel. Mae'n amlwg bod rhaid i fusnesau bach a mawr fabwysiadu mwy o raglenni arbed ynni ac adnoddau, ac mae cyfle iddynt wneud hynny gyda mwy o ynni'n cael ei gynhyrchu ar safleoedd ac wrth i sector cynnyrch a gwasanaethau gwyrdd gryfhau o hyd.  Rydym yn awyddus i weld hyn yn digwydd yng nghyd\-destun cartrefi, cymunedau, trefi a rhanbarthau sy'n defnyddio ynni'n ddoeth, gan wneud y defnydd gorau o asedau cyhoeddus sy'n arddangos y dechnoleg ddiweddaraf ac ysgogi, lle bynnag y bo'n bosibl, mwy o gynhyrchu gwasgaredig dan berchnogaeth leol. Yn sylfaen i'r dyheadau hyn mae'r angen dwys i roi sylw i faterion yn ymwneud â'r grid trydan. Mae diffyg capasiti'r grid yn mygu twf ac yn peryglu hyfywedd busnesau a chymunedau ar draws Cymru. Felly rydym yn bwriadu herio sefyllfa bresennol y DU o ran trosglwyddo a dosbarthu, a cheisio rhwydweithiau modern, sy'n ateb y diben yng Nghymru. Yn yr un modd, mae'n amlwg na fydd Cymru na gweddill y byd yn cyflawni amcanion lliniaru'r newid yn yr hinsawdd heb arloesedd a phartneriaethau o'r radd flaenaf mewn prifysgolion a diwydiant.  Rydym yn benderfynol o sicrhau bod polisïau a chamau gweithredu Llywodraeth Cymru ar wyddoniaeth ac arloesi'n adlewyrchu hyn er mwyn creu systemau ynni carbon a chost isel. **Y Camau Nesaf** Gan ymateb yn uniongyrchol i alwadau gan fusnesau Cymru, rwyf wedi sefydlu Uned Ynni Cymru newydd a fydd, mewn un tîm, yn canolbwyntio a chrynhoi polisi ynni Llywodraeth Cymru a'r gwaith o'i gyflawni mewn ffordd effeithiol. Rwy'n hyderus bod creu'r tîm hwn yn arwydd clir i'r diwydiant a'r rhanddeiliaid fy mod yn bwriadu cydio ym mhob cyfle sy'n codi ym maes ynni drwy ddarparu arweiniad a chefnogaeth ar draws y llywodraeth. Gan weithio gyda'r diwydiant bydd yr Uned yn adeiladu ar gynnydd presennol i gefnogi twf yn y Sector Ynni a'r Amgylchedd. Bydd pwyslais arbennig ar fanteisio ar fuddiannau enfawr posibl buddsoddiadau mewn ynni niwclear yng Nghymru ac ar hyd y ffin.  Bydd yr Uned hefyd yn gweithio gyda rhanddeiliaid i barhau’r gwaith o symud yr agenda Twf Gwyrdd ymlaen. Yn unol â'n gweledigaeth ar gyfer ynni, rwyf wedi cyfarwyddo'r uned i ddechrau ar unwaith ar y gwaith o ddiweddaru a datblygu'r polisi ynni er mwyn adlewyrchu dyheadau Cymru a'r system ynni'n llawn \- gan gynnwys cynhyrchu ynni carbon isel, seilwaith, lleihau'r galw, a symud oddi wrth danwydd ffosil. Bydd y tîm nawr yn gweithio gyda'r diwydiant a chyrff sy'n eu cynrychioli er mwyn diffinio'r blaenoriaethau craidd sydd angen eu pwysleisio er mwyn sicrhau safbwynt Cymru ar lefel y DU a gosod y cyd\-destun ar gyfer buddsoddiad. Bydd y gwaith hwn yn ein galluogi i weld yn glir pa gymorth sydd ei angen o ran yr amrywiaeth o sgiliau, y gadwyn gyflenwi, busnesau ac Ymchwil a Datblygu er mwyn manteisio ar botensial ynni Cymru. Rhai o'r prif feysydd polisi a chyflawni yr wyf wedi gofyn i'r tîm roi blaenoriaeth iddynt yw ynni morol (gan gynnwys parthau arddangos ac amrediad llanw), y grid, tanwyddau ffosil, ffermydd gwynt ar y tir a systemau carbon isel.  Byddaf yn darparu ddiweddariadau dros y misoedd nesaf ac yn cyhoeddi datganiad ynghylch ein cynnydd erbyn toriad yr haf. Byddaf hefyd yn sôn am ein gwaith ar draws Llywodraeth Cymru i gyfathrebu ynghylch cynnwys a phwysigrwydd y rhaglen hon.

Translate the text from Welsh to English.

Gosodwyd y Datganiad Ysgrifenedig canlynol gerbron y Senedd o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Senedd: **Rheoliadau’r Gyfarwyddeb Masnach Electronig (Addysg, Mabwysiadu a Phlant) (Diwygio etc) (Ymadael â’r UE) 2021**  

The following Written Statement has been laid before the Senedd under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Senedd: **The Electronic Commerce Directive (Education, Adoption and Children) (Amendment etc.) Regulations 2021**

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Chwefror 2018, cyhoeddodd yr Ysgrifennydd Gwladol dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol y byddai Adolygiad Annibynnol o Ddiogelwch Meddyginiaethau a Dyfeisiau Meddygol yn cael ei gynnal dan arweiniad y Farwnes Julia Cumberlege. Byddai’n edrych ar y ffordd yr ymatebwyd i bryderon cleifion am dri maes yn ymwneud ag iechyd menywod \- sodium valproate, primodos a rhwyll y wain \- a sut y gellid gwella'r ffordd y mae'r system gofal iechyd yn ymateb i bryderon. Yn dilyn trafodaethau â chleifion sydd wedi profi cymhlethdodau ar ôl cael triniaethau rhwyll lawfeddygol, argymhellodd y Farwnes Cumberlege i Weinidogion yn Lloegr y dylid ymatal am y tro rhag defnyddio rhwyll lawfeddygol wrth drin anymataliaeth wrinol sy’n gysylltiedig â straen, nes bod yr amodau canlynol wedi'u bodloni: • Ni ddylai llawfeddygon gynnal llawdriniaeth ar gyfer anymataliaeth wrinol sy’n gysylltiedig â straen oni bai eu bod wedi cael eu hyfforddi yn briodol, a'u bod yn cynnal llawdriniaethau o'r fath yn rheolaidd • Dylai llawfeddygon gofnodi pob triniaeth ar gronfa ddata genedlaethol • Dylid cynnal cofrestr o driniaethau er mwyn sicrhau bod pob triniaeth yn cael ei nodi a bod modd adnabod y fenyw sydd wedi cael ei thrin • Dylai unrhyw gymhlethdodau sy'n cael eu nodi drwy'r Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd gael eu cysylltu â'r gofrestr • Dylid medru adnabod ac achredu canolfannau arbenigol ar gyfer triniaethau anymataliaeth wrinol sy’n defnyddio rhwyll, triniaethau i'w gwaredu ac agweddau eraill o ofal angenrheidiol i'r rhai a effeithiwyd mewn ffordd negyddol • Dylid cyhoeddi canllawiau NICE ar y defnydd o rwyll ar gyfer trin anymataliaeth wrinol sy’n gysylltiedig â straen. Er bod cyngor y Farwnes Cumberlege ar gyfer Lloegr yn unig, rwy'n credu y dylai Cymru hefyd ddilyn yr un egwyddor o fod ar ein gwyliadwriaeth a chyfyngu ar y defnydd o rwyll nes bod yr amodau hyn wedi'u bodloni. Mae hyn yn gyson â'r argymhellion a wnaed gan y panel adolygu a sefydlais ddiwedd y llynedd. Rwy'n disgwyl i fyrddau iechyd fod â lefelau digonol o lywodraethiant clinigol, gan gynnwys trefniadau cydsyniad, archwilio ac ymchwil, er mwyn i holl fenywod Cymru fedru bod yn hyderus bod pob mesur diogelu posib yn ei le. Yn ôl y dystiolaeth sydd gennym ar hyn o bryd, mae gostyngiad sylweddol eisoes yn y defnydd o driniaethau rhwyll y wain yng Nghymru, yn sgil newidiadau mewn penderfyniadau clinigol yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Fodd bynnag, rwy'n disgwyl i’r cyfyngiadau ychwanegol hyn fod yn eu lle nes bod modd bodloni'r gofynion ar gyfer mesurau diogelwch cryfach. Mae Prif Swyddog Meddygol Cymru, Dr Frank Atherton wedi ysgrifennu at gyfarwyddwyr meddygol gan dynnu eu sylw at gyngor y Farwnes Cumberlege yn cadarnhau bod hyn yn gyson ag argymhellion y panel adolygu yng Nghymru. Bydd angen i'm swyddogion weithio gyda chyrff proffesiynol perthnasol yn y DU i benderfynu pa drefniadau sydd angen bod yn eu lle cyn bod modd i Gyfarwyddwyr Meddygol gymeradwyo trefniadau gwasanaeth priodol. Bydd y Grŵp Gweithredu ar Iechyd Menywod, dan gadeiryddiaeth Tracy Myhill, yn cyfarfod ym mis Awst i ddechrau goruchwylio'r gwaith o weithredu'r argymhellion a wnaed gan y panel adolygu yng Nghymru a’r trefniadau newydd sydd angen eu gosod. Gellir gweld adroddiad Grŵp Adolygu Cymru yma: https://gov.wales/topics/health/publications/health/reports/mesh/?lang\=cy  

In February 2018, the Secretary of State for Health and Social Care announced an Independent Medicines and Medical Devices Safety Review to be led by Baroness Julia Cumberlege into how patient concerns about three specific areas of women’s health – sodium valproate, primodos and vaginal mesh \- have been responded to and how the way the healthcare system responds to concerns and can be improved.  Following discussions with patients who have experienced complications following surgical mesh procedures Baroness Cumberlege recommended to Ministers in England that there should be a “pause” in the use of surgical mesh for the treatment of stress urinary incontinence (SUI) until the following conditions are met: • Surgeons should only undertake operations for SUI if they are appropriately trained, and only if they undertake operations regularly; • Surgeons report every procedure to a national database; • A register of operations is maintained to ensure every procedure is notified and the woman identified who has undergone the surgery; • Reporting of complications via MHRA is linked to the register; • Identification and accreditation of specialist centres for SUI mesh procedures, for removal procedures and other aspects of care for those adversely affected by surgical mesh; and • NICE guidelines on the use of mesh for SUI are published. Although Baroness Cumberlege’s advice covers England only, I believe that the principle of high vigilance to ensure mesh use is restricted until these conditions are met also applies here in Wales and is consistent with the recommendations made by the review panel which I set up at the end of last year.   It is my expectation that sufficient levels of clinical governance, including consent, audit and research are in place in health boards in Wales to ensure that all women can be confident that all possible safeguards are in place.  The evidence we have already of a significant reduction in the use of vaginal mesh procedures in Wales suggests a “pause” is already largely in place, driven by a change in clinical decision making during recent years. However, it is my expectation that these additional restrictions will be the case until the requirements for increased safeguards can be met.   The chief medical officer for Wales, Dr Frank Atherton, has written to medical directors drawing their attention to Baroness Cumberlege’s advice confirming that it is consistent with the Wales review panel’s recommendations.  My officials will need to work with the relevant UK professional bodies to determine which arrangements must be in place for Medical Directors to sign off suitable service arrangements.    The Women’s Health Implementation Group, chaired by Tracy Myhill, is meeting in August to start to oversee the implementation of the recommendations made by the review panel in Wales and the new arrangements which now need to be put in place. The report of the Welsh Mesh Review Group can be found at: https://gov.wales/topics/health/publications/health/reports/mesh?lang\=en              

Translate the text from Welsh to English.

Wrth siarad ar Ddiwrnod Aer Glân (actionforcleanair.org.uk), amlinellodd y Dirprwy Weinidog â chyfrifoldeb am drafnidiaeth sut y byddai'r buddsoddiad enfawr yn ariannu llwybrau teithio llesol newydd a gwell ledled Cymru. Ers 2018, mae Llywodraeth Cymru wedi cynyddu cyllid teithio llesol o £15m i £70m \- sydd bellach dros £22 i bob person yng Nghymru, o'i gymharu â gwariant penodol ar deithio llesol yn Lloegr o tua £1 y pen yn yr un cyfnod. Roedd y Dirprwy Weinidog yn siarad ar ymweliad â Sir y Fflint lle gwelodd drosto ei hun sut oedd pobl yn manteisio i'r eithaf ar lwybr teithio llesol newydd Sandy Lane i Saltney Ferry. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Lee Waters: > Mae cerdded a beicio yn cynnig ymateb ymarferol a hanfodol i helpu Cymru i gyrraedd ei thargedau amgylcheddol ac iechyd. > > Mae Deddf Teithio Llesol (Cymru) yn rhoi pwysau arnom i ddarparu rhwydweithiau teithio llesol o ansawdd uchel sy'n annog mwy a mwy o bobl i gerdded a beicio yn rheolaidd ar gyfer teithiau yn lle defnyddio car. > > Mae'r cyllid heddiw yn fuddsoddiad sylweddol arall a fydd yn ein helpu i gyflawni cynlluniau uchelgeisiol ledled Cymru sydd wedi'u cynllunio i gysylltu pobl â’u hoff leoedd a’r lleoedd y mae angen iddyn nhw fynd iddyn nhw. Dywedodd y Cynghorydd Dave Hughes, Aelod Cabinet Cyngor Sir y Fflint ar gyfer gwasanaethau stryd a’r strategaeth drafnidiaeth ranbarthol: > Rwy’n falch iawn o dderbyn cadarnhad ynghylch cyllid gan Lywodraeth Cymru ar gyfer y ddau gynllun pwysig hyn ym maes Llwybrau Diogel mewn Cymunedau sy’n anelu at wella hygyrchedd o fewn Treffynnon a’r Fflint. Nod y cynigion hyn yw gwella’r amodau ar gyfer cerdded a beicio drwy leihau cyflymder traffig, rhoi mwy o flaenoriaeth i gerddwyr ac ehangu troedffyrdd. Trwy ychwanegu seilwaith gwyrdd bydd yr ardaloedd hyn yn creu amgylchedd deniadol a diogel a fydd yn annog mwy o bobl i gerdded a beicio yn fwy aml. Bydd y £58m newydd yn golygu adeiladu 37 o lwybrau teithio llesol newydd a datblygiad manwl o 22 arall. Bydd hefyd yn cael ei wario ar 30 o gynlluniau Llwybrau Diogel mewn Cymunedau awdurdodau lleol, gyda £3m ar gyfer y Rhwydwaith Ffyrdd Strategol. Hefyd, fel rhan o'r gronfa hon, bydd pob un o'r 22 awdurdod lleol yn derbyn isafswm o £500k y gellir ei ddefnyddio ar gyfer datblygu cynlluniau a gwaith llai yn y dyfodol megis mannau croesi newydd, gwaith hyrwyddo a safleoedd parcio newydd ar gyfer beiciau. Gallwch weld dadansoddiad llawn o’r cyllid ar Cynlluniau sy’n cael eu hariannu yn 2023 i 2024.

Speaking on Clean Air Day (actionforcleanair.org.uk), the Deputy Minister with responsibility for transport outlined how the huge investment would fund new and improved active travel routes across Wales. Since 2018, the Welsh Government has increased active travel funding from £15m to £70m – now more than £22 for every person in Wales, compared to dedicated active travel spending in England of about £1 per head in the same period. The Deputy Minister was speaking on a visit to Flintshire where he saw first\-hand how people were making the most of the new Sandy Lane to Saltney Ferry active travel route. Deputy Minister Lee Waters said: > Walking and cycling provides a practical and vital response to help Wales meet its environmental and health targets. > > The Active Travel (Wales) Act puts pressure on us to deliver on high\-quality active travel networks that encourage more and more people to regularly walk and cycle for journeys instead of using a car. > > Today’s funding is another substantial investment that will help us deliver ambitious plans across Wales that have all been designed to connect people with where they love and where they need to go. Flintshire County Council’s Cabinet Member for Streetscene and the regional transport strategy, Councillor Dave Hughes said, > I am delighted to receive confirmation of Welsh Government’s further funding for two very important Safe Routes in Communities schemes which aim to improve accessibility within Holywell and Flint. With these proposals we aim to improve conditions for walking and cycling by reducing traffic speeds, improving pedestrian priority and widening footways. With the addition of green infrastructure these areas will provide an attractive and safe environment, encouraging more people to walk and cycle more frequently. The new £58m will see the construction of 37 new active travel routes and the detailed development of a further 22\. It will also be spent on 30 local authority Safe Routes in Communities schemes, with £3m for the Strategic Road Network. Additionally, as part of this pot all 22 local authorities will receive a minimum of £500k which can be used for future scheme developments and minor works such as new crossing points, promotional work and new cycle parking. You can see the full break down of funding at Schemes funded in 2023–2024.

Translate the text from English to Welsh.

On this day, every year, we mark Carers Rights Day and our commitment to ensure unpaid carers receive the recognition and support they deserve. Unpaid carers play a vital role in caring for family members, neighbours and others in our communities who need additional care and support. Unpaid carers are dedicated to supporting those they love and care for – ensuring they, in turn, can access the support they need, at the right time, helps to support their wellbeing and balances the daily demands on their lives. The cost\-of\-living crisis has had a significant impact on unpaid carers, whose ability to work outside the home is often restricted. Carers’ Allowance is set by the UK Government; I continue to raise my concerns about the level this is set at and the rules around it. The Welsh Government has provided £2\.75m for the Carers Support Fund for 2022\-24, which has enabled 24,000 unpaid carers, so far, to access a small grant or financial information and advice. Local authorities and health boards are working with us to alleviate pressures on social care and health services which can be a barrier to unpaid carers accessing support when they need it.  We have provided £1m of additional funding this year to health boards to ensure unpaid carers receive information and guidance when the person they care for is admitted to or discharged from hospital. This is a critical time to ensure unpaid carers have the support they need. Helping people to recognise they are an unpaid carer is an important first step to find out about rights, entitlements and support they can access. Equally, health and social care professionals must be fully aware of carers needs and rights. We have continued to fund Carers Wales and Carers Trust Wales to provide resources and training for professionals. Our Charter for Unpaid Carers outlines carers’ rights under the Social Services and Well\-being (Wales) Act 2014\. Unpaid carers have the right to have their own needs assessed.. One of our key priorities is for unpaid carers to have increased opportunities to take care of their health and well\-being. We are providing additional funding to support this, and for unpaid carers to be able to take a break from their caring role. We have invested £6m since 2022 into the short break fund to enable an additional 30,000 carers to take a break to relax, socialise or pursue activities tailored to their interests. I was pleased we were able to support the second young carers festival in August 2023\. We are working with local authorities to ensure young carers are recognised in education and that the national ID card scheme for young carers is consistently used across Wales. We continue to look at ways in which we can best ensure the rights of young carers are recognised and respected.

Ar y diwrnod hwn, bob blwyddyn, rydym yn nodi Diwrnod Hawliau Gofalwyr a'n hymrwymiad i sicrhau bod gofalwyr di\-dâl yn cael y gydnabyddiaeth a'r gefnogaeth y maent yn eu haeddu. Mae gofalwyr di\-dâl yn chwarae rhan hanfodol wrth ofalu am aelodau'r teulu, cymdogion ac eraill yn ein cymunedau y mae arnynt angen gofal a chymorth ychwanegol. Mae gofalwyr di\-dâl yn ymroi i gefnogi'r rhai y maent yn eu caru ac yn gofalu amdanynt. mae sicrhau eu bod hwythau, yn eu tro, yn gallu cael gafael ar y cymorth y mae arnynt ei angen, ar yr adeg iawn, yn helpu i gefnogi eu llesiant ac yn cydbwyso'r gofynion dyddiol ar eu bywydau. Mae'r argyfwng costau byw wedi cael effaith sylweddol ar ofalwyr di\-dâl, y mae eu gallu i weithio y tu allan i'r cartref yn aml yn gyfyngedig. Mae'r Lwfans Gofalwyr yn cael ei bennu gan Lywodraeth y DU. Rwyf yn parhau i godi fy mhryderon ynghylch lefel y lwfans a'r rheolau sy'n gysylltiedig â hi. Mae Llywodraeth Cymru wedi darparu £2\.75m ar gyfer y Gronfa Gymorth i Ofalwyr ar gyfer 2022\-24, sydd wedi galluogi 24,000 o ofalwyr di\-dâl, hyd yn hyn, i gael mynediad at grant bach neu wybodaeth a chyngor ariannol. Mae'r awdurdodau lleol a'r byrddau iechyd yn gweithio gyda ni i leddfu'r pwysau ar ofal cymdeithasol a gwasanaethau iechyd a all fod yn rhwystr i ofalwyr di\-dâl gael gafael ar gymorth pan fydd arnynt ei angen.  Rydym wedi darparu £1m o gyllid ychwanegol eleni i'r byrddau iechyd i sicrhau bod gofalwyr di\-dâl yn cael gwybodaeth a chanllawiau pan fydd y person y maent yn gofalu amdano yn cael ei dderbyn i'r ysbyty neu ei ryddhau o'r ysbyty. Mae hwn yn amser hanfodol i sicrhau bod gofalwyr di\-dâl yn cael y cymorth y mae arnynt ei angen.  Mae helpu pobl i gydnabod eu bod yn ofalwyr di\-dâl yn gam cyntaf pwysig i gael gwybod am hawliau, hawlogaethau a chymorth y gallant gael mynediad atynt. Yn yr un modd, mae'n rhaid i weithwyr iechyd a gofal cymdeithasol fod yn gyfan gwbl ymwybodol o anghenion a hawliau gofalwyr. Rydym wedi parhau i ariannu Gofalwyr Cymru ac Ymddiriedolaeth Gofalwyr Cymru i ddarparu adnoddau a hyfforddiant i weithwyr proffesiynol. Mae ein Siarter ar gyfer gofalwyr di\-dâl yn amlinellu hawliau gofalwyr o dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014\. Mae gan ofalwyr di\-dâl yr hawl i gael asesiad o'u hanghenion eu hunain. Un o'n blaenoriaethau allweddol yw i ofalwyr di\-dâl gael mwy o gyfleoedd i ofalu am eu hiechyd a'u llesiant. Rydym yn darparu cyllid ychwanegol i gefnogi hyn, ac i ofalwyr di\-dâl allu cymryd seibiant o'u rôl fel gofalwyr. Rydym wedi buddsoddi £6m ers 2022 yn y gronfa seibiant byr i alluogi 30,000 o ofalwyr ychwanegol i gymryd seibiant i ymlacio, cymdeithasu neu ddilyn gweithgareddau sydd wedi'u teilwra i'w diddordebau. Roeddwn yn falch ein bod wedi gallu cefnogi'r ail ŵyl gofalwyr ifanc ym mis Awst 2023\. Rydym yn gweithio gyda'r awdurdodau lleol i sicrhau bod gofalwyr ifanc yn cael eu cydnabod ym myd addysg a bod y cynllun cerdyn adnabod cenedlaethol ar gyfer gofalwyr ifanc yn cael ei ddefnyddio'n gyson ledled Cymru. Rydym yn parhau i edrych ar ffyrdd o sicrhau bod hawliau gofalwyr ifanc yn cael eu cydnabod a'u parchu orau.

Translate the text from Welsh to English.

Fel rhan o’r Arolwg Cenedlaethol misol newydd dros y ffôn, gofynnwyd cwestiynau i 1,400 o bobl o bob rhan o Gymru am lesiant, unigrwydd, cyflogaeth, cyllid, tlodi bwyd, apwyntiadau meddyg teulu, gofal cymdeithasol ac addysg i ddarganfod sut mae’r pandemig wedi effeithio ar eu bywydau nhw. Mae’r canlyniadau diweddaraf yn dangos, er gwaetha’r ansicrwydd na welwyd mo’i debyg o’r blaen yn ystod yr argyfwng, mae’r ymdeimlad o ysbryd cymunedol wedi cynyddu ledled Cymru. Mae rhagor o bobl yn helpu eraill, mae llai o bobl yn teimlo’n unig ac mae pobl yn dal i deimlo’n hapus ar y cyfan. Dyma rai o ganlyniadau allweddol arolwg mis Mehefin: * 88% o bobl yn teimlo eu bod yn perthyn i’w hardal leol, gydag 87% o bobl yn teimlo bod pobl o wahanol gefndiroedd yn cyd\-dynnu’n dda yn eu hardal leol (\+11% ers y llynedd). * 77% o bobl yn dweud eu bod yn hapus, gyda 37% o bobl yn dweud eu bod yn teimlo’n bryderus. * 33% o bobl yn gwarchod neu’n helpu teulu, ffrindiau neu gymdogion (\+4% ers y llynedd). * Mae 1 o bob 10 person wedi gwirfoddoli i helpu gyda’r sefyllfa COVID\-19 yn ystod y pedair wythnos ddiwethaf. * Dywedodd 13% o bobl eu bod yn unig (\-3% ers y llynedd). Dywedodd Rebecca Evans, y Gweinidog Cyllid: > “Er gwaetha’r ffaith ein bod yn wynebu’r her fwyaf i’n cenhedlaeth ni, rydw i’n falch o weld bod ysbryd cymunedol Cymru wedi parhau i ffynnu yn ystod y pandemig. > > > “Fe hoffwn i ddiolch i bawb sy’n parhau i gyfrannu at yr arolwg. Mae’r adborth rydyn ni’n ei gael yn werthfawr a bydd yn ein helpu i wneud penderfyniadau wrth inni ddechrau ar ein taith i adferiad.” Mae canlyniadau llawn yr arolwg ar gael ar dudalennau gwe yr Arolwg Cenedlaethol.

The new monthly telephone version of the National Survey for Wales asked 1,400 people from across Wales questions on wellbeing, loneliness, employment, finances, food poverty, GP appointments, social care, and education to find out the how the pandemic has affected their lives. The latest results show that despite the unprecedented levels of uncertainty experienced throughout the crisis there has been a growing sense of community spirit across Wales. More people are helping others, less people feel lonely and generally people continue to feel happy. Key results from the June survey include: * 88% of people feel they belong to their local area, with 87% of people feeling that people from different backgrounds get on well together in their local area (\+11% from last year). * 77% of people say they are happy with 37% of people feeling anxious. * 33% of people look after or support family, friends and neighbours (\+4% from last year). * 1 in 10 people have volunteered to help with the COVID\-19 situation in the last 4 weeks. * 13% of people said they were lonely (\-3% from last year). Finance Minister Rebecca Evans said: > “Despite facing the biggest challenge of a generation, I am pleased to see that Wales’ community spirit has continued to thrive during the pandemic. > > > “I would like to thank everyone who continues to contribute to the survey. The feedback we receive is invaluable and will help inform our decision making as we begin our road to recovery.” Full results from the survey are available on the National Survey web pages.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Deddf y Gwasanaethau Tân ac Achub 2004 yn ei gwneud yn ofynnol imi adrodd o leiaf bob dwy flynedd ar i ba raddau y mae'r Awdurdodau Tân ac Achub wedi gweithredu yn unol â'n Fframwaith Cenedlaethol ar gyfer Gwasanaethau Tân ac Achub. Fe gyhoeddodd y cyn Weinidog Cabinet dros Gymunedau a Phlant, Carl Sargeant, yr adroddiad diwethaf ar y mater hwn ym mis Gorffennaf 2017\. Byddaf yn cyhoeddi adroddiad pellach a manylach yn yr hydref, ar ôl i'r data ar gyfer 2018\-19 ddod i law. Daeth adroddiad 2017 yn union ar ôl trychineb Tŵr Grenfell, sy'n parhau'n atgof cryf ac amlwg o'r bygythiad difrifol y mae tân yn ei beri, a pha mor hanfodol yw ein gwasanaethau tân ac achub. Cafodd hyn ei amlygu eto yn ystod yr haf y llynedd, pan arweiniodd y tywydd poeth at lawer o danau glaswellt difrifol ledled Cymru. Mae pob un ohonom yn dibynnu ar broffesiynoldeb, ymroddiad a dewrder ein diffoddwyr tân i'n cadw'n ddiogel, hyd yn oed os nad ydym erioed wedi galw arnynt yn uniongyrchol.  Yn hynny o beth, maent wedi bod yn hynod lwyddiannus. Yn gyffredinol, mae nifer yr achosion o danau wedi parhau i ostwng ers blynyddoedd, ac wedi haneru ers i'r cyfrifoldeb gael ei ddatganoli yn 2005\. Gwelwyd llwyddiant arbennig wrth ostwng nifer y tanau a gynnwyd yn fwriadol \- nid yn unig ar laswelltir, ond hefyd i wastraff, cerbydau segur ac adeiladau gwag.  Mae nifer yr anafiadau a'r marwolaethau mewn tanau hefyd wedi gostwng yn sydyn, ac roedd tanau mewn anheddau \- sef y bygythiad mwyaf i fywyd o bell ffordd \- wedi disgyn yn bellach ac yn gyflymach nag unrhyw le arall yn y DU erbyn mis Mawrth 2018\. Er y gellid priodoli'r tueddiadau hyn yn rhannol i newidiadau cymdeithasol ehangach, megis y gostyngiad yn y nifer sy'n smygu, mae'r Awdurdodau Tân ac Achub yn haeddu clod hefyd am eu ffocws cynyddol ar atal tân a gwella diogelwch tân.  Hoffwn hefyd roi sylw i'r ffordd y gwnaeth yr Awdurdodau Tân ac Achub ymateb ar ôl trychineb Tŵr Grenfell.  Aeth ein diffoddwyr tân a'n swyddogion diogelwch tân ati'n gyflym i roi sicrwydd i'r rheini a oedd yn byw mewn blociau uchel o fflatiau, ac i nodi adeiladau lle roedd angen mesurau diogelwch ychwanegol.  Mae uwch\-swyddogion tân yn parhau i chwarae rhan ganolog a hollbwysig wrth gynllunio ein system newydd ar gyfer rheoleiddio diogelwch tân, ac rwy'n hyderus y bydd yr holl wersi o drychineb Grenfell yn cael eu dysgu a bydd y risg o ddigwyddiad tebyg yng Nghymru yn cael ei leihau.  Mae gwella diogelwch tân ac ymateb yn gyflym ac yn effeithiol i danau ac argyfyngau eraill ymhlith y prif flaenoriaethau yn ein Fframwaith, ac ar y cyfan, mae'r Awdurdodau Tân ac Achub yn eu cyflawni. Fodd bynnag, ceir rhai arwyddion o broblemau manylach, er enghraifft mewn perthynas ag atal tanau mewn anheddau a nifer yr anafiadau a'r marwolaethau ynddynt. Byddaf yn adrodd ymhellach ar y rhain yn yr hydref, ar ôl gwneud gwaith ymchwil a dadansoddi pellach. Mae'r llwyddiant a welwyd wrth leihau nifer yr achosion o danau hefyd yn cyflwyno her. Ni ddylai hyn olygu bod angen gostwng capasiti'r gwasanaethau tân ac achub ar yr un raddfa, a hynny i lefel anniogel, gan fod angen gallu ymateb yn gyflym ac yn effeithiol i argyfyngau ar unrhyw adeg.  Ac ni fyddai hynny ychwaith yn deg ar y diffoddwyr tân rydym yn dibynnu arnynt. Yn hytrach, mae angen i'r gwasanaeth tân addasu er mwyn ehangu ei gylch gwaith.  Dyna pam bod ein Fframwaith yn nodi bod angen i'r Awdurdodau Tân ac Achub newid, er mwyn mynd i'r afael â'r her hon yn ogystal â heriau eraill, megis cyni a phoblogaeth sy'n heneiddio.  Rydym wedi gweld rhywfaint o gynnydd da yn y maes hwn. Mae dyletswydd ar ein Hawdurdodau Tân ac Achub bellach i ymateb i lifogydd a digwyddiadau eraill yn ymwneud â dŵr, sy'n sefyllfa unigryw yn y DU; ac mae gan ddau o'r tri Awdurdod allu arbenigol uchel ei barch i ymateb i ymosodiadau gan derfysgwyr; ac, yn arbennig yn y Canolbarth a'r Gorllewin, mae diffoddwyr tân bellach yn ymateb i argyfyngau meddygol i gefnogi'r Ambiwlans Awyr, gan achub llawer o fywydau. Mae'n glir bod yr Awdurdodau Tân ac Achub yn cydweithio'n effeithiol, ac felly'n cyflawni un o flaenoriaethau eraill ein Fframwaith. Ond, er mwyn gallu ehangu'r rôl yn llawn, mae angen i'r amodau a'r cyflog newid hefyd.  Mae hynny wedi bod yn destun trafodaethau hirfaith ar draws y DU rhwng cyflogwyr ac undebau. Er bod y ddwy ochr yn cytuno bod angen newid, a bod angen i'r cyflog adlewyrchu'r rôl ehangach, mae bwlch mawr rhyngddynt o hyd o ran y manylion. Rydym wedi ei gwneud yn glir i'r ddwy ochr ein bod yn barod i gefnogi bargen fforddiadwy sy'n gweithio i Gymru ac i'n diffoddwyr tân; ond dim ond ar ôl cael cytundeb rhwng cyflogwyr ac undebau y gallwn wneud hynny.  Os bydd hynny'n digwydd, dim ond dechrau'r broses fydd hynny. Mae ehangu'r rôl yn golygu mwy nag adolygu contractau a chyfraddau cyflog y diffoddwyr tân. Bydd yn golygu gwneud newidiadau pellgyrhaeddol i adnoddau, gallu, hyfforddiant a diwylliant Awdurdodau Tân ac Achub. Bydd hynny yn her arall, ond mae'n hanfodol ein bod yn ateb yr her hon er mwyn sicrhau dyfodol cynaliadwy i'r Gwasanaeth. Mae hynny'n arbennig o wir mewn ardaloedd gwledig.  Y tu allan i'n trefi a'n dinasoedd mwyaf, mae'r rhan fwyaf o ddiffoddwyr tân ar ddyletswydd yn ôl galw \- hynny yw, cânt eu galw o'u cartrefi neu eu gweithleoedd a'u talu yn unol â hynny. Ond mae'r gostyngiad yn nifer y tanau yn golygu bod llai iddynt ei wneud, gan arwain at lai o incwm a boddhad yn eu swyddi.  O'r 106 o orsafoedd tân ar ddyletswydd yn ôl galw yng Nghymru, mae 74 fel arfer yn ymateb i lai nag un tân neu wrthdrawiad traffig ffyrdd bob wythnos, a 33 ohonynt i lai nag un pob pythefnos. Ond mae'r ymrwymiad i fod ar alw ac ar gael i fod ar ddyletswydd ar fyr\-rybudd, fel arfer am 120 o oriau pob wythnos, yn parhau yr un fath. Mae nifer o ddiffoddwyr tân ar alw yn ei gweld hi'n anodd cynnal hyn, ac mae'n dod yn anos eu recriwtio a'u cadw.  Oni bai ein bod yn ehangu cylch gwaith diffoddwyr tân ac yn gwneud y swydd yn fwy deniadol ar lefel ariannol a phersonol, bydd hyfywedd hirdymor gwasanaethau tân ac achub mewn ardaloedd gwledig o dan fygythiad mawr. Yn gyffredinol, rwy'n fodlon bod yr Awdurdodau Tân ac Achub yn gwneud cymaint â phosibl i werthfawrogi a datblygu'r gweithlu \- un arall o flaenoriaethau ein Fframwaith. Ond ceir heriau mwy a mwy hirdymor yn y maes hwn, sydd o bosibl y tu hwnt i gwmpas unrhyw Awdurdod Tân ac Achub unigol i'w ddatrys ar ei ben ei hun. Byddwn yn parhau i weithio gyda nhw a gydag undebau'r diffoddwyr tân i sicrhau cynnydd cydsyniol a chynaliadwy. Mae'r ddau amcan arall yn ein Fframwaith yn ymwneud ag effeithlonrwydd ac atebolrwydd.  Mae'r rhain yn amlwg yn bwysig, ond nid yw, ac ni all y trefniadau statudol presennol y mae'n rhaid i'r Awdurdodau weithredu oddi tanynt, roi'r math o sicrwydd yr hoffwn ei weld.  Byddai felly'n annheg dod i unrhyw gasgliadau cadarn nawr. Ddiwedd y llynedd, ymgynghorwyd ar gynigion i wneud diwygiadau yn y maes hwn.  Arweiniodd hynny at nifer o ymatebion a oedd yn cefnogi'r achos am newid cyffredinol, ond ni chafwyd lawer o gonsensws ar y manylion. Cododd yr Awdurdodau Tân ac Achub nifer o bryderon, ac rwyf wedi cynnal trafodaethau pellach gyda'r Cadeiryddion ers diwedd yr ymgynghoriad.  Er bod Llywodraeth Cymru yn parhau i ymrwymo i fesurau diwygio mewn egwyddor, ni fydd y ddau gynnig yr oedd gan yr Awdurdodau yr amheuon mwyaf yn eu cylch, yn mynd ymhellach. Golyga hyn na fyddwn yn tynnu aelodau Awdurdodau Tân ac Achub o gabinet cynghorau, nac ychwaith yn gofyn ar i Awdurdodau gytuno ar eu cyllidebau gydag awdurdodau lleol.    Rwy'n bwriadu ymweld â phob un o'r Awdurdodau Tân ac Achub dros yr haf, a byddaf yn ystyried ymhellach i ba gyfeiriad y bydd y gwaith diwygio yn mynd. Byddaf yn gwneud datganiad arall yn yr hydref.

The Fire and Rescue Services Act 2004 requires me to report at least every two years on the extent to which Fire and Rescue Authorities (FRAs) have acted in accordance with our National Framework for Fire and Rescue Services.  FRAs) have acted in accordance with our National Framework for Fire and Rescue Services.  Former Cabinet Secretary for Communities and Children, Carl Sargeant made the last such report in July 2017\.  I will make a further and more detailed report in the autumn, once data for 2018\-19 are available. The 2017 report came in the immediate aftermath of the Grenfell Tower tragedy, which remains a strong and poignant reminder of the grave threat that fire poses, and the vital importance of our fire and rescue services.  We had a further demonstration of that last summer, when the unprecedented heatwave brought with it a serious recurrence of the menace of grass fires across Wales.    All of us rely on the professionalism, dedication and bravery of our firefighters to keep us safe, even if we never have to call on them directly.  In that area they have been conspicuously successful.  The overall incidence of fire is in sustained long\-term decline, with numbers down by more than half since responsibility was devolved in 2005\.  There has been particular success in reducing the number of fires that are started deliberately – not only to grassland, but also to waste, abandoned vehicles and derelict buildings.  Fire casualties have also fallen steadily, and fires in dwellings – which pose by far the greatest threat to life – had fallen further and faster here than anywhere else  in the UK by March 2018\. While these trends are partly due to wider social changes, such as a decline in smoking, the FRAs rightly deserve credit too, for their increasing focus on preventing fire and improving fire safety.   I would also like to pay tribute to how the FRAs responded in the aftermath of the Grenfell fire.  Our firefighters and fire safety officers moved swiftly to reassure residents of high\-rise blocks, and to identify buildings where extra safety measures were needed.  Senior fire officers continue to play a central and vital role in designing our new system of fire safety regulation, which I am confident will learn all the lessons of Grenfell and minimise the risk of a similar incident in Wales.  Improving fire safety and responding swiftly and effectively to fires and other emergencies are among the main priorities in our Framework, and in headline terms the FRAs are achieving them.  However, there are some indications of more detailed issues, for instance around the containment of dwelling fires and the rate of casualties in them.  I will report further on these in the autumn, after further research and analysis has taken place. The success in reducing the incidence of fire also creates a challenge.  It cannot mean an equal decline in firefighting and rescue capacity \- that would not be safe, as there remains a need to be able to respond swiftly and effectively to emergencies at any time.  Nor would it be fair to the firefighters on whom we rely.  Instead, the fire service needs to adapt and to broaden its remit.  That is why our Framework sets out the need for FRAs to change, so as to deal with this challenge as well as with others, such as austerity and an ageing population.  There has been some good progress in this area.  Uniquely in the UK, our FRAs are now under a duty to respond to flooding and other water\-related incidents;  two of the three now have a highly\-regarded specialist capability to respond to terrorist attacks;  and, especially in Mid and West Wales, firefighters now respond to medical emergencies in support of the Ambulance Service, saving many lives.  It is clear that the FRAs are collaborating effectively, and thus discharging another of our Framework priorities. For this broadening of the role to develop fully, though, firefighters’ terms, conditions and pay all need to change.  That has been the subject of long\-running UK\-wide negotiations between employers and unions. Whilst both sides agree on the case for change, and the need for pay to reflect a broader role, they are still some way apart on the detail.  We have made it clear to both sides that we stand ready to support an affordable deal that works for Wales and for Welsh firefighters; but we can only do so once there is an agreement between employers and unions.  If and when that happens, though, it will only be the start of the process.  Broadening the role does not just mean reviewing firefighters’ contracts and pay rates.  It will involve far\-reaching changes to FRA resources, capability, training and culture.   That will be a further challenge, but meeting it is essential to the sustainable future of the Service. That is especially so in rural areas.  Outside our largest towns and cities, most firefighters are “retained” – they are called in as needed from their homes or workplaces and paid accordingly.  But the declining incidence of fire means there is less for them to do, leading to lower incomes and job satisfaction.  Of 106 retained fire stations in Wales, 74 typically respond to less than one fire or road traffic collision per week, and 33 of them to less than one per fortnight.  Yet the commitment to be on call and available for duty at a few minutes’ notice, normally for 120 hours per week, remains the same.  Many on\-call firefighters find this increasingly hard to sustain, and recruiting and retaining them is becoming difficult.  Unless we broaden the remit of firefighters and increase both the financial and personal attractiveness of these roles, the long\-term viability of fire and rescue services in rural areas will be under serious threat. Overall, I am satisfied that FRAs are doing as much as they can to value and develop the workforce – another of our Framework priorities.  But there are greater and longer\-term challenges in this area that are probably beyond the scope of any single FRA to solve.  We will continue to work with them and with firefighters’ unions to make consensual and sustainable progress. The other two objectives in our Framework relate to efficiency and accountability.  These are plainly important, but the current statutory arrangements within which FRAs have to operate do not and cannot generate the sort of assurance I would wish to see.  It would therefore be unfair to reach any substantive conclusions now. Late last year, we consulted on proposals for reform in this area.  That generated many responses which supported the broad case for change overall, but showed little consensus on the detail. The FRAs raised a number of concerns and I have had further discussions with the Chairs since the end of the consultation.  While the Welsh Government remains committed to reform in principle, the two proposals about which the FRAs had the greatest reservations will not proceed.   That meanswe will not be drawing FRA members from council cabinets, nor will we be requiring FRAs to agree their budgets with local authorities.    I plan to visit each of the FRAs over the summer and will reflect further on the direction that reform will take. I will make a further statement in the autumn.  

Translate the text from Welsh to English.

Wrth inni nesáu at y Nadolig, rwyf am roi gwybod i’r Aelodau am faterion diweddar sy’n ymwneud â'n hymateb dyngarol parhaus i sefyllfa Wcráin. Wedi misoedd o ofyn am sicrwydd ynghylch ariannu cynllun Cartrefi i Wcráin yn y dyfodol, mae Llywodraeth y DU wedi rhoi rhywfaint o eglurder ar nifer o faterion rydym wedi eu trafod yn y Siambr. Mae cyhoeddiad Llywodraeth y DU am gyllid Cartrefi i Wcráin yn y dyfodol yn cynnwys estyn cyfnod y taliadau 'diolch' i’r bobl sy’n cynnig llety hyd at ddiwedd yr ail flwyddyn ar ôl i Wcreiniad gyrraedd y DU – rhywbeth yr oeddem wedi gofyn amdano droeon. Bydd hefyd yn cael ei godi i £500 y mis os bydd yr Wcreiniad sy’n cael ei letya eisoes wedi bod yn y DU am 12 mis. Roeddem wedi gofyn am y codiad hwn i fod ar gael yn ystod y gaeaf hwn er mwyn helpu pobl i ymdopi â biliau ynni uchel a helpu i atal digartrefedd. Yn anffodus dim ond o ddiwedd gwanwyn 2023 ymlaen y bydd ar gael. Mae'r cyhoeddiad ariannol hefyd yn cynnwys newyddion siomedig na fydd taliad tariff ar gyfer blwyddyn dau i Wcreiniaid sydd â fisa dan gynllun Cartrefi i Wcráin. Mae hyn yn anghyson â llwybrau adsefydlu eraill Llywodraeth y DU, a bydd yn rhoi pwysau aruthrol ar awdurdodau lleol a Llywodraeth Cymru. Byddem wedi disgwyl gweld taliad tariff o tua £6,000 i bob unigolyn ar gyfer blwyddyn dau. Yn lle hynny, bydd Llywodraeth y DU yn darparu cyfran gymesur o gronfa gymorth tai newydd gwerth £150m. Rydym yn disgwyl i hyn ddod â rhwng £7m a £9m i Gymru – o'i gymharu â thua £37m pe bai tariff blwyddyn dau ar gael. Ar ben hynny, mae Llywodraeth y DU wedi dweud ei bod yn bwriadu torri tariff blwyddyn un ar gyfer newydd\-ddyfodiaid (ar ôl 1 Ionawr 2023\) o £10,500 i £5,900\. Mae tua 2,400 o fisâu yn cael eu rhoi i unigolion sydd heb deithio i Gymru eto. Pe bai pawb yn cyrraedd ar ôl 1 Ionawr, byddai awdurdodau lleol Cymru yn cael £14\.16m o'i gymharu â'r £25\.2m a fyddai wedi bod ar gael pan gafodd ceisiadau am fisâu eu gwneud a’u cefnogi i ddechrau. Rydym yn parhau heb eglurder am unrhyw dariff ar gyfer blwyddyn tri nac ychwaith am gronfa amgen i barhau i gefnogi pobl o Wcráin tra byddant yn y DU. Dan gynlluniau adsefydlu eraill mae tariff blwyddyn tri o £4,020 wedi cael ei ddefnyddio. Os na fydd cyllid ar gael, yna ni fydd £24\.92m arall mewn cymorth posibl ar gael i’r rhai sydd eisoes yma. O gynnwys y rhai sydd â fisâu ac sydd heb gyrraedd eto, gallai'r cyfanswm o gymorth ariannol ar gyfer blwyddyn tri a gollwyd i Gymru fod mor uchel â £34\.57m. Mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi gwneud y penderfyniad i gynnwys £40m yn ein Cyllideb Ddrafft i barhau â’n cefnogaeth i bobl o Wcráin yng Nghymru ar gyfer 2023\-24 a dyraniad pellach o £20m yn 2024\-25\. Byddwn yn gweithio’n agos gyda'n partneriaid llywodraeth leol i ail ystyried ein strategaeth, er mwyn inni allu sicrhau bod modd darparu cymorth i’r rhai sydd ei angen dros y flwyddyn i ddod. Mae'r dyraniadau hyn yn cadarnhau ein hymrwymiad parhaus fel Cenedl Noddfa i adsefydlu'r rhai yr ydym eisoes wedi'u croesawu a'r rhai sydd heb gyrraedd eto. Rwy'n parhau i ymweld â'r llety cychwynnol rydym wedi eu sefydlu ledled Cymru ac wedi ymweld â chanolfan groeso yn ne Cymru heddiw. Cefais gyfle i glywed yn uniongyrchol gan ein gwesteion am y cymorth sydd ar gael a sut maen nhw'n ymgartrefu yng Nghymru. Rydym hefyd wedi anfon cylchlythyr arall i Wcreiniaid sy’n byw yng Nghymru, er mwyn eu cynorthwyo i gadw mewn cysylltiad ac i ddymuno Nadolig heddychlon iddynt dan yr amgylchiadau. Mae'n hanfodol ein bod yn parhau i roi sylw i’r cymorth sydd ei angen yn Wcráin yn ogystal â'r cymorth a roddir i bobl sydd wedi ceisio diogelwch a noddfa yma yng Nghymru.  Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

As we approach Christmas, I want to update Members about recent issues relating to our ongoing humanitarian Ukraine response. After months of asking for certainty about the future funding of the Homes for Ukraine scheme, the UK Government has provided some clarity about a number of issues we have discussed in the Siambr. The UK Government’s announcement about future Homes for Ukraine funding includes an extension to the host ‘thank you’ payments to the end of the second year after a Ukrainian’s arrival in the UK – something we had repeatedly asked for. It will also be uplifted to £500 a month where the hosted Ukrainian has already been in the UK for 12 months. We had asked for this uplift to be available this winter, to help people cope with high energy bills and to help prevent homelessness presentations. Unfortunately, it will only be available from the end of Spring 2023\. The funding announcement also includes disappointing news – there will be no year two funding tariff for Homes for Ukraine visa holders. This is out\-of\-step with other UK Government resettlement routes and will put immense pressure on local authorities and the Welsh Government. We would have expected to see a year two tariff of around £6,000 per person. Instead, the UK Government will make available a proportionate share of a new £150m housing support fund. We expect this to bring between £7m and £9m to Wales – compared with around £37m if the year two tariff was available. Furthermore, the UK Government has said it intends to cut the year one tariff for new arrivals (after 1 January 2023\) from £10,500 to £5,900\. There are approximately 2,400 visas granted to individuals who are yet to travel to Wales. If all were to arrive after 1 January, Welsh local authorities would receive £14\.16m compared with the £25\.2m which would have been available when the visa applications were initially made and supported. There is still no clarity about any year three tariff or alternative fund to continue to support people from Ukraine while they are in the UK. Under other resettlement schemes a year three tariff of £4,020 has been used. If no funding is made available, then a further £24\.92m in potential support will not be available to those already here. If we include all those with visas who are yet to arrive, the total value of potential lost support could be as high as £34\.57m. The Welsh Government has already taken the decision to include £40m in our Draft Budget to continue our support people from Ukraine in Wales in 2023\-24 and a further allocation of £20m in 2024\-25\. We will work closely with our local government partners to re\-evaluate our strategy to ensure support can be provided to all those who need it over the coming year. These allocations underline our ongoing commitment as a Nation of Sanctuary to resettle those we have already welcomed and those who are still to arrive.  I am continuing to visit the initial accommodation we have set up across Wales and have today visited a welcome centre in South Wales. I had the opportunity to hear directly from our guests about the support available and how they are settling in Wales. We have this week sent Ukrainians living in Wales another newsletter to help them keep in touch and to wish them a peaceful Christmas in the circumstances. It is vital that we maintain our focus on support in Ukraine as well as the support provided to people who have sought safety and sanctuary in Wales.   This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 25 Chwefror 2020, gwnaeth Gweinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru datganiad llafar: Prosiectau Metro yng Nghymru (dolen allanol).

On 25 February 2020, the Minister for Economy, Transport and North Wales made an oral statement: Metro Projects in Wales (external link).

Translate the text from English to Welsh.

Eight individuals from across NHS Wales have been awarded. The Chief Medical Officer for Wales Dr Frank Atherton has also been awarded a Knighthood for his role in the COVID\-19 pandemic. Minister for Health and Social Services Eluned Morgan said: > A huge congratulations to everyone in NHS Wales who has been honoured in the Queen’s New Year Honours. It is good to see people recognised across many fields throughout Wales and those working on the frontline continue to do all they can to fight the COVID\-19 pandemic and deliver vital care. I want to thank every individual working within the NHS and social care sector for their continued care, commitment and dedication. > > > I also want to pay tribute to Dr Frank Atherton who continues to play a vital role in tackling the ongoing pandemic and I’m pleased to see his work recognised. Chief Executive for NHS Wales Judith Paget said: > Every day I see how hard staff are working within the NHS, and I’m delighted that some of those dedicated individuals have received a Queen’s New Year Honour. I know everyone within the NHS and across Wales will join me in sending our best wishes to those who have be recognised this year.

Mae wyth unigolyn o bob rhan o GIG Cymru wedi derbyn anrhydedd. Mae Prif Swyddog Meddygol Cymru, Dr Frank Atherton, wedi cael ei urddo’n Farchog hefyd am ei rôl ym mhandemig COVID\-19\. Dywedodd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Eluned Morgan: > Llongyfarchiadau enfawr i bawb yn GIG Cymru sydd wedi cael eu hanrhydeddu yn Anrhydeddau Blwyddyn Newydd y Frenhines. Mae'n dda gweld pobl yn cael eu cydnabod ar draws sawl maes ledled Cymru a'r rhai sy'n gweithio ar y rheng flaen yn parhau i wneud popeth o fewn eu gallu i frwydro yn erbyn pandemig COVID\-19 a darparu gofal hanfodol. Rydw i eisiau diolch i bob unigolyn sy'n gweithio yn y GIG a'r sector gofal cymdeithasol am eu gofal, eu hymrwymiad a'u hymroddiad parhaus. > > > Rydw i hefyd eisiau talu teyrnged i Dr Frank Atherton sy’n parhau i chwarae rhan hanfodol wrth fynd i’r afael â’r pandemig parhaus ac rydw i’n falch o weld ei waith yn cael ei gydnabod. Dywedodd Prif Weithredwr GIG Cymru, Judith Paget:  > Bob dydd rydw i’n gweld pa mor galed mae staff yn gweithio yn y GIG ac rydw i wrth fy modd bod rhai o’r unigolion ymroddedig hynny wedi derbyn Anrhydedd Blwyddyn Newydd gan y Frenhines. Rydw i'n gwybod y bydd pawb yn y GIG a ledled Cymru yn ymuno â mi i anfon ein dymuniadau gorau at y rhai sydd wedi cael eu cydnabod eleni.

Translate the text from English to Welsh.

On 16 October 2018, Julie James, Leader of the House and Chief Whip made an oral statement in the Siambr on: Action on Disability: The Right to Independent Living (external link).

Ar 16 Hydref 2018, gwnaeth y Julie James, Arweinydd y Tŷ a'r Prif Chwip ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Gweithredu ar Anabledd: Yr Hawl i Fyw’n Annibynnol (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Mae ychydig dros flwyddyn wedi pasio ers cymeradwyo’r brechlyn cyntaf rhag COVID\-19 i’w ddefnyddio yn y Deyrnas Unedig ac ers hynny rydym wedi rhoi mwy na 5\.5m o ddosau o’r brechlyn sy’n achub bywydau i bobl yng Nghymru. Rwy’n eithriadol o ddiolchgar i bawb sy’n rhan o’r rhaglen frechu am eu gwaith caled dros y flwyddyn ddiwethaf ac am eu cymorth yn yr wythnosau sydd i ddod. Yn anffodus, mae coronafeirws yma o hyd ac mae ymddangosiad yr amrywiolyn omicron yn dangos pa mor anrhagweladwy yw’r pandemig o hyd. Yr wythnos diwethaf, argymhellodd y Cyd\-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu y dylid ymestyn y cynnig o bigiad atgyfnerthu ar frys i bob oedolyn dros 18 oed a dos atgyfnerthu i oedolion ag imiwnedd isel iawn sydd wedi cael tri dos o’r brechlyn. Dywedodd hefyd y dylai plant a phobl ifanc 12 i 15 oed gael cynnig ail ddos. Rydym wedi derbyn y cyngor hwn ac wedi bod yn gweithio gyda GIG Cymru i gynllunio sut y gallwn gyflymu’r rhaglen frechu. Byddwn yn cynnig pigiad atgyfnerthu i bob oedolyn cymwys erbyn diwedd mis Ionawr. Bydd hyn yn ymdrech aruthrol arall i’n rhaglen frechu – ac i’n GIG – sydd eisoes wedi gwneud cymaint i ddiogelu pobl ar draws Cymru.   Rydym yn cyflymu’r broses o gyflwyno’r brechlynnau ac yn gwella capasiti ein rhaglen frechu. Bydd byrddau iechyd yn darparu mwy o ganolfannau brechu mewn lleoliadau hawdd eu cyrraedd, a mwy o glinigau. Bydd oriau agor hirach gyda’r nos ac ar benwythnosau a rhesi ychwanegol yn y canolfannau brechu torfol. Byddwn yn gweithio gyda meddygon teulu a fferyllfeydd cymunedol i gyflenwi’r brechlynnau a chyda llywodraeth leol, y gwasanaethau tân a myfyrwyr i ddarparu cymorth ychwanegol i’r clinigau. Rydym hefyd wedi gofyn am gymorth pellach oddi wrth y lluoedd arfog. Gall y rheini sy’n dymuno gwirfoddoli i helpu’r rhaglen frechu wneud hynny drwy gofrestru eu diddordeb ar wefan Llywodraeth Cymru. Dylai gweithwyr iechyd proffesiynol fynd i wefan Addysg a Gwella Iechyd Cymru. Hyd yma, mae mwy na 80% o bobl dros 65 oed wedi cael pigiad atgyfnerthu. O heddiw ymlaen, os ydych chi dros 65 oed a heb gael llythyr yn cynnig apwyntiad ichi, dylech gysylltu â’ch bwrdd iechyd yn uniongyrchol. Mae ein timau brechu angen cefnogaeth pobl yng Nghymru. I helpu ein GIG, rwy’n annog pawb i wneud pob ymdrech i gadw at eu hapwyntiad. Os ydych chi o dan 65 oed, byddwch yn amyneddgar ac arhoswch i gael eich gwahodd i ddod am eich pigiad atgyfnerthu, hyd yn oed os oes mwy na chwe mis ers ichi gael eich pigiad diwethaf. Rydym yn dilyn cyngor y Cyd\-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu a byddwn yn brechu pobl yn nhrefn oedran a risg. Byddwn yn cysylltu â chi pan ddaw eich tro. Nid oes angen ichi ffonio eich bwrdd iechyd na’ch meddyg teulu i wirio a oes apwyntiad wedi’i wneud i chi. Mae’n hynod o bwysig bod pobl yn dod i’w hapwyntiadau pan fyddant yn cael eu galw. Nid yw hi fyth yn rhy hwyr i gael eich brechu, yn enwedig os nad ydych wedi cael eich dos cyntaf eto. Nid ydym eisiau i unrhyw un gael ei adael ar ôl. Mae pob brechlyn yn cyfrif wrth inni weithio gyda’n gilydd i ddiogelu Cymru.

It has been just over a year since the first COVID\-19 vaccine was approved for use in the UK and since then we have given more than 5\.5m doses of the life\-saving vaccine to people in Wales. I am extremely grateful to everyone involved in the vaccination programme for their hard work over the last year and for their help in the coming weeks. Unfortunately, coronavirus is still with us and the emergence of the omicron variant shows how unpredictable the pandemic continues to be. Last week, the Joint Committee on Vaccination and Immunisation recommended an urgent extension of the booster vaccine to all adults over 18 and a booster dose to severely immunosuppressed adults who have received three doses. It also said children and young people aged 12 to 15\-years\-old should be offered a second dose. We accepted this advice and have been working with NHS Wales to plan how to speed up the vaccination programme. We will offer all eligible adults a booster by the end of January. This will be another huge effort for our vaccination programme – and for our NHS – which has already done so much to protect people across Wales.   We are ramping up rollout and increasing capacity in the vaccination programme. Health boards will be providing more vaccination centres in easy\-to\-access locations and more clinics. There will be longer opening hours in the evenings and at weekends and extra lanes at the mass vaccination centres. We will be working with GPs and community pharmacies to deliver the vaccine and with local government, fire services and students to provide additional support to the clinics. We have also requested further support from the military. Those who want to volunteer to help the vaccination programme can do so by registering their support via the Welsh Government website and, for healthcare professionals, via the Health Education and Improvement Wales website. To date, more than 80% of people over 65 have now received a booster. From today, if you are over 65 and haven’t yet had a letter about your booster appointment, please get in touch with your health board directly. Our vaccination teams need support from the people in Wales. To help our NHS, I urge everyone to do everything they can to keep their allocated appointment.   If you are under 65 please be patient and wait to be invited for your booster even if it has been more than six months since your last vaccination. We are following the JCVI’s advice and will be vaccinating people in order of age and risk. You will be contacted when it is your turn and there is no need to call your health board or GP to check if you have an appointment. It is extremely important people come forward for their appointments when called and it is never too late to be vaccinated, especially if you haven’t yet had your first dose. We do not want anyone to be left behind. Every vaccination counts as we work together to keep Wales safe.

Translate the text from English to Welsh.

As we move into our second year of the COVID\-19 pandemic, our Serving Armed Forces and veterans have continued to provide invaluable support and expertise to communities across the country. We are grateful for their ongoing support, which demonstrates the valuable role they play in our communities. Armed Forces week provides us with the platform and opportunity to recognise and reflect on the considerable part they have played in helping fight the COVID\-19 pandemic and keeping our communities safe. They rightly deserve our gratitude and appreciation. As a Government, we remain firmly committed to providing targeted services and support that meet the needs of this important community. In September of last year, I laid our second Armed Forces Covenant Annual Report before the Senedd. Work has continued apace on this important agenda and we continue to make progress on initiatives that have provided practical, targeted support to our Serving and ex\-Service families. Our Armed Forces Expert Group and our other partners have once again played an important role in ensuring we deliver the right services and support for those who need it, and I am grateful for the progress made, and the considerable efforts of the organisations and individuals involved.  The Welsh Government will continue to work in collaboration with The Armed Forces Expert Group and other key partners to deliver the support our Armed Forces community so require and so richly deserve.

Wrth inni fynd drwy ein hail flwyddyn o’r pandemig COVID\-19, mae aelodau a chyn\-aelodau ein Lluoedd Arfog wedi parhau i ddarparu cymorth ac arbenigedd amhrisiadwy i’r cymunedau ledled Cymru. Rydym yn ddiolchgar am eu cymorth parhaus, sy’n dangos y rôl werthfawr y maent yn ei chwarae yn ein cymunedau. Mae Wythnos y Lluoedd Arfog yn gyfle i gydnabod ac i gofio eu cyfraniad sylweddol i’r frwydr yn erbyn y pandemig COVID\-19, a’r ymdrechion i gadw ein cymunedau’n ddiogel. Maent yn wir haeddu ein diolch a’n gwerthfawrogiad. Fel Llywodraeth, rydym yn parhau’n gwbl ymrwymedig i ddarparu gwasanaethau a chymorth pwrpasol ar gyfer bodloni anghenion y gymuned bwysig hon. Ym mis Medi y llynedd, gosodais ein hail Adroddiad Blynyddol ar Gyfamod y Lluoedd Arfog ger bron y Senedd. Mae’r gwaith ar yr agenda bwysig hon wedi camu yn ei flaen, ac rydym yn dal i weld cynnydd o ran y mentrau sydd wedi darparu cymorth ymarferol a phwrpasol ar gyfer teuluoedd y rheini sy’n gwasanaethu yn y Lluoedd Arfog a’r rheini sydd wedi gwneud hynny yn y gorffennol. Unwaith yn rhagor, mae ein Grŵp Arbenigol ar y Lluoedd Arfog a’n partneriaid eraill wedi chwarae rôl bwysig yn y gwaith o sicrhau ein bod yn darparu’r gwasanaethau a’r cymorth priodol i’r rheini sydd eu hangen, ac rwy’n ddiolchgar am y gwaith sydd wedi ei gyflawni, ac am ymdrechion diflino’r sefydliadau a’r unigolion sydd wedi bod yn rhan o’r gwaith hwnnw.   Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gydweithio gyda’r Grŵp Arbenigol ar y Lluoedd Arfog a phartneriaid allweddol eraill i ddarparu’r cymorth y mae ei angen ar ein cymuned Lluoedd Arfog, sef cymorth y mae’n haeddu ei gael.    I weld copi o Adroddiad Blynyddol Cymru ar Gyfamod y Lluoedd Arfog, sydd wedi ei gyhoeddi yn Gymraeg ac yn Saesneg, cliciwch ar: https://llyw.cymru/cyfamod\-y\-lluoedd\-arfog\-adroddiad\-blynyddol\-2020

Translate the text from English to Welsh.

Members of the Senedd will wish to be aware I have given consent to the Secretary of State for Environment, Food and Rural Affairs to exercise a subordinate legislation\-making power in a devolved area in relation to Wales. The Persistent Organic Pollutants (Amendment) (No. 2\) Regulations 2023 have been laid before the UK Parliament by the Parliamentary Under Secretary of State in exercise of powers under Articles 15(1\) and 18(1\) of Regulation (EU) 2019/1021 of the European Parliament and of the Council on persistent organic pollutants (recast) (“the POPs Regulation”). This was done to implement international obligations, which are placed on the UK by changes to the Stockholm Convention on POPs coming into force on 16 November. This SI amends the POPs Regulation. The amendment will add perfluorohexane sulfonic acid (“PFHxS”), its salts and PFHxS\-related compounds to the list of substances of which the manufacturing, placing on the market and use are prohibited under the POPs Regulation. It also sets limit values for PFHxS, its salts and PFHxS\-related compounds occurring as an unintentional trace contaminant in substances, mixtures and articles. The Welsh Ministers do not propose to introduce an equivalent Welsh SI as the Regulation being amended is GB\-wide, so any amendments to it must be in English only. **Impact the instrument may have on the Senedd’s legislative competence and/or the Welsh Ministers’ executive competence:** The draft Regulations do not diminish or undermine the powers of Welsh Ministers in any way. The Secretary of State can only exercise functions in relation to Wales without consent in the case of reserved powers. The Secretary of State can only exercise functions in relation to Wales in devolved matters with the consent of Welsh Ministers. I would like to reassure the Senedd it is normally the policy of the Welsh Government to legislate for Wales in matters of devolved competence. However, in certain circumstances there are benefits in working collaboratively with the UK Government where there is a clear rationale for doing so. On this occasion, I have given my consent to these Regulations for reasons of efficiency and expediency, adherence to international obligations, cross\-government coordination and consistency. The Regulations were laid in draft before the UK Parliament on 16 October 2023, aiming to come into force on 16 November 2023\.

Bydd Aelodau o'r Senedd yn dymuno gwybod fy mod wedi rhoi caniatâd i’r Ysgrifennydd Gwladol dros yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig  arfer pŵer is\-ddeddfwriaeth mewn maes datganoledig mewn perthynas â Chymru. Mae Rheoliadau Llygryddion Organig Parhaus (Diwygio) (Rhif 2\) 2023 wedi'u gosod gerbron Senedd y DU gan yr Is\-ysgrifennydd Gwladol Seneddol wrth arfer pwerau o dan Erthyglau 15(1\) a 18(1\) o Reoliad (UE) 2019/1021 Senedd Ewrop a'r Cyngor ar lygryddion organig parhaus (ail\-lunio) ("Rheoliad POPs"). Gwnaed hyn i weithredu rhwymedigaethau rhyngwladol, sy'n cael eu gosod ar y DU drwy newidiadau i Gonfensiwn Stockholm ar POPs a ddaeth i rym ar 16 Tachwedd. Mae'r OS hwn yn diwygio'r Rheoliad POPs. Bydd y digwyddiad yn ychwanegu asid perfluorohexane sylffonig ("PFHxS"), ei halwynau a chyfansoddion sy'n gysylltiedig â PFHxS i'r rhestr o sylweddau y gwaherddir eu gweithgynhyrchu, eu rhoi ar y farchnad a'u defnyddio o dan y Rheoliad POPs. Mae hefyd yn gosod gwerthoedd terfyn ar gyfer PFHxS, ei halwynau a chyfansoddion sy'n gysylltiedig â PFHxS sy'n digwydd fel halogydd olrhain anfwriadol mewn sylweddau, cymysgeddau ac eitemau. Nid yw Gweinidogion Cymru yn cynnig cyflwyno OS Cymraeg cyfatebol gan fod y Rheoliad sy'n cael ei ddiwygio yn gymwys ar draws Prydain Fawr, felly rhaid i unrhyw ddiwygiadau iddo fod yn Saesneg yn unig. **Yr effaith y gall yr offeryn ei chael ar gymhwysedd deddfwriaethol y Senedd a/neu gymhwysedd gweithredol Gweinidogion Cymru:** Nid yw'r Rheoliadau drafft yn lleihau nac yn tanseilio pwerau Gweinidogion Cymru mewn unrhyw ffordd. Ni all yr Ysgrifennydd Gwladol ond arfer swyddogaethau mewn perthynas â Chymru heb gydsyniad yn achos pwerau a gadwyd yn ôl. Gall yr Ysgrifennydd Gwladol arfer swyddogaethau mewn perthynas â Chymru mewn materion datganoledig yn unig, gyda chydsyniad Gweinidogion Cymru. Hoffwn sicrhau'r Senedd mai polisi Llywodraeth Cymru fel arfer yw deddfu dros Gymru mewn materion cymhwysedd datganoledig. Fodd bynnag, mewn rhai amgylchiadau, mae manteision o gydweithio â Llywodraeth y DU lle mae rhesymeg glir dros wneud hynny. Ar yr achlysur hwn, rwyf wedi rhoi fy nghydsyniad i'r Rheoliadau hyn, am resymau effeithlonrwydd a hwylustod, gydymffurfio â rhwymedigaethau rhyngwladol, cydlynu trawslywodraethol a chysondeb. Gosodwyd y Rheoliadau drafft gerbron Senedd y DU ar 16 Hydref 2023, gyda'r nod o ddod i rym ar 16 Tachwedd 2023\.

Translate the text from Welsh to English.

Cyhoeddwyd amserlen yn amlinellu’r camau i wneud y rheoliadau ar gyfer y set gyntaf o safonau ym mis Hydref 2013\.  Yn unol â’r amserlen, rwy’n falch o gyhoeddi y bydd y rheoliadau yn cael eu paratoi ar ffurf drafft erbyn Tachwedd 2014\. Hoffwn ddiolch i Gomisiynydd y Gymraeg am gyflwyno ei hadroddiadau yn dilyn ei hymchwiliad safonau ar Weinidogion Cymru, Awdurdodau Lleol a Pharciau Cenedlaethol. Cyflwynodd 3 adroddiad ar y gwahanol sectorau ynghyd â nodyn cyngor, o dan Adran 4 (2\)(j) Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011\. Rydym wedi ystyried nodyn cyngor y Comisiynydd yn ofalus ac, o ganlyniad, byddwn yn cynnal ymgynghoriad o bedair wythnos ym mis Tachwedd 2014\. Bydd y cam hwn yn effeithio ar yr amserlen a amlinellwyd yn flaenorol ar gyfer cynnal ymchwiliadau safonau cylchoedd 2 a 3\. Rydym wedi trafod gyda’r Comisiynydd, ac mae’r amserlen isod yn nodi’r prif gamau er mwyn i’r sefydliadau sy’n destun i ymchwiliadau safonau 1 a 2 y Comisiynydd fod yn glir pryd bydd y rheoliadau i wneud safonau yn cael eu gwneud. Yn dilyn hynny, bydd gan y Comisiynydd yr hawl i roi Hysbysiad Cydymffurfio i’r sefydliadau sy’n nodi pa safonau y mae’n rhaid iddynt gydymffurfio â hwy ac o ba ddyddiad. Cylch 1 * Llywodraeth Cymru i ymgynghori ar reoliadau drafft cylch safonau 1 – Tachwedd 2014 * Pleidlais ar gymeradwyo rheoliadau cylch safonau 1 yng Nghyfarfod Llawn y Cynulliad Cenedlaethol – Mawrth  2015 Cylch 2 * Comisiynydd y Gymraeg i ddechrau ymchwiliad safonau cylch 2 – Tachwedd 2014 * Comisiynydd y Gymraeg i gyflwyno adroddiad ymchwiliad safonau cylch safonau 2 – Mai 2015 * Llywodraeth Cymru i ddrafftio rheoliadau cylch safonau 2 – erbyn yr hydref 2015 * Cychwyn y broses o gyflwyno rheoliadau cylch safonau 2 – diwedd 2015\.

The timetable outlining the steps to make regulations for the first set of standards were announced in October 2013\.   I am pleased to announce that, in accordance with that timetable, the regulations will be prepared in draft form by November 2014\. I would like to thank the Welsh Language Commissioner for submitting her reports following her standards investigation concerning the Welsh Ministers, Local Authorities and National Parks.  She produced 3 separate reports on these sectors, as well as an advice note, under Section 4 (2\)(j) of the Welsh Language (Wales) Measure 2011\. Having given careful consideration to the Commissioner’s advice note, we will hold a 4 week consultation in November 2014\. This will affect the timetable previously outlined for standards investigations 2 and 3\.  Following discussions with the Commissioner, the following timetable sets out the main steps, so that the organisations subject to the Commissioner’s first and second standards investigations are clear about when the regulations will be made. Following that, the Commissioner will be able to issue Compliance Notices to the organisations stating what standards they must comply with and from what date. **Set 1** * Welsh Government to consult on draft regulations for the first set of standards – November 2014 * Vote to approve regulations for first set of standards during National Assembly Plenary – March 2015 **Set 2** * Welsh Language Commissioner to begin standards investigation for set 2 – November 2014 * Welsh Language Commissioner to submit standards investigation report for second set of standards – May 2015 * Welsh Government to draft regulations for second set of standards – by Autumn 2015 * Begin the process of introducing regulations for the second set of standards – by the end of 2015\.  

Translate the text from Welsh to English.

Yn dilyn fy natganiad ysgrifenedig ar 9 Mehefin 2020, cyhoeddaf heddiw yr ymgynghoriad ar fersiwn ddrafft o Fil Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru). Bydd yr ymgynghoriad yn dechrau heddiw ac yn dod i ben ar 4 Rhagfyr 2020\. Mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi ymgysylltu'n eang â rhanddeiliaid drwy gydol y broses o ddatblygu'r diwygiadau hyn ac rwy'n ddiolchgar iawn am eich adborth gwerthfawr. Mae hyn wedi ein helpu i ddatblygu’r polisi a drafftio'r ddeddfwriaeth sydd bellach, yn fy marn i, yn gallu rhoi hyblygrwydd i'r Comisiwn ddatblygu a gweithredu fel corff hyd braich annibynnol pan fydd wedi'i sefydlu.   Mae'n hanfodol ein bod yn cael y diwygiadau hyn yn iawn ac ni allwn fforddio eu gohirio am gyfnod amhenodol. Mae'r ddeddfwriaeth hon yn gyfle i sicrhau bod y sector addysg a hyfforddiant ôl\-orfodol yng Nghymru'n gweithredu'n effeithiol ar ôl cyfnod yr argyfwng Covid. Bydd cael trafodaeth ystyrlon gyda'n rhanddeiliaid ar fanylion y Bil drafft hwn yn sicrhau ein bod yn creu system sy'n addas ar gyfer heriau'r dyfodol.  Mae'r Bil, fel y'i ddrafftiwyd, yn diddymu Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru ac yn sefydlu Comisiwn newydd, sef y Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil. Bydd y Comisiwn newydd yn gyfrifol am y sector addysg drydyddol cyfan yng Nghymru a bydd yn cynnwys Ymchwil ac Arloesi Cymru fel pwyllgor o'r Comisiwn newydd.   Bydd yn ddyletswydd ar y Comisiwn i hyrwyddo ymdeimlad o genhadaeth ddinesig gan sefydliadau addysg bellach a sefydliadau addysg uwch er mwyn gwella llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol y cymunedau y maent yn eu gwasanaethu a Chymru gyfan. Mae hyn yn bwysicach nag erioed nawr. Mae'r Bil drafft yn rhoi dysgwyr wrth wraidd y diwygiadau ac yn cynnwys darpariaethau penodol i'w diogelu mewn cyfnod ansicr. Mae hefyd yn cyflwyno gofyniad i'r Comisiwn gyhoeddi cod newydd ar gyfer cynnwys dysgwyr yn y broses o lywodraethu a rheoli darparwyr.   Bydd y Comisiwn yn sicrhau mwy o gydlyniant ar draws y sector addysg drydyddol drwy hyrwyddo llwybrau dysgwyr yn glir, gan gynnwys sut mae dysgwyr yn trosglwyddo o addysg orfodol i addysg ôl\-orfodol. Un o dasgau'r Comisiwn fydd cryfhau'r cydweithio er mwyn gwella ansawdd ac effeithlonrwydd drwy sicrhau strwythurau goruchwylio mwy cydlynol i arwain, cefnogi, monitro a gwerthuso'r sector addysg drydyddol yn erbyn amcanion lleol, rhanbarthol a chenedlaethol. Bydd yn gallu gwneud hyn wrth i ni ddwyn ynghyd mewn un lle y trefniadau ar gyfer cyllido, goruchwylio a chefnogi addysg uwch, addysg bellach, chweched dosbarth ysgolion a phrentisiaethau, ynghyd â'r cyfrifoldeb am ymchwil ac arloesi lefel uwch a ariennir gan Lywodraeth Cymru ar hyn o bryd.     Bydd y Bil drafft yn ei gwneud yn ofynnol i'r Comisiwn gyhoeddi cynllun strategol ar gyfer addysg drydyddol ac ymchwil, a chreu model cofrestru newydd ar gyfer darparwyr addysg drydyddol. Bydd y Comisiwn hefyd yn sicrhau ac yn gwella ansawdd a safon yr addysg drydyddol a'r hyfforddiant yn y sector addysg drydyddol, gan greu dull gweithredu cyson sy'n seiliedig ar ansawdd drwy egwyddorion a rennir a chydweithredu.  Bwriedir cynnal digwyddiadau i randdeiliaid ar y Bil drafft rhwng mis Medi a mis Tachwedd, a byddwn yn annog unrhyw un sydd â buddiant yn y diwygiadau hyn i fanteisio ar y cyfleoedd amrywiol y byddaf yn eu cynnig i helpu pobl Cymru i ymateb i'r ymgynghoriad hwn.   Er mai mater i'r Llywodraeth nesaf, yn y pen draw, fydd penderfynu a ddylai'r diwygiadau hyn gael eu cyflawni, rwy'n benderfynol o wneud popeth gallaf i sicrhau bod darn cadarn a chynhwysfawr o ddeddfwriaeth, sydd wedi’i lywio gan ganlyniadau’r ymgynghoriad hwn ar y Bil drafft, yn barod i'w chyflwyno gerbron y Senedd yn gynnar yn y tymor newydd. 

Following my Written Statement of 9 June 2020, today I announce the consultation on the Draft Tertiary Education and Research (Wales) Bill.  The consultation will open today and close on 4 December 2020\.  The Welsh Government has already engaged widely with stakeholders throughout the development of these reforms and I have been grateful for all your valuable feedback.  This has helped us further develop policy and draft the legislation which I believe is now able to provide flexibility for the Commission, once established, to develop and operate as an independent arms\-length body.   It is crucial that we get these reforms right and we cannot afford to delay them indefinitely.  This legislation presents an opportunity to ensure that the Welsh post\-compulsory education and training sector operates effectively in the post Covid\-19 context. Having meaningful engagement with our stakeholders on the substance of this Draft Bill will ensure that we shape the system so it’s fit to face our future challenges.  The Bill as drafted, dissolves the Higher Education and Funding Council for Wales and establishes a new Commission for Tertiary Education and Research.  The new Commission will be responsible for the whole of the tertiary education sector in Wales and will include Research and Innovation Wales as a committee of the new Commission.   The Commission will be placed under a duty to promote the pursuit of a civic mission by further and higher education institutions to improve the economic, social, environmental and cultural wellbeing of the communities they serve and Wales as a whole.  This has never been more important than it is now. The Draft Bill puts learners at the centre of the reforms and includes specific provisions to protect them in uncertain times, as well as, introducing a requirement for the Commission to publish a new code for learner engagement in the governance and management of providers.   The Commission will enable greater cohesion across the tertiary education sector by clearly promoting learner pathways, including how learners transition between compulsory and post\-compulsory education.  The Commission will be tasked with strengthening collaboration to boost quality and efficiency through more coherent oversight structures to lead, support, monitor and evaluate the tertiary education sector against national, regional and local objectives.  The Commission will be able to do this as we bring funding, oversight and support of Higher Education, Further Education, school sixth forms and apprenticeships, as well as responsibility for currently Welsh Government funded higher level research and innovation, together in one place.     The Draft Bill will require the Commission to publish a strategic plan for tertiary education and research, create a new registration model for tertiary education providers. The Commission will also assure and promote improvement in the quality and standards of education and training in the tertiary education sector, creating a consistent quality based approach through shared principles and collaboration.  Stakeholder events on the Draft Bill are planned between September and November and I would encourage anyone with an interest in these reforms to engage with the range of opportunities I will make available to help the people of Wales respond to this consultation.  Whilst it will ultimately be a decision for the next Government, chosen by the people of Wales, as to whether these reforms are delivered, I am determined to do all I can to ensure a robust and comprehensive piece of legislation, informed by the results of this Draft Bill consultation, is ready for introduction into the Senedd early in the new term. 

Translate the text from English to Welsh.

The following Written Statement has been laid before the Senedd under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Assembly: **The Official Controls (Animals, Feed and Food, Plant Health etc) (Amendment) (EU Exit) (No.2\) Regulations 2020**

Gosodwyd y Datganiad Ysgrifenedig canlynol gerbron y Senedd o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Cynulliad: **Rheoliadau Rheolaethau Swyddogol (Anifeiliaid, Bwyd Anifeiliaid a Bwyd, Iechyd Planhigion etc.) (Diwygio) (Ymadael â'r UE) (Rhif 2\) 2020**

Translate the text from English to Welsh.

From tomorrow (Saturday 13 March), four people from two households will be able to meet outdoors to socialise, including in gardens. In addition, outdoor sports facilities, including basketball courts, tennis courts and golf courses, can reopen, and indoor care home visits will restart, for single designated visitors. From Monday, all primary pupils and those in qualifications years will return. Schools will have the flexibility to bring year 10 and 12 learners back and more learners will return to colleges. There will also be flexibility for in\-school check\-ins for all other pupils. All learners will return after the Easter break. Hairdressers and barbers will re\-open for appointments from Monday. From 22 March non\-essential retail will start re\-opening gradually as the restrictions are lifted on what can be sold in shops which are currently open. Garden centres will also be able to open. All shops, including all close contact services, will be able to open from 12 April – the same date as in England. The First Minister will say: > “We are taking a phased approach to unlocking each sector – starting with schools. We will make step\-by\-step changes each week to gradually restore freedoms. We will monitor each change we make, so we know what impact each change has had on Wales’ public health situation.” The First Minister will also announce an additional £150 million to support businesses affected by ongoing restrictions.

O yfory (dydd Sadwrn 13 Mawrth) ymlaen, bydd pedwar o bobl o ddwy aelwyd yn gallu cwrdd yn yr awyr agored i gymdeithasu, gan gynnwys mewn gerddi. Yn ogystal, bydd cyfleusterau chwaraeon awyr agored, gan gynnwys cyrtiau pêl\-fasged, cyrtiau tennis a chyrsiau golff, yn cael ailagor, a bydd ymweliadau dan do â chartrefi gofal yn ailddechrau, ar gyfer un ymwelydd dynodedig. O ddydd Llun ymlaen, bydd pob disgybl ysgol gynradd a disgyblion sy’n astudio ar gyfer cymwysterau yn dychwelyd. Bydd gan ysgolion yr hyblygrwydd i ddod â dysgwyr blynyddoedd 10 a 12 yn eu holau a bydd mwy o ddysgwyr yn dychwelyd i golegau. Bydd hyblygrwydd hefyd i ysgolion gynnal sesiynau ailgydio ar gyfer pob disgybl arall. Bydd pob dysgwr yn dychwelyd ar ôl gwyliau’r Pasg. Bydd siopau trin gwallt a siopau barbwr yn ailagor ar gyfer apwyntiadau o ddydd Llun ymlaen. O ddydd Llun 22 Mawrth ymlaen, bydd manwerthu nad yw’n hanfodol yn dechrau ailagor yn raddol, wrth i’r cyfyngiadau ar yr hyn y gellir ei werthu mewn siopau sydd ar agor ar hyn o bryd gael eu codi. Bydd canolfannau garddio yn cael agor hefyd.  Bydd pob siop, gan gynnwys yr holl wasanaethau cyswllt agos, yn cael agor o 12 Ebrill – yr un dyddiad ag yn Lloegr. Bydd y Prif Weinidog yn dweud: > “Rydyn ni’n mynd ati i ddatgloi pob sector yn raddol – gan ddechrau gydag ysgolion. Byddwn ni’n gwneud newidiadau fesul cam bob wythnos i adfer rhyddid yn raddol. Byddwn ni’n monitro pob newid a wnawn, fel y byddwn ni’n gwybod pa effaith y mae pob newid wedi’i chael ar y sefyllfa o ran iechyd y cyhoedd yng Nghymru.” Bydd y Prif Weinidog hefyd yn cyhoeddi £150m yn ychwanegol i gefnogi busnesau y mae’r cyfyngiadau parhaus yn effeithio arnynt.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd yr arian yn helpu pobl i gael gofal yn agosach i'r cartref a bydd yn golygu bod modd i bobl adael yr ysbyty pan fyddant yn barod i wneud hynny, gan sicrhau bod unrhyw ofal neu gymorth parhaus angenrheidiol yn ei le.  O'r £30m, bydd £17m yn cael ei dyrannu i'r Byrddau Partneriaeth Rhanbarthol i hyrwyddo cynlluniau integredig a rhanbarthol. Bydd £10m o’r cyllid yn cael ei dyrannu i'r Byrddau Iechyd Lleol er mwyn helpu i ddarparu gwasanaethau brys yn unol â'r blaenoriaethau a nodwyd ar gyfer y gaeaf. Bydd y £3m sy'n weddill yn cael ei defnyddio ar gyfer camau gweithredu a dargedir yn genedlaethol, yn unol â'r dull gweithredu a ddilynwyd y gaeaf diwethaf.  Yn dilyn llwyddiant cynlluniau peilot y llynedd, mae'r Gweinidog hefyd wedi cadarnhau y bydd y gwasanaeth Llesiant mewn Adrannau Brys a Dychwelyd Adref yn Ddiogel a ddarperir gan y Groes Goch Brydeinig, a'r gwasanaeth O'r Ysbyty i Gartref Iachach a ddarperir gan Gofal a Thrwsio Cymru, yn parhau dros gyfnod y gaeaf.  Dywedodd Mr Gething: > Mae eleni wedi bod yn un o'r blynyddoedd prysuraf erioed ar gyfer gwasanaethau brys yng Nghymru. Mae'r gaeaf yn arwain at ragor o bwysau, gan gynnwys amodau oer, mwy o bobl hŷn yn cael eu derbyn i'r ysbyty a mwy o bobl yn defnyddio meddygon teulu a gwasanaethau brys. Mae ein staff, yn ogystal â chleifion, yn teimlo'r pwysau hyn.  > > > Rydym yn wynebu cymhlethdod arall eleni, sef gorfod paratoi at sefyllfa bosibl lle ceir Brexit heb gytundeb, a allai gael effaith sylweddol ar wasanaethau. Fodd bynnag, gyda'r cyllid ychwanegol hwn a'r gwaith cynllunio gofalus â'r Byrddau Iechyd Lleol, y Byrddau Partneriaeth Rhanbarthol a phartneriaid, rydym yn gwneud popeth a allwn i sicrhau y gall ein gwasanaethau barhau i redeg yn effeithiol. Ynghyd â gwaith caled ac ymrwymiad ein gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol ymroddgar, bydd hyn yn helpu i gryfhau pob rhan o’r gwasanaeth y gaeaf hwn.

The money will help people access care closer to home and enable people to leave hospital when they’re ready, with appropriate ongoing care or support in place. Of the £30 million, £17 million will be allocated to Regional Partnership Boards to promote integrated, regional planning and £10 million to local health boards to support delivery of urgent and emergency care services in line with the priorities identified for the winter. The remaining £3 million will be used for nationally targeted actions, consistent with the approach taken last winter. After the success of last year’s pilot schemes, the minister also confirmed the Emergency Department Wellbeing and Home Safe service, delivered by the British Red Cross, and the Hospital to A Healthier Home service delivered by Care and Repair Cymru will continue over the winter period. Mr Gething said: > This year has been one of the busiest ever for urgent and emergency care services in Wales. Winter brings with it additional pressures, including cold conditions, increased hospital admissions for older people and more people using GP and emergency services. These are felt by our staff, as well as patients. > > > We have the added complication this year of having to prepare for a potential no\-deal Brexit, which could have a significant effect on services. But with this extra funding and careful planning with local health boards, Regional Partnership Board and partners, we are doing everything we can to ensure services continue to run effectively. Together with the hard\-work and commitment of our dedicated health and social care workers this will help improve resilience across the service this winter.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Ysgrifennydd yr Economi, Ken Skates, wedi annog pawb sydd â diddordeb i ddweud eu dweud am y cynigion. Bydd y cynigion hyn yn mynd i’r afael â phroblemau sydd wedi’u codi gan yrwyr, undebau, awdurdodau trwyddedu a Chomisiwn y Gyfraith er mwyn cynrychioli arferion modern yn well. Dywedodd Ken Skates: > “Mae tacsis a cherbydau hurio preifat yn rhoi gwasanaeth cyhoeddus hanfodol i ni. Maent yn ddolen gyswllt rhwng lleoliadau â’i gilydd pan nad oes math arall o drafnidiaeth gyhoeddus yn bosibl. > > “Yng Nghymru ceir tua 9200 o yrwyr tacsis a cherbydau hurio preifat. Maent i gyd yn gorfod cadw at ddeddfwriaeth drwyddedu sy’n dod o ddyddiau’r cerbydau hacnai a oedd yn cael eu tynnu gan geffyl. > > “Yn 2014, gwnaed argymhellion gan Gomisiwn y Gyfraith ynghylch sut y gellid gwella’r system drwyddedu, a diolch i Ddeddf Cymru 2017, rwy’n falch o allu ymgynghori ar gynigion sy’n ceisio darparu system symlach a thecach. System sy’n gweddu i Gymru’r unfed ganrif ar hugain. Gwnaed 84 o argymhellion gan Gomisiwn y Gyfraith yn eu hadolygiad o’r gyfraith sy’n llywodraethu tacsis a cherbydau hurio preifat. Mae’r mwyafrif ohonynt wedi eu hadlewyrchu yng nghynigion Llywodraeth Cymru. Maent yn cynnwys: * cyflwyno safonau cenedlaethol ar gyfer pob tacsi a cherbyd hurio preifat, a osodir gan Weinidogion Cymru * bod awdurdodau trwyddedu lleol yn gallu gosod amodau trwyddedu ychwanegol pan fo hynny’n briodol ac yn parhau i fod yn gyfrifol am gyhoeddi trwyddedau a gorfodi * bod trwyddedu cerbydau hurio preifat yn cynnwys cerbydau fel limwsîns, ond bod ceir ar gyfer priodas neu angladd yn parhau i fod wedi eu heithrio * bod darparwyr yn gallu gweithio’n haws dros ffiniau awdurdodau lleol a bod swyddogion trwyddedu yn cael pwerau gorfodi newydd i fynd i’r afael â cherbydau a gyrwyr sydd wedi’u trwyddedu mewn ardaloedd gwahanol * cynnig bod cosbau llymach ar dowtio (mynd at gwsmeriaid am fusnes), gan gynnwys atafaelu cerbydau * awdurdodau trwyddedu lleol yn cadw’r hawl i gyfyngu ar nifer y tacsis sy’n gweithio yn eu hardal drwyddedu * gwella trefniadau ar gyfer rheoleiddio prisiau. Dywedodd Ken Skates: > “Mae’r cynigion blaengar hyn yn mynd i wella’r ddeddfwriaeth bresennol, sy’n gymhleth, yn hen ffasiwn ac wedi dyddio. Byddant yn adlewyrchu anghenion gyrwyr yr unfed ganrif ar hugain, yr awdurdodau trwyddedu a’r teithwyr yma yng Nghymru. Rwy’n annog pawb sydd â buddiant yn y sector i gyfrannu at yr ymgynghoriad hwn. Golwg: Trwyddedu tacsis a cherbydau hurio preifat.

Economy Secretary Ken Skates has urged interested parties to have their say on the proposals, which will seek to address issues raised by drivers, unions, licencing authorities and the Law Commission to better represent modern practices. Ken Skates said: > “Taxis and private hire vehicles provide a vital public service, connecting people to places when alternative public transport is not always available or viable. > > “There are 9200 or so taxi and private hire licenced drivers in Wales, all of which are currently bound by licensing legislation which dates back to the horse drawn hackneys. > > “The Law Commission made recommendations in 2014 about how the licensing system can be improved and, as a result of provisions included in the Wales Act 2017, I’m delighted to now be in a position to put to consultation proposals aimed at delivering a simpler, fairer system fit for modern Wales.” The Law Commission’s review of the law governing taxi and private hire vehicles made 84 recommendations, many of which are reflected in the Welsh Government’s proposals for reform. They include: * the introduction of national standards for all taxis and private hire vehicles, set by the Welsh Ministers * local licensing authorities able to set additional licence conditions where appropriate and remain responsible for issuing licences and enforcement * private hire vehicles licencing to include novelty vehicles and stretch limousines, but wedding and funeral cars would continue to be exempt * providers being able to work across local authority borders more easily with licensing officers provided with new enforcement powers to deal with vehicles and drivers licensed in different areas. * tougher penalties on touting are also proposed (actively soliciting customers), including impounding vehicles * local licensing authorities retaining the right to limit the number of taxis working in their licensing area * improved arrangements for regulating fares Ken Skates added: > “These progressive proposals will see improvements to the current complicated, outdated and antiquated legislation, reflecting on the needs of 21st century drivers, licensing authorities and passengers here in Wales. I’d encourage anyone with an interest in the sector to contribute to this consultation.” View: Consultation on taxi and private hire vehicle licensing in Wales.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 24 Mai 2016, gwnaeth y Prif Gweinidog Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Penodiadau i’r Cabinet. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol).

On 24 May 2016, the First Minister made an oral Statement in the Siambr on: Cabinet Appointments. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link).

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to announce that the revised Animal Welfare (Breeding of Dogs) (Wales) Regulations have been laid today and a Plenary debate will be held on 9 December 2014\. As I advised in my Written Statement of 22 September I made a decision to remove reference to microchipping in this set of Regulations and to undertake a series of meetings with key stakeholders including local authority and the third sector representatives to discuss my planned approach.  I have also met with Opposition Spokespeople and the Chair of the Constitutional and Legislative Affairs Committee, David Melding AM. These Regulations have had an extremely long journey and are much awaited.  The third sector representatives I spoke to emphasised that, whilst they may not meet everyone’s exact wishes and desires, they are supportive of bringing them forward sooner rather than later.   One of the key issues highlighted by all is enforcement.  The local authorities need support in relation to Guidance and templates and the third sector have offered support in delivery.  The finer details of how the process of good enforcement, across Wales, will be worked on in the coming months and I have charged my officials to drive this forward.   I will also require local authorities to provide the Welsh Government with feedback on the effectiveness of these Regulations in meeting their aim which is to improve the welfare of animals kept and bred on these premises. The development work on the Animal Welfare (Identification Regulations) (Wales) Regulations continues and I have asked my officials to work closely with their counterparts in the UK Government on issues that are common to both England and Wales. I will provide further updates as this work progresses.

Mae’n dda gen i gyhoeddi bod Rheoliadau diwygiedig Lles Anifeiliaid (Bridio Cŵn) wedi’u gosod heddiw, ac y cynhelir dadl arnynt yn y Cyfarfod llawn ar 9 Rhagfyr 2014\. Fel y nodais yn fy Natganiad Ysgrifenedig ar 22 Medi, penderfynais ddileu’r cyfeiriad at ficrosglodynnu o’r set hon o Reoliadau, a chynnal cyfres o gyfarfodydd gyda rhanddeiliaid allweddol gan gynnwys cynrychiolwyr o’r awdurdodau lleol a’r trydydd sector, i drafod y dull gweithredu rwy’n bwriadu ei ddilyn. Rwyf wedi cwrdd hefyd â llefarwyr o’r gwrthbleidiau a Chadeirydd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, David Melding AM. Mae’r Rheoliadau hyn wedi bod ar siwrnai hir, ac mae disgwyl amdanynt ers tro byd. Roedd y cynrychiolwyr o’r trydydd sector y siaradais â nhw yn pwysleisio eu bod o blaid cyflwyno’r Rheoliadau hyn cyn gynted ag y bo modd, hyd yn oed os nad ydynt yn llwyr fodloni dyheadau a dymuniadau pawb. Un o’r prif faterion yr oedd pob un yn cytuno arno oedd gorfodi. Mae ar awdurdodau lleol angen cefnogaeth mewn perthynas â’r Canllawiau a’r templedi ac mae’r trydydd sector wedi cynnig helpu i baratoi’r rhain. Bydd angen  gweithio ar union fanylion y broses orfodi dros y misoedd nesaf i sicrhau ei bod yn effeithiol, ac rwyf wedi gofyn i’m swyddogion fwrw ymlaen â’r gwaith hwn. Byddaf hefyd yn gofyn i awdurdodau lleol roi adborth i Lywodraeth Cymru am effeithiolrwydd y Rheoliadau hyn o ran cyflawni eu hamcan, sef gwella lles anifeiliaid sy’n cael eu cadw a’u bridio ar y safleoedd dan sylw. Mae’r gwaith o ddatblygu Rheoliadau Lles Anifeiliaid (Rheoliadau Adnabod) yn parhau ac rwyf wedi gofyn i’m swyddogion gydweithio’n agos â’u cymheiriaid yn Llywodraeth y DU ar y materion sy’n gyffredin i Gymru a Lloegr. Byddaf yn rhoi rhagor o fanylion am y gwaith hwn wrth iddo fynd rhagddo.

Translate the text from Welsh to English.

Ar ymweliad ag Ysbyty Castell\-nedd Port Talbot, gwelodd y Gweinidog Iechyd â’i llygaid ei hun sut y mae’r cysyniad newydd o wardiau digidol yn trawsnewid prosesau cadw cofnodion y mae angen neilltuo tipyn o amser i’w cyflawni fel arfer. Bydd hyn o fudd i’r staff gofal iechyd yn ogystal â’r cleifion. Mae dwy system ddigidol newydd sy'n cael eu cyflwyno ar draws Cymru gyfan yn allweddol i’r trawsnewidiad hwn: Cofnod Gofal Nyrsio Cymru (WNCR) a’r system ar gyfer rhoi presgripsiynau a gweinyddu meddyginiaethau yn electronig (EPMA). Mae’r systemau newydd yn arbed amser ac yn gwella effeithlonrwydd, yn hybu diogelwch cleifion ac ansawdd y gofal, ac yn arbed arian i’r byrddau iechyd. Mae EPMA yn darparu system electronig ar gyfer rhoi meddyginiaethau ar bresgripsiwn a gweinyddu meddyginiaethau i gleifion sydd yn yr ysbyty. Yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe, mae’r system wedi bod yn gyfrifol am: * Arbed mwy na 2000 o oriau o amser presgripsiynydd bob blwyddyn drwy beidio â gorfod ail\-ysgrifennu siartiau meddyginiaeth sydd wedi mynd ar goll, siartiau sydd â diffyg yn y cofnodion neu siartiau sy’n cynnwys cofnodion llawn yng Nghastell\-nedd Port Talbot, a 3,600 o oriau pellach y flwyddyn yn Ysbyty Singleton. * Lleihau'r amser a dreulir ar un rownd gyffuriau, fesul nyrs, fesul ward, o ddeng munud yn Ysbyty Castell\-nedd Port Talbot ac o 6 munud yn Ysbyty Singleton. * Arbed 3,300 o oriau nyrsio y flwyddyn yn chwilio am siartiau meddyginiaeth yn Ysbyty Castell\-nedd Port Talbot a 5,600 o oriau y flwyddyn yn Ysbyty Singleton. * Lleihau’n sylweddol unrhyw wallau sy'n gysylltiedig â rhoi meddyginiaethau ar bresgripsiwn a gweinyddu meddyginiaethau. Bydd pob bwrdd ac ymddiriedolaeth iechyd arall yn dechrau gweithredu'r system o 1 Ebrill 2024\. Mae WNCR yn ei gwneud yn bosibl i staff gofnodi gwybodaeth am gleifion, a’i rhannu a chael mynediad ati, yn electronig ar draws wardiau, safleoedd ysbytai ac ardaloedd byrddau iechyd. Mae hefyd wedi safoni gwybodaeth sy’n cael ei chasglu am oedolion mewn ysbytai, gan ddileu amrywiadau ar draws y gwahanol fyrddau iechyd. Mae pob bwrdd iechyd a'r rhan fwyaf o ysbytai ledled Cymru bellach yn defnyddio'r cofnod nyrsio electronig, a’r bwriad yw y bydd y gweddill yn gwneud hynny hefyd erbyn mis Mawrth 2024\. Yn ôl un darn o waith ymchwil, ar draws ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg, rhwng mis Awst 2021 a mis Gorffennaf 2023, cafodd 1,357,827 o ddarnau o ddogfennaeth bapur – sy’n cyfateb i 135 o goed – eu harbed oherwydd bod WNCR ar waith. Amcangyfrifwyd hefyd fod £1\.66 yn llai yn cael ei wario ar argraffu fesul claf – gan arwain at arbedion blynyddol o tua £132,800\. Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe hefyd wedi datblygu ei system electronig ei hun ar gyfer rheoli llif cleifion, o'r enw Signal. Mae’r system hon yn helpu i fynd ymhellach eto i wella diogelwch cleifion a dileu unrhyw oedi o ran gofal cleifion. Mae diddordeb gan fyrddau iechyd eraill yng Nghymru mewn mabwysiadu'r system. Mae Signal yn cadw llygad digidol ar gleifion o'r amser y byddant yn cael eu derbyn i'r ysbyty hyd at yr amser y byddant yn cael eu rhyddhau. Mae'n golygu bod staff sy'n ymwneud â'u gofal yn ymwybodol o unrhyw gymorth sydd ei angen arnynt i adael yr ysbyty cyn gynted â phosibl. Mae hyn yn cynnwys manylion unrhyw becyn gofal y gallai fod ei angen arnynt cyn y gallant adael. Mae’r system yn cael ei defnyddio ar draws ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe i gefnogi sesiynau ar\-lein i drafod pob claf sydd ar y bwrdd, sy’n cael eu cynnal gan y clinigwyr sy'n gofalu am y cleifion. Mae'n golygu bod yr wybodaeth berthnasol ar gael yn ddigidol, mewn amser real, i bob aelod o'r tîm sy'n ymwneud â gofal y claf, ble bynnag y bo’r aelod o staff ar y pryd. Mae Signal hefyd yn rhoi trosolwg i reolwyr ysbytai o'r hyn sy'n digwydd ym mhob maes clinigol. Mae'n rhoi gwybodaeth amser real hanfodol am gapasiti ar draws holl safleoedd y bwrdd iechyd, ac mae’n helpu i nodi meysydd a allai fod angen cymorth ychwanegol. Dywedodd Eluned Morgan, y Gweinidog Iechyd: > Mae manteision y systemau digidol newydd rydyn ni’n eu hariannu yn amlwg i bawb. Maen nhw’n symleiddio prosesau gweinyddol ar gyfer staff gofal iechyd ac yn rhoi mwy o amser iddyn nhw ganolbwyntio ar ofal cleifion. > > > > Yn ogystal â gwella ansawdd gofal, maen nhw hefyd yn arbed arian i fyrddau iechyd yn ystod cyfnod ariannol hynod heriol. > > > > Rydw i’n falch iawn o weld hefyd fod Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe wedi datblygu eu system ddigidol eu hunain i helpu i gyflymu'r broses o ryddhau cleifion yn ddiogel o'r ysbyty. Mae’n hanfodol iddyn nhw allu gwneud hyn er mwyn gwella llif y cleifion drwy’r ysbytai a thorri amseroedd aros. > > > > Datblygiadau arloesol fel hyn yw’r union fath o atebion y mae angen inni eu rhoi ar waith i sicrhau Gwasanaeth Iechyd sy'n addas ar gyfer y dyfodol. Dywedodd Matthew John, Cyfarwyddwr Gwasanaethau Digidol Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe: > Mae Signal yn enghraifft wych o glinigwyr a gweithwyr proffesiynol o’r maes digidol yn cydweithio i ddarparu atebion digidol sy'n golygu ei bod yn bosibl inni roi gofal gwell i'n cleifion. > > > > Mae clinigwyr Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe nawr yn gallu gweld gwybodaeth hanfodol am eu cleifion, ynghyd ag unrhyw gamau gweithredu sy’n weddill i’w cymryd, a hynny mewn amser real ac o unrhyw ddyfais. Mae hyn yn dileu unrhyw oedi a rhwystrau gweinyddol. Dywedodd Fran Beadle, Prif Swyddog Gwybodaeth Nyrsio Iechyd a Gofal Digidol Cymru, a ddatblygodd WNCR mewn partneriaeth â phob bwrdd ac ymddiriedolaeth iechyd yn GIG Cymru: > Mae WNCR wedi trawsnewid nyrsio yng Nghymru drwy safoni dogfennau a darparu datrysiad digidol, er mwyn gwella diogelwch cleifion a phrofiad y claf. Cafwyd cydweithio, ymgysylltu a gwrandawyd ar adborth gan y staff nyrsio – dyna beth sydd wedi gwneud y prosiect hwn mor llwyddiannus.

On a visit to Neath Port Talbot Hospital the Health Minister saw first\-hand how a new digital ward concept is transforming time\-consuming documentation processes for healthcare staff and patients. Key to this are two new digital systems which are being rolled out across Wales, the Welsh Nursing Care Record (WNCR) and Electronic Prescribing and Medicines Administration (EPMA). They are saving time and improving efficiency, bolstering patient safety and quality of care, and saving money for Health Boards. EPMA provides an electronic system for the prescribing and administering of medicines for patients in hospital. In the Swansea Bay University Health Board area it has: * Saved more than 2000 hours of prescriber time each year from re\-writing lost, missing or full medication charts at Neath Port Talbot, and a further 3,600 hours a year at Singleton Hospital. * Reduced the time spent on individual drug rounds per nurse, per ward by 10 minutes at Neath Port Talbot and 6 minutes at Singleton. * Saved 3,300 nursing hours per year searching for medication charts at Neath Port Talbot and 5,600 hours per year at Singleton. * Significantly reduced errors associated with medicine prescribing and administration. All other Health Boards and Trusts will start implementing the system from 1st April 2024\. The WNCR allows staff to record, share and access patient information electronically across wards, hospital sites and Health Board areas. It has also standardised information collected about adults in hospitals, eliminating variation across Health Boards. All Health Boards and most hospitals across Wales are now using the electronic nursing records, with the remainder set to come on board by March 2024\. One piece of research found that across the Cwm Taf Morgannwg University Health board area, between August 2021 and July 2023, WNCR saved 1,357,827 pieces of paper documentation – the equivalent of 135 trees. It also saw an estimated £1\.66 less spent on printing per patient – resulting in annual savings of around £132,800\. Swansea Bay University Health Board has also developed its own electronic system for patient flow, called Signal. This is further helping to improve patient safety and remove delays in patient care. Other Health Boards in Wales are interested in adopting the system. Signal keeps a digital eye on patients from their admission to hospital, to their discharge. It makes staff involved in their care aware of any support they need to leave hospital as soon as they can. This includes details of a package of care they might need before they can leave. The system is used across Swansea Bay to support on\-line board rounds carried out by clinicians looking after patients. It means every member of the team involved in a patient’s care has the information available digitally, in real time, no matter where they may physically be. Signal also provides hospital management with an overview of what’s going on in all the clinical areas. It gives vital real\-time information about capacity across all health board sites, and helps to identify areas which may require additional support. Health Minister Eluned Morgan said: > The benefits of the new digital systems we are funding are clear to see. They are streamlining administrative processes for healthcare staff and allowing them more time to focus on patient care. > > > > As well as improving quality of care they are also saving health boards money during extremely challenging financial times. > > > > I’m very pleased to see Swansea Bay has developed its own digital system to help speed up safe discharge from hospital, which is vital to improving flow through hospitals and cutting waiting times. > > > > Innovations such as this are exactly the sort of solutions we need to implement to ensure an NHS that is fit for the future. Matthew John, Director of Digital at Swansea Bay University Health Board, said: > Signal is an excellent example of clinicians and digital professionals working together to deliver digital solutions that enable better care for our patients. > > > > Clinicians in Swansea Bay are now able to identify critical information about their patients along with outstanding actions that need to be taken, in real time from any device. This is eliminating administrative delays and blockages. Fran Beadle, Chief Nursing Information Officer for Digital Health and Care Wales (DHCW) – which developed WNCR in partnership with all health boards and trusts in NHS Wales – said: > WNCR has transformed nursing in Wales by standardising documents and providing a digital solution in practice, to enhance patient safety and experience. Collaboration, engagement and listening to feedback from nursing staff has been the true success of this project.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Cymru) 2020 (‘y Rheoliadau’) yn gorfodi cyfyngiadau ar gynulliadau, ar symudiadau pobl, ac ar weithrediaeth busnesau, gan gynnwys cau busnesau, yng Nghymru. Maent hefyd yn gorfodi gofynion ar fusnesau sydd ar agor i gymryd camau rhesymol i sicrhau bod unigolion yn cadw pellter corfforol oddi wrth ei gilydd. Gwnaed hyn er mwyn diogelu pawb rhag lledaeniad syndrom anadlol acíwt difrifol coronafeirws 2 (SARS\-CoV\-2\).  O dan reoliad 3(2\) mae’n ofynnol i Weinidogion Cymru adolygu’r angen am ofynion a chyfyngiadau yn y rheoliadau, a’u cymesuredd, bob 21 o ddiwrnodau. Cwblhawyd y pedwerydd adolygiad ar 18 Mehefin ac fe gynhelir yr adolygiad ffurfiol nesaf erbyn 9 Gorffennaf.   Ar 19 Mehefin, fe ymrwymais i adolygu’r gofyniad i aros yn lleol gyda’r bwriad o godi’r cyfyngiad hwn ar 6 Gorffennaf os oedd yr amodau’n caniatáu. Mae nifer yr achosion newydd o COVID\-19 a gadarnhawyd wedi parhau i leihau ers y brig yn y nifer o achosion ym mis Ebrill. Dros yr wythnos hyd at 22 Mehefin, roedd cyfartaledd o 16 o achosion newydd wedi’u cadarnhau i bob miliwn o bobl yng Nghymru bob dydd. Yn ogystal â hyn, mae’r gallu i brofi a’r nifer cyfartalog o brofion dyddiol yn parhau i gynyddu. Ond rydym wedi gweld cynnydd yn y nifer o achosion yng Nghymru yn ystod yr wythnos ddiwethaf o ganlyniad i glystyrau yn y Gogledd ac ym Merthyr Tudful. Mae hyn yn pwysleisio nad yw’r risg wedi diflannu. Mae’r achosion newydd hyn wedi’u hadnabod yn gyflym ac rydym yn credu eu bod wedi’u rheoli. Y tu allan i’r clystyrau hyn rydym yn dal i weld nifer yr achosion yn lleihau ar draws Cymru. Byddwn yn dal i fonitro’r sefyllfaoedd hyn yn agos wrth inni nesáu at yr adolygiad ffurfiol nesaf ar 9 Gorffennaf. Rwy’n ddiolchgar i gymunedau lleol, awdurdodau lleol ac atyniadau ymwelwyr awyr agored sydd wedi defnyddio’r pythefnos ers 18 Mehefin i baratoi mannau cyhoeddus ar gyfer codi’r cyfyngiad ‘aros yn lleol’ yn unol â Chanllawiau Mannau Cyhoeddus Mwy Diogel Llywodraeth Cymru a gyhoeddwyd ar 17 Mehefin. Bydd hyn yn helpu i sicrhau bod y mannau hynny yn barod i dderbyn ymwelwyr yn fwy diogel na phe byddem wedi codi’r cyfyngiadau’n ddirybudd.     Rwy’n ymwybodol iawn o’r effaith y bydd peidio â gallu teithio i weld ffrindiau a theulu sy’n byw y tu allan i ardal leol wedi’i chael ar lesiant pobl. Rwy’n ddiolchgar iawn i bobl Cymru am barhau i gadw at y cyfyngiad hwn ac am ddeall ein dull bwriadol a gofalus o lacio’r cyfyngiadau, sy’n seiliedig ar dystiolaeth. Ein prif amcan o hyd yw Diogelu Cymru. Rwy’n falch iawn o roi gwybod bod yr amodau yn gyffredinol yn awr yn fy ngalluogi i gadarnhau y byddwn ni’n codi’r cyfyngiadau ‘aros yn lleol’ o ddydd Llun 6 Gorffennaf. Bydd hyn yn galluogi atyniadau awyr agored i agor os ydynt yn gallu sicrhau y gellir cadw pellter cymdeithasol rhwng pobl a gweithredu’n ddiogel. Mae’n rhaid i atyniadau dan do aros ar gau a bydd hyn yn cael ei adolygu eto yr wythnos nesaf. Bydd esboniadau o’r Rheoliadau ar gael i osgoi unrhyw ddryswch. Ochr yn ochr â’r camau hyn i lacio’r cyfyngiadau, a hefyd o 6 Gorffennaf, bydd pobl o ddwy aelwyd ar wahân yn cael ymuno i ffurfio un aelwyd estynedig. Bydd hwn yn drefniant rhwng y ddwy aelwyd dan sylw yn unig, a fydd yn galluogi pawb yn yr aelwyd estynedig i ymddwyn fel pe baent yn byw fel un aelwyd unigol. Bydd hyn yn galluogi teuluoedd a ffrindiau i ddod at ei gilydd unwaith eto, i gael cyswllt corfforol ac aros yn nhai ei gilydd. Rydym yn gwneud hyn yn bennaf i fynd i’r afael â’r materion sylweddol sy’n gysylltiedig â llesiant ac iechyd meddwl pobl sydd wedi bod yn unig ac yn ynysig, yn ogystal ag i roi cymorth angenrheidiol i rieni sy’n gweithio a rhieni eraill gyda gofal plant anffurfiol, ac i gynorthwyo pobl sydd ag anghenion gofal a chymorth ehangach. I helpu i reoli lledaeniad coronafeirws, dim ond dwy aelwyd fydd yn cael dod ynghyd i ffurfio un aelwyd estynedig ar hyn o bryd. Pan fydd aelodau un aelwyd yn penderfynu pa aelwyd arall y maent eisiau uno â hi, bydd y trefniant hwn yn sefydlog am y dyfodol rhagweladwy. Os yw unrhyw aelod o’r aelwyd estynedig yn datblygu symptomau COVID\-19, bydd angen i bob aelod o’r aelwyd estynedig hunanynysu hyd yn oed os nad ydynt yn byw gyda’i gilydd. Mewn rhai achosion, yn enwedig mewn teuluoedd mawr neu mewn tai a rennir, gall hyn olygu gwneud dewisiadau anodd. Os bydd aelwydydd estynedig yn canolbwyntio ar y rhai hynny sydd angen y mwyaf o ofal a chymorth, rwy’n gobeithio y bydd y rhai hynny sydd heb eu cynnwys, fel rhai aelodau o deuluoedd estynedig, yn deall ac yn adnabod pwysigrwydd blaenoriaethu’r unigolion sydd angen cymorth fwyaf. Yn anffodus, oherwydd nad yw’r feirws wedi diflannu, mae angen inni wynebu’r dewisiadau hyn gyda’n gilydd. Wrth ystyried y dewisiadau hyn rwy’n erfyn ar bobl i wneud y canlynol: * Meddwl am bwy sydd angen cymorth a phwy fyddai’n manteisio fwyaf o greu aelwyd estynedig. Efallai y bydd angen mwy o gymorth ar rai nag ar eraill, neu efallai bod ganddynt fwy o anghenion. * Meddwl am y risgiau. Pobl sy’n agored i niwed neu sy’n gwarchod eu hunain fyddai’n manteisio fwyaf o’r trefniadau hyn, ond mae angen deall a lliniaru’r risgiau ychwanegol (e.e. drwy gadw aelwydydd estynedig yn fychan). * Meddwl am y canlyniadau. Os yw unrhyw un mewn aelwyd estynedig yn mynd yn sâl, bydd rhaid i bawb hunanynysu am 14 diwrnod. Bydd hyn yn cael mwy o effaith ar rai pobl nag ar eraill, ac mae angen meddwl am hyn yn ofalus. Diolch i ymdrechion pawb dros y misoedd diwethaf, rydym wedi gweld lleihad yn y nifer o achosion newydd o’r coronafeirws – ond nid yw wedi diflannu. Gwelwyd golygfeydd siomedig yn yr wythnos ddiwethaf lle bu pobl yn ymddwyn yn wrthgymdeithasol a gadael symiau sylweddol o sbwriel ar hyd y lle. Nid ydym eisiau i nifer fach anghyfrifol o bobl beryglu’r rhyddid hwn yr ydym wedi gweithio mor galed i’w sicrhau. Mae angen i bawb gymryd cyfrifoldeb personol i gadw pellter cymdeithasol a pharchu’r amgylchedd a’r canllawiau lleol wrth fwynhau’r rhyddid a ddaw o lacio’r cyfyngiadau, gan ein galluogi i deithio ar draws Cymru a’r DU. Unwaith eto, hoffwn ddiolch i bawb am eu hymdrechion parhaus i fynd i’r afael â’r feirws hwn. Gyda’n gilydd gallwn Ddiogelu Cymru.

The Health Protection (Coronavirus Restrictions) (Wales) Regulations 2020 (‘the Regulations’) place a series of restrictions on gatherings, the movement of people, and the operation of businesses, including closures. They also impose requirements on businesses that are open to take reasonable measures to ensure physical distancing between people. They are designed to help protect people from the spread of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS\-CoV\-2\).  Under regulation 3(2\), Welsh Ministers are required to review the need for the requirements and restrictions in the regulations, and their proportionality, every 21 days. The fourth review was completed on 18 June and the next formal review will be carried out by 9 July.   On 19 June, I committed to review the requirement to stay local with the intention of removing this restriction on 6 July if conditions allowed. The number of confirmed new cases of COVID\-19 have continued to decrease since the peak in April. Over the week to 22 June, there were on average 16 new confirmed cases per million people in Wales each day. In addition, testing capacity and the average number of daily tests continues to increase. We have, however, seen a recent increase over the last week in cases in Wales as a result of clusters of infection in North Wales and in Merthyr Tydfil. This emphasises that the risk has not gone away. These new cases have been identified quickly and we believe them to have been contained. Outside these clusters we continue to see numbers of cases decline across Wales. We will continue to monitor these situations closely as we come to the next formal review on 9 July. I am grateful to local communities, local authorities, outdoor visitor attractions, the RNLI and others who have used the two weeks since 18 June to prepare public spaces for the removal of the ‘stay local’ restriction in keeping with the Welsh Government’s Safer Public Places Guidance published on 17 June. This will help ensure those places are ready to receive visitors more safely than if we had lifted the restrictions without notice.     I am acutely aware of the impact that not being able to travel to see family and friends if they live outside of the local area will have had on people’s well\-being.  I am very grateful to the people of Wales for their continued observance of this restriction and their understanding of our deliberate, careful and evidence\-based approach to the easing of lockdown. Our primary objective continues to be to Keep Wales Safe. I am very pleased to report that the overall conditions now allow me to confirm the lifting of the ‘stay local’ restrictions from Monday 6 July. This will allow outdoor attractions to open where they can maintain social distancing and can operate safely. Indoor attractions must remain closed and this will be reviewed again next week. Consequential amendments to the Regulations will be brought forward in this area to avoid confusion. Alongside this easement, and also from 6 July, people from two separate households will be able to join together to form one extended household.  This is an exclusive arrangement between those two households only, which will allow that extended household to interact as if they all lived as a single household. This will enable families and friends to reunite, have physical contact, and stay at each other’s homes.  We are doing this primarily to address the significant issues associated with well\-being and mental health of people who have suffered from loneliness and isolation, as well as providing much needed support for working parents and others with informal childcare and wider care and support needs. To help control the spread of coronavirus, only two households can come together to form one exclusive extended household at this time. Once a household decides which other household it wants to join with, this arrangement will be fixed for the foreseeable future. Where any member of that extended household develops COVID\-19 symptoms, all members of the extended household will need to self\-isolate even if they do not live together. In some cases, especially in larger families or in shared houses, this may mean making some difficult choices.  If extended households focus on those with the greatest need for care and support I hope those that are not included, such as some members of extended families, can understand and recognise the importance of prioritising those individuals with the greatest need of support. Unfortunately, because the virus is still with us, we all have to face these choices together. In considering these choices I am urging people to: * Think about who needs support and would benefit most from joining an extended household. Some households may need more help than others or have greater needs. * Think about the risks. People who are vulnerable or shielding can benefit most from these arrangements, but the additional risks need to be understood and mitigated (e.g. keeping extended households as small as possible). * Think about the consequences. If anyone in the extended household becomes ill, everyone will have to isolate for 14 days. For some people this will have a greater impact than for others, and needs to be thought about carefully. Thanks to the efforts everyone has made over the last few months, we have seen the number of new cases of coronavirus decline – but it has not gone away.  The last week has seen some disappointing scenes where people have participated in anti\-social behaviour and have left significant amounts of litter behind. We do not want to see these hard\-fought freedoms for all put at risk by the irresponsible behaviour of the few. We need everyone to take personal responsibility to maintain social distancing and to respect both the environment and local guidance when they take advantage of the lockdown easements and travel across Wales and the UK. Once again, I would like to thank everyone for their continued efforts in tackling this virus. Together we can Keep Wales Safe.

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to announce further positive increases in the fill rates achieved for GP training, secondary care core and speciality training posts across Wales, In 2019 I confirmed my intention to increase the number of GP training places in Wales from 136 to 160\. The Welsh Government has provided additional funding to Health Education and Improvement Wales (HEIW) on the basis of the revised baseline target of 160, starting from 2020\. I also agreed where there are further opportunities to recruit more GP trainees than the 160, HEIW should proceed where there is capacity in the system to do so. For the fourth consecutive year, the Welsh Government continues to operate two financial incentive schemes for GP training: a targeted scheme offering a £20,000 incentive for trainees taking up posts in specified areas with an historical trend of low fill rates; and a universal scheme offering a one\-off payment for all trainees to cover the cost of sitting of their final examinations. Since 2016 we have worked in partnership with HEIW and other key stakeholders from NHS Wales to promote Wales as a destination of choice for junior doctors through our marketing campaign *This is Wales: Train Work Live*. The campaign has helped lay the groundwork for the improved recruitment position being announced today. For GP training in Wales, HEIW has recruited a total of 176 trainees. This represents an increase of 13\.5% compared to the same stage of recruitment in 2019, and an increase of 58\.5% since 2018\. A further recruitment round is due to complete in the autumn. An overall fill rate of 99\.3% has been achieved across the 15 secondary care core and speciality training programmes in Wales (e.g. core surgical training, internal medicine training) with 425 out of 428 available posts already filled. Wales has achieved the highest fill rates out of the four UK nations. This is a fantastic achievement against a backdrop of the greatest challenge that NHS Wales has ever faced through COVID\-19\. It was not possible to issue this statement before recess due to the timing and availability of recruitment data. I will release a further statement early in 2021 when the next round of data is made available. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Rwy'n falch o gyhoeddi cynnydd cadarnhaol pellach yn y gyfradd lenwi ar gyfer hyfforddiant meddygon teulu a swyddi hyfforddi craidd ac arbenigol gofal eilaidd ledled Cymru. Yn 2019, cadarnheais fy mwriad i gynyddu nifer y lleoedd hyfforddi i feddygon teulu yng Nghymru o 136 i 160\. Mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi cyllid ychwanegol i Addysg a Gwella Iechyd Cymru ar sail y targed sylfaenol diwygiedig o 160, gan ddechrau yn 2020\. Cytunais hefyd, lle y mae rhagor o gyfleoedd i recriwtio mwy o feddygon teulu dan hyfforddiant na'r 160, y dylai Addysg a Gwella Iechyd Cymru wneud hynny pan fo capasiti yn y system i gyflawni hyn. Am y bedwaredd flwyddyn yn olynol, mae Llywodraeth Cymru yn parhau i gynnig dau gynllun cymhelliant ariannol ar gyfer hyfforddiant meddygon teulu: cynllun wedi'i dargedu sy'n cynnig cymhelliant o £20,000 i hyfforddeion sy'n derbyn swyddi mewn ardaloedd penodedig lle bu'n anodd, yn y gorffennol, i lenwi swyddi, a chynllun cyffredinol sy'n cynnig taliad untro i bawb sy'n hyfforddi i dalu cost sefyll eu harholiadau terfynol. Ers 2016, rydym wedi gweithio mewn partneriaeth ag Addysg a Gwella Iechyd Cymru a rhanddeiliaid allweddol eraill o Wasanaeth Iechyd Gwladol (GIG) Cymru i hyrwyddo Cymru fel dewis ar gyfer meddygon iau drwy ein hymgyrch farchnata *Gwlad, Gwlad: Hyfforddi Gweithio Byw*. Mae'r ymgyrch wedi helpu i osod y sylfaen ar gyfer y sefyllfa recriwtio well sy’n cael ei chyhoeddi heddiw. O ran hyfforddi meddygon teulu yng Nghymru, mae Addysg a Gwella Iechyd Cymru wedi recriwtio cyfanswm o 176 o hyfforddeion. Mae hyn yn gynnydd o 13\.5% o'i gymharu â'r un cyfnod yn y broses recriwtio yn 2019, a chynnydd o 58\.5% ers 2018\. Bydd cylch recriwtio arall yn cael ei gwblhau yn nhymor yr hydref. Mae 99\.3% o leoedd hyfforddi ar draws y 15 rhaglen hyfforddiant gofal eilaidd craidd ac arbenigol yng Nghymru (ee hyfforddiant llawfeddygol craidd, hyfforddiant meddygaeth fewnol) wedi cael eu llenwi, gyda 425 o’r 428 o swyddi sydd ar gael wedi cael eu llenwi'n barod. O bedair gwlad y Deyrnas Unedig, Cymru sydd â’r gyfradd lenwi uchaf. Mae hwn yn gyflawniad arbennig yng nghyd\-destun yr her fwyaf y mae GIG Cymru wedi'i hwynebu erioed yn sgil COVID\-19\. Nid oedd yn bosibl cyhoeddi'r datganiad hwn cyn y toriad oherwydd amseriad ac argaeledd data recriwtio. Byddaf yn cyhoeddi datganiad pellach ar ddechrau 2021, pan fydd data’r cylch recriwtio nesaf ar gael. Caiff y datganiad hwn ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

Translate the text from English to Welsh.

Food production is part of the fabric of Wales and the Welsh economy.  In 2011 the sheep sector was worth £270 million – 20 percent of the gross agricultural output of Wales. But of course its value to Wales goes far beyond its financial worth. Its role in sustaining rural and upland communities and their position as part of our social and cultural fabric is priceless. The price currently received by Welsh lamb producers is lower than at the same period in 2012 and returning to prices that are very near to 2011 levels. It is worth noting that lamb prices have enjoyed a general rising trend since 2008\. There has been an unusual volatility in the lamb market place, far more than would be expected from normal seasonal fluctuations. There have been a number of contributory circumstances leading to current price levels. These include the supply of lambs due to bad weather over the summer and autumn; lamb imports which are significantly cheaper than the home product; rising input costs, and reduction in SPS receipts as a result of the euro/sterling exchange rate. In addition, lambing conditions were especially challenging last year and as a result lower numbers were presented to the market in the summer, followed by a glut of additional lambs in the autumn. An additional consequence of the poor weather has been that lamb producers have had to rely more heavily on feed concentrates and supplements in the last year, and the cost of these has increased markedly over the last 12 months – by around 20 to 25 percent in some cases. There are likely to be further increases in feed costs, due to failed crops and reduced planting across the UK. All of these factors will impact on business profitability and viability. In addition, UK\-wide figures show shifts in household purchases of mutton and lamb as a consequence of the price increases, with the quantity purchased per person decreasing by around 18 percent between 2008 and 2011 – a greater change than has been noted for other meats. Current prices should be read against a background of increasing lamb prices and rising farm incomes over much of the last decade where Welsh lamb producers have seen their incomes rise significantly and where lamb prices have increased year\-on\-year. The early lamb trade in 2012 was excellent with returns slightly higher than the previous trading year. However, as the year progressed the pattern changed dramatically and for 2012 as a whole the average price was down 7 percent on 2011 levels. By early January 2013, the average lamb price was around 30 percent less than it had been in 2011\-2012\. I understand the frustration the current situation is causing for our lamb producers in Wales. Many of the current factors, such as the weather and exchange rates, are clearly outside the control of the Welsh Government and are factors that the whole economy has needed to address. It is ultimately for the sheep industry to ensure it produces what the market requires, however, the Welsh Government will provide increased support to help lamb producers achieve the efficiency and profitability that we all agree is required. I have asked Farming Connect to develop further services that are specifically tailored for lamb producers. Farming Connect has a range of services which are available to respond to the current needs of sheep producers and I am anxious that we work with individual businesses to improve their efficiency through effective business planning. I encourage lamb producers to access the support, much of it subsidised, that is available through Farming Connect. In addition, I encourage lamb producers to join the growing number of farmers who work together to share the latest technical information from industry specialists or business clubs. These have been established to give lamb producers the opportunity to focus on business performance, offer advice and the opportunity to benchmark their business to indentify performance indicators to drive up farm profitability. These services are key to helping farmers to drive down costs and deliver modern, thriving, profitable businesses. I encourage lamb producers to contact Farming Connect without delay on 08456 000 813\. Hybu Cig Cymru \- Meat Promotion Wales (HCC) \- supports the Welsh lamb sector through industry development and promotional activities, and providing market information. Business management advice and training is provided to ensure the sector is in a position to improve quality, increase cost\-effectiveness and add value to sheepmeat products. Support is also provided to develop and strengthen business opportunities for Welsh lamb in domestic and export markets in order to increase demand for lamb from Wales. I recognize the importance of growing the export market in increasing and stabilizing lamb prices and I am particularly keen to take every opportunity to promote Welsh lamb and attract new market opportunities. The First Minister recently met high\-ranking Chinese representatives who recognised the quality and value of Welsh lamb and there is evidently a strong desire from them to import our quality produce. I am eager to move on this so that our lamb producers can enjoy the widest opportunities and rewards from branching out into this potential new market, which HCC estimates to be worth at least £10m annually to the Welsh economy. Export policies do not necessarily mean increased or new orders, but this new mission is a move in the right direction. I am very supportive of and grateful for the work undertaken by HCC to support retailers across the world to source Welsh lamb \- and beef \- and I have personally been involved in recent discussions with retailers to encourage the stocking of Welsh lamb and beef. I also joined HCC on trade missions to Italy and France in the last few months to ensure that the quality and profile of Welsh lamb is recognised and appreciated. While producers are receiving low lamb prices, I am aware that lamb prices remain static in UK supermarkets. One major supermarket has recently announced they will pay their suppliers 60p above the average price – an announcement I welcome. I am keen to look closely at how supermarkets are playing their part in helping to address the current situation. Finally, I will be making a statement on the future of Common Agricultural Policy payments in Wales. I will be continuing to support the CAP spending at current levels. This is the bedrock upon which all parts of Welsh agriculture is based. I remain greatly concerned that the UK coalition government seeks significant cuts to CAP that will make many Welsh sheep farms unviable. The farming community recognise that the Welsh Government will stand up for Wales and will argue the case for Welsh farmers and rural communities. CAP has made some £239m available in direct payments to farmers in Wales up to 24 January and, under the Rural Development Plan, around £110m is invested in rural Wales annually. This is critical funding that will help underpin not only individual farm businesses, but the wider rural economy. Food production is a vitally important part of the Welsh economy and Wales offers a variety of quality products. The Welsh Government is committed to promoting these, to increasing market\-awareness amongst producers, and to help them to gain every advantage to ensure their businesses thrive now and in the future.                                                    

Mae cynhyrchu bwyd yn rhan annatod o fywyd Cymru ac o wead ei heconomi.  Yn 2011, gwerth y sector defaid oedd £270 miliwn, sef 20 y cant o gynnyrch gros amaethyddiaeth Cymru.  Ond wrth gwrs, i Gymru, mae’n golygu tipyn mwy na hynny.  Nid oes modd prisio yn wir ei rôl fel cynhaliwr cymunedau cefn gwlad a’r ucheldir a’u rhan yng ngwead cymdeithasol a diwylliannol ein gwlad.  Mae’r pris y mae cynhyrchwyr ŵyn Cymru’n ei gael yn is nawr nag yr oedd yr amser hwn llynedd. Mae wedi disgyn bron iawn i’r hyn oedd yn 2011\. Er hynny, mae’n werth nodi ers 2008 bod prisiau ŵyn wedi bod yn codi’n gyson.  Ond cafwyd anwadalwch anarferol yn y farchnad ŵyn, lawer mwy na’r amrywiadau tymhorol y gellid eu disgwyl fel arfer. Mae nifer o ffactorau wedi cyfrannu at y prisiau isel.  Yn eu plith y mae’r cyflenwad ŵyn oherwydd tywydd gwlyb yr haf a’r hydref;  mewnforion ŵyn sy’n dipyn rhatach nag ŵyn cartref; costau mewnbynnau uwch a gostyngiad yn nhaliadau’r SPS oherwydd cyfradd gyfnewid yr ewro a’r bunt. Hefyd, roedd yr amodau adeg y tymor wyna llynedd yn arbennig o anodd, ac o’r herwydd cafodd llai o ŵyn eu cymryd i’r farchnad yn yr haf ac roedd gormodedd o ŵyn ar ôl yn yr hydref. Canlyniad arall y tywydd drwg yw bod cynhyrchwyr ŵyn wedi gorfod dibynnu’n fwy nag arfer ar ddwysfwyd a phorthiant ategol sydd hefyd wedi codi’n fawr yn eu pris yn y 12 mis diwethaf – cymaint ag 20 i 25 y cant mewn ambell achos. Bydd pris bwyd anifeiliaid yn debygol o godi eto oherwydd y cynhaeaf drwg ac am fod llai o dir wedi’i blannu ym Mhrydain.  Bydd yr holl ffactorau hyn yn sarnu gallu ffermwyr i wneud elw ac i ffynnu.  Yn ogystal, mae ffigurau Prydeinig yn dangos bod tuedd yn erbyn cig dafad ac oen oherwydd y cynnydd yn eu pris, gyda rhyw 18% yn llai yn cael ei brynu fesul person rhwng 2008 a 2011 – mwy o ostyngiad nag a welwyd yn achos cigoedd eraill. Wrth ystyried prisiau heddiw, ni ddylem anghofio’r cynnydd a fu ym mhrisiau ŵyn ac incwm ffermydd dros gyfran dda o’r degawd diwethaf pan welodd cynhyrchwyr ŵyn Cymru gynnydd sylweddol yn eu hincwm ac ym mhrisiau ŵyn flwyddyn ar ôl blwyddyn.  Roedd prisiau ŵyn yn nechrau 2012 yn ardderchog, ychydig yn uwch nag oeddynt y flwyddyn cynt.  Ond dirywiodd pethau’n fawr wrth i’r flwyddyn fynd yn ei blaen ac yn 2012 yn gyfan, roedd y pris 7 y cant yn is ar gyfartaledd nag yn 2011\.  Erbyn dechrau Ionawr 2013, roedd pris ŵyn ar gyfartaledd ryw 30 y cant yn is a’r hyn ydoedd yn 2011\-2012\. Rwy’n deall rhwystredigaeth cynhyrchwyr ŵyn Cymru â’r sefyllfa. Mae llawer o’r ffactorau, fel y tywydd a’r raddfa gyfnewid, yn amlwg allan o reolaeth Llywodraeth Cymru ac yn ffactorau y mae pob rhan o’r economi wedi gorfod dygymod â nhw.   Mater i’r diwydiant defaid ei hun yn y pen draw yw sicrhau ei fod yn cynhyrchu’r hyn y mae’r farchnad yn galw amdano.  Fodd bynnag, bydd Llywodraeth Cymru’n rhoi mwy o help i gynhyrchwyr ŵyn iddynt allu bod mor effeithiol a phroffidiol ag y mae pawb yn ei gredu y dylent fod. Rwyf wedi gofyn i Cyswllt Ffermio ddatblygu mwy o wasanaethau sydd wedi’u teilwra’n arbennig er budd cynhyrchwyr ŵyn.  Mae gan Cyswllt Ffermio amrywiaeth o wasanaethau all helpu i ateb anghenion cynhyrchwyr defaid heddiw ac rwy’n awyddus ein bod yn gweithio gyda busnesau unigol i’w gwneud yn fwy effeithlon trwy gynlluniau busnes effeithiol.  Rwy’n annog cynhyrchwyr defaid i fynd am y cymorth sydd gan Cyswllt Ffermio i’w gynnig (llawer ohono wedi’i dalu amdano). Rwy’n annog cynhyrchwyr ŵyn hefyd i ymuno â’r nifer cynyddol o ffermwyr sy’n gweithio gyda’i gilydd mewn clybiau busnes i rannu’r wybodaeth dechnegol ddiweddaraf gan arbenigwyr yn y diwydiant.  Maent yn gyfle i gynhyrchwyr ŵyn ystyried perfformiad eu busnes, i glywed cyngor ac i bwyso a mesur eu busnes er mwyn iddynt allu dewis dangosyddion perfformiad i gynyddu elw eu diadellau.  Mae’r gwasanaethau hyn yn hanfodol i helpu ffermwyr i ostwng costau mewnbynnau a chreu busnesau modern, llewyrchus a phroffidiol.  Rwy’n annog cynhyrchwyr ŵyn sydd â diddordeb yn y gwasanaeth i ffonio Cyswllt Ffermio ar 08456 000 813\. Mae Hybu Cig Cymru \- Meat Promotion Wales (HCC) – yn cefnogi sector ŵyn Cymru trwy weithgareddau sy’n datblygu ac yn hyrwyddo’r diwydiant, a thrwy rannu gwybodaeth am y farchnad.  Rhoddir cyngor a hyfforddiant ar sut i reoli busnes fel y gall y sector fod yn fwy cost\-effeithiol a gwella ansawdd cynnyrch cig defaid ac ychwanegu at ei werth.  Rhoddir help hefyd i ddatblygu a chryfhau cyfleoedd ŵyn Cymru mewn marchnadoedd tramor a domestig trwy gynyddu’r galw am ŵyn o Gymru. Rwy’n sylweddoli bod cynyddu a sefydlogi prisiau ŵyn er mwyn ehangu’r farchnad allforio yn fater pwysig ac rwy’n awyddus i fanteisio ar bob cyfle i hyrwyddo cig oen o Gymru a chreu cyfleoedd mewn marchnadoedd newydd.  Cafodd y Prif Weinidog gwrdd â Tsieiniaid blaenllaw yn ddiweddar a oedd yn gwerthfawrogi ansawdd a gwerth cig oen o Gymru ac yn amlwg yn awyddus iawn i fewnforio ein cynnyrch rhagorol.  Rhaid gweithredu ar hyn er mwyn i’n cynhyrchwyr ŵyn allu gwneud y gorau o botensial y farchnad newydd hon.  Mae HCC yn amcangyfrif y gall ddod ag o leiaf £10m y flwyddyn i economi Cymru.  Nid yw polisïau allforio o reidrwydd yn golygu archebion newydd na mwy o archebion, ond mae’r farchnad hon yn gam i’r cyfeiriad cywir. Rwy’n gefnogol ac yn werthfawrogol iawn i HCC am helpu adwerthwyr ledled y byd i gael cyflenwadau o gig oen – ac eidion – o Gymru ac rwyf i fy hun wedi cymryd rhan mewn trafodaethau’n ddiweddar ag adwerthwyr i’w hannog i werthu cig oen ac eidion o Gymru.  Ymunais â theithiau masnach diweddar HCC i’r Eidal a Ffrainc i sicrhau bod ansawdd a phroffil cig oen o Gymru yn cael eu cydnabod a’u gwerthfawrogi.  Er bod prisiau ŵyn yn isel, rwy’n sylwi bod prisiau cig oen yn archfarchnadoedd Prydain yn para’n sefydlog.  Er hynny, cyhoeddodd un archfarchnad fawr yn ddiweddar y byddai’n talu 60c yn fwy na’r pris cyfartalog i’w gyflenwyr. Rwy’n croesawu’r cyhoeddiad hwnnw’n fawr.  Byddaf yn edrych yn fanwl ar y rhan y mae archfarchnadoedd yn ei chwarae i helpu i ddatrys y sefyllfa hon. Yn olaf, byddaf yn gwneud datganiad am ddyfodol taliadau’r Polisi Amaethyddol Cyffredin yng Nghymru.  Byddaf yn dal i gefnogi lefelau gwariant presennol y PAC.  Dyma’r sylfaen y saif pob rhan o amaethyddiaeth Cymru arni.  Rwy’n dal i boeni bod llywodraeth y glymblaid am wneud toriadau sylweddol i’r PAC fydd yn golygu diwedd llawer o ffermydd defaid Cymru.  Mae’r gymuned ffermwyr yn cydnabod y gwnaiff Llywodraeth Cymru ddadlau o blaid Cymru a buddiannau ffermwyr Cymru a’n cymunedau cefn gwlad.  Mae ffermwyr yng Nghymru yn cael rhyw £239m o daliadau uniongyrchol trwy’r PAC bob blwyddyn ac mae £110m yn cael ei fuddsoddi bob blwyddyn yng nghefn gwlad Cymru trwy’r Cynllun Datblygu Gwledig.  Mae hyn yn arian hanfodol a fydd yn helpu i gynnal economi ehangach cefn gwlad yn ogystal â busnesau fferm unigol. Mae cynhyrchu bwyd yn rhan hynod bwysig o economi Cymru ac mae Cymru’n cynhyrchu amrywiaeth o gynnyrch o’r radd flaenaf.  Mae Llywodraeth Cymru yn ymrwymo i’w hyrwyddo, i wneud y marchnadoedd yn fwy ymwybodol ohonyn nhw ac i’w helpu i fanteisio ar bob cyfle i sicrhau bod eu busnesau’n ffynnu, nawr ac yn y dyfodol.

Translate the text from Welsh to English.

Mae ein hiechyd, am bron i ddwy flynedd, wedi bod yn flaenllaw yn ein meddyliau, yn nhermau corfforol a meddyliol. Mae’r pandemig wedi effeithio ar lawer ohonom dros y flwyddyn neu ddwy ddiwethaf, gan gynnwys ein llesiant emosiynol a meddyliol. Gall y Nadolig a’r Flwyddyn Newydd fod yn gyfnod anodd i rai a hoffwn amlygu’r ystod o gymorth hawdd i’w gael sy’n cael ei gynnig i bobl cyn cyfnod y Nadolig. Os oes angen unrhyw help arnoch ar gyfer unrhyw beth a all fod yn achosi ichi orbryderu, gallwch gysylltu â’n llinell gymorth iechyd meddwl CALL, sydd ar agor 24/7\. Ffoniwch 0800 132 737 neu anfonwch neges destun gyda’r gair ‘help’ i 81066\. Yn ogystal â hyn, gall pobl fynd i wefan SilverCloud, lle y gallant gael mynediad at Therapi Gwybyddol Ymddygiadol ar\-lein. Gellir dod o hyd i ragor o wybodaeth am yr ystod o gymorth sydd ar gael ar wefan 111 GIG Cymru. Rydym yn parhau i weithio gydag elusennau iechyd meddwl sydd i gyd yn chwarae rhan mor bwysig wrth ddarparu cymorth i bobl sydd â phroblemau iechyd meddwl. Samariaid Cymru yw un o’r partneriaid hynny sy’n darparu cymorth y gallai fod ei angen ar bobl. Mae’r Samariaid yn darparu cymorth emosiynol cyfrinachol i bobl sy’n teimlo’n ofidus ac yn ddiobaith, gan gynnwys teimladau a allai arwain at hunanladdiad. Gallwch gysylltu â’r Samariaid dros y ffôn drwy ffonio 116123 yn rhad ac am ddim neu drwy e\-bostio jo@samaritans.org. Yn ogystal â hyn, gall cyn\-filwyr ddefnyddio gwasanaeth GIG Cymru i Gyn\-filwyr. Gall cyn\-filwyr a’u teuluoedd atgyfeirio eu hunain yn uniongyrchol drwy wefan GIG Cymru i Gyn\-filwyr: Hafan \- Cyn\-filwyr Cymru neu gael eu hatgyfeirio gan eu meddyg teulu neu sefydliad yn y trydydd sector. Mae Papyrus Prevention of Young Suicide yn rhedeg HOPELINEUK (0800 068 4141  bob dydd 9 tan hanner nos) i unrhyw un o dan 35 oed sy’n cael teimladau hunanladdol neu unrhyw un sy’n pryderu amdanynt. Mae eleni wedi bod yn her wirioneddol i bob un ohonom ac mae wedi effeithio’n benodol ar ein plant a’n pobl ifanc. Mae ein Pecyn Cymorth Iechyd Meddwl Pobl Ifanc yno i helpu. Mae ar gael drwy blatfform Hwb ac yn darparu manylion ystod o adnoddau, gan gynnwys llinellau cymorth a gwefannau. Cymraeg: Ystorfa \- Hwb (llyw.cymru)  Saesneg: Repository \- Hwb (gov.wales) Gwyddom hefyd fod y Nadolig yn gallu bod yn gyfnod anodd i bobl sy’n byw gydag anhwylder bwyta, mae modd cael mynediad at gymorth a chefnogaeth drwy beateatingdisorders.org.uk/support\-services Dyma gyfnod heriol iawn ac mae’n bwysig edrych ar ôl ein gilydd, gan chwarae ein rhan wrth annog pobl i siarad am eu pryderon ac i geisio cymorth. Hoffwn gymryd y cyfle hwn i ddiolch i bawb sy’n darparu cymorth iechyd meddwl, i bob unigolyn a sefydliad sy’n chwarae eu rhan, diolch.

Our health has for nearly two years been at the forefront of all our minds, both physical and mental. The pandemic has affected many of us over the last few years, including our emotional and mental wellbeing. Christmas and New Year can also be a difficult time for some and I want to highlight the range of easy to access support available to people ahead of the festive period.   If you need any help for anything that maybe causing you anxiety you can contact our CALL mental health advice line, which is open 24/7\. Call 0800 132 737 or text ‘help’ to 8106\. Additionally, people can visit the Silvercloud website, where they can access Cognitive Behavioural Therapy online. Further information on the range of support available can be found at the NHS Wales 111 website. We continue to work with mental health charities who all play such an important role in providing support for people with mental health issues. Samaritans Cymru are one of those partners providing support that people may need. Samaritans provides confidential emotional support for people experiencing feelings of distress and despair, including those which could lead to suicide. You can contact Samaritans by telephone by calling 116123 free of charge or by emailing jo@samaritans.org. Additionally, veterans can access Veterans’ NHS Wales. Veterans and their families can refer themselves directly via the Veterans NHS Wales website: Home \- Veterans Wales or be referred by a GP or third sector organisation.  Papyrus Prevention of Young Suicide runs HOPELINEUK (0800 068 4141 every day 9 to midnight ) for anyone under the age of 35 who is experiencing thoughts of suicide or anyone concerned about them.  This year has been a real challenge for us all and our children and young people have particularly been affected. Our Young Person’s Mental Health Toolkit is there to help, available via the Hwb platform and provides details of a range of resources, including helplines and websites. Welsh: Repository \- Hwb (gov.wales)  English: Repository \- Hwb (gov.wales) We also know that Christmas can be a difficult time for those living with an eating disorder, help and support can be accessed via beateatingdisorders.org.uk/support\-services These are really challenging times and it’s important to look out for one and other, playing our part in encouraging people to talk about what worries them and to seek help.  I want to take this opportunity to show my gratitude to everyone who is providing mental health support, to every individual and organisation playing their part, thank you.

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r myfyrwyr ar hyn o bryd wedi cofrestru ar gwrs Cerbydau Modur Lefel 3 a fydd yn eu galluogi i ddysgu am Dechnoleg Cerbydau Hybrid/Trydan. Yna, bydd y dysgwyr yn cael cyfle i gofrestru ar gymhwyster Lefel 3 City and Guilds ar gyfer Trwsio a Gwasanaethu Cerbydau Hybrid/Trydan. Gallant wneud hyn ar safle’r Bers, sy’n gyfleuster arloesol yn cyfuno'r dechnoleg a'r offer diweddaraf gyda dysgu rhyngweithiol. Mae'r cwrs wedi bod ar gael ers mis Medi eleni a bydd yn helpu i gynyddu nifer y mecanyddion sy'n gallu gweithio ar geir trydan. Mae safle'r Bers hefyd wedi elwa ar raglen Ysgolion a Cholegau ar gyfer yr 21ain ganrif Llywodraeth Cymru gyda buddsoddiad o fwy na £13m. Dywedodd y Prif Weinidog: > "Mae wedi bod yn bleser mawr cwrdd â mecanyddion ceir trydan y dyfodol yng Ngholeg Cambria. Rydym am weld mwy o ddefnydd o gerbydau trydan wrth inni fynd i’r afael â'r argyfwng o ran yr hinsawdd. > > > "Mae angen inni wneud mwy yn ystod y deng mlynedd nesaf nag yr ydym wedi'i wneud yn ystod y deng mlynedd ar hugain diwethaf os ydym am gyrraedd ein targed sero net erbyn 2050\. Mae newid i gerbydau trydan yn un ffordd y gallwn wneud gwahaniaeth mawr. > > > "Mae'n hanfodol bod gennym y sgiliau yng Nghymru i gynnal cerbydau trydan ac mae'n wych gweld y datblygiad hwn yng Ngholeg Cambria. > > > "Lansiwyd y Warant i Bobl Ifanc gennym yn ddiweddar, un o ymrwymiadau allweddol y llywodraeth hon. Nod y warant yw rhoi’r cyfle i bawb o dan 25 oed gael addysg, hyfforddiant, cyflogaeth a hunangyflogaeth. > > > "Cymru'n Gweithio yw’r porth hwylus i gael mynediad at y Warant i Bobl Ifanc. > > > "Mae'r math hwn o gwrs arloesol a gynigir yma yng Ngholeg Cambria yn enghraifft o'r hyn sydd ar gael i'n pobl ifanc." Dywedodd Pennaeth Coleg Cambria, Sue Price: > "Roedd yn bleser croesawu'r Prif Weinidog a dangos iddo'r cyfleusterau modern ac arloesol sydd gennym yma ar safle Ffordd y Bers yn Wrecsam. > > > "Ein cyfleuster hyfforddiant cerbydau trydan a hybrid oedd un o'r rhai cyntaf yn y wlad ac mae’n arwain ar ddatblygiadau yn y diwydiant moduron. Bydd Coleg Cambria yn chwarae rhan ganolog yn y gwaith o hyfforddi'r genhedlaeth nesaf o fecanyddion i ateb cynnydd yn y galw am y sgiliau hyn, wrth i'r DU weithio at newid o betrol a diesel i ddefnyddio tanwydd nad yw’n danwydd ffosil nac yn allyrru nwyon. > > > "Mae'r ffocws byd\-eang ar newid yn yr hinsawdd a gostwng ein hôl troed carbon yn golygu y byddwn yn defnyddio'r dechnoleg sydd gennym i droi at feysydd eraill a ffurfio partneriaethau newydd a fydd yn gwneud gwahaniaeth cadarnhaol i'n hamgylchedd am genedlaethau i ddod. > > > "Roedd gallu dangos hynny i'r Prif Weinidog yn galonogol i'r staff a'r myfyrwyr yma yn Wrecsam, ac rydym yn diolch iddo am ei gefnogaeth." Cyfarfu'r Prif Weinidog hefyd â dau of ifanc blaengar o Wrecsam ar ei ymweliad. Mae’r cefndryd Ollie a Harvey Roberts o Fwras, sy’n 13 a 12 oed, wedi dysgu am waith metel gan eu taid, Anthony Roberts. Yn ystod y cyfnod clo cyntaf ym mis Mawrth, a chan ddefnyddio'u gwybodaeth a'u sgiliau newydd, penderfynodd y ddau ddechrau eu busnes gof eu hunain ac maent wedi creu nifer o nwyddau gan gynnwys bracedi ar gyfer basgedi crog, ac maent wedi adnewyddu gwibgart hefyd. Dywedodd y Prif Weinidog: > "Mae Ollie a Harvey yn ysbrydoliaeth ac mae wedi bod yn bleser clywed am eu cyflawniadau. Dymunaf yn dda iawn iddynt ar gyfer y dyfodol. > > > "Mae'n hanfodol ein bod yn meithrin y genhedlaeth nesaf o arloeswyr ac entrepreneuriaid drwy'r Warant i Bobl Ifanc. Mae'r bobl ifanc yr wyf wedi cwrdd â hwy heddiw wedi ennill mewnwelediad, sgiliau a hyder a fydd yn eu galluogi yn y dyfodol i oresgyn pa bynnag heriau sydd o'u blaenau."

The students are currently enrolled on a Level 3 Motor Vehicle course which will enable them to access Hybrid/Electric Vehicle Technology. The learners will then be given the opportunity to enrol on a Level 3 City and Guilds qualification for the Repair and Servicing of Hybrid/Electric Vehicles. They are able to do this at the Bersham site which is a cutting\-edge facility combining the latest technology and equipment with interactive learning. The course has been available since September this year and will help to increase the number of mechanics able to work on electric cars. The Bersham site has also benefited from the Welsh Government’s 21st century schools and colleges programme with an investment of more than £13 million. The First Minister said: > “It’s been a real pleasure to meet the electric car mechanics of the future at Coleg Cambria. We want to see the use of electric vehicles rise as we deal with the climate emergency. > > > “We need to do more in the next ten years than we’ve done in the last 30 if we’re to reach our NetZero target by 2050\. Making the switch to an electric vehicle is one way that we can make a big difference. > > > “It is vital that we have the skills in Wales to maintain electric vehicles and it’s great to see this development at Coleg Cambria. > > > “We recently launched the Young Person’s Guarantee, a key commitment of this government. The aim of the guarantee is to provide everyone under 25 with the support to gain an offer of education, training, employment and self\-employment. > > > “Working Wales is the single, easy access gateway to the Young Person's Guarantee. > > > “The kind of forward\-thinking course offered here in Coleg Cambria is an example of what is on offer for our young people.” Cambria's Principal Sue Price said: > "It was a pleasure to welcome the First Minister and show him around the modern and innovative facilities we have here at Bersham Road in Wrexham. > > > "Our electric and hybrid vehicle training facility was one of the first in the country and at the forefront of advances in the motor industry. Cambria will play a pivotal role in training the next generation of mechanics to meet a surge in demand for these skills, as the UK works towards the transition from petrol and diesel to fossil\-free, zero\-emission travel. > > > "The global focus on climate change and lowering our carbon footprint means we will use the technology we have at our disposal to lean into other areas and forge new partnerships that will make a positive difference to our environment for generations to come. > > > "To be able to demonstrate that to the First Minister was heartening for the staff and students here in Wrexham, and we thank him for his support." The First Minister also met with 2 enterprising young blacksmiths from Wrexham on his visit. Inspired by the family trade, cousins Ollie and Harvey Roberts, aged 13 and 12, from Borras were taught metalwork by their grandad, Anthony Roberts. During the first lockdown in March, and using the new knowledge and skills they gained, they decided to start their own blacksmith business and have created a number of goods including brackets for hanging baskets and have renovated a go\-kart. The First Minister said:  > “Ollie and Harvey are a real inspiration and it’s been a pleasure to hear about their achievements. I wish them very well for the future. > > > “It is vital that we foster the next Generation of innovators and entrepreneurs through the Young Person’s Guarantee. The young people that I have met today have been empowered with insights, skills and confidence that will enable them in the future for whatever challenges that lay ahead of them.”

Translate the text from English to Welsh.

Today the Welsh Government launches its consultation on Regulations for Wales which will support the implementation of the new Liberty Protection Safeguards (the LPS). The right to liberty is one of our most fundamental human rights.  The Deprivation of Liberty Safeguards (DoLS) is the existing scheme under the Mental Capacity Act 2005 to protect those who lack the mental capacity to consent to their care and treatment where that involves being deprived of their liberty. In 2019, the UK Government passed the Mental Capacity (Amendment) Act which will repeal DoLS and replace it with the LPS. Unlike DoLS (which only applied to arrangements in care homes and hospitals and to people aged 18 and above), the LPS will apply in all settings and to anyone aged 16 and over. For the first time, the LPS will also extend to people’s homes providing equivalent safeguards for individuals whilst respecting their private spaces. The new safeguards will embed and promote into practice Article 5 (right to liberty) and Article 8 (right to respect for private and family life) of the European Convention on Human Rights. Although the Mental Capacity Act 2005 is predominantly reserved to the UK Government, the Welsh Government is supportive of the reforms as part of a structured and timely approach to implementation, underpinned by a comprehensive workforce planning and training framework. The Mental Capacity (Amendment) Act 2019 provides the regulation\-making powers for the Welsh Ministers to address the widely recognised challenges associated with the current DoLS system.  In our Regulations for Wales, we have aligned the LPS with our Welsh rights\-based legislation which puts the person at the heart of the decision\-making process.  This will better integrate consideration of the LPS and the principles of the Mental Capacity Act into everyday care, support or treatment arrangements – minimising duplication and repetition for individuals, their families and those that support them. The draft Regulations for Wales focus on four key elements of the LPS: the appointment and role of Independent Mental Capacity Advocates; specifying who can undertake assessments, make determinations and carry out pre\-authorisation reviews as part of the LPS process; the role and appointment of the new Approved Mental Capacity Professional; and monitoring and reporting on the LPS. We are publishing a number of draft Impact Assessments and we will use the consultation period to gather further evidence of impacts regarding the Regulations.  We will also continue our engagement with stakeholders on our proposals for monitoring and reporting on the LPS (including a new National Minimum Data Set), as well as our draft Workforce Plan and Training Framework for the LPS. Each of the consultation products has been developed in partnership with stakeholder representatives from across Wales through the LPS Implementation Steering Group for Wales and supporting work streams and sub\-groups on workforce and training; monitoring and reporting; 16 and 17 year olds; and the transition from DoLS to the LPS. The consultation provides us with the opportunity to review and engage more widely. We will also use the consultation to inform our planning for the transitional arrangements from DoLS to the LPS. The consultation on draft Regulations for Wales is aligned with the UK Government’s consultation on draft Regulations for England and a new Code of Practice for the Mental Capacity Act and the LPS for England and Wales (external link).  The Regulations for Wales and the Code of Practice go hand in hand and so we would encourage all stakeholders in Wales to also consider and respond to the UK Government consultation on the draft Code of Practice. A long term funding strategy for the LPS in Wales must be developed. This will be informed by the consultation and will be dependent on the final regulations and Code of Practice. Ahead of this, a Welsh Government funding strategy has been agreed which includes £8million transitional costs for the LPS in 2022/23\.  This will facilitate the rollout of training, development of workforce plans, plans for monitoring and reporting, and improved provision of certain key roles, such as Independent Mental Capacity Advocates, ahead of the implementation of the LPS. The Welsh Government indicative funding strategy is for this funding to continue in 2023/24 and 2024/25 to support implementation in the transitional year and beyond. Dependent on the outcome of the consultation, early intentions are for funding in years two and three to increase to up to £17million per year, in line with the expected costs identified within the draft Regulatory Impact Assessment. If we are to address the existing challenges within DoLS and secure the anticipated benefits from the LPS, it is critical that practitioners are in a position of strength to transition from one system to another.  We will continue to work with UK Government colleagues to reinforce these messages as we analyse the consultation responses and plan for implementation. Ultimately, introducing the new safeguards provides us with an opportunity to strengthen our position in Wales in terms of protecting the human rights of those people who lack mental capacity. Your views and those of your constituents on the draft Regulations for Wales are therefore paramount.

Heddiw mae Llywodraeth Cymru yn lansio ei hymgynghoriad ar y Rheoliadau i Gymru, a fydd yn helpu i weithredu’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid newydd. Mae’r hawl i ryddid yn un o’n hawliau dynol mwyaf sylfaenol. Y Trefniadau Diogelu wrth Amddifadu o Ryddid yw’r cynllun presennol o dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005 er mwyn amddiffyn y rhai sydd heb y galluedd meddyliol i gydsynio i’w gofal a’u triniaeth lle mae hynny’n golygu cael eu hamddifadu o’u rhyddid. Yn 2019, pasiodd Llywodraeth y DU Ddeddf Galluedd Meddyliol (Diwygio), a fydd yn diddymu’r Trefniadau Diogelu wrth Amddifadu o Ryddid ac yn eu disodli â’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid. Yn wahanol i’r Trefniadau Diogelu wrth Amddifadu o Ryddid (a oedd yn berthnasol i drefniadau mewn cartrefi gofal ac ysbytai ac i bobl 18 oed a hŷn yn unig), bydd y Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid yn berthnasol ym mhob lleoliad ac i unrhyw un 16 oed a hŷn. Am y tro cyntaf, bydd y Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid hefyd yn ymestyn i gartrefi pobl gan ddarparu diogeliadau cyfatebol ar gyfer unigolion wrth barchu eu mannau preifat. Bydd y mesurau diogelu newydd yn ymgorffori ac yn hyrwyddo Erthygl 5 (yr hawl i ryddid) ac Erthygl 8 (yr hawl i barch at fywyd preifat a theuluol) o'r Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol. Er bod Deddf Galluedd Meddyliol 2005 yn eiddo yn bennaf i Lywodraeth y DU, mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi’r diwygiadau fel rhan o ddull strwythuredig ac amserol o weithredu, yn seiliedig ar fframwaith hyfforddiant a chynllunio’r gweithlu cynhwysfawr. Mae’r Ddeddf Galluedd Meddyliol (Diwygio) 2019  yn darparu’r pwerau i wneud rheoliadau i Weinidogion Cymru i fynd i’r afael â’r heriau a gydnabyddir yn eang sy’n gysylltiedig â system bresennol y Trefniadau Diogelu wrth Amddifadu o Ryddid. Yn ein Rheoliadau i Gymru, rydym wedi cysoni’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid gyda’n deddfwriaeth seiliedig ar hawliau yng Nghymru sy’n rhoi’r person wrth wraidd y broses o wneud penderfyniadau. Bydd hyn yn integreiddio ystyriaeth o’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid ac egwyddorion y Ddeddf Galluedd Meddyliol yn y trefniadau bob dydd ar gyfer gofal, cymorth neu driniaeth yn well, gan leihau dyblygu ac ailadrodd ar gyfer unigolion, eu teuluoedd a’r rhai sy’n eu cefnogi. Mae’r Rheoliadau Drafft i Gymru yn canolbwyntio ar bedair elfen allweddol o’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid; penodiad a rôl Eiriolwyr Galluedd Meddyliol Annibynnol; nodi pwy all gynnal asesiadau, gwneud penderfyniadau a chynnal adolygiadau cyn awdurdodi fel rhan o broses y Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid; rôl a phenodiad y Gweithiwr Proffesiynol Galluedd Meddyliol Cymeradwy newydd; a monitro’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid ac adrodd arnynt. Rydym yn cyhoeddi nifer o Asesiadau Effaith drafft a byddwn yn defnyddio’r cyfnod ymgynghori i gasglu tystiolaeth bellach o effeithiau yng nghyswllt y Rheoliadau. Byddwn hefyd yn parhau i ymgysylltu â’n rhanddeiliaid ar ein cynigion ar gyfer monitro’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid ac adrodd arnynt (gan gynnwys Set Ddata Ofynnol Genedlaethol newydd), yn ogystal â’n Cynllun Gweithlu a Fframwaith Hyfforddiant drafft ar gyfer y Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid. Mae pob un o’r cynhyrchion ymgynghori wedi cael eu datblygu mewn partneriaeth â chynrychiolwyr rhanddeiliaid o bob cwr o Gymru drwy Grŵp Llywio Gweithredu’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid i Gymru a ffrydiau gwaith ac is\-grwpiau ategol ar weithlu a hyfforddiant; monitro ac adrodd; pobl ifanc 16 a 17 oed; a’r newid o’r Trefniadau Diogelu wrth Amddifadu o Ryddid i’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid. Mae’r ymgynghoriad yn gyfle i adolygu ac ymgysylltu yn fwy eang. Byddwn hefyd yn defnyddio’r ymgynghoriad i’n helpu i gynllunio ar gyfer y trefniadau pontio o ran newid o’r Trefniadau Diogelu wrth Amddifadu o Ryddid i’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid. Mae’r ymgynghoriad ar y Rheoliadau Drafft i Gymru yn gydnaws ag ymgynghoriad Llywodraeth y DU ar y Rheoliadau Drafft i Loegr a Chod Ymarfer newydd ar gyfer y Ddeddf Galluedd Meddyliol a’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid i Gymru a Lloegr (dolen allanol, Saesneg yn unig). Mae’r Rheoliadau i Gymru a’r Cod Ymarfer yn mynd law yn llaw ac felly byddem yn annog pob rhanddeiliad yng Nghymru i hefyd ystyried ymgynghoriad Llywodraeth y DU ar y Cod Ymarfer drafft ac ymateb iddo. Rhaid datblygu strategaeth ariannu hirdymor ar gyfer yr Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid yng Nghymru. Caiff hyn ei lywio gan yr ymgynghoriad a bydd yn dibynnu ar y rheoliadau terfynol a’r Cod Ymarfer. Cyn hyn, cytunwyd ar strategaeth ariannu Llywodraeth Cymru sy’n cynnwys costau trosiannol o £8 miliwn ar gyfer yr Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid yn 2022/23\. Bydd hyn yn hwyluso’r gwaith o gyflwyno hyfforddiant, datblygu cynlluniau’r gweithlu, cynlluniau ar gyfer monitro ac adrodd, a gwell darpariaeth o rai rolau allweddol, megis Eiriolwyr Galluedd Meddyliol Annibynnol, cyn gweithredu’r Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid. Strategaeth ariannu ddangosol Llywodraeth Cymru yw i’r cyllid hwn barhau yn 2023/24 a 2024/25, i gefnogi gweithredu yn y flwyddyn drosiannol a thu hwnt. Yn dibynnu ar ganlyniad yr ymgynghoriad, bwriadau cynnar yw i gyllid ym mlynyddoedd dau a thri gynyddu hyd at £17m y flwyddyn, yn unol â’r costau disgwyliedig a nodwyd yn yr Asesiad Effaith Rheoleiddiol drafft. Os ydym am fynd i’r afael â’r heriau presennol o fewn y Trefniadau Diogelu wrth Amddifadu o Ryddid a sicrhau’r manteision a ragwelir yn sgil y Diogeliadau Amddiffyn Rhyddid, mae’n hanfodol bod ymarferwyr mewn sefyllfa gref i newid o un system i’r llall. Byddwn yn parhau i weithio gyda chydweithwyr yn Llywodraeth y DU i bwysleisio’r negeseuon hyn wrth inni ddadansoddi’r ymatebion i’r ymgynghoriad a chynllunio ar gyfer gweithredu. Yn y pen draw, mae cyflwyno’r diogeliadau newydd yn gyfle inni gryfhau ein sefyllfa yng Nghymru yn nhermau amddiffyn hawliau dynol y bobl nad oes ganddynt alluedd meddyliol. Mae eich safbwyntiau a rhai eich etholwyr ar y Rheoliadau Drafft i Gymru felly yn hollbwysig.

Translate the text from English to Welsh.

The Independent Remuneration Panel for Wales is the independent body whose principal function is to make determinations on the payments principal councils, community councils, fire and rescue authorities and national park authorities make to their elected members. Frances has held a number of posts within the Health and Social Services Department, Welsh Government, joining in late 2013 and working on NHS service change, sponsorship of the NHS Wales Informatics Service overseeing the development and delivery of the digital strategy for the health and care system in Wales  and promoting innovation within  NHS Wales. In her last post, Frances was accountable for driving forward the reform of primary care in Wales\- an ambitious programmes of contract change and reform, focussed on greater service integration across all primary care services – General Practice, Dentistry, Optometry, Pharmacy and Community health services, to bring care closer to home and promote health and well\- being. She and her team also work alongside the NHS in Wales, and the Chief Scientific Advisor for Health, to drive forward innovation in healthcare and accelerate healthcare technology adoption. Frances previously worked in transport policy and delivery \- as Director of Transport for the Welsh Government and before that, Director of Strategy and Investment, and then Director of Rail for Transport Scotland.  In those roles Frances was responsible for large portfolios of investment, in road, rail and public transport; setting strategic investment priorities overseeing project delivery and management of the Rail Franchises. Frances joined the Civil Service as a trainee Inspector of Taxes, specialising in large business corporation tax and the life insurance sector. When the new Scottish Parliament was set up, Frances worked on the implementation of the Scottish Variable Tax powers and then moved to the Scottish Executive, where she worked on housing policy before moving to transport policy. Frances was educated in Scotland and holds a BA Business degree from the University of Strathclyde, Glasgow. She has successfully completed the Major Projects Leadership Academy programme, run by Oxford University Said Business School and the UK Government Cabinet Office and was an accredited IPA Gateway Reviewer. Frances has also taken on the role as Head of Profession for Project and Programme Management for the Welsh Government. She has recently retired from the Civil Service. Beverley Smith has a strong background in public services and is an experienced chair and board member. Her most recent role was as Chief Executive of North West Leicestershire council. Beverley is also the Chair of the Local Democracy and Boundary Commission for Wales. Finance and Local Government Minister Rebecca Evans said: > “I extend a warm welcome to Frances and Beverley to the Commission and know they will play a crucial role in its work.” These were direct appointments made in accordance with the Governance Code for Public Appointments. All appointments are made on merit and political activity plays no part in the selection process. However, in accordance with the original Nolan recommendations, there is a requirement for the political activity of appointees (if any declared) to be published. No individual has carried out any political activities in the last five years or holds any other Ministerial appointment. Frances Duffy will be paid a daily fee of £337 per day and Beverley Smith will be paid a daily fee of £282 with a time commitment of 1\-2 days per month.

Panel Annibynnol Cymru ar Gydnabyddiaeth Ariannol yw’r corff annibynnol sydd, yn bennaf, yn gwneud penderfyniadau ar y taliadau y mae prif gynghorau, cynghorau cymuned, awdurdodau tân ac achub, ac awdurdodau parciau cenedlaethol yn eu gwneud i’w haelodau etholedig. Mae Frances wedi dal nifer o swyddi yn Adran Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Llywodraeth Cymru. Ymunodd ddiwedd 2013 a bu’n gweithio ar newid gwasanaethau’r GIG, noddi Gwasanaeth Gwybodeg GIG Cymru, gan oruchwylio’r gwaith o ddatblygu a chyflawni’r strategaeth ddigidol ar gyfer y system iechyd a gofal yng Nghymru, a hyrwyddo arloesedd yn GIG Cymru. Yn ei swydd ddiwethaf, roedd Frances yn gyfrifol am fwrw ymlaen â’r gwaith o ddiwygio gofal sylfaenol yng Nghymru. Rhaglen uchelgeisiol oedd hon o newid a diwygio contractau, gan ganolbwyntio ar integreiddio gwasanaethau’n well ar draws yr holl wasanaethau gofal sylfaenol: practis cyffredinol, deintyddiaeth, optometreg, fferylliaeth a gwasanaethau iechyd cymunedol. Nod y gwaith oedd dod â gofal yn nes at y cartref, a hyrwyddo iechyd a lles. Roedd Frances a’i thîm hefyd yn gweithio ochr yn ochr â’r GIG yng Nghymru, a’r Prif Gynghorydd Gwyddonol dros Iechyd, i hyrwyddo arloesedd ym maes gofal iechyd a chyflymu’r broses o fabwysiadu technoleg gofal iechyd. Yn flaenorol, bu Frances yn gweithio ym maes polisi a chyflawni trafnidiaeth. Bu’n Gyfarwyddwr Trafnidiaeth i Lywodraeth Cymru, a chyn hynny yn Gyfarwyddwr Strategaeth a Buddsoddi, ac yna’n Gyfarwyddwr Rheilffyrdd, i Transport Scotland. Yn y swyddi hynny, roedd Frances yn gyfrifol am bortffolios mawr o fuddsoddi mewn ffyrdd, rheilffyrdd a thrafnidiaeth gyhoeddus. Bu’n pennu blaenoriaethau buddsoddi strategol gan oruchwylio’r gwaith o gyflawni prosiectau a rheoli masnachfreintiau’r rheilffyrdd. Ymunodd Frances â’r Gwasanaeth Sifil yn Arolygydd Trethi dan hyfforddiant, gan arbenigo ym maes treth gorfforaeth busnesau mawr a’r sector yswiriant bywyd. Pan gafodd Senedd newydd yr Alban ei sefydlu, gweithiai Frances ar weithredu pwerau treth amrywiadwy yr Alban. Symudodd wedyn i Weithrediaeth yr Alban, lle bu’n gweithio ar bolisi tai, cyn symud i faes polisi trafnidiaeth. Cafodd Frances ei haddysgu yn yr Alban ac mae ganddi radd BA mewn Busnes o Brifysgol Strathclyde, Glasgow. Mae wedi cwblhau’r rhaglen Academi Arweinyddiaeth Prosiectau Mawr, sy’n cael ei rhedeg gan Ysgol Fusnes Saïd Prifysgol Rhydychen a Swyddfa Cabinet Llywodraeth y DU, yn llwyddiannus. Roedd yn adolygydd achrededig ar gyfer adolygiadau Gateway yr Awdurdod Seilwaith a Phrosiectau (IPA), ac mae wedi ymgymryd â rôl Pennaeth y Proffesiwn ar gyfer Rheoli Prosiectau a Rhaglenni i Lywodraeth Cymru. Ymddeolodd o’r Gwasanaeth Sifil yn ddiweddar. Mae gan Beverley Smith gefndir llwyddiannus mewn gwasanaethau cyhoeddus ac mae’n gadeirydd ac aelod bwrdd profiadol. Ei swydd ddiweddaraf oedd Prif Weithredwr Cyngor Gogledd\-orllewin Swydd Gaerlŷr. Mae Beverley hefyd yn Gadeirydd Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru. Dywedodd Rebecca Evans, y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol: > “Rwy’n estyn croeso cynnes i Frances a Beverley i’r Comisiwn ac rwy’n gwybod y byddant yn chwarae rhan hanfodol yn ei waith.” Roedd y rhain yn benodiadau uniongyrchol a wnaed yn unol â’r Cod Llywodraethiant Penodiadau Cyhoeddus. Gwneir pob penodiad ar sail teilyngdod, ac nid yw gweithgarwch gwleidyddol yn rhan o’r broses ddethol. Fodd bynnag, yn unol ag argymhellion gwreiddiol Nolan, mae’n ofynnol cyhoeddi gweithgarwch gwleidyddol unigolion a gaiff eu penodi (os caiff unrhyw weithgarwch o’r fath ei ddatgan). Nid oes yr un unigolyn wedi cyflawni unrhyw weithgareddau gwleidyddol yn ystod y pum mlynedd diwethaf nac yn meddu ar unrhyw swydd arall y cafodd ei benodi iddi gan Weinidog. Bydd ffi ddyddiol o £337 yn cael ei thalu i Frances Duffy, a ffi ddyddiol o £282 i Beverley Smith. Bydd ymrwymiad amser o 1\-2 ddiwrnod y mis.

Translate the text from Welsh to English.

Dywedodd Mr Antoniw fod y nifer cynyddol o gyfreithiau sy'n berthnasol i Gymru yn unig yn golygu bod sefydlu awdurdodaeth gyfreithiol neilltuol i Gymru yn anorfod, ac felly ei bod yn gwneud synnwyr dechrau gweithio ar system ar wahân yn awr. Dywedodd:  > “Nawr bod gennym ni ddwy ddeddfwrfa, mae'n amlwg y dylem gael dwy awdurdodaeth. Mae'n destun pryder mawr i mi fod 'na rhyw fath o ddirgelwch neu barchedig ofn wedi ymddangos rhywsut ynghylch y cysyniad o awdurdodaeth Cymru a Lloegr. Rydw i o'r farn bod creu awdurdodaeth neilltuol yn ffordd syml a synhwyrol o symud ymlaen nes y byddwn yn cyrraedd y pwynt pan fydd y corff o gyfraith Cymru neu gyfraith Lloegr mor fawr nes bod dwy awdurdodaeth ar wahân yn anorfod." Dywedodd y Cwnsler Cyffredinol yn y gynhadledd fod Llywodraeth Cymru eisoes wedi gosod gweledigaeth o awdurdodaeth neilltuol ond yn y cyfamser, bod yn rhaid sicrhau bod un awdurdodaeth yn gweithio. Eglurodd:  > “I'r perwyl hwn, rydyn ni'n cymryd camau i sicrhau, cyhyd ag sy'n bosibl, nad yw'r awdurdodaeth neilltuol na'r gwahaniaeth yng nghyfreithiau Cymru yn golygu bod pobl Cymru dan anfantais, ac nad yw'n cael effaith andwyol ar ddyfodol Cymru ar ôl gadael yr Undeb Ewropeaidd. Rydyn ni hefyd yn gwybod bod aelodau o'r gymuned gyfreithiol yn chwarae eu rhan. Rydyn ni'n croesawu hyn; yn ei annog; ac rydym am weld mwy o honno.” Dywedodd Mr Antoniw hefyd wrth y gynulleidfa y byddai creu awdurdodaeth gyfreithiol neilltuol yn gyfle i ddatblygu ateb i Gymru wrthwynebu pentwr o ddiwygiadau gan Lywodraeth y DU sy'n lleihau mynediad at gyfiawnder. Mae'r toriadau sylweddol mewn cymorth cyfreithiol ers 2013 yn cael eu dwysáu oherwydd bod cymaint o lysoedd yn cael eu cau ar hyd a lled Cymru a Lloegr, bod ffioedd llysoedd wedi cynyddu dro ar ôl tro a'r ffaith bod ffioedd newydd wedi'u gorfodi. Mae hyn yn arwain at nifer cynyddol o bobl yn ymddangos yn y llys heb gyfreithiwr i'w cynrychioli, sy'n achosi problemau i'r system llysoedd a thribiwnlysoedd a'r farnwriaeth. Datgelodd ystadegau Llywodraeth y DU a gyhoeddwyd yr wythnos ddiwethaf nad oedd cyfreithwyr yn cynrychioli yr un parti mewn un o bob tri achos o gyfraith teulu. > “Nid yw cymorth cyfreithiol wedi'i ddatganoli, ac nid oes gennym ni'r arian i lenwi bwlch ariannol y toriadau i Gymorth Cyfreithiol, ond gallwn ddechrau ystyried gweithredu'n wahanol. Mae'n rhaid i ni edrych sut y mae ein tribiwnlysoedd yn gweithredu, sut y gallwn wella'r mynediad atynt; mae'n rhaid i ni edrych ar y systemau cynghori y mae Llywodraeth Cymru yn eu hariannu, systemau pro bono, systemau cymorth cyfreithiol undebau llafur a sefydliadau cymorth a chynghori y trydydd sector. Mae'n bosibl y bydd cyfle yma i fod yn greadigol, dod ag elfennau gwahanol ynghyd a chreu model arall.” Daeth â'i araith i ben drwy bwysleisio'r rôl bwysig y bydd angen i'r proffesiwn cyfreithiol ei chwarae i gyflawni ei weledigaeth o gael system gyfreithiol newydd sy'n addas ar gyfer y Gymru fodern. Dywedodd:  > “Rwyf am i'r sector cyfreithiol ymgysylltu â Llywodraeth Cymru wrth inni weithio i gyflawni newid arwyddocaol er gwell i Gymru; y math o newid sy'n datblygu sector busnes ffyniannus, sector addysg ac ymchwil o'r radd flaenaf a system cyfiawnder sy'n ennyn cenfigen yn fyd\-eang; gwlad lle bo gan bob unigolyn gyfle digonol i lwyddo os ydynt yn gweithio'n galed.”

Mr Antoniw said that the increasing volume of Welsh\-only laws meant that the creation of a distinct legal jurisdiction for Wales was inevitable and therefore it makes sense to start working on a separate system now. He said:  > “Now that we have two legislatures it goes without saying that we should have two jurisdictions. It concerns me greatly that, somehow, the concept of the England and Wales jurisdiction has taken on a sort of mythical and philosophical aura. I take the view that the creation of distinct jurisdiction is a modest and sensible transitional way forward until there is such a body of Welsh or English law that the move to separate jurisdictions becomes inevitable.” The Counsel General told the conference that the Welsh Government had already set out a vision of what a distinct jurisdiction could look like but in the meantime they had to make a single jurisdiction work. He explained:  > “To this end we are taking steps to ensure so far as possible that neither the single jurisdiction nor divergence in Welsh laws result in detriment to the people of Wales, or to Wales’s post\-EU future. And we know that members of the legal community too are playing their part. We welcome this; we encourage it; we want to see more of it.” Mr Antoniw also told the audience that the creation of a distinct legal jurisdiction would be an opportunity to develop a Welsh solution to counter a raft of UK Government reforms which are reducing access to justice. The significant cuts in legal aid since 2013 are being compounded by a substantial programme of court closures across Wales and England and a series of increases in court fees and the imposition of new fees. This is resulting in rising numbers of people appearing in court without a lawyer to represent them, which is causing problems for the court and tribunal system and the judiciary. UK Government statistics published last week revealed that in a third of family law cases neither party was represented by lawyers.   > “Legal aid is not devolved, we do not have the funding to restore the cuts in Legal Aid, but we can start to look at doing things differently. We have to look how our tribunals operate, how we improve access to them; we have to look at the advice systems funded by the Welsh Government, pro bono systems, trade union legal support systems, and third sector support and advice organisations. There may be an opportunity here to be creative, draw different strands together and create an alternative model.” He finished by emphasising the important role the legal profession will need to play in delivering his vision of a new legal system fit for a modern Wales. He said:  > “I want the legal sector to engage with the Welsh Government as we work to deliver meaningful change for the better in Wales; the kind of change that grows a thriving business sector, a world\-class education and research sector, and a globally envied justice system; a country in which every single individual stands a decent chance of making it if they work hard.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae’n ymateb i adroddiad o’r enw “Cymru Hanesyddol ‒ Ar drywydd llwyddiant, cadernid a chynaliadwyedd ar gyfer treftadaeth Cymru” a gomisiynwyd ganddo'r llynedd. Paratowyd yr adroddiad gan grŵp llywio a sefydlwyd i ystyried dyfodol gwasanaethau treftadaeth o dan gadeiryddiaeth Justin Albert, Cyfarwyddwr Ymddiriedolaeth Genedlaethol Cymru. Roedd gan y grŵp aelodau a oedd yn cynrychioli sefydliadau treftadaeth cenedlaethol Cymru  ac undebau llafur.  Cyflwynwyd yr adroddiad ym mis Chwefror i Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi roi ystyriaeth iddo.  > Dywedodd Ken Skates:  > “Roeddwn yn falch iawn o gael yr adroddiad hwn ar ddyfodol ein gwasanaethau treftadaeth. Rwyf wedi dwys ystyried ei gynnwys.  > “Hoffwn ddiolch yn gyhoeddus i Gadeirydd y grŵp ac i’r aelodau a fu’n cynrychioli ein sefydliadau treftadaeth a’r undebau llafur a oedd yn gysylltiedig â’r gwaith yma. Rwy’n eu llongyfarch am greu adroddiad clodwiw sydd wedi sicrhau cytundeb a chyd\-ddealltwriaeth o blith yr holl sefydliadau oedd yn ymwneud ag ef“Mae’r cyfleoedd sy’n cael eu creu i’r sector cyfan gan yr argymhellion hyn yn fy nghyffroi. Ar hyn o bryd, mae Cadw yn gwneud yn hynod o dda ac rwy’n credu bod y cynigion hyn yn mynd i’n galluogi i gynnal y llwyddiannau hynny a gwneud rhagor o waith arnynt a’u rhaeadru ledled y sector gyfan.“Fel yr wyf wedi dweud o’r blaen, rwy’n benderfynol o gydweithio i gryfhau llwyddiant a chydnerthedd ein gwasanaethau treftadaeth. Mae hynny’n golygu bod angen i’n sefydliadau cenedlaethol wireddu eu potensial masnachol drwy gydweithio rhagor a gweithio mewn partneriaeth. Mae’r cynnig yn yr adroddiad ar sefydlu partneriaeth strategol yn cefnogi hynny’n llwyr. “Rwyf wedi ysgrifennu at Justin Albert heddiw i groesawu argymhellion  y grŵp llywio, yn amodol ar  nifer o ystyriaethau sy’n cael eu hamlinellu gennyf yn fy llythyr. “Rwy’n benderfynol o alluogi ein sefydliadau treftadaeth i wneud y mwyaf o’r buddiannau economaidd y maen nhw’n eu sicrhau i bobl Cymru, ac edrychaf ymlaen at gyrraedd y nod yn hynny o beth.”

The Cabinet Secretary is responding to a report entitled “Historic Wales – A roadmap towards Success, Resilience and Sustainability for the Heritage of Wales” which he commissioned last year.  The report was produced by a steering group established to consider the future of heritage services in Wales which is chaired by Justin Albert, Director of the National Trust Wales, and made up of representatives from  Wales’ national heritage institutions and trade unions.  It was submitted to the Economy Secretary in February for his consideration.  Ken Skates said:   > “I was delighted to receive this report on the future of heritage services in Wales and have considered its content with great interest.  “I would  like to record my thanks to the Chair of the group and the representatives of our heritage institutions and  trade unions involved and commend them on producing such a measured and well considered report that has secured the agreement and consensus of all organisations involved. “I am genuinely excited by the opportunities the report’s recommendations will create for the sector as a whole.  Cadw in particular is performing exceptionally well at the moment and I believe these proposals  will enable  us to sustain and build on those  successes, and cascade them across the wider sector.  “As I have said previously I am determined we will work together to strengthen the success and resilience of our heritage services. That means our national institutions fulfilling their commercial potential through greater collaboration and partnership working which the proposal for a strategic partnership absolutely supports.  “I have  written to Justin Albert today  to welcome the  steering group  recommendations subject to a number of caveats which I have set out in my letter.  “I remain absolutely committed to enabling our heritage institutions to maximise the economic benefits that they bring to the people of Wales, and look forward to working with our heritage services to achieve this.”

Translate the text from English to Welsh.

Wales hosted the UK’s first major WWE stadium event in 30 years in September 2022\. The event, which wowed visitors to Cardiff’s Principality Stadium, had many highlights, including a specially designed set that echoed the city’s unique castle. The event attracted a global audience of millions, taking Wales directly into the homes of WWE fans in all corners of the globe. The independently generated Economic Impact Study sought the views of over 3,000 respondents. The study found: * 62,296 attendees to the Principality Stadium * 75\.3% of spectators came from outside Wales * 57% of non\-locals indicated the event experience made them want to explore other parts of Wales. Of those that said they wanted to return, they said their experience of the event was the deciding factor * the event attracted a diverse audience, with nearly a quarter of spectators being female, and many of the spectators attending as family groups. Welcoming the findings, Wales’ Economy Minister, Vaughan Gething, said: > “This is great news. We partnered with a world\-renowned events and entertainment company to bring a truly spectacular global event to Wales. It was the perfect opportunity for us to showcase how our cities and venues can help deliver successful and globally\-recognised occasions. > > > “In addition to the direct economic impact the event delivered here in Wales, it provided us with a huge boost to our profile internationally. This included opportunities to showcase Wales’ vibrant language and culture through bespoke content creation shared globally on WWE’s social media channels.  Coverage of the event included 9 minutes of premium footage that showcased the whole of Wales and regular references to ‘Cardiff, Wales’ throughout commentary.” Mark Williams, Principality Stadium Manager, said: > “We were extremely proud that Principality Stadium was chosen by WWE to host this event – their first major UK stadium event in 30 years! Hosting events of this scale are extremely important, and WWE’s Clash at the Castle offered us an unbelievable platform upon which to showcase Principality Stadium as a versatile, world\-class venue.” > > > “Principality Stadium is unique in its position at the heart of the city centre, which undoubtedly offered WWE fans an unrivalled event experience both inside and outside of the stadium and brought great benefit to the wider city of Cardiff too.” Jennifer Burke, City and County of Cardiff, Cabinet Member for Culture, Parks and Events, said: > “Major events like WWE bring thousands of visitors and real economic benefits to Cardiff, the importance of which shouldn’t be underestimated. There was a huge buzz in the city centre on the day of the event and, with millions of people across the world watching, it was a fantastic opportunity to showcase the city to a global audience”.

Fe wnaeth Cymru gynnal digwyddiad stadiwm mawr cyntaf WWE yn y DU ers 30 mlynedd ym mis Medi 2022\. Roedd nifer o uchafbwyntiau i’r digwyddiad, a ddiddannodd yr ymwelwyr â Stadiwm Principality Caerdydd, gan gynnwys set wedi'i ddylunio'n arbennig a oedd yn adlewyrchu castell unigryw'r ddinas. Llwyddodd y digwyddiad i ddenu cynulleidfa fyd\-eang o filiynau, gan gyflwyno Cymru i gartrefi cefnogwyr WWE ym mhob cornel o'r byd. Roedd yr Astudiaeth Effaith Economaidd a luniwyd yn annibynnol yn gofyn am farn dros 3,000 o ymatebwyr. Yn ôl yr astudiaeth: * gwnaeth 62,296 o bobl fynychu’r digwyddiad yn y Stadiwm Principality * roedd 75\.3% o'r gwylwyr yn dod o'r tu allan i Gymru * nododd 57% o'r bobl nad oeddent yn lleol fod mynychu’r digwyddiad wedi codi awydd arnynt i archwilio rhannau eraill o Gymru. O blith y rhai a ddywedodd eu bod eisiau dychwelyd, dywedon nhw mai eu profiad nhw o'r digwyddiad oedd y prif reswm am hynny * denodd y digwyddiad gynulleidfa amrywiol, gyda bron i chwarter y gwylwyr yn fenywod, a gwnaeth llawer o'r gwylwyr fynychu fel grwpiau teuluol. Wrth groesawu'r canfyddiadau, dywedodd Gweinidog Economi Cymru, Vaughan Gething: > "Dyma newyddion gwych. Fe wnaethom ffurfio partneriaeth gyda chwmni digwyddiadau ac adloniant byd\-enwog i ddod â digwyddiad byd\-eang gwirioneddol ysblennydd i Gymru. Roedd yn gyfle perffaith i ni arddangos sut y gall ein dinasoedd a'n lleoliadau helpu i gyflwyno digwyddiadau llwyddiannus a gydnabyddir yn fyd\-eang. > > > "Yn ogystal â'r effaith economaidd uniongyrchol a ddeilliodd o’r digwyddiad yng Nghymru, rhoddodd hwb enfawr i'n proffil yn rhyngwladol. Roedd hyn yn cynnwys cyfleoedd i arddangos iaith a diwylliant llewyrchus Cymru drwy greu cynnwys pwrpasol a rannwyd yn fyd\-eang ar sianeli WWE ar y cyfryngau cymdeithasol.  Roedd y sylw a roddwyd i'r digwyddiad yn cynnwys 9 munud o luniau premiwm a oedd yn arddangos Cymru gyfan a chyfeiriadau rheolaidd at 'Caerdydd, Cymru' drwy gydol y sylwebaeth." Dywedodd Mark Williams, Rheolwr Stadiwm Principality: > "Roedden ni'n hynod falch bod Stadiwm Principality wedi ei ddewis gan WWE i gynnal y digwyddiad yma \- eu digwyddiad mawr cyntaf mewn stadiwm yn y DU ers 30 mlynedd! Mae cynnal digwyddiadau o'r fath yn hynod bwysig, a chynigiodd ‘Clash at the Castle’ WWE lwyfan unigryw i ni arddangos Stadiwm Principality fel lleoliad o'r radd flaenaf sy’n addas ar gyfer pob mathau o ddigwyddiadau." > > > "Mae gan Stadiwm Principality leoliad unigryw yng nghanol y ddinas, ac yn sicr roedd hyn yn cynnig profiad heb ei ail i gefnogwyr WWE y tu mewn a'r tu allan i'r stadiwm ac yn creu budd mawr i ddinas Caerdydd hefyd." Dywedodd Jennifer Burke, Aelod Cabinet dros Ddiwylliant, Parciau a Digwyddiadau Dinas a Sir Caerdydd: > "Mae digwyddiadau mawr fel WWE yn denu miloedd o ymwelwyr ac yn creu buddion economaidd go iawn i Gaerdydd, ac ni ddylid diystyru pwysigrwydd hynny. Roedd yna fwrlwm sylweddol yng nghanol y ddinas ar ddiwrnod y digwyddiad a chan fod miliynau o bobl ar draws y byd yn gwylio roedd yn gyfle gwych i arddangos y ddinas i gynulleidfa fyd\-eang.

Translate the text from English to Welsh.

This Welsh Government is committed to increasing diversity across all aspects of public life. This includes tackling the barriers which prevent individuals’ active participation in local democracy.  I have been clear the evaluation of phase one of our Diversity in Democracy work would form the foundation of our plans for phase two of the programme; building on its successes and developing new opportunities to assist individuals in supporting their communities. I was also clear the evaluation should not be seen in isolation.  There are many reports published which identify barriers to participation and signpost opportunities to overcome, or at the very least mitigate those barriers. In autumn 2019 I established a Ministerial advisory group made up of key stakeholders to work in partnership and consider the evidence available from the Evaluation of phase one of the Diversity in Democracy programme. Alongside this they considered two other reports \- the Equality, Local Government and Communities Committee’s report on Diversity in Local Government and the Remuneration Board’s report Unpacking diversity: Barriers and incentives to standing for election to the National Assembly for Wales. In addition, a number of workshop events were held across Wales which explored a range of subjects relating to becoming a councillor including communication and awareness, training and development, remuneration, safe and flexible work and targeted support. The evaluation of the reports coupled with the feedback from the workshops provided the basis for phase two of our Diversity in Democracy programme. Although delayed by the need to prioritise action to combat the Covid\-19 pandemic, I am pleased to confirm the work we will be taking forward as part of the next phase of this programme.   It is important to recognise that this is not the beginning of our journey, it is a continuation. We have already delivered on our commitment to support greater diversity. In particular we were: * The first country in the UK to introduce family absence for councillors in principal authorities to enable individuals to balance the important roles they play in society with their responsibilities as parents. * Also the first country to introduce a survey for candidates and elected members at local government elections to gather important data about the diversity of candidates and councillors, this survey has been conducted twice and we continue to look for ways to improve it. None of these steps could have been taken without the cooperation and collaboration of the Welsh Local Government Association (WLGA), One Voice Wales, councils and councillors and the third sector and I would like to take this opportunity to put on record my thanks for their continued contribution and support. It is within this spirit the next phase of this journey begins.  We have been working hard to introduce arrangements for the establishment of a fund to support disabled candidates who wish to put themselves forward for elected office and that the expenses they incur, as a result of their access or communication requirements, do not count towards the formal expenses limit. This has required us to make changes to legislation and we expect these changes to be completed by the end of the year, paving the way for a fund. I am pleased to announce today that we will be consulting shortly about the detail of these arrangements. The fund we are establishing will be a joint pilot to support disabled candidates seeking election for both the 2022 local government and the 2021 Senedd elections. I have asked Disability Wales to work with us in developing the details of the arrangement and to take forward the support, assessment and allocation processes as part of the pilot arrangements. An evaluation of the arrangements will be undertaken to inform future arrangements. Legislation will be tabled later this year to exclude these expenses from candidates’ expenses for both sets of elections.  Feedback from the workshops across Wales identified a strong message that councillors do not feel valued and respected. They do not believe individuals across Wales understand the role of the councillor and the important contribution they make on behalf of communities. Participants also felt there was an unrealistic expectation placed upon councillors to be available at all hours of the day, seven days of the week. This feedback aligns with conversations I have had with individuals across Wales and as part of the next phase of this work I will be commissioning work which will explore these matters in more detail. In addition the actions in the accompanying annex include areas we are aiming to address through the Local Government and Elections (Wales) Bill (“the LGE Bill”) currently progressing through the Senedd: * job sharing in some offices in principal councils (including the offices of executive member and executive leader); * a duty on principal councils to publish an electronic and postal address for correspondence for each council member; * a duty on principal councils to produce a Public Participation Strategy and for it to be reviewed regularly; * a duty on political group leaders to promote and maintain high standards of conduct by members of their group; * electronic broadcasting of certain meetings; * extended provision for remote attendance at local authority meetings; * Provisions enabling the maximum period of absence for each type of family absence for members of local authorities to be specified within regulations to enable the provision to be kept up to date. We will also be: * Increasing the training and development opportunities available for councillors; * Maximising the use of work life balance by increasing the use of remote attendance; * Exploring the use of gender quotas and, * Ensuring councillors and their families are safe when undertaking their duties. This programme has been developed in conjunction with the wider local government family. The WLGA and One Voice Wales will be working together to revise their protocols on respect and support for councillors across Wales.  They are undertaking a review of their existing training programmes in light of feedback from the workshops on additional areas of focus such as lone working.  They are also considering maximising opportunities for joint learning and strengthening links between the tiers of local government.  The WLGA are also working with partner organisations across the UK on the Civility in Public Life campaign, whilst One Voice Wales will be updating their “being a local councillor” guide for use at the upcoming elections. Third sector organisations are developing an all Wales mentoring scheme which is aimed at providing advice, guidance and support to under\-represented groups to help then actively participate in public service.  Working together we will take these important steps to improve the opportunities available for individuals to participate in local democracy, raise the profile of councillors across Wales and harness the spirit that exists within communities, as demonstrated by the recent COVID\-19 experiences.  The oversight of this programme will be undertaken by a sub group of the Democratic Renewal Steering Group. **Annex** **Diversity in Democracy – Phase 2 \- Action Plan** | **Objective** | **Actions** | **Time Frame** | | --- | --- | --- | | Increase understanding of different tiers of government in Wales, the role each plays in society andhow they operate | Undertake a comprehensive communications campaign with general and targeted messaging | January 2021 onwards | | A set of educational resources to accompany the extension of the franchise to 16 and 17 year olds in Wales developed | October 2020 | | Work with key stakeholders and representative organisations to ensure qualifying foreign citizens are aware of their right to vote in Senedd elections | Ongoing | | Increase engagement with the public to:* raise awareness of the role and activities of the Council provide clarity about how the public can better inform local decision making * build greater community cohesion through a greater presence at community events, * creating and building upon community networks. | Welsh Government to introduce legislation to place a duty on principal councils to produce a Public Participation Strategy and to review it as soon as practicable after each ordinary local government  election | February 2021 | | Work with principal councils to produce guidance to underpin the Bill provision setting out what is required within the Public Participation Strategy | Ongoing throughout 2020/2021 | | Work with principal councils to publish their constitution and constitution guide to increase public engagement | January 2022 | | Increase awareness of the role of councillors, the contribution they make to society and how to become a councillor | Production of a series of short films in conjunction with stakeholders highlighting the role of principal and town and community councillors to include:* the benefits from both a councillor perspective and community perspective; * the type of work undertaken; the remuneration received; and, * the training provided to undertake the role | January 2021 | | Work with WLGA to raise awareness among public sector organisations of the benefits of employees undertaking civic duties and explore whether there are further steps which could be taken to encourage wider participation | March 2022 | | Increase confidence of councillors that they are valued, expectations placed on them are fair and that their remuneration levels appropriately reflect the work undertaken. | Review of the role and remuneration of councillors. In particular, the review will look at:* the understanding of the role of  a councillor from both the councillor and the elector perspective, * the views of the community about their elected representatives, * a realistic understanding of the time worked by councillors in Wales in support of communities both at principal and community council levels, * how other countries recognise and reflect the ‘voluntary’ aspect of the role, if at all, * Consider existing rules on remuneration and options for how remuneration should be calculated in the future, * whether there should be payments to councillors who lose their seats at election, and, * how the remuneration interacts with the tax system | June 2021 | | Greater respect and support for those standing for and securing elected office in Wales. | Work with WLGA and OVW on a series of protocols to ensure respect and support is provided by principal councils and town and community councils towards their elected members | March 2022 | | Help promote the ‘Working Relationships between Community and Town Councillors and the Local County Councillor’ guidance document | March 2022 | | Place a duty on political group leaders to promote high standards of conduct | January 2021 | | Continue to press the UK Government to take action and ensure social media companies deal with online abuse | February 2021 | | Comprehensive training and awareness programme available through a variety of routes available for councillors to support them in their role as councillors | A completed review of the training and development available for councillors at both principal and community levels identifying:* additional areas where training / development materials are required * areas of training and development which can be made available online without adversely impacting on the learning outcome of individuals * areas where materials can be maximised across the two tiers of local government – e.g. core areas such as health and safety, lone working, resilience etc * a core set of training materials which can be used for all councillors in Wales including IT training * WLGA and OVW to work collaboratively to share information already available on training courses * opportunities for sharing generic content across different sectors and different platforms | May 2021 | | Ensure that councillors undertake health and safety training, lone working training and anything else offered to ensure their safety during elections and when they are elected | May 2021 | | Identify ways to provide broader support to councillors and potential councillors to inform their decision to stand for elected office | Using the lessons learned from previous mentoring schemes, explore the options for developing a mentoring and support programme to encourage under\-represented groups to participate in public life | March  2021 | | Work with WLGA and OVW to develop a pathway for participation recognising the different stages of the lifecycle of a councillor and the awareness / skills requirements at each level – to include mentoring and job shadowing | March 2021 | | Explore the potential for the introduction of skills training for people who wish to learn more about what being a councillor entails and also the structure which could deliver the training | June 2021 | | Build and expand existing leadership programme to all council members in Wales | March 2021 | | Make legislation to exempt disability  expenses being counted towards  the limit candidates can spend on their election campaign | January 2021 | | Introduce an Access to Elected Office fund to help with expenses incurred due to a disability when standing for elected office | January 2021 | | Explore whether there is a case for exempting further classes of expenditure for candidate expense limits | July 2021 | | Explore whether access to elected office fund should be available to other under\-represented groups | July 2021 | | Explore support which can be offered to independent members | July 2021 | | Improve the safety of councillors and their families when undertaking their council duties | Remove the requirement for personal addresses to be used on ballot papers | January 2021 | | Place a duty on principal councils to publish official addresses on council websites and in the register of interests rather than personal addresses for councillors | January 2021 | | Maximise opportunities for individuals to work in ways that enable them to achieve a work / life balance which protects their welfare and wellbeing and allows them to manage any caring / dependency relationships | Make provision for job\-sharing by executive leaders and other office holders of principal councils | January 2021 | | Review the arrangements in place for remote attendance in local authority meetings in light of the experience of virtual meetings during the COVID\-19 pandemic | January 2021 | | Explore the potential for individuals to stand for election as part of a job share partnership \- the barriers and opportunities | December 2021 | | Make family absence amendment regulations to extend the absence period available to councillors for adopters leave | March 2021 | | Review the family absence arrangements for councillors to establish whether there are further steps which could be taken | March 2021 | | Ensure Local Authorities and Leaders are aware of their duty to have regard to guidance under section 38 of the 2000 Act | March 2021 | | Increase opportunities for women to play a full role in supporting and representing their communities | Consult on the use of gender quotas for local government elections in Wales | May 2021 | | Write to the UK Government about extending the sunset clause in section 104(7\) of the Equality Act 2010 and commencing section 106 of the same Act | Completed | | Assess the effectiveness of the provisions in the Local Government (Wales) Measure 2011 in relation to data collection, and in relation to other candidate data that could be collected within the current devolution framework in order for political parties to support diverse candidates at elections | Officials to look at the lessons learned from previous surveys and review and amend upcoming surveys to provide the best evidence | January 2022 |

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i sicrhau mwy o amrywiaeth ar draws pob agwedd ar fywyd cyhoeddus. Mae hyn yn cynnwys mynd i’r afael â’r rhwystrau sy’n atal unigolion rhag cymryd rhan weithredol mewn democratiaeth leol.  Roeddwn wedi ei gwneud yn glir y byddai’r gwerthusiad o’r gwaith a gyflawnwyd yng ngham un ein Rhaglen Amrywiaeth mewn Democratiaeth yn cael ei ddefnyddio fel sail i’n cynlluniau ar gyfer cam dau’r rhaglen honno, er mwyn adeiladu ar ei llwyddiannau a datblygu cyfleoedd newydd i helpu unigolion sy’n awyddus i gefnogi eu cymunedau. Roeddwn i hefyd yn glir na ddylid edrych ar y gwerthusiad fel rhywbeth unigol. Cyhoeddwyd llawer o adroddiadau sy’n nodi rhwystrau i gyfranogi, ac sy’n cyfeirio at gyfleoedd i oresgyn neu leihau’r rhwystrau hynny. Yn hydref 2019, sefydlais Grŵp Cynghori’r Gweinidog, a oedd yn cynnwys rhanddeiliaid allweddol, i weithio mewn partneriaeth i ystyried y dystiolaeth a ddarperir gan y Gwerthusiad o gam un y rhaglen Amrywiaeth mewn Democratiaeth. Ochr yn ochr â hynny, bu’r grŵp yn ystyried dau adroddiad arall, sef adroddiad y Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol ar Amrywiaeth ym maes Llywodraeth Leol ac adroddiad y Bwrdd Taliadau ar Ddadansoddi Amrywiaeth: Rhwystrau a chymhellion i sefyll yn etholiadau Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Yn ogystal â hyn, cynhaliwyd nifer o weithdai ledled Cymru i drafod amryw o bynciau a oedd yn ymwneud â bod yn gynghorydd, gan gynnwys cyfathrebu ac ymwybyddiaeth, hyfforddiant a datblygiad, taliadau cydnabyddiaeth, gweithio mewn modd diogel a hyblyg, a chymorth a dargedir. Y gwerthusiad o’r adroddiadau, ynghyd â’r adborth o’r gweithdai, sydd wedi darparu’r sail ar gyfer cam dau ein Rhaglen Amrywiaeth mewn Democratiaeth. Er gwaethaf yr oedi a achoswyd gan yr angen i flaenoriaethu wrth ymateb i’r pandemig COVID\-19, mae’n dda gennyf allu cadarnhau’r gwaith y byddwn yn bwrw ymlaen ag ef fel rhan o gam nesaf y rhaglen hon.  Mae’n bwysig cydnabod nad cychwyn ar ein taith yr ydym, ond yn hytrach yn ei pharhau â’r gwaith hwn. Rydym eisoes wedi gweld cynnydd o ran cyflawni ein hymrwymiad i gefnogi mwy o amrywiaeth, yn benodol: * Ni oedd y wlad gyntaf yn y DU i gyflwyno absenoldeb teuluol ar gyfer cynghorwyr yn y prif awdurdodau, er mwyn galluogi unigolion i gydbwyso’r rolau pwysig y maent yn eu chwarae mewn cymdeithas â’u cyfrifoldebau fel rhieni. * Hefyd, ni oedd y wlad gyntaf i gyflwyno arolwg ar gyfer ymgeiswyr ac aelodau etholedig mewn etholiadau llywodraeth leol, er mwyn casglu data pwysig am amrywiaeth yr ymgeiswyr a’r cynghorwyr hynny. Mae’r arolwg hwn wedi cael ei gynnal ddwywaith hyd yn hyn, ac rydym yn  parhau i chwilio am ffyrdd o’i wella. Ni fyddai wedi bod yn bosibl cymryd unrhyw un o’r camau hyn heb gydweithrediad a chefnogaeth Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC), Un Llais Cymru, cynghorau, a chynghorwyr, a’r trydydd sector, a hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn i gofnodi fy niolch iddynt am eu cyfraniad a’u cymorth parhaus. Yn yr ysbryd hwn yr ydym yn cychwyn ar ran nesaf ein taith.  Rydym wedi bod yn gweithio’n galed tuag at sefydlu cronfa i gefnogi pobl anabl sy’n awyddus i fod yn ymgeiswyr ar gyfer swyddi etholedig, er mwyn sicrhau nad fydd y costau y maent yn gorfod eu talu o ganlyniad i’w gofynion mynediad neu gyfathrebu yn cyfrif tuag at derfyn eu costau ffurfiol. Mae hynny wedi golygu y bu’n rhaid gwneud newidiadau i ddeddfwriaeth, ac rydym yn disgwyl i’r newidiadau hynny gael eu cwblhau erbyn diwedd y flwyddyn, gan ei wneud yn bosib rhoi’r gronfa ar waith. Heddiw, mae’n bleser gennyf gyhoeddi y byddwn yn ymgynghori ar fanylion y trefniadau hyn maes o law. Bydd y gronfa yn cael ei sefydlu fel cynllun peilot ar y cyd i gefnogi ymgeiswyr anabl sy’n awyddus i gael eu hethol yn etholiadau llywodraeth leol 2022 ac etholiadau’r Senedd 2021\. Rwyf wedi gofyn i Anabledd Cymru weithio gyda ni i ddatblygu manylion y trefniadau ac i symud y prosesau cymorth, asesu, a dyrannu yn eu blaen fel rhan o’r trefniadau peilot. Cynhelir gwerthusiad o’r trefniadau er mwyn inni allu eu gwella yn y dyfodol. Caiff deddfwriaeth ei chyflwyno yn hwyrach yn ystod y flwyddyn i eithrio’r costau hyn o gostau’r ymgeiswyr ar gyfer y ddwy set o etholiadau.  Roedd yr adborth o’r gweithdai a gynhaliwyd ar draws Cymru wedi bod yn glir ei neges nad yw cynghorwyr yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi na’u parchu. Nid ydynt yn credu bod unigolion yn deall rôl y cynghorydd a’r cyfraniad pwysig y mae’n ei wneud ar ran y gymuned. Roedd y cyfranogwyr hefyd yn teimlo bod disgwyl afrealistig ar gynghorwyr i fod ar gael bob awr o’r dydd, saith diwrnod yr wythnos. Mae’r adborth hwn yn adlewyrchu’r sgyrsiau rwyf wedi eu cael gydag unigolion ledled Cymru, ac yn ystod y cam nesaf byddaf yn comisiynu gwaith i ymchwilio’n fanylach i’r materion hyn. Hefyd, mae’r camau yn yr atodiad cysylltiedig yn cynnwys meysydd yr ydym am roi sylw iddynt drwy Fil Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) sydd ar ei daith drwy’r Senedd ar hyn o bryd: * y cyfle i rannu swydd wrth gyflawni rhai swyddi yn y prif gynghorau (gan gynnwys swyddi aelod gweithredol ac arweinydd gweithredol) * dyletswydd ar y prif gynghorau i gyhoeddi cyfeiriad post a chyfeiriad electronig ar gyfer gohebiaeth pob aelod o’r cyngor * dyletswydd ar y prif gynghorau i gynhyrchu Strategaeth Cyfranogiad y Cyhoedd, a’i hadolygu’n rheolaidd * dyletswydd ar arweinwyr grwpiau gwleidyddol i hyrwyddo a chynnal safonau uchel o ymddygiad ymysg aelodau eu grŵp * darlledu rhai cyfarfodydd yn electronig * ymestyn y ddarpariaeth ar gyfer presenoldeb o bell mewn cyfarfodydd awdurdodau lleol * sicrhau darpariaethau sy’n nodi’r cyfnod hiraf posib o absenoldeb ar gyfer pob math o absenoldeb teuluol, ar gyfer aelodau awdurdodau lleol, a’r cyfnod i gael ei bennu o fewn rheoliadau er mwyn sicrhau bod y ddarpariaeth yn gyfredol. Byddwn hefyd yn:  * Cynyddu’r cyfleoedd hyfforddiant a datblygu sydd ar gael i gynghorwyr * Sicrhau bod cymaint o gydbwysedd â phosibl rhwng bywyd a gwaith drwy gynyddu’r defnydd o bresenoldeb o bell * Ymchwilio i’r defnydd o gwotâu rhywedd * Sicrhau bod cynghorwyr, a’u teuluoedd, yn ddiogel wrth iddynt gyflawni eu dyletswyddau Cafodd y rhaglen hon ei datblygu ar y cyd â’r teulu llywodraeth leol ehangach. Bydd CLlC ac Un Llais Cymru yn cydweithio i adolygu eu protocolau ar barch a chymorth i gynghorwyr ledled Cymru. Maent yn cynnal adolygiad o’u rhaglenni hyfforddi presennol yng ngoleuni’r adborth o’r gweithdai a oedd yn trafod meysydd ychwanegol megis gweithio ar eich pen eich hun. Maent hefyd yn ystyried sicrhau bod y cyfleoedd gorau posibl ar gael i ddysgu ar y cyd a chryfhau’r cysylltiadau rhwng gwahanol haenau llywodraeth leol.  Mae CLlLC hefyd yn gweithio gyda sefydliadau partner ar draws y DU ar yr ymgyrch Moesgarwch mewn Bywyd Cyhoeddus, a bydd Un Llais Cymru yn diweddaru ei ganllawiau ar ‘fod yn gynghorydd lleol’ i’w defnyddio yn yr etholiadau nesaf. Mae sefydliadau yn y trydydd sector wrthi’n datblygu cynllun monitro ar gyfer Cymru gyfan, sydd â’r nod o ddarparu cyngor, arweiniad, a chymorth i grwpiau sydd heb gynrychiolaeth ddigonol i’w helpu i gymryd rhan weithredol ym maes gwasanaeth cyhoeddus.  Drwy weithio gyda’n gilydd, gallwn gymryd y camau pwysig hyn i wella’r cyfleoedd sydd ar gael i unigolion gymryd rhan mewn democratiaeth leol; codi proffil cynghorwyr ar draws Cymru; a harneisio’r ysbryd sy’n bodoli o fewn ein cymunedau, a ddaeth mor amlwg yn y frwydr yn erbyn COVID\-19 yn ddiweddar. Is\-grŵp o’r Grŵp Llywio ar gyfer Adnewyddu Democratiaeth fydd yn goruchwylio’r rhaglen hon. **Atodiad** **Amrywiaeth mewn Democratiaeth – Cam 2 – Cynllun Gweithredu** | **Amcan** | **Camau Gweithredu** | **Amserlen** | | --- | --- | --- | | Cynyddu dealltwriaeth o wahanol haenau o lywodraeth yng Nghymru, y rôl y mae pob un yn ei chwarae mewn cymdeithas a sut **y** maent yn gweithredu | Cynnal ymgyrch gyfathrebu gynhwysfawr gyda negeseuon cyffredinol, sydd wedi'u targedu | Ionawr 2021 ymlaen | | Datblygu cyfres o adnoddau addysgol i gyd\-fynd ag ymestyn yr etholfraint i bobl ifanc 16 ac 17 oed yng Nghymru | Hydref 2020 | | Gweithio gyda rhanddeiliaid allweddol a sefydliadau cynrychioliadol i sicrhau bod dinasyddion tramor cymwys yn ymwybodol o'u hawl i bleidleisio yn etholiadau'r Senedd | Parhaus | | Cynyddu ymgysylltiad â'r cyhoedd er mwyn:* codi ymwybyddiaeth o rôl a gweithgareddau'r Cyngor i roi eglurder ynghylch sut y gall y cyhoedd lywio penderfyniadau lleol yn well * adeiladu mwy o gydlyniant cymunedol drwy fwy o bresenoldeb mewn digwyddiadau cymunedol * creu rhwydweithiau cymunedol a’u meithrin | Llywodraeth Cymru i gyflwyno deddfwriaeth i osod dyletswydd ar brif gynghorau i lunio Strategaeth Cyfranogiad y Cyhoedd a'i hadolygu cyn gynted ag y bo'n ymarferol ar ôl pob etholiad llywodraeth leol arferol | Chwefror 2021 | | Gweithio gyda phrif gynghorau i lunio canllawiau a fydd yn cyd\-fynd â’r ddarpariaeth yn y Bil sy'n nodi'r hyn sy'n ofynnol fel rhan o Strategaeth Cyfranogiad y Cyhoedd | Parhaus drwy gydol 2020/2021 | | Gweithio gyda phrif gynghorau i gyhoeddi eu cyfansoddiad a’u canllaw i’r cyfansoddiad er mwyn ennyn mwy o ddiddordeb ymhlith y cyhoedd | Ionawr 2022 | | Cynyddu ymwybyddiaeth o rôl cynghorwyr, y cyfraniad a wnânt i gymdeithas a sut i ddod yn gynghorydd | Cynhyrchu cyfres o ffilmiau byr ar y cyd â rhanddeiliaid sy'n tynnu sylw at rôl cynghorwyr prif gynghorau a chynghorau tref a chymuned a fydd yn cynnwys:* y manteision o safbwynt cynghorwyr ac o safbwynt gymunedol * y math o waith a wneir; y taliad cydnabyddiaeth a dderbynnir * yr hyfforddiant a ddarperir i ymgymryd â'r rôl | Ionawr 2021 | | Gweithio gyda CLlLC i godi ymwybyddiaeth ymhlith sefydliadau'r sector cyhoeddus o’r manteision i weithwyr ymgymryd â dyletswyddau dinesig ac ystyried a oes camau pellach y gellid eu cymryd i annog cyfranogiad ehangach | Mawrth 2022 | | Cynyddu hyder cynghorwyr eu bod yn cael eu gwerthfawrogi, bod y disgwyliadau a roddir arnynt yn deg a bod lefelau eu taliadau cydnabyddiaeth yn adlewyrchu’r gwaith a wneir yn briodol | Adolygu rôl a thaliadau chydnabyddiaeth cynghorwyr. Yn benodol, bydd yr adolygiad yn edrych ar:* y ddealltwriaeth o rôl y cynghorydd o safbwynt y cynghorydd a'r etholwr * barn y gymuned am eu cynrychiolwyr etholedig * dealltwriaeth realistig o'r amser a weithir gan gynghorwyr yng Nghymru i gefnogi cymunedau ar lefelau prif gynghorau a chynghorau cymuned * sut mae gwledydd eraill yn cydnabod ac yn adlewyrchu agwedd 'wirfoddol' y rôl, os o gwbl * ystyried y rheolau presennol ar gydnabyddiaeth ariannol a’r opsiynau ar gyfer sut y dylid cyfrifo taliadau cydnabyddiaeth yn y dyfodol * a ddylid rhoi taliadau cydnabyddiaeth i gynghorwyr sy'n colli eu seddi mewn etholiad * beth yw’r berthynas rhwng y taliadau cydnabyddiaeth a'r system dreth | Mehefin 2021 | | Mwy o barch a chefnogaeth i'r rhai sy'n sefyll mewn etholiad yng Nghymru a’r rheini sy’n cael hethol | Gweithio gyda CLlLC ac Un Llais Cymru ar gyfres o brotocolau i sicrhau bod prif gynghorau a chynghorau tref a chymuned yn dangos parch at eu haelodau etholedig ac yn eu cefnogi | Mawrth 2022 | | Helpu i hyrwyddo'r ddogfen ganllaw ar y berthynas weithio rhwng cynghorwyr cymuned a thref a cynghorwyr sir lleol. | Mawrth 2022 | | Rhoi dyletswydd ar arweinwyr grwpiau gwleidyddol i hybu safonau ymddygiad uchel | Ionawr 2021 | | Parhau i bwyso ar Lywodraeth y DU i weithredu a sicrhau bod cwmnïau cyfryngau cymdeithasol yn delio ag achosion o gam\-drin ar\-lein | Chwefror 2021 | | Rhaglen hyfforddiant ac ymwybyddiaeth gynhwysfawr ar gael drwy amrywiaeth o lwybrau sydd ar gael i gynghorwyr i’w cefnogi yn eu rôl fel cynghorwyr | Adolygiad wedi'i gwblhau o'r hyfforddiant a'r datblygiad sydd ar gael i gynghorwyr ar lefel prif gynghorau a chynghorau cymuned gan nodi:* meysydd eraill lle mae angen deunyddiau hyfforddi / datblygu * meysydd hyfforddi a datblygu y gellir eu darparu ar\-lein heb effeithio'n andwyol ar ganlyniad dysgu unigolion * meysydd lle gellir manteisio i'r eithaf ar ddeunyddiau ar draws dwy haen llywodraeth leol – ee meysydd craidd fel iechyd a diogelwch, gweithio unigol, cydnerthedd etc * set graidd o ddeunyddiau hyfforddi y gellir eu defnyddio ar gyfer pob cynghorydd yng Nghymru gan gynnwys hyfforddiant TG * CLlLC ac Un Llais Cymru i gydweithio i rannu gwybodaeth sydd eisoes ar gael ar gyrsiau hyfforddi * cyfleoedd i rannu cynnwys generig ar draws gwahanol sectorau a gwahanol lwyfannau | Mai 2021 | | Sicrhau bod cynghorwyr yn ymgymryd â hyfforddiant iechyd a diogelwch, hyfforddiant gweithio unigol ac unrhyw beth arall a gynigir i sicrhau eu diogelwch yn ystod etholiadau a phan gânt eu hethol | Mai 2021 | | Nodi ffyrdd o roi cymorth ehangach i gynghorwyr a darpar gynghorwyr i lywio eu penderfyniad i sefyll mewn etholiad | Defnyddio’r gwersi a ddysgwyd o gynlluniau mentora a gynhaliwyd yn y gorffennol i ystyried yr opsiynau ar gyfer datblygu rhaglen gymorth a mentora i annog grwpiau sydd heb gynrychiolaeth ddigonol i gyfranogi mewn bywyd cyhoeddus. | Mawrth 2021 | | Gweithio gyda CLlLC ac Un Llais Cymru i ddatblygu llwybr ar gyfer cyfranogi gan gydnabod gwahanol gamau yn ystod gyrfa cynghorydd a'r gofynion o ran ymwybyddiaeth / sgiliau ar bob lefel – i gynnwys mentora a chysgodi swyddi | Mawrth 2021 | | Ymchwilio i’r hyn sy’n bosibl o ran cyflwyno hyfforddiant sgiliau i bobl sydd am ddysgu mwy am yr hyn y mae bod yn gynghorydd yn ei olygu a hefyd y strwythur a allai ddarparu'r hyfforddiant | Mehefin 2021 | | Datblygu ac ehangu'r rhaglen arweinyddiaeth bresennol i’r holl aelodau cyngor yng Nghymru | Mawrth 2021 | | Gwneud deddfwriaeth i eithrio treuliau sy’n gysylltiedig ag anabledd rhag cael eu cyfrif tuag at derfyn y treuliau y gall ymgeiswyr eu gwario wrth ymgymryd â’u hymgyrch etholiadol | Ionawr 2021 | | Cyflwyno cronfa Mynediad i Swyddi Etholedig i helpu gyda threuliau a ysgwyddir oherwydd anabledd wrth sefyll mewn etholiad | Ionawr 2021 | | Ymchwilio a oes achos dros eithrio dosbarthiadau gwariant eraill o derfynau costau ymgeiswyr | Gorffennaf 2021 | | Ymchwilio a ddylai’r gronfa mynediad i swyddi etholedig fod ar gael i grwpiau eraill sydd heb gynrychiolaeth ddigonol | Gorffennaf 2021 | | Ymchwilio pa gymorth y gellir ei gynnig i aelodau annibynnol | Gorffennaf 2021 | | Gwella diogelwch cynghorwyr a'u teuluoedd wrth iddynt ymgymryd â'u dyletswyddau cyngor | Dileu'r gofyniad i gyfeiriadau personol gael eu defnyddio ar bapurau pleidleisio | Ionawr 2021 | | Rhoi dyletswydd ar brif gynghorau i gyhoeddi cyfeiriadau swyddogol ar wefannau cynghorau ac ar y gofrestr buddiannau yn hytrach na chyfeiriadau personol ar gyfer cynghorwyr | Ionawr 2021 | | Manteisio i'r eithaf ar gyfleoedd i unigolion weithio mewn ffyrdd sy'n eu galluogi i sicrhau cydbwysedd rhwng bywyd a gwaith sy'n diogelu eu lles a'u llesiant, ac sy'n caniatáu iddynt reoli unrhyw berthynas ofalu neu ag unigolion sy’n ddibynnol arnynt | Darparu ar gyfer rhannu swyddi gan arweinwyr gweithredol a deiliaid swyddi eraill yn y prif gynghorau | Ionawr 2021 | | Adolygu'r trefniadau sydd ar waith ar gyfer mynychu cyfarfodydd awdurdodau lleol o bell yng ngoleuni’r profiad a gafwyd o gyfarfodydd rhithwir yn ystod y pandemig COVID\-19 | Ionawr 2021 | | Ymchwilio i’r posibilrwydd i unigolion sefyll mewn etholiad fel rhan o bartneriaeth rhannu swyddi \- y rhwystrau a'r cyfleoedd | Rhagfyr 2021 | | Gwneud rheoliadau diwygio mewn perthynas ag absenoldebau teuluol i ymestyn y cyfnod absenoldeb sydd ar gael i gynghorwyr ar gyfer absenoldeb mabwysiadu | Mawrth 2021 | | Adolygu'r trefniadau ar gyfer absenoldebau teuluol i gynghorwyr i ganfod a oes camau pellach y gellid eu cymryd | Mawrth 2021 | | Sicrhau bod awdurdodau lleol ac arweinwyr yn ymwybodol o'u dyletswydd i roi sylw i ganllawiau o dan adran 38 o Ddeddf 2000 | Mawrth 2021 | | Cynyddu cyfleoedd i fenywod chwarae rhan lawn wrth gefnogi a chynrychioli eu cymunedau | Ymgynghori ar y defnydd o gwotâu rhyw ar gyfer etholiadau llywodraeth leol yng Nghymru | Mai 2021 | | Ysgrifennu i Lywodraeth y DU ynghylch ymestyn y cymal machlud yn adran 104(7\) o Ddeddf Cydraddoldeb 2010 a chychwyn adran 106 o'r un Ddeddf | Wedi’i gwblhau | | Asesu effeithiolrwydd y darpariaethau ym Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2011 mewn perthynas â chasglu data, ac mewn perthynas â data ymgeiswyr eraill y gellid eu casglu o fewn y fframwaith datganoli presennol er mwyn i bleidiau gwleidyddol gefnogi ymgeiswyr amrywiol mewn etholiadau | Swyddogion i edrych ar y gwersi a ddysgwyd o arolygon blaenorol ac adolygu a diwygio arolygon sydd i ddod i ddarparu'r dystiolaeth orau | Ionawr 2022 |  

Translate the text from English to Welsh.

On 18 September 2018, the Minister for Welsh Language and Lifelong Learning made an oral statement in the Siambr on: Progress Report on Employability (external link).

Ar 18 Medi 2018, gwnaeth y Gweinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes ddatganiad lafar yn y Siambr: Adroddiad Cynnydd ar y Cynllun Cyflogadwyedd (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

Mr Gething announced the funding, from the Welsh Government’s £50m EU Transition Fund, following a meeting with key health and social services partners about Brexit preparations yesterday (Thursday, 25 October).  The Welsh NHS Confederation will receive £150,000 over two years to provide support to Welsh NHS boards and trusts to prepare for Brexit. The money will fund a Brexit Transition Support Programme to enable them to increase awareness, support members to prepare for Brexit and provide a coordinated response in terms of contingency planning.  Public Health Wales will receive £60,000 to help strengthen resilience for health security and health protection in Wales. Mr Gething said:  > “As we move into this critical phase, it is important that we are prepared for all possible outcomes for Brexit, including the possibility of a no\-deal.  > > This funding will help the health service in Wales to ensure the smooth and effective running of services for patients and service users following our withdrawal from the European Union.” Vanessa Young, Director of the Welsh NHS Confederation said:  > “We are pleased to have secured this funding which will help us to support communication and engagement between the NHS and Welsh Government as we prepare and respond to EU withdrawal, in whatever form that takes. > > "We will use the funding to help Welsh Government coordinate specific Brexit actions across the NHS and to represent Welsh interests in the UK wide Cavendish Coalition and Brexit Health Alliance.    > > “The immediate priority is to ensure plans are in place across the health and care system in Wales to manage a no deal Brexit, should that happen.  Whatever the outcome of negotiations the NHS potentially faces a number of challenges, including the supply of goods and medicines; protecting public health; and maintaining our valued EU workforce. Ultimately our ambition is for patients to see no difference in the level of service we’re able to provide after we leave the EU.”

Cyhoeddodd Mr Gething y cyllid, a ddaw o Gronfa Bontio'r UE gwerth £50m Llywodraeth Cymru, yn dilyn cyfarfod â phartneriaid allweddol ym maes iechyd a gwasanaethau cymdeithasol am baratoadau Brexit ddoe (dydd Iau, 25 Hydref).  Bydd Conffederasiwn GIG Cymru yn cael £150,000 dros ddwy flynedd i ddarparu cymorth i fyrddau ac ymddiriedolaethau GIG Cymru i baratoi ar gyfer Brexit. Bydd yr arian yn cyllido Rhaglen Cymorth Pontio Brexit er mwyn eu galluogi i godi ymwybyddiaeth, helpu aelodau i baratoi ar gyfer Brexit a chydlynu cynlluniau wrth gefn. Bydd Iechyd Cyhoeddus Cymru yn cael £60,000 i helpu i gryfhau mesurau diogelwch iechyd ac amddiffyn iechyd yng Nghymru. Dywedodd Mr Gething:  > "Ar drothwy'r cyfnod hanfodol bwysig hwn, mae'n rhaid i ni fod yn barod ar gyfer pob canlyniad posibl i Brexit, gan gynnwys y posibilrwydd o ymadael heb gytundeb. > > Bydd y cyllid hwn yn helpu'r gwasanaeth iechyd i sicrhau bod gwasanaethau yn parhau i gael eu darparu yn llyfn ac yn effeithiol i'r cleifion a'r defnyddwyr gwasanaethau ar ôl i ni ymadael â'r Undeb Ewropeaidd." Dywedodd Cyfarwyddwr Conffederasiwn GIG Cymru, Vanessa Young: > "Rydyn ni'n falch iawn o gael y cyllid hwn a fydd yn ein helpu i gyfathrebu a chynnal cysylltiad rhwng y Gwasanaeth Iechyd Gwladol a Llywodraeth Cymru wrth i ni baratoi ac ymateb i ymadael â'r Undeb Ewropeaidd, ar ba bynnag ffurf y bydd hynny'n digwydd. > > "Byddwn yn defnyddio'r cyllid i helpu Llywodraeth Cymru i gydlynu camau gweithredu penodol ar Brexit ar draws y Gwasanaeth Iechyd a chynrychioli buddiannau Cymru yng Nghlymblaid Cavendish a Chynghrair Iechyd Brexit ar draws y Deyrnas Unedig. > > "Y flaenoriaeth uniongyrchol yw sicrhau bod cynlluniau ar waith ar draws y system iechyd a gofal yng Nghymru i reoli Brexit heb gytundeb, pe bai hynny'n digwydd. Beth bynnag fydd canlyniadau'r trafodaethau, mae'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol yn wynebu nifer o heriau posib, gan gynnwys y cyflenwad o nwyddau a meddyginiaethau; diogelu iechyd y cyhoedd; a chynnal ein gweithlu gwerthfawr o'r Undeb Ewropeaidd. Yn y pen draw, ein huchelgais yw sicrhau na fydd cleifion yn gweld unrhyw wahaniaeth yn lefel y gwasanaeth y gallwn ei ddarparu ar ôl i ni ymadael â'r Undeb Ewropeaidd."

Translate the text from English to Welsh.

On 28 February 2017, the Cabinet Secretary for Finance and Local Government made an Oral Statement in the Siambr on: Innovative Finance \-the Mutual Investment Model (MIM) (external link).

Ar 28 February 2017, gwnaeth y Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Cyllid Arloesol: Model Buddsoddi Cydfuddiannol (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Fel rhan o'r setliad llywodraeth leol a gyhoeddwyd ochr yn ochr â Chyllideb Llywodraeth Cymru ar gyfer 2020\-21, bydd awdurdodau lleol yn derbyn bron i £4\.5biliwn mewn cyllid refeniw craidd ac ardrethi annomestig i'w wario ar gyflenwi gwasanaethau allweddol \- sy'n gynnydd o £184miliwn o'i gymharu â 2019\-20, ar sail tebyg at ei debyg. Bydd y cyllid cyfalaf cyffredinol heb ei neilltuo ar gyfer 2020\-21 yn £198miliwn (gan gynnwys £20miliwn ar gyfer grant atgyweirio priffyrdd cyhoeddus) \- sy'n gynnydd o £15miliwn o’i gymharu â'r hyn a gyhoeddwyd yng nghyllideb derfynol Cymru y llynedd. Mae'r cynnydd mewn cyllidebau cyfalaf yn ystod y tair blynedd ddiwethaf yn galluogi llywodraeth leol i fuddsoddi i gynyddu'r cyflenwad tai, a fydd yn lleihau'r pwysau ar gyllidebau awdurdodau lleol ac ar wasanaethau digartrefedd. Bydd hefyd yn galluogi cynghorau i ddechrau ymateb i'r angen i ddatgarboneiddio ar frys, yn sgil yr argyfwng hinsawdd sydd wedi'i ddatgan gan Lywodraeth Cymru a sawl cyngor yn ystod y flwyddyn ddiwethaf. Yn gyffredinol, mae'r setliad yn cynrychioli cynnydd o 4\.3% ar sail tebyg at ei debyg o'i gymharu â'r flwyddyn bresennol. Ni fydd unrhyw awdurdod yn derbyn cynnydd is na 3% mewn cyllid, a'r cynnydd uchaf fydd 5\.4%. Mae dyraniadau penodol yn cynnwys: * £2\.4miliwn ar ben yr hyn a roddwyd yn setliad 2019\-20 i awdurdodau ddarparu rhyddhad ardrethi disgresiynol i fusnesau lleol a thalwyr ardrethi eraill er mwyn ymateb i faterion lleol penodol; * Yn unol â ffocws y Llywodraeth ar wrthsefyll effeithiau tlodi, mae Gweinidogion unwaith eto yn darparu £244miliwn ar gyfer Cynllun Gostyngiadau'r Dreth Gyngor. Y llynedd, cefnogwyd tua 280,000 o aelwydydd incwm isel gan y Cynllun, ac ni fu'n rhaid i 220,000 o'r rhain dalu unrhyw dreth gyngor o gwbl. Yn 2018\-19, roedd y cymorth a roddwyd i aelwydydd yn tua £940 y flwyddyn ar gyfartaledd; * Parhau i ddarparu cyllid ar gyfer cynigion y Gweinidogion am feini prawf cymhwysedd newydd ar gyfer prydau ysgol am ddim, gan ystyried bod Credyd Cynhwysol yn dal i gael ei gyflwyno gan Lywodraeth y DU. Bydd hyn yn parhau i gefnogi awdurdodau lleol i ddiwallu'r costau sy'n gysylltiedig â'r trothwy arfaethedig a mesurau diogelu yn ystod y cyfnod trosiannol. Yn ogystal â hyn bydd llywodraeth leol yn cael bron i £1biliwn mewn refeniw a bron i £450miliwn mewn arian cyfalaf ar gyfer grantiau Llywodraeth Cymru penodol yn 2020\-21\. Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i ddarparu cyllid i helpu llywodraeth leol i ddileu taliadau am gladdu plant.  Dywedodd y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol, Julie James: > Mae Llywodraeth Leol yn darparu gwasanaethau hanfodol i bawb yng Nghymru, gan gynnwys rhai o'r bobl fwyaf agored i niwed yn ein cymunedau. Mae llywodraeth leol gadarn yn hanfodol ar gyfer darparu gwasanaethau cyhoeddus integredig o ansawdd da, mewn ffordd effeithiol, i gymunedau ar draws Cymru.  > > > Yn erbyn y cyfyngiadau sy'n parhau a'r diffyg sicrwydd hirdymor gan Lywodraeth y DU o ran cyllideb Llywodraeth Cymru, mae'n bleser gennyf fedru cynyddu'r cyllid refeniw, a chynyddu refeniw ardrethi annomestig, i roi cyllid ychwanegol o £184miliwn i awdurdodau lleol yn 2020\-21, ar sail tebyg at ei debyg. > > > Mae'r buddsoddiad ychwanegol hwn yn cydnabod bod llywodraeth leol, ynghyd ag eraill, yn bartner hanfodol inni yn ein cenhadaeth genedlaethol i wella addysg, darparu'r gwasanaethau gofal cymdeithasol y mae ein cymunedau eu hangen, trechu tlodi, cyflawni newid sylweddol mewn tai cymdeithasol, a chreu cymunedau lleol llewyrchus a chynaliadwy. Er mai'r cynghorau lleol sydd wedi'u hethol yn ddemocrataidd a fydd yn penderfynu sut i ddefnyddio'r cyllid heb ei neilltuo yn seiliedig ar flaenoriaethau ac anghenion lleol, mae'r cynnydd mewn cyllid yn adlewyrchu'r blaenoriaethau a rennir gan Lywodraeth Cymru a llywodraeth leol, sef buddsoddi mewn addysg a gofal cymdeithasol.  Mae'r setliad yn cydnabod y costau cynyddol y mae cynghorau yn eu hwynebu mewn ysgolion o ganlyniad i newidiadau technegol mewn pensiynau gan Lywodraeth y DU a phenderfyniad Llywodraeth Cymru i roi hwb i gyflogau athrawon. Mae hefyd yn cyfrannu at ddiwallu costau cynyddol darparu gofal cymdeithasol i bobl o bob oed.

As part of the local government settlement, published alongside the Welsh Government’s Budget for 2020\-21, local authorities will receive nearly £4\.5bn in core revenue funding and non\-domestic rates to spend on delivering key services – an increase of £184m from 2019\-20, on a like\-for\-like basis. The non\-hypothecated general capital funding for 2020\-21 will be £198m (including £20m for public highways refurbishment grant) \- an increase of £15m over that announced in the final Welsh budget last year. The increase in capital budgets over last three years enables local government to invest in increasing the supply of housing, which will minimise the pressures on local authority budgets and on homelessness services. It will also allow councils to start to respond to the urgent need to decarbonise, in light of the climate emergency declared by the Welsh Government and many councils over the past year. Overall, the settlement represents an increase of 4\.3% on a like\-for\-like basis compared to the current year. No authority will receive increased funding lower than 3%, with the highest increase at 5\.4%. Specific allocations include: £2\.4m, on top of that provided through the 2019\-20 settlement, for authorities to provide additional discretionary rates relief for local businesses and other ratepayers to respond to specific local issues; * In line with the Government’s focus on countering the effects of poverty, Ministers are again providing £244m for the Council Tax Reduction Scheme. Last year, approximately 280,000 low\-income households were supported by the Scheme, 220,000 of which paid no council tax at all. In 2018‑19, the average support provided to households was approximately £940 per year; * Continuing funding for Ministers’ proposals for new eligibility criteria for free school meals, given the continued rollout of Universal Credit by the UK Government. This will continue to support local authorities in meeting the costs associated with the proposed threshold and transitional protection measures. In addition to this, local government will receive nearly £1bn in revenue and nearly £450m in capital funding for specific Welsh Government grants in 2020\-21\. The Welsh Government will continue to providing funding to support local government eliminate charging for child burials.  Minister for Housing and Local Government, Julie James said: > Local Government provides essential services to everyone in Wales, including some of the most vulnerable in our communities. Strong local government is essential to the effective delivery of good quality, integrated public services to communities across Wales.  > > > Against the continuing constraints and lack of long term certainty for the Welsh Government budget from the UK Government, I am pleased to have been able to increase revenue funding, alongside increased non domestic rates revenue, to provide additional funding to local authorities of £184m in 2020\-21, on a like\-for\-like basis. > > > This additional investment is in recognition of local government’s role as a critical partner for us, with others, in our national mission to improve education, provide the social care services our communities need, combat poverty, deliver a step change in social housing, and creating vibrant and sustainable local communities. While local and democratically elected councils determine how they use these unhypothecated funds according to local priorities and needs, this increased funding reflects shared Welsh Government and local government priorities of investing in education and social care.  The settlement recognises the increasing costs councils are facing in schools as a result of technical pension changes imposed by the UK Government and the Welsh Government’s decision to boost teachers’ pay. It also contributes to meeting rising costs of providing social care to people of all ages.

Translate the text from English to Welsh.

The following Written Statements have been laid before the Senedd under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Senedd: * **The Common Organisation of the Markets in Agricultural Products (Producer Organisations and Wine) (Amendment etc.) (EU Exit) Regulations 2020 (external link)** * **The Agriculture (Payments) (Amendments etc.) (EU Exit) Regulations 2020 (external link)**

Gosodwyd y Datganiadau Ysgrifenedig canlynol gerbron y Senedd o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Senedd: * **Rheoliadau Amaethyddiaeth (Taliadau) (Diwygiadau etc.) (Ymadael â’r UE) (dolen allanol)** * **Rheoliadau Cyd\-drefniadaeth ar gyfer y Marchnadoedd mewn Cynhyrchion Amaethyddol (Cyrff Cynhyrchwyr a Gwin) (Diwygio** **etc) (Ymadael â’r UE) 2020 (dolen allanol)**  

Translate the text from Welsh to English.

> “Rwy’n croesawu’r cadarnhad gan y Canghellor y bydd y Trysorlys yn rhoi gwarant lawn gydol oes ar gyfer yr holl brosiectau strwythurol a buddsoddi sydd wedi cael eu cymeradwyo cyn i’r DU ymadael â’r UE. > “Rwyf wedi bod yn galw am y warant hon ers canlyniad y refferendwm ym mis Mehefin.  Hwn yw’r unig benderfyniad teg a rhesymegol, gan ganiatáu dilyniant ar gyfer cymunedau, busnesau a buddsoddwyr yng Nghymru wrth i drefniadau gael eu gwneud ar gyfer y tymor hwy. > “Mae cronfeydd yr UE yn ffynhonnell bwysig o fuddsoddiad i Gymru ac fe fyddwn yn parhau i fanteisio i’r eithaf ar bob ceiniog a gawn o Ewrop. Byddwn hefyd yn parhau i gyflwyno achos cryf a chadarnhaol i Gymru gael ei chyfran deg o gyllid ar ôl i’r DU ymadael â’r UE, yn unol â’n haddewid yn ymgyrch y refferendwm. > "Mae’r Trysorlys wedi cadarnhau, yn unol â’r setliad datganoli, mai mater i Lywodraeth Cymru fydd parhau i benderfynu sut y mae cronfeydd yr UE yn cael eu gwario yng Nghymru, yn unol â’n blaenoriaethau.”

> “I welcome the Chancellor’s confirmation that the Treasury will provide a full lifetime guarantee for all structural and investment projects approved before the UK leaves the EU. > “I have been calling for this guarantee since the referendum result in June. It is the only correct and logical decision, allowing continuity for Welsh communities, businesses and investors while arrangements are made for the longer term. > “EU funds are an important source of investment for Wales and we will continue to make the most of every penny we receive from Europe. We will also make a strong and positive case for Wales to get its fair share of funding after the UK exits the EU, as promised in the referendum campaign. > "The Treasury has confirmed that, in keeping with the devolution settlement, it will be for the Welsh Government to continue to determine how EU funds are spent in Wales, in line with our priorities.”

Translate the text from Welsh to English.

Mewn llythyr at y Canghellor, Rishi Sunak, mae’r Gweinidog Cyllid Rebecca Evans wedi amlinellu blaenoriaethau Cymru cyn cyhoeddi Cyllideb y DU ddydd Mercher 3 Mawrth 2021\. Mae’r Gweinidog Cyllid yn pwyso ar Lywodraeth y DU i wneud cyfres o ymrwymiadau i Gymru, gan gynnwys: * cadw cymorth i fusnesau ar draws y DU * cyflwyno mesurau lles a threthiant i gefnogi’r bobl fwyaf agored i niwed * unioni’r tanfuddsoddi hanesyddol yng Nghymru ym meysydd ymchwil a datblygu a seilwaith rheilffyrdd * darparu cyllid i gynorthwyo gyda’r cyfnod pontio Sero\-Net * rhoi sicrwydd o ran pwysau ariannol penodol i Gymru Gan siarad cyn cyhoeddiad Cyllideb y DU yr wythnos nesaf, ailadroddodd y Gweinidog Cyllid Rebecca Evans ei galwadau am gymorth busnes parhaus i’r bobl ar yr incwm isaf. Dywedodd:   > Mae’n hanfodol bod y Cynllun Cadw Swyddi a’r Cynllun Cymorth Incwm i’r Hunangyflogedig yn cael eu cadw – dylid eu dileu fesul cam dim ond pan fydd adferiad wedi hen gychwyn. Ni ddylid gadael busnesau ‘ar ymyl y dibyn’. Dylid gohirio ad\-daliadau’r Cynllun Benthyciadau Tarfu ar Fusnes yn sgil y Coronafeirws i gydnabod y bobl hunangyflogedig sy’n wynebu talu biliau sydd wedi’u gohirio. Aeth y Gweinidog ymlaen: > Mae’n hanfodol hefyd cadw’r cynnydd o £20 yr wythnos i Gredyd Cynhwysol a’i wneud yn barhaol, gan sicrhau ei fod ar gael i bobl sy’n cael budd\-daliadau prawf modd. Mae mwy na 300,000 o deuluoedd yng Nghymru wedi manteisio ar £1,000 yn ychwanegol y flwyddyn o ganlyniad i’r cynnydd hwn a byddai ei ddileu yn awr yn cael effaith niweidiol a hirdymor ar filoedd o aelwydydd ar draws Cymru. Pwysodd y Gweinidog Cyllid hefyd ar Lywodraeth y DU i ddefnyddio’i phwerau i ddarparu mesurau trethiant sy’n cefnogi’r grwpiau mwyaf agored i niwed a thlawd yn ein cymdeithas, a galwodd am drafodaethau ystyrlon ar feysydd polisi trethi allweddol. Dywedodd Rebecca Evans: > Ni ddylai’r Canghellor ddefnyddio’r Gyllideb hon i godi trethi. Dylai ddal ati i fanteisio ar gyfraddau llog hanesyddol isel i fuddsoddi mewn seilwaith a gwasanaethau cyhoeddus. Bydd hyn yn rhoi’r hwb ariannol ychwanegol i atgyfnerthu adferiad. Yn dilyn cyhoeddiad y Prif Ysgrifennydd yr wythnos hon i Gronfa Codi’r Gwastad y DU neilltuo cyllid yn uniongyrchol yng Nghymru ar faterion wedi’u datganoli, mynegodd y Gweinidog ei phryderon gwirioneddol. Dywedodd: > Mae’n annerbyniol i Lywodraeth y DU wneud penderfyniadau drwy rym ar faterion datganoledig heb fod yn atebol i’r Senedd ar ran pobl Cymru. Mae hefyd yn tanseilio’r hyn a nodwyd yn yr Adolygiad o Wariant – yn benodol, y byddai’r arian o’r gronfa hon yn cael ei ddyrannu ‘yn y ffordd arferol’. Yn hytrach na chryfhau’r Undeb, canlyniad hyn fydd cynyddu rhaniadau ac anghydraddoldebau. Yn olaf, gan droi at yr effaith y mae’r newid yn yr hinsawdd yn ei chael ar gymunedau Cymru, pwysleisiodd y Gweinidog Cyllid yr angen am gyllid teg. Dywedodd Rebecca Evans: > Yr un flaenoriaeth heb ei hariannu, y mae mwyaf o frys amdani, yw adfer tomenni glo ac etifeddiaeth ddiwydiannol arall yng Nghymru. Mae effaith y newid yn yr hinsawdd, a danlinellwyd ymhellach gan y tirlithriad yn Aberllechau a’r digwyddiad pwll glo a llifogydd yn Sgiwen, yn tynnu ein sylw at y risg o ganlyniadau torcalonnus yn ein cymunedau os na fydd y mater hwn yn cael ei ddatrys yn gyflym ac yn derfynol.  > > > “Mae costau adfer ar raddfa llawer mwy nag unrhyw beth a ragwelwyd ar ddechrau datganoli yn 1999 ac nid yw hyn wedi’i adlewyrchu yn ein trefniadau cyllid presennol. Galwodd y Gweinidog hefyd am gyllid ychwanegol i alluogi cyflawni ein huchelgeisiau ar y cyd o ran yr hinsawdd ac i wneud degawd y 2020au yn ‘ddegawd o weithredu pendant’.

In a letter to the Chancellor, Rishi Sunak, Finance Minister Rebecca Evans sets out Wales’ priorities ahead of the UK Budget on Wednesday 3 March 2021\. The Finance Minister is urging the UK Government to make a series of commitments to Wales, including: * sustaining UK\-wide business support * delivering welfare and taxation measures to support the most vulnerable * redressing the historical under investment in Wales on research and development and rail infrastructure * providing an injection of funding to support the transition to Net Zero * providing guarantees for Wales specific funding pressures Speaking ahead of next week’s UK Budget announcement, Finance Minister Rebecca Evans reiterated her calls for continued business support for those on the lowest of incomes. She said:   > It is vital that the Job Retention Scheme and Self Employed Income Support Scheme are retained – they should only be removed in a phased manner once recovery is well underway. Businesses should not be left on a ‘cliff\-edge’. A delay to repayments should also be introduced for the Coronavirus Business Interruption Loan Scheme with recognition given to the self\-employed who are facing deferred bills. The Minister continued: > It is also vital that the £20 per week increase to Universal Credit is maintained and put on a permanent basis, making it available to people in receipt of legacy means\-tested benefits. More than 300,000 families in Wales have benefitted from an extra £1,000 a year as a result of the uplift and removing this now would have a detrimental and long\-lasting effect on thousands of households across Wales. The Finance Minister also urged the UK Government to use the levers at its disposal to deliver taxation measures which support the most vulnerable and poorest groups in our society and called for meaningful engagement on key areas of tax policy. Rebecca Evans said: > “The Chancellor must not use this Budget to raise taxes, but should continue to take advantage of historically low interest rates to invest in infrastructure and public services. This will provide the additional fiscal push to consolidate recovery.” Following the Chief Secretary’s announcement this week for the UK Levelling Up Fund to directly allocate funding in Wales on devolved matters, the Minister expressed her deep concerns. She said: > “It is unacceptable for the UK Government to forcibly take decisions on devolved matters without being answerable to the Senedd on behalf of the people of Wales. It also undermines what was set out in the Spending Review – specifically, that money from this fund would be allocated ‘in the usual way’. Far from strengthening the Union this will only serve to increase divisions and inequalities.” Finally, turning to the impact climate change is having on Welsh communities, the Finance Minister reiterated the need for fair funding. Rebecca Evans said: > The single, most urgent unfunded spending priority we face is the long term remediation of coal tips and other industrial legacies in Wales. The impact of climate change, further underlined by the landslip at Wattstown and the mine blow\-out and flooding in Skewen, brings sharply into focus the risk of devastating consequences for public safety in our communities if this issue is not addressed swiftly and decisively.   > > > Remediation costs are on a scale far in excess of anything anticipated when devolution began in 1999 and are not reflected in our current funding arrangements. The Minister also called for a further injection of funding to enable our shared climate ambitions and to make the 2020s the ‘decisive decade of action’.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 7 Mehefin 2022, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Mynd i’r afael â hiliaeth sefydliadol a systemig – Cynllun Gweithredu Cymru Wrth\-hiliaeth (dolen allanol).

On 7 June 2022, an oral statement was made in the Senedd: Tackling institutionalised and systemic racism \- Anti\-racist Wales Action Plan (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r cynllun £1\.4 miliwn yn rhan o Gronfa Cefnogi Cwmnïau Lleol Llywodraeth Cymru, a sefydlwyd i gefnogi busnesau mewn rhannau o’n heconomi bob dydd leol, a elwir hefyd yn Economi Sylfaenol, i ddarparu mwy o’r nwyddau a’r gwasanaethau sy’n ofynnol gan y sector cyhoeddus, gan helpu i greu mwy o swyddi a swyddi gwell yn nes at adref. Bydd y cyllid sy’n cael ei gyhoeddi heddiw yn cefnogi darparwyr gofal preswyl i weithredu mesurau effeithlonrwydd ynni a charbon isel, gan helpu i leihau effeithiau’r argyfwng costau ynni a symud y sector un cam yn agosach at allyriadau carbon sero net erbyn 2030\. Mae’r cynllun peilot hwn ar agor i ddarparwyr gofal preswyl sydd wedi cofrestru ag Arolygiaeth Gofal Cymru, ac mae’n cynnig grantiau rhwng £30,000 a £50,000 i ariannu buddsoddiadau, megis pympiau gwres, inswleiddio waliau ceudod, ffenestri gwydr dwbl/newydd, pympiau gwres o’r ddaear, inswleiddio atig, tanciau ac inswleiddio pibellau. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol, Julie Morgan: > “Mae gennym ni gyd ran i’w chwarae wrth fynd i’r afael â’r argyfwng newid hinsawdd ac mae’n rhaid inni weithredu nawr os ydym am leihau allyriadau a chyrraedd ein targed o allyriadau carbon sero net erbyn 2030\. Mae cynnydd da eisoes wedi’i wneud yn y sector iechyd a gofal cymdeithasol ac rydym am sicrhau bod gofal cymdeithasol yng Nghymru yn effeithlon o ran ynni. > > > > “Mae hwn yn gyfle gwych i ddarparwyr gofal cymdeithasol leihau effaith yr argyfwng ynni arnyn nhw, gwella eu Tystysgrif Perfformiad Ynni a gwneud y sector gofal cymdeithasol yn fwy cynaliadwy. Rwy’n annog pob darparwr gofal preswyl i gyflwyno cais.” Dywedodd Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething: > “Mae gofal cymdeithasol yn rhan hanfodol o’n heconomi bob dydd, gan ddarparu gwasanaethau a swyddi hollbwysig mewn cymunedau ledled Cymru gyfan. > > > > “Rwy’n falch iawn ein bod wedi gallu sicrhau bod y cyllid hwn ar gael, a fydd yn cefnogi darparwyr gofal cymdeithasol ledled y wlad i leihau eu costau ynni.” Mae gan fusnesau cymwys tan 21 Rhagfyr i ymgeisio am gyllid. Gellir cael gafael ar wybodaeth ar sut i ymgeisio drwy anfon e\-bost at:  CartrefiGofalEffeithlonORanYnni@llyw.cymru / EnergyEfficientCareHomes@gov.wales

The £1\.4m scheme is part of Welsh Government’s Backing Local Firms Fund, which has been established to support businesses in parts of our local everyday economy, also known as the Foundational Economy, to deliver more of the products and services required by the public sector, helping to create more and better jobs closer to home. The funding being announced today will support residential care providers to implement energy efficiency and low carbon measures, helping mitigate the impacts of the cost of energy crisis and move the sector one step closer to net zero carbon emissions by 2030\. Open to residential care providers registered with Care Inspectorate Wales, this pilot scheme offers grants of between £30,000 to £50,000 to fund investments such as heat pumps, cavity wall insulation, double glazing/replacement windows, ground source heat pumps, loft insulation, tanks and pipes insulation. Deputy Minister for Social Services, Julie Morgan said: > “We all have a part to play in tackling the climate change crisis and we must act now if we are to reduce emissions and hit our target of having net zero carbon emissions by 2030\. Good progress has already been made within the health and social care sector and we want to ensure social care in Wales is energy efficient. > > > > “This is a fantastic opportunity for social care providers to reduce their impact of the energy crisis, improve their Energy Performance Certificate and make the social care sector more sustainable. I encourage all residential care providers to submit an application.” Minister for the Economy, Vaughan Gething said: > “Social care is a vital part of our everyday economy, providing vital services and jobs in communities right across Wales. > > > > “So I’m very pleased we’ve been able to make this funding available, which will support social care providers across the country to cut their energy costs.” Eligible business have until 21st December to apply for funding. Information on how to apply can be found by emailing: EnergyEfficientCareHomes@gov.wales/ CartrefiGofalEffeithlonORanYnni@llyw.cymru

Translate the text from English to Welsh.

This Written Statement is to inform Assembly Members of the intended actions following the business rates announcements in the Autumn Statement. As part of the Autumn Statement, it was announced that the Small Business Rates Relief Scheme, which has been in place since October 2010, would be extended into 2014\-15 in England. I can confirm that the Welsh Government is extending the Small Business Rates Relief Scheme in Wales for a further financial year so that the support is available throughout 2014\-15\.   We have consistently pressed HM Treasury to continue the Scheme, highlighting its value to small businesses in Wales.  This was also highlighted by the Business Rates Task and Finish Group, which received broad support. The scheme will continue to provide valuable assistance to small businesses across Wales.  The qualifying criteria for the Scheme will remain the same as those in place at the moment and I will shortly be arranging for the appropriate regulations to be laid before the Assembly.   In addition, there was a further announcement in the Autumn Statement regarding a temporary business rates discount of £1,000 for retail and food premises for two years from 1 April 2014\. The Business Rates Task and Finish Group have produced a body of work which includes the retail sector and town centres and they have also have given consideration to impact of the deferral of revaluation. Given their advice, I have already committed to explore the potential for a targeted fund to support businesses negatively affected by the deferral of revaluation. Therefore, I have asked my Officials to consider a range of options that are right for Wales. I will keep Members informed of developments. 

Mae'r Datganiad Ysgrifenedig hwn yn hysbysu Aelodau'r Cynulliad am y camau y bwriedir eu cymryd yn dilyn y cyhoeddiadau ynghylch ardrethi busnes yn Natganiad yr Hydref. Yn Natganiad yr Hydref, cyhoeddwyd y byddai'r Cynllun Rhyddhad Ardrethi i Fusnesau Bach sydd wedi bodoli ers mis Hydref 2010 yn cael ei ymestyn i 2014\-15 yn Lloegr.   Gallaf gadarnhau bod Llywodraeth Cymru'n ymestyn y Cynllun Rhyddhad Ardrethi i Fusnesau Bach yng Nghymru am flwyddyn ariannol arall, felly bydd y cymorth hwnnw ar gael drwy gydol 2014\-15\.   Rydym wedi pwyso'n gyson ar Drysorlys ei Mawrhydi i barhau â'r Cynllun, gan dynnu sylw at ei werth i fusnesau bach Cymru.  Tynnwyd sylw at hyn hefyd gan y Grŵp Gorchwyl a Gorffen Ardrethi Busnes, a gafodd gefnogaeth eang. Bydd y cynllun yn parhau i ddarparu cymorth gwerthfawr i fusnesau bach ledled Cymru.  Bydd y meini prawf presennol i fod yn gymwys ar gyfer y Cynllun yn parhau, ac fe fyddaf cyn hir yn trefnu gosod y rheoliadau priodol gerbron y Cynulliad.   Hefyd, roedd cyhoeddiad pellach yn Natganiad yr Hydref ynghylch gostyngiad dros dro o £1,000 mewn ardrethi busnes ar gyfer eiddo manwerthu a bwyd am ddwy flynedd o 1 Ebrill 2014 ymlaen. Mae'r Grŵp Gorchwyl a Gorffen Ardrethi Busnes wedi cynhyrchu corff o waith sy'n cynnwys y sector manwerthu a chanol trefi, ac maent hefyd wedi ystyried effaith gohirio'r dyddiad ailbrisio. Gan ystyried eu cyngor, rwyf eisoes wedi ymrwymo i edrych ar y potensial ar gyfer cronfa wedi'i thargedu i helpu busnesau sydd wedi gweld effaith negyddol yn sgil gohirio'r dyddiad ailbrisio. Felly, rwyf wedi gofyn i'm Swyddogion ystyried amrywiol opsiynau sy'n addas i Gymru. Byddaf yn parhau i roi gwybod i'r Aelodau am unrhyw ddatblygiadau.

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government has made significant progress to reform the planning system.  Since devolution up to date national planning policies have been put in place.  These policies reflect our commitment to deliver sustainable development, economic renewal and affordable homes.  To assist delivery at the local level, a new local development plan system has been introduced.  Work is also underway to improve the planning application process. The Legislative Statement 2011\-16 includes a commitment to introduce a Planning Bill to consolidate existing legislation and make the planning system more transparent and accessible.  A White Paper setting out our proposals will be published during 2013 followed by the introduction of a Planning Bill into the Assembly. Delivery is our priority for the fourth Assembly term.  The planning system is an important delivery agent for a wide range of social, economic and environmental policies where sustainable decisions about the future development and use of land need to be made.  The key challenge for the Planning Bill will be to put in place a flexible framework which supports the delivery of Welsh Government policy, in an efficient and effective way, whilst retaining public confidence over the future use and development of land. The delivery arrangements for the planning system have remained largely unaltered since 1947\.  The Welsh Government is responsible for the framework within which the planning system operates.  Twenty five planning authorities deliver of the planning system locally.  The previous Sustainability Committee of the National Assembly undertook an Inquiry into the Planning System in Wales; their report was published earlier this year.  The Committee received evidence of the pressures faced by local planning officers in delivering the planning system, including the growing requirement for greater specialist technical expertise.  The Simpson Review Local, Regional, National: What services are best delivered where? has given initial consideration to future roles and responsibilities in the planning system. As part of the evidence base for the Planning Bill, I have today announced the establishment of an independent review to consider options on how to deliver the planning system in the future.  The review will be conducted by an independent advisory group under the chairmanship of the former Welsh Director of the Planning Inspectorate, John Davies.  An announcement on other members of the independent advisory group will be made shortly. The independent advisory group has been tasked to: * Identify the key policy objectives that the planning system is required to deliver now and in the future; • Assess existing institutional delivery arrangements, noting areas of good practice and areas in need of improvement; and, * Propose options for the future delivery of the planning system, including plan making and development management services. The review will deliver a report by the end of May 2012 that makes recommendations about: * Options for future delivery of the planning system including a preferred approach; * The primary and secondary legislation and policy and guidance necessary to introduce the identified options and preferred approach; * An assessment, on an all Wales basis, of the resources necessary, in terms of staff numbers and costs, to deliver the identified options and preferred approach; and * Any identified quick wins. The Independent Advisory Group will issue a call for evidence during October.  

Mae Llywodraeth Cymru wedi gwneud cynnydd sylweddol wrth ddiwygio’r system gynllunio.  Ers datganoli, sefydlwyd polisïau cynllunio cenedlaethol diweddarach.  Mae’r polisïau hyn yn adlewyrchu ein hymrwymiad i ddatblygu cynaliadwy, adnewyddu’r economi a thai fforddiadwy.  Er mwyn cyflawni hyn ar lefel leol, cyflwynwyd system newydd ar gyfer cynllunio lleol.  Mae gwaith hefyd ar y gweill i wella’r broses o wneud cais cynllunio.  Mae Datganiad Ddeddfwriaethol 2011\-16 yn cynnwys ymrwymiad i gyflwyno Bil Cynllunio i gyfuno’r ddeddfwriaeth bresennol a gwneud y system gynllunio’n fwy tryloyw a hygyrch.  Bydd Papur Gwyn yn amlinellu ein cynigion yn cael ei gyhoeddi yn ystod 2013, ac yna cyflwynir Bil Cynllunio gerbron y Cynulliad. Cyflawni yw ein blaenoriaeth ar gyfer pedwerydd tymor y Cynulliad.  Mae’r system gynllunio yn ddull pwysig o gyflenwi ystod eang o bolisïau cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol, pan fo angen gwneud penderfyniadau cynaliadwy am ddatblygu a defnyddio tir yn y dyfodol.  Prif her y Bil Cynllunio fydd sefydlu fframwaith hyblyg fydd o gymorth i gyflawni polisïau Llywodraeth Cymru, mewn dull effeithiol ac effeithlon, tra’n cynnal hyder y cyhoedd ynghylch defnyddio a datblygu tir yn y dyfodol.   Nid yw’r trefniadau ar gyfer darparu system gynllunio wedi newid llawer ers 1947\.  Mae Llywodraeth Cymru yn gyfrifol am y fframwaith y mae’r system gynllunio yn gweithredu o’i mewn.  Mae pump ar hugain o awdurdodau cynllunio yn darparu’r system gynllunio yn lleol.  Cynhaliodd Pwyllgor Cynaliadwyedd blaenorol y Cynulliad Cenedlaethol Ymchwiliad i’r System Gynllunio yng Nghymru; cyhoeddwyd eu hadroddiad yn gynharach eleni.  Cafodd y Pwyllgor dystiolaeth o’r pwysau sy’n cael ei wynebu gan swyddogion cynllunio lleol wrth ddarparu’r system gynllunio, gan gynnwys y cynnydd yn y galw am arbenigedd technegol arbenigol.  Mae Adolygiad Simpson Lleol, Rhanbarthol, Cenedlaethol: Pa wasanaethau yw'r rhai gorau i'w darparu ble? wedi dechrau ystyried swyddogaethau a chyfrifoldebau y system gynllunio yn y dyfodol.  Fel rhan o’r sylfaen dystiolaeth ar gyfer y Bil Cynllunio heddiw, rwyf wedi cyhoeddi y byddwn yn sefydlu adolygiad annibynnol i ystyried yr opsiynau o ran sut i ddarparu system gynllunio yn y dyfodol.  Cynhelir yr adolygiad gan grŵp cynghori annibynnol o dan gadeiryddiaeth John Davies, cyn Gyfarwyddwr yr Arolygiaeth Gynllunio yng Nghymru.  Mae’r grŵp cynghori annibynnol wedi cael y dasg o: * Nodi’r amcanion polisi allweddol fydd yn rhaid i’r system gynllunio eu cyflenwi yn awr ac yn y dyfodol; * Asesu trefniadau cyflawni sefydliadau ar hyn o bryd, gan nodi meysydd o arfer da a meysydd sydd angen eu gwella; a, * Cynnig opsiynau ar gyfer darparu’r system gynllunio yn y dyfodol, gan gynnwys gwasanaethau llunio cynlluniau a rheoli datblygiadau. Bydd yr adolygiad yn cyhoeddi’r adroddiad erbyn diwedd Mai 2012, gan wneud argymhellion ynghylch: * Opsiynau ar gyfer darparu y system gynllunio yn y dyfodol, gan gynnwys dull a ffefrir; * Y ddeddfwriaeth sylfaenol a’r is\-ddeddfwriaeth, a’r polisïau a’r canllawiau sydd eu hangen i gyflwyno’r opsiynau a nodwyd a’r dull a ffefrir; * Asesiad ledled Cymru o’r adnoddau sydd eu hangen, o ran niferoedd staff a chostau, i ddarparu’r opsiynau a nodwyd, a’r dull a ffefrir; ac * Unrhyw ffyrdd o gael canlyniadau cyflym, positif. Bydd y Grŵp Cynghori Annibynnol yn galw am dystiolaeth yn ystod yr Hydref.   

Translate the text from Welsh to English.

Lleolir y busnes newydd mewn canolfan gyswllt newydd yng Nghasnewydd a’i nod yw creu 300 o swyddi gyda chymorth Llywodraeth Cymru. Mae’r cwmni, a reoleiddir gan yr Awdurdod Ymddygiad Ariannol, yn cyflogi 250 o bobl yn Swindon a bydd yn agor y gangen newydd ym Mharc Cleppa, Dyffryn.  Ystyriwyd lleoliad yn Teeside yn wreiddiol ond sicrhaodd Llywodraeth Cymru i’r busnes ddod i Gymru drwy gynnig cymorth cyllid. Bydd y ganolfan yn agor ym mis Mehefin ac mae’r busnes wrthi ar hyn o bryd yn recriwtio ar gyfer 24 o swyddi ar bob lefel, i’w llenwi erbyn dyddiad y lansiad, gan godi i 60 erbyn diwedd y flwyddyn ac i 300 erbyn 2022\. Dywedodd Ken Skates, Ysgrifennydd yr Economi:  > “Dyma fuddsoddiad cyntaf Carpeo yng Nghymru ac rwy’n hynod o falch bod y cwmni hwn yn ymuno â sector bywiog a llewyrchus sy’n cyflogi mwy na 30,000 o bobl mewn dros 200 o ganolfannau yng Nghymru.  > > “Mae gan Carpeo gynlluniau twf uchelgeisiol ac mae’n bosibl y bydd yn buddsoddi ymhellach yng Nghymru o’u herwydd. Felly, rwy’n croesawu eu bwriad i agor busnes newydd yng Nghasnewydd a fydd yn creu amrywiaeth o swyddi a chyfleodd hyfforddiant i bobl leol." Dywedodd Mike Minahan, Prif Swyddog Gweithredol Carpeo Estate Planning:  > “Drwy fod yn aelod o fwrdd Fforwm Canolfannau Cyswllt Cymru dros y 15 mlynedd diwethaf, rwy’n gwybod bod gan Gymru nifer o fanteision cystadleuol i’w cynnig i fusnesau canolfannau cyswllt. Mae rhinweddau’r bobl sydd ar gael, a’u profiadau o weithio ym marchnad y gwasanaethau a reoleiddir, yn fantais enfawr. Yn ogystal, mae acen pobl Cymru yn gydymdeimladol a chysurlon, rhywbeth sy’n bwysig iawn yn ein marchnad ni. > > "Rydym yn falch dros ben o gael cynnig swyddi â thâl da, a chyfleodd gwaith, i Gasnewydd.” Am ffi fach fisol, mae pobl sy’n aelodau o wasanaeth newydd Carpeo Estate Planning, sy’n seiliedig ar danysgrifiad, yn gallu manteisio ar wasanaethau fforddiadwy ar gyfer ysgrifennu ewyllys neu drefnu angladd.  Gall aelodau hefyd ddefnyddio porthol disgownt er mwyn arbed miloedd o bunnau bob blwyddyn ar gyfer eu siopa cartref, gan gynnwys  yn archfarchnadoedd Tesco, Sainsbury’s, Morrisons ac Asda.  Defnyddir meddalwedd arloesol ddibynadwy i adnabod y bobl hynny y mae’r adnoddau a’r gwasanaethau hyn yn arbennig o berthnasol ar eu cyfer ac sydd wedi profi anawsterau wrth weithredu ystad diewyllys.  Mae marchnad bosibl o 3 miliwn o bobl wedi’i nodi. Dywedodd Sandra Busby, Rheolwr Gyfarwyddwr, Fforwm Canolfannau Cyswllt Cymru:  > “Mae’r cyhoeddiad hwn yn dangos unwaith eto bod Cymru yn gartref deniadol ar gyfer y busnesau canolfannau cyswllt mwyaf arloesol.  Dros y ddau ddegawd diwethaf rydyn ni wedi gweithio i sicrhau mai Cymru yw dewis cyntaf sefydliadau sydd am redeg canolfan gyswllt lwyddiannus.” Tyfodd trosiant Carpeo i £9\.4M yn ystod y flwyddyn ariannol hon ac mae ganddo gynlluniau i’w gynyddu’n gyflym i £20M dros y pedair blynedd nesaf drwy ehangu i Gymru a rhannau eraill o’r DU.  Mae Carpeo Estate Planning yn cydweithio â Hugh James, darparwr   mwyaf y DU ar gyfer gwasanaethau ysgrifennu ewyllysiau; Golden Leaves, arweinydd y farchnad o ran darparu cynlluniau angladd, a Broomfield \& Alexander, cwmni cynghori proffesiynau.

The new business will be based at  a new contact centre in Newport where it plans to create 300 jobs with Welsh Government support. The  FCA\-regulated organisation, currently employs 250 people in Swindon, and is opening the new branch at Cleppa Park, Duffryn.  A location in Teeside was under consideration for this project but funding support from the Welsh Government secured the investment for Wales. The centre opens in June and the business is actively recruiting 24 employees at all levels for its launch date, rising to 60 by end of the year and 300 by 2022\. Economy Secretary Ken Skates said:  > “This is Carpeo’s first investment in Wales and I am delighted the company is joining a growing and vibrant sector that employs more than 30,000 people in over 200 centres in Wales.  > > > “Carpeo has ambitious growth plans with the potential for further future investment in Wales and I welcome their plan to open this new business in Newport that will create a range of jobs and training opportunities for local people.” Carpeo Estate Planning’s Chief Executive Officer Mike Minahan said:  > “Having sat on the board of the Welsh Contact Centre Forum for the past 15 years, I know that Wales has a range of competitive advantages to offer contact centre businesses.  The quality of people available and their experience of working in a regulated services market is a huge pull.  On the softer side, the Welsh accent is sympathetic and consoling, particularly important in our market. > > > “We’re hugely proud to be bringing these well\-paid roles and good employment opportunities to Newport.” For a small monthly fee, members of the new subscription\-based Carpeo Estate Planning service have access to affordable wills and funeral planning products.  Members can also access a discount portal enabling them to save thousands a year on key household purchases, including at supermarkets Tesco, Sainsbury’s, Morrisons and Asda.  Innovative software that has been tried and tested will be utilised to identify those people whom these products and services are particularly relevant and who would have had recent experience of the difficulties of executing an intestate estate.  A potential market of 3 million people has been identified. Sandra Busby, Managing Director, Welsh Contact Centre Forum, said:  > “This announcement is further evidence of the attraction of Wales as a home for some of the most Innovative contact centre businesses around.  Over the past two decades our role has been to build up  > > > Wales as the destination of choice for organisations that want to run a successful contact centre.” Carpeo’s turnover grew to £9\.4M this financial year with plans to rapidly increase to £20M over the next four years, by expanding into Wales and potentially other areas of the UK.  Carpeo Estate Planning has partnered with Hugh James, the UK’s largest provider of will writing Services; Golden Leaves, the market leader in the provision of funeral plans, and professional advisory firm Broomfield \& Alexander.

Translate the text from Welsh to English.

Cafodd y Gweithgor Llywodraeth Leol (y Gweithgor), dan gadeiryddiaeth Derek Vaughan ASE, ei sefydlu er mwyn galluogi Llywodraeth Cymru a llywodraeth leol i weithio gyda'i gilydd i gytuno ar agenda ddiwygio er mwyn i lywodraeth leol allu darparu gwasanaethau cynaliadwy ar gyfer y dyfodol. Mae'r Gweithgor yn rhoi cyfle i gael trafodaeth agored ar sut i fynd i'r afael â materion allweddol sy'n ymwneud â gwella cynaliadwyedd gwasanaethau a strwythurau llywodraeth leol. Mae'r grŵp yn defnyddio dulliau o weithio sy’n seiliedig ar barch cyffredin rhwng Llywodraeth Cymru a llywodraeth leol, ac hefyd y partneriaid eraill sy'n cyfrannu eu safbwyntiau ehangach at y drafodaeth.  Fodd bynnag, mae’n ddyletswydd ar bob parti i herio penderfyniadau, ac mae hyn yn rhan bwysig a defnyddiol o'r broses er mwyn sicrhau ein bod yn cael y canlyniadau gorau ar gyfer ein dinasyddion. Rydym yn cydnabod nad yw'r strwythurau a'r fframweithiau presennol ar gyfer darparu gwasanaethau yn gynaliadwy.  Ein cyfrifoldeb ni yw creu strwythurau a fydd yn gynaliadwy ac a fydd yn sicrhau atebolrwydd ar lefel leol a phroses ddemocrataidd o wneud penderfyniadau ar gyfer y dyfodol. Mae'r Gweithgor wedi ystyried nifer o faterion allweddol, megis y fframwaith ariannol a chynaliadwyedd gwasanaethau; cydwasanaethau arfaethedig a chydweithio; y Bil Llywodraeth Leol ac Etholiadau; a phwerau ychwanegol a hyblygrwydd ar gyfer llywodraeth leol.  Mae'r Grŵp yn ystyried y dystiolaeth a gasglwyd yn ystod adolygiadau blaenorol i lywodraeth leol a'r adborth o'r ymgynghoriadau ar y Papurau Gwyrdd a Gwyn diweddar. Yn arbennig, mae'r Grŵp yn ystyried yn llawn y safbwyntiau a gasglwyd o'r ymarferion ymgynghori cyhoeddus dros y blynyddoedd diwethaf gan fod yr holl aelodau'n cytuno bod angen i farn dinasyddion helpu i lywio dyfodol gwasanaethau cyhoeddus. Rwy'n frwd ynghylch sicrhau bod dinasyddion yn cymryd rhan weithredol yn y broses o wneud penderfyniadau ar faterion sy'n effeithio arnynt, a bod yn rhagweithiol yn nemocratiaeth ein gwlad.  Mewn cyfarfodydd yn y dyfodol, byddwn yn ystyried nifer o faterion pwysig sy'n ymwneud â dinasyddiaeth weithgar, diwygio etholiadol ac amrywiaeth o fewn democratiaeth.  Byddwn hefyd yn parhau i edrych ar gyfleoedd i gydweithio a strwythurau, gan gynnwys manteisio i'r eithaf ar weithio rhanbarthol a chyfleoedd ar gyfer cydwasanaethau, er mwyn sicrhau bod cydweithio'n digwydd mewn modd effeithiol ac yn helpu i arbed ar ein cyd\-adnoddau prin. Mae wedi bod yn werthfawr iawn cael ychwanegu safbwyntiau partneriaid eraill at y drafodaeth, er mwyn cael safbwyntiau o'r tu allan yn ogystal â safbwyntiau cydweithwyr ym maes llywodraeth leol a Llywodraeth Cymru. Rwy'n ddiolchgar iawn i'm cydweithwyr sy'n cynrychioli Cydffederasiwn Diwydiant Prydain, y sector gwirfoddol a'r undebau llafur yng Nghymru am eu hamser a'u hegni i'n helpu ni i wneud y mwyaf o'r cyfle hwn i drafod y materion a nodi'r ffyrdd mwyaf effeithiol o symud ymlaen gyda'n gilydd.  Rwy'n ddiolchgar i Derek Vaughan, ASE, am gytuno i Gadeirio'r cyfarfodydd a helpu i lywio'r drafodaeth.  Mae Derek yn berson y gallwn oll ymddiried ynddo ac sy’n meddu ar y sgiliau i'n helpu i ganolbwyntio ar y materion pwysig sy'n gysylltiedig â llywodraeth leol yng Nghymru, a chael atebolrwydd clir ar gyfer cyflawni canlyniadau pendant er mwyn symud yr agenda ymlaen.  Roedd fy nghydweithiwr yn y Cabinet, Mark Drakeford AC, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid yn bresennol yng nghyfarfod diwethaf y Gweithgor fel rhan o drafodaethau ar draws y Llywodraeth gyda llywodraeth leol. Cyflwynodd Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) gynigion ar fframwaith arfaethedig ar gyfer y dyfodol er mwyn sicrhau gwell trefniadau partneriaeth mewn perthynas â thrafodaeth am gyllid, ac mae swyddogion nawr yn edrych ymhellach ar fanylion y cynigion hynny. Ar yr un pryd, mae'n hanfodol bod unrhyw gynigion i ddiwygio yn ystyried y posibilrwydd real o gael llai o arian ar gyfer gwasanaethau yn y tymor canolig. Mae'n bwysig edrych ar y Gweithgor Llywodraeth Leol yng nghyd\-destun ehangach gweithio mewn partneriaeth, gan fod fforymau eraill yn bodoli megis *Cyngor Partneriaeth Llywodraeth Leol Cymru* (y Cyngor Partneriaeth), sy'n gorff statudol. Yn ddiweddar, mae'r Cyngor Partneriaeth wedi trafod trawsnewid digidol ac wedi ymrwymo i nifer o brosiectau ar y cyd, a fydd yn hanfodol er mwyn sicrhau bod manteision galluogrwydd digidol yn cael eu teimlo ar draws Cymru, yn hytrach nag o fewn awdurdodau unigol yn unig.  Mae nifer o syniadau diddorol yn cael eu hystyried, a allai gynnig manteision sylweddol i awdurdodau ledled Cymru. Dyma gyfnod cyffrous i gydweithio ar faterion mor bwysig ledled Cymru, ac rwy'n falch o fod wedi gweld cydweithio ar y fath raddfa rhwng Llywodraeth Cymru a llywodraeth leol er mwyn helpu i sicrhau bod yr arian sydd gennym yn cael yr effaith fwyaf posibl er budd ein pobl.

The Working Group on Local Government (the Working Group) chaired by Derek Vaughan MEP was established to enable Welsh Government and local government to work together to agree a reform agenda which will enable local government to deliver sustainable services into the future.  The Group provides a space for open discussion on how to tackle the key issues around improving the sustainability of local government services and structures. The group’s ways of working are based on a mutual respect between Welsh Government and local government, and also with the other partners who bring their wider perspectives to the debate.  However, there is also a useful and important degree of challenge from all parties to make sure we get the best outcomes for our citizens.  We recognise that the current structures and frameworks for service delivery are not sustainable.  It is our responsibility to create structures that will be sustainable and which ensure local accountability and democratic decision\-making for the future. The Group has considered a number of key issues, such as the financial framework and sustainability of services; proposed shared services and working collaboratively; the Local Government and Elections Bill; and additional powers and flexibilities for local government.  The Group is reflecting on the evidence gathered during previous reviews into local government and the consultation feedback from recent Green and White Papers. In particular, the Group is taking full account of the views captured from public consultation exercises over recent years as all members agree that the views of citizens need to help shape future public services. I am passionate about the importance of citizens being active participants in decision\-making on issues which affect them, and being proactive in the democracy of our country.  At future meetings we are due to consider a number of important issues related to active citizenship, electoral reform and diversity in democracy.  We will also continue to explore opportunities for joint working and structures, including making the most of regional working and shared services opportunities, to ensure collaborative working is both effective and helps save our joint limited resources. There has been real value in adding other partners’ perspectives to the debate, to provide external views in addition to the views of local government colleagues and the Welsh Government. I am grateful to our colleagues representing the CBI, the voluntary sector and the trade unions in Wales for their time and energy in helping us make the most of this opportunity to air the issues and identify the most effective ways to move forward, together.  I am grateful to Derek Vaughan, MEP, for agreeing to Chair the meetings and to help steer the debate.  Derek is someone we can all trust and who has the skills to help us to focus on the important issues for local government in Wales, and to identify clear accountability for achieving defined outcomes to move the agenda forward.  My Cabinet colleague the Cabinet Secretary for Finance, Mark Drakeford AM, attended the latest meeting of the Working Group as part of Welsh Government\-wide conversations with local government.   The Welsh Local Government Association (WLGA) presented proposals on a suggested future framework for improved partnership arrangements related to financial discussion, and the detail of those proposals is now being further explored between officials.  At the same time it is essential that any proposals for reform are rooted in the reality of potentially reduced funding for services in the medium\-term. It is important to put the Working Group on Local Government into the wider context of partnership working, as there are other forums such as the statutory *Local Government Partnership Council for Wales* (the Partnership Council). The Partnership Council has recently discussed digital transformation and has committed to a number of joint projects, which will be crucial in ensuring the benefits of digital capability are captured effectively across Wales, rather than within individual authorities alone.  There are a number of interesting ideas being explored with the opportunity to give significant benefits to authorities across Wales. This is an exciting time to be working together on such issues of importance to Wales, and I am proud to be involved in so much collaboration between the Welsh Government and local government to help ensure that the money we have has the greatest impact possible for the benefit of our citizens.  

Translate the text from English to Welsh.

In March 2021, the Welsh Government published the report by Professor Charlotte Williams OBE on the Black Asian and Minority Ethnic Communities, Contributions and Cynefin in the New Curriculum Working Group. All 51 recommendations were accepted. The recommendations concerned a range of issues, including curriculum content, the teaching workforce, Initial Teacher Education, professional development, inspection, and broader Welsh Government policy on schools.  I am proud to announce today that we have taken action on all the report’s recommendations and we are monitoring ongoing work. Since publication, we have made Wales the first UK nation to make the teaching of Black, Asian and minority ethnic history mandatory, to ensure the curriculum reflects the history and contribution of all its citizens.  Crucially, we have launched the hugely successful Diversity and Anti\-Racist Professional Learning (DARPL), upskilling over 27,000 practitioners in anti\-racist practice through support, training and guidance, up to December 2023\.  We have also taken steps to make our teaching profession more representative. In September 2022, we began a £5,000 incentive scheme to attract more ethic minority applicants to Initial Teacher Education, helping our workforce better reflect the diversity of our population. In the same year, the Betty Campbell (MBE) Professional Teaching Award  was launched to promote the contributions and perspectives of Black, Asian and Minority Ethnic communities. Since publication, we have updated on our progress towards developing a whole\-school and national approach to anti\-racism in the 2021 annual report on implementation of the recommendations and last year’s Curriculum for Wales Annual Report. While actions are in place and the formal response to report is now concluded, our efforts to address racial inequality through our education system must continue and the closure report sets out how we will continue to monitor to ensure work is fully embedded. It remains vital to sustain momentum, continue to embed anti\-racist practice across our education system, and ensure meaningful change. We remain committed to delivering an anti\-racist education system to match our ambition to become an anti\-racist nation by 2030\.  I would like to personally thank Professor Charlotte Williams OBE for the advice, guidance, and expertise she has provided throughout the course of this work. Her insight and support have been invaluable to our journey in becoming a fairer nation for all.

Ym mis Mawrth 2021, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru adroddiad yr Athro Charlotte Williams OBE ar ran Gweithgor Cymunedau, Cyfraniadau a Chynefin Pobl Ddu, Asiaidd ac Ethnig Leiafrifol yn y Cwricwlwm Newydd. Derbyniwyd pob un o'r 51 o argymhellion. Roedd yr argymhellion yn ymwneud ag ystod o faterion, gan gynnwys deunydd y cwricwlwm, y gweithlu addysgu, Addysg Gychwynnol Athrawon, datblygiad proffesiynol, arolygu a pholisi ehangach Llywodraeth Cymru ar ysgolion.  Rwy'n falch o gyhoeddi heddiw ein bod wedi gweithredu ar holl argymhellion yr adroddiad, ac rydym yn monitro'r gwaith sy'n parhau. Ers ei gyhoeddi, rydym wedi cymryd camau sy'n golygu mai Cymru yw'r genedl gyntaf yn y DU i'w gwneud yn orfodol addysgu hanes Pobl Ddu, Asiaidd ac Ethnig Leiafrifol, er mwyn sicrhau bod y cwricwlwm yn adlewyrchu hanes a chyfraniad ei holl ddinasyddion.  Yn hanfodol, rydym wedi lansio Dysgu Proffesiynol Amrywiaeth a Gwrth\-Hiliol, sydd wedi bod yn llwyddiant ysgubol, gan uwchsgilio dros 27,000 o ymarferwyr mewn ymarfer gwrth\-hiliol drwy gefnogaeth, hyfforddiant ac arweiniad, hyd at fis Rhagfyr 2023\.  Rydym hefyd wedi cymryd camau i sicrhau bod ein proffesiwn addysgu yn cynrychioli'r boblogaeth yn well. Ym mis Medi 2022, aethom ati i ddechrau cynllun cymhelliant gwerth £5,000 i ddenu mwy o ymgeiswyr o leiafrifoedd ethnig i Addysg Gychwynnol Athrawon, gyda'r nod o greu gweithlu sy'n adlewyrchu amrywiaeth ein poblogaeth yn well. Yn yr un flwyddyn, lansiwyd Gwobr Addysgu Proffesiynol Betty Campbell (MBE) i hyrwyddo cyfraniadau a safbwyntiau cymunedau Pobl Ddu, Asiaidd ac Ethnig Leiafrifol. Ers cyhoeddi'r adroddiad, rydym wedi rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf ar ein cynnydd tuag at ddatblygu dull ysgol gyfan a dull cenedlaethol o wrthwynebu hiliaeth yn adroddiad blynyddol 2021 ar weithredu'r argymhellion ac Adroddiad Blynyddol y llynedd ar y Cwricwlwm i Gymru. Er bod y camau wedi'u cymryd a bod yr ymateb ffurfiol i'r adroddiad wedi dod i ben bellach, rhaid i'n hymdrechion i fynd i'r afael ag anghydraddoldeb hiliol drwy ein system addysg barhau, ac mae'r adroddiad cau yn nodi sut y byddwn yn parhau i fonitro'r sefyllfa er mwyn sicrhau bod y gwaith wedi ymsefydlu'n llawn. Mae'n dal i fod yn hanfodol cynnal y momentwm, parhau i ymgorffori arferion gwrth\-hiliol ar draws ein system addysg, a sicrhau newid ystyrlon. Rydym yn parhau i fod yn ymrwymedig i ddarparu system addysg wrth\-hiliol i gyd\-fynd â'n huchelgais i fod yn genedl wrth\-hiliol erbyn 2030\.  Hoffwn ddiolch yn bersonol i'r Athro Charlotte Williams OBE am y cyngor, yr arweiniad a'r arbenigedd y mae wedi'i ddarparu drwy gydol y gwaith hwn. Mae ei chrebwyll a'i chefnogaeth wedi bod yn amhrisiadwy ar ein taith tuag at fod yn genedl decach i bawb. 

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Rhagfyr 2012, rhoddais y wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau’r Cynulliad am yr adolygiad o'r polisi ar lawdriniaeth fariatrig sy’n cael ei gynnal gan Bwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru (y Pwyllgor). Mae'r adolygiad bellach wedi'i gwblhau ac fe'i cyhoeddir ar wefan y Pwyllgor (Dolen allanol) (Saesneg yn Unig). Hoffwn eich hysbysu o'i waith. Mae llawdriniaeth fariatrig yn wasanaeth arbenigol ac mae'r Pwyllgor yn gyfrifol am gynllunio a darparu gwasanaethau arbenigol a thrydyddol yng Nghymru.  Mae'r Pwyllgor yn annibynnol ar Lywodraeth Cymru ac mae'n ofynnol iddo roi cyngor i’r Byrddau Iechyd ar sut i wneud y defnydd gorau posibl o adnoddau ar gyfer gwasanaethau arbenigol. Mae'r Pwyllgor wedi gofyn i’r BILlau ystyried canfyddiadau'r adolygiad yng nghyd\-destun datblygu cynlluniau ar gyfer gwasanaethau arbenigol yn 2013/14\. Bydd y broses hon wedi’i chwblhau erbyn diwedd mis Mawrth. Mater i'r BILlau fydd penderfynu pa rai o'r opsiynau a gynigiwyd ar gyfer gwasanaethau Bariatrig, os o gwbl, y byddant yn eu mabwysiadu, fel rhan o'r broses o lunio cynllun blynyddol gwasanaethau arbenigol y Pwyllgor.   Mae'r adolygiad yn rhoi cyngor ar sut y gall y BILlau ddatblygu'r llwybr gordewdra, yn benodol opsiynau buddsoddi, er mwyn cynyddu darpariaeth llawdriniaeth fariatrig ac adolygu'r meini prawf ar gyfer cael llawdriniaeth fariatrig, er mwyn gwneud y defnydd gorau posibl o adnoddau i fynd i'r afael â phroblem gordewdra. Mae cyfraddau cynyddol o ordewdra yn broblem ryngwladol.  Mae Arolwg Iechyd Cymru yn awgrymu bod cyfraddau gordewdra yng Nghymru yn uchel ac yn cynyddu o bosibl.  Amcangyfrifir bod un rhan o bump o'r boblogaeth yn ordew (a ddiffinnir fel BMI\>30\). Mae unigolion â gordewdra difrifol neu afiachus (BMI\>35\) yn wynebu mwy o risg o forbidrwydd sy'n gysylltiedig â gordewdra ac mae'n bosibl y byddant yn addas ar gyfer llawdriniaeth fariatrig.  Amcangyfrifir bod gan 6% o boblogaeth Cymru ordewdra difrifol (BMI\>35\). Caiff llawdriniaeth fariatrig ei chomisiynu ar hyn o bryd yn unol â pholisi comisiynu'r Pwyllgor sy'n dyddio o 2009\. Lansiodd Llywodraeth Cymru Lwybr Gordewdra Cymru Gyfan yn 2010\.  Mae'r llwybr yn nodi fframwaith pedair haen ar gyfer gwasanaethau gordewdra drwy wasanaethau atal sylfaenol ac ymyrryd yn gynnar ar lefel 1, i lawdriniaeth fariatrig ar lefel 4\.  Canfu'r adolygiad nad yw Llwybr Gordewdra Cymru Gyfan wedi'i weithredu'n llawn eto, yn enwedig ar lefel 3 lle mae angen gwasanaethau gordewdra amlddisgyblaethol dwys, arbenigol ac anllawfeddygol ar gyfer unigolion sy'n methu â chynnal pwysau iach.  Mae'n pwysleisio bod angen datblygu'r llwybr gordewdra (yn arbennig, gwasanaethau lefel 3\) fel rhan o gynlluniau lleol i gynyddu nifer y gwasanaethau rheoli pwysau a ddarperir. Bydd swyddogion yn adolygu cynnydd y BILlau yn erbyn gofynion gwasanaeth sylfaenol Llwybr Gordewdra Cymru Gyfan. Gobeithio y bydd manylion yr adolygiad yn ddefnyddiol i chi.

    In December 2012, I updated Assembly Members on the review of bariatric surgery policy being conducted by the Welsh Health Specialised Services Committee (WHSSC). The review is now complete and will be published on the WHSCC website (External Link). I would like to make you aware of its work. Bariatric surgery is a specialised service and WHSSC is responsible for the planning and delivery of specialised and tertiary services in Wales.  WHSSC is independent of Welsh Government and is required to advise Health Boards on optimum use of resources for specialised services. WHSSC has asked LHBs to consider the findings of the review in the context of developing plans for specialised services in 2013/14\. This process will be complete by the end of March. It will be for the LHBs to decide which, if any, of the options regarding Bariatric services proposed they will adopt, as part of finalising the WHSSC specialised services annual plan.   The review advises on how LHBs can develop the obesity pathway, specifically investment options, to increase the provision of bariatric surgery and revision of the bariatric surgery access criteria, in order to optimise resources to address the problem of obesity. Increasing rates of obesity are an international problem.  The Welsh Health Survey suggests rates of obesity in Wales are high and maybe increasing.  It is estimated one fifth of the population is obese (defined as BMI\>30\). Individuals with severe or morbid obesity (BMI\>35\) are at increased risk of obesity related morbidity and may be suitable candidates for bariatric surgery.  The prevalence of severe obesity (BMI\>35\) in Wales is estimated to be 6%. Bariatric surgery is currently commissioned in accordance with the WHSSC commissioning policy which dates from 2009\. The Welsh Government launched the All Wales Obesity Pathway in 2010\.  The pathway sets out a four tier framework for obesity services through primary prevention and early intervention at level 1, to bariatric surgery at level 4\.  The review found the All Wales Obesity Pathway has yet to be fully implemented, particularly at level 3 where intensive, specialist, non\-surgical, multi\-disciplinary obesity services are required for individuals who are failing to maintain a healthy weight.  It highlights the need to develop the obesity pathway (in particular, level 3 services) as part of local plans to increase provision of weight management services.   Officials will be reviewing LHBs progress against the minimum service requirements of the All Wales Obesity Pathway.   I hope you find the detail of the review helpful.    

Translate the text from English to Welsh.

  Two years ago, the United Nations Committee on the Rights of the Child published its 2016 report on the United Kingdom’s progress in implementing children’s rights since it last reported in 2008\. The report was informed by evidence from all parts of the UK.  At the time, the Committee took note of Wales’ progress in relation to children’s rights, for example, our Together for Children and Young People programme to support improved mental health for children and young people, and efforts on coordinating a better response to child sexual exploitation.  The Committee also praised how the right to play is promoted in Wales. Our work on children’s rights continues.   The Welsh Government is committed to putting the rights of children at the centre of our policy making.  The UN Committee’s recommendations and concluding observations have given us another opportunity to review our work on children’s rights and consider how we can continue to improve. The Committee’s recommendations cover a number of areas, including general principles such as respect for the views of the child; violence against children; family environment and alternative care; disability, basic health and welfare; and education, leisure and cultural activities. Some of the recommendations sit in non\-devolved areas, and, of course, we will work with and seek to influence the UK Government as it considers those. In Wales momentum continues to build on a number of the areas where we have the powers to make a difference. I have highlighted below some of the key areas where progress has been, or is being made. Both the Welsh Government and the Assembly Commission are taking forward the principle and objective of showing respect for the views of the child, by providing greater opportunities to participate in decisions which affect them. Following a unanimous vote of support from Assembly Members on 19 October 2016, the Llywyd announced her intention to establish a Welsh Youth Parliament.  Since then the Assembly Commission has worked with a Youth Parliament Steering Group to develop and consult on a proposal for a Youth Parliament. Elections to the Welsh Youth Parliament of the 60 young members will take place in November 2018, with young people electing 40 of their peers and the remaining 20 elected by partner organisations. This will ensure representation from diverse groups of young people from across Wales. This will complement the work of Young Wales which engages with children and young people through youth groups, forums and councils, and through social media, enabling them to tell the Welsh Government their views on issues of their own choice. The Welsh Government, working with Young Wales, is currently consulting with young people on their hopes and concerns around Brexit. Giving 16 and 17 year olds the vote is a key issue for young people who want to have a say in what happens in their local area and Wales as a whole. In July 2017 the Welsh Government consulted on votes for 16 year olds, as part of a wider programme of electoral reform, with a view to taking this policy forward. Officials engaged with stakeholders and partners working with young people to ensure they had the opportunity to respond to the consultation. Welsh Government intends to take this forward in a Local Government Bill and will consider what awareness and education campaigns will need to accompany the extension of the franchise to inform young people of their right to vote. Engagement with stakeholders on this matter has already started. It is my hope that we will see 16 and 17 year olds participating fully in the democratic process within the next few years. The Welsh Government is committed to creating an inclusive education system for all learners, regardless of their needs and background, to ensure they are able to access a high standard of education and reach their potential. This is the main aim of the Additional Learning Needs Transformation Programme which will ensure that learners are placed at the heart of the process. A fundamental aspect of this programme is the Additional Learning Needs and Education Tribunal (Wales) Act 2018 which received Royal Assent in January 2018\. Implementation of the Act will introduce a single legislative framework for supporting all learners aged 0\-25 with ALN, regardless of the severity or complexity of need. The framework will improve the planning and delivery of additional learning provision, through a person\-centred approach to identifying needs early on and putting in place effective support and monitoring, and adapting interventions to ensure they deliver appropriate outcomes. Narrowing the attainment gap between disadvantaged learners and their peers is a priority for the Welsh Government and we remain committed to the Pupil Development Grant for the remainder of this Assembly term. This long\-term commitment will enable schools to make sustainable, long\-term decisions on investment that help identify and address barriers to learning early. In addition, the Cabinet Secretary for Education has agreed to provide over £8m in 2018\-19 to support the education of minority ethnic, Gypsy, Roma and Traveller learners. Our commitment to legislate to remove the defence of physical punishment of children is rooted in our determination to protect children’s rights.  We have consulted on our proposal to achieve this and will publish the summary and analysis of responses shortly. This is part of a wider package of measures to support children and their parents byproviding information and advice on positive parenting techniques, whether through our programmes, collaboration with partners in the public and third sectors, or through our “Parenting – Give It Time” campaign. Our early intervention programmes continue to work proactively with children and families to highlight and tackle issues before they become a problem. In 2016\-17 our Flying Start programme supported over 37,000 children and their families, exceeding our target of 36,000\.The provision of high quality, part\-time childcare for 2\-3 year olds is a key element of Flying Start, and childcare is offered to parents of all eligible children for 2\.5 hours a day, 5 days a week for 39 weeks. The childcare provision focuses on improving the outcomes for young children. Wales led research is providing a focus on the potential impact of Adverse Childhood Experiences (ACEs), and I am considering how we can reduce the incidence of ACEs and help children to build resilience.  As part of this work, the Welsh Government is supporting the work of the ACE Support Hub to enable professionals and organisations across sectors such as education, housing and the police to become ACE informed. Together 4 Children and Young People, alongside its work to improve access to clinical service when required, is mapping and evaluating programmes for prevention and early intervention through its Early Intervention and Enhanced Support to Vulnerable Groups work stream. This includes the role of Local Primary Mental Health Support Services to ensure that children and young people in need of targeted support receive this in a co\-ordinated fashion.   We are also investing in quality childcare, both to support  families with employment choices, and to ensure children receive the care and help they need to develop the skills needed in later life.   A key commitment for this government term is the delivery of our childcare offer, which will provide 30 hours of government\-funded childcare and early education to the working parents of three and four year olds for 48 weeks of the year.  Bringing together early education and childcare, we are supporting children with the transition to full time school whilst simultaneously enabling parents to access employment and improve families’ prospects.   The Welsh Government will continue to take every opportunity to reinforce and strengthen our commitment to ensuring children and young people are able to live their lives in a way that allows them to flourish in a safe and nurturing environment.  This will inevitably include all parts of government working closely together and with partners outside government, and I look forward to us making further progress in the coming years. The UN Committee’s report is available on the Welsh Government’s website, a link is provided below. I ask everyone, especially those with an interest in children, young people and their families to take some time to consider the recommendations made and the ways in which every one of us can help make these rights part of the fabric of our society. http://gov.wales/topics/people\-and\-communities/people/children\-and\-young\-people/rights/?lang\=en    

Ddwy flynedd yn ôl, cyhoeddodd Pwyllgor y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn ei adroddiad ar gyfer 2016 ar gynnydd y Deyrnas Unedig o ran gweithredu hawliau plant ers yr adroddiad diwethaf yn 2008\. Roedd yr adroddiad yn seiliedig ar dystiolaeth o bob rhan o’r Deyrnas Unedig.  Nododd y Pwyllgor gynnydd Cymru mewn perthynas â hawliau plant. Er enghraifft, nodwyd ein rhaglen Law yn Llaw at Blant a Phobl Ifanc, sydd â’r nod o gefnogi’r gwaith o wella iechyd meddwl plant a phobl ifanc. Nodwyd hefyd yr ymdrechion i gydlynu gwell ymateb i achosion o gam\-fanteisio’n rhywiol ar blant.  Yn ogystal, fe wnaeth y Pwyllgor ganmol ymdrechion Cymru i hyrwyddo’r hawl i chwarae. Wrth gwrs, mae ein gwaith mewn perthynas â hawliau plant yn parhau.   Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i roi’r lle canolog i hawliau plant yn ein gwaith o lunio polisïau.  Mae argymhellion Pwyllgor y Cenhedloedd Unedig a’i sylwadau terfynol wedi rhoi cyfle arall inni adolygu ein gwaith ar hawliau plant ac ystyried sut y gallwn barhau i wella. Mae argymhellion y Pwyllgor yn cyffwrdd â nifer o feysydd, gan gynnwys egwyddorion cyffredinol megis parchu barn plant; trais yn erbyn plant; amgylchedd teuluol a gofal amgen; anabledd; iechyd a lles sylfaenol; ac addysg, hamdden a gweithgareddau diwylliannol. Mae rhai o’r argymhellion yn ymwneud â meysydd nad ydynt wedi’u datganoli ac fe weithiwn, wrth gwrs, gyda Llywodraeth y Deyrnas Unedig a cheisio dylanwadu arni wrth iddi ystyried y materion hynny. Yng Nghymru, mae momentwm yn parhau i ddatblygu mewn sawl maes lle y mae gennym y pwerau i wneud gwahaniaeth. Rwyf wedi tynnu sylw at rai o’r meysydd allweddol isod lle y mae cynnydd wedi cael ei wneud, neu yn digwydd ar hyn o bryd. Mae Llywodraeth Cymru a Chomisiwn y Cynulliad yn bwrw ymlaen â’u hymdrechion mewn perthynas â’r egwyddor a’r amcan o barchu barn plant, a hynny drwy roi mwy o gyfleoedd i blant gyfrannu at y penderfyniadau sy’n effeithio arnynt. Yn dilyn pleidlais unfrydol gan Aelodau’r Cynulliad ar 19 Hydref 2016, cyhoeddodd y Llywydd ei bwriad i sefydlu Senedd Ieuenctid i Gymru.  Ers hynny, mae Comisiwn y Cynulliad wedi gweithio gyda Grŵp Llywio’r Senedd Ieuenctid i ddatblygu ac ymgynghori ar y cynnig i sefydlu Senedd Ieuenctid. Cynhelir etholiadau Senedd Ieuenctid Cymru ym mis Tachwedd 2018 er mwyn ethol 60 o aelodau ifanc. Bydd pobl ifanc yn ethol 40 o’u cyfoedion, a chaiff yr 20 o aelodau eraill eu hethol gan sefydliadau sy’n bartneriaid. Bydd hyn yn sicrhau bod grwpiau amrywiol o bobl ifanc o bob rhan o Gymru yn cael eu cynrychioli. Bydd hyn yn ategu gwaith Cymru Ifanc sy’n ymgysylltu â phlant a phobl ifanc drwy grwpiau, fforymau a chynghorau ieuenctid, a thrwy’r cyfryngau cymdeithasol, gan roi cyfle iddynt ddweud eu dweud wrth Lywodraeth Cymru am y materion sydd o bwys iddynt. Ar hyn o bryd, mae Llywodraeth Cymru, gan gydweithio â Chymru Ifanc, yn ymgynghori â phobl ifanc ar eu gobeithion a’u pryderon mewn perthynas â Brexit. Mae rhoi’r bleidlais i bobl ifanc 16 ac 17 oed yn fater o bwys i bobl ifanc sydd am gael llais a dylanwadu ar yr hyn sy’n digwydd yn eu hardal leol a thrwy Gymru gyfan. Ym mis Gorffennaf 2017, fe wnaeth Llywodraeth Cymru ymgynghori ar roi’r bleidlais i bobl 16 oed, fel rhan o raglen ehangach o ddiwygio’r system etholiadol, gyda golwg ar fwrw ymlaen â’r polisi hwn. Ymgysylltodd swyddogion â rhanddeiliaid a phartneriaid sy’n gweithio gyda phobl ifanc er mwyn sicrhau eu bod wedi cael cyfle i ymateb i’r ymgynghoriad. Mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu bwrw ymlaen â’r gwaith hwn mewn Bil Llywodraeth Leol yn ogystal ag ystyried pa ymgyrchoedd i godi ymwybyddiaeth ac i addysgu y mae eu hangen i gyd\-fynd ag estyn yr etholfraint, er mwyn rhoi gwybod i bobl ifanc am eu hawl i bleidleisio. Mae’r gwaith o ymgysylltu â rhanddeiliaid ar y mater hwn eisoes wedi dechrau. Fy ngobaith i yw y gwelwn bobl ifanc 16 ac 17 oed yn chwarae rhan lawn yn y broses ddemocrataidd o fewn yr ychydig flynyddoedd nesaf. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i greu system addysg gynhwysol i bob dysgwr, beth bynnag fo’u hanghenion a’u cefndir, i sicrhau y gallant fanteisio ar addysg o safon uchel er mwyn cyrraedd eu potensial. Dyma brif nod y Rhaglen i Drawsnewid y System Anghenion Dysgu Ychwanegol a fydd yn sicrhau bod dysgwyr yn cael y lle canolog yn y broses. Un agwedd allweddol o’r rhaglen hon yw Deddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a’r Tribiwnlys Addysg (Cymru) 2018 a gafodd Gydsyniad Brenhinol ym mis Ionawr 2018\. Bydd y Ddeddf yn cyflwyno un fframwaith deddfwriaethol i gefnogi pob dysgwr rhwng 0 a 25 oed sydd ag anghenion dysgu ychwanegol, pa mor ddifrifol neu gymhleth bynnag yw eu hangen. Bydd y fframwaith yn gwella’r broses o gynllunio a chyflwyno darpariaeth ddysgu ychwanegol, drwy ddefnyddio dull sy’n canolbwyntio ar unigolion er mwyn nodi anghenion yn gynnar, rhoi system gymorth a monitro effeithiol ar waith, ac addasu ymyriadau er mwyn sicrhau eu bod yn cyflawni’r canlyniadau priodol. Mae lleihau’r bwlch cyrhaeddiad rhwng dysgwyr sydd o dan anfantais a’u cyfoedion yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru ac rydym yn dal i fod yn ymroddedig i’r Grant Datblygu Disgyblion am weddill tymor y Cynulliad hwn. Bydd yr ymrwymiad hirdymor hwn yn galluogi ysgolion i wneud penderfyniadau hirdymor a chynaliadwy ar fuddsoddiad, sy’n helpu i nodi a mynd i’r afael â rhwystrau i ddysgu yn gynnar. Yn ogystal, mae Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg wedi cytuno i roi dros £8 miliwn yn 2018\-19 i gefnogi addysg ar gyfer dysgwyr o leiafrifoedd ethnig a dysgwyr sy'n Sipsiwn, Roma a Theithwyr. Mae ein hymrwymiad i ddeddfu er mwyn dileu’r amddiffyniad o ran cosbi plant yn gorfforol yn dangos pa mor benderfynol yr ydym i warchod hawliau plant.  Rydym wedi ymgynghori ar ein cynnig i gyflawni hyn a byddwn yn cyhoeddi crynodeb a dadansoddiad o’r ymatebion yn fuan. Mae hyn yn rhan o becyn ehangach o fesurau i gefnogi plant a’u rhieni drwy ddarparu gwybodaeth a chyngor o ran defnyddio technegau mwy cadarnhaol i fagu plant, naill ai drwy ein rhaglenni, drwy gydweithio â phartneriaid yn y sector cyhoeddus a’r trydydd sector, neu drwy ein hymgyrch “Magu plant – Rhowch amser iddo”. Mae ein rhaglenni ymyrraeth gynnar yn parhau i weithio mewn ffordd broactif â phlant a theuluoedd er mwyn tynnu sylw at faterion penodol a mynd i’r afael â hwy cyn iddynt ddod yn broblem. Yn 2016\-17, fe wnaeth ein rhaglen Dechrau’n Deg gefnogi dros 37,000 o blant a’u teuluoedd, gan ragori ar ein targed o 36,000\. Mae darparu gofal plant rhan\-amser o ansawdd uchel ar gyfer plant rhwng 2 a 3 oed yn elfen allweddol o Dechrau’n Deg, ac mae’r rhaglen yn cynnig gofal plant i rieni pob plentyn cymwys, a hynny am 2\.5 awr y dydd, 5 diwrnod yr wythnos am gyfnod o 39 wythnos. Mae’r ddarpariaeth gofal plant yn canolbwyntio ar wella deilliannau ar gyfer plant bach. Mae Cymru’n arwain gwaith ymchwil sy’n edrych ar yr effeithiau posibl yn sgil Profiadau Niweidiol yn Ystod Plentyndod, ac rwyf yn ystyried sut y gallwn leihau niferoedd y Profiadau Niweidiol yn Ystod Plentyndod a helpu plant i feithrin y gallu i oresgyn problemau.  Fel rhan o’r gwaith hwn, mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi gwaith y Ganolfan Gymorth ar gyfer Profiadau Niweidiol yn Ystod Plentyndod, er mwyn galluogi gweithwyr proffesiynol a sefydliadau ar draws sectorau megis addysg, tai a’r heddlu i ddod yn fwy gwybodus am brofiadau o’r fath. Mae Law yn Llaw at Blant a Phobl Ifanc, ochr yn ochr â’i waith i wella mynediad at wasanaeth clinigol pan fo’i angen, yn mapio a gwerthuso rhaglenni atal ac ymyrryd yn gynnar drwy ei ffrwd waith Ymyriadau Cynnar a Gwell Cymorth i Grwpiau sy’n Agored i Niwed. Mae hyn yn cynnwys Gwasanaethau Cymorth Iechyd Meddwl Sylfaenol Lleol, sy’n gwneud gwaith i sicrhau bod plant a phobl ifanc sydd angen cymorth penodol yn ei gael mewn ffordd gydlynol.   Rydym hefyd yn buddsoddi mewn gofal plant o safon, er mwyn cefnogi teuluoedd â’u dewisiadau cyflogaeth, a sicrhau bod plant yn derbyn gofal a chymorth er mwyn iddynt allu datblygu’r sgiliau sydd eu hangen arnynt i lwyddo mewn bywyd.   Cyflawni ein cynnig gofal plant yw un o brif ymrwymiadau’r Llywodraeth ar gyfer y tymor hwn, sef darparu 30 awr o ofal plant ac addysg gynnar wedi’i ariannu gan y Llywodraeth i rieni sy’n gweithio ac sydd â phlant tair a phedair blwydd oed, a hynny am 48 wythnos y flwyddyn.  Gan ddod ag addysg gynnar a gofal plant at ei gilydd, rydym yn cefnogi plant i bontio i addysg lawn\-amser ac, ar yr un pryd, yn galluogi rhieni i gael mynediad at gyflogaeth gan wella rhagolygon teuluoedd.   Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i fanteisio ar bob cyfle i gryfhau ac ategu ein hymrwymiad i sicrhau bod plant a phobl ifanc yn gallu byw eu bywydau mewn ffordd sy’n caniatáu iddynt ffynnu a llwyddo, a hynny mewn amgylchedd diogel sy’n helpu i’w meithrin.  Bydd hyn yn golygu bod angen i bob rhan o’r Llywodraeth weithio gyda’i gilydd a chyda phartneriaid y tu allan i’r Llywodraeth, ac edrychaf ymlaen at ein gweld yn gwneud cynnydd pellach yn y blynyddoedd i ddod. Mae adroddiad Pwyllgor y Cenhedloedd Unedig ar gael ar wefan Llywodraeth Cymru \- gweler y ddolen isod. Gofynnaf i bawb, yn enwedig y rhai hynny sydd â diddordeb ym maes plant, pobl ifanc a’u teuluoedd, i ystyried yr argymhellion a wnaed a sut y gallwn ni i gyd helpu i sicrhau bod hawliau plant yn rhan annatod o’n cymdeithas. https://gov.wales/topics/people\-and\-communities/people/children\-and\-young\-people/rights/?skip\=1\&lang\=cy

Translate the text from Welsh to English.

O 2018 ymlaen, bydd Cymru yn codi ei harian ei hun i’w wario ar wasanaethau cyhoeddus, a hynny am y tro cyntaf mewn bron 800 mlynedd, wrth i dreth dir y dreth stamp a’r dreth dirlenwi gael eu datganoli.   Fel rhan o raglen ddeddfwriaethol Llywodraeth Cymru am y flwyddyn i ddod, bydd dau Fil – Treth Trafodiadau Tir (LTT) a Threth Gwarediadau Tirlenwi (LDT) – yn cael eu cyflwyno er mwyn gwireddu potensial llawn y trethi datganoledig hyn.  Yn ei ddatganiad cyntaf i’r Cynulliad Cenedlaethol ar ddatganoli cyllidol, bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn amlinellu’r camau nesaf yn y broses o ddatganoli pwerau trethu. Bydd y rhain yn cynnwys: * Cyhoeddi fersiwn ddrafft o Fil Treth Trafodiadau Tir a Gwrthweithio Osgoi Trethi Datganoledig (Cymru) cyn iddo gael ei gyflwyno yn yr hydref; * Cyhoeddi ymgynghoriad technegol buan ar y gyfradd ychwanegol ar ail dai yn y Dreth Trafodiadau Tir. Mae hyn yn rhan o ymrwymiad i ymgyngynghori'n eang yn ystod y misoedd nesaf ar y meysydd polisi allweddol sy’n gysylltiedig â’r Dreth Trafodiadau Tir a’r Dreth Gwarediadau Tirlenwi; * Arwain trafodaethau â Thrysorlys y DU er mwyn sicrhau fframwaith cyllidol teg i Gymru; * Bwrw ymlaen â’r gwaith o sefydlu Awdurdod Cyllid Cymru, gan gynnwys penodi cadeirydd yn ystod y misoedd nesaf. Bydd Mark Drakeford yn dweud:  > “Pan fydd treth dir y dreth stamp a’r dreth dirlenwi yn cael eu datganoli i Gymru yn 2018, bydd Llywodraeth Cymru yn codi ei harian ei hunan i’w wario ar wasanaethau cyhoeddus, a hynny am y tro cyntaf mewn bron 800 mlynedd. > “Mae hon yn garreg filltir bwysig yn ein taith ar hyd llwybr datganoli, ac yn newid arwyddocaol yn y ffordd y caiff ein gwasanaethau cyhoeddus eu hariannu. > “Mae gwaith mawr ar y gweill yn barod i baratoi ar gyfer y pwerau trethu hyn. Bydd trethi Cymru yn deg ac mor syml â phosib; byddant yn rhoi sefydlogrwydd a sicrwydd i drethdalwyr ac yn hybu twf a swyddi. Mae ein cynigion wedi’u cynllunio i wella effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd ac, yn bwysicaf oll, i adlewyrchu anghenion a blaenoriaethau Cymru.” Bydd datganoli pwerau trethu yn golygu y bydd gostyngiad cyfatebol yng ngrant bloc Cymru, a bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn tynnu sylw at bwysigrwydd sicrhau fframwaith cyllidol teg i Gymru. Bydd yn dweud:  > “Rwyf eisoes yn trafod â Phrif Ysgrifennydd y Trysorlys fel bod modd cael fframwaith cyllido a fydd yn sicrhau na fydd Cymru ar ei cholled. > “Byddaf hefyd yn gofyn am eglurhad manwl ynglŷn â’r modd y bydd llawr cyllido yn gweithio – mater sy’n cael ei godi’n rheolaidd gan Aelodau ar draws Siambr y Cynulliad. Bydd fframwaith cyllidol synhwyrol yn paratoi’r ffordd ar gyfer cyflwyno cyfraddau treth incwm Cymreig \- penderfyniad a ddylai barhau i fod yn gyfrifoldeb i’r Cynulliad.“Bydd datganoli trethi yn rhoi’r cyfle i Gymru edrych ar ei chyllid mewn modd mwy cyfannol, integredig a hirdymor. Bydd yn gyfle i gynnwys pobl mewn penderfyniadau am lefelau a graddau’r broses o godi refeniw, ac yn gyfle hefyd iddynt gyfrannu at benderfyniadau ynghylch sut y dylid gwario’r arian.”

From 2018, Wales will raise its own money to spend on public services for the first time in almost 800 years when stamp duty land tax and landfill tax are devolved.   As part of the Welsh Government’s legislative programme for the year ahead, two Bills – Land Transaction Tax (LTT) and Landfill Disposals Tax (LDT) – will be introduced to realise the full potential of these devolved taxes. In his first statement to the National Assembly about fiscal devolution, the Cabinet Secretary will set out the next steps in the devolution of tax powers. These include: * Publishing a draft of the Land Transaction Tax and Anti\-avoidance of Devolved Taxes Bill ahead of its introduction in the autumn; * Early publication of a technical consultation about the additional rate on second homes for Land Transaction Tax, as part of a commitment to wide engagement about key policy areas for both Land Transaction Tax and Landfill Disposals Tax over the coming months; * Leading negotiations with the UK Treasury to deliver a fair fiscal framework for Wales; * Taking forward the establishment of the Welsh Revenue Authority, including the appointment of a chair over the coming months. Mark Drakeford will say: > “When stamp duty land tax and landfill tax are devolved to Wales in 2018, the Welsh Government will raise its own money to spend on public services for the first time in almost 800 years.   > “This marks an important step in our devolution journey and a significant change in the way our public services are funded. > “A huge amount of work is already underway to prepare for these tax powers.  Welsh taxes will be fair, as simple as possible, provide stability and certainty to taxpayers and support jobs and growth.  Our proposals are designed to improve efficiency and effectiveness and most importantly reflect Welsh needs and priorities.” The devolution of tax powers means there will be an equivalent reduction in the Welsh block grant and the Cabinet Secretary will highlight the importance of securing a fair fiscal framework for Wales.   He will say:  > “I am already negotiating with the Chief Secretary to the Treasury on a fiscal framework to ensure Wales does not lose out. > “I will also be seeking detailed clarification about the operation of a funding floor – a matter which is raised regularly by Members across the Assembly Chamber.  A sensible fiscal framework will pave the way to the introduction of Welsh rates of income tax – a decision that should continue to rest with the National Assembly. > “The devolution of taxes will provide Wales with the opportunity to take a more rounded, integrated, and long\-term view of its finances. “It will provide an opportunity to involve people in decisions about the levels and extent of raising revenue and about the decisions about how that money is spent.”

Translate the text from English to Welsh.

Speaking ahead of the UK Budget this Wednesday, the Minister for Finance and Local Government, Rebecca Evans, said: > “The priority for the Chancellor must be making the critical investment required for public services on which we all rely. This includes increased funding for pay and public sector pensions costs.  We have taken difficult decisions in Wales to prioritise funding for the services that matter the most to people.  In contrast, based on the UK Government’s current spending plans they intend to cut funding for the NHS in England in real terms next year. > > “The decision not to increase funding for public services in the Autumn Statement has meant that hospitals, schools and other vital public services have been exposed to huge pressures, impacting severely on the future sustainability of those services. This must be reversed. > > “The cost of living crisis has not gone away. After a decade of welfare reforms, the social security safety net is no longer adequate. The UK Government should heed the long\-standing calls of the Joseph Rowntree Foundation and Trussell Trust and urgently implement an Essentials Guarantee. This would mean that the Universal Credit standard allowance would be set at a level that ensures people are able to meet their essential costs. > > “Despite the Chancellor claiming last year’s Budget was  ‘a Budget for growth’ the economy is now smaller than it was this time last year. Urgent efforts are needed to provide the conditions to boost productivity and create an environment for investment to support living standards and public services. > > “In a unique step last week, all parties in the Senedd came together to table a motion unanimously calling on the UK Government for greater budgetary flexibilities. Next year (2024\-25\) our borrowing and reserve limits will be worth almost a quarter (23%) less in real terms than when they were introduced in 2018\-19\. These flexibilities would support greater investment, including through the pipeline of projects we have ready to mobilise through our Wales Infrastructure Investment Strategy.

Wrth siarad cyn cyhoeddi Cyllideb y DU ddydd Mercher yma, dywedodd y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol, Rebecca Evans: > "Rhaid i'r Canghellor flaenoriaethu gwneud y buddsoddiad hollbwysig sydd ei angen ar y gwasanaethau cyhoeddus yr ydym i gyd yn dibynnu arnynt. Mae hyn yn cynnwys mwy o gyllid ar gyfer costau cyflog a phensiynau sector cyhoeddus. Rydym wedi gwneud penderfyniadau anodd yng Nghymru i flaenoriaethu cyllid ar gyfer y gwasanaethau sydd bwysicaf i bobl. Mewn cyferbyniad, yn seiliedig ar gynlluniau gwario presennol Llywodraeth y DU, ei bwriad yw cwtogi cyllid ar gyfer Gwasanaeth Iechyd Gwladol (GIG) Lloegr mewn termau real y flwyddyn nesaf. > > "Mae'r penderfyniad i beidio â chynyddu cyllid ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus yn Natganiad yr Hydref wedi golygu bod ysbytai, ysgolion a gwasanaethau cyhoeddus hanfodol eraill wedi wynebu pwysau anferth, gan effeithio'n ddifrifol ar gynaliadwyedd y gwasanaethau hynny ar gyfer y dyfodol. Rhaid gwrthdroi hyn. > > "Nid yw’r argyfwng costau byw wedi diflannu. Ar ôl degawd o ddiwygiadau lles, nid yw rhwyd ddiogelwch nawdd cymdeithasol bellach yn ddigonol. Dylai Llywodraeth y DU wrando ar alwadau a wnaed ers tro gan Sefydliad Joseph Rowntree ac Ymddiriedolaeth Trussell a rhoi Gwarant Hanfodion ar waith ar frys. Byddai hyn yn golygu y byddai lwfans safonol Credyd Cynhwysol yn cael ei osod ar lefel sy'n sicrhau bod pobl yn gallu talu eu costau hanfodol." > > "Er i’r Canghellor honni bod Cyllideb y llynedd yn ‘Gyllideb ar gyfer twf’, mae’r economi bellach yn llai nag a oedd yr adeg hon y llynedd. Mae angen ymdrechion brys i ddarparu'r amodau i roi hwb i gynhyrchiant a chreu amgylchedd ar gyfer buddsoddi i gefnogi safonau byw a gwasanaethau cyhoeddus. > > "Mewn cam unigryw yr wythnos ddiwethaf, daeth pob plaid yn y Senedd ynghyd i gyflwyno cynnig yn galw yn unfrydol ar Lywodraeth y DU i ddarparu mwy o hyblygrwydd cyllidebol. Y flwyddyn nesaf (2024\-25\) bydd ein terfynau benthyca a chronfeydd wrth gefn werth bron i chwarter (23%) yn llai mewn termau real na phan gawsant eu cyflwyno yn 2018\-19\. Byddai'r hyblygrwydd hwn yn cefnogi mwy o fuddsoddiad, gan gynnwys drwy'r llif o brosiectau sydd gennym yn barod i'w rhoi ar waith drwy ein Strategaeth Buddsoddi yn Seilwaith Cymru.

Translate the text from English to Welsh.

A White Paper setting out the Welsh Government’s proposals for legislation on organ and tissue donation was published on 7 November 2011 for a 12 week consultation, which ended on 31 January 2012\.  We received an excellent response to the consultation, with 1,234 replies received before the deadline.   Today, I am publishing a summary of the responses. The White Paper took forward a manifesto commitment to introduce legislation on a soft opt\-out system for organ donation.  A soft opt\-out system means unless a person has opted out of being a donor, they would be assumed to have no objection to their organs being considered for donation if they died in circumstances in which donation was a possibility.  In a soft opt\-out system, the deceased’s family would be involved in the decision making process around donation.  Evidence suggests changing to this system could increase the number of organ donations by up to 25 per cent.   Building upon a previous consultation of 2008\-9 which showed considerable support in Wales for such a change in the law, the White Paper posed questions relating to how the arrangements should work and did not explicitly invite respondents to state whether they supported the proposals.  However, 91% (1,124\) of the responses we received did indicate an overall view, with 52% (646\) of respondents supporting the proposals and 39% (478\) opposed.   The analysis report goes on to show what people said in response to the questions we asked in the White Paper, including the role of the family, how “living in Wales” should be determined and the age from which the new arrangements should apply.   We will be giving very careful consideration to the comments as we develop the draft Bill, which we intend to publish for consultation before the summer recess. ### Documents * #### Proposals for Legislation on Organ and Tissue Donation: Consultation – Summary of responses, file type: pdf, file size: 200 KB 200 KB

Ar 7 Tachwedd 2011, cafodd Papur Gwyn, a oedd yn nodi cynigion Llywodraeth Cymru ar gyfer deddfwriaeth ynghylch rhoi organau a meinweoedd, ei gyhoeddi at ddibenion ymgynghoriad 12 wythnos a ddaeth i ben ar 31 Ionawr 2012\. Cawsom ymateb rhagorol i’r ymgynghoriad hwn, a daeth 1,234 o ymatebion i law cyn y dyddiad cau.   Heddiw, rwyf yn cyhoeddi crynodeb o’r ymatebion hynny. Roedd y Papur Gwyn yn deillio o’r ymrwymiad yn ein maniffesto i gyflwyno deddfwriaeth i roi ar waith system feddal o optio allan ar gyfer roi organau. O dan system feddal o optio allan, os nad yw person yn dewis peidio â bod yn rhoddwr, tybir nad oes ganddo unrhyw wrthwynebiad i’w organau gael eu hystyried ar gyfer eu rhoi, hynny yw pe bai’n marw o dan amgylchiadau sy’n golygu bod rhoi organau’n bosibilrwydd. Byddai’r system hon yn caniatáu i deulu’r person marw fod yn rhan o’r broses benderfynu ar roi organau a meinweoedd. Mae’r dystiolaeth yn awgrymu gallai newid y system arwain at gynnydd o hyd at 25% yn nifer y rhoddwyr organau.   Roedd ymgynghoriad blaenorol, a gynhaliwyd yn 2008\-9, wedi dangos bod llawer o bobl yng Nghymru yn cefnogi newid o’r fath yn y gyfraith. Gan adeiladu ar yr ymgynghoriad hwnnw, roedd y Papur Gwyn yn gofyn cwestiynau am sut y gellid gweithredu’r trefniadau. Nid oedd yn gofyn yn benodol i’r ymatebwyr nodi a oeddent yn cefnogi’r cynigion ai peidio. Fodd bynnag, roedd 91% (1,124\) o’r ymatebion a ddaeth i law yn mynegi safbwynt cyffredinol, gyda 52% (646\) o’r ymatebwyr yn cefnogi’r cynigion a 39% (478\) yn eu gwrthwynebu.   Mae’r adroddiad dadansoddi yn mynd yn ei flaen i ddangos beth oedd ymateb pobl i’r cwestiynau yn y Papur Gwyn, gan gynnwys cwestiynau ynghylch rôl y teulu, sut y dylid diffinio “byw yng Nghymru” a’r oedran sy’n gymwys cyn bod y trefniadau’n berthnasol.  Byddwn yn ystyried y sylwadau’n ofalus iawn wrth inni fynd ati i ddatblygu’r Bil drafft. Fe’i cyhoeddir at ddibenion ymgynghori cyn y toriad ar gyfer yr haf. ### Dogfennau * #### Cynigion ar gyfer Deddfwriaeth ar Roi Organau a Meinweoedd: Ymgynghoriad – Crynodeb, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 200 KB 200 KB

Translate the text from Welsh to English.

Ers y refferendwm y llynedd ar aelodaeth y Deyrnas Unedig o'r Undeb Ewropeaidd, rydym wedi bod yn adolygu sut rydym yn cefnogi economi Cymru, gan gynnwys edrych ar sut y gallwn ddefnyddio ein gwariant caffael blynyddol sy'n werth £6 biliwn i sbarduno twf economaidd cynaliadwy yng Nghymru. Mae gwasanaethau cyhoeddus yn gweithredu mewn cyfnod o bwysau nas gwelwyd ei debyg o'r blaen. Mae hyn yn cynnwys pwysau ariannol o ganlyniad i fesurau cyni parhaus Llywodraeth y DU. Rydym yn gweithio mewn amgylchedd lle mae cystadleuaeth frwd rhwng sefydliadau caffael eraill y sector cyhoeddus o bob cwr o'r DU sy'n cystadlu am arian sector cyhoeddus Cymru er nad ydynt yn rhannu ein gwerthoedd. Rydym wedi cymryd camau sylweddol i newid y drefn gaffael yng Nghymru ac i wella safonau ar hyd y gadwyn gyflenwi. Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi cyflwyno'r Cod Ymarfer ar gyfer Cyflogaeth Foesegol mewn Cadwyni Cyflenwi yng Nghymru i wella llesiant gweithwyr yng nghadwyni cyflenwi’r sector cyhoeddus yng Nghymru ac ar draws y byd. Rydym hefyd wedi sefydlu Bwrdd Gwaith Teg. Tasg gyntaf y Bwrdd hwn fydd archwilio sut y gall Llywodraeth Cymru wneud mwy i sicrhau bod gwariant cyhoeddus ac arferion caffael yng Nghymru yn arwain at ganlyniadau gwaith teg. Heddiw, rwy'n amlinellu cynlluniau i addasu rôl Gwasanaeth Caffael Cenedlaethol Cymru a sefydliad Gwerth Cymru o fewn Llywodraeth Cymru. Bydd hyn yn cael ei roi ar waith ar y cyd â phartneriaid Llywodraeth Cymru yn y sector cyhoeddus.   Ers ei sefydlu yn 2013, mae'r Gwasanaeth Caffael Cenedlaethol wedi cyfrannu'n sylweddol at greu proffesiwn a threfn gaffael effeithiol ar draws y sector cyhoeddus yng Nghymru.   Mae wedi llunio 56 fframwaith, ac mae 662 o gyflenwyr wedi cael lle ar y fframweithiau hynny, gyda bron 40% ohonynt yn fusnesau bach a chanolig o Gymru. Mae cael dulliau gweithredu cyson dan ofal y Gwasanaeth wedi ei gwneud yn haws i gyflenwyr llai fanteisio ar gyfleoedd i ennill contract.  Caiff bron £100m ei wario ar gyflenwyr o Gymru drwy fframweithiau'r Gwasanaeth.   Mae Gwerth Cymru hefyd wedi ymestyn ei gapasiti a'i allu. Mae Datganiad Polisi Caffael Cymru, a ddatblygwyd gan Gwerth Cymru, wedi helpu i sicrhau buddsoddiad pellach yn economi Cymru. Mae ei bolisïau caffael arloesol wedi arwain at gynnydd yng nghyfran y gwariant caffael cyhoeddus a enillwyd gan fusnesau o Gymru, a hynny o 34% i 50%.   Bydd sawl her yn wynebu Cymru wrth ymadael â'r Undeb Ewropeaidd, ond bydd yn arwain at gyfleoedd hefyd – yn arbennig felly o ran caffael. Bydd addasu'r Gwasanaeth Caffael Cenedlaethol a Gwerth Cymru yn ein galluogi i fanteisio ar unrhyw newidiadau i reolau caffael ar ôl inni ymadael â'r Undeb Ewropeaidd. Y cam nesaf fydd datblygu cynllun clir ar gyfer gwariant caffael dros y blynyddoedd nesaf yng Nghymru fel y gellir defnyddio buddsoddiadau caffael i ddatblygu'r amodau cywir i gefnogi swyddi a thwf cynaliadwy, arferion cyflogaeth moesegol, a gwerth cymdeithasol, yn ogystal â helpu i wella gwydnwch busnesau lleol a'u cymunedau. Heblaw hynny, bydd y cynllun hefyd yn helpu i sicrhau y bydd y budd economaidd sy'n deillio o'n gwariant caffael yn y sector cyhoeddus yn aros yng Nghymru.   Byddaf yn cydweithio ag Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a'r Seilwaith i gryfhau ein cefnogaeth ar gyfer busnesau yng Nghymru fel eu bod yn gallu manteisio i'r eithaf ar eu cyfran o wariant caffael cyhoeddus Cymru. Byddwn hefyd yn ceisio gwella ein gweithdrefnau fel bod rhagor o Fusnesau Bach a Chanolig Cymru yn gallu ennill contractau (haen un). Yn ogystal â hyn, byddwn yn gweithio gyda busnesau i ystyried pob opsiwn posibl o ran datblygu cadwyni cyflenwi lleol ac i lenwi unrhyw fylchau cyflenwi ledled y wlad, fel bod busnesau Cymru mewn lle da i gystadlu a gwneud cais am gontractau'r sector cyhoeddus yma yng Nghymru a thu hwnt. Byddwn hefyd yn edrych ar sut y gallwn sicrhau bod buddsoddiadau mewn seilwaith yn cyd\-fynd â'n rhaglenni cyllid datblygu rhanbarthol er mwyn sicrhau eu bod yn cael yr effaith fwyaf posibl ac yn hybu twf economaidd a ffyniant cynhwysol ledled Cymru. Byddaf yn rhannu'r wybodaeth ddiweddaraf am y gwaith hwn yn gyson gydag Aelodau'r Cynulliad.

Following last year’s referendum about the UK’s membership of European Union, we have been reviewing how we support the Welsh economy, including how we can use our £6bn annual public procurement spend to drive sustainable economic growth in Wales. Public services are operating at a time of unprecedented pressures, including financial pressures as a result of the UK Government’s ongoing pursuit of austerity. We are working in a climate of intense competition from other public sector procurement organisations across the UK who are competing for the Welsh public sector pound but do not share our values. We have taken significant steps to change procurement in Wales and to drive up standards throughout the supply chain. In the last year we have introduced the Code of Practice for Ethical Employment in Supply Chains in Wales to improve the wellbeing of workers involved in public sector supply chains in Wales and across the world. And we have set up a Fair Work Board which, as its first task, will explore how the Welsh Government can further leverage fair work outcomes from public spending and procurement practice in Wales. I am today setting out plans to refocus the role of the National Procurement Service for Wales (NPS) and the Value Wales organisation within the Welsh Government. This will be taken forward in collaboration with the Welsh Government’s public sector partners.   Since its establishment in 2013, the National Procurement Service has made a considerable contribution to the creation of an effective procurement profession and procurement regime across the public sector in Wales.   It has delivered 56 frameworks and 662 suppliers have won places on those frameworks – almost 40% are Welsh SMEs. Standardised approaches operated by the NPS have made it easier for smaller suppliers to access contract opportunities. The total spend going to Welsh suppliers through the NPS frameworks is almost £100m.   Value Wales has also improved its capacity and capability. The Wales Procurement Policy Statement, which was developed by Value Wales, has helped to secure further investment in the Welsh economy and its innovative procurement policies have seen the proportion of public procurement expenditure won by businesses in Wales increase from 34% to 50%.   Leaving the European Union presents Wales with many challenges but also with opportunities – particularly in the field of procurement. Refocusing NPS and Value Wales will allow us to take advantage of any changes in procurement rules which will follow Brexit. The next step will be to develop a clear plan of future years’ procurement spend in Wales so procurement investments can be used to develop the right conditions to support sustainable jobs and growth; ethical employment practices and social value and can help to improve the resilience of local businesses and their communities. Furthermore, this will help to ensure the economic benefits from our public sector procurement spend remain in Wales. I will work with my colleague the Cabinet Secretary for the Economy and Infrastructure to strengthen our support for businesses in Wales to enable them to maximise their share of Welsh public procurement expenditure and look to improve our processes to allow more Welsh SMEs to win (tier one) contracts. We will also work with businesses to explore all possible options to develop local supply chains and to fill any supply voids across Wales so that Welsh businesses are well\-placed to compete and bid for public sector contracts here in Wales and further afield. And we will explore how we can best align infrastructure investment with our regional development funding programmes to maximise their impact and promote inclusive economic growth and prosperity across Wales. I will keep Assembly Members updated about this work.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r ardal, i’r gorllewin o Sea Bridge Road, wedi ei nodi fel ardal o flaenoriaeth yng nghynllun Atal Sŵn Llywodraeth Cymru.   Er mwyn tarfu cyn lleied â phosib ar y cyhoedd sy’n teithio, gan sicrhau diogelwch ar yr un pryd, bydd system rheoli traffig ar ffurf ffordd ddeuol gul yn cael ei threfnu yn ogystal â therfyn amser dros dro o 40 mya.  Mae hyn yn cadarnhau ymrwymiad Llywodraeth Cymru i beidio â gwneud unrhyw waith cynnal a chadw yn ystod y dydd sy’n golygu cau ffyrdd yr A55 rhwng Cyffordd 11 a’r ffin â Lloegr tan o leiaf  Medi 2018\.   Bydd gwaith yn cael ei wneud 7 niwrnod yr wythnos i sicrhau bod y cynllun yn cael ei gwblhau cyn gynted â phosib cyn cyfnod y Pasg.     Meddai Ken Skates, yr Ysgrifennydd Trafnidiaeth: > “Cyhoeddais y llynedd bod y gwaith pwysig hwn i fynd ymlaen, a bellach mae popeth yn barod er mwyn iddo ddechrau.   > > “Mae’n cael ei gynnal yn ystod y gaeaf, sef y cyfnod tawelaf ar yr A55, er mwyn tarfu cyn lleied â phosib.  Mae system ffordd ddeuol gul yn dangos ein bod wedi ymrwymo i beidio â gwneud unrhyw waith cynnal a chadw yn ystod y dydd sy’n golygu cau ffyrdd ar yr A55 ar y rhan benodol hon, tan o leiaf Medi eleni.   > > “Mae lefelau sŵn yn fater difrifol, ac rwy’n falch bod camau’n cael eu cymryd i fynd i’r afael â hyn yn ardal Abergele.” Mae bwriad i gadw y system ffordd ddeuol gul tan Mawrth 12 rhwng Cyffordd 24 a 23 i’r gorllewin.  Mae’r manylion llawn, gan gynnwys manylion y gwaith dros dro ar wefan Traffig Cymru (dolen allanol).

The area, to the west of Sea Bridge Road, has been identified as a priority area in the Welsh Government’s Noise Action plan.   In order to minimise any disruption to the travelling public to the absolute minimum, while maintaining safety, a narrow dual lane traffic management system will be in place along with a temporary 40 mph speed limit.  This reinforces the Welsh Government’s commitment of no routine daytime work involving lane closures on the A55 between J11 and the English border until at least September 2018\.   Work will also take place 7 days a week to ensure the scheme is completed as quickly as possible before the Easter period. Transport Secretary Ken Skates said: > “I announced the go\-ahead for this important work last year, and now everything is in place for it to begin. > > “It’s being carried out during the winter, which is the quietest time on the A55, in order to keep any possible disruption to the absolute minimum.  A narrow dual lane system shows we are committed to no routine daytime work involving lane closures on the A55 on this particular stretch until at least September this year. > > “Noise levels are a serious issue, and I am pleased this is now being addressed in the Abergele area.” The dual narrow\-lane system is scheduled to be in place until March 12 between J24 and J23 westbound.  Full details, including details of overnight works are on the Traffic Wales website (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Bydd yn gwneud araith bwysig yng nghynhadledd ac arddangosfa Ocean Energy Europe yng Nghanolfan Gynadledda Ryngwladol Caeredin, lle bydd gan Lywodraeth Cymru stondin fasnach a bydd 16 o gwmnïau o Gymru yn cael eu cynrychioli. Ocean Energy Europe yw un o'r digwyddiadau pwysicaf yng nghalendr ynni'r môr yn Ewrop, ac mae'n gyfle i gwmnïau godi eu proffil a rhwydweithio gyda'r bobl sy'n gwneud penderfyniadau allweddol, buddsoddwyr, ac entrepreneuriaid dylanwadol yn y sector. Dywedodd yr Ysgrifennydd Cyllid: > “Rydyn ni'n gweithio'n ddiflino i sicrhau bod Cymru yn un o'r arweinwyr ym maes ynni'r môr, gyda'r ynni sy'n cael ei gynhyrchu gan y tonnau a'r llanw yn rhan bwysig o’n huchelgais i greu economi carbon isel. > > “Ein nod ydy cynhyrchu 70% o ynni Cymru o ffynonellau adnewyddadwy erbyn 2030\. Mae'r sector ynni morol yn gallu chwarae rôl sylweddol yn ein hymdrechion i fwrw'r targed hwn, a bydd hyn yn cyd\-fynd yn agos gyda Chynllun Morol Cenedlaethol cyntaf Cymru. > > “Dros y 18 mis diwethaf, mae'r UE a Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi mewn nifer o brosiectau ynni morol, gan gynnwys  gwaith caniatâd Morlais, Ardaloedd Prawf Ynni'r Môr yn Sir Benfro, Bombora Wavepower a Marine Power Systems, yn ogystal â pharhau i gefnogi Ynni Môr Cymru. > > “Mae hyn i gyd yn creu seiliau cadarn i'n huchelgais i sicrhau diwydiant ffyniannus sy'n dod â swyddi sy'n talu'n dda a chyfleoedd busnes. Rydyn ni'n awyddus i barhau i ddenu datblygwyr o bob rhan o'r byd i fanteisio ar y cyfleoedd sy'n cael eu cynnig gan ddyfroedd Cymru.” Bydd yr Ysgrifennydd Cyllid yn gwneud ei araith bwysig am 9am ym mhrif awditoriwm Canolfan Gynadledda Ryngwladol Caeredin.

He will deliver the keynote speech at the Ocean Energy Europe conference and exhibition at the Edinburgh International Conference Centre, where the Welsh Government will host a trade stand and 16 Welsh companies will be represented. Ocean Energy Europe is one of the most important events on Europe’s ocean energy calendar, providing companies with the opportunity to raise their profile and network with key decision\-makers, investors and influential entrepreneurs in the sector. The Finance Secretary said: > “We are striving to make Wales a leading player in the marine energy field with energy generated from waves and the tide playing an important role in our ambitions for a low\-carbon economy. > > “Our aim is to generate 70% of our energy from renewable sources by 2030\. The marine energy sector can play a significant role in helping Wales achieve this target and will be closely aligned with Wales' First National Marine Plan. > > “Over the last 18 months, the EU and Welsh Government has invested in a number of marine energy projects, including Morlais Consent, the Marine Energy Test Area in Pembrokeshire, Bombora Wavepower and Marine Power Systems, as well as ongoing support for Marine Energy Wales. > > “All this underpins our ambition to build a thriving industry generating well\-paid jobs and business opportunities in Wales. We want to continue to attract developers from around the world to our Welsh waters.” The Finance Secretary will make his keynote speech at 9am in the main auditorium of Edinburgh International Conference Centre.

Translate the text from Welsh to English.

Mae ‘Cytundeb Mesurau Argyfwng’ wedi cael ei gymeradwyo er mwyn helpu Gwasanaethau Rheilffyrdd Trafnidiaeth Cymru i ymdopi ag effeithiau parhaus pandemig y coronafeirws. Mae’n dilyn cytundeb tymor byr cychwynnol gwerth £40m a gadarnhawyd ym mis Mawrth, gan fynd â chyfanswm y gost i uchafswm o £105m (yn amodol ar lefelau refeniw teithwyr). Mae’r defnydd o drafnidiaeth gyhoeddus oddeutu 95% yn llai nag yn ystod yr un cyfnod y llynedd, wrth i bobl ddilyn y cyngor i aros gartref ac aros yn lleol. Hefyd bydd ad\-daliadau tocynnau tymor a gofynion cadw pellter cymdeithasol yn cael effaith hefyd ar refeniw cwmnïau trenau. Yn ystod cyfyngiadau’r coronafeirws, mae Trafnidiaeth Cymru wedi helpu gweithwyr allweddol i deithio i’r gwaith a sicrhau bod gweithwyr y GIG yn gallu teithio am ddim. Yr wythnos ddiwethaf, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ganllawiau i weithredwyr a chanllawiau i’r cyhoedd ar ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus yn ddiogel. Dywedodd Lee Waters, y Dirprwy Weinidog Trafnidiaeth: > “Er mwyn achub bywydau rydyn ni wedi gofyn i bobl deithio pan mae hynny’n angenrheidiol yn unig. Mae hyn wedi bod yn hanfodol i iechyd ein cenedl ni ac mae’n gwbl briodol ein bod ni’n bwrw ymlaen yn ofalus cyn annog lefelau uwch o deithwyr ar drafnidiaeth gyhoeddus. > > > “Felly rhaid i ni weithredu i sicrhau bod gennym ni rwydwaith rheilffyrdd effeithiol yn y tymor hir. Bydd ein cyllid yn helpu ein gwasanaethau rheilffyrdd i ymdopi â’r colli refeniw anochel o ganlyniad i’r coronafeirws. > > > “Yn y tymor hir bydd hyn yn sicrhau bod modd rhoi prosiectau seilwaith allweddol ar waith, fel systemau Metro. Yn y tymor byr, bydd hefyd yn golygu bod ein rhwydwaith rheilffyrdd yn gallu parhau i alluogi teithio hanfodol a helpu gweithwyr allweddol i gyrraedd y gwaith, gan gynnwys teithio am ddim i staff y GIG. > > > “Byddwn yn parhau i weithio tuag at sefydlu’r rhwydwaith rheilffyrdd cryfaf posib yn y tymor hir, fel rhan o’n system drafnidiaeth ehangach.”

An ‘Emergency Measures Agreement’ has been approved to help Transport for Wales rail services cope with the ongoing effects of the coronavirus (COVID\-19\) pandemic. It follows an initial short\-term agreement worth £40 million which was confirmed in March, taking the total cost to a maximum of £105 million (subject to levels of passenger revenue). The use of public transport is around 95% less than the same period last year, as people have followed advice to stay home and to stay local. Season ticket refunds and social distancing requirements will also have an effect on train companies’ revenue. During coronavirus restrictions Transport for Wales has helped key workers travel to work, and ensured NHS workers can travel for free. Last week Welsh Government published guidance for operators and guidance for the public in using public transport safely. Lee Waters, Deputy Transport Minister, said: > In order to save lives we have asked that people only travel when necessary. This has been vital to the health of our nation, and it is only right that we proceed cautiously before encouraging higher levels of passenger numbers on public transport. > > > We therefore need to take action to ensure we have an effective rail network in the long\-term. Our funding will help our rail service cope with the inevitable revenue loss resulting from coronavirus. > > > In the long\-term this will ensure key infrastructure projects such as Metro systems can be delivered. More immediately, it will also mean our rail network can continue enabling essential travel and helping key workers get to work, including free travel for NHS staff. > > > We will continue to work towards achieving the strongest possible rail network in the long\-term, as part of our wider transport system.

Translate the text from Welsh to English.

Mae gwasanaethau bws yn hanfodol. Maent yn cysylltu ein cymunedau ac yn gwbl hanfodol i rai o'r bobl fwyaf difreintiedig a bregus yn ein cymunedau.  Maen nhw'n ein helpu ni i deithio i'r gwaith, i weld ein teuluoedd ac i gymryd rhan mewn gweithgareddau hamdden. Bydd y Gronfa Bontio ar gyfer Bysiau – a ddatblygwyd ar y cyd gan Awdurdodau Lleol, Llywodraeth Cymru, Trafnidiaeth Cymru a'r diwydiant yn disodli'r Cynllun Brys ar gyfer y Sector Bysiau a fydd yn dod i ben ar 24 Gorffennaf.  Bydd yn darparu cymorth ariannol ar unwaith i weithredwyr bysiau yng Nghymru fel y gall y gwasanaethau hanfodol hynny barhau Fel y cyhoeddodd y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd, Lee Waters, ddydd Mawrth 23 Mai, mae Llywodraeth Cymru yn sicrhau bod £46m ar gael o gyllidebau bysiau i gefnogi trefniadau’r Cynllun Brys ar gyfer y Sector Bysiau a'r Gronfa Bontio ar gyfer Bysiau dros y flwyddyn ariannol gyfan. Bydd y cyllid hwn hefyd yn sicrhau bod modd i wasanaethau strategol TrawsCymru barhau. Dros yr ychydig fisoedd diwethaf, rydym wedi bod yn gweithio'n galed gyda'r Timau Cynllunio Rhwydwaith Rhanbarthol, a gweithredwyr, i gynllunio a phrisio rhwydwaith o wasanaethau bysiau y gellir eu darparu pan ddaw'r cyllid brys i ben. Credwn y bydd y cyllid sydd ar gael yn sicrhau y bydd y rhan fwyaf o'r gwasanaethau presennol yn cael eu diogelu ledled Cymru ac rydym wedi gofyn i'r Timau Cynllunio Rhanbarthol a TrC baratoi trosolwg o newidiadau i wasanaethau. Gallai rhai gwasanaethau newid, fodd bynnag, i adlewyrchu patrymau teithio gwahanol yn dilyn y pandemig. Bydd y gwaith hwn yn cael ei wneud yn gyflym fel bod unrhyw newidiadau posibl i'r rhwydwaith yn y dyfodol yn cael eu cyhoeddi gyda chymaint o rybudd â phosibl. Byddwn yn parhau i weithio gyda'n gilydd i ddatblygu model ariannu cynaliadwy tymor hwy sy'n pontio'r bwlch i fasnachfreinio.

Bus services are vital. They tie our communities together and are a lifeline for some of the most disadvantaged and vulnerable people in our communities.  They help us travel for work, family and leisure. The Bus Transition Fund – developed collaboratively by Local Authorities, Welsh Government, Transport for Wales and the industry will replace the Bus Emergency Scheme which comes to an end on 24 July.  It will provide immediate financial support to bus operators in Wales so that those vital services can continue As Deputy Climate Change Minister Lee Waters announced on Tuesday, May 23, the Welsh Government is making £46m available from bus budgets to support BES and the Bus Transition Fund arrangements for the whole financial year. This funding will also keep the strategic TrawsCymru services running. Over the last few months, we’ve been working hard with the Regional Network Planning Teams, and operators, to plan and cost a network of bus services which can be delivered when the emergency funding ends. We believe the funding available will ensure that the majority of the current services will be protected across Wales and we have asked the Regional Planning Teams and TfW to prepare an overview of changes to services. Although some services may change to reflect different travel patterns following the pandemic. This work will be done at pace so that any potential future network changes are communicated with as much notice as possible. We will continue to work together to develop a longer\-term sustainable funding model that bridges the gap to franchising.

Translate the text from English to Welsh.

On 11 February 2020, the Minister for International Relations and Welsh Language made an oral statement: Consultation on national policy on Welsh language transmission in families (external link).

Ar 11 Chwefror 2020, gwnaeth Gweinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol datganiad llafar: Ymgynghoriad ar bolisi cenedlaethol ar drosglwyddo'r Gymraeg mewn teuluoedd (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

Betsi Cadwaladr University Health Board plan for the new unit to replace the Ablett Unit at Ysbyty Glan Clwyd and the Older People’s Mental Health inpatient facility at Bryn Hesketh. Health Minister Eluned Morgan has approved the health board’s outline business case to develop plans. A full business case will now be submitted by the health board which will be subject to further scrutiny and if agreed, the project could commence in 2024\. The plans include a 14\-bed older persons mental health ward with en\-suite facilities, recreational spaces and improved observation and a 13\-bed dementia care assessment unit with an end\-of\-life bedroom. This will include provision for families and carers to stay with their loved ones overnight, a secure courtyard, en\-suite facilities to all bedrooms, recreational and therapy spaces and improved visibility. There will also be two purpose\-built 16\-bed adult wards with a de\-stimulation area on each ward, which will provide a safe nursing environment for high acuity patients. An assessment suite to enable suitable patients to be moved from the Emergency Department in a timely manner is included as is more outdoor and therapeutic space and better staff and family facilities. Speaking on World Mental Health Day, Health Minister Eluned Morgan said: > It is vital that there are fit\-for\-purpose mental health facilities across Wales that will deliver high quality care for people who need urgent help during crises. > > > These new plans will help to improve the working environment for staff, reduce maintenance costs and provide patients and their families with the dignity and space they need to recover. > > > Betsi Cadwaladr University Health Board is subject to considerable scrutiny for mental health after being placed in Targeted Intervention by the Welsh Government. I am therefore pleased to see ambitious and much needed plans such as these move one step closer. Deputy Minister for Mental Health and Wellbeing Lynne Neagle said: > I regularly meet with representatives from Betsi Cadwaladr University Health Board to discuss their progress in improving mental health services across north Wales and I am pleased to see they are making plans to upgrade their services and enhance the patient experience. > > > New facilities such as these will help the health board build on the progress they have made by creating capacity for the future and allowing staff to deliver the best possible care for their patients. Teresa Owen, Executive Director responsible for BCUHB’s Mental Health and Learning Disabilities Division, said: > This news will be welcomed by the many patients, carers, staff and partner organisations who have helped to shape these ambitious proposals. It represents a significant step forward in our improvement journey, as we work towards delivering a mental health unit at Glan Clwyd Hospital that is fit\-for\-purpose, enabling our hard\-working staff to deliver the very best care that our patients deserve. > > > Work will now begin in earnest to complete a detailed and fully costed full business case. We look forward to sharing our proposals with Welsh Government and the many other stakeholders with an interest in this much\-needed development.

Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr (BIPBC) yn bwriadu defnyddio’r uned newydd yn lle Uned Ablett yn Ysbyty Glan Clwyd a’r cyfleuster iechyd meddwl pobl hŷn, i gleifion mewnol, ym Mryn Hesketh. Mae’r Gweinidog Iechyd, Eluned Morgan, wedi cymeradwyo achos busnes amlinellol y bwrdd iechyd i ddatblygu’r cynlluniau. Bydd y bwrdd iechyd yn cyflwyno achos busnes llawn yn awr a fydd yn destun gwaith craffu pellach, ac, os bydd yn cael ei gymeradwyo, gallai’r prosiect ddechrau yn 2024\. Mae’r cynlluniau’n cynnwys ward iechyd meddwl pobl hŷn â 14 gwely a chyfleusterau en\-suite, mannau hamdden a threfniadau arsylwi gwell, yn ogystal ag uned asesu gofal dementia â 13 gwely ac ystafell wely diwedd oes. Bydd hyn yn cynnwys darpariaeth fel y gall teuluoedd a gofalwyr aros gyda’u hanwyliaid dros nos, iard ddiogel, cyfleusterau en\-suite i bob ystafell wely, mannau hamdden a therapi, a sicrhau bod modd gweld y cleifion yn haws. Bydd yna hefyd ddwy ward oedolion bwrpasol ag 16 gwely ac ardal ymdawelu ar bob un, a fydd yn darparu amgylchedd nyrsio diogel i gleifion sydd angen gofal dwys. Mae ardal asesu ar gyfer symud cleifion addas o’r adran achosion brys yn amserol wedi’i chynnwys, ynghyd â mwy o ofod yn yr awyr agored a mannau therapiwtig, a chyfleusterau gwell i staff a theuluoedd. Ar Ddiwrnod Iechyd Meddwl y Byd, dywedodd y Gweinidog Iechyd, Eluned Morgan: > Mae’n hanfodol cael cyfleusterau iechyd meddwl addas i’r diben ar draws Cymru a fydd yn darparu gofal o ansawdd uchel i bobl sydd angen cymorth brys mewn argyfwng. > > > Bydd y cynlluniau newydd hyn yn helpu i wella’r amgylchedd gweithio i staff, lleihau costau cynnal a chadw, a rhoi’r urddas a’r gofod sydd eu hangen ar gleifion a’u teuluoedd ar gyfer gwella. > > > Mae gwasanaethau iechyd meddwl Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr yn destun gwaith craffu sylweddol ar ôl i Lywodraeth Cymru roi’r bwrdd iechyd o dan fesurau ymyrraeth wedi’u targedu. Rwyf felly’n falch o weld cynlluniau uchelgeisiol o’r fath, y mae eu dirfawr angen, yn symud gam yn nes. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant, Lynne Neagle:  > Rwy’n cwrdd yn rheolaidd â chynrychiolwyr o Fwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr i drafod eu cynnydd o ran gwella gwasanaethau iechyd meddwl ar draws gogledd Cymru, ac rwy’n falch o weld eu bod yn gwneud cynlluniau i uwchraddio eu gwasanaethau a gwella profiad y claf. > > > Bydd cyfleusterau newydd fel y rhain yn helpu’r bwrdd iechyd i adeiladu ar y cynnydd y mae wedi’i wneud drwy greu capasiti ar gyfer y dyfodol a galluogi’r staff i ddarparu’r gofal gorau posibl i’w cleifion. Dywedodd Teresa Owen, y Cyfarwyddwr Gweithredol sy’n gyfrifol am Is\-adran Iechyd Meddwl ac Anableddau Dysgu BIPBC: > Bydd y newyddion hyn yn cael eu croesawu gan y nifer mawr o gleifion, gofalwyr, staff a sefydliadau partner sydd wedi helpu i lunio’r cynigion uchelgeisiol hyn. Dyma gam sylweddol ymlaen ar ein taith wella, wrth inni weithio tuag at ddarparu uned iechyd meddwl yn Ysbyty Glan Clwyd sy’n addas i’r diben, gan alluogi ein staff gweithgar i ddarparu’r gofal gorau un, y mae ein cleifion yn ei haeddu. > > > Bydd gwaith yn dechrau o ddifrif yn awr i gwblhau achos busnes llawn a manwl sy’n nodi’r holl gostau. Rydym yn edrych ymlaen at rannu ein cynigion â Llywodraeth Cymru a’r nifer o randdeiliaid eraill sydd â buddiant o’r datblygiad hwn, y mae ei ddirfawr angen.

Translate the text from Welsh to English.

Rwy'n croesawu cynlluniau Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili a Chyngor Caerdydd i fynd i'r afael ag achosion o ryddhau gormod o nitrogen deuocsid yn eu hardaloedd. Mae hwn yn gam hollbwysig i fynd i'r afael â lefelau o lygredd aer yng Nghymru. O ganlyniad i beidio â chydymffurfio â Chyfarwyddeb 2008/50/EC ar Ansawdd Aer Amgylchynol ac Aer Glanach ar gyfer Ewrop, llofnododd cyn Weinidog yr Amgylchedd Gyfarwyddeb gyfreithiol ym mis Chwefror 2018 yn gofyn i Gyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili a Chyngor Caerdydd gynnal astudiaethau dichonoldeb i nodi mesurau i fynd i'r afael ag achosion lle mae'r lefel yn uwch na'r terfyn cyfreithiol o nitrogen deuocsid yn eu hardaloedd cyn gynted â phosibl.  Cyflwynodd y ddau Awdurdod eu cynlluniau terfynol ar 28 Mehefin, yn unol â'r Gyfarwyddeb. Rwy'n cymeradwyo'r Awdurdodau am gadw at yr amserlenni heriol wrth gyflwyno eu cynlluniau terfynol. Mae panel adolygu arbenigol annibynnol wedi dod at ei gilydd i asesu'r cynlluniau terfynol, ac wedi rhoi cyngor i sicrhau bod y cynlluniau yn seiliedig ar dystiolaeth deg, ac yn debygol o'u cael i gydymffurfio â'r terfynau cyfreithiol cyn gynted â phosibl. Mae Cyngor Caerdydd wedi cynnig pecyn o fesurau yn cynnwys gosod technoleg lleihau allyriadau ar fysiau, mesurau lliniaru ar daxis, a mesurau ar gyfer trafnidiaeth canol trefi a theithio llesol. Derbyniodd y Gweinidogion gynllun Cyngor Caerdydd ar 31 Gorffennaf gyda nifer o amodau. Mae'n rhaid i'r Awdurdod fireinio'r achos ar gyfer eu hopsiwn a ffefrir, ac mae'n rhaid canolbwyntio ar sicrhau'r gofyniad cyfreithiol gan ddangos pam bod mesurau ategol ychwanegol yn hanfodol i sicrhau cydymffurfio â'r terfynau cyfreithiol ar hyd Stryd y Castell. Mae'n rhaid i'r Awdurdod gynnal gwaith modelu pellach hefyd i asesu y posibilrwydd o gynnal Parth Aer Glân er mwyn cadw at y terfynau. Mae Cyngor Caerdydd wedi cymryd 3 mis i wneud gwaith ychwanegol i wella eu cynllun terfynol a chyflwyno tystiolaeth gadarn mai y pecyn o fesurau a nodwyd ganddynt yw'r ffordd fwyaf tebygol o sicrhau eu bod yn cydymffurfio cyn gynted â phosibl. Mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili wedi nodi mai tynnu 23 o anheddau i lawr yn Woodside Terrace, Hafod yr Ynys yw yr opsiwn mwyaf tebygol o leihau lefelau nitrogen deuocsid i lefel sy'n is na'r lefelau cyfreithiol cyn gynted â phosibl. Nid yw Gweinidogion wedi gallu derbyn cynllun terfynol Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili ar ei ffurf bresennol. Nid oedd modd inni dderbyn bod cynllun yr Awdurdod wedi bodloni gofynion y Gyfarwyddeb a gyhoeddwyd yn 2018, gan nad oes digon o hyder y gallai'r opsiwn a ffefrir gyflawni'r gofyniad cyfreithiol. Fodd bynnag, mae'r asesiad a gwblhawyd hyd yma ar dynnu'r anheddau i lawr yn dangos mai dyma'r opsiwn sy'n fwyaf tebygol o sicrhau'r gofyniad cyfreithiol a sicrhau bod y cyhoedd yn dod i lai o gysylltiad â'r nwy cyn gynted â phosibl. Rwyf wedi rhoi cyfarwyddyd i'r Awdurdod fynd ymlaen gyda'r mesur hwn tra'n cynnal asesiadau pellach, i sicrhau y bydd gan bobl hyder bod modd cadw at y terfynau a ganiateir. Llofnodwyd Cyfarwyddebau cyfreithiol newydd i Gyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili a Chyngor Caerdydd o'r enw  Cyfarwyddyd Ansawdd Aer Deddf yr Amgylchedd 1995 (Astudiaeth Ddichonoldeb i Gydymffurfio â Lefelau Nitrogen Deuocsid) 2019'.  Mae'r Cyfarwyddebau hyn yn ei gwneud yn ofynnol i Awdurdodau gynnal gweithgareddau penodol eraill i wella eu cynlluniau a gwneud achos cryfach dros yr opsiynau a ffefrir ganddynt. O ystyried yr angen ar fyrder i fynd i'r afael â gormod o nitrogen deuocsid ar Hafod yr Ynys a Stryd y Castell, bydd y gwaith yn dechrau bellach yn y ddau Awdurdod. Mae Llywodraeth Cymru wedi sefydlu Cronfa Aer Glân gwerth £20 miliwn sy'n caniatáu i Awdurdodau Lleol wneud cais am arian i gynnal proses o weithredu'r mesurau i wella ansawdd yr aer. Byddwn yn talu costau y mesurau y cytunwyd arnynt, gan gynnwys costau yr asesiad pellach fydd ei angen. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i wella ansawdd yr aer yng Nghymru, ond mae'n amlwg ein bod yn wynebu heriau sylweddol wrth wneud hynny. Mae'n bwysig iawn ein bod yn gweithredu i leihau lefelau nitrogen deuocsid i lefel is na'r terfynau cyfreithiol cyn gynted â phosibl, i ddiogelu iechyd y cyhoedd a'r amgylchedd naturiol. Mae'r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er gwybodaeth i'r Aelodau. Os bydd yr Aelodau am imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddaf yn fwy na pharod i wneud hynny.

I welcome the plans of Caerphilly County Borough Council and Cardiff Council to address nitrogen dioxide exceedances in their areas. This is a crucial step in addressing levels of air pollution in Wales. As a result of non\-compliance with Directive 2008/50/EC on Ambient Air Quality and Cleaner Air for Europe, the former Minister for Environment signed a legal Direction in February 2018 requiring Caerphilly County Borough Council and Cardiff Council to undertake feasibility studies to identify measures to address exceedances of nitrogen dioxide limit values in their areas in the soonest time possible.   Both Authorities submitted their final plans on 28 June, in accordance with the Direction. I commend the Authorities for meeting the challenging timescales in delivering their final plans. An independent expert review panel has convened to assess the final plans and has provided advice to ensure the plans are based on sound evidence and are likely to achieve compliance with legal limits in the soonest possible time. Cardiff Council has proposed a package of measures comprising retrofitting of emissions abatement technology to buses, taxi mitigation measures, and city centre transport and active travel measures. Ministers accepted Cardiff Council’s plan on 31 July with a number of caveats. The Authority must refine the case for their preferred option which must be focused on achieving the legal requirement and must demonstrate why any additional complementary measures are essential to ensure compliance with the legal limits along Castle Street. The Authority must also undertake further modelling to better assess the potential of a charging Clean Air Zone to achieve limit values. Cardiff Council have up to 3 months to undertake additional work to improve their final plan and present robust evidence their identified package of measures is the route most likely to achieve compliance in the soonest time possible. Caerphilly Council Borough Council has identified the demolition of 23 dwellings at Woodside Terrace, Hafodyrynys as the option most likely to reduce nitrogen dioxide levels to below legal limits in the soonest time possible. Ministers have been unable to accept Caerphilly County Borough Council’s final plan in its current form. We could not take the view the Authority’s plan has fully met the requirements of the Direction issued in 2018 as there is insufficient confidence the preferred option could achieve the legal requirement. However, the assessment completed to date of the demolition of dwellings shows this to be the most likely option to achieve the legal requirement and reduce public exposure in the soonest possible time. I have directed the Authority to proceed with this measure whilst undertaking further assessment to improve confidence limit values are likely to be achieved. I have signed new legal Directions to Caerphilly County Borough Council and Cardiff Council entitled ‘Environment Act 1995 (Feasibility Study for Nitrogen Dioxide Compliance) Air Quality Direction 2019’. These Directions require both Authorities to undertake further specific activities to improve their plans and make stronger cases for their preferred options. Given the urgent need to address the nitrogen dioxide exceedances on Hafodyrynys and Castle Street, work will now begin in both Authorities. The Welsh Government has established a £20m Clean Air Fund which allows the Local Authorities to bid for money to support the implementation of measures to improve air quality. We will meet the costs of agreed measures, including the costs of the further assessment required. The Welsh Government is committed to improving air quality in Wales, but it is clear we face significant challenges in doing so. It is of the utmost importance we take action to reduce nitrogen dioxide levels to below legal limits in the soonest time possible to protect public health and the natural environment. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this following recess I would be happy to do so.

Translate the text from Welsh to English.

Mae gan Estyn rôl allweddol mewn perthynas â chodi safonau ac ansawdd addysgu ac addysg ledled y wlad drwy arolygiadau manwl a chyngor arbenigol. Bydd yr adolygiad yn edrych ar oblygiadau'r diwygiadau helaeth ym maes addysg yng Nghymru yng nghyd\-destun rôl Estyn yn y dyfodol. Mae'r adolygiad yn dilyn cyfnewid llythyrau rhwng y Prif Arolygydd ac Ysgrifennydd y Cabinet, pan gytunwyd ganddynt y byddai adolygiad o'r fath yn datblygu cryfderau Estyn, ac yn gwella gwaith yr Arolygiaeth ymhellach. Bydd yr adolygiad, a gaiff ei gynnal gan yr Athro Graham Donaldson, yn dechrau ym mis Awst, a disgwylir adroddiad ar ddechrau 2018\. Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet: > “Rwy'n ddiolchgar i Meilyr am gynnig y cam gweithredu hwn.  Rwy'n gwbl gefnogol o'r cynnig, er mwyn inni barhau i wella safonau yn ein system addysg. > > “Rhaid i'n diwygiadau ym maes addysg gefnogi'r gwaith o gyflwyno ein cwricwlwm newydd. Felly, rwy'n hynod o falch bod yr Athro Donaldson wedi cytuno i gynnal yr adolygiad. Mae ganddo gyfoeth o brofiad mewn cynnal adolygiadau o systemau addysg ar draws y byd, gan gynnwys Awstralia, Portiwgal, Sweden a Japan.” Dywedodd Meilyr Rowlands, Prif Arolygydd Ei Mawrhydi dros Addysg a Hyfforddiant yng Nghymru: > “Mae newidiadau sylweddol yn digwydd i'r byd addysg yng Nghymru, ac mae'r gwaith arolygu yn newid hefyd. O ystyried mai cenhadaeth Estyn yw sicrhau rhagoriaeth ar gyfer pob dysgwr yng Nghymru, rydyn ni'n credu y bydd o fudd i gael barn annibynnol gan yr Athro Donaldson. > > “Rwy'n falch iawn bod Ysgrifennydd y Cabinet wedi derbyn fy nghynnig ac yn cefnogi'r adolygiad hwn.” Dywedodd yr Athro Donaldson: > “Mae gan Estyn rhan hanfodol i'w chwarae mewn perthynas â llwyddiant y rhaglen ddiwygio yng Nghymru. Felly, rwy'n falch bod Ysgrifennydd y Cabinet a'r Prif Arolygydd wedi gofyn imi gynnal adolygiad annibynnol o'r modd y gall ei gyfraniad at y diwygiadau gael ei wireddu orau.” Bydd yr Athro Donaldson yn cyflwyno ei adroddiad i Lywodraeth Cymru a'r Prif Arolygydd ar ôl iddo gasglu a dadansoddi tystiolaeth ar arolygiadau, gwella ansawdd ac atebolrwydd. O wneud hynny, bydd yn helpu Estyn i fireinio a datblygu eu harferion. Bydd cylch gorchwyl yr adolygiad yn cael ei gyhoeddi cyn bod hir ar wefan Estyn.

  Estyn plays a key role in raising standards and the quality of teaching and education across the country through rigorous inspection and expert advice. The review will look at the implications of Wales’s extensive education reforms for the future role of Estyn. The review follows an exchange of letters between the Chief Inspector and the Cabinet Secretary, where they agreed that such a review would build on Estyn’s strengths and improve the work of the Inspectorate further. The review, which will be undertaken by Professor Graham Donaldson, will begin in August and is due to report in early 2018\.  The Cabinet Secretary said: > “I am grateful to Meilyr for proposing this course of action. I fully support the proposals so that we continue to drive up standards in our education system. > > > “Our education reforms must be aligned to support the delivery of our new curriculum. I am therefore especially pleased that Professor Donaldson has agreed to take forward the review. He has a wealth of experience of conducting reviews of education systems around the world, including Australia, Portugal, Sweden and Japan.” Meilyr Rowlands, Her Majesty’s Chief Inspector of Education and Training in Wales, said: > “Significant changes are happening to the education landscape in Wales and inspection is also changing. With Estyn’s mission to achieve excellence for all learners in Wales, we believe it will be helpful to gain an independent view from Professor Donaldson. > > > “I am pleased that the Cabinet Secretary has accepted my proposal and is supporting this review.” Professor Donaldson said: > “Estyn has a vital part to play in the success of the reform programme in Wales. I am therefore pleased to have been asked, jointly by the Cabinet Secretary and the Chief Inspector, to undertake an independent review of the ways in which its contribution to the reforms can best be realised.” Professor Donaldson will present his report to Welsh Government and the Chief Inspector after gathering and analysing evidence on inspection, quality enhancement and accountability while supporting Estyn to refine and develop their practices. The terms of reference for the review will be published shortly on Estyn’s website.  

Translate the text from English to Welsh.

One of the first actions I said I would take on becoming Cabinet Secretary for Education was to consult on strengthening the School Organisation Code in respect of a presumption against the closure of rural schools. The School Organisation Code, made under the School Standards and Organisation (Wales) Act 2013, imposes requirements in accordance with which relevant bodies (the Welsh Ministers, local authorities, governing bodies and other promoters) must act. It also includes practical guidance to which they must have due regard and sets out the policy context, general principles and factors that should be taken into account by those bringing forward proposals to reconfigure school provision and by those responsible for determining proposals. A fourteen week consultation on proposed revisions to the Code took place last year. I am pleased to say that there was broad agreement to all of the proposals. The draft Code was amended to reflect consultation responses and laid before the Assembly for 40 days in September as required by 2013 Act.   The 40 day period ended on 26 October. I am now delighted to advise that the revised Code, which introduces a presumption against the closure of rural schools and sets out the first ever designation and list of rural schools for this purpose, came into force today.   A presumption against closure does not mean rural schools will never close. However, the case for closure must be strong and not taken until all viable alternatives to closure have been conscientiously considered, including federation. I believe that consideration of alternatives should be a two stage process with the proposer doing this before they even decide to proceed to consultation and an opportunity for interested parties to put forward their suggestions for alternatives as part of the consultation process, which the local authority or other proposer must consider. The revised Code provides for this. The presumption against closure of rural schools will apply solely to schools designated as rural for this purpose. We therefore sought views on an appropriate designation of a rural school as part of the consultation. The designation and list of schools set out in the Code is informed by responses.   When proposing to close a school, local authorities and other proposers will be required to check whether the school is on the list, if so proposers will be required to follow a more detailed set of procedures and requirements in formulating a rural school closure proposal and in consulting on and reaching a decision as to whether to implement a rural school closure proposal. The revised Code comes into force on 1 November 2018 and comes into effect immediately. However to ensure that proposers are able to comply with the Code in respect of consultation, where a consultation document has been published prior to the coming into force date of 1 November 2018, proposals must be published and determined in accordance with the first edition of the Code. The presumption against the closure of rural schools is just one of a number of actions I am taking to support the delivery of education in rural Wales as part of our Rural Education Action Plan. It contributes to our commitment to develop a national approach to small and rural schools within the self\-improving system as part of our national mission. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish us to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns we would be happy to do so. The revised Code is available on the Welsh Government’s website at 9:00 on 1 November using the link below. https://beta.gov.wales/school\-organisation\-code\-0  

Un o’r camau cyntaf y dywedais i y byddwn i’n eu cymryd pan fyddwn i’n cael fy mhenodi’n Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg oedd ymgynghori ar gryfhau’r Cod Trefniadaeth Ysgolion mewn perthynas â’r rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgolion gwledig. Mae’r Cod Trefniadaeth Ysgolion, a wnaed o dan Ddeddf Safonau a Threfniadaeth Ysgolion (Cymru) 2013, yn gosod gofynion y mae’n rhaid i gyrff perthnasol (Gweinidogion Cymru, awdurdodau lleol, cyrff llywodraethu a hyrwyddwyr eraill) weithredu yn unol â nhw. Mae’n cynnwys hefyd ganllawiau ymarferol y mae’n rhaid iddynt roi sylw priodol iddynt, ac mae’n amlinellu’r cyd\-destun polisi, egwyddorion cyffredinol a ffactorau a ddylai gael eu hystyried gan y rhai sy’n cyflwyno cynigion i ad\-drefnu darpariaeth ysgolion a’r rhai sy’n gyfrifol am benderfynu ar gynigion. Cynhaliwyd ymgynghoriad 14 wythnos ar ddiwygiadau arfaethedig i’r Cod y llynedd. Rwy’n falch o ddweud bod yna gytundeb eang i bob un o’r cynigion. Cafodd y Cod drafft ei ddiwygio i adlewyrchu ymatebion i’r ymgynghoriad a’i osod gerbron y Cynulliad am 40 diwrnod ym mis Medi fel sy’n ofynnol gan Ddeddf 2013\.   Daeth y cyfnod o 40 diwrnod i ben ar 26 Hydref. Pleser o’r mwyaf yw cael cyhoeddi bod y Cod diwygiedig, sy’n cyflwyno rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgolion gwledig ac sy’n amlinellu’r dynodiad a’r rhestr gyntaf erioed o ysgolion gwledig i’r diben hwn, wedi dod i rym heddiw.   Nid yw rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgolion gwledig yn golygu na fyddant byth yn cau. Fodd bynnag, rhaid i’r achos dros gau fod yn gryf ac ni ddylid gwneud y penderfyniad i gau ysgol hyd nes i bob opsiwn arall gael ei ystyried yn gydwybodol, gan gynnwys ffedereiddio. Credaf y dylai’r broses o ystyried opsiynau eraill fod yn broses ddau gam, gyda’r cynigiwr yn gwneud hyn cyn hyd yn oed penderfynu mynd ati i gynnal ymgynghoriad a rhoi cyfle i bartïon â buddiant gyflwyno eu hawgrymiadau fel rhan o’r broses ymgynghori, y mae’n rhaid i’r awdurdod lleol neu’r cynigiwr arall eu hystyried. Mae’r Cod diwygiedig yn darparu ar gyfer hyn. Bydd y rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgolion gwledig yn berthnasol i ysgolion a ddynodir yn ysgolion gwledig i’r diben hwn. Felly, roeddem yn awyddus i gael barn pobl ar ddynodiad priodol o ysgol wledig fel rhan o’r ymgynghoriad. Mae’r dynodiad a’r rhestr o ysgolion a amlinellir yn y Cod yn cael eu llywio gan ymatebion.   Wrth gynnig cau ysgol, bydd hi’n ofynnol i awdurdodau lleol a chynigwyr eraill wirio a yw’r ysgol ar y rhestr ac, os felly, bydd hi’n ofynnol i gynigwyr ddilyn cyfres o weithdrefnau a gofynion manylach wrth lunio cynnig i gau ysgol wledig, ymgynghori ar y cynnig hwnnw a gwneud penderfyniad ar a ddylid cyflwyno’r cynnig i gau ysgol wledig. Daw’r Cod diwygiedig i rym ar 1 Tachwedd 2018 a bydd yn weithredol yn syth. Fodd bynnag, i sicrhau bod cynigwyr yn gallu cydymffurfio â’r Cod mewn perthynas ag ymgynghoriad, lle mae dogfen ymgynghori wedi’i chyhoeddi cyn y dyddiad dod i rym, sef 1 Tachwedd 2018, rhaid i gynigion gael eu cyhoeddi a’u pennu yn unol ag argraffiad cyntaf y Cod. Mae’r rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgolion gwledig yn un o amryw o gamau rwy’n eu cymryd i gefnogi darpariaeth addysg yng Nghymru wledig fel rhan o’n Cynllun Gweithredu Addysg Wledig. Mae’n cyfrannu at ein hymrwymiad i ddatblygu ymagwedd genedlaethol at ysgolion bach a gwledig o fewn y system sy’n gwella ei hun fel rhan o’n cenhadaeth genedlaethol. Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i ni wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Cynulliad yn ailymgynnull, byddem yn hapus i wneud hynny. Bydd y Cod diwygiedig ar gael ar wefan Llywodraeth Cymru ar 1 Tachwedd am 9:00am. Dilynwch y ddolen isod. https://beta.llyw.cymru/cod\-trefniadaeth\-ysgolion\-0