text
stringlengths 473
24.6k
|
|---|
Идалык ончыч фотом печатлаш Йошкар-Оласе строительный техникум воктене верланыше салоныш пуренам ыле. Тунам ик пашаеҥ тусо йолташыже-влак дене марла мутланыш. Марий улмышт мыйым куандарыш. Сандене шукерте огыл адак тушко пурышым. Рӱдерын соцкыл лаштыклажым шергал лектым да тушто пашам ыштыше самырык еҥ-влак нерген кумданрак пален налмем шуо.
«ФотоYoshka» салоным Настя ден Сергей 2018 ий 16 апрельыште почыныт. Ончыч документ, фото-влакым печатленыт, вара темлыме услугышт эркын-эркын шукемын. Документлан фотом ыштат, шкеак печатлат, диплом пашам ургат, фотосувенир, фотопӧлек-влакым ямдылат.
Ончыч Анастасия пашам шкет ыштен. Сомыл ешаралтмылан кӧра пел ий ончыч Сергеят ушнен. Ӱдыр дизайн могырым ышта гын, рвезе утларакшым производственный да технический сомыллам шукта.
Настя Охотникова Волжский район Обшияр (Нурсола) ялыште шочын-кушкын. Сергей Борисов – Морко район Семисола ялын эргыже. Ӱдыр ден рвезе кандаш ий ончыч Марий радиомеханический техникумышто тунеммышт годым палыме лийыныт. Тунамак келшаш тӱҥалыныт.
2017 ийыште Анастасия фотостудийыш дизайнер-ретушерлан пашаш пурен. Ты сомыл ӱдырлан чот келшен, рвезе тидым умылен. Адакшым оксамат ышташ лиеш. Идалыкат пеле тушто пашам ыштымеке, Настялан рвезыже шке салоным почаш темлен. Тиде шонымаш дене чылан келшеныт. Ача-авашт, изашт чыла сай лиеш манын ӱшандареныт. Тидыже кок йӧратыше еҥлан ешартыш вийым пуэн. Кеч-могай пашамат пырля каҥашен ыштат, кажне у шонымашым лончылен, илышыш шыҥдарат.
«Мемнан пашаште тӱрлыжат лиеш, но тӱҥ шотышто технике шалана. Сандене кӱчык жапыште чыла тӧрлен, вес шапаш ужашым налын, заказым ямдылен шуктыман. Кунам пашанам аклат, уэш йодмаш дене толыт, мемнан пӧлекланна куанат, тидыже эн пиалан тат», – ойлыш Настя.
– Тыгай салоным почаш мыняр окса кӱлын?
– Тӱҥалтышлан 300000 теҥге кӱлын. Кок ий наре ыштен налме окса фотосалоным вияҥдаш ойыралтын: у оборудованийым, фотосувенир-влаклан заготовко-шамычым наледыме. Тыгак верым вашталтымылан кӧра кажне ийын арендылан ак кушкын. Ынде ме шке шонымашышкына шуынна: ола рӱдыштӧ верланенна.
– Бизнесым почаш неле?
– Куштылго паша огыл. Эн ондак айдемын шкенжын кумылжо лийшаш. Вет Моско олат вигак чоҥалтын огыл, садлан шке ончылно шындыме цельыш шуаш тыршыман да ӱшанлын ончыко ошкылман. А эн тӱҥжӧ – пашам йӧратыман.
Лӱдман огыл, йоҥылыш-влак лийыт гын, тунемман. Чыла нелылыкым сеҥен веле сай кӱкшытыш шуаш лиеш.
Умбакыжат нунын пашашт вораҥын толжо! Тек тиде изирак бизнесышт кугу лектышым конда.
Настян архивше гыч налме фото.
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Йошкар-Оласе пашам ситарыме рÿдерыште тачысе кечылан 2 тÿжем 676 вакансий уло. Врач, медсестра, менеджер, инженер, водитель-влак огыт сите, эсогыл полиций пашаеҥ-влакат кÿлыт, поснак – участковый-влак. Ты рÿдер вуйлатышын алмаштышыже Любовь Климентьевна Боякова дене рÿдерын пашаже, вакансий шотышто мутланышна.
Пашам ситарыме рÿдер тÿрлö категориян еҥ-влак дене пашам ышта. Тышке самырык, кугыеҥ, йоча, пенсийышке шушо-влак, тыгак начар тазалыкан еҥ-влак келшыше пашам кычалын толыт. Начар тазалыкан, инвалидностьым налше еҥ-влакым самырык ийготанлан 43 ий марте шотлат. Тыгай-влаклан 200 вакансий лиеда. Нунылан кугу организацийлаште жаплан пуымо паша-влак улыт. Тидын шотышто кажне тылзын пашам пуышо уверым колтен шогат. Каласен кодымо 200 вакансий коклаште ондак вахтёр, пашазе специальность-влак ятыр лийыныт гын, кызыт инженер, архитектор, бухгалтер-влакат кӱлыт. Жаплан темлыме пашашке начар тазалыкан еҥ кая гын, тудлан эше 2700 окса тӱлалтеш.
Самырык-влаклан тыгак ятыр мероприятий, ярмиҥга эртаралтыт. Рӱдерын пашаеҥже-влак вузлашке, техникумлашке коштыт. Ынде ятыр ий февраль гыч май марте рÿдерын пашаеҥже-влак работодатель дене пырля вузысо тÿрлö факультетла дене посна вашлиймаш-влакым эртарат. Тыгайже ÿмаште 11 лийын, тений южо факультетым пырля ушымылан кöра – 8 гына. А шошым да шыжым паша вакансий ярмиҥга-влак лиедат.
«Ярмиҥгам Йошкар-Олаште самырык-влакын полатыштышт эртарена. Тений тудо 23 мартыште лие. Тушко пашам темлыше 50 наре еҥ погынен ыле. Чыла тидыже самырык-влак кушко пашаш каяш шонымашыштым ончылгоч палышт манын ышталтеш. Тиддеч вара вузым тунемын пытарыше, дипломым налше-влак мемнан деке шагалынрак толыт. Таче рÿдерыш йодын толшо ик выпускникат уке. Самырык-влаклан инженер вакансий темлалтеш. Кызыт тӱрлö инженер-влак поснак кӱлыт. Шуко ужалыме вер уло, сандене продавец-влак эреак кӱлыт. Чумыр вакансийым ончалаш гын, врач-влак кокла гыч акушер-гинеколог (10 еҥ), реаниматолог (7 еҥ), УЗИ врач (5 еҥ), неотложный медполышым пуымо станцийын врачше (15 еҥ) огыт сите. Водительлан гына 83 вер уло. Шофёр-влак пеш чот кӱлыт, но пашам темлыше-влак чыла категорияным, сайын пашам ыштышым, аракам йӱыдымым кычалыт. Унагудышто пашам ыштыше еҥ-влакат кӱлыт (12 вер). А грузчик-влак шотышто кызыт 35 еҥлан гына вер уло. Инженер-влак кокла гыч инженер-программист, инженер-технолог, инженер-конструктор специальностьян еҥ-влакым вучат. Кызыт дворник-влак шагалрак кӱлыт. Менеджерлан 64 вакансий уло. Тушеч 39 еҥ мемнан дене учетышто шога. Кухонный пашаеҥ-влаклан 37 вер темлалтеш. Полицейский-влакым пашашке вучат, но тушко пураш нелырак, молан манаш гын образований деч посна судимость лийшаш огыл», — ойла Любовь Климентьевна Боякова.
Рӱдерын пашаеҥже-влак йоча-влак денат пашам ыштат, школлашкат коштыт. Кеҥеж каныш годым икшыве-влак пашам кычалыт. Кажне кечын манме гай 5-10 йоча толеш. Тачысе кечын Йошкар-Олаште 14 ий гыч 18 ияш марте 245 тунемше пашам ышта.
«Йоча-влак шотышто рӱдерыште посна программе уло, тудын почеш работодатель дене ойпидышым ыштена. Паша кодекс дене келшышын, договор почеш йоча-влакым пашашке налыт. Нунылан ик тылзылан материальный полыш семын 1500 теҥге оксам тӱлена. Тыгак общественный паша шотышто программе уло. Тушко квалификаций деч посна, шагал тӱлымö, жаплан гына пуымо паша-влак пурат. Тыгай пашашке пурымылан 2250 тенге материальный полыш тӱлалтеш. Йоча-влак кызыт курьерлан да бухгалтерын, документвоведын, менеджерын полышкалышыштлан ыштат. Йошкар-Оласе поликлиниклаште отпуск жапыште регистратурышто полышкалат. Кызыт тушто 5 тунемше пашам ышта. Лагерьлашке кӱмыж-совлам мушкаш кайыше икшыве-влакат улыт. Мо гынат йоча-влак кугыеҥ семын пашам кечыгут огыт ыште», — ойла Л.Боякова.
Тиддеч посна рӱдер пенсийыш шудымо ийготан еҥ-влак денат пашам ышта. Нуным тӱрлö специальностьлан тунемаш колтат. Йоча дене кум ий марте шинчыше ава-влак рӱдер кӱшеш ешартыш специальностьым яра налын кертыт.
Икманаш, самырык-влак паша верым муын огыт керт гын, шуко шоныде, ты рӱдерышке (Йошкар-Ола, О.Тихомирова лӱмеш урем, 59) миен кертыт. Вет тыште келшыше вакансийым муын, куштылгын пашашке пураш лиеш.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Пагалыме марий ӱдырамаш-влак! «Марий ушем» МРОО-н вуйверже тендам уло кумылын 8 Март пайрем дене саламла.
Тиде шошо шӱлышан сылне кечылаште эн лыжга да шӱм-чон гыч шолын лекше мут-влакым тыланда пӧлеклаш моткочак куштылго. Пӱртӱс шкежак пуйто пылышышке шыве-шыве шыма мут-влакым ойла. Но ме, пӧръеҥ-влак, ала-молан шкенам сорлыклен кучена да чылаж годым огыл чапле шомакым луктын ойлена. Тидлан вуеш ида нал.
Тек Тыгыде Морко ял гыч Инна Сергеевна Николаеван тиде кече вашеш чон гыч луктын ойлымыжо тендам ынже ӧрыктаре. Тудын йомартлын йоҥгалтше саламлымаш шомакше гоч мемнан деч, пӧръеҥ-влак деч, саламлымашнам поро кумылын вашлийза.
Пайрем дене чыландамат!
Да тек йоҥгалтеш Инна Николаеван тыланыме мутшо:
Ӱдырамаш нерген таҥастарымем тыгайрак лиеш.
Тый – ӱдырамаш, ава, шӱдыр, ӱдыр йолташ, йӧратыме вате.
Тый – Кече, Мланде. Тый – тӱня, поран.
Тый – ӱшанна. Тый – кож. Тый – шошо.
Тый – пиал, а пиал йымыктара. Тый – лай вӱчкалтыш.
Тый – пеледыш. Уке, уке – пеледыш гычын ыштыме кидшер.
Тый – шупшалалтме там. Тый – тулшол шинчаончалтыш.
Тый – олык омо, яндар шӱлыш. Тый – куэвӱд. Тый – писе кеҥеж йӱр. Волгенче – тый, пустыньын шокшо, мардеж дене тайналтше шудо. |
Кылме тылзын кудымшо кечынже Кужэҥер район Кугу Лаждÿр ялысе тÿвыра пöртыштӧ Александр Петров дене вашлиймаш лие.
Амалжат уло. Шукерте огыл тудо витле вич ийым темыш. Уста почеламутчо, серызе, драматург, журналист, шанчызе, историк, Кугыжаныш Погынын пашаеҥже мемнан шочмо верын эргыже. Тыгодымак поро чонан, ныжыл, эре шыман гына мутланыше, кеч-кöланат полшаш ямде улшо еҥ. Лач тыгайымак мый шарнем Александрым изиэм годсек. Ме Саша дене, вуеш огеш нал, шонем, тыге манам гын, эн ончыч Кугу Лаждÿр кандаш ияш, вара Йӱледӱр кыдалаш школышто, Марий кугыжаныш университетыште пырля тунемынна, лач факультетна тӱрлӧ лийын. Саша мый дечем ик ийлан кугурак гынат, школысо пагыт мемнам эре ушен шоген. Улыт вет тугай тунемше-влак, кудо чыла вереат – эн ончылно, эн тале, эн уста. Саша лач тыгаяк ыле. Тудын класс вуйлатышыже Елена Григорьевна Якимова, биологийым да химийым туныктышо лийын. Мемнан класс вуйлатышына – Елена Григорьевнан пелашыже, марий йылмым да литературым туныктышо Николай Петрович. Моткоч тале кок класс таҥасенна. Эре ÿчашымаш каен. Кузе вате-марий школ деч вара келшен илен моштеныт, огына пале, но школышто эре порын ваш шогенна. Лач тыгай ваш шогымаште Саша эн ончылно гына огыл, а шке почешыже моло пырля тунемме йолташыже-влакым кумылаҥден вÿден. Пайремлан пырыжгазетым сÿретлымашке, кеч-могай концертышке але таҥасымашке Саша эре ушнен. Йӱледӱр школыштат Александр тыгаяк чолга ыле. Кунар километр корным ме пырля ошкылынна! Лаждӱр гыч Йӱледӱр мартен куд меҥге, а Кожласола гыч эшеат тора, лу меҥгышкат шуэш. Шыже йÿрат нöртен, теле поранат кылмыктен. Туге гынат школысо йоча пагыт эн порын, эн лишылын чонеш кодын.
Вара университет корныш лекна, кугу илышыш тошкална. Кажныже шке пÿрымашыжлан апшат лие. Чолга эргын негызше, мутат уке, пеҥгыде лийын. Садланак тыматле Сашам ме кызыт Александр Алексеевич манына да сылне юбилейже дене вÿдшор тылзын саламлышна. Автор шкежат тиде кечым чонеш логалше тÿрлö почеламут-влак дене сöрастарен, посна книгаж денат куандарен. Шым пьесыже кок марий театрын сценыштыже шындалтын. Нунын гыч иктыжым марий самырык театр Кугу Лаждÿр ялысе тÿвыра пöртыштӧ ончыктыш.
Спектакль деч ончыч Александр Алексеевич ял калыклан пьесын кузе шочмыж нерген каласкалыш. Тидыжат моткоч öрыктарыше, ю сынан, илыш гыч налме историй. Икмыняр ий ончыч А.Петров РСФСР-ын сулло, Марий АССР-ын калык артисткыже Галина Николаевна Иванова-Ямаева дене вашлийын. Тиде вашлиймаште Галина Николаевна шке аважын илышыжым каласкален да возен кодаш йодын. Аваже Кугу Ачамланде сарыш марийжым ужатен, кажне кечын шÿм вургыж Юмым сöрвален вучен. Лач пелашыже гына сар деч вара украин ватым ялышке пырля конден.
– Тиде пьесым вич ий возенам. Умбакыже Олег Геннадьевичлан пуэнам. Ончен лекмеке, театрыште пьесым сайын акленыт. 2020 ийыште спектакль Марий самырык театрыште шындалте.
Тиде историй мыланемат моткоч шергын чучеш, южо вереже шкемынат шинчавÿдем лектеш. Эше ешарынем, кеч-могай автор шке шочмо кундемже нерген ала-могай да штрихым, палым кодынеже. Мыят тыгай шонымаш дене Лаждÿрым да Нольдӱрым пуртенам, – палдарыш автор.
Пьесын тÿҥжым, негызшым автор илыш гыч налын гынат, тиде художественный произведений, шке ойыртемже уло.
Артист-влак спектакльыште моткоч ÿшандарышын модыт. Шоҥго еҥын тарваныжымат, рвезе еҥын йол тошкалтышыжымат, серыш почмо годым кид чытырымашымат моткоч келыштарен моштат. Сценыште тошто рекрут муро йоҥга, шинчавÿд шкежак йоген вола. Ончаш толшо уло калык спектакль мучко шинчавÿдшым ÿштын шинчыш. Кажне шомакшат шÿмеш возеш, чонеш пижеш. Сценыште пуйто артист-влак огыл модыт, а мемнан коча-кована-влак илат…
А кö тиде шучко серышым возен, пытартыш сцене марте вучаш логалеш.
Александр Алексеевичым да артист-влакым ял калык шерге деч шерге уналан шотлен, марий йÿлам шуктен, мелна кышыл да пура корка дене вашлие. Спекталь деч варат, сийлен колтыде, тÿвыра пöрт гыч ышт лук. Ял калыклан оласе артист-влак моткоч шерге, вучымо да пагалыме улыт.
Шарнем изи годсо жапем. Кузе тунам ял калык артист-влакым вашлиеш ыле. Кеч-могай спекталь лийшаш годым колхоз илышат шеҥгекырак шӱкалалтын. Вольыкымат кÿтÿ гыч эррак пуртеныт, комплексыште, фермылаште ончычрак лÿшташ тÿҥалыныт. Тракторист, механизатор-влакат пашам ик-кок шагатлат шогалтен кертыныт. А мыланна, йоча-влаклан, туге чучын, пуйто кава помыш гыч суксо-влак мланде ÿмбаке воленыт. Клубшат тунам моткоч кугула чучын. Калыкше кунар погына ыле! Йоча-влаклан шинчаш вер нигунамат ситен огыл. А ава-влак кум литран банкыш шöрым пыштен, шÿрымӧ торыкым, лайым пуэн колтат ыле.
Шарнем, кузе мый Света шÿжарем дене банкым сеткыш шынден куржынна, пурен каяш гына огыл! Тунам колхозышто машинажат, тракторжат моткоч шуко лийын. Сандаль тич пурак, а ме клубыш ача-ава-влак деч ончыч миена. Вет шöран банкыжым шукын намият, артист кидыш тудым эше кучыкташ кÿлеш. Но тидын годымак ме моткоч тÿткын онченна: могай нуно, артист-влак, мландыш волышо суксо-влак, илышыште улыт
Эртен кайыше пагытым шарнен, кастене шольымын эргыже Володя дене меат тошто сеткыш кум литран банкым вераҥдарен, пöлекым ыштышна, пеледыш аршаш дене Александр Алексеевичым саламлышна.
Спекталь деч вара мелна кышыл дене шке веҥыжым пелашыжын аваже шокшын саламлыш. А ял калык эше шуко жап тудланат, артист-влакланат поро тыланымашым, тау мутым ойлыш. Шоҥго-влак öндальычат, туп гычат вÿчкалтышт.
А мый ончаш толшо-влакын спектакль деч вара чон шижмашыштым, кумылыштым видеош войзышым. Елизавета Петровна Мухина, Кугу Лаждÿр ял гыч, 76 ияш. Александр Алексеевичын марий газетлаште, «Ончыко» журналыште савыкталтше чыла почеламутшым эреак лудын шога, южгунамже шортешат. «Саликан пиалжым» мый дечемат ончыч лудын лектын. Спектакльым моткоч куанен ончыш, вара шинчавÿд йöре каласкалыш: «Артист-шамычым мый ынде кунар ий ужын омыл?! Ончаш вет моткоч сöрал! Молодец, Саша, пеш молодец!» Тудым шокшын öндалын, тыланыш: «Тыгаяк сай поро Айдеме лийза. Тендан талантда эше шарлен шогыжо». А вара шке семынже мане: «Тиде вет чыла – илыш гыч. Лач мучашыжым гына вашталташ кÿлеш ыле. Чын гынат, Саша изишак ондалыже ыле. Шоҥго-влак вашлийышт, йыгыре шинчын кутырышт ыле. Мый тыгайым вучышым. Вес тÿняште вашлийыныт ынде…»
Светлана Анатольевна Антропова: «Йоча жапем шарналтышым. Мыят вет Александр Алексеевич дене пырля тунемынна. Изи годым могай ушан, чолга ыле, кызытат тыгаяк. Уло Кожласолам, Лаждÿр кундемым гына огыл, пÿтынь финн-угор тÿняште марий калыкым чапландарыше еҥ. Кугешнем да пагалем. А спектакль? Шинчавÿд ок сите».
Елизавета Николаевна Волкова: «Тиде спектакль тачысе илышлан келшен толеш. Кызыт теве сар кая, садлан чылан шортынна. Тиде спектакль шÿм-чон вошт эртен. Пеш тау».
Валентин Васильевич Березин: «Спектакль нерген пешак чот неле кутыраш. Неле. Спектакль сай. Олег Геннадьевичын пашажым пеш чот йӧратем».
Людмила Романова: «Йӱледӱр гыч лÿмын ончаш толынна, вет кызыт спектакльым шагал ялыш кондат, оласе артист-шамыч шуэн толыт. Спектакль пеш чот келшен, шÿм-чоныш логалше. Кызытсе жапланат актуальный. Кугу тау».
Зоя Максимовна Соколова: «Тиде спектакль кажнын шÿм-чоныштыжо таче пеш кугу кышам коден. Артист-влак чот сылнын модыт, рольым чын почын пуэн моштат. Тау Александр Алексеевичлан тыгай келге шонымашан произведенийым возымыжлан».
Галина Захарова ялт ойлен ыш керт, тунар чот тургыжланыше ыле, лач шинчавÿд йöре, тудым öндалын, порын тыланыш: «Ӱмырет кужу лийже, таза лий, умбакыжат эше мемнан калыкым волгалтарен шого».
Вашеш Александр Алексеевичын каласымыж деч посна огеш лий, шонем: «Таче мемнан клубышто тыгай пайрем лиймылан моткоч куаненам. Тынар калык погынен. Уке гын мый еҥ шагал лиеш манын ойгыренам. Пагален толмыланда пеш кугу тау. Ончыкыжымат тыгак кинде-шинчал дене артист-шамычым вашлияш кумылда лектын шогыжо».
Чаманаш логалеш, касым шонымо семын шуйдараш ок лий. Жап шулдыран кайыкла вашка. Туге гынат чонеш, ушеш мондаш лийдыме тат кодеш. Шоҥгыжланат, рвезыжланат шарнен илаш. Кугу тау, Александр Алексеевич, Саша, йоча годсо поро йолташем! Кугу тау чыла шкевелче-влак дечет! Кеч-могай аланыштат тыршыме пашат лектышан лийже!
Эльвира Монахова
Авторын фотожо
Лудаш темлена:
УВЕР ЙОГЫН
Пашажым эшеат вияҥдаш шона
Социальный ойпидышым ыштыме дене тÿнен илыше еш-влак сай полышым налын кертыт. Тудо неле илыш йогын гыч лукмыж деч лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Ӱдырамаш куандара, илышым сылнештара, пашаланат кумылаҥда…
Ӱдырамаш-влакын тӱнямбал кечышт вашеш 6 мартыште Йошкар-Олаште Деловой ӱдырамаш-влакын III республиканский форумышт эртыш. Тиде гана чолга еҥ-влак республикысе курчак лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Для Эл.СМИ1
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
У ий пайрем гӱжлен эрта веле, ме икте-весынам вес тӱрлын - «Шорыкйол пайрем дене!», «Шочйол пайрем дене!», «Шочшо ий пайрем дене!» манын - саламлена. Нине саламлымаш-влак чыла чын лийыт. Калык календарь дене келшышын, У ий деч вара марий-влак Шорыкйолым пайремлат. «Шорыкйол» манмым чылан умылат гын, «Шочйол» лӱм южылан палыдыме улеш. «Шоч» - шочшо, «йол», «йолу» мут-влак эстон, финн да моло финн-угор калык гыч «ий» манын кусаралтыт, тыге «шочшо ий» лиеш. Тиде жаплан пел телыже эртен кайымылан шотлалтеш. Калыкын ойлымыж почеш, тыгодым маска вынемыштыже савырнен возеш.
Тыгай пайрем мемнан ялыштынат лие. Мӱндыр Эстоний ден Удмуртий гыч толшо-влак пагалыме уна лийыч. Нуно Мишкан кундемыш финно-угор тӱнян тӱвыра рӱдержым почмашке толыныт. Уна-влакым кондышо автобус ял воктеке толын чарныш веле, верысе мурызо-куштызо-влак унам вашлийме ямле мурым шергылтарышт. Тамле мелна да шоҥешталт шинчыше пура - марий-влакын эн чесле кочыш-йӱышышт. Уна-влак тудым куанен тамлышт. «Кандырам пунен» кушташат чылан рӱж ушнышт. Урем мучко, кид кучалын, мурым шергылтарен, палемдыме суртыш - Михайловмыт ешын пӧртыш - тарванышт. Снежана ден Володя шукерте огыл кок пачашан чапле пӧртым чоҥеныт, кугу еш дене илат - авашт да вич йоча. Суртоза Володя Андреевич - тӱня мучко палыме спортсмен Кирилл Михайловын изаже. Снежана ден Володя Михайловмыт мураш-кушташат тале, кидпаша денат ончылно улыт. Шукерте огыл ешыш йоча пӧрт гыч изи эргым ончаш налыныт.
Унам вашлияш суртоза-влак поян ӱстелым ямдыленыт. Суртыш Васли кува ден Васли кугыза, салтак да Шорыкйол пайремысе калык толын пурышт. Нуно озавате-влакын кидпашаштым ончен аклышт, ий могайрак лиеш, тений кӧлан мом вучыман - чыла раш каласкалышт. Марий калык модыш дене модашат жапым муыч. Мӱндыр уна-влак мурен-куштымашке, модмашке уло кумылын ушнышт, шкеныштын муро ден куштымашыштымат ончыктышт. Весела пайрем уремыште шуйныш.
…Васли кува ден Васли кугыза, йолташышт-влак, кас рӱмбалгымеш веселитлен, имнян терыш шинчын, вес вере кудальыч. Мӱндыр вер гыч толшо уна-влак дене Монар калык шокшын чеверласыш.
И. ЗАХАРОВА.Монар ял, Мишкан район.
Авторын колтымо фото да видеоматериал-влак.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Шуко гана таум ыштен возаш чонем йодын, но эре ӧрмалгенам. Шоненам: «Мыйын илышем моло еҥын деч мо дене ойыртемалтеш? Тыглай айдеме улам, нимо дене моктанаш. Кугу лектышыш шуам але иктаж подвигым ыштем гын, тунам ойлаш лиеш ыле».
2000-ше ийлаште чылалан илаш йӧсӧ лийын. Мыят моло семынак пашам ыштенам, йочам онченам. Кузе умбакыже илаш тӱҥалам манын, кажне кечын ойгыренам. Адакшым тазалыкемат начарештын, корштымым чытен кертме алем вичкыжемын.
Кече почеш кече эртен, а мыйын илышем пычкемыш тамыкыш савырнен… Изи ӱдыремын воктене модын куржталмыжат куандарен огыл, ала-могай ик татыште чытышем йӧршын кӱрылтӧ. Кидышкем кандырам нальымат, сита, омак керт тетла, иканаште чыла йӧсем пыта манын, пытартыш гана ӱстелыш савырнен ончальым. А тушто – осыгечын налме Станислав Шакировын муро дискше. Мый тудым эсогыл почын ончалын омыл. Пытартыш гана мурым колыштшаш манын, дисководыш шындышым.
Муро йоҥга. Икте почеш – весе. «Кушто тый улат гын, шошо кайыкем? Тыйым шӱмыштемже кызытат ашнем… Куанаш гын, уло йӱкын, ойгыраш шинчавӱд ден. Йӧраташ гын, шӱмым шелын…» Шортым, воштыльым, адакат шортым… Эше ик гана тӱҥалтыш гыч колыштым. Чонем, пуйто изи кайык, чоҥешташ тунемеш: я кӱшкӧ кӱза, я ӱлыкӧ вола, я ӧрдыжыш тайна. А вара, шошо кечылан куанен, шулдыржым почкалтен шаралтыш. Кидыштем кандырам ужмеке, кудалтен колтышым…
Шуко жап эртен, илышыштем сайжат, осалжат ятырак лийыныт, шӱм пелашым вашлийынам, паша верем веле огыл, илыме веремат вашталтенам, ӱдыремат кушкын шуын, тунем лектын, пашам ышта. Мый шуко элыште лийынам, тӱрлӧ калыкым ужынам, сай ма, осал ма, илыш корнем умбакыже шуйна.
«Мый улам тылат кӧра». Тау, Станислав Алексеевич, мыйын илышем арален кодымылан.
ВИРИНЕЯ.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
15.01.2021 ий “Кечыавл радиоканал” передаче Курыкмарий районын 100 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтын. Да тушто учёный, историй шанче доктор, Марий кугыжаныш университетын профессоржо Ксенофонт Никанорович Сануков нерген ойлалтеш. Передачыште марий академикын йӱкшымат колыда. Читать далее →
Оставьте комментарий
Filed under Аудио
Tagged as Кечыавл радиоканал, Ксенофонт Сануков
15.01.2021 · 22:34
15.01.2021 «Поро эр, Марий Эл» передаче
Тачысе «Поро эр, Марий Эл» передачын икымше ужашыштыже «Марий Эл» КТРК ден М.Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрын пырля тӱҥалме у проектышт нерген ойлалтеш. А передачын кокымшо пелыштыже – «Кугезе сугынь» рубрикым колыштса. |
– Пӧртым кок ий ончыч чоҥаш тӱҥалме, – ойла Светлана Николаевна. – Проектым пелашем Сергей Арсентьевич ямдылен. Ончыкыжым сурт пелен телымсе садым ыштынеже.
Теплице, машинавече, кугу куэ, туя, пеледыш-влак… Мутланен, йырваш ончен лекна – чылажат чатка, кумылым савырыше. Кермыч оралтын вес ужашыжым – кеҥежымсе пӧртым – пеноблок дене ыштыме. Туштак вӱта, гараж койыт.
«Тыгай суртым могай шонымаш дене ыштенда?» йодышемлан суртоза, Сергей Арсентьевич вашештыш:
– Мый тиде ялыштак шочынам. «1 Май» колхозышто тӱҥ инженерлан латкандаш ий ыштенам. Ешым погымо жапыште пӧртна изи веле ыле, илыме вер кӱлын. Воктенна кугезе кочан суртшо лийын, шке коча-ковамат – воктенак, авамын суртшат тыштак лийын. Марий йӱла почеш тошто да йӱлышӧ оралте олмыш суртым шындаш огеш лий. Чыла тидым шотыш налын, ме суртнам кудывече шеҥгек шындена.
Скандинав пӧрт
Тиде суртет кудывече гычак ойыртемалтшын коеш. Тӱжвачын ончалаш гын, тудым скандинав стиль почеш ыштыме. Палемдыман, пӧртыштӧ вургем уке, чылажат – вес ужашыште.
– Тыште лапка вер, мланде вӱд уло, – ойла умбакыже Сергей Арсентьевич. – Сандене йырым-йыр дренажым ышташ логалын. Ешем шотышто: кок йочана уло – ӱдыр ден эрге. Пӧртлан проектым интернетыште муынам. Шонымем почеш, тиде – классический пӧрт мансардан, верандан.
Керамогранит блок
– Теве тыгай блок дене изи кудым ыштыме, – каласыш суртоза.
Блокшо мотор, пеҥгыде, тӱжвачын отделке ок кӱл: покшелне – пенопласт, а тӱжвачын – бетон. Тошкалтышым эше ыштыман. Кӱвар шокшо. Зал пеш келшыш, пуйто пыл коклаште коштат. Шот дене да чоным пыштен ыштыме.
– Блок – мотор, пеҥгыде материал, – мутшым умбакыже шуя пӧръеҥ. – Тыгай дене Яранскыште, Санчурскышто пӧртым нӧлтымӧ. Ондак ятыр блокшо кодын да тудым тыште кучылтмо. Шокшым сайын куча… суртышто кеҥежым юалге гын, телым шокшо. Эн тӱҥжӧ – материал «шӱла».
Суртозан шонымашыже
– Умбакыже шонымаш теве могай. Ожно марий-влак имньым кученыт, тудын дене кудывечыш кудал пуреныт. Изи лийынам гынат, тидым пеш шарнем… Советский район Кодам кундем гыч Качырий кокай ден Соколовмыт родына улыт. Мемнан деке нуно унала толыт ыле. Уна-шамыч костенеч семын йоча-влаклан эҥыж дене мелнам кондат ыле. У-у, тиде кочкышет мыланем пеш тутлын чучын! Сандене мый эре Качырий кокамым изин-кугун вученам… Йоча жапемын тиде эн сай татше лийын улмаш. Родына-влак Торъял пазарыш эре коштыныт, мемнан деке ялыш пайремлан толыт ыле. Мемнанат ожно тыгай кугу леваш лийын. Тушко имньым, орвам, терым шогалташ вер ыле. Мыйын тыгай шонымаш уло: тыштат тер ден орвам шындаш. А вес шонымашем почеш, оралте чыла ик леведыш йымалне лийшаш. Тидыже экономий дене кылдалтын: сурт-печым кучаш роскот тунар кугу ок лий, – чоным почын каласыш Сергей Арсентьевич.
М.СКОБЕЛЕВ
Авторын фотожо
Лудаш темлена:
ВАШМУТЛАНЫМАШ ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ
Идалыкаш ошкыл Эртышым иктешлен, ончыкылыкым рашемдена Шернур районысо «Восход» СПК колхоз: теҥгече, таче да эрла Идалык мучаш – лудаш…
ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ УВЕР ЙОГЫН
Ынде пырчымат ончен кушта
Курыкмарий район гыч фермер-экспериментатор Андрей Бабушкин нерген газетна ятыр гана серен гынат, угыч возаш могай-гынат амал лектынак шога. Але лудаш…
ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ
Полыш уло – чоҥен шуктат
Волжский районысо Сотнур селаште верланыше черкылан тений 206 ий темын. Кызыт тудын пелен воскресный школ ден трапезым чоҥат.
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
2020 ийын кокымшо пелийжылан «Кугарня» газетлан возалтше-влак коклаште лотерей модышым эртаренна ыле. Тӱҥ призым – бензосавам – У Торъял район Какшанмучаш селаште илыше А.И.Яштуганов модын налын.
Тиде – Алексей Иосифовичын мемнан лотерейыштына модын налме кумшо призше. Икымше гана кассет, кокымшо гана чукыр-влак логалыныт улмаш. «Мый газетым лекташ тӱҥалмыж годсек йӧратен лудам, поснак «Изи тӱня, кугу тӱня…» лаштык келша», – каласыш лудшына.
Алексей Иосифович Морко район Кугу Вараҥыж ялыште 1953 ийыште шочын. 1986 ийыште йолташыже У Торъял район Какшанмучаш селаш илаш куснен. А.Яштуганов тудын деке унала миен, вершӧрым ончалын. Чонжылан ты вер келшен, сандене 1991 ийыште шкежат ешыж дене тышке илаш куснен. Ятыр ий «40-лет Октября» колхозышто пашам ыштен. Кызыт сулен налме канышыште.
Яра жапыште саскам, поҥгым погаш йӧрата. Ондак олашкат ужалаш коштын. Тений погымо саскаж дене 50 литр вареньым шкак шолтен. Кечеш 3-5 литр мӧрым, снегым пога. «Мый сакырым ом коч, сандене ик литр вареньым пелашем дене арня жапыште чай дене подылын кочкына»,– ойлыш А.Яштуганов.
Алексей Иосифович пелашыж дене ныл йочам ончен куштеныт: кум ӱдырым да ик эргым.
«Бензосавам модын налмеке, чот куаненам. Икшыве-влаклан вигак йыҥгыртен каласышым. Ты гана квитанцийым варашрак колтенам. Пошкудем мый дечем ончычрак колтен шуктен. Вара мыйым ужын да колтенат уке манын йодо. «Колтенам» маньым. Тӱҥ призымак модын налаш шонымем дене палдарышым. Юмын колыштмо шагатше лийын, очыни. Ты савам Озаҥ олаште илыше ӱдыремлан колтем. Дачыштыже шудо солаш лачак келша», – каласыш сеҥыше.
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Ончыч вольык суртлан оза гай лийын. «Вольык уке – нимо уке», — тыге калыкыште ойленыт. Ушкалым ашнет – пакчатат, умшатат ӱяҥеш. Сӧснам, ӱшкыжым шыллан ашныме. Адакшым терыс – сад-пакчалан сай ӱяҥдыш. Ончыч колхозлан кӧра, вольыкым ашнаш каньылырак ыле манын кугурак ийготан еҥ-влак ойлат. Шудым колхоз трактор дене поген налыныт, пырчым колхоз шеледен пуэн. Да чылажат яра лийын. Кызыт шудым, олымым шке вий дене ямдылыман, техникылан солярке кӱлеш, пырчым, шӱльым оксала налман. Чыла тидлан шагал огыл окса кӱлеш. Садланак шукынжо вольыкым ашнымым чарненыт. Адакшым кызытсе саманыште, кевытыш каен, мо кӱлешым налаш йӧнанрак. «Но ялысе шӧр, шыл содыки кевытысе гай огыл – тамлырак, пайдалырак». Тыге ойлат Советский район Тапшер ялыште илыше вате-марий Геннадий Анатольевич ден Светлана Валентиновна Пауткинмыт. Нуно 9 ушкалым ашнат.
Ялыште тынар ушкалым ончышым кызыт шагал вашлият. Тидым пашаче, нелылык деч лӱддымӧ еҥ-влак веле ыштен кертыт. Вольыкым ашнаш шуко ӱнар кӱлеш. Эрден эрак кынелын, ушкалым лӱштыман, кӱтӱш колтыман. Кеҥеж мучко кургым ямдылыман.
Ончыч вате-марий Пауткинмыт Тапшер ялысе «Кундыш» колхозышто пашам ыштеныт. Светлана Валентиновна тунам, варажым ушкалым ончен, а Геннадий Анатольевич шурным коштымо комплексыште ыштен. Колхоз шаланымеке, оксам ыштен налаш манын, Пауткинмыт еш вольыкым шукырак ашнаш тӱҥалын.
«Ӱмаште 11 ушкална ыле. Кокытшым ужаленна. Ушкалым лӱштымӧ апппарат да кид денат лӱштена. Тылеч посна кандаш презым ашнена, кокытшо тений шочын. Ӱмаште кум сӧсна ыле. Теният сӧснаигым налаш шонена. Чыве-влак улыт. Кажне ийын шошым комбо ден лудым налына. Шорыкым ятыр ий огына ончо. Тудо шудым локтылеш. Кочмыже тынар уке, но шудым чот тошкат. Межшымат кызыт шагалын налыт. Кроликым ашненна, пеш шукын лийыныт. Но ӱмаште нуно черланен колен пытеныт.
Ушкалнам ялысе кӱтӱш колтена. Ялна изижак огыл, 50 утла илыме сурт уло. Но вольыкым шагалын ашнат. Тений мемнаным шотыш налаш огыл гын, кӱтӱш кандаш ушкал веле лектеш, очыни. Ме шке огына кӱтӧ, еҥым оксала тарлена. Шке вий дене шудым ямдылена. Кызыт пасу ден олык яра кият. Ит ӧркане веле – шудым соло. А олымым, шурным «У Илыш» колхоз деч оксам тӱлен налына. Кертмына семын тыршена. Эргым ден шешкым, ӱдырем да веҥым полшен шогат. Тракторна уке, шудым ГАЗель машина лене шупшыктена. Мотоблок дене мландым куралына, пушкыдемдена», — манеш озавате Светлана Валентиновна.
Чолга ӱдырамаш шӧрым, торыкым, ӱйым, муным да моло сатум Советский посёлкысо пазарыш ужалаш коштеш. Тудо ойла: «Эре мый дечем сатум налше еҥ-влак ситышынак улыт. Тидлан моткоч куанем. Тугеже шӧр продукцийна тамле, сай качестван. Ик килограмм торыкым 220 теҥгелан ужалем, 1,5 литр шӧрым – 70 теҥгелан, 10 муным – 80 теҥгелан. Кеҥежым пазарыш кажне кечын ужалаш коштам гын, телым — вӱргечын да шуматкечын. Сатуэм южгунам вургемланат вашталтем».
Шылым ыштен, презым ужален, оксам ыштен налыт. «Кугу вольыкшым утларакшым илышынек ужалена. Шке шӱшкылаш нуным чаманена», – каласыш Геннадий Анатольевич.
Пауткинмыт еш нелылык ончылно вуйыштым огыт саке. Илыш корно дене куанен, шке вийыштлан ӱшанен ошкылыт. Марий шӱлышан улыт, мыскарам ышташ йӧратат. Поснак Светлана Валентиновна весела кумылан, артист койышан. Тудо шке жапыштыже ялысе ансамбльыш коштын, мураш-кушташ тале. Тӱрым тӱрлаш, пеледышым ончаш йӧрата. Самырыкракше годым ял воктенысе пӱяш кол кучаш коштын. «Кум шагат эрдене кынелын, эҥырым кидыш налын, пӱя воктеке вашкенам. Кызыт тидлан жапем шагалрак. Эргым кол кучаш йӧрата, тудо ынде коштеш», — манеш ӱдырамаш.
Пауткинмыт дене Светлана Валентиновнан аваже Серафима Михайловна Шабалина ила. Тудо 78 ияш. Тынар ийжым отат пу. Пеш писе да чулым. «Авам мыланна чот полшен шога. Ийготым ончыде, шудым, олымым вольыклан нумалеш. Кум вӱтана уло. Ик вӱташте шогышо вольыкым авам дене коктын ончена, весыште – пелашем, а кумшышто – пырля. Чыве-влак посна вӱташте улыт. Мый сӧснам ончаш йӧратем. Нунылан кочкашышт мом пуэт, чыла лӧпкен налыт. Пырчым шуко кочкыт, олмам йӧратат. Ӱмаште «машина» гай кугу лийыныт. Вольыкым ашныме паша неле гынат, тудо куаным конда», — ойла С.Пауткина.
Шинча лӱдеш, кид ышта. Тиде ешыште чыланат кожмак улыт, паша деч лӱдын огыт шого. Ваш келшен, эҥертен илат.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Каныш кечылаште шуко еҥ мончашке пурат. Иктыже шке мончам олтат да пурат гын, весышт олаште але район рӱдыштӧ улшо мончашке коштыт. Мутым марий монча нерген луктына.
Марий калык ожнысек мончам сур тале вӱд пелен вераҥден. Чодыран кундемыште илыше моло калыкын семынак, марий монча пура руэн ышталтын, кӧргыштыжӧ – лукышто вӱдым ырыкташлан, шокшым ышташлан кӱ коҥга, воктенже выньык дене кырашлан лапка вал (лӧка) лийын. А теве мончан леведыш ожно пушеҥге кӱр але олым, оҥа гыч ышталтын, кок могырыштыжо кечалтын улмаш. Тачысе саманыште мончам олтымо годым шикш тӱньык гыч лектеш гын, а ожно шикш мончаш лектын, а вара шикш тупрашышке улшо тӱньык гыч каен, тыгайым шем монча маныт.
А кунам мончаш олташ кӱлеш? Мончашке марий калык шуматкечын пурен. Кечывалымак олташ тӱҥалыныт да кастене пуреныт. Эн ондак мончашке пӧръеҥ-влак каеныт, а вара ӱдырамаш ден йоча-влак. Мончаште выньык дене кыраш йӧратыше-влак шукынак улыт. Выньыкым тӱрлӧ пушеҥге гыч ыштат: куэ, тумо, нулго. Калык ожнысек ӱшанен ила, марий монча тӱҥ сомыл деч посна эмлыме, тазалыкым пеҥгыдемдыме вер лийын. Медицине пашаеҥ-влакын ойлымышт почеш, куэ, тумо, нулго да тӱрлӧ пушеҥге-влакын лышташышт гыч ыштыме выньык-влак мышце да суставлан, сусыргышо верлан полышым ыштат, эмлат.
Монча гыч лектын монча ончылно каналташ каналташ лиеш, пурам, тӱрлӧ сокым йӱаш лиеш, но кочо вӱдым ида подыл, тазалыкланда пеш кугу эҥгекым конден кертыда.
Тыгак, южо йӱла, сӱан, кумалтыш, колышым, уштымо, шотымат тышанак эртареныт, озанлык сомылланат вургемым, йытын ден кыне кылтам кошташлан монча пеш йӧрен. Палемдыман, ожно ӱдырамаш-влак азам мончаште ыштеныт, но мончашке самырык авам шкенжым колташ огеш – осал вий айдемым авалтен кертеш.
Кызытсе жаплан руш, турций, японий, финн, тибет да тулеч тӱрлӧ монча уло, но марий мончам марий еҥ йӧратен шогышаш. Чынжымак вет, марий монча юзо виян манын кертына. Мончашке пурет, могырет кана, яндар кап-кыл дене гына огыл, чон денат яндар да волгыдо монча гыч лектат. Илышын тамжым шижат. Монча кугыза ден монча кувалан эреак таумутым ойлаш кӱлеш, но икмыняр еҥын ойыштым колынат, тиде пашам ышташ огеш кӱл ойлат. Марий мончашке пурен шуктенда огыл гын, пурен ончалза, вийым налза, каналтыза тачысе илышын кайыме корныжо деч.
Сайтын, пагалыме унаже-влак, те марий монча нерген иктаж мом паледа гын, возыза мыланна. Пырля марий монча нерген материалым погена.
Ой-каҥаш
Йолташ-влаклан палдараш
Шонымашым ешараш Отменить ответ
Имя *
Email *
Комментарий
Δ
Тыгак тыланда келшен кертеш
Кечышот. 31 cӱрем (июль)
Сӱрем тылзын 31-ше кечыже.
Марий Эл увер — 06.03.2020 [видеосӱрет]
Марий Элысе тӱҥ увер-влак.
Курымаш лӱмгече: Татьяна Соколова 100 шочмо кечыжым палемда
Татьяна Степановнам 6 йочаже, 11 уныкаже, 14 кугезе уныкаже шокшын-шокшын саламлат да пеҥыде тазалыкым, ласка шоҥгылыкым тыланат.
Савыктыш нерген
Рекламе
Редакций
Сайт нерген
Проектлан полыш
Лийза мемнан дене пырля
Любое использование материалов допускается только при соблюдении правил перепечатки. Настоящий ресурс может содержать материалы 16+ |
Акпарс ялсоветыште Илалше-влакын кечыштым пайремлыме поро йӱла шукертак илышышкына шыҥен. Кугу ийгот марте илен шушо коча-кова-влаклан тиде пайрем гына огыл, икте-весым вашлияш, кутыралтен колташ пеш сай йӧн.
Акпарс да У Тавлар яллаште илыше пенсионер-влак теният Акпарс школеш чумыргышт. Пайрем лӱмеш нунылан шокшо кочкышым ямдыленыт ыле. Землячкына, индивидуальный предприниматель Н.М. Давлетова тӱрлӧ сийым конден да эше пенсионер-влаклан «Чолман» газетлан возалтме квитанцийлам кучыктыш.
Кугурак ийготан еҥ-влак лӱмеш тиде кечын шуко поро мутым ойлышт. Акпарс ялсовет вуйлатыше Р.Г. Ягудин пайрем дене шокшын саламлыш да нунылан пеҥгыде тазалыкым, тыныс илышым тыланыш, пайремын спонсоржо Н.М. Давлетовалан кугу таум каласыш. Школ директор Г.Ф. Габдрахманова илышын кажне татше волгыдо лийже, тудым нигӧ ынже шӱлыкаҥде, чоныштым икшывыштын йӧратымашыже, уныкаштын шыргыжмыже куандарышт манын тыланыш.
Тӱвыра пӧрт пашаеҥ-влак, школышто тунемше да тунемаш каяш ямдылалтше изи икшыве-влак уна-влаклан изирак концертым ямдыленыт ыле: мурышт-куштышт, почеламутым сылнын каласкален пуышт, сценкым ончыктышт. Чолгарак пенсионер-влак Дина Габдрахманова ден Идылбика Султангареева шкештат муралтен колтышт.
Коча-кова-влаклан тунемше-влакын ямдылыме пӧлекым, пеледышым кучыктышт. Кум тукымым ушышо пайрем вашлиймаш чыла погынышын кумылжым нӧлтале. Тудым шарнен илаш манын, чылан пырля возалтыч.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Тудын ачаж ден аваже эргыштын изиж годымак Норильскыш илаш кусненыт. Кызыт 33 ияш Станислав Александрович «Норильский никель» заводышто энергетиклан пашам ышта.
– Мый улыжат училищым веле тунем лектынам. «Своя игра» модышыш ойырышо-влаклан лач тиде фактше оҥай чучын, – манеш тудо. – Тыге лекте: кыдалаш технический образованиян еҥ ты модышын легендыже Александр Успановым сеҥен. Вӱдышат ӧрын: вет 25 модышышто участвоватлыше Александрын 12 сеҥымашыже уло, пелашыжат турнирыште модеш. Тыгай сеҥымашланак кӧра нуно пачерымат налын кертыныт.
Финальный раундышто С.Ельцов ден А.Успановлан Чукоткышто илыше журналист Юрий Рытхэун псевдонимжым палаш кӱлын. Тудым Станислав пален нале, Корней Чукотский мане. Ты йодышым землякна ик эн нелылан шотлен, но тудым ала-кунам лудмыжым шарналтен. Аукционышто вургем мушмо машина нерген йодышым эн куштылгылан шотла.
С.Ельцов 15800 балл дене сеҥен да «Золотая девятка» манме модышысо участник-влак коклашке логалын. Икымше модышыштак! Лишыл жапыште тудын модмыж дене эше ик «Своя игра» модыш эфирыш лекшаш.
– Школышто йӧратыме предметем историй лийын. А 14 ияш годсек финн-угор да марий калыкын историйже нерген лудам. Шке тукымемын эрык верч кучедалмышт нерген марий историк-влак дене Интернетыште мутланем, – каласыш землякна.
Станиславын кум ияш эргыже кушкеш. Аваж дене ойырленыт, сандене нунышт Йошкар-Олаште илат. Туге гынат икте-весышт дене кылым кучат.
С.А.Ельцовын аваже Алевтина Алексеевна Круковская марла ок кутыро гынат, марий калыкын чапшым тӱрлӧ мероприятийыште арала. Национально-культурный автономийыште пашажым аклен, 2018 ийыште Норильск олан мэрже олалан 65 ий темме пайремыште Алевтина Алексеевналан юбилейный медальым кучыктен.
Эльвира Терентьева.
blog
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
19 майыште элна мучко Пионерийын кечыже палемдалтеш. Но У Торъял районышто тиде пайрем лӱмеш торжественный линейкым 16 майыштак эртарышт.
Вӱргечын кечывал лишан поселкысо рӱдӧ площадь пуйто «пеледалте» -шӱйышкышт йошкар галстукым пижыктен, вуйышкышт тыгаяк тӱсан береткым упшалын, южо школышто тунемше ӱдыр-влак, тыгаяк чевер йошкар сарафаным чиен, тушко чумыргеныт ыле. Чыла тидыже вигак ондаксе пионер жапыш пӧртылтыш…
Мероприятийыш районысо чыла 9 школ гычат 5-10 тунемше дене чумыргеныт ыле. Мутат уке, тиде эн чолга ӱдыр-рвезе-шамыч гына лийыныт.
Погынышо-влаклан эн ончычак пионер организацийын историйже нерген каласкалышт. Тылеч вара ӱдыр-рвезе-шамычым пайремышт дене У Торъял район муниципал образований вуйлатыше Евгений Небогатиков саламлыш.
Сценарий дене келшышын, умбакыже ӱдыр-рвезе-шамыч асфальтысе сӱрет конкурсыш ушнышт.
А кечывал деч вара пайрем эҥер воктене шуйнен. Тушто «Лидерын школжо» эртен да эн чолга тунемше-влакым палемденыт, сӱрет конкурсышто сеҥыше-влакымат саламленыт. Тыгак йоча толкынын ветеранже-влак шарнымашышт дене пайлалатыныт. А вара, тулотым олтен, тушан пареҥгым кӱктеныт, тӱрлӧ модыш дене пырля модыныт, тренингыш ушненыт да гитар почеш мурым иквереш йоҥгалтареныт.
Любовь Камалетдинова.
Лудаш темлена:
УВЕР ЙОГЫН
У ий салам: ПАРАНЬГА
Тений мемнан организацийлан 80 ий теме. Тыгай кугу ийготан тӱшка озанлыкше кызыт шагал кодын. Йол ӱмбалне пеҥгыдын шогаш манын, лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
«Элнан ӱшанле эргыже лийышт»
Шыже призыв умбакыже шуйна. Тений декабрь мучаш марте салтак радамыш элыштына 132 тўжем самырык еҥ шогалеш гын, Марий Элыште лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Ны илыш гыч кайышым, ны тазалыкым ок пӧртылтӧ гынат..
Марий Эл Республикын Социальный вияҥмаш министерствыже 16 ноябрьыште Йошкар-Ола – Козьмодемьянск трактысе шучко корно азапыште нелын сусыргышо ныл еҥлан лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Сарыште тушман ваштареш лӱдде кредалмылан Мишкан район Ардаш ялын шочшыжо, совет салтак Камай Ивашкиным медаль дене наградитленыт улмаш, но тӱрлӧ амаллан кӧра тудым илымыж годым (1991 ий октябрьыште илыш гыч каен) налын шуктен огыл…
«Шарнем, изиэм годым ачам деч йодынам ыле: «Сарыште мыняр немычым пуштынат?» «А кӧ пала? Чылан лӱйкаленыт, мыят лӱйкаленам. Кӧн пуляже мыняр немычым пытарен, иктат раш пален огыл», - вашештыш тунам ачам. «А тыланет ик медальымат пуэн огытыл мо?» манмемлан ойла ыле: «Эх, эргым, уке шол. Война мучаште ик медальым пуынешт ыле, но налын шым шукто, мемнам тӱрлӧ вере колтыл пытарышт. Ик гана военкоматышкат пурен лектым, но нимом рашемдаш ыш лий», - каласкалыш редакцийыште мутланымына годым салтакын эргыже, пашалан кӧра Калтаса район Актыган ял дене илышыжым кылдыше Илья Камаевич. Тиде ой тудын шӱмеш келгын шыҥен кодын, но ачажын илыме годым медальым пуымо нерген документлам верешташ йӧн лийын огыл.
Камай Ивашкинович Ивашкин 1921 ий 9 майыште шочын. Ешыште кум эрге да кум ӱдыр кушкыныт. Шужен ий улмашат, икшывым, ала илен лектеш, ала уке манын, вигак возыктен огытыл. Садлан шочмо кагазыштыже 1923 ийыште шочын манын палемдыме.
Илыш нелылан кӧра самырык-влакланат шуко паша логалын, но рвезе шинчымашым налашак тыршен. 1939 ийыште Эльян педтехникумыш тунемаш пурен, но ик гана физкультур урокышто, турник гыч волен возын, вуйжым эмгатен, садлан мӧҥгӧ пӧртылаш, колхоз пашаш кычкалташ верештын.
Сар тӱҥалмек, Йыван ден Гильван изаже-влак элым аралаш каеныт. Когыляныштат мӧҥгӧ пӧртылаш пӱрен огыл: Гильван увер деч посна йомын, Йыван йот элеш вуйжым пыштен. 1942 ий апрельыште Камайымат армийыш налыныт. Кум тылзаш кӱчык курсышто стрелоклан туныктен, фронтыш колтеныт. 1942 ий августышто рвезе нелын сусырген. «Кугу эҥер. Ик велныже ме, вес серыште немыч-влак верланеныт. Караулышто шогымо годым кенета оҥ гыч ала-мо перыш, винтовкем волен возо, шкеже шуҥгалтым. Вес сер гыч немыч снайпер лӱен улмаш», - каласкален икшывыже-влаклан. Пуля шола могыр оҥышкыжо логалын. Шола кид дене йӧршын нимом ыштен кертын огыл, сакен гына коштын. Тудым госпитальыш эмлалташ колтеныт, а декабрьыште комиссоватленыт.
Ялыш пӧртылмек, бригадирлан, учетчиклан ыштен. Ялыштат илыш неле улмаш, калык уло вий дене фронтлан полшаш тыршен, а шкеже пеле шужен илен.
К.И. Ивашкиным кокымшо гана 1944 ий августышто мобилизоватленыт. Ончыч Омский эвакогоспиталеш коҥла йымачше пулям луктыныт. Вара уэш фронтыш логалын, но тиде ганаже йот эл-влакым - Польшым, Чехословакийым, Германийым - утарымашке ушнен. Пытартыш кугу кредалмашыже 1945 ий 17 апрельыште Германийысе Кляйн-Крауша ял воктене лийын. Тушто немыч-влак ваштареш талын кредалмым 2-шо стрелковый полкын командирже, подполковник Болдыревын да штаб начальник Володинын кидпалыштым пыштыме 1945 ий 15 майысе 037/н номеран приказ ушештара:
«От имени Президиума Верховного Совета Союза ССР награждаю: медалью «За отвагу»
ИВАШКИНА КАМАЯ, красноармейца, ручного пулеметчика 4 стрелковой роты.
17.04.45 г. в районе д. Кляйн-Крауша /Германия/ противник предпринял контратаку численно превосходящими силами, красноармеец ИВАШКИН из своего ручного пулемета открыл ураганный огонь по противнику, уничтожив при этом 8 вражеских солдат и активно содействовал отражению контратаки противника.
1923 г. рождения, член ВЛКСМ с декабря 1944 г., мариец, мобилизован Мишкинским РВК Башкирской АССР в апреле 1942 г., наград не имеет. Ранен тяжело 20.08.42 г. Домашний адрес: (Тудым ончыктымо огыл улмаш - ред.)»
К. Ивашкиным 1946 ий январьыште демобилизоватленыт. Сар деч вара колхозым йол ӱмбак шогалташ кӱлын. Пӧръеҥ-влак шагал кодыныт. Камай Ивашкинович кужу жап колхоз вольыкым ончен. Сай пашажлан шуко гана Чап грамотым да премийым кучыктеныт. Шоҥгемме велеш ороллан, учетчиклан ыштен.
1951 ийыште Корак ял гыч Меҥалчым марлан налын. Пелашыж дене коктын кум ӱдырым да ик эргым ончен куштеныт. Тачысе кечылан 16 уныкашт да 27 кугезе уныкашт уло. Нуно чылан кочашт дене кугешнат.
Каласыман, кӱшнӧ ончыктымо приказым Илья Камаевич ятыр ий гыч, мемнан илышыште Интернет кугу верым налаш тӱҥалмек гына, «Память народа» сайтыште верештын. Тулеч вара Россий Федераций Оборона министерствын Кадр-влак шотышто тӱҥ управленийжын вуйлыкшылан ачажлан, К.И. Ивашкинлан, илымыж годым кучыктыдымо «За отвагу» медальын удостоверенийжым ешыжлан аралаш пуаш йодмашым колтен. Ик жап гыч РФ Оборона министерствын Рӱдӧ архивше гыч Янаул военкоматыш вашмут толын, тушто медальын удостоверенийжым налаш военный комиссариатыш могай документ дене мийышашым умыландареныт.
Шукерте огыл Ивашкинмыт ешыш поро увер толын шуын. Тений Сеҥымаш кече годым Калтаса селаште нунылан ачажын сар годым сулен налме шергакан наградын - «За отвагу» медальын удостоверенийжым кучыктышаш улыт.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Кызытсе жапыште вольыкым да сурткайыкым пукшен ашнаш шурно фуражым муаш неле огыл. Кеч-могай кечын, утларакшым пенсий шалатыме жапыштырак, ужалыше-влак капка ончыкет шкеак машина дене толын чарнат. Мыняр фураж кӱлеш, тунар налын коден кертат.
Тыгодым кодшо курымын йӧсӧ 90-ше ийлажымат шарналтем. Шошо велеш фуражем пытен кайышат, тулеш тошкалше гай лийым. Кушко миен пернашат, кӧлан вуйым савашат ӧрым. «Краснополянский» совхозыш йыҥгыртышым. Пиалешем, директоржым кычал муым. Т.С. Латыпов ожсо палымем гына огыл, пеш сай да ӱшанле йолташем улеш манам гынат, ом йоҥылышо. Тудлан могай азапыш логалмем нерген ойлен пуышым. «От ӧркане гын, эрла эр толын шу, полшем. Пеленет мешакымат нал», - манят, телефон трупкам пыштыш.
Эрлашыжым мый, кумыл нӧлтын, куанен, районын витле километр тораште верланыше вес лукышкыжо лектын кайышым. Тимофей Сатлыкович мыйым порын вашлие. Рушарня кече ыле гынат, содор гына бухгалтер-кассирым мӧҥгышкыжӧ миен налын тольо. Вашке гына оксам тӱлышымат, фуражлан да транспортлан кӱлеш кагаз-влакым кидышкем кучыктышт. Тимофей Сатлыкович чеверласышыла пелештыш: «Только фураж налаш Сокто селасе шурнывечыш кайыман лиеш».
Сокто склад вуйлык Асылян Токбулатов ден полышкалыше рвезе вашке гына пырчым йоҥыштенат нальыч. Паша коклаште шке семынышт мутланымышт пылышлан солныш. «Тиде пӧръеҥым ала-кушто ужмыла чучеш, но нигузе шарналтен ом керт», - пелештыш илалшыракше. «Тиде пӧръеҥ, Асылян изай, Шаран марий-влакын юмышт улеш», - трук вашештыш рвезыракше. «Вот вет! Кузе тиде рвезын вуйышкыжо тыгай шонымаш толын пурыш?» - шоналтышым мый.
Соктыш фуражлан миен коштмем деч вара иктаж кумло ий чоло эртыш «Кӧ лийын тудо рвезе? Тунам лӱмжым йодашат шотем ситен огылыс», - чӱчкыдын шонем ыле. Кодший У ий деч ончыч Шаран эмлымверыште изиш «ачалалт» лекташ логале. Палатыште кок татар, ныл марий эмлалт кийышна. Иктыже Сокто села гыч ыле. «А мый тендам пеш сай шарнем. Ожно тыланда пырчым йоҥыштен пуэнна ыле, - каласыш тудо. - Асылян изай дене пошкудо семын илена». Тудо мыйым ожно юмылан шотлышо Геннадий Минлигареевич Сыртланов, ынде 55 ияш пӧръеҥ, лийын улмаш.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
1 ноябрьыште В.Колумб лӱмеш республикысе йоча ден самырык-влаклан книгагудышто «Люблю тебя, мой край родной» («Мый йӧратем родной элемым») почеламутым лудмо республиканский конкурс эртаралтын. Тудо Марий Эл Республикын шочмо кечыжлан пӧлеклалтын. Чылаже 105 йоча мастарлыкшым терген, мут толмашеш таҥастарен каласаш гын, ӱмаште онлайн йӧн дене эртарыме ты конкурсыш 300 утла йоча шке пашажым колтен.
Почеламутым марла лудшо-влак тӱшкашке Йошкар-Оласе, Советский (Кукмарий, Кужмарий, Кельмаксола), Медведево (Шойбулак, Пекшиксола, Руэм, 3-шо да 4-ше номеран Медведево школла) районла гыч, 6-шо №-ан Морко, 1-ше №-ан Шернур школла гыч – чылаже 26 ӱдыр-рвезе ушнен. Жюриште улшо «Марий Эл» ГТРК-н тележурналистше Наталья Ямаева, «Ямде лий» газетын корреспондентше Христина Александрова дене иквереш каҥашымек, жюри председатель семын теве мом палемдем: йоча-влак конкурслан кӱлынак ямдылалтыныт, туныктышо-влакын полышышт чот шижалтеш; моло ийлаште утларакше тунемме программыш пуртымо почеламут-влакым ойырен налыныт гын, тений кызытсе ятыр авторын (А.Иванова, А.Щербакова, Н.Золотарев, А.Яковлева, Л.Иксанова, И.Делянова) лӱмжӧ йоҥгалтын; рвезе-влак шагалын, улыжат нылытын, лийыныт; участник-влак чылан манме гаяк мотор марий тувырым чиеныт, нунын ача-аваштлан таум каласыман; тений йоча-влакын лудмышт яндарын, марий йылмын йӱк ойыртемжылан келшышын йоҥгалтын; ончыкыжым Йошкар-Оласе школла гыч марла лудшо-влак шукырак ушнат манын ӱшаныме шуэш, а ты гана И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын Национальный сымыктыш гимназийже, 13-шо, 6-шо номеран школла да 14-ше номеран гимназий гыч веле лийыныт.
Икымше верым налше-влакын лӱмыштым ончыктена. 1–4 класс коклаште Татьяна Дубинина (Национальный сымыктыш гимназий), 5-9 класс коклаште Александр Цветников (6-шо №-ан Морко школ), кугурак класслаште тунемше да студент-влак коклаште Йошкар-Оласе сервиз технологий техникум гыч Ксения Григорьева.
Рушла лудшо-влак коклаште 79 ӱдыр-рвезе поэзий кумылжым рончен. Тиде тӱшкаште гын утларакшым Йошкар-Ола гыч лийыныт. Нунын мастарлыкыштым Россий писатель ушемын еҥже, поэт Геннадий Смирнов, Марий Элын сулло журналистше Владимир Мальцев да тележурналист, меръеҥ Алёна Иванова акленыт да сеҥыше-влакым палемденыт. Изирак ийготан-влак коклаште 1-ше вер дене 6-шо №-ан Морко школын тунемшыже Мария Цветникова (2 кл.), кокла ийготан-влак коклаште Йошкар-Оласе 14-ше номеран гимназий гыч Анна Патрушева (6 кл.), кугурак ийготан-шамыч коклаште Йошкар-Оласе 6-шо номеран школ гыч София Полякова (10 кл.) палемдалтыныт. Кажне йочан усталыкше тӱрлӧ кӱкшытан, южыжо тургыжланенат, а вет тӱҥжӧ – шочмо мландым, родной элым моктеныт!
Икымше верым налше Мария ден Александр Цветниковмытым мокталтыман, нуно изаж ден шӱжарже улыт. Рвезе туныктышыжо Л.В.Никифорован вуйлатыме «Звонкое слово» кружокыш коштеш, баян дене шокта, а Маша артист койышлан изинекак мастар.
Моло сеҥыше-влакын лӱмыштым В.Колумб лӱмеш республикысе йоча дене самырык-влаклан книгагудын сайтыштыже ончалза. Библиотекын краеведений пӧлкажын пашаеҥже-влак Надежда Никитина ден Оксана Джуманова конкурсым моткоч моштен, йоча кумылым ужын, тыматлын эртарымыштым палемден кодыде ок лий.
Л.СЕМЕНОВА
А.Яковлеван фотожо
Лудаш темлена:
УВЕР ЙОГЫН
У вуйлатыше дене палымым ыштеныт
Марий Эл вуйлатыше Александр Евстифеев Россий Юстиций министерствын Нижегородский областьысе тӱҥ управленийжын вуйлатышыже Михаил Коняхин дене пашаче вашлиймашым эртарен. лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
«Эн ончыч пеледышым шындыман»
Ыштыш кучыш келшыше – шӱм-чон куана «Эн ончыч пеледышым шындыман», – Тыге ойла Йошкар-Олаште илыше илыше Галина Винокурова. Тудын лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Ӱлыкӧ веле огыл, кӱшкат ончыза
Йошкар-Оласе 5-ше №-ан поликлиникын, травмпунктын, увертарымыж почеш, февральыште кок пӧръеҥ пӧрт ӱмбачын волен вочшо лум йымак логалмылан вуйым шийын лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Таче Йошкар-Оласе медколледжын кок чолга студенткыже дене палымым ыштена. Елизавета Волоцкая – Марий Эл вуйлатыше А.Евстифеевын стипендиаткыже, а Анастасия Иванова А.Богаткина лӱмеш именной стипендийын сертификатшым налын.
Эн ондак Йошкар-Олаште илыше Елизавета Волоцкая медколледжыште кокымшо курсышто тунемеш, медсестра специальностьым налаш ямдылалтеш. Но ӱдыр тидын дене гына ынеж серлаге, ончыкыжым врач лийнеже. Йошкар-Оласе 15-ше номеран школым йошкар аттестат дене тунемын лектын, медицине колледжыштат лач визытан отметкылан гына шинчымашым пога. Ынде Лиза стипендиатке семын кажне тылзын 1600 теҥге ешартыш окса полышым налеш. Тидыже ончыкыжымат сайын тунемаш кумылым луктеш.
Елизаветан ешыштыже куд йоча уло, тудо – нылымше. «Мылам тунемаш, шуко пален налаш моткоч келша. Мӧҥгыштат учебникым лудам, лекцийым уэш-пачаш шергалам, ешартыш информацийым Интернетыште кычалам. Вет медициныште шуко палыман, тиде пеш ответственный паша, веет черлын илышыже, тазалыкше верч тыршыман», – мане ӱдыр.
15 ноябрьыште медицине колледжыште 16 эн сай тунемшылан именной стипендий сертификатым кучыктеныт. Нунын коклаште иктыже лач Шернур посёлкын ӱдыржӧ – Анастасия Иванова.
Вара мутланымашыш Анастасия Иванова ушныш. Тудо нылымше курсышто тунемеш, кызыт 35 еҥан группыжо учебный практикыште. «Практикыш Йошкар-Оласе чыла гаяк эмлымверышке колтат. Тушко миетат, черле-влак ӱмбакет шымлен ончалыт. Медсестра шкенжым арун кучышаш, чиемже гына огыл, тӱжвал тӱсшат чатка лийшаш. Ӱпым шала колтыман огыл, кӱчым пӱчкедыман да адакшым йошкар чия дене чиялташат ок лий. Практике годым шукылан тунемына, икымше полышым пуымо, врачын кӱштымыжым шуктымо да шке гычат черле еҥын тазалыкшым шекланен шогымо марте», – мане Анастасия.
Ӱдыр медколледжыште эртаралтше кажне мероприятийыште участвоватла, тыгак – студушемын председательже. Нуно тӱрлӧ йодышым тарватат, решатлат. «Мый ончыкшым врач лияш шонем, гематологий ден нефрологий аҥысыр специальность-влак келшат. Садлан кызыт шинчымашым, практикыште утларак уым пален налын, вузышто шке шинчымашем келгемдынем. Изинек еҥ-влаклан полшаш келшен, кочамын черланмымыж годым, воктеныже лийынам да вашке тӧрланыже манын тыршенам. Колледжыштына моткоч ушан, сай педагог-влак пашам ыштат», – ойла Настя Иванова.
Шернур вел ӱдыр мураш йӧрата, колледжын чапшым арала, рушла, марла, англичанла фонограмме почеш мура. Мер илышыште чолгалыкшым да сайын тунеммыжым шотыш налын, шукерте огыл черетан именной стипендий дене палемдалтын. Тылеч ончыч тудо стоматолог И.Андреевын именной стипендийжым налын, ынде –Республикысе эмлымверын ончысо тӱҥ врачше А.Богаткина лӱмеш. Премийын кугытшо – кажне тылзын 2000 тӱжем теҥге.
Марий Элыштына самырык-влаклан сайын тунемашышт, усталыкыштым нӧлташышт чыла йӧн уло. Ойыртемалтше, тыршыше-влакын пашаштым аклен моштат.
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Йӱр оза семын пӧрт леведышым, окна карнизым перкала. Тудо шукертсек чарныде ложга. Теҥгечыже тудын семышкыже йоча-влакын юарлыме да лӱҥгалтышын кочыртатыме йӱкыштат ушненыт ыле. Чыла чонан, кушко кертын, тушко шылын пытен.
Тале мардеж, йырым-йыр мо гына уло, чылажымат авалтен налнеже. Тораштырак кӱдырчӧ сургалтеш, волгенче волгалт-волгалт кая. Иквереш озаланыше йӱр, мардеж да кӱдырчӧ мыйымат лӱдыктат. Пуйто иктаж мишеньым муыт да туран лӱйкалат, машина сирена-влакым урмыжыктат. Тыгай годым чылан иктаж улак верыш шылаш тыршена. Ик тат гыч лыпландараш лийдыме вий-куатышт пуча. Пытартыш йӱр чӱчалтыш-влак окна янда мучко йоген волат. Мыланем нуно изи ӱдырын пӱртӱсын эҥгекым ыштылмыж деч лӱдын шортмыжым ушештарат. Тудын мом шижмыжым мый шкежат сайын палем…
Ятыр ий ончыч ик кастене ачам дене коктын Ош Виче эҥерын тура серыштыже шинченна. Йырым-йыр, эсогыл вӱд ӱмбалнат, моткоч тымык лийын. Тыгай ласка жапым нимо тургыжландарен ок кертла чучын. Ачамат, мыят шке семынна шонкаленна. Мыланем, нӧргӧ икшывылан, туге чучын: илыш - тиде шонымашым илышыш шыҥдарымаш.
Кече, вӱд ӱмбалан мыйын туддене куржын колтымо шумо аҥысыр шӧртньӧ корным коден, вашкыде кава тӱр шеҥгек волен. «Иктаж-мом пеш чот ыштыме шуэш гын, шонымаш садак шукталтшаш», - ӱшаненам мый. Лыпланен, шинчамым кумалтыде, вӱдым эскеренам. «А трук шонымашым шуктышо шӧртньӧ кол ийын эрта, да мый, вуй ӱмбалнына кечыше ош пылым «кушкыжын», шкенан урем ӱмбач «чоҥештен» каен, йолташ ӱдырем-влаклан кидем рӱзалтен кертам. Вот оҥай лиеш ыле! Тунам чылан мыланем кӧранат ыле!» Но тыгай ой мыйым татлан веле авалтыш. Ик жап гыч мый уже йӧршын весе нерген шонаш да сӧрвалаш тӱҥальым… Шып шинчыме коклаште ачам трук шижтарыш: «Ӱдырем, эҥерым ийын вончем да мӧҥгешла савырнен толам. Ончал, йӱр лишемеш ала мо. Ме тудым шукертсек вучена. Колат? Адак ала-мом шонкалет? Йӱр опталеш гын, тыманмеш пӧртыш курж».
Ялысе тудо изирак пӧр-тыштӧ ачамын родо-тукымжо илен. Мемнан мийымылан нуно эре йывыртеныт. А мемнан тугай верыште каналтыме шуын, кушто тымыкшат, сылне кеҥежшат чоным вӱчкеныт, а эрдене эҥереш йӱштыл лекме деч вара кап-кылыште идалык мучкылан вий-куат ешаралтын. Йӱдым ме кеҥежлан кок пеҥгыде пушеҥге коклаш куэмым шупшын ыштыме омашыште каненна. Ласка омынам нимогай ӱвыра, вӱр йӱшӧ шыҥа лугыч ыштен кертын огытыл.
Ачам ийын кайыш. А мый тура сер гыч тудын, кидшым кожмакын лупшкедылын, куштылгын иймыжым эскеренам. Жапын-жапын трук вӱд йымалан йомын, а вара чичка семын вӱд ӱмбак вушт гына нӧлталалт каен. Кенета йырым-йыр пычкемышалте. Вуй ӱмбалне чернила гай шем пыл-влак кечалтме годым ачам эҥер покшек шуын ыле. Ынде шке кӧргыштыжӧ ятыр туштым шылтыше, ӧрыктарыше тымык озаланаш тӱҥале… Мыйын йырем ызгыше вӱдвычыраҥге, тӱрлӧ тӱсан лыве, вычыматыше кайык-влакат шыпланышт да шыльыч. Тыге мый икымше гана пӱртӱсын шучко вийжым шижым. Кенета, умылаш лийдыме тымыкым лугыч ыштен, мардеж пуале. Тудо чотрак талышныш, эҥер сер воктене кушшо вондерлам мланде воктен таен, лышташыштым кӱрыштӧ. Йӱр шӱведаш тӱҥале. Икте-весышт дене таҥасышыла, нуно утыр вияҥыч. Мылам эҥерын, мардежын да йӱрын, айдемылан умылыдымо йӱк-влакым луктын, ваш-ваш мутланымыштла чучын колтыш. Ынде нуно шке шонымыштым илышыш шыҥдарылше тичмаш озаш савырнышт. Пуйто чылажат пучымыш гай лугалте. Шоҥан толкын-влак, чушлен, йӱдалге тӱсан йӱр пырче-влакым шке помышешышт шылтеныт. Эҥер мардеж шӱшкымӧ йӱкеш уш кайымеш «куштен». Ожнысо йолташ-влак шукертак вашлияш шонен коштыныт мо?! Чыла тидым ӧрын эскерен, мый ик татлан ачам нерген монден колтышым. Кӱдырчӧ кӱдыртымӧ, волгенче волгалтме, пырдыжла ложгышо йӱр шеҥгелне ачам ыш кой. Лӱшкышӧ толкын-влак тудым нелын кертме деч лӱдын, тӱрвемым лыбе-лыбе тарватылын, семынем вудыматаш тӱҥальым: «Ачай, ийын гына лек! Пожалуйста, ийын тол!» Виян мардеж вичкыж кап-кылемым кок велыш лупшен, кумда юбкемым флагла лойгыктен.
Ала-кудо татыште, шотым муын, чӱч шинчым, воктенем кушшо ӱлышрак вондерым уло кертмын руалтышым. Тудо мыйым тура сер гыч тыртын волымо деч арален кодыш. Эн лишыл еҥым йомдараш лӱдмем дене шке верчем тургыжланаш кӱлмӧ нергенат ялт монденам. Тудо татыште мый умылышым: кӱдыратле, умылыдымо вий мемнан кумылым ончыде озалана, илышнамат вашталтен кертеш.
Лӱдын, вийдыме улмемлан ойгырен, чот шортын колтышым. Вашке гыч чылажат лыпланыш. А мый тугак саде кушкылеш пижын шинчем. Кенета шеҥгелнем йол йӱкым кольым да, чытырнен, юшт савырнен кынел шогальым. Ачамым ужмылан чот йывыртымем дене шыпрак пелешташ гына шотем ситыш: «Чонан улат? А мый вӱдыш пурен каенат, шонышым». «Ну, мо тый! Мый вет ты эҥер воктен кушкынам. Изинек тудден келшен илем. Ох, могай тый ӱскырт улат, - шылтален пелештыш. - Пӧртыш ошкыл маньым вет». Тудо йӱдым свежа эҥер юж да ужар шудо пушан омашыште пеҥгыде омо дене малышна.
Эрлашыжым эрдене уэш эҥер воктен шогылтшо ачамым ужым. «Таче мӧҥгӧ каена», - шӱлыкаҥынрак пелештыш тудо. Коктын вӱд воктен шогенна. Тудын йӧратыме эҥерже тыныс лийын, шке вӱдшым тора вер-шӧрыш йоктарен наҥгаен. Вӱд ӱмбалне шӧртньӧ кечыйол-влак модыныт, вӱдым эркын ырыктеныт. Ачам эҥер сер воктен шуйнышо ужар олыклам ончал колтыш, «Узьмакысе гай сылне вер!» малдале. Тиде мотор вер-шӧр дене ачам вес ий марте чеверласен. Ачам тушко шоҥгеммешкыжак кошто…
Тудо кече деч вара ятыр ий эртен. А мый кызытат йӱран годым тунам чот лӱдмемым шарнем. Каваште ийше тӱрлӧ кугытан да тӱсан пыл-влакым эскерен, могай чиян йӱр толшашым тогдаяш тыршем.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
ЙОШКАР-ОЛАШТЕ илыше 41 ияш ӱдырамашлан банк пашаеҥ улам манын йыҥгыртеныт. Тудын картше гыч оксам шолыштнешт манын увертареныт да оксам кызытеш вес счётыш колташ йодыныт. Тыге 16 ий жапыште погымо кок миллион утла теҥгем шолыштыныт.
ЙОШКАР-ОЛАШТЕ илыше 65 ияш пӧръеҥ Интернетысе ик сайтыште гаражым арендыш пуаш шонымыж нерген увертарен. Ик жап гыч
военный улам, гаражым налам манын каласеныт. Оксам колташ сӧреныт, но тидлан банкомат деке мияш йодыныт. Уверым пуышо пӧръен ондалалтын, 20 тӱжем оксам мошенниклан колтен.
КИРОВ кундем гыч 51 ияш пӧръеҥ Марий Элыш унала толын. Машина гыч документше йомын. Тидын нерген Интернетыш уверым пуэн. Вес кечын шулдо ак дене ужалыше кевытыште улына манын йыҥгыртеныт. Тудлан документ-влакым конденыт манын ойленыт, но оксам йодыныт. Кок гана кум тӱжем теҥгем колтымеке, йыҥгыртыше-влак йомыныт.
КУРЫКМАРИЙ район Лидӹвуй–Усола–Носола кугорнышто машинам йӱшывуя виктарыше 31 ияш пӧръеҥ шым еҥым тӱкен. Нунын кокла гыч нылытынже ийготыш шудымо йоча-влак лийыныт.
lenta
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Ожно Аймурза кочам тыге муралта ыле: Ой, ок лий вет, огеш лий ветЙылийым ужаш ок лий вет.Йылийым ужаш лиеш гынат,Ойлен мошташ ок лий вет…Кочам шочмо Йылий ялже нерген тыге мурен. Тиде муро кызытат мыйын чонем вургыжтара. Йылий (рушлаже - Елеево) - марий ял. Караидель районышто Уфимка эҥер лишне верланен, кок уштыш кужытыш шуйнен, 83 суртан лийын.
Ялын историйже тыгай улмаш. 1552-шо ийыште Иван Грозный Озаҥ ханствым сеҥен налын да Руш кугыжанышыш ушен. Руш поп-влак моло калык дене пырля марий-влакымат виеш тынеш пурташ тӱҥалыныт. Эрыкым йӧратыше марий-влак ожсо чимарий йӱлаштым кудалташ келшен огытыл. Южо виян, пӱсӧ, лӱддымӧ марийже Башкирий мландыш илаш куснен толын. Тиде верлаште шуко яра мланде лийын. Башкир калык толшо-влакым сайын вашлийын.
Елей лӱман марият ешыж дене Уфимка эҥер воктене, ямле кӱкшӧ курык-влак коклаште, кугу чодыра воктене верланыше мландеш илемым чоҥен. Сонарыш коштын да колым эҥырен, киндым ӱден, мӱкшым кучен. Изи курыкышто (Тиде верым кызытат тыгак лӱмдат.) мӱкшотарже, тушеч тораште огыл кӱсотыжо лийыныт.
Уфимка эҥер сереш моло марий еш-влакат верланеныт. Йылий ял воктене Чамай (Илыме вержым Тошто Ӱрышъял маныныт.), Уфимка эҥерын кӱшыл могырыштыжо Чабык (Ялже - Чебыково.) илаш тӱҥалыныт. Нине тукым-влак икте-весышт дек миен коштыныт.
Архивысе документлаште возымо почеш 1780 ийыште Йылийыште 26 суртоза ешыж дене илен. Ял воктенсе чодыран да мландын озаштлан помещик Феофан Алексеевич Пучнин шотлалтын. Марий калык тудым «Пимын» манын лӱмден. Тиде помещик чодыра да пасу пашам марий-влаклан ыштыктен. Пеш шуко мӱкшым кучен, шурным ӱден, чодырам куклен. «Пимын чӧльнык» манме верыште кугу суртшо верланен. Революций годым йорло-влак суртшым йӱлатен колтеныт. Кызыт тиде верыште пӱнчӧ посадке кушкын шогалын, сурт олмысо кугу лакым шудо леведын. Тиде вер-шӧрыштӧ кызытат шке шындыме тамле мӧр кушкеш, палыше еҥ-влак кеҥежым тушко мӧр погаш коштыт.
Йылий ял деч тораште огыл, эҥер дене 7 уштыш кӱшкыла, Ельдяк ял воктен казак-влакын Ельдяцкий крепостьышт верланен улмаш. Тиде ял-влак гоч Пугачев восстанийын корныжо эртен. Салават Юлаев йолташыже-влак дене Ельдяцкий крепостьым сеҥен налын. Воктенсе яллаште илыше марий-влакат Салават Юлаевын отрядышкыже ушненыт. Салават Юлаевын Ельдяцкий крепостьым сеҥен налмыж нерген писатель И.М. Гвоздикова «Салават Юлаев. Исследование документальных источников» книгаште ушештара. Тиде книгам 1992 ийыште «Китап» издательство савыктен луктын. Кызытсе жапыште Ельдяк ял вӱд йымалан кодын, тиде верлаште «Звездный» физкультурно-оздоровительный комплекс верланен.
Ожно школ лийын огыл, марий калык лудын да возен моштен огыл. Земский управа Тошто Ӱрышъялеш (Чемаево) икымше тӱҥалтыш школым 1897 ийыште почын. Туныктышылан Александр Дмитриевич Валитовым (Бурай районысо Шӱкшан ялеш шочын.) шогалтеныт. 1911 ийыште Йылий ялешат тӱҥалтыш школым почыныт, тушто А.Д. Валитовын ӱдыржӧ, Елизавета Александрова, туныктен.
Октябрьский революций калыклан эрыкым пуэн. Яллаште колхоз-влакым чоҥаш тӱҥалыныт. Коллективизаций годым мыйын кочам Аймурза Ишмурзин, Яркай Янсубаев, Алий Салеев, Бекузя Тойметов кугун полшеныт. Икымше колхозым «Родник» манын лӱмденыт. Кугу Ачамланде сарын тулыштыжо 75 марий вуйжым пыштен. Мыйын кочамат, ачамат войнаште лийыныт.
Йодыш лектеш - кушто улыт кызыт Тошто Ӱрышъял ден Йылий ял-влак? А пашаже тыге лийын. Уфимка эҥереш кугу Башкир гидроэлектростанцийым - Павловский ГЭС-ым чоҥеныт. Шуко ял, тыгак Йылий ден Тошто Ӱрышъялат вӱд йымалан кодыныт. Тушто илыше еҥ-влакым 1957 ийыште у верыш кусареныт: Турня пасуэш кок ялым пырля ушен, Чемаево лӱман ялым ыштеныт.
Ял олмо-влак вӱд йымалан кодыныт, но калык шке шочмо вержым монден огыл. Йылий ялын лӱмжӧ мурыштат аралалтеш. Ынде, Йылий ялым ушештарен, кочамын (1973 ийыште илыш гыч кайыш.) мурыжым уныкам-влаклан мый мурем.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Марий чиеман еҥым ужмеке, кеч-кунамат кумыл нӧлтеш. А йоча-шамыч тыгай вургем дене изи пеледышым ушештарат. Сандене Йошкар-Оласе «Изи Патыр» йочасадыш мийымеке, чылт пеледышан йомак тӱняш логалмыла чучо. Кеч-могай унам вашлийме годым тыште икшыве-шамычат, воспитатель-влакат марий вургемым чият да уна-влаклан мастарлыкыштым ончыктат.
Ты ганат йоча-влак тӱрлӧ марий калык йомак нерген каласкалышт, марла муралтышт, кушталтенат пуышт, почеламутым лудыч. Кажне йоча марла чаткан да куштылгын мутланен ок мошто гынат, тыште марий йылмын сылнылыкшым кажне икшывылан шижаш туныктат. Занятийлаште воспитатель-влак калыкнан илыш-йӱлаже, тӱвыраже нерген шинчымашым пуат, тӱрлӧ модыш, кидпаша гоч чонышкышт марий шӱлышым шыҥдарат.
Ольга Валерьевна Казанцева, воспитатель:
– Ме йоча-шамычым марий шӱлышеш кушташ тыршена. Тӱрлӧ конкурсыш коштына, почеламутым марла лудына, мурена, куштена. Марий сынан мероприятий-влакым шкеат эртарена. Ача-ава-влакат кумылаҥыт. Руш, татар икшыве-шамычат марла ойлаш тунемыт. Тидыже кумылым нӧлта, шулдырым пуа. Йоча-влакын тыршымыштым ужын, марий йылмына ила, йӱлана аралалтеш манын, моткоч йывыртена.
«Изи Патыр» йочасадым почмылан вашке кок ият шуэш. Марла йоҥгалтше ты йочасадыш таче кечын кумыт гыч шым ияш марте 390 икшыве коштеш, 13 группо пашам ышта, 17 воспитатель тырша.
Снежана Никитина, воспитатель:
– Мый кандаш ий дошкольный педагоглан пашам ыштем. Шукын йодыт: «Молан лач йочасадыште пашам ыштет?» А мый тыгерак вашештем: «Эргымым йочасадыш колташ ямдылалтмекем, уверым кольым: Медведево посёлкысо 4-ше номеран йочасадыш марий йылмым туныктышо кӱлеш. Ятыр жап шонкалымек, тушто марий кугыжаныш йылмым туныкташ тӱҥальым. Йоча-влаклан ятыр занятийым, мероприятийым марла эртараш логалын. Икшыве ден ача-ава-влак тореш лийын огытыл. Шке мастарлыкыштым конкурслаштат, утренниклаштат ончыктеныт.
Жап эртымеке, вес вере илаш куснышна. Тыге мый Йошкар-Оласе 53-шо номеран йочасадыш пашаш тольым. «Спортики» группын воспитательже улам. Йочасадыште илыш шолеш: занятий, конкурс, утренник… Икманаш, шӱлалташ жап уке. Туге гынат пашам тыршен ыштена. Йоча-влаклан уло палымынам пуаш тыршена, тыге гына паша лектышан лиеш.
Йочам йӧратыше, пагалыше айдеме гына йочасадыште тыршен кертеш. Мый умбакыжат тыштак пашам ышташ шонем. У кӱкшытыш шуаш тыршаш тӱҥалам.
Ӱшанена, марий лӱман йочасадыште шукталтше пашан лектышыже эре тӱвыргӧ лиеш. Вет нӧргӧ айдемын чоныштыжо марий калыкын тӱвыра поянлыкшым шижын моштымо, пагалыме кумыл илана гын, у тукымна йылмынам, йӱланам, калыкнам пагалыше кушкеш. Тидыже – ончыкылыклан волгыдо ӱшан.
ВКонтактеTwitterWhatsApp
Лудаш темлена
Ковам дене кугешнем!
Надежда Моисеева Часы 06.10.2022 06.10.2022
Советский район Роҥго селаште шочын-кушкынам гынат, Морко район Изнур кундем чонемлан лишыл да шерге. Вет тушто ача-авамын йоча пагытышт…
чыла лудаш Ковам дене кугешнем!Продолжить
Интернет гочат шинча возеш мо?
Вероника Мустаева Часы 30.01.2022 30.01.2022
Иктаж-кӧ мыланем тыгай йодышым пуа гын, «уке» манын вашештем ыле докан. Но шкеак тидым шижмеке, тыге вашешташ ом тошт….
чыла лудаш Интернет гочат шинча возеш мо?Продолжить
Марий йылме лагерь
Вероника Мустаева Часы 12.02.2022 13.02.2022
10-15 июльышто Килемар район Церкӹсола (Арда) селаште «Раздолье» туркомплексыште марий йылме лагерь эрташ тӱҥалеш. Тидын дене организатор Лариса Арламова…
чыла лудаш Марий йылме лагерьПродолжить
Марий тамган корнем
Алёна Яковлева Часы 04.02.2022 04.02.2022
Марий улам. Тиде ой лӱмем дене иктак. Ты лӱмым ойырен але кӱчен налын омыл. Тыгай мыйын тамгам. Весым ойыраш…
чыла лудаш Марий тамган корнемПродолжить
Шочмо йылме кече — Татарстаныште
Надежда Моисеева Часы 21.02.2022 21.02.2022
Таче Татарстан кундемысе Актаныш селаште шочмо йылмым туныктышо-влак коклаште мастарлык конкурс эртаралтеш. Тудо Шочмо йылме кечылан пӧлеклалтын. Актаныш район…
чыла лудаш Шочмо йылме кече — ТатарстаныштеПродолжить
Агавайрем Юмо, шулыкым пу!
Унагудо Часы 05.06.2022 05.06.2022
Шошо ага мучашлалтмеке, пӱртӱс пеледалтме годым марий йӱлам шуктышо-влак ий еда Агавайрем кумалтышым эртарат. Агавайремым тӱҥ шотышто Кугече деч… |
Нерге ялыштына кугу пайрем лие - шӧртньӧ сӱан марте илен шушо мужыр-влакым саламлышна. Пайремыш юбиляр-влакын родо-шочшышт, йолташышт, икшывышт толыныт ыле.
1969 ийыште кум мужыр ешым чумырен. Тиде Васильевмыт, Ишпахтинмыт, Яникеевмыт еш-влак. Нуно икте-весыштым ончычсо гаяк йӧратен, пагален, арален илат, вет йӧратымаш чыла нелылыкым сеҥаш полша.
Ялсовет вуйлатыше В.Е. Захаров нине еш-влаклан поро тыланымашым каласыш да республика лӱм дене колтымо пӧлекым кучыктыш. Мишкан районысо Ветеран совет вуйлатыше Ю.Г. Балахнина тауштымо серышым колтен. Нерге ялысе ветеран-влак лӱм дене меат нуным шокшын саламлышна.
ЯНИКЕЕВМЫТ: Яков Александрович да Любовь Шакмаевна
Любовь Шакмаевна Нерге ялеш шочын-кушкын. Школ деч вара шочмо ялыштыжак библиотекарьлан ышташ тӱҥалын да, пенсийыш лекмеш, паша вержым вашталтен огыл. Шке жапыштыже Уфасе библиотечный техникумым тунем лектын.
1968 ийыште Яков Александрович дене палыме лийыныт да икымше гана ужмаштак икте-весыштым йӧратен шынденыт. Яков Пекшек ял гыч улеш. Кандашымше класс деч вара Бирск оласе 26-шо СПТУ-што механизаторлан тунем лектын. «За коммунизм» колхозышто шоферлан, трактористлан, кеҥежым комбайнерлан тыршен. Пенсийыш лекме деч ончыч ик жап апшатчылан ыштен.
Яникеевмыт ныл икшывым ончен куштеныт. Лиана ӱдырышт аваж семынак библиотекыште ышта. Эдик, Алеша, Андрей вахта йӧн дене ӧрдыж кундемлаш пашаш коштыт. Коча-ковам кандаш уныка да ныл кугезе уныка куандарат.
ИШПАХТИНМЫТ: Данил Иванович да Раиса Петровна
Данил Иванович Нерге ялеш шочын-кушкын. Совет Армий радамыште Нижний Тагил олаште служитлен. Увольненийыш колтымо годым олам ончен коштын, кинош миен. Икана трамвай дене кайымыж годым салтак мотор ӱдырым ужылалтен да, воктекыже шинчын, тудлан рушла, татарла, марла йодыш-влакым пуэден. Коктынат марий улмыштым пален налмек, марла кутыраш тӱҥалыныт.
Рая Янаул район Тошто Орья ял гыч улмаш. Тудо маляр-штукатурлан тунемын.
Тыге нуно 1967 ийыште келшаш тӱҥалыныт. Вес ийжылан, служба мучашке лишеммек, рвезе мӧҥгыжӧ пӧртылын, вара Нижний Тагилыш Раям налаш миен. Ӱдырым ялыш конден. Сӱаным ыштеныт, 1969 ийыште возалтыныт.
Данил Иванович школышто военруклан, трудовиклан ыштен, колхозыштат тыршен. Раиса Петровна колхозышто тӱрлӧ пашаш коштын.
Нуно шым икшывым ончен куштеныт. Кажныже шкенжын сайлен налме профессий дене пашам ышта. Ирина, Нина, Алена, Славик, Валя, Владик, Дима чылан ешан улыт. Кум эргышт ялешак у пӧртым нӧлтеныт. Коча-ковам 15 уныка куандара.
ВАСИЛЬЕВМЫТ: Геннадий Васильевич, Анисия Кошпахтиновна
Геннадий Васильевич Пекшек ялеш шочын-кушкын. Бирск СПТУ-што механизаторлан тунем лектын. Ачаже сареш колен. Ешлан шуко йӧсым ужаш логалын, но эрге-влак аваштлан кугу эҥертыш лийыныт, эре полшеныт.
Рвезе, Кронштадтыште Совет Армий радамыште служитлен толмек, колхозышто трактористлан ышташ тӱҥалын. Икана Нерге ялысе «Чайный» ончылно шогымыж годым урем дене вӱдлан ошкылшо мотор ӱдырым ужын да почешыже ончен кодын. Вара тиде ӱдыр дене вашлияш амал лектынак шоген. Вес гана трактор дене вакшыш шурным йоҥышташ шупшыктен, а ӱдыр тушко ломбыгичкым йоҥышташ миен улмаш. Тунам рвезе тудын деч кӧн ӱдыржӧ улмым йодын, а тудыжо пошкудыжак улмаш.
Анисия школ деч вара ик идалык фермыште ушкалым лӱштен, вара «Чайныйыш» поварлан ӱжыныт. Тудым Октябрьский олаш поварлан, а Геннадийым Белебей олаш механиклан тунемаш колтеныт. Нине ола-влак лишне верланеныт. Тыге нуно икте-весе деке унала кошташ, келшаш тӱҥалыныт. Тунем толмекышт мужыраҥыныт.
Геннадий Васильевич шуко ий колхозышто механиклан да ялсовет председательлан ыштен. Тиде паша гычак пенсийыш каен. А Анисия, «Чайный» петыралтмек, Пекшек тӱҥалтыш школышто техничкылан ыштен.
Васильевмыт ныл икшывым ончен куштеныт. Марина, Олег, Сергей, Ирина тӱрлӧ вере пашам ыштат. Коча-кувавам лу уныка да кок кугезе уныка куандарат.
Пагалыме юбиляр-влак, шӧртньӧ сӱанда дене шокшын саламлена. Таза, кужу ӱмыран лийза, мужыр дене вычыл-вычыл илыза.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
17 майыште Марий Элын шымше гана погымо Кугыжаныш Погынжын коло визымше сессийже эртен. Тушто республикым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцев участвоватлен.
Ю.Зайцев депутат-шамыч дене порын саламлалтын, республикым сайын вияҥдыме да тÿзатыме негызлан конструктивно чоҥымо пашам шотлымыж нерген ойлен.
«Тыгай формат дене умбакыжат пашам ышташ тÿҥалына. Парламентын пашажым сайын палем. Мемнан цельна икте – республикысе калыклан сай илышым ышташ. Ме ик команде дене конструктивно да вашла мутланен тыршышаш улына», – манын тудо.
Парламентарий 17 йодышым ончен. Нунын кокла гыч эн тÿҥжö – икымше лудмаште ончаш палемдыме «Марий Эл Республикыште публичный кучемым виктарен колтымо йодышла дене Марий Эл Республикын Конституцийышкыже тöрлатымаш нерген» законын проектше. Регионын тÿҥ законышкыжо у вашталтыш-влакым «Россий Федерацийын субъектлаштыже публичный кучемым виктарен колтымо общий принцип-шамыч нерген» федеральный законым принматлымылан кöра пуртымо.
Законын проектше кок вашталтышым темла. Икымшыже Конституцийысе 3-шо главан кандаш статьяшкыже Кугыжаныш Погынын паша негызшым пеҥгыдемдыше вашталтыш-влакым пуртымо нерген ойлалтеш. Иктешленрак каласаш гын, республикысе парламентын статусшо ден полномочий радамже, Кугыжаныш Погын депутат-шамычын полномочийышт тÿҥалме да пытыме жап, законодательный органын пунчалжым приниматлыме да закон-влакын вийыш пурымо радамышт нерген положений-шамыч рашемдалтыт, республикын прокуроржылан чыла йодыш дене законодательный инициативым ышташ права пуалтеш (кызытсе редакцийыште тидын шотышто чарак лийын).
Вес тöрлатымаш дене Конституцийын 4-ше главажын вич статьяшкыже Марий Элым вуйлатыше ден правительствын организаций ден паша негызыштым регламентироватлыше вашталтышым пуртымо. Мутлан, Марий Элым вуйлатышын ик жапыштак Россий Федерацийын да регионын кугыжаныш должностьлаштым айлымыж нерген положенийым пеҥгыдемдаш; вуйлатышылан тиде должностьышто кок срок почела лияш чарыме нерген положенийын вийым йомдарымыжым шотлаш; Россий президентын Марий Элым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо еҥым палемдыме дене кылдалтше положенийым тöрлаташ да молымат темлыме.
Икымше лудмаште законын тиде проектше дене 37 депутат келшен.
Тöрлатымаш-влак граждан-шамычын йодмашышт дене келшен толыт, палемден Марий Элым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Ю.Зайцев.
«Ме калыкын кумылжым шотыш налына. Айдемылан ÿшанат, тудо пашам ышта, калыклан пайдам кондаш тырша гын, тек тунаре ышта, мыняре граждан-шамычлан кÿлеш. Лачшымак тиде шонымашым, мый ÿшанем, Конституцийын палемдыме статьяшкыже пыштыме», – манын тудо.
Сессийыште кок мировой судьям шогалтеныт: Медеведево суд районын 27-ше №-ан суд участкышкыже – Артём Сергеевич Яковлевым, Звенигово суд районын 25-ше №-ан суд участкышкыже – Ольга Сергеевна Веретенниковам.
2022 ийлан да 2023 ден 2024 ий-влакын плановый пагытыштлан ОМС-ын территориальный бюджетышкыже вашталтышым пуртымо – диспансеризаций ден профосмотр годым онкологий черым рашемдыше медицине пашаеҥ-шамычлан кумылаҥдыше окса выплатым тÿлаш бюджет ассигнованийым 447,6 тÿжем теҥгелан кугемдыме, медорганизаций-шамычын врач ден кокла медицине персоналын пашаштлан тÿлымö роскотым пырля петыраш – 44 768,3 тÿжем теҥгелан.
Вашталтышым Кугыжаныш Погынын Регламентышкыже, Курыкмарий ден Медведево суд район-влакын суд участкыштын чекыштын описанийышкыже пуртымо. Марий Эл Республик Вуйлатышым сайлыме, бюджет-влак кокласе да бюджетный правовой кыл, физкультур ден спортым вияҥдыме, шуко пачеран пöрт-шамычым капитально олмыктымо пашам виктарен колтымо, верысе самоуправлений да кугыжаныш граждан службо дене кылдалтше закон-влакым федеральный законодательстве дене келыштарыме.
Посна категорий граждан-влаклан тÿлымö икмыняр социальный выплатылан индексацийым закон дене пеҥгыдемдыме. Тудын дене келшышын, пашан ветеранже ден тылын труженикше-шамыч тылзе еда 578 теҥге кугыт компенсацийым налыт, политический репрессийлан кöра орлыкыш логалше-влак – 280 теҥгем, реабилитироватлыме еҥ-шамыч – 698 теҥгем, шуко шочшан еш гыч школышто тунемше йочалан транспортышто кудалышташ – 425 теҥгем, студентлан – 563 теҥгем.
Ончышаш паша радамыште кок у законын проектышт лийын. Тиде йÿштö вÿдым ситарен шогымылан льготан тариф нерген да Килемар районышто посна илем-шамычым пужен ыштыме – Йылейäл, Нежныр, Широкундыш ял шотан илем-влак ден Килемар ола шотан илемым – иктыш ушымо, нерген закон-шамыч.
Иктешлаш гын, депутат-влак коло визымше сессийыште республик кÿкшытан 9 закон ден Кугыжаныш Погынын 20 пунчалжым пеҥгыдемденыт.
М.ИВАНОВА
Tagged Госсобрание, зайцев
Лудаш темлена:
КУЧЕМЫШТЕ
Амалым рашемдаш, тӧрсырым кораҥдаш кӱштен
Калыкын вуйшиймашыж-влак дене пашам ыштыме шотышто лидер ден аутсайдер-шамычым каласыме. Марий Элым вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцевын кӱштымыж лудаш…
КУЧЕМЫШТЕ УВЕР ЙОГЫН
15 урем да 15 кудывече
Нине кумло объектласе корно олмыктымо пашам сентябрь мучашлан шукташ – теве тыгай задачым шынден Марий Эл вуйлатышын пашажым лудаш…
КУЧЕМЫШТЕ
Таче тӱҥалаш огыл гын, эрла вараш кодына
25 мартыште Юл кундем кугыжаныш технологический университетыште Марий Эл Кугыжаныш Погын председатель А.Смирновын вуйлатымыж почеш Науко да технологий идалыклан лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
АРХИВ
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Тений Ӱткӱстӧ ялыште илыше-влак У ий пайремлан ондакак ямдылалташ тӱҥальыч. Лум пеш шагал ыле гынат, школ оралтыш Лумӱдыр ден Йӱштӧ Кугыза «толынат шогальыч». А йырышт тӱрлӧ янлык-влак «погынышт».
Клуб воктене. Авторын колтымо фото-влак.
Школ оралтыште шуко кож кушкеш, иктышкыже гирляндым сакыме - тудо кастене торашке волгалтеш. Кожшат вараш ыш код, тӱрлӧ модыш дене моторланыш. Йоча-влаклан моткоч келшыш. Кож йыр мурышт-куштышт, кажныже пӧлекым модын нале. Костюмымат ышташ ӧрканен огытыл. Э.М. Имучаева, Н.М. Сулейманова йоча-влакым мураш-кушташ, почеламутым ойлаш кумылаҥденыт. Р.В. Ишкинина ден М.И. Янибекова елка йыр тӱрлӧ модыш дене модыктышт. Константин Губаев, мотор Йӱштӧ Кугыза, модшо-влаклан призым пуэдыш, тудлан чевер Лумӱдыр, Людмила Акмуллина, полшен шогыш. Школысо У ий пайрем чыла толшо уналан келшыш. Мучашлан кудымшо классыште тунемше-влак лотерей билет дене лекше арвер-влакым шалатышт. Чыланат мом-гынат модын нальыч, ӧпкелыше ыш лий. Йӱштӧ Кугызан пуымо изи пӧлек мешакыштым кучен, тунемше-влак мӧҥгӧ шаланышт. Ава-ача-влак йоча-влаклан спонсор лийыч.
Кожна чодыра гыч руэн кондымо огыл. Ялысе токарьна, Борис Губаев, пуч-влакым ушкален, негызым ыштен ыле. Кажне ийын тиде пуч-влакыш кож укш-влакым кередена, да мотор елка лийынат шогалеш.
Школым ончен, клуб пашаеҥ-влакат лум гыч Йӱштӧ Кугыза ден Лумӱдырым ыштен шогалтышт, нунын воктен ийгурыклан лумым поген ситарышт. Кумло икымше декабрьыште клубышто шинчаш вер ыш код, вараш толшо-влаклан шогаш вереште. Нунат шып гына ышт шого. Моло йолташышт дене пырля мурышт-куштышт, тӱрлӧ модыш дене модыч, лотерей билетышт дене шуко пӧлекым модын нальыч. Кок-кум еҥлан ик мешак дене шурнат логале.
Школысо йоча-влакын ончыктымо концертыш мӧҥгӧ пӧртылшӧ студент-влакат ушнышт. Нуно ончычсо марла куштымашыштым монден огытыл, погынышо-влакым куандарышт. Йӱштӧ Кугыза ден Лумӱдыр нерен ышт шого, кажне модшылан пӧлекым шалатышт. Светлана да Валентин Алеевмыт рольыштым сайын шуктышт.
Школ уремыште илыше ӱдырамаш-влак кажне ийын лум гыч мом-гынат ыштат. Тений Римма Байрашева, Екатерина Бикмасова, Эльза Имучаева, Алина Миникаева, Таисия Янибекова, Глафира Губаева шке пашашт дене кугешнен кертыт. Нунын ыштыме Лумӱдыр, Йӱштӧ Кугыза, сӧсна, коля да моло янлыкышт мӱндырчын койын шогат. Эртен кайыше йоча-влаклан моткоч келшен. Эше Рвезылык урем гыч Ирина Акмуллинан да Ольга Янибекован, Школ уремыште Люда Абсаликован, Эльза Имучаеван, Марианна Янибекован, Алина Миникаеван, Глафира Губаеван, Покшел уремыште Федор Шамсутдиновын, Георгий Имучаевын, Алина Аплекаеван пушеҥгеш сакалыме гирляндышт мӱндыркӧ волгалтыт.
Пайрем веселан эртыш. У ийлан ямдылалтше-влак кажне ийын шукемыт. Нунын пашаштым ончетат, чыла ойгетым мондет, урем дене шыргыжал ошкылат. Тау, тыланда, яллан пайрем тӱсым пуртымыланда! Ӱткӱстыштӧ илыше-влаклан пашаштышт уҥымашым, тазалыкым тыланен кодам.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Колонийыш пластик портфельын ямде выкройкыжым кондат. Тушто тодылмо верым посна линий дене палемдыме.
Умбакыже кид дене пашам ыштыман: кажне выкройкыш кылым да замокым пижыктыман. Умбакыже технике – ультразвуковой сварке станок – пашам ышта. Уло производствылан тыгай станок икте гына. Технике ужаш-влакым ваш пижыктылеш. Вара веле арвер кӱлеш форман лиеш. Мучашлан логотип-влакым пижыктат да вӱдылкаш оптат.
– Йошкар-Оласе ик предприятий мемнан дене кылым кучаш келшен, но садак кокытеланымашыже лийын. А сатуна сай качестван, тудым жапыштыже ыштена, тиддене ӱшанжым суленна. Кызыт сатум эше шукырак ямдылена. Ӱшанена, тиде производствылан йодмаш лиеш, да йӧн лийме семын эше икмыняр паша верым ыштен кертына, – ойлыш колоний вуйлатышын алмаштышыже Николай Шабалин.
Портфельым ямдылыме участке тений шошым пашам ышташ тӱҥалын. Тиде жапыште 8000 портфельым заказ почеш ыштеныт. План почеш производствын тылзаш объёмжо – 30000 портфель. Кӱлеш годым кок пачаш кугемдашат лиеш.
Тыште пашам ышташ кумыланвлак ятырын улыт. Пашадар ситыше.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
11 февральыште Кугыжаныш Думышто Вячеслав Володинын вуйлатымыж почеш «Россий Федерацийыште паллиативный полышын законодательный обеспеченийже» темылан парламент колыштмаш эртен. Тушто элнан 74 регионжо гыч 70 наре представитель, депутат, паллиативный полыш шотышто специалист, хоспис пашаеҥ, волонтёр участвоватленыт. Колыштмашым иктешлыме деч вара профильный комитет-влак 19 февральлан палемдыме кокымшо лудмаш марте законын проектышкыже тӧрлатымашым пуртат.
«Умылымо шуэш: шке регионышто паллиативный полышым лачшымак кузе пуынеда, да, тендан шонымаште, тыште могай нелылык лектын кертеш», – погынышо-влаклан ойлен В.Володин.
Кугыжаныш Думын председательже документын нормативный базыжлан поснак кугу тӱткышым ойыраш йодын, вет тудо законопроектын кумшо лудмашыжлан ямде лийшаш.
«Пырля шуктымо тиде законопроектым илышыш пуртымо кышкарыште бюджет-влак кокласе посна отношений-влак улыт, сандене ты шотышто министерствын позицийжым колмо шуэш: нине средства регионлашке кунам толын шуыт, оксам налшашлан нуно могай йодмашым шуктышаш улыт, – ушештарен В.Володин. – Тылеч посна айдемылан паллиативный полышым илыме верыштыжак пуаш лийме йодышым ончаш кӱлеш. Тидыже Россий Федерацийыште регистрироватлыдыме препарат да тудын дене пайдаланыме йӧн дене чак кылдалтын».
Чыла гаяк ямде
Российын тазалыкым аралыме министрже Вероника Скворцован мутшо почеш, ӱмаште паллиативный полышын чумыр роскотшо 2017 ийысе деч 24 процентлан (21 млрд. теҥге марте) кушкын, а тений 23 млрд.теҥге йотке шуэш. 2018 ий гыч регионлашке тыгай полышлан федеральный бюджет гыч 4 млрд. утла теҥге ойыралтеш.
Таче элнан регионлаштыже паллиативный полышым пуымо 12329 койко уло, тыгак 16 тӱжем утла койкым айлыше черле-влакым медсестра-шамыч ончат. Российыште хосписын чотшо 23 гыч 73 марте шуын, йоча хоспис 5 гыч 14 марте ешаралтын, паллиативный полышым пуышо врачын должностьшым пуртымо. 2014 ий гыч тыгай доктор-влакын чотышт 10 пачаш кушкын.
«Паллиативный медицине полышым пуымо шотышто положенийым пеҥгыдемдыме нерген тӱҥ кӱштымаш ямде. Тудым кок министерствын площадкыштыже да эксперт-шамыч дене каҥашыме. Да кокымшо норматив – тиде лицензированийын критерийже-влакым вашталтымаш, тудым Росздравнадзор дене пырля ямдылыме, – ӱшандарен В.Скворцова. – Паллиативный полышым пуымо программылан ойырымо окса регионлашке мартыштак мияш тӱҥалеш. Ведомственный целевой программе исполнительный кучемын федеральный органже-влакын икымше каҥашымашыштым ятыр замечаний дене эртен. Тудым пеҥгыдемдыме деч вара вигак келшыше механизмым – «региональный программе-влакым формироватлымаш да оксам колташлан регион-шамыч дене соглашенийым ыштымаш» пашаш колтат».
В.Скворцован палемдымыж гыч, Тазалыкым аралыме министерстве Российыште регистрироватлыдыме препаратым эрыкын кучылтмо дене огеш келше, поснак йоча-влаклан пуымо ваштареш. Кызыт 13 препарат клинический тергымашым эрта. Тыгодымак посна черле-влаклан регистрироватлыдыме препаратым пуртымо шотышто чаракым кораҥден.
Министерстве кокымшо лудмашлан пациентын корштымым лыпландарыше препарат дене пайдаланаш лийме праважым рашемдаш темлен.
Йӧн кугемеш
«Законын проектшым ямдылыме годым пеш кугу пашам ыштыме, вет паллиативный черле-шамычлан медицине деч посна эше социальный, бытовой, психологический услуго-влак кӱлыт. Тидымак шотыш налын, социальный ден медицине службо-влак коклаште «ик окна» вашкылым ыштыме», – палемден Российын паша да социальный аралымаш министрже Максим Топилин. Тудын мутшо почеш, 2022 ийлан паллиативный полыш кышкарыште кужу жап ончымо да социальный услугым пуымо программе кумдаҥеш. Регион-влак ий еда 2 млрд. теҥге кугыт субсидийым налаш тӱҥалыт. Тиде паша сайын кая гын, субсидийым кугемдаш йӧн уло.
Оксам – проектлан
РФ Мер палатын секретарьже Валерий Фадеев паллиативный полышым пуымо йодышым кагазыш возен кодымо дене серлагаш огыл, а кӱлынак лончылаш темлен. Тудын шонымыж почеш, регион-шамыч деч проектым йодаш кӱлеш: мом темлат, оксам молан йодыт. Тидын шотышто чиновник ден депутат-влакым веле огыл, тыгак верысе кучемын еҥже, врач-шамычым, паллиативный полышым пуышо коммерческий огыл организацийлан представительыштым ушышо комиссийымат ышташ уто огыл. «Да оксам лачшымак проектлан ойыраш, а норматив почеш огыл», – палемден В.Фадеев.
Эм шотышто
«Тазалыкым аралыме шотышто комитет ден Шотлышо палате Российыште эмлыме препарат-влакым пытартыш ийлаште регистрироватлыме сӱретым аклат. Минздрав тиде йодыш шотышто ваш мутланаш келша манын ӱшанем: пеш шуко шылталымаш уло, вет пашам шуйкалымылан, эмым кужун регистрироватлымылан кӧра мемнан гражданна-влак вучымо препаратым жапыштыже налын огыт керт», – манын Кугыжаныш Думын председательже В.Володин.
Ушештарыме семын: паллиативный полыш шотышто законопроектын икымше лудмашыже 16 январьыште эртен. Тудым Россий президент Владимир Путинын кӱштымыж почеш Тазалыкым аралыме министерстве ямдылен. 31 январьыште законын проектшым Кугыжаныш Думо председатель пеленсе Законотворчестве советыште каҥашыме. Кокымшо лудмашлан тӧрлатымаш-влакым 14 февраль марте налме.
Паллиативный полыш – эмлаш лийдымын черланыше пациент-шамычын илышыштым саемдаш виктаралтше, ош тӱня гыч кӱлын каяш йӧным ыштыше мероприятий комплекс. «Паллиативный» мут латынь йылме гыч толын да «покрывал, плащ», азапланен, тыршен ончымо нерген ойла. А нелын черланыше пациентлан специальный тӧнежыште але мӧҥгыштӧ азапланен ончымо моткоч кӱлеш. Паллиативный полыш кышкарыште черлын родо-тукымжыланат психологический полыш пуалтеш, вет шукыж годым нуно пациент деч шагал огыл орланат.
Хоспис – эмлаш лийдыме черле-влаклан (тӱҥ шотышто онкологийын пытартыш йыжыҥыштыже улшо-шамычлан) паллиативный полышым пуымо медико-социальный тӧнеж.
Маргарита ИВАНОВА.
Лудаш темлена:
СОЦИАЛ ИЛЫШ
Чиялтен эмлалтыныт
Тазалык шотышто экшык улман йоча да подростко-влаклан палемдалтше реабилитаций рӱдерын воспитанникше-шамыч мандалым чиялтыме искусство дене палыме лийыныт. Тиде темылан лудаш…
ТАЗАЛЫК
Чер эше кок илышым налын
Марий Элын Тазалыкым аралыме министерствыжын 3 сентябрь эрдене увертарымыж почеш, пытартыш суткаште республикнан инфекционный стационарлаж гыч 26 пациентым мӧҥгӧ лудаш…
ТАЗАЛЫК
Апрель гыч – у семын
Марий Элыште 3 гыч 7 ияш марте йоча-влаклан выплатым тӱлымӧ шотышто «шокшо линий» пашам ышташ тӱҥалын. Тудо регионысо калыкым лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Шке ялда, тудын историйже (але легенде), кушто (могай кундем, ер але эҥер воктен…) верланыме, мыняр еҥ илыме, могай тӧнеж-влак тушто улмо нерген кӱчыкынрак возен колтыза. Могай палыме еҥ-шамыч тыште шочыныт да мо дене ялда молын деч ойыртемалтеш – палемдыза. Ял нерген илалше-шамыч деч йодыштса, библиотекыш миен толза. Мотор фотом ыштыза. Вес гана ты историй-влакым поген, сборникым лукташ шонена. Паша-влакым 5 июль марте вучена. Тек тендан ялда нерген уло тӱня пален налеш.
Конкурсыш ушнышо еҥ «Кугарня» газетын подписчикше лийшаш.
lenta
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
Пагалыме лудшына-влак!
2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын
«Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман. |
22 июньышто Йошкар-Оласе депутат-влакын погынымашыштышт тайный йӱклымашым иктешлыме почеш «Йошкар-Олан почётан гражданинже» лӱмым Марий Элын сулло врачше, рӱдоласе 2-шо №-ан поликлиникын тӱҥ врачшын медицине ужаш дене алмаштышыже Ольга Ершовалан пуымо.
Куандара да йодеш
– Тиде лӱм ик велым куандара, вес велым пашам эшеат сайын да кыртмен ышташ йодеш, – тургыжланенрак манеш Ольга Вениаминовна. – Тӱҥ врачын алмаштышыже лияш – пеш ответственный пашам шукташ, Йошкар-Олан почётан гражданинже лӱмым пуэныт – ӱмбакем пуйто чот неле грузым пыштеныт… Ынде эшеат ответственный лияш кӱлмым шижам, вет мыйым Лелия Ивановна Соколова да Виктор Викторович Севастьянов гай кумдан чапланыше врач-влакын радамышкышт пуртеныт! Коктынат пациентем лийыныт, икте-весе дене пеш сай да пеҥгыде кылым кученна, но мый нунын кӱкшытыш тӧршталтенат, тоям кудалтенат ом шу. Чап лӱм – пеш кугу аванс!
Тӱткӧ врач гыч – уста вуйлатышыш
Ольга Вениаминовна 1956 ий 29 майыште Иваново олаште шочын. Д.И.Ульянов лӱмеш Куйбышев медицине институтым отличий дене тунемын пытарымыж деч вара 1979 ий 15 август гыч Йошкар-Оласе 2-шо №-ан поликлиникыште врач-терапевтлан пашам ышташ тӱҥалын. Пациент-влакын мутышт почеш, самырык лийын гынат, приёмыш толшо чыла еҥым колыштын, умылен моштен.
– Врач ден черле коклаште вашумылымаш уло гын, кокымшыжо икмыняр пачаш писын паремеш, – манеш шкеже.
Пашам кыртмен да йӧратен ыштымыжым, кӱкшӧ профессионализмым ончыктымыжым ужын, 1997 ийыште О.Ершовам тӱҥ врачын медицине ужаш дене алмаштышыжлан шогалтеныт. Специалистын чонжо тунамат медицине обслуживанийым уэмдыме верч коржын, кызытат медицине полышын качествыжым саемдыме верч йӱла. Тиде кожмак койышыжак 2-шо №-ан поликлиникылан у зданийым чоҥаш кӱлмӧ шонымашым шочыктен, да 2003 ий январьыште пациент-влакланат, медицине пашаеҥ-шамычланат палынак йӧнан у медорганизаций шке омсажым почын. Нацпроект-влакым увертарыме деч вара Российын да Марий Элын Тазалык аралтыш министерствыштын полшымышт дене поликлиникыш тынар шуко у медтехникым налын шынденыт, нуным эсогыл Франций гыч делегаций ончаш толын!
Рӱдер почеш рӱдерым
Ольга Вениаминовнан вуйлатымыж денак 2-шо №-ан поликлиникыште рӱдоласе калыклан Эндокринологический клинико-диагностический рӱдер ден кечывал стационарым почыныт. Тӱҥ врачланат, тудын алмаштышыже-шамычланат паша шӱй даҥыт логалын гынат, иктат ик ошкылланат чакнен огыл, да рӱдер ынде 18 ий икшырымын пашам ышта. Тудын пайдалыкшым щитовидный тун черже да сакыр диабет дене орланыше-влак шукертак акленыт.
– Чаманен палемдем, тымарте поликлиникын регистрышкыже кум тӱжем наре эндокринологический черлым пуртымо. Тиде Йошкар-Олалан пеш кугу показатель. Шагал огыл еҥ тазалыкшым огеш эскере але палдырнаш тӱҥалше ситыдымашым шке семынже эмлалтын чактараш тӧча, да чер хроническийыш савырна. А тыгай годым йӧршын вес семын ышташ кӱлеш! Мый, мутлан, чаплын оборудоватлыме Тазалык рӱдерыш толаш да чылт яра тергалташ темлем. Иктаж черын вияҥаш тӱҥалмыже рашемдалтеш гын, тудын деч утлашат кумыл лектеш, шонем, – манеш О.Ершова.
Палемдыме Тазалык рӱдержым 2009 ийыште Ольга Вениаминовнан тыршымыж денак почмо, да тудо республикыштына икымше лийын.
– Коронавирусын пандемийже пагытыште илена гынат, тений Тазалык рӱдер сайын пашам ышта. Тымарте идалыкыште кум-ныл тӱжем еҥым тергенна гын, тений куд тӱжем пациентын тазалыкшым шымлаш палемденна. Рӱдерыш кокла да илалше ийготан-шамычым веле огыл, самырык-влакымат ӱжына. Молан? Илалше-влак тазалыкыштым мыняр-гынат эскерат гын, самырык-шамыч тидлан пешыже кумылан огытыл. Кызыт рвезе-влак веле огыл, ӱдыр-шамычат тамакым шупшыт. А бронхо да шодо чер ынде нылымше верышкат лектын. Сандене рӱдерыште Тамак деч кораҥме да Таза илыш-йӱла школна-влак поснак виян пашам ыштат, – рӱдерын ойыртемже дене палдара О.Ершова. – У коронавирус инфекций дене кучедалме кок ий жапыште палемдыме пашам тӱрыснекшак шуктен кертын огынал. Кызыт, черын шыпланымыж пагытыште, калыклан диспансеризацийым эртараш кӱлеш, сандене чыла пациентым тыглай тергымашышкат, келгемдыме шымлымашышкат толаш ӱжына. Таче тӱҥ задачына шучко черым вияҥаш тӱҥалме йыжыҥыштак рашемдымашке, шӱм-вӱргорно системын черже да онкологий дене кучедалмашке виктаралтын. Ынде черланыме да колымо чотым иземдыме верч тыршаш жапнат, йӧннат ситышын.
Ӱшанле алмаштышым куштат
Жап ден йӧн улыт лийже, но врач-влак ситат мо? Ольга Вениаминовна кадрым ситарыме йодыш денат чак пашам ышта. Мутшо почеш, тидлан поснак кугу тӱткышым ойыраш кӱлеш.
– Сай шинчымашан, паша опытан чапле алмаштышым кушташ чот тыршена. Кызыт поликлиникыштына МарГУ-н медицине факультетшын визымше курсыштыжо шинчымашым погышо 30 студент практикым эрта. Да, 14 студент – Индий гыч, кандаш студент – Таджикистан гыч, но молыжо шкенан улыт! Сандене нуным сайын туныкташ, пашалан кумылаҥдаш тыршена да вуз деч вара мемнан декак пӧртылаш ӱжына. Йошкар-Оласе медицине колледжын студентше-влак денат пеҥгыде кылым кучена – тӱрлӧ курсышто тунемше ӱдыр-рвезе-шамыч практикыш толынак шогат, – палдара тӱҥ врачын алмаштышыже. – Кызыт клинический ординатурышто инфекционистлан да ревматологлан тунемше-влак улыт, нуно ик ий гыч поликлиникышкына пашам ышташ толыт. Геронтологнат клинический ординатурыштак тунем лекте. Дипломан врач-влак шкенан университет гычат, пошкудо регионласе медицине вуз-шамычым тунем пытарыме деч варат толыт. Ме чылаштым куанен вашлийына, коллективышкына кумылын ушена, кажныже кертмына семын полшена. Манамыс, ме шканна ӱшанле алмаштышым ямдылена. А эше абитуриент-влаклан вес регионысо медицине вузышто тунемаш направленийым пуэна. Практике ончыкта: пашашке пеш сай шинчымашан врач-влак пӧртылыт.
Подвиг огыл, а порыс
Коронавирусын пандемийже, очыни, ик медицине организацийымат «чытырыктыде» ыш кодо. Тиде пагытыште Ольга Ершова инфекцийын шарлымыж ваштареш кучедалме да черым эмлыме пашам амбулаторий йыжыҥыште вуйлаташ тӱҥалын. Калыкын ковидлан кӧра колымо чотшым иземдаш манын, тудо Йошкар-Олаште вакцинацийын куснылшо рӱдерже-влакым почаш темлен да тидын дене айдеме тукым ончылно аклаш лийдыме суапым ыштен.
Тений январьыште ковидын черетан толкынжо озаланыме жапыштат, поликлиникын тӱҥ медсестраж дене ик ӱстелтӧрыш шинчын, нелылык гыч лекме корным кычалыныт да, СOVID-19 дене черланыше-влак поликлиникыш толшо моло еҥ дене ынышт варналт манын, икымшыжлан посна помещенийым ойыреныт. Тидланже жаплан петырыме Тазалык рӱдерыш медосмотрым эртарыме отделенийым кусареныт, а тудын олмышто кок врач ден кок фельдшер 8 шагат гыч пытартыш пациент марте пашам ыштеныт: коронавирусан черле-шамычым приниматленыт, мазокым налыныт. Пациент-влакын ешаралтмыштым, а врач-шамычын черланымыштым ужын, тугакшат шыгыр паша ден илалше ийготым шотыш налде, Ольга Вениаминовна шкежат приёмым эртарен.
– Мый эн ончычак врач улам, вара веле – управленец, – тиде нимогай подвиг огыл маншыла кидшым шаралта йӱлышӧ чонан медик.
Паша шолеш веле
О.Ершован тыршымыж дене поликлиникын коллективше эше «Тазалык аралтыш» национальный проектын чыла гаяк мероприятийжым илышыш пурта – таче кечылан лабораторный, ЭКГ, лучевой диагностике гай шымлымашке черетым пытарыме гаяк.
Кызыт поликлинике ончычсо йогынышкыжо пӧртылеш, сандене медицине организацийын у модельжым шыҥдараш тӱҥалме пашам мучаш марте шукташ палемдыме. Пациент-влак у да йӧнан регистратурым, медосмотрлан, профилактикылан, иммунизацийлан да диспансеризацийлан посна ойырымо отделений-влакым, ӱдырамаш консультацийым шукертак сай велым акленыт, лишыл жапыште эше икмыняр вашталтышлан куанат, вет поликлиникыште олмыктымо паша шолеш веле. Тыштат Ольга Вениаминовнан тыршымыжым палемдыман.
Пуйто врач лияшак шочын
Улыжат 20 минут мутланыме жапыште Ольга Вениаминовна телефонышкыжо йыҥгыртыше кум еҥлан вашештыш, йодыш дене толшо кок коллегыжлан ой-каҥашым пуыш. Кабинетше гыч пациент-влакынат нӧлтшӧ кумылан, куаныше чуриян лекмыштым ик гана веле огыл ужынам. Тиде доктор кажне еҥлан ака-шӱжаржылан, иза-шольыжлан, кугу родыжлан але палымыжлан семынак полшашак тырша. Тудын дене мутланыме годым чон лыплана, да лекше нелылыкымат йӧршын вес шинча дене ончаш тӱҥалат. Ольга Вениаминовна профессионал веле огыл, эше пеш поро шӱм-чонан ӱдырамаш. Пациент-влакын тазалыкышт верч лым лийде тыршымыжым ужын, тиде айдеме врач лияшак шочын манын шоналтет.
– А, паледа, врачлан каяш школышто кандашымше классыште тунеммем годым веле шонен пыштенам. Тиде корныш профориентаций шогалтен. Врачын профессийже моткоч неле, но тудым ойырен налмемлан ик ганат ӧкынен омыл, уке гын тиде пашаште да эшежым эре ик поликлиникыште 43 ий ом ыште ыле! Шукертак пенсионер улам, но эше вием уло, ушем сита, сандене ончыкыжат пашам пайдалын ышташ шонем, – кидшагатшым ончалмыж гыч ала-кушко вашкымыжым умылышым да, вашмутланымашнам мучашлен, поро тыланымашым каласен, мыят кабинетше гыч каласен моштыдымо нӧлтшӧ кумылан лектым.
Маргарита ИВАНОВА
Авторын фотожо
Лудаш темлена:
НОВОСТИ СПОРТ ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ Чолгалык ШИНЧЫМАШ КУГОРНЫШТО
Эн тӱҥ – йоча-влакын тазалыкышт
Куржталыт, футбол дене модыт… Морко район Унчо кыдалаш школын стадионжо. Йоча-влакын йӱкышт шергылтеш. Чевер шошо игече. Кўшыч кече лудаш…
ТАЗАЛЫК
Айык айдеме – пеҥгыде Россий
Марий Элыште 15 ноябрь гыч 3 декабрь марте республик кӱкшытан «Бей в набат!» акций латкудымшо гана эрта. Тудо подростко-влак лудаш…
СОЦИАЛ ИЛЫШ
Нӧшмӱй уло гын, кочкыш лиеш
Кухньысо нӧшмӱйым ӱдырамаш гардеробысо шем тӱсан изи тувыр дене таҥастараш лиеш. Палемдыме вургемым кеч-кушкат чияш келшен толеш, нӧшмӱят – лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
АРХИВ
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Кызыт Йошкар-Олаште дошкольный организаций-влак коклаште Каналташ лекме участке-шамычын оласе смотр-конкурсышт эрта. Тушто 40-ше №-ан «Шöршудо» йочасадат участвоватла.
Тиде йочасадыште куд группо уло, тушко 155 ÿдыр-рвезе коштеш. Кажне группо кечывал деч ончыч шке площадкышкыже лектеш. Йоча-влак сай игечыште ошмаште модыт, луҥгалтышыште лÿҥгалтат, курык гыч мунчалтат, пушеҥге гыч велше лышташым погат, лумкурчакым ыштат гын, йÿраныште але луманыште верандыште юарлат.
Рÿдоласе йочасад-влак коклаште «Шöршудым» ик эн моторлан шотлаш лиеш. Тыште зданий веле огыл, уремысе кумдыкат кумылым савырат. Пытартышыж шотышто йочасадын пашаеҥже ден ача-ава-влак чот тыршат. Икымшыже тугакшат мотор клумбым эшеат тÿзатеныт: эр шошо гыч лум вочмеш черет дене пеледше кушкылым ешарен шынденыт, кувшин да тыгыде шаргÿ гыч сöрал дизайным келыштареныт, воспитанник-шамычлан мон кузе атыланымыжым да чумыргымыжым ончыкташ пакчасаска нöшмым ÿденыт, чыла тидым шыркаҥдаш «мÿкшым» колтеныт гын, кокымшыжо йоча площадке-шамычлан йöршын у шÿлышым пуртеныт: бизиборд-влакым сакалтеныт, сÿретым сÿретленыт, тÿрлö фигур ден модышым вераҥденыт… Чылажым радамленат от пытаре!
Педсоветыште кажне площадкым посна теме дене сöрастараш кутырен келшеныт. Мутлан, кыдалаш группын площадкыжым «Вÿд йымалнысе тÿня» манын лÿмденыт да тудым океанлаште, теҥызлаште, эҥерлаште, ерлаште илыше моллюск да кол, вÿдпорсын, азап годым пайдаланыме утарыше оҥго, вÿд суднын якорьжо да моло арвер полшымо дене сылнештареныт, беседке ÿмбаке эсогыл вапшым кудалтеныт. Изирак группыш коштшо йоча-влак «Йöнан пöртыштö» модыт. Тыште нуно абажурым чÿктат, холодильник гыч продуктым луктын, газ плита ÿмбалне кочкаш ямдылат, кухньыш шындыме гарнитур дене пайдаланат, эсогыл окнашке ончалыт… «Цирк», «АБВГДейка», «Копшаҥге-влак», «Весела математике» площадке-влакат оҥай улыт, вет кажныштыже модмо веле огыл, эше усталыкым шуарыме, ала-мом уым пален налме, экспериментым эртарыме да шымлыме кумдык-шамыч улыт. Нунын полшымышт дене нöргö ÿдыр-рвезе-влак кумда илыш корныш лÿддымын лекташ ямдылалтыт.
– Мом ыштыме гын, утларакше – йоча-шамычын ача-авашт кÿшеш. Нуно мемнан эн ÿшанле эҥертышна, эн кугу полышкалышына улыт. Кеч-кунам кеч-мом йод, кеч-мом темле – чыла вере кумылын да чолган ушнат, чыла пашам писын, чаткан да кÿлын шуктат. Сандене кажныжлан кугун тауштем, – куанен манеш йочасадым вуйлатыше Наталья Лаптева (снимкыште). – Конкурсышто сеҥыше-влак радамыш логалына гын, конешне, пеш сай ыле… Но мыланна тиде тынарак огыл, мыняре ача-ава-шамыч дене ик ойыш шуын моштымына, келшен илымына шергакан. Чыла тидым йоча-влак ужыт да шижыт, ончыкыжым ача-авашт гаяк сай айдеме лийыт манын ÿшанем.
М.ИВАНОВА
Авторын фотожо
Tagged благоустройство, дети, сад
Лудаш темлена:
УВЕР ЙОГЫН
Рашемдаш, полшаш да палдараш
Нижегородский областьыште Юл кундем федеральный округлан Аутистический спектрын пужлымыж дене орланыше еҥ-влаклан социально полшымо ресурс рӱдерым почыныт. 17 мартыште лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
«Элнан ӱшанле эргыже лийышт»
Шыже призыв умбакыже шуйна. Тений декабрь мучаш марте салтак радамыш элыштына 132 тўжем самырык еҥ шогалеш гын, Марий Элыште лудаш…
СОЦИАЛ ИЛЫШ ТАЗАЛЫК УВЕР ЙОГЫН
Машалан полыш кӱлеш
Поро кумыл Машалан полыш кӱлеш Йошкар-Олаште илыше 12 ияш Маша Барабошиналан Евпаторийский йоча клинический санаторийыште 28 кече эмлалташ 117 лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
АРХИВ
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Оршанке район Кугу Ӧрша ялыште илыше Елена Леонидовна ден Александр Иванович Рыбаковмыт шым икшывым ончаш налыныт. Тений нуно ешге Чебоксар олаште эртаралтше «Успешная семья Приволжья» конкурсышто марий койышым ончыктеныт.
Ныл ӱдыр
Вате-марий 20 ий ваш келшен илат. Ончыч пу пӧртышт лийын, варажым кок пачашан кермычан пӧртым нӧлтен шынденыт. Изирак вольыкым, казам, чывым, тыгак, мо оҥайже, павлиным ашнат. Пакчасаскам шуко шындат. Кеҥежым пакчаштым, кудывечыштым тӱрлӧ сорт роза, лилия, хризантеме-влак сӧрастарат.
Александр Иванович ты кундемыштак шочын-кушкын. Оршанке посёлкысо педколледжыште физкультурым туныктышылан тунем лектын. Кугунур, Тошто Крешын школлаште йоча-влакым спортлан шӱмаҥден. Но илыш тудым вес пашашке конден. Ик жап каменщик лийын. Тазалык начареммылан кӧра кызыт пашам огеш ыште. Пелашым Оршанке посёлко гыч марлан налын.
Елена Леонидовна – повар-кондитер. Оршанке посёлкысо «Оршанский Хлеб» ООО-што мастерлан коло ий ыштен. Но йоча-влакым ончаш кӱлешат, кок ий ончыч паша гыч каен.
Вате-марий ныл ӱдыран улыт. Кугуракше, Александра, марлан каен, Озаҥыште ила. Юля тений Волгатехышке тунемаш пурен. Арина 6-шо классыште, Полина 1-ше классыште тунемыт.
Эргым вученыт
Ачалан эрге икшыве кӱлын. Шуко йочам ончаш тунемше улыт, сандене Рыбаковмыт еҥ икшывым ашнаш налыныт. Нуно чылаже 9 икшывым: шкеныштын кок ӱдырыштым да эше йочапӧрт гыч налме 7 икшывым – ончат. Чыланат Кугу Ӧрша школышко тунемаш коштыт.
2018 ийыште ийготыш шудымо-влаклан пӧлеклалтше «Журавушка» социально-реабилитационный рӱдер гыч Андрей ден Ольгам ешышке конденыт.
«Еҥ икшывым налме шотышто эн ончыч Александра ӱдырем дене кутыренна. Варажым тидын нерген пелашемлан ойленам. Тореш ыш лий. Ик эргым налаш кутырен келшышна. Но Андрейын эше Ольга акаже лийын улмаш. Сандене икте-весыштым ойыраш огыл манын, шошым ме когыньыштымат мӧҥгӧ кондышна. Тунам Андрей 4, Ольга 6 ияш лийыныт. Марий улыт, койыш-шоктышышт ласка. Ака-шольым вигак йочасадышке колтышна.
Йочапӧртыштӧ илен тунемше лийыныт, тушто нунылан чыла ыштен пуэныт. Сандене шукыжым моштен огытыл, эркын дене пашалан шӱмаҥденна. Кызыт пеш полышкалат. Тунемме шотышто Оля изиш почеш кодеш, туддене шуко шинчылташ логалеш. А Андрей сайын тунемеш», – ойла Елена Леонидовна.
Визытын – у ешыште
Эргылан пырля модын-куржталаш, чоным почаш йолташ кӱлын. Тыгак вате-марий эше ик эрге икшывым налаш шоненыт. Но 2019 ийыште нуно Волжск оласе йочапӧрт гыч вич икшывым конденыт.
«Нине икшыве-влак ик еш гыч улыт. Саша ӱдырем «Вич икшывым садак нигӧ огеш нал. Айда налына» манын пелештыш. Туддене мыят келшышым. Кызыт Диана 8-ше, Витя 5-ше, Вова ден Кристина 2-шо, Даша 1-ше классышке коштыт. Тыршен тунемыт. Витя шотышто гына нелылык лектеш. Тудо куштылго программе дене шинчымашым налеш. Эрге-влак тыматле, ласка улыт. Нине икшыве-влакын авашт дене чӱчкыдын мутланат. Южгунам авашт мемнан деке толын кая», – манеш Е.Рыбакова.
Спортым йӧратат
Рыбаковмытын йочашт чыланат спортым йӧратат. Нуно школысо тӱрлӧ секцийышке коштыт. Поснак туризм дене чот заниматлат.
«Диана, Ольга, Кристина, Арина туризм, футбол секцийлашке коштыт. Арина писын куржталыштеш, ече дене талын коштеш. Кроссышто чӱчкыдын таҥаса. Тений сентябрьыште Оршанке районысо «Нацийын кроссшо» таҥасымаште тудо икымше верышке лектын. Икана пошкудо ялыште эртыше биатлонышто ончыл верым налын. Андрей, Вова, Витя туризм дене заниматлат, футболла модыт. А Даша ден Полина усталык шӱлышан улыт, нуно Оршанке йоча усталык рӱдерыш куштымаш кружокышко коштыт. Даша районысо йоча усталык пӧртысӧ «У Мурочки» театр студийыште мастарлыкшым нӧлта», – каласыш Е.Рыбакова.
Марий калык дене палдареныт
Кок ий ончыч Рыбаковмыт приёмый еш-влаклан пӧлеклалтше республикысе конкурсышто мастарлыкыштым ончыктеныт да кокымшо вер дене палемдалтыныт. Тыгак спорт дене кылдалтше номинацийыште сеҥышыш лектыныт. Тунам нунылан холодильникым пӧлекленыт. А тений Елена Леонидовна ден Александр Иванович шке да ончаш налме йоча-влак дене Чебоксар олаште «Успешная семья Приволжья» конкурсышто таҥасеныт. Нуно 7-ше верыш лектыныт. Тушто марий калыкнан муро поянлыкше дене палымым ыштеныт, сылне куштымашым ончыктеныт.
«Ты конкурсышко ушнаш Оршанке районысо опеке да попечительстве органыште темленыт. Эн ончыч отборочный этап шкенан республикыште онлайн йӧн дене эртен. Тушко вич приёмный еш гына ушнен. Ме мыскара сынан руш куштымашым видеош войзен колтенна да икымше верышке лектынна. А 7 июльышто Чебоксарыште выступатленна. Конкурс кум кече шуйнен. Ме марла куштенна, муренна, шочмо кундемна нерген каласкаленна, тыгак еш илышнам сценке дене модын ончыктенна. Пӧлек шотеш мыланна 10 тӱжем теҥгеаш сертификатым кучыктеныт», – мане озавате.
Пашалан кумылаҥдат
Рыбаковмыт йоча-влакым пашалан изи годсек кумылаҥдат. Ӱдыр-влак ава пелен лияш тыршат. А эрге-влак ачашт воктене шогылтыт: УАЗ-ик машин дене шудым шупшыктат, артанаш пум оптат, машиным тӧрлаш полшат. Кеҥежым пакчаште чыланат шӱкшудым кӱрыт, вӱдым шават.
«Икшыве-влакым ончаш тунар неле огыл. Чыланат мутым колыштшо, тыршыше улыт. Кажне ийын 8 Март пайрем годым мӧҥгыштӧ мыланем изирак номерым ямдылат. Тунам, нуным ончен, кумылем тодылалтеш, шинчавӱд лектеш», –ойла Елена Леонидовна.
Еҥ икшывым ончаш налаш поро, яндар чонан, волгыдо шонымашан лийман. Рыбаковмыт вате-марий лач тыгай улыт. Нелым-йӧсым шоныде, вачӱмбакышт кугу ответственностьым налыныт. А икшыве-влак, илен толын, садак ача-авалан тауштат.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
– Пытартыш 32 ийыште Йошкар-Олаште майыште юж кокла шот дене 12,7 градус марте ырен, тений – 8 градус марте гына. Пытартыш гана тыгай юалге май 1999 да 2000 ийлаште лийын. А тыгай йӱштӧ шошым 1999 ий годсек ужалтын огыл. Теле тений, мӧҥгешла, 2 градуслан левырак лийын.
Пытартыш 30 ийыште йӱштӧ шошо деч вара шокшо кеҥеж куд гана веле толын, а юалге кеҥеж – кандаш гана. Йӱштӧ май деч вара шокшо кеҥеж ныл гана куандарен, куд гана юалге лийын. Теният кеҥеж пеш шокшо лийшаш огыл.
Южо ийлаште (1983, 1984, 2007) май тӱҥалтыштак юж 30 градус марте ырен, а май мучаште (2007, 2015 ийлаште) – 31-33 градус марте.
Тений майын кокымшо пелыже май тӱҥалтыш дечат юалгырак лийын. Йӱр шуко йӱрын, лум кум гана лумын. Пытартыш 35 ийыште йӱран майже вич гана веле лийын, а лум индеш гана лумын.
Пытартыш 23 ийыште июньышто кокла шот дене 17,4 градус шокшо шоген. Юалге индеш гана лийын, кок гана – йӱштыракат. 1982 ийыште поснак йӱштӧ (11,3 градус гына) шоген. А шокшыж дене июнь кандаш гана куандарен, ныл ганаже чотак шокшо лийын. Ӱмаште поснак шокшо ыле.
Тений июньышто утларакше ояр игече шогышаш, йӱр шагал лийшаш. Кокла шот дене юж 17,7 градус марте ыра гын, июльышто але августышто изиш шокшырак лийшаш.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Южгунам суд пристав-влак нерген сырен ойлымым колаш логалеш. Нуно еҥын погыжым поген налыт манын вурсат. Тидыже ик могырым лач тыге коеш. Нуно кажне еҥ деке, кажне суртыш огыт кошт, парымым пӧртылташ мондышо-влак деке гына мият. Сандене кеч ГИБДД-н штрафше, кеч алимент лийышт – жапыштыже тӱлаш кӱлеш. Мутлан, суд пристав-влакын ойлымышт почеш, ик пӧръеҥ вес элыш пел ийлан илаш каяш тарванен, садлан алиментым пел ийлан ончылгоч тӱлен коден.
Шукерте огыл Суд пристав-влак службын Марий Элысе управленийжын тӱҥ суд приставше А.Ю.Иванов 2018 ийысе паша дене палдарен.
329 тӱжем паша идалык жапыште исполнительный производствышто лийын: 84 тӱжем – ГИБДД-н штрафше, 4 тӱжем – тӱлыдымӧ пашадар, 19 тӱжем – тӱлыдымӧ кредит, 21 тӱжем – ЖКХ парым, 6 тӱжем – алимент да молат.
Штрафым тӱлымӧ шотышо у йӧным кучылтмылан кӧра, производственный паша шагалемын. 20 кече жапыште парымым 50 %-лан шулдынрак тӱлаш лиеш. Тыгак ГИБДД-н эртарыме рейд-влак штрафым шагалемдаш полшат. Кызыт корнышто шонымо семын чыла транспортым огыт шогалте. Кӧн тӱлышаш парымже уло, тугай еҥын автомашина номержым возен налыт да шогалтат. А парым уло-укем суд пристав-влакын сайтыштышт тергаш лиеш. Пытартыш тергымаш почеш тиде йӧн дене 4216 еҥ пайдаланен. Кызыт тиде сервисым утларак кумдаҥдаш тыршат.
Идалык жапыште кажне суд приставлан кок тӱжем утла исполнительный производство логалын. 2018 ийыште службо пашаеҥ-влак 2,1 млрд.теҥге оксам пӧртылтеныт. Чылаже тиде пашам 150 еҥ шуктен толеш.
2017 ий дене таҥастарымаште, алиментым тӱлаш торешланыше-влак 3,8 %-лан шагалрак улыт гынат, йодыш садак ятыр. Тидыже 6,5 тӱжем тергыме паша. Тышеч икмыняр ужашыже шукталтын, 39 млн.теҥге алиментым тӱлыктымӧ. Тыгак пашадарым тӱлыдымӧ организаций-влак 44 миллион теҥге оксам пашаеҥ-влаклан пуэныт.
Оксам тӱлыдымӧ, шылын коштшо-влакат улыт. Нуным кычалаш да парымыштым пӧртылташ – тиде службынак пашаже. Идалык жапыште 370 тыгай еҥым пален налме.
Россий мучко 230 коллекторский организаций уло. Марий Элыште тыгай уке, сандене тиде пашам Суд пристав-влак службо шукта. Тыгодым палыман: коллектор ден «должник-влак» арняште ик гана веле вашлийын кертыт; суткаште ик йыҥгыр деч шуко лийшаш огыл.
Икманаш, штрафым да моло парымым жапыштыже тӱлыза да шарныза: суд пристав-влак тыгаяк айдеме улыт, нуно шке пашаштым шуктат!
Шке йочаланат оксам чаманат
Йошкар-Олаште илыше кок йочан ава шуко жап алиментым тӱлен огыл. Парым 500 тӱжем теҥге погынен. Кок икшывыжат йочапӧртыштӧ ила. Ондак авалан 40 шагат исправительный пашам ышташ кӱштеныт, но ӱдырамаш тидым шотыш налын огыл. Кызыт тудын шотышто уголовный пашам тарватыме.
lenta
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Пытартыш ийлаште тӱрлӧ узловой вер-влакым вуйлаташ ӱдырамаш кокла гыч кодаш тӱҥальыч. Очыни, пӧръеҥмыт Северыш вахте йӧн дене пашаш каеныт. Чынжымак, теве школышто, эмлымверыште, ужалкалымаште ӱдырамаш-влак пашам виктарат. Агидель ола велыш миет гын, автомашина рульыштат нунак шинчылтыт. Райрӱдӧ верыш сомыл дене мие, учрежденийлаште ӱдырымаш вуйлык деке логалаш да кутыралтен полышым йодаш пеш куштылго гыч огыл. Иктаж-могай каҥашым йодын ончо, ӱстел коклаште шинчыше изырак тӧра гынат, тылат «это ваши проблемы» манеш.
Вот тура тольо вет, январь тылзын, кеч йӱштӧ игече гынат, райцентрыш ПФ-шке («пенсионный фондым» седыге манына) шоҥгылыкышто сомыл дене мияш. Автобус кӧргыштӧ йӱштӧ, еҥ шагал, но шинчамлан вер кодын огыл. Шеҥгелне сиденье йымалне электронагреватель йолым ырыкташ южым пастыра. Лач тыште мылам яра верым коденыт манын, миен шинчым. Икмыняр минут эрталтыш, воктекем кондуктор толын шогале.
– Это мое место! – чак ыш кычкырал.
– Я всегда тут сажусь, здесь удобно сидеть. Место кондуктора впереди, – вашеш пелештышым.
– Ничего не знаю. Это ваши проблемы.
Мом ыштет? ™чашымын пайдаже уке. Шогальым ынде, площадкеш верланышым, тушто еҥ уке. Кудалына тыге, «Сабанчи» тукталышыш шуынна. Окна-влак кылмен пӧршаҥыныт, тӱжваке ок кой.
– Какая остановка была? – йодеш саде кондуктор мый дечем.
«Знать остановку ваша проблема» – манашлан лачеш гын толеш, но мый ышым торжалане.
– Сидела бы на своем месте впереди, и все остановки видны, – маньымат, вес верыш куснышым.
Корнышто кылмалте гынат, «ПФ» манмашке миен шуым. Игече йӱштӧ, а очередьым налман. Тугеже еҥ-влакын сомылышт уло. Ик шагат наре вучалтышым. Приемныйышто кӱжгырак томамрак капан, шем чуриян ӱдырамаш вашлие.
Умылтарышым могай сомыл дене толмемым: «стажем 53 ий, а пенсием улыжо 13 тӱжем».
– Тендан пенсийда нормальный, теве колхозникмытын 9 тӱжем веле, йычыген огыт кошт вет.
– Мый колхозышто огыл, а казна пашаште коштынам, пашадаремат кугу ыле, пенсием кугу лийшаш. А тендан работникмытын пенсийышт 40 тӱжем, мыйын деч кум пачаш шуко. Мый сменыште 8 шагат дене ыштенам гын, нуно 24 шагат дене ыштеныт мо?
– Нуно вет пенсийым шкаланышт шке палемденыт, – ваштарешем пелештыш саде специалист моло мутым ыш му.
– Юрист деке миен толам, – моло поро мут ыш шокто дык, каласаш логалеш.
– Это ваши проблемы, – адак саде йыгыжтарыше мут шоктыш.
Яндар южыш лектымат, вуйыш толын пурат шол оҥай историй-влак.
Ожнырак Кожергин кугыжаныш деч вара паспорт-влакым вашталтыльыч. Да кӧргешыже ончычсо документын данныйжым возышаш улыт, но штампышт укелан вес кечын мияш логале.
Пурышым гын «Паспортный стол» манын возыман кабинетыш, тушто ныл рвезе ӱдыр чайым йӱын шинчат. Умылтарышым молан толмемым.
– У нас не приемный день, другой раз приедете, – ик рвезырак ӱдыр вашештыш.
– – А что я каждый ден 10 километров туда-сюда должен кататься? – пеҥгыдыракын пелештышым, – и еще за проезд по сто рублей.
– Это ваша проблема – ышталале саде рвезе ӱдыр.
Нунын кокла гыч але старшийышт, ала ийгот дене кугырак, верже гыч тарванен, паспортемым налын, вес ӱстелыште штампым шындышат, возен, мылам шуялтыш. Кок минут наре эртыш дыр. – Спасибо! – маньым, – приятного аппетита» – пеш порын пелештышымат, содор гына кабинет гыч лектым.
Ошкылам автобус чарналтыме верышке, таки вуйыш пурат вет саде ӧрыктарыше шулдыран мут-влак. Теве 90-ше ийла мучаште «За существование и проживание» налогым тӱлаш кӱштышт. Моло пошкудо-влаклан кажныжлан 69 теҥге дене «извещений» толын, а мылам 1000 теҥге. «Молан тыгай кугу ойыртем?» палашлан автобусеш шинчын кудальым райрӱдышкӧ. Кычал муым вет мылам кӱлеш полатым.
– Тӱвӧ урем вес могыр полатыш миен кагаздам тӧрлыктен толза, вара тышке кондеда.
Раз кӱлеш дык, солнышым урем вес могыр полатышке. Омсаш возен пижыктыме войнча, пурышым кабинетыш, а тушто рвезе ӱдыр компьютер дене модын шинча. Могай сомыл мыйым тышке кондымым каласышым.
– Видишь я занята, – манеш саде модын шинчыше, – завтра приедете.
– Сюда-туда-сюда, тратиться целый день, что каждый ден буду кататься?
– Это ваши проблемы, – ыштылале, – вуйжымат ыш нӧлтал.
Тунамак сумкам гыч фотоаппаратым луктым.
– Фотографирую, и отправлю в администрацию Путина, – кидешем кучен Юзо настам нӧлтальым.
Мутем келшыш вет, рвезе ӱдыр верже гыч тарванен, саде «извещений» кагаземым налын ончале.
– Это компьютер виноват, одну лишнюю восьмерку написал, – вич минут эртыш гын, тӧрлымӧ кагазым шуялтыш. «Тауштен» урем вес могыр полатыш пӧртыльым.
Тыштыже шолдыран мутым ышт кучылт, кум гана шукемден, ныл гана пӧлен, эше ала-могай числам ушышт, шотлен луктыч. Мылам шуялтышт. Ончальым: тӱлашлан 81 теҥгем возеныт.
«–Э-эй» – шоналтышым, 81 теҥгем тӱлаш тӱжем теҥгеак огыл кызыт, поро мутым пелештен лектым уремыш. Вот садыге: ӱдырамаш тудо илышнам сылнештара, пӧръеҥмытым куандара, но кунам изирак начальниклан шогалтат, тӧра улмыжым ончыкташак тырша».
М. Данилов.
1932 - 2020, Общественно- политическая газета Калтасинского района, учреждена Агенством по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан и ГУП РБ Издательский Дом "Республика Башкортостан"
Свидетельство о регистрации ПИ №ТУ02-01404 от 18 августа 2015 года. Главный редактор Акиев Виталий Аксяевич |
Кугече кечын Йошкар-Оласе «Мари» сийгудышто «Кугечылан у тувыр» национальный костюм фестиваль икымше гана эртен.
Тиде пайремым Марий тӱр рӱдер ден Марий юмыйӱла ушемын Йошкар-Оласе общиныже организоватленыт. Чынжымак, чылажат пайрем семынак эртыш. Ончыч погынышо-влак Кугече юмылан пелештыме йӱлам шуктышт. Пайрем чесым погыман ӱстел ончык шогалын, марий онаеҥ-влак Вячеслав Актуганов ден Юрий Тушнурцев пелештышт. Погынышо-шамычат, вуйым савен, кумал шогышт. Палемден кодыман: але марте Йошкар-Олаште тыгай кумалтыш лийын огыл.
А вара Марий тӱр фестиваль почылтын. Тӱҥ организаторжо, лӱмлӧ марий тӱрызӧ Ираида Степанова, мутым налын: «Таче тыште шке кид дене ыштыме марий вургемым профессионал модель огыл, а тыглай марий ӱдырамаш ден пӧръеҥ-влак ончыкташ тӱҥалыт». Ойлымыжо семынак, ик мастар почеш весын ыштыме пашаштым марий шӱлышан вургемым чияш кумылаҥше тыглай еҥ-влак ончыктышт. Ончыч «Энсай» салонын пашаеҥже-влакын ыштыме модельыштым ужаш лийын. Тиде салоным Ираида Сепанован эргыже Александр вуйлата. Шкежат ынде куд ий наре машина полшымо дене тӱрла. Но орнамент радамжым аважынымак кучылтеш. Ончыч солыкым, салфеткым тӱрлен гын, кызыт тугай мотор тувыр-влакым ышта, мастарлыкшылан ӧраш гына кодеш! Республик деч ӧрдыжтӧ илыше марий-влакын йодмышт почеш ансамбльыштлан тичмаш комплект-влакым ыштен. Сочиште эртыше телымсе олимпиадыш кайыше спортсмен-влаклан йодмышт почеш кроссовкышкышт марий тамгам келыштарен пуэн. Эсогыл шке жапыштыже Россий Президент Д.Медведевын республикыш толмыж годым пӧлеклышашлык марий тувырымат тудынымак ойырен налыныт улмаш. Мом тыште ойлет, аважынак эргыже.
Ираида Александровна шкежат пайремлан пеш моторын тӱрлымӧ да сылнетштарыме ош тӱсан тувыр-шовырым чиен ыле. Тудым онченат, тӱрлаш тӱҥалмет шуэш. Каласен кодыман, тиде мастар кидан ӱдырамаш ик еҥым веле огыл тӱрлымӧ пашалан кумылаҥден. Мутлан, фестивальыш Оршанке районысо Чирки ял гыч кидмастар клубын участникше-влак толыныт ыле. Ончыч тудын еҥже-влак крючок дене веле пидыныт. Кызыт ынде шкеныштын тӱрызышт улыт. Шке жапыштыже йодмышт почеш нуным лачшымак Ираида Степанова марла тӱрлаш туныкташ миен коштын. Ынде нуно туныктышыштлан таушташ да тӱрлымӧ вургемыштым ончыкташ лӱмын толыныт.
«Энсай» салонын костюмжо-влак дене пырля тыгак Медведево, Звенигово, Кужэҥер районла, Йошкар-Ола гыч гыч толшо мастар-влакынат пашаштым ужын кертме. Ӱдырамаш, пӧрьеҥ, икшыве-влаклан ыштыме посна вургем ончыкталтын. Теве Кужэҥер районысо Визым ял гыч Ираида Пирогова марий шымакшым ышташ кумылаҥын. «Вуем коршташ тӱҥалеш да шымакшем чием, вигак чыла йӧсӧ пыта. Ынде тыглай кечын чиен кошташ йӧршӧ шымакшым ыштынем», — калык ончыко лекмыж годым каласыш кидмастар. Визым велже гыч мастар-влак шукын улыт. Нунат шке вургемыштым, койышыштым ончыкташ лӱмын тӱшкан толыныт ыле.
«Марий вургемым тӱрлышӧ кажне мастарлан вуйым саваш лиеш», — каласыш, вургем ончыктымо ужаш мучашлалтмеке, Ираида Степанова. Южо мастарже шке ыштыш-кучышыжым лӱмын Кугече амал денак ямдылен. Марий йӱла почеш ты пайремлан у тувырым чийыман. Участник-влак чыланжак огыл тошто марий семын тӱрлат, гладь, ырес, моло йӧнлан эҥертыше-шамычат улыт, но кеч- могай тӱржат жапым, мастарлыкым да кумылым йодеш.
Материалым возымо годым сай увер пурыш: тиде фестивальым республикын национальный тӱвыражым вияҥдыме дене кылдалтше кугыжаныш программыш пуртеныт. Организатор-влакым саламлаш гына кодеш. Нунын ойлымышт почеш, тыгай мероприятийым кажне ийын эртараш да йӱла пайремыш савыраш шонат.
Акрет годсек марий Кугече годым «Ташлама» йӱмашым эртарат да «Кугече лӱҥгалтыш» дене лӱҥгалтат. Ты пайремыштат тыгак лие. Лӱҥгалтышыжым сийгудын залышкыжак сылнештарен вераҥденыт ыле. Кажныже тушко шинчын лӱҥгалтен кертын. Икшыве-шамычланат йокрок лийын огыл. Нунылан посна программым эртареныт. А вара чылан кажныжын кондымо пайрем чес дене пойдарыме ӱстелтӧр йыр шинчыныт…
С.Носова.
М.Скобелевын фотожо
Лудаш темлена:
МЕР ИЛЫШ ДА ЙӰЛА УВЕР ЙОГЫН
Чапландарыме, шарналтыме да каныме вер
Ялын кечыже Чапландарыме, шарналтыме да каныме вер Кугорно тӱрыштӧ ончыктымым шотыш налаш огыл гын, ялыш пурымаште тудын лӱмжым возымым лудаш…
МЕР ИЛЫШ ДА ЙӰЛА
Ондаксе жапым шарналтеныт…
У Торъял районысо ветеран-влак ушемым ыштымылан тений 30 ий темын. Тидын лӱмеш райрӱдыштӧ, верысе тӱвыра пӧртыштӧ, 28 февральыште мероприятий лудаш…
КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО МАРИЙ ТӰНЯ МЕР ИЛЫШ ДА ЙӰЛА
Ӱчашымашым лукшо йодыш уке огыл…
Кажне ийын Марий тиште кечым палемдыме амал дене В.М.Васильев лӱмеш йылмым, сылнымуытым да историйым научно-шымлыше Марий институт шанче-практик семинарым лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
25 апрельыште М.Шкетан лӱмеш драмтеатрыште Зоя Висвисын «Висвис ӱдырын муро аршашыже» концертше лиеш. Тушто Роза Искакова, Иван Соловьев, Марина Воронцова, Елена Афанасьева, Дмитрий Афанасьев, Марина Иванова, «Шуматкече» ден «Марий мурсем» ансамбль-влак, «Вената» дуэт да молат выступатлат. Зоя Висвисын тиде визымше усталык касше. Тушко чыладам пагален ӱжына. Билетым онлайн налаш лиеш.
Зоя Тимофеева-Висвис – Россий писатель ушемын йыжыҥъеҥже, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже, поэтессе, 7 книган авторжо, «Кугарня» газетын журналистше. Илыш корныжо йыжыҥан. Тудо 1996-2005 ийлаште мемнан журналистна лийын. Варажым латкок ий шке рекламе газетым луктын. Ӱмаште уэш ешышкына ушнен. 25 апрельыште М.Шкетан лӱмеш Марий драмтеатрышке тудо пагален шкенжын усталык касшышкыже ӱжеш. Таче Зоя Висвис тыланда шке чонжым почеш.
Шӱмбел Ӱшӱт воктене
– Мый моткоч сылне верыште шочын-кушкынам. Морко вел Ӱшӱттӱр ялем эреак шӱмыштӧ да сымыстарыше. Ял шеҥгелне ик могырышто – ужарген йӱкланыше пӱнчер. Тудым изиж годым ачамат шындаш полшен. Вес велне – тӱрлӧ саскалан поян мотор чодыра. Тораште огыл тасма гае койын, шке сӧраллыкше дене Ӱшӱт эҥер йоген эрта. Изи годым колхоз шудым удырымо жапыште кечывал кочкышлан ме куанен йӱштылаш куржталынна. Кидыште – кинде, ужар шоган але кияр. Йоча пагытна моткоч веселан эртен. Пошкудо-влак денат ик еш гай ваш келшен иленна: шудым кондет веле – чылан нумалаш полшаш толыныт, иктаж-мо кӱлеш – адакат пошкудо деке эҥертет…
Ялыштына эн ондак «Правда» колхоз лийын, вара – «Дружба». Пасу шурно дене лойгалтын. Ял калык чулымын тыршен. Каналташ ярсен огыл. Илыш шолын.
Кызыт ынде вес тӱрлӧ сӱрет. Кок уреман йытыра ялнат иземын, ондакысе семын уремыште йоча йӱк-йӱанат шагал шокта. Ӱдырамаш-шамычат, йӱксыла койын, ош марий тувырым чиен, олыкыш шудым солаш огыт кай… Шӱлыканрак ялым ончен, почеламут корнылат ойганрак шочыт.
Мыланем кодыда эре те лишыл
Ачам Александр Тимофеевич ӱмыржӧ мучко колхозышто инженер-механиклан ыштен. Кундемыште пагалыме айдеме лийын. Чаманен каласаш логалеш,пенсийыш лекмекыже неле черлан кӧра, ӱмыржӧ кӱрылтын. Авам Роза Александровна колхоз пашаште тыршен. Шарнем,пасушто ӱдырамаш-влак тунам йӱрвошт пареҥгымат погеныт, вожсаскан неле яшлык-влакым нумалыт. Паша шуко логалын, но авам деч нигунам «Ноенам» манмыжым колын омыл. Ешыштына шым йоча лийынна. Ачам ден авам вӱта тич вольыкым онченыт, пакчасаскамат ятыр шынденыт. Мемнам изинекак пашалан кумылаҥденыт. Нунын деч «Тидым, тудым ыште» манмым вучен огынал. Эрдене кынелын, кажнына мом ыштышашым паленна. Авам пеш чолга,поро кумылан,кутыраш йӧратыше, ару ӱдырамаш ыле. Мемнан деке пошкудо-шамычат толаш йӧратеныт.
Авам-ачам мотор мужыр лийыныт. Сӱан годым шукын нуным куанен онченыт. Авам сайын мурен, ачам йолварнявуй дене мастарын куштен.
Шым йоча гыч мый визымше улам. Кугу ешыште пиалан йоча кушкынам. Кум акам, изам, шольым да шӱжарем улыт. Ваш келшен, умылен иленна. Кугырак ака-шамыч ава семынат лийыныт. Чылаштлан кугу таум ойлем.
Ача-аваже.
Аваже Роза Александровна.
Умбакыже 8 апрельыште лекше «Кугарня» газетыште лудса.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Шорыкйол тылзын 31-ше кечынже мемнан Тарту марий рушарня школышкына Австрий да Германий гыч уна-влак толыныт да чылан марла кутыреныт.
Уна-влакым школыш ӱжаш марий йылмым туныктышо Валентина Семенова шонен пыштен. 31 январь гыч 6 февраль марте Тартушто IV финн-угор теле школ эрта. Туш тӱрлӧ элла гыч студент да самырык шанчызе-влак погыненыт: кӧ тунемаш, кӧ гын шке туныкта. Тыгак школыш марий тӱняште кумдан палыме шанчыеҥ Джереми Брэдли дене пырля марий йылмым шымлыше-влакат толыныт.
Вена университет гыч кок магистрант, Эстер Штоккер ден Микке Майер, лийыныт. Нуно 2013-14 ийлаште Джереми дене пырля кум семестр марий йылмым туныктеныт. Тыгак Марий Элыш да Пошкырт кундемышкат чылан кумытын миен коштыныт.
Мӱнхен гыч Бригитте Хубер ден Мадлен Врук толыныт. Ӱдыр-влак октябрь тылзыште марий йылмым тунемаш тӱҥалыныт веле гынат, марла ойлымо деч вара «илышак кодыныт», шыргыжал каласыш Джереми.
Да чыла нине ныл ӱдырым да Джеремим эртыше ийын Марий тиште кечылан ямдылыме видеоштат ужаш лиеш.
Мӱндыр уна-влак йоча-влак дене марла палыме лийыныт. В.Семенова пластилин дене подкогыльым «тӱрлаш» туныктен.
Музык урокым вӱдышӧ Анна Мишина дене пырля С.Волковын «Шошо толын унала» мурыжым тунемыныт да муреныт.
Вот тыгерак веселан да оҥайын марий рушарня школын черетан занятийже эртен каен.
Васли Николаев,
Тарту марий-влак ушем вуйлатыше
Фото-влакым Джереми Брэдли пуен
Share this:
Twitter
Facebook
Понравилось это:
Нравится Загрузка...
Похожее
1 комментарий
Filed under Видео, Йоча-влаклан, Увер-влак, Фото-влак
Tagged as Марий рушарня школ, Тарту Марий-влак Ушем, Эстоний
← Молан чиновник-влак мер пашаш нерыштым шӱшкыт?
Эстонийыште Пауль Аристэ да водь йылмылан пӧлеклатше мероприятий эртен →
One response to “Австрий да Германий гыч уна-влак Эстонийыште марла кутыреныт”
Катай Римма
02.02.2016 в 12:25
Пагалыме эрге-у:дырна! Моткоч куанен лудым черетан марий йылме урокда нерген. умбакыжат пашада ушныжо. Лийза тыгаяк ончык шонен моштышо, амал йо:ным муын пашам вораНдарыше АЙДЕМЕ-ВЛАК. |
Ме, Потъял школын тунемшыже – влак, 27 январьыште Всероссийский патриотический «Блокадысе кинде» акцийыш ушненна, школышто митинг – линейкым эртарышна, выставкым ыштышна, ик минут шарнымаш татыште (минута молчания) шогышна. 125 грамм киндым кажне йоча шке кидше дене кучен ончен, орын, тудо жапыште шужен-орланыше-влакым чаманен.
Чынжымак, тиде шучко блокаде 900 кече шуйнен, 700 тужем наре еҥ шужен колен. Потъял школын активистше- влак Ленинградым блокаде деч утарыме нерген историйым шарналтышт: 125 грамм кинде – илышын тӱҥжылан шотлалтын. Спичка коробка гай изи кинде кусок лач картычке дене пуалтын, киндыжат тӱрлӧ примесян лийын(коншудо, жмых, пӱнчӧ име…). 125 грамм кинде – тиде шуко але шагал? Да, тудо жаплан тиде кинде шуко лийын, молан манаш гын, вет тиде кусок мыняр еҥым илышым коден. Блокадный Ленинградыште илыше кодмаш – тиде подвиг. Мыняр шуко самырык еҥ колен, мыняр йоча тулыкеш кодын.
Тау тыланда, коча – кована-влакна, ме тыланда вуйнам савена! 75 ий ме яндар кава йымалне илена – тиде пӧлек, тиде илыш!
Волжский, Потъял.
«Ал сескем» кружокын членже –влак.
lenta
photo
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
Пагалыме лудшына-влак!
2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын
«Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман. |
– Машинам ужалыме годым тудын мыняр ий собственностьышто лиймыжым да могай ак дене ужалымым шотыш налман.
Машинам 250 тӱжем теҥге деч шулдынрак ужалыме гын, собственностьышто мыняр жап лийме шотыш ок налалт. Тыгай годым декларацийым пуыман огыл, ужалыме гыч налогат огеш тӱлалт.
Машинам 250 тӱжем теҥге деч шергынрак ужалыме гын, собственностьышто кум ий деч шагал лийме годым декларацийым пуыман. А ужалыме гыч налогым тӱлыман але уке – машинам могай ак дене налме деч шога. Шергынрак налында улмаш да шулдынрак але тыгаяк ак дене ужаледа гын, налог огеш шотлалт. Шулдынрак налында да шергынрак ужаледа гын, налогым ойыртем гыч тӱлыман.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
Пагалыме лудшына-влак!
2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын
«Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман. |
Килемар поселкысо школлан 115 ий темме лӱмеш тений тудым капитально олмыктеныт. Тидын дене туныктышо ден тунемше-влакым саламлаш кодшо изарнян Марий Эл вуйлатыше Александр Евстифеев миен.
У тунемме ий ты школышто моло вере семынак 1 сентябрьыштак тӱҥалын. Туге гынат ты жапыштак тыште чоҥымо паша каен: спорт ден актовый зал-влакым шотыш конденыт. Кызыт школышто эсогыл кок спортзал уло. Нуно чыла йодмаш ден нормылан келшен толыт.
Килемар школым 1992 ийыште почыныт. Тулеч вара тудым ик ганат олмыктен огытыл. Санденак тений тиде паша вич тылзе ышталтын. Ты жапыште школын тӱжвал велжым тӱрыс уэмденыт, окнам, омсам, кӱварым вашталтеныт, класслашке, библиотекыш да школын тоштерышкыже у мебельым, специализироватлыме пӧлемлаште лабораторный пашам эртараш кӱлеш оборудованийым налыныт, вентиляцийым, электричестве дене кылдалтше ӱзгар ден арвер-влакым уэмденыт.
— Республиканский программе почеш ӱмаште стадион-площадкым ыштеныт. А ынде школна йомакысе гай лийын. Вес семын каласенат ом керт. Медицине пӧлемым, лаборантскийым, химий, биологий, географий класс-влакым у оборудований-влак дене пойдарыме. Але марте мемнан электрон досканат лийын огыл, а кызыт тудат уло. Ынде тунемше-влакын шинчымашышт эшеат келгырак лиеш, шонена, — Александр Евстифеев дене мутланымыж годым палемден директор Надежда Столярова.
Школым ончен савырнышыжла, республик вуйлатыше пищеблокышто, кочмыверыште лийын да йоча-влакым кузе пукшымо нерген йодын. Тоштерыш, спорт ден актовый заллашке, икмыняр кабинетыш пурен лектын да тунемше-влак дене мутланен. А кызыт ты школышто 579 икшыве шинчымашым пога.
— Таче школышто тулым чӱкташ огыл гынат лиеш, молан манаш гын тудо йоча-шамычын, нунын ача-аваштын, туныктышо-влакын шыргыжмашышт дене волгалтеш. «Транснефть – Верхняя Волга» компаний дене келшен пашам ыштымынам палемденак кодымо шуэш. Юрий Леонидовичлан оксам ойырымылан веле огыл, тыгак шийвундым кушко кучылтмым тергымылан таум ойлена, — журналист-влаклан пуымо интервьюштыжо палемден А.Евстифеев.
Тиде школлан у оборудованийым, мебельым да партым налаш оксам Марий Эл правительстве ойырен. А оралтым капитально олмыкташ да леведышым вашталташ 128 миллион теҥге окса полышым спонсор пуэн.
— Школ ден дошкольный учреждений-влакым ачалыме пашам эртарыме шотышто программына уло. Тыгай пашам ме визымше ий шуктена. Тений кок школым – Рязань областьыште Мосолово селаште да Марий Элыште Килемар поселкышто – олмыктенна. Лачшымак могайым ойырен налшаш йодышым ме келгын шымлена. Кушто условий неле да тудым саемдаш кӱлеш, тидлан компаний оксам ойыра, — палдарен «Транснефть — Верхняя Волга» акционер ушемын генеральный директоржо Юрий Левин.
Школышто олмыктымо пашам мучашлыме лӱмеш ты кечын тыште концертым ончыктеныт. Тудым тунемше-влак ямдыленыт.
Л.Камалетдинова.
Лудаш темлена:
УВЕР ЙОГЫН
«Сурт-печын» коҥга ончылныжо
Кодшо кок номерыште ме Елена Нестеренкон рецептше-влак дене палдарышна гын, таче ынде пелашыжыным савыктена. Содыки палаш оҥайыс: Италийыште мом лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Ежово селасе калык шке илемжын пайремыжым эртарен.
Лишкырак ыштен чылаштым ял пайрем… Ежово селасе калык шке илемжын пайремыжым эртарен. Тыгайже тыште шукертсек лийын огыл. Тенийсе пайремлан лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
У паша радам почеш
Кодшо ийын республикыштына шушаш 10 ийлан у Чодыра планым пеҥгыдемденыт. Тудо 1 январь гыч вийыш пурен. Планым лесничестве-влакын у лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
М.Шкетан лӱмеш Марий театрын ӱшанже — самырык артистке Светлана Александрова. Лачак тений тудо «Ӱшан» приз дене «Майатул» фестиваль годым палемдалтын. А молан уке? С.Александрова – мотор, ушан, талантан ӱдыр. Адакшым модмо образшым могайым ужмыж нерген режиссерлан каласаш огеш аптыране. Света дене мутланыме годым, шижалтеш, артистке театрлан вийжым чаманыде пуа, кажне рольым тудо чон йӱлен модаш тырша.
— Света, лудшына-влаклан ушештаре: кушто тый шочын-кушкынат? Театрыш кузе логалынат?
— Мый Советский район Кужмарий селан шочшыжо улам. 9-ше класс марте Кужмарий школышто тунемынам, а 10-11-ше класслам – Ӱшнӱр кыдалаш школышто. Изиэм годым театрын артисткыже лиям манын шонен омыл. Школысо тӱрлє мероприятийыште эреак участвоватленам, Кужмарий клуб пеленысе «Эр ӱжара» мурышо да куштышо ансамбльыш коштынам. Йоча годым тӱрлӧ оҥайым возкалаш йӧратенам. Мыйым туныктышо да журналист паша сымыстарен. Школ деч вара МарГУ-ш тунемаш пураш шоненам, но пӱрымаш вес векыла савырен. Москосо М.С.Щепкин лӱмеш кӱшыл театральный училищыш логалынам. А 2015 ийыште училищым тунем пытаренам да Шкетан лӱмеш драме театрыш пашаш толынам.
— А Москошто кодаш шонен отыл? Кугу олаште самырык артистлан йӧнжат шукырак уло докан.
— Конешне, Моско сымыстара. Но тушко кодаш але укем вискален шонымо годым шканем йодышым пуэнам: кєлан мый тушто кӱлам? Мыйын гай самырык артист-влак Москошто моткоч шукын улыт. Кӧлан гын налме профессийыштыже пиал шыргыжалеш, а кӧлан уке.
— Студентке годым иктаж фильмыште але сериалыште войзалташ манын кастингыш коштын отыл?
— Марий Эл гыч 20 ӱдыр-рвезе Щепкин лўмеш театральный училищыште тунемынна. Национальный студийын студентше-влак лийынна. Преподавательна-влак мыланна кастинглаш кошташ чареныт. Но ик-кок ий тунеммеке, шукынжо эпизодышто, рекламыште войзалташ кастинглаш шыпак кошташ тўҥалыныт. Кокымшо курсышто пырля тунемше йолташем Акпарс Иванов дене коктын, НТВ каналыште ончыкталтше ала-могай сериалыш кастингыш миен толынна. Тушто режиссерын кӱштымыжым чыла шукташ кӱлын. Шорт манеш гын, шортман, трукышто воштылаш кӱштен кертын. Мылам тунам йӧндымє лийын, кино мылам огыл шоненам.
— Спектакльлаште утларакше шыма, ныжыл ӱдырым модат, да тыгай образ-влакым пеш сайын почын пуэт. Но мый, спектакльым ончышо семын, тыйым вес амплуаштат ужнем ыле…
— Чынак, мылам героиньым модаш шукыж годым пуат. Конешне, характерный рольым модмо шуэш. Студентке годым спектакльлаште тўрлє образым чоҥенам. Ик педагог мыйым героине семын ужын, да эре тыгай рольым пуэн. А вес педагог комедийный актрисылан мыйым шотлен. Комедийыште модаш моткоч келша. Тиде оҥай, весела. Кызытеш тыгай роль лач «Тулар ден тулаче» спектакльыште, тушто Полина Витальевнам модам. «Салика» спектакльыште Маринан рольжо чонемлан лишыл. Отрицательный персонажым модын ончынем. Актёрлан кеч-могай рольым модаш пайдале. Лев Толстойын «Власть тьмы» пьесыж почеш шындыме спектакльыште Анисьян образшым почын пуынем ыле. Но тидлан эше кушкын шуаш кўлеш, шонем.
— Света, уло тыгай еҥ, кудо тыйын модмо ик спектакльымат ончыде огеш кодо?
— Авам, Елена Николаевна, чыла спектакльышкем кошташ тырша. А ачам, Анатолий Иванович, видеошто веле модмем онча. Адакшым тудо театрыш кошташ огеш ярсе. Мӧҥгыштє паша сита. Вольыкым ашнена. Тудым жапыштыже пукшыман, йўктыман. Ирина шўжарем премьерыш эреак коштеш.
— Тений театрым йєратыше-влакым «Элнет» спектакль дене куандарышда. Тый тушто Чачин рольжым модат. Тыгай постановкышто модаш чап да ответственность. Неле лийын тӱҥ героиньым модаш?
— Сергей Чавайнын «Элнет» романже – историйлан поян произведений. Тудым кажне марий еҥ лудшаш. Чачин образше чоным тарвата. Героинем умылаш, тудын кєргє чон шижмашыжым, тургыжланымашыжым почын пуаш куштылгыжак лийын огыл. Василий Александрович Пектеев – пе‰гыдын йодшо режиссер. Тудо актер-влаклан каҥаш дене веле огыл, лачак пеҥгыдын каласымыж дене шуко полшен.
— «Осал чоялык да йєратымаш», «Цилиндр», «Элнет» да моло спектакльлаште тўҥ героинет йєратымашлан кєра шуко шинчавўдым йоктара. Но йєсылыкым, чон шортмым шинчавўд деч посна ончыкташ лиеш, очыни.
— Лиеш. Да тиде, мыйын шонымаште, эн кугу мастарлык. Сценыште мый героинемын илышыжым илем. Тудлан йӧсӧ годым мыламат йӧсӧ. Йєратымаш, илыш нерген шонкалымыжым мый умылем, чон шортмыжым шижам, да мыламат тунар йєсын чучеш, тунар чот персонажем чаманем, шинчавӱд шке толеш.
— Йєратымаш нерген ойлаш тўҥална гын, вес йодышем тыгай лиеш: ончыкылык пелашет, театрым коден каяш йодеш гын, келшет?
— Театр деч посна ик кечат ом керт. Тыште мыйын кокымшо ешем. Шке пашам моткоч йӧратем. Ӱшанем, пелашем мыскара кумылан лиеш, мыйым умылаш тӱҥалеш. Но театрым коден каяшак йодыш лектеш гын, ешем верч каен кертам.
— Театрыш еҥ-влак, поснак самырык-шамыч, шукын коштыт?
— Чаманен каласыман, шагалын. Премьерыш калык зал тич погына гын, тыглай кечын уке. «Элнет» постановкым ончаш эреак коштыт, тудо марий калыклан лишылрак, содыки классике, а теве «Кє кечым пєртылта?» спектакльыш шагал еҥ толеш. Кызытсе саманлан келшыше постановко шукырак кўлыт, шонем. Но адакшым кызытсе марий драматургий начар. Сайын, национальный театрын сценыштыже шындаш йєршє пьесым огыт возо ала-мо. Школышто тунемме годым мемнам автобус дене спектакльым ончаш коштыктеныт. Кызыт ола воктенысе ялла гыч веле погынен толыт.
— А тыйын пьесым возаш кумылет уке?
— Школышто тунемме годым шке кид дене возымо ныл журналым луктынам ыле. «Имне пукшымо» да йӧратымаш нерген пьесым возенам. Но тиде йоча пагытыште лийын. Сай пьесым возен моштыман. Можыч, ончыкшым воземат. Мыйын дневникем шуко. Кызытат кече кузе эртыме, шонкалымашем, чон тургыжланымашем нерген дневникыш возем. Илен-толын, пьесымат ала шочыктем.
— Мо тыйым творчествылан кумылаҥда?
— Книгам лудаш йӧратем. Автобус дене мӧҥгє кудалме годым лудын каем. А книга кевытыште шагат дене коштын кертам. Тиде да эше театральный фестиваль-влак творчествылан кумылаҥдат. «Мост Дружбы» фестиваль годым Набережный Челна оласе «Мастеровые» руш драме театрын постановкыжо-влакым шўм вургыжын эре вучем. Сай фильм-влакым ончен, творчествылан шӱмаҥам.
— Курчак театрыште, мутлан, вес оласе режиссер-влакым чўчкыдын ўжаш тыршат. Толшо постановщик дене артист-влакланат пашам ышташ оҥай, очыни. А Марий драме театрыште кызыт вес кундем гыч режиссерым ӱжыт?
— Тений шошым Карелий гыч толшо режиссер Сергей Пронин «Вий-Ар-Ме» рок-оперым шынден. Калык постановкым сайын вашлийын. Актерлан кеч-кунамат вес ола але эл гыч толшо режиссер дене пашам ыштен ончаш оҥай да пайдале. Вет кажне режиссерын шке илыш умылымашыже, шке шинчаончалтышыже. Тидым спектакльым ончаш толшо еҥат ужеш. Садлан тыгай паша опыт театрыште лийшаш.
— Света, шушаш У ий дене тыйым саламлем. Сай деч сай рольышто тыйым ужына манын ӱшанем.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Республикыште ик эн тошто школлан Волжский район Сотнур школ шотлалтеш. Тудын историйже 1837 ийыште тӱҥалеш. Школышто шке жапыштыже писатель-влак Пётр Григорьев (Эмяш), Тыныш Осып да Сергей Чавайн пашам ыштеныт. Тыште Совет Ушемын Геройжо, Александр Матросовын подвигшым ыштыше Зинон Прохоров тунемын. Ончыч пу школ лийын гын, 1980 ийыште кок пачашан, чапле кермыч зданийым чоҥеныт. Кызыт тушто 200 йоча шинчымашым пога.
Директорын воспитатлыме паша шотышто алмаштышыже Валентина Николаевна Иванова ойла:
«80 наре тунемше Сотнур селан шочшыжак улыт. Молышт пошкудо ялла гыч коштыт. Тений 11-ше классым кандаш ӱдыр-рвезе тунем пытарат. А 9-ше классым – коло йоча. Ик рвезе ден ик ӱдыр тений школым шӧртньӧ медаль дене пытарышаш улыт.
Школыштына 28 туныктышо пашам ышта. Коллективыште вате-марий туныктышо-влак Ивановмыт, Микутовмыт, Ильинмыт, Евдокимовмыт тыршат. Самырык туныктышо-влакна улыт. Нуным ме чот аклена. Изи пашадарым ончыде, ялысе школыш туныкташ толыт, йоча-влаклан сай шинчымашым пуаш тыршат. Мутлан, музыкым туныктышо, мемнан выпускницына Татьяна Евгеньевна Васильева моткоч чулым. Школысо ик мероприятият тудын деч посна огеш эрте. Йот ден марий йылме-влакым тунемме шотышто ойлаш гын, чылан палат: ончыкшым англичан йылме дене ЕГЭ-м обязательныйым ыштынешт. Тӱрлӧ йылмым палымаште нимо уда уке. Но чыла йоча йот йылмым сайын умылен тунемын ок керт. Марий Эл Республикыште илена гын, икшыве-влаклан марий йылме дене ЕГЭ-м кучыктыман, очыни. Марий калыкланат марий улмо деч вожылман огыл. Школышто марий йылмым туныкташ кумылан улмо шотышто кызыт йодмашым возат, южо ача-ава эсогыл ты предметым йочаштлан ынешт туныкто. Пуйто тунемшылан тиде уто нагрузко. Ме марла мутланена, марла шонена, марий йылме ден литератур урокым тунеммаште нелылыкшат лекшаш огыл.
Кертмына семын, тӱрлӧ грант оксам сеҥен налын, материально-технический базым уэмдаш тыршена. Мутлан, ӱмаште спортзалым олмыктенна. Тылеч посна ОБЖ кабинетыште у парт-влакым йєнештарыме. ОБЖ-ым туныктышо Олег Васильевич Иванов йоча-влак дене военно-патриотический направлений дене чот пашам ышта. Тудын тыршымыжлан кєра икмыняр икшыве школ деч вара военный профессийым ойырен налаш шона».
Школышто эн кугу нелылык – у леведыш. А тидлан кугу окса кӱлеш. Ты пашам ышташ районысо бюджет гыч миллион утла теҥгем пуэныт ыле, да тений эше республикысе резерв фонд гыч ныл миллион теҥгем ойыреныт. Ты окса сита але уке, раш огыл. Но школым 17 август марте леведын шуктыман. Тидын шотышто школ директор Анфисия Арсентьевна Андреева тӱрлӧ йӧным кычалеш. Коеш, директор школышто чон йӱлен пашам ышта. Тудо Волжск оласе индустриально-технологический техникумын Пєтъял филиалжым 11 ий вуйлатен, тылеч ончыч 14 ий Руш Шайра тӱҥ школышто директор лийын. Тыгак 10 ий чоло Сотнур сельсоветыште пашам ыштен. Оршанке педучилищым, вараМоскосо юридический институтым заочно тунемын пытарен. Чолга ӱдырамаш – 1976 ий годсек Сотнур кундемыште депутат.
Анфисия Арсентьевна каласкала:
«Сотнур школысо туныктышо да тунемше-влак «Взаимодействие семьи и школы» районысо площадкыште участвоватлат. Чаманен каласыман, воспитаний да туныктымо коклаште «кугу корем» уло. Йоча-шамычым туныктымо деч посна ме ача-ава-влак дене пырля тунемше-влакым воспитатлышаш улына. Тӱрлӧ мероприятийым эртарымашке ача-ава-шамычым ӱжына. Ончычшат тыге лийын. Но кызыт тидлан кыртменак пижме. Пытартыш чырыкым ончалаш гын, кодшо дене таҥастарымаште ударник-влак ешаралтыныт. «Чылажат еш гыч тӱҥалеш». Лач тыгай лӱман районысо еш гостиныйым школыштына 9 апрельыште эртаренна. Тушто ача-ава-влак икшывышт дене пырля мастарлыкыштым ончыктеныт. Тыште ача-аван да йочан вашла умылымышт сайынак палдырнен. Ты мероприятийышке 44 ача-ава участвоватленыт. Нунын икшывышт 1-7-ше класлаште тунемше улыт. Ача-ава-влак школлан чот полшен шогат. Нуно школыш пурымаште капкам ыштеныт, пандусым йєнештареныт.
Школыштына 94 йоча шуко шочшан ешыште кушшо улыт. Нуно столовыйышто яра кочкыт. Тылеч посна фруктым, шере кочкышым ешарен пуэна.
Кок автобусна уло. Иктыжым тений налме. Тидын шотышто кугу таум Волжский район администрацийлан ойлена. Нуно автобус кӱлешлык нерген умыленыт да оксам ойыреныт. Отопительный системе да тепловой узелыште нелылык уло. Тидлан сметым ыштыме. Район администраций школыштына улшо экшыкым кораҥдаш тореш огыл, да бюджетыште окса лиеш гын, шкенан нерген эре ушештараш тӱҥалына, нелылыкым жапыштыже кораҥден кертына».
Ансамбльым чумырен
Тений «Воштылаш, товатат, сулык огыл!» конкурсым ончаш толшо еҥ-влак Сотнур гыч участник-шамыч изак-шоляк Никас ден Илья Игнашевмытын мурымыштым чылан шарнен кодыныт докан. Нуно гармонисткын мастарын шокталтымыж почеш «Ну, мо вара?» койдарчык мурым муралтеныт. Изи йоча-влак нерген возенна ыле. А теве гармонисткыж дене эше палдарен огынал.
Татьяна Евгеньевна Васильева ӱмаште И.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжым «инструментальное исполнительство» специальность дене тунемын пытарен да пашашке Сотнур школыш толын. Тылеч посна тудо Пӧтъял школышто йоча-влакым тӱрлӧ семӱзгар дене шокташ туныкта. «Колледжыште тошто балалайке-влакым, кок баяным, кум альтовый да ик изи домрым, контрабасым пуэн колтеныт ыле. Нине семӱзгарым ачам дене коктын тєрлатенна. Тудо баян дене мастарын шоктен мошта. Ачамак мыйым музыклан шӱмаҥден. Пєтъял школышто 10 йоча семӱзгар дене шокташ тунемаш коштеш. Шкешотан ансамбльым чумыренам. Тунемшем-влаклан эртарыме занятием-влак келшат. Йоча-влакын кид лывыргылыкыштым, семым шижын моштымыштым шотыш налам да тудлан келшен толшо семӱзгар дене шокташ туныктем. Йоча-влакым туныктымаште шкаланат мастарлыкым эре нєлтыман. Колледжыште тунемме годым шуко конкурсышто мастарлыкем ончыктенам, колледж пеленысе гармонист ансамбльыш коштынам. Консерваторийыште кӱшыл образованийым налаш шонем. Ачам почеламутлан семым келыштарыктынеже. Но мый эше тидлан кӱын шуын омылла чучеш. Чыла ончылно!».
blog
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Шукерте огыл волгыдо але ӱжара манмым ончыктышо Элла лӱман ӱдыр дене палыме лийым. Тудо Пошкырт кундемыште эртаралтше «Говорим стихами» флешмобышто шке возымо «Ялем» да «Ачаем» почеламутшо-влакым лудын ыле.
Э.Салиева Пошкырт кундем Караидель район Шопкер ялыште шочын. «Почеламутым шукерте огыл возаш тӱҥалынам, кызытеш кумыт гына уло. – ойла ӱдыр. – 2016 ийыште ачайна колен колтыш. Тылеч вара йӱдым мален кертын омыл. Ушышко тӱрлӧ шонымаш пурен, да ачаемлан пӧлеклалтше почеламут шочо. Айдеме ила-ила, ончыкылыклан планым ышта, а ик татыште тудын ӱмыржӧ кӱрылтеш. Ачам нефтяниклан пашам ыштен. Кызытат южгунам шӱм-чоным кӱрыштмӧ годым почеламут корно-влакым сералтем».
Школышто тунеммыж годымак Элла мураш-кушташ кумылаҥын, «Ший оҥгыр» ансамбльыш коштын, кушташ тунемын. Ансамбльым вуйлатыше Н.А.Салиева – икымше туныктышыжо. Аваже Эмма Алексеевна – Башкортостан Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже. Шопкер ялысе тӱвыра пӧртым кумло кокымшо ий вуйлата. Тыгак тудо калык лӱмым нумалше «Ший памаш» фольклор ансамбльын художественный вуйлатышыже. Сандене Элла тышке кошташ тӱҥалын. Такшым ӱдыр аваж дене пырля сценышке вич ияшыж годымак лектын. Варажым коллектив дене пырля шочмо Караидель районышто веле огыл, Мишкан, Калтаса, Кушнаренково, Бурай районлаште, Уфа, Пӱрӧ да моло олалаштат выступатлен. Ансамбльыш Денис изаже ден Мария акажат коштыныт.
9-ше класс деч вара Э.Салиева Пӱрӧ оласе медико-фармацевтический колледжыш тунемаш пурен. Икана оласе тӱвыра полатышке Эллам Лумӱдыр лияш йодыныт улмаш. Тиде усталык паша тудлан путырак келшен. Тунам Йӱштӧ кугызан рольжым мурызо Сергей Байназов келыштарен. Тылеч вара Элла «Эн сай» куштышо ансамбль дене (вуйлатышыже – А.Шуматова) палыме лийын. Ты коллектив дене пырля марий, руш, пошкырт куштымаш-влакым тунемын да выступатлен. Тыгак тӱрлӧ конкурслаште участвоватлен, куштен веле огыл, сценкылаште модын.
А вара 2017 ийыште Валера тукым изажын сӱанжым мурызо Валерий Садретдинов вӱден. Тудо ӱдырын сайын мурымыжым колын да Пӱрӧ оласе тӱвыра пӧртыш мияш ӱжын. Тудын мурымыжым эн ончыч колыштыныт да «Ола» ансамбльышке налыныт. Варажым сценышке мураш лектын, южгунамже шкетынат.
Самырык еҥ Уфасе ик аптекыште пашам ышта. «Молан лач фармацевт лияш шонен пыштенат?» – йодым Э.Салиева деч.
«Ош халатан ӱдыр моткоч сайын коеш. Изиэм годсек ош халатым чияш да еҥ-влаклан полшаш шонен иленам. Эше кузе эм дене пайдаланаш кӱлмым сайынак пален налме шуын», – вашештыш ӱдыр. Олаште ила гынат, чӱчкыдынак ялышкыже кудалыштеш. «Шӱм-чонем ялем дене пырля. Авамым миен ӧндаламат, куштылго лийын кая», – ойла Элла. Такшым Элла эше вес направлений, иктаж управленческий дене тунемаш кайынеже. Тек волгыдо шонымашыжевлак шукталтыт!
Ӱдырын альбомжо гыч налме фото.
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театр 17 июньышто «Ой, Мичу!.. Ох, Зина!..» спектакль дене тенийсе тургымым мучашла. Мо дене тудо ойыртемалтын? Могай лектышан лийын? Нине да икмыняр моло йодышлан кӱчыкын вашмутым кычалаш тыршена.
У спектакль-влак
Тургым тӱҥалтыштак почела кок премьер эртыш. Икымшыже –В.Красногоровын «Три красавицы» пьесыж почеш шындыме «Ӱдыр таҥлан сай пелаш». Тиде произведенийым сценыште шындаш актрисе-влак Маргарита Медикова ден Антонина Антонова шке ойырен налыныт. Нунын деке кумшылан Светлана Филиппова кумылын ушнен. Режиссер – Роман Алексеев.
Вес спектакль – «Оскар и Розовая дама». Тудым цех-залыште модаш келыштарыме. Тиде эпистолярный роман негызеш ямдылыме келге психологический паша. Черле йочан пытартыш лу кече илышыж нерген тӱҥ геройын образшым чоҥышо Генрих Тимиряев ден моло артист-влак чоныш логалшын модыт, ончышым шонкалаш таратат.
Тенийсе тургымышто ойыртемалтше семын «Кум ака-шӱжар»/«Три сестрицы» йомакым палемдаш кӱлеш. Пытартыш ийлаште театрыште йоча-влаклан шуко оҥай спектакль шындалтеш. Но чылажымат рушла модыт. Ты гана Василий Пектеев калык йомак негызеш пьесым шкеак рушла да марла возен да кок йылме денат шынден. Марий шӱлышан ача-ава, йоча-влакым премьерыш чумырымо. Тудо кас пайремышкак савырнен ыле манаш лиеш. Чаманен каласаш логалеш, ты йомакым шукыж годым сценыште рушла модаш логалеш…
Но репертуарыште ты жаплан тӱҥ верым, мутат уке, «Торешвате» ден «Тергыше» спектакль-влак налыт. Икымшыже тӱнямбал классике радам гыч – У.Шекспирын «Укрощение строптивой» пьесыже почеш шындыме, марлашке Марий Элын калык поэтше Семен Николаев кусарен. Режиссер –Роман Алексеев. «Театральный Йошкар-Ола» фестивальыште тудо кӱкшӧ акым налын. Театр критик В.Федорова теве кузе палемден: «… Тачысе «Торешвате» спектакльда сай веле огыл, тудо – показательный. Шекспир – тиде моткоч чапле материал. Тудын комедийыштыжат, трагедийыштыжат актёр-влаклан почылташ, шке темпераментым тӱрыс почын ончыкташ йӧн уло. Те чыланат шке йылмыдам сайын паледа, шке тукымвождам келгын шижыда, тидым ончышыда деке намиен шуктеда… Но тидын годымак те Шекспирымат пеш сайын шижын, тудым шке йылмышкыда пыштен моштен, эртыше жапым кызытсе дене ушен моштенда… Тиде спектакльыште тӱҥалтыш гыч мучаш марте темпым, моткоч писе ритмым кучеда, но тидын годымак тӱргоч огыда колто, шинчалан койдымо рамке гоч огыда вончо, те ик татланат ончышын тӱткышыжым огыда луштаре, сценыште эре мо гынат ышталтеш: куржын пурат, куржын каят… – тиде лачшымак режиссёрын мастарлыкше дене кылдалтын…»
Ончышо тиде спектакльым моткоч сайын вашлийын. А фестиваль жапыште тӱҥ героине Катаринан рольжым модшо Светлана Александрова «Приз зрительских симпатий» номинацийыште палемдалтын.
«Тергыше» спектакльым руш классик Н.Гогольын «Ревизор» пьесыж негызеш режиссёр Василий Пектеев шынден. Тиде комедий шке темпоритмже дене кӱшнӧ каласкалыме спектакль деке лишыл.
– Николай Васильевич Гогольын кок курым наре ончыч возымо пьесыже марий сценыште таче кузе йоҥгалтеш ыле манын шонкален, тыгай иктешлымашке толна: тудым марий мландыш кусараш кӱлеш, – спектакльым шындыме секретым рашемда Василий Александрович. – Шолыштмо, икте-весым ондалкалыме, взяткым пуымаш, коррупций – тидым чер дене таҥастараш лиеш. Чаманен каласаш логалеш, тудо чыла вере уло да вожым колтен. Авторжын лӱмжым ончалаш огыл гын, мемнан шындыме тиде спектакльын действийже марий кундемыште да таче эрта манын шонашат лиеш. Городничийын рольжым модшо Иван Смирнов чылт марий тӧран койышыжым почын ончыкта. А Сергей Данилов тыгай чоя тӧрамат ондален кертше моткоч оҥай образым чоҥен. Олег Кузьминых, Василий Домрачев да моло артист-влакат шке персонажыштым тачысе кечылан келыштарен, «нунын вургемым чиен ончен», шке рольыштышт «йӱштылыт» манаш лиеш. Тиде комедийым шындыме дене тыште модшо кажне актёрлан профессиональный мастарлыкым кушташ, эше ик йолтошкалтышлан кӱшкырак нӧлталаш моткоч сай йӧн ышталтын. Тиде материалым мучашдымын пургедаш, у деч уым кычалаш лиеш.
«Пектеев сценыште шке шедеврыжым шочыктен… Пектеев ик спектакльыштак режиссер семын шуко уым муын… Шкетановец-влакым эше ик сай спектакль дене саламлаш веле кодеш. Тудо кеч-могай йылме дене кутырышо ончышыланат келшышаш», – возен журналист Марина Оленева ик газетыште.
«Ой, Мичу!.. Ох, Зина!..» – драматург-влак коклаште увертарыме конкурсын саскаже. А.Мокеевын тиде драмыже латкок пьесе коклаште эн шуко балл дене икымше верыш лектын ыле. Анатолий Иванович такше поэзий аланыште тырша. Драматургий жанрыште икымше пашажак театрыште шындалтын. Мутат уке, сценын законжым палыдыме авторлан режиссёр Роман Алексеев шуко полшен. Тудыжат режиссёрлан тӱрыснек ӱшанен, да тидын дене чын ыштен манын каласаш лиеш. Но тидын годымак кӱлеш годым кугу кумылын ешартышым пурташ келшен.
Еш илыш, вате-марий кокласе умылыдымаш, йӧратымаш, ӧпкелымаш – нине теме-влак курымаш улыт, ош тӱняшке толшо кажне айдеме нунын дене тӱкныде ок код. Лач тиде йодыш-влакымак пургедыт сценыште шке геройыштын илышышт дене илыше артист-влак. Произведенийын содержанийжым муро-влак келгемдаш полшат. А.Мокеевын сылне почеламут корнылашкыже семым профессиональный композитор Сергей Маков пыштен. Нуным мурызо семын утларак да утларак чапланыше да тӱҥ геройын образшым чоҥышо самырык актёр Иван Соловьев мура.
Тыге марий сценыште чылт марий шӱлышан, марий чонан спектакль шочын манын пенгыдын каласаш лиеш. 17 июньышто тудым уэш ончаш ӱжына. Кеҥеж умыр кастене театрыш толын, те сценысе герой-влак дене пырля уш дене шке шочмо кундемышкыда миен савырнен, самырык жапышкыда пӧртылыда, икымше йӧратымашдам шарналтеда. Марий еҥын чонжо Марий театрыште кана.
«Майатул»
23-29 майыште Йошкар-Олаште Финн-угор калык-влакын театрыштын XIV тӱнямбал «Майатул» фестиваль эртыш. Тушто Российысе индеш театр шке пашажым ончыктен, тушеч кумытшо – Марий Эл гыч.
Тӱҥ призым – Гран-прим – М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрын «Югорно» спектакльже сеҥен налын. Тудым режиссёр, театрын художественный вуйлатышыже Василий Пектеев шынден. Каласаш кӱлеш, тенийсе фестивальыште сеҥымаш – поснак кугу акан, молан манаш гын, театр-влак пеш виян спектакльым конденыт ыле.
– Тенийсе «Майатул» чыла велымат моткочак куандарыше ыле. Йот элла гыч родына-влак толын кертын огытыл гынат, Россий кундемысе театр-влакын спектакльышт кугу профессиональный кӱкшытыштӧ шындыме лийыныт.
Эше репертуарым чумырымо годымак шижынна: тений таҥасымаш кугу лийшаш. Мемнан «Югорно» спектакль эпос негызеш шындалтын гын, Коми-Пермяк национальный театр «Зарни Инь» пашам тыгак шке легендышт негызеш ямдылен. Мордва театр шкеныштын тӱнямбалне чапланыше скульпторышт Эрьзян илыш да усталык корныж нерген спектакльым шынден. Ме умыленна: автор да шындыше-влак тышке уло вийыштым пыштат. Теве нине кок театрак уже конкурент улыт манме шонымаш шочын. Да тыгак лийын. Карел-шамыч моткочак вучыдымо, европейский сынан спектакльым конденыт – моткоч ӧрыктарышт. Марий самырык театрын, удмурт театрын, Ханты-Мансийск гыч «Солнце» театр-влакын пашаштат тачысе кечылан келшен толшо, кумылым нӧлтышӧ паша улыт ыле. Чыла спектакль-влак таҥасен кертше ыльыч. Мемнан кокла гыч, мутат уке, кажныже иктешлымашым тургыжланен вучен.
Каласен кодаш кӱлеш, жюри член-влак шкеныштым пагалыше, кугу опытан, шуко фестивальыште пашам ыштыше профессионал улыт ыле. Каҥашыме годым нуно критик семын шке мутыштым пеҥгыдын ойленыт. Йылмыштат, шинчаштат моткочак пӱсӧ – чыла ужын шуктат, чыла каласат…
Фестиваль жапыште гектарат пеле кумдыкышто пӱнчӧ озымым шындыме, культур да каныме рӱдӧ паркыште «Майатул» аллейым почмо. Тидат палым кодышо мероприятий. Чодыра вожым колтымо семынак родо-тукым театр-влакын келшымашышт пеҥгыдем толеш манын ӱшаным шочыкта.
Йыргешке ӱстел йыр мутланымаш нерген каласенак кодыман. Театр вуйлатыше-влак тушто чоным корштарыше йодыш-влакым нӧлталыныт. Тиде – шочмо йылме дене мутланыше-влак шагалемыт; кӱкшӧ квалицикациян кадрым ямдылымаште проблеме; национальный йылме дене драматургий произведений ситыдымаш; финно-угор театр-влак ассоциацийын, театр нерген законын кӱлешлыкше; залым темыме планым ямдылымаште дифференцированный ончалтыш… Тиде мутланымаште РФ национальный театр-влак ассоциацийын исполнительный директоржо И.В.Троилин лийын. Июнь мучаште ты ассоциацийын Конгрессше лиеш. Мемнан тарватыме йодыш-влак шотышто тушто могай-гынат пунчал лиеш манын ӱшанена.
Ик фестиваль эртен. Ме ынде чыланат вес вашлиймаш нерген шонымаш дене авалтынна. Мемнан театр, мутлан, 2025 ий марте жаплан планым ямдылен. Тудым илышыш пурташ – ончыкылык пашана, – иктешлен каласыш Василий Пектеев.
Иктешлен, тыге каласаш лиеш: черетан театр тургым моткоч тӱвыргӧ саскан лийын. Режиссер ден артист-влак у паша-влакым ямдылаш тӱҥалыныт, вес сезонат премьерлан поян лийшашым сӧра.
Светлана БЕЛКОВА ямдылен.
Вставке:
Тенийсе тургымышто Пушкин карт дене 7541 билетым ужалыме. Эн шуко «Человек из Подольска», «FOLKS. Спектакль на семи языках», «Короткий день», «Снегурочка» спектакльлашке налыныт.
Лудаш темлена:
КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО УВЕР ЙОГЫН
Москошто курыкмарий муро йоҥген
«Музыка Земли» фестиваль-конкурсыш Российын 70 регионжо гыч, тыгак Болгарий, Германий, Испаний, Италий, Франций, Японий гыч участник-влак йодмашым пуэныт. Тушко лудаш…
КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО
Культур илыш: Тӱвыра поянлык, пашадар нерген веле огыл…
26 мартыште Э.Сапаев лӱмеш опер да балет театрыште Марий Эл Республикын Тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствын кумдаҥдыме лудаш…
КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО СЫМЫКТЫШ ТЕАТР
Изи Галюн кугу шонымашыже
Лаштыкнан тачысе унаже – Марий самырык театрын актрисыже Галина СОЛОВЬЁВА. Галина Провой кундем Чакмарийыште шочын-кушкын. Верысе школышто индеш классым лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
АРХИВ
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
25 апрельыште Ижевскыште «Финно-Угорий студенчествын миссше-2015» тӱнямбал конкурс эрташ тӱҥалеш. Тушто шке калыкшын, кундемжын чапшым шым ӱдыр аралаш тӱҥалеш. Конкурсышто марий калыкын шкешотан улмыжым Мария Ильина ончыкта.
Мария – уста куштызо. Тудо «Цармис» куштымаш театрын солисткыже, ик жап «Марий Эл» кугыжаныш ансамбльыштат куштен. Кужу ӱпан, вичкыж кыдалан, сылне йӱкан чевер ӱдыр чылт Пампалче.
Кужэҥер районысо Шорсолаште шочын-кушшо М.Ильина МарГУ-со Калыкле тӱвыра да тӱвыра кокласе кыл институтышто хореографлан пытартыш курсышто тунемеш. Тылеч ончыч ты специальность денак Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжым тунем пытарен. «Марий Эл» ГТРК-ште вӱдышылан пашам ышта. «Паша ятыр жапым налеш гынат, «Цармис» куштымаш театрыш кошташ эреак тыршем. Кушташ моткоч йӧратем, садлан тиде паша ок нойыктаре, мӧҥгешла, куаным да кӧргӧ вийым ешара», — ойла куштызо.
Мария 2011 ийыште «МарГУ-н студентке миссше» лийын. «Финн-Угрий студенчествын миссше» конкурслан кыртмен ямдылалтам. Пашаштат, Марий кугыжаныш университетыштат полшен шогат. Творческий номерем марий куштымаш лиеш. Келшыше калыкле костюм-влакым ургена, конешне, нуно стилизованный лийыт. Тиде конкурс ӱдырын койыш-шоктышыжым, мастарлыкшым, уш-акылжым ончыкта. Дефиле, визитке, творческий номер полшымо дене калыкна нерген каласкалаш тӱҥалына», — манеш студентке.
Маша чолгалыкшым чыла аланыштат ончыкташ тырша: кушта, мура, вӱдышылан пашам ышта, тыгак тудо — РМЭ-се Самырык тукым правительстве пеленсе тӱвырам да туризмым вияҥдыме шотышто пашаче группын членже да «Марийская круговая» фестиваль проектын авторжо.
Автор: Анастасия Эманова,
«Кугарня» газетын журналистше
акций родо-тукым кыл самырык тукым финн-угор
Йолташ-влаклан палдараш
Шонымашым ешараш Отменить ответ
Имя *
Email *
Комментарий
Δ
Тыгак тыланда келшен кертеш
Пеледыш пайрем нерген
Пеледыш пайремым эртараш шонымаш икымше гана 1920 ий 27 февральыште Вятка губернийысе Малмыж олаште эртыше II калык погынышто шоктен. Тиде шонымаш у курымын
Марийын эртыкше
Марий калыкын илыме кундемже кужу жап Касвел да Эрвел, славян да тюрк, христианстве да ислам коклаште талын кучедалме вер лийын.
Марий Элыште телевизор-влак жаплан огыт ончыкто
Пашам мучашлымеке, вещаний шижтарыде уэш чӱкталтеш.
Савыктыш нерген
Рекламе
Редакций
Сайт нерген
Проектлан полыш
Лийза мемнан дене пырля
Любое использование материалов допускается только при соблюдении правил перепечатки. Настоящий ресурс может содержать материалы 16+ |
ойла Йошкар-Оласе Г. Константинов лӱмеш академический руш драмтеатрыште режиссёр-постановщиклан пашам ыштыше И. Немцев.
Иван Немцев шукерте огыл ик мероприятий годым лишкырак палыме лияш йӧн лекте. Шке пашажым йӧратыше, мастар, илыш йогыным «кучен» моштышо, моткоч шкешотан да оҥай айдеме – Иван Иванович. Таче газетыштына уста актёр да режиссёр лудшо-влаклан шкеж нерген каласкала.
– Мый Казахстанысе Караганда олаште актёр ешыште шочынам. Ачам – Иван Немцев. Авам, Ирина Фёдоровна, мый денем мӱшкыран лийын, декретыш лектын веле улмаш. Тунам тудым дене ик рольымак модшо актрисе кенета черланен. Садлан авамым спектакльыште модаш йодыныт. «Тый пеш чаткан киет ыле, мӱшкырем утыжым пале лийынат огыл», – ойла мылам авам. Ачам дене спектакльыште йӧратыше мужырым модыныт улмаш. Вот ик сцене годым авам камвозеш, ачам – ӱмбакыже. Ты жапыште мый авамын мӱшкырыштыжӧ тарваненам, савырнен возынам. Авам ачамлан шыпак тидым шижтарен. Тудыжо авамым эркын, шекланен кынелтымыж годым ончышо-влак актрисын мӱшкыран улмыжым ужын шуктеныт… Тунам уло зал рӱж совым кырен! Режиссёр мом ойлышашым пеш мастарын ончыктен манын шоненыт. Пуйто коктын возыныт, кумытын кынелыныт. А чылажат вучыдымын лийын. Ачам-авам тиде апплодисментым мылам пӧлекленыт. Тугеже тиде мыйын икымше ролем улмаш. Тунамак мыйын кӧ лийшаш улмем шотышто пӱрымашем рашемын, очыни.
Театр — йоча пагыт
Иван Немцевын йоча пагытше эре театр кулисе шеҥгелне эртен. Модыш-влак олмеш театрыште улшо тӱрлӧ арвер, бутафорий-влак лийыныт. Немцевмыт еш ик пагыт Российыш, Шадрин олаш илаш куснен. Вара, Иванын кудымшо классыште тунеммыж годым, Казахстаныш пӧртылыныт. Иванын ача-аваже тысе К.С.Станиславский лӱмеш драмтеатрыште пашам ыштеныт. Садлан эрге школ деч вара эре гаяк нунын паша верышкышт куржталын.
– Школым вашталтымылан кӧра мый ик жап тунемаш пешыже куанен омыл. Ковамлан «урокым ыштенам» манам да ача-авам дек театрыш куржам ыле. Мылам театрысе илыш йомакысе гай чучын. Сценысе огыл, а кӧргӧ илыш. Тӱрлӧ цехлаште мом ыштымым эскеренам. Тунам спектакльыште кӱлешан арверым кид дене ыштылыт ыле. Тиде мылам чот келшен. Мый шкежат тидым-тудым ыштылаш тунемынам. Чыла тидыже мыйым театрлан утларак да утларак шӱмаҥден.
Кугурак лиймеке, илышыште вашлиялтше умылыдымашым, чоным тургыжландарыше ситуаций-влакым шекланаш тӱҥалмеке, мылам театр вес могырым почылтын. Театр – сылне да весела вер веле огыл, тиде – шкешотан трибуно. Тышечын шылтен ойлаш, шонымым чоян каласкалаш лиеш. Сцене гычеҥ-влакын чоныштым тарваташ, илышым да шкеныштым умылаш тараташ лиеш…
Ойырен налме корно дене
– Мый паленам: ончыкылык илышем театр дене кылдалтеш. Вес паша нерген шонен кертын омыл. Ойлат вет: «Актёр паша профессий огыл, тиде – диагноз». Ик гана театр чонетым авалтен гын, тиде – эрелан.
Школ деч вара И. Немцев Карагандасе Таттимбет лӱмеш сымыктыш колледжыште тунемын, театр да кино артист специальностьым налын. Ты жапыштак Моско оласе современный гуманитарный академийыште психологлан тунемын. Вара Екатеринбургысо кугыжаныш театральный институтышто шинчымашым поген, ончыч актёр специальностьым налын, вара режиссёр лийын. Ойырен налме паша дене Иван Иванович 17 ий ила. Ончыч Карагандасе театрыште модын, 2013 ий годсек Г. Константинов лӱмеш Академический руш драмтеатрыште пашам ышта.
Писе лияш, чыла шукташ…
И. Немцев утларакше режиссёр семын пашам ышта. Кызыт У ий пайремлан келшыше йоча постановко-влакым ямдыла. Тылеч посна тений гыч И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште актёр мастарлык шотышто курсым вӱда.
– Колледжыште кызыт «Театральное студенчество» фестиваль паша шолеш. Тудлан мыят вуйын шогем. Драмтеатрыште 83-шо тургымым почмо. Ончышо-влакым у оҥай спектакль-влак дене куандараш тӱҥалына. Кугыеҥымат, йочамат. Театрыште изи залым олмыктымо паша ыштен шукталтеш гын, эшеат шуко ӧрыктарыше постановко-влак лийыт. Теве Гогольын «Ночь перед Рождеством» произведенийже почеш проектым ямдылыме. Тудо илышыш шыҥдаралтеш манын ӱшанена. Чылажым ом каласе, театрышкына толыда гын, шке ужыда.
Роль йӧратыме лиеш мо?
– Мый дечем йӧратыме да йӧратыдыме роль шотышто чӱчкыдын йодыт. Но чын артистын йӧратыдыме рольжо лийшаш мо? Тыгайже улак гын, ала тудо профессийым йоҥылыш ойырен налын? Актёр кажне у геройжым йӧратен шындышаш. Рольышто, почын пуышаш образыште эре мо-гынат ӧрыктарыше, сай уло. Чумыр сандалыклан ик осал еҥ лийын ок керт. Илышыштат чылт осал да чылт сай айдеме уке. Лач ситуаций тӱрлӧ лиеш. Кажнын мо-ганат сайже да удаже уло. Осал койышан образым чоҥаш путырак оҥай. Тудым умылаш тунемат, сайжым кычалат, могай амал дене тыге але туге ыштымыжым умылтараш тыршет. Мыняр шуко тиде сомылым ыштет, тунар образ йӧратымыш савырна.
Мыйын эн йӧратыме ролем – эре пытартыш. Могайым пытартыш жапыште модынам да але марте модам? Мутлан, шукерте огыл Михаил Булгаковын пьесыж почеш шындыме «Зойкина квартира» премьерный спектакльыште Аметистовым рольжым модынам. Тудо – йӧратыме роль.
Еш альбом гыч налме фото-влак.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Марий Элым вуйлатыше Юрий Зайцев «Самырык профессионал-влак» X национальный чемпионатын призёржо-влак да нунын наставникышт дене вашлийын.
Ушештарена, тиде кугу таҥасымаште республикнан командыже тӱрлӧ компетенцийыште профессионализмым ончыктымыжлан шым медальоным сеҥен налын. «Те чонлан келшыше пашам ыштеда, тыгодымак моштымашым вияҥдаш тыршеда. Самырык профессонал-влаклан тыгай конкурс моткоч кӱлешан, тушто еҥ-влак профессионал могырымат, личность семынак шке верыштым пеҥгыдемдат», – палемден Юрий Зайцев.
«Марий Элын командыже ий гыч ийыш шукырак да шукырак медальоным сеҥен налеш. Эртыше ийлаште 2-3, эн шукыжо 4 дене конден гын, тений 14 участник гыч 7-ше медальон дене палемдалтын. Тидыже специалист-влакым сайын ямдылыме нерген ойла», – каласен образований да науко министрын пашажым шуктышо Лариса Ревуцкая.
Вашлиймаште Юрий Зайцев самырык жапыштыже производствышто тыршымыж нерген шарналтен. А Национальный чемпионатын ик участникше, «Промышленный механике да монтаж» компетенцийыште профессионализмым ончыктымылан медальоным сеҥен налше Николай Сорокин тыге каласен: «Таҥасымаште республикнан чапшым кӱшнӧ кучаш манын, уло моштымашнам ончыкташ тыршенна. Тау наставник-влаклан, нуно мыланна шуко шинчымашым пуэныт, опытышт дене палдареныт».
«Сеҥымаш дене саламлем. Ончыко гына! Мыланна, правительствылан, республиклан тыгай профессионал-влак кӱлыт. Мый виян команде верч улам!» – каласен Юрий Зайцев.
Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш Г.Кожевникова ямдылен.
Д.Речкинын фотожо
Лудаш темлена:
КУЧЕМЫШТЕ
Могай верым тӱзаташ – калык ойыра
«Илыме вер да ола кумдык» нацпроектын «Оласе йырвелым йӧнаным ыштымаш» федеральный проектше илышыш шыҥдаралтеш. 2022 ийыште Марий Элысе олалаште лудаш…
КУЧЕМЫШТЕ
Оксам ойырымо
Марий Эл вуйлатыше мотопомпым, тыгак пожарный ден утарыше-влаклан келшыше вургемым налаш 6,4 млн. утла теҥгем ойырен. Республикын правительствыжын тыгай лудаш…
КУЧЕМЫШТЕ
QR-код вийыште кодеш
«Тачысе гай эпидемиологический ситуацийыште QR-код ковид ваштареш кучедалме мере семын кодшаш», – Республикыштына у коронавирус инфекцийым кондымым да шаркалымым лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
25 январьыште Российыште Тачанан кечыжым палемдат. Но пытартыш жапыште тудо утларакшым Студент-влакын пайремышт семын палыме. Российыште тиде кечым официальный пайрем семын 2005 ий гыч палемдат. Могай нуно улыт, XXI курымын студентше-влак? Ончычсо студент деч мо дене ойыртемалтыт? Могай йодыш тургыжландара нуным тиде саманыште? Таче вузышто тунемше студент-влакын шонымашышт дене палдарена.
Л. НИКОЛАЕВА, БГУ-н Бирск оласе филиалже, социальный паша шотышто специалист:
«XXI курымын студентше - тиде самырык, «чыла курыкым савырен кертшашлык» айдеме. Тудын ончылно чыла омса почылтеш - кумылжо гына лийже. Кызыт студент-влак талантан, куштылгын тунемше, улан улыт, йырысе илышлан писын йӧнештаралтыт. Цельым шындат гын, шукташак тыршат. Тачысе студентын тӱҥ атрибутикыже - кызытсе информаций технологий (телефон, ноутбук, моло гаджет). Студент гаджет деч посна иленат ок керт. Студент радамыш ушнымек, ик йодыш тургыжландара: дипломым налмек, кушто чонлан келшыше пашам муаш? Шуко вере сокращенийым ыштат, южыжо пашадар дене ондала (огеш тӱлӧ але паша гыч луктын колта), престижный паша верыш «теҥгечысе» студентым огытат нал. Чыла вере стажым йодыт, йошкар дипломат огеш полшо. Сай пашаш палыме гоч гына пураш лиеш. Пенсий реформат студентлан чаракым ышта: ийготым кугемдымылан кӧра пенсийыш шушо-влак умбакыже пашам ышташ тыршат. Полшышаш «межан кидан» еҥет уке гын, кузе лийман? Изи олаште пашам муаш эше йӧсырак. Кугу олаш каяш гын, тушто илыме вер да кугурак пашадар кӱлеш - уке гын, илашат ок сите. Диплом марте жап шагал кодеш, а вуйышто тыгай йодыш-влак шукемыт гына. Пайрем вашеш студент йолташем-влаклан жапым пайдалын эртараш, сессийым сайын сдатлаш, у йолташым муаш, шонымашыш шуаш тыланем, тӱҥжӧ - илышыште мо кӱлешым палаш.
А. НИКОЛИН, Пермьысе национальный исследовательский политехнический университет:
«21 курымын студентше - тиде «цифровой» студент. Тудо кызыт телефон да компьютер дене гына пайдалана, ручка да кагаз дене коштшо студентым кечывалым тул денат кычал от му. Студентым библиотекыштат муаш йӧсӧ, а клубыште - кеч-кунам! (Шаярем). Студент-влак книгам огыт луд манын ида шоно. Ида ойгыро, книгам кугурак-влак да илалше тукым лудеш.
Самырык-влак чылан телефонышто шинчат - блогер-влакым лудыт, социальный сетьыште «кечат».
Но тидын годымак тачысе студентым «ожнысо» гаяк йодыш-влак тургыжландарат. Тиде стипендий, паша вер.
Йолташ-влак, студент илыш - эн сай жап! Тудым пайдалын да оҥайын эртарыза, тек вара шуко сай тат шарнаш кодшо! Мыйын йӧратыме шомакем уло: «Пӧртыштӧ ида шинче!» Компьютерым - ӧрдыжкӧ, лекса уремыш! Эше, рушла каласаш гын, везенийым тыланем! Тудо уке гын, экзаменыште кеч кусарен налаш йӧн эре лийже!».
Н. ИЛЬИНА, Ижевскысе кугыжаныш медицина академий, ончыкылык педиатр:
«Йоча-влак дене кылым кучаш тӱҥалам. XXI курымын студентше, мыйын шонымаште, шке семынже интеллигент улеш. Шуко лудшо, ушан, нравственность манме шотыштат ончылно. Кызыт шонымашым илышыш шыҥдараш йӧн шуко уло. Мыят тунемам да эше искусствышто вием тергем. Почеламутым, сценарийым возем, гитар дене шоктем, фехтований дене заниматлем, яра жапыште тӱрлӧ курсыш коштам. Ончыкылык илыш дене кылдалтше йодыш тургыжландара. Эн ондак - тиде кушто паша верым муаш? Ешым чоҥымо йодышат лектеш. Тӱҥжӧ - илышыште шке верым муын мошташ. Садлан студент-влаклан лӱддымылыкым, чытышым тыланем. Илышнам ме шке чоҥена. Эше чын йӧратымашым, кудым чылан кычалыт, да пеҥгыде тазалыкым тыланем».
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Морко районын ӱдыржӧ, поэзий тӱнян шкешотан шӱшпыкшӧ Татьяна Пчёлкинан пашажым тӱвыра да моло сферыште пашам ыштыше еҥ-влакат ужын аклен шуктеныт.
Январь тӱҥалтыште коллегына, «Кугарня» газетыште 2003 ий годсек пашам ыштыше да «Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже» лӱмым сулышо Т.А.Пчёлкина икымше лӱмгечыжым пайремла. Ӱдыр фамилийжым псевдоним семын кучылтеш, а документ почеш – Иванова.
Эртыме корныштыжо нелылык дене вашлиялтын гынат, шӱм-чонжо тугаяк ару кодын. Кумылзак ӱдырамаш кеч-кунамат вес еҥлан полшаш ямде улмыжо, чолгалыкше да весела кумылжо дене ойыртемалтеш. Тӱшка пашам шукташат нигунам вуйжым ок шупш. Тыгодым тудын организатор койышыжо, пашам кӱлеш корно дене виктарен колтымыжо почылтыт.
Пашалан туныктеныт
Татьянан койышыжо изиж годсек вияҥын толын. Тудо Волаксола ялыште илыше Александр Павлович ден Зоя Васильевнан икымше шочшышт лийын. 2-шо классыште тунеммыж годым Татьяна ачаж ден аважын пашаш кайымышт шеҥгеч коҥгаш олтен, пареҥгым шолтен шынден. Ава шке пелашыжым шкеж дек ӱжын да каласен: «Ончал, ӱдырна кочкаш шолташат кушкын шуын». Ачаж ден аваже ӱдырыштым ӧндалыныт да шортыныт. Тыге тауштен ӧндалмашын шокшыжым Татьяна Александровна кызытат шижын ила. Вет нуно коктынат илыш гыч чот ондак каеныт.
Зоя Васильевна Чодырасола кевытыште пашам ыштен. Татьяна, можыч, продавец лиеш манын шонен, ӱдыржым кевытыште шуктымо пашалан туныктен. Татарстанысе Кугу Атняшке шумеш сатулан чӱчкыдынак кудалыштын. Суртым, вольыкым кугурак шочшыштлан ӱшанен коденыт.
Александр Павлович шофёр лийын, тӱрлӧ вере кудалыштын. Варажым кечывалым колхоз пашам шуктен, кастене ялысе тӱвыра пӧртыш коштын, худруклан ыштен. Ялыште хор лийын, концерт дене лектыныт. Татьяна тидым ужын, тӱвыра пашаеҥын сомылжым ончен да, кугу лиймекше, тыгай сферыште пашам ышташ шонкален.
Поян сурт-печыште
Пчёлкинмыт шуко вольыкым онченыт: ушкалым, презым, ӱшкыжым, шорыкым, имньым, сӧснам. Тыгак комбо ден лудо эре лийыныт. Кочкышлан улан иленыт. Суртозан кевытыште ыштымыжат ӱстембалне чесым погаш полшен. Йоча-шамычлан яшлык дене кампет ден печеньым налын пуэныт.
«Ача ден авам еҥ-влак дене келшен иленыт. Тӱҥжӧ – чаҥга лийын огытыл. Эре унам онченыт. Авай мо улым эре пуэн колташак тыршен. Ача-авана, пуйто ты тӱня гыч эр кайышашыштым шижын, пашам ыштен моштымыштым ончыктен коденыт, пӧртым чоҥен шындышт. «Тек тиде тыланда пыжаш, толын пураш вер лиеш», – манеш ыле авай. А пашажым кузе чот ыштеныт?! Мемнамат тидлан туныктеныт. Ме кум ӱдыр да ик эрге улына. Ӱдыр-влак тӱрлӧ верыш марлан лектыныт. А Сергей шольына рӱдолаште ила. Ялысе суртеш илаш кодшо ик еҥат уке гынат, пӧртнам саклена. Кажне ийын пакчасаскам шындена. Мончаш пураш да чон ласкалыкым муаш эре ялышке кудалыштына. Тений пӧртыш вӱдпучым шупшна, у капкам ыштышна», – каласкала Татьяна.
Зоя Васильевна шуко пакчасаскам куштен, нӧшмым ужален, оксам ыштен. Пӧртйымалне тесте дене банкыже йылгыж шинченыт. Вӱдым пӱя гыч мучыла дене нумалыныт. Вольыкланат, пакчашкат, мончашкат, пӧртышкат кондаш кӱлын. Йоча-влакат пашам йӧратен кушкыныт.
Тылеч посна аваже ятыр шальым пидын. Татьянам школышто тунеммыж годымак пидаш туныктен. Шовыч тӱржым ӱдыржӧ пидын гын, авайже –покшелжым, вет шовыч покшел чока, чапле лийшаш.
Кок пӱрымаш
Татьянан порылыкшо да авайым йӧратымыже медик профессийым ойырен налаш таратеныт.
«Авайым моткоч чаманенам. Тыгай тале, пашаче ӱдырамаш кенета кертдыме лийын. Сакыр диабет орландарен. Черле авайым эмлаш кӱлмӧ шонымаш дене Йошкар-Оласе медучилищыш тунемаш кайышым. Авай шукак илыже манын, полшымем шуын, уколым шке ыштем, шоненам», – ойла Татьяна.
Чынжымак, медсестралан тунемше ӱдыржӧ аважлан инсулиным, системым ыштылын. Тӱрлӧ шудым шымленыт да пырля погеныт. Латкум ий чер ваштареш кучедалыныт.
Ачаштын, вийвал пагытысе таза пӧръеҥын, кенета колымыжо чылаштым ӧрыктарен. Шокшо кече годым вӱдым подылмо олмеш серный кислотам йӱын, маныт. Кузе тиде лийын, лишыл еҥже-влак умылтарен огыт керт. Коваштыже, кӧргыжӧ йӱлымеке, эмлымвереш колен. Ачаж ден аважлан когыньыштланат ты тӱняште 52 идалыкым илаш веле пӱралтын улмаш.
Медицине да поэзий
Училищым тунем лекмеке, Т.Пчёлкинам направлений почеш «Кичиер» санаторийыш колтеныт. Но аваже, каныше-влакын уда койышыштым ужын илаш огыл манын, санаторийыш пашаш каяш кӱштен огыл. Тыге Татьяна ик ӱдыр дене паша верым вашталта да Советский район Кундыштӱрысӧ психоневрологический интернатыш логалеш. Тушто куштылго лийын огыл, нерв черан еҥ-влакым ончаш кӱлын. Шучко манын шоналтен, тунам качымарийже да ынде 30 ий пырля йӧратен илыме Александр пелашыже интернат гыч Татьянам конда да марлан налеш.
Медицине пашалан коллегына кумылын тунемын, вет шочмо Волаксола ялыштыже эмлымвер лийын. Врач-влак эмленыт, порылан туныктеныт. Самырык ӱдыр ала шочмо верыш пашаш толам манын шонкален.
Эмлымверыште черле-влакым эмлаш полшымо годым шӱм-чонжым лыпландараш поэзий полша. Возымыжо «Кечын шӱмжӧ» ден «Мӧр чурий» почеламут сборниклаште савыкталт лектеш. Нине книга-влаклан 2002 ийыште Т.Пчёлкиналан Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премийым кучыктат.
Такшым ты поэтессан вич почеламут сборникше савыкталт лектын. Кызыт эше весым ямдыла. Марий Эл радион фондыштыжо Татьянан мутшылан возымо 60 утла муро уло.
Кум шочшан ава
Т.Пчёлкинам еҥ-влак «Мӱкш Таня» манынат ойлат. Чынжымак, тудо мӱкш гай пашам ышташ йӧрата, пайрем еда да тыглай кечынат палымыже ден родыжо-влакым мӱкш ава гае шке йырже поген, сийлен колта.
Татьяна – шке пелашыжлан, кум шочшыж ден кок уныкажлан кугу эҥертыш да ӱшан. Кок ӱдыржӧ, кушкын шогалын, шке еш пыжашыштым оптеныт. Ольга кызыт йоча дене мӧҥгыштӧ шинча. Маша – М.Шкетан лӱмеш Марий драмтеатрын актрисыже. А Настя эше школышто тунемеш. Тудо Сеҥымашын ХХХ идалыкше лӱмеш полат пеленысе «Акварели» куштышо группо дене Марий Элын чапшым арала. Тусо участник-влак дене пырля тений идалык тӱҥалтыште Москосо Кремльыште йоча-влаклан эртаралтше ёлкышто лийын.
Уныкаже-влак верчат кова семын Татьяна Александровна путырак азаплана. Изи чукай-влак черланыме годым тӱрлӧ йӧн дене эмлаш тырша. А такшым Татьяна йодын толшо ятыр еҥлан массажым ыштен, шуко айдемын ӱмыржым кужемдаш полшен.
Т.А.Пчёлкина газет лаштыклаште оҥай деч оҥай статьям темла. Тидым кугарнязе-влак да «Кугарня» газетым лудшо-влак сайын палат. Поэзий дене шулдыраҥмыжлан кӧра чыла пашаже ушнен толеш. Чон йокрокым весела марий муро полшымо дене кораҥда. Да тек чонжо ятыр у пашалан ӱжеш да мучаш марте шукташ ӱнарым пуа.
Эльвира Терентьева.
blog
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Тений ты программа почеш Йывангасолаште мом ыштен кертме нерген 15 октябрьыште мутланышна. Тунам калык ялысе тӱвыра пӧртым ачалаш ойым ыштен ыле.
18 октябрьыште ППМИ программым илышыш шыҥдарыме шотышто эше ик гана каҥашышна. Калык рӱж погыныш, район гыч представитель-влак тольыч. Погынымашнам мурымаш-куштымаш дене почна. Тудын вашеш йоча-влак дене «Клубна могай лийшаш?» сӱрет да сочинений конкурс-влакым эртарышна. Пашаштым фойесе стендеш вераҥдышна.
Район администраций вуйлатышын алмаштышыже, финанс пӧлка вуйлатыше Ч.С. Хайбрахманова верысе инициативылан полышым пуымо программа нерген уэш радамлен каласкалыш. Ялсовет вуйлатыше К.К. Зайнакаева тудын негызеш тылеч ончыч школ, йочасад, шӱгарла йырым печен налме нерген ойлыш, чыла ыштыме сомыл проектор полшымо дене шинча ончылно сӱретлалте. Тыгак Йывангасола ялсоветыште эше мом ышташ лийме шотышто умыландарыш, калык деч 2019 ийыште тиде программыш ушнаш кумылышт да могай проблемым решатлаш темлымышт нерген йодо.
Библиотекарь Э.В. Гаврилова да клуб вуйлатыше Л.В. Алынбекова тӱвыра пӧртыштӧ окнам, омсам, кӱварым алмашташ, зрительный залыште, фойеште, пӧлемлаште пырдыжым да потолокым, библиотека кӧргым чиялташ кӱлмӧ шотышто ойлышт. П.П. Сайранов йоча-влаклан репетицийлан воштончышан зал, пу станок кӱлмӧ нерген каласыш.
Калык тиде ойым йӧплыш. Чылан клубым олмыкташ келшышт. Йывангасола ялсоветыште вич яллан ик клуб гына уло. Верысе инициативылан полышым пуымо программыш логалына гын, библиотекым да клубым ачалена ыле - нуно ик зданийыште верланеныт.
Л. АЛЫНБЕКОВА.
Краснокам район.
НЕФТЕКАМСК ОЛАШТЕ
Нефтекамск ола округысо 5-ше йочасад муниципальный дошкольный образовательный автономный учрежденийнат верысе инициативылан полышым пуымо программыш логалнеже. 9 октябрьыште дошкольный организацийын спорт залыштыже ППМИ шотышто каҥашыме погынымашым эртарышна. Тушко 114 еҥ миен ыле. Тачысе кечылан «5-ше йочасад МДОАУ-н кудывечыштыже асфальтым да спорт площадкым тӱзатымаш» проектым эн кӱлешанлан шотлымо.
Иктешлыме погынымашыш 16 октябрьыште чумыргышна. Программа полшымо дене йочасадыш наҥгайыше корнына чаракан гыч оҥай путешествийыш вӱдышӧ йолгорныш савырна, йол йымак ончен ошкылмо олмеш ача-ава да икшыве-влак икте-весышт дене ласкан мутланен ошкыл кертыт манын ӱшанена.
М. САТЫЛБАЕВА.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Пӱртньык ковёрым эрыкташ полша. Тидлан коштымо пӱртньыкым да кочмо содым икнар налза да ковёр ӱмбак шавыза. Ик шагат шинчыктыза да пылесос дене шупшыл налза.
Коля ден комак пӱртньык пушым огыт йӧрате. Садлан суртым нунын деч аралаш манын, пӱртньык выньыкым ышташ лиеш.
Салатлан у тамым пурташ манын, икмыняр пӱртньык лышташым пыштыза.
Вуй, мӱшкыр корштымо годым пӱртньык чайым йӱаш пайдале. Тыгак ты шудо рак деч аралалташ полша, маныт.
Пӱртньык ийым тӱрлӧ йӱышыш опташ лиеш. Тидлан ийым ышташ келыштарыме формыш пӱртньык лышташым пыштыза, ӱмбакыже вӱдым темыза да морозилкыш шындыза. Тыгай ийым чайыш, сокыш, пураш ешараш лиеш.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
Пагалыме лудшына-влак!
2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын
«Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман. |
Йошкар-Олаште Перинатальный рӱдерым чоҥымо шотышто публичный каҥашымаш почмо лийшаш, да республикыште илыше тӱрлӧ ийготан граждан-влакын шонымашыштым шотыш налаш кӱлеш, манын медицине тӧнежын кӱкшӧ технологиян корпусшым чоҥымо йодыш дене эртарыме совещанийыште Марий Элым вуйлатыше Александр Евстифеев.
«Объектын ойыртемжым шотыш налаш гын, Перинатальный рӱдер – тиде самырык еш-влакын темышт, туге гынат каҥашымашке тӱрлӧ ийготан граждан-шамычым ӱжса. Чаманен палемдем, мемнан дене калык министерствыште мо ышталтмым южгунам огеш пале улмаш. Сандене еҥ-влаклан каласкалаш кӱлеш. Тидым служебный тайне семын кучыман огыл. Арам огыл «корно карт» уло, да ме тудын деч огына кораҥ», – каласен регионым вуйлатыше.
А.Евстифеевын мутшо почеш, республикын правительствыже тиде объектым ончылгоч палемдыме почеш 2021 ийыште огыл, а 2020 ийыштак чоҥаш тӱҥалме шотышто чот тыршен.
«Перинатальный рӱдерым чоҥаш финансированийым налме шотышто кок ий лым лийде тыршенна. Кызыт оксам ойырымо. Ынде ме Россий Федерацийын Минздравше дене пеш чак пашам ыштена. Икмыняр теме уло, эн ончычак – кызытсе жаплан пеш кӱлешан проект документаций, экспертизе ден смете, тыгак республик велым финансироватлыме теме-влак. Ойырымо средствам шке жапыштыже кучылташ манын, нине йодышым ме жапым шуйкалыде лончылышаш улына. Ушештарем, Перинатальный рӱдерым 2021 ийыште чоҥен шуктыман», – манын Александр Евстифеев.
Тазалыкым аралыме министр Марина Панькован увертарымыж почеш, 12 ноябрьыште финансированийын кугытшым пеҥгыдемдыме нерген серышым налме. Пуртымо вашталтыш-влак дене келшышын, тудым тӧрлатыме, да республикланна федеральный субсидийын кугытшо 772 млн. теҥге лиеш, регионын бюджетше гыч 32 млн. теҥге ойыралтеш.
«Тиде объект тыгай смете дене республикын историйыштыже икымше гана чоҥалтеш. Сметын суммыжо 1,5 миллиард утла теҥге. Тыгай объектым регионыштына бюджет окса дене чоҥымо огыл», – ешарен Марина Панькова.
Перинатальный рӱдерым чоҥымо паша кугу ответственностьым йодеш, сандене Марий Элым вуйлатыше объектыште чӱчкыдын лияш сӧрен.
Кӱкшӧ технологиян корпусым план-график почеш шушаш ий март тӱҥалтыште чоҥаш тӱҥалшаш улыт.
Марий Элым вуйлатышын организаций да аналитике виктемжын уверже негызеш М.ИВАНОВА ямдылен
Лудаш темлена:
УВЕР ЙОГЫН
Иктыже ынде митрополит, весыже — епископ
Тений 6 октябрьыште Руш православный черкын Священный Синодшо Марий митрополийым ыштыме нерген пунчалым луктын ыле. Тидлан кӧра Святейший патриарх лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Акций: Ленинград киндын тамже
Районысо волонтёр-влакын «Шарнымаш нимучашдыме лийшаш» проект кышкарыштышт Ленинград блокадым тичмашын кораҥдымылан 75 ий теме лӱмеш Куженер посёлкышто «Ленинград кинде» лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Мланде яра кийышаш огыл
Эртыше кечылаште Марий Эл вуйлатыше Александр Евстифеев Йошкар-Ола мучко паша дене коштын савырнен. Тудо ола кумдыкышто социально кӱлешан объект лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
АРХИВ
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Пытартыш жапыштре пиар (PR)-специалист манме профессий нерген чÿчкыдынрак колаш логалеш. Кызыт илыш йогынжат тыгай: шкем шке темлен, ончыктен от мошто гын, у сеҥымашке шуаш неле. Тиде профессий кугу компанийлаште поснак кÿлешан. Вет пиар-специалист организацийын пашажым калыклан палдара, тÿрлö вашлиймаш-влакым эртара, проект-влакым ямдыла да тулеч моло.
Елена Березина – Шернур сырзаводын продукцийже да «Лукоз» каза фермын пашаж дене палдарыше пиар-специалист. Ӱдырын ойлымыж почеш, кок ий утла тыште тыршыме жапыште ты паша вер тудлан кокымшо мöҥгыжö лийын шуктен.
– «Пиарщикын» раш паша графикше уке. Ме кеч-могай жапыште да верыште пашам ышташямде лийшаш улына. Ончыч тидыже изиш öрыктара ыле, а кызыт мылам тыгай илыш радам моткоч келша. Мый тÿрлö мероприятийлаште лиям, еҥ-влаклан сырым ямдылыше компанийна нерген каласкалем, видеосъёмкым, фотосессийым эртарем. «Лукозын» продукцийжым шуко вере палат, йöратат. Тидыже поснак куандара, эшеат у кÿкшытыш шуаш кумылаҥден шога. Сай сатум ямдылыше шотан компанийыште тыршымем дене кугешнен кертам, – каласкала Елена.
Тыгай пашам творческий шÿлышан еҥ веле шуктен кертеш. Лена ты шотышто öрын да лÿдын ок шого. Марий кугыжаныш университетыште журналистлан тунеммыж годымак ятыр мероприятийыште шке вийжым терген. Киевыш да Анапыш коштшо поездлаште каникул жапыште проводницылан тыршен, еҥ-влак дене пашам ышташ тунемын. Ӱдыр тыгак Марий Эл ГТРК телерадиокомпанийысе «Радио России» студийыште практикант лийын, телевиденийыштат мастарлыкшым нöлтен. «Маяк» радиостанций почылтмеке, Лена тушто продюсерлан ыштен. Тунамсе жапым шарналтен, ÿдыр тыгерак каласыш:
– Илышыштем эре поро еҥ-влак вашлиялтыт, полшат. Телерадиожурналист пашаште мый шукылан тунемынам. Мутлан, еҥ-влак дене мутланен мошташ. Вет нунын дене икойыш шуын от мошто гын, нимогай пашат шотлан ок тол. Тыште тÿням фото да видео гоч ужаш, ончыктен мошташ туныктеныт. Кызыт мылам тидыже моткоч полша.
Икманаш, «Могай паша ешыш логалат, шкежат тугай лият» манмылан ÿшанем. Кызытат сырзаводысо маркетинг пöлкаште тыршыше-влак дене пырля улмемлан моткоч куанем. Ме ик шÿлыш дене, ваш умылен пашам ыштена, ятыр сай шонымашым илышыш пуртена.
Ленан рушлат, марлат сылнын мутланен колта. Еҥ-влак дене пашам ыштыше еҥ лач тыгай лийшаш. Кушто, могай ешыште шочын-кушкын тыгай уста марий ÿдыр? Лена шкеж нерген тыгерак каласкалыш:
– Мый Шернур район Марисола гыч улам. Школым тыштак тунем лектынам, вара МарГУ-што шинчымашым погенам. Авам – медицине пашаеҥ, ачам колхозышто тыршен. Нуно ынде коктынат 70 ийыш вонченыт. Мыняр палем, ачам ден авам эре илышым йöратыше, чын верч шогышо, поро кумылан, пашаче да уло калыклан сай лийже манын тыршыше улыт. Нуным ончен, мыят тыгай койыш-шоктышан лийынам. Пашаштем тиде моткоч полша. Вет илышыште чын, весым пагалыше отыл гын, нимогай лектышат ок кой. Садлан ача-авамлан моткоч тауштем.
Творчествын мучашыже уке, маныт. Усталык шÿлышан айдемат ик тÿрлö сомыл дене веле ок серлаге. Елена Березина яра жапыштыже сÿретлаш йöрата. Чия дене, я карандаш дене. Вет изиж годым ÿдыр ик жап сÿретче лияш шонен улмаш. Но шке манмыжла, тÿнян чияжым ужын моштымаш нигушкат ок йом. Тудо илышыште моткоч кÿлешан. Лена тыгак вургемым урга. Чыла гаяк кеҥежымсе чиемжым шке урген.
– Сÿретлыме годым мый йыр улшо тÿням жаплан мондем, шке сандалыкыштем илем. Тиде канаш полша. А ургаш студент пагытыштак тÿҥалынам. Тунам вургем пешыже лийын огыл, а мыйын моторын чийыме шуын. Шарнем, икымше тувырым рвезе дене икымше гана вашлияш кайымем деч ончыч ургенам. Чонемлан келшен, вара эре ургымо шуын.
Такшым мый чыла шотыштат моторлыкым йöратем. Чийымаште веле огыл, кеч-куштат. Йылме моторлыкым, мутлан. Келша, кунам айдеме чаткан мутланен колта. Эсогыл радиом, сылнын ойлат гын веле, колыштам. Йöратем моторын койшо сатум. Рекламат шинчалан келшыше, чоным сымыстарыше лийшаш, – ойла Елена.
Пиар-специалистлан пашам ыштымаште творческий шÿлыш веле огыл, чулымлыкат кÿлеш. Е.Березина ты шотышто лудшына-влаклан шке шонымашыжым почо, паша лектышын «секретше»-влакым каласыш:
– Таче кечын лÿддымö, чолга лийман. Уым, сайым пален налаш öрман огыл, вет илыш моткоч вашке вашталтеш, тудын почеш вашталташ тунемман. Уке гын «савар шеҥгеланак» киен кодат. Тöчен ончыде, «Кертам ала уке?» манме йодышлан нигунам вашмутым от му. Ыштет – шке виетым тергет, пален налат, тунемат. Илышыште ошым да шемым кычалме ок кÿл. Палыман: илыш моткоч сылне да тÿрлö тÿсан.
А.Яковлева.
Фотом ӱдырын альбомжо гыч налме.
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Кугезе коча-кована-влакын Кугу Отечественный сар жапым сеҥен лекме нерген шарнымашышт чоным эре туржеш.
Неле пашаште – ӱдыр-влак
Теве Башкир ялыште илыше Евгения Сырейщикован шарнымашан серышыж гыч икмыняр корно: «… Школышто тунемме идалык пытымек, кандаш ияш гычак колхоз пашашке ушненна. Ондак имне дене терысым шупшыктенна, вара пасушто шӱкым кӱрынна, шудым ямдыленна, уржам, шӱльым тӱредынна, йытыным кӱрынна. Ик каныш кечат лийын огыл. Йӱр гына паша деч утарен, уто шагатым малаш йӧным ыштен. Туныктышылан тунемаш манын, У Торъял марте 20 меҥгым чарайолын куржталынам. «Тӱҥалтыш класслам туныктышо» специальность почеш документым налме кечын сар тӱҥалын».
1926 ийыште Шаренер ялыште шочшо Татьяна Алексеевна Яндемерова каласкален: «Кечывалым, сар нерген увертарымеке, ялыште вигак погынымашым эртареныт. Вес кечын икымше мобилизоватлыме еҥ-влак сарыш каеныт. А мыланна, нӧргӧ ӱдыр-влаклан, Васалайыш да Цибикнурыш чодырам ямдылымашке каяш логалын. 15 ияш ӱдыр-влак имне дене чодыра гыч пушеҥгым кугыеҥ-влак дене тӧр луктеденна. Кок метран пырня-влакым веле огыл нумалаш, нуным руашат логалын.
Шошым да кеҥежым кечывалымат, йӱдымат пасушто пашам ыштенна — мынярлан вий ситен. Трактор лиймеке, мыят кудалышт онченам. Егор Дмитриевич Актуганов тудым виктараш полшен. 1943 ийыште ялысе еҥ-влак дене пырля вербовко почеш Иваново областьысе Коптево олаш каенам. 32 килограмм нелытан торф яшлык-влакым нумалынна. Торфым ужалаш коштеныт. Бригаде нормым шуктен гын, коленкорым пуэныт».
Теве тыге фронт дене пырля тылыште тыршыше-влакат Сеҥымашым таптеныт.
Ешыже гына шарна
Т.А.Яндемерова
Е.И.Пыркин
Татьяна Алексеевна Яндемерован пелашыже, Евдоким Иванович Пыркин, нерген тудын ешыже гына шарна. Валерий эргыжын шарнымашыж почеш рашемеш: ачашт Мӱндыр Эрвелне служитлен, Японий ваштареш кучедалын. Связист лийын. Мӧҥгыжӧ, Шинур ялыш, 1946 ийыште пӧртылын.
Ты данныйым мый Кужэҥер посёлкысо военкоматыште тергенам. Кужэҥер РВК-ан данныйже почеш, Евдоким Ивановичым армийыш 1943 ий 10 ноябрьыште наҥгаеныт. Документыште стрелок манын палемдыме.
Россий обороно министерствын «Памяти народа» сайтыштыже ончыктымо почеш, 1926 ийыште Топкавлак сельсоветыш пурышо Шинур ялыште шочшо Евдоким Иванович Пыркин Дальневосточный фронтышто 16-шо воинский частьыште кыл шотышто шапаш полкышто служитлен. Фотошто оҥыштыжо медаль кеча. Герой 1959 ийыште колен. Ешыже нимогай льготым наледен огыл. Шымлыме пашам эртарымем годым пале лийын: тудын фамилийжым «Они защищали Родину» книгаш пуртымо огыл.
Мокеев огыл, а Петухов
Спискыш тыгак, верысе еҥ-влакын мутышт почеш, 1906 ийыште Чашкаялыште шочшо Егор Сергеевич Мокеевымат пуртымо огыл. Пошкудыжо Александр Вениаминович Мокеев ойла: «Егор чӱчӱ коляске дене гына коштын. Мыланна, йоча-влаклан, пу дене шӱшпыкым, скрипкым, шӱвырым, шун дене модышым ыштедыл пуэн. Тидын нерген поэт Анатолий Мокееват шарна. Южгунам пайрем еда орден ден медальже-влакым луктын, мыланна кучен ончаш пуэн. Майорын илышыжым утарен кодымыж нерген каласкалымыжым эре чон шулен колыштынам».
Егор Мокеев нерген умбакыжат военкоматыште материалым кычалам. Но туштат нимо уке. Пенсионерке Александра Николаевна Ибраеван мутшо почеш, Е.Мокеевын пелашыже Анна Абрамовна лийын, йочашт шочын огыл. Тидыже Чашкаялын хозяйственный книгаште возымыж дене келшен толын: «Егорын шочмо жапше 1906 ий 17 апрель. 1965 ий 14 февральыште колен. Петухов Егор Сергеевич – Отечественный сарын 2-шо группо инвалидше». Тудын фамилийже Петухов улмаш.
Егор Сергеевич Петухов армийыш 1942 ий 3 июньышто каен. Тидым Кужэҥер РВК-ан данныйжат пеҥгыдемда. Личный картычкыште палемдыме: Егор Сергеевич 1944 ий 22 мартыште сусырген, пудештше пуля пурла пулвуй йыжыҥышкыже логалын. 3032 номеран госпитальын врачебный экспертный комиссийже тудым кокымшо группо инвалидлан шотлен, а Челябинскысе протезный мастерской протезым ямдылен. Тиде протезшым сар деч вара шочшо еҥ-влак кызытат шарнат. А самырык-влак тудын лӱмеш пуымо «Сергей Йогорын памашыже» нерген гына палат. Тудо, Чашкаялыш пурымеке, эҥерын пурла велныже йоген лектеш. 1990-шо ийлаште тушто танцплощадке лийын.
Егор Сергеевичын наградыже шотышто Россий обороно министерствын «Память народа» сайтыштыже возымо: «…рядовой красноармеец 877 воинский частьын стрелковый полкыштыжо служитлен, Йошкар Шӱдыр орден дене наградитлалтын…»
Е.Петуховын наградной листыштыже возымо: «Партийдыме красноармеец, национальностьшо дене марий, санитар Егор Сергеевич Петухов 1944 ий 11 мартыште тушман ваштареш виян кредалмаште сусыр боец-влаклан икымше медполышым сайын пуэден. Сусырген, 2-шо группо инвалид. Йошкар Шӱдыр орден дене наградитлымым сула».
Теве тыгай еҥ-влак воктенна иленыт. Нунын лӱмышт историйыш пурышаш.
Юлия Светлакова.
Кужэҥер район, Топкавлак.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
17-21 февральыште республикыштына «Молодые профессионалы (Worldskills Russia)» VIII чемпионатын регионысо этапше эртаралтын.
Чемпионатыш кокымшо ий почела тÿрлö моло кундем гыч участник-влак толыныт. Тений участник ден эксперт-влак Татарстан, Удмуртий, Чуваший респубикыла, Уляновск область, Моско да Санкт-Петербург ола-влак да моло кундемла гычат лийыныт. Нуно 12 площадкыште пашам ыштеныт. Чемпионатын тÿҥ этапыштыже тÿрлö ийготан группо-влак таҥасеныт: 14-16 ияш, 16-22 ияш-влак. Тыгак 26-28 февральыште 50 ияш деч кугурак-влаклан «Навыки мудрых» чемпионат эртаралтеш. Тыште эксперт, мастер-влакат участвоватлат. Тений нуно 4 компетенцийыште таҥасат. Эртыше этапыште изирак ийготан (юниор)-влак 6, а кыдалаш ийготан-шамыч 31 тÿрлö компетенцийыште мастарлыкыштым ончыктеныт. Чылаже 310 наре студент ден тунемше таҥасеныт. Нунын пашаштым 320 эксперт аклен.
Наталья Васильевна Адамова, Марий Элысе образований да науко министр:
– Тачысе кечылан Worldskills толкыным профессиональный образований системым вияҥден колтымаште ик эн кÿлешан механизмлан шотлаш лиеш. Мемнан республикына ты толкыныш ушнышо икымше регион-влак коклаште лийын. Таче марте ме моткоч шуко материально-технический базым саемденна, а мемнан участникна-влак национальный чемпионатлаште участвоватлат.
Торгово-технологический колледжыште 4 площадке пашам ыштен. Тыште ÿдыр-рвезе-влак повар паша, кондитер паша, ресторан сервис да отель-влакым администрироватлыме шотышто таҥасеныт.
– Участник-влак кум кече жапыште тÿрлö сомылым шуктеныт. Икымше кечын кафеште, кокымшо кечын барыште унам кузе чын ончен колтымо шотыто моштымашыштым тергыме. Ресторан пашан – шке ойыртемже. Мутлан, ÿстелым чын погыман, кофем, коктейльым тÿрлö семын, но чын ыштен моштыман. Чыла йодмаш тÿнямбалсе правил-влак дене икгай, – ойла регионысо чемпионатын «Ресторанный сервис» компетенцийыште тÿҥ экспертше Е.А.Дорофеева.
Даша Мосунова Йошкар-Оласе торгово-технологический колледжыште гостиничный паша направлений дене тунемеш. Рÿдоласе «Ревизор» унагудышто пашам ышта. Конкурсышто кокымшо ий почела мастарлыкшым ончыктен. «Ӱмаште 2-шо верым налынам, тений шöртньö медаль верч тыршем» – мане ÿдыр.
Ольга Леонидовна Гладышева, кермычым оптымаш компетенцийын тÿҥ экспертше:
– Йошкар-Оласе строительный техникум Worldskills чемпионат эртаралташ тÿҥалме икымше ий гычак ик эн тÿҥ площадкыш савырнен. Тений тыште икмыняр конкурсный вер лийын. Участник-влак коҥгам оптымо пашам ончыктеныт, кермыч дене пырдыжым оптеныт, плитке дене облицовкым ыштеныт сантехнике ден отоплений, малярный да декоративный паша, рекрутер сомылым шуктеныт. Кермычым оптымаште, тыгак сантехнике да отоплений пашаште школышто тунемше-влакат лийыныт.
Мемнан тунемшына-влак кум гана тÿнямбалысе чемпионатыштат мастарлыкыштым ончыктат. Икманаш, ме тунемше-влаклан тÿнямбалысе стандартлан келшен толшо шинчымашым пуэна.
Александра Дмитриева Звенигово районысо Петла (Иркино) ялыште шочын-кушкын, Чакмарий школышто тунемын. Кызыт Йошкар-Оласе строительный техникукмышто мланде да имущество паша шотышто вашкыл специалистлан тунемеш.
– Мый рекрутер паша шотышто компетенцийыште участвоватлем. Конкурс жапыште ме предприниматель сомылым ончыктена, интернет гоч пашаеҥ-влакым кычалына, а вара ойырен налме еҥ дене собеседованийым эртарена да тудым пашаш налаш але укем рашемдена. Мылам рекрутер паша оҥайын чучеш. Но техникумышто ты сомылан огыт туныкто, садлан шке семын ямдылалташ логалын. Такшым илышыште келшен толшо пашаеҥым кычалын моштымем кÿлеш лиеш манын шонем.
Йошкар-Оласе медицине колледжыште тунемше-влак «Медицине да социальный полыш» компетенцийыште таҥасеныт. Нунылан кандаш модульым келыштарыме лийын. Кажне вере конкурсышто пуалтше заданийым чын шуктымым тергеныт. Мутлан, икымше зонышто инсульт дене эмганыше пациентым чын ончыман, йол луэш операцийым ыштыме деч вара еҥым кÿлеш семын эмлыман улмаш. Вес зонышто кечывал стационарыште сакар диабетан пациентын йолгопаже дене пашам ыштыман. Пациент-влак чынже денак черле еҥ лийын огытыл.
Таҥасымаш деч посна чемпионат годым тÿрлö мастер-клас, семинар-влак эртаралтыныт. Тушто тунемме учрежденийласе, министерстве ден ведомствыласе пашаеҥ-шамыч Марий Элыште кадр-влак шотышто могай тÿрлö йодыш улмым каҥашеныт. Тыгак чемпионат жапыште школышто тунемше-влаклан профессийым ойырен налме шотышто вашлиймаш-шамыч лийыныт.
Чемпионатыште сеҥыше-влакын лÿмышт таче пале лиеш. Нуно регионысо сборныйыш логалыт да тений майыште Новокузнецк олаште эртаралтше «Молодые профиссоналы» чемпионатыш каят.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
«Тений тӱвыра пӧрт ончылно фигур-влакым ышташ лум шагал, сандене луммӧчӧр-влакым кагаз дене ышташ шонен пыштышна. Тыгодым кагаз яшлыкым кучылтынна», – каласыш тӱвыра пӧртым вуйлатыше Эльвира Максимова.
Тыгак кагаз дене тӱрлӧ тӱсан, форман снежинкым ыштылыныт. Ты пашам Кокласола школышто тунемше Настя Охотникова ден Шордӱр школын тунемшыже А.Коновалов шуктеныт.
Марий Турек посёлкышто, эртен кудалшыла, «Берёзка» йочасадыште ятыр лум фигурым ужым. Эн кугужо – идалыкын символжо Куголя – ыле. Ты паша нерген йочасадым вуйлатыше Анжела Виноградова деч йодым.
«Кодшо кугарнян йочасадын пашаеҥже-влак, йоча ден ача-ава-влакым куандараш манын, йомакласе герой-влакым лум дене ненчаш уремышке лектыныт. Эн ончыч икмыняр лумъеҥым ыштеныт. Тылеч посна 2019 ийын символжым – Сӧснам – ненчыме. А эн тӱҥжӧ – вес идалыкыш куанлын вончышаш улына, сандене Куголям ыштыде кертын огынал. Тек тудо торашке волгалтеш. Нине фигур-влак еҥ-влакын шӱм-чонышкышт У ий ден йомак шӱлышым пуртат манын шонена», – каласыш Анжела Николаевна.
Э.Терентьева.
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
Пагалыме лудшына-влак!
2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын
«Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман. |
«Фонд поддержки предпринимательства Республики Марий Эл» микрокредит компанийын предпринимательстве шотышто полшышо рӱдерын вуйлатышыже Гузалья Рауисовна САБИРЬЯНОВА вашмутым пуа.
– Бизнесым почаш шонышылан мом палыман?
– Предприниматель-влак эн ондак тыгай нелылык дене вашлийыт: шонымаш уло, а кузе тудым илышыш пурташ – огыт пале. Тидлан кӧра шке идейда деч ида кораҥ, тунемза, рашемдыза, йодыштса. Мом ыштен кертмыда нерген шонкалыза, конкурент-влакым шымлен лекса. Опытан амалкалче-влак деч каҥашым йодса. Могай риск лийын кертмым шотыш налза. Кажне ошкылдам возыза, ик пункт почеш весым ыштыза. Мемнан рӱдерыштына тӱҥалше бизнесъеҥ-влаклан оксам тӱлыде консультацийым налаш лиеш. Тыланда кӱкшӧ квалификациян еҥ-влак, кузе бизнесым тӱҥалаш, каласкалат. Шке бизнесым почмо годым тӱрлӧ нелылык лектеш. Тыгодым кажныже шкешотан. Чыла палаш да шарнен кодаш огеш лий, но ситуаций гыч лектын мошташ ямде лийман. Илыш ончыко писын кайымылан кӧра чыла вашталтеш: документ, сату, налше-влакын йодмашышт. Тидым шотыш налын, чыла вискален, шонен ыштыман.
– Могай аланыште бизнесым почаш сайрак?
– Чылажат тендан кумылда да мом ыштен моштымыда гыч лектеш. Тыгак бизнес-рынкыште йол ӱмбалне пеҥгыдын шоген кертмым да конкурент-влакым шотыш налман.
– Айдемын кумылжо уло, а идейже уке гын?..
– Тыгай годым мемнан рӱдерыште полшен кертыт. Физический лица-влаклан «Бизнес-старт» школна уло. Интернетыште шым модуль дене туныктат. Тыгак мӧҥгысӧ пашам пуэна. Занятий-влаклан оксам тӱлыман огыл.
– Эпидемийлан кӧра шуко амалкалче неле ситуацийыш логалын. Полышым йодын толшо-влак лийыныт?
– Тиде неле жапыште «шокшо линийыш» 3000 утла йодмаш пурен. Изирак бизнес-влаклан полыш разработко-влакым ямдыленна. Тӱҥ шотышто микрозайм организаций-влак дене пашам ыштенна. Тыгак ик мессенджерыште Амалкалче-влаклан чатым ыштенна. Тушто йодыш-влаклан вашмутым пуэнна. Тиде чатыште республикысе 800 амалкалче уло.
Йодышда уло гын, мойбизнес12.рф сайтыш ончалын кертыда але йыҥгыртыза (8362) 34-19-54, 34-19-64.
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Сорла тылзын кокымшо пелыжын Финляндийын тӱрлӧ верлатыже Марий Эл да марий-влак дене йӧршын у семын палдараш шонат.
Финн «ÄÄninen» (Йӱк) ансамбльын еҥже-влак 14-ше гыч тӱҥалын 29-ше август марте Суоми мучко «Matka marien maalle» (Марий мландыш корно) программе дене кошташ тӱҥалыт.
«ÄÄninen» секстетын концертлаштыже коллективын кок у семжым, модернле классикле музыкым колышташ лиеш. Программыште марий поэт Валерий Мамаевын почеламутшо-влак аудизвозымашым кучылтыт. Тыгак Меэри Коутаниемин Марий Элыште войзымо фотосӱретше-влакым ужаш лиеш. Читать далее →
Оставьте комментарий
Filed under Увер-влак
Tagged as Финляндий, Matka marien maalle
27.11.2009 · 12:43
«Ош Юмын ÿдырышт-влак» Финляндийыш толыт
2 декабрьыште, Суомин рÿдолаштыже, Хельсинкиште, «Ош Юмын ÿдырышт-влак. Марий ÿдырамаш модернизаций корнышто» (Valkoisen Jumalan tyttäret. Marilainen nainen ja modernisaatio) книган презентацийже лиеш.
Книга – «Марий ÿдырамаш модернизаций корнышто» проектын лектышыже. Тиде шанче сомылым Илдико Лехтинен (Ildikó Lehtinen) вуйлатен. Шымлымаш Морко кундемын Унчо ялыштыже икмыняр ий шуйнен. Читать далее →
Оставьте комментарий
Filed under Увер-влак
Tagged as Финляндий, книга, марий-влак
18.11.2009 · 17:33
Финн-влак деч шукылан тунемаш лиеш
Шукерте огыл кугу, кумда элнан касвел рÿдолаштыже – Санкт-Петербургышто пошкудо Финляндийын тÿвыра рÿдерже почылто. Тушко тиде событийым палемдаш Владимир Путин лÿмынак миен. Мыланна, марий-влаклан, финн калыкын тыгай сеҥымашке шумыжо, шкенжым уло тÿнямбал калыклан, япон калык гаяк, сай могырым ончыктен моштымыжлан кугешныман да нунын илыш опытыштым шымлыман, поснак тачысе самырык-влаклан. Ме вет ала-кунамак, тÿжемле ий ончычак, ик тÿшкаште вер гыч верыш вольыкна почеш кусныл коштшо калык лийынна. Лудшо-влак манын кертыт: у-у-у… тиде кунамак лийын? Ме кушто, а финн-влак кушто илат?! Йылмынат ойырлен пытен. Читать далее → |
Тиде модыш дене шукын модын онченыт. Тудо ик эн чот вийым налше спортын видшылан шотлалтеш. Ӱстембал теннис дене тӱняште эн шукын модыт. 2017 ийыште спортын ты видше дене тӱнямбал федерацийыште 226 эл лийын. Марий Элыштат ты модышым йӧрата. 22 сентябрьыште «Политехник» спорткомплексыште республикысе ӱстембал теннис федерацийын кубокшо верч таҥасымашын икымше этапше лиеш. Тушто районла гыч толшо ятыр участник вийжым тергаш тӱҥалеш. Нунын коклаште иктыже – самырык марий рвезе, тренер, Марий Элысе ӱстембал теннис федерацийын членже Геннадий Николаев. Турнир деч ончыч спортсмен дене вашлийын мутланышна.
– Геннадий, ӱстембал теннис дене шукертсек заниматлет? Молан лачак спортын ты видшым ойырен налынат?
– Ӱстембал теннис дене тӱняште эн шуко еҥ модеш. Спортын тиде видшым поснак чот Китайыште, Корейыште, Японийыште, Европышто йӧратат. Амалже: ӱстембал теннис дене йочат, самырыкат, шоҥгыеҥат, ӱдырамаш ден пӧръеҥат модын кертыт.
Мый туныктышо ешыште кушкынам. Ачам – физкультурым туныктышо, авам –математикым (Юбилейный школышто пашам ыштат). Параньга район Элпанур ялыште иленна. Кок ияш улмем годым Медведево район Юбилейный посёлкыш илаш кусненна. Ачам – тале куштылго атлет, тылеч посна ече дене коштеш. Садлан изинек мый ече дене коштынам, куржталыштынам. Но спортын нине видше-влак чонемлан лишыл лийын огытыл. Школ коридорышто теннис дене модаш ӱстембал шоген. Перерыв годым йоча-влак, тудын йыр погынен, черет дене модына ыле. 9-ше классыш Руэм посёлкысо шуко профилян лицей-интернатыш тунемаш каенам. Тусо тӱшкагудышто тыгаяк ӱстембал лийын. Лачак тыште спортын ты видшым йӧратен шынденам. 10-шо классыште тунеммем годым физкультурым туныктышо Николай Дмитриевич Шестаков ӱстембал теннис дене таҥасымашлаш мыйым ямдылаш тӱҥалын. Районысо турнирыш икымше гана лектынам да тушто икымше верым налынам ыле. Тунам спортын ты видше дене эшеат чот кыртмен заниматлаш кумылаҥынам.
– Школ годсек ӱстембал теннис дене модат. Спортын иктаж-могай вес видше сымыстарен огыл?
– МарГТУ-ш (кызыт ПГТУ) тунемаш пурымеке, ик жап ӱстембал теннис дене секцийыш коштынам ыле. Тыгодым куштылго атлетике дене заниматленам, футболла модынам.
– Налме профессиет спорт дене кылдалтын огыл. А тренерлан пашам ыштет. Кузе вара спорт аланышкыже логалынат?
– Политехым стандартизаций шотышто инженерлан тунем пытарымеке, ятыр жап пашам кычалынам. Силовой структурыш пашаш пураш ямдылалтынам. Но пӱрымаш вес векыла савырен. Медведево посёлкысо спортшколын директоржо мыйым йоча-влакым ӱстембал теннис дене тренироватлаш пашаш ӱжын. Мый келшенам. Специализированный спортивный образованием лийын огыл, садлан эн ончыч тренировкышто йоҥылыш-влакымат ыштенам. Но тидын дене опытым погенам. Кум ий гыч кӱшыл квалификациян тренер лийын кертынам. Тунемшем-влакат Медведево районысо, республикысе конкурслаште призовой верыш лекташ, Юл кундем федеральный округысо турнирлаште участвоватлаш тӱҥалыныт. Тылеч посна ПГТУ-што ӱстембал теннис да мини-футбол дене тренер улам. Мини-футбол дене кок группым: ПГТУ-н тӱҥ командыжым да вес элла гыч толшо студент-влакым – тренироватлем.
Тренер семын мастарлыкем, шинчымашем нӧлташ тыршем. Тений МарГУ-со физический культур, спорт да туризм факультетым магистратурым тунем пытаренам да аспирантурыш пуренам.
– Кызыт мыняр тунемшет уло?
– 8-10-шо класслаште тунемше ӱдыр-рвезе-влакым тренироватлем. Тений эше икымше классыш коштшо йоча-влак дене группым погем. Мыняр еҥ улмым раш ойлаш огеш лий. Таче ик йоча ӱстембал теннис дене занятийым шуен каен кертеш гын, вес кечын вес йоча спортын ты видышкыже толеш.
– Начар тазалыкан йоча-влак ӱстембал теннис дене модыт?
– Спортын ты видше тазалыклан эҥгекым огеш кондо. Тений инвалид-влакын III всероссийский кеҥеж спартакиадыште ошкылмо-тарванылме шотышто йӧсланыше ик ӱдыр тунемшем участвоватлен. Призовой верым налаш изиш очкожо ситен огыл гынат таҥасымаште шкенжым сайын ончыктен.
Аспирантурышто тунемам да научный пашамым адаптивный спорт дене кылдаш шонем. Тушто ӱстембал теннисын тазалыклан могай пайдам кондымыжым ончыктем.
– Шкеже тренер семын огыл, а спортсмен семын могай кӱкшытыш шуынат?
– Ятыр турнирыште вием тергенам да тергем. Но тунемшем Кира Тойшева дене пырля тений республикын чемпионжо лийме дене эн чот кугешнем. Кира – 14 ияш. Ик эн чолга спортсменкем. Тудым мый кум ий тренироватлем.
Ӱстембал теннис дене Марий Элын сборныйыштыжо улам. Россий кӱкшытыштӧ шуэн участвоватлена. А Юл кундем федеральный округысо турнирлаш чӱчкыдын лектын коштына. Но, чаманен каласыман, тушто сай результат дене эше моктанен ом керт.
– Ешан улыда. Ончыкшым икшывыдам ӱстембал теннис дене секцийыш кондеда?
– Икшывем але кок ийым веле эртен. Ӱстембал теннис дене модшо еҥын реакцийже саемеш, шӱм-вӱргорно системыже пеҥгыдемеш, мелкий моторике вияҥеш. Садлан йочам спортын ты видше дене заниматлаш кумылаҥеш гын, мый куанем веле.
– Могай турнир, мероприятий шарнымашеш кодын?
– 2017 ий 14-22 октябрьыште Сочиште самырык тукымын да студент-влакын XIX фестивальышт эртаралтын. Тушко 180 утла эл гыч 25 тӱжем участник толын ыле. Марий Эл гыч фестивальыш 120 наре участник миен. Мыят лийынам. Мероприятий сай да поро шарнымашым коден. Тушто ӱстембал теннис дене турнирыште участвоватленам. Кокымшо верым налынам. Киргиз рвезылан модын колтенам.
– Тендан шонымаште, сеҥымашке мо конда?
– Пурла могырым топ-спин. Топ-спин годым спортсмен ракетке дене мечым ӱлычын кӱшкыла пера. Тидлан кӧра мече чот пӧрдеш. Садлан ваштареш модшо спортсменлан тудым налын кораҥдаш моткоч неле. Таҥасымаште лӱддымылыкым ончыктыман. Дисциплине лийшаш. Тренировкыш чӱчкыдын коштман. Чыла тидыже спортсменым сеҥымашке конден кертеш.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Российыште 2014 ий годсек «Идалыкын студентше» конкурс эртаралтеш. Тений тудын финалже Ростов-на-Дону олаште лиеш. Марий Элыште эн чолга студент-влакым кандаш номинацийыште палемдыме.Нунын кокла гыч иктыже – Денис Андрианов. Тудо «Интеллект года» номинацийыште сеҥен.
Денис Йошкар-Олаште шочын-кушкын. Кызыт Волгатехысе Механике да машиностроений институтышто 4-ше курсышто тунемеш. Яра жапыште куржталаш йӧрата, тренажёрный залыш коштеш. Школышто тунеммыж годым хоккей дене модын. Тыгак рвезе шанче пашалан кумылан, «Белый кот» лӱман беспилотный снегоходым ышта.
– Тиде снегоходын могай ойыртемже?
– «Беспилотник-влак» кызыт шуко улыт – машинат, самолётат. Нуно вӱдыштат ийыт, южыштат чоҥештылыт. А лум умбалне коштшо уке. Снегоход-влакат тӱрлӧ улыт, 50 градус йӱштӧ годымат пашам ыштат. Но пудырген шогалеш гын, мом ыштыман? Тунам айдеме туткарыш логалын кертеш.
А такшым снегоход айдеме деч посна торашке ок кудал. Тайыл дене кайыме годым айдеме шке кап нелытше дене тудым кучен сеҥа, сандене машина огеш кумыкталт.
Тиде пашам ышташ мыланем конструктор Игорь Кудрявцев полша. Вузыштак шапаш ужашым наледеныт. Эре полшенак шогат. «Пырысна» нерген Россий обороно министерствыштат палат. Мемнан университет ден Санкт-Петербургысо Крыловский кугыжаныш шанче рӱдер дене пырля пашам ыштыме шотышто соглашенийым подписатленыт. Рӱдер пашаеҥ-влакланат пилотдымо машинам ыштыме идей чот келшен. Кызыт прототип ямде, паша образецым ыштыме.
Д.Андрианов 11-ше классыште тунеммыж годым «Школьный патент» конкурсышто сеҥен. Идалык ончыч изобретений да инноваций технологий шотышто «Архимед» тӱнямбал салонын эртарыме конкурсыштыжо «Учащийся-изобретатель» номинацийыште шӧртньӧ медальым налын.
– Шуко форумыш коштынам манын ойлышыч. Могай форум ушеш кодыт?
– Тений июньышто Россий-Китай форум лийын. Мыят тушто миенам. Тудо Хунань провинцийысе Чанша ола лийын. Тушко 340 еҥ лийын. Россий гыч 150 утла еҥ миен . Марий Эл гыч вуйлатышына дене лу еҥ миенна. Форум Российысе да Китайысе самырык еҥ-влак коклаште кылым пеҥгыдемыдаш шонымаш дене эртаралтын. Ола мучко экскурсий дене коштынна. Тыгак нунын йӱлашт дене палыме лийынна, марий йӱла денат палдаренна.
«Йыргешке ӱстел» годым Марий Эл ден Китай коклаште келшымаш кыл нерген доклад дене выступатленам. Икманаш, тиде форум мыланем кугу опытым пуэн да ушеш кодын.
Денис тиде шанче паша дене Россий кӱкшытыштат сеҥа манын ӱшанена.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Кугу Отечественный сарыште сеҥымылан 74 ий темме пайрем вашеш республикыштына гармонист-влак коклаште икымше гана Василий Тёркин лӱмеш кубок верч регион-влак кокласе турнир эртаралтын. Тудо Сеҥымаш кече деч кок тылзе ончычак, 3 мартыште, тӱҥалын да 5 майыште иктешлалтын. Финалыште Параньга ден Шернур районла гыч мийыше гармонист, мурышо, куштышо-влак шке мастарлыкыштым ончыктеныт гына огыл, а тале таҥасымашым шижын, пӱжвӱд йогымеш тыршен, шке командыштлан сеҥымашым кондаш тыршеныт. Конкурс Шернур поселкысо тӱвыра пӧртыштӧ эртаралтын.
Пайремым почаш да «Опаленная войной» лӱман икымше номинацийыште мастарлыкым ончыкташ уна-влаклан ӱшаненыт — Параньга район гыч толшо-влак гармонь сем почеш сар годсо мурым муралтеныт, почешышт – Шернур кундем. Икымше номерыштак кок командыге эн кугу баллым (15 гыч) налыныт.
«Дети салютуют Победе» лӱман кокымшо номинаций калыкым утларак кумылаҥден, сарын кочо косажым муро гоч шижаш йоча-влак полшеныт. Гармоньым вес семӱзгар дене пырля шоктымо номинацийыште тӱмыр, балалайке деч посна кок командыге кӱслемат, скрипкымат, молымат шоктен ӧрыктараш тыршеныт, но адакат икгай ак пуалтын. Виян таҥасымаш пытартыш шымше номинаций марте шуйнен. Калык совым рӱж кырен, Параньганат, Шернурынат командыштын икнаре баллым погымым ужын, жюриште улшо-влак сеҥышым кузе ойыраш ӧрыныт. Нунын увертарыме ешартыш кандашымше, индешымше номинаций деч варат эн вияным палемден кертме огыл – кок командыге иктӧр каен. Жюри трукышто шонен лукмо эн сылне концертым ончыкташ темлен. Тыштыже Параньга вел гыч толшо-влакым Шернур вел гармоньчо ден артист-влак ончылтеныт, нунак Василий Тёркин лӱмеш кубокын озаже лийыныт, а пӧлек шотеш гармоньым налыныт. Турнир мучко посна номинацийлаште сеҥыше команде-влаклан диплом да спонсор-влак деч шергакан пӧлек логалын.
Тыгай таҥасымашым Параньга районын шочшыжо, тале марий юрист Алексей Инородцев шонен муын, Шернур район администраций дене пырля эртараш кутырен келшеныт. Тыге сарыште кредалше-влакым шарналташ да нунылан тауштымо шот дене калыкнан кӧргӧ виян, мастарле улмыжым ончыкташ эше ик сай йӧным муыныт.
— Тар шикш пушан шучко пагытым ме монден огына керт. Кушкын толшо тукымат тидым палышаш. Йоча-влакым патриотизм шӱлышеш шуарена гын, элыштына ӱшанле салтак-влак лийыт. Мурылан, семӱзгарлан шӱмаҥдыме паша кӱлешан, — манеш А.Инородцев. — Японий да Корей гай виян эллаште йоча-влакым музыкальный школлаште эсогыл виеш туныктат, молан манаш гын, кок кидысе парнялам иканаште лывыртен да йоча моторикым вияҥдыме дене вуй вес семын пашам ышта, тыгай айдеме ойыртемалтше уш-акылан лиеш. Сем полшымо дене гына айдемын вуйдорыкышто кок полушарийым иктеш пашам ыштыкташ лиеш манын палемдат. А ме ужына, тачысе кечын илышышкына тӱрлӧ электрон технологий утларак да утларак шыҥа, тидлан кӧра йолагайыш каена, ялыште гармоньым шоктышо-влак шагалемыт да молат. Тыге ынже лий манын, конкурсым эртарыме. Вет ме палена: гармоньым шоктат гын, калыкат ила.
Василий Тёркин лӱмеш гармонист-влак конкурсын библиотекыже ышталтын, пойдаралташ тӱҥалын: Май пайрем вашеш А.Инородцевын чумырымо «Помним, гордимся. Шарнена, кугешнена» лӱман муро аршашыже лектын. Икымше книгаште сар годымсо муро-влакым ното дене пырля рушла да марла савыктыме.
— Конкурсым эртарыме дене кугу пашан тӱҥалтыш ошкылжым ыштенна. Калыклан тудо келшен, сандене умбакыжат эртараш тӱҥалына. Мый эн ончыч Шернур район администраций вуйлатыше Сергей Адигановлан, талантан участник-влаклан да поро кумылан спонсор-влаклан тауштем, — иктешлен каласыш Алексей Харитонович.
Василий Тёркинын кубокшо верч турнирыште чылаже 50 наре гармонист таҥасен, 140 наре еҥ сцене гоч шке мастарлыкшым ончыктен.
И.Речкинын фотожо-влак.
Моло приз дене палемдалтше-влакым тиде ссылке почеш рашемдаш лиеш
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Тошто годсо фото-влак шарныктат.Мемнан самырык жапыште, 1950-ше ийлаште, Мишкан районышто шочын-кушшо кок ечызын, Мария Исанбахтина ден Анатолий Аблеевын, лӱмышт Башкирий мучко йоҥга ыле. Нуно ялысе ечызе-влак коклаште республикын чемпионжо лӱмым ик гана веле огыл сеҥен налыныт. Андреевка ялын эргыже А. Аблеев ялозанлык институтым тунем пытарыме деч вара Чорайыште, Ленин лӱмеш колхозышто пашам ыштен: ончыч агроном лийын, вара - председатель.
Мария ден Анатолий спорт мастер марте кушкын шуын огытыл. Тыгай кӱкшытыш районыштына эн ончыч Денис Тимиркаев, Тӧҥгак (рушлаже Иликово) ялын шочшыжо, нӧлталтын.
1953 ий шыжым ме тудын дене Чорай кыдалаш школын ик классышкыже, кандашымшыш, логалынна ыле. Вара Денис тунеммым ала-могай амал дене чарныш, да ме ойырлышна. 1940-1960-шо ийлаште яллаште туныктышо ситен огыл, сандене роно лу классым пытарыше-влакым (кӧн тидлан кумылжо лийын гын) тӱҥалтыш школлашке пашам ышташ колтен.
Тыге комсомолец Денис Тимиркаев Чорай школым тунем лекме деч вара, 1958 ийыште, Мишкан села деч тораште огыл верланыше Айбылат (Староакбулатово) ялысе школыш логалын. Тудо ийын Совет элысе молодежь ушемлан, ВЛКСМ-лан, 40 ий темын. Тиде амал дене ялысе ӱдыр ден рвезе-влакат пашаште да мер илышыште чолгалыкым утларак ончыктеныт. Нунын вийышт дене яллаште спектакль ден концерт-влакым ямдылыме, спорт да моло мероприятийлам эртарыме.
Газетыште таче савыктыме ик снимке (пурлаште) лач тунам, 1958 ий шыжым, ышталтын. Палыдыме фотограф Кӱрзе (Карл Маркс лӱмеш колхоз) кундемысе кум самырык активистын чурийжым войзен коден. Тиде Антонина Апкадырова, Денис Тимиркаев, Татьяна Колпакова.
Тоня ден Таня сай йолташ лийыныт. Нуно Мишкан райбольнице пеленсе курсышто трахомым эмлыше медшӱжарлан тунемыныт. Каласаш кӱлеш, сар деч вара шинча чер (трахом) чот шарлен ыле. Пашам ышташ Антонинам Ӱлыл Памаш (Яндыганово) ялыш, Татьянам Айбылатыш колтеныт. Вара коктынат Бирск оласе медучилищым тунем пытареныт. Марлан кайымек, нуно Янышева да Салмиянова фамилиян лийыныт. А Денис, каласышна, Айбылат ялысе тӱҥалтыш школышто туныктен.
Лач тунам, 1958 ийыште, Кӱрзе (Новоакбулатово) кундемыште чынжымак у илыш тӱҥалын. Августышто лийше погынымашыште тысе Карл Маркс лӱмеш колхозын председательжылан Борис Ибулаевым (кӱшыл снимкыште тудым да ватыжым, Софьям, ужыда) сайленыт.
Ибулаев Ардаш (Баймурзино) ялыште шочын-кушкын, тидын марте ВЛКСМ Мишкан райкомын икымше секретарьже лийын. Партий райком чолга рвезе ончылан кугу задачым шынден: шеҥгелне шӱдырнышӧ озанлыкым кӱчык жапыште йол ӱмбак шогалташ, пасу пашаштат, фермылаштат пеҥгыде порядкым ышташ. Район вуйлатыше-влак «путевкым» пуымо дене серлаген огытыл - тиде колхозлан кертме семын полшеныт.
Борис Ибулаев бригадир, ферме вуйлатыше-влак да кажне колхозник деч эн ончычак иктым йодын: «Кеч-куштат пеҥгыде дисциплине лийшаш, уке гын мемнан палемдыме чыла планна пуста мутыш савырна».
Тӱшка вий дене тыршымылан кӧра икмыняр ий коклаште сӱрет палынак саемын. Колхоз правлений верланыме Кӱрзен гына огыл, вес ял-влакынат тӱсышт вашталтын: у ферме, мастерской, клуб, шурно склад, илыме пӧрт ешаралтыныт. Кажне бригадын шкенжын чоҥышо бригадыже лийын.
Чыла тидлан кӧра колхоз вуйлатыше Б. Ибулаевлан 1960 ий шыжым Башкир АССР-ын Почетан грамотшым кучыктеныт. Председательлан куд ий утларак (1964 ий декабрь марте) ыштымекше, тудым районысо ялозанлык управлений начальниклан шогалтеныт. Паша кокла гычак Уфа оласе ялозанлык институтым тунем пытарен.
1967 ий кеҥежым Б. Ибулаев Марий АССР-ыш куснен. Тудым партий обкомыш пашаш налыныт. Икымше секретарь Петр Васильевич Ураев, бюро член-влакым у еҥ дене палдарышыла, мыскара йӧре тыгерак каласен:
- Башкирийыште теве тыгай самырык, но уста еҥ-влак пашам ыштат.
П. Ураев 1957-1963 ийлаште КПСС Башкир обкомын кокымшо секретарьже лийын, ялозанлык паша верч вуйын шоген, Ибулаевым тугодсек пален.
Пел талукат ок эрте, Б. Ибулаевым КПСС Советский райкомын икымше секретарьжылан сайлат. Тушеч КПСС ЦК пеленысе кӱшыл партийный школыш тунемаш кая. Вара Шернур ден Кужэҥер районлаште икымше секретарь
лиеш. 1979-1986 ийлаште республикысе ялозанлык министерствым вуйлата…
Айста ынде пурласе снимке дек пӧртылына. Ленинский комсомолым ыштымылан 1998 ий октябрьыште 80 ий темын. Тиде амал дене «Дружба» райгазет Денисын, Тонян да Танян 40 ий ожно пырля войзалтме фотом печатлен. Икте жал: тушто ӱдыр-влакын могай ялыште шочын-кушмышт нерген каласыме огыл.
Эше икмыняр мут - Денис Тимиркаев нерген. Тудо 1939 ийыште шочын. Айбылат ялысе школышто пашам ыштен ончымек, умбакыже тунемаш кӱлмым эшеат сайын умылен. Шке шонымашым шукташ манын, пеш торашке, Нева эҥер воктеке, кудалын да Ленинград олаште П.Л. Лесгафт лӱмеш физический культур институтыш тунемаш пурен. Окса шотышто йорлынрак илен гынат, тунеммаште да спортышто кугу тыршымашым ончыктен да арамлан огыл отличиян дипломым налын.
Вуз деч вара шочмо кундемыш пӧртылын, тӱҥ шотышто Чорай кыдалаш школышто (кызыт - марий гимназий) пашам ыштен. Илыш йолташлан тиде ялын спортлан шӱман ӱдыржым ойырен налын. Тыштак, тӱҥ уремыште, шке ешыжлан пӧртым чоҥен.
Д. Тимиркаев физкультур урокым эртарен веле огыл, тудо шуко ӱдыр ден рвезым таза илыш-йӱлалан, спортлан кумылаҥден. Ечызе-влаклан спортинвентарь манмет шукыжак кӱлын огыл: ечет, мужыр тоят да ботинкет уло - и вперед! Покто веле - ечыгорно сай! Сандене Чорай кундемыште да уло Мишкан районышто ече спорт кугу чапым налын.
Денис Тимиркаевын тыршымыжлан кӧра физкультурлан шӱмаҥше ятыр ӱдыр ден рвезе вараже спорт мастер лӱмым суленыт. Нунын коклаште - Петр Аликов (Андреевка ял), Роза Янсубаева (Монар), Валерий Байрамов (Кучывай), молат. Чылаже лу утла еҥ. Денис Тимиркаевичын шке эргыжат, Евгений, ече дене коштмаште спорт мастер лийын. Уста тренерын 30 утла тунемшыже Башкир АССР-ын (Башкортостан Республикын) чемпионжо лӱмым налын. Тимиркаевын ик тунемшыжлан, Кучывай ял рвезе Леонид Байрамовлан, 2005 ийыште «Башкортостан Республикысе физический культур ден спортын заслуженный пашаеҥже» чап лӱмым пуымо.
Денис Тимиркаевлан шкаланже эше 1968 ийыштак калык образованийын отличникше знакым кучыктеныт. Жал, ӱмыржӧ кужуак лийын огыл.
Кызыт Мишкан районышто «Старт» спорт лагерь чаплана. Тудо Кучывай ял воктене, пӱнчеран чодыра лишнысе курык тайылыште, верланен. Тыште 1930 ий годсек участковый больнице пашам ыштен. 1973 ийыште эмлымверлан Чорай селаште кок пачашан пӧртым ыштен шуктымек, ожнысо поянын Кучывай воктенысе илемже яра шинчен кодын. Д. Тимиркаевын ойжо почеш тышан 1974 ийыште спорт лагерьым почыныт.
Тулеч вара эртыше пагытыште тудын тӱсшӧ пеш чот вашталтын: капкылым пеҥгыдемдаш, таҥасаш, тренировко але финиш деч вара каналташ да вийым погаш кызыт чыла йӧн уло. Сандене, черетан тунемме ий пытымек, чолга ӱдыр ден рвезе-влак тышке уло кумылын погынат. Ик сменым весе алмашта…
Кызытсе тренер ден спортсмен-влак лагерьын икымше вуйлатышыжым пагален шарнат. 2015 ий июнь кыдалне «Старт» лагерьыште тале спортсмен да уста тренер Денис Тимиркаевич Тимиркаев лӱмеш шарнымаш оҥам почмо. Шӱлыкан да куанле тиде пайремыште ятыр уна, ты шотыштак районым вуйлатыше-влак, лийыныт.
Пытартыш ийлаште тазалык да спорт лагерьым Кучывай ялын шочшыжо Родион Шайбаков вуйлата. Ий еда тыште шӱдӧ дене самырык еҥ тазалыкшым пеҥгыдемда, капкылжым шуара, у деч у стартлан ямдылалтеш. Теве мом шарналташ таратыш Мишкан район Кӱрзе кундемыште кодшо курым кыдалне пашам ыштыше кум самырык еҥын фотосӱретышт. Нунын нерген мут йогын мемнам РСФСР ялозанлыкын заслуженный пашаеҥже, «Знак Почета» кок орденан агроном да вуйлатыше Борис Илинбаевич Ибулаев дек намиен лукто.
Тиде фотом «Дружба» (кызыт - «Келшымаш») газетыште печатлыме деч вара 20 ий утла эртен. Йодыш лектын кертеш: а могай лийын пӱрымашышт Тоня Апкадырова-Янышева ден Таня Колпакова-Салмиянован? Можыч, лудшо-влак кокла гыч иктаж-кӧ тидын нерген редакцийыш серен колта?
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Пеледыш кажне ÿдырамашын кумылжым налеш, чонжым савыра. Тÿняште моткоч шуко тÿрлö пеледыш-влак улыт, шотленат от пытаре. Кызыт тыгай сылне аршашым пакчаште поген пурташ але кевытыште налаш веле огыл, а эше шке кид дене ыштен ончаш лиеш. Теве Кужэҥер районысо Тошто Йӱледÿр ялын ÿдыржö Людмила Рябинина моткоч сылне роза, тюльпан аршаш-влакым ыштылеш. Тудын пашажым ончен, куаныде огеш лий.
Самырык кидмастарын аршашыже-влакым кеч-кö чын пеледышлан шотлен кертеш. Тӱжвач ончалмаште чылт илыше пеледыш гай коеш, кидышке налме шуэш. Тиде мыйым изиш öрыктарыш гына огыл, а кугешнымаш кумылым лукто. Тыгай сöраллыкым шочыкташ мыняр шинчылташ, тыршаш кÿлеш. Тидлан чытымашет гына ситыже. Тыгай мотор, сылне аршашым ышташ лывырге кидан лийме гына шагал, а эше шке пашам йöратен, чылажымат шÿм вошт колтен моштыман. Людмилан чыла тидыже уло.
Людмила Рябинина Кужэҥер районысо Шÿдымарий школ деч вара Советский районысо Вечын техникумышко повар, пекарь, кондитер специальностьлан тунемаш пурен. Ик жап Йошкар-Оласе «Колос» пекарньыште пашам ыштымеке, машиностроительный заводышко куснен. Кызытат туштак тырша.
Самырык ÿдырамаш 4 ий ончыч тыгай кидпашалан кумылаҥын. Пеледышым посна аршаш семын веле огыл, корзиҥгашкат сöралын шынден мошта.
«Пеледыш-влакым Интернет соцсетьыште ончен ышташ тунемынам. Ӱдырамаш-влакын пайремышт вашеш йолташ ÿдыр-влаклан шке гыч пöлекым ышташ кумыл лекте. Кампетке, гофрированный кагаз дене пеледыш аршашым ыштен ончышым да нунылан пöлеклышым. Икымше пашам чылалан моткоч келшен, сандене умбакыжат эше вес сынаным ямдылен ончаш шонышым. Вара шке семын сöрастараш тÿҥальым. Пеледышым ышташ фоамиран, изолон материалым кучылтам. Ондак шаблоным ямдылем, вара тудын почеш пÿчкеден луктам да, утюг дене гладитлен, формым пуэм. Кугу пеледышым фэн дене ырыктен, формым пуртем. Мутат уке, тыгай пеледышым вигак сайын ышташ огеш лий, нелылыкат лектеш. Поснак шаблоным сӱретлыме годым моткоч тӱткö лийман да пеледышым чын поген моштыман.
Ик сöрал пеледыш аршашым кок арняште але тылзе жапыште ямдылен шуктем. Чыла пашам Интернет лаштыклашке вераҥдем, кöлан мо кÿлеш, йынгыртен йодыт. Мо гынат, налаш кумылан-влак эре улыт. Тачысе кечылан 30 пеледыш аршаш уло», — каласкала кидмастар.
Людмила кажне кечын манме гай усталыкшым нöлта, пашаже-влаклан у сыным пурта. Самырык ӱдырамаш эре иктымак огеш ыште, вес кидпашам кычалеш. Тиддеч посна бисер дене лывым, ÿпыш пижыктыме резинкым веле огыл ямдыла, тыгак туддене тӱрым тӱрла. А кырыктыме меж дене модыш-влакым ышта. Кидмастарын ойлымыж почеш, модышым меж дене ыштыме годым ондак посна модышлан келшен толшо формым име дене шуркален пуртыман.
Тыге самырык кидмастар шке пашаштыже у деч у технологийым кычалеш. Эше пöртлан кугу пеледышан светильникым ышташ шона. Тек Людан пашаже лектышан лиеш.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Тӱрлемшудо пуалмым пытара, сусырым паремда, вӱрым эрыкта, шондым луктеш, давленийым нормыш конда. Тыгак кокырымо, пагар да шоло чер годым пайдале.
Шодо да пагар рак годым тыгыдемдыме свежа лышташ ден сакырым икнаре налман, варыман, шокшо верыште кок арня шинчыктыман. Лемым кечеш кум-ныл гана ик кугу совла дене кочмо деч 20 минут ончыч йӱман.
Свежа тӱрлемшудо лышташым туржман, эмалироватлыме атыш пыштыман. Вара тушко 200-250 мл вӱдым ешарыман да шолаш пуртыман. Вартышыш кум-ныл кугу совла мӱйым ешарыман. Тудым чот кокырымо да температур кӱзымӧ годым ик изи совла дене кажне шагат еда йӱман.
Кокыртышым пытараш тыгай чайым шолташ лиеш. Ик стакан шокшо вӱдыш кок-кум изи совла коштымо лышташым пыштыман, 15 минут шинчыктыман да ик стакан дене кечеш кум-ныл гана йӱман. Чайыш мӱйым ешараш сай.
Ик стакан шокшо вӱдыш кум изи совла коштымо лышташым пыштыман да куд-кандаш шагат шинчыктыман. Лемым 1/3 стакан дене кочмо деч пел шагат ончыч гастрит, колит да пагар йора годым йӱман.
Нӧшмат полша
Тӱрлемшудо нӧш-мым сакыр диабетым але ӱдырамашын мӱшкыраҥ кертдымыжым эмлаш кучылтыт. 250 мл вӱдыш ик кугу совла нӧшмым пыштыман, вич минут шолтыман, эше 30-40 минут шинчыктыман. Лемым ик кугу совла дене кечеш кум гана ик-кок тылзе йӱман. Ты лем пӧръеҥ-влакым импотенций деч арала, простатит черым эмла.
Запор, хронический спазм годым яра пагареш ик кугу совла нӧшмым леве вӱд дене подылын кочман.
Кокырымо годым ик стакан шокшо вӱдыш ик изи совла нӧшмым пыштыман, 15-20 минут шинчыктыман да кочмо деч ончыч ик кугу совла дене йӱман.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
Пагалыме лудшына-влак!
2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын
«Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман. |
Шернур районысо ты озанлыкым эн ончычак казам ашныше семын палена ыле. Вара шорыкым ашнаш да лӱшташ тӱҥалмыж дене ӧрыктарыш. Ынде мланде пашам утларак да утларак шарен толеш. Чылажлан вийже шута мо манынат шоналтет. Но ончал савырнымеке, лектышыжлан куаныде от керт.
А тидым ышташ куштылго огыл. Ончыч вольыкым кок фермыште – Шолэҥер ден Кучанурышто – ончен толашыме гын, кызыт иктыш – кокымшышкыжо, уыш – кусарыме. Тушто вержат шукырак, вӱтажат йӧнан улыт.
– Ме кызыт вольык вуйым шукемдышаш верч огыл, а урлыкым саемдышаш да шӧр лӱштышым кугемдышаш верч тыршена. Кодшо ийын ик шорык деч сутка еда кокла шот дене 1 литр шӧрым лӱштымо гын, кызыт 1,4 литр дене налына. Шорык вуйым шагалемдыме огыл: чылаже – 850 вуй гын, лӱштымыжӧ – 300 вуй. Казана кызыт чылаже – 3000 вуй гын, лӱштымыжӧ – 1400 вуй. Тудат шӧрым иземден огыл. Да умбакыжат урлыкым саемден толаш тӱҥалына. А шыллан ашнымым шагалемденна, – каласыш «Лукоз» СХП ООО-н директоржо Н.В.Патрушева.
А кугу лектышыш шуаш урлыкым саемден толмо дене пырля эше сай корма кӱлеш. Санденак ме озанлыкын мланде пашажым ончыкташ шонен мийышна. Надежда Васильевна ты шотыштат ӧрыктарыш:
– Ӱдаш тергыме шот дене 1 майыштак лекна, но вӱдыжгылан кӧра сайынже 5 майыште гына тӱҥал кертна. Варажат йӱр лиедымылан кӧра паша кужунрак шуйныш, но 24 майыште ӱден пытарышна. Ӱмашсе деч варашрак кодмо, конешне, но тунам шокшо шогыш. Адакше тений ме 1 тӱжем утла гектарлан шукырак ӱдышна. Икияшым гына (рапсге шотлымаште) 2700 гектарыште вераҥдыме. Тылеч посна кокияшна (шыдаҥ ден уржа) 880 гектарым айла. Такше чыла культурына шытен лектын, эсогыл – рапс. Но атыланаш кызытеш шокшо ок сите.
Директорын ойлымыж почеш, озанлыкын курал-ӱдымӧ чумыр мландыже 5416 гектар лиеш гын, тушечын 1800 гектаржым шукияш шудо айла. Лач тушечын шудо ден сенаж ямдылалтеш. А молыштыжо пырчан ден отызан культурым ӱдымӧ. Тушто ончен куштымо гыч 1000 тоннжо – тидын шотыштак пурса, шӱльӧ, шож, изишак шыдаҥ – фуражлан да урлыкашлан кая гын, молыжо – ужалаш. Теве тидыжак мылам у ыле – тугеже озанлык каза ден шорык шӧрым лӱштымӧ деч посна эше пырчым ужалаш ончен кушта.
– Ӱдымӧ кумдыкым ешарен толмо дене пырля техникымат ешарен налаш перна. Тений ӱдымашке у агрегатым – 12 метр лопкытым авалтыше «Амазоне» сеялкым – лукна. РСМ-2375 кугу тракторым нална, тыгайже ынде мемнан кокыт уло. Эше кодшо ий мучаште «Акрос-595» кок у комбайным кондымо. Тений К-700 кок тракторым, ик сеялкым, ик погрузчикым налнена, вет вес ийлан ӱдымӧ кумдыкым эше 1,5 тӱжем гектарлан кугемдаш шонена. Шонымаш тыгай, а кузе лиеш, илыш ончыкта, – туштылымо семынрак каласыш Надежда Васильевна.
Ӱден пытарыме гынат, мланде паша эше шуйна ыле. Сандене агроном Д.В.Воронов дене пырля пасушко кудална. Корнышто шошо ага кузе эртыме нергенат мут лекте.
– Районысо моло озанлык дене таҥастарымаште ме ондакрак ӱден шуктышна. Моло вере пасуш кужу жап пурен кертын огытыл гын, мемнан дене южо нуржо ончычрак топланыш. Тушто ӱдымӧ жапыште вес вереат йӧрен шуо. Тыге паша план почешак кайыш манаш лиеш. Йӱр гына жапын-жапын чаракым ыштыш. А технике пудыргымо чарак ыш лий, вет ме тудым ончылгоч олмыктен ямдыленна, шапашужашымат ситаренна, – мане Дмитрий Васильевич.
Шкеже тыште ик ий наре веле ышта. Марий кугыжаныш университет деч вара 13 ий вес озанлыкыште агрономлан тыршен. Но ик ий жапыште пашаче ешыш шыҥен шуктен. Механизатор-влакым поснак порын аклен ойлыш:
– Кумылышт сай, мом ойлымым шуктат. Шукынжо самырык улыт, тидат ончыкылан ӱшаным ешара. 20 механизаторна кокла гыч кажныже шке пашажым лийжак манын ышта. Ага паша годымат оярыште ныл шагат эрденак пасуш лектыт да кандаш-индеш шагат кас марте тыршат. Сайын ӱден шуктышна гын, нунылан кӧрат.
Ик механизаторжо, тыште озанлык почылтмо годсек ыштыше И.Бердников дене Шӱкшер ял воктене шукияш шудылык олмым кугу куатан РСМ-2375 трактор дене дисковатлымыж годым вашлийна. Кодшо шыжым кылмаш курал кодымо шем парым кокияшым ӱдаш шӱкшудо деч обрабатыватлен ямдыла ыле. Ты нур марте район рӱдӧ деч улыжат 3 километр лиеш гын, Тулгем ял воктенысе вес пасуш 16 километрым кудалаш кӱлын. Туштыжо механизатор-влак А.Пирогов, И.Зорин, С.Шабалин, А.Зорин кокияш озымыш осал насекомый деч аярым шыжыктат ыле.
Ончыкыжо механизатор-влакым, агрономын ойлымыж почеш, эшеат кугу паша вуча – чодыра да вондер дене кушкын шогалше 1,5 тӱжем гектар мландым эрыкташ да кокияшым ӱдышашлан куралаш. Теве мо нерген директор тылеч ончыч туштыленрак ойлыш. Манмыла, механизатор-влаклан паша кеҥеж мучкыланат, шыжыланат сита. Тылзе гыч вольыклан кормам ямдылаш, а эше вес тылзе гыч шурным погаш, моло пашам шукташ тӱҥалыт, фермыште полшат. Теве тыгак, мланде ден ферме пашам кылден, озанлыклан ончыко ошкылашыже йӧным ыштат.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: озанлык вуйлатыше Н.Патрушева – ферме ончылно; шорык ден каза вӱталаште; трактор мландым дисковатла; агроном Д.Воронов ден тракторист И.Бердников; механизатор-влак А.Пирогов, И.Зорин, С.Шабалин, А.Зорин; «Туман-2» агрегат дене аярым шыжыктат.
Авторын фотожо
Лудаш темлена:
УВЕР ЙОГЫН
Коло ийлан ик гана лиеш, маныт…
Тений шошым Марий Элыште кугу вӱдшорым сӧрат. Тыгайже коло ийлан ик гана лийын кертеш, маныт. Тидын нерген Чувашийын Гидрометеорологий лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Кечышот ден калык пале
Пошкырт вел гыч Эсен Элайын чумырен иктешлымашыж гыч: 25 — Луман кече. Тиде кечын чӱчкыдын лум лумеш. Йӱр йӱреш лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
«Ветеранлан полшо»
Марий Турек районышто апрель тӱҥалтыште «Ветеранлан полшо» лӱман акцийым увертарыме. Ты мероприятийын тӱҥ шонымашыже –волонтёр, студент, кугурак классыште тунемше, лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
АРХИВ
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Марий Элыште Шернур районысо Нурсола ялыште Ош кÿсотышто вич Юмылан кумалыт. Тÿҥ Ош Кугу Юмылан ото кöргыштö надыр ÿстелым шындат. «Курык кугыза» Кереметлан отын йÿдвел тÿрыштыжö, Мер Юмылан касвел могырышто, марийым аралыше калык ден Кугу Юмо коклазылан Тÿҥ Ош Кугу Юмын надыр ÿстелже деч изиракым шындат. Эрвел могырно Мланде Ава ден Шочынава Юмылан ÿстелым вераҥдат.
Снимкыште: Мер кӱсотышто кумалмаш. 2019-ше ий визымше июль. Ӱткӱстӧ ял, Караидель район.
Караидель районышто Тошто Ӱткӱстӧ ял воктене Мер кÿсото кугешнен шога. Тыште кажне ийын Мер Кугу Еҥлан кумалыт (Нуно Мер Юмым тыге лÿмденыт). Кугезе-влак тиде этнонимым Таймыр-Сибирь - исторический шочмо-кушмо вер гыч конденыт. Караидель марий-влак тиде историйын тÿҥжым-вожшым монден огытыл. Шнуй Мер кÿсотышто кумалын, тÿшка шÿлыш, уш-акыл дене, Ош Поро Кугу Юмо ден ойласен, тиде верым тарватеныт. Айдемылан помыжалтше Мер кÿсото чыла вийжым пуа. Мемнан илыш куштылгырак лиеш, шонем. Тиде Мер кÿсотышто Юрий Яковлевич Васимов онаеҥ (йÿктызö - жрец) семын марий-влаклан пеш кугу пайдам конда. Мутат уке, тудо пÿсö йылман, поро шÿм-чонан, сандене мутшо ший памаш вÿд гай йыргыктен йоген кая, толкын гай кавашке кÿзен, пöрдын, пöртышкö пöртылеш. Чыла вуйшиймыже, кумалме мутшо пуйырен шога, тудын кажне мутшым Ош Поро Кугу Юмо, Мер Кугу Еҥ да моло Юмо-влак колыт. Вуйшийме философийже тыгай:
1. Чыла тÿня - кугу орава, Кугу Юмо чын пöрдыкта. Кумалме мут, каваш кÿзен, пöрдын, пöртышкö пöртылеш.
2.Тÿшка шÿлыш, уш-акыл дене Юмо дене ойласена. Марий чап, тазалык верч ойлен-ойлен кумалына!
3. Ожсо куатшым пöртылтö, эмен, эсен илаш полшо. Алал уш вийым савыртен, Поро Юмо, кавыл ыште!
Мер Юмо - айдемым аралыше да марий ден Ош Юмо коклазе (посредник). Тудын надыр вержат Ош Кече Кугу Юмын да изиш гына изирак. Тудо вет марий да Гиперборей, пеш аклыман Меру курык дене кылым, мемнан арий-киммер, шумер-шемер, Меренмут - Рамзес II ватыже да молат марий дене лишыл тукым улмым ончыкта. «Мер калыклан тöр лийза!» - кугезе кочай-влак марий йочам тыге туныктеныт. Тыгай кӱлешан сведенийым мыланем В. Тойгильдина пуыш. Тудын Исадык (жрец) кочаже, Пекшык ял гыч, тыге ойлен. Мер калык - тиде элита, «каста аристократии». Прамарий-влак нуным ороленыт, чекым (границым) да ласкалыкым аралыше лийыныт. Перс-влакын йылмыште «мари» мут «дружинник», «аралыше» манмым ончыкта. Этнонимын рÿдыжö тыгай!
Кугезе марийын кышаже Енисей деч Урал марте, Таймыр ден Алтайыште, Кокла Азий ден Месопотамийыште, Египет, Африка да Америка, Кавказ да Поволжьеште этноним, топоним да гидронимлаште кодын.
Таймыр, «Томирис», «Мари», «меря», «удмурт», «мордва», молат. Марий да вес калыкын лÿмлаштат «МР» ситышын уло: Таймыр, Аймырза, Тоймыр, Ташмыр. Чыла возымо мутлаште мутвож икгай: «МР» але» ТМР» священный «Меру» ден «Т-аймыр» курык-влакын лÿмышт гыч лийыныт.
Россий калыкын исторический кылже тыгай! Лÿмнан тÿҥалтышыже икгай. Шуко тÿрлö калыкан Руш кугыжанышын акрет годсо вий вожшо уло: кажне калык тичмашын ужашыже улеш. Ош Юмо-влак мом ыштышашым паленыт.
«МР» - тиде символический (палдарыше) знак, тушто кок согласный гына, но смыслже божественный. Ӧрат, ожнысо плиталаште «Мр» знак-печать сералтын. Шукертсе Египет лÿм ден этноним-влакым таҥастараш лиеш. Мутлан, Эхнатон Эль-Амарныште рÿдолажым чоҥаш тÿҥалын. Нефертари Меренмут - царицын лÿмжö. Мылам, марийлан, тудын лÿмжö акрет годсо гыч колтымо гай, тудо тыге кусаралтын: «Меру - священный курыкын пеш чапле Мут-Юмынÿдыржö». Эше ик лÿм - Каромама Меритмут - ливий жрица, Амон - Юмын Сайватыже. Икгай мутвож - «МР», икгай «Мут» - Юмынÿдыр (Богиня)! Айдеме цивилизаций тÿҥалтыште шогышо лÿмлö кугезе-влакын самырык тукымлан шукертсе гыч кондымо «ший шÿртӧ» гай кылыштым ончыктышо ожнысо печать гай улеш. Кугезым пален да умылен, шукертсе наций семын ушнымашым арален кодаш лиеш.
Чаманаш логалеш, жап калык уш гыч шукыжым ÿштылын, но кугезе-влак тошто мутлаште тукым кылым палаш «МР» - код сравочым (сурам) сакленыт.
Ме акрет годсо калык улына. Вияҥын, шочмо-кушмо илышын стадийжым икмыняр гана веле огыл эртен, шÿм-чоным да уш-акылым уэмден, родо насылым поген, илыш верым ÿяҥден, Ош Поро Кугу Юмылан кумалын, кужу ÿмыран, шергакан алмаз самородок гай шкешотан, уникальный калык улына. Юмо пуйырыжо! Кугу корнышто корнан да рыскалан, таза да поян лийза!
Мемнан Юмо лийын, уло да лиеш. Эрдене нуно мемнам Ош кече да шокшо дене куандарат. Мардеж, йÿр, волгенче, кÿдырчат Юмын вий улыт. Виян йÿр деч вара шонанпыл дене пиалым пуышо вÿдыжгö мландат - Юмын вий. Мыйын Юмем - вуй ÿмбалне мучашдыме кава, мÿндырнӧ чолгыжшо шÿдыр да тӱшкан верланыше шӱдыр-влак, кушеч кугезе тукым толын. Мыйын каҥашем тыгай - шукырак умылаш манын, тÿҥалтышым, рÿдö корнын историйжым кычалза.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Кодшо рушарнян Йошкар-Олаште, Ленин лӱмеш тӱвыра полатыште, Александр Речкинын концертше лийын. Сашан шочмо мландышке толмыж дене пайдаланен, тудын дене Марий Элыште лийме пытартыш кечынже вашлийын мутланышна.
— Саша, тый шукерте огыл гына концертым эртаренат ыле. Теве адакат шке мастарлыкетым ончыкташ калыкым чумыренат. Мöҥгышкет толмо еда кажне гана калык ончыко лекмет мо дене кылдалтын: у муро-влак улыт, ойлышаш шомакет шуко погынен, оксам ышташ шоненат але эше иктаж вес амал дене?
— Мый Самарысе тӱвыра да сымктыш академийыште эстраде артистлан кумшо курсышто заочно тунемам. Читать далее →
Оставьте комментарий
Filed under Артикль-влак
Tagged as Александр Речкин, Йӱдвел, Марий Эл, Нижневартовск, муро
08.04.2009 · 18:17
Речкин Йӱдвел гыч Йошкар-Олаш концертым ончыкташ толеш (ВИДЕО)
12 апрельыште Йошкар-Олан Ленин лӱмеш тӱвыра полатыштыже мурызо Александр Речкинын концертше лиеш.
А.Речкин Куженер кундемыште 1980 ийыште шочын да изиж годсек муро деке шӱмаҥын. Тудын ача-аважат тӱвыра аланыште тыршат. |
Пургыж тылзын 21-ше кечынже тӱнямбалне Шочмо йылме кечым палемдат. Могай мероприятий-влакым ты кечылан Марий Элыште эртараш шонат.
Марий Эл Республикыштына Шочмо йылме кечылан пӧлеклалтше мероприятий-влак тӱвыра да туныктеж тӧнежлаште кажне ийын эртаралтыт, увертарышт Марий элын культур министерствыштыже.
Книгагудылаште самырык-влаклан книга ончер-влак почылтыт да тӱрлӧ лудмаш конференций дене вашлиймаш-влак лийыт. Марий, руш да татар тӱвыра рӱдер-влакат ӧрдыжеш огыт код: шочмо йылмын поянлыкшым почын пуышо да тудын кӱлешлыкшым умылтарыше мероприятий-влак дене туныктыш тӧнежлаште йоча-шамыч дене сылнымут касым, шочмо йылмым палыме дене кылдалтше модыш-влакым эртарат.
2016 ий пургыж тылзын культур учреждений-влак тыгай мероприятий-влакым эртараш палемденыт:
— «Lingva-Территория» йылме фестиваль;
— «Марла ойлаш тунемына» модмаш уна кас;
— «Мир русского слова», «Шочмо йылме — мыйын поянлыкем» — книга ончер-влак;
— «Бар җырымны илгә багышладым…» (Мурем эре Авамландемлан пӧлеклем…) Совет Ушемын талешкыже Муса Джалильын почеламут-влакше негызеш инсценировко-конкурс;
— «Страна веселого детства» сылнымут пайрем.
20-шо февральыште эртаралтше «Lingva-Территория» йылме фестивальым, мутат уке, ик эн тӱҥ да оҥайлан шотлаш лиеш ман каласышт министерствыште. Фестивальым Марий кугыжаныш университетыште Марий тӱвыра рӱдер эртара. Форумыш марий самырык мер ушем-влак, Марий Элысе калык-влакын самырыктукым ассамблей, республикыштына улшо студент ушем-влак ушнат.
Школлаште шочмо йылмылан пӧлеклалтше пайрем кечым эртараш у тунемме ий тӱҥалтыштак паша радамыш пеҥгыдемден пуртымо. Республик кӱкшытан «Шочмо йылмем дене кугешнен ойлем» сочинений-конкурсым Калыкле президент интернат-школын туныктышо-влакын полшымышт дене ямдылыме, «Йылме пеледышым пого» йыргешке ӱстелым Юлсер район Карай школышто ача-ава, мер ушем да туныктышо-влак эртараш тӱҥалыт, шочмо йылмылан пӧлеклалтше арням чыла школлаште ышташ палемдыме.
Тыгак 13-14 февральыште Марий Эл Республикын туныктеж да шанче министерствыже марий йылме дене республикысе да регион кокласе олимпиадым эртара.
Мероприятий-влак нерген информацийым туныктыш да тӱвыра тӧнеж-влакын интервот-сайтыштышт лудаш лиеш.
Марий Эл тӱвыра министерствын увертарымыже негызеш
MariUver
Share this:
Twitter
Facebook
Понравилось это:
Нравится Загрузка...
Похожее
7 комментариев
Filed under Увер-влак
Tagged as Марий Эл, Шочмо йылме кече
← Токтайбелякыште юмынйӱлам шукташ туныктат
Йылмышанчын икымше докторжо — Валериан Васильев →
7 responses to “Кузе Марий Элыште Шочмо йылме кечым палемдат”
Аноним
13.02.2016 в 12:23
Молан тиде лого марла возыман уке?
Ответить
MariUver
14.02.2016 в 02:08
Возыза -лиеш 🙂
Ответить
Мнение
13.02.2016 в 13:36
Опять эта шоу программа!.. Показуха для отчета… И что с этого получит молодежь?Добавьте часы в школах!
Ответить
Шке ыштыза
14.02.2016 в 02:14
Видите ли уважаемый, если Вы сами не зашевелитесь и не потребуете «добавления часов в школах» никто за вас это не сделает! Спасибо хоть Минкульт и др. это делаеют. Хотите больше, делайте сами или официально от своего имени требуйте. А так анонимно в Интернете возмущаться мы все горазды…
Ответить
Аноним
13.02.2016 в 14:35
кунам Марий Элыште марий йылмым шот дене туныкташ тӱҥалыт?!
Ответить
Шке ыштыза
14.02.2016 в 02:21
Вот кунам верысе кучем (власть) деч шотшо дене пеҥгыдын йодаш (требовать) тӱҥалыда, тунам. А тыге те шке нимом огыда ыште, чыла дене, мом тыланда кӱшыч тушкен пуат, келшеда.
Ответить
Error
24.02.2016 в 16:23
Марий-влак кеч-кунамат вес верам кучышо-влакым, нунын вераштым чытымышт да пагалымышт дене ойыртемалтыныт. Нуно кажне калык шке веражым кучаш праван, кажне верам пагалыман манын эреак шоненыт да тидлан ӱшанат. Вет юмылан кумалме чыла йӱла, обряд мландысе илышым саемдымашке, еҥ-влакын йӧныштым кумдаҥдымашке виктаралтын да кажне кечысе пашам шуктымашке юмын вийым да поро кумылым ушаш полшат. |
Йошкар-Ола Россий кӱкшытан фестивальын тӱвыра да туныктымо площадкышкыже савырнен. «Кушто да муро, мыйын Россием» визымше калык куштымаш Россий кӱкшытан фестивальын регионысо йыжыҥже Йошкар-Олаште 11-ше гыч 13-шо ноябрь марте эртен. Тушко Моско, Марий Эл, Чуваш да Чечен республикылан, Самара областьын усталык коллективышт ушненыт.
«Марий Эл – талантан калыкын кундемже. Тыгай кугу проектым эртарымылан кӧра республикысе калык эн сай профессионал да калык коллектив-влакын мстарлыкыштым ончен кертеш, пайрем сай кӱкшытыштӧ эрта манын ӱшанем», — каласен Марий Эл республик вуйлтыше Юрий Зайцев.
Фестиваль кышкарыште хор мурымаш да калык куштымаш дене мастар-класс-влак, йыргешке ӱстел йыр мутланымаш, лекций-семинар- влак эртеныт.
«Этнический коллектив-влак» номинацийыште «Весела кумыл», «Марий памаш», «Эрвел марий», «Мурсескем», пӱтынь марий кӱслезе- влакын ансамбльышт палемдалтыныт.
«Хореографий сымыктыш» номинацийыште «Улыбка», «Ассорти», Чебоксар гыч «Суварята», «Марий Эл», «Вайнах», Моско гыч «Гжель» ансамбль-влакым ойырен палемдыме.
Фестивальын регионысо йыжыҥжын лауреатше лӱмым Милославова лӱмеш Волжский Кугыжаныш хор ден «Эреҥер» калык муро ансамбль сеҥен налыныт.
Фестивальын финалже 7-ше декабрьыште Кугыжаныш Кремль полатыште эрта.
«Марий Эл» кугыжаныш телерадио компаний
Йошкар-Ола
Йолташ-влаклан палдараш
Шонымашым ешараш Отменить ответ
Имя *
Email *
Комментарий
Δ
Тыгак тыланда келшен кертеш
Йошкар-Олаште лудшо-влакын конкурсышт лиеш
Конкурсыш йодмашым 5-ше декабрь марте налыт
Тиште кече — марий калыкнан пайремже
Молан Тиште кечым лачак 10 декабрьыште палемдат? 1775-ше ий 10-шо декабрьыште Санкт-Петербург оласе кевытлашке «Сочинения, принадлежащие к грамматике черемисского
Йошкар-Олаште эн сай сайт ден книга-влакым палемденыт
Марий тиште кече — калыкын ик эн кугу пайремже. Тудын историйже акрет годсо пагытышке шуйналтеш — 1775 ий 10 декабрьыште Санк-Петербург олаште ужалымашке
Савыктыш нерген
Рекламе
Редакций
Сайт нерген
Проектлан полыш
Лийза мемнан дене пырля
Любое использование материалов допускается только при соблюдении правил перепечатки. Настоящий ресурс может содержать материалы 16+ |
Колымшо курымын витлымше ийлаштыже ял рвезе дене лийше кок случай пӱрымаштыже пале кышам коденыт, но тидым ончыкылык профессийым ойырен налмекше веле умылен.
Тудо кеҥеж рвезылан нимом ӧрыктарен кертшым сӧрен огыл. Сар деч варасе неле, пеле шужен илыме йоча пагыт. Рвезе кугурак изаже-влак деч кодшо тумышан вургемым чиен, йолешыже ний йыдалым пидын коштын. Эр гыч кас марте колхозышто тыршен. Изинек пашаш кычкалтше эргым нимогай сомыл лӱдыктен огыл. Ныл классым Калтаса район Кожлаял школышто, луымшым Кутерем школышто тунем лектын.
Тудо ояр кеҥеж кечын рвезе агытан муро йӱкеш помыжалтын. Шӱргыжым йӱштӧ вӱд дене шӱялтен, ӱстембач кинде шултышым налын, кудывече гыч лектын да пошкудо селашке Сабантуйыш ошкылын, но миен шуын огыл. Пайрем олмеш тудлан весе оҥайрак чучын. Тудо ийлаште Кырпы - Калегин велне, шымлаш манын, скважин-влакым буритленыт. Пошкудо ял воктен буровойым погеныт. Пайремыш ошкылмо олмеш рвезе экскаваторын буровойлан вӱдым налаш пӱям келгемдымыжым ончен шинчылтын. Тыште тудо икымше гана чын пӧръеҥлан ялыште шуктымо деч ойыртемалтше паша улмымат ужын. «Мыланемат умбакыже тунемаш кӱлеш», - шоналтен тунам Виталий.
Лу класс деч вара, документым погалтен, Октябрьский олаш тунемаш каяш шонен пыштен, но могай специальностьым ойырен налшашым эше раш пален огыл. Ял мучашысе кӱкшака гыч йырым-йыр ончалын, шочмо ялже дене чеверласен. Калык дене тич темше автобусышто окна гыч мотор вер-шӧрым эскерен каен. Пел корным эртымек, корно деч тораште огыл кӱртньӧ оратам ужын: ик ужашыже пӧрдын, весыже пуйто «вуйым савен». «Мо тиде? Молан тудым тышан шогалтеныт?» - ӧрын йодын йыгыре шинчыше корныеҥ деч. «Тиде мланде йымач нефтьым, «шем шӧртньым», лукшо станок-качалка. Тудым мемнан нефтяникна-влак луктыт», - кугешнен вашештен палыдыме еҥ. Тиде тат гыч рвезат тунем лекташ да нефтяник лияш шонен пыштен. Тиде самырык рвезе Виталий Павлович Николаев лийын, варажым тудо нылле кум ий, 1961 ий июнь гыч 2004 ий декабрь марте, «Арланнефть» НГДУ-што нефть лукмаште тыршен.
Ме туддене оласе библиотекыште вучыдымын вашлийна. Сулен налме канышыште улшо нефтяникын шарнымашыже мучашдыме ыле…
Октябрьский техникумышто тунемаш тӱҥалше рвезылан еш амаллан кӧра тунеммым кодаш логалын. Но тудо вуйым сакен огыл, тудо олаштак кокымшо технический училищыш «Оператор добычи нефти и обслуживания автоматов нефтяных скважин» специальностьлан тунемаш пурен, 1962 ийыште училищым отличий дене тунем лектын. 1961 ийыште распределений почеш лу тунемше «Арланнефть» НГДУ-што практикым эртен. Практикант-влакым Н.Е. Лаптев вуйлатыме кокымшо промыселыш колтеныт, Ашитысе тӱшкагудеш вераҥденыт. Промыселыште кум участке улмаш. Икымшыжым К.А. Ахтямов, весыжым Т.Т. Шафиков, кумшыжым А.И. Видинеев вуйлатеныт. Самырык практикант Нагаево ялыште верланыше кумшо участкыш логалын. Ты районышто электроэнергий лийын огыл. Южо станок-качалка-влак бензин двигателян привод дене пашам ыштеныт. Тӱшка трапный установка-влак: булит, 14 кубан мерник да нефтьым газ деч ойырымо трап - шогеныт. Насосым «Волга» автомобильын да У-5 комбайнын двигательышт дене пашаш колтеныт. Ты двигатель-влакым посна еҥ - Актаныш ял гыч Д. Бахтиев - обслуживатлен. Практикантланат нине скважин-влакым пашаш колтылаш полшаш логалын.
Училищым тунем лекме деч вара, 1962 ий мартыште, практикыште лийше-влак ындыжым «Арланнефть» НГДУ-ш пашаш толыныт. Виталий теве гына Шушнур ял воктене почылтшо нылымше промыселыш (М.И. Романенко вуйлатен) логалын, скважин-влакым шымлыше операторлан, электриклан ыштен. Тунам нефтьым погымо кок трубан системын ситыдымашыжат лийын, садлан южгунам нефть замерный люк гоч йоген лектын. Ведрам, кольмым кидыш налын, нефтьым чумыраш, тудын пушыж дене шӱлаш логалын. Ешартыш шинчымаш деч посна нигузе лийын огыл, садлан самырык пашазе паша коклаштак Нефтекамскысе нефтяной техникумышто шинчымашым погаш тӱҥалын. Тунем лекмек, сулен налме каныш мартеак «Арланнефть» НГДУ-н СМУ-штыжо тыршен.
Кодшо курымын шымлымше ийлаштыже Арлан воктене буритлыме паша талын вияҥын. Тылзе еда коло наре нефтяной скважиным пашаш колтеныт. Тыгодымак скважин-влакым кок трубан гыч ик трубан пич системыш кусареныт. Тӱшка трапный установка-влакым кораҥдылаш, нунын олмеш «Спутник» АГЗУ-м шогалтылаш тӱҥалыныт. «Вятка» базым, тудлан инфраструктурым, нефтепроводым, корным чоҥеныт. Нефтяной скважин-влакым тӱзатыме сомылым черет дене мастер-влак
А.Е. Петровын да Ф.Л. Гариповын комплексный бригадышт шуктеныт. СМУ Николо-Березовкышто микрорайон-влакым, Нефтекамск олаште лу наре шуко пачашан пӧртым чоҥен. Пашаеҥ-влакымат кумылаҥдаш монден огытыл. Тунам СССР Нефтяной промышленность министерствын организацийлаштыже нефтяной скважин-влакым кӱчыкрак жапыште тӱзатыме сомыл воранен толын. А.Е. Петровын да Ф.Л. Гариповын бригадышт ты таҥасымаште шым гана ончыл верым налыныт.
А.Е. Петровым «Знак Почета» орден дене палемденыт,
Ф.Л. Гариповлан да В.П. Николаевлан «Башкортостан Республикын сулло чоҥышыжо», «Минтопэнергон почетный пашаеҥже» лӱмым пуэныт. Виталий Павловичын лӱмжым башкир нефтяник-влакын «Чап лӱм-влак» книгашкышт, «Арланнефть» НГДУ-н, «Башнефть» АНК-н Чап оҥашкышт пуртымо. Шкенжын да коллегыже-влакын сеҥымашышт нерген каласкалышыла, Виталий Павлович тыге каласыш: «Награда верч тыршен огынал, шке пашанам сайынрак шукташ шоненна».
Лудмыверыште тунамсе ийласе чапле паша нерген кутырен шинчен, шагатат пеле наре эртен кайымымат ышна шиж. Виталий Павлович, «Уныкам йомдарышат дыр» манын, мӧҥгыжӧ вашкаш тӱҥале. Мый чеверласыме деч ончыч еш илышыж нергенат икмыняр шомакым каласен кодаш йодым. Паша да еш тудлан эреак ончыл верыште лийыныт. Людмила пелашыж дене «Маяк» кинотеатрым почмо годым палыме лийыныт да тетла икте-весе деч посна илен кертын огытыл. Ешым чумыреныт, кок ӱдырым ончен куштеныт. Квалификацийым кӱкшемдаш вес олалаш коштмо годым сурт да ӱдыр-влакым воспитатлыме сомыл Людмила пелашыжын вачӱмбак возын. Тидлан тудо мучашдымын таушта. Кызыт келшен илыше кугу ешыже - тудын ӱшанле эҥертышыже. Чӱчкыдынак туддек Николо-Березовкыш ончычсо коллегыже-влак мият, лӱмлӧ кече-влакым палемдат, паша жапыштым шарналтат. Ӱдыржӧ-веҥыже-влакат нефтяник улыт, «Роснефтьыште» пашам ыштат. Ныл уныкаже уло. «Ынде, производство деч торлымек, мый икшывем ден уныкам-влаклан кӱлешан улмем шижын илышаш улам. Тыге илаш вий ешаралтеш», - каласыш легковой автомобильже дене туран савырналтен кайымыж годым. «Содыки ветеранна-влак чонышт дене огыт шоҥгем», - шоналтышым тунам.
А. НИГОРСКАЯ.
Нефтекамск ола.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Республикысе профессионал образованийым пуышо организацийлаште тенийысе приёмный кампаний умбакыже шуйна. Юл кундемыште шуко профилян ик эн кугу вузлан шотлалтше Юл кундем кугыжаныш технологий университетыште тудо элысе моло тунемме вер семынак июнь кыдалне тӱҥалын. Таче ПГТУ могай у направленийлам темла, июль тӱҥалтышлан мыняр йодмаш пурен, могай факультетыш тунемаш пураш кумылан эн шуко – тиде да моло нерген вузын приёмный комиссийыштыже латкудымшо ий пашам ыштыше, кызыт ответственный секретарьын сомылжым шуктышо Антон Бушмелев (снимкыште) дене вашталтышна.
– Антон Аркадьевич, приёмный кампаний мучаш марте эше жап уло гынат, палыме шуэш: июль тӱҥалтышлан вузышто тунемаш кумылан самырык еҥ-влак деч мыняр йодмаш пурен?
– Кудымшо июльлан бакалавриат ден специалитетыш очно тунемаш пураш чылаже 2550 йодмаш пурен. Тидыже, ӱмашсе тыгаяк жап дене таҥастарымаште, кокшӱдылан шукырак.
– Тиде чот гыч шукынжо могай факультетыште шинчымашым погаш кумылан улыт?
– Палемдыме жаплан бакалавриатыш эн шуко йодмаш – 471 – информатике да вычислительный технике факультетыш пурен. Кокымшо верыште – управлений да право факультет, 6 июльлан тушто тунемаш кумылым 412 еҥ ончыктен. Кумшо верыште – экономике факультет, тушко палемдыме жаплан 356 йодмашым налме.
– Нине факультет-шамыч абитуриент-влак коклаште тений гына кумдан «чапланыше» улыт але ончычат сӱрет тыгаяк лийын?
– Информатике да вычислительный технике факультетыш тунемаш пурышо-влак шукын лийыныт. Тушто кум направлений дене специалистым ямдылат: «Программный инженерий», «Информатике да вычислительный технике» да «Автоматизироватлыме системын увер лӱдыкшыдымылыкшӧ». Нине IT- специальность-влак дене тунемаш пураш кумылан-влак ынде пытартыш икмыняр ийыште шукын улыт.
– Тений Юл кундем кугыжаныш технологий университет могай у направленийым темла?
– У направлений-влак улыт. Тиде – «Самырык-влак дене пашам организоватлымаш», «Российыште регионоведений», «Илаш йӧным ыштыше йӱкшыктарыме технике», «Публичный политике». Бакалавриатыште очно эше ик направлений лиеш – «Конфликтологий», тудо тымарте магистратурышто гына лийын.
– Тендан шонымаште, тачысе абитуриент приёмный кампаний тургымышто тӱҥ шотышто могай нелылык дене вашлиялтеш?
– Нелылык шотышто ойлаш гын, тыге тӱҥалман, шонем. Кунам уло мом ойыраш – тиде сай. Адакшым ойырышашлык корныжо моткоч шуко. Тиде сай, но тыгодымак нелылыкым луктеш: нунын кокла гыч иктыжым, тудлан гына келшышым да кӱлешаным самырык еҥлан ойыраш куштылго огыл. Иктешлыше кугыжаныш экзаменат нелылыкым луктеш, молан манаш вузлашке документым пуымо кечат икгай лиеш. Тыгай годым абитуриент тышке-тушко куржталаш тӱҥалеш: мутлан, тудо республик деч ӧрдыжыш, элын рӱдолашкыже, тунемаш пурынеже, но тыгодымак «ала пурен ом керт» ман шона. Вет ик вере баллже ок сите гын, вес вере документым намиен шуктыман… Сандене ямдылалтман, кумыл гына ок сите – чылажымат ончылгоч ужын моштыман, экзаменысе балл сита але уке – пачаш-пачаш тергыман, документым чын погыман. Уке гын нигушкыжат тунемаш пурен от керт. Тунемме вер шуко, но чын ойырен моштыман, шинчымашым тергыме результатлан анализым чын ыштыман.
– Абитуриентлан тыгай годым ача-ава-влакын полышышт кӱлеш, маннеда?
– Полышым пуыман, но могайым – сайын палыман. Туге, кызыт электрон йӧн дене документым пуаш лиеш: мутлан, Владивосток гыч суткан кеч-могай жапыштыже интернет полшымо дене Москваш але Калининградыш. Туге гынат ме «Шкак кондыза» манына. Молан тыге ойлена, шонеда? Самырык еҥ-влак кокла гыч чыланжак тунемаш пурымо шотышто «шанс» манметым грамотнын шотлен луктын огыт керт, тидым ышташ нунылан да ача-аваланат неле. А мемнан вузын технический секретарьже да приёмный комиссийыште пашам ыштыше-влак тидым ыштен кертыт. Конешне, телефон дене йыҥгыртен йодашат лиеш – вашештат, но тудын гоч мутланымашым шинчаваш вашлиймаш дене таҥастараш огеш лий. Приёмный комиссийыш толмеке, абитуриент шуко ешартыш уверым налын кертеш: тунемаш пурымо шотышто веле огыл, тыгак вузын илышыже нергенат. Адакшым тений ме ковид шарлыме деч ончычсо йӧныш кусненна: чыла документым (копий дене пырля оригиналымат) кондыман.
– Тений гыч Украиныште эртыше спецоперацийын участникше-влакын икшывыштлан Российын вузлашкыже тунемаш пураш специальный квотым пуртымо. Тиде йӧн дене йодмаш пурен мо?
– 6 июльлан ик йодмаш уло.
– Антон Аркадьевич, вузын приёмный комиссийыштыже латкудымшо ий пашам ыштеда. Ий гыч ийыш паша куштылем толеш але нелемеш?
– Латкуд ий ончыч тунемаш налме дене кылдалтше правил латкок лаштыкыш пурен, а кызыт – шӱдӧ утла: ий гыч ийыш паша процесс нелем толеш, молан манаш гын эре у пурталтеш. Мутлан, пытартыш кок ийым – ковид жапым – налаш гын, шуко вузлан кок тылзыште дистанций йӧн дене туныкташ тунемаш логалын. Икманаш, кажне ий могай гынат «сюрпризым» конда, тӱҥ шотышто тудо нормативно-правовой базыш вашталтышым пуртымо дене кылдалтын. Кажне ийын ик семын пашам ыштена манаш ок лий, эре у семын, сандене чылалан тунемалтын.
– Тыгай «шокшо» пагытыште вашмутым пуаш жапым мумыланда тау. Пашада лектышан лийже.
– Тау.
Г.Кожевникова
Авторын фотожо
Лудаш темлена:
ОБРАЗОВАНИЙ
У тунемме ийлан – уэмдыме спортзал
«Образований» национальный проектын «Кажне йочан сеҥымашыже» федерал проектше дене келшышын, Оршанке район Кугу Ӧрша школышто спортзалым олмыкташ палемдыме. Тиде лудаш…
ОБРАЗОВАНИЙ
Школлан пайдале – тунемшылан пайдале
Кужэҥер район Руш Шой ялыш икмыняр ий ончыч мийымем годым кыдалаш школын кызытсе у оралтыже эше чоҥалтеш веле ыле. лудаш…
ОБРАЗОВАНИЙ
Тыште тунемше-влак верч куан кумыл лектеш!
Марий Турек районысо Косолоп школ коррекционный школ-интернат семын 1972 ийыште пашам ышташ тӱҥалын. А 1959 ий гыч тымарте тудо лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Марий Элыште илыше-влак черкыш, мечетьыш але моло религийысе Юмылан кумалме верыш коштын кертыт. Тыгодым маскым чийыман. Кумалме верын кумдыкшо 400 кв.метр гын, тушто 100 еҥ наре лийын кертеш. Ик еҥлан ныл квадратный метр лийшаш.
Коронавирус шарлен кертме лӱдыкшӧ улмылан кӧра Марий Элысе черкылашке тений апрель тӱҥалтыштак тӱшкан кошташ чареныт ыле, эсогыл Кугече пайрем службат видеотрансляций гоч гына эртен.
lenta
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
Пагалыме лудшына-влак!
2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын
«Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман. |
манеш Шернур посёлкын чолга мотор ӱдыржӧ Екатерина Рыбакова. Тудо марий йылмынам, сылнымутнам моткоч йӧрата, а тидыже Катялан пӱртӱс деч пуалтын манам гын, йоҥылыш ом лий, очыни.
– Мый Шернур посёлкысо Николай Заболоцкий лӱмеш кокымшо номеран школышто индешымше классым тунем пытаренам. Яра жапемым сылнымутлан пӧлеклем: почеламутым лудам, шкеак возкалем. Тыгак илышыштем кугу верым сӱрет налеш. Пӱртӱсым, янлык-влакым, нунын койышыштым сӱретлаш шӱман улам. Тидлан мыйым сылне пӱртӱсна кумылаҥда. Тӱрлӧ вере лияш йӧратем, Марий кундемын кажне лукшым шымлынем. Туге гынат Шернур вел мыланем эн лишыл да эн сылне кодеш.
– Пӱртӱсым йӧратымет нерген каласышыч. Идалыкын могай пагытше чонетлан эн лишыл?
– Шошо. Тиде пагытыште пӱртӱс помыжалтеш. Олмапу, вишне, сирень пеледыт, шке тамле пушышт дене воктенышт войзалташ, фотосӱретым ышташ ӱжыт. Тыгодым кумылем нӧлталтеш! А куэр лоҥгаштыже кайык-влак туге сылнын муралтат! Пырля муралтымет веле шуэш!
– Тугеже тый мурашат йӧратет?
– Моло йоча семынак изирак улмем годым мураш да кушташ йӧратенам. Районласе концертлаште моштымем ончыктенам. Мыйын эше ик йӧратыме изи годсо паша уло – пидаш да бисер дене тӱрлӧ арверым ышташ.
– Посёлкышто шочын-кушкынат гынат, марла сайын кутырет, йылмет лывырге…
– Коча-ковам деке Параньга район Элпанур ялыш унала коштмем годым кутырымыштым, гармонь почеш веселан муралтымыштым колыштын кушкынам. Мыйымат эре мурен-куштыктеныт. Адакшым авам Шернур тӱвыра пӧртыштӧ пашам ышта, йоча-влакым мураш, кушташ, гитар да гармонь дене шокташ туныкта. Санденжат, очыни, йылмынам, йӱланам пагалем да йӧратем.
– Школыштыда марий йылмым шочмо йылме семын тунемыда?
– Уке, кугыжаныш йылме семын. Туге гынат визымше классыште тунеммем годым марий кугыжаныш йылмым туныктышо Софья Альбертовна Рослякова мыйым конкурслаште участвоватлаш кумылаҥден. Школысо, районысо, республикысе, Российысе, тӱнямбалсе конкурслаште вием тергем. Мутлан, налаш «Илыше классике» конкурсым. Тушто мый визымше класс гыч тӱҥалын, индешымше класс марте участвоватленам. Тыгак «Радуга над Кокшагой», «Музыкальный экспресс» фестивальлаште прозым лудынам, «Колумб лудмаш», «Яналов лудмаш» конкурслаште мастарлыкем ончыктенам. Эреак лауреат да дипломант лийынам. 2018 ийыште «Ямде лий» газетын Антонов Ивук лӱмеш премийже дене палемдалтынам. Кажне тыгай конкурсышто авамын да ковамын полышыштым шижам. Садланак нунылан да Софья Альбертовналан кугу таум каласем.
– Марий сылнымутышто кӧн возымыжо келша? Утларакше мом лудаш йӧратет?
Валентин Колумб, Миклай Казаков, Майоров-Шкетан, Йыван Кырла, мыйын шонымаште, марий калыкын эн тале поэт ден писательже-влак улыт. Кызытсе возышо-влак коклаште Зоя Дудинан, Светлана Григорьеван почеламутышт-влак келшат.
Утларакше марий ойлымаш-влакым да руш романым, фантастикым, детективым лудаш йӧратем.
– Ончыкыжым могай профессийым ойырен налаш шонет?
– Кызытеш могай профессийым ойырен налам, ом пале. Тидын нерген шоналташ эше кок ий уло.
– Вашмутет-влаклан тау. Ончыкыжымат тыгаяк чолга лияш тыланем.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Сай ончыкылык нерген шонеда гын, пашам официально ыштыман. Официально огыл пашаш пурымын, «конвертеш» пашадарым налмын ятыр экшыкше уло:
отпускнойым, больничныйым, йоча шочмым вучымо да азам ыштыме, йоча дене декретыште шинчыме шотышто пособий-влакым, пенсийым официальный пашадарын кугытшым шотлен тӱлат;
паша кылым официально оформитлаш огыл гын, кредитым налаш, налогым пӧртылташ права ок лий, пенсийым палемдыме годым страховой стажым шотлымо годым нелылык лектын кертеш;
организацийым ликвидироватлыме, пашаеҥ-влакым сократитлыме, командировкыш колтымо, жаплан вес пашаш кусарыме (тазалык дене кылдалтыныт гынат), жаплан паша деч посна шинчыме, медосмотрым эртыме годым кугыжанышын гарантироватлыме выплате иземеш;
пашам темлышын пашадарым «конвертеш» пуымым кенета чарнен кертмыже шотышто лӱдыкшӧ уло;
паша гыч луктын колтымеке, пашадарым кучымеке, пашаеҥ судышто чын пашадарым мыняр налмыжым доказатлен огеш керт, трудовой договорышто ончыктымо кугытлан гына эҥерташ кодеш.
Шарныза: шоҥгылык шотышто страховой пенсийым налаш манын, страховой стаж кажне ийын ешаралтеш, 2024 ийлан 15 ий кӱлеш лиеш.
Правада пудырталтеш гын, налог органыш, Марий Эл Республикысе кугыжаныш паша инспекцийыш да правам аралыме органыш каен кертыда.
lenta
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
2015 ий 15 майыште кумдан палыме профессор Иван Григорьевич Ивановын шочмыжлан (15.05.1935 – 12.02.2012) 80 ияш лӱмгечыжым палемдыме. Тудым шарнен, профессорын савыкталтде кодшо «Марий йылмыште шуэн вашлиялтше мут-влак» лÿман мутержым лукташ пижме. Мутерым савыкташ финанс могырым полшымо амал дене Мер Каҥашын вуйверже марий калык деке «Поро кумыл» ӱжмаш дене лектын.
Тыге оксам 55 еҥ пӧлеклен. Мутерын 400-ше лаштыкыштыже оксам пӧлеклыше еҥ-влакын лӱмерышт уло. Читать далее →
1 комментарий
Filed under Увер-влак
Tagged as Иван Иванов
11.08.2015 · 21:48
Марий-влак нерген Финляндий мучко каласкалаш тӱҥалыт
Сорла тылзын кокымшо пелыжын Финляндийын тӱрлӧ верлатыже Марий Эл да марий-влак дене йӧршын у семын палдараш шонат.
Финн «ÄÄninen» (Йӱк) ансамбльын еҥже-влак 14-ше гыч тӱҥалын 29-ше август марте Суоми мучко «Matka marien maalle» (Марий мландыш корно) программе дене кошташ тӱҥалыт.
«ÄÄninen» секстетын концертлаштыже коллективын кок у семжым, модернле классикле музыкым колышташ лиеш. Программыште марий поэт Валерий Мамаевын почеламутшо-влак аудизвозымашым кучылтыт. Тыгак Меэри Коутаниемин Марий Элыште войзымо фотосӱретше-влакым ужаш лиеш. Читать далее →
Оставьте комментарий
Filed under Увер-влак
Tagged as Финляндий, Matka marien maalle
11.08.2015 · 18:38
Кырык сирем, 11.08.2015 и
Налмывер: Марий Эл КТРК
1 комментарий
Filed under Видео
11.08.2015 · 18:00
Пошкудем, 11.08.2015 ий
Передаче Марий Эл Шернур районысо Светлана Клепикован вуйлатыме «Земледелец» тӱшка озанлык нерген каласкала. |
Пайрем ӱстелым 20 минутышто поген моштет? Шӱрым 20 минутышто шолтен кертат? Эрдене 20 банке киярым шинчалташ, кечывалым 20 банке салатым шапашлаш, кастене 20 банке компотым опташ, тыланет куштылго? Мыланем тиде ӧрмаш!
Таче тендам самырык суртоза, уста повар, пашаче, марий ӱдырамаш дене палымым ыштем. Лаштыкын унаже – Наталия Осипова.
Наталия – Морко район Тойметсола ӱдыр. Верысе Кумыжъял школ деч вара Йошкар-Оласе 17-ше номеран училищым повар-кондитерлан дене тунем лектын. Училище деч вара ялысе кочмыверыште икмыняр жап пашам ыштен. Вара самырык ӱдыр уэш Йошкар-Олаш пӧртылын да «Карина» рестораныште повар-кондитерлан тыршен. Тылеч вара икмыняр вере мастарлыкшым шуарен. 2000 ийыште Йошкар-Оласе Советский уремыште верланыше «Акпатыр» кочмыверыш поварлан пашаш пурен. Тачат тушто пашам ышта, тений июньышто тидлан 22 ий темын.
– Такшым повар лияшыже ик ганат шонен омыл. Ялысе улына, моло вере тунемаш пураш коштна, вер уке. Садлан училищыш кайышым, – мутланымашнам тӱҥале суртоза. Вара шкеж нерген тыгерак каласкалыш. – Кондитер профессий чонемлан утларак келша ыле. Шере, тамле тӱрлӧ кочкышым моторын ямдылет, кумылет нӧлтеш, шинчат куана. Икана вуйлатышем мыланем тый пеш уста повар лийын кертат, пашат куандара манын ойлен. Тылеч вара поварын сомылжылан кумылаҥынам, шкемым аклаш тӱҥалына.
Кеч-могай профессий икте-весе деч ойыртемалтеш, поварынат – тыгак. Повар-влак кече лекме дене пашаш тарванат, южгунамже – ончычат, кечыгут йол ӱмбалне тыршат. Эр гыч кас марте еҥ-влаклан кочкаш ямдылат, кастене эше ешлан шолтыман. Тыштыже мыланна, очыни, куштылгырак. Мӧҥгӧ толмеке, кастене ешым могай кочкыш дене сийлаш тӱҥалмым, ончылгоч шонен ямдылена.
– Кочмыверыште могай сомыллан вуйын шогет?
– Мый йӱштӧ цехыште пашам ыштымылан вуйын шогем. Тыште тӱрлӧ салатым, закускым ямдылена. Ончыч кажне шуматкечын, рушарнян банкетым эртарат ыле. Сандене каныш деч посна пашам ышташ логалын. Кызыт каныш кечылан заказ-влак шагалрак улыт. Туге гынат пашам тӱрлӧ цехыште ышташ логалеш, но мыланем шке сомылем шукташ утларак келша. Ме кечыгут кочкыш пуш денак кечыгут темына.
– Пайрем ӱстелым погымо годым молан тӱткышым ойырет?
– Тыште пайрем могай амал дене эртымым шотыш налман. Менюм ончылгоч ямдылыман. Мутлан, У ий ӱстелым погымо годым ты пайремлан келшыше тӱрлӧ сӧрастарыше арверым кучылтына, пайремын символжым ушештарыше салатым ыштена. Шочмо кечылан вес кочкышым ямдылаш тыршет. Тыгак пайрем кеҥежым але телым, шокшо але йӱштӧ кечыште эртымым шотыш налман. Молан манаш гын йӱштӧ годым утларакшым шокшо кочкышым ямдылаш тыршет: заливнойым, шӱрым… Кеҥежым ӱстелым тӱрлӧ закуско дене сӧрастараш келшен толеш.
– Телылан шапашым ямдылет? Мом утларакше шинчалташ тыршет?
– Кажне ийын киярым шинчалтем, помидорым мариноватлем, вареньым шолтем, компотым пӱтырем. Тидлан эре у рецептлан эҥертем. Кызыт интернетыште шуко рецептым муаш лиеш. Тыгак иктаж-вере тамлен ончымеке, келша гын, рецептыштым йодам да ыштем.
– Ешыште повар уло гын, кажне гана иктаж-могай тамле кочкышым ыштат дыр. Тыйын ешыштет утларакшым ямдылыме могай кочкышым йӧратат?
– Кажныжлан тӱрлӧ кочкыш келша. Ме ешыште нылытын улына: пелашем да кок ӱдырна. Пелашем салат-влакым йӧрата, чернослив дене ямдылыме кеч-могай салатым кочкаш кумылан. Изирак ӱдырна пареҥге гыч ямдылыме кочкышлан шӱман, кугуракше тӱрлӧ когыльым, пиццым, туарам, торык гыч ыштыме ватрушкым йӧрата. Мыламат утларакше перемечым, когыльлым темлаш келша.
Мутланымашнам мучашлыме годым Наталия деч «Повар огыл гын, кӧ лият ыле? манын йодым. Тудо ужалкалыше мане. Но кызытсе пашаже тудлан моткоч келша, тидын дене ты ӱдырамаш ила. Чынжымак, пайремым ӱстелым кӱчык жапыште моторын, тутло кочкыш дене поген мошта. Пачерыштыт пелашыже кухньо пелен лӱмын банке-влакым шындылаш пӧлемым келыштарен. Тушто шапашым ямдылыме банкылам шотленат пытараш лийдымыла чучеш.
Наталия деч лайфхак-влак:
– Салат вашке ынже локтылалт манын, тудым майонез дене варыман огыл. Майонезым але соусым посна шындыман да нуным кочмо годым тарелкаш ешарыман.
– Чебуреклан але пельменьлан руашым нӧштылмӧ деч вара тудым икмыняр жаплан «канаш» пыштыман. Киен, руаш пушкыдемеш.
– Пареҥгым шолтымо вӱдыш ик падыраш шоганым да пырчан кум шем пурысым пыштыман. Тыге пареҥге тамле таман лиеш.
Наталия Осипова дене пырля телылан ямдылена
Сливе варенье
Ик килограмм сливылан – ик килограмм сакырложаш.
Сливе гыч томжым лукса. Келге противеньыш оптыза, ӱмбакыже сакырложашым пыштыза. Противеньым 150 градусан шокшо духовкыш ик шагатлан шындыза. Тидлан «конвекция» режимым ойырыза. Духовко гыч лукмеке, вареньым банкылаш оптен шындыза да калай петыртыш дене петырен шындыза.
Шере помидор
Рассоллан: 1 литр вӱдлан – 7 кугу совла сакырложаш, кок кугу совла шинчал.
Стерилизоватлыме банкылаш 1 пӱй чеснокым, кочо пурысым (ик тыртышым пӱчса), 3тамле пушан пурысым, 5 гвоздикым, 1 лавр лышташым, помидорым ныл ужашлан пӱчкеден оптыза.
Шолтымо рассолым банкылаш опталза. Вич минут наре кучыза да, мӧҥгеш кастрюльыш опталын, уэш шолташ шындыза. Кокымшо гана шолтымо рассолым банкылаш оптазла, 0,5 изи совла 70 процентан уксусым ешарен, банкым калай петыртыш дене петырен шындыза. (1 литран банкым кучылтман).
Грузинский салат
Кӱлыт: 1,5 литран банкылан – 700 грамм сайын кӱшӧ помидор, 5 пӱй чеснок, 750 грамм кияр, 0,5 кугу совла сакырложаш, 1 кугу совла шинчал, 70 мл кушкыл ӱй, 50 мл 9 процентан уксус, 1,5-2 кугу совла хмели-сунели приправе, кориандр ден кочо стручковый пурысым там почеш пыштыман.
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Мылам латик ий теме. Визымше классыш коштам. Кокымшо ий марий йылмым да марий литературым тунемам. Йылме урокышто туныктышына сочиненийым возыктыш. Темыже пеш оҥай. Шоналтышым, лу ий гыч республикыштына мо лиеш?
Илем Башкортостан Республикысе Шаран селаште. Селана кугу, мотор, кечын тӱзлана, кушкеш. Илыш ончыко кая, икшыве-влак шочыт, кушкыт. Кажне сурт поян сад-пакча дене ойыртемалтеш. Еҥ-влак шуко вольыкым, сурткайыкым, кроликым, мӱкшым ашнат. Сад-пакчаште ужар ломбо, пызле, поланвондо, ирга кушкыт. Села шеҥгелне верланыше кугу чодыра йӱштӧ мардеж деч арала. Туймаза олат мӱндыр огыл. Мыйын авам ден ачам олаш пашаш коштыт, мыланем сурт пашам ышташ кодеш.
Республикынан рӱдолаже мемнан села деч мӱндыррак - Уфаште. Автобус ныл шагат кая, нояш лиеш. Корныжат пеш сай огыл, асфальтшат пытен толеш. Можыч, лу ий гыч писе поездым шонен луктыт? Пел шагатыште Уфашке миен шуаш лиеш, еҥ-влак больницышкат миен толыт ыле (А больницыже эн сай лийшаш, тӱрлӧ черым эмлышаш). Каныш кечын экскурсий дене коштын савырнаш кумылло!
Ме кызыт коло икымше курымышто илена, социальный сетьлаште «шинчена», а тушто мо гына уке! Тӱрлӧ сайт, блог, чат, форум кечын гаяк шочыт! Селамат моторландараш лиеш, пӧртымат икмыняр секундышто чоҥаш лиеш. Тиде мыланем келшыш. Республикем ончальым - ваштар лышташ гае.
Лу ий гыч, шонем, шуко вашталтыш лиеш. Кугу олаште велосипед ден скейтборт дене кошташ тӱҥалыт. Машина-влак ола тӱрыштӧ гына лийыт, завод ден фабрикыште робот-влак пашам ыштат. А еҥ-влак йочаштым ончат, туныктат, тӱрлӧ элым ончыктат, канаш коштыт. Республикыштына корно чатка, кумда, чыла вере тӧр асфальт лиеш. Школ, йочасад-влак шукемыт, моторланат. Интернет класс-влак шукемыт. Ача ден авана (кӧн йоча-шамычше шуко) пӧртыштӧ шинчаш тӱҥалыт, нунылан субсидий семын оксам пуат. Можыч, Интернетыште пашам ышташ тӱҥалыт, тунемыт. Сурт оралтым да пакчам, садым арун кучат, моторландарат.
Кажне олаште, селаште, ялыште спорт комплексым, бассейным чоҥат. Кастене да каныш кечын изижат, кугыжат еш дене пырля канаш, тазалыкым тӧрлаташ миен кертыт.
Республикына кажне ийын тӱзлана, вес эл гыч турист, калык-влак ончаш толыт: мемнан йылмынам, тӱвыранам, йӱланам шымлат. Ме икте-весе дене келшен илена. Газ ден нефть олмеш куштырам да кушкылым кучылташ тӱҥалыт. Ушан еҥ-влак келыштарат, шонем. Шонымем шукталтше! Республикем поян, мотор лийже!
Л. ИЛЬМУРЗИНА,
Шаран селасе 1-ше школын
5-ше классыштыже тунемше.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Марий эстрадыште Аксар Эльтемеровын лÿмжö шукылан палыме. 2009 ийыште«Тыйын верч» мурыж деч вара тудын нерген утларак ойлаш тӱҥальыч. Мурызо шкежак шомакым воза, семым келыштара.
Олор ялын уныкаже
Параньга район Олор ялын эргыже Альберт Владимирович Эльтемеров шке ялысе Ольгам школышто тунеммыж годымак йöратен шынден. Рвезе мастар кидан лийын гын, ÿдыр оҥгыр гай йÿкан, лывырге кид-йолан, мураш-кушташ мастар улмыж дене ойыртемалтын. Ешаҥмекышт, шкешт гай поро, ушан-шотан, чолга кум икшыве: Аксар, Марина, Сергей – шочыныт. Нунын кокла кокла гыч эн кугужо – Аксар.
Эльтемеровмыт еш ондак Советский район Вечын посёлкыште илен, 1988 ийыште Кодам ялыш куснен. Лач тиде ялыште рвезын весела йоча пагытше эртен. Аваже «Матрёшка» йочасадыште воспитательлан тыршен, ачаже колхозышто пашам ыштен. Мурен моштымыжо, почеламутым возымыжо рвезылан аваж деч куснен. Вет Ольга Константиновнан изаже-влак сайын мурен моштымышт дене шке таҥаш рвезе-влак коклаште ойыртемалтыныт. Аксарын шÿжарже Марина Эльтемерова – изаж гаяк чолга, творческий шÿлышан ÿдыр. Илыш корныжым тÿвыра дене кылден, тудо И.С.Палантай лÿмеш колледжын пашаеҥже, «Чинчывий» кÿслезе ансамбльым чумырен.
«Авам музыклан шÿманден. Тудо концертлаште чÿчкыдын выступатлен, мурен, куштен. Сандене авам дене пырля эре коштынам. Ондак ончышо семын миенам гын, вара «Матрёшка» йочасадын коллективше дене пырля мыят концертлаште выступатленам. Лач тиде пагыт гыч музык келшаш тӱҥале. Тунам йочасадыште музыкальный кружокым Людмила Васильевна Рыбакова вÿден. Тушто ме тÿрлö семÿзгар дене шокташ тунемынна, мурым муренна. Авам фортепиано дене шокташ кок тылзаш посна курсышко пуэн ыле», — ойла мурызо.
Сӱретлаш мастар
Аксар музыкым веле огыл, тыгак сÿретлаш йöратен. Рвезе ачажын пушеҥгыш пӱчкеден сÿретлымыжым кажне гана эскерен ончен.
«Ачамын пашаже-влак 1990-ше ийлаште районысо художественный выставкылаште ик гана веле огыл ончыл верышке лектыныт. Сандене южгунам Саша тукым изам дене шке семын але сÿрет почеш сÿретлена, чиялтена ыле. 4-ше класс деч вара Йошкар-Оласе национальный музыкально-художественный президентский школышко «сÿретче» направлений дене тунемаш пуренам», — каласкалыш А.Эльтемеров.
Музыкально – художественный школышто сÿретче лияш ямдылалтше рвезе музыкым öрдыжкö шÿкалын огыл. Школ-интернатыште музыкальный класс лийын. Аксар тушто тунемше ÿдыр-рвезе-влак пелен эре лийын.
«Ме пырля выставкышке, концертышке коштынна. Тушто музыкальный инструмент дене шокташ йöн лийын. Пианино дене сайын шокташ тунем шуым. 5-ше класс гыч танцевальный музыкылан кумылаҥынам, аудиокассетым эре налын шогем ыле», — ойла Аксар.
Почеламутым возен, спортым йöрата
А.Эльтемеров 10-11-ше класслаште Кодам школышто тунемын. «Тунам танцевальный музыкын, мурын, музыкальный композицийын ойыртемыштым шымлаш тÿҥалынам», — тудо ойла.
Тиде жапыштак почеламутым возен, шке семын гитаре дене шоктен.
Тыгак спорт дене кылым кучен. Урок деч вара спортивный кружоклашке коштын, тренажёрный залыште заниматлен. Рвезе ончыкылык профессийым спорт дене кылдаш шонен. Школ деч вара Крупская лÿмеш Марий пединститутын физический воспитаний факультетышкыже физкультурым туныктышо специальность дене тунемаш пурен. Студент пагытше годым «Марий мурсем» ансамбльын ик чолга участникше лийын. Лач нине ийлаште пырля тунемме йолташыже-влаклан шке мурыжо-влакым мурен.
Институтым тунемын пытарымеке, армийышке налыныт, внутренний войскан ик частьыштыже служитлен.
Москошто пашам ышта.
2007 ий гыч тачысе кече марте Москошто Россий МЧС-ын пожар ваштареш кучедалме службыжын кугыжаныш академийыштыже физической подготовко да спорт кафедрын старший преподавательжылан пашам ышта. Аксар Марий радион ондакысе пашаеҥже Ольга Савиновам марлан налын. Кызыт Ольга – России МЧС-ын элкöргö службо капитанже. Кок икшывышт уло.
Аксар яра жапше годым семым воза, мурылан ремиксым ышта. Кызыт тудын 88 муро пашаже уло.Тушко ремикс, микс, сем-влак пурат. Рвезе рушлат изиш мурым воза.
«2008 ийыште семым возымо программым шке гыч ончен тунемынам, тудын почеш музыкальный композицийым возаш тӱҥальым. Шке гыч гына тунемме шагал, сандене ди-джей Груван аудио школ курсышым тунем лектынам. Тыште ди-джей, музыкант-влакым ямдылыме шотышто тÿрлö курсым эртенам. Куштымо стильлан келыштарыме музыкальный композиций, муро-влак поснак келшат, сандене тидлан жапым утларак ойырем. Шуко мурызо дене палыме улам, йодмышт почеш мурыштлан ремиксым ыштем»,– ойла рвезе.
Кызыт Аксарын репертуарыштыже 33 марий муро уло, южыжо калык коклашке але марте лектын шуын огыл, лишыл жапыште йоҥгалтшаш улыт. Аксар Эльтемеровын творчествыже шкешотан, а мурыжо-влак чонеш логалше, шонаш таратыше улыт.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
«Марий ушемын» вуйверже 2015 ий 10 мартысе погынымаштыже ныл йодышым ончен лекте. Нунын кокла гыч тӱҥ верым марий йӱла дене кылдалтше пайрем-влакым эртарымаште «Марий ушем» могайрак надырым пышта, мом эртараш кӱлеш манме йодыш эн ончылно шоген.
Тӱрлӧ сомылжат ятырак. Но йӱла пайремлан поснак кугу тӱткыш ойыралтшаш манын палемденыт вуйверын еҥже-влак. Читать далее →
Оставьте комментарий
Filed under Увер-влак
Tagged as Марий ушем, Талешке кече
11.03.2015 · 23:00
Кузе Интернетыште марла чын возаш
Интервотышто марий йӱкпале да йоҥылыш деч посна возаш мо кӱлеш? Тидын нерген ойлен налына.
Мутат уке, марий йылмым сайын палыде моторын да йӧршын йоҥылыш деч посна возаш ок лий. Но туге гынат, тӱрлӧ техникле йӧным кучылтын возымаште ятыр ситыдымашым кораҥдаш лиеш.
Але марте марий газет, журналлаште тӱрлӧ шке ыштыме марий шрифтым кучылт возеныт да, чаманен каласыман, таче мартат тыгак возат. Тидлан лӱмын марий букван шрифт-влакым, нунылан келшыше полдышоҥа радамым компьютерышкыда шындыман. Читать далее →
1 комментарий
Filed under Артикль-влак
Tagged as марий буква-влак Интернетыште
11.03.2015 · 22:00
Марий Эл увер, 11.03.2015 ий
Налмывер: Марий Эл КТРК
1 комментарий
Filed under Видео, Увер-влак
10.03.2015 · 22:25
Э.Архипова: Возыде чыташ огеш лий
Эллина Архипова 5 мартыште юбилейжым палемдыш. Кумдан палыме тиде марий композитор, чолга марий ӱдырамаш дене ме моткочак кугешнена да тудым чот пагалена! Санденак 8 Мартлан пӧлеклалтше «Ӱдырамаш корно» мужыр лаштыкыштына лач тудын нерген каласкалена. Тудын ӱдырамаш семын ойыртемалтмыжым пален налме шуо. Читать далее → |
Мыскараче-влакым такшым кажне кундемыште муаш лиеш, но калык коклаште палымыже шагал. «Кугарня» газет редакцийын полшымыж дене икмынярышт ынде чылт артист улыт! Черетан «Воштылаш, товатат, сулык, огыл!» мыскара-конкурсна весела шӱлыш дене эртен каен гынат, шыргыжалаш таратыште тат-влак ушыштак пӧрдыт. Волжский районысо Усола Корамас ялыште Алефтина Михайловна Иванова ила. Тудо «Чоткар тукым» фольклор ансамбльын ик эн чолга да мыскараче еҥже. «Молан лӱмдам Алефтина, а Алевтина возымо огыл?», – йодмемлан, тудо шыргыжалын тыге вашештыш: «Тый гына огыл ты йодышым пуэт. Ялсоветыште, 1961 ийыште шочмекем, вуйлатыше грамоддымын возен. Ик «ф» буквалан верч уло документым вашталташ верештын. Кызыт сулен налме канышыште улам, шочмо ялыштем йывыртен илем».
Алефтина Иванова школышто кандаш классым тунем лекмыж деч вара Свердловск олашке каен. «Ондак текстильный училищыште кум ий тунемынам. Вара прядильщицылан пашаш пуренам. Урал марийлан марлан лектым. Пелашем Анатолий Иванов Арти район Пагышал ял гыч лийын. Тушто мылам пӱртӱс, пошкудо-влак пеш келшеныт. Кок йочана шочо, но 13 ий тушто илымек, марием деч ойырлен, авам деке шочмо Волжский кундемышкем тольым. Мыйым Пагышалыште палат, тусо ансамбльпеш келша. Газет гоч тушко кугу саламым колтем. Пелашем ош тӱня дене чеверласен», – палдарыш Алефтина.
Усола Корамас ялыште ӱдыр кандаш шочшан ешыште кушкын, кудымшо икшыве лийын. Школышто тунеммыж годым пеш оҥайым ойлен моштышо, эре мыскарам ыштылше улмыжла чучын огыл. А йолташыже-влак «Пеш весела ӱдыр» лийын маныт. Мыскара шӱлыш тудын чонжым лыпландарен. Ачажат ондак колен, вара шкенжынат 23 ияш эргыже ӱмыр лугыч лийын. Ойгым мондаш манын, «Чоткар тукым» коллективыш толын.
Ялышке пӧртылмекем, авам дене пырля илаш тӱҥална. «Москва» озанлыкыш осеминаторлан пашаш пурышым. Колхоз вуйлатыше Медведево районысо Руэмыш тунемаш колтыш. «Ферме пашам мыскарачыш лукто», – манеш мыскараче.
Тений 1 апрельыште «Чоткар тукым» ансамбль мыскара-конкурсышто «Марлан кайынем» сценке дене икымше верым нале. Аля тушто тӱҥ рольым модо. А тыгай ойыртемалтше рольжо ятыр уло. Теве ялысе артист-влак шке клубыштышт Мыскара кече вашеш эре концертым ончыктат. «Номер коден манме гай выступатленам, ик вургемемат кукшо огыл ыле. Пырля сценкым шонена. Кажне кечын репетицийыш погынена, а каныш годым концерт дене иктаж вере миен толына», – ойла Алефтина Иванова.
Пашаче, мыскараче да поро ӱдырамаш таче кок уныкажлан куанен ила. Тыгак пошкудыжо, йолташыже-влаклан мланде марте вуйым савен таушта. «Урал кундем гыч толмекем, ятыр ий тошто пӧртыштӧ иленам. А ынде кок ий лиеш – у пӧртыштӧ. Чумыр ял дене ик кеҥеж жапыште суртым чоҥышнат, мылам тыгай кугу пӧлекым ыштеныт. Иктат ик ыр оксам налын огыл. Вот могай ӱшанле улыт йолташем-влак!» – манеш тудо.
Сурт-оралте чапле, пакчаште чыла кушкеш, пеледыш дене «урналтеш» манаш лиеш. «Свадьба в Малиновке» фильмым ончымем деч вара пакча печем киносылак келыштарымем шукто. Коремыш, вӱд воктек лектын, уа воштырым нумальым, кудывечем сӧрастарышым», – ойла тудо.
Чынак, Алефтина ик-кок мутым веле ойла, вигак шыргыжалме шуэш. Сценышке лектеш веле, ончаш толшо-влак рӱж воштыл колтат, тудын кажне ойжо, койышыжо гыч куаным вучат. Шкет ӱдырамаш «Ӱдырем годым Петрова фамилиян лийынам, Ивановлан марлан лектынам, ынде Сидоровым пеш кычалам» манын, мыскара йӧре ала чыным ойлен, сценышке куржо.
«Воштылаш, товатат, сулык огыл!» мыскара конкурснан эн тале мыскарачыже-влак 17 майыште 18 шагатат 30 минутлан Морко тӱвыра пӧртыштӧ «гӱжлаш» тӱҥалыт. «Чоткар тукым» ансамбль тушто шке ойыртемалтше мыскараже-влак дене мия. Алефтина Иванован усталыкшым ончаш толза!
lenta
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Медведево районысо «Семеновский» племзавод ЗАО-што «Генетике ден вольык кӱтӱм саемдыме кӱшеш шӧрым ыштен налме пашан пайдалыкшым нӧлталмаш» теме ден научно-практический конференций эртен. Тудым Марий Элын ялозанлык да продовольствий министрже Ю.Сидыганов вӱден.
Мемнан республик ялозанлыкым вияҥдыме корным ойырен налын гын, лӱштышаш вольык урлыкым саемдыде ок лий. Санденак племзаводышто эртарыме конференцийыште озанлык вуйлатыше, зоотехник, осеменатор-влак, шӧрым ыштен налме паша дене кылдалтше моло специалист-шамыч у сводный селекционный йӧн, ушкалым тӱжаҥдыме, осеменатор-влакым ямдылыме опыт, шӧр озанлыкыште сексироватлыме нӧшмым кучылтмын пайдалыкше да шуко моло у йӧн дене палыме лийыныт. Нижний Новгородысо «Генетик шӧр компаний» ООО гыч ветеринар науко кандидат Д.Никулинын кок докладшат погынышо-влаклан оҥай лийын.
Марий Элын ялозанлыкыштыже лӱштымӧ вольык урлыкым саемдыме пашалан эреак кугу тӱткыш ойыралтын да ойыралтеш, ончыл озанлыклаште наукын темлымыжлан кумдан эҥертат. Лӱштышым кугемдымаште тидыже пайдалыкым палынак нӧлталеш. Сай урлык ушкалым ончен куштышо 22 озанлык шотлалтеш. Республикыште 33,3 тӱжем вуй ушкал гыч 60 наре процентше — шӧрым шуко пуышо урлык.
Тений шым тылзыште шӧрым ыштен налмаш вич процентлан ешаралтын, 60 тӱжем тонным вончен. Ик ушкаллан шотлымаште кокла лӱштыш 148 килограммлан кугемын, 3 тӱжем утла килограммыш шуын.
А.АНДРЕЕВ.
Лудаш темлена:
УВЕР ЙОГЫН
Марий Элыште ава капиталым 182 еш икшывым туныктышашлан ойырен
Марий Элыште тений але марте ава капиталым 182 еш икшывым туныктышашлан ойырен.
УВЕР ЙОГЫН
Ушан еҥ курыкымат савыра
Тиде ой «Мунло» интеллектуал марафоныш чумыргышо ӱдыр-рвезе-влаклан лачак келшен толеш.
УВЕР ЙОГЫН
Российым ончал савырнынет?
Russia.Travel калыкле турист портал да «National Geographic Россия» журнал икымше гана «Россия в кадре» фотоконкурсым увертареныт. Тушто сеҥышыш лекше лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Лӱмлӧ артистын лӱмгечыже
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Шарнем: изиэм годым ялыште сӱаным чо-от вучена ыле. Вет шуматкечын, сӱан кечын, мемнан клубыш шкенан ял гыч гына огыл, пошкудо ялла гычат шукын погыненыт. Чылан сӱан годым «Ӱдыр модышым» ончаш вашкеныт. «Ӱдыр модыш» – кум кече шуйнышо пошкырт марий сӱанын ик ужашыже гына. Ты кастене тӱрлыман ош марий тувырым чийыше оръеҥ йолташ ӱдыржӧ-влак дене сценыш вераҥдыме ӱстел коклаште шинчен. А погынышо-влак чылан шер теммеш «Кандырам» куштеныт. Шоҥгырак-шамыч, йырымваш вераҥдыме теҥгыллаш шинчын, чыла тидым куанен эскереныт. Ончылно шогышо ӱдыр (свидетельница семын) чылаштым тамле пура дене сийлен. Ожно сӱаным уло ял дене эртарыме.
Л.Абукаева эрвелмарий сӱан вургем дене.
Таче марий ӱдыр-шамыч шукыж годым марий сӱан дене марлан огыт лек. Моланже раш: кафеште сӱаным ышташ куштылгырак. Мӧҥгысӧ семын кужу ӱстел тич кочкышым погымо, сӱан вате-влакым кычалме огеш кӱл. Касымат тамада сӧрастара. Но марий ӱдыр ден качымарий марий сӱан дене ушнышаш огытыл мо? Вет шоҥго-влак арам огыл ойлат: сӱан годым шуктымо йӱла, ойӧро-влак у ешым арален шогат. Ала садланак кызыт тынар еш ойырла?
Мом таче сӱан годым шуктыман, мом уке – чылан огына пале. Да шукынжо палашат огына тырше: молан вуйым кӱлдымаш дене пудыраташ? Вет сӱан жапыште сомыл тиддеч поснат шуко. А палыман улмаш. Палыман гына огыл, ШУКТЫМАН. Теве ойӧро-влакымак налаш. Тидын нерген филологий шанче доктор, «Марийские табу в контексте свадебного обряда» пашан авторжо Л.Абукаева дене кутырена.
— Любовь Алексеевна, Те чыла тиде ойӧро-влакым кунам погаш тӱҥалында. Кӧ деч йодыштында?
— Эн ондакше шукыжым Пошкырт вел Мишкан районысо Шогертен ялыште илыше кувавам Ӱялче Пезаевна Пезаева ден авам Лидия Шамшиевна Александрова ойленыт. Пытартыш ийлаште материалым студент-влакат погаш полшеныт. Шижалтеш, нунат ойӧрӧм палаш тыршат. Сӱан дене кылдалтше ойӧрӧм, шонем, поснак. Нуно чылан кунам- гынат садак ешаҥыт. Палыман: сӱан ончыкылык илышлан негызым пышта. Садланак, очыни, марлан кайымышт годым палымем-влак мый дечем ойӧрӧ нерген тачат чӱчкыдын йодыштыт.
— А Те шкеже марий сӱан дене марлан каенда мо?
— Шкежат марлан лекмем годым чылажымат шукташак тыршенам, вет марий сӱан лийын.
— Колынам, пуйто ӱдырлан аважын ялышкыже марлан каяш огеш лий.
— Марий-влак коклаште ӱдыр ден качым ойырен налмат тӱрлӧ чарыме (запрет) гычак тӱҥалеш. Мутлан, шке родо-тукымлан але шке нісыл (тукым) гыч лекше еҥлан марлан каяш огеш лий. Кугырак-влак самырык-шамычлан кӧ дене ушнаш лиеш да огеш лий — эре ойлен шогат да молан огеш лиймым умылтарат.
Чын, теве, мутлан, Мишкан районышто южо вере ӱдырлан аважын шочмо ялышкыже марлан лекташ ок лий, маныныт. Тыге икшывыштым шке вӱран еҥлан лекме деч шижтареныт. Тунамак шке илыме ялыш марлан лекмым сайлан шотленыт. Тыгай калыкмутат уло: палыдыме исерлан (аҥыралан) лекмешке, палыме исерлан лек.
— А ӱдырым йӱктымӧ (эрвелмарий-влак сӧрасыме маныт) годым кучылтмо могай пале-влакым каласен кертыда?
— Мутлан, ӱдырым ик куштылго кечын йӱктыман: изарнян, кугарнян але рушарнян. Туларташ (сӧрасаш) толшо вате-марий молан толмыштым вик огыт ойло, а туштен кутырат. Мутлан, «Мемнан презына йомын. Тендан деке пурен огыл?» маныт.
— А молан тыге туштен ойлаш кӱлеш? «™дырдам марлан налнем» манын, вик каласаш ок лий мо?
— Ик могырым, туштен ойлымаш осал деч саклен шога. Эсогыл кумалтыш мутыштат туштен каласымаш-влак улыт. Мутлан, имне огыл, а шарпоч, пуышаш вольык нерген ший тӱкан маныт. Осал водыж ончылгоч колеш гын, ыштышаш пашам пужен кертеш. Кызытсе илыш дене келыштарен умылтарашат лиеш. Йодышым вик огыт пу, а тора гыч тӱҥалыт.Тугеже ӱдырын ава-ачажлан шоналташ жап лиеш. Адакшым тыште калыкнан шот ден ратым палымыже да аклымыже шижалтеш. Чыла вигак ойлен оптымо шотан улмым огеш ончыкто вет.
— Сӱан дене моткоч шуко йӱла кылдалтын. Айста иктажшым шарналтена.
— Чынак, сӱан йӱла кугу социально-психологический функцийым шуктен, вет тыгодым ӱдыр ден рвезе у статусым налыныт: нуно вате-марий лийыныт. Тиде татыште самырык-влакым тӱрлӧ осал, шем чонан еҥ-влак локтен кертыныт, садлан ойӧрӧ да пале-влак кугу верым налыныт. Эше ты йӱла-влак самырык ӱдырлан у ешыш илаш куштылгын куснаш да самырык ешын сай ончыкылыкшылан пеҥгыде негызым пышташ ышталтыныт. Шуко ойӧрӧ оръеҥ дене кылдалтын. Мутлан, ӱдыр шке сӱаныштыже шортшаш огыл улмаш. Уке гын ӱмыржӧ мучко шорташ тӱҥалеш маныныт. Марлан кайышаш ӱдырын вургемжым весе чийышаш огыл — у ешын пиалжым шолыштат маныныт. ™дырын сӱаныште чийыме вургемжым весылан пуэн огытыл. А вуеш упшалме тікиям (ший оксан упш гай) весылан пуаш лийын. Но мӧҥгеш пӧртылтымыж годым весе тушко ший оксам ургышаш улмаш. Тыге лектеш, пуйто тӱлен налын.
Сӱан кечын ӱдыр кочкышым ямдылышаш огыл — ӱмыржӧ мучко пашаште эртараш тӱҥалеш. Родо-тукым ӱдырлан сӱан вургемым чияш огеш полшо – черлана манын шонат. Тидым йолташыже-влак ыштат. Чийымеке, ӱдыр шып гына шинчышаш. Тыгак родо-тукымлан кузыкым погыман огыл – еш ойырлымашке шуын кертеш. Кузык коклаште име лийшаш огыл – уке гын ӱдыр йорло лиеш.
Сӱан калыкын качын суртышкыжо толмыж годым самырык-влак шеҥгекышт ончалшаш огытыл. Тидын психологический шонымашыже раш: ӱдыр ава-ачан суртшо гыч лектын каен гын, тудо шке тукымжо деч «кораҥшаш», ончыко гына ончышаш. Ойлат, шочмо сурт гыч лукмо годым ӱдырлан омсалондемым тошкалаш ойӧрӧ – ойырлен толеш. Тыге ты ойӧрӧ оръеҥым ӱдыр илыш дене чеверласыкта. Тыгай шонымаш денак кылдалтын
вес ойӧрӧ: ӱдырын аваж ден ачаже каче суртышто лийше сӱаныш мийышаш огытыл.
— А сӱан годым мом шуктыман?
— Сӱан годымсо ойӧрӧ-влак тыгак ӱдыр-качым аралыме функцийым шуктат. Шукын тидым палат: ӱдыр ден каче коклашке вес еҥым пуртыман огыл – ойырлен кертыт. Пошкырт велне сӱан годым эсогыл нунын кидыштым тӱрлыман ош солык дене кылдат. Иктаж-кӧ самырык-влак коклаш шижде але лӱмын пурен каяш тӧча гын, савуш тудым солаж денат пералтен кертеш. Сӱан качын суртышкыжо толын волымеке, ӱдыр машина але имне гыч мландыш тошкалшаш огыл, тудлан лӱмын кӱпчыкым, коваштым але шке куымо паласым шарат. Уке гын оръеҥым мландыш осал водыж шупшаш тӱҥалеш маныныт.
У шешке качын суртыштыжо кажнылан пӧлекым пуа. Ваштарешыже Мишкан кундемыште ожнырак «шочшаш піран» манын ойленыт (вара шочшо пачам самырык мужырлан пуэныт). Эрвелмарий-влак кызытат авалан шке тӱрлымӧ марий тувырым чиктат. Самырык-шамычлан пуымо пӧлек коклаште кӱзӧ ден вилке лийшаш огытыл – мужыр пиалан огеш лий, маныт.
— Сӱанын эрлашыжым у шешке дене кылдалтше пале ятыр. Могай?
— Эрласе кече тыгак кугу рольым модеш. У шешке у ешыш, тукымыш кусна. Садлан чыла палыжат ты тукымын кугезыже ден аралтышыже самырык шешкым саклышт, чаманышт манын ышталтеш. Теве мелнам кӱэштме денак икмыняр ойӧрӧ кылдалтын. Мутлан, Мишкан районысо икмыняр ялыште у шешке мелнам кӱэштшаш огыл. Тудо кум мелнам кӱэштеш, молыжым – ончылно шогышо але йолташ ӱдыржӧ. Уке гын самырык шешке ӱмыржӧ мучко тул гай йӱлен илаш тӱҥалеш, маныт. Шкеак кӱэштеш гын, кок салма дене кӱэшташ огыт темле – пиал ок лий. Тыгак у ватылан мелнам кӱэштме годым тулшолым удырен петыраш ок лий – еш илышым петырет, маныт. У ватылан пӧртым мушкын лукташ ок лий – пиалым мушкын луктат, маныт. А теве вӱдлан памашыш шешке шкежак кая. Тыгодым чылан эскерат, кузе тудо вӱдым конда. Велен кондаш ойӧрӧ – марийже йӱшӧ лиеш. Оръеҥ вӱдым таве гыч тӱлен налеш: тушко ший оксам але шӱраш пырчым шуышаш.
Тыгак иза-шольо але акак-шӱжар ик кечыште сӱаным ыштышаш огытыл. Тидым тачат шукын шуктат.
Теве тыге. Ешым погымо деч ончыч самырык-влаклан чот шоналтыман. Ала марий йӱлам шукташак кӱлеш? Те, лудшына-влак, тидын шотышто могай пале-влакым каласен кертыда? Возен колтыза.
Алена Илиева, Пӱрӧ ола
(еш стажше – 23 ий):
— Мый марий сӱаным пагалем. Шкежат марий сӱан дене марлан лектынам. Тиде ӱмыр мучкылан шарнымашеш кодеш. Кызытат сӱанын кажне татшым шарнем, пуйто спектакль семын кажне актше эртен. Марий сӱан шке ончылныжо садак кӱлешан задаче-влакым шында: тыматле лияш, кугыракым пагалаш, шке йӱлам, мурым, куштымашым чонышко шыҥдараш. Марий сӱан веселан, кугу кумыл дене эртаралтеш. Тыгай жап ик гана веле лиеш, сандене кугу марий сӱан дене марлан лекмашым мый пиаллан шотлем. Кызыт тиде йӱла деч кораҥаш тӱҥалыныт. Сӱанын икмыняр ужашыже веле шукталтеш. Туге гынат кажне самырык еш тек сӱан дене ушна. Лач сӱан — еш пеҥгыдылыкыште икымше ошкыл. Марий еҥ марий сӱан дене ушна гын, эше сайрак.
Марлан лекташ куштылго, илашыже нелырак. Марий сӱан дене лектат але йӧршеш сӱаным от ыште — тышеч ок шого дыр тыйын еш илышет. Илен мошташ кӱлеш, ешым кучен мошташ кӱлеш. Еш илышым сайын вораҥдарен колташ кугу чытыш кӱлеш: икте-весым умылен моштыман, кугырак-влакын ойыштым шотыш налман, тӱрлӧ неле-йӧсӧ годым ваш келшен, полшен шогыман. Южгунам пеҥгыде койыш-шоктышымат ончыктыман, мутымат кучыман, келшенат моштыман. Йоча шочмеке, шке нерген веле огыл, йочан тазалыкше, ончыкылыкшо, койыш-шоктышыж нерген шонет. Тыштат икте-весылан эҥертет, полшет. Икманаш, чылажат посна еҥ деч шога, а могай сӱан дене лекме гыч огыл.
Вера Каменщикова,
Кужэҥер район, Йывансола
(марлан кайымыжлан – 37 ий):
— Мый марий сӱан дене марлан каенам, а возалтынна Йошкар-Олаште. Шкеже У Торъял район гыч улам. Тунам каче сурт гыч сӱан оръеҥ деке йӱдым толеш ыле, вара эрдене наҥгаеныт. Марий йӱлам сӱаныште шуко шуктымо. Шарнем сӱан калыкым кинде-шинчал дене налаш лекмемым. Оръеҥым кӱпчыкыштӧ шинчыктеныт, вара тудым пеленемак наҥгаенам. Ача-аван сурт гыч лекме годым ӱстел йыр кум гана савырныме. Мый марлан рушла чиен толынам. Но каче суртыш пурымеке, вигак марла тувырлан вашталтенам. Вес кечын адак вес марий тувырым чиенам да мелнам кӱэштынам. Молыжым пеш ом шарне, вет тидлан ынде шуко жап эртен.
Марий ӱдыр-каче сӱаныште марий йӱлам шуктышаш улыт манын шонем. Вет чыла тиде модыш огыл, а кова-коча деч арален кодымо йӱла. Тудо садак ешыште икте-весым пагалаш, умылаш полша. Тидым сӱан эртыме годымак шижат да ӱмыр мучко чоныштет ашнет.
Мемнан Йывансола кундемыште тачат шуко самырык еҥ марий сӱаным ышта. «Мурсем» ансамбльышкына коштшо-влак чылан гаяк марий сӱан дене ешаҥыт. Теве ӱмаште ик рвезын сӱанже лие. Тений адак кок рвезына ӱдырым налаш ямдылалтеш, марий сӱаным ыштынешт.
blog
lenta
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Могай ныжылгын марла шокта Татьяна лӱм. 25 январьыште Российыште Студент-влак да Тачана-шамыч шке кечыштым пайремлат. Шнуй Татьяна эсогыл студент-влакын аралтышыштлан шотлалтеш. Морко район Весшӱргӧ ялысе ӱдыр Татьяна Ивановалан тиде кече кок пачаш пайрем.
Таня МарГУ-со Калыкле тӱвыра да тӱвыра кокласе кыл институтышто нылымше курсышто тунемеш. Творчествылан шӱман. «Кок классым Весшӱргӧ школышто тунемынам, варажым – Волаксола кыдалаш школышто. Школна Йошкар-Оласе строительный техникум дене договорым ыштен. Тудын почеш 10-11-ше классна профильный лийын. Занятий-влакым техникумын педагогшо-влак эртареныт. Кок ий тунеммеке, кумшо курсым заочно техникумышто тунем пытаренам, юрист профессийым налынам. А ӱмаште «Управление персоналом» программе почеш профессиональный ямдылалтме курсыш тунемаш пуренам, — мут мундыражым рончаш тӱҥале студентке. — Марла мураш да кушташ йӧратем. Йоча годым шӱжарем-влак дене пырля коча-кова-шамычлан изирак концертым ончыктена ыле. Весшӱргӧ ялысе клубыш кушташ коштынам. Тушто хореограф Наталья Геннадьевна Малинина, варажым Елена Алексеевна Александрова мыйым да моло ӱдыр-рвезе-влакым шукылан туныктеныт. Музык, марий сем чонем рӱпшат. Кызыт гитар дене шокташ тунемам».
Т.Иванова икымше курс гычак «Марий мурсем» ансамбльыш коштеш. «Сентябрьыште ик мотор кечын ансамбльым вуйлатыше Родион Сергеевич Алексеев мемнан курсысо студент-влак дене вашлийын да «Марий мурсем» нерген каласкален. Тушко кошташ кумылем лектын. Ансамбль дене пырля тӱрлӧ кундемышке, республикысе чыла манме гаяк районлашке миен коштынам. Шуко куштымашлан тунемынам. Творчестве деч посна мыйым шанче паша сымыстара. Тӱрлӧ научный конференцийыш статья-влакым возем. Тидын шотышто мылам филологий шанче кандидат, доцент Людмила Ивановна Барцева каҥаш дене полша», — манеш ӱдыр.
«Оҥай палаш, кӧ тылат тыгай лӱмым пуэн? Могай койыш-шоктыш дене Тачана-влак ойыртемалтыт?» — йодым Таня деч. Тудо вашештыш: «Авамын еҥгаже Татьяна да ачамын чӱчӱжӧ авам ден ачамым палымым ыштеныт. Нуно келшаш тӱҥалыныт, а варажым сӱан лийын. Шочмекем, мылам, шуко шоныде, еҥгам лӱмеш Татьяна лӱмым пуэныт. Таня-влак усталык шӱлышан, яндар чонан, вашке шокшешт кайыше улыт. Нунын кумылышт писын вашталт кертеш. Мылам шке лӱмем моткоч келша».
Теве тудо, марий ӱдыр Тачана. Университет деч вара кушко кайымыжым эше ок пале. Мардеж сай векыла лупшалеш манын ӱшана.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Кава ден мланде коклаште илена гын, тугеже Юмын шӱлышым шӱлена. Чоннам яндарын кучаш тунемын шуына гын, илышымат вес шинча дене ужына. Садлан кажне еҥ Юмым йӧратымаш, тудлан ӱшанен, поро шонымаш дене илымаш.
Кажне ийын майын икымше рушарнян, Святой Николай Чудотворецым шарныме кече деч вара, Волжск оласе «Всех скорбящих Радость» храм гыч Крестный ход тӱҥалеш. Шнуй Гурий лӱмеш Пӧтъял черке гыч кондымо «Смоленская» (Седмиезерная) Шочынава Юмоҥа дене 26 майыште Волжск ола гыч лектын да 21 июньышто Морко районысо Изи Кугунур ялыш толын шуыныт.
18-19 июньышто Морко посёлкысо Юмо кончымо лӱмеш черкыште Марий митрополийын икымше миссионер погынжо лийын. Тений черкылан 200 ий темеш. Ты гана «Волжск – Морко» Крестный ходланат 20 ий темын.
1 июньышто Провой велне лиймем годым Крестный ходын эртымыжым ужым да ошкыл эртыше-влакын тӱшкашке ушнаш вигак кумылаҥым. Тыге Эҥервож ялышке пурышна, тушто илыше-влак ӱстел чес ден мемнам вашлийыч, ошкылшо-влак каналтышт, а батюшка еҥ-влак дене мутланыш. Вара паломник-влак воктенсе яллашке кайышт, а мый 19 июньышто Морко районыш кайыше маршрутыш логалаш шканем мутым пуышым да шӱм-чонем дене ямдылалташ тӱҥальым. Вет ты кечылаште нуно Морко посёлко гыч мыйын шочмо Волаксола ялышкем каят.
Ты кечын Крестный ходым Морко черкын протоирейже Леонтий Очетов вӱден наҥгаен. Мый Кугу Кожлаялыште паломник-влак деке ушнышым да Чишкан – Смычке – Волаксола ялла марте ошкылшемла, Юмын шулдыр йымалне улмемла чучо. Тыглай кечын ик меҥгымат йолын каяш ӧрканена, а чонлан куштылго годым тидым от шиж улмаш. Паломник-влак туге писын ошкылыт, вараш кодат гын, нуным поктен шуаш моткоч йӧсӧ. Илышыштат тыге: вараш кодат гын, шуктымо пашат ушнен огеш тол.
Мемнан ӱмыргорнына могай, кузе ме тудым илен эртена? Сулыкым ыштена, осал койыш-шоктышан, еҥлан кӧраныше, сырыше улына, амал деч посна вурседылына да тулеч моло уда вийым шке ӱмбакына шупшына? Крестный ход годым тыглай гына ошкылмылан огыл, а Юмо да Шочынавалан кумалын, молитве мурым мурен, чыла сайым да аралтышым йодын эртыме корнылан шотлалтеш. Крестный ходым эртарыше-влакын шонымашышт –кушкын толшо тукымым духовный, нравственный да патриот шӱлышеш кушташ, Юмын йӱлам кучаш, шукташ, православный культур дене палдараш. Тӱрлӧ калык-влак коклаште келшымаш кылым ышташ, осал вий, сар ваштареш шогаш. Тыгак шӱм-чон да капкыл дене яндар, поро пашам гына ыштыше лийын илаш.
Юмым сӧрвален кумалме еҥ-влакын уш-акылыштым волгалтара, сулыкым ыштыме деч эрыкташ туныкта.
Чишкан ял гыч пасу гоч Смычкышке миен шуынна. Корно дене ошкылаш куштылгак огыл, пуйто Юмо ончыкта: нелым сеҥет –ончылно сай илыш вуча. Смычке ял гыч Волаксолашке кайыме годым олыкыш савырныше нурышто каналташ шогална. Протоирей Леонтий илышын моторлыкшо, пӱртӱсын сылнылыкше да вуй ӱмбалсе каван узьмакше нерген ойлыш. А тыгодым кечан кечыштак вучыдымын шонанпыл мемнам авалтыш. Кас вашеш Волаксола ялышке миен шуынна, школ кудывечыште паломник-влакын черетан ошкылмышт мучашлалте. 20 июньышто ты ялыштак литургий лие, тудым Шеҥше селасе Казанский Шочынава лӱмеш черкын священникше Евгений Шамаев эртарен. Вара корно Чодырасола –Зеленогорск – Весьшӱргӧ – Изи Маршан – Изи Кугунур маршртут дене шуйналте. Ынде Крестный ходын участникше-влакым Арын черкын настоятельже иерей Николай Чузаев наҥгаен.
Мыят умбакыже ошкылам. Молитвам мурен, Николай ача почеш каена, а, мылам туге чучеш, пуйто Юмо почеш ошкылам. Корно моткоч кужу: чодыра, пасу гоч але комешталт пытыше асфальт дене эртет. Чынак, неле, йол корштымым шижаш тӱҥальым, но иерей Николайын кузе чаткан, ончыко вӱден кайымыжым ончал колтымек, Юмын да Шочын Аван полшымышт дене капыш угыч вий-куат ешаралтеш.
Кажне ялыште порын, кинде-шинчал дене вашлийыныт, тутло сийым пукшен колтеныт. Юмоҥа йымач лектын, юмынвӱд дене чывылалтын, ятыр еҥ шкаланже чон ласкалыкым муын, аралтышым налын, шонем. 21 июньышто Изи Кугунурышто литургий деч вара Юмоҥам Советский районыш наҥгаеныт. Тыге кундемнам тӱрлӧ зиян деч утараш йодын, калык чонышто поро пашалан гына тӱзланашыже кумалын, Крестный ход суапле сомылым шуктен.
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
Пагалыме лудшына-влак!
2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын
«Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман. |
Киров кундем Советский район Чумбылат курыкышко 19 июньышто марий кумалтыш лиеш. Чумбылан онлан вуйым савен кумалаш шонышо, марий юмыйӱлам жаплыше-влакым надыр, чес пӧлак, шийвундо дене вучат.
Чес пӧлак дене толшо-влакым 5 шагатлан мияш кӱштат. Кумалтыш кечын Йошкар-Ола гыч автобус лиеш. Ончылгоч +79278775749 телефон дене йыҥгыртен возалташ лиеш.
йӱла
Йолташ-влаклан палдараш
Шонымашым ешараш Отменить ответ
Имя *
Email *
Комментарий
Δ
Тыгак тыланда келшен кертеш
Кечышот. 1 сентябрь (идым)
Мо дене тиде кече шарнымашеш кодын? Могай лӱмлӧ еҥ шочмо кечыжым палемда? Тидын нерген «Кидшер» интернет-журналын материалыштыже.
Мер Каҥаш шыже сессийыш погына
Марий форумын шыже сессийже лишемеш. Тений тудо 9-10 декабрьыште Йошкар-Олаште эрташ тӱҥалеш. Уна-влак республикнан кажне районжо гыч да марий-влакын тӱшкан
Шошымсо ден кеҥеж кумалтыш…
Шошымсо да кеҥежымсе кумалтыш Кугураклан (Курык Кугызалан) лиеш. Игече мотор, шурно лектышан лийже, кутуш лекше вольыкат сайын тӱланыже, пакча-саскат сайын
Савыктыш нерген
Рекламе
Редакций
Сайт нерген
Проектлан полыш
Лийза мемнан дене пырля
Любое использование материалов допускается только при соблюдении правил перепечатки. Настоящий ресурс может содержать материалы 16+ |
Владимир Григорьевич Васильев ӱмыржӧ мучко ветеринарлан ыштен. Ты паша дене вес эллаштат лияшыже логалын. Сулен налме канышыш лекмеке, шкежат ынде ятыр кайыквусым онча.
В.Васильев 1955 ийыште У Торъял район Семесола ялыште шочын. Вич эрган ешыште эн изи лийын. Володя изиж годсек ялозанлык специалист лияш шонен. 1973 ийыште У Торъял кыдалаш школым тунем пытарымеке, посёлкысо СПТУ-што водительлан тунемын. Вара армийыште служитлен. 1977-1982 ийлаште Москваште К.И.Скрябин лӱмеш ветеринарный медицине да биотехнологий академийыште ветеринарный врачлан тунемын. Дипломым налмеке, Йошкар-Оласе ветеринарный станцийыште врачлан пашам ышташ тӱҥалын. Тылеч вара Марий АССР МВД-н подсобный озанлыкшым вуйлатен. «Акашево» чыве фабрикын кугемаш тӱҥалмекыже, В.Г.Васильевым тӱҥ отделенийын управляющийжылан шогалтеныт. Тылеч вара тудлан ялозанлык министерстве пеленысе ветеринарий комитетын кугурак врачше должностьым ӱшанен пуэныт.
1990-шо ийла кыдалне В.Васильев Моско областьысе ветеринарный станцийыште вольыкым вес элла гыч кондымо шотышто врачлан ыштен. Венгрий, Польша, Чехий, Словакий, Германий, Даний да Прибалтика эллаште илаш да пашам ышташыже логалын. Нине эллаште Российыш кондышаш урлык вольыкын тазалыкшым терген да карантин мероприятий-влакым эртарен. Сулен налме канышышке кайыме марте тудо Марий Эл Республикысе ветеринарий комитетын управленийыштыже врач лийын.
В.Васильев яра жапыштыже футболла модеш. Студент улмыж годымак икымше разрядан спортсмен лийын. 15 ий ончыч Йошкар-Ола воктенысе Загуры посёлкышто Владимир Григорьевич пелашыже Маргарита Семёновна дене пӧртым ыштеныт, тушто илат. Эрге ден ӱдырышт улыт.
Васильевмыт пӧрт пеленысе йыраҥыштышт пакчасаскам куштат. Тыгак кайыквусым: кӱрка ден бройлер чывым – шыллан ашнат. Муным мунчышо чыве-влакат улыт. Тидлан кайыклан келшыше вӱта-влакым ыштыме. Диетический шыл, муно, Владимир манмыла, ий мучко ешлан кочкаш сита. Тудо сурткайыкын тазалыкшым эскера. Кызыт яллаште веле огыл, посёлко ден олалаште сурт, садысе але дачысе пӧрт воктене чывым ончаш шонышо еҥ-влак ятырын улыт. Эсогыл южо еҥ оласе балконыштат чывым ашнаш шотым муэш.
Чывым ончаш тӱҥалнеда? Чывым ашнаш тӱҥалаш шонышо-влаклан В.Г.Васильев икмыняр ой-каҥашым пуа.
ОНЧЫЧ ВЕРЫМ ЫШТЫМАН
Мыйын шонымаште, чыве – пий деч вара айдемын кокымшо йолташыже. Чыве – куд тӱжем ий ончычак Азийыште лукмо кайык. Тудо айдемылан «шӱман». Кужун, 20 ий марте, илен, муным 3-4 ий марте мунчен кертеш.
Сурткайыкым налме деч ончыч тудлан верым ыштыман. Ончычсо леваш але мончат тидлан келшен толыт. Но тудым чывылан йӧнештарыман. Ончычак вита кӧргым эрыктен, мушкын, известка дене ошемден дезинфицироватлыман. Телылан шокшемдыман, волгыдо лийже манын, электротулым пуртыман, кӱварыш 20 сантиметр кӱкшыт олымым але пилашӱкым шарыман.
Муным мунчаш пыжашым ыштыман: кум чывылан ик вер сита. Йӱдлан шинчаш вара-влакым йӧнештарыман. Тыгодым ик чывылан шинчашыже иктаж 30 сантиметр лопкытан вер лийшаш.
Конешне, у иктаж пел метр деч кӱшнырак, свай шотан меҥге-влак ӱмбалне ыштен шындыме чыве илем сайрак. Тыгай вӱта воктек кайык-влаклан кошташышт вольерым ыштыман. Мланде деч 15-20 сантиметр кӱшнырак кочмывер лийшаш. Чыве – чоҥештылше да чыла вере пургедше кайык, сандене вольерым кӱшыч да йырым-йыр кӱртньӧ сетке дене печен налман.
УРЛЫКЫМ ШОТЫШ НАЛМАН
Чыве вигак мунчаш тӱҥалже манын, иктаж 40 кечаш таза кайыкым налман. Таза чыве вигак шинчалан перна. Тудо верыште шып огеш шого, йолжо дене ала-мом эре удыркала, тыгодымак нерже дене мландым чӱҥгеда, шинчаже йылгыжеш. Лунчырий кайык нунын коклаште лийшаш огыл. Урлыкым шотыш налман. Йошкарге, немыч урлык чыве, муным шукырак пуа. Но тудын вийже тидын шотышто кум ийлан веле сита. Ош тӱсан чыве-влакын мунылыкышт шагалрак, но вич ий наре мунчен кертыт. Тӱҥалтышлан сурт пелен иктаж 8-10 чыве лийшаш.
Нунын коклаште агытан лиеш гын, сайрак. Тудын икмыняр пайдаже уло. Эн ончычак агытан чыве-влакым арала, эрдене шулдырлажым лоп-лоп пералтен, оҥжым кадыртен муралтен колта. Южо еҥ, агытан мурымо йӱкым колын, кечыгутлан вий-куатым налеш да кечыгут «ылыжше» коштеш. Муно пулдырчо ок лий. Тыгай муно дене чывигымат лукташ лиеш.
КОЧКЫШ
Кокла шот дене ик чыве кечыгут 180-200 грамм наре кочкышым кочкеш. Тидлан тӱҥ шотышто комбикорма кучылталтеш. Но мый нунылан почкалтышым, ужар шудым ешарен пуэм. Ужар кушкылым, выньык семын пидын, авыртыш сеткышке сакем. Нуно тудым чӱҥгат, тыге ешартыш витамин да минеральный вещества-влакым налыт. Чыве-влак йылым йӧратат. Мый лӱмынак кӱнчен погем да пукшем. Эҥерла воктенысе ракушко-влакат рационыштышт эре гаяк лийшаш улыт. Мунышӱмымат тӱэн пукшем. Шаргӱмат пуэм. Тудат кайыкын пагарыштыже кочкышым тыгыдемдаш полша. Кукшо пырчат сурткайыкын рационыштыжо лийшаш, вӱдымат эре йӱшаш.
ТАЗА ЛИЙЖЕ МАНЫН
Чыве эре таза лийже манын, профилактике пашам мондыман огыл. Тидлан чыве вӱтам чӱчкыдын эрыктыман. Йол йымал шартышым эре вашталтыман. Ийлан кок гана вӱташте дезинфекцийым ыштыман. Тидлан известкам але лӱмынак ыштыме дезрастворым кучылтман, тудо ветаптекылаште ужалалтеш.
Кажне ийын чывылан уколым ыштыман, шинчашкыже растворым чӱчыктыман, йӱктыман, бронхит, сальмонелл, чума да аденовирус ваштареш вакцинацийым ыштыман. Кокцидиоз, ларинготрахеит да Марекын черже деч вакцине сурткайыклан ик гана ышталтеш.
Чывын тазалыкшым эскерен шогыман. Эркын тарванылаш тӱҥалше, начарын кочшо кайыкым вигак тӱшка деч ойырыман. Диагностикым ыштен, нуным эмлаш тӱҥалман. Тидлан ветврачым ӱжман. Молан манаш гын южгунам сурткайыкын авитаминозшымат чер деч ойыраш куштылго огыл. Сурт пелен кеч кайыклан, кеч тӱкан шолдыра але тыглай вольыклан кӱлеш профилактике пашам ыштен шогет, врач дене тидын шотышто мутланет, тудын ой-каҥашыжым тӱрыснек шуктет гын, вольыкын тазалыкше пеҥгыде лиеш.
Авторын фотожо-влак.
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Калыкыште ойлат: «Йоча сурткöргылан ямым пурта». Чынак, пöртыштö йоча юарлыме йӱк-йӱан улмыжо мом шога! Йоча ешышке куаным конда веле огыл, а эше кажне ача-авам пиаланым ышта. Теве Марий Турек районысо Сардаялыште илыше вате-марий Анжелика Алексеевна ден Геннадий Павлович Смирновмыт кок ий ончыч Дима ден Аням ешышке ончаш налыныт.
Сардаял – Марий Турек районысо ик эн тора ял. Райрӱдö марте 60 наре меҥгым кудалман. Йошкар-Ола марте – 175 меҥге гын, Озаҥ олашке — 90 меҥге веле. Сандене Геннадий Павлович пашам ышташ Озаҥ олашке кудалыштеш, тусо ик строительный фирмыште пашам ышта, тыгак «Газель» машинаж дене грузым шупшыкта. А пелашыже Анжела Алексеевна – Шернур кундемын ӱдыржö.
Смирновмыт ик ача-аван шочшыштым ашнаш налыныт. Аням Йошкар-Оласе йочапöрт гыч конденыт, а Димам – Звенигово районысо Таир ер воктен улшо «Журавушка» реабилитационный рӱдер гыч. Дима кодшо ийын 1-ше классышке тунемаш каен. Аня тений 5 ийым темен. Изаж ден шӱжарже пластилин дене ненчаш йöратат, тӱрлö фигурым ыштылыт. Рвезе роботым ненча. «Кушкын шуам гын, полиций пашаеҥ лиям», — рвезе ойла. А изи ӱдыр творческий шӱлышан — кушташ йöрата. Озавате Аням иктаж танцевальный кружокыш колта ыле, но ялыште тыгай йöн уке.
Анжелика Алексеевна йоча-влак дене пырля кажне кечын заниматла, туныкта, тиддеч посна тӱрлö кидпашам пырля ыштат, вет ава — тале кидмастар. Тудо курчак аралтышым, сöрастарыме арверым ыштылеш, яндаште сӱретлен мошта, пеледышым пидеш.
Поро кумылан ӱдырамаш нине икшыве-влакым шке шочшыжо гай йöрата, чамана. Нуныжо ача-ава деке чот тунемын шуыныт, шӱмаҥыныт. Ӱдырамаш нунын верч моткоч тургыжлана. Вет йочам йол ӱмбак шогалташ, ончен кушташ моткоч кугу ответственный паша. Ондак изиш нелылыкат лектын улмаш. Тунам изи ӱдыр аваж деч эре кораҥын, южгунам öндалашат пуэн огыл. А кок ий жапыште тудо йöршеш вашталтын — кызыт эре аваж йыр пöрдеш.
Дима ден Аня сайын илышт, моло деч почеш ынышт код манын, Смирновмыт мо кӱлешым эре наледат. Кеҥежым йӱштылаш мöҥгысö бассейнышт, кудалышташ велосипедышт уло. Дима утларакше ачаж пелен лияш йöрата. Телым Геннадий Павлович дене пырля ече дене коштеш, пашам ышташат вуйым огеш шупш, кудывече гыч лумым шупшаш полша. Изи ӱдыр аважын когыльым ышташ тӱҥалмыжым ужеш веле, содор куржын мия да полшаш пижеш. Мо гынат, изаж ден шӱжарже кожмак, поро чонан икшыве улыт. Арам огыл Анжелика Алексеевна нунын нерген поро шомакым ойла.
Икшывым ашнаш налаш шонымаш кузе лектын? Тиде йодышемлан озавате тыгерак вашештыш:
«Ӱдырем-влак кушкын шуыныт, пашам ыштат. Кажныже илышыште шке корныжым муын. Кугурак Алина ӱдырем Йошкар-Оласе мӱшкыран ӱдырамаш-влаклан вургемым ужалыме «Ньюформ» кевытым куча. Лариса ӱдырем Йошкар-Оласе ик транспортный компанийыште логистиклан ышта. Ялыште пелашем дене коктын веле кодынна. Пöртна йоҥгыдо кугу, пакчат кумда. Молан йочам ашнаш налаш огыл? Тыгодым пелашем эре эргым йодеш ыле. Тудлан ашнаш налме шотышто ойым пуышым. Эн ончыч Аням, вара Димам ешышке нална. Рвезе шке таҥашыже-влак деч почеш кодеш, сандене туддене шуко шинчылташ перна. Школ деч вара кажне кечын заниматлена, лудына, возена, сӱретлена. Кызыт теве сӱретленат изиш мошта.
Йоча-влак «ава» манаш вашке тӱҥалыныт. Тидыже мом шога! Южгунам шинчавӱдат толеш. 48 ияш улам. Ийготыш шумо дене «Кызыт ынде «ковай» маншаш улыт, уныкам лийшаш, шонем. А мыйым «Ава» маныт, тугеже эше самырык улам» манын, эре воштылам. Тыгай йоча-влакым моткоч чаманем. Кузе кудалтен каен кертыт? Аня ден Дима рушла мутланат гынат, марий мурым туныктыде шым чыте.
Тыгай йоча-влакым ешышке налмым суапле, поро пашалан шотлем. Ялыштына кугу пöртлаште южо вате-марий йоча деч посна илат. «Ешышке йочам налза, ик ий почеш вес ий тугак эрта», манам».
Йочам ашнаш налме шотышто Смирновмытын ӱдырышт тореш лийын огытыл, ача-аваштлан эре полшен шогат. Дима ден Аням шочмо шольо-шӱжар гае йöратат, чаманат. Нунын деке шӱмаҥыныт, кунамже олашке уналыкеш наҥгаят.
Вате-марий кроликым ончат. Шошым лудым, комбым, чывым налыт. Пареҥгым шуко шындат, пакчакöргыштышт тӱрлö пакчасаскам куштат.
Тыге Смирновмыт еш икшыве-влаклан весела йоча пагытым пöлеклат, ача-аван чон-шокшыштым, йöратымашыштым шижаш туныктат. Нуно икте-весылан ваш-ваш эҥертен, полшен илат.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
Пагалыме лудшына-влак!
2022 ийын 2-шо пелийжылан ПОДПИСКЕ кампаний мучашлалтын
«Кугарня» газетлан возалт шуктен огыдал гын, вес тылзе гыч налаш тӱҥал кертыда. Тидлан 15 числа марте подпискым оформитлыман. |
Тыгай сугыньым армийыш ужатыме годым самырык еҥлан каласен колтат. Самырык-влакын «У вий» ушемыштым вуйлатыше Владимир Андугановын армийыш кайымыжым пален налмеке, тудын дене вашлийын мутланышым да, сугыньым каласыде, мыят шым чыте.
— Володя, армийыш каяш кумылет уло мо?
— Тидын шотышто чот ом пуштылане. Ик могырым, кайыме шуэш, а вес велымже, чон тушко пешыже ок шупш.
— Векат, армийыш кайыме деч ончыч шочмо Пошкырт мландышкет миен коштыч. Ача-ават салтакыш кайымет нерген уверым кузерак вашлийыч, могай сугыньым пуышт?
— Ача-авам изишакше пуштыланат, но тидым ончыкташ огыт тырше, таза кап-кылан, пӱсö уш-акылан пöртылаш сугыньлышт. Тыгак, таза пöртылаш манын, шкенан вел тошто марий йӱламат шуктеныт: кинде шултышым пӱчкын, вуй йыр савыреныт да тудым толмешкем кошташ пыштеныт. Служитлен пöр-тылмеке, мый тудым кочшаш улам. Родо-тукымем вачӱмбаке шовычым пыштеныт.
— Армийыште мер пашам шуктен шогаш тӱҥалат мо?
— Тидын шотышто каласаш але эр, эн ончыч частьышке сайын миен шуман, но иктаж-мо оҥай лектеш гын, чынжымак, мер пашам ышташ кумыл уке огыл.
— Кеч-могай рвезат элитный войскаш логалнеже, а тый могай войскаште служитлынет ыле?
— Лӱмын шонен шинчен омыл, тыгеже военно-морской флотышто служитлаш тӱҥалам. Армий рвезым талыракым, виянракым ышта, тӱням ужын кошташ йöным пуа, жап эртымеке, мом шарналташат лиеш. Тылеч посна у корно почылтеш, армий деч нимолан лӱдаш.
— Марий Элыште йöратыме ӱдырет кодеш. Тудо тыйым армийыш кузерак ужата?
— Мутат уке, шке семынже тургыжлана, вучаш тӱҥалеш, «Нимат огыл, ик ий веле. Тидым чытен, илен лектына», — манеш.
— Тыйже каен колтетат, «У вийже» кöн кидыште лиеш але умбачын вуйлаташ тӱ-ҥалат?
— Организацийым мы-йын укеште Марий кугыжаныш университетын тӱвыра да сымыктыш факультетшын 4-ше курсыштыжо тунемше Володя Токпулатов вуйлаташ тӱҥалеш. Тудлан чыла шотыштат ӱшанем. Володя шкежат пашан нелылыкшым умыла, сайын вӱдаш тӱҥалеш манын шонем.
— Самырык тукымлан могай тыланымашет лиеш?
— Армий деч ида лӱд. Ынде ик ий веле мöҥгö деч тораште лийман. Служба пеҥгыдылыкым, чытышым пуа, тыгодым элым аралаш тарата, кугешнымаш кумылым луктеш.
— Вес тыгай жаплан таза кап-кылан, сурт-печым кучаш, ял марий калыкым пукшен йӱкташ ситыше кумыл дене, ӱдыр налшаш пиал дене пöртыл. Коштмо корнет пиалан лийже!
Лидия ШАБДАРОВА
мутланен.
Налмывер: «Марий Эл» жаплышташ.
Share this:
Twitter
Facebook
Понравилось это:
Нравится Загрузка...
Похожее
1 комментарий
Filed under Артикль-влак
← “Кӱсото” — пешак жапыштыже возымо кантата
Хельсинкиштӹ Мартинӹн Йäрмингäжӹ рӱжге эртен →
One response to “«У вий» вуйлатышым армийыш налыт”
Петан
07.12.2008 в 04:56
Володя, ӱй корно дене каен, мӱй корно дене тол! Ынде армий деч вара «У вийыште» пашам ыштен кертат, вет ик ийыште «коча» лийын от шу. |
30 июньышто Марий Эл Кугыжаныш Погынын 28-ше сесийыштыже депутат-влак социальный полыш мере-шамыч нерген законодательствыш пуртымо вашталтышым ик йӱк дене сайлан шотленыт. Регионын калык илышым вияҥдыме шотышто министрже Марина Островскаян палемдымыж почеш, тиде вашталтыш республикысе ава капиталым, 68377 теҥгем, тӱнен илыше ешлан кумшо да тылеч моло йочам ыштымыж (эргылыкеш але ӱдырлыкеш налмыж) деч вара ик ий гыч налаш правам пуа. Тымарте тыгай выплатым ешын нылымше йочам ыштымыже але ашнаш налмыж годым веле тӱленыт.
Тений 1 июнь марте регионысо ава капиталым 134 еш налын. Тидлан республикын бюджетше гыч 8,8 миллион теҥгем ойырымо.
Регионысо ава капитал – тиде «Демографий» национальный проектын направленийже-влак кокла гыч иктыже. Тудым ешысе ик еҥлан шотлымаште доходын Марий Элыште официально пеҥгыдемдыме эн изи окса кугыт, 12250 теҥге, деч шагал погынымыж годым пуат. Выплатым ача-ава кокла гыч иктыжлан тӱлат.
Марий Элын Калык илышым саемдыме шотышто министерствыже регионысо ава капиталым налаш правам пуышо йодмаш-влак дене эше ик гана палдара:
Йодмашым пуышо еҥын да йочаже-влакын Россий гражданствышт лийшаш.
Йодмашым пуышо еҥ ден тудын йочаже-влак пытартыш кум ийыште Марий Эл кумдыкышто регистрироватлыме лийшаш улыт.
Кумшо да тылеч моло йочам ыштыме (ашнаш налме) кече деч вара ик ий эртышаш.
Йодмашым пуышо еҥ але тудын пелашыже ик гана тӱлыман регионысо ава капиталым налаш лийме права дене тымарте пайдаланышаш огытыл.
Ава капитал йодмашым пуышо еҥлан ик гана веле ойыралтеш. А иканаште кок але тылеч шуко йочам ыштыме (ашнаш налме) годым улыжат ик выплате, 68377 теҥге, палемдалтеш.
М.ИВАНОВА
Лудаш темлена:
УВЕР ЙОГЫН
«2019 ийыште каныш кече-влакым кусарыме нерген» пунчалжын проектшым ямдылыме
Россий кучемын «2019 ийыште каныш кече-влакым кусарыме нерген» пунчалжын проектшым ямдылыме. Тудын дене келшышын, Российыште У ий каникул 10 лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Росгвардийын пашаеҥже-влак донор радамыш ушненыт
Марий Эл Республикын Росгвардийжын пашаеҥже-влак донор радамыш ушненыт.
УВЕР ЙОГЫН
Гармоньчылан эн сай пӧлек – гармонь…
Параньга район Ондропсола гыч уста гармонист Эрик Смирновлан шочмо ялысе клубыш пашаш толмеке, тусо «Поро кас» ансамбль илыш корным, лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Марий сылнымутчо Раисия Сунгурова «Кава вола копаш» шке у книгаж дене Таллинныште да Тартушто палдарен. Да эрла ты почеламут погынак Йошкар-Олаште презентацийже лиеш.
Эстонийын рӱдолаштыже шукерте огыл лекше савыктыш дене теле тылзын 15-ше кечынже Таллинн оласе тоштерын «Кик ин де Кӧк» башньыштыже эстон «Фенно-Угрийын» ий мучашысе мероприятийыштыже ойленыт. Поэтессе шке книгаж дене палдарен, почеламутышт-влакым марла лудын. Касым вӱдышӧ Йаак Прозес нуным эстоныш кусарен.
Ты касыштак шукерте огыл тӱням ужшо «Тошкалме тошкалтышем» эрвел марий-влакын калык мурышт CD дене палдареныт. Садлан Р.Сунгурован южо почеламутшо эстон Кристи Мӱхлиҥгын кӱсле да марий Инга Погонинан скрипке семже дене пырля йоҥген.
Тыгак Анна Мишина семсалмаште улшо муро-влакым шергылтарен. Гармоньым одо Павел Кутергин шоктен.
Мероприятийыште книгам сӧрастарыше сӱретче Иван Богомолов савыктышыште улшо сӱретышт-влак дене палдарен.
Эрлашыжым поэтессе да художник шке книгашт нерген Тарту марий-влак ушемын Изи Рошто-Шорыкйол-У ий пайремыштыже ойленыт.
Эрла, 21 декабрьыште, «Кава вола копаш» книган презентацийже Йошкар-Ола историй тоштерыште 18 шагатлан тӱҥалеш.
Тыге у савыктыш дене ончыч Эстонийыште палыме лийыныт, да вара книга дене Марий Элыште лишкырак палдарат.
Мероприятий гыч моло видео >>
Мероприятий гыч фотосӱрет-влак:
Алексей Алексеевын кас гыч видеожо:
MariUver
Фото да видео Иван Богомоловын
Share this:
Twitter
Facebook
Понравилось это:
Нравится Загрузка...
Похожее
Оставьте комментарий
Filed under Артикль-влак, Видео, Книгам лудшо-влакын клубышт, Сылнымут, Тӱвыра да сымыктыш, Фото-влак |
Самырык жапым ик верыште шинчен эртарыман огыл – тÿрлö вере шке мастарлыкым нöлтыман. Тыге тÿняумылымашна вестÿрлö лиеш, уш-акылна у шинчымаш дене пойдаралтеш. Теве Шернур посёлкысо 1-ше номеран школын 8-ше кадет классыштыже тунемше Дима Веденькин шке мастарлыкшым тÿрлö шöрын гыч нöлта. Тудо почеламутым сылнын лудеш, сайын мура, сценкыште устан модеш, проектым арала.
Мураш чон ÿжеш
Дима Шернур район Чылдемыр ялыште шочын-кушкын. Куд-шым ий ончыч ешге райрÿдышкö илаш кусненыт. Рвезе изиж годсек марла сайын мутлана, кугезына деч куснышо марий йÿлам акла, перега. Кок кочажат гармонист лийын. Аваж велым Кужнур ялыште илыше Михаил кочаже Чылдемыр ялысе «Олык марий» ансамбльыште гармонь дене шоктен. Жапыштыже тудо шочмо ялже нерген мурым шочыктен. Уныкажлан усталык шÿлыш туддечат куснен. Кандаш ияш улмыж годым Дима икымше гана сценышке мураш лектын.
«Тиде Ондроп почиҥга ял пайрем годым лийын. Тушко «Олык марий» ансамбль дене пырля выступатлаш миенам ыле. Кочамын гармонь дене шоктымыж почеш ик марий мурым муралтенам. Но 2014 ийыште кочам Михаил Иванович Кужнуров вес тÿняшке кайыш. Тудын лÿмеш кодшо ийын Чылдемыр клубышто шарныме кас эртаралте. Ты мероприятийыште кокымшо гана сценышке мураш лектынам. Тиддеч вара мураш тÿҥальым. Марисола школышто Василий Павловым шарныме лÿмеш эртыше «Ныжыл йÿр» да Шернур районын лÿмгечыжлан пöлеклалтше «Кÿдыроҥгыр» муро конкурслаште участвоватленам. Кок вережат кокымшо верым налынам. Кызыт Чылдемыр ялысе «Ший оҥгыр» ансамбльыште сольно мурем, Шернур тÿвыра пöртыштö чӱчкыдын выступатлем», – ойла Д.Веденькин.
Самырык артист
Дима тÿрлö постановкылаште, спектакльлаште устан модеш. Тидлан кокымшо классыште тунеммыж годым кумылаҥын. Тунам марий йылме предмет дене почмо урок лийын улмаш. Тушто Дима ик ÿдыр дене пырля «Эй, Маркай, айда, кияр погаш!» постановкышто икымше гана модын. Рвезын талантан улмыжым урокышто шинчыше школ завуч Н.С.Афанасьева шекланен шуктен да 8 Март пайремлан пöлеклалтше школ концертым вÿдаш темлен. Тиддеч вара Дима школысо концертым вÿден.
«Ший оҥгыр» ансамбльым Лариса Михайловна Антропова вуйлата. Тышке 7 ияш гыч 16 ияш марте 18 ÿдыр-рвезе коштеш. Арнялан ик-кок гана погынена. Кызыт финн йомак негызеш «Алвар да ÿмыл» постановкым шындена. Спектакль-влакым эн ончыч шкенан ялыште ончыктенна, каныш годым пошкудо яллашке лектынна», – ойла Дима.
Почеламутым сылнын лудеш
Дима почеламутым, ойлымашым сылнын лудын мошта. Кушто йÿкым кугемдыман, кушто иземдыман – тудо сайын шинча. Почеламутышто кажне шомакым шÿм вошт колта, авторын шонымашыжым еҥ-влаклан мастарын почын пуа. Рвезе 3-шо класс гыч «Живая классика» Россий кӱкшытан сылнымут конкурсышто участвоватла.
«2018 ийыште Шкетанын «Ече» ойлымашыжым лудын, районышто икымше верышке лектым. Вара республикыштат ты ойлымашым лудмем дене ончыл верым нальым. Марий сылнымутлан Шернур посёлкысо школышто марий йылмым туныктышо Лилия Владимировна Волкова кумылаҥден. Тудо почеламутым, прозым сылнын лудаш, тыгак шке гыч почеламутым возаш шÿмаҥден. Тÿҥалтыш класслаште тунеммем годым почеламут-влакым марла возкаленам. Чылаже 9 почеламутем уло. Икмынярже «Кече» журналыште савыкалтын», – ойла Д.Веденькин.
Дима Шернур посёлкысо школышто эртаралтше Яналов лудмаште ик гана веле огыл участвоватлен. Тыште рвезе «Ӱярня. Марий калыкын йÿлаже» проектым арален. Тыгак ты лудмаш годым кажне ийын сылнымут конкурсышко ушна. А кодшо ийын Марий самырык тукым слётышто лийын. Тудо школ деч вара журналистлан тунемаш пураш шона.
15 ияш рвезе дене мутланымеке, виян койыш-шоктышан, ура чонан, чолга улмыжым умылет. Тудо кеч-кунамат жапым пайдалын кучылт мошта. Чылажымат шонен, радамлен ышта, эрласе кечылан ончылгоч ямдылалтеш. Самырык рвезе чыла вере шуаш тырша.
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Мыланем – 50 ий. Ялыште шочын-кушкынам, ынде 30 ий Йошкар-Олаште илем. Йолташ ватем йоча годым, поснак кеҥеж каникул жапыште, колхозышто пашам ыштыме ик кечылан стажыш утларак кечым шындат манеш. Тыгай уверым икымше гана колам, сандене ӱшанымылат огеш чуч. Да, авам мыйым 11 ияшымак колхоз пашашке луктын. Тылеч вара, кыдалаш школым тунем пытарымешкем, кажне кеҥежым тӱшка озанлыкыште кугыеҥ-влак дене тӧр гаяк пашам ыштенам. Тидлан оксам тӱленыт, а эше шудо ден олымым яра ойыреныт, пырчымат пуэныт…
Чаманен палемдем, Йошкар-Олаште вузым тунем пытарымем деч вара медицине организацийыш пашаш пурымемлан тӱшка озанлык панкрутыш лекте да петырныш.
Палынем ыле, йолташ ватем чыным ойла мо? Йоча годым колхозышто пашам ыштымым кузе пеҥгыдемдыман? Вет мыланем трудовой книжкам почын огытыл, пашаш лекмым бригадир тетрадьыште гына палемден…
Н.Алексеева
Волжский район
Йодышлан Россий Пенсий фондын Марий Элысе пӧлкажын специалистше-влак тыге вашештеныт:
– Колхозышто, совхозышто але тÿшка паян озанлыкыште пашам ыштыме жапым стажыш айдемын 16 ийым темымыж деч вара пуртат.
Южгунам паша кылым 14-15 ияш да тылечат самырык еҥ-влак денат ыштеныт. Айдеме йочаж годым колхозышто вольный манме найм дене пашам ыштен да тидым документ дене пеҥгыдемда гын, тÿшка озанлыкыште тыршыме жапше стажыш пурталтшаш. Тыгак колхозышто пашам ыштыме кечылам лачшымак йочалан возымо але тиде пашалан лачшымак тудлан тÿлымö (окса але, шке манмылада, шудо, олым, пырче дене) гын, 16 ияш деч изирак икшывынат тÿшка озанлыкыште тыршыме жапшым стажыш пуртен кертыт.
Тÿшка озанлык пытен гын, йоча годым колхозышто пашам ыштыме жапым архив гыч налме справке дене пеҥгыдемдаш лиеш. Тыгай документым колхоз верланыме районысо рÿдö архивыште пуат. Тушко лÿмын коштдеат лиеш, молан манаш гын йодмашым МФЦ гоч пуаш йöн уло. Россий Пенсий фондын кундемласе органже-влакат кÿлешан документым погаш полшат.
Йочан кеҥеж каникул годым колхозышто пашам ыштыме ик кечыжым стажыш ик кече семынак пуртат, а утларак кечым огыт шынде.
М.ИВАНОВА
Tagged дети, пенсия, стаж
Лудаш темлена:
КАЛАСЕ, "МАРИЙ ЭЛ"
Юрист умылтара: Марием кочывудлан шӱман…
Марием кочывӱдым чотак йӱеш. Тидлан кӧрак, аракам кевытыште налаш манын, сурт гыч тӱрлӧ арверым наҥгаен ужалкала. Ала каҥашым пуэда: лудаш…
КАЛАСЕ, "МАРИЙ ЭЛ"
Юрист умылтара: Кӧ мутым кучышаш?
Эргым школышто улмыж годым сусырген. Тидын шотыштак рашемдынем: йоча-влак икте-весыштым сусыртеныт гын, кӧ тыгай годым тидлан мутым кучышаш? О.Михайлова. лудаш…
КАЛАСЕ, "МАРИЙ ЭЛ"
Йодыш – вашмут: Утларак ушнат але ойырлат?
Палаш оҥай ыле: республикнан рӱдолаштыже ӱмаште мыняр еҥ шочын? А мыняр еҥ ош тӱня гыч каен? Еш-влак утларак ушнат лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
АРХИВ
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
Июнь 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
Шукерте огыл, «Республика Башкортостан» газетым лаштыклен шинчышемла, ик ой шинчамлан перныш: «Туныктышо лийын шочаш кӱлеш». Чынак, кажне еҥ туныктышо лийын огеш керт: тидлан талант кӱлеш, а эше - айдемын кумылжо.
Туныктымо пашан нелылыкшым мый сайын палем, вет авамат тиде пашам ойырен налын. Тудын кажне йоча верч тургыжланымыжым, кажне кечын тетрадь орам тергымыжым, уроклан ямдылалт шинчымыжым ужам. Авам шке пашажым йӧрата. Тиде кумылым тудлан, очыни, икымше туныктышыжо А.П. Игнаева шыҥдарен. «Антонида Петровна мыланна ава гай ыле: ме тудлан чон ойгынам почын кертынна. «Тый кертат, тый вет пеш патыр улат» манмыже мемнам тунемаш, сайрак койышан лияш кумылаҥден. Туныктышына мыланна жапшым чаманен огыл, каныш годым пӱртӱс лоҥгаш экскурсий дене коштынна», - порын шарналта авам.
А.П. Игнаева, Благовещенск педагогический училищым тунем пытарымеке, 1963 ийыште Мишкан районысо Пӧкленде тӱҥалтыш школышто туныкташ тӱҥалын. Ик ий гыч пӱрымашыже Ардаш кыдалаш школыш конден. Сулен налме канышыш лекмешкыже, тиде школын тӱҥалтыш класслаштыже тыршен.
Кызытсе ялысе школла дене тунамсым таҥастараш огеш лий. Тунам йоча-влак шукырак лийыныт, сандене кок смене дене тунемыныт. Школышто кум шӱдӧ утла йоча улмаш. Икымше классыште коло утла йочам лудаш, возаш, шотлаш туныктеныт. Умбакыже сылнын лудаш, ушышто шотлаш, чаткан, йоҥылыш деч посна возаш туныктымешке, туныктышылан мыняр тыршаш кӱлын?! Антонида Петровна йӧратыме пашалан уло моштымашыжым, вийжым пуэн. Эре уым кычалше, тӱрлӧ йӧн-влакым кучылтшо туныктышо йоча-влак деке корным вашке муын. Тудын тунемшыже-влак керек-могай кӱкшытан тергыме пашаштат сай шинчымашым ончыктеныт. Тыршен ыштыме пашан лектышыжат лийын: А.П. Игнаевам 1974 ийыште «Победитель социалистического соревнования», 1983 ийыште «Отличник народного просвещения» знакла дене, 1984 ийыште «Ветеран труда» медаль дене палемденыт. Чап грамотыжым шотленат от пытаре.
Ялысе туныктышо йоча-влаклан шинчымашым пуымо дене гына огеш серлаге, тудо калык коклашкат шинчымашын, сымыктышын кугу вийжым шарышаш. Тыге туныктышо да ялысе клуб пашаеҥ-влак, ял калыкым пырля ушен, спектакль-влакым шынденыт. «Мыланем 1965 гыч 1996 ий марте кандаш спектакльыште тÿрлö рольым модаш логалын», - ойла Антонида Петровна. Миклай Рыбаковын «Морко сем» пьесыж почеш шындыме спектакль дене районышто лауреат лӱмым налыныт. Тылеч посна арня еда тургым жапыште, каныш кечын, колхозлан писте выньыкым, шудым ямдылаш, пареҥгым, кешырым сомылаш полшеныт. Очыни, тунам айдеме тыгаяк лийын: «Мый ом керт» манын моштен огыл.
Антонида Петровнан йоча пагытше элын эн неле жапыштыже, Кугу Ачамланде сар годым, эртен. Тудо 1940 ийыште Мишкан районысо сылне Акарт курык воктен верланыше У Эшым ялеш шочын. Шучко сар ӱмырешлан ныл йочам ача деч посна коден. А.П. Игнаева тиде жапым тыге шарна: «Авамын воштылмыжым пеш шуэн ужынна. Южгунам шыман шыргыжал колтат, ӱмбакыже куанен ончена ыле. Авам йӧным муын моштышо ӱдырамаш ыле, ме шужен шинчен огынал. Шуко ешын кочкашыже уке ыле, кӱчен коштшо-влакат лийыныт». Тыге, ӱдырлан изинек пашаш шуаралт кушкашыже логалын. Паша кӧргӧ чаткалыкым, вий-куатым ешарен, еҥын пашажым аклаш туныктен. Санденак Антонида Петровна пашажым йӧратен, уло кумыл дене шуктен, чылажат сайын воранен толын.
Туныктышын поянлыкше - тудын тунемшыже-влак. Шке икшыве семынак, нунын куаныштлан куана, пырля ойгыра. Антонида Петровнан тунемшыже-влак, кумда элнан тӱрлӧ кундемлаштыже илат гынат, шочмо кундемыш пӧртылмышт годым туддек унала мияш жапым муыт. Тунемме жапыштым порын шарналтат, шкеныштын илышышт дене палдарат, поро тазалыкым тыланен, чон почын кутырен каят. Тыгак лийшаш докан. Сай туныктышо шке койышыжо, кумылжо дене ончыкылык тукымын чонышкат волгыдым шара, тыгай порылык тӱняште кушшо йочан чонжат яндаррак, илыш умылымашыжат кумдарак лийыт, шке вожшым ок мондо.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Пижедылше икмыняр черын симптомышт ик гай лийыт. Садлан кажныжым ойырен моштыман. Таче ОРЗ семын тӱҥалше моткоч шучко коля йӱштымужо чер дене палдарена. Мыланна тидын нерген Йошкар-Оласе 1-ше номеран поликлиникын Эшкинин уремыште верланыше филиалыштыже пашам ыштыше врач-инфекционист Людмила Юрьевна Ахиева каласкала.
– Мо тугай коля йӱштымыжо?
– Тиде черым ГЛПС (геморрогическая лихорадка с почечным синдромом) манына. Тудо айдемын организмышкыже чодырасе коля, утларакшым грызун манме тӱшкашке пурышо рыжая полёвка лӱман коля деч логалеш. Чер колян шондыжо, терысше, укшинчыктышше (экскремент) гоч кусна. Тушто улшо вирус-влак кукшо, ночко, йӱштӧ игече годымат аралалт кодыт, южышто шарлат. Тиде черын корныжо кум тӱрлӧ лиеш.
Икымше: пуракым шӱлымӧ годым экскремент-влакын вирусышт юж гыч шӱлышгорныш логалыт. Сад-пакчам эрыктыме, тӱрлӧ помещенийым рончымо, колым кучымо, чодыраште пум ямдылыме, саскам, поҥгым погымо годым черым солалташ лиеш. Садлан тиде случайым пӱртӱсыштӧ пижше чер семын умылтарат.
Кокымшо: колям кид дене кучымо годым. Мутлан, чара кидын пакчагӧргыштӧ эрыктыме сомылым шуктымо годым йоҥылыш коля пыжашым кученда. Коля киддам пурлын колтен, тунам вирус вӱр гоч организмыш логалеш. Моткоч тӱткӧ лийман!
Кумшо: алиментарный заражений маналтеш. Вирус кочкыш але вӱд гоч логалеш. Коля кудалыштме верыште кочкышым кодыман огыл. Тыгай кочкыш гоч адакат коля йӱштымужо пижын кертеш.
Вигак темлем: оралтым рончымо, тӧрлымӧ годым, чодыраште пашам ышыме але поҥгым погымо годымат шӱлышгорным вирус деч аралаш манын, мамык марлян повязкым чийыман. Тудым вӱд дене нӧртыман, тунам шӱлаш куштылгырак лиеш. Чара кид дене нимом ида тӱкале, кеч-могай кочкышым коля логалдыме верыште аралыза.
– Черым кузе палаш лиеш?
– Инкубационный манме жап 45 кече наре шуйна, но утларакшым 14-20 кече лиеш. Пӱсӧ стадийыште тудо ОРЗ чер семын палдырна, но, вич кече эртымек, огыда тӧрлане гын, ГЛПС манын пеҥгыдемдаш лиеш. Черле деч радамын йодыштмек, тудын состоянийжым тӱткын эскерыман. Капкыл температур кӱза, умша кошка, шинча тӱтыраҥеш, йошкарга, ӱнар пыта, шӱргӧ чеверга, верге тураште коршташ тӱҥалеш, шондо шагал лектеш, нер але моло орган гыч вӱр йога. Тыгай симптоман еҥ-влакым иканаште эмлымверыш колтыман. Врач деч посна шке гыч нимогай эмлыме курсым тӱҥалман огыл! Тиде черым эмлымверыште гына тӱрыснек эмлаш лиеш, кӱлеш мероприятийым ыштымек, организмыште вирус огеш код. Тиде чер эмлалтеш, уэш огеш пиж. Но жапыштыже от эмле гын, колымаш марте шукта. Шоналтыза!
– Кызыт – кеҥеж, коля-шамыч чыла вере улыт. Ялыште илыше-влак тугеже эре лӱдыкшӧ ситуацийыште илат. Мом ыштыман?
– Мӧҥгысӧ коля-влак эҥгекым огыт кондо, вирусым чодырасе коля, поснак рыжая полёвка шаркала. Туге гынат эреак шекланыман, арулыкым кучыман. Чодыра гыч колям сакен толшо пырысымат, коляжымат чара кид дене ида кучо!
– Йоча-влак чӱчкыдын черланат мо?
– Тӱҥ шотышто 35-60 ияш пӧръеҥ-влак туешкат. Икшыве-шамычын черланыме случайышт шагал палдырна, укеат манаш лиеш. Республикыштына тиде чер дене эн чот Медведево, Килемар, Оршанке, Марий Турек да Звенигово районлаште черланеныт. Вергым ик ий гыч вич ий марте чот эмлыман. Тиде пижедылше чер деч нимогай прививкым огыт ыште. Эмлымверыште чыла анализым сдатлен, чоткыдо эмлыме курсым мучаш марте шуктен, эмлалтман, тунам веле айдемын тазалыкше саемеш.
– Кызыт эше могай пижедылше чер шарлен?
– Игече йӱран улмылан кӧра пудий-влак шагалемын огытыл, садлан пудий боррелиоз чер палдырна. Тидат шкешотан шучко чер. Чодыраште пудий пурлмылан кӧра инфекций организмыш логалеш да тӱрлӧ органым: нерве, вӱргорно да шӱм системылам, коваштым, йыжыҥым локтылеш. Вигак медучрежденийыш кайыман, пудийым кораҥдымек, тудым могай инфекцийым шаркалыме шотышто тергаш колтыман.
Ме пӱртӱс лоҥгаште, чодыран верыште илена. Нине чер уло манын, чылт нигуш лекде, нимогай мланде пашам ыштыде илаш огеш лий. Кеч-кунамат тӱткышым кучыман да тазалык верч азапланыман.
Людмила Ахиева Саратов оласе мединститутым 1988 ийыште тунем лектын. Йошкар-Оласе инфекционный эмлымверым ятыр ий вуйлатен. Кызыт Йошкар-Оласе 1-ше номеран поликлиникын Эшкинин урем, 3-шо номеран пӧртыштӧ верланыше филиалыштыже врач-инфекционистлан пашам ышта. Тыгак МарГУ-што медицине факультетыште студент-влакым туныкта. Кӱшыл квалификациян врач. «Коля йӱштымужо» теме дене диссертацийым арален.
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
50 ий пырля илыше мужырым парня дене шотлаш лиеш. Шӧртньӧ сӱаным пайремлаш - кугу пиал. Гульян Мухаметгалеевна да Александр Акбатырович Асмаевмыт икте-весыштым ончычсо семынак пагалат, аралат да йӧратат. Лач тидыжак ӱмыргорнышто вашлиялтше кеч-могай нелылыкым сеҥаш полша. Кызытсе илышыште самырык-влак коклаште тыгай йӧратымашым шуэн вашлият. Кок шӱм дене йӧратыше-шамычым ончен, мемнанат кумылна нӧлталтеш. Асмаевмыт Акпарс ялсоветеш лач 50 ий ончыч возалтыныт.
А.А. Асмаев 1947 ий 26 апрельыште Шаран районысо Шалтыкбаш ялыште шочын. Ачаже, Акбатыр Миндиярович, Кугу Отечественный сарын участникше, Берлин марте шуын, вара япон-влак ваштареш кредалын. Сар деч вара туныктышылан, ик жап Шаран ронон инспекторжылан ыштен. Ӱмыржӧ кужу лийын огыл. Аваже, Марина Яныбаевна, Мишкан районысо Ардаш ял гыч. Кугу Отечественный сар деч ончыч, Краснокам педучилищым тунем пытарымек, направлений дене Шаран районыш пашаш толын, Акпарс кыдалаш школышто математикым, кужу жап Шалтыкбаш школышто тӱҥалтыш класс-влакым туныктен.
Александр Асмаев Акпарс кыдалаш школышто кандаш классым пытарыме деч вара Пӱрӧ оласе медучилищыште фельдшерлан тунем лектын. Куд ий фельдшерлан ыштымек, Акпарс кыдалаш школыш пашаш куснен, ондак школ пеленсе интернатыште воспитательлан, вара историй туныктышылан ыштен. Паша деч кӱрылтде, БГУ-што исторический факультетыште тунемын. 1974-1976 ийлаште «Акбарисовский» совхозышто комсомол организацийым вуйлатен. Кок ий коклаште йырже сай активым чумырен, кумыл нӧлтын пашам ыштен. Комсомол обком, ЦК гыч могай гына тергыше комиссий толын гынат, комсомол райком эн ончыч совхозысо организацийын пашажым ончыкташ тыршен.
1976 ийыште Усола пелекыдалаш школыш куснен. 1979-1980 ийлаште -
тиде школын директоржо. 1980-1983 ийлаште - партий Шаран райкомышто пропаганда да агитаций пӧлкан инструкторжо. 1983-1991 ийлаште - «Акбарисовский» совхозышто партком секретарь. А 1991-2008 ийлаште - Усола школышто завуч, историйым да англичан йылмым туныктышо.
Шке жапыштыже Александр Акбатырович районышто эн уста политинформатор, лектор-международник, пропагандист семын палыме лийын. 1969 ий гыч «Знамя Октября» (кызыт - «Шаранские просторы») райгазетын эн тале ялкоржо улмаш. 1994 ий гыч, пенсийыш лекмешкыже, республикысе «Чолман» марла газетын собкоржо семын тыршен.
Александр Акбатырович - донор, илышыштыже 77 гана (30 литр чоло) шке вӱржым пуэн. «Почетный донор СССР» да «Почетный донор Общества красного креста РСФСР» знак-влак дене наградитлалтын.
50 ий пырля илыше мужырым парня дене шотлаш лиеш. Шӧртньӧ сӱаным пайремлаш - кугу пиал. Гульян Мухаметгалеевна да Александр Акбатырович Асмаевмыт икте-весыштым ончычсо семынак пагалат, аралат да йӧратат. Лач тидыжак ӱмыргорнышто вашлиялтше кеч-могай нелылыкым сеҥаш полша. Кызытсе илышыште самырык-влак коклаште тыгай йӧратымашым шуэн вашлият. Кок шӱм дене йӧратыше-шамычым ончен, мемнанат кумылна нӧлталтеш. Асмаевмыт Акпарс ялсоветеш лач 50 ий ончыч возалтыныт.
А.А. Асмаев 1947 ий 26 апрельыште Шаран районысо Шалтыкбаш ялыште шочын. Ачаже, Акбатыр Миндиярович, Кугу Отечественный сарын участникше, Берлин марте шуын, вара япон-влак ваштареш кредалын. Сар деч вара туныктышылан, ик жап Шаран ронон инспекторжылан ыштен. Ӱмыржӧ кужу лийын огыл. Аваже, Марина Яныбаевна, Мишкан районысо Ардаш ял гыч. Кугу Отечественный сар деч ончыч, Краснокам педучилищым тунем пытарымек, направлений дене Шаран районыш пашаш толын, Акпарс кыдалаш школышто математикым, кужу жап Шалтыкбаш школышто тӱҥалтыш класс-влакым туныктен.
Александр Асмаев Акпарс кыдалаш школышто кандаш классым пытарыме деч вара Пӱрӧ оласе медучилищыште фельдшерлан тунем лектын. Куд ий фельдшерлан ыштымек, Акпарс кыдалаш школыш пашаш куснен, ондак школ пеленсе интернатыште воспитательлан, вара историй туныктышылан ыштен. Паша деч кӱрылтде, БГУ-што исторический факультетыште тунемын. 1974-1976 ийлаште «Акбарисовский» совхозышто комсомол организацийым вуйлатен. Кок ий коклаште йырже сай активым чумырен, кумыл нӧлтын пашам ыштен. Комсомол обком, ЦК гыч могай гына тергыше комиссий толын гынат, комсомол райком эн ончыч совхозысо организацийын пашажым ончыкташ тыршен.
1976 ийыште Усола пелекыдалаш школыш куснен. 1979-1980 ийлаште - тиде школын директоржо. 1980-1983 ийлаште - партий Шаран райкомышто пропаганда да агитаций пӧлкан инструкторжо. 1983-1991 ийлаште - «Акбарисовский» совхозышто партком секретарь. А 1991-2008 ийлаште - Усола школышто завуч, историйым да англичан йылмым туныктышо.
Шке жапыштыже Александр Акбатырович районышто эн уста политинформатор, лектор-международник, пропагандист семын палыме лийын. 1969 ий гыч «Знамя Октября» (кызыт - «Шаранские просторы») райгазетын эн тале ялкоржо улмаш. 1994 ий гыч, пенсийыш лекмешкыже, республикысе «Чолман» марла газетын собкоржо семын тыршен.
Александр Акбатырович - донор, илышыштыже 77 гана (30 литр чоло) шке вӱржым пуэн. «Почетный донор СССР» да «Почетный донор Общества красного креста РСФСР» знак-влак дене наградитлалтын.
Хоббиже - мӱкш ончымаш, поҥго погымаш, йот йылме-влак, астрономий, сандалыкысе мӱндыр галактика-влак. Кече системын планетыже-влак, нунын спутникышт нерген оҥайын каласкален кертеш. Библиотекыже «Эврика» серий гыч книга-влаклан поян.
Верысе ялсовет ден райсоветыш икмыняр гана депутатлан сайленыт. Александр Акбатыровичын суапле пашажым нылле утла Чап грамот дене палемденыт. Теве икмынярже: Марий Эл Республикын Тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствыжын марий тӱвыра поянлыкым арален кодымашке да шарымашке надырым пыштымылан Чап кагаз (2010 ий); «За заслуги перед Шаранским районом» знак (2012 ий); Марий Мер Каҥаш деч Чап грамот (2015 ий).
1990 гыч 2016 ий марте марий культура обществым вуйлатен, кызыт Шаран районысо «Марий вий» национально-культурный автономийын почетный председательже улеш.
Пелашыже Гульян Мухаметгалеевна 1946 ий 30 июньышто Усола ялыште шочын. Аваж ден ачаже, Минзифа Тимуряновна да Мухаметгалей Мухаметьянович Атнашевмыт, колхозышто тыршеныт, тӱрлӧ пашам шуктеныт. Гульян Акпарс школышто шым классым пытаренат, шочмо ялыштыже идымыште пашам ышташ тӱҥалын. Тунам шурно погымо жапыште яллашке шуко командировочный машинам колтеныт. Гульян акай шарналтен ойла: «Ик машинан водительже, Николай чӱчӱ, мыйым пеш чамана ыле, вет йӱдымат, йӱран годымат пашаш коштынна. Икана воктекем мийышат, пелештыш: «Ты же очень умная девочка, иди учиться в школу. Ты здесь пропадешь!» Мый ачамлан пӧртыл ойлышым. Тыге угыч Акпарс школыш тунемаш кайышым».
1966 ийыште латик классым сайын тунем пытарен да Туймазасе медучилищын фельдшер пӧлкашкыже тунемаш пурен. Шыжым Гульянын ачаже чот черланен. Ачаж деке уколым ышташ Усола медпункт гыч самырык фельдшер Александр Асмаев кечын коштын. Ӱдыр кажне арнян ялышкыже пӧртылын. Александр умыленат шуктен огыл чай, могай кугу пиалым кучыктен пуэн пӱрымаш тудын кидышкыже. Гульян, кидпашалан мастар, пашаче, мотор марий ӱдыр, шкеж гаяк медицина пашаеҥ лияш ямдылалтын. 1968 ий кеҥежым самырык мужыр сӱаным ыштен. Александр Акбатырович шарналта: «Икымше вашлийме кастене ме ик пӧрт воктене теҥгылыште мутланен шинчышна. Икмыняр ий эртымеке, тиде пӧртыштӧ еш дене илаш тӱҥална».
Ваш-ваш пагалыше, шке пашаштым чон йӱлен ыштыше самырык вате-марийым нелылык лӱдыктен огыл. Партий Александр Акбатыровичым тӱрлӧ вере пашаш колтылын, декабристка семын, Гульян эре марийже пелен лийын. Кум ий еш дене Шараныште илаш логалын, Акпарсыштат пачерым пуэныт, но пӱрымаш садак Усолаш пӧртылтен.
1969 ий гыч, пенсийыш лекмешкыже, Гульян акай фельдшерлан тыршен, шке пашажым пеш йӧратен ыштен. Тудо Усола да Шалтыкбаш ял калыкын тазалыкше верч вуйын шоген. Вич созыв ялсовет депутатлан сайлалтын, кок ий ялсоветыште секретарьлан ышташ верештын (тунам секретарьым депутат кокла гыч шогалтеныт). Депутат улмо жапыште Гульян Мухаметгалеевна ялым тӱзатыме шотышто чот тыршен. Кажне суртышто илыше еш дене посна мутланен, сурт-печыштым ачалаш, уремым арун кучаш ойым пуэн. Усола район конкурсышто икымше верым сеҥен налын, да ял уремыште асфальтым шареныт. Гульян акай кызытат Акпарс ял шотан илемыште Ветеран-влакын советыштым вуйлата. Ял калык тудым чот пагала. Гульян Мухаметгалеевна, сулен налме канышыште улеш гынат, еҥ-влак туддек укол ышташ, кӱлеш ой-каҥашым йодаш чӱчкыдын толыт. Тудо нигӧмат савырен ок колто, кертмыж семын полшаш ямде улеш.
Асмаевмыт ешыште пашам айда-лийже ыштымым огыт йӧрате. Чыланат, шокшым кергалтен, лийже манынак ыштен тунемыныт. А чоным пыштен ыштыме сомыл ушнен толеш. Александр Акбатырович ден Гульян Мухаметгалеевнан тыршен ыштыме сомылышт ӧрдыжеш кодын огыл. Коктынат паша ветеран улыт, а Чап грамот, диплом, таумут нерген ойленат пытараш огеш лий.
«Илыме курымышто пӧръеҥ суртым чоҥышаш, ӱдырамаш икшывым шочыктышаш, да кажне айдеме кеч ик пушеҥгым шындышаш», - маныт. Вате-марий Асмаевмыт у пӧртым чоҥеныт да сурт-печым тӱзатеныт. Илыме условийышт оласе деч нимыняр огеш ойыртемалт, пурен лекше еҥлан порын кӧранаш гына кодеш.
Ача-ава кум ӱдырым да ик эргым ончен куштеныт. Ангелика ден Елена туныктышо улыт, Любовь Октябрьский олаште перинатальный рӱдерыште медшӱжарлан тырша, Юрий Туймазасе керамический комбинатыште пашам ышта. Коча-кован кум эрге уныкашт уло.
Илышым илен эртараш - пасу гоч ошкыл эртыме гай огыл. Совет Ушем шаланыме жапыште партком секретарьын пашаже кӱлдымашыш лектын, партийный еҥ-влак велыш шӧрын ончаш тӱҥалыныт. Александр Акбатыровичлан икмыняр тылзе паша деч посна шинчаш логалын. Тыгодым тудым Гульян пелашыже да икшывыже-влак лыпландареныт. Илыш умбакыже шуйнен, ик жап гыч чонлан келшыше пашат верештын.
Пиалан лияш шукат огеш кӱл: ваш-ваш умылымаш, ойго ден куан годым икте-весылан эҥертымаш шӧртньӧ акан улыт. Ача-ава сурт чылалан пыжашыш савырнен, вет чылан палат, тыйым тыште теле йӱштӧ годымат, ломбо пеледме жапыштат вучат.
Мутат уке, сурт-печым тӱҥ шотышто ӱдырамаш тӱзатен шога. Гульян Мухаметгалеевна шке чаткалыкше, моторлыкшо, ласкалыкше дене ты суртысо еҥ-влакым кечыла ырыктен ила. Тудын кидше дене шындыме пеледышат утларак сылнын пеледеш, йыраҥыште пакчасаскат одарланен кушкеш, вӱта кӧргысӧ вольыкат ӧрча. Поро да шокшо шӱман аван чонжо кажнын верч вургыжеш. Озавате семынат Гульян Мухаметгалеевна лу ӱдырамашлан икте: чылажат - веран-верыште, чылажат - шот дене.
Асмаевмыт ойыртемалтше мужыр улыт: Александр - теоретик, Гульян - практик. Пеленже йӧратыше, умылен моштышо, сурт кокласе чыла проблемым шке ӱмбакыже налше Гульян пелашыже ок лий гын, Александр Акбатырович илышыште тыгай кӱкшытыш шуын ок керт ыле докан. Суртоза ожсек мер пашалан вуйын шоген. Ий гыч ийыш погынышо ятыр материалым шымлен, возгален, шуко лудын. Гульян Мухаметгалеевна, моло марий ӱдырамаш семынак, пелашыжын пашажым да икшывыже-влакым эре ончык шынден.
Теве тыгай мужыр ила Усола ялыште. Чон шокшым чылалан ситарат, пӱрымашышт ласка да юапле шӱлыш дене умбакыже шуйна. Пиалан мужырлан тазалыкым, кужу ӱмырым, поро кумылым тыланыме шуэш. Шӱм-чонда шӱшпык муро йӱк шергылтме гай куанен чӱчкыжӧ.
Г. АХМЕТШИНА.
Акпарс ял, Шаран район.
Снимкыште: Вате-марий Асмаевмыт пел курым илышыште таҥ ошкылыт.
Читайте нас в
«Чолман». Республиканская общественно-политическая газета на марийском языке. Издается с 24 апреля 1991 г.
Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.
При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.
Категория информационной продукции 12+
Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.
Мы в соцсетях:
ВКонтакте - vk.com/cholman
Telegram - https://t.me/cholmantv
Я.Дзен - zen.yandex.ru
ОК - ok.ru/cholmanrb
TikTok - tiktok.com/@cholman.tv
Телефон
Телефон: 8(34783)7-07-97.
Электрон почто
[email protected]
Адрес
Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман». |
Ялыште кеҥежым шокшым кӧргалтен пашам ыштет гын, телым шужен от шинче. Икте снегым, модым поген, оксам ышта, весе вольыкым ончаш кургым ямдыла, пакчасаскам кушта. Эре тыге лийын: ялыште кажне суртышто паша шӱй даҥыт гынат, чыла ыштен шуктеныт.
Морко районысо Шордӱр ялыште верысе клубышто худруклан пашам ыштыше Эльвира Максимован ешыжат моткоч пашаче. Эрик пелашыже дене коктын 1987 ийыште ушненыт, 32 ий пырля илат. «Володя ден Алёша эргына-влак улыт. Володя ешан, тудын Николай эргыже да Снежана ӱдыржӧ кушкыт. Медведево районысо Арбан ялыште илат. Ешаҥмек, ондак икшывым ончен кушташ, вара вес пел ӱмыржым уныка-влаклан пӧлеклаш тыршет. Изи падыраш-влак мемнам моткоч куандарат, нуным ончалат да нойымет пыта, илымет веле шуэш. Пелаш денат осал мут дене пелештымашна уке», — ойла озавате.
Теве Максимовмыт еш шудым рӱж поген нале. Кок ушкаллан, презылан курго ситышын лие. Тыгак сӧснам, чывым ашнат. Вет чыла тидым ончет да веле шке кочкыш йӧрваран лият. «Шудым сайын поген налаш эре Юмым сӧрваленам. Ты гана тудо мыланна моткоч полшыш. Кугу тау», — мане Эльвира Валерьевна.
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
Пытартыш жапыште Иван Валеевын мурыжо-влак Российысе икмыняр радиошто йоҥгат, ятыр телеканал клипше-влакым ончыкта. Иванын ик телеканалысе интервьюж годым «Мый марий улам» манмыже шуко еҥым ӧрыктарыш. Кушеч тиде рвезе? Молан але марте тудын лӱмжым нигӧколын огыл?
– Мый Марий Элысе Волжск олаште шочынам, Советский район Роҥго селаште кушкынам. Кызыт тушто ачам, авам, шольым ден шӱжарем илат. Тысе школышто 7-ше класс марте тунемынам, вара Тверь оласе Суворовский училищыш тунемаш пуренам. «Кадетство» сериалым ончымем дене военный профессийлан шӱмаҥынам, очыни. Адакшым тунам ала-мом уым пален налме шуын. Такшым гын ешыштына военный нигӧуке, – каласкалыш Иван.
Тверь оласе Суворовский училищыште шинчымашым налмеке, Иван кум ий Воронеж оласе Н.Е.Жуковский ден Ю.А.Гагарин лӱмеш военно-воздушный академийыште тунемын. Но кенета тудо военный профессийым кодаш шонен пышта да муро аланышке кусна. Тидын шотышто Ваня шкеже тыгерак каласыш:
– Чылажат – чон йодмо почеш. Тунам шке кумылем ом шукто гын, вес гана ала ӧкынем ыле… Кызыт илышыште шке корнем муынам, шонем. Военныйлан тунеммем шотыштат ом чамане. Суворовский училище жапыште мый СТС каналын «Самый умный» проектыштыже участвоватленам, йоча лагерьлаште лиеденам. Икманаш, моткоч шуко сай шарнымаш кодын. Тунамак гитарым шокташ тӱҥалынам. Чыла тидыже музык тӱняшке ошкылмо корнем лийын. Военный академийыште тунемме жапыште сценыш лекташ тӱҥалынам, мурым шкеак возенам. Тидын деч посна ок лий ыле.
Иван Валеев калык ончыко профессиональный артист семын «Новелла» мурыж дене лектын. Мурызын ойлымыж почеш, тений 23-шо февральыште ты мурын ик ияш лӱмгечыжым палемдаш лиеш: лач ты кечын ӱмаште Иван «Новеллам» интернетеш вераҥден. Кӱчык жапыште муро колыштшо-влакын чоныштым савырен. Мурылан войзымо клип ятыр жап «МузТВ» каналын чартыштыжат ончыл верыште ыле.
– Литературышто новелла – могай гынат кӱчык историй. Мурем арам огыл лач тыге лӱмдалтын: тушто – мыйын илышыште лийше ик кас. Мутат уке, чылажат ӱдыр дене кылдалтын. Тиде мурышто нимогай уто мут уке. Кажне корнышто – могай-гынат шонымаш, – каласыш шке мурыж нерген Иван.
«Новелла» калыклан тынар чот келшен шинчеш манын, тудо шоненат огыл. Но лач ты муро артистлан профессионал музык тӱняшке корным почын. Тылеч вара икмыняр тылзе гыч мурызо Валеевым тӱрлӧолашке концерт дене ӱжаш тӱҥалыныт. А рвезе тудын творчествыжым йӧратыше-влакым у мурыжо-влак дене куандарен. Тыге «Пьяная», «Аромат», «Парадокс», «Тот самый» да тулеч моло муро-влак шочыныт. Кодшо шыжым Иван Валеевын икымше муро альбомжо лектын.
Кызыт Иван кушто да мом ышта? Тиде йодышлан артист тыге вашештыш:
– Кызыт йӧратыме таҥем дене пырля Ульяновск олаште илем. У альбомым ямдылем, клип-влакым войзаш шонем, тӱрлӧолаште концертым ончыктынем. Илен-толын, Москвашке илаш куснаш шонена. Яра жап улмо годым мӧҥгышкӧ, ача-авам деке миен толмо шуэш ыле. Тыгак май тылзыште Йошкар-Олаште концертым ышташ шонем. Ӱшанем: чылажат шонымо семынак лиеш.
Иван Валеев мурызо семын ик ий наре веле пашам ышта гынат, тудын творчествыже тӱжем дене еҥын кумылжым савырен. Ютубышто, мутлан, мурызын икымше клипшым ныл миллион наре еҥ ончен. Рвезе ятыр олаште зал тич калыкым пога. Артист дене мутланыме деч ончыч чыла тиде ӧрмаш гай чучо, но кызыт умылем: Иван – талантан музыкант веле огыл, тыгак моткоч поро кумылан, тыматле койышан рвезе. Тидыже кеч-кӧланат чонеш возеш. Тудлан ончыкыжымат усталык пашаштыже сай лектышым тыланена.
blog
lenta
photo
top
У номерын электрон версийже
У номерым республик мучко почтышто, газет киосклаште, редакцийыштына налаш лиеш. Тел. +79648623420
Архив
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ПРОЕКТ ПАША
САЙТЫШТЕ КЫЧАЛАШ
Найти:
2023 ийын 1-ше пелийжылан ПОДПИСКЕ
«Кугарня» газетлан почта гоч возалтса да призым* модын налза!
Газетын индексше: П8403.
Газетлан, мӧҥгӧ гыч лекде, сайтыште https://podpiska.pochta.ru/press/%D0%9F8403 возалташ лиеш.
Лотерей дене модалтеш: ШОРЫК, УТЮГ, ЭЛЕКТРОЧАЙНИК, ОДЕЯЛ, КӰПЧЫК, ШАГАТ да мӧҥгыштӧ кучылташ келшыше моло кӱлешан арвер. |
У Торъял районысо Шӱвылак ялыште курыкан верыште верланыше кок пачашан мотор сурт мылам поснак келшыш.
Озаже – Александр Шишкин. Мийымына годым Александр Викторович эргыж дене шудым оварташ оравам мучыштарен да шорвондым пижыкта ыле. Пакча шеҥгелне — кугу леваш. Левашыште кукшо шудым шапашлыме – телылан ямдылалтыт.Туштак пареҥгым шындаш, ӱяҥдышым кышкаш агрегат-шамыч да молат койыт. Пакчам четлыкан рабице сетке дене печен налме: тыге пакчаш лум ок шич. Тиде уремыште суртым эн ончыч Александр Викторович шынден, тудак икымше кермыч мончам ыштен.
– Мый Шемермучаш ялеш шочын-кушкынам, – ойла пӧръеҥ. — Ялна кызытат уло, тушто шӱжарем ила. Пелашем Евгения Семёновна Шуйдӱр гыч, тушто куд ий иленна, туштак Рудик эргына шочын. Тышке 1982 ийыште илаш кусненна, пӧртым ышташ кутырен келшенна. Эн ончыч чоҥымо материалжат лийын огыл. Шоналтет да… Тиде уремжат уке ыле, а вара моло-шамыч чоҥаш тӱнальыч. Варажым, 2014 ийыште, тудын олмышто у суртым ыштенна. Ме пелаш дене ончылгоч ямдылалтынна: материалым, чодырам налынна.
— Мый «1 Май» колхозышто шофёрлан ыштенам, — мутланымына годым эргыже каласыш да, чеверласен, Шукшаныш трактор дене кудале.
— Ме вет кажне ийын кок ушкалым, ӱшкыжым, сӧснам онченна, — умбакыже мутшым шуя Александр Викторович. — А пелашем Марий АССР-ын сулло ветеринарже ыле. Чаманен каласыман, тудо илышыж дене 63 ияшыж годым чеверласен. Техникына уло, сандене пошкудо-влак полшаш йодыт. Мый ятыр ий трактор, автомашина дене ыштенам да Володя эргымым тидлан туныктен шуктенам. Кызыт тудо техник-механиклан тырша. Мый колхозышто тыгак топливан аппаратурым олмыктымо шотышто слесарьлан пашам ыштенам, кызыт сулен налме канышыште улам.
Туге гынат суртоза яра ок шинче.
— Пӧрт кӧргым кугурак эргым Рудик сылнештарен, — куанен ойла суртоза. Тудо — военный, шке жапыште Н.Крупская лӱмеш Марпединститутын индустриально-педагогический факультетшым тунем пытарен. Тыште тошкалтышым поген, кухньым ышташ чыла вискален да планироватлен. Ялыште оласе семынак чыла шотыштат йӧнан лийже манын тыршенна.
Вара суртоза чапле гармоньжым ончыктыш да, йодмо почеш, торъял семым шокталтыш. А мучашлан тудо мыланем пелашыж дене пырля войзалтме фотокартычкыштым ончыктыш.
М.СКОБЕЛЕВ
Авторын фотожо
Лудаш темлена:
Ял илыш
Изи кожын вожшо келге
Звенигово районысо Изи Кожвож ялыште лиймемлан кок тылзат эртыш. Тиде кечын игече утыжым куандарыше лийын огыл: эр годсек шыве-шыве лудаш…
Ял илыш
Ялысе селекционер
Марий Турек район Марий Купто ялыште лийме годым ятыр оҥай еҥ дене вашлийынна. Тыге, икте да весе дене лудаш…
ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ ӰДЫРАМАШ КОРНО Чолгалык Ял илыш ЯЛОЗАНЛЫК
Пашаче ӱдырамаш – моторлык, кече, тӱтан…
Пашаче ӱдырамаш – моторлык, кече, тӱтан… Чевер мӧр, тӱрлӧ саска… Жап моткоч писын эрта. Теве чевер кеҥежат шеҥгелан кодо. лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |
4-5 октябрьыште Ригыште Родо-тукым кече эрта. Тушко Эстонийыште илыше марий да вес финн-угор-влак толыт, шке калыкышт нергенат каласкалаш тӱҥалыт.
Пайрем Ригысе Латыш ушемын пӧртыштыжӧ эрта. Эстоний гыч одо, коми, ингерманланд, эрзя-мокша, сету ден эстон коллектив-влак каят. Марий-влак дене палдараш Тарту гыч 11 еҥан тӱшка тарвана.
Родо-тукым кече 12:30 почылтеш, ончыч лив ансамбль-влак выступатлат.
Вара конференций лиеш, тушто кажне калыклан 15 минут пуалтеш. Тиде жапыште кӱчыкын шке калык нерген ойлыман, видеослайд-влакым, 1-2 концерт номерым ончыктыман. Марий-влак нерген Васли Николаев каласкала, Тарту Марий-влак Ушемын «Марий кумыл» ансамбльже муралтен-кушталатен пуа.
Конференций деч вара тӱрлӧ калыкын кочкышыжым тамлен ончаш лиеш. Одо сӱретче Станислав Антиповын ончерже почылтеш.
Кастеным 18 шагат гыч 20 шагат марте финн-угор ансамбль-влак концертым ончыктат, да ончаш толшо-влакым шке калык куштымашыштым кушташ туныктат.
Вес кечын, 5 октябрьыште, уна-влакым Ригыште эстон да лив культур дене кылдалтше верлаш экскурсийыш наҥгаят. Пайремыш толшо-влак каналтен, олам ончал савырнен, кастеным мӧҥгышкышт тарванат.
Пайремым Эстонийыште улшо Латыш культур ушем ден Фенно-Угрий Тӧнеж, Ригыште улшо Латыш ушем ден Лив ушем эртарат, Латвийыште улшо эстон, финн да венгр посольство-влак полшат. Эстоний гыч уна-влаклан пайремыш миен толаш Фенно-Угрийлан оксам Родо-тукым программе ойырен.
Ригысе Латыш ушемын пӧртшӧ нерген рушла >>
Пайрем афише латышла:
Фенно-Угрийын уверже негызеш
MariUver
Понравилось это:
Нравится Загрузка...
Похожее
4 комментария
Filed under Увер-влак
Tagged as Родо-тукым кече-влак, Эстоний
← Елизавета Коновалова «Садше ужаргалын»
Пошкудем, 30.09.2014 ий →
4 responses to “Латвийыште марий-влак дене палдарат”
Ондрий
30.09.2014 в 18:08
Пеш сай паша! Корныда лийже!
Ответить
Васли Николаев
30.09.2014 в 21:10
Кугу тау поро шомакетлан, Ондрий 🙂
Ответить
Аноним
07.10.2014 в 09:21
Можыч Эстонийыште уже марий республикым почаш пагыт шуын?
Ответить
Лайд
02.10.2014 в 10:40
Поро!
«Маска копа» латыш ансамбльым у:жса. Нуно Марий Элыш сентябрь тылзыште толын коштыныт ыле. Пеш он:ай да ку:лешан пашам ыштат. Эсогыл марий вуйпидышым ышташ вынерым нан:гаеныт. Марий ту:выра дене Латвийыште палдараш со:реныт. |
Отечественный флотын историйыштыже шагал огыл сеҥымаш лийын. Ты сферыште ятыр рвезе службым эртен. Таче нунын кокла гыч икмынярышт дене палдарена.
Мутат уке, тӱрлӧ чаракым чытен лектын должность денат пагалыме еҥ лияш – кугу чап. Газет лаштыкыштына Волжский район, Пезмучаш ялеш шочын-кушшо, кызыт Севастопольышто Черноморский флотышто тыршыше, 2-шо ранган отставкысе капитан Евгений Савинов, тудын службыж нерген палдаренна. А офицер марте кушкаш, шуко нелым эртыме.
– Тидыже чын. Шонымашке шуаш манын, школ деч вара Киевысе высший военно-морской училищыш тунемаш пураш каенам, экзаменымат икмыняр гана кученам. Иканаште тунемаш пурен кертын омыл, вет тыгайже тунам пӱтынь СССР-лан икте веле лийын. Кугу конкурсым эрташ кӱлын, – ойла Россий Шем теҥыз флотысо корабль ден судно-влак соединенийын ончычсо командирже Евгений Егорович.
Икымше курс деч вара марий патыр практикым Северный флотышто эртен. Кокымшо деч вара Балтийский, а кумшо курс деч вара – Черноморский флотышто. Тудо лу эн сай тунемше коклаш лийынат, Черноморский флотым ойырен. 1993 ийыште россий беженец-влакым Абхазий гыч лукмаштат полышым пуэн. 1996-2003 ийлаште Севастопольышто верланыше военный корабльын командирже лийын. Чоткар кундемын эргыже Российысе Шем теныз флотын тӱҥ базыштыже служитлен, Феодосийыште тергымашым эртарыме рӱдер теҥызыш лектын, корабльысе у вооруженийым тергеныт. Евгений Егорович 28 корабль ден судным вуйлатен шоген. 2008 ий августышто шке соединенийже радам гычак чумырымо отрядын командиржылан шогалтеныт, Абхазий кундемыш, Грузий ден Осетий кокласе вашпижмаш ылыжме верыш колтеныт. Армий ден флотышто вашталтыш деч вара у Обороно министр Сердюковын, вуйлатымыж почеш, самырык марий офицерымат гражданский должностьыш кусареныт, а 2010 ийыште Феодосийыште шогышо посна судно-влакым Севастопольский бригадыш ушеныт. «Крымская весна» деч вара экологический службышто начальник сомылым шуктен. 2016 ийыште А.В.Александров лӱмеш мурышо да куштышо ансамбль самолёт дене теҥызыш волен возын. Ты самолётымат Евгений Егорович судныж-влак дене нӧлталаш полшен. Кок ий ончыч Е.Савинов «Кавказ-2020» кугу ученийыште лийын.
Евгений Егорович пашажым йӧрата, порысым кумылын шукта. А Севастопольышто военно-морской парад эн йӧратыме да пагалыме пайремжылан шотлалтеш. Ончыч кеҥежым тудо кумдан эртаралтын. Тушто стройышто лийше чыла корабль ден судно-влак участвоватленыт. Тыгак истребитель ден бомбардировщий-шамыч лийыныт. Чыла тиде – Шем теҥыз флотын Вийже. Таза капкылан, тыматле да тыгодымак моткоч пеҥгыде койыш-шоктышан командирым паша верыштыже чылан пагалат, йӧратат да колыштыт. Ойырен налме корныштыжо пеҥгыдын шога, молылан – сай пример.
Теҥыз, шторм – ӱмырешлан шарнымаш
– Ты кече мыланем – кугу пайрем. Кӧ флотышто службым эртен, теҥыз гыч ик плафон шинчалан вӱдым шӱлалтыде йӱын, штормым ужын, тудлан тидым умылтарыме ок кӱл. Кумло ий утла ты кечым палемдена. Кундемыштына илыше-влак иктеш чумыргена, «Курск» подводный лодкысо-шамычымат шарналташ огына мондо. Мый кум ий Севастопольышто, Североморскышто служитленам. Чылажат кугу шарнымашым коден. Теҥыз мыланем толкыналтше уржа пасу гай чучын. Лач тӱсшӧ гына кандалге. такшым тӱрлыжат лийын. Сар годсо минымат муынна. Шем теҥызыште кӱрлын кодшо кол кучымо тралеш пӱтырналтше камбаламат кучен лукмо. «Теҥыз шӱдырымат» ик гана веле огыл кучымо. Тыгайже тыглай яра жапыште лийын. Можыч, тидлан кӧра кызытат колым кучаш йӧратем, сонарлашат коштам.
Таче кечын Военно-Морской Флотлан кугу таум каласыме шуэш. Шуко путешествоватленам, тӱням яра ужын коштынам, моткоч кугу илыш опытым налынам, чапле илыш-школым эртенам. Пӧръеҥ коллектив шукылан туныктен. Шке порысем лийже манынак шуктенам, элым араленам. Вет патриотизм шӱлыш эн ончылно лийын, – эртышым шарналтен каласкала таче кечылан «Морко мланде» газетын тӱҥ редакторжо Анатолий Титов.
Военно-Морской Флот – тиде кугу вий, куат, ӱшан. «Военный корабль-влакым ончалын, кумылет нӧлтеш, элна ден кугешныме кумыл лектеш, чапым, вийым шижат.
Такшым теҥыз службым эртыше-влакын илышышт оҥай, кӱлешан. Тыгодым палыман: моряк-влакын пашашт моткоч ответственный. Нуно теҥыз порядкым шуктат, йӱлам арален шогат.
Тиде кечым Марий Элыштат палемденыт. Эн ончыч культур паркыште Курымашлык тул воктене торжественный парад шотлалтеш. Тудо йӱлаш пурен. Варажым Какшан сер воке вашкат. Такшым военный моряк-влак профессионал пайремыштым оҥайын да веселан эртареныт.
Кундемыштына сай специалист-моряк-влакым «Паллада» парус клуб (Козьмодемьянск) ямдыла.
Е.Эшкинина.
Лудаш темлена:
ПАТЫРЛЫК УВЕР ЙОГЫН
29 герой коклаште – марий рвезе Валерий Иванов
«Отечествын геройжо-влак» издательстве шкешотан моткоч кӱлешан проектым ямдыла – «Девятнадцатилетние» книга 1990-шо ийлсе контртеррористичекий операцийлаште кучедалше 29 россий салтаклан лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
Икымше да пытартыш ынже лий ыле…
10 декабрьыште М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрыште инвалид-влакын республик кӱкшытан «Порылыкым пӧлекле!» усталык фестивальышт икымше гана лийын. Тудо лудаш…
УВЕР ЙОГЫН
«Тый улат мыланем ныжыл йӱр»
Идалыклан ик гана 8 март вашеш «Саскавий» марий ӱдырамаш ушем шкенжын веле огыл, моло ӱдырамаш-влакланат пайрем шӱлышым ешараш полша. лудаш…
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
КАЛЕНДАРЬ
ЯнварьФевральМартАпрельМайИюньИюльАвгустСентябрьОктябрьНоябрьДекабрь 20172018201920202021202220232024202520262027
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
АРХИВ
Декабрь 2022
Ноябрь 2022
Октябрь 2022
Сентябрь 2022
Август 2022
Июль 2022
ГОРОСКОП
Гороскоп
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
9 май. Ӱпым пӱчкаш келшыше кече огыл. Молан манаш гын тазалыкда начаремме лӱдыкшӧ уло. Хна дене чиялтеда гын, пашаште лудаш…
9-15 майлан гороскоп
05.05.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
Ӱпым пӱчкаш тарваненда гын
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
18-24 апрельлан гороскоп
18.04.2022 Любовь Камалетдинова Comment(0)
ТЕАТР УВЕР
Книгаште – Шкетан театрын 100 ияш эртыме корныжо
«Пеленда улам пиалан»
«Китай кува» — кумшо у паша
«Мый улам шийгорнышто…» сылнымут кас
Калык чонышто тачат ила
ЛИЙ ПЫРЛЯ
© 1915-2018 «Марий Эл» газет. Газетым Роскомнадзорын Марий Элысе управленийыштыже регистрироватлыме. Реситрационный номер - ПИ № ТУ12-0118, 2012 ий 25 июнь. Copyright газетамарийэл.рф | |