ba
stringlengths 0
3.17k
| ru
stringlengths 1
3.11k
| corpus
stringclasses 7
values |
|---|---|---|
Фәнни тикшеренеүҙәре валеология, сәләмәтлек социологияһы, йәмғиәттең рухи тормошо проблемаларына арналған. 60‑тан ашыу фәнни хеҙмәт авторы. | Автор более 60 научных работ. | bashkir encyclopedia |
Хеҙм.: Социальные условия и факторы формирования валеологической культуры. | Соч.: Социальные условия и факторы формирования валеологической культуры. | bashkir encyclopedia |
Уфа, 2006; Духовная и телесная организация человека. | Уфа, 2006; Духовная и телесная организация человека. | bashkir encyclopedia |
Уфа, 2007. | Уфа, 2007. | bashkir encyclopedia |
АҠЪЯР УРТА МӘКТӘБЕ №1 | АКЪЯРСКАЯ СРЕДНЯЯ ШКОЛА №1 | bashkir encyclopedia |
АҠЪЯР УРТА МӘКТӘБЕ №1, Хәйбулла р‑ны. 1919 й. яңы ысуллы мәҙрәсә (1908 й. нигеҙләнгән) нигеҙендә 1‑се баҫҡыс мәктәп булараҡ асыла, 1933 йылдан алып колхоз йәштәре мәктәбе, 1934 й. — тулы булмаған урта мәктәп, 1937 й. — башҡорт урта мәктәбе, 1946 й. — урыҫ‑башҡорт урта мәктәбе, 1970 й. хәҙерге исемен йөрөтә. | АКЪЯРСКАЯ СРЕДНЯЯ ШКОЛА №1 Хайбуллинского р‑на. Создана в 1919 как школа 1‑й ступени на базе новометодного медресе (осн. в 1908), с 1933 школа колх. молодёжи, с 1934 неполная средних школа, с 1937 баш. средних школа, с 1946 рус.-баш. средних школа, с 1970 совр. название. | bashkir encyclopedia |
Уҡытыу оҫтаханалары, тыуған яҡты өйрәнеү музейы бар. | Имеет уч. мастерские, краеведч. музей. | bashkir encyclopedia |
1946 йылдан алып мәктәпте 2,5 меңдән ашыу кеше тамамлаған (2011), улар араһында Ҡ. | С 1946 школу окончило более 2,5 тысяч человек (2011). | bashkir encyclopedia |
Аралбай, З.А.Бағышаев, И.Ғ.Дәүләтбирҙин, С.Ә.Солтанов, Ғ.Ғ.Шафиҡов. | Среди выпускников К.Аралбай, З.А.Багишаев, И.Г.Давлетбердин, С.А.Султанов, Г.Г.Шафиков. | bashkir encyclopedia |
И.Р.Ҡарабаев | И.Р.Карабаев | bashkir encyclopedia |
“АЛГА”, гәзит | "АЛГА", газета (издаётся с 1930) | bashkir encyclopedia |
“АЛГА” (“Алға”), ижтимәғи-сәйәси гәзит. | “АЛГА" (“Вперёд"), обществ.‑политературная газета. | bashkir encyclopedia |
Ойоштороусылары — БР‑ҙың Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, БР‑ҙың «“Алға” редакция-нәшриәт комплексы» ДУП‑ы. | Учредители – Агентство по печати и СМИ РБ, ГУП РБ «Редакционно‑издательский комплекс “Алга"». | bashkir encyclopedia |
Борай р‑ны Борай а. аҙнаһына 3 тапҡыр татар телендә сыға. | Выходит в с.Бураево Бураевского р‑на 3 раза в неделю на татарском языке. | bashkir encyclopedia |
1930 й. февр. алып Бөрө ҡ. (1930 й. августан башлап — Борай а.) “Ленин планы өчен” (“Ленин планы өсөн”) исеме м‑н сыға башлай; 1931 й. авг. — “Ленин байрагы” (“Ленин байрағы”), 1962 й. сент. — “Коммунизм таны” (“Коммунизм таңы”) исеме аҫтында нәшер ителә; 1963 й. хәҙерге исемен йөрөтә. | Издаётся с февр. 1930 в г.Бирск (с августа 1930 – в с.Бураево) под названием “За ленинский план"; с августа 1931 – “Знамя Ленина, с 1963 совр. название. | bashkir encyclopedia |
“АЛҒА”, гәзит | "АЛГА", газета (выходила в 1917) | bashkir encyclopedia |
“АЛҒА”, ижт.‑сәйәси гәзит. | "АЛГА" ("Вперёд"), общественно-политическая газета. | bashkir encyclopedia |
Өфө губернаһы РСДРП(б) ҮБК‑ның башҡорт‑татар секцияһы органы. | Орган Тат.-баш. бюро Уфимск. губерн. комитета РСДРП (б). | bashkir encyclopedia |
1917 й. авг. алып нояб. тиклем Өфөлә төрки телендә сыға, “Тормош” гәз. типографияһында баҫыла. | Выходила с августа по нояб. 1917 в Уфе на старотюркском языке, печаталась в типографии газ."Тормош". | bashkir encyclopedia |
Барлығы 7 һаны донъя күрә (6‑сы һаны 20 нояб.; һуңғы һанының сыҡҡан ваҡыты билдәһеҙ). | Вышло 7 номеров (№6 вышел 20 нояб.; дата выхода последнего номера не установлена). | bashkir encyclopedia |
“А.” башҡорт һәм татар халыҡтары араһында революцион пропаганда алып бара, большевиктар платформаһын һәм программаһын аңлатыусы мәҡәләләр баҫтыра. | На страницах "А." велась рев. пропаганда среди баш. и тат. населения, печатались статьи с разъяснением платформы и программы большевиков. | bashkir encyclopedia |
Мөхәррире — Б.Й.Нуриманов, Ә.С.Хәбиби. | Редакторы: Б.Я.Нуриманов, А. | bashkir encyclopedia |
АЛЕКСАНДР СИРКӘҮЕ, Иҙге Благоверный кенәз Александр Невский ҡорамы, Өфөнөң Александр майҙанында 1824 й. төҙөлә, Иоанникий тарафынан 1836 й. изгеләштерелә. | АЛЕКСАНДРОВСКАЯ ЦЕРКОВЬ, храм Святого Благоверного князя Александра Невского, построена в 1824 на Александровской площади Уфы, освящена Иоанникием в 1836. | bashkir encyclopedia |
Сиркәүҙе нигеҙләү датаһы яҙылған тәүге ташты Александр I һала. | Первый камень, на к‑ром была записана дата основания храма, был заложен Александром I. | bashkir encyclopedia |
Бер көмбәҙле, манаралы (8 ҡыңғырау), таш бағанаға ултыртылған суйын ҡойма м‑н кәртәләнгән таш сиркәү классицизм стилендә төҙөлә (1848). 1868 й. өс яруслы иконостас ҡуйыла. | Церковь, выстроенная в стиле классицизма, была кам., одноглавой, с колокольней (8 колоколов), окружена чугунной оградой с кам. столбами (1848). В 1868 в А.ц. был установлен трёхъярусный иконостас. | bashkir encyclopedia |
Сиркәүҙең 3 өҫтәле була: төп өҫтәле — иҙге Благоверный кенәз Александр Невский хөрмәтенә (1836 й. изгеләштерелә), уң приделдағыһы — иҙге великомученик Пантелеймон хөрмәтенә (1897 й. изгеләштерелә) һәм һулдағыһы иҙге великомученица Екатерина хөрмәтенә (1899) арнап эшләнә. | Церковь имела 3 престола: главный — во имя свыше Благоверного кн. Александра Невского (освящён в 1836), в правом приделе — свыше великомученика Пантелеймона (освящён в 1897) и в левом — свыше великомученицы Екатерины (1899). | bashkir encyclopedia |
Һул приделда Ҡазан Божья Матерь иконаһының күсермәһе һаҡланған, уның м‑н йыл һайын крестный ход үткәрелгән. | В лев. приделе находилась копия иконы Казанской Божией Матери, с к‑рой ежегодно проводился крестный ход. | bashkir encyclopedia |
1881 й. сиркәү эргәһендә ярлыларҙы ҡайғыртыусы ойошма асыла. | При храме в 1881 было открыто попечительство о бедных. | bashkir encyclopedia |
1916 й. Көнсығыш Рәсәй мәҙәни-ағартыу ойошмаһы ололар өсөн йәкшәмбе мәктәбен ойоштора. 19 б. аҙағында А.с. ҡабаттан төҙөлә, 1931 й. ябыла, һуңынан һүтелә. | В 1916 Восточно-русским культурно-просветительным обществом организована воскресная школа для взрослых. В конце 19 в. А.ц. перестраивалась, в 1931 была закрыта, позже снесена. | bashkir encyclopedia |
Настоятелдәре: П.Несмелов (1861 йылдан алып), И.Темперов (1867—76), М.Светлозаров (1878—1903). | Настоятели: П.Несмелов (с 1861), И.Темперов (1867—76), М.Светловзоров (1878—1903). | bashkir encyclopedia |
Әлеге ваҡытта сиркәү урынында БР Профсоюздар Федерацияһы советы бинаһы урынлашҡан. | Ныне на месте церкви находится здание Совета Федерации профсоюзов РБ. | bashkir encyclopedia |
АЛЕКСЕЕВ Геннадий Иванович (5.6.1953, Өфө), тренер. | АЛЕКСЕЕВ Геннадий Иванович (р.5.6.1953, Уфа), тренер. | bashkir encyclopedia |
Еңел атлетика б‑са Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (1993), СССР‑ҙың спорт мастеры (1977). | Заслуженный тренер России (1993), мастер спорта СССР (1977) по лёгкой атлетике. | bashkir encyclopedia |
БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (2004). | Заслуженный работник физической культуры РБ (2004). | bashkir encyclopedia |
П.Ф.Лесгафт исемендәге Ленинград физик культура ин‑тын тамамлаған (1980). 1980 йылдан алып — Салауат Юлаев исемендәге спорт клубы, 1985 й. — БР‑ҙың Юғары спорт оҫталығы мәктәбе, 2009 й. башлап 15‑се СДЮСШОР‑ҙың тренер-уҡытыусыһы. | Окончил Ленингр. ин‑т физической культуры имени П.Ф.Лесгафта (1980). С 1980 тренер-преподаватель спортивный клуба имени Салавата Юлаева, с 1985 — Школы высш. спортивного мастерства РБ, с 2009 — СДЮСШОР №15. | bashkir encyclopedia |
Тәрбиәләнеүселәре араһында Г.А.Андреев, С.Л.Каледин, Е.В.Каледина, П.В.Кокин, В.М.Ҡашаев, Л.М.Матвеева, шулай уҡ 15‑тән ашыу СССР һәм Рәсәй спорт мастеры. | Среди воспитанников Г.А.Андреев, С.Л.Каледин, Е.В.Каледина, В.М.Кашаев, П.В.Кокин, Л.М.Матвеева, а также свыше 15 мастеров спорта СССР и России. | bashkir encyclopedia |
АЛЕКСИЙ (донъяуи исеме Сергеев Виктор Михайлович; 15.1.1899, Мәскәү губерн. — 6.4.1968, Мәскәү), дин әһеле, Өфө һәм Дәүләкән архиепискобы (1942). | АЛЕКСИЙ (в миру Сергеев Виктор Михайлович; 15.1.1899, Моск. губерн. — 6.4.1968, Москва), религиозный деятель, архиепископ Уфимский и Давлекановский (1942). | bashkir encyclopedia |
Монахлыҡ ҡабул иткән (1925). | Принял монашество (1925). | bashkir encyclopedia |
Мәскәү һынлы сәнғәт, һәйкәл ҡойоу һәм төҙөлөш уч‑щеһын тамамлаған (1919). 1935—37 йй. Мәскәү епархияһында викар епископ. | Окончил Московский уч‑ще живописи, ваяния и зодчества (1919). В 1935—37 викарный епископ в Моск. епархии. | bashkir encyclopedia |
Старообрядсылыҡҡа күскәне (1938) өсөн православие йолаларын башҡарыуҙан һәм ғибәҙәт ҡылыуҙан ситләтелә. | За уход в старообрядчество (1938) был отстранён от совершения православных обрядов и богослужения. | bashkir encyclopedia |
Тәүбәгә килгәндән һуң (1940) Мәскәү патриархияһы епархияларында хеҙмәт итә. 1958 й. ялға сыға. | После покаяния (1940) служил в епархиях Моск. патриархии. В 1958 ушёл на покой. | bashkir encyclopedia |
Өфө епархияһы етәксеһе вазифаһында (3 ай самаһы) дини хеҙм‑рҙәрҙе (ҡара: Православие руханиҙары) хеҙмәткә кире ҡайтарыу м‑н шөғөлләнә. | На посту рук. Уфимской Епархии (около 3 мес) занимался возвращением на службу священнослужителей. | bashkir encyclopedia |
Хеҙм.: Воры и убийцы в церковной ограде | Соч.: Воры и убийцы в церковной ограде | bashkir encyclopedia |
Әҙәб.: Регельсон Л. Трагедия Русской Церкви. 1917 — 1945. | Лит.: Регельсон Л. Трагедия Русской Церкви (1917—1945). | bashkir encyclopedia |
М., 1996. | М., 1996. | bashkir encyclopedia |
“АЛЛАҺЫҘ”, журнал | "АЛЛАХЫЗ", журнал | bashkir encyclopedia |
“АЛЛАҺЫҘ”, ижт.‑сәйәси, фәнни һәм әҙәби журнал. | "АЛЛАХЫЗ" ("Аллаһыҙ" — "Атеист"), обществ.-полит., научный и лит. журнал. | bashkir encyclopedia |
Һуғышсан аллаһыҙҙар союзының Башҡ‑н өлкә советы органы (ҡара: Атеизм). | Орган Башкирского областного совета Союза воинствующих безбожников. | bashkir encyclopedia |
Өфөлә айына 1 тапҡыр башҡорт телендә сыға (1929 й. айырым һандарҙың исемдәре һәм текст өлөштәре — татар телендә). 1928 й. майынан — “Дәһри”, 1929 й. ғин. алып 1935 й. июненә тиклем “А.” исеме м‑н нәшер ителә. | Выходил в Уфе 1 раз в месяц на башкирский языке (в 1929 часть текста и назв. отд. номеров журнала — на татарском языке). Издавался с мая 1928 под названием "Дәһри" ("Безбожник"), с января 1929 по июнь 1935 — "А.". | bashkir encyclopedia |
1933 й. бер һан донъя күрә. | В 1933 вышел один номер. | bashkir encyclopedia |
Фәнни, дингә ҡаршы материалдар, әҙәби әҫәрҙәрҙән өҙөктәр баҫтыра, халыҡтың грамоталылығын үҫтерергә саҡыра. | На страницах "А." печатались научн., антирелиг. материалы, отрывки из художеств. произведений, звучал призыв к повышению грамотности. | bashkir encyclopedia |
Баҫманың төрлө йылдарҙа мөхәррирҙәре: Б.Ишемғол, Г.Алтай, Ш.Шәһәр, Г.Сирай һ.б. | Редакторами издания в разные годы были Б.Ишемгул, Г.Алтай, Ш.Шагар, Г.Сирай и др. | bashkir encyclopedia |
АЛЛАЯРОВ Алик Рәшит улы (3.7.1973, Өфө), тележурналист. | АЛЛАЯРОВ Алик Рашитович (р.3.7.1973, Уфа), тележурналист. | bashkir encyclopedia |
БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1997) “Башҡортостан” ДТРК-нда эшләй: махсус хәбәрсе, “ТВ студияһының мәғлүмәт программалары” ижади берекмәһе етәкс., сәйәси күҙәтеүсе, Мәғлүмәт программалары хеҙмәте нач. урынбаҫары, продюсер. 2004 йылдан алып “Башҡортостан” ТРК ДУП‑ының баш мөхәррире, 2008 й. башлап “Салауат Юлаев” хоккей клубының матбуғат хеҙмәте етәксеһе. | После окончания БГУ (1997) работал в ГТРК “Башкортостан": спец. корр., руководитель творческого объединения “Информационные программы студии ТВ", полит. обозреватель, заместитель начальника Службы информац. программ, продюсер. С 2008 рук. пресс‑службы хоккейного клуба “Салават Юлаев". | bashkir encyclopedia |
Ижт.‑сәйәси һәм соц. темаларға тапшырыуҙар, Өфө ҡала балалар һәм үҫмерҙәр приюты т‑дағы “Хыялдар тормошҡа аша” (“Мечты сбываются”) телесюжеттар циклы авторы. | Автор телепередач на обществ.‑полит. и соц. темы, цикла телесюжетов “Мечты сбываются" об Уфимск. гор. приюте для детей и подростков. | bashkir encyclopedia |
“АЛЬШЕЕВСКИЕ ВЕСТИ”, гәзит | "АЛЬШЕЕВСКИЕ ВЕСТИ", газета | bashkir encyclopedia |
“АЛЬШЕЕВСКИЕ ВЕСТИ” (“Әлшәй хәбәрҙәре”), ижт.‑сәйәси гәзит. | “АЛЬШЕЕВСКИЕ ВЕСТИ", обществ.‑политературная газета. | bashkir encyclopedia |
Ойоштороусылары — БР‑ҙың Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, БР‑ҙың «“Әлшәй хәбәрҙәре” гәзите редакцияһы» ҡаҙна пр‑тиеһы. | Учредители – Агентство по печати и СМИ РБ, казённое пр‑тие РБ «Редакция газеты “Альшеевские вести"». | bashkir encyclopedia |
Әлшәй р‑ны Раевка а. аҙнаһына 3 тапҡыр урыҫ, башҡорт (“Әлшәй хәбәрҙәре”), татар (“Әлшәй хәбәрләре”) телдәрендә сыға. | Выходит в с.Раевский Альшеевского р‑на 3 раза в неделю на рус., баш. (“Әлшәй хәбәрҙәре") и тат. (“Әлшәй хәбәрләре") языках. | bashkir encyclopedia |
1935 й. февр. урыҫ (“Сталинец”) һәм татар (“Сталинчы”; икеһе лә — “Сталинсы”) телдәрендә сыға башлай, 1960 йылдан алып — “Путь Ильича” һәм “Ильич юлы” (икеһе лә — “Ильич юлы”); 1963 й. — башҡорт һәм татар телдәрендә “Дим”, урыҫ телендә “Дёма”, 1965 йылдан алып — “Ленин байрағы”, “Ленин байрагы” һәм “Знамя ленинизма”; 1992 й. башлап хәҙерге исемдәр м‑н баҫыла. | Издаётся с февр. 1935 на русском и татарском яз. под названием “Сталинец", с 1960 – “Путь Ильича"; с 1963 – “Дим" на баш., “Дёма" на русском и татарском яз., с 1965 – “Ленин байрағы" на баш., “Знамя ленинизма" на русском и татарском яз., с 1992 совр. названия. | bashkir encyclopedia |
1962—63 йй. гәзит нәшер ителмәй. | В 1962–63 газета не издавалась. | bashkir encyclopedia |
“АМАНАТ”, балалар һәм үҫмерҙәр журналы. | “АМАНАТ", дет.‑юношеский журнал. | bashkir encyclopedia |
Ойоштороусыһы — БР‑ҙың Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы. | Учредитель – Агентство по печати и СМИ РБ. | bashkir encyclopedia |
Тиражы — 17 мең дананан ашыу (2010). 1929 й. мартынан — БАССР мәғарифы ХК органы булараҡ “Керпе”, 1930 йылдан алып “Пионер” (1933 й. тиклем башланғыс мәктәптең 3—4 кластары өсөн журнал‑дәреслек булараҡ сыға) исемдәре аҫтында нәшер ителә; 1991 й. хәҙерге исемен йөрөтә. | Тираж – более 17 тысяч экземпляров (2010). Издаётся с марта 1929 как орган НК просвещения БАССР под названием “Керпе" (“Ёж"), с 1930 – “Пионер" (до 1933 выходит как журнал‑учебник для 3–4 классов начале школы); с 1991 совр. название. | bashkir encyclopedia |
“А.” уҡыусыларҙы Башҡортостан халыҡтарының тарихы һәм мәҙәниәте м‑н таныштыра, балалар әҙәбиәте әҫәрҙәрен, мәктәп тормошо, уҡыусыларҙың ялын ойоштороу хаҡында мәҡәләләр баҫтыра. | “А." знакомит читателей с историей и культурой народов Башкортостана, публикует произведения детской литературы, материалы о школьной жизни, об организации досуга школьников и др. | bashkir encyclopedia |
Журнал биттәрендә балалар ижады мөһим урынды биләй. | Большое место на страницах журнала занимает дет. лит. тв-во. | bashkir encyclopedia |
Рубрикалары: “Мәңгелек сер”, “Хат‑хәбәр”, “Төйәгем тарихы”, “Тәбиғәткә асыҡ тәҙрә”, “Тиҫтерҙәрҙең ижады” һ.б. | Рубрики: “Мәңгелек сер" (“Вечная тайна"), “Хат‑хәбәр" (“Письма‑сообщения"), “Төйәгем тарихы" (“История моего края"), “Тәбиғәткә асыҡ тәҙрә" (“Открытое окно в природу"), “Тиҫтерҙәрҙең ижады" (“Творчество сверстников") и др. | bashkir encyclopedia |
Баш мөхәррирҙәре: М.Хәй (1930), Ф.Тимерғәзин (1930, 1931), З.А.Биишева (1931), А. | Главный редакторы: М.Хай (1930), Ф.Тимергазин (1930, 1931), З.А.Биишева (1931), А. | bashkir encyclopedia |
Урманов (1932—33), М.Марат (1934), А.Әмин (1936), Ғ.В.Ғөзәйеров (1937, 1938 й. майына тиклем), В.В.Нафиҡов (1938 й. майынан), Һ.Ә.Әсәҙуллин (1939), Р.Күлбаева (1940), Н.Тимашев (1941 й. ғин.—май), Ш.Бикҡол (1952—62, 1968—77), Р.В.Зарипов (1962 йылдан алып), М.Н.Кәримов (1964 йылдан алып), Д.М.Бүләков (1977 йылдан алып), Д.Н.Ғабдуллин (1987 йылдан алып), Ю.Ғ.Кәримов (1989 й. алып), К.Я.Яйыҡбаев (1992 йылдан алып), Н.Б.Мәһәҙиев (1996 йылдан алып), А.Х.Дәүләтбәков (2002 йылдан алып), С.Ш.Ярмуллин (2006 йылдан алып). | Урманов (1932-33), М.Марат (1934), А.Амин (1936), Г.В.Гузаиров (с 1937), В.В.Нафиков (с 1938), Х.А.Асадуллин (1939), Р.Кульбаева (1940), Н.Тимашев (янв.–май 1941), Ш.Биккул (1952–62, 1968–77), Р.В.Зарипов (с 1962), М.Н.Каримов (с 1964), Д.М.Буляков (с 1977), Д.Н.Габдуллин (с 1987), Ю.Г.Каримов (с 1989), К.Я.Яикбаев (с 1992), Н.Б.Магадеев (с 1996), А.Х.Давлетбаков (с 2002), С.Ш.Ярмуллин (с 2006). | bashkir encyclopedia |
АМВРОСИЙ I (Келембет Андрей Петрович) | АМВРОСИЙ I | bashkir encyclopedia |
АМВРОСИЙ I (донъяуи исеме Келембет Андрей Петрович; 1750 й. тирәһе, Полтава губерн. Чернухи а. — 4.7.1825, Полтава губерн. Мгарь Спас Преображение монастыры), дин әһеле, Ырымбур һәм Өфө беренсе епискобы (1799—1806). | АМВРОСИЙ I (в миру Келембет Андрей Петрович; около 1750, м.Чернухи Полтавской губерн. — 4.7.1825, Мгарский Спасо-Преображенский монастырь, Полтавская губерн.), религиозный деятель, первый епископ Оренбургский и Уфимский (1799—1806). | bashkir encyclopedia |
Монахлыҡ ҡабул иткән (1777). | Принял монашество (1777). | bashkir encyclopedia |
Киев‑Могилян дини академияһын тамамлағандан һуң (1777) шунда уҡ уҡыта, 1791 йылдан алып префект. | После окончания Киево-Могилянской духовной академии (1777) преподавал там же, с 1791 префект. | bashkir encyclopedia |
1793 й. башлап Воронеж дини семинарияһы ректоры, 1796 й. — Новгород ҡ. Юрий монастыры настоятеле һәм дини семинария ректоры, 1806—22 йй. | С 1793 ректор Воронежской духовной семинарии, с 1796 настоятель Юрьевского монастыря и ректор духовной семинарии в г.Новгород, в 1806—22 служил в Тобольской епархии. | bashkir encyclopedia |
Тубыл епархияһында хеҙмәт итә. | На посту руководителя | bashkir encyclopedia |
Өфө епархияһы етәксеһе вазифаһында идаралыҡ органдарын (дини консистория, 5 дини идара) ойоштора, епархияны дини округтарға (ҡара: Благочинный) бүлә, Успение ир‑егеттәр монастырын аяҡҡа баҫтыра, Өфөлә дини семинария, Ырымбур, Бөгөлмә, Минзәлә ҡҡ. дини уч‑щелар аса. | Уфимской Епархии сформировал органы управления (консисторию, 5 духовных правлений), разделил епархию на благочиннические округа, восстановил Успенский монастырь, открыл духовную семинарию в Уфе, духовные уч‑ща в гг. Оренбург, Бугульма, Мензелинск. | bashkir encyclopedia |
Әҙәб.: Чернавский Н.М. Оренбургская епархия в прошлом её и настоящем //Труды Оренбургской учёной архивной комиссии. Оренбург, 1902. | Лит.: Чернавский Н.М. Оренбургская епархия в прошлом её и настоящем //Труды Оренбургской учёной архивной комиссии. 1902. | bashkir encyclopedia |
Вып. 10; Абдулахатов Н.Р., Сергеев Ю.Н. Первый Уфимский архиерей //Викторианская Британия: события, люди, явления, процессы. Уфа, 1995. | Вып.10; Абдулахатов Н.Р., Сергеев Ю.Н. Первый Уфимский архиерей //Викторианская Британия: События, люди, явления, процессы. Уфа, 1995. | bashkir encyclopedia |
АМВРОСИЙ II (донъяуи исеме Морев Алексей Иванович; яҡынса 1782 й., Тверь губерн. — 15.9.1854, Пенза ҡ.), дин әһеле, Ырымбур һәм Өфө епискобы (1823—28). | АМВРОСИЙ II (в миру Морев Алексей Иванович; около 1782, Тверская губерн. — 15.9.1854, г.Пенза), религиозный деятель, епископ Оренбургский и Уфимский (1823—28). | bashkir encyclopedia |
Дини тәғлимәт кандидаты. | Кандидат богословия. | bashkir encyclopedia |
Архимандрит (1816). | Архимандрит (1816). | bashkir encyclopedia |
Монахлыҡ ҡабул иткән (1805). | Принял монашество (1805). | bashkir encyclopedia |
Александр Невский дини академияһын тамамлаған (С.‑Петербург, 1807), артабан Тверь, Новгород ҡҡ. дини семинарияларында уҡыта. 1816 йылдан алып Новгородта Антоний ир‑егеттәр монастыры настоятеле, 1822 й. — Орёл ҡ. дини семинария ректоры һәм Мценск ҡ. Петропавловск ир‑егеттәр монастыры настоятеле. | Окончил Александро-Невскую духовную академию (С.‑Петербург, 1807), затем преподавал в духовных семинариях гг. Тверь, Новгород. С 1816 настоятель Антониева муж. монастыря в Новгороде, с 1822 ректор духовной семинарии в г.Орёл и настоятель Петропавловского муж. монастыря в г.Мценск. | bashkir encyclopedia |
1828 й. башлап Мәскәү патриархияһы епархияларында епископ. | С 1828 епископ в епархиях Моск. патриархии. | bashkir encyclopedia |
Өфө епархияһы етәксеһе вазифаһында молокандар сектаһына ҡаршы әүҙем көрәшә, уның осоронда Өфөлә дини семинарияның 2 ҡатлы бинаһы төҙөлөп бөтә. | На посту руководителя Уфимской Епархии вёл активную борьбу с сектой молокан; при А.II было завершено стр‑во 2‑этажного здания духовной семинарии в Уфе. | bashkir encyclopedia |
Әҙәб.: Чернавский Н.М. Оренбургская епархия в прошлом её и настоящем //Труды Оренбургской учёной архивной комиссии. Оренбург, 1902. Вып.10; Сергеев Ю.Н. Уфимско‑Оренбургские епископы первой половины XIX века: материалы к биогр. слов. //Башкирский край. Уфа, 1994. Вып.5. | Лит.: Чернавский Н.М. Оренбургская епархия в прошлом её и настоящем //Труды Оренбургской учёной архивной комиссии. 1902. Вып.10; Сергеев Ю.Н. Уфимско-Оренбургские епископы первой половины ХIХ века: Материалы к биографическому словарю //Башкирский край. Вып.5. Уфа, 1994. | bashkir encyclopedia |
АНАТОЛИЙ (Кузнецов Евгений Власович) | АНАТОЛИЙ , религиозный деятель | bashkir encyclopedia |
АНАТОЛИЙ (донъяуи исеме Кузнецов Евгений Власович, 28.5.1930, Иркутск ҡ.), дин әһеле, Өфө һәм Стәрлетамаҡ епискобы (1979—90). | АНАТОЛИЙ (в миру Кузнецов Евгений Власович; р.28.5.1930, г.Иркутск), религиозный деятель, епископ Уфимский и Стерлитамакский (1979—90). | bashkir encyclopedia |
Дини тәғлимәт канд. (1960). | Кандидат богословия (1960). | bashkir encyclopedia |
Монахлыҡ ҡабул иткән (1960). | Принял монашество (1960). | bashkir encyclopedia |
Мәскәү дини академияһын тамамлағандан һуң (1960) Мәскәү урта һәм юғары дини уҡыу йорттарында уҡыта. 1972 йылдан алып Мәскәү патриархияһы епархияларында епископ, викар епископ, 70‑се йй. 2‑се ярт. Антиохия патриархы эргәһендәге Мәскәү патриархы вәкиле, 1990 й. башлап Керчь викар епискобы (Мәскәү патриархияһының Сурож епархияһы, Бөйөк Британия). | После окончания Моск. духовной академии (1960) преподавал в ср. и высших духовных учебных заведениях Москвы. С 1972 епископ, викарный епископ в епархиях Моск. патриархии, во 2‑й пол. 70‑х гг. представитель Моск. патриарха при Антиохийском патриархе, с 1990 викарный епископ Керченский (Сурожская епархия Моск. патриархии, Великобритания). | bashkir encyclopedia |
Өфө епархияһы етәксеһе вазифаһында мәхәлләләр һанын арттыра (14‑тән 48‑гә тиклем); уның дәүерендә тәре сиркәүе булған Епархия идаралығы бинаһы, бер нисә яңы ҡорам төҙөлә. | На посту руководителя Епархии Уфимской увеличил число приходов (с 14 до 48); при А. было построено здание Епарх. правления с крестовой церковью, неск. новых храмов. | bashkir encyclopedia |
Иконалар яҙыу һәм реставрациялау м‑н шөғөлләнә. | Занимался иконописьюи реставрацией икон. | bashkir encyclopedia |
2‑се (1980) һәм 3‑сө (1964) дәрәжә Изге Владимир, 2‑се дәрәжә преподобный Сергий Радонежский (1980), 2‑се дәрәжә Мәскәү кенәзе изге благоверный Даниил (1990), 2‑се (2004) һәм 3‑сө (2000) дәрәжә Мәскәү һәм Коломна митрополиты святитель Иннокентий, 2‑се дәрәжә преподобный Серафим Саровский (2006), изге апостолдар Пётр һәм Павел (1980, Антиохия православие сиркәүе), равноапостольная изге Мария Магдалина (1988, Польша православие сиркәүе) орд. м‑н бүләкләнгән. | Награждён орденом Св. Владимира 2‑й (1980) и 3‑й (1964) ст., преподобного Сергия Радонежского 2‑й ст. (1980), свыше благоверного кн. Даниила Московского 2‑й ст. (1990), святителя Иннокентия митрополита Моск. и Коломенского 2‑й (2004) и 3‑й (2000) ст., преподобного Серафима Саровского 1‑й (2012) и 2‑й (2006) ст., свыше апостолов Петра и Павла (1980, Антиохийская правосл. церковь), свыше равноапостольной Марии Магдалины (1988, Польская правосл. церковь). | bashkir encyclopedia |
Хеҙм.: Русская икона //Малая Церковь: настольная книга прихожанина. М., 1992. | Соч.: Слово в день памяти преподобного Александра Свирского //Журнал Московской патриархии. 1983. №8; Русская икона //Малая Церковь: настольная книга прихожанина. М., 1992. | bashkir encyclopedia |
АНДРЕЕВ Игорь Владимирович (28.9.1956, Мәскәү), спортсы. | АНДРЕЕВ Игорь Владимирович (р.28.9.1956, Москва), спортсмен. | bashkir encyclopedia |
Хәҙерге бишбәйге б‑са СССР‑ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1983). | Мастер спорта СССР междунар. класса (1983) по пятиборью современному. | bashkir encyclopedia |
ӨНИ‑не тамамлаған (1978). | Окончил УНИ (1978). | bashkir encyclopedia |
“Динамо” ДСО‑һының Башҡ‑н өлкә советы тәрбиәләнеүсеһе (тренерҙары — В.А.Абрамов, В.С.Голиванов, Г.Г.Ефимов). | Воспитанник Башкирского областного совета ФСО “Динамо” (тренеры — В.А.Абрамов, В.С.Голиванов, Г.Г.Ефимов). | bashkir encyclopedia |
СССР йыйылма командаһы составында Европа Кубогы эйәһе һәм шәхси зачётта көмөш призёры (1983). | Серебряный призёр в личном зачёте и обладатель Кубка Европы в составе сборной команды СССР (1983). | bashkir encyclopedia |