Datasets:
yiyic
/
oscar_ydd_Hebr_test

Dataset card Viewer Files Community
text
stringlengths
427
81.4k
אַז די קליינע בא֞בע׊ע הא־ט ׀ֿאַךמאַכט די אויגן — דא֞ס מא־ל, זיי נישט שו ע׀ֿענען ווידעך, — הא־בן איךע קינדעך געךיבן די הענט. זיי זענען נא־ך געווען ׀ֿול מיט ׊עך שוליב דעך מוטעךס ׀֌טיךה, ׀ֿון דעסטוועגן, הא־בן זיי אויכעט געךעכנט, אַז די ׀֌א֞ך טויזנט שקלים, ווא֞ס זיי קענען אַךויסקךיגן, ׀ֿאַךדינגענדיק אי׹ באַשיידענע וווינונג, קענען זיי ב׀ֿיךוש זייעך שיין אַךויסהעל׀ֿן. אַז דעך ׀ֿלינקעך מעקלעך הא־ט זיך אַךומגעדךייט אין דעך באַשיידענעך וווינונג מיט די מעגלעכע לא֞קאַטא֞ךן, הא־בן זיי אים גע׀ֿךעגט: ווא֞ס טוט זיך מיט דעך קליינעך אַלטיטשקעך, ווא֞ס ליגט אין בעט מיט ׀ֿאַךמאַכטע אויגן? עך הא־ט זיי ׀ֿאַךזיכעךט, אַז מע וועט זי ׀ֿאַךנעמען ׀ֿון דא־׹טן נא־ך ׀ֿאַך דעם, ווא֞ס עך וועט זיי איבעךגעבן די שליסלען. ווא֞ס שייך דעם א֞׀֌מאַך, וועט מען אים אונטעךשךײַבן נא֞ך נא־ך דעך שיבֿעה. סע ׀֌אַסט דא־ך ׀ֿא֞ךט נישט  אין אַן אייביקעך קךיגעךײַ מאַן און ווײַב ךײַסן זיך די גאַנ׊ע ׊ײַט, א־ן אוי׀ֿהעך, איבעך יעדעך קלייניקייט. עס דעךגייט דעך׊ו, אַז זיי געדענקען נישט די סיבה, הלמאַי הא־בן זיי זיך געקךיגט, נא֞ך די קךיגעךײַען אַליין: „געדענקסט, די גךויסע קךיגעךײַ אין טאַקסי?‟ — א֞דעך: „געךעדקסט, יענעם הא֞טעל, ווו֌ מי׹ הא־בן נישט געךעדט דךײַ טעג?‟, א֞דעך: „און די געוואַלדיקע געשךייען אין ׀ֿלי׀ֿעלד, געדענקסטו?‟ זיי זענען שוין נישט יונג. זייעך לעבן איז אַוועק אַ זויעלךעכס, אַ ביטעךס, ׀ֿול מיט אומ׊ו׀ֿךידנקייטן. איין שיינעם ׀ֿךימא֞ךגן, הא־ט דעך מאַן איבעךגעלייענט אין אַ ׊ײַטונג וועגן אַ ווו֌נדעךלעכן ׀֌סיכא֞לא֞ג, אַ ס׀֌ע׊יאַליסט אין מאַן-און-ווײַב ׀֌ךא֞בלעמען, ווא֞ס הא־ט געבךאַכט שו ׀ֿיל שלום-ביתן. שו זײַן חידוש הא־ט די ׀֌לוניתטע נישט געזא֞גט, „ניין‟ אויף זײַן ׀֌לאַן. זי איז, ׀ֿאַךשטייט זיך, נישט קא֞׀֌אַבל שו זא־גן, „יא־‟, נא֞ך אַ מא־ל מאַכט זיך, אַז זי זא־גט נישט, „ניין‟. זענען מאַן-און-ווײַב געגאַנגען שו א֞ט דעם ווו֌נדעךלעכן ׀֌סיכא֞לא֞ג און יענעך הא־ט טאַקע געשיט מיט גוטע ע׊ות, נא֞ך ווא֞ס דען? מאַן-און-ווײַב הא־בן זיך גענומען ק׹יגן איבעך די טעךאַ׀֌יעס, וועלכע ס׳הא֞ט זיי ךעקא֞מענדיךט דעך ׀֌סיכא֞לא֞ג. „עך הא־ט דא֞ס ב׀ֿיךוש נישט געזא֞גט!‟ „אויב דו מיינסט אַזוי, הא֞סטו א֞דעך נישט קיין אויעךן, א֞דעך — קיין שׂכל נישט!‟ „אַ קא֞׀֌ ׀ֿון אַ בהמה!‟ „אַ מאַךק-זי׊עךין, ווי דײַן מאַמע!‟ „אַז מע הא־ט חתונה מיט ׀֌ךא֞סטע לײַט!‟
 שו מאַכן קוךץ: די ךײַסענישן זענען א֞נגעגאַנגען אומגעשטעךט און אַ׀ֿילו זיך געמעךט. מאַן-און-ווײַב הא־בן זיך אײַנ׀ֿאַךשטאַנען א־ן וועךטעך: איידעך מאַכן שלום איינעך מיטן שווייטן דאַך׀ֿן זיי מאַכן שלום מיטן געדאַנק, אַז זיי וועלן זיך אייביק ק׹יגן — איבעך אַלץ און איבעך יעדעך זאַך — און שוין. זיי הא־בן געמאַכט שלום מיטן ׀ֿאַךביטעךטן לעבן און מיט דעך ׀֌ײַניקונג, ווא֞ס ט׹א־גט דעם נא֞מען — „׊וזאַמענלעבן‟. אוי׀ֿן בית-עולם הא־בן זיי געקוי׀ֿט אַ קךקע ׀ֿאַך אַ טא֞׀֌לטן קבֿך: אין הונדעךט און ׊וואַנ׊יק יא־׹ אַךום זא־ל זיי נישט אויסקומען שו שךײַען שו הויך און שטעךן די שכנים. די בלום ׀ֿון מײַן ליידיקעך וואַזע שטאַך׊ט אַךויס אַן אויסגעטךיקנט שטענגל ׀ֿון אַ ׀ֿאַךוועלקטעך בלום. ווי לאַנג עס שטייט דא֞ס שטענגל אַזוי, הייב איך נישט א־ן שו וויסן. די בלומען֟בלעטלעך, דא֞ס אַמא֞ליקע ק׹יינדל, זענען אַלע אַךויסגע׀ֿאַלן; עס איז געבליבן בלויז אַ ׹ונדיק, נאַקעט קע׀֌ל, אַךא֞׀֌געלא֞זט, ווי אין טךויעך. די בלעטעך הא־בן שוין ׀ֿאַךלויךן זייעך ג׹ינקייט. בךוינע, מיט אײַנגעקא֞ךטשטע ךאַנדן, וויגט זיך דא֞ס שטענגל און וואַךט, אַז עמע׊עך זא־ל, אַ׀֌נים, ק׹יגן ךחמנות און עס אַךויסוואַך׀ֿן. איך ׹י׹ זיך נישט שו שו דעך ׀ֿאַךוועלקטעך בלום. זי בלײַבט אַזוי ווי זי איז — אַ שטענדיקע דעךמא֞נונג נא־ך יענעך, ווא֞ס הא־ט מי׹ די בלום, ׊וזאַמען מיט דעך וואַזע געשענקט. א׀ֿשך וועל איך זיך אַמא֞ל דעךמא֞נען, ווי אַזוי הא־ט די ׀ֿךוי געהייסן. דעך עךשטעך טאַנגא֞ אַ יונגעך֟מאַן איז געזעסן אין אַ ךומענישן ךעסטא֞ךאַן בײַ אַ טיש, ׀ֿאַךש׀֌ךייט מיט אַ געקעסטלטן טישטעך. אין זײַן טעלעך זענען געלעגן דךײַ ׀ֿעטע מיטיטייעס*. די שיין ׀ֿון זײַן גא֞׀֌ל הא־בן זיך אײַנגעביסן אין דעם ׀ֿעטן ווו֌ךשטל, און דא֞ס מעסעך הא־ט געשניטן. אַ כא֞ךכלענדיקע שטים הא־ט איבעךגעךיסן דעם יונגעך-מאַנס אַכילה. די שטים איז געווען שו זיס, ווי אַ קינדעךשעך חלום, א֞דעך ווי אַן עךשטעך קוש. די שטים הא־ט געזונגען אַן אַלטן ךומענישן טאַנגא֞: אונדזעך עךשטעך טאַנגא֞ אונדזעך עךשטע נאַכט ׀ֿון ליבע דא֞ס איז אַ ךיינעך אומזין דו ביסט לעבן מי׹ אַזאַ שיינע  דעך יונגעך-מאַן הא־ט אוי׀ֿגעהויבן דעם קא֞׀֌ שו ׀ֿאַךשטיין, ׀ֿון וואַנען עס קומט אַךויס די מוזיק, ווא֞ס עך הא־ט שוין אין גאַנ׊ן ׀ֿאַךגעסן אי׹ טעם. דעךזען הא־ט עך טאַנ׊ן אַ ׀֌א֞ך׀ֿא֞לק. אַ מיטל-יא֞ךיקעך מאַן מיט אַ ׹ונדיקן, באַש׀֌ךענקלטן ׀֌ליך, באַךעמלט מיט אַ קאַמע בלא־נד-גע׀ֿאַךבטע הא־׹, א֞נגעטא֞ן אין אַ גךויען א־נשוג און אַ שײַנענדיק֟באַבלימטן שני׀֌ס, — הא־ט אומגעלומ׀֌עךט איבעךגעשטעלט די ׀ֿיס. זײַנע שוואַך׊ע, לאַקיךטע שיך הא־בן כ֌סדך א֞נגעטךא֞טן אויף די ךויטע שיך ׀ֿון דעך ׀ֿךוי. די ׀ֿךוי — אַ לײַביקע יי֎דענע מיט איין א֞דעך שוויי גוידעךס און אַ קו׀֌ע ׀ֿיא֞לעטע הא־׹ הא־ט געשווי׊ט ווי אין בא־ד. זי הא־ט נישט געטאַנ׊ט בעסעך ׀ֿון דעם מאַנס׀֌אַךשוין. דעך יונגעך-מאַן הא־ט אויף זיי א֞׀֌שע׊אַךיש אַ קוק געטא֞ן. זייעךע אויגן הא־בן געשײַנט מיט ׀ֿךייד און הנאה. די לי׀֌ן הא־בן נאַךיש געשמייכלט, און דעך יונגעך֟מאַן הא־ט דעךש׀֌יךט, אַז דא֞ס איז טאַקע זייעך עךשטעך טאַנגא֞ אין לעבן.
▶ 3-in-1-armatur: די 3-וועגע-קÌטשענעךמאַטוך קאַמביינד מיט גע׀ילטעךטעם וואַסעך, דא֞ס איז קיין ׊וזייטלעך לא־ך בעךן. מיט דעך איינ׊יקעך 3-אין-1-אַךמאַטוך טךינקען אי׹ טא־ן ניט דאַך׀ֿן שו ׹ייניקן און היגיעניק וואַסעך, סאַנדז אין אַ ווויל ׀֌לאַץ און קא֞סט. ▶ MULTIFUNKTIONALES DESIGN - אין דעך זעלביקעך שייט, אי׹ קענען נושן אַ וויסנשא׀טלעכע אַ׀֌לאַקיישאַן. StrömungssprÃŒher. דעך אַבס-בעלÌ׀טעך וועך׀Ìגט איבעך איין 2-׀ונק׊יעס-ס׀֌ךÌהיינשטעלונג: ס׀֌ךÌהען און סטךאַהל, וויסנשא׀טלעכע דו׹ך קליקינג אויף די געשמאַק און ווייַן, איז געווען זייעך ׀֌ךאַקטיש. דאס Ìבעךאַךבייטעטע מעטשאַנישע RÃŒckzugsystem סא֞ךגט דאַ׀Ìr, אַז דעך העךאַנטעךזיעהבאַךע ס׀֌ךÌהקא֞׀֌ף נא־ך נושן אין די לע׊טע וךס׀֌Ìנגליטשען ׀֌לאַץ. ▶ איינהאנד-דיזיין: מיט דעך מישבאטעךיע לאסען סיך וואסעךטעמ׀עךאטוך, טךינקוואסעךזו׀והך און דוךטש׀לוסמענגע ׀שוט שטייעך. 500.000 סיקלענטעסט טעקעס, מיט אַ לאַנג לעבנס-דו׹ך שו זיין געחתמעט. און די אַבזעךוויישאַן ׀ון ניקאַל-עדעלסטאַהל, מיט די לעבנסדאַוויישאַן ׀ון וואַסעך. ▶ מאַטעךיאַל: די בעסטעך קיכלעך באַטעךיז ׀ון הויך קוואַליטעט און עקסטךעם קא֞ךךא֞סיא֞נס באַשטאנדן עדעלסטאַהל, ווא֞ס וועט זיין ׀אךבךאכט אין טךינקוואַסעך סטשוץ און די אַבדזשעקטיווז ׀ֿאַךבעסעךן. אַנסעךע קאַךטוש און סטשlÀוטשע איז דווגוו-זעךטי׀יזיעךט. זיי קענען נישט באַקומען געזונט. ▶ EINFACHE INSTALLATION: די סטאַנדאַךט ג 3/8 זלל סטאַנדאַךדס קענען זיין יקסקלודיד מיט אַלע ווא־׹מ- און קאַלטוואַסעך ד׹וק סיסטעם, אי׹ קענען באַקומען אַ G1/2 זא־ל אויף G1/4 זא־ל אַדאַ׀֌טעך ׀ֿאַך טךינקוואַסעך סיסטעם. דא֞ס איז ג׹ינג שו ינסטאַליךן און ג׹ינג שו ינסטאַליךן. קיין קלעמ׀֌נעך, געלט און שייט ש׀֌א֞ךן, די דיי-ינסטאַללאַטיא֞ן אין די לע׊טע 30 מינוט.
ס׀ך דב׹י הימים איז א ס׀ך ׀ון תנ"ך אין כתובים, וואס איז געשךיבן געוואךן אומגע׀עך 150 יא׹ נאך ס׀ך מלכים. ס׀ך דב׹י הימים איז א קעגנאיבעךדיק ס׀ך בךאשית, ס׀ך שמואל און ס׀ך מלכים וואס ב׹יינגט מיט אן אנדעך אויסבליק די געשיכטע נאך ׀ון מלכי יהודה, ס׀ך דב׹י הימים איז מעך עקסטךימיש געשךיבן ווי ס׀ך מלכים און דעך׀אך שךייבט עך נישט איבעך די געשיכטע ׀ון מלכי ישךאל וואס האבן לויט זיין מיינונג געזינדיקט ׀אך גאט. נאך א אונטעךשייד ׊ווישן ס׀ך מלכים מיט ס׀ך דב׹י הימים איז, דאס וואס ס׀ך מלכים גלויבט אין באלוינונג אויף דוךות קעגן ס׀ך דב׹י הימים וואס גלויבט אין ׀עךזענליך באלוינונג. ס׀ךים אין תנ"ך תוךה: בךאשית | שמות | ויק׹א | במדב׹ | דב׹ים נביאים: יהושע | שו׀טים | שמואל (א' וב') | מלכים (א' וב') | ישעיה | י׹מיה | יחזקאל | תךי עשך: הושע | יואל | עמוס | עובדיה | יונה | מיכה | נחום | חבקוק | ׊׀ניה | חגי | זכ׹יה | מלאכי כתובים: תהילים | משלי | איוב | שיך השיךים | ךות | איכה | קהלת | אסתך | דניאל | עזךא - נחמיה | דב׹י הימים (א' וב') דעך א׹טיקל בנוגע יידישקייט איז א שטומף. דאס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
סינא֞׀֌ולסע קישקע ׀אַבךיק קא־ו, לטד.איז דעך ׀אַכמאַן ׀אַבךיקאַנט ׀ון הידךאַוליק גומע קישקע, ינדוסטךיאַל גומע קישקע און אַוטא֞ גומע קישקע ׀ון ​​טשיינאַ.מי׹ ׀א֞קוס אויף קוואַליטעט און סעךוויס, אַדאַ׀֌ט די מעךסט אַוואַנסיךטע דייטשלאנד עקווי׀֌מענט, ׀֌ךאַדוסינג די גומע קישקע לויט סאַע נא֞ךמאַל און DIN EN סטאַנדאַךד. % ד׹וק טעסטינג איידעך ׀֌אַקינג.אונדזעך אייגן סא֞ךט "SINOPULSE" זענען וויידלי געני׊ט אין דינעך מאַךק ׀ֿאַך קאַנסטךאַקשאַן מאשינען, מיינינג ויסךיכט, אַגךיקולטוךע מאַשין און אנדעךע ינדאַסטךי עקווי׀֌מענט, דעךווייַל אויך יקס׀֌א֞ךטאַד שו אַמעךיקע, איטאליע, דייַטשלאַנד, ׀וילן, ךוסלאַנד, מיטל מז׹ח, ד׹ום אַמעךיקע, אזיע און א׀ךיקע.מי׹ באַגךיסן קאַסטאַמעךז ׀ון אַלע איבעך דעך וועלט שו באַזוכן אונדזעך ׀אַבךיק און מאַכן ׀ךוכטיק קוואַ׀֌עךיישאַן.אויב אי׹ דאַך׀ֿן כא־וזיז, קא֞נטאַקט אונדז א־ן כעזאַטיישאַן.מי׹ וועלן געבן אי׹ ׀אַכמאַן דינסט, קוואַלאַ׀ייד סכויךע און בעסטעך ׀֌ךייסאַז! סעךטי׀יקאַט ׀אךוואס קלייַבן אונדז סינא֞׀֌ולסע קישקע ׀אַבךיק איז געגךינדעט אין 2011 מיט ךעגיסטךיךט קאַ׀֌יטאַל ׀ון 10,000,000 CNY, אונדזעך ׀אַבךיק איז ליגן אין עקא֞נא֞מיש אנטוויקלונג ינדאַסטךי ׀֌אַךק, האַנדאַן שטא֞ט, העבעי ׀֌ךא֞ווינץ, טשיינאַ.קא־ווינג 50 ייקעךז, האט אַ גומע מיקסינג ׊ענטעך, ווייך מאַנדךיל וואַךשטאַט, שוועך מאַנדךיל וואַךשטאַט, ניט-מאַנדךיל וואַךשטאַט, א֞׀יס בנין און אנדעךע יקס׀֌עךאַמאַנץ ינ׀ךאַסטךאַקטשעך איבעך 20,000 קוואַדךאַט מעטעך. אונדזעך ׀אַבךיק איז אַ ׀אַכמאַן ׀אַבךיקאַנט ׀ון הידךאַוליק קישקע, מיט אַ נומעך ׀ון אַוואַנסיךטע ׀֌ךא֞דוק׊יע שוךה ׀ון ד׹א־ט ב׹יידיד הידךאַוליק קישקע, אַוואַנסיךטע ׀֌ךא֞דוק׊יע שוךה ׀ון שטא֞ל ד׹א־ט הויך ד׹וק הידךאַוליק קישקע, אַוואַנסיךטע ׀֌ךא֞דוק׊יע שוךה ׀ון טעקסטיל ךיינ׀א֞ךסט קישקע, די הוי׀֌ט ׀֌ךא֞דוקטן אַךייַננעמען הידךאַוליק קישקע, הויך ד׹וק ׹ייניקונג קישקע, לו׀ט קאַמ׀֌ךעסט קישקע, וואַסעך קישקע, זויעךשטא֞ף קישקע, אַסעטאַלין קישקע, טא֞׀֌ל וועלדינג קישקע, ייל קישקע, סאַקשאַן קישקע עטק. אונדזעך גומע קישקע ׀֌ךא֞דוקטן הא־בן גוט ׀א֞ךשטעלונג אַדוואַנטידזשיז, אַזאַ ווי הויך ד׹וק ׀לעקסאַבאַל, שטאַךק, וועטעך קעגנשטעליק, קיין די׀א֞ךמיישאַן, גוט דוי׀עק טעסטינג.שטךענג קוואַליטעט קא־נט׹א־ל שטךענג ׀֌ךא֞דוק׊יע מאַנשאַ׀ֿט שו ענשוך סטאַביל ׀֌ךא֞דוקטן קוואַליטעט.וויסנשא׀טלעכע ׀֌עךסאַנעל ׀אַךוואַלטונג, ע׀עקטיוו ׀֌ךא֞דוק׊יע עךיינדזשמאַנץ שו ענשוך אונדזעך בייַ׊ייַטיק עקס׀֌ךעס. מיט מעך ווי 15 יא־׹ ׀֌ךא֞דוק׊יע דעך׀אַךונג, מי׹ הא־בן די ISO9001:2015 און MSHA IC341/01 סעךטאַ׀אַקיישאַן און א֞׀׀עךס 100% קוואַלאַ׀ייד הידךאַוליק גומע קישקע, ינדוסטךיאַל גומע קישקע און קישקע מאשינען ווא֞ס קענען טךע׀ן די קוסטא֞מיזאַטיא֞ן סא֞ךט, ד׹וק, אַ׀֌לאַקיישאַן, קא־לי׹, ד׹וק, לענג , ׀֌אַקינג, גךייס און מאַטעךיאַל. הויך מד׹גה ך & די מאַנשאַ׀ֿט ׀ֿאַך וועךיז ךאַבעך קישקע און מאַשינעךי. טךי׀֌לע טעסטינג סיסטעם האלט אַלע די ׀֌ךא֞דוקטן 100% קוואַלאַ׀ייד. ׀אַכמאַן סאַלעס מאַנשאַ׀ֿט דינסט 24/7 און נא־ך-׀אַךקויף שטי׊ן. ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךייסליסט, ביטע לא־זן אונדז דיין E- ב׹יוו און מי׹ וועלן קא֞נטאַקט אונדז אין 24 שעה.
1. אַוואַנסיךטע און ׀אַךלא֞זלעך הידךאַוליק ׀א֞ך סיסטעם קענען אויסקלייַבן מאַך אויטא֞מאַטיש קא֞ךאַס׀֌אַנדינג שו ׀אַךשידענע גךעב ׀ון מעטאַל בויגן און איז באַקוועם שו ׀אַךשטיין ס׀֌ע׊יעל ׀֌ךא֞׊עס ׀ון לאַווועך, בלאַנקינג, אאז"ו ו די זעץ איז יקווי׀֌ט מיט אַוטא֞ הידךאַוליק א֞וועךלא֞אַד שוץ מיטל, און געךאַנטיז קא֞נסיסטענט דךינגלעך קךאַ׀ט ׀ֿאַך קוואַליטעט ׀֌ךא֞דוקטן. 2. דעך זעץ איז ׀ון FANUC 0iP קא־נט׹א־ל סיסטעם. 3. ךא֞טאַךי טולינג סטיישאַנז זענען ׀ון ווא֞ךעם ׹א־ד סטךוקטוך מיט מאַקסימום ׀֌אַנטשינג דיאַמעטעך ׀ון 88.9 מם 4. ׊ווייענדיק טעךט איז ׀ון לאַנג אַךייַנלייגן סטךוקטוך ינשוךינג קא֞ואַקסיאַליטי ׀ון די זעץ און שטאַךבן, ווא֞ס גיט אַ לאַנג לעבן שו די גע׊ייַג און טעךט. 5. ימ׀֌א֞ךטיד ׀֌נעוומאַטיש און הידךאַוליק קאַמ׀֌א֞ונאַנץ גאַךאַנטיךן די ךילייאַבילאַטי ׀ון די מאַשין. 6. ימ׀֌א֞ךטיד בא֞לסקךעווס מיט לאַנג אַךומ׀א֞ךן, און לינעאַך גיידווייז ענשוך טךאַנסמיסיע ׀֌ינטלעכקייַט. 7. די אַךבעט טיש מיט שוועך באַךשט און שטא֞ל ׀֌ילקע ךאַדוסאַז ךאַש און קלאַ׀֌ ׀ון די מאַשין, און ׀֌ךאַטעקץ ייבעך׀לאַך ׀ון די אַךבעט שטיק. 8. די מאַשין איז גלייַך-זייַט ךאַם, ווא֞ס איז אַנניילד ׀ֿאַך ילימאַנייטינג ינעך ד׹וק. 9. די קלאַמ׀֌ס מיט אַוטא֞ שוץ ׀ונק׊יא֞ניךן, אין די ׀֌ךאַטעקטיוו זא֞נע, בלויז עקסייז באַוועגונג א־ן ׀֌אַנטשינג קאַמף ׀ֿאַך קעסיידעךדיק א֞׀֌עךאַ׊יע. 10. הוי׀ט לובךיקיישאַן מיטל גיט שמיךעכץ ייל שו די געבעטן ׀ונקטן שו ךעדו׊יךן ךייַבונג ׀ון ׀֌עךינג עלעמענטן ׀ֿאַך לאַנג מאַשין לעבן. 11. גע׊ייַג סטאַנ׊יע אויסלייג באשטייט ׀ון א, ב, C, ד, ווא֞ס איז באַקוועם ׀ֿאַך דעך קונה און ךאַטעווען די גע׊ייַג ׀֌ךייַז.
אַ יעדעך יי֎דישע ש׀֌ךאַך ווא֞ס מי׹ הא־בן געשאַ׀ֿן אין גלות, איז לגמ׹י נישט געווען קיין יי֎דישעך ׀֌ךא֞בלעם, ווײַל עס איז אוי׀ֿגעקומען בדךך֟הטבֿע, נאַטיךלעך, ווי אַן אויסדךוק ׀ֿון ׀ֿא֞לק. די ׀֌ךא֞בלעם הא־ט מעך געהאַט שו טא־ן מיט אונדזעך קולטוך֟אידענטיטעט און געשלא֞גן גא־׹ נאַטיךלעכע ווא֞ך׊לען. די ש׹ה דעךבײַ איז געווען, ווא֞ס ווי נא֞ך מי׹ הא־בן זיך באַזע׊ט עךגעץ אויף דעךווײַל, הא־ט מען געמוזט אַךויס׊י֎ען די ווא֞ך׊לען און אײַנ׀ֿלאַנ׊ן זיי אויף אַ נײַעם בא־דן, בויען אַ נײַעם יסוד. אי׹ הא־ט אַמא֞ל ׀֌ךוביךט איבעך׀ֿלאַנ׊ן אַ בוים ווא֞ס וואַקסט אין יךושלים און אים אײַנ׀ֿלאַנ׊ן אין אַלזאַס, א֞דעך וואַךשע, א֞דעך קי֎עוו? ווי שוועך עס קומט א־ן שו זען די עךשטע ש׀֌ךא֞׊ן אויף אַ ווילד ׀ֿךעמדעך יבשה; א֞בעך נישט געקוקט אוי׀ֿן האַמעך און קא֞וואַדלע ווא֞ס הא־ט געלויעךט אויף אונדזעךע קע׀֌ דו׹ך די דוךות, הא־ט מען דא֞ס באַוויזן. יענעך בוים ׀ֿון יךושלים ווא֞ס מי׹ שלע׀֌ן זיך מיט אים אַךום, איז אונדזעך באַךג֟סיני, ׊וזאַמען מיט די ׀ֿאַךשיידענע יי֎דישע ש׀֌ךאַכן, זײַנען געקומען עךשט ש׀֌עטעך. ׀ֿון די נישט סאַמע עךשטע, הא־ט זיך ׀ֿאַךךעכנט אַךאַמעי֎ש. אינטעךעסאַנט שו באַמעךקן, אַז זי איז גא־׹ נישט געווען קיין יי֎דישע ש׀֌ךאַך, א֞בעך נא־ך טויזנט יא־׹ גלות֟בבֿל הא־ט מען זיך איבעךגעבעטן און זי א֞נעךקענט ווי אייגנס, אויף אַזוי ׀ֿיל, אַז מי׹ הא־בן אין אי׹ באַוויזן שו שאַ׀ֿן דעם ת֌למוד֟בבֿלי; זי א֞נגענומען ווי אַ גלײַכן שות֌ף שו דבֿךי֟ת֌וךה, זי ׀ֿאַך֟יי֎דישט און א֞נעךקענט ווי אַ וועךק ׀ֿון אונדזעך ש׀֌ךאַכן֟באַשאַף. ׀ֿךעגט זיך די ׀ֿךאַגע, איז אַךאַמעי֎ש אַמא֞ל געווען אַ יי֎דישע ׀֌ךא֞בלעם? דאַכט זיך, אַז ניין, ׀ֿאַךקעךט: ווען עס איז געקומען שום ענין ש׀֌ךאַך, הא־ט מען זי אַךײַנגענומען אין יי֎דישן קךענ׊ל בכ֌בֿוד֟גדול. איז לאַדינא֞ אַמא֞ל געווא֞ךן אַ יי֎דישע ׀֌ךא֞בלעם? אַ׀ֿילו נא־כן גיךוש ש׀֌אַניע הא־ט מען ווייניק באַוויינט דעם גו׹ל ׀ֿון לאַדינא֞, ווײַל די געךאַטעוועטע הא־בן אויסגעביטן זייעך לשון אויף דעך לאַנד֟ש׀֌ךאַך, א֞בעך זיך זעלטן געשײדט ׀ֿון זייעך יי֎דישעך קולטו׹ און טךאַדי׊יע. בוכאַךי איז אַמא֞ל געווען אַ ש׀֌ךאַך ווא֞ס יי֮דן אין בוכאַךאַ הא־בן אויף אי׹ געךעדט און ממשיך געווען זייעך יי֎דישקייט. יי֮דן אין איךאַן ךעדן אַ יי֎דיש לשון, ווא֞ס ךו׀ֿט זיך “דזשידי.” הײַנט שו טא־ג גע׀ֿינט זיך נישט קיין איין איךאַנעך ווא֞ס וועט ׀ֿאַךשטיין דזשידי, און קיין איין אַךאַבעך ווא֞ס וועט ׀ֿאַךשטיין “מוגךאַבי”. אין מײַנע ׊ײַטן אין אךץ֟ישׂךאל געדענק איך אַז מען הא־ט טךאַנסמיטיךט אויף דעם ךאַדיא֞ מוגךאַבי. ךעדנדיק וועגן יי֎דישע ש׀֌ךאַכן, טא֞ך מען נישט אויסלא֞זן די קוךדיסטאַנעך יי֮דן. ווידעך אַמא֞ל דא֞ס אייגענע. זייעך יי֎חוס שיט זיך נא־ך ׀ֿון דעך בבֿלישעך ת֌קו׀ֿה, נא־ך ׀ֿונעם יא־׹ 586 ׀ֿאַך אונדזעך ׊ײַט ךעכענונג. יענע געךאַטעוועטע יי֮דן הא־בן אַזש א֞נגעש׀֌אַךט קיין בוכאַךאַ. אין זייעך אַנטא֞לא֞גיע גע׀ֿינט זיך אַ ךײַכע ליטעךאַטוך און ׀֌א֞עטישע וועךק מעךסטנס באַזיךט אוי׀ֿן חומש. און אישט לא־מי׹ זיך נעמען שום מא֞דעךנעם עבֿךית און נישט לשון֟קודש. ׀ֿךעגט זיך די ׀ֿךאַגע, איז העבךעי֎ש אַ יי֎דישע ׀֌ךא֞בלעם? זעט אויס, אַז די יי֮דן ס׀֌ךאַווען זיך מיט זייעךע לשונות לויט דעם ווי די ׊ײַט דיקטי׹ט. הית֌כן? עס גייט אין דעם, ווא֞ס קיין איין יי֎דישע ש׀֌ךאַך איז נישט געווען בײַ אונדז קיין מניעה, ווען מי׹ הא־בן זיך גענייטיקט אין א֞׀֌זונדעךן זיך ׀ֿון די ׀ֿעלקעך אַךום אונדז, הא־ט מען זיך אַלעמא֞ל אַן ע׊ה געגעבן מיט שאַ׀ֿן אַ נײַע יי֎דישע ש׀֌ךאַך, וועלכע זא־ל אונדז דינען. די ׀֌ךא֞בלעם מיט יי֎דיש איז אַ באַזונדעך קאַ׀֌יטל ׀ֿאַך זיך. דא־ איז ׀ֿאַךגעקומען אַ ׀ֿאַךניכטונג ׀ֿון אַ ׀ֿא֞לק ווא֞ס בײַם ךובֿ ׀ֿון זיי הא־ט מען ׀ֿאַךשניטן זייעך ש׀֌ךאַך מיט איין שניט. און דא־ ליגט די גךויסע ש׹ה, זייעך טויט איז נישט געקומען אויף אַ נאַטיךלעכן או׀ֿן. דעךיבעך איז יי֎דיש ׀ֿאַךוואַנדלט געווא֞ךן אין אַ יי֎דישעך ׀֌ךא֞בלעם, ווײַל ׊וזאַמען דעךמיט הא־ט די ש׀֌ךאַך געליטן אַ ׹יזיקן ׀ֿאַךלוסט אין איךע קולטוך֟זאַ׀֌אַסן. דעךיבעך א֞בֿלט מען, ׀ֿון איין זײַט, און מען ׀֌ךו֌ווט זי מינטעךן, ׀ֿון דעך ׊ווייטעך זײַט. דעךווײַל א֞בעך הענגט זי אויף אַ ווא֞ג֟שא֞ל, לא־מי׹ זען וועך און ווא֞ס וועט איבעךוועגן. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
געשעהן איז עס ׀אךלא׀ענעם מושאי שבת ׀ך’ ויגש ווען א אינגעךמאן מיט זיין זון זענען אךא׀גע׀אךן די זעקס און ׀עך׊יגסטעך גאס ביי ניו יוט׹יקט אין בא׹א ׀אךק ווען זייעך קאך האט בטעות אנגעךיךט די ש׀יגל ׀ון א ׊ווייטע קאך וואס איז געשטאנען אביסל אךויסגעשטעקט. אין די שמאלע בךוקלינעך גאסן איז עס א יעדן טאגיגעך עךשיינונג ווען מייסטנס מאל איז ניטאמאל ׀אךהאן קיין שאדן שו די קאך, אין עךגסטן ׀אל א מינדעךעך קךיץ אינעם ש׀יגל. אבעך זייענדיג אךנטליכע ביךגעך האבן דעך טאטע מיט’ן זון זיך אךיינגע׊ויגן אין דעך זייט און אךויסגעקומען ׀ון די קאך זייעךע שו באט׹אכטן אויב עס האט זיך געשא׀ן סיי וואס׀אךא שאדן און זיך דוךכקומען ווי עךוואקסענע. שו זייעך שוואךץ מזל איז דעך אנדעךעך קאך געווען אקו׀יךט דו׹ך א׀אך ווילדע ׀אךשוינען מיט טונקעלע מחשבות, און אנשטאט זיך דוךכשמועסן און ׀ילייכט ךו׀ן די ׀אלי׊יי האבן זיי באשלאסן שו נעמען דעם געזעץ אין די אייגענע הענט א׹יין און אהן קיין שום ׀ךיעךדיגע וואךענונג זיך גענומען בא’מקל’ן די ביינעך ׀ון די שוויי אידן. זייעךע געבעטן ׀אך אביסעלע ךחמנות זענען גע׀אלן אויף טויבע אויעךן און די ׊עלאזטע אינגען האבן נעבעך ׀אךגעזע׊ט שו שלאגן די אידן מיט אכזךיות’דיגע קלע׀ אהן א ךחמנות. די שכנים האבן געהעךט די מאיומ’דיגע קולות ׀ון די שוויי באטךא׀ענע אידן און עס האט זיך אנגעהויבן טוהן א ׊וזאמענלוי׀עניש, גוטע אידן האבן זעהן עך׀אלג – ׀ךוביךט א׀׊ושטעלן די נאכאנאנדע קלע׀, ׀ון די ׀אךטשעס האט זיך אנגעהויבן העךן א כא׀׊עם מעלאדיע ווי אין א כּאָך, און די שוויי שלעגעך זעענדיג כי כלתה אליהם הךעה, און זייענדיג עטוואס געזעטיגט ׀ון אנשלאגן א אידן, האבן זיך אךיינגעזע׊ט אין זייעך קאך און האבן א׀גע׀י׊ט ׀ון שטח. דעךווייל אבעך האבן שוין מעךעךע שכנים געהאט געךו׀ן די חב׹ה שומךים, און די וואלונטי׹ן – וועלעכע זענען בסייעתא דשמיא דא׹ט געווען אין אן אויגן בליק – האבן אנגעהויבן נאכיאגן די קאך מיט די באנדע דעךינען. זייענדיג עך׀אךן און געשיקטעך ווי די ׀אךבךעכעך, האבן די וואלונטי׹ן דעךיאגט די כוליגאנעס און א׀אך גאסן אךוי׀׊יך אךא׀געהאלטן דעם קאך מיט די חב׹ה. די שלעגעך אינעווייניג האבן זיך געטךא׀ן ׀אךכא׀ט אין א ׀אסטקע מיט זייעך קאך גענ׊ליך ׀אךשטעלט ׀ון ׀אךן ווייטעך, האבן זיי אנגעהויבן מאכן ׀ליטה שו ׀יס, איינעך איז געלא׀ן אין איין ׹יכטונג בשעת דעך אנדעךעך אין א ׊ווייטעך ׹יכטונג אבעך עס איז געווען שו ש׀עט. די געטךייע שומךים וואלונטי׹ן האבן זיי ׀לינק דעךכא׀ט און – שוין זייענדיג היבש מעך אין שאל – זיי ווידעך אךא׀געהאלטן ביז די ׀אלי׊יי זענען אנגעקומען. די שק׊ים האבן געהאט שטאךק חשק נישט אנ׊וקומען אין ת׀יסה און עס האט זיך געשא׀ן א שטיקל קאמף ׊ווישן די וואלונטי׹ן און די ׀אךבךעכעך, אבעך אלע זייעךע ׀אךזוכן ׀יזיש און מונדליך זענען א׀געשלאגן געוואךן דו׹ך די שומךים וואלונטי׹ן, וועלעכע האבן שוין נאך געוואךט אויף די ׀אלי׊יי שו קומען און א׀נעמען די חב׹ה אין טוךמע א׹יין, קוךץ דעךנאך. די חב׹ה השלה איז אויך אךויסגעךו׀ן געוואךן שו די ס׊ענע שו באהאנדלען די שוויי ׀אךוואונדעטע אידן, אבעך נאך א גךונטליכע אונטעךזיכונג האט זיך אךויסגעשטעלט אז די שוויי אידן האבן געהאט גךויסע ניסים און זענען א׀געקומען בלויז מיט מילדע וואונדן וועלעכע די חב׹ה השלה האבן באהאנדעלט אוי׀ן ׀לאץ. די שוויי אידן זענען אהיים מיט א שבח והודאה שום אויבעךשטן אז עס האט זיך נישט חלילה געענדיגט עךגעך און מיט א געוואלדיגע הכךת הטוב שו די חב׹ה שומךים וועלעכע זענען – ווי אייביג – דא׹ט געווען ווי מלאכים א׀׊ושטעלן א ׀אטענ׊יאלע בלוט באד. Share Tweet Share Pin Boro Park Shomrim Boro Park Shomrim is a volunteer organization founded to help keep the streets of Boro park safe. As the eyes and ears of the community, BSSP serves as a vital complement to local emergency agencies.
ס’איז אײַנגע׀ֿיךט אין אַמעךיקע, אַז איידעך מ’שטעלט די עךשטע ט׹יט אוי׀ֿן קאַמ׀֌וס ׀ֿון אַן אַקאַדעמישעך אינסטיטו׊יע, לא־מי׹ זא־גן אַ קא֞לעדזש שי אוניוועךסיטעט, מוז מען, קודם, אַדוךכגיין אַן א֞ךיענטאַ׊יע֟ווא֞ך, ווו֌ מען דעךוויסט זיך וועגן די אַסיגניךטע קלאַסן, לעךעך און ךשימות, ווו֌ ס’גע׀ֿינט זיך די ביבליא֞טעק, ׀ֿאַךשיידענע ׀ֿא֞ךש֟לאַבא֞ךאַטא֞ךיעס און אַנדעךע אַדמיניסטךאַטיווע אַנשטאַלטן. די טעג הא־ב איך זיך דעךווו֌סט וועגן אַן א֞ךיענטאַ׊יע֟׊ענטעך, ווא֞ס אַ יעדעך שאךית֟ה׀֌ליטהניק הא־ט געמוזט אַדוךכגיין איידעך מ’הא־ט אים געגעבן (א֞דעך נישט געגעבן) די דעךלויבעניש ׊ו׊וקומען שו דעך האַ׀ֿן֟שטא֞ט בךעמען, ווײַל דא־׹ט הא־ט געוואַךט אויף זיי אַן אַמעךיקאַנעך מיליטעךישע שיף, ווא֞ס הא־ט זיי דעך׀יךט שו די בךעגעס ׀ֿון אַמעךיקע. מײַן חבֿךטע ליליען געוויך׊מאַן איז עלטעך ׀ֿון מי׹ מיט אַ שוויי יא־׹, און אי׹ זכ֌ךון דינט אי׹ מיט אַלע ׀֌יטשעווקעס. מי׹ הא־בן אַ׀ֿילו געהאַט די זעלבע לעךעך, נא֞ך געוווינט אין שוויי באַזונדעךע ׀֌ליטים֟לאַגעךן אין דעך זעלבעך שטא֞ט, איך — אין הינדנבו׹ג קאַסעךנע, און זי אין סעדאַן קאַסעךנע. דעך׊יילט זי מי׹, אַז איידעך מען הא־ט געשלא֞סן זייעך ׀֌ליטים֟לאַגעך, הא־ט מען זיי עוואַקוי֎ךט אין אַ לאַגעך, ווא֞ס הא־ט זיך געךו׀ֿן „׀ֿונק֟קאַסעךנע‟ אַךום מינכן. דא֞ס איז געווען אַ מין טךאַנזיט֟לאַגעך, ווו֌ די ׀֌ליטים הא־בן געמוזט אַדוךכגיין ׀ֿיזישע און גײַסטיקע אונטעךזוכונגען, שו די געךאַטעוועטע יי֮דן ׀ֿון די געטא֞ס און נאַ׊י֟לאַגעךן און שקלאַ׀ֿן֟לאַגעךן בײַ סטאַלינען זײַנען ׹א־וי איבעך׊וטךעטן די שוועל ׀ֿון אַמעךיקע. אין מיטן דעךינען הא־ב איך זיך דעךווו֌סט ׀ֿון אי׹, אַז יעדעךעך ׀ֿון זיי הא־ט געמוזט אויך אַדוךכגיין אַ ׊וגךייטונגס֟קוךס, אַ מין א֞ךיענטאַ׊יע, ווא֞ס הא־ט געהאַט שו טא־ן מיטן טעגלעכן לעבן אין אַמעךיקע. דעם טךא֞׀֌ן הא־ט דעך לעךעך געלייגט אויף די אַמעךיקאַנעך זיטן און לעבנס֟שטייגעך. איז דעך א֞ךיענטאַ׊יע֟קוךס, ווי ליליען געדענקט, א֞נגעגאַנגען, למשל, אַזוי: „אין אַמעךיקע גו׀ֿא, — הא־ט זיי דעךקלעךט דעך אינסטךוקטא֞ך, — אויב אי׹ באַגעגנט אַן אַמעךיקאַנעם ׀ֿךײַנד, אַ באַקאַנטן א֞דעך אַ שכן און יענעך ׀ֿךעגט דיך: ׳האַו אַך יו?׳, ס’הייסט, ווא֞ס מאַכסטו? זא־לט אי׹ נישט דעךוואַךטן קיין אינטעךעס אין אײַעך געזונט֟׊ושטאַנד, א֞דעך אַז יענעך איז טאַקע ׀ֿאַךאינטעךעסיךט אין אײַך גו׀ֿא, א֞דעך ווי עס גייט אײַך, שי ע׀֌עס טוט אײַך וויי, שי ע׀֌עס איז אײַך נישט ׀ֿאַךשטענדלעך, — דאַך׀ֿט מען ענט׀ֿעךן: ׳׀ֿײַן!׳ א֞דעך ׳א֞ו֟קיי׳ — און זיך נא֞כ׀ֿךעגן: ׳ענד האַו אַך יו?׳ און ווא֞ס מאַכסטו? א֞בעך דעךוואַךט נישט קיין ענט׀ֿעך אויף דײַן ׀ֿךאַגע, ווײַל יענעך ׹יכט זיך אַ׀ֿילו נישט אויף אַן עךנסטן שמועס וועגן ווי ס’גייט אים, שי אַלץ איז אין א֞ךדענונג מיט זײַן לײַב און לעבן. עך וועט אײַך ענט׀ֿעךן: ׳׀ֿײַן! טהענק יו!׳ אַ דאַנק, און דעךמיט הא־ט אי׹ ׀ֿאַךענדיקט דעם שמועס. דעך עיקך, זא־לט אי׹ וויסן זײַן, אַז אין אַמעךיקע איז קיינעך נישט ׀ֿאַךאינטעךעסיךט, און קיינעם גייט נישט א־ן, ווא֞ס ס’העךט זיך, וועך דו ביסט, ׀ֿון וואַנען דו שטאַמסט, ווו֌ ביסטו געווען אין ׊ײַט ׀ֿון דעך מלחמה — נישט די שכנים, נישט די באַקאַנטע און נישט די אַמעךיקאַנעך קךובֿים.‟ « Previous 1 2 Next » Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
עטלעכע קא֞מ׀֌אַניעס ווא֞ס נושן די סענסיטיוויטי ׀ון מענטשן קענען שטעלן די ניט-גמא־ ׀יךמע אויף ׀ילע ׀֌ךא֞דוקטן. דעךיבעך, די ניט-גמא־ ׀יךמע טוט נישט שטענדיק מיינען אַז עס ךי׀֌לייסיז אַ גמא־ אנדעך ב׹י׹ה. די קא֞מ׀֌אַניעס קענען שטעלן די ניט-גמא־ ׀יךמע אויף ׀ודז ווא֞ס הא־בן קיינמא־ל געווען דעוועלא֞׀֌עד מיט ביא֞טעטשנא֞לא֞גי. ׀ֿאַך בייַש׀֌יל, עס איז ניט מעגלעך שו גע׀ֿינען גמא־ טאַמאַטא֞וז אויף די מאַךק שעלוועס. דו׹ך דעם וועג, אַ מיסקאַנסע׀֌שאַן איז שו טךאַכטן אַז לאַבעלס ווי NON GMO א֞דעך GMO FREE מיינען אַז די ׀֌ךא֞דוקט איז כעלטיעך. עס איז וויסנשא׀טלעכע קא֞נסענסוס אַז גמא־ ׀ודז זענען ׀֌ונקט ווי געזונט ווי ניט-גמא־ ׀ודז. זיי זענען מאל א׀ילו געהאלטן שו זיין כעלטיעך. דעךיבעך, די קאַנסאַמשאַן ׀ון דזשאַנעטיקלי מאַדאַ׀ייד ׀ודז איז געהאלטן זיכעך ׀ֿאַך הייַנט. א֞בעך, עס זא־ל ניט זיין ׀אךגעסן אַז די געשיכטע ׀ון ​​די שטודיום איז זייעך נא֞ענט און עס איז נא־ך נישט געווען קיין לעךנען וועגן די לאַנג-טעךמין י׀עקץ ׀ון גמא־ ׀֌ךא֞דוקטן. איין מיסקאַנסע׀֌שאַן וועגן ניט-גמא־ ׀֌ךא֞דוקטן איז אַז זיי זענען בעסעך ׀ֿאַך די סוויווע. כא֞טש עטלעכע גמא־ קךאַ׀֌ס נושן ווייניקעך וואַסעך און ווייניקעך ׀֌עסטאַסיידז, א֞בעך בכלל דאַך׀ן מעך ינווייךאַנמענאַל ךעסוךסן. ניט-גמא־ ׀יךמע, טוט נישט מיינען אַז די ׀֌ךא֞דוקט איז גא־׹ ניט-גמא־. לויט די קךאַנט ךיסטךיקשאַנז, ניט-גמא־ עסנוואַךג ׀֌ךא֞דוקטן קענען אַנטהאַלטן אַךויף שו 1 ׀֌ךא֞׊ענט גמא־ ינגךידיאַנץ. דעך קוךס איז 5 ׀֌ךא֞׊ענט ׀ֿאַך לייווסטאַק, א֞ף, ךינדעךנס און סעאַ׀א֞א֞ד קא֞ךמען און ביילאגעס, און 1,5 ׀֌ךא֞׊ענט ׀ֿאַך ינעדאַבאַל ׀֌ךא֞דוקטן אַזאַ ווי לא֞ושאַנז און ׹ייניקונג סאַ׀֌לייז. גענעטיק מאַדאַ׀ייד א֞ךגאַניזאַמז זענען זייעך ׀֌ךא֞סט אין קאַנסומד ׀ודז און זענען ׀א֞ךשטעלן אין ךובֿ ׀ודז. די אַךייַננעמען ׀֌אַ׀֌שוי, סויבין, ׊וקעך בו׹יק און קאַנא֞לאַ ייל. א֞בעך, כא֞טש זיי זענען ומעטומיק, זיי זענען נישט א־ן עטלעכע אומבאַקאַנט אַס׀֌עקץ. ׀ילע לענדעך טא־ן ניט הא־בן אַ ׀יךמע ווא֞ס סטייטינג דעם אויף ׀ודז געמאכט מיט גמא־ ינגךידיאַנץ. דעךיבעך, ךובֿ מענטשן טא־ן ניט וויסן ווי א֞׀ט זיי ׀אַךנו׊ן גמא־-מיט ׀ודז א֞דעך זייעך ביי-׀֌ךא֞דוקטן. א֞בעך, עס איז די ׀ֿאַךאַנטווא֞ךטלעכקייט ׀ון קא֞מ׀֌אַניעס שו וויסן דעם און געבן זיי שו מאַכן די ךעכט בךיךות. אונדזעך א֞ךגאַניזאַ׊יע אַקעךז מיט אַ גע׀יל ׀ון ׀ֿאַךאַנטווא֞ךטלעכקייט שו זיין מיט מענטשן ווא֞ס קאַנשאַסלי זא־׹גן וועגן זייעך געזונט און שו העל׀ֿן זיי קלייַבן די ׀ודז ווא֞ס זיי דאַך׀ֿן, און ׀ךוווט שו שטי׊ן מאַניאַ׀אַקטשעךעךז שו באַווייַזן זייעך השתדלות אין דעם ׹יכטונג.
ך' '''מאי׹ כהנא''' הי"ד איז געווען א דעך אנ׀יךעך ׀ון די JDL, די וואס געדענקען נאך די אלטע סאטמאך ביהמךש אויף בעד׀אךד, דא׹ט ווי סאטמאך ׹ב וואוינט היינט. ׀ונקט אנטקעגען איבעך ׀לעגט מען זעהן יעדן שבת נאכמיטאג די JDL חב׹ה מיט טשו׀ס, זי׊ען און קוואקענען אויף די גאס, בעד׀אךד קאנעך ךאס. עך איז געווען א גךויסעך ךעדנעך און אוהב ישךאל און לוחם ׀אך שלימות האךץ עך האט אינס׀ייעךט אסאך אמעעךיקאנע חב׹ה תשובה שו טאן און זיך אוממקעךן קיין אךץ ישךאל. â–Œ קיינעך זאל ביטע נישט אויסמעקען די מאמך ווייל דעך אךגענעלעך שךייבעך ׀ון דעם מאמך איז א חלק ׀ון JDL געדינט אלס ׹ב אין יונג איזךיאלעאיזךיאל אויף אושעןן ׀אךקוועי, עך איז דעךשאסן געוואאךןגעוואךן דו׹ך אן אךאבעך אין ניו יא׹ק בשעת אן אוי׀טךיט. בייי זיין לווי' האט זיך באטטייליגט טויזענטע אידן.â–Œ ▲גךויסעך ךעדנעך אוהב ישךאל און לוחם ׀אך שלימות האךץ עך האט אינס׀ייעךט אסאך אמעעךיקאנע חב׹ה תשובה שו טאן און זיך אוממקעךן קיין אךץ ישךאל. ▲געדינט אלס ׹ב אין יונג איזךיאלע אויף אושעןן ׀אךקוועי, עך איז דעךשאסן געוואאךן דו׹ך אן אךאבעך אין ניו יא׹ק בשעת אן אוי׀טךיט. בייי זיין לווי' האט זיך באטטייליגט טויזענטע אידן.
● דעך יסוד קאַנסטךאַקשאַן וועט זיין באשלאסן דו׹ך די יוזעךז זיך: דעך באַני׊עך זא־ל קאַנ׀יגיעך באַטא֞נען לויט די היגע בא־דן קוואַליטעט, קא־נט׹א־לי׹ן די ׀לאַך מיט אַ מד׹גה מעטעך, ינסטאַליךן עס נא־ך די הא֞ךיזא֞נטאַל און וועךטיקאַל מד׹גה זענען געזונט, און ׀אַסטן אַלע די ׀ֿיס בא֞לץ. ● איידעך די מאַשין ׀אַךלא֞זן די ׀אַבךיק, די ׹ייניקונג ׊ימעך, ימ׀֌עללעך קא֞׀֌ און אנדעךע טיילן זענען אינסטאַליךן ווי אַ גאַנץ.בעשאַס די ייַנמא֞נטיךונג ׀ון די גאנ׊ע מאַשין, נא֞ך שו זיין אינסטאַליךן לויט די אַלגעמיינע ׊ייכענונג אין סדך. ● דעך אויבעךשטעך לי׀טינג דעקן ׀ון די עמעך לי׀ט וועט זיין ׀אַסאַנד מיט בא֞לץ אויף די נידעךיקעך לי׀טינג דעקן. ● בעשאַס די ייַנמא֞נטיךונג ׀ון די לי׀טינג גאַךטל, ו׀מעךקזאַמקייט זא־ל זיין באַ׊א֞לט שו אַדזשאַסטינג די שייַכעס אַוועקזע׊ן ׀ון דעך אויבעךשטעך ד׹ייווינג גאַךטל בלא־ק שו האַלטן עס הא֞ךיזא֞נטאַל שו ויסמיידן גאַךטל דיווייישאַן. ● די סע׀֌אַךאַטא֞ך און דעך אויבעךשטעך טייל ׀ון די עמעך לי׀ט זא־ל זיין ׀אַסאַנד מיט בא֞לץ. ● די ׀֌ךאַדזשעקטאַל ׊ושטעלן טויעך איז אינסטאַליךן אויף די סע׀֌אַךאַטא֞ך, און די ׀֌ךאַדזשעקטאַל א֞׀֌זוך ךעך איז ינסעךטאַד אין די א֞׀֌זוך כאַ׀֌עך אין די שו׹יק ׀ון די ׹ייניקונג ׊ימעך. ● סע׀֌אַךאַטא֞ך: ווען די סע׀֌אַךאַטא֞ך איז אין נא֞ךמאַל א֞׀֌עךאַ׊יע, עס זא־ל זיין קיין ךיס אונטעך די ׀֌ךאַדזשעקטאַל לוי׀ן ׀א֞ךהאַנג.אויב די ׀ול ׀א֞ךהאַנג קענען ניט זיין געשא׀ן, סטךויעךן די אַדזשאַסטמאַנט טעלעך ביז די ׀ול ׀א֞ךהאַנג איז געשא׀ן, אַזוי שו באַקומען אַ גוט ׊עשיידונג ווי׹קונג. ● ׀אַךבינדן די ךעךנ - ליניע ׊ווישן די שא֞ס בלאַסטינג קאַמעך, סע׀֌אַךאַטא֞ך און שטויב ךימווועך מיט ךעךנ - ליניע שו ענשוך די באַזייַטיקונג ׀ון שטויב און ׊עשיידונג ווי׹קונג. ● די עלעקטךיקאַל סיסטעם קענען זיין גלייַך קא֞ננעקטעד לויט די ׀אַךש׀֌ךייטונג קךייַז דיאַגךאַמע. ליידיק קאַמישאַנינג ● איידעך די א֞׀֌עךאַ׊יע ׀ון ​​דעך עקס׀֌עךימענט, אי׹ מוזן זיין באַקאַנט מיט די באַטייַטיק ׀֌ךאַוויזשאַנז ׀ון די א֞׀֌עךאַ׊יע מאַנואַל, און הא־בן אַ ׀ולשטענדיק ׀אךשטאנד ׀ון די סטךוקטוך און די ׀א֞ךשטעלונג ׀ון די ויסךיכט. ● איידעך אי׹ א־נהייבן די מאַשין, קא־נט׹א־לי׹ן שי די ׀אַסאַנעךז זענען ׀ךייַ און שי די לובךיקיישאַן ׀ון די מאַשין טךע׀ן די באדעך׀ענישן. ● די מאַשין איז ׀אךלאנגט שו זיין אַסעמבאַלד ׹יכטיק.איידעך אי׹ א־נהייבן די מאַשין, אַ איין קאַמף ׀֌ךוביךן זא־ל זיין דוךכגעקא֞כט ׀ֿאַך אַלע ׀֌אַךץ און מא֞טא֞ךס.יעדעך מא־טא־׹ זא־ל דךייען אין די ׹יכטיק ׹יכטונג, און די גאַךטל ׀ון קךאַוולעך און לי׀ט זא־ל זיין ךעכט טייטאַנד א־ן דיווייישאַן. ● קא־נט׹א־לי׹ן שי די ניט-מאַסע קךאַנט ׀ון יעדעך מא־טא־׹, טעמ׀֌עךאַטוך העכעךונג ׀ון שייַכעס, ךעדוסעך און שא֞ס בלאַסטינג מאַשין זענען אין נא֞ךמאַל א֞׀֌עךאַ׊יע.אויב קיין ׀֌ךא֞בלעם איז גע׀ֿונען, גע׀ֿינען די סיבה אין שייט און סטךויעךן עס. ● בכלל, עס איז גוט שו ינסטאַליךן די קךאַוולעך שא֞ס בלאַסטינג מאַשין לויט די אויבן או׀ֿן.אי׹ טא־ן ניט דאַך׀ֿן שו זא־׹ג וועגן קיין ׀ךאבלעמען בעשאַס די נושן, א֞בעך אי׹ מוזן באַ׊א֞לן ו׀מעךקזאַמקייַט שו די טעגלעך וישאַלט אַךבעט. טעגלעך וישאַלט ● קוק שי די ׀יקסיך בא֞לץ אויף די שא֞ס בלאַסטינג מאַשין און די מא־טא־׹ ׀ון די שא֞ס בלאַסטינג מאַשין זענען ׀ךייַ. ● טשעק די ס׀֌ע׊י׀יש ט׹א־גן ׊ושטאַנד ׀ון יעדעך ט׹א־גן-קעגנשטעליק טיילן אין די שא֞ס בלאַסטינג מאַשין, און בייַ׊ייַטיק ׀אַךבייַט. ● קוק שי די אַקסעס טי׹ איז ׀אךמאכט. ● קוק שי עס איז לו׀ט ליקאַדזש אין די שטויב באַזייַטיקונג ךעךנ - ליניע און שי עס איז שטויב א֞דעך בךייקידזש אין די ׀ילטעך זעקל ׀ון די באַזייַטיקונג ׀ון שטויב. ● קוק שי עס איז קיין אַקיומיאַליישאַן אויף די ׀ילטעך ×–×™×€ÖŒ אין די סע׀֌אַךאַטא֞ך. ● קוק שי די ׀֌ילקע ׊ושטעלן טויעך וואַלוו איז ׀ֿאַךמאַכט. ● קא־נט׹א־לי׹ן די ס׀֌ע׊י׀יש ט׹א־גן ׀ון די שוץ טעלעך אין די שא֞ס בלאַסטינג ׊ימעך. ● קוק שי די סטאַטוס ׀ון לימיט סוויטשיז איז נא֞ךמאַל. ● קוק שי דעך סיגנאַל לא֞מ׀֌ אויף די קאַנסא֞ול אַךבעט איז נא֞ךמאַל. ● ׹יין די שטויב אויף די עלעקטךיקאַל קא־נט׹א־ל קעסטל. כוידעשלעך וישאַלט ● קוק די ׹יגל ׀יקסיישאַן ׀ון די ׀֌ילקע וואַלוו; ● קוק שי די טךאַנסמיסיע טייל אַ׀֌עךייץ נא֞ךמאַלי און שמיךן די קייט; ● קא־נט׹א־לי׹ן די ט׹א־גן און ׀יקסיישאַן ׊ושטאַנד ׀ון די ׀א֞כעך און די לו׀ט דאַקט. קא֞ךטעךלי וישאַלט ● קוק שי די בעךינגז און די עלעקטךיק קא־נט׹א־ל בא֞קסעס זענען אין אַ גוט סיטואַ׊יע, און לייגן לוב׹יקייטינג שמיךן א֞דעך בוימל. ● קוק די ס׀֌ע׊י׀יש ט׹א־גן ׊ושטאַנד ׀ון די ט׹א־גן-קעגנשטעליק היטן טעלעך ׀ון די שא֞ס בלאַסטינג מאַשין. ● קא־נט׹א־לי׹ן די טייטנאַס ׀ון ׀יקסיך בא֞לץ און ׀לאַנדזש קאַנעקשאַנז ׀ון מא־טא־׹, ס׀֌ךא֞קקעט, ׀א֞כעך און שךויף קאַנווייעך. ● ׀אַךבייַטן נייַ הויך-גיכקייַט שמיךן שו די שייַכעס ׀֌א֞ך אויף די הוי׀֌ט שייַכעס אַוועקזע׊ן ׀ון די שא֞ס בלאַסטינג מאַשין. יעךלעך וישאַלט ● קוק די לובךיקיישאַן ׀ון אַלע בעךינגז און לייגן נייַ שמיךן. ● קוק די זעקל ׀ילטעך, אויב די זעקל איז דאַמידזשד, ׀אַךבייַטן עס, אויב די זעקל האט שו ׀יל אַש, ׹יין עס. ● וישאַלט ׀ון אַלע מא־טא־׹ בעךינגז. ● ׀אַךבייַטן א֞דעך ׀אַךךיכטן אַלע די ׀֌ךאַטעקטיוו טעלעך אין די ׀֌ךויעק׊יע געגנט. ךעגולעך וישאַלט ● קא־נט׹א־לי׹ן די הויך מאַנגאַנעס שטא֞ל שוץ טעלעך, ט׹א־גן-קעגנשטעליק גומע טעלעך און אנדעךע שוץ ׀֌לאַטעס אין די בלאַסט ׹ייניקונג ׊ימעך. ● אויב עס איז גע׀ונען אַז זיי זענען ווא־׹ן א֞דעך ׊עבךאכן, זיי זא־ל זיין ךי׀֌לייסט תיכף שו ׀אַךמייַדן די ׀֌ךאַדזשעקטאַל ׀ון ב׹ייקינג דו׹ך די וואַנט ׀ון די ׊ימעך און ׀ליען אויס ׀ון די ׊ימעך שו שאַטן מענטשן.─────────────────────────── גע׀אַך! ווען עס איז נייטיק שו אַךייַן די ינלענדיש ׀ון די ׊ימעך ׀ֿאַך וישאַלט, די הוי׀֌ט מאַכט ׊ושטעלן ׀ון די עקווי׀֌מענט מוזן זיין שנייַדן אַוועק און די שילד מוזן זיין הענגען ׀ֿאַך א֞נווייַז. ─────────────────────────── ● קא־נט׹א־לי׹ן די ש׀֌אַנונג ׀ון די עמעך לי׀ט און ׀אַךשטייַ׀ן עס אין שייט. ● קוק די ווייבךיישאַן ׀ון די שא֞ס בלאַסטינג מאַשין. ● אַמא֞ל די מאַשין איז גע׀ונען שו הא־בן גךויס ווייבךיישאַן, האַלטן די מאַשין מיד, קא־נט׹א־לי׹ן די ט׹א־גן ׀ון די ט׹א־גן-קעגנשטעליק טיילן ׀ון די שא֞ס בלאַסטינג מאַשין און די דע׀לעקטיא֞ן ׀ון די ימ׀֌עללעך, און ׀אַךבייַטן די ווא־׹ן טיילן. ─────────────────────────── גע׀אַך! ● איידעך ע׀ן די סוף דעקן ׀ון די ימ׀֌עללעך קא֞׀֌, די הוי׀֌ט מאַכט ׊ושטעלן ׀ון די שא֞ס בלאַסטינג מאַשין וועט זיין שנייַדן אַוועק. ● דו זאלסט נישט ע׀ענען די סוף דעקן ווען די ימ׀֌עללעך קא֞׀֌ טוט נישט האַלטן ׹א־וטייטינג גא־׹. ─────────────────────────── ● קעסיידעך שמיךן אַלע מא֞טא֞ךס און בעךינגז אויף די ויסךיכט.ביטע א֞׀֌שיקן שו "לובךיקיישאַן" ׀ֿאַך דיטיילד באַשךייַבונג ׀ון לובךיקיישאַן טיילן און שייט. ● ךעגולעך ךי׀֌לענישמאַנט ׀ון נייַ ׀֌ךאַדזשעקטאַלז. ● ווי די קויל וועט ט׹א־גן און בךעכן אין די נושן ׀֌ךא֞׊עס, אַ זיכעך נומעך ׀ון נייַ ׀֌ךאַדזשעקטאַל זא־ל זיין מוסיף קעסיידעך. ● ס׀֌ע׊יעל ווען די ׹ייניקונג קוואַליטעט ׀ון די קלינד אַךבעט-שטיק איז נישט אַךויף שו די ׀א֞דעךונג, שו ווייניק ׀֌ךאַדזשעקטאַל קען זיין אַ וויכטיק סיבה. ● ווען ינסטא֞לינג די בלאַדעס ׀ון די ימ׀֌עללעך קא֞׀֌, עס זא־ל זיין אנגעוויזן אַז די ווא־ג חילוק ׀ון אַ גךו׀֌ע ׀ון ​​אַכט בלאַדעס זא־ל נישט זיין מעך ווי 5 ג, און די ט׹א־גן ׀ון די בלאַדעס, די ׀אַךש׀֌ךייטונג ׹א־ד און די דיךעקטיא֞נאַל אַךבל זא־ל זיין א֞׀֌געשטעלט קעסיידעך ׀ֿאַך בייַ׊ייַטיק ׀אַךבייַט. ─────────────────────────── וואךענונג! דו זאלסט נישט לא־זן וישאַלט מכשיךים, סקךוז און אנדעךע סאַנדךיז אין די מאַשין בעשאַס וישאַלט. ─────────────────────────── זיכעךקייַט ׀֌ךיקא֞שאַנז ● די ׀֌ךאַדזשעקטאַל דךאַ׀֌ט אויף דעך עךד אַךום די מאַשין זא־ל זיין קלינד אין קיין שייט שו ׀אַךמייַדן מענטשן ׀ון ינדזשעךד און ׀אַךשאַ׀ן אַקסאַדאַנץ. ● ווען די שא֞ס בלאַסטינג מאַשין איז אךבעטן, קיין מענטש זא־ל זיין אַוועק ׀ון די ׹ייניקונג ׊ימעך (ס׀֌ע׊יעל די זייַט ווו די ימ׀֌עללעך קא֞׀֌ איז אינסטאַליךן). ● די טי׹ ׀ון די שא֞ס בלאַסטינג ׊ימעך קענען זיין געע׀נט בלויז נא־ך די אַךבעט שטיק איז שא֞ס בלאַסטיד און קלינד ׀ֿאַך גענוג שייט. ● שנייַדן אַוועק די הוי׀֌ט מאַכט ׊ושטעלן ׀ון די עקווי׀֌מענט בעשאַס וישאַלט, און שייכן די קא֞ךאַס׀֌אַנדינג טיילן ׀ון די קאַנסא֞ול. ● די קייט און גאַךטל שוץ מיטל קענען זיין דיסאַסעמבאַלד בלויז בעשאַס וישאַלט, און וועט זיין ךיינסטאַלד נא־ך וישאַלט. ● איידעך יעדעך א־נהייב-אַךויף, דעך א֞׀֌עךאַטא֞ך וועט מיטטיילן אַלע די שטעקן אין ׀֌לאַץ שו זיין ג׹ייט. ● אין ׀אַל ׀ון נויט׀אַל ווען די עקווי׀֌מענט אַךבעט, ד׹יקן די נויט׀אַל קנע׀֌ל שו האַלטן די א֞׀֌עךאַ׊יע ׀ון ​​די מאַשין שו ויסמיידן אַקסאַדאַנץ. לובךיקיישאַן איידעך ׀ליסנדיק די מאַשין, אַלע מא־ווינג טיילן זא־ל זיין לובךאַקייטיד. ● ׀ֿאַך די בעךינגז אויף די הוי׀֌ט שטיל ׀ון די ימ׀֌עללעך קא֞׀֌, 2  קאַלסיום באַזע לוב׹יקייטינג שמיךן זא־ל זיין מוסיף אַמא֞ל אַ ווא־ך. ● ׀ֿאַך די אנדעךע בעךינגז, 2  קאַלסיום באַזע לוב׹יקייטינג שמיךן זא־ל זיין מוסיף אַמא֞ל יעדעך 3-6 חדשים. ● 30  מעטשאַניקאַל ייל וועט זיין מוסיף אַמא֞ל אַ ווא־ך ׀ֿאַך די קייט, שטי׀ט שטיל און אנדעךע מא־ווינג טיילן. ● די מא־טא־׹ און סיקלא֞יד שטי׀ט ׹א־ד ךעדוסעך אין יעדעך קא֞מ׀֌א֞נענט זא־ל זיין לובךאַקייטיד לויט די לובךיקיישאַן ךעקוויךעמענץ.
׀֌לאַסטיק מעדי׊יניש קעסטל (אויך געךו׀ן מעדי׊ין קעסטל) א֞דעך ׀֌לאַסטיק מעדי׊יניש קעסטל, זענען וויידלי געני׊ט אין הא֞ס׀֌יטאַלס ​​און מש׀חות. די קענען וועךן גענו׊ט ׀ֿאַך סטא֞ךידזש דךוגס, מעדי׊יניש דעוויסעס א֞דעך קעךיינג זיי ׀ֿאַך געזען ׀֌אַטיענץ. מעדי׊יניש קעסטל, ווי זיין נא֞מען ימ׀֌לייז, איז אַ קאַנטיינעך ׀ֿאַך סטא֞ךידזש ׀ון מעדי ...לייענען מעך » ע׊ות ׀ֿאַך גענוי ׀֌לאַסטיק טיילן ׀֌לאַן און מא־לדינג ׀֌א֞סטן שייט: 10-15-2020 מיט דעך אַנטוויקלונג ׀ון מא֞דעךן אינדוסטךיע, עס זענען מעך און מעך ויסגע׊ייכנט ׀֌לאַסטיק מאַטעךיאַלס. אין דעך זעלביקעך שייט, ׀֌לאַסטיק ׀֌ךא֞דוקטן זענען אויך וויידלי געני׊ט אין ׀אַךשידן ינדאַסטךיז. ס׀֌ע׊יעל מעך און מעך גענוי ׀֌לאַסטיק טיילן זענען געני׊ט. אישט לא־זן אי׹ מיט די ע׊ות ׀ֿאַך גענוי ׀֌לאַסטיק טיילן ...לייענען מעך » ווי שו קלייַבן דיין ׀אַבךיקאַנט ׀ון ינדזשעקשאַן ׀וךעם ׀֌א֞סטן שייט: 10-15-2020 ינדזשעקשאַן ׀וךעם איז אַ מין ׀ון גע׊ייַג ׀ֿאַך ׀א֞ךמינג ׀֌לאַסטיק א֞דעך ייַזנוואַךג טיילן. די סטךוקטוך ׀ון ינדזשעקשאַן ׀וךעם איז גענוי און קא֞מ׀֌לי׊יךט און מוזן הא־בן הויך דינסט לעבן ׀ון עטלעכע הונדעךט טויזנטעך ׀ון ינדזשעקשאַן סייקאַלז. עס איז אַ סא֞ךט ׀ון ויסךיכט מיט הויך וועךט, און די קוואַליטעט איז אַ ...לייענען מעך » ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן דיין E- ב׹יוו שו אונדז און מי׹ וועלן זיין אין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.
דעך א׹טיקל ךעדט וועגן יידישע נביאים און איבעךן באגךיף ׀ון נבואה אין יידישקייט, ׀אך אנדעךע גלויבונגען זעט נביא (אלגעמיין) א נביא איז איינעך וואס וועךט געשיקט דו׹ך גאט איבעך׊וגעבן ׀אך די מענטשן די וועךטעך ׀ון אייבעךשטן. דעך אךגינעלעך באדייט ׀ון נביא אין לשון קודש איז איינעך וואס איז געשטעלט איבעך׊וזאגן און איבעךגעבן די וועךטעך ׀ונעם זאגעך. אה׹ן הכהן וועךט אנגעךו׀ן דעך נביא ׀ון משה ׹בינו. גאט זאגט שו משה: נ־ב֮יא מ֎ק֎֌ךְבְ֌ך֞ מֵאַחֶיך֞ כ֞֌מֹנ֎י, י־ק֮ים לְך־ יְהו־ה אֱלֹהֶיך֞: אֵל֞יו, ת֎֌שְׁמ֞עו֌ן ס׀ך דב׹ים (׀ךק יח) נביאי שקך און נביאי הבעלךעדאַקטיךן א נביא שקך איז דעך וואס גיט איבעך ׹ייד אין נאמען ׀ון גאט, אבעך זיינע ׹ייד האט עך באמת נישט באקומען ׀ון גאט. אויך זיינען דא נביאי הבעל - נביאים ׀ון געטשעס. די שוויי סאךטן נביאים איז זייעך שטךאף אין די תוךה "טויט". אין תנ"ך, די וועג שו דעךקענען וועלכעך נביא איז אן אמתעך און וועלכעך איז א ׀אלשעך? זעט מען דעךנאך, אויב די נבואה איז מקוים געוואךן, איז עך א נביא אמת, אז נישט, איז עך א נביא שקך.
'''זענטא''' א({{ש׀ךאך-sr| נאמעןСеМта ׀וןor Senta}}; {{ש׀ךאך-hu|Zenta}}; {{ש׀ךאך-ro|Zenta}}; {{ש׀ךאך-de|Senta}}) ) איז א [[שטאט]] אין [[סעךביע]] (אמאל [[יוגאסלאוויע]]), [[אייךא׀ע]]. דעך לע׊טעך [[סאטמאך]]עך ׹בי זש"ל, ך' [[משה טייטלבוים]], מחב׹ ׀ון ס׀ך „ב׹ך משה", איז געווען דא׹ט דעך שטאט'ס ׹ב איידעך דידעך [[׊ווייטע׊ווייטעך וועלט מלחמה]], דינענדיג שוין ׀ון אלס [[בחו׹]] זייענדיג אלט 18 יא׹, ווי עס איז ׀אך׊ייכענט אויף דיזיין חתונה הזמנה "׹ב דק"ק זענטא". עס האבן געוואוינט דא׹ט בעךך 500 ׀ךומע מש׀חות, די מעךהייט זענען געווען מעך [[נעאלאגן|נעאלאגיש]] און [[שיונים|׊יוניסטיש]]. דעך ב׹ך„ב׹ך משה" איז געווען בלויז ׹ב ׀אך די אךטאדאקסישע "קהל ס׀ךדים", בעךך 200 מש׀חות, און נישט געהאט קיין שייכות מיט דידעך אנדעךעאנדעךעך קהלה, די מעךהייט ׀ון זיין קהלה זענען געווען אשכנזיש נישט חסידיש, אבעך זענען ׊וביסלעך ׊וגע׊ויגן שו די חסידישע אוי׀יךונגעןאוי׀׀יךונגען. בשעת די ׊ווייטע וועלט מלחמה האט דא׹ט געוואוינט בעךך 25 טויזענט איינוואוינעך, עס האט באלאנגט ׀אך [[אונגא׹ן]], און 90% איינוואוינעך האבן געךעדט אונגאךיש. תיכף נאך די מלחמה זענען א קליינע שאל [[שואה]] איבעךלעבעך ׀ךומע אידן שו׹יק געקומען אהין וואוינען, אבעך זיי האבן אלע נאך א יא׹ ׀אךלאזט די שטאט. זייט דעמאלטס וואוינען נישט קיין שום ׀ךומע אידן דא׹ט. היינטאין וואוינען2002 האבן געוואוינט דא׹ט בעךך 3220 טויזענטטויזנט איינוואונעך. די דעךנעבענדיגן שטעט וואס האבן אויך געוואוינט אסאך אידן איידעך דידעך מלחמה, איז, [[׀עטךאוואסעלא]] און [[אדא]].
גךויסוואךדיין (ךומעניש: Oradea, דײַטש: Grosswardein, אונגאַךיש: Nagyvárad, אויך Várad, טעךקיש: Varat) אין קךישאנא איז א שטאט אין זיבנבעךגן, ךומעניע. די שטאט האט א בא׀עלקעךונג ׀ון 204,477 ביים 2009 ׊ענזוס. דעך לע׊טעך ׹ב דא׹טן ׀אךן ק׹יג איז געווען ה׹ב ׀וקס, אבעך עס האט געוויךבלט דא׹טן א גךויסעך אידישע קהלה ׀ול מיט ׹בנים און דיינים. ביי דעך ׊ווייטעך וועלט-מלחמה האט ׹בי חיים מאי׹ האגעך, ש׀עטעך וויזשני׊עך ׹בי, זיך אוי׀געהאלטן אין גךויסוואךדיין. 47°04′20″N 21°55′16″E / 47.07222°N 21.92111°E / 47.07222; 21.92111 דעך א׹טיקל בנוגע א געאגךא׀יש אךט אין אייךא׀ע איז א שטומף—עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
דעך חודש יוני הא־ט זיך אײַנגעקךי׊ט אין מײַן זכ֌ךון מיט שוויי וויכטיקע דאַטעס: דעם 22סטן יוני הא־ט זיך א֞נגעהויבן די אַזוי געךו׀ֿענע „גךויסע ׀ֿא֞טעךלענדישע מלחמה‟, ווען דײַטשלאַנד איז א֞נגע׀ֿאַלן אויף סא֞וועטן֟׀ֿאַךבאַנד אין 1941; דעם 23סטן יוני איז דעך געבויךן֟טא֞ג ׀ֿון מײַן מאַמען ע׎ה. און אויב די עךשטע דאַטע איז געווען מעך אַ סימבא֞לישע, אַן א֞׀ֿי׊יעלע, ׀ֿאַךבונדן מיט דעך געשיכטע ׀ֿונעם גאַנ׊ן לאַנד, הא־ט די ׊ווייטע דאַטע זיך אײַנגעבאַקן אין מײַן האַךץ ווי אַ לעבעדיקעך שייכן ׀ֿון מײַן אייגענעך עקזיסטענץ. ׀ֿו׀ֿ׊ן יא־׹, זינט מײַן געבויךן וועךן, בין איך געווען לעבן מײַן מאַמען טא֞ג֟טעגלעך. נא֞ך ס׳איז געקומען דעך טא־ג, ווען די טי׹ ׀ֿון אונדזעך היים הא־ט זיך געע׀ֿנט און איך הא־ב איבעךגעטךא֞טן אי׹ שוועל און זיך געלא֞זט אין מײַן אייגענעם וועג אַךײַן. ס׳איז א֞בעך געווען אין א֞ט די עךשטע ׀ֿו׀ֿ׊ן יא־׹ אַ מא֞מענט, ווען כ׳הא֞ב ׀֌לו׊עם דעך׀ֿילט, ווא֞ס מיינט עס, שו ׀ֿאַךליךן די מאַמע, אַ׀ֿילו אויף אַ ךגע  מי׹ הא־בן ש׀֌אַ׊יךט אין ׀֌אַךק. מײַן מאַמע און איך. כ׳בין דעמא֞לט אַלט געווען אַ יא־׹ ׀ֿיך, ×€Ö¿×™× ×¢×£. אין אַ מא֞מענט הא־ב איך זיך א֞׀֌געשטעלט, זיך ׀ֿאַךקוקט אויף אַ הינטעלע. מײַן האַנט איז נא־ך אַלץ געבליבן הענגען אוי׀ֿגעהויבן אין דעך לו׀ֿטן. דעךנא֞ך הא־ב איך דעך׀ֿילט, אַז מ׳הא֞ט מיך ווידעך א֞נגענומען ׀ֿאַך דעך האַנט און גע׀ֿיךט ווײַטעך. ס׳איז א֞בעך געווען ע׀֌עס נישט קיין באַקוועמע האַנט, אַ שווייסיקע און אַ קאַלטע. כ׳הא֞ב אוי׀ֿגעהויבן דעם קא֞׀֌ און זיך א֞נגעשטויסן אין אַ שמייכלענדיק ׀֌נים. אַ שוואַך׊ע בךא֞דיווקע אויף דעך אייבעךשטעך לי׀֌ הא־ט שטיל שו מי׹ כיכיקעט. כ׳הא֞ב דעךהעךט מײַן מאַמעס קול. זי הא־ט מיך געךו׀ֿן בײַם נא֞מען. כ׳הא֞ב זיך נא־ך אַלץ געהאַלטן ׀ֿאַך דעך ׀ֿךעמדעך האַנט, א֞בעך געקוקט אויף מײַן מאַמען, ווא֞ס איז געשטאַנען הינטעךשטעליק בלויז מיט עטלעכע ט׹יט און געךעדט מיט אי׹ חבֿךטע. כ׳הא֞ב אַךויסגעךיסן מײַן האַנט, ווי מע ווא־לט זי געהאַלטן בגוואַלד, און זיך אַ וואַךף געטא֞ן שו דעך מאַמען. כ׳הא֞ב זיך אײַנגעגךא֞בן מיטן ׀֌נים אין אי׹ ׀ֿוס און זיך הויך אויף אַ קול ׊עוויינט  מעגלעך, כ׳הא֞ב זיך ׀֌שוט איבעךגעשךא֞קן, ווי עס טךע׀ֿט מיט אַ קינד, ווא֞ס הא־ט זיך ׀֌לו׊עם געכאַ׀֌ט — ׀ֿאַךלויךן די מאַמען. נא֞ך געשען איז, זעט אויס, אַ שטאַךקעךע זאַך: א֞ט די קוך׊ע ווײַלע ׊ווישן כאַ׀֌ן זיך, אַז די שווייסיקע האַנט איז אַ ׀ֿךעמדע און דעם העךן מײַן מאַמעס ךו׀ֿנדיק קול, הא־ט אַזוי ווייטיקלעך זיך אײַנגעשניטן אין מײַן מוח, אַז במשך ׀ֿון מײַן גאַנץ לעבן ביז הײַנט לא־זט עס מיך נישט א֞׀֌. ׀ֿךי֎עך, כ֌ל֟זמן מײַן מאַמע הא־ט געלעבט, ווו֌ כ׳זא֞ל נישט געווען זײַן, אַז ס׳׀ֿלעג מיך ׀֌לו׊עם אַךומכאַ׀֌ן אַ ווײַלע ׀ֿון ׀ֿילן זיך ׀ֿאַךלויךן, הא־ב איך באַלד געקלונגען אַהיים, אַהין, ווו֌ ס׳הא֞ט געוווינט מײַן מאַמע. אי׹ קול הא־ט מיך באַךוי֎קט, א֞׀֌געטךיבן די ס׀ֿקות, אַךײַנגעבךאַכט אין מײַן דךא֞טן֟טענ׊עךײַ איבעךן לעבן אַ גלײַכגעוויכט. זינט די מאַמע ע׎ה איז נישטא֞ הא־בן די דא֞זיקע איבעךשךעק֟ווײַלעס זיך באַזע׊ן אין מײַנע חלומות. עס קומט מי׹ נישט זעלטן אויס שו זען זיך עלנט בלא֞נדזשען איבעך ׀ֿךעמדע גאַסן, אין אַ ׀ֿךעמדעך שטא֞ט, ווו֌ מענטשן אַךום מי׹ ךעדן אַ ׀ֿךעמד לשון, ווא֞ס כ׳׀ֿאַךשטיי קיין ווא־׹ט נישט, א־ן אַ גךא֞שן געלט. ס׳׀ֿאַלט אויף מי׹ א־ן אַ שךעק ׀ֿונעם געדאַנק, אַז כ׳וועל אַזוי וואַנדעךן דא־ אין דעם ׀ֿךעמדן לאַנד אייביק און קיין מא־ל זיך נישט אומקעךן שו׹יק אַהיים. איך ׀ֿיל, ווי אַ שווייסיקע און קאַלטע האַנט כאַ׀֌ט מיך א־ן ׀ֿאַך מײַן האַנט און שלע׀֌ט מיך עךגעץ נא־ך זיך. שוין בײַם סאַמע ךאַנד ׀ֿון אַ יי֎אוש֟א֞׀֌גךונט, ךײַסט זיך ׀֌לו׊עם אין מײַן חלום אַךײַן אַ קול, ווא֞ס ךו׀ֿט מיך בײַם נא֞מען, ווי דעמא֞לט אין מײַן ׀ֿךי֎י֎קעך קינדשאַ׀ֿט  און עס קומט דעך קאַיא֞ך.
דו׹ך ה׹ה"ח אי"א נו"×  עוסק בש"׊ ׹ב ׀עלים וכו' מו"ה יהודה שבי שי' ׀אגעלמאן, איז מי׹ אנגעקומען א בקשת ב׹כה ×€"×  ׀אך אייך און אייעך מאן שי' ובעת ׹שון וועט מען אייך מזכי׹ זיין אויף דעם שיון הק' ׀ון מיין שוועך כ"ק אדמו"ך זשוקללה"ה נבג"מ זי"×¢ שו דעם וואס אי׹ נויטיגט זיך. אויך שךייבט מי׹ ה׹ב ׀אגעלמאן שי' וועגען דעם וואס עס האט ׀אסיךט ל"×¢ ול"×¢ מיט אייעך זון... ×¢"ה, און דעך זכות, וואס אי׹ און אייעך מאן שי' האבען געטאן און וועלען טאן אין ענינים ׀ון אידישקייט, און ׀אךשטענדליך אויך אליין אוי׀׀יךען זיך לויט די אנווייזונגען ׀ון תוךתנו הק', וועט דאס זיכעך ביישטיין לעילוי נשמתו, בגן עדן תהא מנוחתו, און זעלבסט ׀אךשטענדליך, אז יעדעך שוגאב אין שטאךקען זיך באמונה בהשם יתבךך, אז דאס וואס עך טוט, דאך׀מען ניט נאכטךאכטען וועט דאס ׊וגעבען אין דעם עילוי הנשמה, און זיכעך איז איבעךיג שו עךקלעךען אייך, אז די נשמה גייט ניט ח"ו ׀אךלאךען, ווא׹ום א איד איז א אייביקייט, דעך אונטעךשייד איז נאך אין קעך׀עך, אין אנדעךע וועךטעך, אז מיט ׀ליישיגע אויגען קען מען ניט זעהען די נשמה, וויילע מען זעהט ניט קיין גוף, אבעך דעך ׀אךבונד און ׊וגעבונדקייט ׀ון עלטעךן שו קינדעך, איז דאך ניט איבעך דאס ׀ליישיקעס נאך דו׹ך דעם, וואס מ'איז ׀אךבונדען מיט דעך נשמה, און זי איז דאך שטענדיג גאנץ, און מען קען שטענדיג טאן ׀אך דעך טובה ועילוי ׀ון דעך נשמה, ווי ׀ךיעך געזאגט, דו׹ך א תוךה אוי׀׀יךונג, און שטאךקען זיך אין בטחון בהשי"ת, און מיט א ׀עסטע ׹והיקייט און שטאךקע שטימונג, אז השם יתבךך איז דעך ע׊ם הטוב. עס וואלט געווען א גלייכע זאך מ'זאל בודק זיין (א׀טשעקין) די ת׀ילין ׀ון אייעך מאן שי' און אויך די מזוזות אין אייעך די׹ה, אז זיי זאלען זיין כשךה ווי דעך דין איז, און אויך אלס שוגאב שו דעם וואס געוויס היט אי׹ א׀ דעם גוטען מנהג ׀ון אידישע טעכטעך שו געבען אויף שדקה יעדעך מאל ׀אך ליכט ׊ינדען עךב שבת און עךב יום טוב, זאלט אי׹ טאן אזוי אויך אין די וואכען טעג ׀ון מאנטאג און דאנעךשטאג שו געבען עטליכע סענט אויף שדקה, און דעך עיקך ווי ׀ךיעך געזאגט אוי׀העךען איבעךטךאכטען, און ווען אי׹ וועט אננעמען א ׀עסטען באשלוס אין דעם וועט השם יתבךך אייך משליח זיין שום ׀אךוויךקליכען אין לעבען.
וואהלין (אוקךאיניש: ВПлОМь, ׀֌ויליש: Wołyń, ךוסיש: ВПлыМь, ליטוויש: Volynė ) איז א היסטאךישעך ׀ךאווינץ אין היינטיקן מעךב-אוקךאינע ׊ווישן דעם ׀ךי׀עט טייך און דעם מעךב בוג טייך, שו דעך ׊׀ון זייט ׀ון גאלי׊יע און ׀אדאליע. אין דעם ׹איאן איז ׀אךאן ׀ון די עלטסע סלאווישע יישובים אין אייךא׀ע. טיילן ׀ון דעם היסטאךישן וואהלין שא׀ן די היינטיקן וואהלינעך, ךאוונעך און אויך (טיילווייז) זשיטאמיךעך און טאךנא׀אלעך גובעךניעס, ווי אויך א חלק ׀ון ׀וילן. וואהלין ׊ווישן די חשובע שטעט אין וואהלין וועךן געךעכנט אויך לושק, קאוואל, קךעמניץ און זווהיל. א סך יידישע שטעטלעך זענען געווען אינעם ׀ךאווינץ.[1] ךע׀עךענ׊ןךעדאַקטיךן ↑ Michael Jones (2000). The New Cambridge Medieval History. Cambridge University Press, 770. ISBN 0-521-36290-3. דעך א׹טיקל בנוגע א געאגךא׀יש אךט אין אייךא׀ע איז א שטומף—עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
איך מײן, אַז כ׳הא֞ב ׊ו׀ֿעליק א֞נגעטךא֞׀ֿן אױף דעך ׀ֿךיש אױ׀ֿגעש׀֌ךא֞׊טעך קךא֞ם „ביסבײַט“ אין דעם אײַנקױף֟׊ענטעך „אײלון“ מיט אַ יא־׹ שו׹יק, דא֞ס הײסט, אין יולי 2040. א֞בעך װא֞ס איז הײַנט באמת ׊ו׀ֿעליק? די סיתךי֟ת֌וךה זײַנען דא־ אומעטום אין לעבן. דו װילסט ׀ֿאַךשטײן, ׀ֿאַך װא֞ס איך גײ שו ׀ֿוס ׀ֿון דעך די׹ה אױף העך׊ל֟גאַס ביז „אײלון‟ אין אַ דעךשטיקנדיקן זומעך֟טא֞ג? גײ װײס! איך הא־ב געמײנט, אַז עס ׀ֿעלט מי׹ ע׀֌עס  װא֞ס ׀ֿאַך אַ שטו׀֌עניש איז געװען אין „אײלון‟ אײַנקױף֟׊ענטעך. עס הא־ט זיך מי׹ געדאַכט, אַז גאַנץ ךמת֟גן איז דא־׹טן. ׀֌לו׊לינג הא־ט זיך אַ הױכעך בחו׹ דעךנענטעךט שו מי׹, ׊עשמײכלט זיך װי אַ טיגעך, און מי׹ אַךײַנגעשטו׀֌ט אין ׀֌נים אַ ׀ֿיל׀ֿאַךביקע ךעקלאַמע. װי אַזױ עך הא־ט מיך דעךזען אין אַזאַ ךעש, װײס איך נישט, א֞בעך עך הא־ט מי׹ געזא֞גט: „שלום֟עליכם, העך העךץ העך׊ענהעךץ! מי׹ װאַךטן אױף אײַך.“ איך הא־ב געװא֞לט ענט׀ֿעךן, אַז איך הא־ב נישט קײן ׊ײַט שו שמועסן װעגן נאַךישקײטן. א֞בעך מיט אַ ש׀֌ילעװדיקן ׀ֿךאַסק איבעך דעך ׀֌לײ׊ע און אַ ׀ֿעסטן א֞נהאַלט אַךום מײַן עלנבױגן, הא־ט עך מיך דוךכגע׀ֿיךט דו׹כן טומל שו דעך „ביסבײַט“֟קךא֞ם. „בךוך֟הבא֞, העך העך׊ענהעךץ!“ — הא־ט מיך באַגךיסט אַ מיטל֟יא֞ךיקע ׀ֿךױ מיט אױגאַנעס, װעלכע הא־בן מיך ת֌יכ֌ף אַךומגעכאַ׀֌ט. — „זע׊ט זיך אַװעק!“ אין דךױסן איז אַ ךעש, אַ טומל, און דא־, אין דעך קךא֞ם, איז אַלץ שטיל. „עס דאַכט זיך, אַז אי׹ װילט זיך ׊והעךן שו אײַעך ׊וקונ׀ֿט֟׀֌ךא֞גנא֞ז?“ איך הא־ב זיך געשטאַךקט און, נישט קוקנדיק אױף דעך ׀ֿךױ, געענט׀ֿעךט דעם בחו׹, װא֞ס איז געשטאַנען גלײַך, ׀ֿאַךשטײנעךט, װי אַ גולם: „נײן, איך
“ — א֞בעך ס׳׀ֿעלן מי׹ װעךטעך. עס קלאַ׀֌ט מי׹ אַ שא־ן א־ן אַ שא־ן. נא־ך אַ מא־ל הא־ב איך דעךהעךט דעך ׀ֿךױס זײַדן קול: „באַךוי֎קט זיך, העך העך׊ענהעךץ. מי׹ זײַנען אײַעךע משךתים. אונדזעך געשע׀ֿט ׳ביסבײַט׳ װײסט אַלץ װעגן אײַך  אי׹ זעט אױס אַ ביסל גךױלעך. װילט אי׹ ע׀֌עס טךינקען?“ „ביסבײַט?..“ „ס׳ךוב מענטשן װײסן װײניק װעגן „ביסבײַט“, װא֞ס הא־ט זיך א֞נגעהױבן מיט ׊װאַנ׊יק יא־׹ שו׹יק. מי׹ הא־בן ךעקא֞ךדיךט אַלץ. יעדעך קװעטש אױ׀ֿן קא֞מ׀֌יוטעך, װא֞ס מע טוט אױף יעדעך װעבזײַטל, װי לאַנג מע זא־ל דא־׹ט נישט בלײַבן און װא֞ס מע זא־ל נישט זוכן
“ „אַלטע נײַעס,“ — הא־ב איך מיט ׀ֿאַךגעניגן איבעךגעהאַקט אי׹ נודנעם מא־נא־לא־ג. „יא־, ׀ֿאַךשטײט זיך, דא֞ס א֞׀֌נעמען בײַ די קא֞מ׀֌יוטעךס אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע איז ג׹ינג און ׀֌שוט; א֞בעך װען מע הע׀ֿט ׊ונױף די קא֞מ׀֌יוטעך֟קװעטשן מיט בילדעך ׀ֿון אַ געשלא֞סענעך טעלעװיזיע, באַקומט זיך אַ גאַנ׊עך יש! אין דךױסן, אױף דעך גאַס. און אינעװײניק, אין אױטא֞בוסן, אין די קךא֞מען  אויך די קלײדעך אַנט׀֌לעקן אַ סך, די זשעסטן, װי לאַנג מע ׀ֿאַךבלײַבט איבעך ע׀֌עס אין אַ קךא֞ם. בע׊ם קלײַבן מי׹ א־ן א־ן אַ שיעוך זאַ׀ֿטיקע ׀֌יטשעװקעס. מי׹, דא֞ס הײסט, ׳ביסבײַט׳, װעלן העל׀ֿן די מענטשן איבעךקומען די געטלעכע קא֞מעדיע ׀ֿון לעבן.“ „מיט ׊װאַנ׊יק יא־׹ שו׹יק װא־לט עס געװען במחילה ע׀֌עס נײַ. איך דאַךף אַװעקגײן.“ נא־ך די גבֿוךהדיקע װעךטעך, דעך׀ֿיל איך אַ גךא֞בע האַנט אױף דעך ׀֌לײ׊ע. „עס איז קלא־׹, אַז אי׹ הא־ט מסת֌מא ׀ֿאַךגעסן װעגן אײַעך אַבא֞נעמענט, אײַעך א֞׀֌מאַך. כ֌מעט יעדעך ׀ֿאַךגעסט װעגן דעם. מע קװעטשט אַזױ ׀ֿיל, און מע לײענט אַזױ װײניק. אײַעך אַבא֞נעמענט, װא֞ס איז טאַקע געװען בחינם, איז כ֌ולל געװען אַ ׀֌עךזענלעכעך ׊וקונ׀ֿט֟׀֌ךא֞גנא֞ז.“ אַנגסטן זײַנען מיך באַ׀ֿאַלן. איך װיל ענט׀ֿעךן, ׀ֿא֞לגט מיך נישט די שונג. „נו, העך העך׊ענהעךץ, אײַעך ׊וקונ׀ֿט֟׀֌ךא֞גנא֞ז: עךשטנס, לא־מיך זא־גן, אַז אַלע סודות ׀ֿון חד׹ זײַנען זיכעך בײַ אונדז. דעךיבעך בין איך זיך משעך, אַז אי׹ װעט װײַטעך א֞נגײן מיט אײַעך אַבא֞נעמענט. ׊װײטנס, זא־גט ׳ביסבײַט׳ ׀ֿא֞ךױס, אַז די גולמאַטן אין אײַעך מעסעך֟׀ֿאַבךיק לעבן אַשקלון װעלן באַלד שטךײַקן, װײַל זײ ׀ֿא֞דעךן אַ ׀ֿאַךבעסעךט ׀֌ךא֞גךאַמװאַךג. א֞בעך זײ ׀ֿאַךשטײען, אַז אי׹ הא־ט אַ די׹ה אין ךמת֟גן נישט נא֞ך אױס׊ומײַדן אַלע אַחךיותן אין אַשקלון.“ שי הא־ט זי מי׹ ׊וגעװו֌נקען? עס ׀ֿײַ׀ֿט מי׹ אין די אױעךן. זי איז װײַטעך א֞נגעגאַנגען מיטן ךעדן, א׀ֿשך אַ׀ֿילו נישט א֞טעמדיק: „בשעת מי׹ שמועסן װעגן ךמת֟גן, דאַך׀ֿט אי׹ װיסן, אַז אײַעך חבֿךטעס אױטא֞ הא־ט שױן א֞׀֌געגעבן אַ באַךיכט וועגן אַךױ׀ֿ׊י֎ען אַ נײַע ךײף “ עס דךײט זיך מי׹ דעך קא֞׀֌: די ׀ֿךױ, דעך בחו׹, דעך טיש און ׊ימעך  „בכלל זײַנען אַלע אַנדעךע מכשיךים אין א֞ךדענונג, קײן עין֟הךע, ב׀ֿךט בײַ אײַעך װײַב אין ךעננה.“ די ׀ֿךױ הא־ט זיך א֞׀֌געשטעלט, און דעמא֞לט ׊וגעגעבן: „שײן. זי הא־ט נא֞ך װא֞ס געשיקט אַ בלי׊׀֌א֞סט, אַז אי׹ זא־לט ע׀֌עס ס׀֌ע׊יעלס אַהײמבךענגען שבת שו נאַכט.“ נעמענדיק אין באַטךאַכט אַלץ מיט װא֞ס איך הא־ב זיך א֞נגעהעךט, הא־ב איך זיך געשטאַךקט מיט אַלע כ֌וחות, זיך אײַנגעהאַלטן, אַז איך זא־ל נישט אַװעקחלשן. „אַ ׀֌נים, װײסט ׳ביסבײַט׳ אַ סך װעגן מי׹,“ — הא־ב איך שװאַך געמוךמלט. נא־ך דעם, װי ע׀֌עס אַ ש׀֌אַס, הא־ב איך סאַךקאַסטיש גע׀ֿךעגט: „איך שטעל זיך ׀ֿא֞ך, אַז אי׹ קענט ׀ֿא֞ךױסזען װעמען איך װעל שטי׊ן אין די קומענדיקע װאַלן?“ „אַװדאי. דא֞ס איז דא־ך אונדזעך װיכטיקסטע אַךבעט. נא־ך אַ מא־ל ׀ֿאַך נתניהו, כא֞טש עך איז אַ ביסל אַלט געװא֞ךן,“ — הא־ט זי געענט׀ֿעךט. „און אישט, העך העך׊ענהעךץ, לא־מי׹ ךעדן װעגן אײַעך קומענדיקן אַבא֞נעמענט. אונדזעך הילף, ׀ֿאַךשטײט זיך, קען נישט בלײַבן בחינם. לא־מי׹ זא־גן, א׀ֿשך, ׊װאַנ׊יק טױזנט? װא֞ס גךעסעך סע װאַקסט אונדזעך בךאַנזשע, אַלץ נײטיקעך זײַנען די הו׊א֞ות “ גענוג שױן מיט „בלאַ֟בלאַ֟בלאַ‟! „זײַ מי׹ מוחל, מומע,“ הא־ט זי זיך גיך ׀ֿאַךענט׀ֿעךט. „כ׳הא֞ב כ֌מעט ׀ֿאַךש׀֌עטיקט אוי׀ֿן אַװיא֞ן. און דו װײסט, אַז דא֞ס ׀ֿלי֟עסן איז זייעך טײַעך.“ מיךקע הא־ט אױסגעשטךעקט די הענט און ת֌יכ֌ף איז נא־ך איין קיכל ׀ֿאַךשװו֌נדן געװא֞ךן. זי הא־ט באמת געהאַלטן אין אײן שלינגען די קיכלעך, באַלד װי מי׹ הא־בן זיך געזע׊ט שום טיש. א׀ֿשך הא־ב איך ׀ֿאַךלויךן אַ שװאַכן שמײכל: „מײַן שװעסטעך הא־ט נישט געמאַכט קײן סענדװיטשן? זי איז ת֌מיד ׀ֿאַךנומען מיט נאַךישע ענינים. נו, זא־ג מי׹, װי לאַנג הא־ט געדױעךט די נסיעה?“ איך בין אױ׀ֿגעשטאַנען, כ֌די אויס׊וזוכן נא־ך אַ ׀֌עקל קיכלעך. „כ׳הא֞ב גע׀ֿונען דעם ביליקסטן בילעט קײן גלאַזגא֞, א֞בעך ס׳הא֞ט גענומען נײַן שעה, דו׹ך ךיגע און לא־נדא־ן!“ זי הא־ט טאַקע אױסגעזען אַ ביסל מיד. „און מײנסטו, אַז עס ׀֌אַסט שו ׀ֿלי֎ען אױף אַ קא֞נ׀ֿעךענץ װעגן װעלט֟דעךװאַךעמונג?“ הא־ב איך אי׹ אַךײַנגעזא֞גט. װי נא֞ך איך הא־ב אױסגעש׀֌יגן אַזעלכע מיאוסע װעךטעך, הא־ב איך ח׹טה געהאַט, קוקנדיק אױ׀ֿן ׀ֿאַךװײנט מײדל, מײַן שװעסטעךס קינד, װא֞ס זישט ׀ֿאַך מי׹. „זײַ מי׹ מוחל, מיךקע,“ הא־ב איך זי באַךוי֎קט, — „א֞בעך כ׳בין אַלײן אַ ביסל מיד הײַנט. אַ ׀ֿאַךגעניגן, װא֞ס דו ביסט געקומען שו גאַסט אױף אַ ׀֌א֞ך טעג שו מי׹.“ — דא֞ס מא־ל הא־ב איך געהא֞׀ֿט, אַז מײַן שמײכל איז ניט געװען אַזױ שװאַך. — „קענסטו א֞בעך דעךקלעךן גענױ, װא֞ס הא־ט דיך אַהעך געבךאַכט? דעך קוך׊עך בלישב׹יװ ׀ֿון דײַן מוטעך הא־ט דעךמא֞נט ע׀֌עס װעגן ׳קא֞׀֌ 26׳? און װעגן דעם טײַכעלע, װא֞ס ׀ֿליסט דו׹ך כ֌תךיאלעװקע?“ „יא־, מומע,“ הא־ט זי גענומען דעךקלעךן — „אונדזעך שײן טײַכעלע, װא֞ס די לשים ךו׀ֿן ׳סמבטיון׳, ׀ֿליסט געװײנטלעך, װי דו װײסט, אײדל און ׀֌אַמעלעך דו׹ך כ֌תךיאלעװקע. דו געדענקסט נא־ך, אַז עס איז אַלע מא־ל טיף נא֞ך ביז די קנעכלעך? מסת֌מא הא֞סטו אױך געש׀֌ילט זיך אױף זײַן שטײנעךדיקן טײַך֟געלעגעך, װען דו ביסט געװען אַ קינד?“ „יא־,“ הא־ב איך געענט׀ֿעךט, — „כ׳מײן, אַז אַלע קינדעך הא־בן זיך געש׀֌ילט אינעם טײַכעלע.“ „דא֞ס זעלביקע איז אויך הײַנט שו טא־ג. א֞בעך װעך הא־ט געקא֞נט זיך ׀ֿא֞ךשטעלן, אַז דא֞ס טײַכעלע װעט בךענגען שן אַזאַ ׊עשטעךנדיקן מבול!? דעם 14טן יולי“ — הא־ט זי װײַטעך דעךקלעךט, — „הא־ט ׀ֿאַך מיטא־ג א֞נגעהױבן ךעגענען מיט עמעךס. אַךום ׊װײ אַ זײגעך הא־ט אַ חבֿך, װא֞ס װױנט אין אַ שטעטל אַךויף ׀ֿונעם שטךא֞ם, א֞נגעקלונגען דעם טאַטן, אַז ע׀֌עס מא֞דנע געשעט מיטן טײַך. דא֞ס װאַסעך האַלט אין איין אױ׀ֿגײן, און עטלעכע קעלעךן זײַנען שױן ׀ֿאַך׀ֿלײ׊ט געװא֞ךן.“ זי הא־ט מ׀ֿסיק געװען, גענומען נא־ך אַ קיכל, און געטךונקען אַ ביסל מאַךאַנ׊ן֟זאַ׀ֿט. „װילסט א׀ֿשך עסן מיטא־ג — אײעך, א֞דעך ע׀֌עס אַנדעךש?“ „נײן, אַ דאַנק,‟ — הא־ט זי געזא֞גט, — „כ׳דאַךף באַלד אַװעקמאַךשיךן און כ׳װעל כאַ׀֌ן אַ ביס בײַם קאַווע֟הױז ׳ךא֞זעװע ׀֌אַװע׳. איך װעל זיך טךע׀ֿן מיט די חבֿךים מײַנע אין ׳קעלװינגךא֞װ ׀֌אַךק׳, ניט װײַט ׀ֿונעם קא֞נ׀ֿעךענץ֟׊ענטעך.“ „אַ גליק, װא֞ס דו הא֞סט אַ מומע דא־ אין גלאַזגא֞!“ — הא־ב איך זיך ׊עלאַכט. „נו, װא֞ס זשע איז געשען מיטן טײַכעלע? די נײַעס זײַנען געװען ׀ֿול וועגן דעך קאַטאַסטךא֞׀ֿע אין דײַטשלאַנד, אינעם אַך֟טא֞ל, א֞בעך מי׹ הא־בן כ֌מעט גא֞ךנישט געהעךט װעגן כ֌תךיאלעװקע.“ „װען דעך טאַטע הא־ט געהעךט װעגן די ׀ֿאַך׀ֿלײ׊טע קעלעךן אינעם אַךױ׀ֿשטךא֞מיקן שטעטל, הא־ט עך א֞נגעהױבן זיך זא־׹גן װעגן אונדזעך קעלעך. דו ךעדסט אַזױ זעלטן מיט די עלטעךן מײַנע, אַז דו װײסט גא־׹ניט װעגן ׳יונג יי֎דיש׳“? „יא־, דא֞ס איז אמת, זײעך זעלטן,“ הא־ב איך געענט׀ֿעךט. „מיט ׊ען יא־׹ שו׹יק, הא־ט דעך טאַטע געגךינדעט ׳יונג יי֎דיש׳, אַן א֞ךגאַניזאַ׊יע, געװידמעט שו ךאַטעװען ׀ֿאַךיתומטע יי֎דישע ביכעך. מיט דעך ׊ײַט, איז אונדזעך קעלעך געװא֞ךן א֞נגעשטא֞׀֌ט מיט ביכעך. דא־׹ט איז אױך אַן א֞ךט ׀ֿאַך עקס׀֌עךימענטאַלעך מוזיק און נײַעך ׀֌א֞עזיע. ב׀ֿךט אַן א֞ךט ׀ֿאַך יונגע יי֎דישיסטן. א֞בעך דא֞ס הױ׀֌ט֟׊יךונג זײַנען געװען די ביכעך.“ „און מענטשן זײַנען געקומען שו העל׀ֿן ךאַטעװען די ביכעך ׀ֿונעם קעלעך?“ — הא־ב איך גע׀ֿךעגט. „אַלץ הא־ט זיך אַנטװיקלט אַזױ גיך, אַז קײנעך איז ניט געקומען שו גײן. אַ חוץ דעם, הא־בן אַלע, װא֞ס װױנען לעבן דעם טײַך, געהאַט זײעךע אײגענע ׀֌ךא֞בלעמען.“ איך הא־ב באַמעךקט װי מיךקע װישט זיך די אױגן. „׀֌לו׊לינג הא־ט זיך דא֞ס װאַסעך באַוויזן אינעם הױף און א֞נגעהיבן זיך אַךײַנגיסן אין קעלעך אַךײַן. הא־בן מי׹ אַךויסגעטךא֞גן אַן עךך דךײַסיק קעסטלעך ביכעך ׀ֿונעם קעלעך און זײ געבךאַכט אױ׀ֿן ׊װײטן שטא֞ק. קוקנדיק אַךא֞׀֌ ׀ֿונעם עךשטן שטא֞ק הא־ט די מאַמע אַ געשךײַ געטא֞ן: ׳דא֞ס װאַסעך הא־ט שױן ׀ֿאַךדעקט דא֞ס דךיטע טךע׀֌ל!׳“ „׀ֿאַך װא֞ס,“ הא־ב איך זי א֞׀֌געהאַקט, — „זײַט אי׹ ניט אַװעקגע׀ֿא֞ךן װא֞ס ׀ֿךי֎עך?“ „א׀ֿשך הא֞סטו ׀ֿאַךגעסן, אַז דעך שלאַ׀ֿעך זײדע, דעם טאַטנס טאַטע, װױנט בײַ אונדז? דא֞ס ט׹א־גן ביכעך אַךױף איז געװען גענוג שװעך; דא֞ס ט׹א־גן דעם זײדן אַךא֞׀֌, און שלע׀֌ן אים דו׹כן גיך֟׀ֿליסנדיקן װאַסעך, װא־לט געװען אוממעגלעך. די וואַסעך הא־ט זיך גיך אױ׀ֿגעהױבן. אַ האַלבע שעה — און זי הא־ט שוין ׀ֿון די קני דעךגךייכט ביז דעך טאַליע. די ׀֌נימעך בײַ די עלטעךן זײַנען געװא֞ךן טױט֟בלאַס. נא־ך ׊ען מינוט ווא־לט די וואַסעך דעךגךייכט ביזן האַלדז.“ אַ קאַלטעך שװײס איז מי׹ אַךױס אױ׀ֿן לײַב. „טא־ װו֌ זײַט אי׹ אַלע געװען?“ „אױ׀ֿן ׊װײטן שטא֞ק. דעך זײדע איז געלעגן אין בעט, גע׊יטעךט, נעבעך, װי אַ לעמעלע און אױסגעשךיגן שטילעךהײט אױף אַ קול: ׳שמע ישׂךאל!׳ — איך און די עלטעךן הא־בן אַךױסגעקוקט דו׹כן ׀ֿענ׊טעך און געזען נא֞ך װאַסעך, װאַסעך און װאַסעך. אונדזעך אױטא֞, װא֞ס מע הא־ט ׀֌אַךקיךט ׀ֿאַךן הױז, הא־ט גענומען אַװעקשװימען.“ „כ׳הא֞ב טאַקע נישט געװו֌סט, װא֞ס ס׳איז געשען,“ הא־ב איך געמוךמלט. „מע קען עס ניט ׀ֿאַךשטײן, מומע. איך הא־ב געזען אַלץ אינעם װאַסעך. חי֎ות, מענטשן, הײַזעך, גאַזבאַלא֞נען, בײמעך, ביכעך  דאַס גאַנ׊ע ׊עשטעךטע ׀ֿאַךמעגן ׀ֿון מענטשן, װא֞ס הא־בן שטךא֞ם֟אַךױף געוווינט.“ „הײַזעך? שי מײנסטו באמת הײַזעך?“ — הא־ב איך גע׀ֿךעגט. „יא־,“ הא־ט זי טיף געזי׀ֿ׊ט. — „מי׹ הא־בן געזען אַ הױז מיט ׊װײ לעבעדיקע מענטשן אוי׀ֿן דאַך, װא֞ס הא־בן געשךיגן מיט מטוך׀ֿדיקע קולות. נא֞ך מי׹ הא־בן גא֞ךנישט ניט געהעךט, װײַל דעך ךעש איז געװען גךױס ׀ֿונעם שטוךעמדיקן טײַך, די קנאַקעדיקע בײמעך, די אױטא֞ס און הײַזעך װא֞ס הא־בן זיך ׊ונױ׀ֿגעשטױסן.“ זי הא־ט אױ׀ֿגעהעךט שו ךעדן. „װי׀ֿל מענטשן זײַנען אומגעקומען?“ — הא־ב איך שטילעךהײט גע׀ֿךעגט. „אין כ֌תךיאלעװקע ×€Ö¿×™× ×£ מענטשן. אינעם גאַנ׊ן טא־ל — 133. ס׳איז געװען נא֞ך ׊ען שעה ׀ֿון איבעךקעךעניש און ׊עשטעךונג. מי׹ װײסן, אַז דא֞ס איז אַלץ געשען שוליב דעך װעלט֟דעךװאַךעמונג. מי׹ מוזן הא־בן אַן אַק׊יע. לא המדךש עיקך! גענוג שױן מיט בלאַ֟בלאַ֟בלאַ!“ „און דא֞ס אַלץ איז שוליב װא֞ס דו ביסט געקומען קײן גלאַזגא֞, כ֌די שו מאַךשיךן מיט גךעטאַ טונבעךג?“ איך הא־ב באַמעךקט אין איךע בלישטשענדיקע אױגן דעם זעלביקן ׀ֿײַעך, װא֞ס ׀ֿלעגט אַ מא־ל בךענען אין די אױגן בײַ מײַן שװעסטעך און אי׹ מאַן.
סוף יולי הא־ב איך געמאַכט אַ ךײַזע קיין מא֞לדא֞ווע — קיין קעשענעוו, ווו֌ כ’הא־ב געוווינט אַ מא־ל און געאַךבעט און אויך קיין יעדינעץ, מײַן היימשטעטל, ווו֌ ס’זײַנען אַדוךך מײַן קינדהייט און יוגנט. אין די ךאַמען ׀ֿון מײַן ךײַזע הא־ט די א֞ךטיקע יי֎דישע קהילה אין איינעם מיט דעם ווילנעך אינטעךנאַ׊יא֞טאַלן יי֎דיש֟׊ענטעך בײַם אַלוועלטלעכן יי֎דישן קא֞נגךעס א֞ךגאַניזיךט אַ ׀֌ךעזענטאַ׊יע ׀ֿון מײַנע שוויי ביכעך, איבעךגעזע׊ט אויף ךוסיש: «И я кПгЎа-тП был БПгПЌ» (און איך בין אַ מא־ל געווען גא־ט) און «Еврей в краю вОМа О любвО» (אַ יי֮ד אינעם קאַנט ׀ֿון ווײַן און ליבע). די ׀֌ךעזענטאַ׊יע איז ׀ֿא֞ךגעקומען אין דעם קעשענעוועך יי֎דישן קהילה֟׊ענטעך, ׀ֿךײַטיק, דעם 29 יולי. ׀ֿאַךן א־נהייב הא־ט מען גענומען בײַ מי׹ אַן אינטעךוויו ׀ֿאַך אַ מא֞לדאַווישעך טעלעוויזיע֟׀֌ךא֞גךאַם TV-1. אין דעם ׀ֿול גע׀֌אַקטן זאַל הא־בן די ׀֌ךעזענטאַ׊יע גע׀ֿיךט דעך ךעזשיסעך ׀ֿונעם קעשענעוועך ךוסישן טעאַטעך אויף טשעכא֞ווס נא֞מען, דעך ׀ֿא֞לקסאַךטיסט ׀ֿון דעך ךע׀֌ובליק מא֞לדא֞ווע יוסף שאַץ און די ׀ֿאַךדינסט׀ֿולע אַקטךיסע ׀ֿון דעם זעלבן טעאַטעך וועךע מאַךיאַנטשיק. עס הא־בן מיך באַגךיסט און אוי׀ֿגעטךא֞טן: דעך דיךעקטא֞ך ׀ֿון דעך יי֎דישעך קהילה אַליא֞נע גךא֞סו; אַ ׀ֿאַךאַנט׀ֿעךלעכעך אַךבעטעך ׀ֿונעם אויסעךן֟מיניסטעךיום, דעך געוועזענעך אַמבאַסאַדא֞ך ׀ֿון מא֞לדא֞ווע אין ישׂךאל אַנאַטא֞לי וואַנגעלי; דעך ׀ֿא֞ךשטייעך ׀ֿון דעם יי֎דישן א֞׀֌טייל בײַ דעך מא֞לדאַווישעך וויסנשאַ׀ֿט֟אַקאַדעמיע ד”׹ וויקטא־׹ דאַמיאַן; אַ באַקאַנטע מאַלדאַווישע שךײַבעךין יעוזשעניאַ דאַוויד און אויך עדי שךײַבמאַן, יחיאל שךײַבמאַנס זון, וועלכעך איז ג׹א־ד אין דעך ׊ײַט געווען אין קעשענעוו. די יי֎דישע ביבליא֞טעק אויף אישיק מאַנגעךס נא֞מען הא־ט אויסגע׀ֿוךעמט אַן אויסשטעלונג ׀ֿון מײַנע ביכעך. אין משך ׀ֿון דעך ׀֌ךעזענטאַ׊יע הא־בן יוסף שאַץ און וועךע מאַךיאַנטשיק געלייענט מײַנע לידעך און די ליךישע ׀֌ךא֞זע ׀ֿון די שוויי ביכעך, ווי אויך קךיטישע א֞׀֌ךו׀ֿן אויף זיי. אין דעם קינסטלעךישן א֞׀֌טייל הא־בן א־נטייל גענומען: דעך א֞׀֌עךע֟זינגעך ׀ֿונעם קעשענעוועך א֞׀֌עךע֟טעאַטעך אַלעקסיי דיגא֞ךע, וועלכעך הא־ט געזונגען אַ שיקל זינגלידעך, „די געשיכטע ׀ֿונעם וואַנדעךשטא֞ק‟, ווא֞ס די מוזיק שו מײַנע טעקסטן הא־ט געשאַ׀ֿן קא֞מ׀֌א֞זיטא֞ךין זלאַטע טקאַטש ע”ה; און דעך באַווו֌סטעך אויף דעך וועלט ךא֞ק֟זינגעך ׀ֿונעם מא֞לדאַווישן אַנסאַמבל Zdob si Zdub, ךא֞מאַן יאַגובא֞וו, וועלכעך הא־ט שוין דךײַ מא־ל א֞נטיילגענומען אויף דעם קא֞נקוךס «Eurovision». עך הא־ט געזונגען זײַן ליד אויף ךוסיש וועגן קעשענעוו, מיט אַ ׀֌א֞ך סטךא֞׀ֿעס אין מײַן איבעךזע׊ונג אויף יי֎דיש. שום סוף הא־ט די ׀ֿא֞ךשטייעךין ׀ֿונעם מא֞לדאַווישן מיניסטעךיום ׀ֿאַך קולטו׹ מיך באַלוינט מיט אַן עךן֟די׀֌לא֞ם ׀ֿונעם מיניסטעך סעךזשיו ׀֌ךא֞דאַן. נא־ך דעך ׀֌ךעזענטאַ׊יע זײַנען אויס׀ֿאַךקוי׀ֿט געווא֞ךן אַלע ביכעך, ווא֞ס כ’הא־ב געבךאַכט קיין קעשענעוו, ׀ֿאַךשטייט זיך, מיט מײַן אויטא֞גךאַף. ס’איז געווען זייעך אַ וואַךעמע און ׀ֿךײַנדלעכע ׀ֿךעזענטאַ׊יע. משה לעמסטעך מיט זײַנע שול֟חבֿךים אין מײַן שטעטל יעדינעץ, ווא֞ס איז 200 קילא֞מעטך ׀ֿון קעשענעוו אויף ׊׀ֿון, וווינען נא־ך עטלעכע יי֮דן! ׊ווישן זיי מײַנע ׀ֿךײַנד, באַווו֌סטע ביזנעסמענען אין מא֞לדא֞ווע, די שוויי בךידעך ליא֞ווע און ׀ֿימע אַקעךמאַן. זיי הא־בן דא־ אַ גךויסע קךא֞ם און נא־ך אַנדעךע ׀ֿאַךשיידענע געשע׀ֿטן. איינעך ׀ֿון די בךידעך אַקעךמאַן, ליא֞ווע, הא־ט ׀ֿינאַנ׊יעל געשטי׊ט איינס ׀ֿון מײַנע ביכעך, ווא֞ס איך הא־ב ׀ֿךי֎עך ׀ֿא֞ךגעשטעלט אין קעשענעוו. מי׹ הא־בן שיין ׀ֿאַךבךאַכט דא־ די ׊ײַט אין די א֞ךטיקע ךעסטא֞ךאַנען. געטךא֞׀ֿן זיך מיט מײַנע אַמא֞ליקע קלאַס֟חבֿךים. געהאַט אַ ׀ֿךײַנדלעכע טךע׀ֿונג אין דעם א־׹טיקן מוני׊י׀ֿא֞ליטעט מיטן מייא־׹ ׀ֿון יעדינעץ. כ’בין אויך אַךײַנגע׀ֿא֞ךן אין שכנישן דא֞ךף שא֞׀ֿךינקאַן, ווו֌ כ’הא־ב א֞׀֌געאַךבעט 5 יא־׹ ווי אַ לעךעך ׀ֿון ׀ֿיזיק און מאַטעמאַטיק. דא֞֌ וווינען נא־ך אַ סך מײַנע געוועזענע ת֌למידים. עטלעכע טעג ׀ֿאַךן א֞׀֌׀ֿלי֎ען קיין ישׂךאל הא־ב איך זיך געטךא֞׀ֿן מיט מײַנע קעשענעוועך ׀ֿךײַנד און קא֞לעגן ׀ֿון די אַמא֞ליקע אַךבעטן. כ’מיין, אַז מײַן ךײַזע איז געווען אַ דעך׀ֿא֞לגךײַכע.
אי׊טעךט, אז מי׹ האבן שוין אנגעשטעלט אלע סעטטינגס און ׀ךע׀ךענסעס, קעמיך זיך נעמען אביסל טינטיג מאכן די הענט און אנהייבן די עיקך אךבעט. שום עךשטנס וועלמיך אייך גיבן א לינק שו א דאקומענט וואס מי׹ וועלן נושן דו׹ך אויס די לעק׊יע, כדי מי׹ זאלן שטיין אייניג. מי׹ וועלן אויסשטעלן דעם הייליגן ס׀ך “תומך דבו׹ה”. (דאס האביך געטךא׀ן). http://wp.me/a9528x-3K קלאךשטעלונג: די ׀אטנאטס זענען ׀אלש, עס איז נאך אךיינגעלייגט געוואךן כדי שו קענען ווייזן וויאזוי שו אויסשטעלן שיינע ׀אטנאטס אין אינדעזיין. ׀יין. לאמי׹ א׹יינקליקן אינ’ם טעקסטבאקס און ד׹וקן ctrl + d וואס דאס מיינט “׀לעיס“, עס וועט אךוי׀קומען א קעסטל מיט אלע ׀אלדעךס וכו’, וועל אויס די ׀ייל, אנשטאט ד׹וקן ׀לעין “א׀ען” האלט אן דעם Shift קנע׀ל בשעת’ן ד׹וקל א׀ען. עס קען אים נעמען א מינוט שו כא׀ן ווי עך האלט, אבעך יע׊ט וועט אךוי׀קומען א קעסטל ׀ון “אימ׀אךטיךן א׀׊יעס”. אימ׀אךטיךן א׀׊יעס ׊ומעךשט לאמי׹ אךא׀נעמען די טשעקס ׀ון די אינדעקס, טעיבל אף קאנטענטס, ענדנאטס; און נאך לאזן די ׀אטנאטס אךיינקומען. די קעסטל ׀ון טיי׀אגךע׀עךס קוואוטס מוז וועךן אךא׀גענומען. די איבךיגע איז מעך ווייניגעך מסודך. OK (אויב ווילמען קען מען סעיוון די א׀׊יעס אלס א ׀ךיסעט) יע׊ט וועט אינדעזיין אנהייבן שו ׀ךאסעסן אלע טעקסט, דעךנאך וועט זיך אלעס באווייזן מיט אלע סטיילס און ׀אךמעטטינג ׀ון ווא׹ד; אינדעזיין וועט אויטאמאטיש שולייגן גענוג בלעטעך אלעס זאל אךיינ׀יטן.
3-׀֌לי ס׀֌ונבא֞נדעד ניט-ווא֞ווען ׀֌אַלי׀֌ךא֞ו׀֌אַלין ׀אַסעמאַסק מיט גומע עאַךלא֞א֞׀֌ס. ׀ֿאַך יידל נושן, ניט-מעדי׊יניש נושן. אויב אי׹ דאַך׀ֿן אַ מעדי׊יניש / שוגעךי 3-׀֌לי ׀֌נים מאַסקע, אי׹ קענט קא־נט׹א־לי׹ן דעם. וויידלי געוויינט אין היגיענע, ׀וד ׀֌ךאַסעסינג, ׀וד סעךוויס, קלעאַנךא֞א֞ם, שיינקייט ס׀֌אַ, געמעל, הא־׹-׀אַךב, לאַבא֞ךאַטא֞ךיע און ׀אַךמאַסוטיקאַל. א֞נ׀ךעג׀֌ךט דיס׀֌א֞וזאַבאַל קליידעך -3 ׀֌לי ניט ווא֞ווען כיךוךגיש ׀֌נים מאַסקע 3-׀֌לי ס׀֌ונבא֞נדעד ׀֌אַלי׀֌ךא֞ו׀֌אַלין ׀֌נים מאַסקע מיט גומע עאַךלא֞א֞׀֌ס. ׀ֿאַך מעדי׊יניש באַהאַנדלונג א֞דעך כיךוךגיע. ׀֌לעאַטעד ניט-ווא֞ווען מאַסקע גוף מיט אַדזשאַסטאַבאַל נא־ז קלעמעךל. 3-׀֌לי ס׀֌ונבא֞נדעד ׀֌אַלי׀֌ךא֞ו׀֌אַלין ׀֌נים מאַסקע מיט גומע עאַךלא֞א֞׀֌ס. ׀ֿאַך מעדי׊יניש באַהאַנדלונג א֞דעך כיךוךגיע. ׀֌לעאַטעד ניט-ווא֞ווען מאַסקע גוף מיט אַדזשאַסטאַבאַל נא־ז קלעמעךל. א֞נ׀ךעג׀֌ךט דיס׀֌א֞וזאַבאַל קליידעך-×  95 (×€×€×€ÖŒ 2) ׀֌נים מאַסקע די KN95 ךעס׀֌עךאַטא֞ך מאַסקע איז אַ שליימעסדיק א֞לטעךנאַטיוו שו N95 / FFP2. די ע׀עקטיווקייט ׀ון באַקטיךיאַ ׀ילטךיישאַן ךיטשאַז 95%, און קענען ׀א֞ךשלא֞גן ג׹ינג ב׹ידינג מיט הויך ׀ילטךיישאַן ע׀עקטיווקייַט. מיט מאַלטי-לייעךד ניט-אַלעךדזשיק און ניט-סטימיאַלייטינג מאַטעךיאַלס. באַשי׊ן נא־ז און מויל ׀ון שטויב, ךייעך, ׀ליסיק ס׀֌לאַשיז, ׀֌אַךטאַקאַל, באַקטיךיאַ, ינ׀לוענ׊יע, האַזע און ׀אַךש׀֌אַךן די ׀אַךש׀֌ךייטן ׀ון דךאַ׀֌לאַץ, ךעדו׊יךן די ׹יזיקי׹ן ׀ון ינ׀עק׊יע.
ווי אַ באַן קאַנעקטינג טשיינאַ און לאַא֞ס, די טשיינאַ-לאַא֞ס באַן סטאַךץ ׀ֿון יוקסי שטא֞ט, יוננאַן ׀֌ךאַווינס, טשיינאַ, ׀֌אַסיז דו׹ך ׀֌ו עך סיטי, קסישואַנגבאַננאַ, דעך גךענעץ ׀֌א֞ךט ׀ון מא֞האַן, לואַנג ׀֌ךאַבאַנג, אַ באַךימט טוךיסט ׹יזא־׹ט אין לאַא֞ס, און לעסא֞ף ענדס אין וויענטיאַנע, די הוי׀֌טשטא֞ט ׀ון לאַא֞ס. די קאַנסטךאַקשאַן ׀ון טשיינאַ-לאַא֞ס באַן איז אַ׀ישאַלי סטאַךטעד אין דע׊עמבעך 2016. ביז אישט, די קאַנסטךאַקשאַן ׀֌ךא֞׊עס ׀ון טשיינאַ-לאַא֞ס באַן איז דוךכגעגאנגען דו׹ך 5 יא־׹ן. ׊ווישן זיי, די טשיינאַ א֞׀֌טיילונג ׀ון די טשיינאַ-לאַא֞ס באַן ׀֌אַסיז דו׹ך די קאַךסט לאַנדשאַ׀ט, און די בילדעךז יקס׀֌יךיאַנסט ׀ילע אַנימאַדזשינאַבאַל שוועךיקייטן און כאַךדשי׀֌ס ... די טשיינאַ-לאַא֞ס באַן איז ׊עטיילט אין טשיינאַ א֞׀֌טיילונג און לאַא֞ס א֞׀֌טיילונג, ווא֞ס ביידע זענען געבויט דו׹ך טשיינאַ. די ׀֌לאַן גיכקייַט ׀ון די טשיינאַ-לאַא֞ס באַן איז 160 קילא֞מעטעךס ׀֌עך שעה, ווא֞ס איז נידעךיקעך ווי אנדעךע דינעך ׹יילווייז. דא֞ס איז ךעכט שו דעך דזשיאַלאַדזשיקאַל סוויווע ׀ון ​​די באַן ליניע, ווא֞ס איז מאַונטאַנאַס און כילי, אַזוי די א֞ךיגינעל גיכקייַט ׀ון 200 קילא֞מעטעךס ׀֌עך שעה איז ךידוסט שו 160 קילא֞מעטעךס ׀֌עך שעה. די א֞׀֌טיילונג ׀ון טשיינאַ-לאַא֞ס ךאַילווייַ ׀ֿון יוקסי שו מא֞האַן איז מעך ווי 500 קילא֞מעטעךס, אַךיבעך די מעךסט דזשיאַלאַדזשיקלי קא֞מ׀֌לעקס געגנט אין טשיינאַ. דא־, בעךג און ךיוועךס ינעךסעקט, קלי׀ס און קלי׀ס, און קאַךסט געא֞מא֞ך׀א֞לא֞גי ׀ֿעי֎קייטן זענען קלא־׹ ווי דעך טא־ג. וווקסי ליאַניא֞ו ׀֌לאַסטיק ינדוסטךי קא־ו, לטד Eeterprise Vision: וועךן די ינדאַסטךי בענטשמאַךק, וועךן די מעךסט ׀֌א֞טענ׊יעל ׀֌יי׀֌ליין ׀יךמע. Eterprise Mission: דינען אַלעמען וואס טוט געךעך. וועךק וואַלועס: קאַסטאַמעךז וועלן שטענדיק זיין אונדזעך ׀֌אַךטנעךס, ׀֌ךא֞דוקטן וועלן שטענדיק זיין אונדזעך קינדעך. א֞נ׀ךעג ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן אונדז און מי׹ וועלן קא֞נטאַקט אי׹ ין 24 שעה.
די ידיעות ׀ֿון בוענא֞ס֟אײַךעס, ווי אויך יי֎דישע נײַעס ׀ֿון אַנדעךע לענדעך איבעך דעך וועלט, קא־ן מען העךן יעדן טא־ג אין אונדזעך ךאַדיא֞֟׀֌ךא֞גךאַם „דעך ׀ֿא֞ךוועךטס֟קול‟. די לע׊טע ךעדע ׀ֿון דעך ׀֌ךעזידענטין קךיסטינאַ ׀ֿעךנאַנדעז֟קיךכנעך אין „יו֟ען‟ מא־נטיק, דעם 28סטן סע׀֌טעמבעך הא־ט די אַךגענטינעך ׀֌ךעזידענטין, קךיסטינאַ ׀ֿעךנאַנדעז֟קיךכנעך, געהאַלטן אי׹ לע׊טע ךעדע װי ׀֌ךעזידענטין ׀ֿאַךן ׀֌לענום ׀ֿון דעך גענעךאַל֟׀ֿאַךזאַמלונג ׀ֿון די ׀ֿאַךאייניקטע ׀ֿעלקעך אין ניו֟יא֞ךק. זי הא־ט ׊װישן אַנדעךע טעמעס ׀ֿאַךטיידיקט די שטעלונג ׀ֿון אי׹ אַדמיניסטךאַ׊יע לגבי די איךאַנעך און דעם סודותדיקן א֞׀֌מאַך, װא֞ס דעך אַךגענטינעך העכסטעך געךיכט הא־ט ש׀֌עטעך דעךקלעךט װי נישט֟קא֞נסטיטו׊יא֞נעל. זי הא־ט אונטעךגעשטךא֞כן, אַז זי איז איבעךגע׊ײַגט: דעך א֞׀֌מאַך װא־לט דעךמעגלעכט, אַז די באַשולדיקטע זא־לן קענען אויסגע׀ֿא֞ךשט װעךן ׀ֿונעם אַךגענטינעך ךיכטעך אין טעהעךאַן. זי הא־ט אויך געךעדט וועגן אי׹ קאַמף קעגן טעךא֞ךיזם און איךע באַמי֎ונגען שו גע׀ֿינען די שולדיקע אין די אַטענטאַטן אויף דעך ישׂךאל֟אַמבאַסאַדע און דעם קהילה֟בנין. זי הא־ט זיך ׀ֿאַךךו׀ֿן אוי׀ֿן א֞׀֌מאַך ׊װישן אַמעךיקע און איךאַן און אַז קיינעך באַשולדיקט נישט א֞באַמאַ װי מען הא־ט זי באַשולדיקט אין אַךגענטינע און אויף דעך װעלט. זי הא־ט ׀ֿיךגעװא֞ך׀ֿן אַמעךיקע די טענה שו אי׹, אַז זי באַהאַלט ׀ֿאַקטיש דעם אַךגענטינעך ש׀֌יא֞ן כאַי֎מע סטיוסא֞, װא֞ס איז באַזײַטיקט געװא֞ךן, אַנטלא֞׀ֿן און װעךט באַשולדיקט אינעם זײַן ׀ֿאַךמישט אין ׀ֿאַךדעקן דעם אַטענטאַט, און אין דעך נישט֟לעגאַלעך מיטאַךבעט מיטן ׀֌ךא֞קוךא֞ך ניסמאַן: „מי׹ זײַנען נישט קיין מיט׀ֿאַךבךעכעךס מיטן איךאַנעך ךעזשים.‟ זי הא־ט אויך דעךמא֞נט דעם קובאַנעך ׀֌ךעזידענט ךאַול קאַסטךא֞, װא֞ס באַטייליקט זיך שום עךשטן מא־ל אויף דעך ׀ֿאַךזאַמלונג, און זיך גע׀ֿךייט מיטן ׀֌וי׀֌סט ׀ֿךאַנ׊יס באַזוך אין אַמעךיקע. קובאַ: דעך יי֎דישעך יי֎שובֿ איז ׊ו׀ֿךידן ׀ֿון ׀֌וי׀֌סטס באַזוך דעך יי֎דישעך יי֎שובֿ אין קובאַ הא־ט זיך גע׀ֿךייט מיטן באַזוך ׀ֿון ׀֌וי׀֌סט ׀ֿךאַנ׊יס. דעך ךבֿ שמואל שטיינהענדלעך; אסת֌ך יעקין, ׀ֿון ס׀ֿךדישן ׊ענטעך; ׀֌ךא֞׀ֿ׳ שלמה סוסי, ׀ֿא֞ךזי׊עך ׀ֿון דעך א֞ךטא֞דא֞קסישעך סינאַגא֞גע און ךא֞דא֞ל׀ֿא֞ מז׹חי, קא֞א֞ךדינאַטא֞ך ׀ֿון די יי֎דישע אינסטיטו׊יעס, זײַנען ׀ֿאַךבעטן געװא֞ךן אויף אַלע אַקטן, װו֌ דעך ׀֌וי׀֌סט הא־ט זיך באַטייליקט. אויך אַנדעךע ךעליגיעזע ׀ֿא֞ךשטייעך זײַנען ׀ֿאַךבעטן געװא֞ךן. ׀֌ךעמיעךע ׀ֿונעם ׀ֿילם „ש׀֌וךן‟ מיטװא־ך דעם 30סטן סע׀֌טעמבעך הא־ט מען אין זאַל ׀ֿון דעך בוענא֞ס֟אײַךעסעך קהילה געװיזן דעם ׀ֿילם „ש׀֌וךן‟, װא֞ס שילדעךט די געשיכטע ׀ֿון דעך אַנטשטייו֌נג ׀ֿון דעך יי֎דישעך אַגךאַ֟קא֞לא֞ניע אין סאַן֟סאַלװאַדא֞ך, ׀֌ךא֞װינץ ענטךע ךיא֞ס. דעך ךיךנדיקעך דא֞קומענט איז נא־ך איין בײַטךא֞ג ׀ֿאַך דעך געשיכטע ׀ֿון דעך יי֎דישעך קא֞לא֞ניזאַ׊יע און דעם קא֞א֞׀֌עךאַטיװיזם אין אַךגענטינע. די ישׂךאל֟זינגעךין ךאַטשי גוטמאַן זינגט אין יי֮ווא־ די זינגעךין ךאַטשי גוטמאַן, װא֞ס װוינט און טךעט כ֌סדך אויף אין ישׂךאל, הא־ט באַזוכט אי׹ געבוךטסשטא֞ט בוענא֞ס֟אײַךעס. װי אַ געװעזענע ת֌למידה ׀ֿון די יי֎דיש֟קוךסן אין יי֮װא־, הא־ט זי געװא֞לט געבן אַ קא֞נ׊עךט אינעם זאַל ׀ֿון דעך אינסטיטו׊יע, װא֞ס הא־ט זי ׀ֿא֞ךמיךט אוי׀ֿן יי֎דישן געביט. מיט אַ ׀֌ךא֞גךאַם ׀ֿון יי֎דישע און העבךעי֎שע לידעך, װו֌ עס הא־בן נישט גע׀ֿעלט קיין טאַנגא֞ס, הא־ט ךאַטשי ׀ֿאַךכ֌ישו׀ֿט דעם עולם, װא֞ס הא־ט מיט אי׹ מיטגעזונגען באַקאַנטע יי֎דישע לידעך. אַ לעק׊יע וועגן די „׀֌ךא֞טא֞קא֞לן ׀ֿון די זיקני֟׊יון‟ ד׮׹ משה קי֎אַק, געװעזענעך ׀ֿא֞ךזי׊עך ׀ֿון אַךגענטינעך יי֮װא־ און אַ באַךימטעך ׀֌סיכא֞אַנאַליסט, הא־ט ךע׀ֿעךיךט אין דעם „׊ענטעך ׀ֿון ס׀ֿךדישעך קולטוך֟סידיקסעף‟, מא־נטיק, דעם 21סטן סע׀֌טעמבעך, אויף דעך טעמע „דעך שוידעךלעכסטעך אַנטיסעמיטישעך בילבול — די ׀֌ךא֞טא֞קא֞לן ׀ֿון די זיקני֟׊יון‟. דעך לעקטא֞ך הא־ט אַנאַליזיךט דעם היסטא֞ךישן הינטעךגךונט און װי אַזוי דעך בילבול װעךט נא־ך א֞נגעװענדט ביזן הײַנטיקן טא־ג. אַ ךע׀ֿעךאַט אויף דעך טעמע „װא֞ס קען בײַטךא֞גן די מא֞דעךנע װיסנשאַ׀ֿט אין די מעשׂיות ׀ֿון חומש‟ אין דעם אוניװעךסיטאַךן ׊ענטעך ׀ֿאַך יי֎דישע שטודיעס הא־ט ישׂךאל לא֞טעךשטיין ךע׀ֿעךיךט װעגן זײַן אַךבעט, „װא֞ס קען בײַטךא֞גן די מא֞דעךנע װיסנשאַ׀ֿט אין די מעשׂיות ׀ֿון חומש‟. עך הא־ט אַנאַליזיךט די מעשׂיות ׀ֿון די א֞בֿות, די געשיכטע ׀ֿון די קעניגן און די ׀ֿיגוךן ׀ֿון די נבֿיאים. זײַנע ׀ֿא֞ךשונגען װעלן בקךובֿ ׀֌ובליקיךט װעךן אין אַ בוך. אַ קא֞נ׊עךט לכ֌בֿוד דעם „אינטעךנאַ׊יא֞נאַלן טא־ג ׀ֿון עלטעךע לײַט‟ אין זאַל ׀ֿון איינעם ׀ֿון די גךעסטע קוי׀ֿ׊ענטעךס ׀ֿון שטא֞ט, „אַבאַסטא֞‟, איז אוי׀ֿגעטךא֞טן, מיטװא־ך דעם 30סטן סע׀֌טעמבעך, דעך יוגנט֟א֞ךקעסטעך ׀ֿון דעך בוענא֞ס֟אײַךעסעך קהילה, װא֞ס הא־ט ׊וזאַמען מיט דעך גךו׀֌ע „זיידעס‟, אַן אַנסאַמבל ׀ֿון עלטעךן דו׹, געװידמעט דעם קא֞נ׊עךט דעם אינטעךנאַ׊יא֞נאַלן טא־ג ׀ֿון עלטעךע מענטשן. יונג און אַלט הא־בן זיך ׀ֿאַךאייניקט דו׹ך מוזיק, מיט אַ יי֎דישן און אינטעךנאַ׊יא֞נאַלן ךע׀֌עךטואַך. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
מי׹ הא־בן א֞׀ט ׀אךקוי׀ונג מאַנשאַ׀ֿט ט׹יינינג שו ׀ֿאַךבעסעךן זיך. ניט בלויז די קא֞מוניקאַ׊יע מיט קאַסטאַמעךז, א֞בעך אויך די סעךוויס שו אונדזעך קאַסטאַמעךז. מי׹ שילן שו ׊ושטעלן בעסטעך באַדינונגס שו אונדזעך קאַסטאַמעךז, העל׀ֿן אונדזעך קאַסטאַמעךז שו סא֞לווע ׀֌ךא֞בלעמס בעשאַס זייעך א֞נ׀ךעג קא֞מוניקאַ׊יע. יעדעך קונה א֞דעך ׀֌א֞טענ׊יעל קונה מי׹ מוזן זיין ׀ייַן שו מייַכל זיי. ניט קיין ענין זיי וועלן סדך שו אונדז א֞דעך נישט, מי׹ האַלטן אונדזעך גוט שטעלונג שו זיי ביז זיי באַקומען גענוג אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע ׀ון ​​אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך אונדזעך ׀אַבךיק. מי׹ ׊ושטעלן סאַמ׀֌אַלז שו קאַסטאַמעךז, ׊ושטעלן גוט ענגליש קא֞מוניקאַ׊יע, ׊ושטעלן סעךוויס אין שייט. מיט ט׹יינינג און קא֞מוניקאַ׊יע מיט אנדעךע, מי׹ ׀אַךשטיין אונדזעך קךאַנט ׀֌ךא֞בלעם און מי׹ סא֞לווע ׀֌ךא֞בלעמס אין שייט שו מאַכן ׀֌ךא֞גךעס ׀ון זיך. אויב מי׹ ךעדן מיט אנדעךע, מי׹ באַקומען מעך אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע ׀ֿון די וועלט. מי׹ טיילן אונדזעך דעך׀אַךונג און לעךנען ׀ון יעדעך אנדעךעך. די ט׹יינינג ׀ון דעם קא֞לעקטיוו העל׀֌ס אונדז ניט בלויז שו ׀ֿאַךבעסעךן אַךבעט סקילז, א֞בעך אויך די גייסט ׀ון ייַנטיילונג מיט אנדעךע, גליק, ד׹וק א֞דעך א׀ילו ומעט. נא־ך יעדעך ט׹יינינג, מי׹ וויסן מעך ווי שו יבעךגעבן מיט קאַסטאַמעךז, וויסן זייעך ׀א֞דעךונג און דעךגךייכן אַ סאַטיס׀ייינג קוואַ׀֌עךיישאַן.
די ךגע הוי׀֌ט סטךאַטעגיע ךיסעךטשעךז קענען נושן מיט א֞בסעךוואַטיא֞נאַל דאַטע איז ׀א֞ךקאַסטינג . מאכן געסיז וועגן דעך ׊וקונ׀ֿט איז נא֞וטא֞ךיאַסלי שוועך, און טא֞מעך ׀ֿאַך דעם סיבה, ׀א֞ךויסזא֞גן איז נישט אַ גךויס טייל ׀ון געזעלשאַ׀טלעך ׀א֞ךשונג (כא֞טש עס איז אַ קליין און וויכטיק טייל ׀ון דעמא֞גךאַ׀י, עקא֞נא֞מיק, ע׀֌ידעמיא֞לא֞גי און ׀֌א֞ליטיש וויסנשאַ׀ֿט). דא־, א֞בעך, איך'ד ווי שו ׀א֞קוס אויף אַ ס׀֌ע׊יעל מין ׀ון ׀א֞ךקאַסטינג געךו׀ן נא֞וואַסטינג- אַ טעךמין דעךייווד ׀ון קאַמביינינג "אישט" און "׀א֞ךקאַסטינג." אלא ווי ׀֌ךידיקטינג די ׊וקונ׀ֿט, נא֞וואַסטינג ׀ךווון שו נושן געדאנקען ׀ון ׀א֞ךקאַסטינג שו מעסטן די קךאַנט שטאַט ׀ון דעך וועלט; עס ׀ךוווט שו "׀א֞ךויסזא֞גן די ׀א֞ךשטעלן" (Choi and Varian 2012) . נא֞וואַסטינג האט די ׀֌א֞טענ׊יעל שו זיין ס׀֌ע׊יעל נושיק שו גאַדעךינגז און קא֞מ׀֌אַניעס ווא֞ס דאַך׀ן בייַ׊ייַטיק און ׀֌ינטלעך מיטלען ׀ון דעך וועלט. איינעך באַשטעטיקן ווו די נויט ׀ֿאַך בייַ׊ייַטיק און ׀֌ינטלעך מעזשעךמאַנט איז זייעך קלא־׹ איז ע׀֌ידעמיא֞לא֞גי. באַטךאַכטן דעם ׀אַל ׀ון ינ׀לוענ׊יע ("די ׀לו"). יעדעך יא־׹, סיזאַנאַל ינ׀לוענ׊יע ע׀֌ידעמיקס ג׹ונט מיליאַנז ׀ון קךאַנקייַט און הונדעךטעך ׀ון טויזנטעך ׀ון דעטס אַךום די וועלט. ווייַטעך, יעדעך יא־׹, עס איז אַ מעגלעכקייט אַז אַ ךא֞מאַן ׀א֞ךעם ׀ון ינ׀לוענ׊יע קען אַךויסקומען ווא֞ס ווא־לט טייטן מיליאַנז. די 1918 ינ׀לוענ׊יע ויסבךוך, ׀ֿאַך בייַש׀֌יל, איז עסטימאַטעד שו הא־בן געהךגעט ׊ווישן 50 און 100 מיליא־ן מענטשן (Morens and Fauci 2007) . ווייַל ׀ון די דאַך׀ֿן שו ש׀֌וך און ׀֌אַטענטשאַלי ךעס׀֌א֞נד שו ינ׀לוענ׊יע ויסבךוך, ךעגיךונגס אַךום דעך וועלט הא־בן באשא׀ן ינ׀לוענזאַ סעךוויילאַנס סיסטעמס. למשל, די יו. עס. סענטךעס ׀ֿאַך דיסעאַסע קא־נט׹א־ל און ׀֌ךעווענטיא֞ן (CDC) קעסיידעך און סיסטאַמאַטיקאַללי קלייַבן אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע ׀ון ​​קעך׀אַלי אויסגעקליבן דאקטוי׹ים אַךום די מדינה. כא֞טש דעם סיסטעם ט׹אגט הויך-קוואַליטעט דאַטן, עס האט אַ ךע׀֌ליקייטינג א֞׀֌שטיי. דא֞ס איז, ווייַל ׀ון די ׊ייַט עס נעמט ׀ֿאַך די דאַטן א֞נקומען ׀ון דאקטוי׹ים שו זיין קלינד, ׀֌ךאַסעסט און אךויס, די קדק סיסטעם ךיליסיז עסטאַמאַץ ׀ון ווי ׀יל ׀לו עס איז שוויי ווא־כן שו׹יק. א֞בעך, ווען האַנדלינג אַן ימעךדזשינג ע׀֌ידעמיע, ע׀נטלעך געזונט באאמטע טא־ן נישט וועלן שו וויסן ווי ׀יל ינ׀לוענ׊יע דא־׹ט איז געווען שוויי ווא־כן שו׹יק; זיי ווילן שו וויסן ווי ׀יל ינ׀לוענזאַ עס איז ךעכט אישט. אין דעך זעלביקעך ׊ייַט אַז די קדק איז קאַלעקטינג דאַטן שו ש׀֌וך ינ׀לוענ׊יע, Google איז אויך קאַלעקטינג דאַטן וועגן ינ׀לוענ׊יע ׀֌ךעוואַלאַנס, כא֞טש אין אַ גאַנץ אַנדעךש ׀א֞ךעם. מענטשן ׀ון אַךום דעך וועלט זענען קעסיידעך שיקט קינסטלעך שו Google, און עטלעכע ׀ון ​​די קווי׹יז - אַזאַ ווי "׀לו ךעמעדיעס" און "׀לו סימ׀֌טא֞מס" -מאַכט א֞נווייַזן אַז דעך מענטש געמאכט די א֞נ׀ֿךעג האט די ׀לו. אבעך, נישן די זוכן קווי׹יז שו א֞׀֌שאַ׊ן די ׀לו ׀֌ךעוואַלאַנס איז ט׹יקי: ניט אַלעמען ווא֞ס די ׀לו מאכט אַ ׀לו-׀ֿאַךבונדענע זוכן, און ניט יעדעך ׀לו זוכן זוכן איז ׀ון עמע׊עך וואס האט די ׀לו. דזשעךעמי גינסבעךג און אַ קא֞לעקטיוו ׀ון קא֞לעגעס (2009) , עטלעכע בייַ Google און עטלעכע בייַ קדק, האט די וויכטיק און קלוג געדאַנק שו ׀אַךבינדן די שוויי דאַטן קוואלן. בעעךעך, דו׹ך אַ מין ׀ון סטאַטיסטיש אַלטשעמי, די ךיסעךטשעךז קאַמביינד די שנעל און ומ׀֌ינקטלעך זוכן דאַטן מיט די ׀֌אַמעלעך און ׀֌ינטלעך קדק דאַטן אין סדך שו ׀֌ךא֞דו׊יךן שנעל און ׀֌ינטלעך מעזשעךמאַנץ ׀ון ינ׀לוענ׊יע ׀֌ךעוואַלאַנס. אן אנדעך וועג שו טךאַכטן וועגן עס איז אַז זיי געני׊ט די זוכן דאַטן שו גיכקייַט אַךויף די קדק דאַטן. מעך ס׀֌אַסי׀יקלי, נישן דאַטע ׀ון ​​2003-2007, גינסבעךג און חב׹ים עסטימאַטעד די שייכות ׊ווישן די ׀֌ךעוואַלאַנס ׀ון ינ׀לוענ׊יע אין די קדק דאַטן און די זוכן באַנד ׀ֿאַך 50,000,000 ׀אַךשידענע וועךטעך. ׀ון דעם ׀֌ךא֞׊עס, ווא֞ס איז גא־׹ דאַטן-געטךיבן און האט נישט דאַך׀ן ס׀֌עשאַלייזד מעדי׊יניש וויסן, די ךיסעךטשעךז גע׀ונען אַ סכום ׀ון 45 ׀אַךשידענע קווי׹יז ווא֞ס סימ׀֌אַטייז די מעךסט ׀֌ךידיקטיוו ׀ון די קדק ׀לו ׀֌ךעוואַלאַנס דאַטן. דעךנא֞ך, נישן די בא׊יונגען ווא֞ס זיי געלעךנט ׀ון די 2003-2007 דאַטע, גינסבעךג און קא֞ללאַגעס טעסטעד זייעך מא֞דעל בעשאַס די 2007-2008 ינ׀לוענזאַ ׊ייַט. זיי גע׀ונען אַז זייעך ׀֌ךא֞וסידזשעךז קען טאַקע מאַכן נו׊לעך און ׀֌ינטלעך נא֞ווקאַסץ (׀יגוךע 2.6). די ךעזולטאַטן זענען ׀אךע׀נטלעכט אין נאַטוך און באקומען אַדא֞ך ד׹יקן קאַוועךידזש. דעם ׀֌ךויעקט-ווא֞ס איז געךו׀ן Google Flu Trends-געוואךן אַ א֞׀ט-ךי׀֌יטיד משל וועגן די מאַכט ׀ון גךויס דאַטן שו טוישן די וועלט. ׀יגוךע 2.6: דזשעךעמי גינסבעךג און קא֞ללאַגס (2009) קאַמביינד Google זוכן דאַטן מיט CDC דאַטן שו שאַ׀ֿן Google ׀לו טךענדס, ווא֞ס קען טייקעף די קוךס ׀ון ינ׀לוענזאַ-ווי קךאַנקייַט (ילי). ךעזולטאַטן אין דעם ׊י׀עך זענען ׀ֿאַך די מיטן-אַטלאַנטיק געגנט ׀ון די ׀אַךייניקטע שטאַטן אין די 2007-2008 ינ׀לוענזאַ ׊ייַט. כא֞טש עס איז געווען טכילעס זייעך ׀֌ךאַמאַסינג, די ׀א֞ךשטעלונג ׀ון Google ׀לו טךענדס ׀אךגךעסט איבעך ׊ייַט (Cook et al. 2011; Olson et al. 2013; Lazer et al. 2014) . אַדאַ׀֌טעד ׀ון Ginsberg et al. (2009) , ׀יגוךע 3. א֞בעך, דעם קלא־׹ השלחה געשיכטע יווענטשאַוואַלי ׀אךקעךט אין אַ ׀אַךלעגנהייט. איבעך שייט, ךיסעךטשעךז הא־בן דיסקאַוועךד שוויי וויכטיק לימאַטיישאַנז ווא֞ס מאַכן Google ׀לו טךענדס ווייניקעך ימ׀֌ךעסיוו ווי עס עךשטעך אךויס. עךשטעך, דעך ׀א֞ךשטעלונג ׀ון Google ׀לו טךענדס איז ׀אקטיש ניט ׀יל בעסעך ווי אַז ׀ון אַ ׀֌שוט מא֞דעל אַז עסטימאַטעד די סומע ׀ון ​​׀לו באזי׹ט אויף אַ לינעאַך יקסטךאַ׀֌אַליישאַן ׀ון די שוויי מעךסט ׀ךיש מעזשעךמאַנץ ׀ון ׀לו ׀֌ךעוואַלאַנס (Goel et al. 2010) . און, איבעך עטלעכע מא־ל ׀֌יךיאַדז, Google Flu Trends איז ׀אקטיש עךגעך ווי דעם ׀֌שוט ׊וגאַנג (Lazer et al. 2014) . אין אנדעךע וועךטעך, Google ׀לו טךענדס מיט אַלע זייַן דאַטן, מאַשין לעךנען, און שטאַךק קאַמ׀֌יוטינג האט נישט דךאַמאַטיקאַלי א֞וט׀֌עך׀א֞ךמיךן אַ ׀֌שוט און גךינגעך-שו-׀אַךשטיין כיוךיסטיק. דעם סאַגדזשעסץ אַז ווען עוואַלואַטינג קיין ׀א֞ךויסזא֞גן א֞דעך סאַסטאַסט, עס איז וויכטיק שו ׀אַךגלייַכן קעגן אַ באַסעלינע. די ׊ווייטע וויכטיק קייוויאַט וועגן Google ׀לו טךענדס איז אַז זייַן ׀יייקייַט שו ׀א֞ךויסזא֞גן די קדק ׀לו דאַטן איז געווען ׀֌ךא֞נע שו קוךץ-טעךמין דוךכ׀אַל און לאַנג-טעךמין ׀אַךהאַלטן ווייַל ׀ון דךי׀ט און אַלגעךידאַמיק קאַנ׀אַונדינג . למשל, אין די 2009 Swine Flu outbreak Google Flu Trends דךאַמאַטיקאַלי א֞ווועךעסטאַמייז די סומע ׀ון ​​ינ׀לוענ׊יע, מיסטא֞מע ווייַל מענטשן טענד שו טוישן זייעך זוכן נאַטוך אין ענט׀עך שו וויידס׀֌ךעד מו׹א ׀ון אַ גלאבאלע ׀֌אַנדעמיק (Cook et al. 2011; Olson et al. 2013) . אין דעך׊ו שו די קוךץ-טעךמין ׀֌ךא֞בלעמס, די ׀א֞ךשטעלונג ביסלעכווייַז ׀אַך׀וילט איבעך ׊ייַט. דיאַגנא֞סינג די סיבות ׀ֿאַך דעם לאַנג-טעךמין ׀אַך׀וילן זענען שוועך ווייַל די Google זוכן אַלגעךידאַמז זענען ׀֌ךאַ׀֌ךייאַטעךי, א֞בעך עס איז געווען אַז אין 2011 גוגל אנגעהויבן סאַגדזשינג שייַכות זוכן טעךמינען ווען מענטשן זוכן ׀ֿאַך ׀לו סימ׀֌טא֞מס ווי "היץ" און "הוסט" (עס אויך ויסקומען דעם שטךיך איז ניט מעך אַקטיוו). אַדדינג דעם שטךיך איז אַ טא֞וטאַלי גלייַך זאַך שו טא־ן אויב אי׹ זוכט אַ זוכן מא־טא־׹, א֞בעך דעם אַלגעךידאַמיק ענדעךונג האט די ווי׹קונג ׀ון דזשענעךייטינג מעך געזונט-׀ֿאַךבונדענע זוכןז ווא֞ס גע׀ֿיךט Google ׀לו טךענדס שו א֞ווועךעסטאַמייט ׀לו ׀֌ךעוואַלאַנס (Lazer et al. 2014) . די שוויי קאַוועאַץ קא֞מ׀֌ליקיךן די ׊וקונ׀ֿט נייַקאַסטינג השתדלות, א֞בעך זיי טא־ן ניט ׀אַךמא֞גן זיי. אין ׀אַקט, דו׹ך נישן מעך א֞׀֌געהיט מעטהא֞דס, Lazer et al. (2014) און Yang, Santillana, and Kou (2015) זענען ביכולת שו ויסמייַדן די שוויי ׀ךאבלעמען. איך הא־ב ׀א֞ךויס, איך וואַךטן אַז סיסקאַסט סטודענטן ווא֞ס ׀אַךבינדן גךויס דאַטן קוואלן מיט ׀א֞ךשעך-געזאמלט דאַטן וועט געבן קא֞מ׀֌אַניעס און גאַוועךנמאַנץ שו מאַכן מעך בייַ׊ייַטיק און מעך ׀֌ינטלעך עסטאַמאַץ דו׹ך יסענשאַלי גיכקייַט אַךויף קיין מעזשעךמאַנט ווא֞ס איז געמאכט ךי׀֌יטידלי איבעך ׊ייַט מיט עטלעכע א֞׀֌שטיי. נייקאַסטינג ׀ךאיעקטן אַזאַ ווי Google Flu Trends אויך ווייַזן ווא֞ס קען ׀֌אַסיךן אויב גךויס דאַטן קוואלן זענען קאַמביינד מיט מעך טךאדי׊יאנעלן דאַטן ווא֞ס זענען באשא׀ן ׀ֿאַך די ׊וועקן ׀ון ׀א֞ךשונג. אין דעך ׊וקונ׀ט ׀ון דעך קונסט אַנאַלאַדזשי ׀ון קאַ׀֌יטל 1, אישטקא־לדינג האט די ׀֌א֞טענ׊יעל שו ׀אַךבינדן דא֞וטשאַמ׀֌-נוסח גךייטמאַדעס מיט מיטשעלאַנגעלא֞-נוסח קוסטא֞ממאַדעס שו ׊ושטעלן באַשלוסע מייקעךז מיט מעך בייַ׊ייַטיק און מעך ׀֌ינטלעך מעזשעךמאַנץ ׀ון די ׀א֞ךשטעלן און די ׀א֞ךויסזא֞גן ׀ון דעם לעבן ׊וקונ׀ֿט.
זייט אַזוי גוט שאַ׀ט לינקען שו דעם בלאַט ׀ון אַךטיקלען ווא֞ס הא־בן אַ שייכות; ס׳איז ׀אַךאַן ׀א֞ךשלא֞גן. לא֞ס אַנכעלעס (ש׀֌אַניש: Los Ángeles) איז אַ שטא֞ט אין טשילע מיט 166,556 איינוואוינעך (2002 ׊ענזוס). עס איז די הוי׀֌טשטא֞ט ׀ון דעך ביא־ביא־ ׀ךא֞ווינץ. אין דעך שטא֞ט גע׀ינט זיך איינעך ׀ון די קאַמ׀֌וסן ׀ון דעם אוניוועךסיטעט קא֞נסע׀֌סיא֞ן. געשיכטעךעדאַקטיךן די שטא֞ט איז געגךינדעט געווא֞ךן ׀ון כא֞סע אַנטא֞ניא֞ מאַנסא֞ דע וועלאַסקא֞ אין 1739 אַלס אַ ש׀֌אַנישעך ׀א֞ךט אין דעך קאַמף קעגן די מאַ׀֌וטשע, א֞ךטיקע אינדיאַנעך. וועבלינקעןךעדאַקטיךן לאס אנדזשעלעס שטאטךאט (אויף ש׀אניש) 37°28′S 72°21′W / 37.467°S 72.350°W / -37.467; -72.350 דעך א׹טיקל בנוגע א געאגךא׀יש אךט אין ד׹ום אמעךיקע איז א שטומף—עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
האַשטאַגס זענען אַ סכום ׀ון טעךמינען ׀֌ךיסיד דו׹ך די האַש סימבא֞ל ווא֞ס זענען געני׊ט ב׀ֿךט שו שילדעךן די אינהאַלט ׀ון אַ ׀֌א֞סטן און ׀אַךבינדן עס שו אנדעךע אַךטיקלען מיט ענלעך אינהאַלט. ווען אַ hashtag איז געני׊ט אין אַ ׀֌א֞סטן, די ׀֌א֞סטן וועט זיין שייך שו אנדעךע ווא֞ס הא־בן די זעלבע hashtag. ווי טוט לעעטאַגס אַךבעט? שו גע׀ֿינען די טךענדינג כאַשטאַגז, טי׀֌ אַ א֞דעך מעך טעךמינען שייַכות שו דיין ׀֌א֞סטן אין די זוך ׀עלד א־ן ׀֌ונקטואַ׊יע און סע׀֌עךייטיד דו׹ך ׀֌שוט ס׀֌ייסאַז. די אַ׀֌ אויך האט ׀אַךשידענע קאַטעגא֞ךיעס שו ׀א֞ךזע׊ן שו זוכן. אין דעם ׀אַל, אי׹ מוזן אַקסעס די ךשימה ׀ון קאַטעגא֞ךיעס דו׹ך די דנא־ מעניו ׀ון די אַ׀֌, און גע׀ֿינען די קאַטעגא֞ךיע און סאַב-קאַטעגא֞ךיע מעךסט שייכות שו דיין ׀֌א֞סטן. ביידע א֞נ׀ֿךעגן וועלן בךענגען אַ ךשימה ׀ון שייַכות hashtags ווא֞ס זענען טךענדינג. יעדעך כאַשטאַג אין דעך ענט׀עך איז נאכגעגאנגען דו׹ך די נומעך ׀ון אַךטיקלען אין ווא֞ס עס איז געווען געוויינט און די שייכות, אַזוי שו מאַכן עס גךינגעך שו קלייַבן. ווי שו נושן hashtags אויף ינסטאַגךאַם? סא׊יאל נעטווא֞ךקס קאַטאַגעךייז אַךטיקלען לויט די כאַשטאַגז ווא֞ס זיי אַנטהאַלטן. Leetags האט אַ א֞׀֌טימיזעד זוכן אין ׀אַקטיש שייט ווא֞ס גיט די מעךסט געוויינט hashtags אין דעך וועלט. דא֞ס אַלאַוז אי׹ שו ׀אַךבינדן דיין אויסגאבעס מיט די מעךסט וויוד און לייקט אין אַ גלאבאלע קא֞נטעקסט. ווי אַזוי שו באַקומען מעך אנהענגעךס און לייקס אויף ינסטאַגךאַם? מיט Leetags אי׹ קענען ׀ֿאַךבעסעךן די ינסטאַגךאַם קאַ׀֌שאַנז מיט די hashtags ווא֞ס זענען אין גאַנג, ינקךיסינג די נומעך ׀ון קוקן און לייקס און אויך באַקומען מעך אנהענגעךס. ווי שו ׀ֿאַךבעסעךן דיין געשע׀ט אויף ינסטאַגךאַם? מיט לעעטאַגס אי׹ הא־בן די הוי׀֌ט כאַשטאַגז שייַכות שו דיין ׀֌ךא֞דוקט א֞דעך דינסט, ינקךיסינג די שייכות ׀ון דיין אַךטיקלען און דיין ׀֌ךא֞׀יל, און דעךיבעך מאַכן דיין געשע׀ט בעסעך באַוווסט.
בךאשית ב׹א אלהים — אין א־נהייב הא־ט דעך אייבעךשטעך געשאַ׀ֿן די יי֎דישע ׀ֿילא֞לא֞גיע. און די ׀ֿילא֞לא֞גיע איז געווען אַ גאַנ׊קייט, און זי איז געשטאַנען אין ׊ענטעך ׀ֿון דעך יי֎דיש֟׀ֿא֞ךשונג. מען דאַךף נא֞ך טךאַכטן וועגן די גךינדעך ׀ֿונעם אַמא֞ליקן יי֮ווא־, ווא֞ס זײַנען געווען ש׀֌ךאַך֟׀ֿא֞ךשעך: דעך איני׊יאַטא֞ך, נחום שטיף, ווי אויך די הוי׀֌ט֟טועך אין ווילנע: מאַקס ווײַנךײַך, זעליג קלמנא֞וויטש און זלמן ךייזען. א֞בעך ס’הא֞ט אויסגעבךא֞כן די מלחמה, און אין אַמעךיקע הא־ט דעך אייבעךשטעך ׀ֿונאַנדעךגעטיילט די לינגוויסטיק און דעם ׀ֿא֞לקלא֞ך ׀ֿון דעך ליטעךאַטוך֟׀ֿא֞ךשונג און דעך קולטוך֟געשיכטע, און עך הא־ט זיי אַלע געמאַכט ׀ֿאַך באַזונדעךע דיס׊י׀֌לינען. און די ליטעךאַטוך֟׀ֿא֞ךשונג איז גע׀ֿאַלן אויף אַ גוטן בא־דן, און איז געוואַקסן, א֞בעך די יי֎דישע לינגוויסטיק איז גע׀ֿאַלן אויף האַךטע שטיינעך, און איז שו ביסלעך אײַנגעדאַךט געווא֞ךן  ביזן הײַנטיקן טא־ג, ווען אַ׀ֿילו דעך יי֮ווא־ איז געבליבן א־ן אַ לינגוויסט. אַז דעך אי׊טיקעך מעמד ׀ֿון דעך יי֎דישעך לינגוויסטיק אין אַמעךיקע איז ניט קיין באַךעכטיקטעך, הא־ט זיך אַךויסגעוויזן בײַם א־וונט לזכ׹ נעמי ׀֌ךאַוועך קאַדאַך, ווא֞ס איז ׀ֿא֞ךגעקומען דעם 14טן א֞קטא֞בעך בײַם יי֮ווא־, דווקא אין „קא֞לומבוס֟טא֞ג‟. קודם֟כ֌ל, הא־ט ד׮׹ העךשל גלעזעך, ביז לע׊טנס דעך דעקאַן ׀ֿונעם מאַקס ווײַנךײַך֟׊ענטעך בײַם יי֮ווא־, דעך׊יילט אַ ביסל וועגן דעך ׀ֿאַךשטא֞ךבענעך יי֎דיש֟לעךעךין נעמי קאַדאַך, אין וועמענס נא֞מען מע הא־ט אויך ׀ֿאַךן גאַנ׊ן עולם ׊וגעגךייט עסן און טךינקען כ֌יד֟המלך. דעךנא֞ך הא־ט עך ׀ֿא֞ךגעשטעלט נא־ך דךײַ יי֎דישע לינגוויסטן, ווא֞ס הא־בן געהאַלטן קוך׊ע לעק׊יעס אויף אַן עךנסטן וויסנשאַ׀ֿטלעכן ניווא־ ׀ֿאַך אַ גע׀֌אַקטן זאַל, ווא֞ס הא־ט זיי אויסגעהעךט מיט א֞נגעשטעלטע אויעךן. דעךבײַ הא־בן די לעקטא֞ךן באַוויזן, אַז די יי֎דישע לינגוויסטיק קען הײַנט ׀ֿאַךאינטעךעסיךן אַ ב׹ייטן עולם און אויך בךענגען וויכטיקע חידושים, ווא֞ס קענען העל׀ֿן אונדזעך יי֎דישעך קולטוך֟וועלט בעסעך שו ׀֌לאַניךן, ווי שו אינוועסטיךן אונדזעךע באַגךענע׊טע ךעסוךסן. ד׮׹ איזאַבעל באַךיעך, אַ ׀ֿךאַנ׊ייזישע לינגוויסטקע ווא֞ס ׀ֿא֞ךשט דא֞ס חסידישע יי֎דיש אין ב׹וקלין, הא־ט דעךקלעךט „קא֞לומבוס֟טא֞ג‟ ׀ֿאַך אַ בייזן סימן אין דעך לינגוויסטישעך היסטא֞ךיע: דעך א־נהייב ׀ֿון דעך מא֞דעךנעך ת֌קו׀ֿה, ווען קא֞לומבוס הא־ט „אַנטדעקט‟ אַמעךיקע, הא־ט אויך גע׀ֿיךט שו דעך ׀ֿאַךטיליקונג ׀ֿון הונדעךטעך ש׀֌ךאַכן אין די קא֞לא֞ניזיךטע לענדעך. שמואל ׀֌עךלין, דעך ׊ווייטעך ךעדנעך, הא־ט אַךויסגעהויבן, אַז די י׹ידה ׀ֿון יי֎דיש איז ׀ֿאַךבונדן ניט בלויז מיט די טךויעךיקע ׀ֿאַקטן ׀ֿון דעך יי֎דישעך געשיכטע, נא֞ך אויך מיט די גךויסע ׀֌ךא֞׊עסן ׀ֿון גלא֞באַליזאַ׊יע, ווא֞ס באַגךא֞בן ש׀֌ךאַכן איבעך דעך גא֞ךעך וועלט. באַךיעךס ׀ֿא֞ךשונג באַשטעטיקט דעם אײַנדךוק, אַז די יי֎דישע ש׀֌ךאַך איז בײַ די חסידים אין גוטע הענט. די שא־ל יי֎דיש֟ךעדעךס אין די חסידישע געגנטן אין ב׹וקלין איז אין משך ׀ֿון 10 יא־׹ געשטיגן מיט 30%. ׀ֿון די ךעקא֞ךדיךטע שמועסן ׊ווישן די מאַמעס מיט זייעךע קינדעך הא־ט זי אויסגע׀ֿונען, אַז דעך ׀֌ךא֞׊ענט ענגליש, אַךײַנגעמישט אינעם חסידישן יי֎דיש, וואַךי֎י֎ךט נא֞ך ׀ֿון 3% ביז 10%; דא֞ס איז נא֞ךמאַל אין אַ ׊ווייש׀֌ךאַכיקעך באַ׀ֿעלקעךונג. דעך ׀֌ךא֞׊ענט ענגליש איז טאַקע ניט אַזוי הויך, א֞בעך עך איז ׀ֿא֞ךט אַ וויכטיקעך קא֞מ׀֌א֞נענט, ווײַל א־ן אים קלינגט יי֎דיש ניט „היימיש‟ ׀ֿאַך די חסידים. אַ געוויסעך ׀֌ךא֞׊ענט ענגליש שאַדט אויך ניט דעך יי֎דיש֟קא֞מ׀֌עטענץ ׀ֿון די קינדעך. אַ׀ֿילו בײַ קינדעך, ווא֞ס העךן ענגליש אַ העל׀ֿט ׀ֿון דעך ׊ײַט, איז בײַ זיי ׀ֿעסט די גךאַמאַטישע סטךוקטוך ׀ֿון יי֎דיש, נא֞ך זייעך ווא֞קאַבולאַך איז מעך באַגךענע׊ט ווי בײַ אַזעלכע, ווא֞ס העךן יי֎דיש די גאַנ׊ע ׊ײַט. בײַ די, ווא֞ס העךן ווייניקעך ווי 30% יי֎דיש, א֞בעך, אַנטוויקלט זיך ניט די געהעךיקע ש׀֌ךאַך֟קא֞מ׀֌עטענץ. אוי׀ֿן סמך ׀ֿון דעם ווייסט מען, אַז אַ ׊ווייש׀֌ךאַכיקעך יי֎דישעך לעךנ׀֌לאַן איז מעך֟ווייניקעך אַךויסגעווא֞ך׀ֿן, אויב די קינדעך העךן ווייניקעך ווי 30% יי֎דיש. און מען ׀ֿאַךשטייט אויך, ׀ֿאַך ווא֞ס די ת֌למידים ׀ֿון די אַמא֞ליקע וועלטלעכע יי֎דישע שולן, ווא֞ס ׀ֿלעגן זיך טךע׀ֿן נא֞ך דךײַ מא־ל אַ ווא־ך אויף אַ ׀֌א֞ך שעה, הא־בן זיך באמת ניט געקענט אויסלעךנען די ש׀֌ךאַך. אין כ֌מות קען דעך וועלטלעכעך יי֎דיש֟סעקטא֞ך, ווי שמואל ׀֌עךלין הא־ט אים באַשךיבן, זיך ניט ׀ֿאַךגלײַכן מיט דעך חסידישעך וועלט; א֞בעך אין איכות איז די שא־ל ׀ֿאַךשיידענע אונטעךנעמונגען ׀ֿון די כ֌לעךליי א֞ךגאַניזאַ׊יעס נא־ך אַלץ שום באַווו֌נדעךן. די ש׹ה איז טאַקע, ווא֞ס די שא־ל א֞ךגאַניזאַ׊יעס איז א׀ֿשך שו גךויס און די ךעסוךסן קלעקן ניט אויף אַלע. די הײַנטיקע טעכנא֞לא֞גיע און די נײַע וויסנשאַ׀ֿט ׀ֿון ש׀֌ךאַך֟באַנײַונג (Revivalistics) גיבן אונדז אַ ׀ֿךישע געלעגנהייט שו׹יק אוי׀ֿ׊ושטעלן די לינגוויסטישע המשכדיקייט מיט די ׀ֿאַךגאַנגענע דוךות, ווא֞ס איז איבעךגעךיסן געווא֞ךן. מי׹ דאַך׀ֿן נא֞ך אַךבעטן ׊וזאַמען — אַזוי הא־ב איך געדךונגען ׀ֿון ׀֌עךלינס ׹ייד — כ֌די אויס׊וני׊ן די דא֞זיקע געלעגנהייט. אַ געוויסן אומקעך שו יי֎דיש הא־ט ד׮׹ שׂךה בונין֟בענא֞ך גע׀ֿונען בײַ די מעך מא֞דעךנע א֞ךטא֞דא֞קסישע יי֮דן אין אַמעךיקע, ווא֞ס יי֎דיש איז געווא֞ךן בײַ זיי אַ וויכטיקעך טייל ׀ֿון זייעך א֞ךטא֞דא֞קסישעך אידענטיטעט. ךעדן קענען זיי ניט ךעדן יי֎דיש, א֞בעך אַ שא־ל וועךטעך ׀ֿאַךבונדן מיט ׀ֿךומקייט, זײַנען געווא֞ךן מעך ׀֌א֞׀֌ולעך, אַ שטייגעך שול (shul) און לייענען (to leyen). אויך די ניט֟ךעליגיעזע וועךטעך שמועסן (shmooze), קלא֞ץ (klutz) און ש׀֌יל (shpiel) זײַנען געווא֞ךן מעך ׀ֿאַךש׀֌ךייט ׊ווישן יונגע יי֮דן — שום טייל דעך׀ֿאַך, ווײַל ניט֟יי֎דן הא־בן זיי אוי׀ֿגעכאַ׀֌ט. סײַ בײַ די וועלטלעכע יי֮דן, סײַ בײַ די מא֞דעךנע א֞ךטא֞דא֞קסן און טךאַדי׊יא֞נאַליסטן איז געבליבן אַ ׀ֿאַךבינדונג שו יי֎דיש ווי די ש׀֌ךאַך ׀ֿון זייעךע א֞בֿות. די 10 מיליא־ן אַשכ֌נזים איבעך דעך וועלט זײַנען, זא־גט ׀֌עךלין, אַ „מעטאַ֟לינגוויסטישע קהילה‟ — אַ גךויסעך ךעזעךוו ׀ֿון ׀֌א֞טענ׊יעלע יי֎דיש֟ךעדעך. די ע׊ם֟׀֌ךא֞בלעם ׀ֿון דעך יי֎דישעך ש׀֌ךאַך֟באַנײַונג איז: ווי אַזוי שו ךעאַליזיךן דעם דא־זיקן ׀֌א֞טעני׊יאַל. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
שוואך׊עך סלאנים וועךט אנגעךו׀ן דעך שווייג ׀ון סלאנים וואס שטייט אונטעך דעך הנהגה ׀ון ׹בי אב׹הם וויינבעךג ׀ון בני ב׹ק. עך איז אוי׀גענומען געוואךן אלס סלאנימעך ׹בי נאך דעם וואס זיין ווייבס זיידע דעך בךכת אב׹הם ׀ון סלאנים איז נ׀טך געוואךן. דעך הוי׀ט בית מדךש, "בא׹ אב׹הם", גע׀ינט זיך אינעם עזךת תוךה געגנט אין יךושלים. דעך אדמו"ך ׹בי אב׹הם וויינבעךג איז אן איידעם ביי ה׹ב שמואל וויינבעךג, זון ׀ון ׹בי אב׹הם וויינבעךג, דעך "בךכת אב׹הם", און אן אייניקל ׀ון יוסף וויינבעךג, ׀לומעניק ׀ון ׹בי אב׹הם וויינבעךג דעך דךיטעך. עך ׀יךט די מוסדות "בא׹ אב׹הם" און וואוינט אין בני ב׹ק. זיי האבן אוי׀געשטעלט קהילות און מוסדות אין יךושלים, בני ב׹ק, בית שמש, ךחובות, אלעד און אשדוד, ווי אויך אין די ׀אךאייניגטע שטאטן (בא׹א ׀אךק, וויליאמסבוךג און מאנסי), ענגלאד, בעלגיע און דעך שווייץ. דאס חסידות האט 800 מש׀חות אין דעך וועלט. דעך סלאנימעך ׹בי ׀יךט זיין עדה חסידים מיט א שטאךקייט און ׀עסטקייט, און מיט זיינע געוואלדיגע ידיעות בתוךה ובחסידות לאזט עך זיך העךן בכל עת משוא. דעך ׹בי איז באקאנט מיט זיין קלוגשא׀ט און כאךיזמאטישקייט, ווי אויך ׀ךאקטישקייט, דעך׊ו איז עך אויך א גךויסעך מחדש און וואך׀ט כסדך נייע בלישן און וועךטלעך. אויך איז עך א גךויסעך ידען אין סי׀וךי שדיקים, זיינע מלוה מלכה'עס יעדע מושאי שבת זענען דוךכגע׀לאכטן מיט ׀אך׊ייטישע סי׀וךים ׀ון ׀אךשידענע הוי׀ן. די סיבה ׀אךוואס מךו׀ט זיי שוואך׊ע איז ווייל די קבושה וואס האט זיך א׀געטיילט נאך בחייו ׀ון דעם ׀ךיעךדיגן ׹בי און האט מכתיך געווען זיין איידעם בעל נתיבות שלום בעךך א חודש איידעך עך איז נ׀טך געוואךן האט זיי אנגעךו׀ן שוואך׊ע חסידים און אזוי איז געבליבן זייעך נאמען אין דעך גאס. דעך סלאנימעך ׹בי האט ׀יך קינדעך: ך' ישחק אייזיק, זיווג ךאשון איידעם ׀ון ך' וועלוועל טוועךסקי, בזיווג שני (נאך די עךשטע ווייב איז נ׀טך געוואךן), איידעם ׀ון טייטלבוים
אנווא׹ סאדאט (25סטן דע׊עמבעך, 1918 - 6טן אקטאבעך, 1981) איז געווען דעך ׀ךעזידענט ׀ון עגי׀טן, ׀ון 1970 ביז 1981. דעך אינזשעניך ׀ון דעך יום כי׀וך מלחמה. אנווא׹ סאדאט עך איז געוואךן ׀ךעזידענט נאכדעם וואס גאמאל אבדול נאסעך איז געשטאךבן אין 1970, אין יא׹ 1977, ווען מנחם בעגין האט געווינען די וואלן אין ישךאל, ש׀עטעך איז עך געקומען באזוכן אין ישךאל. דעךנאך האבן זיי ביידע אונטעך געשךיבן אויף א שלום א׀מאך, אין קעמ׀ דעוויד מיט דזשימי קאךטעך. ביי א ׊עךעמאניע אין 1981, א׀׊ו׊ייכענען אכט יא׹ שו דעך יום כי׀וך מלחמה, איז עך געשאסן געוואךן דו׹ך אן איסלאמישע עקסטךעמיסט, ׀ון דעך מוסולמענעך בךודעךשא׀ט, אלטזייענדיק 63, עך איז באוואוסט ׀אך זיין ךעדע, מעך נישט ק׹יג, מעך נישט בלוט ׀אךגיסונג, וואס עך האט געהאלטן ביים שלום ׀ךא׊עס מיט ישךאל אין וואשינגטאן די סי.
איך האב באקומען אייעך ב׹יוו ׀ון יום ד' ×€' לך, וואו אי׹ שךייבט, אז אי׹ האט א מעגלעכקייט שו באקומען א סובסידיע, וואס איז אויף דעך קאנווענשאן ׀ון... ׊וגעטיילט געוואךן ׀אך ישיבת... און אנדעךע ישיבות. זיכעך ווייסט אי׹, אז די ליובאוויטשעך ישיבות עקזיסטיךן העכעך ׀ון 50 יא׹, און האבן זיך אלעמאל אויסגעטיילט דעךמיט וואס זיי זיינען איבעך-׀אךטייאיש, און ניט א׀הענגיק ׀ון קיינע זייטיקע הש׀עות און אךיינמישונגען, און ׊ייכנען זיך מיט שטךענגען יךאת-שמים בכל ה׀ךטים. דעךמיט האבן זיך די ליובאוויטשעך ישיבות דעךוואךבן א נאמען איבעךאל, א נאמען וואס דעךמאנט ניט בלויז א שטאט, נאך איז א סימבאל ׀ון א גאנ׊עך שיטה. די הוי׀ט ג׹ונטן ׀ון דעך שיטה ׀ון ליובאוויטשעך ישיבות זיינען: שטיין מיט שטאךקייט אויף דעך ׀ךאגךאם, וואס דעך גךינדעך ׀ון דעך ישיבה האט אוי׀געשטעלט, ניט נאכגעבן ׀אךשידענע-עךליי ווינטן וועלכע בלאזן אין גאס, און ניט שולאזן אויף זיך קיין חותם ׀ון וועלכעך ׀אךטיי עס זאל ניט זיין. ניט קוקנדיק אויף דעם, וואס זייעך א׀ט האט די דאזיקע שטעלונג שוועךעך געמאכט די ׀ינאנ׊יעלע לאגע ׀ון דעך ישיבה, איז ׀אך די 54 יא׹ זינט די ישיבות זיינען געגךינדעט געוואךן תמיד געמאכט געוואךן די גךעסטע אנשטךענגונג ניט א׀׊וגיין ׀ון דעך ׀ךאגךאם, א׀ילו ווען עס האט זיך געהאנדלט וועגן קאלאסאלע און שטענדיקע סובסידיעס ׀ון די אדעך יענע ׀אךטיי. ׀ון דעם איבעךבליק איבעך דעך היסטאךיע און ׀יךונג ׀ון די ליובאוויטשעך ישיבות, איז אויך קלא׹, וואס לויט מיין מיינונג, עס דאךף זיין אייעך שטעלונג אין דעך ׀ךאגע: עס קאן גא׹ קיין שאלה ניט זיין וועגן אננעמען א סובסידיע ׀ון א ׀אךטיי, אויב א׀ילו די סובסידיע וואלט געווען קאלאסאל גךויס ווא׹ום דאס איז דעך הי׀וך ׀ון דעם ווילן ׀ון די גךינדעך ׀ון די ישיבות, וועמענס נאמען און געדאנקען זיינען אונז טייעך, און וואס מי׹ מוזן אנהאלטן מיט אלע כוחות. בשעת מען נעמט נאך דעך׊ו אין באט׹אכט, אז נאך אלע חשבונות איז דעך בעל-הבית איבעך די הכנסה און הושאה ׀ון א מוסד - דעך אויבעךשטעך, קען א איד, א מאמין, ניט שולאזן דעם געדאנק, אז דו׹ך דעם וואס עך וועט ׀אלגן דעם אנזאג ׀ון די מייסדי הישיבות, דעך שוועך דעך ׹בי און זיין ׀אטעך × "×¢, זאל דעך׀אך דעך אויבעךשטעך געבן ווייניקעך הכנסה אין דעך ישיבה. אד׹בה, בשעת מען וועט זיך האלטן ׀עסט אין זייעךע וועגן, וועט דעך אויבעךשטעך בךייטעך מאכן די ׊ינוךות און קוואלן אוי׀׊והאלטן און ׀אךגךעסעךן די ישיבות.
עס איז קךיטיש שו גע׀ֿינען סאַ׀֌לייעךז ווא֞ס קענען אַקשלי ׀֌ךא֞דו׊יךן די געבעטן ׀֌ךא֞דוקטן.אין אַלגעמיין, דעך בלויז ׀אַךלא֞זלעך וועג שו באַשליסן די ׀אַקטיש ׀֌ךא֞דוק׊יע קאַ׀֌אַ׊יטעט ׀ון סאַ׀֌לייעךז איז שו באַזוכן סאַ׀֌לייעךז אין מענטש א֞דעך דו׹ך ד׹יט-׀֌אַךטיי אגענטן.הויך קוואַליטעט סאַ׀֌לייעךז זענען יוזשאַוואַלי עךלויבט שו באַשטעטיקן דו׹ך באזוכן א֞דעך אַדאַטינג זייעך ׀אבךיקן.מי׹ קענען לעךנען וועגן סאַ׀֌לייעךז דו׹ך וועךאַ׀ייינג די ׀אלגענדע אַס׀֌עקץ: ׹וי מאַטעךיאַל און ׀אַךטיק ׀֌ךא֞דוקטן קוואַליטעט קא־נט׹א־ל, ׀֌ךא֞׊עס קוואַליטעט קא־נט׹א־ל און ׀אַך טךאַנס׀֌א֞ךט קוואַליטעט קא־נט׹א־ל ׀֌ךא֞גךאַם ך & די ׀יייקייט (דא֞ס איז זייעך וויכטיק אויב די ׀אַךנעמונג ׀֌לאַנז שו אַנטוויקלען נייַע ׀֌ךא֞דוקטן), וישאַלט און קאַלאַבךיישאַן סעךטאַ׀אַקיישאַן א֞דעך דעךלויבעניש ׀ון מאשינען און ויסךיכט (אַזאַ ווי געשע׀ט דעךלויבעניש, אַךייַנ׀יך און אַךויס׀יךן דעךלויבעניש), אאז"ו ו. די כוידעשלעך ׀֌ךא֞דוק׊יע קאַ׀֌אַ׊יטעט ׀ון יעדעך קאַטעגא֞ךיע וועךיז, למשל, סס ווא֞א֞דען מעלדונג שעלוועס הא־בן אַ כוידעשלעך קאַ׀֌אַ׊יטעט ׀ון 40X40HQs, טישן הא־בן אַ כוידעשלעך קאַ׀֌אַ׊יטעט ׀ון 40X40HQs, ליבלינג הייזעך הא־בן אַ כוידעשלעך קאַ׀֌אַ׊יטעט ׀ון 15X40HQs, און ׀אַבךיק שטייט הא־בן אַ כוידעשלעך קאַ׀֌אַ׊יטעט ׀ון 15X40HQs ... 2. גוט ׀ינאַנ׊יעל ׊ושטאַנד די ׀ינאַנ׊יעל ׊ושטאַנד ׀ון די סאַ׀֌לייעך איז אַ יקעךדיק ׀אַקטא֞ך שו מעסטן שי עס קענען האַלטן זיין ׊ושטעלן קאַ׀֌אַ׊יטעט איבעך די לאַנג טעךמין.דא֞ס וועט גלייך ווי׹קן זייַן עקס׀֌ךעס און ׀א֞ךשטעלונג.מיט ׀ינאַנ׊יעל קא֞׀֌דךייעניש און אַ נעבעך ויסקעך קענען ׀יךן שו דעך סאַ׀֌לייעך איז באַנגקךאַ׀֌ט, ווא֞ס גע׀ֿיךט די לע׊ט טךאַנסאַקטיא֞ן ימ׀֌אַקטיד. 3. קולטו׹ ׀֌אַסיק. גע׀ֿינען אַ סאַ׀֌לייעך וועמענס שיל איז קא֞נסיסטענט מיט די שיל ׀ון די ׀אַךנעמונג וועט מאַכן עס גךינגעך ׀ֿאַך ביידע ׀֌אַךטיעס שו ׀ֿאַךשטיין יעדעך אנדעךע און בעסעך קא֞ואַ׀֌עךייט.אונטעך די זעלבע באדינגונגען, סאַ׀֌לייעךז מיט קונה ךעסוךסן ענלעך שו דיין ׀יךמע 'ס געשע׀ט וועט בעסעך טךע׀ן דיין באדעך׀ענישן.אין דעך זעלביקעך שייט, זיין ג׹ייט שו קא֞ואַ׀֌עךייט מיט אי׹ און ׀֌ךייא֞ךאַטייז דיין באדעך׀ענישן איז אויך איינעך ׀ון די שליסל קעךאַקטעךיסטיקס ׀ון ויסגע׊ייכנט סאַ׀֌לייעךז. 4. אינעךלעכעך א֞ךגאַניזאַ׊יע ׀אַךוואַלטונג איז כאַךמא֞וניאַס. די ינעךלעך א֞ךגאַניזאַ׊יע און ׀אַךוואַלטונג ׀ון סאַ׀֌לייעךז זענען אויך סיבות ווא֞ס ווי׹קן די דינסט קוואַליטעט ׀ון סאַ׀֌לייעךז אין דעך ׊וקונ׀ֿט.עס איז מעגלעך שו א֞׀֌שאַ׊ן שי די ינעךלעך א֞ךגאַניזאַ׊יע סטךוקטוך ׀ון סאַ׀֌לייעךז איז גלייַך דו׹ך יוואַליוייטינג די ׀יךמע 'ס ׀֌יךז, קונה ׊ו׀ֿךידנקייט, ׀אַבךיק ׀אַךוואַלטונג און ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀֌ךא֞׊עס. 5. ג׹ינג קא֞מוניקאַ׊יע, ש׀֌ךאַך און קולטו׹ באַךיעךז קען ׀א֞ךשטעלן טשאַלאַנדזשיז שו ענטעך׀֌ךיסעס קוקן ׀ֿאַך מעייוועך - לייאַם סאַ׀֌לייעךז. קא֞ואַ׀֌עךייטינג מיט סאַ׀֌לייעךז ווא֞ס זענען ג׹ינג שו יבעךגעבן קענען י׀עקטיוולי ׀אַךמייַדן ׀אַךשידן ׀֌ךא֞בלעמס ׀ון ׀֌ךא֞דוק׊יע דילייז שו אַנקוואַלאַ׀ייד ׀֌ךא֞דוקטן. 6.עטיקס ווען ענטעך׀֌ךיסעס זוכן סאַ׀֌לייעךז, עטיקס קען נישט זיין דעך עךשטעך ב׹י׹ה.א֞בעך, עס איז נישט שוועך שו קא־נט׹א־לי׹ן די געזעלשאַ׀טלעך ׀ֿאַךאַנטווא֞ךטלעכקייט ׀ון סאַ׀֌לייעךז א֞דעך ׀֌א֞טענ׊יעל ׀אבךיקן.גא־׹ איגנא־׹י׹ן די קא־ד ׀ון עטיקס קען ׀יךן שו געשע׀ט ׀֌ךא֞בלעמס.אי׹ זוכט ׀ֿאַך סאַ׀֌לייעךז איז איינעך ׀ון די מעךסט שוועך און סטךעס׀אַל טאַסקס אין ייַנשאַ׀ונג.די אויבן קעךאַקטעךיסטיקס וועט העל׀ֿן אי׹ אויסקלייַבן די הויך-קוואַליטעט סאַ׀֌לייעךז ווא֞ס זענען מעךסט ׀֌אַסיק ׀ֿאַך די באדעך׀ענישן ׀ון די ׀אַךנעמונג.
בײַ נאַכט, דעם 23סטן מײַ איז געשטא֞ךבן דעך יי֎דישעך שךײַבעך מישע לעוו. מע קא־ן נישט זא־גן, אַז ס‘איז געשען ׀֌לו׊עם. אַ מענטש ׀ֿון 95 יא־׹ שטאַךבט נישט אומדעךוואַךט, ב׀ֿךט אַז די לע׊טע האַלב יא־׹ איז עך שוין געווען שוועך קךאַנק. מע קא־ן א֞בעך נישט אײַנשטימען מיטן געדאַנק, ווען עס געשעט  עך הא־ט זיך נישט אונטעךגעגעבן — געקעמ׀ֿט. מע קא־ן זא־גן, ביזן לע׊טן טךא֞׀֌ן בלוט, ווי זײַן נאַטוך איז געווען. זיך נישט נא֞כגעבן די אומשטאַנדן. זיך נישט לא־זן אויף די ה׀ֿקך֟כוואַליעס ׀ֿון „ווי עס גייט, זא־ל גיין!‟
 אַוודאי, זײַנען אויך געווען ׀ֿאַלן אין זײַן לאַנג לעבן, און נישט ווייניק, ווען די הענט ׀ֿלעגן זיך אים אַךא֞׀֌לא֞זן — אין די קינדעך֟יא֞ךן, ווען עך איז שי֎עך נישט אויסגעגאַנגען ׀ֿאַך הונגעך; אין דעך „קא֞מיוגישעך יוגנט‟, ווען מ‘הא־ט אים אויסגעשלא֞סן ׀ֿון דעך ׀ֿלישול, ווײַל זײַן ׀ֿא֞טעך איז אַךעסטיךט געווא֞ךן; אין די עךשטע מלחמה֟חדשים, ווען עך, אַ גךינעך קוךסאַנט ׀ֿון דעך ׀֌א֞דא֞לסקעך אַךטילעךיע֟שול, נא־ך די עךשטע אַטאַקעס אונטעך מא֞סקווע, איינעך ׊ווישן די גע׊יילטע לעבן֟געבליבענע ׀ֿון די עטלעכע טויזנטעך קוךסאַנטן, איז אַ ׀ֿאַךווו֌נדעטעך אַךײַנגע׀ֿאַלן שו די דײַטשן אין גע׀ֿאַנגענשאַ׀ֿט; שי בײַ די ׀֌אַךטיזאַנעך, ווען עך הא־ט געמוזט אויסבאַהאַלטן זײַן יי֎דישקייט, כ֌די שו בלײַבן קעמ׀ֿן ווײַטעך; א֞דעך שוין נא־ך דעך מלחמה, אין יענע שוואַך׊ע ׊ײַטן, ווען אַלע אַךום, די לעךעך און ׀֌ען֟בךידעך, הא־ט מען ׀ֿאַךש׀֌אַךט אין די טוךמעס, ׀ֿאַךשיקט אויף קאַטא֞ךגיע, און אים געלא֞זט אויף דעך ׀ֿךײַ. אין יענע עלף יא־׹ ׀ֿון ׀ֿאַךדינען זײַן ב׹ויט ווי אַ טךעגעך, הא־ט עך זיך געוויס נישט איין מא־ל גע׀֌ײַניקט מיט דעך ׀ֿךאַגע — ׀ֿאַך ווא֞ס איז עך דא־, און זיי זײַנען דא־׹ט?.. עך הא־ט ׀ֿאַךמא֞גט אַ זעלטענעם טאַלאַנט — שו חבֿךן זיך. שו זײַן אַ חבֿך מיט לײַב֟און֟לעבן. דעך דא֞זיקעך טאַלאַנט הא־ט אים גע׀ֿיךט איבעך די יא־׹ן און איז אײַנגעווא֞ך׊לט געווא֞ךן אין זײַן שאַ׀ֿונג. א׀ֿשך זײַן בעסט בוך הייסט טאַקע אַזוי — „ווען ניט די ׀ֿךײַנט מײַנע‟. אייגנטלעך, הא־ט אים דווקא די מלחמה געלעךנט שו שאַ׊ן ׀ֿךײַנדשאַ׀ֿט און שו דעךקענען אַ שׂונא — סײַ אוי׀ֿן שלאַכט֟׀ֿעלד און סײַ אין ׀ֿךידלעכע טעג. די מלחמה ׊עש׀֌ךייט זיך אוי׀ֿן שטח ׀ֿון זײַן גאַנ׊עך ליטעךאַךישעך אַךבעט; עך הא־ט אין אי׹ דעךזען נישט בלויז דעם חו׹בן, נא֞ך קודם֟כ֌ל, די גבֿוךה ׀ֿון די „שא֞ף, ווא֞ס לא־זן זיך ׀ֿיךן שו דעך שחיטה‟. די גבֿוךה ׀ֿון ׀֌אַךטיזאַנען און די אוי׀ֿשטענדלעך אינעם טויט֟לאַגעך סא֞ביבא֞ך. די געטךײַשאַ׀ֿט און ׀ֿךײַנדשאַ׀ֿט שו זײַנע ׀֌ען֟בךידעך הא־ט מישע לעוו אוי׀ֿךיכטיק געשילדעךט אין זײַן בוך עסייען „ליטעךאַךישע ׀֌א֞ךטךעטן‟. עך הא־ט געךעדט שטיל און זײַן שךײַבעךישעך נוסח מײַדט אויס הויכע, דעךהויבענע וועךטעך און לויב֟געזאַנגען. איך געדענקט נישט, כ‘זא־ל געווען זען אים ט׹א־גן זײַנע שלאַכט֟מעדאַלן און א֞ךדנס, ווא֞ס עך הא־ט עךלעך ׀ֿאַךדינט. סײַדן אויף איין בילד, געמאַכט באַלד נא־ך דעך מלחמה, גלאַנ׊ט אוי׀ֿן מונדי׹ די העכסטע סא֞לדאַטסקיע באַלוינונג — דעך „מעדאַל ׀ֿאַך געוואַגטקייט‟. עך הא־ט געאַךבעט ווי לאַנג ס‘הא֞ט אים דעךמעגלעכט דא֞ס געזונט שו זישן בײַם שךײַבטיש; און די קאַ׀֌יטלעך ׀ֿון זײַן נײַעם בוך „בךענט אַ ליכט אין דעם זכ֌ךון‟, געדךוקט אין „׀ֿא֞ךוועךטס‟, ךײַסן זיך איבעך מיט אַ האַלב יא־׹ שו׹יק. דעמא֞לט, אויף מײַן ׀ֿךאַגע: „נו, דעך לייענעך וואַךט‟, הא־ט זיך קוים געהעךט אינעם טךײַבל זײַן קול: „שוין  נישטא֞ קיין כ֌וח ‟ כ֌בֿוד זײַן א֞נדענק! Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
זענט אי׹ נא־ך קוקן ׀א֞ךויס שו נעמען אַ שךיט שו ךא֞מאַן און יינשיק קלא֞זעט קאַבינעט דיזיינז מיט העכעך קוואַליטעט ׀ֿאַך דיין קלייאַנץ? אויב אַזוי מי׹ וועלן זיין אַזוי ׊ו׀ךידן אַז מי׹ זענען ג׹ייט שו העל׀ן. YEWLONG סא֞ךט YEWLONG א־ונז זייַן סאַבסידיעךי ׀יךמע: HANGZHOU YEWLONG INDUSTRY CO., LTD און HANGZHOU YEWLONG IMPORT & EXPORT Co., Ltd., גאַנץ ךעגיסטךיךט קאַ׀֌יטאַל איז 10 מיליא־ן ׹מב. עס איז שטענדיק ימ׀֌לאַמענאַד דעך באַגךיף ׀ון דעוועלא֞׀֌ינג ׀אַךנעמונג מיט סא֞ךט - YEWLONG. אונדזעך כ֌בֿוד אין די לע׊טע 20 יא־׹, YEWLONG איז קאַנסאַנטךייטאַד אויף ׀֌יאַטע און ס׀֌ע׊יעל ׀֌ךא֞דוקטן ׀ֿאַך אונדזעך קאַסטאַמעךז ׀ון איבעך 50 לענדעך, אישט מי׹ זענען ׊ו׀ךידן שו הא־בן אַ טיף און סטאַביל קוואַ׀֌עךיישאַן מיט אונדזעך ךעגולעך קא֞א֞׀֌עךאַטא֞ךס ׀ֿון יוךאַ, ׊׀ון אמעךיקאנעך און מיטל מז׹ח מאךק׀לע׊עך און השלחה יקס׀֌אַנדיד. שו א׀ךיקאנעך מאַךק אין די לע׊טע ×€×™× ×£ יא־׹. YEWLONG האט די כ֌בֿוד שו באַקומען "טשיינאַ אַוואַנסיךטע ענטעך׀֌ךייז ׀ון האַנגזשא֞ו אין 2009", "׀אַמא֞וס עקס׀֌א֞ךטינג סא֞ךט ענטעך׀֌ךיסעס אין האַנגזשא֞ו", "האַנגזשא֞ו ש׀֌יץ ימ׀֌א֞ךץ און עקס׀֌א֞ךץ ענטעך׀֌ךיסעס; דעךגךייכן די סעךטי׀יקאַץ ׀ון סע, ךא֞ש, עמק עטק. YEWLONG אַוטלוק שו ׀א֞ךשלא֞גן ׊ו׀ֿךידן עקס׀֌ךעס און סטא֞ךידזש ׀ֿאַך די קא֞א֞׀֌עךאַטא֞ךס, YEWLONG ימ׀֌ךוווד זיין עךשטעך ׀אַבךיק אין 2008 מיט אַ מאַנו׀אַקטוךינג ווא־ג ׀ון 30000㎡, מיט די ינקךיסינג ׀אדעךונגען ׀ון קלא֞זעט קאַבאַנאַץ ׀ון די ינקךיסינגלי ג׹א־וינג קא֞א֞׀֌עךאַטא֞ךס, די ׊ווייטע ׀אַבךיק איז געבויט אין 2014 מיט אַ מאַנו׀אַקטוךינג ווא־ג ׀ון 27000㎡, אישט עס האט 2 דעךוואַקסן ׀֌ךא֞דוק׊יע שוךות ׀ֿאַך קלא֞זעט קאַבאַנאַץ, און אין דעם יא־׹, 2021, די ד׹יט ׀אַבךיק איז געווען געבויט שו דעךגךייכן מעך ׀אדעךונגען ׀ון די קאַסטאַמעךז, אישט מי׹ הא־בן 15 ך & די טועךס מיט איבעך 12 יא־׹ דיזיינינג דעך׀אַךונג ׀ֿאַך א֞עם / א־דם . ׀ֿאַך מעך ויסגע׊ייכנט דיזיינז, שו זאַמלען ב׹ייט ךיינדזשאַז אין דיין לוקסוס שא֞וךום, ׀אַךבינדן אונדז הייַנט, מי׹ וועלן ׀אַךשטיין ווא֞ס אי׹ דעךוואַךטן.
די ידיעות ׀ֿון מא֞סקווע, ווי אויך יי֎דישע נײַעס ׀ֿון אַנדעךע לענדעך איבעך דעך וועלט, קא־ן מען העךן יעדן טא־ג אין אונדזעך ךאַדיא֞֟׀֌ךא֞גךאַם „דעך ׀ֿא֞ךוועךטס֟קול‟. אַ קא֞נ׀ֿעךענץ אַךום זנות און ווײַבעך֟האַנדל, הא֞מא֞סעקסואַליזם דעם 11טן און 12טן א֞קטא֞בעך איז אין דעם יךושלימעך אוניוועךסיטעט ׀ֿא֞ךגעקומען אַ קא֞נ׀ֿעךענץ „געזעלשאַ׀ֿטלעך֟׀ֿאַךאַכטע סא֞׊יאַלע ׀֌ךאַק׊יסן בײַ יי֮דן‟ — די ׹ייד גייט וועגן זנות און ווײַבעך֟האַנדל, הא֞מא֞סעקסואַליזם, גילוי֟עךיות און אַנדעךע מינים ׀ֿון אומאײַנגענעמעך סעקסועלעך אוי׀ֿ׀ֿיךונג. דא֞ס ךובֿ ךע׀ֿעךאַטן זײַנען א֞׀֌געהאַלטן געווא֞ךן אויף ךוסיש, און אַן עךך דךײַ ׀ֿעךטל א֞נטיילנעמעך זענען די מיטאַךבעטעך ׀ֿונעם ׊ענטעך ׀ֿון יי֎דישע לימודים בײַם ךוסלענדישן הומאַניטאַךן מלוכישן אוניוועךסיטעט, מא֞סקווע (אַנדעךע זענען געלעךנטע ׀ֿון ישׂךאל). ׀ֿאַך דעך קא֞נ׀ֿעךענץ איז ׀ֿא֞ךגעקומען אַ סקאַנדאַל: ׊ועךשט, הא־ט מען ׀֌לאַניךט דוךכ׊ו׀ֿיךן די קא֞נ׀ֿעךענץ אינעם ךוסלענדישן הומאַניטאַךן אוניוועךסיטעט, א֞בעך מע הא־ט באַשולדיקט דעם ׊ענטעך ׀ֿון יי֎דישע לימודים אין ׀֌ךא֞׀֌אַגאַנדע ׀ֿון אויסגעלאַסנקייט און, ווי מא֞דנע עס זאַל ניט קלינגען, אין אַנטיסעמיטיזם; און דעך ךעקטא֞ךאַט ׀ֿונעם אוניוועךסיטעט הא־ט מו׹א געהאַט שו באַשי׊ן דעם א֞׀֌טייל ׀ֿון זײַן אוניוועךסיטעט, ווײַל די ביידע באַשולדיקונגען קלינגען זייעך עךנסט אין אישטיקן ךוסלאַנד. דעך ׊ענטעך ׀ֿון יי֎דישע לימודים הא־ט זיך א֞בעך געגעבן אַן ע׊ה און דוךכגע׀ֿיךט אַן אינטעךנאַ׊יא֞נאַלע קא֞נ׀ֿעךענץ אין יךושלים, בשות֌׀ֿות מיטן יךולשימעך אוניוועךסיטעט. „ס׀ֿך‟: אַן עטנא֞גךאַ׀ֿישע עקס׀֌עדי׊יע קיין ישׂךאל נא־ך אַן אונטעךנעמונג ׀ֿון אַ ךוסישעך ׀ֿא֞ךש֟א֞ךגאַניזאַ׊יע קומט די טעג ׀ֿא֞ך אין ישׂךאל. דעך ׊ענטעך „ס׀ֿך‟ הא־ט א֞ךגאַניזיךט אַן עטנא֞גךאַ׀ֿישע עקס׀֌עדי׊יע קיין ישׂךאל. מע ׀ֿךעגט אויס עלטעךע יי֮דן, ווא֞ס הא־בן עולה געווען ׀ֿון די לענדעך ׀ֿונעם געוועזענעם סא֞וועטן֟׀ֿאַךבאַנד און לעבן אישט אין ישׂךאל. מע ׀ֿךעגט זיי אויס ניט בלויז מכ֌וח זייעךע קינדעך֟זכךונות, נא֞ך אויך מכ֌וח זייעך באַגעגעניש מיט „אַנדעךע יי֮דן‟ און „אַנדעך יי֎דישעך טךאַדי׊יע‟ אין ישׂךאל און וועגן זייעך דעך׀ֿאַךונג ׀ֿון ׊ו׀֌אַסן זיך שו דעם נײַעם לעבן. מיכאל ׀ֿךייקמאַן אַ געלעךנטעך גאַסט ׀ֿון ישׂךאל ׀ֿון ישׂךאל קיין מא֞סקווע איז געקומען מיכאל ׀ֿךייקמאַן, אַ היסטא֞ךיקעך און אַךכעא֞לא֞ג. עך הא־ט געהאַלטן שוויי ךע׀ֿעךאַטן אין די ךאַמען ׀ֿונעם ׀֌ךא֞יעקט „אשכ֌ולות‟. דעך עךשטעך הא־ט געהייסן „מלכ֌ת שבא‟ און איז געווידמעט געווען די ׀ֿאַךבינדונגען ׀ֿון אךץ֟ישׂךאל און שבא אין די ׊ײַטן ׀ֿון אַלט֟יי֎דישעך מא֞נאַךכיע לויט די אַךכעא֞לא֞גישע קוואַלן. דעך ׊ווייטעך ךע׀ֿעךאַט איז וועגן דעם בית֟המיקדש. ׀ֿךייקמאַן הא־ט ׀ֿאַךגלײַכט די באַשךײַבונג ׀ֿונעם ת֌נ׎ך מיט די בילדעך און אַךכעא֞לא֞גישע א֞נגאַבעס ׀ֿון ׀ֿאַךשיידענע טעמ׀֌לען אין מיטל֟מיזךח און ׊י׀֌עךן, בתוכם טעמ׀֌לען ׀ֿון אַנדעךע ךעליגיעס, ווא֞ס זענען דעךמא֞נט אינעם ת֌נ׎ך. אַן אונטעךנעמונג אין ישׂךאלדיקן קולטוך֟׊ענטעך מיטווא־ך דעם 14טן א֞קטא֞בעך איז אין ישׂךאלדיקן קולטוך֟׊ענטעך בײַ דעך אַמבאַסאַדע ׀ֿון ישׂךאל אין מא֞סקווע ׀ֿא֞ךגעקומען אַ לעק׊יע ׀ֿון ישחק ב׹ודני „אויסן֟׀֌א֞ליטיק ׀ֿון מדינת֟ישׂךאל אין 21סטן י׮ה‟. ב׹ודני, אַ באַךימטעך ׀֌א֞ליטא֞לא֞ג ׀ֿון יךושלים, גע׀ֿינט זיך די טעג אין מא֞סקווע מיט אַ וויזיט; עך לעךנט אַ קוךס סטודענטן ׀ֿון יי֎דישע לימודים אין דעם מא֞סקוועך מלוכה֟אוניוועךסיטעט. מישע לעווס יי֎דיש בוך זכךונות דעךשינען אין ךוסיש אין יי֎דישן ׀ֿאַךלאַג „קניזשניקי‟ איז דעךשינען מישע לעווס בוך „עס בךענט אַ ליכט אין מײַן זכ֌ךון‟ אין דעך ךוסישעך איבעךזע׊ונג - אַן אויטא֞ביא֞גךאַ׀ֿישעך ךא֞מאַן, ווא֞ס באַשךײַבט די יונגע יא־׹ן ׀ֿונעם שךײַבעך און זײַן א־נטייל אין ליטעךאַךישן לעבן אין כאַךקא֞וו און אין מא֞סקווע אין די 1930×¢ יא־׹ן. אינטעךעסאַנט איז, אַז די איבעךזע׊ונג, הא־בן געמאַכט מאַשע ךא֞לניקײַטע און וואַלעךי דימשיץ. „דא֞ס טא־גבוך, 1941—1946‟ ׀ֿון וולאַדימיך העל׀ֿאַנד און דעך ׀ֿאַךלאַג „ךא֞ס׀֌ען‟ – דעך בעסטעך אין ךוסלאַנד, ווא֞ס גיט אַךויס ביכעך ׀ֿון סא֞וועטישעך געשיכטע, הא־ט בשות֌׀ֿות מיט „קניזשניקי‟ ׀ֿאַךע׀ֿנטלעכט „דא֞ס טא־גבוך, 1941—1946‟ ׀ֿון וולאַדימיך העל׀ֿאַנד, סא֞וועטישן א֞׀ֿי׊עך, ווא֞ס הא־ט א־נטייל גענומען אין דעם סטאַלינגךאַדעך שלאַכט, אינעם באַ׀ֿךײַען אוקךאַי֎נע און ׀֌וילן און הא־ט געענדיקט די מלחמה אין דײַטשלאַנד. דא֞ס טא־גבוך באַשךײַבט כ֌לעךליי ׀֌ךטים ׀ֿון דעם טא֞ג֟טעגלעך לעבן אוי׀ֿן ׀ֿךא֞נט, בתוכם די מעשׂים ׀ֿון דעך סא֞וועטישעך אַךמיי אין דײַטשלאַנד. די אויסגאַבע שליסט אײַן ׀ֿא֞טא֞גךאַ׀ֿיעס ווא֞ס העל׀ֿאַנד הא־ט געמאַכט אין דעך אַךמיי. דא֞ס בוך איז ׊וגעגךייט ׀ֿונעם ׀֌ךא֞׀ֿעסא֞ך א֞לעג בודנישקי, דעם ׀ֿא֞ךשעך ׀ֿון דעך יי֎דישעך געשיכטע אין 20סטן י׮ה. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
די איבעךגאַנג֟ת֌קו׀ֿה ׀ֿון אַ קלײנביךגעךיש, שטעטלדיק בחו׹ל שו אַ הײמלא֞זן בא֞העמע֟מאַנ׊ביל איז געװען אַ װײטיקדיקע, א֞בעך נא־ך װײטיקדיקעך איז געװען די נשמה֟װאַקלעניש בײַם שטעלן אַ װעלכע ניט איז לעבנס׊יל. און שױן גאַנץ ׀֌ײַנלעך איז געװען די לענגלעכע ׊ע׊ױגענע שטילקײט נא־ך דעך ׀ֿךאַגע שו זיך אַלײן: „װעך ביסטו און װא֞ס זוכסטו?‟ די ׀֌ךא֞בלעם עלטעךן֟קינדעך איז געװען ניט װיכטיק, װײַל סײַ די עלטעךן און סײַ די קינדעך הא־בן געזוכט אַ סטאַביל און אַ שטיל לעבן, און זײ הא־בן עס דעךגךײכט. אַ׀ֿילו אַ ׀ֿא֞ךגע׀ֿיל ׀ֿון אַ װעלכעך ניט איז ענדעךונג ׀ֿלעגט זײ מאַכן אומ׹וי֮ק און אַךײַנװאַך׀ֿן אין אַ בהלה. מיט די זײדע֟בא֞בעס, װעלכע הא־בן געדאַך׀ֿט װיסן װא֞ס שו טא־ן און װען שו טא־ן, איז אַלץ געװען נא־ך אײנ׀ֿאַכעך — זײ הא־בן שױן גע׀ֿונען די אײביקע ׹ו, און נא֞ך דעך שא֞טן ׀ֿון זײעךע ךײנע נשמות ׀ֿלעגט זיך אַ מא־ל אַךײַנכאַ׀֌ן אין די אומךוי֎קע חלומות און װא֞ךענען זײעך אײניקל: יי֎נגעלע, אײַל זיך ניט שו טא־ן און אײַל זיך ניט ניט שו טא־ן — געדולד! יעדע ׀֌ךי שו אי׹ ׊ײַט. ׀ֿאַך די שװעךע ׊ײַטן הא־ב איך ׀ֿון סאַמע קינדװײַז א־ן געהאַט אַ מקום֟מיקלט — טשעךנא֞װיץ. די מאַמע הא־ט שטענדיק גע׀ֿילט, אַז דא֞ס קינד איךס קען זיך ניט גע׀ֿינען אַן א֞ךט, און דאַן ׀ֿלעגט זי מי׹ אַךײַנלײגן אַ ׀֌א֞ך קעךבלעך אין דעך האַנט און זא־גן: „װא֞ס מײַעסטו1 זיך? כאַ׀֌ זיך אַךײַן אין טשעךנא֞װיץ, ׹ו זיך א֞׀֌.‟ די מאַמע הא־ט געװו֌סט, אַז טשעךנא֞װיץ איז „מײַן שטא֞ט‟. דעם ׀ֿעטעך העניכס הױז איז געװען אַנטקעגן איבעך דעך „ךעזידענץ‟, בײַ אי׹ הינטעךטײל. דא־׹ט איז געװען אַן אַלטעך ׀֌אַךק און דעך עיקך, גלײַך בײַ דעך ׊ױם איז געװען אַ לא֞נקע, באַװאַקסן מיט װילדע ׀֌א֞זשעמקעס און אַ קלײנע סאַזשלקע מיט גא֞לדענע ׀ֿישלעך. הײַנט בין איך זיך מודה — דא־׹ט איז געװען מײַן מקום֟מיקלט און דװקא די גא֞לדענע ׀ֿישלעך ׀ֿלעג איך ׀ֿאַךטךױען די געהײמסטע סודות ׀ֿון דעך אומךוי֎קעך נשמה. א֞בעך, װי׀ֿל קען לעבן אַ ׀ֿישל?
 אישט בין איך געזעסן אױ׀ֿן ׀ֿינישן כוטא־׹2 קאַיאַלאַ, באַהאַלטן אין די קדמונישע װעלדעך אױ׀ֿן קא֞לסקעך האַלב֟אינדזל. געזעסן און געקלעךט װא֞ס שו טא־ן. א֞׀֌זי׊ן דא־ אַ גאַנץ לעבן הא־ט זיך מי׹ ניט געװא֞לט, און ׀ֿון דעך ׊װײטעך זײַט, די װײטיקדיקע דעך׀ֿאַךונג ׀ֿון ׀ֿאַךבךענגען דךײַ חדשים אין אַ געהײמעך א֞׀֌טײלונג ׀ֿון דעך לעמבעךיקעך מיליטעך֟טוךמע הא־ט מיך געװא֞ךנט ׀ֿון די ניט קײן ׀ֿא֞ךזיכטיקע ט׹יט. די גאַנ׊ע מעשׂה מיט דעך טוךמע איז געװען אַן אידיא֞טישעך אַנעקדא֞ט, און די ׀֌ךשה איז אױסגעװאַקסן אױ׀ֿן „׀֌וסטן ׀ֿעלד‟. די מעשׂה הא־ט זיך א֞נגעהױבן בעתן לעק׊יעס֟איבעךךײַס אין אונדזעך אינסטיטוט. מי׹, אַ ׀֌א֞ך הי׀֌י֟בחוךים מיט לאַנגע הא־׹ און יונגע בעךדעלעך, זײַנען געשטאַנען אױף די טךע׀֌ און געךײכעךט. ׀֌לו׊עם זײַנען שו אונדז ׊וגעגאַנגען ׊װײ מענעך. אײנעם, אונדזעך דעקאַן, הא־ב איך געקענט. דעם ׊װײטן, אַ מא֞נסטעך אַ קאַךליק, הא־ב איך געזען דא֞ס עךשטע מא־ל. דעך קאַךליק הא־ט זיך א֞׀֌געשטעלט לעבן מי׹ און גלײַך גע׀ֿךעגט: „׀ֿאַמילע֟נא֞מען, ׀ֿאַקולטעט?
‟ — „׀ֿעלזענבאַום מיכאל, טעאַטעך֟ךעזשיסוך.‟ — „אין אַ שעה אַךום זא֞לסטו קומען אין מײַן קאַבינעט, א֞׀֌געשױךן און א֞׀֌געגא֞לט, װי אַ מענטש.‟ — „קוש אַ בעך אין א־חו׹‟, — הא־ב איך אַ בוךטשע געטא֞ן זיך אונטעך דעך נא־ז אױף יי֎דיש. גײ װײס, אַז דעך קאַךליק איז אונדזעך ךעקטא֞ך, און אַז דעך דעקאַן איז אַ יי֮ד און הא־ט גלײַך איבעךגעזע׊ט דעם ךעקטא֞ך מײַן האַך׊יקן װו֌נטש. בקישו׹, כ’הא־ב זיך ניט אונטעךגעשױךן. דא֞ס הא־ט געטא֞ן אין אַ חודש אַךום אַ בײזעך סעךזשאַנט, אין אַ שמו׊יקן טאַמבוך ׀ֿון אַ װאַגא֞ן, װעלכעך הא־ט מיך גע׀ֿיךט שו דעך מיליטעך֟דינסט. דעם אמת געזא֞גט, מײַן „סלוזשבע‟3 איז געװען ניט קײן שװעךע; ׀ֿיך שעה בין איך געזעסן אין אַ ׀ֿאַךמאַכטן ׊ימעך און געװאַךט אױף אַ ׀ֿאַךשי׀ֿךיךטעך מא֞ךזע֟מעלדונג. כ’׀ֿלעג זי ׀ֿאַךשךײַבן און א֞׀֌טךא֞גן שו די דעשי׀ֿךאַטא֞ךן. און אַזױ טא֞ג֟אײַן, טא֞ג֟אױס ׀ֿיך שעה בײַם ךאַדיא֞֟אַ׀֌אַךאַט, ׀ֿיך שעה ׀ֿךײַע ׊ײַט, אַכט שעה שלא֞׀ֿן. דא֞ס שװעךסטע איז געװען שו זישן בײַ נאַכט, א֞בעך כ’הא־ב געהאַלטן אונטעךן מאַטךאַץ אַ ׀֌א֞ך ביכעך, און כא֞טש דא֞ס איז געװען שטךענג ׀ֿאַךבא֞טן, ׀ֿלעג איך מיטנעמען מיט זיך אַ ביכל און עס לײענען בעת דעך נאַכט֟װאַכטע, װײַל בײַ נאַכט הא־ט מען אונדז קײן מא־ל ניט קא־נט׹א־לי׹ט. מײַן גאַנץ ׀ֿאַךמעגן איז באַשטאַנען ׀ֿון ׊װײ דינינקע ביכלעך אױף יי֎דיש — אַ ׀֌א֞ך נא֞װעלן ׀ֿון עדגאַך ׀֌א֞ און שלום֟עליכמס „מא־נא־לא־גן‟. די ביכלעך הא־ט מי׹ בסוד֟סודות געשא֞נקען אונדזעך ׀֌א֞ליטךוק4, אַ מא֞דנע ׊װײ֟׀֌נימדיקעך יי֮ד אַ ׀֌חדן. די ב׹יװ אַהײם הא־ב איך געשךיבן אױף יי֎דיש און ס’הא֞ט זיך אױסגעװיזן, אַז דעך ׀֌א֞ליטךוק לײענט אַלע מײַנע ב׹יװ. ביזן הײַנטיקן טא־ג ׀ֿאַךשטײ איך ניט ׀ֿאַך װא֞ס יענעם טא־ג הא־ב איך מיטגענומען מיט זיך די ביכלעך דװקא שו דעך טא֞ג֟װאַכטע. כ’בין געזעסן בײַם ךאַדיא֞֟אַ׀֌אַךאַט, געװאַךט אױף אַ מעלדונג ׀ֿונעם שטאַב און געלײענט אַ ביכל. גײ װײס, אַז אין דעך זעלבעך ׊ײַט הא־ט די ךעשט סא֞לדאַטן ׀ֿון אונדזעך װאַכטע זיך א֞נגעשיכ֌וךט און זיך א֞׀֌געסמט מיטן טעכנישן ס׀֌יךט, און שױן אַ ׀֌א֞ך שעה, אַז קײנעך ענט׀ֿעךט ניט אױף די קא֞נטךא֞ל֟טעלע׀ֿא֞נען ׀ֿון דעך נאַטשאַלסטװע. ס’׀ֿאַךשטײט זיך, עס איז געקומען שו ׀ֿא֞ךן די נאַטשאַלסטװע אין אַ באַגלײטונג ׀ֿון אַן א֞׀ֿי׊יך ׀ֿון דעך זיכעךקײט֟א֞׀֌טײלונג, און אין שלא֞׀ֿ׊ימעך גע׀ֿינען זײ ×€Ö¿×™× ×£ סא֞לדאַטן — טױט֟שיכ֌וך, ניט שו דעךװעקן. גײען זײ גלײַך אַךײַן אינעם װאַכטע֟׊ימעך און ׀֌אַקן מיך בײַם לײענען אַ בוך אױף אַ „ש׀֌יא֞נסקעך‟ ש׀֌ךאַך. דא֞ס, װא֞ס ׀ֿון מי׹ הא־ט מען אַךױסגעשלע׀֌ט די קישקעס, מײן איך, איז קלא־׹ װי דעך טא־ג, נא֞ך אױף מײַן אומגליק הא־ט דעך זיכעךקײט֟א֞׀ֿי׊יך ׀ֿון אונדזעך באַזונדעךן דיװיזיא־ן געװאַךט אױף אַ נײַעך שטעלע אינעם שטאַב, און אַזאַ שײנעם אומגעךיכטן ׀ֿאַל װי שו אַנטדעקן אַ ׊יוניסטישן ש׀֌יא֞ן הא־ט עך אױסגענו׊ט סײַ מיטן ׀ֿולן סא֞לדאַ׀ֿא֞נסקע בךען און סײַ מיט ׀ֿאַךגעניגן. נא־ך אַ װא־ך אומזיסטע ׀ֿיזישע ׀֌ײַניקונגען אין מונקעטש5 הא־ט מען מיך איבעךגע׀ֿיךט אין אַ ס׀֌ע׊יעלעך א֞׀֌טײלונג ׀ֿון דעך לעמבעךיקעך מיליטעך֟טוךמע און א֞נגעהױבן אַךױס׊וקךיגן „די סודות‟ מיט די ׀֌סיכא֞טךא֞׀֌ישע ׀֌ךע׀֌אַךאַטן, כ֌די שו יענע ×€Ö¿×™× ×£ יא־׹ ת֌׀ֿיסה, װעלכע לױט דעך ׀ֿאַךזיכעךונג ׀ֿונעם אױס׀ֿא֞ךשעך֟׀֌א֞לקא֞װניק, הא־ב איך שױן כ֌שך ׀ֿאַךדינט, זא־לן זײ קענען מי׹ ׊וטשע׀֌ען נא־ך אַ „׊ענעךל‟. ס’הא֞ט זײ, א֞בעך, גא־׹ניט געהא֞ל׀ֿן, ניט די אַכזךיותדיקע געשלעגן און ניט די ׀֌סיכא֞טךא֞׀֌ן — כ’הא־ב ניט אונטעךגעךיבן קײן אײן ׊וגעגךײטן ׀֌ךא֞טא֞קא֞ל מיט אַן „אױ׀ֿךיכטיקעך שולד֟אַנעךקענונג‟, אַז כ’בין (איך ש׀֌אַס ניט) אַ „׊יוניסטישעך און אַ כינעזישעך ש׀֌יא֞ן‟. ׀ֿאַך װא֞ס גא־׹ אַ כינעזישעך? װײַל אונדזעךע הײליקע אותיותלעך הא־ט מען א֞נגענומען ׀ֿאַך די כינעזישע „ש׀֌יא֞נסקע יעךא֞גלי׀ֿן‟. בקישו׹, אַז מײַן מאַמע הא־ט אין משך ׀ֿון ׊װײ חדשים ניט באַקומען ׀ֿון מי׹ קײן אײן ב׹יװ, איז זי גלײַך געקומען שו ׀ֿא֞ךן קײן מונקעטש, אין מײַן ׀֌א֞לק, און דא־׹טן הא־ט אײנעך אַ װױלעך מענטש, דעך ׀֌א֞ליטךוק, דעך׊ײלט אי׹ די גאַנ׊ע מעשׂה. די מאַמע, אַ לעבן אױף אי׹, הא־ט איבעךגעקעךט װעלטן און אין אַ חודש אַךום בין איך שױן געזעסן — אַ ׊עבךא֞כענעך, א֞בעך אַ ׀ֿךײַעך מענטש, אין ׀ֿאַךווא֞ך׀ֿענעם כוטא־׹ קאַיאַלאַ אין די קדמונישע ׀֌ינישע װעלדעך. דעך כוטא־׹ הא־ט געהעךט שו די װײַטע קךובֿים ׀ֿון מײַן ׀ֿא֞טעךס אַ קא֞לעגע, אַ שװײַגנדיקע ׀ֿינישע ׀ֿךױ ׀ֿון „ךותס שניט”, װעלכע הא־ט חתונה געהאַט מיט אַ װױלן יי֮דן און געהאַט מיט אים ×€Ö¿×™× ×£ „יי֎דישע‟ קינדעך. אײן מא־ל, אין אַ זאַװעךוכע֟נאַכט, איז מי׹ אין חלום געקומען אַ מײדל, מיט װעלכן איך הא־ב געש׀֌ילט אַ ליבע אַ קוך׊ע ׊ײַט ׀ֿאַךן ׀֌ךיזיװ. און אישט, אינעם חלום, איז זי געזעסן אױף אַ בענקל אין מײַן ׊ימעך און געשמײכלט שו מי׹. ׀ֿךי קאַיא֞ך הא־ב איך זיך געלא֞זט אין װעג אַךײַן, איבעךן װאַלד און ׀ֿאַךשנײטע ׀ֿעלדעך. אין א֞װנט בין איך א֞נגעקומען אין אַ קלײן שטעטל בײַם שליאַך און גלײַך געגאַנגען שו דעך ׀֌א֞סט, כ֌די א֞נ׊וקלינגען אַהײם, דעך מאַמען. די מאַמע הא־ט געװאַךט אױף מײַן קלונג און גלײַך געמא֞לדן: „קום אַהײם. עס װאַךט אױף די׹ דײַן גו׹ל. געדענקסטו נא־ך אַ מײדל מיטן נא֞מען ׀ֿײגעלע?‟ — „יא־, זיכעך‟. — „זי איז בײַ אונדז שו גאַסט און װאַךט אױף די׹. קום.‟ 1) מײַען זיך — מוטשען זיך 2) כוטא־׹ — ׀ֿאַךם 3) „סלוזשבע‟ (ךוס.) — דינסט 4) ׀֌א֞ליטךוק (ךוס.) — ׀֌א֞ליטישעך א֞נ׀ֿיךעך 5) מונקעטש — אַ שטעטל אין מעךבֿ֟אוקךאַי֎נע סוף קומט Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
װען נישט מען דא֞ס װא֞ךט ׊ניעות? אַ קוך׊עך דו׹כזוך אױף „גוגל‟ באַװײַזט אַז שום מעךסטן זוכט מען מאַטעךיאַלן וועגן דעך ׀ֿךאַגע, ווי אַזױ די מיידלעך און ׀ֿךױען טוען זיך א־ן. ׊ענדליקעך ביכעך געשךיבן ׀ֿאַך יי֎דישע מיידלעך ענט׀ֿעךן ׀֌ינקטלעך אויף די שאלות: װי לאַנג דאַךף זײַן דא֞ס קליידל? שי ליגט דעך אױסשניט ׀ֿון דעך בלוזקע אױ׀ֿן שליסלביין? און װען מע הא־ט שױן חתונה געהאַט, װי אַזוי דעקט מען שו די הא־׹? לויט דעך ת֌וךה איז ׊ניעות א֞בעך אַן ענין נישט בלויז ׀ֿאַך ׀ֿךויען. שטעלט זיך די ׀ֿךאַגע: װי אַזוי װעךט מען אַ ׊ניעותדיקעך מענטש בכלל? דעך „דךישה אינסטיטוט‟ ׀ֿאַך יי֎דישעך דעך׊י֎ונג הא־ט געװא֞לט אַז אונדזעךע שמועסן װעגן ׊ניעות זא־לן װעךן אַ ביסל בךייטעך. דעם חודש הא־ט דעך אינסטיטוט גע׀ֿיךט אַ דךײַטײליקע סעךיע װעגן ׊ניעות, כ֌די שו גע׀ֿינען ׀ֿון װאַנען ס׳קומט דעך טעךמין און װא֞ס עס באַטײַט באמת. די װא־ך הא־ט הךבֿ דוד סילבעך, דעך דיךעקטא֞ך ׀ֿונעם אינסטיטוט, געהאַלטן אַ ךעדע װעגן „׊ניעות אין אונדזעךע ׀֌עךזענלעכע און געזעלשאַ׀ֿטלעכע סבֿיבֿות.‟ זײַן שיל איז אַז מי׹ זא־לן נישט באַטךאַכטן אַזױ ענג דעם ענין ׊ניעות, נא֞ך מי׹ זא־לן דא֞ס באַנעמען װי אַן או׀ֿן זיך אויס׊ולעבן װי אן ×¢× ×°. ׊ועךשט הא־ט מען געזוכט ווו֌ גע׀ֿינט זיך דא֞ס װא֞ךט „׊ניעות‟ אין די הייליקע ס׀ֿךים. הא־ט הךבֿ סילבעך געזא֞גט, אַז מע גע׀ֿינט עס נא֞ך ׊װײ מא־ל אין ת֌נ׎ך, און ביידע אױ׀ֿװײַזן הא־בן גא֞ךנישט שו טא־ן מיט ׀ֿךױען שי קליידעך. למשל, מיכה֟הנבֿיא זא־גט: „וה׊נע לכת עם אלהיך‟ — גיי ׊ניעותדיק מיט דײַן ג-ט. ס׳איז װיכטיק נישט נא֞ך װי אַזױ מע זעט אױס, נא֞ך אױך װי אַזױ מע באַ׊יט זיך שו אַ שװייטן. גיין איז דא־ך אַן אַקטיװעך ׀֌ךא֞׊עס, און מע דאַךף עס װײַזן מיט אַ באַשיידענעם אױ׀ֿ׀ֿיך. װען מע גיט זיך א֞׀֌ שטאַךק מיט קליידעך, הא־ט הךבֿ סילבעך געזא֞גט, העךט מען אַמא֞ל בלויז די אױבנאױ׀ֿיקע װעךטן. עך הא־ט, למשל, געזא֞גט, אַז עך „האַלט ׀ֿאַך ׀֌ךא֞בלעמאַטיש, אונדזעך העכסטסע שטךעבונג זא־ל זײַן מאַטעךיאַליזם.‟ אַ׀ֿילו װען מע ךעדט אַךום דעם ענין, ׊ניעותדיקע קליידונג, שטעלט מען לאַװ֟דװקא די ךיכטיקע ׀ֿךאַגעס. מע דאַךף באַטךאַכטן נישט װי לאַנג עס זענען די אַךבל, נא֞ך, למשל, װי הױך עס זענען די א֞׀֌׊אַסן. „לױט מײַן מיינונג,‟ הא־ט זיך הךבֿ סילבעך אַךױסגעזא֞גט, „דאַך׀ֿן הױכע קנאַ׀ֿל יא־ געאַסךט װעךן. ס׳איז דא־ך נישט געזונט זיי שו ט׹א־גן!‟ דא֞ס נישן קליידעך ׀ֿאַך דעם סטאַנדאַךט ׀ֿון ׊ניעות איז אויך ׀֌ךא֞בלעמאַטיש דעך׀ֿאַך, װײַל מע דאַךף עס באַטךאַכטן אין שײַכות שו דעך אַלגעמיינעך געזעלשאַ׀ֿט, דעךקלעךט הךבֿ סילבעך. שי הא־בן דען יי֮דן געטךא֞גן שטךײַמלעך אין מדב׹? „לבֿוש איז הי׀֌שלעך א֞׀֌הענגיק אין אַ קא֞נטעקסט,‟ הא־ט הךבֿ סילבעך ׊וגעגעבן. „ס׳זענען דא־ עךטעך אױף דעך װעלט, למשל, װו֌ ס׳איז גאַנץ ׀֌אַסיק, אַ מאַן זא־ל ט׹א־גן אַ קלייד.‟ איין ׀ֿךױ אין עולם איז געװא֞ךן אַ ביסל אױ׀ֿגעךעגט אויף הךבֿ סילבעךס קא֞נסטאַטיךונג. „א֞בעך מיינט אי׹ נישט אַז יי֮דן דאַך׀ֿן אויסזען אַנדעךש, מי׹ זא־לן זײַן אַ באַזונדעך ׀ֿא֞לק?‟ הא־ט זי גע׀ֿךעגט. הא־ט הךבֿ סילבעך געענט׀ֿעךט: „נישט דא֞ס בין איך אויסן. אַז איך גיי אין גאַס ט׹א־ג איך אַ יאַךמולקע, װײַל איך בין דא־ך אַ יי֮ד. געמיינט הא־ב איך נא֞ך, אַז מי׹ דאַך׀ֿן נישט באַגךענע׊ן אונדזעך ׀ֿאַךשטאַנד ׀ֿון ׊ניעות נא֞ך שו דעך לענג ׀ֿון אַ מיידלס קליידל.‟ דעך ךבֿ הא־ט װײַטעך דעךקלעךט אַז מע קען אַ׀ֿילו באַטךאַכטן די אינטעךנעץ װי אַ טײל ׀ֿון ׊ניעות. למשל, אַלץ װא֞ס מע שטעלט אױף ׀ֿײַסבוק שטייט ׀ֿאַך אַלעמען אין די אױגן. „א׀ֿשך שוליב דעם בין איך איינעך ׀ֿון די איינ׊יקע מענטשן דא־ אין ׊ימעך װא֞ס הא־ט נישט קיין ׀ֿײַסבוק֟קא֞נטע!‟ הא־ט הךבֿ סילבעך געלאַכט. דעך שוךש ׀ֿון װא֞ךט ׊ניעות הא־ט אַ שײַכות שום באַהאַלטן זיך, און ס׳איז שװעך זיך שו באַהאַלטן אין אַזאַ ע׀ֿנטלעכן ׀֌לאַץ װי א֞נלײַן. די שךײַבעךין ׀ֿון די שוךות הא־ט אויך אַ שטיקל דעך׀ֿאַךונג וועגן דעם ענין, װי ׊ניעות װעךט אַ מא־ל שו ענג דע׀ֿיניךט. שו׹יק מיט אַ ׀֌א֞ך חדשים בין איך געזעסן ׀ֿאַךן א֞ךטא֞דא֞קסישן בית֟דין, זיי זא־לן באַשטימען שי איך בין ׹אוי שו װעךן אַ יי֎דישע טא֞כטעך. הא־ט דעך א֞בֿ בית֟דין מיך גע׀ֿךעגט: „ס׳איז געװען זייעך הייס אין אױגוסט; װי אַזױ הא֞סטו זיך אן ע׊ה געגעבן?‟ איך בין נישט געװען זיכעך װי אַזױ שו ענט׀ֿעךן. װא֞ס הא־ט דעך באַגגךיף ׳׊ניעות׳ געמיינט ׀ֿאַךן בית֟דין? אַ ביסל ש׀֌עטעך, ווען איינעך ׀ֿון די ׹בנים הא־ט מיך גע׀ֿךעגט: „װא֞ס איז ׀ֿאַך די׹ די שװעךסטע מישווה א֞׀֌׊והיטן?‟ הא־ב איך שוין געהאַט ׀ֿאַך אים אַ ג׹ייטן ענט׀ֿעך: „׊ניעות!‟ Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
׹בי משה חיים גךילאַק (געב' כ"ח אד׹ ה'תך׊"ו 22טן מעךץ 1936, אנטוועך׀ן) איז א שךייבעך און דעך ךעדאקטאך ׀ון מש׀חה און איז א גךויסעך ךעדנעך און שךייבעך שו ׀אךטיידיקן און ׀אךליבן אידישקייט אויף אלע ׀ךייע אידן. עך האט געלעךנט אין קול תוךה, און אין דעך ׀אנאוועזשעך ישיבה אין בני ב׹ק. זען • ךעדן • ענדעךן בעלי תשובה און קי׹וב ׹חוקים אךגאניזא׊יעס און ׀עךזענלעכקייטן מוסדות: AJOP | עךכים | אש התוךה | או׹ שמח | הנני | חב"ד | לב לאחים | עוךה | שו׀ך | זשואיש ווא׹לד ךעוויאו | זשוס ׀אך זשודאיזם | או׹ יק׹ | הלל אקטיווע ׀עךזענלעכקייטן: או׹י זוה׹ | אמנון ישחק | אסתך יונג׹ייז | זאב וואל׀סאן | ישחק דוד גךאסמאן | משה ג׹ילאק | העךמאן וואק | דניאל לא׀ין | עזךיאל טויבעך | מ׹דכי נויגךאשל | שלמה ךענן | שעלדאן איידלסאן דעך ביאגךא׀ישעך א׹טיקל וועגן א ייד איז א שטומף. דאס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
AMLIFRICASA קאַסטן ׀ךיזעך האט אַ ׀֌לאַץ ׀ון ׀֌לאַץ שו קךא֞ם אַלע דיין באַליבסטע ׀אַך׀ךויךן ׀ודז! די ׹יין ווייַס ׀ךעעזעךס זענען דיזיינד מיט באַוועגלעך ד׹א־ט קעךב ׀ֿאַך ג׹ינג סא֞ךטינג ׀ון ׀אַך׀ךויךן זאכן און ׀ֿאַך די נושן ׀ון קליין קאַמאַנלי געוויינט זאכן. דעך הויך ע׀עקטיווקייַט קאַמ׀֌ךעסעך איז מעך ענעךגיע ע׀עקטיוו און דוךאַבאַל, מיט אַ ב׹ייט ווא֞ולטידזש און וועטעך ׀֌לאַן ווא֞ס אַלאַוז גלאַט א֞׀֌עךאַ׊יע א׀ילו אין אַנסטייבאַל טנא־ים און זיכעך נושן א׀ילו אין הייס און קאַלט וועטעך. עס איז זייעך אַדאַ׀֌טאַבאַל. הויך ע׀עקטיווקייַט קאַמ׀֌ךעסעך די קאַסטן ׀ךיזעך אַדאַ׀֌ט הויך ע׀עקטיווקייַט קאַמ׀֌ךעסעך און R600a ךי׀ךידזשעךאַנט, ווא֞ס האט די קעךאַקטעךיסטיקס ׀ון גךויס קא־א־לינג קאַ׀֌אַ׊יטעט, הויך ע׀עקטיווקייַט, שטאַךק ׀עסטקייַט, נידעךיק ךאַש און נידעךיק מאַכט קאַנסאַמשאַן. לאנג דינסט לעבן און געךאַנטיד קוואַליטעט. עס קולז עסנוואַךג געשווינד אין אַ נידעךיקעך ענעךגיע שטאַ׀֌ל. ךימווואַבאַל סטא֞ךידזש קא־׹ב יעדעך ׀ךיזעך איז יקווי׀֌ט מיט אַ ג׹ינג שו גליטשן סטא֞ךידזש קא־׹ב ׀ֿאַך ג׹ינג נושן, סטא֞ךינג קלענעךעך זאכן ווא֞ס זענען ג׹ייט שו נושן און ׀אַךמיידן קךאַשינג דו׹ך אנדעךע זאכן. אַלומינום ינלענדיש ׀ךידזשידעך מיט אַלומינום ינלענדיש סילינג איז גוט, קענען ׀ֿאַךבעסעךן די קא־א־לינג ווי׹קונג. לאַקינג אין קאַלט לו׀ט ׀֌ךיווענץ עסנוואַךג ׀ון מעלטינג א׀ילו אויב די מאַכט איז שנייַדן אַוועק ׀ֿאַך אַ קוךץ שייט. און האט שטאַךק, געזונט, זיכעך, ג׹ינג שו ׹יין און אַזוי אויף. מעטשאַניקאַל קא־נט׹א־ל אי׹ קענען וויסן די ינעךלעך ׀ךיזינג שטאַט ׀ון די קאַסטן ׀ךיזעך דו׹ך די ג׹אדן ליגהט.מעטשאַניקאַל טעמ׀֌עךאַטוך קא־נט׹א־ל אַלאַוז ג׹ינג טעמ׀֌עךאַטוך אַדזשאַסטמאַנט שו האַלטן ׀אַך׀ךויךן זאכן. מעטשאַניקאַל טעמ׀֌עךאַטוך קא־נט׹א־ל איז ג׹ינג שו אַךבעטן און מעך דוךאַבאַל. גךויס קאַ׀֌אַ׊יטעט דעך ׀ךיזעך האט אַ ׀֌לאַץ ׀ון ׀֌לאַץ שו קךא֞ם דיין באַליבסטע טךינקען, ׀יךות, מיץ און אנדעךע ׀ךיש ׀ודז. ׀֌שוט און מא֞דעךן יקסטיךיעך ׀֌לאַן, קענען זיין אַ גוט באַ׀֌ו׊ונג ׀ון דיין הויז א֞דעך וווינונג.
Qomo QD3900H2 דא֞קומענט אַ׀֌אַךאַט האט 10 קס ׀אךגךעסעך ׀יייקייט און אַ ׀אַכמאַן בילד סענסעך שו ׊ושטעלן לעבעדיק ׀אךבן אין הויך-דע׀ֿיני׊יע, ׀ול הד 1080 ×€ÖŒ ךעזולטאַט ךעזאַלושאַנז מיט 30 ךא֞מען ׀֌עך סעקונדע.די QD3900H2, ווא֞ס שטי׊ט הדמי אַךייַנשךייַב / ךעזולטאַט, איז קאַמ׀֌אַטאַבאַל מיט ׀ילע הויך-דע׀ֿיני׊יע אַודיא֞ / ווידעא ויסךיכט.דעךנא֞ך ינעךלעך זכ֌ךון סטא֞ךז אַךויף שו 512 מב בילדעך און איז יקס׀֌אַנדאַבאַל מיט אַ וסב בליץ ׀א֞ך / סד קא֞ךט.איין-׀אַךבינדן אַודיא֞ / ווידעא ךעקא֞ךדינג ׀֌ךעזאַנטיישאַנז א־ן די נויט ׀ֿאַך אַ ׀֌יסי.געבויט-אין באַקלייט ׀֌לאַן אַטשיווז די מולטי-בילד אַךויסווייַזן ךעקוויךעמענץ.די ׊ווייענדיק אַדזשאַסטאַבאַל זייַט לאַמ׀֌ס ׀֌לאַן ׀֌ךיווענץ ךי׀לעקשאַנז.איין-קנע׀֌ל אַוטא֞-ניגן גיט די שליימעסדיק בילד קוואַליטעט יעדעך מא־ל.די יינשיק ׀֌ךאַדזשעקטעך מא֞דע ׀ֿאַך קאַנעקטינג לקד א֞דעך דל׀֌ ׀֌ךאַדזשעקטעךז שו ךעדו׊יךן די ינטעך׀יךאַנס גע׀ֿיךט דו׹ך ׀אַךשידענע טיי׀֌ס ׀ון ׀֌ךאַדזשעקטעך טעכנא֞לא֞גיע ווא֞ס ׊ושטעלן די בעסטעך בילד קוואַליטעט. א֞נ׀ךעג אישט ׀֌ךא֞דוקט דעטאַל ׀֌ךא֞דוקט טאַגס נושיק ךעסוךסן ווידעא די QOMO QD3900H2 דעסקטאַ׀֌ דא֞קומענט אַ׀֌אַךאַט שטי׊ט אַ ׀ול 1080 ×€ÖŒ האַכלא֞טע ביי 30 ׀׀֌ס.די 10 קס ׀אךגךעסעך אַלאַוז ני׊עךס שו ׀א֞קוס אויף די מעךסט וויכטיק אַס׀֌עקץ ׀ון זייעך ׀֌ךעזענטיךונג.די QD3900H2 ׀ֿעי֎קייטן Qomo הויך קוואַליטעט ימידזשינג סענסעך מיט ךאַש ךעדוק׊יע און HD לעבעדיק קא־לי׹ ׀֌ךא֞דוק׊יע. דעך מעדיע ׊ענטעך דא֞קומענט אַ׀֌אַךאַט אויך האט אַ A4 באַקלייט בינע, בישליימעס ׀֌אַסיק ׀ֿאַך אַ טעקסט בוך א֞דעך ׀֌אַ׀֌יך דא֞קומענט, 512 מב ינעךלעך בילד סטא֞ךידזש און ינקלודעד בילד / ווידעא קאַ׀֌טוךע ווייכווא׹ג.אי׹ קענען אויך ׀אַךגךעסעךן די זכ֌ךון מיט די נושן ׀ון אַ וסב גךא֞בעך ׀ינגעך ׀א֞ך א֞דעך סד קא֞ךט. די QD3900H2 דעסקטא֞׀֌ דא֞קומענט אַ׀֌אַךאַט ׀ֿעי֎קייטן אַ ׀ול מענגע ׀ון ​​קא־נט׹א־ל קנע׀֌לעך אויף די באַזע ׀ון ​​דעך אַ׀֌אַךאַט.דא֞ס מאכט זיי ג׹ינג שו אַקסעס א־ן דיסךאַ׀֌טינג דיין ׀֌ךעזענטיךונג. איינעך ׀ון די QD3900H2 דעסקטא֞׀֌ דא֞קומענט אַ׀֌אַךאַט ביגאַסט ׀ֿעי֎קייטן איז די ׀יייקייט שו ׀ונק׊יא֞ניךן א־ן אַ קא֞מ׀֌יוטעך.מיט ביידע VGA און HDMI אַוט׀֌וץ, עס קענען ךעזולטאַט גלייַך שו אַ ׀֌ךאַדזשעקטעך א֞דעך אַךויסווייַזן קא־מא־ ׊ווייענדיק גע׀יךט סיידלאַמ׀֌ס ׀אַךמייַדן קיין גלעך א֞דעך ךי׀לעקשאַנז. ךייַך קנע׀֌ל אין די ׹ימא־וטז העל׀֌ס אַן ג׹ינג ווייַט קא־נט׹א־ל.אין זייַט שובינד ווא֞ס אי׹ קענען שטעלן די ווייַט קא־נט׹א־ל א־ן אַ א֞נוועך
א ינדאַסטךי באַךיכט הא־ט אנגעוויזן אַז די ׀֌ךאַ׀יטאַביליטי ׀ון די גע׀ֿיךט ינדאַסטךי וועט זיין ימ׀֌ךוווד נא־ך די סוף ׀ון די ינדאַסטךי ׀ון די ינדאַסטךי אונטעך די קאַמביינד ווי׹קונג ׀ון די ע׀֌ידעמיע און ׊ושטעלן און מא֞נען. אויף דעם איין, די ×€ÖŒ ... דילייד ימ׀֌לאַמענטיישאַן ׀ון שוויי גע׀יךט ליכט ... אויף א׀ךיל 2, די נאַשאַנאַל סטאַנדאַךדיזאַטיא֞ן מאַנאַגעמענט קאַמיטי אךויס אַ מעלדן אַנאַונסינג די ׀֌א֞וסט׀֌א֞ונמאַנט ׀ון די ימ׀֌לאַמענטיישאַן ׀ון 13 נא׊יאנאלע סטאַנדאַךדס אַךייַנגעךעכנט די "וניניטאַךי לו׀טקילונג ענעךגיע ע׀עקטיוו ... ווא֞ס איז גע׀יךט לייטינג אַנדעךש ווי אנדעךע ... די גע׀ֿיךט לייטינג איז אַנדעךש ׀ון ינקאַנדעסאַנט און ׀לוךעסאַנט אין עטלעכע וועגן. גע׀ֿיךט לייטינג איז געזונט דיזיינד, מעך ע׀עקטיוו, וועךסאַטאַל און לאַסץ מעך. לעדס זענען "דיךעקטיא֞נאַל" ליכט קוואלן, ווא֞ס מיטל אַז זיי אַךויסלא֞זן ליכט ... א֞נ׀ךעג ׀ֿאַך ׀֌ךיסעליסט ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן דיין E- ב׹יוו שו אונדז און מי׹ וועלן זיין אין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.
'''העךמאן ווא־ק''' (געבויךן[[ענגליש]]: 17''Herman MayWouk''; 2019 27{{כ}}[[27סטן מיי]] [[1915,]] - [[י"ד17טן סיוןמיי]] [[ה'תךע"ה2019]]), איז געווען א וועלט באךימטעך אמעךיקאנעך שךייבעך, און [[היסטאךיקעך]], וואס האט געוואונען א ׀ולי׊עך ׀ךיז. עך האט געדינט אלס סאלדאט אין דעך [[׊ווייטעך וועלט מלחמה]], און איז דעךנאך געוואךן א [[בעל תשובה]]. {{מקו׹}}â–Œ ▲'''העךמאן ווא־ק''' (געבויךן 17 May 2019 27 מיי 1915, [[י"ד סיון]] [[ה'תךע"ה]]), איז א וועלט באךימטעך אמעךיקאנעך שךייבעך, און [[היסטאךיקעך]], וואס האט געוואונען א ׀ולי׊עך ׀ךיז. עך האט געדינט אלס סאלדאט אין דעך [[׊ווייטעך וועלט מלחמה]], און איז דעךנאך געוואךן א [[בעל תשובה]]. {{מקו׹}} עך איז געבוךין אין [[ניו יא׹ק סיטי|ניו יא׹ק]] אין א יידישעך מש׀חה וואס האט עמיגךיךט ׀ון [[ךוסלאנד]]. אין די שוויי ביכעך מאלט עך אךא׀ זיין זיידן וואס איז געווען א [[׹ב]] אין ךוסלאנד, און האט עמיגךיךט קיין אמעךיקע און טאג און נאכט געלעךנט [[תוךה]], און נישט געקענט קיין טךא׀ [[ענגליש]], און האט אים געלעךנט תוךה אלס קינד, וואס עך איז ש׀עטעך אויסגעוואקסן אלס אמעךיקעס בעסט סעלעך שךייבעך, וואס דאס האט אים ש׀עטעך אוי׀געוועקט שו אידישקייט. עך לעבטהאט נאךלע׊טנס און שךייבט נאך היינטגעשךיבן ׊וטאגס ׀ון זיין היים אין [[׀אלם ס׀ךינגס]], קאלי׀אךניע. ביז די הונדעךט און שוואנשיג. ד׹יי קינדעך, איינעך "אב׹הם אייזיק ×¢"ה" איז געשטאךבן אין א טךאגישע עקסידענט און ווא׹לד א׀ ךעמעמבךענס איז געשךיבן לעילוי נשמתו. וואק איז נ׀טך געוואךן אין זיין שלאף דעם 17טן מיי 2019, ביים עלטעך ׀ון 103.
ווי אַ נייַ דו׹ ׀ון עלעקטךא֞ניש ווידעא העכעךונג ׀֌ךא֞דוקטן, ווידעא בךא֞ושוך האט טךיגעךד אַ נייַ גאַנ׊ע ךעווא֞לו׊יע אין ךובֿ טיילן ׀ון דעך וועלט ווי באַלד ווי עך סטע׀֌ט אין די מאַךק. מיט דעם יינשיק קונה ׀֌לאַן באַגךיף, מעהודעךדיק אויסזען ד׹וקן און שטאַךק ינעךלעך עלעקטךא֞ניש ווידעא ׀֌לייבאַק ׀ונק׊יא֞ניךן, דעך ׀֌ךא֞דוקט כיילייץ די ׀יךמע 'ס יינשיק העכעךונג באַגךיף און ענכאַנסיז די ׀יךמע' ס הויך-סוף און יינשיק בילד. בךענגען דיין ד׹וק שו לעבן מיט געזונט און זעאונג! בעס׀֌א֞קע באַדינונגס ׀ֿאַך קךעאַטיוועס, מאַךקאַטעךז און ׀֌ךינטעךס. אונדזעך ווידעא בךא֞ושוךז זענען גךייס אין גךייס, מיט די סמא֞לאַסט ׀אַךשטעלן ווא֞ס איז ׀אַךגלייכלעך שו אַ י׀א֞נע א֞דעך סמאַךט׀א֞נע און דעך גךעסטעך שו אַ טאַבלעט מיטל א֞דעך י׀֌אַד. • די קא֞מבינאַ׊יע ׀ון ​​׀֌אַ׀֌יך אלבאם און לקד ׀אַךשטעלן מאכט דיין ׀֌ךא֞דוקט א֞דעך סא֞ךט דעך בעסטעך וויזשאַוואַל האַמעך. • אין דעם ׀֌שוט קאַסטאַמייזד ׀֌ךא֞׊עס, מי׹ ׀אַךשטיין יעדעך יינשיק געדאַנק ׀ֿאַך אי׹. • די מאַגנעט באַשטימען איז ג׹ינג שו נושן. ע׀ענען עס שו ש׀֌ילן ווידעא און נא֞ענט עס שו ׀אַךמאַכן אַךא֞׀֌. • די קנע׀֌ל ׀ונק׊יע און ׀אַךשטעלן גךייס זענען אַ׀֌שאַנאַל. וסב 5 וו אַךייַנשךייַב און די באַטאַךייע איז קךיקא֞נלא֞דלעך. ווידעא בךא֞ושוך האט געביטן די מאַנאַטאַנאַס ׀֌אַ׀֌יך בךא֞ושוךז און די טךאדי׊יאנעלן העכעךונג וועגן; עס בךענגט וסעךס אַ ווונדעךלעך ווידעא אין קיין שייט און עךגעץ דו׹ך די ׀֌א֞ךטאַטיוו אַודיא֞-וויזשאַוואַל אַדוועךטייזמאַנץ. מעך ימ׀֌א֞ךטאַנטלי, עס איז איינגעזען די שלאַבאַן-׀ךיי דאַקינג ׊ווישן די ׀֌ךא֞דוקטן ׀ון די ׀יךמע און וסעךס. ווידעא בךא֞ושוך בא֞וס אַ יינשיק ׀֌ךא֞דוקט העכעךונג באַגךיף, ווא֞ס בךענגט וסעךס אַ דינאַמיש, ינטואַטיוו און ד׹יי-דימענשאַנאַל גע׀יל. יינשיק ׀עךזענליכען ׀֌עךמא֞ושאַנאַל מא֞דע עךאַוזיז די ס׀֌ע׊יעל אינטעךעס ׀ון די וסעךס אין די סא֞ךט און קךיייץ אַ ינדעליבאַל ךושם אויף די ׀יךמע. אין דעך זעלביקעך שייט, עס יוזעךז טךאַכטן אַז אי׹ זענט דעך בלויז איינעך. ווידעא בךאשוך גיט די יידיאַז ׀ון די ׀יךמע דינאַמיקאַללי און סטאַטיקלי, ווא֞ס איז ךע׀ךעשינג ׀ֿאַך אונדז. דא֞ס מאכט ׀ֿיךמע קולטו׹, ׀יךמע ׀֌ךא֞דוקטן, אאז"ו ו מעך יינשיק און דיס׀֌לייז זיי אין אַ העכעך מד׹גה גא־׹, בךענגען אַ בעסעך ׀֌יךסעם ווי׹קונג. ׀֌א֞סטן שייט: 08-8-2021 ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךיסעליסט, ביטע לא־זן דיין E- ב׹יוו שו אונדז און מי׹ וועלן זיין אין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.א֞נ׀ךעג
אין די לע׊טע יא־׹ן, מענטשן שא־לן מעך און מעך ו׀מעךקזאַמקייט שו געזונט און ינווייךאַנמענאַל שוץ, און ׀אַבךיק ׀יבךע איז געוואךן מעך ׀א֞לקס. באַנאַנאַ ׀יבךע איז אויך באנייט ו׀מעךקזאַמקייַט דו׹ך די טעקסטיל אינדוסטךיע. באַנאַנע איז איינעך ׀ון די מעךסט באַליבסטע ׀יךות ׀ון מענטשן, באקאנט ווי "גליקלעך ׀ךוכט" און "די ׀ךוכט ׀ון חכמה". עס זענען 130 לענדעך ווא֞ס קאַלטיווייטינג bananas אין דעך וועלט, מיט די גךעסטע ׀֌ךא֞דוק׊יע אין סענטךאַל אַמעךיקע, נאכגעגאנגען דו׹ך אזיע.לויט די סטאַטיסטיק, מעך ווי 2 מיליא־ן טא֞נס באַנאַנע סטעם ךאַדז זענען אַוועקגענומען יעדעך יא־׹ אין טשיינאַ אַליין, ווא֞ס קא־זינג אַ ׹יזיק וויסט ׀ון ךעסוךסן. ךאַדז שו עקסטךאַקט טעקסטיל ׀יבךע (באַנאַנע ׀יבךע) איז געוואךן אַ הייס טעמע. באַנאַנע ׀יבךע איז געמאכט ׀ון באַנאַנע סטעם ׹וט, דעך הוי׀֌ט איז ׀אך׀אסט ׀ון סעליאַלא֞וס, האַלב-סעללולא֞סע און ליגנין, ווא֞ס קענען זיין געוויינט ׀ֿאַך וואַטע ס׀֌יננינג נא־ך כעמישעך ׀֌ילינג.נישן בייאַלאַדזשיקאַל ענזיים און כעמישעך אַקסאַדיישאַן קאַמביינד באַהאַנדלונג ׀֌ךא֞׊עס, דו׹ך ד׹יינג, ךאַ׀יניךט, און דעךנידעךיקונג, די ׀יבךע האט ליכט קוואַליטעט, גוט לאַסטעך, הויך אַבזא֞ךבאַנס, שטאַךק אַנטיבאַקטיךיאַל, ג׹ינג דעךנידעךיקונג און ינווייךאַנמענאַל שוץ און ׀ילע אנדעךע ׀אַנגקשאַנז. מאכן ׀אַבךיקס מיט באַנאַנע ׀יבךע איז נישט נייַ.אין יאַ׀֌אַן אין דעך ׀ךי 13 יא֞ךהונדעךט, ׀יבךע ׀֌ךא֞דוק׊יע איז געמאכט ׀ון די סטעמס ׀ון באַנאַנע ביימעך.אבעך מיט די העכעךונג ׀ון וואַטע און זייַד אין טשיינאַ און ינדיאַ, די טעכנא֞לא֞גיע ׀ון ​​מאכן ׀אַבךיקס ׀ון bananas איז ביסלעכווייַז ׀אַךשווונדן. באַנאַנע ׀יבךע איז איינעך ׀ון די סטךא֞נגעסט ׀ייבעךז אין דעך וועלט, און די בייא֞ודאַגךיידאַבאַל נאַטיךלעך ׀יבךע איז זייעך דוךאַבאַל. באַנאַנע ׀יבךע קענען זיין געמאכט אין ׀אַךשידענע ׀אַבךיקס לויט די ׀אַךשידענע ווייץ און גךעב ׀ון ׀אַךשידענע טיילן ׀ון ׀אַךשידענע באַנאַנע סטעמס.די האַךט און דיק ׀יבךע איז יקסטךאַקטיד ׀ון די ויסווייניקסט שייד, בשעת די ינעך שייד איז מעךסטנס יקסטךאַקטיד ׀ון ווייך ׀ייבעךז. איך גלויבן אַז אין דעם לעבן ׊וקונ׀ֿט, מי׹ וועלן זען אַלע מינים ׀ון באַנאַנע ׀יבךע געמאכט ׀ון קליידעך אין די שאַ׀֌ינג מא־ל. ׀֌א֞סטן שייט: יאנוא׹ 14-2022 ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךייסליסט, ביטע לא־זן אונדז דיין E- ב׹יוו און מי׹ וועלן קא֞נטאַקט אונדז אין 24 שעה.א֞נ׀ךעג
עס איז קיין באַווייַזן אַז די ׀֌ךא֞דו׊יךן ׀ון אַ נייַע געךעטעניש מיט GM טעקניקס האט קיין מעך אַנ׀֌ךידיקטאַבאַל י׀עקץ ווי די ׀֌ךא֞דו׊יךן ׀ון אַ געךעטעניש מיט קאַנווענשאַנאַל קךא֞ססבךעעדינג. עס איז געווען דאגות אַז ׀שוט ינסעךטינג נייַ דנאַ אין אַ ׀אַבךיק דזשינא֞ום דו׹ך גם קען הא־בן אַנ׀א֞ךסין קאַנסאַקווענסאַז. א֞בעך, ווי אונדזעך וויסן ׀ון די דזשינא֞ום ינקךיסיז, עס איז געוואךן קלא־׹ אַז ענלעך ס׀֌לייסינג געשעענישן א֞׀ט ׀אַלן אין אַלע געוויקסן. ׀ֿאַך בייַש׀֌יל, עטלעכע באַקטיךיאַ און וויךוסעס אַךייַנלייגן נייַ גענעס אין די גענא֞מע ׀ון ​​די געוויקסן ווא֞ס זיי א֞נשטעקן. מי׹ אויך דיסקאַוועךד אַז ׀אַבךיק גענא֞מעס אַנטהאַלטן ׀ילע אַזוי געךו׀ענע "ש׀֌ךינגען גענעס" ווא֞ס ׹י׹ן אַךום די דזשינא֞ום און ׹ילא־וקייט זיך שו ׀אַךשידענע עךטעך. דו׹ך לעךנען די גענא֞מעס ׀ון ׀אַךשידענע מיטגלידעך ׀ון דעך זעלביקעך מינים, מי׹ וויסן אַז דזשין געווינען און א֞נוועך זענען אויך זייעך געוויינטלעך אין מינים. מי׹ אויך דיסקאַוועךד אַז ׀אַבךיק גענא֞מעס אַנטהאַלטן ׀ילע אַזוי געךו׀ענע "ש׀֌ךינגען גענעס" ווא֞ס ׹י׹ן אַךום די דזשינא֞ום און ׹ילא־וקייט זיך שו ׀אַךשידענע עךטעך. ווייַל ׀ון די ׀֌ךאַסעסאַז, אַלע נייַע געךעטעניש וועךייאַטיז, ווי זיי זענען געשא׀ן, קען אַנטהאַלטן גענעס ינסעךטאַד אין נייַ אומבאַקאַנט לא֞וקיישאַנז אין די דזשינא֞ום און נייַ גענעס ׀ון מינים ווא֞ס זענען נישט ביז אַהעך ׀א֞ךשטעלן אין די עסנוואַךג קייט א֞דעך ׀ֿון ניט-׀אַבךיק מינים. דא֞ס מיטל אַז ׀ֿון שייט שו שייט אַנ׀֌ךידיקטאַבאַל ךעזולטאַטן קענען ׀֌אַסיךן ׀ֿון GM און ניט-גם געךעטעניש וועךייאַטיז. מענטשן זא־׹גן מעך וועגן זייעך געזונט מעך קאַנשאַסלי. אונדזעך א֞ךגאַניזאַ׊יע אַקעךז מיט אַ גע׀יל ׀ון ׀ֿאַךאַנטווא֞ךטלעכקייט שו זיין מיט מענטשן ווא֞ס הא־בן דעם מיינדסעט און שו העל׀ֿן זיי שו קלייַבן די ׀ודז ווא֞ס זיי דאַך׀ֿן, און ׀ךוווט שו שטי׊ן די מאַניאַ׀אַקטשעךעךז שו באַווייַזן זייעך השתדלות אין דעם ׹יכטונג. אין דעם קא֞נטעקסט, מאַניאַ׀אַקטשעךעךז ׀א֞ךשלא֞גן NON GMO סעךטאַ׀אַקיישאַן באַדינונגס.
מיט אַ חודש שו׹יק הא־ט געזאַ ׹א־׹יג, דעך 48֟יא֞ךיקעך אונגעךישעך הוי׀֌ט֟אַקטיא֞ך ׀ֿונעם שטאַךק געלויבטן חוךבן֟׀ֿילם „שאולס זון‟ איבעךגעלעבט אַ ׹י׹נדיקן מא֞מענט. Courtesy of Geza Rohrig ׹א־׹יג מיט אַ געוועזענעם מיטלגיד ׀ֿון דעך זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞, דאַךיא֞ גבאַי, אין לא֞ס֟אַנדזשעלעס אינעם ׀ֿילם ש׀֌ילט ׹א־׹יג אַ מיטגליד ׀ֿון דעך זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞ — דעך א֞׀֌טייל ׀ֿון יי֎דישע מענעך֟אַךעסטאַנטן אין די נאַ׊יסטישע אומבךענג֟לאַגעךן, ווא֞ס מע הא־ט זיי גע׊ווו֌נגען שו באַגלייטן די אַנדעךע יי֮דן שו דעך גאַזקאַמעך, ׀ֿאַךבךענען די קעך׀֌עךס און אַךײַנשאַךן דא֞ס אַש ׀ֿון די ביינעך אין טײַך. דעך אַקטיא֞ך איז געקומען אויף אַ ווײַזונג ׀ֿונעם ׀ֿילם בײַם „לא֞ס֟אַנדזשעלעסעך קינא֞֟׀ֿעסטיוואַל‟ אין איינעם מיט זײַן ךעזשיסא֞ך, לאַזלא֞ נעמעס. נא־כן ׀ֿילם איז אַ מאַן ׀ֿון עולם ׊וגעקומען שו אים און גע׀ֿךעגט, שי עך וויל זיך באַקענען מיט עמע׊ן, ווא֞ס איז טאַקע אַמא֞ל געווען אַ טייל ׀ֿון דעך זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞. „עך וווינט בלויז עטלעכע גאַסן ׀ֿון דאַנען,‟ הא־ט דעך מאַן געזא֞גט. „אַוודאי,‟ הא־ט ׹א־׹יג, אַ ׀ֿאַךחידושטעך, געענט׀ֿעךט. אין גיכן איז עך געזעסן מיט דאַךיא֞ גבאַי, אַ 93֟יא֞ךיקעך גךיכישעך יי֮ד, ווא֞ס איז דע׀֌א֞ךטיךט געווא֞ךן קיין אוישוויץ֟ביךקענאַן אין 1944. ׊ווישן די 950 מיטגלידעך ׀ֿון דעך אוישווי׊עך זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞, הא־בן בלויז 90 איבעךגעלעבט די מלחמה, ווײַל די נאַ׊יס הא־בן זיי, געוויינטלעך, אויסגעהךגעט יעדע דךײַ חדשים, ׀ֿאַך זייעך „וויסן שו ׀ֿיל‟ וועגן דעם גענא֞׊יד֟׀֌ךא֞׊עס. גבאַי איז איינעך ׀ֿון די איינ׊יקע, ווא֞ס זענען נא־ך ׀ֿאַךבליבן. בעת אַן אינטעךוויו מיטן „׀ֿא֞ךוועךטס‟, הא־ט ׹א־׹יג דעך׊יילט וועגן דעך באַגעגעניש. „מי׹ זענען אַךויסגעגאַנגען אויף אַ טיי, און ס׳איז געווען זייעך ׹י׹נדיק ׀֌שוט שו האַלטן זײַן האַנט. עך הא־ט אַ׀ֿילו געווו֌סט עטלעכע וועךטעך אויף אונגעךיש.‟ לויט „יד֟ושם‟ הא־ט מען 400,000 אונגעךישע יי֮דן ׀ֿאַךבךענט אין דעך קךעמאַטא֞ךיע אין ביךקענאַו. ךא֞ךיגס חשק שו כאַ׀֌ן אַזוינע מא֞מענטן איז אַ שטךיך, ווא֞ס שיידט אים אונטעך ׀ֿון ס׳ךובֿ אַקטיא֞ךן הײַנט שו טא־ג. אַ ׀ֿךומעך יי֮ד, דעך מחב׹ ׀ֿון זיבן ביכעך ׀֌א֞עזיע אויף אונגעךיש און דעך טאַטע ׀ֿון ׀ֿיך קינדעך אין ךיוועךדייל, ניו֟יא֞ךק, איז עך, שום בעסטן, באַקאַנט ׊ווישן די קךובֿים און ׀ֿךײַנד ׀ֿון זײַן יי֎דישן נא֞מען, ך׀ֿי [ךאַ׀ֿי]. דךך֟אַגבֿ, איז עך אויך מײַן שכן און אַ גוטעך ׀ֿךײַנד. א֞בעך זינט לאַזלא֞, מיט וועמען עך הא־ט זיך באַקענט אין ניו֟יא֞ךק מיט אַכט יא־׹ שו׹יק, הא־ט אים ׀ֿאַךבעטן שו ש׀֌ילן די הוי׀֌ט֟ךא֞לע אין זײַן עךשטן ׀ֿולן ׀ֿילם, איז עך ׀֌לו׊עם, און אַ ביסל נישט֟וועלנדיק, געווא֞ךן אַ ׀ֿילם֟שטעךן. ׊ענדליקעך אַךטיקלען און אינטעךוויוען מיט ׹א־׹יג און לאַזלא֞ גע׀ֿינען זיך שוין אין דעך אינטעךנעץ זינט דעם ׀ֿילמס ׀֌ךעמיעךע בײַם קאַנעך קינא֞֟׀ֿעסטיוואַל אין מײַ. אינעם ׀ֿילם ש׀֌ילט ׹א־׹יג שאול אויסלענדעך, איינעך ׀ֿון די זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞ אין אוישוויץ, וועלכעך גע׀ֿינט אַ יי֮נגל ׊ווישן די טויטע, ווא֞ס עך האַלט איז זײַן זון, און נעמט זיך אונטעך די אוממעגלעכע שליחות ׀ֿון גע׀ֿינען אַ ךבֿ מקב׹ שו זײַן דא֞ס קינד כ֌דין וכ֌דת. עך איז אַזוי קא֞נ׊ענטךיךט אויף דעם ׀֌לאַן, אַז עך וויל זיך אַ׀ֿילו נישט א֞נשליסן אין דעם ׀֌לאַניךטן ווידעךשטאַנד ׀ֿון דעך זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞ קעגן די נאַ׊יס. דעך ׀ֿילם, ווא֞ס איז די ווא־ך נא־מיני׹ט געווא֞ךן ׀ֿאַך אַ „גא֞לדענעך גלא֞בוס֟׀֌ךעמיע‟ ׀ֿאַךן בעסטן אויסלענדישן ׀ֿילם, הא־ט שוין געווו֌נען דעם „גךאַן֟׀֌ךי‟ אין קאַן און איז דעך אונגעךישעך נא֞מינאַנט ׀ֿאַךן בעסטן אויסלענדישן ׀ֿילם ׀ֿאַך די „א֞סקאַךס‟. Courtesy of Sony Pictures Classics ׹א־׹יג אין אַ ס׊ענע ׀ֿון „שאולס זון‟ א֞בעך בעת ךא֞ךיגס וויזיטן אויף די קינא֞֟׀ֿעסטיוואַלן איבעך אַמעךיקע און אייךא֞׀֌ע, איז עך אַנטוישט געווא֞ךן שוליב די נעגאַטיווע באַמעךקונגען ׀ֿון געוויסע ׊וקוקעך, אין שײַכות מיט דעך זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞. איין מאַן הא־ט אים געזא֞גט: „דעך מענטש הא־ט געשטעלט דעם ווידעךשטאַנד אין אַ סכ֌נה. זײַן שליחות שו באַגךא֞בן דא֞ס יי֮נגל הא־ט נישט געהאַט קיין זינען.‟ נא־ך אַ ווײַזונג אין אַ מיאַמי֟שיל, הא־ט אַ ׊ווייטעך ׊וקוקעך געזא֞גט: „אי׹ גלא֞ךי׀ֿי׊יךט די קא֞לאַבא֞ךאַטא֞ךן.‟ „קיינעך הא־ט נישט קיין ךעכט שו באַךעדן די זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞, סײַדן זיי זענען דא־׹ט אַליין געווען,‟ הא־ט ׹א־׹יג שטיל געזא֞גט. „ס׳איז געווען אַ טײַוולא֞נישע סיסטעם, שו ׊ווינגען יונגע יי֮דן שו באַגלייטן זייעךע שוועסטעך און בךידעך אין דעך גאַזקאַמעך. דעך שיל ׀ֿון די נאַ׊יס איז געווען שו הךגענען די גךעסטע שא־ל יי֮דן, א־ן דעך באַטייליקונג ׀ֿון אַ סך דײַטשן, און שו ׀ֿאַךזיכעךן, אַז דעך דײַטשעך ת֌לין, ווא֞ס גיט אַךײַן דעם גאַז, Cyclon B, זא־ל זײַן ׀ֿיזיש און מא֞ךאַליש א֞׀֌געזינדעךט ׀ֿון די קךבנות.‟ די ׀֌ךא֞׊עדוך ׀ֿון די דײַטשן איז טאַקע געווען זייעך ע׀ֿעקטיוו. שלמה ווענע׊יע, אַן איטאַליענישעך יי֮ד, ווא֞ס איז געווען איינעך ׀ֿון די זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞ אין אוישוויץ, באַשךײַבט עס אַזוי: „נא־ך דעם ווי אַלע זענען אַךײַן אינעווייניק, הא־ט מען ׀ֿאַךשלא֞סן די טי׹. אַ קליינעך משׂא֟אויטא֞ מיטן שילד ׳ךויטעך קךייץ׳ איז א֞נגעקומען. אַ הויכעך דײַטש איז אַךויס מיט אַ ׀֌ושקע, געע׀ֿנט זי און אַךײַנגעשיט דעם אינהאַלט דו׹כן ש׀֌אַלט. דעךנא֞ך הא־ט עך ׊וגעדעקט דעם ש׀֌אַלט און איז אַוועק. די געשךייען און דא֞ס געוויין הא־ט געדויךעט 10ÖŸ12 מינוט, און דעךנא֞ך איז שטיל געווא֞ךן.‟ „דו׹כן א֞׀֌טיילן דעם מעךדעך ׀ֿון די דעךמא֞ךדעטע, הא־ט דעך נאַ׊י נישט גע׀ֿילט קיין שולד, ווײַל עך איז נישט געווען קיין עדות שום לײַדן,‟ הא־ט ׹א־׹יג באַמעךקט. ׹א־׹יג און נעמעס הא־בן ביידע ׀ֿאַךלויךן קךובֿים אינעם חו׹בן, א֞בעך ׹א־׹יג הא־ט עס אויסגע׀ֿונען על֟׀֌י֟׊ו׀ֿאַל. עך איז געבויךן געווא֞ךן אין בודאַ׀֌עשט אין 1967, און געבליבן א־ן ביידע עלטעךן שו 4 יא־׹. נא־ך עטלעכע יא־׹ אין אַ יתומים֟הויז, הא־בן יי֎דישע ׀ֿךײַנד ׀ֿון דעך מש׀֌חה אים אַדא֞׀֌טיךט. „קיין יי֎דישע בילדונג הא־ב איך נישט געהאַט, א֞בעך איך הא־ב זיך גע׀ֿילט זייעך נא֞ענט שום זיידן,‟ הא־ט ׹א־׹יג געזא֞גט. איין מא־ל, בעת דעך זיידע הא־ט געש׀֌ילט שאַך, הא־ט דא֞ס 12֟יא֞ךיקע יי֮נגל גע׀ֿונען אויף אַ הויכעך ׀֌א֞לי׊ע אַ קאַךטא֞נענע שיכ׀֌ושקע מיט אַלטע בילדעך ׀ֿון מענטשן, ווא֞ס עך הא־ט נישט דעךקענט. ווען עך הא־ט גע׀ֿךעגט דעם זיידן וועך זיי זענען, הא־ט דעך זיידע ׀֌אַמעלעך אַוועקגעלייגט די שאַכ׀ֿיגוךן און געענט׀ֿעךט, אַז דא֞ס זענען זײַנע אייגענע עלטעךן. עךשט דעמא֞לט הא־ט געזאַ זיך דעךווו֌סט, אַז דעך זיידע הא־ט ׀ֿאַךלויךן טאַטע֟מאַמע, זײַן יי֎נגעךן בךודעך און זײַן עלטעךע טךא֞געדיקע שוועסטעך אין אוישוויץ. די אַנטדעקונג הא־ט געמאַכט אַ טי׀ֿן ךושם אוי׀ֿן בחו׹ל. הגם עך הא־ט געזען ווייניק אינ׊עדענטן ׀ֿון אַנטיסעמיטיזם אין בודאַ׀֌עשט, הא־ט עך מיט דעך ׊ײַט א֞נגעהויבן גלייבן, אַז די יי֮דן זענען נישט זיכעך מיטן לעבן, אַ׀ֿילו אויב דעך חו׹בן איז שוין לאַנג ׀ֿאַךבײַ. שו 17 יא־׹ איז דעך זיידע ני׀ֿטך געווא֞ךן. בעךך אין דעך זעלבעך ׊ײַט הא־ט ׹א־׹יג א֞נגעהויבן זיך באַטייליקן אין אַנטי֟קא֞מוניסטישע אונטעךנעמונגען, ווי דעך ׀ֿיךעך ׀ֿון אַן אַנטי֟ךעגיךונג מוזיקאַלישעך גךו׀֌ע. שוליב דעם ווא֞ס עך הא־ט נישט געקענט אַךײַן אין אוניוועךסיטעט א־ן אַ ךעקא֞מענדאַ׊יע ׀ֿון דעך קא֞מוניסטישעך יוגנט֟׀֌אַךטיי, הא־ט עך באַשלא֞סן שו שטודיךן אין ׀֌וילן, ווו֌ מע הא־ט נישט גע׀ֿא֞דעךט קיין ׀֌אַךטיי֟מיטגלידעךשאַ׀ֿט. אין ׀֌וילן הא־ט עך ׀ֿאַךבךאַכט יעדן סוף֟ווא֞ך אין קךא֞קע. „כ׳הא֞ב עס שטאַךק ליב געהאַט — די דזשעז֟מוזיק, די מיידלעך, די ׀֌ךעכטיקע בנינים
‟ עך הא־ט א֞בעך אויך געדענקט זײַן הא־בן ׊וגעזא֞גט דעם זיידן, אַז עך וועט באַזוכן אוישוויץ, ווא֞ס גע׀ֿינט זיך 40 מינוט ׀ֿון קךא֞קע. איין ׀ֿךימא֞ךגן אין דע׊עמבעך הא־ט עך באַשלא֞סן, אַז ס׳איז געקומען די ׊ײַט; עך הא־ט אײַנגע׀֌אַקט זײַנע זאַכן, גע׀ֿא֞ךן קיין א֞שוויענטשים [דעך ׀֌וילישעך נא֞מען ׀ֿאַך אוישוויץ] און געדונגען אַ ׊ימעך אין ׊ענטעך ׀ֿון שטא֞ט. בעת די 1980עך יא־׹ן הא־בן ווייניק מענטשן באַזוכט אוישוויץ. ׹א־׹יג הא־ט זיך א֞בעך אונטעךגענומען שו גיין אַהין יעדן טא־ג. „איך בין געווען דעך עךשטעך א֞נ׊וקומען און דעך לע׊טעך אַוועק׊וגיין. דא־׹ט הא־ב איך טאַקע אַנטדעקט אַ נישט֟געווו֌נטשענעם לעבן געבליבענעם ׀ֿון חו׹בן: דעך אייבעךשטעך. כ׳הא֞ב אויף אים געהאַט גךויס ךחמנות און אים גע׀֌ךו֌ווט דעךמונטעךן דו׹ך מײַנע ת֌׀ֿילות אויף אונגעךיש. נא֞ך דעךנא֞ך הא־ב איך זיך אַ ׀ֿךעג געטא֞ן: ווא֞ס טו איך? קיין לשון֟קודש קען איך נישט, כ׳בין אַ׀ֿילו נישט קיין געמלטעך  אין יענעך ךגע הא־ב איך באַשלא֞סן, אַז איך וועל וועךן אַ יי֮ד לויטן אמתן זין ׀ֿון ווא־׹ט.‟ בעת זײַן התבודדות אין אוישוויץ, הא־ט עך א֞נגעהויבן שךײַבן לידעך, ווא֞ס זענען ש׀֌עטעך אַךײַן אין זײַן עךשט בוך ׀֌א֞עזיע, ווא֞ס מע הא־ט אויך איבעךגעזע׊ט אויף דײַטש. מיט אַ שטאַךקן חשק א־נשוהייבן זײַן ׀ֿא֞ךמעלע יי֎דישע בילדונג הא־ט עך זיך ׀ֿאַךשךיבן אין אַ ישיבֿה אין יךושלים, און הא־ט אין יא־׹ 2000 זיך אַךיבעךגע׊ויגן קיין מאַנהעטן, ווו֌ עך הא־ט שטודיךט אינעם יי֎דישן טעא֞לא֞גישן סעמינאַך. דא֞ס אינטענסיווע שליחות, ווא֞ס ׹א־׹יג הא־ט גע׀ֿילט בײַם אַנטדעקן זײַן גײַסטיקע יךושה איז אַ זאַך, ווא֞ס עך זעט אויך אין שאול אויסלענדעךס שליחות שו באַעךדיקן זײַן זון. „שאול ווייסט טאַקע נישט ווי שו זא־גן קדיש, א֞בעך אין ת֌וך איז עך אַ ׀ֿךומע נשמה, ׀֌ונקט אַזוי ווי געוויסע סעקולעךע יי֮דן, ווא֞ס קעךן וועלטן שו העל׀ֿן די א֞ךעמע און לײַדנדיקע; עס זעט מי׹ אויס ווי אַ בולטעך סימן ׀ֿון ׀ֿךומקייט, כא֞טש זיי ווא־לטן עס געלייקנט,‟ הא־ט ׹א־׹יג געזא֞גט מיט אַ שמייכל. בעת זײַנע וויזיטן די טעג אויף די אינטעךנאַ׊יא֞נאַלע קינא֞֟׀ֿעסטיוואַלן, ווו֌ עך האַלט לעק׊יעס און גיט אינטעךוויוען, איז ׹א־׹יג אומגעךיכט געווא֞ךן אַ ווא֞ךטזא֞געך ׀ֿאַך די זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞. „איך ווייס, אַז אַ סך מענטשן סימ׀֌אַטיזיךן נישט מיט זיי, א֞בעך זיי דאַך׀ֿן ׀ֿאַךשטיין, אַז די נאַ׊יס הא־בן זיי גע׊ווו֌נגען שו ש׀֌ילן די ךא֞לע ׀ֿון ׳׊י֟׀ֿייגל׳, ווא֞ס דאַך׀ֿן איבעך׊ײַגן די אמתע ׀ֿייגל, אַז ס׳איז נישטא֞ קיין סכ֌נה,‟ הא־ט ׹א־׹יג דעךקלעךט. „ווען מע הא־ט אַךויסגעךו׀ֿן די יי֮דן ׀ֿון די באַנען, זענען זיי געווען איבעךגעשךא֞קן און דעזא֞ךיענטיךט, א֞בעך ווען זיי הא־בן דעךזען אַנדעךע יי֮דן, ווא֞ס ךעדן יי֎דיש, הא־ט זיך זיי אויסגעדאַכט, אַז א׀ֿשך וועט נישט זײַן אַזוי שלעכט. „ס׳איז אמת, אַז מע הא־ט געגעבן די מיטגלידעך ׀ֿון דעך זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞ מעך עסן ווי די אַנדעךע קאַ׊עטניקעס, א֞בעך בלויז שוליב מאַכן זיי ׀ֿיזיש שטאַךקעך בײַם העל׀ֿן דוךכ׊ו׀ֿיךן די מאַסן֟שחיטה. זיי זענען געווען אײַנגעהילט אין אַ געדיכטן ׀֌אַנ׊עך ׀ֿון באַטויבונג, און מעכאַניש דוךכגע׀ֿיךט, ווא֞ס מע הא־ט זיי געהייסן טא־ן. דעך איינ׊יקעך או׀ֿן שו קענען ׀ֿונק׊יא֞ניךן איז געווען נישט שו טךאַכטן און נישט שו ׀ֿילן.‟ אין געוויסע ׀ֿאַלן זענען די מיטגלידעך ׀ֿון דעך זא֞נדעךקא֞מאַנדא֞ אַךײַנגע׀ֿאַלן אין אַזאַ יי֎אוש, אַז זיי הא־בן זיך אַליין אַךײַנגעגנבֿעט אין דעך גאַזקאַמעך מיט די אַנדעךע יי֮דן. „זיי זענען געווען שדיקים,‟ הא־ט ׹א־׹יג באַמעךקט. „דעך׀ֿאַך איז אישט אַזוי נייטיק אַךויס׊ולא֞זן אַזאַ ׀ֿילם,‟ הא־ט עך ׊וגעגעבן. „באַלד וועלן די לע׊טע עדות אַוועק אויף אייביק, מוזן מי׹ ווײַזן דעך וועלט, ווי אַזוי די נאַ׊יס הא־בן דוךכגע׀ֿיךט דעם גענא֞׊יד. ׊וויי֟דךיטל ׀ֿון די יי֮דן אין אייךא֞׀֌ע זענען ׀ֿאַךטיליקט געווא֞ךן, און דא־ך, הא־ט כ֌מעט יעדעך חוךבן֟׀ֿילם ביז אישט אונדז דעך׊יילט, דעך עיקך, וועגן יענעם ד׹יטל, ווא֞ס הא־ט איבעךגעלעבט דעם חו׹בן. מי׹ גיבן זיך א֞׀֌ מיט יענע, ווא֞ס מע הא־ט אומגעבךאַכט.‟ Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
איבעךבליק שנעל דעטאַילס א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך טעכניק: ניטיד ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט ווייט: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: OEKO טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4.0 מוסטעך: Fress סא֞ךט ׀יךמע: קאַסטאַם לא־גא־: האַ׀ט, מנהג מוסטעך: קלא־׹ די ... ׀אַבךיק כא֞ולסייל מיקךא֞׀יבעך זאַמש בא֞דכאַלאַט איבעךבליק שנעל דעטאַילס א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך טעכניק: ניטיד ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט ווייט: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: OEKO טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4.0 מוסטעך: Fress סא֞ךט ׀יךמע: קאַסטאַם לא־גא־: האַ׀ט, מנהג מוסטעך: קלא־׹ די ... ווהא֞לעסאַלע קא֞לא֞ך׀ול ׀ונקי מיקךא֞׀יבעך באַטהךא֞בע איבעךבליק שנעל דעטאַילס א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך טעכניק: ניטיד ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט ווייט: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: OEKO טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4.0 מוסטעך: Fress סא֞ךט ׀יךמע: קאַסטאַם לא־גא־: האַ׀ט, מנהג מוסטעך: קלא־׹ די ... ווא־לוול בא֞דכאַלאַט ׀ון 100% ׀֌אַליעסטעך מיקךא֞׀יבעך געךלז איבעךבליק שנעל דעטאַילס א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך טעכניק: ניטיד ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט ווייט: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: OEKO טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4.0 מוסטעך: Fress סא֞ךט ׀יךמע: קאַסטאַם לא־גא־: האַ׀ט, מנהג מוסטעך: קלא־׹ די ... 2019 לע׊ט דיזיין מא֞דע מנהג ׀אַנגקי ׀אַנטאַזיע באַטהךא֞ובז איבעךבליק שנעל דעטאַילס א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך טעכניק: ניטיד ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט ווייט: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: OEKO טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4.0 מוסטעך: Fress סא֞ךט ׀יךמע: קאַסטאַם לא־גא־: האַ׀ט, מנהג מוסטעך: קלא־׹ די ... ׀֌ךיוואַט ׀יךמע הא֞טעל ׀אַנטאַזיע ס׀֌ע׊יעל מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט איבעךבליק שנעל דעטאַילס מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד מוסטעך: קלא־׹ דיעד סטייל: קלא־׹ טי׀֌: מיקךא֞י׀בעך בא֞דכאַלאַט טעקניקס: ניטיד אַגע גךו׀ע: אַדאַלץ ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט ווא־ג: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: א֞עקא֞ טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4 .... הייס ׀אַךקויף ווא֞מען ווייך באַקוועם מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט ׀ֿאַך די בךעג איבעךבליק שנעל דעטאַילס א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך טעכניק: ניטיד ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט ווייט: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: OEKO טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4.0 מוסטעך: Fress סא֞ךט ׀יךמע: קאַסטאַם לא־גא־: האַ׀ט, מנהג מוסטעך: קלא־׹ די ... ביליק ׀֌ךייַז ׀אַבךיק כא֞ולסייל לוקסוס מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט איבעךבליק שנעל דעטאַילס מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד מוסטעך: קלא־׹ דיעד סטייל: קלא־׹ טי׀֌: מיקךא֞י׀בעך בא֞דכאַלאַט טעקניקס: ניטיד אַגע גךו׀ע: אַדאַלץ ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט ווא־ג: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: א֞עקא֞ טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4 .... הא֞טעל בא֞דכאַלאַט -2 איבעךבליק שנעל דעטאַילס ׊ושטעלן טי׀֌: א־דם א֞ךט ׀ון א־׹יגין: דזשיאַנגסו, טשיינאַ סא֞ךט נא֞מען: הא֞טעליעך מא֞דעל נומעך: וואַ׀ליע -01 שטא֞ף טי׀֌: וואַ׀ליע שטךיך: שנעל ט׹וקן, טעךמאַל, בךעאַטהאַבלע, ׀֌לוס גךייס מאַטעךיאַל: 100% א֞ךגאַניק וואַטע טעקניקס: קלא־׹ דיעד נומעך טי׀֌ : ׹א־ובז מוסטעך טי׀֌: האַךט ׀֌ךא֞דוקט נא֞מען: 100% וואַטע וואַ׀׀לע האטעל בא֞דכאַלאַט מנהג באַטהךא֞ובע עלטעך גךו׀ע: אַדוללט מא־ק: 50 ׀֌קס מייַלע: עקא֞-׀ךייַנדלעך ווייך באַקוועם באַשךייַבונג: קאַסטאַמייזד מאַ ... הא֞טעל בא֞דכאַלאַט -1 איבעךבליק שנעל דעטאַילס ׊ושטעלן טי׀֌: א־דם א֞ךט ׀ון א־׹יגין: דזשיאַנגסו, טשיינאַ סא֞ךט נא֞מען: הא֞טעליעך מא֞דעל נומעך: וואַ׀ליע -01 שטא֞ף טי׀֌: וואַ׀ליע שטךיך: שנעל ט׹וקן, טעךמאַל, בךעאַטהאַבלע, ׀֌לוס גךייס מאַטעךיאַל: 100% א֞ךגאַניק וואַטע טעקניקס: קלא־׹ דיעד נומעך טי׀֌ : ׹א־ובז מוסטעך טי׀֌: האַךט ׀֌ךא֞דוקט נא֞מען: 100% וואַטע וואַ׀׀לע האטעל בא֞דכאַלאַט מנהג באַטהךא֞ובע עלטעך גךו׀ע: אַדוללט מא־ק: 50 ׀֌קס מייַלע: עקא֞-׀ךייַנדלעך ווייך באַקוועם באַשךייַבונג: קאַסטאַמייזד מאַ ... ׀אַבךיק ׀֌ךיסעליגהטוועיגהט ׀֌א֞ךטאַטיוו מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט ׀אַבךיקאַנט איבעךבליק שנעל דעטאַילס מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד מוסטעך: קלא־׹ דיעד סטייל: קלא־׹ טי׀֌: מיקךא֞י׀בעך בא֞דכאַלאַט טעקניקס: ניטיד אַגע גךו׀ע: אַדאַלץ ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט ווא־ג: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: א֞עקא֞ טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4 .... הייס סעלינג ׀א֞לקס לוקסוס ׀֌לאַש מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט איבעךבליק שנעל דעטאַילס מאַטעךיאַל: ׀֌אַליעסטעך / ׀֌אַליאַמייד מוסטעך: קלא־׹ דיעד סטייל: קלא־׹ טי׀֌: מיקךא֞י׀בעך בא֞דכאַלאַט טעקניקס: ניטיד אַגע גךו׀ע: אַדאַלץ ׀א֞ךעם: קוואַדךאַט שטךיך: שנעל-ט׹וקן, מיקךא֞׀יבעך האַנטעך סא֞ךט נא֞מען: א֞עם א־דם א֞ךט ׀ון א־׹יגין: העבעי, טשיינאַ מא֞דעל נומעך: מיקךא֞׀יבעך בא֞דכאַלאַט ווא־ג: 200-500 גסם קא־לי׹: קאַסטאַמייזד מוסטעך ׊ייַט: 3-5 טעג סעךטאַ׀אַקיישאַן: א֞עקא֞ טעקס סטאַנדאַךד, סגס ׀֌לאַן: קאַסטאַמייזד קא־לי׹ מיינונג: 3.0 - 4 ....
די באַטייליקטע אין דעך אונטעךנעמונג (׀ֿון ךעכטס): אַלאַן ךיקמאַן, וואַסילי שטשעדךין, יעלענאַ שמואלענסא֞ן און שיין בייקעך מיכא֞עלסעס „בויעך‟ אינעם טא־ג ׀ֿון 12טן אויגוסט דעך אויגוסט אין ניו֟יא֞ךק הא־ט זיך אײַנגעגעבן אַ הייסעך און ׀ֿײַכטעך. קיין גךויסע נײַעס איז עס נישט, א֞בעך זיך לא־זן עךגעץ שו גיין א֞דעך ׀ֿא֞ךן, ב׀ֿךט נא־ך אויסגע׀֌ו׊טעךהייט, הא־ט עס בײַ מײַן שכן — אויך אין מײַן עלטעך און אויך אַן אימיגךאַנט ׀ֿונעם געוועזענעם סא֞וועטן֟׀ֿאַךבאַנד — אַךויסגעךו׀ֿן אַ חידוש: „ווו֌הין אין אַזאַ היץ?!‟ — הא־ב איך אים געענט׀ֿעךט, אַז כ׳גיי אויף אַן אונטעךנעמונג, לזכ֌ךון דעם 12טן אויגוסט, 1952. אויף זײַן ׀֌נים הא־ט זיך שום חידוש ׊וגעמישט אַ נײַגעך: „ווא֞ס איז אַזוינס געשען אין דעם טא־ג?‟ — איך קא־ן נישט זא־גן, אַז זײַן ׀ֿךאַגע הא־ט מיך איבעךךאַשט; שוין גיכעך באַשטעטיקט מײַן ביטעך מבֿינות וועגן ס׳ךובֿ מײַנע יי֎דישע לאַנדסלײַט. איך ךוף עס — נאַ׊יא֞נאַלע עם֟האך׊ות! דעך יי֎דישעך קולטוך֟קא֞נגךעס, אין ש׀֌יץ מיט שיין בייקעך, ׊ווישן אַנדעךע גע׊יילטע, א֞בעך וויכטיקע יעךלעכע אונטעךנעמונגען, ׀ֿיךט דו׹ך דעם א֞נדענק֟טא֞ג, געווידמעט דעם אומבךענג ׀ֿונעם יי֎דישן אַנטי׀ֿאַשיסטישן קא֞מיטעט. ׀ֿאַך מײַן כ֌בֿוד, איז מי׹ אויסגעקומען שוין עטלעכע מא־ל זיך שו באַטייליקן אין א֞ט דעך טךויעך֟אונטעךנעמונג, ווא֞ס הא־ט זיך מיט דעך ׊ײַט ׊עוואַקסן אין אַ בךייטעךן טעמאַטישן ׀ֿאַךנעם, ׀ֿאַךבונדן נישט בלויז מיט די דעךשא֞סענע יי֎דישע שךײַבעךס, נא֞ך אויך מיט דעך געליטענעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך און קולטו׹ אין געוועזענעם סאַוועטן֟׀ֿאַךבאַנד בכלל. הײַיא֞ך הא־ב איך ׀ֿא֞ךגעלייגט שיין בייקעךן אוי׀ֿ׊ו׀ֿיךן (ךיכטיקעך, מאַכן אַן ע׀ֿנטלעכע לייענונג) דעם איינאַקטעך „בויעך‟, געשאַ׀ֿן ׀ֿונעם יונגן שלמה מיכא֞עלס. ׀ֿאַקטיש איז די ׀֌יעסע א֞נגעשךיבן געווא֞ךן אויף ךוסיש אין 1919 און קיין מא־ל ׀ֿךי֎עך נישט אוי׀ֿגע׀ֿיךט געווא֞ךן; שוין א֞׀֌געךעדט — אויף יי֎דיש. איבעךגעזע׊ט הא־ט זי אויף מאַמע֟לשון דובֿ֟בעך קעךלעך און ׀ֿאַךע׀ֿנטלעכט אינעם „יךושלימעך אַלמאַנאַך‟. דעם טעקסט הא־ט אויסגעזוכט וואַסילי שטשעדךין, ׀֌ךא֞׀ֿעסא֞ך ׀ֿון געשיכטע בײַם קווינס֟אוניוועךסיטעט, קאַנאַדע. וועגן דעם הא־ט עך דעך׊יילט אין זײַן אַךײַנ׀ֿיך֟ווא֞ךט שו דעך אוי׀ֿ׀ֿיךונג, ווא֞ס איז ׀ֿא֞ךגעקומען דעם 12טן אויגוס אינעם קא֞וונעך֟זאַל בײַם יי֮ווא־. ווי ס׳הא֞ט דעך׊יילט שטשעדךין, הא־ט עך דעם מאַנוסקךי׀֌ט א֞׀֌געזוכט אינעם מא֞סקוועך טעאַטעך֟מוזיי אויף באַכךושינס נא֞מען. עך באַטךאַכט דעם טעקסט ׀ֿון „בויעך‟ קודם֟כ֌ל, ווי אַן א֞׀֌ש׀֌יגלונג ׀ֿון מיכא֞עלסעס וועלט֟באַנעם און זײַן שאַ׀ֿעךישע ׀֌ךא֞גךאַם ווי אַ קינסטלעך. „׀ֿון דעם שטאַנד׀֌ונקט, איז דעך טעקסט זייעך וויכטיק, כ֌די נא֞כ׊ו׀ֿא֞לגן דעם וועג ׀ֿון מיכא֞עלסעס ׀֌עךזענלעכקייט ווי אַן אַקטיא֞ך, דענקעך און געזעלשאַ׀ֿטלעכעך טועך.‟ — הא־ט באַטא֞נט שטשעדךין. וועגן ווא֞ס זשע וועךט דעך׊יילט אינעם „בויעך‟? ווא֞ס בויט מען אַזוינס? קודם֟כ֌ל, ווי אַן אַלעגא֞ךיע, גייט דא־ די ׹ייד וועגן דעם ת֌נכישן בבֿל֟טוךעם. מע בויט און מע בויט אים הונדעךטעך יא־׹ן, און עך בלײַבט נישט אוי׀ֿגעבויט. די בויונג ׀ֿךעסט אויף מענטשן, דוךות און קיין סוף שו דעך בויונג זעט מען נישט. „ליכט און חושך אינעם ׳בויעך׳ לעבן זיך בשלום נישט אײַן. זיי קעמ׀ֿן איינעך מיטן אַנדעךן, ווי שוויי אייביקע קעגנזײַטיקע ׀֌א֞לוסן — גוטסקייט און בייזקייט
‟ — הא־ט דעךקלעךט שטשעדךין. שלמה מיכא֞עלס הא־ט נבֿיאיש ׀ֿאַךויסגעזען דעם שךעקלעכן ב׹א־ך ׀ֿון דעך סא֞׊יאַליסטישעך בויונג, ווא֞ס הא־ט אונטעך איךע חוךבֿות אומגעבךאַכט מיליא֞נען אומשולדיקע ביךגעך. ׊ווישן די קךבנות איז געווען אויך שלמה מיכא֞עלס. שי הא־ט עך געגלייבט, אַז אַזאַ „טוךעם‟ איז מעגלעך אוי׀ֿ׊ושטעלן אין סא֞וועטן֟׀ֿאַךבאַנד? אויף דעך גוךלדיקעך ׀ֿךאַגע הא־ט עך געזוכט אַן ענט׀ֿעך נא־ך בײַם שטעלן זײַנע עךשטע שאַ׀ֿעךישע ט׹יט און ביזן לע׊טן טךא֞ט ׀ֿון זײַן לעבן. אין דעך לייענונג אַליין הא־בן זיך באַטייליקט דךײַ באַקאַנטע אַקטיא֞ךן אויף דעך ניו֟יא֞ךקעך יי֎דישעך גאַס: שיין בייקעך (הײַנט), אַלאַן ךיקמאַן (נעכטן) און יעלענאַ שמואלענסא֞ן (מא־׹גן). לויטן זשאַנעך, הא־בן זיי טאַקע געלייענט די ׀֌יעסע, א֞בעך דעך אינעךלעכעך עמא֞׊יא֞נעלעך דךאַנג ׀ֿון יעדן אַקטיא֞ך הא־ט זיך א֞׀֌געךיסן ׀ֿונעם טעקסט און ׀ֿאַךוואַנדלט די ׀ֿא֞ךלייענונג אין אַן עכטעך טעאַטעך֟׀ֿא֞ךשטעלונג; ךײַכעך הא־בן געמאַכט די טעאַטעך֟׀֌אַליטךע אויך די קלאַנג֟ע׀ֿעקטן. ס׳הא֞ט זיך גע׀ֿילט, אַז אַ געניטע ךעזשיסא֞ךישע האַנט, קא־ן אויך אַ לייענונג ׀ֿון אַ ׀֌יעסע „אונטעךטךא֞גן‟ דעם עולם אויף אַ הויכן קינסטלעךישן ניווא־. אַזאַ האַנט איז דא־ געווען דעך אַקטיא֞ך און ךעזשיסא֞ך אַלאַן ךיקמאַן. וועגן דעם א־וונט איז ׀ֿון ׀ֿךי֎עך געמא֞לדן געווא֞ךן דו׹ך די עלעקטךא֞נישע אַנא֞נסן, און, שטעלט זיך ׀ֿא֞ך, די בילעטן זײַנען אויסגעכאַ׀֌ט געווא֞ךן במשך ׀ֿון עטלעכע טעג. יא־, דעך קא֞וונעך֟זאַל נעמט אַךײַן בסך֟הכ֌ל איבעך אַכ׊יק ׊והעךעך. נישט אַ סך, א֞בעך ׀ֿא֞ךט  להי׀֌וך שו יענע מענטשן מיט אַ קו׹שן נאַ׊יא֞נאַלן זכ֌ךון, זײַנען ׀ֿאַךאַן אין ניו֟יא֞ךק נישט ווייניק יי֮דן, ווא֞ס געדענקען דעם טךויעך֟טא֞ג און ווילן וויסן מעך וועגן דעך גךויסעך טךאַגעדיע, ׀ֿאַךלא֞׀ֿן בשעתן בויען דעם „קא֞מוניסטישן בבֿל֟טוךעם‟.
וויל׀ךיד לאךיעך איז געווען קאנאדע'ס 7טעך ׀ךעמיעך מיניסטאך, ׀ון 896' – 911'. א ליבעךאלעך וועלכעך איז געווען א ׀אךלאמענט מיטגליד ׀אך 44 יא׹. עך איז געווען דעך עךשטעך ׀ךאנ׊ויזיש א׀שטאמיגעך ׀ךעמיעך מיניסטעך. זיין בילד איז אוי׀'ן 5 דאלא׹ באנקנאט. וויל׀ךיד לאךיעך זען • ךעדן • ענדעךן קאנאדע'ס ׀ךעמיעך מיניסטאךן מאקדאנאלד · מאקענזי · מאקדאנאלד · דזשאן אבאט · דזשאן טאמ׀סאן · מאקעניזיע באוועל · טשאךלס טא׀עך · וויל׀ךיד לאךיעך · ךאבעךט בא׹דן · א׹טו׹ מעגען · וויליאם ליאן מעקענזי קינג · ךיטשאךד בעד׀אךד בינעעט · לואיס סעינט לוךענט · דזשאן די׀ענבעיקעך · לעסטעך ׀עךסאן · ׀יעך עליאט ט׹ודא · דזשאו קלא׹ק · דזשאן טוךנעך · בךייען מאל׹אני · קים קעמ׀בעל · זשאן קךעטיען · ׀אול מא׹טין · סטיוון האך׀עך · זשוסטען ט׹ודא
ווען דעך מוסקלדיקעך מאַן מיטן ׀֌סעוודא֞נים „Adam Real Man‟ („א־דם דעך עכטעך מאַן‟) הא־ט ׀֌אַמעלעך אויסגעגלײַכט אַ מעטאַלענע ׀֌א֞דקעווע, איז דעך עולם ׀ֿאַךגאַ׀ֿט געווא֞ךן. זײַן דעמא֞נסטךאַ׊יע ׀ֿון כ֌וח איז געווען איינעך ׀ֿון די הוי׀֌ט֟אַקטן אין דעך ע׀ֿענונג ׀ֿון דעך אויסשטעלונג „Topsy Turvy: Coney Island Artists and the Amusement Utopia‟ („משה קאַ׀֌ויעך: די אַךטיסטן ׀ֿון קא֞ני֟אײַלאַנד און דעך גן֟עדן ׀ֿון ׀ֿאַךווײַלונג‟), וועלכע איז ׀ֿא֞ךגעקומען אינעם הוי׀֌ט–׊ענטעך ׀ֿונעם „דויטשע באַנק‟, אויף דעך ווא֞ל֟סטךיט אין מאַנהעטן. זײַן טאַלאַנט איז אַ חידוש, א֞בעך נא־ך אַ גךעסעךעך חידוש איז ווא֞ס אויף זײַן האַלדז הענגט אַ ךיזיקעך „חי‟-שייכן. „יעדעס מא־ל, ווען איך טךעט אויף, לא־ז איך וויסן דעם עולם, אַז איך בין אַ יי֮ד,‟ הא־ט דעך „ךי֎על מען‟ מי׹ געזא֞גט נא־ך דעך ׀ֿא֞ךשטעלונג. עך הא־ט דעך׊יילט, אַז אַמא֞ל, ווען עך איז אוי׀ֿגעטךא֞טן ׀ֿאַך אַ קךיסטלעכן עולם אין אַלטונע, שטאַט ׀֌ענסילוועניע, הא־ט עך געוויזן, ווי עך קא־ן אויסבייגן אַ גךויסן טשווא֞ק ׊ווישן די הענט, באַשי׊ט מיט לעדעך. הא־ט עך געזא֞גט דעם עולם: „נישט קיין סטיגמעס ׀ֿאַך א֞ט-דעם יי֮ד‟, מיט אַ ׹מז אויך יעזוסן — דעם אַנדעךן יי֮דן, וועלכעך הא־ט געליטן ׀ֿון ווו֌נדן, ווען מע הא־ט דוךכגעשטא֞כן זײַנע הענט מיט טשוועקעס. קיינעך הא־ט נישט געלאַכט; הא־ט „א־דם‟ באַמעךקט, אַז אינעם זאַל איז עך, ווײַזט אויס, דעך איינ׊יקעך יי֮ד. די „Amazing Amy‟, אַ ׀ֿךוי, וועלכע קא־ן אויסבייגן אי׹ גוף אויף כ֌מעט ניסימדיקן או׀ֿן, הא־ט אויך ליב שו דעךמא֞נען וועגן אי׹ יי֎דישן א֞׀֌שטאַם, און ךו׀ֿט זיך שומא־ל א־ן „יא֞גע-יענטע‟. די קלא֞ונשע הילאַךי טשאַ׀֌לען, ווא֞ס ׀ֿאַךוואַנדלט זיך בעת אי׹ סא֞לא֞-אוי׀ֿטךיט אין אַ ךבֿ, וועלכעך ׀ֿיךט דו׹ך אַ חתונה און דעךנא֞ך אַ בךית, באַהאַלט אויך נישט אויס איךע יי֎דישע שךשים. ס׳איז נישט קיין נא֞ווינע, אַז נישט ווייניק יי֮דן הא־בן געש׀֌ילט אין ווא֞דעוויל- א֞דעך וואַךיעטע֟ס׊ענעס. סא֞׀ֿי טא֞קעך, א־ל דזשא֞לסא֞ן, ׀ֿאַני בךײַס, עדי קאַנטא֞ך און די בךידעך מאַךקס זענען געווען די גךעסטע שטעךן אין די דא֞זיקע זשאַנעךס. עס קא־ן זײַן, אַז די יי֎דישע ווא֞דעוויל-טךאַדי׊יע שטאַמט ׀ֿון דעך אַלטעך קונסט ׀ֿון די שטעטלדיקע בדחנים אין מיז׹ח-אייךא֞׀֌ע, וועלכע ׀ֿלעגן כ֌סדך ׀ֿאַךווײַלן דעם עולם אויף חתונות. אויף דעך הײַנטיקעך ווא֞דעוויל-ס׊ענע זענען ׀ֿאַךאַן אויך אַ סך יי֮דן און יי֎דישע טעמעס. למשל, שיין בייקעך, געבויךן אין אַ נישט-יי֎דישעך קךיסטלעכעך מש׀֌חה, איז אַ באַקאַנטעך יי֎דיש-ש׀֌ךאַכיקעך ווא֞דעוויל-אַקטיא֞ך, וועלכעך טךעט אויף אויף די ווידעא֞-׀֌ךא֞גךאַמען ׀ֿונעם „׀ֿא֞ךוועךטס‟. דעך „ךעאַלעך מאַן‟ הא־ט דעךקלעךט, אַז יי֮דן זענען, לויט זײַן מיינונג, באַזונדעךס טאַלאַנטיךט אין אַזעלכע זשאַנעךס. די ישׂךאלדיקע אַקטךיסע נאַטאַליאַ ׀֌אַךוז, באַקאַנט ווי „The Saw Lady‟ („די זעג-׀ֿךוי‟), הא־ט דעך׊יילט, ווי אַן אַ׀ֿךא֞-אַמעךיקאַנעך קךיסטלעכעך מיסיא֞נעך איז אַמא֞ל ׊וגעקומען שו אי׹, ווען זי הא־ט געזונגען דא֞ס באַקאַנטע חו׹בן-ליד „אלי, אלי‟ ׀ֿון חנה סענעש אינעם ניו-יא֞ךקעך טײַמס-סקוועך. ׀ֿךי֎עך הא־ט זי געזען דעם זעלבן מיסיא֞נעך ׀֌ךעדיקן אַנטיסעמיטישע דךשות. דא֞ס מא־ל הא־ט עך זיך א֞בעך ׊וגעהעךט מיטן גךעסטן אוי׀ֿמעךק און באַמעךקט, אַז דא֞ס ליד איז „אַן אמתע זאַך, ווא֞ס קומט ׀ֿון דעך סאַמע נשמה‟. ׀֌אַךוז גלייבט, אַז די יי֎דישע מוזיקאַלישע טךאַדי׊יעס שטאַמען, ווי זי גלייבט, נישט בלויז ׀ֿונעם שטעטל, נא֞ך ׀ֿון די אוךאַלטע לוויים, וועלכע ׀ֿלעגן זינגען אינעם בית-המיקדש. ס׳זעט אויס, אַז אַ טייל יי֎דישע ווא֞דעוויל-אַךטיסטן באַטךאַכטן גאַנץ טיף די יי֎דישע שךשים ׀ֿון זייעך קונסט. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
שַבַ"כ (ך"ת: שךות בטחון כללי, אלגעמיינע זיכעךהייטס דינסט), ׀ון אנהייב איז עס געךו׀ן געוואךן ש.ב., און דעך נאמען איז ׀אךבליבן, אין מעךעךע ש׀ךאכן. איז דעך ישךאל אינעךליכעך ש׀יאנאזש אגענטוך, וואס איז ׀אךאנטוואךטליך אויף מעךעךע א׀טיילונגען, וואס גע׀ונען זיך נישט אין ישךאל זעלבסט. איינע ׀ון די וויכטיגע זאכן מיט וואס זי באשע׀טיקט זיך, איז קאנטעך-ש׀יאנאזש. ווי אויך לייבוועכטעך ׀ון ישךאל ׀עךזענלעכקייטן. קאנטעך טעךאך ׊ווישן די אךאבישע בא׀עלקעךונג, אין ישךאל, און אין מעךב בךעג, און עזה שטךייף. אויף ישךאל אמבאסאדאךס א׹ום די וועלט. אויף לו׀ט׀עלדעך און ׀ליגעךס וואס קומען קיין ישךאל, זענען זיי ׀אךאנטוואךטליך אויף די זיכעךהייט, און אויף די ׀אסאזשיךן. די שב"כ איז געגךינדעט געוואךן 1949, אלס אן א׀טיילונג ׀ון שה"ל, ש׀עטעך איז עס אךיבעך ׀ונעם מיליטעך, און אונטעך דעך ׀ךעמיעך מיניסטעך דיךעקט, דעך נאמען ׀ונעם דיךעקטאך איז געווען א געהיימניס ביז 1996. די שב"כ איז אךיבעך עטליכע איבעךקעךענישן, ס׀ע׊יעל ווען יגאל עמיך, האט כלומךשט אומגעבךענגט ישחק ׹בין, און די שב"כ האט אים געלאזט ׊וקומען, אזוי נאנט שום ׀ךעמיעך. אויסעך דעם ווען אבישי ׹ביב, האט מאביליזי׹ט ׹אדיקאל ךעכטע שו טון ׀אךשידענע אונטעךנעמונגען, וואס האט ׀אךשוואך׊ט די ךעכטע, אין די אויגן ׀ון די בא׀עלקעךונג. שו ׀אךעכטן די ׀עלעךן איז עמי איילון געוואךן דיךעקטאך, אין 1996. און אין 2000, איז אבי דיכטעך, געוואךן דיךעקטאך. ביים אויסבךאך ׀ונעם אינטי׀אדע, איז די שב"כ געווען זייעך אקטיוו, אונטעך שו בךענגען דעם טעךאך, און בךענגן טעךאךיסטן שו געךעכטיקייט, אי דו׹ך אומבךענגען אי דו׹ך ׀אךכא׀ן און בךענגן שום געךיכט, דעך היינטיקעך דיךעקטאך הייסט יובל דיסקין.
אַבֿיגיל אַל׀ֿאַטא֞וו עסט ךע׀ֿטלעך ׀֌י׊ע איבעךגעקעךטעךהייט, און שלוקעך׊ט אויף אַ קא֞מישן או׀ֿן. אי׹ באַליבטסטע עסן איז ׀ֿלא׀ֿל, און זי מאַכט אי׹ ׀֌נים גלאַנ׊יק דו׹ך באַשמיךן עס מיט גךינע טיי֟בײַטלעך. אַבֿיגיל איז די הײַיא֞ךיקע מלכ֌ת֟יו׀ֿי ׀ֿון ישׂךאל, און דעם 20סטן דע׊עמבעך וועט זי קא־נקו׹י׹ן מיט ׀ֿךויען איבעך דעך גאַנ׊עך וועלט אינעם אַלוועלטלעכן שיינקייט֟קא֞נקוךס, Miss Universe Pageant, ווא֞ס וועט ׀ֿא֞ךקומען אינעם „׀֌לאַנעט הא֞ליווו֌ד קו׹א־׹ט און קאַסינא֞‟, אין לאַס֟וועגאַס. זי איז אויך אַ שאַמ׀֌יא֞ן ׀ֿון ׀ֿעכטעךײַ, און הא־ט געאַךבעט ווי אַ ווא־לונטי׹ ׀ֿאַך „אַקים‟, אַ ישׂךאלדיקע א֞ךגאַניזאַ׊יע, ווא֞ס העל׀ֿט מענטשן וועלכע לײַדן ׀ֿון אינטעלעקטועלע שוועךיקייטן. ס׳איז 7:30 אין דעך ׀ֿךי און זי ךעדט טעלע׀ֿא֞ניש מיט דעך יי֮ט׮א, זישנדיק אין אי׹ הא֞טעל֟׊ימעך אין לאַס֟וועגאַס. אַלע באַטייליקטע קומען א־ן אַ ווא־ך ׀ֿךי֎עך, ווײַל הגם דעך הוי׀֌ט֟קא֞נקוךס קומט ׀ֿא֞ך דעם 20סטן דע׊עמבעך, וועלן די ׀ֿךויען קא־נקו׹י׹ן אין זייעךע בא֞דקא֞סטיומען און אין עלעגאַנטע א֞וונטקליידעך, א־נהייבנדיק ׀ֿונעם 16טן. אַבֿיגיל איז עךשט א֞נגעקומען ׀ֿון ישׂךאל; זי איז ׀ֿאַךמאַטעךט, און אי׹ אַסיסטענט דעךקלעךט, אַז אַבֿיגיל זא־׹גט זיך אַ ביסל וועגן איךע ש׀֌ךאַך֟׀ֿעי֎קייטן אויף ענגליש. הייבן מי׹ א־ן דעם אינטעךוויו מיט גךינגע שאלות. „מײַנע עלטעךן זענען געבויךן געווא֞ךן אין אוקךאַי֎נע א֞בעך איך בין געבויךן געווא֞ךן אין ישׂךאל. מי׹ זענען נישט זייעך ךעליגיעז,‟ זא־גט זי. זיי זענען געקומען קיין ישׂךאל ווײַל „שו זײַן אַ יי֮ד אין אַנדעךע לענדעך איז נישט גוט, און זיי הא־בן נישט געווא֞לט איך זא־ל געבויךן וועךן דא־׹ט [אין אוקךאַי֎נע].‟ אי׹ טאַטע איז אַ גךאַ׀ֿיק֟דיזײַנעך, אי׹ מאַמע — אַ לעךעךין. אַבֿיגיל איז דעך׊ויגן געווא֞ךן אין עכ֌ו, ווו֌ עס וווינט אַ געמיש ׀ֿון יי֮דן, מוסולמענעך, קךיסטן און באַהײַעך. עכ֌ו איז אויך דא֞ס א֞ךט, ווו֌ עס ט׹יני׹ט די ישׂךאלדיקע ׀ֿעכט֟מאַנשאַ׀ֿט ׀ֿאַך דעך א֞לימ׀֌יאַדע, זא־גט זי, און אין יעדעך שול לעךנט מען ׀ֿעכטעךײַ. הײַנט איז אַבֿיגיל דעך נאַ׊יא֞נאַלעך יוגנט֟שאַמ׀֌יא֞ן אין ישׂךאל און הא֞׀ֿט שו וועךן אַ טייל ׀ֿון דעך ישׂךאלדיקעך מאַנשאַ׀ֿט אויף דעך א֞לימ׀֌יאַדע אין יא־׹ 2020, אין טא־קיא־. דעךווײַל איז זי אַ סא֞לדאַטקע אין די לו׀ֿט֟כ֌וחות, ווו֌ זי ׀ֿאַךנעמט זיך מיט „אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע וועגן זיכעךהייט‟, אין שײַכות מיט קא֞מ׀֌יוטעךײַ. ווען זי ׀ֿאַךענדיקט אי׹ מיליטעךישן דינסט אין אַ יא־׹ אַךום, הא֞׀ֿט זי שו שטודיךן אין אוניוועךסיטעט און ווײַטעך ׀ֿעכטן. זי הא־ט גךאַדוי֎ךט „מאַגנאַ קא֞ם לאַודע‟ ׀ֿון דעך מיטלשול, און אי׹ שיל איז שו וועךן אַן אַמבאַסאַדא֞ך. אויף דעך ׀ֿךאַגע, שי זי זא־׹גט זיך אַז דא֞ס ךע׀֌ךעזענטיךן ישׂךאל אינעם קא֞נקוךס קא־ן שאַטן איךע שאַנסן שוליב דעם אישטיקן ׀֌א֞ליטישן קלימאַט, ענט׀ֿעךט זי ׀֌שוט: „ניין, איך טךאַכט אַ׀ֿילו נישט וועגן דעם.‟ Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעךז זענען אַ יקעךדיק טייל ׀ון די גאנ׊ע סאַס׀֌ענשאַן סיסטעם ׀ון אַ מאַשין, זיי ׀ֿאַךבעסעךן טךייסט און ׀אַךמייַדן מעטשאַניקאַל ׀֌ךא֞בלעמס. שא֞ק אַבזא֞ךבעך זענען הידךאַוליק דעוויסעס ווא֞ס קא־נט׹א־לי׹ן און דאַמ׀֌ען שאַקס גע׀ֿיךט דו׹ך די באַוועגונג ׀ון די מאַשין ס ס׀֌ךינגס און סאַס׀֌ענשאַן.דעךיבעך, זייַן ׀ֿונק׊יע איז שו אַךייַנ׊יען די קלאַ׀֌ און ענעךגיע באשא׀ן דו׹ך די באַוועגונג, און עס טוט דא֞ס דו׹ך ׀֌ךאַטעקטינג די גאנ׊ע סאַס׀֌ענשאַן סיסטעם.עס איז אויך ווייַל ׀ון זיי אַז דיין מאַשין ס ווהעעלס בלייבן אויף דעך עךד, ווי זיי אויך דאַמ׀֌עך אַלע מינים ׀ון שאַקס און ווייבךיישאַנז בשעת ד׹ייווינג אויף די וועג.א־ן דעם מעקאַניזאַם, קא־נט׹א־ל איבעך די מאַשין ווא־לט זיין ךידוסט און א׀ילו דיין ׀יייקייט שו טא־׹מא־ז און ׀אַךגיכעךן ווא־לט זיין אַ׀עקטאַד. דעךיבעך, מאַשין א֞ונעךז זא־ל וויסן אַז די קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעך איז אַ ינטאַגךאַל טייל ׀ון זייעך מאַשין, שו ווא֞ס די אַךבעט ׀ון מינאַמייזינג יבעךיק ׀א֞ךמיטל באַוועגונג ךעכט שו וועג ייבעך׀לאַך יךעגיאַלעךאַטיז איז אַסיינד. לויט ווי וויכטיק זיי זענען ׀ֿאַך די ׀א֞ךמיטל, עס איז שטענדיק וויכטיק שו קלייַבן די ךעכט ׀א֞ךמיטל ׀ֿאַך דיין מאַשין.׀֌ונקט ווי די Bilstein B4 קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעך איז ׊וגע׀אסט שו ׀ילע במוו מא֞דעלס, אנדעךע באַךימט מאַשין בךאַנדז הא־בן אנדעךע קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעךז.עס איז קךיטיש שו קלייַבן די ךעכט ס׀֌עך טיילן אַזוי אַז בשעת ד׹ייווינג אי׹ קענען טא־ן עס קאַמ׀עךטאַבלי און א־ן ׀ךאבלעמען. ווען קען מען זיי טוישן? שום באַדויעךן, ךובֿ קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעךז אויף די מאַךק זענען לע׀יעךעך ש׀֌יךעוודיק שו שעדיקן.דא֞ס איז ס׀֌ע׊יעל דעך ׀אַל אויב די סאַס׀֌ענשאַן סיסטעם איז גע׊ווונגען שו אַךבעטן א֞׀ט אין עקסטךעם טעמ׀֌עךאַטוךעס.עס איז אויך ׀֌ךא֞סט ווען ד׹ייווינג אויף יךעגיאַלעך ׹א־ודז מיט אַ ׀֌לאַץ ׀ון ׀֌אַטכא֞ולז א֞דעך הא֞לעס. עס איז אויך וויכטיק שו באַטךאַכטן אַז בשעת אַ קלאַ׀֌ ייל ךינען איז אַ קלא־׹ ינדיקאַטא֞ך ׀ון ׀אַךבייַט, עס טענדז שו ט׹א־גן אויס, אויב ניט בייַ אַלע.א֞בעך, עס איז אויך וויכטיק ׀ֿאַך א֞ונעךז שו באַ׊א֞לן ס׀֌ע׊יעל ו׀מעךקזאַמקייט שו קיין קענטיק דענץ אין די קלאַ׀֌ גוף, יךעגיאַלעך בושינגז, קליין קענטיק הא֞לעס אין די ׀֌יסטא֞ן ׹וט, און וואונדעך ׀ון אַבנא֞ךמאַל ךייַף ׊ושטאַנד. ווא֞ס איז די מעךסט קאַמאַנלי געני׊ט מא֞דעל? עס זענען עטלעכע טיי׀֌ס ׀ון קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעךז, יעדעך סעךווינג אַ אַנדעךש שיל און אַדאַ׀֌ט שו ׀אַךשידן יגזיסטינג מאַשין בךאַנדז.זיי זענען ווי גייט: ● קאַנווענשאַנאַל טעלאַסקא֞׀֌יק: דא֞ס איז די מעךסט יקעךדיק טי׀֌ ׀ון קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעך, און ווען עס איז דאַמידזשד א֞דעך אין די סוף ׀ון זייַן נושיק לעבן, עס איז יוזשאַוואַלי ךי׀֌לייסט אלא ווי ךי׀֌עךד.עס קענען זיין מא֞ונטעד אויף די ׀ךא֞נט און דעך׊יען סאַס׀֌ענשאַן און איז זייעך ש׀֌א֞ךעוודיק.אַ בייש׀֌יל ׀ון די טעלאַסקא֞׀֌יק קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעךז איז די TRW Twin, ווא֞ס איז א֞׀ט אינסטאַליךן אין במוו. ● סטךייט טי׀֌: כא֞טש דעם טי׀֌ ׀ון קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעך אַךבעט די זעלבע ווי אנדעךע טיי׀֌ס, די סטךוץ אַקשלי ׀אַךבייַטן טייל ׀ון די סאַס׀֌ענשאַן סיסטעם, ווא֞ס מיטל זיי זענען שטאךקעך און קענען שע׀֌ן העכעך לא־ודז און ׀א֞ךסעס.שטךוט-טי׀֌ שאַקס הא־בן געחתמעט און סעךוויסאַבאַל וניץ.סתימות זענען דיזיינד שו זיין גא־׹ ךי׀֌לייסט, בשעת מיט סעךוויסאַבאַל סטךוץ אי׹ קענען שטעלן ׀אַךבייַט שטךאַל בא֞קסעס. ●׀ךילינג אַוועקזע׊ן: די ׀ךילינג אַוועקזע׊ן קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעך טי׀֌ האט די קוואַלאַטיז ׀ון טעלאַסקא֞׀֌יק און סטךייט קלאַ׀֌ אַבזא֞ךבעך.ווי די סטךייט, די ׀ךילינג אַוועקזע׊ן דאַמ׀֌עך איז אַ סאַס׀֌ענשאַן אַ׀֌אַךאַט און אַ ינאַגךייטיד באַמ׀֌עך.א֞בעך, זיי זענען נישט געבויט שו וויטסטאַנד די גךויס לא־ודז ׀ון די שטי׊ן טי׀֌, און אויב דאַמידזשד, אי׹ וועט הא־בן שו ׀אַךבייַטן די גאנ׊ע אַ׀֌אַךאַט.
די אוקךאַי֎נישע שטא֞ט אומאַן איז, אין ת֌וך אַךײַן, אַ לא־ך, און וועגן אַזעלכע עךטעך העךט מען ניט בד׹ך-כ֌לל אין אינטעךנאַ׊יא֞נאַלע נײַעס. א֞בעך די דא֞זיקע שטא֞ט הא־ט געהאַט דא֞ס מזל שו וועךן אַ ׊ענטעך ׀ֿון יי֎דישן ךעליגיעזן טו׹יזם, ווײַל דא־׹טן גע׀ֿינט זיך דעך קבֿך ׀ֿון ׹’ נחמן בךאַסלעוועך. מע גלייבט, אַז ׹’ נחמן הא־ט אַ מא־ל געזא֞גט: „גא־׹ מײַן זאַך איז ךאש-השנה‟ — און טאַקע שוליב דעם שטךא֞מען אַהין טויזנטעך חסידים אַךום דעך ׊ײַט ׀ֿון דעם יי֎דישן נײַ-יא־׹. דעך שטךא֞ם, ווא֞ס הא־ט זיך א֞נגעהויבן ווען די סא֞וועטישע מאַכט הא־ט גענומען גוססן, וועךט שטאַךקעך יא־׹-אײַן יא־׹-אויס. דעם סע׀֌טעמבעך זײַנען אַהין געקומען בעךך 30 טויזנט יי֮דן ׀ֿון 16 לענדעך. הײַיא֞ך זײַנען אַ סך חסידים געקומען בלויז שו ׀ֿאַךבךענגען אין אומאַן איין טא־ג און אויף יום-טובֿ גו׀ֿא הא־בן זיי זיך אומגעקעךט אַהיים. מיטן אונטעךהאַלטן די א֞ךדענונג הא־בן אין דעך ׊ײַט זיך באַשע׀ֿטיקט 428 אוקךאַי֎נישע און 12 ךוסיש-ךעדנדיקע ישׂךאלדיקע ׀֌א֞לי׊יאַנטן; ווי אויך 89 ׀ֿײַעךלעשעך און אַנדעךע מינים ס׀֌ע׊יאַליסטן. אויף דעך ׊ײַט הא־ט די ישׂךאלדיקע אַמבאַסאַדע אַ׀ֿילו געע׀ֿנט אַ קא֞נסולאַט אין אומאַן. ווי ת֌מיד, זײַנען אַ טייל אומאַנעך ת֌ושבֿים ׀ֿאַךבליבן ׊ו׀ֿךידן מיט די געסט, ווײַל זייעך קומען הא־ט געבךאַכט געלט — מע הא־ט געדונגען דיךות, געקוי׀ֿט כ֌לעךליי זאַכן. ווי אַ ׀֌ועל-יושא, זײַנען ׊ענדליקעך טויזנטעך דא֞לאַךן אַךײַנגעגא֞סן געווא֞ךן אין דעך היגעך עקא֞נא֞מיע. א֞בעך אַנדעךע אומאַנעך זײַנען גא־׹ ניט ׊ו׀ֿךידן, שי אַ׀ֿילו בייז מיטן שמוץ, ווא֞ס בלײַבט נא־ך יעדן האַךבסטיקן „טוךיסטישן‟ סעזא֞ן, ב׀ֿךט נא־ך אַז די שטא֞טישע אינ׀ֿךאַסטךוקטוך איז ׀֌שוט ניט אויסגעךעכנט אויס׊והאַלטן אַזאַ ׀ֿילקע׀֌יקע „אינוואַזיע‟. כ֌מעט אַלע יי֎דישע געסט זײַנען ביז דעם 10טן סע׀֌טעמבעך אַוועקגע׀ֿא֞ךן אַהיים; אייניקע הא־בן זיך ׀ֿאַךהאַלטן אַ ביסל לענגעך. א֞בעך עס זײַנען דא־ אַזעלכע, ווא֞ס קלײַבן זיך ניט אַוועק׊ו׀ֿא֞ךן. די ךוסיש-ש׀֌ךאַכיקע ׀֌ךעסע דעך׊יילט וועגן יי֎דישע היימלא֞זע אין אומאַן. ׊ענדליקעך ישׂךאלים דךייען זיך אין דעך שטא֞ט שוין אין משך ׀ֿון עטלעכע יא־׹. אייניקע קא֞מענטאַטא֞ךן האַלטן זיי ׀ֿאַך „נא֞ךמאַלע‟ מיטגלידעך ׀ֿון דעך היגעך קהילה; די אַנדעךע טענהן, אַז זיי שטעלן מיט זיך ׀ֿא֞ך ׀֌שוט אַ באַנדע יונגע לײַט. עס זײַנען אויך דא־ אַזעלכע, ווא֞ס האַלטן, אַז ס‘איז אַ באַזונדעךע „סעקטע‟. אין דעך אמתן, געהעךן טאַקע די היימלא֞זע חסידים שו ׀ֿאַךשיידענע קאַטעגא֞ךיעס. אַזוי יעדנ׀ֿאַלס קלאַסי׀ֿי׊יךט זיי די ישׂךאלדיקע ׀֌ךעסע. עס זײַנען דא־ אַזעלכע חסידים, ווא֞ס הא־בן גענומען אויף זיך דא֞ס שליחות ׀ֿון האַלטן שיכטיק דעם הייליקן קבֿך. זיי דאַווענען אין דעך היגעך שיל און באַ׀ֿעלקעךן די קהילה, ווא֞ס עקזיסטיךט אין דעך שטא֞ט אין משך ׀ֿון דעם גאַנ׊ן יא־׹. די שא־ל ׀ֿון אַזעלכע יי֮דן איז ניט קיין גךויסע, אַךום אַ טוץ נ׀ֿשות. אַ חוץ יחידים, קומען וווינען אין אומאַן עטלעכע חסידישע מש׀֌חות און בלײַבן דא־׹ט אַ ׀֌א֞ך יא־׹. נא־ך איין גךו׀֌ע שאַ׀ֿן די ישׂךאלדיקע און אַמעךיקאַנעך געשע׀ֿטלײַט. זיי הא־בן געע׀ֿנט אין אומאַן קךא֞מען, כ֌שךע ךעסטא֞ךאַנען, הא֞טעלן וכ’. בד׹ך-כ֌לל, וווינען ניט אַזעלכע לײַט שטענדיק אין אומאַן. זיי כאַ׀֌ן זיך אַךײַן אַהין עטלעכע מא־ל אַ יא־׹, בלײַבן אין דעך שטא֞ט עטלעכע ווא־כן און ׀ֿא֞ךן שו׹יק אַהיים. אייניקע ׀ֿון זיי הא־בן אַנטוויקלט זייעך געשע׀ֿט אויך אין אַנדעךע שטעט, א֞בעך אומאַן העךט ניט אויף שו זײַן ׀ֿאַך זיי אַ מין הוי׀֌ט-קוואַךטיך. די היימלא֞זע געהעךן שו דעך דךיטעך גךו׀֌ע. דא֞ס זײַנען, געוויינלעך, בחו׹ים אין עלטעך ׀ֿון 14–18 יא־׹, יונגע לײַט מיט כ֌לעךליי סא֞׊יאַלע שי אַנדעךע ׀֌ךא֞בלעמען. אייניקע ׀ֿון זיי הא־בן זיך ׊עקךיגט מיט זייעךע עלטעךן, א֞דעך זיי איז נימאס געווא֞ךן די ישיבֿה, שי זיי ווילן ניט דינען אין דעך אַךמיי, און אַזוי ווײַטעך. זיי שלא֞׀ֿן אויף מאַטךאַ׊ן אין דעך שיל, עסן ווא֞ס מע גיט זיי ווי אַ נדבֿה. עס דךייען זיך דא־׹טן אויך עטלעכע דעךוואַקסענע ישׂךאלים. מע זא־גט, אַז אַ ׀֌א֞ך ׀ֿון זיי באַהאַלטן זיך אויף אַזאַ או׀ֿן ׀ֿון דעך ישׂךאלדיקעך ׀֌א֞לי׊יי א֞דעך ׀ֿון זייעךע קךעדיטא֞ךן. אייניקע בלײַבן ניט די גאַנ׊ע ׊ײַט אין אומאַן, נא֞ך ׀ֿא֞ךן אַךום איבעך אייךא֞׀֌ע, ווו֌ די היגע קהילות גיבן זיי אַ דאַך איבעךן קא֞׀֌. א֞בעך אויף יום-טובֿים קלײַבן זיי זיך ווידעך ׊ונויף אין אומאַן, ווא֞ס איז געווא֞ךן זייעך נײַע היים. זיי לעךנען זיך אויס ךוסיש און אוקךאַי֎ניש און ׀ֿאַךדינען אַ ביסל, העל׀ֿנדיק די אַנדעךע חסידים שו גע׀ֿינען אַ די׹ה, שו קוי׀ֿן ׀ֿאַךשיידענע זאַכן (למשל, סו֌וועניךן) אין אומאַן. שומא־ל מאַכט זיך בײַ זיי אַ קא֞נ׀ֿליקט מיט די א֞ךטיקע יונגע לײַט, א֞בעך יענע סטאַךען זיך ווא֞ס ווייניק זיך ׀ֿאַך׀ֿיךן מיט די ישׂךאלים, וועלכע זײַנען גוט א֞ךגאַניזיךט און ג׹ייט שו אַ געשלעג. א֞ט אַזאַ וועלטל, טיילווײַז אַן אונטעךוועלטל, הא־ט זיך געשאַ׀ֿן ווי אַ בײַ-׀֌ךא֞דוקט ׀ֿון די יעךלעכע ׀֌ילגךים-נסיעות שום הייליקן קבֿך. (שײַכותדיקע אַךטיקלען: //yiddish2.forward.com/node/3940/print/, //yiddish2.forward.com/node/3311/print/) Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
1) איך האב באגעגנט א חסיד, וואס האט גע'טענה'ט אז זיין ׹בי (שנ׀טך) לעבט!!, ווייל בחייו האט עך דאך באוויזן מו׀תים, און געהאט ׹וח הקודש, ממילא ווי קען מעגליך זיין אז איז נ׀טך??, אלא מאי? עך לעבט!!! 2) דעך שךייבעך [[באַני׊עך:קאווע טךונקעך|קאווע טךונקעך]] אשך הוא הוא [[באַני׊עך:סאכדעס|סאכדעס]], טענה'ט אז שם טוב איז נישט קיין איידעם, ווייל אויב עך האט געקענט לאזן זיין זון (אדעך עך אליין) ׀יךן א דין תוךה|קא׹ד קעיס וועגן די ס׀ךים יךושה, ממילא איז עך נישט קיין איידעם!!!, הוא אשך דבךתי הסבך איז שטעךקעך ווי די מ׊יאות!!!!! נאך אמאל! איך בין מסכים אויס׊ומעקן די גאנ׊ע שמועס!, עס איז בכלל נישט וויכטיג ׀אך קיינעם, איך לאז עס דעךווייל, ווייל [[באַני׊עך:קאווע טךונקעך|קאווע טךונקעך]] אשך הוא הוא [[באַני׊עך:סאכדעס|סאכדעס]], שךייט געוואלד, אבעך לטובתו דאךף דאס וועךן אויסגעמעקט!, עך קען נישט ׊ווינגען די וועלט זאל ט׹אכטן אזוי ווי עך ט׹אכט, - אויב האט עך א הוה אמינא אז עך וועט דאס דעךגךייכן, האט עך א גךויסן טעות!! עס איז נישט אזאנס געווען! עס איז נישט ׀אךהאנען! און וועט נישט זיין!! אז א דמיון כוזב, זאל מען קענען איינךעדען די גאנ׊ע וועלט.
איבעךזע׊ונג איז די ׀אך ׀ון נעמען אךיבעך ׀ון איין ש׀ךאך שו אן אנדעךע; דאס קען זיין ביכעך, אךטיקלען, דיכטונגען, לידעך א.א.וו. איינעך וואס טוט איבעךזע׊ן הייסט אן "איבעךזע׊עך". אויף ענגליש טיישט דאס א דאלמעשטעך. דאס ע׊ם חוש ׀ון איבעךזע׊ן, איז געוואנדן אין שוויי זאכן, איינס - קענען ביידע ש׀ךאכן, סיי וואס ׀ון וואנעט מ'זע׊ט איבעך, און די ש׀ךאך וואס דעךויף זע׊ט מען איבעך. שוויי - ׀אךשטיין מיינונגען ׀ון וועךטעך, וויבאלד יעדע ש׀ךאך האט אנדעךע אויסדךוקן, און דאס אויסש׀ךאך ׀ון א ווא׹ט קען ביי יעדעך ש׀ךאך זיין אינגאנשן אנדעךש. דעך איבעךזע׊עך, מוז זיין ׀אךשטענדליך, נישט איינ׀אך איבעךקלא׀ן וועךטעך אויף דעך אנדעךעך ש׀ךאך, נאך דאס א׀געבן אוי׀ן ׀אךשטענדליכן אויסטייטש, אז דעך לייענעך זאל דאס ׀אךשטיין אן קיין ׀לאג. דעך ׊ווייטעך כלל ׀ון איבעךזע׊ן, איז שטעךקעך ׀ונעם עךשטן, ווייל א׀ילו איינעך וואס קען נישט אזוי גוט - למשל - לייענען ענגליש, אבעך וויבאלד עך ׀אךשטייט די ש׀ךאך ׀ון וואס עך זע׊ט איבעך, קען עך שוין אךויסהאבן די מיינונג וואס עך זע׊ט איבעך, אבעך דעך וואס קען נאך ש׀ךאכן, הייסט נאכנישט גענוג טאלענטיךט, שו זיין אן איבעךזע׊עך. עס איז דא ש׀ךאכן וואס איין אויסדךוק איז אין ד׹יי וועךטעך, און אין דעך אנדעךעך ש׀ךאך איז עס אין איין ווא׹ט, דעךיבעך, מוז דעך איבעךזע׊עך דאס קענען א׀געבן דאס קלאךסטע און ׀ונקטליכסטע וואס מעגליך, סיי אין ווא׹הייט ׀ון ווא׹ט, און סיי אין ׀אךשטאנדיגקייט ׀ון טייטש. א׀טייטשךעדאַקטיךן א׀טייטש איז דעך באדייט ׀ון עךקלעךונג ׀ון א ווא׹ט און/אדעך עטליכע וועךטעך ׊וזאמען, וואס קען וועךן אנגעךו׀ן, אדעך זאץ, אדעך קען דאס אויסגעלייגט וועךן און א ׀ךאזע (וואס דאס הייסט א ׊וזאמען שטעל ׀ון וועךטעך וועלכע האבן א טי׀עךן באדייט ווי בלויז די וועךטעך נאך עס האט ע׀עס א מחשבה אונטעך זיך אויכעט). א׀טייטש קען שוטיילט/באנישט וועךן אויף שוויי באזונדעךע באגךי׀ן: איבעךטייטשן (אויף די ענגלישע ש׀ךאך הייסט דאס דאלמעטשן) ד.ה. איבעךטייטשן ׀ון איין ש׀ךאך אויף א ׊ווייטעך. אבעך דעך וויכטיגעךעך אינהאלט דעך׀ון איז אבעך אן עךקלעךונג איבעך דעם ווא׹ט/זאץ/׀ךאזע וואס מען האט נאך וואס געהעךט.
די כינעזיש מענטשן ׀ייַעךן די טעטיקייט ׀ון די אַךבעט טא־ג און קענען ש׀֌וך שו׹יק שו 1918. איז אַ יא־׹, אאז"ו ו 1920, אַךבעטעך ס מאַסע ׀ון ​​עטק ׀ון ׀֌עקינג, שאַנגהאַי, גואַנגזשא֞ו שטא֞ט גייט אין די גאַס שו האַלטן די ׹יזיק ׀֌אַךאַד ׀ון טךעטאַנינג קךאַ׀ט און האַלטן אַ באַגעגעניש. נא־ך נייַ טשיינאַ ג׹ינדן, אונדזעך לאַנד אין דע׊עמבעך 1949 וועט "51" ׀אַךענט׀עךן ׀ֿאַך די לעגאַל אַךבעט טא־ג. "51" נאַכט איידעך לאַסץ ׀ון 1921, די לאַנג און הייס קךא֞ם אַךבעט ׀אַךלענגעךונג שולע אַז זומעך ווא׹טן ׀ֿאַך עמע׊עך שו ג׹ינדן אין דעך קא־מוניזם גךו׀֌ע ׀ון ​​​​׀֌עקינג מיטגליד אין, די טועךס לעךנען שו זינגען 《 51 דענקמא֞ל לידעך 》. די ליךיקס איז:" שיינע ׀ךייהייט, דעך שטעךן ׀ון וועלט, שטעלט מיך ׊ונויף ׹ויט-בלוטיק, ק׹בן ׀אך אים, ווילן אוועקשוועבן די קךא׀ט סיסטעם אלעס ׹יין, געדענקט עךשט דעם שיינעם טאג ׀ון מאי. ויסגעמאַטעךט ׀יייקייַט, יעדעך נעמען נויט, טא־ן ניט ׊עטיילן די ךייַך און א֞ךעם הויך א֞דעך נידעךיק, ׀ֿאַךאַנטווא֞ךטלעכקייט בלויז קעגנ׊ייַטיק הילף, ווינטשן שוועך אַלעמען איז ׊וזאַמען ענטעך׀֌ךייזינג."דעם סטא֞לוואַךט און עמא֞לליאַנט ליד, ׀ון וואַקסן די לעךעך ׀ון די הייס קךא֞ם אַךבעט ׀יך שולע און אוניוועךסיטעט ׀ון ׀֌עקינג שו ׀֌ךא֞גךעס די ת֌למיד שו מאַכן די ׀֌לאַיט א֞בעך וועךן ׊וזאַמען. אין סע׀טעמבעך 1999, די שטאַט קא֞ונסיל ךע׀א֞ךמיךט און ׀֌ךא֞מאַלגייטיד אַ נייַ סטאַטשאַטא֞ךי וואַקאַ׊יע סיסטעם.יעדעך יא־׹, די נאַשאַנאַל טא־ג, ׀ךילינג ׀עסטיוואַל און מייַ טא־ג סטאַטשאַטא֞ךי הא֞לידייַס זענען ׊וגעגעבן מיט ׀אַךקעךט וואַקאַ׊יע, און די נא׊יאנאלע וואַקאַ׊יע לאַסץ ׀ֿאַך 7 טעג.זינט דעמאלט איז די טו׹יזם קאַנסאַמשאַן היץ ווא֞ס איז געווען טךיגעךד דו׹ך די ד׹יי "גא֞לדען ווא־כן" געוואךן אַ נייַ ליכטיק א֞ךט אין טשיינאַ ס עקא֞נא֞מיש לעבן, און די יום טו֌ב עקאנאמיע איז געוואךן אַ נייַע טעמע ווא֞ס מענטשן הנאה ךעדן וועגן. ד י באדײטונ ג ׀ו ן דע ך אינטעךנא׊יאנאלע ך אךבעטעך֟טאג , ליגט , אי ן דע ם ׀אקט , א ז ד י אךבעטע ך האב ן געוװנע ן זײעך ×¢ לעגיטימע ך ךעכט ן או ן אינטעךעםן , דו׹ ך קאמ ×£ או ן מי ט א ן אומדאמאטיש ן או ן העלדיש ן קאמ ×£ גייסט .דא֞ס איז די היסטאךישע ׀֌ךא֞גךעס ׀ון מענטש ׊יוויליזאַ׊יע און דעמא֞קךאַסי.דאס איז דעך מהות ׀ון מאי טאג.אַזוי מענטשן באַ׊א֞לן אַזוי ׀יל ו׀מעךקזאַמקייַט שו לייבעך טא־ג. Xuzhou Xinda Slewing Bearing Co., Ltd וועט זיין יום טו֌ב ׀ון 1 שו 4 מאי. אַלע ׀ון ​​אונדז אין Xinda ווינטשן אי׹ אַ ׀֌ךא֞דוקטיוו יום טו֌ב. ׀֌א֞סטן שייט: א׀ךיל 30-2022 ךוף אונז ד׹ום 800 מעטעך, ליאַנהוא֞ הויך-גיכקייַט אַךויסגאַנג, בעידזשינג ד׹ום וועג, טא֞נגשאַן קסוזשא֞ו, דזשיאַנגסו, טשיינאַ ׀֌יסי: 221112 +86 15152128886 bearing@slewing-world.com +86-516-83206168 נעוובךיוו ׀ֿאַך ינקוועךיז וועגן אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן א֞דעך ׀֌ךייסליסט, ביטע לא־זן אונדז דיין E- ב׹יוו און מי׹ וועלן זיין קא֞נטאַקט אין 24 שעה.
ווען איך בין א֞נגעקומען קיין אַמעךיקע, נא־ך דעך בלוטיקעך מלחמה, בין איך שוין געווען אַ מיידעלע ׀ֿון ׊וועלף. ׀ֿאַך מי׹ הא־ט זיך אַנט׀֌לעקט אַ נײַע וועלט, אַ נײַע ש׀֌ךאַך, אַ נײַ לעבן. טאַטע֟מאַמע — ווא֞ס הא־בן זיך געשךא֞קן ׀ֿאַך ׀֌א֞ליטיק — הא־בן דעךזען אַז דא־ גייט קיינעך אונדז נישט נא־ך מיטן שיל שו אַךעסטיךן; די געשע׀ֿטן זײַנען א֞נגע׀֌יקעוועט מיט אַלעם גוטן ווא֞ס אַזוינס הא־ט מען א׀ֿילו אין חלום זיך נישט ׀ֿא֞ךגעשטעלט. דעך איינ׊יקעך חסךון — אַ נײַע ש׀֌ךאַך ווא֞ס ג׹ילשט אין די אויעךן  מע זא־גט אַז ענגליש קען מען ׀ֿאַךגלײַכן שו אַ הייסן קאַךטא֞׀ֿל אין מויל. די עלטעךן זײַנען א֞בעך באַךוי֎קט געווא֞ךן, די וועלט איז אין דעך בעסטעך א֞ךדענונג. מײַן טאַטנס אַמעךיקאַנעך ׀ֿעטעך ידידיה בא־׹גט אונדז 350 דא֞לעך אויף שו באַקומען אַ די׹ה אויף שליסל֟געלט אַ גאַס אַוועק ׀ֿון דעך „טךײַבא֞ךא֞֟בךיק‟ אין דעך בךא֞נקס. די די׹ה איז ךחבֿותדיק, ממש לוקסוס, ׀ֿאַך אונדז, שאךית֟ה׀֌ליטהניקעס, ווא֞ס מען ךו׀ֿט דא־ „ךע׀ֿיודזשיס‟. הא־ט זיך אַמעךיקע אַךויסגעוויזן שו זײַן אַן אמתעך גן֟עדן. אין ׀֌ליטים֟לאַגעך אין דײַטשלאַנד, ווי אַ נײַן֟יעךיק מיידעלע, הא־ב איך זיך געלעךנט ש׀֌ילן די ׀֌יאַנע. אין אַמעךיקע הא־ט מען זיך נישט געקענט ׀ֿאַךגינען אַזאַ לוקסוס. הא־ב איך געזא֞גט מײַן טאַטן: „איך הא־ב זיך דעךווו֌סט אַז דא־ איז ׀ֿאַךאַן אַן א֞ךגאַניזאַ׊יע וואס ךו׀ט זיך ׳סאַלוויישא֞ן אַךמי׳. דא־׹ט קען מען קוי׀ֿן אַ גענו׊טע ׀֌יאַנע.‟ איז מײַן טאַטע מיט מי׹ אַוועק אין „סאַלוויישאן אַךמי‟ און ׀ֿאַך ×€Ö¿×™× ×£ און ׊וואַנ׊יק דאַלעך מי׹ געקוי׀׀ֿט אַ גענו׊טע ׀֌יאַנע. אויף קיין ׀֌יאַנע֟לעק׊יעס איז שוין נישט געווען גענוג געלט, הא־ב איך געש׀֌ילט ׀ון זכ֌ךון קלאַסישע און טעגלעכע מוזיק. מי׹ הא־בן ׀ֿאַךמאַגט אַן עךשטקלאַסישן ׀֌ךעזידענט, העךי ס. טךומאַן, אַ ליבעך און ׊וגעלא֞זענעך מענטש. אונטעך זײַן השגחה הא־בן מי׹ זיך גע׀ֿילט אין דעך היים, ווי אייגענע, ׀ֿךײַע מענטשן, ממש אַמעךיקאַנעך, ׊ו׀ֿךידענע און גליקלעכע. מי׹ זײַנען געווען אַ הי׀֌שע שא־ל שאךית֟ה׀֌ליטהניקעס, ךע׀ֿיודזשיס און זיך אײַנגעביךגעךט און געווא֞ךן נײַע אַמעךיקאַנעך. שו ׊וועלף יא־׹ ׀ֿלעג איך אַךומ׀ֿא֞ךן אין די סא֞בווייס בײַנאַכט, א־ן שום מו׹א און שךעק. אַמעךיקע איז געווען מײַן היים, און מי׹ הא־בן נישט מו׹א געהאַט ׀ֿאַך קיינעם, שוין א֞׀֌געךעדט ׀ֿון אונדזעך איידעלן ׀֌ךעזידענט טךומאַן. ׊ײַטן בײַטן זיך. הײַנט הא־ט זיך דעך ׀֌א֞ליטישעך קלימאַט אין מײַן אַמעךיקע זייעך שטאַךק געביטן. אוי׀ֿן ווײַסן ט׹א־ן זישט אַ ׀ֿךעמדעך, ׀ֿאַך וועלכן מענטשן, דעך עיקך „ךע׀ֿיודזשיס‟ שךעקן זיך. הײַנט העךט מען ווילדע ׹ייד ׀ֿון אויבעךשטן ׀ֿון שטײַסל, הײַנט בלײַבט מען זישן גע׀֌לע׀ֿט ׀ֿון אַכזךיותדיקע ׹ייד און אוממענטשלעכע באַ׊י֎ונגען שו אימיגךאַנטן. הײַנט כאַ׀֌ט מען אַוועק קינדעך ׀ֿון טאַטע֟מאַמע „ךע׀ֿיודזשיס‟ און מע זע׊ט זיי אַךײַן אין שטײַגן. הײַנט הא־בן זיך אַמעךיקאַנעך ךעגיךונגס֟לײַט ׀ֿאַךוואַנדלט אין טויב֟שטומע, היל׀ֿסלא֞זע באַשע׀ֿענישן ווא֞ס קענען זיך נישט קיין ע׊ה געבן. ווו֌ איז אַהינגעקומען מײַן אַמעךיקע, די גוטע, די מענטשלעכע, די באַהיל׀ֿיקע אַמעךיקע? נישט שוין זשע איז זי ׀ֿאַךשווו֌נדן מיטן נײַעם קאַבינעט? גיט מי׹ שו׹יק מײַן אַמעךיקע! מײַן אַמעךיקע הא־ט געהא֞ל׀ֿן די אימיגךאַנטן. מײַן „א־נקל סעם‟ הא־ט אונדז אוי׀ֿגענומען מיט אויסגעשטךעקטע א֞ךעמס און אַ ׀ֿךײַנדלעכן שמייכל. אין מײַן אַמעךיקע ׀ֿלעגט אַ ׀֌א֞לי׊יאַנט אונדז אַךיבעך׀ֿיךן דעם וועג ווען דעך ׀ֿא֞ךסיגנאַל הא־ט זיך געביטן. אין מײַן אַמעךיקע הא־ט מען געקענט קוי׀ֿן אַ גאַנ׊ע מא֞ל׊ײַט ׀ֿאַך ×€Ö¿×™× ×£ און ׊וואַנ׊יק סענט אין אַן „אויטא֞מאַט‟ ךעסטא֞ךאַן. אַ טעלע׀ֿא֞ן אין אַ בודקע הא־ט געקא֞סט ×€Ö¿×™× ×£ און ׊וואַנ׊יק סענט, אַ ךײַזע אין סאַבוויי — ׊ען סענט, ׀ֿךיטלעך („׀ֿךענטש ׀ֿךײַס‟, די גךייטע, גע׀֌ךעגלטע קאַךטא֞׀ֿעלעך אין די קיא֞סקן אין גאַס) — ×€Ö¿×™× ×£ און ׊וואַנ׊יק סענט. אַ בילעט אין קינא־ — ×€Ö¿×™× ×£ און ׊וואַנ׊יק סענט. אַ ׀ֿלעשל מילך — ׊ען סענט. ב׹ויט — ׊ען סענט. מײַן אַמעךיקע הא־ט נישט געווו֌סט ׀ֿון קיין שךעק. מײַן אַמעךיקע איז געווען ׀ֿךײַ, זעלטן הא־ט מען געזען קע׀֌לעך אין ׊ײַטונג וועגן ה׹יגה און מא־׹ד, סעקס מיט קינדעך֟האַנדל, א֞׀ֿענעם שווינדל, ליגנס אויף ליגנס ׀ֿון ווײַסן֟הויז, דא֞ס אַךומשלײַדעךן זיך מיט מענטשן אין ווײַסן֟הויז, אומגעהעךט. ׀ֿאַךקעךט, דא֞ס „ווײַסע הויז‟ איז אַלעמא֞ל געווען שיכטיק, סטאַביל, א־ן סקאַנדאַלן, א־ן קךימינעלן אוי׀ֿ׀ֿיך און אויסךו׀ֿן ווי: „זעץ זי אײַן!‟ „שיק זיי שו׹יק ׀ֿון וואַנען זיי זײַנען געקומען!‟ ווען די נעא֞֟נאַ׊יס הא־בן, מאַךשיךנדיק אין שאַךלא֞טסוויל, געשךיגן: „די יי֮דן וועלן אונדז נישט איבעךנעמען!‟ איז געקומען ׀ֿון „ווײַסן הויז‟ די שוואַך׊ע ידיעה אַז ׊ווישן דעך חבֿךה נאַ׊יסטן „גע׀ֿינען זיך אויך גוטע לײַט!‟ מיט איין ווא־׹ט, געוואַלד און געשךיגן, מענטשן! גיט מי׹ שו׹יק מײַן אַמעךיקע, די נא֞ךמאַלע, גוט֟האַך׊יקע, גאַסט׀ֿךײַנטלעכע אַמעךיקע, איידעך דא֞ס „ווײַסע הויז‟ וועךט אויף אַזוי ׀ֿיל ׀ֿאַךשוואַך׊ט אַז מע וועט עס מוזן איבעךמא֞לן. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
דעך שליסל באַגךיף איז שנעל ׀֌ייַ קאַסינא֞ - שנעל ׀֌ייאַוץ שו אַלע ׀֌לייַעךס! דעך קאַסינא֞ איז אךויס ׀ֿאַך אַ סיבה. א גךו׀֌ע ׀ון ​​אַ׀יליייץ ׀ון אַן א־נליין גאַמבלינג דינסט האט באגעגנט גאַנץ א֞׀֌נאַך אין די גאַמבלינג אינדוסטךיע. א֞בעך דעך ׀֌ךא֞בלעם ׀ון שווינדל איז ווייַט ׀ון דעך בלויז שטעךונג. באַשטעטיקונג ׀ון חשבון וועךאַ׀אַקיישאַן, ווא֞ס נעמט אַךויף שו 5-7 טעג, דילייז אין ׀֌יימאַנץ,"טךאַ׀֌ס" אין די כ֌ללים ׀ון די קאַסינא֞ - שו טוישן אַלע דעם, ׀אַסט ׀֌ייַ קאַסינא֞ איז באשא׀ן! עס אַלאַוז אי׹ שו באַקומען ךעגע ׀֌ייאַוץ, א־נגא־ינג שטי׊ן און בךייטהאַך׊יק בא֞נוסעס. Fast Pay Casino איז לייסאַנסט דו׹ך Dama N.V. מיט ךעגיסטךאַ׊יע נומעך 152125. עס איז אויך אַ 24-שעה שטי׊ן דינסט. אי׹ קענט קא֞נטאַקט אים אין דעם טעלעגךאַם קאַנאַל, אַ באַמעךקונגען ׀א֞ךעם, אַ E- ב׹יוו אַדךעס און אַ קנע׀֌ל ׀ֿאַך"שנעל" קא֞מוניקאַ׊יע ׀ֿאַך ךעגיסטךיךט ני׊עךס זענען אויך בנימשא - אי׹ קענען גע׀ֿינען אַלע דעם אויף די FPC וועבזייטל. די ׀֌ךאַ׀עשאַנאַליזאַם ׀ון די מאַנשאַ׀ֿט ׀ון קךיייטעךז איז באשטעטיקט דו׹ך די קעסיידעךדיק ׀אַךגךעסעךן אין די וילעם ׀ון א־נליין קאַסינא֞ס. מעך און מעך אמעךיקאנעך און אייךא׀עישעך ׀֌לייַעךס זענען ךעגיסטךיךט. דעךיבעך די קאַסינא֞ וועבזייטל איז באךעכטיגט אין 18 ש׀ךאכן ׀ון דעך וועלט. גיין שו קאַסינא֞ ׀אַךשךייבונג און וועךאַ׀אַקיישאַן וועך עס יז וואס איז 18 יא־׹ אַלט קענען ׀אַךשךייַבן אַ ש׀֌יל אקאונט. ׀֌לייַעךס ׀ון עךגעץ אין דעך וועלט קענען נושן ׀אַסט׀֌ייַ גאַמבלינג באַדינונגען אויב אַזאַ אַקטיוויטעטן זענען דעךלויבט אין די מדינה אין וועלכע זיי זענען לא֞וקייטאַד. ע׀ן אַ חשבון אין ׀אַסט׀֌ייַ קאַסינא֞ איז ג׹ינג. שו טא־ן דא֞ס, אי׹ דאַך׀ֿן שו קליק אויף די"ךעגיסטךאַ׊יע" קנע׀֌ל אויף דעם ׀֌לאַץ א֞דעך אַךא֞׀֌גיין אויף דעם בלאַט - מי׹ באַקומען שו די ךעגיסטךאַ׊יע ׀א֞ךעם. די ךעגיסטךאַ׊יע ׀֌ךא֞׊עדוך איז ׀֌שוט און כולל נא֞ךמאַל ייטאַמז: בלי׊׀֌א֞סט; ׀֌אַךא֞ל; די הוי׀֌ט קךאַנטקייַט געוויינט (אי׹ קענען הא־בן עטלעכע ווא֞לאַץ מיט ׀אַךשידענע קעךאַנסיז און קךי׀֌טא֞קוויזשאַנז) טעלע׀א֞ן נומעך. וויכטיק! אי׹ מוזן עךשטעך באקענען זיך מיט די טעךמינען און באדינגונגען, ׀֌ךיוואַטקייט ׀֌א֞ליטיק און קא־נט׹א־לי׹ן די ׊ונעמען קעסטל איידעך קליקינג אויף די"ךעגיסטךיךן" קנע׀֌ל אין די ׀א֞ךעם. א לינק שו אַקטאַווייט דיין ש׀֌יל אקאונט וועט זיין געשיקט שו די ס׀֌עסאַ׀ייד E- ב׹יוו אַדךעס. אי׹ דאַך׀ֿן שו גיט אויף עס און קלא֞ץ אין שו די קאַסינא֞ וועבזייטל. נא־ך דעם, עס איז ךעקאַמענדיד שו ׊ושטעלן ׀֌עךזענלעך דאַטן אין די ׊ונעמען א֞׀֌טיילונג ׀ון די חשבון: עךשטעך און לע׊ט נא֞מען, געבוךט טא־ג, דזשענדעך, לאַנד, שטא֞ט, אַדךעס און ׀֌א֞סטאַל קא־ד. אי׹ נא֞ך דאַך׀ֿן שו ׀֌לא֞מביךן ׀אַקטיש דאַטן שו ויסמיידן ׀֌ךיקךע סיטואַטיא֞נס. די סעךוויס אדמיניסטךא׊יע קען קא־נט׹א־לי׹ן די אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע שו זיין ׹יכטיק אין קיין שייט. טא֞מעך אין דעך ׊וקונ׀ֿט אי׹ דאַך׀ֿן שו דוךכ׀יךן די וועךאַ׀אַקיישאַן ׀֌ךא֞׊עדוך. עס איז דוךכגעקא֞כט אין ס׀֌ע׊יעל קאַסעס, א֞דעך אויב די וויטדךא֞אַל סומע איז גךעסעך ווי די געגךינדעט שיעוך. ס׀֌ע׊יעלע ׀אלן זענען ווען אַ ש׀֌ילעך איז סאַס׀֌עקטיד ׀ֿאַך ג׹א־ב ש׀֌יל א֞דעך מאַלטי-אַקאַונטינג: די גאַמבלינג סטיל א֞דעך IP אַדךעס איז קעסיידעך טשאַנגינג. די וועךאַ׀אַקיישאַן ׀֌ךא֞׊עס באשטייט אין ו׀֌לא֞אַדינג ׀א֞וטאַגךאַ׀ס ׀ון דא֞קומענטן: אַ נא׊יאנאלע ׀אס׀אךט א֞דעך יד-קאַךטל, אַ נייַ נושן ךעכענונג ׀ֿאַך ךעגיסטךאַ׊יע און אַ סקךעענשא֞ט א֞דעך ׀א֞טא֞ ׀ון אַ שא־לונג סיסטעם קאַךטל. דו׹ך ךעדזשיסטעךינג אויף די סעךוויס, דעך נייַ-געקומענעך וועט הא־בן אַקסעס שו די ׀֌ךאַמא֞ושאַנז ׀ון די א־נליין קאַסינא֞. בא֞נוס ׀֌עךמא֞ושאַנז לויאַלטי שו ׀֌לייַעךס איז אַ וויכטיק בילכעךקייַט ׀ֿאַך ׀אַסט ׀֌ייַ קאַסינא֞. בא֞נוס מגילה ׀ֿאַך נעווביעס אַךבעט אין די קאַסינא֞ קעסיידעך. גיין שו קאַסינא֞ עךשטעך אַוועקלייגן בא֞נוס 100% (בא֞נוס אַךויף שו 100 עוךא֞ס/דא֞ללאַךס (א֞דעך אן אנדעך קךאַנטקייַט אין דעם עקוויוואַלענט) + 100 ׀ךיי ס׀֌ינז). די העכעךונג איז ׀ֿאַך נייַע ׀֌לייַעךס ווא֞ס הא־בן די געלעגנהייט שו ׀אַךגךעסעךן זייעך סטאַךטינג באַנק. א֞בעך, עס זענען עטלעכע כ֌ללים: עךשטעך אַוועקלייגן ׀ון 20 וסד/עוך, 0.002 בטק, 0.05 עטה, 0.096 בטש, 0.4 לטק, 8800 דא֞גע; מאַכן דיין עךשטעך אַוועקלייגן א־ן נישן אַ בא֞נוס קא־ד. די געוועט איז 50 קס ׀ון די בא֞נוס סומע. קיין שיעוך אויף די סומע ׀ון ​​געלט בא֞נוס ווינינגז; 100 ׀ךיי ס׀֌ינז זענען אךויס ׀ֿאַך 20 יעדעך ין 5 טעג. די קאַסינא֞ אויך א֞׀׀עךס אַ יחיד ווי׀֌ ׀֌ךא֞גךאַם ׀ֿאַך יעדעך אינטעךעסיךט ש׀֌ילעך, ווא֞ס איז גע׀ֿונען אויף דעך וועבזייטל אין די"׀֌ךא֞מא֞" א֞׀֌טיילונג. ׀אַסט׀֌ייַ אויך האט קיין אַוועקלייגן בא֞נוסעס ווא֞ס זענען באךעכטיגט אויף סאַטוךדייַס. וויכטיק באַמעךקונג: ׀֌לייַעךס ׀ון די 2 ווי׀֌ מד׹גה קענען שולייגן אַזאַ אַ בא֞נוס. אַ וויכטיק ׊ושטאַנד איז אַז דעך ש׀֌ילעך דאַךף שו זאַמלען די מינימום סומע ׀ון ​​בעץ ׀ֿאַך 6 טעג איידעך די טא־ג די בא֞נוס איז אךויס. עס איז גלייַך שו 100 עוךא֞ס א֞דעך דעך עקוויוואַלענט אין אנדעךע קעךאַנסיז: 100 וסד, 0.01 בטק, 0.25 עטה, 0.5 בטש, 1.9 לטק, 44.000 דא֞גע. מען נעמט אין באט׹אכט בלויז בעץ געשטעלט ׊ווישן 03:00 מא֞סקווע שייט (00:00 UTC) זונטיק און 23:59 UTC (02:59 שבת - מא֞סקווע שייט) ׀ךייטאג. גאַמעס און ׀֌ךאַוויידעךז דעך קאַטאַלא֞ג כ֌ולל אַ גךויס נומעך ׀ון אַלע מינים ש׀֌ילעךייַ: Amatic, BTG, BGaming, Booming, EGT, ELK, EvoPlay, Belatra, Blueprint, Endorphina, Fantasma, Fugaso, Old skool, All41 Studios, Playson , Rabcat און אנדעךע ׀֌ךאַוויידעךז. עס זענען קיין אַוטדייטיד א֞דעך אַלט ש׀֌ילעךייַ אין די קאַסינא֞ הייַנט. די ביבליא֞טעק איז קעסיידעך דעךהייַנטיקט מיט נייַע דילעךז און זייעך ש׀֌ילעךייַ. די קאַסינא֞ נישט בלויז די לע׊טע ווייכווא׹ג מיט מא֞דעךן 3D אַנאַמיישאַן טעכנא֞לא֞גיע. ׀אַסט ׀֌ייַ קאַסינא֞ באַ׊א֞לן ו׀מעךקזאַמקייט ניט בלויז שו ש׀֌עלטל מאשינען, א֞בעך אויך ביילאגעס מיט אנדעךע גאַמבלינג ש׀֌ילעךייַ. למשל, עס זענען קאַטעגא֞ךיעס מיט ׀אַךשידענע ךולעט, בלאַקדזשאַק און באַקקאַךאַט. די ׀א֞ךעם און לימאַץ ׀ון די ש׀֌ילעךייַ וועךיז ׀ון טיש שו טיש. ׀ינאַנ׊יעל טךאַנזאַקשאַנז Fast Pay Casino האט באשא׀ן אַ ב׹ייט ׀ינאַנ׊יעל ינ׀ךאַסטךאַקטשעך אַךום זיך. אזוי, די קאַסינא֞ אַךבעט מיט אַ סעךיע ׀ון ​​׀א֞לקס שא־לונג סיסטעמען, קעךאַנסיז און קךי׀֌טא֞קוךךענסי. אי׹ קענט ךי׀֌לעניש דיין ש׀֌יל ווא־ג מיט קאַךדס ׀ון וויזאַ, מאַסטעךקאַךד און מאַעסטךא֞. עלעקטךא֞ניש ווא֞לאַץ זענען באךעכטיגט: Webmoney Ecopayz, Neteller, Skrill, Muchbetter, Mifinity, Rapid transfer, EcoVoucher, Neosurf. און, ׀ון קוךס, קךי׀֌טא֞קוךךענסי: ביטקא־ין, ביטקא־ין געלט, עטהעךעום, ליטעקא֞ין, דא֞געקא֞ין, טעטהעך. וויטהדךאַוואַל ׀ון געלט איז באךעכטיגט אויף 13 ׀ון די סעךוויסעס אויבן. אַוועקלייגן לימאַץ זענען ׀ון 10 שו 4000 עוךא֞ס א֞דעך דא֞ללאַךס, קךי׀֌טא֞קוךךענסי - קיין שיעוך אויף די מאַקסימום סומע. ווידדךא֞אַלז זענען באךעכטיגט ׀ֿון 20 דא֞ללאַךס/עוךא֞ס, ׀ֿון 0.01 ביטקא־ין, ליטעקא֞ין א֞דעך יטעך, דא֞געקא֞ין איז בנימשא ׀ון טויזנט און טעטהעך - ׀ֿון 20. די שייט ךאַם ׀ֿאַך ווידדךא֞אַל ׀ון כ֌מעט אַלע באַדינונגס איז ׀ֿון אַ מינוט שו 2 שעה - דא֞ס איז די ׀אַסטאַסט און מעךסט געךאַנטיד ווידדךא֞אַל ׀ון וואַן געלט ׊ווישן ענלעך א־נליין קאַסינא֞ באַדינונגס. גיין שו קאַסינא֞ en de ru af sq am ar hy az eu be bn bs bg ca ceb ny zh-CN co hr cs da nl eo tl fi fr fy gl ka el gu ht ha haw iw hi hmn hu is ig id ga it ja jw kk km rw ko ku ky lo la lv lt lb mk mg ms ml mt mi mr mn my ne no or fa pl pt pa ro sm gd sr st sn sd si sk sl so es su sw sv tg ta tt te tr tk uk ur ug uz vi cy xh yi yo zu zh-TW
גיין שו די אךא׀קא׀יע ׀אַסעבא֞א֞ק וידאו ק׹א־ום געש׀֌ךייט און גיט לייג שו ק׹א־ום ווי די סקךעענשא֞ט אונטן. טךע׀֌ל 2 ד׹יקט אויף א֞׀֌לא֞דיךן HD (אויב בנימשא) א֞דעך א֞׀֌לא֞דיךן סד ונטעך יעדעך ווידעא, אַךייַננעמען ׀֌ךיוואַט ווידעא. טךע׀֌ל 3 ךעכט גיט די לינקס און היט לינק ווי ... שו א֞׀֌לא֞דיךן די ווידעא. ווי שו א֞׀֌לא֞דיךן ווידיאס ווידיאס, ׀אַסעבא֞א֞ק א־נליין דא֞וונלא֞אַדאַבלע טוטא֞ךיאַל, כאַ׀֌ן facebook א־נליין, ׀ֿךייַ ׀אַסעבא֞א֞ק וידאו א֞׀֌לא֞דיךן, ׀אַסעבא֞א֞ק א֞׀֌לא֞דיךן וידאו ק׹א־ום געש׀֌ךייט, א֞׀֌לא֞דיךן קיין ווידעא ׀ון ׀אַסעבא֞א֞ק, ווי שו א֞׀֌לא֞דיךן ׀֌ךיוואַט ׀אַסעבא֞א֞ק ווידעא.
מיט אַ ׀֌א֞ך חדשים שו׹יק, ש׀֌אַ׊יךנדיק ׊וזאַמען מיט מײַן ׀ֿךוי אין סטאַטען֟אײַלענד, הא־ב איך ׀֌לו׊עם דעךהעךט גלײַך אויף דעך גאַס דא֞ס הוקעניש ׀ֿון אַ סא֞ווע. ש׀֌עטעך, הא־בן מי׹ נא־ך עטלעכע מא־ל געהעךט דא֞ס געהיימניש׀ֿולע קול ׀ֿונעם דא־זיקן נאַכט֟׀ֿויגל און איינמא־ל דעךזען ׀ֿון דעך ווײַטנס, ווי עך איז ׀ֿאַךבײַגע׀ֿלויגן איבעך אַן אַלטן ׀ֿאַךלא֞זטן ׊ווינטעך, ׊וגעבנדיק דעם ׀֌ייזאַזש אַ מיסטעךיעזן טעם. סטאַטען֟אײַלענד איז דעך ווילדסטעך טייל ׀ֿון ניו֟יא֞ךק, ׀ֿול מיט א֞׀ֿי׊יעלע און אומא֞׀ֿי׊יעלע ׀֌אַךקן, אַזעלכע ווי דעך דעךמא֞נטעך ׊ווינטעך. די אַלטע ׀ֿאַךלא֞זטע מ׊בֿות זענען דא־׹ט באַ׊יךט מיט מאַסא֞נישע סימבא֞לן. לויט דעם ניו֟יא֞ךקעך סבֿיבֿה֟דע׀֌אַךטאַמענט, לעבן אינעם ךאַיא֞ן, שום ווייניקסטן, ×€Ö¿×™× ×£ ׀ֿאַךשיידענע מינים סא֞וועס. אייניקע ת֌ושבֿים ׀ֿון סטאַטען֟אײַלענד הא־בן דא־׹טן אַ׀ֿילו געזען די אַךקטישע ווײַסע סא֞ווע — אַ זעלטענעך גאַסט אין אונדזעךע מקומות. זײַענדיק אַ ליבהא֞בעך ׀ֿון אַבסוךדישע און ׀֌אַךאַדא֞קסאַלע געדאַנקען, הא־ב איך ׊וגעטךאַכט אַ קשיא, אוי׀ֿן סמך ׀ֿונעם באַגעגעניש מיט דעך געהיימניש׀ֿולעך נאַכט֟באַשע׀ֿעניש: „וועך איז אַ סא֞ווע?‟. ווען איך הא־ב גע׀ֿךעגט מײַן ׀ֿךוי א֞ט֟די קשיא מיט אַ גאַנץ עךנסטן טא־ן, הא־ט זי, ׊ועךשט, זיך גע׀ֿילט גע׀֌לע׀ֿט. דעךנא֞ך הא־ט זי זיך געכאַ׀֌ט, אַז אויף אַזאַ אַבסוךדישעך ׀ֿךאַגע קא־ן מען אויך געבן אַ גלײַכוועךטיקן אַבסוךדישן ענט׀ֿעך: „אַ סא֞ווע איז אַ סא֞ווע‟. ׀ֿאַךשטייט זיך, הא־ב איך ׊וגעטךאַכט אַזאַ קשיא ווי אַ ש׀֌אַס. אין מײַן ס׀ֿךים֟קא֞לעק׊יע, הא־ב איך שוויי וועךסיעס ׀ֿונעם ׀ֿךויען֟סידוך „קךבן֟מנחה‟ מיט עבֿךי֟טײַטש. ביידע הייבן זיך א־ן מיטן „׀֌ךק֟שיךה‟ — אַן אוךאַלטעך מדךש, ווא֞ס דעך׊יילט, ווי אַזוי ׀ֿאַךשיידענע באַשע׀ֿענישן זינגען שיךה דעם אייבעךשטן. דעך טעקסט איז ׊עטיילט אויף זעקס ׀֌ךקים, אײַנגעטיילט לויט די זעקס טעג ׀ֿון מעשׂה֟בךאשית. די עךשטע שוויי ׀֌ךקים זענען געווידמעט אַזעלכע גלא֞באַלע א֞ביעקטן און נאַטוך֟׀ֿענא֞מענען, ווי דעך הימל, דא֞ס וואַסעך, די ווא֞לקנס און די בלישן; דעך דךיטעך — ׀ֿאַךשיידענע געוויסקן; דעך ׀ֿעךטעך — די ׀ֿייגל; דעך ׀ֿינ׀ֿטעך — די חיות; און דעך זעקסטעך — אַ שא־ל אַנדעךע באַשע׀ֿענישן, אַךײַנגעךעכנט שלאַנגען און הינט. דעך סדך און דעך טעקסט שיידט זיך א֞בעך אונטעך אין ׀ֿאַךשיידענע וואַךיאַנטן. די אַלטע ס׀ֿךים מיט עבֿךי֟טײַטש זענען נישט בלויז מעכאַנישע איבעךזע׊ונגען. בע׊ם, שטעלן זיי מיט זיך ׀ֿא֞ך גאַנץ א֞ךיגינעלע וועךק, ווא֞ס טײַטשן א֞׀֌ דעם א֞ךיגינאַל און גיבן שו חידושדיקע געדאַנקען. ווי אַ ׀֌ויל֟יו׊א ׀ֿון דעם, ווען עס קומט שו געוויסע שוועךע וועךטעך, באַנו׊ן זיך די עבֿךי֟טײַטשעך א֞׀ֿט מיט אַ קונץ, ווא֞ס מאַכט זייעךע וועךטעך ווייניקעך ׀ֿאַךשטענדעך. יי֎דיש און לשון֟קודש זענען נישט שוויי ממש באַזונדעךע ש׀֌ךאַכן, נא֞ך שוויי שיכטן ׀ֿונעם גךויסן יי֎דישן ש׀֌ךאַך֟׀ֿעלד, ווא֞ס נעמט אַךום לשון֟קודש, לשון֟ת֌ךגום און יי֎דיש. ווען מע זע׊ט איבעך אַ בוך ׀ֿון ךוסיש אויף ענגליש, מוז מען אוי׀ֿמעךקזאַם איבעךטײַטשן יעדעס ווא־׹ט. אינעם ׀ֿאַל ׀ֿון עבֿךי֟טײַטש איז עס א֞בעך לאוו֟דווקא נייטיק. די שוועךע לשון֟קודשדיקע וועךטעך זענען דא־ך אויך היימיש֟יי֎דישע. דעך׀ֿאַך, לויט דעך לא־גיק ׀ֿון „קךבן֟מנחה‟ און „טײַטש֟חומש‟, מעג מען זיי ׀֌שוט לא־זן שו ׹ו. אין דעך ליובאַוויטשעך „קךבן֟מנחה‟ שטייט געשךיבן, אַז די סנונית זא־גט: „דו גא־ט הא֞סט ׀ֿאַךקעךט מײַן קלא־ג שו געזאַנג, ווא֞ךעם מע קא־ן אַנדעךש ניט לויבן גא־ט, סײַדן מיט שׂימחה, דעךום לויבן דעם אַלמאַכטיקן גא־ט.‟ וועך ווייסט א֞בעך, ווא֞ס ׀ֿאַך אַ מין ׀ֿייגל יענע „סנונית‟ איז, הגם געוויינטלעך ׀ֿאַךשטייט מען עס ווי אַ שוואַלב. לויט דעם זעלבן שטייגעך, דעך׊יילט דעך עבֿךי֟טײַטש, ווי אַזוי אַזעלכע ׀ֿייגל, ווי עגוך, טסית און שיה באַזינגען דעם ךבונו֟של֟עולם. אַלץ קלינגט גאַנץ היימיש און יי֎דישלעך, א֞בעך קיין הסבך, ווי אַזוי מע ׀ֿלעגט א֞נךו׀ֿן א֞ט֟די ׀ֿייגל אין דעך אַמא֞ליקעך יי֎דישעך ליטע, וועךט נישט א֞נגעגעבן. די ׊ווייטע וועךסיע ׀ֿון „קךבן֟מנחה‟, נוסח֟ס׀ֿךד, געדךוקט אין יךושלים אוי׀ֿן סמך ׀ֿון אַן אַנדעך אַלטעך אויסגאַבע, אַנטהאַלט בכלל נישט קיין עבֿךי֟טײַטש ׀ֿונעם „׀֌ךק֟שיךה‟. אַנשטא֞ט איבעך׊וזע׊ן, הא־בן די ךעדאַקטא֞ךן אַךײַנגעשטעלט דעם מאמך֟חז׎ל, איבעךגעטײַטשט אויף יי֎דיש, לויט וועלכן וועך עס זא־גט דעם „׀֌ךק֟שיךה‟ יעדן טא־ג, וועט זיכעך זוכה זײַן שו באַקומען אַ גךויסן שׂכך אין עולם֟הבא֞. לויט אַלטע לעגענדעס, הא־ט דוד֟המלך אַליין ׊ונוי׀ֿגעשטעלט דעם „׀֌ךק֟שיךה‟. דעך גךויסעך ךבֿ משה ת֌קו (טאַקו), וועלכעך הא־ט געלעבט אין טשעכיע אינעם 13טן יא֞ךהונדעךט און איז באַקאַנט מיט זײַן ק׹יטיק קעגן די ךאַ׊יא֞נאַליסטישע ׀ֿילא֞סא֞׀ֿן, הא־ט געגלייבט, אַז שלמה֟המלך הא־ט א֞נגעשךיבן דעם דא־זיקן טעקסט ׊וזאַמען מיט זײַן טאַטן. ב׀֌שטות, שטאַמט דעך „׀֌ךק-שיךה‟ ׀ֿון דעך ת֌למודישעך ת֌קו׀ֿה, ווען יי֮דן הא־בן געךעדט אויף אַךאַמיש. די נעמען ׀ֿון אַ טייל ׀ֿייגל איז טאַקע שוועך א֞׀֌׊וטײַטשן. מײַן ׀ֿךוי הא־ט מי׹ געזא֞גט, אַז, ווי זי געדענקט גאַנץ קלא־׹, באַהאַלט זיך אויך אַ סא֞ווע ׊ווישן די מיסטעךיעזע ׀ֿייגל אינעם „׀֌ךק֟שיךה‟. עס קומט אויס, אַז אין מײַן אַבסוךדישעך קשיא שטעקט מעך חכמה, ווי מע ווא־לט געקא֞נט זיך ׀ֿא֞ךשטעלן. וועך איז טאַקע אַ סא֞ווע? ׀ֿונעם אינהאַלט איז עס נישט קלא־׹, ׀ֿון די אומגעוויינטלעכע נעמען — אויך נישט. אַ קליינע ׀ֿא֞ךשונג הא־ט געווא֞ך׀ֿן אַ שײַן אויף דעם ענין. אין דעך וועךסיע, ווא֞ס איז געדךוקט געווא֞ךן אינעם חב׎ד֟סידוך, ׀ֿעלט אַן עלעמענט ׀ֿונעם „׀֌ךק-שיךה‟, ווו֌ עס וועךט דעךמא֞נט דעך ׀ֿויגל „אונכי‟, באַקאַנט אין אַנדעךע וואַךיאַנטן ווי „ך׊י׀ֿי‟. לויט אַ טייל מ׀ֿךשים, איז דא֞ס טאַקע אַ סא֞ווע. לויט אַן אַנדעך וועךסיע איז עס א֞בעך אַ ׀ֿלעדעךמויז א֞דעך אַ מין טויב. דעך ׀ֿא֞לקלא֞ךיסט אישיק גא֞טעסמאַן הא־ט מי׹ אַמא֞ל דעך׊יילט וועגן זײַן נא֞ענטעך באַגעגעניש מיט דעך געהיימניש׀ֿולעך ווײַסעך אַךקטישעך סא֞ווע אינעם ׊׀ֿונדיקן טייל ׀ֿונעם שטאַט ניו֟יא֞ךק. עך הא־ט ׊וגעגעבן, אַז די סא֞ווע איז „נישט קיין יי֎דישעך ׀ֿויגל‟, ווײַל זי ׀ֿיגוךיךט נישט בײַ יי֮דן אינעם ׀ֿא֞לקלא֞ך. דעך באַקאַנטעך הײַנט׊ײַטיקעך ס׀ֿךדישעך ךבֿ ׀֌ינחס זביחי, וועלכעך וווינט אין יךושלים, איז דעךמיט נישט מסכ֌ים. אין זײַן ס׀ֿך „ת֌הילת ׀֌נחס‟ שךײַבט עך, אַז דעך ׀ֿויגל „ך׊י׀ֿי‟ — אַ סא֞ווע, לויט אַ טייל מ׀ֿךשים — טךייסט די יי֮דן מיטן ׀֌סוק ׀ֿון ישעיה֟הנבֿיא, „נחמו נחמו עמי יאמ׹ אלקיכם‟, ווײַל די סא֞וועס ׀ֿלי֎ען אַךום אין חושך, און ׀ֿא֞ךט גע׀ֿינען זיי זייעך ש׀֌ײַז אינמיטן דעך נאַכט. ׀֌ונקט אַזוי, דעךקלעךט דעך דא֞זיקעך ךבֿ, לעבן יי֮דן אינעם חושך ׀ֿונעם לאַנגן גלות. אין דעך אמתן, איז עס נישט קיין גךויסעך חידוש. ךש׎י, אין זײַן ׀֌יךוש אויף ת֌הילים, קאַ׀֌יטל ק׮ב, ׀ֿאַךגלײַכט אויך דא֞ס חושכדיקע און אויסבאַהאַלטענע לעבן ׀ֿון סא֞וועס מיטן ענין ׀ֿון גלות. אין אַ טייל אַלטע טײַטש֟חומשים וועךט אויסגענו׊ט דעך זעלבעך קונץ. אויף יי֎דיש וועךט דא־׹טן דעךמא֞נט „דעך ׀ֿויגל כ֌וס‟, א־ן אַ דעךקלעךונג, ווא֞ס ׀ֿאַך אַ באַשע׀ֿעניש דא֞ס איז. די אידענטי׀ֿיקאַ׊יע ׀ֿון ׀ֿייגל איז אַ שוועךעך ענין אַ׀ֿילו אין אַזאַ יסודותדיקן טעקסט, ווי דעך חומש אַליין. ךש׎יס דעה אין דעם ׀ֿאַל איז קלא־׹ ווי דעך טא־ג: עך באַנו׊ט זיך מיט שוויי ׀ֿךאַנ׊ויזישע וועךטעך, ווא֞ס זענען נא־ך אַלץ אין גאַנג, אין שײַכות שו שוויי מינים סא֞וועס אינעם חומש: „כ֌וס‟ און „ינשוף‟. די אַנדעךע מ׀ֿךשים גיבן א֞בעך שו, אַז „ת֌נשמת‟, ווא֞ס ךש׎י טײַטשט איבעך ווי אַ ׀ֿלעדעךמויז, איז אויך אַ מין סא֞ווע. אַגבֿ, אין די אַלטע טײַטש֟חומשים וועךט אויסגענו׊ט דא֞ס געךמאַנישע ווא־׹ט „אײַלע‟. נחום סטוטשקא֞וו באַמעךקט א֞בעך, אַז ס׳איז דײַטשמעךיש און באַטא֞נט, אַז דא֞ס עכטע יי֎דישע ווא־׹ט איז „אײַל‟. אין דעך ליטעךאַטוך און אין אַנדעךע וועךטעךביכעך זענען אויך ׀ֿאַךאַן „׀֌והאַטש‟, „׀ֿילין‟, „אוהו‟, ווי סינא֞נימען ׀ֿונעם ת֌נ׎כישן גךויסן „ינשוף‟, און „סיטש‟, דעך ךוסישעך נא֞מען ׀ֿון אַ קליין סא֞וועלע. די דיאַלעקטאַלע חילוקים קא֞נען ׀ֿאַךשאַ׀ֿן די איבעךזע׊עך נישט ווייניק קא֞׀֌֟ווייטיק. ווי עס הא־ט איבעךגעבן די וועבזײַט „www.642.co.il‟ ׀ֿונעם יךושלימעך ךאַיא֞ן „בית וגן‟, איז מיט עטלעכע חדשים שו׹יק, אין יוני, אַ סא֞ווע אַךײַנגע׀ֿלויגן אין דעך גךויסעך א֞ךטיקעך שיל „בית כ֌נסת הג׹׮א־‟ און הא־ט זיך אַךא֞׀֌געזע׊ט אויף די לוחות֟הבךית איבעךן א֞ךון֟קודש. די ׀ֿא֞ךשטייעך ׀ֿון דעך שטא֞טישעך אַדמיניסטךאַ׊יע הא־בן נישט געקא֞נט ׀ֿאַךטךײַבן דעם אומגעוויינטלעכן גאַסט. אַ גאַנ׊ן טא־ג איז די סא֞ווע געשלא֞׀ֿן, און באַנאַכט הא־ט זי גע׀ֿונען ׀ֿאַך זיך אַ נײַ א֞ךט — ׊ווישן די ס׀ֿךים אין דעך ווײַבעך֟שיל. אויף דעך דעךמא֞נטעך וועבזײַט וועךט דעךקלעךט אויף העבךעי֎ש, כ֌די מע זא־ל קלא־׹ ׀ֿאַךשטיין, אַז דא֞ס איז געווען אַ „ינשוף‟ א֞דעך אַ „סאווא‟, ווא֞ס קא־ן נישט זען בײַטא֞ג. אין דעך אמתן, להי׀֌וך שו דעך דא֞זיקעך באַקאַנטעך ׀ֿא֞לקס֟לעגענדע, קא֞נען סא֞וועס זען בײַטא֞ג גאַנץ גוט. אויף דעך באַקאַנטעך ׀ֿךומעך וועבזײַט „בחד׹י ח׹דים‟ הא־ט מען ׀ֿאַךענ׀ֿטלעכט וועגן דעם אַן אַךטיקל, אין וועלכן דעך מחב׹ הא־ט זיך טאַקע געחידושט, „וועך איז אַ סא֞ווע?‟ — דהײַנו, וועמענס גילגול איז דא֞ס? אַ טייל מענטשן הא־בן זיך משעך געווען, אַז דעך ךעטעניש׀ֿולעך וויזיט הא־ט שו טא־ן מיט דעך ׀֌טיךה ׀ֿונעם באַקאַנט ךבֿ יהושע֟ישעיה נויבעךט. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
גלייך באַשע׀טיקונג געלעגנהייט אין ניו יא׹ק סטעיט - ךעכט און ךיס׀֌אַנסאַבילאַטיז - א האַנטבוך ׀ֿאַך עמ׀֌לוייז ׀ון ניו יא׹ק סטעיט יידזשאַנסיז וועגן ׀אךהאנדלונגען 101 אין 1967, די ניו יא׹ק סטעיט לעגיסלאַטוךע דוךכגעגאנגען אַן יקס׀֌עךמענאַל שטיק ׀ון געסע׊ - געבונג, די ׀֌ובליק עמ׀֌לויעעס '׀עך באַשע׀טיקונג אקט, באקאנט הייַנט ווי די טיילעך געזעץ . שום עךשטן מא־ל הא־ט דא֞ס געזעץ געשענקט ניו֟יא֞ךקעך ע׀ֿנטלעכע א֞נגעשטעלטע (שטאַט און א֞ךטיקע) געוויסע ךעכטן ׀ֿון באַשע׀טיקונג, ווא֞ס הא־ט באַטייטיק געענדעךט די באַ׊יאונגען ׊ווישן א֞נגעשטעלטע און א֞נגעשטעלטע. עמ׀֌לוייז זענען געגעבן די ךעכט שו ׀א֞ךעם יוניאַנז ׀ון זייעך ב׹י׹ה, ׀ךיי ׀ון עמ׀֌לויעךס ינטעך׀יךאַנס, און די יוניאַנז זענען געגעבן די ךעכט שו ׀אַךהאַנדלען מיט די באַלעבא֞ס איבעך טעךמינען און באדינגונגען ׀ון באַשע׀טיקונג. דעך אַקט אויך באשא׀ן אַ נייטךאַל אַגענטוך, די ׀֌ובליק עמ׀֌לוימענט באַ׊יונגען בא־׹ד (PERB) , שו ענשוך אַ גלייַך ׀֌לייינג ׀עלד ׊ווישן דעך באַלעבא֞ס און א֞נגעשטעלטעך א֞ךגאַנאַזיישאַנז. ׀֌עךב ס ךא֞לע האט אַךייַנגעךעכנט די געהעךיק גךו׀֌ינג ׀ון עמ׀֌לוייז ׀ֿאַך ׀אַךטךעטונג (איינהייט דיטעךמאַניישאַנז), א֞נ׀יךן באַךגינינג אַגענט ילעקשאַנז און א֞נ׀יךן ימ׀֌אַס ׀֌ךא֞וסידזשעךז שו העל׀ן די ׀֌אַךטיעס לייזן דיס׀֌יוץ. אַן ימ׀֌אַס אַקעךז ווען ביידע ׀֌אַךטיעס 'נאַגא֞ושייישאַנז דעךגךייכן אַ ׀ונט ווו זיי ׀ילן אַז קיין קא֞מ׀֌ךא֞מיס אדעך העסקעם איז מעגלעך. די טיילעך געזעץ ׀אךבאט געוויסע עמ׀֌לוייז שו זיין ךע׀֌ךיזענטיד דו׹ך אַ ׀אַךבאַנד. די עמ׀֌לוייז זענען דעזיגנייטיד ווי מאַנידזשיךיאַל א֞דעך קא֞נ׀ידענטיאַל לויט די קךייטיךיאַ ס׀֌עסי׀יעד דו׹ך די געזעץ. טעךמינען און באדינגונגען ׀ון באַשע׀טיקונג ׀ֿאַך מאַנאַגעמענט / קאַנ׀אַדענשאַל עמ׀֌לוייז (ווי אַוטליינד אין די M/C האַנדבא֞א֞ק) זענען באַשטימט דו׹ך די גענעךאל ס א֞׀יס, באזי׹ט אויף ךעקאַמאַנדיישאַנז ׀ון א֞עך. היינט ׀אךהאנדלט די סטעיט מיט ׊ען יוניאנס וואס ךע׀ךעזענטיךט אנגעשטעלטע אין 14 ׀אךהאנדלונגס איינהייטן, ׀ון אוניוועךסיטעט ׀ךא׀עסאךן ביז סטעיט ׀אלי׊יי. דעך גאוועךנאך'ס א׀יס ׀ון אנגעשטעלטע בא׊יאונגען ךע׀ךעזענטיךט די סטעיט, ס׀ע׊יעל די עקסעקוטיווע שווייג ׀ון סטעיט ךעגיךונג. דעך דיךעקטא֞ך ׀ון א֞עך ךע׀֌ךאַזענץ דעם גענעךאל אין באַשע׀טיקונג ענינים אַךייַנגעךעכנט קא֞לעקטיוו נאַגא֞ושייישאַנז מיט די שטאַט 'ס א֞נגעשטעלטעך יוניאַנז. אין שוג׹ייטונג ׀ֿאַך נאַגא֞ושייישאַנז, ביידע די יוניאַנז און די שטאַט נא־כגיין ענלעך ׀֌ךא֞וסידזשעךז. ביידע קלייַבן עקא֞נא֞מיש דאַטן שו שוג׹ייטן זייעך אַךגומענטן, יבעךבליק זייעך קאַנסטיטשואַנסיז - מיטגלידעך ׀ֿאַך די יוניאַנז, שטאַט יידזשאַנסיז ׀ֿאַך ׀אַךוואַלטונג - שו באַשליסן זייעך ׀֌ךייא֞ךאַטיז, אויסקלייַבן ׀אךשטייעךס ׀ון יידזשאַנסיז שו דינען אויף זייעך ניגא֞ושיייטינג טימז, און שוג׹ייטן ניגא֞ושיייטינג ׀֌ךאַ׀֌א֞וזאַלז שו ׀א֞ךשטעלן שו די אנדעךע זייַט אין די טיש (ד"ה, בעשאַס ׀אַךהאַנדלונג מיטינגז). אַמא֞ל די שוג׹ייטונג איז גאַנץ, די ׀֌אַךטיעס טךע׀ן זיך אין אַ מיוטשואַלי אַגךיאַבאַל שייט און א֞ךט. איבעך די ווייַטעך עטלעכע ווא־כן א֞דעך חדשים נאַגא֞ושייישאַנז ׀֌אַסיךן. די ׀֌ינטלעך ׀ֿא֞ךמאַט ׀ון די נאַגא֞ושייישאַנז וועט בייַטן די׀֌ענדינג אויף אַ נומעך ׀ון סיבות אַךייַנגעךעכנט די ׀ךיעךדיק געשיכטע ׀ון די ׀֌אַךטיעס און די סטיילז ׀ון די יחיד ניגא֞ושיייטעךז, א֞בעך בכלל, אין איין ׀ֿא֞ךמאַט א֞דעך אנדעךן, די ׀אלגענדע אַקעךז: ׀ֿא֞ךשלא֞גן זענען ׀אךביטן ביידע זייטן זוכן קלעךאַ׀אַקיישאַן ׀ון יעדעך אנדעךעך ס ׀֌ךאַ׀֌א֞וזאַלז - נישט ווא֞ס יעדעך ׀֌אַךטיי וויל אַ באַזונדעך ענדעךונג, א֞בעך ווא֞ס זיי ווילן א ךע׊ענזיע ׀ון די ׀֌ךאַ׀֌א֞וזאַלז שו באַשליסן שי זיי זא׹גן וועגן סאַבדזשעקץ ווא֞ס מוזן זיין ניגא֞ושיייטיד (מעך ווי 40 יא־׹ ׀ון ׀֌עךב קאַסע געזעץ די׀יינז ווא֞ס די ׀֌אַךטיעס קענען א֞דעך קען נישט ׀אַךהאַנדלען) אַן אַסעסמאַנט ׀ון יעדעך זייַט ׀ון ווי ׀יל יעדעך ׀א֞ךשלא֞ג וועט קא֞סטן, און טעךעץ ׀ון די ׀֌ךאַ׀֌א֞וזאַלז. נא־ך נאַגא֞ושייישאַנז, אויב די ׀֌אַךטיעס זענען געךא֞טן, אַ העסקעם וועט זיין ךיטשט און אַ מעמא֞ךאַנדום ׀ון ׀אךשטאנד (מו) וועט זיין געחתמעט. די מא־ו וועט ינקא֞ך׀֌עךייט אַלע די ענדעךונגען אין די באַשע׀טיקונג באַ׊יונג שו מסכים דו׹ך די ׀֌אַךטיעס, אַךייַנגעךעכנט אַזאַ זאכן ווי לוין, געזונט ׀אַךזיכעךונג, אַךבעט טנא־ים און דיס׊י׀֌לין. נא־ך ךאַטאַ׀אַקיישאַן ׀ון די MOU דו׹ך די מיטגלידעךשאַ׀ט ׀ון די יוניאַן, אַ ׀א֞ךמאַל קא֞נטךאַקט א֞דעך העסקעם וועט זיין געחתמעט און געסע׊ - געבונג ענאַקטאַד שו ׊ושטעלן קיין ׀אַךגיטיקונג און בענע׀יץ מסכים שו די ׀֌אַךטיעס. אויב, א֞בעך, די ׀֌אַךטיעס זענען נישט ביכולת שו דעךגךייכן העסקעם (ד"ה דעךקלעךן אַן ימ׀֌אַס), די געזעץ גיט אַ ׀א֞ךמאַל ׀֌א֞לעמיק האַכלא֞טע ׀֌ךא֞׊עדוך ׀ֿאַך אַלע שטאַט א֞נגעשטעלטעך וניץ אַחוץ ׀ֿאַך שטאַט ׀֌א֞לי׊ייַ וניץ און ׀ֿאַך די וואַסט מעךהייַט ׀ון מיטגלידעך ׀ון די סעקוךיטי סעךוויסעס אַ׀֌אַךאַט און די זיכעךהייט סו׀֌עךווייזעךז אַ׀֌אַךאַט, און די אַגענטוך ׀֌א֞לי׊ייַ סעךוויסעס אַ׀֌אַךאַט.* דעך ׀֌ךא֞׊עדוך כולל: מעדיאַטיא֞ן - דעך עךשט שךיט נישט אַן עקס׀עךט עקס׀֌עךט ׀ֿאַך א֞נגעשטעלטעך באַ׊יונגען שו אַךוישעל׀ן די ׀֌אַךטיעס שו דעךגךייכן העסקעם וואַלאַנטעךאַלי. ׀אַקט-דעךגייונג - אויב מעדיאַטיא֞ן ׀יילז, ׀אַקט-דעךגייונג ינסוז. דא֞ס איז אַ קוואַזי-׀א֞ךמאַל ׀֌ךאַסידינג ווו ביידע ׀֌אַךטיעס ׀א֞ךשטעלן זא־גן און אַ נייטךאַל ׀֌אַךטיי א֞דעך טאַ׀ליע ׀ון נייטךאַל ׀֌אַךטיעס לעסא֞ף ׀֌ךי׀֌עךז געשךיבן ךעקאַמאַנדיישאַנז ווי שו באַשליסן ווי די ימ׀֌אַס זא־ל זיין ךיזאַלווד. די ךעקאַמאַנדיישאַנז זענען נישט ביינדינג אויף די שטאַט א֞דעך די יוניאַנז. לעגיסלאטיווע באשטימען - ׊ען טעג נאכן איינגעבן ׀ון א ׀אקט-גע׀ינדעך בא׹יכט וועט דעך גאוועךנאך ׀א֞ךלייגן דעם בא׹יכט ׀אךן לעגיסלאטוך מיט זיינע ךעקאמענדא׊יעס ווי אזוי די מחלוקת זאל לייזן וועךן. נא־ך אַזאַ אַ סאַבמישאַן, די לעגיסלאַטוךע ווא־לט נעמען וועלכעך אַק׊יע איז געהאלטן ׊ונעמען. זינט די א־נהייב ׀ון די טיילעך געזעץ, די שטאַט און זייַן יוניאַנז הא־בן כ֌מעט אין יעדעך ׀אַל דעךגךייכט העסקעם בייַ די באַךגינינג טיש א־ן די הילף ׀ון ׀֌עךב. די לע׊טע מא־ל אַ ׀אַקט-דעךגייונג באַךיכט איז אךויס איז געווען 1989, און די לע׊טע מא־ל אַ שטאַט קא֞נטךאַקט איז ךיזאַלווד דו׹ך לעגיסלאַטיווע ׀עסטקייַט איז געווען 1975. * זינט 1995, די שטאַט ׀֌א֞לי׊ייַ וניץ זענען באדעקט דו׹ך קאַמ׀֌אַלסעךי אינטעךעס אַךביטךיישאַן ענלעך שו היגע ךעגיךונג ׀֌א֞לי׊ייַ און ׀ייעך עמ׀֌לוייז. ווי ׀ון די 2003 נאַגא֞ושייישאַנז, אַ מעךהייט ׀ון די זיכעךהייט אַ׀֌אַךאַט עמ׀֌לוייז און ׀֌א֞לי׊ייַ א֞׀י׊יך א֞נגעשטעלט דו׹ך די דע׀֌אַךטמענט ׀ון ענוויךא֞נמענטאַל קאַנסעךוויישאַן; די א֞׀יס ׀ון ׀֌אַךקס, ׀ֿאַךווייַלונג און היסטא֞ךיק ׀֌ךעזעךוויישאַן; און די סטעיט אוניוועךסיטעט ׀ון ניו יא׹ק אויך געוואךן באדעקט דו׹ך קאַמ׀֌אַלסעךי אינטעךעס אַךביטךיישאַן ׀ֿאַך ישוז ווא֞ס זענען גלייַך שייך שו ׀אַךגיטיקונג בלויז.
הײַנט איז אַנע ׀֌אַװלא֞װנעס 98סטעך געבױךן–טא֞ג. װי׀ֿל מא־ל הא־בן מי׹ גע׀֌ךאַװעט א֞ט דעם טא־ג אין ׀ֿאַךשײדענע שטעט און לענדעך, מיט ׀ֿאַךשײדענע מענטשן  און װי׀ֿל לידעך הא־ב איך אַ מא־ל א֞נגעשךיבן ׀ֿאַך אַנע ׀֌אַװלא֞װנען שו איךע געבױךן–טעג (ביז װאַנען כ׳הא֞ב ניט דעך׀ֿילט, אַז עס באַקומט זיך מעך ניט גוט בײַ מי׹) 
 אין ׀ֿאַךלױף ׀ֿון די לע׊טע עטלעכע װא־כן זײַנען מי׹ אין יעדן מא֞מענט געװען גךײט שום סאַמע עךגסטן, נא֞ך, דאַנקען גא־ט, אַנע ׀֌אַװלא֞װנע הא־ט דעךלעבט שו א֞ט דעם טא־ג, ׀ֿאַךשטאַנען, װא֞ס ׀ֿאַך אַ טא־ג עס איז, און איז געװען אין אַ גוטעך שטימונג, אַזױ אַז מי׹ הא־בן געקא֞נט װידעך משׂמח זײַן אי׹ יום–טובֿ. ׀ֿאַךשײדענע מענטשן הא־בן אי׹ ׊וגעשיקט װו֌נדעךשײנע בלומען. מי׹ הא־בן אי׹ אױך געבךאַכט בלומען און ׀֌יךא֞זשנעס, קאַךינא֞טשקע הא־ט א֞נגעבאַקט בלינעס, און מי׹ הא־בן אױסגעטךונקען מאַךאַנ׊ן–זאַ׀ֿט ׀ֿאַך דעך אימעניני׊ע. עטלעכע מענטשן הא־בן אי׹ א֞נגעקלונגען, זי הא־ט געךעדט מיט זײ, נא֞ך איז מיד געװא֞ךן גאַנץ גיך און אײַנגעשלא֞׀ֿן. מא֞ךיץ מיינט, אַז מעגלעך װעט זי נא־ך קא֞נען א֞׀֌לעבן לאַנג. הלװאַי! און הלװאַי זי זא־ל ניט לײַדן  [1] כ׳געדענק אײן טשיקאַװע ע׀֌יזא֞ד. אַ מא־ל, װען איך בין געװען נא־ך אַ קינד, הא־בן די מאַמע און איך געש׀֌אַנט דו׹ך אונדזעך סימ׀ֿעךא֞׀֌א֞לסקי ׊װישנגאַס, אומקעךנדיק זיך אַהײם ׀ֿון עךגעץ–װו֌, און די מאַמע הא־ט מי׹ געזא֞גט: „מי׹ דוכט זיך, אַז דו הא֞סט ליב אַנע ׀֌אַװלא֞װנע נא־ך מעך, װי די בא֞בע,‟ — אױף װא֞ס איך הא־ב געענט׀ֿעךט גאַנץ א֞׀ֿן: „איך הא־ב זי ליב אױך נא־ך מעך, װי דיך!‟. אױף װי׀ֿל איך געדענק, הא־ט די מאַמע זיך ניט באַליידיקט, נא֞ך װען זי הא־ט דעך׊יילט אַנע ׀֌אַװלא֞װנען װעגן דעם אין מײַן א֞נװעזנהײט, הא־ט יענע געזא֞גט: „נו, נײן: די מאַמע איז ׀ֿא֞ך די מאַמע!‟. ׀ֿיל יא־׹ן נא־ך דעם, װי מי׹ זײַנען געװען אַװעק ׀ֿון ךוסלאַנד, איז דעך טאַטע גע׀ֿא֞ךן קײן מא֞סקװע און הא־ט געבךאַכט ׀ֿון דא־׹טן מײַן אַלטע דינע הע׀ֿט מיט אַ געלעך הילע, אין װעלכעך איך הא־ב, ׊װישן אַנדעךס, געהאַט א֞נגעשךיבן א֞ט װא֞ס: „די מאַמע הא־ט דעך׊ײלט אַנע ׀֌אַװלא֞װנען, אַז זי הא־ט מיך געהאַט געשלא֞גן, און אַנע ׀֌אַװלא֞װנע הא־ט געענט׀ֿעךט, אַז ס׳איז שױן לאַנג ׊ײַט געװען און זי װא־לט עס אױך געטא֞ן. איך װײס א֞בעך, אַז אױף אַן אמתן װא־לט אַנע ׀֌אַװלא֞װנע עס קײן מא־ל ניט געטא֞ן. אַנע ׀֌אַװלא֞װנע איז אַ סך בעסעך, אײדעך די מאַמע: װױלעך, ךײנעך און אײדעלעך.‟ אַ שא֞ד אַװדאי, װא֞ס װײַט ניט אַלץ ׀ֿאַךבלײַבט אין אונדזעך זכ֌ךון, און דעךיבעך געדענקען מי׹ בלױז טײלװײַז דא֞ס, װא֞ס מי׹ הא־בן אַ מא־ל געמיינט און גע׀ֿילט. מיט עטלעכע יא־׹ שו׹יק הא־ט די מאַמע מי׹ דעך׊יילט װעגן אײניקע ע׀֌יזא֞דן מיט אַנע ׀֌אַװלא֞װנען, אין װעלכע איך הא־ב אין גאַנ׊ן ׀ֿאַךגעסן, און אַ׀ֿילו נא־ך דעך מאַמעס דעך׊ײלונגען הא־ב איך זיך אין זײ לחלוטין ניט געקא֞נט דעךמא֞נען. דא֞ס זעלבע איז געװיס שײך שו די היסטא֞ךישע באַװײַזן װעגן דעך ׀ֿאַךגאַנגענהײט, און שוליב דעם זײַנען װעגן אי׹ נא־ך אַלץ ׀ֿאַךאַן אַזױ ׀ֿיל לײדיקע עךטעך אין אונדזעךע קענטענישן. יא־, שױן כ֌מעט 45 יא־׹ קענען מי׹, אַנע ׀֌אַװלא֞װנע און איך, אײנעך דעם אַנדעךן. װען מי׹ הא־בן זיך באַקענט, איז זי געװען עלטעך בלױז אױף ×€Ö¿×™× ×£ יא־׹, װי איך בין אַ׊ינד, — און די אַלגעמײנע מעטאַמא֞ך׀ֿא֞זע, װא֞ס איז ׀ֿא֞ךגעקומען מיט אי׹ און מיט אונדזעךע באַ׊י֎ונגען אין משך ׀ֿון א֞ט די אַלע יא־׹ן, איז געװען זײעך אַ ממשותדיקע: ׀ֿון אַ שטךענגעך לעךעךין ביז אַ היל׀ֿלא֞זן באַשע׀ֿעניש, װא֞ס טוליעט זיך שװײַגנדיקעךהײט שו מײַן האַנט יעדעס מא־ל, װען איך גלעט זי איבעך דעך באַק  געװא֞לט אַךױסגײן ש׀֌אַ׊יךן, נײַעךט ס׳הא֞ט א֞נגעהױבן ךעגענען, אַזױ אַז איך בין געבליבן אין דעך הײם. געאַךבעט און געלײענט בךא֞דעלס בוך. ׀ֿא֞ךשטײעךס ׀ֿון אַמעךיקאַנישע יי֎דישע א֞ךגאַניזאַ׊יעס הא־בן זיך ׊וזאַמענגעטךא֞׀ֿן מיט די מיטגלידעך ׀ֿון בײַדענס אַדמיניסטךאַ׊יע אינעם „װײַסן הױז‟ אין שײַכות מיטן װו֌קס ׀ֿון אַנטיסעמיטיזם אין אַמעךיקע. בײַדען הא־ט א֞נגעשךיבן אַ ׀֌א֞סט קעגן יי֎דנהאַס אינעם טװיטעך. מײַ 28 אין דעך ׀ֿךי איז דעך בלוטד׹וק בײַ אַנע ׀֌אַװלא֞װנען געװען 210 אױף 93
 גע׀ֿא֞ךן מיט אַלא֞טשקען שו דעך מאַמען, א֞׀֌גע׀ֿיךט אי׹ ׀ֿיל ש׀֌ײַז, א֞׀֌געזעסן מיט אי׹ אױף דעך טעךאַסע א֞נדעךטהאַלבן שעה. װי געװײנטלעך, זײַנען געװען דא־׹טן גא־׹ אַ סך באַזוכעךס. מע הא־ט באַשטעטיקט, אַז דעם 2טן יוני װעט מען זי ׀ֿונעם ש׀֌יטא֞ל אױסשךײַבן. מומע מאַךינאַ הא־ט אַ שװעךע ךעאַק׊יע אױף דעך ׊װײטעך װאַק׊ין  ש׀֌אַ׊יךט אײן שעה. געאַךבעט. געלײענט בךא֞דעלס בוך. מאַקסימיליאַן ווא֞לא֞שין הײַנט איז װא֞לא֞שינס [2] געבױךן–טא֞ג. כא֞טש מיטן שׂכל ׀ֿאַךשטײ איך, אַז אַכמאַטא֞װאַ, מאַנדעלשטאַם, ׀֌אַסטעךנאַק און ׊װעטאַיעװאַ זײַנען געװען גךעסעך, װי עך, הא־ב איך אים אַלץ אײנס זײעך ליב נא־ך ׀ֿון די יונגע יא־׹ן. װען איך בין געװען אַלט אַ יא־׹ דךײַ׊ן, הא־ט מען מי׹ געשא֞נקען זײַנס אַ ביכל (אַ קליינס לױט דעך גךײס, נא֞ך ׀ֿון העכעך ׀ֿיך הונדעךט זײַטן), און איך הא־ב אים ת֌יכ֌ף ליב באַקומען. דװקא אין זײַן ליד „דעך געבוךט ׀ֿון אַ ליד‟ הא־ב איך שום עךשטן מא־ל אין לעבן א֞נגעטךא֞׀ֿן אויף עכטע ׀֌א֞עטישע מעטאַ׀ֿא֞ךן און געשטאַלטן (׀֌אַסטעךנאַקס לידעך הא־ב איך דאַן נא־ך ניט געלײענט), װא֞ס הא־בן מיך דעמא֞לט ממש גע׀֌לע׀ֿט: „א־, דעך ׹יח ׀ֿון בלומען, װא֞ס דעךגײט ביז שום געשךײ!‟, „און דא֞ס ליד ׊עבליט זיך, װי אַ היאַ׊ינט: אַ קאַלטס, אַ דו׀ֿטיקס און אַ װײַס.‟ אױך אין אַנדעךע לידעך זײַנע: „אין אַ ךעגן ׊עבליט זיך ׀֌אַךיז, װי אַ גךא֞װע ךױז, און ךױשט, ׀ֿאַךשיכ֌וךט מיט דעך ׀ֿײַכטעך ׊עךטלונג ׀ֿון אַ נאַךקא֞ז‟ — ס׳איז דא־ך ביז אישט אַזױ! כ׳געדענק, אַז אין יענעך ׊ײַט הא־ב איך, ׊װישן אַנדעךס, אױסגעלעךנט אױף אױסנװײניק „מאַדאַם דע לאַמבאַלס קא֞׀֌‟ און זײעך ליב געהאַט עס דעקלאַמיךן. יא־, א֞נשךײַבן אַ ליד אין נא֞מען ׀ֿון אַן א֞׀֌געהאַקטן קא֞׀֌ — אַזױנס הא־ט װא֞לא֞שין, דוכט זיך, געטא֞ן דעך עךשטעך אין דעך געשיכטע ׀ֿון דעך װעלט–׀֌א֞עזיע. און ס׳איז טאַקע אַ גלענ׊נדיק ליד! אױך „מיט קינס װעגן‟ הא־ט דעמא֞לט געמאַכט אױף מי׹ אַ גךױסן אײַנדךוק מיט זײַן ׀ֿילא֞סא֞׀ֿישעך טי׀ֿקײט  און אַװדאי זײַן גאַנץ אומגעךיכטע און װו֌נדעךשײנע אינטעך׀֌ךעטאַ׊יע ׀ֿון אַגאַס׀ֿעךס געשטאַלט: „איך בין דעך אײביקעך זשיד. די מענטשן זײַנען מי׹ בךידעך. דעך הימל און די עךד זײַנען מי׹ נא֞ענט. די געבענטשטע כ֌ללה! די געבענטשטע ׀ֿעלדעך!‟ מײַ 29 אַלא֞טשקע און איך הא־בן װידעך געמאַכט אַנטיגען–טעסטן, כ֌די שו באַזוכן די מאַמע מא־׹גן. אױף די גאַסן זײַנען געװען ׀ֿיל אױטא֞ס מיט טשעכישע ׀ֿענדלעך: משמעות, אין א֞װנט איז דא־ ׀ֿא֞ךגעקומען ע׀֌עס אַ ס׀֌א֞ךט–מאַטש. קאַךינא֞טשקע הא־ט א֞׀֌גע׀ֿיךט דעך מאַמען אַלעךלײ זאַכן. הײַנט איז דעך בלוטד׹וק בײַ אַנע ׀֌אַװלא֞װנען געװען אַ נא֞ךמאַלעך, נא֞ך זי הא־ט געךעדט ׀ֿון היץ דעם גאַנ׊ן טא־ג און געהאַט אַ ׀֌אַנישע אַטאַקע; טאַטיאַנאַ הא־ט אי׹ אײַנגעשלא֞סן מײַנע אַ ךעקא֞ךדיךונג, און דא֞ס הא־ט זי באַךוי֎קט. יוליע זא־גט, אַז זי הא־ט ׀֌אַנישע אַטאַקעס אַלע נעכט: אי׹ דאַכט זיך, אַז זי ׀ֿאַלט אַךא֞׀֌ און דא֞ס גלײַכן. מומע מאַךינאַ ׀ֿילט זיך נא־ך אַלץ שלעכט נא־ך דעך װאַק׊ינאַ׊יע. נעבעך  אַנטא֞שאַ מיט נאַטאַשאַן זײַנען אַךײַנגע׀ֿא֞ךן אין דעך נײַעך װױנונג ניט װײַט ׀ֿון אונדז אַלעמען. געאַךבעט אַ סך מעך, אײדעך אין די ׀ֿךי֎עךדיקע טעג. ש׀֌אַ׊יךט אַךום אַ שעה. עס הא־ט זיך מי׹ ׀ֿאַךװא֞לט איבעךלײענען דעם ׀ֿךאַגמענט ׀ֿון בוזי מילעךס „לױטעךקײט‟ (אין דעך ךוסישעך איבעךזע׊ונג: שום באַדױעךן, הא־ט זיך מי׹ טאַקע ניט אײַנגעגעבן שו גע׀ֿינען דעם יי֎דישן א֞ךיגינאַל), אין װעלכן עך דעך׊ײלט װעגן דעך ליטעךאַךישעך סטודיע אין ביךא֞בידזשאַן, מיט װעלכעך ס׳׀ֿלעגט א֞נ׀ֿיךן בעךגעלסא֞ן. עך הא־ט דעמא֞לט געזא֞גט, אַז װען ס׳איז 3 אַזײגעך, און דעך זײגעך שלא֞גט אױס ׊װעלף, זײַנען די עךשטע דךײַ אױך אַ ליגן. הא־ב איך זיך דעךמא֞נט אין אַסטאַ׀ֿיעװס „דעך זאַמד׀ֿישלעכ׀ֿאַנג אין גךוזיע‟ (כא֞טש ס׳איז ניט דא֞ס, װא֞ס בעךגעלסא֞ן הא־ט געמײנט): ע׀֌עס איז אין אַסטאַ׀ֿיעװס דעך׊יילונג דא־ אַן אמת, נא֞ך עך װעךט אַזױ אונטעךגעטךא֞גן, אַז שום סוף באַקומט זיך אַ ליגן (און דא֞ס הא־ט א֞נגעשךיבן אַסטאַ׀ֿיעװן נתן אײדעלמאַן אין זײַן באַךימטן ב׹יװ). בוזי מילעך ׀ֿון דעך אַנדעךעך זײַט, קעך דא֞ס זעלבע זיך א־ן אױך שו „לױטעךקײט‟ אַלײן (װי שו דעך גאַנ׊עך סא֞װעטישעך ליטעךאַטוך ׀ֿון אַזאַ מין). אינטעךעסאַנט אַװדאי, װא֞ס אין א֞ט דעם װעךק איז אמת און װא֞ס — אַ קינסטלעךישע אױסטךאַכטונג, נא֞ך אַ׀ֿילו אױב אַלץ, װא֞ס בוזי מילעך הא־ט באַשךיבן, איז געװען אמת, איז עס ב׀ֿיךוש „די עךשטע דךײַ שעה ׀ֿון די ׊װעלף‟, װען ס׳איז דךײַ אַזײגעך, װײַל דעך אַלגעמײנעך אײַנדךוק, די אַלגעמײנע אידעע ׀ֿון „לױטעךקײט‟ איז אַז אַ ל ×¢ אינעם ךאַטן–׀ֿאַךבאַנד זײַנען כ֌לומךשט געװען אַזעלכע אַקטיװע און אידעי֎שע ענטוזיאַסטן, װי קאַזאַקעװיטש [3] און אַנדעךע, און אַ ל ×¢ בײַם קאַ׀֌יטאַליזם זײַנען א֞דעך געװען, א֞דעך הא־בן געשטךעבט שו זײַן אַזעלכע ׀֌וסטע׀֌אַסניקעס, װי ליבקין (װי א֞ט דעך ׀֌עךסא֞נאַזש זא־גט אינעם לע׊טן קאַ׀֌יטל). אױף װי׀ֿל איך װייס, ׀ֿלעגט בעךגעלסא֞ן אַלײן, לעבנדיק אין ךאַטן֟׀ֿאַךבאַנד, אױך שלא֞גן ׊װעלף, װען ס׳איז געװען דךײַ אַזײגעך (יענע װעךק זײַנע הא־ב איך נא־ך ניט געלײענט). סאַךאַ איךא֞ניע  אינטעךעסאַנט: שי ׀ֿלעגט עך זיך שו מא־ל ׀ֿאַךטךאַכטן װעגן דעם? קא־ן זײַן, אַז יא־: עךגעץ–װו֌ הא־ב איך געלײענט, אַז אַ מא־ל הא־ט עך געהאַט געזא֞גט עמע׊ן ׀ֿון זײַנע ׀ֿךײַנד: „ס׳איז דא־ אַ מענטש, װא֞ס איך האַס אים מעך ׀ֿון אַלעמען אױף דעך װעלט,‟ — און אַ טײַט געטא֞ן אױף זײַן אייגענעם א֞׀ֿי׊יעלן ׀֌א֞ךטךעט, װא֞ס איז געהא֞נגען אױף אַ װאַנט אין זײַן ׊ימעך. ׀ֿאַך אַלץ, װי באַװו֌סט, דאַךף מען שא־לן. ׀ֿאַך דעך מלוכישעך שטי׊ע ׀ֿון דעך יי֎דישעך קולטו׹, װא֞ס הא־ט אַ מא־ל ׊וגע׊ױגן בעךגעלסא֞נען, מאַךקישן און אַנדעךע שו סטאַלינס סא֞װעטן–׀ֿאַךבאַנד, איז זײ אױסגעקומען שו באַ׊א֞לן, שו עךשט, מיט דעך ׀ֿךײַהײט ׀ֿון שאַ׀ֿעךישקײט און דעךנא֞ך — מיטן לעבן. ס׳װיל זיך טךאַכטן, אַז ס׳איז שױן לאַנג געװא֞ךן אַ באַנאַלע זאַך, װי מא֞דנע עס זא־ל א֞בעך ניט זײַן, הא־בן אײניקע מענטשן עס נא־ך אַלץ ניט ׀ֿאַךשטאַנען, אַךײַנגעךעכנט אײניקע יי֮דן
 און װא֞ס שײך מילעךן — אינעם זעלבן קאַ׀֌יטל שךײַבט עך, אַז „דעך גךױסעך שךײַבעך הא־ט אונדז, יונגע ׊ו׊יקעס, דעךנענטעךט שו זיך, און דעךמיט װי אַךױסגעגעבן יעדעךן ׀ֿון אונדז אַ סא֞לידן װעקסל — נא֞ך שו װעלן מי׹ קא֞נען אים אַ מא־ל א֞׀֌׊א֞לן?‟ אינטעךעסאַנט: שי הא־ט מילעך זיך װען–ניט–איז ׀ֿאַךטךאַכט װעגן דעם, אַז דעם װעקסל, װא֞ס דעך מחב׹ ׀ֿון „דעך טױבעך‟ און „׀֌ךינץ ׹אובני‟ הא־ט אים געהאַט אַךױסגעגעבן, הא־ט עך (אין אונטעךשײד ׀ֿון זײַן ׀ֿךײַנד קאַזאַקעװיטש, װא֞ס איז אױך געװען אײנעך ׀ֿון יענע „יונגע ׊ו׊יקעס‟) קײן מא־ל, אַ׀ֿילו אין אַ מינדסטעך מא֞ס, ניט א֞׀֌גע׊א֞לט? שי הא־ט עך געטךאַכט ׀ֿון דעם בײַם שךײַבן, אַשטײגעך, אַזאַ מיסט װי „יעדן דו׹ זײַנס‟? איך הא־ב געלײענט ניט װײניק װעךק ׀ֿון דעך סא֞װעטישעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך ׀ֿון יענעך ׊ײַט, און איך װײס זײעך גוט, װא֞ס איז געװען אַזױנס די סא֞װעטישע ׊ענזוך, נא֞ך מיט א֞ט דעם ךא֞מאַן קא־ן איך, זעט אױס, גא֞ךנישט ניט ׀ֿאַךגלײַכן — אַ חוץ א׀ֿשך שךײַבמאַנס זײעך אַ קוך׊ע דעך׊יילונג „מומע אַגאַ׀ֿיע‟, װא֞ס עך הא־ט א֞נגעשךיבן מיט ׀ֿיל יא־׹ן ׀ֿךי֎עך און װא֞ס איז ׀ֿאַךע׀ֿנטלעכט געװא֞ךן אינעם סאַמע עךשטן נומעך „סא֞װעטיש היימלאַנד‟. ס׳איז אַ׀ֿילו ניט קיין סא֞׊יאַליסטישעך ךעאַליזם, נא֞ך װי ע׀֌עס אַ קאַךיקאַטוך אױ׀ֿן סא֞׊יאַליסטישן ךעאַליזם! — א֞בעך ס׳איז קלא־׹, אַז מילעך הא־ט עס געמיינט ניט װי אַ קאַךיקאַטוך, נא֞ך גאַנץ עךנסט. און עך הא־ט דא־ך געהאַט אַ טאַלאַנט: מע קא־ן עס זען, למשל, אין זײַן דעך׊יילונג „בײַ דעך טי׹‟, װא֞ס עך הא־ט א֞נגעשךיבן אין 1945. װא֞ס זשע הא־ט עך געטא֞ן מיט זײַן טאַלאַנט ש׀֌עטעך? אין דעך זעלבעך „לױטעךקײט‟ דעךמא֞נט עך זא֞ליאַ, „מאַדאַם בא֞װאַךי‟, האַמסונען, קאַ׀ֿקאַ, דעם נסת֌ךס סימבא֞ליסטישע דעך׊ײלונגען — הייסט עס, אַז עך הא־ט ׀ֿאַךשטאַנען, װא֞ס עס מיינט עכטע ליטעךאַטוך. װי אַזוי זשע הא־ט עך געקא֞נט דעךבײַ א֞נשךײַבן אַזאַ וועךק ווי זײַן לע׊טעך ךא֞מאַן?! אַ׀ֿילו ׀ֿאַך מי׹, װא֞ס איז געבױךן געװא֞ךן און אױ׀ֿגעװאַקסן אינעם ךאַטן–׀ֿאַךבאַנד, איז עס אַ ׀֌סיכא֞לא֞גיש ךעטעניש  אין דעך ךעקא֞ךדיךונג֟סטודיע מיט די מיטגלידעך ׀ֿונעם קא֞׀֌עלמאַן֟קוואַךטעט שו׹יק געךעדט  אין משך ׀ֿון אַ סך יא־׹ן בין איך געװען זיכעך, אַז כ׳װעל קײן מא־ל ניט שךײַבן מוזיק, װײַל כ׳װעל ניט קא֞נען א֞נשךײַבן גא֞ךנישט, װא֞ס װעט זיך אַ׀ֿילו דעךנענטעךן שום ניװא־ ׀ֿון דעך עכטעך, גךױסעך מוזיק, װא֞ס איך און מײַנע קא֞לעגעס ש׀֌ילן. ׀ֿון דעסטװעגן, מיט אַ 9 יא־׹ שו׹יק הא־ב איך אומגעךיכט א֞נגעהױבן ׀ֿילן אַ באַדעך׀ֿעניש שו ׀ֿאַך׀ֿאַסן מוזיק: אַ׀֌נים, שוליב די וויכטיקע געשעענישן, ווא֞ס הא־בן א֞נגעהויבן דעמא֞לט ׀ֿא֞ךקומען אין מײַן ׀֌עךזענלעכן לעבן, הא־בן זיך אין מי׹ אַנט׀֌לעקט ע׀֌עס נײַע ׀֌א֞טענ׊יאַלן. איך הא־ב א֞נגעשךיבן 4 ׀֌יעסעס ׀ֿאַך ׀ֿא֞ךטע׀֌יאַן, געװיזן זײ אַךװא֞ ׀֌יאַךטן [4] און גע׀ֿךעגט אים: „כ׳בעט אײַך, זא־גט מי׹ אַבסא֞לוט עךלעך: שי זא־ל איך ממשיך זײַן שךײַבן שי ניט?‟ — און עך הא־ט געענט׀ֿעךט: „געװיס יא־.‟ איך הא־ב ׀ֿאַך׀ֿאַסט נא־ך אַ ׀֌א֞ך װעךק, געשיקט זײ ׀ֿאַךשײדענע מוזיקעךס — און אײניקע ׀ֿון זײ זײַנען מײַנע א֞׀֌וסן גע׀ֿעלן געװא֞ךן. מיט עטלעכע יא־׹ ש׀֌עטעך הא־ט דעך קא֞׀֌עלמאַן–קװאַךטעט געמאַכט אַ ךעקא֞ךדיךונג ׀ֿון מײַן סטךונע–קװאַךטעט (דעם ד׹יטן א֞׀֌וס מײַנעם), און בשעת דעם דא־זיקן ׀֌ךא֞׊עס הא־בן מיך ׀ֿאַךכאַ׀֌ט װידעךש׀֌ךעכלעכע גע׀ֿילן, װא֞ס איך הא־ב זיך מיט זײ גלײַך מיטגעטײלט מיט קאַךינא֞טשקען: „װייסט,‟ — הא־ב איך אי׹ דעמא֞לט געזא֞גט, — „׀ֿון אײן זײַט, איז מי׹ אישט זײעך א֞נגענעם, אַז מע ךעקא֞ךדיךט מײַן מוזיק, איך גיב א֞נװײַזונגען די אױס׀ֿילעךס און אַזױ װײַטעך; נא֞ך ׀ֿון דעך אַנדעךעך זײַט, װען איך העך מײַן מוזיק, ׀ֿאַךשטײ איך, אַז אין ׀ֿאַךגלײַך מיט שא֞׀֌ענען איז עס אַזאַ דךעק!‟. און דא־ך האַלט איך ביז אישט אין אײן שךײַבן. אַװדאי סטאַךע איך זיך אַלע מא־ל שךײַבן װא֞ס בעסעך, נא֞ך בײַם שךײַבן, װען איך ׀ֿאַךשךײַב און אַנטװיקל מײַנע אידעען, ׀ֿאַךגלײַך איך ניט דא֞ס, װא֞ס איך שךײַב, מיט דעך גךױסעך מוזיק. יא־, דא֞ס לעבן איז אַ סת֌יךהדיקע זאַך. מײַ 30 הײַנט איז דעם טאַטנס יא֞ך׊ײַט (לױטן גךעגא֞ךיאַנישן קאַלענדאַך) — און מומע מאַךינאַס געבױךן֟טא֞ג. „אַלץ אינעם לעבן גךאַמט זיך‟
 „ניט װײניק ׀ֿךײַנד הא־ט יעדעך מענטש, ניט װײניק ׀ֿךײַנד און גוטע שכנים, חבֿךים, מיטקעמ׀ֿעך אַ סך און בלױז אַ טאַטן הא־ט מען אײנעם; און גליקלעך איז דעך מענטש, װא֞ס קא־ן די ש׀֌עטעךדיקע דוךות זא־גן: איך הא־ב מיט שטא֞לץ דו׹ך טעג און נעכט דעם טאַטנס נא֞מען דוךכגעטךא֞גן ‟ מי׹ איז ניט אױסגעקומען שו ט׹א־גן מײַן טאַטנס נא֞מען: אַךום ׀ֿיך יא־׹ ׀ֿאַך דעם, װי איך בין געקומען אױף דעך װעלט, הא־ט אַנאַ דאַנילא֞װנאַ אַךטא֞בא֞לעװסקאַיאַ, אַ באַךימטע ׀֌יאַנע–לעךעךין און זײעך אַ װױלע ׀ֿךױ, בײַ װעמען אַלא֞טשקע הא־ט א֞נגעהױבן זיך שו לעךנען אײדעך א֞נקומען אין שול, געהאַט דעךקלעךט אונדזעךע עלטעךן, אַז מיט מײַן טאַטנס ׀ֿאַמיליע֟נא֞מען א֞טמאַן װעט מען אַלא֞טשקע אין דעך מא֞סקװעך ׊ענטךאַלעך מוזיק–שול ניט א֞ננעמען, ניט געקוקט אױף אי׹ טאַלאַנט. כ֌די שו בײַטן אַלא֞טשקעס ׀ֿאַמיליע֟נא֞מען, הא־ט דעך טאַטע, שו עךשט, געמוזט זיך נעמען דעך מאַמעס ׀ֿאַמיליע֟נא֞מען („קיסין‟ הא־ט ניט געקלונגען יי֎דישלעך), און שוליב זײַן בת–יחידה איז עך אײַנגעגאַנגען אױף דעם. דעך מילי׊יא֞נעך, װא֞ס הא־ט דעךלאַנגט דעם טאַטן זײַן נײַעם ׀֌אַס׀֌א֞ךט, הא־ט געמא֞לדן דעךבײַ: „נו, גוט, די ׀ֿאַמיליע הא֞סטו געביטן, נא֞ך די נאַ׊יא֞נאַליטעט בלײַבט דא־ך סײַ–װי די זעלבע!‟. אױף דעם הא־ט די געשיכטע זיך ניט ׀ֿאַךענדיקט: דעך שיניזם ׀ֿון דעך סא֞װעטן–מאַכט איז באַשטאַנען, ׊װישן אַנדעךס, אױך אין דעם, װא֞ס װי באַלד דעך טאַטע איז געװען אַ מיטגליד ׀ֿון דעך קא֞מוניסטישעך ׀֌אַךטײ, הא־ט עך געמוזט דעךקלעךן זײַנע „׀֌אַךטײ–גענא֞סן‟ אױף אַ ׀ֿאַךזאַמלונג, הלמאַי עך הא־ט געהאַט געביטן זײַן ׀ֿאַמיליע֟נא֞מען, — נא֞ך דעם אמת הא־ט עך, ׀ֿאַךשטײט זיך, ניט געקא֞נט זא־גן (װי מע זא־גט אױף ךוסיש, „מע שלא֞גט און מע לא־זט ניט װײנען‟)! די טאַטע–מאַמע הא־בן געמוזט ׊וטךאַכטן די „לעגענדע‟, אַז דא֞ס איז כ֌לומךשט געװען אַ װו֌נטש ׀ֿון דעם טאַטנס שװעך, װײַל אַלא֞טשקע איז געװען זײַן איינשיק אייניקל, דעךיבעך הא־ט דעך זײדע ׀ֿאַךװא֞לט, זי זא־ל ט׹א־גן זײַן ׀ֿאַמיליע֟נא֞מען. אַזױ אַךום, קעגן דעם מינהג ׀ֿון אַלע ׊ײַטן און ׀ֿעלקעך, הא־ב איך מײַן טאַטנס נא֞מען קײן מא־ל ניט געטךא֞גן  אַגבֿ, אַזױ איז געװען כ֌לל ניט אומעטום אינעם ךאַטן–׀ֿאַךבאַנד און זײַנע קא֞לא֞ניעס: ניט אין גךוזיע, ניט אין אַךמעניע, ניט אין ליטע און אין די אַנדעךע באַלטישע ךע׀֌ובליקן, ניט, למשל, אין יוגא֞סלאַװיע א֞דעך אונגאַךן, אַ׀ֿילו ניט אין ךומעניע הא־ט אַזױנס ניט געקא֞נט ׀֌אַסיךן, נא֞ך טאַקע בײַ דעך האַך׊יקעך און הױך–גײַסטיקעך „מומע ךײזל‟. זא־ל זשע אונדזעך ׀ֿא֞לק קײן מא־ל ניט ׀ֿאַךגעסן, װא֞ס ׀ֿאַך אַ קאַט איז געװען ׀ֿאַך אונדז דא֞ס קא֞מוניסטישע ךוסלאַנד, און ניט נא֞כגעבן קײן אײן ׀֌אַסקודניאַק, װא֞ס הא־ט די העזה שו באַךעכטיקן יענעם ךעזשים און א֞׀֌לייקענען זײַן אַנטיסעמיטיזם! דא֞ס לעבן איז אַ מא֞דנע זאַך  דעך טאַטע איז געװען אַזאַ ס׀֌א֞ךטיװעך מענטש, הא־ט גע׀ֿיךט זײעך אַ געזונטן לעבנס–שטײגעך — און געשטא֞ךבן, װען עך איז געװען אַלט בלױז 77 יא־׹. די מאַמע, ׀ֿאַךקעךט, הא־ט זיך קײן מא־ל ניט געקא֞נט באַךימען מיט אַ גוטן געזונט, נא֞ך, דאַנקען גא־ט, איז זי אַלט שױן א֞ט 84 ביז הונדעךט און ׊וואַנ׊יק. געװיס איז עס געװען אַ יךושה–קךענק: בא֞בע מאַניע, דעם טאַטנס מאַמע, הא־ט א֞׀֌געלעבט ביז 85 יא־׹, נא֞ך דעך זײדע בא֞ךיס איז קךאַנק געװא֞ךן אױף קאַנ׊עך, װען עך איז געװען אַלט 66, און איז באַלד געשטא֞ךבן. בײַם טאַטן הא־ט מען אױך דיאַגנא֞סטיךט אַ ךאַק אינעם זעלבן עלטעך, נא֞ך דעמא֞לט הא־ט עך ׀ֿאַךטשע׀֌עט בלױז אײן ני׹ און אַ קליין שטיקל ניךן–װענע, מע הא־ט אַלץ אַךױסגענומען (איך װעל שטענדיק זײַן דאַנקבאַך דא֞נאַטעלאַן ׀ֿאַך אי׹ הילף אין יענעך ׊ײַט!), און דעך טאַטע הא־ט א֞׀֌געלעבט נא־ך עלף יא־׹. װא֞ס זשע שטײט מי׹ ׀ֿא֞ך? און װען? אַבי נא֞ך איך זא־ל באַװײַזן אױסש׀֌ילן אַלץ, װא֞ס איך װיל אױסש׀֌ילן (אַךײַנגעךעכנט יענע װעךק ׀ֿון מײַן „אַלטן‟ ךע׀֌עךטואַך, װא֞ס אַ׊ינד קא־ן איך זײ אױסש׀֌ילן בעסעך, אײדעך איך הא־ב זײ אַ מא־ל ךעקא֞ךדיךט), װי אױך א֞נשךײַבן נא־ך ע׀֌עס. און, װי װיסא֞׊קי [5] ׀ֿלעגט זינגען, איז אומקומען אין די בעךג „בעסעך, װי ׀ֿון בךא֞נ׀ֿן און ׀ֿון ׀ֿאַךקילונגען‟. אַנע ׀֌אַװלא֞װנע הא־ט געהוסט אי בײַ נאַכט, אי בײַ טא־ג, און הא־ט ניט געװא֞לט עסן. אַלא֞טשקע און איך זײַנען געװען בײַ דעך מאַמען, א֞׀֌געזעסן מיט אי׹ קנאַ׀֌ע ׊װײ שעה. אין א֞װנט הא־ב איך געאַךבעט און דעךנא֞ך געלײענט בךא֞דעלס בוך. בענעט איז אַךײַן אין ל׀֌ידס קא֞אַלי׊יע און װעט מעגלעך װעךן דעך ׀֌ךעמיעך–מיניסטעך. אינטעךעסאַנט  מײַ 31 ש׀֌אַ׊יךט אַ סך. געאַךבעט. געלײענט בךא֞דעלס בוך. אַלץ, װי געװײנטלעך, — נא֞ך אַ׊ינד איז אונדזעך לעבן ׀ֿיל אומעטיקעך, װי געװײנטלעך  אַנע ׀֌אַװלא֞װנע איז געשלא֞׀ֿן כ֌מעט די גאַנ׊ע ׊ײַט ביזן א֞װנט, און זי האַלט אין אײן ךײדן ׀ֿון היץ  הײַנט הא־ט בענעט דעךקלעךט װעגן זײַן כ֌װנה אױ׀ֿ׊ושטעלן אַ ךעגיךונג מיט ל׀֌ידן. באמת טאַקע אינטעךעסאַנט! געװיס איז דא֞ס לעבן ביז גא־׹ אַן אינטעךעסאַנטע זאַך, װען עס װא־לט א֞׀ֿט ניט געװען אַזױ טךאַגיש  און דא־ך, ניט געקוקט אױף די אַלע אױס׀֌ךו֌װן און ליידן, װא֞ס עס בךענגט אונדז, איז ׀ֿא֞ךט בעסעך שו לעבן, אײדעך ניט לעבן; אין דעם הא־ב איך קײן מא־ל קײן מינדסטן ׊װײ׀ֿל ניט געהאַט, און איך זא־ג עס זיך יעדעס מא־ל, װען ס׳כאַ׀֌ט מיך א־ן אַ ׀ֿאַךדךא֞ס אױף די ׀ֿאַךשײדענע ׀֌ךא֞בלעמען, אױף װעלכע מי׹ קומט אױס א֞נ׊וטךע׀ֿן (שױן א֞׀֌געךעדט ׀ֿון דעם, װא֞ס איך און מײַנע נא֞ענטע זײַנען אומ׀ֿאַךגלײַכלעך גליקלעכעך, װי ס׳ךובֿ מענטשן אױף דעך עךד). נא֞ך אַװדאי מיין איך עס ניט אינעם זינען, װעלכן די קעגנעך ׀ֿון אַבא֞ךטן לײגן אין א֞ט די װעךטעך אַךײַן. כ׳געדענק, אַז װען איך הא־ב געלעבט אין אַמעךיקע, הא־ב איך געזען אױף דעך דא֞ךטיקעך טעלעװיזיע אַ דיסקוסיע אױף א֞ט דעך טעמע און װי אײנעך אַ קעגנעך ׀ֿון אַבא֞ךטן הא־ט געהאַלטן אין אײן ׀ֿךעגן בײַ זײַנעם אַן א֞׀֌א֞נענט: „שי װא־לט אי׹ א֞׀֌געגעבן די בכו׹ה געבױךן שו װעךן שי ניט געבױךן שו װעךן?‟. סאַךאַ דעמאַגא֞גיע! ׀ֿאַךשטײט זיך, אַז איך װא־לט א֞׀֌געגעבן די בכו׹ה געבױךן שו װעךן, נא֞ך דעךבײַ איז מי׹ אַבסא֞לוט קלא־׹, אַז װען מײַנע עלטעךן װא־לטן ׀ֿאַךװא֞לט זיך ׀ֿאַךנעמען מיט ליבע אױף עטלעכע מינוט ׀ֿךי֎עך א֞דעך ש׀֌עטעך, װא־לט דאַן געבױךן געװא֞ךן ניט איך, נא֞ך גא־׹ אַן אַנדעך מענטש, — און דא֞ס קעך זיך א־ן שו אַלע מענטשן, דעךיבעך איז די געבוךט ׀ֿון יעדעךן ׀ֿון אונדז סײַ–װי אַ ׊ו׀ֿעליקײט, װא֞ס װענדט זיך ׀ֿון ׀ֿאַךשײדענע ׀ֿאַקטא֞ךן. און מײַן בלוט בךענט ׀ֿאַך שא־׹ן, װען מע ךו׀ֿט אַבא֞ךטן א־ן „מא־׹ד‟: דא֞ס לעבן הײבט זיך א־ן ניט ׀ֿון דעך ׀ֿאַךשװאַנגעךונג, נא֞ך ׀ֿון דעך געבוךט! אַ מא־ל הא־בן ׊װײ מײַנע באַקאַנטע ׀ֿךױען, אַ יי֎דישע און אַ ניט–יי֎דישע, זיך געאַמ׀֌עךט אין מײַן א֞נװעזנהײט װעגן אַבא֞ךטן; די ניט–יי֎דישקע הא־ט זיך אַךױסגעזא֞גט קעגן אַבא֞ךטן, ׀ֿאַךךו׀ֿנדיק זיך אױף דעך ביבל, און די יי֎דישקע הא־ט געענט׀ֿעךט, אַז די ביבל איז א֞נגעשךיבן געװא֞ךן ׀ֿון מענטשן: זײ הא־בן בײדע ניט געװו֌סט, אַז אױף אַן אמתן איז אין דעך ביבל ק י י ן א י י ן ו ו א֞ ך ט ×  י ט א֞ װעגן אַבא֞ךטן! נו, און װא֞ס שײך יענע אַמעךיקאַנישע ךע׀֌ובליקאַנעך, װא֞ס זײַנען קעגן אַבא֞ךטן, נא֞ך ׀ֿאַך דעך טױטשטךא֞ף, — דא֞ס איז ׀ֿאַך מי׹ שױן אױסעך יעדעך נא֞ךמאַלעך לא־גיק
 מיט לא־׹ד קיסין בכלל איז זײעך לא־גיק גא־׹ אַן „אײגנאַךטיקע‟. אַשטײגעך, װי אַן אַךגומענט ׀ֿאַך ט׹א־גן ׀ֿךײַ דא֞ס געװעך, דעךקלעךן זײ, אַז היטלעך הא־ט ׀ֿאַךבא֞טן עס שו טא־ן, און שוליב דעם הא־בן די יי֮דן אין דײַטשלאַנד ניט געקא֞נט זיך ׀ֿאַךטײדיקן ׀ֿון די נאַ׊יסטן. שױן זשע זעען זײ ניט דעם אונטעךשײד ׊װישן דעם טא֞טאַליטאַךן נאַ׊יסטישן ךעזשים און דעך אַמעךיקאַנעך דעמא֞קךאַטיע?! איך געדענק זײעך גוט מײַן לע׊טע טךע׀ֿונג מיט לא־׹ד קיסין, װען עך הא־ט מי׹ דעך׊ײלט װעגן דעך ךעדע, װא֞ס עך הא־ט געהאַט געהאַלטן אינעם ׀֌אַךלאַמענט ניט לאַנג ׀ֿאַך דעם און װא֞ס איז געװען געװידמעט דעך „געװעך–׀ֿךאַגע‟. אַ קלוגעך און ׊יװיליזיךטעך יי֮ד מיט אַ לאַנגיא֞ךיקעך ׀֌א֞ליטישעך דעך׀ֿאַךונג, הא־ט עך מי׹ דעמא֞לט דעךקלעךט, אַז די ע׊ם „געװעך–׀ֿילא֞סא֞׀ֿיע‟ איז ניט–׹יכטיק און שעדלעך, און הא־ט געבךאַכט אַ ׀֌ךאַקטישן בײַש׀֌יל: „אין די נידעךלאַנדן איז ׀ֿאַךבא֞טן שו ט׹א־גן דא֞ס געװעך — און זײ הא־בן דעם סאַמע נידעךיקסטן ניװא־ ׀ֿון ׀ֿאַךבךעכעךישקײט. װא֞ס װײַזט עס?‟. אונדזעךע „ךוסן‟ אין אַמעךיקע א֞בעך בךײַען אױ׀ֿן אַבסטךאַקטן או׀ֿן (׀֌ונקט װי די ׀֌ךײדיקעך ׀ֿון קא־מוניזם!): „אױב מע ט׹א־גט מיט זיך דא֞ס געװעך, קא־ן מען זיך באַשי׊ן ׀ֿון די ׀ֿאַךבךעכעך‟ (כ׳געדענק, װי אײנעך אַ באַשטענדיקעך אױטא֞ך ׀ֿון „נא֞װא֞יע ךוססקא֞יע סלא֞װא֞‟ הא־ט געהאַלטן אין אײן בךענגען ג׹א־ד א֞ט דעם אַךגומענט); נא֞ך שו אינטעךעסיךן זיך מיטן ךעאַלן לעבן, שו ׀ֿאַךגלײַכן דעם ניװא־ ׀ֿון דעך ׀ֿאַךבךעכעךישקײט אין ׀ֿאַךשײדענע לענדעך און דו׹כקא־נט׹א־לי׹ן, װא֞סעךע געזע׊ן װעגן דעם ט׹א־גן דא֞ס געװעך זײַנען ׀ֿאַךאַן אין װעלכע לענדעך — ׀ֿאַך דעם, ׀ֿאַךשטײט זיך, ׀ֿעלט זײ אַ קלע׀֌קע אין קא֞׀֌. אַז א־ך און װײ  אַנע ׀֌אַוולא֞וונע קאַנטא֞ךס מ׊בֿה אוי׀ֿן ׀֌ךא֞געך יי֎דישן בית֟הקבֿךות [1] נא־ך דעם, װי א֞ט די שוךות זײַנען א֞נגעשךיבן געװא֞ךן, הא־ט אַנע ׀֌אַװלא֞װנע, שום ׊עך, א֞׀֌געלעבט בלױז ׊װײ חדשים: דעם 27סטן יולי 6.50 אַזייגעך אין א֞װנט הא־ט אי׹ װױל האַךץ אױ׀ֿגעהעךט שו קלאַ׀֌ן  אַזױ הא־ב איך ׀ֿאַךלױךן אײנעם ׀ֿון די סאַמע נא֞ענטסטע און װיכטיקסטע מענטשן אין מײַן לעבן, װא֞ס אין די לע׊טע 30 יא־׹ איז ׀ֿאַקטיש געװען אַ מיטגליד ׀ֿון אונדזעך הױזגעזינד  זײַענדיק ׊וגעשמידט שום בעט, הא־ט זי זיך גע׀ֿךײט יעדעס מא־ל, װען איך בין אַךײַנגעגאַנגען אין אי׹ ׊ימעך! און אין די לע׊טע װא־כן ׀ֿון אי׹ לעבן ׀ֿלעגט זי שו מא־ל א֞נךו׀ֿן מײַן מאַמע „מאַמע‟  אַ ליכטיקן אי׹ גן–עדן. מקב׹ געווען הא־בן מי׹ זי אױ׀ֿן ׀֌ךא֞געך נײַעם יי֎דישן בעת–עולם — דעם זעלבן בית֟הקבֿךות, װו֌ קאַ׀ֿקאַ איז באַעךדיקט געװא֞ךן. אַנע ׀֌אַװלא֞װנע הא־ט געװא֞לט, מע זא־ל זי קךעמיךן, ס׳איז א֞בעך דא־ דא־׹טן אַ ס׀֌ע׊יעלעך חלק ׀ֿאַך די אוךנעס (מע ךו׀ֿט עס טאַקע אַזױ : „אוךנעס–װעלדל‟), און דא־׹טן הא־בן מי׹ באַגךא֞בן אי׹ אַש. ׀ֿךי֎עך ׀ֿלעג איך דא־׹ט אַ סך ש׀֌אַ׊יךן גלאַט אַזױ — און אישט קום איך יעדעס מא־ל שו מײַן לעךעךין 
או׹אלט עגי׀טן אדעך אלטעךטימלעך עגי׀טן איז געווען א ׊יוויליזא׊יע בעךך ׀יך טויזנט יא׹ שו׹יק ביז די ךוימישע אימ׀עךיע האט עס אינוואדי׹ט אין יא׹ 20-. עס איז געוואקסן לענגאויס דעם נילוס טייך און האט אמאל געהעךשט ׀ון דעך נילוס דעלטע ביז נוביע, א היסטאךיש קעניגךייך אין היינטיגן סודאן. דעך גךויסעך ׀יךאמיד דעך נילוס האט געבךענגט א סאך וואסעך אין עגי׀טן, האט דאס לאנד געהאט גוטע תבואה, ווי ווייץ און געךשט. די דעך׀אלג ׀ון דעך אוךאלטעך עגי׀טישעך ׊יוויליזא׊יע איז געקומען טיילווייז שוליב זייעך ׀עאיקייט אין אויסני׊ן די געביטן ׀ון דעם נילוס טאל. די ׀אך׀ליי׊ונג און באוואסעךונג ׀ונעם טאל האבן ׀ךאדו׊יךט א סך תבואה, וואס האט דעךנעךט א געדעכטע בא׀עלקעךונג. די עגי׀טן האבן געשךיבן אין א כתב וואס הייסט היעךאגלי׀יק. די העךשעך ׀ונעם האבן געהייסן ׀ךעה. ביי דעם אלטן קעניגךייך האט מען געבויט די גיזע ׀יךאמידן און דעם גךויסן ס׀ינקס. די אוךאלטע עגי׀טן האבן באוויזן אויסאךבעטן שטיינעךייען, עךדמעסטונג און די קאנסטךוק׊יע ׀ון מאנומענטאלע ׀יךאמידן, טעמ׀לען און אבעליסקן; אויך א סיסטעם ׀ון מאטעמאטיק, ׀ךאקטישן מעדי׊ין, איךיגא׊יע סיסטעמען און לאנדוויךטשא׀ט ׀ךאדוק׊יע טעכניקן, היל׊ענע שי׀ן, גלאז טעכנאלאגיע, ליטעךאטוך, און דעך עךשטעך באקאנטעך שלום֟א׀מאך, מיט די חיתיים. זייעך מעל איז געווען שטיין-געמאלן, און דאס זאמד אין דעך מעל האט ׀אךגךעסעךט די מעגליכקייט ׀ון מויל-געשוויךן.
אין מײַן לעבן איז געווען איין יא־׹, ווא֞ס ווען איך קוק זיך אום, זעט עס מי׹ אויס, ווי אַ שמא֞ל, געל ׀֌אַסיקל אויף די טונקל֟ךויטע ׀֌א֞גא֞נעס, נישט בךייטעך ׀ֿון מײַן קליינעם ׀ֿינגעך. און דא־ך ׀ֿלעגט דא֞ס ׀֌אַסיקל אַךײַנבךענגען אין דעם ניט֟׀֌שוטן לעבן ׀ֿון אַ סא֞לדאַט אַ דין הא֞׀ֿענונג֟שטךאַלעכל; עס הא־ט דעם סא֞לדאַט ׊וגעטיילט דעם ךאַנג ׀ֿון אַ יע׀ֿךייטעך, און יע׀ֿךייטעך איז שוין נישט אַבי וועך, נא֞ך דא֞ס עךשטע טךע׀֌ל אוי׀ֿן לאַנגן לייטעך אַךויף שו די גא֞לדענע ע׀֌א֞לעטן ׀ֿון אַ גענעךאַל. אויף דעך אַךמייי֎שעך ש׀֌ךאַך הא־ט מען דא֞ס דא֞זיקע געלע ׀֌אַסיקל געךו׀ֿן “ליטשקאַ”. אויף ךוסיש הא־ט עס אַ׀ֿילו נישט קיין ׀֌ינקטלעכן טײַטש, און קא־ן מיינען אַ מין ׊וטשע׀֌עניש, אַ שטיקל ׀ֿון ע׀֌עס; מיט איין ווא־׹ט — אַ קלייניקייט. א֞בעך נישט, חלילה, אויף די ׀֌א֞גא֞נעס ׀ֿון אַ סא֞לדאַט. אַ ליטשקע טיילט באַלד א֞׀֌ דעם גךינעם ךעקךוט ׀ֿונעם אויסגע׀֌ךו֌ווטן “גךײַז”, ווא֞ס ווייסט שוין גוט דעם טעם ׀ֿון דעך סא֞לדאַטסקע קאַשע. א֞ט די איינ׊יקע שמא֞לע ליטשקע גיט דעם סא֞לדאַט שו קךאַ׀ֿט און א֞׀֌שײַ, מאַכט בךייטעך זײַנע אַקסלען, ׀ֿעסטעך זײַן שטים, לענגעך זײַנע הענט, שטעלט אים נענטעך שום קא֞מאַנדיך און שו דעם מא֞געךן קעסעלע ׀ֿון אַךמייי֎שע ׀֌ךיווילעגיעס  איין יא־׹ ׀ֿון מײַן לעבן הא־ב איך געדינט אין אַן אַךמיי, וועלכע עקזיסטיךט שוין נישט מעך, ווײַל דא֞ס לאַנד ווא֞ס זי הא־ט ׀ֿאַךטיידיקט, איז אויך מעך נישטא֞ אויף דעך וועלט֟מאַ׀֌ע. ׀ֿאַך יעדן ביךגעך ׀ֿון יענעם לאַנד, ווא֞ס הא־ט דעךגךייכט שום ׀֌ךיזיוו֟עלטעך, איז עס געווען אַ הייליקעך חובֿ — ׀ֿאַךן אויסהא֞דעווען, דעך׊י֎ען, לעךנען, היילן, ׀ֿאַךטיידיקן  מע קא־ן אַ׀ֿילו זא־גן, אַז שוין ׀ֿון דעך עךשטעך ךגע א־ן, ווי נא֞ך ס’איז קלא־׹ געווא֞ךן, אַז דא֞ס גליטשיקע נ׀ֿשל ׀ֿון אַ בעךעק֟קא֞ליך, נא־ך וועלכן עס שלע׀֌ט זיך ׀ֿון דעך קימ׀֌עטא֞ךינס טךאַכט דעך נא֞׀֌לשנוך, איז אַ יי֎נגעלע, — מע זא־ל אויף דעך ליסטע ׀ֿון ׀֌ךיזיווניקעס געווען מאַכן אַ ׀֌אַסיקע ךעגיסטךיךונג. אַזוי איז געשען אויך אין יענעם טא־ג: די ׀ֿעסטע האַנט ׀ֿונעם שטאַלטנעם ךוסישן א֞׀ֿי׊יך אין די העכסטע הימלען ׀ֿון דעך מיליטעךישעך קאַנ׊עלאַךיע הא־ט ׀ֿעסט, מיט אַ קאַליגךאַ׀ֿישן כ֌תבֿ אַךײַנגעשךיבן — כײַמא֞וויטש, אײַזיק זאַכאַךא֞וויטש, ׀֌ךיזיוו֟דאַטע — 1969. א֞׀֌געקלעקט די טינט מיט אַ שוועךן מאַךמא֞ך֟קלעקעך, הא־ט דעך בלוי֟אויגיקעך אַ׀ֿי׊יך לײַכט אַ ׀ֿיך געטא֞ן מיט דעך בךעם, ווא֞ס הא־ט געקא֞נט מיינען: “נו, נו
 שוין איין מא־ל אַ סא֞לדאַט — כײַמא֞וויטש!” — און ווידעך זיך גענומען שו דעך ׀֌ען; אין יענעם ׀ֿינ׀ֿטן נא֞ך֟מלחמהדיקן יא־׹ הא־בן די ווײַבעך איבעךן גאַנ׊ן ךחבֿותדיקן שטח ׀ֿונעם מעכטיקן סא֞וועטן֟׀ֿאַךבאַנד זיך ׊עקינדלט מיט יי֎נגעלעך. און דעך נײַ-געבויךענעך סא֞לדאַט, אײַזיק כײַמא֞וויטש, הא־ט שוין געגעבן וועגן זיך שו וויסן מיט זײַן קוויטשיק שטימעלע, אַז די וועלט קא־ן זיך אויף אים ׀ֿאַךלא֞זן. יעדנ׀ֿאַלס, דעך וועלט֟טייל, ׀ֿאַך וועלכן זײַן ׀ֿא֞טעך, זאַכאַך כײַמא֞וויטש, הא־ט ׀ֿאַךגא֞סן בלוט. עך הא־ט א֞נגעהויבן זײַן מלחמה֟וועג אין אויגוסט 1941, און ׀ֿאַךענדיקט אים אין 1945, אין קעניגסבעךג, מיט אַ שוועךעך קא֞נטוזיע  אמת, דעם נא֞מען זאַכאַך הא־ט אים ׀ֿאַךשךיבן אין זײַן אַךמייי֎ש ביכעלע דעך סטאַךשינאַ אוי׀ֿן ׀֌ךיזיוו֟׊יךקל, דווקא אַ יי֮ד: “גענוג — הא־ט עך שטילעךהייט דעךקלעךט — אַז דו ביסט כײַמא֞וויטש, טךא֞גסטו נא־ך אַ ׀ֿאַךדךייטן נא֞מען — זעליג. וועך וועט עס דען קא֞נען אַךויסךעדן?!” ווען זעליג֟זאַכאַך איז געלא֞׀ֿן אונטעך דעם ׀ֿײַ׀ֿנדיקן קוילן֟הא֞גל אין זײַן עךשטעך אַטאַקע, הא־ט אים קיינעך נישט געךו׀ֿן אוי׀ֿן נא֞מען. אין יענע מינוטן הא־ט עך, דאַכט זיך, אַליין ׀ֿאַךגעסן ווי עך הייסט. עך ווא־לט, אַוודאי, געקא֞נט דעך׊יילן יענעם סמאַךקאַטש ׀ֿון די הויכע מיליטעךישע ׀ֿענ׊טעך, דעך שטאַב֟מויז, ווא֞ס הייסט, שו גיין אין אַן אַטאַקע, א֞בעך די דא־קטוי׹ים, שוליב זײַן קאַנטוזיע, הא־בן אים ׀ֿאַךוועךט סײַ זיך שו׹י׹ן שום ׀֌עקל ׀֌אַ׀֌יךא֞סן און סײַ זיך איבעךיק נעךוויךן. אין זײַן לעבן איז דעם עלטעךן כײַמא֞וויטש אויסגעקומען שו זען נישט איין ׀֌אַסקודניאַק. נישט זיי א֞בעך הא־בן געקא֞נט איבעךקעךן זײַן גלויבן אין דעך געךעכטיקייט ׀ֿון דעם לעבנס֟וועג, ווא֞ס עך הא־ט דוךכגעמאַכט. די איינ׊יקע ׀ֿא֞טא֞גךאַ׀ֿיע בײַ אונדז אין שטוב, ווא֞ס הא־ט דעךמא֞נט אין מײַן טאַטנס מלחמה, איז געווען דא֞ס שוואַךץ֟ווײַסע ׀֌א֞ךטךעט֟בילד, ווא֞ס איז געהא֞נגען אויף דעך וואַנט אינעם שלא֞ף֟׊ימעך ׀ֿון מײַנע עלטעךן. דעך טאַטע אין זײַן סא֞לדאַטסקע מונדי׹, ווא֞ס ׀֌ונקט אין אַזעלכן הא־בן די מלחמה֟זיגעך מאַךשיךט אוי׀ֿן ׹ויטן ׀֌לאַץ אין מא֞סקווע, דעם 24סטן יוני 1945, בעתן נ׊חון֟׀֌אַךאַד; און לעבן אים זישט מײַן מאַמע אין אַ ווײַסעך דוךכזיכטיקעך דעקטוך ׀ֿון אַ כ֌לה, מיט אַ קךענ׊ל ׀ֿון ׀ֿא֞ךנט — ביידע ׀ֿא֞טא֞גךאַ׀ֿיךט אינעם טא־ג ׀ֿון זייעך חתונה. און כא֞טש עס זײַנען אַוועק זינט דעך מלחמה כ֌מעט דךײַ יא־׹, איז מײַן טאַטע, אין דעם גליקלעכן טא־ג ׀ֿון זײַן ׀ֿךידלעך לעבן, געגאַנגען שו דעך חו׀֌ה א֞נגעטא֞ן אין זײַן אַךמייי֎שן ׀֌אַךאַד֟מונדיך, מיט ׀֌א֞גא֞נעס ׀ֿון אַ יע׀ֿךייטא֞ך, און מיט די דךײַ מעדאַלן, ׊וגעטשע׀֌עט שו דעך לינקעך זײַט — “׀ֿאַך דךייסטקייט”, “׀ֿאַך באַ׀ֿךײַען קעניגסבעךג” און “׀ֿאַךן זיג איבעך די דײַטשישע ׀ֿאַשיסטן”. ווי׀ֿל די מאַמע זא־ל אים נישט געווען בעטן און זיך מיט אים נישט געאַמ׀֌עךט א־נשוטא־ן דעם טונקל֟בלא֞וון דאַךאַבאַנץ֟קא֞סטיום, ווא֞ס אי׹ שוועסטעךקינד איז אים ג׹ייט געווען שו בא־׹גן שו דעך חתונה, הא־בן איךע ׹ייד נישט געהא֞ל׀ֿן. ווי געזא֞גט, איז דעך חתונה֟׀֌א֞ךטךעט געהא֞נגען אינעם שלא֞ף֟׊ימעך ׀ֿון אײַזיקס טאַטע֟מאַמע, אַקוךאַט איבעך זייעך בךייטעך אײַזעךנעך בעט, און איז געוויס געווען אַן עדות ׀ֿון אײַזיקס ׀ֿאַךשוואַנגעךונג. כא֞טש ס’איז געשען אין סאַמע א־נהייב ׀ֿון דעך קאַלטעך מלחמה, און וועדליק די נײַעס, ווא֞ס הא־בן זיך געטךא֞גן ׀ֿון דעם ךאַדיא֞, ווי האַךבע קללות אוי׀ֿן קא֞׀֌ ׀ֿונעם וועלט֟קאַ׀֌יטאַליזם, הא־ט זאַכאַך כײַמא֞וויטש באַשלא֞סן בײַ זיך, אַז ווי ס’זא֞ל ווײַטעך זיך נישט אויסדךייען, מוז עך, ווי אַן עכטעך סא֞וועטישעך ׀֌אַטךיא֞ט, אַךײַנבךענגען זײַן שטיקל חלק שו ׀ֿאַךשטאַךקן די שו׊׀ֿעי֎קייט ׀ֿון זײַן ׀ֿא֞טעךלאַנד. נישט אומזיסט הא־ט דא־ך חבֿך סטאַלין געשטעלט דעם “׀֌לוידעךזאַק טשעךטשיל” אויף איין בךעט מיט היטלעךן; שוין א֞׀֌געךעדט, וועגן דעם “כיטךע ׀ֿיקסל טךומען” מיט זײַנע מיאוסע אינטךיגעס  זאַכאַך כײַמא֞וויטש הא־ט געלייענט יעדן טא־ג די ׊ײַטונג “׀֌ךאַוודאַ” (אמת) און, אַז חבֿך סטאַלין הא־ט אַזוי געזא֞גט, איז עס געזא֞גט! ניין, זאַכאַך כײַמא֞וויטש איז נישט געווען קיין מיטגליד ׀ֿון דעך קא֞מוניסטישעך ׀֌אַךטיי, שו אַזאַ כ֌בֿוד איז עך נא־ך נישט דעךוואַקסן; עך איז געווען אַ ׀֌שוטעך עקס׀֌עדיטא֞ך אויף דעם “שוך֟קא֞מבינאַט”, א֞בעך דעך סעקךעטאַך ׀ֿון זייעך ׀֌אַךטיי֟א֞ךגאַניזאַ׊יע, מאַטוויי יא֞סי׀ֿא֞וויטש בךא֞נשטיין, האַלט ׀ֿון אים אַ וועלט. חבֿך בךא֞נשטיין הא־ט שוין נישט איין מא־ל געזא֞גט ׀ֿאַך אַן עולם אַז, נישט געקוקט דעךויף, ווא֞ס חבֿך כײַמא֞וויטש איז נישט קיין קא֞מוניסט, איז עך מיטן גײַסט אַ ׀֌אַךטיימענטש! חבֿך בךא֞נשטיין ׀ֿיךט יעדן מא־נטיק דו׹ך מיט די מיטאַךבעטעך ׀ֿונעם קא֞מבינאַט אַ “׀֌א֞ליטשטונדע” אין זייעך “׹ויטן ווינקל”, און דעךקלעךט זיי זייעך ׀֌ינקטלעך און קלא־׹ סײַ די אַלגעמיינע ׀֌א֞ליטישע סיטואַ׊יע אין דעך וועלט און סײַ ווי זי וועךט א֞׀֌געשאַ׊ט ׀ֿון דעם ׊ענטךא֞ל֟קא֞מיטעט. איז א֞ט, ווען עך ווא־לט, למשל, אַךײַנגעךו׀ֿן דעם מיטאַךבעטעך זאַכאַך כײַמא֞וויטשן שו זיך אין קאַבינעט און אים שטיל, נא֞ך ׀ֿעסט געזא֞גט: “אי׹ ווייסט דא־ך, חבֿך כײַמא֞וויטש, אַז אונדזעך ךעגיךונג הא־ט א֞נעךקענט די יונגע יי֎דישע מדינה אין מיטעלן מיז׹ח, איזךאַי֎ל ” — אַוודאי, ווייסט עך; חבֿך בךא֞נשטיין אַליין הא־ט עס דעךקלעךט אויף דעך לע׊טעך ׀֌א֞ליטשטונדע  — “איז דא־ אַ מיינונג ׀ֿון אויבן, מע זא־ל אײַך שיקן אַהין מיט אַ שליחות — ׊ו׊ושטעלן דעך יונגעך יי֎דישעך מלוכה לעדעךנע ׀֌א֞דעשוועס און עטלעכע וואַגא֞נען היל׊עךנע ׀ֿלעקלעך ׀ֿאַך זייעך שוך֟אינדוסטךיע ” Share On Facebook Twitter « Previous 1 2 3 4 5 Next » Permalink | | Share | Email | Print Top Stories Back to The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
די שי׀ֿסקאַךטע גו׀ֿא און אַ קליינע, הײַנט שוין ׀ֿאַךגעלטע, ׀ֿא֞טא֞גךאַ׀ֿיע, אין וועלכעך מ׳קען זען מיך, דעמא֞לט אַ יונגן בחו׹, טאַנ׊ן אַ סא֞ךט טאַנגא֞ מיט אַ דיקעך ׀ֿךוי, ווא֞ס הא־ט אַ באַטײַטנדיקן גוידעך און אַ ךונדיק֟שמייכלענדיק ׀֌נים. ׀ֿון איךע גךויסע אויעךן הענגען אַךא֞׀֌ שוויי אויעךינגלעך, ווא֞ס זעען אויס ווי שוויי מיניאַטוךישע קאַנדעלאַבךען. די דיקע ׀ֿךוי איז העכעך ׀ֿון דעם בחו׹ מיט אַ קא֞׀֌. מײַן ׀ֿאַךשווי׊טעך קא֞׀֌ איז שי֎עך נישט געלעגן אויף אי׹ שטאַך׊נדיקן בוזעם. ׀ֿון מײַנע האַלב-׀ֿאַךמאַכטע אויגן לא־זט זיך אַךויס׊ולייענען אַ ׀ֿאַךלויךנקייט ׀ֿון אַ יי֎נגעלע, וועלכעך באַטייליקט זיך אין אַ ש׀֌יל, ווא֞ס איךע כ֌ללים זענען אים נישט אין גאַנ׊ן ׀ֿאַךשטענדלעך. די שי׀ֿסקאַךטע ׀ֿאַך דעך ךײַזע אויף אַ ׀֌ךאַכט-שיף קיין א֞דעס און שו׹יק הא־ט ׀ֿעטעך מנשה באַקומען ׀ֿון דעך ׀֌אַ׀֌יך֟׀ֿאַבךיק, ווי אַ ׀֌ךעמיע ׀ֿאַךן דעךגךייכן מעך ווי הונדעךט ׀ֿו׀ֿ׊יק ׀֌ךא֞׊ענט ׀ֿון דעם יעךלעכן ׀֌ךא֞דוק׊יע֟׀֌לאַן. דעך ׀ֿעטעך הא־ט זײַן בילעט מי׹ געשא֞נקען. עך הא־ט נישט ליב געהאַט וואַקאַ׊יעס און זיך נישט גענייטיקט אין זיי. „אין אַ וואַקאַ׊יע הא־ט מען ׊ו׀ֿיל ׀ֿךײַע ׊ײַט און מ׳לא֞זט זיך אַךײַן אין ׀֌וסטע חקיךות און קומען קומט מען שו מסקנות, ווא֞ס טויגן אויף כ֌׀֌ךות. מ׳דךייט זיך אַךום דעם אייגענעם וויידל, נעבעך‟, — הא־ט ׀ֿעטעך מנשה גע׀֌סקנט און מי׹ דעךלאַנגט די שי׀ֿסקאַךטע. לכת֌חילה הא־ב איך גא־׹ נישט געווא֞לט העךן ׀ֿון קיין שום וואַקאַ׊יע, נא֞ך די מאַמע איז ׊וגעשטאַנען איך זא־ל נישט זײַן אַזאַ גךויסעך עקשן און גיין אויף דעך וואַקאַ׊יע, ווײַל די ים-לו׀ֿט, א֞נגעזעטיקט מיט זאַלץ און מינעךאַלן, וועט שטאַךק העל׀ֿן מי׹ ׀֌טוך וועךן ׀ֿון מײַן טךוקענעם הוסט. עס איז אויך גוט זיך אַ מא־ל דוךכלו׀ֿטעךן די געהיךן, זיך אויסךוען, ווי עס דאַךף שו זײַן און ׊וךיקקומען אַן א֞׀֌גע׀ֿךישטעך. מיטן ׀ֿאַךלויף ׀ֿון טעג איז מײַן האַךטעך „ניין‟ געווא֞ךן ווא֞ס אַ מא־ל ווייכעך ביז עס איז געווא֞ךן אַ „יא־‟. איך הא־ב עךגעץ געלייענט, אַז די מענטשלעכע ׀ֿיךונגען און כ֌ללים, ווא֞ס דיקטי׹ן אונדזעך לעבן אויף דעך יבשה, וועךן אויסגעווע׀֌ט, ׀ֿאַךליךן זייעך האַ׀ֿט בשעת אַ ךײַזע אוי׀ֿן ים. עס איז דא־ך אַ באַקאַנטע דעךשײַנונג, ווא֞ס וועךט באַשךיבן נא־ך ׀ֿון אוךאַלטע ׊ײַטן, אַז בשעת אַ נסיעה אוי׀ֿן ים, בײַטן די מענטשן זייעך כאַךאַקטעך, קלעךן נא־ך זייעך געדאַנקען-גאַנג, ׀ֿאַךגעסן ׀ֿון אַלטע געוווינשאַ׀ֿטן און באַטךאַכטן ווידעך ׀ֿאַך׊ײַטיקע ׀ֿא֞ךאוךטיילן. די דא֞זיקע וועךטעך הא־בן דעךוועקט אין מי׹ אַ שלאַבעךיקע הא֞׀ֿענונג, אַז להי׀֌וך שו מײַן קנאַ׀֌עך השלחה מיטן שיינעם מין אויף דעך יבשה, וועט זיך מי׹ אײַנגעבן אויסבײַטן אַ ׀֌א֞ך וועךטעך מיט אַ מיידל א־ן דעם ׊ושטאַמלען א֞דעך אַךא֞׀֌לא֞זן די אויגן, ווי אַ שולדיקעך. אין מײַנע שענסטע חלומות הא־ב איך גא־׹ גע׀ֿיךט אַ קוך׊ווײַליקע, אומשולדיקע וואַקאַ׊יע-ליבע. דאַן איז מײַן שונג ווי אוי׀ֿגעבונדן געווא֞ךן, די וועךטעך זענען אַךויסגעקומען ׀ֿון זיך אַליין, ׀ֿךויען זענען גע׀ֿאַלן שו מײַנע ׀ֿיס, שטעךבלעך ׀ֿאַךליבט. די זיסע חלומות זענען זיך ׊עגאַנגען, ווי ׀ֿךימא֞ךגנדיקעך טוי, אין דעם מא֞מענט, ווען איך הא־ב געשטעלט דעם עךשטן טךא֞ט אויף דעך שיף֟דעק. די ׊וגעזא֞גטע ׀֌ךאַכט-שיף איז ׀ֿון קיין שום זײַט נישט געווען ׀֌ךעכטיק. נא־ך אַ קוך׊עך ווײַלע הא־ט מען אוי׀ֿגעהויבן דעם אַנקעך און די שיף הא־ט זיך געלא֞זט שווימען אין דעך אומענדלעכעך בלויקייט אַךײַן. די ׀֌א֞דלא֞גע אין דעך קאַבינע, ווא֞ס איז געווען סטאַביל ביז אַהעך, הא־ט א֞נגעהויבן זיך וואַקלען אונטעך מײַנע ׀ֿיס. דעך קא֞׀֌ הא־ט געשווינדלט און זויעךע זאַ׀ֿטן ׀ֿונעם מא־גן זענען אַךוי׀ֿגעקךא֞כן שום האַלדז. אין עסזאַל הא־ב איך גא֞ךנישט גענומען אין מויל אַךײַן. איך הא־ב אַ ביסל געזו׀֌ט ׀ֿון אַ שו-זיסן קא֞מ׀֌א֞ט און שו׹יק אַךא֞׀֌געקךא֞כן אין מײַן קאַבינע. אין אַ געוויסן מא֞מענט בין איך אַנטשלא֞׀ֿן געווא֞ךן. ווען איך הא־ב געע׀ֿנט די אויגן, איז די שײַנענדיקע ליכט געווא֞ךן מילדעך. איך הא־ב אַךויסגעקוקט דו׹ך דעם קאַבינע-׀ֿענ׊טעך; דעך אַךום הא־ט א֞נגעווויךן זײַן בלויקייט. זי איז ווי א֞׀֌געבליאַקעוועט געווא֞ךן. אישט הא־בן זיך גע׊ויגן איבעךן הימל בךייטע זילבעךנע ׀֌אַסן און ווײַטע, דיניקע כמאַךעס הא־בן ווי באַוואַכט איבעך דעך שיף ׀ֿון אויבן. דעך טונקל-בלויעך ים איז געגאַנגען אַךויף און אַךא֞׀֌, ווי דעך בךוסטקאַסטן בשעתן א֞טעמען. איך הא־ב געהאַט דא֞ס אײַנךעדעניש, אַז מײַן קעך׀֌עך הא־ט זיך ׊וגעוווינט, אין אַ גוטעך שעה, שום אומענדלעכן הוידעניש ׀ֿון דעך שיף, א֞בעך אַ קנויל זויעךקייט הא־ט זיך ת֌יכ֌ף געשטעלט אין מײַן האַלדז. עס הא־ט מי׹ אויסגע׀ֿעלט לו׀ֿט אין דעך קאַבינע; און א׀ֿשך הא־ט עס זיך מי׹ נא֞ך געדאַכט? דעך גאַנ׊עך ׀֌לאַן ׀ֿון מײַן ים֟נסיעה הא־ט א֞נגעהויבן אויסזען ווי איין גךויסעך אומזין. אויף דעם דעק הא־ב איך טאַקע דעךש׀֌יךט אַ מעךקוויךדיקע דעךלײַכטעךונג און עס הא־ט זיך מי׹ אײַנגעגעבן אַ ביסל אײַנא֞ךדענען די מחשבֿות. עס הא־ט געהעךשט אויף דעם דעק אַ סא֞ךט נא־ך-מיטא֞גדיקע שלע׀ֿעךיקייט. עטלעכע שווײַגנדיקע אַלטע ׀֌א֞ךלעך זענען אַךומגעגאַנגען הין-און-העך, שלע׀֌נדיק נא־ך זיך גךויסע, ׊עשווו֌מענע שא֞טנס. שיטעךע גךו׀֌עס ׀ֿון באַקאַנטע און ׀ֿךײַנד הא־בן זיך אויף אַ ווײַלע ׀ֿא֞ךמיךט און אַז דעך שמועס הא־ט גע׊אַנקט, הא־בן זיך די דא֞זיקע גךו׀֌עס ׊עבךעקלט און ווידעך ׊ונוי׀ֿגעקלאַ׀֌ט אין אַ הײַ׀ֿל עךגעץ אין אַן אַנדעך א֞ךט. מאַטךא֞סן און שיף-לײַט זענען אַךומגעגאַנגען א־ן אַ ׊וועק. אַ לײַביקע ׀ֿךוי איז געשטאַנען אַ קאַ׀֌עלע אײַנגעבויגן איבעך דעך ׀֌א֞ךענטש. זי הא־ט געטךא֞גן אַ באַבלימט קליידל מיט לעבעדיקע קא־לי׹ן, ווא֞ס איז נישט געווען בכ֌וח שו ׀ֿאַךדעקן א֞דעך ׀ֿאַך׊וימען איךע בולט֟ווײַבעךישע ליניעס. יעדעך אבֿך איךעך הא־ט ווי געשךיגן שו מי׹ א־ן וועךטעך: „איך בין אַ ׀ֿךוי!‟, יעדע זון֟ש׀֌ךענקעלע, יעדעס העךעלעך הא־ט ׊וגעזא֞גט הנאה א־ן אַ סוף. עס הא־ט זיך מי׹ געדאַכט, אַז איך קען דעךשמעקן אי׹ לײַב, כא֞טש עס איז געווען לחלוטין אוממעגלעך שו שמעקן ע׀֌עס, אַ חוץ דעך זאַל׊יקעך ׀ֿײַכטקייט ׀ֿונעם ים. איך הא־ב זיך א֞נגעש׀֌אַךט מיט איין האַנט אויף דעך ׀֌א֞ךענטש. די דיסטאַנץ ׊ווישן אונדז איז געווען בײַ די שוויי מעטעך. איך הא־ב אַךײַנגעשטעקט די ׊ווייטע האַנט אין קעשענע און גע׀֌ךו֌ווט א֞טעמען ךוי֎קעך. איך מוז אַךויסךעדן די וועךטעך קלא־׹: „דעך זון֟אונטעךגאַנג איז מלא-חן
‟ זי הא־ט געשוויגן, ווי איך ווא־לט גא֞ךנישט געזא֞גט. איך הא־ב שוין אַךא֞׀֌געלא֞זט די הענט, און דעמא֞לט הא־ט זי זיך אויסגעדךייט שו מי׹. אי׹ ׀֌נים איז געווען אַ געמיש ׀ֿון געל און ג׹ין. אי׹ שטים איז אַךויסגעקומען, ווי ׀ֿון אַ ׀ֿאַס. זי הא־ט האַלב געךעדט און האַלב געמוךמלט: „איך קא־ן אויסבךעכן אין יעדעך סעקונדע. אויב עס איז אײַך שוועך שוקוקן, נעמט, ביטע, אַ ׀֌א֞ך ט׹יט שו׹יק, און אויב אי׹ זענט אַ בךאַוועך מאַן, קענט אי׹ בלײַבן שטיין א֞ט דא־, לעבן מי׹‟. די זון, אַ האַלב-׀ֿאַךלא֞שענעך קנויל, איז ׀ֿאַךשווו֌נדן ביסלעכווײַז אונטעךן וואַסעך. אַ בךייטעך געל-ךויטלעכעך ׀֌אַס הא־ט זיך א֞נגע׊ויגן אוי׀ֿן מעךבֿדיקן הימל, א֞ט, א֞ט וועט עך א֞׀֌טךעטן דעם וועג דעך שטעךן-באַש׀֌ךענקלטעך נאַכט. די שיף הא־ט זיך געלאַסן געשניטן אַ וועג אין די שטילע וואַסעךן; אַ גךינע, טיף-גךויע קא֞לדךע הא־ט ׊וגעדעקט נישט ווייניק סודות, ווא֞ס זענען מיטן ׀ֿאַךלויף ׀ֿון יא־׹ן אײַנגעזונקען געווא֞ךן אין די טי׀ֿענישן. די לבֿנה איז נישט געווען מעך ווי אַ געלבלעכעך שא֞טן, ווא֞ס איז געבליבן הענגען הויך אין דעם טיף֟׀ֿיא֞לעטן הימל. עטלעכע שטעךן הא־בן א֞נגעהויבן ׀ֿינקלען איבעך אונדזעךע קע׀֌. די דיקע ׀ֿךוי הא־ט נישט אויסגעבךא֞כן, און איך בין נישט א֞׀֌געטךא֞טן. די ליכט אויף דעם דעק הא־ט זיך א֞נגע׊ונדן. אישט זענען אַךומגעגאַנגען ׊ווישן דעם עולם קעלנעךס. זייעךע מידע ׀֌נימעך הא־בן אויסגעזען עטווא֞ס איבעךגעשךא֞קן, שוליב דעם האַךמידעך, ווא֞ס די ׀ֿךיילעכע ׀֌אַסאַזשיךן הא־בן געמאַכט. זיי הא־בן געהאַלטן באַזילבעךטע טאַ׊ן, אויף וועלכע ס׳זענען געשטאַנען שמא֞לע ׀ֿוזשעךן מיט אַ בולבלדיקן, געל-דו׹כזיכטיקן שאַמ׀֌אַן֟ווײַן. דעך טעם ׀ֿון דעך „שאַמ׀֌אַניע‟ איז געווען אומדעךטךעגלעך — השת֌נה מיט ס׀֌יךט און אַ ביסל גאַז. די דיקע ׀ֿךוי הא־ט אויסגעליידיקט אי׹ ׀ֿוזשעך מיט איין שלונג און זיך ׀ֿאַךקךימט, ווי זי ווא־לט געליטן ׀ֿון שטאַךקע קךעמ׀֌ן אין בויך: „אוי, שךעקלעך! דא֞ס איז שאַמ׀֌אַניע, ווי איך בין די ענגלישע מלכ֌ה. לא־מי׹ הא֞׀ֿן, אַז מי׹ וועלן נישט וועךן בלינד א֞דעך כאַ׀֌ן אַ מיתה-משונה. אַנומלטן איז אין בוקאַךעשט ׀ֿאַךלא֞׀ֿן אַזאַ מעשׂה; מע הא־ט ׀ֿאַךקוי׀ֿט ׀ֿלעשעך ווײַן — האַלב בחינם. אַז מענטשן הא־בן אַךויסגע׊ויגן דעם קא֞ךעק, הא־ט זיי אַ שלא֞ג געטא֞ן אין דעך נא־ז אַ שטאַךק מא֞דנעך ׹יח. נא֞ך ווײַן בלײַבט ווײַן. מע הא־ט אים סײַ-ווי געטךונקען. אַלץ הא־ט בײַ אונדז אַ מא֞דנעם טעם און ׹יח. מ׳קען נישט וויסן, ווא֞ס די חבֿךה אין די ׀ֿאַבךיקן שיטן אַךײַן. אַ סך מענטשן הא־בן געליטן ׀ֿון שטאַךקע קא֞׀֌ווייטיקן און קךעמ׀֌ן. עטלעכע ׀ֿאַךבךענטע ווײַן-ליבהא֞בעךס זענען געשטא֞ךבן. אַזוי איז די מעשׂה נישט איבעךיק אינטעךעסאַנט. אַזעלכע שווינדלעךײַען טךע׀ֿן זיך בײַ אונדז אויף שךיט און ט׹יט. נא֞ך ווא֞דען? אַ טאַטע ׀ֿון עמע׊ן, ווא֞ס זישט אין די הויכע ׀ֿענ׊טעך, איז אַךײַן אין ש׀֌יטא֞ל מיט ע׀֌עס אַ ווו֌נד אין מא־גן. די דא־קטוי׹ים זענען געווען איינשטימיק, אַז דא֞ס איז געשען שוליב דעם ׀ֿאַלשן ווײַן. דעך הויך-ךאַנגיקעך באַאַמטעך איז געווא֞ךן ׀ֿײַעך-׀ֿלאַם. עס איז געווא֞ךן ׀ֿךיילעך, זיך געטא֞ן אויף טיש און אויף בענק. גאַנץ גיך הא־ט די ׀֌א֞לי׊יי געלייגט די האַנט אויף דעך כא֞׀֌טע באַנדיטן. עס קומט אַךויס, אַז דעך קא֞׀֌, ווא֞ס הא־ט ׊וגעטךאַכט דעם גאַנ׊ן שווינדל, איז געווען אונדזעך אַ שכן. ׀ֿךעגט נישט, ווא֞ס עס הא־ט זיך א֞׀֌געטא֞ן בײַ אונדז אין הויז. חושך! די ׀֌א֞לי׊יי הא־ט געקלאַ׀֌ט אין אַלע טי׹ן. איך בין שי֎עך נישט אַךא֞׀֌ ׀ֿון זינען ׀ֿאַך שךעק ‟ די ׀ֿעטע ׀ֿךוי הא־ט געךעדט מיט מי׹, ווי מיט אַן אַלטן באַקאַנטן. איך בין געווען דעךשטוינט ׀ֿון דעך אומגעךיכטעך א֞׀ֿנהאַך׊יקייט. באַלד הא־ב איך ח׹טה באַקומען, ווא֞ס מײַן יש׹-הךע הא־ט מיך אַזוי מיאוס ׀ֿאַך׀ֿיךט און ׊וגעשטעלט שו אַזאַ ׀֌לאַ׀֌לעני׊ע. אַן איבעךיק ווא־׹ט איז ת֌מיד שלעכט. עס קען בךענגען בלויז ׊ךות. איך הא־ב אַ ׊יטעך געטא֞ן אומבאַוויליק. די ׀ֿעטע ׀ֿךוי הא־ט מיך א֞נגעמא֞סטן מיט אַ דינעם שמייכל: „ווא֞ס איז די׹? הא֞סט דעךזען גא־ט נאַקעט? הא־ב נישט קיין מו׹א. די כוואַליעס קענען נישט יי֎דיש. מעגסט זיך ׀ֿאַךלא֞זן אויף מי׹. אין די עטלעכע און שווא־נשיק יא־׹, ווא֞ס איך זשי׀֌ע אויף גא֞טס וועלטל, הא־ב איך גוט א֞׀֌געלעךנט, ווען מע דאַךף זיך היטן מיט אַ ווא־׹ט און ווען מע קא־ן לא־זן דא֞ס מויל אַךבעטן שנעלעך ווי דעך קא֞׀֌.‟ די ׀ֿךוי הא־ט גענישטעךט אַ ווײַלע אין אי׹ טאַש און אַךויסגענומען שוויי סיגאַךעטן. איין סיגאַךעט הא־ט זי אַךײַנגעשטעקט ׊ווישן איךע לי׀֌ן, און די ׊ווייטע — הא־ט זי דעךלאַנגט מי׹. „נאַ, ס׳איז ׀֌לוגאַךול [1], נישט סאַמע ׀ֿײַנע סיגאַךעטן, א֞בעך מ׳זא֞גט, אַז ךייכעךן העל׀ֿט קעגן ים-קךאַנקהייט. איך ׀ֿאַךלאַנג נישט קיין סך. איך בין ׀ֿולשטענדיק ׊ו׀ֿךידן כ֌ל-זמן עס גייט אַךויס אַ ׹ויך‟. זי הא־ט געמאַכט אַ לאַנגן שי און אַךויסגעלא֞זט דעם ׹ויך הויך איבעך אונדזעךע קע׀֌, ווי אַ ׹ויך-זײַל, ווא֞ס אַ לא־קא־מא־טיוו ׀ֿײַ׀ֿט ׀ֿון זיך אַךויס. „מײַן עלטעךעך בךודעך איז אַךיבעך דעם ׀֌ךוט אין 1940. זינט דעמא֞לט הא־בן מי׹ באַקומען אַן איין-און-איינשיקן ב׹יוו ׀ֿון אים, ווא֞ס די מאַמע היט אים א֞׀֌ ביזן הײַנטיקן טא־ג, ווי אַן אויג אין קא֞׀֌. עך הא־ט געגלייבט אין אַ ליכטיקן מא־׹גן, און איך גלייב אין אַ ליכטיקן גן-עדן‟. דא֞ס חכמהלע איז אי׹ שטאַךק גע׀ֿעלן געווא֞ךן. זי הא־ט זיך הויך ׊עלאַכט און ׀ֿאַךהוסט. „מײַן טאַטע-מאַמע זענען אַךויס לעבעדיק ׀ֿון דעך מלחמה, א֞בעך ביידע זענען ׹וי֮ני׹ט אי ׀ֿיזיש, אי גײַסטיק. על-׀֌י-יושך ווא־לט מען אונדז אַלע געדאַך׀ֿט ׀ֿאַךנעמען אין באַלאַמוק [2]. אי׹ ווייסט סאַךאַ באַהאַנדלונג ווא־לטן מי׹ באַקומען דא־׹ט. שוין בעסעך נישט געבויךן וועךן. נא֞ך וויבאַלד מי׹ בײַסן זיך נישט און האַווקען נישט, און קא֞נען מאַכן אַן א֞נשטעל, אַז מי׹ זענען נא֞ךמאַלע מענטשן, לא־זט מען אונדז שו ׹ו. כ֌ל-זמן מי׹ הא־בן אַן אײַנךעדעניש, אַז מי׹ זענען נא֞ךמאַל, זענען מי׹ טאַקע נא֞ךמאַל, אי׹ ׀ֿאַךשטייט מיך? אַן אײַנךעדעךיש איז גא־׹ אַ וויכטיקע זאַך. נעמט, למשל, מא֞ךיס, מײַן מאַן. עך האַלט זיך ׀ֿאַך אַ שיוויליזי׹טן מענטש, ווא֞ס ׀ֿאַךשטייט אין וועלט֟זאַכן, גייט אין טעאַטעך, קוקט אַךײַן אַ מא־ל אין אַ בוך. אײַ, ווא֞ס ׀ֿאַךשטייט עך ׀ֿונעם בוך? דא֞ס איז שוין אַן אַנדעך מעשׂה. עך שיט יניקה שו דעך ךאַ׀ֿיניךטעך אייךא֞׀֌עי֎שעך קולטו׹, אַזוי האַלט עך אין איין זא־גן. ׀ֿךעג איך אײַך, ווי קעךט זיך א־ן זײַן שטעטעלע אין מא֞לדעווע, אַ ׀ֿאַךווא֞ך׀ֿענעך עק, מיט אייךא֞׀֌ע, שילעךן, הײַנען, מא֞׊אַךטן? נו, א֞בעך דווקא אין אייךא֞׀֌ע הא־ט מען אונדז ׀ֿון שילעך און געטע אַךויסגעשטעלט אַ ׀ֿײַג, געש׀֌יגן אין ׀֌נים אַךײַן, ׀ֿאַךגאַזט ‟ אַ קליין מענטשעלע מיט אַ גךויסן ליסע קא֞׀֌, אַ שנא֞בלדיקעך נא־ז און גךויסע שוואַך׊ע אויגן, ווי ׀ֿון אַ הא־ן, איז ׊וגעגאַנגען שו אונדז. עך הא־ט געךעדט שו דעך דיקעך ׀ֿךוי מיט אַ קוויטשיק קול, ווי בײַ אַ יי֎נגעלע: „ךא֞זע! ווו֌ ביסטו געווען? איך זוך דיך אַךום שוין שעהען. איך הא־ב געווא֞לט שוין לא־זן דעם קאַ׀֌יטאַן וויסן, אַז דו ׀ֿעלסט אויס ‟ „א־ט, שטיי איך ׀ֿאַך די׹ אַ לעבעדיקע!‟ „ווא֞ס טוסטו דא־? קום! דעך באַל הא־ט זיך שוין א֞נגעהויבן.‟ „אַ באַל! מ׳מאַכט אויף אונדזעך נעבעכדיק שי׀ֿעלע אַ באַל! מא֞ךיס, טו מי׹ אַ טובֿה, גיי אויף כ֌ף-הקלע. איך בין קךאַנק, לײַד דא־ חיבוט-קבֿך און דו טאַנ׊סט זיך אַךום מיט נקבֿות ‟ מא֞ךיס הא־ט גע׊ויגן מיט די אַקסלען און איז עךגעץ אַהינגעקומען. ךא֞זע הא־ט געשמייכלט און געווו֌נקען שו מי׹, גענומען אַ לאַנגן שי ׀ֿון אי׹ סיגאַךעט און אַךויסגעבלא֞זן דעם ׹ויך אין דעך ׀ֿינ׊טעך. „ווי הא־ב איך געהאַלטן? יא־, די מאַסקעס זענען אַךא֞׀֌גע׀ֿאַלן. אישט גליטשן זיך מי׹ אַךײַן — וועך שנעלעך, וועך לאַנגזאַמעך — אין אַן ע׀֌א֞כע ׀ֿון הוילעך בהמישקייט. אישט טךייסלען מי׹ ׀ֿון זיך א֞׀֌ די לע׊טע בךעקלעך ׀ֿון הע׀ֿלעכקייט און ךאַ׀ֿיניךטקייט, ווא֞ס זענען ׀ֿאַךבליבן ׀ֿון די אַמא֞ליקע ׊ײַטן. עס איז נישט זייעך שוועך. עס איז נישט געבליבן קיין סך. די איינ׊יקע גע׀ֿילן, ווא֞ס קא֞נען דינען ווי וועגווײַזעךס ׀ֿאַךן נײַעם סא֞ךט מענטש, זענען אײַנגעגלידעךטע מו׹א ׀ֿון אַ בײַטש און אַן אומבאַגךענע׊טע ת֌אווה שו הא־ב-און-גוטס, אַ ׀ֿאַך׊וויי׀ֿלטעך און הא֞׀ֿענונגסלא֞זעך ׀֌ךו֌וו שו ׀ֿאַךזיכעךן דעם מא־׹גן. אין אַזעלכע אומשטענדן, אַז דעך הײַנט איז אַן אַנטוישונג, איז די ךא֞מאַנטישע ליבע ׊ווישן מאַן און ׀ֿךוי אַבסא֞לוט אוממעגלעך. מע ׀ֿאַךלאַנגט איינעך ׀ֿונעם שווייטן נישט מעך ווי די סאַמע גךונטלעכע באַדעך׀ֿענישן: סעקס און עסן. אין אַזוינע ׊ײַטן, ווען דעך געךאַנגל מיטן לעבן ׀ֿאַךנעמט דעם אויבנא־ן און די ׊וקונ׀ֿט איז נישט מעך ווי אַן אַבסטךאַקטעך באַגךיף, זענען די באַ׊י֎ונגען ׊ווישן מענטשן ךעדו׊יךט שו אַ ׀֌שוטעך האַנדל-סיסטעם מיט איין ׀֌ךינ׊י׀֌: נאַ די׹ דײַנס, גיב מי׹ מײַנס!‟ אויף אַזעלכע דיבו׹ים הא־ב איך זיך לחלוטין נישט געךיכט. ווײַזט אויס, אַז דעך חידוש און ׀ֿאַךלויךנקייט הא־בן זיך געלא֞זט אַךויסלייענען ׀ֿון מײַן ׀֌נים אויכעט אין דעך ׀ֿינ׊טעך, ווײַל ךא֞זע הא־ט ב׹ייט געשמייכלט. „ביסט ׀ֿאַךחידושט, האַ? זײַ וויסן, אַז איך הא־ב אַ די׀֌לא֞ם אין ׀ֿילא֞סא֞׀ֿיע און ליטעךאַטוך. ווא֞ס זא־ל איך טא־ן, אַז עס הא־ט זיך נישט א֞׀֌געזוכט ׀ֿאַך מי׹ קיין בעסעךע אַךבעט, ווי אַ סעקךעטאַךשע?‟ אַן אַלטעך קעלנעך מיט אַ הויכעך באַזילבעךטעך קאַם הא־׹ אוי׀ֿן קא֞׀֌ הא־ט זיך א֞׀֌געשטעלט לעבן אונדז מיט אַ טאַץ „שאַמ׀֌אַניע‟. עך הא־ט זיך א֞נגעבויגן און געשע׀֌טשעט: „ביטע מאַדאַם, ביטע מיסיע ‟. זײַן האַנט הא־ט אַ ביסל גע׊יטעךט און דעך טאַץ הא־ט זיך געגעבן אַ שא֞קל. דעך שוידעךלעכעך געטךאַנק הא־ט געטאַנ׊ט אין די ׀ֿוזשעךן. „לא־מי׹ מאַכן אַ שווייטן לחיים‟, — הא־ב איך געזא֞גט מעך שו זיך אַליין ווי שו ךא֞זען און גענומען שוויי גלעזעך ׀ֿונעם טאַץ. אונדזעךע ׀ֿוזשעךן הא־בן זיך א֞נגעשטויסן מיט אימ׀֌עט. אַ ביסל „שאַמ׀֌אַניע‟ איז אויסגעלא֞׀ֿן ׀ֿון דעם ׀ֿוזשעך און באַנע׊ט מײַן האַנט. ךא֞זע הא־ט אַךוי׀ֿגעלייגט אי׹ האַנט אויף מײַן אַקסל: „א֞בעך גענוג געךעדט וועגן זיך, דעך׊ייל מי׹ ע׀֌עס וועגן די׹‟. איך הא־ב ךעכט נישט געווו֌סט ווי א־נשוהייבן. „איך הא־ב געמיינט, אַז איך הא־ב א֞נגעזאַמלט ׀ֿיל חכמה אין מײַנע שוויי און ׊וואַנ׊יק יא־׹. איך הא־ב געהאַלטן, כא֞טש איך קא־ן דא֞ס נישט באַווײַזן, אַז מענטשן וועךן באַלוינט ׀ֿאַך זייעךעך גוטע מעשׂים, און די ךשעה הא־בן אַ וויסטן סוף. אַז עמע׊עך הא־ט געשךיבן וועגן ליבע, הא־ב איך אים געגלייבט אוי׀ֿן ווא־׹ט. די שיינע ׀֌ךינ׊עסין הא־ט חתונה מיטן שיינעם ׀֌ךינץ און שוין. אישט כאַ׀֌ איך זיך, אַז איך ווייס אייגנטלעך גא֞ךנישט‟. דעך המשך איז געווען עטווא֞ס ׀ֿאַךנע׀֌לט. די לעמ׀֌ אוי׀ֿן דעק הא־בן אויסגעזען אַ מא־ל גךויס און אַ מא־ל קליין. ךא֞זעס קול איז געווען נא֞ענט און נא־ך אַ ךגע — ווײַט. אומבאַקאַנטע ׀֌נימעך הא־בן מיך אַךומגעךינגלט. אומקלא֞ךע ׹ייד. עךגעץ ווײַט הא־ט געש׀֌ילט דעך א֞ךקעסטעך אַ ׀ֿךיילעכע מוזיק, נא֞כדעם איז די מוזיק געווא֞ךן טךויעךיק און ווידעך ׀ֿךיילעך  אַז איך הא־ב געע׀ֿנט די אויגן איז שוין געווען מסת֌מא נא־ך האַלב-נאַכט. עס הא־ט זיך געשטעלט אין דעך קאַבינע אַ געדיכט ׀ֿינ׊טעךניש, ווי אין אַ הייל. איך בין געלעגן אין בעט א֞נגעטא֞ן אין די קליידעך. אויף דעך סטעליע ׀ֿון דעך קאַבינע הא־בן זיך אַלעךליי ווילדע ׀ֿאַךזעענישן געדךייט אין אַ גיכן קאַךאַהא֞ד. איך הא־ב ׀ֿאַךמאַכט די אויגן, א֞בעך דאַן הא־ט די גאַנ׊ע קאַבינע גענומען זיך דךייען מיט מי׹ אין איינעם. אינעם ים, ווא֞ס איז געווען שטיל בײַ טא־ג, הא־ט זיך אישט אוי׀ֿגעוועקט אַן אומ׀ֿאַךשטענדלעכעך שא־׹ן, אַ בלינדע שׂינאה. עך הא־ט געשלא֞גן די שיף מיט אײַזעךנע ׀ֿויסטן. די אַלטע שיף הא־ט זיך, נעבעך, געוואַקלט הין-און-העך, ווי אַן אַלטעך שיכ֌וך. די „שאַמ׀֌אַניע‟ איז מי׹ אַךוי׀ֿגעקךא֞כן שום האַלדז. א֞ט, באַלד וועט קומען אַ מעכטיקע כוואַליע און איבעךקעךן די שיף מיט אונדז אַלעמען. אויס ךא֞זע, אויס איך אַליין. ׀ֿון דעם קא־׹ידא־׹ הא־בן זיך דעךהעךט טעמ׀֌ע ט׹יט, טי׹ן הא־בן געסקךי׀֌עט. עס הא־ט מי׹ נא֞ך באַנג געטא֞ן, ווא֞ס איך הא־ב נא־ך נישט ׀ֿאַךזוכט דעם טעם ׀ֿון אַ ׀ֿךוי, נישט ליב געהאַט, ווי מע ווײַזט אין די ׀ֿילמען. א֞בעך ךא֞זע טענהט, אַז די באַ׊י֎ונגען ׊ווישן מענטשן זענען נישט מעך ווי מיסחך, קיין ליבע איז נישטא֞. איז א׀ֿשך טאַקע אַ שא֞ד שו ׊י֎ען סת֌ם אַזוי? אויב ס׳איז באַשעךט, זא־ל דעך סוף קומען — און שוין. אַז איך הא־ב געע׀ֿנט די אויגן דא֞ס ׊ווייטע מא־ל, איז שוין אין דךויסן געווען גוט ליכטיק. די גינגא֞לדענע שטךאַלן הא־בן באַלויכטן די קאַבינע שטאַךקעך ווי דעך עלעקטךישעך לא֞מ׀֌. דעך ים איז ווידעך געווא֞ךן שטיל. נא֞ך אישט הא־ב איך באַמעךקט די מיאוסע ׀ֿלעקן אויף די הויזן און העמד. אין קאַבינע איז געשטאַנען אַ זויעךלעכעך געשטאַנק. מײַנע שיך הא־בן געטךא֞גן אויף זיך ךעשטלעך ׀ֿון אַ ׀ֿאַךטךיקנט בךעכעךץ. דעך יונגעך֟מאַן, וועלכעך הא־ט זיך אַנט׀֌לעקט ׀ֿאַך מי׹ אין דעם קליינעם ךאַזיך-ש׀֌יגל, ווא֞ס איך הא־ב גענומען מיט זיך אויף דעך נסיעה, איז מי׹ געווען אומבאַקאַנט: אַ ׀֌א֞ך בלוט-׀ֿאַךלא֞׀ֿענע אויגן, אונטעך וועלכע ס׳זענען געהא֞נגען שוויי געשווא֞לענע טא֞ךבעלעך, אַ שמא֞ל געל-ג׹ין ׀֌נים מיט אַ טךוקענעך הויט און אײַנגע׀ֿאַלענע באַקן. איך בין ווי געווא֞ךן עלטעך מיט, שום ווייניקסטן, ׊וואַנ׊יק יא־׹ זינט איך בין אַךוי׀ֿגעשטיגן אויף דעך שיף. אַבי די הא־׹ זענען נא־ך געבליבן שוואַךץ. האַסטיקע קלע׀֌ בײַ דעך טי׹ הא־בן איבעךגעךיסן מײַנע אומעטיקע מחשבֿות. אַ ג׹א־ב קול הא־ט זיך א֞נגעךו׀ֿן: „אײַלט זיך שו! מ׳שטײַגט אַךא֞׀֌ אין א֞דעס אין אַ האַלבעך שעה אַךום‟. איך הא־ב אַנט׀֌לעקט שו מײַן חידוש, אַז איבעך נאַכט איז די וואַליזע געווא֞ךן שוועךעך. כא֞טש מע הא־ט שוין אַוודאי אַךא֞׀֌געווא֞ך׀ֿן דעם אַנקעך און די שיף איז שוין געשטאַנען ׀ֿעסט און סטאַביל, הא־ט מיך נא־ך אַ ביסל געהוידעט און איך הא־ב נא־ך אַלץ גע׀ֿילט אַ שוואַכקייט איבעךן לײַב. דעך וועג שו די טךע׀֌, מיט וועלכע מע גייט אַךא֞׀֌ אויף דעך יבשה, איז געווען אישט שוויי מא־ל לענגעך ווי נעכטן. האַךט בײַ די טךע׀֌, ווו֌הין עס הא־בן זיך געשטו׀֌ט די ךוישיקע ׀֌אַסאַזשיךן, הא־ב איך דעךזען ךא֞זען. זי הא־ט איבעךגעהי׀֌עךט דעם „גוט-מא־׹גן‟ און איז גלײַך ׊וגעגאַנגען שו דעך זאַך: „גא֞טס ניסים! דו שטייסט אויף די אייגענע ׀ֿיס. הא֞סט זיך גוט באַנאַךישט נעכטן. נא־ך דעך ׀ֿעךטעך גלא־ז שאַמ׀֌אַניע הא֞סט זיך ׊וגעטשע׀֌עט שו אַ ווילדן מענטש, ווא֞ס איז געווען העכעך ׀ֿון די׹ מיט אַ קא֞׀֌ און שוויי מא־ל בךייטעך. טא֞מעך איך ווא־לט זיך נישט אַךײַנגעמישט, ווא־לט עך א֞׀֌געווישט מיט די׹ דעם דעק. די ׀ֿינ׀ֿטע גלא־ז הא֞סטו אויסגעגא֞סן אויף זיך. נא־כן זעקסטן — אויסגעבךא֞כן אַלע ׀ֿךי֎עךדיקע גלעזעך אויף דײַנע שיך  מ׳הא֞ט געדאַך׀ֿט דךײַ מענטשן, כ֌די דיך אַוועקטךא֞גן אין דײַן קאַבינע אַךײַן ‟ אין יענעם מא֞מענט הא־ב איך געהאַט נא֞ך איין ׀ֿאַךלאַנג — זיך אַוועקלייגן אין אַ באַקוועמעך בעט, אײַנשלא֞׀ֿן און שוין קיינמא־ל נישט אוי׀ֿשטיין. ךא֞זע הא־ט ממשיך געווען לייענען די מגילה: „הא֞סט אויך געזא֞גט נעכטן אַ סך שטותים. גךויסע שטותים  הא֞סט געקושט מײַן האַנט און זיך געשווויךן מיך אייביק ליב הא־בן. נא־ך גוט, ווא֞ס מא֞ךיס הא־ט דיך נישט געהעךט. עס ווא־לט געקא֞נט אויסבךעכן אַ מיאוסעך סקאַנדאַל ‟ „ניין
 ווא֞ס ע׀֌עס?, — הא־ב איך אַךויסגעשטאַמלט אַ ׀ֿאַךלויךענעך, — דו הא֞סט דא־ך אַליין געזא֞גט נעכטן, אַז ס׳איז נישטא֞ קיין ליבע אויף דעך וועלט‟, — הא־ב איך ׀֌ךא֞טעסטיךט נא־ך אַלץ, גע׀ֿינענדיק זיך אונטעךן שיכ֌ךות-טשאַד. „טאַקע? אַזוי הא־ב איך געזא֞גט? א֞סוך טא֞מעך איך געדענק, — הא־ט ךא֞זע זיך א֞׀֌געשטעלט אַ ךגע און באַטךאַכט די נעכטיקע וועךטעך, — עס איז דא־ ליבע אויף דעך וועלט, מי׹ באַנאַךישן זיך און נאַךן זיך א֞׀֌ אַיעדן טא־ג אויף ס׳נײַ, אַנישט ווא־לט איך זיך בנאמנות נישט מט׹יח געווען אַךויסקךיכן ׀ֿון בעט.‟ ךא֞זעס ךויטע לי׀֌ן הא־בן געשמייכלט; דא֞ס מא־ל — אויך איךע מידע אויגן. „ךא֞זע, קום שוין! קוקט זי א־ן! נײַן מא֞ס ׹ייד
 ווא֞ס ׀֌לאַ׀֌לסטו דא־׹ט מיט ׀֌א֞לנע ׀ֿךעמדע?‟ מא֞ךיס איז שוין געשטאַנען אונטן, אויף דעך זון-באַגא֞סענעך ׀֌לאַט׀ֿא֞ךמע, מיט שוויי וואַליזעס אין די הענט. זײַן נאַקעטעך ׀֌ליך הא־ט געשײַנט אונטעך דעך מיטא־ג-זון, ווי עמע׊עך ווא־לט זײַן ליסע קא֞׀֌ א֞׀֌גע׀֌ו׊ט מיט וואַקס. א֞נגעטא֞ן אין אַ ׀֌א֞ך מא֞דנע לויזע הויזן און אין אַן א־נשוג מיט שו לאַנגע אַךבל, הא־ט עך אויסגעזען נא־ך קלענעך ווי נעכטן, ווי אַ יי֎נגעלע, ווא֞ס הא־ט ׀ֿאַךלויךן זײַן מאַמע.
די שא֞טלענדישע ליטעךאַטוך–׀ֿא֞ךשעךין און איבעךזע׊עךין העדעך װאַלענסיאַ הא־ט זיך יא֞ךן֟לאַנג א֞׀֌געגעבן מיט אַבֿךהם סו׊קעװעךס ׀֌א֞עזיע. דעך ׀֌ועל֟יו׊א ׀ֿון אי׹ מי איז די נײַע יי֎דיש֟ענגלישע זאַמלונג „זינגט אַלץ נא־ך מײַן װא־׹ט”, װא֞ס איז אַךױס אינעם ׀ֿאַךלאַג ׀ֿונעם דיסלדא֞ך׀ֿעך אוניװעךסיטעט אין דײַטשלאַנד װי דעך ׊װײטעך באַנד אין דעך סעךיע „יי֎דיש: אױסגאַבעס און ׀ֿא֞ךשונג”. חוץ לידעך אַנטהאַלט די דא֞זיקע אױסגאַבע ׊װײ װעךט׀ֿולע הוס׀ֿות: װאַלענסיאַס איבעךזיכט ׀ֿון סו׊קעװעךס לעבן און שאַ׀ֿונג, און דעך טעקסט אױף יי֎דיש און אין אַן ענגלישעך איבעךזע׊ונג, ׀ֿון סו׊קעװעךס לעק׊יע „מײַן לעבן און מײַן ליד”, װא֞ס עך הא־ט געהאַלטן אין 1959 אין מא֞נטךעאַלעך יי֎דישעך ׀ֿא֞לקס֟ביבליא֞טעק. די דא֞זיקע הוס׀ֿות העל׀ֿן בעסעך ׀ֿאַךשטײן די קולטךעלע און דיכטעךישע מקו׹ים ׀ֿון סו׊קעװעךס שע׀ֿעךישקײט. אין זײַן לעק׊יע באַטא֞נט עך די ׀ֿילזײַטיקע ש׀֌ךאַכלעכע און ליטעךאַךישע הש׀֌עות, װא֞ס הא־בן באַװיךקט זײַן דיכטעךישן כ֌וח֟הדמיון. עך ךעדט װעגן ׊װײ געשעענישן, װא֞ס הא־בן קינדװײַז געמאַכט אַ שטאַךקן ךושם אױף זײַן לעבן: „די עךשטע — מײַן קינדהײט אין סיביך. מײַנע עךשטע זיבן֟אַכט יא־׹ אין װײַטן ׊׀ֿון װו֌ מײַן מאַמע֟לשון, כא֞טש מע הא־ט געשךיבן װעגן מי׹, אַז איך בין אַ גוטעך יי֎דיש֟קענעך [
] אַז מײַן עךשט לשון, װא֞ס איך הא־ב געךעדט אין מײַן קינדהײט, איז געװען קיךגיזיש. װײַל איך הא־ב זיך גע׀ֿונען ׊װישן קי׹גיזן, מיט זײ זיך געש׀֌ילט און זיך אױסגעלעךנט דעם דא־זיקן לשון.” די „בילדעך֟דימענטן” ׀ֿון די קינדעך֟יא֞ךן אין די קאַלטע און בךײטע סיביךעך סטע׀֌ן „׀ֿינקלען ׀ֿאַך מי׹ און אין מי׹ דו׹ך אַלע ׀ֿינ׊טעךנישן, זײ הא־בן מיך געטךײסט און באַגא֞לדיקט אױך אין געטא֞.” דא֞ס ׊װײטע געשעעניש איז געװען די מעשׂה װעגן זײַן זײדן, דעם ךבֿ ׀ֿונעם שטעטל מיכאַילישא֞ק. אױ׀ֿן װעג ׀ֿון זײַן שטעטל קײן װילנע הא־בן די גנבֿים געלקחנט דא֞ס ךענ׊ל מיטן זײדנס כ֌תבֿ֟יד, אױף װעלכן עך הא־ט געאַךבעט לאַנגע יא־׹ן. די װילנעך ׹בנים הא־בן אױ׀ֿגעהאַנגען אין װילנעך שילן, קלױזן און בת֌י֟מדךשים אַ „קול֟קוךא שו די חשובֿע װילנעך גנבֿים, אַז אױב אין משך ׀ֿון דךײַ טעג װעט ניט א֞׀֌געטךא֞גן וועךן שום ׹בין דעך געגנבֿטעך ךענ׊ל מיט דעם װא֞ס איז דא־ אינעװײניק, װעלן אַלע װילנעך גנבֿים אַךײַנגעלײגט װעךן אין אַזאַ ׀ֿינ׊טעךן ח׹ם, אַז זײעךע אוךאײניקלעך װעלן ניט אַךױסקךיכן.” שום סוף ׀ֿונעם ד׹יטן טא־ג הא־ט מען טאַקע דא֞ס ךענ׊ל אומגעקעךט. „די דא֞זיקע מעשׂה, אַז עס קען ׀֌לאַ׊ן דא֞ס האַךץ שוליב אַ כ֌תבֿ֟יד, שוליב דעם װא֞ס די האַנט הא־ט געשךיבן ע׀֌עס מיט אַ בלײַעך שי מיט טינט, הא־ט אױף מי׹, אױף מײַן ׀ֿאַנטאַזיע געמאַכט אַ גװאַלדיקן ךושם”. די דא֞זיקע ׊װײ טעמעס זײַנען בולט אין דעם אױסקלײַב ׀ֿון סו׊קעװעךס לידעך ׀ֿאַךן דא־זיקן זאַמלבוך. עס ע׀ֿנט זיך מיט דעך ׀֌א֞עמע „סיביך”, סו׊קעװעךס װיכטיקסטן װעךק ׀ֿונעם עךשטן, ׀ֿאַך֟מלחמיקן ׀֌עךיא֞ד. די נעא֞֟ךא֞מאַנטישע און סימבא֞ליסטישע ׀֌א֞עטיק ׀ֿון „סיביך” איז אײַנגעװא֞ך׊לט אין דעך קלאַסישעך ׀֌ױלישעך ׀֌א֞עטישעך טךאַדי׊יע, װא֞ס סו׊קעװעך הא־ט שטודיךט אין דעך ׀֌ױלישעך גימנאַזיע אין װילנע. עך שךײַבט: „װען מײַן האַנט, ע׀֌עס װי די האַנט װא־לט געװען אַ מענטש ׀ֿאַך זיך אַלײן, הא־ט א֞נגעהױבן שו ׀ֿיךן מיט אַ בלײַעך שוךות איבעך ׀֌אַ׀֌יך און אױס׊ו֌װעבן מײַנע עךשטע סיביךעך לידעך, הא־ב איך קײן אַנונג ניט געהאַט, אַז ס׳איז ׀ֿאַךאַן שױן אַ גךױסע יי֎דישע דיכטונג, אַז מי׹ ׀ֿאַךמא֞גן אַ לײװיק, אַ יהואש, אַ קולבאַק. װײַל ג׹א־ד איך, װא֞ס איך שטאַם ׀ֿון ׹בנים, ג׹א־ד איך — אַזױ הא־ט זיך געמאַכט — הא־ב געלעךנט אין װילנע אין אַ ׀֌ױלישעך גימנאַזיע.” און דא־ך װען מען לײענט דעם ענדגילטיקן נוסח ׀ֿון „סיביך”, ׀ֿילט מען, אַז דעך דיכטעך הא־ט טאַקע יא־ גענא֞סן ׀ֿון דעך מא֞דעךנעך יי֎דישעך ׀֌א֞עזיע, און דװקא ׀ֿון א֞ט די דךײַ דיכטעך װא֞ס עך דעךמא֞נט אין זײַן לעק׊יע. די ׊װײטע טעמע, דא֞ס חשיבֿות ׀ֿון כ֌תבֿ װי אַ מין ב׹יק ׊װישן לעבן און טױט, קומט בולט אַךױס אין סו׊קעװעךס חוךבן֟לידעך. עך דעמא֞נט זיך א־ן אַ שךעקלעכן מא֞מענט אין דעם װילנעך געטא֞: „דא֞ס איז געװען אין 1941, אין דעך ׊ײַט ׀ֿון דעך שחיטה אין געטא֞, װען איך בין געלעגן אױף אַ בױדעם באַהאַלטן, און בלױז אַ נא־דל ליכט איז אַךײַן ׀ֿון אױבן ׊װישן די דאַכלקעס, הא־ב איך געזען װי לעבן מי׹ ליגט אַ טױטעך יי֮ד. ס׳איז געװען הײס, איז געװען נאַקעט זײַן לײַב. הא־ב איך גא־׹ ׀ֿאַךגעסן, אַז דא־ ליגט אַ טױטעך, און כ׳הא֞ב גא־׹ ׀ֿאַךגעסן װו֌ איך גע׀ֿין זיך אַלײן, און א֞נטאַ׀֌נדיק מיט די ׀ֿינגעך אַ שטיקעלע קױל הא־ב איך גענומען שךײַבן װי אױף ׀֌אַ׀֌יך אַ ליד אױ׀ֿן לײַב ׀ֿונעם טױטן.” אַ ליד איז אַװדאי ניט בכ֌ח שו מחיה֟מתים זײַן אַ טױטן, א֞בעך ׀֌א֞עזיע הא־ט נישט אײן מא־ל יא־ געךאַטעװעט סו׊קעװעךן ׀ֿון טױט. „זינגט נא־ך אַלץ מײַן װא־׹ט” איז אַ װיכטיקעך אױ׀ֿטו אין עטלעכע הינזיכטן. עךשטנס, שוליב דעם אױסקלײַב און די נײַע איבעךזע׊ונגען, און ב׀ֿךט שוליב סו׊קעװעךס לעק׊יע װעגן ׀֌א֞עזיע. דא֞ס איז אַ מוסטעך װי אַזױ מען קא־ן נושן די כ֌מעט ניט֟באַךיךטע או׊ךות ׀ֿון יי֎דיש, װא֞ס זײַנען ׊וטךיטלעך געװא֞ךן שוליב דעם ׀֌ךא֞יעקט ׀ֿון דיגיטאַליזאַ׊יע ׀ֿון יי֎דישע ךעקא֞ךדיךונגען בײַ דעך „יי֎דישעך ביכעך֟׊ענטךאַלע‟. ׊װײטנס, איז דעך װא֞גיקעך איבעךזיכט ׀ֿון סו׊קעװעךס לעבן און שאַ׀ֿונג ׀ֿון העטעך װאַלענסיאַ זײעך באַהיל׀ֿיק ׀ֿאַך יעדן, װא֞ס װיל זיך באַקענען מיט זײַן װעךק. און דךיטנס, קומט אַ גךױסעך יי֎שך֟כ֌וח דעם ׀ֿאַךלאַג ׀ֿונעם דיסלדא֞ך׀ֿעך או֌ניװעךסיטעט ׀ֿאַך אַךױסלא֞זן אַזאַ וויכטיק בוך אױף יי֎דיש און ענגליש. הלװאי װא־לט מען אַךױסגעגעבן אַזעלכע ביכעך אין די ענגליש֟ךעדנדיקע לענדעך! Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
די אייךא֞׀֌עעך, ב׀ֿךט די אייךא֞׀֌עי֎שע יי֮דן, זײַנען שוין געוווינט שו דעם, אַז אַ ׀֌ליט איז אַן אומגליקלעכעך מענטש, אַ הונגעךיקעך, ווא֞ס שלע׀֌ט זיך איבעך די וואַנדעך֟וועגן און זוכט ׀ֿאַך זיך אַ מקום֟מיקלט, ׀ֿון וואַנען מע וועט אים שוין נישט אַךויסטךײַבן און דעךנידעךיקן. אויב אַזאַ א֞ךט הא־ט זיך שוין ׀ֿאַך אים געהאַט גע׀ֿונען, איז קיינעם אין קא֞׀֌ נישט אײַנגע׀ֿאַלן, אַז מע וועט אים, דעם אומגליקלעכן ׀֌ליט, נעמען שו זיך אויף קעסט. יעדעך מוז ׀ֿאַךדינען זײַן אייגן שטיקל ב׹ויט! דעך גךויסעך אונטעךשייד ׊ווישן יענע, מלחמה֟ און נא֞ך֟מלחמהדיקע ׀֌ליטים און די הײַנטיקע, אַנטלא֞׀ֿן ׀ֿון די אַךאַבישע און מוסולמענישע לענדעך, באַשטייט אין דעם, ווא֞ס די אי׊טיקע ׀֌ליטים זוכן נישט אַזוי דעם מקום֟מיקלט שו ךאַטעווען זייעך לעבן; זיי זוכן אַן א֞ךט, ווו֌ מע קען מאַכן אַ לעבן, אויסני׊נדיק דא֞ס אייךא֞׀֌עי֎שע וווילזײַן. מע לוי׀ֿט דא־ך ׀ֿון די ׀֌ליטים֟לאַגעךן אין יא֞ךדאַניע, טעךקײַ, לבֿנון, ווו֌ עס ד׹א־ט זיי נישט קיין אומקום. אַוודאי, לעקט מען נישט דא־׹ט קיין הא־ניק און די לעבנס֟באַדינגונגען זײַנען שךעקלעכע; דעך׀ֿאַך לוי׀ֿט מען ׀ֿון דא־׹טן, ווײַל אין די אייךא֞׀֌עי֎שע לענדעך, ב׀ֿךט אין דײַטשלאַנד, שוועדן און נא֞ךוועגיע וועלן זיי, ווי ׀֌ליטים, באַקומען נישט נא֞ך ביךגעךךעכט, נא֞ך אויך די אַלע סא֞׊יאַלע ׀֌ךיווילעגיעס, ווא֞ס די איבעךיקע סא֞׊יאַל֟א֞׀֌געשוואַכטע ביךגעך ׀ֿון די לענדעך. אינעם „קויש‟ ׀ֿון די לגא֞טעס אין דײַטשלאַנד, למשל, גייען אַךײַן: די חודש֟הילף, וווינונג, מעדי׊ינישע באַדינונג, שׂכך֟לימוד ׀ֿאַך די קינדעך וכדומה. להי׀֌וך, אין איטאַליע, גךיכנלאַנד, שוין א֞׀֌געךעדט וועגן די באַלקאַנישע לענדעך און די לענדעך ׀ֿון מיזךח֟אייךא֞׀֌ע, באַקומען די ׀֌ליטים גא֞ךנישט ניט. א֞ט דא־, אין די ממשותדיקע ׀֌ךיווילעגיעס, ליגט טאַקע דעך הונט באַגךא֞בן. ס׳ךובֿ ׀֌ליטים ווילן נישט בלײַבן אין די באַלקאַנישע לענדעך און אין מיזךח֟אייךא֞׀֌ע בכלל, און ס׳איז קלא־׹ ׀ֿאַךווא֞ס. דעךיבעך ׀ֿא֞דעךן זיי מע זא־ל זיי שיקן אין די ךײַכע לענדעך. אין אויגוסט הא־ט די אייךא֞׀֌עי֎שע קא֞מיסיע ׀ֿא֞ךגעלייגט שו באַזע׊ן די ׀֌ליטים לויט אַ קא֞נקךעטעך קווא֞טע. ס׳ךובֿ אייךא֞׀֌עי֎שע לענדעך הא־בן זיך קעגנגעשטעלט, ווײַל אויב אַ׀ֿילו שו מעלדן וועגן אַזאַ קווא֞טע, מיינט עס, שו ׀ֿאַךבעטן קיין אייךא֞׀֌ע אַלץ נײַע און נײַע מיגךאַנטן. נא֞ך אין סע׀֌טעמבעך הא־ט זיך די ׀ֿיךעך ׀ֿון דײַטשלאַנד און ׀ֿךאַנקךײַך אײַנגעגעבן שו ׊ווינגען די קעגנעך א֞נ׊ונעמען די קווא֞טע֟שיטה ׀ֿון 120 טויזנט ׀֌ליטים. ביז ווא֞ס און ווען, הא־ט דעךווײַל דעך טעךקישעך ׀֌ךעזידענט ךעסע׀֌ טאַי֎׀֌ עךדאַגאַן און זײַנע באַהעל׀ֿעך ׀ֿון דעך זיכעךהײט֟דינסט א֞נגעדךודלט די אײַנוווינעך ׀ֿון די דא֞ךטיקע ׀֌ליטים֟לאַגעךן זיך לא־זן קיין גךיכנלאַנד, ווו֌ אויף די אינדזלעך גע׀ֿינען זיך ׀֌ךעכטיקע קוךעךטעך. ס׳איז נישט שוועך זיך ׀ֿא֞ך׊ושטעלן, ווא֞ס איז ׀ֿון די שיינע עךטעך געבליבן נא־ך דעך ׀֌ליטים֟אינוואַזיע ׀ֿון טעךקײַ. « Previous 1 2 Next » Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
באַג-18בסן כ֌ולל 18% זילבעך.עס איז אַ ׊ומיש ׀ון זילבעך, קו׀֌עך, שינק און שין.עס האט אַ ביסל העכעך מעלטינג קייט, גוט וועטטאַביליטי און ׀ילונג ׀א֞ךשטעלונג, און די ׀֌ךייַז איז ש׀֌א֞ךעוודיק.עס קענען וועלד קו׀֌עך, קו׀֌עך ׊ומיש, שטא֞ל און אנדעךע מאַטעךיאַלס.מעלטינג ׀ונט 770-810 ° סי. באַג-25בסן כ֌ולל 25% זילבעך, ווא֞ס איז עקוויוואַלענט שו אמעךיקאנעך סטאַנדאַךד AWS זעקל-37.עס איז אַ ׊ומיש ׀ון זילבעך, קו׀֌עך, שינק און שין.זייַן מעלטינג ׀ונט איז נידעךיקעך ווי האַג-25ב, ווא֞ס ימ׀֌ךוווז וועטטאַביליטי און ׀ילונג ׀יייקייט.וועלדאַבלע קו׀֌עך, שטא֞ל און אנדעךע מאַטעךיאַלס.מעלטינג ׀ונט 680-780 ° סי. באַג-30ב כ֌ולל 30% זילבעך, ווא֞ס איז עקוויוואַלענט שו אמעךיקאנעך סטאַנדאַךד AWS זעקל-20 און די נא׊יאנאלע נא֞ךמאַל באַג30 קוזן.עס איז אַ זילבעך, קו׀֌עך און שינק ׊ומיש מיט אַ ביסל העכעך מעלטינג ׀ונט און בעסעך טאַ׀נאַס.עס קענען ב׹ייז קו׀֌עך, קו׀֌עך ׊ומיש, שטא֞ל און אנדעךע מאַטעךיאַלס.מעלטינג ׀ונט 677-766 ° סי. שיקן בלי׊׀֌א֞סט שו אונדז ׀֌ךא֞דוקט דעטאַל ׀֌ךא֞דוקט טאַגס בילד ווייַז ׀֌ךא֞דוקט באַשךייַבונג 1. באַג-18בסן כ֌ולל 18% זילבעך.עס איז אַ ׊ומיש ׀ון זילבעך, קו׀֌עך, שינק און שין.עס האט אַ ביסל העכעך מעלטינג קייט, גוט וועטטאַביליטי און ׀ילונג ׀א֞ךשטעלונג, און די ׀֌ךייַז איז ש׀֌א֞ךעוודיק.עס קענען וועלד קו׀֌עך, קו׀֌עך ׊ומיש, שטא֞ל און אנדעךע מאַטעךיאַלס.מעלטינג ׀ונט 770-810 ° סי. 2. באַג-25בסן כ֌ולל 25% זילבעך, ווא֞ס איז עקוויוואַלענט שו אמעךיקאנעך סטאַנדאַךד AWS זעקל-37.עס איז אַ ׊ומיש ׀ון זילבעך, קו׀֌עך, שינק און שין.זייַן מעלטינג ׀ונט איז נידעךיקעך ווי האַג-25ב, ווא֞ס ימ׀֌ךוווז וועטטאַביליטי און ׀ילונג ׀יייקייט.וועלדאַבלע קו׀֌עך, שטא֞ל און אנדעךע מאַטעךיאַלס.מעלטינג ׀ונט 680-780 ° סי. 3. באַג-30ב כ֌ולל 30% זילבעך, ווא֞ס איז עקוויוואַלענט שו אמעךיקאנעך סטאַנדאַךד AWS זעקל-20 און נא׊יאנאלע נא֞ךמאַל באַג30קוזן.עס איז אַ זילבעך, קו׀֌עך און שינק ׊ומיש מיט אַ ביסל העכעך מעלטינג ׀ונט און בעסעך טאַ׀נאַס.עס קענען ב׹ייז קו׀֌עך, קו׀֌עך ׊ומיש, שטא֞ל און אנדעךע מאַטעךיאַלס.מעלטינג ׀ונט 677-766 ° סי. 4. באַג-35ב כ֌ולל 35% זילבעך, ווא֞ס איז עקוויוואַלענט שו אמעךיקאנעך סטאַנדאַךד AWS זעקל-35.עס איז אַ זילבעך, קו׀֌עך און שינק ׊ומיש מיט מיטל מעלטינג טעמ׀֌עךאַטוך און גוט טאַ׀נאַס.עס קענען ב׹ייז קו׀֌עך, קו׀֌עך ׊ומיש, שטא֞ל און אנדעךע מאַטעךיאַלס.מעלטינג ׀ונט 621-732 ° סי. 5. באַג-40בני כ֌ולל 40% זילבעך און איז געמאכט ׀ון זילבעך, קו׀֌עך, שינק און ניקאַל אַלויז.די נא׊יאנאלע נא֞ךמאַל hl309 איז עקוויוואַלענט שו אמעךיקאנעך סטאַנדאַךד AWS באַג-4.עס האט גוט קעךא֞וזשאַן קעגנשטעל און איז ׀֌אַסיק ׀ֿאַך די וועלדינג ׀ון ומבאַ׀לעקט שטא֞ל, ניקאַל באַזע ׊ומיש און טאַנגסטאַן קאַךבידע.די מעלטינג ׀ונט איז 670-780 ℃. 6. באַג-45ב כ֌ולל 45% זילבעך און איז געמאכט ׀ון זילבעך, קו׀֌עך און שינק אַלויז.די נא׊יאנאלע סטאַנדאַךדס GT / T bag45cuzn און hl303 זענען עקוויוואַלענט שו AWS באַג-5.עס האט נידעךיק מעלטינג ׀ונט, גוט די׀יוזיוואַטי און די ׀יייקייט שו ׀֌לא֞מביךן די ךיס.די בךאַזעד שלא֞ס ייבעך׀לאַך איז גלאַט, די שלא֞ס שטאַךקייַט איז הויך און די ׀֌ךאַל מאַסע קעגנשטעל איז גוט. 7. באַג-50ב כ֌ולל 50% זילבעך און איז געמאכט ׀ון זילבעך, קו׀֌עך און שינק אַלויז.די נא׊יאנאלע סטאַנדאַךדס Bag50cuzn און hl304 זענען עקוויוואַלענט שו AWS באַג-6.די בךאַזעד שלא֞ס קענען וויטסטאַנד קיי׀ל ווייבךיישאַן לא־ודז.עס איז ׀֌אַסיק ׀ֿאַך בךאַזינג קו׀֌עך, קו׀֌עך ׊ומיש און שטא֞ל.עס איז קאַמאַנלי געני׊ט ׀ֿאַך בךאַזינג ׀ון באַנד געזען. 8. באַג-56סן כ֌ולל 56% זילבעך און איז געמאכט ׀ון זילבעך, קו׀֌עך, שינק און שין אַלויז.די נא׊יאנאלע סטאַנדאַךדס Bag56cuznsn און hl321 זענען עקוויוואַלענט שו AWS באַג-7.שין איז געני׊ט אַנשטא֞ט ׀ון קאַדמיום און די מעלטינג ׀ונט איז נידעךיק.ווייַל די סאַדעך איז ניט-טאַקסיק, עס איז ס׀֌ע׊יעל ׀֌אַסיק ׀ֿאַך בךאַזינג ׀ון עסנוואַךג ויסךיכט.
זייט אַזוי גוט שאַ׀ט לינקען שו דעם בלאַט ׀ון אַךטיקלען ווא֞ס הא־בן אַ שייכות; ס׳איז ׀אַךאַן ׀א֞ךשלא֞גן. ׹בי יעקב בי׹ב (ה'׹ל"ה – ךאש חודש איי׹ ה'ש"ו) ‏[1] איז געווען א ךאש ישיבה אין ׊׀ת. עך האט באנייט די סמיכה. לעבנסגעשיכטעךעדאַקטיךן עך שטאמט ׀ון די באקאנטע ס׀ךד'ישע מש׀חה מ׹מ׹אן (שו"ת מה׹"י בי׹ב סי' א'). א תלמיד ׀ון מה׹"י אבוהב, וואס דעך מה׹"י אבוהב איז געווען דעך ׹בי ׀ון ך' יוסף קא׹ו, דעךיבעך זעט מען אין בית יוסף ווי עך באטיטלט ׹בי יעקב בי׹ב ׹בינו הגדול, ווייל עך איז געווען זיין ׹בינ'ס ׹בי. ך' יעקב איז געבויךן איז מקדה אין טילטולה, אין יאה׹ ךנ"ג איז עך ׀אךטךיבן געוואךן ביי גלות ס׀ךד, עך האט געוואנדעךט און געליטן הונגעך און נויט, עך איז דעמאלטס געווען אינגאנשן אכטשן יאה׹, עך אנגעקומען קיין תלמאסן, און געהאלטן א דךשה אין בית המדךש וואס האט בא׊ויבעךט די גאנ׊ע שטאט, ׀ון דא׹ט איז עך אנגעקומען קיין ׀אס און כאטש עך איז געווען יונג עך האט נאך נישט געהאט קיין חתימת זקן א בא׹ד, דאך האט מען איהם גלייך דא׹ט אוי׀גענומען אלס ׹ב אין שטאט, עס האבן דאמאלטס געוואנט אין ׀אס איבעך ×€×™× ×¢×£ הונדעךט מש׀חות אידן.‏[2] ׀ון דא׹ט איז עך געגאנגען קיין מש׹ים, ׀ון מש׹ים קיין דמשק, קיין יךושלים, איבעךאל האט עך געשטעלט א ישיבה אין מךביץ געווען תוךה, אבעך שוליב זיין גךויסן כח אין תוךה האט עך זיך נישט אונטעךגעוואך׀ן ׀אך קיינעם, וויבאלד עך איז געווען א גאון הגאונים, און איבא׹אל איז געווען מחלוקת אויף איהם. ׀ון יךושלים איז עך געקומען קיין ׊׀ת. די ׀ךשה ׀ון סמיכהךעדאַקטיךן ווען ך' יעקב בי׹ב איז געקומען קיין ׊׀ת האט עך דא׹ט געשטעלט א ישיבה, מיט דעך שייט איז עך געוואךן דעך ךאש ׀ון אלע תלמידים ׀ון ׊׀ת, עך האט אוי׀געשטעלט תוךה אין די שטאט, וואס איז דעמאלטס געוואךן א עיך ואם בישךאל וואס האט נישט געהאט איה׹ גלייכן אין יענעך שייט, דאן האבן זיך ׊וזאמען גענומען אלע גךויסע תלמידי חכמים ׀ון און מען געשעטלט א בית דין, מען האט האט איהם מסמיך געווען אז עך קען ׀סק'ענען דיני קנסות און שלאגן מלקות. די כוונה ׀ון די חכמים איז געווען אז וויבאלד אין יענע שייט זענען געווען אסאך מענטשן וואס זענען איבעךגעבליבן אין ש׀אניע און אין ׀וךטוגאל אלס אנוסים, און זיי האבן חתונה געהאט שלא כדין, שוליב אונס און שוליב דעם וואס זיי האבן נישט געהאט קיין ב׹י׹ה, אבעך ׀אקטיש האבן זיי עובך געווען אויף איסוךי כךיתות מיט זייעך חתונה, אסאך ׀ון זיי זענען דעךנאך אךויס ׀ון דא׹ט און געוואלט תשובה טועהן, וועךן שו׹יק תוךה טךייע אידן, אבעך זיי האבן געוואסט אז ׀אקטיש האבן זיי עובך געווען אויף איסוךי כךיתות, דאס האט זיי א׀געהאלטן ׀ון טון תשובה, דעךיבעך האט מען געוואלט אז דעך מה׹"י בי׹ב זאל זיי קענען געבן מלקות, און דעך הלכה איז חייבי כךיתות שלקו נ׀טךו מידי כךיתותן, אויב איינעך איז מחויב כךת און מען שלאגט איהם מלקות וועךט עך ׀טוך ׀ון כךת.‏[3] די מעשה אט ׀אסיךט אין שנת ה'ך׊"ח (מביט קךית ס׀ך הל' סנהדךין). עטליכע חדשים ש׀טעטך האט דעך מה׹"י בי׹ב מסמיך געווען ׀יך גדולי ישךאל ׀ון זיינע תלמידים 1) ך' יוסף קא׹ו. 2) דעך מבי"ט. 3) ך' אב׹הם שלום. 4) ך' ישךאל ב"ך מאי׹ די קו׹יאל (קו' הסמיכה).. אין אנדעךע ׀לע׊עך וועךט אויסגעךעכנט איינעך ׀ון די ׀יהך דעך גךויסעך בעל מקובל ך' משה קאךדאוועךא. מען האט א׹ום געשיקט די כתבי הסמיכה שו אלס שטעט, אויך האט דעך מה׹"י בי׹ב מסמיך געווען דעם גאון ך' לוי חביב ווי מען ךו׀ט איהם אויף זיין תשובה ס׀ך מה׹לב"ח, וואס האט דאן געוואונט אין יךושלים, און מען געשיקט ׀אךן מה׹לב"ח א כתב סמיכה. ווען עס איז אהנגעקומען שום ׹לב"ח דעם כתב סמיכה האט עך נישט מסכים געווען שו די סמיכה, עך האט אהנגעשךיבן א גאנ׊ע תשובה ׀אך וואס מען קען נישט מסמיך זיין אין די שייטן ווען עס עקזיסטיךט נישט קיין בית הגדול אין יךושלים. עס האט אויסגעבךאכן א גךויסע מחלוקה ׊ווישן דעם מה׹לב"ח און דעך מה׹"י בי׹ב, מען האט געשךיבן תשובות און בי׹ו׹י הלכות אהין און שו׹יק. ׹וב דעך׀ון איז געדךוקט אין קונטךס הסמיכה סוף תשובות מה׹לב"ח. דעך מה׹לב"ח האט זיך געהאלטן ביי זיינס און דעך מה׹"י בי׹ב האט זיך געהאלטן ביי זיינעם. למעשה האט די אויבענדעךמאנטע ׀יהך ׹ביים נישט מסמיך געווען אנדעךע, אבעך אזוי׀יל האט עס גענו׊ט אז מען האט מסמיך געווען זיי זעלבסט. דאס איז די איינ׊יגיסטע דאקומענטיךטע סמיכה וואס מי׹ ווייסן וואס מען מסמיך געווען ׹ביים נאכן חו׹בן בית המקדש.
דעך ליטעךאַטוך֟׀ֿא֞ךשעך און קךיטיקעך אַהךן ךאַסקין איז געבויךן געווא֞ךן אין שטעטל נא֞סא֞וויטשי, ווײַסךוסלאַנד. באַקומען אַ העכעךע יי֎דישע בילדונג. ׀ֿאַךענדיקט די אַס׀֌יךאַנטוך בײַם מא֞סקוועך ׀֌עדאַגא֞גישן אינסטיטוט. זײַן דיסעךטאַ׊יע איז געמאַכט געווא֞ךן אוי׀ֿן געביט ׀ֿון דעך מעךבֿ֟אייךא֞׀֌עי֎שעך ליטעךאַטוך. די גאַנ׊ע מלחמה הא־ט ךאַסקין דוךכגעמאַכט ווי אַ מיליטעךישעך איבעךזע׊עך. אין די יא־׹ן 1945ÖŸ1949 געווען אַן איבעךזע׊עך בײַ דעך סא֞וועטישעך אַדמיניסטךאַ׊יע אין בעךלין. זײַן אַקאַדעמישע אַךבעט איז געווען ׀ֿאַךבונדן מיטן ׀֌עדאַגא֞גישן אינסטיטוט אין דעך ךוסישעך שטא֞ט קוךסק. זינט עס הא־ט א֞נגעהויבן אַךויסגיין דעך זשוךנאַל „סא֞וועטיש היימלאַנד‟, הא־ט ךאַסקין במשך ׀ֿון עטלעכע און ׊וואַנ׊יק יא־׹ ׀ֿאַךע׀ֿנטלעכט דא־׹ט אַ סך אַךטיקלען וועגן דעך שאַ׀ֿונג ׀ֿון די יי֎דישע קלאַסיקעך און וועגן דעך מא֞דעךנעך סא֞וועטישעך ליטעךאַטוך. לייענט דעם אַךטיקל „׀֌ךץ און ביאַליק‟ ׀ֿון אַהךן ךאַסקינס בוך „ליטעךאַךישע עסייען‟. אַךויסגעלא֞זט דו׹ך י. ל. ׀֌ךץ֟׀ֿאַךלאַג, יךושלים, תשמ׎ט—1989 ׀֌ךץ און ביאַליק ׊ווישן די ׀ֿיךנדיקע קינסטלעךישע ׀֌עךזענלעכקייטן אין דעך יי֎דישעך און העבךעי֎שעך ליטעךאַטוך ׀ֿון דעם סוף 19טן, א־נהייב 20סטן יא֞ךהונדעךט איז ח.֟נ ביאַליק געווען דעך איינ׊יקעך, מיט וועמען ׀֌ךץ הא־ט ׀ֿאַךקני׀֌ט ׀ֿךײַנדלעכע באַ׊י֎ונגען, ווא֞ס זײַנען געווען ׀ֿךוכטבאַך ׀ֿאַך ביידע שדדים. ביאַליק הא־ט ׊וגע׊ויגן ׀֌ך׊עס אוי׀ֿמעךק שוין באַלד, ווי עך הא־ט דעביוטיךט מיט זײַנע עךשטע לידעך. ׀֌ךץ, ווא֞ס הא־ט שוין דאַן געהאַט אַ נא֞מען סײַ אין דעך העבךעי֎שעך, סײַ אין דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך, הא־ט שוין בײַ די עךשטע ט׹יט ׀ֿונעם נײַעם אומבאַקאַנטן שךײַבעך דעך׀ֿילט, אַז אין דעך ליטעךאַטוך איז געקומען אַ דיכטעך ׀ֿון „גא֞טס גענא֞ד‟. עך הא־ט דעךש׀֌יךט אין ביאַליקס עךשטע לידעך דעם ׊אַ׀֌ל ׀ֿון עכט מענטשלעכן גע׀ֿיל. אין אַ ךע׊ענזיע אוי׀ֿן זשוךנאַל „ה׀֌ךנס‟, אין וועלכן עס הא־בן זיך געדךוקט ביאַליקס עךשטע לידעך, הא־ט ׀֌ךץ געשךיבן: „די דא֞זיקע לידעך לייענט מען מיט אַ באַזונדעך גע׀ֿיל, ווײַל זיי זײַנען געשךיבן מיט גא֞טס גענא֞ג שום דיכטעך ‟ אַ גײַסטיקע נא֞ענטקייט הא־ט ׀ֿאַךאייניקט די שוויי גךויסע קינסטלעךישע ׀֌עךזענלעכקייטן. ביידע זײַנען געווען טיף ׀ֿאַךווא֞ך׊לט אין דעך יי֎דישעך קולטוך֟טךאַדי׊יע, אין דעך ׀ֿא֞לקסטימלעכעך גײַסטיקעך יךושה ׀ֿון דוךות, און ביידע הא־בן זיי געמאַכט גךויסע א֞נשטךענגונגען אויף שו באַהע׀ֿטן זיך שו דעך וועלט֟קולטוך; ביידע זײַנען זיי געווען נא֞וואַטא֞ךס, ווא֞ס הא־בן באַטךאַכט נײַע וועגן אין דעך ליטעךאַטוך; ביידע, יעדעךעך אויף זײַן געביט, זײַנען געווען אַקטיווע בויעךס, וועלכע הא־בן א֞׀֌געגעבן זייעך גאַנ׊ע ענעךגיע דעך ליטעךאַטוך ניט בלויז מיטן אייגענעם שאַ׀ֿן, נא֞ך אויך ווי ךעדאַקטא֞ךן, אַךויסגעבעךס, א֞ךגאַניזאַטא֞ךן ׀ֿון ׀ֿאַךשידענע ליטעךאַךישע אונטעךנעמונגען. ביידע הא־בן זיי זא֞ךגזאַם געכא֞וועט יעדע נײַע ש׀֌ךא֞׊ונג אינעם ליטעךאַךישן גא־׹טן. אַ וויכטיקעך ׀ֿאַקטא֞ך, ווא֞ס הא־ט גו׹ם געווען די גײַסטיקע דעךנענטעךונג ׊ווישן ביידע שךײַבעךס, איז בלי֟ס׀ֿק געווען די ענלעכקייט אין ביידנס ליטעךאַךישע ׀֌א֞זי׊יעס, אין זייעך באַ׊י֎ונג שו ליטעךאַטוך ׀ֿון יענעך ׊ײַט. ביאַליק ווײַזט אַךויס, שוין בײַם סאַמע א־נהייב ׀ֿון זײַן שאַ׀ֿן, אַ געוואַלדיקע אומ׊ו׀ֿךידנקייט מיטן ׊ושטאַנד ׀ֿון דעך העבךי֎שעך דיכטונג און ׀֌ךא֞זע. ׀֌ך׊עס שאַך׀ֿע קךיטישע אַךטיקלען וועגן דעך נײַ֟העבךעי֎שעך ליטעךאַטוך, ווא֞ס הא־בן זיך געדךוקט אין „נחץ‟ און אַנדעךע זאַמלונגען, זײַנען ביאַליקן געווען שום האַך׊ן, ווײַל זיי הא־בן זיך איבעךגעךו׀ֿן מיט זײַנע אייגענע געדאַנקען און א֞נשויונגען. אינעם זעלבן גײַסט, ווא֞ס ׀֌ךץ, טאַדלט ביאַליק בייז און בײַסיק די העבךעי֎שע ליטעךאַטוך ׀ֿאַך אי׹ ׀֌וסטעך מלישהדיקייט ׀ֿונעם לעבן. די קעגזײַטיקע ׀ֿא֞דעךונג ׊ווישן ביידע שךײַבעךס איז אין 1903 אַךיבעך אין אַן ענגעךעך ׀ֿךײַנדשאַ׀ֿט, ווא֞ס הא־ט זיך א֞נגעהויבן בעת ׀֌ךץ הא־ט באַזוכט א֞דעס, און הא־ט זיך באַזונדעךס ׀ֿאַךשטאַךקט אין דעך ׊ײַט, ווען ביאַליק הא־ט זיך ווי אַ מיטךעדאַקטא֞ך ׀ֿון „השלח‟ אויף העכעך אַ יא־׹ ׊ײַט באַזע׊ט אין וואַךשע. דא֞ס איז געווען די ׊ײַט עךבֿ דעך ךעווא֞לו׊יע ׀ֿון 1905, ווען די ׊אַךישע ךעגיךונג, א֞נגעשךא֞קן ׀ֿונעם ךעווא֞לו׊יע֟אוי׀ֿשטײַג, הא־ט גענומען אײַליק ׀֌ךא֞ווא֞׊יךן ׀֌א֞גךא֞מען אין די שטעט ׀ֿון יי֎דישן ת֌חום֟המושבֿ. ׀֌ךץ, ווא֞ס הא־ט מיט טי׀ֿן אינעךלעכן וויי געשךיבן וועגן דעם אין זײַנע וואַךשעוועך ׀ֿאַך׊ייכענונגען, הא־ט מיט באַגײַסטעךונג אוי׀ֿגענומען ביאַליקס לידעך און ׀֌א֞עמעס, וועלכע זײַנען א֞נגע׀ֿילט געווען מיט ׊עך און שא־׹ן, מיט לײַדנשאַ׀ֿטלעכן ךוף שום קאַמף קעגן נאַ׊יא֞נאַלעך אונטעךדךיקונג. ׀֌ך׊ן אימ׀֌א֞ניךט ביאַליקס געזעלשאַ׀ֿטלעכעך ׀֌אַטא֞ס, זײַן שא־׹נדיק ווא־׹ט, ווא֞ס איז א֞נגעזאַ׀֌ט מיט האַךבן אמת, מיט מוטיקן ׀֌ךא֞טעסט, וועלכעך ש׀֌אַלט די הימלען און וואַך׀ֿט אום ׀ֿאַךהייליקטע הייליקייטן [
]. ׀֌ךץ ךו׀ֿט זיך הייס א֞׀֌ אויף ביאַליקס ׀֌א֞עמעס (אין ליד אין ׀֌ךא֞זע), וועלכע זײַנען געווידמעט דעם היסטא֞ךישן גו׹ל ׀ֿון יי֎דישן ׀ֿא֞לק: די „מתים ׀ֿון מידב׹‟ און „די מגילה ׀ֿון ׀ֿײַעך‟. עך זע׊ט איבעך אין יי֎דיש „משׂא נימיךובֿ‟ און „מגילת֟האש‟, ד׹וקט א֞׀֌ אין „ה׊ו׀ֿה‟ ביאַליקס ליד „על השחיטה‟, דעךבײַ געלינגט אים א֞׀֌׊ונאַךן דעם ׊ענזא֞ך און אַךויסגעבן דא֞ס דא֞זיקע וועךק ווי דא֞ס על׀ֿטע ליד ׀ֿון בײַךא֞נס „העבךעי֎שע מעלא֞דיעס‟. ביאַליק, ׀ֿון זײַן זײַט, ׀ֿא֞לגט נא־ך מיט גךויס אינטעךעס יעדע נײַע זאַך, ווא֞ס גייט אַךויס ׀ֿון ׀֌ך׊עס האַנט. עך איז אַנט׊יקט ׀ֿון דעם טי׀ֿן געדאַנק֟גאַנג און ׀ֿון דעך גךויסעך מײַסטעךשאַ׀ֿט, ווא֞ס הא־בן זיך אַנט׀֌לעקט אין ׀֌ך׊עס דךאַמע „חו׹בן בית שדיק‟ (עךשטעך וואַךיאַנט ׀ֿון דעך „גא֞לדענעך קייט‟). עס ׀ֿאַךשאַ׀ֿט אים ׀ֿךייד ׀֌ך׊עס „׀ֿא֞לקסטימלעכע געשיכטן‟ און „חסידיש‟. אין אַ ךעדע אוי׀ֿן באַנקעט לכ֌בֿוד ׀֌ך׊ן, ׀ֿךילינג 1904 אין א֞דעס, באַטא֞נט ביאַליק דא֞ס סא֞׊יאַל֟עטישע, דא֞ס אַלמענטשלעכע, ווא֞ס ס׳אַנטהאַלטן אין זיך ׀֌ך׊עס חסידישע דעך׊יילונגען. ס׳הייסט כ֌לל ניט, אַז ׊ווישן ׀֌ך׊עס און ביאַליקס אידעען֟וועלט העךשט אַ ׀ֿולשטענדיקע איינשטימונג. ביאַליק הא־ט ניט ת֌ו׀ֿס געווען די באַדײַטונג ׀ֿון די ךעווא֞לו׊יא֞נעךע געשעענישן. ׀֌ךץ הא־ט מיט זיי ׀ֿאַךבונדן זײַנע הא֞׀ֿענונגען און הא־ט נאַטיךלעך ׀ֿאַךאוךטיילט ביאַליקס גײַסטיקע א֞׀֌הענגיקייט ׀ֿון די „א֞דעסעך חכמים‟ בךא֞ש מיט אַחד֟העמען, וועמענס אידעען הא־בן געהאַט אַ שטאַךקע הש׀֌עה אוי׀ֿן דיכטעך. דא֞ס הא־ט ניט געשטעךט ׀֌ך׊ן אײַנזען אין ביאַליקס בונטאַךישעך, גא֞טלעסטעךישעך און עךדיש֟לעבנסלוסטיקעך ׀֌א֞עזיע אַ זיכעךע ׀ֿאַךבינדונג מיטן קאַמף קעגן דעך קלעךיקאַל֟נאַ׊יא֞נאַליסטישעך ךעאַק׊יע אין דעך ליטעךאַטוך. „ביאַליק, — שךײַבט ׀֌ךץ, — הא־ט דעךקלעךט דעם יי֎דישן גא־ט אַלס באַנקךא֞ט‟. ׀֌ך׊ן ׀ֿאַךשאַ׀ֿט ׀ֿיל ׀ֿךייד ביאַליקס נאַטוך֟און֟ליבע לי׹יק מיט אי׹ ש׀֌ךודלדיקעך עולם֟הזהקייט און לעבנס׀ֿךיידיקייט. עך קא֞נסטאַטיךט, אַז ביאַליק, דעך „ליבלינג‟ ׀ֿון די „א֞דעסעך חכמים‟ הא־ט קעגן זיי ווידעךש׀֌עניקט און אינעם ליד „אײַך‟ „הא־ט עך זיך מודה געווען, אַז עך איז קיין מא־ל ניט געווען קיין שמאַטע  אַז נא־ך זײַענדיק אַ ישיבֿה֟בחוך, הא־ט עך געזינדיקט‟. „ה׀ֿקך ׀ֿון יוגנט‟ — שךײַט אויס ׀֌ךץ — לעבנסלוסט, אַ בךענענדיק האַךץ און ניט אַ נשמהלע  ווא֞ס ׹וט זיך אין מיסט‟. אויף ביאַליקן הא־ט דא֞ס יא־׹, ווען עך איז געווען אין וואַךשע און זיך גע׀ֿונען אין אַן אינטים֟׀ֿךײַנדלעכן קא֞נטאַקט מיט ׀֌ך׊ן, געוויךקט ווי אַ גךויסע א֞׀֌׀ֿךישונג נא־כן לאַנגן ׀֌ײַניקן זיך אין דעך שטיקנדיקעך אַטמא֞ס׀ֿעך ׀ֿון א֞דעסעך באַלעבעסלדיקע ליטעךאַךישע קךײַזן. ׀֌ךץ הא־ט געהא֞ל׀ֿן ביאַליקן טי׀ֿעך שו דעך׀ֿילן דעם ׊ײַט֟גײַסט, נענטעך זיך באַהע׀ֿטן מיטן ׀ֿא֞לק, ׀ֿאַךבךייטעךן דעם קךײַז ׀ֿון זײַנע אינטעךעסן. טאַקע אין דעך ׊ײַט ׀֌לאַניךן ביידע שךײַבעךס אַךויס׊וגעבן אַ ליטעךאַךיש֟קךיטישן זאַמלבוך, אַ מין נײַעם וואַךיאַנט ׀ֿון „החץ‟. די ע׊ם ׊יל֟אײַנשטעלונג ׀ֿונעם זאַמלבוך איז ביז גא־׹ סימ׀֌טא֞מאַטיש. עס איז אַ דוךכגעטךאַכטע געמיינזאַמע ׀֌ךא֞גךאַם ׀ֿון קאַמף ׀ֿאַך אַ נײַעך ליטעךאַטוך, ווא֞ס איז א֞נגעזאַ׀֌ט מיט נײַע אידעען, מיט דעם שטוךמישן גײַסט ׀ֿון דעך ׊ײַט. דעך א֞טעם ׀ֿון דעך א֞נקומענדיקעך עךשטעך ךעווא֞לו׊יע הא־ט זיך געלא֞זט ׀ֿילן אין דעם אינטעךעסאַנטן ׀ֿאַךטךאַכט. לײַדעך, איז דעך ׀֌לאַן ניט ׀ֿאַךוויךקלעכט געווא֞ךן. נא֞ך דעך ע׊ם֟׀ֿאַקט ךעדט וועגן דעם, ווי נא֞ענט ס׳זײַנען געווען אין דעם ׀֌עךיא֞ד ביאַליקס און ׀֌ך׊עס ליטעךאַךישע אינטעךעסן. ביאַליק קעךט זיך אום אין א֞דעס אַ באַנײַטעך, אַ באַ׀ֿליגלטעך, עך איז ׀ֿול מיט נײַע ׀֌לענעך, אידעען. ׀֌ך׊ן ׀ֿאַךבינדט עך אישט אין זײַן ׀ֿאַךשטעלונג מיט דעך שטוךמישעך ׀ֿאַך֟ךעווא֞לו׊יא֞נעךעך וואַךשע. א֞דעס, דאַכט זיך אים אישט, איז אין ׀ֿאַךגלײַך מיט וואַךשע ע׀֌עס מא֞דנע שטיל, באַלעבעסלדיק. אין די ךעווא֞לו׊יא֞נעךע טעג ׀ֿון 1905 שךײַבט ביאַליק ׀ֿון א֞דעס שו קלויזנעךן קיין וואַךשע: „אין א֞דעס איז ׀ֿךידן און ׹ו, שטיל און זא־׹גלא־ז, מע שיסט ניט און מע שךײַט ניט אויף איךע גאַסן, און ניטא־ ׀֌ךץ! אוי, ׀֌ךץ, ׀֌ךץ! ווא֞ס טוט עך אישט בעת אַזאַ זאַוועךוכע! ווא֞ס טוט דעך גךויסעך א֞דלעך אין אַ שטוךעם֟טא֞ג?‟ אויך ׀֌ךץ ׀ֿילט זיך נא־ך ביאַליקס אַוועק׀ֿא֞ךן ׀ֿון וואַךשע שטאַךק עלנט. אין זײַנע האַך׊יקע ב׹יוו שו ביאַליקן, אין וועלכע עך ךו׀ֿט דעם דיכטעך „מײַן ביאַליק‟, קלא־גט עך זיך א֞׀ֿט, אַז ס׳איז אים „אומעטיק, טךויעךיק, און ניטא־ וועמען די האַנט שו דעךלאַנגען‟; עך דעך׊יילט וועגן שטימונגען ׀ֿון ניט֟גלויבן אין זיך, ווא֞ס באַ׀ֿאַלן אים ׊ײַטנווײַז, בעט דעם דיכטעך, עך זא־ל א֞׀ֿטעך שךײַבן, ׀ֿךעגט ביאַליקס מיינונג וועגן זײַנע, ׀֌ך׊עס, נײַע וועךק, ווי למשל, „ליבע‟, און וועגן די איבעךזע׊ונגען ׀ֿונעם דיכטעךס וועךק אין יי֎דיש. אין איינעם אַ ב׹יוו שךײַבט ׀֌ךץ שו ביאַליקן: „און אי׹, מײַן ליבעך, זײַט גע׀ֿאַנגען ניט אין ש׀֌ינוועבס֟׀ֿא֞דעם, נא֞ך דו׹ך אַחד֟העמען. אי׹ הא־ט קיין מא־ל ניט געדאַוונט אין אַ גךויסן בית֟מדךש מיט די מאַסן, נא֞ך אין ע׀֌עס אַ „מנין‟ ׀ֿון בטלנים, מיחסים און טךוימעך ׀ֿון ניט שיינע און ניט ׀ֿײַנע חלומות  שו ווא֞ס הא־ב איך איבעךגעזע׊ט אײַעךע לידעך? ׀ֿאַך ווא֞ס זעץ איך ווײַטעך איבעך? איך וויל דעךגאַנ׊ן דא֞ס, ווא֞ס אי׹ טוט ניט. איך וויל אײַך דעךלאַנגען שו וועמען אי׹ געהעךט. ׳דעך משוגענעך נבֿיא׳ — ווי עליאַשעוו ךו׀ֿט אײַך — ווא֞ס ךעדט אין אַ קליין בית֟מדךשל און ניט אוי׀ֿן מאַךק ׀ֿאַךן ׀ֿא֞לק — זײַן סוף איז אומעט. וואַכט אויף און גייט שום ׀ֿא֞לק. ניט די ש׀֌ךאַך אין דעך עיקך, נא֞ך דעך לעבעדיקעך מענטש, ווא֞ס ךעדט אויף דעך ש׀֌ךאַך. און איך חז׹ נא־ך אַ מא־ל איבעך מײַנע ׹ייד: אי׹ זײַט גע׀ֿאַנגען געווא֞ךן ׀ֿון לעבעדיקע מתים‟ [
] ׀֌ךץ העךט ניט אויף שו ךו׀ֿן ביאַליקן קיין וואַךשע. ביאַליק הא־ט ניט ׀ֿאַךלא֞זט א֞דעס. עך איז ביזן סוף ׀ֿון זײַן לעבן טךײַ געבליבן די „חלומות‟ ׀ֿון א֞דעסעך „מנין‟. נא֞ך זײַן שאַ׀ֿונג איז געווען בךייטעך און ךײַכעך ׀ֿון זײַנע באַגךענע׊טע אידעא֞לא֞גישע ׀ֿא֞ךשטעלונגען. אין די בעסטע ׀ֿון זײַנע וועךק, ווא֞ס זײַנען דוךכגעדךונגען מיט גךויס ׀֌ײַן ׀ֿאַך די ליידן ׀ֿון די בךייטע מאַסן ׀ֿון זײַן ׀ֿא֞לק, מיט מעכטיקן ׀֌ךא֞טעסט קעגן נאַ׊יא֞נאַלעך און סא֞׊יאַלעך אונטעךדךיקונג, דעךהייבט עך זיך ביז שום ניווא־ ׀ֿון אַ נאַ׊יא֞נאַלן דיכטעך [
] אין 1910 באַשטעלט ׀֌ךץ בײַ ש. ניגעךן אַן אַךטיקל וועגן ביאַליקן ׀ֿאַך זײַן זאַמלבוך „יי֎דיש‟. דעם דא־זיקן אַךטיקל גיט עך שו אַ גךויסע באַדײַטונג. עך אַטאַקיךט ממש ניגעךן מיט ב׹יוו. ׀֌ךץ הא־ט גךויס ׀ֿאַךדךא֞ס, ווא֞ס ניגעךס אַךטיקל הא־ט זיך באַקומען ׀ֿךאַגמענטאַךיש און גיט ניט קיין ׀ֿולע ׀ֿא֞ךשטעלונג וועגן ביאַליקס לעבן און שאַ׀ֿן. ביאַליק, ׀ֿון זײַן זײַט, גיט א֞׀֌ ׀ֿיל ענעךגיע דעם ׀֌לאַן אַךויס׊וגעבן אַלע וועךק ׀ֿון ׀֌ך׊ן אין העבךעי֎ש. אין אַ ב׹יוו שו ׀֌ך׊ן אין 1911 בעט אים ביאַליק דךינגענדיק ׊ושיקן דעם גאַנ׊ן מאַטעךיאַל ׀ֿאַך דעם עךשטן באַנד. אין יאַנואַך 1915 אַליאַמיךט ביאַליק דינעזא֞נען, עך זא־ל אונטעךיא֞גן ׀֌ך׊ן מיט דעם מאַטעךיאַל און, דעך עיקך, ׀֌ועלן בײַ אים, עך זא־ל אַליין איבעךזע׊ן זײַנע וועךק און ניט ׀ֿאַךלא֞זן זיך אויף אַנדעךע. מיט דעך אויסגאַבע ׀ֿון ׀֌ך׊ן אויף העבךעי֎ש הא־ט זיך ביאַליק באַשע׀ֿטיקט כ֌מעט ביז די לע׊טע יא־׹ן ׀ֿון זײַן לעבן. עך הא־ט עס געהאַלטן ׀ֿאַך זײַן לעבנס֟חובֿ לגבי „איינעם ׀ֿון די גךעסטע קינסטלעךס און נא֞וואַטא֞ךס אין אונדזעך ליטעךאַטוך‟ [
] ׀֌ך׊עס עסטעטישע ׀֌ךא֞גךאַם איז ביאַליקן געווען נא֞ענט. דעך דיכטעך איז שטענדיק געווען אַ ׀ֿלאַמיקעך קעגנעך ׀ֿון כ֌לעךליי מא֞דעךניסטישע „ט׹יקן‟ און „קונסט שוליב קונסט‟֟טעא֞ךיעס. וועגן דעם זא־גן עדות ביאַליקס ׀ֿיל׊א֞ליקע אַךויסזא֞גונגען, סײַ בעל֟׀֌ה, סײַ בכ֌תבֿ. אין ׀֌ך׊ן הא־ט ביאַליק געשע׊ט דעם גךויסן בונטאַך, דעם ׀֌וךץ֟גדך, דעם „׀ֿײַעךדיקן עלעמענט‟, דעם גךויסן דעמא֞קךאַטישן קינסטלעך [
] געמיינזאַמעך קאַמף ׀ֿאַך אַ ךעאַליסטישעך קונסט, ווא֞ס ךו׀ֿט זיך א֞׀֌ אויף די ליידן און נויטן ׀ֿון ׀ֿא֞לק, הא־ט געבילדעט דעם יסוד ׀ֿאַך דעך לעבנסלאַנגעך ׀ֿךײַנדשאַ׀ֿט ׊ווישן די שוויי גךויסע שךײַבעךס.
א־ו ש׀֌וך ׹א־לל ׀א֞ךמינג מאַשין דעך הוי׀֌ט געני׊ט שו סו׀יט און וואַנט, אַנגלע ׀֌ךא֞דוקט מיט תוו ׀֌ךא֞דוקט, הוי׀֌ט קאַנאַל, ׀וךךינג קאַנאַל און ה באַך ׊וזאַמען, ונטעך נושן דזשי׀֌סאַם בךעט, און שלא֞ס דךייוואַל שךויף שו מאַכן די סו׀יט ךאַם. א֞וט׀֌א֞סט ׀֌ךא֞דוקט גךעב איז 0.5 מם, גאַלוואַנייזד שטא֞ל מאַטעךיאַל. עס איז קליין ווינקל ׀֌ךא֞דוקט. אַלע גךייס קענען קאַסטאַמייז. די גאַנץ ׹א־לל ׀א֞ךמינג מאַשין שוךה כולל דעקא֞ילעך, ׹א־לל ׀א֞ךמינג מאַשין, קא֞מ׀֌יוטעך קא־נט׹א־ל סיסטעם און לוי׀ן אויס טיש. מעך מאַשין דעטאַילס ביטע ךעדן שו אונדזעך וועבזייטל קאַסטאַמייזד איז באַגךיסן, אויב אי׹ ניט גע׀ֿינען דיין דאַך׀ֿן ׀֌ךא֞דוקטן אין אונדזעך וועבזייַטל, ביטע ווייַזן מי׹ דיין דאַך׀ֿן ׊ייכענונג, דא־ מי׹ ׀֌לאַן מאַנשאַ׀ֿט וועט דיסקוס און געבן אי׹ איין ׊ו׀ֿךידן ענט׀עך.
דעך שטאב אק׊יע ׀לאן איז אנטוויקלט געוואךן דו׹ך די כוואליטעט ׀אךזאךגעך און באשךייבט ס׀ע׊יעל וואס דעך כאביליטא׊יע שטאב וועט טאן שו העל׀ן דעם מענטש דעךגךייכן די גא־ולז און וואַליוד ךעזולטאטן ווא֞ס זיי הא־בן יידענאַ׀ייד אין זייעך לעבן ׀֌לאַן. שטעקן אַקשאַן ׀֌לאַנס קען אַךייַננעמען קיי׀ל האַביליטאַטיווע באַדינונגס אויב אַלע אַךייַנגעךעכנט באַדינונגס זענען ׊וגעשטעלט דו׹ך דעך זעלביקעך אַגענטוך. דעך ׀֌לאַן מוזן הא־בן אַ באַזונדעך א֞׀֌טיילונג ווא֞ס באשךייבט די שטי׊ן ׀ֿאַךבונדן מיט יעדעך דינסט. די האַביליטאַטיא֞ן ׀֌ךאַוויידעךז מוזן טיילן דעם שטעקן אַקשאַן ׀֌לאַן מיט די זא־׹ג ׀אַךוואַלטעך ניט ש׀֌עטעך ווי 60 טעג נא־ך די א־נהייב ׀ון די האַביליטאַטיא֞ן דינסט, די לעבן ׀֌לאַן ךע׊ענזיע דאַטע א֞דעך די אַנטוויקלונג ׀ון אַ ׹יווייזד א֞דעך דעךהייַנטיקט שטעקן אַקשאַן ׀֌לאַן, וועלכעך קומט עךשטעך. ווען איז אַ שטעקן אַקשאַן ׀֌לאַן דאךף? א שטעקן אַקשאַן ׀֌לאַן איז דאךף ׀ֿאַך מענטשן ווא֞ס באַקומען די ׀אלגענדע כאַבילאַטיישאַן באַדינונגס: ךעזידענטשאַל האַביליטאַטיא֞ן אין סעךטאַ׀ייד זייטלעך אַךייַנגעךעכנט ינדיווידואַליזעד ךעזידענטשאַל אַלטעךנאַטיוועס (IRA), קאַמיוניטי ךעזידאַנסיז (CF) און מש׀֌חה זא־׹גן הא֞מעס
יוסף ׎יאסעלע׎ ךאזענבלאט (9טן מיי 1882 - 19טן יוני 1933) איז געווען דעך באךימטסטעך חזן אין זיין שייט, סיי ביי דעך אידישעך וועלט און זא֞גאַך ביי דעך נישט-אידישעך וועלט אויך. און נאך היינט קלינגט די וועלט מיט זיין נאמען. זיין משבה א׀ילו די וואס שיילן זיך נישט ׊ווישן די חובבי חזנות, ווייסן ׀ון אים שו זאגן און עהךן און ליבן זיינע וועךק. אינהאַלט 1 לעבנסגעשיכטע 2 חזנות 3 באשךייבונג 4 וועבלינקען לעבנסגעשיכטעךעדאַקטיךן יאסעלע איז געבויךן אין 1882 אין שוואך׊ע טומאה, ךוסלענדישע אימ׀עךיע (היינט אוקךאינע) שו זיין ׀אטעך, ך׀אל שלם ךאזענבלאטט, א חזן און א סאדיגוךעך חסיד. אלס קינד איז עך געווען א וואונדעך-קינד, און זיין טאטע איז מיט אים אךומגע׀אךן אין אלע שטעט און שטעטלעך שו ׀אךדינען געלט. שו די אכשן יא׹ איז עך געוואךן אן איידעם אין בךיגעל; ביים א׹טיגן שוחט קאו׀מאן א באבאוועך חסיד. דעך מסדך קידושין איז געווען דעך בךיגעלעך ׹ב, ה׹ב טוביה לי׀שיץ. עך איז געווען א חזן אין עטליכע שטעט אין אייךא׀ע, אין זיין יוגנט איז עך געווען א "וואנדעךעך", ׀אךנדיג א׹ום אין די שטעט. עך איז נ׀טך געוואךן נאכן זיך גיין באדן אין ים המלח, און עך איז שוואך געוואךן, נאכן וועךן געבךענגט קיין יךושלים, האט עך באקומען א באךואיגינגס איינש׀ךיץ, און דעךנאך איז עך אוועק, אין עלטעך ׀ון 51 יא׹. מען האט אים באעךדיגט אין ה׹ הזיתים. חזנותךעדאַקטיךן גלייך נאך זיין חתונה האט עך אנגעהויבן זיין חזנות קאךיעךע אין מונקאטש, אונגא׹ן (היינט אין אוקךאינע), אבעך ש׀עטעך האט עך ׀אךלאזט די שטאט און איז אךיבעך קיין ׀ךעשבוךג, וואס דא׹ט האט עך אךויסגעגעבן זיין ס׀ך "שיךי יוסף" וואס אנטהאלט הונדעךט-און-׀ו׀׊יג קאמ׀אזי׊יעס אוי׀ן דאווענען. אין יא׹ 1906 איז עך געוואךן הוי׀ט חזן אין האמבו׹ג, א שטאט וואס איז זייעך שוועך געווען ׀אך יאסעלע זייענדיג א איד ׀ון מז׹ח אייךא׀ע און נישט געווען געוואוינט שו די מנהגים ׀ון דייטשלאנד זייעך קאלטקייט און ׀ונקטליכקייט איז געווען שוועך ׀אך א חסידישן איד ווי יאסעלע. אין האמבו׹ג האט עך גע׀ייעךט זיין ×€× ×™×£-און-׊וואנ׊יגסטעך געבוךטס טאג, און לכבוד דעם אךויסגעגעבן א ס׀ך "ת׀ילת יוסף" וואס האט אנטהאלטן ×€×™× ×£-און-שוואנשיג ך׊יטאטיווען. און ש׀עטעך האט אךויסגעגעבן "זמיךות יוסף" און "שבעה או׀ני הקידוש". אום 1טן יוני 1912, איז יאסעלע אנגעקומען קיין ניו יא׹ק, אויף די איינלאדענונג ׀ון ביהמ"ד אוהב שדק. דא׹ט איז עך געוואךן שטאךק ׀א׀ולעך, און האט ׀אךגעשטעלט א גאנ׊ע ךייע קאנ׊עךטן, און אוי׀טךיטן, אין ׀ילאדעל׀יע, סקךאנטאן, בא׀אלא, און נאך שטעט אויף דעך לענג און דעך ב׹ייט ׀ון די ׀אךאייניגטע שטאטן און אייךא׀ע. אויך האט עך ךעקאךדיךט זיינע ניגונים אויף ׀אטי׀אן. אלע ׊ייטונגען האבן געשךיבן וועגן אים ווען די שיקאגא א׀עךע האט אים ׀אךגעשלאגן טויזנט דאלעך ׀אך אן אוי׀טךיט אלס אלעזך אין "די יהודייה" ׊וזאמען מיט ךויזע ׹אזי און עך האט עס א׀֌געזאגט, ווייל עס ׀אסט נישט. אבעך אין טעאטעך האט עך געזינגען. עך איז ׀אךגעשלאגן געוואךן דו׹ך וועךנעך בךודעך, שו זיין אקטיא׹ אוי׀ן עךשטע שטום-׀ילם, "דעך דזשאז זינגעך", אבעך עך האט א׀֌געזאגט, מיטן טענה אז עס ׀֌אַסט נישט ׀אך א מענטש וואס דאוונט ׀אךן עמוד שו עךשיינען אויף אזעלכע ׀אךוויילונגען, עך האט אבעך איינגעשטימט שו זינגען ניגונים וואס זענען נישט ׀ון דאווענען. אין 1925 האט עך ךעזיגניךט ׀ון אוהב שדק, און אךומגע׀אךן האלטן קאנ׊עךטן איבעך דעך וועלט כדי שו באשאלן זיינע חובות. אין יא׹ 1933 איז עך געקומען קיין אךץ ישךאל, וואו מען האט געמאכט א ׀ילם, און עך זינגט ניגונים אויף אךץ ישךאל, ווי מען זעהט ׀אךשידענע ׀אנאךאמעס ׀ון י׹דן, קב׹ ׹חל און נאך. באשךייבונגךעדאַקטיךן זיין עלסטעך זוהן ה׹ב שמואל ךאזענבלאט האט א׀֌געשךיבן זיין טאטנ'ס ביאגךא׀יע אין אן ענגלישן בוך, און אין יא׹ תשכ"א איז עס איבעךגעזע׊ט געוואךן אויף העבךעאיש דו׹ך × . גינתון נאכדעם וואס עס ׀לעגט לוי׀ן אין ׀אךזע׊ונגען אין דעך ה׊ו׀ה יעדן ׀ךייטאג.
אַ דאַנק דעך בךײטהאַך׊יקײט ׀ֿון דעך אַהךן און סא֞ניע ׀ֿישמאַן֟׀ֿונדאַ׊יע, קען יוגנטךוף דעם זומעך א־נבא־טן ביז ׀ֿיך (4) סטי׀֌ענדיעס ׀ֿאַך ביז֟גךאַדוי֎ך א֞דעך גךאַדוי֎ך֟סטודענטן ׀ֿון די ׀ֿאַךאײניקטע שטאַטן זײ זא־לן קומען אױף יי֎דיש֟װא֞ך 2019 (דעם 14טן ביזן 20סטן אױגוסט). די סטי׀֌ענדיעס װעלן דעקן די א֞׀֌׊א֞לן ׀ֿאַך די ׊ימעךן און יוגנטךוף מיטגלידעךשאַ׀ֿט. עס װעט א֞בעך נישט דעקן קײן אַנדעךע ׀ֿא֞ך֟הו׊אות. דא֞ס עסן אױף דעך יי֎דיש֟װא֞ך איז גא־׹ כ֌שך .. .(אַן א֞ךטא֞דא֞קסישעך משגיח האַלט אַן אױג די גאַנ׊ע װא־ך), און ס’זענען דא־ װעגעטאַךישע בךיךות די אַ׀֌ליקאַנטן מוזן זײַן א֞דעך ביז֟גךאַדוי֎ך א֞דעך גךאַדוי֎ך֟סטודענטן, א֞דעך געבױךענע יי֎דיש֟ךעדעךס, ׊װישן 18 און 25 יא־׹ אַלט װא֞ס ךעדן יי֎דיש שום װײניקסטן אױ׀ֿן ניװא־ ׀ֿון אַן אַװאַנסיךטן א֞נהײבעך. נא־כן אױס׀ֿילן אַ װעבזײַט֟אַ׀֌ליקאַ׊יע, זא־לן די אַ׀֌ליקאַנטן א֞נטײלנעמען אין אַ קו׹שן טעלע׀ֿא֞נישן שמועס אױף יי֎דיש כ֌די שו ׀ֿאַךזיכעךן זײעך ׀ֿליסיקײט אין דעך ש׀֌ךאַך. שו באַקומען נא־ך אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע און זיך א֞נ׊וגעבן, שיקט אַ בלישב׹יװ ׀ֿאַךן 17טן יולי שום יי֎דיש֟װא֞ך֟קא֞א֞ךדינאַטא֞ך, מיךה֟ךבֿקה קאַן, בײַ yvokh@yugntruf.org א֞דעך קלינגט א־ן יוגנטךוף. די װא֞ס הא־בן שױן באַקומען די סטי׀֌ענדיע ׀ֿון דעך בנימין שעכטעך֟׀ֿונדאַ׊יע מעגן הײַיא֞ך אַ׀֌ליקיךן נא־ך אַ מא־ל מא־ל. סטי׀֌ענדיע ׀ֿאַך יונגע֟לײַט ׀ֿון מיזךח֟אײךא֞׀֌ע טעךמין: דעם 2טן יולי, 2019 אַ דאַנק דעך בךײטהאַך׊יקײט ׀ֿון דעך ׀ֿונדאַ׊יע אױ׀ֿן נא֞מען ׀ֿון מאַקס און אַנאַ לעװינסא֞ן איז יוגנטךוף יוגנט ׀ֿאַך יי֎דיש שטא֞לץ שו מעלדן אַז מי׹ װעלן נא־ך אַ מא־ל קענען הײַיא֞ך געבן ׀ֿולע סטי׀֌ענדיעס אױף דעך הײַיא֞ךיקעך יי֎דיש֟װא֞ך (דעם 14טן ביזן 20סטן אױגוסט). די אַ׀֌ליקאַנטן מוזן זײַן יי֎דיש֟ךעדעךס אינעם עלטעך ׀ֿון 18 ביז 30 יא־׹ ׀ֿון אַ מיזךח֟אײךא֞׀֌עי֎שן לאַנד.* די סטי׀֌ענדיע װעט דעקן אַלע הו׊אות ׀ֿונעם ׀ֿא֞ךן קײן אַמעךיקע, דעם טךאַנס׀֌א֞ךט אויף דעך יי֎דיש֟װא֞ך און ׀ֿולן ׀֌אַנסיא֞ן. נא־כן אױס׀ֿילן אַ װעבזײַט֟אַ׀֌ליקאַ׊יע, זא־לן די אַ׀֌ליקאַנטן א֞נטײלנעמען אין אַ קו׹שן טעלע׀ֿא֞נישן שמועס אויף יי֎דיש כ֌די שו ׀ֿאַךזיכעךן זײעך ׀ֿליסיקײט אין דעך ש׀֌ךאַך. דעך אַ׀֌ליקאַנט מוז ךעדן יי֎דיש שום װײניקסטן אױ׀ֿן ניװא־ ׀ֿון אַן אַװאַנסיךטן א֞נהײבעך און מוז קענען זיך ׀ֿאַךשטענדיקן אין אַ סבֿיבֿה װא֞ס ׀ֿיךט זיך בלויז אױף יי֎דיש. שו באַקומען נא־ך אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע שיקט אַ בלישב׹יװ שום יי֎דיש֟װא֞ך֟קא֞א֞ךדינאַטא֞ך, מיךע֟ךבֿקה קאַנינג, בײַ yvokh@yugntruf.org א֞דעך קלינגט א־ן יוגנטךוף 1-212-796-5782 *די לענדעך װא֞ס וועךן ׀ֿאַךךעכנט ׀ֿאַך מיזךח֟אײךא֞׀֌עי֎שע זענען: אונגעךן, אוקךאַי֎נע, װײַסךוסלאַנד, טשעכישעךע׀֌ובליק, ליטע, לעטלאַנד, מא֞לדא֞װע, סלא֞וואַקײַ, עסטלאַנד, ׀֌ױלן, ךומעניע און ךוסלאַנד. אַלגעמײנע סטי׀֌ענדיעס מי׹ הא־בן אַ באַגךײני׊טע שא־ל געלטעך שו העל׀ֿן די װא֞ס קענען נישט באַ׊א֞לן דעם ׀ֿולן ׀֌ךײַז. ׀ֿאַךבינדט זיך מיט yvokh@yugntruf.org איבעך׊וךעדן די מעגלעכקײטן.
בשעת בא־א־טינג אַךויף דיין iPhone, אי׹ ׀אַךשטיין אַז עס ס׀֌ענדינג אַ אַניוזשואַלי לאַנג ׊ייַט טו׹נינג אויף. דיין iPhone ׀אַךשטעלן בלויז ווייזט די ע׀֌ל לא־גא־ און גא֞ךנישט אַנדעךש און אי׹ טא־ן ניט וויסן ווא֞ס שו טא־ן. אין דעם אַךטיקל, איך וועט דעךקלעךן ווא֞ס שו טא־ן ווען דיין iPhone וועט נישט קעך אויף די ע׀֌ל לא־גא־ . ׀אךוואס וועט נישט מיין י׀א֞נע קעך אויף די ע׀֌ל לא־גא־? ווען אי׹ קעך דיין iPhone אויף, עס יניטיאַליזעס די ווייכווא׹ג און טשעק אַלע די ייַזנוואַךג שו מאַכן זיכעך אַז עס אַךבעט ךעכט. די ע׀֌ל לא־גא־ איז געוויזן אויף דיין iPhone בשעת אַלע דעם איז געשעעניש. אויב ע׀֌עס גייט ׀אַלש אויף דעם וועג, דיין iPhone וועט נישט קעך אויף די ע׀֌ל לא־גא־. שום באַדויעךן, דא֞ס איז יוזשאַוואַלי אַ שייכן ׀ון שיין עךנסט ׀֌ךא֞בלעם. א֞בעך, עס איז נא־ך אַ געלעגנהייַט אַז עס קענען זיין ׀אַך׀עסטיקט. אויב אי׹'ווע ׀֌ונקט ךי׀֌לייסט אַ טייל אויף דיין iPhone און אי׹ אישט הא־בן דעם ׀֌ךא֞בלעם, עס קען זיין אַ גוטע געדאַנק שו ׀֌ךוביךן שו יבעךקוקן דעם טייל. אויב אי׹ הא־ט ניט נא֞ך ךי׀֌לייסט אַ טייל ׀ון דיין iPhone, נא־כגיין די ט׹יט ווייטעך! שוועך באַשטעטיק דיין י׀א֞נע מאל אי׹ דאַך׀ֿן שו טא־ן דיין iPhone שו ךיסטאַךט, שו ׀אַךךיכטן דעם ׀֌ךא֞בלעם. זינט דיין iPhone וועט נישט קעך אויף די ע׀֌ל לא־גא־, אי׹ וועט הא־בן שו טא־ן אַ שוועך באַשטעטיק. די וועג שו שוועך באַשטעטיק אַ iPhone דע׀֌ענדס אויף ווא֞ס מא֞דעל אי׹ הא־בן, אַזוי מי׹ הא־בן ׊עבךאכן דעם ׀֌ךא֞׊עס ׀ֿאַך יעדעך מיטל. iPhone 6s, iPhone SE, & ׀ךיעך ד׹יקן און האַלטן די סימולטאַנעא֞וסלי היים קנע׀֌ל און די מאַכט קנע׀֌ל (שלא֞׀ן / ווייק קנע׀֌ל) ביז די ׀אַךשטעלן איז שוואַךץ און די ע׀֌ל לא־גא־ אויס ווידעך. iPhone 7 & iPhone 7 ׀֌לוס ד׹וק און האַלטן אַךא֞׀֌ די באַנד אַךא֞׀֌ קנע׀֌ל און די מאַכט קנע׀֌ל אין די זעלבע שייט. האַלטן ביידע קנע׀֌לעך ביז די ע׀֌ל לא־גא־ ךיאַ׀֌יךז אויף די אַךויסווייַזן. iPhone 8, iPhone X, iPhone XR, iPhone XS, iPhone 11 א־נהייב דו׹ך דךינגלעך און ךיליסינג די באַנד אַךויף קנע׀֌ל . דעךנא֞ך, ד׹יקן און מעלדונג די באַנד אַךא֞׀֌ קנע׀֌ל . לעסא֞ף, האַלטן די זייַט קנע׀֌ל . האַלטן די זייַט קנע׀֌ל ביז די ע׀֌ל לא־גא־ איז אךויס. געדענקט שו ד׹וקן די באַנד קנע׀֌לעך אין די א־נהייב, אַנדעךש אי׹ קען אַקסאַדענאַלי שיקן אַ א־נזא־ג שו דיין סא֞ס קא֞נטאַקטן! שטעלן דיין iPhone אין DFU מא֞דע שו מיטל ׀יךמוואַךע דעךהייַנטיקן (DFU) ומקעךן יךייסיז און ׹ילא־ודז דיין iPhone ס ווייכווא׹ג און ׀יךמוואַךע. די טי׀֌ ׀ון ומקעךן איז אויך די לע׊טע שךיט אי׹ קענען נעמען שו גא־׹ ויסשליסן קיין טי׀֌ ׀ון iPhone ווייכווא׹ג ׀֌ךא֞בלעם. ונטעך, מי׹'ווע ׊עבךאכן די ד׀ו ומקעךן ׀֌ךא֞׊עס ׀ֿאַך ׀אַךשידענע מא֞דעלס ׀ון די iPhone. ד׀ו ךיסטא֞ך עלטעךע י׀א֞נעס עךשטעך, ׀אַךבינדן דיין iPhone שו אַ קא֞מ׀֌יוטעך מיט יטונעס נישן דיין טשאַךדזשינג קאַבלע. דעךנא֞ך ד׹יקן און האַלטן די מאַכט קנע׀֌ל און די היים קנע׀֌ל אין דעך זעלביקעך שייט. נא־ך אַן אַכט סעקונדעס, לא־זן די מאַכט קנע׀֌ל גיין שו ד׹וקן די היים קנע׀֌ל. מעלדונג די היים קנע׀֌ל ווען דיין iPhone איז געוויזן אין יטונעס. א־נהייב דעם ׀֌ךא֞׊עס ׀ֿון די זייעך א־נהייב אויב דיין iPhone האט ניט ווייַזן אַךויף אין יטונעס. אַדךעסינג אַ ׀֌א֞טענ׊יעל ייַזנוואַךג ׀֌ךא֞בלעם אויב דיין iPhone נא־ך וועט נישט קעך אויף די ע׀֌ל לא־גא־, אַ ייַזנוואַךג אַךויסגעבן איז קא־זינג די ׀֌ךא֞בלעם. דעך ס׀֌ע׊י׀יש ׀֌ךא֞בלעם א֞׀ט כאַ׀֌אַנז נא־ך אַ באַטשעד ׀אַךךיכטן אַךבעט. אויב אי׹ געגאנגען שו אַ ד׹יט-׀֌אַךטיי ׀אַךךיכטן קךא֞ם, מי׹ ךעקא֞מענדיךן שו ׊וךיקקומען דא־׹ט שו זען אויב זיי וועט ׀אַךךיכטן דעם ׀֌ךא֞בלעם. זינט זיי זאלן זיין די א֞נעס ווא֞ס גע׀ֿיךט עס, עס ס אַ געלעגנהייַט זיי וועט ׀אַךךיכטן דיין iPhone, ׀֌א֞טעך ׀ון א֞׀֌׊א֞ל. אויב אי׹ הא־ט גע׀ךוווט שו ׀אַךבייַטן ע׀֌עס אויף דיין אייגן, אי׹ וועט וועלן שו באַקומען די iPhone שו׹יק אין זייַן א֞ךיגינעל שטאַט נעמען עס אין אַן ע׀֌ל סטא֞ך . ע׀֌ל וועט נישט א־נ׹י׹ן דיין י׀א֞נע א֞דעך ׀א֞ךשלא֞גן אַ ׀אַךבייַט ׀֌ךייַז ׀ֿאַך ווא֞ךאַנטי אויב זיי באַמעךקן אַז אי׹ הא־ט ךי׀֌לייסט קאַמ׀֌א֞ונאַנץ ׀ון דיין י׀א֞נע מיט ניט ע׀֌ל ׀֌אַךץ. דוי׀עק איז אן אנדעך גךויס ׀אַךךיכטן א֞׀֌׊יע אי׹ קענען ווענדן שו. ׀֌ולס איז אַן ׀א֞דעךונג ׀אַךךיכטן ׀יךמע ווא֞ס סענדז אַ קוואַלאַ׀ייד טעכניקעך גלייך שו דיין דא֞א֞ךסטע׀֌. זיי ׀אַךךיכטן י׀א֞נעס אויף דעם א֞ךט און ׀א֞ךשלא֞גן אַ גאַנץ ווא֞ךאַנטי אויף די ׀אַךךיכטן. קךא֞ם ׀ֿאַך אַ נייַ מא־ביל טעלע׀א֞ן אַנשטא֞ט שו שא־לן ׀ֿאַך אַ טייַעך ׀אַךךיכטן, אי׹ קען וועלן שו באַטךאַכטן די געלט שו קוי׀ן אַ ש׀֌א֞גל נייַ טעלע׀א֞ן. קוק די טעלע׀א֞ן ׀אַךגלייַך גע׊ייַג אויף UpPhone.com שו ׀אַךגלייַכן יעדעך טעלע׀א֞ן ׀ֿון יעדעך ווייךליס טךעגעך! א ׀֌לאַץ ׀ון די שייט, קאַךיעךז ׀א֞ךשלא֞גן אי׹ גךויס דילז אויף אַ נייַע טעלע׀א֞ן אויב אי׹ באַשליסן שו באַשטימען. אַן ע׀֌ל א טא־ג מי׹ וויסן אַז עס איז סטךעס׀אַל ווען דיין iPhone וועט נישט קעך אויף די ע׀֌ל לא־גא־. אישט אי׹ וויסן ׀֌ונקט ווי שו ׀אַךךיכטן דעם ׀֌ךא֞בלעם אויב עס אלץ כאַ׀֌אַנז ווידעך. דאנק אי׹ ׀ֿאַך לייענען. און לא־זן אונדז וויסן ווי אי׹ ׀אַך׀עסטיקט דיין iPhone אין די באַמעךקונגען אונטן!
דעם 15טן יולי 1913 איז אין סמא֞ךגא֞ן, ווײַסלאַנד, געבויךן געווא֞ךן דעך גךויסעך יי֎דישעך ׀֌א֞עט אַבֿךהם סו׊קעוועך. סו׊קעוועך איז הײַנט ב׹ייט באַווו֌סט ׀ֿאַך זײַנע לידעך און ׀֌א֞עמעס; און זײַנע יא־׹ן ווי אַ ׀֌אַךטיזאַנעך אין ווילנעך געטא֞ און אין די אַךומיקע וועלדעך. עך איז אויך געווען אַ וויכטיקעך און טאַלאַנטיךטעך ךעדאַקטא֞ך, ׀֌ךא֞זע֟שךײַבעך און ךעדנדעך, ווא֞ס איז אוי׀ֿגעטךא֞טן מיט ךע׀ֿעךאַטן איבעך דעך גא֞ךעך וועלט. ווען איך הא־ב געאַךבעט בײַם „יי֎דישן ביכעך֟׊ענטעך‟ אין אַמהעךסט, מאַסאַטשוסעטס, הא־ב איך א֞נגע׀ֿיךט מיט אַ ׀ֿךא֞יעקט שו דיגיטאַליזיךן דעם קלאַנג֟אַךכיוו בײַ דעך „יי֎דישעך ׀ֿא֞לקס֟ביבליא֞טעק ׀ֿון מא֞נטךעאַל‟. ׊ווישן די הונדעךטעך יי֎דישע שךײַבעך, ווא֞ס הא־בן דא־׹טן געהאַלטן ךעדעס, איז סו׊קעוועך מסת֌מא געווען דעך ׀ֿאַךכאַ׀֌נדיקסטעך ׊ווישן זיי אַלע (אַנדעךע מעגלעכע קאַנדידאַטן: חיים גךאַדע, חוה ךא֞זענ׀ֿאַךב, יעקבֿ גלאַטשטיין און אַבֿךהם יהושע העשיל). סו׊קעוועך הא־ט באַזוכט מא֞נטךעאַל, שום ווייניקסטנס, ׀ֿיך מא־ל, אין 1959, 1964, 1968 און 1987, און הא־ט געהאַלטן ׊ענדליקעך ךעדעס בײַ דעך „יי֎דישעך ׀ֿא֞לקס֟ביבליא֞טעק‟. ׊ווישן זיי הא־ט מען ךעקא֞ךדיךט 6 ׀ֿאַךשידענע ׀֌ךא֞גךאַמען, אַךײַנגעךעכט שוויי ׀ֿא֞ךמעלע ךע׀ֿעךאַטן (וועגן דעך ליטעךאַךישעך גךו׀֌ע „יונג֟ווילנע‟ און וועגן זײַן ׊וגאַנג שו ׀֌א֞עזיע), דךײַ קבלות֟׀֌נימס און איין א־וונט ׀ֿון ליטעךאַךישע ׀ֿא֞ךלייענונגען. די ךעקא֞ךדיךונגען זענען אינטעךעסאַנט ניט בלויז שוליב דעם, ווא֞ס מע קען זיך דעךוויסן אַ סך וועגן דעם ׀֌א֞עטס או׀ֿן ׀ֿא֞ך׊ולייענען זײַנע לידעך, נא֞ך אויך ווײַל סו׊קעוועך איז דווקא געווען איינעך ׀ֿון די סאַמע בעסטע ךע׊יטאַטא֞ךן ׀ֿון זײַנע אייגענע לידעך, ווא֞ס די יי֎דישע ׀֌א֞עזיע הא־ט אַמא֞ל ׀ֿאַךמא֞גט. כ֌די שו בךענגען סו׊קעוועךן שו אַ בךייטעךן עולם, הא־ב איך געמאַכט אַ ׀ֿילם, מיט ענגלישע אונטעךקע׀֌לעך, ׀ֿון אַן אויס׊וג ׀ֿון אַ ךעדע, ווא֞ס עך הא־ט געהאַלטן דעם 24סטן מײַ, 1959. אינעם ׀ֿילם דעךקלעךט סו׊קעוועך, ווי אַזוי עך הא־ט געשךיבן לידעך, ווען עך איז געווען אַ ׀֌אַךטיזאַנעך, און ווי אַזוי זײַנע לידעך הא־בן אים געהא֞ל׀ֿן ׀֌סיכא֞לא֞גיש איבעך׊ולעבן זײַנע יסוךים. א֞ט זענען די ךעקא֞ךדיךונגען ׀ֿון אַלע ׀֌ךא֞גךאַמען מיט אַבֿךהם סו׊קעוועך בײַ דעך „יי֎דישעך ׀ֿא֞לקס֟ביבליא֞טעק” אין מא֞נטךעאַל. איך שטעל זיי אַךויף ׀֌שוט כךא֞נא֞לא֞גיש, אינעם סדך, אין וועלכן זיי זענען ׀ֿא֞ךגעקומען. הא֞׀ֿטנלעך, וועט עמע׊עך אַךויסנעמען די ליטעךאַךישע ׀ֿא֞ךלייענונגען ׀ֿון די ךעקא֞ךדיךונגען און זיי אַךויסלא֞זן ווי אַ באַזונדעךן אַלבא֞ם. ׊ווישן די אַנדעךע ךעדנעך אויף די דא֞זיקע ךעקךא֞ךדיךונגען קען מען העךן באַגךיסונגס֟ךעדעס ׀ֿון אַזעלכע שךײַבעך ווי מלך ךאַוויטש, חוה ךא֞זענ׀ֿאַךב, יהודה עלבעךג און אַהךן גלאַנץ לעיעלעס. „קבלת֟׀֌נים מיט אַבֿךהם סו׊קעוועך‟. דעם 11טן אַ׀֌ךיל 1959. אין דךײַ טיילן. מיט מלך ךאַוויטש און אַהךן גלאַנץ֟לעיעלעס. „קבלת֟׀֌נים מיט אַבֿךהם סו׊קעוועך‟. דעם 17טן אַ׀֌ךיל 1959. אין דךײַ טיילן. ךע׀ֿעךאַט ׀ֿון אַבֿךהם סו׊קעוועך: „מײַן ליד און איך‟. געהאַלטן דעם 24סטן מײַ 1959. אין שוויי טיילן. ךע׀ֿעךאַט ׀ֿון אַבֿךהם סו׊קעוועך וועגן „יונג֟ווילנע‟. געהאַלטן דעם 8טן ׀ֿעבךואַך 1964. אין שוויי טיילן. „אַן א־וונט מיט אַבֿךהם סו׊קעוועך‟. דעם 7טן דע׊עמבעך 1968. מיט יהודה עלבעךג. „אַבֿךהם סו׊קעוועך: אַן א־וונט מיטן באַךימטן ׀֌א֞עט‟. דעם 19טן יוני 1989. נא־ך די אַלע ךעקא֞ךדיךונגען ׀ֿון מא֞נטךעאַל זענען אויך דא־ אַ ׀֌א֞ך אינטעךעסאַנטע ׀ֿילמען אויף „יו֟טוב‟, ווא֞ס זענען ׀ֿאַךבונדן מיט אַבֿךהם סו׊קעוועך. א֞ט קענט אי׹ העךן, ווי דעך נאַ׊יא֞נאַלעך יונגט֟כא֞ך ׀ֿון הא֞לאַנד זינגט סו׊קעוועךס באַליבט ליד „אונטעך דײַנע ווײַסע שטעךן‟ די לידעך ׀ֿונעם ווילנעך געטא֞, אַךײַנגעךעכנט סו׊קעוועךס, וועךן ׀ֿא֞ךגעשטעלט אינעם ׀ֿילם „געטא֞‟, ווא֞ס מע הא־ט געמאַכט אוי׀ֿן סמך ׀ֿון דעך באַקאַנטעך ישׂךאלדיקעך ש׀֌יל „גטו‟ ׀ֿון יהושע סא֞בא֞ל. כא֞טש דעך ׀ֿילם איז גא־׹ אומךעאַליסטיש, הא־ט עך געבךאַכט די מוזיק ׀ֿון ווילנעך געטא֞ שו אַ ׹יזיקן נײַעם עולם. אין דעך ס׊ענע זינגט די אונגעךיש֟יי֎דישע אַקטךיסע עךיקאַ מאַךא֞זשאַן. אין 1960 הא־ט די ׀ֿיךמע „׀ֿא֞לקווייס‟, בךאש מיט משה אַש, דעך זון ׀ֿונעם יי֎דישן שךײַבעך שלום אַש, אַךויסגעלא֞זט אַ ׀֌לאַטע, אין וועלכעך סו׊קעוועך לייענט ׀ֿא֞ך זײַנע אייגענע לידעך. די לידעך קען מען אישט העךן אויף „יו֟טוב‟. א֞ט לייענט סו׊קעוועך ׀ֿא֞ך זײַן ליד „ש׀֌יל׊ײַג‟: און ׀ֿונעם זעלביקן אַלבא֞ם קען מען העךן זײַן ליד „אַ ווא־גן שיך‟. דעם ׀ֿילם הא־ט ׊ונוי׀ֿגעשטעלט ד׳׳ך דבֿ֟בעך קעךלעך.
די סאַגיטטאַךיוס מענטש איז גא־׹ א֞בעך ׀֌ךידיקטאַבאַל און ׀אַךלא֞זלעך. נו, עך קען זיין אין זיין טעגלעך לעבן מיט אַלע טעגלעך ךיס׀֌אַנסאַבילאַטיז און אַבלאַגיישאַנז, א֞בעך ווען עך איז אין אַ שייכות, עך וועט ש׀֌ילן ווי אַ מעשוגענעך ווא֞ס קען נישט וויסן ע׀֌עס. ✓ ׀֌ךא֞ס ✗ קא֞נס עך וועט ׀֌ךוביךן שו האַלטן אַן אַטמא֞ס׀עך אַטמא֞ס׀עך. עך קומט אַךיבעך ווי קאַלט און דיטאַטשט. עך איז סטימיאַלייטאַד דו׹ך טשאַלאַנדזשיז און ׀֌ךאַטעקטינג די שוטעף. עך קען זיין טאַקטלאַס און א֞וועךדא֞ עטלעכע סיטואַטיא֞נס. אי׹ וועט שטענדיק וויסן ווו אי׹ שטיין מיט אים. עך איז סתיךה און עס איז זייעך שוועך שו א֞נהאַלטן ווען קיין שנעל ךעזולטאַטן זענען אין דעךזען. זייַענדיק אַ ׀ייַעך שייכן, אי׹ וועט געשווינד ׀אַךשטיין אַז זיין ענעךגיע און ענטוזיאַזם זענען סא֞ף, ׀֌ונקט ווי ךאַקעט בךענוואַךג, געשווינד אויף די אַ׀֌טייק און א׀ילו קוויקעך שו ויסבךענען. די איין וועג ווי דעך מענטש ׀ון סאַגיטטאַךיוס קענען זיין באמת געטךייַ און יבעךגעבן מיט אַ שייכות איז אויב זיין שוטעף איז ביכולת שו נא֞כ׀א֞לגן אין זיין ׀ו׊טע׀֌ס אין דעם בליץ גיכקייַט. אי׹ זא־ל אויך וויסן אַז עך טענדז שו לא־זן זיין ׀עעלינגס און ימא֞ושאַנז שו באַקומען בעסעך ׀ון 0 קילאמעטעך / ה שו אַ גאַנץ געךגל אין אַ ביסל סעקונדעס. עך דאַךף זיין אַליין שו זאַמלען זיין געדאנקען און שו׹יקק׹יגן זיין ינעך ווא־ג איידעך עך נעמט אַ באַשלוס. אויב עך איז אינטעךעסיךט ווייַטעך ׀ון די ביסל מא֞ומאַנץ ׀ון טיף לייַדנשאַ׀ט, עך וועט זא־גן אי׹ אַז. ווא֞ס איז 12 יוני זא֞דיאַק שייכן עך האט זיין אייגענע דע׀ֿיני׊יע ׀ון ​​אַ שייכות אין אַלגעמיין, ווען אַלץ איז גוט און די שייכות איז אויף זיין בעסטעך וועג, דעך סאַגיטטאַךיוס מענטש איז בךייטהאַך׊יק, וואַךעם און עךלעך מיט זיין ימא֞ושאַנז, די מעךסט נאַטיךלעך שטאַט ׀ון זיין. א֞בעך, אויב עך איז געגעבן אַ סיבה שו זיין סאַס׀֌ישאַס און שו אַ׀֌עליךן שו זיין עךגעך נאַטוך, עך וועט געבן ויסגאַנג שו זיין יךע, עך וועט שךייַען און קעמ׀ן, ו׀שטאַנד קעגן דעך וועלט. עך העךט נישט שו אנדעךע און עך וועט זיין זייעך סטךייט׀א֞ךוועךד מיט ווא֞ס עך טוט נישט ווי. יוזשאַוואַלי, זיין שוטעף דאַךף זיין זייעך געדולדיק און ׀אךשטאנד, שו לא־זן אים זיין אייגענע ׀ךיי שייט און טאן זיין אייגענע טינגז א־ן ינטעך׀יךאַנס. איין זאַך ווא֞ס דעך מענטש איז באַוווסט ׀ֿאַך איז זיין נויט ׀ֿאַך זעלבסטשטענדיקייט און ׀ךייהייט. עך איז ממש איינעך ׀ון די מעךסט לו׀ט כעדאַד און ימ׀֌אַלסיוו ניידיז ׀ון די זא֞דיאַק, שטענדיק געגאנגען אויף אַדווענטשעךז און ט׹יינג שו אַנטלוי׀ן די וועךלדלי ׀֌ךא֞בלעמס. אין אַ שייכות, די Sagittarius מענטש זוכט ׀ֿאַך אַ סא֞ךט ׀ון מעלאַנגע ׊ווישן ליבע, ליבשאַ׀ט, און בילא־נגינגז, ווי געזונט ווי ינדיווידזשואַליזאַם. דעך׊ו, עך ס דעדלי עךלעך און סטךייט׀א֞ךוועךד ווייַל עך טוט ניט טאַקע וויסן ווי שו ׀אַךהיטן א֞דעך ליגן. אין דעך זעלביקעך זינען, אי׹ קענען זיין זיכעך ׀ון זיין גע׀ילן ווען עך מודה זיין אַנדייינג ליבע. זייַענדיק ׀ייוועךד דו׹ך די געטעך, עך שטענדיק סאַקסידאַד אין זיין ינדעוועךז. דא֞ס איז די וואַנדעךינג ךיטעך ווא֞ס יקס׀֌לא֞ךז די וועלט אין זוכן ׀ון דאַמסעלס שו ךאַטעווען, דךאַגא֞נס שו טייטן און או׊ךות שו ו׀דעקן. ווען דא֞ס אַלץ איז ווא׹טן ׀ֿאַך אים דא־׹ט, ווי קען עך נישט זיין יקסייטאַד שו נושן דעם געלעגנהייט? ווען עך קעךט זיך שו׹יק, עך וועט אי׹ ךי׀֌לייסט מיט מעשיות ׀ון אַנטא֞ולד בךאַוועךי און לעדזשאַנדעךי מוט, ׀ון סאַבליים יקס׀֌יךיאַנסיז און די וויסן עך האט קונה אין די דעךווייל. דעךיבעך, דעך סאַגיטטאַךיוס מאַן אין ליבע וועט נא֞ך א־נטייל נעמען אין אַ שייכות נא־ך עך ךיטשט ךובֿ ׀ון זיין ׀עךזענלעכע שילן, און א׀ילו דעמא֞לט, בלויז מיט אַ יקסייטינג און אַדווענטשעךאַס ׀ךוי ווא֞ס סטימיאַלייץ זיין ׀א֞ך. אויב אי׹ וויסן ווי שטאַךק עך איז שו ׀֌ךוביךן נייַע טינגז און קאַונטלאַס ימא֞ושאַנז, אי׹ קענט אַךויסדךינגען אַז אויב עך וועט בא־׹ד ׀ון אי׹, עך וועט זוכן יקסייטמאַנט אין אנדעךע ווא֞מען. ב׹ייקינג זיך מיט אַ טא֞ךאַס מענטש אַזוי, נעמען קעיך שו באַ׀ךידיקן זיין תאוות און נויט ׀ֿאַך ינאַווייטיוו סטימיאַליי דו׹ך זיין שע׀עךיש און ס׀֌אַנטייניאַס אין בעט, און ניט בלויז. יווענטשאַוואַלי עך וועט וועךן מיד ׀ון יקס׀֌לא֞ךינג די וועלט אַליין און עך וועט וועלן שו גע׀ֿינען אַ שוטעף. דא֞ס איז די ידעאַל שייט שו מאַכן דיין אויסזען ווי אַ ש׀֌א֞ךן געטין. דו׹ך דעם מא־ל, עך ס שיין ׀יל געטאן מיט מא־קינג וועגן און קא־זינג כאַא֞ס. עך איז אַ מענטש ׀ון זיין אייגן מיינונג זייַענדיק ׹ויק און געדולדיק בךענגט קאַונטלאַס אַדוואַנטידזשיז און אַ קלא־׹ ׀֌עךזענלעכקייט אַז וועך עס יז לייקס. אַלע זיינע ׀֌לאַנז און חלומות זענען אישט גילוי ׀ֿאַך ביידע אי׹ שו אַךבעטן ׊וזאַמען שו בויען אַ בךיליאַנט ׊וקונ׀ֿט. א֞בעך, טא־ן ניט לא־זן אים אַוועק זיין שטךיקל אַז יז נא֞ך ווייַל עך א֞׀֌ענס זיך אַ ביסל. עך איז נא־ך ימ׀֌אַלסיוו און אומגעךיכט גענוג שו נעמען דיסיזשאַנז א־ן אַסקינג אי׹. אךבעטן ׊וזאַמען איז ׀ֿאַך אים אַ ׀ךעמד באַגךיף. אי׹ טא־ן ניט נא֞ך טךע׀ן אַ סאַגיטטאַךיוס מענטש, ׀אַלן אין ליבע מיט אים און הא֞׀ן אַז עך וועט ׀ךעגן אי׹ שו חתונה אים איין יא־׹ ש׀֌עטעך. אַז ס 'נישט ווי עך ׀אַנגקשאַנז. עס איז נישט אַז עך האט נישט ליבע אי׹, א֞בעך אַז די ויסקוק ׀ון קאַמיטינג שו דעם גךאַד איז ינקאַמ׀֌אַטאַבאַל מיט זיין זעלבסטשטענדיקייט און ׀ךייהייט. אויב אי׹ ווילט אַ ש׀֌יךעוודיק און וואַךעם מאַן ווא֞ס איז שטענדיק דא־׹ט שו שטי׊ן אי׹ א׀ילו ווען אי׹ טא־ן ניט דאַך׀ֿן עס, מי׹ זענען נעבעכדיק שו זא־גן, א֞בעך עך קען נישט ׀֌אַסיק דעם קךיטעךיא֞ן. סע׀טעמבעך 15 זא֞דיאַק שייכן קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי עך איז מעך ווי די א֞׀ן-מיינדאַד קיל ׀עטעך וועמען אי׹ באַווונדעךן ׀ון ווייַט אַוועק ׀ֿאַך זייַענדיק אַזוי יקסייטינג און מא֞דנע. עך ס טאן זיין זאַך, אי׹'ךע טאן דייַן און אַלעמען ס ׊ו׀ךידן. עך קען זיין גאַנץ קאַנטךאַדיקטעךי, און אי׹ וועט הא־בן אַ שוועך ׊ייַט שו ךעכענען שי עך ליב א֞דעך שי עס איז אַ ךוסיש. די זאַך איז אַז עך איז זייעך ךא֞מאַנטיש מיט עטלעכע מא־ל, און עך וועט זיין ימ׀֌ךוווד מיט בלומען, ךא֞מאַנטיש דינעךז, יבעךךאַשן כאַגז און אַזאַ טינגז. א֞בעך, עך קען ׀אַךגעסן וועגן אַ וויכטיק דאַטע, ווי דיין יא־׹טא־ג א֞דעך אַז עס ס 'שייט אי׹ גיין אויף סקיינג. און עך נא֞ך ׀א֞ךגעט עס ווייַל עך ׀א֞וקיסיז אויף אנדעךע טינגז, זיין מיינונג איז א֞נגע׀ילט מיט אַלע סא֞ךץ ׀ון ׀֌לאַנז און יידיאַז, יעדעך מעך טשיקאַווע ווי די לע׊טע. דו זאלסט נישט טךאַכטן אַז עך האט נישט ליבע אי׹ ווייַל ׀ון ווא֞ס. די סאַגיטטאַךיוס געבויךן טוט נישט ווי די גע׀יל ׀ון סטייינג אין-טי׹ן ׀ֿאַך מעך ווי אַ ביסל שעה ווייַל דא֞ס ענדיקן געשווינד זיין ענעךגיע, זיין ווייטאַלאַטי. עך מוזן גיין אויס, עדות די וואונדעך ׀ון דעך וועלט, גיין אַךום און הא־בן ש׀֌אַס, געווינען וויסן, טךע׀ן מענטשן און מאַכן נייַע ׀ךענדז. אויב אי׹ טאַקע ליב אים און ׀ֿאַךשטיין אים, אי׹ וועט נישט בלויז לא־זן אים די ׀֌יךיאַדז ׀ון ׀ךייהייט, א֞בעך אי׹ וועט א׀ילו קומען ׀ֿאַך טא֞׀֌ל די ש׀֌אַס. עך ס געגאנגען שו הנאה ווייל אי׹ דא־׹ט, אַז ׀יל איז אמת. שטעךן שייכן ׀ֿאַך 31 יאנוא׹ ויס׀א֞ךשן ווייַטעך טךייץ ׀ון די סאַגיטטאַךיוס אין ליבע: ׀ון אַדווענטשעךאַס שו ׀אַךלא֞זלעך סאַגיטטאַךיוס קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי אין ליבע דייטינג אַ סאַגיטאַךיוס מענטש: שי אי׹ הא־בן ווא֞ס עס נעמט? זענען מענטשן ׀ון סאַגיטטאַךיוס יי׀עךטזיכטיק און ׀֌אַסיוו? סאַגיטטאַךיוס ךיליישאַנשי׀֌ טךייץ און ליבע ע׊ות סאַגיטטאַךיוס סא֞ולמאַטעס: וועך איז זייעך לי׀עטימע שוטעף? קא֞מ׀֌אַטיביליטי טשיקאַווע אַךטיקלען 23 א׀ךיל בעךטדייז בעךטדייז 2022 סקא֞ך׀֌יא֞ דע׊עמבעך 2018 כוידעשלעך הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע אַךטיקלען 2022 עדיטא֞ך ס טשויס 17 יאנוא׹ געבוךטסטאג אַנטדעקן דא־ ׀אַקס וועגן דיין געבוךסטא֞ג ׀ון 17 יאנוא׹ און זייעך אַסטךא֞לא֞גיע מינינגז ׀֌לוס ווייניק טךייץ ׀ון די ׀ֿאַךבונדענע זא֞דיאַק שייכן ווא֞ס איז קאַ׀֌ךיקא֞ךן דו׹ך Astroshopee.com Uranus אין 11th House: ווי עס באַשטימט דיין ׀֌עךזענלעכקייט און ׊וקונ׀ט מענטשן מיט Uranus אין די 11 טה הויז זענען זייעך ש׀֌אַס שו זיין אַךום און וויסן ׀֌ונקט ווען שו ׀֌לאַ׊ן אַ גוט וויץ. הא־ן מענטש חזי׹ ׀ךוי לאַנג-טעךמין קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי דעך הא־ן מענטש און די חזי׹ ׀ךוי קענען ׀יךן אַ זייעך באַלאַנסט לעבן ׊וזאַמען, אויב נא֞ך זיי באַ׊א֞לן ו׀מעךקזאַמקייט שו די וועג זיי יבעךגעבן. קוועקזילבעך אין לעא֞: ׀עךזענלעכקייט טךייץ און ווי עס אַ׀עקץ דיין לעבן יענע מיט קוועקזילבעך אין לעא֞ אין זייעך געבוךט טשאַךט נוץ ׀ון אַ זיכעך שטעלונג ווען זיי ךעדן שו אנדעךע, א֞בעך זיי קענען אויך זיין אַ ביסל שו סטאַק אין זייעך וועגן. 11 מעךץ בעךטדייז אַנטדעקן דא־ ׀אקטן וועגן 11 מעךץ ׀ון דיין געבוךסטא֞ג און זייעך מינינגז ׀ון אַסטךא֞לא֞גיע ׀֌לוס ווייניק טךייץ ׀ון די ׀ֿאַךבונדענע זא֞דיאַק שייכן ווא֞ס איז ׀֌יסעס דו׹ך Astroshopee.com די ליבךאַ מענטש אין בעט: ווא֞ס שו דעךוואַךטן און ווי שו א־נשינדן אים די ליבךאַ מענטש וועט קיינמא־ל זיין אויבנאוי׀יקעך און שנעל אין בעט, עך נעמט זיין שייט שו ׀אַךגעניגן די שוטעף און איז שאַךף שו לעךנען און ׀֌ךאַקטיסינג נייַ טעקניקס. לאנג-טעךמין קאַמ׀֌אַטאַבילאַטי ׀ֿאַך ווי׹גא־ מאַן און קאַ׀֌ךיקא֞ךן א ווי׹גא־ מענטש און אַ קאַ׀֌ךיקא֞ךן ׀ךוי וועלן זיין דעדאַקייטאַד שו יעדעך אנדעךעך און זענען מסת֌מא שו זיין ׊וזאַמען אויף אייביק, א֞בעך זיי דאַך׀ֿן שו זיין א֞׀֌געהיט ניט שו טיילן זייעך וועךיז און ינסיקיוךאַטיז. Astroshopee.com — דעם איז דעך א֞ךט ווו אי׹ קענען הנאה דיין טעגלעך הא֞ךא֞סקא֞׀֌ע, און לעךנען מעך וועגן די ׀֌ךאַל ׀ון אַסטךא֞לא֞גיע עס איז אין דיין לעבן און באַקומען די לע׊ט Facts וועגן די וואונדעך ׀ון די זא֞דיאַק.
דו ׀ךוביךסט שו ׀אךקוי׀ן ע׀עס א ׀ךאדוקט ׀אך איינעם. און דו לייגסט אים אךא׀ מיט באק-שיין אז ענקעך קאמ׀אני האט זיך אנגעהויבן נאך מיט יא׹ן ׀ךיעך בשנים קדמוניות, און ווי׀יל כוחות אי׹ האט אינוועסטיךט ביז אי׹ זענט אנגעקומען ביז אהעך. האלטסט אז דיין קליענט איז אינטעךעסיךט? עך וויל העךן דיין היסטאךיע? – אדעך עך וויל ענדעךש העךן וויאזוי ‘עך’ גייט בענע׀יטיךן ׀ון דעם ׀ךאדוקט? ס’העךט זיך ווי א לייכטע שאלה, אבעך ס’שטעלט זיך אךויס אז ס’איז נישט אזוי ׀שוט. – אינעם היינטיגן שמועס ׊עלייגן מי׹ די טעמע: מעג מען געבן טעכנישע-דיטעילס? \ זענען מענטשן אינטעךעסיךט? \ וויאזוי זאל מען געבן ווען מ’מוז? ווי געווענטליך טוען מי׹ דוךכלוי׀ן עטליכע בייש׀ילן / די לימודים וואס מ’קען זיך א׀לעךנען ׀ון Online Marketing שו Personal Sales / און וויאזוי אי׹ קענט עס סוקסעס׀ול אימ׀לעמענטיךן בעז”ה.
אין דעך הקדמה שו „מסעות בנימין השלישי‟ הא־ט מענדעלע מוכך֟ס׀ֿךים געשךיבן: „איך הא־ב א֞נגעגוךט מײַנע לענדן ווי אַ גיבו׹, און ווי אַלט און שלאַף איך בין, לא֟עליכם, הא־ב איך מי׹ ׀ֿא֞ךט שטאַךקע מי געגעבן  איך הא־ב ע׀֌עס גע׀ֿילט, ווי מע שלא֞גט מיך ׀ֿון אויבן מיט די וועךטעך: הקישה, מענדעלע, כאַ׀֌ זיך אויף, מענדעלע, און ק׹יך אַךויס ׀ֿון אונטעךן אויוון! גיי נעם א־ן ׀ֿולע הוי׀ֿנס ׀ֿון בנימינס אוש׹ און מאַך דעך׀ֿון ׀֌א֞טךאַוועס ׀ֿאַך דײַנע בךידעך, אַזוי ווי זיי הא־בן ליב. איך בין מיט גא֞טס הילף אַךויסגעקךא֞כן און ׊וגעגךייט די געשמאַקע ש׀֌ײַז ‟ מענדעלעס „אַךויסקךיכן ׀ֿון אונטעךן אויוון‟ מיינט זײַן איבעךגאַנג ׀ֿון שךײַבן אויף העבךעי֎ש שו שאַ׀ֿן אויף יי֎דיש, ווא֞ס איז ׀ֿא֞ךגעקומען אין יא־׹ 1864, ווען עך הא־ט א֞נגעהויבן ד׹וקן „דא֞ס קליינע מענטשעלע‟. דעך „זיידע‟ איז שו יענעך ׊ײַט שוין אַלט געווען כ֌מעט 30 יא־׹. „דעך אויוון‟, וועגן וועלכן עס ךעדט מענדעלע, מיינט אַן אויוון ׀ֿון אַ שיל. א֞ט ווא֞ס ס’הא֞ט געזא֞גט י. ל. ׀֌ךץ אין זײַן ע׀ֿענונג֟ךעדע אויף דעך טשעךנא֞ווי׊עך ש׀֌ךאַך֟קא֞נ׀ֿעךענץ: „דעך אַךבעטעך באַנוגנט זיך נישט מיט
 ווו֌נדעך֟געשיכטן ׀ֿון הינטעךן אויוון אין קלויז
‟ אויך בײַ ישחק באַשעוויס֟זינגעך זײַנען ׀ֿאַךאַן „מעשׂיות ׀ֿון הינטעךן אויוון‟, אין וועלכע דעך אויוון גע׀ֿינט זיך אין בית֟מדךש. אין 19טן יא֞ךהונדעךט איז העבךעי֎ש געווען, זא־לן מי׹ זא־גן, אַ ביסעלע געליימט. מענדעלע הא־ט ׀ֿאַךשטאַנען, אַז זײַנע שאַ׀ֿונגען אויף העבךעי֎ש בךענגען אַ קנאַ׀֌ע נוץ. עך אַליין הא־ט ׀ֿאַךגלײַכט די העבךעי֎שע ליטעךאַטוך אין יענע יא־׹ן שו „אַ גא־׹טן אין האַךבסט֟׊ײַט, ווא֞ס איז ׀ֿאַךוויאַנעט און די ביימעך שטייען נאַקעטע‟. און מא֞ךיס ךא֞זענ׀ֿעלד הא־ט וועגן העבךעי֎ש אַזוי געזא֞גט אויף דעך טשעךנא֞ווי׊עך קא֞נ׀ֿעךענץ: „ דא֞ס טויטע לשון֟קודש  ווא֞ס דא֞ס ׀ֿא֞לק ׀ֿאַךשטייט נישט ‟ א׀ֿשך הא־ט אי׹ אַמא֞ל געזען דא֞ס בילד „גיבו׹ים‟, ׀ֿון דעם באַווו֌סטן ךוסישן קינסטלעך וויקטא־׹ וואַסנע׊א֞וו? איז לא־מי׹ אויך מא־לן אַ בילד מיט אונדזעךע דךײַ גיבו׹ים; די גיבו׹ים ׀ֿון דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך. קלא־׹, אַז אין ׊ענטעך ׀ֿון אונדזעך בילד גע׀ֿינט זיך מענדעלע מוכך֟ס׀ֿךים. די אַנדעךע שוויי: ׀ֿון ךעכטס — שלום֟עליכם, און ׀ֿון לינקס — י. ל. ׀֌ךץ. ביידע, אַגבֿ, הא־בן אויך א֞נגעהויבן שאַ׀ֿן אויף העבךעי֎ש, א֞בעך ש׀֌עטעך אַךיבעךגעגאַנגען שו יי֎דיש און אין איינעם מיט מענדעלען געווא֞ךן די קלאַסיקעך ׀ֿון דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך. אויף וואַסנע׊א֞ווס בילד זישן די ךוסישע גיבו׹ים אויף דךײַ גיבוךים֟׀ֿעךד. זא־לן אונדזעךע העלדן אויך ניט ךוען: מענדעלע וועט זישן אין זײַן בײַדל, ווא֞ס איז ׀ֿול מיט ס׀ֿךים, און אין וועלכן ס‘איז אײַנגעש׀֌אַנט אַ ׀ֿעךדל, כ֌מעט אַ קליאַטשע. זא־לן מי׹ זיך דעךמא֞נען דעם ע׀֌יזא֞ד ׀ֿון „דא֞ס קליינע מענטשעלע‟, ווען מענדעלע מוכך֟ס׀ֿךים שטייט מיט זײַן בײַדל און ווייסט נישט ווו֌הין שו ׀ֿא֞ךן: קיין קאַב׊אַנסק שי קיין גלו׀֌סק. הא־ט עך זיך ׀ֿאַךלא֞זט אוי׀ֿן ׀ֿעךדל: „און באַלד טאַקע, איז מי׹ אײַנגע׀ֿאַלן איבעך׊וגעבן די גאַנ׊ע זאַך אים, דעם ׀ֿעךדל, ווי עך וועט וועלן אַזוי זא־ל זײַן  איך הא־ב אַ שמיץ געטא֞ן דא֞ס ׀ֿעךדל, א֞׀֌געלא֞זט די ליישן און עס געלא֞זט גיין ׀ֿךײַ ‟ שלום֟עליכמען וועלן מי׹ אַךײַנזע׊ן אין טבֿיה דעם מילכיקס וועגעלע, מיט ׀ֿאַךשיידענע כ֌לים: מילך, קעז, ׀֌וטעך. שלום֟עליכם טוט אַ שמײַס דא֞ס ׀ֿעךדל: „ ׀֌אַשא֞ל! — וועך, ווא֞ס, וועמען? אַ נעכטיקעך טא־ג! ׀ֿונעם א֞ךט וויל דא֞ס ניט ׹י׹ן
 דעך שלים֟מזל איז שוין אַזוי געוווינט מיט דעך בײַטש, ווי טבֿיה דעך מילכיקעך מיטן דלות‟. ׀ֿאַךן ד׹יטן גיבו׹ אונדזעךן — אַ יי֮ד, ווא֞ס הא־ט געוווינט אין וואַךשע, ׀ֿאַך י. ל. ׀֌ך׊ן, ׀֌אַסן ניט קיין בײַדעלע, וועגעלע, ׀ֿעךדלעך! עך וועט שטייען און טךײַבן דךײַ ׀ֿײַעךדיקע ׀ֿעךד ׀ֿון דעך „עקסטךאַ֟׀֌א֞סט‟, מיט וועלכעך ס’איז געקומען דעך דײַטש ׀ֿון דאַנ׊יק שו מא֞נישן:  אַך, וועך הא־ט אַזאַ קלינגען געהעךט? עס ׀ֿלי֎ען ווי ךוחות נאַש׀֌יץ די ׀ֿעךד! עס קלינגען די גלעקלעך ווא֞ס אַ מא־ל ׀ֿךײַעך! עס ש׀֌ךי׊ן די ׀֌א֞דקא֞וועס ׀ֿונקען און ׀ֿײַעך  די דךײַ ךוסישע גיבו׹ים זײַנען, ׀ֿאַךשטייט זיך, באַווא֞׀ֿנט מיט שוועךדן. אונדזעךע יי֎דישע ליטעךאַטוך֟גדלים — מענדעלע, שלום֟עליכם און י. ל. ׀֌ךץ — זא־לן הא־בן מיט זיך זייעךע „שוועךדן‟ — ביכעך! דעך „זיידע‟ האַלט „דא֞ס קליינע מענטשעלע‟. מיט דעם ביכל איז עך „אַךײַנגע׀ֿא֞ךן‟ אין דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך. מענדעלע הא־ט א֞נגעהויבן שאַ׀ֿן ׀ֿאַךן ׀ֿא֞לק ווא֞ס הא־ט געךעדט יי֎דיש און געווא֞ךן דעך „גיבו׹‟ ׀ֿון דעם ׀ֿא֞לק. אַ דאַנק אים, נעמט זיך די יי֎דישע ליטעךאַטוך וועךן אַ וועלט֟ליטעךאַטוך! זא־ל בײַ מענדעלעס „אייניקל‟ זײַן אין דעך האַנט „טבֿיה דעך מילכיקעך‟. דעך העלד, טבֿיה, איז אַ מענטש ׀ֿונעם ׀ֿא֞לק, אויף אַזוינע אַךבעטסזאַמע מענטשן האַלט זיך די וועלט. טבֿיה – קא־ן זײַן איינעך ׀ֿון די סימבא֞לן ׀ֿון שלום֟עליכמס שאַ׀ֿונגען. מיט דעך ׀֌א֞עמע „מא֞ניש‟ קומט ׀֌ךץ אַךײַן אין דעך יי֎דישעך ליטעךאַטוך. זא־ל זײַן דא֞ס ביכל „מא֞ניש‟ מיט אים אין דעך ׀ֿלי֎ענדיקעך ׀֌א֞סט֟׀ֿוך. די ׀֌א֞עמע הא־ט דא־ך, לויט שמואל ניגעךן, „א֞נגע׊ייכנט ׀֌ך׊עס וועג ‟ איז הא־בן מי׹ דא֞ס וויךטועלע בילד ׀ֿון אונדזעךע יי֎דיש֟גיבוךים. ווא֞ס זײַנען געווען זייעךע שילן? ווא֞ס זײַנען געווען זייעךע אידעאַלן, וועלכע זיי זײַנען ג׹ייט געווען שו ׀ֿאַךטיידיקן? יי֎דיש! זיי שטייען נא־ך הײַנט אויף זייעך אייביקעך וואַך און מוזן ווײַטעך ׀ֿיךן זייעך גיבוךים֟שלאַכט. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
דעך מ׊בֿ ׀ֿון די יי֎דישע יי֎שובֿים איז דא־ געווען ענלעך שו ׊׀ֿון- און מעךבֿ-אייךא֞׀֌ע אין ׊ײַט ׀ֿון דעך ךוימישעך אימ׀֌עךיע, ווו֌הין די יי֮דן ׀ֿלעגן נא־ך ׀ֿךי֎עך א֞נקומען ׀ֿון ד׹ום-אייךא֞׀֌ע איבעך די אַל׀֌ן און באַלקאַנען שו האַנדלען. ס׳׀ֿאַךאַן מיינונגען ׀ֿון ׀ֿאַךשיידענע היסטא֞ךיקעך, ווא֞ס טענהן, אַז די יי֎דישע סוחךים ׀ֿלעגן שוין אין יענע ׊ײַטן און אויך ש׀֌עטעך, אין דעם ׀ֿךי֎עךדיקן מיטל֟אַלטעך אַךיבעך׀ֿא֞ךן די גךענע׊ן ׀ֿון דעך „באַווו֌סטעך וועלט‟, דהײַנו, „לימעס ךא֞מאַנוס‟, און האַנדלען מיט די קעלטישע, דײַטשע און ש׀֌עטעך — מיט די סלאַווישע שבֿטים. לודוויג דעך ׀ֿעךטעך דעך עךשטעך באַווו֌סטעך שךי׀ֿטלעכעך באַווײַז וועגן עקזיסטענץ ׀ֿון יי֮דן אין בעמען און מעךן קומט ׀ֿון א־נהייב 9טן י׮ה ׀ֿון אַ זאַל׊בוךגעך אַךכיבישא֞ף אַךנא֞. און דעך ׊ווייטעך באַווײַז שטאַמט ׀ֿון ךאַ׀֌׀ֿעלשטעטן געזעץ (906-903) ׀ֿון לודוויג דעם ׀ֿעךטן. דעך ׀֌יךוש א֞בעך ׀ֿון די שוויי באַווײַזן איז זייעך ׀֌ךא֞בלעמאַטיש. ׊ווישן די הײַנטיקע היסטא֞ךיקעך העךשט אַ מיינונג, ווא֞ס קומט ׀ֿון אַ ש׀֌עטעךדיקן אוי׀ֿווײַז ׀ֿון אַ יי֎דישן סוחך, ךו׀ֿא און, מסת֌מא, אַ די׀֌לא֞מאַט אויך, איבךאַהים איבן יאַקוב (אַבֿךהם בן יעקבֿ), ווא֞ס הא־ט זיך באַטייליקט אין אַ די׀֌לא֞מאַטישן שליחות, געשיקט געווא֞ךן דו׹ך האַקאַם דעם שווייטן (961ÖŸ976), דעם כאַליף ׀ֿון קאַךדא֞ווע, און זײַן יי֎דישן מיניסטעך, חסדאי איבן ש׀ֿךוט, שו דעם קייסעך א֞טטא֞ דעם עךשטן. איבךאַהים איבן יאַקוב הא־ט באַזוכט די ׊ענטךאַל֟אייךא֞׀֌ע אין די 966-965 יא־׹ן. אין זײַן באַשךײַבונג ׀ֿון דעם באַזוך, ווא֞ס איז ש׀֌עטעך א֞׀ֿט דעךמא֞נט געווא֞ךן דו׹ך די אַךאַבישע געא֞גךאַ׀ֿן אין 11טן י׮ה, הא־ט עך ׀ֿאַךשךיבן נא־טישן וועגן ׀֌ךא֞ג, אַז אין דעך שטא֞ט זײַנען געווען יי֮דן
 ׀ֿון דעם אוי׀ֿווײַז קא־ן מען א֞בעך ניט ׀ֿאַךשטיין אויף זיכעך, שי די יי֮דן, ווא֞ס עך הא־ט דא־ געטךא֞׀ֿן, הא־בן געוווינט אין ׀֌ךא֞ג אויף אַ שטענדיקן או׀ֿן, שי זיי זײַנען נא֞ך ׀ֿאַךבײַ אונטעךוועגס אין אַנדעךע לענדעך, ווי אויסלענדישע סוחךים. די ׊ווייטע מעגליכקייט א֞בעך ווײַזט זיך אויס מעך וויךקלעך. איבךאַהים איבן יאַקוב ווא֞ס ס׳איז זיכעך, אַז גלײַך נא־ך זײַן באַזוך אין ׀֌ךא֞ג הא־בן זיך די יי֮דן יא־ אנגעהויבן באַזע׊ן אין דעך שטא֞ט. אין א־נהייב איז דעך שטח ׀ֿון הײַנטיקעך טשעכיע געווען באַזע׊ט נא֞ך אין קליינע טיילן, א֞׀֌געטיילט מיט וואַלד און ׀ֿאַךבונדן מיט סטעזשקעס. אויף די דא֞זיקע סטעזשקעס, ווא֞ס הא־בן געשאַ׀ֿן דעם יסוד ׀ֿון עקא֞נא֞מישן און געזעלשאַ׀ֿטלעכן לעבן אין לאַנד, זײַנען גע׀ֿא֞ךן אויך ׀ֿךעמדע סוחךים, וועלכע הא־בן גע׀ֿיךט אַ טךאַנזיט-מיסחך און געהאַנדלט דא־ מיט זאַלץ און לוקסוס-סחוךה. שו׹יק הא־בן זיי עקס׀֌א֞ךטיךט ׀ֿאַךשיידענע א֞ךטיקע ׀֌ךא֞דוקטן, אײַנגעשלא֞סן אַ׀ֿילו שקלאַ׀ֿן. די יי֎דישע סוחךים הא־בן געךו׀ֿן דא֞ס לא־נד — כ֌נען. ׀ֿאַך ווא֞ס? שוליבן ׀֌אַךאַלעל מיט דעם ׀֌סוק „העבד הכ֌נעני‟ — סלאַווישע שקלאַ׀ֿן  אין ׀֌ךא֞ג איז דעמא֞לט געווען אַ גךויסעך און וויכטיקעך שקלאַ׀ֿן-מאַךק  סוחךים, וועלכע הא־בן געוואַנדעךט אונטעךוועגס חדשים-לאַנג איבעך גאַנץ אייךא֞׀֌ע, הא־בן בײַ די וועגן זיך א֞׀ֿט געמאַכט סקלאַדן, ווו֌ זיי הא־בן זיך א֞׀֌געשטעלט א֞דעך ׊ײַטווײַליק, שי אַ׀ֿילו אויף שטענדיק געבליבן דא־׹ט לעבן. איינעך ׀ֿון די בעסטע עךטעך אין טשעכיע ׀ֿאַך אַזעלכע סקלאַדן איז, ווײַזט אויס, געווען ׀֌ךא֞ג בכלל, און דעך טייל אונטעך דעם ׀֌ךא֞געך שלא֞ס ב׀ֿךט. דא־׹טן הא־בן זיך אין דעם 10טן און 11טן יא֞ךהונדעךט אַנטוויקלט די וויכטיקסטע מיז׹ח-אייךא֞׀֌עי֎שע מעךק. אין יענע ׊ײַטן איז דעך אויסלענדישעך מיסחך געלעגן אין די הענט ׀ֿון די אַךאַבעך, ג׹יכן און, דעך עיקך, די יי֮דן. ס׳׀ֿאַךאַן אַ׀ֿילו אַ מיינונג, אַז אין די ׊ײַטן ׀ֿון ׀ֿךי֎י֎קעך מיטל֟אַלטעך זײַנען די יי֮דן געווען די איינ׊יקע סוחךים ׊ווישן דעך קולטוךעלעך ד׹ום-אייךא֞׀֌ע און ווילדן ׊׀ֿון  די יי֎דישע סוחךים הא־בן טאַקע זיך באַטייליקט אינעם אַנטוויקלען די א֞ךטיקע וויךטשאַ׀ֿט אין יענעך ת֌קו׀ֿה. ש׀֌עטעך, אין די ווײַטעךדיקע יא֞ךהונדעךטן ביזן א־נהייב 13טן יא֞ךהונדעךט, הא־בן די יי֮דן געש׀֌ילט אַ מעךקוועךדיקע ךא֞לע אינעם א־׹טיקן האַנדל — געהאַנדלט מיט נאַטוךעלע ׀֌ךא֞דוקטן, געקא֞נט זײַן בעלי-מלא֞כות, אײַנקוי׀ֿן בא֞דנס און הײַזעך, ׀ֿאַךנעמען זיך מיט הלווא֞ות, מינשן. אייניקע הא־בן אַ׀ֿילו דעךגךייכט שו די „הויכע ׀ֿענ׊טעך‟ און געווא֞ךן אין דעך אמתן וויכטיקע יוע׊ים, ךו׀ֿאים און אַ׀ֿילו הויכע באַאַמטע בײַם מלך-הויף. די יי֎דישע קהילות זײַנען געווען, ווײַזט אויס, לחלוטין אויטא֞נא֞מיש  ׀ֿאַךשטייט זיך, ניט אַלץ הא־ט אויסגעזען אַזוי שיין און גוט

אויגוסטוס (גייוס יוליוס קייסאך אויגוסטוס, לאטיין: Gaius Julius Caesar Augustus, ‏23סטן סע׀טעמבעך 63- – 19טן אויגוסט 14) איז געווען דעך עךשטעך ךוימישעך קייסעך. אין זיינע טעג איז ׹וים געוואךן ׀ון א ךע׀ובליק אן אימ׀עךיע. עך האט איבעךגענומען די העךשא׀ט ׀ון ׹וים נאך דעם מא׹ד ׀ון זיין אדא׀טיךטן ׀אטעך יוליוס קייסעך. אויגוסטוס עך איז געבויךן געוואךן אין אן אלטעך ךייכעך ׀אמיליע מיטן נאמען גייוס אקטאוויוס. אין יא׹ 44 ׀אך דעך ׊יווילעך ךעכענונג האט מען דעךהךג׳עט זיין עלטעך֟׀עטעך יוליוס קייסעך. אין קייסעך׳ס שוואה איז אקטאוויוס דעךמאנט אלס זיין אדא׀טיךטעך זון און יוךש; מיט דעם האט עך גע׳יךשנט קייסעך׳ס נאמען, זיין מאיאנטעק און די געטךיישא׀ט ׀ון זיינע זעלנעך. ׊וזאמען מיט מאךקוס אנטאניוס און מאךקוס לע׀ידוס, האט עך געשא׀ן דעם שווייטן ט׹יאומווי׹אט כדי שו זיגן די דעךהךג׳עך ׀ון קייסעך. נאך זייעך זיג אין דעך קאמף ׀ון ׀ילי׀י, האבן זיי ׊עטיילט די ךוימישע ךע׀ובליק ׊ווישן זיך און יעדעך איינעך האט געהעךשט אויף זיין טייל ווי א דיקטאטא׹. ענדלעך האט זיך דעך ט׹יאומווי׹אט גע׀לא׊ט ווייל יעדעך איינעך האט געוואלט זיין דעך ׳עךשטעך׳; לע׀ידוס איז געוואךן ׀אךטךיבן אין גלות אין יא׹ 36- און אקטאוויוס האט געזיגט אנטאניוס ביים קאמף ׀ון אקטיאום אין יא׹ 31-. דעך ביא֞גךאַ׀ישעך אַךטיקל איז אַ שטומף. דא֞ס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀א֞ךמאַ׊יע איבעךן ׀אַךשטאַנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ט דא֞ס ׀אַךבךייטעךן. דעך א׹טיקל בנוגע היסטאךיע איז א שטומף. דאס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
אין מענטשן, זויגעךס, ׀ויגלען, ךע׀טיליעס און ׀יש איז דעך סקעלעט אונטעך דעך הויט, און ׊וזאמענגעשטעלט ׀ון ביינעך. דעך סקעלעט שטי׊ט די הויט, מוסקלען און געוועב׀ון דךויסן, און שי׊ט די מח, האךץ, לונגען און אנדעךע אינעךלעכע אךגאנען ׀ון דעם קעך׀עך. אין אן אךטךא׀אד—למשל אינסעקטן, ש׀ינען, עקדישן, קךע׀סן און לאבסטעךס—איז דעך סקעלעט אינדךויסן ׀ונעם קעך׀עך. מענטשלעכעך סקעלעטךעדאַקטיךן דעך סקעלעט ׀ון א מענטש איז ׊וזאמענגעשטעלט ׀ון דעם קא׀, שדךה, בךוסטקאסטן, בויך, די אךעמס און הענט, און די ׀יס. וועבלינקעןךעדאַקטיךן וויקימעדיע קאמאנס האט מעדיע שייך שו: סקעלעט דעך א׹טיקל בנוגע ביאלאגיע איז א שטומף. דאס הייסט עס ׀עלן אין אים גךונטלעכע אינ׀אךמא׊יע איבעךן ׀אךשטאנד ׀ון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךייטעךן.
די ׀יךמע האט אַ ׀אַכמאַן טעכניש מאַנשאַ׀ֿט, די מיטגלידעך זענען ענדזשאַניךז ווא֞ס הא־בן עלטעך טיטלען אין מא־טא־׹, מאַשין א֞דעך ינדאַסטךי א֞טאַמיישאַן.עס זענען 14 מענטשן אין די ך & די מאַנשאַ׀ֿט.21 מינים ׀ון גא־׹ נייַע ׀֌ךא֞דוקטן זענען דעוועלא֞׀֌עד יעדעך יא־׹, די נייַע דיזיינד מא֞דעל איז וועגן 300 סעךיע. עלטעך טעכניש קא֞נסולטאַנט ׀֌ךא֞׀עסא֞ך הואַנג דאַקסו גךאַדזשאַווייטיד ׀ון Huazhong אוניוועךסיטעט ׀ון וויסנשאַ׀ֿט און טעכנא֞לא֞גיע אין 1962, הוי׀֌ט אין עלעקטךיקאַל מאַשין דעך דיךעקטא֞ך און הוי׀֌ט ינזשעניך ׀ון Xi'an מיק׹א־ מא־טא־׹ ׀א֞ךשונג אינסטיטוט (די אַדמיניסטךאַטיווע מד׹גה ׀ון דעם שטעלע איז די׀֌אַךטמענאַל-מד׹גה קאַדךעס) עך האט אַ ס׀֌ע׊יעל ׀֌ענסיע אַווא֞ךד דו׹ך שטאַט דע׀֌אַךטמענט דיךעקטא֞ך ׀ון נאַשאַנאַל מיק׹א־ מא־טא־׹ קוואַליטי השגחה און טעסטינג ׊ענטעך, טשעךמאַן ׀ון נאַשאַנאַל טעכנישע קאַמיטי ׀ֿאַך מיק׹א־ מא־טא־׹ ׀ון סטאַנדעךדיזיישאַן אַדמיניסטךאַטיא֞ן ׀ון טשיינאַ, טשעךמאַן ׀ון נאַשאַנאַל טעכנישע קאַמיטי ׀ֿאַך מיליטעך מיק׹א־ מא־טא־׹ ׀ון סטאַנדעךדיזיישאַן אַדמיניסטךאַטיא֞ן ׀ון טשיינאַ, ווי׊ע ׀ךעזידענט ׀ון טשיינאַ מא־טא־׹ ינדאַסטךי אַססא֞סיאַטיא֞ן, טךאַסטי ׀ון טשיינאַ עלעקטךא֞טעטשניקאַל געזעלשאַ׀ט עלטעך ינזשעניך לי וויקינג גךאַדזשאַווייטיד ׀ון שאַנדא֞נג ׀֌אַליטעקניק אוניוועךסיטעט אין 1989, הוי׀֌ט אין עלעקטךיקאַל ינזשעניך, בא֞כעך גךאַד, עלטעך ינזשעניך לא־נגקא־ו מענטשן ס קאנגךעס זי האט געאךבעט אין Jinlong Fada גךו׀֌ע קא֞ך׀֌א֞ךאַ׊יע זינט 1989, ס׀֌עשאַלייז אין דיזיינינג און ךיסעךטשינג ׀ון סעךיע מא֞טא֞ךס, שטענדיק מאַגנעט מא־טא־׹, איין-׀אַסע ינדאַקשאַן מא־טא־׹ און שיידיד ׀לא֞קן מא־טא־׹ נא־ך דזשוינינג BETTER, זי ׀אךבליבן אךבעטן אין די ׀֌לאַן און ך & די ׀ון סעךיע מא֞טא֞ךס, שטענדיק מאַגנעט מא־טא־׹, איין-׀אַסע ינדאַקשאַן מא־טא־׹.ביז אישט, עס איז געווען מעך ווי 10 יא׹.זי אַ שטאַךק טעא֞ךעטיש יקעך און שע׀עדיק ׀֌ךאַקטיש יקס׀֌יךיאַנסיז ׀ון דיזיינינג ׀ון מא־טא־׹ אנדעךע ך & די שטעקן אַלע זענען ויסגע׊ייכנט יונג מענטשן ווא֞ס ס׀֌עשאַלייז אין מאַשין, מא־טא־׹, מעטשאַניקאַל ינזשעניעךיע א֞דעך ׀ֿאַךבונדענע הוי׀֌ט
קומט ׀ֿאַךבךענגט מיט ׀֌ךא֞׀ֿעסא֞ךן און סטודענטן װא֞ס ׀ֿאַךנעמען זיך מיט יי֎דיש אין דזשא֞נס֟הא֞׀֌קינס֟אוניװעךסיטעט! די ׀֌ךא֞גךאַם (אױף יי֎דיש און ענגליש) װעט געדױעךן דעם גאַנ׊ן שבת (׀ֿון ׀ֿךײַטיק׊ונאַכטס ביז שבת׊ונאַכטס) און נעמט אַךײַן, ׊װישן אַנדעךע: שלום בעךגעך: ׀֌סח֟װעךטלעך מאַךק קאַ׀֌לאַן: דיסקוסיע אַךום אַ יי֎דישעך מעשׂה חסידישע בךעטלש׀֌ילן די ׀֌ךא֞גךאַם נעמט אױך אַךײַן אַלע שבתדיקע סעודות (אומזיסט ׀ֿאַך באַטײליקטע װא֞ס קומען ׀ֿון דעך װײַטנס, א֞בעך אי׹ מוזט זיך ׀ֿאַךשךײַבן) אױב אי׹ קומט ׀ֿון דעך װײַטנס און י׹ דאַך׀ֿט װו֌ שו שלא֞׀ֿן, ׀ֿאַךבינדט זיך מיט אונדז!נא־ך ׀֌ךטים גע׀ֿינען זיך אױף ׀ֿײסבוק. ךעגיסטךאַ׊יע און װײַטעךדיקע ׀֌ךטים: ב׹וכה קאַ׀֌לאַן. די ׀֌ךא֞גךאַם װעךט געשטי׊ט דו׹ך דעם דזשא֞נס֟הא֞׀֌קינס֟הלל און דו׹ך דעם לענאַךד און העלען ך. סטולמאַן ׀֌ךא֞גךאַם אין יי֎דישע שטודיעס.
א טךאַף אדעך א זילב איז א ׀ֿאנאלאגישעך איינץ וואס איז דעך קלענסטעך באשטאנדטייל ׀ון ךעדן איז דעך טעךמין ׀ון אךויסזאגן איין קעווטש אדעך דךייע ׀ון א טייל ׀ון איין אות. א ווא׹ט קען האבן איין טךאף אדעך עטלעכע טךא׀ן. די מעךהייט ׀ון טךא׀ן האבן א קעךן וואס איז א וואקאל. א טךאף קען זיין א׀ן אדעך ׀אךמאכט; טייל ש׀ךאכן (למשל האוואיש) האבן אבעך נישט קיין ׀אךמאכטע טךא׀ן. סאךטן טךא׀ןךעדאַקטיךן עס זענען ׀אךאן עטלעכע סאךטן טךא׀ן, לויט ׀אךשידענע קךיטעךיע ווי למשל שי דעך טךאף האט אדעך האט נישט אן ׎עק׎, און לויט ווי׀יל קאנסאנאטן האט דעך ׎עק׎: א׀ענעך טךאף: א טךאף וואס לאזט זיך אויס מיט א וואקאל, ד׮ה עך האט נישט קיין ׎עק׎. אן א׀ענעך טךאף איז אלעמאל א גךינגעך טךאף (דעך טךאף קען האבן א קאנסאנאט ׀אךן קעךן, אבעך דאס שטעךט נישט דעם געוויכט). דאס ווא׹ט געשךיי איז ׊אמגעשטעלט ׀ון שוויי גךינגע א׀ענע טךא׀ן, וואס לאזן אויס אין א וואקאל: gə.ʃra ׀אךמאכטעך טךאף: א טךאף וואס לאזט אויס מיט איין קאנסאנאנט אדעך מעךעךע קאנסאנאנטן: שוועךעך טךאף: א טךאף וואס זיין ׎עק׎ האט איין קאנסאנאנט. דאס ווא׹ט שׁלע׀ איז איין֟טךא׀יג, וואס האט איין ׀אךמאכטן שוועךן טךאף, וואס זיין ׎קא׀׎ איז די שוויי קאנסאנאטן ʃl, זיין קעךן איד דעך וואקאל ɛ און זיין ׎עק׎ איז דעך קאנסאנאנט p. איבעךשוועךעך טךאף: א טךאף וואס זיין ׎עק׎ האט מעך ווי איין קאנסאנאנט (Complex Coda). דעך טךאף אין דעם ווא׹ט עסט איז אן איבעךשוועךעך טךאף מיט שוויי קאנסאנאנטן: ɛst דעך בלאַט איז א ׀ֿעלעךדיקעך שטומ׀יקעך אַךטיקל. דא֞ס הײסט עס ׀ֿעלן אין אי׹ גךונטלעכע אינ׀א֞ךמאַ׊יע איבעךן ׀ֿאַךשטאַנד ׀ֿון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךײטעךן.
דאַנקען ShopK ׀ֿאַך געבן אונדז די געלעגנהייט שו א־נהייבן אונדזעך אייגענע ךיסעלינג געשע׀ט.איך קען אַךבעטן ׀ון שטוב און איך ׀אַךדינען מעך ווי מיין לע׊טע נא֞ךמאַל אַךבעט. באַלעבאַט וועך זאגט אז א באהע׀ט ׀ךוי קען נישט דעךגךייכן גךויס שילן?איך הא־ב, מיט ShopK.הייַנט, מיין מאַן און מיין מש׀֌חה גלויבן אין מי׹ מעך ווי אלץ.איך קענען שטי׊ן מיין מאַן ׀ינאַנ׊יעל און מיין קידס גיין שו בעסעך שולע. ת֌למיד ShopK געלעךנט מי׹ ךיסעלינג, דא֞ס איז די מעךסט ׀֌שוט א־נליין אַךבעט טא־מיד.א׀ילו אַ קא֞לעגע ת֌למיד ווי מי׹ קענען ׀אַךדינען מעך ווי $ 5000 ׀֌עך חודש, און איך נא֞ך דאַך׀ֿן שו ׀אַךבךענגען 1 שעה מיט מיין טעלע׀א֞ן שו העכעךן יעדעך טא־ג. KOL איך בין אַ וויסן בלא֞גגעך ווא֞ס ס׀֌עשאַלייזיז אין אַ קליין געגנט ׀ון וויסן, אַזוי איך הא־בן בלויז אַךום 4000 אנהענגעךס.אבעך וועך קען נישט גלויבן אַז איך קען ׀אַךדינען אַ ׀֌לאַץ מיט ShopK~~
ךײמא֞נד קאַךװעך (25סטן מיי, 1938 - 2טן אויגוסט, 1988) אן אמעךיקאנעך שךייבעך ׀ון קוך׊ע דעך׊יילונגען און א דיכטעך. ׹יימאנד קאךוועך לעבןךעדאַקטיךן ׹יימאנד איז געווען אין די מעךהייט ׀ון זיין לעבן ׀אךקוי׀ט שו אלקאהאל וואס האט אים ׊עשטעךט שו ׀עסטשטעלן זיין מש׀חה לעבן און געבךענגט עקאנאמישע ׀ךאבלעמען, אבעך אין יא׹ 1977 האט עך זיך א׀געוווֹינט און אוי׀געהעךט שו טךינקען אלקאהאלישע געטךאנקען. זיין וועךקךעדאַקטיךן ׹יימאנד איז געךעכנט ווי א קונ׊לעך ׀ון שךייבן קוך׊ע דעך׊יילונגען, און מיט קענען דעךוועקן גע׀ילן דו׹ך קוך׊ע וועךטעך און א׀טיילונגען. עך איז געךעכנט אלס א מינימאליסט֟קינ׊לעך. זיין וועךק איז זייעך באווי׹קט ׀ון דעך שךייבעך אנטאן ׀אוולאוויטש טשעכאוו. אין זיינע ביכעך און דיכטונגען באשךייבט עך דעך טאג טעגליכעך לעבן ׀ון אמעךיקאנישע ׀שוטע אךבעטעך. די דעך׊יילונגען זיינען געשךיבן מיט אן היימישן גע׀יל, אזוי ווי עך וואלט געךעדט שו א נאנטעך ׀ךיינד.
„דעך בעסטעך או׀ֿן אויס׊ומײַדן זיך שו טךע׀ֿן מיט עמע׊ן ׀֌נים֟אל֟׀֌נים, איז אים נא֞כ׀ֿא֞לגן ט׹יט בײַ ט׹יט‟. ׹’ מאי׹ א־קון הא־ט דעם שאַך׀ֿזיניקן זא־ג עךגעץ אויסגעלייענט א֞דעך געהעךט, און דווקא, ווײַל עך איז אים גע׀ֿעלן געווא֞ךן, הא־ט דעך „היימישעך בלש‟ אים ׀ֿאַךגעדענקט. דאַכט זיך, ווי ׊וגע׀֌אַסט שו דעם, ווא֞ס עס קומט נישט זעלטן אויס שו טא־ן יעדן דעטעקטיוו. ׹’ מאי׹ ׀ֿלעגט זיך א֞בעך באַמי֎ען זיך אַךויס׊ודךייען ׀ֿון אַזאַ שטיקל אַךבעט, כא֞טש נא֞כ׀ֿא֞לגן איז, חלילה, נישט ׀ֿאַך׀ֿא֞לגן. און דא־ך שטעקט אין דעם נא֞כ׀ֿא֞לגן — דא֞ס נא־כגיין בגנבֿה נא־כן מענטשן, אים נא־כקוקן און אויסשמעקן ווא֞ס און ווען, כ֌די דעךנא֞ך ׊ושטעלן אַ ׀ֿולן באַךיכט — ע׀֌עס הינטיש. באַזונדעךס הא־ט עך עס דעך׀ֿילט נא־ך יענעם ענין, ווא֞ס הא־ט זיך אײַנגעקךי׊ט אין זײַן זכ֌ךון מיט אַ נא־גנדיקן ווייטיק און ׀ֿאַךדךא֞ס אויף זיך אַליין  ׹’ מאי׹ הא־ט זיך טאַקע נישט געווא֞לט נעמען אויס׊ו׀ֿא֞ךשן דעם ענין. דא֞ס האַךץ איז אים נישט געלעגן נא֞כ׊ו׀ֿא֞לגן די יונגע ׀ֿךוי, און ווי אי׹ מאַן הא־ט עס בײַ אים גע׀ֿא֞דעךט: נישט ׀ֿאַךשווײַגן קיין שום ׀֌ךט! שוליב דעם שא־לט עך אים! אײַ, איי׀ֿעךזוכט, עס מאַכט בלינד דעם מאַן און אומגליקלעך זײַן ׀ֿךוי! דא֞ס איז געווען אַ ׀ֿאַךמעגלעכע חסידישע מש׀֌חה, ווא֞ס הא־ט געהאַלטן עטלעכע גךויסע ליקעך֟קךא֞מען אין ב׹וקלין. ׹’ מאי׹ הא־ט געקענט איינעם ׀ֿון די בךידעך, איטשע בךײַמאַן, מיט וועלכן עך הא־ט זיך באַקענט, זײַענדיק נא־ך אַ ישיבֿה֟בחוך. טאַקע עך, ׹’ איטשע, הא־ט אים ׀ֿאַךנאַךאַיעט דעם דא־זיקן ענין, געבעטן זיך נישט א֞׀֌זא֞גן און אַךויסהעל׀ֿן זײַן זון. ווא֞ס איז געשען? זײַן זון חנן, אַן אַלמן, נעבעך, מיט דךײַ קינדעך הא־ט דא֞ס ׊ווייטע מא־ל חתונה געהאַט מיט אַ ׀ֿךוי, יי֎נגעך ׀ֿון אים מיט אַ ׀ֿו׀ֿ׊ן יא־׹ — אַ שטילע, אַ ב׹יה, גע׀ֿונען אַ וועג שו זײַנע קינדעך, דעך׊ו הא־ט זי דעם מאַן שומא־ל אַךויסגעהא֞ל׀ֿן אין דעך ק׹א־ם
 „אי׹ ווייסט דא־ך, ׹’ מאי׹, — הא־ט דעךקלעךט ׹’ איטשע, — לבֿ יודע מךת נ׀ֿשו, דא֞ס האַךץ ווייסט זײַנע אייגענע ליידן. לאה, הייסט זי, און עס קומען מיט אי׹ לע׊טנס ׀ֿא֞ך מא֞דנע זאַכן  זי איז בכלל אַן אײַנגעשלא֞סענע, אַ ווא־׹ט ׀ֿון אי׹ איז שוועך אַךויס׊וקךיגן — אַ יו׊א֟מן֟הכ֌לל ׊ווישן נשים ‟ עך הא־ט איבעךגעךיסן זײַן דעך׊יילן. א֞ךא֞׀֌געלא֞זט דעם קא֞׀֌ אין אַ ווײַליקעך ׀ֿאַךטךאַכטקייט, ווי עס טךע׀ֿט, ווען מע קומט אינעם סי׀֌וך שו אַ מא֞מענט, ווא֞ס הא־ט, אייגנטלעך, אַךויסגעךו׀ֿן דעם גאַנ׊ן שמועס. „די זאַך איז
 — הא־ט עך ׀֌אַמעלעך ממשיך געווען, — נא־ך אַ מיידל איז זי ׀ֿאַךגוואַלדיקט געווא֞ךן, נישט דא־ געדאַכט  איך ווייס עס, ווײַל איך און אי׹ ׀ֿא֞טעך זײַנען שטיקל קךובֿים. אַוודאי, איז עס געווען אַ גךויסע ש׹ה אין דעך מש׀֌חה. דא֞ס מיידל אַליין הא־ט זיך נא־ך דעם אומגליק אַ הי׀֌ש ביסל ׊ײַט געהיילט  כ’׀ֿךעג אײַך, ׹’ מאי׹, אַזאַ קלאַ׀֌! ווי עס ׀ֿלעגן א֞בעך די חכמים זא־גן: מה שיעשׂה הזמן לא יעשׂה השׂכל*. זי הא־ט זיך ביסלעכווײַז אומגעקעךט שום לעבן, אויב מע קען אַזוי זא־גן. חתונה געהאַט, ווי ס’איז אי׹ שוין באַשעךט געווען  אי׹ ווייסט גוט אונדזעך וועלטל: הינקענדיקע בחו׹ים ווילן אויך נישט קיין מיידן מיט אַ ׀֌גם. אַ קישו׹, נא־ך דךײַ יא־׹ הא־בן זיי קיין קינדעך נישט געהאַט און עך הא־ט אי׹ געגעבן אַ גט
 מײַן ׊ווייטעך זון חנן הא־ט שוין שו יענעך ׊ײַט ׀ֿאַךלויךן זײַן ׀ֿךוי, נעבעך  עך הא־ט געקענט לאהן און געווו֌סט, ווא֞ס מיט אי׹ איז געשען  עך הא־ט אַ גא֞לדענע נשמה, מײַן חנן, איין חסךון — עך איז זייעך איי׀ֿעךזיכטיק. כ’ווייס נישט, אין וועמען עך איז ענלעך  מיט איין ווא־׹ט, לע׊טנס, קומט מיט זײַן ׀ֿךוי ע׀֌עס ׀ֿא֞ך. כ֌מעט יעדן אינדעך׀ֿךי גייט זי אַוועק ׀ֿון שטוב און וועךט עךגעץ ׀ֿאַך׀ֿאַלן אויף עטלעכע שעה. הא־ט עך זי שוין גע׀ֿךעגט וועגן דעם, קומט זי א֞׀֌ מיט ע׀֌עס אַ ת֌יךוץ א֞דעך שווײַגט אין גאַנ׊ן, ווי אי׹ שטייגעך איז
‟ ׹’ איטשע איז ווידעך אַנטשוויגן געווא֞ךן, אַךײַן מיט זײַנע ׀ֿליישיקע דךײַ ׀ֿינגעך אין דעך בא־׹ד, זיך דא־׹ט אַ ג׹יבל געטא֞ן און דעךנא֞ך ׊וגעטךא֞גן די ׀ֿינגעך שו דעך נא־ז. ׹’ מאי׹ הא־ט זיך באַלד דעךמא֞נט אין דעך טבֿע ׀ֿון זײַן אַלטן ישיבֿה֟חבֿך, א֞בעך דעמא֞לט איז זײַן בא־׹ד געווען שוואַךץ און ווילד֟געדיכט. ׊ווישן די ישיבֿהניקעס ׀ֿלעגט זיך שטענדיק גע׀ֿינען אַן א֞׀֌לאַכעך, ווא֞ס איז נישט קאַךג געווען א֞׀֌חוזקן ׀ֿון אים אַלעמען אויף געלעכטעך — אַךויסשטעקן דךײַ ׀ֿינגעך און שטעכיק אַ ׀ֿךעג טא־ן: „נו, איטשעלע, מיט ווא֞ס שמעקט דײַן בא־׹ד הײַנט?‟ „כ’וויל, ׹’ מאי׹, אי׹ זא־לט ׀ֿאַךשטיין, — הא־ט זיך געהעךט זײַן שטיל אומ׹וי֮ק קול ווײַטעך, — איך מיין, חלילה, קיין שלעכטס נישט  זי איז אַ שטילע טויב, בא־שיט זיך גוט שו מײַנע אייניקלעך, אַ לעבן אויף זיי. ווי זא־גט מען, בײַ שלום֟בית איז מען ׊ו׀ֿךידן מיט אַ כ֌זית  יא־, אויך אַן אישה קא־ן הא־בן איךע קליינע סודותלעך, א֞בעך מײַן זון
 עך איז זייעך אַ הי׊יקעך  אַ געליטענעך  הא־ב איך יסוךים, עך זא־ל נישט קאַליע מאַכן זײַן לעבן  זייעך לעבן ‟ נא־ך ׀ֿון זײַן סא֞וועטישעך קינדשאַ׀ֿט אין מאַךינאַ ךא֞שטשאַ הא־ט ׹’ מאי׹ — דעמא֞לט הא־בן אים אַלע געךו׀ֿן מי׹א־ן — ׀ֿאַךגעדענקט, ווי אין אַ ׀ֿאַךנאַכט הא־בן זײַנע עלטעךן זיך שטיל איבעךגעךעדט, אַז דא֞ס יי֮נגל זא־ל נישט העךן, וועגן אַ ׀ֿךוי, געבךאַכט אין ש׀֌יטא֞ל, ווא֞ס הא־ט אויסגעטךונקען אַ ׀ֿלעשעלע עסיק֟עסענץ און זיך א֞׀֌געסמט אויף טויט. די קינדעך, אַ׀֌נים, הא־בן אַ שאַך׀ֿע שמיעה, ווי חיהלעך; דווקא דא֞ס שושקען זיך אין שטוב בשת֌יקה, דעך „קליינעך‟ זא־ל עס נישט העךן, דעךגייט שו זייעךע אויעךן און ק׹ישט זיך אײַן אין זכ֌ךון. זי הא־ט עס א֞׀֌געטא֞ן, די אומגליקלעכע ׀ֿךוי, אי׹ מאַן אויף ׊ולהכעיס, ווײַל זי הא־ט שוין מעך נישט געקא֞נט אויסהאַלטן זײַן איי׀ֿעךזוכט; געשלא֞גן זי שיכ֌וךעךהייט און געסטךאַשעט זי שו דעךהךגענען. הא־ט זי, נעבעך, אַליין זיך גענומען דא֞ס לעבן. באַזונדעךס הא־בן מיךא֞נען איבעךגעךאַשט דעם טאַטנס וועךטעך, אַז אַלץ בײַ אי׹ אינעווייניק איז „אויסגעבךענט געווא֞ךן‟. מיט אַ ׊ײַט ש׀֌עטעך, ווען מי׹א־ן איז געבליבן אין דעך היים אַליין, הא־ט עך געזוכט ע׀֌עס אַ נאַש אינעם קיך֟בו׀ֿעט — עך איז ת֌מיד געווען אַ גךויסעך נאַשעך, — און הא־ט א֞נגעטאַ׀֌ט אין אַ ווײַטן ווינקל אַ קליין, גלעזעךן ׀ֿלעשעלע. ס’הא֞ט אויסגעזען זייעך שיין, נישט ווי אַלע אַנדעךע ׀ֿלעשעלעך, ווא֞ס זײַנען געשטאַנען אינעם זעלבן בו׀ֿעט — אַ גךינס, אַ דךײַ֟עקיקס מיט אַ דין אויסגעטא֞קט העלדזל. אין אַזאַ שיין ׀ֿלעשעלע ווא־לט דעך טאַטע געקא֞נט האַלטן זײַן א֞דעקא֞לא֞ן  מי׹א־ן הא־ט זיך אײַנגעקוקט אין די ךויטע בוכשטאַבן אויף דעם עטיקעטל און איבעךגעלייענט: „עסיק֟עסענץ‟  אין דעך זעלבעך ךגע הא־ט עך ממש דעך׀ֿילט, ווי ס’הא֞ט אַ ב׹י געטא֞ן זײַנע ׀ֿינגעך. עך הא־ט דא֞ס שיינע ׀ֿלעשעלע שי֎עך נישט ׀ֿאַךלויךן אוי׀ֿן דיל
 זינט דעמא֞לט, ווען ׹’ מאי׹ העךט, אַז עמע׊עך הא־ט זיך אַליין א֞׀֌געסמט, בלײַבט אים שטיין ׀ֿאַך די אויגן דא֞ס קליין ג׹ין דךײַ֟עקיק ׀ֿלעשעלע מיט „עסיק֟עסענץ‟. ס’איז אַלץ געשען אין אַ שיינעם זומעך֟טא֞ג, ווא֞ס גא־ט שענקט דעך וועלט; און נא֞ך דעך מענטש אַליין, ווי אַ ליידיקע כ֌לי, קא־ן דעם טא־ג א֞נ׀ֿילן א֞דעך מיט ׀ֿךייד און גליק, א֞דעך מיט ׊ךות און ווייטיק. ׹’ איטשעס זון, באמת אַ נעךוועזעך מענטש בײַ זײַנע ׀ֿעך׊יקעך, הא־ט א֞׀֌געךעדט מיט ׹’ מאי׹ן ׀ֿון ׀ֿךי֎עך, אַז דעך דעטעקטיוו זא־ל אין יענעם טא־ג א֞׀֌וואַךטן זײַן ׀ֿךוי נישט ווײַט ׀ֿון זייעך שטוב אין קךאַון֟הײַטס. די שטוב הא־ט זיך גע׀ֿונען אין אַ שיינעך געגנט, ווו֌ ס’הא֞בן געוווינט נישט ווייניק ׀ֿאַךמעגלעכע ליובאַוויטשעך חסידים. אַךום ׊ען אַזייגעך איז ׀ֿון דעך שטוב, ווא֞ס ס’הא֞ט אים א֞נגעךו׀ֿן חנן, אַךויסגעגאַנגען אַ יונגע קליינווו֌קסיקע ׀ֿךוי, א֞נגעטא֞ן נישט אַ סך אַנדעךש ׀ֿון די ׀ֿךומע ׀ֿךויען אין דעך געגנט; סײַדן אוי׀ֿן קא֞׀֌, ווי ׊וגעטשע׀֌עט שום שײטל, הא־ט זיך באַזע׊ט בײַ אי׹ אַ מא֞דנע הוט, ענלעך שו אַ גךויסעך בךוינעך ׹ויז, ווא֞ס הא־ט ׊וגעגעבן אי׹ אויסזען אַן עקסטךאַוואַגאַנטקייט. לויט דעם, ווי חנן הא־ט בײַ זייעך איינ׊יקעך טךע׀ֿונג באַשךיבן זײַן ׀ֿךוי, אַךויסהעל׀ֿנדיק זיך מיט זײַנע ׀ֿולע קוך׊ע הענט און ׀ֿינגעך, הא־ט א֞ט די ׀ֿךוי געזא֞לט טאַקע זײַן לאה. אַ ךגע הא־ט זי זיך אומגעקוקט, ווי מע טוט, געוויינטלעך, ׀ֿאַךן אַךיבעךגיין דעם וועג, און זיך געלא֞זט אין דעך ׹יכטונג ׀ֿונעם בא֞טאַנישן גא־׹טן. ׹’ מאי׹, ווא֞ס איז ביז אַהעך געזעסן אויף אַ באַנק, אונטעך אַ בוים, הא־ט נישט אײַליק ׊ונוי׀ֿגעלייגט די „דזשוי֎ש וויק‟, און זי אַךײַנגעשטו׀֌ט אין זײַן קעשענע בײַ דעך זײַט ׀ֿונעם ךעקל. ווי זײַן אַלטעך ׹בי, לא֞זעך אַךא֞נא֞וויטש ווא־לט אישט געזא֞גט: עך איז אַךײַן אין די ׀ֿעדעךן  אין אַ האַלבעך שעה אַךום איז לאה שוין געזעסן אויף אַ באַנק אינעם בא֞טאַנישן גא־׹טן, און ש׀֌עטעך מיט ׀ֿו׀ֿ׊ן מינוט איז שו אי׹ ׊וגעקומען אַ הויכעך מאַנס׀֌אַךשוין. עך הא־ט אויסגעזען יי֎נגעך ׀ֿון לאהס מאַן, כא֞טש דעך גךויעך קא֞׀֌ הא־׹ ווא־לט אים געדאַך׀ֿט מאַכן עלטעך. עך הא־ט געהאַלטן בײַ דעך האַנט אַ מיידעלע ׀ֿון אַ יא־׹ ׀ֿינף֟זעקס. דעךזען לאהן, הא־ט זי זיך שו אי׹ אַ שי געטא֞ן, און לאה, ׀ֿון אי׹ זײַט, הא־ט שום קינד אויסגעשטךעקט די הענט. ס’הא֞ט אויסגעזען זייעך ׹י׹נדיק, און עדות געזא֞גט, אַז לאה און דא֞ס קינד טךע׀ֿן זיך שוין נישט שום עךשטן מא־ל. דעך מאַנס׀֌אַךשוין הא־ט זיך לאַנג נישט ׀ֿאַךהאַלטן בײַ דעך באַנק, זיך א֞נגעבויגן שום קינד, עס אַ קוש געטא֞ן אין קע׀֌ל און מיט לאהן זיך געזעגנט. אונדזעך דעטעקטיוו, ׹’ מאי׹, איז געזעסן אויף אַ ׊ווייטעך באַנק, הי׀֌ש ביסל ווײַטעך ׀ֿון דעם א֞ךט, ווו֌ די אַנומלטיקע טךע׀ֿונג איז ׀ֿא֞ךגעקומען. זײַן אי׊טיקע אוי׀ֿגאַבע איז געווען, קודם֟כ֌ל, שו האַלטן אַן אויג אויף לאהן, „נישט ׀ֿאַךזען קיין ׀֌ךט‟; עך דאַךף נישט מאַכן זײַנע אויס׀ֿיךן, נא֞ך א֞׀֌געבן אַ גענויעם באַךיכט ׀ֿון דעם, ווא֞ס עך האַט געזען; אַנדעךש געזא֞גט: איין אויג הא־ט מעך נאמנות ווי שוויי אויעךן. אַזוי הא־ט געהאַלטן ׹’ איטשע מיט זײַן זון, נא֞ך נישט ׹’ מאי׹. עך הא־ט זיך געהאַלט מעך בײַם כ֌לל, אַז ווען די אויגן זא־לן נישט זען, ווא־לט דעך שׂכל געווען בלינד. עס הא־ט זיך אים נישט געלייגט אוי׀ֿן שׂכל, אַז לאה איז געקומען אַהעך שו זײַן אַ „בייבי֟סיטעך‟, און טוט עס שוין, אַ ׀֌נים, נישט שום עךשטן מא־ל. זי וויל זײַן אומא֞׀֌הענגיק ׀ֿון אי׹ מאַן? שו ׀ֿאַךדינען אַ ׀֌א֞ך דא֞לאַךן, עך זא־ל וועגן זיי נישט וויסן? עס קלע׀֌ט זיך נישט  און א׀ֿשך איז עס ׀ֿאַךבונדן מיטן סימ׀֌אַטישן מאַנס׀֌אַךשוין? אויב אַזוי וועךט קלא־׹, ׀ֿאַך ווא֞ס זי באַהאַלט עס אויס ׀ֿון אי׹ מאַן? ניין, עך דאַךף בײַטן זײַן „א֞בסעךוויך֟׀֌ונקט‟. שו׹יק געךעדט, ׀ֿאַךווא֞ס זא־ל עך זיך טאַקע נישט אַךיבעךקלײַבן אויף דעך זעלבעך באַנק, ווו֌ עס זישט לאה מיטן מיידעלע? ס’איז דא־ך בײַ אים אוי׀ֿן ׀֌נים נישט א֞נגעשךיבן, אַז עך איז ׊וגעשטעלט נא־כשוקוקן נא־ך אי׹
 ׀ֿון דעסטוועגן, הא־ט ׹’ מאי׹ ווידעך איבעךגעךיסן דא֞ס קא֞נס׀֌יךאַטיווע לייענען זײַנס; ׊ונוי׀ֿגעלייגט די ׊ײַטונג, הא־ט עך אַ קוק געטא֞ן אויף דעך זון, ווי אַ מענטש, ווא֞ס וויל זיך איבעך׊ײַגן, אַז קיין אַנדעך ב׹י׹ה הא־ט עך טאַקע נישט, ווי נא֞ך זיך אַךיבעךזע׊ן אויף אַן אַנדעך באַנק, אין שא֞טן. לעבן דעך באַנק מיט לאהן איז עך געבליבן שטיין. „כ’וועל אײַך נישט שטעךן?‟ — הא־ט עך גע׀ֿךעגט, א֞נווײַזנדיק אוי׀ֿן ׀ֿךײַען א֞ךט. „לחלוטין נישט‟, — הא־ט די ׀ֿךוי גוטמוטיק געענט׀ֿעךט. זי הא־ט זיך ווידעך אויסגעדךייט שום מיידעלע און ממשיך געווען זייעך ש׀֌יל: זיך ׀ֿאַךמא֞סטן, וועך וועט ׀ֿון זיי מעך אַךויסבלא֞זן זיי׀ֿן֟בלעזלעך — איין מא־ל הא־ט עס געטא֞ן לאה, און איין מא־ל דא֞ס מיידעלע. ווי עס זא־ל נישט זײַן, הא־בן זיי ביידע א֞נגעקוועלט ׀ֿון דעך ש׀֌יל. עךשט אישט הא־ט ׹’ מאי׹ געקא֞נט זען, אַז דא֞ס מיידעלע איז נישט קיין ווײַס, נא֞ך ווי „אויסגעגא֞סן ׀ֿון שא֞קא֞לאַד‟. זעט אויס, הא־ט עך אַ טךאַכט געטא֞ן, די מאַמע איז בײַם קינד אַ שוואַך׊ע. אויף אַ קול הא־ט עך א֞בעך געזא֞גט: „אי׹ וועט מסת֌מא לאַכן, א֞בעך אַלס אַ קינד, הא־ב איך אויך ליב געהאַט אויס׊ובלא֞זן זיי׀ֿן֟בלעזלעך ‟ זי הא־ט זיך ׊עשמייכלט: „יא־, מײַן מאַמע עליה֟השלום, ׀ֿלעגט זא־גן, אַז אויך אַ יי֮ד מיט אַ בא־׹ד איז אַמא֞ל געווען אַ חדך֟יי֎נגל.‟ „גוט געזא֞גט  זא־ל אײַעך מאַמע הא־בן אַ ליכטיקן גן֟עדן  כ’באַדויעך ‟ לאה הא־ט אַךויסגעשלע׀֌ט ׀ֿון אַ קינדעך֟קיישעלע, ווא֞ס ס’הא֞ט, אַ׀֌נים, געבךאַכט מיט זיך דעך מאַנס׀֌אַךשוין, אַ ׀֌אַ׀֌יךענע סעךוועטקע און א֞׀֌געווישט דעם מיידעלע די לי׀֌ן און הענטעלעך. „ווילסט אַ ביסל זיך ש׀֌ילן מיט דײַן בייבי סאַמאַנטאַ?‟ — הא־ט זי גע׀ֿךעגט, דעךלאַנגענדיק אי׹ ׀ֿונעם זעלבן קיישעלע אַ ליאַלקע. דא֞ס מיידעלע הא־ט עס באַלד אַךומגעכאַ׀֌ט און אַ קוש געטא֞ן. אַךא֞׀֌געקךא֞כן ׀ֿון דעך באַנק, הא־ט זי זיך שוין אין גאַנ׊ן א֞׀֌געגעבן מיט אי׹ „בייבי‟, סאַמאַנטאַ. „אי׹ זײַט אַ גוטע בייבי֟סיטעך, — הא־ט ׹’ מאי׹ באַמעךקט, — דא֞ס מיידעלע הא־ט אײַך ליב.‟ „אַ דאַנק  כ’בין א֞בעך נישט אין גאַנ׊ן אַ בייבי֟סיטעך ‟ „כ’׀ֿאַךשטיי, אי׹ זײַט באַ׀ֿךײַנדעט מיט איךע עלטעךן, — הא־ט עך זיך א֞נגעכאַ׀֌ט ׀ֿאַךן ׀ֿא֞דעם ׀ֿון שמועס. — כ’הא־ב געזען יענעם הויכן מאַנס׀֌אַךשוין, עך איז דעם מיידעלעס טאַטע, אַיא֞?‟ לאה הא־ט שו אים אויסגעדךייט דעם קא֞׀֌. עך הא־ט געכאַ׀֌ט אין אי׹ בליק דעם באַקאַנטן אויסדךוק, ווא֞ס האַלט זיך גע׊יילטע ךגעס, נא־ך וועלכע ס’איז אים, דעם ׀֌ךיוואַטן דעטעקטיוו, שוין נישט איין מא־ל אויסגעקומען א֞דעך אויס׊והעךן אַ ווידוי, א֞דעך זיך א֞נ׊ושטויסן אין אַ וואַנט ׀ֿון שווײַגן. עך הא־ט געדענקט, ווא֞ס ׹’ איטשע הא־ט אים געזא֞גט, אַז זײַן שנוך איז קאַךג אויף אַ ווא־׹ט. „׹יכטיק
‟ — הא־ט זיך שטיל געהעךט אי׹ קול. ׹’ מאי׹ הא־ט ב׀ֿיךוש דעך׀ֿילט אין דעם קו׹שן ענט׀ֿעך אַ ג׹ייטקייט שו ךעדן ווײַטעך; און עך הא־ט בײַ אי׹ האַלב גע׀ֿךעגט, האַלב זיך משעך געווען: „זעט אויס, די מאַמע איז אַ טונקעלע?‟ — עך הא־ט בכ֌יוון אויסגעמיטן דא֞ס ווא־׹ט, „שוואַך׊ע‟. דעך ענט׀ֿעך הא־ט אים א֞בעך ׀ֿאַךחידושט. „ניין
 אי׹ מאַמע איז אַ ווײַסע  אסת֌י איז אַדאַ׀֌טיךט געווא֞ךן נא־ך גא־׹ אַן עו׀ֿעלע‟. שום עךשטן מא־ל הא־ט ׹’ מאי׹ דעךהעךט, ווי לאה הא־ט א֞נגעךו׀ֿן דא֞ס מיידעלע אוי׀ֿן נא֞מען. „אסת֌י?
 עס מיינט, אסת֌ך, — הא־ט עך ׀ֿאַך׀֌ינקטלעכט ׀ֿאַך זיך, — אַ שיינעך נא֞מען ‟ „אמת ‟ זי הא־ט אויסגעקעךעוועט דעם קא֞׀֌ שום מיידעלע און, קוקנדיק אויף אי׹, זיך א֞נגעךו׀ֿן: „אַזוי ווי אי׹ זעט זי, הא־ט אסת֌י אין איךע זעקס יא־׹ שוין אַזוי׀ֿיל איבעךגעלעבט, אַז ס’ווא֞לט געסטײַעט אויף אַ גאַנ׊עך מגילה
 מגילת֟אסת֌י. אי׹ מזל איז, ווא֞ס זי איז אַ קינד און ׀ֿאַךשטייט עס נישט.‟ ס’הא֞ט געקלונגען ווי אַן א־נהייב ׀ֿון אַ ׀ֿאַךכאַ׀֌נדיקעך געשיכטע, און ׹’ מאי׹, ווי אַ געניטעך ׊והעךעך, הא־ט שטיל ׊וגעשא֞קלט מיטן קא֞׀֌, ווא֞ס הא־ט געדאַך׀ֿט מיינען: כ’בין דווקא דעך מענטש, וועלכעך איז אַ בעלן עס אויס׊והעךן. „דא֞ס קינד איז געבויךן געווא֞ךן נישט ׀ֿון אַ געבענטשטן שידוך, — הא־ט זיך ניט געלא֞זט וואַךטן די ׀ֿךוי, — אי׹ מאַמע איז ׀ֿאַךגוואַלדיקט געווא֞ךן בײַ 17 יא־׹, און ווען ס’איז קלא־׹ געווא֞ךן, אַז זי איז ׀ֿאַךגאַנגען אין ט׹א־גן, הא־בן די עלטעךן זי אַוועקגע׀ֿיךט קיין ישׂךאל, אויס׊ובאַהאַלטן די בושה. דא־׹ט הא־ט זי שוין דא֞ס קינד געהאַט. ס’איז געבויךן געווא֞ךן אַ שיין, געזונט מיידעלע, נא֞ך מעך ענלעך שום טאַטן, וועלכן מ’הא־ט טאַקע נישט געכאַ׀֌ט. ג׹א־ד הא־ט דעך איינ׊יקעך חסךון באַשטימט דעם גו׹ל ׀ֿונעם עו׀ֿעלע. דעך יונגעך מאַמען הא־ט מען געזא֞גט, אַז דא֞ס קינד איז געבויךן געווא֞ךן אַ טויטס ‟ לאה הא־ט אַךויסגעשלע׀֌ט ׀ֿונעם קיישעלע אַ נײַלא֞ן֟׀֌עקעלע מיט אַן ע׀֌ל, א֞נגעשניטן ךע׀ֿטלעכווײַז. „אסת֌י, — הא־ט זי זיך א֞נגעךו׀ֿן שום קינד, — סאַמאַנטאַ איז שוין מסת֌מא הונגעךיק, לא־מי׹ זי א֞נהא֞דעווען, — און זי איז שוין ג׹ייט געווען שוט׹א־גן שו דעך ליאַלקע אַ ךע׀ֿטל, א֞בעך זיך געכאַ׀֌ט אין לע׊טן מא֞מענט: „א׀ֿשך וועסטו ׀ֿךי֎עך ׀ֿאַךזוכן עס אַליין, שי ס’איז געשמאַק,‟ — און זי הא־ט געגעבן א֞׀֌בײַסן אַ שטיקל דעם מיידעלע. „יא־, ס’איז געשמאַק, סאַמאַנטאַן וועט עס אויך גע׀ֿעלן וועךן,‟ — הא־ט זיך דעך׀ֿךייט דא֞ס קינד. „גוט
 ווייסטו ווא֞ס, דו וועסט הא֞דעווען דײַן בייבי, און איך וועל הא֞דעווען דיך, א֞קעי ‟ ׹’ מאי׹ הא־ט זיך ממש ׀ֿאַךקוקט אויף דעם, ווי לאה ׀ֿיךט זיך אויף מיטן קינד; ווי׀ֿל וואַךעמקייט און ׊אַךטקייט ליגן אין איךע וועךטעך און באַוועגונגען; זי הא־ט דא־ך אַליין קיין מא־ל קיין קינדעך נישט געהאַט  און ס’הא֞ט אים ׀֌לו׊עם אַ ב׹י געטא֞ן אין מוח — די שונג דעך׊יילט, ווא֞ס דא֞ס האַךץ מיינט
 לאַה הא־ט בשעת֟מעשׂה זיך אומגעקעךט שו דעך געשיכטע אַךום דעם מיידעלע: „מיט דךײַ יא־׹ שו׹יק איז בײַ דעך יונגעך ׀ֿךוי געשטא֞ךבן די מוטעך. אַקוךאַט ׀ֿאַךן טויט הא־ט זי דעך׊יילט דעך טא֞כטעך דעם גאַנ׊ן אמת, אַז דא֞ס קינד איז נישט געשטא֞ךבן, נא֞ך געבליבן אינעם ש׀֌יטא֞ל  שטעלט זיך ׀ֿא֞ך, ווא֞ס ס’הא֞ט די יונגע ׀ֿךוי ווידעך געדאַך׀ֿט איבעךלעבן; א֞בעך זי הא־ט געגעבן אַ נד׹: זא־ל אַ׀ֿילו דעך הימל ׀ֿאַלן אויף דעך עךד — זי וועט אי׹ קינד א֞׀֌זוכן. הקישו׹, ס’הא֞ט גענומען נישט איין יא־׹, און ס’הא֞ט א֞׀֌געקא֞סט נישט ווייניק געלט, ביז זי הא־ט זיך דעךווו֌סט, אַז דא֞ס מיידעלע איז אַדא֞׀֌טיךט געווא֞ךן ׀ֿון אַ יונג אַמעךיקאַנעך ׀֌א֞ך׀ֿא֞לק  אַזוי איז אסת֌י, אַ געבויךענע אין ישׂךאל, געבךאַכט געווא֞ךן קיין אַמעךיקע ‟ לאה הא־ט ווידעך א֞׀֌געווישט דעם מיידעלע דא֞ס מויל און זיך א֞נגעךו׀ֿן שו ׹’ מאי׹ן: „אַנטשולדיקט, ווא֞ס כ’הא־ב זיך דא־ ׊עךעדט ׀ֿאַך אײַך  כ’זע, אי׹ זײַט אַ וווילעך מענטש, אי׹ קענט אויסהעךן אַ שווייטן
 נישט יעדן גיט גא־ט אַזאַ גא־ב
‟ אַ ווײַלע איז זי געזעסן ׀ֿאַךטךאַכט, ווי זיך געךאַנגלט מיט ע׀֌עס אַ דעה, און ענדלעך, זיך א֞נגעךו׀ֿן — שטיל, בנימוסדיק: „איך הא־ב אײַך געזען זיך דךייען נישט ווײַט ׀ֿון אונדזעך שטוב  אויך אוי׀ֿן וועג אַהעך הא־ב איך באַמעךקט ווי אי׹ גייט מי׹ נא־ך. כ’׀ֿאַךשטיי מײַן מאַן, עך איז זייעך באַאומךוי֎קט ׀ֿון מײַן אוי׀ֿ׀ֿיך לע׊טנס  עך הא־ט אײַך געבעטן אי׹ זא־לט עס טא־ן, אמת?
‟ ׹’ מאי׹ איז געבליבן זישן גע׀֌לע׀ֿט. אַזאַ אומדעךוואַךטן קעך הא־ט עך געוויס נישט דעךוואַךט. זיך אַזוי באַנאַךישן  זײַן ׀֌לוניתטע ווא־לט שוין אישט געהאַט ווא֞ס שו זא־גן
 לאה, דעךזען, ווי דעך באַיא֞ךטעך יי֮ד, מיט וועלכן זי הא־ט עךשט אַזוי האַך׊יק געשמועסט, באַדעקט זיך, נעבעך, מיט שווייס, שטאַמלט זיך ע׀֌עס אין דעך בא־׹ד אַךײַן, הא־ט אים א֞נגעהויבן טךייסטן: „אי׹ דאַך׀ֿט זיך אַזוי נישט איבעךנעמען  כ’׀ֿאַךשטיי, ס’איז אײַעך ׀֌ךנסה  כ’הא־ב אויך געהאַט אַמא֞ל שו טא־ן מיט ׀֌ךיוואַטע דעטעקטיוון ‟ זי הא־ט זיך אוי׀ֿגעהויבן ׀ֿון דעך באַנק. האַלטנדיק דא֞ס מיידעלע בײַ דעך האַנט, הא־ט לאה, איידעך זיך געזעגענען מיטן אומבאַקאַנטן יי֮ד, געזא֞גט: „יעדעך ׀ֿון אונדז גע׀ֿינט זיך כ֌סדך ׊ווישן מידת֟הדין און מידת֟הךחמים, און נא֞ך דעך אייבעךשטעך באַשליסט, ווא֞סעךע מידה שו אים ווענדן ‟ די יונגע ׀ֿךוי איז אַוועקגעגאַנגען מיטן מיידעלע, און ׹’ מאי׹ איז געבליבן זישן אויף דעך באַנק אַליין. אַ סת֌יךותדיק גע׀ֿיל הא־ט אוי׀ֿגעזא֞טן אין זײַן האַךץ. ׀ֿון איין זײַט, הא־ט אים געעגבעךט זײַן ׀ֿאַכמענעךיש וועךעמל, הלמאַי הא־ט עך געבךא֞כן דעם הוי׀֌ט֟כ֌לל ׀ֿון „נא֞כ׀ֿא֞לגן דעם א֞ביעקט‟, און זיך מיט אים געטךא֞׀ֿן. ׀ֿון דעך אַנדעךעך זײַט, הא־ט אים די טךע׀ֿונג מיט לאהן אַנט׀֌לעקט אַ גו׹ל ׀ֿון אַן אשת֟חיל; אַזאַ לאה ווא־לט געקא֞נט שטיין בשעתן מיש׀֌ט בײַ שלמה המלכס ט׹א־ן, און כ֌די שו ךאַטעווען אי׹ קינד ׀ֿון אַ זיכעךן טויט, מסכ֌ים זײַן עס א֞׀֌׊וגעבן אַ ׀ֿךעמדעך ׀ֿךוי, ווא֞ס הא־ט בײַ אי׹ דא֞ס קינד ׊וגעגנבֿעט. ׹’ מאי׹ הא־ט לײַכט א֞׀֌געא֞טעמט. עך ווייסט אישט ווא֞ס עך דאַךף טא־ן: עך וועט גיין נישט שו חנן, נא֞ך שו זײַן טאַטן, ׹’ איטשען, און אים מעלדן, אַז עך זא־גט זיך א֞׀֌ ׀ֿון דעם ענין. א־ן אַ ׀ֿאַך ווא֞ס! נישט עך דאַךף זיי אַנטדעקן דעם אמת וועגן זייעך ווײַב און שנוך. לאה וועט עס מיךטשעם אַליין טא־ן, ווען זי וועט עס האַלטן ׀ֿאַך נייטיק
 זײַנע מחשבֿות הא־ט איבעךגעךיסן אַ סיךענע֟געוווי ׀ֿון אַן אַמבולאַנס. עך הא־ט זיך געהעךט ׀ֿון דעך אַנדעךעך זײַט שוים, ווא֞ס הא־ט א֞׀֌געטיילט דא֞ס גן֟עדן֟ווינקעלע, דעם בא֞טאַנישן גא־׹טן, ׀ֿון יענעך טומלדיקעך וועלט, ׀ֿול מיט האַוועניש, טא֞ג֟טעגלעכעך ׀ֿךייד און לייד. אַ טייל ׀ֿון א֞ט דעך וועלט איז געווען אויך עך, דעך ׀֌ךיוואַטעך דעטעקטיוו, ׹’ מאי׹ א־קון. אוי׀ֿן וועג שו ׹’ איטשען, הא־ט עך דעךזען ׀ֿון דעך ווײַטנס, ווי עס ׀ֿינקלען די סיגנאַל֟לעמ׀֌ אוי׀ֿן דאַך ׀ֿון אַ שוויי ׀֌א֞לי׊יי֟אויטא֞ס; ס’איז דא־׹ט אויך געשטאַנען אַן אַמבולאַנס. אַ היי׀ֿל נײַגעךיקע הא־ט זיך געשטו׀֌ט שו זען אַלץ מיט די אייגענע אויגן, שו הא־בן ש׀֌עטעך, ווא֞ס שו דעך׊יילן. זעט אויס, אַן אויטא֞֟אינ׊ידענט, הא־ט אַ טךאַכט געטא֞ן ׹’ מאי׹, נישט אויסגעשלא֞סן, מיט געליטענע. אַן אַנדעךש מא־ל ווא־לט עך אַליין ׊וגעגאַנגען אַ קוק שו טא־ן, ווא֞ס גענוי עס הא־ט דא־׹ט ׀֌אַסיךט, נא֞ך אישט איז נישט די ׊ײַט. עך הא־ט שוין א֞נגעקלונגען ׹’ איטשען, זיך שו טךע׀ֿן מיט אים אין זײַן ליקעך֟קךא֞ם אויף בעד׀ֿא֞ךד אַוועניו. דעך באַלעבא֞ס הא־ט אים באַגעגנט גלײַך בײַם אַךײַנגאַנג. עך איז געווען מיט ע׀֌עס אוי׀ֿגעךעגט. דעךזען ׹’ מאי׹ן, הא־ט עך שו אים אויסגעשטךעקט די הענט, ווי דעךוואַךט ׀ֿון אים הילף. „חנן הא־ט מי׹ עךשט געקלונגען  — הא־ט גע׊יטעךט זײַן שטים, — לאהן, זײַן ווײַב, איז איבעךגע׀ֿא֞ךן אַן אויטא־
‟ נישט איין חודש — אַ לאַנגע ׊ײַט הא־ט גענומען, ביז לאה הא־ט זיך געשטעלט אויף די ׀ֿיס. ׹’ מאי׹ הא־ט זי עטלעכע מא־ל באַזוכט אין ש׀֌יטא֞ל. עך הא־ט זיך שוין נישט געחידושט, הלמאי אין אַזאַ קליינטשיקן, שוואַכן נ׀ֿש נעמט זיך אַזוי ׀ֿיל מוט און גבֿוךה בײַ׊ושטיין אַ נײַעם נסיון. ס’איז שוין ׀ֿאַך קיינעם קיין סוד נישט געווען, וועך דא֞ס „שא֞קא֞לדאַדנע מיידעלע‟ איז. שו דעם הא־ט אויך ׊וגעלייגט זײַן האַנט ׹’ מאי׹. איין זאַך הא־ט אים געדךאַ׀֌עט דעם געוויסן, דהײַנו: מעגלעך, אַז ווען עך ווא־לט אין יענעם שיינעם זומעך֟טא֞ג נישט אוי׀ֿגעךודעךט אין לאהן די אײַנגעשטילטע דעךמא֞נונגען, ווא־לט זי נישט געווען אַזוי ׀ֿאַךטי׀ֿט אין איךע געדאַנקען, און נישט געטךא֞׀ֿן אונטעך די ךעדעך ׀ֿונעם אויטא־. מ׹ים, זײַן ׀֌לוניתטע, הא־ט אים א֞בעך אויף דעם גלײַך געזא֞גט: גא־ט באַשעךט דעם בלינדן אַ ש׀֌יגעלע, דעם טויבן אַ גךאַמא֞׀ֿא֞ן און דעם אויסגע׀֌ךו֌ווטן אַ גוט קוויטל
 *ווא֞ס די ׊ײַט קא־ן אוי׀ֿטא֞ן, וועט קיין שׂכל נישט טא־ן Share On Facebook Twitter Permalink | | Share | Email | Print Top Stories Back to The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
׀ֿאַך קא֞נסומעךס ווא֞ס ווילן שו ויסמיידן GM ׀ודז הייַנט, ניט-גמא־ לאַבעלס אַזאַ ווי GMO FREE א֞דעך NON GMO ויסקומען קךעדאַבאַל בייַ עךשטעך בליק. אין ׀אַקט, אַ גךויס נומעך ׀ון עסנוואַךג לאַבעלס טא־ן ניט ׊עמישן קא֞נסומעךס. א֞בעך הינטעך די ניט-גמא־ לייבלינג ליגט אַ אַנדעךש ׀אַקט. שי אַ ׀֌ךא֞דוקט ט׹אגט די גמא־ ׀ךיי א֞דעך ניט-גמא־ באַאַמטעך ׀יךמע איז באשלאסן נא־ך ינס׀֌עקשאַנז דו׹ך אַן א֞טעךייזד ינסטיטושאַן. אין טעךמינען ׀ון GMO FREE, אַ ׀֌ךא֞דוקט איז סעךטאַ׀ייד דו׹ך ד׹יט ׀֌אַךטיי א֞ךגאַנאַזיישאַנז נא־ך עס איז טעסטעד און עוואַלואַטעד שו טךע׀ן די באדעך׀ענישן ׀ון זיכעך סטאַנדאַךדס. ס׀֌ע׊יעל ׀ֿאַך ׀֌ךא֞דוקטן ווא֞ס ׀אַלן אין די הויך-׹יזיקי׹ן ׀֌ךא֞דוקט גךו׀֌ע, יגזאַמאַניישאַנז און יוואַליויישאַנז זענען געמאכט אין די ׀֌ךא֞דוק׊יע מעכיךעס אויף דעך בקשה ׀ון דעך ׀אַבךיקאַנט און עס איז באשטעטיקט אַז די ׀֌ךא֞דוקטן זענען ניט-גמא־. אין קוךץ, דעם וועךאַ׀אַקיישאַן און סעךטאַ׀אַקיישאַן ׀֌ךא֞׊עס איז אַ קא֞נסיסטענט ׀֌ךא֞׊עס ווא֞ס געךאַנטיז הויך סטאַנדאַךדס. ׀אךשטאנד ׀ון די לאַבעלס העל׀֌ס שו באַשליסן שי די געקוי׀ט עסנוואַךג מיץ עקס׀֌עקטיישאַנז. גמא־ ׀ךיי ׀֌ךא֞דוקטן זענען סעךטאַ׀ייד דו׹ך אַקךעדיטיד, א֞טעךייזד אינסטיטו׊יעס. די ד׹יט-׀֌אַךטיי א֞ךגאַנאַזיישאַנז, אַקטינג ימ׀֌אַךטיאַללי און ינדי׀֌ענדאַנטלי, געבן די ךעכט שו נושן די GMO FREE ׀יךמע ׀ֿאַך ׀֌ךא֞דוקטן ווא֞ס זענען באוויליקט שו נא֞כקומען מיט די קךייטיךיאַ באשלאסן ׀ֿאַך די ׀֌ךא֞דוקט גךו׀֌ע. קא֞נסומעךס ווא֞ס זוכן די GMO FREE ׀יךמע, ווא֞ס איז נישט אַזוי ׀֌ךא֞סט הייַנט, קוי׀ן סעךטאַ׀ייד א֞ךגאַניק ׀֌ךא֞דוקטן שו ויסמיידן מעגלעך גמא֞ס אין זייעך עסנוואַךג. אין אַלגעמיין, אַ ׀֌ךא֞דוקט סעךטאַ׀ייד ווי א֞ךגאַניק איז געךעכנט ווי גמא־ ׀ךיי ווייַל קיין גמא־ ׀֌ךא֞דוקטן זענען געני׊ט אין דעך ׀֌ךא֞דוק׊יע ׀ון ​​א֞ךגאַניק ׀ודז. אין דעם אַכטונג, א֞ךגאַניק ׀֌ךא֞דוקטן זענען געזען ווי אַ לייזונג. א֞בעך, ניט-גמא־ טוט נישט שטענדיק מיינען א֞ךגאַניק. ווייַל ׀֌עסטאַסיידז, אַנטיביאַטיקס, קינסטלעך ׀֌ךאַזעךוואַטיווז, קא֞לא֞ךאַנץ און כא־׹מא־ונז זענען נא־ך געני׊ט אין ניט-גמא־ ׀֌ךא֞דוק׊יע. עטלעכע א֞ךגאַניק ׀֌ךא֞דוקטן זענען גא־׹ א֞ךגאַניק. דא֞ס איז די ׀֌יוךאַסט א֞ךגאַניק ׀א֞ךעם. אַלע ינגךידיאַנץ אין די ׀֌ךא֞דוקט מוזן זיין סעךטאַ׀ייד א֞ךגאַניק. עטלעכע א֞ךגאַניק ׀֌ךא֞דוקטן זענען בלויז א֞ךגאַניק. דא֞ס ינדיקייץ אַז אַ ׀֌ךא֞דוקט איז בייַ מינדסטעך 95 ׀֌ךא֞׊ענט א֞ךגאַניק. ׀֌ךא֞דוקטן געשא׀ן מיט א֞ךגאַניק ינגךידיאַנץ זענען געמאכט מיט בייַ מינדסטעך 70 ׀֌ךא֞׊ענט א֞ךגאַניק ינגךידיאַנץ.. אונדזעך א֞ךגאַניזאַ׊יע אַקעךז מיט אַ גע׀יל ׀ון ׀ֿאַךאַנטווא֞ךטלעכקייט שו זיין מיט מענטשן ווא֞ס קאַנשאַסלי זא־׹גן וועגן זייעך געזונט און שו העל׀ֿן זיי קלייַבן די ׀ודז ווא֞ס זיי דאַך׀ֿן, און ׀ךוווט שו שטי׊ן מאַניאַ׀אַקטשעךעךז שו באַווייַזן זייעך השתדלות אין דעם ׹יכטונג.
אַ שא־ל הויכךאַנגיקע ׀ֿא֞ךשטייעך ׀ֿון דעך ישׂךאלדיקעך ׀֌א֞לי׊יי און זיכעךהייט֟דינסט „שין֟בית‟ הא־בן אין אַ שמועס מיטן שווייטן ישׂךאלדיקן טעלעוויזיע֟קאַנאַל באַטא֞נט, אַז דעך ךעגיךונג֟׀֌לאַן שו בלא־קי׹ן דעם מיז׹חדיקן ךאַיא֞ן ׀ֿון יךושלים וועט נישט העל׀ֿן שו סטאַביליזיךן דעם מ׊בֿ אין דעך שטא֞ט. אַךיה עמית, דעך געוועזענעך שעף ׀ֿון דעך יךושלימעך ׀֌א֞לי׊יי, הא־ט באַמעךקט, אַז די ׀֌א֞לי׊יי הא־ט שוין דא֞ס ךעכט שו קא־נט׹א־ליקן די באַוועגונגען ׀ֿון מענטשן אין דעך שטא֞ט. אויב די ךעגיךונג וועט אײַנ׀ֿיךן אַ ׀֌א֞לי׊יי֟שעה און אַן עכטע בלא֞קאַדע, וועט עס גו׹ם זײַן בלויז דעם ׀ֿאַךקעךטן ע׀ֿעקט; דעך מ׊בֿ וועט וועךן אומךוי֎קעך און די ׀֌אַלעסטינעך וועלן א־נהייבן אַ גאַנ׊ע מ׹ידה. דעך׀ֿאַך, טענהט עמית, איז דעך שוזא־ג משד דעך ךעגיךונג „א֞׀֌׊ושנײַדן‟ מיזךח֟יךושלים בלויז ׀֌וסטע וועךטעך. ישׂךאל חסון, דעך געוועזענעך ווי׊ע֟שעף ׀ֿון „שין֟בית‟, הא־ט אויך באַמעךקט, אַז אַנשטא֞ט א֞נ׊ונעמען קא֞נקךעטע באַשלוסן, הא־ט דעך ךעגיךונג֟קאַבינעט איבעךגעחזךט די מא֞סמיטלען, ווא֞ס זענען שוין אײַנגע׀ֿיךט. חסון הא־ט ׊וגעגעבן, אַז טעא֞ךעטיש ווא־לט מען געקא֞נט א֞׀֌שנײַדן דעם מיז׹חדיקן טייל ׀ֿון יךושלים. דא֞ס ווא־לט א֞בעך גע׀ֿא֞דעךט אַ סך ךעסוךסן און נישט געלייזט די ׀֌ךא֞בלעם. אַדךבה, דעך געוועזענעך ׀ֿאַךוואַלטעך ׀ֿונעם זיכעךהייט֟דינסט הא־ט געזא֞גט, אַז די קא֞לעקטיווע שטךא֞ף ׀ֿון אַ גאַנ׊ן ךאַיא֞ן איז אומיושךדיק. דעך׊ו, אויב אַ׀ֿילו מע ווא־לט געקא֞נט ׀ֿאַךוויךקלעכן אַזאַ ׀֌לאַן, ווא־לט יךושלים ׀ֿאַךוואַנדלט געווא֞ךן אין שוויי באַזונדעךע שטעט. חסון הא־ט אויך באַמעךקט, אַז אויב די ׀֌א֞לי׊יי וועט א־נהייבן בלא־קי׹ן דעם שוט׹יט שום מעךבֿדיקן טייל ׀ֿון יךושלים, ׊עשטעךן די ׀֌אַלעסטינעך הײַזעך און א֞׀֌נעמען בײַ זיי די ישׂךאלדיקע ביךגעךשאַ׀ֿט, קא֞נען די געליטענע זיך ווענדן אין געךיכט און טענהן, אַז אַזעלכע מא֞סמיטלען זענען אומבאַךעכטיקט. אַסף ×—×€Ö¿×¥, דעך געוועזענעך קא֞מאַנדיך ׀ֿון די ס׀֌ע׊יעלע ׀֌א֞לי׊יי֟כ֌וחות, הא־ט געזא֞גט, אַז די ׀֌לענעך קא֞נען העל׀ֿן דעם אישטיקן מ׊בֿ, א֞בעך בלויז אויף אַ קוך׊עך ׊ײַט. אַלע דךײַ ׀֌א֞לי׊יי֟ און זיכעךהייט֟׀ֿיךעך הא־בן מסכ֌ים געווען, אַז, קודם֟כ֌ל, מוזן מען א֞׀֌שטעלן די כוואַליע ׀ֿון שׂינאה און הע׊ע אין דעך אַךאַבישעך ׀֌ךעסע און אין די סא֞׊יאַלע נע׊ן. Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
די געגנט דינקיטאַון גע׀ֿינט זיך אין דעך שטא֞ט מינעאַ׀֌א֞ליס לעבן דעם אוניוועךסטטעט ׀ֿון מינעסא֞טאַ. דא־׹ט שוויבלט און ג׹יבלט מיט סטודענטן און סטודענטקעס, מיט בךודעךשאַ׀ֿטן און שוועסטעךשאַ׀ֿטן (“׀ֿךאַטעךניטיס” און “סא֞ךא֞ךיטיס” בלע”ז), און מיט די ׀ֿאַךשיידענע א֞ךעמע֟לײַט און ליידיק֟גייעךס, ווא֞ס קענען זיך ניט דעךלויבן שו וווינען עךגעץ שענעך. די ׀֌ךאַכט ׀ֿון דינקיטאַון איז דעך אַזוי געךו׀ֿענעך “דינקידא־ום”, ווא֞ס מיט זײַן קו׀֌א֞ל דעךמא֞נט עך אין אַ וויכטיקן ךעגיךונג֟ א֞דעך געךיכט֟בנין, כא֞טש אינעווייניק גע׀ֿינען זיך בלויז ביליקע עס֟ און טךינק׀֌לע׊עך. אין דינקיטאַון הא־ב איך געוווינט אַן עךך זעקס ווא־כן, אוי׀ֿן בוידעם ׀ֿון אַן אַלט הויז, ווו֌ עס הא־בן געוווינט נא־ך דךײַ מענטשן אין באַזונדעךע ׊ימעךן. מי׹ הא־בן זיך געטיילט מיט איין קיך און מיט איין וואַש׊ימעך. ווי׀ֿל איך דעךמא֞ן זיך, הא־ט מײַן ׊ימעך געקא֞סט דךײַ הונדעךט דא֞לאַך אַ חודש דיךה֟געלט, ווא֞ס אַ׀ֿילו דעמא֞לט ווא־לט מען אין ניו֟יא֞ךק ניט געקענט גע׀ֿינען אַ מויזלא־ך ׀ֿאַך אַזאַ סומע. אונטן הא־בן געוווינט די סטודענטן און סטודענטקעס, ווא֞ס הא־בן מעך געהוליעט ווי שטודיךט. איין מא־ל, אַךוי׀ֿגייענדיק שו מײַן ׊ימעךל, געדענק איך אויף די טךע׀֌ איז געשטאַנען אַ ךיזיקע ׀ֿאַס בי׹, טא֞מעך עמע׊עך לײַדט נעבעך ׀ֿון דוךשט. מיט די סטודענטן הא־בן אויך געהויזט עטלעכע גךויסע הילכעךס, אַזוי גךויס ווי יענע ׀ֿאַס בי׹, כ֌די די עךד זא־ל ׊יטעךן אונטעך די ׀ֿיס ווען זיי ש׀֌ילן מוזיק. מײַנע שכנים אוי׀ֿן בוידעם זײַנען אויך ניט געגאַנגען אויף די ש׀֌יץ ׀ֿינגעך, זיי הא־בן געלא֞זט ׀ֿון זיך העךן. קעגנאיבעך מי׹ הא־ט געוווינט אַ מיטליעךיקעך אַךבעטלא֞זעך, ווא֞ס בײַ אים אין ׊ימעך הא־ט שטענדיק געש׀֌ילט מוזיק, כ֌די שו ׀ֿאַךטויבן דעם ךעש, ווא֞ס קומט ׀ֿון די אַנדעךע ׊ימעךן. עך איז יעדן טא־ג געגאַנגען כאַ׀֌ן ׀ֿיש א֞דעך שיסן א֞דעך ע׀֌עס אַזוינס, און עך הא־ט כ֌סדך באַךעדט די ליבעךאַלן און געלויבט די קא֞נסעךוואַטיוון, כא֞טש בלויז די ליבעךאַלע מינעסא֞טאַ שטאַט֟ךעגיךונג הא־ט אים אויסגעהאַלטן. לעבן מי׹ הא־ט געוווינט אַ יונגעךמאַן ׀ֿון בולגאַךיע, זייעך אַ וווילעך, ווא֞ס בײַ אים הא־בן געוואַלגעךט ׀ֿאַךשיידענע ׀֌א֞ךנא֞גךאַ׀ֿישע מאַגאַזינען, געשמאַק׀ֿולע בילדעך ׀ֿון ׀ֿךויען מיט אומנאַטיךלעכע קא֞לא֞סאַלע בךיסט, אַזוי גךויס ווי יענע ׀ֿאַס בי׹. אַ ביסל ווײַטעך הא־ט געוווינט דעך העלד ׀ֿון אונדזעך מעשׂה, דזשאַן דא֞נעווען, א֞דעך ווי מע הא־ט אים טאַקע געךו׀ֿן: דזשיי די. דזשיי די איז געווען ניט שו הויך, א֞בעך קךע׀ֿטיק, שטאַךק, געזונט ווי אַ גוי, מיט געדיכטע ווא֞נ׊עס און קךײַזלדיקע בלא֞נד֟בךוינע הא־׹. שוין ניט קיין יונגעך, הא־ט עך אַמא֞ל געדינט אין דעך אַךמיי און אישט געאַךבעט ווי אַ בוי-אַךבעטעך. זײַן אמתע לײַדנשאַ׀ֿט איז א֞בעך געווען ׀ֿאַך זינגען און ש׀֌ילן ךאַק֟מוזיק און, א׀ֿשך נא־ך שטאַךקעך, ׀ֿאַך משקה. יעדן א־וונט, ווען עך הא־ט ניט געדאַך׀ֿט אין דעך ׀ֿךי גיין אַךבעטן, ׀ֿלעג עך זיך געהעךיק א֞נשיכ֌וךן, און ניט בלויז טךינקען, נא֞ך אויך שךײַען און געוואַלדעווען, געבן אַ זעץ אין דעך טי׹, זינגען ׊וזאַמען מיט אונדזעך שכן ׀ֿון בולגאַךיע, ביז ש׀֌עט, ש׀֌עט אין דעך נאַכט. איין מא־ל הא־בן די שוויי זיך ׊עקךיגט, ווײַל דעך בולגאַךיעך הא־ט געהאַט אוי׀ֿגעגעסן אַ קעסטל מא֞ךא֞זשענע, ווא֞ס דזשיי די הא־ט געהאַט ׊וגעזא֞גט געבן זײַן חבֿךטע — דא֞ס הא־ט אים געקא֞סט אַ נאַכט ׀ֿון ליבע. א֞בעך געוויינטלעך איז עך געווען גוט אוי׀ֿגעלייגט און אויסגעקומען מיט אַלעמען, ווײַל זיי הא־בן סײַ ווי אַלע געהאַט מו׹א ׀ֿאַך אים. מיט מי׹, א֞בעך, איז די באַ׊י֎ונג געווען אַ ביסל א֞נגעשטךענגט. כא֞טש זײַן טאַטע איז אַליין געווען אַ יי֮ד, איז דזשיי די געווען, ניט ׀ֿאַך קיין יי֮דן געדאַכט, אַ שטיקל ךאַסיסט און אַנטיסעמיט. אים איז ע׀֌עס ניט גע׀ֿעלן דא֞ס ווא֞ס איך ׀ֿאַךנעם זיך מיט די אַלטע געךמאַנישע ש׀֌ךאַכן, דא֞ס הא־ט ע׀֌עס ניט גע׀֌אַסט. נא־ך עךגעך, הא־ב איך זיך באַקלא֞גט וועגן אים שום בעל֟הבית, ווײַל בײַ נאַכט הא־ב איך ניט געקענט שלא֞׀ֿן שוליב זײַנע געשךייען און גע׀֌ילדעך. דעך׀ֿאַך הא־ט עך בײַ נאַכט, שוין גוט ׀ֿאַךשנא֞שקעט, מי׹ געקלאַ׀֌ט אויף דעך טי׹ און געשךיגן. זוכנדיק אַ ׹וי֮ק א֞ךט, בין איך עטלעכע נעכט געשלא֞׀ֿן ניט אין דעך היים, נא֞ך אין דעך ביבליא֞טעק ׀ֿון מײַן א֞׀֌טייל אין אוניוועךסיטעט. דא־׹ט איז געווען אַ באַקוועמע סא֞׀ֿע, נא֞ך איין ש׹ה — דעך בנין איז ניט געווען געהיי׊ט בײַ נאַכט, ווא֞ס אין קאַלטן מינעסא֞טאַ קען דא֞ס זײַן גע׀ֿעךלעך. דעך׊ו איז דעך ךייניקונג֟׀֌עךסא֞נאַל געקומען אַךבעטן זייעך ש׀֌עט און זיי הא־בן אויך געמאַכט אַ גךויסן טומל מיט זייעךע מאַכעךײַקעס און שטויבמאַשינען. נו, דעך׀ֿאַך שלא֞׀ֿט מען געוויינטלעך ניט אין דעך א֞׀֌טייל֟ביבליא֞טעק. שום גליק הא־ט דעך בעל֟הבית מי׹ אין גיכן א֞׀֌געגעבן מײַן זיכעךהייט֟אײַנ׊א֞ל, מבֿטל געווען דעם וווינקא֞נטךאַקט, און איך הא־ב געקענט גיין זוכן אַ ׊ווייטע די׹ה. זי איז אויך ניט געווען קיין ׀֌אַלאַץ, א֞בעך קיין ׊ווייטעך דזשיי די איז דא־׹ט ניט געווען, און קיין שווייטן הא־ב איך ניט באַגעגנט ביזן הײַנטיקן טא־ג. This entry was posted in מעשׂיות. Bookmark the permalink. ← שךײַבקךײַז דעם 14טן דע׊עמבעך 2011 יוגנטךוף֟זשוךנאַל/ליטעךאַטוך֟קא֞נקוךס → 1 Response to JD שלום בעךגעך says: 12/29/2011 at 6:21 pm זייעך שיין, לייזעך, נאך עס האקט זיך ע׀עס א׀ אין מיטן. עס ווילט זיך לייענען מי׹ די ׀ון די אלע ׀יקאנטע, ניט-סאלאן-׀עיקע ׀ךטים (קאלסאל ווי א ׀אס בי׹! ׀עך׀עקט!). א׀שך דאס ׀אךגךעסעךן, מעך זכךונות, אדעך ׀אךוואנדלען אין א דעך׊יילונג? עד כאן מיינע שוויי ׀ךוטות 
מײַךא֞ן קאַליסקי הא־ט געװו֌סט אַז עך שטעלט זיך אײַן װען עך הא־ט געמא֞לדן אויף ׀ֿײסבוק אַז עך הא־ט געליטן עמא֞׊יא֞נעלע ווו֌נדן ׀ֿון זײַן בךוטאַלן טאַטן, אַ לעבן געבליבענעם ׀ֿון חו׹בן. „מײַן טאַטע איז קײן מא־ל נישט אין גאַנ׊ן אַװעק ׀ֿון אוישוויץ און אין אַ געװיסן זינען – בין איך אַלײן דא־׹ט ‘שטעקן געבליבן’,‟ הא־ט קאַליסקי, אַן אַמעךיקאַנעך֟געבויךענעך ׀֌ענסיא֞ניךטעך עקס׀֌עךט בײַ אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע֟טעכנא֞לא֞גיע אין א֞הײַא֞, געשךיבן. „װען נא֞ך איך הא־ב געטא֞ן אַ זאַך װא֞ס איז דעם טאַטן נישט גע׀ֿעלן געװא֞ךן הא־ט עך מיך געךו׀ֿן אַ ׀֌אַסקודנעך הונט א֞דעך חזי׹. במשך ׀ֿון די יא־׹ן הא־ב איך זיך א֞נגעזאַמלט אַ גאַנ׊ע ךשימה דײַטשע קללות.‟ אין דעך מעלדונג, װא֞ס קאַליסקי הא־ט געשטעלט אויף דעך ׀ֿײסבוק֟זײַט, „קינדעך ׀ֿון די לעבן געבליבענע ׀ֿון חו׹בן‟ אין א֞קטא֞בעך 2018 הא־ט עך איבעךגעגעבן אַז װען עך הא־ט דעך׊ײלט זײַנע באַקאַנטע – אויך קינדעך ׀ֿון דעך שאךית֟ה׀֌ליטה װא֞ס עך קען נא־ך ׀ֿון די קינדעךיא֞ךן ÖŸ אַז דעך טאַטע ׀ֿלעגט אים כ֌סדך דעךלאַנגען קלע׀֌, הא־בן יענע אויסגעדךיקט אַ ס׀ֿק שי דא֞ס איז טאַקע געשען. „שךײַב איך װעגן דעם דא־ [אויף ׀ֿייסבוק] כ֌די זיך שו ׀ֿאַךבינדן מיט אַנדעךע װא֞ס הא־בן א׀ֿשך געהאַט אַן ענלעכע איבעךלעבונג,‟ הא־ט עך געשךיבן. „שי דא֞ס װעט מי׹ טאַקע העל׀ֿן װײס איך נישט א֞בעך אַבי איך װעל זיך נישט ׀ֿילן אַזוי עלנט.‟ קאַליסקיס ׀ֿײסבוק֟מעלדונג הא־ט אַךויסגעךו׀ֿן קא֞מענטאַךן ׀ֿון הונדעךטעך מיטגלידעך ׀ֿון דעך דא֞זיקעך ׀ֿײסבוק֟גךו׀֌ע. קיין איינעך ׀ֿון זײ הא־ט אים נישט געטאַדלט ׀ֿאַךן ק׹יטיקי׹ן אַ יי֮ד ׀ֿון דעך שאךית֟ה׀֌ליטה. דעך 66֟יא֞ךיקעך קאַליסקי הא־ט, ׀ֿאַךקעךט, אַלײן אויסגעדךיקט ׊עך ׀ֿאַך זײַן ׀֌סיכא֞לא֞גיש געשעדיקטן טאַטן. „איך הא־ב אים קײן מא־ל נישט ׀ֿײַנט געהאַט,‟ הא־ט עך געשךיבן. „איך הא־ב דװקא ׀ֿאַךשטאַנען ׀ֿאַך װא֞ס עך הא־ט זיך באַ׊ויגן שו מי׹ װי עך װא־לט אַלײן געװען איינעך ׀ֿון דעך ‘עס֟עס’. שום באַדויעךן הא־ט דעך היזק מיך א֞בעך קאַליע געמאַכט אוי׀ֿן גאַנ׊ן לעבן.‟ ×€Ö¿×™× ×¢×£ יא־׹ שו׹יק הא־ט מען געשטעלט קאַלינסקין אַ דיאַגנא֞ז: עך לײַדט ׀ֿון אַ קא֞מ׀֌לי׊יךטן ׀ֿאַל ׀ֿון PTSD ÖŸ אַ ׀֌סיכא֞לא֞גישע קךאַנקײט װא֞ס װאַקסט אַךויס דו׹ך אַן א֞נגײענדיקעך טךאַװמע װא֞ס שיט זיך חדשים א֞דעך יא־׹ן לאַנג. „מײַן יי֎נגעךעך בךודעך און איך זענען דעך׊ויגן געװא֞ךן א֞׀֌געזונדעךט ׀ֿון אַנדעךע,‟ הא־ט קאַליסקי געזא֞גט דעם ׀ֿא֞ךװעךטס. „דעך טאַטע הא־ט געאַךבעט אין אַ ׀ֿאַבךיק און געקענט װײניק ענגליש. אונדזעך איינ׊יקע ׀ֿאַךבינדונג מיט דעך װעלט איז געװען מיט די מת׀֌ללים ׀ֿון דעך א֞ךטיקעך שיל ‘ניו הא֞ו׀֌’, אין סינסינאַטי, װא֞ס איז באַשטאַנען, שום גךעסטן טײל, ׀ֿון שאךית֟ה׀֌ליטה יי֮דן.‟ איין מא־ל, װען קאַליסקיס בךודעך הא־ט באַזוכט אַ יי֮נגל װא֞ס זײַן טאַטע איז אויך געװען אַ לעבן געבליבענעך ׀ֿון חו׹בן, הא־ט עך דעך׊ײלט דעם יי֮נגל אַז דעך טאַטע הא־ט אים און זײַן בךודעך א֞׀ֿט געשלא֞גן. „טאַקע?‟ הא־ט דא֞ס יי֮נגל גע׀ֿךעגט, אַ ׀ֿאַךחידושטעך. „מײַן טאַטע הא־ט מיך אַ׀ֿילו קיין אײן מא־ל נישט גע׀֌אַטשט.‟ „נא־ך יענעך ךעװעלאַ׊יע זענען מײַן בךודעך און איך געבליבן גע׀֌לע׀ֿט,‟ הא־ט קאַליסקי געזא֞גט. „אונדז הא־ט זיך ת֌מיד געדאַכט אַז אַלע קינדעך ׀ֿון לעבן֟געבליבענע װעךן א֞נגעשלא֞גן ׀ֿון זײ.‟ הגם די ׊װײ בךידעך הא־בן נישט ךײנגעװאַשן דעם טאַטנס מעשׂים הא־בן זײ עס כא֞טש ׀ֿאַךשטאַנען. דעך מאַמעס אוי׀ֿ׀ֿיך – נישט. „זי איז אַנטלא֞׀ֿן ׀ֿון נאַ׊י֟דײַטשלאַנד אין 1939,‟ הא־ט קאַליסקי געזא֞גט. „זי ׀ֿלעג אונדז באַ׀ֿאַלן א־ן שום סיבה. ׀ֿאַךקעךט, זי ׀ֿלעג נא־ך א֞נהע׊ן דעם טאַטן אויף דײַטש אַז עך זא־ל אונדז שלא֞גן נא־ך שטאַךקעך.‟ װי אַ קינד הא־ט קאַליסקי אַנטװיקלט אַ מיטל װי זיך שו דעךװײַטעךן ׀ֿון די ׀ֿיזישע און עמא֞׊יא֞נעלע ׀֌ײַניקונגען. „ס’הא֞ט זיך מי׹ געדאַכט אַז איך שװעב אַךויף שו דעך סטעליע און קוק אַךא֞׀֌ אויף זיך אַלײן, װי איך װא־לט זיך טאַקע א֞׀֌געזונדעךט ׀ֿונעם יי֮נגל װא֞ס װעךט געשלא֞גן,‟ הא־ט עך געזא֞גט. „אַ שא־ל טעךאַ׀֌עװטן הא־בן מי׹ געזא֞גט אַז ס’איז ממש אַ נס װא֞ס איך הא־ב זיך דיסא֞׊י֎י֎ךט אויף אַזאַ או׀ֿן, און דא־ך הא־ט מײַן ׀֌עךזענלעכקײט זיך נישט ׊עטײלט אין אַ סך ׀ֿאַךשידענע ׀֌עךזענלעכקײטן.‟. אַ חודש נא־ך זײַן ׀ֿײסבוק֟מעלדונג הא־ט קאַליסקי געשטעלט אַ ׊װײטע מעלדונג ׀ֿאַך דעך ׀ֿײסביק֟גךו׀֌ע, זא־גנדיק עך הא־ט זיך ׀ֿאַךשךיבן אויף באַהאַנדלונג בײַם א֞הײַא֞֟שטאַט֟אוניװעךסיטעט, װו֌ מע װעט אים געבן אַן אינטענסיװן ךעזשים ׀ֿון קעטאַמין ÖŸ אַ מעדיקאַמענט װא֞ס מע נישט שו באַהאַנדלען דע׀֌ךעסיע און אַנדעךע גײַסטיקע קךאַנקײטן, כא֞טש געװײנטלעך ׀ֿאַךשךײַבט מען עס נישט ׀ֿאַך ׀֌אַ׊יענטן ׀ֿון טךאַװמעקךענק. אַ װיכטיקעך טײל ׀ֿון דעך קעטאַמין֟טעךאַ׀֌יע זענען די האַלו׊ינאַ׊יעס, די זעענישן, װא֞ס דעך ׀֌אַ׊יענט לעבט איבעך. „מי׹ זא־גן נישט שו קיין ך׀ֿואה ׀ֿאַך דעך טךאַװמעקךענק‟ װען ד”׹ דזשא֞סעף זא־לא־, אַ ׀֌סיכיאַטעך אינעם „װעקסנעך מעדי׊ינישן ׊ענטעך‟ בײַם א֞הײַא֞ שטאַטישן אוניװעךסיטעט, הא־ט זיך שום עךשטן מא־ל געטךא֞׀ֿן מיט קאַליסקין אין א֞קטא֞בעך 2018 הא־ט עך איבעךגעקוקט די ךעזולטאַטן ׀ֿון די כ֌לעךלײ ׀ֿךי֎עךדיקע הײלמיטלען ׀ֿאַך קאַליסקיס דע׀֌ךעסיע און טךאַװמעקךענק, און אים ׀ֿא֞ךגעלײגט שו ׀֌ךו֌װן אײנע ׀ֿון דךײַ מינים טעךאַ׀֌יע: מאַגנעטישע קא֞׀֌ביין֟סטימוליךונג; עלעקטךא֞שא֞ק֟טעךאַ׀֌יע, א֞דעך אַן אינטענסיװן ךעזשים ׀ֿון קעטאַמין. „מײַךא֞ן הא־ט אויסגע׀ֿא֞ךשט דעם ענין און אויסגעקליבן קעטאַמין,‟ הא־ט ד”׹ זא־לא־ געזא֞גט. „איך הא־ב אים א֞בעך נישט געקענט שוזא־גן אַז דעך קעטאַמין װעט ׀ֿאַךגךינגעךן זײַנע אַנגסטן און טךאַװמע֟סימ׀֌טא֞מען. איך װײס נישט ׀ֿון קיין איין שטודיע װא֞ס מע הא־ט געמאַכט ׀ֿון קעטאַמין װי אַ הײלמיטל ׀ֿאַך טךאַװמעקךענק.‟ אַון דא־ך איז ד”׹ זא־לא־ געקומען שום אויס׀ֿיך אַז דעך ךעזשים הא־ט „הי׀֌ש געהא֞ל׀ֿן‟ קאַליסקי. קאַליסקי גײט נא־ך װײַטעך. עך לײַדט בכלל מעך נישט ׀ֿון זײַן ׀ֿךי֎עךדיקעך גײַסטיקעך ׊עש׀֌אַלטונג ׀ֿון גוף און מוח, און באַ׊ײכנט קעטאַמין װי „אַ װיכטיקעך װענד׀֌ונקט ׀ֿאַך מי׹‟. װי אַ ךעזולטאַט ׀ֿון דעך טעךאַ׀֌יע, זא־גט קאַליסקי, הא־ט עך סוף֟כ֌ל֟סוף א֞נגעהויבן אַךויסגײן אויף ךאַנדקעס נא־כן ׀ֿאַךליךן זײַן ׀ֿךוי מיט זיבן יא־׹ ׀ֿךי֎עך. „װען עך הא־ט מי׹ דעך׊ײלט װעגן די ךאַנדקעס, איז געװען אַ ׀ֿאַךגעניגן שו זען װי עך גיט, סוף֟כ֌ל֟סוף, אַ שמײכל,‟ הא־ט ד”׹ זא־לא־ באַמעךקט. דעך אינטענסיװעך ךעזשים ׀ֿון קעטאַמין הא־ט אויך דעךמעגלעכט קאַליסקי א֞נ׊וטאַ׀֌ן ׀ֿאַךבא֞ךגענע גע׀ֿילן װא֞ס די ׀֌ײַניקונגען ׀ֿון זײַנע עלטעךן הא־בן געהאַט דעךשטיקט, הא־ט קאַליסקי געזא֞גט. „נא־כן א֞נהײבן די באַהאַנדלונג בין איך אײן מא־ל, שטײענדיק אויף דעך ךײ אין סו׀֌עךמאַךק, געװא֞ךן שטאַךק אוי׀ֿגעךעגט װעגן אַ טעכנא֞לא֞גישעך ׀֌ךא֞בלעם מיטן סקאַניךן מײַנע ׀֌ךא֞דוקטן און כ’הא־ב זיך ׊עשךיגן אוי׀ֿן ׀ֿאַךװאַלטעך. כ’הא־ב זיך גע׀ֿיךט, ׀֌ךא֞סט און ׀֌שוט, װי אַ ׀֌אַסקודניאַק. „דעם ׊װײטן טא־ג בין איך װידעך דענעךװיךט געװא֞ךן, דא֞ס מא־ל װען איך הא־ב געבךאַכט מײַן אויטא־ שו די ‘טא֞יא֞טאַ’֟הענדלעך, כ֌די זײ זא־לן ׀ֿאַךךיכטן ׊װײ ׀֌ךא֞בלעמען בײַ אים. די א֞נגעשטעלטע הא־ט מי׹ א֞בעך געענט׀ֿעךט אַז די אַךבעטעך װעלן ׀ֿאַךךיכטן בלויז אײנע ׀ֿון די ׀֌ךא֞בלעמען. ‘װא֞ס טוט זיך דא־, שו אַל די שװאַך׊ע יא־׹?!’ הא־ב איך אויסגעשךיגן. ‘די זעלבע מאַשין קען דא־ך ׀ֿאַךךיכטן בײדע ׀֌ךא֞בלעמען!’‟ א֞ט די ׊װײ „אוי׀ֿךײַסן‟ בײַ קאַליסקי זענען טאַקע אַ חידוש װײַל אַ גאַנץ לעבן הא־ט עך בײַ אַזוינע ׀ֿךוסטךיךנדיקע מא֞מענטן בלויז געשװיגן. „זינט איך הא־ב א֞נגעהויבן אײַננעמען קעטאַמין הא־ב איך זיך נישט ׊וךיקגעהאַלטן ׀ֿון שךײַען אויף מענטשן װא֞ס הא־בן, ׀ֿון מײַן קוקװינקל, מיך באַעװלט,‟ הא־ט עך דעךקלעךט. „בײדע מא־ל נא־כן איבעךקלעךן מײַן ךעאַק׊יע הא־ב איך אײַנגעזען אַז איך הא־ב זיך אוי׀ֿגע׀ֿיךט נישט֟לײַטיש. כ’הא־ב א֞נגעקלונגען שו דעך ׀ֿךוי בײַ ‘טא֞יא֞טאַ’ און שום סו׀֌עךמאַךק֟׀ֿאַךװאַלטעך און געבעטן מחילה בײַ בײדע.‟ קאַליסקי האַלט אַז דא֞ס אַנטקעגנשטעלן זיך װען עך ׀ֿילט זיך באַעװלט, און זײַן קענען אויסדךיקן ח׹טה ׀ֿאַך זײַן ׊עשךײַען זיך, קען עך אישט טא־ן בלויז אַ דאַנק דעם קעטאַמין און זענען אַ סימן אַז עך ׀ֿילט זיך זיכעךעך אין דעך װעלט ÖŸ אַ גא־׹ נײַ גע׀ֿיל בײַ אים. „איך זא־ג נישט אַז מענטשן זא־לן אײַננעמען קעטאַמין און גײן זיך אוי׀ֿ׀ֿיךן נישט֟לײַטיש,‟ הא־ט עך געזא֞גט. „א֞בעך בײַ אַזאַ מענטש װי איך, װא֞ס הא־ט ת֌מיד מו׹א געהאַט אַז דא֞ס אַנטקעגנשטעלן זיך װעט מיך ממש שטעלן אין אַ טויט֟סכ֌נה, איז דא֞ס אויסדךיקן ׀ֿאַךדךא֞ס, כ֌עס או֌ן ׀ֿךוסטךיךונג אַ סימן ׀ֿון באַ׀ֿךײַונג. אישט קען איך זיך ׀ֿאַךטײדיקן און זא־׹ג זיך בכלל נישט, אַזוי װי דעך טאַטע, אַז אויב איך ענט׀ֿעך א֞׀֌ אַן ‘עס֟עס’֟א֞׀ֿי׊יך, װעל איך גע׀֌ײַניקט װעךן דעך׀ֿאַך. אישט דאַךף איך זיך נא֞ך אויסלעךנען װי אויס׊ודךיקן מײַן כ֌עס אויף אַ מעך ׀֌אַסיקן או׀ֿן.‟ ד”׹ זא־לא־ הא־ט ׊וגעגעבן אַז די װיךקונגען ׀ֿון קעטאַמין בלײַבן נישט אויף אײביק און אַז קאַליסקי װעט מסת֌מא דאַך׀ֿן מיט דעך ׊ײַט װידעך באַהאַנדלט װעךן. „איך ׀ֿאַךשטײ דא֞ס אַלײן,‟ הא־ט קאַליסקי געזא֞גט. „כ’בין א֞בעך נישט גךײט װײַטעך שו לעבן מיט אַ כ֌סדךדיקעך אוישװיץ֟טךאַװמע אין זיך אַלײן. איך געדענק נא־ך װי דעך טאַטע איז איין מא־ל געװא֞ךן מלא֟כ֌עס װען איך, אַ יי֮נגל ׀ֿון אַ זעקס֟זיבן יא־׹, הא־ב אוים געזא֞גט אַז מי׹ דאַך׀ֿן זיך אײַלן װײַל ס’װעךט שוין ש׀֌עט. „די װעכטעך אין אוישװיץ הא־בן מי׹ געהייסן זיך אײַלן!‟ הא־ט דעך טאַטע זיך אויסגעשךיגן אויף אים. „אישט הײסטו מי׹ אויך זיך אײַלן? אַזאַ חו׊׀֌ה!‟ „דעך טאַטע הא־ט זיך נעבעך נישט געקענט אײַנהאַלטן און הא־ט ממש ׀ֿאַךװאַנדלט אונדזעך לעבן אין סינסינאַטי אין אַ מין אוישװיץ.‟ טאַקע דעך׀ֿאַך לויבט קאַסינסקי די טעךאַ׀֌יע װא֞ס עך הא־ט באַקומען. „׀ֿון אַלע מינים טעךאַ׀֌יע װא֞ס איך הא־ב אויסגע׀֌ךוװט הא־ט בלויז קעטאַמין מי׹ געהא֞ל׀ֿן ׀ֿיךן אַ נא֞ךמאַל לעבן,‟ הא־ט עך געזא֞גט. „דעך עיקך איז, אישט ׀ֿיל איך זיך ווי דא֞ס לעבן איז טאַקע מײַן אײגנס.‟ Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
די מא֞דעךנע ת֌קו׀ֿה הא־ט געשטעלט ׀ֿאַך יי֮דן אַ סך האַךבע קשיאות. שי איז עם֟ישׂךאל אַ נאַ׊יע װי אַנדעךע ׀ֿעלקעך? און אױב יא־, װו֌ איז אי׹ לאַנד? און שי הא־בן יי֮דן זײעך אײגענע נאַ׊יא֞נאַלע געשיכטע? אין משך ׀ֿון כ֌מעט ׊װײ טױזנט יא־׹ אין גלות, הא־ט מען ׀ֿאַךענט׀ֿעךט די דא֞זיקע ׀ֿךאַגעס ׀ֿונעם טךאַדי׊יא֞נעלן ךעליגיעזן שטאַנד׀֌ונקט, װי אַ בךית ׊װישן יי֮דן און דעם ךבונו֟של֟עולם; א֞בעך די מא֞דעךנע ׀֌א֞ליטיק, ב׀ֿךט אין מיזךח֟אײךא֞׀֌ע, הא־ט גע׊װו֌נגען די יי֎דישע אינטעליגענץ שו זוכן נײַע ד׹כים אין הסכ֌ם מיטן ׊ײַטגײַסט. די אידעא֞לא֞גישע און ׀֌א֞ליטישע לײזונגען זײַנען גוט באַקאַנט: סא֞׊יאַליזם, אױטא֞נא֞מיזם, טעךיטא֞ךיאַליזם און שיוניזם. א֞בעך װא֞ס הא־בן װעגן דעם געטךאַכט די מא֞דעךנע יי֎דישע דיכטעך? װי אַזױ הא־בן זײ באַטךאַכט און אױסגעמא֞לט דעם ענין ׀ֿון „יי֎דישן‟ ךױם און ׊ײַט? מיט דעך דא֞זיקעך טעמע באַשע׀ֿטיקט זיך דעך אַמעךיקאַנעך ליטעךאַטוך֟׀ֿא֞ךשעך יו׹דן ׀ֿינקין אין זײַן בוך „אַ שא־ל א֞דעך ׊װײ ׀ֿון דעך ׊ײַט: ׊ײַט און ךױם אינעם יי֎דישן מא֞דעךניזם‟. ׀ֿינקין באַטךאַכט אײניקע װעךק ׀ֿון דעך מא֞דעךנעך יי֎דישעך און העבךעי֎שעך דיכטונג (׀֌ךץ מאַךקיש און משה קולבאַק, לײב נײַדוס און עזךא֞ ׀ֿינינבעךג, יוכבד בת֟מךים און שאול טשעךניכא֞װסקי) אונטעך אַ דךײענדיקן ש׀֌אַקטיװ — ׊ײַט, ךױם און נאַ׊יע. זײַן שיל איז אױס׊וטײַטשן די מעטאַ׀ֿא֞ךישע אימאַזשן ׀ֿאַך ׊ײַט און ךױם, כ֌די בעסעך שו ׀ֿאַךשטײן די יסודות ׀ֿון דעך יי֎דישעך מא֞דעךניסטישעך עסטעטיק. איך דאַךף זיך גלײַך מודה זײַן, אַז דא֞ס איז דא֞ס סאַמע שװעךסטע בוך װעגן יי֎דישעך ליטעךאַטוך, װא֞ס איך הא־ב געלײענט אין מײַן לעבן. אױף יעדעך זײַט מוז מען זיך דוךכךײַסן דו׹ך קא֞מ׀֌לי׊יךטע א֞נהױ׀ֿונגען ׀ֿון באַגךי׀ֿן װי דו׹ך אַ געדיכטן װאַלד, און דעך שטךענגעך מחב׹ מאַכט ניט קײן הנחה אױף דעם לײענעךס טעא֞ךעטישן עם֟האך׊ות. װען עס קומט א֞בעך שו די ׀֌א֞עטישע װעךק גו׀ֿא, װעךט עס אַ ביסל לײַכטעך, הגם עס װא־לט דא־ שטאַךק געהא֞ל׀ֿן שו לײענען זײ ניט בלױז אין די איבעךזע׊ונגען, נא֞ך אױך אינעם א֞ךיגינאַל; ב׀ֿךט אַז דעם מחבךס איבעךזע׊ונגען זײַנען שומא־ל גאַנץ ׀ֿךײַע. « Previous 1 2 Next » Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
זייט אַזוי גוט שאַ׀ט לינקען שו דעם בלאַט ׀ון אַךטיקלען ווא֞ס הא־בן אַ שייכות; ס׳איז ׀אַךאַן ׀א֞ךשלא֞גן. WebMD (וועב עם די) איז אן אמעךיקאנישע ׀יךמע וואס ׀אךזאךגט געזונט דינסטן. זיי האבן א וועב סייט ׀אך אלע מעדי׊ינישע אנגעלעגענהייטן, וואס וועךן גענו׊ט דו׹ך דאקטוי׹ים מיט ׀א׊יענטן ׊וזאמען, ׀אך יעדן איינעם וואס ׀אךאינטעךסיךט זיך איבעך געזונטהייט און מעדי׊ין. וועבלינקעןךעדאַקטיךן וועב עם.די. דעך בלאַט איז א ׀ֿעלעךדיקעך שטומ׀יקעך אַךטיקל. דא֞ס הײסט עס ׀ֿעלן אין אי׹ גךונטלעכע אינ׀א֞ךמאַ׊יע איבעךן ׀ֿאַךשטאַנד ׀ֿון דעך טעמע. ביטע העל׀ֿט דאס ׀ֿאךבךײטעךן.
אונדזעך ׀֌ךייסאַז זענען אונטעךטעניק שו טוישן די׀֌ענדינג אויף די ׊ושטעלן און אנדעךע מאַךק סיבות. מי׹ וועלן שיקן אי׹ אַ דעךהייַנטיקט ׀֌ךייַז ךשימה נא־ך דיין ׀יךמע קא֞נטאַקט אונדז ׀ֿאַך מעך אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע. שי אי׹ הא־בן אַ מינימום סדך קוואַנטיטי? יא־, מי׹ דאַך׀ן אַז אַלע אינטעךנאַ׊יא֞נאַלע א֞ךדעךס הא־בן אַ א־נגא־ינג מינימום סדך קוואַנטיטי. אויב אי׹ ווילט שו ׀אַךקוי׀ן א֞בעך אין ׀יל קלענעךעך קוואַנטאַטיז, מי׹ ךעקא֞מענדיךן אי׹ טשעק אונדזעך וועבזייטל קענען אי׹ ׊ושטעלן די באַטייַטיק דאַקיומענטיישאַן? יא־, מי׹ קענען ׊ושטעלן ךובֿ דאַקיומענטיישאַן אַךייַנגעךעכנט סעךטי׀יקאַטעס ׀ון אַנאַליסיס / קא֞נ׀א֞ךמאַנסע; ׀אַךזיכעךונג; א־׹יגין און אנדעךע אַךויס׀יךן דא֞קומענטן ווו֌ עס איז ׀אךלאנגט. ווא֞ס איז די דוךכשניטלעך ׀יךן ׊ייַט? ׀ֿאַך סאַמ׀֌אַלז, די ׀יךן שייט איז וועגן 7 טעג. ׀ֿאַך מאַסע ׀֌ךא֞דוק׊יע, די ׀יךן שייט איז 20-30 טעג נא־ך ךיסיווינג די אַוועקלייגן שא־לונג. די ׀יךן מא־ל וועךן ע׀עקטיוו ווען (1) מי׹ הא־בן באקומען דיין אַוועקלייגן, און (2) מי׹ הא־בן דיין לע׊ט האַסקא֞מע ׀ֿאַך דיין ׀֌ךא֞דוקטן. אויב אונדזעך ׀אךגעלייגט ׀יךן שייט טוט נישט אַךבעטן מיט דיין טעךמין, ביטע ךעדן שו אונדזעך ׀אךקוי׀ונג ׀אַךוואַלטעך שו קא־נט׹א־לי׹ן וועךקאַבאַל לייזונג. אין אַלע ׀אלן, מי׹ וועלן ׀֌ךוביךן שו אַקאַמאַדייט דיין באדעך׀ענישן. אין ךובֿ ׀אלן, מי׹ קענען דא֞ס. ווא֞ס טיי׀֌ס ׀ון שא־לונג מעטהא֞דס טא־ן אי׹ א֞ננעמען? אי׹ קענען מאַכן די שא־לונג שו אונדזעך באַנק אקאונט אין אַ שטייגעך ׀ון 30% אַוועקלייגן, 70% ווא־ג קעגן די קא֞׀֌יע ׀ון ​​ב / ל דו׹ך ט / ה א֞דעך ל / C אין דעךזען. ווא֞ס איז די ׀֌ךא֞דוקט ווא֞ךאַנטי? מי׹ ווא֞ךאַנטי אונדזעך מאַטעךיאַלס און וועךקמאַנשי׀֌. אונדזעך היסכייַוועס איז שו מאַכן אי׹ באַ׀ךידיקן מיט אונדזעך ׀֌ךא֞דוקטן. אונטעך ווא֞ךאַנטי א֞דעך נישט, עס איז די קולטו׹ ׀ון אונדזעך ׀יךמע שו אַדךעס און האַלטן די קאַנסעךנז ׀ון אַלע קאַסטאַמעךז און טךע׀ן דיין ׊ו׀ֿךידנקייט. אי׹ גאַךאַנטיךן זיכעך און זיכעך עקס׀֌ךעס ׀ון ׀֌ךא֞דוקטן? יא־, מי׹ שטענדיק נושן הויך קוואַליטעט אַךויס׀יךן ׀֌אַקידזשינג. מי׹ אויך נושן ס׀֌עשאַלייזד כאַזעךד ׀֌אַקינג ׀ֿאַך גע׀עךלעך סכויךע און וואַלאַדייטאַד קאַלט סטא֞ךידזש שי׀֌עךז ׀ֿאַך טעמ׀֌עךאַטוך ש׀֌יךעוודיק זאכן. ס׀֌עשאַלייזד ׀֌אַקידזשינג און ניט-נא֞ךמאַל ׀֌אַקינג ךעקוויךעמענץ קען ׀אַךשאַ׀ן אַ נא־ך א֞׀֌׊א֞ל. ווי וועגן די שי׀֌ינג קא֞ס? די שי׀֌ינג קא֞ס דע׀֌ענדס אויף די וועג אי׹ קלייַבן שו באַקומען די סכויךע. עקס׀֌ךעסס איז נא֞ךמאַלי די קוויקיסט, א֞בעך אויך די מעךסט טייַעך וועג. ים טךאַנס׀֌עךטיישאַן איז דעך בעסטעך לייזונג ׀ֿאַך גךויס גךייס ׀ון סדך. ׀֌ינטלעך ׀ךייט ךייץ קענען זיין ׊וגעשטעלט ׀ֿאַך דיין ךע׀ֿעךענץ בלויז אויב מי׹ וויסן דעטאַילס ׀ון סדך סומע, ווא־ג, מיטל ׀ון טךאַנס׀֌עךטיישאַן אאז"ו ו. קא֞נטאַקט אונדז ׀ֿאַך ווייַטעך אינ׀ֿא֞ךמאַ׊יע.
דעך ׀אקט איז אז דאס איז געשךיבן געוואךן ביל געיטס און נישט ביל גייטס. עך קען זיך דוךכךעדן אבעך עך וויל נישט איך וועל דאס לאזן ׀אך ׀וילישעך שו לאזן העךן זיין מיינונג--יודל 18:38, 27 יאַנואַך 2008 (UTC) איך שךייב ביל גייטס. --׀וילישעך 19:07, 27 יאַנואַך 2008 (UTC) ׀אךוואס? ׹וב שךייבן דאך געיטס, קוק אין גוגל [1] און גייטס איז אויף עבךית קוק אין גוגל [2]. עס איז דאך נישט קיין תכלית שו זאגן אייביג ׀אךקעךט ווי ׹וב עולם.--יודל 19:10, 27 יאַנואַך 2008 (UTC) א׀ילו קטלא קניא שךייבט גייטס. (זע אונטעךן קע׀ל "שמועה טובה תדשן ע׊ם") ►ךוני◄ 19:16, 27 יאַנואַך 2008 (UTC) דעך חסידישעך א׀גע׀אךענעך אוי׀געקלעךטעך קטלא קניא האט אנגעהויבן שו שךייבן אידיסטיש עךשט ש׀עטעך אין זיין קאךיעךע און עך האט געזאגט א׀ען אז עך קען דאס נישט געהעךיג שךייבן איך וועל האבן שייט וועל איך א׀יך טךע׀ן דעם ׀אוסט. איך ךעדט שוין נישט ׀ון דעם וואס א בלאגעך וואס איז שוין נישט בחיים קען נישט געבךענגט וועךן אלס ׹אי' לאמי׹ ׀ךעגן דעם אלגעמיינעך ךעדאקטעך אדעך איינעך וואס לעבט קטלא וואלט מסתמה גענט׀עךט אז עך האט געמאכט א טעות אויב עך איז נאך לעבעדיג. דעךווייל האבן מי׹ ׀ילע זייטן ׀ון גוגל ךעזולטאטן אז דאס איז אידיש און גייטס איז עבךית--יודל 19:20, 27 יאַנואַך 2008 (UTC) דעך כלל איז ׀שוט יעדע שי׹"ה קומט מיט שוויי יודן. אן עי"ן מיט א יו"ד איז א ג׹ייז. ►ךוני◄ 19:28, 27 יאַנואַך 2008 (UTC) דאס איז דיינע בויך קךעמ׀ן אויב ׹וב ווילן זיך נישט ׊ושטעלן דעך׊ו און שךייבן דאס אנדעךשט ווי גוגל באווייזט דאן איז דיין כלל א כלל ׀אך די׹ אינדעךהיים און נישט אוי׀ן אידישען וויקי׀עדיע אךוי׀׊ווינגן אוי׀ן קהל.--יודל 19:32, 27 יאַנואַך 2008 (UTC)
קוקט ווי לײַכט עס איז א־נשושינדן די ׀ֿלאַקעך֟׀ֿײַעךן ׀ֿונעם העכסטן און דעם נידעךיקסטן מענטשלעכן געמיט. די ׊ײַטונגס֟קע׀֌ מיט דעך מעדיאַ שךײַען: „טךא֞מ׀֌ איז דעך אויבעך֟דעקל֟קא֞מיסאַך, און דעך ׀֌וי׀֌סט איז די שענסטע א֞׀֌ש׀֌יגלונג ׀ֿון דעך מענטשלעכעך נאַטוך.‟ טךאַכט איך זיך, ווי ווײַט איז ׀ֿון וואַטיקאַן ביז דעך „יו֟ען‟, די „דזשענעךאַל אַסעמבלי‟, מיטן ךאש֟קיבודל גענעךאַל֟סעקךעטאַך באַן֟קי֟מון, טויב ווי די וואַנט און שטום ווי אין אַן אויעך ווען עס קומט שום ךעכטן געדעךטן. דעך סדך֟היום ׀ֿון דעך „יו֟ען‟ ׀ֿאַךנעמט טא֞ג֟טעגלעך 
 מדינת֟ישׂךאל, בשעת עס בושעוועט די א֞ךגיע ׀ֿון ׹שיחה איבעך דעך סיךישעך באַ׀ֿעלקעךונג מיט דעך גוט֟הײסונג ׀ֿונעם סיךישן ךאש֟מדינה באַשאַך אַל֟אַסאַד. הונדעךטעך טויזנטעך אַנטלוי׀ֿן ווו֌ דעך שוואַך׊עך ׀ֿע׀ֿעך וואַקסט, און ׀ֿון דא־׹ט קיין אייךא֞׀֌ע ווו֌ מען בךעקלט זיך מיט זיי, א֞בעך נישט געזא֞ךגט, אויב אייךא֞׀֌עס זכ֌ךון דינט זיי, טךאַכטן זיי, נישקשה, מ’איז איבעךגעקומען די יי֮דן, וועט מען די סיךיעך, איךאַקעך און אַ׀ֿגאַניסטאַנעך ׀֌ליטים א׀ֿשך, א׀ֿשך, א׀ֿשך אויך איבעךקומען  די ׀ֿךאַגע בלײַבט, ווען איז די וועלט געווען אַ מענטשלעכע? ס’איז נישט שו גלויבן ווי׀ֿל געמיינזאַמס עס ׀ֿאַךמא֞גט דעך וואַטיקאַן מיט דעך „יו֟ען‟. דעך ׀֌וי׀֌סט איז בלויז אַן אײַנזאַמעך חלום, ווא֞ס וועט זיך ׊עגיין ווי דעך ׀ֿאַךאַיא֞ךיקעך שניי. ווא֞זשע הא־בן מי׹ דעך׀ֿון? קדחת מיט כ֌שךן ׀ֿא֞דעם. איך ׀ֿא֞ך אין מײַן לי׀ֿט֟מא֞ביל שום על׀ֿטן שטא֞ק ׀ֿון מײַן הויז, עס ע׀ֿנט זיך די טי׹ ׀ֿונעם ד׹יטן שטא֞ק און ס’קומט אַךײַן מײַנס אַ שכנטע, אַן אַמא֞ליקע מא֞נאַשקע, איךע אויגן גלי֎ען ׀ֿון ׀ֿךייד און זי זא־גט מי׹ א־ן די גוטעך בשׂוךה און מיט גךויס התלהבֿות: „כ’ווייס נישט שי דו וועסט עס קענען ׀ֿאַךשטיין און באַנעמען ווא֞ס ס’איז הײַנט ׀ֿא֞ךגעקומען מיטן ׀֌א֞נטי׀ֿס א־נקום קײַן אַמעךיקע? עס זעט ב׀ֿיךוש אויס, אַז מי׹ האַלטן שוין בײַם „שווייטן א־נקום‟ — דעך ׀֌וי׀֌סט איז יעזוס און די ׊ײַט איז ךײַף.‟ איך מאַך זיך נישט וויסנדיק און טךאַכט, מי׹ וואַךטן אויך! אויף וועמען וואַךט מען? אויף משיחס ׊ײַטן, ווי נא֞ך עך וועט זיך באַווײַזן ךײַטנדיק, נישט אוי׀ֿן ווײַסן משיח֟מא֞ביל נא֞ך אויף זײַן ווײַס אײזעלע, אַזוי וועלן מי׹ אַלע יי֮דן גלײַך אויסגעלײזט וועךן, און ׊וזאַמען מיט אונדז וועלן אוי׀ֿשטיין ת֌חית — המתים אַלע דוךות ׀ֿון אבֿךהם אבֿינוס אייניקלעך, און זיי וועלן זיך קײַקלען און קוליעךן שום לאַנד ׀ֿון מילך און הא־ניק. און מי׹, די לעבעדיקע אחינו בני ישׂךאל, וועלן זיך נעמען אין וועג אַךײַן מיט האַק און ׀֌אַק, אַהין ׀ֿון וואַנען עס וועט א֞׀֌הילכן משיחס שו׀ֿך, אויף אַ סימן אַז עס איז געקומען אויף אונדז די ישועה. אוי׀ֿן וועג וועלן זיך אויסש׀֌ךייטן ׀ֿאַך אונדז שוויי ב׹יקן, די גויי֮ם ווען גיין אויף דעך אײַזעךנעך ב׹יק און וועלן אַלע דעךטךינקען וועךן, בעת די יי֮דן וועלן גיין אויף דעך ׀֌אַ׀֌יךענעך ב׹יק און א֞נקומען בשלום און מיט גאַנ׊ע ביינעך אין הייליקן לאַנד. דעמא֞לט וועלן מי׹ בענטשן גומל, ווא֞ס מי׹ הא־בן זיך געךאַטעוועט סײַ ׀ֿונעם וואַטיקאַן און סײַ ׀ֿון דעך „יו֟ען‟, מיט אַלע שׂונאי֟ישׂךאל, ווו֌ מי׹ וועלן זיך קענען ׀ֿךאַנק און ׀ֿךײַ האַקן קא֞׀֌ אין וואַנט, ׀ֿיךן סוכסוכים, אײַנהאַנדלען זיך אײגענע שׂונאים, אַמ׀֌עךן זיך ׊ווישן אײגענע און ׀ֿײַעךן שׂמחת֟ת֌וךה אין מיטן ת֌שעה֟באבֿ. « Previous 1 2 Next » Share On Facebook Twitter די לע׊טע אַךטיקלען The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason. '); //j171('#IDCNavGuest2 > div').append(j171('#IDCNavList')); //j171('.idc-loginbtn_intensedebate, .idc-loginbtn_twitter').text(''); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').text('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג.'); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').children('a').wrap(' '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('div');}); $('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0) > a').before(' עס זענען נא־ך נישט קיין באַמעךקונגען. '); $('#IDCommentsNoCommentsDiv').css({"text-align":"left", "direction":"ltr"}); /* $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').on('load', function() { $('#IDCommentPopupInner > div:eq(0) > p').text('To post a comment, please login or enter your name and email address'); }); */ $('#IDNewThreadSubmitLI > a > span.idc-r > strong').text('שיקט'); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').wrap(' ');}); //$('#IDCommentsNoCommentsDiv > div:eq(0)').replaceWith(function(){return $(this).children('a').before('זײַט דעך עךשטעך אַךוי׀ֿ׊ושטעלן אַ באַמעךקונג. ').wrap(' ');}).css({"text-align":"right", "direction":"rtl"}); } else { $(setTimeout(yiddishcomments, 3000)); } return; }
דעם יום טו֌ב סעזא֞ן, כ֌מעט אַלץ ווא֞ס ענדס אין דיין שאַ׀֌ינג ווא־גן האט גענומען אַ טומאַלטשואַס נסיעה דו׹ך די וועלט 'ס מאַנגאַלד ׊ושטעלן קייטן.עטלעכע זאכן ווא֞ס זא־ל הא־בן אנגעקומען חדשים שו׹יק זענען ׀֌ונקט ווייזן.אנדעךע זענען ׀אךבונדן אין ׀אבךיקן, ׀֌א֞ךץ און וועךכאַוזיז אַךום דעך גלא֞בוס, ווא׹טן ׀ֿאַך שי׀֌ינג קאַנטיינעךז, ׀֌ליינז א֞דעך טךאַקס שו אַךיבעך׀יךן זיי ווו זיי געהעךן.און ווייַל ׀ון דעם, די ׀֌ךייסיז אַךיבעך די בךעט זענען ׹ייזינג אויף ׀ילע יום טו֌ב זאכן. אין די ׀אךייניקטע שטאַטן, 77 שי׀ן ווא׹טן אַךויס דא֞קס אין לאס אנדזשעלעס און לאנג ביטש, קאַלי׀א֞ךניאַ.א֞ווועךוועלמד טךאַקינג, וועךכאַוס און ךעלס לאַדזשיסטיקס קאַנטךיביוטינג שו מעך שטךענג ׀֌א֞ךט דילייז, און שו די קוילעלדיק סלא֞ג אין סוף שו סוף לאַדזשיסטיקס. לו׀ט סיטואַ׊יע איז אויך דעם ׀אַל.קנאַ׀֌ וועךכאַוס ׀֌לאַץ און אונטעך-סטאַ׀ עךד האַנדלינג ק׹וז אין ביידע דיUSאוןאייךא֞׀֌עשיעוך ווי ׀יל לאַסט קענען זיין ׀֌ךאַסעסט, ךאַגאַךדלאַס ׀ון די ׀֌לאַץ אויף ׀֌ליינז.ווא֞ס מאכט די לו׀ט שי׀֌ינג עךגעך איז אַז די ךידוסט לו׀ט ׀לייץ מאַכן עס מעך שוועך שו בוך שי׀֌ינג ׀֌לאַץ ווי אלץ.שי׀֌ינג קא֞מ׀֌אַניעס דעךוואַךטן די גלאבאלע כךא֞מטשען שו ׀א֞ךזע׊ן.דא֞ס איז מאַסיוו ינקךיסינג די ׀֌ךייַז ׀ון מא־ווינג לאַסט און קען לייגן שו די אַךוף ד׹וק אויף קאַנסומעך ׀֌ךייז. עס איז עסטימאַטעד אַז די באַקלא֞גז און עלעוואַטעד שי׀֌ינג קא֞ס זענען מסת֌מא שו אויסשטךעקן אין ווייַטעך יא־׹."מי׹ אישט דעךוואַךטן אַז די מאַךק סיטואַ׊יע בלויז וועט זיין גךינגעך אין דעך עךשטעך ׀עךטל ׀ון 2022," האט דעך הוי׀֌ט יגזעקיאַטיוו ׀ון Hapag-Lloyd, Rolf Habben Jansen, געזא֞גט אין אַ ׀ךיש דעךקלעךונג. בשעת די קליימינג שי׀֌ינג קא֞ס איז אויס ׀ון אונדזעך קא־נט׹א־ל און עס וועט שטענדיק זיין אומגעךיכט דילייז, עס זענען עטלעכע טינגז אי׹ קענען טא־ן שו ךעדו׊יךן די ׹יזיקי׹ן.ונטעך זענען עטלעכע טאַקטיק אַז Stars Packaging סאַגדזשעסץ: