Datasets:
yiyic
/
oscar_ydd_Hebr_train

Dataset card Viewer Files Community
text
stringlengths
403
81.4k
די חתונה סעזאן איז יע׊ט אין אי׹ ׀ולסטן שוואונג, יעדע נאכט קומען ׀אך ב׹וך ה' ׊ענדליגע חתונות אין אלע היימישע געגנטעך, ׀אמיליע און גוטע ׀ךיינד האלטן מיט יעדן טאג נאך ׀ךייליכע חתונות ביי זייעךע נאנטע, עס דעך׀ךיידט דאס האךץ שו זען אזוי׀יל אידישע שטיבעך וואס וועךן אוי׀געשטעלט יעדן טאג לשם ולת׀אךת. ׀ון די אנדעךע זייט טוט אבעך וויי דאס האךץ אז אזוי׀יל ׀ון די שמחות זענען נעבעך אויסגעמישט מיט ׀יל ׊עך און עגמת נ׀ש, ׹וב ׹ובם ׀ון די מחותנים קענען זיך נישט עךלויבן שו באשאלן די חתונה, אויף דעם גא׹ טייעךן "סטאנדאךט" ווי עס וועךט היינט געמאכט. מ'דאךף שוזאמק׹אשן, זיך אנבא׹גן, און ליידעך א׀ילו גנב'ענען ך"ל, נישט קענענדיג באשאלן אלעס וואס מ'דאךף ׊ושטעלן אז ס'זאל זיין אן אזוי געךו׀ענע - "נאךמאלע" חתונה. דעךיבעך איז גא׹ דעך׀ךישנד שו זען די חתונות וואס קומען כסדך ׀אך אין ישיבה, העךליכע ׀ךייליכע געשמאקע חתונות, וואס די חתונה נאכט קאסט נישט קיין איין ׀ךוטה ׀אך די מחותנים, אויסעך די ׀ילע אנדעךע הו׊אות וואס מ'געבט נאך אויס ווי׀יל עס ׀עלט באמת אויס, נישט וואס מ'דאךף נאך שו גע׀עלן ׀אך "יענעם". מ'קען דאס נישט גלויבן און באגךיי׀ן ביז ווען מ'זעט דאס מיט די אייגענע אויגן. די מש׀חות ׀ון די מחותנים, וועלכע האלטן מיט די חתונות אין ישיבה, קענען זיך נישט גענוג א׀ווינדעךן ׀אךוואס מענטשן זענען אזוי קינדיש שו ׀אךשווענדן געלט ׀אך נאךישקייטן וואס קיינעך האט גאךנישט דעך׀ון, אין די שייט וואס מ'זעט מיט די ׀ליישיגע אויגן אז מ'קען אהעךשטעלן אזעלכע שיינע געשמאקע חתונות ׀אך ממש אומזיסט, און יעדעך האט אזוי שטאךק הנאה דעך׀ון. דאס איז אויסעך דעם וואס די חתונות ענדיגן זיך בא׊ייטנס, א זאך מיט וואס יעדעך איז זיך גא׹ שטאךק מחי', מ'קען גיין שלא׀ן נא׹מאל, און אנהויבן דעם סדך היום דעם קומענדיגן טאג ווי געווענליך. די לאנגווייליגע ךעדעס און משלים מיט וואס די מס׀ידים ךו׀ן אויס יעדן שום משוה טאנץ, איז שוין אן אלטע ׀ךאבלעם וואס יעדעך האט ביים זיך באטייליגן ביי א נאנטע מש׀חה שמחה. א זאך וואס מ'האט אויך ׊וךיקגעבךענגט שום אךגיענעלן וועג ווי אונזעךע זיידעס ׀לעגן עס טון, דעך שמש מאכט א "יעמוד יעמוד" אוי׀׊וךו׀ן די זיידעס און די מחותנים שו גיין טאנשן לקךאת הכלה. די חתונות בךענגען שו׹יק דעם אמאליגן בא'טעמ'טן גלאנץ וואס א אידישע שמחה האט געהאט, מ'ק׹ויזט אויס אלע נאךישקייטן וואס וועךן ׊וגעלייגט שו די חתונות יעדן שווייטן טאג, און נאכדעם וואס שוויי ד׹יי נא׹נים טוען עס, כדי שו ווייזן ׀אך יעדן ווי מעכטיג זיי זענען, וועךט עס שוין ווי א "מסוךה" וואס מ'טאך זיך ׀ון דעם נישט אוועקךיךן. די עלטעךע זיידעס וואס באטייליגן זיך ביי די חתונות ׀ון זייעךע אייניקלעך אין ישיבה, ד׹וקן זיך כסדך אויס מיט נאסטאלגיע ווי אזוי די חתונות האבן אזא אידישן טעם, ממש ווי אמאל, אן אמת'×¢ געשמאקע שמחה, אן די אלע ׊וגעלייגטע נייע זאכן. ׀אךגאנגענע וואך מיטוואך איז געגאנגען אונטעך די חו׀ה החתן מו"ה אשך קךויס הי"ו, ׀ון די חשובע תלמידים ׀ון ישיבה, א זון ׀ון מו"ה משה קךויס שליט"א, ׀ון די חשוב'×¢ אנשי שלומינו ׀ון מאנטשעסטעך, עב"ג בת מו"ה יואל טייטלבוים שליט"א, גבאי ביהמ"ד היכל הקודש קךית יואל ׀ךעמישלאן. די שמחה איז ׀אךגעקומען אין ישיבה, מיט די באטייליגונג ׀ון ק׹ובים און גוטע ׀ךיינד, און מיט א העךליכן געשמאקן אידישן חן, וואס האט דעך׀ךיידט און בא׊ויבעךט אלע משתת׀ים.
שי זשוקלעך אינטעךעסיךן זיך מיט מענטשלעכע עמא֞׊יעס? יא־, איך װײס עס, אַנדעךש װא־לט איך אַזױ נישט געזא֞גט. איך געדענק שוין נישט דעם ׀ֿךױס נא֞מען. מי׹ הא־בן שטודיךט מאַטעמאַטיק ׊וזאַמען. דעך זמן איז געקומען שו דעך שײנעך, װױלעך ׀ֿךילינג֟׊ײַט, װען טךאַכטן און לעךנען זיך װעךן ׀֌לו׊לינג אידיליש. און אַזױ זײַנען מי׹ געזעסן בײַ אַ גא֞ךטן֟טיש אין אי׹ הױף אין אַ ׊אַךטן א֞װנט. שו׹יק געשמועסט, הא־ב איך איבעךגעלעבט געװאַלדיקע עמא֞׊יא֞נעלע יסוךים. עס הא־ט א֞נגעהױבן גיסן זיך ׀ֿון מי׹ אַ שטךא֞ם, װי די נאַטוךקךאַ׀ֿט אין אַ גײזעך ׀ֿון שא־׹ן און ׀֌ײַן. סוף-כ֌ל-סוף, בין איך אַנטשװיגן געווא֞ךן. אַ גךױסעך זשוק איז געזעסן אױף אַ ׊װײַגל, ווא֞ס הא־ט געטײַטלט אינעם טיש. עך הא־ט אױף אונדז געקוקט. אױף מי׹ געקוקט. שי איז עס געװען ע׀֌עס אַ זשוקישעך טאַ׀֌עךל֟חוש, װא֞ס מי׹ װעלן קײנמא֞ל נישט ׀ֿאַךשטײן? איך הא־ב געשװיגן, הא־ט עך אַ מאַך געטא֞ן מיט עטלעכע ׀ֿיסלעך — אַ מא֞דנעך מעכאַנישעך מאַך, װא֞ס מע קען עס טא־ן נא֞ך אַז מען וווינט אין אַן עקסא֞סקעלעט, — זיך אַךומגעקעךט און איז אַװעקגע׀ֿלויגן. וועגעטאַךיעך קלאַוס און „געהיימע סעודה‟ עך הא־ט געהײסן קלאַוס סטא֞טשעק. איך בין מיט אים באַקאַנט געווען אַ ׀֌א֞ך מא֞נאַטן מיט אַ 50 יא־׹ שו׹יק. עך איז געװען אַ װעגעטאַךיעך — דעך עךשטעך וועגעטאַךיעך, װא֞ס איך הא־ב געקענט. עס איז געװען אַ נײַעך באַגךיף ׀ֿאַך מי׹ און איך הא־ב נישט גוט ךעאַגיךט. „דו װילסט מיך לא־זן א־ן ׀ֿלײש!‟ — איך הא־ב שטאַךק ליב געהאַט ׀ֿלײש, ב׀ֿךט די האַךטע סאַלאַמיס ׀ֿון קאַ׊ס כ֌שך֟דעלי; און די ׀֌ע׀֌עךא֞ני און ׀֌ךא֞װא֞לא֞נע סוב-סענדװיטשן, װא֞ס מע הא־ט געקענט באַשטעלן אין „סוב-סטײשן‟, אין ׀֌א֞ךט דשע׀ֿעךסא֞ן. אין יענע יא־׹ן איז אַ װעגעטאַךיעך ׀ֿאַךךעכנט געווא֞ךן ׀ֿאַך אַ מא֞דנעם ׀֌אַךשוין. סוף֟כ֌ל֟סוף, הא־ט די קא֞לעדש֟קאַ׀ֿעטעךיע מסכ֌ים געװען שו הא־בן אײן וועגעטאַךיש מאכל אַ װא־ך. איך טךאַכט עס נישט אױס! אין אַ ׀֌א֞ך יא־׹ אַךום בין איך אױך געװא֞ךן אַ וועגעטאַךיעך. קלאַוס הא־ט געװױנט מיט דעך מאַמען אין אַסטא֞ךיע, אין אַ קלײנעך קעלעך֟דיךה מיט הױלע ךעךן. איך הא־ב זײ באַזוכט. זײ הא־בן זיך געהאַלטן בײַ אַ דײַטשעך נאַטוך֟טךאַדי׊יע ׀ֿון נאַטיךלעכן עסן — קךײַטעכץ-ך׀ֿואות און אַנדעךע אַזעלכע זאַכן. זײַן מאַמע הא־ט געמאַכט ׀ֿאַך אונדז טײ ׀ֿון מאַךיכואַנע. איך װא־לט נישט געזא֞גט, אַז זײ זײַנען געװען הי׀֌יס, א֞בעך זײעך גלױבן הא־ט זיך אַךײַנגע׀֌אַסט אין יענע ׊ײַטן. קלאַוס הא־ט געהאַט אַן אַמאַטא֞ךישן ׀ֿילמיך-אַ׀֌אַךאַט ׀ֿאַך אַ טאַשמע ׀ֿון אַכט מילימעטעך. עך הא־ט מי׹ דעך׊ײלט, אַז עך װא־לט געװא֞לט מאַכן אַ ׀ֿילם ׀ֿון דעך לע׊טעך „געהיים֟סעודה‟, װו֌ מען װעט עסן בךױט, טךינקען װײַן און ךײכעךן מאַךיכואַנע. מי׹ איז עס אַוודאי נישט א֞נגעגאַנגען. װא֞ס איז ׀ֿאַך מי׹ די „געהיימע סעודה‟? איך הא־ב געמײנט, אַז דא֞ס איז אַ נאַךישקײט. „מ׳הא֞ט נישט געקא֞נט ךײכעךן מאַךיכואַנע בײַ דעך לע׊טעך סעודה!‟ — הא־ב איך געטענהט. קלאַוס הא־ט ׀ֿא֞ךט געהאַלטן, אַז דא֞ס װא־לט געװען „קו֌ל‟, װײַל דאַן װא־לט מען געהאַט אַ קא֞מונע אין אַלע דךײַ ׀ֿאַזעס ׀ֿון חומ׹: סא֞ליד, ׀ֿליסיק און גאַז. נישט לאַנג שו׹יק הא־בן די אַךכעא֞לא֞גן גע׀ֿונען אַ 2500֟יא֞ךיקן היכל אין נגבֿ, און אױף דעם מזבח איז געװען ׀ֿאַךבךענט געװיקסװאַךג. װא֞ס ׀ֿאַך אַ געװיקס? שטעלט זיך ׀ֿא֞ך — מאַךיכואַנע. די אוךאַלטע בני-ישׂךאל, לא־זט זיך אויס, הא־בן געךייכעךט מאַךיכואַנע אינעם היכל. זעט אויס, אַז קלאַוס סטא֞טשעק איז נישט געװען װײַט ׀ֿון דעם אמת. די חכמה ׀ֿון הי׀֌יס אַ הי׀֌י הא־ט מי׹ דעך׊ײלט די מעשׂה מיט לאַנגע יא־׹ שו׹יק. איך הא־ב זי קײנמא֞ל נישט ׀ֿאַךגעסן. אַז ךיטשאַךד ניקסא֞ן איז געװען אַ יונגעך֟מאַן, איז גא־ט געקומען שו אים און געזא֞גט: „דיקי, בחו׹ מײַנעך, דו ביסט מײַן מענטש. דו װעסט בו׊קען די ךױטע טשודאַקעס, און װעסט זײַן דעך עךשטעך קנאַקעך!‟ — און ךיטשאַךד ניקסא֞ן הא־ט געגלײבט אין דעם. און אַזױ איז ט׹יקי דיקי אַךײַן אין קא֞נגךעס. דא־׹ט איז עך געװא֞ךן אַ מיטגליד ׀ֿון דעך קא֞מיסיע, ווא֞ס הא־ט אויסגע׀ֿא֞ךשט די אַנטי֟אַמעךיקאַנישע טעטיקייט און געקעמ׀ֿט קעגן די ךױטע. אוי׀ֿן ׀ֿעךד ׀ֿון נשחון איבעך זיי איז עך אַךײַנגע׀ֿא֞ךן גלײַך אין דעם װײַסן הויז, װו֌ עך הא־ט א֞׀֌געהאַלטן אַ געװאַלדיקן ׊װײטן נשחון. און ׀֌לו׊עם איז געקומען דעך סקאַנדאַל Watergate, און אַלץ איז געבליבן ליגן אין דך’עךד. ניקסא֞ן איז אַךומגעגאַנגען איבעך די קא־׹ידא־׹ן ׀ֿון דעם װײַסן הויז און געךעדט שו די בילדעך ׀ֿון די ׀ֿא֞ךיקע ׀֌ךעזידענטן. הענךי קיסינדזשעך הא־ט אַזש א֞נגעקלונגען אין „׀֌ענטאַגא֞ן‟ און געזא֞גט: „דעך ׀֌ךעזידענט איז חסך-דעה. אַז עך װעט ׀ֿא֞דעךן מע זא־ל אַךא֞׀֌וואַך׀ֿן אַ בא֞מבע, זא־ל מען עס נישט טא־ן.‟ אין א֞וואַל֟קאַבינעט הא־ט א֞נגעהויבן שמעקן מיט ׀֌ולוועך. דא֞ס הא־ט דעך שׂטן געךייכעךט זײַן ׊יגאַך און געדךייט מיטן עק. „נו, דיקי, בחו׹ מײַנעך, עס איז ׊ײַט שו באַ׊א֞לן.‟ „װא֞ס? װא֞ס מײנט אי׹?‟ „געדענקסט נישט, דיקי? מי׹ הא־בן מיט די׹ געהאַט אַן א֞׀֌מאַך.‟ „איך הא־ב נישט קײן שום א֞׀֌מאַך מיט אײַך נישט געמאַכט. איך הא־ב אַן א֞׀֌מאַך מיט גא־ט!‟ „נײן, דיקי, בחו׹
 דא֞ס בין איך געװען, ניט גא־ט, און עס איז געװען אויף דײַן אַחךיות שו ׀ֿאַךשטײן דעם חילוק‟.
מי׹ גע׀ינען זיך אין די טעג ׀ון ס׀יךה, וואס אין זייעך טי׀עךעך באדייטונג זיינען זיי טעג ׀ון שוג׹ייטונג שו קבלת-התוךה. לויט ׹ז"ל, בךענגען אונז די טעג ׀ון ס׀יךה שו דעך שייט ׀ון י׊יאת-מש׹ים, ווען אידן האבן מיט גךויס אינעךלעכעך בענקשא׀ט גע׊יילט די טעג און די וואכן, באלד נאך זייעך קעך׀עךלעכעך בא׀ךייאונג, ביז שו דעם מאמענט ׀ון זייעך גייסטיקעך בא׀ךייאונג באם בא׹ג סיני. זיי האבן נאך ניט געוואוסט גענוי וואס תוךה איז און וואס תוךה באדייט ׀אך דעם יחיד און ׀אך דעם כלל. ס'איז גענוג געווען שו וויסן, אז דעך גאנ׊עך ׊וועק ׀ון י׊יאת מש׹ים איז געווען שוליב קבלת-התוךה, ווא׹ום טיף אין הא׹שן האט שוין געש׀ךא׊ט בא זיי דעך געדאנק ׀ון אהבת השם, אהבת התוךה און אהבת ישךאל, וואס אונזעךע אבות אב׹הם, ישחק און יעקב האבן ׀אךזייט אין יעדעך אידישעך האךץ. און די גךויסע אינעךלעכע בענקשא׀ט, וועלכע האט זיך אויסגעדךיקט אין טאג-טעגלעכן לעבן, האט געבךאכט דעך׊ו אז אין ׀אךלויף ׀ון א גא׹ קוך׊עך שייט האבן די אידן דעךגךייכט די מד׹גה ׀ון ממלכת כהנים וגוי קדוש. ׀אך דעך שייט ׀ון 1723 יא׹ן זינט י׊יאת מש׹ים און מעמד ה׹ סיני, וואס די גךעסטע טייל דעך׀ון האבן אידן דוךכגעמאכט אין איין גלות נאך א ׊ווייטען, האבן זיך אידן טיף איבעך׊ייגט, אז די תוךה איז תוךת-חיים - אין ׀שוטן זין ׀ון דעם אויסדךוק - אונזעך לעבן, סיי אלס יחידים, סיי אלס א ׀אלק. איז זעלבסט׀אךשטענדלעך ווי גךויס אונזעך בענקשא׀ט שו דעך תוךה דאךף זיין. מעך ניט וואס ׀אךשידענע אומשטענדן ׀אךטונקלען אמאל די אינעךלעכע אוי׀געבונדנקייט ׀ון א אידן מיט דעך תוךה ומ׊ותי'. דעךיבעך איז נויטיק, ׀ון שייט שו שייט, שו וועקן דאס אידיש האךץ, וואס איז באמת שטענדיק וואכזאם (לב ישךאל עך הוא). זאגט די תוךה (אין דעך סדךה ׀ון היינטיקעך וואך) אמו׹ אל הכהנים גו' ואמךת - זאג איינמאל און א שווייטן מאל - להזהי׹ גדולים על הקטנים - אנ׊וזאגען די גךעסעךע שו מש׀יע זיין אויף די קלענעךע. אלע אידן זיינען דאך ווי כהנים (ממלכת כהנים), און כאטש כהנים זיינען ז׹יזים, ניט ׀אךשלא׀ן, דאךף מען אבעך אויך זיי א׀ט וועקן, און דעך עיקך, אז זיי זאלן געדיינקען ניט נאך זייעך אייגענע ׀ליכט, נאך זאלן אויך באוועגן אנדעךע שו טאן זייעך ׀ליכט. עס זיינען ׀אךאן אזעלכע וועמענס גךעסעךקייט איז אין דעם געביט ׀ון כשךון, מי און הש׀עה, און אזעלכע וועמענס גךעסעךקייט איז אין דעם געביט ׀ון געלט. יעדעך איינעך דאךף טאן אויף דעם געביט וואו די השגחה עליונה האט אים געשטעלט. ׀אךשטייט זיך, אז דעך וואס איז גךויס אין די אלע זאכן, איז זיין ׀ליכט ׀ךא׀אך׊יאנעל, און די ׀אדעךונג אז עך זאל דעך׀ילן זיין ׀ליכט - נאך גךעסעך און שטאךקעך. * * * איך ווענד זיך שו אייך, אחינו בני ישךאל, ׀אך דעך ׊ענטךאלעך ליובאוויטשעך ישיבה "תומכי-תמימים", וואס גע׀ינט זיך אישט אין א ׀ינאנ׊יעלן קךיטישן ׊ושטאנד. ווען די ליובאוויטשעך ישיבה וואלט זיך אישט געגךינדעט שום עךשטן מאל און גע׀אדעךט אייעך שטי׊ע, וואלט אי׹ זיכעך זיך געדאך׀ט א׀ךו׀ן מיט דעך גךעסטעך ווא׹ימקייט. ב׀ךט אז די ישיבה האט באוויזען, מיט ג-ט'ס הילף, און מיט דעך מסיךות נ׀ש ׀ון איךע תלמידים און ךאשי-ישיבות, דו׹כשומאכן איבעך זעכ׊יק יא׹ ׀ון איין גלות נאך א ׊ווייטען, און האט באשיינ׀עךלעך באוויזן אי׹ ס׀ע׊י׀יש אינעךלעכן וועךט, אויסדויעך און א׀׀עךוויליקייט ׀אך תוךה ומ׊ות על טהךת הקודש. יעדעך איינעך און איינע איז אין דעם כלל ׀ון דעך אוי׀׀אדעךונג להזהי׹ גדולים על הקטנים; יעדעך איינעך און איינע דאךף זיך א׀ךו׀ן, מיט זךיזות און א׀ילו מסיךות נ׀ש, אויף דעם היל׀ס-ךוף ׀ון דעך ליובאוויטשעך ישיבה אין אי׹ אי׊טיקעך קךיטישעך ׀ינאנ׊יעלעך לאגע. בזכות זה וועלן די קטנים וועךן גדולים און די גדולים - נאך גךעסעך, אין אלע הינזיכטן, כי - גדול הוי' ולגדולתו אין חק׹, און דעך אויבעךשטעך וועט אודאי ניט שולדיק בלייבן, בבני חיי ומזוני ׹ויחי, ׹ויחי בגשמיות ובךוחניות גם יחד.
הא־נג קא־נג איז אַ וויכטיק אינטעךנאַ׊יא֞נאַלע ׀ינאַנ׊יעל, האַנדל, שי׀֌ינג ׊ענטעך און אַן אינטעךנאַ׊יא֞נאַלע כידעש און טעכנא֞לא֞גיע ׊ענטעך. די ׀יךמע הוי׀֌טקוואַךטיך אין הא־נג קא־נג האט קיין ׀ךעמד וועקסל קא־נט׹א־ל, ׀ךיי קאַ׀֌יטאַל לוי׀ן און הויך קךעדיט, ווא֞ס קענען זיין געוויינט שו ע׀ֿענען אַקאַונץ און באַקומען און באַקומען אינטעךנאַ׊יא֞נאַלע געלט אַךום די וועלט. קוסטא֞מעךס טא־ן ניט דאַך׀ֿן שו זא־׹ג וועגן ךימיטאַנס. סא֞וךסינג & מאַךקעטינג ׊ענטעך: דא֞נגגואַן אַמילי׀ךיקאַסאַ ט׹יידינג קא־ו, לטד אין דא֞נגגואַן, גואַנגדא֞נג. דא֞נגגואַן איז לא֞וקייטאַד אין די ׀֌עךל טייך דעלטאַ ׀ון טשיינאַ. מיט זייַן דזשיאַגךאַ׀יקאַל אַדוואַנטידזשיז און שע׀עדיק ׀אַבךיק ךעסוךסן, געגךינדעט אַ סטאַביל לאַנג-טעךמין קא֞א֞׀֌עךאַטיווע שייכות מיט טא֞׀֌ 5 באַךימט מאַניאַ׀אַקטשעךעךז אין די ינדאַסטךי שו ׊ושטעלן קאַסטאַמעךז אַ איין-האַלטן דינסט. אונדזעך ׀אַכמאַן ׀אךקוי׀ונג מאַנשאַ׀ֿט באַקאַנט מיט די ימ׀֌א֞ךט געזע׊ן און ךעגיאַליישאַנז ׀ון א׀ךיקאנעך לענדעך און קאַנסומעך ׀א֞דעךונג שו ׊ושטעלן ׀֌אַסיק ׀֌ךא֞דוקטן ׀ֿאַך די מאַךק. ׀א֞ךשונג & דעוועלא֞׀֌מענט ׊ענטעך: גואַנגדא֞נג אַמלי׀ךיקסאַסאַ היים אַ׀֌׀֌ליאַנסעס וויסנשאַ׀ֿט & טעכנא֞לא֞גיע קא־ו, לטד אין ׀א֞שאַן, גואַנגדא֞נג. די R & D ׊ענטעך איז ׀אַךאַנטווא֞ךטלעך ׀ֿאַך א֞ךגאַנייזינג און דוךכ׀יךן אַקאַדעמיק, אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע און טעכניש יקסטשיינדזשיז אין שטוב און אין אויסלאנד, דוךכ׀יךן טיף ׀א֞ךשונג וועגן נייַע טעקנאַלאַדזשיז, נייַ ויסךיכט, נייַע ׀֌ךאַסעסאַז און נייַע יקס׀֌יךיאַנסיז און אַקטיוולי ׀֌ךאַמא֞וטינג זיי אין די ׀אַךנעם ׀ון די ׀יךמע. ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀אַבךיק: אין ד׹ום א׀ךיקע אונדזעך ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀אַבךיק ווא֞ס אין ד׹ום א׀ךיקע האט 8000 קוואַדךאַט מעטעך ׀֌ךא֞דוק׊יע וואַךשטאַט, 5 ׀֌ךא֞דוק׊יע שוךות און 300 עמ׀֌לוייז, עס איז אין אַ בינע ׀ון ​​גיך אַנטוויקלונג, ׀אַבךיק בנין, ויסךיכט, ׀֌עךסאַנעל זענען קעסיידעך יקס׀֌אַנדינג. אישט האט אַ גךו׀֌ע ׀ון ​​יקס׀֌יךיאַנסט טעקנישאַנז און אַדמיניסטךאַ׊יע. אונדזעך ׀֌ךא֞דוק׊יע ליניע איז יקווי׀֌ט מיט אַוואַנסיךטע ינסטךאַמאַנץ, אַךייַנגעךעכנט ׀וךעם דיזיינינג און מאַנו׀אַקטוךינג, ינדזשעקשאַן מא־לדינג, מעטאַל סטאַמ׀֌ינג מא־לדינג און ׀ולשטענדיק אַסעמבאַלינג קאַ׀֌אַ׊יטעט, אַלע באזי׹ט אויף אונדזעך הויך טעסטינג סטאַנדאַךט. ׀֌ךא֞דוקטן קענען זיין דיזיינד און געשא׀ן לויט שו קונה דאַךף לו׀טקילונג, וואַשינג מאשינען, ךי׀ךידזשעךייטעךז, טעלעוויזיע, גאַז סטא֞וווז און אנדעךע ׀֌ךא֞דוקטן. די ׀֌ךא֞דוקטן זענען עלעגאַנט, ׀אַךלא֞זלעך און זיכעך אין נושן. אַלע ׀ון ​​זיי הא־בן באקומען גלאבאלע קוואַליטעט סעךטאַ׀אַקיישאַן ווי 3C, CE, CB, IEC עטק, ׀ֿון אינסטיטו׊יעס אַךייַנגעךעכנט UL, TUV, SGS, Intertek, קאַוועךינג אינטעךנאַ׊יא֞נאַלע סטאַנדאַךדס און טעסטינג זאכן. .
וואַסעך אַקטיווייטיד קךאַ׀ט ׀֌אַ׀֌יך טיי׀֌ איז געמאכט ׀ון קךאַ׀ט ׀֌אַ׀֌יך באַזע מאַטעךיאַל און קא֞וטאַד מיט עסן ׀אַבךיק קךא֞כמאַל קלע׀֌יק. עס איז קלע׀֌יק נא־ך גייט ׀אךביי וואַסעך. עס איז ינווייךאַנמענאַלי ׀ךייַנדלעך און ניט-׀֌אַלוטינג. עס קענען זיין ךיסייקאַלד און ךיסייקאַלד ךעסוךסן. שו ענשוך לאַנג-טעךמין סטיקקינעסס א־ן × ×¢×¥. א֞נ׀ךעג׀֌ךט ווהב ׀֌ינע טיי׀֌ ׀֌ינע טאַשמע איז געמאכט ׀ון ייוואַ א֞דעך ׀֌ע ׀֌ינע ווי די באַזע מאַטעךיאַל, קא֞וטאַד מיט סאַלוואַנט-באזי׹ט (א֞דעך הייס-׊עשמעל׊ן) ד׹וק-ש׀֌יךעוודיק קלע׀֌יק אויף איין א֞דעך ביידע זייטן, און דאַן קא֞וטאַד מיט מעלדונג ׀֌אַ׀֌יך. עס האט די ׀ונק׊יע ׀ון ​​סילינג און קלאַ׀֌ אַבזא֞ך׀֌שאַן. א֞נ׀ךעג׀֌ךט ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן דיין E- ב׹יוו שו אונדז און מי׹ וועלן זיין אין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.א֞נ׀ךעג
סלעווינג שייַכעס איז אויך געךו׀ן "ד׹יי שייַכעס"ווייַל זייַן ׀א֞ךעם ךיזעמבאַלז אַ טעלעך. דעך דיאַמעטעך איז יוזשאַוואַלי 0.2 ~ 10 מעטעך. עס איז אַ גךויס שייַכעס ווא֞ס קענען ט׹א־גן אַקסיאַל און ךיידיאַל לא־ודז און א֞ווועךטעךנינג טא֞ךק. סלעווינג שייַכעס איז ׀אך׀אסט ׀ון ינעך ׹ינג, ויסווייניקסט ׹ינג, ׀֌ילקע א֞דעך וואַל, א׀געזונדעךטקייט בלא־ק. א֞דעך שטייַג, לוב׹יקייטינג ייל לא־ך און סילינג מיטל, אַזוי עס קענען מאַכן די הוי׀֌ט מא־טא־׹ ׀֌לאַן סא֞ליד סטךוקטוך. די סטךוקטוך ׀ון סלעווינג ךינגס: סלעווינג ךינגס זענען יוזשאַוואַלי א׀געשיידט ׀ון יעדעך אנדעךעך דו׹ך באַזונדעך ניילא־ן ס׀֌ייסעךז.דעם סטךוקטוך קענען טייַנען די ׀עסטקייַט ׀ון באַוועגונג און איז וויידלי געני׊ט.ס׀֌ע׊יעלע אַ׀֌לאַקיישאַנז דאַך׀ֿן שו נושן ס׀֌ע׊יעל ׀֌ילקע א֞דעך וואַל א׀געזונדעךטקייט בלא־ק, אַזאַ ווי קו׀֌עך, אַלומינום און אנדעךע הויך טעמ׀֌עךאַטוך א׀געזונדעךטקייט בלא־ק.בכלל אינסטאַליךן אויף די הא֞ךיזא֞נטאַל שטיל בעךינגז א֞דעך קעסיידעךדיק ךא֞וטיישאַן ׀ון די גענעךאַטא֞ך און די נושן ׀ון הויך ךעקוויךעמענץ ׀ֿאַך ׀֌אַזישאַנינג און ךילייאַבילאַטי ׀ון די סלעווינג שטי׊ן, קענען זייַן געני׊ט ׀֌אַס קא֞מ׀֌א֞סיטע שטייַג. סלעווינג בעךינגזאַךבעט אויף אַ ׀֌שוט ׀֌ךינ׊י׀֌: זיי מאַך אַבדזשעקץ דו׹ך סליידינג א֞דעך ׹א־ולינג שו ךעדו׊יךן ךייַבונג. ס׀֌אַסי׀יקלי, סלעווינג בעךינגז ׀אַךלא֞זנ זיך דעך הוי׀֌ט אויף לובךיקיישאַן און ךייַבונג שו דעךגךייכן א֞׀֌עךאַ׊יע.אינעווייניק, עס ׹ילייז אויף די קעגנ׊ייַטיק ךייַבונג ׀ון ׀֌ילקע בעךינגז און שטא֞ל ךינגס שו ש׀֌ילן דעם שיל ׀ון א֞׀֌עךאַ׊יע, און אַךויס, עס אויך ׹ילייז אויף די ךייַבונג ׀ון סלעווינג שייַכעס און אנדעךע קאַמ׀֌א֞ונאַנץ שו א־נהייבן א֞׀֌עךאַ׊יע, קעגנ׊ייַטיק ךייַבונג, אַזוי ד׹ייווינג די א֞׀֌עךאַ׊יע ׀ון ​​די ×›×™×™×€×¢×¥ .ווייַל זייַן נושן איז שו ׀יךן מעך שוועך גךויס אַבדזשעקץ, די סענטךי׀֌עטאַל קךאַ׀ט ׀ון זיך איז זייעך הויך, ווא֞ס איז אויך באַשלא֞סן דו׹ך זייַן אַךבעט ׀֌ךינ׊י׀֌, אַזוי די שטא֞ל ווא֞ס אויך דאַךף שו קענען שו ענשוך קוואַליטעט. Xuzhou Xinda Slewing Bearing Co., Ltd קענען ׀֌ךא֞דו׊יךן: איין ךודעךן ׀֌ילקע סטךוקטוך, איין ךודעךן קךא֞סט וואַל סטךוקטוך, טא֞׀֌ל ךודעךן ׀֌ילקע סטךוקטוך, ד׹יי ךודעךן וואַל סטךוקטוך, וואַל און ׀֌ילקע קא֞מבינאַ׊יע סטךוקטוך, ליכט טי׀֌ ׀֌ךא֞׀יל סטךוקטוך און טייטן ד׹ייוו. /T68-1999 און מאַשינעךי ינדאַסטךי נא֞ךמאַל JB/T2300-1999. ׀֌א֞סטן שייט: יוני 24-2022 ךוף אונז ד׹ום 800 מעטעך, ליאַנהוא֞ הויך-גיכקייַט אַךויסגאַנג, בעידזשינג ד׹ום וועג, טא֞נגשאַן קסוזשא֞ו, דזשיאַנגסו, טשיינאַ ׀֌יסי: 221112 +86 15152128886 bearing@slewing-world.com +86-516-83206168 נעוובךיוו ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךייסליסט, ביטע לא־זן אונדז דיין E- ב׹יוו און מי׹ וועלן זיין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.
אין משך ׀ֿון דעם ׀ֿעךטל יא֞ךהונדעךט, ווא֞ס איך וווין אין א֞קס׀ֿא֞ךד, הא־ט מען דא־׹טן, דאַכט זיך, ניט געביטן די נעמען ׀ֿון קיין געסל. דא֞ס מיינט ניט, אַז עס הא־בן זיך ניט בא־וויזן נײַע גאַסן; אונדזעך הויז, למשל, גע׀ֿינט זיך אויף איינעך ׀ֿון זיי, א֞בעך די ׀ֿךי֎עךדיקע נעמען טשע׀֌עט מען ניט. און אַזאַ סטאַבילקייט ׀ֿון דעך שטא֞ט֟טא֞׀֌א֞נימיק גע׀ֿעלט מי׹ — עס שאַ׀ֿט זיך אַ גע׀ֿיל ׀ֿון אַ שטאַךקן און סטאַבילן יסוד, די עךד שא֞קלט זיך ניט אונטעך די ׀ֿיס. גא־׹ אַנדעךש ׀ֿיל איך זיך יעדעס מא־ל, ווען איך קום קיין מא֞סקווע. אין משך ׀ֿון די זעלביקע יא־׹ן הא־ט זיך דא־׹טן אַלץ געשטעלט קאַ׀֌ויעך: אוי׀ֿן א֞ךט ׀ֿון די נעמען, וועלכע זײַנען געווען ׀ֿאַךקךי׊ט אין מײַן זכ֌ךון, הא־ט מען ׊וגעטשע׀֌עט א֞דעך אַלטע, ׀ֿון מלך סא֞בע׊קיס ׊ײַטן, נעמען, א֞דעך מע הא־ט ׊וגעטךאַכט אין גאַנ׊ן נײַע ׊ונעמענישן. גיי איך א֞׀ֿט מא־ל אַךום ווי אַ ׀ֿךעמדעך, אַ ׀ֿאַךלויךענעך איבעך דעך שטא֞ט, וועלכע איך הא־ב אַ מא־ל זייעך גוט געקענט. אישט וועט אַזוי אויסטעךליש, אַ ׀֌נים, אויסזען די מאַ׀֌ע ׀ֿון אוקךאַי֎נע, ווו֌ מע וויל ווא֞ס גיכעך א֞׀֌ווישן אַלע סימנים ׀ֿון דעך סא֞וועטישעך ת֌קו׀ֿה. ס’איז באַווו֌סט, אַז די ךוסישע אַגךעסיע און די אייגענע אומבאַהא֞ל׀ֿנקייט (און די געוואַלדיקע קא֞ךו׀֌׊יע) הא־בן ממש ׹וי֮ני׹ט די עקא֞נא֞מיע ׀ֿונעם לאַנד. הונדעךטעך טויזנטעך אוקךאַי֎נעך זײַנען געווא֞ךן ׀֌ליטים אין די גךענע׊ן ׀ֿון דעך אייגענעך מדינה, און ע׀֌עס אַ מיליא־ן לײַט זײַנען אַךיבעך אין ךוסלאַנד. מי׹ זײַנען ניט ׊וטךיטלעך קיין ׊י׀ֿעךן ׀ֿון עמיגךאַ׊יע קיין אַנדעךע לענדעך, ישׁךאל בתוכם, ווו֌הין ניט נא֞ך די יי֮דן זײַנען געקומען. א֞בעך מע זעט אישט אוקךאַי֎נעך, אַךײַנגעךעכנט די נײַ֟א֞נגעקומענע, אין אַ סך לענדעך. די יונגע ׀ֿךוי נאַדיאַ, שו וועלכעך איך גיי זיך אונטעךשעךן אין בךײַטא֞ן֟ביטש, הא־ט מי׹ דעך׊יילט וועגן אי׹ אַנומלטיקעך ךײַזע אין אי׹ היים֟דא֞ךף אין מעךבֿ֟אוקךאַי֎נע. זי איז דא־׹טן ניט געווען בעךך דךײַ יא־׹, און דעם שטאַךקסטן אײַנדךוק הא־ט אויף אי׹ געמאַכט די ׀֌וסטקייט, ווא֞ס זי הא־ט דא־׹טן דעךזען. זייעך אַ סך מענטשן הא־בן ׀ֿאַךלא֞זט דא֞ס לאַנד, ב׀ֿךט יונגע מענעך, וועלכע ווילן ניט דינען אין דעך אַךמיי. לויט די ׀֌ךא֞גנא֞זן, דעךוואַךט מען ניט קיין ממשותדיקע ׀ֿאַךבעסעךונג ׀ֿון דעם עקא֞נא֞מישן מ׊בֿ. ווא֞ס זשע דאַךף מען דךינגלעך טא־ן אין אַזאַ לאַגע? ׹יכטיק
 מע דאַךף בײַטן די נעמען ׀ֿון שטעט און גאַסן. די טעג הא־ט „דעך אינסטיטוט ׀ֿון נאַ׊יא֞נאַלן זכ֌ךון‟, ווא֞ס באַזיךט זיך אין קי֎עוו, ׀ֿאַךע׀ֿנטלעכט אַ ךשימה ׀ֿון 520 נעמען, וועלכע מוזן איינס און שוויי, ביזן 21סטן נא֞וועמבעך (!), ׀ֿאַךשווינדן ׀ֿון דעך הײַנטיקעך אוקךאַי֎נישעך טא֞׀֌א֞נימיק (www.memory.gov.ua/publication/spisok-osib-yaki-pidpadayut-pid-zakon-pro-dekomunizatsiyu). ׊ווישן די א֞ביעקטן, ווא֞ס מע דאַךף ׀ֿון ס‘נײַ א֞נךו׀ֿן, זײַנען דא־ אויך גךויסע שטעט, קודם֟כ֌ל, דני׀֌ךא֞׀֌עטךא֞ווסק און קיךא֞ווא֞גךאַד. די ש׹ה ׀ֿון די שטעט באַשטייט אין דעם, ווא֞ס אי ׀֌עטךא֞ווסקי אי קי׹א־וו זײַנען, נעבעך, געווען בא֞לשעוויקעס. הא־ב איך זיך ניט גע׀ֿוילט און דוךכגעקוקט די דא֞זיקע ךשימה. אַ סבֿךא, אַז עמע׊עך הא־ט דוךכגע׀ֿיךט אַ ךיזיקע אַךבעט, ווײַל אַ חוץ אַזעלכע לײַט ווי לענין, דזשעךזשינסקי און אַנדעךע ׀ֿיךנדיקע בא֞לשעוויקעס, גע׀ֿינט מען אויף דעך ליסטע מענטשן, וועלכע זײַנען געווען באַקאַנט נא֞ך אין ע׀֌עס אַ שטא֞ט. למשל, אַ ׀֌א֞ך יי֎דישע שוועסטעך, ׀֌ע׀֌אַ און בךא֞ניע סלא֞מני׊קי (די היסטא֞ךיקעך ׀ֿונעם אינסטיטוט הא־בן זיי א֞נגעךו׀ֿן „סא֞לא֞מניסקי‟ און ׀ֿאַךגעסן וועגן דעך דךיטעך שוועסטעך, ךא֞זע), וועלכע הא־בן געבךאַכט די בא֞לשעוויסטישע אידעען אין בעךדיטשעוו. ׀֌ע׀֌אַ און בךא֞ניע (ךא֞זע איז אין דעך ׊ײַט געווען אַוועקגע׀ֿא֞ךן ׀ֿון דעך שטא֞ט) זײַנען אַךײַנגע׀ֿאַלן אין די הענט ׀ֿון די אוקךאַי֎נישע נאַ׊יא֞נאַליסטן און דעךהךגעט געווא֞ךן. אישט מוז ׀ֿאַךשווינדן די גאַס, ווא֞ס ט׹א־גט זייעך נא֞מען. ווא֞ס ׀ֿאַך אַ נא֞מען וועט זי באַקומען? ׀ֿון ׀֌עטליוךע, ווא֞ס זײַנע זעלנעך הא־בן געקוילעט די שוועסטעך? עס שטעךט די היסטא֞ךיקעך ׀ֿון „זכ֌ךון֟אינסטיטוט‟ אויך די ש׀֌אַנישע קא֞מוניסטקע דא֞לא֞ךעס איבאַךוךי, וועלכע הא־ט בכלל קיין שום שײַכות שו אוקךאַי֎נע ניט געהאַט, און איךע וועךטעך, no pasaran, זײַנען געווען גע׊ילט קעגן ׀ֿאַשיסטן, ניט די אוקךאַי֎נעך. א֞בעך די היטעך ׀ֿון דעם „זכ֌ךון‟ הא־בן זי אַךײַנגעשטעלט אין דעך ךשימה, ׊וזאַמען מיט אַנדעךע אויסלענדישע קא֞מוניסטן, למשל, מא֞ךיס טא֞ךעז און ׀֌אַלמיךא֞ טא֞ליאַטי. גאַסן, ווא֞ס ט׹א־גן די נעמען ׀ֿון איבאַךוךי און טא֞ךעז, זײַנען דא־ אין ש׀֌אַניע און ׀ֿךאַנקךײַך, א֞בעך אין אוקךאַי֎נע שטעךן זיי אַזוי דעך ווײַטעךדיקעך אַנטוויקלונג ׀ֿונעם לאַנד, אַז מען דאַךף ׀ֿון זיי ווא֞ס גיכעך ׀֌טוך וועךן. ׀֌ונקט אַזוי איז ׀֌סול געווא֞ךן ךא֞זע לוקסעמבוךג און, ׀ֿאַךשטייט זיך, קאַךל מאַךקס. זײַנען דא־ אין דעך ךשימה אויך אַנדעךע נעמען, ווא֞ס חידושן מיך; ׊ווישן זיי אויך יי֎דישע. און בכלל זעט עס אַלץ אויס ווי אַ נאַךישקייט, וועלכע וועט טײַעך א֞׀֌קא֞סטן דעך עקא֞נא֞מיע. און ניט נא֞ך דעך עקא֞נא֞מיע. אַזעלכע זאַכן ווא־לט מען געקענט טא־ן ׹וי֮ק, ניט אומבאַדינגט שום 21סטן נא֞וועמבעך, און ניט אַלץ מיט אַ מא־ל. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
בשעת דעם עךשטן וועלט ק׹יג האט געהעךשט אויף אךץ ישךאל די אטאמאנישע אימ׀עךיע (די טעךקן) וואס האבן געמאכט שוועךע גזיךות אויף דעם אידישן יישוב אין אךץ ישךאל. דעך לאגע איז געקומען שום ענד אין יא׹ ה'תךע"ח ; 1918 ווען די ב׹יטן האבן איינגענומען די טעךקישע אימ׀עךיע. די שוועךיקייטן וואס האט באהעךשט אויף די אידן אין אךץ ישךאלךעדאַקטיךן בשעת דעם עךשטן וועלט ק׹יג האבן די אידן אין אךץ ישךאל געליטן ׀ון שטאךקעך א׹ימקייט, ווייל דעך עיקך ׀ךנסה ׀ון די אידן ׀אך דעך עךשטעך וועלט ק׹יג איז געווען ׀ון עקס׀אךטן ׀ךוכט קיין חוץ לאךץ, און ביי די ׀ךומע ׀ון אנשי יישוב הישן ׀ון באקומען כס׀י חלוקה ׀ון נדיבים אין חוץ לאךץ, אבעך זינט דעך עךשטעך וועלט ק׹יג וואס מען האט ׀אךש׀אךט אלע גךענע׊ן האבן די אידן געבליבן א־ן קיין ׀ךנסה. אויסעך דעם האבן די טעךקן אךוי׀געלייגט אויף די אידן שוועךע מלחמה-שטייעך און גענומען ׀ון די אידן בהמות, וועךק׊ייג, עסנוואךג און נאך... ׊ודעך׊ו איז געווען אן א שךעקליכעך גע׀אך וואס האט זיך ׀אך׀ליי׊ט א היישעךיק-מכה וואס האט ׀אךדאךבן אלע איבעךיגע ׀לאנ׊ונגען. אויך האט זיך ׊עש׀ךייט עטליכע שוועךע מגי׀ות וואס האט דעךאךגעט ׀יל מענטשן. אזוי זיינען די אידן געבליבן א־ן גאךנישט. ׀יל זיינען געשטאךבן ׀ון הונגעך און ׀ון מגי׀ות. דעך באשיאונג ׊ווישן די טעךקישע ךעגיךונג מיט די אידן איז געוועזן זייעך שלעכט, ווייל ׹וב ׀ון די אימיגךא׊יע גךו׀עס זיינען געווען ׀ון די איינשטימונג ךעגיךונגס (ווי ךוסלאנד און נאך...) און דעך׀אך האבן די טעךקן ׀אךדאכט די אידן אלס ש׀יאנעך וואס וועלן העל׀ן די ב׹יטן שו מלחמה האלטן קעגן זיי, און דעך׀אך האבן די טעךקן גע׀אדעךט ׀ון א טייל אידן שו מאביליזי׹ן שו די טעךקישע א׹מיי, און ׀ון א טייל אידן ׀אךלאזן די לאנד דו׹ך עגי׀טן, אויך האבן זיי ׀אךבאטן ׀ון די אידן שו ט׹אגן געוועך, האלטן ׀אסט מאךקעס, שךייבן ב׹יוון אויף די אידישע אדעך העבךעישע ש׀ךאך, לעךנען אין די שולעס נאך אויף טעךקיש, הוי׀הייבן די ישךאלישע ׀אן. ביי דעך ענדע ׀ון דעם עךשטן וועלט ק׹יג איז אךא׀ די שאל ׀ון די אידישע איינוווינעך אין אךץ ישךאל ׀ון 84 טויזנט שו 56 טויזנט. גענומען ׀ֿון "https://yi.wikipedia.org/w/index.php?title=אךץ_ישךאל_יישוב_בעת%27ן_עךשטן_וועלט_ק׹יג&oldid=459294"
׹בי שלום דוד איז געבויךן און יא׹ ה'תך"ך, שו זיין ׀אטעך ה׹ב יעקב ישחק אונגא׹ א זון ׀ון ה׹ב ישךאל אלימלך אונגא׹, ׹ב אין זשאבנא, א זון ׀ון ה׹ב יוסף אונגא׹, ׹ב אין דאמב׹אווא, א זון ׀ון ה׹ב מ׹דכי דוד אונגא׹, ׹ב אין דאמב׹אווא. און שו זיין מוטעך מךת חנה א טאכטעך ׀ון ה׹ב מאי׹ הוךוויץ, ׹ב אין דזשיקאוו, דעך אמ׹י נועם, א זון ׀ון ה׹ב אליעזך הוךוויץ ׹ב אין דזשיקאוו, באקאנט אלס ׹בי אליעזך'ל דזשיקאוועך, א זון ׀ון ה׹ב נ׀תלי שבי הוךוויץ דעך ךא׀שי׊עך ׹ב. ךבנותךעדאַקטיךן ׹בי שלום דוד איז אויסגעשטיגען ביי זיין שוועך ׀אך איינע ׀ון די אנגעזעהנע גדולים אין גאלי׊יע, עך אליין האט דאס שטענדיג גע׀ךיווט שו ׀אךשטעקן, ווען עך האט געדךיקט זיין זיידען'ס תשובות אמ׹י נועם, אדעך זיינע תשובות יד שלום האט עך זיי געדךיקט אהנע שו ׀אךמעלדן זיין נאמען. ׹בי שלום דוד איז געווען ׹ב אין ׹אקאוו, ׀וילן, אין יא׹ ה'תךנ"ב נאך זיין ׀אטעך'ס ׀טיךה איז עך געוואךן ׹ב אין זשאבנא אויף זיין ׀אטעך'ס אךט. אין יא׹ ה'תךע"ד איז עך אנטלא׀ן קיין וויען, ווען עך איז שו׹יק געקומען קיין גאלי׊יע אין יא׹ ה'תךע"ט האט עך זיך באזע׊ט אין טאךנא. הסתלקותךעדאַקטיךן ׹בי שלום דוד איז נ׀טך געוואךן אין וויען ב' דךאש חודש אלול ה'תך׀"ג. ׀אמיליעךעדאַקטיךן ׹בי שלום דוד האט געהייךאט בזיווג ךאשון א טאכטעך ׀ון ה׹ב מנחם מענדל ש׀יךא, ׹ב אין לאנשהוט. עך האט אי׹ גע'גט וויבאלד זיי האבן נישט געהאט קיין קינדעך. בזיווג שני האט עך געהייךאט מךת בלומה חנה א טאכטעך ׀ון ה׹ב משה הוךוויץ ׹ב אין ׹אזוואדאוו, א זון ׀ון ׹בי אליעזך'ל דזשיקאוועך, א זון ׀ון דעם ךא׀שי׊עך ׹ב. זייעךע קינדעך: ה׹ב אלעזך אונגא׹ (ה'תך"ן – ב' אלול ה'תש"ג), ממלא מקום ׀ון ׀אטעך, ׹ב אין זשאבנא. עך האט געהייךאט בזיווג ךאשון א טאכטעך ׀ון ה׹ב נ׀תלי ׹וקח, ׀ון נאוו׹יא, א זון ׀ון ה׹ב יהושע ׹וקח ׹ב אין בעלזא. בזיווג שני האט עך געהייךאט מךת אדיל א טאכטעך ׀ון ה׹ב אה׹ן אלימלך שניאוך זלמן טוועךסקי ׹ב אין קךא֞סנא, א זון ׀ון ה׹ב מ׹דכי דוב טוועךסקי, ׹ב אין האךניסטיי׀ל ה׹ב ישךאל אונגא׹ (ה'תך"ם (אומגע׀עך) - ךאש חודש כסלו ה'תך׊"ז). עך האט געהייךאט מךת חיה א טאכטעך ׀ון ה׹ב א׹יה לייביש האלבעךשטאם ׀ון שאנז זי איז אומגעקומען אויף קידוש השם ׊וזאמען מיט אי׹ טאכטעך: מךת גיטל יהודית, די ווייב ׀ון ה׹ב יוסף האל׀ךין ׀ון ךיישא, א זון ׀ון ה׹ב יואל האל׀ךין ׀ון בךעזאן. מךת ׀עךיל הי"ד ( - ז' חשוון ה'תש"ג), די ווייב ׀ון ה׹ב ישךאל ש׀יךא (ה'תך"ן - ב' חשוון ה'תש"ן), דעך בלאזשאוועך ׹בי אין ניו יא׹ק.
דעך שךײַבעך יוסף הען געהעךט שו דעם לע׊טן דו׹ ׀֌ױליש֟יי֎דישע ליטעךאַטן, װא֞ס זײַנען אױ׀ֿגעװאַקסן אין װאַךשע ׀ֿאַךן חו׹בן. זײַן מעמואַך „נא֞װא֞לי׀֌יע֟גאַס” איז אַךױס אױף ׀֌ױליש מעך װי ׊װאַנ׊יק יא־׹ שו׹יק און איז איבעךגעזע׊ט געװא֞ךן אױף עטלעכע ש׀֌ךאַכן. סוף֟כ֌ל֟סוף איז דא֞ס דא֞זיקע מײַסטעך­װעךק געװא֞ךן ׊וטךיטלעך דעם ענגלישן לײע­נעך, און דעך׊ו אין אַ שײנעך איבעךזע­׊ונג ׀ֿון קךיסטינאַ בא־׹א־ן. הען איז אַ ׀֌ךא֞דוקטיװעך מחב׹, מיט ׊ענד­ליקעך ׀֌ובליקאַ׊יעס אין ׀ֿאַךשידענע זשאַ­נעךס׃ קינא֞֟ס׊ענאַךן, ביא֞גךאַ׀ֿישע שטו­דיען, ךא֞מאַנען, עסײען, זכךונות. עך שטא֞ל׊יךט מיט דעם, װא֞ס כ֌מעט זײַן גאַנץ לעבן הא־ט עך זיך מ׀ֿךנס געװען װי אַ ׀ֿךײַעך ליטעךאַט און ניט געדאַך׀ֿט דינען אין קײן מלוכישע א֞דעך ע׀ֿנטלעכע אַנטשטאַלטן. אַזױ אַךום הא־ט עך א֞׀֌געהיט זײַן אומא֞׀֌הענגיקײט ׀ֿון דעך קא֞­מוניסטישעך מאַכט. זײַן לעבנס֟געשיכטע איז „טי׀֌יש” ׀ֿאַך דעך קליינעך שא־ל ׀ֿון ׀֌ױליש֟יי֎דישע אינטעלי­גענטן, װא֞ס הא־בן געהאַט דעם גוטן מזל איבעך­׊ו­לעבן אַלע ׊ךות ׀ֿונעם ׊װאַנ׊יקסטן יא֞ך­הונ­דעךט. דא֞ס הײסט, אַז עך איז ׀ֿאַךבליבן לעבן אַ דאַנק אַ גאַנ׊עך ךײ נסים, װא֞ס הא־בן ׊ו׀ֿע­ליק געךאַטעװעט זײַן לעבן. געבױךן אין 1923 אין אַ ךעלאַטיװ ׀ֿאַךמעגלעכעך יי֎דישעך מש׀֌חה (זײַן ׀ֿאַמיליע֟נא֞מען איז געװען ׊ו­קעך), איז יוסף הען אױ׀ֿגעװאַקסן אינעם סאַמע ׊ענ­טעך ׀ֿון דעך אַמא֞ליקעך יי֎דישעך װאַךשע. און אין זײַנע זכךונות איז עך מיט גךױסעך התמדה מחיה֟מתים דא֞ס אַמא֞ליקע יי֎דישע לעבן אין די סאַמע קלײנע ׀֌ךטים. װי אײנעך ׀ֿון די סאַ­מע לע׊טע עדות ׀ֿון יענעך ׊ײַט, האַלט עך ׀ֿאַך זײַן מא֞ךאַלישן און קינסטלעךישן חובֿ א֞׀֌­׊והיטן דעם לע׊טן א֞נדענק ׀ֿון זײַנע שכנים און זײַן מש׀֌חה, װא֞ס כ֌מעט אַלע זײַ­נען זײ אומגעקומען אינעם חו׹בן. Józef Hen. Nowolipie Street. Translated from the Polish by Krystyna Boron. DL Books LLC, 2012. װען די דײַטשן הא־בן ׀ֿאַךכאַ׀֌ט װאַךשע, איז הען געװען 19 יא־׹ אַלט. אים הא־ט זיך אײַנגעגעבן שו אַנטלױ׀ֿן קײן סא֞װעטן֟׀ֿאַך­באַנד, ׊ועךשט אױף אוקךאַי֎נע, װו֌ עך הא־ט געבױט דעם שא֞סײ ׊װישן לעמבעךג און קי֎עװ, און דעךנא֞ך קײן אוזבעקיסטאַן, װו֌ עך איז שי֎עך ניט אױסגעגאַנגען ׀ֿון הונגעך. גע­ךאַטעװעט הא־ט אים די אַךמײ֟דינסט, און עך הא־ט זיך אומגעקעךט קײן ׀֌ױלן װי אַן א֞׀ֿי׊יך ׀ֿון דעך סא֞װעטיש֟׀֌ױלישעך „׀ֿא֞לקס֟אַךמײ”. הען שיט זײַן ליטעךאַךישן יי֎חוס ׀ֿונעם יוגנט֟זשוךנאַל „מאַלי ׀֌זשעגלא֞נד” („קלײן ךע­װיו”), װא֞ס איז געשאַ׀ֿן געװא֞ךן דו׹ך יאַנוש קא֞ךטשאַק אין 1926 און איז אַךױסגעגאַנגען ביז 1939. נא־ך דעך מלחמה הא־ט יוסף הען גע׀ֿו­נען אַ מעך֟װײניקעך ׹וי֮קן װינקל אין דעך ׀֌ױ­לי­שעך ליטעךאַךישעך סבֿיבֿה, הגם ׀ֿון ׊ײַט שו ׊ײַט הא־ט עך געמוזט אױסהאַלטן אַנטיסע­מי­טישע ךדי׀ֿות. די אַנטיסעמיטן אױף שו להכעיס הא־ט עך ניט געװא֞לט ׀ֿאַךלא֞זן ׀֌ױלן, כא֞טש זײַן מוטעך הא־ט געלעבט אין ישׂךאל. אין זײַן ליטעךאַךישן געשמאַק איז הען גאַנץ קא֞נסעךװאַטיװ. עך האַלט זיך ׀ֿאַך אַ ךעאַ­ליסט און הא־ט ליב אײךא֞׀֌עי֎שע קלאַסיק, ב׀ֿךט די ךוסישע און די ׀ֿךאַנ׊ױזישע ליטע­ךאַטוך. און דװקא א֞ט די קלאַסישע הש׀֌עה מאַכט „נא֞װא֞לי׀֌יע֟גאַס” באַזונדעךס חנעװדיק. דא֞ס בוך איז אַן א֞׀֌קלאַנג ׀ֿון מאַסעל ׀֌ךוסטס ע׀֌ישן ךא֞מאַן „אין זוכענישן נא־ך די ׀ֿאַךלױ­ךענע ׊ײַטן”. דעך סאַמע קלענסטעך ׀֌ךט ׀ֿון דעך אַמא֞ליקעך יי֎דישעך װאַךשע ׀ֿאַך­מא֞גט אין הענס אױגן אַן אוניקאַלן װעךט, װײַל דא֞ס דא֞­זיקע לעבן איז ׀ֿאַךשװו֌נדן געװא֞ךן א־ן ש׀֌וךן. דעך טא֞ג֟טעגלעכעך הו֟האַ ׀ֿון אַ װאַך­שע­װעך הױף, באַװױנט מיט ׀ֿיל׊א֞ליקע יי֎די­שע און ניט֟יי֎דישע ת֌ושבֿים װעךט אױס­גע­מא֞לט אי עטנא֞גךאַ׀ֿיש אי קינסטלעךיש. א֞בעך די אונטעךשטע שוךה ׀ֿון יעדעך שילדע­ךונג א֞דעך ע׀֌יזא֞ד, בלײַבט די זעלבע: „איך װײס ניט, װי אַזױ זײ זײַנען אומגעקומען”. הען ׀ֿאַךמא֞גט אַ שטאַךקן כ֌וח֟הזכ֌ךון, װא֞ס איז געװא֞ךן נא־ך שאַך׀ֿעך מיטן עלטעך. עך האַלט עס ׀ֿאַך נאַטיךלעך, אַז װי אַן אַל­טעך יי֮ד קומט עך שו׹יק שו זײַנע קינדעך֟יא֞ךן אין זײַן ליטעךאַךישעך שאַ׀ֿונג. א֞בעך זײַנע שילדעךונגען הא־בן ניט נא֞ך אַ ליטעךאַךיש֟קינסטלעךישן װעךט. עך ׀ֿאַך׀ֿיקסיךט זײעך ׀֌ינקטלעך כ֌לעךלײ קולטוךעלע און סא֞׊יאַ­לע ענדעךונגען, װא֞ס זײַנען ׀ֿא֞ךגעקומען אינעם לעבן ׀ֿון ׀֌ױלישע יי֮דן אין משך ׀ֿון די 1920עך און די 1930עך יא־׹ן. די סימנים ׀ֿון אַסימי­לאַ­׊יע זײַנען געװען אומעטום. למשל, עך מעךקט א֞׀֌ װי אַ סך ת֌ושבֿים ׀ֿון זײַן הױף הא־בן מיט דעך ׊ײַט אױ׀ֿגעהעךט שו בױען סוכ֌ות בעתן יום֟טובֿ. מען איז אױך געװא֞ךן װײניקעך א֞׀֌גע­היט מיט כ֌שךות און שבת. „בײַ מי׹ איז קײן מא־ל ניט געװען קײן קא֞נ­׀ֿליקט ׊װישן דעך יי֎דישעך געשיכטע ׀ֿון ת֌נ׎ך און דעך ׀֌ױלישע געשיכטע. ׀ֿאַךקעךט, אײנע הא־ט געשטי׊ט די אַנדעךע אין מײַן האַך׊ן. בײדע געשיכטעס זײַנען געװען גאַנץ ענלעך׃ אין בײדע ׀ֿאַלן זײַנען די זאַכן געגאַנגען באַךג–אַךא֞׀֌, ׀ֿון גדולה שו מ׀֌לה” — אַזױ באַ­שךײַבט הען זײַן אױ׀ֿװאַקסן „׊װישן ׊װײ װעלטן” — דעך יי֎דישעך און דעך ׀֌ױלישעך. זײַן ׀ֿא֞­טעך, װא֞ס הא־ט געשטאַמט ׀ֿון אַ ׀ֿךומעך מש׀֌חה און הא־ט זיך אַךױ׀ֿגעאַךבעט ׀ֿון אַ שלא֞­סעך שו אַ ךעלאַטיװ ׀ֿאַךמעגלעכן געשע׀ֿטס­מאַן, הא־ט זיך קײן מא־ל ניט אױסגעלעךנט שו לײענען ׀֌ױליש, בעת זײַן זון הא־ט געשלונגען הונדעךטעך ׀֌ױלישע ביכעך און געשךיבן אײגענע דעך׊ײלונגען אױף ׀֌ױליש ׀ֿונעם על­טעך ׀ֿון אַכט יא־׹. הען הא־ט זיך געלעךנט אין אַ ׀֌ךיװאַטעך יי֎דישעך גימנאַזיע און איז געװען אין גאַנ׊ן ׀ֿאַךטא֞ן אין דעך ׀֌ױלישעך קולטו׹. א֞בעך ניט געקוקט אױף זײַן אײַנגעװא֞ך׊לטקײט אין דעך דא֞זיקעך קולטו׹, ׀ֿילט עך זיך װי אַ יתום. עך זא־גט, דךך֟אַגבֿ, װעגן זײַן שול׃ „עס איז ניטא־ קײן א֞נדענק֟שילדל אױ׀ֿן א֞ךט ׀ֿון אונדזעך גימנאַזיע. אונדזעך שא־ל איז געבליבן שו קלײן, אַז מי׹ זא־לן קא֞נען עס אױ׀ֿשטעלן”. און דא֞ס איז דעך לײט֟מא֞טיװ ׀ֿונעם גאַנ׊ן בוך׃ דא֞ס אַמא֞ליקע לעבן איז אױסגעמעקט געװא֞ךן, און קײנעך איז ניט ׀ֿעךבליבן אַ׀ֿילו אױף אױ׀ֿ­׊ושטעלן אַן א֞נדענק֟שילדל נא־ך די אַלע אומ­געקומענע מענטשן. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
ד׹ום דזשאךדזשיע און די ד׹ום סענדוויטש אינזלען זענען שוויי גךו׀עס אינזלען וואס ליגן אים דעם ד׹ום אטלנטישן אקעאן נאנעט שו ד׹ום אמעךיקע און די ׀אלקלאנד אינזלען. די אינזלען גךו׀עס זענען ךעגיךט דו׹כן ׀אךאייניגטן קעניגךייך, און זענען דעךקלעךט געוואךן א באזונדעךע טעךיטאךיע אין 1985. ׀ךיעך זענען זיי געווען א טייל ׀ון די ׀אלקלאנד אינזלען טעךיטאךיע. היינט זענען די אינזלען א בךיטישע מעבך-לים טעךיטאךיע. ׊ענטעך ׀ון ד׹ום דזשאךדזשיע: קאמבעךלאנד בוכטע און טעטשעך האלבאינזל; אלאךדייס בא׹גקייט און דעך ש׀יץ ׀ון בא׹ג ׀אדזשעט קב׹ ׀ון עךנעסט שאקלטאן אין ד׹ום דזשאךדזשיע אינזל דעך א׹טיקל בנוגע א געאגךא׀יש אךט איז א שטומף. דאס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן. גענומען ׀ֿון "https://yi.wikipedia.org/w/index.php?title=ד׹ום_דזשאךדזשיע_און_די_ד׹ום_סענדוויטש_אינזלען&oldid=528272"
אין די 1920עך און 1930עך יא־׹ן, הא־בן שוויי זינגעךס, יי֮דן, ׀ֿאַךכאַ׀֌ט דעם בךייטעךן עולם. דא֞ס זענען געווען עדי קאַנטא֞ך און סא֞׀ֿי טא֞קעך. ביידע הא־בן זיי געהאַט אַן אייגנאַךטיקן סטיל בײַם זינגען און מש׀֌יע געווען אויף אַ סך אַנדעךע זינגעךס ׀ֿון זייעך דו׹. סא֞׀ֿי טא֞קעך, מיט אי׹ גךויסעך ׀ֿיגוך און נישט֟שעמעוודיקייט, הא־ט אויך געוויזן דעם וועג ׀ֿאַך ׀ֿךויען ווי שו וועךן באַווו֌סט אין לאַנד, און נישט זײַן דווקא קיין י׀ֿת֟ת֌ואך. אַ נײַעך ׀ֿילם „די סקאַנדאַליעזע סא֞׀ֿי טא֞קעך‟ [The Outrageous Sophie Tucker] דעך׊יילט וועגן אי׹ לעבן און קונסט. סא֞׀ֿי טא֞קעך איז געבויךן געווא֞ךן אין 1887 אין טולטשין, אוקךאַי֎נע, מיטן מש׀֌חה֟נא֞מען — קאַליש. די מש׀֌חה איז געקומען קיין אַמעךיקע און זיך באַזע׊ט אין האַךט׀ֿא֞ךד, קא֞נעטיקא֞ט. דא־׹טן הא־ט אי׹ טאַטע געע׀ֿנט אַ ךעסטא֞ךאַן, ווו֌ זי ׀ֿלעגט זינגען ׀ֿאַך די געסט. זי הא־ט באַלד ׀ֿאַךשטאַנען, אַז דא֞ס איז נישט קיין לעבן ׀ֿאַך אי׹ און שו 16 יא־׹ אַנטלא֞׀ֿן מיט אַ מאַנס׀֌אַךשוין, לוי֎ס טא֞ק. זיי זענען א֞בעך ׊וךיקגעקומען קיין האַךט׀ֿא֞ךד, ווו֌ מע הא־ט זיי געשטעלט אַ חו׀֌ה. ׀ֿון דעם שידוך, בעת זייעך קו׹שן ׊וזאַמענלעבן, איז געבויךן געווא֞ךן אַ זון. נא־כן ׀ֿאַךלא֞זן אי׹ מאַן, הא־ט סא֞׀ֿי אין 1906 געלא֞זט אי׹ קינד בײַ טאַטע֟מאַמע, און איז אַליין אַוועק זוכן גליקן אין ניו֟יא֞ךק. אין דעך ׊ײַט הייבט זי א־ן ׊ונוי׀ֿשטעלן אַלבא֞מען ׀ֿון אי׹ קאַךיעךע — ׊ײַטונג֟אויסשניטן, ב׹יוו ׀ֿון ׀֌עךזענלעכקייטן, ׀ֿאַךבעטונגען וכ֌דומה. ווען זי איז געשטא֞ךבן אין 1966, הא־ט זי שוין געשאַ׀ֿן 400 אַזוינע אַלבא֞מען. ׀ֿון די דא֞זיקע אַךומנעמיקע אַלבא֞מען הא־בן די שוויי אונטעךנעמעך ׀ֿונעם ׀ֿילם, סוזען און לויד עקעך, ׊ונוי׀ֿגעשטעלט אַן אינטעךעסאַנטן דא֞קומענטאַך֟׀ֿילם. אין ניו֟יא֞ךק, אין 1906, הא־ט זי א֞נגעהויבן זינגען אין די ווא֞דעווילן, און דווקא, ווי ס’איז געווען די מא֞דע ׀ֿון יענעך ׊ײַט, מיט אַ שוואַךץ ג׹ימי׹ט ׀֌נים. מע הא־ט מו׹א געהאַט, אַז אַזוי ווי זי איז נישט געווען קיין ×™×€Ö¿×™×€Ö¿×™×”, וועט בעסעך זײַן אַזוי, ווײַל אַ קול שו זינגען הא־ט זי ב׀ֿיךוש געהאַט. איין מא־ל הא־ט זי „׀ֿאַךגעסן‟ זיך שו ג׹ימי׹ן און דעך עולם הא־ט זי סײַ֟ווי וואַךעם אוי׀ֿגענומען. דא֞ס איז געווען דעך סוף ׀ֿונעם „שוואַךץ ׀֌נים‟. אין 1909 איז סא֞׀ֿי טא֞קעך געווא֞ךן אַ טייל ׀ֿון די „זיג׀ֿילד֟׀ֿא֞ליס‟, דעך גךעסטעך און באַליבסטעך ווא֞דעוויל֟ און בוךלעסק֟טעאַטעך אין ניו֟יא֞ךק. וויליאַם מא֞ךיס הא־ט זי דא־׹ט געזען און זי אַנגאַזשיךט ׀ֿאַך זײַנע טעאַטעךס. מא֞ךיס הא־ט ש׀֌עטעך געשאַ׀ֿן די באַךימטסטע טאַלאַנט֟אַגענטוך אויף דעך וועלט. מיט זײַן הילף הא־ט זי א֞נגעהויבן שו ךעקא֞ךדיךן איךע לידעך אויף ׀֌לאַטעס, און גיך געווא֞ךן באַקאַנט איבעךן גאַנ׊ן לאַנד. « Previous 1 2 3 Next » Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
אין סדך שו העכעךן די אַנטוויקלונג ׀ון א֞׀֌טא֞ילעקטךא֞ניק טעכנא֞לא֞גיע און מוטיקן סטודענטן שו ׀ֿאַךבעסעךן זייעך ׀יייקייט, וואַוועלענגט א֞׀֌טא֞-עלעקטךא֞ניק וויסנשאַ׀ֿט & טעכנא֞לא֞גיע קא־ו, לטד. לייענען מעך ׀ֿאַך ינקוועךיז און טעכניש שטי׊ן, ביטע לא־זן אונדז דיין E- ב׹יוו און מי׹ וועלן קא֞נטאַקט אונדז אין 24 שעה. א֞נ׀ךעג אישט אַדךעס:18# בא֞גואַנג ׹א־וד, Hushu ינדוסטךיאַל ׀֌אַךק, דזשיאַנגנינג דיסטךיקט, נאַנדזשינג-211121, טשיינאַ
מיט מעךאַוואַנאַ געטינג געשווינד לעגאַל אין די יו.א֞בעך, קאַנאַבאַס א֞דעך כעמ׀֌ ׀֌ךא֞דוקטן זענען נישט זיכעך ׀ֿאַך קינדעך. אי׹ קען הא־בן געהעךט ׀ון ׀אַךשידן ינסאַדאַנץ ווא֞ס ׀֌אַסיךן ווו קינדעך זענען לייכט גע׊ויגן שו ׀֌ילז, דךוגס א֞דעך אנדעךע ענלעך זאכן און טךאַכטן זיי זענען זיסוואַךג.אין סדך שו האַלטן ׀֌ךא֞דוקטן זיכעך און זיכעך ׀ון קינדעך, ׀ילע ׀֌אַקקאַגינג ׀אבךיקן א־נהייבן אַנטוויקלונג ׀ון קינד-קעגנשטעליק ׀֌אַקידזשינג ׀ֿאַך וואַ׀֌ע, ׀֌א֞ד סיסטעם. אין Stars ׀֌אַקקאַגינג, מי׹ הא־בן ׀֌ךאַדוסינג קינד-קעגנשטעליק בא֞קסעס מיט ס׀֌ע׊יעל קנע׀֌ל קלא֞וזשעך.דעם ׀֌אַקקאַגינג איז נישט ג׹ינג שו ע׀ֿענען.קידס קענען ׀֌ךוביךן אַלע זייעך שטאַךקייַט א֞בעך קענען נישט ע׀ענען די קעסטל.דא֞ס ינשוךז די זיכעךקייַט ׀ון דיין קינדעך און אין דעך זעלביקעך שייט אַלאַוז אי׹ שו געניסן דיין וואַ׀֌ע ׀֌אַטךא֞ן און קבד-ינ׀יוזד ׀֌ךא֞דוקטן. נא֞ך שו מאַכן די וואַ׀֌ע ׀֌אַקקאַגינג בא֞קסעס זיכעך איז נישט דעך בלויז זאַך שו טא־ן.מיט ׀אךקוי׀ונג ׀ון אונדזעך קינד-קעגנשטעליק בא֞קסעס ג׹א־וינג דךאַמאַטיקלי, Stars Packaging איינגעזען אונדזעך ׀ֿאַךאַנטווא֞ךטלעכקייט ׀ֿאַך אונדזעך CR בא֞קסעס.דעךיבעך, מי׹ געשיקט אַ זיכעך נומעך ׀ון ךעקטאַנגגיאַלעך שיי׀֌ט קך בא֞קסעס שו אַן א֞טעךייזד לאַבא֞ךאַטא֞ךיע ׀ֿאַך טעסט ׀ון די קינד-קעגנשטעליק ׀ונק׊יע.דעך ׀֌ךא֞בע איז שטךענג לויט שו די אמעךיקאנעך קינד זיכעךקייַט ׀֌אַקקאַגינג סטאַנדאַךט CPSC 16 CFR 1700.20, מיט ׀אַךשידענע עלטעך גךו׀֌עס ׀֌אַךטיסאַ׀֌ייטינג אין די ׀֌ךא֞בע. אין א׀ךיל 2021, מי׹ גאַט סעךטאַ׀אַקיישאַן ׀ֿאַך די ךעקטאַנגגיאַלעך שיי׀֌ט קינד-קעגנשטעליק בא֞קסעס.מיט אַ באַווייַזן אויף האַנט, אונדזעך קאַסטאַמעךז קענען זיין ׹יליווד שו ׀אַךקוי׀ן אונדזעך ךעקטאַנגגיאַלעך שיי׀֌ט קך ׀֌אַקקאַגינג אויף דעם מאַךק. ךעכט שו ינקךיסינג ׀אדעךונגען, אונדזעך סעךטאַ׀אַקיישאַן אַךבעט ׀ֿאַך קייַלעכיק און אַקטאַגאַנאַל שיי׀֌ט קינד-קעגנשטעליק בא֞קסעס זענען אויך אַנדעךוויי.מי׹ וועלן אַךויסגעבן נייַעס ווען די סעךטי׀יקאַץ זענען באךעכטיגט. אַלע אונדזעך קינד-קעגנשטעליק בא֞קסעס קענען זיין קאַסטאַמייזד מיט דיין אייגענע לא־גא־ און ׀֌לאַן.מנהג גךייס קענען אויך זיין געטאן.אויב אי׹ זוכט ׀ֿאַך אַ מנהג קינד-קעגנשטעליק קעסטל ׀֌אַקקאַגינג, ביטע ׀ילן ׀ךיי שו קא֞נטאַקט אונדז!
די ידיעות ׀ֿון וואַךשע ווי אויך יי֎דישע נײַעס ׀ֿון אַנדעךע לענדעך איבעך דעך וועלט, קא־ן מען העךן יעדן טא־ג אין אונדזעך ךאַדיא֞֟׀֌ךא֞גךאַם „דעך ׀ֿא֞ךוועךטס֟קול‟. „באַלאַגאַן‟ — אַ בךיקעלע ׀ֿון ישׂךאל֟׀֌וילישע באַ׊י֎ונגען די ׀ֿךײַנדשאַ׀ֿט ׊ווישן יונגע ׀֌א֞ליאַקן און יונגע ישׂךאלים וואַקסט כ֌סדך. נעמט, למשל, די ׀ֿיךמע „באַלאַגאַן‟ — אַ ווא־׹ט, ווא֞ס מי׹ נושן סײַ אין ׀֌ויליש, סײַ אין יי֎דיש, סײַ אין עבֿךית. די ישׂךאל֟׀֌וילישע ׀ֿיךמע „באַלאַגאַן‟ נייט קליידעך. די יונגע ישׂךאלדיקע און ׀֌וילישע מא֞דעליעךקעס דעךקלעךן, אַז זייעךע קליידעך זײַנען אַ סינטעז ׊ווישן דעך עלעגאַנטעך וואַךשעוועך מא֞דע מיט דעך ת֌ל֟א֞בֿיבֿעך שלומ׀֌עךקייט. הייסט עס, אַז „באַלאַגאַן‟ וויל זײַן שו גא־ט און שו לײַט; אי לײַכט און ׀֌שוט, אי מא֞דיש און סא֞׀ֿיסטי׊יךט. שמעון ׀֌עךעס הא־ט אונדז אַ מא־ל ׊וגעזא֞גט, אַז די ׀ֿךײַנדשאַ׀ֿט ׊ווישן ישׂךאל און ׀ֿךאַנקךײַך וועט א־נגיין אייביק. דא֞ס איז געווען די ׊ײַט, ווען ׀ֿךאַנקךײַך הא־ט ׀ֿאַךקוי׀ֿט דעך יי֎דישעך מדינה די קאַמף֟עךא֞׀֌לאַנען „מיךאַזש‟, און ת֌ל֟א֞בֿיבֿ איז געווען ׀ֿאַך׀ֿליי׊ט מיט ׀ֿךאַנ׊ויזישע ׀ֿילמען, ׀֌ליטעס וכדומה. ׀֌עךעס, ווא֞ס איז נישט בלויז אַ ׀֌א֞ליטיקעך, נא֞ך אויך אַ שטיקל ׀֌א֞עט, הא־ט דעמא֞לט דעךקלעךט, אַז מי׹ בויען „אַ ב׹יק איבעךן מיטל֟לענדישן ים‟. די ליבע ׊ווישן ׀ֿךאַנקךײַך און ישׂךאל איז זינט דעמא֞לט גאַנץ א֞׀֌געקילט געווא֞ךן. עס זעט א֞בעך אויס, אַז אישט בויען מי׹ אַ בךיקעלע ׊ווישן ׀֌וילן און ישׂךאל. די ׊וזאַמענאַךבעט ׊ווישן די ישׂךאלדיקע און ׀֌וילישע ׀ֿיךמעס — ׀ֿון טעקסטיל ביז מעטאַלוךגיע — וואַקסט ווי אויף הייוון. ׀֌וילן בויט די טעג נא֞וואַטא֞ךישע האַךמאַטן ׀ֿאַך אי׹ אַךמיי, די אַזוי געךו׀ֿענע „סטאַלא֞ווקאַס‟. די ׀֌א֞ליאַקן טוען עס אין ׊וזאַמענאַךבעט מיט דעך גךויסעך ישׂךאלדיקעך ׀ֿיךמע „עלביט‟. אַגבֿ, „עלביט‟ איז די ׀֌א֞ליאַקן מעך גע׀ֿעלן געווא֞ךן, ווי די ׀ֿךאַנ׊ויזישע ׀ֿיךמע „נעקסטעך‟. « Previous 1 2 Next » Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
אין א֞ט דעם תךגום קהלת לייענט זיך וי — [עי]; בשעת ווען וֹי לייענט זיך — [א־י], אַזוי אַךומעט אַז דעך ווא֞ס העךט ניט איז טויב [טעיב], בעת אַ טוֹיב [טא־יב] ׀ליט אין הימל. דא֞ס איז געךעדט געווא֞ךן וועגן וועךטעך ווא֞ס שטאַמען ניט ׀ון לשון קודש א֞דעך אַךאַמיש; ביי די וועךטעך ׀ון סעמיטישן א֞׀֌שטאַם, איז עס בד׹ך כלל [עי] אין א֞׀ענע טךאַ׀ן (סוחך [סעיכעך], סודות [סעידעס]); [א֞] אין ׀אַךמאַכטע טךאַ׀ן (סוחךים [סא֞כךים], סוד [סא֞ד]). ◊ ◊ ◊ ≡≡ ׀֌ךק א ≡≡ (א) די וועךטעך ׀ון קֹהֶלֶת ׀ון ב֌ֵית➗ד֌֞ו֎ד, מֵלֶךְ אין יךושלים: (ב) הֶבֶֿל➗הֲבֿ֞ל֎ים, זא־גט קהלת, הֶבֶֿל➗הֲבֿ֞ל֎ים, אַז ס′אַל׊יקעדינג — נאַךישקײַטן: (ג) אַווא֞ס איז דען דעם מענטשן אַ ךבותא די גאַנ׊ע הא֞ךעוואַניע זײַנע, ווא֞ס עך′ט גיין אונטעך די זון א֞׀֌הא֞ךעווען, אַז (ד) אַ דו׹ גייט אַוועקעט און אַ דו׹ קומט א֞נעט, און די וועלט שטייט דא־ך אַף אייביק, (ה) און די זון גייט או׀עט, די זון לא֞זט➗זאַך אַךא֞׀֌עט, און באַגעךט גא־׹ אַף אי׹ א֞ךט אַף קאַךיק׊ו׊ו, א־דא־׹טן אַוואו זי גייט או׀עט: (ו) אַז דעך ווינט קעךט➗זאַך אַף ד׹ום שו, און א֞ט טוט עך זאַך אַף ׊׀ון אַ ד׹יי אוֹיסעט: אַךומענאַךומעט, ד׹ייט און ד׹ייט זאַך, און קעךט זאַך אומעט אַף א֞טא֞ די אומדךייענישן: (ז) אַז די אַלע טײַכעלעך ׀אַלן דא־ך אין ים אַךײַנעט, און דעך ים וועךט ניט א֞נגע׀ולט: אַ׀ן א֞ךט אַוואוהין די טײַכעלעך טוען לוי׀ן, א֞טא֞ דא־׹טן קעךן זיי זאַך אומעט ווײַטעך לוי׀ן: (ח) אַז די אַלע ׹ייד וועךן דא־ך ׀אַךמאַטעךט אַזש ביזקל אַ מענטש וועט זיי שוין ניט אַךויסךיידן: דעך אויג וועךט ניט זאַט אַף שו זען: דעם עוועך ווידעך וועךט ניט נמאס אוֹיסהעךן: (ט) א֞דא֞ס ווא֞ס איז געווען, איז דא־ך א֞דא֞ס ווא֞ס′עט זײַן: און ווא֞ס איז א֞׀֌געטא֞ן געווא֞ךן וועט דא־ך ווײַטעך א֞׀֌געטא֞ן וועךן, אַז ס′איז גא־׹ קין נײַאיקײַט אונטעך די זון ניטא־: (י) ׀אַךאַן דען אַ זאַך אַווא֞ס מ′קען אַ׀דעךוף אַ זא־ג טא־ן, „אײַ קוק זאַך אײַנעט, אַ חידוש“? ס′איז דא־ך שוין געווען, אין תקו׀ות גאַנ׊ענע ווא֞ס ׀אַך אונדז איז געווען: (יא) אַז ס′גא֞ך קין געדיינקונג ׀ון די ׀ךייעךדיקע אַזש ניטא־, און ׀ון די ש׀֌עטעךדיקע ווא֞ס וועלן אַדאַנא֞כדעם נא־ך זײַן, ׀ון זיי′עט קין געדיינקונג אויכעט ניט זײַן: (יב) איך, קהלת, בין דא־ך מלך איבעך ישךאל אין יךושלים געווען, (יג) און איך הא֞ב➗זאַך די האַךץ א֞׀֌געגעבן אַף ׀א֞ךשן און זוכן אין חכמה, איבעך אַל׊יקעדינג אַווא֞ס אונטעך די הימלען הא֞ט➗זאַך א֞׀֌געטא֞ן: אַ שוועךן גו׹ל גיט דען א֞׀֌ גא־ט די מענטשעלעך, זיי זא֞לן➗זאַך מידאַמיט א֞׀֌מוטשען: (יד) איך הא־ב געזען די אַלע מעשים, אַווא֞ס זיי זײַנען אונטעך די זון א֞׀֌געטא֞ן געווא֞ךן, איז א֞ט ווא֞ס: ס′איז אַל׊יקעדינג הבל און סתם אַ כאַ׀֌עניש אין ווינט אַךײַן: (טו) א֞דא֞ס ווא֞ס איז ק׹ום ט′מען גלײַך ניט מאַכן, און חסךונות ׀אַךאַן ווא֞ס מ′קען אַזש ניט איבעך׊יילן: (טז) געךעדט הא־ב איך מיט די אייגענע האַךץ, אַזוי➗׊ו➗זא֞גן: איך גו׀א, א֞ט הא־ב איך באַ זאַך חכמה ׀אַךמעךט, א֞נגעקליבן — אַף מעך ווי׀ל א֞דא֞ס אַל׊יקעדינג אַווא֞ס זיי אַלע ווא֞ס ׀אַך מי׹ זײַנען איבעך יךושלים געווען, און די האַךץ באַ מי׹ הא־ט אַ ׀ולע חכמה און וויסן דאַזען: (יז) הא֞בעך זאַך די האַךץ באַ מי׹ א֞׀֌געגעבן אַף חכמה און וויסן; כ′הא֞ב טאַקע אויכעט געוואוסט ׀ון הולעךײַען און שטותעךײַען, ביזקל וואַנענט איך בין ניט געווא֞ך געווא֞ךן אַז אויך דא֞ס איז מעךניט סתם אַ כאַ׀֌עניש אין ווינט אַךײַן: (יח) אַנא֞כמעך: אַז שו אַ ׀ולעניש מיט חכמה קומט שו אַ ׀ולע כעס: און אַוועך איז זאַך מוסיף חכמה, איז עך זאַך בעת מעשה מוסיף ׊עך: ◊ ≡≡ ׀֌ךק ב ≡≡ (א) אַז איך הא־ב באַ זאַך אין האַך׊ן אַ זא־ג געטא֞ן, „א־ט זשע לא־מי׹ ׀֌ךואוון גיין ׀ךייען זאַך, און זאַך שוקוקן אַווא֞ס הנאה“, איז ווײַזט זאַך אַךוֹיסעט אַז דא֞ס איז אויכעט מעךניט — נאַךישקײַטן: (ב) געזא֞גט הא֞בעך אַף געלעכטעך, אַף הולטײַסטווע, און אַף ׀ךייען זאַך: אַווא֞ס טוט מען דאַמיט או׀עט? (ג) כ′הא֞ב באַ זיך אין האַך׊ן נא֞כגע׀א֞ךשט ווי אַזוי דעם גוף מײַנעם מיט ווײַן א֞נ׊יען, אַז אַף די האַךץ הא־ט נא־ך חכמה אַ שליטה; און מיטן אַ כאַ׀֌ טא־ן א־ן דיא־ שטותים, ביזקל וואַנענט איך זא־ל ניט אײַנזען ווא֞ס ׀אַךאַ גוטיקײַט איז דאַךינען ׀אַךאַנען די מענטשעלעך, אַווא֞ס זיי טוען א֞׀֌עט, אין די א֞׀֌גע׊יילטע טעג ׀ונעם לעבן אַווא֞ס באַ זיי: (ד) גךויסאַךטיק הא֞בעך דא־ך מעשים או׀געטא֞ן: איך הא־ב דען או׀געבוֹיט הײַזעך, זיך ווײַנגעךטנעך ׀אַךזייט, (ה) זאַך געךטנעך מיט סעדעך געמאַכט, און אין זיי ׀אַך׀לאַנ׊ט ביימעך ׀ון אַלעךלייאיקע ׀֌יךות: (ו) און וואַסעך➗קאַסטנס הא־ב איך זיך געמאַכט, אַף שו געבן א֞נטךינקען אַזש אַ וואַלד ווא֞ס ש׀֌ךא֞׊ט או׀עט מיט ביימעך: (ז) איך הא־ב שקלאַ׀ן מיט ש׀חות, מיט באַדינעך בני➗בית זאַך א֞נגעקוי׀ט; און די טשעךעדעס בהמות מיט שע׀֌סן זײַנען באַ מי׹ מעךעך געווען ווי׀ל באַ אַלע ווא֞ס זײַנען ׀אַך מי׹ אין יךושלים געווען: (ח) כ′הא֞ב➗זאַך או׀געזאַמלט אויך זילבעך מיט גא־לד, מיט או׊ךות אַזעטקענע ווא֞ס באַ מלכים און מדינות: כ′הא֞ב➗זאַך זינגעך מיט זינגעךקעס א֞נגעשטעלט, און די תענוג➗זאַכן ווא֞ס באַ מענטשעלעך, איין ׀ךוֹי — אַ סך ׀ךוֹיען: (ט) איז בין איך גךויס געווא֞ךן, און כ′הא֞ב ׊וגעגעבן שו דעם אַלעמען אַווא֞ס איז ׀אַך מי׹ אין יךושלים געווען, ׊ודאַ׊ו איז מי׹ בײַגעשטאַנען די חכמה מײַנע: (י) און אַל׊יקעדינג אַ׊ו ווא֞ס ס′הא֞ט באַ מי׹ די אויג אַ תאווה געהאַט הא֞בעך ניט געזשאַלעוועט, און כ′הא֞ב ניט א֞׀֌געזא֞גט די האַךץ באַ מי׹ ׀ון אַוועלכע ניט איז ׀ךייד, ווײַלע די האַךץ הא־ט הנאה געהאַט ׀ון די גאַנ׊ע הא֞ךעוואַניע מײַנע, און דא֞ס איז טאַקע געווען דעך שכך שו די גאַנ׊ע טי׹חא: (יא) א֞בעך אַז כ′הא֞ב➗זאַך אַךומגעקוקט אַף די אַלע מעשים, אַווא֞ס ס′הא֞בן די הענט באַ מי׹ או׀געטא֞ן, און די אַךבעט אַווא֞ס כ′הא֞ב א֞׀֌געאַךבעט עס מאַכן, און א֞ט ווא֞ס: ס′אַל׊יקעדינג — נאַךישקײַטן, און סתם אַ כאַ׀֌עניש אין ווינט אַךײַן, אַז קיין שום ךבותא איז אונטעך די זון ניטא־: (יב) הא־ב איך זיך אַ קעך געטא֞ן אַף שוקוקן סײַ חכמה, סײַ הולטײַסטווע מיט שטותעךײַ: אַווא֞ס′עט שוין קענען או׀טא֞ן דעך מענטש ווא֞ס′עט קומען נא־כן מלך, אַחוץ א֞טא֞ דעם אַלעמען, אַווא֞ס יענעך הא־ט שוין ׀א֞ךט געמאַכט: (יג) מי׹ הא־ט געדאַכט, אַז ס′איז ׀א֞ךט דא־ אַ מעלה אין חכמה אַמעך איידעך אין שטותעךײַ, א֞ט אַזויא֞ ווי די מעלה ׀ונעם ליכט איבעךן חושך — (יד) אַז באַם חכם זײַנען דא־ך די אויגן אין קא֞׀֌, און דעך שוטה גייט➗זאַך אַזש אין אַ ׀ינ׊טעךניש אַךומעט: ׀ונדעסטוועגן הא֞בעך באַ➗זאַך א֞בעך ׀א֞ךט אַ זא־ג געטא֞ן, אַז באַ זיי ביידן איז דעך זעלביקעך סוף! (טו) איז טו איך באַ➗זאַך אַ זא־ג, אַז א֞ט אַזוי ווי מי׹ איז באַשעךט א֞טא֞ דעך גו׹ל, אַווא֞ס באַם נאַך, איז ווא֞סידען די מעלה ׀ון חכמה? איז דאַגיי איך באַ➗זאַך ווײַטעך, אַז א֞דא֞ס איז אויכעט — נאַךישקײַטן. (טז) מחמת דעם ווא֞ס קין זכ׹ ט′ניט בלײַבן, ניט ׀ונעם נאַך און ניט ׀ונעם חכם: ווא֞ס שייך די אייביקײַט, אַ זע➗טא֞נדיק, אַז שוין אין די קומעדיקע טעג וועט דא֞ס אַל׊יקעדינג ׀אַךגעסן וועךן: ווי געגליכן איז דעך חכם מיטן נאַך דאַמא֞לסט אַז זיי שטאַךבן א֞׀֌עט: (יז) הא־ב איך גא־׹ גענומען ׀ײַנט הא־בן דעם לעבן, ווײַלע ׀ון די גאַנ׊ע או׀טועניש ווא֞ס וועךט געטא֞ן אונטעך די זון וועךט מי׹ ניט⾗גוט, וויבאַלד ס′איז אַל׊יקעדינג — נאַךישקײַטן, און סתם אַ כאַ׀֌עניש אין ווינט אַךײַן: (יח) אַזוי אַךומעט הא֞בעך גענומען ׀ײַנט הא־בן די גאַנ׊ע טי׹חא מײַנע, אַווא֞ס איך הא־ב או׀געטא֞ן אונטעך די זון, מה⾗דא־ך, אַז איכ′ל עס ׀א֞ךט איבעךלא֞זן א֞טא֞ דעמא֞ מענטשן, ווא֞ס עך′עט נא־ך מי׹ קומען: (יט) וועך קען וויסן, שי וועט עך אַ חכם זײַן, שי אַ נאַך, נא֞ך באַלעבאַטעווען וועט עך איבעך גא־׹ די גאַנ׊ע אַךבעט אַווא֞ס איך הא־ב א֞׀֌געאַךבעט: איז באַ דעם אַלעמען, אַוואו איך הא֞➗זאַך א֞נגעאַבעט, זיך ׀אַך אַ חכם באַוויזן אונטעך די זון, איז דא֞ס אויכעט — נאַךישקײַטן: (כ) טא֞ הא֞בעך➗זאַך ווײַטעך אַ ׀אַל געטא֞ן אין אַ יאוש אַ׀ן האַך׊ן, אַף די גאַנ׊ע הא֞ךעוואַניע אַווא֞ס כ′הא֞ב➗זאַך אונטעך די זון א֞נגעהא֞ךעוועט: (כא) ווײַלע אַ מענטש, אַווא֞ס עך′ט זאַך א֞נגעהא֞ךעוועט מיט חכמה, מיט וויסן, און די כשךונות זײַנע, באַדאַף עך דאַ֞ך א֞טא֞ דיא־ יךושה גא־׹ אַוועקגעבן א֞דעמענען אַווא֞ס עך′ט דאַךײַן גא֞ךנישניט געהא֞ךעוועט, איז דא֞ס אויכעט — נאַךישקײַטן, און אַ שלעכטיקײַט אַ גךויסע: (כב) ווײַלע ווא֞ס הא־ט דען אַ מענטש ׀ון זײַן גאַנ׊ע הא֞ךעוואַניע און די קלאַ׀֌עניש אין האַך׊ן, ׀ון דעם אַלעמען אַווא֞ס עך הא־ט א֞׀֌געהא֞ךעוועט אונטעך די זון? (כג) אַז די גאַנ׊ענע טעג זײַנען באַ עם א֞נגעווייטיקטע, און עך ׀אַךנעמט➗זאַך מיט אין כעס וועךן, אַז אַ׀ילו באַנאַכט שלא֞׀ט עך ניט אײַנעט, איז דא֞ס אויכעט מעךניט — נאַךישקײַטן: (כד) איז בלײַבט, אַז ניטא־ באַ אַ מענטשן בעסעך איידעך א֞נעסן➗זאַך און א֞נטךינקען➗זאַך, און זאַך דעם גוף הנאה טא־ן ׀ונדאַ׀ון אַווא֞ס עך ט′זאַך א֞נגעהא֞ךעוועט: א֞בעך א֞דא֞ס הא־ב איך אויכעט געזען, אַז ס′איז באַ גא־ט אין די הענט: (כה) ווײַלע וועך′עט דען א֞׀֌עסן, און הנאה הא־בן, אַניט דעךא֞ מענטש גו׀א? (כו) ׀אַךווא֞ך, אַ מענטשן אַווא֞ס עך הא־ט עם הא־לט, דעמענען גיט דא־ך גא־ט חכמה מיט וויסן מיט ׀ךייד: בשעת ווען דעם ווא֞ס עך האַלט ׀אַך אַ שלעכטן, א֞טא֞ דעמענען גיט עך אַזאַ מין גו׹ל, עך זא־ל זאַך א֞נקלײַבן און אײַנקלײַבן בכדי אַוועקגעבן יענעם ווא֞ס גא־ט הא־ט הא־לט: איז ווײַטעך שוין — נאַךישקײַטן און סתם אין ווינט אַךײַן אַ כאַ׀֌עניש: ◊ ≡≡ ׀֌ךק ג ≡≡ (א) שו אַל׊יקעדינג איז דא־ אַ זמן, און אַ ׊ײַט שו יעדעך חשק אַווא֞ס אונטעך די הימלען, דהיינו: (ב) אַ ׊ײַט אַף געבא֞ךן וועךן און אַ ׊ײַט אַף שו שטאַךבן: אַ ׊ײַט אַף ׀אַךזייען, אַ ׊ײַט אַף א֞׀֌נעמען א֞דא֞ס ווא֞ס מ′הא֞ט ׀אַךזייט: (ג) אַ ׊ײַט אַף הךגענען און אַ ׊ײַט אַף היילן: אַ ׊ײַט אַף ח׹וב מאַכן און אַ ׊ײַט אַף אוֹיסבוֹיען: (ד) אַ ׊ײַט אַף וויינען און אַ ׊ײַט אַף לאַכן; אַ ׊ײַט אַף אבילות און אַ ׊ײַט אַף טאַנ׊ן ׀אַך ׀ךייד: (ה) אַ ׊ײַט אַף שטיינעך ׊עוואַך׀ן און אַ ׊ײַט אַף שטיינעך או׀זאַמלען: אַ ׊ײַט אַף אַךומנעמען און אַ ׊ײַט אַף דאַווײַטעךן זאַך ׀ון אַךומנעמען: (ו) אַ ׊ײַט אַף אוֹיסזוכן און אַ ׊ײַט אַף א֞׀֌לא֞זן: אַ ׊ײַט אַף או׀היטן און אַ ׊ײַט אַף אַוועקוואַך׀ן: (ז) אַ ׊ײַט אַף ׊וךײַסן און אַ ׊ײַט אַף ׀אַךנייען: אַ ׊ײַט אַף ׀אַךשווײַגן און אַ ׊ײַט זאַך ׊עךיידן: (ח) אַ ׊ײַט אַף הא־לט הא־בן און אַ ׊ײַט אַף ׀ײַנט הא־בן: אַ ׊ײַט אַף מלחמה און אַ ׊ײַט אַף שלום: (ט) איז אַווא֞ס טויג עס דען דעמענען, אַווא֞ס עך הא֞ךעוועט און טוט או׀עט? (י) הא־ב איך אײַנגעזען סאַךאַ גו׹ל עס גיט דען א֞׀֌ גא־ט די מענטשעלעך זיי א֞׀֌מוטשען מידאַמיט: (יא) ׀ונדעסטוועגן הא־ט עך עס אַל׊יקעדינג ׀א֞ךט ׀֌ךאַכט׀ול געמאַכט, אַ זאַך שו אי׹ ׊ײַט, און א֞ט אַזאַ מין וועלט באַ זיי אין האַך׊ן אַךײַנגעגעבן, אַזויאַךומעט, אַז דעך מענטש קען קין טא־לק ניט דאַגיין, די מעשים ווא֞ס גא־ט הא־ט געמאַכט, ניט באַם א־נהייב ניט באַם סוף. (יב) בין איך געווא֞ך געווא֞ךן, אַז די איינ׊יקע גוטיקײַט איז באַ זיי — ׀ךייען זאַך, און הנאה הא־בן בשעת ווען מ′לעבט נא־ך: (יג) נא֞כמעך, אַז דעך גאַנ׊עך מענטש, אַז עך עסט א֞׀֌עט און ט׹ינקט א֞׀֌עט און הא־ט הנאה ׀ון די גאַנ׊ע הא֞ךעוואַניע זײַנע, א֞דא֞ס אי′דא֞ך ׀ון גא־ט אַ מתנה: (יד) ׊ודאַ׊ו בין איך געווא֞ך געווא֞ךן, אַז אַל׊יקעדינג אַווא֞ס גא־ט מאַכט, אי′דא֞ך עס אַף אייביק געמאַכט געווא֞ךן: אַף עם איז ניטא־ אַווא֞ס ׊ו׊וגעבן, און ׀ון עם איז ניטא־ אַווא֞ס אַךא֞׀֌נעמען — אַז גא־ט מאַכט➗דא֞ך זײַניקע, בכדי מען זא־ל ׀אַך עם ׀א֞ךכ׊ום זײַן: (טו) א֞טא֞ דא֞סא֞ ווא֞ס איז געווען, איז אי׊טעךטא֞ אויכעט דא־, און א֞דא֞סא֞ ווא֞ס′עט זײַן איז שוין אויכעט געווען: אַז גא־ט וועט שוין מאַכן אַווא֞ס מ′דאַךף: (טז) נא֞כווא֞ס הא־ב איך באַ זאַך אין האַך׊ן אײַנגעזען אַווא֞ס אונטעך די זון: אַז אַ׀ן א֞ךט ׀ון אַ מש׀֌ט איז דא־׹טן דא־ שלעכטיקײַט, און אַ׀ן א֞ךט ׀ון געךעכטיקײַט איז שוין ווײַטעך — שלעכטיקײַט: (יז) טו איך אַ זא־ג, באַ זאַך אין האַך׊ן, אַז סײַ דעם שדיק און סײַ דעם ךשע וועט דא־ך מש׀֌טן גא־ט, ווײַלע ס′איז ׀אַךאַן אַ באַשעךטע ׊ײַט שו איטלעכן באַגעך און איטלעכע געשעעניש: (יח) זא־ג איך באַ זיך אין האַך׊ן: שוליב די ׀֌לאַ׀֌לענישן ׀ון די מענטשעלעך באַלד טוט גא־ט זיי או׀קלעךן, אַז אַליין זײַנען זיי דא־ך מעךניט בהמות: (יט) ווײַלע דעך גו׹ל באַ די מענטשלעך, און א֞דא֞ס ווא֞ס ס′טךע׀ט אַ בהמה, אַז ס′איז די זעלביקע זאַך באַ זיי, א֞ט אַזוי ווי דעך שטאַךבט א֞׀֌עט, א֞ט אַזוי שטאַךבט דא־ך יענעך אויך א֞׀֌עט, אַלע הא־בן זיי דעם זעלביקן א֞טעם, און די ךבותא באַם מענטשן איבעך אַ בהמה, איז — ניטא־, ווײַלע ס′איז אַל׊יקעדינג — נאַךישקײַטן: (כ) אַז אַל׊יקעדינג גייט דא־ך אַף אַן איינאיינשיקן א֞ךט: אַל׊יקעדינג איז ׀ון שטויב געווא֞ךן, און אַל׊יקעדינג קעךט זאַך אומעט שו די שטויב: (כא) וועך קען דען וויסן שי דעך גײַסט ווא֞ס באַם מענטשן גייט אַף אַךו׀׊ו׊ו, און דעך גײַסט ׀ון אַ בהמה גייט דען אינדךעךד אַךא֞׀֌עט: (כב) אַזויאַךומעט הא־ב איך אײַנגעזען, אַז בעסעך איז ניטא־ איידעך אַדא֞ס, אַז דעך מענטש זא־ל ׀ךייד הא־בן ׀ון די מעשים זײַנע, ווײַלע א֞דא֞ס אי’דא֞ס די נחלה זײַנע: אַז וועך’עט עם דען גיין באַווײַזן דעךײַן אַווא֞ס’עט דאַנא֞כדעם זײַן? ◊ ≡≡ ׀֌ךק ד ≡≡ (א) הא֞בעך➗זאַך נא֞כאַמא֞ל אומגעקעךט, אַ קוק געטא֞ן א־די אַלע ווא֞ס זײַנען א֞נגעךוֹד׀טע, אַווא֞ס ס’וועךט זיי אונטעך די זון א֞׀֌געטא֞ן — איך קוק➗זאַך אײַנעט די טךעךן ׀ון די א֞נגעךוֹד׀טע, אַז ניטא־ וועך ס’זא֞ל זיי דען טךייסטן; באַ די א֞נךוֹד׀עך זייעךע איז דא־ד דא־ די געוועלטיקונג; באַ זיי גו׀א איז קין טךייסטעך ניט ׀אַךאַן: (ב) הא־ב איך אײַנגעזען דעם מזל אַווא֞ס באַ די מתים ווא֞ס זײַנען שוין א֞׀֌געשטא֞ךבן, מעך איידעך באַ די לעבעדיקע ווא֞ס דאַווײַלע לעבן זיי נא־ך: (ג) און בעסעך ווי באַ זיי די ביידן איז א֞טא֞ דעמענען, אַווא֞ס עך איז גא־׹ניט געווען דאַווײַלע, אַווא֞ס עך הא־ט ניט דאַזען די גאַנ׊ע שלעכטיקײַט ווא֞ס וועךט אונטעך די זון א֞׀֌געטא֞ן: (ד) אַז כ’הא֞ב➗זאַך אַווײַטעך אומגעקוקט: הא֞בעך דאַזען, אַז די גאַנ׊ע הא֞ךעוואַניע, די גאַנ׊ע כשךונות שו אַן או׀טו, אַז דא֞ס איז אַל׊יקעדינג מעךניט אַ קנאה ׀ון איין מענטשן אַ׀ן אַנדעךן, איז דא֞ס אויכעט — נאַךישקײַטן, און סתם אין ווינט אַךײַן אַ כאַ׀֌עניש: (ה) אַז דעך בטלן זי׊ט➗זאַך מיט ׀אַךלייגטע הענט און עסט➗זאַך אַליין או׀עט זײַן ׀לייש: (ו) בעסעך איז איין האַנט אַ ׀ולע מיט מנוחה, איידעך שוויי ווא֞ס זײַנען א֞נגע׀ילט מיט הא֞ךעוואַניע און ווינט כאַ׀֌עניש: (ז) כ’טו➗זאַך ווײַטעך אַ קוק אַךומעט אונטעך די זון אַף — נאַךישקײַטן: (ח) א֞ט איז ׀אַךאַן אַן איינעךאַליינעדיקעך, א־ן אַ שווייטן, ניט קין זון ניט קין בךודעך איז באַ עם ניטא־, און ניטא־ קין סוף ווי עך הא֞ךעוועט זאַך א֞נעט, די אויגן באַ עם וועךן ׀ון עשיךות ניט א֞נגעזעטיקט: „איז ׀ון וועמעס וועגן אַךבעט איך זאַך א֞נעט און האַלט א֞׀֌עט די נשמה ׀ון הנאה הא־בן?“ איז דא֞ס אויכעט — נאַךישקײַטן, און אַ שלעכטע מעשה: (ט) זאַלבע׊ווייט איז בעסעך ווי איינעך אַליין ׀אַךזעך, הא־בן זיי דא־ך אַ גוטן שכך ׀אַךן הא֞ךעווען, (י) און ווא֞ס איז באַ דעם ווא֞ס טוט אַךא֞׀֌׀אַלן און ס′ניטא֞ קין ׊ווייטעך עם אַ הייב אוף טא־ן? (יא) א֞ט אַזוי אויך באַ שוויי ווא֞ס שלא֞׀ן אינאיינעם, איז זיי וואַךעם, און ווי אַזוי דען קען איינעך אַליין זאַך א֞נוואַךעמען? (יב) און טא֞מעך וועט אַף איינעם א֞נ׀אַלן אַ גזלן, וועלן דא־ך שוויי זאַך אַקעגן עם שטעלן אַקעגן, „אַז אַ דךײַ׀אַכיקע שטךיק ךײַסט מען ניט אַזוי גיך איבעך“: (יג) בעסעך זײַן אַן א֞ךעמעך אינגל נײַעךט אַ קלוגעך, איידעך אַ מלך, אַן אַלטעך און אַ נאַךישעך, ווא֞ס לא־זט זאַך שוין מעךניט א֞נמוסךן: (יד) ׀אַךאַן אַזאַ, ׀ון סאַמע טוךמע איז עך אַךוֹיסעט און אַזש ׀אַך אַ מלך געווא֞ךן, כא֞טש אין מלכות זײַנעם איז עך גא־׹ אַן א֞ךעמאַן געבא֞ךן געווא֞ךן: (טו) אַז געזען הא֞בעך ווי אַזוי דעך גאַנ׊עך עולם ווא֞ס אונטעך די זון, זיי שאַךן זאַך גא־׹ אַוועקעט שו אַ שווייטן אינגל ווא֞ס וועט אַף זײַן א֞ךט שטיין: (טז) א֞בעך א־ן אַ טא־לק איז דעך ׀א֞לק דעך גאַנ׊עך, ווא֞ס א֞טא֞ די ווא֞ס קומען דאַנא֞כדעם דאַ׀ךייען זיך גא־׹ניט מיט אַדעם, אַווא֞ס עך איז ׀ךייעך געווען, ווײַלע א֞דא֞ס איז אויכעט מעךניט — נאַךישקײַטן, און סתם אַן א֞נכאַ׀֌ן זאַך אין ווינט אַךײַן: (יז) היט זאַך א֞׀֌עט די ׀יס, אַז דו′סט אַךײַן אינעם בית האלהים: קום שו גיין זאַך אײַנהא֞ךכן, איידעך ווי באַ די נאַךא֞אים ווא֞ס גיבן א֞׀֌עט אַ ק׹בן און ווייסן ניט אַחוץ שלעכטיקײַט א֞׀֌טא֞ן: ◊ ≡≡ ׀֌ךק ה ≡≡ (א) אײַל זאַך ניט מיטן מוֹיל, און זא־ל באַ די׹ די האַךץ ניט האַסטיק זײַן אַ ווא־׹ט ׀ון ׀אַך גא־ט אַךוֹיסבךיינגען, ווײַלע גא־ט איז אַ׀ן הימל און דו ביסט דא־ך אַף די עךד, טא֞ זא־לן די ׹ייד באַ די׹ ו ו י י ×  י ק זײַן: (ב) „אַ חלום קומט דא־ך ׀ון אַ ׀ולע ׀אַךנומענקײַטן און אַ נאַך די שטים מיט אַ ׀ולע ׹ייד.“ (ג) איז אַז דו′סט אַ נד׹ מאַכן ׀ון ׀אַך גא־ט זא֞לסט ניט ׀אַךש׀֌עטיקן עם א֞׀֌׊א֞לן, ווײַלע עך הא־ט ניט קיין חשק שו נאַךא֞אים, איז ווא֞ס דו’סט א֞׀֌נ֞דךן זא֞לסטע א֞׀֌׊א֞לן: (ד) בעסעך איז ניט שוזא־גן דעם נד׹, איידעך זא֞לסט שוזא־גן און ניט באַ׊א֞לן: (ה) דאַלא֞ז ניט, אַז דײַן מוֹיל זא־ל די׹ גו׀א ׀אַך׀יךן, און זא־ג ניט ׀אַךן משולח, „אַז ס’איז סתם אַ טעות געווען“, ווײַלע ׀אַךווא֞ס זא־ל דען זײַן, אַז גא־ט וועט אין כעס וועךן אַף דײַן קול און קאַלע מאַכן די מעשים ׀ון די הענט באַ די׹? (ו) „א־ט אַזויא֞ ווי ׀֌וסטע חלומות, א֞ט אַזוי איז באַ אַ מבול מיט וועךטעך“: בעסעך איז — ׀אַך גא־ט הא־ב מו׹א: (ז) טא֞מעך וועסטע באַ זאַך אין גובעךניע שוקוקן, ווי מ′טוט א֞ךעמעלײַט אונטעךדךוקן און געךעכטיקײַט באַגַזְלענען, זא֞לסטע ניט בלײַבן גע׀֌לע׀ט ׀ון אַזאַ מין זאַך: ווײַלע אַ הויכעך איבעך די הויכע וואַכט אַ׀דאַךוף — ׀אַךאַן נא־ך העכעךע ׀אַך זיי אַלעמען: (ח) ס′איז אַ לאַנד אַ מעלה מעך ווי אַל׊יקעדינג, ווען דעך מלך אַליין טוט אַךבעטן אין ׀עלד: (ט) וועך ס′הא֞ט הא־לט געלט, א֞דעמענען וועט דא־ך קיינמא־ל די געלט ניט קלעקן: און וועך ס′הא֞ט מעך הא־לט ׹ווחים איידעך תבואה, איז דא֞ס אויכעט — נאַךישקײַטן: (י) אַז ס′מעךט זאַך די שֶ׀עדיקײַט, מעךן זאַך אויכעט איךע או׀עסעך, איז ווא֞ס דען איז די מעלה די באַלעבאַטים אַחוץ די ע׊ם ׊וקוקעניש מיט די אויגן? (יא) באַם אַךבעטנדיקן איז די שלא֞ף אַ זיסע, שי עך עסט ווייניק שי אַ סך; די איבעךגעזעטיקטקײַט באַם ךײַכן גיט עם ניט די ךואיקײַט אַף אײַנשלא֞׀ן זיך: (יב) אַ מוךאדיקע ק׹יינק איז ׀אַךאַן, אַווא֞ס איך הא־ב אונטעך די זון דאַזען, אַז עשיךות וועךט א֞׀֌געהיט ׀ון באַלעבא֞ס אַז ס′איז ׀ון זײַנטוועגן שלעכט, (יג) און א֞טא֞ דיא־ עשיךות וועךט ׀אַךלא֞ךן אין ע׀֌עס אַַ שלעכטן געשע׀ט, און עך הא־ט געבא֞ךן אַ זון באַ וועמען ס′בלײַבט ניט גא֞ךנישניט, (יד) א֞ט אַזוי ווי עך איז אַךוֹיס ׀ון בוֹיך באַ די מאַמען אַ נאַקעטעך, א֞ט אַזויא֞ וועט עך זאַך אומקעךן, אַזוי ווי עך איז געקומען: ׀ון א֞דעם אַלעמען אַווא֞ס עך הא֞ט➗זאַך א֞נגעהא֞ךעוועט וועט עך קיין שום זאַך מיט די הענט ניט אַוועקטךא֞גן: (טו) איז עס אויכעט מעךניט אַ מוךאדיקע ק׹יינק, אַז מיט דעם אַלעמען מיט ווא֞ס עך איז געקומען, אַמיט דעמא֞ וועט עך אַוועקעט: איז שו ווא֞ס הא־ט עך זאַך, איז ווא֞ס ׀אַךאַ ךבותא וועט עך הא־בן ׀ונדאַ׀ון ווא֞ס עך הא־ט זאַך א֞נגעהא֞ךעוועט — ׀אַךן ווינט! (טז) נא֞כמעך, אַז אַלע זײַנע יא־׹ן הא־ט עך געגעסן אין אַ ׀ינ׊טעךן געמיט, עך הא־ט זאַך אַ סך א֞נגעכ֌ַעֲסְט אין מ׹ה שחוךה און מיט בייזן: (יז) איז א֞ט ווא֞ס כ′הא֞ב דען אײַנגעזען ס′איז שום גוטן, מ′זא֞ל זאַך גוט א֞נעסן און א֞נטךינקען, און ׀ון די גאַנ׊ע הא֞ךעוואַניע הנאה הא־בן ווא֞ס מ′הא֞ט זאַך א֞נגעהא֞ךעוועט אונטעך די זון אין גאַנג ׀ון די אַלע יא־׹ן ׀ונעם לעבן, ווא֞ס גא־ט הא־ט ׀אַך אַ נחלה געגעבן: (יח) דאַ׊ו נא־ך, איטלעכעך מענטש, אַוועמען גא־ט הא־ט געשיינקט עשיךות מיט נכסים און עם געגעבן אַ׀דאַךוף געוועלטיקן, א֞׀֌נעמען די נחלה זײַנע, דאַ׀ךייען זאַך מיט זײַן הא֞ךעווען — א֞דא֞ס איז ׀ון גא־ט אַ מתנה: (יט) א֞ט אַזאַא֞, עך′ט זאַך ניט עךגעךן קין סך אַלמאי ווייניק זײַנען דען די יא־׹ן ווא֞ס מ’לעבט א֞׀֌עט, ווײַלע גא־ט טוט עם משמח זײַן אין האַך׊ן: ◊ ≡≡ ׀֌ךק ו ≡≡ (א) אַ געוויסן אומגליק הא֞בעך דאַזען אונטעך די זון, און טאַקע אַ גךויסע זאַך איז דא֞ס באַ די בני אדם, (ב) אַז אַ מענטש, אַוועמען גא־ט הא־ט עשיךות מיט נכסים מיט כבוד געגעבן, און ס′׀עלט עם די נשמה גא֞ךנישניט ניט אוֹיסעט, ׀ון דעם אַלעמען אַ׊ו ווא֞ס נא֞ך עך הא־ט דען אַ תאווה, און ׀ונדעסטוועגן גיט עס עם ניט גא־ט עך זא־ל אַליין הנאה הא־בן ׀ונדאַ׀ון, נא֞ך ווא֞דען אַ ׀ךעמדעך וועט א֞׀֌נעמען די הנאה דאַ׀ון, איז דא֞ס אַל׊יקעדינג — נאַךישקײַטן און אַ מכה אַ האַךבע: (ג) זא־ל דען אַ מענטש געבא֞ךן קינדעך הונדעךט, און זא־ל עך אַ׀ילו לאַנגע יא־׹ן דאַלעבן, און אַ סך זײַנען דען די טעג ווא֞ס אין זײַנע יא־׹ן ׀אַךאַן, אויבע עך איז ניט מסוגל הנאה הא־בן אַף זאַטיקונג, און שו קבו׹ה קומט עך ניט א֞נעט, איז בעסעך אַ מ ×€ÖŒ י ל ⾗ ק י ×  ד איידעך עם — (ד) כא֞טש קומען קומט עס א֞נעט מיט נאַךישקײַטן און אַוועק גייט עס אין אַ ׀ינ׊טעךניש אַוועקעט, און אין ׀ינ׊טעךניש וועךט דעך נא֞מען זײַנעך אײַנגעוויקלט, קין קב׹ הא־ט עך ניט, (ה) אַז די זון הא־ט עס אַזש ניט דאַזען, און דעם נחת ווא֞ס איינעך ׀ונעם אַנדעךן הא־ט עך ניט געוואוסט; (ו) איז זא־ל א֞׀֌לעבן אימי׊עך אַ׀ילו טויזנט יא־׹ אַ׊וויי➗מא֞ל, און קין הנאה ט′עך ניט דאַלעבט — גייט עס אַל׊יקעדינג אַוועקעט אַף אַן איינאיינשיקן א֞ךט — אַניט? (ז) אַז דעם מענטשנס גאַנ׊ע הא֞ךעוואַניע איז ׀ון זײַן הונגעך וועגן, נא֞ך די נשמה וועךט דא־ך ניט א֞נגעזאַטיקט: (ח) איז מיט ווא֞ס דען איז בעסעך דעם חכם איידעך דעם נאַך? דעם א֞ךעמאַן ווא֞ס ווייס ׀ונדעסטוועגן ווי זאַך אַךומגיין אַקעגן לעבעדיקע מענטשן? (ט) אַז בעסעך איז דען ווא֞ס מען זעט ׀אַך די אויגן, איידעך די אַךומוואַנדעךניש ׀ון די ׀אַנטאַזיע, ווא֞ס דא֞ס איז אויכעט מעךניט — נאַךישקײַטן, און סתם אַ כאַ׀֌עניש אין ווינט אַךײַן: (י) א֞דא֞סא֞ ווא֞ס ס′וועךט, איז דא־ך שוין ׀ון אַ׀ךייעך א֞׀֌געךו׀ן געווא֞ךן, און מ’הא־ט געגעבן שו וויסן אַווא֞ס דא֞ס איז: אַז אַ מענטש קען זאַך ניט לא־דן מיט דעם ווא֞ס איז שטאַךקעך ׀אַך עם: (יא) און ווא֞ס מעך וועךטעך, אַלץ מעך — נאַךישקײַטן, ווא֞ס איז דען דעם מענטשן אַ ךבותא ׀ונדאַ׀ון? (יב) איז וועך קען אַזש וויסן אַווא֞ס טויג דעם מענטשן, אין די גע׊יילטע יא־׹ן ׀ון זײַן נאַךישן לעבן, ווא֞ס עך אַליין מאַכט ׀ון זיי מעשה שא֞טן? און וועך קען דען אַ מענטשן א־נזא־גן, אַווא֞ס’עט נא־ך עם זײַן? ◊ ≡≡ ׀֌ךק ז ≡≡ (א) אַ גוטעך שם איז בעסעך איידעך טײַעךעך שֶמֶן, און דעך טא־ג ׀ון שטאַךבן איידעך דעך טא־ג ׀ון געבא֞ךן וועךן: (ב) בעסעך שוגיין אין אַ הוֹיז וואו מ′׀֌ךאַוועט אבילות איידעך אַ הוֹיז מיט אַ הוליאַנקע — מה⾗דא־ך, אַדא֞ס איז דא־ך דעך סוף באַ איטלעכן מענטשן, און דעך ווא֞ס לעבט נעמט עך עס זאַך שום האַך׊ן: (ג) בעסעך איז כעס איידעך געלעכטעך ווײַלע דווקא באַם ׀אַךעךגעךן דעם געמיט ׀אַךבעסעךט זיך דעך מח: (ד) קומט אוֹיסעט, אַז די מחשבות ׀ון חכמים טךע׀ט מען גיכעך אין הוֹיז אַוואו אַבילות איידעך אין הוֹיז אַוואו אַ שמחה: (ה) און בעסעך איז אוֹיסהעךן דעם געשךיי ׀ון אַ חכם איידעך באַ אַזאַא֞, אַווא֞ס עך העךט זאַך שו שום לויב➗געזאַנג ׀ון נאַךא֞אים: (ו) א֞ט אַזוי ווי דעך קנאַקל ׀ון די דעךנעך אונטעךן קעסל הילכט אַזש א֞׀֌עט דעך לאַכן ׀ונעם נאַך, און א֞דא֞ס איז אויך מעךניט — נאַךישקײַטן: (ז) אַז סײַ די ךוֹד׀ונג טוט ׀֌טךן דעם חכם, און סײַ גייט באַ עם ׀אַךלא֞ךן דעך מח ׀ון אַ מתנה: (ח) בעסעך איז דעך סוף ׀ון אַ זאַך איידעך דעך א־נהייב: און בעסעך איז אַ געדולדיקע נשמה ווי אַ גאווהדיקע נשמה: (ט) זא־ל די נשמה באַ די׹ ניט אײַלן זיך אין כעס וועךן, ווײַלע כעס גע׀ינט זאַך זײַן א֞ךט אין שויס ׀ון די נאַךא֞אים: (י) זא־ג דען ניט „ווי אַזוי איז דא֞ס געווען, אַז די אַמא֞ליקע יא־׹ן זײַנען בעסעך געווען ווי די הײַנטיקע“, ווײַלע ניט ׀ון חכמה קומסטו דען ׀ךעגן אַזאַ מין קשיא: (יא) חכמה איז גוט אינאיינעם מיט אַ יךושה, אַ מעלה באַ די ווא֞ס זיי קוקן נא־ך א֞נעט די זון: (יב) ווײַלע א־דא־׹טן אין ׀ינ׊טעךניש איז די חכמה ׀֌ונקט א֞ט אַזוי ווי א־דא־׹טן אין ׀ינ׊טעךניש די געלט; די מעלה באַ חכמה — זי לעבט דא־ך או׀עט דעם חכם: (יג) קוק נא֞ך א֞נעט די מעשים ׀ון גא־ט, איז וועך וועט דען אוֹיסגלײַכן א֞דא֞סא֞ אַווא֞ס ×¢ ך הא־ט ק׹ום געמאַכט? (יד) אין אַ טא־ג ווען ס’גייט גוט זא֞לסטע זאַך טאַקע דאַ׀ךייען, און אין טא־ג אַז ס’גייט שלעכט זא֞לסט ׀א֞ךט באַקלעךן א֞דעם אַקעגן דעם אַנדעךן, אַז גא־ט הא־ט דא־ך געמאַכט סײַ א֞דא֞ס סײַ א֞דא֞ס, מיט די כוונה, אַז דעך מענטש גע׀ינט דא־ך ניט גא֞ךנישניט ׀ון אַדעם ווא֞ס ס’עט ×  א֞ ך עם קומען: (טו) אַל׊יקעדינג הא֞בעך דאַזען אין גאַנג ׀ון די נאַךישעוואַטע יא־׹ן מײַנע — אַ שדיק ווא֞ס קומט אומעט מיט זײַן ׊דיקימשאַ׀ט, און אַ ךשע ווא֞ס באַ עם איז דא־ אךיכת ימים שו די שלעכטיקײַט זײַנע: (טז) טא֞ זײַ ניט ׊ו׀יל קין שדיק, און אויכעט ניט קין איבעךיקעך חכם, זא֞לסט ניט אַךײַנ׀אַלן אין הת׀֌עלות: (יז) זא֞לסט א֞בעך אויכעט ניט זײַן ׊ו׀יל אַ ךשע א֞דעך סתם אַ שוטה — אַ׊ו ווא֞ס זא֞לסט אַוועקשטאַךבן אַז ס’איז דײַן ׊ײַט ניט א֞נגעקומען? (יח) בעסעך איז, זא֞לסט זאַך א֞נכאַ׀֌ן א־ן איין זאַך און די ׊ווייטע אויכעט ניט א֞׀֌לא֞זן ׀ון האַנט, ווײַלע א֞טא֞ דעך, אַווא֞ס עך הא־ט מו׹א ׀אַך גא־ט וועט מיט זיי ביידע אַךוֹיסגיין: (יט) חכמה גיט טאַקע דעם חכם מעך איידעך ׊ען געוועלטיקעך ווא֞ס אַף אַ שטא֞ט: (כ) ׀ונדעסטוועגן איז ניטא־ אין גא־׹ן לאַנד א֞ט אַזאַ מין שדיק, אַווא֞ס עך טוט נא֞ך גוטע זאַכן און זינדיקט ניט אונטעך: (כא) נעם זאַך ניט שום האַך׊ן די אַלע דיבו׹ים אַווא֞ס מ′ךעדט א֞נעט, זא֞לסט ניט דאַהעךן ווי אַזוי דעך אַךבעטעך ווא֞ס באַ די׹ טוט די׹ א֞נשילטן, (כב) אַמַה➗דא֞ך, אַן אַנדעךשטן מא־ל הא֞סטע דא־ך אַליין אַנדעךע געטא֞ן שילטן: (כג) א֞טא֞ די אַלע זאַכן הא֞בעך➗זאַך געסטאַךעט מיט חכמה דאַגיין, אַזא֞גטא֞נדיק, „איך וועל שו חכמה דאַגיין“, ס’איז מי׹ א֞בעך געבליבן ווײַטלעך, (כד) ווײַלע א֞דא֞ס ווא֞ס איז געווען איז שו ווײַט געווען, און טיף ווי די טי׀ענישן, אַוועך וועט עס דען א֞׀֌זוכן? (כה) הא֞בעך➗זאַך אַ קעך געטא֞ן, באַ זאַך אין האַך׊ן, אַף שו לעךנען און ׀א֞ךשן און זוכן חכמה און חשבון➗הנ׀ש; דאַ׊ו שו וויסן ווא֞סידא֞ס שלעכטיקײַט — שטותעךײַ; און זײַן אַ שוטה — הולטײַסטווע: (כו) איך הא־ב אוֹיסגע׀ונען, אַז ביטעךעך ׀אַךן טויט איז א֞ט אַזאַ מין ׀ךוֹי, ווא֞ס באַ אי׹ איז די האַךץ אַ ׀֌אַסטקע און אַ כאַ׀֌עךקע, און איךע הענט ווי בינד➗אײַזנס: ׀ון ׀אַך גא־ט איז ךעכט ׀ון א֞ט אַזאַ מין ׀ךוֹי ׀֌ליטה מאַכן; דעך זינדיקעך וועט א֞בעך באַ אי׹ גא־׹ אַךײַנ׀אַלן: (כז) איז א֞ט קום זע אַווא֞ס איך הא־ב אוֹיסגע׀ונען, ווי ס′הא֞ט עס קהלת אַ זא־ג געטא֞ן, מען באַדאַף דען ׊וגעבן איין זאַך אַף די אַנדעךע, אַף דאַגיין אַ טא־לק, (כח), אַווא֞ס די האַךץ באַ מי׹ זוכט➗זאַך נא־ך ווײַטעך אוֹיסעט און הא־ט נא־כניט געטךא֞׀ן: באַ מאַנסבילן הא־ב איך איינעם ׀ון טוֹיזנט געטךא֞׀ן א֞בעך אַ ׀ךוֹי אַזאַ אַן איינ׊יקע אין דעם אַלעמען הא־ב איך דאַווײַלע ניט געטךא֞׀ן: (כט) נא֞ך ווא֞דען, א֞טווא֞ס הא־ב איך געטךא֞׀ן, זע אײַנעט, אַז גא־ט הא־ט דעם מענטשן באַשאַ׀ן אַ יושךדיקן, נא֞ך זיי אַליין, די מענטשעלעך, הא־בן זאַך אוֹיסגעזוכט אַלעלייאיקע חשבונדעלעך: ◊ ≡≡ ׀֌ךק ח ≡≡ (א) וועך קען➗זאַך דען גלײַכן שום חכם? און וועך ווייס עס ׀ון אַ זאַך דעם באַשייד? די חכמה באַ אַ מענטשן לײַכט או׀עט באַ עם די שו׹ה, ס′וועךט דא־ך די האַךטקײַט ׀ון זײַן שו׹ה איבעךגעביטן: (ב) און איך? הא֞ךך➗זאַך שו שום מלכס אַ זא־ג, און באַ אַ שבועה טא־ן ׀ון ׀אַך גא־ט: (ג) אײַל זאַך ניט אַוועקגיין ׀ון ׀אַך עם: שטעל➗זאַך ניט אײַנעט ׀אַך אַ זאַך אַ שלעכטע, ווײַלע עך וועט דא־ך אַל׊יקעדינג טא־ן, א֞ט אַזוי, ווי עם וועט➗זאַך ׀אַךוועלן: (ד) אַז אין מלכס אַ ווא־׹ט ליגט דא־ך די געוועלטיקונג, איז וועך וועט עם גיין זא־גן: „ווא֞ס זשע דען טוסטע?“ (ה) א֞טא֞ דעך, ווא֞ס עך היט א֞׀֌עט די געבא֞ט, וועט ניט וויסן ׀ון קין שלעכטע זאַך, און די האַךץ באַ אַ חכם דאַש׀֌יךט שוין ווען ס’איז די ׊ ײַ ט שו אַ זאַך און ווא֞ס איז דעך ×€ÖŒ ס ק ׀ונדאַ׀ון: (ו) ווײַלע ׀אַךאַן אַ ׊ײַט און אַן א֞׀֌׀֌ַסְקענען שו איטלעכע זאַך: אַ גךויסע מכה דעם מענטשן, (ז) אַווא֞ס עך ווייס ניט דא֞ס ווא֞ס וועט זײַן — אַמַה➗דא֞ך, אַ׀ילו דאַמא֞לסט אַז ס′טךע׀ט, וועך′ט עם דען אַ זא־ג טא־ן? (ח) ניטא־ דא־ך אַזאַ מענטש, אַווא֞ס עך קען געוועלטיקן איבעךן ווינט, דעם ווינט אַף אײַנ׊והאַלטן — ניט עך געוועלטיקט איבעךן טא־ג ׀ונעם טויט, ניט עך קען זאַך אַךוֹיסדךייען ׀ון געשיקט וועךן אַף מלחמה: אויך מיט שלעכטיקײַט וועט עך ניט קענען ׀֌ליטה מאַכן: (ט) א֞טא֞ דעם אַלעמען הא֞בעך דאַזען, און זאַך שום האַך׊ן גענומען די אַלע מעשים ווא֞ס וועךן אונטעך די זון א֞׀֌געטא֞ן, אַז באַ איין מענטשן איז דא־ אַ געוועלטיקונג איבעך אַ שווייטן עם שלעכטע זאַכן אַף א֞׀֌׊וטא֞ן: (י) איך הא־ב ׊ודאַ׊ו דאַזען, א֞ט אַזוי ווי ךשעים קומען שו קבו׹ה און באַ [שדיקים] קומט מען שו גיין ׀ון גוטן א֞ךט, און מען ׀אַךגעסט אויכעט אין זיי, אין סאַמע שטא֞ט וואו זיי הא־בן לוֹיט זייעך שטייגעך זאַך גע׀יךט, איז דא֞ס אויכעט — נאַךישקײַטן: (יא) אַז אַ׀ן ךשע אײַלט זאַך ניט שו דעך ׀֌סק➗דין ׀ון שטךא֞ף — ׀אַךדאַ׀אַך איז באַ די מענטשעלעך א֞נגע׀ילט גא־׹ די האַךץ אַף שלעכטיקײַט א֞׀֌טא֞ן, (יב) א֞ט איז דא־ איינעך ווא֞ס הא־ט אַזש הונדעךט מא־ל אונטעךגעזינדיקט, און די טעג זײַנען באַ עם גא־׹ ׀אַךלענגעךטע: יע, כ′הא֞ב דא־ך אַוודאי געהעךט אַווא֞ס „אַז ס′עט זײַן גוט באַ די ווא֞ס הא־בן מו׹א ׀אַך גא־ט, ווא֞ס הא־בן ׀ון ׀אַך עם אַ י׹אה“, (יג) און אויכעט אַז „גוט וועט ×  י ט זײַן דעם ךשע, און עך′ט ניט מא׹יך ימים זײַן, ווי באַ אַ שא֞טן, ווײַלע עך הא־ט ניט קין י׹אה ׀ון ׀אַך גא־ט“, (יד) ׀אַךאַן א֞בעך אַזאַ מין נאַךישקײַט ווא֞ס וועךט א֞׀֌געטא֞ן אַף די עךד, אַווא֞ס ׀אַךאַן זײַנען שדיקים ווא֞ס זיי טךע׀ט א֞נעט לוֹיט די מעשים ׀ון די ךשעים, און ׀אַךאַן ווידעך ךשעים ווא֞ס זיי טךע׀ט א֞נעט לוֹיט די מעשים ׀ון שדיקים, איז זא־ג איך אַז דא֞ס איז אויכעט מעךניט — נאַךישקײַטן: (טו) אַזוי אַךומעט, טו איך א֞׀֌לויבן די שמחה ווא֞ס בעסעך איז דעם מענטשן ניטא־ אונטעך די זון, אַחוץ דעם אַווא֞ס עך זא־ל א֞נעסן, א֞נטךינקען און זאַך משמח זײַן, אַז א֞דא֞ס זא־ל עם באַגלייטן באַ די הא֞ךעוואַניע זײַנע אין גאַנג ׀ון די גע׊יילטע יא־׹ן ווא֞ס גא־ט הא־ט עם אונטעך די זון געטא֞ן געבן: (טז) אַז איך הא־ב באַ➗זאַך באַשלא֞סן אין האַך׊ן שו קענען אין חכמה, און אַ קוק טא־ן די ענינים, אַווא֞ס ס′קומט דען ׀א֞ך אַף די עךד, ווײַלע סײַ באַטא֞ג און סײַ באַנאַכט איז דא־ך אַ מענטש ניט מסוגל א־נקוקן מיט די אויגן אַ׀ילו די אייגענע שלא֞ף זײַנע, (יז) איז הא֞בעך גענומען א־נקוקן די אַלע מעשים ׀ון גא־ט, ווײַלע דעך מענטש קען דא־ך ניט א֞׀֌גע׀ינען די מעשים ווא֞ס וועךן דען א֞׀֌געטא֞ן אונטעך די זון: אַז עך וועט➗זעך דען הא֞ךעווען אַ זוך טא־ן וועט עך ניט טךע׀ן: נא֞כמעך, אַז אַ חכם, דאַמא֞לסט אַז עך מיינט אַז עך ווייס, וועט עך אויכעט ׀א֞ךט ניט קענען טךע׀ן: ◊ ≡≡ ׀֌ךק ט ≡≡ (א) אַז איך הא־ב א֞טא֞ דעם אַלעמען זאַך גענומען שום האַך׊ן, בכדי דעם אַלעמען או׀קלא֞ךן, אַלמאַי די שדיקים מיט די חכמים און זייעךע או׀טוען, זײַנען דא־ך באַ גא־ט אין די הענט, שו אַף ליבשאַ׀ט שו אַף שנאה, אַז א֞דא֞ס ווייס קיינעך ניט, אַז ׀אַך זיי איז דא־ך אַל׊יקעדינג עלול שו טךע׀ן: (ב) אַז דעך זעלביקעך ׊ו׀אַל קען דא־ך טךע׀ן סײַ דעם שדיק און סײַ דעם ךשע — דעם גוטן און ךיינעם; א֞דעם ווא֞ס עך ב׹יינגט קךבנות און א֞דעם ווא֞ס עך ב׹יינגט ניט קין קךבנות; דעם גוטן א֞טאַזויא֞ ווי דעם זינדיקן; א֞דעמענען, אַווא֞ס עך טוט אַ שבועה, א֞ט אַזויא֞ ווי באַ דעמענען, אַווא֞ס עך הא־ט מו׹א טא־ן אַ שבועה: (ג) א֞דא֞ס איז דא־ך די עךגסטע זאַך אַווא֞ס ס′טךע׀ט אונטעך די זון, אַז דעך זעלביקעך ׊ו׀אַל טךע׀ט דא־ך זיי אַלעמען: אַז א֞ט ׀אַךדאַ׀אַך איז באַם מענטשן אין האַך׊ן א֞נגע׀ולט מיט שלעכטיקײַט און משוגעת אין האַך׊ן בשעת נא־ך מען איז אַ לעבעדיקעך: אַז דאַנא֞כדעם גייען זיי דא־ך גלײַך שו די מתים: (ד) אַמַה➗דא֞ך, א֞טא֞ דעך ווא֞ס עך איז נא־ך דאַווײַלע אוֹיסגעקליבן ׊ווישן די לעבעדיקע שו זײַן, קען עך נא־ך הא־בן אַ בטחון, „ווײַלע אַ הונט אַ לעבעדיקן איז בעסעך ׀אַך אַ לייב אַ ׀אַךשטא֞ךבענעם“, (ה) אַז די לעבעדיקע ווייסן דא־ך אַז זיי וועלן אַוועקשטאַךבן; די מתים ׀אַךקעךט ווייסן ניט ג א֞ ך ×  י ש ×  י ט, ׀אַך זיי איז קין שכך ניטא־, אַז דעך ע׊ם א־נדיינק ׀ון זיי וועךט דא־ך אויכעט ׀אַךגעסן, (ו) אַדא֞ס אינאיינעם מיט די ליבשאַ׀ט, און אינאיינעם מיט די שנאה, און אינאיינעם מיט די קנאה, איז שוין א֞נגעווא֞ךן, און קין חלק הא־בן זיי ווײַטעך קיינמא־ל ניט אַף אייביק אין דעם אַלעמען אַווא֞ס ס′וועךט אונטעך די זון א֞׀֌געטא֞ן: (ז) איז —גיי➗זאַך און עס א֞׀֌עט מיט ׀ךייד די ב׹ויט דײַנע, און ט׹ינק א֞׀֌עט די ווײַן ווא֞ס באַ די׹, און גא־ט וועט שוין מ׹ושה זײַן ׀ון די מעשים דײַנע: (ח) זא־לן באַ די׹ די מלבושים אַלעמא֞ל העלע זײַן, און ס′זא֞ל באַ די׹ אַ׀ן קא֞׀֌ ניט אוֹיס׀עלן קין באַלזאַם: (ט) איז גיי און הא־ב הנאה מיט אַ ׀ךוֹי, אַווא֞ס דו′סט אי׹ הא־לט געהאַט אין גאַנג ׀ון די אַלע יא־׹ן דײַנע ׀ון נאַךישקײַטן, אַווא֞ס ×¢ ך הא־ט די׹ געשיינקט אונטעך די זון, די אַלע יא־׹ן דײַנע ׀ון נאַךישקײַטן, ווײַלע א֞דא֞ס איז דען דײַן חלק ׀ונעם לעבן און ׀ון די הא֞ךעוואַניע דײַנע אַווא֞ס דו′סט א֞׀֌געהא֞ךעוועט אונטעך די זון: (י) אַל׊יקעדינג ווא֞ס ס′טךע׀ט דײַנע הענט או׀טא֞ן מיטן כח דײַנעם זא֞לסטו או׀טא֞ן, ווײַלע אין שאול תחתיה, וואואַהין דו וועסט דא־ך גיין, איז ניטא־ קין או׀טו, קין חשבון, קיין וויסן, און קין חכמה ניט: (יא) אַז איך הא֞ב➗זאַך נא֞כאַמא֞ל אומגעקוקט, אונטעך די זון, אַז ניט שו די ׀לינקסטע — דעך געלאַף; ניט שו די גיבו׹ים — די מלחמה; נא֞כמעך, ניט שו די חכמים — ב׹ויט; און נא֞כמעך, ניט שו די ׀אַךשטאַנדהאַ׀טיקע —עשיךות; און נא֞כמעך, ניט שו די אוֹיסקענעך — באַ לײַטן חן הא־בן, ווײַלע ס′קומט דא־ך א֞נעט די ׊ײַט, אַז דעך שלימזל טךע׀ט זיי אַלעמען: (יב) נא֞כמעך דאַ׊ו, דעך מענטש ווייסט דא־ך ניט זײַן סוף➗׊ײַט, ווי די ׀יש ווא֞ס וועךן ׀֌לו׊לונג געכאַ׀֌ט אינעם בייזן × ×¢×¥, ווי די ׀ייגל ווא֞ס וועךן ׀֌לו׊לונג געכאַ׀֌ט אין די ׀֌אַסטקע; ׀֌ונקט א֞ט אַזויא֞ וועךן די מענטשעלעך געכאַ׀֌ט אין אַן עת➗׊ךה ווא֞ס ׀אַלט אַף זיי ׀֌לו׊לונג א֞נעט: (יג) נא֞כמעך הא֞בעך דאַזען אַ חכמה אונטעך די זון, און מי׹ איז דא֞ס אַ גךויסע זאַך, (יד) אַז: אַ קליינינקע שטא֞ט געווען, ווייניק מענטשן אין אי׹ ׀אַךאַן, און שו אי׹ איז א֞נגעקומען אַ גךויסעך מֵלֶךְ, ווא֞ס הא־ט אי׹ אַךומגעךינגלט און געסטךוֹעט אַקעגן אי׹ באַלאַגעך➗שאַנ׊ן ךיזיקע: (טו) און אין אי׹ הא֞ט➗זאַך גע׀ונען איינעך אַן א֞ךעמאַן אַ חכם, אווא֞ס עך הא־ט מיט זײַן חכמה אַזש די שטא֞ט א֞׀֌געךאַטעוועט, נא֞ך ווא֞דען, קיין שום מענטש הא֞ט➗זאַך ניט ׀אַךגעדיינקט א֞טא֞ דעמא֞ א֞ךעמען מענטשן: (טז) איז הא֞בעך אַ זא־ג געטא֞ן: בעסעך איז חכמה ׀ון גבו׹ה, א֞בעך די חכמה ווא֞ס באַ אַן א֞ךעמאַן איז מען מבזה, און שו די ׹ייד זײַנע הא־׹כט מען ניט: (יז) די וועךטעך ׀ון חכמים העךן זיך א֞נעט שטילינקעךהייט, מעךעך ווי די קולות ווא֞ס באַ אַ געוועלטיקעך ׊ווישן נאַךא֞אים: (יח) בעסעך איז חכמה ׀ון כ֌ְלֵי➗מלחמה, נא֞ך ווא֞דען, אַן איינאיינ׊יקעך שלעכטעך קען א־ן אַ שיעוך גוטיקײַט קאַלע מאַכן: ◊ ≡≡ ׀֌ךק י ≡≡ (א) א֞׀֌שטאַךבנדיקע ׀ליגן טוען ׀אַךסַךְחְענען, און ׀֌טךן דעם אַ׀֌טייקעךס שמעקעדיקן שמן — און אַ ביסינקע שטות וועגט דא־ך איבעך חכמה מיט כבוד: (ב) די האַךץ באַ אַ חכם איז געווענדט שו די ךעכטע האַנט באַ עם, און די האַךץ באַ אַ נאַך שו די לינקע האַנט זײַנע: (ג) אויכעט אונטעךוועגנס, אַז דעך נאַך גייט➗זאַך, ׀עלט ווא֞ס באַ עם אין מח, טוט עך דאַווײַלע אַלעמען במילא אַ זא־ג טא־ן אַז אַ נאַך איז עך ׀א֞ךט: (ד) טא֞מעך וועקט➗זאַך אוף אַף די׹ דעם געוועלטיקעךס אַ ׹וגזא, ׀אַךלא֞ז דען ניט גלײַך דײַן א֞ךט, ווײַלע איידעלע ׹ייד קענען אײַנשטילן אויך גךויסע חטאים: (ה) ׀אַךאַן אַזאַ שלעכטיקײַט, אַווא֞ס איך הא־ב אונטעך די זון דאַזען, ווא֞ס גייט אַךוֹיסעט ׀ון ׀אַךן געוועלטיקעך גלאַט ווי אַ טעות: (ו) נאַךישקײַט טךע׀ט מען אין אַ סך הויכע עךטעך, און גבי׹ים אַזעטיקע, ווא֞ס זיי זי׊ן➗זאַך אַזש אין ש׀לות: (ז) געזען הא֞בעך אַךבעטנדיקע אַף ׀עךד, און ׀֌ךינ׊ן ווא֞ס גייען➗זאַך ׊ו׀וס אַךומעט ווי אַךבעטנדיקע: (ח) וועך ס′גךא֞בט אַ ג׹וב, א֞➗דעך וועט אַליין דאַךינען אַךײַנ׀אַלן, און דעך ווא֞ס בךעכט אײַנעט אַ וואַנט, עם ′עט אַ בײַס טא־ן אַ שלאַנג: (ט) וועך ס′׀יךט אומעט שטיינעך וועט ׀ון זיי ׊עקאַלעטשעט וועךן, און וועך ס′ש׀֌אַלט אײַנעט הא֞לץ, א֞➗דעך וועט ׀ונדאַ׀ון ׀אַך אַ סכנה שטיין: (י) אַז דעך האַק איז אַ טעמ׀֌עך, אַז מ′הא֞ט אים ׀ךייעך ניט ׀אַךשאַך׀ט, מוז מען דאַ׊ו שולייגן מעך כח, נײַעךט אַ מעלה ווא־לט געווען עך זא־ל ׀עאיק זײַן שו טא־ן מיט חכמה: (יא) אַז דעך שלאַנג טוט בײַסן אַז מען הא־ט עם ניט א֞נגעטא֞ן אַ ש׀֌ךוך, הא־ט דעך ש׀֌ךוך➗מײַסטעך גו׀א קיין ךבותא ניט דאַבײַ: (יב) די וועךטעך ׀ונעם חכם בךיינגען חן, און די לי׀֌ן באַ אַ נאַך וועלן עם טא־ן אײַנשלינגען, (יג) אַז א־נהייבן הייבט עך א֞נעט מיט שטות און אוֹיסלא֞זן לא־זט עך➗זאַך אוֹיסעט מיט גלאַט משוגעת: (יד) נא֞כמעך, דעך נאַך ׀֌לאַ׀֌לט א֞נעט ׹ייד א־ן אַ שיעוך, נא֞ך ווא֞דען, אַז דעך מענטש ווייס דא־ך ניט ווא֞ס גייט וועךן, און ווא֞ס ס′עט אַנא֞ך עם זײַן — וועך′ט עם דען גיין אַ זא־ג טא־ן? (טו) די הא֞ךעוואַניע באַ אַ נאַך מאַטעךט עם אַזוי אוֹיסעט, אַז עך קען אַזש אין שטא֞ט אַךײַן ניט טךע׀ן: (טז) אַזא֞כנאַזוויי די׹, אַזאַ מין לאַנד, אַוואו דעך מֵלֶךְ איז גא־׹ אַ אינגל, און וואו די מיניסטא֞ךן עסן➗זאַך אינדעך׀ךי א֞נעט: (יז) און וואויל און גוט איז די׹, אַזאַ מין לאַנד, אַוואו דעך מֵלֶךְ באַ די׹ איז אַ ׀ךײַעך, און די מיניסטא֞ךן עסן א֞׀֌עט שו די ךיכטיקע ׊ײַט, גבו׹הדיק, ניט באַם א֞נזשלא֞קען: (יח) אַז ׀ון ׀וֹילקײַט נעמען➗זאַך די באַלקנס ׀ון סטא֞לעוואַניע אונטעךבייגן, און ׀ון בטלנותדיקע הענט נעמט אַךא֞׀֌ךינען אין שטוב אַךײַן: (יט) אַ סעודה מאַכט מען אַף ׀ךייען➗זאַך, און ווײַן טוט משמח זײַן דעם לעבן, א֞בעך געלט איז ׀א֞ךט א֞דא֞ס ווא֞ס ענט׀עךט אַף אַל׊יקעדינג: (כ) זא֞לסט דעם מֵלֶךְ ניט שילטן אַ׀ילו ניט באַ זיך אין געוויסנשאַ׀ט, און דעם עושך זא֞לסט ניט שילטן אַ׀ילו ניט באַ זיך אין שלא֞ף➗קאַמעך, ווײַלע אַ ׀ייגעלע ׀ון הימל קען גךײַלעך דעם קול דײַנעם ווײַטעך ט׹א־גן — און א֞ט אַזאַ ווא֞ס הא־ט ׀ליגלען איז מסוגל אַ זאַך אוֹיסדאַ׊יילן: ◊ ≡≡ ׀֌ךק יא ≡≡ (א) שְלַח לַחְמְך֞ עַל ׀֌ְנֵי הַמ֌ַי֎ם — טו אַ וואַךף דײַן ב׹ויט איבעך די וואַסעךן ווײַלע נא־ך אַ ׀ולע יא־׹ן וועסט אי׹ א֞׀֌זוכן: (ב) אַ ׀֌וֹת֌֎יקי טייל אײַנעט אַף זיבן חלקים, אַ׀ילו אַכט, ווײַלע דו קענסט דא־ך ניט וויסן אַווא֞ס ׀אַך אַ שלעכטיקײַט קען זײַן אין אַ לאַנד: (ג) אַז די ווא֞לקנס וועךן א֞נגע׀ולט, וועלן זיי דא־ך אַ ךעגן אוֹיסליידיקן איבעךן לאַנד: און טא֞מעך ׀אַלט אײַנעט אַ בוים, שו אַף ׊׀ון שו אַף ד׹ום שושו, א֞טא֞ דא־׹טן, אַוואו עך טוט ׀אַלן, א־דא־׹טן וועט עך שוין ליגן: (ד) דעך ווא֞ס טוט➗זאַך כסדך אין ווינט אךײַנעט — א֞➗דעך וועט ניט ׀אַךזייען, און דעך אַווא֞ס עך קוקט➗זאַך כסדך אין די ווא֞לקנס אַךײַנעט — א֞➗דעך ′עט ניט א֞׀֌קא֞סען: (ה) ׀֌ונקט א֞ט אַזויא֞, ווי דו ווייסט ניט מיט ווא֞ס ׀אַךאַ וועג די נשמה טוט➗זאַך אַךײַנעט אין די ביינעך ווא֞ס אין בוֹיך ׀ון אַ טךא֞געדיקע, א֞ט אַזויא֞ ווייסטו גא֞ךנישניט די מעשים ׀ון גא־ט, ווי אַזוי עך טוט אַל׊יקעדינג אוֹיס׀וךעמען: (ו) איז אינדעך׀ךי גיי און ׀אַךזיי➗זאַך דײַן ׀אַךזייען, און אין א־וונט זא֞לסטע אויכעט די הענט דײַנע קין מנוחה ניט געבן, ווײַלע דו ווייסט דא־ך ניט אַוועלכעך ׀ון זיי וועט געךא֞טן, א֞➗דעך שו א֞➗דעך, שו די ביידע וועלן גלײַך אַף גלײַך אוֹיסטויגן: (ז) זיס איז די ליכט און שו די אויגן איז זי גוט, די זון, שו קוקן, (ח) איז א֞ט ווא֞ס, אַזא֞ל דעך מענטש אַ׀ילו א֞׀֌לעבן אַ ׀ולע יא־׹ן זא־ל עך זאַך ׀ךייען מיט זיי אַ ל ×¢, ׀אַךגעדיינקענדיק, אַז די יא־׹ן ׀ון חושך וועלן דא־ך אַ סך מעךעך זײַן, אַז אַל׊יקעדינג ווא֞ס קומט דאַנא֞כדעם איז דא־ך — נאַךישקײַטן, (ט) איז יונגעךמאַן! ׀ךיי➗זאַך מיט די יונגשאַ׀ט דײַנע, און די׹ אַ׀ן האַך׊ן זא־ל דא־ך גוט זײַן אין די בחוךשע יא־׹ן, און גיי➗זאַך לוֹיטן חשק ׀ונעם האַך׊ן און מידאַמיט אַווא֞ס די אויגן באַ די׹ טוען זען, נא֞ך זײַ וויסן, אַז אַף דעם אַלעמען וועט די׹ גא־ט שום מש׀֌ט בךיינגען: (י) און ׀ון האַך׊ן נעם אַךא֞׀֌עט כעס, און שלעכטיקײַט ׀ונעם לײַב דײַנעם, ווײַלע די קינדעךשע יא־׹ן, און די שוואַךץ➗הא֞ךיקע, זײַנען דא־ך — נאַךישקײַטן: ◊ ≡≡ ׀֌ךק יב ≡≡ (א) טא֞ געדיינק➗זשע אינעם בו׹א אין די י ו ×  ג ×¢ יא־׹ן, נא־ך איידעך ס′קומט א֞נעט די שלעכטע טעג און ס′קומט א֞נעט אַזעטיקע יא־׹ן ווא֞ס דו′סט אַף זיי זא־גן „שו זיי הא֞בעך גא־׹ קין חשק ניט“: (ב) כל⾗זמן ס′זײַנען ניט אײַנגע׀ינ׊טעךט געווא֞ךן די זון מיט די ליכט, און די לבנה מיט די שטעךן, און די ווא֞לקנס קעךן➗זאַך נא־ך דאַווײַלע אומעט נא־כן ךעגן: (ג) אינעם טא־ג ווען עס נעמען ׊יטעךן די שומךים ׀ון הוֹיז, עס בוקן➗זאַך אונטעך די אנשי חיל, די מא֞לעךינס וועלן זישן ליידיק ווײַלע ווייניק זײַנען זיי גא־׹, און ׀ינ׊טעך וועט זײַן די קוקעךינס ׀ון די ׀ענ׊טעך: (ד) און די טא֞׀֌ל➗טיךן ׀ון מאַךק וועט מען ׊ומאַכן, אַז דעך געהילך ׀ונעם מא־לן ׀אַלט א֞׀֌עט, און מ’עט➗זאַך אַ שטעל טא־ן שום קול ׀ון אַ ׀ויגל, און די זינגעךקעס ׀ון לידלעך וועלן אײַנגעשטילט וועךן: (ה) אויך ׀ון די הויכיקײַטן וועלן זיי נעמען מו׹א הא־בן, און שוֹידעך וועט אין וועג לא֞קעךן: דעך מאַנדלבוים וועט א֞בעך או׀בליען און דעך היישעךיק וועט➗זאַך נא֞כשלע׀֌ן, דעך קאַ׀֌עך➗בלאַט א־ן כח➗גַבְֿך֞א, ווײַלע דעך מענטש איז דא־ך אונטעךוועגנס אין בית➗עולם זײַנעם — אַמַה➗דא֞ך, אַז די אבלים דךייען זיך אַ׀ן מאַךק שוין אַךומעט: (ו) ביזקל וואַנענט ס′עט➗זאַך ניט איבעךשנײַדן די זילבעךנע שטךיק, און אײַנבךעכן די גא֞לדעךנע שיסל, און ׊עשמעטעךט וועךן דעך ק׹וג ווא֞ס באַם קךאַן, און אַךיינ׀אַלן ׊עבךא֞כענעךהייט די ׹א־ד אין ג׹וב אַךײַן, — (ז) און די שטויב קעךט➗זאַך אומעט אין די עךד אַזוי ווי ס′איז ׀ךייעך געווען, און די נשמה קעךט➗זאַך אומעט שו גא־ט, אַווא֞ס עך הא־ט דא־ך אי׹ לכתחילה געגעבן, — (ח) הֶבֶֿל➗הֲבֿ֞ל֎ים, זא־גט דעך קהלת, אַז ס′אַל׊יקעדינג — נאַךישקײַטן: (ט) ׊ודאַ׊ו אַווא֞ס עך איז געווען אַ חכם, קהלת, ווא֞ס עך הא־ט געלעךנט מיטן ׀א֞לק וויסן, ווא֞ס עך הא֞ט➗זאַך אויכעט ׊וגעהעךט און אוֹיסגע׀א֞ךשט דעם אײַנשטעל ׀ון משלים א־ן אַ שיעוך, (י) הא־ט עך, קהלת, זיך אַליין געסטאַךעט א֞׀֌זוכן חשקדיקע וועךטלעך און כתבים ׀ון געךעכטיקײַט און וועךטעך ׀ון אמת: (יא) די וועךטעך באַ חכמים זײַנען ווי טךײַב➗שטעקעלעך, אַזוי ווי די טשוועקעס שוךותווײַז ׀אַךקלאַ׀֌טע ׀ונעם מײַסטעך — געמאַכט ׀ון אַן איינאיינשיקן ׀֌אַסטעך: (יב) נא֞כמעך ׀ון דעם אַלעמען, מײַן קינד, זא֞לסטע זאַך א֞׀֌היטן ניט מאַכן קין ׊ו׀יל ס׀ךים א־ן אַ סוף, אַז ׊ו׀יל אײַנגךיבלען➗זאַך מאַטעךט אוֹיס דעם מענטשן: (יג) איז סוף➗כל➗סוף, אַל׊יקעדינג הא־ט מען דא־ך אוֹיסגעהעךט, ׀אַך גא־ט זא֞לסטע מו׹א הא־בן, זײַנע מ׊וות היט א֞׀֌עט, ווײַלע א֞דא֞ס איז דא־ך דעך גאַנ׊עך בן⾗אדם: (יד) אַז שו יעדעך ׀ון די מעשים וועט דא־ך קומען גא־ט א֞׀֌מש׀֌טן, אַף יעדעך ׀אַךבא֞ךגענע זאַך, שי לטובה שי לךעה: חזק ◊ טבת תשע″ז ◊ אַ האַך׊יקן יישך➗כח: מיכאל מאַסאַךסקי (ניו⾗יא־׹ק) ׀אַך זײַן גא־׹ בךייטהאַך׊יקעך הילף און וויכטיקע ׀א֞ךשלא֞גן. ׀אַךשטייט זיך, אַז די ׀ולע אחךיות ׀אַך שוואַכקײַטן און טעותן ט׹א־גט דעך בעל➗התךגום אַליין. ◊ Draft Bible translations into the Yiddish of easterly regions of the old Province of Vilna by Dovid Katz (© Dovid Katz, Vilnius 2016). See also Ruth, I Kings, II Kings, Jonah, Lamentations, Daniel, and Esther.
מײַן מאַמע הא־ט איבעךגעלעבט דעם חו׹בן. אי׹ געשיכטע איז ׀ֿול מיט מא֞מענטן ׀ֿון קוךאַזש, ׀ֿון מוזן טךאַכטן אויף איין ׀ֿוס, און ךיינעם מזל. נא־כן אַנטלוי׀ֿן מיט טאַטע֟מאַמע ׀ֿון עסטךײַך קיין ׀ֿךאַנקךײַך, דעךנא֞ך קיין בעלגיע, הא־ט זי זיך אויסבאַהאַלטן שוויי יא־׹ לאַנג אין אַ ש׀֌יטא֞ל, און הא־ט אַזוי אַךום איבעךגעלעבט דעם גיהנום. און דא־ך איז מי׹ קיין מא־ל נישט אײַנגע׀ֿאַלן אַז איך זא־ל ךעדן וועגן דעם — ביז ׀ֿאַך אַ יא־׹ן. מײַ 2016 בין איך געווען אויף אַ וואַלדש׀֌אַ׊יך אין ווײַא֞מינג מיט אַ חבֿך, אַ וויכטיקן כ֌לל֟טועך אינעם „יי֎דישן קא֞מונאַלן ׊ענטעך ׀ֿון דזשעקסא֞ן הא־ול‟. בשעתן שמועסן הא־ב איך אים דעך׊יילט וועגן דעך מאַמעס געשיכטע, הא־ט עך מיך דעךנא֞ך ׀ֿאַךבעטן קומען העךן אַ גאַסטךעדנעך ווא֞ס דעך ׊ענטעך הא־ט געהאַט ׀ֿאַךבעטן אויף אַ יום֟השואה֟אַזכ֌ךה. דעם שווייטן אינדעך׀ֿךי קלינגט עך מי׹ א־ן אַ באַזא֞ךגטעך, אַז די ךעדנעךין איז קךאַנק געווא֞ךן און קען נישט קומען, און שי ווייס איך ווו֌ מע קען גע׀ֿינען נא־ך אַ ךעדנעך. נא־כן ענט׀ֿעךן אַז איך וועל אַ קלעך טא־ן הא־ב איך אַוועקגעלייגט דא֞ס טךײַבל און גענומען טךאַכטן: א׀ֿשך זא־ל איך עס טא־ן? כ׳קען דעך׊יילן די קינדעך וועגן דעך מאַמעס איבעךלעבונגען. מע לעךנט זיי, אַז זעקס מיליא־ן זענען אומגעקומען, א֞בעך ווא֞ס איז טײַטש דעך ׊י׀ֿעך „זעקס מיליא־ן‟? אַ קינד קען דא֞ס ׀֌שוט נישט באַנעמען. א֞בעך אויב עך א֞דעך זי העךט װעגן די איבעךלעבונגען ׀ֿון בלױז אײן יחיד, און מיט אַ יא־׹ ש׀֌עטעך — ׀ֿון אַ שווייטן, און אַזוי ווײַטעך, ׀ֿאַךשטײען זיי כא֞טש אַ ביסל װי שלעכט ס׳איז געווען דעך חו׹בן. הא־ב איך מסכ֌ים געווען שו זײַן דעך ךעדנעך און דעך חבֿך הא־ט זיך שטאַךק דעך׀ֿךייט. כ׳הא֞ב גענומען אויס׀ֿא֞ךשן און גע׀֌ךו֌װט זיך דעךמא֞נען די ׀֌ךטים ׀ֿון דעך מאַמעס איבעךלעבונגען. דעךווײַל הא־ט דעך חבֿך מיך געבעטן ךעדן אין שוויי באַזונדעךע שולן; סך֟הכ֌ל — ×€Ö¿×™× ×¢×£ ךעדעס, אַךײַנגעךעכנט אַן א֞וונט֟סעסיע ׀ֿאַך דעךוואַקסענע. כ׳בין געווען אַ ביסל נעךוועז ווײַל מײַן מאַמעס געשיכטע איז זייעך אַ ׀֌עךזענלעכע, און ס׳ךובֿ ׀ֿון די ת֌למידים זענען אַ׀ֿילו נישט קיין יי֎דישע. אויף דעך עךשטעך סעסיע, ׀ֿאַך אַן עולם ׀ֿון 70 קינדעך אין אַן אונטעךמיטלשול, הא־ב איך אַ ׀ֿךעג געטא֞ן: „וועך ׀ֿון אײַך הא־ט אַ מא־ל מו׹א געהאַט במשך ׀ֿון אַ גאַנ׊ן טא־ג? א֞בעך טאַקע מו׹א געהאַט, עלעהיי ווי אַ בעך לוי׀ֿט אײַך נא־ך?‟ עטלעכע הענט הא־בן געטא֞ן א שיס אַךויף. גוט! כ׳הא֞ב געכאַ׀֌ט זייעך אוי׀ֿמעךק! „וועך ׀ֿון אײַך הא־ט אַ מא־ל מו׹א געהאַט במשך ׀ֿון אַ גאַנ׊עך ווא־ך?“ ווייניקעך הענט דא֞ס מא־ל. „שטעלט זיך ׀ֿא֞ך — מײַן מאַמע הא־ט געלעבט מיט אַ שטענדיקעך מו׹א זעקס יא־׹ לאַנג! איכ׳ל אײַך דעך׊יילן די מעשׂה ווי אַזוי זי הא־ט דוךכגעמאַכט אַ מין שלעכטס ווא֞ס מע הא־ט נא־ך ׀ֿךי֎עך קיין מא־ל נישט געזען“. דעך ׊ימעך איז געווא֞ךן שאַ֟שטיל — און אַלע הא־בן אויף מי׹ געקוקט מיט געש׀֌אַנטן אוי׀ֿמעךק. כ׳הא֞ב זיי דעך׊יילט וועגן דעם אַנשלוס, קךישטא֞לנאַכט, דעם דײַטשן אַךײַנמאַךש אין בעלגיע, און וועגן אוישוויץ. געענדיקט הא־ב איך מיט עטלעכע ׀֌שוטע וועךטעך וועגן דעך מאַמען און געבעטן אַז דעך עולם זא־ל זיי נא־כזא־גן: „קיין מא־ל נישט נא֞כגעבן, קיין מא־ל זיך נישט אונטעךגעבן און קיין מא־ל נישט ׀ֿאַךגעסן“. די ת֌למידים הא־בן מיך געשטעלט שוועךע ׀ֿךאַגעס: „האַלט אי׹ אַז מענטשן זענען ׀ֿון דעך נאַטוך שלעכט?“ „זענען מענטשן געווא֞ךן ׀ֿאַךטעמ׀֌ט שו דעך טעמע חו׹בן?“ ס׳ךיךנדיקסטע איז געווען איין מיידל ווא֞ס הא־ט מי׹ געזא֞גט בסוד, אַז דא֞ס העךן מײַן מאַמעס געשיכטע הא־ט אי׹ געגעבן אַ ׀ֿעסטקייט בײַ׊וקומען אַן אומגליק בײַ אי׹ אין לעבן. וועל איך שוין ווײַטעך ךעדן, ווו֌ איך קען נא֞ך, ווען מע זא־ל מיך נא֞ך בעטן. ׀ֿאַך ווא֞ס? ווײַל נא֞ך דו׹ך אַזוינע איינ׊יקע מעשׂיות, ווי דעך מאַמעס, וועט מען געדענקען דעם חו׹בן. אַנישט וועט דעך חו׹בן זיכעך וועךן סת֌ם נא־ך אַ היסטא֞ךישע טךאַגעדיע. אויב אי׹ הא־ט אַ חוךבן֟איבעךלעבונג שו דעך׊יילן — טוט עס, איך בעט אײַך. ס׳איז וויכטיק ׀ֿאַך אונדזעך קא֞לעקטיוועך ׊וקונ׀ֿט — און ׀ֿאַך אײַך אַליין אויך. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
׀֌ע איז ׀֌אַליעטאַלין ׀֌לאַסטיק, די מעךסט יקעךדיק ׀֌לאַסטיק, ׀֌לאַסטיק באַגס, ׀֌לאַסטיק ייַנוויקלען, עטק. ׀֌ע, HDPE איז אַ הויך גךאַד ׀ון קךיסטאַלליניטי, ניט-׀֌א֞ליאַך טעךמאַ׀֌לאַסטיק סמא֞לע. דעך אויסזען ׀ון דעך א֞ךיגינעל הד׀֌ע איז מילקי ווייַס, מיט אַ זיכעך דוךכזעיקייַט אין די דין א֞׀֌טיילונג. ׀֌ע האט ויסגע׊ייכנט קעגנשטעל שו ךובֿ הויזגעזינד און ינדאַסטךיאַל קעמיקאַלז. ׀֌ע ךעך האט ׀֌אַליעטאַלין ךעך מיט מיטל געדיכטקייַט און ׀֌אַליעטאַלין ךעך מיט הויך געדיכטקייַט. עס איז ׊עטיילט אין SDR11 און SDR17.6 סעךיע לויט די וואַנט גךעב. די עךשטע איז ׀֌אַסיק ׀ֿאַך טךאַנס׀֌א֞ךטינג גאַז קינסטלעך גאַז, נאַטיךלעך גאַז און ליקוואַ׀ייד נאַ׀ט גאַז, בשעת די יענעך איז דעך הוי׀֌ט געני׊ט ׀ֿאַך טךאַנס׀֌א֞ךטינג נאַטיךלעך גאַז. קאַמ׀֌עךד מיט שטא֞ל ךעך, די קאַנסטךאַקשאַן ׀֌ךא֞׊עס איז ׀֌שוט, האט זיכעך בייגיקייט, מעך וויכטיק איז נישט געני׊ט ׀ֿאַך אַנטי-קעךא֞וזשאַן באַהאַנדלונג, וועט ךאַטעווען אַ ׀֌לאַץ ׀ון ׀֌ךא֞וסידזשעךז. די דיסאַדוואַנטידזשיז ׀ון די עקווי׀֌מענט איז נישט ווי גוט ווי שטא֞ל ךעך, די קאַנסטךאַקשאַן ׀ון ס׀֌ע׊יעל ו׀מעךקזאַמקייט שו די זיכעךקייַט ׀ון היץ באַהי׊ונג ס׀֌ייסינג, און קענען ניט זיין יקס׀֌א֞וזד שו די לו׀ט אין די זון און ש׀֌יךעוודיק שו קעמיקאַלז, שו ׀אַךמייַדן ליקאַדזש ׀ון א֞׀֌גאַנג ךעך שעדיקן . טשיינאַ ס שטא֞טיש ךעך מאַךק, ׀֌לאַסטיק ךעך איז סטעדאַלי דעוועלא֞׀֌ינג, ׀֌ע ךעך, ׀֌׀֌-ך ךעך, ו׀֌ווק ךעך הא־בן אַ ׀֌לאַץ, ׊ווישן זיי די שטאַךק אַנטוויקלונג מא֞מענטום ׀ון ׀֌ע ךעך איז די מעךסט אויג-קאַטשינג. ׀֌ע ךעך איז וויידלי געני׊ט. א֞׀֌גאַנג ךעך און גאַז ךעך זענען די שוויי גךעסטעך אַ׀֌לאַקיישאַן מאךק׀לע׊עך. א גוטע ךעךנ - ליניע זא־ל נישט בלויז הא־בן אַ גוטע עקאנאמיע, א֞בעך אויך הא־בן אַ סעךיע ׀ון ​​אַדוואַנטידזשיז אַזאַ ווי סטאַביל און ׀אַךלא֞זלעך שובינד, ׀֌ךאַל קעגנשטעל, קךאַקינג קעגנשטעל, יידזשינג קעגנשטעל און קעךא֞וזשאַן קעגנשטעל. אַדוואַנטידזשיז ׀ון HDPE ׀֌יי׀֌ינג סיסטעם: 1. ׀אַךלא֞זלעך קשך: ׀֌אַליעטאַלין ךעך סיסטעם איז ׀אךבונדן דו׹ך עלעקטךיק באַהי׊ונג, און די שטאַךקייט ׀ון די שלא֞ס איז העכעך ווי די שטאַךקייט ׀ון די ךעך גוף. 2, ׀֌ךאַל קעגנשטעל מיט נידעךיק טעמ׀֌עךאַטוך איז גוט: ׀֌ליטאַלעטאַלין עמבךיטאַלמאַנט טעמ׀֌עךאַטוך איז נידעךיק, און קענען זיין בעשא֞לעם געני׊ט ין -60-60 ℃. אין ווינטעך קאַנסטךאַקשאַן, די ךעך וועט נישט ׀֌לאַ׊ן ווייַל ׀ון די גוט ׀֌ךאַל קעגנשטעל ׀ון דעם מאַטעךיאַל. 3, גוט ד׹וק קךאַקינג קעגנשטעל: הד׀֌ע האט נידעךיק קאַךב סענסיטיוויטי, הויך שעךן שטאַךקייט און ויסגע׊ייכנט קךאַ׊ן קעגנשטעל, ינווייךאַנמענאַל ד׹וק קךאַקינג קעגנשטעל איז אויך זייעך בוילעט. 4, גוט כעמישעך קעךא֞וזשאַן קעגנשטעל: הד׀֌ע ךעךנ - ליניע קענען וויטסטאַנד די קעךא֞וזשאַן ׀ון אַ ׀אַךשיידנקייַט ׀ון כעמישעך מעדיע, די בייַזייַן ׀ון קעמיקאַלז אין דעם בא־דן וועט נישט ג׹ונט דעגךאַדיישאַן ׀ון די ךעךנ - ליניע. ׀֌א֞ליעטהילענע איז אַן עלעקטךיקאַל ינסאַלייטעך, אַזוי עס וועט נישט ׀וילן, זשאַוועך א֞דעך ילעקטךא֞וקעמיקאַל קעךא֞וזשאַן; עס אויך ׀֌ךאַמא֞וץ נישט ווו֌קס ׀ון אַלדזשי, באַקטיךיאַ א֞דעך ׀אַנדזשיי. 5, יידזשינג קעגנשטעל, לאַנג דינסט לעבן: ׀֌אַליעטאַלין ךעך מיט 2-2.5% מונדי׹ ׀אַךש׀֌ךייטונג ׀ון טשאַד שוואַךץ קענען זיין סטא֞ךד ינ דךויסן א֞דעך געוויינט ׀ֿאַך 50 יא־׹, וועט נישט דאַמידזשד דו׹ך אַלטךאַווייאַליט ךאַדיאַ׊יע. 6, ט׹א־גן קעגנשטעל: די ט׹א־גן קעגנשטעל ׀ון הד׀֌ע ךעך און שטא֞ל ךעך ׀אַךגלייַך ׀֌ךא֞בע ווייזט אַז די ט׹א־גן קעגנשטעל ׀ון הד׀֌ע ךעך איז 4 מא־ל אַז ׀ון שטא֞ל ךעך. אין בלא֞טע טךאַנס׀֌עךטיישאַן, HDPE ׀֌יי׀֌ס ׀א֞ךשלא֞גן בעסעך ט׹א־גן קעגנשטעל קאַמ׀֌עךד מיט שטא֞ל ׀֌יי׀֌ס, ווא֞ס מיטל אַ לאַנג דינסט לעבן און אַ בעסעך עקאנאמיע. 7. גוט בייגיקייט: די בייגיקייט ׀ון הד׀֌ע ךעך מאכט עס ג׹ינג שו בייגן, און מניעות קענען זיין ביי׀֌אַסט דו׹ך טשאַנגינג די ׹יכטונג ׀ון די ךעך אין ינזשעניעךיע. אין ׀ילע קאַסעס, די בייגיקייט ׀ון די ךעך קענען ךעדו׊יךן די סומע ׀ון ​​ךעך ׀יטינגז און ךעדו׊יךן די ינסטאַליךונג קא֞ס. 8. נידעךיק לוי׀ן קעגנשטעל: הד׀֌ע ׀֌יי׀֌ס הא־בן אַ גלאַט ינעך ייבעך׀לאַך און אַ מאַנינג קא֞ואַ׀ישאַנט ׀ון 0.009. די גלאַט ׀א֞ךשטעלונג און ניט-קלע׀֌יק קעךאַקטעךיסטיקס ׀ון הד׀֌ע ׀֌יי׀֌ס ינשוךז העכעך עקס׀֌ךעס קאַ׀֌אַ׊יטעט ווי קאַנווענשאַנאַל טובינג, בשעת ךידוסינג ד׹וק א֞נוועך און וואַסעך קאַנסאַמשאַן. 9, ג׹ינג שו שע׀֌ן: הד׀֌ע ךעך איז לייטעך ווי באַטא֞נען ךעך, גאַלוואַנייזד ךעך און שטא֞ל ךעך. 10, אַ ׀אַךשיידנקייַט ׀ון נייַ קאַנסטךאַקשאַן מעטהא֞דס: הד׀֌ע ךעך האט אַ ׀אַךשיידנקייַט ׀ון קאַנסטךאַקשאַן טעכנא֞לא֞גיע, אין דעך׊ו שו דעם טךאדי׊יאנעלן עקסקאַוויישאַן או׀ֿן קען זיין געני׊ט ׀ֿאַך קאַנסטךאַקשאַן, קענען אויך נושן אַ ׀אַךשיידנקייַט ׀ון נייַ טךענטשלעסס טעקנאַלאַדזשיז אַזאַ ווי ךעך דזשאַקקינג, דיךעקטיא֞נאַל ד׹ילינג, לייַנעך, אין די ׀א֞ךעם ׀ון ךעך און קאַנסטךאַקשאַן, ׀ֿאַך עטלעכע טא־ן ניט לא־זן די עקסקאַוויישאַן זייטלעך, איז דעך בלויז א֞׀֌׊יע, אַזוי די הד׀֌ע ךעך ווידעך אַ׀֌לאַקיישאַן ׀עלדעך. ׀֌א֞סטן שייט: 30-30 סע׀טעמבעך וווקסי ליאַניא֞ו ׀֌לאַסטיק ינדוסטךי קא־ו, לטד Eeterprise Vision: וועךן די ינדאַסטךי בענטשמאַךק, וועךן די מעךסט ׀֌א֞טענ׊יעל ׀֌יי׀֌ליין ׀יךמע. Eterprise Mission: דינען אַלעמען וואס טוט געךעך. וועךק וואַלועס: קאַסטאַמעךז וועלן שטענדיק זיין אונדזעך ׀֌אַךטנעךס, ׀֌ךא֞דוקטן וועלן שטענדיק זיין אונדזעך קינדעך. א֞נ׀ךעג ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן אונדז און מי׹ וועלן קא֞נטאַקט אי׹ ין 24 שעה.
אַן אַל׀אבעט איז אַ סטאנדאךטיךטעך סעךיע ׀ון אותיות—גךונטיקע געשךיבענע סימבאלן—וואס יעדעך איינעך ךע׀ךעזענטיךט א ׀אנעם ׀ון א ש׀ךאך וואס מען ךעדט, אדעך מ'האט אמאל געךעדט. ס'איז אויך דא אנדעךע שךי׀ֿט סיסטעמען וואס האבן א געשךיבענעם סימבאל ׀אך אַ טךאף, אַ ווא׹ט אדעך אַ טייל ׀ון אַ זאץ. מען קלאסי׀ֿיךט אל׀ֿאבעטן לויט ווי זיי ווײַזן אן וואקאלן: אַזוי ווי קאנסאנאנטן, למשל גךיכיש (עכטעך אל׀אבעט) מיט אן א׀קיך׊ונג ׀ון קאנסאנאנטן, למשל הינדי (אבוגידע) איבעךהוי׀ט נישט, למשל לשון קודש און ׀ֿעני׊קיש (אבזשאד) דאס ווא׹ט "אל׀אבעט" שטאמט ׀ון או׹אלט גךיכיש Αλφάβητος אַל׀ֿאַבעטאס, ׀ון אל׀א און בעטא, די עךשטע שוויי אותיות אינעם גךיכישן אל׀אבעט.[1] היינטשוטאג זענען דא ׊ענדליגע אל׀אבעטן. ׹וב ׀ון זיי האבן אותיות געמאכט ׀ון שטךאכן אבעך טייל נישן נישט קיין שטךאכן (למשל ב׹ייל, מיט געהויבענע ׀ינטעלעך). אנדעךע אל׀אבעטן זענען דעך לאטיינישעך אל׀אבעט, ב׹ייט גענו׊ט היינט, דעך קיךילישעך אל׀אבעטן, גענו׊ט ׀אך ךוסיש און אוקךאיניש, דעך אךאבישעך אל׀אבעט און האנגול, גענו׊ט ׀אך קאךעיש.
אין קו׹שן ׀ון ׀ךיעך: ך' מענדל וועךט געוואך אז מ'קען שיקן ב׹יוון אהיים דו׹ך איינעך ׀ון די שומךים. עך געבט זייעך אכטונג נישט שו שךייבן ע׀עס מיט וואס מ'וועט עם קענען ש׀עטעך באשולדיגן. עך שיקט אהיים איין ב׹יוו און באקומט א תשובה. ווען דעך שומך בעט עםאים שו עך וויל שיקן נאך א ב׹יוו עט׀עךטענט׀עךט עך אז נישט. א׀אך טאג דעךנאך איז געווען דעך מש׀ט ׀ון קוזטשענקו [וועלכע האט זיך אוי׀גע׀יךט בידידות מיט ך' מענדל]. עך האט זיך שוין געגךייט שו ׀אךלאזן דעם אךט. עך איז ׊וגעגאנגען שו ך' מענדל און געזאגט "די גאנ׊ע וועלט ווייסט אז אי׹ זענט ׹יין ׀ון שולד, ווען איך וועל אךויסגיין לחיךות וועל איך טון וואס איך קען נאך ׀אך אייעךט וועגן. די איינגעש׀אךטע דא האבן מי׹ געגעבן א׀אך ידיעות וועגן די אמת'×¢ ׹ושחים"! עך איז טאקע געשטאנען למ׀שט און איז בא׀ךייט געוואךן. ׀אך'ן גיין האט ך' מענדל עם געגעבן א ב׹יוו שו זיין ׀ךוי און עך האט געשךיבן אז דעך וואס בךענגט דעם ב׹יוו וועט איבעךגעבן נייעס וועגן עם. דאס איז געווען אויף מיטוואך. דאנעךשטאג נאכט האט מען געךו׀ן ך' מענדל שום ביו׹א ׀ונ'ם ת׀יסה. זיין האךץ האט עם מנבא געווען נישט קיין גוטס.. עך איז א׹יין און דא׹ט געטךא׀ן שוויי וועכטעך, א אויבעך-וועכטעך און נאך איינעם. דעך אויבעך-וועכטעך האט עךשט געךעדט "דו האסט געשךיבן א ב׹יוו שו דיין מש׀חה"? ך' מענדל האט נישט געוויסט וואס שו ענט׀עךן. זעט אויס איינעך האט אויף עם גע'מסך'ט. אבעך וועך איז עס? שו ווייסן זיי ׀ון ביידע ב׹יוון אדעך נאך ׀ון איינס? לכחתילה האט עך ׀אךשטאנען אז קוזאטשענקו איז געווען דעך מסוך. מן הסתם האט עך דאס געטון למשוא חן בעיניהם.. עך האט נישט געהאלטן אז דעך שומך האט דעך׊יילט, ווייל עך האט דאך געבךענגט א תשובה. דעך׀אך האט עך מחליט געווען נאך שו ךעדן וועגן דעם שווייטן ב׹יוו. האט עך געענט׀עךט "איך האב געשיקט א ב׹יוו מיט קוזאטשענקו".. דעך מענטש האט ׀שוט ׀אךגעליינט ׀אך עם ביידע ב׹יוון... עך האט שוין יע׊ט גוט ׀אךשטאנען אז מ'האט עם לכתחילה געשטעלט א שטךויכלונג כדי דאס שו קענען איבעךגעבן שו די שלטונות. למעשה [ווי אויבן דעךמאנט] איז אבעך גאךנישט געשטאנען אין די ב׹יוון מיט וואס מ'קען עם באשולדיגן און עך איז שו׹יק א׹יין אינ'ם ׊ימעך. [וואס ך' מענדל האט דא נישט געוויסט איז, אז קוזעטשענקו איז געווען א באהאלטענעם שליח ׀ון די ׀אלי׊יי, וועלכע איז געדינגען געוואךן ס׀ע׊יעל זיך שו חב׹'ן כאילו מיט עם און אזוי גע׀ונען סיבות עם שו באשולדיגן. דעך ב׹יוו אבעך איז געווען אן קיין שום זאך אךוי׀׊ולייגן אויף עם. קוזעטשענקו וועט ש׀עטעך עדות זאגן אז ך' מענדל האט עם געהייסן ׀אך'סם'ען עטליכע ׀ון די עדים!]. יענעםיענע נאכט איז געווען ליל שבת. עך האט ׀ון גאךנישט געקענט ט׹אכטן אויסעך דעם חילוק ׊ווישן זיין משב און די משב ׀ון יודן ב׹חבי העולם. זיי זישן ביי א סעודה און זענען מענג דעם שבת, מ'זינגט זמיךות וכו' וכו'.. זיינע מחשבות זענען געוואךן א׀געהאקט מיטאמאל ווען ׀לו׊לינג ע׀נט זיך די טי׹ מיט א זעץ און דעך שומך הייסט עם קומען מיט אלע זיינע ח׀׊ים. מ'האט עם גע׀יךט שו א קליינעם ׊ימע, וועלכע איז געווען גא׹ קאלט. איין קוק איז עם געווען גענוג שו זען אז דעך ׊ימעך איז אינגאנשן ליידיג. עך האט געבעטן ביים שומך זאל עם געבן ל׀חות א מאטךאץ. "איך וועל זא׹גן אויף דעם מא׹גן... יע׊ט איז דאס נישט וויכטיג ווייל במשך דעם נאכט וועסטו אוודאי שטאךבן"... מיט די ךשעות'דיגע וועךטעך האט עך ׊וגעמאכט די טי׹ און איז ווייטעך געגאנגען. ׊יטעךדיג ׀אך קעלט און ׀ון ׀חד האט ך' מענדל זיך געזע׊ט אוי׀'ן קאלטע און נאסע עךד. דאס איז געווען א אומבאשךייבליכע ׀יין און ׊עך. עך האט נאך געקענט ווא׹טן ביז ׊ו׀ךי און הא׀ן אז עך וועט בלייבן ביים לעבן ביז דאן. עך האט זייעך מו׹א געהאט אז מ'האט איינגעזע׊ט זיין ווייב אויך וועגן די ב׹יוון. ׊ו׀ךי איז געקומען א שומך און ך' מענדל האט זיך געבעטן ביי עם עך זאל ע׀עס אנוואךעמען דעם שטוב. "איך קען ׀ון זיך אליינס גאךנישט טון.. אבעך איך ווען ׀ךעגן. ווא׹ט א שעה".. איז געווען די תשובה. נאך א שעה איז עך טאקע געקומען און עם גענומען שו א קליינעם אבעך וואךעמע ׊ימעך. אינ'ם בית המש׀ט האט מען עם געגעבן די "באשולדינגס-׀א׀יךן". ווען עך האט דאס געליינט האט עם אנגעכא׀ט א קאלטע שךעק. עך איז נישט באשולדיגט ב׀יךוש אויף ה׹ג'נען ׀אך "ךעליגיעזע" סיבות [׀אך מ׊ות וכו'] אבעך עך איז יא באשולדיגט מיט'ן ה׹ג'נען דעם קינד, אליינס אדעך מיט שות׀ים..
די איךאַקישע אַךמיי הא־ט אײַנגענומען קו֌וועיט מיט אַ ׀֌א֞ך חדשים ׀ֿךי֎עך. די וועלט הא־ט בשום֟או׀ֿן נישט געקענט מאַכן שלום מיטן עזות֟׀֌נימדיקן אַךײַנךײַסן זיך אין אַ שכנותדיקעך, ׀ֿךידלעכעך מדינה, ווא֞ס איז א֞נגע׀֌א֞מ׀֌עט מיט נאַ׀ֿט דעך׊ו. סאַדאַם הא־ט ׀ֿײַעךלעך געמא֞לדן, אַז אין ׀ֿאַל אויב איךאַק וועט אַטאַקיךט וועךן, וועט עך הייסן בא֞מבאַךדיךן ישׂךאל אומבךחמנותדיק. ס׳הא֞ט זיך אַךויסגעוויזן, אַז עך ׀ֿאַךמא֞גט אין איינעם מיט איינ׀ֿאַכע “סקאַד”֟ךאַקעטן אויך ךאַקעטן, ווא֞ס קענען ט׹א־גן כעמישע שטא֞ף. יי֮דן, שוין גוט אויסגע׀֌ךו֌ווטע מיט סטךאַשנדיקע דיקטאַטא֞ךן, הא־בן גע׀ֿילט בחוש, אַז דא־ טךײַבט מען נישט מיט זיי קיין קאַטא֞וועס. שה׮ל הא־ט גענומען ׊עטיילן דעך באַ׀ֿעלקעךונג ׀֌ושקעס מיט גאַז֟מאַסקעס. דײַטלעכע און ׀֌ךטימדיקע א֞נווײַזונגען ווי אַזוי שו ג׹ייטן דעם “חדך֟אטום” (איזא֞ליך֟׊ימעך) זענען ׀ֿאַךע׀ֿנטלעכט געווא֞ךן אין די ׊ײַטונגען, ׊וגעקלע׀֌ט געווא֞ךן שו די אַ׀ֿישן֟שילדן אויף די גאַסן, איבעךגעחזךט הונדעךטעך מא־ל אינעם ךאַדיא֞ און טעלעוויזיע. אין די שטיבעך הא־בן זיך ׊וביסלעך באַוויזן קךיג֟אַךסענאַלן. מי׹, טאַטע֟מאַמע בײַ די ש׀֌עטע דךײַסיקעך, אַ בא֞בע און שוויי קינדעך, ווא֞ס גייען אין ד׹יטן קלאַס, הא־בן אויך געהאַט אונדזעך אייגענעם קךיג֟אַךסענאַל אונטעךן טיש ׀ֿונעם טעלעוויזא֞ך אין דעך בא֞בעס ׊ימעך. אונטעךן טיש אויף דעך ׀֌א֞דלא֞גע, אין אַ שטילעך שכנות, הא־בן זיך א֞׀֌געךוט ׊ען בךוינע און בךייטע אײַנגעךא֞לטע ׀֌אַסן ׀ֿון קלע׀֌עכץ֟׀֌אַ׀֌יך, מיט וועלכן מ׳הא֞ט געדאַך׀ֿט, לויט די א֞נווײַזונגען, ׀ֿאַךקלע׀֌ן די דינע ש׀֌אַךונעס ווא֞ס בלײַבט ׊ווישן דעך ׀ֿאַךמאַכטעך טי׹ און דעך ךאַמע; אַ ׀֌אַקעטל וואַטע אַךײַנ׊ושטעקן אין דעם שליסל֟לעכל, שוויי גךויע אויסגעךיבענע שמאַטעס, וועלכע מ׳הא֞ט געדאַך׀ֿט ׀ֿךי֎עך אײַננע׊ן אין וואַסעך און דעךנא֞ך ׊עלייגן בײַ דעם שוועל ׊ווישן דעך טי׹ און דעם דיל; און אויך די גךויסע נײַלא֞ן֟בויגנס שו ׀ֿאַךדעקן דא֞ס ׀ֿענ׊טעך ווא֞ס הא־ט אַךויסגעקוקט אוי׀ֿן באַלקא֞ן. אויף די נײַלא֞ן֟בויגנס זענען געלעגן ×€Ö¿×™× ×£ ׀֌א֞ך גומענע מגושמדיקע ךא֞זעווע הענטשקעס — דךײַ ׀֌א֞ך גךעסעךע, ׀ֿאַך דעךוואַקסענע און שוויי קלענעךע — ׀ֿאַך מי׹ און מײַן בךודעך. לעבן די הענטשקעס, א֞נגעש׀֌אַךט זיך אין דעך וואַנט, זענען געשטאַנען ×€Ö¿×™× ×£ בךוינע קאַךטא֞ן֟׀֌ושקעס, אין וועלכע ס׳זענען געלעגן אונדזעךע גאַז֟מאַסקעס. אַז מ׳הא֞ט אוי׀ֿגעמאַכט אַזאַ ׀֌ושקע, הא־ט אַ זעץ געטא֞ן ׀ֿון אי׹ אַ שטאַךקעך געךוך ׀ֿון גומע. די מאַסקעס הא־בן אויסגעזען ווי שוואַך׊ע, טויטע ׀ֿיש֟קע׀֌, ווא֞ס מע דעךלאַנגט שום טיש ךא֞ש֟השנה. אי ׀ֿאַך די ׀ֿיש֟קע׀֌ און אי ׀ֿאַך די מאַסקעס הא־ב איך געהאַט שטאַךק מו׹א. איך הא־ב דעמא֞לט געהאַט אַ מא֞דנע ש׀֌יל. איך ׀ֿלעג זיך אַךײַנגנבֿענען אין דעך בא֞בעס ׊ימעך, ע׀ֿענען מײַן ׀֌ושקע, קוקן גלײַך אין די דוךכזיכטיקע, גלײַכגילטיקע אויגאַנעס ׀ֿון מײַן גאַז֟מאַסקע, זיך גוט איבעךשךעקן און אַוועקלוי׀ֿן. יענעם א־וונט, דעם 17טן יאַנואַך 1991, זענען מי׹, דעך טאַטע און דעך בךודעך געזעסן אוי׀ֿן קא֞בךעץ אין וווינ׊ימעך און געקוקט דעם טעלעוויזא֞ך. מי׹, “מכ֌בי ת֌ל֟א֞בֿיבֿ”, הייסט עס, הא־בן געש׀֌ילט קעגן די סאַמע ׀ֿאַךביסענע שׂונאים, די יוונים, “אַךיס סאַלא֞ניקי”, מיט גא֞ליס בךא֞ש. ניקי גא֞ליס הא־ט געמאַכט ׀ֿון “מכ֌בי” אַש און ׀֌א֞ךעך. עך הא־ט געטא֞ן אוי׀ֿן מגךש אַלץ ווא֞ס ס׳הא֞ט זיך אים ׀ֿאַךגלוסט. די “מכ֌בי”֟ש׀֌ילעך הא־בן זיך נישט אונטעךגעגעבן, געקעמ׀ֿט מיט שיין און נעגל, א֞בעך ניקי הא־ט, ווי אויף שו להכעיס, געטךא֞׀ֿן אין קויש אַךײַן ׀ֿון יעדן ווינקל. נא־ך ׀ֿאַך דעך ה׀ֿסקה הא־ט שוין געשמעקט מיט אַ וויסטעך מ׀֌לה. איך, דעמא֞לט אַ ׀ֿאַךבךענטעך “מכ֌ביסט”, הא־ב זיך נישט א֞׀֌געךיסן ׀ֿונעם עקךאַן ביזן לע׊טן ׀ֿײַף. “א֞ךיס” הא־ט אונדז ׊עמא֞לן אויף מעל. איך הא־ב זיך געלייגט שלא֞׀ֿן. שטילע טךעךן זענען גע׀ֿאַלן אוי׀ֿן קישן. אין מײַן דמיון איז ניקי גא֞ליס געווען אַ ךשע מךושע, אַ שׂונא֟ישׂךאל ׀ֿון דעך זעלבעך מד׹גה, ווי אַנטיוכוס הךשע, ימח֟שמו. איך הא־ב געשיט אויף זײַן קאַ׀֌ די אַלע אומשולדיקע, קינדישע קללות ווא֞ס איך הא־ב נא֞ך געקענט, און ׊וגעלייגט אַ טוץ ׀ֿךיש֟אײַנגעבאַקענע זידלעךײַען, ׊וגעטךאַכט אין דעך ביטעךעך מינוט. איך געדענק נישט ׀֌ינקטלעך, ווען איך בין אײַנגעשלא֞׀ֿן, א֞בעך איך געדענק זייעך גוט, ווען איך הא־ב זיך אוי׀ֿגעכאַ׀֌ט. אַן אַלאַךעם הא־ט איבעךגעךיסן מײַן שלא֞ף. דא־ און דא־׹ט הא־בן געהילכט ווײַטע אוי׀ֿךײַסן. די מלחמה הא־ט זיך א֞נגעהויבן. איך בין געלעגן אין בעט, מײַנע אבֿךים זענען געווען ווי געליימט. דעך טאַטע איז ׊וגעלא֞׀ֿן שו מי׹, גענומען מיך אויף די הענט און איידעך איך הא־ב זיך גוט אומגעקוקט, בין איך שוין געווען אויף דעך בא֞בעס בעט. די שטאַךקע ליכט הא־ט מיך געשטא֞כן אין די אויגן. ס׳הא֞ט זיך געהאַלטן אַ ׀ֿאַך׊יטעךטע שטילקייט. דעך מאַמעס האַסטיק ע׀ֿענען די קאַךטא֞ן֟׀֌ושקעס מיט די גאַז֟מאַסקעס הא־בן א֞ט֟די שטילקייט דוךכגעלעכעךט, ווי אַ דונעך. דעך טאַטע הא־ט זיך גע׀֌א֞ךעט בײַם ׀ֿענ׊טעך מיטן ׊וקלע׀֌ן דא֞ס קלע׀֌עכץ֟׀֌אַ׀֌יך. איך הא־ב א֞נגעטא֞ן די שטינקענדיקע מאַסקע. מײַנע הענט הא־בן געאַךבעט ווי זיי ווא־לטן געווען אוי׀ֿן אייגענעם ךשות. אַלע הא־בן געטךא֞גן די זעלבע שוואַך׊ע מאַסקעס, ווא֞ס ׀ֿלעגן ׀ֿךי֎עך אַךויסךו׀ֿן בײַ מי׹ שךעק. די נאַכט הא־ב איך שום עךשטן מא־ל אינעם לעבן גע׀ֿילט די טי׀ֿע ׹וי֮קייט ׀ֿון אַ מענטשן, ווא֞ס כאַ׀֌ט זיך, אַז ס׳איז דא־ בלויז אַן איינ׊יקע אויסוועג֟סטעזשקע, ווו֌ עך זא־ל זיך נישט קעךן און ווענדן. דעך קליינעך, שוואַך׊עך טךאַנזיסטא֞ך הא־ט קאַלט א֞נגעזא֞גט: מיט עטלעכע מינוט שו׹יק הא־ט זיך א֞נגעהויבן אַ ךאַקעטן֟אַטאַק אויף ישׂךאל. אַלע ת֌ושבֿים ׀ֿון אַלע ךאַיא֞נען וועךן געבעטן אַךײַנ׊וגיין אינעם “חד׹ אַטום”, א־נטא־ן די גאַז֟מאַסקעס און זיך ׊והעךן שו די אַנא֞נסן ׀ֿון שה׮ל, וועלכע וועלן איבעךגעגעבן וועךן דו׹ך דעם ךאַדיא֞ און טעלעוויזיע. “מאַמי, איך הא־ב ׀ֿאַךגעסן אין מײַן ׊ימעך דא֞ס ווייכע קישעלע, ווא֞ס איך נעם אַךום ׀ֿאַךן שלא֞ף”, הא־ב איך געזא֞גט דעך מאַמען. “לא־ז דא֞ס א֞׀֌ אישט”, הא־ט זי אומגעדולדיקט געענט׀ֿעךט. אַ לאַנגע שטילקייט הא־ט ווידעך געהעךשט אין ׊ימעך. איך הא־ב געווא֞לט ע׀֌עס זא־גן, זיך ווי׊לען, נא֞ך מײַן קא֞׀֌ איז געווען ליידיק ווי עך איז קיינמא־ל ׀ֿךי֎עך נישט געווען. ווי לאַנג זענען מי׹ געזעסן אַזוי געדענק איך נישט. דעך ךאַדיא֞ הא־ט אונדז ווי אוי׀ֿגעוועקט. מע הא־ט געמא֞לדן, אַז מע מעג שוין אַךויסגיין ׀ֿון די געשי׊טע ׊ימעךן. ת֌יכ֌ף נא֞כדעם הא־ט זיך דעךהעךט אַ ׊ווייטעך אַלאַךעם, דא֞ס מא־ל הא־ט עך געקלונגען ווי אַ קךעכץ, ווא֞ס קומט אַךויס ׀ֿון די טי׀ֿענישן ׀ֿון דעך נשמה. אויך דא֞ס מא־ל איז מען איבעךגעקומען בשלום. ס׳הא֞ט גענומען בלויען אין דךויסן, ווען די גאַנ׊ע מש׀֌חה הא־ט זיך געגךייט גיין שלא֞׀ֿן. דא֞ס מא־ל אויף מאַטךאַ׊ן אינעם געשי׊טן ׊ימעך. איך בין געלעגן לעבן מײַן בךודעך אונטעך אַ וואַךעמעך, שוועךעך קא֞לדךע. ׀ֿון די מחשבֿות ווא֞ס הא־בן זיך געיא֞גט און ׀ֿאַך׀֌לא֞נטעךט איינע מיט דעך ׊ווייטעך אין מײַן קא֞׀֌, ׊ווישן וואַך און שלא֞ף, געדענק איך נא֞ך איינע: ניקי גא֞ליס שטייט ׀ֿאַך מי׹ א֞נגעטא֞ן אין זײַנע גךיכישע בגדי֟מלכות (די בא֞בע ךו׀ֿט זיי “האַנטעכעך”) און איך גיי שו אים שו און זא־ג שטיל: “זײַ מי׹ מוחל ׀ֿאַך מײַנע ׹ייד. ביסט גא֞ךנישט אַזאַ ךשע מךושע, ווי איך הא־ב געמיינט. ס׳זענען ׀ֿאַךאַן אמתע ךשעים אויף דעך וועלט”. מײַן זיידע ׀ֿון ישׂךאל אַלע קינדעך אין גךעדיני׊ע* הא־בן געהאַט טאַטעס און זיידעס גךויסע גיבו׹ים. זייעךע טאַטעס און זיידעס זענען געווען הויך ווי אַ ׀ֿילשטא֞קיק הויז, א֞דעך גא־׹ ווי דעך “אינטעךקא֞נטינענטאַל”, דעך העכסטעך הא֞טעל אין בוקאַךעשט, ווא֞ס הא־ט זיך גע׊ויגן איבעך די אַלע איבעךיקע בנינים און שי֎עך נישט א֞נגעטאַ׀֌ט מיטן דאַך די הימלען. זייעךע שוועךע, שטא֞לענע ׀ֿויסטן זעען געווען בכ֌וח ׊ע׀֌לעטשן דא֞ס בלעך ׀ֿון די נײַסטע מאַשינען מיט איין קלאַ׀֌. ווא֞ס שייך מיך אַליין, ׀ֿלעג איך מיט מײַן אייגענעם מויל ׀ֿאַךוואַנדלען מײַן טאַטע, אַ טי׀֌ישעך ׀ֿךידלעכעך אינזשעניך, אין אַ שךעקלעכן קעמ׀ֿעך. ׀ֿון די העלדישקייטן ווא֞ס עך הא־ט אַךויסגעוויזן, הא־ב איך געקענט דעך׊יילן מעשׂיות א־ן אַ שיעוך און א־ן אַ סוף. מיטן זיידן איז געווען א֞בעך אַנדעךש. אַז ס׳איז געקומען די ׹ייד וועגן זיידעס, הא־בן מײַנע שטענדיק באַ׀ֿליגלטע ׀ֿאַנטאַזיעס נישט געקענט אוי׀ֿהייבן זיך ׀ֿון דעך עךד; ווי אַ קליין ׀ֿייגעלע, ווא֞ס ׀ֿא֞כעט מיט די ׀ֿליגלען און קען זיך בשום֟או׀ֿן נישט געבן קיין ע׊ה מיטן ׀ֿלי֎ען. איך הא־ב ׀֌שוט נישט געקענט דעם זיידן. איך הא־ב אים אין מײַן לעבן קיינמא־ל נישט געזען. אין שטוב איז זײַן נא֞מען זעלטן דעךמא֞נט געווא֞ךן, שוין א֞׀֌געךעדט ׀ֿון וויכטיקע ׀֌ךטים וועגן זײַן ווו֌קס און שטאַךקייט. דא֞ס איינ׊יקע ווא֞ס איך הא־ב געווו֌סט אויף זיכעך איז, אַז עך וווינט נישט אין דעם זעלבן לאַנד ווא֞ס מי׹. עך וווינט אין ישׂךאל. אַ מא־ל הא־ט מיך די מאַמע אַוועקגעזע׊ט אויף אי׹ שויס און גענומען ךעדן אויף אַ זיס, ׊אַךט, קינדיש קול, ווא֞ס וועךט גענו׊ט שו ךעדן מיט קליינע קינדעך. “דו ווייסט, אַז אין אַ ווא־ך אַךום וועט דעך זיידע קומען באַזוכן אונדז?” “ווי אַזוי וועט עך קומען? מיט אַן אויטא־?” “נאַךעלע, עך וווינט דא־ך אין ישׂךאל. ישׂךאל גע׀ֿינט זיך עךגעץ העט֟ווײַט, איבעךן ים. טךע׀ֿן טךע׀ֿט מען אַהין בלויז מיטן עךא֞׀֌לאַן, אַ מין מאַשין מיט אײַזעךנע ׀ֿליגלען, ווא֞ס שוועבט אין דעך לו׀ֿטן מיט אַלע ׀֌אַסאַזשיךן”. די וועךטעך “מאַשין”, “׀ֿלי֎ען”, “זיידע” הא־בן מיך ׀ֿאַךכ֌ישו׀ֿט. מײַן כ֌וח֟הדמיון הא־ט גענומען גאַלא֞׀֌יךן ווי אַ יונג, ווילד לא֞שיקל. די חבֿךים אין גךעדיני׊ע הא־בן זיך באַלד דעךווו֌סט ׀ֿון מי׹, אַז מײַן זיידע איז די הויך ׀ֿון דךײַ מעטעך. עך וווינט זייעך, זייעך ווײַט אין אַ הייל אין די בעךג, וועלכע עך הא־ט אויסגעגךא֞בן מיט די אייגענע הענט. ׀ֿון דעך הייל ׀ֿיךט עך א־ן מיט אַ באַנדע שטאַךקע טאַטעס און זיידעס ווא֞ס לא־זן זיך, ׀ֿון ׊ײַט שו ׊ײַט, איבעך דעך וועלט אויס׊ו׀ֿיךן זײַנע באַ׀ֿעלן. סוף֟כ֌ל֟סוף, איז געקומען דעך טא־ג. ס׳הא֞ט זיך דעךהעךט אַ קלונג. די גאַנ׊ע מש׀֌חה, גךויס און קליין, הא־ט זיך אויסגעשטעלט בײַ דעך טי׹, ווי קליינע ׀֌יא֞נעךן אויף דעם עךשטן מײַ֟׀֌אַךאַד. אַלע אַךומגעוואַשן, אויסגע׊ווא֞גן, א֞נגעטא֞ן אין די בעסטע מלבושים. דעך טאַטע הא־ט ׀ֿײַעךלעך אַ קוועטש געטא֞ן די קליאַמקע. די טי׹ הא־ט זיך געע׀ֿנט און ׀ֿאַך מי׹ הא־ט זיך אַנט׀֌לעקט מײַן זיידנס געשטאַלט. אַ מיטלווו֌קסיקעך, זײַן בויך שטאַך׊ט אַ קאַ׀֌עלע איבעך דעם ךימען. זײַנע קליידעך שמעקן מיט אויסלאַנד. דא֞ס ׀֌נים — אַ קײַלעכדיקס און ךויטלעכס. זײַן קא֞׀֌ — קוים ׀ֿאַךדעקט מיט שוואַך׊ע, באַ׀ֿאַךבטע ׀֌אַסן הא־׹, ווא֞ס ׊י֎ען זיך ׀ֿון איין אויעך שום שווייטן. די קליינע, בלויע אויגן הא־בן מיך נײַגעךיק א֞׀֌געמא֞סטן ׀ֿון אונטעך די גךויסע באַגילדעטע ב׹ילן, ׀ֿון וועלכע ס׳הא֞ט זיך עךטעךווײַז א֞׀֌געשיילט דא֞ס גא־לד. “שלום֟עליכם”, הא־ט אונדזעך מש׀֌חה֟כא֞ך אויסגעזונגען. “עליכם֟שלום”, איז געקומען מײַן זיידנס ענט׀ֿעך. “קום אַךײַן, שטיי נישט אין דךויסן”. וועמענס איז דא֞ס שיינע קינד, דײַנס?”, הא־ט דעך זיידע אַ ׀ֿךעג געטא֞ן די מאַמע. גענומען מיך אויף זײַנע הא֞ךיקע הענט און ׊וגעקלע׀֌ט נאַסע קושן שו ביידע באַקן; די שיטעךע נישט֟א֞׀֌געגא֞לטע הא־׹ איבעך זײַן אייבעךשטעך לי׀֌ הא־בן מיך עטווא֞ס אַ קישל געטא֞ן. “סא֞מעוועסט אין דײַן מאַמען, שוויי טךא֞׀֌נס וואַסעך. קיין עין הךע”, איז עך נת׀֌על געווען. “נאַ, דא֞ס איז אַ מת֌נה ׀ֿאַך די׹”, הא־ט עך ׊וגעגעבן. זײַן ךעכטע האַנט הא־ט זיך געגךיבלט אַ ווײַלע אין זײַן דזשאַנטע** און אַךויסגעשלע׀֌ט ׀ֿון דא־׹טן אַ ש׀֌ילעכל, אַן אויטא־. אַזאַ אויטא־ הא־ב איך נא־ך קיינמא־ל נישט געזען. גךויס, ׹ויט, די טיךעלעך ע׀ֿענען זיך, אוי׀ֿן דאַך בלישטשעט אַ ׹ויט ליכטל. דעך זיידע הא־ט מיך אַךא֞׀֌געלא֞זט אויף דעך עךד מיט דעם אוש׹ אין דעך האַנט. די גךויסע הא־בן אַךומגעךעדט זייעךע מת֌נות. איך בין געווען אַךײַנגעטא֞ן מיט לײַב֟און֟לעבן אין דעם ש׀֌ילעכל, א֞נגעקוועלט אויף דעם סקךי׀֌עניש, ווא֞ס די ךעדעך הא־בן אַךויסגעלא֞זט. דעך זיידע הא־ט זיך ׊וגעזע׊ט לעבן מי׹. “וועך ביסטו?” — הא־ט עך גע׀ֿךעגט מיך שטיל, שו׹י׹נדיק זיך מיט אַ ׀ֿינגעך שו מײַנע זײַדענע, העלע לא־קן. “איך בין אַ יי֎נגעלע” — הא־ב איך געענט׀ֿעךט. “יא־, אַוודאי ביסטו אַ יי֎נגעלע, א֞בעך דו ביסט אויך אַ יי֎דיש יי֎נגעלע”. איך הא־ב אויסגעדךייט שו אים דעם קא֞׀֌. סײַ אין גךעדיני׊ע און סײַ אין דעך היים הא־ט מען מיך אַזוי קיינמא־ל נישט געךו׀ֿן. “יא־, דו ביסט אַ קליין יי֎דיש יי֎נגעלע”. אַ ווא־לקנדל הא־ט אַ קוך׊ע ווײַלע זיך געהאַלטן אויף זײַן ׀֌נים. די ׀֌לו׊עמדיקע עךנסטקייט, מיט וועלכעך עך הא־ט עס געזא֞גט, הא־ט זיך מי׹ אויך איבעךגעגעבן און אוי׀ֿגעוועקט אין מי׹ אַ קליין, קליין מענטשעלע, ווא֞ס הא־ט ביז אַהעך שעמעוודיק געשוויגן.
הי׀נאזיע איז אויסגעשטעלט מיט שוויי מענטשען איינעך וועךט הי׀נאטיזיךט ווען דעך אנדעךעך הי׀אנאטיזיךט אים און דאס בךענגט א׹יין דעם מענטש און א אנדעךע ׀לאנעט וואס דאס איז די אומבאוויסטזיניגע חלק אין מוח וואס דאס וואכט אויף די ווילען און ׊וזאמגענימענקייט מעך ווי עך האט אין באוויסטזין, ס'וועךט געטועהן אין א ׀סיכאלאגישען וועג Photographic Studies in Hypnosis, Abnormal Psychology (1938) וועךט געני׊טךעדאַקטיךן וואס איז 'הי׀אנאזיע' ? דעך כח המחשבה ׀ון א מענטש איז שוטיילט אויף שוויי טיילן. די עךשטע טייל וועךט באנושט ווען דעך מענטש ט׹אכט א׹יין, אנאלעזיךט, דאס וועךט אנגעךו׀ען דעך 'באוואוסטזיין', קאנטשע"ס מיינ"ד בלע"ז. דעך ׊ווייטעך טייל וואס וועט אנגעךו׀ן דעך 'אונטעך-באוואוסטזיין', דעך טייל וועךט באנושט דו׹כ'ן מענטש ווען מען שלא׀ט א.ד.ג. די מחשבה-טייל ׀ון 'אונטעךן-באוואוסטזיין', איז אזוי ווי א ׀אטאגךא׀יע מאשינדל וואס כא׀ט בילדעך און היט דאס א׀ אין די טי׀ע זכךונות קעמעךלעך ׀ון די מחשבה, דאס נעמט כסדך א׹יין אינ׀אךמא׊יע, און היט דאס א׀ אין איךע מחשבה קעמעךלעך, א־ן דעם וואס עס זאל דאס אנאלעזיךן אדעך אדו׹ך ט׹אכטן. 'אונטעךן-באוואוסטזיין' ליגט אויך איינגעקךי׊ט די נאטו׹ן און געוואוינהייטן ׀ונעם מענטש, ווי ׊.ב.ש. די מידות, און אויך ׀חדים, א.א.וו. דא׹ט גע׀ונען זיך אוועק געלייגט אלע זכךונות ׀ונעם מענטש. אשינד, ווען א מענטש באשלוסט מיט'ן 'באוואוסטזיין' אז עך וויל טוישן זיין התנהגות, און זיך שטאךקן איבעך געוויסע שוועךיגקייטן/מדות/׀חדים/געוואוינהייטן וועלכע שטעךן אים שו משליח זיין אין לעבן, בךוחניות אדעך בגשמיות, וועט אבעך ׀יל מאל דעך 'אונטעך-באוואוסטזיין' נישט זיין ג׹ייט אנ׊ונעמן זיין באשלוס, און אק׊ע׀טיךן דעם טויש, שוליב וואס דעך 'אונטעך-באוואוסטזיין' ט׹אכט נישט דו׹ך און אנאלעזיךט נישט די אינ׀אךמא׊יע, שו ׀אךשטיין די וויכטיגקייט און תועלת ׀ונעם שינוי לטובה וואס דעך מענטש וויל מאכן. ווי אויך איז דעך 'אונטעך-באוואוסטזיין' ׀ויל, און עס איז גךינגעך זיך נישט אנ׊ושטךענגן אויף טוישונגען, וועט דאס דעךיבעך שטעךן דעם מענטשן זיך א׀׊וךייסן ׀ון זיינע אלטע שוועךיגקייטן/מדות/׀חדים א.ד.ג. און ס'וועט אים נישט לאזן מאכן דעם אזוי וויכטיגן טויש אין לעבן. וואס טוט 'הי׀נאזיע' ? ווען א מענטש טוט זיך באהאנדלן דו׹ך 'הי׀נאזיע', א׹בייט מען מיט ביידע דעךמאנטע חלקים ׀ון די מחשבה אוי׀אמאל, מיט'ן 'אונטעך-באוואוסטזיין' ׊וזאמען מיט'ן 'באוואוסטזיין', און דעךיבעך דו׹ך 'הי׀נאזיע' דו׹ך דעם קען דעך מענטש יא דעגךייכן זיין שיל און וואונטש שו טוישן אלטגעזעסענע געוואוינהייטן און נאטו׹ן. ווי אויך קען עך זיך דעךגיין שו די טי׀ע זכ׹ון קעמעךלעך און אךויסנעמן אלטע זכךונות ׀ון ׀אךשידענע שוועךע שייטן וואס דעך מענטש איז אךיבעך. און אשינד ווען ביידע טיילן ׀ונעם מח א׹בייטן ׊וזאמען, העל׀ט דאס דעך מענטש זאל זיך קענען שטאךקן אוועק׊ונעמען די שוועךיגקייטן, און בעסעך ׀אךשטיין וויאזוי נאכ׊ולאזען אלטע גע׀ילן און הךגשים עמוישאנ"ס וועלכע ד׹וקן אים. ווי אזוי א׹בייט 'הי׀נאזיע' ? ווען דעך מענטש שלא׀ט, שלא׀ט זיין 'באוואוסטזיין', און עך טוט נישט אנאליזי׹ן אדעך דו׹כט׹אכטן זאכן אין דעך שייט, אבעך דעך 'אונטעך-באוואוסטזיין' איז יא טעטיג אייביג, א׀ילו ווען מען שלא׀ט. אזוי אויך ווען דעך מענטש איז אין א ׊ושטאנד ׀ון 'הי׀נאזיע', איז זיין 'באוואוסטזיין' נישט וואך, איז דעךיבעך דעך 'אונטעך-באוואוסטזיין' ענדעךש ג׹ייט שו אננעמען און אק׊ע׀טיךן די ׀אךשלאגן און געוואוינהייטן וואס דעך מענטש וויל טוישן. און ווי דעךמאנט איז דא׹ט איינגעקךי׊ט אלע נאטו׹ן און זכךונות ׀ונעם מענטש, און וועך דעך מענטש איז, קען עך דעךיבעך מיט'ן כח ׀ון 'הי׀נאזיע' זיך העל׀ן טוישן זיינע נאטו׹ן און געוואונהייטן שנעל און ג׹ינג. וואס ׀אסיךט ווען מען וועךט 'הי׀נאטיזיךט' ? דעך מענטש איז אנגעלעהנט אין א באקוועמען בענקל, און מיט די הילף ׀ון דעם טעךא׀יסט וועךט עך זייעך ׹והיג, ביז דעך 'באוואוסטזיין' אנאלעזיךט מעך נישט ׊ו׀יל און גייט א׹יין אין כמו-שלאף ׊ושטאנד, נים ולא נים. דעך 'הי׀נאזיע' ׊ושטאנד קען עךקלעךט וועךן, אזוי ווי ווען מען עךוועקט זיך ׀ון שלאף און מען וויל נאך אביסעל שלא׀ען, טךאץ וואס דעך מענטש האלט זיינע אויגן ׀אךמאכט, העךט עך וואס טוט זיך א׹ום אים, אדעך ווען איינעך איז ׀אךטי׀ט אין א ש׀אנענדע מעשה ביכעל, און עך ׀אךגעסט זיך וואו עך איז, אזש עס דאכט זיך אים אז עך אויף יענעם אךט איבעך וואס עך ליינט יע׊ט. נאך א וויילע, גייט דעך מענטש א׹יין אין זייעך א באקוועמע און געשמאקע ׹ויהיגייט, דעך 'באוואוסטזיין' איז מעך נישט וואך, און העךט אויף שו אנאלעזיךן, אשינד נעמט איבעך דעך 'אונטעך-באוואוסטזיין', און איז שוין ג׹ייט שו אק׊ע׀טיךן זיינע ׀אךשלאגן און טוישונגן. אבעך, דעך 'אונטעך-באוואוסטזיין' וועט נאך אננעמען אזעלכע ׀אךשלאגן וועלכע דעך מענטש וויל מיט'ן 'באוואוסטזיין', אזוי ווי דעם ׀ךיעך דעךמאנטן שוגלייך, ווען מען עךוועקט זיך ׀ון שלאף און די אויגן זענען נאך ׀אךמאכט, איז מען גענ׊ליך בעל הבית אויף זיך, אזוי אויך ווען דעך מענטש איז אין א ׊ושטאנד ׀ון 'הי׀נאזיע', וועט עך נאך מקבל ׀אךשלאגן און זאכן וואס עך וויל און קען באשטיין שו העךן. איז 'הי׀נאזיע' סעיף ? 'הי׀אנזיע' איז אבסאלוט גענ׊ליך סעיף, און דאס האט נישט קיין שום זייטיגע וויךוקנגען סיי"ד ע׀עקט"ס, ווייל ווי דעךמאנט קען דעך מענטש נאך וועךן הי׀נאטיזיךט אויב עך וויל, און עך וועט נאך אק׊ע׀טיךן און זיך ׀אךנעמן וואס עך וויל. ווי אויך קען מען נישט בלייבן הי׀נאטיזיךט.... די איינ׊יגע סיי"ד ע׀עק"ט דעך׀ון קען זיין אז דעך מענטש וועט זיין אין ךוהיגעךע שטימונג די קומענדיגע ׀אך שעה אדעך טאג.
דעך ׀ֿא֞ךום איז אױ׀ֿגעשטעלט געװא֞ךן י"ג אב ה'תשס"ב (22.07.2002) דו׹ך אײנעם מיט אַ ניק-נא֞מען "מתנדב". דעך ׀ֿא֞ךום איז אַ װיךטועלע קהילה אין װעלכע ײ֎דישיסטן ךעדן זיך ׊ונױף איבעך אַלע ענינים װעגן ײ֎דיש און ײ֎דישקײט אונטעךן נא֞מען "ת֌׀וז ײ֎דיש". ׊װישן ל' אב ה'תשס"ב (09.08.2002) און י"ט ניסן ה'תשס"ד (10.04.2004) איז דעךשינען אינעם ׀ֿא֞ךום דו׹כן דענסמאלדיקעך דיךעקטא֞ך העך נועם סטאךיק ׀ֿון מא־ל שו מא־ל אַ זשוךנאַל מיטן נא֞מען "עונג שבת" סך הכ֌ל זײַנען אַךױס 54 זשוךנאַלן. היינט ׊וטאגס איז דעך דיךעקטאך ה' חיים לוי וואס באטייליגט זיך דא אויך ׀ון שייט שו שייט אונטעךן נאמען Haimlevy. ת׀וז יידיש ׀אךום עונג שבת זשוךנאל א ווידיא קלי׀ ׀ון לוויק הויז מיט חיים לוי אלע יידיש-ש׀ךאך וועבזייטלעך אידישע נייעס • יידישע וויקי׀עדיע • אייוועלט • הייד ׀אךק • ת׀וז יידיש • דעך אלגעמיינעך זשוךנאל • ׀אךוועךטס • יוגנטךוף • לעבנס ׀ךאגן • יונג יידיש • מלחמה איבעךלעבעך • קאווע שטיבל • אידיש24
ווען כ׳הא֞ב געךעדט מיט דעם מאַן ׀ֿון אַטלאַנטע הא־ב איך דעך׀ֿילט ווי איך ךעד סוף֟כ֌ל֟סוף מיט עמע׊ן נא֞ךמאַל. עך הא־ט געךעדט שו דעך זאַך, געלאַסן, זיך נישט געיא֞גט, א׀ֿשך ווײַל אין די וואַךעמע דךומדיקע שטעט איז דא֞ס טא֞ג֟טעגלעכע לעבן בכלל אַ ביסל מעך א֞׀֌געש׀֌אַנט ווי אין די ׊׀ֿונדיקע? מע הא־ט ׊ײַט שו טךינקען מיענטע זשולע׀֌ן, שו גיין שו די הי׀֌א֞דךא֞מען און זען די לוי׀ֿ׀ֿעךד֟׀ֿאַךמעסטן. כ׳ווייס אַז דא֞ס איז אַ סטעךעא֞טי׀֌, א֞בעך אין ׀ֿאַךגלײַך מיט מײַן ׀ֿאַךטךודט, הענדעם֟׀֌ענדעם לעבן קען מען זא־גן, אַז בײַ אים ק׹יכט דעך זייגעך. אויב איך טו נישט כא֞טש שוויי זאַכן אין דעך זעלביקעך ׊ײַט ׀ֿיל איך זיך ווי אַ ׀֌וסטע׀֌אַסני׊ע, ווי איך ווא־לט גע׀֌טךט ׊ײַט. למשל, בײַם ךעדן טעלע׀ֿא֞ניש הא־ב איך אַלע מא־ל שו דעך האַנט אַ ׀֌ךא֞יעקט שו נייען, הע׀ֿטן, העקלען, שטךיקן. אַבעך נא־ך ×€Ö¿×™× ×£ מינוט ךעדנדיק מיט וועלוולען, אַזוי הייסט דעך מאַן ׀ֿון אַטלאַנטע, הא־ב איך באַמעךקט, אַז די האַנטאַךבעט ליגט מי׹ אין שויס און דעך בלוטד׹וק וועךט נידעךיקעך. א׀ֿשך איז דא֞ס אַ מין הי׀֌נא֞ז, א֞בעך שום עךשטן מא־ל האַב איך זיך נישט גע׀ֿילט שולדיק, נא֞ך אַ ביסל שלע׀ֿעךיק, טאַקע א֞׀֌געש׀֌אַנט! עך איז געווען בעסעך ווי ׳׀֌ךא֞זאַק׳. הא־ב איך אַוודאי געווא֞לט ךעדן מיט אים א֞׀ֿט, ס׀֌ע׊יעל ׀ֿאַךן שלא֞׀ֿן גיין. אַ ׊ײַט לאַנג הא־בן מי׹ געשמועסט טעלע׀ֿא֞ניש עטלעכע מא־ל אַ ווא־ך ביז עך הא־ט מיך גע׀ֿךעגט, ווי אַ דזשענטלמאַן, שי איך מיין אַז ס׳איז ׊ײַט מי׹ זא־לן זיך טךע׀ֿן ׀֌עךזענלעך. כ׳הא֞ב זיך ווי אוי׀ֿגעוועקט ׀ֿון אַ חלום. „יא־, יא־, זיכעך,“ הא־ב איך אים געענט׀ֿעךט, כא֞טש דעם אמת געזא֞גט הא־ב איך געווא֞לט אַז די ךעד֟טעךאַ׀֌יע זא־ל אייביק א־נגיין, א־ן זיך שו באַקענען ׀֌נים֟אל֟׀֌נים. איך הא־ב נישט געטךאַכט ׀ֿון אים ווי אַ קאַוואַליך נא֞ך ווי אַ גוטעך ׀ֿךײַנד, א֞בעך כ׳הא֞ב אַנדעךש נישט געקענט זא־גן. „גוט, וועל איך דיך זען אין עטלעכע טעג אַךום,“ הא־ט עך געזא֞גט. „וועלוול, ווא֞ס מיינסטו ׳אין עטלעכע טעג אַךום׳? קענסטו מיך נישט זא־גן גענוי ווען דו קומסט?“ „די זאַך איז, אַז איך וויל שו די׹ ׀ֿא֞ךן מיטן אויטא־ און ׀ֿון אַטלאַנטע ביז שיקאַגע נעמט דא֞ס ׀ֿא֞ךן ׊ען א֞דעך עלף שעה, ווייס איך נישט ווא֞ס דעך וועטעך וועט זײַן. אויב עס ךעגנט וועט זיכעך דויעךן לענגעך. אויב מע ׀ֿאַךךיכט די שא֞סייען וועט אויך נעמען לענגעך. אויב איך וועך מיד, וועל איך זיך מוזן א֞׀֌שטעלן און גע׀ֿינען אַ מא֞טעל. און מיט אַ הונט דאַךף מען זיך א֞׀ֿטעך א֞׀֌שטעלן, און נישט אַלע מא֞טעלן נעמען א־ן געסט מיט הינט.“ עך הא־ט אַ הונט? דא֞ס הא־ב איך נישט געווו֌סט! נא־ך עטלעכע ווא־כן ךעדן, ווי קען דא֞ס זײַן? נו, מילא. א׀ֿשך הא־ט עך מי׹ יא־ געזא֞גט און איך בין טאַקע אײַנגעשלא֞׀ֿן אויף אַ מינוט שוויי? גוט ווא֞ס עך ווייסט דא֞ס נישט. עך קען זיך נא־ך באַליידיקן. א֞בעך ׀ֿאַך ווא֞ס וויל עך ׀ֿא֞ךן מיך זען מיטן הונט? און אַז מע הא־ט שוין אַ הונט קען מען אים נישט אַ מא־ל א֞׀֌געבן שום וועטעךינאַך א֞דעך איבעךלא֞זן מיט אַ ׀ֿךײַנד אויף אַ ווײַלע און ׀ֿא֞ךן מיט אַן עךא֞׀֌לאַן? אַזוי הא־ב איך אים טאַקע גע׀ֿךעגט. הא־ט עך מי׹ געענט׀ֿעךט, אַז ווו֌הין עך גייט נא֞ך, גייט דעך הונט מיט. „אומעטום?“ „יא־, אומעטום.“ „אויף דעך אַךבעט אויך?“ „יא־, עס אַךט קיינעם נישט. די מענטשן מיט וועמען איך אַךבעט זענען שוין שון אים ׊וגעוווינט.“ „א֞בעך ׀ֿאַך ווא֞ס?“ הא־ב איך זיך באַקלא֞גט. „אַלבעךט איז שוין אַן אַלטעך הונט. איך הא־ב אים כ֌מעט זײַן גאַנץ לעבן, און עך איז שוין ׀ֿעך׊ן יא־׹ אַלט. דא֞ס איז אַלט ׀ֿאַך אַ ׳גא֞לדען ךעטךיוועך׳. די לע׊טע עטלעכע יא־׹ מיין איך, אַז אַ לאַדע טא־ג וועט עך שטאַךבן, הא־ב איך אים א֞נגעהויבן מיט׊ונעמען מיט זיך אומעטום, ווײַל אויב עך וועט ׀֌לו׊לינג יא־ שטאַךבן וועט עך כא֞טש נישט זײַן אַליין.“ זײַנע וואַךעמע ׹ייד הא־בן טאַקע באַךיךט די סטונעס ׀ֿון מײַן האַךץ. און כ׳הא֞ב זיך אין אים שי֎עך נישט ׀ֿאַךליבט אוי׀ֿן א֞ךט. ווו֌ גע׀ֿינט מען אַ מאַן מיט אַזעלכע ׊אַךטע גע׀ֿילן, אַז עך זא־ל זײַן אַזוי סענסיטיוו שו די גע׀ֿילן ׀ֿון אַ הונט? אַזאַ מאַן ווא־לט אַוודאי און אַוודאי געשאַנעוועט זײַן ווײַב. און איך הא־ב באַלד א֞נגעהויבן ׀ֿאַנטאַזיךן ווי ווויל מי׹ ווא־לט געווען ווען מי׹ לעבן ווי מאַן֟און֟ווײַב. הא־ב איך אים געהייסן קומען שו מי׹ מיטן הונט. כ׳הא֞ב זייעך געווא֞לט זיך באַקענען מיט אים ׀֌עךזעלעך איידעך מי׹ שטעלן אַ חו׀֌ה! כ׳הא֞ב איגנא־׹י׹ט דא֞ס ווא֞ס איך בין נישט זייעך באַקוועם מיט חיות בכלל, אַ׀ֿילו גלעטלינגען. מי׹ הא־בן קיין מא־ל נישט געהאַט קיין הינט אין שטוב ווײַל די עלטעךן מײַנע, אייךא֞׀֌עי֎שע אימיגךאַנטן, הא־בן אַליין מו׹א געהאַט ׀ֿאַך הינט. א֞בעך יענע געדאַנקען הא־ב איך אַוועקגעשטו׀֌ט אינעם ווײַטסטן ווינקל ׀ֿון מײַן באַווו֌סטזײַן, כ֌די שו מאַכן אַן א֞ךט ׀ֿאַך די ךא֞זעווע באַלא֞נען ׀ֿון ׀ֿאַנטאַזיע. עס הא־ט זיך מי׹ געדאַכט, אַז איך בין שוין ג׹ייט אוי׀ֿן וויזיט. מיט שוויי טעג ש׀֌עטעך קלאַ׀֌ט וועלוול בײַ דעך טי׹. כ׳הא֞ב זיך געהאַט אוי׀ֿגעכאַ׀֌ט אַנדעךטהאַלבן שעה ׀ֿךי֎עך ווי געוויינטלעך, איך זא־ל הא־בן גענוג ׊ײַט אויס׊וקלײַבן ע׀֌עס שיינס א־נשוטא־ן און אַ ביסל ׊וךאַמען די קיך. איך הא־ב זיך א֞בעך נישט געךיכט אויף אַזאַ ׹יזיקן הונט ווא֞ס איז מי׹ יע׊ט געשטאַנען ׀ֿאַך די אויגן. כ׳הא֞ב געמיינט, אַז די שכנים קענען העךן ווי אַלע שיינע באַלא֞נען הא־בן זיך מיט אַ מא־ל ׊ע׀֌לאַ׊ט. דעך הונט איז געווען ממש די גךייס ׀ֿון אַ ׀ֿעךדל, אַ ׳׀֌א֞ני׳, און גוט אויסגע׀֌אַשעט דעך׊ו! מי׹ הא־ט עך אויסגעזען ווי ע׀֌עס אַ ווילדע ב׹יאה; שוויי אויגן גךויס ווי שעלעכלעך הא־בן אויסגעשטאַך׊ט אויף מי׹, און ס׳איז בײַ אים געךונען די סלינע ׀ֿון ׀֌יסק. אַז עך הא־ט אַךײַנגעשטעקט די נאַסע מא֞ךדע זײַנע שו מי׹ אין בויך הא־ב איך זיך דעךשךא֞קן און געגעבן אַ קוויטש. כ׳בין ׊וךיקגעש׀֌ךונגען א֞בעך דעך הונט, אַלבעךט, איז נישט א֞׀֌געשטאַנען, נא֞ך א֞נגעהויבן אַ שמעק֟ךעוויזיע ׀ֿון מי׹. וועלוול הא־ט דעם הונט נישט געהאַלטן אויף קיין שטךיקל. די זשו׀֌קע איז בײַ מי׹ אין ׀ֿא֞ךנט שוין געווען נאַס ׀ֿון סלינע און איך הא־ב געבעטן, כ֌מעט מיט טךעךן אין די אויגן: „וועלוול, נעם דעם הונט אַוועק ׀ֿון מי׹!“ עך הא־ט א֞בעך א֞נגעהויבן שו כיכען. „אַזאַ ב׹וך הבא גיסטו מי׹?“ הא־ט עך גע׀ֿךעגט. „דא֞ס איז אַלבעךט. באַקענט זיך. עך איז אַ וווילעך הונט אין איך הא־ב געווו֌סט אַז עך וועט דיך אויך ליב הא־בן.“ מיט אַ מא־ל איז מי׹ אײַנגע׀ֿאַלן אַז אויב דעך הונט טךעט נישט א֞׀֌ ׀ֿון מי׹ קען איך אַנטלוי׀ן ׀ֿון אים. הא־ב איך זיך געגעבן אַ קעך ךעכטס און בין אַךײַן אין קיך. דעך הונט איז געגאַנגען לינקס און, געלויבט דעם אייבעךשטן, איז אַךײַן אין אַ זײַטיק ׊ימעךל. דא֞ס איז געווען גוט, ווײַל כ׳הא֞ב מו׹א געהאַט עך זא־ל נישט אַךײַנגיין אין סאַלא֞ן און טךעטן אוי׀ֿן ווײַסן טע׀֌עך מיט די שמו׊יקע לאַ׀֌עס. אין יענעם ׊ימעךל איז נישטא֞ שו ׀ֿיל קיין ת֌ל שו מאַכן, בין איך אַ ביסל געקומען שו זיך. כ׳הא֞ב וועלוולען געבעטן אויך אַךײַנוקומען אין קיך און זיך אַוועקזע׊ן בײַם טיש. כ׳הא֞ב געגעבן אַ שוואַכן לאַך, געלאַכט ׀ֿון זיך אַליין, אַז אַ דעךוואַקסענע ׀ֿךוי הא־ט מו׹א ׀ֿאַך אַ הונט: האַ, האַ! (כא֞טש, אין דעך אמתן, ווא־לט אויף דעם הונט, דעם אַלבעךט, אַ קינד געקענט ממש ךײַטן. דא֞ס איז דא֞ס עךשטע מא־ל ווא֞ס וועלוול און איך הא־בן זיך געזען און איך הא־ב נישט געווא֞לט אויסזען נאַךיש אין זײַנע אויגן. איך הא־ב אים הע׀ֿלעך גע׀ֿךעגט ווי לאַנג עס הא־ט אים גענומען דא֞ס ׀ֿא֞ךן, שי עך וויל ע׀֌עס טךינקען, א׀ֿשך טיי, שי עך וויל ע׀֌עס עסן. ס׳הא֞ט זיך מי׹ אויסגעדאַכט, אַז עך קוקט מיך א־ן מיט אַ געוויסעך קילקייט. יא־, ׀ֿון זײַן זײַט איז עך געךעכט געווען. עך הא־ט דעם הונט ליב און עך הא־ט אים גע׀ֿיךט אַהעך איך זא־ל אים אויך ליב הא־בן און דא֞ס ווא־לט אונדז דעךנענטעךט איינעך שום שווייטן. ס׳איז אים נישט אײַנגע׀ֿאַלן, אַז איך זא־ל אַזוי שטאַךק ךעאַגיךן און אַזוי נעגאַטיוו דעך׊ו, איז יע׊ט וואַךט עך שו זען ווא֞ס וועט ווײַטעך זײַן. הא־ב איך באַשלא֞סן שו מאַכן אַן א֞נשטעל אַז איך הא־ב ליב אַלבעךט. „וועלוול, ווא֞סעך טיי ווילסטו?“ הא־ב איך אים גע׀ֿךעגט, אויסשטעלענדיק ׀ֿינ׀ֿעךלײ מינים טיי אוי׀ֿן טיש. „און ךוף אַלבעךטן אויך אַךײַן. איך וועל אים געבן אַ שיסל וואַסעך. עך מוז אויך זײַן דוךשטיק,“ און איך הא־ב שו וועלוולען א֞נגעשטעלט אַ קליינעם שמייכל. איך הא־ב א֞נגע׀ֿילט אַ ׀֌לאַסטישע שיסל מיט וואַסעך און אים אַוועקגעשטעלט אויף דעך ׀֌א֞דלא֞גע. ווען וועלוול הא־ט דעם הונט ׊וגעךו׀ֿן איז עך באַלד געקומען שו לוי׀ֿן. עך הא־ט דעךזען די שיסל וואַסעך און מיט אַן אימ׀֌עט אין אים אַךײַנגעשטעקט דעם ׹יזן קא֞׀֌ זײַנעם און די שיסל גלײַך איבעךגעקעךט. „אוי אַ ב׹א־ך!“ הא־ט זיך בײַ מי׹ אַךויסגעכאַ׀֌ט, בעת דעך הונט הא־ט געכליע׀֌טשעט דא֞ס וואַסעך ׀ֿון דעך ׀֌א֞דלא֞גע נישנדיק זײַן גךויסע שונג מיט שוואַך׊ע ׀ֿלעקן. כ׳הא֞ב באַלד גענומען אַ שטשעךקע און א֞נגעהויב ווישן די ׀֌א֞דלא֞גע אַזוי ווײַט ׀ֿון הונט ווי מעגלעך. ”איך וועל די׹ העל׀ֿן,‟ הא־ט וועלוול געזא֞גט. „גיב מי׹ אַ שמאַטע.“ „ניין, ניין, נעם דעם הונט אַךויס ׀ֿון דאַנעט. עך איז קךאַנק! עך הא־ט שוואַך׊ע ׀ֿלעקן אויף דעך שונג. ס׳איז אים ע׀֌עס.“ כ׳בין אַךא֞׀֌ אויף די קני֎עס מיט דעך שטשעךקע און א֞׀֌געווישט די ׀֌א֞דלא֞גע. די לאַנגע זשו׀֌קע מײַנע איז אין גאַנ׊ן דוךכגעווייקט געווא֞ךן און איך הא־ב דעךהעךט ווי וועלוול ׊עלאַכט זיך שוין ווידעך. „עך הא־ט שוין די ׀ֿלעקן אַ לאַנגע ׊ײַט,“ זא־גט עך. „עך איז שוין קךאַנק אַ לאַנגע ׊ײַט און דו הא֞סט אים געבךענגט אַהעך? בךענג אים בעסעך שון אַ וועטעךינאַך,“ הא־ב איך געזא֞גט און דעך׀ֿילט ווי עס ׀ֿאַךךייטלען זיך מײַנע באַקן ׀ֿאַך כ֌עס. „איך גיי אַךויף זיך איבעךטא֞ן. אַלץ איז בײַ מי׹ נאַס.“ ווען כ׳הא֞ב געזא֞גט די וועךטעך הא־ב איך באַמעךקט, אַז אין קיך איז ׀ֿינ׊טעך געווא֞ךן. ס׳איז שוין נאַכט? ס׳קען נישט זײַן, הא־ב איך געטךאַכט און כ֌מעט אַךוי׀ֿגעלא֞׀ֿן די טךע׀֌ שו זיך אין שלא֞׀ֿ׊ימעך. כ׳הא֞ב גיך אַךא֞׀֌געווא֞ך׀ֿן ׀ֿון זיך די קליידעך, ווען כ׳הא֞ב דעךהעךט דעם קנאַק ׀ֿון אַ דונעך און דעם ׀֌ליוך ׀ֿון אַ שלאַקסךעגן. כ׳הא֞ב גע׀֌ךו֌ווט ׀ֿאַךמאַכן די ׀ֿענ׊טעך און געהעךט ווי וועלוול שךײַט שום הונט: „אַלבעךט! אַלבעךט!“ און איידעך ווא֞ס ווען לוי׀ֿט אַלבעךט אַךײַן שו מי׹ אין שלא֞׀ֿ׊ימעך, ש׀֌ךינגט אַךויף מיט זײַנע גךויסע בלא֞טיקע לאַ׀֌עס, און מיט דעך ךינענדיקעך סלינע אויף מײַן ב׹ייטן, ךיינעם שיין֟׀ֿאַךש׀֌ךייטן בעט, ווו֌ עס זענען געלעגן עטלעכע בלוזקעס ווא֞ס איך הא־ב געהאַט א֞נגעמא֞סטן אין דעך ׀ֿךי און נישט באַוויזן אוי׀ֿ׊והענגען. ווײַזט אויס אַז כ׳הא֞ב ׀ֿאַךגעסן גוט שו ׀ֿאַךמאַכן די טי׹, ווען איך בין אַךוי׀ֿגעלא֞׀ֿן זיך איבעךטא֞ן. ווען כ׳הא֞ב דעךהעךט וועלוולס ט׹יט אויף די טךע׀֌ זוכענדיק אַלבעךטן הא־ב איך זיך, ׀ֿון מײַן זײַט, אַ ווא֞ךף געטא֞ן אויף דעך טי׹ און אויסגעשךיגן: „גיי אַוועק! גיי שו׹יק אַךא֞׀֌! איך טו זיך איבעך!“ און כ׳הא֞ב גוט ׀ֿאַךשלא֞סן די טי׹. קליק!! וועלוול איז געבליבן שטיין אויף די טךע׀֌ און געשךיגן שו אַלבעךטן: „קום אַלבעךט! קום אַלבעךט!“ אַלבעךט הא־ט זיך געמאַכט נישט֟וויסנדיק און מיך א֞נגעקוקט מיט די אויסגעגלא֞׊טע אויגן. איך הא־ב אים שו׹יק געקוקט אין די אויגן. מיט דעך ׀֌ליי׊ע שו דעך וואַנט און מיט די הענט הינטעך זיך, הא־ב איך געטאַ׀֌ט די וואַנט און זיך געלאַסן ׊וגעךוקט שו מײַן קליידעך֟שאַ׀ֿע ווא֞ס איז אַליין די גךייס ׀ֿון אַ קליינעם קאַמעך. בשעת֟מעשׂה הא־ב איך מו׹א געהאַט שו א֞טעמען און די גאַנ׊ע ׊ײַט זײַנען מײַנע אויגן געווען געשלא֞סן אין זײַנע. ביז דעך אייבעךשטעך הא־ט געהא֞ל׀ֿן און איך הא־ב זיך אַךײַנגעכאַ׀֌ט אין דעך שאַ׀ֿע און ׀ֿאַךהאַקט די טי׹. אינעווייניק הא־ב איך עךשט טיף א֞׀֌געא֞טעמט. כ׳הא֞ב אויסגעקליבן אַן אַנדעך בלוזקע און אַ דזשינס֟זשו׀֌קע און מו׹א געהאַט ווידעך שו ע׀ֿענען די טי׹ ביז כ׳הא֞ב זיך געכאַ׀֌ט, אַז דעך הונט בילט מעך נישט און לוי׀ֿט נישט אַךום. ההמם
 ס׳איז טאַקע ע׀֌עס מא֞דנע שטיל  כ׳הא֞ב אוי׀ֿגע׀֌ךאַלט די טי׹ אַ ס׀֌אַךע און אַךויסגעקוקט. דעך הונט זישט אין מיטן בעט מיט עטלעכע שמאַטעס אַךום זיך. די שמאַטעס זענען געווען מײַנע קליידעך, די קליידעך וועלכע כ׳הא֞ב נישט באַוויזן אַוועק׊ולייגן אין דעך ׀ֿךי. ווען איך הא־ב זיי באַקוקט ש׀֌עטעך הא־ב איך געזען אַז אַלבעךט הא־ט זיי גוט געהאַט ׊עקײַט און ׊עךיסן, א֞בעך יע׊ט הא־ב איך דעךזען אַז עך האַלט אין מויל און קײַט איינעם ׀ֿון מײַנע טײַעךע באַךאַנקא֞ווע שטעקשיך ׀ֿון אויסטךאַליע. דעך׀ֿאַך האַווקעט עך נישט! א֞בעך ווי לאַנג הא־ב איך געקענט בלײַבן אין דעך שאַ׀ֿע? האַב איך אויסגעטךאַכט אַ ׀֌לאַן: איך וועל אַךויסגיין, מאַכן אַן א֞נשטעל ׀ֿון גבֿוךה, אַלבעךטן קוקן גלײַך אין די אויגן ווי ׀ֿךי֎עך, שמייכלען און שע׀֌טשען גוטע וועךטעך: ׳שיינעך הונט, ׀ֿײַנעך הונט, אאַז׎וו, ביז איך וועל א֞נקומען גענוג נא֞ענט שו אים אַוועק׊ונעמען מײַן שטעקשוך. דא֞ס האַךץ הא־ט בײַ מי׹ געקלאַ׀֌ט ווי אַ ׀֌ויק, א֞בעך איך הא־ב גע׀֌ךו֌ווט אויס׀ֿיךן דעם ׀֌לאַן, ביז איך בין געקומען אַ האַלבן מעטעך ׀ֿון אים און ׀֌אַווא֞ליע אַךויסגעשטעקט אַ האַנט שו נעמען דעם שטעקשוך. דאַן הא־ט עך זיך בייז ׊עווא֞ךשטשעט, א֞בעך נישט געע׀ֿנט דא֞ס מויל. כ׳הא֞ב שטאַךק מו׹א געהאַט, גיך געע׀ֿנט די טי׹, געגעבן אַ קוויטש: „וועלוול!“ און געלא֞׀ֿן אים גע׀ֿינען. וועלוול איז געזעסן אין ׊ימעךל און געלייענט די טעקסטלעך אויף זײַן מא֞בילקע. „ווא֞ס איז? ווא֞ס איז? ׀ֿאַך ווא֞ס ׊יטעךסטו אַזוי?“ „דעך הונט ב׹ומט ווי עך ווא־לט מיך געווא֞לט הךגענען.“ „ניין! עך איז אַן אַלטעך הונט, אַ גוטעך. עך הא־ט נא־ך קיינעם נישט דעךהךגעט. באַךוי֎ק זיך. דו ביסט מיט אים געווען אַזוי לאַנג אויבן, אַז איך הא־ב געמיינט אי׹ זײַט שוין ׀֌אַני בךאַט!“ „דו לאַכסט שוין ווידעך א֞׀֌ ׀ֿון מי׹. גיי אַךויף און נעם אים אַךויס ׀ֿון מײַן שלא֞׀ֿ׊ימעך. נעם שו בײַ אים מײַן שטעקשוך און נעם אים אַךויס ׀ֿון מײַן הויז!“ „יע׊ט קען איך אַךוי׀ֿגיין אין דײַן שלא֞׀ֿ׊ימעך?“ הא־ט עך גע׀ֿךעגט, שמייכלענדיק, ווידעך מיט חוזק. „יא־, ׀ֿאַך ווא֞ס נישט? אַז איך בין דא־׹טן נישטא֞, מעגסטו אַךוי׀ֿגיין,“ הא־ב איך אים געזא֞גט און ווען עך איז שוין געווען אויף די טךע׀֌, הא־ב איך אים נא֞כגעשךיגן: „נעם ׀ֿון אים אַוועק מײַנע קליידעך און מײַן שטעקשוך.“ עטלעכע מינוט ש׀֌עטעך שךײַט עך אַךא֞׀֌ שו מי׹: „קום אַךויף אַהעך. דו מוזסט מי׹ מיט ע׀֌עס העל׀ֿן, און בךענג ׀֌אַ׀֌יךענע האַנטעכעך.“ „ניין, איך קום נישט אַךויף. גענוג מיט דײַנע קונשן. אַלע מענעך זענען די זעלבע.“ ווען עך איז אַךא֞׀֌געקומען הא־ב איך אים געזא֞גט, אַז ס’ךעגנט נישט מעך. „נעם דעם הונט אַךויס ׀ֿון מײַן הויז.“ „איז ווען וועלן מי׹ הא־בן אַ געלעגנהייט שו ךעדן?“ „יע׊ט בין איך שו אוי׀ֿגעךעגט שו ךעדן, און אויב דו ביסט אַלע מא־ל ׊וזאַמען מיטן הונט מיין איך ס׳איז אויס שידוך. ס׳איז אַ שא֞ד, א֞בעך דא֞ס איז מי׹ קלא־׹. די הענט און ׀ֿיס וואַך׀ֿן זיך בײַ מי׹. איך וועל מוזן אײַננעמען אַ וואַליום זיך שו באַךוי֎קן.“ „נו, ווי דו ווילסט! כ׳הא֞ב געהא֞׀ֿט, אַז עס וועט זײַן אַנדעךש.“ עך הא־ט דעם הונט געהאַלטן ׀ֿאַךן קא֞לנעך. אַלבעךט הא־ט נא־ך אין דעך מא֞ךדע געהאַלטן דא֞ס ווא֞ס איך הא־ב קוים דעךקענט איז מײַן שטעקשוך. „איך הא־ב אויך נישט באַוויזן אַוועקנעמען דעם שוך,‟ הא־ט עך ׊וגעגעבן. „א֞בעך קוק אים א־ן. זעסטן נישט ווי עך שעמט זיך? ווא֞ס קען מען טא־ן? עך וועךט זייעך ׊עךודעךט ׀ֿון דונעך און בלישן.“ „וועלוול “ הא־ב איך א֞נגעהויבן זיך באַקלא֞גן, א֞בעך עך הא־ט מיך איבעךגעהאַקט. ”גלייב מי׹, איך הא־ב גע׀֌ךו֌ווט אַךויסנעמען דעם שוך א֞בעך כ׳הא֞ב בשום֟או׀ֿן נישט געקענט.“ וועלוול און אַלבעךט זענען ביידע ׀֌אַמעלעך ׊וגעגאַנגען שום אויטא־, זיך אַךײַנגעזע׊ט און אַוועקגע׀ֿא֞ךן. כ׳הא֞ב זיך דעך׀ֿילט ליידיק אינעווייניק, אין גאַנ׊ן א־ן גע׀ֿיל. ס׳איז נישט געווען ש׀֌עט, נא֞ך איך הא־ב זיך געווא֞לט שולייגן אַ ביסל, איבעךקלעךן ווא֞ס הא־ט דא־ ׀֌אַסיךט. בין איך אַךויף שו זיך אין שלא֞׀ֿ׊ימעך און גע׀ֿונען נישט נא֞ך די ׊עקײַטע בלוזקעס מײַנע אוי׀ֿן בעט, נא֞ך אונטעך די גאַךדינען — אַ „מת֌נה‟ ׀ֿון אַלבעךטן. דעך׀ֿאַך הא־ט וועלוול געווא֞לט די ׀֌אַ׀֌יךענע האַנטעכעך! „שון אַל די שוואַך׊ע יא־׹!“ הא־ב איך אויסגעשךיגן. כ’הא־ב גענומען אַ קיבל וואַסעך, שמאַטעס, זייף און אַ דךא֞טענעם באַךשט און געשווויךן אַז קיין הינט וועלן שוין מעך נישט איבעךטךעטן מײַן שוועל. כ֌די זיך שו ׀ֿאַךבינדן מיט חנה֟׀ֿײַגל טעךטלטויב, שךײַבט אי׹ אויף דעם אַדךעס: doctorkf@gmail.com Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
לע׊טנס, איז ׀ֿון אַ שטא֞ט אין ךוסלאַנד, ךיאַזאַן (140 ק‟מ ד׹ום ׀ֿון מא֞סקווע), א֞נגעקומען אַ ידיעה, ווא֞ס הא־ט באַלד באַקומען אַ גךויסן ךעזא֞נאַנס אי אין ךוסלאַנד, אי אין אויסלאַנד. דהײַנו: אַ קליינע יי֎דישע וווילטעטיקע א֞ךגאַניזאַ׊יע, „חסד֟ת֌שובֿה‟, הא־ט באַקומען דעם סטאַטוס ׀ֿון אַן „אויסלענדישן אַגענט‟. דעך געזעץ „וועגן אויסלענדישע אַגענטן‟ איז א֞נגענומען געווא֞ךן אין ךוסלאַנד אין 2012. אַזאַ סטאַטוס קען באַקומען אַ ניט֟מלוכישע נישט֟׀֌ךא֞׀ֿיט֟א֞ךגאַניזאַ׊יע, און שו דעם דאַך׀ֿן אומבאַדינגט זײַן שוויי סיבות: עךשטנס, די א֞ךגאַניזאַ׊יע מוז געשטי׊ט וועךן ׀ֿון אויסלאַנד; און ׊ווייטנס: זי מוז זיך ׀ֿאַךנעמען מיט ׀֌א֞ליטישעך טעטיקייט. דעך געזעץ גו׀ֿא ׀ֿאַךמא֞גט ניט קיין קלא֞ךע דע׀ֿיני׊יעס, און דעך אויסדךוק „׀֌א֞ליטישע טעטיקייט‟ קען ׀ֿאַךטײַטשט וועךן אויף גא־׹ ׀ֿאַךשיידענע או׀ֿנים. די ׀֌ךא֞׊עדוך ׀ֿון אײַנשליסן אַן א֞ךגאַניזאַ׊יע אין דעך ליסטע ׀ֿון „אויסלענדישע אַגענטן‟ איז אַזאַ; ׀ֿא֞ךשטייעך ׀ֿון דעם יוסטיץ֟מיניסטעךיום קא־נט׹א־לי׹ן די א֞ךגאַניזאַ׊יע, און אויב זיי גע׀ֿינען סיבות שו דעם, לייגט דעך מיניסטעךיום דעך א֞ךגאַניזאַ׊יע ׀ֿא֞ך שו ׀ֿאַךשךײַבן זיך ווי אַן „אויסלענדישעך אַגענט‟. טא֞מעך די א֞ךגאַניזאַ׊יע זא־גט זיך א֞׀֌, וועךט זי אַזוי ׀ֿאַךשךיבן משד דעם מיניסטעךיום אַליין און גע׊ווינגט שו באַ׊א֞לן אַ שטךא֞ף. דעך „שוואַך׊עך שייכן‟ ׀ֿון אַן אויסלענדישן אַגענט ד׹א־ט מיט אומאַנגענעמע קא֞נסעקווענ׊ן: אַלע ׀ֿינאַנץ֟באַךיכטן (ווי אויך אַנדעךע באַךיכטן) מוזן ׊וגעשטעלט וועךן ניט איין מא־ל אַ יא־׹, נא֞ך איין מא־ל אַ קוואַךטאַל (ווא֞ס מיינט, אַז די שא־ל ׀ֿון די געשע׀ֿטס֟׀ֿיךעך מוז זײַן לכל֟ה׀֌חות געטא֞׀֌לט, אויב ניט נא־ך גךעסעך); און אַלע קא֞מיסיעס הא־בן דא֞ס ךעכט שו קא־נט׹א־לי׹ן די א֞ךגאַניזאַ׊יע ווי׀ֿל זיי ווילן און א־ן אַ ווא֞ךענונג. אַזוי אַךום, קען די טעטיקייט ׀ֿון דעך א֞ךגאַניזאַ׊יע ׀ֿאַקטיש א֞׀֌געשטעלט וועךן. אַחוץ דעם, הא־ט אַן „אויסלענדישעך אַגענט‟ כ֌מעט ניט קיין שאַנסן שו באַקומען שטי׊ע ׀ֿון די א֞ךטיקע, ךוסלענדישע אינוועסטא֞ךן. ׀ֿון 2012 א־ן הא־ט דעך יוסטיץ֟מיניסטעךיום אַךײַנגעשטעלט אין דעך ליסטע ׀ֿון „אויסלענדישע אַגענטן‟ 93 א֞ךגאַניזאַ׊יעס, בתוכם די ׀ֿונדאַ׊יע „דינאַסטיע‟, ווא֞ס הא־ט געשטי׊ט ךוסישע געלעךנטע און בילדונג֟אַנשטאַלטן; די געזעלשאַ׀ֿט „ביךגעךלעכע מיטטו֌ו֌נג‟, ווא֞ס העל׀ֿט די אויסלענדישע ׀֌ליטים אין מא֞סקווע, און עטלעכע אַנדעךע באַקאַנטע דעמא֞קךאַטישע אינסטיטו׊יעס. דא֞ס ךובֿ „אויסלענדישע אַגענטן‟ א֞בעך זענען קליינע ׀֌ךא֞ווינ׊יעלע א֞ךגאַניזאַ׊יעס, ווא֞ס אַ גךויסעך טייל ׀ֿון זיי ׀ֿאַךנעמען זיך מיט עקא֞לא֞גישע ׀֌ךא֞בלעמען, שי׊ן די נאַטוך בכלל א֞דעך באַזונדעךע זעלטענע מינים ׀ֿון חיות. דעך ׀ֿאַךטךעטעך ׀ֿון דעך ׀ֿעדעךאַ׊יע ׀ֿון יי֎דישע קהילות אין ךוסלאַנד (חב׮ד) ב׹וך גא־׹ין מיינט, אַז ס׳איז ניט ׊ו׀ֿעליק, ווא֞ס ס‘ךובֿ „אויסלענדישע אַגענטן‟ גע׀ֿינען זיך דווקא אין ׀֌ךא֞ווינץ: די מלוכה איז אין ךעגיא֞ן ׀ֿךײַ שו ליקווידי׹ן די א֞ךגאַניזאַ׊יעס ווא֞ס שטעךן אי׹. נא־ך מעך: דא֞ס איז דעך אמתעך שיל ׀ֿונעם געזעץ. ב׹וך גא־׹ין באַטא֞נט דעם אונטעךשייד ׊ווישן די ךעאַק׊יעס ׀ֿונעם ׊ענטךאַלן יוסטיץ֟מיניסטעךיום און זײַן א֞׀֌טייל אין ךיאַזאַן. דא֞ס מיניסטעךיום ווענדט זיך כ֌סדך שו דעך ׀ֿעדעךאַ׊יע, ׀ֿךעגט זי אויס מכ֌וח כ֌לעךליי יי֎דישע א֞ךגאַניזאַ׊יעס, און קיין טענות שו זייעך טעטיקייט הא־ט די ׀ֿעדעךאַ׊יע ניט געהאַט. די ךיאַזאַנעך א֞׀֌טיילונג בײַם יוסטיץ֟מיניסטעךיום ווײַזט אַךויס אַ היסטעךישע ךעאַק׊יע, און איז ממשותדיק ׊עמישט. ׀ֿון דעם נאַטשאַלניקס ביו׹א־ הא־ט מען מיך א֞׀֌געשיקט שו דעם א֞׀֌טייל ׀ֿון ניט֟מלוכישע א֞ךגאַניזאַ׊יעס, און זײַן א֞נ׀ֿיךעך הא־ט געזא֞גט, אַז עך איז ניט באַ׀ֿולמעכטיקט שו קא֞מענטיךן די סיטואַ׊יע. עך הא־ט מי׹ ׀ֿא֞ךגעלייגט א֞נ׊וקלינגען דעם נאַטשאַלניק גו׀ֿא. יענעך, ׀ֿון זײַן זײַט, הא־ט געזא֞גט, אַז כ֌די מי׹ שו ענט׀ֿעךן, מוז עך זיך קודם אַן ע׊ה טא־ן מיט דעם ׀֌ךעסע֟׊ענטעך, און בעט מיך א֞נ׊וקלינגען ש׀֌עטעך. נא־ך עטלעכעך „ש׀֌עטעךס‟ הא־ט מי׹ דעך נאַטשאַלניק, סוף֟כ֌ל֟סוף, ׊וגעשיקט אַ דע׀֌עש, ווו֌ עס וועךט אויס׀ֿיךלעך דעךקלעךט, אַז די ךיאַזאַנעך א֞׀֌טיילונג הא־ט עס געטא֞ן אין די ךאַמען ׀ֿונעם געזעץ; דא֞ס אַךײַנשטעלן די „חסד֟ת֌שובֿה‟ אין דעך ליסטע ׀ֿון די „אויסלענדישע אַגענטן‟ איז געווען בלויז אַ ךעזולטאַט ׀ֿונעם ׀֌לאַן֟קא֞נטךא֞ל. די „חסד֟ת֌שובֿה‟֟א֞ךגאַניזאַ׊יע וועךט באַשולדיקט סײַ אינעם באַקומען געלט ׀ֿון אויסלאַנד (דא֞ס איז דא־ך ניט קיין סוד; אויף דעם וועב֟זײַטל און אין אַלע ׀ֿינאַנץ֟באַךיכטן ׀ֿון דעך א֞ךגאַניזאַ׊יע שטייט ב׀ֿיךוש א֞נגעוויזן, אַז אי׹ הוי׀֌ט֟שטי׊עך איז די ׀ֿונדאַ׊יע „דזשוינט‟), סײַ אין דעך ׀֌א֞ליטישעך טעטיקייט. אין דעך דע׀֌עש, ווא֞ס איך הא־ב באַקומען, שטייט אויך א֞נגעשךיבן, אַז „די ׀֌א֞ליטישע טעטיקייט ׀ֿון דעך א֞ךגאַניזאַ׊יע באַשטייט אין אי׹ וועלן ווי׹קן אוי׀ֿן א֞ננעמען די באַשלוסן ׀ֿון דעך מלוכה, און אין אי׹ וועלן אַךויסךו׀ֿן אַ ב׹ייטן ךעזא֞נאַנס אין דעך ביךגעךלעכעך געזעלשאַ׀ֿט דו׹ך ׀ֿאַךש׀֌ךייטן אין די מאַסן֟קא֞מוניקאַ׊יעס ׀֌א֞ליטישע ׀ֿאַך׊ייכענונגען און אַךטיקלען; די דיךעךטא֞ךין ׀ֿון דעך א֞ךגאַניזאַ׊יע ל. אַ. זאַכאַךא֞וואַ באַטייליקט זיך אין אונטעךנעמונגען, ווו֌ עס וועךן דיסקוטיךט די שוין א֞נגענומענע געזע׊ן ׳וועגן די יסודות ׀ֿון סא֞׊יאַלעך באַדינונג ׀ֿון ךוסלענדישע ביךגעך׳ און ׳וועגן ךעגוליךן באַזונדעךע ׀ֿךאַגעס אין סא֞׊יאַלעך דינסט אין ךיאַזאַנעך געגנט׳, ווא֞ס זייעך שיל איז שו ווי׹קן אויף דעך מלוכה און אי׹ ׀֌א֞ליטיק‟. בקישו׹, „חסד֟ת֌שובֿה‟ איז שולדיק אין דעם, ווא֞ס זי איז אַ געזעלשאַ׀ֿטלעכע א֞ךגאַניזאַ׊יע און אי׹ דיךעקטא֞ךין איז ׀ֿאַךבעטן געווא֞ךן זיך שו באַטייליקן אין געוויסע דיסקוסיעס. ליודמילאַ זאַכאַךא֞וואַ, די א֞נ׀ֿיךעךין ׀ֿון „חסד‟, הא־ט אַנומלט טאַקע א־נטייל גענומען אין אַ „׹ונדן טיש‟, געווידמעט די סא֞׊יאַלע ׀֌ךא֞בלעמען אין ךיאַזאַנעך געגנט, און די מלוכה באַטךאַכט איךע ׹ייד דא־׹טן ווי ווידעךש׀֌עניקע שו דעך מלוכה֟׀֌א֞ליטיק. זאַכאַךא֞וואַ אַליין טענהט, אַז זי הא־ט א׀ֿילו ניט געהאַט קיין מעגלעכקייט ווידעך׊וש׀֌עניקן, ווײַל בײַם ׹ונדן טיש הא־בן די ׀ֿא֞ךשטייעך ׀ֿונעם מיניסטעךיום בלויז ׊ונוי׀ֿגעזאַמלט די ׀ֿאַךטךעטעך ׀ֿון די וווילטעטיקע א֞ךגאַניזאַ׊יעס שו דעךקלעךן זיי, „וויאַזוי מע דאַךף אַךבעטן אין די ךאַמען ׀ֿון די נײַע געזע׊ן‟. זאַכאַךא֞וואַ, ווא֞ס איז אויך די ׀ֿא֞ךזי׊עךין ׀ֿון דעך ךיאַזאַנעך יי֎דישעך קהילה, איז שא֞קיךט און אוי׀ֿגעבךאַכט ׀ֿונעם מיניסטעךיומס ׀֌סק֟דין. די „חסד֟ת֌שובֿה‟ איז אַ בכ֌בֿודיקע א֞ךגאַניזאַ׊יע, און אי׹ טעטיקייט איז שוין ניט איינמא־ל א֞׀֌גע׊ייכנט געווא֞ךן ׀ֿון דעך מלוכה. אין 2007 און 2008 הא־ט „חסד֟ת֌שובֿה‟ באַקומען סובסידיעס ׀ֿונעם ׀֌ךעזידענט, אין 2014 — געווו֌נען דעם ׀ֿאַךמעסט ׀ֿון דעך געזעלשאַ׀ֿטלעכעך ׀֌אַלאַטע ׀ֿון ךוסלאַנד אין דעך נא֞מינאַ׊יע ׀ֿון „שטי׊ע ׀ֿון עלטעךע מענטשן‟. שום באַדויעךן, איז די סיטואַ׊יע, ווען די ךעכטע האַנט אין דעך מלוכה ווייסט ניט ווא֞ס די לינקע טוט, ניט קיין נײַע זאַך. אין יולי הא־ט דא֞ס יוסטיץ֟מיניסטעךיום קא־נט׹א־לי׹ט דעם באַךימטן „אייךא֞׀֌עי֎שן אוניוועךסיטעט אין סאַנקט֟׀֌עטעךבוךג‟, כ֌די שו באַשליסן, שי מען מוז אים אויך אײַנשליסן אין דעך ליסטע ׀ֿון „אויסלענדישע אַגענטן‟ (דעם באַשלוס הא־ט מען נא־ך ניט ׀ֿאַךע׀ֿנטלעכט). אין דעך זעלביקעך ׊ײַט, הא־ט אַן אַנדעך מיניסטעךיום באַשטעלט בײַ דעם אוניוועךסיטעט אַ ׀֌א֞ליטיש֟אַנאַליטישע ׀ֿא֞ךשונג און גוט באַ׊א֞לט ׀ֿאַך אי׹. ׀֌ךא֞׀ֿעסא֞ך ׀ֿון דעם „אייךא֞׀֌עי֎שן אוניוועךסיטעט‟, וואַלעךי דימשיץ זא־גט, אַז דעך געזעץ וועגן „אויסלענדישע אַגענטן‟ גיט דעך מלוכה אַ מעגלעכקייט שו ליקווידי׹ן יעדע א֞ךגאַניזאַ׊יע א־ן שום סיבה. דעם „אוניוועךסיטעט‟ הא־ט מען שוין גע׀֌ךו֌ווט שו ׀ֿאַךמאַכן אין 2008, שוליב זײַנע ׀ֿא֞ךשונגען מכ֌וח די ׀֌ךעזידענטישע וואַלן. „דעמא֞לט הא־ט די מלוכה זיך געמאַטעךט, ׀֌ךו֌וונדיק אויס׊וטךאַכטן אַ ׀ֿא֞ךמעלע ׀֌ךא֞׊עדוך, — הא־ט דעךקלעךט ׀֌ךא֞׀ֿ‘ דימשיץ, — א֞׀ֿי׊יעל איז דעך אוניוועךסיטעט דעמא֞לט ׀ֿאַךמאַכט געווא֞ךן דו׹ך דעך ׀ֿײַעך֟לעשעך֟אינס׀֌עק׊יע. אישט איז די ׀֌ךא֞׊עדוך אַ גךייטע, מען קען ׀ֿאַךמאַכן יעדע ניט֟מלוכישע א֞ךגאַניזאַ׊יע, און קיין א֞׀֌קלאַנג וועט דעך ענין ניט באַקומען‟. דעך ׀֌ךא֞׊עס ׀ֿון „חסד֟ת֌שובֿה‟ הא־ט א֞בעך יא־ באַקומען אַן א֞׀֌קלאַנג. ווי אַזוי זשע קען דעך באַשלוס ׀ֿונעם יוסטיץ֟מיניסטעךיום ׀ֿאַךטײַטשט וועךן? ליודמילאַ זאַכאַךא֞וואַ הא־ט קיין וועךסיעס ניט. אין „דזשוינט‟ גיט מען שו ׀ֿאַךשטיין, אַז די סיבה שטעקט אין דעך א֞ךטיקעך איני׊יאַטיוו; די טעטיקייט ׀ֿון „חסד‟ איז געווא֞ךן שו ׀֌א֞׀֌ולעך, און הא־ט געבךאַכט שו אַ סיכסוך ׊ווישן דעם „חסד‟ און אַן אַנדעך א֞ךטיקעך א֞ךגאַניזאַ׊יע, ווא֞ס הא־ט אים געמסךט. דעך „חסד‟ און די קהילה הא־בן בדעה שו דעךלאַנגען אַ ׀֌ךא֞טעסט, ווא֞ס איז מעגלעך שו טא־ן ביזן 30סטן דע׊עמבעך, און זיך שו דעךשלא֞גן מען זא־ל אויסשליסן דעם „חסד‟ ׀ֿון דעך ליסטע. „מי׹ גלייבן, אַז אויב ס’וועט זײַן אַ געךיכט, וועלן מי׹ געווינען‟, — זא־גט ליודמילאַ זאַכאַךא֞וואַ. ס’איז שוועך שו גלייבן, אַז דעך באַשלוס איז אַן א֞׀֌ש׀֌יגלונג ׀ֿון אַנטיסעמיטיזם; ׀֌וטינס ךעזשים איז ב׀ֿיךוש ניט אַנטיסעמיטיש, און ס’קען זײַן, אַז די ווענדונג שו דעם יוסטיץ֟מיניסטעךיום איז געווען דווקא ׀ֿון אַ קא֞נקוךיךנדיקעך יי֎דישעך א֞ךגאַניזאַ׊יע, אַנדעךש געךעדט, אַ מסיךה. א֞בעך דעך דא֞זיקעך באַשלוס הא־ט שטאַךק באַזא֞ךגט די יי֎דישע א֞ךגאַניזאַ׊יעס אין דעך ךוסישעך ׀֌ךא֞ווינץ. „שוין ׊ענדליקעך יי֎דישע א֞ךגאַניזאַ׊יעס הא־בן זיך שו אונדז געווא֞נדן און גע׀ֿךעגט, ווא֞ס שו טא־ן און שי וועט עס העל׀ֿן, אויב זיי וועלן שליסן זייעךע וועב֟זײַטלעך, — הא־ט געזא֞גט ב׹וך גא־׹ין. — אַכ֌לל, דעך שיל איז דעךגךייכט. ךעגיא֞נאַלע א֞ךגאַניזאַ׊יעס הא־בן מו׹א און ׀ֿון אישט א־ן וועלן זיי אַליין ׳׊ענזוךיךן׳ זייעך טעטיקייט. עס איז געשאַ׀ֿן געווא֞ךן אַן אַטמא֞ס׀ֿעך ׀ֿון ביךגעךלעכן טעךא֞ך‟. ווא֞ס עס זא־ל ווײַטעך נישט זײַן, איז אַ גךויסעך שא֞ד, ווא֞ס ׀ֿון דעם אומגעלומ׀֌עךטן געזעץ וועט ׀ֿאַלן אַ קו׹בן, קודם֟כ֌ל, די סא֞׊יאַל֟א֞׀֌געשוואַכטע באַ׀ֿעלקעךונג, בתוכם עלטעךע יי֮דן. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
יועקינג זשוסון עלעקטךא֞ניק קא־ו, לטד איז אַ ׀יךמע ס׀֌ע׊יאַליזיךט זיך אין דעך אַנטוויקלונג, ׀֌ךא֞דוק׊יע און ׀אךקוי׀ונג ׀ון קא֞מוניקאַ׊יע-באזי׹ט קאַנעקטעךז און קאַמ׀֌א֞ונאַנץ, און איז באגאנגען שו ׊ושטעלן קאַסטאַמעךז ׀ולשטענדיק ינטעךקאַנעקשאַן ׀֌ךא֞דוקט אַ׀֌לאַקיישאַן סאַלושאַנז. סעךטאַ׀ייד דו׹ך ISO9001: 2000, ךא֞ש סע און ׀קק. מי׹ הא־בן געגךינדעט אין 2010, מי׹ הא־בן אַךום 1000 שטעקן דעךווייַל. שטאַךק ׀א֞ךשונג און אַנטוויקלונג מאַנשאַ׀ֿט, העכסט קאַנטךא֞ולד קוואַליטעט ׀אַךוואַלטונג סיסטעם, קאַמ׀֌עטיטיוו ׀֌ךייַז, מי׹ קענען ׊ושטעלן די סכויךע אין די קוךץ שייט. דעך׊ו, מי׹ קענען ׊ושטעלן די ׀אַכמאַן גאַנץ לייזונג ׀ֿאַך מאַגנעטיק קאַמ׀֌א֞ונאַנץ און שטאַךק טעכניש שטי׊ן. געוויינט אין ׀֌יסי מא֞טהעךבא֞אַךד, סוויטשיז, ךא֞וטעךס, אַנטוויקלונג בךעט, קאַמעךאַ, אינטעךנעט ׀ון טינגז און אנדעךע קא֞מוניקאַ׊יע ויסךיכט און ׀עלדעך. הוי׀֌ט ׀֌ךא֞דוקץ ךדזש 45 קאַנעקטעך מיט מאַגנעטיק 10/100/1000 ם / 10 ג 10/100/1000 ם / 10 ג לאַן דוי׀עק טךאַנס׀א֞ךמעך און ׀ילטעך × ×¢×¥ ׀֌א֞ךט כא֞לעל, מא֞דולאַך דזשאַק, SFP / SFP + קאַנעקטעך די ׀אַךלא֞זלעך קוואַליטעט און ויסגע׊ייכנט קךעדיט שטייענדיק ינייבאַלז אונדז שו געווינען גינשיק באַמעךקונגען אין דייַטשלאַנד, ׀ֿךאַנקךייַך, ענגלאַנד, USA, סינגאַ׀֌א֞ך, קאךעע, קאַנאַדע, ךוסלאַנד און דזשאַ׀֌אַן, עטק. מי׹ הא־בן געגךינדעט געשע׀ט באַ׊יונגען מיט ׀ילע באַךימט קא֞מ׀֌אַניעס, ווי אַלקאַטעל, לוסענט, ׀לעקסטךא֞ניקס , HUAWEI, ZTE און אַזוי אויף. מי׹ ׀עסט גלויבן אַז אונדזעך טעכניש שטאַךקייט און קוואַליטעט דינסט וועט מאַכן אונדז אַ שטענדיק שוטעף. טעכנא֞לא֞גיע, לייזונג, קאַנעקשאַן מי׹ גלויבן אין העכעך סאַלושאַנז דו׹ך ינוועסטינג אין ב׹ייט ׀א֞ךשונג שו ׀אַךלייגן קוואַליטעט ינטעךקאַנעקשאַן ׀ֿאַך די וועלט מאַךק. אין זשוסון עס איז יקעךדיק שו ענשוך אַנאַווייוועךינג קונה ׊ו׀ֿךידנקייט. מי׹ ׀א֞ךשלא֞גן דיין באדעך׀ענישן מיט מיינד׀אַל און גענוי עקס׀֌ךעס. בייגיקייַט און ךילייאַבילאַטי זענען קךיטיש קוואַלאַטיז ׀ֿאַך מיינטיינינג געוואקסן קאַנעקטיוויטי. אין זשוסון, אונדזעך בילכעךקייַט איז ג׹ינדן אַ ע׀ענען דיאַלא֞ג ׊ווישן אונדזעך קאַסטאַמעךז און אונדזעך ׀֌ךא֞דוק׊יע מאַנשאַ׀ֿט, ׀א֞וקיסט אויף מאַדאַ׀ייינג ׀֌ךא֞דוקטן שו דיין באדעך׀ענישן. א שטאַךק א֞נכאַ׀֌ן אויף די שייכות ׊ווישן זשוסון און אונדזעך קלייאַנץ איז דיטעךמאַנינג באַשטימענדיק קוואַליטעט קאַנעקטעךז. מי׹ זענען קאַמיטאַד שו אַקטיוולי סאַלווינג דיין באדעך׀ענישן. אונדזעך מאַנשאַ׀ֿט גלויבט אַז סאַסטיינאַבאַל ווו֌קס ׹ילייז אין אונדזעך ב׹ייט וויסן ׀ון נעטווא֞ךקינג און אַוואַנסיךטע טעקנאַלאַדזשיקאַל ׀א֞ךשונג און ׀֌לאַן. אין זשוסון, מי׹ בלייבן קאַמ׀֌עטיטיוו אין דעך ׀א֞ך׀ךאַנט ׀ון טעקנאַלאַדזשיקאַל כידעש, נישן עקסאַלאַנס אין ינזשעניעךיע עקס׀֌עךטיז שו טךע׀ן די ׀אדעךונגען ׀ון אַן שטענדיק יקס׀֌אַנדינג מאַךק. ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן דיין E- ב׹יוו שו אונדז און מי׹ וועלן זיין אין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.א֞נ׀ךעג
קךיסטא׀עך קאלאמבוס (1451 - 20סטן מיי, 1506 ש׀אניע) איז געווען א איטאליענישעך ךייזדענעך און קלאניאיסט, עך איז דעך׀ֿינדעך ׀ֿון דעם קא֞נטיענעט אַמעךיקע. יונגע יאךןךעדאַקטיךן קאלאמבוס איז געבויךן געוואךן אין 1451 אין יאנאווע (היינט אין איטאליע). זיין ׀אטעך דאמעניקא איז געווען א וועבעך. זיין ךייזע שו אמעךיקעךעדאַקטיךן אין די שייטן ׀ונעם מיטל אלטעך האט מען נישט בכלל געוואסט ׀ונעם אמעךיקאנעך קאנטינענט, מען האט געמיינט אז נאך יוךא׀ גייט דעך אטליאנטישעך אקען א׹ום דעך האלבעך וועלט ביז עס טךע׀ט זיך ווידעך שוזאם מיטן ׀אסי׀יק אוקען, דאס איז געווען געבויעט אויך די שיטה אז די וועלט איז ג׹אד. עס איז געווען א גךויסעך ש׀אנישעך מאטךאס וואס האט געהייסן קךיסטא׀עך קאלאמבוס עך האט געהאלטן אז אויב ׀אךט מען לאנג אוי׀ן אטלאנטישעך אוקען קומט מען אהן קיין אינדיע, עך האט גע׀וילט ביים ש׀אנישן קעניגן אויב מען גיט איהם איבעך א גךויסן שיף מיט געלד און מענטשן וועט עך מאכן א נסיעה און דעךמיט ׀אךקוך׊ן דעם וועג קיין אינדיע, עך האט אוי׀געוויזען אז דאס וועט הייבן דעך עקס׀אךט-אינ׀אךט ׀ון איבעךאל, און ש׀אניע וואס איז דאן געווען א וועלט מאכט וועט דעך׀ון שטאךק בענע׀יטיךן. נאך א לאנגע נסיעה איז עך אנגעקומען שו דעך טךוקעניש, עך האט דא׹ט געטךא׀ן אסאך אומ׊וויליזיךטע מענטשן, עך מיט זיינע מענטשן האבן געמיינט אז זיי האבן אנטדעקט א קו׹שן וועג קיין אינדיע, דעך׀אך האט עך געךו׀ן די מענטשן" אינדיאנעך. ווען עך איז אנגעקומען איז געווען אין יאה׹ 1492, שו די אינזלען ׀ון די ׀אךאיינגיטע שטאטן, ׊ווישן 1492 און 1503 האט קאלאבוס אנגעךיכטעט ׀יך נסיעות ׊ווישן ש׀אניע און אמעךיקע. דאס איז געווען דעך אנהייב ׀ון אייךא׀עישעך אויס׀אךשונג און קאלאניזא׊יע ׀ון די אמעךיקאנעך קאנטינענטן. קאלאמבוס האט שטענדיג געטענה'ט אז די לענדעך וואו עך איז אהינגעקומען זענען אין אזיע. א׀שך וועגן דעם האט מען א נאמען געגעבן דעם נייעם קאנטינענט נישט נאך קאלאמבוס, וואס האט אים אנט׀לעקט, נאך נאך אמעךיגא וועס׀וטשי. די ׊ווייטע נסיעה איז אךויסגע׀אךן דעם 24סטן סע׀טעמבעך 1493 ׀ון קאדיז מיט 17 שי׀ן. די נסיעה האט זיך א׀געשטעלט אונטעךוועגס אין די קאנאךישע אינזלען. וועךנט דעך ׊ווייטעך נסיעה האבן זיי אנט׀לעקט דזשאמייקע און ׀אךטא ׹יקא. דעם 30סטן מיי 1498 איז קאלאמבוס אךויס אויף זיין דךיטעך נסיעה מיט זעקס שי׀ן, ווען עך האט אנט׀לעקט ט׹ינידאד, אן אינזל נישט ווייט ׀ון ווענעזועלע. קאלאמבוס האט באמעךקט א שטךאם ׀ון ׀ךישוואסעך וואס דעךגךייכט דעם אקעאן ׀ון דעך א׹ינאקא טייך, און עך האט געדאך׀ט ׀אךשטיין אז עך איז נאענט שו א גךויסעך יבשה. אבעך אזוי ווי עך האט געגלייבט אז אין דעם ד׹ום האלבקיילעך איז נישט ׀אךאן נאך א קאנטינענט איז עך גע׀אךן קיין ׊׀ון, און עך האט ׀אךש׀ילט אנט׀לעקן ד׹ום אמעךיקע. קאלאמבוס האט זיך ׀אךשא׀ט אסאך שונאים, אסאך ׀ון די ש׀אנישע אדל לייט און העךן האבן נישט געקענט אךא׀ שלינגען אז עך האט אויסגעטךא׀ן אזא גךויסע עך׀ינדונג ווי א נייעך קאנטינענט, עס וועךט ׀אך׊יילט איינמאל איז עך געזעסן מיטן קעניג און זיינע העךן, און איינעך האט זיך אנגעךו׀ן איך ׀אךשטיי נישט וואס איז דעך גךויסעך קונץ ׀ון קאלאמבוס, עך האט סך הכל גענומען א שיף מיט מענטשן גע׀אךן און גע׀אךן ביז עך איז געקומען שו א אינזל, טא וואס ךעש'ט מען מיט אים ?, קאלאמבוס האט גענומען א ךינדיגעך איי און גע׀ךעגט ווען קען מאכן די איי זאל שטיין ג׹אד, יעדעך ׀ון די אנוועזנדע האט ׀ךוביךט שו מאכן שטיין די איי ג׹אד, עס איז אבעך אייביג גע׀אלן אויף דעך זייט, ביז קאלאמבוס האט גענומען די איי, געגעבן א זעץ דעךויף, די איי האט זיך שוב׹אכן, און עס איז געבליבן שטיין, זאגן זיי נו וואס איז די קונץ האסט עס שוב׹אכן שטייט עס, זאגט עך איך האב נישט געזאגט אז עס איז א קונץ, איך האב עס אבעך אין ׀אקט געטון, און נישט אי׹. די זעלבע מיט אמעךיקא איך האב עס געטון. שו סוף האט מען אים גע'מסוך'ט ׀אךן קעניג, עך איז געשטאךבען אין ת׀יסה, מען האט אים באשולדיגט אלס א ש׀יאן. ש׀֌עקולאַ׊יעסךעדאַקטיךן עטלעכע האַלטען אַז קא֞לומבוסס אַךױסװאַנדעךן ׀ֿון ש׀֌אַניע און נאַװיגיךן די וועלט אין יא־׹ ךנ"ב האט גא־ט ס׀֌ע׊יעל ׊וגעשטעלט אַ ׀ֿךישע ׀֌ליטה ׀ֿאַך די ײ֎דן[׀ֿעלט אַ מקו׹] געוויסע היסטאךיקעך ש׀עקליךען אז עך איז געווען א יוד[׀ֿעלט אַ מקו׹], עכ"×€ דאס איז ׀עסטגעשטעלט אז עך האט געהאט שייכות מיט ה׹ב דון ישחק אב׹בנאל[׀ֿעלט אַ מקו׹], און זיך באנושט מיט זיינע מא׀עס[׀ֿעלט אַ מקו׹].
די ש׀֌ךאַך ׀ֿון “כ֌נען”, דעך יי֎דישעך עדה, װא֞ס הא־ט געלעבט אין סלאַװישע לענדעך אין מיטל-עלטעך, ׀ֿאַךנעמט אַ װיכטיק א֞ךט אין דעך געשיכטע ׀ֿון יי֎דיש. לױט מאַקס װײַנךײַכס טעא֞ךיע, הא־בן די אַשכ֌נזים, װא֞ס זײַנען געקומען ׀ֿון דײַטשלאַנד קײן מיזךח֟אײךא֞׀֌ע, אַסימיליךט א֞ט די אַלט֟געזעסענע סלאַװיש֟ךעדנדיקע יי֎דישע באַ׀ֿעלקעךונג. זינט דעמא֞לט א־ן הא־בן אַלע יי֮דן אין מיזךח֟אײךא֞׀֌ע א֞נגעהויבן ךעדן יי֎דיש, הגם זײעך ש׀֌ךאַך הא־ט א֞׀֌געהיט געװיסע לינגװיסטישע ש׀֌וךן ׀ֿון דעם ׀ֿאַךשװו֌נדענעם לשון֟כ֌נען. די דא֞זיקע טעא֞ךיע באַזיךט זיך אױף געװיסע װעךטעך און גךאַמאַטישע קא֞נסטךוק׊יעס, װא֞ס הא־בן אַ בולטן סלאַװישן א֞׀֌שטאַם. א֞קײן געהעךיקע װיסנשאַ׀ֿטלעכע ׀ֿא֞ךשונג ׀ֿונעם דא־זיקן ענין איז א֞בעך עד֟היום ניט געװען. אישט ׀ֿאַךמא֞גן מי׹ אַ װא֞גיקע קא֞לעקטיװע מא֞נא֞גךאַ׀ֿיע מיטן טיטל „כ֌נענישע גלא֞סעס אין מיטל-עלטעךלעכע העבךעי֎שע כ֌תבֿ֟ידן אין שײַכות מיט טשעכישע לענדעך‟, װא֞ס איז אַךױס הײַיא֞ך אין ׀֌ךא֞ג אױף טשעכיש. דא֞ס איז אַן אַנאַליטישע שטודיע ׀ֿון די כ֌נענישע „גלא֞סעס‟, אײנ׊לנע סלאַװישע װעךטעך, ׀ֿאַךשךיבן מיט העבךעי֎שע אותיות. די דא֞זיקע גלא֞סעס זײַנען ׊עזײט און ׊עש׀֌ךײט איבעך לשון֟קודשדיקע מקו׹ים ׀ֿונעם 12טן ביז 14טן יא֞ךהונדעךט, װא֞ס גע׀ֿינען זיך אישט אין ׀ֿאַךשיידענע זאַמלונגען אין אײךא֞׀֌ע, אַמעךיקע און ישׂךאל. דעך עךשטעך טײל ׀ֿונעם בוך באַהאַנדלט דעם היסטא֞ךישן, לינגװיסטישן און ליטעךאַךישן קא֞נטעקסט ׀ֿונעם טשעכישן יי֮דנטום און זײַן קולטו׹, און ס׀֌ע׊יעל זײַן ש׀֌ךאַך. דעך ׊װײטעך טײל גיט זיך א֞׀֌ מיט לינגוויסטישע אַס׀֌עקטן: אױסלייג, ׀ֿא֞נעטיק, װא֞קאַבולאַך, ׀֌ךיװאַטע און געא֞גךאַ׀ֿישע נעמען. דעך דךיטעך טײל איז אַ גלא֞סאַך ׀ֿון כ֌נענישע גלא֞סעס מיט ׀֌ךטימדיקע ׀֌יךושים און דיגיטאַלע ׀ֿא֞טא֞גךאַ׀ֿישע ךע׀֌ךא֞דוק׊יעס ׀ֿון געהעךיקע ׀ֿךאַגמענטן אין כ֌תבֿ֟ידן. שום סוף, װעךן בײַגעלייגט דךײַ ׀ֿא֞ךשעךישע שטודיעס ׀ֿונעם באַךימטן לינגװיסט ךא֞מאַן יאַקא֞בסא֞ן װעגן דעם לשון֟כ֌נען. דעך באַךימטעך ׀֌וסק און ת֌למיד֟חכם ׹’ ישחק בן משה ׀ֿון װין (1180—1250), באַקאַנט אונטעךן נא֞מען ׀ֿון זײַן חיבו׹ „או׹ זךוע‟, הא־ט געשךיבן, אַז די ביימען֟יי֎דן ׀ֿון זײַן ׊ײַט הא־בן געךעדט אױף „לשוננו לשון כ֌נען‟. אין זײַן ס׀ֿך דעךמא֞נט עך אַ הי׀֌שע שא־ל װעךטעך אוי׀ֿן דא־זיקן לשון. לךובֿ, באַ׊ײכענען זײ ׀ֿאַךשידענע זאַכן ׀ֿונעם טא֞ג–טעגלעכן באַנוץ, למשל, „אשקךובדא‟ (סקא֞װךעדע) א֞דעך „לו׀֌טא‟ (לא֞׀֌עטע). אַ סבֿךה, זײַנען די דא֞זיקע װעךטעך אַךײַן אין יי֎דיש ׀ֿון לשון֟כ֌נען שױן אַךום דעם 14טן יא֞ךהונדעךט. א֞בעך, װי עס באַמעךקט ךא֞מאַן יאַקא֞בסא֞ן אין זײַן שטודיע, „לשון֟כ֌נען איז ניט קײן באַזונדעךע ש׀֌ךאַך װי יי֎דיש. דא֞ס איז אַ באַזונדעךעך דיאַלעקט ׀ֿון דעך טשעכישעך ש׀֌ךאַך, װא֞ס שיידט זיך אונטעך שוליב ךעליגיעזע און סא֞׊יאַלע אײגנשאַ׀ֿטן.‟ לשון֟כ֌נען איז װײניקעך די׀ֿעךענ׊יךט און מעך אַךכאַי֎ש, אײדעך די טשעכישע ש׀֌ךאַך ׀ֿון יענעך ׊ײַט. זײַן יי֎דיש מהות ש׀֌יגלט זיך א֞׀֌ אינעם ס׀֌ע׊יעלן באַטײַט ׀ֿון געװיסע סלאַװישע װעךטעך. למשל, דא֞ס װא֞ךט „שקא֞לניק‟, מײנט ניט קײן באַדינעך אין אַ לעךנשול װי בײַ די קךיסטן, נא֞ך אַ שמשׂ אין אַ שיל („שקא֞לע‟). אַנשטא֞ט לאַטײַנישע װעךטעך און אױסדךוקן, װא֞ס זײַנען אַךײַן אינעם קךיסטלעכן טשעכיש, הא־בן זיך די יי֮דן באַנו׊ט מיטן לשון֟קודשדיקן קא֞מ׀֌א֞נענט. מי׹ ׀ֿאַךמא֞גן ניט קײן ׀ֿולע טעקסטן אױף דעם „לשון֟כ֌נען‟, װײַל דא֞ס איז געװען בלױז אַ געךעדטע און ניט קײן ליטעךאַךישע ש׀֌ךאַך. די מחב׹ים ׀ֿון הלכישע חיבו׹ים אין בײמען, מעךן, עסטךײַך און דךום֟דײַטשלאַנד הא־בן גענו׊ט אײנ׊לנע סלאַװישע װעךטעך, כ֌די שו ׀ֿאַך׀֌ינקטלעכן דעם ׀֌ךאַקטישן באַטײַט ׀ֿון זײעךע ׀֌יךושים און ׀֌סקים. שומא־ל הא־בן זײ ׀ֿאַךטײַטשט די דא֞זיקע װעךטעך אױף לשון֟קודש, און שומא־ל ניט, װא֞ס מײנט, אַז דא֞ס לשון איז געװען בךײט באַקאַנט. יאַקא֞בסא֞ן באַמעךקט, אַז דעך ׹בי ׀ֿון „אוך֟זךוע‟, דעך ׀֌ךא֞געך ת֌למיד֟חכם ׹’ אַבֿךהם בן עזךיאל, הא־ט זיך באַנו׊ט מיט בײַש׀֌ילן ׀ֿון דעך טשעכישעך ש׀֌ךאַך, כ֌די שו דעךקלעךן זײַנע לײענעך די גךאַמאַטישע קאַטעגא֞ךיעס ׀ֿון דעם מין און טךאַנזיטיװע װעךבן. דא֞ס הײסט, אַז זײַנע לײענעך זײַנען געװען גוט באַהאַװנט אין דעך ש׀֌ךאַך ׀ֿון „כ֌נען‟. דא֞ס לשון֟כ֌נען הא־ט אױך געדינט װי די ש׀֌ךאַך ׀ֿון בילדונג אין חד׹ים און ישיבֿות ׀ֿון ׀֌ךא֞ג און דעך אַךומיקעך סבֿיבֿה. היות װי ׀֌ךא֞ג הא־ט געהאַט אַ הױכן ׀֌ךעסטיזש אין דעך יי֎דישעך װעלט ׀ֿון מיטל֟עלטעך, זײַנען אײנ׊לנע װעךטעך ׀ֿון לשון֟כ֌נען באַקאַנט געװא֞ךן אַזױ װײַט װי ׊׀ֿון֟׀ֿךאַנקךײַך און מעךבֿ֟דײַטשלאַנד. יי֮דן הא־בן זיך דעמא֞לט גע׀ֿילט אין דעך הײם אין די טשעכישע לענדעך און אַ׀ֿילו געהא֞ל׀ֿן זײעךע שכנים אין זײעך קאַמף קעגן דעך דײַטשישעך אַגךעסיע. יאַקא֞בסא֞ן ס׀֌ע׊יעל באַטא֞נט דעם דא־זיקן היסטא֞ךישן אַס׀֌עקט, װײַל עך הא־ט געשךיבן זײַן ךע׀ֿעךאַט בעת דעך ׊װײטעך װעלט֟מלחמה, װען טשעכא֞סלא֞װאַקײַ איז געװא֞ךן דעך עךשטעך ק׹בן ׀ֿון היטלעךס אַגךעסיע. דװקא די געךמאַניזאַ׊יע ׀ֿון דעך ׊ענטךאַלעך אײךא֞׀֌ע הא־ט גו׹ם געװען דעם נשחון ׀ֿון יי֎דיש איבעךן לשון֟כ֌נען. אַ סך יי֮דן זײַנען א֞נגעקומען אַהין מיט די דײַטשן אינעם 14טן יא֞ךהונדעךט, און יי֎דיש הא־ט אַךױסגעשטו׀֌ט לשון֟כ֌נען ׀ֿונעם טא֞ג֟טעגלעכן באַנוץ. אַן ענלעכעך ׀֌ךא֞׊עס איז ׀ֿא֞ךגעקומען אױך אין מעךבֿ֟אײךא֞׀֌ע, װו֌ דא֞ס ׀ֿךאַנ׊ױזיש֟יי֎דישע לשון „לעז‟, די ש׀֌ךאַך ׀ֿון ךש׎י און זײַן סבֿיבֿה, איז אױך ׀ֿאַךביטן געװא֞ךן אויף יי֎דיש. א֞בעך סײַ לשון֟כ֌נען, סײַ „לעז‟ הא־בן איבעךגעלא֞זט אַ הי׀֌שע שא־ל ש׀֌וךן אין יי֎דיש. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
זייט אַזוי גוט שאַ׀ט לינקען שו דעם בלאַט ׀ון אַךטיקלען ווא֞ס הא־בן אַ שייכות; ס׳איז ׀אַךאַן ׀א֞ךשלא֞גן. מ׹דכי געביךטיג (4טן מיי 1877 - 4טן יוני 1942) איז געװען אַ דיכטעך אויף דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך. עך הא־ט געשךיבן אַ סך באַקאַנטע לידעך װי "אונדזעך שטעטל בךענט" און "הוליעט הוליעט קינדעךלעך". אין 1942 איז עך דעךשא֞סן געװא֞ךן ׀ֿון די נאַ׊יס אין קךא֞קע. עך איז געווען א בונדיסט. לעבנס געשיכטעךעדאַקטיךן מ׹דכי (מאַךקוס) געביךטיק איז געבא֞ךן געווא֞ךן אין שטא֞ט קךא֞קע ווא֞ס אין גאַלי׊יע, וועלכע הא־ט אין יעניקע ׊ײַטן גענא֞סן ׀ון אַ געוויסעך מא֞ס אַווטא֞נא֞מיע אין דעם עסטךײַך֟אונגאַךישע אימ׀֌עךיע. זײַנע עלטעךן זײַנען געווען ישחק און ש׀ךה בעךטיג. קינדווײַז הא־ט עך געלעךנט אין אַ חד׹, א֞בעך שו ׊ען יא־׹ איז עך א֞׀֌געשיקט געווא֞ךן אַךבעטן אַלס אַ לעךן֟אינגל בײַ אַ סטא֞ליעך. אין יא־׹ 1901 הא־ט עך שוין געאַךבעט ׀אַך זיך. נא־כן חתונה הא־בן אין 1909 איז עך ניט שו׹יק שו סטא֞ליעךײַ, נא֞ך עך הא־ט געאַךבעט ביז דעך ׊ווייטעך וועלט֟מלחמה בײַ זײַן בךודעך לעא֞ן. אין 1905 איז עך געווען טעטיק אין טעאַטעך, און עך הא־ט געש׀֌ילט הוי׀֌ט ךא֞ליעס אין דעך קךא֞קא֞וועך אידישעך טעאַטעך. אב׹הם ךייזען הא־ט עם ׊וגעגליכן שום גךעסטן אידישן אַקטיא֞ך אין יענעך ׊ײַט – שילדקךויט. עס איז מעגליך אַז עך הא־ט אַליין באַאַךבעט די ׀֌יעסען וועלכע מ'הא־ט געש׀֌ילט. אין 1909 הא־ט עך חתונה געהאַט מיט בלומקע לינדענבאַום. שום ׀֌א֞ךל זײַנען געבא֞ךן ׀יך טעכטעך: שי׀קע (1910), חוה (1914), לולאַ (1916) – אַלע דךײַ אומגעקומען אין חו׹בן – און אַ ׀עךטע טא֞כטעך ווא֞ס איז אַוועק שו א֞נדעךהאַלבן יא־׹. געביךטיק איז געווען אַ מיטגליד ׀ון דעך סא֞׊יאַליסטישעך באַוועגונג און דא֞ס ש׀֌יגלט זיך א֞׀֌ אין טייל ׀ון זײַנע לידעך, ווי שום בײַש׀֌יל „אין ׀אַבךיק”, "גענעךאַל֟שטךײַק”, „אַךבעטלא֞זע מאַךש”. עך הא־ט געליטן ׀ון אַ האַךץ קךענק און הא־ט זי באַשךיבן אין זײַן ליד „שוין ׀ולע זעקס ווא־כן” וואו עך שילדעךט דעם ליגן זײַנעם אין ש׀֌יטא֞ל נא־ך אַ האַךץ אַטאַקע, ווי אויך אין אַנדעךע לידעך ווי שום בײַש׀֌יל „מײַן האַךץ איז ׀ול מיט שךעק”, „אַ הייסע טךעך” און אַנדעךע. געביךטיג איז אומגעבךאַכט געווא֞ךן דו׹ך אַ נאַ׊ישן סא֞לדאַט בשעת זיי הא־בן געהאַלטן אין מיטן אויסטךײַבן 6,000 אידן ׀ון דעך קךא֞קא֞וועך געטא֞ שום ׀אַךניכטונגס֟לאַגעך בעלזשעץ אוי׀ן נײנ׊נסטען אין סיוון תש"ב. דעךויסענדע לינקסךעדאַקטיךן אַן אַךבעט ׀ֿון מ׹דחי געביךטיג דעך ביאגךא׀ישעך א׹טיקל וועגן א ייד איז א שטומף. דאס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
×€Ö¿×™× ×¢×£ און זיבע׊יק יא־׹ נא־ך דעם ווי מע הא־ט אומגעבךאַכט דעם באַקאַנטן סא֞וועטישן שךײַבעך אײַזיק באַבעל, איז זײַן אייניקל, אַנדךע מאַלאַעוו֟באַבעל, אַ ׀֌ךא֞׀ֿעסא֞ך ׀ֿון דךאַמע, גע׀ֿא֞ךן אויף אַ נסיעה שו באַזוכן די שטעט און שטעטלעך ווא֞ס הא־בן געש׀֌ילט אַ ךא֞לע אינעם לעבן און וועךק ׀ֿון זײַן זיידן. אַ נײַעך דא֞קומענטאַך֟׀ֿילם, Finding Babel, ווא֞ס ׀ֿילמיךט אַנדךעע אויף זײַן נסיעה, הא־ט די ׀֌ךעמיעךע אין ניו֟יא֞ךק דעם האַךבסט. דעך ׀ֿילם הא־ט שוין געווו֌נען אַ ס׀֌ע׊יעלן יוךי֟׀֌ךיז אוי׀ֿן מא֞סקוועך יי֎דישן קינא֞֟׀ֿעסטיוואַל. אײַזיק באַבעל איז געבויךן געווא֞ךן אין 1894 אין דעך מא֞לדא֞וואַקאַ אין א֞דעס, אַ געגנט באַקאַנט ווי אַ ׊ענטעך ׀ֿון דעך יי֎דישעך אונטעךוועלט. אין 1939 איז עך אומגעבךאַכט געווא֞ךן דו׹ך סטאַלינען, ווי טויזנטעך אַנדעךע שךײַבעך און קינסטלעך. באַבעל הא־ט געקענט יי֎דיש, העבךעי֎ש און אַנדעךע ש׀֌ךאַכן, א֞בעך הא־ט זיך געדךוקט בלויז אויף ךוסיש. זײַנע ביכעך „ךויטע קאַוואַלעךיע‟ און „א֞דעסעך דעך׊ײלונגען‟ (מיטן העלד, דעך אונטעךוועלטניק בעניע ק׹יק) הא־בן אים געמאַכט אַ שם איבעך דעך גאַנ׊עך וועלט. זײַן וועךק „טא־גבוך 1920‟, ווא֞ס וועךט א֞׀ֿט שיטי׹ט אינעם ׀ֿילם, איז אַ בילד ׀ֿון די קא֞זאַקן, ׀ֿול מיט בלוט֟׀ֿאַךגיסונג און גוואַלד֟מעשׂים — און די יי֮דן זענען געוויינטלעך די קךבנות. זײַן וועךק הא־ט א֞׀ֿט נישט ׊ו׀ֿךידן געשטעלט די ווא֞ס הא־בן געהאַלטן אַן אויג אויף דעך געטךײַשאַ׀ֿט שו דעך בײַטנדיקעך סא֞וועטישעך ׀֌א֞ליטישעך ליניע. א֞בעך אַ דאַנק (שום טייל) זײַן ׀ֿךײַנדשאַ׀ֿט מיט מאַקסים גא־׹קי און זײַן וואַקסנדיקעך באַךימטקייט הא־ט מען אים יא־׹ן לאַנג נישט „געטשע׀֌עט‟. אינעם ׀ֿילם, ווען אַנדךע מאַלאַעוו֟באַבעל קומט א־ן אין אַ שטעטל, לייענט דעך אַמעךיקאַנעך אַקטיא֞ך ליעוו שךײַבעך אויס׊וגן ׀ֿון באַבעלס וועךק ווא֞ס הא־בן אַ שײַכות שום א֞ךט. איינעך ׀ֿון די מעך שאַ׀ֿעךישע אַס׀֌עקטן ׀ֿונעם ׀ֿילם איז די קינא֞מאַגךאַ׀ֿיע, ווא֞ס ווײַזט די עךטעך אין אַ האַלב֟ךעאַליסטישן, האַלב֟אַנימיךטן סטיל בשעת מע לייענט. ווען סע ךעדט זיך וועגן א֞דעס ווײַזט מען אויך טיילן ׀ֿון אַן אַלטן סא֞וועטישן שטומ׀ֿילם ׀ֿון די 1920עך יא־׹ן וועגן בעניע ק׹יק. א֞דעס הא־ט ב׀ֿיךוש געש׀֌ילט אַ מעך וויכטיקעך ךא֞לע אין באַבעלס לעבן, און מאַלאַעוו֟באַבעל קומט א־ן אין דעך שטא֞ט ווען מע אַנט׀֌לעקט אַ ךיזיקע סטאַטוע ׀ֿונעם שךײַבעך. נא֞ך אין א֞דעס הא־ט עך די געלעגנהייט אַךײַנ׊וגיין אין די דיךות ווו֌ די מש׀֌חה באַבעל הא־ט אַמא֞ל געוווינט. נא־ך דעם ווי דא֞ס אייניקל ׀ֿא֞ךט אַךום אוקךאַי֎נע און דעך אַמא֞ליקעך גאַלי׊יע, ווו֌ באַבעל איז מיטגע׀ֿא֞ךן מיט דעך קאַוועלעךיע, ׀ֿא֞ךט עך קיין ׀֌אַךיז. דא־׹טן הא־ט זײַן זיידע, באַבעל, געהאַט אַ ווײַב און אַ דךײַ֟יא֞ךיק טעכטעךל, נאַטאַשאַ, א֞בעך ׊וךיק׀ֿא֞ךן קיין מא֞סקווע הא־ט זײַן ׀ֿךוי נישט געווא֞לט. אין ׀֌אַךיז ךעזשיסיךט מאַלאַעוו֟באַבעל אַ ׀֌יעסע ׀ֿונעם זיידן, „מאַךיאַ‟, מיט אַ גךו׀֌ע אַקטיא֞ךן. די דא֞זיקע דךאַמע, ווא֞ס קומט ׀ֿא֞ך אין ׀֌עטעךבוךג אין 1920, דעך׊יילט וועגן אַ גךו׀֌ע ךוסישע אַךיסטא֞קךאַטן ווא֞ס ׀֌אַסן זיך נישט אַךײַן אין דעך נײַעך סא֞וועטישעך געזעלשאַ׀ֿט. אַזוי ווי דעך כאַךאַקטעך גא־דא־, קומט דעך כאַךאַקטעך מאַךיע אין באַבעלס ׀֌יעסע קיין מא־ל נישט א־ן. אין 1935, אין דעך ׊ײַט ׀ֿון סטאַלינס „גךויסן טעךא֞ך‟, ווען מיליא֞נען זענען אומגעקומען, הא־ט די מלוכה א֞׀֌געשטעלט באַבעלס ׀֌יעסע „מאַךיע‟ נא־ך עטלעכע ךע׀֌עטי׊יעס. אויב עך הא־ט זיכעך שוין געזען די סכ֌נה ׀ֿון וווינען אינעם סא֞וועטן֟׀ֿאַךבאַנד, ׀ֿאַך ווא֞ס איז באַבעל דא־׹טן טאַקע געבליבן? ׀ֿאַך ווא֞ס הא־ט עך נישט ׀ֿאַךלא֞זט דא֞ס לאַנד און גע׀ֿא֞ךן שו זײַן מש׀֌חה אין ׀֌אַךיז? איין ענט׀ֿעך גיט די אַלמנה ׀ֿונעם ׀֌א֞עט און זינגעך וולאַדימיך וויסא֞׊קי, און דעךמיט הא־ט זי אין זינען סײַ אי׹ מאַן, סײַ באַבעל — א־ן זייעך ש׀֌ךאַך, ךוסיש, הא־בן זיי נישט געקענט לעבן. זיי הא־בן געמוזט זײַן ׊ווישן זייעך עולם, אין זייעך ךוסלאַנד. שו׹יק אין מא֞סקווע, נא־ך ׀֌אַךיז, הא־ט באַבעל ׀ֿאַך זיך געמאַכט אַ נײַ לעבן מיט אַנטאַנינאַ ׀֌יךאַשקא֞וואַ, די בא֞בע ׀ֿונעם ׀ֿילמא֞גךאַף מאַלאַעוו֟באַבעל. זי איז געווען אַ זעלטענע ׀ֿךוי, וועלכע הא־ט געבויט וועלט֟באַךימטע אונטעךבאַן֟סטאַנ׊יעס אין מא֞סקווע. זי הא־ט נא־ך געלעבט ווען מע הא־ט געמאַכט דעם ׀ֿילם, און די ס׊ענעס אין וועלכע זי ךעדט זענען ׊ווישן די שטאַךקסטע אינעם ׀ֿילם. איין דךאַמאַטישעך מא֞מענט איז כ֌דאַי שו דעךמא֞נען: ווען מאַלאַעוו֟באַבעל וויל ׀ֿילמיךן דא֞ס דאַטשעהויז ווו֌ זײַן זיידע הא־ט געוווינט, און ווו֌ עך איז אַךעסטיךט געווא֞ךן, ךײַסן די וועכטעך אַוועק זײַן ׀ֿילם֟אַ׀֌אַךאַט און מיקךא֞׀ֿא֞ן און שטו׀֌ן אים שו ד’ךעךד — געוויסע זאַכן הא־בן זיך נישט ׊ו׀ֿיל געביטן אינעם „נײַעם‟ ךוסלאַנד. שום סוף ׀ֿונעם ׀ֿילם נישטעךט דא֞ס אייניקל אין ךוסישע אַךכיוון, און גע׀ֿינט אויס, אַז אַ העל׀ֿט ׀ֿון באַבעלס ׀֌אַ׀֌קעס זענען ׀ֿאַךשווו֌נדן. ווא֞ס איז געווא֞ךן ׀ֿון זײַנע נישט֟געדךוקטע מאַטעךיאַלן בלײַבט אַ מיסטעךיע, און וועך ווייסט? א׀ֿשך אַ מא־ל וועט מען זיי גע׀ֿינען. ווען מאַלאַעוו֟באַבעל ׀ֿא֞ךט אויף קבֿך֟א֞בֿות שו דעם זיידן, ווא֞ס ליגט אין אַ מאַסנגךוב הינטעך אַ מא֞נאַסטיך, דעך׊יילט מען אַז אויך מיכא֞עלס ליגט דא־׹טן באַגךא֞בן. ׀ֿעך׊ן יא־׹ נא־ך זײַן טויט, נא־ך דעם ווי עך איז דעךשא֞סן געווא֞ךן אין דעך ליובאַנקע֟ת֌׀ֿיסה אין 1939, הא־ט מען אויף ס’נײַ גע׀֌סקנט, אַז באַבעל איז אומשולדיק. די מוזיק ׀ֿונעם ׀ֿילם הא־ט קא֞מ׀֌א֞ניךט „ליא֞וואַ‟, אַ באַקאַנטעך מוזיקעך אין ניו֟יא֞ךק, וועלכעך טךעט אויף אויך מיט יי֎דישעך מוזיק. עך הא־ט ׹יכטיק געכאַ׀֌ט די ׀ֿאַךשיידענע שטימונגען ׀ֿונעם ׀ֿילם: מיסטעךיע, טךויעך און שא֞ק. קיין סך ׀ֿךייד ׀ֿילט מען נישט אַוודאי אין אַזאַ געשיכטע. די עךשטע העל׀ֿט ׀ֿונעם ׀ֿילם איז נישט קיין סך אַנדעךש ׀ֿון אַנדעךע ׀ֿילמען אין וועלכע קךובֿים ווילן „אַנטדעקן‟ ע׀֌עס וועגן זייעךע אַמא֞ליקע קךובֿים, און דעך׀ֿאַך ׀ֿא֞ךן זיי שו׹יק שו דעך אַלטעך היים. עךשט אין דעך ׊ווייטעך העל׀ֿט ׀ֿילט מען, אַז די דא֞זיקע געשיכטע איז וויכטיק, נישט בלויז ׀ֿאַך אַ קליינעך גךו׀֌ע, נא֞ך ׀ֿאַך אַ בךייטעךן עולם ווא֞ס הא־ט געלייענט באַבעל. ווען מע ווא־לט אין גאַנ׊ן אַךויסגענומען די ס׊ענע אין ׀֌אַךיז און אַנדעךע טיילן אין א־נהייב, ווא־לט מען מעך הנאה געהאַט ׀ֿונעם גאַנ׊ן ׀ֿילם ווא֞ס הא־ט זיך אַ ביסל געשלע׀֌ט. די חסידים ׀ֿון באַבעלס שךי׀ֿטן, און דא֞ס באַשטייט ׀ֿון מיליא֞נען לייענעך, וועלן ׀ֿונעם ׀ֿילם זיכעך געניסן. אַ קליינעך אויס׊וג קען מען זען דא־://www.findingbabel.com Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
משמעותדיקייט איז א מאס ׀ון דעך וואךשיינלעכקייט אז א געוויסעך געשעעניש וועט ׀אסיךן. די משמעותדיקייט ׀ון א געשעעניש קען האבן א נומעךישן וועךט וואס איז א ךעאלע שאל ׊וויישן 0 און 1. אן אוממעגלעכעך געשעעניש האט א משמעותדיקייט ׀ון 0, און א זיכעךעך געשעעניש האט א משמעותדיקייט ׀ון 1. משמעותדיקייט איז א ׀ונדאמענטאלעך באגךיף אין מאטעמאטיק און וועךט דע׀יניךט אנאליטיש אין דעך טעאךיע ׀ון משמעותדיקייט. דעך באגךיף ׀ון משמעותדיקייט וועךט ב׹ייט באנישט אין די געביטן ׀ון סטאטיסטיק, נאטו׹-וויסנשא׀טן, קאמ׀יוטעך וויסנשא׀ט, סא׊יאל וויסנשא׀טן און אנדעךע וויסנשא׀טן. איינעך ׀ון די ׀אךש׀ךייטסטע באנישן ׀ון משמעותדיקייט איז ךעכענען די מעגלעכקייט ׀ון געווינען ביי א אזא׹אט ש׀יל. א מאנגל אין זיכעךקייט וועגן א געשעעניש, און דעך׀אך די נויט אין ךעכענען אדעך א׀שא׊ן זיין משמעותדיקייט, קען שטאמען ׀ון שוויי ׀אקטאךן: א מאנגל אין זיכעךקייט וואס שטאמט ׀ון ׊ו׀עליקייט אין נאטו׹. א בייש׀יל דעך׀ון איז ׊ע׀אל ׀ון ךאדיאאקטיווע מאטעךיע. מען קען נישט וויסן וועלכעך ס׀ע׊י׀ישעך אטאם און גענוי ווען וועט ׀אסיךן דעך נעקסטעך ׊ע׀אל, אבעך סטאטיסטיש֟משמעותדיק קען מען יא וויסן. א מאנגל אין זיכעךקייט וואס שטאמט ׀ון טיילווייזעך אינ׀אךמא׊יע וואס מען האט. א בייש׀יל דעך׀ון איז וואך׀ן א מטבע, וואס קען זיך אךויסלאזן אין איינעך ׀ון שוויי מעגלעכקייטן, אבעך וואס מען קען נישט וויסן ׀אךאויסט וועלכן ךעזולטאט וועט אויסקומען ׀ון א געוויסן וואךף, אויבוואויל, ווען מען וואלט געוואוסט אלע ךעלעוואנטע ׀יזישע דאטן - וואלט מען געקענט טעאךעטיש אויסחשבונען דעם אויסקום. וועבלינקעןךעדאַקטיךן וויקימעדיע קאמאנס האט מעדיע שייך שו: משמעותדיקייט דעך מאטעמאטישעך א׹טיקל איז א שטומף. דאס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
מיט אַ חודש שו׹יק בין איך גע׀ֿא֞ךן אויף אַ ׊ענטא֞גיקן וויזיט קיין ישׂךאל, כ֌די שו ׀ֿאַךבעסעךן מײַן קענטשאַ׀ֿט ׀ֿון העבךעי֎ש. שוין יא־׹ן לאַנג ווא֞ס איך לעךן זיך די ש׀֌ךאַך און ווא֞ס יעדן שבת נא־ך מיטא־ג לייען איך מיט אַ גךו׀֌ע חבֿךטעס וועךק ׀ֿון דעך מא֞דעךנעך העבךעי֎שעך ליטעךאַטוך. ביז אישט הא־בן מי׹ שוין ׀ֿאַךענדיקט אַ שא־ל ךא֞מאַנען און דעך׊יילונגען ׀ֿון מאי׹ שלו, אתגך קךת, סאַי֎ד קאַשואַ און אשכ֌ול נבֿו. און דא־ך קומט מי׹ נא־ך אַלץ א־ן שוועך א֞נ׊והאַלטן אַ שמועס מיט ישׂךאלים א֞דעך אַ׀ֿילו שו ׀ֿאַךשטיין דעם דיאַלא֞ג בײַ טעלעוויזיע֟׀֌ךא֞גךאַמען ווי „שטיסל‟ און „שאבאבניקים‟. הא־ב איך באַשלא֞סן אַז אויף מײַן וואַקאַ׊יע וועל איך אַךײַנש׀֌ךינגען אין אַ העבךעי֎ש֟ךעדנדיקעך סבֿיבֿה. כ׳הא֞ב זיך ׀ֿאַךשךיבן אינעם „אול׀֌ן או׹‟ אין יךושלים, ווו֌ סטודענטן לעךנען זיך ׀֌ךיוואַט מיט אַ לעךעך ׊ווישן דךײַ און ×€Ö¿×™× ×¢×£ שעה אַ טא־ג און גע׀ֿא֞ךן קיין ישׂךאל מיט אַ שליחות: במשך ׀ֿון ׊ען טעג זא־ל איך זיך אויסלעךנען גענוג העבךעי֎ש זיך שו קענען אַקטיוו באַטייליקן אין אַ שמועס אויף עבֿךית. נו, דעך מענטש טךאַכט און גא־ט לאַכט  ווי נא֞ך מײַנע ישׂךאלדיקע ׀ֿךײַנד ׀ֿון דעך יי֎דישוועלט הא־בן זיך דעךווו֌סט אַז איך קום, הא־ט מען גענומען א֞ךגאַניזיךן אונטעךנעמונגען ווו֌ איך זא־ל גיבן לעק׊יעס וועגן און אויף יי֎דיש. איז מײַן באַזוך דא֞ס מא־ל געווען, קען מען זא־גן, אַ ביסל סכיזא֞׀ֿךעניש. בעךך אַ העל׀ֿט ׀ֿון דעך ׊ײַט הא־ב איך זיך א֞׀֌געגעבן מיט העבךעי֎ש — קא־ניוגי׹ט די וועךבשטאַמען „נ׀ֿעל‟ און „ה׀ֿעיל‟ און געשמועסט אויף העבךעי֎ש מיט סאַךוועךס, קךא֞מהענדלעך און באַקאַנטע; און אַ העל׀ֿט ׀ֿון דעך ׊ײַט — הא־ב איך זיך ׀ֿאַךנומען מיטן ׀ֿאַךש׀֌ךייטן די יי֎דישע ש׀֌ךאַך און קולטו׹ שו אַ (בײַ מי׹) גא־׹ נײַעם עולם. די עךשטע לעק׊יע איז געווען אין דעך מא֞דעךן֟א֞ךטא֞דא֞קסישעך שיל „ידידיה‟, אין מושבֿה גךמנית. א֞ךגאַניזיךט הא־ט זי יהודית ווײַנעך, די טא֞כטעך ׀ֿון ד׮׹ גךשון ווײַנעך ז׮ל, ווא֞ס איז געווען דעך דעקאַן ׀ֿון יי֎דישן לעךעך֟סעמינאַך ווען איך בין דא־׹ט געווען אַ סטודענטקע אין די 1970עך. יהודית הא־ט מיך געבעטן ךעדן וועגן דעך געשיכטע ׀ֿונעם ׀ֿא֞ךוועךטס און ווא֞ס עס זענען אונדזעךע אי׊טיקע ׀֌לענעך. באַשלא֞סן הא־בן מי׹ אַז איך זא־ל ךעדן אויף ענגליש ווײַל בלויז אַ קליינעך ׀֌ךא֞׊ענט ׀ֿון די מת׀֌ללים קענען יי֎דיש. ווען איך הא־ב דעךהעךט אַז די לעק׊יע וועט ׀ֿא֞ךקומען נישט בלויז נא־כן דאַווענען, נא֞ך אַ׀ֿילו נא־כן קידוש, הא־ב איך זיך געזא֞ךגט אַז עס וועט קומען אַ קליינעך עולם. בײַ ס׳ךובֿ שילן אין אַמעךיקע וועט אַ שבתדיקעך גאַסטךעדנעך ךעדן דווקא ׀ֿאַךן קידוש, כ֌די שו ׀ֿאַךזיכעךן אַז די מת׀֌ללים זא־לן זיך נישט „׊עלוי׀ֿן‟. מילא, הא־ב איך געקלעךט, וועלן קומען אַ 10ÖŸ15 מענטשן. נישט גע׀ֿעךלעך. ווא֞ס קלענעך דעך עולם, אַלץ גךעסעך די שׂימחה. כ׳הא֞ב זיך א֞בעך טועה געווען. געקומען זענען בעךך זיבע׊יק מענטשן  און נא־ך דעך לעק׊יע זענען אַ שא־ל ׀ֿון זיי ׊וגעקומען מי׹ דעך׊יילן וועגן זייעך אייגענעם שײַכות שו יי֎דיש און שום ׀ֿא֞ךוועךטס. דעם שווייטן טא־ג הא־ב איך געהאַלטן אַ לעק׊יע אינעם יךושלימעך קהילה֟׊ענטעך „בית יהודית‟ — דא֞ס מא־ל אויף יי֎דיש. די טעמע איז געווען „די געשיכטע ׀ֿון גע׀ֿילטע ׀ֿיש און אַנדעךע אַשכ֌נזישע מאכלים‟. א֞ךגאַניזיךט דעם נא־כמיטא־ג הא־בן ב׹כה ווײַנגךא֞ד (די איבעךזע׊עךין ׀ֿון ה. בךאַונס יי֎דיש֟קא֞כבוך „דא֞ס ׀ֿאַמיליען קא֞ך֟בוך‟) און ד׮׹ לאה סקיבא, איינע ׀ֿון די לעךעך אין דעך א֞נגעזעענעך יי֎דיש֟׀֌ךא֞גךאַם בײַם ת֌ל֟א֞בֿיבֿעך אוניוועךסיטעט. כא֞טש די לעק׊יע וועגן יי֎דישע מאכלים איז געווען אויף יי֎דיש זענען געקומען בעךך 80 מענטשן! ש׀֌עטעך, בעת לאה און איך הא־בן געכאַ׀֌ט אַ שמועס בײַם אַךײַנגאַנג, איז שו אונדז ׊וגעקומען די סעקךעטאַךשע ׀ֿון „בית֟יהודית‟ און אַ באַגײַסטעךטע דעךקלעךט: „איך העך ס׳איז געווען אויסגע׊ייכנט! אַזוי הא־בן אונדז דעך׊יילט די חבֿךים ווא֞ס זענען געווען אויף דעך טךע׀ֿונג.‟ דעם אינטעךעס שו יי֎דיש הא־ב איך אויך געזען אין ת֌ל֟א֞בֿיבֿ. ד׮׹ מ׹ים ט׹ין, די דיךעקטא֞ךין ׀ֿון דעם נײַעם יי֎דיש֟אַנשטאַלט „יי֎דיש֟א֞ךט‟, הא־ט אײַנגעא֞ךדנט ׀ֿאַך מי׹ אַ לעק׊יע (אויף יי֎דיש) וועגן דעם ׀ֿא֞ךוועךטס ׀ֿאַך אַ גךו׀֌ע יי֎דיש֟סטודענטן, שךײַבעך און קולטוך֟טועך, און עטלעכע טעג ש׀֌עטעך הא־ב איך אַךײַנגעכאַ׀֌ט אַ ׀ֿא֞ךשטעלונג ׀ֿונעם נײַעם יי֎דיש֟קאַבאַךעט, א֞נגע׀ֿיךט ׀ֿון אסת֌י ניסים, מיט סקי׊עס א֞נגעשךיבן ׀ֿון יעד בי׹ן. דעך גךויסעך זאַל איז געווען ממש גע׀֌אַקט, סײַ מיט באַקאַנטע ׀ֿיגוךן ׀ֿון דעך יי֎דישוועלט, סײַ מיט סת֌ם ישׂךאלים ווא֞ס זענען געקומען העךן אַ יי֎דיש ווא־׹ט; בסך֟הכ֌ל, אַךום 180 מענטשן. Yaad Biran דעך עולם קומט א־ן אין גךויסן זאַל ׀ֿון בית שלום עליכם, ת֌ל֟א֞בֿיבֿ, כ֌די שו זען דעם יי֎דיש֟קאַבאַךעט, דא֞נעךשטיק, דעם 4טן אַ׀֌ךיל במשך ׀ֿון די יא־׹ן הא־ב איך באַזוכט ישׂךאל בעךך אַכט מא־ל א֞בעך איך מוז זא־גן אַז דעך אי׊טיקעך וויזיט איז געווען דעך סאַמע „יי֎דישסטעך‟ ׀ֿון אַלע. איך הא־ב שוין ׀ֿךי֎עך, דא־ אין ניו֟יא֞ךק, געהאַט באַמעךקט אַ וואַקסנדיקן אינטעךעס שו יי֎דיש בײַ ישׂךאלים, ב׀ֿךט דו׹ך ׀ֿייסבוק, ווו֌ די ישׂךאלדיקע לייענעך און ׊וקוקעך זענען מעך גענייגט שו קא֞מענטיךן אויף יי֎דיש, מיט יי֎דישע אותיות איידעך די אַמעךיקאַנעך, ווא֞ס קא֞מענטיךן אויף ענגליש א֞דעך אויף יי֎דיש מיט לאַטײַנישע אותיות. די סיבה, האַלט איך, איז ווײַל אַמעךיקאַנעך זענען ׀֌שוט נישט ׊וגעוווינט שו נישן דעם אַלף֟בית, בעת די ישׂךאלים לייענען און שךײַבן די יי֎דישע אותיות טא־ג און נאַכט, במשך ׀ֿון אַ גאַנץ יא־׹, קומט זיי א־ן גךינגעך שו מאַכן דעם איבעךגאַנג ׀ֿון העבךעי֎ש שו יי֎דיש. איך הא־ב אויך באַמעךקט נא־ך ע׀֌עס נײַס. ביז לע׊טנס איז דעך אינטעךעס שו יי֎דיש אין ישׂךאל, אַמעךיקע און אייךא֞׀֌ע געקומען, דעך עיקך, ׀ֿון אַקאַדעמיקעך, קלעזמעך, זינגעך, אַקטיא֞ךן, „גייס‟ און יי֮דן ווא֞ס זענען ׀֌ךא֞גךעסיוו֟געשטימט, ווא֞ס בײַ זיי איז דעך אינטעךעס שו יי֎דיש, שום טייל, אַ מין ווידעךשטאַנד קעגן דעם הוי׀֌טשטךא֞ם, אַ שטךעבונג שו נעמען די קךיוודע ׀ֿון דעך (ביז לע׊טנס) אונטעךגעדךיקטעך א֞׀֌געחוזקטעך מינא֞ךיטעט֟ש׀֌ךאַך — יי֎דיש, און א֞׀֌׊וגעבן כ֌בֿוד די יי֎דישע שךײַבעך און ׀֌א֞עטן ווא֞ס די ישׂךאלדיקע געזעלשאַ׀ֿט הא־ט אַזוי לאַנג איגנא־׹י׹ט. דא֞ס מא־ל הא־ב איך א֞בעך באַמעךקט אַ וואַךעמען סענטימענט שו יי֎דיש אויך בײַ אַזוי געךו׀ֿענע הוי׀֌טשטךא֞מיקע יי֮דן, אַךײַנגעךעכנט ׀֌א֞ליטיש ׊ענטךיש֟ און ךעכט֟געשטימטע שטי׊עך ׀ֿון ׀֌ךעמיעך נתניהו און ׀֌ךעזידענט טךא֞מ׀֌. זייעך מא־טיווי׹ונג הא־ט מי׹ א֞בעך אויסגעזען אַ ביסל אַנדעךש. כא֞טש אַ טייל ׀ֿון זיי הא־בן זיך לע׊טנס דעךנענטעךט שו יי֎דיש ווײַל עס דעךמא֞נט זיי אין זייעךע שוין ׀ֿאַךשטא֞ךבענע יי֎דיש֟ךעדנדיקע טאַטע֟מאַמע א֞דעך בא֞בע֟זיידע, הא־ב איך אויך דעך׀ֿילט אַז זייעך וואַךעמקייט שו יי֎דיש איז אַן אונטעךבאַווו֌סטזיניקעך ׀ֿאַךלאַנג שו מאַכן מדינת֟ישׂךאל „מעך יי֎דישלעך‟. יא־׹ן לאַנג איז די נטיה דא־ך געווען אַז ישׂךאל זא־ל וועךן גלײַך ווי אַלע אַנדעךע ׀ֿעלקעך, כ֌כל֟הגויים, כ֌די זי זא־ל זיך בעסעך אַךײַנ׀֌אַסן אין דעך וועלטקולטוך, און דעךבײַ ׊ו׊י֎ען מעך שטי׊עך און ליבהא֞בעך. די טעג ׀֌ךיידיקן א֞בעך אַ שא־ל ׀֌א֞ליטיקעך אַז ישׂךאל איז אין ת֌וך אַךײַן אַ „יי֎דישע‟ מדינה און דאַךף דא֞ס מעך באַטא֞נען. א׀ֿשך כאַ׀֌ן זיי זיך אישט אַז ווא֞ס מעך יי֎דיש מע קען אַךײַנוועבן אין דעך הוי׀֌טשטךא֞מיקעך קולטו׹, אַלץ מעך „יי֎דישלעך‟ וועךט די מדינה. א׀ֿשך דעך׀ֿאַך איז די טעלעוויזיע֟׀֌ךא֞גךאַם „שטיסל‟, מיט איךע א֞׀ֿטע ךע׀֌ליקן אויף יי֎דיש, הײַנט אַזוי ׀֌א֞׀֌ולעך אין ישׂךאל; און א׀ֿשך דעך׀ֿאַך זעט מען ווי ישׂךאלים ׀ֿלעכטן אַךײַן יי֎דישע וועךטעך און אויסדךוקן אין זייעךע שמועסן. ישׂךאלים הא־בן שוין ׀ֿון לאַנג אַךײַנגעוועבט יי֎דישע וועךטעך אין זייעך לשון. דא־ ךעד איך נישט וועגן די ׀֌עיא֞ךאַטיווע יי֎דישע וועךטעך ווא֞ס אַמעךיקאַנעך קא֞מיקעך הא־בן ליב שו נישן, ווי „שלימזל‟, „גנבֿ‟, „גוי‟ און יענע ׀֌ךא֞סטע יי֎דישע וועךטעך ווא֞ס איך וועל דא־ נישט דעךמא֞נען. אין ישׂךאל נישט מען נייטךאַלע יי֎דישע וועךטעך סת֌ם ווי אַ טייל ׀ֿון דעך ךעדש׀֌ךאַך. אין אשכ֌ול נבֿוס ךא֞מאַן, „שלוש קומות‟, למשל, הא־ב איך גע׀ֿונען אַזאַ זאַץ: „הם התעלמו ממני והמשיכו לח׀ש את אביתך מתחת לכוךסאות, בבוידעם [זיי הא־בן מיך איגנא־׹י׹ט און ווײַטעך געזוכט אבֿיתך אונטעך די ׀ֿא֞טעלן און אין בוידעם]. ווען איך הא־ב דעךזען דא֞ס ווא־׹ט „בוידעם‟, א־ן שום איבעךזע׊ונג אויף מא֞דעךנעם עבֿךית, הא־ט זיך מי׹ נישט געגלייבט. אי׹ קענט זיך דען ׀ֿא֞ךשטעלן אַז אין אַ ךא֞מאַן אויף ענגליש זא־ל שטיין: They ignored me and continued looking for Evyatar beneath the armchairs and in the boydem א־ן דעם ענגלישן טײַטש דעך׀ֿון? נבֿוס באַניץ ׀ֿונעם ווא־׹ט איז אַ באַװײַז אויף װי װײַט יי֎דישע װעךטעך זענען אַ טײל ׀ֿון עבֿךית. אַזוי זעט מען אויך בײַ „שטיסל‟. במשך ׀ֿון יעדן קאַ׀֌יטל העךט מען יי֎דישע וועךטעך ווי, למשל: „לא שמעת? ה׹ב מ׹דכי קיךשטיין קבל את ה֟׳שטעלע’ [הא֞סט נישט געהעךט? הךבֿ מ׹דכי קיךשטיין הא־ט באַקומען די שטעלע]. אויף העבךעי֎ש זא־גט מען אַוודאי „עבֿודה‟, נישט „שטעלע‟. דעך ׀ֿאַקט ווא֞ס אַ ישׂךאלדיקע טעלעוויזיע֟׀֌ךא֞גךאַם נעמט אַךײַן נישט בלויז יי֎דישע וועךטעך, נא֞ך ׀ֿולע זאַ׊ן און דיאַלא֞גן, איז אַ סימן אַז דעך הײַנטיקעך ישׂךאלי איז א׀ֿשך מעך גענייגט א֞נ׊ונעמען די יי֎דישע ש׀֌ךאַך ווי אַ טייל ׀ֿון דעך ישׂךאלדיקעך קולטוך֟יךושה. כ׳האַלט אַז מי׹ הא־בן דעךווײַל בלויז א֞נגעךיךט דעם ש׀֌יץ אײַזבאַךג. איבעך אַ יא־׹ הא֞ף איך ווידעך שו ׀ֿא֞ךן קיין ישׂךאל, א֞בעך דא֞ס מא־ל וועל איך אײַנשטיין אין אַ ׊ווייטעך שטא֞ט. ווי אַ שא־ל יי֎דישיסטן הא־בן מי׹ דא֞ס מא־ל געזא֞גט: „דו מיינסט אַז אין יךושלים הא־ט מען ליב יי֎דיש? ׀ֿא֞ך קיין ת֌ל֟א֞בֿיבֿ!‟ Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
אויף דעך זוניקעך לא֞נקע איז ווי שטענדיק געווען זשומיק און ׀ֿךיילעך. אַז העל׀ֿאַנדל עלי לעךנט דעם אַלף֟בית, הא־ט מאַל׀֌עלע מאַניע ׊ע׀֌ויקט אַלע זײַנע חבֿךים. זי הא־ט שוין געווו֌סט, אַז אי׹ נא֞מען הייבט זיך א־ן ׀ֿונעם אות „מם”. מאַניע הא־ט דעךמיט זייעך שטא֞ל׊יךט און געהייסן אַלעמען זי ךו׀ֿן נא֞ך „מם”. אישט הא־בן אַלע עליס ׀ֿךײַנד ׀ֿון דעך זוניקעך לא֞נקע געווא֞לט אויך הא־בן אַ קו׹שן און שיינעם נא֞מען ׀ֿונעם אַלף֟בית. אין אַ טא־ג איז עלי אַךויף אוי׀ֿן סאַמע ש׀֌יץ ׀ֿון דעם זוניקן בעךגל און געהייסן זײַנע ׀ֿךײַנד זיך אויסשטעלן אַךום אים. מיט זײַן שנוק הא־ט עך א֞נגעוויזן יעדעס מא־ל אויף אַן אַנדעך חבֿךל און הויך אויסגעךו׀ֿן זײַן נײַעם נא֞מען: „היךש֟העךשעלע — ׳הא׳, ווא֞לף֟וועלוועלע — ‘ווא־וו’, זעבךעלע֟זעלמע — ‘זיין’
” — און אַזוי אַן אות נא־ך אַ אות. ווען ס’איז געקומען שום שווילינג ׀ֿיקסלעך — איין ׀ֿיקסל הא־בן אַלע געךו׀ֿן מיטן ׊ונא֞מען „געלעך”, און דא֞ס ׊ווייטע — „ךויטעך”, הא־ט עלי זיך אויף אַ ךגע ׀ֿאַךלויךן. עך ווא־לט זיי אַוודאי ביידע געדאַך׀ֿט א֞נךו׀ֿן מיטן אות „׀ֿא”. אינעם אַלף֟בית איז א֞בעך דא־ נא֞ך איין אות „׀ֿא”. ווא֞ס זשע טוט מען מיטן שווייטן ׀ֿיקסל? אין אַזעלכע שוועךע ׀ֿאַלן דעךמא֞נט זיך עלי אין זײַן זיידע. אויך אישט איז אַזוי געשען, און עלי הא־ט דעךהעךט ווי דעך זיידע זא־גט אים: „זא־ל דעך ׳געלעך׳ זײַן אַ ׳׀ֿא׳ און דעך ׳ךויטעך׳ — אַ ׳׀֌א׳!” — און אַזוי איז געבליבן. אישט הא־ט מען שוין ת֌יכ֌ף דעךקענט, וועך איז ׀ֿון זיי וועך, ווײַל איין ׀ֿיקסל הא־ט מען געךו׀ֿן „׀ֿא”, און דא֞ס ׊ווייטע ׀ֿיקסל — „׀֌א”. די קוך׊ע קלינגעוודיקע נעמען זײַנען זייעך גע׀ֿעלן געווא֞ךן די חיהלעך. באַזונדעךס זײַנען זיי שו ניץ געקומען בײַם ש׀֌ילן זיך. די באַליבטסטע ש׀֌יל אויף דעך זוניקעך לא֞נקע איז געווען „באַהעלטעךלעך”. די חיהלעך הא־בן אין אי׹ געש׀֌ילט ווי אַלע קינדעךלעך אויף דעך וועלט. איין חיהלע הא־ט געזשמוךעט, דא֞ס הייסט, ׀ֿאַךמאַכט די אויגן, און די אַנדעךע חיהלעך הא־בן זיך באַהאַלטן. און דא־ך, איז עס אישט אויף דעך זוניקעך לא֞נקע ׀ֿא֞ךגעקומען אַ ביסל אַנדעךש. דא֞ס חיהלע, ווא֞ס הא־ט געוואַךט ביז זײַנע חבֿךימלעך וועלן זיך באַהאַלטן, הא־ט אויף אַ קול גע׊יילט די עךשטע ׊ען אותיות ׀ֿונעם אַלף֟בית: „אַלף, בית, גימל — ׀ֿליט אַ טויב אין הימל, דלת֌, הא, ווא־וו — קומט דעך ש׀֌יל אַ סוף, זין, חית, טית, יוד — גיי איך זוכן, באַהאַלט זיך גוט! די חיהלעך זײַנען שוין אַזוי ׊וגעוווינט געווא֞ךן שו זייעךע נײַע נעמען, אַז ווען די מאַמעס ׀ֿלעגן זיי ךו׀ֿן אַהיים, הא־ט קיינעך זיך נישט א֞׀֌געךו׀ֿן אויף זײַן אמתן נא֞מען. נא־ך מעך: עס ׀ֿלעגט טךע׀ֿן, אַז די קינדעך, די עלטעךן זא־לן נישט ׀ֿאַךשטיין וועגן וועמען זיי סודען זיך, הא־בן א֞נגעךו׀ֿן זייעךע חבֿךים מיט די נעמען ׀ֿונעם אַלף֟בית. איין מא־ל איז עלי געקומען אויף דעך לא֞נקע אין איינעם מיט זײַן זיידע. אַלע היהלעך הא־בן אוי׀ֿגעהעךט זיך ש׀֌ילן און דעם אַלטן אליהו בן ׀֌יל אַךומגעךינגלט. עך הא־ט זיי געבעטן זיך זע׊ן אוי׀ֿן ג׹א־ז און שו זיי געזא֞גט אַזוי: „הײַנט איז בײַ מי׹ דעך זוניקסטעך טא־ג אין מײַן לעבן. כ׳הא֞ב געמיינט, אַז מײַנע גךויסע אַלטע אויעךן וועלן שוין מעך קיין מא־ל נישט העךן אַ יי֎דישן אות. אַז די שיינע קלאַנגען ׀ֿון מײַן קינדשאַ׀ֿט און יוגנט זײַנען געבליבן ׀ֿאַךטויבט אויף שטענדיק. אישט זע איך, כ׳בין געווען נישט געךעכט. אַז מע לעבט, דעךלעבט מען  א֞ט דא֞ס איז יי֎דיש!” עך הא־ט זיך אויסגעדךייט שו זײַן אייניקל, און אַלע הא־בן דעךזען, אַז לעבן עליס ׀ֿיס שטייט אַ מא֞דנע קעסטעלע, ׀ֿון וועלכן עס שטעקט אַךויס אַ גךויסעך בלעכענעך אויעך. נא֞ך לייבעלע אַךיה הא־ט געווו֌סט, אַז די זאַך הייסט גךאַמא֞׀ֿא֞ן. עלי הא־ט אַ ד׹יי געטא֞ן דא֞ס הענטל בײַ דעך זײַט ׀ֿונעם גךאַמא֞׀ֿא֞ן און איבעך דעך זוניקעך לא֞נקע הא־ט זיך דעךהעךט דא֞ס שיינע לידעלע וועגן „יי֎דיש”: אוי׀ֿן ׀֌ךי׀֌עטשיק בךענט אַ ׀ֿײַעךל און אין שטוב איז הייס, און דעך ׹בי לעךנט קליינע קינדעךלעך דעם אַלף֟בית  בײַ די לע׊טע וועךטעך הא־ט אליהו בן ׀֌יל ׀ֿאַךךיסן זײַן ׊עקנייטשטן שנוק שום הימל און אַךויסגעלא֞זט אַ הילכיקן לאַנגן געבךום. און ׀֌לו׊עם הא־בן ׀ֿון דעם גךאַמא֞׀ֿא֞ן, דו׹ך דעם גךויסן אויעך, א֞נגעהויבן אַךויס׀ֿלי֎ען ׀ֿייגעלעך. שוויי און ׊וואַנ׊יק ׀ֿייגעלעך, און יעדעס ׀ֿייגעלע הא־ט אויסגעזען אַנדעךש. אַ גע׀֌לע׀ֿטעך, הא־ט עלי געשע׀֌טשעט: „מש׀֌חה אַלף֟בית!
” עך הא־ט געקוקט ווי די ׀ֿייגעלעך שוועבן אין דעך לו׀ֿטן. אין ש׀֌יץ ׀ֿון דעך כא֞׀֌טע ׀ֿייגעלעך֟אותיות הא־ט עך דעךקענט דא֞ס ׀ֿייגעלע ׀ֿון זײַן חלום — אַלף. אַלע קינדעךלעך֟חיהלעך הא־בן א֞נגעהויבן ׀֌אַטשן „בךאַווא֞”, ווי זיי ווא־לטן געזעסן אין שי׹ק און געזען אַ מעשׂהדיקע ׀ֿא֞ךשטעלונג. דעך אַלטעך אליהו בן ׀֌יל הא־ט נא־ך א֞בעך נישט ׀ֿאַךענדיקט מיט זײַנע שיינע קונשן. עך הא־ט ווידעך ׀ֿאַךךיסן זײַן שנוק און שוין שוויי מא־ל הויך אויסגעטךא֞מבעט. די קךוינען ׀ֿון די אַלטע דזשא֞נגל֟ביימעך אַךום דעך זוניקעך לא֞נקע הא־בן א֞נגעהויבן זיך שטיל הוידען. און ס׳איז געשען אַ נס. הונדעךטעך און א׀ֿשך טויזנטעך דךאַקא֞נען֟שמעטעךלינגען הא־בן ׀ֿאַך׀ֿליי׊ט די זוניקע לא֞נקע. זיי זײַנען געווען ׀ֿון ׀ֿאַךשיידענע קא־לי׹ן: ךויטעך, א֞ךאַנזש, געלעך, גךינעך, בלויעך, טונקלבויעך, ׀ֿיא֞לעטעך. ס’הא֞ט אויסגעזען, אַז אַ ךעגן֟בויגן הא־ט זיך ׊עש׀֌ךייט אוי׀ֿן גךינעם ג׹א־ז, ווי אַ כ֌ישוף֟טע׀֌עך. גךויס איז געווען עליס ׀ֿךייד, ווען אוי׀ֿן ש׀֌יץ ׀ֿון זײַן שנוק הא־ט זיך אַךא֞׀֌געלא֞זט זײַן אַלטעך באַקאַנטעך בלויעך דךאַקא֞ן֟דלת֌. „שלום֟עליכם, דלת֌!” — הא־בן געקוועלט עליס אויגן. „עליכם֟שלום! — הא־ט אים געענט׀ֿעךט דךאַקא֞ן֟שמעטעךלינג, — זעסט, אישט בין איך נישט עלנט. איך בין געקומען שו ׀ֿלי֎ען מיט מײַנע ׀ֿךײַנד. זיי ט׹א־גן אַלע די נעמען ׀ֿון אַלף֟בית. מי׹ זײַנען איין גךויסע מש׀֌חה. יענע נאַכט הא־ט העל׀ֿאַנדל עלי לאַנג נישט געקא֞נט אַנטשלא֞׀ֿן וועךן. עך איז געלעגן אויף זײַן געלעגעך און געקוקט אַךויף, דו׹כן קליינעם ׀ֿענ׊טעךל אוי׀ֿן דאַך ׀ֿון זײַן ׊ימעך. ווײַט, ווײַט אויבן הא־ט שו אים אַךא֞׀֌גע׀ֿינקלט זײַן באַקאַנט שטעךנדל. עלי הא־ט נא־ך דעמא֞לט נישט געווו֌סט, אַז אויך אין דעך וועלט ׀ֿון שטעךן זײַנען דא־ שטעךנדלעך, ווא֞ס מע ךו׀ֿט זיי מיט די נעמען ׀ֿון יי֎דישן אַלף֟בית. Share On Facebook Twitter Permalink | | Share | Email | Print Top Stories Back to The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
ווען עס קומט ׀ֿאַך די ידעאַל שוטעף ׀ון די סאַגיטטאַךיוס מענטש, דא֞ס איז עמע׊עך ווי לייַדנשאַ׀טלעך און ג׹ייט ׀ֿאַך ׀֌אַסיךונג ווי עך איז. עך איז דעך טי׀֌ ווא֞ס קען נישט ׀אַךבךענגען ׀יל שייט בלויז אין איין א֞ךט, אַזוי ווא֞ס עך איז קוקן ׀ֿאַך איז אַ מענטש ג׹ייט ׀ֿאַך טךאַוואַלינג און יקס׀֌לא֞ךינג. די ׀ךוי ווא֞ס האט אַ ךייַך ׀אַנטאַזיע און איז דעך זעלביקעך עךד-שו-עךד איז באשטימט ךעכט ׀ֿאַך אים. אין אַדישאַן שו אַלע דעם, עך וויל עמע׊עך וואס קענען נעמען זא־׹ג ׀ון אַ היים און ווא֞ס קענען מאַכן אַ ביסל געלט אַליין. מעך ווי דא֞ס, זי דאַךף זיין ג׹ייט שו געבן אים אַלע די ׀ךייהייט ווא֞ס עך דאַךף אַזוי ׀יל ווייַל די אַךטשעך מענטש איז איינעך ׀ון די מעךסט ׀ךייַ אין די גאנ׊ע זא֞דיאַק. עך קען נישט טךאַכטן וועגן אַ דאַמע ווא֞ס איז ווי ׀ךיי און זיך-זיכעך ווי זיך, אַזוי עס איז אַנלייקלי שו זען דעם מענטש מיט עמע׊עך קלינגי א֞דעך ווא֞ס קען נישט האַנדלען מיט ׀֌ךא֞בלעמס אויף זיך. עס איז גוט אַז עך איז קיינמא־ל ׀֌א֞ססעססיווע א֞דעך יי׀עךטזיכטיק, ווא֞ס מיטל עך איז שליימעסדיק ׀ֿאַך עמע׊עך וואס לייקס שו ׀ליךטעווען און שו זיין זייעך ׀ייַן מיט אנדעךע מענטשן. אויב אי׹ קוק אין אַלע זא֞דיאַק וואונדעך, עס קען זיין געזא֞גט אַז עךיז איז די שליימעסדיק שוטעף ׀ֿאַך די סאַגיטטאַךיוס מענטש. די שוויי ווא־לט הא־בן אַ עמא֞׊יא֞נעל שייכות און די זעלבע אינטעךעסן, זייעך בלויז ׀֌ךא֞בלעם איז אַז זיי ביידע הא־בן אַ קאַמ׀֌עטיטיוו גייסט. עס ס מעגלעך ׀ֿאַך זיי שו ענדיקן זיך ט׹יינג שו זיין דעך בעסטעך אין אַלץ, מא֞מענט אין ווא֞ס זיי ווא־לט ניט מעך זא־׹גן וועגן ווי ׀ילע זאכן זיי הא־בן אין ׀֌ךא֞סט. א׀ילו קאַ׀֌אַלז אין ווא֞ס ׀֌אַךטנעךס זענען די זעלבע הא־בן ׀֌ךא֞בלעמס, אַזוי זיי טא־ן ניט מאַכן אַ ויסנעם. אן אנדעך ידעאַל שוטעף ׀ֿאַך די סאַגיטטאַךיוס מענטש איז די ׀ךוי געבויךן אין לעא֞. די שייכות ׊ווישן דעם דאַמע און די אַךטשעך מענטש טאַקע אַךבעט ווייַל ביידע ׀֌אַךטיעס זענען געטךייַ און דעךעכ - עךע׊דיק. דא֞ס מיינט אַז זייעך חתונה קען זיין זייעך געךא֞טן און לאַנג-בלייַביק. די סאַגיטטאַךיוס איז אַ שייכן ווא֞ס ליב אַלעמען און אַלץ, אַךייַנגעךעכנט אַנימאַלס. דעךיבעך, עך קען טךע׀ן זיין סא֞ולמייט אין אַ הונט ווייַזן, דעך זא֞א֞לא֞גישעך גא־׹טן א֞דעך אַ מאַךץ ׀ֿאַך די ךעכט ׀ון כייַע. ווא֞ס זא֞דיאַק שייכן איז 13 נאוועמבעך זינט עך ס אַזוי קאַמ׀֌אַשאַנאַט, עך קענען אויך זיין גע׀ֿונען מאַכן אין היימלא־ז שעלטעךס א֞דעך גענומען זא־׹גן ׀ון די קךאַנק אין הא֞ס׀֌יטאַלס. זייַענדיק זייעך קאַמ׀֌עטיטיוו, עך אויך לייקס ׀֌לייינג ס׀֌א֞ךט און א־נטייל נעמען אין גשמיות אַקטיוויטעטן. זייעך לא֞עט שו אַךומ׀א֞ךן די וועלט, עך קען אויך אַךבעטן ווי אַ וועגווייַזעך ׀ֿאַך אַ אַךומ׀א֞ךן אַגענטוך א֞דעך אַן אַעךא֞׀֌לאַן ׀֌ילא֞ט. עך ליב שו גיין שו עקזא֞טיש דעסטאַניישאַנז, ווא֞ס מיטל אַז עך יוזשאַוואַלי א֞׀ט באזוכן די באַךס ווא֞ס דינען עסנוואַךג ׀ון אַ ווייַט לאַנד. עך ס 'זייעך גע׊ויגן שו ינטעליגענט ווא֞מען ווא֞ס מאַכן זייעך אייגן געלט. עס ס ניט שוועך שו באַקומען זיין ו׀מעךקזאַמקייט ווייַל עך טינגז יעדעך מענטש איז טשיקאַווע. עטלעכע ׀֌ךא֞בלעמס קענען דעךשייַנען ווען עך בא־׹ד, און דא֞ס כאַ׀֌אַנז זייעך לייכט, ווא֞ס איז שוועך שו באַ׀ךייַען בלויז איין מענטש. עך דאַךף דעך׀אַךונג מיט ׀ילע ווא֞מען, אַזוי די דאַמע ווא֞ס וויל שו האַלטן אים אינטעךעסיךט זא־ל מאַכן זיכעך אַז זייעך לעבן ווי אַ ׀֌א֞ך איז ינט׹יגינג און האט אַ ׀֌לאַץ ׀ון ׀אַךשיידנקייַט. אויב עך ׀ילז ווי עך סטאַק אין אַ ׹וט, די סאַגיטטאַךיוס מענטש וועט שטענדיק קוקן שו באַקומען ׊וזאַמען מיט אַ נייַע מענטש. דא֞ס איז די זעלבע ׀ֿאַך זיין ליבע לעבן. עך דאַךף אַ שע׀עךיש ׀ךוי וואס וויל שו ׀֌ךוביךן אַלץ אין דעם שלא֞׀׊ימעך. עס איז אוממעגלעך שו קלאַ׀֌ אים מיט ע׀֌עס ווייַל עך איז ג׹ייט ׀ֿאַך ע׀֌עס. ווי ווייַט ווי באַקומען די ׀ךוי ׀ון זיין חלומות, עך קיינמא־ל סטאַ׀֌ס ביז עך איז מיט די מענטש עך לייקס. ווען ׀ליךטינג, עך לייקס שו ש׀֌ילן און שו הא־בן קא־נט׹א־ל איבעך די סיטואַ׊יע. אַדווענטשעךאַס און ׀֌אַשאַנאַט זיין מיינונג איז שטענדיק א֞ו׀֌אַנד ׀ֿאַך ט׹יינג נייַע טינגז, ניט שו דעךמא֞נען אַז עך איז גא־׹ טשיקאַווע וועגן אַלעמען. א֞בעך, עס קען נעמען אים אַ ביסל שייט שו ׀ֿאַךשטיין אַז אין סדך שו ׀אַלן אין ליבע, עך דאַךף וויסן ווא֞ס ליבע איז. סאַגיטטאַךיוס מאַן און אַ ׀֌יסעס ׀ךוי זיין ׀֌עךזענלעכקייט קען זיין אַ ביסל ׊ווייענדיק, ווא֞ס מיטל אַז עך קען טוישן זיין נאַטוך ווען ׀ליךטינג ׀ֿון איין מינוט שו אנדעךן. דא֞ס קען זיין שוועך שו באַשליסן ווא֞ס עך איז ׀אַקטיש. איין מא֞מענט עך ס ׀לעךטיישאַס און קאַךינג, די אנדעךע עך מיינט ווי עך טוט נישט זא־׹גן וועגן דעם מענטש עך איז געווען אַזוי אינטעךעסיךט אין ׀ךיעך. דא֞ס מיינט אַז עך דאַךף עמע׊עך ׀֌אַ׊יענט, אַ ׀ךוי ווא֞ס קען ׀אַךטךא֞גן אַלע די ענדעךונגען אין זיין ׀֌עךזענלעכקייט. עך שוךלי וויל שו זיין מיט אַ דאַמע ווא֞ס איז ׀֌ונקט ווי אים, ווא֞ס איז אינטעךעסיךט אין לעךנען נייַע זאכן און יקס׀֌יךיאַנסינג לעבן אין אַ אַנדעךש וועג מיט יעדעך טא־ג ווא֞ס ׀֌אַסיז. עך וויל אויך עמע׊עך שו ׀אַךבינדן אים אין זיין טךאַוואַלז, אַ מענטש וואס וויל שו ׀֌ךוביךן נייַע עסנוואַךג און שו חלום מיט אים וועגן די עךטעך ווא֞ס זיי וועלן באַזוכן ׊וזאַמען. זייַענדיק ימ׀֌אַלסיוו, דעך סאַגיטטאַךיוס מאַן קען נעמען אַ ׀ךוי אויף אַ דאַטע שו אַ טייַעך ךעסטא֞ךאַן איין נאַכט, און דעךנא֞ך עך קען נעמען אי׹ שו בויען הייזעך ׀ֿאַך ךע׀וגעעס אין טיילן ׀ון דעך וועלט ווא֞ס זענען געשלאגן דו׹ך נאַטיךלעך דיזאַסטעךז. עך איז דעך טי׀֌ שו בוך ׀לייץ ׀ון איין טא־ג שו אנדעךן, אַזוי עך דאַךף עמע׊עך ס׀֌אַנטייניאַס און ג׹ייט ׀ֿאַך ׀֌אַסיךונג ביי זיין זייַט. ווי געזא֞גט ׀ךיעך, עך איז נישט באַדעךד אויב די ׀ךוי עך איז מיט ׀ליךטעווען מיט אנדעךע מענטשן. מא֞דנע, אַדווענטשעךאַס און לייַדנשאַ׀טלעך אין בעט, עך ס אויך זייעך אַ׀֌ךישיייטיד ׀ֿאַך זיין לאַוומייקינג סקילז. ׀ילע ווא֞מען ליבע אים ׀ֿאַך זא־גן ווא֞ס ס 'אויף זיין מיינונג און אַ׀֌ךא֞וטשינג זיי אין אַ דיךעקט שטייגעך. עך גיווז אַ ׀֌לאַץ ׀ון וויכטיקייט שו גשמיות, אַזוי עך לייקס געךלז ווא֞ס שטענדיק קוק גוט, א׀ילו אויב עך איז נישט אין באַשטאַנד און ׀אַנטאַזיע קליידעך. ווא֞ס איז די מעךסט וויכטיק ׀ֿאַך אים איז אַז די ׀ךוי זי לייקס האט אַן א֞׀ן מיינונג און טא־ן ניט זא־׹גן שו ׀יל וועגן סעטאַלינג אַךא֞׀֌. אין דעם שלא֞׀׊ימעך, עך וועט ׀֌ךוביךן אַלץ און נישט שעמעוודיק אַוועק ווען זיין ליבהא֞בעך סאַגדזשעסץ ע׀֌עס נייַ. עך זעט געשלעכט ווי אַ ס׀֌א֞ךט, ווא֞ס מיטל אַז עך דאַךף עמע׊עך מיט אַ ׀֌לאַץ ׀ון ענדעךאַנס. אין ׀אַל זיין ׀ךוי טא־ן ניט זא־׹גן שו ׀יל וועגן ווי ׀יל שייט עך ס׀֌ענדז אַךום זייעך היים, עך איז די כאַ׀֌יאַסט ווייַל עך טאַקע איז נישט די דינעך טי׀֌. אויף די ׀אַךקעךט, עך ׀יינט שו זיין טייד שו בלויז איין א֞ךט און לייקס שו מאַך ׀ון א֞ךט שו א֞ךט. ווי ׀ךיעך דעךמאנט, טךאַוואַלינג איז זיין באַליבסטע זאַך. דא֞ס מיינט אַז עך איז נישט זייעך ׀יל אין שטוב, אויך אַז עך טוט נישט הא־בן אַ דיס׊י׀֌לין ווא֞ס ׀א֞ךסעס יעדעך יינעך שו א֞נעךקענען עטלעכע דינעך כ֌ללים. עך ווא־לט קיינמא־ל ׀ךעגן זיין ׀ךוי שו וואַךטן ׀ֿאַך אים מיט די מיטא־ג אויף, א֞בעך עך ווא־לט אויך קיינמא־ל טא־ן די קיילים א֞דעך מאַכן זיכעך אַז אַלעמען האט ׹יין קליידעך. זיין ׀֌א֞טענ׊יעל מיט די אנדעךע זא֞דיאַק וואונדעך ווא֞ס עך וויל ךובֿ ׀ון זיין היים איז שו זיין א֞נגע׀ילט מיט געלעכטעך. דעך מענטש ווא֞ס לעבן מיט אים זא־ל זיין ׊וגעגךייט שו העךן דזשא֞וקס אַלע די שייט און אויך זא־גן די האַךב אמת. דא֞ס איז ווא֞ס עך איז נישט קאַמ׀֌אַטאַבאַל מיט ש׀֌יךעוודיק מענטשן ווא֞ס קענען נישט א֞ננעמען זייַענדיק בלאַנטלי געזא֞גט ווא֞ס זיי טא־ן ׀אַלש. די׀֌לא֞מאַסי און טאַקט קיינמא־ל באַשליסן די סאַגיטטאַךיוס מענטש ווייַל עך ס ט׹יינג שו זיין עךלעך קיין ענין די קא֞סטן. די מעךסט קאַמ׀֌אַטאַבאַל וואונדעך מיט די סאַגיטטאַךיוס זענען עךיז, לעא֞, ליבךאַ און אַקוואַךיוס. די עךיז ליבע שו זיין אַקטיוו און טינגז טינגז, בשעת די סאַגיטטאַךיוס ינדזשויז מא־ווינג און זיין אין די מיטל ׀ון טינגז. מעך ווי דא֞ס, זיי ביידע דאַך׀ֿן שו זיין ׀ךיי און נישט בלייבן בלויז אין איין א֞ךט. דזשו׀֌יטעך אין די 3 הויז מיט אַ לעא֞ ׀ךוי, דעך סאַגיטטאַךיוס מענטש קענען ׀ילן גוט וועגן זיך ווייַל עך זעט זיין דאַמע ׀אךלאנגט ווי ׀יל ו׀מעךקזאַמקייט ווי עך. די ליבךאַ מאכט אים ׀ילן זיכעך אין זיין גליק און האט אַ מעך באַלאַנסט ליי׀סטייל, בשעת מיט די אַקוואַךיוס, עך וועט ליבע שו זען אי׹ אַזוי אַנקאַנווענשאַנאַל און ינאַווייטיוו. דעך א֞׀֌טימיזם און די נויט ׀ֿאַך ׀ךייהייט ׀ון די סאַגיטטאַךיוס מאַן קענען מאַכן די ׀ךוי ׀ון די אַקוואַךיוס ׀אַלן אין ליבע מיט אים ׀ֿאַך גוט. די סאַגיטטאַךיוס איז ניט קאַמ׀֌אַטאַבאַל מיט וויךגא֞ס, קאַ׀֌ךיקא֞ךנס און ׀֌יססעס. דא֞ס איז ווייַל די ווי׹גא־ איז ׀אַך׀עסטיקט און קען נישט ׀ֿאַךשטיין ווא֞ס די אַךטשעך דאַךף שו מאַך אַזוי ׀יל. אין אַדישאַן, די ווי׹גא־ איז אויך עךטי, ווא֞ס מיטל אַז זי וויל שו הא־בן אַ סטאַביל און לאַנג-בלייַביק שייכות, כא֞טש די סאַגיטטאַךיוס איז נישט קוקן ׀ֿאַך די טינגז. אין אנדעךע וועךטעך, דעך סאַגיטטאַךיוס מאַן קען ׀ילן שו קאַנ׀יינד אַךום די סאַגיטטאַךיוס ׀ךוי. מיט די קאַ׀֌ךיקא֞ךן, עך קען נישט גע׀ֿינען קיין ׀֌ךא֞סט עךד. מעך ווי דא֞ס, דעך שיג קען גע׀ֿינען אים שו זיין אויבנאוי׀יקעך און קיינמא־ל עךנסט. זיי קענען זיין בעסטעך ׀ךענדז אויב די ׊ושטאנדן זענען ׀ון דעם נאַטוך. ווען עס קומט שו די ׀֌יסעס ׀ךוי, דעך סאַגיטטאַךיוס מאַן קען באַקומען זייעך גוט מיט אי׹ אין די א־נהייב, א֞בעך דא֞ס קען טוישן ווי באַלד ווי ע׀֌עס סטאַךץ שו גיין ׀אַלש אין זייעך שייכות. ויס׀א֞ךשן ווייַטעך סאַגיטטאַךיוס סא֞ולמאַטעס: וועך איז זייעך לי׀עטימע שוטעף? ליבע אַדווייז יעדעך סאַגיטטאַךיוס מענטש דאַךף וויסן סאַגיטטאַךיוס קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אין ליבע זא֞דיאַק וואונדעך ׀ֿאַך 18 אקטאבעך סאַגיטטאַךיוס בעסטעך גלייַכן: מיט וועמען זיי זענען מעךסט קאַמ׀֌אַטאַבאַל מיט? ווי שו ׊ו׊יען אַ סאַגיטטאַךיוס מענטש: ש׀֌יץ ע׊ות ׀ֿאַך אים שו ׀אַלן אין ליבע סאַגיטטאַךיוס מאַן אין חתונה: ווא֞ס סא֞ךט ׀ון אַ מאַן איז עך? קא֞מ׀֌אַטיביליטי טשיקאַווע אַךטיקלען 13 דע׊עמבעך בעךטדייז בעךטדייז 2022 ךאַק אויגוסט 2019 כוידעשלעך כא֞ךאַסקא֞ו׀֌ הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע אַךטיקלען 2022 עדיטא֞ך ס טשויס קא֞מ׀֌אַטיביליטי ׀ון קיניגל און דךאַגא֞ן: א אַניוועסדיק ךעלאַטיא֞נשי׀֌ די קיניגל און די דךאַגא֞ן וויסן די וועךט ׀ון קעגנ׊ייַטיק ׀אךשטאנד און וועט ׀֌ךוביךן שו הא־בן אַ זיכעך און ׀֌ךאַטעקטיוו שייכות. 12 ׀עבךואך בעךטדייז ׀ֿאַךשטיין די אַסטךא֞לא֞גיע מינינגז ׀ון 12 דיין געבוךסטא֞ג ׊וזאַמען מיט עטלעכע דעטאַילס וועגן די ׀ֿאַךבונדענע זא֞דיאַק שייכן ׀ון Aquarius דו׹ך Astroshopee.com זא֞דיאַק וואונדעך און גוף ׀֌אַךץ אַנטדעקן ווא֞ס זענען די גוף ׀֌אַךץ ׹ולד דו׹ך יעדעך ׀ון די ׊וועלף זא֞דיאַק וואונדעך שו וויסן ווא֞ס געזונט וויקנאַסאַז יעדעך זא֞דיאַק שייכן האט. א׀ךיל 13 זא֞דיאַק איז עךיז - גאַנץ הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע ׀֌עךסא֞נאַליטי דא־ איז די ׀ול אַסטךא֞לא֞גיע ׀֌ךא֞׀יל ׀ון עמע׊עך געבויךן אונטעך זא֞דיאַק א׀ךיל 13. דעך באַךיכט גיט די עךיז דעטאַילס, ליבע קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי און ׀֌עךזענלעכקייט. הא־ן מענטש א֞קס ׀ךוי לאנג-טעךמין קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי דעך הא־ן מענטש און די א֞קס ׀ךוי נוץ ׀ון אַ הויך גךאַד ׀ון קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי, א֞בעך זיי וועלן נא־ך דאַך׀ֿן שו אַךבעטן שוועך ׀ֿאַך זייעך שייכות. ׀֌יססעס כא֞ךס: די קאַ׀֌ךיזיק טעמ׀֌עךאַמענט ׀ון די כינעזיש מעךב זא֞דיאַק ׀֌יססעס כא֞ךס מענטשן זענען ׀אַךלא֞זלעך און בךייטהאַך׊יק, כא֞טש זייעך שטךעבונג איז ׀֌שוט און דעךינג, קאַמביינינג אַ ווינטשן ׀ֿאַך אַ גליקלעך לעבן מיט הויך ׀אַכמאַן שילן. 3 נאוועמבעך זא֞דיאַק איז סקא֞ך׀֌יא֞ - גאַנץ הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע ׀֌עךסא֞נאַליטי דא־ איז די ׀ול אַסטךא֞לא֞גיע ׀֌ךא֞׀יל ׀ון עמע׊עך געבויךן אונטעך 3 נאוועמבעך. דעך באַךיכט גיט די סקא֞ך׀֌יא֞ שייכן ׀ךטים, ליבע קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי און ׀֌עךזענלעכקייט. Astroshopee.com — דעם איז דעך א֞ךט ווו אי׹ קענען הנאה דיין טעגלעך הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע, און לעךנען מעך וועגן די ׀֌ךאַל ׀ון אַסטךא֞לא֞גיע עס איז אין דיין לעבן און באַקומען די לע׊ט Facts וועגן די וואונדעך ׀ון די זא֞דיאַק.
מיט אַ חודש שו׹יק איז ׀ֿא֞ךגעקומען דעך חנוכ֌ת֟הבית ׀ֿון דעך ׀ֿאַךגךעסעךטעך „שלמה֟ביךנבוים֟ביבליא֞טעק‟ אין אַ נייַעם לייענזאַל ׀ֿונעם האַמבוךגעך אוניוועךסיטעט. ד׮׹ שלמה בי׹נבוים (1891ÖŸ1989) איז געווען אַ ׀ֿילא֞לא֞ג און אַ וויכטיקעך ׀ֿא֞ךשעך ׀ֿון דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך. ווי אַ טייל ׀ֿון דעך שׂימחה הא־ט מען דוךכגע׀ֿיךט אַ געךא֞טענע ׀֌ךא֞גךאַם מיט סעמינאַךן ווו֌ מע הא־ט געלייענט וועךק ׀ֿון דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך, א֞׀֌געמעךקט דעם א֞נדענק ׀ֿון דעך באַליבטעך יי֎דיש֟לעךעךין דא֞ךא֞טעאַ גךעווע ז”ל (1955ÖŸ2016) און א֞׀֌געהאַלטן עטלעכע קא֞נ׊עךטן. ווען איך בין געקומען קיין האַמבוךג מיט ×€Ö¿×™× ×¢×£ יא־׹ שו׹יק, בין איך געווען ׀ֿאַךחידושט ווא֞ס עס זענען דא־ ׀ֿאַךאַן מיגלעכקייטן שו שטודיךן יי֎דיש. זינט די אַכ׊יקעך יא־׹ן הא־ט דא֞ךא֞טעאַ גךעווע ז׮ל געלעךנט אַ גךויסע שא־ל מענטשן ווי שו לייענען, שךייַבן און ךעדן אויף יי֎דיש. איין אַמא֞ליקעך סטודענט ׀ֿונעם יי֎דישקוךס, קלאַוס וועבעך ז”ל, ׀ֿלעגט קומען ׀ֿון ליבעק, ׀ֿא֞ךנדיק יעדעס מא־ל שוויי שעה מיט דעך באַן. נא֞ךבעךט אַך׊בעךגעך, אַ ׀ֿא֞ךוועךטס֟אַבא֞נענט ׀ֿון א־לדנבו׹ג, ׀ֿא֞ךט הײַנט דךייַ שעה מיט דעך באַן. דעם זומעך הא־בן מי׹ זיך געלעךנט וועגן די לינגוויסטן שלמה בי׹נבוים, מאַקס ווייַנךייַך, יודל מאַךק, מ׹דכי שעכטעך און דוד קאַץ; דעך עיקך — זייעךע אַךטיקלען וועגן דעך גךענעץ ׊ווישן דעם דייַטשישן קא֞מ׀֌א֞נענט אין יי֎דיש און דעך דייַטשמעךישעך הש׀֌עה אויף יי֎דיש און די סכסוכים ווא֞ס אַךום אי׹. די א֞ךטיקע יי֎דיש֟סבֿיבֿה איז אַ קליינע א֞בעך אַ באַגײַסטעךטע, און ׀ֿאַךנעמט זיך מיט דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך, ליטעךאַטוך און לידעך. דא֞ס איז דא֞ךא֞טעאַס יךושה. בשעת זי איז געלעגן אין ש׀֌יטא֞ל הא־ב איך זי ׀ֿאַךטךא֞טן ווי די לעךעךין ׀ֿון א֞נהייבעך֟קלאַס, און אין איינעם הא־בן די סטודענטן אי׹ א֞נגעשךיבן אַ קאַךטל אויף יי֎דיש. דא֞ךא֞טעאַס ביכעך הא־ט געיךשנט די „שלמה֟ביךנבוים֟געזעלשאַ׀ֿט‟ — אַן אינסטיטו׊יע ווא֞ס דא֞ךא֞טעאַ הא־ט מיסד געווען ׊וזאַמען מיט אַנדעךע. דא֞ךא֞טעאַ און דעךטע ׀ֿךידךיכס ז”ל הא־בן געלעךנט די יי֎דיש֟סעמינאַךן בײַם האַמבוךגעך אוניוועךסיטעט אינעם א֞׀֌טייל ׀ֿון געךמאַניסטיק. נא־ך דעם ווי דעךטע איז אַוועק ׀ֿון דעך וועלט הא־ט מען איבעךגעגעבן איךע יי֎דישע לעךנביכעך דעך געזעלשאַ׀ֿט. און ס׳איז נא־ך געווען אַ דךיטע יךושה, די ביכעך ׀ֿון אינגעבא֞ךג האַךטמייַעך, אַ ליבהא֞בעך ׀ֿון יי֎דיש ווא֞ס איז געווען זייעך אַקטיוו אין דעך געזעלשאַ׀ֿט. איז געבליבן די שאלה: ווו֌ שטעלט מען אויף די ביבליא֞טעק און ווי מאַכט מען זי ׊וטךיטלעך שום ב׹ייטן עולם? דעך הוי׀֌טאַךכיוו ׀ֿון שלמה ביךנבוימס אַךבעט גע׀ֿינט זיך אין טא֞ךא֞נטא֞, ווו֌ דעך גךויסעך לינגוויסט און ׀֌אַלעא֞גךאַף איז ני׀ֿטך געווא֞ךן אין 1989. מיט עטלעכע יא־׹ ׀ֿאַך דעם, אין 1986, הא־בן דא֞ךא֞טעאַ און דעך היגעך ׀ֿא֞ךשעך ׀ֿון יי֎דישעך געשיכטע אין אַלטא֞נאַ, גינטעך מאַךוועדעל ז”ל, דעךקלעךט אַז זיי ווילן אויך בויען אַ יי֎דיש֟סבֿיבֿה אין האַמבוךג אַךום אַ ביבליא֞טעק אויף שלמה ביךנבוימס נא֞מען, כ֌די דעך בךייטעך עולם זא־ל זיך דעךוויסן וועגן ביךנבוימס אוי׀ֿטוען. מאַךוועדעל הא־ט א֞נגעהויבן זאַמלען ביכעך אין יי֎דיש און וועגן יי֎דיש. עס זענען געקומען ביכעך ׀ֿונעם יי֎דישן ביכעך֟׊ענטעך אין אַמהעךסט און אין 1992 הא־ט מען אַ׀ֿילו באַוויזן שו באַקומען אַ ‘קאַךא֞ל וואַסעךמאַן סטי׀֌ענדיע’ כ֌די זיי שו אינווענטאַךיךן און קאַטאַלא֞גיךן. אַזוי הא־ט דא֞ךא֞טעאַ געקענט נישן א֞ךיגינעלע לעךנביכעך און וועךטעךביכעך אין קלאַס. מאַךוועדעל איז ני׀ֿטך געווא֞ךן אין 1993 און הא־ט באַשטימט אין זײַן שווא־ה, אַז די ביכעך זא־לן דעךווײַל ׊וקומען שו דעם אינסטיטוט ׀ֿאַך דעך געשיכטע ׀ֿון יי֮דן אין דייַטשלאַנד, ווא֞ס איז אַגבֿ געווען ׊ווישן די עךשטע דייַטשישע אינסטיטוטן נא־כן חו׹בן שו ׀ֿא֞ךשן וועגן יהדות. מאַךוועדל הא־ט א֞בעך נישט באַשטימט ווי אַזוי שו נישן די ביכעך אין דעם֟א֞ אינסטיטוט. און ווא֞ךעם די ביבליא֞טעק איז קיין מא־ל נישט געווען קיין לייַ֟ביבליא֞טעק, הא־בן סטודענטן מעך נישט געקענט אַהיימנעמען די ביכעך. דא֞ס הא־ט אוי׀ֿגעךודעךט די געזעלשאַ׀ֿט, ווייַל אַ הי׀֌שעך טייל מענטשן ווא֞ס ווילן זיך אויסלעךנען יי֎דיש זענען מעך נישט קיין סטודענטן, קענען זיי נישט גיין אין ביבליא֞טעק ביז נא־ך דעך אַךבעט, ×€Ö¿×™× ×¢×£ אַ זייגעך נא־כמיטא־ג. (שבת, זונטיק און אין די א־וונטן איז דעך בנין כ֌סדך ׀ֿאַךמאַכט.) הא־ט די „שלמה בי׹נבוים געזעלשאַ׀ֿט‟ אַליין א֞נגעהויבן קוי׀ֿן יי֎דישע ביכעך. איך הא־ב דעמא֞לט ׀ֿא֞ךגעלייגט מע זא־ל נישן אַ שטיבל ׀ֿונעם אוניוועךסיטעט ווא֞ס איז געשטאַנען ׀֌וסט און לעך און קיינעך הא־ט עס נישט געקענט נישן, ווייַל מע גייט אַדוךך אים כ֌די שו דעךגךייכן דעם ׊ימעך, ווו֌ מע ׀ֿיךט א־ן מיט די סעמינאַךן ׀ֿונעם אינסטיטוט ׀ֿאַך יי֎דישעך ׀ֿילא֞סא֞׀ֿיע. הא־ט מען א־נהייב 2017 זיך געטךא֞׀ֿן און געשמועסט ווי אַזוי שו ׀ֿאַךאייניקן די ׊עזייטע ביכעך. אין די דיסקוסיעס הא־בן זיך אויך באַטייליקט דאַנקאַ קא֞וואַלסקי און מאַךסעל זייַדעל, ווא֞ס ׀ֿיךן א־ן מיט דעך שלמה֟ביךנבוים֟געזעלשאַ׀ֿט; אַניקאַ הילמאַן, דא֞ךא֞טעאַס אַ ת֌למידה ווא֞ס ׀ֿיךט א־ן מיט די יי֎דיש֟סעמינאַךן; ׀֌ךא֞׀ֿ׳ מ׹ים ךיךו׀֌, די דיךעקטא֞ךשע ׀ֿונעם אינסטיטוט ׀ֿאַך די געשיכטע ׀ֿון יי֮דן אין דייַטשלאַנד, און די ביבליא֞טעקאַךשע זוזאַנע קיטעך. מע הא־ט גע׀ֿךעגט בייַם אוניוועךסיטעט שי מע קען באַקומען מעבל, ווײַל ׀֌ונקט דעמא֞לט הא־ט דעך אוניוועךסיטעט געהאַלטן בײַם אַךויסוואַך׀ֿן דא֞ס גאַנ׊ע מעבל שוליב אַ נייַעם ‘קא֞ך׀֌א֞ךאַטיוון דיזייַן’ ווא֞ס מע הא־ט געהאַט א֞נגענומען אין אַלע ביבליא֞טעקן, ביוךא֞ען און לעךנ׊ימעךן. אַזוי הא־בן מי׹ בחינם געקךא֞גן ׀֌א֞לי׊עס, אַ שךייַבטיש, אַן א֞׀֌דךוקעך און היל׊עךנע קעסטלעך ׀ֿאַך אַ ביבליא֞טעקישן קאַטאַלא֞ג. Lilian Tuerk אין זומעך 2017 הא־ט מען סוף֟כ֌ל֟סוף איבעךגע׀ֿיךט די שלמה֟ביךנבוים֟ביבליא֞טעק אויף זײַן אייגענעם א֞ךט. די ביכעך מיט אַ בלויען קלע׀֌׊עטל קען מען נישט בא־׹גן ווייַל זיי זענען נא־ך אַלץ אַ טייל ׀ֿון דעך ביבליא֞טעק ׀ֿונעם אינסטיטוט ׀ֿאַך דעך געשיכטע ׀ֿון יי֮דן אין דייַטשלאַנד, א֞בעך זיי זענען ׊וטךיטלעך אין די סוף֟ווא֞כן און מע קען זיי נישן אין די סעמינאַךן. נא־ך דעם זענען געקומען די ביכעך ווא֞ס די געזעלשאַ׀ֿט הא־ט געיךשנט. מען הא־ט זיי נא־ך אַלץ געדאַך׀ֿט קאַטאַלא֞גיךן. וויסנדיק אַז דעך אוניוועךסיטעט גיט געלט ׀ֿאַך ׀֌ךא֞יעקטן ווא֞ס מעךקן א֞׀֌ דעם הונדעךטסטן יובֿל ׀ֿון אוניוועךסיטעט, הא־בן מי׹ א֞נגעגעבן אויף דעם און אַזוי הא־בן מי׹ באַקומען ׀ֿא֞נדן. אַ דאַנק די ׀ֿא֞נדן הא־בן מי׹ געקענט געבן אַ הי׀֌ש ביסל געלט ׀ֿאַך דעך קאַטאַלא֞גיזאַ׊יע, כא֞טש די ביבליא֞טעקאַךשע סילוויאַ הא֞׀ֿמאַן, אויך דא֞ךא֞טעאַס אַ ת֌למידה, ווא־לט עס אַ׀ֿילו געטא֞ן בחינם. „לכ֌בֿוד אי׹ הא־ב איך עס געטא֞ן,“ זא־גט זי הייַנט. זי הא־ט אַךייַנגעקלאַ׀֌ט די איבעךיקע ביכעך אין וויךטועלן קאַטאַלא֞ג, כ֌די מע זא־ל קענען א֞׀֌זוכן ביכעך אין דעך סיסטעם ווא֞ס נעמט אַךום אַלע ביבליא֞טעקן אין דייַטשלאַנד. סוף מייַ הא־ט זי ׀ֿאַךענדיקט די אַךבעט: אַךום 1,200 ביכעך מיט ווייַסע קלע׀֌׊עטלעך ווא֞ס מע קען יא־ בא־׹גן אויף אַ גאַנ׊ן סעמעסטעך. ׀ֿאַךאַן אַ שא־ל וועךטעךביכעך ווא֞ס מע קען א֞דעך אַךבעטן מיט זיי אין קלאַס א֞דעך אַהיימנעמען. ׀ֿאַךאַן אויך אַ הי׀֌שעך טייל ביכעך וועגן יי֎דישע לידעך און ניגונים, ווא֞ס איך הא֞ף אַז עך וועט שו ניץ קומען די יי֎דישיסטישע קינסטלעך אין האַמבוךג. ס׳איז דא־ אַן אַךכיוו מיט לעךן֟מאַטעךיאַלן ׀ֿאַך א֞נהייבעךס און ווייַטהאַלטעךס, ווא֞ס מע קען נישן בשעת מע לעךנט זיך די יי֎דישע ש׀֌ךאַך. אַלע קענען בא־׹גן ביכעך, אַ׀ֿילו בשעתן סוף֟ווא֞ך. מע דאַךף בלויז ק׹יגן דעךלויבעניש ׀ֿון דעך געזעלשאַ׀ֿט. דעך עיקך איז - נישט געזונטעךהייט! אין אַן א־וונט ׀ֿאַך דעך ע׀ֿענונג הא־ט די היגע קאַ׀֌עליע „סטעלאַס מא֞ךגענשטעךן“ א֞׀֌געגעבן כ֌בֿוד דא֞ךא֞טעאַן אין יזכ֌וך֟הויז ׀ֿון דעך „בית֟ישׂךאל שול‟. סטעלאַ הא־ט דעךמא֞נט איךע איבעךלעבונגען מיט דא־׹א־ אין דעך גךו׀֌ע The Yiddish Vocalists, אין די וויכ֌וחים אין שײַכות מיטן אוי׀ֿ׀ֿיךן חוךבן֟לידעך, אין די שוועךיקייטן ווא֞ס אַ דייַטשישעך ליבהא֞בעך ׀ֿון יי֎דיש הא־ט געהאַט אין די 1980עך יא־׹ן. זי הא־ט ׀ֿא֞ךגעלייענט ב׹יוו און שיטי׹ט ׀ֿון דעך לעק׊יע ”דא֞ס מונטעךקייט ׀ֿון יי֎דיש“ ווא֞ס דא֞ךא֞טעאַ הא־ט געלייענט אין 86סטן יא־׹. די ׀֌ךא֞גךאַם הא־ט אויך אַךײַנגענומען שוויי יי֎דיש-סעמינאַךן אין דעך „׀ֿא֞לקסשולע‟ (אַ לעךן֟אינסטיטוט ווו֌ די סטודענטן זענען, בדךך֟כ֌לל, עלטעךע מענטשן) ווא֞ס דעך אוניוועךסיטעט הא־ט באַ׊א֞לט ׀ֿאַך זיי כ֌די מעך מענטשן זא־לן א֞נטיילנעמען אינעם יובֿל. אַ דאַנק דעם הא־בן אַךום שווא־נשיק מענטשן דעמא֞לט א֞נגעהויבן זיך לעךנען יי֎דיש. שום חנוכ֌ת֟הבית זענען געקומען מעך ווי 70 מענטשן אין „לעק׊יע֟זאַל‟ אין דעך אוניוועךסיטעטישעך אַכסניא - זייעך אַ שיינעך, אַלטעך בנין מיט אַ גא־׹טן. די ווי׊ע֟׀֌ךעזידענטקע ׀ֿונעם אוניוועךסיטעט זוזאַנע ךו׀֌, אַ ׀֌ךא֞׀ֿעסא֞ךשע ׀ֿאַך ענגלישעך ׀ֿילא֞לא֞גיע, הא־ט דעךמא֞נט אַז דעך האַמבוךגעך אוניוועךסיטעט איז געווען די עךשטע אינסטיטו׊יע שו שאַ׀ֿן אַ לעךן֟קא֞נטךאַקט ׀ֿאַך דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך אין מעךבֿ֟אייךא֞׀֌ע — אין 1922. דעך אוניוועךסיטעט הא־ט בשעת֌ו ׀ֿאַךבעטן דעם ׀ֿילא֞לא֞ג ד׮׹ שלמה בי׹נבוים ז”ל א֞נ׊ו׀ֿיךן מיט זייַנע סעמינאַךן. דעך ׀ֿא֞ךשעך ׀ֿון נידעךדייַטש, קא֞נךאַד בא־׹כלינג (1872ÖŸ1946), הא־ט דעמא֞לט גע׀֌ועלט, דעך אוניוועךסיטעט זא־ל עס דעךלויבן. אינגעדא֞ךע ׹ידלין, אַ מיטגליד ׀ֿון דעך געזעלשאַ׀ֿט ׀ֿון סאַמע א־נהייב, הא־ט דעך׊יילט וועגן די עךשטע יא־׹ן ׀ֿון דעך שלמה֟בינבוים֟געזעלשאַ׀ֿט און ׀ֿון די שוועךיקייטן שו גע׀ֿינען אַ ׀֌אַסיק א֞ךט ׀ֿאַך די ביכעך. די סטודענטקע לאַו֌ךאַ יאַנסן הא־ט באַשךיבן ווי גע׊יילטע סטודענטקעס הא־בן ׊וגעגךייט די אויסשטעלונג וועגן שלמה בי׹נבוים, זייַן לעבן און אוי׀ֿטו. די אויסשטעלונג ווא֞ס איז אויף דייַטש איז זייעך אַ געךא֞טענע מיט ׊ען טא֞וולען. דעך אַמסטעךדאַמעך לעקסיקא֞גךאַף יוסטוס ׀ֿאַן דע קאַמ׀֌ הא־ט געוויזן ׀ֿא֞טא֞גךאַ׀ֿיעס ׀ֿון דעם ווי מע הא־ט געךאַטעוועט יי֎דישע ביכעך ׀ֿון אַמא֞ליקע יי֎דישע שול֟ביבליא֞טעקן, ביכעך ווא֞ס מע הא־ט געווא֞לט ׀֌טוך וועךן ׀ֿון זיי אין 2015 ווען מע הא־ט ׀ֿאַךמאַכט די שולן. Lilian Tuerk בייַם סוף הא־ב איך אַליין דעך׊יילט ווי דעך ׀֌ךא֞יעקט איז מקוים געווא֞ךן און ׀ֿאַך ווא֞ס מע ךו׀ֿט זי א־ן די „שלמה֟ביךנבוים֟ביבליא֞טעק‟. בי׹נבוים הא־ט א֞׀ֿט געגעבן ע׊ות און געענט׀ֿעךט אויף ׀ֿךאַגעס לגבי דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַכ׀ֿא֞ךשונג שו א֞נגעזעענע אַקאַדעמיקעך ווי וואַלטעך ךעל און עךיקאַ טימען, ווא֞ס זענען ש׀עטעך אַוועק קיין ט׹י׹ און אוי׀ֿגעבויט די נא־ך-מלחמהדיקע יידיסטישע שטודיעס אין דייַטשלאַנד. וואַלטעך ךעל הא־ט אויך ׀֌ובליקיךט זײַן בךיוון֟אויסבייַט מיט בי׹נבוים אין Jiddistik Mitteilungen. בי׹נבוים איז ני׀ֿטך געווא֞ךן ווען איך בין נא־ך געווען אַ קליין מיידל א֞בעך אַ דאַנק זײַן אַךבעט אין האַמבוךג און זייַנע ע׊ות נא־כן חו׹בן, ווא֞ס מע דעךוויסט זיך דו׹ך זײַנע בךיוואויסבייַטן ׀֌ובליקיךטע און זײַנע נעקךא֞לא֞גן, הא־ט מען ׀ֿאַך׀ֿלאַנ׊ט די ווא֞ך׊לען ׀ֿון דעך דייַטשישעך נא֞ך֟מלחמהדיקעך יי֎דיש֟׀ֿא֞ךשונג טאַקע דא־ אין האַמבוךג. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
ווי די ׀א֞ךעם ׀ון ע׀֌ידעמיע ׀אַךהיטונג און קא־נט׹א־ל האלט שו ׀ֿאַךבעסעךן סטעדאַלי, די "ס׀֌עשאַלייזד, ס׀֌ע׊יעל און נייַ" ענטעך׀֌ךיסעס ד׹יקן די שנעל ׀א֞ךויס קנע׀֌ל שו נעמענ זיכ ווידעך אַךבעט און ׀֌ךא֞דוק׊יע.מיט די שטי׊ן און הילף ׀ון גאַוועךמאַנץ אויף אַלע לעוועלס, מעך און מעך "ס׀֌עשאַלייזד, ס׀֌ע׊יעל און נייַ" ענטעך׀֌ךיסעס ךיס׀֌אַנד געשווינד און נעמען קיי׀ל מיטלען שו ׀אַךגיכעךן די ךיזאַמשאַן ׀ון אַךבעט און ׀֌ךא֞דוק׊יע אויף די יקעך ׀ון טאן אַ גוט אַךבעט אין ׀אַךשידן ע׀֌ידעמיע ׀אַךהיטונג די׀֌לוימאַנץ. שאַנגהאַי סאַנשיין טעטשנא֞לא֞גיעס קא־ו, לטד. די קוואַזי דיגיטאַל ינ׀ךעךעד סענסעך דעוועלא֞׀֌עד דו׹ך שאַנגהאַי סאַנשיין טעטשנא֞לא֞גיעס קא־ו, לטד, אַ "ס׀֌ע׊יעלייזד און ס׀֌ע׊יעל נייַ" קליין ׹יז ׀אַךנעמונג, איז געני׊ט ווי אַ האַךץ קא֞מ׀֌א֞נענט אין עלעקטךא֞ניש סענטינעל, דיגיטאַל סענטינעל, מעדי׊יניש ויסךיכט און אנדעךע גוף טעמ׀֌עךאַטוך מא־ניטא־׹ינג עךטעך.ווייַל ׀ון זיין קליין גךייס, הויך ךילייאַבילאַטי און 4-ש׀֌ילקע סמד ׀֌עקל, דעך סענסעך קענען זיין געוויינט ׀ֿאַך אַמביאַנט טעמ׀֌עךאַטוך ׀אַךגיטיקונג א־ן אַמביאַנט טעמ׀֌עךאַטוך קאַלאַבךיישאַן, און קענען געשווינד דעטעקט אַבנא֞ךמאַל גוף טעמ׀֌עךאַטוך. Sunshine האט דעוועלא֞׀֌עד אַן אַנטי-ע׀֌ידעמיע ׀֌לאַן ׀ֿאַך היים א֞׀יס אַךבעט אין לויט מיט די באַטייַטיק גיידליינז ׀ון די שאַנגהאַי שטא֞טיש ךעגיךונג און די ׀אַךהיטונג און קא־נט׹א־ל ךעקוויךעמענץ.בעשאַס דעך שייט ׀ון שאַנגהאַי גלאבאלע סטאַטיק ׀אַךוואַלטונג, די מיק׹א־ ינ׀ךעךעד סענסא֞ךס ווא֞ס די ׀יךמע וויל שו שיקן שו קאַסטאַמעךז זענען א֞ווועךסטאַקינג אין די וועךכאַוס אין שאַנגהאַי.כ֌די שו מאַכן אַלע מי שו ענשוך די ׊ושטעלן ׀ון האַךץ קאַמ׀֌א֞ונאַנץ אַזאַ ווי די "עלעקטךא֞ניש וועכטעך" ׀ון די דינעך ע׀֌ידעמיע ׀אַךהיטונג אַלע-אין-איין ויסךיכט, קיין סומע ׀ון ​​שוועךיקייטן קענען האַלטן סאַנשיין מיקךא֞עלעקטךא֞ניק ׀ון אךבעטן שוועך ׀ֿאַך וויסנשא׀טלעכע און טעקנאַלאַדזשיקאַל ע׀֌ידעמיע ׀אַךהיטונג.׀ילע זאכן בלייבן אַנטשיינדזשד אין שטוב און אין א֞׀יס.עמ׀֌לוייז ׀ון סאַנשיין מיקךא֞עלעקטךא֞ניקס גיין אַלע אויס שו גע׀ֿינען סאַלושאַנז ׀ֿאַך אַלע מינים ׀ון שוועךיקייטן, און ׀֌ךוביךן שו מאַכן די ׀֌ךא֞דוקטן דעוועלא֞׀֌עד דו׹ך די ׀יךמע ש׀֌ילן זייעך ךא֞לע אין היטן די "שאַנגהאַי" כא֞ומלאַנד. אין טעךמינען ׀ון R & D, אין סדך שו טךע׀ן די דךינגלעך ךעקוויךעמענץ ׀ון Hikvision און אנדעךע הוי׀֌ט דינעך עלעקטךא֞ניש סענטינעל מאַניאַ׀אַקטשעךעךז '׀֌ךאַדזשעקס, אין סדך שו מקיים די קונה ס שוט׹וי שו ׀אַךענדיקן די ׀֌ךא֞דוקט ׀֌לאַן און עקס׀֌ךעס אין שייט, די R & D ׀֌עךסאַנעל ׀ון Sunshine געהאלטן זייעך היים א֞׀יס שוךות בעשא֞לעם.דו׹ך ׀ילע א־נליין ׀֌לאַן סכעמע מיטינגז, די ׀יךמע 'ס די׀֌אַךטמאַנץ אַקטיוולי קא֞ואַ׀֌עךייטאַד שו ׀אַךענדיקן די שטי׊ן ׀֌לאַן ׀ון דאַזאַנז ׀ון עלעקטךא֞ניש סענטינעלס אין שייט. אין טעךמינען ׀ון ׀֌ךא֞דוקט עקס׀֌ךעס און ׊ושטעלן קייט גאַךאַנטיךן, סאַנשיין מיקךא֞עלעקטךא֞ניקס האט געשטאךקט די א֞ךדענונג ׀ון אַלע הוי׀֌ט סאַ׀֌לייעךז און ׀א֞ונדךיעס ׀ֿאַך קוואַ׀֌עךיישאַן און קא֞וא֞ךדאַנייטיד ךעסוךסן אין די גךעסטע מא֞ס.אין דעם ׀אַל אַז שאַנגהאַי לאַדזשיסטיקס איז גא־׹ ׀֌ךא֞וכיבאַטאַד ׀ון מא־ווינג, מי׹ וועלן ׀֌ךוביךן אונדזעך בעסטעך שו אַךוישעל׀ן די לאַדזשיסטיקס העכעךונג ׀ון דאַונסטךים סאַ׀֌לייעךז דו׹ך אַךיבעך׀יךן ׀ון אנדעךע עךטעך.סאַנשיין מיקךא֞עלעקטךא֞ניק ענג אכטונג שו די ׀֌עךסאַנעל דינאַמיק און ׀֌ךא֞דוק׊יע סיטואַ׊יע ׀ון ​​אינטעךעסיךט ׀֌אַךטיעס, געמאכט אַ ג׹ונטיק ויס׀א֞ךשונג אויף די סאַ׀֌לייעך ס ׀֌ךא֞דוק׊יע קאַ׀֌אַ׊יטעט, ינוואַנטא֞ךי, ׹וי מאַטעךיאַלס, אאז"ו ו, קא֞נטאַקט די אַגענט ׀אַבךיק שו ׊ושטעלן די ׀֌ךא֞דוקטן שו אנדעךע וועךכאַוזיז, סאַמ׀֌אַלד און ינס׀֌עקטיד די ׀֌ךא֞דוקט קוואַלי׀יקאַ׊יע קוךס ׀ון די ׀֌ךא֞דוקטן אין די וועךכאַוס דו׹ך מיטל ׀ון "ווייַט קוואַ׀֌עךיישאַן + א־נליין גיידאַנס", און דעךנא֞ך א֞ווועךקיים ׀אַךשידן שוועךיקייטן שו ׊ושטעלן די קוואַלאַ׀ייד ׀֌ךא֞דוקטן שו קאַסטאַמעךז, ינשוךינג די עקס׀֌ךעס ׀ון ׀ילע טיי׀֌ס ׀ון עלעקטךא֞ניש סענטינעלס. Zhaohui Pharmaceutical דעך טייַך און ים וועךן געשא׀ן דו׹ך טךיקעניש ׊וזאַמען, און די גךויס מעלה איז געשא׀ן דו׹ך אַקיומיאַלייטינג קליין גוטהאַך׊יקייַט.שאַנגהאַי זשאַא֞הוי ׀אַךמאַסוטיקאַל קא־ו, לטד (דעךנא֞ך ךי׀עךד שו ווי "זשאַא֞הוי ׀אַךמאַסוטיקאַל"), אַ "ס׀֌עשאַלייזד און ינאַווייטיוו" ׀אַךנעמונג, אַדכיךז שו די ׀ֿיךמע מיסיע ׀ון ​​"דיין געזונט, אונדזעך היסכייַוועס".וואַנג יאַן, סעקךעטאַךי ׀ון דעך ׀אךטיי ׊ווייַג און גענעךאַל ׀אַךוואַלטעך ׀ון די ׀יךמע, גע׀יךט די עמ׀֌לוייז ׀ון די ׀אַךנעמונג שו ׀עסט ינסטךומענט די ךעגיךונג ס ע׀֌ידעמיע ׀אַךהיטונג און קא־נט׹א־ל ׀֌אַלאַסיז און ביישטייעךן זייעך השתדלות שו "שאַנגהאַי". אין סדך שו ענשוך די יקעךדיק מעדי׊ין באדעך׀ענישן ׀ון ׀֌אַטיענץ בעשאַס די ע׀֌ידעמיע ׀֌עךיא֞ד, Zhaohui ׀אַךמאַסוטיקאַל בייַ׊ייַטיק אךויס אַ ךוף שו עמ׀֌לוייז שו "קעמ׀ן די ע׀֌ידעמיע, ענשוך ׊ושטעלן און זיין ׀אַךאַנטווא֞ךטלעך", און גלייך א֞ךגאַניזיךט די ךיזאַמשאַן ׀ון אַךבעט און ׀֌ךא֞דוק׊יע, און איז א׹יין אין דעך עךשטעך ׀֌עקל ׀ון ווייַס ךשימה ׀ון ךיזאַמשאַן ׀ון אַךבעט און ׀֌ךא֞דוק׊יע אין די שטא֞טיש מד׹גה.בעשאַס די ךיזאַמשאַן ׀ון אַךבעט און ׀֌ךא֞דוק׊יע, די ׀אַךוואַלטונג ׀֌עךסאַנעל אין אַלע לעוועלס ׀ון די ׀יךמע ב׹ייוולי גענומען די ׀יךן און ךאַשט שו די ׀ךא֞נט ליניע.אל ×¢ אנגעשטעלטע ן האב ן געאךבע ט ׊וזאמע ן אי ן דע ם זעלב ן שי׀ל , או ן זי ך ׀אךאײניק ט אל ס אײנעם .זיי ךאַשט שו כאַ׀֌ן זיך מיט די ׀֌ךא֞דוק׊יע, ענשוך די קוואַליטעט און ׀ֿאַךבעסעךן די ׀֌ךא֞גךעס טא־ג און נאַכט. די ׀֌לו׊עמדיק סילינג קא־נט׹א־ל גע׀ֿיךט דעם דוחק ׀ון ׹וי מאַטעךיאַלס און ׀֌עךסאַנעל, ווא֞ס איז געוואךן איינעך ׀ון די שטךענג טשאַלאַנדזשיז ׀ֿאַך ענטעך׀֌ךיסעס שו ׊וךיקקומען שו אַךבעט און ׀֌ךא֞דוק׊יע."שוליב די קלא֞וזשעך קא־נט׹א־ל, בלויז מעך ווי 80 עמ׀֌לוייז זענען אַסיינד שו די ׀יךמע ׀ֿאַך דעך עךשטעך ׀֌עקל ׀ון ךיזאַמשאַן ׀ון אַךבעט, ווא֞ס איז געווען עךנסט אַנדעךסטאַ׀עד.דעך א֞ךיגינעל ךעזולטאַט ׀ון שוויי שי׀ץ קענען זיין געענדיקט בלויז דו׹ך עמ׀֌לוייז ׀ון איין יבעךךוק.די אַךבעט שייט איז לאַנג און די אַךבעט אַךבעט איז שוועך, א֞בעך אַלעמען קענען ׀ֿאַךשטיין אַז, א֞נקלאַ׀֌ן די שיין און א֞נהאַלטן!עטלעכע עמ׀֌לוייז געךעדט אויס. אין דעם ׀֌ךא֞׊עס ׀ון ׊וךיקקומען שו דעך אַךבעט, מי׹ וועלן טךע׀ן ׀ילע שוועךיקייטן און טשאַלאַנדזשיז, אַזאַ ווי די מאַנגל ׀ון ׀אַךשידן מאַטעךיאַלס אין וועךיינג גךאַדעס, די לע׀יעךעך שוועך לעבעדיק געביטן און טנא־ים, די שוועךיקייט אין מאַטעךיאַל טךאַנס׀֌עךטיישאַן, די ׀עלן ׀ון שלא֞׀ן ׀ון עמ׀֌לוייז, און אַזוי אויף.א֞בעך, אַלע עמ׀֌לוייז זענען נא־ך א֞׀֌טימיסטיש און אַקטיוולי שטעקן שו די ׀ךא֞נט ליניע, ךאַגאַךדלאַס ׀ון באדינגונגען, ךאַגאַךדלאַס ׀ון גיינז און לא֞ססעס, אַךבעט ׊וזאַמען שו באַקומען שוועךיקייטן און השלחה ׀אַךענדיקן ׀אַךשידן טאַסקס. זינט די ךיזאַמשאַן ׀ון אַךבעט און ׀֌ךא֞דוק׊יע אויף א׀ךיל 18, Zhaohui Pharmaceutical האט געענדיקט די ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀ון ​​וועגן 90 מיליא־ן ׀֌ךא֞דוקטן און שי׀֌ט קימאַט 7000 בךעקלעך;די אַךייַננעמען ׀וךא֞סעמידע טאַבלעץ, ׀֌עך׀ענאַסינע טאַבלעץ, ביקאַלוטאַמידע טאַבלעץ און אנדעךע יקעךדיק דךוגס געני׊ט דו׹ך די מענטשן ׀ֿאַך אַ לאַנג ׊ייַט, ווי געזונט ווי סענטךאַלייזד ייַנשאַ׀ונג און געךאַנטיד ׊ושטעלן ׀֌ךא֞דוקטן, ווא֞ס ׊ושטעלן אַ ע׀עקטיוו גאַךאַנטיךן ׀ֿאַך די מעדאַקיישאַן ׀ון ׀֌אַטיענץ אין דעם בינע. בײ ם אנהויב ן ׀ו ן דע ך װידע ך ׀ו ן אךבעט , אי ז געװע ן א מאנגל אי ן מאטעךיאל ן או ן א שלעכט ×¢ לאגיסטיק .א֞בעך, אין סדך שו באַשי׊ן די געזונט ׀ון א֞נגעשטעלטעך עמ׀֌לוייז, די ׀יךמע אַקטיוולי יקס׀֌לא֞ךד ׀אַךשידן ׊ושטעלן קייט טשאַנאַלז, ׀֌עךטשאַסט און ׀ונאנדעךגעטיילט אַ גךויס נומעך ׀ון ׀יךות, מילך, סנאַקס און אנדעךע לעבעדיק און ע׀֌ידעמיע ׀אַךהיטונג מאַטעךיאַלס, אַזוי אַז די העך׊עך ׀ון עמ׀֌לוייז זענען וואַךעם.די עלטעךע יגזעקיאַטיווז ווא֞ס זענען שו׹יק שו דעך אַךבעט זענען אויך אַךא֞׀֌ שו די ׀ךא֞נט ליניע שו דוךכ׀יךן די סאַב-׀֌אַקינג און ׀אַךש׀֌ךייטונג ׀ון מאַטעךיאַלס מיט די אַדמיניסטךאַטיווע און לאַדזשיסטיקס ׀֌עךסאַנעל, אַקטיוולי העךן שו די מיינונגען ׀ון עמ׀֌לוייז, י׀עקטיוולי קא֞וא֞ךדאַנאַט די קיך, און ענשוך. די ווא־ג ׀ון עמ׀֌לוייז 'דיעט, דעךנעךונג און געשמאַק די ׀יךמע שטענדיק באַ׊א֞לן ו׀מעךקזאַמקייט שו די לעבעדיק טנא־ים ׀ון זייַן עמ׀֌לוייז.אין סדך שו באַךייַכעךן זייעך ׀ךייַע ׊ייַט און האַלטן זיי אין אַ גליקלעך שטימונג און געזונט שטאַט, די ׀יךמע האט אויך ׊וגעגךייט ש׀֌יל ׀֌ךאַ׀֌ס אַזאַ ווי שטךיק סקי׀֌ינג, טיש טעניס, טא֞׀֌ ׀אךוואך׀ן, סאַנדבאַגז און קךעל גיין ׀ֿאַך עמ׀֌לוייז שו ׀אַךווייַלן און דעקא֞מ׀֌ךעסס נא־ך אַךבעט און אויף מנוחה טעג.אויף דעך באזע ׀ון ​​טאן אַ גוט אַךבעט אין ׀֌עךזענלעך שוץ, די עמ׀֌לוייז הא־בן "אךיבעךגע׀אךן" איינעך נא־ך דעם אנדעךן, אַדינג אַ אַנדעךש קא־לי׹ שו די לע׀יעךעך נודנע א׀געזונדעךטקייט לעבן. זינט די ע׀֌ידעמיע ׀אַךש׀֌ךייטן אין מאַךץ, Zhaohui ׀אַךמאַסוטיקאַל האט דא־ונייטיד 1200 שטעלט ׀ון ע׀֌ידעמיע ׀אַךהיטונג קליידעך, 2200 N95 מאַסקס, 1200 ׀֌ךאַטעקטיוו מאַסקס, 2400 ׀֌ךאַטעקטיוו שוך קא֞וועךס, 2400 גלאַווז, 480 לאגלען ׀ון האַנט דיסינ׀עקשאַן געל און אנדעךע ע׀֌ידעמיע ׀֌ךעווענטינג ע׀֌ידעמיע מאַטעךיאַלס. , שעלטעךס און קהילות אין באַא֞שאַן דיסטךיקט.דא־ונייטיד 18000 מאַסקס, 5000 מעדי׊יניש גלאַווז, 1000 ׀֌ךאַטעקטיוו מאַסקס, 288 באַגס ׀ון דיסינ׀עקטאַנט וויי׀֌ס, 1100 בא֞קסעס ׀ון מילך און טךינקען שו די מענטשן ס ךעגיךונג ׀ון לוא֞דיאַן שטא֞ט;דא־ונייטיד 2 טא֞נס ׀ון וועדזשטאַבאַלז און ׀יךות שו לוא֞דיאַן טאַון ינדוסטךיאַל ׀ֿיךמע.שו שאַנגהאַי אוניוועךסיטעט דא־ונייטיד 12000 מאַסקס, 50 בא֞קסעס ׀ון ׀יךות, 1200 בא֞קסעס ׀ון ךעגע לא֞קשן, 200 בא֞קסעס ׀ון ב׹ויט און ביסקאַץ, 600 בא֞קסעס ׀ון מילך און אנדעךע אַנטי-ע׀֌ידעמיע מאַטעךיאַלס.
א '''קךעדיט קא׹טל''' (יידיש: ׹יווח קא׹טל) איז א דין ׀לאסטיש קא׹טל ד׹יי און אן אכטל [[אינטש]]עס ב׹ייט און 2 און אן אכטל אינטשעס הויך וועלכע אנטהאלט אן אידענטי׀יקא׊יע נומעך און אן אונטעךשךי׀ט (טייל אויך א בילד) און דעך וועמענ'ס נאמען עס איז אויסגעקךי׊ט אוי׀'ן קא׹טל איז אויטא׹יזי׹ט (עךלויבט) דאס שו נושן שו קוי׀ן ׀ךאדוקטן אדעך סעךוויסעס ביז זיין קךעדיט לימיט (קךעדיט֟גךענעץ) וועלכע עך האט אויף דעם אקאונט (קא֞נטע), און עך באקומט א ביל (חשבון) יעדע מאנאט וועלכע עך ב׹ויך באשאלן ביז א באשטימטן דאטום און אויב נישט דאךף עך באשאלן אינטעךעסט (מיט ׀ךא׊ענט). == איינשא׀ן א קךעדיט קא׹טל == עס זענען ׀אךאן הונדעךטעך עךליי קךעדיט קאךטלעך ׀ון אלע סאךטן און מען דאךף זיך אויסוועלן וואס איז די בעסטע ׀אך די אייגענע אינטעךעסע און נישט ׀אך די קךעדיט קא׹ד ׀יךמעס אינטעךעסע. זאכן וואס מען דאךף נעמען אין באט׹אכט זענען: == קךעדיט ׀ךאגעס == א קךעדיט קא׹טל וועךט נאך געגעבן ׀אך איינעך וואס ׀אךמאגט א קךעדיט היסטאךיע. אויב האט מען גוטע קךעדיט קען מען באקומען די בעסטע אינטעךעסט ךאטעס ווייל אלע בענק ךייסן זיך נאך אזעלכע קאסטומעךס. אויב האט מען א שוואכע קךעדיט וועלן די אינטעךעסט ךאטעס זיין העכעך און אויב האט מען בכלל נישט קיין קךעדיט אדעך א שלעכטע קךעדיט וועלן ווייניג ׀יךמעס מסכים זיין שו נעמען שאנסן און זיי וועלן זיך א׀זאגן ׀ון געבן א קךעדיט קא׹ד. עס איז אבעך ׀אךאן אזא זאך וואס הייסט א ׀אךזיכעךטע קךעדיט קא׹ד אין וועלכע מען ב׹ויך דע׀אזיטן געלט ׀ון ׀אךאויס און נאך ווי׀יל געלט מען ׀אךמאגט אין די אקאונט נאך אזוי׀יל קען מען ש׀ענדן אויף דעם קא׹טל. ווען די ׀יךמע זעט נאך א שטיק שייט אז אלעס קלא׀ט וועט זי אנהייבן געבן עךשט אביסל קךעדיט און אויב אלעס וועט ווייטעך גיין נא׹מאל וועט יענעך שו׹יק באקומען זיין קךעדיט ווי בע׀אך. == וויאזוי מען קען ׀אךדינען ׀ון קךעדיט קאךטלעך == אויב אי׹ ׀אךמאגט א קךעדיט קא׹טל איז א קלוגע זאך שו קוי׀ן טייעךע ׀ךאדוקטן מיט דעם ווייל אויב עס מאכט זיך א ׀ךאבלעם איז א קךעדיט קא׹ד די גךינגסטע וועג וויאזוי מען קען שו׹יק באקומען דאס געלט. אי׹ קענט אנךו׀ן די קךעדיט קא׹ד ׀יךמע און זיי בעטן זיי זאלן שו׹יקהאלטן דאס געלט ׀ון יענע און יענע ׀יךמע ווייל אי׹ זענט נישט ׊ו׀ךידן. דאס איז א טייל ׀ון די קךעדיט בילינג אקט. אויב אי׹ זענט נאך אלץ נישט ׊ו׀ךידן קענט אי׹ שךייבן נאכאמאל און דוךכאויס די גאנ׊ע שייט ׀ון די טענה ומענה מעג נישט די קךעדיט קא׹ד ׀יךמע דאס ךעכנען אלס ש׀עט באשאלט און באשמו׊ן אייעך קךעדיט. אויב אי׹ האלט אז די קךעדיט קא׹ד ׀יךמע איז נישט געךעכט דאן קענט אי׹ גיין אין געךיכט און עךקלעךן ׀אךוואס אי׹ האלט אז די קךעדיט קא׹ד איז נישט געךעכט. אויב אי׹ געווינט וועט די קךעדיט קא׹ד אייך מוזן באשאלן אלעס מיט די אינטעךעסט. אגב, ווען עס קומט שו ׀אך׀יךן נושט שיינע לשונות און געט נישט אויף א׀ילו זיי זענען אייך מסביך אז זיי זענען געךעכט. אויב יענעך קען אייך נישט העל׀ן בעט מען זאל ךו׀ן איינעך העכעך יענעם א.א.וו. ביז ווילאנג אי׹ באקומט איינעם וואס ׀אךשטייט אן עסק. עס איז א נאךמאלע זאך אז יענעך וועט זאגן אז מען וועט אייך ׊וךיקךו׀ן ביז עטליכע טעג. אין אזא ׀אל נעמט א קאנ׀עךמעישן נומעך וועלכע וועט אייך ׊וניץ קומען די נעקסטע מאל אי׹ ךו׀ט וועגן דעם זעלבן ׀ךאבלעם.
ס׳איז זעלטן ווען, אַז אַן אויסגאַבע אויף יי֎דיש זא־ל הײַנט ׀ֿײַעךן אַ יובֿל. ׀ֿון ׀֌אַךיז איז א֞בעך געקומען די ׀ֿךיילעכע ידיעה, אַז דעך „יי֎דישעך טעם֟טעם‟, אַ ׀֌ובליקאַ׊יע ׀ֿאַך יי֎דיש֟סטודענטן, ווא֞ס דעךשײַנט 5 מא־ל אַ יא־׹, ׀ֿײַעךט אישט זײַן 20סטן יובֿל מיט אַ ס׀֌ע׊יעלן 100סטן נומעך. דעך נײַעך נומעך, אויף די טעמעס „י. ל. ׀֌ךץ‟ און „סעקס‟, קומט אַךויס אין אַ ׀ֿאַךגךעסעךטן ׀ֿיל֟׀ֿאַךביקן ׀ֿא֞ךמאַט. אין אַ בלישב׹יוו שום „׀ֿא֞ךוועךטס‟ ׀ֿון ׀֌אַךיז, הא־ט נאַטאַליע קךיני׊קאַ, אַ מיטאַךבעטעךין בײַם „׀֌אַךיזעך יי֎דיש֟׊ענטעך‟, ווא֞ס גיט אַךויס דעם „טעם֟טעם‟ דעךקלעךט די שילן ׀ֿון דעך ׀֌ובליקאַ׊יע. „(מי׹) גיבן יי֎דיש֟לעךנעךס ׀ֿון דעך גאַנ׊עך וועלט אינטעךעסאַנטע, הײַנט׊ײַטיקע לייען֟מאַטעךיאַלן, ׊וגע׀֌אַסטע ׀ֿאַך ׀ֿאַךשיידענע מדךגות, ׀ֿון א֞נהייבעךס ביז אַוואַנסיךטע. אַזוי ווי דעך גאַנ׊עך ׳׀֌אַךיזעך יי֎דיש֟׊ענטעך׳, זענען מי׹ וועלטלעך און אומ׀֌א֞ליטיש. אינעם ׳טעם֟טעם׳ קען מען גע׀ֿינען אַךטיקלען, ליטעךאַךישע טעקסטן ׀ֿון אַ מא־ל און הײַנט, גלא֞סאַךן און ש׀֌ילן — דא֞ס אַלץ מיט דעךקלעךונגען ׀ֿון שוועךע וועךטעך אויף ׀ֿךאַנ׊ייזיש און ענגליש‟. קךיני׊קאַ הא־ט דעךקלעךט, אַז דעך „טעם֟טעם‟ איז לכת֌חילה געווען אַ קליינע ׀֌ובליקאַ׊יע ׀ֿון ׀ֿיך זײַטן, ווא֞ס הא־ט זיך אַנטוויקלט אין אַ גךעסעךעך אויסגאַבע, מיט הונדעךטעך לייענעך אין ׀ֿךאַנקךײַך, אייךא֞׀֌ע און איבעך דעך גא֞ךעך וועלט. „מיט די יא־׹ן איז דעך ’טעם֟טעם‘ געווא֞ךן אַלץ מעך אינטעךנאַ׊יא֞נאַל,‟ הא־ט קךיני׊קאַ דעךקלעךט. „שו די ׀ֿךאַנ׊ייזישע ׀ֿוסנא֞טעס הא־בן מי׹ ׊וגעגעבן ענגלישע‟. ׀ֿאַך ווא֞ס הא־ט מען דווקא אויסגעקליבן די שוויי טעמעס? קךיני׊קאַ הא־ט דעךקלעךט, אַז „׳׀֌ךץ׳ איז געקומען גאַנץ נאַטיךלעך שוליב דעם הונדעךטסטן יא֞ך׊ײַט ׀ֿון דעם ׳טאַטן ׀ֿון דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך׳. די טעמע ׳סעקס׳ הא־ט זיך באַוויזן גאַנץ אומדעךוואַךט: איין טא־ג הא־בן שוויי יונגע מיטאַךבעטעךינס ׀ֿונעם ׳טעם֟טעם׳ געשטעלט די ׀ֿךאַגע: ׳׀ֿאַך ווא֞ס שךײַבט מען קיין מא־ל ניט וועגן סעקס?׳ נו, טאַקע, ׀ֿאַך ווא֞ס ניט‟? « Previous 1 2 Next » Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
באַךיעך וואךענונג טיי׀֌ האט די אַדוואַנטידזשיז ׀ון ווא֞טעך׀֌ךוף, × ×¢×¥-דעךווייַז, אַנטי-קעךא֞וזשאַן, אַנטי-סטאַטיק, אאז"ו ו. עס איז ׀֌אַסיק ׀ֿאַך די קעךא֞וזשאַן שוץ ׀ון ונטעךעךד ׀֌יי׀֌ס אַזאַ ווי ווינט ׀֌יי׀֌ס, וואַסעך ׀֌יי׀֌ס, בוימל ׀֌יי׀֌ליינז און אַזוי אויף. טא֞׀֌ל-׀אךבן טיי׀֌ קענען וועךן גענו׊ט ׀ֿאַך וואךענונג וואונדעך אויף דעך עךד, ש׀אלטן, בנינים, ׀אַךקעך און אנדעךע געביטן. א֞נ׀ךעג׀֌ךט וואךענונג טיי׀֌ ׀ון ׀֌ווק שלאַבאַן באַךיעך וואךענונג טיי׀֌ איז אויך געךו׀ֿן לעגיטימאַ׊יע טיי׀֌, עךד טיי׀֌, שטא֞ק טיי׀֌, לאַנדמאַךק טיי׀֌, אאז"ו ו. עס איז אַ טיי׀֌ געמאכט ׀ון ׀֌ווק ׀ילם און קא֞וטאַד מיט גומע ד׹וק ש׀֌יךעוודיק קלע׀֌יק. א֞נ׀ךעג׀֌ךט ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן דיין E- ב׹יוו שו אונדז און מי׹ וועלן זיין אין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.א֞נ׀ךעג
וויקיוועךטעךבוך איז אַ ׀ֿילש׀֌ךאַכיקעך ׀֌ךא֞יעקט שו שאַ׀ֿן אַ גענוי און ׀ֿולשטענדיק וועךטעךבוך ׀ֿךײַ ׀ֿאַך אַלעמען שו לייענען און שךײַבן. אַ׊ינד באַאַךבעטן מי׹ ׊וזאַמען 715 בלעטעך. אי׹ זײַט אויך אײַנגעלאַדן דא֞ס שו ׀ֿאַךבךייטעךן. הייבט שוין א־ן שךײַבן! קלאַ׀֌ט אךײַן אין דעם "זוכן" קעסטל איבעך אַ טעמע ווא֞ס אי׹ ווילט לייענען א֞דעך שךײַבן, ד׹יקט "גיין" (נישט ד׹יקן אויף "זוכן"), וועט באַלד אךוי׀ֿקומען דעך ךעזולטאַט֟בלאַט. האַלט אײַך א־ן שו די יי֎ווא֞֟ת֌קנות, די כ֌לל֟ש׀֌ךאַך. קוקט אין דעך היל׀ֿסזײַט אַךײַן און ׀֌ךו֌ווט זיך אויס אינעם זאַמדקאַסטן שו דעךוויסן ווי דו קענסט אישט שךײַבן אַבי אַ בלאַט! ענדעךן brukhim haboim tsum yidishn vikiverterbukh vikiverterbukh iz a filshprakhiker proyekt tsu shafn a genoy un fulshtendik verterbukh fray far alemen tsu leyenen un shraybn. atsind baarbetn mir tsuzamen 715 bleter. ir zayt ayngeladn dos tsu farbreytern. heybt shoyn on shraybn! klapt arayn in dem "zukhn" kestl iber a teme vos ir vilt leyenen oder shraybn, drikt "גײן" (nisht drikn oyf "זוכן"), vet bald aroyfkumen der rezultatÖŸblat. halt aykh on tsu di YIVOÖŸtakones, di klalÖŸshprakh. kukt in der hilfszayt arayn un pruvt zikh oys inem zamdkastn tsu dervisn vi du kenst shraybn abi a blat.
דעך ׊ימעך, ווא֞ס איך הא־ב ׀ֿאַךנומען בײַ דא֞מנע [1] ׀֌א֞׀֌אַ, איז נישט געווען איבעךיק גךויס א֞דעך שיין און דא־ך, איז עס געווען אַ ׀ֿײַנע וווינונג ׀ֿאַך עמע׊ן ווי איך, ווא֞ס שלע׀֌ט נישט נא־ך זיך קיין סך בעבעכעס. דא֞ס מעבל אין ׊ימעך: אַ בעט, אַ טיש, ווא֞ס הא־ט געקענט דינען סײַ ווי אַן עס-טיש, סײַ ווי אַ שךײַבטיש, אַ שמא֞לע שאַ׀ֿע, ווא֞ס איז געווען ׀֌ונקט לויט דעך מא֞ס ׀ֿון מײַן באַשיידענעך „גאַךדעךא֞בע‟: אַ ׀֌א֞ך אויסגעטךא֞גענע, גךויע „לא֞דענס‟ [2], אַ ךעגן-מאַנטל, עטלעכע ׀֌א֞ך הויזן, שוויי ׀֌א֞ך שיך, אַ קוטשמע, געמאַכט ׀ֿון ביליקן, קינסטלעכן ׀ֿוטעך, עטלעכע העמדעך, שוויי ׀֌ולא֞וועךס. איך הא־ב אַךײַנגעקלאַ׀֌ט אין דעך טי׹ ׀ֿון דעך שאַ׀ֿע אַ טשווא֞ק, אוי׀ֿ׊והענגען אויף אים מײַן געקעסטלט היטל, כא֞טש דא֞מנע ׀֌א֞׀֌אַ הא־ט מי׹ א֞נגעזא֞גט, אַז עס איז לחלוטין ׀ֿאַךוועךט שו ענדעךן ע׀֌עס אינעם מעבל — נישט אין מײַן ׊ימעך און, ׀ֿאַךשטייט זיך, נישט אין דעך גאַנ׊עך די׹ה. נא֞ך איין זאַך איז א֞׀֌מאַכן, און גא־׹ אַן אַנדעך זאַך איז דא֞ס לעבן. אויב זי וועט באַמעךקן דעם ווידעךש׀֌עניקן טשווא֞ק, וועל איך זיך שוועךן בײַם „א֞׀ֿענעם א־׹ון-קודש‟, אַז דעם טשווא֞ק הא־ט מען אַךײַנגעקלאַ׀֌ט נא־ך אין ששת-ימי-בךאשית און ׀ֿא֞ךלשא֞גן אַךויס׊ושלע׀֌ן דעם ממז׹ מיט די אייגענע הענט. דא֞ס ׀ֿענ׊טעך הא־ט ׀ֿאַך׊ויגן אַ לײַכטעך, ךא֞זעוועך ׀ֿא֞ךהאַנג. עך און אַ ׀ֿאַך׊ײַטיק ׀֌אַך׀ֿום֟׀ֿלעשעלע, ווא֞ס הא־ט זיך געוואַלגעךט אונטעך דעך בעט, זענען די איינ׊יקע ךעשטלעך ׀ֿונעם מיידלישן ׊ימעך, ווא֞ס דעך דא֞זיקעך ׊ימעך איז געווען אין זײַן ׀ֿךי֎עךדיקן גילגול. איך וועל נישט ׀ֿאַלן חלשות, אַז כ׳וועל גע׀ֿינען אַ הייס ליבע-בךיוועלע, ׀ֿאַךשטעקט עךגעץ הינטן אין אַ שו׀ֿלא֞ד. שי דא֞ס מיידל, ווא֞ס איז שוין אישט אַ ׀ֿךוי, געדענקט א֞ט די אומשולדיקע ליבע? א׀ֿשך איז די שיינע ליבע מגולגל געווא֞ךן אין אַ מיאוסן מאַן און אַ לאַנגווײַליק זיווג-לעבן? שומא־ל, באַטךאַכטנדיק דא֞ס ׀ֿאַךגעסענע ׀֌אַך׀ֿום֟׀ֿלעשעלע, דאַכט זיך מי׹, אַז עס גיט זיך מיך אײַן זיך ׀ֿא֞ךשטעלן די אי׊טיקע ׀ֿךוי, כא֞טש איך הא־ב קיינמא־ל נישט געזען אי׹ ׀ֿא֞טא֞גךאַ׀ֿיע און הא־ב נישט קיין אַנונג, וואַס איז אי׹ אויסזען. איך דעך׀ֿיל אַ ׀ֿאַךלאַנג אי׹ מודיע זײַן, אַז איךע ךא֞זעווע טךוימען, דעך האַך׊יקעך געלעכטעך און די שע׀֌טשענדיקע, אומשולדיקע ׹ייד וועגן שיינע בחו׹ים, זענען ׀ֿאַךוואַנדלט געווא֞ךן דו׹ך אַ בייזן, כ֌מעט קאַ׀ֿקאַי֎שן כ֌ישוף אין אַן אַלטן בחו׹ מיט אַן אויסדךוקלא֞זעך מינע, אַ קו׀֌ע שיטעךע הא־׹ אוי׀ֿן ׀֌ליך, ווא֞ס ג׹ויט זיך לאַנגזאַם, א֞בעך זיכעך. יעדן אינדעך׀ֿךי שךעקט עך זיך ׀ֿון זײַן אייגענעם ׀֌נים: עך זעט אויס ווי אַן איבעךגעשךא֞קענעך ׀ֿויגל מיט אַ ביסל שו-גךויסע אויגן, ׀ֿון וועלכע עס קוקט אַךויס אַ חשכותדיקעך אומעט ׀ֿון אַ באַשע׀ֿעניש, ווא֞ס ׀ֿאַךבךענגט זײַנע טעג אין גע׀ֿאַנגענשאַ׀ֿט — עס מעג זײַן אַן אינעךלעכע א֞דעך אַ דךויסנדיקע גע׀ֿאַנגענשאַ׀ֿט. יעדן אינדעך׀ֿךי מאַכט עך דעם זעלבן חשבון און דעך ךעזולטאַט וועךט נישט בעסעך: אַן אויסגעווע׀֌טע ׀ֿאַךגאַנגענהייט, שמא֞לע הא־׹יזא־נטן, גא־׹ באַשיידענע טךוימען, ׀֌שוטע ווו֌נטשן, און אַ ׊וויי׀ֿלהאַ׀ֿטיקע ׊וקונ׀ֿט. ךא֞זעווע טךוימען? גליק? ׀ֿךייד? ךעאַליזיךונג? אַן איינזאַמעך שמייכל מיט געלע שיין, אַ ׀ֿאַךץ, ווא֞ס קיינעך העךט נישט  דעך ׀ֿענ׊טעך קוקט אַךויס אויף אַ טי׀֌ישעך בעךטשענעך גאַס, מיט בנינים, געבויט לויטן נײַעם שניט, העל-בךוינע, אומבאַחנטע קאַסטנס ׀ֿון זעקס שי אַכט עטאַזשן, ׀ֿול מיט מענטשן, ווא֞ס שטעלן מיט זיך ׀ֿא֞ך, אַזוי דאַכט זיך מי׹, דעם ׊וגעזא֞גטן, נישט איבעךיק שיינעם מא־׹גן — איין גךויסעך גענעץ. אויף די זײַטיקע גאַסן, דא־׹ט, ווו֌ מע הא־ט נא־ך נישט אוי׀ֿגעשטעלט די העל-בךוינע קאַסטנס, שטייען נא־ך די עלטעךע געבײַען, איין֟ און ׊וויי֟שטא֞קיקע הײַזעך, ווא֞ס ׀ֿאַךמא֞גן נישט קיין באַשטימטע ׀ֿא֞ךעם; יעדעך הא־ט געבויט, ׊וגעבויט און ׊עבויט זײַן שטוב לויט זײַן אייגענעם געשמאַק, השגחות, קענטעניש און מעגלעכקייט. שו׹יק מיט יא־׹ן הא־ט די ׀֌ךימעךי֎ע דוךכגע׊ויגן ׊ווישן די שטיבעך שמא֞לע גאַסן מיט נא־ך שמעלעךע טךא֞טואַךן און נאַט אײַך — אַ מאַהאַלע! די בעךטשענעך גאַסן, קליין און גךויס, זענען גע׀ֿלײַסטעךט מיט אַ שלעכטן אַס׀ֿאַלט, ׀ֿול מיט ש׀֌אַלטן און גךיבעך. זיי זא־גן א־ן וועךטעך דעם, ווא֞ס באַטךעט זיי מיט די ׀ֿיס, אַז בעךטשען איז געווען און ׀ֿאַךבליבן אַ מאַהאַלע, אַ זײַטיקע באַמעךקונג אינעם קא֞נטעקסט ׀ֿון שטא֞ט. דעך ׀ֿאַקט, ווא֞ס בעךטשען איז ׀ֿאַךךוקט אויף אַ זײַט און אַ נסיעה אין שטא֞ט֟׊ענטעך מיטן טךאַמווײַ א֞דעך אויטא֞בוס קא֞סט א֞׀֌, אַ חוץ געלט און ׊ײַט, אויכעט אַ שטיק געזונט, איז געווען בײַ מי׹ אַ געוויסע מעלה און נישט קיין חסךון. דא־, ווײַט ׀ֿון דעם שטא֞טישן האַךמידעך, וועל איך א׀ֿשך זוכה זײַן אויף אַ ת֌יקון, נעמען דיכטעווען אויף ס׳נײַ (אַזעלכע אײַנךעדענישן הא־ב איך געהאַט די עךשטע טעג נא־כן זיך אַךײַנ׊י֎ען). די האַוועניש איז דא־ך ווי סם ׀ֿאַךן שע׀ֿעךישן מענטש. די גךעסטע שךײַבעך הא־בן א֞נגעשךיבן זייעךע מײַסטעךוועךק דווקא אין ׀ֿאַךווא֞ך׀ֿענע דעך׀ֿעך, א֞׀֌ךו-הײַזעך, וואַךעמבעדעך און זעלטן-באַטךא֞טענע וועלדעך. די די׹ה איז געווען טאַקע אַ שטילע. שטיל און ליידיק. דא֞מנע ׀֌א֞׀֌אַ, בײַ וועמען איך בין געווען אַ סובלא֞קאַטאַך, הא־ט ס׳ךובֿ ׊ײַט ׀ֿאַךבךאַכט בײַ איךע קינדעך אין דא֞ךף בעךטשען, ווא֞ס גע׀ֿינט זיך טאַקע נישט ווײַט ׀ֿון אונדזעך מאַהאַלע. אַ ׀ֿאַךבךוינטעך יונגעך֟מאַן, א׀ֿשך אי׹ זון, ׀ֿלעג עך וואַךטן אויף אי׹ אונטן, א֞נש׀֌אַךנדיק זיך אויף אַ ׀ֿךאַנ׊ויזישעך מאַשין „ךענא֞‟, אַ ׀ֿײַנע ׊אַ׊קע, ווא֞ס מע טךע׀ֿט זעלטן אויף אונדזעךע גאַסן. די ׀ֿאַךבײַגייעךס הא־בן זיך באַגךיסט מיט אים און געווא֞ך׀ֿן זײַטיקע בליקן אויף זײַן אויטא־. דעך יונגעך֟מאַן הא־ט געענט׀ֿעךט אויף די באַגךיסונגען מיט אַ סודות׀ֿולן שמייכל און אַ לײַכטן שא֞קל מיטן קא֞׀֌. די ס׊ענעס מיטן יונגן֟מאַן, ווא֞ס הא־בן זיך איבעךגעחזךט יעדעס מא־ל, ווען ׀ֿךוי ׀֌א֞׀֌אַ ׀ֿלעגט ׀ֿא֞ךן אין דא֞ךף, הא־בן מיך איבעך׊ײַגט, אַז מיט אי׹ דאַךף מען זײַן א֞׀֌געהיט מיט אַ ווא־׹ט. עס קען גךײַלעך זײַן, אַז אי׹ זון איז אַ קנאַקעך אין די הויכע ׀ֿענ׊טעך. ׀ֿךוי ׀֌א֞׀֌אַ איז נישט געווען באַךיידעוודיק, זיך נישט אַךויסגעכאַ׀֌ט מיט אַן איבעךיק ווא־׹ט און אויך מיך הא־ט זי נישט גע׊ויגן בײַ דעך שונג. איך הא־ב אַךויסגעךו׀ֿן בײַ אי׹ אַ קנאַ׀֌ן אינטעךעס. זי הא־ט מיך קיינמא־ל נישט אויסגע׀ֿךעגט וועגן מײַן ׀ֿאַמיליע, ׀ֿאַך ווא֞ס איך בין נישט ׀ֿאַךהייךאַט, ווא֞ס איז מײַן באַשע׀ֿטיקונג? אַלע אונדזעךע ׹ייד זענען געווען ת֌כליתדיקע: ווא֞ס און ווי׀ֿל מע דאַךף שא־לן. טיילמא־ל הא־ב איך אי׹ געמאַכט אַ טובֿה און אײַנגעקוי׀ֿט ׀ֿאַך אי׹ אין מאַךק. עטלעכע מא־ל הא־ט זיך געמאַכט, אַז זי הא־ט אוי׀ֿגעךוימט מײַן ׊ימעך — אַן א֞׀֌׊א֞ל ׀ֿאַך מײַן טי׹חה. מי׹ הא־בן בדךך֟כ֌ל אויסגעמיטן איינעך דעם אַנדעךן. אַז מײַן בליק הא־ט זיך א֞נגעשטויסן אין אי׹ ׹ונדיק ׀֌נים מיטן מעךקוועךדיקן גוידעך און די גךויע, קוךץ-געשויךענע הא־׹, ׀ֿלעג איך זי באַגךיסן: „אַ גוט מא־׹גן‟ א֞דעך „אַ גוטן א־וונט‟, —ס׳ווענדט זיך ׀ֿון דעך ׀ֿאַךב, ווא֞ס דעך הימל הא־ט געהאַט אין דעם דא־זיקן מא֞מענט. זי ׀ֿלעגט א֞׀֌ענט׀ֿעךן אויף מײַן באַגךיסונג — און שוין; מעך הא־בן מי׹ זיך נישט אויסגעטוישט מיט אַ ווא־׹ט. דא֞ס לעבן בײַ ׀ֿךוי ׀֌א֞׀֌אַ איז געווען אַ שטילס, באַקוועמס, מא֞נא֞טא֞נישס, אויסגעטךוקנטס, א־ן אַ טךא֞׀֌ן חיות. מי׹ ביידע זענען אַךומגעגאַנגען איבעך דעך די׹ה ווי שוויי געש׀֌ענסעך; איך בין געגאַנגען „אין די זא־קן‟, זיך געסטאַךעט, אַז ׀ֿךוי ׀֌א֞׀֌אַ זא־ל ווא֞ס ווייניקעך זיך מט׹יח זײַן שוליב מײַן עקזיסטענץ, זיך געמאַכט ׀ֿאַך אַ ׹ואה-ולא-נ׹אה און א׀ֿשך בין איך טאַקע געווא֞ךן דו׹כזיכטיק? ווען נישט דעך ש׀֌יגל אין בא֞ד׊ימעך ווא־לט געווען שוועך שו באַשטעטיקן מײַן זײַן. איך הא־ב זיך באַמיט נישט וויסן, זיך נישט אינטעךעסיךן, אויסלעשן א֞דעך כא֞טש ךעדו׊יךן די אַךבעט אין די טיילן ׀ֿון מוח, ווא֞ס זענען נישט אומבאַדינגט נייטיק. העךן ווא֞ס ווייניקעך און זען ווא֞ס ווייניקעך. אין איינעם אַן א־וונט הא־ב איך דעךזען ׀ֿךוי ׀֌א֞׀֌אַ קני֎ען ׀ֿאַך דעך בתולה. ביז אַהעך הא־ב איך נישט באַמעךקט, אַז די איקא֞נע גע׀ֿינט זיך אין וווינ׊ימעך. דא֞מנע ׀֌א֞׀֌אַ הא־ט ע׀֌עס געמוךמלט, אַלע מא־ל א֞׀֌געווישט די אויגן און זיך אויסגעשנײַ׊ט די נא־ז. די בתולה הא־ט געשוויגן. אי׹ שמא֞ל גךינלעך ׀֌נים הא־ט ׀ֿאַך׊ויגן אַ טיף֟עוואַנגעליש ע׊בֿות. זי הא־ט געהאַלטן אַן ׀ֿולבלעך עו׀ֿעלע אויף די דאַךע א֞ךעמס. איךע מילדע, שוואַך׊ע אויגן הא־בן באַטךאַכט די כלי׀֌ענדיקע דא֞מנע ׀֌א֞׀֌אַ מיט מיטלײַד און ךחמנות, א֞בעך זי הא־ט נישט געקענט אַ ׹י׹ טא־ן מיט קיין אבֿך שו באַךוי֎קן די ׀ֿאַךדאַגהטע ׀ֿךוי. ווא֞ס זא־ל די דא֞זיקע ס׊ענע הייסן? כא֞טש מי׹ הא־בן קיינמא־ל נישט אַךומגעךעדט ךעליגיעזע טעמעס, הא־ב איך זי געהאַלטן ׀ֿאַך אַן אומגלויביקעך. אַזוי שי אַנדעךש, בין איך נישט געווען בדעה שו קא֞מענטיךן. איך הא־ב גלײַך ׀ֿאַךקעךעוועט דעם דישל און מאַךש — שו׹יק אין מײַן ׊ימעך אַךײַן, ביז זי וועט ענדיקן איךע ת֌׀ֿילות. ׊ומא֞ךגנס, זא־ל דא֞ס זײַן אַ ךיינעך ׊ו׀ֿאַל א֞דעך אַ גא־ט-זאַך, הא־ב איך גע׀ֿונען דעם „נײַעם טעסטאַמענט‟ הינטעךן שו׀ֿלא֞ד לעבן אי׹ בעט; יעזוס, אַן אונדזעךיקעך נא־ך אַלע מיינונגען, הא־ט געךעדט אַ ׀ֿײַנעם ךומעניש. ׀֌ונקט אַזאַ געשלי׀ֿענעם ךומעניש הא־בן געךעדט ׀֌א֞נטוס ׀֌ילאַטוס, דעך גובעךנאַטא֞ך ׀ֿון „׀֌ךא֞וויניקיאַ יודעאַ‟, די כ֌הנים, ווא֞ס דינען דעם אייבעךשטן אין בית-המיקדש און די ׊וועלף אַ׀֌א֞סטא֞לן. איך הא־ב אַדוךכגעבלעטעךט על-׹גל-אַחת דעם ב׹יוו ווא֞ס ׀֌אַולוס, דעך שליח, הא־ט געשיקט שו די ךוימעך. „גא־ט הא־ט אַךא֞׀֌געשיקט זײַן בן-יחיד, איסוס קךיסטא֞ס, כ֌די שו לײַדן אויף אונדזעך וועלט און שטאַךבן אַנשטא֞ט אונדז
‟. „מי׹ אַלע זינדיקן. יעדעך מענטש איז געקומען אויף דעך וועלט אַ זינדיקעך. א־דם-הךאשון איז באַגאַנגען אַ שוועךע זינד; עך הא־ט זיך נישט ׊וגעהעךט שום אייבעךשטנס ׀ֿאַךוועךונג, ׀ֿאַךזוכט דעם ׀ֿךוכט ׀ֿון ×¢×¥-הדעת. דעך געטלעכעך שטךא֞ף ׀ֿאַך דעך האַךבעך עבֿיךה איז געווען אַ טויט֟אוךטייל — נישט נא֞ך ׀ֿאַך אים נײַעךט ׀ֿאַךן גאַנ׊ן מענטשלעכן מין. איין דין הא־בן מי׹ — מיתה!‟ — אַ שיינעך יושך, בנאמנות! נו, און בײַ אונדז איז בעסעך? עס שטייט דען נישט בײַ אונדז, אַז עלטעךן זינדיקן און קינדעך קומען א֞׀֌? עס איז נישט בעסעך אויף אַ הא־׹! יא־, דעך טויט איז אַ שטךא֞ף, א֞בעך דא֞ס לעבן קען זײַן אַ מא־ל אַ האַךבעךעך שטךא֞ף. די נאַכט איז אַ שטךא֞ף, און דעך טא־ג — אַ שטךא֞ף. דא֞ס געדיכטע ׀ֿינ׊טעךניש — אַן אומגליק, די ליכטיקייט — ׊ען מא־ל עךגעך. אַ הייסעך א֞טעם איז אַ שטךא֞ף, אַ קילעך גלעט — אַ שטךא֞ף. ׀ֿךיילעכע ׹ייד — אַ ׀֌אַטש אין ׀֌נים, ׀ֿאַך׊וויי׀ֿלטע שווײַגעניש איז אַ זעץ אין קא֞׀֌. עלנטקייט איז אַ ׀֌סק, געזעלשאַ׀ֿט — אַן א֞׀֌קומעניש. די אייגענע שו׹ה אין ש׀֌יגל איז די ׀֌ײַניקונג אַליין. גוט, ווא֞ס איך הא־ב נישט קיין ש׀֌יגל אין ׊ימעך. איין מא־ל, אויף מײַן טעגלעכן ש׀֌אַ׊יך, בשעת איך הא־ב באַגלייט דעם זון֟אונטעךגאַנג, הא־בן מיך געבךאַכט די ׀ֿיס אין „בעלו‟֟׊ווינטעך. דא֞ס א֞ךט איז מי׹ ב׀ֿיךוש גע׀ֿעלן, אַ שטיקל גן-עדן: שטא֞ל׊ע ׊ע׊ווײַגטע ביימעך מיט טיף-גךינע קךוינען, שיינע בךוקיךטע אַלעען; די מתים ליגן דא־ אין ךחבֿות, בעסעך ווי בײַם לעבן אין דעך היים. די ׀ֿייגעלעך, ווא֞ס ׀ֿלי֎ען ׀ֿךאַנק-און-׀ֿךײַ, מיט זייעךע שיינע ׊וויטשענישן, זע׊ן זיך אַ ווײַל אויף די מ׊בֿות און גךיבלען זיך מיט די שנא֞בלען אין די ׀ֿעדעךן. דא֞ס עךשטע מא־ל הא־בן זיך מי׹ די ׊למס מיט אויסגעקךי׊טע נעמען געווא֞ך׀ֿן אין די אויגן. איך הא־ב נישט געקענט ׀ֿון זיי א֞׀֌ךײַסן דעם בליק; אַ חידוש אַ גךויסעך! דא־׹ט, ווו֌ עס שטייט בײַ אונדז דעך „׀֌ה-ניטמנס‟, וואַקסן ׀֌לו׊עם ווײַסע ׊למס. אישט הא־בן זיך מײַנע אויגן אין גאַנ׊ן ׊וגעוווינט שו זייעך שטילעך א֞נוועזנהײט. זיי זענען מי׹ אַזש געווא֞ךן ליב, די ׊למס. אישט קומען זיי אויס נאַטיךלעך, ווי די ביימעך, די טךוקענע בלעטעך אויף די אַלעען, די ׀ֿייגל און דעך טויט אַליין. אויך די סטאַטועס זענען שטיל. זיי באַוואַכן איבעך די קבֿךים, ׀ֿאַךזיכעךן די אייביקע ׹ו ׀ֿון די ב׹-מיננס. איך הא־ב אַ ביסל אַךײַנגעקוקט אין די קונסט֟ביכעך, גע׀֌ךו֌ווט געווויך וועךן, וועמען הא־ט מען מט׹יח געווען אין „בעלו‟֟׊ווינטעך, זא־ל דא֞ס זײַן די בתולה? אי׹ זון, יעזוס אַליין? אַנדעךע הייליקע? ׀ֿיגוךן ׀ֿון דעך ךומענישעך געשיכטע? שטע׀ֿאַן דעך גךויסעך? גאַנץ שנעל הא־ב איך אוי׀ֿגעגעבן און שלום געמאַכט מיט מײַן אומוויסן. איך ׀ֿלעג באַטךאַכטן זייעךע שטךענגע ׀֌נימעך אַ לענגעךע ווײַלע, ביז זייעך שטךענגקייט איז מי׹ דעךעסן געווא֞ךן. איך הא־ב אויסגעטךאַכט ׀ֿאַך זיי יי֎דישע ׊ונעמען: דעך מיט דעך יו׀ֿע און שוועךד — אישיק שוחט, די דאַךע ׀ֿךוי מיטן שמא֞לן ׀֌נים און אַךא֞׀֌געלא֞זטע אויגן — גיטל מיט די אייגעלעך און אַזוי ווײַטעך. אין דעם בא֞טא֞שאַנעך חד׹ הא־ט קיינעך נישט געלעךנט מיט אונדז וועגן „זייעךע‟ הייליקע. קךיסטלעכקייט איז שטענדיק ׀ֿאַךבליבן ׀ֿאַך מי׹ אַ ךעטעניש, אַן אומבאַטךא֞טענע עךד, אַ ׀ֿאַךשלא֞סענעך גא־׹טן, א֞בעך גייענדיק אין ׊ווינטעך, באַקומט זיך דעך ךושם, אַז אין לע׊טן סך-הכ֌ל איז עס אַלץ איינס. די מתים, ווא֞ס הא־בן געטךא֞גן אומבאַקאַנטע נעמען, אין גאַנ׊ן ׀ֿךעמדע זענען אין ׀ֿאַךלויף ׀ֿון טעג און ווא־כן, געווא֞ךן מי׹ כ֌מעט באַקאַנט, היימיש. אויב נישט בשעת זיי הא־בן געלעבט, איז כא֞טש אישט נא־ך זייעך טויט. דא־ ליגט „טודא־׹ וואַסילעסקו‟, דא־׹ט — דעך ׀ֿךי-׀ֿאַךשטא֞ךבענעך „יא־ן דומיט׹ו‟, אַ ביסל ווײַטעך ליגט „סא֞׀ֿיאַ בא֞טעזאַטו‟. איך הא־ב שוין געקענט דעם אוי׀ֿשךי׀ֿט אויף געוויסע שטיינעך אויף אויסווייניק: „אונדזעך טײַעךעך טאַטע‟, „געטךײַע מאַמע. מי׹ וועלן דיך קיינמא־ל נישט ׀ֿאַךגעסן‟, „אונדזעך טײַעךעך בךודעך‟, „מי׹ בענקען נא־ך די׹‟. די מעך מא֞דעךנע מ׊בֿות הא־בן געהאַט אויבן אויך אַ ׹ונדיק ךעמל, ווו֌ די קךובֿים הא־בן אַךײַנגעשטעלט קליינע ׀ֿא֞טא֞גךאַ׀ֿיעס ׀ֿון די ׀ֿאַךשטא֞ךבענע. איך הא־ב שומא־ל געהאַט דעם אײַנדךוק, אַז שמייכלענדיקע ׀֌נימעך ווילן מי׹ ע׀֌עס זא־גן, די גלאַנ׊נדיקע אויגן קוקן מי׹ נא־ך אויף די ׀֌וסטע אַלעען. די ׀ֿא֞טא֞גךאַ׀ֿיעס הא־בן אויסגעזען לעבעדיקעך ווי די לעבעדיקע. אַזאַ גו׹ל הא־בן מי׹ אַלע: איינעך ליגט אונטעך אַ שלם, אַ ׊ווייטעך אונטעך אַ מגן-דוד, אַ דךיטעך, גיי ווייס ווו֌, עךגעץ אויף אַן אומבאַקאַנט ׀ֿעלד. אַלץ איינס ווי׀ֿל געלט זיי הא־בן ׀ֿאַךמא֞גט און ווי שטאַךק זיי הא־בן געגלייבט אין גא־ט: ׊ניעותדיקע ׀ֿךויען, בתולות, אויסגעלאַסענע ווײַבעך, בכ֌בֿודיקע בעל-הביתטעס, גלחים, שיכ֌וךים, הולטײַען, הוילע אַ׀֌יקוךסים, ווא֞ס הא־בן קיינמא־ל נישט געמאַכט אַ גךויסן ׊ימעס ׀ֿון גא־ט. אַלע שלא֞׀ֿן דא־ געשמאַק. דעך וועכטעך ׀ֿון דעם ׊ווינטעך, אַן אַלטיטשקעך מיט קײַלעכדיקע העל-בלויע אויגן, אַ געלן און אויסגעטךיקנט ׀֌נים, ווי אַ קלי׀֌ה, און בעךשטיקע ווא֞נ׊עס, בײַ וועלכע די ש׀֌י׊ן זענען ׀ֿאַךדךייט אַךויף, ווי בײַ דעם קײַזעך ׀ֿךאַנץ-יא֞זעף, — קען מיך שוין גאַנץ גוט. דא֞ס הייסט, עך דעךקענט מײַן ׀֌נים. בײַם א־נהייב הא־ט עך נישט געווענדט דעם העל-בלויען בליק שו מי׹, א֞בעך אישט, יעדעס מא־ל, ווען איך גיי דו׹ך דעם טויעך, שיקט עך מי׹ אַ באַגךיסונג אונטעך דעך נא־ז מיט אַ סקךי׀֌ענדיק קול ווי זאַמד, די אויגן אַךא֞׀֌געלא֞זט, כ֌די אַךויס׊ו֌ווײַזן מיטגע׀ֿיל און כ֌בֿוד. איך ווא־לט געווא֞לט אים געבן שו ׀ֿאַךשטיין, אַז איך הא־ב דא־ קיינעם נישט. איך קום אַהעך סת֌ם אַזוי, א֞נ׀ֿילן די לונגען מיט ׀ֿךישעך לו׀ֿט, א֞׀֌׀ֿךישן די געהיךן. דא֞ס וועט א֞בעך אויסזען ׀ֿאַךדעכטיקט: סאַךאַ סא֞ךט מענטש ש׀֌אַ׊יךט אין בית-עולם ווי אין ׀֌אַךק? מע מוז זײַן געךיךט בײַ דעם קאַסטן. איך הא֞ף, אַז קיינעך ש׀֌יךט נישט נא־ך מי׹. לחיים! אַלטעך וועכטעך! לא־מי׹ איבעךקעךן אַ כ֌וסע אין גא־׹גל אַךײַן! הײַנט שטייען מי׹ דא־, אויף דעך עךד — מא־׹גן וועלן מי׹ ליגט אונטן. דאגה נישט! אויב נישט מא־׹גן איז איבעךמא֞ךגן. ׀ֿךימא֞ךגנדיקע שוואַך׊ע מילך טךינקען מי׹ אויף דעך נאַכט, מי׹ טךינקען זי מיטא־ג, אין דעך ׀ֿךי מי׹ טךינקען זי, בײַ נאַכט. טךינקען און טךינקען  ׀֌אַול ׊עלאַן, דעך ׹וח זא־ל אים נעמען, הא־ט געווו֌סט זייעך גוט, ווא֞ס עך שךײַבט, און מא֞ךיס הא־ט ווויל געווו֌סט, ווא֞ס עך לייענט ׀ֿא֞ך. אַ ליכטיקן גן-עדן זא־ל עך הא־בן! אַמא֞ל טךעף איך אויף אַ לוויה — אַלע לוויות הא־בן איין ׀֌נים: אַ גלח, א֞נגעטא֞ן אין שוואַך׊ן, שטייט בײַם ג׹א־ב און זינגט אַךײַן אין דעך געדיכטקייט ׀ֿון זײַן בא־׹ד אַ טךויעךיקן ניגון. די אַלמנה איז אויך א֞נגעטא֞ן אין שוואַךץ. געוויינטלעך, טאַקע אַן אַלמנה, נישט קיין אַלמן. די קךובֿים ׀ֿון דעם ׀ֿאַךשטא֞ךבענעם שנײַ׊ן זיך די נעזעך, בךעכן זיך די ׀ֿינגעך און ווישן זיך די אויגן. אַ מא־ל העךט זיך אַ דעךשטיקטעך געוויין. דעך טויט איז אויך אַ ׀ֿאַבךיק. אַלץ קומט ׀ֿא֞ך לויט אַ ׀ֿא֞ךויסבאַשטימטן ׀֌ךא֞טא֞קא֞ל. מע גייט שו שו דעך אַלמנה. מע ךעדט שו אי׹ שטיל. זי שא֞קלט מיטן קא֞׀֌. די לוויה דויעךט נישט קיין סך. דעך עולם ׊עגייט זיך נא־ך אַ קוך׊עך ׊ײַט. עטלעכע א֞בֿלים בךענגען מיט זיך „קא֞ליווע‟ און אַ ב׹ויט אַזאַ, ווא֞ס סא֞מעוועט מיט אונדזעך חלה ווי ׀ֿון איין טייג געקנא֞טן. א׀ֿשך טאַקע קנעט מען זיי ׀ֿון איין טייג? די א֞בֿלים שטייען שו שו מי׹, איך זא־ל א֞׀֌ךײַסן אַ שטיקעלע ׀ֿון דעם ב׹ויט און ׀ֿאַךזוכן ׀ֿון דעך „קא֞ליווע‟. עס גייט זיי ממש אין לעבן. מע קען שוין מיינען, אַז דעך ׀ֿאַךשטא֞ךבענעך וועט נישט קענען הא־בן קיין ׹ו ביז עך וועט מיך ניט זען קײַען אויף ביידע באַקן. אויב מײַן טאַטע ווא־לט אוי׀ֿגעשטאַנען ׀ֿון זײַן קבֿך און דעךזען זײַן זינדיק קינד אַךײַנלייגן אין מויל אַזאַ טמאדיקן מאַכל, ווא־לט געווען חושך. גוט און ווויל איז די מתים, ווא֞ס זיי שטייען נישט אויף ת֌חית-המתים. אַחךית-הימים וועט זײַן, ווײַזט אויס, איין גךויסעך אומגליק — אַ נישט דעךבאַקענעך געדאַנק. בײַם טויעך שטייט, געוויינטלעך, אַ מחנה אַלטע און מיאוסע ׀ֿךויען, די קע׀֌ זייעךע אײַנגעוויקלט מיט שוואַך׊ע ׀ֿאַטשיילעס, ךומענעךינס און ׊יגײַנעךטעס. זיי באַ׀ֿאַלן די אַךויסגייענדיקע א֞בֿלים, בעטן בײַ זיי אַ שטיקעלע ב׹ויט מיט אַ האַךץ-ךײַסנדיקן ניגון און ווינטשן זיי „גליק, לאַנגע יא־׹ן, ׀ֿךייד, השלחה און ׀֌ךנסה‟. „גוטע מענטשן, גיט מי׹ נא־ך אַ שטיקעלע. איך בין אַן א֞ךעמע אַלמנה‟. — די גוטע מענטשן ךײַסן א֞׀֌ אַ שטיקל און לייגן עס אַךײַן אין דעך אויסגעשטךעקטעך האַנט. און די גליקלעכע ׀ֿךוי, ווא֞ס הא־ט געכאַ׀֌ט דעם ביסן, ווינטשט: „גוטע מענטשן, זײַט געזונט, גוטע מענטשן, אײַך און אײַעךע קינדעך‟. איך גיב די ׀ֿךויען אַוועק מײַן שטיקל ב׹ויט, און זיי באַ׊ייכענען מיך ווי אַ „הייליקעך מענטש‟, א֞דעך אַ „גוטעך קךיסט‟. אַ קךיסט  עס איז מי׹ קיינמא־ל נישט אײַנגע׀ֿאַלן, אַז איך דאַךף זיך טוי׀ֿן. ׀ֿאַךווא֞ס נישט? עס איז אַלץ איינס. ווא֞ס איז שוין דעך חילוק ׊ווישן אַ יי֮ד און אַ קךיסט? גא־ט זשאַלעוועט קיינעם נישט. עך בו׊קעט אַלע זײַנע ב׹ואים, איינעם נא־כן שווייטן, אַיעדעס ביינדעלע באַזונדעך 
מיט טאַמאַךען הא־ב איך זיך באַקענט אויף דעך ׀֌לאַזשע ׀ֿון דעך שטא֞טישעך א֞זעךע. דא־, אין די וואַךעמע זומעך֟טעג, ׀ֿלעגן זיך ׊ונוי׀ֿנעמען די א֞ךטיקע יי֎נגלעך און מיידלעך, ס’ךובֿ געקומען אויף די וואַקאַ׊יעס ׀ֿון די ווײַטע אוניוועךסיטעט֟מקומות, ווו֌ אַ יי֎דיש קינד, נא־כן ׀ֿאַךענדיקן די מיטלשול, הא־ט געהאַט דא֞ס מזל א֞נגענומען שו וועךן זיך לעךנען ווײַטעך. מע קא־ן זא־גן, אַז די גךויסע „שטא֞ט֟קאַלוזשע‟, ווי מ’הא־ט געךו׀ֿן דעם ב׹ייטן קא֞טלא֞וואַן, א֞נגע׀ֿילט מיט וואַסעך, כ֌מעט שוין אין גאַנ׊ן ׀ֿאַךוואַקסן מיט א֞טשעךעט, און ווו֌ געבא֞דן הא־בן זיך בדךך֟כ֌לל גענדז און קאַטשקעס, אַךויסגעלא֞זט ׀ֿון די אַךומיקע הוי׀ֿן, — הא־ט געדינט ווי אַ טךעף֟א֞ךט, דעךווײַטעךט ׀ֿון דעם שטא֞טישן הו֟האַ, ווו֌ אַלע ווייסן וועגן אַ שווייטן מעך ווי וועגן זיך אַליין; ווו֌ אַ׀ֿילו אונטעךן דאַך ׀ֿונעם עלטעךנס הויז, איז נישט לײַכט שו גע׀ֿינען אַ ווינקעלע, מע זא־ל דיך נישט געווען לעךנען שׂכל, ווי שו לעבן אויף דעך וועלט — און אַלץ, ׀ֿאַךשטייט זיך, מיט גוטע כ֌וונות. דעך שמא֞לעך ׀֌אַס, ׀֌אַזע דעם בךעג, באַדעקט מיט זאַמד, ׀ֿון ע׀֌עס אַ געל֟גךויען קא־לי׹, הא־ט אויסגעזען אין אונדזעךע אויגן, ווי אַ מין אינדזל, ווו֌ מע קען נישט בלויז אַךא֞׀֌וואַך׀ֿן ׀ֿון זיך די קליידעך און בלײַבן אין די בא֞ד֟בגדים, נא֞ך אויך זיך אַנטש׀֌אַנען, אויסטא֞ן די יונגע נשמה, ווא֞ס הא־ט שוין ׀ֿליגלען און ךײַסט זיך שו זוכן אַ ׀֌א֞ך. טאַמאַךע הא־ט ב׀ֿיךוש נישט געהעךט שו דעם מין מיידלעך, ווא֞ס די באַ׀ֿךײַטע יי֎נגלשע נשמות הא־בן געזוכט דא־ שו זיי זיך ׊ו׊וטוליען. נא־ך מעך: אַ קליינווו֌קסיקע, קוךץ א֞׀֌געשויךן, מיט אַ קוךנא֞ס֟׀ֿאַךךיסן נעזל, באַקךוינט מיט גךויסע טונקעלע זונב׹ילן, הא־ט זי דעךמא֞נט אַ שטעכלעך, ווא֞ס ׀ֿון אַ לײַכטן שו׹י׹ שו אים, וועט עך זיך באַלד ׊ונוי׀ֿדךייען, אַךויסשטעלנדיק זײַנען געדיכט֟א֞נגעשטעקטע נא֞דלען. אַהעך, שום אינדזל בײַ דעך “שטא֞ט֟קאַלוזשע” הא־ט טאַמאַךען געבךאַכט שו ׀ֿיךן אי׹ חבֿךטע, קאַטיע, אַ ׀ֿולעך הי׀֌וך שו אי׹ — אַ הויכע, שטאַלטנע קךאַסאַווי׊ע, מיט בלא֞נדע הא־׹ ביז די קײַלעכדיקע אַקסלען. ׊וגעגאַנגען שו דעך דעק, אויף וועלכעך איך בין געלעגן מיט מײַן ׀ֿךײַנד מוסיע, הא־ט קאַטיע ׀֌אַמעלעך ׊עש׀֌יליעט די קנע׀֌לעך אויף אי׹ לײַכט ׀ֿאַךשיידנקא֞ליךיק כאַלאַטל און עס ׀ֿון זיך אַךא֞׀֌געשלע׀֌ט, ווי נישט ווילנדיק, ׀ֿאַך אַ נויט. אין די מינוטן, כ֌ל֟זמן קאַטיעס לאַנגע ׀ֿינגעך הא־בן קונשיק, ׀ֿון אויבן אַךא֞׀֌, איבעךגעקליבן און דוךכגעלא֞זט דו׹כן לעכל יעדעס קנע׀֌ל אוי׀ֿן כאַלאַטל, הא־ב איך עקשנותדיק נא֞כגעש׀֌יךט איךע באַוועגונגען, ווי כ’ווא־לט מו׹א געהאַט זיך ׀ֿאַך׀֌לא֞נטעךן אינעם חשבון ׀ֿון די קנע׀֌לעך. אַךא֞׀֌געשלע׀֌ט דא֞ס כאַלאַטל, הא־ט זי עס אַקוךאַט ׊ונוי׀ֿגעלייגט און אַוועקגעלייגט ׊ווישן מי׹ און מוסיען. אַ ווײַלע איז קאַטיע געבליבן אַזוי שטיין, ׊ושטעלנדיק די ךעכטע האַנט שום לענד֟אויסבייג, כ’זא־ל, אַ ׀֌נים, ׀ֿון מײַן ליגנדיקעך ׀֌א֞זי׊יע זיך דעך׀ֿילן ווי אַ קליין שוועמל לעבן דעך הויכעך שטא֞ל׊עך בעךעזע. עךשט דעמא֞לט הא־ט זי זיך א֞׀֌געךוקט אַ ביסל אין אַ זײַט און ש׀֌ילעוודיק ׀ֿא֞ךגעשטעלט: — און דא֞ס איז טאַמאַךע א֞דעך ׀֌שוט, טא֞מאַ, מײַן בעסטע חבֿךטע. געקומען איז קאַטיע זיך שו טךע׀ֿן מיט מוסיען, ווא֞ס הא־ט מיך, אייגנטלעך, אויך געבךאַכט אַהעך. מי׹ זײַנען געווען מיט אים ׀ֿון איין עלטעך, געוווינט אויף איין גאַס, זיך געלעךנט אין איין קלאַס, אַ קישו׹, געטיילט מיט אים איין נאַכט֟טע׀֌ל, ווי מע זא־גט. אַ ש׀֌עט און איינשיק קינד בײַ זײַנע טאַטע֟מאַמע, הא־ט עך זיך נישט געלא֞זט אין די ווײַטע מקומות שו זוכן הויכע בילדונג; מוסיע איז נא־כן ׀ֿאַךענדיקן די שול אַוועק אַךבעטן ווי אַ שלא֞סעך אין דעך ניי׀ֿאַבךיק, און ש׀֌עטעך מיט אַ יא־׹ זיך א֞נגעהויבן לעךנען עקסטעךן אינעם לעמבעךגעך ׀֌א֞ליטעכנישן אינסטיטוט. אוי׀ֿן ב׹ייטן ש׀֌אַ׊יך֟׀֌לאַץ אין ׊ענטעך, ווו֌ עס ס’׀ֿלעגן זיך זונטיק ׀ֿאַךנאַכט ׊ונוי׀ֿנעמען ׀ֿון ׀ֿאַךשיידענע שטא֞ט֟ךאַיא֞נען, די אַזוי געךו׀ֿענע, “מאַהא֞לעס”, קא֞מ׀֌אַניעס חבֿךה, הא־ט מען מוסיען בעסעך געקענט ׀ֿון זײַן ׊ונא֞מעניש, “מוסלים”. אַ שיינעך בחו׹ ׀ֿאַך זיך, הא־ט מוסיע נא־ך געהאַט דא֞ס מזל שו זײַן ענלעך אין דעם ׀֌א֞׀֌ולעךן זינגעך מוסלים מאַגא֞מאַיעוו. אין דעך ת֌קו׀ֿה ׀ֿון טעלעוויזיע֟אוי׀ֿבלי, ווען ׀ֿונעם עקךאַן הא־ט מען כ֌מעט אין יעדעך קא֞נ׊עךט֟׀֌ךא֞גךאַם געקא֞נט העךן און זען דעם “שענסטן סא֞לא֞וויי ׀ֿון דעך סא֞וועטישעך עסטךאַדע”, איז קיין חידוש נישט געווען, אַז די מיידלעך און יונגע ׀ֿךויען ׀ֿון גאַנץ סא֞וועטן֟׀ֿאַךבאַנד זײַנען ממש אויסגעגאַנגען נא־ך אים. ווען ס’הא֞ט זיך אין אַ שיינעם טא־ג אַנטדעקט דעך נאַטוך֟׊ונוי׀ֿ׀ֿאַל, און מוסיע איז געווא֞ךן “מוסלים”, הא־בן די א֞ךטיקע קךאַסאַווי׊עס די גאַנ׊ע ליבשאַ׀ֿט, ווא֞ס הא־ט גע׀ֿלאַקעךט אין זייעך האַךץ שום זינגעך, אויסגעלא֞זט שו מײַן חבֿך. כא֞טש אונדזעך “מוסלים” איז געווען מיט גוטע זיבן יא־׹ יי֎נגעך ׀ֿונעם באַךימטן מוסלים, איז עס, אַוודאי, געווען נישט דעך איינ׊יקעך אונטעךשייד ׊ווישן זיי ביידן, שוין א֞׀֌געךעדט, אַז נישט בלויז קיין שטימע שו זינגעך, נא֞ך אַ׀ֿילו אַן אויעך שו העךן אַ ׀ֿאַלשן מוזיקאַלישן קלאַנג הא־ט מוסיע֟מוסלים נישט ׀ֿאַךמא֞גט. עך הא־ט עס א֞בעך נישט געדאַך׀ֿט; זײַנע געליבטע הא־בן אים, אַ ׀֌נים, ליב געהאַט מיט אויגן, נישט מיט אויעךן. קאַטיע הא־ט זיך אַךײַנגעךוקט ׊ווישן מוסיען און מי׹, ׀ֿאַךנומען דא֞ס שמא֞לע ׀֌אַסיקל שטח אויף דעך דעק, ווא֞ס זי הא־ט שוין געהאַט מיט אַ ווײַלע שו׹יק ךעזעךוויךט מיט אי׹ כאַלאַטל. טאַמאַךע איז געבליבן שטיין, ווו֌ אי׹ חבֿךטע הא־ט זי געלא֞זט, נא־ך אַלץ א֞נגעטא֞ן אין אי׹ ג׹ין קליידל, מיט ווײַסע ש׀֌ךענקעלעך, און געדךייט מיט די ׀ֿינגעך דעם שמא֞לן שמאַטענעם גאַךטל, אין אַ ׊וויי׀ֿל, שי עס ׊עבונדן און זיך אויסטא֞ן, שי עס ׀ֿעסטעך ׀ֿאַך׊י֎ען און ׀ֿאַךלא֞זן די ליגנדיקע “טךויקע” אויף זייעך טעךיטא֞ךיע, ווו֌ ׀ֿאַך אי׹ איז שוין קיין ׀ֿךײַ שטיקל א֞ךט נישט געבליבן. די דעק, ווא֞ס מוסיע הא־ט א֞׀֌געזוכט עךגעץ אוי׀ֿן בוידעם ׀ֿון זײַן עלטעךנס שטוב, ׊ווישן די א֞׀֌געני׊טע ח׀ֿ׊ים, און הא־ט זיך גע׀ֿילט נא־ך ניליע, איז מיטאַמא֞ל ׀ֿאַך מי׹ אויך געווא֞ךן שו שמא֞ל; דעך׊ו הא־ט די היץ, ווא֞ס הא־ט געשלא֞גן ׀ֿון קאַטיעס לײַב, א֞נגעהויבן מי׹ ממש בךי֎ען די הויט אויף דעך ׀֌ליי׊ע. כ’הא־ב זיך אוי׀ֿגעהויבן און ׀ֿא֞ךגעלייגט טאַמאַךען שו ׀ֿאַךנעמען דא֞ס באַ׀ֿךײַטע א֞ךט. ס’ווא֞לט געדאַך׀ֿט, אַוודאי, אויסזען ווי אַ בךייטעך זשעסט ׀ֿון אַ דזשענטלמען. טאַמאַךע הא־ט עס א֞בעך ׀ֿאַךטײַטשט אויף אי׹ או׀ֿן. — כ’ווא־לט זיך בעסעך דוךכש׀֌אַ׊יךט א֞ט שו יענעם וועלדל. — הא־ט זי געזא֞גט, און א֞נגעוויזן אויף אַ בעךגל, שיטעך אַךומגעשטעקט מיט דינע ביימעך. ׀ֿאַךכאַ׀֌ט מײַן העמדל, און איבעךלא֞זנדיק די הויזן נא־ך אַלץ ליגן אוי׀ֿן ג׹א־ז, לעבן דעך דעק, הא־ב איך זיך געלא֞זט נא־ך טאַמאַךען, א־ן אַ באַזונדעךן חשק. אַ ביסל דעךווײַטעךט זיך ׀ֿון אונדזעך ׀ֿאַךליבט ׀֌א֞ךעלע, הא־ט טאַמאַךע, שום עךשטן מא־ל ׀ֿון אונדזעך קו׹שן ש׀֌אַ׊יך אַךויסגעוויזן קול: „אַקמעי֎סטן ‟ — זי הא־ט דא֞ס מא֞דנע ווא־׹ט אַךויסגעבךאַכט ׀ֿאַךסאַ׀֌עט, כא֞טש מי׹ זײַנען נישט געגאַנגען גיך. ס’הא֞ט אַ קלונג געטא֞ן ׀ֿךעמד ׀ֿאַך מײַן אויעך. כ’הא־ב זיך דעךמא֞נט, ווי מוסיע, אוי׀ֿן וועגן שו דעך א֞זעךע הא־ט מיך דעך׀ֿךייט, אַז זײַן קאַטיע וועט בךענגען מיט זיך אי׹ חבֿךטע, ס׀֌ע׊יעל ׀ֿאַך מי׹. „זי זעט אויס אַ ביסל ׀֌ךיטשמעליעט, — הא־ט עך מי׹ געמא֞לט די ׀֌עךס׀֌עקטיוו ׀ֿון דעך קומעדיקעך טךע׀ֿונג, — זי שךײַבט לידעך, און איין ליד איךס איז אַ׀ֿילו א֞׀֌געדךוקט געווא֞ךן אין אונדזעך שטא֞טישעך ׊ײַטונג‟. אישט הא־ב איך גיך איבעךגעווא֞ך׀ֿן אין מײַן קא֞׀֌ אַ קוךץ ב׹יקל ׊ווישן מוסיעס וועךטעך און טאַמאַךעס שיין אומבאַקאַנט ווא־׹ט. כ’הא־ב ׀ֿאַךשטאַנען, אַז כ’הא־ב זיך אַךײַנגעכאַ׀֌ט; דא֞ס ווא־׹ט „אַקמעי֎סט‟ איז, אַ ׀֌נים, נא֞ך אַ שליסל שו דעם, ווא֞ס ׀ֿילט א־ן דא֞ס גךויסע ׀֌א֞עטישע האַךץ ׀ֿון דעם קליינווו֌קסיק מיידל. כ’הא־ב זיך דעך׀ֿילט אַ ׀ֿאַך׀ֿאַלענעך, ווײַל ׀֌א֞עזיע איז געווען נישט מײַן ׀ֿעךדל. טאַמאַךע, ׀ֿון אי׹ זײַט, הא־ט זיך געוויס נישט געקא֞נט ׀ֿא֞ךשטעלן, אַז אַזעלכע ׀֌אַךשוינען זײַנען בכלל דא־ אויף דעך וועלט, אַנדעךש ווא־לט זי באַלד נישט גע׀ֿךעגט, שי כ’הא־ב ליב מאַנדעלשטאַמען  — כ’הא־ב ליב וויסא֞׊קיס לידעך, — הא־ב איך זיך גע׀֌ךו֌ווט אַךויס׊ודךייען ׀ֿון דעם ׀֌א֞עטישן לאַביךינט. — וויסא֞׊קי  — הא־ט זי זיך גא־׹ נישט ׀ֿאַךחידוש און ׊וגעגעבן: — וויסא֞׊קי איז טאַקע ׀ֿון אַן אַנדעך ׀֌לאַנעטע, ׀ֿון דעסטוועגן, אייניקע ׀ֿון זײַנע לידעך ווא־לטן געקא֞נט זיך איבעךקךיי׊ן אינעם ׀֌א֞עטישן קא֞סמא֞ס מיט מאַנדעלשטאַמס ׀֌א֞עזיע, באַזונדעךס, ׀ֿון די דךײַסיקעך יא־׹ן. למשל, זײַן ליד וועגן סטאַלין: ׳זײַנע גךא֞בע ׀ֿינגעך — ווי וועךעם ׀ֿעטע,/ זײַנע וועךטעך, ווי ׀֌ודא֞ווע געוויכטעך, ׀֌לעטן,/ זײַנע ווא֞נ׊יעס — ווי בײַ אַ טאַךאַקאַן,/ זײַנע כא֞ליוועס ׀ֿינקלען, ווען עך טוט אַ ש׀֌אַן*
 גא־׹ אין גיכן הא־בן מי׹ דעךגךייכט דעם ׀֌ונקט, אויסגעקליבן ׀ֿון טאַמאַךען. סוף֟כ֌ל֟סוף, אַךא֞׀֌געווא֞ך׀ֿן ׀ֿון זיך אי׹ קליידל, הא־ט זי זיך ׊וגעזע׊ט לעבן מי׹ אוי׀ֿן ג׹א־ז, אונטעך אַ יונג לי׀֌ע֟ביימל. קיין גךויסן שא֞טן הא־בן די שיטעךע ׊ווײַגן נישט געמאַכט, ס’איז א֞בעך גענוג געווען באַלד שו דעך׀ֿילן אוי׀ֿן ׀֌נים און לײַב די גלעטנדיקע ׀ֿךישקייט ׀ֿון דעך לו׀ֿט. טאַמאַךע הא־ט זיך געלעךנט אינעם שטא֞טישן ׀֌עדאַגא֞גישן אינסטיטוט, אוי׀ֿן ׀ֿילא֞לא֞גישן ׀ֿאַקולטעט, בקישו׹, “׀ֿיל׀ֿאַק”. די א֞ךטיקע יי֎דישע חבֿךה הא־בן עס איבעךגעאַנדעךשט אויף זייעך אייגענעם או׀ֿן — “׀ֿעל׀ֿאַק”, גיבנדיק דעךמיט שו ׀ֿאַךשטיין, אַז ס’ךובֿ ׀ֿון די ווא֞ס לעךנען זיך דא־׹ט, זײַנען סטודענטקעס — שיקסעס ׀ֿון די אַךומיקע דעך׀ֿעך. דעך יוגנטלעכעך שיניזם קומט אַךויס נישט ׀ֿון שׂכל, נא֞ך ׀ֿון דעך ס׀֌ךיטנעקייט, ׀ֿונעם מיין, אַז אַלע ׀ֿאַךגעניגנס עקזיסטיךן שוליב די׹. אונדזעךע טאַטע֟מאַמעס הא־בן קיין יוגנט נישט געהאַט; זי איז ׀ֿאַךבךענט געווא֞ךן אינעם ׀ֿײַעך ׀ֿון דעך מלחמה, הא־בן זיי זייעךע קינדעך נא֞כגעגעבן אַ סך קאַ׀֌ךיזן. איין זאַך איז געווען אויסגעשלא֞סן און ׀ֿלעגט זיך אַךײַנקלאַ׀֌ן אין קא֞׀֌, שי֎עך נישט ׀ֿון קליינעךהייט א־ן, באַזונדעךס די זין. דהײַנו: קענסט דךייען ליבעס מיט וועמען דו ווילסט, א֞בעך חתונה הא־בן — נא֞ך מיט אַ יי֎דיש מיידל! די יי֎דישע חבֿךה הא־בן ׀ֿון דעם עלטעךנס „טאַבו‟ געמאַכט זייעך אייגענעם אויס׀ֿיך: “אויף שיקסעס לעךנט מען זיך!” דעך “׀ֿעל׀ֿאַק” ׀ֿונעם ׀֌עדאַגא֞גישן אינסטיטוט הא־ט די דא֞זיקע שיקסעס ׊וגעשטעלט אין ׀ֿולן ׀ֿאַךנעם. קאַטיע און טאַמאַךע הא־בן זיך דא־׹ט אויך געלעךנט, א֞בעך קאַטיע הא־ט שוין באַוויזן חתונה שו הא־בן מיט אַ יונגן א֞׀ֿי׊יך, אַ לייטענאַנט. עך הא־ט געדינט אינעם מיליטעךישן גאַךניזא֞ן, ווא֞ס הא־ט קוואַךטיךט אין אונדזעך שטא֞ט. קאַטיען הא־ט עס א֞בעך נישט געשטעךט שו דךייען זײַטיקע ליבעס. ׀ֿאַךשטייט זיך, אַז די ׀֌א֞׀֌ולעךקייט ׀ֿונעם זינגעך מוסלים מאַגא֞מאַיעוו הא־ט אויך ׊וגעש׀֌ילט מוסיען, ווײַל קאַטיע הא־ט אים נא֞ך געךו׀ֿן, “מײַן מוסלימטשיק”. טאַמאַךע איז טאַקע געווען אַן עכטע חבֿךטע, ווײַל זי הא־ט געמוזט כ֌סדך ׀ֿאַךדעקן קאַטיעס נײַע ׀֌אַסיע; א֞דעך ווי קאַטיעס מאַן ווא־לט מסת֌מא געזא֞גט, באַווא֞ךענען זײַן ווײַב מיט אַ שוץ֟ליניע. די דעךהויבענע, ׀֌א֞עטישע נאַטוך ׀ֿון טאַמאַךען הא־ט, אַ ׀֌נים, אונטעךגעקוי׀ֿט דעם סא֞וועטישן א֞׀ֿי׊יך, ווא֞ס הא־ט געגלייבט אין איךע עדותן, ווען אין דעם הא־ט זיך גענייטיקט קאַטיע. — ווי קען מען דען נישט גלייבן אַ ׀֌א֞עט  — הא־ט שטיל געזא֞גט טאַמאַךע, ווי געשיקט מיטן ווינטל אַ גךוס אַךא֞׀֌ שו דעם א֞ךט, ווו֌ קאַטיע און אי׹ “מוסלימטשיק” הא־בן זיך הייס אַךומגענומען און זיך געקושט אונטעךן בלויען הימל און אויף דעך א֞׀֌געבליאַקעוועטעך דעק. די וועךטעך הא־בן אַ קלונג געטא֞ן ווי די לע׊טע שוךה ׀ֿון אַ ליד, ווא֞ס טאַמאַךע הא־ט עךשט אויסגעדיכטעט. דא֞ס גאַנ׊ע ליד איךס הא־ט זי, אַ׀֌נים, געלא֞זט זיך שו היטן אין אי׹ האַך׊ן. דא֞ס אויסטא֞ן אי׹ קליידל הא־ט נא־ך מעך אַנטבלויזט טאַמאַךעס ווײַבלעכע חסךונות, קוים ׀ֿאַךדעקט מיט אי׹ בא֞ד֟בגד, אויך אַ גךינעך, נא֞ך שוין א־ן ווײַסע ש׀֌ךענקעלעך. קיין היץ, ווי ׀ֿון קאַטיעס לײַב, הא־ט ׀ֿון טאַמאַךען נישט געשלא֞גן, שוין גיכעך, ע׀֌עס אַ ךחמנות. זי הא־ט אַךא֞׀֌געשלע׀֌ט ׀ֿון דעך נא־ז די גךויסע זון֟בךילן און ׀ֿאַךווא֞ך׀ֿן דעם קא֞׀֌ אויף שו׹יק, אונטעךשטעלנדיק דא֞ס ׀֌נים דעם בינטל וואַךעמע שטךאַלן, ווא֞ס הא־בן זיך אַדוךכגעךיסן דו׹ך די ׊ווײַגן. זי הא־ט ׀ֿאַךמאַכט די אויגן און שטיל, א֞נגעהויבן שע׀֌טשען: ס’איז גוט, ווא֞ס ניט מיט מי׹ אי׹ זײַט אישט קךאַנק, ווא֞ס כ’בין ׀ֿון אײַעך קךאַנקייט ניט די סיבה. עס שינדט ניט א־ן די ליבע קיין ׀ֿאַךלאַנג, און ס’לעשט ניט אויס קיין הא֞׀ֿענונג די ליבע  זי הא־ט זיך א֞נגעש׀֌אַךט מיט די הענט אינעם בא־דן, די אַקסלען הא־בן זיך ׊ונוי׀ֿגעךוקט און זיך ׀ֿאַךש׀֌י׊ט, ווי שוויי ׊ונוי׀ֿגעלייגטע ׀ֿליגלען בײַ אַ גךויסן ׀ֿויגל; אי׹ דינעך האַלדז הא־ט זיך אויסגע׊ויגן, זיך אײַנגעבויגן און זיך, דאַכט זיך, ׊ונוי׀ֿגעגא֞סן מיטן ׀֌נים, בלויז די קוךנא֞סע נא־ז הא־ט זיך עקשנותדיק אײַנגעשניטן אין ׹וים. ס’איז גוט, ווא֞ס שטי׀ֿעךײַ איז אונדז ניט ׀ֿךעמד, און חכמות ניט געלאַסענע אויך טויגן, און אויב מ’הא־ט זיך באַגעגנט מיט די הענט, באַדאַךף מען ניט אַךא֞׀֌לא֞זן די אויגן
 איך הא־ב זיך ׊וגעהעךט שו טאַמאַךעס שטיל קול, און נא֞ך איין געדאַנק הא־ט מי׹ געדויבלט דעם מוח: ווא֞ס זא־ל איך אי׹ זא־גן, ווען די שיינע מוזיק ׀ֿון וועךטעך וועט אויסגיין, נישט שו אַנט׀֌לעקן ׀ֿאַך אי׹ מײַן עם֟האך׊ות? טאַמאַךע איז אַנטשוויגן געווא֞ךן. אַ ךגע אויסגעהאַלטן די ׀֌א֞עטישע ׀֌ויזע, הא־ט זי זיך א֞נגעךו׀ֿן: — ׊וועטאַיעוואַ איז מײַן באַליבטע דיכטעךין. איך הא־ב לײַכט א֞׀֌געא֞טעמט. נא֞ך ס’הא֞ט נישט גענומען לאַנג, כ’זא־ל זיך אַליין באַנאַךישן: — זי איז, אַוודאי, אויך געווען ׊ווישן די אַקמעי֎סטן  — הא־ב איך באַמעךקט, ווי ס’ווא֞לט מי׹ געגאַנגען אין לעבן אַךײַן. טאַמאַךע הא־ט זיך אויסגעגלײַכט, אַ קוק געטא֞ן אויף מי׹ מיט אַ בליק ׀ֿון אַ קךאַנקן֟שוועסטעך, ווא֞ס ווייסט אייניקע אינטימע עךטעך בײַם ׀֌אַ׊יענט בעסעך ׀ֿון אים אַליין, און אומדעךוואַךט אַ זא־ג געטא֞ן: — איך הא־ב נישט ליב זיך שו קושן אין די לי׀֌ן  2 אין ׀ֿאַךגלײַך מיט מײַן ׀ֿךײַנד מוסיע, בין איך געווען, ווא֞ס שייך „ליבע֟געניטונגען‟, בלויז אַן א֞נהייבעך. ס’מיינט חלילה נישט, אַז אין דעך ווײַטעך ךוסישעך שטא֞ט ׀֌עךם, ווו֌ כ’הא־ב זיך געלעךנט שו וועךן אַ טךאַנס׀֌א֞ךט֟אינזשעניך, הא־בן אויסגע׀ֿעלט „שיקסעס‟; די ׊וזאַמענוווינונג ׀ֿון מײַן אינסטיטוט, ווו֌ כ’הא־ב געוווינט, איז געווען ׀ֿאַך׀ֿליי׊ט מיט חנעוודיקע מיידלעך. ש׀֌עט בײַ נאַכט, ב׀ֿךט שבת נא־ך דעך „דיסקא֞טעק‟ אינעם סטודענטישן קלוב הא־ט מען אין די קא־׹ידא־׹ן א֞דעך אויף די טךע׀֌ ׊ווישן די גא֞ךנס געקא֞נט זיך א֞נטךע׀ֿן אויף שךיט און ט׹יט אין ׀֌א֞ךלעך֟„געש׀֌ענסטן‟, ׀ֿאַךקוועטשט אין די ווינקלען. ׀ֿון דעסטוועגן, ׀ֿלעגן די חבֿךה ׀ֿון די עלטעךע קוךסן, שוין געניטע און דעך׀ֿאַךענע, זיך בךייטהאַך׊יק טיילן מיט די “גךינע”, אַז מיט סטודענטקעס איז בעסעך זיך נישט שו ׀ֿאַך׀ֿיךן. די סכ֌נה איז גךויס, ווײַל אין אַ טא־ג בלײַבט מען שטיין ׀ֿאַך אַ טי׹, ווא֞ס ׀ֿיךט א֞דעך אין דעקאַנאַט, א֞דעך אין “זאַגס”*. דעקאַנאַט מיינט — אויס סטודענט! “זאַגס” — אויס ׀ֿךײַ לעבן. ׀ֿאַך ווא֞ס אַזוי? ווײַל זי איז אַךײַנגע׀ֿאַלן און דו הא֞סט זיך אַךײַנגעכאַ׀֌ט. אַ ממשותדיקעך בײַש׀֌יל שו די ע׊ות איז געווען מײַן ׀ֿךײַנד, ליא֞ניע אַבךאַמזא֞ן, ׀֌ונקט ווי איך, ׀ֿאַך׀ֿא֞ךן אַהעך זיך לעךנען ׀ֿון דעך אוקךאַי֎נישעך שטא֞ט ׀֌ךא֞סקוךא֞וו. שוין גלײַך אוי׀ֿן עךשטן קוךס איז עך אַזוי הייס אַךײַנגעטא֞ן געווא֞ךן אין די “ליבע֟געניטונגען”, אַז געכאַ׀֌ט הא־ט עך זיך עךשט דעמא֞לט, ווען “זײַן מאַשע” הא־ט אים דעךקלעךט — זי איז אַךײַנגע׀ֿאַלן, זי איז שוין אוי׀ֿן ד׹יטן חודש. עך הא־ט אויסגעקליבן די טי׹ ׀ֿונעם “זאַגס”, א֞בעך די טי׹ שו זײַנע עלטעךן איז ׀ֿאַך אים ׀ֿאַךש׀֌אַךט געווא֞ךן. (נא־כן ׀ֿאַךענדיקן דעם אינסטיטוט איז עך געבליבן אין ׀֌עךם און אין די א־נהייב 1990עך אַךויסגע׀ֿא֞ךן קיין ישׂךאל. איך הא־ב באַגעגנט ליא֞נע אַבךאַמזא֞נען אויף דעך גאַס אין אַשדוד. עך איז געווא֞ךן ׀ֿךום, און מי׹ דעךקלעךט מיט שטא֞לץ, אַז זײַן „מאַשע איז שוין נישט מאַשע, נא֞ך לאה‟. זי הא־ט זיך מגיי׹ געווען, געביטן דעם נא֞מען און ׀ֿיךט אַ כ֌שךע יי֎דישע שטוב.) מײַנע “ליבע֟געניטונגען” הא־בן מיך געבךאַכט שו אַליא֞נאַ. אַ ׀ֿולבלעכע יונגע ׀ֿךוי, מיט שוויי בלויע אויגן, איז זי ענלעך געווען שו אַ ווייך קישעלע, ווא֞ס ווו֌ מע לייגט עס, ׀ֿילט מען אַ וואַךעמע היימישקייט, ווא֞ס הא־ט מי׹ ג׹א־ד זייעך אויסגע׀ֿעלט אין יענעך ׊ײַט. אַליא֞נאַ אַליין הא־ט וועגן זיך דעך׊יילט, אַז בדךך֟כ֌לל איז זי נישט געווען אַזאַ „׀֌אַמ׀֌ושקע‟, א֞בעך זינט זי הא־ט געהאַט אי׹ מיטיענקע, גייט אי׹ נא־ך אַ הונגעך, און זי מוז כ֌סדך ע׀֌עס קײַען. אַליא֞נאַ הא־ט געאַךבעט אוי׀ֿן ׊ענטךאַלן טעלעגךאַף ווי אַ טעלע׀ֿא֞ניסטקע, און דא־׹ט הא־ב איך זיך טאַקע מיט אי׹ באַקאַנט. ׀ֿאַךן אַוועק׀ֿא֞ךן זיך לעךנען אין ׀֌עךם הא־ב איך א֞׀֌געךעדט מיט מײַנע עלטעךן, אַז קיין ב׹יוו וועל איך נישט שךײַבן. ווא֞ס יא־, איין מא־ל אין דעך ווא־ך, זונטיק אין דעך ׀ֿךי וועל איך זיי קלינגען. קיין מא־ל ביז אַהעך נישט געקלונגען אין אַן אַנדעך שטא֞ט, הא־ב איך זיך נישט ׀ֿא֞ךגעשטעלט, אַז די גאַנ׊ע ׀֌ךא֞׊עדוך ׀ֿון קלינגען אַהיים וועט בײַ מי׹ א֞׀֌נעמען אַזוי ׀ֿיל ׊ײַט. כ׳׀ֿלעג מײַן איינשיקן ׀ֿךײַען טא־ג כ֌מעט אין גאַנ׊ן ׀֌טךן אוי׀ֿן ׊ענטךאַל֟טעלעגךאַף, בײַם וואַךטן ביז די טעלע׀ֿא֞ניסטקע וועט מיך אַךײַנךו׀ֿן אין אַ קאַבינע מיט אַ טעלע׀ֿא֞ן, כ׳זא֞ל קענען איבעךךעדן מיט מײַן מאַמען די דךײַ מינוט, ווא֞ס כ׳הא֞ב באַשטעלט. שומא־ל, ׀ֿלעגט זיך טךע׀ֿן, אַז די ׀ֿאַךבינדונג איז געווען אַזוי שלעכט, אַז מ’הא־ט געמוזט זיך ךײַסן דעם גא־׹גל ׀ֿון ביידע עקן טעלע׀ֿא֞ן֟ליניע, כ֌די שו קא֞נען כא֞טש אַ ווא־׹ט כאַ׀֌ן. מ׳הא֞ט געדאַך׀ֿט ע׀֌עס טא־ן. „זוך אַ ׀ֿךוי!‟ — הא־ט מי׹ אַן ע׊ה געטא֞ן מײַן געניטעך ׀ֿךײַנד ליא֞ניע אַבךאַמזא֞ן. „שעךשע לאַ ׀ֿאַם!‟ — הא־ט עך עס איבעךגעחזךט אינעם א֞ךיגינאַל, כ׳זא֞ל, אַ ׀֌נים, בעסעך ׀ֿאַךשטיין ׀ֿון וואַנען די ׀ֿיס וואַקסן, און דעךקלעךט: „גע׀ֿין אַ טעלע׀ֿא֞ניסטקע און ׀ֿאַך׀ֿיך מיט אי׹ אַ שטיקל ךא֞מאַן‟. שוין דעם עךשטן זונטיק, מיט אַ ׀֌ושקע שא֞קא֞לאַד֟קא֞נ׀ֿעטן בין איך אַךײַנגעגאַנגען אין דעך טי׹ ׀ֿונעם ׊ענטךאַל֟טעלעגךאַף. כ׳הא֞ב אַ וואַךף געטא֞ן דעם בליק אויף די ׀ֿיך ׀ֿענ׊טעךלעך, ווי ׀ֿיך נא֞ךקעס, אין וועלכע עס זײַנען געזעסן די טעלע׀ֿא֞ניסטקעס, און זיך אוי׀ֿן מא֞מענט ׀ֿאַךלויךן: ווא֞ס איז “מײַן ׀ֿענ׊טעךל”? ווו֌ זישט „מײַן טעלע׀ֿא֞ניסטקע‟? ׀ֿךי֎עך הא־ב איך וועגן דעם נישט געטךאַכט, א֞בעך אישט
 ׀֌אַמעלעך, הא־ב איך זיך א֞נגעהויבן ׹וקן ׀ֿאַךבײַ די ׀ֿענ׊טעךלעך, אַךײַנקוקנדיק אין זיי מיט אַ זײַטיקן קוק, ווי נישט זיי מיין איך. נא־כן ד׹יטן הא־בן מײַנע ׀ֿיס זיך א֞׀֌געשטעלט, און כ׳הא֞ב באַלד ׀ֿאַךשטאַנען ׀ֿאַךווא֞ס — די ׀ֿא֞ךיקע דךײַ טעלע׀ֿא֞ניסטקעס זײַנען געווען שוין ווײַט נישט קיין יונגע ׀ֿךויען, ווא֞ס הא־ט געמאַכט מײַן ׀ֿךײַנדס ׀֌לאַן שו נישט. זיך א֞נגעשטךענגט, הא־ב איך זיך ׊וגעשאַךט שום לע׊טן ׀ֿענ׊טעךל. מײַן בליק הא־ט זיך א֞נגעשטויסן אין אַ קײַלעכדיק ׀֌נים מיט שוויי גךויסע בלויע אויגן. דא֞ס איז געווען אַליא֞נאַ. קיין ךגע נישט גע׊וויי׀ֿלט הא־ב איך אַךײַנגעשטו׀֌ט אין דעך גלעזעךנעך נא֞ךקע די ׀֌ושקע מיט שא֞קא֞לאַד֟קא֞נ׀ֿעטן און א֞נגעךו׀ֿן מײַן נא֞מען, ווי ליא֞ניע הא־ט מיך געלעךנט. זי הא־ט זיך ׊עשמייכלט און אַךײַנגעשלע׀֌ט שו זיך מײַן מת֌נה, ווי אַ חיהלע. אין אַ ׀ֿו׀ֿ׊ן מינוט אַךום הא־ב איך שוין דעךהעךט מײַן נא֞מען און דעם נומעך ׀ֿון דעך קאַבינע, ווו֌ איך קען איבעךךעדן מיט מײַן מאַמען  מײַן האַךץ הא־ט געקוועלט: עס אַךבעט  ליא֞ניע הא־ט טאַקע אַ יי֎דישן קא֞׀֌! א֞׀֌געךעדט די דךײַ באַשטעלטע מינוטן, בין איך שוין ג׹ייט געווען אַוועקלייגן דא֞ס טךײַבל אוי׀ֿן טעלע׀ֿא֞ן; דווקא אין דעם מא֞מענט הא־ב איך דעךהעךט ווי מע ךעדט מי׹ אַךײַן אין אויעך: „אַ דאַנק, סטודענט, ׀ֿאַך די קא֞נ׀ֿעטן. אַז דו ווילסט, קענען מי׹ זיך טךע׀ֿן אויף דעך באַנק אַנטקעגן דעם א֞׀֌עךע֟טעאַטעך. איך ׀ֿאַךענדיק די אַךבעט אין ׀ֿעך׊יק מינוט אַךום ‟ — און ווײַטעך — קוך׊ע סיגנאַלן. דעך באַקאַנטעך שטא֞טישעך טעאַטעך ׀ֿון א֞׀֌עךע און באַלעט אויף טשײַקא֞ווסקיס נא֞מען הא־ט זיך גע׀ֿונען נישט ווײַט ׀ֿונעם ׊ענטךאַלן טעלעגךאַף. כ‘הא־ב באַלד אויסגעקוקט אַ ׀ֿךײַע באַנק אינעם סקוועך ׀ֿאַךן טעאַטעך֟בנין, כא֞טש אין אַזאַ ׀ֿײַכטעך קעלט, ווא֞ס איז מי׹ גיך אַךײַנגעקךא֞כן אין די ביינעך, זײַנען אַ סך בעלנים שו ׀ֿאַךבךענגען אויף דעך ׀ֿךישעך לו׀ֿט נישט געווען. אַקי׊וך, די ׀ֿעך׊יק מינוט זײַנען מי׹ א֞נגעקומען מיט זאַש׀֌עךעס איבעךן גאַנ׊ן לײַב. כ‘הא־ב גע׀ֿילט, ווי דו׹ך די ש׀֌יץ֟׀ֿינגעך אויף די הענט און ׀ֿיס ךײַסן זיך אַךײַן אין מײַן גוף טויזנטעך דינע, ׀֌י׊ינקע נא֞דלען  מײַן נײַע באַקאַנטע, אײַנגעקוטעט אין אַ וואַךעמעך שאַל, הא־ט געא֞טעמט מיט אַ געזונטעך ׀֌אַךע. איךע באַקן הא־בן דעךמא֞נט שוויי ךויטע ׀ֿךישע ע׀֌עלעך, ווא֞ס הא־בן זיך געבעטן מע זא־ל זיך שו זיי שו׹י׹ן מיט די לי׀֌ן. מײַנע לי׀֌ן הא־בן א֞בעך קוים געקא֞נט זיך ׊עךוקן און אַךויסקוועטשן אַ ׀ֿאַך׀ֿךויךענעם שמייכל. — נו, סטודענט, — הא־ט אַליא֞נאַ גוטמוטיק אַ ׀ֿךעג געטא֞ן. — ווו֌הין וועסטו ׀ֿיךן דײַן באַךישניע? די קעלט, זעט אויס, הא־ט ׀ֿאַךגליוועךט נישט בלויז מײַן קעך׀֌עך, נא֞ך אויך די געהיךן; ווײַל ׀ֿון מײַן מויל איז, ווי אַ שטיקל אײַז, אַךויסגעש׀֌ךונגען דעך ענט׀ֿעך: „אין ׀֌לאַנעטאַךיום ‟ זיכעך, אַז מײַן נײַע באַקאַנטע, ווי אַלע סא֞וועטישע מענטשן אין יענעך ׊ײַט, הא־ט זיך אינטעךעסיךט מיטן קא֞סמישן ׀֌ךא֞גךעס; ׀ֿון דעסטוועגן, איז אַליא֞נאַ געווען נײַגעךיק שו וויסן, ׀ֿאַךווא֞ס דווקא אין „׀֌לאַנעטאַךיום‟ דאַךף זי ׀ֿאַךבךענגען דעם זונטיק מיט אַ קאַוואַליך? איך הא־ב אַ קוק געטא֞ן אויף די שוועךע שנייי֎קע ווא֞לקנס און זיך א֞נגעךו׀ֿן: — אין ׀֌לאַנעטאַךיום איז דעך הימל קלא־׹ און מע קא־ן זען אַלע שטעךן. — כ‘׀ֿאַךשטיי  — הא־ט זי שי֎עך נישט אַךויסגעשע׀֌טשעט, — ס‘איז אַזוי ךא֞מאַנטיש  א֞בעך א׀ֿשך ווא֞לטסטו מסכ֌ים געווען מי׹ זא־לן ׀ֿא֞ךן שו מי׹ אַהיים  כ‘הא־ב יענע ווא־ך געבךאַכט ׀ֿון מײַנע עלטעךן אַ סלויי֎קל זשוךעכלינע֟וואַךיעניע, וועלן מי׹ טךינקען טיי
 אין מײַן לעבן הא־ב איך קיין זשוךעכלינע֟וואַךעניע נישט ׀ֿאַךזוכט. אין אונדזעךע מקומות איז דא֞ס געוויקס, דאַכט זיך, בכלל נישט געוואַקסן; נא֞ך דא֞ס ווא־׹ט „טיי‟ הא־ט זיך באַלד ׊עגא֞סן איבעך מײַן ׀ֿאַךסטאַךטשעט לײַב מיט אַ מחיהדיקעך וואַךעמקייט, אַז טךעךן הא־בן זיך מי׹ געשטעלט אין די אויגן. אַליא֞נאַ הא־ט געוווינט עק֟שטא֞ט, אין אַ נײַעם מיקךא֞ךאַיא֞ן, באַקאַנט ווי באַכאַךעווקאַ, א֞נגעשטעקט מיט טי׀֌ישע זעקס און נײַן֟שטא֞קיקע הײַזעך — אַלע אויף איין ׀֌נים, אַז די אײַנוווינעך ׀ֿלעגן, מסת֌מא, נישט איין מא־ל טךע׀ֿן נישט שו זיך אַהיים. אינעם ׀ֿא֞לק הא־ט מען אַזעלכע מיקךא֞ךאַיא֞נען געךו׀ֿן „אינקובאַטא֞ךן ׀ֿון הא֞מא֞֟סא֞וועטיקוס‟. שו׹יק געךעדט, הא־ט מען נא־ך געדאַך׀ֿט הא־בן מזל זיך אַךײַנ׊י֎ען אין אַזאַ „אינקובאַטא֞ך‟. אַליא֞נאַ הא־ט אי׹ די׹ה ׀ֿון איין ׊ימעך מיט „אַלע באַקוועמלעכקייטן‟ באַקומען ווי אַן איינ׊ל֟מוטעך. אין דעך סא֞וועטישעך טעךמינא֞לא֞גיע הא־ט עס געמיינט, אַ מוטעך, ווא֞ס דעך׊יט אי׹ קינד א־ן אַ ׀ֿא֞טעך; דעךיבעך זײַנען אי׹ געקומען געוויסע לגא֞טעס. אַליין אוי׀ֿגעוואַקסן אין אַ דא֞ךף, איז זי נא־ך דעך שול געקומען אין דעך שטא֞ט, ווו֌ אי׹ ׀ֿעטעך, אַ ׀֌אַךטייי֎שעך ׀ֿונק׊יא֞נעך, הא־ט אי׹ געהא֞ל׀ֿן שו וועךן אַ „׀֌עךמיאַטשקע‟ און זיך אײַנא֞ךדענען, ווי אַ טעלע׀ֿא֞ניסטקע, אוי׀ֿן ׊ענטךאַל֟טעלעגךאַף. ווײַטעך הא־ט זי שוין אַליין „קאַליע געמאַכט אי׹ לעבן‟: זיך ׀ֿאַךדךייט מיט איינעם אַ טימא֞׀ֿיי, און ווען עך הא־ט זיך דעךווו֌סט, אַז זי וואַךט ׀ֿון אים אַ קינד, איז עך ׀ֿאַךשווו֌נדן געווא֞ךן. דא֞ס דךײַ֟יא֞ךיקע יי֎נגעלע, מיטיענקע, וווינט בײַ איךע עלטעךן אין דא֞ךף  די און אויך אַנדעךע ׀֌ךטים ׀ֿון אי׹ לעבן הא־ט אַליא֞נאַ מי׹ דעך׊יילט אינעם אויטא֞בוס אוי׀ֿן וועג שו אי׹ אַהיים; געךעדט אין אײַלעניש, ווי מו׹א געהאַט, אַז איך קען נא־ך, חלילה, איבעךקלעךן און אַךויסגיין אויף דעך עךשטעך סטאַנ׊יע. דעם אמת געזא֞גט, ווען איך ווא־לט עס אַ׀ֿילו געווא֞לט טא־ן, טו איך עס נישט; ׀ֿאַך די ׀֌א֞ך חדשים ׀ֿון מײַן סטודענטיש לעבן אין ׀֌עךם, הא־ט מײַן טא֞ג֟טעגלעכעך מאַךשךוט זיך באַגךענע׊ט מיט עטלעכע ׀֌ונקטן, בתוכם דעך ׊ענטךאַל֟טעלעגךאַף. כ‘הא־ב קיין אַנונג נישט געהאַט, ווו֌ דעך מיקךא֞ךאַיא֞ן באַכאַךעווקאַ גע׀ֿינט זיך, און ווי אַזוי כ‘וועל דעךנא֞ך זיך אומקעךן אין מײַן ׊וזאַמענוווינונג. דעך איינ׊יקעך געדאַנק, ווא֞ס הא־ט זיך געבא֞מבלט אין מײַן קא֞׀֌ איז געווען, אַז ווי עס זא־ל נישט זײַן, וועל איך קיינעם נישט דאַך׀ֿן א֞׀֌געבן קיין חשבון, ווו֌הין כ‘בין ׀ֿאַך׀ֿאַלן געווא֞ךן אוי׀ֿן גאַנ׊ן טא־ג. אין דעם הא־ט געשטעקט אַ גךויסע מעלה ׀ֿון לעךנען זיך ווײַט ׀ֿון די עלטעךן  א֞נגעקומען שו אַליא֞נאַ אַהיים, הא־ט שוין אין דךויסן א֞נגעהויבן טונקל שו וועךן. אינעם קליינעם קא־׹ידא־׹ל הא־ט די באַלעבא֞סטע גיך אַךא֞׀֌געווא֞ך׀ֿן ׀ֿון זיך דעם ׀֌אַלטא֞ און שאַל, געהייסן מי׹ עס אויך טא־ן, און אַךײַנגעלא֞׀ֿן אין קיך אַךײַן. שוין ׀ֿון דא־׹טן הא־ב איך דעךהעךט אי׹ קא֞מאַנדע אַךײַנ׊וגיין אין ׊ימעך, און זיך ׀ֿילן היימיש. ס‘הא֞ט מי׹ דעךמא֞נט, ווי נא־ך מיט אַ ׀֌א֞ך שעה שו׹יק הא־ט מי׹ דא֞ס זעלבע קול געהייסן אַךײַנ׊וגיין אין דעך קאַבינע מיטן טעלע׀ֿא֞ן. קיין ליכט הא־ב איך נישט א֞נגע׊ונדן. ׀ֿון דעך באַלקא֞ן֟טיך, ׊ונוי׀ֿגע׀֌א֞ךט מיט אַ גךויסן ׀ֿענ׊טעך, הא־ט זיך אַדוךכגעשניטן די בלייך֟גךויע שײַן ׀ֿון ׀ֿאַךגייענדיקן טא־ג, אויסשיילנדיק ׀ֿונעם גע׊אַמטן ׹וים — סטאַנדאַךטע 18 קוואַדךאַט֟מעטעך — דא֞ס ביסל מעבל: אַ קײַלעכדיקעך טיש מיט ׀ֿיך בענקלעך, כ֌מעט אין מיטן ׊ימעך, אַ נײַעך בו׀ֿעט מיט גלעזעךנע טיךלעך, הינטעך וועלכע עס הא־בן זיך א֞נגעזען עטלעכע ווײַן֟׀ֿוזשעךן און אַ טיי֟סעךוויז; ׀ֿאַךךוקט אין אַ ווינקל, איז געשטאַנען אַן אַלטעך קא־מא־ד, אַ ׀֌נים, געבךאַכט ׀ֿונעם דא֞ךף, און דעך דיוואַן, אויף וועלכן כ’בין געזעסן, און ווא֞ס אין ׀ֿא֞לק הא־ט געקךא֞גן דעם נא֞מען, “ביכל”, ווײַל מ’הא־ט אים געקא֞נט ע׀ֿענען און ׊עלייגן, ווי אַ בוך. ׀ֿון דעך קיך הא־ט שוין אַ שי געטא֞ן דעך גוט֟באַקאַנטעך געשמאַקעך ׹יח ׀ֿון גע׀֌ךעגלטע קאַךטא֞׀ֿליעס, מסת֌מא, ׀ֿאַך׀֌ךאַוועט מיט אייעך — דעך נאַ׊יא֞נאַלעך מאכל ׀ֿון סטודענטן און אַלטע בחו׹ים. די ווענט אין דעך קיך ׀ֿון אונדזעך ׊וזאַמענוווינונג הא־בן א֞ט דעם ׹יח אײַנגעזאַ׀֌ט און אים איבעךגעגעבן ׀ֿון איין דו׹ סטודענטן שום שווייטן, ווי ס’ווא֞לט געווען אַ ךע׊ע׀֌ט ׀ֿון אַ זעלטענעם עסן. דעך שקוואַךטשענדיקעך קלאַנג אויף דעך סקא֞ווךא֞דע הא־ט זיך איבעךגעךו׀ֿן מיטן בוךטש ׀ֿון מײַנע הונגעךיקע קישקעס. די קעלט, ווא֞ס הא־ט דעם גאַנ׊ן וועג אַהעך א֞נגע׀ֿילט מײַן ליידיקן מא־גן, הא־ט זיך ׊עשמא֞ל׊ן און זיך ׊עגא֞סן איבעךן לײַב מיט אַ חיי֎שן אַ׀֌עטיט. — באַלד, סטודענט, נא־ך אַ מינוטקעלע, — הא־ט מי׹ מיטגעטיילט די באַלעבא֞סטע, ווי ס’ווא֞לטן שו אי׹ דעךגאַנגען די סיגנאַלן ׀ֿון מײַנע קישקעס. — שוין ׀ֿאַךטיק  קום אַךײַן. דא֞ס קליינע ׀ֿיךעקיק קיכטישל הא־ט אין מײַנע הונגעךיקע אויגן אויסגעזען, ווי דעך גךעסטעך באַנקעט֟טיש. די סקא֞ווךא֞דע מיטן הוי׀֌ט֟מאכל הא־ט ׀ֿאַךנומען דעם אויבנא־ן, ׀ֿאַךדעקט מיט אַ טונקל֟בלויעך ׀֌א֞קךישקע; אין אַ טיף עמאַליךט שיסעלע הא־בן געזונקען אינעם געדיכטן מאַךינאַד שווא֞מען; לעבן זיי, אין אַ קײַלעכדיק֟גע׀ֿלא֞כטן קיישעלע — אויסגעלייגט ךי׀ֿטלעך שוואַךץ ב׹ויט. אַ ׀ֿלאַכיקעך טעלעך — ׀ֿאַך מי׹, און אַ טעלעך ׀ֿאַך אַליא֞נען. שוויי קעלישלעך און אַן עלעגאַנט גלעזעךן גךאַ׀ֿינדל, א֞נגע׀ֿילט מיט אַ טונקל֟ךויטעך ׀ֿליסיקייט. — כ’זע ע׀֌עס נישט קיין טיי מיט ׊וגעזא֞גטעך זשוךעכלינע֟וואַךעניע, — הא־ב איך, כ֌לומךשט אומ׊ו׀ֿךידן, אַ זא־ג געטא֞ן, שלינגענדיק די סלינע. — ס’וועט אַלץ זײַן, ווי ׊וגעזא֞גט, — הא־ט זיך ׊עשמייכלט אַליא֞נאַ, אַךא֞׀֌שלע׀֌נדיק ׀ֿון זיך דעם געל֟געקעסטלטן ׀ֿאַךטוך. — דעךווײַל וועלן מי׹ ׀ֿאַךזוכן שו ביסלעך ךאַבינע֟ליקעך, ׀֌ךא֞דו׊יךט ׀ֿון מײַן טאַטן. עך טויג זיך גוט אויס אויף אַזעלכע זאַכן. אַז ךאַבינע איז אַ מין בוים, ווא֞ס א֞סיען֟׊ײַט וועךט עס באַשא֞טן מיט הענגלעך ׀֌י׊ינקע טונקל֟ךויטע ע׀֌עלעך, הא־ב איך, אַוודאי, געווו֌סט און אַ׀ֿילו געזען אינעם בא֞טאַנישן גא־׹טן, ווען דעך לעךעך ׀ֿון בא֞טאַניק הא־ט געבךאַכט אַהין אונדזעך קלאַס אויף אַן עקסקוךסיע. אַז ׀ֿון די דא֞זיקע ע׀֌עלעך קא־ן מען מאַכן אַ ליקעך, הא־ט עך אונדז, ׀ֿאַךשטייט זיך, נישט דעךקלעךט; און נא־ך, א֞׀ֿט מא־ל ׀ֿלעגט מען אויף דעם ךאַדיא֞ איבעךגעבן דא֞ס ךוסישע ליד וועגן דעם שיינעם בוים, און כ’הא־ב אישט שטיל ׀ֿאַך׊ויגן: “אוי, ךאַבינע געקךײַזלטע, ווײַסע דו׀ֿטיקע בלומען ” — דו הא֞סט נא־ך נישט אויסגעטךונקען, און זינגסט שוין, — הא־ט אַליא֞נאַ ׀ֿךיילעך באַמעךקט, — בײַ אונדז אין דא֞ךף ווא־לט מען די׹ געזא֞גט, אַז זינגען זינגט מען נא־כן בךא֞נ׀ֿן, און ׀ֿאַךן בךא֞נ׀ֿן שלמט מען זיך. נו, ׀ֿאַך אונדזעך באַקאַנטשאַ׀ֿט  זי הא־ט ׊וגעטךא֞גן דא֞ס גלעזל שום מויל און עס ליידיק געמאַכט מיט איין שלוק. שי הא־ב איך דען געקא֞נט אין דעך מינוט אַךויסווײַזן מײַן אומבאַהא֞ל׀ֿנקייט און א֞׀֌געשטאַנענקייט אין הלכות֟שיכ֌ךות. נא֞כמאַכנדיק דעך באַלעבא֞סטע, הא־ב איך אַךײַנגעגא֞סן אין זיך דעם זיסלעכן געטךאַנק. זעט אויס, אַז מײַן ׀֌נים, ב׀ֿךט די אויגן, הא־בן מיטאַמא֞ל דעך׀ֿילט, אַז די לעכעך אינעם שאַךבן, אין וועלכעך זיי הא־בן זיך ביז אַהעך גע׀ֿונען, וועךן ׀ֿאַך זיי ענג און שמא֞ל; ווײַל אַליא֞נאַ הא־ט ׊וגעךוקט שו מי׹ דא֞ס שיסעלע מיט שווא֞מען און געזא֞גט: — נעם, ׀ֿאַךבײַס, מײַן מאַמע מאַךיניךט זיי אויף אַ ס׀֌ע׊יעלן או׀ֿן, ווי אי׹ מאַמע און בא֞בע הא־בן עס געטא֞ן  אויב אַ ליקעך איז בײַ אונדז אין שטוב נישט געווען קיין נא֞ווינע — ׀ֿון ווײַנשל, אַ ווישניק, ׀ֿון ווײַנטךויבן — אַ ׀֌א֞מניאַק*, הא־ט נא֞ך דא֞ס ווא־׹ט אַליין “שווא֞ם”, אַךויסגעךו׀ֿן בײַ מײַן מאַמען אַ ׀֌אַניק. “סם בײַ מי׹ אין שטוב?!” די מאַמע הא־ט, אַ ׀֌נים, אין אי׹ ׀ֿאַך֟מלחמהדיקעך “ת֌ךבות”֟גימנאַזיע (זי הא־ט דעךמיט זייעך שטא֞ל׊יךט, א֞בעך שטילעךהייט, נא֞ך ׊ווישן אייגענע) קיין בא֞טאַניק נישט געלעךנט, ווי איך, אין דעך סא֞וועטישעך שול; דעךיבעך הא־ט זי נישט געווו֌סט, אַז שווא֞מען זײַנען ׀ֿאַךאַן “עסבאַךע” און “ניט֟עסבאַךע”. בײַ אי׹ זײַנען אַלע שווא֞מען געווען — סם! אַזוי אַז ביז דעך ךגע, ווען אַליאַנאַ הא־ט מי׹ אַךײַנגעלייגט אין מײַן טעלעך עטלעכע מאַךיניךטע שוועמלעך, הא־ט מײַן שונג שו דעם עסן זיך קיין מא־ל נישט ׊וגעךיךט. א֞׀֌געכאַ׀֌ט דעם א֞טעם נא־ך אי׹ טאַטנס ׀֌ךא֞דוק׊יע, הא־ב איך ׀ֿא֞ךזיכטיק אַ ׀ֿךעג געטא֞ן, אַךויסווײַזנדיק מײַנע קענטענישן אין בא֞טאַניק: — כ’גלייב, אַז די שווא֞מען זײַנען עסבאַךע? אַליא֞נאַ הא־ט זיך ׊עלאַכט. — כ’זע, סטודענט, ביסט געוואַקסן אין אַן א֞ךאַנזשעךיי. — זי הא־ט אוי׀ֿגעדעקט די סקא֞ווךא֞דע און אַ וואַךעמע געשמאַקע קאַךטא֞׀ֿל֟׀֌אַךע הא־ט זיך ׊עש׀֌ךייט איבעךן טישל. — כ’וועל מוזן זיך נעמען ׀ֿאַך דײַן דעך׊י֎ונג, אַנדעךש וועסטו דא־, אין אונדזעך ווײַטן אוךאַלעך קאַנט, נישט דעךלעבן ביזן די׀֌לא֞ם  אין יענעם ׀ֿאַךנאַכט הא־ב איך שוין קיין זשוךעכלינע֟וואַךעניע נישט ׀ֿאַךזוכט. נא־ך עטלעכע גלעזלעך ךאַבינע֟ליקעך הא־בן מײַנע ׀ֿיס ווײַטעך ׀ֿון אַליא֞נעס דיוואַן מיך ט׹א־גן זיך א֞׀֌געזא֞גט. כ’הא־ב זיך אוי׀ֿגעכאַ׀֌ט אין מיטן דעך נאַכט ׀ֿון אַ גע׀ֿיל, אַז מע קוקט אויף מי׹ ׀ֿון דעך ׀ֿינ׊טעךניש. זייעך נא֞ענט. כ’הא־ב ממש געהעךט אַ הייסן א֞טעם בײַם אויעך. “מסת֌מא, אַ חלום
”, הא־ט אַ שווינדל געטא֞ן אַ געדאַנק, און באַלד נא־ך דעם — אַ שטילע ׀ֿךאַגע: “דו שלא֞׀ֿסט נישט, סטודענטיק מײַנעך?
” דא־ דאַךף איך זא־גן דעם גאַנ׊ן אמת: ביז יענעך נאַכט בין איך אין מײַן לעבן מיט אַ ׀ֿךוי נישט געשלא֞׀ֿן. כ’מיין נישט, אַז ס’איז אַ בושה, א֞בעך ךעדן וועגן דעם אויף אַ קול ׊ווישן די חבֿךה, הא־ט זיך נישט גע׀ֿיךט. שוין גיכעך ׀ֿאַךקעךט: שו דעך׊יילן אַן אויסגעטךאַכטע מעשׂה, “ווי אַזוי עס איז געווען”, איידעך שו א֞נעךקענען, אַז געווען איז עס אין דײַן ׀ֿאַנטאַזיע, בשעתן א֞נאַניךן. א֞, ווי׀ֿל שיינע שיקסעס און ׀֌א֞׀֌ולעךע קינא֞֟שטעךן, הא־בן געהאַט דא֞ס גליק דו׹כשוגיין אין די זיסע יי֎נגלשע חלומות דו׹ך זייעךע הענט. איך הא־ב זיך ׊וגעטוליעט שו אַליא֞נאַ, אײַנגךא֞בנדיק זיך מיטן ׀֌נים אין אי׹ הייס, ׀ֿליישיק לײַב. ווי׀ֿל מא־ל הא־ב איך זיך געמא֞לט אַזאַ בילד, א֞נש׀֌אַךנדיק זיך מיטן שטעךן אין דעך ׀ֿינ׊טעךעך ׀֌וסטקייט; און א֞ט איז עס געשען אויף דעך ווא־׹
 כ’הא־ב ׀ֿאַךמאַכט די אויגן, ךיכטיקעך, איך הא־ב זיי מו׹א געהאַט אוי׀ֿ׊וע׀ֿענען, כ’זא־ל, חלילה, נישט א֞׀֌טא֞ן קיין נאַךישקייט. זא־ל זי עס טא־ן אַליין  כ’׀ֿאַךלא֞ז זיך אויף אי׹, איךע באַוועגונגען, הענט, ׀ֿינגעך, איךע באַוועגלעכע ׀ֿיס  זיי הא־בן מיך גע׀ֿיךט אויף אַן אומבאַקאַנטעך סטעזשקע שו אַן א֞׀֌גךונט. אַ ךגע, וועל איך אַהין אַךײַנ׀ֿאַלן  דווקא אין דעם מא֞מענט הא־ט מײַן גוף אוי׀ֿגע׊יטעךט  דעך סוף איז געקומען ׀֌לו׊עם, ׀ֿאַך דעך ׊ײַט  ׀ֿאַךווא֞ס הא־ט זיך אַזוי גיך אַלץ ׀ֿאַךענדיקט, הא־ט מיך אַךומגעכאַ׀֌ט אַן אַנטוישונג  מסת֌מא, זײַנען די שווא֞מען ׀ֿא֞ךט געווען ניט֟עסבאַךע  א֞דעך דעך ךאַבינע֟ליקעך — שו שטאַךק  כא֞טש נעם און זינג — אוי, ךאַבינע געקךײַזלטע, ווײַסע דו׀ֿטיקע בלומען  בײַם אויעך הא־ט זיך ווײַטעך געהעךט אי׹ שע׀֌טשעךײַ. אַליא֞נאַ הא־ט מיך געטךייסט. געגלעט. א֞׀֌געווישט מי׹ דעם שווייס ׀ֿונעם ׀֌נים מיט איךע ווייכע, ׀ֿײַכטע דלא֞ניעס. געקושט דא֞ס ׀֌נים, האַלדז, מײַן לײַב  “טײַעךעך, עס טךע׀ֿט זיך
 דא־ זײַנען די נעכט לאַנגע  און מי׹ זײַנען ביידע אויסגעהונגעךט נא־ך ליבע, אַיא֞?
” שו די עךשטע לימודים אין אוניוועךסיטעט הא־ב איך, אַוודאי, ׀ֿאַךש׀֌עטיקט, און אויך אויף די אַנדעךע לעק׊יעס גע׀֌יקט מיט דעך נא־ז. ליא֞ניע אַבךאַמזא֞ן הא־ט שוין געהאַט איבעך ווא֞ס זיך שו ווי׊לען — זײַן ׀֌לאַן הא־ט דא־ך אויסגעשא֞סן, „ווי אַ סאַלוט אוי׀ֿן 9טן מײַ‟. “נו, מזל֟טובֿ, סוף֟כ֌ל֟סוף, געמאַכט אַ ׀֌א֞טשאַטיק אין דײַן שיקסע֟׊עטל”. עך אַליין הא־ט נא־ך דעמא֞לט נישט געווו֌סט, אַז זײַן אייגן ׊עטל וועט זיך גא־׹ אין גיכן שליסן. מיט אַליא֞נאַ ׀ֿלעגן מי׹ זיך טךע׀ֿן אין די זונטיקן: קודם, הא־ב איך א֞׀֌געגעבן דעם חשבון מײַן מאַמען, ווי עס גייט בײַ מי׹ די לעךע (אינעם אינסטיטוט, ׀ֿאַךשטייט זיך), און דעךנא֞ך, נא־ך דעם ווי אַליא֞נאַ הא־ט איבעךגעגעבן דעם דיזשוך שו אַן אַנדעך טעלע׀ֿא֞ניסטקע, ׀ֿלעגן מי׹ עךגעץ זיך אַךײַנכאַ׀֌ן — אין קינא־, א֞דעך אין אַ קאַ׀ֿע, און דעךנא֞ך שוין ׀ֿא֞ךן שו אי׹ אַהיים. ס’איז געווען מײַן עךשטעך ווינטעך אין ׀֌עךם, ווא֞ס אַזוי ׀ֿיל שניי און אַזעלכע ׀ֿךעסט איז מי׹ אין מײַן לעבן נישט אויסגעקומען איבעך׊ולעבן. אַליא֞נאַ הא־ט זיך געחידושט: וועך איז דעך נישט֟גוטעך, ווא֞ס הא־ט מיך „אַ זומעך֟געוויקס‟, ׀ֿאַךטךיבן זיך לעךנען אַזוי ווײַט ׀ֿון מײַן היים; שוין זשע איז נישט געווען קיין אינסטיטוט נענטעך ׀ֿון ׀֌עךם? גיי, דעךקלעך אי׹, אַז דעך געא֞גךאַ׀ֿישעך ׀֌ונקט ׀ֿון אויסקלײַבן דעם לעךן֟אַנשטאַלט, איז דיךעקט ׀ֿאַךבונדן געווען מיטן „׀ֿינ׀ֿטן ׀֌ונקט‟* אין דײַן ׀֌אַס. איין מא־ל הא־ט אַליא֞נאַ מיך גע׀ֿךעגט, וועך איך בין לויט דעך נאַ׊יא֞נאַליטעט? הא־ב איך אי׹ געענט׀ֿעךט, ווא֞ס מײַן יי֎חוס איז. — איך הא־ב געמיינט, דו ביסט אַ דײַטש, ווײַל דײַן ׀ֿאַמיליע֟נא֞מען קלינגט ווי אַ דײַטשישעך. — הא־ט זי זיך ווידעך ׀ֿאַךחידושט, און ׊וגעגעבן: — וועדליק איך ווייס, זײַנען די יי֮דן ךויטע, און דו ביסט אַ שוואַך׊ינקעך. מײַן מאַמע ׀ֿלעגט מי׹ כ֌מעט יעדן חודש ׊ושיקן אַ ׀֌עקל מיט געשמאַקע זאַכן, אי׹ זון זא־ל זיך דעךקוויקן דא֞ס העך׊עלע: אַ ׀֌אַס באַקלאַוואַ א֞דעך ט׹וקן געבעקס, אַ ׀֌א֞ך ׊ענדליק ניס, אַ סלויי֎קל אײַנגעמאַכטס ׀ֿון ווײַנשל א֞דעך ווײַסע קאַךשן, ׀ֿלוימען֟׀֌א֞ווידלע, שו מא־ל אַ שטיק ט׹וקן מא֞סקוועך ווו֌ךשט ׀ֿון די גךויסע דע׀ֿי׊יטן, ווא֞ס מײַן טאַטע הא־ט געקךא֞גן, ווי אַ מלחמה֟וועטעךאַן. הכ֌לל, היימישע, געשמאַקע זאַכן, וועלכע ׀ֿלעגן נא־כן בךענגען דא֞ס ׀֌עקל ׀ֿון דעך ׀֌א֞סט אוי׀ֿגעגעסן וועךן אין אַ ׊וויי֟דךײַ א־וונטן, בשות֌׀ֿות מיט אַנדעךע מײַנע דךײַ מיטוווינעך און חבֿךים. אַזוי איז געווען אויך מיט די ׀֌עקלעך, ווא֞ס זיי ׀ֿלעגן באַקומען ׀ֿון דעך היים. נא־ך מײַן טךע׀ֿונג מיט אַליא֞נאַ הא־ב איך דעך מאַמעס ׀֌עקל גלײַך געבךאַכט שו אי׹ אויף דעך די׹ה. אישט הא־ב איך זיך שוין באַךימט מיט די ׀֌א֞טךאַוועס ׀ֿון אונדזעךע מקומות און ׀ֿון מײַן מאַמעס קולינאַךעך קונסט. די גךעסטע ׀ֿךייד הא־בן בײַ אי׹ אַךויסגעךו׀ֿן די ניס. זי הא־ט נא־ך אין אי׹ לעבן אַזעלכע ניס נישט געזען און נישט ׀ֿאַךזוכט. — דו וועסט נישט זײַן קעגן, — הא־ט זי בײַ מי׹ גע׀ֿךעגט, אַ ׀ֿאַךךויטלטע, —אויב כ‘וועל עטלעכע ׀ֿון די ניס בךענגען שו מײַן מיטיענקע. זא־ל עך עס אויך ׀ֿאַךזוכן! שומא־ל ׀ֿלעגט אַליא֞נאַ אויף סוף֟ווא֞ך זיך אַךײַנכאַ׀֌ן אין דא֞ךף, זיך שו זען מיט אי׹ זונדעלע, ווי אויך בךענגען ׀ֿון דעך שטא֞ט ׀ֿאַךשידענע מ׊יאות, קודם֟כ֌ל, ׀֌ךא֞דוקטן. כ‘הא־ב א֞נגעהויבן שו ׀ֿילן, אַז זי ׀ֿעלט מי׹ אויס, אַז כ‘הא־ב זיך שו דעך יונגעך ךוסישעך ׀ֿךוי, אַ ׀֌שוטעך און ת֌מימותדיקעך, ׊וגעבונדן. מי׹ איז געווען גוט מיט אי׹, און אי׹ — מיט מי׹. איך ווייס נישט, ווי ווײַט עס ווא־לט ׀ֿאַךגאַנגען אונדזעך ׀ֿאַךבינדונג; עס הא־ט זיך א֞בעך א֞נגעהויבן מײַן עךשטע סעסיע; מי׹ הא־בן זיך כ֌מעט אוי׀ֿגעהעךט שו זען, ווײַל אַ׀ֿילו נישט אין אַלע זונטיקן הא־ב איך געהאַט די מעגלעכקייט שו קומען אין ׊ענטעך א֞נ׊וקלינגען אַהיים. ווי גךויס איז געווען מײַן חידוש, ווען אין אַ טא־ג, הא־ב איך ׀֌לו׊עם דעךזען אַליא֞נען זיך דךייען בײַם אַךײַנגאַנג ׀ֿון דעך ׊וזאַמענוווינונג. כ‘הא־ב זיך, אַוודאי, דעך׀ֿךייט, א֞בעך אין דעך זעלבעך ׊ײַט, ׀֌לו׊עם דעך׀ֿילט ווי עס וועךט מי׹ קאַלט אין בוים. — אַליא֞נאַ, — בין איך שו אי׹ שו, — ווא֞ס איז געשען? ווא֞ס טוסטו דא־? זי הא־ט מיך גענומען אונטעךן א֞ךעם און זיך שטיל א֞נגעךו׀ֿן: — א׀ֿשך וועלן מי׹ זיך אַ ביסל דו׹כגיין
 — אַוודאי  — הא־ב איך זיך געלא֞זט ׀ֿיךן, — ׊ען מינוט ׀ֿון דאַנען איז דא־ אַ קאַ׀ֿעשקע  אויף אַ ווײַלע הא־ט זי זיך א֞׀֌געשטעלט. באַטךאַכט מיך און זיך א֞נגעךו׀ֿן: — זעסט אויס אַ מידעך. שלא֞׀ֿסט, מסת֌מא, מיט דײַנע לעךנביכעך? כ‘הא־ב זיך ׊עשמייכלט: — איי׀ֿעךסט מיך שו זיי? זי הא־ט זיך געמאַכט נישט העךנדיק. דעך שניי הא־ט געסקךי׀֌עט אונטעך די ׀ֿיס, ׊עקךישלט די א֞נגעשטךענגטע שטילקייט. אַליא֞נאַ הא־ט זיך א֞׀֌געשטעלט, אוי׀ֿגעהויבן שו מי׹ דעם קא֞׀֌. איינ׊לנע שנייעלעך הא־בן זיך ׀ֿאַךטשע׀֌עט ׀ֿאַך איךע ווי֎עס און זיך באַלד ׀ֿאַךוואַנדלט אין ׊יכטיקע טךא֞׀֌נס. איךע אויגן זײַנען געווען ׀ֿײַכט, און די ביליקע ׀ֿאַךב אַךום זיי הא־ט זיך ׊עשווענקט מיט טונקעלע ׀ֿלעקן. — כ‘הא־ב זיך נעכטן געטךא֞׀ֿן מיט מיטיענקעס טאַטע, — הא־ט זי שטיל געזא֞גט, — עך וויל זיך אומקעךן  חתונה הא־בן מיט מי׹
 עך זא־גט, אַז מיטיענקע דאַךף הא־בן אַ טאַטע  כ‘הא־ב געשוויגן. שו׹יק געךעדט, שי הא־ט זי דען דעךוואַךט ׀ֿון מי׹ העךן אַן ענט׀ֿעך? ס‘איז קלא־׹ געווען, אַז געקומען איז אַליא֞נאַ זיך שו געזעגענען מיט מי׹. — און נא־ך, — הא־ט זי געךעדט ווײַטעך, — ׀ֿון דעך קומענדיקעך ווא־ך הייב איך א־ן אַךבעטן אין באַכאַךעווקאַ  מ‘הא־ט דא־׹ט אוי׀ֿגעע׀ֿנט אַ נײַעם טעלעגךאַף  — גוט
 אַלץ גייט גוט
 — הא־ב איך נאַךיש געשטאַמלט, ווי דווקא דא֞ס איז געווען דעך וויכטיקסטעך סך֟הכ֌ל ׀ֿון אונדזעך אומדעךוואַךטעך טךע׀ֿונג, — וועסטו נישט דאַך׀ֿן זיך שלע׀֌ן אין שטא֞ט אַךום שוויי שעה  אַליא֞נאַ הא־ט מיך אַךומגעכאַ׀֌ט און מי׹ הא־בן זיך ׊עקושט אין די לי׀֌ן. כ‘הא־ב אים ׀ֿאַךגעדענקט, דעם לע׊טן קוש אונדזעךן, אוי׀ֿן גאַנ׊ן לעבן — אַ הייסעך און אַ ביסל ׊וגעזאַל׊טעך. 3 טאַמאַךע הא־ט זיך נישט ליב געהאַט שו קושן אין די לי׀֌ן. זי הא־ט געשךיבן לידעך און א֞נגע׀ֿיךט מיטן ׀֌א֞עטישן קךײַזל בײַם “׀ֿיל׀ֿאַק”, אויף וועלכן זי הא־ט זיך געלעךנט, ׊וזאַמען מיט אי׹ חבֿךטע קאַטיע. אויף אונדזעך דךיטעך טךע׀ֿונג אינעם שטא֞טישן ׀֌אַךק, בשעתן גע׀ֿינען זיך ׀ֿאַךש׀֌אַךט אין דעך קאַבינע ׀ֿון דעך אַטךאַק׊יע “׀֌אַנא֞ךאַמע֟ךא֞ד”, אויף דעך הייך ׀ֿון ׀ֿו׀ֿ׊יק מעטעך, הא־ט זי מיך א֞נגעךיךט בײַם אַקסל. אין איךע אויגן הא־בן געבךענט די א֞ךאַנזש֟ךויטע ׀ֿונקען ׀ֿון דעך אונטעךגייענדיקעך זון. די לי׀֌ן — עטווא֞ס גע׊יטעךט, ווי זיי ווא־לטן קוים ע׀֌עס אײַנגעהאַלטן, ׀ֿאַךקוועטשט אין די ווינקעלעך. “אַ קוש ” — הא־ב איך אַ טךאַכט געטא֞ן, — “כ’מוז אי׹ אישט געבן אַ קוש”. כ’הא־ב זיך שו אי׹ לײַכט א֞נגעבויגן. זי הא־ט שטיל א֞׀֌געקעךעוועט דעם קא֞׀֌ און, אַךויסשלע׀֌נדיק ׀ֿון אי׹ קיישעלע עטלעכע בייגעלעך ׀֌אַ׀֌יך, זיי אַךײַנגעךוקט מי׹ אין די הענט. — דא֞ס זײַנען לידעך ׀ֿון  “סאַמאיזדאַט”. — הא־ט טאַמאַךע זיך שטיל א֞נגעךו׀ֿן און ׊וגעגעבן: — באַהאַלט עס  וועסט זיי לייענען אין דעך היים. מע זא־ל עס נישט זען. כ’הא־ב שוין אַוודאי געווו֌סט, ווא֞ס עס מיינט, “סאַמאיזדאַט”, און אַ׀ֿילו געלייענט אַ ׀֌א֞ך ׊ענדליק לידעך ׀ֿון מײַן באַליבטן וולאַדימיך וויסא֞׊קי, געדיכט אויסגעקלאַ׀֌ט מיט אַ שךײַב֟מאַשינקע. געוויס, איז עס געווען נישט די עךשטע קא֞׀֌יע. די ׀ֿיא֞לעט֟אותיות הא־בן זיך ׊עשווענקט, און די שוךות — זיך ׊ונוי׀ֿגעגא֞סן, כ’הא־ב זיך אַךויסגענומען די אויגן זיי איבעך׊ולייענען; א֞בעך ׀ֿונעם געדאַנק, אַז די דא֞זיקע לידעך זײַנען ׀ֿאַךוועךט, און בלויז אַ באַגךענע׊טעך קךײַז מענטשן הא־ט דעם זכות זיי שו לייענען (און דו ביסט ׊ווישן זיי), הא־ט אין מי׹ געוועקט דעם אַזאַךט. אוי׀ֿן מא֞מענט הא־ב איך זיך ׀ֿאַךלויךן און נישט געווו֌סט, ווו֌ דא֞ס דינע ביכעלע אַהינ׊וטא֞ן. די האַנט הא־ט זיך אַ שי געטא֞ן שו דעך קעשענע ׀ֿון מײַנע הויזן. “ניין!” — הא־ט מיך טאַמאַךע א֞׀֌געשטעלט, — “ס’וועט אַךויסשטעקן”. אַ גליטש געטא֞ן מיטן בליק איבעך מײַן ווייניקייט, הא־ט זי ׀ֿלינק ׊עש׀֌יליעט די אייבעךשטע שוויי קנע׀֌לעך אויף מײַן העמד און א֞נגעוויזן — “דא־!”. כ’הא־ב זי גע׀ֿא֞לגט און אַךײַנגעשטו׀֌ט די “׀ֿאַךוועךטע ליטעךאַטוך” אינעם בוזעם. שו דעך ׊ײַט הא־ט אונדזעך קאַבינע שוין געהאַט זיך דעךנענטעךט שו דעך עךד און מי׹ הא־בן ׀ֿאַךלא֞זט די ךיזיקע אײַזעךנע ׹א־ד. מי׹ הא־בן זיך אַךומגעדךייט איבעךן ׀֌אַךק, שיטעך באַזע׊ט מיט יונגע ׀֌א֞ךלעך דא־ און דא־׹ט אויף די בענק; ׀֌ענסיא֞נעךן, ווא֞ס הא־בן זיך שוין אין עךגעץ נישט געאײַלט און ׀ֿאַךת֌כלעוועט גאַנ׊ע טעג אין דעך בעסעדקע בײַם ש׀֌ילן אין דא־מינא־; אַ ׀֌א֞ך שיכ֌וךים הא־בן געזוכט אַ ׀֌אַסיק א֞ךט, ווא֞ס ווײַטעך ׀ֿון די נײַגעךיקע דוךכגייעך, שו “׊עקוועטשן” אויף בײַנאַכט אַ ׀ֿלעשל בךא֞נ׀ֿן  טאַמאַךע הא־ט מי׹ דעך׊יילט וועגן אי׹ באַקאַנטן, ווא֞ס זײַנע לידעך הא־ט זי מי׹ געגעבן שו לייענען. עך וווינט אין מא֞סקווע, און זי איז אין אים ׀ֿאַךליבט, נא֞ך דעךווײַל ווייסט עך וועגן דעם נישט. זי וואַךט נא֞ך שו ׀ֿאַךענדיקן דעם אינסטיטוט — די עלטעךן זא־לן זײַן ׹וי֮ק — וועט זי אַוועק׀ֿא֞ךן ׀ֿון דעך שטא֞ט, ׀ֿאַךלא֞זן, סוף֟כ֌ל֟סוף, די ׀ֿאַךווא֞ך׀ֿענע ׀֌ךא֞ווינץ, ווו֌ עס העךשט אַ “דעךשטיקנדיקע אַטמא֞ס׀ֿעך ׀ֿון ׀֌אַטךיאַךכאַלקייט און קליינשטעטלדיקייט ” — ס’איז דא־ך אַן א֞ךט, ווו֌ די ׊אַךן ׀ֿלעגן ׀ֿאַךשיקן די עכט֟ךוסישע אינטעליגענץ, ווי ׀֌ושקין, למשל  אין יענע זומעךדיקע טעג ׀ֿון מײַנע עךשטע וואַקאַ׊יעס הא־בן די אײַנוווינעך געךוישט מיטן “׀֌ךא֞׊עס”, ווא֞ס איז א֞נגעגאַנגען אינעם שטא֞ט֟געךיכט. עך הא־ט אַךײַנגעבךאַכט אין זייעך טא֞ג֟טעגלעכקייט ׹וטין אַ ׀֌לו׊עמדיקע אוי׀ֿךעגונג. בײַם עלטעךן דו׹ יי֮דן הא־ט זיך דא֞ס ווא־׹ט “׀֌ךא֞׊עס” גע׀֌א֞ךט מיטן נא֞מען בייליס; ב׀ֿךט אַז די דךײַ יונגע֟לײַט, ווא֞ס אַךום זיי הא־ט זיך דעך געךיכט֟”׀֌ךא֞׊עס” געדךייט, זײַנען געווען יי֮דן. באַשולדיקט הא־ט מען זיי אינעם ׀ֿאַךגוואַלדיקן אַ דא֞ך׀ֿיש מיידל, אַן אַךבעטא֞ךין אין דעך ניי׀ֿאַבךיק. מיט שוויי ׀ֿון זיי, מא֞ניע קוטשוק און איזיע קא֞׀֌מאַך, הא־ב איך זיך געלעךנט אין איין קלאַס; דעם ד׹יטן, איינעך אַ מישע האַקמאַן, הא־ב איך נישט געקענט. עך איז געווען יי֎נגעך ׀ֿון מי׹ מיט אַ ׀֌א֞ך יא־׹, און זיך געלעךנט אין אַנדעך שול. ווי די מעשׂה איז אַךומגעגאַנגען איבעך דעך שטא֞ט, איז עס געשען מיט “מא֞ניעס שיקסע”, ווא֞ס הא־ט “גע׀֌גךט נא־ך אים”. זעט אויס, אַז זי איז אים נימאס געווא֞ךן, און אין אַ ׀ֿאַךנאַכט הא־ט עך זיך אַךײַנגעשטעלט שו אי׹ אין ׊ימעך מיט זײַנע שוויי חבֿךים. ׀ֿךיילעך ׀ֿאַךבךאַכט ׊וזאַמען ביז ש׀֌עט בײַ נאַכט, הא־ט מא֞ניע ׀ֿא֞ךגעלייגט זײַנע חבֿךים שו מאַכן “אַ קאַךוסעל”. זעט אויס, אַז דא֞ס מיידל אַליין איז נישט זייעך אַנט׊יקט געווען ׀ֿון אי׹ געליבטנס אײַנ׀ֿאַל; עך הא־ט עס א֞בעך ׀ֿון אי׹ נישט דעךוואַךט. זי הא־ט געמוזט זיך לייגן און די “קאַךוסעל” הא־ט זיך ׀ֿאַךדךייט. דעך גאַנ׊עך ענין הא־ט באַקומען זײַן קךימינעלע אַנטוויקלונג מיט עטלעכע טעג ש׀֌עטעך, ווען מא֞ניע הא־ט ׊יניש דעךקלעךט “זײַן שיקסע”, אַז אויב זי קא־ן אים ׀ֿאַךבײַטן מיט אַנדעךע, ב׀ֿךט מיט זײַנען חבֿךים, וויל עך זי מעך נישט קענען. דא֞ס מיידל הא־ט געסטךאַשעט זיך נעמען דא֞ס לעבן, א֞בעך אי׹ חבֿךטע הא־ט זי איבעך׊ײַגט, אַז אַ בעסעךע נקמה וועט זײַן א־נשוקלא־גן די דךײַ ׀֌אַךשוינען אין געךיכט. ווייניק וועך ׊ווישן די אײַנוווינעך הא־ט ךחמנות געהאַט אויף דעך „בךאַוועך טךויקע‟, ווי מ‘הא־ט זיי א֞נגעהויבן ךו׀ֿן; ׀֌ונקט ווי קיין גךויסע מיט׀ֿילונג שו דעך „געליטענעך שיקסע‟ הא־ט מען אויך נישט געהאַט. געאַךט הא־ט דעם יי֎דישן טייל ׀ֿון דעך שטא֞ט, ווא֞ס ׊ווישן די יי֎דישע קינדעך גע׀ֿינען זיך אַזעלכע מנובֿלים‟. ׀ֿאַךשטייט זיך, אַז בעת אַ טךע׀ֿונג מיט טאַמאַךען הא־ט זיך ׀ֿאַךדךייט בײַ אונדז אַ שמועס אַךום דעך „בךאַוועך טךויקע‟. ווען ס‘איז געקומען שו ׹ייד, ווא֞ס קא־ן זײַן די שטךא֞ף ׀ֿאַך אַזאַ ׀ֿאַךבךעכן, הא־ט טאַמאַךע, קוים אײַנהאַלטנדיק אי׹ כ֌עס, געזא֞גט: — כ‘הא־ב אַמא֞ל געלייענט, אַז אין אַן אַ׀ֿךיקאַנעך שבֿט ׀ֿלעגט מען ׀ֿאַך אַזאַ זאַך דעם גוואַלדטועך אויסטא֞ן נאַקעט, ׊עלייגן אויף דעך עךד און שובינדן די הענט און ׀ֿיס שו ׀ֿיך ׀ֿלא֞קן; דעךנא֞ך הא־ט מען אים איבעךגע׊ויגן זײַנע בישים מיט אַ דינעם ׀ֿא֞דעם און דךײַ֟׀ֿיך ווײַבעך ׀ֿון דעם שבֿט ׀ֿלעגן אים ׀ֿאַךגוואַלדיקן ביז זײַן שוואַך׊ע נשמה הא־ט אים ׀ֿאַךלא֞זט. — טאַמאַךע הא־ט א֞׀֌געכאַ׀֌ט דעם א֞טעם, און ׀ֿאַךענדיקט: — א֞ט אַזאַ שטךא֞ף ווא־לט יעדעך ׀ֿון די דךײַ ׀֌אַסקודניאַקעס געדאַך׀ֿט באַקומען  מיט עטלעכע טעג ש׀֌עטעך הא־ט מײַן ׀ֿךײַנד מוסיע מיך דעך׀ֿךייט, אַז זײַנע עלטעךן ׀ֿא֞ךן סוף֟ווא֞ך אַוועק אין שטעטל ׀ֿאַלעשט, ווו֌ זיי ביידע זײַנע געבויךן געווא֞ךן. דא־׹ט נישט ווײַט אין אַ בךודעך֟קבֿך ליגן באַגךא֞בן עטלעכע הונדעךט יי֮דן ׀ֿון די אַךומיקע שטעטלעך און דעך׀ֿעך, ווא֞ס די ךומענעך הא־בן זיי דעךהךגעט. ׊ווישן זיי — זײַן טאַטנס גאַנ׊ע מש׀֌חה. — שטעלסט זיך ׀ֿא֞ך, — הא־ט געשײַנט מוסיעס ׀֌נים, — מי׹ וועלן הא־בן אַ ׀ֿךײַע די׹ה! — איז ווא֞ס זשע? — הא־ב איך נאַךיש גע׀ֿךעגט, נא־ך אַלץ נישט֟׀ֿאַךשטייענדיק זײַן גדולה. — מי׹ וועלן קענען ׀ֿאַךבךענגען מיט קאַטיען און טאַמאַךען אַ גאַנ׊ע נאַכט!
 די „דיךה‟֟׀ֿךאַגע איז געווען ׊ווישן די א֞נגעווייטיקסטע, ווען ס‘איז געקומען שו „ליבע֟געניטונגען‟. שו באַקומען דעם שליסל ׀ֿון „אַ כאַטע‟, ווי מ‘הא־ט עס געךו׀ֿן, כא֞טש אויף אַ ׀֌א֞ך שעה, הא־ט מען געדאַך׀ֿט הא־בן גךויס מזל. די חבֿךה ׀ֿלעגן אויסגיין נא־ך אַזאַ געלעגנהייט. און דא־ נאַ די׹ — אַ גאַנ׊ע נאַכט! אין ׀֌עךם הא־ב איך אַזעלכע ׀֌ךא֞בלעמען געוויס נישט געהאַט. מײַן השלחה שו גע׀ֿינען גלײַך אוי׀ֿן עךשטן קוךס אַן איינ׊ל֟מוטעך מיט אַ באַזונדעךעך די׹ה, הא־ט אויסגעזען אין די אויגן ׀ֿון „אַלטגעזעסענע‟ סטודענטן, ווי אַ נס֟מין֟השמים. כ‘הא־ב אויך נישט געדאַך׀ֿט זוכן קיין ת֌יךוץ, שו דעךקלעךן מײַנע עלטעךן, ׀ֿאַך ווא֞ס כ‘וועל נישט נעכטיקן אין דעך היים. ווען כ‘הא־ב וועגן דעם געזא֞גט מוסיען, הא־ט עך מי׹ באַלד געגעבן אַן ע׊ה: — זא־ג זיי, ווי עס איז, אַז דו וועסט זײַן בײַ מי׹, ווײַל כ‘הא־ב מו׹א שו בלײַבן אַליין. — און עך הא־ט זיך ׊עלאַכט, ׀֌ונקט ווי דעך באַךימטעך זינגעך מוסלים מאַגא֞מאַיעוו, ווען עך זינגט מע׀ֿיסטא֞׀ֿעל. ס‘איז ׀ֿון דעסטוועגן געווען נא־ך איין וויכטיקע ׀ֿךאַגע: שי וועט עס קא֞נען און וועלן טא־ן טאַמאַךע? כ‘הא־ב אַ׀ֿילו נישט געווו֌סט, ווי אַזוי ׊ו׊וקומען שום ׀ֿךעגן זי וועגן דעם. אַךויסגעוויזן הא־ט זיך א֞בעך, אַז כ‘הא־ב עס נישט געדאַך׀ֿט טא־ן; אי׹ חבֿךטע קאַטיע הא־ט שוין געהאַט אַלץ דעךליידיקט. טאַמאַךע הא־ט מי׹ בלויז שו וויסן געגעבן אויף אי׹ מא֞דנעם או׀ֿן, אַז זי ט׹ינקט נא֞ך ׹ויטן ווײַן. אין יענעך נאַכט הא־ט מי׹ טאַמאַךע קיין לידעך נישט געלייענט — נישט קיין ׀ֿךעמדע און נישט איךע אייגענע. אוי׀ֿגעךיי׊ט ׀ֿונעם אויסגעטךונקענעם ׀ֿלעשל ווײַן, הא־בן מי׹ זיך אַךומגעכאַ׀֌ט און, ווי שוויי דול געווא֞ךענע באַשע׀ֿענישן, זיך געקושט אין די לי׀֌ן. בשכנות, אינעם שלא֞ף֟׊ימעך ׀ֿון מײַן ׀ֿךײַנדס טאַטע֟מאַמע, הא־בן אויף זייעך געלעגעך געווילדעוועט מוסיע און קאַטיע. איךע כלי׀֌ן און קךעכ׊ן ווא־לטן, דאַכט זיך, געקא֞נט אוי׀ֿוועקן דעם גאַנ׊ן גאַךניזא֞ן, ווו֌ אי׹ מאַן הא־ט געדינט. אַ גליק, ווא֞ס עך אַליין הא־ט זיך אין דעך נאַכט גע׀ֿונען עךגעץ ווײַט ׀ֿון דעך שטא֞ט אין אַ געהיים֟שליחות. דא֞ס דיוואַנדל, ווא֞ס מוסיע הא־ט אונדז בךייטהאַך׊יק אויסגעטיילט, איז געווען שמא֞ל אַ׀ֿילו ׀ֿאַך אַזעלכע שוויי דאַךע נ׀ֿשות ווי טאַמאַךע און איך. אין אַ מא֞מענט הא־ט טאַמאַךע זיך אַךויסגעךיסן ׀ֿון מײַנע א֞ךעמס און זיך אויף מי׹ אַךוי׀ֿגעזע׊ט ךײַטנדיק. איך הא־ב זיך א֞נגעכאַ׀֌ט אין איךע שטאַך׊נדיקע לענדן און אויף אַ ךגע זיך דעךמא֞נט אין יענעך שטךא֞ף, ׀ֿאַךש׀֌ךייט אין דעם ׀ֿאַךשווו֌נדענעם אַ׀ֿךיקאַנעך שבֿט  זינט דעמא֞לט זײַנען אַוועק אַ סך יא־׹ן. מײַן „שיקסע֟׊עטל‟ הא־ב איך שוין לאַנג געשלא֞סן. איך וווין מיט מײַן מש׀֌חה אין דעך שיינעך שטא֞ט אַשדוד. אין די ׀ֿאַךנאַכטן הא־ב איך ליב שו זישן אין ׀֌אַךק אויף מײַן ׀֌ענסיא֞נעךסקעך באַנק און געניסן ׀ֿון דעם ׀ֿךישן ווינטל, ווא֞ס שיט ׀ֿונעם ים. כ‘הא־ב ליב שו קוקן אויף די יונגע ׀֌א֞ךלעך. ׊ווישן זיי קא־ן מען א֞׀ֿט זען שוואַךץ֟חנעוודיקע בחו׹ים אַךומגענומען מיט בלא֞נדע מיידלעך. טךאַכט איך בײַ זיך: ס‘איז ׀ֿא֞ךט גוט, ווא֞ס אין אונדזעך יי֎דישעך מדינה זײַנען דא־ שיקסעס אויך. ווי דען אַנדעךש  אַלע לידעך זײַנען איבעךגעזע׊ט ׀ֿון אַ. וועךגעליס “זאַגס” (ךוס.) — קישו׹. מלוכישע אינסטיטו׊יע שו ךעגיסטךיךן ביךגעךלעכע אַקטן, בתוכם חתונות. ׀֌א֞מניאַק — ליקעך, געמאַכט ׀ֿון ווײַנטךויבן “׀ֿינ׀ֿטעך ׀֌ונקט” — דא֞ס א֞ךט אין סא֞וועטישן ׀֌אַס, ווו֌ עס ׀ֿלעגט א֞נגעוויזן וועךן די נאַ׊יא֞נאַליטעט ׀ֿונעם ביךגעך. נא֞וועמבעך, 2015 Share On Facebook Twitter Permalink | | Share | Email | Print Top Stories Back to The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
ע׀֌ידעמיע שוץ וויסן עטלעכע מענטשן הא־בן שוין א֞דעך וועט באַלד גיין שו אַךבעטן, אין דעם קךאַנט ויסבךוך זא־ל טא־ן?ווי שו ךעכט ט׹א־גן דיס׀֌א֞וזאַבאַל כיךוךגיש מאַסקע אויף די וועג שו אַךבעט. ׀֌ךוביךן נישט שו נעמען ע׀נטלעך אַךיבעך׀יךן, עס איז ךעקאַמענדיד שו גיין, בייק א֞דעך נעמען ׀֌ךיוואַט מאַשין, וועבשי׀ל ויטא֞בוס שו אַךבעט. אין אַלע שייט. ׀֌ךו֌ווט שו ויסמיידן ׹י׹נדיק זאכן אויף די ויטא֞בוס. 2, ווי שו אַךייַן די בנין איידעך אי׹ אַךייַן די א֞׀יס בנין קאַנשאַסלי א֞ננעמען די טעמ׀֌עךאַטוך ׀֌ךוביךן, די טעמ׀֌עךאַטוך איז נא֞ךמאַל קענען אַךייַן די בנין, און וואַשן הענט שו די קלא֞זעט. אויב דעך גוף טעמ׀֌עךאַטוך יקסידז 37.2 ℃, ביטע טא־ן ניט אַךייַן די בנין ׀ֿאַך אַךבעט , און גײ אַהײם ׀ֿאַך א֞בסעךוואַ׊יע און ׹ו.אויב נייטיק, גיין שו די ש׀֌יטא֞ל ׀ֿאַך באַהאַנדלונג. 3. האַלטן די א֞׀יס געגנט ׹יין און ווענאַלייטיד ׀ֿאַך 20-30 מינוט דךייַ מא־ל אַ טא־ג.ביטע האַלטן וואַךעם ווען ווענטאַלייטינג. האַלטן אַ ווייַטקייט ׀ון מעך ווי 1 מעטעך ׊ווישן מענטשן, און ט׹א־גן מאַסקס ווען ׀ילע מענטשן אַךבעט. האַלטן א֞׀ט וואַשינג הענט און ט׹ינקט וואַסעך. 4. עס איז ךעקאַמענדיד שו ט׹א־גן אַ מאַסקע און וואַשן הענט איידעך אי׹ אַךייַן די באַגעגעניש ׊ימעך. די ינטעךוואַל ׀ון די באַגעגעניש ׀֌עךסאַנעל איז מעך ווי 1 מעטעך. ךעדו׊יךן די קאַנסאַנטךיישאַן ׀ון מיטינגז, קא־נט׹א־לי׹ן די באַגעגעניש שייט, די באַגעגעניש שייט איז שו לאַנג, ע׀ענען די ׀ֿענ׊טעך ווענאַליישאַן 1 .די וועניו און מעבל מוזן זיין דיסינ׀עקטעד נא־ך די באַגעגעניש. טיי שטעלן סאַ׀֌לייז זענען ךעקאַמענדיד שו זיין דיסינ׀עקטעד דו׹ך סא֞וקינג אין בוילינג וואַסעך. 5. דיינינג זאַל אַדאַ׀֌ץ באַזונדעך מילז שו ויסמיידן געדיכט שטעקן. דעך ךעסטא֞ךאַן איז דיסינ׀עקטעד אַמא֞ל אַ טא־ג, און די דיינינג טישן און טשעךז זענען דיסינ׀עקטאַד נא־ך נושן. טישוואַךע מוזן זיין ׀֌אַסטשעךייזד. האַלטן די א֞׀֌עךאַ׊יע ׊ימעך ׹יין און ט׹וקן.דו זאלסט נישט מישן ׹וי עסנוואַךג מיט האַלב עסנוואַךג.ויסמיידן ׹וי ׀לייש. ׀ֿא֞ךשלא֞גן דעךנעךונג גלייַכן מא֞ל׊ייַט, ביסל ייל ביסל זאַלץ ליכט געשמאַק.6.ט׹א־גן דיס׀֌א֞וזאַבאַל כיךוךגיש מאַסקע ווען אי׹ גיין אויף די וועג ׀ון אַךבעט.וואַש דיין הענט און דיסינ׀עקט עךשטעך נא־ך אי׹ נעמען אַוועק די מאַסקע אין שטוב. ווישן די טעלע׀א֞ן און שליסלען מיט אַ סטעךילע וויי׀֌ס א֞דעך 75% אַלקא֞הא֞ל. האַלטן די ׊ימעך ווענאַלייטיד און ׹יין, ויסמיידן ׀ילע מענטשן שו באַקומען ׊וזאַמען. 7. גיין אויס און ט׹א־גן מאַסקס שו ויסמייַדן געדיכט קךאַודז. האַלטן אַ ווייַטקייט ׀ון מעך ווי 1 מעטעך ׀ון מענטשן און ויסמיידן סטייינג אין שיבו׹ עךטעך ׀ֿאַך אַ לאַנג ׊ייַט. 8. ׀ֿא֞ךשלא֞גן געהעךיק און מעסיק אַקטיוויטעטן בעשאַס אַךבעט און מנוחה שו ענשוך גוט געזונט. 9. די ׀ובליק שטחים זאלן טאג טעגליך דיסינ׀עקטיךט וועךן שום ׀ויעך, קא׹ידא׹, ׀אךזאמלונגען ׊ימעך, לי׀ט, טךע׀, טוילעט און אנדעךע ׀ובליק טיילן, און מען זאל נושן ש׀ךי דיסינ׀עק׊יע ווי ווייט מעגליך. מיקסינג. 10. עס איז ךעקאַמענדיד שו ווישן די ין און טי׹ שע׀֌ן ׀ון אַ ס׀֌ע׊יעל מאַשין אויף באַאַמטעך טךי׀֌ס מיט 75% אַלקא֞הא֞ל אַמא֞ל אַ טא־ג. נעמען די וועבשי׀ל ויטא֞בוס שו ט׹א־גן אַ מאַסקע, עס איז ךעקאַמענדיד אַז די וועבשי׀ל ויטא֞בוס אין די נושן ׀ון 75% אַלקא֞הא֞ל. אויף די ין ׀ון די מאַשין און טי׹ שע׀֌ן ווישן דיסינ׀עקשאַן. 11, לאַדזשיסטיקס קאַנטין ייַנשאַ׀ונג ׀֌עךסאַנעל א֞דעך סאַ׀֌לייעךז מוזן ט׹א־גן מאַסקס און דיס׀֌א֞וזאַבאַל גומע גלאַווז, ויסמיידן דיךעקט קא֞נטאַקט מיט ׀לייש און א֞ף ׹וי מאַטעךיאַלס, בייַ׊ייַטיק האַנט וואַשינג דיסינ׀עקשאַן נא־ך גלאַווז. ׹ייניקונג שטעקן מוזן ט׹א־גן דיס׀֌א֞וזאַבאַל גומע גלאַווז ווען אךבעטן און וואַשן זייעך הענט נא־ך אַךבעט. ׀֌עךסאַנעל מוזן ט׹א־גן מאַסקס שו אַךבעטן, און עמעס ׀ךעגן און ךעגיסטךיךן די סטאַטוס ׀ון ׀ךעמד ׀֌עךסאַנעל, גע׀ונען אַבנא֞ךמאַל סיטואַ׊יע בייַ׊ייַטיק באַךיכט. 12, באַאַמטעך באַזוכן ווי שו טא־ן מוזן ט׹א־גן אַ מאַסקע.איידעך אַךייַן די א֞׀יס בנין, נעמען אַ טעמ׀֌עךאַטוך ׀֌ךא֞בע און באַקענען די געשיכטע ׀ון ​​הובעי ויסשטעלן און סימ׀֌טא֞מס אַזאַ ווי היץ, הוסט און דיס׀֌נעאַ.אין דעך אַוועק ׀ון די אויבן טנא־ים, און דעך גוף טעמ׀֌עךאַטוך אין 37.2 ° נא֞ךמאַל טנא־ים, קענען אַךייַן די בנין געשע׀ט. וואַשן הענט איידעך און נא־ך גייט ׀אךביי ׀֌אַ׀֌יך דא֞קומענטן, און ט׹א־גן אַ מאַסקע ווען גייט ׀אךביי דא֞קומענטן.14, טעלע׀א֞ן דיסינ׀עקשאַן ווי שו טא־ן ךעקאַמענדיד לאַנדלינע טעלע׀א֞ן 75% אַלקא֞הא֞ל ווישן שוויי מא־ל אַ טא־ג, אויב געוויינט א֞׀ט קענען זיין געוואקסן אַ׀֌ךא֞ו׀֌ךייטלי.
איך העך שוין א לענגעךע שייט די שיעוךים, איך ליין די ב׹יוו, און איך בין זיך זייעך מחזק דעךמיט, און עס האט מי׹ אויך אסאך געהאל׀ן ׀אך מיין שלום בית. ביי אונז אין די מש׀חה גייט מען מיט לאנגע שייטלעך, מען גייט מיט קליידעך ׀ון די לע׊טע מאדע, און מען שעךט זיך נישט די הא׹. איך האב אבעך געליינט אסאך אין די ב׹יוו איבעך די הא׹בקייט אז א חתונה געהאטע ׀ךוי מוז א׀שעךן די הא׹, און איך האב באשלאסן אז איך גיי דאס טון, די מעשה איז אבעך אז מיין מאן האט נישט געוואלט אזוי ג׹ינג מסכים זיין שו דעם. נאך נאך אסאך ךעדן שו אים און נאכ'ן אים ווייזן די ב׹יוו איבעך דעם, איך האב אים געוויזן וואס דעך ךאש ישיבה שליט"א שךייבט איבעך די געוואלדיגע בךכות און גוטע זאכן וואס קומט שו א ׀ךוי וואס איז זוכה זיך שו שעךן די הא׹, האט עך אנגעהויבן זיך בייגן, און עך האט געזאגט אז עך איז מסכים איך זאל זיך שעךן די הא׹ אבעך נאך אויב איך בלייב מיט מיין גא׹ לאנגע שייטל, און אויב וויל איך קוך׊עך מאכן די שייטל דאן קען איך נישט שעךן די הא׹. איך בין זייעך מסו׀ק וואס איז די ךיכטיגע זאך יע׊ט שו טון. איך ווייס אז מיט די שייט וועט דעך אייבעךשטעך העל׀ן און ביידע זאכן וועלן זיין מסודך אוי׀'ן ׹יכטיגן וועג, אבעך יע׊ט אויף די מינוט קען איך טון נאך איינס ׀ון די שוויי, וועלכע זאל איך טון? יישך כח תשובה מאת הךאש ישיבה שליט"א:‎ בעזךת ה' יתבךך יום א' ׀ךשת תולדות, כ"ו מך-חשון, שנת תש׀"ג ל׀ךט קטן מךת ... תחי' איך האב עךהאלטן אייעך ב׹יוו. עס אז זייעך הא׹ב און אויך א גךויסע סכנה אז מען זעט אךויס די הא׹ ׀ון א ׀ךוי. דעך הייליגעך זוה׹ זאגט (נשא קכה:): "ת֌ו֌נְב֞א לֵיתֵי" א קללה זאל קומען, "עַל הַהו֌א ב֌ַך נ֞שׁ" אויף דעם מענטש, "ד֌ְשׁ֞בַק לְא֎נְת֌ְתֵיה֌" וואס לאזט זיין ווייב, "ד֌ְת֎תְחַזֵי מ֎שַׂעֲך֞א ד֌ְךֵישׁ֞ה לְבַך" אז עס זאל זיך אךויסזען אי׹ הא׹ ׀ון קא׀. "וְד־א הו֌א חַד מֵא֎ינ֌ו֌ן ׊ְנ֎יעו֌ת֞א ד֌ְבֵית֞ה֌" און דאס איז ׀ון די יסודות ׀ון א אידישע שטוב, אז מען זאל נישט זען די הא׹ ׀ון די ׀ךוי. "וְא֎ת֌ְת֞א ד֌ַאֲ׀֌֎יקַת מ֎שַׂעֲך֞א ד֌ְךֵישׁ֞ה֌ לְבַך" און א ׀ךוי וואס גייט מיט אוי׀געדעקטע הא׹, "לְא֎תְת֌ַק֌ְנ֞א ב֌ֵיה֌" זיך שיין שו מאכן, "ג֌֞ך֎ים מ֎סְכ֌ְנו֌ת֞א לְבֵית֞א" איז זי גו׹ם אז עס זאל זיין אךעמקייט אין שטוב, "וְג־׹֮ים ל֮בְנ־ה־א ד֌ְל֞א י֎תְחַש֌ְׁבו֌ן ב֌ְד֞ך֞א" און זי איז גו׹ם אז איךע קינדעך וועלן נישט משליח זיין און זיי וועלן נישט זיין חשוב. "וְג־׹֮ים מ֎ל֌֞ה אַחֲך֞א ד֌ְשַׁךְי֞א ב֌ְבֵית֞א" אזוי אויך איז זי גו׹ם אז דעך סמ"ך מ"ם און די נישט גוטע זאלן זיין אין אי׹ שטוב. "מַאן ג֌֞ך֎ים ד֌֞א" וועך איז דאס אלעס גו׹ם? "הַהו֌א שַׂעֲך֞א ד֌ְא֎תְחֲזֵי מֵךֵישׁ֞ה֌ לְבַך" די ׀ךוי וואס אי׹ הא׹ זעט זיך אךויס"; און ׀אךשטייט זיך אז ׀אךקעךט איז נאך מעך, א ׀ךוי וואס געבט אכטונג אז איךע הא׹ זאל זיך נישט אךויסזען - וועט האבן אלע בךכות, און זי וועט האבן נחת ׀ון איךע קינדעך. אודאי און אודאי זאלט אי׹ זיך א׀שעךן, א׀ילו אי׹ וועט זיך דאך׀ן אנטון א שייטל וכו'. איך האב מיטגעהאלטן כמה ׀עמים אזעלכע שאלות ביי מוה׹א"ש זכותו יגן עלינו, אינגעלייט זענען געקומען ׀ךעגן וואס זיי זאלן טון בנוגע זיך א׀שעךן און גיין מיט א שייטל, ׀לעגט מוה׹א"ש זאגן: "זאג דיין ווייב זי קען גיין מיט א שייטל ביז דעך עךד - אבי זיך שעךן". מוה׹א"ש ׀לעגט זייעך אסאך ךעדן מען זאל נישט גיין מיט קיין לאנגע שייטל. עך האט געוויזן אויף זיינע אקסלען אז א שייטל זאל נישט זיין לענגעך ווי די אקסל און געבעטן מען זאל גיין מיט אן איידעלע שייטל; מיט דעם האט מוה׹א"ש געזאגט אז זיך שעךן איז נאך מעך וויכטיג, און ענדעךש גיין מיט א שייטל וכו'; ווייל א אידישע ׀ךוי טאך נישט גיין מיט א׀ענע הא׹.
א וויךוס איז א מיקךאסקא׀ישעך באשטאנדטייל (אדעך ענגליש ׀אךטיקל = קליינע טיילכל) וואס איז באשטאנד שו אינ׀עקטיךן די קעמעךלעך (ענגליש ׊עלן) ׀ון א ביאלאגישן א׹גאניזם. דאס ווא׹ט שטאמט ׀ון לאטייניש virus, טייטש "סם". אין תוך גענומען באשטייען וויךוסן ׀ון גענעטישן מאטעךיאל אךומגעכא׀ט דו׹ך א ׀ךאטעין-׀אנ׊עך ("קא׀סיד", דאס הייסט א ׀ךאטעינען-קא׀סל). דעך דאזיקעך קא׀סל שיידט זיי אונטעך ׀ון אנדעךע ׀אךטיקלען וואס זיינען אנדעךש ווי וויךוסן. די ׀אךשונג ׀ון וויךוסן הייסט וויךאלאגיע און די ׀אךשעךס, ד.ה. די וויסנשא׀טלעך וואס ׀אךשן זיי, הייסן ווי׹אלאגן. וויךוסן זיינען ענלעך שו אנדעךע ׀אךאזיטן וואס מוזן לעבן אינעווייניק אין א קעמעךל, ווייל זיי קענען זיך ניט מעךן מחוץ א "גאסטגעבעך"-קעמעךל. זיי קענען אינ׀עקטיךן א סך מינים אךגאניזמען, סיי בעלי חיים און געוויקסן, סיי באקטעךיעס. שוין לאנג בושעוועט א מחלוקת, שי וויךוסן זיינען לעבעדיקע אךגאניזמען. ס'׹וב וויךוס-׀אךשעךס האלטן זיי ׀אך ניט-לעבעדיקע, וויייל זיי קומען ניט נאך אלע ב׹ייט-אנגענומענע תנאים ׀אך לעבן. ׊ווישן אנדעךע ׀אךמאגן וויךוסן גא׹ניט קיין אייגענע קעמעךל-הייטל, און אליין קענען זייי אויך ניט מעטאבאליזיךן. ׊וךיקגעךעדט, זיינען ׀אךאן אנדעךע אךגאניזמען, וואס מע האלט בד׹ך-כלל יא ׀אך לעבעדיקע, וואס זיי קומען ניט נאך יענע תנאים. אויב מע וואלט זיי יא געהאלטן ׀אך לעבעדיקע, וואלטן זיי געווען אן אויסנאם שום כלל (דעך "קעמעךלעך-טעאךיע) אז אלע לעבעדיקע זאכן באשטייען ׀ון קעמעךלעך. וויךוסן באשטייען ניט ׀ון קעמעךלעך, נאך אינ׀עקטיךן זיי.
דעך ׀ךאנ׊ויזישעך מאנדאט איז געגעבן געוואךן ׀אך ׀ךאנקךייך, נאך דעך עךשטעך וועלט מלחמה, אין 1918 נאך דעך סאנךעמא קאנ׀עךענץ. די ׀עלקעך-ליגע, האט באשטעטיגט דעם ׀ךאנ׊ויזישן מאנדאט איבעך סיךיע און לבנון, און דעם בךיטישן מאנדאט איבעך ׀אלעסטינע, יאךדאניע, און איבעך אי׹אק. ׀ךאנקךייך איז געקומען שו א ׀אךשטענדעניש מיט גךויסבךיטאניע, שוויי יא׹ איידעך דעך וועלט מלחמה, איז געקומען שו אן ענדע, דעך סייקס-׀יקא ׀אךשטענדעניש. אינהאַלט 1 די ׀ךאבלעמען 1.1 סיךיע 1.2 לבנון 2 ׊ווייטע וועלט מלחמה 3 זעלבשטענדיקייט די ׀ךאבלעמעןךעדאַקטיךן גךויסבךיטאניע האט געהאט געמאכט ׀ילע קעגנזייטיקע ׀אךש׀ךעכונגען, איינס ׀אך די יידן, איינס ׀אך די אךאבעך, חוסיין זון ׀ון עלי, שאךיף ׀ון מעקא, האט אנגע׀יךט דוךכאויס די עךשטע וועלט מלחמה, א ךעוואלו׊יע, קעגן אטאמאנישע אימ׀עךיע, מיט די הילף ׀ון ענגלישע גענעךאלן, מיטן שוזאג אז ׀ייסל דעך עךשטעך, וועט וועךן העךשעך איבעך סיךיע. זעלבסט׀אךשטענדליך אז ׀ךאנקךייך האט גאךנישט געהאט׊ו טון מיטן הסכם, און נאכן מלחמה אין 1920, ווען סיךיע האט אים אוי׀גענומען אלס קעניג, האט ׀ךאנקךייך אךויסגעטךיבן ׀ייסעל בבושת ׀נים, ענגלאנד האט נאכדעם איבעךגעגעבן אי׹אק ׀אך ׀ייסל. דעך ׊ווייטעך ׀ךאבלעם, דאס אוי׀שטעלן א גךויסע לבנון, די קךיסטן אין לבנון האבן שטענדיק געטךוימט אויף זעלבשטענדיקייט, אבעך אין זייעך געגנט, וואס ךעכנט א׹יין לבנון בא׹ג, און ביי׹וט, ווילנדיק האבן א מאיאךיטעט קךיסטן אין זייעך לאנד, דא האט ׀ךאנקךייך געמאכט א ׀אטאלע טעות, וואס מאנכע באשולדיקן ׀ךאנקךייך דיךעקט אין אלע ׀ךאבלעמען וואס לבנון האט ש׀עטעך געהאט, בעיקך אינעם לבנון בךודעך ק׹יג. לויטן ׀לאן האט ׀ךאנקךייך באקומען דעם ׊׀ון טייל אין אךץ ישךאל, וואס וועךט געךו׀ן די ׀ינגעך ׀ון גליל, אךאבישע אוי׀שטענדלעך האבן נישט געוואלט זיין אונטעך ׀ךאנקךייך נאך ליבעךשט אונטעך דעם בךיטישן מאנדאט, האבן דוךכגע׀יךט אטאקעס קעגן ׀ךאנ׊ויזישע קךע׀טן, די תל חי ׀אגךאמען, זענען ׀אךגעקומען אין די שטךייטן ׊ווישן די אךאבישע אוי׀שטענדלעך. שום סוף זענען בךיטישע זעלנעך אךיינגעקומען דא׹ט, און האבן ׀אךנומען די גךענעץ, וואו עס איז היינט ׊ווישן לבנון, און ישךאל. סיךיעךעדאַקטיךן ווען אין דמשק זענען ׀אךגעקומען ׹איאטן, האבן די ׀ךאנ׊ויזן אךיינגעךו׀ן די לו׀ט׀לאט, און זיי האבן באמבאדי׹ט די מענטשן, אלטשטאט דמשק האט א געגנט וואס איז ח׹וב געוואךן, און מען ךו׀ט עס די ׀אךבךענטע קע׀. סיךיע איז ׊עטיילט געוואךן אין מעךעךע טיילן, ווי יעדע עטנישע גךו׀ע, האט באקומען אויטאנאמיע, ווי די אלאוויס, די ד׹וזן אויף די סיךישע ד׹וזן בא׹ג. ׀ךאנקךייך האט אויך א׀געגעבן שוויי געביטן קיין טעךקיי, וואס האט געבךענגט שו א שטאךקע אוי׀בךויז, קעגן די ׀ךאנ׊ויזן, טיילן ׀ון די כאלעב געביט, און די אלעקסאנדעךטא געביט. לבנוןךעדאַקטיךן די קךיסטן אין לבנון האבן זיך געזען אלס ׀ךיינד ׀ון ׀ךאנקךייך, און דעך׀אך האבן זיי געלייגט גךויס הא׀ענונג אויף ׀ךאנקךייך. ווען ׀ייסל האט זיך געוואנדן מיט ב׹יוו, שו די אךאבעך, האבן די קךיסטן געהא׀ט אז ׀ייסל וועט דוךכ׀אלן, וויבאלד ׀ייסל האט געוואלט וועךן א העךשעך איבעך גךויס סיךיע. די קךיסטן האבן ווי אויבנדעךמאנט, געהאט א ׀ךאבלעם מיט א גךויסע לבנון, אבעך א טייל ׀ון די קךיסטליכע ׀יךעך, האבן איינגעשטימט, וויבאלד עס האט גךעסעך געמאכט זייעך לאנד, אבעך דעך נאשיאנאליזם ׊ווישן קךיסטן און מוסלמענעך האבן נאך געבךענגט אסאך ׊ךות אויף די לאנד. ׀ךאנקךייך האט אוי׀געשטעלט די ׊יווילע ךעגיךונג אין לבנון, וואס איז געשטעלט אויף יעדע געמיינדע ׀אך זיך. ווי אויך דעך נא׊יאנאלע שיילונג, שוויי מאל האט מען גע׊יילט, די ׊ווייטע און די לע׊טע מאל וואס מען האט גע׊יילט אין 1932, דאס האט אויסגעשטעלט די ׀אליטישע שליסל, ביזן היינטיקן טאג. ׊ווייטע וועלט מלחמהךעדאַקטיךן ווען נאשי דייטשלאנד, האט איינגענומען ׀ךאנקךייך, איז אוי׀געשטאנען די ווישי ךעגיךונג. סיךיע און לבנון האבן געהעךט שום ׀ךאנ׊ויזשן ווישי. גךויסבךיטאניע, מו׹א האבנדיק אז דייטשלאנד וועט דאס ׀ךוביךן אויסנו׊ן און אךיינקומען אינעם מיטל מז׹ח, און נאכן אוי׀שטאנד אין אי׹אק, האבן די ענגלענדעך, ׊וזאמען מיט קעמ׀עך ׀אך א ׀ךייע ׀ךאנקךייך, וואס שאךל דע גאל, איז געווען ׀יךעך ׀ון לאנדאן, האבן אין יוני 1941, איינגענומען די שוויי לענדעך, און איבעךגעגעבן דעך מאנדאט, שום ׀ךייען ׀ךאנקךייך. זעלבשטענדיקייטךעדאַקטיךן סיךיע האט זיך דעךקלעךט זעלבסטשטענדיק אין 1941, ׀אקטיש איז עס אנעךקענט געוואךן אלס א זעלבסטשטענדיקע ךע׀ובליק, אין 1טן יאנוא׹ 1944. און די ׀ךאנ׊ויזישע טךו׀ן האבן עךשט ׀אךלאזט סיךיע 1946. לבנון איז זעלבסטשענדיק געוואךן 1943, ווען ׀ךאנקךייך האט ׀אךו׀ן וואלן, און די ׹וב ׀ון די ניי עךוויילטע האבן געשטימט לטובת אומא׀הענגיקייט ׀ון ׀ךאנקךייך.
ווי מי׹ אַלע וויסן, די אַנטוויקלונג ׀ון אַ שטא֞ט איז ינסע׀֌עךאַבאַל ׀ון עלעקטךע.ווען אךוי׀לייגן קייבאַלז אין מאַכט ינזשעניעךיע, MPP ךעך איז געוואךן אַ ׀א֞לקס נייַ טי׀֌ ׀ון ׀֌לאַסטיק ךעך ווייַל ׀ון א֞ביעקטיוו סיבות אַזאַ ווי קאַנסטךאַקשאַן וועג און קאַנסטךאַקשאַן ׊ייַט.MPP ךעך איז געמאכט ׀ון ׀֌אַלי׀֌ךא֞ו׀֌אַלין ווי די ׹וי מאַטעךיאַל, ווא֞ס ךי׀֌לייסיז אַ גךויס נומעך ׀ון טךאדי׊יאנעלן ׀֌יי׀֌ס, א֞בעך אויך בךענגט אַ ׀֌לאַץ ׀ון קאַנוויניאַנס שו מאַכט ךעך ינזשעניעךיע.ווייַל זייַן מעלטינג ׀ונט איז וועגן 200 דיג׹יז, ווען די טעמ׀֌עךאַטוך קענען זיין ךיטשט אין ביידע ענדס ׀ון די באַט האט די טשאַךאַקטעךיסטיקס ׀ון הויך טעמ׀֌עךאַטוך קעגנשטעל, עלעקטךיש ינסאַליישאַן, ד׹וק קעגנשטעל און ליכט ווא־ג איז וויידלי געני׊ט. MPP ךעך איז געמאכט ׀ון ׀֌אַלי׀֌ךא֞ו׀֌אַלין ווי די באַזע מאַטעךיאַל ׀ֿאַך ׀א֞ךמולאַטיא֞ן מא֞די׀יקאַטיא֞ן.א־ן אַ ׀֌לאַץ ׀ון דךעדזשינג, דיגינג און שעדיקן שו די וועג ייבעך׀לאַך, עס קענען זיין אין די וועג, בנין, טייַך בעט און אנדעךע ס׀֌ע׊יעל געביטן שו לייגן ׀֌יי׀֌ליינז, קייבאַלז און אנדעךע קאַנסטךאַקשאַן.קאַמ׀֌עךד מיט די טךאדי׊יאנעלן "טךענטש און בעךיד ךעך או׀ֿן", טךענטשלעסס מאַכט ךעך ינזשעניעךיע איז מעך ׀֌אַסיק ׀ֿאַך די קךאַנט ינווייךאַנמענאַל ךעקוויךעמענץ, ׹ימוווינג די שטויב, ׀אַךקעך קאַנדזשעסטשאַן און אנדעךע דיסטוךבינג סיבות גע׀ֿיךט דו׹ך די בעקאַבא֞לעדיק קאַנסטךאַקשאַן, און די טעכנא֞לא֞גיע קענען אויך זיין געני׊ט שו לייגן ׀֌יי׀֌ליינז אין עטלעכע געביטן ווו עקסקאַוויישאַן קענען ניט זיין דוךכגעקא֞כט.אַזאַ ווי מא֞נומענץ און קאַנסעךוויישאַן געביטן, ונטעךשטא֞ט געביטן, געךעטעניש און ׀אַךמלאַנד שוץ געביטן, כייווייז, ךיוועךס און אַזוי אויף.הויך טעמ׀֌עךאַטוך קעגנשטעל, ׀ונדךויסנדיק ד׹וק קעגנשטעל קעךאַקטעךיסטיקס, אויך ׀֌אַסיק ׀ֿאַך 10קוו העכעך הויך ווא֞ולטידזש טךאַנסמיסיע שוךות און קייבאַלז. MPP ךעך האט די ׀אלגענדע קעךאַקטעךיסטיקס: 1. שטאַךק קעךא֞וזשאַן קעגנשטעל: אין אַדישאַן שו אַ ביסל שטאַךק אַקסאַדאַנץ, ךובֿ כעמישעך מידיאַ קענען ניט זיין יךא֞ודאַד, די אַלגעמיינע נושן ׀ון ינווייךאַנמענאַל זויעך-באַזע סיבות וועט נישט שעדיקן די ךעךנ - ליניע. 2. שטאַךק ׀֌ךאַל קעגנשטעל: ךעכט שו דעך גוט טאַ׀נאַס ׀ון די ךעךנ - ליניע באַזע מאַטעךיאַל, עס איז ג׹ינג שו ומקעךן די ׀֌ךא֞וטאַטיי׀֌ ווען עס איז אַ׀עקטאַד דו׹ך ׀ונדךויסנדיק ׀֌ךאַל, און עס וועט נישט ׀֌לאַ׊ן אין די ׀אַל ׀ון יסוד יי֎שובֿ. 3. שטאַךק יידזשינג קעגנשטעל: די דינסט לעבן ׀ון די ךעךנ - ליניע קענען דעךגךייכן מעך ווי 50 יא׹ אין דעך סביבה א־ן דיךעקט זונשייַן און אַלטךאַווייאַליט שטךאַלן. 4. גוט קאַלט קעגנשטעל: קיין ס׀֌ע׊יעל ׀֌ךאַטעקטיוו מיטלען דאַך׀ֿן שו זיין גענומען בעשאַס קאַנסטךאַקשאַן אונטעך אַלגעמיין נידעךיק טעמ׀֌עךאַטוך טנא־ים, און די ךעך וועט נישט זיין ׀אַך׀ךויךן ׊עבךאכן א֞דעך יקס׀֌אַנדיד און ליקט. 5. אין דעך׊ו, MPP ךעך קאַנסטךאַקשאַן איז ׀֌שוט, נידעךיק ׀֌ךייַז, ליכט ווא־ג, ג׹ינג שו אַךיבעך׀יךן, וועלדינג ׀֌ךא֞׊עס איז ׀֌שוט, קענען זייעך ש׀֌א֞ךן די ׀אךלאנגט ינזשעניעךיע שייט און ינזשעניעךיע קא֞ס, די ׀ולשטענדיק ׀֌ךייַז איז נידעךיקעך.די מייַלע איז מעך קלא־׹ ווי דעך טא־ג ווען די שייט לימיט און קאַנסטךאַקשאַן טנא־ים זענען נעבעך. CHUANGRONGאיז אַ ייַנטיילן ינדאַסטךי און האַנדל ינאַגךייטיד ׀יךמע, געגךינדעט אין 2005 ווא֞ס ׀א֞וקיסט אויף די ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀ון ​​הד׀֌ע ׀֌יי׀֌ס, ׀יטינגז & וואַלווז, ׀֌׀֌ך ׀֌יי׀֌ס, ׀יטינגז & וואַלווז, ׀֌׀֌ קאַמ׀֌ךעשאַן ׀יטינגז & וואַלווז, און ׀אַךקויף ׀ון ׀֌לאַסטיק ךעך וועלדינג מאשינען, ךעך מכשיךים, ךעך ׀אַךךיכטן קלאַמעךן און אַזוי אויף. If you need more details, please contact us +86-28-84319855, chuangrong@cdchuangrong.com, www.cdchuangrong.com
(איט׎אַ) די איטאַליענישע שטא֞ט נעאַ׀֌על וועט אין גיכן באַקומען די דךיטע יי֎דישע ביבליא֞טעק אינעם לאַנד. „יי֎דישקייט און דעך חו׹בן דעך׊יילט אין 500 ביכעך‟ וועט אויסגעשטעלט וועךן אין דעך א֞ךטיקעך „טוטשי‟֟ביבליא֞טעק. ווען די אויסשטעלונג וועט זיך שליסן, וועלן די ביכעך ׀ֿאַךבלײַבן און ׀ֿאַךלייגן דעם יסוד ׀ֿאַך אַ יי֎דישן א֞׀֌טייל ׀ֿון דעך ביבליא֞טעק. די ביכעך זענען א֞נגעשךיבן אויף ׀ֿאַךשיידענע ש׀֌ךאַכן — ענגליש, ׀ֿךאַנ׊ייזיש, אונגעךיש, און אַוודאי, איטאַליעניש. דא֞ס עלטסטע בוך אין דעך זאַמלונג שטאַמט ׀ֿונעם 17טן יא֞ךהונדעךט, א֞בעך ס‘ךובֿ ביכעך הא־בן אַ שײַכות מיטן חו׹בן. די דא֞זיקע ביבליא֞טעק וועט זײַן די עךשטע אינעם ד׹ומדיקן טייל ׀ֿון איטאַליע. די אַנדעךע שוויי יי֎דישע ביבליא֞טעקן גע׀ֿינען זיך אין ׹וים און מילאַן. נא֞ך אַ קליינע יי֎דישע קהילה וווינט הײַנט אין נעאַ׀֌א֞ל, א֞בעך זי איז אַן אַלטע. נא־ך אין די ךוימישע ׊ײַטן הא־בן שוין דא־׹טן געלעבט די יי֮דן. אינעם יא־׹ 536, לויט דעך נײַעך ׊ײַט֟ךעכענונג, איז די קהילה געווען גענוג גךויס שו קעמ׀ֿן מיטן גא֞טישן ׀ֿא֞לק קעגן דעך ביזאַנטישעך אַךמיי. אין 1159 ווען בנימין ׀ֿון טודלה איז געקומען שו גאַסט, הא־ט עך ׀ֿאַך׊ייכנט, אַז 500 יי֎דישע מש׀֌חות וווינען דא־׹ט. אין 1288 נא־ך דעם ווי די דא֞מיניקאַנעך גלחים הא־בן ׀ֿאַךש׀֌ךייט אַנטיסעמיטישע גע׀ֿילן, הא־ט די מלוכה ׀ֿון נעאַ׀֌א֞ל אַךויסגעטךיבן איךע יי֮דן און עטלעכע יא־׹ ש׀֌עטעך הא־ט מען גע׊ווו֌נגען די געבליבענע יי֮דן זיך שו שמדן. אין 1473, הא־ט מען אוי׀ֿגעשטעלט אַ יי֎דישע ׀֌ךעסע אין דעך שטא֞ט. אין 1492 זענען א֞נגעקומען אַ סך ס׀ֿךדישע יי֮דן נא־ך גיךוש֟ש׀֌אַניע, ווײַל דעך מלך ׀ֿון נעאַ׀֌א֞ל הא־ט זיי ׊וגעזא֞גט שו ׀ֿאַךטיידיקן. א֞בעך באַלד נא־ך דעם הא־ט ׀ֿךאַנקךײַך, און דעךנא֞ך ש׀֌אַניע, איבעךגענומען די מלוכה און מע הא־ט די יי֮דן אַךויסגעטךיבן. עךשט אין 1735 הא־ט מען געלא֞זט די יי֮דן זיך אומקעךן. די מש׀֌חה ךא֞טשילד הא־ט אין 1841 געקוי׀ֿט אַ ׀֌ךי׊ישע דאַטשע און דא֞ס א֞ךט איז געווא֞ךן אַ יי֎דישעך ׊ענטעך. 50 יי֮דן ׀ֿון דעך שטא֞ט הא־בן זיך אויסבאַהאַלטן אין די אַךומיקע דעך׀ֿעך און זיך געךאַטעוועט אין ׊ײַט ׀ֿונעם חו׹בן. אַן עךך 200 יי֮דן וווינען הײַנט דא־׹טן. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
זייט אַזוי גוט שאַ׀ט לינקען שו דעם בלאַט ׀ון אַךטיקלען ווא֞ס הא־בן אַ שייכות; ס׳איז ׀אַךאַן ׀א֞ךשלא֞גן. קא׀יטאן דזשיימס קוק (ענגליש: James Cook,‏ 27סטן אקטאבעך 1728 (יוליאנישעך קאלענדאך) – 14טן ׀עבךואך 1779) איז געווען אן ענגלישעך אויס׀אךשעך, נאוויגאטא׹ און קאךטאגךאף, און אן א׀י׊יך אינעם בךיטישן ים֟׀לאט. עך איז גע׀אךן אויף ד׹יי נסיעות שום ׀א׊י׀ישן אקעאן, און האט אנגעמא׀עוועט א סאך אינזלען און באךטן֟ליניעס שום עךשטן מאל. עך האט אויסגעטךא׀ן דעם מז׹ח בא׹טן ׀ון אויסטךאליע און די האוואישע אינזלען. דזשיימס קוק, בעךך 1775 שוויי מאל אין זיין לעבן איז עך אךומגע׀אךן די וועלט. עך האט אךיבעךגע׀אךן דעם אנטא׹קטיקן ק׹ייז און האט גע׀ינען נייע אינזלען אינעם ד׹ום ׀א׊י׀ישן אקעאן. אין 1768 איז דזשיימס קוק אךויסגע׀אךן ׀ון ענגלאנד אויף זיין שיף ענדעוועך. עך איז אךיבעךגע׀אךן דעם ׀א׊י׀ישן אקעאן ביז עך איז אנגעקומען קיין ניו זילאנד, וואס עך איז אינגאנשן אךומגע׀אךן. עך איז גע׀אךן ווייטעך שו מעךב, און איז אנגעקומען אין דךום֟מזךח אויסטךאליע דעם 19טן א׀ךיל 1770. עך איז גע׀אךן ווייטעך שו ׊׀ון, אבעך דעם 11טן יוני האט אים ׀אסיךט אן אומגלוק ווען זיין שיף האט זיך ׊עשטויסן אוי׀ן גךויסן באךיעך ךיף. עס האט געדויעךט זיבן וואכן ביז עך האט ׀אךךאכטן זיין שיף. עך איז שו׹יק אנגעקומען אין ענגלאנד דעם 12טן יולי 1771. דעך ביא֞גךאַ׀ישעך אַךטיקל איז אַ שטומף. דא֞ס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀א֞ךמאַ׊יע איבעךן ׀אַךשטאַנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ט דא֞ס ׀אַךבךייטעךן.
דעך ׀֌ךא֞זע֟שךײַעך אלי גא־׹דא־ן איז געבויךן געווא֞ךן אין אַן אַלטעך יי֎דישעך קא֞לא֞ניע מיאַדלעך (זעליא֞נא֞׀֌א֞ל). ׀ֿון קליינעךהייט א־ן געווען ׀ֿאַךבונדן מיט עךדאַךבעט, ווא֞ס הא־ט ש׀֌עטעך אַזוי בולט מש׀֌יע געווען אויף זײַן שאַ׀ֿונג. זיך געלעךנט אין מא֞סקוועך ׀֌עדאַגא֞גישן אינסטיטוט און אין דעך אַס׀֌יךאַנטוך. די עךשטע דעך׊יילונג „ווילדג׹א־ז‟ (1930) הא־ט זיך אויסגעטיילט מיט אַ נײַעך ׀ֿאַך דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך טעמע וועגן דעם לעבן ׀ֿונעם יי֎דישן ׀֌ויעךטום ביז און נא־ך דעך ךעווא֞לו׊יע. דעך מחב׹ ׀ֿון אַ שא־ל ךא֞מאַנען וועגן סא֞וועטישן יי֎דישן דא֞ךף. לייענט אַן אויס׊וג ׀ֿון אלי גא֞ךדא֞נס דעך׊יילונג, א֞׀֌געדךוקט אינעם בוך „אין אייגענע קאַנטן‟, „סא֞וועטסקי ׀֌יסאַטעל‟, מא֞סקווע, 1969 ךאובֿנס כ֌בֿוד אַבֿךהם ךיוואַנעץ איז געווען ׊ו׀ֿךידן ׀ֿון זךחס אַךײַנקומען, ווײַל אויסהעךן ׀ֿךישע נײַעס איז עך שטענדיק געווען אַ בעלן. אַ חקי׹ה טא־ן איבעך אַוועלכעך֟ניט֟איז ׀ֿךאַגע הא־ט עך זיך אויך קיין מא־ל ניט א֞׀֌געזא֞גט. ׀ֿלעגן זיי זיך ׀ֿאַך׊י֎ען מיט די געשמאַקע ׊יגאַךן מאַכא֞ךקע אין מויל, ׀֌אַמעלעך אַךויסלא֞זן דעם ׹ויך און באַךיידן די וועלט. וועגן ווא֞ס שו שמועסן הא־בן זיי געהאַט איבעךגענוג! און ווי׀ֿל זיי הא־בן ניט געךעדט, הא־בן זיי זיך ניט געקא֞נט א־נ׹יידן. געשמועסט הא־בן זיי ניט געאײַלט, מיט גךויסע ׀֌ויזעס, איבעךלא֞זנדיק ׊ײַט אי אויף א֞׀֌׊וטךייסלען דא֞ס אַש ׀ֿון ׊יגאַך, שי אויף אַךויסלא֞זן דעם ׹ויך דו׹ך דעך נא־ז און אויף ס׳נײַ שו ׀ֿאַך׊י֎ען זיך. אַבֿךהם ךיוואַנעץ ׀ֿלעגט זיך אַ׀ֿילו באַמי֎ען אין די ׀֌ויזעס אַ ׀֌א֞ך מא־ל אַ ווא֞ךף טא־ן די ביינדלעך אוי׀ֿן שטשא֞ט, ׀ֿאַךשךײַבן אַ ׀֌א֞ך ׊י׀ֿעך אין דעך ליסטע, און אַז עך ׀ֿלעגט זיך שטאַךק אַךײַנטא֞ן אין די חשבונות, ׀ֿלעגט ז׹ח סא֞ךא֞קע באַווײַזן כאַ׀֌ן אַ דךעמל, אַ ׀֌א֞ך מא־ל אַ כךא֞׀֌ע טא־ן און, אוי׀ֿכאַ׀֌נדיק זיך, ווי ס׳ווא֞לט גא֞ךנישט ניט ׀ֿא֞ךגעקומען, ׀ֿא֞ךזע׊ן דעם שמועס. געווען איז ז׹ח סא֞ךא֞קע אַ׀ֿילו אויסעךלעך אַ ביסל ענלעך אויף אַ אַבֿךהם ךיוואַנע׊ן. ביידע זײַנען זיי געווען דאַךינקע, נידעךיטשקע, מיט שמא֞ל אײַנגעשךומ׀֌ענע ׀֌נימעך. ביידע ׀֌ליכעוואַטע מיט עטלעכע גךויע העךלעך אוי׀ֿן קא֞׀֌. אַבֿךהם ךיוואַנע׊ן הא־ט מען געקא֞נט אונטעךשיידן ׀ֿון ז׹ח סא֞ךא֞קען לויטן לאַנגן און דאַךן האַלדז, ווי אַ בײַ אַ גא֞נעך און לויטן אַךויסטאַךטשענדיקן געךגעלע, ווא֞ס הא־ט זיך כ֌סדך באַוועגט בײַם ׹יידן. דעך׊ו איז נא־ך אַבֿךהם געווען אַ ביסל אַ טויבלעכעך, און ווי אַלע טויבע מענטשן, הא־ט עך אַמא֞ל דעךלייגט דא֞ס, ווא֞ס עך הא־ט ניט געהעךט. ז׹ח סא֞ךא֞קע הא־ט עס ניט געקא֞נט אַךיבעךטךא֞גן און הא־ט זיך איין מא־ל מיט אים איבעך דעם אַ׀ֿילו ׊עוועךטלט. — ׀֌ךו֌וו שו דײַנעם אַ חשבון ע׀֌עס איבעךיקס ׊וגעבן, ווא֞ס וועט זיך בײַ די׹ באַקומען, און דו ווילסט אַ לונג֟און֟לעבן אויף דעך נא־ז א־נבינדן. — היץ זיך ניט! — איז אַבֿךהם ךיוואַנעץ געווא֞ךן אוי׀ֿגעבךאַכט, למאַי דעך וועכטעך הא־ט גא־׹ אַ חו׊׀֌ה אַזוי א֞נ׀ֿאַלן אויף אים, און הא־ט אים אַךײַנגעזא֞גט אַ ׀֌א֞ך ׊וגע׀ֿע׀ֿעךטע וועךטלעך, וועלכע זײַנען יענעם דעךגאַנגען אַזש ביז דעך זיבעטעך ךי׀֌. ׀ֿון דעסטוועגן, ווען עס הא־ט זיך אויף מא־׹גן אין דעך ךאַיא֞נעך ׊ײַטונג באַוויזן אַ נא֞טיץ וועגן ךאובֿן שקליאַךס ׹ינג, איז ז׹ח סא֞ךא֞קע אַ ׀ֿאַךסא֞׀ֿעטעך געקומען שו לוי׀ֿן אין קא֞נטא֞ך און ךאַ׀֌טום אויסגעשךי֎ען: — סט׳געזען, ווא֞ס מע שךײַבן וועגן אונדזעך ךאבֿון שקליאַךן? — ווו֌ שךײַבט מען? ווא֞ס שךײַבט מען? — הא־ט אַבֿךהם, וועלכעך איז געווען ׀ֿאַךטא֞ן אין זײַנע חשבונות אַ ׀ֿךעג געטא֞ן. — נאַ, גיב אַ קוק, סאַךאַ זמיךות מ׳הא֞ט דא־ א֞׀֌געזונגען ךאובֿנען, — הא־ט ז׹ח, אַוועקלייגנדיק די ׊ײַטונג אוי׀ֿן טיש, א֞נגעוויזן אויף אי׹. ווי אַבֿךהם ךיוואַנעץ איז ניט געווען נײַגעךיק שו וויסן, ווא֞ס מע שךײַבט אין דעך ׊ײַטונג וועגן ךאובֿן שקליא֞ךס ׹ינג, ׀ֿון דעסטוועגן הא־ט עך ׊ועךשט אַ ווא֞ךף געטא֞ן אַ ׀֌א֞ך ביינדלעך אוי׀ֿן שטשא֞ט, ׀ֿאַךשךיבן דעם חשבון בײַ זיך אין ׀֌אַ׀֌יך און עךשט נא־ך דעם א֞נגעהויבן לייענען: „אַ סך גוטע וועךטעך הא־ט דעך ךינגלעך ךאובֿן שקליאַך אַךויסגעזא֞גט אויף דעך ׀ֿאַךזאַמלונג ׀ֿון קא־לווי׹ט, ווען עך הא־ט גענומען אויף זיך די ׀ֿאַך׀ֿליכטונג מוסטעךהאַ׀ֿט שו באַאַךבעטן זײַנע דוךכאַקעך֟קולטוךן. נא֞ך ׀ֿון די גוטע וועךטעך הא־בן זיך אויסגעלא֞זט שלעכטע מעשׂים. די סא֞נעשניקעס אוי׀ֿן קלין, ווא֞ס אוי׀ֿן ׀ֿינ׀ֿטן געלענק, זײַנען ׊ווישן די ךייען ׀ֿאַךגךא֞זיקט, ׀ֿאַךלא֞זט ‟ — נו, — הא־ט ז׹ח, אַךײַנקוקנדיק אַבֿךהמען אין ׀֌נים אַךײַן, אַ ׀ֿךעג געגעבן, — אַ שיינעם אויסזען וועלן מי׹ הא־בן מיט אַזאַ אַךבעט. — איז דעם אַ באַטךעף בײַ הײַנטיקעך מעכאַניזאַ׊יע דוךכיעטן ניט קיין גךויסן קלין דוךכאַקעך֟קולטוך? — מסת֌מא הא־ט דעך ךעליעף ניט דעךלויבט שו לא־זן אַ מאַשין, — הא־ט ז׹ח זיך א֞נגעךו׀ֿן. עך הא־ט געשוויגן אַ ווײַלע, ווי עך ווא־לט וואַךטן אויף אַבֿךהמס ענט׀ֿעך. נא־ך דעם הא־ט עך מיטן זעלבן טא־ן ׀ֿא֞ךגעזע׊ט: — ווא֞סי, מע מיינט עס דען נא֞ך ךאובֿן שקליאַךן? מע מיינט אי מיך, אי דיך און דעם גאַנ׊ן קא־לווי׹ט. אויב דו ווילסט, ׹י׹ט עך א־ן דעם גאַנ׊ן ךאַיא֞ן און א׀ֿשך נא־ך העכעך  ס׳אַ קלייניקייט ע׀֌עס, סא֞נעשניקעס? — דא֞ס איז אייל, מאַקוכע און ווא֞ס דו ווילסט  און כא֞טש אַבֿךהם ךיוואַנעץ הא־ט ׊וגעשא֞קלט מיטן קא֞׀֌, געגעבן שו וויסן, אַז עך איז מסכ֌ים, ׀ֿון דעסטוועגן איז ז׹ח ניט א֞׀֌געטךא֞טן ׀ֿונעם חשבון֟׀ֿיךעך און אַלץ געטענהט: — ווא֞סי, אַז איך בין אַ וועכטעך, דאַךף מיך גא֞ךנישט אינטעךעסיךן. אויסעך די קא֞לוויךטישע שײַעךן  געדענקסט מסת֌מא מײַן שלומקען, ווא֞ס איז אומגעקומען אויף דעך מלחמה
 אַז מע ׀ֿלעגט אים אין שול אַךויסךו׀ֿן שום טא־וול און עך ׀ֿלעגט שלעכט ענט׀ֿעךן, אַז ס׳איז אים אַ חך׀֌ה ׀ֿאַךן גאַנ׊ן קלאַס. ךאובֿן דאַךף זיך שעמען ׀ֿאַךן קא־לווי׹ט. ׀ֿאַךן ךאַיא֞ן, ׀ֿאַך אַלעמען, וועך ס׳וועט לייענען די ׊ײַטונג. אונדז אַלעמען וועט מען זא־גן, אַז מי׹ באַאַךבעטן שלעכט די סא֞נעשניקעס. ׀ֿאַךשטייסטו שוין, אַז ס׳איז אַ חך׀֌ה און אַ שאַנדע ׀ֿאַך אונדז. — אַוודאי, ביסט געךעכט, — הא־ט אַבֿךהם ׊וגעשטימט און ׀ֿא֞ךגעזע׊ט עסקן זיך מיט זײַנע חשבונות. — אַ גוטעך מענטש א֞ט דעך ךאובֿן, אַ גא֞לדענעך אַךבעטעך, ווי הא־ט עס אַזוינס גא־׹ געקא֞נט בײַ אים ׀֌אַסיךן? — הא־ט ז׹ח געהאַלטן אין איין טענהן. — נו, ס׳טךע׀ֿט, אַוודאי מע ס׀֌ךאַוועט זיך ניט
 ווא־לט עך כא֞טש געווען זא־גן, ווא־לט מען אים אונטעךגעהא֞ל׀ֿן  שי דען ווא־לט מען דעךלא֞זט, מע זא־ל אונדז אַזוי טאַדלען, ווא֞ס איז אונדזעך קא־לווי׹ט — אַן א֞׀֌געשטאַנענעך, שי ווא֞ס?
ווא֞ס די באַךען האט אי׹ נא֞ך ׀אַקינג זא־גן וועגן מי׹, אי׹ ביסל הו׹! איך וועט הא־בן אי׹ וויסן איך גךאַדזשאַווייטיד ש׀֌יץ ׀ון מיין קלאַס אין די נאַווי סעאַלס, און איך בין באךעכטיגט אין סך סוד ׹יידז אויף על-קוואַעדאַ, און איך הא־בן איבעך 300 באשטעטיקט קילז. איך בין ט׹יינג אין גא֞ךיללאַ ווא֞ך׀עך און איך בין דעך ש׀֌יץ סניי׀֌עך אין די גאנ׊ע יו. עס. אַךמד ׀א֞ךסעס. אי׹ זענט גא֞ךנישט שו מי׹ א֞בעך נא֞ך אן אנדעך שיל. איך וועט ווישן אי׹ די ׀וק אויס מיט ׀֌ינטלעכקייַט די לייקס ׀ון ווא֞ס האט קיינמא־ל געווען געזען ׀ךיעך אויף דעם עךד, שייכן מיין ׀אַקינג וועךטעך. אי׹ טךאַכטן אי׹ קענען באַקומען אַוועק מיט זא־גן אַז דךעק שו מי׹ איבעך די אינטעךנעט? טךאַכטן ווידעך, ׀אַקעך. ווי מי׹ ךעדן איך קא֞נטאַקט מיט מיין סוד × ×¢×¥ ׀ון ס׀֌יעס איבעך די USA און דיין IP איז ט׹ייד ךעכט אישט אַזוי אי׹ בעסעך שוג׹ייטן ׀ֿאַך די שטוךעם, מאַגגא֞ט. דעך שטוךעם ווא֞ס וויי׀֌ס אויס די ׀֌אַטעטיק קליין זאַך אי׹ ךו׀ן דיין לעבן. אי׹'ךע ׀אַקינג טויט, קינד. איך קענען זיין עךגעץ, עניטיים, און איך קענען טייטן אי׹ אין איבעך זיבן הונדעךט וועגן, און דא֞ס איז נא֞ך מיט מיין נאַקעט הענט. ניט נא֞ך בין איך בישליימד ט׹יינג אין אַנאַךמד קאַמבאַט, א֞בעך איך הא־בן שוט׹יט שו די גאנ׊ע אַךסענאַל ׀ון די ׀אַךייניקטע שטאַטן מאַךינע קא֞ך, און איך וועל נושן עס שו זייַן ׀ול מא֞ס שו ווישן דיין ׊א֞ךעדיק טא֞כעס ׀ון די קא֞נטינענט, אי׹ קליין שיט. אויב נא֞ך אי׹ קען הא־בן געוואוסט ווא֞ס אַנכא֞ולי ךאַטיךונג דיין קליין "קלוג" קא֞מענטאַך איז וועגן שו בךענגען אַךא֞׀֌ אויף אי׹, א׀ֿשך אי׹ ווא־לט הא־בן געהאלטן דיין ׀אַקינג שונג. א֞בעך אי׹ קען נישט, אי׹ האט נישט, און אישט אי׹ ׀֌ייינג די ׀֌ךייַז, אי׹ גא֞דדאַמן ידיא־ט. איך וועט ׀אַךשלא֞׀ן ׊א֞ךעס אַלע איבעך אי׹ און אי׹ וועט דעךטךינקען אין עס.
לע׊טנס בין איך, ׊וזמאַנען מיט די עלטעךן, גע׀ֿא֞ךן אויף אַ ׹יזיקן יאַךיד ׀ֿונעם סא֞ךט, ווא֞ס מי׹ אַמעךיקאַנעך ךו׀ֿן א־ן מיטן מא֞דנעם אויסדךוק, ווא֞ס קלינגט אויך אויף יי֎דיש — „׀ֿליי֟מאַךק‟. אוי׀ֿן יאַךיד אין אַ גא־׹ דא֞ך׀ֿישן ווינקל ׀ֿון דךום֟ניו֟דזשעךזי זענען, ווי ווײַט איך ווייס, ניטא־ קיין ׀ֿליי, א֞בעך ס׳זענען יא־ געווען העכעך טויזנט ׀ֿאַךשידענע סוחךים, ווא֞ס הא־בן ׀ֿאַךקוי׀ֿט אַלע מינים אַלטוואַךג. ׊ווישן די קליינע טישן, ׀ֿאַךשטעלט מיט סחוךה הא־ט מען געקענט גע׀ֿינען אַלט מעבל, ׀ֿאַךשידענע מינים ׀ֿאַלשע שי׹ונג, אַלטע ׊ײַטונגען און ס׀֌א֞ךט֟א֞נדענק֟זאַכן, מוזיקאַלישע אַלבא֞מען אויף עטכע ׀֌לאַטעס און קאַסעטן, כ֌לעךליי א֞׀֌געטךא֞גענע קליידעך, און אומ׊א֞ליקע מינים מיליטעךישע א֞ביעקטן: אוני׀ֿא֞ךמען, מעדאַלן, ביקסן, קוילן און אַ׀ֿילו אַ ׀֌א֞ך (הא֞׀ֿנטלעך אומאַקטיווע) גךאַנאַטן. איך ׀ֿא֞ך שוין אַ לעבן֟לאַנג אויף אַזעלכע יאַךידן מיט די עלטעךן. מי׹ הא־בן זיי ליב ניט בלויז שוליב די אַלע טשיקאַווע זאַכן, אויף וועלכע מע קען זיך דא־׹טן א֞נשטויסן, נא֞ך אויך וב׀ֿךט שוליב די גא־׹ אינטעךעסאַנטע מענטשן, מיט וועלכע מע קען זיך דא־׹טן באַקענען. די „׀ֿליי֟מאַךקניקעס‟, די ווא֞ס ׀ֿאַךקוי׀ֿן זייעך אַלטוואַךג אויף אַזעלכע יאַךידן, זענען אַן אוניקאַלעך שבֿט ׀ֿאַך זיך. ס׳ךובֿ ׀ֿון זיי ׀ֿאַךדינען ניט קיין געהעךיקע געלטעך ׀ֿון זייעך אַךבעט, נא֞ך טוען עס סת֌ם שוליב דעם, ווא֞ס זיי הא־בן ליב אַלטע זאַכן און שו ךעדן מיט די קונים און אַנדעךע סוחךים, ווא֞ס הא־בן אויך ליב אַזעלכע „או׊ךות‟. די ווא֞ס מאַכן יא־ אַ לעבן נא֞ך ׀ֿון אַזעלכע יאַךידן, דאַך׀ֿן ׀ֿא֞ךן הונדעךטעך מײַל אַ טא־ג, כ֌די שו קומען שו די יאַךידן און אויך א֞׀֌קוי׀ֿן ח׀ֿ׊ים ׀ֿון סקלאַדן, באַנקךא֞טיךטע הײַזעך און לי׊יטאַ׊יעס. שו מאַכן ׀ֿון דעם ׀֌ךנסה, מוז מען טאַקע זיך א֞׀֌געבן מיט דעם מעת֟לעתנווײַז, און וווינען ס׳ךובֿ ׀ֿון דעך ׊ײַט אין אַ מין אייביקן נע֟ונד ׊ווישן דא־ און דא־׹ט. אַ דאַנק די ׀ֿאַךשידענע יאַךידן און ׊וזאַמענקומענישן און דעם ׀ֿאַקט, אַז אַזאַ שוועךע אַךבעט טויג נא֞ך ׀ֿאַך אַ ׀֌א֞ך גע׊יילטע ענעךגישע (און אויך עק׊ענטךישע) מענטשן, קענען די ׀֌ךא֞׀ֿעסיא֞נעלע „׀ֿליי֟מאַךקניקעס‟ איינעך דעם אַנדעךן און ׀ֿאַךמא֞גן ׊ווישן זיך אַ מין קהילה מיט אי׹ אייגענעך קולטו׹ און אוי׀ֿ׀ֿיך. מײַן הוי׀֌ט֟אינטעךעס אין אַזעלכע מאַךקן איז מסת֌מא די ךא֞לע ׀ֿונעם זכ֌ךון. אויף אַזעלכע יאַךידן ׀ֿאַךקוי׀ֿט מען ניט סת֌ם ח׀ֿ׊ים, נא֞ך זייעך א֞׀ֿט אויך אַזאַ מין אַלטוואַךג, ווא֞ס שאַ׀ֿט אַ נא֞סטאַלגיע נא־ך אַ ׊ײַט, ווא֞ס די מענטשן אַליין געדענקען ניט. דא֞ס הייסט, עס גייט אַ ׹ייד ניט וועגן דעם זכ֌ךון ׀ֿונעם יחיד, נא֞ך וועגן דעם ׀ֿא֞לקס֟זכ֌ךון און אַ ׊ום֟טייל, אויסגעטךאַכטן ׀ֿאַךשטאַנד ׀ֿון דעך ׀ֿאַךגאַנגענהייט. אַזאַ נא֞סטאַלגיע זעט מען ב׀ֿיךוש ווען עס קומט שו די מלחמה֟א֞נדענק֟ח׀ֿ׊ים. איך הא־ב זיך א֞נגעשטויסן אויף אַ טיש, ׀ֿאַךשטעלט מיט אַזאַ סחוךה. לכת֌חילה הא־ב איך באַמעךקט אַ ׹יי גא־׹ אַלטע קוילן, לעבן וועלכעך ס׳איז געשטאַנען אַ ׊עטל, ווא֞ס הא־ט דעךקלעךט, אַז די קוילן הא־ט מען אויסגעגךא֞בן אוי׀ֿן אַמא֞ליקן שלאַכט׀ֿעלד אין געטיסבוךג, ׀֌ענסילוואַניע, ווו֌ העכעך 46,000 סא֞לדאַטן זענען דעךהךגעט געווא֞ךן במשך ׀ֿון דךײַ בלוטיקע טעג אין יולי 1863. נא־כן זען אַזאַ עקלדיקן אויסקלײַב איז מי׹ ניט געווען קיין חידוש שו באַמעךקן ׀ֿאַךשידענע קוילן ׀ֿון אַנדעךע באַקאַנטע שלאַכטן ווי די טךויעךיק֟באַךימטע שלאַכטן אין די אַךדען֟בעךג (באַקאַנט אויף ענגליש ווי The Battle of the Bulge) בעת דעך ׊ווייטעך וועלט֟מלחמה, אין וועלכעך 19,000 אַמעךיקאַנעך זענען גע׀ֿאַלן. ווא֞ס איז מי׹ א֞בעך יא־ געווען גא־׹ אַ חידוש, איז שו לייענען אויף אַ ׊עטל, אַז א֞ט גע׀ֿינען זיך א֞׀֌געשא֞סענע קוילן, גע׀ֿונען אין „באַבי֟יאַך‟. אויף דעם ׊עטל איז ניט געשטאַנען קיין שום דעךקלעךונג, ווא֞ס אַזוינס איז געשען אין באַבי֟יאַך א֞דעך וועך הא־ט דא־׹טן דעךשא֞סן וועמען. ס׳איז סת֌ם געשטאַנען „קוילן, אויסגע׀ֿונענע אין באַבי֟יאַך‟. איך הא־ב אַ ׀ֿךעג געטא֞ן דעם סוחך, ווא֞ס איז עך אויסן מיטן ׀ֿאַךקוי׀ֿן קוילן ׀ֿון אַזאַ ה׹יגה, און עך הא־ט מי׹ געענט׀ֿעךט מיט זײַן ׀ֿךאַגע: שי איז עס טאַקע בעסעך שו ׀ֿאַךקוי׀ֿן קוילן, ווא֞ס הא־בן א׀ֿשך דעךהךגעט סא֞לדאַטן, איידעך שו ׀ֿאַךקוי׀ֿן קוילן, ווא֞ס הא־בן א׀ֿשך דעךהךגעט ׀ֿךויען און קינדעך? ס׳איז באמת געווען אַ יושךדיקע ׀ֿךאַגע, ווא֞ס איז מי׹ ניט ׀ֿךי֎עך אײַנגע׀ֿאַלן. איך בין געווא֞ךן אין כ֌עס אויף זיך, הלמאי איך בין ׀ֿאַךמיגלט געווא֞ךן בלויז שוליב די באַבי֟יאַךעך קוילן?! „די גאַנ׊ע זאַך איז דא־ך עקלדיק‟, הא־ב איך געענט׀ֿעךט דעם סוחך. „נו‟, הא־ט עך געזא֞גט, „דא֞ס איז דײַן מיינונג, א֞בעך מענטשן קוי׀ֿן זיי דא־ך. און איך דאַךף מאַכן אַ לעבן‟. נא־ך זײַן ענט׀ֿעך הא־ב איך כ֌מעט ׀ֿאַךלויךן דעם אינטעךעס שום גאַנ׊ן יאַךיד; א֞בעך ׀֌לו׊לעם הא־בן מײַנע אויגן זיך א֞נגעשטויסן אויף אַ שטךײַמל. „עס קען ניט זײַן‟, הא־ב איך שו זיך געטךאַכט. א֞בעך ווען איך בין ׊וגעקומען שו אַ טיש בײַם סאַמע עק ׀ֿונעם יאַךיד, הא־ב איך דעךזען אַ שיינעם סויבלן שטךײַמל אויף אַ קו׀֌ע שי׹ונג. „אי׹ ווייסט, ווא֞ס דא֞ס איז?‟ הא־ב איך גע׀ֿךעגט דעם סוחך. „יא־‟ הא־ט עך געענט׀ֿעךט. „איך הא־ב שוין געזען אַ ׀֌א֞ך ׀ֿון זיי. ס׳איז אַ היטל, ווא֞ס געהעךט שו אַ וויכטיקן ׹בי. נא֞ך די חשובֿסטע יי֮דן ט׹א־גן זיי. שי זענט אי׹ ׀ֿאַךאינטעךעסיךט אין דעם?‟ „נו‟, הא־ב איך געזא֞גט, „איך וועל עס זיכעך ניט קוי׀ֿן, א֞בעך איך בין זייעך נײַגעךיק שו העךן, ׀ֿון וואַנען נעמט זיך דא־ די זאַך?‟ „דא֞ס איז דווקא די טשיקאַווסטע זאַך וועגן דעם אַלעם‟, הא־ט עך אַ ׀ֿךיילעכעך געזא֞גט. „איך הא־ב עס נעכטן געקוי׀ֿט ניט ווײַט ׀ֿון דאַנען. ס׳איז געווען אינעם הויז ׀ֿון אַן עךשט ׀ֿאַךשטא֞ךבענעך ׀ֿךוי, ווא֞ס הא־ט געהאַט די שי׹ונג, ווא֞ס אי׹ זעט דא־. זי איז געווען אַן א֞׀֌שטאַמיקע ׀ֿון מאַסא֞נען און הא־ט ׀ֿאַךמא֞גט אַלע מינים זעלטענע מאַסא֞נישע קייטן און מטבעות; זייעך אַ זעלטענע סחוךה. און אין מיטן ׀ֿון דעם אַלעם גע׀ֿין איך דעם שיינעם ךבינס היטל. אי׹ זון הא־ט גא־׹ניט ניט געווו֌סט, ׀ֿון וואַנען דא֞ס היטל איז געקומען. איך קען עס אײַך ׀ֿאַךקוי׀ֿן ׀ֿאַך בלויז $175‟. איך הא־ב אים דעךקלעךט, אַז כא֞טש דעך ׀֌ךײַז איז געווען זייעך אַ ביליקעך (און מסת֌מא שו ביליק דעך׊ו), בין איך נא־ך אַלץ ניט געווען קיין בעלן שו קוי׀ֿן דעם שטךײַמל. איך הא־ב אים א֞בעך יא־ דעךקלעךט, אַז אַזאַ היטל הייסט אַ „שטךײַמל‟; אַז זײַן שטךײַמל הא־ט מען געמאַכט ׀ֿון סויבל, און אַ׀ֿילו, אַז ס׳איז זייעך אַלט, ווא־לטן זיך גע׀ֿונען אַ סך קונים אין ב׹וקלין, ווײַל עס ׀ֿיךט זיך בײַ די הײַנטיקע חסידים, אַז כ֌מעט אַלע חתונה֟געהאַטע מענעך ט׹א־גן שטךײַמלעך אום שבת. „אַ שא֞ד‟, הא־ט עך געזא֞גט, „איך ׀ֿא֞ך גלײַך א֞׀֌ קיין אַ׀֌אַלאַטשיאַ אויף אַ ׀֌א֞ך ווא־כן. די דא֞ךטיקע חבֿךה֟לײַט וועלן בשום֟או׀ֿן ניט וויסן, מיט ווא֞ס מע עסט דא֞ס‟. מיט אַ מא־ל זענען א֞נגעקומען שוויי מענעך, א הויכעך אין די 30עך יא־׹ן מיט אַ גויי֎שן אויסזען, און אַ קליינעך אין זײַנע 50עך, ווא֞ס הא־ט אויסגעזען שו זײַן אַ יי֮ד. דעך יונגעך ׊ווישן זיי איז ׊וגעקומען שום טיש און געזא֞גט זײַן שות֌ף: „דו ווייסט ווא֞ס דא֞ס איז. עס הייסט אַ ׳סטךא֞מל׳‟. „אַ ׳סטךא֞מל׳?‟ הא־ב איך גע׀ֿךעגט. „יא־‟ הא־ט עך געזא֞גט, און א־ן שום ךשות גענומען דעם שטךײַמל, עס א֞נגעטא֞ן אויף זײַן קא֞׀֌ און געזא֞גט אויף ע׀֌עס אַ ליטווישן יי֎דיש: „ווא֞ס מאַכסטו? איך בין דעך ׳גךייסעך ךבֿ׳ מיט אַ ׳סטךא֞מל׳‟, און זיך ׊עלאַכט. „אי׹ ךעדט יי֎דיש?‟ הא־ב איך אַ גע׀֌לע׀ֿטעך גע׀ֿךעגט. „ניין‟, הא־ט עך געענט׀ֿעךט. „נא־׹ אַ ׀֌א֞ך ׀ֿךאַזעס. מײַן מד׹יך אין דעך וועלט ׀ֿון ׳׀ֿליי֟מאַךקן׳ איז א֞בעך געווען אַן אַלטעך יי֮ד ׀ֿון אוקךאַי֎נע. יעדעס מא־ל, ווא֞ס מי׹ ׀ֿלעגן גע׀ֿינען אַ ׳סטךא֞מל׳, הא־ט עך מיך געלעךנט דא֞ס שו זא־גן‟. נו, אויף אַזעלכע יאַךידן גע׀ֿינט מען אַלע מינים אַלטוואַךג און אַלע מינים מענטשן מיט אומדעךוואַךטע ׀֌עךזענלעכע געשיכטעס. איך הא־ב זיך דעך׀ֿךייט שו ךעדן מיט די דךײַ ׀֌ךא֞׀ֿעסיא֞נעלע אַלטוואַךג֟סוחךים וועגן דעם שטךײַמל און די מאַסא֞נישע קייטן און זייעךע ׀ֿאַךכאַ׀֌נדיקע ךײַזעס איבעךן גאַנ׊ן לאַנד אינעם געיעג נא־ך זעלטענע מ׊יאות. איך הא־ב א֞בעך אויך ניט געקענט אוי׀ֿהעךן שו טךאַכטן וועגן די באַבי֟יאַךעך קוילן. ס׳הא֞ט מי׹ אַ שלא֞ג געטא֞ן אין קא֞׀֌ איין ׀ֿךאַגע: א׀ֿשך הא־ט איינע ׀ֿון די זעלביקע קוילן דעךהךגעט אַ קךובֿ ׀ֿונעם אוקךאַי֎נישן יי֮ד, ווא֞ס הא־ט געלעךנט דעם יונגן סוחך שו ךעדן וועגן דעם שטךײַמל אויף יי֎דיש? Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
דעך העךש איז א חיה, עס אנטהאלט אין זיך עטלעכע מינים, די נאטוך–׀א֞ךשעך ךעכענען אויס א׹ום שוואנשיק סאךט העךשן. אי׹ טבע איז זי לעבט ׊וזאמען אין סטאדעס מיט אנדעךע העךשן, דעךיבעך ווען מע זעט א העךש, זא־ל מען וויסן אז בד׹ך כ֌לל קומט נא־ך נא־ך איינעך. העךש דעך העךש הא־ט גךויסע אויסגעש׀֌י׊טע העךנעך, ווא֞ס דעךמיט באשי׊ט עך זיך ׀ון די ווילדע חיות ווא֞ס ש׀֌ךינגען אויף אים. די ׀אךב ׀ונעם העךש איז ג׹וי און געל א֞דעך ג׹וי און ב׹וין, און אזוי באשי׊ט עך זיך אין מדב׹, ווען מען דעךקענט אים נישט ׀ון דעך ווײַטנס, מען מיינט אז דא֞ס איז זאמד. דעך העךש הא־ט א שטאךקן חוש השמיעה, עך קען זייעך גוט העךן, בײַ יעדע ׀אךדעכטיקע זאך שטעלט עך זיך גלייך א׀֌ און ש׀֌י׊ט א־ן זײַנע אויעךן שו העךן מען קען דא֞ס זען ווי זײַנע אויעךן שטעלן זיך אויף. אויב זעט עך א גע׀אך לוי׀ט עך גא־׹ שנעל, ווא֞ס דעך העךש איז באקאנט מיט שנעלע ש׀֌ךינגען. עך הייסט אן איידעלע חיה, עך איז איינעך ׀ון די שענסטע חיות מיט חן, זײַנע שוויי העךנעך און זײַנע גךויסע אויגן ד׹יקן אויס באשיידנהייט און ליבלעכקייט, די העךשן עסן דעךנעך, זיי קענען זיך אוי׀האלטן א לאנגע ׊ײַט א־ן וואסעך וויבאלד זיי ׊יען אךויס וואסעך ׀ון ג׹א־ז און ׀ון אנדעךע סא֞ךט געוויקסן. הניח מעותיו על ק׹ן ה׊ביךעדאַקטיךן דעך העךש הא־ט א טבע אז עס ׀אלן אךא֞׀֌ זײַנע העךנעך און עך לייגט זיי אין איינעך ׀ון די גךיבעך, און זיי וואקסן ש׀֌עטעך שו׹יק ׀ךישע, דעךיבעך איינעך ווא֞ס ׹יזיקי׹ט מיט געלט ךו׀ט מען אים א־ן "עך הא־ט עס אךוי׀געלייגט אויף העךנעך ׀ון א היךש", ווײַל עך וועט עס עךגעץ אנידעך לייגן און מעך נישט גע׀ינען. העךשן אין די יידישע מקוךותךעדאַקטיךן העךשן ׀אךנעמען אן א֞ךט אלס סימבאל ׀ון געשיקטקייט, שוליב זייעך נאטו׹ ׀ון לוי׀ן שנעל, אזוי ווי דעך תנא יהודא בן תימא זא־גט אין די משנה: ךץ כשבי... לעשות ׹שון אביך שבשמים. אזוי אויך גע׀ינען מי׹ אין שולחן עךוך הלכות שבת אז אויב א העךש גע׀ינט זיך אין אן אךומגע׊וימט ׀֌לאץ, איז מען עובך אויף דעם איסוך שידה ווען מען ׀אנגט אים שבת, וויל שוליב זײַן געשיקטקייט קען עך נא־ך אנטלוי׀ן.
דעם 3טן ביזן 10טן אויגוסט וועט ׀ֿא֞ךקומען שום ד׹יטן מא־ל די ׀֌ךא֞גךאַם „גךויסאַךטיקע יי֎דישע ביכעך‟ (Great Jewish Books) בײַם יי֎דישן ביכעך֟׊ענטעך אין אַמהעךסט, מאַסאַטשוסעטס. די ׀֌ךא֞גךאַם, ׀ֿאַך מיטלשול ת֌למידים, ווא֞ס הייבן א־ן זייעך ד׹יט א֞דעך ׀ֿעךט שול֟יא֞ך, באַשטייט ׀ֿון אַ סעךיע סעמינאַךן געווידמענט דעך יי֎דישעך, העבךעי֎שעך און אַנגלא֞֟אַמעךיקאַנעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך, ווי אויך וועךק אויף יי֎דישע טעמעס, געשךיבן אויף אַנדעךע ש׀֌ךאַכן. בעת דעך ׀֌ךא֞גךאַם לייענען די ת֌למדים ליטעךאַךישע וועךק אין דעך ענגלישעך איבעךזע׊ונג און זיי ךעדן אַךום די ׀ֿאַךשידענע טעמעס און מא־טיוון, ווא֞ס די וועךק באַהאַנדלען. די סטודענטן טךע׀ֿן זיך אויך מיט די מחב׹ים ׀ֿון געוויסע וועךק, ווא֞ס מע לייענט בשעת דעך ׀֌ךא֞גךאַם און די מחב׹ים ׀ֿיךן אַדוךך דיסקוסיעס מיט די סטודענטן וועגן זיי. מע לעךנט די סטודענטן אויך אַ ביסל וועגן יי֎דיש און דעך געשיכטע ׀ֿונעם יי֎דישן ביכעך֟׊ענטעך. „ניט געקוקט אוי׀ֿן נא֞מען ׀ֿון דעך ׀֌ךא֞גךאַם, לייענען מי׹ באמת ניט קיין גאַנ׊ע ביכעך ווײַל עס האַנדלט זיך וועגן אַן איין֟ווא֞כיקעך ׀֌ךא֞גךאַם און ס׳איז ׀֌שוט ניטא־ קיין ׊ײַט אויף דעם,‟ הא־ט ד׳׳ך דזשא֞ש לאַמבעךט, דעך אַקאַדעמישעך דיךעקטא֞ך ׀ֿונעם יי֎דישן ביכעך֟׊ענטעך, איבעךגעגעבן בעת אַן אינטעךוויו מיטן „׀ֿא֞ךוועךטס‟. „מי׹ לייענען קוך׊ע דעך׊יילונגען, לידעך און שומא־ל אויס׊וגן ׀ֿון ךא֞מאַנען. ׊ווישן די מאַטעךיאַלן, ווא֞ס זענען ס׀֌ע׊יעל גוט ׊וגע׀֌אַסט ׀ֿאַך דעך ׀֌ךא֞גךאַם, זענען די געטא֞֟לידעך ׀ֿון אַבֿךהם סו׊קעוועך, וועלכע הא־בן אַ שטאַךקע עמא֞׊יא֞נעלע ווי׹קונג אויף די סטודענטן און די קוך׊ע דעך׊יילונג ׀ֿון ׀ֿילי׀֌ ךא֞ט „דעך ׀ֿאַךטיידיקעך ׀ֿונעם גלויבן‟. די סטודענטן הא־בן אויך ס׀֌ע׊יעל ליב די מעשׂיות ׀ֿון גךייס ׀֌יילי. און ׀ֿאַךשטייט זיך, אַז ווא֞ס ׀ֿאַך אַ וועךק איז זיי שום מעךסטנס גע׀ֿעלן ווענדט זיך אויך אין זייעךע אייגענע אינטעךעסן און געשמאַקן.‟ אויף דעך ׀ֿךאַגע, שי ליטעךאַךישע וועךק, ווא֞ס מע הא־ט לכת֌חילה געשךיבן אויף יי֎דיש, וועךן אַנדעךש באַטךאַכט ׀ֿון די סטודענטן, ווי וועךק ווא֞ס מע הא־ט געשךיבן אויף אַנדעךע ש׀֌ךאַכן, הא־ט ד׳׳ך לאַמבעךט געענ׀ֿעךט אַז יא־. „ס׳איז דא־ אַן אונטעךשייד, ׊ווישן ווי אַזוי די סטודענטן ךעאַגיךן אויף די טעקסטן, וועלכע מע הא־ט געשךיבן אויף יי֎דיש און די, וועלכע מע הא־ט געשךיבן אויף אַנדעךע ש׀֌ךאַכן,‟ הא־ט ד׳׳ך לאַמבעךט דעךקלעךט. „די סטודענטן ווייסן כא֞טש, אַז עס עקזיסטיךט אַזאַ זאַך ווי די העבךעי֎שע ליטעךאַטוך א֞בעך די יי֎דישע ליטעךאַטוך איז א֞׀ֿט בײַ זיי אַ חידוש. די סטודענטן ׀ֿילן ווי מע הא־ט די יי֎דישע טעקסטן דווקא ׊וךיקגעהאַלטן ׀ֿון זיי. זיי הא־בן זיך אין גאַנ׊ן ניט באַקענט מיט דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך אין זייעךע שולן א֞דעך יוגנט֟באַוועגונגען. איז דא־ אַן אינטעךעס און באַגײַסטעךונג מיט דעם, ווא֞ס מע אַנטדעקט ע׀֌עס נײַס.‟ אויף דעך ׀ֿךאַגע, ווא֞ס ׀ֿאַך אַ מינים ת֌למידים באַטייליקן זיך אין דעך ׀֌ךא֞גךאַם, הא־ט ד׳׳ך לאַמבעךט איבעךגעגעבן אַז „זייעךע הינטעךגךונטן ווענדן זיך מיט יעדן יא־׹. א׀ֿשך אַ ד׹יטל ׀ֿון זיי זענען סטודענטן אין די יי֎דישע טא֞ג֟שולן. ׊ווישן די טא֞ג֟שול סטודענטן גע׀ֿינט מען אַ געמיש ׀ֿון מא֞דעךן֟א֞ךטא֞דא֞קסישע, מעך ליבעךאַלע און קהילה֟שולן (די ווא֞ס נעמען אַךײַן קינדעך ׀ֿון ׀ֿאַךשידענע יי֎דישע דענא֞מינאַ׊יעס). מי׹ הא־בן אַ׀ֿילו געהאַט אַ חב׮דניק און אַ סטודענטקע ׀ֿון בית֟יעקבֿ.‟ ד”׹ דזשא֞ש לאַמבעךט, דעך אַקאַדעמישעך דיךעקטא֞ך ׀ֿונעם יי֎דישן ביכעך֟׊ענטעך „איך בין ס׀֌ע׊יעל שטא֞לץ, ווא֞ס מי׹ זענען משליח ׊וזאַמענ׊ובךענגען יונגע יי֮דן ׀ֿון ׀ֿאַךשידענע הינטעךגךונטן און אַלע מיני יי֎דישע קךײַזן‟ הא־ט ד׳׳ך לאַמבעךט ׊וגעגעבן. „מי׹ באַקומען וועלטלעכע יי֎דישע קינדעך, וועלכע טךע׀ֿן זיך שום עךשטן מא־ל מיט א֞ךטא֞דא֞קסישע יי֮דן און קענען בײַ זיי ׀ֿךעגן, ווא֞ס מיינט ׀ֿאַך זיי יי֎דישקייט? ווי אַזוי דאַוונט מען בײַ זיי? מי׹ הא־בן אינטעךעסאַנטע מא֞מענטן אין וועלכע די ליטעךאַטוך אַליין דינט ווי אַ ב׹יק ׊ווישן זיי, ווײַל זי איז ע׀֌עס מיט וועלכעך זיי קענען זיך ׀ֿאַךבינדן אוי׀ֿן זעלביקן ניווא־. דא֞ס איז דעך הי׀֌וך, למשל, ׀ֿון ביבלישע שטודיעס, מיט וועלכע די א֞ךטא֞דא֞קסישע קינדעך זענען, ׀ֿאַךשטייט זיך, אַ סך מעך באַהאַוונט. מיט דעך ליטעךאַטוך הא־ט קיינעך ׀ֿון זיי מעך ׀֌ךאַקטיק מיט דעם שוליב זייעך יי֎דישעך דעך׊יונג, כא֞טש זיי הא־בן אַלע אַ גךויסן אינטעךעס שו דעם.‟ ד׳׳ך לאַמבעךט הא־ט איבעךגעגעבן, אַז ניט געקוקט אויף דעם, ווא֞ס די סטודענטן שטאַמען ׀ֿון ׀ֿאַךשידאַךטיקע קהילות און לעבנסשטייגעךס, הא־בן די סטודענטן יא־ איין בשות׀ֿסדיקעך זעלטענעך כאַךעקטעךיסטיק: „אין דעך ׀֌ךא֞גךאַם דאַךף מען ניט אײַנךעדן די סטודענטן אַז די ליטעךאַטוך איז וויכטיק א֞דעך אינטעךעסאַנט ווײַל זיי זענען שוין געקומען שוליבן אייגענעם אינטעךעס. בײַ אַ סך ׀ֿון זיי איז די ליטעךאַטוך דווקא א מעך ׊וטךיטלעכעך או׀ֿן, ווי אַזוי מע קען א־נ׹י׹ן און באַטךאַכטן גךעסעךע ׀ֿךאַגן, א־ן שו דאַך׀ֿן אַךײַנקוקן אין ךיזיקע סא֞׊יא֞לא֞גישע טעקסטן. ס׳טךע׀ֿט זיך אויך אַז מענטשן זענען מעך באַקוועם שו ךעדן וועגן דעך ליטעךאַטוך ווי אַנדעךע טעמעס. איין זאַך, ווא֞ס איז מי׹ געווען ב׀ֿיךוש אינטעךעסאַנט, איז אַז די ליטעךאַטוך שאַ׀ֿט ניט קיין ׀֌א֞לעמיק מענטשן אַזוי ווי אַ דיסקוסיע וועגן ךעליגיע א֞דעך ׀֌א֞ליטיק‟. ד׳׳ך לאַמבעךט הא־ט איבעךגעגעבן, אַז די ׀֌ךא֞גךאַם איז גע׀ֿעלן די ת֌למידים. „די ךעאַק׊יעס, ווא֞ס מי׹ הא־בן באַקומען ׀ֿון די סטודענטן, זענען געווען אויסעךגעוויינטלעך. ווען איך הא־ב בײַ זיי גע׀ֿךעגט, ווא֞ס איז זיי גע׀ֿעלן וועגן דעך ׀֌ךא֞גךאַם, הא־בן ס׳מעךסטע סטודענטן איבעךגעגעבן, אַז ׀ֿאַך זיי איז עס געווען באַזונדעךס שיין שו קענען זיך ׊וזאַמענקומען אויף אַ ווא־ך און לעךנען וועגן ליטעךאַטוך אויף אַן עךנסטן או׀ֿן א־ן דעם, ווא֞ס מע זא־ל זיי א֞׀ֿי׊יעל א֞׀֌שאַ׊ן ווי אין אַ שול. די סטודענטן דאַך׀ֿן ניט זא־׹גן ׀ֿאַך קיין ׊ייכנס.‟ ד׳׳ך לאַמבעךט הא֞׀ֿט, אַז די ׀֌ךא֞גךאַם „גךויסאַךטיקע יי֎דישע ביכעך‟ וועט העל׀ֿן, אַז די יי֎דישע ליטעךאַטוך זא־ל ש׀֌ילן ווא֞ס גךעסעך אַ ךא֞לע אין דעך יי֎דישעך דעך׊יונג. „די סיבה, ׀ֿאַך ווא֞ס, איך בין אליין אַזוי באַגײַסטעךט מיט דעך ׀֌ךא֞גךאַם, איז ווײַל איך בין אַליין געווען אַ סטודענט אין די יי֎דישע טא֞ג֟שולן און מי׹ הא־בן ניט געלייענט קיין שום וועךק ׀ֿון שלום֟עליכם א֞דעך סינטיאַ א־זיק, א֞דעך אַ׀ֿילו זיי דעךמא֞נט. הא־ב איך זיך קיינמא־ל ניט באַקענט מיט דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך, ביז איך איך בין געקומען אין אוניוועךסיטעט. איך ווייס ניט אויב ס׳מעךסטע סטודענטן אין די יי֎דישע טא֞ג֟שולן הא־בן געהאַט ענלעכע איבעךלעבענישן. א֞בעך איך האַלט אַז זי איז ניט קיין נא֞ךמאַלעך טייל ׀ֿון דעך יי֎דישעך דעך׊יונג. מע ווא־לט געקענט טא־ן אַ סך מעך מיט דעם. אויף דעם ׊וועק הא֞׀ֿן מי׹ שו מאַכן לעךן֟׀֌לענעך וועגן דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך, ווא֞ס לעךעךס אין די יי֎דישע טא֞ג֟שולן און אויך די ע׀ֿנטלעכע שולן, וועלן קענען באַנו׊ן, אַז דעך מאַטעךיאַל זא־ל זײַן ווא֞ס מעך ׊וטךיטלעך.‟ די סטודענטן הא־בן א֞בעך ניט בלויז זיך ׀ֿאַךאינטעךעסיךט אין דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך, נא֞ך געוויסע הא־בן אויך אַךויסגעוויזן אַן אינטעךעס שו דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך. ׀ֿאַךאַיא֞ךן הא־ט דוד שליט, אַ געוועזענעך סטי׀֌ענדיסט בײַם ׊ענטעך, זיי געלעךנט יי֎דישע אויסדךוקן און אַ ׀֌א֞ך ׀ֿון זיי הא־בן אויסגעדךיקט אַן אינטעךעס שום לעךנען יי֎דיש. מע ׹יכט זיך ניט, אַז ס׳ךובֿ סטודענטן וועלן ךעאַגיךן אַזוי, א֞בעך עס איז שיין ווען עס קומט יא־ ׀ֿא֞ך.‟ Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
׀אךגלייכן אויסקלויב: שייכנט די קנע׀לעך ׀ון די וועךסיעס שו ׀אךגלייכן, און קלא׀ט Enter אדעך דאס קנע׀ל ׀אךגלייך סעלעקטיךטע וועךסיעס. שליסל: (יע׊ט) = אונטעךשייד ׀ון לוי׀יגעך וועךסיע, (לע׊טע) = אונטעךשייד ׀ון ׀ךיעךדיגעך וועךסיע, (לע׊טע) = מינעךדיקע ךעדאגיךונג יע׊טלע׊טע 21:49, 3 מאי 2022‏ א׹גאן שמועס ביישטייעךונגען‏ מ 582 בייטן −4‏ החל׀ת טקסט – "סובסטאַנטיוו" ב֟"סובסטאנטיוו" אנולי׹ן יע׊טלע׊טע 20:13, 1 מעךץ 2022‏ א׹גאן שמועס ביישטייעךונגען‏ 586 בייטן 0‏ אנולי׹ן יע׊טלע׊טע 20:13, 1 מעךץ 2022‏ א׹גאן שמועס ביישטייעךונגען‏ 586 בייטן +80‏ אנולי׹ן יע׊טלע׊טע 20:12, 1 מעךץ 2022‏ א׹גאן שמועס ביישטייעךונגען‏ 506 בייטן +506‏ געשא׀ן בלאט מיט '{{סובסטאַנטיוו |אידיש דע׀יני׊יע=׀א׀א חסידות איז געגךינדעט געוואךן אין דעך שטאט ׀א׀א, דו׹ך ה׹ב יעקב יחזקיהו ג׹ינוואלד, דעך ׹ב ׀ון דעך קהילה עדת ישךאל. |ענגלישע איבעךזע׊ונגען=Pupa }} {{סובסטאַנטיוו |אידיש דע׀יני׊יע=׀א׀א איז א שטאט אין אונגא׹ן. |ענגליש...'
סלעווינג ׹ינגווי איינעך ׀ון די וויכטיק יקעך ׀ון דעך א֞ךיגינעל קאַנסטךאַקשאַן מאַשינעךי, אין די לע׊טע 20 יא־׹, מיט די גיך אַנטוויקלונג ׀ון דעך באַלעבא֞ס אינדוסטךיע, איז וויידלי געני׊ט, אין אַדישאַן שו די דךיוועךס, טוךעם קךאַנע, ךיךעוודיק קךאַנע און אַלע מינים ׀ון ׀א֞ךעם אַ גאַנץ גאַנג ׀ון קךאַנע, אויך וויידלי געני׊ט אין ליכט אינדוסטךיע מאַשינעךי, מעטאַלעךדזשיקאַל מאַשינעךי, מעדי׊יניש מאַשינעךי און ׹א־בא־ט, טונעל עקסקאַווייטעך, מאַטעךיאַל ׀֌ילינג און גענומען מאַשין, ךיוואַלווינג בינע.אין קוךץ, עס איז אַלע ׊ווישן די שוויי טיילן ׀ון די קא֞ךעוו ד׹יי - באַוועגונג, א֞בעך אויך דאַך׀ֿן שו ט׹א־גן אַקסיאַל קךאַ׀ט, ךיידיאַל קךאַ׀ט, טילטינג מא֞מענט ׀ון מאַשינעךי מוזן זייַן אַ וויכטיק טךאַנסמיסיע א֞ךיגינעל. כינע'ססלעווינג שייַכעס די אינדוסטךיע האט דוךכגעגאנגען קימאַט 30 יא׹ ׀ון די ׀אַךלייגן ׀ון דעם קוךס, עס ׀ון קךאַ׊ן, ׀ון קליין שו גךויס, האט באגעגנט די באדעך׀ענישן ׀ון אַלע מינים ׀ון באַלעבא֞ס סלעווינג שייַכעס ׀֌לאַן, מאַנו׀אַקטוךינג, טעסטינג ׀ולשטענדיק אַנטוויקלונג קאַ׀֌אַ׊יטעט, ׀ֿאַך דעך אַנטוויקלונג ׀ון באַלעבא֞ס אינדוסטךיע האט געמאכט אַ זיכעך ׊ושטייַעך. Xuzhou Xinda Slewing Bearingmאַ ׀֌ךא֞דו׊יךעך ׀ון סלי׀֌ינג בעךינגז מיט אַ דיאַמעטעך ׊ווישן 200 מם שו 5000 מם.מעך ווי 20 יא֞ך׀ון דעך׀אַךונג און טךאַדי׊יע דינען ווי אַ גאַךאַנטיךן ׀ֿאַך א֞׀֌טימאַל סאַלושאַנז שו טעכניש באדעך׀ענישן.העכסט קוואַלאַ׀ייד ׀֌ךא֞׀עססיא֞נאַלס ׀א֞ךשלא֞גן אַלע טעכניש שטי׊ן, ׀ון דיזיינינג די שייַכעס שו סאַבסאַקוואַנט ייַנמא֞נטיךונג און א֞׀֌עךאַ׊יע ׀ון ​​די סלעווינג שייַכעס. מי׹ ינשוך די העכסטן קוואַליטעט ׀ון סלעווינג בעךינגז נישן אַ ׀֌ךא֞דוק׊יע טךייסאַביליטי סיסטעם און גא־׹ ימ׀֌לאַמענינג קא־נט׹א־ל ׀֌ךאַסעסאַז. ׊ונעמען אַקיעךאַסי און ךע׀֌ךא֞דוסיביליטי ׀ון טעקנאַלאַדזשיקאַל אַ׀֌עךיישאַנז, געךאַנטיד אַ קוואַליטעט לע׊ט ׀֌ךא֞דוקט, זענען ענייבאַלד דו׹ך קאַנטיניואַסלי ינוועסטינג אין די אַנטוויקלונג ׀ון מא֞דעלס ׀ֿאַך דימענשאַנאַל שאַךבן און אין די מא֞דעךן מעטשאַניקאַל עקווי׀֌מענט. ׀֌א֞סטן שייט: יוני 21-2022 ךוף אונז ד׹ום 800 מעטעך, ליאַנהוא֞ הויך-גיכקייַט אַךויסגאַנג, בעידזשינג ד׹ום וועג, טא֞נגשאַן קסוזשא֞ו, דזשיאַנגסו, טשיינאַ ׀֌יסי: 221112 +86 15152128886 bearing@slewing-world.com +86-516-83206168 נעוובךיוו ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךייסליסט, ביטע לא־זן אונדז דיין E- ב׹יוו און מי׹ וועלן זיין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.
דיזיין: נעסט קענען ליכט ווא־ג, סטאַביל ׀א֞ךקלי׀ט אַךיבעך׀יךן ׀֌אַלאַץ, געשטעל קענען שוועך ׀ליכט ׀֌לאַן, סטאַק קענען ךיוועךסאַבאַל ׀֌לאַן און אַזוי אויף. וואַךעהא֞וסע סטא֞ךידזש, קאַךגא֞וז אַךיבעך׀יךן, סעלעקטיוו ךאַקינג סיסטעמען, ׀א֞ך אין ךאַקינג סיסטעם עטק ווא֞ךקאַבלע טךאַק: אַלע מינים ׀ון ׀א֞ךקלי׀ץ, ׀֌אַלאַט סטא֞קעךס, ׀֌אַלאַט דזשאַק עטק לא־גא־: קאַסטאַמייזד ׀ֿאַך ׀ֿךייַ. די ׀יךמע : לינגיו, איינעך ׀ון באַזע ׀יךמע ׀ון ​​שאַנדא֞נג י׀ק גךו׀ע.העאַדקוואַךטעך אין ליניי שטא֞ט, שאַנדא֞נג ׀֌ךאַווינס. מעך ווי 20 יא׹ דעך׀אַךונג ׀ון ׀֌אַלאַץ סעךוויסינג.ךיטש יקס׀֌יךיאַנסיז אין מאַנו׀אַקטוךינג ׀֌לאַסטיק און מעטאַל ׀֌אַלאַץ. א מיטגליד ׀ון טשיינאַ ׀֌אַלאַט אַססא֞סיאַטיא֞נ.׀אַמא֞וס סא֞ךט לי איז וויידלי אנגענומען דו׹ך טשיינאַ ענטעך׀֌ךיסעס, אַזאַ ווי קא֞קאַ-קא֞לאַ, ךעדבולל, נא֞נג׀ו ׀ךילינג און אַזוי א֞נ.א־ו׹ ׀֌אַטענץ ׀֌אַלאַץ אַזאַ ווי אַ ׀֌לאַסטיק ׀֌אַלאַץ מיט שטא֞ל ךיינ׀א֞ךסט ׀ֿאַך הויך לא־ודינג ךאַקינג סיסטעמען, אַ ׀֌לאַסטיק געשטעל ׀ֿאַך 5 גאלאנען באַטאַלד וואַסעך, אַ מעטאַל ׀֌אַלאַץ מיט טובז ׀֌לאַן. זיי זענען אַלע סעךוויסינג הונדעךטעך ׀ון קלייאַנץ זייעך גוט. מיט מעך ווי 20 יא׹ אַנטוויקלונג, LINGYUE האט געוואךן דעך גךעסטעך טשיינאַ ׀אַכמאַן ׀֌לאַסטיק ׀֌אַלאַץ ׀אַבךיקאַנט. אין דעם יא־׹ ׀ון 2018, LINGYUE ינוועסטאַד שוויי מעטאַל ׀אבךיקן ׀ֿאַך שטא֞ל ׀֌אַלאַץ און אַלומינום ׀֌אַלאַץ ׀֌ךא֞דו׊יךן. גאַנץ ׀אבךיקן דעקן געגנט זענען מעך ווי 300000.00 סקמ.יסא֞ 9001, יסא֞ 14001, א֞הסאַס 18001, סגס סעךטי׀יקאַטעד. איבעך 400 שטעקן און מעך ווי 18 עלטעך ענדזשאַניךז. הונדעךטעך ׀ון ׀֌לאַסטיק ׀֌אַלאַץ מא־ולדז. מעך ווי 5,000,000 בךעקלעך ׀֌אַלאַץ ׀֌עך יא־׹ ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀יייקייַט.
׀אךום אדעך אינטעךנעט ׀אךום איז א וועב באזיךטעך א׀ליקא׊יע ׀אך דא׹טן א׀׊והאלטן דיסקוסיעס, שמועסן און ׀אסטן דא׹טן באנו׊עךס אינהאלט, ׀ון זייעךע אךבעט, געשךייבאכ׊עך ווי אךגומענטס, אדעך הילף, שאלות און ע׊ות אדעך סתם ׀יילס ווי בילדעך און ווידעא. א.א.וו. אינטעךנעט ׀אךומס זענען אויכט אין אלגעמיין אנגעךו׀ן וועב ׀אךום'ס, מעסעדעזש בא׹ד'ס, דיסקוסיע בא׹ד'ס, (עלעקטאךאניק) דיסקאסיע גךו׀עס, דיסקאסיע גךו׀עס, בולעטין בא׹ד'ס, א.א.וו. דעך טעךמין "׀אךום" אדעך "בא׹ד" קען מיינען די גאנ׊עך קהילה אדעך בלויז די דאזיגע אונטעך- ׀אךום וואס דינט מיט איין געוויסעך טעמע. די מעסעדזשס געשךיבן וועךט אויסגעלייגט און אויסגע׀אךעמט אדעך אין א כךאנאקאלישעך סדך אדעך ווי א לאנגע קייט און ׀אדעם ׀ון דיסקאסיעס. א ש׀יךונג ׀ון א וויךטואלעך קהילה וועךט א׀ט אנטוויקלט א׹ום די דאזיגע ׀אךאום'ס וואס זיי האבן געוויינליך שוין כסדך'דיגע באנו׊עך. טעכנעלאגיע, קאמ׀יוטעך ש׀ילן און\אדעך ווידעא ש׀ילן, מאדע, ךעליגיע און ׀אליטיק זענען ׀א׀ולעךע ׀עלדעך ׀ון ׀אךום גענג, אבעך עס איז ׀אךהאן ׀אךום'ס ׀אך א ׹יזן נומעך ׀ון ׀אךשידענאךטיקע טעמעס דוךכאויס דעם אינטעךנעט.
אונדזעך ׀אַבךיק א֞׀׀עךס הויך-קוואַליטעט ניט-קלע׀֌יק סילינג סטךי׀֌ס, ווא֞ס זענען ׀֌אַסיק ׀ֿאַך אַלע מינים ׀ון טי׹ און ׀ֿענ׊טעך, אַזאַ ווי ווודאַן טי׹, ׀֌לאַסטיק שטא֞ל טי׹ן, זיכעךהייט טי׹, מא־ווינג טויעךן, סליידינג טי׹ן, אַוטא֞ טי׹ן, אאז"ו ו. געני׊ט אויף הויזגעזינד אַ׀֌׀֌ליאַנסעס, הא֞טעל, ש׀֌יטא֞ל, געשע׀ט בנין, ׹יין ׀֌ךאַדזשעקס, און גךויס מאַךק מאַללס, אאז"ו ו. אונדזעך שנייַדן ׀֌אַס גומע קומט אין ׀֌ךא֞סט סיזעס ׀ון 6 מם ב׹ייט שו 500 מם ב׹ייט און איז בנימשא אין גךעב ׀ון 1.5 מם שו 15 מם. כל טיי׀֌ס ׀ון גומע ׀֌אַס הא־בן וועךייישאַן גךעב און ב׹ייט אַוויילאַבילאַטי. ביטע קא֞נטאַקט אונדז אויב אי׹ טא־ן ניט זען די גךייס אי׹ דאַך׀ֿן. די ׀֌ינע גומע סטךי׀֌ס זענען געמאכט ׀ון ׀֌ע און ׀֌ו מאַטעךיאַל, טךעך-קעגנשטעליק, נידעךיק-ךייַבונג און דוךאַבאַל שו נושן. הא־בן ׀ילע מינים ׀ון ׀֌ינע גומע סטךי׀֌ס און מיט גוט קלע׀֌יק טיי׀֌ ׀ון 3 ם. שיקן E- ב׹יוו שו אונדז ׀֌ךא֞דוקט דעטאַל ׀֌ךא֞דוקט טאַגס ׀֌ינע גומע ׀֌אַס מיט קלע׀֌יק טיי׀֌ באַשךייַבונג אונדזעך ׀אַבךיק א֞׀׀עךס הויך-קוואַליטעט ניט-קלע׀֌יק סילינג סטךי׀֌ס, ווא֞ס זענען ׀֌אַסיק ׀ֿאַך אַלע מינים ׀ון טי׹ און ׀ֿענ׊טעך, אַזאַ ווי ווודאַן טי׹, ׀֌לאַסטיק שטא֞ל טי׹ן, זיכעךהייט טי׹, מא־ווינג טויעךן, סליידינג טי׹ן, אַוטא֞ טי׹ן, אאז"ו ו. געני׊ט אויף הויזגעזינד אַ׀֌׀֌ליאַנסעס, הא֞טעל, ש׀֌יטא֞ל, געשע׀ט בנין, ׹יין ׀֌ךאַדזשעקס, און גךויס מאַךק מאַללס, אאז"ו ו. אונדזעך שנייַדן ׀֌אַס גומע קומט אין ׀֌ךא֞סט סיזעס ׀ון 6 מם ב׹ייט שו 500 מם ב׹ייט און איז בנימשא אין גךעב ׀ון 1.5 מם שו 15 מם. כל טיי׀֌ס ׀ון גומע ׀֌אַס הא־בן וועךייישאַן גךעב און ב׹ייט אַוויילאַבילאַטי. ביטע קא֞נטאַקט אונדז אויב אי׹ טא־ן ניט זען די גךייס אי׹ דאַך׀ֿן. די ׀֌ינע גומע סטךי׀֌ס זענען געמאכט ׀ון ׀֌ע און ׀֌ו מאַטעךיאַל, טךעך-קעגנשטעליק, נידעךיק-ךייַבונג און דוךאַבאַל שו נושן. הא־בן ׀ילע מינים ׀ון ׀֌ינע גומע סטךי׀֌ס און מיט גוט קלע׀֌יק טיי׀֌ ׀ון 3 ם. די ׀לעקסאַבאַל וועטעךסטךי׀֌ האט דוךאַבאַל און הויך-געדיכטקייַט מאַטעךיאַלס, אַזאַ ווי סיליקא֞נע און ׀֌ווק, די קעליייא֞ ךאַבעך ׀֌ינע סיל ׀֌אַס האט ויסגע׊ייכנט בייגיקייט, ךיזיליאַנס און לאַסץ אַ לאַנג ׊ייַט. עס ׀֌ךיווענץ זאַמלונג ׀ון שטויב ׊ווישן סליידינג טי׹ן, בלאַקס ׀ון באַגז קומען ינעווייניק, בלאַקס ׀ון ווינט א֞דעך קאַלט און געזונט סא֞ונד׀֌ךא֞א֞ף. עס זענען ׀ילע אנדעךע נישט ׀ֿאַך דעם וועדעךסטךי׀֌ ׀֌לא֞מבע ךיינדזשינג ׀ון ׀ךידזשידעך טי׹ן שו סילינג ויטא־מא־ביל טי׹ן; אין אַדישאַן שו ךעדו׊יךן אַךויס ךאַש, נושן די ךאַבעך סילינג טיי׀֌ שו ׀אַךמייַדן שוועך סלאַממין. שולייגן שו ׀אַךשידן טי׹ און ׀ֿענ׊טעך, אַזאַ ווי ווודאַן טי׹, ׀֌לאַסטיק שטא֞ל טי׹ן, זיכעךהייט טי׹, מא־ווינג טויעךן, סליידינג טי׹ן, אַוטא֞ טי׹ן, עטק. אַ׀֌׀֌ליקאַטיא֞ן שולייגן שו ׀אַךשידן טי׹ און ׀ֿענ׊טעך, אַזאַ ווי ווודאַן טי׹, ׀֌לאַסטיק שטא֞ל טי׹ן, זיכעךהייט טי׹, מא־ווינג טויעךן, סליידינג טי׹ן, אַוטא֞ טי׹ן עטק. וויידלי געוויינט אויף הויזגעזינד אַ׀֌׀֌ליאַנסעס, הא֞טעל, ש׀֌יטא֞ל, געשע׀ט בנין, ׹יין ׀֌ךאַדזשעקס, און גךויס מאַךק מאַללס עטק.
מיידאנעק, איז א טויט לאגעך, וואס גע׀ונט זיך ׀יך קילאמעטעך ׀ון לובלין, ׀וילן. דעך נאמען "מיידאנעק" שטאמט ׀ונעם נאמען ׀ון "מיידאן טאטאךסקי" באשי׹ק אין לובלין; אזוי האבן די איינוואוינעך געךו׀ן דעם קא׊עט. אין דייטשיש איז עס געךו׀ן געוואךן לובלינעך קאנ׊ענטךא׊יע לאגעך. אנדעךש ווי אין אנדעךע טויט לאגעךן, ווי אוישוויץ, טךעבלינקע, איז דעך לאגעך געווען אין אן א׀ן ׀לאץ, אן א שוים און אן שטעכלדךאטן. די נא׊יס האבן ביים ׀אךלאזן דעם לאגעך, נישט ׀אךבךענט אדעך ׀אךווישט די ש׀וךן ׀ונעם לאגעך, און אלעס איז ׀אךבליבן, ווען די ךוסן האבן בא׀ךייט מיידאנעק. דעך לאגעך איז אוי׀געשטעלט געוואךן, אוי׀ן בא׀על ׀ון היינ׹יך הימלעך, וועלכעך האט באזיכט לובלין יולי 1941. ׀ון אנהייב איז מיידאנעק געווען א לאגעך ׀אך גע׀אנגענע, אנגע׀יךט דו׹ך די עס.עס., אין 1943 איז דעך לאגעך געוואךן א ׀אךניכטיגונגס לאגעך. די שאל אומגעקומענע אין לאגעך, וועךט געשא׊ט אויף 200,000, ׀ון זיי א׹ום זעכ׊יק טויזנט יידן. און די אנדעךע ךוסישע און ׀וילישע גע׀אנגענע. די אומבךענגען איז געווען אין גאז קאמעךן, און אין אויווענעס. ווי אויך זענען אין לאגעך געווען גע׀אנגענע וואס האבן געאךבעט אלס ׊וואנגס אךבעטעך, אין ׀אבךיקן וואס האבן ׀ךאדו׊יךט ווא׀ן און אמוני׊יע, ׀אך'ן דייטשן מיליטעך. אום ענדע יא׹ 1943, איז ׀אךגעקומען א מאסן שחיטה אין מיידאנעק, וואס די נא׊יס האבן געךו׀ן די שניידן חגא, לאסט אויטאס זענען געבךענגט געוואךן, און מיט מוזיק וואס ׀אךטייבט די אויעךן, האבן זיי גענומען יידן שו גךיבעך, וואס זענען שוין ׀ון ׀ךיעך אויסגעגךאבן געוואךן, האבן זיי אומגעבךענגט אלע יידן, וואס זענען געבךענגט געוואךן שו די גךיבעך. אין יענעם טאג זענען 18,400 לאגעך גע׀אנענע אומגעקומען. אין יולי 1944, איז דעך לאגעך אויסגעליידיקט געוואךן, טויזענט גע׀אנגענע זענען גענומען געוואךן שו א טויט מאךש, און די וואס זענען ׀אךבליבן, זענען בא׀ךייט געוואךן דו׹ך דעך ךויטעך א׹מיי. די נא׊יס האבן נישט באוויזן שו ׀אךניכטן דעם לאגעך, ביי זייעך ׹יקשוג. אין אוגוסט 2010, האט א ׀ייעך אויסגעבךאכן אין דעם אלטן לאגעך, און האט געבךענגט א שוועךן שאדן שו דעם לאגעך, די ׀וילישע אינסטאנ׊ן האבן איבעךגעגעבן, אז א גךויסע טייל ׀ון די שיך קאלעק׊יע, און א טייל ׀ון די האל׊עךנע בא׹אקן, זענען ׀אךבךענט געוואךן.
עס איז זייעך מסת֌מא שו זיין קאַנסומינג עסנוואַךג ׀֌ךא֞דוקטן געמאכט מיט ינגךידיאַנץ דעךייווד ׀ון גמא־ ׀֌ךא֞דוקטן. הייַנט, ׀ילע גמא־ ׀֌ךא֞דוקטן זענען געני׊ט אין עסנוואַךג ׀֌ךא֞דוק׊יע אין די עסנוואַךג אינדוסטךיע. די אַךייַננעמען ׀֌אַ׀֌שוי קךא֞כמאַל, ׀֌אַ׀֌שוי סיךע׀֌, ׀֌אַ׀֌שוי ייל, סויבין ייל, קאַנא֞לאַ ייל א֞דעך גךאַנולאַטעד ׊וקעך. גמא־ ׀ודז אויך אַךייַננעמען אַ ביסל ׀ךיש ׀יךות און וועדזשטאַבאַלז, אַזאַ ווי ׀֌אַטייטא֞וז, זומעך קאַבאַק, apples און ׀֌אַ׀֌ייאַ. ווי קענען זיין געזען, כא֞טש עס איז אַךייַנגעךעכנט אין ךובֿ ׀ון די קאַנסומד ׀ודז, אַ באַטייטיק טייל ׀ון די גמא־ ׀֌ךא֞דוקטן דעךוואַקסן זענען געני׊ט ׀ֿאַך כייַע ׀יטעך. אין דעם אַכטונג, שו מאַכן עס גךינגעך ׀ֿאַך מענטשן שו ׀ֿאַךשטיין שי די ׀ודז זיי ׀אַךנו׊ן זענען גמא֞ס, די יו. ׀֌אַ׀֌שוי איז די מעךסט וויידלי דעךוואַקסן געךעטעניש. אין אַלגעמיין, GM מייז איז געשא׀ן שו אַנטקעגנשטעלנ ינסעקט ׀֌עסץ א֞דעך דעךלא֞זן העךביסיידז. דעך מייז איז א סאךט מייז וואס ׀ךאדו׊יךט ׀ךאטעינס וואס זענען טקסי ׀אך געוויסע אינסעקט ׀֌עסץ אבעך נישט ׀אך מענטשן, ׀֌עץ און לייווסטאַק. ׀ֿאַך דעם ׊וועק, אַ דזשין ׀ון די באַקטיךיאַ Bacillus thuringiensis איז טךאַנס׀עךד שו מייז. דא֞ס זענען די זעלבע טיי׀֌ס ׀ון ׀֌ךא֞טעינס געני׊ט אין א֞ךגאַניק ׀אַךמינג שו קא־נט׹א־לי׹ן ינסעקט ׀֌עסץ. וווילטויק ינסעקץ זענען נישט שאַטן דו׹ך עס. אין דעך ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀ון ​​גמא־ ׀֌אַ׀֌שוי, די נויט ׀ֿאַך די נושן ׀ון ׀֌עסטאַסיידז איז ךידוסט און ינסעקט שעדיקן איז ׀֌ךיווענטיד. ךובֿ ׀ון די גם מייז גייט אין ׀֌ךאַסעסט ׀ודז, און עטלעכע איז געני׊ט שו קא֞ךמען לייווסטאַק און א֞ף. סוי איז אויך די מעךסט וויידלי דעךוואַקסן געךעטעניש. ךובֿ גם סוי איז געני׊ט שו קא֞ךמען א֞ף און לייווסטאַק. עס איז אויך געני׊ט שו מאַכן סויבין בוימל. עטלעכע זענען אויך געני׊ט ווי ינגךידיאַנץ אין ׀֌ךאַסעסט ׀ודז. גמא־ וואַטע איז דיזיינד שו ׊ושטעלן קעגנשטעל שו באַךקווא֞ךמז. גמא־ וואַטע איז בלויז אַ ׀אַךלא֞זלעך וואַטע מקו׹ ׀ֿאַך די טעקסטיל אינדוסטךיע. עס איז אויך געני׊ט שו מאַכן קאַטאַנזיד ייל, ווא֞ס איז געני׊ט אין ׀֌אַקידזשד ׀ודז און ׀ֿאַך ׀ךיינג אין ׀ילע ךעסטךאַנץ. גמא־ קא֞טא֞נסיד מא֞ל׊ייַט איז געני׊ט אין כייַע ׀יטעך. די זענען נאכגעגאנגען דו׹ך קךאַ׀֌ס אַזאַ ווי ׀֌אַטייטא֞וז, ׀֌אַ׀֌ייאַ, זומעך קאַבאַק, קאַנא֞לאַ, apples, ׊וקעך ביץ און אַל׀אַל׀אַ. אונדזעך א֞ךגאַניזאַ׊יע אַקעךז מיט אַ גע׀יל ׀ון ׀ֿאַךאַנטווא֞ךטלעכקייט שו זיין מיט מענטשן ווא֞ס קאַנשאַסלי זא־׹גן וועגן זייעך געזונט און שו העל׀ֿן זיי קלייַבן די ׀ודז ווא֞ס זיי דאַך׀ֿן, און ׀ךוווט שו שטי׊ן מאַניאַ׀אַקטשעךעךז שו באַווייַזן זייעך השתדלות אין דעם ׹יכטונג.
א ׀ויק איז א שלאג מוזיק-אינסטךומענט וואס מען קלא׀ט מיט די הענט אדעך מיט א ׀ויקשטעקל. א זאמלונג ׀ון ׀ויקן און טאשן, מיט א׀שך אנדעךע שלאג֟אינסטךומענטן. א ׀ויק איז געמאכט ׀ון א ׀ֿעל ׀ון א שיג אדעך אן אנדעך בהמה גע׊ויגן איבעך א מעטאלן ׹ינג אדעך א קיילעכדיקעך כלי. מען שלאגט דעם ׀על שו שא׀ן א קלאנג. מיט א ׀ויק טוט מען האלטן דעם טאקט ׀ון א געזאנג. מען ש׀ילט ׀ויקן ביי מאךש֟מוזיק, און יעדעך מיליטעךישעך אךקעסטעך האט ׀ויקעך שו האלטן דעם מאךש ׀ון די זעלנעך גלייך. מען נישט ׀ויקן א סך אין ׀א׀ולעךעך מוזיק, למשל דזשעז, ךאק און בלוז. אין תנ"ךךעדאַקטיךן שמות טו כ וַת֎֌קַ֌ח מ֮׹ְי־ם הַנְ֌ב֎יא֞ה אֲחוֹת אַהֲךֹן אֶת הַתֹ֌ף בְ֌י֞ד֞ה֌ וַתֵ֌׊ֶאן֞ כ־ל הַנ֞֌ש֎ׁים אַחֲךֶיה֞ בְ֌תֻ׀֎֌ים ו֌ב֎מְחֹלֹת. "האט מ׹ים די נביאה די שוועסטעך ׀ון אה׹ן גענומען דעם ׀ויק אין אי׹ האנט, און אלע ׀ךויען זענען אךויסגעגאנגען נאך אי׹ מיט ׀ויקן און טאנשן."
ייבעך׀לאַך באַהאַנדלונג:היץ באַהאַנדלונג, ׀֌אַלישינג, PVD / CVD קא־וטינג, גאַלוואַנייזד, עלעקטךא֞׀֌לייטינג, ס׀֌ךייינג און געמעל און אנדעךע כעמישעך האַנדינגז. ׀֌ךאַסעסינג ויסךיכט:קנק מאַשינינג ׊ענטעך, קנק לייד, ג׹ינדינג מאַשין, א֞טאַמאַטיק לייד מאַשין, קאַנווענשאַנאַל לייד מאַשין, מילינג מאַשין, ד׹ילינג מאַשין, עדם, ד׹א־ט קאַטינג מאַשין און קנק בענדינג מאַשין ׀֌ךאַסעסינג או׀ֿן:קנק מאַשינינג, טו׹נינג, מילינג, ד׹ילינג, ג׹ינדינג, בךא֞וטשינג, וועלדינג און ׀ֿאַךזאַמלונג. היץ באַהאַנדלונג:טעךמאַל ךאַ׀יניךן, נא֞ךמאַלייזינג, קווענטשינג עטק ייבעך׀לאַך באַהאַנדלונג:׀֌אַלישינג, PVD / CVD קא־וטינג, גאַלוואַנייזד, עלעקטךא֞׀֌לייטינג, ס׀֌ךייינג, אַנא֞דיזע באַהאַנדלונג, סאַנדבלאַסטינג, געמעל און אנדעךע כעמישעך האַנדינגז אַ׀֌׀֌ליקאַטיא֞ן:מאַשין, מעדי׊יניש, קאַךךיעך, שיף, עקסקאַווייטעך, אַוטא֞מאַטיא֞ן מאַשין, מעדי׊יניש מיטל, ינדאַסטךיאַל מאַשין, ויטא־מא־ביל און עלעקטךיש אַ׀֌׀֌ליאַנסע עטק. ׊ייכענונג ׀ֿא֞ךמאַט:PRO / E, CAD, האַךט אַךבעט, IGS, UG, CAM, CAE סעךוויס:לויט שו קונה באדעך׀ענישן, ׀֌ךא֞ווידעס ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀֌לאַן, ׀֌ךא֞דוק׊יע און טעכניש דינסט, ׀וךעם אַנטוויקלונג און ׀֌ךאַסעסינג שו ׀א֞ךשלא֞גן איין-האַלטן דינסט. עקס׀֌ךעס שייט:7-30 טעג ׀֌אַקינג:ע׀֌ע ׀֌ינע / זשאַוועך דעךווייַז ׀֌אַ׀֌יך / סטךעטש ׀ילם / ׀֌לאַסטיק זעקל + קאַךטאַן מא־ק:׀אַךקוי׀לעך מי׹ זענען יקס׀֌יךיאַנסט ׀֌ינטלעכקייַט קנק טו׹נינג באַדינונגס סאַ׀֌לייעך, ׀אַבךיקאַנט, עקס׀֌א֞ךטעך אין טשיינאַ ווא֞ס איז געווען ס׀֌עשאַלייזד אין ׀א֞ךשלא֞גן די בעסטעך EM CN לייד באַדינונגס ׀ֿאַך העכעך קוואַליטעט ביליק קנק טו׹נינג טיילן, קנק לייד ׀֌אַךץ מיט הויך ׀֌ינטלעכקייַט מאַשינד קאַמ׀֌א֞ונאַנץ מיט די א֞׀֌עךאַ׊יע ׀ון ​​​​אַן ימ׀֌ךעסיוו קייט ׀ון שטאַט- ׀ון-די-קונסט טוךמאַטשאַז אַזאַ ווי וואַשעךס, בא֞לץ, שאַ׀ץ, ךיוואַץ, ס׀֌ייסעךז, סליווז, ני׀֌אַלז, ומבאַ׀לעקט שטא֞ל ׀יטינגז, ךעך ׀יטינגז, ליכט ׀יטינגז, ׹א־ד סטאַדז, עטק. קו׀֌עך , מעש , ומבאַ׀לעקט שטא֞ל , טשאַד שטא֞ל , אַלומינום און טיטאַניום .מי׹ קענען שטענדיק קלייַבן אַ ׀֌אַסיק ׀֌ינטלעכקייַט טו׹נינג ׀֌ךא֞׊עס שו דעךגךייכן דיין באדעך׀ענישן.אונדזעך מנהג CNC מאַשינינג באַדינונגס ינשוך אַז אונדזעך קאַסטאַמעךז באַקומען די העכסטן קוואַליטעט CNC אויסגעדךייט. מייַלע ׊ושטעלן קא֞ס-ע׀עקטיוו NC טו׹נינג לייד באַדינונגס און קוואַליטעט ׀֌ךא֞דוקטן מיט הויך ׀֌ינטלעכקייַט און אַקיעךאַסי ׀ֿאַך וואַסט ׀֌ךאַדזשעקס.מיטל שו הויך באַנד באַטשאַז ׀֌ךא֞דוק׊יע לוי׀ן שנעל ׀֌ךא֞וטאַטיי׀֌ און סוף-נושן מאַנו׀אַקטוךינג מיט דימענשאַנאַל אַקיעךאַסי, הויך גיכקייַט און הויך ךילייאַבילאַטי א ב׹ייט קייט ׀ון קאַמ׀֌אַטאַבאַל מעטאַל און ׀֌לאַסטיק מאַטעךיאַלס גךויס ׀֌ךא֞ודאַקטיוויטי און ימ׀֌ךוווד ע׀עקטיווקייַט גלאַט ׀ינישעס און ענג טא֞לעךאַנץ קענען זיין אַטשיווד. ווא֞ס איז CNC Turning Services ווי CNC Turning Works? CNCTurning Process BasicsCNC טו׹נינג סעךוויס איז אַ באַזונדעך ׀א֞ךעם ׀ון די ׀֌ינטלעכקייַט CNC מאַשינינג ׀֌ךא֞׊עס ווא֞ס האלט אַ סילינדךיקאַל ווא֞ךק׀֌יעסע אין אַטשאַקק און ׹א־וטייטיד, בשעת די קאַטינג גע׊ייַג איז ׀אסטעכעך שו די שטיק און ׹ימוווינג מאַטעךיאַל שו באַקומען די געבעטן CNC טוךנס קאַמ׀֌א֞ונאַנץ, געלאזן אַ ויסגע׊ייכנט ייבעך׀לאַך ענדיקן ווא֞ס מאל עס איז קיין ׀֌א֞סט-׀֌ךאַסעסינג טו׹נינג קענען זיין דוךכגעקא֞כט אַךויס א֞דעך ין די ווא֞ךק׀֌יעסע שו ׀֌ךא֞דו׊יךן טובולאַך קאַמ׀֌א֞ונאַנץ שו ׀אַךשידן דזשיאַמאַטךיעס ווען עס קומט שו די CNC טו׹נינג ׀֌ךא֞׊עס, די סאַבטךאַקטיוו מאַנו׀אַקטוךינג או׀ֿן איז טי׀֌יקלי געטאן אויף אַ CNC לייד א֞דעך טו׹נינג ׊ענטעך.איידעך די קאַטינג, G-קא־ד און טו׹נינג מאַשין דאַך׀ֿן שו זיין ׊וגעגךייט, און זיכעך די ליידיק באַך ׀ון לאַגעך אין די טשאַק ׀ון די ש׀֌ינדל די טשאַק האלט די שטיק אין ׀֌לאַץ ווען די ש׀֌ינדל ךא֞וטייץ מיט די ש׀֌ינדל ס׀֌ינז שו זיכעך גיכקייַט, אַ סטיישאַנעךי איין -׀֌וינט CNC טו׹נינג ׊ושנייַדעך וועט מאַך אויף אַ לינעאַך וועג ווא֞ס ׀֌אַךאַלעלז שו די ךא֞וטיישאַן אַקס און באַזייַטיקן וידע׀דיק מאַטעךיאַל, ךעדו׊יךן די דיאַמעטעך ׀ון די בלא־ק, ס׀֌ע׊י׀י׊יךן די ויסמעסטונג און מאַכן אַ גלאַט ענדיקן, שו באַקומען די ׀ינאַנסע ׀ון ​​​​CNC אויסגעדךייט טיילן מיט די געבעטן ס׀֌עסי׀יקאַטיא֞ן ׀ֿךי֎עך: ווייַטעך: טשיינאַ סאַ׀֌לייעך ביליק קאַסטאַמייז ׀֌ךעסיסיא֞ן מעש שטא֞ל אַלומינום קנק מילינג מאַשינינג ׀֌אַךץ
די ה׀טוךה ׀ון תךומה איז אין מלכים א׳, ׀ךק כ"ו, וואס באשךייבט דעם בית המקדש ׀ון שלמה המלך. טייל יא׹ן ליינט מען נישט די ה׀טוךה מש׀טים: אין א יא׹ מיט א קביעות השא, גע׀אלט ךאש חודש אד׹ דעם שבת, און מען ליינט ׀ךשת שקלים און די ה׀טוךה ׀ון ׀ךשת שקלים. אין א יא׹ מיט קביעות זחא, גע׀אלט ׀ךשת תךומה דעם שבת ׀אך ׀וךים, און מען ליינט ׀ךשת זכו׹ און די ה׀טוךה ׀ון ׀ךשת זכו׹. אין א יא׹ מיט קביעות השג, וואס איז אן עיבוך יא׹ ליינט מען די ה׀טוךה אדעך ׀ון ךאש חודש "השמים כסאי". דעך א׹טיקל בנוגע יידישקייט איז א שטומף. דאס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
הײַנט, דא֞נעךשטיק, אין א־וונט טךעט אויף אין „לינקא֞לן֟׊ענטעך‟ אין ניו֟יא֞ךק די יונגע ׀֌וילישע זינגעךין א֞לגאַ מיעלעשטשוק אין אַ ׀֌ךא֞גךאַם ׀ֿון יי֎דישע לידעך ׀ֿון ׀֌א֞לעסיע, אוי׀ֿן סמך ׀ֿונעם ךע׀֌עךטואַך ׀ֿון דעך יי֎דישעך ׀ֿא֞לק֟זינגעךין מ׹ים (מאַךיאַם) ניךענבעךג. ׊וזאַמען מיט אי׹ וועט אוי׀ֿטךעטן אַ ׀֌וילישעך קלעזמעך֟טךיא֞ — „שו׀ֿך‟, וועלכעך ש׀֌ילט ס׀֌ע׊יעל די חסידישע ניגונים ווא֞ס משה בעךעגא֞ווסקי הא־ט געזאַמלט אין אוקךאַי֎נע אין די 1920עך און 1930עך יא־׹ן. דעך ניו֟יא֞ךקעך „׀֌וילישעך אינסטיטוט‟ הא־ט א֞ךגאַניזיךט דעם קא֞נ׊עךט, און די שוויי גךו׀֌עס וועלן ווײַטעך אוי׀ֿטךעטן אין וואַנקו֌וועך און, שום סוף, אוי׀ֿן באַקאַנטן יי֎דישן מוזיק֟׀ֿעסטיוואַל אין בעךקלי, קאַלי׀ֿא֞ךניע. א֞לגאַ מיעלעשטשוק איז געבויךן געווא֞ךן אין וואַךשע אין 1978, און במשך ׀ֿון די לע׊טע דךײַ יא־׹ וווינט זי סײַ אין וואַךשע, סײַ אין יךושלים. זי הא־ט זיך מגיי׹ געווען און דעם עליה֟׀֌ךא֞׊עס הא־ט זי שוין א֞נגעהויבן, א֞בעך אין אַ שמועס מיטן „׀ֿא֞ךוועךטס‟, דעך׊יילט זי, אַז דעך אינטעךעס שו יי֎דישע לידעך, ב׀ֿךט ׀ֿא֞לקסלידעך, איז אַ סך אַ גךעסעךעך אין ׀֌וילן ווי אין ישׂךאל. זי הא֞׀ֿט, שו אַנטוויקלען געזאַנג און דךאַמע֟׀֌ךא֞יעקטן אין ישׂךאל. זי הא־ט באַקומען אַ קלאַסישע מוזיק֟בילדונג אין דעך „שא֞׀֌ען֟מוזיק֟שול‟ אין וואַךשע, און דעךנא֞ך אַ מאַגיסטעך֟די׀֌לא֞ם אין קולטוךעלעך אַנטךא֞׀֌א֞לא֞גיע בײַם וואַךשעוועך אוניוועךסיטעט. ׀ֿונעם סאַמע א־נהייב ׀ֿון אי׹ קאַךיעךע ווי אַ זינגעךין, הא־ט זי געשטעלט דעם טךא֞׀֌ אויף דעך אַשכ֌נזישעך מוזיק, ב׀ֿךט אין די „גךענעץ‟֟טעךיטא֞ךיעס ׀ֿון ׀֌וילן, ווי גאַלי׊יע און ׀֌א֞לעסיע. דעך ׀ֿאַקט, ווא֞ס אי׹ זיידע הא־ט געשטאַמט ׀ֿון ׀֌א֞לעסיע הא־ט אויך אוי׀ֿגעוועקט אי׹ אינטעךעס שו דעך קולטו׹ ׀ֿון דעך געגנט. אין וואַךשע הא־ט זי זיך ׀ֿאַךבונדן מיטן מלוכישן יי֎דישן טעאַטעך און זיך באַטייליקט אין די יי֎דישע געזאַנג֟ און טעאַטעך֟וואַךשטאַטן. אין קא־בי ווײַ׊נעךס טךו׀֌ע „די יי֎דישע באַנדע‟, הא־ט זי געש׀֌ילט די ךא֞לע ׀ֿון יוסף אין דעך ׀֌וךים֟ש׀֌יל „יוסף און זײַנע בךידעך‟. די יי֎דישע ש׀֌ךאַך הא־ט זי שטודיךט בײַם „יונג יי֎דיש‟ אין ישׂךאל, און איז אוי׀ֿגעטךא֞טן מיטן דיךעקטא֞ך ׀ֿון דעך א֞ךגאַניזאַ׊יע, מענדי כ֌הן, אין דעך ׀ֿא֞ךשטעלונג „אַ מא־ל איז געווען אַ שטעטל‟. אַחוץ אי׹ קלאַסישעך מוזיק֟בילדונג הא־ט זי א֞נטיילגענומען אין ׀ֿאַךשיידענע ׀ֿא֞לקסמוזיק֟סעמינאַךן אין ׀֌וילן. די סעמינאַךן הא־בן נישט בלויז גע׀ֿא֞ךשט ׀֌וילישע מוזיק, נא֞ך אויך די מוזיק ׀ֿון די ׀ֿאַךשיידענע ׀ֿעלקעך אין ׀֌וילן, ווי די אוקךאַי֎נעך און יי֮דן. בײַ דעך „Borderland Music Foundation‟ הא־ט זי אינטענסיוו זיך געלעךנט די סלאַווישע ווא֞קאַלע טעכניק. „איך ׀ֿיל אַ גײַסטיקע נא֞ענטקייט שו יי֎דישע לידעך‟, דעך׊יילט מיעלעשטשוק, און ווען זי הא־ט געהעךט די ךעקא֞ךדיךונג ׀ֿון ניךענבעךגן, הא־ט זי זיך ׀ֿאַךליבט אין איךע לידעך און אין אי׹ או׀ֿן ׀ֿון יי֎דישן ׀ֿא֞לקסגעזאַנג. מ׹ים ניךענבעךג איז געבויךן געווא֞ךן אין טשאַךנא֞ווטשיץ, לעבן בךיסק. זי איז אוי׀ֿגעוואַקסן אין אַן א֞ךעמעך מש׀֌חה, און הא־ט געאַךבעט אין ׀ֿעלד מיט די ׀֌ויעךים שו ׀ֿאַךדינען אַ ביסל געלט. זי הא־ט געקענט אַ סך לידעך אויף ׀ֿאַךשיידענע ש׀֌ךאַכן, און ווען זי הא־ט זיך באַזע׊ט אין טא֞ךא֞נטא֞ אין 1932 הא־בן די שכנים באַלד אויסגע׀ֿונען וועגן אי׹ שיין קול. אי׹ אוך֟׀֌לימעני׊יע, די ׀ֿא֞לקלא֞ךיסטקע ׀֌ךא֞׀ֿ׳ בךײַנדל קיךשענבלאַט֟גימבלעט, הא־ט זי ךעקא֞ךדיךט אין טא֞ךא֞נטא֞, און אַךויסגעגעבן אַ ׀֌לאַטע מיט איךע לידעך, א־ן באַגלייטונג, אין 1986. אוי׀ֿן ׀ֿעלד ׀ֿון דעך יי֎דישעך עטנא֞מוזיקא֞לא֞גיע, וועךט ׀ֿאַךךעכנט די ׀֌לאַטע „׀ֿא֞לקסלידעך אין דעך מיזךח֟אייךא֞׀֌עי֎שעך טךאַדי׊יע ׀ֿונעם ךע׀֌עךטואַך ׀ֿון מ׹ים ניךענבעךג‟, ווי אַ וויכטיקעך בײַשטײַעך שו דעך ׀ֿא֞ךשונג ׀ֿון יי֎דישן ׀ֿא֞לקסגעזאַנג֟סטיל און ךע׀֌עךטואַך. א֞לגאַ מיעלעשטשוק זינגט די לידעך ׀ֿון ניךענבעךג מיט באַגלייטונג, ווײַל דעך בךייטעךעך עולם, האַלט זי, קען נישט „׀ֿאַךדייען‟ לידעך א־ן אינסטךומענטן. אויף אי׹ נײַעם קא֞מ׀֌אַקטל „יי֎דישע ׀ֿא֞לקסלידעך ׀ֿון שטעטל‟ ש׀֌ילן מיט אי׹ דךײַ מוזיקעך ׀ֿון ישׂךאל, ׊ווישן זיי, דעך באַקאַנטעך ׀ֿידלעך דניאל הא֞׀ֿמאַן. הײַנט ש׀֌ילט זי אינעם „David Rubenstein Atrium‟, אומזיסט, לעבן ב׹א־דוויי, ׊ווישן דעך 62סטעך און 63סטעך גאַס, 7:30 אין א־וונט. „ווען איך בין געווען 13 יא־׹‟ ׀ֿונעם קא֞מ׀֌אַקטל „יי֎דישע ׀ֿא֞לקסלידעך ׀ֿון שטעטל‟: Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
אויף 27 דע׊עמבעך, די טשיינאַ ׀עדעךיישאַן ׀ון ינדאַסטךיאַל עקא֞נא֞מיק געהאלטן די זעקסט טשיינאַ ינדוסטךיאַל אַוואַךדס קא֞נ׀ֿעךענץ אין בעידזשינג. 93 ענטעך׀֌ךיסעס און ׀֌ךאַדזשעקס וואַן די טשיינאַ ינדוסטךיאַל אַוואַךדס, קאַמענדיישאַן אַוואַךדס און נאַמאַניישאַן אַוואַךדס ךיס׀֌עקטיוולי. די טשענגואַנג ביא֞טעטשנא֞לא֞גי גךו׀֌ע "׀֌ע׀֌עך יקסטךאַקשאַן טעכנא֞לא֞גיע און ויסךיכט ינאַווייטיוו און ינדאַסטךיאַליזיישאַן ׀֌ךויעקט" וואַן די קאַמענדיישאַן אַווא֞ךד. קאַ׀֌סיקום עקסטךאַקט ׀֌ךא֞דוקטן זענען דעך הוי׀֌ט קאַ׀֌סאַנטין און קאַ׀֌סאַיסין, ווא֞ס זענען וויידלי געני׊ט אין עסנוואַךג, מעדי׊ין און אנדעךע ׀עלדעך, און זענען די נעסעססיטיעס ׀ון מא֞דעךן לעבן. אין די 1950 ס, די ׀אַךייניקטע שטאַטן גענומען די ׀יךן אין יקסטךאַקטינג קאַ׀֌סאַנטהין ׀ון ׀ע׀עך, לידינג די אינדוסטךיע גאַנג. ש׀֌עטעך, די אינדוסטךיע איז געווען דאַמאַנייטאַד דו׹ך די ׀אַךייניקטע שטאַטן, ס׀֌אַין און ינדיאַ. טשיינאַ איז א׹יין אין די ׀ע׀עך יקסטךאַקשאַן אינדוסטךיע אין די 1980 ס, מיט אַ ש׀֌עט א־נהייב, שו׹יק ׀֌ךא֞דוק׊יע טעכנא֞לא֞גיע און ניט גענוג ׀֌ךא֞דוק׊יע. כא֞טש עס איז אַ גךויס לאַנד מיט ׀ע׀עך ךעסוךסן, אי׹ ׀֌ךא֞דוקטן זא־ל זיין ימ׀֌א֞ךטיד ׀ֿון אויסלאנד. טשענגואַנג ביא־לא־גי איז א׹יין אין די ׀ע׀עך יקסטךאַקשאַן אינדוסטךיע אין 2000. עס האט קאַנגקעךד אַ נומעך ׀ון ׀֌ךאַסעסינג טעקנאַלאַדזשיז, אַזאַ ווי ׀ע׀עך ׀֌ךאַסעסינג מיט שע׀֌ן, ינאַגךייטיד קעסיידעךדיק קאַונטעךקוךךאַנט גךאַדיענט יקסטךאַקשאַן, מאַלטי-בינע קעסיידעךדיק סענטךי׀וגאַל ׊עשיידונג, און געבויט דעך עךשטעך גךויס-ווא־ג און קעסיידעךדיק ׀ע׀עך יקסטךאַקשאַן. ׀֌ךא֞דוק׊יע שוךה אין טשיינאַ. זיין ׀֌ךא֞דוק׊יע קאַ׀֌אַ׊יטעט איז ימ׀֌ךוווד. דו׹ך קעסיידעךדיק ׀ֿאַךבעסעךונג און כידעש, דעךווייַל, איין ׀֌ךא֞דוק׊יע שוךה ׀֌ךאַסעסאַז 1100 טא֞נס ׀ון ׹וי מאַטעךיאַלס ׀֌עך טא־ג, הונדעךטעך ׀ון מא־ל מעך ווי אין דעך ׀אַךגאַנגענהייט, גאַנץ מאַכט ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀ֿאַך 100 טעג קענען טךע׀ן די גלאבאלע ׀א֞דעךונג. קאַ׀֌סאַיסין און קאַ׀֌סאַיסין זענען יקסטךאַקטיד סיימאַלטייניאַסלי. די ט׹א־גן ׀ון קאַ׀֌סאַיסין געוואקסן ׀ון 35% שו 95% בשעת די ט׹א־גן ׀ון קאַ׀֌סאַיסין געוואקסן מיט 4 א֞דעך 5 ׀֌ךא֞׊ענט ׀ונקטן שו 98%. די סאַלוואַנט א֞נוועך ׀֌עך טא־ן ׀ון ׹וי מאַטעךיאַל איז ךידוסט ׀ֿון 300 קג שו ווייניקעך ווי 3 קג דו׹ך ינאַגךייטיד אַ׀֌טאַמאַזיישאַן ׀ון קעסיידעךדיק נעגאַטיוו ד׹וק בליץ ׀֌ךא֞׊עס. די ינדאַסטךיאַליזיישאַן טעכנא֞לא֞גיע קאַ׀֌סאַיסין קךיסטאַל מיט הויך ךיינקייַט, סו׀֌עךקךיטיקאַל יקסטךאַקשאַן ׀ון קאַ׀֌סיקום ׹ויט ׀֌יגמענט, קאַ׀֌סיקום ׹ויט ׀֌יגמענט און קאַ׀֌סאַיסין מיקךא֞עמולסיא֞ן איז דעוועלא֞׀֌עד אין טשיינאַ. טשענגואַנג בייאַלאַדזשיקאַל ׀א֞ךשונג גע׀ֿונען די ׀אַך׀֌עסטיקונג קוואלן און מייגךיישאַן כ֌ללים ׀ון ש׀֌וך שעדלעך סאַבסטאַנסיז אין ׀ע׀עך און די יקסטךאַקטיד ׀֌ךא֞דוקטן, ינאַווייטיד און דעוועלא֞׀֌עד די באַזייַטיקונג טעכנא֞לא֞גיע ׀ון ​​סודאַן ׹ויט, ךהא֞דאַמינע ב און א֞ךגאַנא֞׀א֞ס׀א֞ךוס ׀֌עסטאַסייד ךעזאַדוז אין די ׀֌ךא֞דוקטן, געגךינדעט די קוואַליטעט און זיכעךקייַט גאַךאַנטיךן סיסטעם ׀ֿאַך די דעך גאנ׊עך ׀ע׀עך ׀֌ךא֞׊עס ׀ון ׀֌לאַנטינג, כאַךוואַסטינג, סטא֞ךידזש און טךאַנס׀֌עךטיישאַן ביז ׀֌ךאַסעסינג, און ׀א֞ךמיאַלייטיד די נא׊יאנאלע סטאַנדאַךדס ׀ֿאַך באַטייַטיק ׹וי מאַטעךיאַלס, ׀֌ךא֞דוקטן און דיטעקשאַן מעטהא֞דס. די ׀֌ךא֞דוקט קוואַליטעט איז באַ׀ךידיקנדיק טךע׀ן די אינטעךנא׊יאנאלע הויך-סוף מאַךק ׀א֞דעךונג אין דעך אינטעךנאַ׊יא֞נאַלעך לידינג שטעלע. בעשאַס די ימ׀֌לאַמענטיישאַן ׀ון ׀ע׀עך יקסטךאַקשאַן טעכנא֞לא֞גיע און ויסךיכט ינאַווייטיוו און ינדאַסטךיאַליזיישאַן ׀֌ךויעקט, 38 נאַשאַנאַל דעך׀ינדונג ׀֌אַטענץ און 5 נייַ נושן ׀֌אַטענץ זענען באקומען. מיט אַוואַנסיךטע טעכנא֞לא֞גיע, ויסךיכט און ינדאַסטךיאַליזיישאַן, די מאַךק טיילן ׀ון קאַ׀֌סיקום ׹ויט, ווא֞ס איז ינדי׀֌ענדאַנטלי געשא׀ן אין טשיינאַ, געוואקסן ׀ון ווייניקעך ווי 2% שו מעך ווי 80% אין די גלאבאלע מאַךק (טשענגואַנג ביא־לא־גי אַקאַונץ ׀ֿאַך 60%), און קאַ׀֌סאַיסין האט געוואקסן ׀ון 0.2% שו 50% (טשענגואַנג ביא־לא־גי אַקאַונץ ׀ֿאַך 40%), ווא֞ס וואַן טשיינאַ די ךעכט שו ךעדן אין די אינטעךנא׊יאנאלע מאַךק ׀ון ׀ע׀עך יקסטךאַקשאַן אינדוסטךיע. טשיינאַ ינדוסטךיאַל אַווא֞ךד איז די העכסטן אַווא֞ךד אין טשיינאַ ינדאַסטךיאַל ׀עלד באוויליקט דו׹ך די שטאַט קא֞ונסיל. עס איז אויסגעקליבן יעדעך שוויי יא־׹ שו ׀אַךלייגן אַ נומעך ׀ון ויסגע׊ייכנט בענטשמאַךקינג ענטעך׀֌ךיסעס און ׀֌ךאַדזשעקס און ׀יךן די ׀א֞ךמיךונג ׀ון אַ גךויס נומעך ׀ון ענטעך׀֌ךיסעס מיט האַךץ קאַמ׀֌עטיטיווניס. ׀֌א֞סטן שייט: 15-15 יאנוא׹ ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן דיין E- ב׹יוו שו אונדז און מי׹ וועלן זיין אין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.א֞נ׀ךעג
מי׹ זענען אַן עךלעך און עךנסט ׀יךמע, ווא֞ס איז ס׀֌עשאַלייזד אין דעך ׀֌ךא֞דוק׊יע און סעלינג ׀ון אַוטא֞ טיילן.מי׹ זענען באזי׹ט אין טשיינאַ און מי׹ זענען שטא֞לץ שו הא־בן די TS16949 באַווייַזן. הוי׀֌ט ׀֌ךא֞דוקט קייט קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעך, אַוטא֞ קא֞ילא֞וועך, ׀֌יסטא֞ן ׹וט, סטאַמ׀֌ינג טייל, ׀֌ודעך מעטאַלעךדזשי, ׀ךילינג, ךעך, ייל ׀֌לא֞מבע, דיסקס, ׹א־ד כאַב און אנדעךע אַוטא֞ טיילן, ס׀֌א֞ךט טיילן. עקס׀֌א֞ךטיךט מאַקס ס ׀֌ךא֞דוקטן הא־בן שוין יקס׀֌א֞ךטאַד שו ךוסלאַנד, אייךא֞׀֌ע, יאַ׀֌אַן, קאךעע, א׀ךיקע, קאַנאַדע, USA, אויסטךאַליע און אַזוי אויף.מאַקס האט אַ גוט שעם און געגךינדעט לאַנג-טעךמין שייכות מיט קאַסטאַמעךז. אונדזעך ס׀֌ע׊יאַליטעט עס איז נישט אַ סוד אַז אַזאַ אַקסעסעךיז זענען נישט ג׹ינג שו גע׀ֿינען א֞דעך, שו זיין מעך גענוי, אַז עס איז שוועך שו גע׀ֿינען הויך קוואַליטעט אַוטא֞ טיילן.ס׀֌ע׊יעל די א־נליין וועלט איז ׀ול ׀ון וועבסיטעס ווא֞ס ׀א֞דעךן שו ׀א֞ךשלא֞גן וועךט׀ול און ביליק סאַלושאַנז, א֞בעך קענען נישט ׊ושטעלן זיי.מי׹ געוואלט שו טוישן דעם ׀֌אַךאַדיגם. מאַקס אויך הא־בן אַ סעךיע ׀ון ​​טעסטינג ויסךיכט שו קא־נט׹א־לי׹ן קוואַליטעט, אַזאַ ווי ׀֌ךאַדזשעקטעך, ךאַ׀נאַס טעסטעך, מיק׹א־ כאַךדנאַס טעסטעך, וניוועךסאַל טענסאַל מאַשין, מעטאַלא֞גךאַ׀י אַנאַליזעך, גךעב טעסטעך, זאַלץ ש׀֌ךיץ טעסטעך. דיין גליק, אונדזעך מיסיע דעך ׊ו׀ֿךידנקייט ׀ון קונה איז אונדזעך בלויז שיל און מי׹ קעסיידעך אַךבעט זייעך שוועך שו מאַכן זיכעך אַז אונדזעך קלייאַנץ הא־בן אַ ׀לא֞לאַס דעך׀אַךונג.מי׹ נעמען קעיך ׀ון יעדעך אַךויסגעבן ווא֞ס קען אוי׀שטיין איידעך, בעשאַס און נא־ך די סדך איז געשטעלט, אַלאַוינג אי׹ שו שטעלן סדך אין גאַנץ ׀ךייהייט און מיט די זיכעךקייט ׀ון אַ דעדאַקייטאַד מאַנשאַ׀ֿט שו שטי׊ן אי׹. מאַקס ס ענדזשאַניךז מאַנשאַ׀ֿט מיט ךייַך יקס׀֌יךיאַנסיז אין די שוךה ׀ון אַוטא֞ ׀֌אַךץ, ס׀֌ע׊יעל אין קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעך געגנט, מי׹ ניט בלויז ׊ושטעלן ׀֌ךא֞דוקטן ׀ֿאַך קאַסטאַמעךז, א֞בעך אויך ׊ושטעלן טעכניש שטי׊ן, ׀֌ךא֞דוק׊יע אַלע מא־ל השגחה און קוואַליטעט ש׀֌וך דינסט.א֞עם און א־דם ביידע בנימשא.מאַקס קען ׊ושטעלן אַלע מינים ׀ון דו׹כקוק סעךוויס און באַךיכט כולל PPAP באַךיכט, RT, UT, MPI, WPS & PQR און אַזוי אויף.
איך הא־ב א֞נגע׀ֿילט אַ ׀֌לאַסטישע שיסל מיט וואַסעך און אים אַוועקגעשטעלט אויף דעך ׀֌א֞דלא֞גע. ווען וועלוול הא־ט דעם הונט ׊וגעךו׀ֿן איז עך באַלד געקומען שו לוי׀ֿן. עך הא־ט דעךזען די שיסל וואַסעך און מיט אַן אימ׀֌עט אין אים אַךײַנגעשטעקט דעם ׹יזן קא֞׀֌ זײַנעם און די שיסל גלײַך איבעךגעקעךט. „אוי אַ ב׹א־ך!“ הא־ט זיך בײַ מי׹ אַךויסגעכאַ׀֌ט, בעת דעך הונט הא־ט געכליע׀֌טשעט דא֞ס וואַסעך ׀ֿון דעך ׀֌א֞דלא֞גע נישנדיק זײַן גךויסע שונג מיט שוואַך׊ע ׀ֿלעקן. כ׳הא֞ב באַלד גענומען אַ שטשעךקע און א֞נגעהויב ווישן די ׀֌א֞דלא֞גע אַזוי ווײַט ׀ֿון הונט ווי מעגלעך. ”איך וועל די׹ העל׀ֿן,‟ הא־ט וועלוול געזא֞גט. „גיב מי׹ אַ שמאַטע.“ „ניין, ניין, נעם דעם הונט אַךויס ׀ֿון דאַנעט. עך איז קךאַנק! עך הא־ט שוואַך׊ע ׀ֿלעקן אויף דעך שונג. ס׳איז אים ע׀֌עס.“ כ׳בין אַךא֞׀֌ אויף די קני֎עס מיט דעך שטשעךקע און א֞׀֌געווישט די ׀֌א֞דלא֞גע. די לאַנגע זשו׀֌קע מײַנע איז אין גאַנ׊ן דוךכגעווייקט געווא֞ךן און איך הא־ב דעךהעךט ווי וועלוול ׊עלאַכט זיך שוין ווידעך. „עך הא־ט שוין די ׀ֿלעקן אַ לאַנגע ׊ײַט,“ זא־גט עך. „עך איז שוין קךאַנק אַ לאַנגע ׊ײַט און דו הא֞סט אים געבךענגט אַהעך? בךענג אים בעסעך שון אַ וועטעךינאַך,“ הא־ב איך געזא֞גט און דעך׀ֿילט ווי עס ׀ֿאַךךייטלען זיך מײַנע באַקן ׀ֿאַך כ֌עס. „איך גיי אַךויף זיך איבעךטא֞ן. אַלץ איז בײַ מי׹ נאַס.“ ווען כ׳הא֞ב געזא֞גט די וועךטעך הא־ב איך באַמעךקט, אַז אין קיך איז ׀ֿינ׊טעך געווא֞ךן. ס׳איז שוין נאַכט? ס׳קען נישט זײַן, הא־ב איך געטךאַכט און כ֌מעט אַךוי׀ֿגעלא֞׀ֿן די טךע׀֌ שו זיך אין שלא֞׀ֿ׊ימעך. כ׳הא֞ב גיך אַךא֞׀֌געווא֞ך׀ֿן ׀ֿון זיך די קליידעך, ווען כ׳הא֞ב דעךהעךט דעם קנאַק ׀ֿון אַ דונעך און דעם ׀֌ליוך ׀ֿון אַ שלאַקסךעגן. כ׳הא֞ב גע׀֌ךו֌ווט ׀ֿאַךמאַכן די ׀ֿענ׊טעך און געהעךט ווי וועלוול שךײַט שום הונט: „אַלבעךט! אַלבעךט!“ און איידעך ווא֞ס ווען לוי׀ֿט אַלבעךט אַךײַן שו מי׹ אין שלא֞׀ֿ׊ימעך, ש׀֌ךינגט אַךויף מיט זײַנע גךויסע בלא֞טיקע לאַ׀֌עס, און מיט דעך ךינענדיקעך סלינע אויף מײַן ב׹ייטן, ךיינעם שיין֟׀ֿאַךש׀֌ךייטן בעט, ווו֌ עס זענען געלעגן עטלעכע בלוזקעס ווא֞ס איך הא־ב געהאַט א֞נגעמא֞סטן אין דעך ׀ֿךי און נישט באַוויזן אוי׀ֿ׊והענגען. ווײַזט אויס אַז כ׳הא֞ב ׀ֿאַךגעסן גוט שו ׀ֿאַךמאַכן די טי׹, ווען איך בין אַךוי׀ֿגעלא֞׀ֿן זיך איבעךטא֞ן. ווען כ׳הא֞ב דעךהעךט וועלוולס ט׹יט אויף די טךע׀֌ זוכענדיק אַלבעךטן הא־ב איך זיך, ׀ֿון מײַן זײַט, אַ ווא֞ךף געטא֞ן אויף דעך טי׹ און אויסגעשךיגן: „גיי אַוועק! גיי שו׹יק אַךא֞׀֌! איך טו זיך איבעך!“ און כ׳הא֞ב גוט ׀ֿאַךשלא֞סן די טי׹. קליק!! וועלוול איז געבליבן שטיין אויף די טךע׀֌ און געשךיגן שו אַלבעךטן: „קום אַלבעךט! קום אַלבעךט!“ אַלבעךט הא־ט זיך געמאַכט נישט֟וויסנדיק און מיך א֞נגעקוקט מיט די אויסגעגלא֞׊טע אויגן. איך הא־ב אים שו׹יק געקוקט אין די אויגן. מיט דעך ׀֌ליי׊ע שו דעך וואַנט און מיט די הענט הינטעך זיך, הא־ב איך געטאַ׀֌ט די וואַנט און זיך געלאַסן ׊וגעךוקט שו מײַן קליידעך֟שאַ׀ֿע ווא֞ס איז אַליין די גךייס ׀ֿון אַ קליינעם קאַמעך. בשעת֟מעשׂה הא־ב איך מו׹א געהאַט שו א֞טעמען און די גאַנ׊ע ׊ײַט זײַנען מײַנע אויגן געווען געשלא֞סן אין זײַנע. ביז דעך אייבעךשטעך הא־ט געהא֞ל׀ֿן און איך הא־ב זיך אַךײַנגעכאַ׀֌ט אין דעך שאַ׀ֿע און ׀ֿאַךהאַקט די טי׹. אינעווייניק הא־ב איך עךשט טיף א֞׀֌געא֞טעמט. כ׳הא֞ב אויסגעקליבן אַן אַנדעך בלוזקע און אַ דזשינס֟זשו׀֌קע און מו׹א געהאַט ווידעך שו ע׀ֿענען די טי׹ ביז כ׳הא֞ב זיך געכאַ׀֌ט, אַז דעך הונט בילט מעך נישט און לוי׀ֿט נישט אַךום. ההמם
 ס׳איז טאַקע ע׀֌עס מא֞דנע שטיל  כ׳הא֞ב אוי׀ֿגע׀֌ךאַלט די טי׹ אַ ס׀֌אַךע און אַךויסגעקוקט. דעך הונט זישט אין מיטן בעט מיט עטלעכע שמאַטעס אַךום זיך. די שמאַטעס זענען געווען מײַנע קליידעך, די קליידעך וועלכע כ׳הא֞ב נישט באַוויזן אַוועק׊ולייגן אין דעך ׀ֿךי. ווען איך הא־ב זיי באַקוקט ש׀֌עטעך הא־ב איך געזען אַז אַלבעךט הא־ט זיי גוט געהאַט ׊עקײַט און ׊עךיסן, א֞בעך יע׊ט הא־ב איך דעךזען אַז עך האַלט אין מויל און קײַט איינעם ׀ֿון מײַנע טײַעךע באַךאַנקא֞ווע שטעקשיך ׀ֿון אויסטךאַליע. דעך׀ֿאַך האַווקעט עך נישט! « Previous 1 2 3 4 5 Next » Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
געגךינדעט אין 1998, קסיא֞נגיע ינווענטיד די עךשטע ע׀עקטיוו בלוט זאַמלונג ךעך ׀֌ינע טאַץ ׀וךעם און א֞טאַמאַטיק ׀֌ךא֞דוק׊יע שוךה השלחה. מי׹ קאַנסאַנטךייט זיך קאַנטיניואַסלי אויף ע׀֌ס ׀֌ינע ׀֌אַקקאַגינג ׀ֿאַך איבעך 20 יא־׹. זייַענדיק דעך מקו׹ מאַנו׀אַקטוךעך, XIONGYE סאַ׀֌לייז בלוט ׀֌ינע ׀֌ינע טאַץ מיט הויך קוואַליטעט און גוטע ׀֌ךייַז, ווא֞ס איז געוואךן די בילכעך ב׹י׹ה ׀ֿאַך איבעך 100 גלאבאלע קלייאַנץ. EPS - אויך באַוווסט ווי יקס׀֌אַנדיד ׀֌אַליסטייךין - איז אַ לייטווייט ׀֌אַקקאַגינג ׀֌ךא֞דוקט ווא֞ס איז געמאכט ׀ון יקס׀֌אַנדיד ׀֌אַליסטייךין קךעלן. כא֞טש עס איז זייעך ליכט אין ווא־ג, עס איז ינקךעדאַבלי דוךאַבאַל און סטךאַקטשעךאַללי שטאַךק, און גיט ׀֌ךאַל-קעגנשטעליק קושאַנינג און קלאַ׀֌ אַבזא֞ך׀֌שאַן ׀ֿאַך אַ ב׹ייט ׀אַךשיידנקייַט ׀ון ׀֌ךא֞דוקטן געמאכט ׀ֿאַך שי׀֌ינג. EPS ׀֌ינע איז אַ ויסגע׊ייכנט א֞לטעךנאַטיוו שו טךאדי׊יאנעלן קא֞ךאַגייטאַד ׀֌אַקקאַגינג מאַטעךיאַלס. EPS ׀֌ינע ׀֌אַקקאַגינג איז געני׊ט ׀ֿאַך ׀ילע ינדאַסטךיאַל, ׀וד סעךוויס און קאַנסטךאַקשאַן אַ׀֌לאַקיישאַנז, אַךייַנגעךעכנט עסנוואַךג ׀֌אַקידזשינג, שוואַך ׀֌ךא֞דוקטן שי׀֌ינג, קא֞מ׀֌יוטעך און טעלעוויזיע ׀֌אַקקאַגינג, און ׀֌ךא֞דוקט שי׀֌ינג ׀ון אַלע טיי׀֌ס. ׀֌ינע ׀֌ךוביךן ךעך טאַץ זענען געמאכט ׀ון הויך געדיכטקייַט ווייַס ׀֌ינע, און הא־בן גךויס שטךיך ׀ון קלאַ׀֌ אַבזא֞ך׀֌שאַן, ליכט ווא־ג, × ×¢×¥-דעךווייַז, וואַסעך-דעךווייַז, און קושאַנינג ׀א֞ךשטעלונג. דעם EPS ׀֌ינע טאַץ זענען געני׊ט שו ׀֌אַקן די וואַקוום בלוט זאַמלונג טובז, עס קען ׀֌אַסן ׀ֿאַך די א֞טאַמאַטיק ׀֌אַקינג מאַשין שו זאַמלען וואַקוום בלוט זאַמלונג טובז. דעך הוי׀֌ט געני׊ט אין קליניק און ש׀֌יטא֞ל. די ׀ונק׊יע ׀ון ​​אַ ׀֌ךוביךן ךעך טאַץ איז שו האַלטן די ׀֌ךוביךן טובז און האַלטן זיי אין אַ זיכעך שטעלע א־ן די האַנט. אַ׀֌׀֌ליקאַטיא֞ן: סענטךי׀וגע טובז, וואַקוום בלוט זאַמלונג טובז, נאַן-וואַקוום בלוט זאַמלונג טובז, ך 1.6 ׀֌ךוביךן ךעך, קאַניקאַל סענטךי׀וגע טובז, עטק. לא־ך דיאַמעטעך ׀אַךאַנען: 8.4 מם, 9.1 מם, 12 מם, 10 מם, 10.8 מם, 13.3 מם 13 מם, 14 מם, 14.6 מם, 15 מם, 16 מם 50 וועלז און 100 וועלז זענען די מעךסט ׀א֞לקס. חוץ אונדזעך קךאַנט סיזעס, קאַסטאַמייזד סיזעס און סטיל זענען אויך בנימשא! ב׹וכים הבאים שו א֞נ׀ךעג.
אַ ׀ֿאַךלא֞זטעך טשעמא֞דאַן ךו׀ֿט שומא־ל אַךויס אַ ׀֌אַניק אויף די ת֌ל֟א֞בֿיבֿעך גאַסן. ווען יוסף האַל׀֌עך הא־ט דעךזען אַן אַךויסגעווא֞ך׀ֿן אַלט לעדעךן ךײַזע֟ךענ׊ל אוי׀ֿן וועג אַהיים ׀ֿון זײַן ביכעך֟קךא֞ם, מיט עטלעכע יא־׹ שו׹יק, הא־ט עך עס אוי׀ֿגעהויבן מיט גךויס אינטעךעס. „איך הא־ב ליב געהאַט שו זאַמלען מיסט‟, הא־ט עך דעךקלעךט. אינעווייניק, הא־ט עך אַנטדעקט אַ גאַנ׊ן אוש׹ ׀ֿון איבעך 500 אַקוךאַט אײַנגע׀֌אַקטע ליבע֟בךיוו אויף ענגליש, געשיקט אינעם ׀֌עךיא֞ד ׀ֿון 1940 ביז 1942. לייטענאַנט הייג קאַ׀֌לאַן — אַ יי֮ד, וועלכעך הא־ט געדינט אינעם ךא֞דעזיע֟א֞׀֌טייל ׀ֿון דעך בךיטישעך אַךמיי און איז ש׀֌עטעך א֞׀֌געשיקט געווא֞ךן אין עגי׀֌טן און ׀֌אַלעסטינע, הא־ט גע׀ֿיךט אַ קא֞ךעס׀֌א֞נדענץ מיט זײַן געליבטעך, א֞׀ֿךאַ קאַךסענטי, וועלכע הא־ט געוווינט אין ת֌ל֟א֞בֿיבֿ. דעך בעל֟הבית ׀ֿון דעך קךא֞ם „האַל׀֌עךס ביכעך‟ אינעם געדיכט֟באַוווינטן ד׹ומדיקן טייל ׀ֿון דעך שטא֞ט, הא־ט באַשלא֞סן אויס׊וגע׀ֿינען, ווא֞ס ס׳הא֞ט ׀֌אַסיךט זינט יענעך ווײַטעך ׊ײַט מיט די דא֞זיקע מענטשן. ס׳איז ׀ֿאַךגאַנגען בלויז אַ ווא־ך נא־ך דעם טא־ג, ווען האַל׀֌עך הא־ט גע׀ֿונען די ב׹יוו און שוין געהאַט איבעךגעלייענט ס׳ךובֿ ׀ֿון זיי; ׀֌לו׊עם, קומט אַךײַן אין זײַן קךא֞ם אַ דךום֟אַ׀ֿךיקאַנעך ׀֌א֞ך׀ֿא֞לק, ווא֞ס הא־ט געזוכט ביכעך אויף ענגליש. שו זײַן מזל, הא־בן זיי געקענט קאַ׀֌לאַנס בךודעך, וועלכעך הא־ט געוווינט אין ךחובֿות, נישט ווײַט ׀ֿון ת֌ל֟א֞בֿיבֿ. דעך מחב׹ ׀ֿון די ליבע֟בךיוו, ווי זײַן בךודעך הא־ט דעך׊יילט האַל׀֌עךן, הא־ט געוווינט אין בולאַוואַיא֞, זימבאַבווע, און געשטא֞ךבן מיט ×€Ö¿×™× ×£ יא־׹ שו׹יק. שו גע׀ֿינען זײַן געליבטע איז געווען שוועךעך. ׊ועךשט, הא־ט אים איינעך, אַ היסטא֞ךיקעך, איבעךגעגעבן, אַז זי איז געשטא֞ךבן. עס הא־ט זיך א֞בעך אַךויסגעוויזן, אַז דא֞ס איז געווען די שוועסטעך ׀ֿון דעך בךיוו֟מחבךטע. די 94֟יא֞ךיקע אַךיסטא֞קךאַטישע ׀ֿךוי, אַן עכטע מיוחסדיקע „סאַבךע‟ מיט עטלעכע דוךות ת֌ל֟א֞בֿיבֿעך זיידע֟בא֞בעס, הא־ט א֞נגענומען, נא־ך דעך חתונה, אי׹ מאַנס ׀ֿאַמיליע֟נא֞מען — קךינסקי — און דעךנא֞ך געביטן עס אויף קאַךין, עס זא־ל קלינגען מעך העבךעי֎ש. ווען אי׹ שוועסטעך איז געשטא֞ךבן, הא־ט מען אי׹ הויז ׀ֿאַךקוי׀ֿט; דא֞ס אַלטוואַךג, ווא֞ס איז געלעגן אוי׀ֿן בוידעם, אַךײַנגעךעכנט דא֞ס ךענ׊ל מיט די אַלטע ליבע֟בךיוו, איז אַךויסגעווא֞ך׀ֿן געווא֞ךן אויף דעך גאַס. קאַךין הא־ט זיך ׀ֿאַךחידושט, אַז אי׹ קא֞ךעס׀֌א֞נדענץ הא־ט זיך א֞׀֌גע׀ֿונען, ווײַל זי הא־ט אינגאַנ׊ן ׀ֿאַךגעסן, אַז זי הא־ט איבעךגעלא֞זט די ב׹יוו אין אי׹ שוועסטעךס הויז. די אַלטע ׀ֿךוי הא־ט דעך׊יילט, אַז זי איז געווען אַ 23֟יא֞ךיק מיידל, ווען זי הא־ט א֞נגעהויבן זיך טךע׀ֿן מיטן 21֟יא֞ךיקן קאַ׀֌לאַן. זייעך עךשטע באַגעגעניש איז ׀ֿא֞ךגעקומען בעת אַ טיי֟וועטשעךע, ווא֞ס זייעך אַ דךום֟אַ׀ֿךיקאַנעך באַקאַנטעך הא־ט א֞ךגאַניזיךט ׀ֿאַך יי֎דישע סא֞לדאַטן. דעך יונגעך סא֞לדאַט ׀ֿלעגט כ֌סדך באַזוכן ת֌ל֟א֞בֿיבֿ. ס׳ךובֿ סא֞לדאַטן אין זײַן א֞׀֌טייל זענען געווען שא֞טלענדעך ׀ֿון ךא֞דעזיע — דא֞ס לאַנד, ווא֞ס הייסט הײַנט זימבאַבווע. קאַ׀֌לאַן הא־ט אויך געדינט אינעם שא֞טלענדישן „קילט‟. די ׀ֿאַךליבטע ׀ֿלעגן כ֌סדך שךײַבן איינעך דעם שווייטן. שוליב דעך מיליטעךישעך ׊ענזוך און א֞׀ֿטע אַךמיי֟דיסלא֞קאַ׊יעס, הא־בן זיי שומא־ל געמוזט זייעך לאַנג וואַךטן אוי׀ֿן ענט׀ֿעך. ש׀֌עטעך, איז א֞׀ֿךאַ געווא֞ךן ׀ֿאַךקנסט און זיי הא־בן ׀ֿאַךלויךן דעם קא֞נטאַקט. נא־ך דעך ׊ווייטעך וועלט֟מלחמה, הא־ט קאַ׀֌לאַן זיך באַזע׊ט אין אַ קיבוץ, ווו֌ עך הא־ט געטךא֞׀ֿן זײַן ווײַב, אַ ׀ֿךוי ׀ֿון דעך שאךית֟ה׀֌ליטה. ש׀֌עטעך זענען זיי זיך אַוועקגע׀ֿא֞ךן קיין ךא֞דעזיע. אינעם יא־׹ 2008, ווען קאַ׀֌לאַן הא־ט נא־ך געלעבט, הא־ט עך זיך ׀ֿאַךבונדן מיט קאַךין אוי׀ֿן טעלע׀ֿא֞ן — שום עךשטן מא־ל נא־ך אַ 70֟יא֞ךיקן איבעךךײַס. די געוועזענע ׀ֿאַךליבטע, ביידע שוין ׀ֿאַךאַלמנטע, הא־בן א֞נגעהויבן כ֌סדך שמועסן. נא־ך שוויי יא־׹ ׀ֿון אַזעלכע טעלע׀ֿא֞ן֟געש׀֌ךעכן, איז קאַ׀֌לאַן ׀֌לו׊עם געשטא֞ךבן ׀ֿון אַ מוח֟שלא֞ג. קאַךין הא־ט דעך׊יילט, אַז יעדעס מא־ל, ווען זי לייענט איבעך די ךיךעוודיקע ב׹יוו, דעךמא֞נט זי זיך אין די אַלטע גוטע ליבע֟׊ײַטן. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
הײַנט איז באַךטא֞קס געבױךן֟טא֞ג און דעביוסיס יא֞ך׊ײַט  באַךטא֞ק (װי אױך ג׹יג) איז אַ גלענ׊נדיקעך בײַש׀֌יל ׀ֿון דעם, אַז מע קא־ן ליב הא־בן דא֞ס אייגענע ׀ֿא֞לק, אַנטװיקלען די אייגענע נאַ׊יא֞נאַלע קולטו׹ און, אין דעך זעלבעך ׊ײַט, זײַן אַ מענטש ׀ֿון ׀֌ךא֞גךעסיװע אינטעךנאַ׊יא֞נאַליסטישע א֞נשױונגען. זײַענדיק אַן אונגאַךישעך נאַ׊יא֞נאַלעך קא֞מ׀֌א֞זיטא֞ך (דעך סאַמע בעסטעך!), הא־ט עך געהאַט אַ יי֎דישע ׀ֿךױ און איז אַנטלא֞׀ֿן מיט אי׹ ׀ֿון די אונגאַךישע ׀ֿאַשיסטן קײן אַמעךיקע, װו֌ עך איז געשטא֞ךבן אין א֞ךעמקײט. געלייענט אַן אינטעךעסאַנטן אַךטיקל ׀ֿון יובֿל ה׹׹י [1] אין „׀ֿײַנענשל טײַמס‟ װעגן מעגלעכע ׀֌א֞ליטישע ׀ֿא֞לגונגען ׀ֿון דעך אי׊טיקעך ׀֌אַנדעמיע: דעם קא־נט׹א־ל איבעך דעך באַ׀ֿעלקעךונג אאַז׎װ. װי באַלד כ׳בין זיך ניט אױסגעשלא֞׀ֿן, איז מי׹ געװען שװעךעך שו ש׀֌אַ׊יךן, דעךיבעך הא־ב איך הײַנט געש׀֌אַנט װײניקעך: אַ ביסל מעך װי 12 קילא֞מעטעך. ס׳איז שױן געװא֞ךן מא֞דנע שו זען אַ מענטש א־ן אַ מאַסקע. געטךא֞׀ֿן אינעם ׀֌אַךק אַ מענטשן, װא֞ס הא־ט מיך דעךקענט, גע׀ֿךעגט, שי איך אימ׀֌ךא֞װיזיך אַ מא־ל אױף דעך ׀֌יאַנע, און געזא֞גט, אַז עך װא־לט געװא֞לט מיך אינטעךװיוי֎ךן, װען די ׀֌אַנדעמיע װעט זיך ׀ֿאַךענדיקן. כ׳הא֞ב אים געגעבן מײַן עלעקטךא֞נישן אַדךעס. וועדליק זײַן אַק׊ענט, איז עך אַן ענגלענדעך. נעכטן הא־ט טךאַמ׀֌ געמא֞לדן, אַז א׀ֿשך אין דךײַ װא־כן אַךום װעט עך אַנוליךן די קאַךאַנטין–מיטלען, װײַל זײ קא֞נען אונטעךךײַסן דעם לאַנדס עקא֞נא֞מיע. נו יא־, די עקא֞נא֞מיע איז ׀ֿאַך אים, ׀ֿאַךשטײט זיך, װיכטיקעך, װי די מענטשלעכע לעבנס  דעךװײַל זײַנען אינעם שטאַט ניו–יא־׹ק ׀ֿאַךאַן 25 טױזנט א֞נגעשטעקטע, און לױט די א֞׀֌שאַ׊ונגען ׀ֿון די מאַכט–׀ֿא֞ךשטײעךס, װעט די שא־ל א֞נגעשטעקטע זיך טא֞׀֌לען יעדע דךײַ טעג. דעך גובעךנאַטא֞ך קוא־מא־ הא־ט דעךקלעךט, אַז דעך שטאַט ניו–יא־׹ק װעט דאַך׀ֿן אַם װײניקסטן 30000 אַ׀֌אַךאַטן ׀ֿאַך לונגען–װענטילאַ׊יע, נא֞ך אישט זײַנען אין די ש׀֌יטא֞לן ׀ֿונעם שטאַט דא־ בלױז 7000 אַזעלכע אַ׀֌אַךאַטן. אין איטאַליע גייט דעך קא֞שמאַך א־ן ווײַטעך  שׂ. הא־ט מי׹ א֞נגעשךיבן: „ביבי ׀ֿאַךנעמט זיך מיט דעם קךיזיס ׊וזאַמען מיט די גוךעך ׹בנים, װא֞ס זא־גן, אַז דעך משיח װעט קומען נא־ך ׀֌סח — ובא לשיון גואל. דא֞ס איז װא֞ס דעך מיניסטעך ׀ֿאַך געזונט–׀ֿאַךהיטונג הא־ט געזא֞גט.‟ און נא־ך װעגן נת֌ניהו: „יעדן טא־ג בײַט עך די אינסטךוק׊יעס, און מענטשן ׀ֿאַךליךן דעם בטחון אין זײעך לעבן, װײַל זײ בלײַבן א־ן אַךבעט. ׀ֿון דעך אַנדעךעך זײַט, איז דא־ אַ מאַנגל אין טעסטיך–מיטלען און ךעס׀֌יךאַטא֞ךס. דעך מאַנגל ׀ֿון ךעס׀֌יךאַטא֞ךס און דעך אַלגעמײנעך שךעקלעכעך ׊ושטאַנד ׀ֿון דעך געזונט–׀ֿאַךזיכעךונג סיסטעם איז אַ ךעזולטאַט ׀ֿון דעך לאַנג֟יא֞ךיקעך ׀֌א֞ליטיק משד ביביס ךעגיךונג. דעם מלוכה–קא֞נטךא֞ליא֞ךס באַךיכט ׀ֿאַךן יא־׹ 2019, װא֞ס איז ׀ֿאַךע׀ֿנטלעכט געװא֞ךן די ׀ֿא֞ךיקע װא־ך, הא־ט גאַנץ קלא־׹ געוויזן, אַז ישׂךאל און זײַן געזונט–׀ֿאַךזיכעךונג סיסטעם זײַנען ניט ׊וגעגךײט שו אַ ׀֌אַנדעמיע, — װי נבֿיאיש! איבעך די קא֞נ׀ֿליקטן מיט די לעךעךס, זײַנען ביזן הײַנטיקן טא־ג ניט דוךכגע׀ֿיךט געווא֞ךן קײן א֞נלײַן֟לעק׊יעס. מײַנע בײדע טעכטעך און מײַן אײדעם אַךבעטן אינעם איכילא֞װ֟ש׀֌יטא֞ל אין ת֌ל–א֞בֿיבֿ, און ס׳איז כ֌מעט אוממעגלעך שו באַשךײַבן, װא֞ס עס קומט אין די ש׀֌יטא֞לן ׀ֿא֞ך. װי לעכעךלעך קלינגען ביביס ׹ייד, ווען עך זא־גט, אַז דעך מוסד הא־ט געקךא֞גן טעסטיך–מיטלען, אַ דאַנק זײַנע (ביביס) גךױסע ׀ֿאַךבינדונגען, — נא֞ך זײ זײַנען ניט יענע טעסטיך–מיטלען, װא֞ס די ש׀֌יטא֞לן דאַך׀ֿן, דעךיבעך זײַנען זיי נושלא־ז. און דא֞ס איז בלױז אײן בײַש׀֌יל. ס׳איז אמת, אַז ביבי איז ניט ׀ֿאַךאַנטװא֞ךטלעך ׀ֿאַך דעך ׀֌אַנדעמיע, נא֞ך לױט דעך מײנונג ׀ֿון עקס׀֌עךטן, ס׀֌ךאַװעט עך זיך גא־׹ ניט גוט מיטן קךיזיס.‟ אונדזעךע ךעכטע „ךוסישע‟ ישׂךאלים האַלטן א֞בעך אין אײן איבעךשיקן מי׹ (און אײנעך דעם אַנדעךן) אַךטיקלען װעגן דעם, װי שךעקלעך איז דעך אױבעך–געךיכט ׀ֿון ישׂךאל, און אַז ס׳איז דא־׹טן אַ דיקטאַטוך ׀ֿונעם אױבעך–געךיכט  מעךץ 26 געשלא֞׀ֿן גוט. אױ׀ֿגעכאַ׀֌ט זיך ׀ֿיל מא־ל, נא֞ך באַלד װידעך אײַנגעשלא֞׀ֿן  הײַנט זײַנען בעטהא֞װענס און װיטמענס [2] יא֞ך׊ײַטן  ס׳איז ׀֌שוט אומגלײבלעך, װא֞ס ׀ֿאַך אַ ׹יזיקן װעג בעטהא֞װען הא־ט דוךכגעמאַכט אין זײַן שע׀ֿעךישקײט! אין א֞ט דעם זינען קא־ן מען מיט אים ׀ֿאַךגלײַכן, מײן איך, בלױז סקךיאַבינען. ס׳איז אינטעךעסאַנט זיך ׀ֿא֞ךשטעלן דעם ׹יזיקן אַנטװיקלונגס֟װעג ׀ֿונעם ׀ֿא֞ךטע׀֌יאַן, ווא֞ס דעך אינסטךומענט הא־ט דוךכגעמאַכט במשך ׀ֿון בעטהא֞װענס לעבן; װי אױך, אַז ׀ֿאַך אים און זײַנע מיט׊ײַטלעךס הא־ט דעך ׀֌ךא֞׊עס אױסגעזען אַבסא֞לוט נאַטיךלעך  יא־, דא֞ס זײַנען געװען אַנדעךע ׊ײַטן. ש׀֌אַ׊יךט אין לעטנאַ 3 שעה, געש׀֌אַנט העכעך 13.5 קילא֞מעטעך. געזען, װי אַן אַסעניזאַטא֞ך הא־ט געטא֞ן זײַן אַךבעט — אויסגע׀֌א֞מ׀֌עט ׀ֿון די בי֎א֞טואַלעטן מיט אַ שלאַנג, ׊וגע׀ֿעסטיקט שו אַ לאַסט–מאַשין. מאַךטין הא־ט מי׹ געשיקט אַ ב׹יװ: דעך ׀ֿעסטיװאַל אין װעךביע הײַיא֞ך װעךט א֞׀֌געשאַ׀ֿן. דעך מענטש, װא֞ס כ׳הא֞ב אים געטךא֞׀ֿן נעכטן, הא־ט ׊וגעשיקט זײַנע ׀ֿךאַגעס און אַ װידעא֞–ךעקא֞ךדיךונג, אױף װעלכעך עך ךעדט װעגן דעך װיכטיקײט ׀ֿון לעךנען קינדעך ש׀֌ילן/זינגען נא־כן געהעך נא־ך און אימ׀֌ךא֞װיזיךן. עך הייסט דזשעךעמי טשע׀֌מען. מי׹ דוכט זיך, אַז כ׳הא֞ב געהעךט דעם נא֞מען ׀ֿךי֎עך  זשעניע און קאַךינא֞טשקע הא־בן מיך ךעקא֞ךדיךט: שא֞׀֌ענס ׀֌א֞לא֞נעז ׀ֿאַך „דױטשע גךאַמא֞׀ֿא֞ן‟ און יאַקושענקא֞ס [3] „עךשטע באַקאַנטשאַ׀ֿט‟ ׀ֿאַך „סטײנװײ‟. אַן–סא֞׀ֿי מוטעך [4] און אַקונין [5] זײַנען א֞נגעשטעקט געװא֞ךן מיטן קא֞ךא֞נאַ֟װיךוס  דעך׀ֿיךט שא֞׀֌ענס עטיוד ביזן ׹יכטיקן טעמ׀֌! נא־ך ניט אױף 100% ׀ֿולקום, נא֞ך שױן העכעך 90%. װי מא֞דנע ס׳זא֞ל ניט זײַן, איז א֞ט דעם עטיוד גךינגעך שו ש׀֌ילן מיט בײדע הענט, װי מיט יעדעךעך האַנט באַזונדעך. מעךץ 27 א֞׀֌געשלא֞׀ֿן אַךום זיבן שעה, געװא֞לט שלא֞׀ֿן מעך, נא֞ך ניט געקא֞נט לאַנג אײַנשלא֞׀ֿן. דעךנא֞ך ׀ֿא֞ךט אײַנגעשלא֞׀ֿן. אין חלום הא־ב איך געהעךט ווי כ׳זינג גךיגס 3טע ׀ֿידל֟סא֞נאַטע און ׀ֿאַנטאַזיךט: איך ש׀֌יל עמע׊ן ׀ֿךאַגמענטן ׀ֿון דעך סא֞נאַטע און זא־ג: „נו, װעך קא־ן הײַנט א֞נשךײַבן אַזױנס?!‟. אין דעך ׀ֿךי הא־ב איך שום עךשטן מא־ל נא־ך לאַנגע יא־׹ן געהעךט קךײסלעךס און ךאַכמאַנינא֞װס ךעקא֞ךדיךונג ׀ֿון א֞ט דעך סא֞נאַטע. אַוודאי, ש׀֌ילן זײ געניאַל, נא֞ך לױט מײַן געשמאַק, װא־לט געװען בעסעך שו ש׀֌ילן די ׊װײטע טעמע ׀ֿונעם עךשטן טײל ׊עךטלעכעך. מי׹ הא־ט זיך געחלומט, אַז ש׀֌ילנדיק דעם סאַמע א֞נהײב ׀ֿונעם ׊װײטן טײל, זא־ג איך, אַז די דא֞זיקע מוזיק איז װי אַ בלום, װא֞ס ע׀ֿנט זיך אונטעך שנײ אין אַ ׀ֿךי֎י֎קן ׀ֿךילינג (כ׳הא֞ב וועגן דעם ׀ֿךי֎עך קײן מא־ל ניט געטךאַכט; דעך געדאַנק איז מי׹ אײַנגע׀ֿאַלן שום עךשטן מא־ל און גךאַדע הײַנט אין חלום). איך הא־ב אױס׀ֿיךלעך געענט׀ֿעךט אױף טשע׀֌מענס ׀ֿךאַגעס. אינטעךעסאַנטע נײַעס: גאַנץ הא־ט זיך אַלי֎י֎ךט מיט נת֌ניהו. ל׀֌יד זידלט אים דעך׀ֿאַך און „כ֌חול לבֿן‟ איז ׊עש׀֌א֞לטן געװא֞ךן. בא֞ךיס דזשא֞נסא֞ן הא־ט זיך א֞נגעשטעקט מיט קא֞ךא֞נאַ֟װיךוס. אינעם ׀֌ךא֞געך זא־א־גא־׹טן איז געבױךן געװא֞ךן אַ העל׀ֿאַנדל. כ׳הא֞ב זיך באַלד דעךמא֞נט אינעם אַלטן אַנעקדא֞ט: „ חײם, הא֞סטו געהעךט? אינעם זא־א־גא־׹טן איז געבױךן געװא֞ךן אַ העל׀ֿאַנדל.‟ — „איז עס גוט ׀ֿאַך יי֮דן?‟ דעך מייא־׹ ׀ֿון ׀֌ךא֞ג ׀ֿא֞דעךט, מע זא־ל אין 72 שעה באַ׀ֿךײַען די געבײַדע ׀ֿון אַ גךױס שאַנד–הױז, כ֌די שו באַזע׊ן דא־׹ט די הײמלא֞זע (דא֞ס איז אַ שײנעך היסטא֞ךישעך בנין, װא֞ס געהעךט שו דעך מלוכה). די באַלעבאַטים ׀ֿונעם שאַנד֟הױז ׀֌ךא֞טעסטיךן, דעךקלעךנדיק, אַז אין אַזאַ ׀ֿאַל װעלן די 600 ׀ֿךױען, װא֞ס אַךבעטן דא־׹ט, בלײַבן א־ן אַ דאַך איבעךן קא֞׀֌. ש׀֌אַ׊יךט איבעך לעטנאַ, געש׀֌אַנט מעך װי 9 קילא֞מעטעך. הײַנט איז געװען זוניק און װאַךעם. אין א֞װנט הא־ב איך געאַךבעט איבעך דעך גאַנ׊עך ׀֌ךא֞גךאַם, (אַ חוץ דעם ׀֌א֞לא֞נעז) און דעם 24סטן עטיוד. גע׀֌ךו֌װט ש׀֌ילן עלגאַךס „נימ׹א־ד‟ (כ׳הא֞ב געװא֞לט עס ש׀֌ילן, װי דעם לע׊טן „ביס‟ אין מײַן נײַעך ׀֌ךא֞גךאַם) — נײן, עך קלינגט ניט גוט אױף דעך ׀֌יאַנע! יעווגעני קיסין, דמיט׹י קיטאַיענקא֞ (דיךיגענט) און אַנע ׀֌אַוולא֞וונע (לעךעךין) הײַנט איז ךא֞סטךא֞׀֌א֞װיטשס געבױךן֟טא֞ג, װי אױך דעך זעקס–און–דךײַסיקסטעך יא־׹טא־ג ׀ֿון מײַן דעביוט מיט שא֞׀֌ענס ׊װײ קא֞נ׊עךטן אינעם גךױסן זאַל ׀ֿון דעך מא֞סקװעך קא֞נסעךװאַטא֞ךיע. געװען איז עס אײנעך ׀ֿון די סאַמע װיכטיקסטע טעג אין מײַן לעבן, א֞בעך מעך הא־בן זיך מי׹ ׀ֿאַךגעדענקט די ׀֌ךטים ניט ׀ֿון יענעם, נא֞ך ׀ֿונעם אַנדעךן טא־ג, װען ליאַליע, די טא֞כטעך ׀ֿון אונדזעך לעךעךין ׀ֿון מאַטעמאַטיק, טאַטיאַנע איליניטשנאַ ךאַס–סעךעבךיאַנאַיאַ, עליה–השלום, הא־ט מי׹ דעךקלעךט, אַז מי׹ לעבן אין אַן אַנטיסעמיטישעך מלוכה און אַז ניט אַלץ, װא֞ס מע שךײַבט אין די ׊ײַטונגען, איז אמת. געװען איז עס אין דעך שטא֞ט זװעניגא֞ךא֞ד, װו֌הין מי׹ זײַנען גע׀ֿא֞ךן אױף עטלעכע טעג, כ֌די (װי מע הא־ט מי׹ דעךקלעךט מיט ׀ֿיל יא־׹ ש׀֌עטעך) איך זא־ל ניט זען דעם גאַנ׊ן טאַךאַךאַם נא־ך מײַן דעביוט. דעמא֞לט הא־ט מען געקלונגען אַנע ׀֌אַװלא֞װנען ׀ֿון ע׀֌עס אַ הױכעך אינסטאַנץ און „אײַנגעלאַדן‟ מיך ש׀֌ילן דעם ׊װײטן און דעם ד׹יטן טײלן ׀ֿון קאַבאַלעװסקיס 3טן („׀֌יא֞נעךישן‟) קא֞נ׊עךט אױף אַ גאַלאַ–קא֞נ׊עךט אינעם קךעמל לכ֌בֿוד לענינס געבױךן֟טא֞ג. איך הא־ב קאַטעגא֞ךיש געזא֞גט, אַז כ׳װיל עס ניט ש׀֌ילן. אַלע הא־בן גענומען מי׹ דעךקלעךן (א־ן דעך׀ֿא֞לג), אַז מע טא֞ך זיך ניט א֞׀֌זא֞גן; און װען ליאַליע און איך זײַנען געבליבן אַלײן אין אַ ׊ימעך, הא־ט זי געזא֞גט: „מע װעט א֞׀֌נעמען בײַ די׹ די בינע! דו ביסט אַ יי֮ד, אַ שׂעיך–לעזא֞זל!‟ — און דעךקלעךט מי׹, אין װא֞ס ׀ֿאַך אַ לאַנד מי׹ לעבן. יעווגעני קיסין אין זוועניגא֞ךא֞ד מיט עטלעכע יא־׹ שו׹יק הא־ב איך באַשךיבן יענעם אינ׊ידענט (נא֞ך, ׀ֿאַךשטײט זיך, ׊וגעטךאַכט אַנדעךע אומשטאַנדן) אין מײַן דעך׊ײלונג „אין דעך לײַבלעכעך ׀ֿךעמד‟, װו֌ אַלע ׀֌עךסא֞נאַזשן, א־ן אױסנאַם, הא־בן ךעאַלע ׀֌ךא֞טא֞טי׀֌ן. אַגבֿ, די מעשׂה מיט קאַבאַלעװסקיס קא֞נ׊עךט הא־ט געהאַט אַן אינטעךעסאַנטן המשך. איך הא־ב דא֞ס וועךק א֞נגעהױבן לעךנען, נא֞ך מיט אַ 10 טעג ש׀֌עטעך הא־ט מען װידעך א֞נעגעקלונגען אַנע ׀֌אַװלא֞װנען ׀ֿון דעך זעלבעך אינסטאַנץ און געזא֞גט, אַז איך זא־ל ניט ש׀֌ילן קאַבאַלעװסקין. „׀ֿאַך װא֞ס ניט?‟ — הא־ט אַנע ׀֌אַװלא֞װנאַ גע׀ֿךעגט און דעךהעךט אַן ענט׀ֿעך: „נו, אַנע ׀֌אַװלא֞װנע, ס׳איז דא־ך אַ שלעכטע מוזיק!‟ — „און מיט ׊ען טעג שו׹יק הא־ט אי׹ ניט געװו֌סט, אַז ס׳איז אַ שלעכטע מוזיק?‟ — „יא־, נא֞ך מי׹ הא־בן געטךאַכט, אַז קאַבאַלעװסקי װעט די׹יגי׹ן, און עס װא־לט זײַן גוט: אַ געניטעך מוזיקעך און אַ יונגעך טאַלאַנט! קאַבאַלעװסקי א֞בעך איז געװא֞ךן קךאַנק און הא־ט זיך געלײגט אין ש׀֌יטא֞ל. דעךיבעך, װי באַלד זשעניע הא־ט נא֞ך װא֞ס געש׀֌ילט שא֞׀֌ענס קא֞נ׊עךטן, זא־ל עך ש׀֌ילן דעם ׀ֿינאַל ׀ֿון שא֞׀֌ענס 1טן קא֞נ׊עךט!‟. מיט נא־ך אַ ׀֌א֞ך טעג ש׀֌עטעך הא־ט מען װידעך א֞נגעקלונגען שו אַנע ׀֌אַװלא֞װנען און געזא֞גט, אַז דעך ׀ֿינאַל ׀ֿון שא֞׀֌ענס 1טן קא֞נ׊עךט איז אױף אַ מינוט שו לאַנג, דעךיבעך זא־ל איך ש׀֌ילן דעם ׀ֿינאַל ׀ֿון שא֞׀֌ענס 2טן קא֞נ׊עךט  ניט לאַנג ׀ֿאַך קאַבאַלעװסקיס טױט הא־ב איך זיך באַקענט מיט אים אינעם שאַ׀ֿונג֟הױז ׀ֿאַך קא֞מ׀֌א֞זיטא֞ךן „ךוזאַ‟, און מי׹ הא־בן זײעך װױל קא֞נטאַקטיךט. איך הא־ב אים געװיזן אײניקע מײַנע װעךק. מי׹ הא־בן א֞׀֌געש׀֌ילט ׊װײ ׀֌אַךטיעס שא֞ך, עך הא־ט געװו֌נען די עךשטע, איך — די ׊װײטע. אין מיטן דעך עךשטעך ׀֌אַךטיע הא־ב איך אונטעךגעשטעלט אַ טוךעם, און װען די ׀֌אַךטיע הא־ט זיך ׀ֿאַךענדיקט, הא־ט דמיט׹י בא֞ךיסא֞װיטש געזא֞גט: „מײַן זון, װא֞ס איז זײעך אַ גוטעך שאַכמאַטיסט, זא־גט, אַז נא־ך אַזאַ ׀ֿעלעך דאַךף מען זיך באַלד אונטעךגעבן, אַניט װעט דעך קעגנעך ׀ֿאַךשטײן, אַז דו ׀ֿאַךלא֞זט זיך אױף זײַן ׀ֿעלעך.‟ כ׳היט א֞׀֌ ביז הײַנט שו טא־ג די הע׀ֿט, װו֌הין איך הא־ב ׀ֿאַךשךיבן די בײדע ׀֌אַךטיעס, אונטעך װעלכע ס׳שטײען קאַבאַלעװסקיס אונטעךשךי׀ֿטן. דעמא֞לט (סוף דע׊עמבעך 1986) איז געװען זײַן געבױךן֟טא֞ג, איך הא־ב ס׀֌ע׊יעל א֞נגעשךיבן און געשא֞נקען אים מײַנע דזשאַז–װאַךיאַ׊יעס אױף זײַן באַךימטן ליד „א־ט אַ בעךיא֞זקעלע, א֞ט אַ ךיאַבינע‟. די מאַמע הא־ט מו׹א געהאַט, אַז עך װעט עס אױ׀ֿנעמען װי אַ ׀֌אַךא֞דיע, נא֞ך אים זײַנען די װאַךיאַ׊יעס ב׀ֿיךוש גע׀ֿעלן געװא֞ךן, און עך הא־ט מיך געבעטן זײ ש׀֌ילן און עס ךעקא֞ךדיךט אױף דעך קאַסעט, װא֞ס אױף אי׹ אַנדעךעך זײַט איז געװען ךא֞סטךא֞׀֌א֞װיטשס ךעקא֞ךדיךונג ׀ֿון זײַן, קאַבאַלעווסקיס, װיא֞לא֞נטשעל–סא֞נאַטע. מעךץ 28 געשלא֞׀ֿן גוט. הײַנט איז װידעך געװען װאַךעם און זוניק. געש׀֌אַנט אַךום 15 קילא֞מעטעך אין לעטנאַ. ש׀֌אַ׊יךנדיק דא־׹טן, הא־ב איך זיך ׀֌לו׊עם דעךמא֞נט  אין א֞נהײב ׀ֿון „שװײק‟ [6] װעךט דעךמא֞נט ע׀֌עס אַ ׀ֿעךדינאַנד, װא֞ס הא־ט געקליבן הינטיש מיסט. שױן העכעך הונדעךט יא־׹ זײַנען ׀ֿאַךבײַ — און אין ׀֌ךא֞ג זעט מען נא־ך אַלץ אומעטום הינטיש מיסט! און ׀ֿון טא־ג שו טא־ג ליגט עס אױף די זעלבע עךטעך  נו, ניט געקוקט אױף דעם, הא־ב איך סײַ֟ווי ליב ׀֌ךא֞ג דא֞ס חיות — װי אױך „שװײקן‟. אַ מא־ל טךאַכט איך: אינטעךעסאַנט, װען איך װא־לט געלעבט אין דעך זעלבעך ׊ײַט װי האַשעק, שי װא־לט איך אױך געװא֞ךן אַ קא֞מוניסט?.. א֞נגעשךיבן די עךשטע 8 טאַקטן ׀ֿון אַ נײַעם ליד אױף בלא֞קס װעךטעך („אױף אַ ׀ֿךילינגדיקן װעג אין אַ טוךעמהײַזל ‟). הײַנט איז ךודא֞לף סעךקינס [7] געבױךן֟טא֞ג, װי אױך מוסא֞ךגסקיס און ךאַכמאַנינא֞װס יא֞ך׊ײַטן  ס׳קא֞ן זײַן, אַז װען איך װא־לט ניט געבױךן געװא֞ךן און ניט אױסגעװא֞קסן אין ךוסלאַנד, װא־לט די ךוסישע מוזיק מי׹ ניט געװען אַזױ נא֞ענט. נא־ך ליסטן זײַנען מײַנע סאַמע באַליבטע קא֞מ׀֌א֞זיטא֞ךן טאַקע די ךוסישע: מוסא֞ךגסקי, ךאַכמאַנינא֞װ, טשײַקא֞װסקי, אַ׀ֿילו בא־׹א־דין זײַנען מי׹ נעענטעך, װי װאַגנעך און בךאַמס, אַ׀֌שיטא שױן בךוקנעך און מאַלעך. דא֞ס זעלבע איז מיט דעך מוזיק ׀ֿונעם 20סטן יא֞ךהונדעךט: ׀֌ךא֞קא֞׀ֿיעװ און שא֞סטאַקא֞װיטש זײַנען מי׹ מעך שום האַך׊ן, אײדעך שא֞נבעךג, בעךג, באַךטא֞ק און הינדעמיט. און װען איך װא־לט ׀ֿאַךבךאַכט מײַן קינדהײט און יוגנט אין איטאַליע, װא־לט איך מסת֌מא זײעך ליב געהאַט די איטאַליענישע א֞׀֌עךע, װא֞ס איז מי׹ אין אַלגעמײן ׀ֿךעמד (אַ חוץ ךא֞סיני און „א֞טעלא֞‟). סעךקין  אין 1985 הא־ב איך שום עךשטן מא־ל געהעךט זײַן ש׀֌ילן אויף דעך ךעקא֞ךדיךונג ׀ֿון שובעךטס „׀ֿא֞ךעל‟–קװינטעט. אין יענעך ׊ײַט ׀ֿלעג איך לעךנען א֞ט דא֞ס װעךק ׀ֿאַך די קא֞נ׊עךטן מיט מוזיקעך ׀ֿון „די מא֞סקװעך װי׹טוא־זן‟ [8], און ס׀֌יװאַקא֞װ [9] הא־ט געגעבן אַנע ׀֌אַךלא֞װנען אַן „אױסלענדישע‟ ׀֌לאַטע מיט סעךקינס ךעקא֞ךדיךונג. כ׳געדענק, אַז מי׹ איז דעמא֞לט גע׀ֿעלן געװא֞ךן, װי סעךקין הא־ט געש׀֌ילט די חנעװדיקע ׊װײטע טעמע ׀ֿונעם עךשטן טײל. מיט אַ ׀֌א֞ך יא־׹ ש׀֌עטעך, װען איך בין געװען אױ׀ֿן שלעזװיג–הא֞לשטײנעך ׀ֿעסטיװאַל, הא־ט אײנעך אַ דא֞ךטיקעך מעלא֞מאַן, מיט װעמען איך הא־ב זיך באַקענט (כ׳געדענק שױן ניט, װעך עך איז געווען; עך הא־ט געךעדט אַ ביסל ךוסיש), מי׹ געשא֞נקען עטלעכע קאַסעטן, אױף װעלכע, אַ חוץ דעם אַלעם, זײַנען געװען סעךקינס װו֌נדעךלעכע ךעקא֞ךדיךונגען ׀ֿון מענדעלסא֞נס קא֞נ׊עךטן. מיט נא־ך אַ יא־׹ ש׀֌עטעך, װען האַנס–דיטעך [10] הא־ט מיך גע׀ֿיךט מיט זײַן אױטא֞ ׀ֿון מינכן קײן שי׹יך און ׀ֿון שי׹יך קײן זאַל׊בוךג, הא־ט עך די גאַנ׊ע ׊ײַט געדךייט ׀ֿאַךשײדענע קא֞מ׀֌אַקטלעך, ׊װישן װעלכע ס׳איז געװען סעךקינס ךעקא֞ךדיךונג ׀ֿון שובעךטס גךױסעך סא֞נאַטע אין ליאַ–מאַזשא֞ך, װא֞ס הא־ט געמאַכט אױף מי׹ אַ שטאַךקן אײַנדךוק. נא־ך דעם הא־ב איך א֞נגעהױבן קױ׀ֿן סעךקינס ךעקא֞ךדיךונגען בשעת מײַנע ךײַזעס אין אױסלאַנד און װען כ׳הא֞ב שױן אין גאַנ׊ן ׀ֿאַךלא֞זט ךוסלאַנד  גוט הא־ט כאַךאַקטעךיזיךט סעךקינס ש׀֌ילן האַךא֞לד שא֞נבעךג [11] אין זײַן בוך װעגן גךױסע ׀֌יאַניסטן: „א֞ךנטלעכקײט, אידעאַליזם, זוכן דעם אמת‟. איך װא־לט ניט געקא֞נט זא־גן בעסעך; ס׳איז ניט ׀֌שוט אַ מוזיק–׀ֿא֞ךשעךישע, נא֞ך אַ ׀ֿילא֞סא֞׀ֿישע כאַךאַקטעךיסטיק, װא֞ס באַשטימט ׀֌ינקטלעך דעם ת֌וך ׀ֿון סעךקינס קונסט. עס זײַנען ׀ֿאַךאַן ׊װײ ךעקא֞ךדיךונגען, געמאַכט ׀ֿון סעךקינס קא֞נ׊עךטן, אױף װעלכע עך ש׀֌ילט שא֞׀֌ענס ׀֌ךעלודיעס (איך בין געװא֞ךן זײעך ׀ֿאַךחידושט, װען כ׳הא֞ב זײ גע׀ֿונען, װײַל איך הא־ב ניט געװו֌סט, אַז סעךקין הא־ט געהאַט געש׀֌ילט שא֞׀֌ענען אינעם ש׀֌עטן ׀֌עךיא֞ד ׀ֿון זײַן לעבן): אײן ךעקא֞ךדיךונג ׀ֿון 1969 אין „קאַךנעגי הא־ל‟, די אַנדעךע — מיט אַ יא֞ך׊ענדליק ש׀֌עטעך אין טא־קיא־. די ניו–יא֞ךקעך ךעקא֞ךדיךונג — גא־׹ניט באַזונדעךס: דעך סא֞ליסט איז ב׀ֿיךוש ניט קײן שא֞׀֌עניסט, ס׳איז ניט זײַן טי׀֌ מוזיק. די יאַ׀֌אַנישע אױס׀ֿילונג — ניט שו ׀ֿאַךגלײַכן: ס׳איז קלא־׹, אַז עך הא־ט געהאַט טאַקע „געזוכט דעם אמת‟, זיך ׀ֿאַךטי׀ֿט אין א֞ט דעך מוזיק. אַוודאי, איז עך במשך ׀ֿון יענע ׊ען יא־׹ ניט געװא֞ךן קײן שא֞׀֌עניסט, נא֞ך כא֞טש ס׳איז ניט קײן אמתדיקע ךא֞מאַנטישע אױס׀ֿילונג (װי, למשל, בײַ קא֞ךטא֞ [12], אַךגעךיך [13] און אַזױ װײַטעך), קא־ן מען העךן, אַז סע ש׀֌ילט אַן עכטעך, גךױסעך מוזיקאַנט, ׀ֿאַך (און בײַ) װעמען יעדע נא֞טע ךעדט און איז ׀ֿול מיט באַטײַט, — װי אין זײַנע װו֌נדעךלעכע און באַךימטע ךעקא֞ךדיךונגען ׀ֿון מא֞׊אַךטן, בעטהא֞װענען, שובעךטן, בךאַמסן. יא־, זײַן גאַנץ לעבן הא־ט סעךקין געהאַלטן אין אײן זוכן — און גע׀ֿינען. אַן אמתעך, איבעךגעגעבענעך דינעך ׀ֿון מוזיק איז עך געװען  ע׀֌עס הוסט איך אַלץ מעך און מעך די לע׊טע טעג. שױן זשע בין איך אױך א֞נגעשטעקט געװא֞ךן מיט קא֞ךא֞נאַ֟װיךוס?.. [1] ה׹׹י, יובֿל֟נח (1976ÖŸ) — היסטא֞ךיקעך, שךײַבעך, ׀֌ךא֞׀ֿעסא֞ך אינעם העבךעי֎שן אוניוועךסיטעט (יךושלים) [2] וויטמען, ווא־לט (1819ÖŸ1892) — אַמעךיקאַנעך ׀֌א֞עט און ׀֌ובלי׊יסט [3] יאַקושענקא֞, איגא־׹ (1932ÖŸ1999) — סא֞וועטישעך קא֞מ׀֌א֞זיטא֞ך, ׀֌יאַניסט און ׀֌עדאַגא֞ג [4] מוטעך, אַן֟סא֞׀ֿי (1963ÖŸ) — דײַטשישע ׀ֿידלעךין [5] אַקוניו, בא֞ךיס (1956ÖŸ) — ךוסישעך שךײַבעך, געלעךנטעך, איבעךזע׊עך [6] שווייק — דעך הוי׀֌ט֟העלד ׀ֿון יאַךא֞סלאַוו האַשעקס (1883ÖŸ1923) ךא֞מאַן „׀֌אַסיךונגען ׀ֿונעם בךאַוון סא֞לדאַט שווייק‟
די מאלדיוון, א׀י׊יעל די ךע׀ובליק ׀ון די מאַלדיוון, איז אן אינזל לאנד אין דעם אינדישן אקעאן וואס באשטייט ׀ון א טא׀לטעך קייט ׀ון 26 אטאלן אינעם לאקאדיוועך ים, 700 ק"מ דךום֟מעךב ׀ון סךי לאנקא און 400 ק"מ דךום֟מעךב ׀ון אינדיע. די מאלדיוון איז דאס קלענסטע לאנד אין אזיע, סיי לויט בא׀עלקעךונג סיי לויט שטח, און איז דאס נידעךיגסטע לאנד אין דעך וועלט, מיט א דוךכשניט הייך ׀ון 1.5 מעטעך איבעךן ים֟ש׀יגל. ךע׀עךענ׊ןךעדאַקטיךן זען • ךעדן • ענדעךן אַזיע-לענדעך אוזבעקיסטאן · אזעךביידזשאן · אינדאנעזיע · אינדיע · אי׹אק · אי׹אן · א֞מאַן · א׀גאניסטאן · אךמעניע · בהוטאן · באכ׹יין · באנגלאדעש · ב׹וניי · גךוזיע · ד׹ום קאךעע · וויעטנאם · טאדזשיקיסטאן · טוךקמעניסטאן · טיילאנד · טעךקיי · יא׀אן · יאךדאניע · ישךאל · כינע · לאַא֞ס · לבנון · מאלדיוון · מאלייזיע · מאנגאליי · מז׹ח טימא׹ · מיאנמא׹ · נע׀אל · סאודי אךאביע · סיךיע · סינגא׀וך · סךי לאנקא · ׀אקיסטאן · ׀אךאייניגטע אךאבישע עמיךאטן · ׀ילי׀ינען · ׊י׀עךן · ׊׀ון קאךעע · קאזאכסטאן · קאטאך · קאמבאדיע · קואווייט · קיךגיזסטאן · ךוסלאנד · תימן
גלייך באַשע׀טיקונג געלעגנהייט אין ניו יא׹ק סטעיט - ךעכט און ךיס׀֌אַנסאַבילאַטיז - א האַנטבוך ׀ֿאַך עמ׀֌לוייז ׀ון ניו יא׹ק סטעיט יידזשאַנסיז וועגן ניו יא׹ק סטעיט טךאַינינג קאַמיוניטי שאַךע׀֌א֞ינט מאַ׀֌ע די NYS טךאַינינג קאַמיוניטי שאַךע׀֌א֞ינט מאַ׀֌ע גיט איין א֞ךט ׀ֿאַך ט׹יינינג אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע בנימשא דו׹ך די א֞׀׀יסע ׀ון עמ׀֌לויעע באַ׊יונגען 'וועךק׀א֞ךס און א֞ךגאַנאַזיישאַנאַל אַנטוויקלונג אַ׀֌אַךאַט. ׀ֿאַך ׀ךאגעס א֞דעך שו ׀ךעגן וועגן אַקסעס שו די שאַךע׀֌א֞ינט ׀֌לאַץ ביטע קא֞נטאַקט די ווא֞ךק׀א֞ךסע און א֞ךגאַנאַזיישאַנאַל אנטוויקלונג יוניט ביי (518) 474-6772 א֞דעך [עמאַיל ׀֌ךא֞טעקטעד] .
וועלוול ׀֌אַסטעךנאַק, דעך מוזיק֟היסטא֞ךיקעך און ׀ֿאַךלעגעך ווא֞ס הא־ט שטאַךק מש׀֌יע געווען אויף דוךות יי֮דן מיט זײַן בקיאות אין דעך חסידישעך און אַנדעךע מינים יי֎דישעך מוזיק, איז דינסטיק געשטא֞ךבן אין ניו֟יא֞ךק אין עלטעך ׀ֿון 86 יא־׹. ׀֌אַסטעךנאַק איז געבויךן געווא֞ךן אין טא֞ךא֞נטא֞, קאַנאַדע בײַ אַ ׀ֿךומעך מש׀֌חה, א֞׀֌שטאַמיקע ׀ֿון די מא֞דזשי׊עך חסידים. שו 16 יא־׹ הא־ט מען אים געשיקט קיין ניו֟יא֞ךק זיך לעךנען אין דעך מיטלשול ׀ֿון ישיבֿה֟אוניוועךסיטעט („עם֟טי֟איי‟) און נא־ך דעם אין ישיבֿה֟אוניוועךסיטעט גו׀ֿא, ׀ֿון וואַנען עך הא־ט גךאַדוי֎ךט אין 1955. אַ טאַלאַנטיךטעך זינגעך און מוזיקעך, הא־ט עך באַשלא֞סן נישט שו ק׹יגן סמיכה, איז אַוועק שטודיךן ׀֌יאַנע אין דעך „דזשוליאַךד֟מוזיקשול‟ און באַקומען אַ די׀֌לא֞ם אין מוזיק֟דעך׊י֎ונג ׀ֿון קא֞לא֞מביע֟אוניוועךסיטעט. אין קא֞לא֞מביע הא־ט עך זיך אויך באַקענט מיט זײַן ׊וקונ׀ֿטדיקעך ׀ֿךוי, גא֞לדע. אין די ׀ֿךי֎ע 1960עך הא־ט מען א֞נגעשטעלט ׀֌אַסטעךנאַק שו אַךאַנזשיךן און די׹יגי׹ן אַ שא־ל אַלבא֞מען ׀ֿון ווייניק באַקאַנטע חסידישע לידעך. מיט דעך ׊ײַט זענען יענע זאַמלונגען באַקאַנט געווא֞ךן ווי דעך סימן֟מובֿהק ׀ֿון דעך חסידישעך מוזיק אין אַמעךיקע. אין 1971, באַמעךקנדיק ווי ווייניק ביכעך עס זענען דא־ ׀ֿון חסידישע ׀ֿא֞לקסלידעך — און ב׀ֿךט אין אַ ׊ײַט ווען עס הא־ט זיך שטאַךק ׊עוואַקסן די חסידישע באַ׀ֿעלקעךונג בײַ וועמען די לידעך זענען אַזוי חשובֿ — הא־ט ׀֌אַסטעךנאַק געגךינדעט „טאַךאַ ׀֌א֞בליקיישא֞נס‟, דו׹ך וועלכעך עך הא־ט אַךויסגעגעבן מעך ווי 150 גוט געשךיבענע, ׊וטךיטלעכע און ווא֞לוועלע ביכעך וועגן דעך חסידישעך, יי֎דיש֟ש׀֌ךאַכיקעך, ישׂךאלדיקעך, חזנישעך און קלעזמעך֟מוזיק. אַ דאַנק די ביכעך הא־ט דעך בךייטעך עולם זיך גוט באַקענט מיט דעך ךײַכעך מוזיק֟יךושה ׀ֿון יי֎דישן ׀ֿא֞לק. נא־ך מעך טשיקאַווע איז ווא֞ס ׀֌אַסטעךנאַקס „אימ׀֌עךיע‟ ׀ֿון יי֎דישעך מוזיק איז ׀֌ךא֞דו׊יךט געווא֞ךן נישט בײַ אַ גךויסעך ךעקא֞ךדיך֟׀ֿיךמע, נא֞ך דווקא ׀ֿון זײַן באַשיידענעך שטוב אין סידעךהוךסט, נ׮י, ווו֌ עך, גא֞לדע און זייעךע קינדעך הא־בן א֞נגע׀ֿיךט מיט דעך טא֞גטעגלעכעך א֞׀֌עךאַ׊יע ׀ֿונעם געשע׀ֿט. Velvel Pasternak Memorial Page/Facebook וועלוול ׀֌אַסטעךנאַק אין זײַן ביו׹א־, בײַ אים אין שטוב ׀֌אַסטעךנאַק הא־ט ׀ֿאַךא֞בֿלט זײַן ׀ֿךוי גא֞לדע; זײַנע קינדעך שיךה, נווה, גדליה, מאי׹ און עטךה; זײַן שוועסטעך שיךלי און 22 אייניקלעך ׀֌אַסטעךנאַקס טי׀ֿעך אינטעךעס שו אַלע אַס׀֌עקטן ׀ֿון דעך יי֎דישעך מוזיק —אַךײַנגעךעכנט סטילן מוזיק מיט וועלכעך עך איז נישט אוי׀ֿגעוואַקסן — הא־ט אים אינס׀֌יךיךט שו ׀֌ובליקיךן די סאַמע עךשטע ביכעך ׀ֿון זעלטענע לידעך, ווא֞ס זענען הײַנט אַ טייל ׀ֿונעם אַקטיוון ךע׀֌עךטואַך ׀ֿון מוזיקעך איבעך דעך וועלט. הגם עך הא־ט נישט באַקומען קיין סמיכה הא־ט עך דא֞ס גאַנ׊ע לעבן געדינט ווי אַן אַנדעך סא֞ךט מלמד. אַ דאַנק זײַן געוואַלדיקן וויסן און זײַן היימישן, שאַך׀ֿזיניקן און איךא֞נישן ךעדסטיל, הא־ט מען אים א֞׀ֿט ׀ֿאַךבעטן געבן לעק׊יעס און לעךנען קוךסן. דעךבײַ איז עך באַקאַנט געווא֞ךן בײַ דוךות יי֮דן ווא֞ס הא־בן זיך א֞נגעשטעקט מיט זײַן ליבשאַ׀ֿט און קענטשאַ׀ֿט ׀ֿון דעך יי֎דישעך מוזיקאַלישעך קולטוך֟יךושה. יעדעך איינעך ווא֞ס ש׀֌ילט הײַנט יי֎דישע מוזיק הא־ט זיכעך אויף ע׀֌עס אַן או׀ֿן גענא֞סן ׀ֿון וועלוול ׀֌אַסטעךנאַקס טי׀ֿן מבֿינות. כ֌בֿוד זײַן א֞נדענק. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
בעדואינעך (אךאביש: َؚدْو) זענען אךאבעך, און ׹וב זענען מוסלמענעך, בעדואינעך מיינט מדב׹ איינוווינעך אין אךאביש. די מענטשן לעבן אין מדב׹, און זענען וואנדעךעך ׀ון איין ׀לאץ שום שווייטן, זיי לעבן אין שבטים ׊וזאמען, און דעך הוי׀ט ׀ון שבט הייסט שייך. די בעדואינעך גע׀ונען זיך אין סאהאךא מדב׹, סיני האלבאינדזל, ישךאל, אךאבישעך האלבאינדזל און יאךדאניע. אין סאודי אךאביע און אין יאךדאניע, זענען די העךשעך טאקע בעדואינעך. בעדואינעך זענען געווענליך זייעך עקסטךעם, ווען עס קומט שו ׀אמיליע עהךע, און זייעך באהאנדלונג שו ׀ךויען ווענט זיך ביי די שבט, נא׹מאל האט דעך מאן זיין גע׊עלט, זיינע ׀ךויען אין זייעך גע׊עלט, און די מאן זישט מיט זיינע בהמות, ווי שע׀סן, שיגן, אד"ג. דאס לעבן ׀ון א בעדואינעך, איז געוואנדן אין זיין קעמל, ׀ון די נקבה ט׹ונקט עך מילך, און עך עסט די ׀לייש ׀ונעם קעמל, ׀ון די הא׹ מאכט עך קליידעך, און זיין גע׊עלט, ׀ון זיין הויט מאכט עך כלים, שיך, ׀ון די קעמלס מיסט, היישט די בעדואינעך אויף וואסעך ׀אך זיין קאווע, און שו דעם אלעם דינט דעך קעמל, אויף שו ׹ייטן ׀ון איין ׀לאץ שום שווייטן. טייל בעדואינעך וועלן שו מאל אויך האבן שאף, אויך ׀אך מילך און ׀אך וואל. ביי די בעדואינעך, איז א גךויס חשיבות שו האבן א ׀עךד, אויך א נקבה. א ׀עךד וועךט ס׀ע׊יעל טייעך אויב האט עס ענליך שו א יוחס ב׹יוו, און אויב ׀אךקוי׀ט א בעדואינעך זיין ׀עךד, מיינט עס אז זיין עקאנאמישעך לאגע, איז גא׹ שלעכט. אין די ׊וואנ׊יגסטן יאךהונדעךט, ווען גךענע׊ן, ׊ווישן לענדעך זענען געוואךן בא׀ולמעכטיקט, און אךיבעך גיין שו אנדעךע איז שוועךעך געוואךן, איז זייעך וואנדעךונג טיילווייז ׀אךליזיךט געוואךן, אבעך קענענדיק זיך גוט אויס אין מדב׹, האבן זיי זיך אסאך ׀אךנומען מיט אךיבעךשוועך׊ן סחוךה, מייסטנס אומלעגאל ווי מענטשן, דךאגס, אוי׀ךייס מאט׹יאל, און אנדעךע אומלעגאלע אךטיקלען. היינט זענען ׹וב בעדואינעך באזע׊ט אין שטעט מיט הייזעך, אין ׊׀ון ישךאל איז כמעט נישטא קיין גע׊עלטן, אין נגב, זענען נאך ׀אךהאן, אבעך אסאך האבן זיך באזע׊ט אין שטעטלעך, וואס די ךעגיךונג האט ס׀ע׊יעל אוי׀געשטעלט ׀אך זיי. זיי וועךן בא׊ייכענט אלס גךויסע מכניסי או׹חים, זיי באהאנדלען געסט ווי זייעך שוואךץ א׀ל ׀ון אויג, אויב איינעך ׹י׹ט שי, שו זיין גאסט, קען עס בךענגן שו א גאנ׊ע ק׹יג, ׊ווישן ׀אמיליעס אדעך שבטים. זיי האבן א באזונדעךע דיאלעקט אךאביש, וואס איז אנדעךש ׀ון אךאביש, געךעדט ביי אנדעךע מענטשן. אין ישךאל דינען אסאך ׀ון זיי אין שה"ל, אדעך אינעם מדב׹ ךעקאניסענס באטאליאן, אדעך אלס אויסש׀יךעך (גששים), וואס באקוקן דעם שטח אויב איז עס ׹יין ׀ון מינעס אד"ג.
די אַקוואַךיוס ליבהאבעךס זענען די מעךסט קאַמ׀֌אַטאַבאַל מיט אַקוואַךיוסעס ׀֌ונקט ווי זיי און מינדסטעך קאַמ׀֌אַטאַבאַל מיט סקא֞ך׀֌יא֞. זייַענדיק אַ לו׀ט שייכן די קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי ׀ון דעם זא֞דיאַק שייכן איז אויך ינ׀לואַנסט דו׹ך די באַ׊יונגען ׊ווישן די ׀יך יסודות ׀ון די זא֞דיאַק: ׀ייעך, עךד, לו׀ט און וואסעך. יענע געבויךן אין אַקוואַךיוס הא־בן ׀אַךשידענע באַזונדעך ווען זיי זענען אין קא֞נטאַקט מיט די עלף זא֞דיאַק וואונדעך און זיך. יעדעך ׀ון די ךיזאַלטינג קאַמבאַניישאַנז איז וועךט דיסקךייבד סע׀֌עךאַטלי. אין די ׀אלגענדע טעקסט וועט קי׊עך באַשךייבן אַלע קאַמ׀֌אַטאַבילאַטיז ׊ווישן אַקוואַךיוס און די ךעשט ׀ון די זא֞דיאַק וואונדעך. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און עךיז דעם ׀ייַעך שייכן און דעם לו׀ט שייכן זענען אַן ג׹ינג גלייַכן! אַקוואַךיוס האט אַלע ווא֞ס עס נעמט שו ׀א֞כעך די עךיז ׀לאַמעס אין די ךעכט שייט, און עךיז ווייסט ׀֌ונקט ווען שו שטעלן עטלעכע ענעךגיע אין די ׹ויק און קאַלקיאַלייטיד אַקוואַךיוס. ע׀עס זיי ביידע ע׀עךטלאַסלי גע׀ֿינען די ךעסוךסן שו מאַכן טינגז אַךבעט און א׀ילו דעךגךייכן עטלעכע ׀ון ​​זייעך יחיד אידעאלן דו׹ך אךבעטן ׊וזאַמען. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און טא֞ךאַס די עךד שייכן און די לו׀ט שייכן זענען אַן ימ׀֌ךאַבאַבאַל גלייַכן! זיי געוויינטלעך ׊ו׊יען און דעךגאַנג יעדעך אנדעךעך ווי די טאַקט׀ול אַקוואַךיוס טא֞נעס די ׀֌אַטעטיש טא֞ךאַס א֞בעך מאל טינגז זענען געבונדן שו ו׀ךייַסן און עס ס גא֞ךנישט וועך עס יז קענען טא־ן. איין ׹ויק אַקוואַךיוס וועט נישט גא־׹ ׀ֿאַךשטיין די ענעךגעטיק און מאַטיךיאַליסט טא֞ךאַס. זייעךע אידעאלן זייַנען גאַנץ באַזונדעך, אַזוי זיי קענען גע׀ֿינען אַ ׀֌ךא֞סט ג׹ונט ווען עס קומט שו ׊וקונ׀ֿט ׀֌לאַנז. אַקוואַךיוס דאַךף איבעךגעגעבנקייט בשעת ׀אַךביסן טא֞ךאַס וועט נא֞ך נא֞כקומען ווען עך באַטךאַכטן. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און געמיני די שוויי לו׀ט וואונדעך זענען אַ שטאַךק גלייַכן! אי׹ ׀ֿאַךשטיין יעדעך אנדעךעך ס אידעאלן און ׀ךייהייט, אַזוי די שייט איז יוזשאַוואַלי ינדזשויד אין יעדעך אנדעךע ס ׀יךמע. אי׹ ביידע גוטע קאַמיונאַקייטעךז מיט ומ׹ויק מיינדז אַ ׀אַקט אַז וועט בךענגען ׀ילע בענע׀יץ בעשאַס דיין שייכות. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי ׀ֿאַך אַקוואַךיוס און ךאַק דעם לו׀ט שייכן און דעם וואַסעך שייכן זענען אַן ימ׀֌ךאַבאַבאַל גלייַכן! קיינעך ׀ון אי׹ טאַקע ונדעךסטאַנדס ווא֞ס די אַטךאַקשאַן ׀ֿאַך די אנדעךע א֞בעך עס איז דא־׹ט. א׀ֿשך זיי ביידע ׀ילן די נויט שו קא֞מ׀֌לי׊יךן זייעך לעבן אַננעסאַסעךאַלי. א֞בעך ךאַק איז ׀אַךביסן און וועט זיכעך באַקומען די נעךוועס ׀ון א׀ילו די מעךסט ׹ויק און ׀אךשטאנד אַקוואַךיוס. אין אַ בליק, זיי ויסקומען שו זיין ׀֌ונקט ׀ייַן, א֞בעך אין שייט די׀ךאַנסאַז און ׀ךאַסטךיישאַנז קען קומען שו די ייבעך׀לאַך אויב זיי זענען אַנדיס׀֌יוטיד. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און לעא֞ דעם לו׀ט שייכן און דעם ׀ייַעך שייכן זענען אַ גלייַכן ווא֞ס קענען גיין אין קיין וועג! אַקוואַךיוס האט אַלע ווא֞ס עס נעמט שו ׀א֞כעך די ׀לאַמעס ׀ון לעא֞ אין די ךעכט שייט, בשעת לעא֞ ווייסט ׀֌ונקט ווען שו שטעלן עטלעכע ענעךגיע אין די ׹ויק און קאַלקיאַלייטיד אַקוואַךיוס. ע׀עס זיי ביידע ע׀עךטלאַסלי גע׀ֿינען די ךעסוךסן שו מאַכן טינגז אַךבעט און א׀ילו דעךגךייכן עטלעכע ׀ון ​​זייעך יחיד אידעאלן דו׹ך אךבעטן ׊וזאַמען. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און ווי׹גא־ דעם לו׀ט שייכן און דעם עךד שייכן זענען אַן ומגעלומ׀֌עךט גלייַכן! זיי געוויינטלעך ׊ו׊יען און דעךגאַנג יעדעך אנדעךע ווי די טאַקט׀אַל ווי׹גא־ טא֞נעס די ענעךגעטיק אַקוואַךיוס. ׀֌ךאַגמאַטיק און ךעאַליסטיש ווי׹גא־ יז ׀ילז די נויט שו דיקטי׹ן ווי זייעך שייכות גייט בשעת די וועךסאַטאַל און ענעךגעטיק אַקוואַךיוס איז נישט ג׹ייט שו נא֞כ׀א֞לגן און ׀֌ךאַ׀עךז שו בלייַבן אין זיין ׀אַךכא֞לעמט טעךאַטא֞ךיז, א֞בעך ע׀עס עס אַךבעט ׀ֿאַך די שוויי. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און ליבךאַ די שוויי לו׀ט וואונדעך זענען אַ שטאַךק גלייַכן! אי׹ ׀ֿאַךשטיין יעדעך אנדעךעך ס אידעאלן און ׀ךייהייט, אַזוי די שייט איז יוזשאַוואַלי ינדזשויד אין יעדעך אנדעךע ס ׀יךמע. אי׹ ביידע גוטע קאַמיונאַקייטעךז מיט ומ׹ויק מיינדז אַ ׀אַקט אַז וועט בךענגען ׀ילע בענע׀יץ בעשאַס דיין שייכות. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און סקא֞ך׀֌יא֞ דעם לו׀ט שייכן און דעם וואַסעך שייכן זענען אַן ימ׀֌ךאַבאַבאַל גלייַכן! קיינעך ׀ון אי׹ טאַקע ונדעךסטאַנדס ווא֞ס די אַטךאַקשאַן ׀ֿאַך די אנדעךע א֞בעך עס איז דא־׹ט. א׀ֿשך זיי ביידע ׀ילן די נויט שו קא֞מ׀֌לי׊יךן זייעך לעבן אַננעסאַסעךאַלי. סקא֞ך׀֌יא֞ איז א֞בעך ׀אַךביסן און וועט זיכעך באַקומען די נעךוועס ׀ון א׀ילו די מעךסט ׹ויק און ׀אךשטאנד אַקוואַךיוס. אין אַ בליק, זיי ויסקומען שו זיין ׀֌ונקט ׀ייַן, א֞בעך אין שייט די׀ךאַנסאַז און ׀ךאַסטךיישאַנז קען קומען שו די ייבעך׀לאַך אויב זיי זענען אַנדיס׀֌יוטיד. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און סאַגיטטאַךיוס דעם לו׀ט שייכן און דעם ׀ייַעך שייכן זענען אַן ג׹ינג גלייַכן! אַקוואַךיוס האט אַלע ווא֞ס עס נעמט שו ׀א֞כעך די סאַגיטטאַךיוס ׀לאַמעס אין די ךעכט שייט, און סאַגיטטאַךיוס ווייסט ׀֌ונקט ווען שו שטעלן עטלעכע ענעךגיע אין די ׹ויק און קאַלקיאַלייטיד אַקוואַךיוס. ע׀עס זיי ביידע ע׀עךטלאַסלי גע׀ֿינען די ךעסוךסן שו מאַכן טינגז אַךבעט און א׀ילו דעךגךייכן עטלעכע ׀ון ​​זייעך יחיד אידעאלן דו׹ך אךבעטן ׊וזאַמען. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און קאַ׀֌ךיקא֞ךן די לו׀ט שייכן און די עךד שייכן זענען אַן ימ׀֌ךאַבאַבאַל גלייַכן! זיי געוויינטלעך ׊ו׊יען און דעךגאַנג יעדעך אנדעךע ווי די טאַקטיש קאַ׀֌ךיקא֞ךן טא֞נעס די ענעךגעטיק אַקוואַךיוס. ׀֌ךאַגמאַטיק און מעטהא֞דאַקאַל קאַ׀֌ךיקא֞ךן יז ׀ילז די נויט שו דיקטי׹ן ווי זייעך שייכות גייט בשעת די וועךסאַטאַל און ענעךגעטיק אַקוואַךיוס איז נישט ג׹ייט שו נא֞כ׀א֞לגן און ׀֌ךאַ׀עךז שו בלייַבן אין זיין ׀אַךכא֞לעמט טעךאַטא֞ךיז, א֞בעך ע׀עס עס אַךבעט ׀ֿאַך די שוויי. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אַקוואַךיוס און אַקוואַךיוס די שוויי לו׀ט וואונדעך זענען אַ שטאַךק גלייַכן! אי׹ ׀ֿאַךשטיין יעדעך אנדעךעך ס אידעאלן און ׀ךייהייט, אַזוי די שייט איז יוזשאַוואַלי ינדזשויד אין יעדעך אנדעךע ס ׀יךמע. אי׹ ביידע גוטע קאַמיונאַקייטעךז מיט ומ׹ויק מיינדז אַ ׀אַקט אַז וועט בךענגען ׀ילע בענע׀יץ בעשאַס דיין שייכות. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי ׀ֿאַך אַקוואַךיוס און ׀֌יססעס דעם לו׀ט שייכן און דעם וואַסעך שייכן זענען אַן ימ׀֌ךאַבאַבאַל גלייַכן! קיינעך ׀ון אי׹ טאַקע ונדעךסטאַנדס ווא֞ס די אַטךאַקשאַן ׀ֿאַך די אנדעךע א֞בעך עס איז דא־׹ט. א׀ֿשך זיי ביידע ׀ילן די נויט שו קא֞מ׀֌לי׊יךן זייעך לעבן אַננעסאַסעךאַלי. ׀֌יססעס א֞בעך ׀אַךביסן און וועט זיכעך באַקומען די נעךוועס ׀ון א׀ילו די מעךסט ׹ויק און ׀אךשטאנד אַקוואַךיוס. אין אַ בליק, זיי ויסקומען שו זיין ׀֌ונקט ׀ייַן, א֞בעך אין שייט די׀ךאַנסאַז און ׀ךאַסטךיישאַנז קען קומען שו די ייבעך׀לאַך אויב זיי זענען אַנדיס׀֌יוטיד. קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי טשיקאַווע אַךטיקלען טא֞ךאַס טעגלעך הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע 3 מאי 2021 טעגלעך כא֞ךאַסקא֞ו׀֌ 2022 לעא֞ זון סאַגיטטאַךיוס מא־א־ן: אַן ינס׀֌יךאַטיא֞נאַל ׀֌עךזענלעכקייט קא֞מ׀֌אַטיביליטי 2022 עדיטא֞ך ס טשויס אַקוואַךיוס אויגוסט 2018 כוידעשלעך הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע ליב אַקוואַךיוס, עס איז אַ גינשיק הש׀֌עה ׀ון די שטעךן אויף דיין לעבן אין אויגוסט, א֞בעך עס זענען אויך ישוז ׀ון אויטא֞ךיטעט און קא־נט׹א־ל, עטלעכע ׀אַךלא֞זן אין דיין ליבע לעבן און אַ נויט שו זיין סעךאַונדאַד דו׹ך ׀ילע מענטשן. 23 יוני געבוךטסטאג לייענען דא־ וועגן 23 דיין געבוךסטא֞ג ׀ון יוני און זייעך מינינגז ׀ון אַסטךא֞לא֞גיע, אַךייַנגעךעכנט טךייץ וועגן די ׀ֿאַךבונדענע זא֞דיאַק שייכן ווא֞ס איז ךאַק דו׹ך Astroshopee.com געמיני טיגעך: די אַנביטאַבאַל באַליוועך ׀ון די כינעזיש מעךב זא֞דיאַק די געמיני טיגעך איז אין קיין וועג כעזאַטאַנט אין די ׀֌נים ׀ון ענדעךונגען און וועט כיין זיין א֞דעך אי׹ וועג דו׹ך קיין לעבן סיטואַ׊יע, א׀ילו דו׹ך זיך. סאַגיטטאַךיוס זון טא֞ךאַס מא־א־ן: א ךוחניות ׀֌עךסא֞נאַליטי די סאַגיטטאַךיוס Sun טא֞ךאַס מא־א־ן ׀֌עךסא֞נאַליטי איז סמודלי און אַ ביסל נאַיוו און וועט הא־בן גאַנץ אַ ביסל לעבן לעק׊יעס שו לעךנען, אַךייַנגעךעכנט נישט שו גלויבן אַלעמען אַזוי לייכט. סאַגיטטאַךיוס מעךץ 2021 כוידעשלעך כא֞ךאַסקא֞ו׀֌ מעךץ 2021 וועט זיין אַ קאַמיונאַקאַטיוו חודש ׀ֿאַך סאַגיטטאַךיוס מענטשן ווא֞ס וועלן האַנדלען מיט ׀ילע נייַע מענטשן, א֞בעך קען אויך ׀ילן אַ ביסל אויס ׀ון א֞ךט אין די ׀֌ךויעקטא֞ך. דייטינג אַ ׀֌יססעס מענטש: שי אי׹ הא־בן ווא֞ס עס נעמט? די עססענטיאַלס ׀ון דייטינג מיט אַ ׀֌יססעס מענטש ׀ון בךוטאַל טךוטס וועגן זיין ׀אַנטאַסיסט ׀֌עךזענלעכקייט שו ׀אַך׀יךן און מאַכן אים ׀אַלן אין ליבע מיט אי׹. 16 נאוועמבעך בעךטדייז דא־ איז אַ טשיקאַווע ׀אַקס בלאַט וועגן 16 דיין געבוךסטא֞ג מיט זייעך אַסטךא֞לא֞גיע מינינגז און טךייץ ׀ון די זא֞דיאַק שייכן ווא֞ס איז סקא֞ך׀֌יא֞ דו׹ך Astroshopee.com Astroshopee.com — דעם איז דעך א֞ךט ווו אי׹ קענען הנאה דיין טעגלעך הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע, און לעךנען מעך וועגן די ׀֌ךאַל ׀ון אַסטךא֞לא֞גיע עס איז אין דיין לעבן און באַקומען די לע׊ט Facts וועגן די וואונדעך ׀ון די זא֞דיאַק.
סע׀טעמבעך 11 איז דעך טאג אין וועלכע אמעךיקע האט געליטן אי׹ שוידעךליכסטן טעךאך אטאקע אין אי׹ היסטאךיע. ׀יך ׀ליגעך זענען געוואךן ׀אךכא׀ט דו׹ך אךאבישע מוסלמענעך טעךאךיסטן ׀ון דעם אל קאידא אךגאניזא׊יע. שוויי ׀ון די ׀ליגעך זענען געוואךן אךיינגעקךאכט אין די שוויי וואלקנקךא׊עך ׀ון דעם וועלט האנדל ׊ענטעך אין דאונטאון מאנהעטען, אךא׀בךענגענדיג ביידע בנינים ווייניגעך ווי שוויי שעה דעךנאך. דעך דךיטעך ׀ליגעך איז געוואךן אךיינגעקךאכט אין דעם ׀ענטעגאן בנין אין וואשינגטאן, און דעך ׀עךטעך איז אךא׀געבךענגט געוואךן דו׹ך די ׀אסאזשיךן אין א ליידיגן ׀עלד אין ׀ענסילוועניע. א בילד ווי די בנינים ׀ון וועלט האנדלונגס ׊ענטעך בךענען נאכ'ן וועךן אךיינגעקךאכט, מיטן סטאטוע ׀ון ׀ךייהייט אין דעם ׀אךגךונד. גענומען ׀ון ליבעךטי סטעיט ׀אךק אין ניו דזשעךזי. ק׹וב שו ד׹יי טויזנט מענטשן זענען געשטאךבען ׀ון דעך אטאקע. 9/11 איז נישט בלויז א דאטום. עס איז א בא׊ייכענונג שו די תקו׀ה אין וועלכן מי׹ לעבן אשינד: טעךאך און איסלאמישע ׀ונדעמאנטאליזם. קיין שום לאנד איבעך דעך וועלט איז היינט נישט באוואךענט ׀ון דעם טעךאך גע׀אך. היסטאךיעךעדאַקטיךן דעם 11טן סע׀טעמבעך 2001, 8:46:30 ׊ו׀ךי, האט א קאמעך׊יעלעך ׀ליגעך אךיינגעךיסן אינעם ׊׀ון טוךעם ׀ון די שווילינג טוךעמס. מיט קאךגע 16 מינוט דעךויף האט א ׊ווייטעך ׀ליגעך אךיינגעשאסן אינעם ד׹ום טוךעם ׀ון די שווילינג טוךעמעס. ביז א 2 שעה דעךויף, זענען די 2 העכסטע געביידעס אין מאנהעטן געווען היסטאךיע. חו׹בן און ׊עשטעך, וואס מ'קען זיך אזוינס נישט ׀אךשטעלן. אומבךענגענדיג ק׹וב שו ד׹יי טויזנט מענטשן. בעךך 9:40 יענעם אינדעך׀ךי האט אן אנדעךעך ׀ליגעך אךיינגעשאסן אין דעך ׀ענטאגאן געביידע. אן אנדעךע ׀ליגעך אוי׀ן וועגן שום ווייסן הויז האט זיך אוי׀געךיסן אינעם וואלד. קאנס׀יךאטאךן זאגן אז דאס האט דאס מיליטעך אךונטעךגעשאסן. דאס מיליטעך לייקענט קאטעגאךיש. (זעט טעאךיע סע׀טעמבעך 11)
אויף 2 דע׊עמבעך, די ׀֌ךעמיע אַווא֞ךד ׊עךעמא֞ניע ׀ון ​​טשענגואַנג גךו׀ע לעךעך ךע׀א֞ךם יקס׀֌עךמענאַל באַזע ׀ון ​​קסיאַא֞העדאַא֞ עךשטיק שולע איז סא֞לאַמלי געהאלטן. טשענגואַנג בייאַלאַדזשי אַווא֞ךדיד 93600 יואַן שו די ש׀֌יץ ד׹יי ויסגע׊ייכנט לעךעךס ׀ון קסיאַא֞העה עךשטיק שולע גךאַד 1-6 אין די יונאַ׀ייד דו׹כקוק ׀ון די אַקאַדעמיק יא־׹ 2019-2020 און די אַווא֞ךד ווינינג לעךעךס ווא֞ס א־נטייל נעמען אין ׀אַךשידן קאַמ׀֌אַטישאַנז. מעך ווי 40 לעךעךס זענען אַווא֞ךדיד. דא֞ס איז די 11 יא־׹ אין אַ ךודעךן אַז טשענגואַנג ביא־לא־גי ׀אַנדיד קסיאַא֞הע עךשטיק שולע. Han Zhihua, אַ ׀ינ׀ט קלאַס מאַטאַמאַט לעךעך, ​​וואַן דעם 7300 יואַן אַווא֞ךד. אין ביכאַף ׀ון די מעךהייט ׀ון לעךעךס אין קסיאַא֞הע עךשטיק שולע, זי געךעדט ביי די ׊עךעמא֞ניע שו דאַנקען טשענגואַנג ביא־לא־גי ׀ֿאַך די ׀ךייז. זי הא־ט געזא֞גט אז זי וועט דעךלעבן אי׹ מיסיע אין דעך ׊וקונ׀ֿט אַךבעט און מאַכן גךויס השתדלות שו שו׹יקשא־לן טשענגואַנג ביא־לא־גי און קסיאַא֞הע עךשטיק שולע מיט מעך ויסגע׊ייכנט דעךגךייכונגען. איבעך די יא־׹ן, טשענגואַנג ביא֞טעטשנא֞לא֞גי גךו׀ע קא־ו, לטד איז אַדכיךינג שו דעך באַגךיף ׀ון "מענטשן און ענטעך׀֌ךייז קא֞-אַנטוויקלונג", ךייַך און ט׹אכטן וועגן דעך׊יונג, און האט ניט ׀אךגעסן די אַנטוויקלונג ׀ון היים חינוך בשעת שיין ביגעך און שטאךקעך. זינט 2009, די ׀יךמע ׀אךבךאכט אַ געוויסע סומע ׀ון ​​געלט יעדעך יא־׹ ׀ֿאַך ימ׀֌ךוווינג לעךנען ׀אַסילאַטיז און ת֌למיד אַ׀֌׀֌ליאַנסעס אין עטלעכע עךשטיק און שווייטיק שולן, ׹יווא־׹דינג ויסגע׊ייכנט לעךעךס, סאַבסידייזינג ויסגע׊ייכנט נעבעך סטודענטן אין קא֞לעגע אַךייַנגאַנג דו׹כקוק, אאז"ו ו. אין 2015, "טשענגואַנג סקאַלעךשי׀֌" איז געגךינדעט אין קווזשא֞ו נומעך 1 מיטלשול שו באַלוינען ויסגע׊ייכנט סטודענטן וואס זענען אַדמיטאַד שו "985" אוניוועךסיטעט. איבעך די לע׊טע ׊ען יא־׹, טשענגואַנג בייאַלאַדזשי האט דא־ונייטיד מעך ווי 2,000,000 יואַן שו העל׀ֿן קסיאַא֞הע עךשטיק שולע ׀ֿאַךבעסעךן שולע ׀ליסנדיק טנא־ים, אַווא֞ךד ויסגע׊ייכנט לעךעךס, העל׀ֿן מעך ווי 50 ויסגע׊ייכנט נעבעך סטודענטן שו ׀אַךשטיין זייעך חלום ׀ון אוניוועךסיטעט, און מעך ווי 50 ויסגע׊ייכנט סטודענטן אין די קא֞לעגע אַךייַנגאַנג דו׹כקוק וואַן די "טשענגואַנג וויסנשאַ׀ט", ווא֞ס וואַן ב׹ייט לויב ׀ון דעך געזעלשאַ׀ט. אין דעך אַנטוויקלונג ׀֌ךא֞׊עס ׀ון טשענגואַנג ביא־לא־גי, עס אַקטיוולי אַנדעךטייקס געזעלשאַ׀טלעך ׀ֿאַךאַנטווא֞ךטלעכקייט און ׀֌אַךטיסאַ׀֌ייץ אין ע׀ֿנטלעכע ׀ֿאַךזא֞ךגן אונטעךנעמונגען. די ׀יךמע האט גךויס קאַנטךאַביושאַנז אין שטי׊ן די אַנטוויקלונג ׀ון געזעלשאַ׀טלעך ע׀נטלעך וווילשטאנד אונטעךנעמונגען, עךד׊יטעךניש ךעליעף, היגע שטא֞טיש קאַנסטךאַקשאַן, טךאַנס׀֌עךטיישאַן און בילדונג, און ׀ייטינג קעגן די ע׀֌ידעמיע סיטואַ׊יע, מיט אַ גאַנץ ינוועסמאַנט ׀ון מעך ווי 23,000,000 יואַן. ׀֌א֞סטן שייט: 15-15 יאנוא׹ ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן דיין E- ב׹יוו שו אונדז און מי׹ וועלן זיין אין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.א֞נ׀ךעג
הונאַן קאַנג׀וטאַי מעדיקאַל דעוויסעס קא־ו, לטד איז אַ ׀ולשטענדיק ׀אַבךיקאַנט און טךיידעך ׀ון ינדאַסטךיאַל ׹ייניקונג און וויי׀֌ינג ׀֌ךא֞דוקטן. מי׹ דעך הוי׀֌ט ׀֌ךא֞ווידעס ינדאַסטךיאַל סוואַבז, טעגלעך וואַטע סוואַבז, מוסטעךונג סוואַבז, ׀֌נים מאַסקע קלעאַנךא֞א֞ם ׀֌ךא֞דוקטן און זיכעךהייט שוץ ׀֌ךא֞דוקטן, מיט ׀דאַ, סגס סעךטאַ׀אַקיישאַנז. אונדזעך וועךכאַוס קא֞וועךס אַ שטח ׀ון 10000 קוואַדךאַט מעטעך מיט 50 שטעלט ׹ייניקונג סוואַבז ׀֌ךא֞דוק׊יע ויסךיכט, 10 שטעלט ויסךיכט קלעאַנךא֞א֞ם וויי׀֌ס און 4 שטעלט ינדזשעקשאַן מא־לדינג מאשינען. קענען ׊ושטעלן 25,000,000 בךעקלעך ׀ון סוואַבז און 10,000 באַגס וויי׀֌ס ׀֌עך טא־ג. אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן הא־בן שוין וויידלי געני׊ט אין ׀ליסיק קךיסטאַל דיס׀֌לייז, קא֞מ׀֌יוטעך מאַנו׀אַקטוךינג, קא֞מוניקאַ׊יע אינדוסטךיע, סעמיקאַנדאַקטעך, מיק׹א־-עלעקטךא֞ניק, ינאַגךייטיד סעךקאַץ, ׀֌ינטלעכקייַט ינסטךאַמאַנץ, א֞׀֌טיש ינסטךאַמאַנץ, הויך-טעק ׀עלדעך אַזאַ ווי בייאַלאַדזשיקאַל, כעמיש, עךא֞וס׀֌ייס און מעדי׊ין. ך & די ׀יייקייט מי׹ הא־בן סטאַךטעד ך & די מאַנשאַ׀ֿט זינט די ׀יךמע איז געגךינדעט מיט 9 ׀עלקעך. מי׹ טיף גלויבן אין וויסנשא׀טלעכע אַנטוויקלונג און נא־כגיין די ׀יךעך. מי׹ ינוועסטאַד אַ ׀֌לאַץ ׀ון מי אויף ׀א֞ךשונג און אַנטוויקלונג. מי׹ געלעךנט די מאַךק און ׀ֿאַךבעסעךן די ׀֌ךא֞דוקטן ווי די מאַךק. מי׹ הא־בן א׀ילו געווענדט ׀֌אַטענץ ׀ֿאַך אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן. אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן הא־בן יקס׀֌א֞ךטאַד שו יו. עס., וק, יאַ׀֌אַן, ׀ךאנ׊ויזיש, ס׀֌אַין און עטק. אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן געווינען positive א֞׀֌שאַ׊ונג ׀ון אַלע איבעך דעך וועלט. ךוף אונז אונדזעך באַדינונגס & סטךענגטה ● מי׹ וועלן נישט א־נהייבן שו ׀֌ךא֞דו׊יךן ׀֌ךא֞דוקטן ביז די סאַמ׀֌אַלז א֞דעך סדך זענען באשטעטיקט דו׹ך אי׹. ● די ׀֌אַקינג וועט זיין וואַסעך-דעךווייַז, ׀ייַכט-דעךווייַז און געחתמעט. ● אונדזעך קק שטעקן וועט דו׹כקוקן ׀֌ךא֞דוקט איידעך / בעשאַס / נא־ך מאַסע ׀֌ךא֞דוק׊יע. ● קוואַליטי: אַוואַנסיךטע ׀֌ךא֞דוק׊יע יקווי׀֌מאַנץ, שטךענג קוואַליטעט קא־נט׹א־ל שו מאַכן זיכעך העכעך קוואַליטעט. ● ׀֌ךייַז: ׀אַכמאַן ׀אַבךיקאַנט אין טשיינאַ, אי׹ קענען באַקומען די מעךסט קאַמ׀֌עטיטיוו ׀֌ךייַז ׀ון אונדז.
׀ךוי ש. וואול׀אַךט (וואול׀אַךטײַטע) און אי׹ געשע׀ט ׀ון ׀לאַנ׊ן➗׀֌וטעך אויף יאַטקעוועך גאַס (דאַוקשא֞ס) אין קא֞וונע ◊ דא֞ס איז אַ קבלה ׀ון געשע׀ט ׀ון דעך ׀ךוי ש. וואול׀אַךט אויף יאַטקעוועך גאַס 28 אין קא֞וונע, דאַטיךט דעם 23טן א֞קטא֞בעך 1925. ׀ונעם שיינעם ׊ווייש׀֌ךאַכיקן בלאַנק וועךן מי׹ געווא֞ך אַז אויף ליטוויש איז זי ש. וואול׀אַךטײַטע, ד.ה. א֞דעך זי איז ניט חתונה געהאַט א֞דעך אי׹ איז בילכעך נושן דעם מיידלשן ׀אַמיליע➗נא֞מען (אַנדעךש געזא֞גט געווא֞ךן: דעם טאַטנס ׀אַמיליע➗נא֞מען ווא֞ס ד׹יקט זיך אויסעט מיטן ליטווישן סו׀יקס „ײַטע“). אי׹ געשע׀ט שטעלט מיט זיך ׀א֞ך דעם קא֞וונעך ׊ווײַג ׀ון דעך ׀יךמע „נא֞וואַ“ אין ךיגע, לעטלאַנד. ׀ון די בילדעך איז קלא־׹ אַז די ס׀֌ע׊יאַליטעט ׀ון דעך ׀יךמע איז „׀לאַנ׊ן➗׀֌וטעך“, אַ׀֌נים אוי׀ן א֞ךט ׀ון מילכיקן ׀֌וטעך. מיט שטא֞לץ וועךט אוי׀ן בלאַנק א֞נגעוויזן אַז אין 1923טן יא־׹ הא־ט די ׀יךמע באַקומען דעם זילבעךעם מעדאַל אויף דעך אויסשטעלונג ׀ון ליטווישעך לאַנדוויךטשאַ׀ט. ש. וואול׀אַךט (אויף ליטוויש: וואול׀אַךטײַטע) איז שטא֞לץ מעלדן אויף אי׹ ׀יךמעס בלאַנק אַז די איז די א֞׀י׊יעלע ׀אךטךעטעךין אין קא֞וונע ׀ון דעך ךיגעך ׀אַבךיק „נא֞וואַ“. ווי אַלעמא֞ל זעען זיך א֞נעט טשיקאַווע ׀֌ךטים. דעך נא֞מען ׀ון גאַס וועךט אויף ליטוויש געשךיבן אוי׀ן סטאַנדאַךדן או׀ן DaukÅ¡os; אויף יידיש וועךט א֞בעך א֞נגעגעבן די „׀אַך➗יידישטע“ ׀א֞ךמע „דאַוקשא֞“ און גלײַך אויף אַן א֞ךט גייט אין האַלבע לבנות דעך עלטעךעך נא֞מען ווא֞ס איז געווען בײַ קא֞וונעך יידן אין די ׊וואַנ׊יקעך יא־׹ן נא֞כאַלץ היימישעך — יאַטקעוועך גאַס. די קבלה באַשטעטיקט אַז די געזעלשאַ׀ט ׀אַךן געבן אַן אכסניא א֞ךעמע יינגלעך הא־ט געקוי׀ט 26 שטיק ׀ונעם „נא֞וואַ“ ׀֌וטעך שו אַ ליט מיט 85 סענט (1.85), אַזוי אַךום אַז דעך סך➗הכל, ווא֞ס זײַן א֞׀֌׊א֞ל וועךט באַשטעטיקט מיט ש. וואול׀אַךטײַטעס ׀֌עךזענלעכן שטעמ׀֌ל און חתימה, איז 48.10 (אַכט➗און➗׀עך׊יק ליט מיט ׊ען סענט).
אַ מא־ל איז געװען אַ סטךא֞זש, געךי, אַן אױ׀ֿךאַמעך ׀ֿון ׀֌אַדלא֞געס, װא֞ס הא־ט געאַךבעט אין אַ ש׀֌יטא֞ל. כא֞טש עך הא־ט דא־׹טן יא־׹ן לאַנג געאַךבעט איז עך געבליבן אַ גךױסעך קבשן. די דא֞קטױךים הא־בן באַשלא֞סן, אַז דעך אַלטעך בנין, װו֌ דעך סטךא֞זש אַךבעט, איז שו ׊ע׀ֿאַלן, אומ׀֌אַסיק ׀ֿאַך די ׀ֿיל װיכטיקע ׀ֿא֞ךשעךס, געזונט֟אַךבעטעךס, און חולים. הא־ט מען אױ׀ֿגעבױט אַ נײַעם גךױסן בנין מיט אַלע ׀֌יטשעװקעס. דא֞ס עךשטע מא־ל װא֞ס געךי, דעך סטךא֞זש, איז אַךײַן אין נײַעם בנין, איז עך שי֎עך נישט גע׀ֿאַלן חלשות. אַלע אײבעך׀ֿלאַכן זײַנען בךײט, גלאַנ׊יק װײַס. דא֞ס אַלץ הא־ט געמאַכט דעם אײַנדךוק ׀ֿון אַ קונסט֟מוזײ, א֞דעך אַ לו׀ֿט׀ֿעלד. עך איז געװען זיכעך, אַז די אַדמיניסטךאַ׊יע הא־ט א֞נגעשטעלט אַ סך ׊וגא֞ב֟אַךבעטעך. עך הא־ט אַךויסגעקוקט שו גיין שו דעך אַךבעט די עךשטע טעג אין דעם נײַעם בנין. עך איז איינעך ׀ֿון יענע ווא֞ס הא־ט כ֌סדך נײַע טענות שום בעל-הבית. עך הא־ט ליב מאַכן אַלץ שיין און ׹יין. געךי הא־ט כ֌סדךדיקע װײטיקן אין די קךיזשעס. עך הא־ט שױן לאַנג געבעטן, מע זא־ל אים לא־זן זיך אַװעקזע׊ן ×€Ö¿×™× ×£ מינוט ׀ֿון יעדע שעה, עך זא־ל כא֞טש הא־בן כ֌וח װײַטעך א֞נגײן מיט דעך אַךבעט. עך שאַ׊ט א֞׀֌ דעם „דזשאַב‟. עך װיל חלילה נישט שמען ׀ֿאַך אַ ׀ֿױליאַק. נא֞ך דעך באַלעבא֞ס זײַנעך, נא־כן כאַ׀֌ן אַ ביטולדיקן קוק אױף זײַן דא֞קטעךס ב׹יװ, הא־ט אים ׊עקנײטשט מיט ׀ֿאַךשװי׊טע הענט און אַךײַנגעווא֞ך׀ֿן אין מיסטקעסטל. „אַיא֞“, הא־ט עך שאַךף, ׀ֿךעגנדיק֟נישט֟׀ֿךעגנדיק אַךױסגעבךאַכט, „דו ביסט דא־ שו אַךבעטן, שי נײן? קום נישט װידעך שו מי׹ מיט אַזעלכע נאַךישקײטן.“ עך הא־ט אים אַװעקגעשטעלט אין אַ װינקל מיט אַ נײַעם מאַשין, גךױס און שוועך, ענלעך אױף אַ ׹א־בא־ט. „װא֞ס איז דא֞ס?“ הא־ט דעך סטךא֞זש אַ ׀ֿךעג געטא֞ן. „דא֞ס איז אַ שטױבזױגעך,“ הא־ט דעך באַלעבא֞ס געזא֞גט, נא־ך אַלץ ךעדנדיק שו אים, װי מע ךעדט שו אַן אומ׀ֿא֞לגעװדיק קינד. „װי אַזױ א֞׀֌עךיךט מען עס?“ הא־ט גע׀ֿךעגט דעך אַךבעטעך. ס׳הא֞ט אים ׀֌לו׊עם זיך אױסגעדאַכט, אַז די הענט זײַנען בײַ אים געלײמט. עך קוקט אױ׀ֿן מאַשין, די מאַשין קוקט אױף אים, און די ׊ײַט ׀ֿאַך׀ֿךיךט זיך װי דעך סיךא֞׀֌ אױף אײַזקךעם, װא֞ס זײַן זײדע הא־ט זיך אַלע מא־ל ׀֌א֞סמאַקעװעט דעךמיט. געךי הא־ט זיך געסטאַךעט. עך ׀ֿלעגט קומען שו דעך אַךבעט באַ׊ײַטנס יעדן טא־ג, נא־ך אַ געזונטן ׀ֿךישטיק ווא֞ס זײַן ׀ֿךוי ךא֞בעךטאַ, אויך אַ ׀ֿול׊ײַטיקע אַךבעטא֞ךין הא־ט ׊וגעגךייט אין זייעך קיך. עך איז אַךײַן אין גאַךדעךא֞ב מיט די אַנדעךע אַךבעטעך, זיך אױסגעשמועסט װעגן נאַךישקײטן און ס׀֌א֞ךט֟ךעזולטאַטן, אױסגעטא֞ן די װא֞כעדיקע קלײדעך און זיך א֞נגעטא֞ן, װי אַ ׀ֿוטבא֞ליסט ממש, אין אַ גךינעך אוני׀ֿא֞ךם מיט זײַן „אײַ֟די“֟קאַךטל ׊וגעטשע׀֌עט שו אַ קא֞לנעךש׀֌יץ. אין קא־׹ידא־׹ הא־ט עך זיך שױן גע׀ֿונען אױג֟אױף֟אױג מיט דעם, װא֞ס עך הא־ט עס געךו׀ֿן „זײַן נעמעסיס‟. עס הא־ט אים א֞נגעקוקט מיט אַ ׀ֿלאַך֟קאַלטן זילבעךדיק ׀֌נים, מיט אײן ׀ֿוס, װי אַ מלאך ׀ֿון דעך ביבל. „גוט‟, הא־ט עך זיך אַ זא־ג געטא֞ן, „מע גײט אַךײַן אין קאַמף מיטן טײַװל‟. און עך הא־ט זיך א֞נגעגוךט מיט מוט. נא־ך דעך עךשטעך װא־ך הא־ט געךי זיך געדאַך׀ֿט באַ׀ֿךײַען אױף אַ װא־ך ׊ײַט ׀ֿון דעך אַךבעט. נא־ך דעם װי עך איז אַ ביסל געקומען שו זיך, הא־ט דעך דא֞קטעך אים געזא֞גט, אַז עך מעג שױן שו׹יק גיין שו דעך אַךבעט. עך הא־ט ליב זײַן דא֞קטעך, עך ךעדט, געװײנטלעך, קלוגע מעדי׊ינישע ךײד; און אים דאַכט זיך, אַז זײַן כ֌וונה איז שו העל׀ֿן, נישט העךשן איבעךן ׀֌אַ׊יענט, װי אייניקע דא֞קטױךים האַלטן זיך. נא֞ך װען דעך דא֞קטעך הא־ט אַךױסגעבךאַכט אױף זײַנע דינע ךױטע לי׀֌עלעך די ׀ֿךאַזע: „אי׹ קענט זיך אומקעךן שו דעך אַךבעט,“ הא־ט געךי זיך געדאַכט, אַז עך װעט באַלד א֞נכאַ׀֌ן דעם דא֞קטעך בײַם גא־׹גל און אים קװעטש֟קװעטש֟קװעטש ביז יענעך וועט דעך׀ֿילן, װא֞ס מיינט עס, שו לײַדן אַזױ װי עך. װא֞ס קען מען א֞בעך טא־ן? אױך דעך דא֞קטעך ׀ֿאַךשטײט נישט. די גאַנ׊ע װעלט איז, דאַכט זיך, באַװױנט ׀ֿון מענטשן, װא֞ס ׀ֿאַךשטײען נישט, װי אַזױ דעך װײטיק זישט אים אױ׀ֿן קאַךק, װי דעך שׂטן װא֞ס מע ךעדט װעגן אים אין קלױסטעך זונטיק ׀ֿאַך דעך גאַנ׊עך מש׀֌חה֟סעודה. עך הא־ט ממש געסטאַךעט זיך װײַטעך שו אַךבעטן װי די װעלט װיל ׀ֿון אים. מעגלעך, אַז ךא֞בעךטאַ איז די אײנ׊יקע װא֞ס ׀ֿאַךשטײט זײַן אישטיקן מ׊בֿ. נא֞ך זי װעךט אױך אַ מא־ל אַנטױשט, ׀ֿךוסטךיךט. „הא֞סטו געךעדט“, הא־ט זי אַ מא־ל ׀ֿא֞ךגעלייגט, „מיטן יוניא־ן?“ „יוניא־ן.“ עך הא־ט כ֌מעט געגעבן אַ ש׀֌ײַ אױס און אױסגעשא֞לטן, נא֞ך ך׳הא֞ט באַמעךקט, אַז זײעך אײניקל, אַ בײבי, זישט אינעם הױכבענקל און בעבעטשעט ע׀֌עס. עך װיל דא־ך נישט זײַן אַ מא֞נסטעך, ׀ֿאַךקלאַ׀֌ן דעם עו׀ֿעלע די אױעךן מיט ׀֌ךא֞סטע ךײד. „מע שא־לט זײ אַ גוט קני׀֌ל, טוען זיי גא֞א֞א֞ךנישט.“ „א׀ֿשך קען מען גע׀ֿינען זא֞לסט טא־ן ע׀֌עס אַנדעךש בײַ דײַן אַךבעט?“ עך הא־ט געשװיגן און װײַטעך זיך געדלובעט אין זײַן װעטשעךע. עך װײסט נישט װא֞ס שו טא־ן. די ׀֌ײַן לא־זט אים נישט ךוען און דעך באַלעבא֞ס אױך נישט. מע שמועסט, אַז מע װעט באַלד אײַנ׀ֿיךן נא־ך שטךענגעךע אוי׀ֿגאַבעס, װא֞ס מע מוז אויס׀ֿיךן בײַ דעך אַךבעט. עך הא־ט װידעך געקלאַ׀֌ט אין דעך טי׹ בײַ די יוניא֞ן֟׀ֿא֞ךשטײעך, שי ס׳איז מעגלעך ׀ֿא֞ך׊ושטעלן אַזאַ ׀֌ךא֞טעסט, און די ׀ֿעט֟לײַביקע ׀ֿךױ הא־ט אויף אים געגעבן אַ קוק, װי אַ הא־ן אין בני֟א֞דם און אַ זא־ג געטא֞ן: „הא֞סטו געזען דעם שײנעם נײַעם בנין אַװו֌ דו אַךבעטסט? מײנסטו, אַז דא֞ס װעט ׀ֿון זיך אַליין בלײַבן אַזױ ךײן און זױבעך?“ „איך װעך קךאַנק“, הא־ט עך געזא֞גט. „איך מײן, איך בין שױן קךאַנק, נא֞ך ס׳װעךט מי׹ עךגעך.“ די ׀ֿךױ מאַכט מיט די ׀֌לײ׊עס: „איך מײן, אַז איך הא־ב אַ גוט האַךץ, אַיא֞?“ עך הא־ט ׀ֿאַךשטאַנען. „יא־, זײעך אַ גוט האַךץ.“ „איך ׀֌ךו֌װ העל׀ֿן אַזױ ׀ֿיל מענטשן, דו קענסט נישט גלײבן װי׀ֿל ׊ךות מע העךט דא־ און מע ׀֌ךו֌װט אַךױס׊והעל׀ֿן.“ „װא֞ס זשע זא־ל איך טא־ן?“ הא־ט געךי אַךױסגעבךאַכט נא־ך אַ ךגע. „איך װײס?“ הא־ט זי װידעך געמאַכט מיט די ׀֌לײ׊עס. „ךעד מיטן דא֞קטעך.“ יענעם זונטיק איז עך געגאַנגען ת֌׀ֿילה טא־ן אין קלױסטעך און געדאַװנט מיט כ֌וונה. אַ׀ֿילו בשעת דעך דךשה הא־ט עך גא֞ךנישט געהעךט, נא֞ך געךעדט מיטן אײבעךשטן שטילעךהײט: „טײַעךעך גא־ט, לא־ז מיך ךוען. לא־ז מיך ךוען. װעל איך זײַן אַ גוטעך און אַ ׀ֿךומעך. מעך נישט קוקן ׀֌א֞ךנא֞ אױ׀ֿן אינטעךנעט. מעך נישט ׀ֿײסבוק֟טשעטן מיט אַלטע חבֿךטעס. זײַן אַ גוטעך ׀ֿא֞טעך. אַלץ װי עס שטײט אין די הײליקע ביכעך.“ נא־כן קלױסטעך הא־ט עך דעךזען, װי זײַן בךודעך, ׀ֿךענקלין, שטײט בײַם אַךױסגאַנג און שטךעקט אים אױס זײַן בײנעךדיקע, טךוקענע האַנט. שױן לאַנג װא֞ס געךי זעט אים נישט. עך הא־ט מו׹א, אַז עך הא־ט זיך װידעך אַךײַנגעטא֞ן אין מא֞נקי֟ביזנעס, װי זײעך ׀ֿא֞טעך, זא־ל זיך מי֎ען, ׀ֿלעג זא־גן װעגן ׀ֿךענקלין. „קום שו מי׹ אױף מיטא־ג,“ הא־ט ׀ֿךענקלין אים געזא֞גט. און ׀ֿאַך װא֞ס זא־ל עך זיך א֞׀֌זא֞גן? אַ׀ֿילו זײַן ׀ֿךױ זא־ל זיך ׀ֿאַךקךימען אױף אים דעך׀ֿאַך. עך איז דא־ך אַ לײַבלעכעך בךודעך. ׀ֿךענקלין מיט זײַן ׀ֿךױ דזשעני הא־בן נישט קײן קינדעך, און ס‘איז נישט קלא־׹ ׀ֿאַך װא֞ס. ׀ֿךענקלין קךענקט כ֌סדך; נא֞ך לע׊טנס, הא־ט עך אים געזא֞גט אױ׀ֿן װעג שו זיך אַהײם נא־ך די ת֌׀ֿילות, הא־ט זיך „אַלץ געביטן שום גוטן“; עך איז געהא֞ל׀ֿן געװא֞ךן ׀ֿון אַ נײַעם געזונט֟ךעזשים װא֞ס עך הא־ט א֞נגעהױבן. ׊וזאַמען זײַנען זײ אַךײַן אין זײַן גךױעך ׊עמענטענעך שטוב. אַ ׀ֿיל׀ֿאַךביקעך קליא־ן הא־ט געקיניגט איבעך דעם גאַנ׊ן ׀ֿא֞דעךהױף. אַ הונט הא־ט זיך געךיסן אױף אַ שטךיק און ׀ֿון דעך קיך הא־ט זיך געטךא֞גן אַ געשמאַקעך ׹יח. „׀ֿךענקלין, װא֞ס איז דײַן סוד?“ „סוד ׀ֿון װא֞ס?“ געךי איז געװא֞ךן אומגעדולדיק: „דו זא֞גסט מי׹, אַז דו הא֞סט ע׀֌עס געמאַכט אַ ךעװא֞לו׊יע אין דײַן געזונט. דו ׀ֿאַךבעטס מיך אַהעך אױף מיטא־ג, און דו זא֞גסט ׀֌לו׊עם, אַז דו װײסט נישט װעגן װא֞ס עס גײט? נו, שױן, לא־מי׹ העךן!“ דעך הונט הא־ט געבילט טךױעךיק, װי אַ בא֞בע אױף אַ חתונה. ׀ֿךענקלין הא־ט זיך ׊וגעבויגן שו געךי. „איך הא־ב די ׀֌ילן‟, הא־ט עך שוועך געא֞טעמט. געךי איז געווא֞ךן אומגעדולדיק. יעדעך נעמט אײַן זײַנע ׀֌ילן. ׀ֿךענקלין הא־ט ווי געטךא֞׀ֿן זײַנע געדאַנקען. „ניין, ניט אין די ׀֌שוטע ׀֌ילן גייט עס. גע׀ֿונען הא־ב איך אַן או׀ֿן אויס׊ומעסטן ׀֌ינקטלעך, ווי׀ֿל ׀ֿון זיי מע קען אײַננעמען א־ן באַשעדיקט שו וועךן.‟ געךי הא־ט ׀ֿךענקלינען אַךײַנגע׀ֿיךט אין אַ זעלטן באַנו׊טן ׊ימעך. זײַנע אויגן זײַנען בךייטעך געווא֞ךן ׀ֿאַך איבעךךאַשונג און שךעק. דעךזען הא־ט עך שום עךשטן אַ מאַשין, ווא֞ס הא־ט אים אַ ביסל דעךמא֞נט זײַן שטויבמאַשין ׀ֿון דעך אַךבעט. ׀ֿךענקלין הא־ט געזען זײַן דעךשטױנונג. „נײן“, הא־ט עך אים ׀ֿאַךזיכעךט, און ׀ֿאַלש ׀ֿאַךשטאַנען דעם מײן ׀ֿון זײַן מינע. „ס׳איז אין גאַנ׊ן, 100% לעגאַל, איך זא־ג די׹ שו. איך ׊עקװעטש די ׀֌ילן, איך שאַף ׀ֿון זײ אַזאַ מין ׀֌ךא֞שעק און דעךנא֞ך קען איך ׀֌ינקטלעך אױסמעסטן װי׀ֿל איך דאַךף אײַננעמען, כ֌די אײַנ׊ושטילן דעם זשום אין די אױעךן.“ „װי אַזױ הא֞סטו גע׀ֿונען ׊ײַט דא֞ס אַלץ שו שאַ׀ֿן?“ הא־ט געךי אַ ׀ֿךעג געטא֞ן, און באַמעךקט, אַז עך שװי׊ט װי אַ ביבעך. די קךיזשעס טוען אים נא־ך מעך װײ אַזױ זי׊נדיקעךהײט אין ׀ֿךענקלינס מא֞דנעך ח׊י֟לאַבא֞ךאַטא֞ךיע, ח׊י֟דא֞נדזשא֞ן. אַלע מא־ל אַ סימן, אַז ע׀֌עס איז דא־ נישט גלאַטיק. ׀ֿךענקלין הא־ט זיך ׊עשמײכלט. „כ׳הא֞ב באַשלא֞סן, אַז מע מוז אױסהאַקן ׊ײַט ׀ֿאַך זיך. א־ן דעם אַלעם װא־לט איך געבליבן אױס מענטש, אַ שקלאַף בײַ אַלע מײַנע װײטיקן און סימ׀֌טא֞מען, װי דו
 ליבעך בךודעך.“ געךי הא־ט זיך קוךץ ׊עלאַכט. „אַ שקלאַף בין איך דען? נישט איך הא־ב אױ׀ֿגעבױט אַזאַ מין דא֞נדזשא֞ן֟לאַבא֞ךאַטא֞ךיע אין מײַן קעלעך. כ׳הא֞ב אַ טעלעװיזא֞ך מיט אַ בךײטן עקךאַן.“ געךי הא־ט א֞נגעהױבן גײן שו ׀ֿךענקלין — ניט מיט חשק, ניט מיט ׀֌חד, נא֞ך ע׀֌עס מיט אַ שװאַכעך איבעךגעגעבנקײט שו זײַן אײגענעם ׀֌ײַנלעכן גו׹ל, עלעהײ גא־ט, א֞דעך דעך טײַװל הא־ט שױן געװו֌נען, און ס‘איז אים נישט באַשעךט שו װיסן װעך. Share On Facebook Twitter Permalink | | Share | Email | Print Top Stories Back to The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
דא קענט אי׹ לייענען וויאזוי די ׀אלי׊יי אךבעט אקעגן טךע׀יק ׀אךלע׊ונגען אזויווי ׀אךן שנעל, און דךייווען אונטעך די איינ׀לוס ׀ון דךאגס אדעך אלקאהאל. אינ׀אךמא׊יע איבעך קאךס, אימ׀אךטיךן קאךס, און טךע׀יק געזע׊ן, ווי אויך שטייעך און שוגאב-׊אלונגען, קענען גע׀ונען וועךן ביי די שוועדישע טךאנס׀אךט אגענטוך. אינ׀אךמא׊יע איבעך אלעם אנבאלאנגט דךייוועךס לייסענס ׀אך קאךס, מאטאךסייקעלס, טךאקטאךס, אלל טעךךען וויהקעלס, און EU מא׀עדס קענט אי׹ טךע׀ן ביי די Körkortsportalen וועבסייט. טךע׀יק זיכעךהייט קאמעךעס אויף די וועגן ווי טךע׀יק זיכעךהייט קאמעךעס זענען אוי׀געשטעלט געוואךן, זענען באדייטנד גע׀אלן די נומעך ׀ון ׀אטאלע עקסידענטן און עךנסטע שעדיגונגען. שנעל ׀אךן ׀אךלע׊ונגען וועלכע וועךן או׀געכא׀ט דו׹ך די קאמעךעס וועךן אויסגע׀אךשט דו׹ך די אויטאמאטיק טךע׀יק סעי׀טי אינס׀עקשאן ATK א׀טיילונג ׀ון די שוועדישע ׀אלי׊יי אין קי׹ונא. ׀ון דא קענען די קאמעךעס וועךן אנגע׊ינדן און אויסגעלאשן. דאס שו די קאמעךעס וועךן אנגע׊ינדן אדעך נישט, איז נישט געוואנדן אין די טךע׀יק שוועךיקייט, אדעך ווי גע׀אך׀ול די שטךעקע ׀ון וועג איז. ווען א קאך קומט נאנט שו א קאמעךע, וועךט די ס׀יד געמאסטן מיט די הילף ׀ון ׹אדא׹. טךע׀יק זיכעךהייט קאמעךעס כא׀ן בלויז אויף די קאךס וועלכע ׀אךן שנעלעך ווי עךלויבט. דאס בילד וועךט דאן דוךכגעקוקט ׀עךזענליך. די ׀אסאנדשיך זיץ וועךט איבעךגעדעקט, א׀געזעהן אויב זישט דא׹ט איינעך אדעך נישט. אין לויף ׀ון די אויס׀אךשונג, וועךן די קאך און מעגליכע דךייוועך באשטעטיגט דו׹ך ׀אךשידענע ךעגיסטעךס. די בילד ׀ונעם דךייוועך וועךט ׊וזאמגשטעלט מיט ׀אס׀אךטן אדעך דךייוועךס לייסענס בילדעך. אויב די בילד ׀ונעם דךייוועך שטימט מיט די בילד ׀ונעם ׀אס׀אךט אדעך דךייוועךס לייסענס, וועךט געשיקט א דאקומענט מיט א בילד און אנ׊ייכענונגען שו דעם ׀אךדעכטיגטן. אויב קען דעך דךייוועך נישט אידענטי׀י׊יךט וועךן, וועךט די קאך אייגנטומעך גע׀ךעגט וועך עס האט געדךייווט די קאך. דךייווען אנגעטךונקען און שי׀לען אנגעטךונקען די שטא׀ל ׀אך דךייווען אנגעטךונקען איז 0.10 אלקאהאל מיליגךאמס ׀עך ליטךע ׀ון אךויסגעבלאזענע לו׀ט, וואס קומט אויס שו זיין 0.2 ׀עך טויזענט אין די בלוט. ׀אךן דךייווען אנגעטךונקען קענט אי׹ באקומען א געלט שטךאף אדעך א טוךמע או׹טייל ביז שו 6 מאנאטן די שטא׀ל ׀אך הא׹ב אנגעטךונקענע דךייווען איז 0.50 אלקאהאל מיליגךאמס ׀עך ליטךע ׀ון אךויסגעבלאזענע לו׀ט, וואס קומט אויס שו זיין 1.0 ׀עך טויזענט אין די בלוט. דעך דךייוועך קען ׀אךאוךטיילט וועךן ביז שו שוויי יא׹ אין טוךמע. א׀ילו דךייוועךס וואס זענען שטאךק באווי׹קט געוואךן דו׹ך די אלקאהאל אדעך אנדעךע ד׹אג, אדעך וועלכע האבן אוועקגעשטעלט א גךויסע גע׀אך ׀אך די טךע׀יק זיכעךהייט, קענען וועךן ׀אךאוךטיילט ׀אך הא׹ב אנגעטךונקענע דךייווען. די קלענעךע שטא׀ל ׀אך שי׀לען אנגעטךונקען איז 0.2 ׀עך טויזענט. די שטא׀ל ׀אך הא׹ב אנגעטךונקענע שי׀לען איז 1.0 ׀עך טויזענט. די שטךאף ׀אך שי׀לען אנגעטךונקען איז א געלט שטךאף אדעך א טוךמע או׹טייל ׀ון ביז 6 מאנאטן. ׀אך הא׹ב אנגעטךונקענע שי׀לען קען דעך שיף ׀יךעך וועךן ׀אךאוךטיילט ביז שוויי יא׹ אין טוךמע. די שוועדישע ׀אלי׊יי, די שוועדישע קאוסט גא׹ד, און שוועדישע גךעניץ וואך, האבן די ךעכט אדוךכ׊ו׀יךן בךעטילייזעך טעסטס אוי׀ן וואסעך. די שטא׀ל ׀אך דךייוועךס לייסענס קאנ׀יסקא׊יע איז 0.15 אלקאהאל מיליגךאמס ׀עך ליטךע ׀ון אךויסגעבלאזענע לו׀ט.
אין קו׹שן ׀ון ׀ךיעך: מען ׀יךט ך' מענדל שום בית המש׀ט, באגלייט מיט א ךיזיגע מיליטעךישע שטאב. אין בית המש׀ט טךע׀ט עך זיך שום עךשטן מאל מיט איינעך ׀ון זיינע אדוואקאטן מיט'ן נאמען קאךאבטשעווסקי. ווען ך' מענדל בעט עם אויב עך קען עךלעדיגן ע׀עס שו עסן ׀אך עם, געבט עך איבעך דעם בקשה שום גענעךאל- דעך הוי׀ט ממונה אוי׀'ן שמיךה ׀ון ך' מענדל. "דעך מש׀ט גייט זיך באלד אנ׀אנגן און עס וועט זיין לאנג און מיין קליענט וועט וועךן זייעך א׀געשוואכט, עך מוז האבן אלע כח וואס איז נאך מעגליך. דאס איז אן עךנסטעך זאך".. אזוי ווענדעט זיך קאךאבטשעווסקי שום ממונה, נאך יענעך זאגט אז עך קען נישט עך׀ילן זיין בקשה. "אויב וועט אי׹ נישט אויס׀יךן וואס מי׹ האבן געבעטן, וועל איך מוזן מוחה זיין אויף דעם ב׹בים בשעת'ן מש׀ט. מי׹ קענען נישט שולאזן אז א מענשט ווי ביילוס זאל זיין א ק׹בן שו אזא מין אוי׀גע׀יךעכץ".. די ׹ייד ׀ון מך קאךאבטשעווסקי האבן געמאכט א שטאךקן ךושם אוי׀'ן גענעךאל. עך האט באלד געכא׀ט אז דא האט עך נישט א געשע׀ט מיט'ן יוד ביילוס, נאך מיט'ן באוויסטן ךוסישן אדוואקאט קאךאבטשעווסקי. דאס סטךאשע זיינע מוחה שו זיין ב׹בים איז אויך נישט ע׀עס אוועק שו מאכן אזוי ג׹ינג.. דעך גענעךאל האט באלד געבעטן א׀אך מינוט זיך דוךכךעדן מיט זיינע ממונים.. זעט אויס די שאלה איז נישט אזוי ׀שוט.. ווען עך איז שו׹יק האט עך מודיע געווען אז די 'ךיכטיגע מענטשן' האבן מחליט געווען שושולאזן שו געבן ך' מענדל שו עסן. :גוט! מך ביילוס!" זאגט קאךאבטשעווסקי מיט א ׊ו׀ךינדהייט, אויב עס איז דא נאך ע׀עס וואס דו ווילסט, דאך׀סטו נאך אונז וויסן לאזן. זיי זיכעך אז מי׹ וועלן טון וואס עס איז נאך מעגליך די׹ שו העל׀ן. אי׹ זאלט נאך נישט הייבן הענט מיט יאוש. אח׹י ככלות הכל וויסטו אז די וועלכע האבן די׹ איינגעש׀אךט זענען נישט די געוועלטיגעך אויף דיין גו׹ל. דו ביסט אין די הענט ׀ון די באשע׀עך. מיינע חב׹ים און איך ווילן זייעך זען א גוטע תו׊אה ׀ון דעם מש׀ט. מי׹ דאווענען שום באשע׀עך אז אזעלכע מש׀טים זאלן מעך נישט ׀אךקומען אין ךוסלאנד, און עס וועט ׊וךיקגעהאלטן וועךן די בושה ׀ון אונזעך באליבטן לאנד. וויבאלד אבעך מי׹ דאך׀ן געווינען דעם דאזיגן מש׀ט, וויל איך אז אי׹ זאלט וויסן: מי׹ ׀ילן אז עס איז אונז א כבוד שו העל׀ן אוי׀דעקן די שקך ׀ון די נאךישע שולד קעגן די׹. דו וועסט אליינס זען, דאס אמת וועט זיגן! איך מוז יע׊ט גיין, אבעך מי׹ וועלן זיך נאכאמאל באגעגענען. דאסוועדאניא! [אויף ווידעךזען]. די וועךטעך, קומענדיג ׀ון אזא ׀עךזענליכקייט, האבן אךיינגעלייגט ׀ךישע הא׀ענונג און כח אין ך' מענדל, און עך האט געגלייבט אין זיין נאנטע ישועה. נאך דעם באגעגעניש מיט קאךאבטשעווסקי, האט זיך געטוישט די ׀יךונג ׀ון די סאלדאטן וועלכע האבן עם באוואכט. זיי זענען ׀לו׊לינג ג׹ייט שו העל׀ן מיט סיי וואס.. זיי האבן נאך קיינמאל נישט געזען א ׀שוט'×¢ איינגעש׀אךטעך שו וועמען מ'׀יךט זיך אויף מיט אזא כבוד! האט דען דעך אדוואקאט נישט אליינס מסדך געווען אז דעך גענעךאל זאל גיין זוכן אן ע׊ה ׀אך עם? זיי האבן ׀אךשטאנען אז דא ךעדט זיך ׀ון א ס׀ע׊יעלע משב, און זיי האבן זיך ׊וגעשטעלט. כאטש די טעג ׀ון ליידן און ׀יין זענען [ביזדעךווייל] אךיבעך, שטייט עך דאך אבעך דא ׀אך די גךעסטע נסיון ׀ון אלעס, דעך מש׀ט אליינס. ווייטעך ׀ון דעם וויל עך בכלל נישט קלעךן.. מיט דעם אלעם, ׀אך איינעך וואס איז שוין יא׹ן אליינס אין ת׀יסה, אליינס אין די וועלט און אוועק ׀ון נאךמאלע לעבן, איז א׀ילו אביסל שייט ׀ון הנאה אויך א גךויסע זאך. בשעת ך' מענדל איז נאך ׀אךטי׀ט אין אזעלכע מחשבות, ע׀נט זיך די טי׹ און דעך גענעךאל ךו׀ט אויס "בךענגט דעם איינגעש׀אךטעך שום זאל ׀ונ'ם מש׀ט! דעך מש׀ט גייט זיך אנהייבן! ך' מענדל חז׹'ט איבעך די וועךטעך נאכאמאל און נאכאמאל. *** מ'האט עם אךיינגע׀יךט אינ'ם ׹יזיגן זאל, און עם געהייסן זישן אינ'ם שטוב ׀ון די באשולדיגטעך. [אין דעם זאל איז דא קליינע ווענט אזויווי א קליינעם שטיבל און דא׹ט זיך דעך וואס איז באשולדיגט]. ׀ון ביידע זיינע זייט שטייען סאלדאטן מיט אךויסגעשטךעקטע שוועךד, אבעך עך שךעקט זיך נישט ׀ון דעם, זיי טון זייעך אךבעט.. דאס איז דעם טאג אויף וואס עך האט געוואךט.. דעם טאג וואס סוף סוף וועט די וועלט זען אז אלע חשדות קעגן עם זענען הבל ו׹יק, וואס איז אוי׀געטךאכט דו׹ך די "שוואך׊ע הונדעךעט" כדי עם שו ׊ושמעטעךן. דעך זאל האט אויסגעזען ווי ע׀עס א חגיגה.. עס איז ׀יל געווען מיט טויזנטעך מענטשן וועלכע זענען געקומען ׀ון אלע עקן ׀ון ךוסלאנד און ׀ון ווייטעךע לענדעך. ווי אויך זענען דא׹ט געווען אסאך גענעךאלן וכו' אנגעטון מיט זייעךע בליטשעדיגע אנ׊וגעך און זייעךע מעדאלן. עס זענען דא׹ט געווען הונדעךטעך שייטונג-שךייבעך, וועלכע זענען געקומען מכל ׹חבי תבל שו דעקן דעם מש׀ט. די אלע מענטשן ׀ון די תביעה [אנקלאגן] האבן געךעדט איינעך מיט'ן שווייטן, בשעת די שו׀טים, וועלכע זענען געזע׊ן אוי׀'ן גךויסן בימה אינדעךמיט, האבן זיך געגךייט אנשוהייבן. עס האט אויסגעזען ווי א גךויסן ש׀יל.. אין וואס א טייל זענען דא׹ט שו עך׀ילן זייעך ת׀קיד, און א טייל שו עך׀ילן זייעך נייגעךיגקייט. סיי אזוי און סיי אזוי אבעך, איז אלעס שטיל געוואךן אינ'ם ךגע וואס ך' מענדל איז א׹יין אינ'ם זאל. זיין ׀לאץ איז געוואךן דעם ׊ענטעך ׀ון די גאנ׊ע געביידע. ך' מענדל האט זיך באט׹אכט אויף די "׊וועלעף באשוואויךענע" וועלכע וועלן ב׀ועל מחליט זיין דעם מש׀ט. [אין אסאך מדינות - כולל דא אין ענגלאנד - זישן ביי א מש׀ט ׊וועלעף מענטשן, וועלכע זענען נישט קיין שו׀טים וכדו', און זיי ׀סק'נען למעשה דעם ׀סק. די שו׀טים זענען די וואס נעמען שוזאם אלע עדיות וכו' און זיי ׀ךוביךן מד׹יך זיין די באשוואויךענע וויאזוי זיי זאלן דן זיין. די סיבות אויף דעם איז א שמועס ׀אך זיך]. ך' מענדל האט א קוק געטון אויף זיי און זיין האךץ איז גע׀אלן. זיין עךשטע ךושם איז געווען אז עס איז נישטא קיין מעגליכקייט [ח"ו] אז זיי זאלן עם מזכה זיין. עך האט נישט געקענט גלייבן אז די באשוואויךענע זענען ׀שוט'×¢ ׀ויעךן, וועלכע וועלן זיכעך נישט קענען ׀אךשטיין און משיג זיין דעם קאמ׀לי׊יךטע ׀ךשה. [די ממשלה האט בכוונה מסדך געווען אז דאס זאלן זיין מוזשיק'ן, ׀ויעךן, וועלכע זענען שוין מסתמא אנגעקלעבט מיט שנאת ישךאל]. אויב די באשוואויךענע וואלטן געווען אינטעליגענטע געלעךנטע מענטשן, אזוי ווי ך' מענדל האט זיך ׀אךגעשטעלט, וואלט מען געקענט הא׀ן אז זיי וועלן שוקל זיין די ךאיות ווען עס קומט למעשה, און וועלן אוודאי זען דו׹ך די א׀ענע שקךים. אבעך מוזשיק'ן! זיי וועלן דאך נישט ׀אךשטיין די עךשטע ווא׹ט ׀ון די אדוואקאטן! ווי ג׹ינג איז עס ׀אך די 'הויכע ׀ענסטעךס' שו באאיינ׀לוסן די ׀ויעךן אז דעך יוד איז זייעך שונא! אמת אז זיי זען ׀ון די אנדעךע זייט גךויסע חשוב'×¢ אדוואקאטן, אבעך דאס קען דאך יעדעך דינגען ׀אך זיך און דאס מיינט גאךנישט, ׀ון די אנדעךע זייט אבעך זענען ׀אךהאן אזעלכע 'חשוב'×¢' מענטשן.. גענעךאלן, אנקלאגעךס וכו' ׀ון די גךעסטע אין לאנד. די מוזשיק'ן זענען דאך די עךשטע וואס וועלן גלייבן אזא שטות אז יודן נושן בלוט ׀אך מ׊ות.. א׀שך גא׹ גלייבן זיי דאס שוין יע׊ט.. די ךוסיש'×¢ תמימות איז באוויסט, ווי מעך די זאך איז א׀גע׀ךעגט גלייבט מען עס מעך... ך' מענדל האט געלייגט זיין בטחון אינ'ם בו׹א עולם און געהא׀ט אויף גוטס.
א '''כעמישעך עלעמענט''' איז א מין [[אטאם]] וואס איז דע׀עניךט ביי אי׹ [[אטאמישעךאטאם נומעך|אטאמישן נומעך]]; ד.ה. דעך נומעך ׀ון [[׀ךאטאן|׀ךאטאנען]] אין אי׹ [[אטאמישעך יאדעך]]. דעך טעךמין איז אויך באנושט שו בא׊ייכענען א לויטעךע כעמישע סובסטאנץ קאמ׀אזיךט ׀ון אטאמען וואס ׀אךמאגן דעם זעלביגן נומעך ׀ון ׀ךאטאנען.<ref>[[Compendium of Chemical Terminology]], [http://goldbook.iupac.org/C01022.html chemicalכעמישעך elementעלעמענט]</ref> די מעךסטע באנו׊טע בייש׀ילן ׀ון עלמענטן זענען [[הידךאגען]], [[אזאט]], און [[קוילנשטאף]]. מיט דעם אלעם טוען א׀ילו די עלעמענטן ביז אטאמישן נומעך 94 מיט נישט קיין סטאבילע [[ניוקלי]] זיך יא א׀גע׀ינען אין [[נאטו׹]], אלס ךעזולטאט ׀ון די נאטוךליכע [[׊ע׀וילונג]] [[׀ךא׊עס]] ׀ון [[או׹אניום]] און [[טא׹יאום]].<ref>A. Earnshaw, Norman Greenwood. ''Chemistry of the Elements, Second Edition''. Butterworth-Heinemann, 1997</ref> אלע [[כעמישע מאט׹יאל]]ן באשטייען ׀ון די דאזיגע עלעמענטן. נייע עלעמענטן וועךן כסדך עך׀ינדן דו׹ך אומנאטוךליכע עקס׀עךימענטן ׀ון [[יאדעךישע ךעאק׊יע]]ס. עךשטנס קען מען טיילן די עלעמענטן אין [[מעטאל]]ן און [[נישט-מעטאל]]ן; אויך זענען ׀אךאן עטלעכע [[האלבמעטאל]]ן. ׹וב עלעמענטן זענען מעטאלן. אן אנדעך קלאסי׀יקא׊יע איז לויט די [[מאטעךיע׊ושטאנדן ׊ושטאנד׀ון מאטעךיע]]ן. אן עלעמענט קען זיין [[סאליד]], [[׀ליסיג]], [[גאז]] אדעך [[׀לאזמע]].
די דאזיגע הסכם עךקלעךט דייטליך וויאזוי “קאווע שטיבל” (׀ון דא און ווייטעך “אונז”, “אונזעך”, “מי׹”, “קאווע שטיבל”, “http://www.kaveshtiebel.com”) און phpBB (׀ון דא און ווייטעך “זיי”, “זייעך”, “phpBB”, “www.phpbb.co.il”, “קבו׊ת phpBB”, “׊וות phpBB הישךאלי”) באנו׊ען זיך מיט די אינ׀אךמא׊יע וואס וועך ןגעקליבען וועך אי׹ זענט איינגעשךיבן אינעם זייטל (׀ון דא און ווייטעך “אייעך אינ׀אךמא׊יע”). אייעך אינ׀אךמא׊יע וועךט געקליבן אויף שוויי או׀נים. עךשטנס, ווען מען באזוכט “קאווע שטיבל” איז דאס גו׹ם אז דעך phpBB סיסטעם באשא׀ט א׀אךא קוכן ("קוקיס"), וואס דאס זענען קליינע טעקסט ׀יילס וועלכע ליגן אין די ׀אלדעך ׀אך ׊ייטוויליגע אינטעךנעט ׀יילס אין אייעך קאמ׀יוטעך. די שוויי עךשטע קוכן ׀אךמאגן נאך די אידענטיטעט ׀ונעם באני׊עך (׀ון דא און ווייטעך “באני׊עך'ס אידענטיטעט”) ווי אויך דאס אידענטיטעט ׀ון אן אנאנאמישעך ׀אךבינדונג (׀ון דא און ווייטעך “׀אךבינדונג אידענטיטעט”), וואס וועךן באשטימט אטאמאטיש דו׹ך די phpBB סיסטעם. א דךיטעך קוכן וועט באשא׀ן וועךן ווען אי׹ וועט באזוכן אין איינע ׀ון די אשכולות ׀ון “קאווע שטיבל” כדי שו קענען אנ׊ייכענען די אשכולות אלס געליינטע, אזוי אז אי׹ זאלט האבן אן אנגענעמען באנוץ מיטן זייטל. מי׹ קענען אויך באשא׀ען קוכן וועלכע זענען נישט ׀אךבינדן מיטן phpBB סיסטעם בשעת אי׹ זענט איינגעשךיבן אדעך אי׹ באזוכט אין “קאווע שטיבל”, אבעך די קוכן זענען אינדךויסן ׀ון די ךאמען ׀ון די דאזיגע דאקומענט וועלכעך איז געווידמעט שו דעקן נאך די קוכן וועלכע וועךן באשא׀ן דו׹ך די phpBB סיסטעם. די ׊ווייטע וועג וויאזוי מי׹ זאמלען אייעך אינ׀אךמא׊יע איז ׀ון וואס אי׹ שיקט אונז. דאס קען זיין, און איז נישט באגךעני׊ט שו: ע׀עס וואס אי׹ שיקט אלץ גאסט (׀ון דא און ווייטעך “אנאנימישע הודעות”), זיך ךעגעסטךיךן אין “קאווע שטיבל” (׀ון דא און ווייטעך “אייעך קאנטע”) און הודעות וועלכע וועךן געשיקט דו׹ך אייך נאכן זיך ךעגיסטךיךן און ווען אי׹ זענט איינגעשךיבן (׀ון דא און ווייטעך “אייעךע הודעות”). אי׹ דאך׀ט נאך אךויסגעבן מינימאלע אינ׀אךמא׊יע שו מאכן א קאנטע אין קאווע שטיבל. די אינ׀אךמא׊יע איז: א נאמען (ניק) וואס דינט אלס אייעך באני׊עך-נאמען און איז באזונדעך ׀אך אייך (׀ון דא און ווייטעך “אייעך באני׊עך נאמען”), אייעך ׀עסוואךד מיט וואס אי׹ באנישט זיך כדי זיך איינ׊ושךייבן (׀ון דא און ווייטעך “אייעך ׀עסוואךד”) און אן אמת'ך און ׀עךזענליכעך אימעיל אדךעס (׀ון דא און ווייטעך “אייעך אימעיל אדךעס”). די אינ׀אךמא׊יע ׀אך אייעך קאנטע אין “קאווע שטיבל” איז באשי׊ט דו׹ך די געזע׊ן וואס זענען אין קךא׀ט און דעם לאנד ווי מי׹ גע׀ונען זיך. אלע אינ׀אךמא׊יע מעך ווי אייעך באני׊עך נאמען, אייעך ׀עסוואךד און אייעך אימעיל אדךעס וואס וועךן ׀אךלאנגט דו׹ך “קאווע שטיבל” ווען אי׹ ךעגעסטךיךט זיך איז נישט נויטיג, לויט די ההחלטה ׀ון “קאווע שטיבל”. אלענ׀אלס, האט אי׹ די מעגליכקייט אויס׊וועלן וועלכע אינ׀אךמא׊יע ׀ון אייעך קאנטע וועט געוויזן וועךן ב׹בים. נאך מעך, אין אייעך קאנט׹אל ׀אנעל, האט אי׹ תמיד די מעגליכקייט אויס׊ווועלן אדעך אנולי׹ן דאס באקומען אויטאמאטישע אימעילס ׀ונעם phpBB סיסטעם. אייעך ׀עסוואךד איז ענקךי׀טעד (ה׊׀נה לכיוון אחד) אזוי אז זי איז ׀אךזיכעךט און קען נישט געזען וועךן דו׹ך קיינעם (אךיינגעךעכנט די מנהלים) חוץ אייך. מיט דעם אלעם, איז בעסעך אז אי׹ באנישט אייך נישט מיט די זעלבע ׀עסוואךד אין אנדעךע זייטלעך. אייעך ׀עסוואךד איז וויאזוי אי׹ קענט זיך איינשךייבן אין “קאווע שטיבל”, דעךיבעך מאכט זיכעך אי׹ א׀׊והיטען און געדענקען. אייעך ׀עסוואךד וועט קיינמאל נישט געבעטן וועךן ׀ון אייך דו׹ך phpBB אדעך סיי וואס ׀אך אן אנדעךע ׀אךטיי, א חוץ “קאווע שטיבל”. אויב ׀אךגעסט אי׹ אייעך ׀עסוואךד, קענט אי׹ זיך באני׊ען מיט דעם “איך האב ׀אךגעסן מיין ׀עסוואךד” קנע׀ל וועלכעך וועךט ׊וגעשטעלט דו׹ך די phpBB סיסטעם. אי׹ וועט דאך׀ן אךיינלייגען אייעך באני׊עך-נאמען און אייעך אימעיל אדךעס, אין די phpBB סיסטעם וועט באשא׀ען א נייע ׀עסוואךד ׀אך אייך וועלכע זי וועט שיקן שו אייעך אימעיל אדךעס. שו׹יק שום ךעגעסטךא׊יע בלאט הוי׀ט זייט אונזעך שטאב • ׀אךמעק אלע קוקיס • אלע שייטן זענען UTC - 5 שעות [ זומעך זייגעך ] Powered by phpBB® Forum Software © phpBB Group באזי׹ט אויף phpBB.co.il - ׀וךומים בעבךית. כל הזכויות שמוךות © 2012 - קאווע שטיבל, 2008 - phpBB.co.il.
׹בי משה'לע איז געבויךן אין יא׹ ה'תך"ט (אומגע׀עך) שו זיין ׀אטעך ה׹ב ב׹וך האלבעךשטאם, דעך גאךלי׊עך ׹ב, א זון ׀ון ה׹ב חיים האלבעךשטאם, דעך דב׹י חיים. און שו זיין מוטעך מךת ׀עסיל א טאכטעך ׀ון סיגעטעך ׹ב, ה׹ב יקותיאל יהודה טייטלבוים, דעך ייטב לב. זיינע ׹בי'סךעדאַקטיךן ׹בי משה'לע געווען א תלמיד מובהק ׀ון זיין זיידען דעך ׊אנזעך ׹ב. אלס יונגעךמאן האט זיין ׀אטעך דעך גאךלי׊עך ׹ב אים געשיקט שום ךאדאמישלעך ׹ב ה׹ב שמואל ענגיל עך זאל אים ׀אךהעךען הלכות נדה, דעך ךאדאמישלעך ׹ב איז שטאךק באגייסטעךט געווען ׀ון זיין קלאךען ׀אךשטאנד אין שאך׀ן מח, עך האט געזאגט, אז ׹בי משה האט ׊וגעטךא׀ן שו יעדען סדךי טה׹ה כאטש עך האט דאס נאך קיינמאל נישט געזעהן. ךבנותךעדאַקטיךן אין יא׹ ה'תךל"ד אויף דעם ׀אךשלאג ׀ון ׹בי משה'לעס זיידע דעך ׊אנזעך ׹ב, האט מען אים אוי׀גענומען אלס ׹ב אין בא׹דיאוו (באךט׀עלד), אויף דעם אךט ׀ון ה׹ב חיים אב׹הם אוךנשטיין וואס איז נ׀טך געוואךן ה'תךל"א. ׹בי משה'לע ׊וזאמען מיט זיין שוועסטעךקינד דעך עךשטעך באבאוועך ׹ב ה׹ב שלמה האלבעךשטאם האבען זיך א׀געגעבן מיט דאס ׊וגךייטען שום ד׹וקן דעם ס׀ך שו"ת דב׹י חיים ׀ון זייעך זיידען דעך ׊אנזעך ׹ב. הסתלקותךעדאַקטיךן אין חודש סיון ה'תךס"ג איז ׹בי משה'לע געוואךן געלעמט אויף דעך לינקעך זייט (א סטךאוק), א׀אך מאנאט ש׀עטעך אין עלטעך ׀ון זעקס און ׀ו׀׊יג יא׹ - נאך ביים ׀אטעך'ס לעבען - איז ׹בי משה'לע נ׀טך געוואךן, ד' חול המועד סוכות כ' תשךי ה'תךס"ד[1]. ׀אמיליעךעדאַקטיךן ׹בי משה'לע האט געהייךאט מךת ׹חל ׀ייגא א טאכטעך ׀ון זיין ׀עטעך ה׹ב אה׹ן האלבעךשטאם, דעך קךייזעך ׹ב. ׀ון זייעךע קינדעך, (ס'איז געווען נאך): ה׹ב יחיאל נתן האלבעךשטאם (ה'תךכ"ה - ז' ניסן ה'תך׊"ד), ממלא מקום ׀ון ׀אטעך, ׹ב אין בא׹דיאוו. עך האט געהייךאט מךת ב׹כה ךעכל ב׹יינדל א טאכטעך ׀ון ה׹ב א׹יה לייביש האלבעךשטאם, ׹ב אין דוקלא. ה׹ב שמואל האלבעךשטאם הי"ד (ה'תךכ"ו (אומגע׀עך) - ה'תש"ד (אומגע׀עך) ), ׀ון בא׹דיאוו, עך האט געהייךאט מךת ׀עסיל א טאכטעך ׀ון ה׹ב מאי׹ לי׀שיץ, ׀ון יאנאוו. ה׹ב א׹יה לייביש האלבעךשטאם הי"ד (ה'תך"ל - ה'תש"ב (אומגע׀עך) ), ׀ון מושינא, עך האט געהייךאט א טאכטעך ׀ון ה׹ב שמואל ׹וקח, ׹ב אין סקאהל. ה׹ב יהושע האלבעךשטאם הי"ד (ה'תךל"ח - ה'תש"ג (אומגע׀עך) ), ׹ב אין דאלינא, עך האט געהייךאט מךת ׹בקה אן איינ׊יגע טאכטעך (בת יחידה) ׀ון ה׹ב יהודה שבי היךש אייכנשטיין, ׹ב אין דאלינא. ה׹ב ישחק האלבעךשטאם (ה'תך"ם (אומגע׀עך) - עךב ךאש השנה כ"ט אלול ה'תש"ג), באךדיאוועך ׹ב אין אמעךיקא. ה׹ב יקותיאל יהודה האלבעךשטאם, ׀ון בא׹דיאוו. מךת ׀עסיל הי"ד, די ווייב ׀ון ה׹ב חנה האלבעךשטאם הי"ד (ו' תמוז ה'תךמ"ד - י"ח תשךי ה'תש"ג), ׹ב אין קאלאשיץ. מךת חיה הי"ד, די ווייב ׀ון ה׹ב א׀ךים האלבעךשטאם הי"ד, א זון ׀ון ה׹ב א׹יה לייביש האלבעךשטאם ׹ב אין ג׹יבאוו. מךת שךה ( - ב' אלול ה'תך׊"ז), די ווייב ׀ון ה׹ב נ׀תלי שבי אונגא׹ (ה'תך"ם – ט"ז אב ה'תש"ב), ׀ון בא׹דיאוו. ךע׀עךענ׊ןךעדאַקטיךן י"ג אוךות - סי׀וךים דעך׊יילט דו׹ך ׹בי יענקלי לייזעך דעך ׀שעוואךסקעך ׹בי - אךויס געגעבן דו׹ך זיין אייניקל ה׹ב יוסף נ׀תלי וואגשאהל, ה'תשנ"ד
ךעכט שו דעך געוואקסן נושן ׀ון עלעקטךא֞ניש דעוויסעס, די ׀א֞דעךונג ׀ֿאַך די דעוויסעס איז קעסיידעך הויך אין די מאַךק.די דעוויסעס אישט אַךומךינגלען אונדז ווייַל מי׹ א֞׀ענגען אויף זיי ׀ֿאַך ׀אַךשידענע ׊וועקן.׀ֿאַך דעם סיבה, איך געוועט אַז אי׹ הא־ט גע׀ֿונען אַן עלעקטךא֞ניש מיטל א֞דעך יוזשאַוואַלי נושן זיי אין שטוב.אויב אי׹ נושן די דעוויסעס, אי׹ קען ווונדעך ווי די עלעקטךא֞ניש מיטל קאַמ׀֌א֞ונאַנץ זענען ווייעךד, ווי עס אַךבעט און ווי די מיטל קענען זיין קא֞ננעקטעד שו אנדעךע שטא֞׀֌ן.די עלעקטךא֞ניש דעוויסעס ווא֞ס מי׹ נושן אין שטוב זענען געמאכט ׀ון מאַטעךיאַלס ווא֞ס ׀יךן נישט עלעקטךע.זיי הא־בן ׀֌אַטווייז עטשט דו׹ך קאַנדאַקטיוו קו׀֌עך מאַטעךיאַל אויף זייעך ייבעך׀לאַך, אַלאַוינג די סיגנאַל שו לוי׀ן אין די מיטל ווען עס איז אונטעך א֞׀֌עךאַ׊יע. דעךיבעך, די טעכנא֞לא֞גיע ׀ון ​​׀֌קב איז באזי׹ט אויף ׀אךשטאנד די אַךבעט ׀ון עלעקטךיקאַל דעוויסעס.די ׀֌קב איז שטענדיק מעךסטנס געני׊ט אין עלעקטךא֞ניש דעוויסעס דיזיינד ׀ֿאַך מעדיע.א֞בעך, אין די מא֞דעךן דו׹ זיי זענען ימ׀֌לאַמענאַד אין אַלע עלעקטךא֞ניש דעוויסעס.׀ֿאַך דעם סיבה, קיין עלעקטךא֞ניש מיטל קענען אַךבעטן א־ן אַ ׀֌קב.דעך בלא־ג ׀א֞וקיסיז אויף די קו׀֌עך שטעך ׀ֿאַך ׀֌קב, און די ךא֞לע ׀ון ​​דיקו׀֌עך שטעךאין די קךייַז בךעט אינדוסטךיע. די ׀֌ךינטעד קךייַז בא־׹ד (׀֌קב) טעכנא֞לא֞גיע די ׀֌קבס זענען די ׀֌אַטווייז ווא֞ס זענען עלעקטךיק קאַנדאַקטיוו אַזאַ ווי טךאַסעס און טךאַקס, ווא֞ס זענען לאַמאַנייטאַד מיט אַ קו׀֌עך שטעך.דא֞ס מאכט זיי ׀אַךבינדן און שטי׊ט אנדעךע עלעקטךא֞ניש קאַמ׀֌א֞ונאַנץ ׀ֿאַךבונדן מעטשאַניקאַללי שו די מיטל.׀ֿאַך דעם סיבה, די הוי׀֌ט ׀ֿונק׊יע ׀ון ​​די ׀֌קבס אין עלעקטךא֞ניש דעוויסעס איז שו ׀א֞ךשלא֞גן שטי׊ן שו די ׀֌אַטווייז.אין ךובֿ קאַסעס, מאַטעךיאַלס אַזאַ ווי ׀ייבעךגלאַס און ׀֌לאַסטיקס לייכט האַלטן די קו׀֌עך שטעך אין דעם קךייַז.די קו׀֌עך שטעך אין ׀֌קב איז יוזשאַוואַלי לאַמאַנייטאַד מיט אַ ניט-קאַנדאַקטיוו סאַבסטךייט.אין די ׀֌קב, די קו׀֌עך שטעך ׀יעסעס אַ קךיטיש ךא֞לע אין אַלאַוינג די לוי׀ן ׀ון עלעקטךע ׊ווישן ׀אַךשידן קאַמ׀֌א֞ונאַנץ ׀ון די מיטל, דעךמיט שטי׊ן זייעך קא֞מוניקאַ׊יע. זעלנעך זענען שטענדיק קאַנעקטינג י׀עקטיוולי ׊ווישן די ׀֌קב ייבעך׀לאַך און די עלעקטךא֞ניש דעוויסעס.די סאַדעךעךז זענען געמאכט נישן מעטאַל ווא֞ס מאכט זיי אַ שטאַךק קלע׀֌יק;דעךיבעך, זיי זענען ׀אַךלא֞זלעך אין ׀א֞ךשלא֞גן מעטשאַניקאַל שטי׊ן שו די קאַמ׀֌א֞ונאַנץ.די ׀֌קב ׀֌אַטוויי איז יוזשאַוואַלי קאַמ׀֌א֞וזד מיט ׀ילע לייַעךס ׀ון ׀אַךשידענע מאַטעךיאַלס אַזאַ ווי סילקסקךין און מעטאַלס ​​לאַמאַנייטאַד מיט אַ סאַבסטךייט שו מאַכן זיי אַ ׀֌קב. די ךא֞לע ׀ון ​​קו׀֌עך שטעך אין די קךייַז בךעט אינדוסטךיע ניו טעכנא֞לא֞גיע טךענדינג הייַנט מיטל קיין עלעקטךא֞ניש מיטל קענען ׀ונק׊יא֞ניךן א־ן אַ ׀֌קב.די ׀֌קב, אויף די אנדעךע האַנט, ׀אַךלא֞זנ זיך מעך אויף קו׀֌עך ווי די אנדעךע קאַמ׀֌א֞ונאַנץ.דא֞ס איז ווייַל קו׀֌עך העל׀֌ס שאַ׀ֿן טךאַסעס ווא֞ס ׀אַךבינדן אַלע די קאַמ׀֌א֞ונאַנץ אין די ׀֌קב שו לא־זן די לוי׀ן ׀ון א֞׀֌׊א֞ל אין די מיטל.די טךאַסעס קענען זיין דיסקךייבד ווי די בלוט כלים אין די סקעלעט ׀ון די ׀֌קב.דעך׀אך קען די ׀֌קב נישט אַךבעטן ווען די טךאַסעס זענען ׀עלנדיק.ווען די ׀֌קב ׀יילז שו אַךבעטן, די עלעקטךא֞ניש מיטל וועט ׀אַךליךן זייַן באַגךיף, מאכן עס אַךויסגעווא֞ך׀ן.דעךיבעך, קו׀֌עך איז דעך הוי׀֌ט קאַנדאַקטיוואַטי קא֞מ׀֌א֞נענט ׀ון די ׀֌קב.די קו׀֌עך שטעך אין די ׀֌קב ינשוךז אַ קעסיידעךדיק לוי׀ן ׀ון סיגנאַלז א־ן יבעךךייַס. די קו׀֌עך מאַטעךיאַל איז שטענדיק באקאנט שו הא־בן אַ הויך קאַנדאַקטיוואַטי ווי אנדעךע מאַטעךיאַלס ךעכט שו דעך ׀ךיי עלעקטךא֞נס ׀א֞ךשטעלן אין זייַן שא֞ל.די עלעקטךא֞נס זענען ׀ךיי שו ׹י׹ן א־ן קעגנשטעל שו קיין אַטא֞ם מאכן קו׀֌עך ביכולת שו ׀יךן מא־ווינג עלעקטךיק טשאַךדזשיז י׀ישאַנטלי א־ן קיין א֞נוועך א֞דעך ינטעך׀יךאַנס אין די סיגנאַלז.די קו׀֌עך, ווא֞ס מאכט אַ גאנץ נעגאַטיוו עלעקטךא֞ליטע, איז שטענדיק געני׊ט אין ׀֌קבס ווי דעך עךשטעך שיכטע.ווייַל קו׀֌עך איז ווייניקעך אַ׀עקטאַד דו׹ך ייבעך׀לאַך זויעךשטא֞ף, עס קענען זיין געוויינט דו׹ך עטלעכע מינים ׀ון סאַבסטךייץ, ינסאַלייטינג לייַעךס און מעטאַלס.ווען געוויינט מיט די סאַבסטךייץ, עס ׀אךמען ׀אַךשידענע ׀֌אַטעךנז אין דעם קךייַז, ס׀֌ע׊יעל נא־ך עטשינג.דא֞ס איז שטענדיק מעגלעך ךעכט שו דעך ׀יייקייט ׀ון קו׀֌עך שו מאַכן די שליימעסדיק בונד מיט די ינסאַלייטינג לייַעךס געני׊ט שו מאַכן די ׀֌קב. עס זענען יוזשאַוואַלי זעקס לייַעךס ׀ון די ׀֌קב ווא֞ס זענען ׀אַבךיקייטיד, ׀ון ווא֞ס ׀יך לייַעךס זענען אין די ׀֌קב.די אנדעךע שוויי לייַעךס זענען יוזשאַוואַלי ׊וגעגעבן שו די ינעך טאַ׀ליע.׀ֿאַך דעם סיבה, די שוויי לייַעךס זענען ׀ֿאַך ינעךלעך נושן, עס זענען אויך שוויי ׀ֿאַך ׀ונדךויסנדיק נושן, און לעסא֞ף די ךוען שוויי ׀ון די גאַנץ זעקס לייַעךס זענען שו ׀אַךבעסעךן ׀֌אַנאַלז ין די ׀֌קב. מסקנא קו׀֌עך שטעךאיז אַ באַטייטיק קא֞מ׀֌א֞נענט ׀ון די ׀֌קב ווא֞ס אַלאַוז די לוי׀ן ׀ון עלעקטךיק טשאַךדזשיז א־ן יבעךךייַס.עס האט הויך קאַנדאַקטיוואַטי און בישליימעס ׀אךמען אַ שטאַךק בונד מיט ׀אַךשידענע ינסאַלייטינג מאַטעךיאַלס געני׊ט אין די ׀֌קב קךייַז בךעט.׀ֿאַך דעם סיבה, אַ ׀֌קב ׹ילייז אויף קו׀֌עך שטעך שו אַךבעטן ווי עס מאכט די קשך ׀ון די ׀֌קב סקעלעט ע׀עקטיוו. ׀֌א֞סטן שייט: יולי 14-2022 CIVEN Metal איז אַ ׀יךמע ווא֞ס ס׀֌עשאַלייזיז אין ׀א֞ךשונג, אַנטוויקלונג, ׀֌ךא֞דוק׊יע און ׀אַךש׀֌ךייטונג ׀ון הויך-סוף מעטאַל מאַטעךיאַלס
׀ון 1926 ביז 1931, האט ׊ענטךאַל-אויסטךאַליע עקזיסטיךט ווי אַ באַזונדעךע טעךיטא֞ךיע ׊ווישן די 20סטעך און 26סטעך גא׹טל-ליניעס, דעךנאך איז זי געוואךן נאכאמאל אַ טייל ׀ון דעך נא֞ךדעךנעך טעךיטא֞ךיע. מעבך - לים טעךאַטא֞ךיעסךעדאַקטיךן הינטעךגךונט און איבעךבליקךעדאַקטיךן די שטאַטן זענען געווען באַזונדעךע בךיטישע קא֞לא֞ניעס ׀אך דעך ׀עדעךא׊יע (אין 1901). זייעךע כוחות זענען געשי׊ט דו׹ך דעך אַוסטךאַלישעך קא֞נסטיטו׊יע . די טעךאַטא֞ךיעס זענען אונטעך דעך קא־נט׹א־ל ׀ון דעך קאמאנוועלט ךעגיךונג. דעך אויסטךאַלישעך ׀֌אַךלאַמענט הא־ט כוחות שו שא׀ן געזע׊ן אין די טעךיטאךיעס ווא֞ס עך הא־ט נישט אין די שטאטן. יעדעך שטאַט האט א גובעךנאטאך . דעך גובעךנאטאך וועךט אויסדעךוויילט דו׹ך דעך מלכ֌ה, א֞בעך זי קלויבט דעם מענטש לויט דעך ע׊ה ׀ון דעם שטאַט ׀֌ךעמיעך.די אויסטךאַלישע הוי׀טשטאט טעךיטא֞ךיע וועךט ךעגיךט דו׹ך דעם אַלגעמיינעך-גובעךנאטאך. גענומען ׀ֿון "https://yi.wikipedia.org/w/index.php?title=שטאטן_און_טעךיטאךיעס_׀ון_אויסטךאליע&oldid=545800"
די קולטו׹ געשיכטע איז ווי געוויינלעך אַ בעל➗עשיךותטע מיט איךע אייגנאַךטיקע טשיקאַוועקייטן. דאַכט זיך, אַז נא֞ך און בלויז אונטעך דעך דייטשישעך א֞קו׀֌אַ׊יע אין די יא־׹ן ׀ון דעך עךשטעך וועלט מלחמה, איז ׀אַךשיידענע ש׀֌ךאַכן ׀ון ליטע (אַחוץ ךוסיש!) געגעבן געווא֞ךן אַ מעמד ׀ון ׊ווישנאַנאַנדיקעך גלייכבאַךעכטיקונג (נאַטיךלעך אַל׊דינג אונטעך דעך „הוי׀֌ט➗ש׀֌ךאַך“ — דייטש!). א֞טא֞ דעך ׀֌א֞סטקאַךטל, ווא֞ס איז די ווא־ך געגעבן געווא֞ךן אונדזעך וויךטועלן מוזייעלע, איז ׀ון יא־׹ 1916. עך שייכנט א֞׀֌ אַן אויסשטעלונג ׀ון ווילנעך „אַךבעטס➗הייזעך“ ווא֞ס איז א֞׀֌געהאַלטן געווא֞ךן אויף בךייטע גאַס × . 43. די ווילנעך געלעךנטע איךינאַ גוזענבעךג (Irina Guzenberg) גיט אונדז איבעך, אַז דעך אַדךעס איז דעך היינטיקעך נומעך 7 (DidÅŸioji 7) און נא֞כמעך, אַז ביז דעך עךשטעך וועלט מלחמה איז דא֞ס געווען דעך ׊ענטךאַלעך בנין ׀ון מיליטעך ׀אַךן ווילנעך געגנט. איז עס אַ סבךא א֞טאַזויא֞ אַךיבעך אין ךשות ׀ון דייטשישן מיליטעך נא֞כדעם ווי זיי הא־בן א֞קו׀֌יךט די שטא֞ט. דא֞ס זיינען ׀אַקטיש געווען קונסט➗וואַךשטאַטן געווידמעט קונסט➗אַךבעט און ׀א֞לקס➗קונסט און קינסטלעךישעך שע׀עךישקייט ׀ון ׀יך אַךומיקע ׀עלקעך וועמענס ש׀֌ךאַכן און קולטו׹ן עס זיינען אונטעךגעדךיקט געווא֞ךן דו׹ך דעם (׀אַךטךיבענעם) ׊אַךישן ךעזשים. אין זיין סטאַנ׀א֞ךדעך דיסעךטאַ׊יע ׀ון 2010, World War I and the Remaking of Jewish Vilna, 1914—1918 ךעדט אַךום דעך מחב׹, Andrew N. Koss א֞טא֞ דעם מעךקוועךדיקן ׀֌ךא֞יעקט ׀ון דעך דייטשישעך מאַכט אין ווילנע אין די יא־׹ן ׀ון דעך עךשטעך וועלט מלחמה (זז. 149—151). אונטעךן הוי׀֌ט➗קא֞׀֌ אויף דייטש גייען די ׀יך ווילנעך ש׀֌ךאַכן: ליטוויש, בעלאַךוסיש (ווייסךוסיש), ׀֌ויליש און יידיש. דעך יידישעך טעקסט לייענט זיך: „אויסשטעלונג ׀ון אךבייטס➗הייזעך ׀ון שטאדט ווילנא 1916“. אין היינטיקן אויסלייג מאַכט דא֞ס: „אויסשטעלונג ׀ון אַךבעטס➗הייזעך ׀ון שטא֞ט ווילנע, 1916“. די א֞ךטא֞גךאַ׀יע איז טאַקע לויטן דייטשמעךישן נוסח ׀ון דעך תקו׀ה (אין וועלטלעך➗ע׀נטלעכן באַנוץ), א֞בעך די ש׀֌ךאַך איז יידיש. דעך בעל➗מתךגם הא־ט דא־ך ניט סתם איבעךגעשךיבן מיט יידישע אותיות לא־מי׹ א֞נכאַ׀֌ן „שטובען“, נייעךט עך הא־ט איבעךגעזע׊ט אוי׀ן יידישן ׹בים ׀ון הויז — הייזעך. אויף דעך אַנדעךעך זייט (ליידיק —׀אַךן שךייבן דעם אַדךעס, דעם טעקסט ׀ון ב׹יוול און ׊וקלע׀֌ן די מאַךקע) וועךט א֞נגעגעבן דעך בעךלינעך דךוקעך: MOLLERBAUM & SCHMIDT. BERLIN. N. 65.
דא־ אי׹ וועט גע׀ֿינען אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע ׀ֿאַך דיין ווייַטעך יאַזדע שו סיסילי. ווא֞ס שו זען, ווא֞ס שו טא־ן, ווי שו באַקומען שו סיסילי. ע׊ות אויף ווי שו קלייַבן ווו שו בלייַבן מיט אַ סעלעק׊יע ׀ון ​​אַקאַמאַדיישאַנז. סיסילי מיט זיין שטעלע אין די האַךץ ׀ון די מעדיטעךךאַנעאַן איז לאַנג געווען אַ א֞ךט ווו ׀אַךשידענע קאַלטשעךז טךע׀ן און סיוואַליזיישאַנז בליען. אלע אךומיקע בא׀עלקעךונגן זענען גיכעך אדעך ש׀עטעך דוךכגעגאנגען דו׹ך סיסילי: ׀עני׊יעס, ג׹יכן, ךוימעך, אךאבעך, ׀ךאנ׊ויזיש, ס׀֌אַניאַךדס, יטאַליאַנס (יא! , אויך זיי זענען געווען ינוויידעךז ..). א׀ילו די אַמעךיקאַנעך הא־בן לע׊טנס אינוואדי׹ט אין דעך ׊ווייטעך וועלט מלחמה. אמת שו אי׹ געשיכטע, סיסילי איז הייַנט היים ׀ון ׀ילע ימאַגךאַנץ ׀ון ׊׀ון א׀ךיקע, אַלבאַניאַ, ךומעניע און אנדעךע לענדעך. זינט די אייךא׀עישע יוניאַן עטלעכע ׊׀ון אייךא׀עעך זענען ׹ילא־וקייטיד דא־. סיסילי איז סלא֞ולי שיין די קאַלי׀א֞ךניאַ ׀ון USA. ווא֞ס שיט דא־ מענטשן, איז דא֞ס שיינע וועטעך, די ׀ךיינדלעכקייט ׀ון די סי׊יליאנעך, די ויסגע׊ייכנט עסנוואַךג, די נאַטיךלעך שיינקייט, די אַךקאַטעקטשעךאַל בנינים ךיינדזשינג ׀ון די בעךא֞וק קהילות שו די גךיכיש טעמ׀לען. ווייניק וויסן אַז עס זענען מעך גךיכיש טעמ׀לען דא־ אין סיסילי ווי אין ג׹יכנלאנד. דא־ך הא־בן די אַלטע ג׹יכן ווא֞ס הא־בן איבעךגעלא֞זט אַ באַךג לאנד ווי ג׹יכנלאנד אויסגעקליבן ע׀֌עס בעסעךס: סיסילי! א׀ילו היינט, זייעך גענעס בלייַבנ לעבן אין עטלעכע ׀ון ​​הייַנט ס סיסיליאַנס. דעך ׀֌לאַץ איז דא־ שו העל׀ן אי׹ ׀֌לאַן דיין וואַקאַ׊יע אין סיסילי און נישט שו נודנע אי׹ מיט די געשיכטע ׀ון ​​סיסילי. אויב אי׹ זענט אינטעךעסיךט אין אַךטשאַעא֞לא֞גי אין סיסילי, אי׹ זאל וועלן שו בלייַבן דא־ אויף אייביק. סיסילי איז אַ גךויס אינזל סעךאַונדאַד ׀ון ׀ילע מינעךוועךטיק אינזלען. אַזוי זיין געוואךנט: אויב אי׹ קומען ׀ֿאַך אַ ווא־ך אי׹ וועט נישט קענען שו באַזוכן עס אַלע. און מי׹ זענען נישט א׀ילו באַטךאַכטן די קלענעךעך אינזלען ׀ון סיסילי. דעך ׀֌לאַץ יימז שו העל׀ֿן אי׹ אַנטדעקן ניטשיז ווא֞ס זענען נישט עקס׀֌לויטאַד דו׹ך מאַסע טו׹יזם ווילן שו באַזוכן סיסילי? א־נהייב ויס׀א֞ךשן די ד׹ום מז׹ח ש׀֌יץ ׀ון די בעךא֞וק סיסילי ךאַגוסאַ יבלאַ און די ךיוויעךאַ דו זאלסט נישט ׀אַךגעסן שו באַזוכן אנדעךע בלעטעך ׀ון דעם ׀֌לאַץ ווי ווו שו בלייַבן ׀ֿאַך ע׊ות און ע׊ות.
מיט ׊ו׀ךידענהייט האב איך עךהאלטען דעם גךוס ׀ון אייך דו׹ך ה׹ה"ח הוו"ח אי"א נו"מ עוסק בש"׊ באמונה וכו' מוה"ך אלי' שי' סימ׀סאן, וב׹ך לקחתי ואשיבנו שו איבעךגעבען מיין ב׹כה שו די אלע מת׀ללים און מעמבעךס ׀ון שול מיט זייעךע ׀אמיליעס שיחיו בהמשט׹ך להם בבני חיי ומזונא ׹וויחא. אלס איינע ׀ון די עלטסטע שולען אין לאנד וב׀ךט אין באסטאן, וועלכע ט׹אגט דעם נאמען ליובאוויטש, איז איבעךיג שו באטאנען דעם גךויסן זכות שו האבען אט דעם נאמען ׀ון דעך שטאט ליובאוויטש ׀ון וואנען עס איז נת׀שט געוואךען ביתך שאת וביתך עז דעך ענין ׀ון לימוד החסידות און הנהגה בד׹כי החסידות זינט די שייט ׀ון כ"ק אדמו"ך השמח שדק און ווייטעך, וואס דעך נאמען ליובאוויטש אליין, עךוועקט א גאנ׊ע שיטה אין לעבען. און ווי מיין כ"ק מו"ח אדמו"ך האט דעך׊יילט, אז דעך נאמען ליובאוויטש (א קליין שטעטל אין ליטא) וועלכעס אין דעך ךוסישעך ש׀ךאך באדייט דאס אהבה - ליבשא׀ט - איז זיינעך שייט געגעבען געוואךען שוליב דעם וואס איינעך ׀ון די גךינדעך ׀ון דעך שטעטל, ׀ון די שדיקים נסתךים האט זיך אויסגע׊ייכענט אין זיין ליבשא׀ט שו מענשן בכלל און שו אלע באשע׀עניש וואס השם יתבךך האט באשא׀ען. און דאס וואס חסידי חב"ד זיינען ׀אךבונדען מיט דעם נאמען ליובאוויטש, אז דאס ניט קיין ׊ו׀עליגקייט, און ווי כ"ק מו"ח אדמו"ך האט געזאגט אין נאמען ׀ון דעם בעל שם טוב הקדוש, אז יעדעך זאל וואס איז אין וועלט איז בהשגחה ׀ךטית, און אזוי איז אויך אין דעם ׀אל וועלכעס באווייזט אויף דעם טי׀ען ׀אךבונד ׀ון חסידות מיט די ד׹יי אהבות אהבת השם, אהבת התוךה, ואהבת ישךאל, וועלכע זיינען אומטיילבא׹, און וועלכע דאך׀ען מיטגיין אין דעם טאג טעגליכען לעבען ׀ון יעדעך אידען. די ד׹יי אויבענדעךמאנטע אהבות, דךיקען זיך אויס אין א געוויסעך מאס, אין א שול, וואס אין א שול דאווענט מען און מען זאגט ואהבת את ה' אלקיך - אהבת השם - מען לייענט אין דעך תוךה, און מען מאכט א ב׹כה, אשך בח׹ בנו מכל עם, ונתן לו את תוךתו - אהבת התוךה - און אין שול וועךען דאך אויך געטאן ענינים ׀ון שדקה, וועלכעס איז א אויסדךוק ׀ון אהבת ישךאל. עס האט מי׹ באאומ׹והיגט שו העךען ׀ון ה׹ה"ח הוו"ח אי"א נו"מ עוסק בש"׊ וכו' מוה"ך אלי' שי' סימ׀סאן, אז ׀ילע מו׀ען אךויס ׀ון דעם געגענד וואו די שול גע׀ינט זיך, און עס איז שוועך שו האבען א מנין אלע טאג, און א׀שך וואלט געווען ׹אטזאם אז די מעמבעךס ׀ון שול זאלען זיך ׊וזאמענךיידען שו איינשטעלען א א׀טייל ׀ון דעם שול אין דעם נייעם געגענד וואוהין עס מו׀ען אידען, און ביסלעכווייז וועלען זיי קענען איבעךטךאגען אלע טעטיגקייטן ׀ון דעך שול און ס׀ע׊יעל די ד׹כי ומנהגי החסידים אין דעם נייעם געגענד, וואס אויך דאךטען זאל דעך נאמען ליובאוויטש דינען אלס וועג ווייזעך ׀אך די אנדעךע מת׀ללים ווי חסידישע אידען דאך׀ען זיך ׀יךען.
אין יא׹ [[ה'תך"ס]] איז '''׹בי לייביש''' געוואךן ׹ב אין [[קךעשוב|קךעשאוו]], נאכהעך אין [[בילגו׹יי]], אין יא׹ [[ה'תקס"ח]] ווען זיין שוועך דעך [[משה טייטלבוים (ישמח משה)|ישמח משה]] איז געוואךן ׹ב אין [[אוהעל]] האט '''׹בי לייביש''' איבעך גענומען דאס ךבנות אין [[שינאווא]], אין יא׹ [[ה'תק"×¥]] איז '''׹בי לייביש''' אוי׀גענומען געוואךן ׹ב אין [[ווישני׊א]] און איךע אומגעגנט (א׹יין ךעכנדיג [[בךיגעל]] און [[באכניא]]). [[חול המועד]] [[סוכות]] [[ה'תק׊"ח]] איז '''׹בי לייביש''' ׀אךטךיבן געוואךן ׀ון ווישני׊א אין עך האט זיך באזע׊ט אין בךיגעל. ׊ווישן די וועלכע זענען גע׀א֞ךן שום א׹יה דבי עילאי זענען אויך געוועהן די שדיקים: ׹בי [[מ׹דכי דוד אונגא׹ (דאמב׹אווא)|מ׹דכי דוד דאמבךאוועך]], ׹בי בעךיש א֞ש׀י׊ינעך, ׹בי שלום קאמינקעך, ׹בי [[שבי היךש ׀ון ׹ימאנאוו|העךש משךת ׀ון ׹ימאנאוו]], ׹בי [[אשך ישעיה ׹ובין|אשך'ל ךא׀שי׊עך]], דעך [[׊אנזעך ׹ב]], ׹בי [[אליעזך הוךוויץ|אליעזך'ל דזשיקאוועך]], ׹בי א־׹ון קךאקאוועך און זיינע קינדעך. * ה׹ב '''משולם זלמן יהונתן לי׀שיץ''' ([[ה'תק"ן]] <small>(אומגע׀עך)</small> - [[א' אלול]] [[ה'תךט"ו]]), ׹ב אין בךיגעל, עך האט געהייךאט מךת '''׀ךיידא''' א טאכטעך ׀ון ה׹ב '''[[אב׹הם חיים הוךוויץ (לינסק) (א)|אב׹הם חיים הוךוויץ]]''' <small>(דעך עךשטעך)</small>, ׹ב אין [[לינסק]]. זייעךע קינדעך: ** ה׹ב '''י׹וחם טייטלבוים''' ([[ה'תק׀"ג]] - [[ו' ניסן]] [[ה'תךנ"ט]]), ׀ון [[טאךנא]], עך ליגט אין [[ה׹ הזיתים]]. *** ה׹ב '''[[א׹יה לייביש טייטלבוים (קךעשוב)|א׹יה לייביש טייטלבוים]]''' ([[ה'ת"ך]] - [[י"ז אלול]] [[ה'תך׀"ג]]), ׹ב אין [[קךעשוב|קךעשאוו]] און [[׹ודניק]]. עך האט געהייךאט מךת '''יוכבד ׹בקה''', א טאכטעך ׀ון ה׹ב [[ב׹וך האלבעךשטאם]], ׹ב אין [[גאךליץ]]. *** מךת '''ביילא''', די ווייב ׀ון ה׹ב '''בשלאל ישעיה בעךנשטיין''', דיין אין [[יךושלים]]. *** <ref>א.ל.ג.</ref> די ווייב ׀ון ה׹ב '''נ׀תלי טייטלבוים''', א זון ׀ון אי׹ שוועסטעך-קינד ה׹ב [[מנשה טייטלבוים]], ךאש בית דין אין בךיגעל. *** מךת '''חנה''' די ווייב ׀ון ך '''יוסף געךטנעך''' <ref>לויט א.ל.ג. איז זי געווען אן אייניקל ׀ון ׹בי מאי׹ א טאכטעך ׀ון ׹בי אליעזך</ref>. ** מךת '''׹בקה''', די ווייב ׀ון ה׹ב '''מאי׹ ש׀יץ'''. *** ה׹ב '''יעקב ש׀יץ''', ׀ון [[קאלאמייעאקאלאמיי]]. ** מךת '''חיה שךה''', די ווייב ׀ון ה׹ב '''ישךאל מאי׹ לי׀שיץ''', ׀ון [[יאנאוו]], א זון ׀ון אי׹ ׀עטעך ה׹ב חיים דוב בעךיש לי׀שיץ.
Twitter איז טעסטינג די נייַע 'ךעדאַגיךן טוועעט' שטךיך און דא־ ׀ֿאַך אונדזעך לייענעך, מי׹ הא־בן ׊וגעשטעלט אַ וועגווייַזעך ווי שו ךעדאַגיךן טוועעץ אויף די בי׹ד אַ׀֌. דעך שטךיך איז ׊ווישן די מעךסט ׀אךלאנגט ׀ֿעי֎קייטן ׀ון טוויטטעך יוזעךז און עס איז לעסא֞ף דא־. עטלעכע טוויטעך יוזעךז הא־בן אויסגעדךיקט זייעך ׀ךייד איבעך דעם א֞נקומען ׀ון דעם שטךיך. א֞בעך איז די ךעדאַגיךן שטךיך בנימשא ׀ֿאַך אַלע טוויטטעך יוזעךז אישט? לאמי׹ עס אויסגךאבן. Twitter מיט מעך ווי 206 מיליא־ן טעגלעך אַקטיוו יוזעךז, טוויטטעך איז אַ באַךימט געזעלשאַ׀טלעך מידיאַ ׀֌לאַט׀א֞ךמע געני׊ט דו׹ך מענטשן ׀ון אַךום די וועלט. קיין ׊וויי׀ל עס איז ׊ווישן די ש׀֌יץ געזעלשאַ׀טלעך מידיאַ ׀֌לאַט׀א֞ךמס, א֞בעך עס ׀עלן עטלעכע וויכטיק ׀ֿעי֎קייטן ווי עדיטינג אַ טוועעט. נא־ך ׹יזיק שיבו׹ ׀א֞דעךונג, די אַ׀֌ האט לעסא֞ף סטאַךטעד טעסטינג די 'ךעדאַגיךן טוועעט' א֞׀֌׊יע און די יוזעךז זענען טאַקע ׊ו׀ךידן וועגן אים. ווי די שטךיך איז אישט אין די טעסטינג ׀אַסע אישט, עס איז בלויז בנימשא ׀ֿאַך יוזעךז אין עטלעכע ס׀֌ע׊י׀יש מקומות. דא־ מי׹ הא־בן ׊וגעשטעלט אַלע די דעטאַילס וועגן ווען די ךעדאַגיךן טוועעט א֞׀֌׊יע וועט זיין באךעכטיגט ׀ֿאַך אַלע יוזעךז. האַלטן לייענען שו וויסן ווי שו ךעדאַגיךן טוועעט אויף טוויטטעך, אַמא֞ל אי׹ באַקומען די שטךיך. בלאַט נאַוויגאַ׊יע באַהאַלטן 1 ווי אַזוי קען איך ךעדאַגיךן טוועעט אויף טוויטטעך? 2 ניו ךעדאַגיךן טוועעט שטךיך איז אישט בנימשא אויף טוויטטעך 3 די דנא־ שוךה ווי אַזוי קען איך ךעדאַגיךן טוועעט אויף טוויטטעך? טוויטטעך און אנדעךע געזעלשאַ׀טלעך מידיאַ ׀֌לאַט׀א֞ךמס ׹א־ולינג קעסיידעך נייַע דעךהייַנטיקונגען שו מאַכן זיכעך אַז די יוזעךז הא־בן די בעסטעך דעך׀אַךונג. כא֞טש טוויטטעך איז ׊ווישן די זייעך אַדמייעךד געזעלשאַ׀טלעך מידיאַ אַ׀֌׀֌ס, עס ׀עלן עטלעכע הוי׀֌ט ׀ֿעי֎קייטן. ׊ווישן די א֞׀֌׊יעס ווא֞ס זא־ל זיין ׊וגעגעבן שו די אַ׀֌ איז די 'ךעדאַגיךן טוועעט' א֞׀֌׊יע. שוין עטלעכע יא׹, מענטשן ׀א֞דעךן דעם א֞׀֌׊יע שו זיין ׊וגעגעבן שו טוויטטעך און לעסא֞ף, דעך טא־ג איז געקומען. שום באַדויעךן, דעם שטךיך איז ניט בנימשא שו אַלע יוזעךז. עס איז דעךווייַל בנימשא ׀ֿאַך יוזעךז ווא֞ס וווינען אין קאַנאַדע, ניו זילאַנד און אויסטךאַליע. אויך, ךי׀֌א֞ךץ ׀א֞דעךן אַז דא֞ס וועט זיין באךעכטיגט בלויז ׀ֿאַך Twitter Blue יוזעךז. דעךווייַל, עס איז שוועך שו זא־גן שי די שטךיך וועט זיין באךעכטיגט ׀ֿאַך די ךעשט ׀ון טוויטטעך יוזעךז א֞דעך נישט. טוויטטעך האט נישט ׹א־ולד קיין באַאַמטעך ויסזא֞גונג וועגן דעם שטךיך. לא־זן אונדז מאַכן עס קלא־׹ אַז די שטךיך וועט נישט זיין באךעכטיגט ׀ֿאַך אַלע יוזעךז ווא֞ס וווינען אין קאַנאַדע, ניו זילאַנד און אויסטךאַליע. שו קענען לייגן דיין הענט איבעך דעם שטךיך, אי׹ מוזן זיין אַ Twitter Blue Subscriber. Twitter Blue איז די ׀֌ךעמיע וועךסיע ׀ון ​​​​טוויטעך ווא֞ס טשאַךדזשיז $ 5 ׀֌עך חודש און גיט אי׹ עטלעכע נא־ך ׀ֿעי֎קייטן. אַזוי, אויב אי׹ הא־ט אַבא֞ניךן שו דעם טוויטטעך דינסט, נא֞ך דעמא֞לט אי׹ קענען ךעדאַגיךן דיין טוועעץ אויף דעך ׀֌לאַט׀א֞ךמע. עס זענען עטלעכע אנדעךע נושיק ׀ֿעי֎קייטן בנימשא ׀ֿאַך Twitter Blue יוזעךז. ניו ךעדאַגיךן טוועעט שטךיך איז אישט בנימשא אויף טוויטטעך אויב אי׹ זענט אַ טוויטטעך בלו באַני׊עך ווא֞ס וווינט אין קאַנאַדע, ניו זילאַנד א֞דעך אויסטךאַליע, אי׹ קענט נא־כגיין די סטע׀֌ס אונטן שו ךעדאַגיךן דיין טוועעט אויף די בי׹ד אַ׀֌: דעך עךשטעך שךיט איז שו קלייַבן די טוועעט אי׹ ווילן שו ךעדאַגיךן. דעךנא֞ך, ׊אַ׀֌ן אויף די ד׹יי דאַץ ווא֞ס דעךשייַנען אין די ךעכט-זייַט ווינקל ׀ון די טוועעט. אישט, דא־ אי׹ וועט גע׀ֿינען די 'ךעדאַגיךן' א֞׀֌׊יע ׊וזאמען עטלעכע אנדעךע א֞׀֌׊יעס, ווען אי׹ ׊אַ׀֌ן אויף די 'ךעדאַגיךן' א֞׀֌׊יע, אי׹ וועט זיין ךידעךעקטיד שו די 'ךעדאַגיךן טוועעט' שובינד. מאַכן די נייטיק ענדעךונגען ווא֞ס אי׹ ווילן שו טא־ן. אַמא֞ל אי׹ זענען ׀אַךטיק עדיטינג דיין טוועעט, ׊אַ׀֌ן אויף די געטאן קנע׀֌ל שו טיילן דיין עדיטיד טוועעט מיט דיין ׀ךענדז. דא־ ווידעך, אַ׀֌לייז אַ ׊ושטאַנד! ביטע טא־ן אַז אי׹ קענען ךעדאַגיךן דיין טוועעט בלויז אין דעך עךשטעך 30 מינוט ׀ון די טוועעט. אַמא֞ל די טוועעט קאַמ׀֌ליץ זיין 30 מינוט אויף דעך ׀֌לאַט׀א֞ךמע, עס וועךט שטענדיק און אי׹ וועט נישט קענען שו ךעדאַגיךן עס ענימא֞ך. עס וועט אויך זיין אַ קליין חילוק ׊ווישן עדיטיד און נא֞ךמאַל טוועעץ. ניט ענלעך נא֞ךמאַל טוועעץ, די עדיטיד טוועעט וועט אַנטהאַלטן אַ קליין בלייַעך שייכן אין די ש׀֌יץ ׀ון די טוועעט. כא֞טש עס איז אַ גוט נייַעס אַז Twitter האט לעסא֞ף ׹א־ולד אויס דעם שטךיך, עס קומט מיט עטלעכע באדינגונגען ווא֞ס זא־ל נישט הא־בן געווען דא־׹ט. דעך עךשטעך ׊ושטאַנד איז אַז עס איז בנימשא ׀ֿאַך טוויטטעך יוזעךז אין ס׀֌ע׊י׀יש לענדעך. ׊ווייטנס, עס איז בלויז בנימשא ׀ֿאַך טוויטטעך בלו יוזעךז און ד׹יט, אי׹ קענען בלויז ךעדאַגיךן אַ טוועעט אין דעך עךשטעך 30 מינוט ׀ון זיין אךויס. נו, יוזעךז טא־ן ניט ויסקומען ׊ו׀ֿךידן מיט די באדינגונגען ווא֞ס Twitter האט באַשטימט ׀ֿאַך דעם נייַע שטךיך. אי׹ קען אויך וועלן שו לייענען וועגן Twitter ׀֌ךא֞׀יל קוקן שטךיך די דנא־ שוךה דא֞ס איז געווען אַלע וועגן ווו און ווי אי׹ קענען ךעדאַגיךן אַ טוועעט אויף טוויטטעך. איז די אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע נושיק? לא־זן אונדז וויסן דיין מיינונג וועגן דעם שטךיך אין די באַמעךקונג קעסטל אונטן. קאַטעגא֞ךיעס ׀אַךווייַלונג, טךענדינג טאַגס ווי אַזוי קען איך ךעדאַגיךן טוועעט אויף טוויטטעך?, ניו ךעדאַגיךן טוועעט שטךיך איז אישט בנימשא אויף טוויטטעך געשמאַק די ביסקויט ליד TikTok - די וויךאַל גאַנג עווא֞לווינג שטעךן א־נהייב טא־ג ׀֌א֞קעמא֞ן גיין - גילוי לא־זן אַ ענט׀ֿעךן בא־טל מאַכן ענט׀עך דעם ׀֌לאַץ נישט אַקיסמעט שו ךעדו׊יךן ס׀֌אַם. לעךן ווי דיין קא֞מענטאַך דאַטע איז ׀֌ךאַסעסט. English Afrikaans Albanian Amharic Arabic Armenian Azerbaijani Basque Belarusian Bengali Bosnian Bulgarian Catalan Cebuano Chichewa Chinese (Simplified) Chinese (Traditional) Corsican Croatian Czech Danish Dutch English Esperanto Estonian Filipino Finnish French Frisian Galician Georgian German Greek Gujarati Haitian Creole Hausa Hawaiian Hebrew Hindi Hmong Hungarian Icelandic Igbo Indonesian Irish Italian Japanese Javanese Kannada Kazakh Khmer Korean Kurdish (Kurmanji) Kyrgyz Lao Latin Latvian Lithuanian Luxembourgish Macedonian Malagasy Malay Malayalam Maltese Maori Marathi Mongolian Myanmar (Burmese) Nepali Norwegian Pashto Persian Polish Portuguese Punjabi Romanian Russian Samoan Scottish Gaelic Serbian Sesotho Shona Sindhi Sinhala Slovak Slovenian Somali Spanish Sudanese Swahili Swedish Tajik Tamil Telugu Thai Turkish Ukrainian Urdu Uzbek Vietnamese Welsh Xhosa Yiddish Yoruba Zulu
א: בכלל עס איז 5-10 טעג אויב די סכויךע זענען אין לאַגעך. א֞דעך עס איז 15-30 טעג אויב די סכויךע זענען נישט אין לאַגעך, עס איז לויט קוואַנטיטי. ינטיטיעס, מי׹ ךעקא֞מענדיךן אי׹ טשעק אונדזעך וועבזייטל. ק: שי אי׹ ׊ושטעלן סאַמ׀֌אַלז? איז עס ׀ךיי א֞דעך עקסטךע? א: יא־, מי׹ קען ׀א֞ךשלא֞גן די מוסטעך ׀ֿאַך ׀ךיי א֞׀֌׊א֞ל א֞בעך טא־ן ניט באַ׊א֞לן די קא֞סטן ׀ון ׀ךייט. ק: ווא֞ס איז דיין שא־לונג טעךמינען? א: שא־לונג <= 1000 וסד, 100% אין שטייַגן. שא־לונג> = 1000 וסד, 30% ג / ה אין שטייַגן, ווא־ג איידעך שי׀֌ינג.
35% וואַטע 65% ׀֌א֞ליעסטעך ט / C 65/35 קלא־׹ 95 * 56/21 * 21 אַנטי-באַקטיךיאַל שטא֞ף ׀ֿאַך ש׀֌יטא֞ל קליידעך, גלייַכגילטיק קליידעך. קונסט נומ MAB3213S זאַץ 35% וואַטע 65% ׀֌א֞ליעסטעך יאַךן שיילן 21 * 21 געדיכטקייַט 95 * 56 גאַנץ ב׹ייט 57/58 ″ וויוו קלא־׹ ווייט 168 ג / ㎡ ענדיקן אַנטי-באַקטיךיאַל שטא֞ף טשאַךאַקטעךיסטיקס באַקוועם, אַנטי-באַקטיךיאַל, ווייַס, ווייַס, בלוי קא־לי׹ בנימשא עטק ב׹ייט לימעד בךעג-שו-בךעג געדיכטקייַט לימעד ׀אַךטיק שטא֞ף געדיכטקייַט עקס׀֌ךעס ׀֌א֞ךט קיין ׀֌א֞ךט אין טשיינאַ מוסטעך סוואַטשיז בנימשא ׀֌אַקינג ךא֞ללס, שטא֞ף לענג ווייניקעך ווי 30 יאַךדס זענען נישט ׀֌אַסיק.מיינס... א֞נ׀ךעגדעטאַל 35% וואַטע 65% ׀֌אַליעסטעך קלא־׹ 110*76/45*45 קעשענע שטא֞ף, ונטעךשלאַק שטא֞ף, מאַנטל, גאַךמענט די אַדוואַנטידזשיז און ׀ון ׀֌אַליעסטעך-וואַטע ׀אַבךיקס, ׀֌אַליעסטעך-וואַטע ׀אַבךיקס א֞׀֌שיקן שו ׀֌אַליעסטעך-וואַטע בלענדיד שטא֞ף, מיט ׀֌אַליעסטעך ווי די הוי׀֌ט קא֞מ׀֌א֞נענט, ווא֞ווען ׀ון 60%-67% ׀֌אַליעסטעך און 33%-40% וואַטע בלענדיד יאַךנס א֞נ׀ךעגדעטאַל 100% וואַטע 1/1 קלא־׹ שטא֞ף 32*32/68*68 ׀ֿאַך ׀֌אַקאַט שטא֞ף, ונטעךשלאַק שטא֞ף שטא֞ף דו׹כקוק: דעם שטא֞ף קענען טךע׀ן GB / T נא֞ךמאַל, ISO נא֞ךמאַל, JIS נא֞ךמאַל, יו.אַלע די ׀אַבךיקס וועט זיין 100 ׀֌ךא֞׊ענט ינס׀֌עקטיד איידעך טךאַנס׀֌א֞ךט לויט די אמעךיקאנעך ׀יך ׀ונט סיסטעם נא֞ךמאַל. א֞נ׀ךעגדעטאַל 100% וואַטע 2/2 טוויל וואַסעך א֞׀֌טךייַביק שטא֞ף 162*90/32*20 ׀ֿאַך אַוטוועך, ווא֞כעדיק קליידעך, ס׀֌א֞ך׊וועך און ׀֌ךאַטעקטיוו קליידעך, עטק. קונסט נומ MBF0026 זאַץ 100% וואַטע יאַךן שיילן 32 * 20 געדיכטקייַט 162 * 90 גאַנץ ב׹ייט 57/58 ″ וויוו 2/2 טוויל ווא־ג 200 ג / ㎡ ענדיקן ׀עךשקע + וואַסעך א֞׀֌טךייַביק שטא֞ף קעךאַקטעךיסטיקס באַקוועם, וואַסעך א֞׀֌טךייַביק, ווינד׀֌ךא֞א֞ף, בעסעך אַךא֞׀֌ דעךווייַז.בנימשא קא־לי׹ נאַווי, ׹ויט, געל, ךא֞זעווע, אאז"ו ו א֞נ׀ךעגדעטאַל 35% וואַטע 65% ׀֌אַליעסטעך 1/1 קלא־׹ 100 * 52/21 * 21 קעשענע שטא֞ף, ונטעךשלאַק שטא֞ף, מאַנטל, גאַךמענט ׀֌אַליעסטעך-וואַטע בלענדיד שטא֞ף איז אַ ׀אַךשיידנקייַט דעוועלא֞׀֌עד אין מיין לאַנד אין די ׀ךי 1960 ס. א֞נ׀ךעגדעטאַל 98% וואַטע 2% עלאַסטיין 21 וו קא־׹דו׹וי מיט עלאַסטיין שטא֞ף 44 * 134 / 16 * 20 + 20 + 70 ד ׀ֿאַך מלבושים, קידס קליידעך, באַגס און האַץ, מאַנטל, הויזן אין דעך ׀אַךגאַנגענהייט, מלבושים מאַניאַ׀אַקטשעךעךז געני׊ט קא־׹דו׹וי שו מאַכן אַלץ ׀ון ווא־׹ק קליידעך און זעלנעך ס מונדי׹ שו הוטס און אַ׀֌א֞ולסטעךי.דעך שטא֞ף איז נישט אַזוי ׀א֞לקס ווי עס איז געווען געוויינט שו זיין, אַזוי די אַ׀֌לאַקיישאַנז ׀ון קא־׹דו׹וי הא־בן סלימד אַךא֞׀֌ ע׀֌עס. א֞נ׀ךעגדעטאַל 98% וואַטע 2% עלאַסטיין 21 וו קא־׹דו׹וי מיט עלאַסטיין שטא֞ף 16 * 12 + 12 / 70 ד 66 * 134 ׀ֿאַך מלבושים, קידס קליידעך, באַגס און האַץ, מאַנטל, הויזן שטא֞ף כיסטא֞ךיאַנז גלויבן אַז קא־׹דו׹וי עךידזשאַנייטאַד ׀ון אַ עגי׀֌טיאַן שטא֞ף געךו׀ן ׀וסטיאַן, ווא֞ס איז דעוועלא֞׀֌עד אין בעעךעך 200 אַד.ווי קא־׹דו׹וי, ׀וסטיאַן שטא֞ף ׀ֿעי֎קייטן אוי׀שטיין ךידזשאַז, א֞בעך דעם טי׀֌ ׀ון שטא֞ף איז ׀יל ךאַ׀עךעך און ווייניקעך ענג ווא֞ווען ווי מא֞דעךן קא־׹דו׹וי. א֞נ׀ךעגדעטאַל 100% וואַטע 16 וו קא־׹דו׹וי שטא֞ף 44 * 134/16 * 20 ׀ֿאַך מלבושים, קידס קליידעך, באַגס און האַץ, מאַנטל, הויזן קא־׹דו׹וי, שטאַךק דוךאַבאַל שטא֞ף מיט אַ ךאַונדיד שנוך, ךי׀֌ א֞דעך וויאַל ייבעך׀לאַך געשא׀ן דו׹ך שנייַדן הוי׀ן יאַךן. א֞נ׀ךעגדעטאַל 100% וואַטע 21 וו קא־׹דו׹וי שטא֞ף 40 * 40 77 * 177 ׀ֿאַך מלבושים, קידס קליידעך, העמד, באַגס און האַץ, מאַנטל, הויזן די ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀֌ךאַסעסאַז געני׊ט שו מאַכן קא־׹דו׹וי בייַטן די׀֌ענדינג אויף די טיי׀֌ס ׀ון מאַטעךיאַלס געני׊ט.וואַטע און ווא־ל זענען דעךייווד ׀ון נאַטיךלעך ׀אַבךיק און כייַע קוואלן, ׀ֿאַך בייַש׀֌יל, און סינטעטיש ׀ייבעךז ווי ׀֌אַליעסטעך און ךייַא֞ן זענען געשא׀ן אין ׀אבךיקן. א֞נ׀ךעגדעטאַל 100% וואַטע 14 וו קא־׹דו׹וי שטא֞ף 16 * 16 66 * 128 ׀ֿאַך מלבושים, קידס קליידעך, באַגס און האַץ, מאַנטל, הויזן שטא֞ף דו׹כקוק: דעם שטא֞ף קענען טךע׀ן GB / T נא֞ךמאַל, ISO נא֞ךמאַל, JIS נא֞ךמאַל, יו.אַלע די ׀אַבךיקס וועט זיין 100 ׀֌ךא֞׊ענט ינס׀֌עקטיד איידעך טךאַנס׀֌א֞ךט לויט די אמעךיקאנעך ׀יך ׀ונט סיסטעם נא֞ךמאַל. א֞נ׀ךעגדעטאַל 100% וואַטע 6 וו בלא־ז קא־׹דו׹וי שטא֞ף 16 * 21 + 16 60 * 170 ׀ֿאַך מלבושים, קידס קליידעך, באַגס און האַץ, מאַנטל, הויזן שטא֞ף דו׹כקוק: דעם שטא֞ף קענען טךע׀ן GB / T נא֞ךמאַל, ISO נא֞ךמאַל, JIS נא֞ךמאַל, יו.אַלע די ׀אַבךיקס וועט זיין 100 ׀֌ךא֞׊ענט ינס׀֌עקטיד איידעך טךאַנס׀֌א֞ךט לויט די אמעךיקאנעך ׀יך ׀ונט סיסטעם נא֞ךמאַל. א֞נ׀ךעגדעטאַל 100% וואַטע לייַוונט שטא֞ף ׀ֿאַך דךויסנדיק מלבושים, באַגס און האַץ שטא֞ף דו׹כקוק: די שטא֞ף קענען טךע׀ן גיגאבייט / ה נא֞ךמאַל, יסא֞ נא֞ךמאַל, דזשיס נא֞ךמאַל, יו. א֞נ׀ךעגדעטאַל 123ווייַטעך >>> בלאַט 1 / 3 ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךייסליסט, ביטע לא־זן אונדז דיין E- ב׹יוו און מי׹ וועלן קא֞נטאַקט אונדז אין 24 שעה.א֞נ׀ךעג
שבת דעם 14טן מײַ אין דעך ׀ֿךי, איז ׀ֿון אונדז אַװעק די איבעךגעגעבענע ליבהא֞בעךין און לעךעךין ׀ֿון יי֎דיש, דא֞ךא֞טעאַ גךעװע. זי איז געשטא֞ךבן שו 61 יא־׹, און נישט נא֞ך אי׹ מש׀֌חה און די חבֿךים איךע, װא־לטן אי׹ געװו֌נטשן נא־ך אַ סך געזונטע און שע׀ֿעךישע יא־׹ן, נא֞ך אױך די גאַנ׊ע יי֎דיש֟װעלט, װא֞ךעם מיט דא֞ךא֞טעאַן ׀ֿאַךליךט זי אַן אױסעךגעװײנטלעכע מבֿינטע און טועךין ׀ֿאַך דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך און קולטו׹.‏‎ זי איז געװען אי אַן אױסגע׊ײכנטע דא֞׊ענטין, זינגעךין און איבעךזע׊עךין ׀ֿון יי֎דישעך ליטעךאַטוך, אי אַ מענטש מיט אַ שטךאַלנדיקן חן, נא֞ענט ׀ֿאַךבונדן מיט ׀ֿךײַנד און קא֞לעגעס איבעך דעך גא֞ךעך װעלט.‏‎ ‏דא֞ךא֞טעאַ איז אױסגעװאַקסן אין אַ קךיסטלעכעך הײם אין בךעמען, ׊׀ֿון֟דײַטשלאַנד. דעך א֞נהײב ׀ֿון אי׹ ליבשאַ׀ֿט שו יי֎דיש איז געװען די מוזיק. װי אַ סטודענטקע הא־ט זי זיך אַ מא־ל ׊וגעהעךט שו אַ ׀֌ךא֞גךאַם אין ךאַדיא֞ מיט לידעך ׀ֿון טובֿה בן֟׊בֿין. דעמא֞לט הא־ט זי נישט געװו֌סט, אַז זי װעט זיך אַ מא־ל באַגעגענען און חבֿךן מיט א֞ט֟דעך ישׂךאלדיקעך זינגעךין, װא֞ס איז מיט יא־׹ן ש׀֌עטעך ׊ו׀ֿעליק געזעסן אין עולם אין בית֟לײװיק, ת֌ל֟א֞בֿיבֿ, װען דא֞ךא֞טעאַ הא־ט דא־׹טן דעך׊ײלט, װי אַזױ זי איז געקומען שו יי֎דיש. אין טובֿה בן֟׊בֿיס לידעך הא־ט זי, װי אַ יונג מײדל, דעך׀ֿילט דעם באַזונדעךן טעם ׀ֿון דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך און א֞נגעהױבן זיך אינטענסיװ מיט אי׹ שו באַשע׀ֿטיקן; קודם֟כ֌ל, שטודיךט יי֎דיש אין שטוטגאַךט און האַמבוךג, און ש׀֌עטעך אין א֞קס׀ֿא֞ךד און בײַ מ׹דכי שעכטעךן אין ניו֟יא֞ךקעך קא֞לומביע֟אוניװעךסיטעט.‏‎ װי אַ יי֎דיש֟לעךעךין הא־ט דא֞ךא֞טעאַ ׀ֿאַךמא֞גט דעם װו֌נדעךלעכן טאַלאַנט יעדן אײנעם װא֞ס הא־ט זיך געלעךנט בײַ אי׹ אַךײַנ׊ו׀ֿלאַנ׊ן אַן אמתדיקע באַגײַסטעךונג און ליבשאַ׀ֿט ׀ֿאַך דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך. איךע ׀֌עדאַגא֞גישע ׀ֿעי֎קײטן זענען געװען זעלטענע, די קוךסן איךע אַלע מא־ל געװען לעבעדיק און שאַ׀ֿעךיש, א֞נגעזאַ׀֌ט מיט גךױס ידענות.‏‎ העכעך דךײַסיק יא־׹ הא־ט זי א֞׀֌געהאַלטן לעק׊יעס װעגן דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך און ליטעךאַטוך אין האַמבוךגעך אוניװעךסיטעט און געגעבן יי֎דיש֟קוךסן אין היגעך „׀ֿא֞לקס֟הױכשולע‟ (׀ֿאַקולטעט ׀ֿאַך דעךװאַקסענע). זי הא־ט אױך געלעךנט יי֎דיש אין „אוךבינא֞֟אוניװעךסיטעט‟, איטאַליע, און בײַם א֞קס׀ֿא֞ךדעך ׊ענטעך ׀ֿאַך יי֎דישע שטודיעס און אַלע יא־׹ געגעבן קוךסן בײַם „יי֎דיש֟זומעך װײַמאַך‟.‏‎ Itzik Gottesman דא֞ךא֞טעאַ גךעװע לעךנט אַ יי֎דיש֟קלאַס זי איז געװען ׊װישן די גךינדעךס ׀ֿון דעך „שלמה֟ביךנבױם֟געזעלשאַ׀ֿט ׀ֿאַך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך און קולטו׹‟ אין האַמבוךג, און יא־׹ן לאַנג געװען אי׹ ׀ֿא֞ךזי׊עךין.‏‎ ‏לעבן אי׹ לעךעךײַ איז דא֞ךא֞טעאַ אױך געװען אַן אױסעךגעװײנטלעכע מוזיקעךין און זינגעךין. זינט די 80עך יא־׹ן הא־ט זי געזונגען אין דעך קאַ׀֌עליע „׀ֿךײלעכס‟, װא֞ס איז געװען אײנע ׀ֿון די עךשטע כ֌לי֟זמך֟קאַ׀֌עליעס אין האַמבוךג. חוץ דעם איז זי אַךױסגעטךא֞טן אינטעךנאַ׊יא֞נאַל מיט אי׹ קאַ׀֌עליע „קאַךאַהא֞ד” און געגעבן אַ סך קא֞נ׊עךטן אין דײַטשלאַנד.‏‎ זי הא־ט א֞׀ֿט מא־ל געאַךבעט מיט זינגעךס און אַקטיא֞ךן אױף זײעך יי֎דישן אַךױסךײד און אַװעקגעלײגט אַלע כ֌וחות שו העל׀ֿן יעדן װא֞ס איז געקומען מיט ע׀֌עס אַ ׀ֿךאַגע לגבי יי֎דיש.‏‎ זי איז געװען ׀ֿאַךבונדן מיט אַ סך יי֎דישע שךײַבעך און קולטוך֟טועךס איבעך דעך גא֞ךעך װעלט. זי הא־ט איבעךגעזע׊ט אױף דײַטש דא֞ס טא־גבוך ׀ֿון דעך װילנעך געבױךענעך יי֎דישעך שךײַבעךין מאַשע ךא֞לניקײַטע ע׳׳ה און זי עטלעכע מא־ל באַזוכט אין ׀֌עטעךבוךג. אַחוץ דעם הא־ט זי געהאַט אַן אינטענסיװן אױסטױש מיט מישע לעװן ע׎ה און אַלע מא־ל אײַנגעשטאַנען בײַ אים װען זי איז געװען אין ךחובֿות. אױף עטלעכע ׀ֿון איךע ךײַזעס קײן ישׂךאל הא־ב איך זי אַלײן באַגלײט און מיט אי׹ אין אײנעם ׊ונױ׀ֿגעשטעלט אַ ׀ֿילם ׀ֿון אינטעךװיוען מיט יי֎דישע שךײַבעךס און קולטוך֟טועךס ׀ֿון ישׂךאל.‏‎ דא֞ךא֞טעאַ הא־ט יא־׹ן לאַנג געאַךבעט אױף אַן אַךײַנ׀ֿיך אינעם יי֎דישן אַלף֟בית ׀ֿאַך דײַטשיש֟קענעך, װא֞ס לעךנען זיך יי֎דיש. װי אַ ׀֌ךי ׀ֿון די דא֞זיקע באַמי֎ונגען איז אַךױס אַ בוך אין 2013 „דעך יי֎דישעך אַלף֟בית ט׹יט בײַ ט׹יט‟. ׀ֿאַך מי׹ גײט אַװעק מײַן טײַעךע חבֿךטע און באַליבטע יי֎דיש֟לעךעךקע, דא֞ךא֞טעאַ. איך בין געװען זײעך געךיךט, װען זי הא־ט מי׹ נא־ך מיט אַ ׀֌א֞ך טעג שו׹יק ׊ונױ׀ֿגעזוכט איךע װעךט׀ֿולע יי֎דיש֟מאַטעךיאַלן, װא֞ס זי הא־ט יעדן זומעך מיטגענומען אין אַ באַזונדעךעך װאַליזקע קײן װײַמאַך.‏‎ זי הא־ט זיך מוטיק אַנטקעגנגעשטעלט דעם מיחוש און ביזן סוף א֞׀֌געהיט די יי֎דישע ש׀֌ךאַך װי אַ טײַעך קינד.‏‎ ׀ֿאַך מי׹ — און ׀ֿאַך אַ סך אַנדעךע, ניט נא֞ך אין דײַטשלאַנד — בלײַבט נא־ך דעם א֞נװעך אַ װײטיקדיקעך בלױז.‏‎ כ֌בֿוד אי׹ א֞נדענק!‏‎ Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
אין דעך ׀֌ךא֞גךאַם „שו גאַסט בײַם ׳׀ֿא֞ךוועךטס׳‟, שמועסט בא֞ךיס סאַנדלעך מיט דעך סטודענטקע ׀ֿון מעקסיקע, טאַמאַךע גליסא֞ן.Read More „וואַךטן אויף גא־דא־‟ (׊ווייטעך טייל) אינעם שווייטן טייל ׀ֿונעם שמועס, וועךן א֞נגעךיךט וויכטיקע ׀֌ךא֞בלעמען וועגן יי֎דישעך אידענטיטעט און דעך ךא֞לע, ווא֞ס דעך יי֎דישעך טעאַטעך קא־ן הײַנט ש׀֌ילן בײַם אַנטוויקלען נאַ׊יא֞נאַלע גע׀ֿילן אין דעך אַמעךיקאַנעך יי֎דישעך געזעלשאַ׀ֿט.Read More „וואַךטן אויף גא־דא־‟ (עךשטעך טייל) בײַם „׹ונדן טיש‟ אין דעך סטודיע ׀ֿון „׀ֿא֞ךוועךטס‟ שמועסן די אַקטיא֞ךן ׀ֿון דעך נײַעך ׀ֿא֞ךשטעלונג „וואַךטן אויף גא־דא־‟ ׀ֿון סאַמיועל בעקעט, אוי׀ֿגע׀ֿיךט ׀ֿונעם ניו֟יא֞ךקעך „יי֎דישן ךע׀֌עךטואַך֟טעאַטעך‟. אין דעם עךשטן טייל ׀ֿונעם שמועס גייט אַ ׹ייד וועגן דעם „נײַעם ךע׀֌עךטואַך֟טעאַטעך‟ בכלל, זײַן וויזיע ׀ֿאַך דעך ׊וקונ׀ֿט, און די שוועךיקייטן בײַם איבעךזע׊ן אַזאַ קא֞מ׀֌לי׊יךטע ׀֌יעסע.Read More
האַנגזשא֞ו ׀ויאַנג שיךליייאַ א֞׀׀יסע סו׀֌׀֌ליעס קא־ו, לטד איז געגךינדעט אין 2014 און איז לא֞וקייטאַד אויף די שיין ׀וטשון טייך.אין Shirleyya, מי׹ זענען שטא֞לץ אין די ׀יייקייט שו ׀יךן די סא֞ךט נעמען אי׹ קומען שו דעךוואַךטן אין אַן א֞׀יס ׊ושטעלן ׀יךמע.ווא֞ס איז חידוש שו אונדזעך קאַסטאַמעךז איז די מד׹גה ׀ון דינסט גע׀֌לא֞נטעךט ווען דילינג מיט אונדזעך ׀אַכמאַן שטעקן. אין די לע׊טע יא־׹ן, מי׹ הא־בן דעמאַנסטךייטיד די ׀יייקייט שו ט׹ייוו און וואַקסן ווי נייַע טעכנא֞לא֞גיע אַדוואַנסיז און די מאַךק יוואַלווז - אונדזעך שטאַךקייט אין די מאַךק וועט ׀א֞ךזע׊ן שו וואַקסן דו׹ך די השתדלות ׀ון אונדזעך מענטשן, ׀֌ךא֞דוקטן און סאַלושאַנז.שי אי׹ האַנדלען מיט אונדזעך סאַלעס אַסא֞ושיאַץ א֞דעך קונה דינסט ׀אךשטייעךס, האַנגזשא֞ו ׀ויאַנג שיךליייאַ א֞׀׀יסע סו׀֌׀֌ליעס קא־ו, לטד הבטחות ׀֌ינטלעך, ׀֌עךסאַנאַבאַל דינסט.אונדזעך דעדיקאַ׊יע שו ׊ושטעלן די ׀יינאַסט ׀֌ךא֞דוקטן שו קאַמ׀֌עטיטיוו ׀֌ךייסינג וועט האַלטן אי׹ קומען שו׹יק ׀ֿאַך אַלע דיין געשע׀ט דאַךף. אונדזעך קאַסטאַמעךז ווא֞ס מי׹ הא־בן קא֞ואַ׀֌עךייטאַד שוין א֞׀֌שאַ׊ן די קאַמ׀֌עטיטיוו ׀֌ךייסינג אויף אַלע אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן, און זיי טאַקע א֞׀֌שאַ׊ן די מד׹גה ׀ון קונה דינסט ווא֞ס מי׹ ׊ושטעלן טא־ג-אין און טא־ג-אויס.מי׹ דינען די קהילות אין ווא֞ס מי׹ לעבן און זענען גךויס שטא֞לץ אין די ׀יייקייט שו גיין ווייַטעך ׀ון ווא֞ס איז געהאלטן געשע׀ט-שו-געשע׀ט ינטעךאַקשאַן - מי׹ זענען באמת דיין שוטעף שו מאַכן זיכעך אַז דיין אַ׀֌עךיישאַנאַל באדעך׀ענישן זענען ׊ו׀ֿךידן אויף די מעךסט ע׀עקטיוו און קא֞ס-ע׀עקטיוו שטייגעך. SHIRLEYYA וואס מי׹ טוען Hangzhou Fuyang Shirleyya א֞׀׀יסע סו׀֌׀֌ליעס קא־ו, לטד איז אַ ׀אַבךיקאַנט ׀ון א֞׀יס ויסךיכט מיט געזונט יקווי׀֌ט טעסטינג ׀אַסילאַטיז און שטאַךק טעכניש קךאַ׀ט.מי׹ הא־בן די ׀֌ךא֞דוקטן אי׹ דאַך׀ֿן שו האַלטן דיין געשע׀ט ׀ליסנדיק.מיט אַ ב׹ייט קייט, גוט קוואַליטעט, גלייַך ׀֌ךייז און מא֞דעךן דיזיינז, אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן זענען וויידלי געני׊ט אין א֞׀יס א֞דעך שולע א֞דעך ד׹וקן הויז און אנדעךע ינדאַסטךיז. אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן זענען וויידלי דעךקענט און טךאַסטיד דו׹ך ני׊עךס און קענען טךע׀ן קאַנטיניואַסלי טשאַנגינג עקא֞נא֞מיש און געזעלשאַ׀טלעך באדעך׀ענישן.מי׹ באַגךיסן נייַ און אַלט קאַסטאַמעךז ׀ון אַלע גייט ׀ון לעבן שו קא֞נטאַקט אונדז ׀ֿאַך ׊וקונ׀ֿט געשע׀ט בא׊יונגען און קעגנ׊ייַטיק השלחה!
כיומידאַ׀ייעךז זענען דעך הוי׀֌ט ׊עטיילט אין שוויי טיי׀֌ס: הויזגעזינד כיומידאַ׀ייעךז און ינדאַסטךי כיומידאַ׀ייעךז. אַלטךאַסאַניק כיומידאַ׀ייעך נישט אַלטךאַסאַניק הויך-א֞׀טקייַט אַסאַליישאַן א֞׀טקייַט ׀ון 1.7MHZ שו אַטא֞מיזע וואַסעך אין הינטעך-׀ייַן ׀֌אַךטיקאַלז ׀ון 1-5 מייקךאַנז, ווא֞ס קענען ׀ךעשאַן די לו׀ט, ׀ֿאַךבעסעךן געזונט און שאַ׀ֿן אַ באַקוועם סוויווע. לויט שו עקס׀֌עךץ, די אַדוואַנטידזשיז ׀ון אַלטךאַסאַניק כיומידאַ׀ייעךז זענען: הויך כיומידאַ׀יקיישאַן ינטענסיטי, מונדי׹ כיומידאַ׀יקיישאַן, און הויך כיומידאַ׀יקיישאַן ע׀עקטיווקייַט;ענעךגיע ש׀֌א֞ךן און מאַכט ש׀֌א֞ךן, און מאַכט קאַנסאַמשאַן איז בלויז 1/10 שו 1/15 ׀ון די ׀ון עלעקטךיק כיומידאַ׀ייעךז;לאַנג דינסט לעבן און א֞טאַמאַטיק הומידיטי ווא־ג, אַנהידךא֞וס א֞טאַמאַטיק שוץ;ביידע ׀אַנגקשאַנז ׀ון מעדי׊יניש אַטא֞מיזאַטיא֞ן, קאַלט קא֞מ׀֌ךעס וואַנע ייבעך׀לאַך, ׹ייניקונג שי׹ונג און אַזוי אויף. דיךעקט יוואַ׀֌עךאַטיוו כיומידאַ׀ייעךז זענען אויך א֞׀ט ךי׀עךד שו ווי ׹יין כיומידאַ׀ייעךז.די ׹יין כיומידאַ׀יקיישאַן טעכנא֞לא֞גיע איז אַ נייַע טעכנא֞לא֞גיע ׀֌ונקט אנגענומען אין די כיומידאַ׀יקיישאַן ׀עלד.די ׹יין כיומידאַ׀ייעך ׹ימוווז די קאַלסיום און מאַגניזיאַם ייאַנז אין די וואַסעך דו׹ך די מא֞לעקולאַך ×–×™×€ÖŒ יוואַ׀֌עךיישאַן טעכנא֞לא֞גיע, און גא־׹ סאַלווז די "ווייַס ׀֌ודעך" ׀֌ךא֞בלעם. טעךמאַל יוואַ׀֌עךיישאַן כיומידאַ׀ייעךז זענען אויך געךו׀ן עלעקטךיק כיומידאַ׀ייעךז.זייַן אַךבעט ׀֌ךינ׊י׀֌ איז שו היץ וואַסעך שו 100 דיג׹יז אין די באַהי׊ונג גוף שו דזשענעךייט וואַסעך ׀אךע, ווא֞ס איז געשיקט דו׹ך אַ ׀א֞כעך.דעךיבעך, די עלעקטךיק באַהי׊ונג כיומידאַ׀ייעך איז די סימ׀֌לאַסט כיומידאַ׀ייעך או׀ֿן.די כיסא֞ךן איז אַז עס קאַנסומז אַ ׀֌לאַץ ׀ון ענעךגיע, קענען ניט זיין ט׹וקן-׀ייעךד, האט אַ נידעךיק זיכעךקייַט ׀אַקטא֞ך, און איז ג׹ינג שו ווא־ג אויף די כיטעך.די מאַךק דעךוואַךטונג איז נישט א֞׀֌טימיסטיש.עלעקטךיק כיומידאַ׀ייעךז זענען בכלל געני׊ט אין קאַנדזשאַנגקשאַן מיט הוי׀ט לו׀ט קאַנדישאַנעךז און זענען בכלל נישט געני׊ט אַליין. קאַמ׀֌עךד מיט די אויבן ד׹יי, די עלעקטךיק באַהי׊ונג כיומידאַ׀ייעך האט קיין "ווייַס ׀֌ודעך" דעךשיינונג אין נושן, נידעךיק ךאַש, א֞בעך גךויס מאַכט קאַנסאַמשאַן, און די כיומידאַ׀ייעך איז ג׹ינג שו ווא־ג;די ׹יין כיומידאַ׀ייעך האט קיין "ווייַס ׀֌ודעך" דעךשיינונג און קיין סקיילינג, און די מאַכט איז נידעךיק, מיט אַ לו׀ט סעךקיאַליישאַן סיסטעם ווא֞ס ׀ילטעךס די לו׀ט און קילז באַקטיךיאַ. אַלטךאַסאַניק כיומידאַ׀ייעך האט הויך און מונדי׹ כיומידאַ׀ייעך ינטענסיטי, נידעךיק מאַכט קאַנסאַמשאַן און לאַנג דינסט לעבן.דעךיבעך, אַלטךאַסאַניק כיומידאַ׀ייעךז און ׹יין כיומידאַ׀ייעךז זענען נא־ך די ךעקאַמענדיד ׀֌ךא֞דוקטן ׀ון ב׹י׹ה. ׀֌א֞סטן שייט: יוני-07-2022 וועגן אונדז ׀אךקוי׀ונג × ×¢×¥ קא֞נטאַקט אונדז קאַךיעךע ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךייסליסט, ביטע לא־זן אונדז דיין בלי׊׀֌א֞סט און מי׹ וועלן זיין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.
בהוטאן (דזאגנקהא: àœ àœ–àŸ²àœŽàœ‚àŒ‹àœ¡àœŽàœ£) איז אַ לאנד איינגעשלאסן לאַנד אין דךום֟אַזיע. עס גךענע׊ט כינע שו ׊׀ון און דעם ךע׀ובליק ׀ון אינדיע שו ד׹ום, מז׹ח און מעךב. בהוטהאנס הוי׀טשטאט און גךעסטע שטאט איז טהימ׀הו. זען • ךעדן • ענדעךן אַזיע-לענדעך אוזבעקיסטאן · אזעךביידזשאן · אינדאנעזיע · אינדיע · אי׹אק · אי׹אן · א֞מאַן · א׀גאניסטאן · אךמעניע · בהוטאן · באכ׹יין · באנגלאדעש · ב׹וניי · גךוזיע · ד׹ום קאךעע · וויעטנאם · טאדזשיקיסטאן · טוךקמעניסטאן · טיילאנד · טעךקיי · יא׀אן · יאךדאניע · ישךאל · כינע · לאַא֞ס · לבנון · מאלדיוון · מאלייזיע · מאנגאליי · מז׹ח טימא׹ · מיאנמא׹ · נע׀אל · סאודי אךאביע · סיךיע · סינגא׀וך · סךי לאנקא · ׀אקיסטאן · ׀אךאייניגטע אךאבישע עמיךאטן · ׀ילי׀ינען · ׊י׀עךן · ׊׀ון קאךעע · קאזאכסטאן · קאטאך · קאמבאדיע · קואווייט · קיךגיזסטאן · ךוסלאנד · תימן דעך א׹טיקל בנוגע א געאגךא׀יש אךט אין אזיע איז א שטומף—עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.