text
stringlengths 438
418k
|
|---|
Жалпы мектепке дейінгі жастағы баланың білуі керек нәрсесі өте көп, соның ішінде төмендегі сұрақтарға жауап бере алуы керек: «Сенің атың кім? (фамилияң, ата-анаңның аты-жөні). Сенің жасың нешеде? Қай қалада, қай көшеде тұрасың? Ата-анаң кім болып істейді? Олар жұмыста не істейді? Достарыңмен қандай ойындар ойнайсың? Апта күндерін, ай атауларын, жыл мезгілдерін, үй жануарларының төлдерін атау. Қандай мамандықтарды білесің? Жемістер мен көкөністерді, үй жануарлары мен жабайы жануарларды, ағаштар мен бұталарды, өсімдіктерді ажырату, 1-10 дейінгі сандарды білу, оған қоса өзі білетін тақпақ, ертегі, 6-8 сөйлемнен тұратын әңгіме айту. Ең бастысы бала «Сен оқығың келе ме? Оқу не үшін керек? Балалар мектепте не істейді?» деген сұрақтарға да жауап бере алуы керек.
Осы соңғы үш сұрақ баланың мектепке дайындығының көрінісі. Орысша оны «школьная зрелость» деп атайды. Осы түсінік үш аспекті қамтиды: интеллектуалды, эмоционалды және әлеуметтік.
Интеллектуалды дайындық – ойлауы, сөйлеуі, зейіні, еске сақтауы, қабылдауы және қимылы қаншалықты дамығанының көрінісі. Бала бір іс-әрекетке 10-15 минуттан аса уақыт бойы назарын қоя ала ма? Тапсырманы бір айтқаннан тыңдап, түсініп, еске сақтай ала ма? Дыбыстарды анық айтып, өз жасына сәйкес сөздік қоры бар ма, өзі және қоршаған орта туралы білімі жеткілікті ме?
Эмоционалды дайындық – баланың импульсивті әрекеті азырақ болып, өзінің жағымсыз эмоцияларын басқара алады (мысалы, бір нәрседен жеңіліп қалса, жеңілгенін қабылдай алады, ойынды ары қарай жалғастырады), ұзақ уақыт бойы тапсырманы, тіпті қызық емесін де орындайды.
Әлеуметтік дайындық – үлкендермен, өзімен жасты балалармен қарым-қатынас орнатады. Сонда ата-ана үйде баласына осының бәрін жасай ала ма? Мектепке бейімделу, икемделу (адаптация) – тіпті дайындығы жақсы және денсаулығы мықты балаға да оңай емес. Сондықтан ата-аналар үйде де баласын мектепке дайындай алады деп, міндетті ата-анаға ысырып қою дұрыс емес. Ата-ананың өзі де қалай дайындау керек екені туралы білмеуі мүмкін, оларға да көмек керек. |
Қордай ауылшаруашылық колледжінде өрт сөндіру және арнайы техникаларды жұмылдыру арқылы оқу- жаттығу және өрт- тактикалық жаттығу өткізілді.
Студенттік парламент -студенттік өзін-өзі басқарудың бірыңғай органы ретінде студенттік тіршілік әрекетінің маңызды мәселелерін шешуге, студенттік жастардың пайдалы бастамаларын қолдануға және әлеуметтік белсенділікті дамытуға бағытталған студенттердің ынталы дербес қоғамдық қызметінің формасы. Парламенттің мақсаты:Студенттік өзін-өзі басқарудың әртүрлі формаларын дамыту және өзара әрекеттесу, студенттердің ұйымдасуы.14 қараша күні Қордай ауылшаруашылық колледжінің Президентін сайлау науқаны аяқталды. Сайлау комиссиясы ең көп дауыс жинаған үміткердің аты-жөнін жариялады. Студенттер мен ұстаздар қауымдастығы колледж тізгінін ұстар қауымдастығы ұсынылған үміткерлер қатарынан таңдады. 1.Қабылжан Диана 2.Умирберді Рамазан 3.Саудабаева Альбина 4. Куатбек Ализа дауыс беру қорытындысы бойынша агро-320 тобының студенті Қабылжан Диана ең көп дауыс жинап, колледж Президенті болып сайланды.
Құқықбұзушылықтың алдын алу мақсатында Қордай ауылшаруашылық колледжінің тәрбие бөлімінің ұйымдастыруымен 1-2 курс аралығында «Құқықбұзушылық және заң» атты жиналыс өтті.
Методистом колледжа был проведён семинар на тему: «Информационно-коммуникационные технологии в образовательном процессе » .
«Қатыгездік пен зорлық -зомбылықсыз балалық шақ» республикалық ақпараттық науқаны аясында Қордай ауылшаруашылық колледжінде әлеуметтік психологиялық қызметтің ұйымдастырыумен «Бала құқығы-адам құқығы» атты семинар өткізілді. |
Аймақта бүгінгі күні мақсаты бойынша пайдаланылмаған құрылысқа арналған жер учаскелері және құрылысы аяқталмаған сақалды құрылыстар өзекті мәселеге айналып отыр.
Мемлекет басшысы игерілмей және пайдаланбай жатқан құрылысқа және ауыл шаруашылығы мақсатына арналған жер учаскелерін тиімді және ұтымды пайдалану, бос жатқан жерлерді мемлекетке қайтару мәселесін жиі көтеріп келеді. Ондай жер иелеріне салық мөлшерін 10 есеге ұлғайту және нұсқама беру мәселелері заң жүзінде бекітіліп, сот арқылы мәжбүрлеп қайтару жергілікті атқарушы органның құзыретіне енгізілген болатын.
Осыған байланысты 20 тамыз, бейсенбі күні облыс әкімінің орынбасары Берік Нығмашевтың төрағалығымен облыс көлемінде құрылысқа арналған жер учаскелерін мақсаты бойынша пайдаланбаған жер иелеріне шара қолдану және мәжбүрлеп алып қою туралы кеңес өтті.
Облыстық және қалалық соттың, прокуратураның қызметкерлері мен сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің және жергілікті атқарушы органның өкілдері қатысқан кеңесте облыс әкімдігінің жерлерді пайдалану және қорғалуын бақылау басқармасы басшысы Әбілхайыр Тамабек пайдаланусыз жатқан жер учаскелеріне жүргізілген тексеру жұмыстары жайлы баяндама жасады.
Баяндамашы басқарма тарапынан жүргізілген тексеру кезінде хабарламаларды жер иелеріне ұсыну барысындағы қиыншылықтарды атап өтіп, жер иелерінің хабарламамен таныспау және арнайы тапсырыс пошталарын қабылдамау фактілері, құқық ауыртпалықтарды тіркеу кезіндегі уәкілетті органмен тығыз байланысты орнату, сонымен қатар құрылысқа арналған жер учаскелерін мақсаты бойынша пайдаланбағандықтан мәжбүрлеп алып қою тәртібі сияқты мәселелерді талқылауды ұсынды.
Талқылау барысында, аталған мәселелердің шешілу жолдарының нақты қадамдары анықталды. Атап айтқанда, Жамбыл облысы бойынша ҚР БП ҚС және АЕЖК басқармасы тарапынан тексеру жүргізуді алдын ала хабарлау мәселесін нақтылау, Тараз қалалық тіркеу және жер кадастры бөлімімен жер иелеріне берілген нұсқамаларды құқық ауыртпалығы ретінде уақытында тіркеу мәселесі қарастырылды. |
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) бас директоры Тедрос Адан Гебрейесус бұл болашақта орын алуы ықтимал індеттер мен пандемиялардың алдын алуға көмектеседі деп мәлімдеді, деп хабарлайды Zakon.kz.
Бізге жұмысты жеделдетіп, шұғыл қажеттілікті сезіне отырып, әрекет ету керек. ДДСҰ-ға мүше барлық елдерін барлығымыз және болашақ ұрпақ үшін жаңа патогендер жөніндегі ғылыми-консультативтік топпен (САГО) толық көлемде әріптестікте жұмыс істеуге шақырамын, – деп келтіреді ТАСС Гебрейесустың сөзін.
Оның пікірінше, барлық гипотезаларды бірін қабылдауға немесе жоққа шығаруға мүмкіндік беретін дәлелдер пайда болғанша қарастыра беруді жалғастыру керек. Сондай-ақ ДДСҰ басшысы SARS-CoV-2-нің шыққан жолы туралы мәселені саясиландырудан аулақ болу керек деп санайды.
Саясиландырудың алдын алу үшін кез-келген ел ашық түрде және үкіметтің араласуынсыз мәліметтер мен үлгілерді бөлісіп отыруы керек. Ғылыми жұмыстың сәтті болуының жалғыз жолы - SARS-CoV-2-нің алғашқы жағдайлары туралы хабарлама түскен Қытайды қоса алғанда, барлық елдердің толық ынтымақтастығы", - деп сөзін қорытындылады Гебрейесус.
САГО құрамына 20-дан астам сарапшы кіреді. Олар, атап айтқанда, Ресей, Австралия, Бразилия, Германия, Үндістан, Қытай, АҚШ, Франция және ОАР мамандары.
2022 жылғы 8 маусымдағы жағдай бойынша ДДСҰ-ға пандемия басталғаннан бері 530 266 292 адам инфекция жұқтырғаны және 6 299 364 адам қайтыс болғаны туралы ақпарат келіп түскен. |
Біз тай құлындай тебісіп өспесек те, бір сыныпта білім алып өстік. Әлі есімде, сенің басқалардан үнемі алда тұрар алғырлығың болатын. Оған бәрімізде қызығушы едік. Мені өзіңе жақын тұтаныңды сезетінмін, мен де айналшықтап сенің жаныңда көбірек болу үшін бірдемелерді былдырлайтынмын да жүретінмін. Бірақ, балаң қыз ретінде сол кездегі сен берген жылулықты басқаша түсінген болармын. Әлде, сен қателестің бе? Әйтеуір, екеуміз армандаған тұста мен жалғыз қалып ойған едім.
Бірақ, мені тастаған жеріңде уақыт менімен бірге қалып қойған жоқ. Олдасен сықылды ұзап кетті. Әйтеуір, сенен қалған естеліктер арқылы бірде өзіңді аңсап, бірде ашуыма тигеннен өзімді- өзім жек көре күбірлеп жүретінмін. Солай, зымыраған уақыт жылдарға созылып кетіпті. Мен оқуды бітіріп маман болдым, алдыма қойған арман жолдарымның ешбір аялдамасында сен туралы жазбаған едім.
Сол күні… Көктемнің алғашқы күні естелік дәптерлерімді ақтарып отырғанмын. Бірінің ішінде бүктелген конверт жүр екен. Ішінен екі шар мен «Менің ең бақытты күнім, Ол бүгін маған шар сыйлады. 11.12.2011 жыл» деп жазылған бір жапырақ қағаз жүр. Есіме сол кеш ерексіз орала береді, үлкен зал, фуршет, би, ойындар… Сенің маған ешкімді жолатпай, қызғануың…Бәрі бір күні кеше болғандай көзім алдыма келді. Соның салдарынан, қазір сенің қайда екеніңді, не істеп жүргеніңді білмейтінім жаныма бата түсті. Кейде бұл сезім дегенді қойсаңшы, еркіңе бағынбай кетеді емес пе? Түн ортасында тыпыршып, шыдамсыз күймен бөлмені әрлі-берлі кезіп жүрмін. Ұялы телефонымды алдым да, санамда сақталған сандарды тере бастадым. Жасырын нөмірге жауап берген, дауысты бірден таныдым. Сенсің! Нөмірден қателеспеген екенмін. Үн шығара алмадым, сенде қайта үндемедің.
Осы бір ерекше сезіммен ұйқыға кете бергенімде телефоныма хабарлама келді. Тәтті ұйқының есігінен енді ғана қалғып кіріп бара жатқанда, «Бұл кім екен мазаны алған» деп, кінәсіз телефонды жазғырып, қолыма алсам сенің нөміріңнен келіп тұр.
«- Сен бе?» деген мәтінді көзімді саусақтарыммен бірнеше қайтара уқалап жіберіп қайта-қайта оқыдым. Қателеспеген сияқтыымн. Сенің нөміріңнен келген. «Енді қалай жауап беруім керек… Неге ғана хабарласқан едім… Ой осы менің басым жоқ… жылдамдығында шек жоқ ойдың осы ауандағы нешеуін ойлап тастадым десеңші.
Осы уақыт арасында сенен тағы хабарлама келді. «Сағындым» дегеннен басқа сөз жоқ. Десе де, осы бір сөз менің алдыңғы ойларымның бәрін ысырып тастап, еркіндік бергендей сезілді. Бұл кезде артқа қайтар жол жоқ, бар болса да қайтқым келмейді.
– «Менде сағындым» деп жауап жазып жібердім.
Сонымен, талай жылғы үзілістен соң сені қайта таптым. Қуыныштан жылап отырғанымды сезіп отырсың-ау. Сенсіз уақыттың оқиғаларын тізіп болдым, енді сені көргім келетінін де жасырғым келмеді.
Ара қашықтың кедергі болмайды ғой, бірсігүні сенімен кездестім. Жүрегімде толқыныс та жоқ емес, өзгергенімді көрсеткім келіп, ерекше болып баруға тырысып-ақ жүрмін. Жүрек деген солай жиі соғады ма? Жоқ, әлде маған солай сезіледі ме? Оны қойшы, бір нәрсеге алаңдасам екі бетім қызырып кететіні бар емес пе? Опаны жұқалап жағып, қайта жуып әйтеуір әбігер болып ұшып жүргенім. Вокзалға ерте барып алып, мына әлемнің соншалықты тар екенін түсініп тұрмын. Сол тар әлемде уақыттың да қинала алға жүріп жатқаны одан сайын ызамды келтіргендей.
Жә, уақыт келіп, пойыздың тоқтағаны хабарланып жатыр. Сен түсетін вагонның алдындамын. Пойыздан түскен кездегі күлгеніңді көріп, жүгіріп мойныңа асылар ма едім, бірақ іштегі бір жіп жібермей, мені тартып-тартып қоятын сықылды. Барлық қыздың мінезіне салып, сенің сүйгеніңді күтіп тұрмын. Келіп құшқандағы ыстық деміңді қанша жыл күттім десеңші. Әйтеуір, күле бергім келді.
Сол жерден басталған серуеннің ешқашан бітпеуін тілеп жүргенім. Манағы «еріншек» уақытта, енді «пысықсына» қалған ба? Тәтті сәттер басталғанда неге тоқтап қалмайды екен? Сенің сөйлегеніңе, еркелеткеніңе осынша зар болып қалай өмір кешіп, тыныстап жүргенмін. Алақаныңды жібергім-ақ келмейді. Бірақ, түнде кіріп кеткен екен. Біздің үйдің алдында сенің еркелеп бетіңді тосып тұрғаныңды білемін. Менде қырсығып сүйе қоймадым, бірақ, сүйгім-ақ, келіп тұр еді. Осы бір қырсықтық та, өз уақытымен болмайды екен. Сонымен қимай қоштастық. Мені үйіме кіргіздің де мәшинеңнің тежегішін қаттырақ басып жөнеле кеттің.
Тағы да тәтті ұйқының ауылына кіре бергенімде хабарлама келді. Телефоныма көзімді әрең ашып қарасам сенің нөміріңнен, «Жаным менің, сені қуантқым келді. Бірақ, мен үшін қиналғаныңды қаламаймын»- деген мәтін тұрды. Екеумізде оның себебін ұғынып, ұйқыға кеттік. |
Ресейлік танымал әнші қаңғыбас болып кетті. Бұл туралы ол «Привет, Андрей» бағдарламасында айтты, деп хабарлайды Stan.kz.
Әншінің сөзінше, ол пәтерін 2003 жылы 100 мың долларға сатып алған. Ол кезде Шура есірткіге тәуелділікпен күресіп жүргендіктен, пәтерін басқа адамның атына жазған.
«Туған күн кезінде дүкенге су алуға бара жатсам, ол жерде екі жас жігіт тұр. Қолдарында менің пәтерімнің құжаттары бар. Олар маған: «Кешіріңіз, бұл үйді қарызының өтемі ретінде берген. Ендігі оған басқа адамдар көшіп келеді. Бұл заңды түрде», – деп айтты», – дейді әнші.
Сондай-ақ, әнші 43 жасқа толғанда қаңғыбас атанғанын айтты.
«Мен өз пәтерімде көп жыл бойы тұрып келдім. Оны қатты жақсы көрдім. Қайда кететінімді ойластыру үшін, 2 айым алды. 43 жасқа толғанда қаңғыбас атандым», – дейді Шура.
Өз кезегінде әнші өзіне екі ай бойы пәтерінде қала тұруға мүмкіндік бергені үшін, үйдің жаңа иелеріне алғыс білдірді. Сонымен қатар ипотекаға үй алғалы отырғанын айтты.
Шура (шын есімі Александр Медведев) 1990 жылдары танымал болған еді. Оның «Отшумели летние дожди», «Твори добро», «Холодная луна» және «Ты не верь слезам» әндері кең танымалдыққа ие болған. |
2000 жылы Елбасы Н.Назарбаевтың Жарлығымен Ұлттық қор құрылды. Бұл бастама елдің қаржы қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс еді. 1997-1998 жылғы Азиядағы қаржы дағдарысы, 1998 жылғы Ресейдегі дефолт кез келген мемлекетке экономиканы тұрақты ететін ресурстар қажет екенін көрсетті. Кеңес экономикасы, инфрақұрылымы ыдырап, мұнайдан түскен ақшаға жыртығын жаба бастаған ел үшін бұл ертеңгі күннің қамын ойлау еді. Себебі Ұлттық қорға мұнайдан түскен салық, үстеме табыс пен мемлекет меншігіндегі мүлікті жекешелендіруден түскен пайда жиналды. Ол уақытта бұл қаражатты жинағаннан гөрі қажетке жарату тиімді көрінді. Бірақ ел ертеңі одан да маңызды еді.
Ұлттық қордың негізгі мақсаты – келешек ұрпақ үшін қаржы жинағын қалыптастырып, әлемдік шикізат нарығында болып жатқан өзгерістердің ел экономикасына ықпалын кеміту. Басқаша айтса, экономиканың өзіндік қауіпсіздік және қорғаныс кепілі. Жалпы, мұндай қор құру тың жаңалық емес. Әлемдік практикада бұрыннан бар. Мәселен, Кувейт 1953 жылы Kuwait Investment Authority қорын, Біріккен Араб Әмірліктері 1976 жылы Abu Dhabi Investment Authority қорын, Норвегия 1990 жылы мемлекеттік зейнетақы қорын құрған. Аталған елдер де мұнай мен газдан түскен үстеме табысты бюджеттен бөлек арнайы қорға жинаған.
Заң бойынша Ұлттық қорға келесі көздерден қаражат түседі. Мұнай секторындағы табыс (корпоративті табыс салығы, пайдалы қазбаларды өндіру салығы, бонустар, экспортқа рента салығы, үстеме табыс салығы), мемлекеттік және ұлттық компанияларды жекешелендіруден түскен табыс, жер сатудан түскен табыс, қордың инвестициялық табысы және тағысын тағылар. 2007 жылға дейін Ұлттық қорға ақша тек жиналды. Яғни, одан қаражат алудың қажеті болмады. Қорды Ұлттық банк басқарады. Ал оның ісін Президент төрағалық ететін арнайы кеңес бақылайды.
Жалпы, бұл қорды құрудың қажеті болды ма? Неге мұнайдан түскен бар ақшаны 2000 жылдан бастап барлық әлеуметтік, инфрақұрылымдық проблеманы шешуге жұмсамады деген сауал туындайды. Себебі 2004 жылы өткен парламенттік сайлау алдында «Ақ жол» партиясы мұнайдан түскен пайданы әр азаматқа бөліп, 17 мың теңгеден таратып беруді ұсынды. Бір қарағанда электорат үшін қызық ұсыныс. Ел азаматы болғаның үшін бір уыс ақша қалтаңа топ ете қалады. Алайда бұл бюджет ақшасын бүгін тауысып, ертеңді ойламайтын бастама еді. Ендеше бұл қор не үшін қажет болды?
Біріншіден, мұнайдан түскен артық пайданы бюджетке емес, басқа қорға сақтау арқылы мемлекет голланд ауруына ұшыраудың алдын алды. Яғни, мұнайға есірткі секілді тәуелді болмай, экономиканың басқа да секторлары дамып, пайда әкелуге жұмыс істеді. Екіншіден, соңғы онжылдықта болған әлемдік экономикалық, қаржылық дағдарыстар қордың қажет екенін көрсетті. Себебі республикалық бюджеттің дефициті Ұлттық қор қаражаты есебінен жабылды. Осылайша, Қазақстан сөз болған қиындықтардан минималды шығындармен өтуге мүмкіндік алды.
Сөзімізге дәлел болатын алғашқы кейс – 2008 жылғы әлемдік қаржы дағдарысы. АҚШ-тың ипотекалық баспана нарығында, нақтырақ айтсақ Lehman Brothers Holdings-тың банкроттығынан басталған дағдарыс өзге елдерге тез тарады. Отандық банктер шетелден әдеттегінше несие алған. Кредиторлар қарызды мерзімінен бұрын төлеуді талап ете бастады. Шетелден келетін инвестиция күрт азайды. Мұнай бағасы рекордтық 143 доллардан қысқа уақытта 33 долларға жалп етті. Экспортының басым бөлігі қара алтыннан тұратын Қазақстанға аталған факторлар кері әсер еткені рас. Міне, осындай қысылтаяң кезеңде ел экономикасына жетпей жатқан қаражатты Үкімет Ұлттық қордан алуға шешім қабылдады. Бұл кезде Ұлттық қорда 21,5 млрд доллар жиналған еді. Қиын күнде жаратамыз деп артық ақшаны сандықтың астына жинағандай бөлек сақтау дұрыс шешім болғанын сол 2008 жылы қоғам түсінді.
Мұндай қорларды халықаралық қатынаста sovereign wealth fund деп әспеттейді. Олардың қажет екенін өзге мемлекеттердің тәжірибесі де дәлелдеген. Мәселен, әлемдегі ең үлкен мұндай қордың бірі– Норвегияның мемлекеттік зейнетақы қоры. Қазақстан Ұлттық қорды құрғанда норвег тәжірибесін басшылыққа алған. Биыл бұл қорда 1,289 трлн доллар жиналды. Аталған қор инвестициялық саясатта өзгелерге үлгі саналады. Мәселен, қордың 65 пайыз активі компаниялардың акциясы. Норвегия АҚШ-тың технологиялық алыптарының акцияларына қаражат құйған екен. Биыл тек Tesla акциялары 700 пайыз өскенін ескерсек, бағыты дұрыс екені көрініп тұр. Былтыр коронавирус эпидемиясы экономикалық қиындық туғызғанда Норвегия үкіметі 4,2 пайыз ақша (40 млрд доллар) алды. Ал 2008-2009 жылдары дағдарыс барысында да 4,1 пайыз ақша бөлген. Яғни, қысылтаяң мерзімде сары майдай сақталатын ұлт қорынан жырып ақша алып, ел экономикасына салу кең тараған тәжірибе.
Ұлттық қордан қаржы алудың өз тәртібі бар. Кейде дағдарысты еңсеру үшін ғана емес, республикалық бюджеттің жыртығын жамау үшін де ақша алынады. Мәселен, алдағы үш жылда Ұлттық қордан бюджетке қыруар қаражат аударылмақ. Нақтырақ айтсақ, 2021 жылы 2 700 млрд теңге, 2022 жылы 2 400 млрд теңге, ал 2023 жылы 2 200 млрд теңге. Әрине, бұл жақсы үрдіс емес. Себебі қор ақшасы бюджеттің жыл сайынғы кем-кетігін жабуға емес, байлықты келесі ұрпаққа жеткізу үшін де құрылған еді. Алайда былтырғы індеттің әсері көптеген елдің экономикасына соққы болды. Сондықтан Үкімет сырттан қосымша қаражат тартуға мәжбүр болды. Егер 2000 жылдан бері мұнайдан түскен үстеме табысты бөлек жинамай, керекке жарата бергенде қазір Үкімет осынша қаражатты қайдан алар еді? Әрине, тағы да сырттан қарыз алуға мәжбүр болар еді. Осы себепті де Ұлттық қорды құру өзін-өзі ақтаған бастама деуге толық негіз бар.
Сонымен, 2021 жылдың қаңтар айындағы жағдай бойынша Ұлттық қор активі 57,7 млрд долларға бағаланады. Әрине, бүгінгі есепшоттағы қаражатты рекордтық деуге келмес. Өйткені 2014 жылдың тамыз айында 77 млрд долларға дейін жеткен еді.
Ұлттық қордың Қазақстан экономикасына оң әсерінің бірі – «голланд ауруына» қатты шалдықпауымыз. 1990 жылдардың соңы, 2000 жылдардың басы мен ортасында мұнай бағасы тұрақты өсіп отырды және ел экспортындағы оның үлесі 75 пайызға жетті. Егер бұлай жалғаса берсе, Қазақстан 2010 жылға қарай мұнай бағасына толық тәуелді мемлекетке айналар еді. Алайда мұнайдан түскен үстеме табысты бөлек жинау қажет деген Елбасы бастамасы республиканы осы тоқыраудан аман алып қалды. Иә, қазір де қара алтынды шетелге молынан жеткіземіз. 2019 жылы экспорттағы мұнай үлесі 58 пайызға жетті. Бірақ мұнай салығы Ұлттық қорға түскендіктен, әлемдік нарықтағы бағаның құбылуы республика экономикасына аз әсер етеді. Алдағы уақытта да жаһанды біраз экономикалық күтіп тұрған болар. Дегенмен Ұлттық қор сынды ресурстар арқылы оларды еңсеру қиын бола қоймас. |
Oracle — мәліметтер базасын бағдарламалық қамсыздандыру, ғаламтор және бұлт шешімдері бойынша әлемдік деңгейдегі көшбасшы. Компания жоғары оқу орындарының студенттері мен оқытушыларына арналған Oracle Academy деген жалпы атаумен бірнеше оқу бағдарламаларын жасады.
Oracle Academy аясында студенттер алдыңғы қатарлы ІТ технологияларды меңгеру үшін материалдар базасына, ресурстар мен оқу бағдарламаларын пайдалануға рұқсат алады.
Бағдарламалау технологиялары, кең ауқымды ақпараттарды сақтау, өңдеу және басқару, мәліметтер базасын, сондай-ақ бизнесті ақпараттандыруға арналған қосымшаларды басқару сияқтының барлығын Oracle Academy базасында меңгеруге болады.
2014 жылдың сәуірдің 17-сінен бастап ҚНУ Oracle Academy мәртебесін алды, қазіргі таңда қажетті бағдарламалық қамсыздандырылуы: Oracle Database 12с лицензиялық өнімдер жиынтығы мен Oracle SQL Developer мәліметтер базалары басқарудың біріктірілген графикалық ортасы бар компьютерлік зертханасына ие.
Oracle Academy бағдарламасына қатысу ҚНУ «Ақпараттық жүйелер» мамандығының студенттері СУБД Oracle Database басқаруда SQL қолдану бойынша білік-дағдыларды, сондай-ақ техникалық ағылшын тілін меңгереді. Oracle оқу курстарын аяқтап, емтихандарды сәтті тапсырған жағдайда студенттердің Oracle Academy сертификаты мен халықаралық деңгейдегі емтихандарға 25% жеңілдік алу мүмкіндіктері бар. Сабақтарды физика-математика ғылымдарының кандидаты, ҚНУ доценті, сертификациядан өткен нұсқаушы Теміралиева Г. Т. жүргізеді.
Контактілер +7 727 355 05 51
Ректорға жазыңыз Сурақтар мен жауаптар
Талапкер 2022
Бакалавриат Магистратура Шетелдік талапкерлерге Қос диплом бағдарламасы Оқуға түсу талаптары Оқу бағасы
Студенттерге
Сабақ кестесі Әлеуметтік жұмыс және мансап бөлімі Тілдік дайындық және сертификаттау институты Кітапхана Студенттік кеңес DKU-дағы спорт Халықаралық кеңсе Қос диплом бағдарламасы Академиялық ұтқырлық Білім беру порталы Жазғы Университет
Университетi
Университет туралы Администрация Тарих Шетелдік оқытушылар Оқытушылар Факультеттер Германиямен қарым-қатынас DKU-дың бос жұмыс орындары Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес Бейнетурлар
Ғылым және трансфер
Халықаралық және аймақтық ынтымақтастық Институты Табиғи ресурстар және тұрақты даму орталығы Эразмус+ жобасы Centre for Research & Graduate Education Ғылыми ынтымақтастық және жобалар DKU ғылыми профилі DKU ғылыми басылымдары DKU Talks Университетке дейінгі және кәсіптік білім беру орталығы LogCentre Зертханалар Гранттар мен конференциялар |
Сенаторлар Ольга Перепечина мен Ерік Сұлтанов Солтүстік Қазақстан облысындағы сүт кәсіпорындарының жұмысын тексерді
12.07.2021 397
Сенаторлар Ольга Перепечина мен Ерік Сұлтанов Солтүстік Қазақстан облысы Аққайың ауданының фермерлерімен кездесу барысында сүтті мал шаруашылығын дамытудың келешегі туралы айтты. Депутаттар сондай-ақ ауыл шаруашылығын одан әрі жаңғырту және цифрландырудың маңызын атап өтті. Депутаттар сүт-тауар фермасының жұмысында осы әдістердің нәтижелерімен де танысты. 1600 бас ірі қара малға есептелген бұл кешен осы саладағы ірі жобалардың бірі болып саналады.
Ауылды дамыту үшін заманауи технологияларды енгізумен қатар, кадр тапшылығы проблемасын шешу де маңызды. «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы ауыл тұрғындарын еңбек күші тапшы өңірлерге көшіруге бағытталып отыр. Ольга Перепечина мен Ерік Сұлтанов Астраханка ауылында еліміздің оңтүстік өңірлерінен осы жаққа көшіп келген азаматтарға қандай жағдай жасалатыны туралы хабардар болды.
«Бұл бағдарлама еліміздің солтүстік аймақтарынан халықтың кетуін азайтуға мүмкіндік береді және адам ресурстары мен аймақтың кадрлық әлеуеті жақсартатын болады. Солтүстік Қазақстан облысын дамытудың Кешенді жоспарына енгізілуі осы жұмыстың ерекше маңызын көрсетіп отыр», - деді Ерік Сұлтанов.
Сенаторлар сондай-ақ Қызылжар ауданы Чапаев ауылындағы 720 бас симментал асыл тұқымды малға арналған тауарлық сүт кешенінде болды. Кешен директоры агрокәсіпорын жұмысының құрылымы және негізгі өндірістік-шаруашылық көрсеткіштерінің қозғалыстарымен депутаттарды таныстырды.
«Қазіргі уақытта мемлекет шаруаларға қолдау көрсетуде. Өңірде сүтті мал шаруашылығын дамыту жөнінде бағдарламалар табысты жұмыс істеуде. Алдағы уақытта мемлекеттік қолдау мен жеке инвестициялар есебінен саланы қаржыландыру ұлғаяды деп ойлаймын» - деп атап өтті Ерік Сұлтанов. |
Ғұндар (хундар) Тәңірге табынған, олар бізге ата-бабаларымыздан ауысқан барлық заңдар мен әдет-ғұрыптарды, неке мен азаматтық салт-дәстүрлерді түгел ұстанған.
Ғұндар көсемін тәңірқұт деп атаған. Ол «көк пен жерден туған, күн мен ай тағайындаған» деген мағынаны білдіреді. Ғұндар жыл сайын көктемде өздерінің «ата-бабаларына, көкке, жерге және аруақтарға» құрбан шалып отырған. Күн сайын тәңірқұт Тәңірге: таңертең шыққан күнге, кешке айға сыйынған. Ғибадат ету рәсімі жұлдыздар мен айдың орналасуына қарай орындалған. Яғни, ғұндардың өз жұлдызнамасы болған. Тоқетерін айтқанда, сыйыну бағышталатын нысан Көк Аспан мен оның Жоғарғы Құдайы – Тәңір болған.
Көне пайымдар бойынша, аруақтар – адамдардың табиғатынан өзгеше, тірі жан иелері. Олардан қорыққан, сондықтан қайырсадақамен көңілін аулаған. Аруақтар күшті, бірақ шексіз құдіретті емес. Табиғатынан мейірбан да, қаскөй де емес. Бірақ кейде зиянкестік те келтіреді, кейде пайдалы да бола алады.
Ғұндар о дүниедегі өмірге де сенген. Сонымен қатар бағзы адамдардың қарапайым санасы о дүниені өздерінің ақиқат өмірінің жалғасы деп есептеген. Сондықтан да ғұндар өлгендерді берік табытқа салып, сән-салтанатпен жерлеген. Марқұмдарды үлде мен бүлдеге малындыра киіндіріп, тәңірқұтқа о дүниеде қызмет етуі үшін достары мен кәнизактарын20 құрбандыққа шалған. Құрбандыққа адам шалудың осынау қатыгез ғұрпы тәңірқұтты немесе атақты бекзаданы о дүниеге шығарып салу рәсімімен шектелмейді. Жауынгерлерге де құрбандыққа ержүрек тұтқындар шалынды. Аруақтар болашаққа сәуегейлік айтатын абыздар арқылы құрбандық талап етті.
Алыс елдерге жасаған жорықтары кезінде ғұндар Шығыс пен Батыстың түсініктерін саналарына қатар сіңіріп, оларды ерекше үлгіде ұштастырды. Үндістаннан олар буддизм сипаттарын қабылдады, Еуропада христиандыққа құрметпен қарады. Мысалы, Еуропа ғұндарының көсемі Аттиланы Мәңгілік қала – Римнің түбіне келгенде Рим Папасы Пий төртіншінің елшілігі тоқтатқан. Оның сөзін жерге тастамаған ғұндар көсемі өз сарбаздарын айналма жолмен әкетіп, қорғаныс қаланы тонатқызбаған. |
АҚШ-тың қазіргі президенті және алдағы сайлауға үміткер Дональд Трамп Джо Байден мен Камала Харис Ақ үйдің басында болмауы тиіс екенін айтты.
Сонымен қатар, ол қарашада өтетін сайлауда демократтардан ұсынылып отырған Байденнің Ресей мен Қытай көшбасшылары Владимир Путин және Си Цзиньпинмен келіссөздер жүргізуге ақылы жетпейтінін атап өтті. Бұл туралы Ақ үй басшысы жексенбі күні Хендерсон қаласында (Невада) жақтастарының алдында сөйлеген сөзінде мәлімдеді.
«Мен ҚХР төрағасы Си [Цзиньпинмен танысу мүмкіндігіне ие болдым, мен Ресей президенті [Владимир] Путинмен танысу мүмкіндігіне ие болдым. Айтпақшы, олармен қарым-қатынас орнату — жақсы нәрсе», — деп атап өтті Трамп.
«Дегенмен, сіздерге айтарым, қазір Қытаймен бізге жасағандарына байланысты нағыз проблема болып отыр. Біз мұны ешқашан ұмыта алмаймыз. Біз керемет келісім жасадық, Біз керемет келісім жасадық, бірақ сия әлі құрғап үлгермей жатып Қытайдан ауру келді», — деді АҚШ президенті. Трамп бұған дейін коронавирус індетінің басталуына ҚХР жауапты деп санайтынын бірнеше рет мәлімдеген болатын.
«Мен осы адамдардың барлығымен жұмыс істеймін және олар өте парасатты», — деп атап өтті АҚШ президенті. «Кешіріңіз, бірақ бізге өте білімді адамдар керек және Джо бұл қызметке жарамайды», — деп сендірді Ақ үй басшысы.
Трамп бұған дейін Мәскеу мен Пекинмен «келісу» дұрыс деп санайтынын бірнеше рет қайталаған болатын. Ресейге қарсы санкцияларға қарамастан президент АҚШ пен Ресейдің «өте жақсы қарым-қатынасы» қалыптасқанын үнемі айтады.
Вице-президенттікке кандидат Дональд Трамп та Демократиялық партиядан вице-президенттікке кандидат Камале Харристің Құрама Штаттардағы ең жоғары мемлекеттік лауазымға ие болатын алғашқы әйел болуға лайық еместігіне сенім білдірді.
АҚШ президенті тамыз айының басында Байден сайлауалды жарыста өзінің серіктесі ретінде таңдаған Харрис туралы теріс пікір айтты. «Ол қаншалықты жаман? Одан жаман ешкім жоқ», — деп мәлімдеді Трамп.
«Егер бізде әйел президент болса, онда ол болмайды. Бұл анық ол емес, — деп атап өтті Трамп. — Оның бұл лауазымға алуға мүмкіндігі жоқ». |
1.3 Естімейтін балалардың тұрмысқа бейімделуін қамтамасыз етудегі негізгі жұмыстар, бағыттар…………………………..10
1.4 Дамуында кемістігі бар балаларды оқытып, тәрбиелеуде жанұяның рөлі мен міндеттері…………………………..11
2 бөлім. МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ БАЛАЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖІКТЕУ
2.1 Мүмкіндігі шектеулі балаларға әлеуметтік – тұрмыстық бағдар беру….16
2.2 Әлеуметтік – тұрмысқа бейімдеудің жаңарған мақсаттары………………20
2.3 Әлеуметтік – тұрмыстық бағдарлау – бұл арнайы түзету сабақтары……22
2.4 ӘТБ сабақтарындағы оқыту түрлері мен әдістері……………………….23
ҚОРЫТЫНДЫ………………………………………………………………..…25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ………………………………28
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Мүгедек балаларды әлеуметтік сақтау 1991 жылы қабылданған «Қазақстан Республикасы мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» заңына сәйкес жүргізіледі. Бұл заңның негізгі мақсаты мүгедектерді біздің қоғамда оқыту, дамыту және тәрбиелеу үшін барлық жағдайлар жасау.
2005 жылы 13 сәуірде қабылданған, 2006 жылдың 1-ші қаңтарынан қолданысқа енгізілген «Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау» № 39-ІІІ ҚРЗ заңының негізгі мақсаты – мүгедектерді әлеуметтік қорғауды қамтамасыз ету және олардың тіршілік-тынысымен, қоғаммен етене араласу үшін тең мүмкіндіктер жасаудың құқықтық, экономикалық, ұйымдастырушылық шарттарын айқындау. Бұл заңдарда мүгедектерді әлеуметтік қорғауды мемлекеттік реттеу, мүгедектердің қоғамдық бірлестіктері, т.б. мәселелер қамтылған.
Заңға сәйкес, мүмкіндіктері шектеулі балаларды арнайы әдістермен тәрбиелеу, оқыту, еңбекке баулу, өмір сүрген ортасына әлеуметтік бейімдеу шаралары негізінен үш министрліктің (денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру, білім және ғылым) қатысуымен жүзеге асырылады. Заңда көрсетілген негізгі бағыттар бойынша қолдау шаралары мүмкіндіктері шектелген, даму процестерінде әртүрлі дәрежедегі ауытқулары бар балалар үшін қамқорлық болып саналады.
Қоғамдық әлеуметтік нормалар мен ережелерді балалардың игеруі әлеуметтендіру арқылы жүзеге асады. Әлеуметтендіру – жеке тұлғаның әлеуметтік тәжірибені белсенді игеруінің нәтижесі мен барысы, отбасындағы, арнайы балабақшалар, арнайы мектептердегі, еңбек ұжымындағы іс-әрекеттер мен қатынастар арқылы жүзеге асады, қоғам өміріндегі әртүрлі жағдайда еріктен тыс әсерлер арқылы және де жеке тұлғаны мақсатты түрде тәрбиелеу жағдайында қалыптасады.
Бүгінгі таңда экономикалық, экологиялық, әлеуметтік жағдайлардың әсер етуінің салдарынан мүмкіндігі шектеулі балалар саны көбеюде. Мемлекет осындай балаларға көп мән беріп, назар аударуда.
Зерттеудің өзектілігі, маңыздылығы — арнайы білім беру мекемелерінде интелектуалдық проблемалары және мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік бейімдеу.
Менің тақырыбымның маңыздылығы осы мүмкіндігі шектеулі балаларға әлеуметтік бағдар беріп, тұрмыстық – жағдайға бейімдеу. Қоршаған ортаға, тұрмысқа бейімдеу барысында өзін-өзі тануы және жеке тұлға ретіндегі қалыптасуы. Соңғы кезде зерттеулер арнайы педагогиканың теориялық жағдайына және әдістемелік нұсқауларға сүйендім.
Халықтың негізгі бөлігінің тіршілік деңгейінің әруақытта төмендеуінен, экономикалық жағдайға адамның бейімделу процесі қиындайды. Осыған байланысты арнайы мектеп жағдайында оқушыларды тиімді экономикалық және жан-жақты бағытталған даярлық қажеттілігі туындайды. Балада әлеуметтік — тұрмыстық білім және біліктілігінің қалыптасуы эпизодтық іс-шара болып қана көрінбей, алдымен өзінің мақсаты, сосын әртүрлі бекіту және іс-тәжірибеде жиі пайдалануы, жұмыстың бағытталған жүйесін, іс -әрекетінің дұрыс қалыптасуы бала үшін қажет. Бұл жерде баланың нақты шешімдерді оның өміріне қажетті әлеуметтік-тұрмыстық білім және біліктілігі бала өміріне бағытталуы тиіс. Бұл біздің зерттеуіміздің маңыздылығын айқындап береді.
Зерттеу болжамы: Егерде, есту қабілеті және интелекті бұзылған баланы әлеуметтік – тұрмысқа бейімдеу жұмысы жүйелі түрде жоспарланып, жақсы ұйымдасқан түрде жүргізілсе, бала оны өз санасымен сезініп, өз бетінше дұрыс, тиімді орындай білсе, онда әлеуметтік – тұрмыстық бейімдеу жұмысы нәтижелі болады.
Зерттеу мақсаты :
1. Әр балаға қажетті білім қорын жинақтап, дағдысын және біліктілігін, мектеп бітірген соң, жеке өмір бастауға сенімділігін арттырып, бейімделуіне дағдыландыру;
2. Әлеуметтік – экономикалық жағдайдың тез ауысуынан жалпы жағдай талаптарына сай ӘТБ-ң білім мазмұнын жақындату;
3. Әртүрлі өмір шығармашылығымен байланысты тәжірибелік біліктілігін қалыптастыру;
4. Экономикалық білім элементтерін және адамның ішкі жан дүниесін оқуға қатысты бағдарлама мазмұнын өңдеу.
Балаларды қалыптастыруда мақсатқа жету үшін келесі негізгі талаптарды шешуіміз керек:
— тұрмыстық еңбек жайлы білімі және біліктілігі (жеке тазалығы, тамақты ұйымдастыруы, тұрғын үй күтімі, киім, аяқ-киім, және басқа да қажетті заттар);
— түрлі мекемелердің қызметін пайдалана білуі (сауда, тұрмыстық қызмет, байланыс, мәдениет, медициналық көмек, көлік;)
— экономикалық – тұрмыстық біліктілік;
— өз демалысын ұйымдастыра білуі;
— қарым-қатынас жасау біліктілігі;
— түрлі адамдармен мәдени қарым-қатынас жөнінен біліктілігі және түсінігі (таныс және бейтаныс, үлкендермен және кішілермен, ұстаздармен, қатарларымен және т.б.) қажетті тәжірибе жинақтауы;
— жоғары адамгершілік сезімі және айналасындағыларға дұрыс көңіл — күй қатынасы;
— өз күші мен қабілетіне сенімділігі, ерік жігері;
Әлеуметтік — тұрмыстық бағдарлау мүмкіндігі шектеулі баланы жеке өмірге, жалпы даму денгейін көтеруге бағытталған.
Зерттеу объектісі: біздің алға қойған мақсатымыз есту қабілеті және интелекті бұзылған балаларға әлеуметтік бағдар беріп, оларды тұрмысқа бейімдеу және де негізгі мақсатқа жетуде келесі мәселелерді шешеміз.
Зерттеу пәні: педагогикалық процестің деңгейі, педагогикалық әсер ету әдістері, мазмұны, педагогтың, тәрбиеленушінің шығармашылығының іске асу жолдары, педагогикалық жағдай, педагогикалық талаптар мінезі, педагогикалық әрекет.
Зерттеу жаңалығы: Осы жұмыста ұсынылған әдістемелік нұсқаулар баланың бастапқыда алған негіздері оны (баланы) ары қарай дамуына көмектеседі. Баланың жеке дамуы әртүрлі мүмкіндіктерді өзіне ұстай отырып, процесте, нәтижеде бір бағытта болмағанымен, бірақ осылардың бәрі бір және соңғы күйге алып келеді. Адам туылғаннан белгілі бір деңгейге дейін, бүкіл өмір бойы дамып отырады.
Балаларда біліктілікті қалыптастыру мазмұнының жайылма сараптауы, ол педагогикалық жұмысты жоспарлау нақтылығын қамтиды, сондай-ақ педагогикалық диагностика, балалардың әлеуметтік – тұрмыстық білімі мен біліктілік динамикасын мақсатты бақылауын меңгеру болып табылады. Осы мақсатта ӘТБ сабағының барысында әлеуметтік даму картасы енгізілген. Әр баланың мүмкіндігіне сену, оқудың оң нәтижесін қою педагогикалық оңтайландыру қағидасының негізін құраушы болуы керек;
Мектепті бітірер кезде ақыл-ой және физикалық даму мәселелерін балаларда шеше отырып, даярлауды ұйымдастыру, оларды әлеуметтік –тұрмысқа бағдарлау –бұл үлкен өмір жолының басы болып саналады. Жас адамдарда өмірдің кез-келген сәттеріне деген қызығушылығын дамыту қажеттілігі, яғни кейбіреулермен кездесуге тура келетін және кейбіреуін шешуге тура келеді, ал бұл белгілі бір білім және біліктілік қорымен жабдықтандырусыз мүмкін емес және де әлеуметтегі алғашқы табысты ықпалдасу үшін қажет.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспе, екі бөлім, қорытынды, әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 бөлім. Мүмкіндігі шектеулі балалардың тұрмысқа бейімделуін қамтамасыз ету
1.1 Кемтар балаларға әлеуметтік тәрбие беру
Әртүрлі кемістіктері бар балаларды тәрбиелеу мен оқыту күрделі әлеуметтік және педагогикалық мәселе. Бұл мәселелер мүмкіндіктері шектеулі балаларды қолдан келгенше қоғамдық өмірге пайдалы, белсенді, өз беттерінше өмір сүре алатындай етіп дайындау мақсатындағы негізгі сұрақтарды шешуге көмектеседі.
Іс — әрекет әр адамның негізгі әлеуметтік қызметі, сондықтан дефектология ғылымының жан-жақты зерттеулері мүмкіндіктері шектеулі балалардың әлеуметтік бейімделуіне, қоғамның мәнділігін және ережелерін саналы түрде меңгерулеріне, өмір жағдайы мен қарапайым еңбек түрлеріне баулуларына, қоршаған ортаға бейімделулеріне септігін тигізеді.
Есте болатын жәйт, мүмкіндігі шектеулі балаларды арнайы оқыту, түзету және тәрбиелеу әдістері мезгілімен дұрыс қолданылса, олардың биологиялық кемістіктерінің салдары азаяды.
Тәрбиелеу және оқыта отырып – жетілдіру, дамыту сипатын алуы қажет, сонда ғана мүмкіндігі шектеулі балалардың потенциалды мүмкіндіктерін, әрекеттерін қалыптастыруға болады. Өйткені, мүмкіндіктері шектелген балалар өз бетінше ешнәрсе істей алмайды, ал мұғалімнің тәрбиешінің көмегімен жобаланған жұмыстардың кейбіреуін, кейде көпшілігін іске асыра алады.
Арнайы мамандар Л.С.Выготскийдің қағидасына сүйене отырып, жуық арада даму аймағын білу – мүмкіндігі шектеулі баланың жағдайына тән мүмкіншілігін ғана емес, оның психикалық даму персфективасын да анықтау қажет деп есептейді. Сондықтан оқыту процесі, жуық арадағы даму аймағының жетілуіне жағдай жасауы қажет, уақыт озған сайын бала педагогтың басшылығын қажет етпей-ақ, берілген тапсырмаларды өз бетімен шешуге талпынатын болады.
Бұл – оқыту мен дамытудың ішкі өзара байланысын құрастырады, сонымен қатар, дұрыс ұйымдастырылған оқыту әдістері – психикалық әрекеттердің қалыптасуына сүйене отырып, даму процесін жетілдіреді. Сондықтан, еңбекке үйрету және тәрбиелеу арнайы дидактиканың негізгі мәселелері болып табылады. Арнайы мекемелерде еңбекке баулу ерекше маңызды, өйткені олар мүмкіндігі шектеулі балаларды тек өмір сүруге ғана үйретіп қоймайды сонымен қатар, кейбір қарапайым мамандықтарды игеруге де үйретеді.
Арнайы педагогикада тәрбиелеу процесі қиындатылған жағдайларында өтеді: тәрбиеленушілердің бұл кезде шектеулі мүмкіндіктеріне сүйене отырып, білім беру жүйесінде тәрбиелеу тапсырмаларын жалпы қабылданған түрлерін шешіп қана қоймай, сонымен қатар дамуында ауытқуы бар тұлғалардың әрбір категориясына қолданымды тәрбиелеуге ерекше қажеттіліктерді қанағаттандыруды қамтамасыз ету, біріншіліктің себебі бойынша және әлеуметтік, оның ішінде коммуникативтік, жүріс тұрыстық және өзгеде үрдістердің тұлғалық қасиеттерді дамытудағы кезекті ауытқулардың жоқ жерлерін қалыптастыру керек. Тәрбиелеу ісі осы баланың дамуының барлық ерекшеліктерін ескере отырып, педагог пен баланың, топтағы немесе сыныптағы балалардың бірлесу процесінде шектеулі түрде жеке жүзеге асады.
Мүмкіндігі шектеулі балалардың даму ерекшеліктерін және жалпы арнайы педагогикада қабылданған тәрбиелеудің түрлерінің сыныптамасын ескере отырып, арнайы білім беруде түрлі дәрежеде және түрлі сәйкестілікте қолданылатын олардың топтарының үш түріне тоқталып өтеміз:
— ақпараттық әдістер (әңгімелесу, консультация жүргізу, жалпы ақпарат құралдарын пайдалану әдебиеттерді және өнерді қолданысқа алу, қоршаған өмірден, мысалы оның ішінде педагогтың жеке экскурсиялары, кездесулері).
— тәжірбиелік — әрекеттік әдістер-үйрету, жаттықтыру, тәрбиелеуші жағдайлар, ойын өткізу, қол еңбегі, бейнелеу және сурет салу өнері, дәстүрлік емес тәсілдер – арттерапия (өнер құралдары мен коррекциялық – педагогикалық көмек көрсету) және ипотерапия (ат үсті жүру әдістерімен коррекциялық – педагогикалық көмек көрсету).
— оятушылық — бағалаушылық әдістер (педагогикалық талап, марапаттау, сөгу, жазалау).
Оқыту әдістері секілді дамуында ауытқуы бар тұлғаларды әлеуметтік тәрбиелеу әдістері; біріншіден, өз таралуында ерекше сипатқа ие, екіншіден, өзара және қандайда бір білім беру технологиясына болашақта жиі түрде тұрғызылған әдістермен мақсатты сәйкестілікте пайдаланылады.
Жасөспірімдік және жастау кезде, мүмкіндігі шектеулі адамның тұлғалық дамуында коррекциялық – педагогикалық көмектің шынайы нәтижелерінің пайда болуымен, тәрбиеленушілердің интеллектуалдық және сөйлеу мүмкіндіктеріне сүйенетін, тәрбиелеудің ақпараттық және стимулдаушы әдістеріне ерекше орын беріледі.
1.2 Мүмкіндігі шектеулі балаларға мемлекет тарапынан жасалатын көмектер
Еліміздегі экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуынан, қазіргі таңда туа біткен, тұқым қуалаған, жүре пайда болған аурулар салдарынан қаршадай бастарынан қасірет дертке шалдыққан мүмкіндігі шектеулі балалар саны жылдан-жылға артуда.
Осындай мүмкіндігі шектеулі жандарға мемлекетіміз қазіргі таңда айрықша назар аударып, қамқорлық көрсетіп отыр. Бұл қамқорлықтың бәрі Елбасының халыққа жолдауында, ҚР Білім заңында, «Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау» туралы заңдарында айтылып, мүмкіндігі шектеулі балаларға көмек көрсетудің тиімді жүйесі, оларды оқыту, тәрбиелеу, еңбекке баулу және кәсіби даярлығын шешуде, бала мүгедектігінің алдын-алуға бағытталған көптеген көкейкесті мәселелер жан-жақты қарастырылған. Бала бойындағы кемістігін толықтырудың екі түрлі ерекшелігі бар, оның бірі-бала психикасын даму шамасына орай тәрбие талаптары, екіншісі-кемістікті қалпына келтірудегі өз бойындағы ерекшеліктері мен мүмкіндіктері деп атап көрсетіледі.
Қазіргі ғылым мен медицина дәуірлеген уақытта мүгедектерге едәуір жеңілдіктер жасалып отыр. Мүмкіндігі шектеулі адамдар білім алып, бала сүйіп, кейбірі түрлі спорт түрімен айналысып, жарыстарға қатысып, өзін де, өзгені де бойындағы өнерімен таң қалдыруда.
Бұл адамдар көбінде жұмысқа жарамсыз болу салдарынан, мемлекет оларды өз қарауына алып, оларға қамқорлық жасайды. Зейнетақы тағайындап, оны төлейді.
Мысалы есту қабілеті төмен, саңырауларға арналған мектептерде жыл сайын ыңғайлы, арнайы жаңа құрал-жабдықтар қолданылады, оларды қолдану әдістері жетілдіріледі.
1.3 Естімейтін балалардың тұрмысқа бейімделуін қамтамасыз етудегі негізгі жұмыстар, бағыттар
Есіту мүмкіндігі шектеулі балаларды жарқын өмірге бейімдеп, тәрбиелеу үшін қажырлы еңбек пен ерінбей іздену қажет.
Есітпейтін баланы ортаға икемдеп, тәрбиелеп оқытып, санасын ояту оңай жұмыс емес.
Сыртқы әлем туралы мәліметтердің 98 пайызы көз арқылы берілетін болса, тек қана 2 пайызы, құлақтың еншісініе тиеді. Бірақ та бір-бірімізбен табиғи қатынас жасау арқылы алатын мәлімет ерекше маңызды. Демек жер бетінде ең үлкен байлық адамдардың бір-бірімен тілдесуі.
Саңырау мен таскереңдіктің ауыр түрін жеңуге бола ма? Оны толық көлемде жеңу мүмкін емес. Бірақ осы кеселге мойымай, құлақтары еститін адамдардай-ақ қоғамға пайда келтіре алатын толыққанды өмір сүру үшін күресу керек. Бұл кесел өте қиын, бірақ оны жеңуге болады.
Сөйлегенге дейінгі кезеңде негізгі мақсат баланы сөйлеуге үйретіп, ой-өрісінің одан әрі дамуына әсер ететін сөздік қорын қалыптастыру болып табылады.
Бала саңырау болып қалу жағдайына мектеп жасында тап болса, онда сөйлеу қабілеті қанағаттанарлық деңгейде ұзақ сақталуы, кей кездерде өмір бойы сақталуы мүмкін. Бірақ ақыл-есі мен ой-өрісінің дамуына сонымен қатар айналасындағылардың сөйлеген сөзіне, түсіну тәсілдеріне үйретуге көп көңіл бөлінуі керек.
Естімейтін оқушылардың ауызша сөйлеуін қалыптастыру мәселесі бойынша сурдопедагогтар көптеген еңбектер арнаған. Мектеп жасына дейінгі ересек балалардың сөйлеуін қалыптастыру мәселесіне арнайы әдебиеттерге өте аз көңіл бөлінгендігін айта кеткен жөн. Дегенмен ересек және дайындық тобы мектепке дейінгі оқу процесінің соңғы кезеңі болып табылады.
Балалар оқу барысында сөйлеуге үйренген білімдерімен мектепке барады. Балалардың сөйлеу дағдысы неғұрлым мықты қалыптасса, оны одан әрі оқыту нәтижелі болады.
Мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған мектептердің және жалпы білім беретін мектептердің алдында, оқушыларды жан-жақты білімге, еңбек етуге дайындау мақсаты тұр. Сонымен қатар есту қабілетінен айырылған балаларға арнайы мектеп естімейтін балаларды дұрыс еститіндер арасындағы өмірге, олармен қарым-қатынас жасауға дайындауы керек. Естімейтін балалардың сөздік қоры өте аз болғандықтан, сөздерді бұзып сөйлеу оларға тән қасиет болып шығады. Баланың есту қабілетінен ерте айырылуы оның сөйлеу қабілетінің мүлдем дамуына, немесе арнайы үйретілген жағдайда, баяу қалыптасуына әкеліп соғады. Осылардың бәрі естімейтін балалардың қоршаған ортаны тануына, олардың ойлау қабілетінің қалыптасуына, әлеуметтік бейімделу деңгейіне нақты әсерін тигізеді. Естімейтін баланы белсенді түрде араласатын нақты іс-әрекеттерге қатыстыру үшін, оларды қарым-қатынастың сенімді құралымен қаруландыру керек. Сондықтан арнайы еңбектің негізгі міндеттерінің бірі ауызша сөйлеуді қалыптастыру болып табылады. Сонымен қатар естімейтін баланың сөйлеуіне қол жеткізу өте маңызды, оның ауызша сөйлеуі қарым-қатынастың жеткілікті түрдегі сенімді құралы болып есептелмейді.
Сөйлеуге үйрету бойынша жеке сабақтар 20 минуттан жүргізіледі. Жиырма минуттық сабақ екіге бөлінеді: 10 минуты дыбыстануға,ал қалған 10 минуты есту қабілетін дамытуға арналады. Жеке сабақтың негізгі мақсаты-игеруге қиын тиетін сөйлеу дағдыларын қалыптастыру және түзету. Естімейтін оқушының есту қабілетін дамыту бойынша жұмыстың негізгі мазмұны оларды сөйлеуге берілген материалдарды есту, тану және ажыратуға үйретуден тұрады. Егер бала естуге берілген тапсырманы дұрыс орындайтын болса және өзінің айтқанын сауатты түрде құрастырып көрсетсе, онда мұғалім бағдарлама материалы дұрыс игерілді деп есептейді. Осылардың бәрі естімейтін балалардың қоршаған ортаны тануына, олардың ойлау қабілетінің қалыптасуына, әлеуметтік бейімделу денгейіне нақты әсерін тигізеді.
Естімейтін балаларға қазіргі заманға сай есту аппараттары қолданылып келеді. Алайда бұл аппараттар барлығына бірдей көмек бере алмайды. Жаңа технологияларды қолдана отырып көпканалды кохлеардың имплонтациясы дүниеге келтірілді.
К.И – ішкі құлаққа орнатылған электродтар құлақ нервісіне енгізіледі. Әлемде бірнеше мыңдаған адамдар мұндай протезді жасатты. Мұндай операциялар біздің елімізде де жасалып жатыр.
К.И — жас аралығы ол ең жас деген 1-2 жас аралығы, ең үлкен 70 жас аралығын қамтиды.
1.4 Дамуында кемістігі бар балаларды оқытып тәрбиелеуде жанұя рөлі мен міндеттері
Соңғы уақытта біздің қоғамымыз дамуында кемістіктері бар балалармен жас — өспірімдер мәселесіне бет бұрды. Олардың өмірлері бөлме өсімдіктері өмірлерімен пара-пар…….
© Курстық жұмыстың толық нұсқасы
Рейтинг
( Пока оценок нет )
121 Педагогика психикалық әрекет сурдопедагогтар
Осы жазба ұнады ма? Достарыңызбен бөлісіңіз:
Ұқсас мақалалар
Курстық жұмыс 0 40
Курстық жұмыс: Экономика | «Южнефтегаз» АҚ ЕҢБЕК АҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ | Qazbrand.info
Мазмұны КІРІСПЕ 1.НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА ЕҢБЕК АҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ 1.1 Жалақының мәні, атқаратын қызметтері
Курстық жұмыс 0 134
Курстық жұмыс: Педагогика | Эстетикалық тәрбиені қалыптастыру жолдары | Qazbrand.info
Мазмұны КІРІСПЕ І ТАРАУ. ЭСТЕТИКАЛЫҚ ТӘРБИЕНІҢ ҒЫЛЫМИ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 1.1. Эстетикалық тәрбиенің қалыптасуы және
Рубрики
Рубрики Выберите рубрику Ауыл шаруашылығы Ағылшын тілі Балаға ат қою Бастауышта оқыту Батырлар жыры Бақылау сұрақтары Биология География Дерек Дипломатия Дипломдық жұмыс Дүние жүзі тарихы Ертегілер Жалпы География Журналистика Информатика Курстық жұмыс Математика Медицина Орыс бөлімі Педагогика Психология Резюме – Түйіндеме Рецепты Сказки Тесттер Тұлға, Өмірбаяндар Тәрбие сағаты Физика Халық күйлерінің аңыздары Химия Экология Экономика Ғылыми мақала Қазақ тілі Қазақ әдебиеті Қазақстан тарихы Қоғам және құқық ҰБТ Өлең Өнер |
Блокчейн бастапқыда 1982 жылы ұсынылды және ақырында 2008 жылы биткоиннің артындағы технология ретінде қолданылды, өзгермейтін жалпыға ортақ таратылатын кітап ретінде әрекет етті.Әрбір блокты өңдеу және жою мүмкін емес.Ол қауіпсіз, орталықтандырылмаған және бұзылуға қарсы.Бұл қасиеттер IoT инфрақұрылымы үшін орасан зор мәнге ие және ашық болашаққа жол көрсетеді.Блокчейн технологиясы орталықсыздандыруды жақсарту, қауіпсіздікті арттыру және қосылған құрылғыларға жақсырақ көріну арқылы IoT орналастыруды қолдау үшін пайдаланылуы мүмкін.
Үдемелі цифрлық әлемде бизнес нәтижелерін жақсарту үшін IoT және blockchain бірге жұмыс істеудің 5 негізгі жолы бар.
1. Деректердің шынайылығын сапаны қамтамасыз ету
Өзінің өзгермейтіндігіне байланысты блокчейн сапаны қамтамасыз ету процесіне қуатты негіз қоса алады.Кәсіпорындар IoT және блокчейн технологиясын біріктірген кезде, ол деректерге немесе тауарларға қол сұғудың кез келген жағдайын тез және дәл анықтай алады.
Мысалы, суық тізбекті бақылау жүйелері температураның жоғарылауы қай жерде болатынын және кім жауапты екенін көрсететін IoT деректерін жазу, бақылау және тарату үшін блокчейнді пайдалана алады.Блокчейн технологиясы жүктің температурасы белгіленген шекті мәннен асқанда екі тарапты да хабардар етіп, тіпті дабыл қағуы мүмкін.
Кез келген адам IoT құрылғылары жинаған деректердің сенімділігіне күмән келтіруге әрекеттенсе, блокчейнде кез келген өзгерістер немесе ауытқулар туралы дәлелдер бар.
2. Қатені растау үшін құрылғыны қадағалау
IoT желілері өте үлкен болуы мүмкін.Орналастыру мыңдаған немесе тіпті жүздеген мың соңғы нүктелерді оңай қамтуы мүмкін.Бұл заманауи кәсіпорын байланысының сипаты.Бірақ IoT құрылғыларының көп саны болғанда, қателер мен сәйкессіздіктер кездейсоқ оқиғалар сияқты көрінуі мүмкін.Тіпті бір құрылғыда ақаулар қайталанса да, ақаулық режимдерін анықтау қиын.
Бірақ блокчейн технологиясы әрбір IoT соңғы нүктесіне шифрланған шақыру мен жауап хабарларын жібере отырып, бірегей кілт тағайындауға мүмкіндік береді.Уақыт өте келе бұл бірегей кілттер құрылғы профильдерін жасайды.Олар қателердің оқшауланған оқиғалар немесе назар аударуды қажет ететін мерзімді сәтсіздіктер екенін растай отырып, сәйкессіздіктерді анықтауға көмектеседі.
3. Жылдамырақ автоматтандыруға арналған ақылды келісім-шарттар
IoT технологиясы автоматтандыруды мүмкін етеді.Бұл олардың негізгі артықшылықтарының бірі.Бірақ терминал адамның араласуын қажет ететін нәрсені анықтаған кезде бәрі тоқтады.Бұл бизнеске өте зиян келтіруі мүмкін.
Мүмкін, гидравликалық шланг істен шығып, желіні ластап, өндірістің тоқтауына әкеліп соқтырды.Немесе IoT сенсорлары тез бұзылатын тауарлардың нашарлағанын немесе транзит кезінде үсік шалғанын сезінеді.
Смарт келісімшарттардың көмегімен блокчейнді IoT желісі арқылы жауаптарды авторизациялау үшін пайдалануға болады.Мысалы, зауыттар гидравликалық шлангтарды бақылау және ауыстырылатын бөлшектерді олар істен шыққанға дейін іске қосу үшін болжамды техникалық қызмет көрсетуді пайдалана алады.Немесе тез бұзылатын тауарлар транзит кезінде нашарласа, смарт келісім-шарттар кідірістерді азайту және тұтынушылармен қарым-қатынасты қорғау үшін ауыстыру процесін автоматтандыруы мүмкін.
4. Жетілдірілген қауіпсіздік үшін орталықсыздандыру
IoT құрылғыларын бұзуға болатын фактіні айналып өту мүмкін емес.Әсіресе ұялы байланыс орнына Wi-Fi пайдаланылса.Ұялы желі арқылы қосылған ол кез келген жергілікті желіден толығымен оқшауланған, яғни жақын маңдағы қорғалмаған құрылғылармен өзара әрекеттесу мүмкіндігі жоқ.
Дегенмен, қолданылатын қосылу әдісіне қарамастан, блокчейннің әртүрлі аспектілері қосымша қауіпсіздік деңгейін қоса алады.Блокчейн орталықтандырылмағандықтан, зиянды үшінші тарап бір серверді бұзып, деректеріңізді жоя алмайды.Сонымен қатар, деректерге қол жеткізу және кез келген өзгерістер енгізу әрекеттері өзгермейтін түрде жазылады.
5. Қызметкерлердің өнімділігін пайдалану жазбалары
Blockchain сонымен қатар пайдаланушы әрекетін бақылау үшін IoT сенсорлық технологиясынан асып кете алады.Бұл бизнеске құрылғылардың кім, қашан және қалай пайдаланылатынын түсінуге мүмкіндік береді.
Құрылғы тарихы құрылғының сенімділігі туралы түсінік бере алатыны сияқты, пайдаланушы тарихын құрылғының сенімділігі мен өнімділік деңгейлерін бағалау үшін де пайдалануға болады.Бұл бизнеске қызметкерлерді жақсы жұмыс үшін марапаттауға, үлгілер мен шешім қабылдау процестерін талдауға және өнім сапасын жақсартуға көмектеседі.
Бұл IoT және blockchain бизнес мәселелерін шешу үшін бірлесіп жұмыс істей алатын әдістердің кейбірі ғана.Технология қарқын алған сайын блокчейн IoT - бұл көптеген салалардың келешегін көптеген жылдар бойы қалыптастыратын қызықты дамып келе жатқан өсу аймағы. |
”Күннен-күнге нашарлап жатыр”: Шымкенттік 6 жасар Айаруға көмек қажет: 23 желтоқсан 2021, 22:38 - жаңалықтар Alashainasy.kz
Басты Қоғам Мәселе
"Күннен-күнге нашарлап жатыр": Шымкенттік 6 жасар Айаруға көмек қажет
23 желтоқсан 2021, 22:38
Шымкентте қызы ауыр дертке шалдыққан жалғызбасты ана қайырымды жандардан көмек сұрайды, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі "КТК" арансына сілтеме жасап.
Алты жасар Айару Қадырдың екі бүйрегі жұмыс істемейді. Тәулігіне 20 сағат диализ апаратына қосулы жататын балақайдың хәлі күн өткен нашарлап барады.
"Көзі мен жүрегі нашарлап, сүйегі де де қисайып барады" - дейді анасы. Арман болған донор Түркиядан табылыпты. Бірақ трансплантацияға 11 миллион теңге керек. Ал пәтер жалдап жалғыз қызының жанынан бір сәт те ұзай алмайтын жұмыссыз әйелде бұл қаржының бір пайызы да жоқ. Туғаннан созылмалы бүйрек дертіне шалдыққан Айарудың былтыр екі бүйрегі де істен шыққан. Содан бері қайырымды жандардың көмегімен алынған үйдегі диализ апаратында қосулы.
Медициналық білімі бар анасы Мақпал Алтынбекова қасынан кетпейді. Бүйректері істемейтін қызына дәрілерін береді, тиісті ем-домын жасап жүргенде "Түркиядан донор табылды" деген қуанышты хабар жеткен. Ол үшін Айарудың анасы өзге науқас балаға өзінің бүйрегін беру керек.
"Қызымда туғаннан қойылған диагноз, мен берген күннің бүйректі ағза қабыдамауы мүмкін. Сол үшін мен ол жақтан басқа донор таптым Түркия елінде. Мен оның 13 жасар баласына өз бүйрегімді берем, оның 47 жастағы мамасы менің қызыма береді. Өзара донорлыққа қуана-қуана келістім. Ал енді мен ондай мүмкіндікті жіберіп алсам, ондай донор қашан келеді маған? Менің қызым күннен-күнге нашарлап бара жатыр", - дейді Шымкент қаласының тұрғыны Мақпал Алтынбекова.
Бүйрегі істемейтін қыздың қан қысымы өте жоғары, көзі де күн өткен сайын нашарлап, диализде көп жатқандықтан ағзадағы кальций шайылып, аяқ сүйектері де қисайып барады. Сондықтан Айарудың анасы 27-желтоқсанға дейін 11 миллион теңге жинап, науқас қызымен бірге Түркияға аттануы керек. Бірақ қызы ауру болған соң күйеуі тастап кеткен жалғызбасты анада соқыр тиын жоқ. Сондықтан қайырымды жандардан көмек сұрайды.
"Құрметті қазақ елі, қызыма көмек қолын созсаңыздар. Сіздер үшін кішкентай болса да, маған үлкен көмек. Бір теңге, 100, 200 теңге салсаңыздар да, маған көп көмек сол. Қызыма көмектессеңіздер. Қызымды аман алып қалуға атсалыссаңыздар, барлығыңыз", - дейді анасы.
Ал балалық шағын тек аурухана мен үйдегі аппаратқа таңулы өткізіп келе жатқан бүлдіршін не тәтті, не тұзды тағамның дәмін көрмеген.
Қуыршағын емдеп ойнайтын қыз өскенде дәрігер болғысы келеді. Айарудың анасы қызының аяғынан тұрып кетуіне жомарт жандар қол ұшын созады деп сенеді. Ал Айаруға көмек беретін қайырымды жандар болса, төменде көрсетілген реквизит арқылы аударым жасауға болады. |
Зират қызметкерлері мұны 15-ші қаңтарда байқапты. Бұзақылар қатар жатқан бейіттердегі марқұмдардың бейнелері салынып, аты-жөндері жазылған мәрмар тақталарын қиратып тастаған. Бәрін бірдей емес, іріктегендей зират жақтан бағдарлағанда орталық ауыздың оң жағындағы бейіттерді талқандапты. Тақталардың беткі жағына әлдебір қызыл сұйықтық жағып тастаған. Қылмыс болған жерге полиция қызметкерлері келіп, саусақ таңбаларын алып, суретке түсіріп алды.
Ал 17-ші қаңтарда телефон арқылы редакцияға Элеватор ауданындағы басқа мұсылмандар зиратында тағы бір бүлікшілік әрекеті орын алғанын хабарлады. Ол жерде 16 бейіт қорланған, кейбірінде ауыр техника жұмыс істегендей әсер қалдырған. Мазарлардың орнына тас үйіліп қалыпты.
Егер жақын арада орын алған христиандар зиратындағы қылмыстың оңай олжа табу (металл қоршаулар, ескерткіштерді металл сынығына тапсыру үшін) мақсаты болған болса, бұл жағдайда осынау жиіркенішті қылмысты әзірге ешқандай түсінікке сыйғызу мүмкін болмай отыр.
Атырау облысы ІІД криминальды полиция басқармасының бастығы Амандық МҰҚАШЕВТІҢ айтуынша, ҚР ҚК 275-ші «Өлгендердің мәйіттерін және олар жерленген жерлерді қорлау» бабы бойынша қылмыстық іс қозғалған. Қылмысты ашу үшін тәжірибелі қызметкерлерден құралған жедел-тергеу тобы жасақталды. Полицейлер облыстық ¦ҚК департаментімен бірлесіп жұмыс жасауда. Бұдан басқа, барлық зираттар тексеріліп, басқа бүлікшілік фактілері анықталған жоқ.
Ал, қалада мұны діни сектанттар топтарының ісі деген алып-қашпа әңгімелер айтылып жатыр. Тіпті, қазақтардың дәстүрлі жерлеу рәсімдеріне қарсы уаххабиттер немесе салафиттер зираттарды қиратуда деп те айтылуда.
Алайда, ресми дінбасылар қауымдастығы жұртшылықты асығыс шешім жасаудан аулақ болуға шақыруда.
- Бұл жауыздықты кімнің жасағанын бір Алланың өзі біледі! Қазір исламға қарсы көптеген жағымсыз іс-әрекеттер бағытталуда. Мұны істеген уаххабиттер деп айтып жатыр, алайда, біз істің байыбына бармай мұндай мәлімдеме жасағандарға мүлдем қарсымыз. Кінәлілерді тауып, мұндай іске неліктен барғандарын анықтау керек,-дейді Атырау облысының бас имамы Нұрлыбек-қажы Есмағамбет.
Бас имамның айтуынша, исламда өлген адамның басына құлпытас орнату, оған бейнесін салуға тыйым салынған, бірақ, қалай болғанда да, зираттарды қорлау- үлкен күнә. Бас имам өзінің құдайға құлшылық ету қызметінде дәл осындай мұсылман бейіттерін қорлау жағдайы бірініші рет кездесіп отыр дейді.
Лев ГУЗИКОВ, Азамат МАЙТАНОВ
Суретті түсірген В. Истомин
20 қаңтар 2011, 00:00
WhatsApp арқылы хабар жіберу
Бөлісу:
Қате таптыңыз ба? Тінтуірмен белгілеп, Ctrl + Enter түймесін басыңыз.
Осы мақала тақырыбына қатысты ой-пікіріңізбен бөлісіп, бейнежазба жолдағыңыз келсе, WhatsApp +7 707 37 300 37 нөміріне және editors@azh.kz поштасына жібере аласыз. |
Жалпы ақпарат Стратегия Қоғамның Құрылымы Нормативтік-құқықтық актілер Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар Консультациялық-кеңесші органдар Есеп Электронды ресурстар Кадрлық қамтамасыз ету Мемлекеттік сатып алулар Коммерциялық қызметтер
Корпоративтік басқару
Басқару органдары Омбудсмен Корпоративтік хатшы Ішкі аудит қызметі Тәуекелдерді басқару жүйесі және ішкі бақылау Корпоративтік құжаттар Корпоративтік іс-шаралар Комплаенс бақылау қызметі
Мемлекеттік қызметтер
Мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің паспорттары Мемлекеттік қызмет көрсету ережесі Ерекше қажеттіліктері бар тұлғаларға арналған мемлекеттік қызметтер Қызметтердің құны Doing Business Нұсқаулық ЖУ жалға алу мерзімін ұзарту тәртібі |
Орбұлақ шайқасындағы ұлы жеңіс дәлелдеуді қажет етпейтін тарихи факт: 19 тамыз 2020, 01:46 - жаңалықтар Alashainasy.kz
Басты Өзге тақырыптар Жаңа идеялар
Орбұлақ шайқасындағы ұлы жеңіс дәлелдеуді қажет етпейтін тарихи факт
19 тамыз 2020, 01:46
Қазақ топырағында талай ерліктің табы бар. Соның көш басында тұрғаны – Орбұлақ шайқасындағы ұлы жеңіс. Орбұлақта оянған қазақ рухын ешқандай күш сындыра алған жоқ. Бұл – дәлелдеуді қажет етпейтін тарихи факт әрі бүгінгідей жаһандану дәуірінде кейінгі жастардың жігерін жанып, отаншылдыққа тәрбиелейтін шынайы, бірден-бір ерен ерлік.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласының «Тарихи сананы жаңғырту» бөлімінде біз сөз еткен тақырыпқа жан-жақты түсініктеме береді. Тарихи сананы жаңғырту үшін алдымен Ұлы Далада өмір сүрген тұлғаларды насихаттау, олардың ерлігін елге өнеге ретінде ұсыну, арнайы ашық аспан астында тарихтан сыр шертетін саябақтар ашу, архив жұмысын жандандыру міндеттерін жүйелеу қажеттігін айтады. Елбасының айтуынша, еуропацентристік көзқарас сақтар мен ғұндар қазақтың арғы ата-бабалары болып саналатынын жан-жақты айғақтауға мүмкіндік бермеген. «Бүгінде төл тарихымызға оң көзқарас керек. Бірақ қандай да бір тарихи оқиғаны таңдамалы және конъюнктуралық тұрғыдан ғана сипаттаумен шектелуге болмайды. Ақ пен қара – бір-бірінен ажырамайтын ұғым. Бұлар өзара бірлескенде жеке адамдардың да, тұтас халықтардың да өміріне қайталанбас реңк береді. Біздің тарихымызда қасіретті сәттер мен қайғылы оқиғалар, сұрапыл соғыстар мен қақтығыстар, әлеуметтік тұрғыдан қауіпті сынақтар мен Саяси қуғын-сүргіндер аз болмады. Мұны ұмытуға хақымыз жоқ. Көпқырлы әрі ауқымды тарихымызды дұрыс түсініп, қабылдай білуіміз керек. Біз басқа халықтардың рөлін төмендетіп, өзіміздің ұлылығымызды көрсетейін деп отырғанымыз жоқ. Ең бастысы, біз нақты ғылыми деректерге сүйене отырып, жаһандық тарихтағы өз рөлімізді байыппен әрі дұрыс пайымдауға тиіспіз», – дейді өз мақаласында Нұрсұлтан Әбішұлы.
Әміре Әрін: «Ұлт тарихында Орбұлақ шайқасының орны бөлек. Шайқас туралы айтқанда, Салқам Жәңгір мен Самарқанның әмірі Жалаңтөс баһадүрдің есімдері аталмай тұрмайды. Ел арасында күмән туғызып келген Орбұлақ шайқасы егемен елдің тарихынан ойып тұрып орын алды. Қазақ елінің жоңғар шапқыншылығына қарсы ұлт-азаттық соғысы ұлт қаһармандарының ел мен жер тағдырын батыл шешіп, халқын қорғай алатындығын дәлелдеп, көрегендік саясатының мызғымас беріктігін көрсетті. Бұл шайқас – қаһармандық пен ержүрек батыр бабаларымыздың ұлы жеңісі. Сондықтан тарихтағы ұлы істер, ерліктер ұмытылмауы қажет. Облысымызда осындай тарихи клубтың құрылғандығы өте қуантарлық жағдай».
Орбұлақ жеңісінің 375 жылдығымен тұспа-тұс келген Елбасы мақаласы қазақ тарихының түйткілді мәселелеріне толыққанды жауап ұсынды әрі жаңа міндеттер жүктеді. Жаркент қаласында бой көтерген «Ұлы жебе» мемориалды кешені Елбасының «Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласын одан әрі айшықтай түсті. Ендігі дүние жаңа нысанның жастарға берер насихатында тұр. Ашылған кешен құстар қонақтайтын тастұғырға айналмасын десек, осы бастан Орбұлақ шайқасындағы ұлы жеңісті жеткіншектерге түсіндіргеніміз жөн. Ол қалай жүзеге асады дегенде тағы да телеэкранға тоқтам жасауға тура келеді.
Осы орайда «Троя» тарихи киносын еске түсірейікші. Көрген адамның намысын оятатын ғажап туындыны бәріміз де тырп етпей көрдік емес пе?! Еуропалықтардың көп жағдайда жауынгерлері жаяу ұрысқа ғана дағдыланғанын, мініс ат тек қол-басшыларына берілетінін ескерсек, біздің әскерден әдіс-айла, дайындық жағынан әлдеқайда төмендеу болғанын байқаймыз. Бірақ «Трояны» көрген адам ең мықты әскер гректер деп ойлап қалатыны жасырын емес. Киноның идеологиялық тұрғыда ең керемет насихат құралы екенін осындайда ұғына түсеміз. Гектордың қалың қолына арнап сөйлеген сөзі, нағыз ерлерше өмір сүруі, соғыстағы жекпе-жектердің әділетті өтуі, Ахиллестің батырлығы, анасымен өрбитін диалогы – бәрі рухты жанитын, балаларды ерлік жасауға үйрететін әсерлі эпизодтар. Әсіресе, Гектор мен Ахиллестің жекпе-жегі ешкімді де бейжай қалдырмайды.
Қазақ тарихы отаншылдық рухты оятатын оқиғаларға бай. Бір ғана эпостық дастандардың өзінен бірнеше кино түсіруге болады. Бұл жайында ұлт зиялылары талай жылдан бері айтып келе жатқанымен қаржылық қиындықтарға байланысты бастама аяқсыз қалып келді. Алайда «Көшпенділер» мен «Жаужүрек мың бала» фильмі қазақ киносында үлкен бетбұрыс ретінде бағаланды. Осылардан асып түспесе, кем соқпайтын Орбұлақ шайқасындағы жеңіс ірі кинотуындыға сұранып тұрғанын айтып өткіміз келеді. Көз алдыңызға елестетіп көріңізші, бес қаруы бойындағы 600 қазақ сарбазы! Олар қарсы алдынан қазір ұрандап ұмтылатын қас жауының қаншалықты күшті екенін білмейді. Бар мақсаты – елін, жерін қорғау, «қара қазан, сары баланың қамын» күйттеу. Ер адамға бұдан артық қандай қозғаушы күш керек? «Бірлігі жарасқан ел берекелі», «Саусақ бірікпей, ине ілікпейді» деген мәтелдерді санасына құйып өскен қазақ баласы қандай қара күшке де төтеп беруге, күйрете соққы жасауға әзір.
Расында, 600 сарбаз 50 мың ата жауын – қалың жоңғарды қалай жеңді? Міне, осы сұраққа жанжақты жауап ізденгенде ғана жастарға насихаттаудың жүздеген жолын табамыз. Дәл осылай ғылыми мақалалар негізінде шектеліп қалған қаншама тарихи оқиғалар бар? Оның бәрін жарыққа шығарып, кинотуынды ретінде ұсыну үлкен ізденісті талап етеді. Батыр қонтайшы мен Жәңгір сұлтан арасындағы кескілескен шайқас қалай қазақтардың пайдасына шешілді? Дамыған елдер халық аузында еміс-еміс айтылатын ауызекі аңыздың өзін шындықпен парапар деңгейде көркемдеп, ғажайып туындыға айналдыруда. Ал оның қасында бүкіл әлем ғалымдары мойындаған Орбұлақ шайқасын неге жарқ еткізіп көрсетпеске? Әрі сол кездегі ұлы жеңістің 375 жылдығын атап өту тарихымыздың тереңдігін дәлелдей түседі.
Елбасы Рухани жаңғырудың жалғасы ретінде шыққан «Ұлы Даланың жеті қыры» мақаласында тарихи сананы жаңғыртудың бірден-бір жолы – кино өнері екенін меңзейді. «Қазіргі замандағы халықтардың тарихи таным-түйсігінде кино өнері ерекше орын алады. Жалпы халықтың санасында фильмдердегі жарқын кинообраздар ір-гелі ғылыми монографиялардағы деректі портреттерден гөрі маңыздырақ рөл атқарады. Сондықтан тез арада Қазақстанның өркениет тарихының үздіксіз дамуын көрсететін деректі-қойылымдық фильмдердің, телевизиялық сериалдар мен толықметражды көркем картиналардың арнайы циклін өндіріске енгізу керек. Аталған жобалар кең халықаралық ынтымақтастық аясында отандық және шетелдік үздік сценаристерді, режиссерлерді, актерлерді, продюсерлерді және заманауи кино өндірісінің басқа да мамандарын тарту арқылы жүзеге асырылуға тиіс», – дейді Елбасы.
Ұлы жеңіс! Бұл сөздің мазмұны ауқымды, тарихы да терең. Ұшы-қиыры жоқ Ұлы Даланың әр төбесі ғасырлар қатталған тарих тұнбасына толы. Батыр бабаларымыздың ерлігі кешегі кеңестік кезеңде, оның алдындағы орыс патшалығы дәуірінде елге мұра болудың орнына әбден жанышталды, одан қалса, кейінгі буынның санасынан өшірілді. Ал ұлы жеңіс жолындағы ерліктер ел есінен ұмытылған жоқ. Әрине, ұлы жеңіс дегенде Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысып, фашистік Германия басқыншыларынан елін қорғаған ерлердің ерлігі бір төбе. Бірақ қазақ үшін ұлы жеңістің астары тым тереңде. Біз одан бұрын да миллиондап көз жұмған небір алапат айқастардың барын жадымыздан шығармағанымыз жөн. Орбұлақ, Аңырақай шайқастары, одан бертіндегі Кенесары көтерілістері секілді қаншама толқулар, Алашорданың құрылуы, тіпті, кешегі үш ғасырлық бодандықтан босап, тәуелсіздік туын желбіреткен күніміз де ұлы жеңістің бір көрінісі емес пе?! |
БҰҰ Түркияның халықаралық атауын өзгертуді мақұлдады: 02 маусым 2022, 09:07 - жаңалықтар Alashainasy.kz
Басты Алаш-ақпарат Шартарап
БҰҰ Түркияның халықаралық атауын өзгертуді мақұлдады
02 маусым 2022, 09:07
Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) Түркияның халықаралық атауын өзгерту туралы өтінішін мақұлдады, деп хабарлайды Habertürk басылымы.
Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас хатшысының өкілі Стефан Дюжаррик Түркия Сыртқы істер министрі Мевлют Чавушоғлудан Бас хатшы Антониу Гутерришке Түркияның шет тілдердегі атауын Turkiye деп өзгертуді талап ететін хат алғандарын айтты.
Дюжаррик ел атауын өзгерту хатты алған сәттен бастап күшіне енетінін айтты.
Президент Режеп Тайып Ердоғанның басшылығымен елдің беделін көтеру үшін басталған процесс аяқталуға жақын. Бүгін БҰҰ Бас хатшысының атына жолдаған хатым бойынша, еліміздің атын БҰҰ-да шет тілдерінде Türkiye деп тіркейміз. Тек жақсылыққа бастасын! – деп жазды Чавушоглу.
Осылайша, бұдан былай Turkiye ("Туркийе") атауы барлық халықаралық форумда және ресми құжатта қолданылады. Бұрын Turkey, Turkei, Turquie деп жазылған.
Еске салайық, Түркия БҰҰ-ға елдің атын шет тілдерінде жазуды өзгерту туралы ресми өтініш берген болатын. Бұл туралы Түркия СІМ басшысы Мевлют Чавушоглу өзінің Twitter-дегі ресми парақшасында айтты. |
Жүйке жасушалары немесе нейрондар немесе нейроциттер (гр. neuron, neurokytos; neuron — жүйке, kytos - жасуша) — жүйке ұлпасының негізгі морфологиялық және қызметтік құрылымдық бөлігі.
Нейрон
Жүйке жасушалары — өсінділі жасушалар. Олар нейролеммадан (плазмолемма), нейроплазмадан (цитоплазма), ядродан және жасуша денесінен (перикарион) таралатын өсінділерден құралған. Жүйке жасушаларының нейроплазмасында базофильді түйіршіктер (хроматофильді зат) және нейрофибриллалар болады.
Жүйке жасушаларының өсінділері қызметіне байланысты: дендрит және аксон (нейрит) болып екіге бөлінеді. Нейроциттер дендриттері қозуды сыртқы орта немесе организмнің ішкі орта әсерлерінен, басқа нейроциттерден қабылдап, жүйке толқындарын (импульстерін) нейроцит денесіне, ал аксон — жүйке толқынын нейроцит перикарионынан басқа нейроциттерге немесе орындаушы мүшелерге өткізеді.
Өсінділерінің санына байланысты жүйке жасушалары: бірөсінділі (униполярлы), жалған бірөсінділі (псевдоуниполярлы), екіөсінділі (биполярлы) және көпөсінділі (мультиполярлы) болып бірнеше топқа ажыратылады.
Униполярлы нейроциттер — жануарлар эмбрионында,
Псевдоуниполярлы жүйке жасушалары — жұлын түйіндерінде,
Биполярлы нейроциттер — көздің торлы қабығында, ішкі құлақта, иіс сезімі мүшесінде,
Мультиполярлы нейроциттер — мида, жұлында, көптеген сомалық, вегетативтік интрамуральды және экстрамуральды жүйке түйіндерінде орналасады.
Мультиполярлы нейроциттердің бір өсіндісі - аксон, ал қалған өсінділері — дендриттер. Биполярлы нейроциттерде екі өсіндісінің біреуі дендрит, ал екіншісі аксон. Униполярлы нейроциттің бір өсіндісі аксон (нейрит), ал оның дендритінің қызметін перикарион атқарады. Қызметіне байланысты нейроциттер: сезімтал, байланыстырғыш, қозғалтқыш нейроциттер болып бөлінеді. Сезімтал жүйке жасушалары ми және жұлын түйіндерінде, қозғалтқыш нейроциттер — орталық жүйке жүйесі мүшелерінде және вегетативтік жүйке жүйесінің түйіндерінде, байланыстырғыш нейроциттер — орталық жүйке жүйесінде орналасады. Жүйке жасушаларының негізгі қызметі - жүйке толқындарын қабылдап, өңдеп, тиісті мүшелерге өткізіп, қарапайым және күрделі рефлекстерді іс жүзіне асыру.[1]
Нейрон құрылысыӨңдеу
Нейрондар бір-бірімен синапстар арқылы байланысады. Синапстар арқылы қозу бір нейроннан екінші нейронға, бұлшық етке немесе бездерге өтеді. Нейрондар бір-бірімен байланысқан кезде бір нейронның ақсоны екінші нейронның дендриттерімен байланысады. Екінші нейронның дендриті қозуды қабылдап, өзінің денесіне әкеледі, қозу ары қарай аксонның бойымен жылжып кете береді. Егер синапс нейронмен бұлшық етті немесе без жасушаларын байланыстыратын болса, нейроннан келген қозу бұлшық еттің жиырылуына, ал бездің секреттің бөлініп шығуына әкеліп соғады.
Құрылысы мен атқаратын қызметіне қарай нейрондар 3 түрлі болады:
cезгіш (бұлар рецепторлер қызметін атқарып қозуды сезім мүшелерінен орталық жүйке жүйесіне жеткізеді)
байланыстырғыш (қозуды сезгіш нейрондардан қозғалтқыш нерондарға өткізеді)
қозғалтқыш (қозуды орталық жүйке жүйесінен бұлшық еттер мен бездерге жеткізеді)
ДереккөздерӨңдеу
↑ Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9 |
Әрине, кітаптардың тұлғалық дамуға тигізетін пайдасы туралы бәрі біледі. Оқу процесінде адамның миы екі жарты шармен де белсенді жұмыс істейді. Кітап оқи отырып (сол жақ жарты шар жұмыс істейді) адам өз қиялында үнемі сюжетте не болып жатқанын суретке түсіреді (бұл оң жарты шарда жұмыс істейді). Осының арқасында адам тек оқып қана қоймайды, сонымен қатар жаттығулар жасайды, ми қабілетін дамытады.
Кітап оқудың пайдасы мен қажеттілігін растау үшін Швед академиясы балалар кітаптар оқудың пайдасына 17 дәлел келтірді:
Кітаптар-қуаныш пен рахат әкеледі. Бұл ойын-сауық пен шытырман оқиғалар. Олар бізді ең күшті эмоциялар тудыруы мүмкін: жылау, күлу, ашулану, жанашырлық. Кітап қиын жағдайдан шығудың жолын ұсынуы немесе ұсынуы мүмкін.
Кітаптар біздің сөзімізді дамытып, байытады, сөздік қорын кеңейтеді.
Кітаптар қиялды оятып, бізді образдарда ойлауға үйретеді.
Кітаптар бізде жаңа сұрақтар тудырып, ойлану үйретеді.
Кітаптар ойлауды дамытуға ықпал етеді. Олардың ішінен біз ойлауға көмектесетін жаңа ұғымдарды және жаңа идеяларды білеміз.
Кітаптар біздің әлемнің көкжиегін кеңейтеді. Олардың ішінен біз басқа елдер мен халықтар туралы, табиғат, техника, тарих туралы білеміз.
Кітаптар бізге жанашырлықты үйретеді. Олар бізге өзімізді басқа адамның жағдайында сезінуге және осы немесе басқа жағдайға тап болған кезде адамдардың қандай сезімді сезінуге мүмкіндік береді. Олар бізге өзімізді басқа адамның жағдайында сезінуге және осы немесе басқа жағдайға тап болған кезде адамдардың қандай сезімді сезінуге мүмкіндік береді.
Кітап бізді қай жерде шындық және не дұрыс, өтірік қайда, ненің дұрыс, ненің бұрыс, не жақсы, не жаман екенін ойлануға итермелейді.
Кітаптар бізге әлемнің қалай жасалғанын және оның барлығы өзара байланысты екенін түсіндіреді.
Кітаптар бізді әртүрлі жағынан мәселені қарауға үйретеді,бір сұраққа бірнеше жауап болуы мүмкін екенін түсінуге мүмкіндік береді.
Кітаптар бізге өзімізді түсінуге көмектеседі. Адам, әдетте, өзі сияқты ойлайтын және сезінетін адамдар бар екенін түсінгенде өзіне сенімді болады.
Кітаптар бізге барлық адамдар әр түрлі екенін ашады. Өйткені, әр түрлі дәуірде және түрлі мәдениеттер туралы жазылған кітаптарды оқи отырып, адам шыдамдылық танытады, ақыл-ойды жеңуді үйренеді.
Кітаптар - жалғыздықтан ең жақсы құралы. Оларды кез келген жерде, кез келген уақытта оқуға болады. Кітап сатып алуға ақша жетпесе де, оларды кітапханадан ақысыз алуға болады.
Кітаптар - мәдени мұраның бір бөлігі. Олар біз алған әсерлеріміз бен білімдерінің ортақтығын сыйлайды.
Кітаптар ұрпақтар арасындағы көпір болып табылады. Балалардың жақсы кітапшасын балаға дауыстап оқып бергің келеді. Осындай оқу балалар мен ересектерге де қуаныш әкеледі.
Кітап мәдени ортаны байытады. Олар мәдени экспорттың маңызды мәні болып табылады және біздің елімізді шетелде ұсынады.
Балаларға арналған кітаптар - бұл әдебиетпен алғашқы кездесу, өмір бойы бізбен бірге болатын шексіз әлеммен танысу.
Мүмкін, бұған тағы бір дәлел қосуға болады: кітаптармен достасқан адам өте қызықты әңгімелесуші. Өйткені оның сөзі афоризмдерге, қызықты салыстыруларға, фразеологизмдерге, ұлы адамдардың дана сөздеріне бай.
ОҚЫРМАНДАРҒА ЖАДНАМА
Кітапхананы кітабы жоғалған жағдайда не істеу керек?
Жоғалған кітапхана басылымы құны мен мазмұны бойынша бірдей немесе кітапхана қызметкері деп танылған басылыммен басылыммен ауыстырылуға тиіс. Ауыстыру үшін жоғалған басылым алынған кітапхана бөлімшесіне жүгіну қажет.
Жоғалған кітапхана басылымы сол баспамен немесе кітапхана қызметкерімен басылымның құны мен мазмұны бойынша бірдей деп танылған баспамен ауыстырылуға тиіс.
Кітапханаға қалай жазылуға болады?
Кітапханаға жазылу үшін кітапхана абонементіне жүгіну қажет және жеке куәлік немесе паспорт беру қажет). Оқырман формуляры бірден ресімделеді.
Кітапханаға кітапты қалай сыйлауға болады?
Сыйлық басылымдарын кітапхана абонементіне әкелуге болады. Қажет болса, сыйлық туралы келісім жасалуы мүмкін.
Кітапхана миссиясы:
Өз пайдаланушыларына қажетті ақпарат алуға кепілдік бере отырып, кітапхананың ресурстық орталық ретінде дамуын қамтамасыз ету.
Заманауи ақпараттық өнімдер мен қызметтерді жасау және ұсыну; кітапхананың барлық ресурстарының ақпараттық кеңістіктегі қолжетімділігін қамтамасыз ету.
Ақпараттық мәдениетті дамытуға ықпал ету.
Болашақ ұрпақ үшін Кітапхананың бірегей кітап коллекцияларының сақталуын және олардың ақпараттық кеңістікке қолжетімділігін қамтамасыз ету; ауданның кітап мәдени мұрасымен жүйелі жұмысты ұйымдастыру.
Кітапхана пайдаланушыларының өзіндік іс-әрекеті, интеллектуалдық қарым-қатынасы және білім алмасуы үшін қолайлы ортаны қалыптастыру.
Пишущих много — читающих всё меньше.
Пора ввести звание заслуженный читатель
и обращаться к нему не иначе,
как «Ваше читательство».
(В. Бирашевич)
Құрметті пайдаланушылар!
Сіздерді біздің сайтымызда көргенімізге қуаныштымыз! Біздің сайттың тұрақты пайдаланушысы боласыздар деп үміттенеміз!
Мұнда сіздер біздің кітапханамыздың тарихымен, біздің қызметіміздің әр түрлілігімен танысып, Меңдіқара ауданы мен туған өлкеміздің даңқын шығарған адамдар туралы көптеген қызықты және пайдалы ақпараттар таба аласыздар.
Кітапхана қызметкерлері сіздерді қызықтыратын барлық сұрақтарға виртуалды анықтамалық қызметтің көмегімен жауап береді: «Библиографтан сұра», біз әр жастағы оқырмандармен жұмыс істеуге шығармашылықпен келеміз.
Кітапхананың басты байлығы-оқырмандар!
Кез келген адам Меңдіқара ауданы кітапханасының оқырманы бола алады. Кітапханаға жазылу үшін жеке басын куәландыратын құжатты (төлқұжатты) көрсету қажет.
Кітапханада әдебиетті пайдалану ережесімен сіз «Оқырман» айдарымен таныса аласыз.
Қызығушылық танытыңыз, оқыңыз, біздің кітапханаға келіңіз!
Орталық аудандық модельдік кітапхананың ұжымы
2018 жылдың басым бағыттарының бірі ҚР астанасы Ақмола қаласының – Астана қаласы – Қазақстан Республикасының астанасы атануының 20 жылдығын атау. Бүгінде бұл қала біздің елдің визит карточкасы, бренді болды, әлемнің 30 үздік қалаларының қатарына кіру үшін барлық негізі бар. Орталық аудандық кітапханасында «Еліміздің жүрегі – Астана. Астана – ел жүрегі» кітап көрмесі жұмыс істейді. Көрме 4 бөлімнен тұрады, олардың әрқайсысы белгілі бір тақырыпты білдіреді. Кітап көрмесіне Астананың қалыптасу негізгі айтылған, еліміздің Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың астананың ауыстыру және қайта атау тарихи шешімі туралы кітаптар, мақалалар, жинақтар қойылған. Елорданың саяси, экономикалық, Еуразияның мәдени орталығы рөлі көрсетілген. Сондай-ақ, көрмеде елордамыздың қайталанбас сәулеттік келбеті, классика мен модерн өзектескен, еуропалық және шығыс мәдениетінің үздік дәстүрлері, Астана қызметінің түрлі салаларында жетістіктері, аса маңызды іс-шара-«ЭКСПО-2017» өткізу туралы әңгімелейтін материалдарымен танысуға болады. Көрмені астанасы туралы ұсынылған әдеби шығармалар аяқтайды. Кітаптардан бөлек, көрмеге журналдар, фотосуреттер, архивтік материалдар, кітаптар, қазіргі заманғы авторлардың Астана туралы, очерктері мен мақалалары, танымал шетелдік ғалымдар мен сарапшылардың қазіргі заманғы жас астананың келбеті ұсынылған. Барлығы көрмеге қырыққа жуық дана кітап, журнал, суреттер экспонатталған. |
Қазақстандық кәсіпорындар қыркүйекте 352,3 мың тонна мұнай өндірді. Бұл 2021 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 46,3% артық, деп хабарлайды Zakon.kz.
ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметінше, күнбағыс тұқымының егіс көлемі 2021 жылғы 960,5 мың гектардан биыл 1 миллион гектарға дейін артты.
Егін жинау аяқталуға жақын. Бүгінде диқандар осы дақылдың 96%-ын жинап, 1,2 миллион тоннаға жуық күнбағыс жинады. Бұл өткен жылмен салыстырғанда екі есе дерлік артық.
Отандық күнбағыс майының бір бөлігі экспортталады.
"2022 жылдың басынан бері шетелге 173,1 мың тонна өнім сатылды. Бұл бір жыл бұрынғыдан 2,7 есеге артық".Ауыл шаруашылығы министрлігі |
2019 жылдың 14 мамыры Павлодар инновациялық көп профильді колледжінде Павлодар облысының білім беру басқармасы қолдауымен, жастар жылына арналған «Жастар-өңірдің инновациялық дамуының тірегі» тақырыбында ХІ облыстық колледжаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өткізілді.
Конференцияның мақсаты- студенттердің кәсіби деңгейін, азаматтық белсенділігін жоғарылату ,қазақстандық патриотизмді тәрбиелеу.
Конференцияда 15 оқу орнынан барлығы- 77 адам қатысты.
Конференция экономикалық, құқық , қоғамдық-әлеуметтік, гуманитарлық-педагогикалық, жаратылыстану-математикалық секция бойынша өткізілді. Секциялардың жетекшілігіне Сулейменов Мурат Алибаевич – Инновациялық Еуразия Университетінің «Заң» кафедрасының доценті, тарих ғылымдарының кандидаты, Койшин Дидар Бауржанович – Павлодар қаласының желілік полицияның әкімшілік бөлімінің аға инспекторы, Кайдагулова Дамкен Салахиденовна- Павлодар қаласының №7 ЖОББМ менеджмент сұрақтары бойынша директор орынбасары, Норпеисова Гульнар Камзиновна- Павлодар қаласының №44 балабақшасының директоры, Акказенова Жанат Куанбековна – Тоо ihsa groupkz, Тоо ihsa trade kz фирмасының бас бухгалтері шақырылды.
Ұсынылған материалдар бойынша экономикалық секцияда 1 –ші орынды Павлодар бизнес колледжінің студенті- Исаков Султан, 2-ші орынды Хациева Райана – Казтұтынуодағының Павлодар жоғары экономикалық колледжінің студенті және Балташ Сунгат – Павлодар бизнес колледжінің студенттері бөлісті, 3-ші орынды Әміртай Диас – Павлодар бизнес колледжінің студенті және Павлодар иннновациялық көп профильді колледжінің студенттері- Шеметова Анастасия және Исадилова Анна алды.
Құқықтық секцияда 1-ші орынды Павлодар иннновациялық көп профильді колледжінің студенті -Адамова Гульден, 2-ші орынды Ақжігіт Алтынбек – Павлодар көлік және коммуникациялар колледждің және Жумкенова Даяна- Инновациялық Еуразия Университетінің жоғары колледжінің студенттері, 3-ші орынды Кайруллова Диляра- Инновациялық Еуразия Университетінің жоғары колледжінің және Любич Валентина –Павлодар гуманитарлық колледжінің студенттері иеленді.
Гуманитарлық-педагогикалық секцияда 1-ші орынды Павлодар иннновациялық көп профильді колледжінің студенттері – Қабдулманат Айсара және Серік Аяулым ие болды, 2-ші орынға Пішенбаев атындағы Екібастұз тау-кен-техникалық колледжінің студенті- Бейсенова Жансая және Павлодар басқару жоғары колледжінің студенті- Бондарева Дарья иеленді, 3-ші орынды Павлодар инновациялық көп профильді колледжінің студенттері -Қизат Аружан және Оразалиева Мадина бөлісті.
Жаратылыстану-математикалық секциясында 1- ші орынға Рыспаева Дина -Павлодар көлік және коммуникациялар колледжінің студенті ие болды, 2-ші орынға Егорова Диана – Ақсу қара металлургия колледжінің студенті және Ибраева Карина – Павлодар инновациялық көп профильді колледжінің студенті ие болды, 3- ші орынды Алпысбаева Аружан- Ақсу қара металлургия колледжінің студенті және Раскулова Индира – Павлодар инновациялық көп профильді колледжінің студенттері студенттері алды.
Қоғамдық-әлеуметтік секциясында 1-ші орынды Павлодар инновациялық көп профильді колледжінің студенті – Садыкова Румия иеленді, 2-ші орынға Қаратй Айсана – Павлодар инновациялық көп профильді колледжінің студенті және Жанабердинов Куаныш – Павлодар гуманитарлық-педагогикалық колледжінің студенті иеленді, 3-ші орынға Ференс Александра Павлодар сервис және тамақтандыру колледжінің студенті, Балтабаев Ислям – Павлодар машинажасау колледжінің студенті ие болды.
Жеңімпаздар 1,2,3, дәрежелі дипломдармен марапатталды. Қатысушылардың барлығына белсенділік танытқандары үшін сертификаттар берілді және конференцияға жеңімпаздарды дайындаған жетекшілерге алғыс хат табыс етілді. |
Милитаризм деген не? Милитаризм сөзі француз тілінен әскери деп аударылады. Милитаризм дегеніміз елдің әскери бағытта дамуында, мемлекеттің экономикасының және мәдениетінің әскерге тәуелді болуында. Елдегі әскери күштердің рөлінің зор болуында.
Тарихтағы милитаристік мемлекеттер
Екінші дүниежүзілік соғыс жылдары фашистік Германия милитаристік мемлекет болды. Фашистік Германия осы заманда өзге елдерді бағындыру, өзге елдердің жерінде орналасқан табиғи шикізат көздерін өз пайдасына жұмсау, халқын құл еткен.
Жапония да соғысқа дейін милитаристік мемлекет болған, Азияның талай халқын құл еткен!
Милитаристік мемлекеттер қазір де бар, мысалы Солтүстік Корея (ресми атауы КХДР - Корей халықтық Демократиялық Республикасы). КХДР өкіметі, АҚШ пен Оңтүстік Корея сияқты елдерден қорғану мақсатында, амалсыз елдегі барлық байлықты қарулы күштерге жұмсап отыр. |
Қосағалы батыр Төлекұлы (1740-1813) – Көкшетау өңірінің тумасы, Орта жүздің ханы Уәлидің заманында өмір сүрген. Қазақтың белгілі күйшісі Дәулеткерей өзінің «Қосағалы» атты күйін арнаса, Ақмола-Көкше аймағында оның атымен аталатын жер, су атаулары да кездеседі. Қосағалы батыр өзінің ата-бабалары сияқты (бойы 2,76) алып денелі батыр болған. Оның жерлеу орны 4 метр болған.
Қосағалыны өз тұсында Омбы шекпенділерінің шенеуніктері, татар байлары да танып, сыйласып, онымен санасқан, одан ақыл-кеңес сұраған. Оған Омбы губернаторы тарапынан «Алтын тон» аталатын оқалы шапанын тарту етіп, бұл жәдігердің жұрнағы күні кешеге дейін батыр ұрпағы Дәкен Боқанов ақсақалдың үйінде сақталып келген.
ruh.kz Send an email 05.01.2022
34
Facebook Twitter VKontakte Odnoklassniki Skype Messenger Messenger WhatsApp Telegram Хатпен жіберу Басып шығару |
«Дене тәрбиесі спорт, алғашқы әскери дайындығы және қосымша білім берудің ғылыми-тәжірибелік орталығы» КММ
Мекен-жайы: Талдықорған қ., Қонаев к., 51
Телефон: 8 (7282) 41 14 00
E-mail: Бұл электронды пошта мекен-жайы спам-боттардан қорғалған. Көру үшін сіздің браузеріңізде JavaScript қосулы тұруы тиіс.
«Алматы облысының білім басқармасы» мемлекеттік мекемесінің «Дене тәрбиесі, спорт, алғашқы әскери дайындығы және қосымша білім берудің ғылыми-тәжірибелік орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі Алматы облысы әкімдігінің 2008 жылғы 17 қыркүйектегі № 175 қаулысының негізінде «Дене тәрбиесінің өңірлік оқу-практикалық орталығы» мемлекеттік қазыналық коммуналдық кәсіпорны құрылды.
Алматы облысы әкімдігінің 2014 жылғы 17 маусымдағы №213 қаулысына сәйкес «Дене тәриесі, спорт және алғашқы әскери дайындығының өңірлік оқу-әдістемелік орталығы» мемлекеттік қазыналық коммуналдық кәсіпорны болып атауы өзгертілді, ал 2017 жылғы 2 қазандағы №403 қаулыға сәйкес «Дене тәрбиесі, спорт, алғашқы әскери дайындығы және қосымша білім берудің ғылыми-тәжірибелік орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі (бұдан әрі – Орталық) болып қайта ұйымдастырылды.
Орталық келесідей құрылымдық бөлімшелерден тұрады: оқу-әдістемелік бөлім, бұқаралық-спорт бөлімі, алғашқы әскери дайындық бөлімі, ғылыми-техникалық шығармашылықты дамыту бөлімі, туризм мен өлкетануды дамыту бөлімі, көркем-эстетикалық шығармашылықты дамыту бөлімі.
Орталықтың мақсаты - әскери-патриоттық тәрбие, бұқаралық дене шынықтыру-сауықтыру және туризм жұмыстарын дамыту, салауатты өмір салтын қалыптастыру, алғашқы әскери дайындық, дене шынықтыру және спорт, қосымша білім беру салаларында әдістемелік жұмыстарды, оқу және іс-тәжірибе алмасу семинарларын ұйымдастыруды жүзеге асыру, азаматтық пен патриотизмге, өз Отаны – Қазақстан Республикасына сүйіспеншілікке тәрбиелеу, балалар мен жастар үшін қосымша білім беру жүйесінде әртүрлі деңгейдегі іс-шараларды ұйымдастыру және өткізу болып табылады.
Орталық мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай қызмет түрлерін жүзеге асырады:
Дене шынықтыру, әскери-патриоттық тәрбие, бос уақыт және салауатты өмір салты өрісіндегі іс-шараларды ұйымдастыру және өткізу;
Алматы облысының жалпы орта білім беру мекемелерінде және колледждерінде әдістемелік жұмыстарды іске асыру;
Алматы облысы оқушыларының дене шынықтыру және әскери-патриоттық тәрбиесі бойынша әдістемелік семинарлар өткізу;
Спорт түрлері бойынша облыстың құрама командаларының жасөспірімдер мүшелерінің, спортшылардың денсаулықтарын қамтамасыз ететін ұйымдастырылған арнайы жаттығу жиындарын өткізу жолдары арқылы спорттық резервтерін дайындау және рсепубликалық жарыстарға қатысу;
Дене тәрбиесі, әскери-патриоттық тәрбие, балалар мен жастардың салауатты өмір салтының, ақпараттық, статистикалық, талдау жұмыстарын ұйымдастыру;
Қосымша білім беру, жазғы сауықтыру лагерлері, облыстағы мектептен тыс ұйымдардың объектілерінің желісін дамыту және кеңейту бойынша іс-шаралар өткізу;
Сабақтан тыс және демалыс кездерінде мектеп оқушыларының бос уақытын сауықтыру және жұмыспен қамтылуы бойынша қызметтерін жүзеге асыру;
Қосымша білім берудің дамыту жобаларын өңдеу және стратегиясын қалыптастыруда қосымша білім беру объектілеріне әдістемелік көмек көрсету, сонымен қатар балаларға қосымша білім беру мектептеріне көмек;
Оқушылардың техникалық бағыттағы қосымша білім алуына тең мүмкіндіктерін қамтамасыз етумен қатар ғылыми-техникалық шығармашылық жүйесіне өскелең ұрпақты тарту тетіктерін айқындау;
Көлікмодельдеу, әуе модельдеу, кеме модельдеу, зымыран модельдеу, робот техникасы бағыттары бойынша жұмыс атқару;
Білім беру мекемелеріндегі туризм және өлкетану жұмыстардың топтық формаларын (саяхаттар, жорықтар,экскурсиялар, мектептік туристік лагерь, жарыстар, көрмелер) дамыту;
Оқушылар мен туристік-өлкетану іс-шараларын өткізуде педагогикалық тиімділіктің деңгейі мен ұйымдастыру сапасын, қауіпсіздікті арттыру;
Мектептегі туристік лагерьлерінің, емдеу-сауықтыру лагерьлерінің басқа да туристік мекемелердің жұмыстарын қадағалау, жазғы лагерьлер арасында туристік жарыстар өткізу. |
Жамбыл облысының 80 жылдығына арналған мерекелік шаралар легі Кенен Әзірбаев ескерткішінің ашылу салтанатына ұласты. Қазақтың әйгілі халық ақыны, әнші, композитор, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткерінің ескерткіші «Баласағұн» орталық концерт залы ғимаратының алдына орнатылған, — деп хабарлайды «tugyr.kz» Ақпараттық Агенттігі.
Кенен Әзірбаев — қазақ өнеріндегі сал-серілік және айтыскерлік дәстүрлерді үзбей, ХХ ғасырдың 70-жылдарына дейін жеткізген өнерпаз. Дастан жанрын жастайынан жырлаған. Қазақ халқының айтыс өнерінің насихатшысы. 150-дей ән толғап, әндері халық сүйіп айтатын мәңгілік рухани қазынаға айналды. Кенен Әзірбаевқа биыл 135 жыл.
Кенен Әзірбаев ескерткішін ашу құрметі Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, күйші-композитор Әбдімомын Желдібаев, облыстың құрметті азаматы Сүгірбеков Төлеу Аманжолұлы және Кенен атамыздың ұрпағы Мұрат Кененовке бұйырды.
– Өз даласының құдіретін жырға, әнге қосқан азаматтар батырлар да ақындар да аз болмаған. Солардың ішінде бірегейі Алатаудың ақиығы сал серінің соңы, жыр алыбы Жамбылдың шәкірті жыр дүлдүлі, ән дүлділі Кенен атамыздың ескерткішін ашып отырмыз. Бұл үлкен іс- шара, облысымыздың 80 жылдығына арналды. Осындай ізгі ниетті перзенттік парыз санаған облыс әкімі мен аппаратына ұйымдастырған жалпы азаматтарға алғыс айтқым келеді, -деді Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, күйші-композитор Әбдімомын Желдібаев.
Салтанатты шараға арнайы қатысқан аймақ басшысы Асқар Мырзахметов пен Қазақстан Республикасы мәдениет және спорт министрі Ақтоты Рахметоллақызы Райымқұлова барша жамбылдықтар атынан ескерткішке гүл шоқтарын қойды. Бұдан соң қонақтар Қордай аудандық К.Әзірбаев әдеби-мемориалдық музейі әзірлеген көрмені тамашалады.
Айта кетейік, жыр алыбы – Жамбылдың жанында жарты ғасыр уақыт жүріп қазақ ауыз әдебиетінің мол мұрасымен қаныққан Кенен аты ұлт мәдениеті тарихында алтын әріппен жазылған есім саналады. Өткен жылы жыр дүлдүлінің есімі облыстық филармонияға берілген болатын. Сондықтан да оның ескерткіші дәл осы облыстық филармония қоныстанған «Баласағұн» орталық концерт залының алдына қойылуы өте ұтымды ұсыныс болып отыр. Демеушілер қаражаты есебінен салынған тас мүсінді мүсінші Көлжігіт Темірхан әзірлеген. |
2013 жылдан бастап елімізде отандық мемлекеттік қызметтің жаңа моделі жүзеге асырыла бастады. Осы тұрғыда “Мемлекеттік қызмет туралы” заңға түбегейлі өзгерістер енгізілді. Соның бірі – тәлімгерлік және іс-тәжірибе институты. Бұл ретте білімі мен біліктілігі мол кәсіби қызметкерлер жұмысқа енді қабылданған жастарға тәлімгер ретінде бекітіліп берілуде. Одан бөлек кәсіби біліктілікті арттыру үшін мемлекеттік қызметке енді орналасқандар мен кадрлар резервінде тұрғандар мамандықтары бойынша тәжірибеден де өтеді. Ол үшін арнайы және қайта даярлау курстары жұмыс істеуде.
Жоғары білімі бар, алайда еңбек өтілі жоқ жас мамандар кәсіби біліктілік талаптарына байланысты әкімшілік-мемлекеттік органдарда бас және жетекші мамандар, еңбек өтілі жоқ, бірақ орта білімі барлары жетекші маман қызметіне үміткер бола алады.
Әкімшілік — мемлекеттік қызметтегі лауазымды орынға тұру конкурсына қатысу үшін өтініш берушінің қолында заңнамаларды білу жайында тест тапсырғандығы және одан неше ұпай жинағандығы көрсетілген сертификат болуы қажет. Ол құжаттың берілген күнінен бастап жарамдылық мерзімі – бір жыл.
Ал тестілеуге қатысуға ниеттенген кандидаттар алдымен “Электрондық үкімет” веб-порталына өтініш берулері керек. Оны үміткерлер, сондай-ақ, жеке бастарының куәліктерімен халыққа қызмет көрсету орталықтары, уәкілетті органдар мен олардың аумақтық бөлімшелері арқылы да жүзеге асыра алады.
Тестілеуге қандай құжаттар өткізу керектігі жайлы қосымша ақпараттар мен кеңестерді уәкілетті органдардың аумақтық бөлімшелерінен |
2021 жылғы 7 мамырда Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы sinopharm Қытай вакцинасын төтенше жағдайларда қолдануға арналған препараттар тізіміне енгізді. Бұл ДДҰ мақұлдаған covid-19-ға қарсы алтыншы вакцина.
Sinopharm вакцинасын China National Biotec Group (CNBG) еншілес компаниясы болып табылатын Beijing Bio-Institute of Biological Products Co Ltd компаниясы өндіреді. Sinopharm өнімі белсенді емес (өлтірілген) коронавирус негізінде жасалған.
Sinopharm – бұл ампулада сенсорлық бақылауға ие болатын алғашқы вакцина-вакцина қызған кезде түсін өзгертетін және медицина қызметкерлеріне әр ампуланың қауіпсіздік дәрежесін анықтауға мүмкіндік беретін жапсырма.
Вакцина Қазақстан Республикасы Үкіметінің №850 қаулысымен бекітілген COVID-19-ға қарсы вакциналарды уақытша мемлекеттік тіркеу қағидаларына сәйкес уақытша мемлекеттік тіркеуден өтті.
Препарат 18 жастан асқан адамдарда COVID-19 алдын алу үшін белсенді иммундауға арналған. Вакцинациядан кейін SARS-CoV-2 вирусынан туындаған COVID-19 ауруының алдын алуға көмектесетін антиденелер шығарылады.
Вакцинаны бұлшықет ішіне енгізу арқылы екі дозамен (0,5 мл) қолдану ұсынылады. ДДҰ бірінші және екінші дозалар арасындағы 3-4 апталық аралықты сақтауды ұсынады. Егер екінші доза біріншісінен кейін 3 аптадан аз уақыт өткен соң енгізілсе, бұл дозаны қайта енгізуге болмайды. Егер екінші дозаны енгізу 4 аптадан артық кешіктірілсе, оны мүмкіндігінше тезірек енгізу керек. Барлық вакцинацияланушыларға вакцинаның екі дозасын енгізу ұсынылады.
Бұл вакцинаны бұрын COVID-19 жұқтырған адамдарға қолдануға болады. Қолда бар деректер табиғи жағдайда инфекциядан кейін алты ай ішінде симптоматикалық реинфекция екіталай екенін көрсетеді. Вакцинамен қамтамасыз ету шектеулі болғандықтан, алдыңғы 6 айда SARS-CoV‑2 вирусын жұқтыруға ПТР-тестінің оң нәтижесі алынған адамдар вакцинацияны осы кезеңнің соңына жақын ауыстыру туралы шешім қабылдауы мүмкін. Вирустың қауіпті нұсқалары болған кезде, оның иммундық жауаптан арылу қабілетін растайтын болса, инфекциядан кейін ертерек иммундау көрсетілуі мүмкін.
Бұл вакцина кімге ұсынылмайды?
- Бұрын осы вакцинаның қандай да бір компонентіне анафилактикалық реакция көрсеткен адамдарға оны вакцинациялауға болмайды.
- Дене температурасы 38,5 ºC-тан жоғары әр адамға вакцинацияны кейінге қалдыру керек және температура қалыпты мәнге дейін төмендеуін күту керек.
Бұл қауіпсіз бе?
Осы вакцинаның сапасы, қауіпсіздігі және тиімділігі туралы деректерге мұқият бағалау жүргізілді және оны 18 жастан асқан адамдарға қолдануды ұсынды.
60 жастан асқан адамдар үшін қауіпсіздік деректері шектеулі (өйткені клиникалық сынақтарда осы жас тобы өкілдерінің саны аз болған). Егде жастағы адамдар мен жас топтар үшін осы вакцинаның қауіпсіздік бейінінде ешқандай айырмашылық жоқ деп болжанса да, осы вакцинаны 60 жастан асқан адамдар үшін пайдалануды жоспарлаған елдерде үнемі белсенді қауіпсіздік мониторингін жүргізу керек.
Бұл вакцина қаншалықты тиімді?
Бірнеше ел бойынша сынақтардың кең ауқымды үшінші кезеңінің нәтижелері 21 күн аралықпен енгізілген вакцинаның екі дозасы екінші дозаны енгізгеннен кейін 14 немесе одан да көп күн өткен соң SARS-CoV-2 клиникалық айқын инфекциясына қарсы 79% тиімділікті қамтамасыз ететінін көрсетті. Вакцинаның емдеуге жатқызуға қарсы тиімділігі 79% - ды құрады.
Қоғамдық денсаулық сақтау саласындағы шараларды қолдау және күшейту қажет: бетперде кию, әлеуметтік қашықтықты сақтау, қолды жуу, тыныс алу және жөтел гигиенасын сақтау, адамдардың көп жиналуын болдырмау және тиісті желдетуді қамтамасыз ету.
(Сілтеме интернет-ресурстан алынды: https://www.who.int/ru/news-room/feature-stories/detail/the-sinopharm-covid-19-vaccine-what-you-need-to-know) |
Сауран АПБ жергілікті полиция қызметінің қызметкерлері рейд кезінде Ескі икан кентінің көшесінде жол қозғалысы ережелерін бұзған ресей нөмірлі «ВАЗ» маркалы автокөлікті тоқтатты.
Құжаттарды тексеру кезінде полицейлер жүргізушіден мас болу белгілері бар екенін байқады. Содан жүргізуші медициналық куәландыруға жеткізілді, яғни көлік құралын басқарған азаматтың мас халде болғаны расталды.
Полиция қызметкерлері ҚР ӘҚБтК-нің 608-бабы бойынша «алкогольдік, есірткілік және (немесе) уытқұмарлық мас күйіндегі жүргізушінің көлік құралын басқару, сол сияқты көлік құралын басқаруды алкогольдік, есірткілік және (немесе) уытқұмарлық мас күйіндегі адамға беру» хаттама толтырды. Жинақталған құжаттар заңды шешім қабылдау үшін сотқа жіберілді.
Сот құқықбұзушыны ҚР ӘҚБтК 608-бабына сәйкес автокөлік жүргізушісін 7 жыл мерзімге автокөлік құралдарын басқару құқығынан айырып, 15 тәулікке әкімшілік қамауға алу тағайындалды.
Түркістан облысының полицейлері жүргізушілерге жол қозғалысы ережелерін қатаң сақтау қажеттігін ескертеді. Ең бастысы, мас күйінде көлік жүргізбеу керек, бұл түзетілмейтін жағдайға әкелуі мүмкін. Жолдарда, әсіресе ауа-райының қолайсыздығында абай болыңыз! |
Алматыдағы Svetlana modern cuisine банкет залында өткен Досхан Жолжақсыновтың жетпіс жылдық мерейтойында карантин шаралары бұзылғаны жайлы мониторинг топтарынан материал келіп түссе, санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті тиісті шаралар қолданады. Бұл туралы Malim.kz-ке Алматы қаласының санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті жетекшісінің орынбасары Сәдуақас Байғабылов мәлімдеді.
Досхан Жолжақсыновтың 70 жылдық мерейтойында карантин шараларының бұзылған-бұзылмағанын әуелі Алматы қаласының санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің жетекшісі Жандарбек Бекшиннің өзінен сұрап көрмек болдық. Жандарбек Мұхтарұлына телефон соғып, журналист екенімізді айта бергеніміз сол еді, ол тұтқаны бірден қоя салды да, кейін телефонын мүлде көтермей қойды.
Досхан Жолжақсыновтың Svetlana modern cuisine банкет залында өткен мерейтойында карантин талаптары бұзылды ма деген сұрақты Бекшиннің орынбасары Сәдуақас Байғабыловқа қойып көрдік. Сәдуақас Байғабылов Malim.kz-ке Алматы қаласында еске алу, мерейтой, мерекелік отбасылық шаралар 27 қыркүйектен бастап рұқсат етілгенін, алайда оған Ashyq қосымшасында жасыл статусы бар елу адам қатыса алатынын түсіндірді.
"Бұл бойынша (тойда шектеу шараларының бұзылғаны жайлы - ред.) материалдар бізге түскен жоқ. Өйткені бүгін демалыс. Егер аудандық мониторинг топтарынан орын санына байланысты шектеулер бұзылғаны жайлы материалар келіп түсетін болса, онда ұйымдастырушылар мен келушілерді әкімшілік жауапкершілікке тарту қарастырылады", - деді Байғабылов.
Той Алмалы ауданындағы банкет залында өткендіктен, Malim.kz тілшісі Алматы қаласы Алмалы ауданы әкімінің орынбасары Ерден Хайруллинге хабарласып, тойда шектеу шараларының бұзылған-бұзылмағанын тексеріле ме деп сұрап көрді. Ерден Хайруллин әзірге бұл тойға мониторинг топтарының барған-бармағанын әзірге білмейтінін айтты. "Көреміз. Мониторинг топтары түні бойы жүргендіктен, әзірге ұйықтап жатыр. Шыққан соң (мониторинг топтары жұмысқа шыққан соң - ред.) сізге хабарласамын", - деді Ерден Хайруллин.
Malim.kz бұл мәселені назарда ұстап, мониторинг топтарынан қандай да бір ақпарат ала алған жағдайда ақпаратты жаңартатын болады.
Кеше Қазақстанның Халық әртісі, актер, кинорежиссер Досхан Жолжақсыновтың 70 жылдық тойындағы видеолар әлеуметтік жеіде таралған. Бұл видеоларды алдымен оның әйелі тележүргізуші, ҚР Еңбек сіңірген қайраткері Қарагөз Сүлейменова Instagram-парақшасындагы сторизге салған болатын.
Видеоға қарағанда, тойға президент Тоқаевтың баспасөз хатшысы Берік Уәли, Өскемен қаласының әкімі Жақсылық Омар, зейнетке шыққан Қазақстанның Ресейдегі бұрынғы елшісі Иманғали Тасмағамбетов, Алматы қаласы урбанистика басқармасының басшысы Алмасхан Ахмеджановтар қатысқан. Сондай-ақ видеолардан тойға әншілер Мақпал Жүнісова, Саят Медеуов, Алтынай Жорабаева, Қайрат Нұртас, fashion блогер Нұраш Жармұхамбетова, "Жігіттер" квартеті мен олардың продюсері Ерғали Әбдірайымов, тағы басқа әншілер мен актерлер барғаны көрінеді.
Видеоларда той қонақтары әлеуметтік ара қашықтықты сақтамай билеп жүргені көрінеді. Әлеуметтік желідегі кей қолданушылар тойға елуден көп адам жиналуы мүмкін екенін алға тартып, мемлекеттік қызмет істері агенттігінен мерекелік шараға қатысқан шенеуніктердің мемлекеттік қызмет этикасын бұзған-бұзбағанын анықтауды сұрады.
Жаңарту: Алмалы ауданы әкімінің орынбасары Ерден Хайруллин кешке Orda.kz басылымына мониторинг топтарына тиісті тапсырма берілгенін мәлімдеді.
"Біз "Ашық-машық" арқылы жасылмен кіргенді тексереміз. "Ашық" бойынша барлық құжат пен бәрінің қалай өткені туралы құжаттарды сұраттық. Қазір жауап күтіп отырмыз. Видеоны (қанша адам қатысқанын) әзірге көрмедік. Әлеуметтік желіде жарияланған үзінділерді ғана көрдік. Онда елуден төмен, елу шақты адам. Ал бізге жалпы видеоны қарау керек. Бұл мәселе бақылауда", - деді Хайруллин orda.kz басылымына. |
Қазақстан –тәуелсіз ел. Сол тәуелсіздік жолында халқымыз «талай тар жол тайғақ кешулерді» бастан өткерді. Еліміздің басынан азап та, аштық та, сұм соғыс та өтті. Әсіресе, ХХ ғасыр қазақ халқы үшін ауыр тиіп, қабырға қайыстырар қайғыға толы кезеңімен есте қалды. Өткен ғасырда жүргізілген байлар мен болыстардың, қазақтың маңдайына біткен жақсылардың мал-мүлкін тәркілеу – бұл да бір нәубеттің бірі еді.
Халық даналығында «Жаман адам болыс болмайды, жалқау адам бай болмайды» деген сөз бар. Байлық та табан ақы, маңдай термен келетін дүние. Осындай атақ-абырой басына қонған Жалайыр елінің болысы Жұман Бөлекбаевты біреу білсе, біреу білмес. Ол еліне сыйлы, халқына қалаулы, ел-жұртты әділ басқарған азамат ретінде көпке танылды. Жүрегі кең Жұман болыс талай жанды жұмыспен қамтып, нәсібесін табуға қол ұшын беріп отырған. Жүздеген адамның қысы-жазы мініс аты, киер киімі, ішер асы Жұман тарапынан болған. Яғни, қазіргі тілмен айтқанда, ірі кәсіпкер, ырзығын еңбегімен тапқан адам.
Сондықтан да, Жалайыр елі Жұманды өздеріне болыстыққа сайлаған. Ресейді билеген Романовтар әулетінің 1913 жылы өткен 300 жылдық тойына біздің өңірден барған екі ғана адам бар. Оның бірі – Жаңабай болысы Бұралқы Сұлтанбекұлы, екіншісі – біз сөз етіп отырған Жалайыр болысы Жұман Бөлекбаев. Ресей патшасы Николай II екі болысқа да шен тағып, шекпен кигізіп, төрге отырғызған. Ресей империясы армиясының полковник дәрежесін берген. Мұндай құрмет екінің біріне жасалмағаны белгілі.
Қолда бар деректерге сүйенсек, Жұманның үш әйелі болған. Осы үш әйелден төрт ұл, үш қыз сүйген. Жұман болысты Кеңес өкіметі отбасымен бірге тұтқындағанда кенже ұлы Уайділда 6-7 жастағы бала екен. Бұрынғы Әулиеатаға (қазіргі Тараз) Жұман болыстың туысқандары іздеп барып, тергеушілерге Уайділданың тым жас екендігін, дұрыс тәрбиелесе Кеңес өкіметінің нағыз азаматы болып шығатынын айтып жүріп, түрмеден босатып алған. Уайділда 1953 жылдың жаз айында қайтыс болыпты.
Ел аузындағы деректерде Жұманның ұлдары Жұмаділдада 4, Ибаділдада 3, Зияділдада 1, Уайділдада 3 баланың болғандығы айтылады. Айта кететін бір мәселе, осы Жұмаділда мен Зияділданың балалары туралы ешқандай дерек жоқ. Тірі болса, мүмкін бір жерде жүрген болар. Түрлі себептермен тегін (фамилиясы) айтпауы да мүмкін. Сондықтан да, осы балалар туралы аз да болса дерек білетін адамдар немесе ұрпақтары менімен хабарласар деген ойдамын.
Қазір Жұман Бөлекбайұлынан еркек кіндіктен ұрпақ жоқ. Кеңес өкіметі оны үш баласы – Жұмаділда, Ибаділда, Зияділдамен қосып, болыстың тұқымы деп 1931 жылы атып тастаған. Ал, Жұман болыстың Ибагүл, Раушанкүл, Ділдакүл атты үш қызынан ұрпақтар бар.
Орайы келгенде айта кеткен жөн, Жұман болыстың іздеушісі болып менімен бірге шырылдап жүрген Уайділданың қызы Қалкен. Қазір ол Астана қаласында тұрады.
Нағашым Жұман Бөлекбайұлы және оның балалары, оның ішінде шешемнің әкесі Ибаділда, түп нағашымыз Жаңабай болысы Бұралқы Сұлтанбекұлы туралы мәліметтерді іздеп жүргенімде құмөзектік Аман Мұхатаевтан «Зерде» баспасынан 1998 жылы «Азалы кітап» деген атпен кітап шыққанын, онда Жұман баласы Ибаділда туралы дерек бар екенін естідім. Нағашыларым жайлы деректер жинастыра жүріп, Тараз қаласының тұрғыны, М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университетінің оқытушысы, «Азалы кітаптың» авторларының бірі Сейдахмет Бақтыораздан Жұманның баласы Ибаділда туралы бірқатар мәліметтер алдым. Тынбай еңбектенгеніміздің арқасында азды-көпті ақпараттарға қол жеткіздік. Әлі де алда қыруар жұмыстар күтіп тұр.
Айта кеткен абзал, 2016 жылдың қазан айында Жұман атаның ұрпақтары Мақсұт және Махмұт Еркебаевтар «Жұманның ит жоны» деген жерге ескерткіш тақта орнатса, Уайділда қызы Қалкеннің бастамасымен Мойынқұм ауылындағы «Мойынқұм» мейрамханасында аталары Жұман мен оның балаларына арналып ас берілді.
Ал, осы мақала арқылы нағашыларым туралы қолымда бар деректерді қалың оқырманмен бөлісе отырып, қандай да бір мәлімет білетін адамдар болса, 87712355324 нөмірлі телефонына хабарласуын сұранамын. |
Солтүстік Қазақстан облысы мұражайларына кіру тегін болады, деп хабарлайды Today.kz СҚО облысы әкімінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.
Бұл жөнінде облыс әкімі Құмар Ақсақалов кәсіпкерлік және туризм басқармасының коллегиясында мәлімдеді. Бұл қадам келушілер мен шетелдік туристердің қатарын көбейтуге септігін тигізбек.
"Біздің мұражайлар тегін істеу керек. Кіру үшін ақша алмау қажет. Біз олардың қанша ақша табатынын білеміз, көп қаржы емес. Мәдениет басқармасынан нақты ұсыныстар күтемін", - деді Құмар Ақсақалов.
Туризм облыстың қазынасына 700 миллион теңгеден аса табыс әкелді.
"Алайда бұл жеткіліксіз", - деді өңір басшысы.
Туризмнің дамуына бірнеше фактор әсер етеді: инфрақұрылым, қызметтер және сапалы қызмет көрсету.
"Туристерді тарту үшін жақсы инфрақұрылым керек. Қонақтар жақсы қонақ үйде тұрып, көңілге қонымды дәмханаларға бару керек. Біз қазір қонақ үйлерді қалыпқа келтіріп жатырмыз. Ал дәмханалар бойынша көп сұрақ бар. Көп жылдан бері олар өзгермеген. Қазір туристердің талғамы өте жоғары", - өңір басшысы.
Биыл темір жол вокзалы да қайта жаңғыртылады. Петропавл қаласының айналасындағы демалыс орындары да талапқа сай болу қажет. Туризмнің дамуына басты кедергі – сапасыз жолдар. Қос туристік аймақ – Айыртау және Қызылжар ауданындағы жолдарды жөндеуге биыл 4 миллиард теңге бөлінді. |
Ұлан-ғайыр байтақ даланың оңтүстік өлкесінде орын тепкен Алатауға еліміздің қай қиырындағы қазақтың да бүйрегі бұрып, жақын тартып тұрады. Қашаннан да ұшар басын бұлт шалып, зеңгір көкпен таласқан таудың әсем келбеті мен көркем көрінісі кез келген адамның жүрегін жылытып, өзіне баурай түсетіні тағы бар. Сондықтан да әр қазақ жол түссе, осы бір ғажайып сұлулықты тамашалап қайтқанды қалайды емес пе? Жасыл желегі жайқалып, өзені мен бұлағы сылдырап, сан алуан құсы сайраған Алатауға тек өзіміз ғана емес, қазақ топырағына табаны тиген әрбір шетелдік қонақ та тамсанып, таңдай қағып, қызыға қарайды. Жер шарын алып қарасақ, қолмен жасап қойғандай табиғат байлығы көп кездесе бермейтіні рас. Ендеше, біз осындай көркем мекенмен кеудемізді керіп мақтана аламыз. Сондай-ақ ардақ тұтар атамекеннің әрбір құбылысын қалт жібермей қадағалап, оны өзге мен өзімізге кеңінен насихаттауға жол ашсақ та артық емес. Рас, Алатау – келбеті көркем өңір. Шыңына көзің жетпейді. Көркіне сөзің жетпейді. Басынан қар кетпейді, өзіне тау жетпейді. Балалық кезден бәрімізге жақсы таныс «Алатау» әнінің өлең жолдары дәл осылай өріледі...
Көркем өлке
Алатаудың шығыс өңіріне жақын бөлігінде Жоңғар қақпасы деген бөлігі бар. Бұл жерден батысты бетке алсаңыз, Жетісу Алатауы жалғасады, шығысында Бірліктау мен Майлытау алдыңнан шығады. Жоңғар немесе Жетісу қақпасы аталатын ойыс, яки табиғи өткел осы екі аралықтың тап ортасында орын тепкен. Бұл алқап Балқаш-Алакөл ойысын Ебінұр көлі арқылы Жоңғар жазығымен байланыстырып жатыр. Оның абсолют биіктігі 300-400 метрді шамалайды. Ұзындығы – 80, ең тар жері 10 шақырымды құрайды. Жоңғар қақпасының солтүстік бөлігінде Жалаңашкөл жатыр. Ғалымдардың айтуынша, бұл жердің климаты қатаң болып келеді. Көбінесе екпіні күшті Ебі желі соғады да тұрады. Бұл атау Ебінұр көліне байланысты қойылған. Өйткені жел әрдайым сол жақтан соғып тұрады. Ал оған қарсы соғатын желді жергілікті жұрт «Сайқанның желі» деп атайды. Себебі осы маңда Сайқан тауы орын тепкен.
Бұл аумақ негізінен тастақты болып келеді. Төрт түліктің жайылымынан басқасына қолайсыз. Осы маңда орын тепкен Жалаңашкөлдің солай аталу сырының да бір ұштығы сонда жатқан секілді. Себебі бұл көлдің жағасында да қиыршық тастар көбірек көзге түседі. Көлдің ені бес шақырымға созылып жатыр. Ал ұзындығы тоғыз шақырымға тақау. Арғы-бергі бетіне көз салған адам көлдің алақандай екенін байқайды. Жалаңашкөліне Қусақ және Тоқты деген шағын өзендер келіп құяды. Көлдің түбінің тереңдігі – бес метр. Ал табаны тегіс, толқынды болмаған күндерде суы мөп-мөлдір болып көрінеді. Бұл көлді өте көп болмаса да, сазан, көкбас секілді балықтар мекен етеді.
Екпінді Ебінұр желі
Ел арасында «Ебінің желі иен далада жолаушылап келе жатқан аттылы адам мен кішігірім тастарды да көкке көтеріп алып кете алады» деген әңгіме айтылады. Бұл әшейін айтыла салған әңгіме ме? Дегенмен оған қарсы пікір айтатын адамдар баршылық. Сондықтан оны кейбір кісілердің әсірелеп айтты деуге негіз жоқ. Өйткені осы бір сөздің шындығына көз жеткізетін нақты дәйектер көп көрінеді.
Қақаған қыс мезгілінде оңтүстік пен оңтүстік-шығыстан жел соғып тұрады. Ал жаз айларында барлығы керісінше, яғни жел солтүстік және солтүстік-батыстан соғады. Қыстағы желдің жылдамдығы едәуір екпінді екенін ел біледі. Оның жылдамдығы секундына 60-80 метрді шамалап тұр. Желдің жылдамдығын таразылап көрген ғалымдар одан 5 мың МВт шамасында электр қуатын өндіруге болатынын болжап отыр.
Жетісу қақпасы Еуразия бассейніндегі орасан зор ауа массасы ауысатын өңір болып табылады. Сондықтан оны кейбір адамдар Орта Азиядағы жел полюсі деп те атайды. Бұл қақпа есте жоқ ескі заманнан-ақ Орта Азия мен Қазақстанның көшпелі халықтарының бір-бірімен қатысатын өтпелі жолы болғаны тасқа басылған кейбір еңбектерде айтылады. Бұл өңірді Петр Семенов-Тянь-Шанский, Шоқан Уәлиханов, Николай Пржевальский, Лев Берг сынды жиһанкез ғалымдардың қызығушылығын тудырып, олардың зерттеу жұмыстарын жасауына ынтасын арттыра түскен. Қазіргі таңда осы қақпа арқылы Қазақстан мен Қытайды жалғайтын Достық-Алашанхоу теміржолы өтеді.
Майдан даласы болған...
Жетісу Алатауы мен Барлық тауының аралығында жатқан жазық өткелді қазақ халқы қаншама ғасырдан бері Жоңғар қақпасы деп атап келеді. Барлық тауы Тарбағатайдың үлкен бір сілемі саналады. Алакөлден өткен жолаушы осы бір екі таудың арасы бірде алыстап, бірде жақындай түскенін айқын аңғара алады. Бұл көрініс шекараға дейін дәл осылай жалғаса түседі. Жалпы алғанда, Жоңғар қақпасы Алакөл көлінің шетінен басталып, Қытай жеріндегі Ебінұр көліне дейін созылып жатыр.
Тау баурайындағы табиғи өткел неліктен Жоңғар қақпасы деп аталған? Тарихтан белгілісі – біздің халқымыз ат үстінен түспейтін жауынгер болған. Қазақтың басынан қаншама қиын күндер өтті. Соның бірі – жоңғарларға қарсы соғыс. Тарихшылардың айтуынша, сол бір қиян-кескі шайқастардың дені осы табиғи өткел маңында болған көрінеді. Олардың күш деңгейі Жоңғар қақпасы қайсысының қолында қалуымен бағаланып отырғанға ұқсайды. Елдің арасында «Халықтардың ұлы үркіншілігі» деп аталатын науқан да осы қақпасыз өткен жоқ. Сонау бір ғасырдағы Шыңғыс хан бастаған моңғол шапқыншылығы да осы қақпа арқылы жүзеге асқанын ел біледі. Қазақ энциклопедиясында «Жоңғар қақпасы маңында соғыс қимылдарын бастай келе, моңғол әскерлері Жетісудың барлық қалаларын, Шу, Талас және Сырдария бойын қақыратып, Орта Азияның ірі саяси және мәдени орталықтарын басып алды» деп жазылған.
Қазақ даласы қаншалықты кең-байтақ десек те, сынық сүйем жердің өзі біз үшін өте қасиетті. Жоңғар немесе Жетісу қақпасы атанған бұл мекен біздің ұлтымыз үшін ардақ тұтар жердің бірі саналады. |
1) Адамның көзі қалыпты жағдайда алыстағы немесе жақындағы жағдайды көргенде көздің фокусталуы өзгеріп отырады. Ал теледидарға қарап, яғни тек бір кеңістікке қарап отырғандакөз қозғалыссыз қалады. Соның әсерінен көзіміздің бұлшық еттеріне күш түседі. Көздегі бұршақтың машықтану қабілеті мен жылдам өзгеру мүмкіндігі азаяды. Бұл көздің қисаюына әкеп соғады.
2) Экрандағы түрлі бейнелер тұрақсыз, үнемі жыпылықтап тұрады. Содан біздің көзіміз және жүйке-жүйеміз шаршайды. Нәтижесінде көздің нашар көруіне әкеп соғады.
3) Экрандағы кескін нүктелерден тұратындықтан, көзіміз дұрыс топталып көре алмайды. Негізі көз бұдан да ұсақ бөлшектерді ажырата алады, бірақ экранда көздің ажырату қабілетінен бөлек ашық емес кескін берілетіндіктен көз торы нашарлайды.
4) Қалыпты жағдайда объектілер түсінің жарқындығы 180 дб-ге (децибел) дейін жетеді. Ал теледидар экранындағы жарқындылықтың өзгеру диапазоны 60 дб-дан аспайтындықтан көз тез шаршайды.
5) Үздіксіз кескінді қалыптастыру үшін инерциондық қабілетінен де, санамыздың инерциондық сипаты қолданылады. Ми үзік кадрлардан тоқтаусыз кескіндерді жинақтайды. Мысалы: SECAM TV-стандартында кескінді 12 кадр арқылы бітіру қарастырылған. Бұл жүйке жүйесіне күш түсіреді. Ол ми мен көз арасындағы кері байланыстан көздің көру қабілетіне кері әсер етеді.
6) Теледидар ең үлкен қауіпті 16 жасқа дейінгі балалар мен жасөспірімдерге туғызады. Қазіргі таңда шетел фирмалары жарқыраған нүктелердің саны көп теледидарлар ойлап табуда. Бұл өз кезегінде кескіннің теңбілдігін азайтып, теледидардың көзге зияндылығын төмендетеді. Егер теледидардың зияндылығы аз болсын десек, алыс отыру керек. Сонда экрандағы нүктелер бірігеді және кескіндер тұтас болады. Әдетте теледидарды 3-5 м қашықтықта көруге ұсыныс беріледі. Алайда кескіннің бөліктерін көру үшін көзге бәрі-бір күш түседі. |
Қасиетті Рамазан айының құрметіне, «Ембімұнайгаз» компаниясы Атырау облыстық орталық «Иманғали» мешітінде ауызашар берді.
600 адамға арналған ауызашар дастарханы мешіт ауласында құрылған киіз үйлерде берілді.
Ауызашар барысында мешіт ұстаздары қоғамдық тұрақтылық, ынтымақ, бірлік тақырыптарында уағыз айтып, жұртшылық тарапынан қойылған сауалдарға жауап берді.
Ауызашар рәсімін «Ембімұнайгаз» компаниясының орталық аппарат қызметкерлерінің ерікті түрде жалақысын аудару есебінен ұйымдастырып отырғанын атап өткеніміз жөн.
Еске сала кетелік, мұсылман қауым Рамазанның соңғы 10 күндігіне аяқ басты. 2 сәуірде басталған ораза 30 күнге созылады. Пітір садақа мөлшері – 500 теңге. Пітір садақаны ниет етушілер қалауына қарай мұқтаж жандарға, мешіттерге береді немесе «Kaspi.kz» қосымшасын қолдану арқылы, мешіттердің есеп-шотына аудара алады. |
Астана - асыл тастан тұрғызылған асқақ қала. Ұлан ғайыр еліміздің бас қаласы, әлем таныған жас қала. Біздің дәуіріміздің XI-XIII ғасырларында Арқада қыпшақ тайпалары көшіп қонып жүрген.Өткен ғасырда археологтар Ақмола жерінен көне қаланың орнын тапты. Бозақ - қазіргі Астанадан небәрі 15 шақырым жерде. Қалашық X-XIII ғасырларда гүлденіп, Жібек жолы бойындағы сауда орталықтарының біріне айналған, Сондай-ақ Бозақ қыпшақ билеушілерінің елордасы болған. Демек, Елбасымыздың Астана орнын Арқа төсінен таңдауы кездейсоқтық емес. Астана шаңырағы даму үстінде және әлі де шарықтай түспек.
"Астана" сөзі негізінен парсы сөзі, қазақша астана-сарайдың қақпасы, салтанатты орда есігі деген ұғымдарды білдіреді.
1830 жылы Есіл өзені бойындағы Қараөткел тұсында Астана қаласының ең алғашқы іргетасы қаланған болатын. 1832 жылы Ақмола ішкі округі ресми түрде жарияланды. Сосын Орынбор орталығымыз болды. Ал 1925 жылы Қазақстанның орталығы Орынбордан Ақмешітке көшірілді. 1929 жылы Верный (Алматы) қаласына көшірілді. Содан соң Ақмола Астана болып 1998 жылы жарияланды.
Астанамыз 1999 жылы ЮНЕСКО-ның шешімімен "Әлем қаласы" атағына ие болды.
Астана-Елбасының тарихи қолтаңбасы. "Біз жаңа астананың негізін салдық. Бұл-бостандық туралы ежелден далалық арман мекен еткен қала.Бұл-біздің он бес жылғы жолымыз бастап әкелген және бүгінде осы жолы енді ғана басталатын қала.Бұл-біздің жол, Қазақстан жолы" - дейді Н.Ә.Назарбаев.
Сәулетті Астанамен тағдыры тоғысқан, халқымен жүрегі бір Елбасы бастаған нұрлы көш-Қазақстанның Тәуелсіздік жолы ешқашан адаспақ емес. Астанадай ғаламат қала Қазақ жерінің мәңгілік жерұйығына айналады. |
PR дегеніміз ағылшынның Public Relations (қоғаммен байланыс) деген сөздерінен туындаған ұғым. Маркетингте брендті қоғам, халық, ел арасында бәлендей қасиетке ие, бәлендей сипаттағы деп таныту. Мысалы Еуропадағы көптеген компаниялар өздері өндірген тауарлардың қабына «Eco» немесе «Natural» деген жазуды қоюды қалайды. Бұнысы біз табиғатқа зиян келтірмейміз, я болмаса тауарымыз табиғи дегені ғой. Осы жазу көптеген брендтердің логотип суретінің жанына қойылады.
Пиар тауар мен қызметті танымал ету. Және осы тауар бәлендей қасиетке ие деп жұрт аузына құю. Мысалы Mercedes мен BMW көліктері қымбат тұрады. Бәсекелестерінен әжептәуір қымбат боп сатылады. Және олар өз көліктерін жарнамалағанда біздің сатып алушылар бизнесмендер, ауқатты адамдар, өмірде жолы болғандар деп түсіндіреді.
Эконом класты көлік деп емес. Бәріне қол жетімді болуға тырыспайды да. Олардың пиар менеджерлері көліктеріміз сапалы әрі қымбат деген сипаттағы жарнамаларды береді. Люкс (қымбат) кластағы көліктер деп.
Пиар деген не? Пиар ол қоғаммен байланыс. Пиар маркетингке ғана тән құбылыс емес. Саясатта да пиарға орын бар. Мысалы Қазақстанда президент не айтса соны теледидар, радио мен газеттерде бірден осы дұрыс. Осы керемет ой деп халыққа үгіттейді. Президентіміз керемет адам, оның ойы халық үшін табылған ақыл, даналық деп бірімен бірі жарысып жырлайды.
Дамыған демократиялық елдерде, әділ сайлау бар жерде үміткерлер ел ішіне өздерін жұртқа жағымды қасиеттерімен танылып дауыс жинағысы келеді. Мысалы әйелдерге жағымды болу үшін үміткер өз отбасын, әйелін елге таныстырады. Бұнысы мен әйелімді сүйем, балаларыма қамқор болып жатырмын дегендей. Бұны көрген әйелдер оған сүйсініп қарайды. Сайлауда осының нәтижесінде көп дауыс жинауы мүмкін.
Немесе Америкада еуропалық үміткер африко-америкалықтармен (негр деп айтпаңыз, өзінізді де өзгені де құрметтеніз) доспын, оларды қолдаймын деген ой тудыру үшін солармен жақын болуға тырысады. Мысалы афро-америкалық адамды жұмысқа алып. Не сондай нәсілдегі адаммен дос болып дегендей әрекет істейді. Мақсат Американың қалын афро-америкалықтардың дауысына ие болу. |
Кеше Ұлттық банк тағы да базалық мөлшерлемені көтеріп жіберді. Осыған дейін шілде айында ғана көтеріп еді, енді міне тағы көтеріп жатыр. Біздің билік инфляцияға қатысты қандай да бір түсініксіз жағдай туындаса болды, Ұлттық банктің базалық мөлшерлемесін көтеріп жібереді, дейді желіде Мұхтар Тайжан.
Бұл нені білдіреді? Кредиттер қымбаттайды, инвестициялар қысқарады, өндіріс қысқарады, жұмыс орындары азаяды.
Бұл кімге пайдалы? Бірінші кезекте банктерге. Кредиттер қымбаттайды. Енді Ұлттық банктің овернайт және басқа құралдары қымбаттай түседі де квазимемлекеттік ақшаны тегін пайдалану одан сайын тегін бола түседі. Түнде квазимемлекеттік сектор депозиттерін Ұлттық банкке салдың да, таңертең 8 емес, 9,5 пайызбен алып шығасың. Ешқандай тәуекел жоқ, жалпы ештеңе істеп керегі жоқ. Егер осындай тегін табыс тауып тұрсаң, клиент іздеп, оларды көбейтіп қажеті не?!
Билік инфляцияны бос ақшаны азайтумен құрықтаймыз деп ойлайды. Бірақ инфляция тек бос ақшаның көптігінен туындамайды, ол бірінші кезекте экономикада дайын тауарлар мен қызметтердің болмауынан пайда болады.
Ал, өндірісті ұлғайту үшін не істеу керек? Бірінші кезекте тәуелсіз әрі күшті сот жүйесі керек, сонда ғана инвесторлар инвестиция құяды, өндіріс көлемі артып, жұмыс орындары көбейеді. Бізге "қызыл" мемлекет, Заңның үстемдігі керек!
Бірақ билеуші тап Заңмен жүргісі келмейді, олар "түсінікпен" өмір сүруді қалайды. Заң ол қарапайым адамдарға, ал оларға – түсінік жүреді. Мен сені танимын, сен мені танисың деген сияқты. Сондықтан да бізде ірі сауда-саттықтар заңдық үрдістерді айналып өтіп, түсініктер бойынша жүреді. Ал, заңды сақтағысы келмейтіндерді кім дейміз? Олар – бандиттер. Заң сақталмай жасалатын бандиттердің келісімі. Біз осылай заңды сақтамай жүре берсек, соттар тәуелсіз болмаса, бізде жоғары инфляция қала береді. Кедейлер кедейлене береді, ал байлар байи береді. Құқықтық мемлекет пен халықтың әл-ауқаты бір біріне тікелей байланысты, делінген екен жазбада. |
Бірыңғай щеткасы Ыстық сатылатын бет-дене макияжына арналған щеткасы Қызарған қола мойынға арналған портативті косметика құралы
OEM Cruelty тегін мінсіз негізді макияж щеткасы
Таңдамалы Logo Face Body Blender Brush Қытай зауытынан шыққан кабуки кремді щеткасы
Жеке жапсырма щеткасы фабрикасы синтетикалық тапсырыс бойынша шаш жүрек пішінді жалғыз Кабуки макияж щеткасы
Жаңа иілген негіз щеткасы макияжға арналған негіз щеткасы Кабуки дене щеткасы
Зауыттық бағасы Сопақша Flatiron макияж негізі щеткасы BB крем сұйықтығы Кабуки негізі макияж щеткасы |
Елорданың жан-жағын айналдыра қоршай орын тепкен Ақмола облысы бейресми болса да «астаналық облыс» мәртебесіне ие. Негізінен, астық, ауыл және мал шаруашылығы, сондай-ақ туризм саласы дамыған облыстар қатарында. Тарихта алтын әріптермен қалатын Тәуелсіздіктің алғашқы 30 жылында Ақмола облысының да ауыз толтырып айта алатын іргелі жетістіктері баршылық. Елбасы да өңірдің дамуын назарынан тыс қалдырған емес.
Облыс территориясы екі есеге жуық кеңейді
Ақмола облысы – 17 аудан мен екі ірі қаласы бар іргелі облыстардың бірі. Облыста 600 елді мекен, оның ішінде облыстық маңызға ие – Көкшетау қаласы, 1 моноқала – Степногорск және 8 шағын қала бар. Жалпы, облыс аумағы сонау 1991 жылы Көкшетау облысы болып тұрған кезінде 78,1 мың шаршы шақырым болған. Кейіннен 1999 жылдары Солтүстік Қазақстан облысымен және Торғай облысымен аудандарды бөлісу кезінде территориялық көлемі біршама ұлғайып, 146,2 мың шаршы шақырымға жеткен.
Халық саны 31 пайызға қысқарған
Сонау 1939 жылы құрылған облыста Статистикалық департаменттің 2021 жылдың 1 қаңтарындағы деректері бойынша 735 566 адам тұрып жатыр. Өкінішке қарай, тәуелсіздік жылдарында облыстағы халық саны 31 пайызға дейін азайған. Мамандардың пікірінше, халық санының осынша көлемде азайып кетуіне ішкі және сыртқы миграциямен қоса, табиғи өсімнің төмендеуі едәуір әсер еткен. Дегенмен соңғы жылдары туу көрсеткіші айтарлықтай көтеріле бастағаны байқалыпты.
«Тәуелсіздік жылдарындағы халық санының осынша көлемде өзгеруіне табиғи өсім санының төмендеуі мен халықтың басқа аймақтар мен алыс-жақын шетелдерге миграциялық қоныс аударуы себеп болды.
Санмен айтқанда, халықтың табиғи өсімі шамамен 54 пайызға азайса, миграциялық шығындар 30 пайызға дейін қысқарған. Ал халықтың этникалық құрамына келсек, мемлекет құраушы қазақтардың саны 384 604 адамға жеткен. Ал 1999 жылғы дерек бойынша, қазақтардың саны 313 488 болған. Яғни, 23 пайызға табиғи өсім болған. Керісінше, өзге ұлт өкілдерінің үлес салмағы біршама төмендегені байқалды. Мәселен, орыстар – 237 294 болып, шамамен 28 пайызға қысқарса, украиндар – 30 411 адам, немістер 25 555-ке дейін кеміп, 51 пайызға дейін азайған», – дейді Ақмола облысы Статистика департаментінің басшысы Ербол Бақытжанұлы.
Өңір қалай ел туризмінің орталығы атанды?
Көкшетау, Ақмола десе жұрттың көз алдына бірден сұлу табиғат пен туризм елестейтіні ақиқат. Бұл орайда, әсіресе тәуелсіздік жылдарында аталған салада айтарлықтай алға жылжу бар екенін көпшілік мойындайды. Өйткені Бурабай туристік кластерін дамыту мақсатында елімізде тұңғыш «Астана–Бурабай» ақылы автобаны пайда болғаны жұртшылық есінде.
«Бүгінде облыста 500-ден астам туристік саладағы кәсіпорын қызмет етуде. «Көкшетау», «Бурабай», «Бұйратау» деген үш бірдей мемлекеттік ұлттық табиғи паркіміз бар. Оған қоса, өңірде Щучинск–Бурабай, Зеренді, Қорғалжын биосфералық резервтері мен Астана маңы туризмі қызмет етуде. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында шетелден өңірге келген туристер тіркелмегенімен, 2003 жылдан бері қарай облыс туризмі шетелдік туристермен қоржыны біршама қалыңдағанын атап өткім келеді», – дейді Ақмола облысы Туризм басқармасының өкілі.
30 жылда 35 кәсіпорын!
Өңір тәуелсіздік жылдарында өнеркәсіп саласында зор серпіліс жасаған. Сөйтіп, аграрлы аймақтан аграрлы-өнеркәсіпті облысқа айналған. 30 жыл ішінде жүргізілген түрлі индустриялық-инновациялық жоба шеңберінде аймақта 35 бірдей ірі және орта өнеркәсіптік кәсіпорын құрылған. Олардың арасында халықаралық стандарттарға сай келетін заманауи технологиялармен жұмыс істейтін зауыт-фабрикалар бар.
Енді сандар сыр шертсін... Өндіріс орындарындағы қайнаған тірліктің арқасында 1991 жылы 10 миллион теңгеден әзер асқан тауарлық өнім көлемі 2020 жылы 1,021 триллион теңгеге жетіп, 100 еседен астам өскен. Ал өнімдерді өңдеу саласы тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында өндірісте небәрі 60 пайызды құраса, бүгінде 80 пайыздан асып жығылған. Мәселен, Степногорск қаласында осыдан тура 30 жыл бұрын мойынтіректер 30 тонна өндірілсе, 2020 жылы 21 мың тоннаны құраған. Сондай-ақ алтын өндіруші кәсіпорындар 752 келіден 32,6 тоннаға, «Камаз Инжиниринг» компаниясында соңғы 15 жылда автокөлік құрастыру 144 бірліктен 1 200 көлікке дейін өскен. Тау-кен өндірісінде алтын көлемінің ұлғаюына 2010 жылы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Васильков алтын кен орнында «Алтынтау Көкшетау» АҚ алтын өндіру фабрикасының үдемелі индустриялық-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде іске қосылуы ықпал еткен екен.
Жалпы, бүгінде облыстың өнеркәсіп секторында ірілі-ұсақты 1226 кәсіпорын мен өндіріс орнында 48,2 мың адам еңбек етеді.
Елбасының қатысуымен ондаған нысан ашылған
Ақмола облысы әкімдігінің ресми деректеріне жүгінсек, жалпы тәуелсіздік жылдарында Елбасының қатысуымен өткен телекөпір жобасымен өңірде бірнеше іргелі инвестициялық кәсіпорын іске қосылыпты. Атап айтқанда, қуаты жылына 180 мың тоннаға дейін күкірт қышқылын өндіретін «СКЗ Қазатомпром» зауыты, жылына 20 мың тоннаға дейін құс етін шығаратын Capital Projects Ltd бройлер құс фабрикасы, қуаты жылына 4,1 тоннаға дейін алтын өндіретін «Қазақалтын Technology» фабрикалары жұмыс істей бастаған.
Сондай-ақ қуаты 500 тоннаға дейін уран кенін өндіретін Семізбай кен орны, жылына 60 миллион данаға дейін керамикалық кірпіш шығаратын ENKI зауыты, жылына 1,5 мың тонна ұжымдық концентраттар шығаратын SARECO ЖШС-нің жобасы, Зеренді ауданында жылына 15,6 миллион литр сүт өңдейтін табиғи антисептикалық зауытты жаңғырту, 40 мың тоннаға дейін құрамажем шығаратын «AgroTrading – 2007» зауыттары Елбасының қатысуымен ашылып, бүгінде жұмысын сәтті жалғастырған.
«Облыста ашылған бірқатар қоғамдық және әлеуметтік нысанның, жалпы Ақмола облысының ашылуы да Елбасының есімімен байланысты. Мәселен, облыс Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей бастамасымен «Жасыл белдеуге» қосылған. Үш жүздің басын қосып, Көкше жерінде хандық құрған Абылай ханға арнайы ескерткіш ашылған. Облыс орталығында жаңадан Даңқ монументі қайта жаңғыртылып салынды. Елбасының араласуымен Бурабай ауданында «Оқжетпес» санаторийінің жаңа ғимараты, Көкшетау қаласында жаңғыртылған Мәлік Ғабдуллин музейі, Целиноград ауданында «Алжир» мемориалды-музей кешендері, Бурабай ауданында Rixos Lake Borovoe отель-қонақүй кешендері, Көкшетау қаласындағы «Достық үйі» ғимараттары салтанатты жағдайда ашылған. Елбасы «Алтынтау Көкшетау» алтын шығару зауытын іске қосуда, Көкшетауда Назарбаев зияткерлік мектебінің жүзеге асырылуына, «Нұр Отан» партиясының, «Қазақтелеком» акционерлік қоғамының жаңа ғимараттарының іске қосылуына мұрындық болып, ашылу салтанаттарына қатысқан», – дейді Ақмола облысы әкімінің баспасөз қызметіндегілер.
Облыс әкімдігі атап өткен тағы бір маңызды жайт, тәуелсіздік жылдарында облыста кеңестік дәуірден қалған орысша елді мекендерге қазақша атау берілген. Деректерге сенсек, облыс аудандарындағы 152 ауылдың атауы толықтай қазақшаланған.
P.S.
Сонымен... «Тәуелсіздік Ақмола облысына не берді?» деген сұраққа осылайша жауап іздеп көрдік. Толайым табыстар да, өкінішке ұрындырып, тығырыққа тіреген жайлар да болған. Бастысы – ел аман, жұрт тыныш! Тәуелсіздігіміздің одан әрі де баянды болмағы елдің бірлігі мен тұтастығына тікелей байланысты. Қателіктер, қиындықтар мен бір қарын майды шірітіп жіберетін «құмалақтардың» болатыны айқын. Дегенмен түптің түбінде елдің ел болып, болашаққа нық сеніммен қадам басуына Ақмола облысы да әзір екенін аңдағандай болдық...
Абзал АЛПЫСБАЙҰЛЫ,
Ақмола облысы
Абзал Алпысбайұлы Ақмола астық ауыл шаруашылығы Елорда қамба тәуелсіздік туризм
Ұқсас жаңалықтар:
Елордада 93 мың оқушы орнына арналған 45 мектеп салынды - 08.12.2022 . 21:00
Елордада үлескерлер саны шамамен 16 мыңнан 2 мың отбасына дейін қысқарады - 08.12.2022 . 18:09
Елорда – ел дамуының драйвері - 06.12.2022 . 08:00
TOP WEEK
Алматыда таңертеңнен бері іздестірілген 9 жасар қыз бала табылды 19672
Орташа жалақыдан екі есе көп: 2023 жылы кімдердің жалақысы өсетіні белгілі болды 16445
"Жабық табытпен жерленеді": Оралда саңырауқұлақ теруге кеткен 73 жастағы қарияның мүрдесі бір айдан ... 10453 |
Әңгімелесушілер Ауғанстандағы қазіргі жағдайға ерекше назар аударды. Тараптар бұл мәселе бойынша жан-жақты пікір алмасып, осы елдегі әскери-саяси және гуманитарлық жағдайдың шиеленісуіне алаңдаушылық білдірді.
Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанға ресми сапармен келген Швейцария Конфедерациясы Федералды Жиналысының Ұлттық Кеңесінің (төменгі палатасының) төрағасы Андреас Эбиді қабылдады, деп хабарлайды zakon.kz.
Мемлекет басшысы Швейцарияны Қазақстанның Еуропадағы маңызды серіктестерінің бірі екенін айта отырып, олардың өнеркәсіп, "жасыл" экономика, ауыл шаруашылығы және қаржы саласындағы жоғары инновациялық әлеуетін атап өтті, делінген Ақорда сайтында.
Қазақстан Президенті біздің елдің шикізаттық емес секторына Швейцария капиталы мен технологияларын тарта отырып, жаңа ірі жобаларды іске асыруға бейілді екенін білдірілді. Мемлекет басшысының айтуынша, бұл Қазақстан экономикасындағы швейцариялық бизнестің онсыз да берік позициясын одан әрі нығайтуға ықпал етеді.
Швейцария – 2005 жылдан бері еліміздің экономикасына 27 миллиард доллардан астам инвестиция салған ең ірі үш инвесторының бірі. Біздің елде Glencore Xstrata, ABB, Philipp Morris, Rieter, Schindler, Bühler, Leica, Nestlé, Roche, Novartis, Syngenta, Ammann Group және басқа да ірі швейцариялық компаниялар табысты жұмыс істейді.
Сонымен қатар Швейцариямен арадағы тауар айналымы былтыр 1,7 миллиард долларға жетіп, жалпы сауда секіртерінің арасында 11-ші орынға ілінген. Мемлекет басшысы Қазақстан мен Швейцария арасындағы қарым-қатынастардың табысты дамуына екі елдің тығыз саяси байланыстары ықпал етеді деген пікірін білдірді. Осыған байланысты Қасым-Жомарт Тоқаев жақында Швейцария Президенті Гай Пармеландпен мазмұнды келіссөздер өткізгенін атап өтті.
Жемісті байланыстарды жалғастыру үшін Мемлекет басшысы келесі кездесуді биыл қараша айының соңында өткізуге дайын екенін білдірді.
Өз кезегінде Андреас Эби екіжақты ынтымақтастықтың қазіргі даму деңгейін оң бағалап, оны парламентаралық байланыстар арқылы нығайтуға септесуге дайын екенін білдірді. Осыған байланысты "Қазақстан - Швейцария" парламентаралық ынтымақтастық тобының жұмысын жандандыру туралы келісімге қол жеткізілді.
Әңгімелесушілер Ауғанстандағы қазіргі жағдайға ерекше назар аударды. Тараптар бұл мәселе бойынша жан-жақты пікір алмасып, осы елдегі әскери-саяси және гуманитарлық жағдайдың шиеленісуіне алаңдаушылық білдірді.
Қасым-Жомарт Тоқаев 26 тамызда Кабул халықаралық әуежайында лаңкестік жасағандарды айыптап, террористік қауіпке қарсы тұру, Ауғанстандағы жағдайды тұрақтандыру, әлемдегі және Орталық Азиядағы бейбітшілік пен қауіпсіздікті нығайту үшін ғаламдық қоғамдастықтың күш-жігерін жұмылдыру қажет деген пікір білдірді. |
Моңғолияда туып, Қазақстанда өсіп, Жапонияға білім алуға аттанып, 12 жылдан кейін тарихи отанына қайта оралған Жадыра Сенбіқызымен жапондар мен қазақтар арасындағы ұқсастық және айырмашылық туралы сөз қозғадық.
Ақниет Аманжолқызы
03.03.2022
-Жапонияға қанша жасыңызда кеттіңіз? Неліктен Жапонияны таңдадыңыз?
-15 жасымда астананың маңындағы Еркіншілік ауылынан Жапонияның Токио қаласына көшіп кеттім. 10-сыныпты ғана бітіргендіктен, университетке тапсыра алмай, 10-11-12-сыныпты Токияда оқыдым. Жалпы Жапония немесе АҚШ секілді дамыған елдерде мектеп 12 жылдық. Біз оған енді көшіп жатырмыз ғой.
Мені басында ата-анам Америкаға оқуға жібереміз деп ойлаған. Алайда менің алдымда әкемнің бір досы қызы мен ұлын сол елге жіберіпті. Жасөспірім болғандық, олар сол елге еліктеп, бұрыс жолға түсіп кетеді. Содан досы әкеме «жалғыз қызың ғой, шамаң келсе, Америкаға емес Жапонияға жібер», деп ұсыныс айтады. Осы бірауыз сөзден кейін мені Токиоға жіберді.
-Америкаға кетпегеніңізге өкінбейсіз бе?
-Өкінбеймін. Керісінше, Америка емес, Жапонияға барғаныма қатты қуанамын. Жапондардың іс-әрекеттерінен қазақтың мақал-мәтелі мен салт-дәстүрін көруге болады. Мысалы, қазақта мынадай сөз бар ғой «Ерте тұрған еркектің ырысы артық, ерте тұрған әйелдің бір ісі артық». Сол секілді Жапонияда әйелдері де, еркектері де өте ерте тұрады.
Бір-біріне құрметпен қарайды. Қазақтың «үлкенге құрмет, кішіге ізет» деген сөзі еске түседі. Кіші болсын, үлкен болсын, бас иіп амандасып тұрады. «Жас өседі, жарлы байиды» дейміз, бай мен кедейге қарым-қатынасы бірдей. Кез келген адамды жоғары санап, өзіңді төмен ұстау нағыз мәдениеттің белгісі.
Бабаларымыздан қанша өсиет пен нақыл сөздер қалса да біз оларды орындамаймыз. Мысалы, жапондарда ондай мақал-мәтел жоқ. Бірақ олар соның бәрін іс-әрекетпен көрсетеді, өз-өздерін, өз ұлттарын солай тәрбиелейді.
-Жапонияда қандай білім алдыңыз?
-Жаңағы айтқан мектепті бітіріп, ары қарай саясат мамандығы бойынша 4 жыл бакалавр оқыдым, 2 жыл бала тәрбиесіне қатысты ғылыми зерттеумен айналыстым. Жапондардың баласы, қазақтардың баласы қалай тәрбиелену керек деген қызығушылығым болды. Одан 2 жыл бизнес-менеджмент бойынша магистратура оқыдым.
-Екі елдің білім беру жүйесінде айырмашылық бар ма?
-Жер мен көктей. Маңғолияда тұрғанда жап-жақсы оқыдым. Кейін Қазақстанға келгенде оқуым нашарлады. Ал Жапонияда зейінім ашылды. Бәрі мұғалімге байланысты екен. Токияда мұғаліммен жақсы қарым-қатынаста болдық. Сенбі-жексенбі демалысқа шыққым келмей, тезірек дүйсенбі болса деп ойлантынмын. Таңертең ерте тұрып мектепке баруға құлшынып тұратынмын.
Жапонияда сабақ таңғы 9-да басталып, түскі 3:30-4 шамасында бітеді. 6 сыныпқа дейін өз тілдерінде оқиды. Мектепте баланы сынамайды, ауыр жаттығулар жасатпайды. Ойнайды, мектепті тазалайды. Кіп-кішкентай қолдарымен едендегі қуыстарға дейін тазалайды. Кезекшілікке тұрып, өздері асханада бір-біріне тамақ салып береді. Соларға ыңғайланған кішкене ыдыс-аяқтар, қасықтар мен ожаулары бар. Бірде-бір бала бекер отырмайды. 1-6 сынып аралығында балаға сабақ емес, еңбек етуді, басқа адамдармен қарым-қатынас жасауды, өз ұлтын, өз тілін сүюді үйретеді.
-Ата-анаңызбен бауырларыңызда Жапонияға көшіп барыпты. Ол кісілер қай уақытта барды?
-Мен өзім университетті оқып жүрген кезде бірінші курста балмұздақ жеп отырғанмын. Жапонияға дейін Моңғолия, Түркия, Англия, Қазақстанда болдым. Бірақ ондай тәтті балмұздақты жеп көрмеппін. Сол кезде «осы балмұздақты менің кішкене інім де жеп көрсе ғой» деп ойладым. Ініме бұл балмұздақты қалай алып барамын. Ұшаққа салып жібере алмайсың, өзің апарсаң да еріп кетеді. Бір амалы бауырымды осы елге ертіп келу. Інілерімді әкелсем, ата-анамды Жапонияға көшіріп алып келсем деп ойладым.
Бір жағынан сол кезде елге келгенде көргенім ұнамады. Қазақстанда бәрі үлкен үйде тұру керек, күшті көлігің болу керек деп ойлайды. Ата-анамды сол ортадан алып кеткім келді. Інілерімді де жақсы ортада оқытқым келді. Үлкен інім Үндістанда, Қытайда, Моңғолияда оқып, ешбірін ұнатпады. Университеттің екінші курсында жүргенімде үлкен інімді шақырып, мектепке кіргізіп, екеуміз бірге тұра бастадық. Одан кішкене інімді біз жаз сайын Жапонияға шақырып тұрдық. Кейін оны да мектепке орналастырып алдық. Ата-анам бізді іздеп, қыдырып, келіп-кетіп жүрді. Кейін бір-ақ көшіп келді. Ата-анамның Жапонияда тұрып жатқанына 3 жыл болды, ал інілеріме 7-8 жыл болды, менің тұрып жатқаныма 12 жыл болды.
-Жапон қоғамымен қазақ қоғамының айырмашылықтарын айта аласыз ба?
-Сізге бір ғана мысал айтайын, Жапония 1947 жылы заң қабылдаған, ол заңға әлі күнге бірде бір өзгеріс енгізбеген. АҚШ 1787 жылы заң қабылдап, 27 рет өзгеріске ұшыраған. Ал Қазақстан 1995 жылы қабылдаған Ата заңын осы кезге дейін 1100 рет өзгерткен.
Жапония деген қарап отырсаңыз бір кішкене арал ғана. Қашан су басып кетеді деп ойлап отырады. Бірақ сол аралдың өзінен қаншама пайда көріп отыр. Ал біз мына кең байтақ даланы дұрыс пайдалана алмай отырмыз.
Тағы байқағаным олардың бетінде немесе көзінің айналасында әжім болады. Ал біздің елде байқағаным бәрінің шекесінде әжім бар. Бұл біздің елдің қабағын түйіп жүретінін, жапондардың күліп жүретінін көрсетеді.
-Біз жапондардан не үйренуіміз керек?
-Бастауыш сыныпта нағыз қазақилықты үйреткен дұрыс деп ойлаймын. Қазақ тілін білуіміз керек. Және, мысалы, біз қазір мейрамханаға келіп, ішкен асымыздың ақшасын төлеп кетеміз. Себебі, ол кісінің хақысы бар. Ал біз қазақ боп тудық. Бірақ қазақ тілінде сөйлей алмаймыз. Қазақтың хақысын беріп жатырмыз ба?
Құда келе жатыр, үйдің ішін әдемілеп, безендіріп-әрлеу керек. Құда-құдағи деген кім? Ал ата-бабамыз, Алаш ардақтылары үшін біз не істедік? Олардың біз үшін істеген істерін қалай аяққа таптап жатырмыз. Ал қазақ өліп бара жатыр, қазақ тілі өліп бара жатыр. Біз соған жанымыз ашымайды. Жәй бір жылтырақ нәрсе үшін бір адамның көңілінен шығу үшін сонша еңбектенеміз.
Жапондар тыныш өмірді қалайды, олар бастық болуға қызықпайды. Бәрі ғалым болуға тырысады. Өз саласының мықты маманы болу – мақтаныш. Жапонияда екінің бірі ғалым, Қазақстанға келгелі көп ғалым кездестірмедім. Жаппай кітап оқиды. Бизнес ашу да жеңіл, тек салықты уақтылы төлеп отыру керек. Мұсылмандарда зекет бар ғой, салық та сол секілді дүние деп түсіндіріледі. Өздері мұсылман болмаса да, істейтін іс әрекеті мұсылмандардың ісі. Оларға сен мұсылмансың ба, христиансың ба, бәрібір. Мәселе білімде ғана. Білімді болсаң, наным-сенімің, ұлтың маңызды емес.
Содан кейін бір адам кешігіп келсе, қаншама адамның жұмысы қалып қояды, қаншама қаржы, еңбек босқа кетеді. Сол үшін олар өз уақыттарына жауапты болуға тырысады.
-Жапониядағы қазақтар бір-бірін тани ма? Қанша қазақ бар ол жақта?
-Танимыз. Көбінесе Наурызда бас қосып, үйге шақырамыз. Біздің үй Жапониядағы қара шаңырақ секілді. Үйге келіп қонады, ет асып, бауырсақ пісіреміз. 180-нен аса қазақ бар, оның 51-і студент. Жапонияға қазақтар қара жұмысқа бармайды, мықты-мықты компанияларда, IT-саласында жұмыс істейді.
-Олар Қазақстанға ораламыз дей ме?
-Қазақстанға қазір орала қоятын ойлары жоқ-ау. Бұл жақта IT-мамандарына жұмыс табу қиын. Елге қайтып келсе, жұмыссыздар санын көбейтеді деген қорқыныш бар.
-Сіздің Қазақстанға қайта оралатын ойыңыз бар ма?
-Иә, міндетті түрді. Отбасымызбен алға қойған жоспарларымыз бар, сол жоспар орындалсын, содан кейін елге қайтамын.
Алаш ардақтылары жапондардан үйренейік деді. Бірақ оны ешкім жалғастырған жоқ. Мен соны жалғастырғым келеді. Балаларға тіл үйретіп, Жапонияға оқуға түсулеріне көмектескім келеді. Өзім сол жолдан өтіп көрдім ғой. Жапонияға бару қиын деп ойларына блок қойып алған. Негізі қиын емес, білем деген кісіге мүмкіндік көп. Қазір маған жапон тілін үйретіңізші деп түсіп жатқан өтініштер бар. Сол жақта оқығысы келетін адамдар да көп. Бірақ екі араға көпір болу керек. |
Ерлерге арналған жүзу киімі Суға арналған бикини трусалары жастықшалар купальниктері борт серфинг шортылары сандықтар
Өнім сипаттамасы 1.Алдыңғы жағында төсемі бар 2.Еуропа өлшемі, АҚШ-тан бір өлшемі кішірек 3,100% Түпнұсқа, жоғары класс сапасы 4.Жуу кезінде түсін жоғалтпаңыз немесе жиырмаңыз 5.Алдыңғы жағында төсемі бар 6.Жақсы кесілген, киюге ыңғайлы 7. Ылғал кезде және көпшілік жерде заттарды жасыру үшін жақсы жанасу.Элемент Ерлерге арналған купальниктер Суға арналған бикини трикотажы төсеніш купальниктер тақтасы Серфинг шорттары сандықшалар Мата түрі 82% нейлон, 18% спандекс мата Техникалық сипаттамасы Салқын мата таңдауыңыз үшін S-XL өлшемі Логотип Жапсырмада немесе бетке басып шығару...
сұраудеталь
Полиэфир мата пішінін сақтайтын шаршы аяқты костюм Ерлерге арналған ыңғайлы купальник
Өнім сипаттамасы 1. Белі серпімді және белде тартылған жіп бар.Костюм ішінде алдыңғы жағында лайнер бар.2. Тренинг пен жарыстың барлық түрлеріне өте ыңғайлы.3.Пішінді сақтау, тез кептіру, тамаша ультракүлгін сәулелерден қорғау, хлорға төзімді, тамаша сәйкестік, тамаша тыныс алу қабілеті Элемент Полиэфир мата пішінді ұстайтын шаршы аяқты костюм Ерлерге арналған ыңғайлы купальник матасы түрі 82% нейлон, 18% спандекс мата Спецификациясы УК қорғаныс мата өлшемі S-XL Логотипті таңдағаныңыз үшін Әдетте жылуды...
сұраудеталь
Мекен-жайы:Бөлме 1404 В кеңсесі, 893 бұғазының экономикалық орталығы, ХайЦанг, Сямэнь даңғылы, Қытай. |
Остеопороз – сүйектердің жұқарып, нәтижесінде олардың бұзылу мүмкіндігі жоғарылайтын кең тараған ауру. Мұндай сынықтар ауру сезімі, бүкірлік, қозғалудың қиындауы сияқты әр түрлі проблемалар туындатады.
Көптеген адамдар сүйек массасын жылдар бойы біртіндеп жоғалтады. Осындай өзгерістердің жүріп жатқаны жайлы ешқандай белгілер болмайды. Алайда остеопорозды дәрі-дәрмектер және салауатты өмір салтын ұстану арқылы емдеуге болады. Егер Сіз осындай пайдалы әдеттерді өміріңіздің бір бөлшегі етіп сақтасаңыздар, онда сүйек массының азаюын және сүйегіңізді сындырып алу қаупін азайтасыз.
Біздің Telegram каналға https://t.me/TopDocKz жазылыңыздар.
Остеопороз неден дамиды?
Адам ағзасында сүйектің ескі жасушаларының бұзылуы мен олардың жаңа жасушалармен алмасу үрдісі жүріп отырады. Бұл үрдіс қайта модельдеу (ремоделирование) деп аталады. Өсе келе адамның денесі сүйек массасын жоғалтқаннан гөрі көбірек жинақтайды. Балалық шақта сүйектер өседі және қатая бастайды. Ең жоғары сүйек массасы әдетте 30 жасқа дейін жиналады.
Белгілі бір жаста сүйектің қайта модельдеу (ремоделирование) үрдісі өзгереді. Сүйектің жаңа жасушаларының қалыптасуы бәсеңдейді. Бұл баяулау сүйек массасының азаюына әкеледі.
Сүйек массасының азаюы қауіпті деңгейге жетсе, онда сізде остеопороздың бар екендігін білдіреді.
Остеопороз симптомдары
Әдетте остеопороз кезінде ешқандай белгілер болмайды. Алайда бірнеше жылдан соң белдегі ауру сезімі, бойдың өсуінің тоқтауы және бүкірлік сияқты белгілер байқалады. Кейбір адамдар үшін аурудың ең алғашқы белгісі омыртқа немесе сан сүйегінің сынуы болып табылады.
Егер остеопороз қауіпті болса, онда отыру, тұру, жөтелу немесе тіпті құшақтау сынықтардың дамуына әкелуі мүмкін.
Кейбір адамдарда сыну кезіндегі ауру сезімі сүйектің жазылуына қарай азаяды. Ал кейбіреулерде ауру сезімі ұзаққа созылуы мүмкін.
Менде остеопороз дамуы мүмкін бе?
Остеопорозбен ауру мүмкіндігін жоғарылататын факторларға жатады:
Отбасылық анамнез. Остеопороз тұқым қуалайды. Егер анаңызда сан сүйегінің немесе омыртқаның сынуы болса, онда сізде бұл аурумен ауру қаупі өте жоғары болады.
Жыныс: әйелдер ерлерге қарағанда остеопорозбен 4 есе жиі ауырады.
Жас: остеопороз кез келген адамда болуы мүмкін. Алайда жас ұлғайған сайын остеопороздың даму мүмкіндігі жоғарылайды. 50 жастан асқан әйелдер жиі ауырады. Неғұрлым жас үлкен болған сайын сынықтардың дамуы да арта түседі.
Сүйек құрылымы мен дене салмағы: жүдеу әйелдерде остеопорозбен ауру мүмкіндігі жоғары. 50 жастан асқан әйелдерде салмақ жоғалту сан сүйегінің сыну мүмкіндігін жоғарылатады, ал салмақ қосу, керісінше, азайтады. Сүйектері кіші жүдеу ер адамдарда салмағы жоғары, ірі денелі ер адамдармен салыстырғанда остеопорозбен ауыру қаупі жоғарырақ.
Анамнезде сынықтардың болуы: егер бір сынығыңыз болса, онда тағы да сынықтардың болу мүмкіндігі жоғары.
Темекі: зерттеулер темекі шегетін адамдарда (өткенде немесе қазіргі уақытта) сүйек массасы төмен және сынықтардың даму қаупі жоғары екенін көрсетті. Темекі шегетін әйелдерде сүйек денсаулығын қамтамасыз ететін эстроген гормоны төмен болады.
Дәрілер: кейбір дәрі-дәрмектер аурудың даму қаупін жоғарылатуы мүмкін. Бұған ұзақ уақыт стероидтарды, тироидты препараттар, антацидтер және тағы басқа дәрілерді қолдану жатады.
Остеопороз бен менопауза
Менопауза кезінде әйелдерде эстроген гормонының деңгейі күрт төмендейді. Бұл сүйектің қайта модельдеу үрдісін баяулатады және ағзаның сүйек массасын жылдам жоғалтуын шақырады. Бұл менопаузадан кейін 10 жылға жуық созылады. Нәтижесінде сүйек массасын жоғалту жылдамдығы менопаузаға дейін болған жылдамдыққа қайта оралады. Алайда сүйектің жаңа жасушаларын жасау жылдамдығы жоқ. Бұл жалпы сүйек массасын азайтады және менопаузадан кейін әйелдерде сынықтардың даму мүмкіндігін жоғарылатады.
Ерте менопауза (40 жасқа дейін) остеопороз бен сынықтардың даму мүмкіндігін жоғарылатады.
Менде остеопороз бар екенін қалай білуге болады?
Біріншіден, осы аурумен ауру қаупі сізде қаншалықты жоғары екенін анықтау қажет. Өзіңіздің дәрігеріңізбен сөйлесіңіз, сүйек тінінің тығыздығына арналған сынама қажеттілігін анықтаңыз. Сүйегіңіздің қаншалықты мықты екенін көру үшін жасалатын мұндай сканерлеу кезіндегі сәулелендіру мөлшері аз болады. Бұл әдіс остеопороздың бар-жоғын анықтайтын жалғыз әдіс болып табылады.
Остеопороз емі
Остеопороздың көптеген емдеу әдістері сүйек массасының азаюын тоқтатады және сынықтардың даму мүмкіндігін төмендетеді. Тамақтану рационын және өмір салтын өзгертуден бастаңыз. Мысалы, темекі шегуден бас тарту, өз рационыңызға көбірек кальций мен Д дәруменін қосу және спортпен шұғылдану. Алайда кейбір адамдарға сүйек массасының азаюын тоқтату үшін дәрілер қажет болуы мүмкін.
Қалай остеопороздың алдын алуға болады?
Денсаулыққа қатысты осындай пайдалы әдеттер остеопороз бен сынықтардың алдын алуға көмектеседі:
Физикалық жаттығулар. Сүйек пен бұлшықеттерді нығайтады. Жүру, асықпай баяу жүгіру, теннис ойнау, билеу сияқты жүктемесі бар жаттығулар остеопороздың алдын алу үшін өте пайдалы. Аптасына 3-4 реттен кем емес жасау қажет.
Сонымен қатар күш қолданатын жаттығулар және тепе-теңдікті сақтауға арналған жаттығулар бұлшықетті нығайтады және құлап қалудың алдын алуға көмектеседі. Бұл сүйекті сындырып алу мүмкіндігін азайтады.
Өз рационыңызға кальций қосыңыз. Сарапшылар әйелдерге менопаузаға дейін тәулігіне 1000 миллиграмм, ал менопаузадан кейін тәулігіне 1200 миллиграмм ұсынады.
Құрамында кальций мөлшері көп азық-түлікке жатады:
Сүт және сүт өнімдері;
Сүйегі бар консервіленген балық, мысалы ақсерке және сардина;
Жасыл жапырақты көкөністер, мысалы орамжапырақ және брокколи;
Кальций қосылған өнімдер, мысалы апельсин шырыны.
Күнделікті кальцийге бай өнімдердің төрт порциясын қолдану арқылы кальцийдің ұсынылған мөлшерін қабылдай аласыз.
Өз рационыңызды толықтырыңыз. Өзіңіз ішетін тамақ арқылы кальцийді қабылдаған жөн. Егер кальций жеткілікті мөлшерде болмаса, өз дәрігеріңізден кальций қосылған қоспаларды қабылдау туралы сұраңыз. Кейбір зерттеулер бұл дәрілердің кейбір адамдарда жүрек ұстамасының даму мүмкіндігін жоғарылататынын көрсеткен. Бірақ нақты білу үшін қосымша зерттеулер жүргізу керек. Сіз және дәрігеріңіз барлық қауіп-қатерді ескеріп, өзіңізге не пайдалы екенін шешу қажет.
Көбірек D дәрумені. Сіздің ағзаңызға Д дәрумені кальцийдің сіңірілуі үшін қажет. Д дәруменін таза ауада, күн сәулесінен ала аласыз. Алайда көп мөлшерде қабылдамаңыз. Өйткені терінің қатерлі ісігі дамуы мүмкін. Сонымен қатар Д дәруменін жұмыртқа, ақсерке сияқты майлы балық, Д дәруменімен байытылған сүт және астық дақылдары, қоспалардан ала аласыз.
Остеопорозды анықтау және емдеу үшін ревматолог, эндокринолог, терапевтке жазылыңыздар. +77072255009 нөмірі бойынша колл-орталыққа хабарласыңыз. Біз сізге тиісті дәрігерді табуға көмектесеміз. |
Алматы облыстық денсаулық сақтау басқармасы пойыз бен автобус апатынан зардап шегіп, ауруханаға түскендердің жағдайы туралы баяндады, деп хабарлайды Zakon.kz.
Шамалған станциясында болған апат салдарынан 3 адам жарақат алып, бір адам қаза тапты. 2014 және 2016 жылы туылған балалар мен 33 жастағы әйел Қарасай аудандық ауруханасына жатқызылды. Зардап шеккендердің жағдайы ауыр. Қазір олар жансақтау бөлімінде, әзірге денсаулықтарына қатысты өзгеріс жоқ.
2016 жылғы баланы диагнозы: бастың жабық жарақаты. Мидың шайқалып, басқа қан кетуі. Кеуде қуысына жабық жарақат келген, сол жақ өкпе зақымданған, ІІ-ІІІ деңгейде кома 2-3.
2014 жылғы баланың диагнозы: бастың жабық жарақаты. Мидың шайқалуы, оң жақта шеке сүйегінің сынуы. Оң жағында субдуральды гематома. ІІ-ІІІ деңгейде кома.
1986 жылғы науқастың диагнозы: жабық бас жарақаты. Мидың шайқалуы. Оң жақ иығы шығып, сынып кеткен, Сол жағы иығы да шыққан, І-деңгейдегі травматикалық шок.
"19 сағат 26 минутта жедел жәрдем станциясына ішінде 67 жолаушысы бар автобустың пойызбен соқтығысқаны туралы хабарлама келіп түсті. Оқиға орнына 15 минут ішінде 9 жедел жәрдем көлігі келіп жетті. 2014 және 2016 жылы туылған екі бала және 33 жастағы әйел Қарасай аудандық ауруханасына жеткізілді. Зардап шеккендердің жағдайы ауыр. Қазір олар жансақтау бөлімінде" - деді облыстық денсаулық сақтау бөліміндегілер.
Кейбір деректер бойынша, ауруханаға түскендер бір отбасының мүшесі, яғни анасы мен екі баласы.
Айта кетсек, оқыс оқиға 15 қыркүйекте сағат 19: 20-да болған. Алматы-Қостанай жолаушылар пойызы автобуспен соқтығысқан. (Шамалған станциясы). Салдарынан автобус жүргізушісі мерт болған, үш адам ауыр күйде ауруханаға түскен. Алдында осы оқиғаға қатысты зардап шеккендер тоғыз деп мәлімделген. Бұл іске қатысты сотқа дейінгі тергеу жұмыстары басталып кетті. |
Қазақстан футбол федерациясының баспасөз қызметі 2022 жылғы УЕФА Ұлттар лигасында Қазақстан құрамасының Беларусьпен өтетін ойынына аккредитация алу үшін өтініштер қабылдайды.
Қазақстан мен Беларусь құрамалары арасындағы кездесу 22 қыркүйек күні өтеді. Ойын «Астана Арена» стадионында елорда уақытымен 20:00-де басталады.
БАҚ өкілдерін тіркеу мерзімі 2022 жылдың 20 қыркүйегі сағат 12:00-ге дейін жалғасады. Аккредитацияларды 21 қыркүйек күнгі баспасөз маслихатында алуға болады.
Аккредитациялық бейдждерді алдын ала беру жөнінде Қазақстан футбол федерациясының баспасөз қызметіне мына телефондар арқылы хабарласуларыңызды сұраймыз: +7 (778) 281 81 26.
Аккредитация алу үшін журналистің аты-жөні, жеке куәлігі мен байланыс нөмірі жазылған, бұқаралық ақпарат құралы жетекшісінің қолы мен мөрі қойылған ұсынымды (ресми бланк) баспасөз қызметінің электронды поштасына press@kff.kz жіберу керек. Сонымен қатар, матча жұмыс істейтін БАҚ өкілдерінің қызметі (журналист, фотограф, тв, радио) көрсетілуі тиіс.
Жоғарыда көрсетілген талаптарға сәйкес келмейтін және көрсетілген мерзімнен кейін жіберілген өтініштер қабылданбайды.
Назар аударыңыздар! Журналистерге берілген орындар саны шектеулі. БАҚ үшін аккредитация саны – 2 (корреспондент/фотограф/бейнеоператор).
Матчтың медиа жоспары (елорда уақыты көрсетілген):
21 қыркүйек («Астана Арена» стадионы, Нұр-Сұлтан)
17:00 – Қазақстан ұлттық құрамасының бас бапкері мен ойыншысының баспасөз мәслихаты;
17:30 – Қазақстан ұлттық құрамасының жаттығуы. Бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері үшін 15 минут ашық;
18:30 – Беларусь ұлттық құрамасының бас бапкері мен ойыншысының баспасөз мәслихаты;
19:00 – Беларусь ұлттық құрамасының жаттығуы. Бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері үшін 15 минут ашық; |
Телевидение (τήλε - грек тілінен аударғанда "алыс", ал video — латын тілінен аударғанда "көремін" дегенді білдіреді; жаңа латын тілінде televisio — алыстан көру дегенді білдіреді), телекөрініс – қозғалмалы бейнелерді радиоэлектронды құрылғылардың көмегімен тарататын техника саласы. Телебейне таратушы түтік және кинескоп электронды телекөрініс жүйесінде 20 ғасырдың 30-жылдарының ортасында пайдаланыла бастады. Қазіргі телекөрініс жүйесінің дамуы кескіннің айқындылығын жоғарылатумен, оралғыға тұрақтылығын (кабельді телекөрініс) және қашықтығын арттырумен (серіктік телекөрініс) байланысты.
Қазақ телевидениесі 20 ғасырдың соңынан бастап дамып келеді, алайда толық дамып үлгерді деп айта алмаймыз. Даму қарқыны күн сайын жоғарылап, бағдарламалар легі өзгеріп отырғанымен жоғары сапалы көрсетілім ұсынып отырғандары аз. Осыдан 7-8 жыл бұрын қазақ телеарналары шетелдік телесериалдармен толыққан болатын, алайда бүгінгі күні қазақ телевизиясының дамуымен қатар қазақ кинофильмі де дамып келеді. Бұл болса отандық өнерді дәріптеудегі телеарналардың қосып отырған ең үздік үлгісі десек те болады. Сонда, қазақ телеарналары қандай болу керек?
Бүгінгі қазақ телевидениесінде көңіл көтеруге арналған бағдарламалардың біршама көбейіп кеткендігін баршамыз байқап жүрміз. Әсіресе, қазақ өнерінің танымал тұлғаларын жүргізуші немесе қатысушы етіп көрермен санын жеңіл жолмен ұлғайту көбейгендей. Қарап отырсақ, сөздердің дұрыс қолданылмауы, өзіндік сөздік қоры аз адамдар халқымызға үлгі болып көгілдір экраннан жарқырап сөйлеп тұратындығы ішті күйдіретіндігі рас. Сондай кезеңдерде, бағдарлама жүргізушілерін сауаты мен келбеті, өнегесі мен өнері жарасқанында емес, келбеті мен танымалдылығы жетсе болады екен-ау деген ой туады. Осыған сәйкес, қазақ журналистикасының бүгінгі келбеті жайында беделді азаматтардың пікіріне тоқталсақ.
Бұл сұхбатты "Абай ақпарат" сайтының тілшілері алған болатын.
-Сіз осыдан көп жылдар бұрын қазақ радиосында, қазақ телеарнасында қызмет еттіңіз. Сол кездерді еске ала отырып айтыңызшы, ол уақытта телебағдарлама қалай жасалатын еді? Көрермен сұранысы қалай ескерілетін еді?
Әміролла Сарымов, «Қазақстан» арнасының ардагер журналисті:
- Ол кезде әртүрлі өнеркәсіп, мәдениет, оқу-ағарту секілді түрлі салаларға арналған циклды хабарлар шығып тұратын. Және әр саланың бағдарламасының бас редакциясы бар болатын. Әр редакцияның жұмысына қарай әр түрлі хабарлары жарық көріп отыратын. Редакцияларға көрермендерден үздіксіз хаттар келіп жататын. Хаттар да айтылған сын пікірлер ескеріліп, түзетілетін.
-Қазір рейтингі жоғары деп жатамыз, біздің рейтингі жоғары бағдарламаларымыз бен сіздердің кездеріңіздегі «көрерменнің көзайымына айналған бағдарламалардың» айрымашылығын айтып бере аласыз ба?
- Әрине, кеңестік қазақ теледидарының да көрермен көзайымына айналған бағдарламалары болды. Қазіргі жағдайға келсек, телехабарлардың көбі жылтырақ болып кетті.
Бүгінгі кейбір бағдарламаларда шақырылған қонақтарын сөйлетудің орнына жүргізушілер көсемсіп, қонақ ой-пікірін айтайын десе, аузынан қағып тастап, өздері ақыл айтып, көп сөзділікке салынып кететіні бар.
«Шынның жүзі» сияқты көңілден шығатын бағдарламалар да болды. Өкінішке қарай, көрерменге жақын, жақсы бағдарламалардың ғұмыры қысқа болып жатыр.
Ал қазаққа белгілі , көрнекті тұлға , журналист Сауық Жақанова болса:
- Мәскеудің құзырындағы Қазақстанның телеарнасы бүгінгі Тәуелсіз Қазақстанның телеараналарынан әлдеқайда тартымды, мазмұнды, ұлтжанды болған сияқты. Бұның сыры неде?
-Телеарналарымыз еліктеушіліктен арыла алмай жатыр. Көрші орыс мемлекеті не шығарса, соны талғамсыз, бейімдеусіз қайталап қоя беретін болды. Көшірме бағдарламалардан қазақтың исі сезілмейді. Еліктеудің ақыры неге ұрынатынын түсінбеймін. Телерадиода қандай бағдарлама, хабар болмасын бәрі де ұлттың болмысы мен мінез-құлқымен үндесіп келуі керек.
Міне, осыған қарап та біршама шешім қабылдауға болады, бірақ бағдарламалардың бәрі бірдей деуге болмайды. Мәселен, "Қазақстан" Ұлттық арнасы ұсынған Дана Нұржігіттің "Дара жол" бағдарламасы елдің іргелі тұғалары туралы хабар дайындап, келбетін жзан-жақты аша түскеді. Жүргізушінің қонаққа сұрақты дөп қоюы, өзін-өзі ұстауы, мәнері мен тақырыпты кеңінен ашуы көптеген жас журналистерге үлгі болмақ. Ал , кей арналар ұсынатын көңіл көтеретін бағдарламалар кейде мәдениет нормасынан шығып та жатады. Мысалы, "7 арна" ұсынатын "Жеңіп көр" бағдарламасы кей кездері көрерменге жағымсыз әсер сыйлайды. Ия, бағдарлама қызық бірақ жүргізуші Азамат Мадгулдың телебағдарламаны жүргізу шеберлігі аз секілді. Әрі оның екі көмекшісінің кейіпі де барлық халыққа ұсынарлық іс-әркеттер жасамайтындығын байқап жүрміз.
Қазақ телевидениесінің жақсы да жаман тұстары бар, ол барша тіршілікке тән қасиет. Бәрін бірдей жаманға бағалау мүмкін емес, өйткені кей кездері арна өзі қалаған қаржы көлемін таба алмай жасақталған жоспарды орындай алмай қалып жатады. Сол себепті де, арналардағы жарнамалар мен көңіл көтеретін бағдарламалардың саны артып отыр. Қандай жағдай болса да, сапалы дүние ұсынуға жақын болайық, халықтың білмейтінін азайтып, мәдениет пен өнегеге толы бағдарламаларды көбірек дайындаса дейтін тілек біздікі. |
Әдіс ұғымы шындықты практикалық және теориялық игерудің тәсілдері мен операцияларының жиынтығын білдіреді.
Әдіс адамды қағидаттар, талаптар, қағидалар жүйесімен қаруландырады, оларды басшылыққа ала отырып, ол белгіленген мақсатқа жетуі мүмкін. Әдісті меңгеру адам үшін қандай да бір міндеттерді шешу үшін қандай да бір іс-әрекеттерді қалай реттілікпен жасау керектігін және бұл білімді практикада қолдана білуді білдіреді. «Осылайша, әдіс (қандай да бір нысанда) белгілі бір ережелер, тәсілдер, тәсілдер, таным және іс-әрекет нормалары жиынтығынан тұрады. Ол субъектіні нақты міндетті шешуде, осы қызмет саласында белгілі бір нәтижеге қол жеткізуде бағдарлайтын нұсқамалар, қағидаттар, талаптар жүйесі болып табылады. Ол шындықты іздейді, күш пен уақытты үнемдеуге, қысқа жолмен мақсатқа жетуге мүмкіндік береді (егер дұрыс болса). Әдістің негізгі қызметі — танымдық және өзге де қызмет түрлерін реттеу».
Әдіс туралы ілім жаңа заман ғылымында дами бастады. Оның өкілдері дұрыс әдісті сенімді, шынайы білімге бағыт деп санады. Мысалы, XVII ғ.көрнекті философ Ф. Бэкон қараңғыда жүрген Путинге жол беретін таным әдісін фонарьмен салыстырды. Ал осы кезеңдегі белгілі ғалым және философ Р. Декарт әдісті түсінуді былай деп сипаттады: «әдіс бойынша, — деп жазды ол, — Мен, әрине, дәл және қарапайым ережелерді қатаң сақтау… ақыл-ойдың артық шығынсыз, бірақ білімді бірте-бірте және үздіксіз арттыра отырып, ақыл-ойдың шын танымына жетуіне ықпал етеді, оған қол жеткізуге болады».
Әдістерді зерттеумен арнайы айналысатын және әдістеме деп аталатын білім саласы бар. Методология «әдістер туралы ілім»дегенді білдіреді. Методология-теориялық және практикалық зерттеу қызметін ұйымдастыру және құру принциптері мен тәсілдерінің жүйесі. Методологияны кейде белгілі бір ғылым аясында қолданылатын әдістердің белгілі бір жүйесі ретінде түсінеді.
Адам танымдық қызметінің заңдылықтарын зерттей отырып, әдістеме осы негізде оны жүзеге асыру әдістерін әзірлейді. Методологияның маңызды міндеті таным әдістерінің шығу тегін, мәнін, тиімділігін және басқа да сипаттамаларын зерттеу болып табылады.
Ғылыми танымның екі деңгейі бар: эмпирикалық және теориялық.. «Бұл айырмашылық өзінің негізі бірдей емес, біріншіден, ең танымдық белсенділіктің тәсілдері (әдістері), екіншіден, қол жеткізілетін ғылыми нәтижелердің сипаты бар». Бір жалпы ғылыми әдістер тек эмпирикалық деңгейде (бақылау, эксперимент, өлшеу), басқалары — тек теориялық (идеализация, формализация), ал кейбіреулері (мысалы, моделдеу) эмпирикалық және теориялық деңгейде қолданылады.
Ғылыми танымның эмпирикалық деңгейі нақты бар, сезімдік қабылданатын объектілерді тікелей зерттеумен сипатталады. Ғылымдағы эмпирияның ерекше рөлі тек осы зерттеу деңгейінде ғана біз зерттелетін табиғи немесе әлеуметтік объектілермен адамның тікелей өзара іс-қимылымен айналысамыз. Мұнда тірі ойлау (сезімдік таным), ұтымды сәт және оның формалары (пайымдаулар, ұғымдар және т.б.) басым, бірақ бағынышты мағынаға ие. Сондықтан зерттелетін объект негізінен өзінің сыртқы байланыстары мен көріністері жағынан көрініс табады. Бұл деңгейде бақылау жүргізу, әртүрлі өлшемдерді орындау, эксперименттерді жеткізу жолымен зерттелетін объектілер, құбылыстар туралы ақпаратты жинақтау процесі жүзеге асырылады. Мұнда сондай-ақ кестелер, схемалар, кестелер және т. б. түрінде алынған нақты деректерді бастапқы жүйелеу жүргізіледі. Сонымен қатар, ғылыми танымның екінші деңгейінде — ғылыми фактілерді жалпылау нәтижесінде — кейбір эмпирикалық заңдылықтарды қалыптастыру мүмкін.
Ғылыми танымның теориялық деңгейі рационалды моменттің — түсініктердің, теориялардың, заңдардың және басқа да формалардың және «ойлау операцияларының»басымдығымен сипатталады. Объектілермен тікелей практикалық өзара іс-қимылдың болмауы ғылыми танымның осы деңгейіндегі объект тек қана жанама, ойлы экспериментте, бірақ нақты емес, зерделенуі мүмкін ерекшелікті білдіреді. Алайда, мұнда тірі ойлау жойылмайды, бірақ танымдық процестің бағынышты (бірақ өте маңызды) аспектісіне айналады. Бұл деңгейде зерделенетін объектілерге, эмпирикалық білім деректерін өңдеу жолымен құбылыстарға тән неғұрлым терең Елеулі жақтары, байланыстары, заңдылықтары ашылады. Бұл өңдеу «жоғары ретті» абстракция жүйелерінің көмегімен жүзеге асырылады — ұғымдар, ой-пікірлер, заңдар, Санаттар, қағидаттар және т.б. сияқты. алайда «теориялық деңгейде біз эмпирикалық мәліметтердің бекітілуін немесе қысқартылған мәліметтерін таба алмаймыз; теориялық ойлау осы материалдың эмпирикалық жинақталуына алып келуге болмайды. Бұл теория эмпириядан емес, оның жанында, дәлірек айтқанда, оған байланысты өседі».
Теориялық деңгей-ғылыми танымда жоғары саты. «Танымның теориялық деңгейі жалпы және қажеттілік талаптарына жауап беретін, яғни барлық жерде және әрдайым әрекет ететін теориялық заңдарды қалыптастыруға бағытталған». Теориялық танымның нәтижелері гипотезалар, теориялар, заңдар болып табылады.
Ғылыми зерттеуде көрсетілген екі түрлі деңгейді бөліп көрсете отырып, оларды бір-бірінен ажыратып, қарсы қою керек. Өйткені танымның эмпирикалық және теориялық деңгейлері өзара байланысты. Эмпирикалық деңгей теориялық негіз ретінде әрекет етеді. Гипотезалар мен теориялар эмпирикалық деңгейде алынған ғылыми фактілерді, статистикалық деректерді теориялық ұғыну процесінде қалыптасады. Сонымен қатар, теориялық ойлау сезімдік-көрнекі бейнелерге (оның ішінде схемалар, графиктер және т. б.) сүйенеді. п.), олармен зерттеудің эмпирикалық деңгейі бар.
Эмпирикалық зерттеу, бақылаулар мен эксперименттердің көмегімен жаңа деректерді анықтай отырып, теориялық танымды ынталандырады (оларды жалпылайды және түсіндіреді), оның алдына жаңа күрделі есептер қояды. Екінші жағынан, теориялық таным эмпирия Базасында өзінің жаңа мазмұнын дамыта және нақтылай отырып, эмпирикалық таным үшін жаңа, неғұрлым кең көкжиектер ашады, оны жаңа фактілерді іздеуге бағыттайды және бағыттайды, оның әдістері мен құралдарын жетілдіруге ықпал етеді және т. б.
Өз кезегінде, ғылыми танымның эмпирикалық деңгейі теориялық деңгейдегі жетістіктерсіз өмір сүре алмайды. Эмпирикалық зерттеу әдетте осы зерттеудің бағытын анықтайтын, қолданылатын әдістерді негіздейтін және негіздейтін белгілі бір теориялық конструкцияға сүйенеді.
Ең алдымен ғылыми танымның эмпирикалық деңгейінде қолданылатын әдістерге — бақылау мен экспериментке жүгінеміз. Бақылау-бұл құбылыстар мен процестерді олардың ағымына тікелей араласпай, ғылыми зерттеу міндеттеріне бағынышты әдейі және мақсатты қабылдау. Ғылыми байқауға қойылатын негізгі талаптар: 1) мақсаттың, ойдың бірмәнді болуы; 2) Бақылау әдістеріндегі жүйелілік; 3) объективтілік; 4) бақылау мүмкіндігі не қайта бақылау жолымен не эксперимент көмегімен. Бақылау, әдетте, зерттелетін процеске араласу қажет емес немесе мүмкін емес жерде қолданылады. Қазіргі ғылымдағы бақылау, біріншіден, сезім органдарын күшейтетін, екіншіден, байқалатын құбылыстарды бағалаудан субъективизмді жойатын аспаптарды кеңінен пайдаланумен байланысты. Бақылау процесінде (эксперимент сияқты) өлшеу операциясы маңызды орын алады.
Эксперимент, бақылаудан айырмашылығы-бұл құбылыстар бақыланатын және басқарылатын жағдайларда зерделенетін таным әдісі. Эксперимент, әдетте, есептің қойылымын және нәтижелерді түсіндіруді анықтайтын теория немесе гипотеза негізінде жүзеге асырылады. Бақылаумен салыстырғанда эксперимент артықшылықтары біріншіден, құбылысты зерттеу мүмкін болады, сондықтан таза түрде, екіншіден, процестің өту шарттары өзгеруі мүмкін, үшіншіден, эксперименттің өзі бірнеше рет қайталануы мүмкін. Эксперименттің бірнеше түрі бар. 1). Эксперименттің қарапайым түрі — теориямен ұсынылған құбылыстардың болуын немесе болмауын белгілейтін сапалы. 2). Заттың, процестің қандай да бір қасиеттерінің (немесе қасиеттерінің) сандық параметрлерін белгілейтін өлшеу немесе сандық эксперимент екінші, неғұрлым күрделі түрі болып табылады. 3). Іргелі ғылымдардағы эксперименттің ерекше түрі-ойлы эксперимент. 4). Ақырында: эксперименттің ерекше түрі әлеуметтік ұйымның жаңа нысандарын енгізу және басқаруды оңтайландыру мақсатында жүзеге асырылатын әлеуметтік эксперимент болып табылады. Әлеуметтік эксперимент саласы моральдық және құқықтық нормалармен шектелген.
Бақылау мен эксперимент ғылымда эмпирикалық білімді тіркейтін ерекше сөйлемдерді түсінетін ғылыми фактілердің көзі болып табылады. Фактілер-ғылым ғимаратының іргетасы, олар ғылымның эмпирикалық негізін, гипотезалар ұсыну және теориялар құру базасын құрайды. Эмпирикалық деңгейдің білімін өңдеу мен жүйелеудің кейбір әдістерін белгілейміз. Бұл ең алдымен талдау және синтез.
Талдау — заттың ойлы, жиі нақты бөлінуінің процесі, бөліктегі құбылыстар (белгілер, қасиеттер, қатынастар). Рәсім, кері талдау синтез болып табылады. Синтез-бұл заттың жақтарын талдау барысында бөлінген бір бүтін заттың қосылуы. |
Атырау қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің көлеңке театры ел Тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған жаңа қойылымды дайындауда. Жаңа туынды Украинаның белгілі «Тэулис» көлеңке театрымен бірлесіп дайындалуда, деп хабарлайды Атырау өңірлік коммуникациялар қызметі.
Осыған орай мұнайлы өңірдегі Назарбаев Зияткерлік мектебіне «Тэулис» көлеңке театрының мүшелері, режиссер Виталий Сусловец пен актриса Алина Нименко келді. Олар бір апта бойы атыраулық оқушыларға көлеңкеде өнер көрсетуден сабақ береді.
"Біз оқушыларға он жылдық тәжірибемізбен келдік. Әрине, бір аптада олар бәрін үйреніп кетеді деген сөз емес. Себебі бұл әуесқой әрі жас шығармашыл ұжым. Кәсіби мамандардың өздері де ұзақ жылдар дайындалады. Назарбаев Зияткерлік мектебінің көлеңке театрына біздер негізгі жаттығуларды, көлеңкедегі іс-әрекеттерді көрсететін боламыз», - деді «Тэулис» театрының режиссеры Виталий Сусловец.
Оның айтуынша, оқушылар театрының құрамына акробатика және хореографиядан тәжірибесі бар балалар көбірек тартылуы керек. Себебі көлеңкедегі бейнені толық құрастыру үшін балалардың икемді болуы маңызды. Қойылымдағы бейнелер ұжымдық еңбек. Мұнда балалардың бір-бірін қолдауы маңызды. Бірнеше минуттық көрсетілімді дайындау үшін айлар бойы еңбек ету керек. Сондықтан күнделікті жаттығуларды үзбей орындау талап етіледі, дейді украиналық маман.
Шеберлікті дамытуға арналған курсқа Назарбаев Зияткерлік мектебінің көлеңке театрынан он оқушы және ұжым жетекшісі Арман Нығыманов қатысуда. Тәуелсіздіктің 30 жылдығына арналған жаңа қойылымды дайындау үшін Виталий Сусловец туындының мазмұнына сәйкес музыкалық сүйемелдеуді таңдап, оқушыларға көлеңкедегі кейбір күрделі бейнелерді орындаудың тәртібін түсіндірді.
"Маған оқушылардың қызығушылығы ұнады. Оларда белгілі деңгейде дағды және жалпы көлеңкедегі қойылымдар туралы түсінік қалыптасқан. Бұл бізге олармен жұмыс істеуге едәуір жеңілдік беріп отыр. Мектеп әкімшілігі жылы шыраймен қарсы алып балалармен жұмыс жасауға барлық жағдай жасады», - деді әңгіме барысында Алина Нименко.
Атап өтейік, Украинаның «Тэулис» театрының өкілдері Назарбаев Зияткерлік мектептерінің драма үйірмесінің жетекшілеріне де өз тәжірибесін таратпақ. Қосымша білім беру педагогтарының кәсіби даму курсы өңірдегі зияткерлік мектепте апта аяғына дейін жалғасады. |
Мұндай талаппен ұжымдық өтініш бүгін Орал қаласының әкімі Абат Шыныбековке жолданды, — деп хабарлады топ болып қол қойғандардың бірі Асқар ШАЙҒҰМАРОВ.
6-шы желтоқсанда өткен қоғамдық тыңдау Қоғамдық тыңдауларды өткізу ережелерін бұзумен өтті, деді қала әкіміне өтініш білдірген авторлар.
«6 желтоқсан күні» Орал қаласының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі «ММ» Сдыков көшесінен Ақжайық ш/а дейінгі көпір өткелімен автомобиль жолының құрылысы» нысаны бойынша қоғамдық тындау (Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007 жылғы 7 мамырдағы N 135-п бұйрығы.) тыңдау ережелерін бұзумен өткізілгенін хабарлаймыз.
2007 жылғы 30 мамырдағы № 4687 Қоғамдық тыңдауларды өткізу Ережесіне сәйкес., 2-тарау. Қоғамдық тыңдауларды өткізу тәртібі, 14-Т. Қоғамдық тыңдаулар күні белгіленген уақытта және орында қоғамдық тыңдауларды өткізуге жауапты тұлға тыңдауларға қатысушыларды тіркеуді жүргізеді. 15 т. қоғамдық тыңдауды жергілікті атқарушы органның өкілі ашады. Қатысушылардың көпшілік дауысымен күн тәртібі, регламент бекітіледі, төраға мен хатшы сайланады. 18. Жергілікті атқарушы орган қоғамдық тыңдаулар отырысының электрондық жазбасын қамтамасыз етеді.
Ереженің аталған тармақтарының талаптары орындалған жоқ. Тыңдауларға қатысушыларды тіркеу жүргізілген жоқ. Тыңдауды «Орал қаласының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі»ММ-нің шенеунігі ашқан жоқ. Біз тыңдауларға қатысушылар ретінде күн тәртібін, тыңдаудың төрағасы мен хатшысын сайлау регламенті мен құқығын бекітуге ұсынбадық. Тыңдаулар тыңдаудың сайланған төрағасы мен хатшысыз өткізілді.
Аталған Ереже талаптарының негізінде Сізге 6 желтоқсанда өткен қоғамдық тыңдауларды өткізілмеді деп тануды ұсынамыз».
– Біз көрсеткен бұзушылықтар — күрделі, біз Алматыдағы заңгерлермен және экологиялық ұйымдардың басшыларымен кеңестік, – деп түсіндірді Асқар Шайғұмаров.
Қала әкімі бұл тыңдауларды өткізілмеді деп тануға міндетті.
Естеріңізге сала кетейік, бұған дейін қала әкімдігі Шаған арқылы өтетін көпірдің құрылысына тапсырыс беруші ретінде қоғамдық тыңдауларды өткізу ережелерін бұзуға жол берген болатын. Сонымен, құрылыс туралы тыңдауларды тағайындау туралы хабарландыруды орналастыру кезінде жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасына қол жеткізуді ҚОӘБ (қоршаған ортаға әсерді бағалау) қамтамасыз етпеген.
Помогите нам рассказывать правду
Наши журналисты не боятся добывать правду, чтобы показывать ее вам. В стране, где власти постоянно хотят что-то запретить, в том числе - запретить говорить правду, должны быть издания, которые продолжают заниматься настоящей журналистикой.
Мы хотим зависеть только от вас — тех, кто хочет знать правду, тех, кто не боится быть свободным. Помогите нам рассказать вам правду. |
«Ерте ме, кеш пе, Сырдарияның суы Орталық Азия елдерін бір-бірімен соғыстырмай қоймайды». Қақтығыс көксеген осындай болжамдар ғаламторда толып жүр. Мән беріп қараған адам мұндай мысықтілеу контенттің 99 пайызы орыс тілінде жасалғанын аңғарады. Қазақ, қырғыз, өзбек тілдерінде ілуде біреу ғана. Бірақ, бұл Орталық Азиядағы трансшекаралық өзендердің мәселесі елеуге татымайды деген сөз емес.
Әсіресе, Сырдарияның экологиялық жағдайы, оның бойындағы қарапайым халықтың тұрмысы күннен күнге кері кетпесе, ілгері баса қойған жоқ. Көксарайды салу арқылы Солтүстік Аралды құтқаруға миллиондап қарыз берген Дүниежүзілік банк 2001 жылы қаражатты игеру есебін жасаған кезде Сыр бойындағы халықтың тұрмысына талдау жасапты. Халықаралық сарапшылар Арал апаты маңайындағы 1 млн адамның тағдырына тікелей әсер етті деген қорытындыға келген. Сырдарияның алабындағы ауылдар мен қалалардан 200 жанұяны кездейсоқ іріктеп, сауалнама жүргізген әлеуметтанушылар 1960 жылдан бері өзен бойындағы халықтың өмір сүру ұзақтығы басқа өңірлердің халқына қарағанда әлдеқайда қысқарғанын дәлелдепті.
Арал жағасы
Шаруашылық цикл бұзылғандықтан, әсіресе, Қызылорда өңірі елдегі ең кедей облысқа айналған. Оның ішінде Қазалы ауданына жапсарлас елдімекендердегі 200 мыңдай халықтың қалыпты өмірі бұзылып, басқа өңірлерге көшуге мәжбүр болған. Тұзды шаң мен шөлейтті климат, сапасыз ауызсу Аралға жақын қоныстанған жұрттың өмір сүру ұзақтығын өзге өңірлердің халқына қарағанда айтарлықтай қысқартып жіберген. Жоба жетекшілерінің қорытындысы осыған саяды.
Күші жоқ келісім
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында Қазақстанның Су шаруашылығы министрлігін басқарған Нариман Қыпшақпаевпен байланысудың сәті түскен. 62 жыл осы салада қызмет еткен сақа маманнан көптеген дерекке қанықтық. Никита Хрущевтің кесірінен Қытай мен Египеттен келетін импорт тоқтап, одақ бойынша «мақта тәуелсіздігі» науқаны басталғанда Нариман Қыпшақбаев жас маман ретінде жұмысқа жаңа кіріскен екен. Содан бері Әмудария мен Сырдарияның трагедиясын көзімен көріп, көкірегімен сезініп келеді. Мәскеудің шешімі аймақтағы су тұтыну балансын бұзғандықтан, қырғыз, тәжік, өзбек, қазақ арасында жаңа даудың туындауы заңдылық еді. Бірақ, Хрушевтің ел басқарудағы қателіктері ашық айтыла бастаған кезге дейін ол проблеманы көтеруге ешкімнің батылы бармаса керек. Ақыры 1982 жылы Сырдария суын бірлесіп пайдаланудың 5 мемлекетке ортақ тәртібі бекітіледі. Кейін бұл келісім КСРО құлаған кезде бес мемлекеттің Су шаруашылығы министрлерінің қолымен қайта бекітіліпті. Астарында қандай саясат болғанын кім білсін, аталмыш құжаттың қайта ратификациялануына АҚШ атсалысқан көрінеді.
«Совет үкіметі құлаған кезде Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Түркіменстан мемлекеттерінің су министрлерін АҚШ-қа шақырды. АҚШ Мексикамен Колорадо өзенін, ал Канадамен солтүстіктен келетін өзендерді бөліп пайдаланады. Бес министр бірге жүріп соның бәрін көзбен көріп, толық зерттедік», - деп еске алады көнекөз маман.
1992 жыдың 18 ақпанында осы бес министр Алматыда бас қосып, Үкіметтердің атынан 1982 жылғы келісім сол күйінде қалатынын растап, қол қояды.
«Ол келісім қағаз жүзінде әлі сақталып келеді. Ал іс жүзінде Қазақстан өзінің заңды үлесін ала алмай отыр», - деп кіжінеді Нариман Қыпшақбаев. Кіжінбегенде қайтсін?!
Қазақстанның тұңғыш Су ресурстары министрі Нариман Қыпшақбаев
«Жалпы Сырдария алабының жылдық су қоры орта есеппен 37 млрд м3 шамасында. Ал қазір 4 мемлекеттің су тұтыну шығыны 50 млрд м3-тен асып кеткен. Қазақстан, Өзбекстан, Тәжікстан мен Қырғызстан жалпы көлемі 3,5 млн гектар алқапты Сырдария бассейнінен суарады. Оның сыртында халықтың ауызсуы, өндірісі, коммуналдық шаруашылығы бар. Коллектор мен кәрізден, егістен шығатын 12-13 млрд м3 лас суды қайта кәдеге жаратып отырмыз. Осылайша Сырдарияның табиғат жаратқан ресурсын 150 пайызға пайдалануға мәжбүрміз. Соның салдарынан Аралға бір шелек су да түспей жатыр».
Келісім бойынша Сырдариядан су алу жүйесі шартты түрде 3 ағысқа бөлінген екен. Төменгі ағыстан Шардара қоймасы арқылы реттелетін су түгел Қазақстанға тиесілі деп бекітілген. Оның жылдық көлемі – 12 млрд м3. Бұдан төменде Қаратауды бойлай Арыс-Түркістан суармалы зонасы жатыр. Ол жерде 3 млрд текше метр су тағы бар. Мұны бір деңіз.
Шардара су қоймасы
«Ортаңғы ағысқа бізден Мақтарал ауданы кіреді. «Достық» каналы Өзбекстан мен Қазақстанға ортақ. Яғни, біз жыл сайын 1,3 млрд м3 су алуымыз керек. Дәл осынша суды өзбектер де алады. Одан кейінгі Шыршық өзенінің жылдық су қоры – 8 млрд м3. Оның 5 млрд текше метрі Шардарадағы 12 млрд текше метрдің ішінде тұр. Қалған 3 млрд судың 1,1 млрд текше метрін біз аламыз. Келес, Жызақ, Ханым сияқты Ташкенттің іргесінен ағып жатқан бірнеше канал арқылы Сарыағаш, Қазығұрт аудандары Шыршықтың суын алып отыр. Шыршықтың қалған 2 млрд текше метр суы өзбектерге тиесілі. Осының бәрін қоссаңыз 17,4 млрд текше метр суды жыл сайын Сырдария бассейнінен алуымыз керек деген сөз. Яғни, 37 миллиардтың 38 пайызы Өзбекстандікі, 52 пайызы Қазақстандікі. Мұның ішінде Солтүстік Аралдың жеке үлесі бар. Қалған 10 пайызы Қырғызстан мен Тәжікстандікі. Бөліске тек таза суды салған. Ал қайта кәдеге жарататын 12 млрд текше метр су бұған кірмейді. Әркім өзі ластаған суды өз керегіне жаратуы керек».
Қазақстан Сырдариядан жыл сайын қанша су алуға құқылы деген сауалды Су ресурстары комитетіне де жолдағанбыз. Мемлекеттік органның жауабы бұрынғы министрдің дерегімен қабыспай қойды.
«Сырдария өзенінің бассейні бойынша су бөлу мынадай көлемде белгіленген:
- Шардара су қоймасына дейін 2,17 км3, оның ішінде «Достық» каналы бойынша - 1,11 км3, Зах, Ханым, БКМК, Бозсу тракті және т. б. арналары бойынша-1,07 млн. м3;
- Шардара су қоймасына жылына орташа алғанда 12 текше шақырым және су аз жылы 10 текше шақырым көлемінде орнатылған», - деп жазады комитеттің баспасөз қызметі.
Мұны түсінікті тілмен айтсақ, жыл сайын Қазақстан Сырдың алабынан 13,17 млрд м3 су алуға құқылы деген сөз шығады. Яғни, Нариман Қыпшақбаев атаған мөлшерден 4,26 млрд м3 аз.
Көмірден қалған көңіл
Ғаламторға жүгінсеңіз, Сырдарияның суы тиімсіз игеріліп жатқанына Қырғызстан кінәлі дегенге саятын біржақты ақпарат көп. Бірақ, біздің сарапшы мұнымен келіспеді.
«Бейімбет Майлин айтқандай, даудың басы Өзбекстан мен Қазақстанның арасында. Мен Су министрінің орынбасары болып тұрған кезде мемлекетаралық су қатынасын реттеп отыратын институттар құрылған болатын. Сырдария бассейндік шаруашылық бірлестігі, Әмудария бассейндік шаруашылық бірлестігі деген ұйымдар пайда болды. Оның сыртында ғылыми-ақпараттық орталық құрдық. Сол кезде мен осы институттардың ғимарат-кеңсесін өзбек пен қазақтан жоғары жатқан Тәжікстанда құрайық, деген ұсыныс айтқам. Сөйтсек, қана су әділ бөлінеді деген қисын еді менікі. Қазақстан мен Өзбекстанның біріне орналастырса, бұра тарту болатыны түсінікті жайт қой. Ол ұсынысымды бірінші болып өзіміздің қазақтар қабылдамай, бәрі Өзбекстанға салынды. Енді қазір сол институттар өзбектің жырын жырлап отыр. Суды ұрласа да, қасақана бөгесе де өздері біледі. Сенімсіздік бар арада. Қағазға қарасаң, баланс тұр. Алып есептесең, судың есебі дұрыс шықпайды. Баланс дегенде миллиардтап, миллиондап су кетіп жатыр. Осындай бір өкініш бар», - дейді Нариман ақсақал.
Дәл осы жерде тағы бір күмәнді дүние бар. Қағазда бар судың есепте дұрыс шықпауына Қырғызстанды айыптайтындар осы күмәнді алға тартады. Яғни, Қырғызстан Сырдарияның басынан суды жеткілікті мөлшерде босатпай отыруы мүмкін. Қазақстанның негізгі үлесі етектегі Шардара су қоймасына келеді дедік қой. Жол ортада Тәжікстан мен Өзбекстан өздеріне тиесілі суды жеткілікті мөлшерде алады да Шардараға 12 млрд текше метр су толық жетпеуі мүмкін.
Әр тораптағы судың бөлінісін ғарыштан бақылап, Өзбекстан аумағындағы ғылыми-ақпараттық орталық пен бассейн бірлестіктерінің мониторинг мәліметтерін жалпыға қолжетімді етпесе, Өзбекстан мен Қырғызстанның қайсысы қоныштан басып отырғанын ашып айту қиын. Тіпті, Қырғызстанның қиянат жасап отырғаны дәлелденген күннің өзінде олардың айтатын уәжі дайын. 1982 жылы Мәскеудің пәрменімен жасалған келісімде Қырғызстан Сырдарияның суын етектегі елдерге жеткілікті мөлшерде бөлуге міндеттелген. Есесіне қыс кезінде Қазақстан Бішкекке көмір, Өзбекстан газ жеткізіп беруі керек еді. Осылайша қыста көршілері берген отынмен жылу электр стансасын қосып, жазда өздеріндегі СЭС-тен қуат алатын. 1992 жылы келісім қайта ратификацияланған кезде энергетикаға жауапты министрліктер келіссөзден тыс қалды да шарттың бұл тарауы ескерусіз кетті. Қазір Сыр бойындағы жұрттың жазда су тапшылығынан, қыс пен көктемде тасқыннан зардап шегетіні осыдан.
Қамбарата кешенінің құрылысы (2017 жыл)
«Тәуелсіздік келгенде қазақтар көмірді кімге сатқанын білмеймін. Өзбектер де газын сатты. Инвестор көмірін Қытайға сата ма, Қырымға сата ма өзі біледі. Біз қырғызға бер деп айта алмай қалдық. Сен кәсібіңді істей бер, бірақ жыл сайын қырғыздарға осынша көмір беріп тұрасың деген шарт қойылу керек болған. Қырғызстан қазақтар инвестордан ықты екен деп, қыста бүрсеңдеп отырмайды ғой. «Тоқтағұлдан» бөлек «Қамбарата-1», «Қамбарата-2» стансаларын салып бастады. Алғаш техникалық-экономикалық негіздемесін көргенде біздің Үкіметке ұсыныс жолдағанмын. «Қырғыздардың осы жобасына атсалысайық, ертең сол арқылы «Тоқтағұлдың» режимін бірге реттей аламыз» деп. Ешкім құлақ аспады. Ақыры ол жобаларды Ресей қаржыландырып жатыр. Қырғызбен де, тәжікпен де жеке сөйлесу керек. Қажет болса, Қырғызстанға әсер ететін тетіктер жеткілікті. Бір ғана Қордай бекеті арқылы қаншама тауары экспортталып жатыр», - дейді Нариман Қыпшақбаев.
Көмірді кімге сатқанымызды Нариман Қыпшақбаев білмегенімен, бүкіл Қазақстан жұрты Арқадағы көмір кеніштерінің қызығын кімдер көріп отырғанын жақсы біледі. Қордай бекетінің қордалы мәселені шешуі де қиын-ау. Еуразиялық экономикалық одаққа мүше болғалы Қырғызстан шекарадағы мәселенің бәрін Мәскеудің ықпалы арқылы шешуге әуестеніп алғанын ескерсек, ерегес арқылы айыр қалпақты ағайынды ақылға шақыру оңай болмайтын сияқты. Аты экономикалық одақ болғанымен, заты саясиланып кеткен ұйымның Үкіметтер үстінен қарайтын кеңесі Алатауды бөліп қоныстанған бауырлас елдердің дауына үкім айта алатынын шекарадағы тауар тасымалына қатысты соңғы даулар көрсетіп берді.
Сардоба дауы не берді?
Көктемдегі Сардоба апатынан кейін Өзбекстан мен Қазақстан Президенттері Сырдария суын бірлесіп пайдаланудың тәртібін қайта қарауға келіскен болатын. Артынша екіжақты комиссия құрылғаны хабарланды. Осы комиссияның құрамында Нариман Қыпшақбаев та бар.
«Жуықта екіжақты келіссөзге қатысып қайттым. Өзбектер мүлде теріс сөйлеп отыр. Үйге ауырып қайттым. Мағзұм Мырзағалиев деген министріміз тыңғылықты дайындықпен барған екен, жақсы сөйледі. Ал өзбек жағынан сөйлеген Хамраев деген министр мүлде кері кетіп отырды. Қысқасы, олар біздің шартқа келіскелі отырған жоқ. Бұл мәселе Хамраев пен Мырзағалиевтің деңгейінде шешілмейтін түрі бар. Тіпті, Премьер-Министрлер деңгейінде де шешілуі екіталай. О баста екі Президент қол алысқан екен, нүктені де өздері қоюы керек. Өзбек пен қазақтың дауы шешілсе, өрдегі екеуі тырп етпейді. Ол екеуінің 10 процентіне таласып отырған ешкім жоқ», - дейді көнекөз маман.
Сардоба су қоймасындағы апаттан кейінгі көрініс
Келісімге Президенттер қол қоюы керек деген сөзінің басқа да мәні бар көрінеді.
«Жер жүзінде 350 мемлекетаралық өзен бар екен. Соның біразын араладым. Күн сайын қақтығыс болып жататын Үндістан мен Пәкістан да су мәселесін реттеп алған. Соның бәрінде арадағы су келісіміне Президенттер қол қойған. Ал біздің қолымыздағы 1992 жылғы келісімде министрлердің қолы ғана тұр. Менің арманым – Совет кезіндегі тәртіпті бүгін Президенттер дейгейінде бекітіп, қатаң орындауымыз керек. Құжатты қарасаңыз, 12 айдың әрқайсында қанша су кіру керектігі нақты бөлініп жазылған. Соны орындатуымыз керек», - дейді ол.
Тәртіп орындалуы үшін 1988 жылы құрылған Сырдария бассейндік шаруашылық бірлестігінің басшылығына жемқорлықтан ада, мемлекет мүддесіне бас ұрған Қазақстан азаматын қою кажеттігі туындап тұр бүгін. Осы бірлестік Сырдарияның арнасында тұрған каналдар мен су қоймаларының, бөгеттер мен тораптардың бәрін қадағалап отырады. Мемлекетаралық комиссия бөліп берген норманы орындатқызу – негізгі міндеті.
«1988 жылы осы бірлестіктің бастығын өзбектен қойды. Мен қарсы болдым. Кейін «Мемлекетаралық институт басшыларының ротациясы туралы заң қабылданды. Ол бойынша басшылар ауысып отыруы керек-тұғын. Бірақ ол тәртіп жайына қалды. 32 жыл бойы бірлестікті өзбектер басқарып келеді. Кеше Сардоба келіссөзінде бірлестікті бір уақ қазақ басқарсын деген ұсыныс айтылды. Бірақ, өзбектер бізге тек орынбасардың қызметін берсек деп отырған көрінеді. Бірлестіктің бірінші басшысы қазақ болғанда ғана мониторинг мәліметтері біржақты бұрмаланбайды», - дейді Нариман ақсақал.
Сырдарияның бойындағы 3,5 млн гектар алқаптың әр гектарына орта есеппен жыл сайын 10-12 мың текше метр су шығындалады екен. Ол суды егіске тарататын арық-каналдардың жалпы ұзындығы – 300 мың шақырымға таяу. Осының кесірінен судың 30 пайызы егістікке жетпей, құмға сіңіп, ысырап болуда.
«Қызылордада күріш алқабының әр гектарына 20 мың текше метр су кетеді. Ал Вьетнамда, Қытайда, Үндістанда гектары 10-12 мың текше метр ғана су ішетін сұрыптар бар. Сондай сұрыптарды өзіміз шығаруымыз керек. Қызылордада күріштің суды аз тұтынатын сұрыптарын шығаратын институт болған. Оны да жауып тынды. Мақтаға келсек, Өзбекстан әр гектар алқапқа 8-10 мың текше метр су шығындайды. Ал Израильде 7 мың текше метр ғана. Біз құмды емес, өсімдікті суарымыз керек. Жиырма бірінші ғасырда отырып екі мың жыл бұрынғы әдіспен егіс суарып отырмыз. Жаңағы айтқан 3,5 млн гектар жердің 90 пайызы кетпенмен суарылады. Ал мұндай әдісте арыққа жақын көшет нормадан 1,5 есе артық су ішсе, ең алыстағысы тура нормасын алады. Осыдан-ақ қанша судың ысырап болып жатқанын ұғуға болады. Орталық Азиядағы су мәселесі соғыссыз шешілмейді деп қорқыныш тудырудың қажеті жоқ. Су бар. Соны реттейтін бас болмай тұр», - деді ол сөзінің соңында.
Шөлейтте отырып су экспорттаймыз
Тарихта трансшекаралық өзенді пайдалану мәселесі сотқа дейін жеткен жағдайлар бар екен. Бұл туралы бізге Жапония ұлттық саяси зерттеулер институтының PhD докторанты, Президенттік жастар кадрлық резервінің мүшесі Зүлфия Сүлейменова айтты. Оның айтуынша, Дунайды ың-шыңсыз пайдаланып отырған Еуропаның 14 мемлекетінен үлгі алу үшін Орталық Азия елдеріне әлі біраз еңбектену қажет.
«Тарихта «Габчиков-Надьмарош келісімі» деп аталатын танымал кейс бар. Чехословакия ыдырағаннан кейін Венгрия мен Словакия 1993 жылы Халықаралық сотқа жүгініп, Дунайдың суын бөліп пайдалану мәселесін көтерген. Халықаралық сот бұл дауға тек 1997 жылы нүкте қойды. Ал Рейн өзенінің ластануы бойындағы 9 мемлекетке де ауыр тиді. Өзара бір тоқтамға келе алмаған мемлекеттер хлоридпен ластанған өзеннің мәселесін 70 жыл өткенде барып шешкен. Осыдан-ақ трансшекаралық өзендер мәселесі бір демде шешіле салмайтынын көруге болады», - дейді маман.
Жағасында бірнеше елдің астанасы бой көтерген Дунай өзені
Ғалым алпысыншы жылдардағы мақта дағдарысы Әмудария-Сырдария-Арал су жүйесінің табиғи қалыбын бұзуға сылтау ғана болды деп есептейді.
«Совет одағы құрылған кезде-ақ Орталық Азияда ірі ирригациялық жобалар жоспарланған болатын. Оны билік шөлейт даланы жасыл желекке айналдыру деп насихаттады. Осылайша әлемдегі ең күрделі су жүйесінің құрылысы басталды. Ал сол жүйені басқару проблемасы әлі күнге дейін шешімін таппай келеді», - дейді сарапшы.
Сыр өңірінің шөлейттенуін ғаламдық жылыну одан әрі жылдамдатып жатыр. Аралдың қаңсыған табанынан ұшқан тұзды тозаңдар өзен бастау алатын мұздықтарды қарқынды ерітуде.
«Кейінгі 30 жылда Орталық Азиядағы мұздықтардың көлемі 20-30 пайызға кеміген. Ғалымдар жыл сайын ғаламдық температура Цельсий өлшемі бойынша 0,8 градусқа жылынып отырғанын айтады. Ал Орталық Азияда бұл көрсеткіш екі есе жоғары», - дейді Зүлфия Сүлейменова.
Шөлейтте отырып су экспорттаймыз – Зүлфия Сүлейменова
Совет одағы ыдырағаннан бері Сырдария бойындағы 4 мемлекет өз бетімен бірнеше гидротехникалық нысан салып алды. Етектегі Қазақстан Көксарайды салса, өрдегі Қырғызстан Сырдарияның негізгі саласы саналатын Нарын өзенінің бойындағы Қамбарата кешенін қолға алды. Ал Өзбекстан Арнасай ойпатында Разаксай, Қаңлысай, Сардоба қоймаларын салды. Енді СЭС-тер тұрғызбақшы. Тәжікстанда Вахше жобасы қолға алынған. Әмударияның саласында Сангтуды СЭС-і салынды. Рогун СЭС-ін салсақ деген жоспары тағы бар.
«Бұл жобалардың бәрі бес мемлекеттің мақұлдауымен бой көтерді деуден аулақпын. Алайда, халықаралық құқық бойынша трансшекаралық өзеннің бойындағы барлық нысан өзге елдердің келісімімен салыну керек деген талап жоқ. 1997 жылғы конвеция бойынша өңірге елеулі деңгейде кері әсері болуы мүмкін жобалар ғана шекаралас мемлекеттердің мақұлдауынан өтуі керек», - дейді Зүлфия Сүлейменова.
Президенттік кадр резервінің алғашқы жиынында Зүлфия Сүлейменова суды аз шығындайтын өндіріске басымдық беріп, ысырабы мол кәсіп түрлерін шектеуіміз керек деген ұсыныс айтқан болатын. Қазір сол ұсынысы Үкімет тарапынан қолдау тауып, нақты шешімдер қабылданып жатқан көрінеді.
«Ғылымда «виртуалды су» деген түсінік бар. Қандай да бір өнімді шығаруға жұмсалатын судың шығынын осылай атайды. Осы тұрғыдан алғанда Қазақстанды шөлейтте отырып су экспорттайтын ел деуге болады. Мысалы, бір келі мақта алу үшін 20 мың литр су қажет. Ал бір келі бидай алу үшін 1400-1800 литр су шығындаймыз. Бір гигаджуоль мұнай өндіру үшін 72 литр су ысыраптаймыз. Бір келі аллюминий өндіру үшін 100 литр су керек. Экспорттың басым бөлігін шикізат құрайтын Қазақстан осылайша виртуалды суды қисапсыз экспорттап жатыр деген сөз», - дейді сарапшы.
Жыл сайын Қазақстан орта есеппен 70 млн тонна мұнай, 8 млн тонна бидай, 180 мың тонна алюминий, 280 мың тонна мақта экспорттайды. Сәйкесінше мұнаймен бірге 211 млн м3, бидаймен бірге 12,8 млрд м3, алюминимен бірге 18 млн м3, мақтамен бірге 5,6 млрд м3 виртуалды су экспорттаймыз деген сөз.
«Қазақстан жуырда ғана арнайы концепция қабылдады. Ол бойынша елдегі жалпы ішкі өнімнің әрбір 1000 долларына жұмсалатын су шығынын 91,2 м3-тен 73,0 м3-ке азайту көзделген. Бұл дұрыс бағыт», - дейді ғалым.
Түйіндеп айтсақ, Сырдарияның суынан алатын үлесімізді үнемді пайдалану үшін жаңа технологияларға басымдық берілуі тиіс. Ал 32 жыл бойы Ташкентке кеткен есені қайтару үшін «Сардоба» келіссөзі Президенттер деңгейінде шешілуі керек. «Ымырашыл» Шавкат Мирзияев пен «плюралист» Қасым-Жомарт Тоқаевтың қазақ-өзбек қатынасын жаңа деңгейге көтеруі тікелей осы келіссөзден басталуы да ғажап емес. Байқасаңыздар, трансшекаралық өзендер туралы үшінші мақаламызда да Ресейдің аты аталды. Ертіске солтүстіктегі көршіміздің тікелей қатысы болса, Іле мен Сырдария мәселесінде де мүддесі бар екенін аңғардық. Ал Жайықтың қазіргі мүшкіл ахуалы Мәскеуде қабылданатын шешімге тікелей тәуелді болып тұр. Ол енді басқа мақаланың жүгі. |
Қазақстанның Даму Банкi (бұдан әрi - Даму Банкi) акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі акционерлік қоғам болып табылады. Даму Банкі ұлттық даму институты және мемлекеттік инвестициялық саясатты іске асыруға және өнеркәсіпті мемлекеттік ынталандыруды іске асыруға уәкілеттік берілген банк болып табылады.
Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.07.07 № 178, өзгеріс енгізілді - ҚР 2009.02.13 № 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
1-1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) банкаралық кредит беру – Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктеріне және бейрезидент банктеріне кредиттер беру;
2) жоба – инвестициялық жоба, экспорттық операция, лизингтік операция;
3) инвестициялық жоба – жаңа өндірістер құруға, жұмыс істеп тұрғандарын кеңейту мен жаңартуға, оның ішінде активтерді, акциялар пакеттерін (жарғылық капиталға қатысу үлестерін), мүліктік кешендерді сатып алуға бағытталатын инвестицияларды көздейтін жоба;
4) кредиттік құрал – Меморандумда айқындалған, Даму Банкінің қарыз алушыны қаржыландыру тәсілдері;
5) қайта құрылымдау – Даму Банкі алдындағы міндеттемелерді бұзған қарыз алушы және (немесе) үшінші тұлғалар іске асыратын инвестициялық жобаның экономикалық көрсеткіштерін қалпына келтіруге бағытталған іс-шаралар кешені, бұл сыйақыларды, айыппұлдар мен өсімпұлдарды алып тастауды және (немесе) қарыз алушының айналым капиталын қаржыландыруды немесе қайта қаржыландыруды және (немесе) Даму Банкінің талап ету құқықтарын қарыз алушыға беруді және (немесе) қарыз алушының жарғылық капиталына Даму Банкінің кіруін және (немесе) қарыз алушыға субсидияланған қарыз беруді және (немесе) инвестициялық жобаның экономикалық көрсеткіштерін қалпына келтіруге ықпал ететін өзге де іс-шараларды қамтуы мүмкін;
6) қарыз алушы – Даму Банкінен қарыз алған заңды тұлға;
7) мезониндік қаржыландыру – қарыз алушының акцияларына немесе капиталға қатысу үлестеріне айырбастау құқығымен реттелген қарыз беру;
8) Меморандум – осы Заңның 1-бабында көрсетілген ұлттық басқарушы холдинг бекітетін Даму Банкінің кредит саясаты туралы меморандумы;
9) синдикатталған қарыз – Даму Банкі синдикаттың басқа қатысушыларымен бірлесе отырып, бір банктік қарыз шарты негізінде жүзеге асыратын қарыз операциясы, бұл ретте банктік қарыз шарты бойынша синдикат қатысушыларының мүдделерін білдіру, сондай-ақ қарыз бойынша кредиттік әкімшілендіру синдикат қатысушыларының біреуіне тапсырылуы мүмкін;
10) субсидияланған қарыз – қаржыландырылу құны кредиттік құралдар бойынша сыйақы мөлшерлемелерін есептеу үшін Даму Банкі белгілейтін қарыз алу құнынан төмен белгіленетін қарыз. Субсидияланған қарыздар бойынша өлшемдер Меморандумда белгіленеді;
11) экспорттық операциялар – Қазақстан Республикасының аумағында өндірілетін және шығарылатын өнімдердің, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің экспорты.
Ескерту. 1-тарау 1-1-баппен толықтырылды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
2-бап. Даму Банкінің қызметін құқықтық реттеу
1. Қазақстанның Даму Банкi туралы заңдар Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы Заңнан және өзге де нормативтік құқықтық актілерден тұрады.
2. Қазақстан Республикасының акционерлік қоғамдар қызметін, банк қызметін және өзге де лицензияланатын қызмет түрлерін реттейтін заңнамасы Даму Банкіне осы Заңмен және "Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен реттелмейтін бөлігінде қолданылады.
3. Даму Банкiнiң инвестициялық басымдықтары, заем қаражатын тартуға сандық шектеулерi, кредит беруiнiң, меншiктi капиталды орналастыруының, бiрлесiп қаржыландыруының, кепiлдiктер беруiнiң, сенім білдірілген өкілдің (агенттің) функциясын орындауының, экспорттық операцияларды жүзеге асыруының, субсидияланған қарыз ұсынуының және қайта құрылымдауды жүзеге асыруының лимиттері, бағыттары, ықтимал шарттары, тәртібі мен мерзімдері Меморандумда белгiленедi.
Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2004.07.06 N 571, 2005.12.23 N 108, 2006.07.07 N 178, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
3-бап. Даму Банкінің мақсаттары мен мiндеттері
1. Даму Банкі қызметінің мақсаттары мемлекеттік инвестициялық қызметті жетілдіру және оның тиімділігін арттыру, өндірістік инфрақұрылым мен өңдеуші өнеркәсіпті дамыту, ел экономикасына сыртқы және ішкі инвестицияларды тартуға жәрдемдесу болып табылады.
2. Даму Банкінің міндеттері:
1) осы Заңның 7-бабында көзделген операцияларды (банктерге нысаналы кредит беруді, кредит желілерін қоса алғанда) жүзеге асыру арқылы орта мерзімді (бір жылдан бастап және одан көп мерзімге берілетін банктік кепілдіктерді қоспағанда, бес жыл және одан көп мерзімге) және ұзақ мерзімді (он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге) негізде, орналастырудан түсетін қаражатты эмитент Меморандумда айқындалған тәртіппен инвестициялық жобаларды іске асыруға жіберетін облигацияларды Даму Банкінің сатып алуы арқылы инвестициялық жобаларды қаржыландыру, сондай-ақ инвестициялық жобаларды дайындауды және іске асыруды қамтамасыз ету мақсатында аралық қаржыландыру;
2) осы Заңның 7-бабында көзделген операцияларды (банктерге нысаналы кредит беруді, кредит желілерін, орналастырудан түсетін қаражатты эмитент Меморандумда айқындалған тәртіппен экспорттық операцияларды іске асыруға жіберетін облигацияларды Даму Банкінің сатып алуын қоса алғанда) жүзеге асыру арқылы экспорттық операцияларды қаржыландыру;
3) мезониндік қаржыландыруды ұсыну, жобалық қаржыландыру, синдикатталған қарыз ұсыну, Даму Банкі қаржыландыратын жобаларды іске асыру шеңберінде қарыз алушылардың ағымдағы қызметін қаржыландыру;
4) басқа да кредит институттары ұсынатын қарыздар бойынша кепілдік міндеттемелер беру, сондай-ақ қоса қаржыландыру және банкаралық кредит беру, лизинг беруші ұйымдарға, сондай-ақ банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға кредиттер беру арқылы Қазақстан Республикасының экономикасына кредит беруді ынталандыру;
5) жобаларды қаржыландыру тетіктерін жетілдіру;
6) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де міндеттер болып табылады.
Ескерту. 3-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
4-бап. Даму Банкiнiң функциялары
Даму Банкiнiң функциялары:
1) Меморандумға сәйкес жобаларды іздестіру, iрiктеу және, қоса қаржыландыруды бірге алғанда, қаржыландыру;
2) қаржыландыруға ұсынылатын жобаларға шарт негізінде банк сараптамасын жүргізу;
3) Даму Банкінің қызметі шеңберінде қарыз алуды жүзеге асыру;
4) мемлекеттік бағдарламаларды, жобаларды іске асыру шеңберінде халықаралық және ұлттық даму институттарымен, ұйымдармен өзара іс-қимыл жасау;
5) Даму Банкi қарыз алушыларының қаржылық жай-күйінің және Даму Банкі қаржыландыратын жобалардың іске асырылуының мониторингі, оның ішінде қамтамасыз ету мониторингі;
6) Даму Банкі қарыз алушылары міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету жөнінде шаралар қолдану;
7) мемлекет кепiлдiк берген қарыздарды қоса алғанда, мемлекеттiк емес қарыздарды алу, оларға қызмет көрсету және оларды өтеу;
8) бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын, екінші деңгейдегі банктердің жұмыс істеп тұрған өндірістерді сауықтыруы және қолдауы мақсатында оларға кредит беруге бағытталған бағдарламаларды іске асыру кезінде сенім білдірілген өкілдің (агенттің) функцияларын орындау;
9) Даму Банкіне нысаналы қорландыру қаражатын берген жағдайда инвестициялық жобаларды қаржыландыруды және сауықтыруды екінші деңгейдегі банктердің кейіннен жүзеге асыруы мақсатында екінші деңгейдегі банктерге қарыздар ұсыну болып табылады.
Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
5-бап. Даму Банкінің өкілеттіктері
Даму Банкі:
1) Меморандумға сәйкес өзінің кредит саясатын анықтауға;
2) банк сараптамасының және қарыз алушының кредит қабілеттілігін талдаудың нәтижелері бойынша жобаны қайтарымдылық негізде қаржыландырудың орындылығын айқындауға;
3) банк сараптамасын жүзеге асыру үшін сарапшылар мен консультанттар тартуға;
4) Меморандумда белгіленген шекте заем қаражатын, оның iшiнде республикалық және жергiлiктi бюджеттерден заем қаражатын тартуға;
4-1) заем қаражатын қоса алғанда, қаржы құралдарының iшкi және сыртқы рыноктарында Меморандумда белгiленген шектерде және тәртiппен бос қаражатты орналастыруға;
5) жобаларды іріктеуді және Меморандумда белгіленген шектеулерді ескере отырып, қоса қаржыландыруды бірге алғанда, оларға кредит беруді жүзеге асыруға;
6) жиынтық көлемі Меморандумда белгіленетін өз кепілдіктерін беруге;
7) отандық және шетелдік банктердің және басқа да қаржы институттарының қатысуымен қарыз алудың ұйымдастырушысы және қатысушысы болуға;
8) ұлттық басқарушы холдингтің тобына кіретін заңды тұлғалардың оларды қаржыландыру жөніндегі агенті болуға;
9) қайта құрылымдауды жүзеге асыруға;
10) Қазақстан Республикасының жобалық қаржыландыру және секьюритилендiру туралы заңнамасына сәйкес синдикатталған қаржыландыруға қатысуға және (немесе) банк-агенттің және (немесе) кепілді басқарушының функцияларын орындауға құқылы.
Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
6-бап. Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының Даму Банкімен өзара қарым-қатынасы
1. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өкілеттіктер шегінде банктерді, банк конгломераттарын және резервтік талаптарды пруденциялық реттеу, басшы қызметкерлердің келісуі, активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді қоспағанда, Даму Банкінің Қазақстан Республикасының қаржы ұйымдарының қызметін реттейтін заңнамасын, тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру, қарыз алуды және қаржыландыруды ұйымдастыру мақсатында еншілес ұйымды құруға немесе оны иемденуге, сондай-ақ заңды тұлғалардың, оның ішінде бейрезиденттердің капиталына қомақты қатысуға рұқсат беру (кері қайтарып алу) тәртібіне қойылатын талаптарды орындауын бақылауды жүзеге асырады.
2. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерiнде көзделген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттiк органдардың және олардың лауазымды адамдарының Даму Банкiнiң қызметiне кез келген нысанда араласуына тыйым салынады.
Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.28 N 524-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
2-тарау. ДАМУ БАНКIНIҢ ҚЫЗМЕТI
7-бап. Даму Банкiнiң операциялары
Даму Банкі өз функцияларын орындау үшін лицензиясыз ұлттық және шетелдік валютамен мынадай банктік және өзге де операцияларды:
1) қарыз операцияларын: резидент немесе бейрезидент заңды тұлғаларға төлем жасалу, мерзімдік және қайтарымдылық шарттарымен (Меморандумға сәйкес ел экономикасын дамытуға бағытталған жобаларды іске асыру шартымен) ақшалай нысанда кредиттер беруді;
2) резидент және резидент емес заңды тұлғаларға және секьюритилендіру мәмілелері шеңберінде шығарылатын облигациялар бойынша ақшалай нысанда орындалуы көзделетін банктік кепілдіктер беруді;
3) резидент және резидент емес заңды тұлғалар үшін ақшалай нысанда орындалуы көзделетін банктік кепілгерліктер мен өзге де міндеттемелер беруді;
4) аккредитивті ашу (қою) мен растауды және ол бойынша міндеттемелерді орындауды;
5) банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттарын ашуды және жүргізуді;
6) Даму Банкі қызмет көрсетілетін жобалар шеңберінде жасаған шарттарда көзделген төлемдерді және ақша аударымдарын жүзеге асыру, Даму Банкі алдындағы міндеттемелерді орындау үшін ақшаны резервке алу мақсатында Даму Банкі қарыз алушыларының банк шоттарын ашуды және жүргізуді, оның ішінде Даму Банкінің қарыздарын, басқа да қарыздар мен қаражаттарды, оған қоса республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражатын есепке жатқызу үшін банк шоттарын ашуды және жүргізуді;
7) ұлттық басқарушы холдинг тобына кіретін заңды тұлғалардың оларды қаржыландыру бойынша агенті болуы кезінде, сондай-ақ бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын, екінші деңгейдегі банктердің жұмыс істеп тұрған өндірістерді сауықтыруы және қолдауы мақсатында оларға кредит беруге бағытталған бағдарламаларды іске асыру кезінде сенім білдірілген өкілдің (агенттің) функцияларын орындау кезінде банк шоттарын ашуды және жүргізуді;
8) резидент және (немесе) резидент емес заңды тұлғалардың Даму Банкі алдындағы міндеттемелерін қамтамасыз ету мақсатында депозиттер қабылдауды, қаражатты есепке жатқызу үшін банк шоттарын ашуды және жүргізуді;
9) Даму Банкінің өтімділігін тарту мақсатында депозиттер қабылдауды, заңды тұлғалардың, оның ішінде банктердің банк шоттарын ашуды және жүргізуді;
10) Даму Банкінің қарыз алушыларын, корреспондент-банктерді, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарды қоса алғанда, резидент және (немесе) резидент емес заңды тұлғалардың тапсырмасы бойынша олардың осы баптың 5)-9) тармақшаларында көзделген банк шоттары бойынша есеп айырысуларды жүзеге асыруды;
11) аударым операцияларын: резидент және (немесе) резидент емес заңды тұлғалардың төлемдер және ақша аудару жөніндегі тапсырмаларын орындауды;
12) төлем құжаттарын (вексельдерді қоспағанда) инкассоға қабылдауды;
13) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дилерлік қызметті;
14) лизингтік қызметті;
15) эмиссиялық бағалы қағаздар шығаруды;
16) өз мүлкін жалға беруді;
17) қолма-қол шетел валютасымен операцияларды қоспағанда, шетел валютасын айырбастау операцияларын;
18) Меморандумға сәйкес келетін мақсаттарда бағалы қағаздар нарығындағы қаржы консультанты мен андеррайтер қызметін;
19) мезониндік қаржыландыру беруді жүзеге асырады.
Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
8-бап. Даму Банкiнiң банк сараптамасын жүргiзуi
Ескерту. Алып тасталды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
9-бап. Даму Банкiнiң республикалық және жергiлiктi бюджеттерден заемдар тартуы және пайдалануы
1. Даму Банкiнiң республикалық және жергiлiктi бюджеттерден заемдар алуы тек қана ақылы, мерзiмдiлiк және қайтарымдылық негiзде жүзеге асырылады.
2. Даму Банкiнiң республикалық және жергiлiктi бюджеттерден алатын заемдарды беру, пайдалану және қайтару тәртiбi мен шарттары Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалады.
3. Бюджеттерден тартылатын заемдарды Даму Банкi Меморандумға сәйкес, сондай-ақ осы Заңның 4-бабының 9) тармақшасында көзделген жағдайда өзi дербес iрiктеу жүргiзетiн жобаларға кредит беру үшiн пайдаланады.
Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 2003.06.11 N 434; өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
10-бап. Даму Банкінің кәсіпорындарды сауықтыруды жүзеге асыруы
Даму Банкіне нысаналы қорландыру қаражаты берілген жағдайда, инвестициялық жобаларды қаржыландыруды және сауықтыруды екінші деңгейдегі банктердің кейіннен жүзеге асыруы мақсатында Даму Банкі контрагент-банктерге арналып белгіленген лимиттер шеңберінде екінші деңгейдегі банктерге қарыздар береді.
Кәсіпорындарды сауықтыру мақсатында Даму Банкінің контрагент-банктерге арналған лимиттерінен асып кеткен жағдайда, сондай-ақ өзге де жағдайларда Даму Банкі бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын, екінші деңгейдегі банктердің жұмыс істеп тұрған өндірістерді сауықтыруы және қолдауы мақсатында оларға кредит беруге бағытталған бағдарламаларды іске асыру кезінде сенім білдірілген өкіл (агент) болуға құқылы.
Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
11-бап. Даму Банкi қызмет көрсететiн инвестициялық жобаларды iске асыру мониторингi
Ескерту. 11-бап алып тасталды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
12-бап. Даму Банкiнiң қарыздар беруi
1. Даму Банкі қаржыландыруды Меморандумда айқындалған шарттарда, тәртіппен және мерзімдерде жүргізеді.
Берілетін кредиттер бойынша сыйақы ставкасының шамасы қарыз берудің құнын және Даму Банкінің операциялық шығыстарын ескере отырып есептеледі.
Даму Банкі органдарының қаржыландыру туралы шешімдерді қабылдау жөніндегі құзыреті Меморандумда және Даму Банкінің жарғысында айқындалады.
2. Даму Банкі беретін қарыздар, болашақта келіп түсетін мүлік кепілін, оның ішінде күтілетін жүйелі ақшалай түсімдерді, Қазақстан Республикасының шегінен тыс жердегі мүлікті, тиісті мүлікке талап ету құқықтарын (мүліктік құқықтарды) қоса алғанда, кепілмен, кепілдікпен, сақтандырумен және Меморандумға сәйкес міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етудің Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмеуге тиіс басқа да тәсілдерімен қамтамасыз етіледі.
Даму Банкі жалғыз акционері (қатысушысы) Даму Банкі болып табылатын заңды тұлғаларға қарыздар беруге, сондай-ақ мезониндік қаржыландыруды және қамтамасыз етпей банкаралық кредит беруді жүзеге асыруға құқылы.
3. Ұлттық басқарушы холдингтің тобына кіретін және тізбесін акционерлердің жалпы жиналысы бекітетін инвестициялық жобаларды іске асыратын заңды тұлғаларға кредит берудің және олардың міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етуді ұсынуының шарттары мен тәртібі Меморандумға сәйкес айқындалады.
Ұлттық басқарушы холдингтің тобына кіретін заңды тұлғаларға, сондай-ақ жалғыз акционері (қатысушысы) Даму Банкі болып табылатын заңды тұлғаларға кредит берудің және олардың міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етуді ұсынуының шарттарын айқындау кезінде Қазақстан Республикасының банк заңнамасында белгіленген, Даму Банкімен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларға жеңілдік шарттарын беруге тыйым салу және көрсетілген тұлғалармен мәмілелерді жүзеге асыру тәртібі қолданылмайды.
4. Даму Банкінің лизингтік қызметті жүзеге асыруы туралы, жарғылық капиталдарына Даму Банкі қатысатын заңды тұлғаларға кредит беру, олардың міндеттемелері бойынша кепілдіктер мен кепілгерліктерді беруі туралы шешімдерді Даму Банкінің директорлар кеңесі Меморандумға сәйкес бекітеді.
Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
12-1-бап. Даму Банкінің жобалық қаржыландыруды жүзеге асыруы
Даму Банкі жобалық қаржыландыруды Қазақстан Республикасының жобалық қаржыландыру және секьюритилендіру туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асыруға құқылы.
Даму Банкінің жобалық қаржыландыруы арқылы жүзеге асырылатын жобаларға қойылатын талаптар, жобалық қаржыландыру кезінде қарыз алушы міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдері Меморандумда белгіленеді.
Ескерту. 2-тарау 12-1-баппен толықтырылды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
13-бап. Даму Банкiнiң заемдарды тартуы
1. Даму Банкi қарыз алуды заемның қайтарылуын өз активтерiмен қамтамасыз ете отырып немесе Қазақстан Республикасының мемлекеттiк кепiлдiктерiмен жүзеге асырады.
1-1. Даму Банкi шығарған борыштық бағалы қағаздар ол Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногы туралы заңдарына сәйкес қаржы агентi мәртебесiн алған кезден бастап агенттiк облигациялар болып табылады.
2. Алынып тасталды - ҚР 2006.07.07 N 178 Заңымен.
3. Даму Банкi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес бағалы қағаздарды және Даму Банкiнiң басқа да борыштық мiндеттемелерiн орналастыруға, өтеуге және олар бойынша сыйақылар төлеуге байланысты бүкiл қызметтi немесе оның бiр бөлiгiн агенттерге сенiп тапсыруға құқылы.
Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.07.07 N 178 Заңдарымен.
14-бап. Даму Банкiнiң заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысуы
1. Даму Банкi Меморандумға және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес:
1) Даму Банкi бұрын кепiлге ресiмдеген заңды тұлғалардың қатысу үлесiнен немесе акцияларынан оларды одан әрi өткiзу мақсатында өндiрiп алған;
2) бағалы қағаздар рыногының кәсiби қатысушылары (қор биржасы, орталық депозитарий) құрған заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысқан;
3) акционерлердің жалпы жиналысының шешімі бойынша лизинг ұстаушы ұйымдардың және өзге де заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысқан;
4) инвестициялық жобаларды қаржыландыру шеңберінде заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қайта құрылымдауға, сондай-ақ мезониндік қаржыландыру кезінде қарыз алушылардың жарғылық капиталдарына қайта құрылымдауға, қатысқан жағдайларда заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қайта құрылымдауға, қатысады.
2. Жарғылық капиталына Даму Банкі жүз процент қатысатын ұйымдардың басқару органдарында тәуелсіз директорлардың болу қажеттігін Даму Банкі дербес айқындауға құқылы.
Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - ҚР 2003.06.11 N 434, өзгеріс енгізілді - ҚР 2005.12.23 N 108, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Заңды 14-1-баппен толықтыру көзделген – ҚР 12.07.2022 № 138-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
15-бап. Даму Банкiнiң қызметiн шектеу
Даму Банкiнiң:
1) жеке тұлғаларға, кредиттік серіктестіктерге, ерікті зейнетақы жарналарын тарту құқығымен инвестициялық портфельді басқарушыларға, инвестициялық қорларға, сақтандыру ұйымдарына кредиттер, сондай-ақ олардың міндеттемелері бойынша банктік кепілдіктер, кепілгерліктер және ақшалай нысанда орындалуы көзделетін өзге де міндеттемелер беруіне; нысанда орындалуы көзделетін өзге де міндеттемелер беруіне;
2) жеке тұлғалардың депозиттерін тартуына және жеке тұлғаларға банк шоттарын ашуына;
3) мерзімдік, төлем жасау, қайтарымдылық қағидаттарын сақтамастан қарыздар беруіне;
4) жеке тұлғаларға есептік-кассалық қызмет көрсетуді жүзеге асыруына;
5) бұрын тартылған қарыздар бойынша мерзімі өткен (бір жылдан артық) міндеттемелері болған кезде қосымша сыртқы қарыз алуды жүзеге асыруына тыйым салынады.
Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 21.06.2013 N 106-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
3-тарау. ДАМУ БАНКIНIҢ КАПИТАЛЫ
Ескерту. 3-тараудың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңымен.
16-бап. Даму Банкiнiң жарғылық капиталы
1. Даму Банкінің жарғылық капиталы кемінде екі жүз елу миллиард теңгені құрайды.
2. Даму Банкінің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі Даму Банкінің қаржылық тұрақтылығының параметрлерін (коэффициенттерін), олардың шекті мәндерін және есептеу әдістемесін айқындайды.
Қаржылық тұрақтылық параметрлерінің (коэффициенттердің) нашарлау жағына қарай күтілетін өзгеруі кезінде және параметрлердің (коэффициенттердің) аз дегенде біреуі бойынша шекті мәндерге қол жеткізген кезде Даму Банкінің жарғылық капиталы Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасында белгіленген рәсімдерге сәйкес ұлғайтылуы мүмкін.
Жарғылық капитал Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге жағдайларда да ұлғайтылуы мүмкін.
Несие портфелінің активтерге ең жоғары арақатынасы Меморандумда белгіленеді.
3. Алып тасталды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - ҚР 19.03.2014 N 179-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
17-бап. Даму Банкiнiң провизиялар (резервтер) қалыптастыруы
Ескерту. 17-бап алып тасталды - ҚР 2011.12.28 N 524-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
18-бап. Дивидендтік саясат
Даму Банкінің дивидендтік саясатын акционерлердің жалпы жиналысы айқындайды.
Ескерту. 18-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңымен.
4-тарау. ДАМУ БАНКIНIҢ ЕСЕБI, ЕСЕПТIЛIГI ЖӘНЕ ТӘУЕЛСIЗ АУДИТI
19-бап. Даму Банкiнiң есеп саясаты
1. Даму Банкiнiң есеп саясатын Даму Банкiнiң директорлар кеңесi бекiтедi.
2. Даму Банкі бухгалтерлік есеп жүргізу мен қаржылық есептілікті жасауды Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасына және қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына сәйкес жүзеге асырады.
Ескерту. 19-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.07.06 N 571, 2005.12.23 N 108, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз), 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
20-бап. Есептiлiк
Даму Банкi:
1) ай сайын бюджеттi атқару жөнiндегi уәкiлеттi органға - республикалық бюджет ақшасының шығыстары туралы;
2) ай сайын облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарына - жергiлiктi бюджеттер ақшасының шығыстары туралы;
3) ай сайын мемлекеттік жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органға - Даму Банкiне республикалық бюджеттен, тиiстi облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарына - жергiлiктi бюджеттерден бөлiнген заем қаражаттарының игерiлуi туралы есептілікті табыс етеді.
Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз), 2011.11.24 N 495-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
21-бап. Даму Банкiнiң аудитi
1. Даму Банкi қызметiнiң аудитiн (сыртқы аудитiн) акционерлердiң жалпы жиналысы белгiлейтiн тәртiппен таңдап алынған аудиторлық ұйым жыл сайын жүзеге асырады.
2. Алынып тасталды - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңымен.
3. Даму Банкiнiң жылдық қаржылық есептiлiгi аудит аяқталғаннан кейiн акционерлердiң жалпы жиналысында қаралып, бекiтiледi.
Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2006.05.05 N 139, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңдарымен.
5-тарау. ДАМУ БАНКIН БАСҚАРУ
22-бап. Даму Банкiнiң акционерлерi
Ескерту. 22-бап алып тасталды - ҚР 2006.07.07 N 178 Заңымен.
23-бап. Даму Банкiнiң органдары
1. Даму Банкiнiң органдары мыналар:
1) жоғары органы - акционерлердiң жалпы жиналысы;
2) басқару органы - директорлар кеңесi;
3) атқарушы органы - басқарма;
4) Қазақстан Республикасының заңнамасына және Даму Банкінің жарғысына сәйкес өзге де органдар.
2. Даму Банкi органдарының функциялары, өкiлеттiктерi мен қызмет тәртiбi осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде және Даму Банкiнiң жарғысында белгiленедi.
Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.07.06 N 571, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңдарымен.
24-бап. Директорлар кеңесi
1. Директорлар кеңесінің төрағасын қоса алғанда, директорлар кеңесінің мүшелері қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісімінсіз сайланады.
2. Директорлар кеңесін сайлау тәртібі мен оның өкілеттігі Қазақстан Республикасының заңнамасына және Даму Банкінің жарғысына сәйкес айқындалады.
Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
25-бап. Басқарма
1. Басқарма алқалы орган болып табылады және Даму Банкінің ағымдағы қызметіне басшылықты жүзеге асырады.
Басқарма төрағасы мен мүшелері қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісімінсіз сайланады.
Басқармаға басқарма төрағасы басшылық етеді.
Басқарма Қазақстан Республикасының Заңдарында және Даму Банкінің жарғысында Даму Банкінің басқа органдар мен лауазымды адамдарының құзыретіне жатқызылмаған қызметтің кез келген мәселелері бойынша шешімдер қабылдауға құқылы.
2. Басқарманы сайлау тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамасына және Даму Банкінің жарғысына сәйкес айқындалады.
Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
6-тарау. ҚОСЫМША ЕРЕЖЕЛЕР
26-бап. Даму Банкiн мемлекеттiк баж төлеуден босату
Ескерту. 26-бап алынып тасталды - ҚР 2004.12.13 N 11 (күшіне ену тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.
27-бап. Даму Банкiнiң жауапкершiлiгі және дауларды шешу тәртiбi
1. Даму Банкi өзiнiң мiндеттемелерiн орындамағаны үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген негiздер бойынша және тәртiпте жауапты болады.
2. Даму Банкiнің, облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарының, мемлекеттiк органдардың, заңды тұлғалардың арасында осы Заңды орындау жөнiнде туындаған барлық даулар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шешiледi.
3. Осы Заңның бұзылуына кiнәлi тұлғалар Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес жауапты болады.
Ескерту. 27-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
28-бап. Қадағалап ден қою шаралары
Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган құзыретіне реттеу кіретін мәселелер бойынша Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтарды анықтаған жағдайда, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган Даму Банкіне "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген қадағалап ден қою шараларын қолданады.
Даму Банкі қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органды оларда белгіленген мерзімдерде қадағалап ден қою шараларының орындалғаны туралы хабардар етуге міндетті.
Ескерту. 6-тарау 28-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; жаңа редакцияда – ҚР 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Қазақстан Республикасының
Президенті
×
Құжат туралы ақпарат
Көрсеткіш
Мәні
Мәртебесі Жаңартылған
Актіні өзгерту күні 12.07.2022
Актіні қабылдау күні 25.04.2001
Актіні ресми түрде жариялау туралы ақпарат Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат
Акт нысаны
Құқықтық қатынас саласы Банк жүйесі. Банк қызметі
Актіні қабылдаған орган Қазақстан Республикасының Парламенті (бұрынғы атауы: Қазақ ССР Жоғарғы Советі; Қазақ ССР Жоғарғы Советінің Президиумы; ҚР Жоғарғы Кеңесінің Төралқасы; ҚР Жоғарғы Кеңесі)
Заңды күші Заң
Әрекет аймағы Қазақстан Республикасы
Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілері мемлекеттік тізіміндегі актінің тіркеу нөмірі 8745
НҚА ережешығармашылық органмен берілген тіркеу нөмірі 178
Актіні қабылдау орны Астана қаласы
×
Өзгерістер тарихы
№
Тақырып
НҚА нысаны және оны қабылдаған орган
Қосымша ақпарат
Өзгерту күні
НҚА мәртебесі
1 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы. 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 25.04.2001 Қолданыстағы
2 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 16.05.2003 Жаңартылған
3 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 11.06.2003 Жаңартылған
4 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 10.07.2003 Жаңартылған
5 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 06.07.2004 Жаңартылған
6 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 13.12.2004 Жаңартылған
7 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 20.12.2004 Жаңартылған
8 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 11.06.2005 Жаңартылған
9 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 23.12.2005 Жаңартылған
10 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 05.05.2006 Жаңартылған
11 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 07.07.2006 Жаңартылған
12 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 13.02.2009 Жаңартылған
13 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 02.04.2010 Жаңартылған
14 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 24.11.2011 Жаңартылған
15 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 28.12.2011 Жаңартылған
16 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 05.07.2012 Жаңартылған
17 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 13.06.2013 Жаңартылған
18 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 21.06.2013 Жаңартылған
19 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 19.03.2014 Жаңартылған
20 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 29.10.2015 Жаңартылған
21 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 01.01.2016 Жаңартылған
22 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 02.07.2018 Жаңартылған
23 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 28.12.2018 Жаңартылған
24 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 01.01.2019 Жаңартылған
25 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 03.07.2019 Жаңартылған
26 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 01.01.2020 Жаңартылған
27 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 02.01.2021 Жаңартылған
28 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 27.12.2021 Жаңартылған
29 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 12.07.2022 Жаңартылған
30 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 12.09.2022 Жаңартылған |
Достық үйінде Атырау облысының этномәдени бірлестіктерінің жетекшілері мен мүшелері «Amanat» партиясы Атырау облыстық филиалы атқарушы хатшысының орынбасары Арман Азаматовпен бірге «Әділетті мемлекет. Біріккен ұлт. Игі қоғам» Жолдауын талқылау мақсатында дөңгелек үстел басына жиналып, елде 2022 жылға дейінгі даму стратегиясының қандай міндеттері жүзеге асырылғанын саралады.
Арман Азаматовтың айтуынша, Жолдауда қазақ қоғамын «дүбірлетуі» тиіс ең өзекті сәттер бар. – Сондай-ақ, Мемлекет басшысы қоғамда екіұшты пікірлер туғызатын «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңды қайта қарауды тапсырды. Ел Президенті бір рет және жеті жылдан аспайтын мерзімге сайланатыны да ел үшін маңызды дүние. Ал әкімдер енді өкілеттіктерін кеңейтеді, - деді ол.
Этномәдени бірлестіктердің мүшелері Жолдаудың түрлі аспектілері бойынша баяндама жасады. «Былина» этномәдени бірлестігі төрағасы Андрей Кораблев Ұлттық қордан балаларға арналған есепшот ашылатыны туралы және орыс, славян және казак қауымдастығының Атырау филиалының жетекшісі Владимир Заверткин басқа елдерден көлік алу мәселесіне тоқталды.
– Қазір ескі көліктерді қабылдауды жалғастыруға рұқсат беру немесе бермеу даулы мәселеге айналды. Келген көлікті тексеруден өткізіп, жақсы жағдайда ұстаса қарсылығым жоқ. Тек бізде көлік жүргізу мәдениетінің жоқтығы қынжылтады, - деді Владимир Заверткин.
Дөңгелек үстел басында келелі мәселелер қозғалып, жиынға жиналғандар тура бір жылдан кейін тағы да кездесуге уағдаласты.
– Елбасының жыл сайын Жолдауы жарияланады. Бірақ бәрі бірдей орындала бермейді. Биылғы тапсырмаларды жүзеге асыруды пысықтап, бір жылдан кейін нәтижесімен бөлісу үшін тағы да кездесуді ұсынамын, - деп сөзін түйіндеді «Amanat» партиясы облыстық филиалы атқарушы хатшысының орынбасары Арман Азаматов. Бұл ұсынысқа бірлестік мүшелері бір ауыздан келісті. |
«Үй клубы» - бұл Іле Алатауының беткейлері экологиясы таза және әдемі көркем табиғи бұрышында орналасқан отбасылық-ойын-сауық кешені, қазіргі заманғы инфрақұрылым мен табиғат үйінің үйлесімді үйлесімі - үй клубының ерекшелігі. Элиталық ел коттедждік кешені жыл бойы жайлы демалу және бос уақытты өткізу үшін қажетті барлық жабдықпен жабдықталған: асфальтталған жолдар мен кіре берістері бар қоршалған қоршалған алаң, балалар ойын алаңы, фонтандар, бассейн және көл. «Шале» стилінде салынған ғимараттар кешенге қосымша дәм мен талғампаздық береді.
Ең кең таралған алаңы 200 шаршы метрді құрайтын кең және жайлы үйлер. VIP-қонақтар әртүрлі стильде жасалған: қазақ, орыс, африкалық, жапондық, рустикалық 5 коттеджді күтеді. Кейбір коттедждер сауна мен бильярдпен жабдықталған.
Үй клубының кешені де белсенді демалысты қалайтын қонақтар үшін өте қолайлы. Оларға көптеген ойын-сауық, соның ішінде балық аулау, атпен жүру және велосипед тебу ұсынылады.
Баскетбол, волейбол немесе теннис турнирлері Сіздің отбасыңыздың командасымен ұйымдастырылады, сіздің таңдауыңызға байланысты және әрқайсысы дартс жарыстарына қатыса алады. Бақылаушыларға арналған үй клубы балық аулаудың екі түрін ұсынады: кешеннің аумағы арқылы өтетін таудағы өзеннің асқабақ алқабын тыныш және бірте-бірте қолдана аласыз немесе айна тәріздес жәндіктер мен сазандарды, ақ талдың және күміс арқандарды арнайы пирстерде ұстау үшін бәсекелес аласыз. Біздің су қоймаларындағы барлық балықтар экологиялық тұрғыдан таза және керемет дәмге ие, сіз өзіңізді оңай көре аласыз!
Үй көңілді ойын-сауық әуесқойлары үшін үй клубы көркем көлдің жағасында демалуды ұсынады. Катамарандарға жүгіріп барып, романтикалық кештерді шам жарығы арқылы өткізіп, өзгермелі паромдардағы түнгі көріністі көріңіз. «Үй клубы» территориясында жас қонақтарға Балдырған деп аталатын балалар бар. Жазда жас келушілер балаларға арналған ойын-сауық бағдарламаларын, ойын алаңдарын, аттракциондарды, тақырыптық мерекелерді табады, балаларға өздерінің қызықты және білім берудегі қызығушылығын тудырып, жердегі және судағы барлық қызықты оқиғаларды тамашалауға дайын болады.Балғарғандағы барлық отбасыңыздың көңілін көтеріп, үй-клуб мейрамханасына барыңыз, еуропалық, дәстүрлі ресейлік және ұлттық тағамдарды өздерінің мәзірінде үйлесімді үйлестіріп, қонақтарды талғампаздық атмосферасымен қоршап отырады. Үй клубы сізді керемет ойын-сауық және белсенді демалыс үшін күтеді!
Келу жағдайлары: егер сізде бұл құжаттар жоқ болса, жүргізуші куәлігі немесе техникалық төлқұжасы болуы керек, кешеннен шыққан кезде қайтарылатын 20 000 теңге көлемінде кешенді пәтерлердің қауіпсіздігі үшін сақтандыру төлемдерін ұсыну міндетті болып табылады. Сондай-ақ жылқыларды жалдау кезінде, кепілдегі әкімші жүргізуші куәлігін немесе соларды қалдыруы керек. автокөліктен төлқұжат.
Коттеджді алдын-ала брондау жүргізілмейді, аванс қайтарылмайды.
Егер қонақтар алдын-ала ескертусіз 3 (үш) сағаттан астам уақытқа кешіктірілсе, әкімшілік броньдан бас тартуға құқылы. Аванс қайтарылмайды. |
Әлеуметтік кодексінің жобасында зейнетақы жүйесінің тиімділігін арттыру бойынша жаңа шаралар пакеті қарастырылған, деп хабарлайды BAQ.KZ.
Олардың бірі – 2023-2027 жылдар кезеңінде жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарналарын кезең-кезеңімен енгізу. Бұл зейнеткерлік демалысқа шыққан азаматтарға жинақтаушы жүйеден қосымша зейнетақы төлемін төлеуге мүмкіндік береді.
Бүгінде елде базалық және ынтымақты зейнетақыны, сондай-ақ БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемін (қызметкердің зейнетақы жинақтары есебінен қалыптастырылады) қамтитын көп деңгейлі зейнетақы жүйесі қалыптасты.
Зейнетақының ынтымақты бөлігі жыл сайын азаятыны белгілі, өйткені оны тағайындау кезінде 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін, яғни жинақтаушы жүйе енгізілгенге дейін жасалған еңбек өтілі ескеріледі. Бұл ретте жұмыскердің 10% БЖЗҚ-ға жарналары тиісті зейнетақы мөлшерін қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз.
Әлемдік тәжірибеде зейнетақымен қамтамасыз етуде жұмыс берушіге маңызды рөл бөлінгенін атап өткен жөн. Мысалы, Малайзияда жұмыскер табысының 23%-ынан жұмыс берушілер зейнетақы қорына 12%, қызметкер – 11%; Австралияда 9,5%-ын тек жұмыс беруші төлейді; Беларусьте – 29%, оның ішінде жұмыс беруші – 28%; Германияда – 18,6%, оның ішінде жұмыс беруші –– 9,3% төлейді.
Елде ЖМЗЖ енгізу халықты зейнетақымен қамсыздандыру жауапкершілігін мемлекет, жұмыс беруші және қызметкер арасында бөлуге мүмкіндік береді,сондай-ақ жоғалған табысты барабар зейнетақы төлемдерімен алмастыруды қамтамасыз етуге ықпал ететін болады.
Кәсіпкерлік субъектілерінің мүдделерін ескере отырып, күн тәртібінен тыс кезеңде жұмыс берушілерге түсетін жүктемені азайту мақсатында ҚР Әлеуметтік кодексінің жобасында 5 жыл ішінде ЖМЗЖ кезең-кезеңмен енгізу көзделген.
Бұл шара зейнетақысының мөлшері олардың зейнетақы аударымдарына тікелей байланысты болатын 1975 жылдан кейін туған қазақстандықтарды қолдауға бағытталған. Олардың зейнетақысы үш компоненттен құралады: мемлекеттен базалық зейнетақы, жинақтаушы зейнетақы – БЖЗҚ-ға өз аударымдары есебінен және шартты-жинақтаушы зейнетақы-жұмыс берушілер жарналары есебінен, — делінген хабарламада.
Шартты-жинақтаушы құрамдауыш жинақтаушы (аударымдар кезеңі және олардың жиынтық көлемі тіркеледі) және ынтымақты (түскен қаражат 1975 жылдан кейін туған және зейнеткерлік жасқа жеткен жүйеге қатысушыларға зейнетақы төлеуге бағытталатын болады) зейнетақы жүйелерінің артықшылықтарын қамтиды. |
Арыста 70 балаға арналған жекеменшік мектеп ашылды. Қала орталығында орналасқан жаңа оқу ордасында 1-4 сынып оқушыларына ағылшын тілі мен орыс тілі және информатика пәндері тереңдетіліп оқытылады.
Бастауыш сынып оқушыларына арналған «Болашақ» мектебінің салтанатты ашылуына қала басшысы Гүлжан Құрманбекова мен қалалық адами әлеуетті дамыту бөлімінің жауапты мамандары, ата-аналар мен ұстаздар қатысты.
– Қаламызда ашылып отырған жаңа мектебіміз – баланың жан-жақты дамып, ой-өрісінің кеңеюіне жол ашады. Ұл-қыздарымыз сапалы білім алуы үшін оларға мейлінше қолайлы жағдай жасау бағытында жұмыстарымыз әлі де жалғасын табатын болады. Білім беру ісіне белсенді атсалысып жатқан кәсіпкерлеріміз бен саланың жауапты мамандарына алғысымды білдіремін, – деді қала әкімі Гүлжан Мамытқызы.
Заманауи жабдықтармен қамтамасыз етілген мектепте бастауыш сынып оқушыларына арналған 5 кабинет пен акт залы және асхана бар. Жаңа оқу ордасының ерекшелігі сол – мұнда балалар бір ғана ауысыммен оқиды, ал бір сыныпта білім алушылар саны 15-тен аспайды.
Шара аясында білім ордасының негізін қалаған Дариға Қажымұқанқызы көпшілікке және ата-аналарға білікті де білімді мамандардан құралған ұжымды таныстырып, мұнда балалардың жан-жақт білім алуына барлық жағдайдың жасалғанын айтты. |
ҚаңтарынанАқпанынанНаурызынанСәуіріненМамырынанМаусымынанШілдесіненТамызынанҚыркүйегіненҚазанынанҚарашасынанЖелтоқсанынан 1990199119921993199419951996199719981999200020012002200320042005200620072008200920102011201220132014201520162017201820192020202120222023
—
ҚаңтарынанАқпанынанНаурызынанСәуіріненМамырынанМаусымынанШілдесіненТамызынанҚыркүйегіненҚазанынанҚарашасынанЖелтоқсанынан 19901991199219931994199519961997199819992000200120022003200420052006200720082009201020112012201320142015201620172018201920202021202220232024
1 2 3
барлығы: 25 | 3 беттің 2 беті
Алғашқы қоңырау - 2022-23
2022 жылдың 1 қыркүйегінде «Арыстан» мамандандырылған лицейінде – әскери өмір салтына бейімделген оқу мекемесінде – Білім күніне арналған салтанатты шара өткізіліп, Алғашқы қоңырау соғылды. Салтанатты...
Туған жерін, халқын соңғы деміне дейін қорғау...
Әскери өмір салтын ұстанатын оқу орны – «Арыстан» мамандандырылған лицейі - Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде қалыптасқан дәстүрлер мен рәсімдерді құрметтейді, сондықтан Лицейдің рәсімдері...
Хош келдің, Наурыз мерекесі!
Уа, жарандар, жарандар! Наурыз келді, қараңдар. Ұлы күнін ұлыстың Жақсылыққа балаңдар. 2022 жылдың 16 сәуірінде «Нұрсұлтан Назарбаевтың Білім беру қоры» Қоғамдық қорының филиалы «Арыстан» мамандандырылған...
«Жыр жүйрігі – Мұқағали» атты әдеби-сазды кеш
«Арыстан» мамандандырылған лицейінің сахнасында ақпан айының 18 жұлдызында ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтың шығармашылығына арналған «Жыр жүйрігі - Мұқағали» атты әдеби-сазды кеш өткізілді. Саф өлеңнің...
Тұңғыш Президент және Елбасы Нұрсултан Назарбаев
Қазақстанда 1 желтоқсан Тұңғыш Президент күні ретінде аталып өтеді. Бұл күн кездейсоқ таңдалған жоқ –1991 жылы дәл осы күні Нұрсұлтан Назарбаев Қазақ КСР Президенті лауазымына сайланды, ал екі...
Бұлбұл домбыра
Дина Нұрпейісоваға арналған «Бұлбұл домбыра» атты кеш «Арыстан» мамандандырылған лицейінде 2021 жылының 26 қарашасында қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Шоранова Гульдария Ажикуловнаның ұйымдастыруымен...
"Жас Сарбаз" әскери-патриоттық әндер фестивалінің бас жүлдесіне "Арыстан" мамандандырылған лицейінің командасы ие болды!
100 - ден астам ұжым мен жеке қатысушыларды артта қалдырып, тамаша жеңіспен "Арыстан" лицеистері фестивальдің бас жүлдесін – Гран-приді жеңіп алды! Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің...
Жыр алыбы – Жамбыл
Жыр алыбы Жамбылдың ақындық өнерін шәкірт жүрегіне ұялатып, лицеистердің сөйлеу мәдениетін дамыту мен ақын шығармашылығын кеңінен насихаттау мақсатында «Арыстан» мамандандырылған лицейінде 2021 жылдың...
"Біздің артымызда Москва. Офицердің жазбалары". Арыстандықтар Бауыржан Момышұлының кітаптарын оқиды
"Арыстан" мамандандырылған лицейінің шәкірттері "Біздің артымызда Москва. Бірге оқимыз" атты Орыс үйінің тамаша жобасына қатысты. Ұйымдастырушылар Бауыржан Момышұлының "Біздің артымызда Москва... |
Таяуда «Астана ақшамы» газеті елордалық тәртіп сақшыларының автопаркі 94 жаңа көлікпен толыққанын сүйіншілеп жеткізді. Бұл көліктердің барлығы Қазақстанда жасалған. Полиция, медицина, білім саласы… Елімізде қаншама бюджеттік, мемлекеттің ірілі-ұсақты мекемелер, мемлекеттің үлесі бар үлкен құрылымдар бар, соның бәрі екі-үш жыл сайын көлік жаңартады. Ендеше, отандық автоөндіріс өрісі кеңейетін кезең туған жоқ па?
Отандық өнеркәсіпті өркендету – бүгінгі таңда Қазақстандағы ең бір өзекті мәселелердің бірі. Оған қол жеткізу үшін сол өнеркәсіп өндірген өнімдерді ең алдымен өз отандастарымыз көптеп сатып алатын болуы тиіс. Жақында Мәжіліс депутаты, Парламенттегі «Ақжол» фракциясының өкілі Кеңес Әбсаттаров осыған қатысты мәселе көтерді. Ол еліміз шенеуніктерінің қызметтік көлік ретінде шетел автоөнеркәсібінің қымбат бағалы көліктерін сатып алуға құштар екендеріне көпшілік назарын аударды.
Депутаттың сөзі бұған дейін ел ішінде айтылып келе жатқан өзекті мәселені мемлекеттік деңгейге көтерудің бір жолы болып көрінді. Ол мұны Үкімет басшысы Б.Сағынтаевқа депутаттық сауал жолдау арқылы жеткізді. Бұл сауалда халық қалаулысы Президенттің Қазақстан халқына Жолдауында, «Қазақстан-2050» стратегиясында отандық өнім өндірушілерді қолдаудың міндетті екені атап көрсетілгенін тағы бір еске түсіріп өтті. Демек, бұл – Мемлекет басшысының осы нақты нұсқауы мен тапсырмасы әлі күнге өз дәрежесінде орындалмай отыр деген сөз.
«Мемлекеттік орган өкілдерінің көбі шетелдік көліктер сатып алып, Елбасының тапсырмасын елемей отыр. Жыл басынан бері шенеуніктер 400-ден аса қымбат шетелдік көлік сатып алды. Солардың ішінде ең соңғы үлгідегі Land Cruiser 200 және Land Cruiser Prado маркалы өте қымбат автомобильдер де бар. Ал отандық көліктер бұл кезде шенеуніктер тарапынан өз қолдаушыларын таппай тұр. Бұған олар Қазақстанда жасалған машиналар қолдануға қолайсыз деген уәж айтатын көрінеді. Бірақ мұндай негізсіз сылтауға ешкім сенбейді» дейді К.Әбсаттаров сауалхатында.
Өзі көтерген өзекті мәселеде осы жайттарға назар аударып өткен мәжілісмен бұдан әрі жағдайдың асқынып кеткені сондай, бағасы шығандаған шетелдік көліктерді шағын бюджеттік мекемелердің де сатып алуға батыл кірісіп кеткенін мысал ретінде келтіреді. «Мәселен, Атырау музыка колледжі Land Cruiser Prado сатып алды. Жамбыл облыстық филармониясы Land Cruiser 200 көлігін алды, – дейді ол. – Сонда музыкалық мекеме жетекшілері құны 80 мың долларлық көліксіз жүре алмайтын болғаны ма? Олардың шығармашылық ұжымында басқа қиындықтар жоқ, бюджет қаражатын қайда жұмсарын білмей отыр ма?».
Қабырғадан төтесінен қойылған осы сұрақтардың астарында «бұл неғылған шалқақтау» деген сөз тіркесінің сұлбасы жатқанын біз де аңғарып отырмыз. Шынында, бұл неткен шалқақтау? Музыка мектебі мен филармонияның жұмысындағы бар проблема осы қымбат көліктерді сатып алумен шешіле сала ма екен? Олар қыруар пайда табатын мекемелер қатарына жатпайды ғой. Олай болса, бұл салаларда мәселені қарап, реттестіріп отырған кім бар? Сол себепті де депутат Үкімет басшысынан қызметтік көлік алуға бағытталатын мемлекеттік сатып алу мәселесін қайта қарап, Елбасының тапсырмасын елемей жүрген мемлекеттік органдардың басшыларын жауапқа тартуды сұрайды.
Бұл жерде ескеретін бір маңызды мәселе бар. Біздіңше, мұндағы түйіннің түйткілі Үкіметтің 1999 жылғы 27 мамырда қабылдаған «Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарына транспорттық қызмет көрсету үшін қызметтік автомобильдерді пайдалану тәртібін реттеу туралы» қаулысына тіреліп тұр. Онда «мемлекет қаржыларын үнемдеу тәртібін күшейту және қызметтік автомобильдерді пайдалану тәртібін реттеу мақсатында мемлекеттік органдарға транспорттық қызмет көрсету үшін бөлінетін қызметтік автомобильдердің тиісті нормативі бекітілсін» деп атап көрсетілген. Міне, осы қаулыға сәйкес мемлекеттік ұйымдардың бірінші басшысынан бастап барлық деңгейдегі буындары жетекшілерінің қызметте пайдалану үшін сатып алатын автомобильдері қозғалтқыштарының көлемі 3000 текше сантиметрден асып кетуіне үзілді-кесілді тыйым салынады. Сонда ортанқол мемлекеттік мекемелер қозғалтқыш көлемі 4000 және 5000-нан асатын шетелдік көліктерді қалай, кімнің рұқсатымен алған? Бір емес, екі талап – қозғалтқыш көлемі нормадан артық және отандық өнім емес, бұзылып отыр. Бұған бақылаушы органдар не айтады? Мемлекеттік сатып алу шарасын бастаудың өзі заңсыз ғой осы жағдайда. Сонда ортанқол мекеме Заң мен Үкіметтің шектеуі мен талабына пысқырып та қарамағаны ма?
Осы орайда тағы бір мәселе туындайды, біздің Қостанайда әкім мен министр ұялмай мінуге болатын «SsangYong Chairman» аталатын, қозғалтқышы мен механизмдері «Мерседестен» алынған, есік пен төрдей келісті көлік шығарылады. Бірақ қуаты 3000 текше см-ден асады. Аспаса, өз салмағын сүйрей алмас еді. Демек, Үкіметтің қаулысына сәйкес, оны мемлекеттік мекемеде пайдалану кереғарлық болып табылады. Бұл келісті көлікті Қазақстан шенеунігі міне алмайтын болса, онда не үшін және кім үшін шығарамыз? Ал егер Үкімет мүшелері, орталық мемлекеттік орган басшылары, әкімдер қазіргі қаптаған «Мерседестердің» орнына осындай көлікті мінсе, қанша қаржы өз қазынамызға құйылар еді.
Осындай көзқарастың салдарынан еліміздегі автомобиль сатылымы, соның ішінде отандық көліктердің саудаға шығарылуы соңғы жылдары күрт түсіп кеткен. Бұған, әлбетте, әлемді жайлаған экономикалық дағдарыстың да айтарлықтай әсері болды. Бұған мұнай бағасының құнсыздануы мен жалпы әлемдік экономикалық ызғардан бөлек, біздің өз жүйеміздегі жоғарыдағыдай кереғарлықтар, жүйелілік пен тәртіптің болмауы тағы бір себеп. Теңгенің тәлтіректеуі мен доллардың өршіп өсуі – қосымша соққы. Бұл аздай, 2015 жылдың басынан бастап енгізілген утильдеу жиыны мен алғашқы тіркеуге жұмсалатын қосымша шығындар саланы кәдімгідей тұралатып тастаған.
Отандық көлік құрастырушы кәсіпорындар тұтынушы сұранысының төмендеуіне Ресей көліктері де кінәлі дегенді айтады. Бұл елден 2014-2015 жылдары, әсіресе, олардағы рубль құлдырауы кезінде 300 мыңнан астам «темір тұлпар» жеткізілген екен. Бірақ қазір жағдай бірте-бірте түзеліп келеді. 2018 жылға қарай біздің зауыттарда жиналған көліктердің қазақстандық үлесі 50 пайызға дейін артуы тиіс. Қазіргі көрсеткіш 30 пайызды құрайды. Құрал-саймандардың жартысы өзіміздікі болса, мұндай тәуелділік болмайды әрі қаншама қосымша жұмыс орындары ашылады.
Отандық көлік құрастырушылар 2017 жылдың сәуірінен бастап бұл саладағы сауданың жанданатынын айтып еді, қазір сол болжам біршама орындала бастаған сияқты. Атап айтқанда, «ҚазАвтоӨнеркәсіп» автомобиль саласы кәсіпорны одағының мәліметіне қарағанда, биылғы жылдың қаңтар-сәуір айларында республикада жалпы құны 28,9 млрд теңге тұратын 5050 автотранспорт (бұлардың арасында жүк көліктері мен автобустар да бар) сатылып, өткен жылдың осы мезгілімен салыстырғандағы көрсеткіш біршама артқан. Ал жеңіл автокөліктерді өндіру көрсеткіші 5,4 пайызға дейін ұлғайып, жалпы саны 4571-ге жеткен. Тек сәуір айында ғана 1645 автомобиль конвейерден шығарылып, өткен жылдың осы уақытын 4,2 пайызға оздырып жіберген. Ал алғашқы төрт айда сатылымға шығарылған жеңіл көліктердің қатарында Lada (1897 бірлік), Kia (600), Hyundai (345), Chevrolet (264) және JAC (174) көш бастап келеді. Отандық кәсіпорындар ұсынған маркалардың арасында, сондай-ақ, SsangYong (70), Škoda (59), Peugeot (20), Geely (18) және Toyota (3) бар. Ал өткен жылы қазақстандықтар ескі-жаңа көлік сатып алуға 250 миллиард теңге жұмсаған екен. Аз емес, әрине, тек осыны отандық көліктерге бұра білсек… Өткен жылы елімізде құны 62 миллиард теңге болатын 11 мың автокөлік шығарылған, биыл 12 мыңға жетпек, сонымен қатар, 500 автобус, 2 мың трактор шығару жоспарланған.
Алайда бұл серпілістің өзі біз көтеріп отырған проблеманы түпкілікті шешіп тастай алмайды. Мұны Қазақстан тәуелсіз автомобиль одағының төрағасы Эдуард Эдоков та айтып отыр. Ол елдегі автонарық 2017 жылдың аяғына қарай табанынан тік тұрады дегенге келісе қоймайды. Оның айтуынша, нарықтың тұралауы әлі алда. «Құлдырау әлі тоқтаған жоқ. Мұнай бағасының арзандағаны себеп болғаны түсінікті. Бірақ осы тұрғыда экономиканы көтеретін басқа тетіктерді көріп тұрғам жоқ. «Қара алтын» бағасы 3-5 теңгеге көтерілсе де, халықтың жалақысы бірден өседі деген сөз емес. Автосалондарға жаппай жүгіре қоймас. Кейбір сарапшылар 2017 жылдың оңай болмайтынын айтады. Алдағы жылы мұнай бағасы көтерілмесе, бұдан да қиындау болады. Автонарық халықтың материалдық жағдайына байланысты. Қазір жұрт, негізінен, арзан көлікке құмар» дейді ол.
Осы ретте отандық өнім өндірушілерге Үкімет тарапынан нақты қолдау керек екенін сарапшылар бірауыздан айтып отыр. Ал өндірісшілер әлі де болса жеңілдетілген несиелік бағдарламаға үмітпен қарайды. Өткен жылдың сәуір айында басталған мемлекеттік автонесиелеу бағдарламасы екінші кезеңінің оларға көп көмегі болды.
Орайы келгенде айтайық, көрші Өзбекстанда осы салада қалыптасып отырған ахуал өзгешелеу. Өткен ғасырдың 90-жылдарынан шетелдік көліктерді құрастырып шығаруды қолға ала бастаған бұл елде содан бері мемлекеттік мекемелерге қызметтік автомобиль ретінде ғана емес, тұрғындарға жеке көлік есебінде отандық көліктерді сатып алу қатаң міндеттеліп қойылған. Соның нәтижесінде қоңсы елдің тас жолдарында негізінен өзбекстандық көліктер мен ескі кеңестік машиналар ғана зырлап жүр. Ал қалталы азаматтар өздерінің шетелдік қымбат көліктерін қатар жатқан Сарыағаш жеріне әкеп, жасырып қояды деген әңгіме де айтылып қалады. Себебі біріншіден, оларға салынатын салық мөлшері өте көп; екіншіден, бұл көлікті қандай ақшаға сатып алғандарын дәлелдеуге тура келеді. Осының бәрі қазір көрші елде отандық автомобиль өнеркәсібін осылайша тұрпайылау, өзгешелеу жолдармен болса да қолдап, көтермелеу мақсатында пәрменді шаралар жүзеге асырып жатқанын көрсетеді. Қазір ондағы жағдайдың жақсара бастағаны сондай, өткен жылдың соңында бір топ автомобильші елдегі сұраныстың артуына байланысты республикада тағы бір көлік құрастыру зауытын салу жөнінде бастама көтерген.
Қазақстанның автомобиль жасау саласының тіршілік ете бастағанына оншалықты көп уақыт өткен жоқ. Ол өзінің тамырын 2002 жылдың желтоқсан айында Өскеменде «Авто Азия» атты кәсіпорынның ашылуынан тартады. Аталмыш зауыт 2003 жылы бірінші рет ВАЗ-21213 маркалы «Нива» автомобилін өндіріс конвейеріне қосты. 2003 жылы «АгромашХолдинг» компаниясы Қостанайда бұрынғы дизель зауытын конкурстық негізде ұтып алып, оны қайта қалпына келтірді. Ал 2010 жылы зауыттың базасында SsangYong автомобилі құрастырылып шығарыла бастады. Қазіргі таңда республиканың көлік құрастырып шығару саласында «Азия Авто» АҚ, «АгромашХолдинг Қазақстан» АҚ және «Сарыарқа Автопром» ЖШС атты 3 кәсіпорын бар. Біріккен кәсіпорындар да бар.
Рас, елімізде отандық автомобиль құрылысы саласын дамытуға мемлекет тарапынан көптен бері айтарлықтай қамқорлық, қолдау көрсетіліп келеді. Мұндағы бірінші маңызды фактор – Индустриялық-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламасы. Оның 2015-2019 жылдарға арналған шаралары аясында шет елдердің General Motors, Hyundai, Kia, Peugeot, Renault, Nissan-Avtovaz, ŠKODA, Toyota және Iveco компанияларымен әріптестік қызметтестік көлемін одан әрі ұлғайту қарастырылған. Сонымен бірге, ішкі нарықтың шектеулі екені ескеріліп, өнімдерді ірі сериялы сипатта экспорттау ұсынылған. Оның ауқымы 2019 жылы 30 пайызға дейін жетуге тиіс. Отандық автоөнеркәсіптің дамуына серпін бере алатын екінші фактор сатып алушыларға жеңілдетілген несие ұсыну болса керек.
Бұл шара «Нұрлы жол» бағдарламасы шеңберінде жеңілдетілген несие беру жүйесінің операторы болып бекітілген «Қазақстан Даму банкі» акционерлік қоғамы арқылы жүзеге асырылады. Бұған бөлінген қаржы көлемі 15 млрд теңгені құрайды. Үкімет тарапынан саланың жүгін жеңілдету бағытында жасалған тағы бір шара 2016 жылғы 27 қаңтарда қабылданған «Өндірісшілердің (импортерлердің) кеңейтілген міндеттемелерін жүзеге асыру ережесі» болып табылады. Ереженің шеңберінде импортерге әкелетін тауарларын утильдеу міндеттемесі жүктеледі. Бұдан бөлек, республикаға әкелінген ескі және жаңа автокөліктердің утильдік жиынтығы импортердің өзінен алынады. Ал ел ішінде шығарылған автомобильдерді утильдеуден салық жиналмайды. Себебі олардың қауіпсіз утильдері үшін өндірісшілердің өздері жауап береді. Мұндай норма 2012 жылдан бері бар. Тағы бір назар аударатын жайт, Қазақстанның Бүкіләлемдік сауда ұйымына (ВТО) мүше болуы отандық автоөнеркәсіп үшін қосымша ширыға түсуді талап етіп отыр. Олай болатыны, бұрын біздің елімізге әкелінген әрбір көлік құралы құнының 30 пайызы кедендік салық ретінде ұсталып келген болса, мүшелікке өткеннен кейін бұл мөлшер 15-20 пайызға дейін түсіп кетті.
Бұл отандық өнеркәсіпшілер үшін оншалықты қолайлы жағдай емес. Алайда оларға елімізге ескі көліктер келуіне кедергі келтіретін Еуразиялық экономикалық одақ шеңберіндегі кедендік одақ аясындағы біртұтас техникалық регламент көмекке келуге тиіс. Бұған қоса, елімізде белгіленіп жатқан автонесиелер тап осы отандық өнімнің көптеп сатылуына жол ашып беруі керек. Біз, сонымен қатар, еліміздегі бюджеттік мекемелердің тек қана отандық көліктерді алуларын заң жүзінде қатаң міндеттеп беретін арнайы құжат қабылдануы қажет деп есептейміз. Осылайша, Қазақстандағы барлық мемлекеттік органдар – Үкімет қарауындағы барлық министрліктер мен ведомстволардан бастап, 2 республикалық деңгейдегі қала мен 14 облыстың, 160 ауылдық аудандар мен 17 қалалық аудандардың түрлі деңгейдегі басшылары, мыңдаған бюджеттік мекемелер – жаппай тек қана отандық көліктерді ала бастайтын болса, бұл саланың тез арада даму жолына түсіп кететініне еш күмән жоқ. Бұған баратын жолдағы бірінші нақты шара жоғарыда айтылған Үкімет қаулысындағы кереғар шектеудің мөлшерін қайта қарау деп білеміз.
Қазақта «Көрпеңе қарай көсіл» деген сөз бар. Бұл – нағыз қазіргі нарық заманының қағидасы. Ең үлкен, ең қымбат көлік алу, жұрттан озу үшін барын сататын, жанын салатын заман өтті ғой, бірақ бәсеке, әдет кетпей тұр. Сондықтан жоғарыдағы нақылды сәл өзгертіп, өз көлігімізге қарай көсілуді ел болып, Үкімет қолдап, қолға алып, республикада құрастырылып жатқан өнімнің көп тарауына мүмкіндік жасағанда ғана қазақтың ұлттық көлігі – «Ленд Крузер» деген кекесіннен құтыламыз. Мұнан ешкім ұтпаса, ұтылмайды. Заман талабы осындай! |
Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) исі бүтін ғаламға Хақ дінді әкеліп, әлемдерге иман шуағын төкті. Қиямет қайымға дейінгі адамзат баласын қара түнектен алып шығатын мәңгілік алауды жаққан Алла елшісі артынан тағылымы мол өнеге қалдырды. Оның сұлу сүннеті асыл дініміздегі қасиетті Құран Кәрімнен кейінгі екінші тұма бастау саналады. Пайғамбар (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сүннетінің маңыздылығы соншалықты, ол жөнінде жүздеген том кітаптар жазылған. Осының негізінде шариғатымызда «хадис ілімі» атты іргелі ғылым саласы қалыптасты. Бүгінгі мақаламызда сол хадис ілімі бойынша Пайғамбарымыз қандай кәсіп иесі болған еді деген тақырыпты қаузамақшымыз.
ПАЙҒАМБАРЛАРДЫҢ КӘСІБІ
Пайғамбарлар – Хақ Тағаланың қалауымен ерекше кемел болып жаратылған адамзаттың ардақтылары. Хақ елшілері – сөз жоқ, ғалам үшін иләһи нығмет, адамзаттың бақ құсы. Олар Ұлы Жаратушының пәрменін қаз-қалпында жеткізіп, иләһи үкімді қалай ұғыну һәм қалай тұтыну керектігін үйретуші – тәлімі мінсіз тәлімгерлер. Шыр етіп дүние есігін ашқандағы ұлы миссиясы – хақиқатты паш ету болғандықтан, Хақ елшілері бұл уәзипаны тегін әрі мінсіз атқарған.
Дін – Алланың ұлы заңдылығы. Осы ұлы заңдылықты тәпіштеп, бүге-шігесіне дейін түсіндіруші пайғамбарлар адам ретінде қалай ғұмыр кешті? Нәпақасын неден айырды? Отбасының қалай тіреу бола алды?
Иә, олар дінтұтқа болғанымен, күн-көрісіне дінді құрал қылмаған еді. Пайғамбарлардың ғұмырына көз жүгіртсек, оған нық, анық көз жеткізе аламыз. Хақ елшілері дінді көркем түрде насихаттағанымен, қарымтасына дүниелік пайданы көздемеген. Олар әрдайым алаған емес, береген қол бола білген. Пайғамбарлар шежіресінің соңғы алтын арқау, күміс жалғауы Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Ешкім ешқашан өз табысынан асқан қайырлы ризық жеген емес. Алланың пайғамбары Дәуіт те өз қол еңбегінің жемісін жеген» деп, теміршілік кәсіптің пірі болған Дәуіт (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбардың еңбекқорлығын өзгелерге өнеге еткен. Әсілі хазіреті Дәуіт тек пайғамбар емес, ел билеуші патша болатын. Демек әрі пайғамбар әрі ел билеген Дәуіт нәпақасын өз маңдай терімен теріп жесе, патшалық құрмаған пайғамбарлардың тек адал еңбекпен ғана күн көргенін пайымдай аламыз.
Мәшһүр Құран тәпсіршісі Құртуби Дәуіттің темір ұсталығын игеруіне мына жайттың түрткі болғанын айтады:
«Хазіреті Дәуіттің киімін өзгертіп киіп алып, халық арасына шығып, жұрттан: «Дәуіт қандай кісі?» – деп сұрайтын әдеті бар еді. Бірде Жәбірейіл (оған Алла разы болсын) жас адамның кейпінде онымен кездеседі.
Дәуіт: «Әй, жігітім! Дәуіт туралы не айтасың?» – дейді. Жәбірейіл: «Дәуіт жақсы адам. Бірақ оның бір кемшілігі бар», – деп уәж айтады. Дәуіт таңданып: «Ол қандай кемшілік еді?» – деп сұрайды. Жігіт: «Ол күнкөріс ақысын мемлекеттің қазынасынан алады. Ал адамдардың ең қайырлысы – өз еңбегін қорек қылған адам», –дейді. Жігіттің сынын естіп, аузына құм құйылған Дәуіт ағыл-тегіл көз жасына ерік беріп: «Уа, Аллам! Маған қазынаға мұқтаж етпейтіндей бір нәпақа табу жолын үйрете көр!» деп Жаббар Хаққа жалбарынады. Алла Тағала тілегін қабыл қылып, Дәуіт (оған Алланың сәлемі болсын) пайғамбарға сауыт жасауды үйретеді. Темірді жұмсартады. Ол темірді қамырдай илейді. Иә, Хақ елшілері отбасын маңдай терімен нәпақа тауып, асырады. Ішкен асына адал болғандықтан, оларды қалың бұқара қадір тұтты.
Пайғамбарлардың бәрі күнкөріс үшін белгілі бір кәсіптің қас майталманы болған. Мәселен, жер бетіндегі ілкі тіршілік иесі әрі алғашқы пайғамбар Адам – диқан, Нұх – ағаш шебері, Ыдырыс – тігінші, Ибрахим – маташы, Дәуіт – темір ұстасы, Сүлеймен – себет тоқушы, Зәкария – ағаш ұстасы, Иса – анасы иірген жіпті сатушы әрі дәрігер, Хұд пен Салих – саудагер, Әюб – диқан, Мұса мен Шұғайып (оларға Алланың сәлемі болсын) пайғамбарлар шопан болған. Яғни пайғамбарлар белгілі-бір кәсіппен шұғылданып, нәпақасын, ішер ас, киер киімін өздері табатын.
АЛҒАШҚЫ КӘСІБІ ҚАНДАЙ?
Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) пайғамбар болғанға дейін қандай мектеп көрді? Қандай кәсіппен шұғылданды? Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) анасының құрсағында жатқан кезде-ақ, әкесі Абдолла Ясрибте жантәсілім етті. Одан қала берді алты жасқа келгенде әкесінің қабірін зиярат етіп, қайтып келе жатқанда Әба деген жерде анасы Әмина мәңгілік сапарға аттанды. Бұрын әкесіз жетім болса, енді тұл жетім атанды. Сөйтіп екінші анасы саналған Үммү Әйман Мұхаммедті Меккедегі атасы Абдулмутталибке табыстайды. Құрайыш тайпасының бетке тұтар беделді ақсақалы саналған Абдулмутталиб сүйікті немересін бауырына басып, оны қал-қадерінше өсіріп-жеткізеді. Немересін қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай, анасының орнына ана, әкесінің орнына әке болып, барынша мәпелеп өсіреді. Алайда Абдулмутталиб сүйікті немересі сегіз жасқа толғанда жан тапсырып, бақилық болады. Көкөрім бала үшін бұл аянышты жағдай болғанымен, жазмыш Алла елшісін (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) қатал тағдырдың тезіне салып, келешекте көретін қазабатына баули түскен-ді. Сөйтіп жантәсілім етерде атасының айтқан өсиеті бойынша, Мұхаммед немере ағасы Әбу Тәліптің үйіне барып, қашан ер жеткенге дейін осы көкесінің қамқорлығында болады.
Сол кезде сегіз жасқа шыққан өрімдей оғлан ешкімге жүк болғысы келмей, көкесі Әбу Тәліптен қой бағып, шопандық кәсіппен шұғылдануға рұқсат сұрайды. Көкесі інісінің меселін қайтармай, оның «қой бағамын» деген ниетін құптап, қолдау білдіреді. Мұхаммедтің жас та болса, өз-өзіне бас болып, шопандықпен шұғылдануы, оның кейінгі ұлы миссияны атқармас бұрын басынан кешірген ұлы еңбек мектебі еді.
Иә, жазмыш оған өмірдің ащы-тұщы дәмін таттырып, қоғамның әртүрлі сатысынан өткізіп, иләһи ұлы істерге жастайынан баулыды. Қой қайырып, мал күзеткен сол күндері туралы Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сахабаларына: «Алла шопандық жасамаған ешқандай пайғамбарды жібермеген», – деп шопандық кәсіптің артықшылығын айтып беріп отыратын. Сахабалары: «Уа, Алланың елшісі! Сен де (шопан) ме?» –деп сұрағанда, Хақ елшісі: «Иә, мен де Меккенің Карарит деген жерінде қой бағатынмын», – деген болатын. Қасиеті Құран Кәрімде Алла елшісінің (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) пайғамбар болғанға дейінгі өмірін былайша жеткізеді: «Сәске уақытына, тым-тырыс түнге ант. Раббың сені тастамады да, кейімеді. Әрине, сен үшін ақырет дүниеден жақсы. Әлбетте, Раббың саған береді де разы боласың. Сені жетім түрде тауып орналастырмады ма? Сені абыржуда көріп, жолға салмады ма? Сені кедей көріп, байытпады ма? Ендеше жетімді қорлама, Сұраушыға зекіме. Раббыңның нығметін білдір» («Дұқа» сүресі, 1-11 аяттар). Иә, Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) жетімдіктің тақсыретін тарта жүріп, сегіз жасқа толғанында ешкімге масыл болмай, өзінше кәсіп қылған болатын. Бұл сөз жоқ, Пайғамбарымыздың адамзат баласын ерінбей еңбек етуге үндеген сұлу сүннеті еді.
САУДА-САТТЫҚТАҒЫ СЕРІКТЕСТЕРІ
Жиырма үш жасынан бастап сауда-саттық ісіне араласқан Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Хадиша анамыздан өзге де серіктестерімен мудараба келісімшарты негізінде сауда жасаған. Алайда Алла елшісінің өзге серіктестерімен жасаған сауда-саттығы туралы деректер там-тұм, яғни өте аз десек болады. Десек те қолда бар деректерде Хақ елшісінің (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) жәһилия дәуірінде меккелік Әс Саиб бин Әбус Саиб атты ауқатты адаммен серіктес болғаны айтылады.
Әбус Саибтың толық есімі – Сайфи бин Аиз бин Абдуллаһ бин Омар бин Маһзум. Әс Саибтың анасы – Зайнаб бинт Осман бин Абдуллаһ бин Омар бин Маһзум. Зайнабтың анасы – Сафия бинт Үмайиа бин Абдушамс бин Абдуманаф. Яғни Әбус Сайбтың шешесі Құрайыштың Хашым руынан. Алла елшісімен ол шеше жағынан барып туысады.
Әбус Саибтың Абдуллаһ атты ұлы Алла елшісін көріп, Хақ дінді қабылдап, сахаба болу бақытына ие болған еді. Сондай-ақ «Кутуби-Ситте» кітаптарында оның Пайғамбарымыздан (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) хадис риуаят еткені айтылады. Әбус Саибтың тағы бір ұлы Абдуррахман болса, Жамал соғысында қаза тапқан еді. Әбус Саиб Меккедегі ауқаттылардың қатарына жатқандықтан, өз ұлдарына ақсүйек әулеттерден қыз айттырған. Оның келіндері – Рамла бинт Урва Зул Бурдайн, Уммул Харис бинт әл-Харис бин Хубайра Хижаз өңірінің атақты тайпаларының қыздары еді. Яғни Исламға дейінгі араб қоғамында ақсүйектік һәм трайбалистік қағидалардың басымдыққа ие болғанын ескерсек, Әбус Саиб һәм оның ұрпақтарының сөз ұстар, беделді әулет болғанын аңғарамыз.
Ибн Сад «Табакат» атты шығармасында Әс Саиб хақында мынадай ақпарат жеткізеді: «Ол (Әс Саиб Бин Әбус Саиб) Исламның алғашқы кезеңдерінде Хақ елшісімен (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сауда-саттықта серіктес еді. Меккеге фатх жасалып, мұсылмандар қалаға кіргенде, ол Мұхаммедке келіп жолығып, Исламды қабылдады. Алла елшісі: «Сәлем бердік, ешкімді алдамаған және тартыспаған бауырым һәм серіктесім әс- Саиб! Жәһилия дәуірінде (Алла құзырында) қабыл етілмейтін істер жасайтын едің. Сен ол істерді рулық және туыстық үшін жасайтынсың. Ол әрекеттерің бүгін (мұсылман болғандықтан) енді сенен қабыл болды», – дейді.
Ал ибн Хажар сол күнгі жағдай туралы әс-Саибтің сөзімен былай дейді: «Мекке алынған күні кейбір сахабалар мені Алла елшісіне ертіп алып барды. Осман мен басқа кісілер мені мақтай бастады. Сол кезде Хақ елшісі: «Оны маған үйретпеңдер (мақтамаңдар). Ол менің жәһилия кезеңіндегі жолдасым. Мен оны сол кезден бері танимын».
Иә, Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) жәһилия дәуірінде талай игі жақсымен өмірде дәмдес һәм сауда-саттықта әріптес болды. Өзінің серіктестері туралы дәйім жақсы сөздер айтатын. Әс-Саиб бин Әбус Саибты да жақсы көріп, ол хақында жылы пікір білдіретін. Әс-Саиб бин Әбус Саиб та Алла елшісімен сауда-саттық жасаған кездерін қимастықпен еске алып, оның сенімді серіктес болғанын жиі аузына алатын. Ол: «Жәһилия дәуірінде Хақ елшісі менің серіктесім еді. Ол өте жақсы серіктес болатын. Ешқашан бос тартыспайтын», – деп Хақ елшісімен бірге өткізген күндерін масаттана айтатын.
Әбус Саибтың жоғарыдағы пікіріне қарап, Алла елшісінің (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сауда-саттықта қаншалықты сенімді серіктес болғанын байқауға болады. Иә, Хақ елшісі туабітті сыдық һәм аманатқа берік жан еді. Иләһи осы сипаттары оның қандай бір ізгі іс болмасын үдесінен шыға білетін шәһбаз болғанын әйгілейді.
ПАЙҒАМБАР НЕГЕ САУДАМЕН ШҰҒЫЛДАНДЫ?
Сияр кітаптарында Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) пайғамбардың бозбала шағында шопандық кәсіптен кейін саудагерлікпен айналысқандығы айтылады. Пайғамбарымыз не себепті сауда-саттықпен шұғылданған?
VII ғасырдың алғашқы ширегіндегі Хижаз аймағының саяси-экономикалық ахуалына назар салар болсақ, араб тайпалары үшін Мекке қаласының сауда нүктесі болғанын аңғарамыз. Меккені мекендейтін Құрайыш тайпасының негізгі кәсібі сауда-саттық болатын. Ал осындай ортада ер жектен Алла елшісінің сауда-саттықтан шет қалуы әсте мүмкін емес еді. Сияр кітаптарында Мұхаммедтің бала күнінде бірнеше рет сауда керуеніне еріп Сирия мен Иеменге сапар шеккені баяндалады. Дегенмен ол жиырма үш жасында Меккенің бай саудагері Хадиша бинт Хуайлидпен (Алла оған разы болсын) мудараба келісімшарты негізінде сауда-саттық жасаған. Мудараба деп капитал мен еңбектің ортақтығын айтамыз. Бұл келісімшарт түрі араб қоғамында Исламға дейін сауда-саттық саласында кеңінен қолданысқа ие-тін. Кейін Ислам шариғаты да мудараба келісімшартын құптаған еді. Ал Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) саудаға араласуына келер болсақ, нағында Хадиша анамыз еларалық сауда қатынасын жүргізе алатын білікті һәм бесаспап маман іздейді. Ибн Садтың жеткізуіне қарағанда, бұл жолы Хадиша анамыз өте ірі көлемде, яғни барша меккеліктердің тауарына тең келетін керуенді Сирияға жібермек болады. Осы іске бас-көз болатын керуенбасы іздеп жарияға жар салады. Бұл хабарды естіген Әбу Тәліп: «Әй, Мұхаммед! Хуайлидтің қызы үлкен керуенді жолға шығарады екен. Бұл керуен сенімен бірге шығуы керек. Біздің әл-ауқатымыз төмен. Керуеннен түсетін табысқа мұқтажбыз. Егер қабылдасаң, мен барып Хадишамен сөйлесіп, саудаласайын. Басқаларға бергенінен саған екі есесін берсін. Ол сенің адалдығыңды өте жақсы біледі. Менің ұсынысымды қабылдайды деп ойлаймын», – дейді. Өзін бағып-қаққан немере ағасын мұқият тыңдаған Мұхаммед: «Қалауың болсын, сенің сөзіңнен ешқашан шықпаймын және тыңдаймын», – деп келісімін береді.
Әбу Тәліп Меккеде «тахира» (пәк) деп танылған Хадишаға барып, керуенбасылыққа Мұхаммедті ұсынады. Інісінің елгезектігіне нық сенімді болған Әбу Тәліп Хадишадан екі есе ақы талап етеді. Хадиша анамыз: «Әй, Әбу Тәліп! Расында сен Мұхаммед үшін лайықты ақы сұрап отырсың. Менен бірнеше есе артық сұрасаң да, қарсылық қылмас ем», – деп жомарттық танытады.
Хадиша анамыз керуенбасылыққа Мұхаммедті тағайындап, оған серік әрі бақылаушы етіп Майсара атты қызметшісін қосып жібереді. Ұзын-ырғасы үш айға созылған жолсапарда сауда керуені небір қиыншылық пен тауқыметті бастан өткереді. Керуенбасы болып тағайындалған Мұхаммед өз міндетін мінсіз атқарады. Ибн Садтың жеткізуіне қарағанда, Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Шам базарында керуен әкелген тауарларды сатқанда алымсақ үшін де өзі үшін де тиімді жеңіл жолмен (самаха) сауда жасайтын. Саудаласқан кезде ант бермейтін, жөн-жосықсыз ант етуді ұнатпайтын және саудаласушыларға ант ететіндей жағдай тудырмайтын. Керуенмен бірге келген өзге саудагерлер бір тең тауарды таңнан күн батқанға дейін әупірімдеп жүріп әзер сатса, Мұхаммед өз тауарын әп сәтте-ақ сатып үлгеретін. Сауда есептеріне өте мұқият еді. Тіпті ішкен бір кесе суының да есебін жасайтын. Бірде Майсара керуенбасының есепке беріліп кеткенін көріп: «Әй, Мұхаммед! Бірнеше сағаттан бері ненің есебін шығара алмай жатырсың?» – дейді. Сонда Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Әй, Майсара! Керуеннің есептері мен өзімнің жеке есептерімді бөлген едім. Алайда қалай екенін білмеймін, кішкене араласу байқалады. Керуеннің ақшасы менің ақшама қосылып кетті ме? Әлде менің ақшам керуеннің ақшасына қосылып кетті ме, білмеймін? Осылай күмәнданғанша сен куә бол! Ақшамның бәрін керуеннің ақшасына қосамын. Керуеннің бір дирхамы маған өткенше, менің ондаған дирхамым керуеннің есебіне өтсін», – деп жауап береді. Мұхаммедтің адалдығына, есепке деген кіділігіне таңданған Майсара тілі байланып, үн-түнсіз қалады. Шынтуайтында, Майсара қанша жылдан бері сауда керуеніне еріп жүріп, дәл Мұхаммед Әминдей ішкі тазалығы жоғары жанды көрген емес еді.
Осы тұста айтып өтетін жайт, сол замандағы үрдіс бойынша саудагерлердің көпшілігі затын өткізу үшін ант-су ішіп жататын. Мұхаммед болса, сауда жасағанда, ант су ішпей-ақ алымсақты сендіре алатын. Шам базарында осыны аңғарған бір яһуди саудагері Алла елшісіне (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Меккенің ең атақты пұттары Лат пен Уззаның атынан ант етуін сұрайды. Жаңа ғана күлімсіреп тұрған Мұхаммедтің түрі қара күреңтіп, өзгеріп, қабағы түйіліп, даусы да өзгеріп сала береді. Сонда Шамның базары болашақ пайғамбардың мынадай қатқыл, кесімді сөздерін естіді: «Сен мен сенбеген, жансыз нәрселердің атынан мені ант етуге шақырып тұрсың ба? Мен сүйкімсіз пұттардың атынан ешқашан ант етпеймін».
Алла елшісінің (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) арайлы дауысын естіген Шам базары әп-сәтте иләһи реңкке бөленіп, басынан мүлде басқа рухани күйді кешіреді. Әлгі яһуди саудагер болса, таңданған күйі базардан ұзай береді.
Көп ұзамай Мұхаммед Әмин бастаған сауда керуені көл-көсір табыспен Меккеге оралады. Ол иненің жасуындай да қате жіберместен, Хадишаға мұқият түрде есебін тапсырады. Хадиша анамыз Мұхаммед Әминнің елден ерек ұқыптылығына, адалдығына аң-таң қалады. Шексіз разы болған Хадиша анамыз керуенбасыға келісілген ақыдан артық ақы беріп, түрлі сыйлықтар тарту етеді. Кейін бұл сыйластықтың соңы бір отбасының құрылуына себеп болады. Сондай-ақ Алла елшісінің (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) бұл сауда серіктестігі Хадиша көз жұмғанға дейін жалғасқан еді. |
Екі раскрепощенные подружки шешті бүгін кешке айналысуды топтық жыныстық қатынас. Олар өздеріне түнгі клубта жігіт шақырды өзіне арналған салмалы бола...
Кемел мужик трахает блондинку және оның темноволосую подруги жұмыс істеуге қатерлі ісігі
Келісім
Порно актриса Lyra Law көп ретінде белгілі любительница үй секс. Барлық порно ролики, олар жазылған қатысуымен осы порно жұлдыз көтереді үй сипатқа ие. Қыз қызмет көрсетеді жігіт немесе бірнеше өз узенькими щелками. оның әдемі пизда қатты ұнады ұқсата фонында ірі мүшелері, ал үлкен серпімді сиськи предают секс кезінде көбірек қозғалған. Сол үшін армандайды смотреть на порно непалдағы Lyra Law біздің сайт құрылды. Тегін онлайн көру сыйлайды сізге жаңа жыныстық эмоциялар. Қатысыңыз күн сайын осы бетті порно жұлдыз Lyra Law, онлайн немесе качайте бесплатно лучшее порно видео танымал порно актриса Lyra Law.
Порно Lyra Law, Секс-бейнелер Lyra Law, Порно видео с Lyra Law, Онымен порно көру Lyra Law, Порно жұлдызы Lyra Law |
Қыркүйек айында әлемнің түкпір-түкпірінен 1500-ден астам жетекші IoT сарапшылары Амстердамда The Things конференциясына жиналады.Біз кез келген басқа құрылғы қосылған құрылғыға айналатын әлемде өмір сүріп жатырмыз.Біз кішкентай сенсорлардан бастап шаңсорғыштарға дейін желіге қосылған машиналарымызға дейін барлығын көретіндіктен, бұл үшін де протокол қажет.
IoT конференциясы аккумулятормен жұмыс істейтін құрылғыларды Интернетке сымсыз қосуға арналған төмен қуатты кең аумақтық желі (LPWA) желілік протоколы LoRaWAN® үшін якорь ретінде қызмет етеді.LoRaWAN спецификациясы сонымен қатар екі жақты байланыс, түпкілікті қауіпсіздік, ұтқырлық және локализацияланған қызметтер сияқты заттардың Интернеті (IoT) негізгі талаптарын қолдайды.
Әрбір саланың міндетті түрде қатысуы тиіс шаралары бар.Егер мобильді дүниежүзілік конгресс телекоммуникация және желі мамандары үшін міндетті болса, онда IoT мамандары The Things конференциясына қатысуы керек.Thing конференциясы жалғанған құрылғылар индустриясының алға жылжып келе жатқанын көрсетуге үміттенеді және оның жетістігі сенімді болып көрінеді.
Thing конференциясы біз қазір өмір сүріп жатқан әлемнің қатал шындықтарын көрсетеді. COVID-19 пандемиясы бізге 2020 жылы болғандай әсер етпесе де, індет артқы көрініс айнасында әлі көрсетілмеген.
Things конференциясы Амстердамда және онлайнда өтеді.The Things Industries компаниясының бас директоры Винк Гиземанның айтуынша, физикалық оқиғалар «тікелей қатысушыларға жоспарланған бірегей мазмұнға толы».Физикалық оқиға сонымен қатар LoRaWAN қауымдастығына серіктестермен өзара әрекеттесуге, практикалық семинарларға қатысуға және нақты уақытта жабдықпен өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді.
«The Things Conference» виртуалды бөлігінде желілік байланысқа арналған өзіндік бірегей мазмұн болады.Біз әртүрлі елдерде әлі де Ковид-19-ға әртүрлі шектеулер бар екенін түсінеміз және біздің аудиториямыз барлық континенттерден болғандықтан, біз барлығына конференцияға қатысуға мүмкіндік береміз деп үміттенеміз », - деп қосты Гисеман.
Дайындықтың соңғы кезеңдерінде The Things конференцияға 60 серіктес қосылып, 120% ынтымақтастыққа жетті, деді Гисеман.The Things Конференциясы ерекше орын алатын аймақтың бірі - Даңқ қабырғасы деп аталатын бірегей көрме алаңы.
Бұл физикалық қабырға құрылғыларды, соның ішінде LoRaWAN қолдайтын сенсорларды және шлюздерді көрсетеді және осы жылы The Things конференциясында өз жабдықтарын көрсететін көптеген құрылғылар өндірушілері болады.
Егер бұл қызықсыз болып көрінсе, Гисман бұл шарада бұрын ешқашан жасамаған нәрсені жоспарлап жатқанын айтады.Microsoft компаниясымен серіктестікте The Things Conference әлемдегі ең үлкен цифрлық егізді көрсетеді.Цифрлық егіз шамамен 4357 шаршы метрді қамтитын оқиғаның бүкіл аумағын және оның айналасын қамтиды.
Конференцияға қатысушылар тікелей эфирде де, онлайн режимінде де өткізу орнының айналасында орналасқан сенсорлардан жіберілген деректерді көре алады және AR қолданбалары арқылы өзара әрекеттесе алады.Тәжірибені сипаттау үшін әсерлі сөз.
IoT конференциясы LoRaWAN хаттамасына немесе оның негізінде қосылған құрылғылар жасайтын барлық компанияларға ғана арналмаған.Ол сондай-ақ еуропалық ақылды қалалардың көшбасшысы ретінде Нидерланды астанасы Амстердамға үлкен көңіл бөледі.Гиземанның айтуынша, Амстердам азаматтарды ақылды қаламен қамтамасыз ету үшін ерекше жағдайға ие.
Мысал ретінде ол азаматтар микроклиматты өлшейтін және т.б. болатын meetjestad.nl сайтын келтірді.Ақылды қала жобасы сенсорлық деректердің күшін голландтардың қолына береді.Амстердам қазірдің өзінде ЕО-дағы ең ірі стартап-экожүйе болып табылады және The Things конференциясына қатысушылар шағын және орта бизнестің технологияны қалай қолданатынын біледі.
«Конференцияда шағын және орта бизнестің әртүрлі тиімділікті арттыратын қосымшалар үшін қолданатын технологиялары көрсетіледі, мысалы, сәйкестік үшін азық-түлік өнімдерінің температурасын өлшеу», - деді Гисеман.
Физикалық іс-шара Амстердамдағы Кромхоуталда 22-23 қыркүйек аралығында өтеді және іс-шара билеттері қатысушыларға тікелей сессияларға, семинарларға, негізгі баяндамаларға және кураторлық желіге қол жеткізуге мүмкіндік береді.Things конференциясы да биыл өзінің бес жылдығын атап өтуде.
«Бізде заттардың интернетімен кеңейтуді қалайтындардың барлығы үшін көптеген қызықты мазмұн бар», - деді Гизман.Сіз компаниялардың LoRaWAN-ды кең ауқымды орналастырулар үшін қалай пайдаланатыны, қажеттіліктеріңізге дұрыс жабдықты табу және сатып алу туралы нақты мысалдарды көресіз.
Гиземанның айтуынша, биылғы «Даңқ қабырғасындағы заттар» конференциясында 100-ден астам құрылғы өндірушілерінің құрылғылары мен шлюздері көрсетіледі.Іс-шараға 1500 адам қатысады деп күтілуде және қатысушылардың әртүрлі IoT жабдықтарын ұстауға, өзара әрекеттесуге, тіпті арнайы QR кодын пайдаланып құрылғы туралы барлық ақпаратты көруге мүмкіндік болады.
«Даңқ қабырғасы - сіздің қажеттіліктеріңізге сәйкес келетін сенсорларды табу үшін тамаша орын», - деп түсіндіреді Гизман.
Дегенмен, біз жоғарыда айтқан цифрлық егіздер әлдеқайда тартымды болуы мүмкін.Технологиялық компаниялар цифрлық әлемдегі нақты ортаны толықтыру үшін цифрлық егіздерді жасайды.Сандық егіздер өнімдермен өзара әрекеттесу және әзірлеушімен немесе тұтынушымен келесі қадамға дейін оларды растау арқылы негізделген шешім қабылдауға көмектеседі.
Things Conference конференция өтетін жерде және оның айналасында әлемдегі ең үлкен цифрлық егізді орнату арқылы мәлімдеме жасайды.Цифрлық егіздер физикалық түрде байланысқан ғимараттармен нақты уақыт режимінде байланысады.
Гиземан былай деп қосты: «Тапсырмалар стек (біздің негізгі өніміміз – LoRaWAN веб-сервері) Microsoft Azure Digital Twin платформасымен тікелей біріктіріліп, деректерді 2D немесе 3D форматында қосуға және визуализациялауға мүмкіндік береді.
Іс-шараға орналастырылған жүздеген сенсорлардың деректерін 3D визуализациясы «AR арқылы сандық егізді ұсынудың ең табысты және ақпараттылық жолы» болады.Конференцияға қатысушылар конференция өтетін жердегі жүздеген сенсорлардан нақты уақыттағы деректерді көре алады, олармен қолданба арқылы өзара әрекеттеседі және осылайша құрылғы туралы көп нәрсені біле алады.
5G пайда болған кезде кез келген нәрсені қосуға деген ұмтылыс артып келеді.Дегенмен, Гиземанн «әлемдегі барлық нәрсені байланыстырғысы келеді» идеясы қорқынышты деп санайды.Ол құндылықтар мен іскери пайдалану жағдайларына негізделген заттар мен сенсорларды қосуды орынды деп санайды.
Things конференциясының басты мақсаты - LoRaWAN қауымдастығын біріктіру және хаттаманың болашағына қарау.Дегенмен, біз LoRa және LoRaWAN экожүйесін дамыту туралы да айтып отырмыз.Гизман «өсіп келе жатқан жетілуді» ақылды және жауапты байланысты болашақты қамтамасыз етудің маңызды факторы ретінде қарастырады.
LoRaWAN көмегімен бүкіл шешімді өзіңіз құрастыру арқылы осындай экожүйені құруға болады.Хаттаманың пайдаланушыға ыңғайлылығы сонша, 7 жыл бұрын сатып алынған құрылғы бүгін сатып алынған шлюзде жұмыс істей алады және керісінше.Гиземан LoRa және LoRaWAN керемет екенін айтты, өйткені барлық даму негізгі технологияларға емес, пайдалану жағдайларына негізделген.
Қолдану жағдайлары туралы сұрағанда, ол ESG-ге қатысты көптеген қолдану жағдайлары бар екенін айтты.«Шын мәнінде, барлық дерлік пайдалану жағдайлары бизнес-процестің тиімділігіне байланысты.Уақыттың 90%-ы ресурстарды тұтынуды азайтуға және көміртегі шығарындыларын азайтуға тікелей байланысты.Сондықтан LoRa болашағы - тиімділік пен тұрақтылық», - деді Гиземан.
Жіберу уақыты: 30 тамыз 2022 ж
9-қабат, а блок, 1-ғимарат, Шэньчжэнь халықаралық инновациялық алқабы, Синке 1-ші көше, Наньшань ауданы, Шэньчжэнь, Қытай |
Сенатта Мәулен Әшімбаев Түркия Ұлы Ұлттық жиналысының Төрағасы Мұстафа Шентоппен кездесті. Сенат Төрағасы кездесу барысында Қазақстан мен Түркия арасындағы қарым-қатынас стратегиялық әріптестікке, сондай-ақ тарих, мәдениет және тілдердің ортақтығына негізделгенін атап өтті.
Мәулен Әшімбаев Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев мен Президенті Түркия пен Режеп Тайып Ердоған екі елдің өзара қарым-қатынасын дамытуға ерекше назар аударып отырғанын атап өтті. Тұңғыш Президент – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев мемлекеттеріміз арасындағы бауырластық байланыстарды одан әрі нығайтуға баса көңіл бөліп келеді.
Тараптар ынтымақтастықтың қазіргі жоғары деңгейін екіжақты және көпжақты сипаттағы парламенттік дипломатия аясында нығайтуды жалғастыру маңызды деген ортақ пікірге келді.
«Алдағы кезеңде бізге екі ел парламенттері арасындағы өзара қарым-қатынасты нығайтудың маңызы зор. Біз салалық комитеттердің ынтымақтастық топтарының кездесулерін тұрақты өткізіп, дөңгелек үстелдер ұйымдастырып, заңнамалық тәжірибемен бөлісе аламыз. Мұндай алаңдарда екіжақты қарым-қатынастарды дамыту мен халықаралық күн тәртібі бойынша ортақ ұсыныстарды талқылауға және қалыптастыруға болады», - деді Мәулен Әшімбаев.
Тараптар әңгіме барысында логистика, цифрлық технология, ғарыш, туризм, мәдениет, білім беру және сауда-экономикалық қатынастар салаларындағы әріптестікті дамытудың келешегін талқылады.
Сенат Төрағасы Мәулен Әшімбаев кездесу соңында Қазақстан мен Түркия арасындағы достық қарым-қатынастарды нығайтуға қосқан зор үлесі үшін әріптесіне алғыс айтып, бұл сапар парламентаралық ынтымақтастыққа жаңа серпін беретініне сенім білдірді. |
Корольдік меншік, жеке меншік, қауымдық меншік XVII ғ-дағы Солтүстік Америка жеріндегі ағылшын отарларының үш түрі фермерлік
Фермерлер XVII ғ. Солтүстік Америка халқының негізгі бөлігін құрады олигархиялық ХVІІ ғ. Солтүстік Америкада қалыптасқан биліктің түрі джагир
Сословиелік монархия ХVІІ ғ. Ресейдегі мемлекеттік құрылым К.Минин
Бас штаттар ХVІІ ғ. Франциядағы сословиелік уәкілдіктің жоғарғы мекемесі Кемелік қаржы салығы
Оливер Кромвель XVII ғ-дағы Ағылшын буржуазиялық революциясының көрнекті қайраткері Джентрилер XVII ғ. Англиядағы ірі жер иеленушілер О.Кромвель |
9 маусымда Алматыдағы "Астана" алаңында полиция жүзге жуық адамды ұстады. Алаңға жиналған жүздеген адам кезектен тыс президент сайлауына қарсы шықты. Алаңда тұрған полиция мен арнайы жасақ "Бойкот", "Масқара" деп айғайлап тұрғандарды шетінен ұстап әкетті. Полиция ұсталғандарды Бостандық аудандық полиция бөлімшесіне апарғаны хабарланды. Reuters және AP ақпарат агенттіктерінің суреттері.
Түгел оқыңыз Қысқарту
1 Алматыдағы "Астана" алаңында сайлауға қарсы шыққан екі жүзден астам адам жиналып, "бойкот", "масқара" деп айғайлады. Оларды полиция жаппай ұстай бастады. Алматы, 9 маусым 2019 жыл.
2 Арнайы жасақ "Астана" алаңында наразылыққа шыққан тұрғынды ұстаған сәт. Алматы, 9 маусым 2019 жыл.
3 Алаңдағы көрініс. Алматы, 9 маусым 2019 жыл.
4 Азаттық тілшісінің хабарлауынша, алаңда полиция мен арнайы жасақтың қарасы көп. Алматы, 9 маусым 2019 жыл.
5 Полиция ұсталған наразыны көлікке күштеп отырғызып жатыр. Алматы, 9 маусым 2019 жыл.
6 Vlast.kz сайтының хабарлауынша, арнайы жасақ ұсталғандарды полиция департаментіне апарып жатыр. Алматы, 9 маусым 2019 жыл.
7 Алаңда жүрген Азаттық тілшісі полиция бірнеше адамды бір уақытта ұстап әкеткенін көрген. Алматы, 9 маусым2019 жыл.
8 Алматы полиция департаменті мен ішкі істер министрлігі ұстауларға қатысты мәлімдеме жасаған жоқ.
9 Полиция алаңға келгендердің бірін әкетіп барады. Ұсталғандар арасында Азаттық тілшісі Петр Троценко мен Vlast.kz журналисі бар. Алматы, 9 маусым 2019 жыл.
10 Полиция ұсталғандарды күштеп көлікке салып жатыр. Алматы, 9 маусым 2019 жыл.
11 7 маусымда Қазақстан бас прокуратурасы азаматтарды 9-10 маусымда заңсыз митингіге шықпауға шақырып, қатысқандардың "жауапқа тартылатынын" ескерткен.
12 Елде тыйым салған "Қазақстанның демократиялық таңдауы" қозғалысының жетекшісі, қуғындағы банкир Мұхтар Әблязов 9 маусымда азаматтарды бірнеше қалада митингіге шығуға шақырған. |
Дивидендтік саясатЖиі қойылатын сұрақтарКорпоративтік оқиғалар күнтізбесіХабарландырулар мен хабарларЖасалуына «ҚазТрансОйл» АҚ-тың мүдделілігі бар мәмілелер және ірі мәмілелерБайланыстар
Дивидендтік саясатЖиі қойылатын сұрақтарКорпоративтік оқиғалар күнтізбесіХабарландырулар мен хабарларЖасалуына «ҚазТрансОйл» АҚ-тың мүдделілігі бар мәмілелер және ірі мәмілелерБайланыстар
Басты бет
Акционерлер мен инвесторларға
Хабарландырулар мен хабарлар
Хабарландырулар мен хабарлар
Барлық жылдар2022202120202019201820172016201520142013201220092008
Өндірістік қызмет және қаржылық нәтижелер туралы хабарламалар (157)
14.11.2022 2022 жылдың 9 айы бойынша «ҚазТрансОйл» АҚ шоғырландырылған түсім көлемі 179 млрд 650,7 млн теңгені құрады
22.10.2022 2022 жылдың 9 айында «ҚазТрансОйл» АҚ мұнай тасымалдау көлемі 30 млн тоннаны құрады
22.08.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың шоғырландырылған түсімі 2022 жылдың бірінші жарты жылдығының қорытындылары бойынша 116,4 млрд теңгені құрады
27.07.2022 2022 жылдың І жартыжылдығында «ҚазТрансОйл» АҚ мұнай тасымалдау көлемі 19,959 млн тоннаны құрады
11.07.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ «Павлодар-Шымкент» магистральдық мұнай құбыры учаскелерін қайта жаңартуды жүргізді
11.07.2022 Қайта жаңартудан кейін «Астрахань-Маңғышлақ» магистральдық су құбырының 50 км учаскесін қосу бойынша жұмыстар аяқталды
19.04.2022 Сәуірде «ҚазТрансОйл» АҚ магистральдық мұнай құбырлары жүйесі бойынша қазақстандық мұнайды экспортқа жеткізуді ұлғайту күтілуде
10.03.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың шоғырландырылған түсімі 2021 жылы 1,26%-ке өсті
25.01.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ 2021 жылдың жоспарлы мұнай тасымалдау көрсеткіштерін орындады
07.12.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ «Өзен-Атырау-Самара» магистральдық мұнай құбырының жаңадан салынған үш құбыр учаскелерін іске қосу бойынша жұмыстарды аяқтады
15.11.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың шоғырландырылған таза пайдасы 2021 жылдың 9 айдың қорытындылары бойынша 49,307 млрд теңгені құрады
20.10.2021 2021 жылдың 9 айында «ҚазТрансОйл» АҚ мұнай тасымалдау көлемі 30,8 млн тоннаны құрады
23.08.2021 Жалпы ұзындығы 16 км «Прорва - Құлсары» магистральдық мұнай құбырының учаскелері реконструкциялаудан өткеннен кейін пайдалануға берілді
18.08.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың шоғырландырылған түсімі 2021 жылдың I жартыжылдығының қорытындылары бойынша 116 млрд 803,8 млн теңгені құрады
15.07.2021 2021 жылдың І жартыжылдығында «ҚазТрансОйл» АҚ мұнай тасымалдау көлемі 20,4 млн тоннаны құрады
30.06.2021 «Кеңқияқ-Атырау» мұнай құбыры реверсінің жобасы бойынша «Аман» МАС магистральдық сорғы станциясы пайдалануға берілді
09.06.2021 Ақаулар мерзімінен бұрын жойылды
28.05.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ шоғырландырылған таза пайдасы 2021 жылдың І тоқсанындағы қорытындысы бойынша 24,3%-ға өсті
12.05.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ қайта жаңартудан кейін «Өзен-Атырау-Самара» магистральдық мұнай құбыры учаскелерін қосуды аяқтады
23.04.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ 2020 жылға «ҚазТрансОйл» АҚ таза кірісін бөлу тәртібі туралы және «ҚазТрансОйл» АҚ бір жай акциясына шаққандағы 2020 жылға дивиденд мөлшері туралы «ҚазТрансОйл» АҚ Акционерлерінің жалпы жиналысына Директорлар кеңесінің ұсыныстары жөнінде хабарлайды
21.04.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ-тағы мұнай тасымалдау көлемі 2021 жылдың I тоқсанында 10,2 млн тоннаны құрады
09.03.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ 2020 жылғы қаржы нәтижелері туралы хабарлады
15.01.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ 2020 жылы мұнай тасымалдау көлемі 42,3 млн тоннаны құрады
12.01.2021 Өзен-Атырау-Самара магистральдық мұнай құбырының «Атырау-Самара» учаскесінде мұнай тасымалдау қалпына келтірілді
11.01.2021 Магистральды «Өзен-Атырау-Самара» мұнай құбыры бойындағы «Атырау-Самара» учаскесінде мұнай тасымалы тоқтатылды
05.01.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ «Кеңқияқ-Атырау» мұнай құбыры учаскесі реверсінің бірінші кезеңі» жобасын 2021 жылы аяқтайды
16.11.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ 2020 жылғы 9 айдың қорытындысы бойынша шоғырландырылған таза кірісі 38% өсті
26.10.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ 9 айдағы өндірістік қызметтің қорытындыларын шығарды
21.08.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың Грузиядағы еншілес компаниясы жүктерді ауыстырып тиеуді 18 %-ке арттырды
20.07.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ шоғырландырылған мұнайдың жүк айналымы 2020 жылдың І жартыжылдығында 22 млрд 163 млн тонна-километрді құрады
04.06.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың 2019 жылғы интеграцияланған жылдық есебі жарияланды
16.04.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ 2019 жылдың қаңтар-наурыз айларындағы өндірістік қызмет қорытындылары туралы хабарлайды
27.01.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ 2019 жылдағы қызметінің нәтижелері туралы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ алдында есеп береді
27.01.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ 2019 жылы Қазақстанның МӨЗ-деріне мұнай тасымалдауды 5% ұлғайтты
05.12.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ 2019 жылдың 9 айындағы қаржылық нәтижелер туралы хабарлайды
04.12.2019 10 жылдың ішінде «Кеңқияқ-Құмкөл» мұнай құбыры бойынша 52 млн тонна мұнай тасымалданды
03.12.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ «Өзен-Атырау-Самара» мұнайқұбырының 1235 шқ қабылдау-тапсыру пунктінде мұнайдың коммерциялық есебі басталды
28.11.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ қызмет көрсетілмейтін байланыс тораптарын енгізу арқылы 430 млн. астам теңгені үнемдеді
23.10.2019 ҚазТрансОйл 2019 жылғы 9 айда отандық МӨЗ-дерге мұнай жеткізілімдерін ұлғайтты
15.10.2019 ҚазТрансОйл «Астрахань-Маңғышлақ» магистральдық суағызғысы объектілерінің құрылысы мен қайта құру жұмыстарының барысы туралы хабарлайды
16.08.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ 2019 жылдың бірінші жарты жылдықтағы қаржылық қорытындылары туралы хабарлайды
22.07.2019 ҚазТрансОйл мен Транснефть РФ аумағындағы технологиялық мұнайды ҚР аумағына ығыстыруды аяқтады
17.07.2019 Биылғы алғашқы жарты жылдықта шоғырландырылған мұнайдың жүк айналымы «ҚазТрансОйл» АҚ 55 млн тонна-километрге көбейді
28.06.2019 «ҚазТрансОйл» ПКОП-қа мұнайды қауіпсіз тасымалдауды қамтамасыз етті
04.06.2019 Өзен-Жетібай-Ақтау мұнай құбыры бойынша мұнай тасымалы қалпына келтірілді
29.04.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ «Атырау-Самара» мұнай құбыры арқылы мұнай тасымалдауды тоқтатпайды
16.04.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ шоғырландырылған мұнайдың жүк айналымы 2019 жылдың 1 тоқсанында 11,3 млрд тонн/км құрады
21.02.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың мұнай құбырына заңсыз қосылу салдары жойылды
29.01.2019 5 жыл ішінде «ҚазТрансОйл» магистральды мұнай құбырына заңсыз қосылу 12 фактіге азайды
23.01.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ 2018 жылға арналған өндірістік жұмысының қортындысы
20.11.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ 2018 жылдың қаңтар-қыркүйек айларына арналған қаржы нәтижесі туралы хабарлайды
08.11.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ «Павлодар –Шымкент» мұнай құбырының Шаян өзені арқылы өтетін суасты өтпе жолының жаңа учаскесін іске қосты
26.10.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ«Тұймазы – Омбы – Новосібір-2» мұнай құбырында заманауи телемеханика жүйесін іске қосты
24.10.2018 «ҚазТрансОйл» «Өзен-Атырау-Самара» бағытындағы мұнай құбырының 34 шақырымын қайта жөндеді
19.10.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ 2018 жылдың 9 айында 42,3 млн тонна мұнайды тасымалдады
24.07.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ 2018 жылдың бірінші жартыжылдықтағы өндірістік нәтижелері туралы хабарлайды
04.07.2018 Астанада мұнай ағымын реттейтін Диспетчерлік басқарма орталықтандырылды
01.06.2018 № 5 су сорғы стансасын қайта жөндеу – су жеткізуді ұлғайту жобасы
31.05.2018 Қаламқас -Қаражанбас-Ақтау және Өзен-Жетібай-Ақтау мұнай құбырын қайта жөндеу жұмыстары аяқталды
29.05.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ 2018 жылғы 3 айға қаржылық қорытындыларын жариялады
16.05.2018 «ҚазТрансОйл» және КТК-К АҚ серіктестікті дамытуда
23.04.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ 2018 жылдың бірінші тоқсанына арналған өндірістік қызметінің қорытындысы
19.03.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ 2017 жылдың қаржылық қорытындыларын жариялады
03.03.2018 Буды қалпына келтіру: экологиялық таза және үнемді шешім
24.01.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың 2017 жылғы өндірістік қызметінің қорытындылары
17.01.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ нысанында мұнайдың төгілуі жедел тоқтатылды
21.11.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ 2017 жылғы қаңтар – қыркүйек айларындағы қаржылық нәтижелері туралы хабарлайды
20.11.2017 ҚазТрансОйл Ресей мұнайын Өзбекстан бағытына тасымалдауды бастады
10.11.2017 Магистральды мұнай құбырлардағы технологиялық мұнайдың статусы анықталды
11.10.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ 2017 жылдың 9 ай ішіндегі өндірістік қызмет қорытындылары
24.08.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ 2017 жылғы қаңтар – маусымдағы қаржылық нәтижелері туралы хабарлайды
17.07.2017 Баспасөз хабарламалары « «ҚазТрансОйл» АҚ 2017 жылдың I-ші жартыжылдығындағы өндірістік қызмет қорытындылары
04.07.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ магистральды мұнай құбырлары жүйесіне «Жайықмұнай» ЖШС қосылды
26.05.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ 2017 жылдың 1 тоқсанындағы қаржылық қорытындылары
05.05.2017 «ҚазТрансОйл» мұнай құбырларында 5 жыл ішінде апаттылық, тоттанудан істен шығу, экологиялық қауіп нөлдік деңгейде тіркелді
26.04.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың 2017 жылдың бірінші тоқсандағы өндірістік-шаруашылық қызметтің нәтижелері
31.03.2017 «Атасу – Алашаңқай» мұнай құбыры арқылы 100 млн тонна мұнай айдалды
06.03.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ 2016 жылдың қаржылық қорытындыларын жариялады
01.03.2017 Новороссийск кемежайына «ҚазТрансОйл» АҚ-тың жаңа бағыты бойынша Siberian light-тың бірінші партиясы жеткізілді
17.02.2017 Қашағандық мұнайды тасымалдау үшін жаңа құбыр жүргізу бағыты құрылды
30.01.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ-ның 2016 жылдың өндірістік қызметінің қорытындылары
07.12.2016 Атырау облысында ҚР Тәуелсіздігінің 25 жылдығы қарсаңында мұнай айдау станциясының күрделі жөндеу жұмыстары аяқталды
28.11.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ 2016 жылдың 9 айына арналған шоғырландырылған қаржы көрсеткіштері
18.10.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ ММҚ жүйесіне 18,9 мың тонна қашаған мұнайы келіп түсті
18.10.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ-ның 2016 жылдың 9 айының өндірістік қызметінің қорытындысы
28.09.2016 Астрахань-Маңғышлақ су құбырының өткізу қуаттылығы кеңейтілуде
01.09.2016 Магистральді мұнай құбыры желісі телімінің толық жөндеуінің нәтижесінде мұнайдың өткізу қуаттылығы жылына 10 млн тоннаға дейін ұлғайды
12.08.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ 2016 жылдың бірінші жартыжылдығының шоғырланған қаржы көрсеткіштері туралы хабарлайды
02.08.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ 2016 жылдың бірінші жартыжылдығындағы шоғырланбаған қаржы көрсеткіштерін хабарлайды
29.07.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ белгіленген жоспарды асыра орындауда
28.07.2016 Маңғыстау облысында мұнайдың мөлшері мен сапасын өлшейтін жүйе іске қосылды
28.06.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың жаңа нысаны пайдалануға берілді
15.06.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ өндірістік нысандарында алғаш рет бу қайтарымдау жүйесі орнатылуда
10.06.2016 ҚазТрансОйл» АҚ «Астрахан-Маңғышлақ» су ағызғысының тоқтатылуынан кейінгі жұмысын қайта жандандыруы жөнінде хабарлап отыр
30.05.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ 2016 жылдың бірінші тоқсандағы шоғырланған қаржы көрсеткіштері жөнінде хабарлап отыр
29.04.2016 «ҚазТрансОйл» Шымкентті айналдыра салынған «Павлодар-Шымкент» мұнай құбыры телімін пайдалануға берді
26.04.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ 2016 жылдың бірінші тоқсандағы өндірістік-шаруашылық қызметтің нәтижелері
26.04.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ 2016 жылғы қаңтар-наурыз аралығындағы шоғырландырылмаған қаржылық көрсеткіштерін жариялап отыр
22.04.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ «Павлодар-Шымкент» мұнай құбырына заңсыз кіре кесудің зардаптарын жойып отыруда
15.03.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ-ң 2015 жылғы қаржылық нәтижелері
28.01.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ 2015 жылдың аудиттелмеген жеке қаржы есебі бойынша қаржылық нәтижелері туралы хабарлап отыр
25.01.2016 2015 жылдың 12 айында «ҚазТрансОйл» өндірістік қызметінің қорытындылары
12.01.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ өндірістік-технологиялық байланыс жүйелерін пайдаланудың жаңа әдістерін енгізіп отыр
19.11.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ 2015 жылдың 9 айы ішіндегі шоғырланған қаржылық көрсеткіштері жөнінде хабарлап отыр
30.10.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ ТОН-2 мұнай құбырының казақстандық учаскесіндегі күрделі жөндеу жөніндегі жұмыстардың бір бөлігін аяқтады
27.10.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ-ң таза пайдасы 2015 жылдың 9 ай ішінде 23 пайызға артты
16.10.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ 2015 жылдың 9 айында мұнйады тасмалдау көлемдері мен жүк айналымы бойынша жоспарын асыра орындады
22.09.2015 «ҚазТрансОйл» Солтүстік Қазақстан облысындағы «ТОН-2» магистральдық мұнай құбырының зақымдалу салдарын жойып отыр
07.08.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ 2015 жылдың бірінші жартыжылдықтың шоғырланған қаржы көрсеткіштері жөнінде хабарлап отыр
06.08.2015 ҚазТрансОйл «Астрахан-Манғышлақ«магистральдық су құбырдағы құрылыс-жөндеу жұмыстарын толығымен аяқтады
06.08.2015 «КазТрансОйл» АҚ «Астрахан-Маңғышлақ» магистральдық су құбыры жұмысының тоқтатылуы жөнінде хабарлап отыр
09.07.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ 2015 жылдың бірінші жартыжылдығында жүргізген өндірістік-шаруашылық қызметінің қорытындысын хабарлайды
02.07.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ Павлодар-Шымкент мұнай құбырының Барсеңгір-Атасу учаскесін қайта құруды аяқтады
02.07.2015 Атырауда «ҚазТрансОйл» АҚ Батыс филиалы Атырау мұнай құбыры басқармасының әкімшілік-тұрмыстық корпус пайдаланымға берілді
22.06.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ Қарағанды облысындағы «Атасу-Алашаңқай» мұнай құбырына заңсыз кіре кесудің зардаптарын жойды
20.05.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ 2015 жылдың 1-ші тоқсанындағы шоғырландырылған қаржылық қорытындыларын хабарлайды
28.04.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ 2015 жылдың 1-ші тоқсанындағы қаржылық қорытындысын хабарлайды (шоғырландырылмаған және аудиттелмеген)
14.04.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ 2015 жылдың бірінші тоқсандағы өндірістік-шаруашылық қызметтің нәтижелері
06.03.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылғы қаржы қорытындылары туралы хабарлайды
30.01.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылдың қаржылық нәтижелері жөнінде хабарлап отыр (шоғырландырылмаған және аудиттелмеген)
20.01.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ Атырау облысындағы Мартыши-Атырау мұнай құбырына рұқсатсыз кесудің салдарын толығымен жойды
16.01.2015 16 қаңтарда Астана уақыты бойынша сағат 16.48-де Мартыши-Атырау мұнай құбыры бойынша мұнай айдау қайта жаңғыртылды
16.01.2015 2014 жылдың 12 айында «ҚазТрансОйл» өндірістік қызметінің қорытындылары
31.12.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ ТОН-2 мұнай құбырының қазақстандық учаскесі бойынша жүргізіп жатқан күрделі жөндеу жұмыстарының бір бөлігін аяқтады
26.12.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ «Өзен-Жетыбай-Ақтау» магистральдық мұнай құбырын және Қаламқас-Қаражанбас-Ақтау магистральдық құбырының екінші кезегінің қайта өңдеу жұмыстарын аяқтап болды
24.12.2014 «КазТрансОйл» АҚ мұнай айдау стансаларында реактивті қуаттылығының орнын басу қондырғыларын пайдалануды енгізіп отыр
25.11.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ Қарағанды облысындағы үш нысанын пайдалануға берді
17.11.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылдың 9 айындағы өндірістік-шаруашылық және қаржы-экономикалық қызметінің қорытындылары туралы хабарлайды
28.10.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылдың 9 ай ішінде атқарған жұмысының алдын-ала қаржылық нәтижелері жөнінде хабарлайды
21.10.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылдың 9 айындағы өндірістік-шаруашылық қызметінің қорытындылары туралы хабарлайды
13.08.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылдың бірінші жарты жылдығына шоғырландырылған қаржылық және өндірістік қызметі бойынша қорытындысын хабарлайды
30.07.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылдың 1 жартыжылдағы өндірістік пен қаржылық қызметінің нәтижелері жөнінде хабарлайды
21.07.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылғы 1 жартыжылдағы өндірістік қызметтің қорытындылары туралы хабарлайды
30.05.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылғы бірінші тоқсандағы қаржы-экономикалық және өндірістік-шаруашылық қызметі бойынша қорытындысын хабарлайды
30.04.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2014 жылғы қаңтар-наурыз айларындағы өндірістік-шаруашылық және қаржы-экономикалық қызметтің қорытындылары
19.03.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2013 жылғы 12 айдағы қаржы-экономикалық және өндірістік-шаруашылық қызметі бойынша қорытындысын хабарлайды
31.01.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ 2013 жылғы 12 айдағы өндірістік және қаржы қорытындылары (шоғырландырылған емес) туралы хабарлайды
14.01.2014 2013 жылдың 12 айында «ҚазТрансОйл» АҚ («ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ еншілес кәсіпорны) өндірістік қызметінің қорытындылары
31.12.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ 2013 жылдың 9 айындағы өндірістік-шаруашылық және қаржы-экономикалық қызметінің қорытындылары туралы хабарлайды
30.12.2013 «КазТрансОйл» АҚ және «НК «Роснефть» ААҚ мұнай тасымалдау жөніндегі шартқа қол қойды
30.12.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ Т. Қасымов атындағы мұнай айдау стансасын қайта құру аяқталды
13.12.2013 Қазақстан–Қытай мұнай құбырында екі жаңа мұнай айдау стансалары пайдалануға берілді
26.11.2013 ҚазТрансОйл» АҚ 2013 жылдың 9 айындағы өндірістік-шаруашылық қызметінің қорытындылары туралы хабарлайды
12.11.2013 Екатеринбург қаласында 11 қарашада ҚР президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен РФ президенті Владимир Путиннің қатысуымен өткен Қазақстан мен Ресей арасындағы аймақтық ынтымақтастық жөніндегі Х Форум шеңберінде «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ», «ҚазТрансОйл» АҚ және «НК «Р
17.10.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ 2013 жылдың 9 айындағы өндірістік-шаруашылық және қаржы-экономикалық қызметінің қорытындылары туралы хабарлайды
05.09.2013 Батуми теңіз порты арқылы құрғақ жүктердің жүк айналымы тамызда рекордтық деңгейге жетті – 220 000 тонна
19.08.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ 2013 жылғы бірінші жарты жылдығына қаржы-экономикалық және өндірістік-шаруашылық қызметі бойынша қорытындысын хабарлайды
30.05.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ 2013 жылғы бірінші тоқсандағы қаржы-экономикалық және өндірістік-шаруашылық қызметі бойынша қорытындысын хабарлайды
15.04.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ 2013 жылғы бірінші тоқсандағы қаржы-экономикалық және өндірістік-шаруашылық қызметі бойынша қорытындысын хабарлайды
11.03.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ 2012 жылғы 12 айдағы қаржы-экономикалық және өндірістік-шаруашылық қызметі бойынша қорытындысын хабарлайды
07.09.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ-ның 2012 жылдың 6 айы аралғындағы өндірістік-шаруашылық және қаржылық-экономикалық қызметінің қорытындысы
16.05.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың 2012 жылғы қаңтар – сәуірдегі өндірістік қызметінің қорытындылары.
17.04.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың 2012 жылғы қаңтар-наурыздағы өндірістік қызметінің қорытындылары
06.04.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ 2011 жылғы 12 айдағы қаржылық-экономикалық және өндірістік-шаруашылық қызметін қорытындылады
15.03.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың 2011 жылғы қаңтар – ақпандағы өндірістік қызметінің қорытындылары
16.02.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың 2012 жылдың қаңтар айындағы өндірістік қызметінің қорытындылары
11.01.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың 2011 жылғы 12 айдағы өндірістік қызметінің қорытындылары
Қызметтердің тарифтері туралы хабарламалар (30)
29.10.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ магистральдық құбырлар жүйесі арқылы Қазақстан Республикасының ішкі нарығына мұнай айдау жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметке уақытша өтемдік тарифтің қолданылуы 30 қарашада аяқталады
20.09.2022 1 қазаннан бастап «ҚазТрансОйл» АҚ-тың Н.Н. Шманов атындағы МАС-та мұнайды «Кеңқияқ-Атырау» мұнай құбырына мұнайды ауыстырып тиеу бойынша реттеліп көрсетілетін қызметіне тариф 1 тоннаға 37,23 теңге құрайды
23.08.2022 1 қыркүйектен бастап «ҚазТрансОйл» АҚ магистральдық мұнай құбырлары жүйесі бойынша ішкі нарыққа мұнай айдау қызметіне уақытша өтемдік тариф 4 328,04 теңгені құрайды
29.07.2022 2022 жылғы I жартыжылдықтың қорытындысы бойынша тұтынушылар алдында есеп берді
04.07.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ 29 шілдеде тұтынушылар алдында 2022 жылдың бірінші жартыжылдығы бойынша есеп береді
20.05.2022 25 мамырдан бастап жылу энергиясын өндіру, беру және тарату жөніндегі «ҚазтрансОйл» АҚ реттеліп көрсетілетін қызметтерге жаңа тариф қолданысқа енгізіледі
11.05.2022 Қарағанды мұнай құбыры басқармасы үшін электр энергиясын беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметке уақытша өтемдік тариф
11.05.2022 2022 жылғы 1 маусымнан бастап электр энергиясын беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметке мынадай тарифтер күшіне енеді
03.05.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ 2021 жылдың қорытындысы бойынша тұтынушылар алдында есеп берді
18.04.2022 Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге экспорттау мақсатында магистральдық құбырлармен мұнай айдау бойынша «ҚазТрансОйл» АҚ қызметіне тариф бекітілген
05.04.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ 29 сәуірде тұтынушылар алдында 2021 жылғы есеп береді
30.11.2021 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап 31 желтоқсанға дейін «ҚазТрансОйл» АҚ магистральдық құбырлар жүйесі арқылы Қазақстан Республикасының ішкі нарығына мұнай айдау бойынша реттеліп көрсетілетін уақытша өтемдік тариф бекітілген
18.11.2021 «Кеңқияқ» БМАС мұнайды ауыстырып тиеу жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметке уақытша өтемдік тариф бекітілді
08.11.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ магистральдық құбырлар жүйесі арқылы Қазақстан Республикасының ішкі нарығына мұнай айдау бойынша реттеліп көрсетілетін қызметке уақытша өтемдік тариф бекітілген
30.07.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ 2021 жылдың І жарты жылдығының қорытындысы бойынша тұтынушылар алдында есеп берді
20.05.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ 2021 жылғы 1 маусымнан бастап 2022 жылғы 31 мамыр аралығындағы кезеңде электр энергиясын беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметке тарифтерді төмендетеді
28.04.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ 2020 жылғы атқарған жұмыс қорытындысы туралы тұтынушылар алдында есеп берді
29.07.2020 Н.Н. Шманов атындағы МАС-тан «Кеңқияқ-Атырау» мұнай құбырына мұнайды ауыстырып тиеу жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметке тариф бекітілді
04.06.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ 2020 жылғы 1 шілдеден бастап 2021 жылғы 30 маусымды қоса алғанда жылу энергиясын өндіру, беру және тарату жөніндегі реттелетін қызметіне тарифтерді төмендетіледі
15.05.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ 2020 жылғы 1 маусымнан бастап 2021 жылғы 31 мамыр аралығындағы кезеңде электр энергиясын беру жөніндегі тарифтерді төмендетеді
29.01.2020 Экспорт мақсатында мұнай айдау бойынша тариф бекітілді
29.01.2020 Қазақстан Республикасының аумағынан тыс экспорт мақсатында магистралдық мұнай құбырымен тасымалдау бойынша «КазТрансОйл» АҚ 2020 жылға тарифі бекітілді
22.11.2019 ТМРК «ҚазТрансОйл» АҚ-ның өтінімі бойынша жария тыңдау өтті
02.08.2019 Хабарлама
24.08.2018 Көрсетілген тарифтер 2018 жылғы 1 қыркүйектен бастап күшіне енеді
29.06.2018 «КазТрансОйл» АҚ магистралдық құбыржолдары арқылы суды беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметіне уақытша өтемдік тарифтерді бекіту туралы» 2017 жылдың 19 маусымдағы №146-НҚ бұйрығының күші тоқтатылғаны туралы
20.06.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың магистральдық құбыржолдары арқылы суды беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметіне уақытша өтемдік тарифтер бекітілді
22.01.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ-ның электр энергиясын беру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметіне арналған тарифтер бекітілген
25.12.2009 ТМРА «ҚазТрансОйл» АҚ магистральды мұнай құбырлары жүйесі бойынша мұнай тасымалдау қызметтеріне жаңа тарифтерді бекітті
02.04.2008 «ҚазТрансОйл» АҚ электр энергиясына тарифті түсірді
Рейтингілер (38)
07.10.2022 Fitch Ratings Ltd «ҚазТрансОйл» АҚ несиелік рейтингінің жыл сайынғы шолуын жариялады
03.10.2022 S&P Global Ratings агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ несиелік ұпайларын көтерді
29.06.2022 Fitch Ratings агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ эмитенті дефолтының ұзақ мерзімді рейтингін растады
07.07.2021 Fitch Ratings «ҚазТрансОйл» АҚ-ның ұзақ мерзімді рейтингін «ВВВ –» деңгейінде және болжамның «Тұрақты» екенін растады
07.07.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ Fitch Ratings халықаралық рейтинг агенттігі эмитент дефолтының ұзақ мерзімді рейтингін «ВВВ-» деңгейінде, болжам - «Тұрақты» деп растағанын хабарлайды.
13.11.2020 Fitch Ratings «ҚазТрансОйл» АҚ рейтінгін «ВВВ-» деңгейінде болжаммен «Тұрақты» деп растады.
14.10.2020 S&P Global Ratings «ҚазТрансОйл» АҚ кредиттік рейтінгісін бұрынғы дәрежеде сақтады
01.04.2020 S&P халықаралық агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ рейтингіне қатысты болжамын өзгертті
01.04.2020 S&P Global Ratings «ҚазТрансОйл» АҚ рейтингісі бойынша болжамды «Тұрақтыдан» «Негативтіге» өзгертті
27.01.2020 Moody’s инвесторларға қызмет көрсету агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ кредиттік рейтингін өзгерті
27.01.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ хабарлайды
19.11.2019 Fitch «ҚазТрансОйл» АҚ ұзақ мерзімді рейтінгісін «ВВВ-» деңгейінде, болжам – «Тұрақты» деп растады
26.08.2019 Moody’s Investors Service халықаралық рейтинг агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ ұзақмерзімді кредиттік рейтингін «Baa3» деңгейінде растады және рейтинг бойынша болжамды «Тұрақтыдан» «Жағымдыға» өзгертті
08.08.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ S&P Global Ratings халықаралық рейтинг агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ-ның кредиттік рейтингісін жыл сайынғы шолуды жариялағанын хабарлайды
19.06.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ Moody’s Investors Service халықаралық рейтинг агенттігінің кредиттік қорытындысының жарияланғандығы туралы хабарлайды
13.11.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың ұзақ мерзімді кредит рейтингісін «Тұрақты» болжаммен «ВВ» деңгейге дейін көтерді
05.04.2018 Fitch Ratings халықаралық рейтинг агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ эмитенті дефолтының шетел валютасындағы ұзақ мерзімді рейтингісін «ВВВ-» деңгейде «Тұрақты» болжаммен растады
27.11.2017 2017 жылғы 27 қарашада Standard & Poor’s Global Ratings халықаралық дәрежелеу агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ-тың ұзақ мерзімді топтық кредит дәрежесінің «ВВ» деңгейден «ВВ-» деңгейіне төмендегені туралы хабарлады
14.09.2017 2017 жылғы 12 қыркүйекте Standard & Poor’s Global Ratings халықаралық дәрежелеу агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ-ты қоса алғанда қазақстандық бес компанияның кредит дәрежесі «Жағымсыз» деген болжаммен «ВВ» деңгейінде екендігін қуаттады
04.08.2017 Moody’s Investor’s Service халықаралық дәрежелеу агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ рейтингісін «Baa3» деңгейіндегі дәрежесін растап, «Жағымсыз» болжамнан «Тұрақтыға» өзгертті
14.09.2016 Fitch Ratings халықаралық дәрежелеу агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ-тың шетел валютасындағы эмитент дефолтының ұзақ мерзімді дәрежесін «BBB-» деңгейінде құптады, болжамы «Тұрақты»
06.05.2016 2016 жығы 5 мамырда Fitch ratings халықаралық дәрежелеу агенттігі (бұдан әрі - Fitch) «ҚазТрансОйл» АҚ-тың дәрежесін «ВВB-» деңгейіне дейін төмендетті, болжам Тұрақты.
04.05.2016 Moody’s Investors Service халықаралық дәрежелік агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ-ң дәрежесін «Жағымсыз» деген болжаммен «Baa3» деңгейінде екендігін растады
19.04.2016 Standard and Poor’s «ҚазТрансОйл» АҚ ұзақ мерзімді кредит дәрежесі «Жағымсыз» деген болжаммен «ВВ» деңгейінде екендігін қуаттады
23.02.2016 Standard and Poor’s «ҚазТрансОйл» АҚ кредиттік дәрежесін қайта қарады
29.01.2016 Moody’s Investor’s Service халықаралық дәрежелеу агенттігі (Moody’s) «ҚазТрансОйл» АҚ-тың (ҚТО) кредиттік дәрежесін қайта қарады
25.01.2016 2016 жылғы 22 қаңтарда Moody’s Investor’s Service халықаралық дәрежелеу агенттігі EMEA өңірінің (Еуропа, Таяу Шығыс және Африка) «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен «ҚазТрансОйл» АҚ-ты қоса алғанда 32 мұнай және мұнай қызмет көрсету компаниясының дәрежелерін төмендет
09.09.2015 Fitch Ratings халықаралық дәрежелеу агенттігі (бұдан әрі - Fitch) «ҚазТрансОйл» АҚ (бұдан әрі - Қоғам) кредиттік дәрежесін «ВВB» деңгейінде растады, болжам «Тұрақты»
27.04.2015 Standard & Poor’s халықаралық дәрежелеу агенттігі (бұдан әрі – S&P) «ҚазТрансОйл» АҚ (бұдан әрі – Қоғам) кредит дәрежесі «Жағымсыз» деген болжаммен «ВВ+» деңгейінде екендігін қуаттады
07.04.2015 Moody’s агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ-тың (әрі қарай – Қоғам) кредит дәрежесін «Bаа3» деңгейінде қуаттап, болжамды «Тұрақтыға» өзгертті
24.02.2015 Standard & Poor’s халықаралық дәрежелеу агенттігі (бұдан әрі - S&P) «ҚазТрансОйл» АҚ-тың (бұдан әрі – Қоғам) кредит дәрежесін «ВВВ-»-дан «ВВ+»-ке дейін төмендетті
03.09.2014 Fitch Ratings «ҚазТрансОйл» АҚ дәрежесін «Тұрақты» деген болжаммен «ВВВ» деңгейінде қуаттады
19.06.2014 2014 жылғы 17 маусымда Standard & Poor’s халықаралық дәрежелеу агенттігі (бұдан әрі - S&P) Қазақстанның мемлекетпен байланысты жеті ұйымының дәрежелері бойынша болжамды тәуелсіз кредит дәрежесі бойынша болжам өзгерісінен кейін болжамын «Тұрақтыдан» «Жағым
16.06.2014 Standard & Poor’s халықаралық дәрежелеу агенттігі (бұдан әрі - S&P) «ҚазТрансОйл» АҚ-тың (бұдан әрі - Қоғам) кредиттік дәрежесін «BBB-» деңгейінде құптады, болжамы «Тұрақты»
29.08.2013 Fitch халықаралық дәрежелеу агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ (әрі қарай – Қоғам) дәрежесін «BBB-» деңгейінен «BBB» деңгейіне дейін көтерді. Дәрежелеу бойынша болжам – «Тұрақты».
22.08.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ Moody’s халықаралық дәрежелеу агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ корпоративтік кредит дәреже болжамын «Тұрақтыдан» «Позитивтіге» көтеріп, ағымдағы кредит дәрежесін «Bаа3» деңгейінде қуаттағаны туралы хабарлайды
12.08.2013 Moody’s халықаралық дәрежелеу агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ (әрі қарай – Қоғам) кредит дәрежесін «Bаа3» деңгейінде қуаттады. Болжам тұрақты.
10.07.2013 Standard & Poor’s халықаралық рейтинг агенттігі «ҚазТрансОйл» АҚ-тың кредиттік рейтингін «BBB-» деңгейінде растады, болжамы «Тұрақты»
Өзге корпоративтік оқиғалар туралы ақпараттық хабарламалар (185)
31.10.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ негізгі қызмет түрлері өзгерді
13.09.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ Акционерлерінің кезектен тыс жалпы жиналысы 19 қазанда өтеді
24.05.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ Басқармасының құрамы өзгертілді
24.05.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесінің құрамы өзгерді
18.04.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ Басқармасының құрамы өзгертілді
14.04.2022 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесінің құрамы өзгерді
14.03.2022 «ҚазТрансОйл» акционерлік қоғамының зерттеулер және әзірлемелер орталығы» филиалының қызметіне өзгерістер енгізілді
18.11.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ қызмет саласының кеңеюі және көрсетілетін қызметтердің өзгеруі туралы хабарлайды
02.11.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ ISO/IEC 27001:2013 ақпараттық қауіпсіздік саласындағы менеджмент жүйесіне сәйкестік сертификатын алды
13.08.2021 <nobr>«ҚазТрансОйл» АҚ-тың</nobr> Грузиядағы еншілес компаниясы мұнай құю жүктерін ауыстырып тиеуді 77%-ға арттырды
24.05.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ пен «Транснефть» ЖАҚ басшылары ынтымақтастық мәселелерін талқылады
06.04.2021 2020 жылы «ҚазТрансОйл» АҚ Samruk Research Services индексі 91% құрады
18.03.2021 Smart Bridge мемлекеттік платформасында «ҚазТрансОйл» АҚ-тың мұнайды есепке алу жөніндегі деректеріне қол жеткізуге болады
16.02.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ денсаулық сақтау және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету менеджменті жүйесінің ISO 45001: 2018 талаптарына сәйкестік сертификатын алды
16.02.2021 «ҚазТрансОйл» АҚ ISO 50001: 2018 талаптарына энергетикалық менеджмент жүйесінің сәйкестік сертификатын алды
02.12.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ 2023 жылға дейін HSE саласында даму басымдықтарын белгіледі
02.12.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың мердігерлік компаниясы Қарағанды облысында мұнай шламының төгілу салдарын жойды
26.11.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ-та жыл сайынғы III HSE форумы өтеді
23.11.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ тарихи ластанған жерлерді қалпына келтіруге 4,5 млрд теңге инвестициялады
20.11.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ-ңың 2021-2025 жылдарға арналған инвестициялық бағдарламасы бекітілді
17.11.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ мұнай құбырынан мұнай ұрлаған ҰҚТ қатысушылары бас бостандығынан айыруға жазаланды
13.11.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ 2020 жылдың 9 айында атмосфераға шығарындыларды 15%-ға төмендетті
02.11.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың 2021-2025 жылдарға арналған магистральдық құбырлар жүйесі бойынша ҚР ішкі нарығына мұнай айдау тарифтерін қайта қарау бойынша жария тыңдаулар өтті
29.09.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ бас директоры Димаш Досанов «Аман» МАС-тың құрылыс алаңында болды
25.09.2020 Қарағанды облысындағы жолды жөндеуге «ҚазТрансОйл» АҚ 65 млн теңге бөлді
15.09.2020 «Астрахань-Маңғышлақ» су ағызғысының жұмысы қалпына келтірілді
11.09.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ бас директоры Д. Досанов «Кеңқияқ-Атырау» реверс жобасы бойынша жұмыстарды жеделдетуді тапсырды
11.09.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ «Астрахань-Маңғышлақ» суағызғының жұмысын қалпына келтіреді
24.08.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ Қазақстанның медициналық мекемелері үшін ӨЖЖ аппараттарын сатып алды
24.07.2020 Кеңқияқ-Атырау мұнай құбырына Н.Н. Шманов атындағы МАС-та мұнайды ауыстырып тиеу жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметіне тарифтік сметаны және тарифті бекіту туралы
25.06.2020 2019 жылға «ҚазТрансОйл» АҚ жай акциялары бойынша төленген дивидендтер туралы хабарлама
18.06.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ компанияларының тобы «Кеңқияқ-Атырау» мұнай құбырына дейінгі тұйықтағыш құрылысын аяқтады
04.06.2020 Димаш Досанов Жезқазған мұнай құбыры басқармасының ұжымымен кездесті
01.06.2020 «Біз өндірістегі қызметкерлерді қысқартпаймыз» – Алик Айдарбаев
01.06.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ алдындағы жылмен салыстырғанда дивиденд төлеуді ұлғайтады
05.05.2020 «КазТрансОйл» АҚ есебін өткізу туралы хабарландыру
30.04.2020 Қабылдау пункттеріндегі ММҚБ қызметкерлері вахталық әдісіне көшті
24.04.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлері жылдық Жалпы жиналысын өткізу туралы хабарлама
23.04.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ тұтынушылары мен басқа мүдделі тұлғаларға берілетін есептің уақытының ауысуы жайлы
21.04.2020 «КазТрансОйл» АҚ есебін өткізу туралы хабарландыру
17.04.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ өндірістік объектілерінде карантиндік шаралар мен жұмыскерлердің денсаулығына бақылау күшейтілді
13.04.2020 «КазТрансОйл» АҚ есебін өткізу туралы хабарландыру
01.04.2020 Дала лагерлері ҚТО вахталарында ұйымдастырылды
01.04.2020 Аймақтардағы қызметкерлердің 25%-ы қашықтан жұмыс істейді
31.03.2020 Нұр-Сұлтан мен Алматыдағы ҚТО кеңсе қызметкерлерінің 97% -ы қашықтықтан жұмысқа ауыстырылды
18.03.2020 Ерболат Меңдібаев «ҚазТрансОйл» АҚ Басқарма мүшесі болып сайланды
16.03.2020 ҚазТрансОйл жұмыcкерлер арасында коронавирустық инфекцияның таралуының алдын алу шараларын қабылдауда
16.03.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесінің құрамындағы өзгерістер туралы хабарлайды
28.02.2020 Барлық қазақстандық компаниялар кондицияланбаған мұнай үшін «Транснефть» ЖАҚ-тан өтемақы алды
27.02.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ жұмыскерлерін әлеуметтік қолдау
27.02.2020 ҚазТрансОйл 22 жыл ішінде 2100 км магистральдық мұнай құбырын алмастырды
19.02.2020 ҚазТрансОйлдың сатып алудағы жергілікті қамтым үлесі 74% дейін өсті
12.02.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ өз акционерлеріне үндеу жолдайды
11.02.2020 «Транснефть» ЖАҚ кондициясыз мұнай үшін 5 қазақстандық мұнай компаниясына төлемдер жүргізді
01.02.2020 «ҚазТрансОйл» АҚ Басқарма мүшесінің өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылды
24.01.2020 2019 жылы «ҚазТрансОйл» АҚ бюджетке 39 млрд теңгеден астам төлем жасады
23.01.2020 Қазақстан арқылы Қытайға жөнелтілетін рессейлік мұнайдың транзиті тоқтатылмады
22.01.2020 ҚР Энергетика министрлігі 2020 жылдың қаңтар айына мұнай жеткізу кестесіне түзетулер енгізді
30.12.2019 «Транснефть» ЖАҚ кондициялық емес мұнай үшін 18 қазақстандық мұнай компаниясына төлемдер жасады
30.12.2019 Екі азкүкіртті мұнай танкері Новороссийск арқылы экспортқа жөнелтіледі
30.12.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ пен «Транснефть» ЖАҚ кондициялық емес мұнай үшін қазақстандық мұнай компаниясына өтемақы төлеу туралы қорытынды келісімге қол қойды
26.12.2019 «Өзен-Атырау-Самара» ММҚ құрылысы кезінде ҚазТрансОйл цифрлық рентгенді қолданады
23.12.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ магистральдық мұнай құбырлары бойындағы транкингтік радиобайланыс желісін DMR сандық стандартына дейін жаңғыртты
19.12.2019 «Транснефть» ЖАҚ кондициялық емес мұнай үшін 14 қазақстандық мұнай компаниясына төлемдер жасады
18.12.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ жеткізушілер үшін Ашық есік күнін өткізді
13.12.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ жұмыскерлері мемлекеттік наградалармен марапатталды
11.12.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ авторларының ғылыми жұмысы Қазақстан Республикасының ғылым және техника саласындағы 2019 жылғы мемлекеттік сыйлығына ие болды
06.12.2019 АО «ҚазТрансОйл» Ақ бас директоры Досанов Димаш халықаралық байқауларының жеңімпаздарымен кездесті
05.12.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ жас мамандары бас директормен бизнес-таңғы аста компанияның даму болашағын талқылады
05.12.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ бас директоры Загреб қаласында өткен «ХХІ ғасырдағы энергетика» бесінші халықаралық энергетика және мұнай конференциясына қатысты
27.11.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ пен «Транснефть» ЖАҚ 18 қазақстандық мұнай компанияларына жарамсыз мұнай үшін өтемақы төлеу келісіміне қол қойды
26.11.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ пен «Транснефть» ЖАҚ басшылары ынтымақтастық мәселелерін талқылады
31.10.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ мамандары «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.» компаниясының тарихындағы ең ірі күрделі жөндеу жұмыстарын жоғары деңгейде аяқтады
22.10.2019 Құрметті «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлері!
16.07.2019 2018 жылға «ҚазТрансОйл» АҚ жай акциялары бойынша төленген дивидендтер туралы хабарлама
03.07.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ Басқарма құрамындағы өзгерістер туралы
25.06.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ және «Транснефть» ЖАҚ жарамсыз мұнай үшін өтемақы механизмін талқылады
28.05.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ Акционерлерінің жылдық жалпы жиналысында 2018 жылдың жұмыс нәтижелерімен Қоғамның жай акциялары бойынша дивидендтерді төлеу туралы шешім қабылданғанын хабарлайды
17.05.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ Қазақстанның ең айқын компанияларының бестігіне кірді
26.04.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ 2019 жылғы 24 сәуірде өткен Директорлар кеңесінде келесі шешімдер қабылданғанын хабарлайды
04.04.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ қызметтер сапасы халықаралық стандарттарға сәйкес келеді
05.02.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ жергілікті өнімді сатып алу үлесі 124 млрд. теңгеден асты
28.01.2019 «ҚазМұнайГаз» Ұлттық компаниясы Әзірбайжанның SOCAR мемлекеттік мұнай-газ компаниясымен Өзара түсіністік туралы меморандумға қол қойды
17.01.2019 Trammo және Wondernet Express Батуми портында минералды тыңайтқыштар терминалын салу үшін 20 млн АҚШ долларын инвестициялады
15.01.2019 «ҚазТрансОйл» АҚ мен «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.» құны 6 млрд 682 млн теңге болатын келісім шартқа жасады
21.12.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ Мәскеудегі өкілдігі РФ Федералды салық қызметінде аккредитациядан өтті
13.12.2018 «Кеңқияқ- Атырау» магистралды мұнайқұбырының SCADA жүйесін «ҚазТрансОйл» АҚ-тың SCADA жүйесіне интеграциялау жұмысы аяқталды
30.11.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесінің құрамындағы өзгерістер туралы хабарлайды
30.11.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ Басқарма құрамының өзгеруі жөнінде
28.11.2018 «Кеңкияқ-Атырау» мұнай құбыры реверсі жобасы жалғасуда
27.11.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ делегациясы Бейжіңдегі Халықаралық мұнай тасымалдаушылар қауымдастығының Х отырысына қатысты
26.11.2018 ҚазТрансОйл қор нарығын дамытуға үлес қосқаны үшін марапатталды
21.09.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ жаңа өкілдігі
08.08.2018 Көмірсутек шикізаты үшін экологиялық шешім
01.08.2018 Заңды тұлғаның тіркелуі туралы
28.05.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлеріне арналған ақпараттық хабар (повтор)
24.05.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ акцинерлерінің жылдық жалпы жиналысының шешімдері туралы
12.04.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ 2017 жылы 61,5 млрд теңге көлемінде дивиденд төлеуді жоспарлауда
05.04.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ Батыс және Шығыс филиалдары есептік тіркеуден алынды
15.02.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ KASE дипломымен марапатталды
12.01.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ Басқарма құрамының жаңа мүшесі сайланды
04.01.2018 «ҚазТрансОйл» АҚ жарғылық капиталының 100% үлесімен «Магистральды су құбыры» ЖШС құрылу жөнінде
22.12.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ Басқарма құрамының өзгеруі жөнінде
14.12.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ мұнай құбырларын басқару Астанада орталықтандырылды
10.11.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ және «Транснефть» ААҚ ынтымақтастық жөнінде меморандумға қол қойды
13.09.2017 «Батуми мұнай терминалы» ЖШҚ «ҚазТрансОйл» АҚ-қа қарасты
19.07.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесі тәуелсіз кеңесшіні тарта отырып 2016 жылға өз қызметін бағалауды жүргізді
14.07.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ Батуми мұнай терминалының басқару деңгейлері қысқартылды
01.06.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ жаңа Басқарма мүшесі сайланды
30.05.2017 Акционерлер мен инвесторларға арналған ақпарат
25.05.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлерінің жалпы жылдық жиналысының шешімдері туралы
28.04.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ Басқарма мүшесінің уәкілеттілігі уақытынан бұрын тоқтатылды
19.04.2017 «ҚазТрансОйл» АҚ директорлар кеңесі «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлерінің жалпы отырысына 2016 жылдың қорытындысы бойынша дивиденттерді төлеу аясында 59 617 355 345 теңгені бағыттауды ұсынды
02.12.2016 Астананың ең үздік салық төлеушісі
21.10.2016 «ҚазТрансОйл» акционерлерінің кезектен тыс жалпы отырысының шешімдері туралы
17.10.2016 Уәкілеттігін тоқтату туралы
19.09.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ Басқарма мүшесінің уәкілеттілігі уақытынан бұрын тоқтатылды
05.08.2016 Димаш Досанов АО «ҚазТрансОйл» АҚ бас директоры болып тағайындалды
30.06.2016 2015 жылға «ҚазТрансОйл» АҚ жай акциялары бойынша төленген дивидендтер туралы ХАБАРЛАМА
13.06.2016 Акционерлердің жылдық жалпы жиналысының шешімімен «ҚазТрансОйл» АҚ топтық басқарудың Кодексі бекітілді
01.06.2016 2015 жыл үшін «ҚазТрансОйл» қарапайым акциялары бойынша дивидендтерді төлеу жөніндегі шешім туралы хабарландыру
01.06.2016 Акционерлер мен инвесторларға арналған ақпарат (5 наурыздағы хабарламаны қайталау)
30.05.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ-та Акционерлердің жылдық жалпы жиналысының қорытындылары бойынша баспасөз мәслихаты өтті
15.04.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесі дивидендтер төлеуге 51 156 534 667 теңге көлеміндегі сомасын жіберуді ұсыныс етті
17.03.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесі Қоғамның Мәскеу қаласындағы өкілдігін жабу туралы шешім қабылдады
05.03.2016 Акционерлер мен инвесторларға арналған ақпарат
03.02.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесінің жаңа құрамы сайланды
25.01.2016 «ҚазТрансОйл» АҚ кезектен тыс жүргізілген акционерлердін жалпы жиналысының нәтижелері жөнінде хабарлап отыр
19.01.2016 «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ: «ҚазТрансОйл» АҚ пен «ҚазТрансГаз» АҚ біріктірілмейді
12.01.2016 «КазТрансОйл» АҚ Директорлар Кеңесі құрамындағы өзгерістер
23.12.2015 «КазТрансОйл» АҚ Директорлар Кеңесі құрамындағы өзгерістер
18.12.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ бас директоры болып Нұртас Шманов тағайындалды
23.07.2015 ҚазТрансОйл» АҚ Батуми активтерін қамақтан шығару туралы ақпараттық хабарлама
07.07.2015 2014 жылға «ҚазТрансОйл» АҚ жай акциялары бойынша төленген дивидендтер туралы хабарлама
27.05.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлері үшін ақпараттық хабарлама
22.05.2015 2014 жыл үшін «ҚазТрансОйл» қарапайым акциялары бойынша дивидендтерді төлеу жөніндегі шешім туралы хабарландыру
21.05.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлерінің жылдық жалпы жиналысы өтті
04.05.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлері жылдық жалпы жиналысының (АЖЖЖ) материалдарын топтық сайтта орналастыру туралы «ҚазТрансОйл» АҚ хабарлайды
04.05.2015 Дауды соттан тыс реттеуге және «ҚазТрансОйл» АҚ-тың батумилік активтеріне салынған қамақты алып тастауға бағытталған Бітімгершілік актілерін жасауға қатысты ақпараттық хабар
17.04.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесі дивидендтер төлеуге 46 429 363 155 теңге көлеміндегі сомасын жіберуді ұсыныс етті
20.03.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ-тың батумилік активтеріне қамақ салу туралы ақпарат
29.01.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ әкімшілік жауаптылыққа тартылу жөнінде хабарлап отыр
12.01.2015 «ҚазТрансОйл» АҚ әкімшілік жазасын салу жөнінде хабарлап отыр
08.10.2014 «ҚазТрансОйл» акционерлік қоғамының «Бас ақпараттық-есептеу орталығы» филиалының есептік қайта тіркеуі жөнінде
30.09.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ, «Магнитогорский металлургический комбинат» ААҚ және «Челябинский трубопрокатный завод» ААҚ ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды
19.09.2014 «ҚазТрансОйл» акционерлік қоғамының «Ұжымдық пайдалану есептеу орталығы» атауының өзгеруі туралы және «ҚазТрансОйл» акционерлік қоғамының «Бас информациялық есептеу орталығы» Ережесін бекіту
24.07.2014 Дивидендтерді төлеу сұрақтары бойынша мәлімдеме
09.07.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ дивидендтерді төлеудің аяқталуы жөнінде хабарлайды
10.06.2014 Қарағандыда «ҚазТрансОйл» АҚ-ң Қарағанды мұнай құбыры басқармасының жаңа офисі ашылды
29.05.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлердің жылдық жалпы жиналысы өтті
21.04.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесі дивидендтер төлеуге 41 925 280 291 теңге көлеміндегі сомасын жіберуді ұсыныс етті
19.02.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесінің құрамындағы өзгеріс туралы
30.01.2014 «ҚазТрансОйл» АҚ акцияларын сенімгерлік басқаруға беруге қажеттілігі туралы жекелеген тұлғаларға ескерту
30.12.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ «Batumi Industrial Holdings Limited» компаниялар тобының құрылымын қайта қарауының аяқталғаны туралы хабарлайды
05.08.2013 Акционерлерге үндеу
05.07.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ 2012 жылғы өзінің жай акциялары бойынша дивидендтер төлемі туралы хабарлайды
02.07.2013 Акционерлер мен инвесторларға арналған хабарлама
12.06.2013 Акционерлер мен инвесторларға арналған хабарлама
31.05.2013 Акционерлер мен делдалдарға үндеу
29.05.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлерінің жылдық жалпы жиналысының қорытындысы
23.05.2013 Акционерлерге арналған хабарлама
24.04.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ өз акционерлердің мүдделерін қозғайтын Қоғамның Директорлар кеңесінің шешімдері туралы хабарлайды
10.04.2013 Дивиденд төлеу туралы акционерлерге арналған түсініктеме
06.03.2013 2013 жылдың 5-6 наурызында Қазақстан қор биржасындағы Қоғамның қарапайым акцияларының бағаларын белгілеудегі негативті динамикасына байланысты «ҚазТрансОйл» АҚ-ның акционерлеріне арналған хабарлама
20.02.2013 Қолданыстағы лицензиялар құрамындағы өзгерістер туралы хабарлама
11.02.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ акцияларын сенімгерлік басқаруға беруге қажеттілігі туралы жекелеген тұлғаларға ЕСКЕРТУ
05.02.2013 Қазақстан Республикадағы салық салудың жеңілдіктері туралы акционерлерге арналған хабарлама
31.01.2013 Акционерлерге арналған хабарлама
12.01.2013 «ҚазТрансОйл» АҚ қарапайым акцияларының 2013 жылдың 1 ақпаннан бастап KASE индексін есептейтін өкілетті тізіміне қосылуы туралы
08.01.2013 Автоматты репо нарығында «ҚазТрансОйл» АҚ қарапайым акцияларының қолданылуымен сауда-саттықтың ашылуы туралы хабарландыру
04.01.2013 Жеке инвесторлар үшін түсініктеме
14.12.2012 АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМА
06.12.2012 Қазақстан Республикасының азаматтары мен Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған зейнетақы қорларына «Халықтық IPO» бағдарламасы шеңберінде ұсынылатын «ҚазТрансОйл» АҚ-ның қарапайым акцияларына жазылудың аяқталуы туралы
05.12.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ маман емес қауымның мүмкін түсінбеушілігін болдырмау мақсатымен ықтимал инвесторлар үшін акциялар орналастыру тәртібі туралы қосымша түсіндірме дайындады
28.11.2012 АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМА
27.11.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ ықтимал инвесторларды, делдал компанияларды және жинақтаушы зейнетақы қорларын «ҚазТрансОйл» АҚ акцияларына жазылуға байланысты KASE жұмыс тәртібінің өзгергені туралы хабарлайды
13.11.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ тіркеушінің ауысқаны туралы хабарлайды
12.11.2012 «Халықтық IPO» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде «ҚазТрансОйл» АҚ акцияларын Қазақстан Қор биржасына орналастыру құны, көлемі мен құрылымы бойынша «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ Директорлар кеңесінің шешімін бекіту туралы Қа
07.11.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ жарғысы жаңа редакцияда бекітілді
06.11.2012 АҚПАРАТТЫҚ МЕМОРАНДУМ
06.11.2012 Қазақстан Республикасының азаматтары мен Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған зейнетақы қорларына «Халықтық IPO» бағдарламасы шеңберінде ұсынылатын «ҚазТрансОйл» АҚ-ның 38 463 559 қарапайым акцияларын орналастыруға бай
06.11.2012 Қазақстан Республикасы азаматтары мен Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған зейнетақы қорларына «Халықтық IPO» бағдарламасы шеңберінде 38 463 559 дана көлемінде ұсынылатын «ҚазТрансОйл» АҚ-ның қарапайым акцияларына жазылу күндері
06.11.2012 «Халықтық IPO» бағдарламасы шеңберінде Қазақстан Республикасының азаматтары мен Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған зейнетақы қорларына ұсынылатын «ҚазТрансОйл» АҚ-ның 38 463 559 қарапайым акцияларын орналастыруға бай
25.09.2012 «ҚазТрансОйл» АҚ мен «ҚазМұнайГаз – Сервис» ЖШС «ҚазТрансОйл – Сервис» АҚ акцияларының 100 пайызын алып-сату жөніндегі келісім-шартқа қол қойды
21.08.2012 Ақпараттық хабар
Дивидендтерді төлеу жөніндегі хабарламалар
«ҚазТрансОйл» АҚ акционерлері 2020 жылға дивиденд төленсін деп дауыс берді
«ҚазТрансОйл» АҚ Акционерлерінің жылдық жалпы жиналысында сырттай дауыс беру арқылы 2020 жылдың қорытындылары бойынша жай акциялар бойынша дивидент төлеу туралы шешім қабылданды.
Акционерлерге дивиденд төлеуге 50 770 909 068 теңге жұмсалады, бір жай акцияға шаққандағы мөлшері 132 теңгені құрайды.
2020 жылдың қорытындылары бойынша «ҚазТрансОйл» АҚ жай акциялары бойынша дивиденд алуға құқы бар «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлерінің тізімі 2021 жылғы 11 маусымдағы 00 сағат 00 минуттағы жағдай бойынша жасалады.
«ҚазТрансОйл» АҚ жай акциялары бойынша дивидендтер төлеу 2021 жылғы 18 маусымда басталады және ақшамен, оларды Қоғам акционерлерінің шоттарына белгіленген тәртіпте дербес аудару және «Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі» АҚ тұлғасындағы төлем агенті арқылы жүргізіледі.
Дивидендтерді уақтылы алу үшін акционерлерге бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімі жүйесіндегі өз жеке деректерінің (оның ішінде банк шотының деректемелерінің) өзекті болуына көз жеткізу керек және олар өзгерген жағдайда «ҚазТрансОйл» АҚ акцияларын ұстаушылардың тізілімі жүйесіне енгізу үшін қажет мәліметтерді өзгерту туралы хабарлау мақсатымен брокерлік қызмет көрсету шартын жасаған брокерлік компанияға немесе «Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі» АҚ-қа жүгіну қажет.
Дивидендтерді уақтылы алу үшін Сіздерге бағалы қағаздарды ұстаушылар тізілімі жүйесіндегі өз жеке деректеріңіздің (оның ішінде банк шотының деректемелерінің) өзекті болуына көз жеткізу қажет және олар өзгерген жағдайда «ҚазТрансОйл» АҚ акцияларын ұстаушылардың тізілімі жүйесіне енгізу үшін қажет мәліметтерді өзгерту туралы хабарлау мақсатымен Сізбен брокерлік қызмет көрсету шартын жасаған брокерлік компанияға немесе «Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі» АҚ-қа жүгіну қажет.
Акционердің өзекті деректері туралы мәліметтер болмаған жағдайда, оған тиесілі дивидендтер «Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі» АҚ есепке алу жүйесінде ашылған арнайы сұрауы жоқ ақша шотына аударылатын болады. Өз кезегінде акционер «Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі» АҚ жүгіну арқылы осы шоттан дивидендтерін сұратуға құқылы.
2020 жылға «ҚазТрансОйл» АҚ жай акциялары бойынша төленген дивидендтер туралы хабарлама
«ҚазТрансОйл» АҚ жылдық компания акционерлерінің жалпы жиналысында сырттай дауыс беру арқылы қабылданған 2021 жылғы 26 мамырдағы шешіміне (№1/2021 хаттама) сәйкес 2021 жылғы 18 маусымда 50 770 909 068 (елу миллиард жеті жүз жетпіс миллион тоғыз жүз тоғыз мың алпыс сегіз) теңге мөлшерінде 2020 жылға «ҚазТрансОйл» АҚ жай акциялары бойынша дивидендтер төлеуді жүзеге асырғанын хабарлайды.
Бір жай акцияға шаққандағы дивиденд мөлшері 132 (бір жүз отыз екі) теңгені құрады.
2020 жылдың қорытындылары бойынша «ҚазТрансОйл» жай акциялары бойынша дивидендтер алуға құқы бар «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлерінің тізімі 2021 жылғы 11 маусымдағы 00 сағат 00 минуттегі жағдай бойынша тіркелді.
Алдағы уақытта дивиденд төлеу туралы ақпарат
Осымен «ҚазТрансОйл«АҚ (бұдан әрі - Қоғам) 2021 жылғы 26 мамырда Қоғам Акционерлерінің жылдық жалпы жиналысында сырттай дауыс беру арқылы 2020 жылдың қорытындысы бойынша жай акцияларға дивидендтер төлеу туралы шешім қабылданды. Акционерлерге дивидендтер төлеуге 50 770 909 068 теңге жолданады, бұл бір жай акцияға 132 теңгені құрайды.
2020 жылдың қорытындысы бойынша Қоғамның жай акциялары бойынша дивидендтер алуға құқығы бар Қоғам акционерлерінің тізімі 2021 жылғы 11 маусымдағы 00 сағат 00 минут жағдай бойынша жасалады.
Қоғамның жай акциялары бойынша дивидендтер төлеу 2021 жылғы 18 маусымда басталады және оларды акционерлердің шоттарына белгіленген тәртіппен дербес аудару жолымен әрі «Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі» АҚ атынан төлем агенті арқылы ақшамен жүргізілетін болады. |
Орталық коммуникациялар қызметі алаңында өткен брифингте Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Ерлан Әукенов Сенат депутаттары мүгедек адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі заң жобасына түзетулер әзірлегенін және онда «мүгедек» терминін қолдануды алып тастау жоспарланып отырғанын айтты.
Заң жобасында «мүгедек» деген кемсітушілік терминін алып тастау сияқты нормалар қарастырылған. Сондай-ақ мүгедек баланы тәрбиелеп отырған отбасыға «мүгедек баланы тәрбиелеп отырған отбасы» мәртебесін беру қарастырылған.
Бүгінде мұндай мәртебе жоқ. Мүгедек балалардың ата-анасының біреуіне немесе қамқоршысына санаторий-курорттық емделуге тегін жолдама беріледі. Бүгінгі таңда бұл шара заңды түрде бекітілмеген, – деді вице-министр.
Бұдан басқа, мүгедек адамдарды жұмысқа орналастыру жөніндегі квотаны орындамағаны үшін жұмыс берушілердің төлемдерін міндетті түрде өтеу тетігі заңнамалық түрде енгізіледі.
Естеріңізге сала кетейік, 23 қыркүйекте Сенат депутаттары мүгедектігі бар адамдардың жағдайын жақсартатын заңды қабылдады. |
2023 жылдың 4-12 наурыз аралығында тарихта тұңғыш рет Қазақстанда биатлоннан жасөспірімдер мен жастар арасындағы әлем чемпионаты өтеді, оған әлемнің түкпір-түкпірінен 800-ге жуық қатысушы келеді деп жоспарлануда.
Келесі көктемде екі апта бойы Щучинск спорттық іс-шаралардың орталығына айналады — әлемдегі ең мықты, жас биатлоншылар жарыстың бес түрі бойынша 18 додада жүлделер үшін таласқа түседі.
Шаңғы жарысын мылтық атумен үйлестіре отырып, бұл қызықты қысқы спорт түрі әлемнің түкпір-түкпірінен көрермендерді тартады.
Жарыстардан бөлек, көрермендер үшін тамақ пен ыстық сусындар, ойын-сауық бағдарламасы, комментаторлар және т.б. ұсынылады.
Стадионда 800 көлікке арналған автотұрақ та бар.
Билеттің 3 түрі бар: бір күндік, «демалыс» билеті және all event.
Бір күндік билетпен іс-шараға таңдауыңыз бойынша кез келген күні, ал «Демалыс» билетімен барлық демалыс және мереке күндерінде (4, 5, 8, 11 және 12 наурыз) қатысуға мүмкіндік бар. All event билетімен барлық күндері, барлық жарыстарға кіре аласыз.
Әлем чемпионатына билеттер сатылымға шықты. Өз билетіңізді дәл қазір мына сілтеме арқылы сатып ала аласыз: https://ticketon.kz/event/yuniorskiy-chempionat-mira-po-biatlonu |
Шымкентте былтырдан бері бизнесті дамыту, халықты кәсіпкерлік саласы бойынша ақпараттандыру бағытында «Бизнеске арналған үкімет» орталығы жұмыс істейді. Аталған мекемеде бизнесті қолдауға арналған түрлі мемлекеттік бағдарламаларды түсіндіру, бизнесті жаңадан қалай бастау керектігін үйрету, жол сілтеу бойынша сервистік қызметтер көрсетіліп, кеңестер беріледі.
Қалалық кәсіпкерлік және индустриалды-инновациялық даму басқармасының басшысы Береке Дүйсебековтің мәлімдеуінше, жыл басынан бері орталықта мегаполистің бес мыңнан астам тұрғынына ақпараттық қолдаулар мен қызметтер ұсынылды. Кеңес берумен бірге кәсіпкерлікпен айналысуға шын ден қойған азаматтарға бизнес-жоспар да жазып береді. Басқарма алдағы уақытта орталықтың мүмкіндігін кеңейту мақсатында қаланың әр ауданынан бір-бір «Бизнеске арналған үкімет» мекемесін құруды ұйғарып, оны қалай іске асыру жолдарын қарастырып жатыр. Себебі сол кезде кәсіпкерлік бастамасына сервистік қолдау табу адамдарға қолжетімді бола түсер еді. Кез келген сауалмен жақын маңдағы орталыққа барып, өзіне керекті кеңес алып, бизнеске қатысты мәселесін оңай әрі тез шешіп кетіп алады.
Кәсіпкерлікті қолдауға мемлекеттен жыл сайын қыруар қаржы бөлініп жатыр. Соның нәтижесінде үшінші мегаполисте кәсіпкерлік саласы жанданып, экономиканың аяққа нық тұруына, өркендеп алға жылжуына зор септігін тигізіп отыр. Мемлекет басшысы Жолдауында жастардың кәсіп бастауы үшін 2,5 пайызбен несие берілетіні айтылған болатын. Осыған байланысты жұмыстар Шымкентте былтырдан бері жүзеге асып келеді. Айталық өткен жылы пилоттық жоба ретінде «Мен кәсіпкер боламын» атты жергілікті бағдарлама қабылданған. Бұл пилоттық жоба қаладағы 29 жасқа дейінгі жастар мен әйелдерге кәсіпкерлік бастамаларын қолдау мақсатында қолға алынған. «Мен кәсіпкер боламын» бағдарлама ретінде қабылданған жергілікті өңірлік іс-шаралар жоспары. Осы жобаның аясында бюджеттен 1 млрд теңгеге дейін қаржы бөлініп, 763 млн теңгеге 79 бизнес жоба қолдау тапты. Ендігі жерде басқарма Президенттің Жолдауындағы тапсырламаларды орындау мақсатында «Мен кәсіпкер боламын» жобасы аясындағы қаржы көлемін 10 миллионнан 30 млн теңгеге ұлғайтуды және жастардың кәсіпкерлік бастамаларына қолдау білдіретін тағы бір арнайы бағдарлама қабылдауды ойластырып жатыр.
Мемлекеттің жүзеге асырып жатқан экономикалық саясатының нәтижесінде бүгінде отандық өнімдер шығаратын зауыт-фабрикалардың саны көбейген. Бұл тұрғыдан алғанда қазіргі жағдай мен бұрынғы ахуалды салыстыруға болмайды. Қазір жұмыс істеп жатқан, енді бастағалы жүрген кәсіпкерлерге мемлекет барынша қолайлы жағдай жасап беріп отыр. Мысалы, биылдың өзінде Шымкент қаласына шағын және орта бизнесті қолдауға 15.7 млрд теңге қаржы бөлінген. Ол әрине үлкен қаражат. Себебі мұның алдында бизнесті өркендетуге мемлекет тарапынан 5-6 млрд теңге қаралып келген екен. Бөлінген қаржы несие емес. Бұл қаражат несие пайызын субсидиялауға, мәселен, 16 пайызбен берілген несие сомасын 6 пайызға дейін мемлекет есебінен өтеу үшін және несие аларда кепілзаты жетпей жатса, кепілдік орнына жұмсалатын кепілмүлік ретінде қаралған қаржылар. Әрі аталған қомақты қаражат «Бизнестің жол картасы–2025», «Қарапайым заттар экономикасы», «Кәсіпкерлікті дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жобасы» аясында бөлініп жатқан қолдау шарасындағы қаржының бір түрі. Бүгінгі таңда жоғарыда көрсетілген қаражаттың 8 млрд теңгесіне 2150 жоба қаржылай нақты қолдау тапты. Осынау қаржылай көмектің әлеуметтік оң әсері де орасан зор. Себебі әрбір жобаның артында қаншама адам өзіне жұмыс тауып, өзін және отбасын асырауға мүмкіндік алып отыр. Әр жобада орта есеппен 3 адам еңбекпен қамтылады деп есептесек, сонда 6-7 мың адам мемлекеттік көмектің арқасында өзін-өзі асырайтын шамаға жетеді.
Қалада кәсіпкерлік субъектілерінің саны да жылдан жылға ұлғая түсуде. Дүниежүзілік пандемияға байланысты бизнес өкілдерінің саны 68 мыңға дейін азайып кеткен еді. Алайда шектеулердің алынып тастауына орай шағын және орта бизнес субъектілерінің саны биыл күрт жоғарылап 91 мыңға жетті. Мұны мемлекет тарапынан көрсетіліп жатқан әсіресе, пандемиядан зардап шеккен кәсіпкерлерге ұсынылған кең ауқымды қолдаулардың нәтижесі деп түсінген абзал. Бүгінде сауда-саттық немесе өндіріс саласы болсын, барлығына да мемлекеттік көмек жеткілікті деңгейде көрсетіліп жатыр. Статистикалық дерек бойынша Шымкент қаласында бүгінгі таңда жалпы 757-ден астам өнеркәсіп орындары бар. Олардың барлығы да шағын және орта бизнес нысандары болып есептеледі. Ал оның экономикадағы жалпы өңірлік үлесі 42 пайызды құрап отыр. Бұл республиканың үшінші мегаполисінде өнеркәсіптің дамып, қала өзінше жеке табыс табу жолында ілгері қарай қадам басып келе жатқанының жарқын мысалы мен анық айғағы. Осы ретте жергілікті әкімдік шағын және орта бизнестің жалпы өңірлік өнімдегі үлесін елу пайызға дейін жеткізуді алдына меже етіп қойып отыр.
Шымкент қаласында өндіріс саласының мақтанышы болған төрт өнеркәсіптік алаң бар. 743 гектар жерге осы төрт индустриалды аймақ орналасқан. Ол жерге мемлекет есебінен газ, жарық, су жалпы барлық инфрақұрылымы тегін жүргізілген. Сондықтан кәсіпкер үшін осы индустриалды аймақтарда бизнес жобасын жүргізу өте тиімді. Былтырғы жылмен салыстырғанда биыл өнеркәсіп, инвестиция, шағын және орта бизнес, бөлшек сауда секілді сауда-экономикалық барлық көрсеткіштер оң динамикасын көрсетіп, жоғары өсіммен келеді. Бұл әлбетте бүкіл елде жүргізіліп жатқан экономикалық саясаттың және жергілікті әкімдіктің тиісті тапсырмаларды тиянақты орындаудың арқасында мүмкін болған нәтижелер. Ал жоғарыда аталған төрт индустриалды аймақта бүгінгі таңда 195 жоба 315 млрд теңгеге іске асырылып келеді. 2010-2015 жылдары салынған алғашқы өндірістік алаңдар қазір кәсіпорындармен толып қалды. Енді бұған қосымша тағы бірнеше индустриалды аймақ ашуға жергілікті әкімдік күш салып жатыр. Ол «Жұлдыз», «Бозарық» агроиндустриалды аймағы, Қазақстанда алғаш рет пайда болған жеке меншік «Стандарт» өндірістік алаңы. Бұл жеке меншік индустриалды аймақ баяғы қорғасын зауытының орнынан бой көтеріп жатыр. Ондағы қорғасын қалдықтары толық тазаланды. Және соңғысы, бұрынғы «Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағының жанынан 200 гектар жерге қосымша тағы 175 гектар жер қосылмақшы. Бұдан бөлек қалада тағы «Тассай» индустриалды және әуежай маңындағы көлік-логистикалық аймағы бар. Мәселен, бүгінгі таңда «Жұлдызда» 23 жобаны жүзеге асыру мақсатында зауыт-фабрикалардың құрылысы басталды. Бір ерекшелігі, индустриалды аймақта жер бір жыл мерзімге беріледі. Осы уақыт аралығында кәсіпкер ол жерде зауыт салып, жер учаскесін өз мақсатына сай пайдаланып үлгеруі қажет. Өз кезегінде арнайы экономикалық аймақтың индустриалды аймақтан бір артықшылығы, біріншісінде төрт қосымша жеңілдік қарастырылған. Біріншісі, зауыт-фабрика ғимаратына ешқандай салық төленбейді. Сонымен бірге корпоративті табыс салығы және шетелден тауар әкелгені үшін экспорттық баж салығы ұсталмайды. Бірақ бұл жеңілдіктер барлық тауарларға емес, білгілі бір өнімдерге ғана қатысты жүреді. Шымкенттегі жағдайда ол көбінесе жеңіл өнеркәсіп шикізаты мен тауарларына қатысты. Өйткені о бастағы жоспар бойынша мегаполисте тоқыма кластерін қалыптастыру мақсаты тұрды. Және бүгінде сол жоспар сәтті жүзеге асып келеді. Өйткені «Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағында Шымкент қана емес, бүкіл елге танымал және экспорттық әлеуеті өсіп келе жатқан кілем мен кілем өнімдері және сапалы, әртүрлі шұлықтар өндіріледі. Айтқандай, кілем шығаратын «Бал текстиль» фабрикасы бүгінде Қазақстандағы кілем тоқитын бірден-бір фабрика саналады. Сонымен бірге сапасы мықты болған соң қазір екінің бірі «Әлем-БТ» компаниясы тоқыған отандық шұлықтарды кие бастады. Бұдан бөлек «Оңтүстік» индустриалды аймағында «Фирма Дана» компаниясы бүкіл есік-терезелердің әйнегін өндіреді. Алюминий құтылар шығаратын жоба да бүкіл ел, тіпті Орталық Азия аумағы бойынша бірегей зауыт болып саналады. Өйткені түрлі газдалған сусындарға арнап шығарылған алюминий құтылар бұрын-соңды еліміз тұрмақ Орталық Азия мемлекеттерінде өндірілмеген. Күнделікті тұрмыста пайдаланатын шыны құтылардың барлығы да «Еврокристалл» кәсіпорнында шығарылады. Тізбектей берсек, Шымкентте өндіріліп жатқан маңызды тауарлар саны өте көп. Мәселен, бүгінде қаланың медицина саласында қолданатын бүкіл инелерді «Экофарм» компаниясы қамтамасыз етіп отыр. Күнделікті дастарханға қойылатын тәтті кәмпит-күлшелерді «Нұртау дистрибюшн» өндіреді.
Айта кету керек, бүгінгі таңда негізгі мемлекеттік бағдарламалар «Кәсіпкерлікті дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жобасына» біріктірілген. Аталған ұлттық жоба аясында пайыздық мөлшерлемені субсидиялау, мемлекет атынан банктерге кепілдендіру беру, зауыт-фабрикалар аумағына тегін инфрақұрылымдар тарту, кәсіпкерлерге қаржылай емес көмек беру, яғни оқыту, сервистік қызметтер ұйымдастыру және қайтарымсыз грант ұсыну тетіктері қарастырылған. Сондай-ақ басқарма жергілікті іс-шаралар жоспары ретінде қабылданған «Іскер қала» бағдарламасын былтырдан бері іске қосты.
Айдарша
Like QR Бөлісу
A+
Уақыты: 2022-10-05 Айдарша: QazАймақ
TAG:
Авторлық құқық: Qazreiting.kz Сайтына тән. 2022-10-05，abylai Ұсынады .
Көшіру: Өндіріс өрістеп келеді - Qazreiting +Сілтемені көшіру
< Алдыңғы
Результаты аудиторского мероприятия, проведенного в ГКП «Дария» Мангистауского районного отдела жили Алдыңғы > |
Бұл жылы «Саламатты Қазақстан» медициналық пойызы 11 сәуір Қарағанды қаласының станциясынан басталады. «Samruk-Kazyna Trust» өкілі Лима Диас айтқандай, бұл екі пойыз шамамен 250 станцияларыды қамтиды.
Баспасөз-конференциясы барысында «Samruk-Kazyna Trust» әлеуметтік жобаларын дамыту Қорының басқарушы директоры – ресми өкілі Лима Диас, «ҚТЖ» ҰК» АҚ «Әлеуметтік жобалар қоры» ұжымдық қорының директоры Кеңгірбаев Ербол, «Апаттық медицина теміржол госпиталі» АҚ басқарма төрағасы Әбділманов Ғабылнұр «Медициналық поездар» жобасы туралы айтып берді.
Жобаға орай станциялар мен оларға қатарлас жатқан тұрғылықты тармақ халқы бойында науқас болуына тексеріледі, қажетті алғашқы көмек, кәсіби консультация мен әрі қарай емделу үшін жақын орналасқан медициналық орталықтарға жолдамалар алады.
Биыл екі пойыз қатынайтын болады. «Саламатты Қазақстан» медициналық пойызы Қарағанды қаласынан аттанады және 2017 жылғы 11 сәуірден бастап 2017 жылғы 6 қараша аралығында орталық, солтүстік, шығыс өңірлерінің қалалары мен кеңшарларына барады.
Қазақстанның оңтүстік және батыс өңірлерінің халқы 2017 жылғы 18 сәуірден бастап 2017 жылғы 20 желтоқсан аралығы кезеңінде «Денсаулық» пойызының жүріп өткен жолы бойынша жоғары біліктілікті медициналық көмек ала алады.
Дәрігерлер бригадасының құрамында терапевт, педиатр, невропатолог, окулист, ЛОР, гинеколог, хирург, уролог, маммолог, стоматолог сияқты негізгі бағыт мамандары құралған. Медициналық пойыз қызметтерін Қазақстанның алшақ тармақтарының медициналық көмекті қажетсінетін тұрғындары, теміржолшы қызметкерлер мен зейнеткерлер және олардың отбасы мүшелері қолдана алады.
Айта кетейік, биылғы жылы «Медициналық пойыздар» жобасының ресми сайты пайда болды: https://medpoezd.kz/ . Осы сайттан пойыздардың қозғалыс бағытын және оның келуін бақылап отыруға болады. Жобаға «Қазпошта» АҚ шалғайдағы ауылдар станцияларына медициналық пойыздың келетіні туралы алдын ала хабарлау арқылы ақпараттық қолдау көрсетеді.
2010 жылдан бері медициналық пойыздар мамандары 1052 станция тұрғындарын қарады, бұл 300 мыңнан астам адам, олардың ішінде үштен бірі – балалар. Көліктік медицинаның дамуына орай, көптеген пациенттер ұзақ жылдар ішінде дәрігерлер қарауына алғаш рет келді. Аурудың алдын алған дәрігерлер созылмалы, қатерлі ісіктер мен туберкулездің басталған бетінде айқындап алуы маңызды». |
Астанада бүгін үкімет отырысында дін саласындағы мемлекеттік саясаттың 2017-2020 жылдарға арналған концепциясының жобасы таныстырылды. Жобада дін саласындағы заңнаманы жетілдіру шаралары және "мемлекеттік саясаттың тиімділігін арттыру" қарастырылған.
Концепция жобасын таныстырған дін және және азаматтық қоғам істері жөніндегі министр Нұрлан Ермекбаев мемлекеттің зайырлылығы дегенді "мемлекеттің діни саладағы жағдайға мүлдем араласпай, сырттан бақылап отыру" деп түсінудің дұрыс емес екені көрінгенін айтты.
"Концепция бойынша, зайырлы мемлекет ар-ұждан бостандығына жағдай жасайды, діни бірлестіктердің канондық мәселелеріне және ішкі істеріне килікпейді" деген Ермекбаев мемлекет діни бірлестіктердің қоғамдық қызметін реттеп, олардың заңды орындауын қадағалауы қажет екенін айтты.
Министрдің сөзінше, ұсынылған басым бағыттар елдің тұрақтылығы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етуді көздейді. Ал бұл концепция аясындағы шараларды іске асыру үшін тіркелген діни бірлестіктер мен азаматтық қоғамның мемлекеттік органдармен тығыз өзара жұмыс істесуі керек.
Жаңалықтар
BBC мен "Медиазона" Украинадағы соғыста он мың ресейлік жауынгердің қазасын растады
Бельгияда Еуропарламент жетекшісінің орынбасары жемқорлық күдігімен ұсталды
Украинадағы соғысқа қарсылық білдіріп, қанды оқиғаларды тергеуді талап етпек болған белсендінің өтініші орындалмады |
tom: 6.9pt; line-height: 18pt; text-align: left;»> Бұл туралы Астанада Орталық коммуникациялар қызметiнде өткен баспасөз мәслихатында ҚР Спорт және дене шынықтыру iстерi агенттiгiнiң төрағасы Тастанбек Есентаев мәлiм еттi.
tom: 6.9pt; line-height: 18pt; text-align: left;»> «Қазақ күресiне қатысты былтыр үлкен халықаралық конференция өткiзiлдi. Оған шетел ғалымдары да қатысты. Бүгiнгi таңда бiз қазақша күрестi Азия Ойындарына енгiзу бойынша жұмыстарды атқарудамыз. 2014 жылы Кореяның Инчхон қаласында өтетiн Азия Ойындарында қазақша күрестi көрсетемiз бе деп отырмыз. Негiзгi бiздiң мақсатымыз — қазақша күрестi Олимпиада Ойындарына кiргiзу», — деп атап өттi агенттiк төрағасы.
tom: 6.9pt; line-height: 18pt; text-align: left;»> «Ол, әрине, бүгiнгi кезде сенбейтiн адамдар күлiп қарауы мүмкiн, бiрақ бұл ұлтымыздың осы мұрасын мәңгiлiк қалуы үшiн кейiнгi ұрпаққа қалдыру үшiн бiз жол ашуымыз шарт. Бiрақ оның өз кезеңдерi болады. Бiрiншiден, бiз қазақ күресiн бүкiл дүние жүзiне таратуымыз керек. Ол үшiн миссионерлердi жiберуiмiз керек. Шетелдегi студенттер арқылы да дәрiптелмек. Одан өзге жақсы қазақ күресiне қатысты бағдарлама жасалуда», — дедi Т. Есентаев.
Continue Reading
Previous Ұлыбританияда «Наурыз party» ұйымдастырылды
Next Қоғамдық тамақтану орындары мен қонақ үйлері қожайындары темекі шегуге арналған орындарға тыйым салынуына наразы |
Орталық депозитарийдің Қағидалар жинағының Іскерлік қатынастарды орнату, қолдау және тоқтату қағидасына түзету бекітілді
Отырысы 2022 жылғы 26 сәуірде өткен "Бағалы қағаздар орталық депозитарийі" АҚ (Орталық депозитарий) Директорлар кеңесінің шешімімен Іскерлік қатынастарды орнату, қолдау және тоқтату қағидасына № 3 өзгеріс бекітілді.
Түзету Қазақстан Республикасынан басқа мемлекеттің заңнамасына сәйкес тіркелген қаржы ұйымдарына және AIFC-тің қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген ұйымдарға стандартты сипаттағы шарттар жасау мүмкіндігін беру мақсатында әзірленді.
Түзету 2022 жылғы 13 мамырдан бастап қолданысқа енгізіледі.
Түзетуге сәйкес жаңартылған Қағиданың мәтіні Орталық депозитарийдің интернет-сайтының [Нормативтік база] бөлімінің [Іскерлік қатынастарды орнату, қолдау мен тоқтату] шағын бөлімінде жарияланды. |
Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова,
ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы.
Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз.
Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт
қаз рус eng
© Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген
"Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған. |
Грант (ағылш. grant – сыйға тарту‚ кеңшілік жасау‚ рұқсат беру) – құқықтарды табыстау‚ мүлікті беру туралы құжат; жәрдемқаржы‚ демеуқаржы; ғылыми зерттеулер мен талдамаларды орындау үшін мемлекеттік тапсырысқа ақы төлеуге қайтарусыз бөлінетін ақшалай қаражат; кез келген меншік нысанындағы субъектілердің немесе жеке тұлғалардың ғылыми және әлеуметтік бағдарламалар үшін, сондай-ақ жеке тұлғаларға – ғалымдарға, өнертапқыштарға, авторларға‚ т.б. қайырымдылық, демеушілік көмек ретінде бөлінетін ақшалай қаражаты; заттай грант – инвесторға меншіктену құқығымен ақшасыз нысанда берілетін мүлік немесе мүліктік құқықтар.
Жеке тұлғалардың грант түрінде және еңбекақы төлеу нысанында пайдаланатын немесе шарттарда көзделмеген өзге мақсаттарға алатын қаражаты олардың жылдық жиынтық табысына енгізілуге және оған салық салынуға тиіс. Жеке тұлғаларға арнаулы қоғамдық қорлар арқылы берілетін ізгілік, қайырымдылық көмек пен грантқа табыс салығы салынбайды.[1][2]
Мәдени, ғылыми және т.б. мекемелер мен ұйымдарға біржолғы ақша сомасын бөлу немесе құрал-жабдық, үй-жай және т.б. (әдетте жеке қаржысынан) сыйға тарту.
Ұжымдарға, спорт командалары және т.б. мемлекеттік қаражаттан берілетін әтеусіз демеу қаржы, жәрдем ақша.
Студенттер мен оқушыларға мемлекеттік немесе жергілікті бюджеттен төленетін стипендия.[3]
ДереккөздерӨңдеу
↑ Қаржы-экономика сөздігі. — Алматы: ҚР Білім жэне ғылым министрлігінің Экономика институты, «Зияткер» ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2
↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006 жыл. - 430 б. ISBN 9965-808-78-3
↑ Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет.
Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
Суретті мыннан табуға болады:
осы мақаланың тақырыбына байланысты сурет Ортақ қорда табылуы мүмкін;
мақаланың өзге тіл уикилеріндегі нұсқаларын қарап көріңіз;
өзіңіз жасаған суретті жүктеңіз (авторлық құқықпен қорғалған сурет қоспаңыз!).
Бұл — экономика бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
Резиденция – бұл Қазақстандағы АҚШ Дипломатиялық Миссиясы және Chevron компаниясының Мемлекеттік-жекеменшік серіктестігі аясындағы Ольга Маркова атындағы Алматылық ашық әдебиет мектебі (ААӘМ) мен танымал американдық IWP International Writing Program бағдарламасының халықаралық жобасы.
2021 жылдың қыркүйек айында Қазақстан мен Орталық Азия елдеріндегі бірден-бір жазушылар резиденциясы бірінші маусымын сәтті өткізіп, бірегей әдеби оқиғаға айналып кетті.
2022 жылғы Резиденция тақырыбы: «Балалар мен жасөспірімдер әдебиетіндегі мультимәдениеттілік. Балалар әдебиеті өзгерістер дәуірінде». Қазақтілді мен орыстілді қазақстандық авторлар арасында байланыс орнату және тәжірибе алмастыру – Резиденцияның негізгі мақсаттарының бірі.
Авторлардан алдағы шығармашылық ізденістеріне, кітаптарының отандық және әлемдік нарыққа шығарылуына септігін тигізетін нәтижелі жұмыстарын күтеміз.
Шығармашылық ортаға сіңісіп кету үшін қатысушылар қазан айында бір апта бойы бірге тұрып, туындыларын ортаға салып, әдебиетке қатысты мәселелерді талқылайтын болады. Резиденция үш тілде өтеді – қазақша, ағылшынша, орысша. Биыл да қонақтар мен қатысушыларымен шығармашылық кездесулерді, көпшілік іс-шараларды өткізу жоспарланып отыр.
Биыл дәріс-семинар жүргізуге танымал американдық автор, балалар мен жасөспірімдер әдебиетінің көрнекті өкілі, тәжірибелі ұстаз Келли Дуайер шақырылған. Резиденция аясында қатысушылар мен қонақтарымен кездесу, әдеби аудармашы Нина Мюрреймен қазақстандық әдебиеттің ағылшын тіліне аударылуының өзекті мәселелері туралы әңгімелесу, IWP директоры, ақын, эссеист Кристофер Мерриллдің ашық онлайн дәрісі, балалар әдебиетін шығаратын қазақстандық баспалармен басқосу секілді іс-шаралар American Space Almaty әлеуметтік алаңында өтеді.
Резиденцияға қатысушылар конкурстық негізде іріктеледі. Байқауға Қазақстанда тұратын, балалар мен жасөспірімдерге арналған шығармаларды қазақ немесе орыс тілінде жазатын авторлар шақырылады. Өтінім қабылдау 2 шілдеде басталып, 30 тамызға дейін жалғасады. Резиденция 23-29 қазан аралығында Алматыда өтеді.
БАҚ үшін байланыс: +7 (777) 124 44 44. litshkola@gmail.com
Инстаграм: @litschool_olsha
www.litshkola.kz сайтына өтіп, Резиденция бағдарламасымен, өтінімді рәсімдеу ережесімен толығырақ танысып, Байқау ережесін жүктеп алуға болады. |
Түн ортасы болды, күйеуіңіздің үйге келуін күтіп отырсыз. Тағы бірнеше сағаттан кейін ол сезеді, бірақ сіз оның бойынан алкогольдің күшті иісін сезесіз, ол мас күйінде - тағы да.
Алкоголизм - қазіргі кезде, әсіресе ерлі-зайыптылар арасында өте жиі кездесетін мәселе. Алкоголизмнің үрейленуі дәл сол себепті ажырасу туралы өтініштің көбеюіне жол берді.
Ажырасу ешқашан оңай емес, егер сіз маскүнеммен ажырассаңыз, екі есе қиын . Егер сіз некені сақтап қалу үшін бәрін жасадым деп ойласаңыз және ажырасу туралы өтініш берудің жалғыз мүмкіндігі болса, онда сіз оған физикалық, ақыл-ой, қаржылық және эмоционалды дайын болуыңыз керек.
Маскүнем күйеуімен бірге тұру
Егер сіз маскүнемге тұрмысқа шыққан болсаңыз, онда сіз алкогольді асыра пайдаланудың сіздің некеңіз бен отбасыңызға қатысты маңызды проблемаларын жақсы білесіз.
Шын мәнінде, бұл сізді стресстен, қаржылық проблемалардан, балаларыңызға әсер етіп, тіпті кейбір депрессияларды тудырған шығар.
Алкогольді күйеуімен бірге өмір сүру оңай және болмайды бірақ мұндағы жақсы нәрсе - бұл бір жұбайдың дәлел ретінде көрсете алатын тәсілдері бар, сондықтан оны алкогольдік ішімдік ішетін жұбайымен ажырасудың негізі ретінде қарастыруға болады.
Алкоголизмнің отбасындағы әсері
«Менің күйеуім маскүнем», бұл кейбіреулер үшін күтпеген жағдай емес. Шындығында, бұл маскүнемдік салдарынан отбасылар, неке және балалар зардап шегетін қазіргі кездегі жалпы дилемма.
Үйлену алкогольді жұбайысізді өте қиын жағдайға душар етеді, әсіресе сіздің балаларыңыз болған кезде. Алкогольді күйеудің әсері маңызды емес мәселеге айналуы мүмкін болғандықтан, оларды елемеу керек.
Алкогольді жұбайының жиі кездесетін кейбір әсерлері:
Стресс
Алкогольді жұбайымен қарым-қатынас жасау өте ауыр. Сіз жұбайыңыздың үйге мас күйінде кетуімен айналысып қана қоймай, оған қамқор болуыңыз керек және ол не істейтінін шешіңіз.
Балаларыңыздың осы күнде куә болғанын көру шынымен де біз болғымыз келетін тамаша отбасы емес.
Байланыс мәселесі
Егер сіз алкогольді жұбайыңызбен бірге тұратын жағдайға тап болсаңыз, мүмкін, сіз бұл адаммен сөйлесу үшін барлық мүмкіндігіңізді сарқып бітірдіңіз, сол сияқты сіз сол мәселеге тап болдыңыз.
Байланыстың болмауы, міндеттеме және өзгертуге деген ұмтылыс жағдайды нашарлатады.
Жауапсыздық
Алкоголизммен проблемасы бар адамдардың көпшілігі көптеген жолдармен жауапсыз болады. Жұбайы және ата-анасы ретінде, алкогольді бірінші кезекке қою адамды осы жұбайы мен балалары үшін қаржылық және эмоционалдық жағынан қолайсыз етеді.
Зорлық-зомбылық
Өкінішке орай, бірге болу алкоголизммен ауыратын адам сонымен қатар өзіңді және балаларыңды қауіпке ұшыратуды білдіреді.
Мұнда көптеген бар алкогольдің әсерінен зорлық-зомбылық көрсететін адамдар, бұл сізге және сіздің балаларыңызға үлкен қауіп төндіреді. Бұл сондай-ақ алкогольдік ішімдіктен ажырасудың кейбіреулер үшін ең жақсы нұсқа екендігінің ең көп тараған себебі.
Отбасылық байланыс
Барлығы бақытты отбасы болғысы келеді, бірақ кейде, алкогольдік ішімдік ішетін жұбайымен ажырасу - сіз жасай алатын ең жақсы нәрсе әсіресе сіздің отбасыңыз алкогольді ішімдік ішкендіктен бұзылып жатқанын көрсеңіз.
Сіздің ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынасыңыз енді сүйіспеншілік пен құрметке бағынбайтынын көргенде, жұбайыңыз бұдан былай сіздің балаларыңызға жақсы үлгі және ата-ана бола алмайтынын көргенде, шешім қабылдауға уақыт келді.
Маскүнем күйеуге қалай көмектесуге болады - тағы бір мүмкіндік беру
Көбіне, маскүнем күйеуімен ажырасу ерлі-зайыптылардың бірінші таңдауы емес. Ерлі-зайыптылардың бір бөлігі ретінде біздің некемізді қалпына келтіруге көмектесетін көмекті көрсету біздің міндетіміз.
Алкогольден бас тарту туралы шешім қабылдағанға дейін міндетті түрде керек алдымен маскүнем күйеуге қалай көмектесуге тырысыңыз.
Жұбайыңызбен сөйлесуге тырысыңыз
Барлығы қарым-қатынастан басталады. Жұбайыңызбен сөйлесіңіз, себебі бәрі қарым-қатынасқа дайын болудан басталады.
Егер сіздің қарым-қатынасыңызда проблема туындаса, бұл сіздің жұбайыңыздың алкогольге бет бұруына себеп болса, онда бұл мәселені шешудің уақыты келді.
Көмек ұсынып, оған не қажет екенін сұраңыз
Егер дайындық болса, маскүнемдікті жеңудің жолы бар. Өмірде белгілі бір мақсаттарға ие болыңыз - қол жеткізе алатын кішігірім және шынайы мақсаттарға жетіңіз.
Бірлесіп жұмыс істеңіз
Қолдаушы жар болыңыз. Жұбайыңызды бірден өзгертуге мәжбүрлеу немесе қысым жасау нәтиже бермейді. Оған емдеу арқылы қолдау көрсетіңіз. Қажет болса, маманнан көмек сұраңыз. Бұл уақытты қажет етеді, бірақ сүйетін және қолдаушы жұбайымен - кез-келген мақсатқа қол жеткізуге болады.
Маскүнем күйеуімен ажырасу туралы кеңестер
Егер сіз бәрін сынап көрген деңгейге жетсеңіз және некеңізді түзетудің жолы жоқ екенін байқасаңыз, онда сіз барлық жағдайларды алуыңыз керек маскүнем күйеуімен ажырасу туралы кеңестер.
Бұл өте маңызды, өйткені ажырасудың әртүрлі жағдайлары әрқайсысына мұқият қарауды қажет етеді.
Отбасының қауіпсіздігі
Алкогольмен ажырасу өте қиын, өйткені ол қазірдің өзінде бар алкогольге тәуелділік басқа да нашақорлыққа тез ұшырайды және бұл агрессияға әкелуі мүмкін.
Алкоголь ақылға қонымды адамды зорлық-зомбылыққа апаруы мүмкін және бұл сіздің отбасыңыздың қауіпсіздігіне үлкен әсер етуі мүмкін. Көмек сұраңыз және қажет болса қорғау туралы бұйрық алыңыз.
Жақсы адвокат табыңыз
Жақсы адвокат сізге ажырасу процесінде, атап айтқанда ажырасу туралы және алкоголизм туралы сіздің штаттарыңыздың заңдары мен ажырасуға өтініш бере алатындығыңыз туралы түсінік беруде көмектеседі.
Барлық қажетті дәлелдерді жинаңыз
Егер сіз маскүнеммен ажырасқыңыз келсе, талапты қолдау үшін барлық дәлелдерді жинауыңыз керек.
Әр түрлі мемлекеттерде біз ұстануға тиісті әр түрлі заңдар бар сонымен қатар, әсіресе, қатысты балалардың қамқорлығы үшін күрескен кезде біздің шағымымызды қолдаймыз.
Маскүнеммен ажырасқаннан кейінгі өмір
Алкогольмен ажырасқаннан кейінгі өміріңіз де ажырасу процесінің өзі сияқты маңызды . Бұл сіз үшін де, балалар үшін де жаңа бастама бірақ бұл шешім - сіз өзіңіз үшін және балаларыңыз үшін жасай алатын ең жақсы нәрсе.
Өмір жаңа қиындықтар тудырады, бірақ сізде өмір сүру үшін не қажет болса, сонда сіз жақсы бастамаға ие боласыз.
Алкогольмен ажырасу сонымен қатар ант пен сүйікті адамыңыздан бас тартуды білдіреді, бірақ бұл шешім әсіресе сіздің отбасыңыздың амандығы үшін тұрған кезде қажет.
Сіз өзіңіздің қолыңыздан келгеннің бәрін істегеніңізді білсеңіз, онда бұл адамды өміріңізден алып тастағаныңыз үшін өзіңізді кінәлі сезінбеуіңіз керек. |
Қарағанды қаласы Ерубаев көшесі, 43 мекенжайда орналасқан Облыстық орталық емхананың ревматология бөлімшесінің мамандарына ақ тілегімізді жеткізіп алғыс айтқымыз келеді.
Мұнда өз ісінің майталмандары, Гиппократ антына берік азаматтар жұмыс істейді екен. Ақ халатты абзал жандар ең алдымен сырқаттың көңілін тауып, рухани қолдау көрсете біледі. Сонысымен де емделушілердің дертінен тез сауығуына ықпал етуде.
Бөлім меңгерушісі Руслан Ишигов бастаған барлық дәрігер мен медбикелер кәсіптік қабілеттері мен емделушілерге деген мейірімдерімен тәнті етті. Оның ішінде дәрігер Анастасия Сергеевна, аға медбике Динара Бейсенбекова, медбикелер Айсұлу Бауыржанқызы мен Маржан, Эльвира, Райгүлдерге және калориялық тамақты уақытылы тарататын Настяға айрықша алғыс білдіреміз.
Сондай-ақ палаталар мен дәліздердің тазалығына жауапты персоналдарға, физио-емшара медбикелері мен массаж жасаушы Айнаш ханымға да ризашылық білдіреміз.
Заманауи медициналық құрылғылармен қамтамасыз етілген облыстық емхана халыққа адал қызмет етуде. Тәртіп пен ереже қатаң сақталатыны көрініп тұр.
Қазақта «жақсының жақсылығын айт – нұры тасысын» деген жақсы сөз бар ғой. Біз кәсібіне адал берілген мамандарға емделушілер атынан ақжарма тілегімізді арнауды жөн санап отырмыз. Сіздер Қазақстан халқына еңбек етіп, көптің алғысына бөлене беріңіздер. Қашан да жандарыңыз жадырап, жанұяларыңызда бақытты болып, биіктерді бағындыруларыңызға тілектеспіз. |
Соңғы аптада Ақтөбе қаласы мен бірқатар аудандар тасыған қар суынан зардап шекті. Қаланың шеткі аудандарын су басса, ауылдардағы көпірлерді су шайып, қатынас үзілді. Қазіргі таңда өңірдегі ахуал қандай?
Облыстық төтенше жағдайлар департаментінің мәліметіне сүйенсек, соңғы тәулікте жағдай тұрақталған, деп хабарлайды Экспресс К.
ҚР Ұлттық ұланының баспасөз қызметі
Соңғы аптада облыста ауа-райы күрт жылынды. Кеше температура 7-15 градус болса, оңтүстік аймақтарда 17-20 градусқа дейін көтерілді. Далалықтағы қар бірден еріді. Тасыған су республикалық, облыстық маңызы бар алты жолды, жергілікті маңызы бар 8 жолды шайып кетті. Соның салдарынан 6 елді мекен қатынассыз қалды. Бұл ауылдарда 3 мыңның үстінде халық тұрады.
Судан тазарту жұмыстары 9 аудан мен Ақтөбе қаласында жүргізілді. Тәулігіне 28249 текше метр су сорылды.
Оқи отырыңыз:
Ақтөбеде жұмысшылар мінген екі көлік суға батып кетті
Ақтөбе облысында су тасқынынан бірнеше ауыл қатынассыз қалды
Ал Ақтөбе қаласындағы жаңадан салынған мөлтек аудандар мен қала маңындағы бірқатар ауылдарда үйлерді су басты. Халық жанайқайларын әлеуметтік желі арқылы жеткізді.
Кеше Ақтөбе қаласында 31 үйге және Мәртөк ауданының Сарыжар кентіндегі жеке тұрғын үйлерге су басу қаупі төнді. 20 адам эвакуацияланды. Қазіргі уақытта қауіп жоқ. Төтенше жағдай департаментінің қызметкерлері Ұлттық ұланның 60 әскери қызметшісі күні-түні жұмыс істеп жатыр.
Облыстық төтенше жағдайлар департаментінің мәліметіне сүйнесек, қауіп әлі сейілген жоқ. Қала маңындағы кейбір ауылдарда суды бұру жұмыстары әлі жүргізіліп жатыр. Дегенмен, өткен тәулікке қарағанда бүгін эвакуацияланған тұұрғындар болмаған.
Тасқын күшейген жағдайда 414 техника, 78 жүзу құралы, 251 мотопомпа дайын тұр. 14 мыңнан астам адам сиятын 84 уақытша орналастыру пункті де дайын. Алайда тұрғындарға босаңсуға болмайды. |
Қазірдің өзінде Экспресс К редакцияының Newscorr сервистік қызметіне ондаған бейнежазбалар түсіп жатыр. Қаланың кейбір аудандарында жарық өшіріле бастады. Ал құлаған электр желілері мен ағаштар есепсіз. Тіпті көшеде келе жатқан көліктерге ағаш құлап жатыр.
Қалалық төтенше жағдайлар департаментінде ауа райының күрт бұзылуына байланысты ескерту жариялағанын айтты.
Күндіз және 30 наурызға қараған түнде қатты жауын-шашын болуы мүмкін. Оңтүстік-батыстан соққан желдің екпіні секундына 18-23 метрге жетпек. Тауды тұман басуы ықтимал. Сондықтан көліктерді ағаштардың астына қоймауды ұсынамыз,
— делінген қалалық ТЖД ақпаратында.
Сіздер үшін! Newscorr сервистік қызметі барлық тұрғындарға азаматтық журналистиканың жаңа нұсқасын ұсынады. Мұнда кез-келген азаматтың бізге эксклюзивті фото немесе бейнежазбасын жіберіп, 100 мың теңгеге дейін табыс табуға толық мүмкіндігі бар. |
«Digital Bridge 2022» халықаралық технологиялық форумында цифрлық технологияларды қолдану арқылы жаңа индустрияны дамытудың перспективалары жан-жақты талқыланды. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев жыл сайын өтетін «Digital Bridge 2022» халықаралық технологиялық форумына қатысып, пленарлық отырысында сөз сөйледі. Президенттің айтуынша бүгінде Қазақстан көптеген дамыған елді озып, БҰҰ-ның цифрланған мемлекеттер рейтингінде үздік отыз елдің қатарына кіреді.
Президентке Astana Hub IT экожүйесінің қазіргі қызметі және Google for Startups компаниясымен бірлескен бағдарламасының жүзеге асырылуы жөнінде баяндалды, сондай-ақ Alem бағдарламалау мектебі мен «Қазақстан халқына» қорының жобасы таныстырылды. Бұдан кейін Мемлекет басшысы стартап аллеясындағы әрбір жобаға арнайы тоқталып, компания өкілдерінің жетістіктерін тыңдады. Олардың бірқатары тек Қазақстан нарығымен шектелмей, шетел нарығына да шыға бастаған.
Қасым-Жомарт Тоқаев жиынға қатысушыларға ілтипат білдіре отырып, жыл сайын өтетін Digital Bridge форумы төрт жылда ірі және маңызды өңірлік алаңға айналғанын атап өтті. Мемлекет басшысы, сарапшылардың болжамы бойынша, он жылдан кейін әлемде өнімдер мен қызметтердің 70 пайызы цифрлық платформалық модельдер негізінде құрылатынын мәлімдеді. Мұндай жағдайда Қазақстан өзіне еуразиялық кеңістіктегі ең ірі цифрлық хабтардың біріне айналу стратегиялық міндетін қойды. Мемлекет басшысының айтуынша, бүгінде Қазақстан көптеген дамыған елді озып, БҰҰ-ның цифрланған мемлекеттер рейтингінде үздік отыз елдің қатарына кіреді.
– Бүгінде Қазақстан – цифрлық құжаттарды толыққанды енгізген санаулы елдердің бірі. Нәтижесінде, азаматтарымыздың өзімен бірге жеке куәлігін, жүргізуші куәлігін, оқу орнын бітіргені туралы дипломын, неке туралы куәлігін және басқа да құжаттардың 15 түрін алып жүруі және көрсетуі талап етілмейді. Бұл жұмыс сөзсіз жалғасады. Мемлекет осы бағытта азаматтармен және бизнеспен өзара проактивті түрде қарым-қатынас жасайды. «Отбасының цифрлық картасы» енгізіліп жатыр. Ол нақты уақыт режимінде әртүрлі 80-нен астам параметрге талдау жасайды. Бұл өмірде қиын жағдайға тап болған отбасыларға ешқандай бюрократиясыз жедел көмектесуге мүмкіндік береді. Ең бастысы, аталған әдіс нақты атаулы әлеуметтік көмекке көшуге ықпал етеді. Үкімет жыл соңына дейін бұл цифрлық сервисті пайдалануға беруі керек, – деді Мемлекет басшысы.
Қасым-Жомарт Тоқаев адами капиталды күшейту мәселелеріне арнайы тоқталды.
– Жуырда Нью-Йоркке жасаған сапарым аясында «Digital Nomads» IT-қауымдастығындағы жас отандастармен кездестім. Олар АҚШ, Еуропаның ірі компанияларында жұмыс істейді және жаһандық деңгейде бәсекеге қабілетті.
Қазіргі таңда Қазақстанда да халықаралық деңгейдегі өнімдерді жасауға қабілетті талантты адамдар аз емес. Сондықтан Үкіметке келесі міндеттер қойылады: бір жағынан, жастар қай жерде жұмыс істесе де, оларға қолдау көрсету керек, ал екінші жағынан, оларды еліміздегі цифрландыру ісіне барынша араластыру қажет, – дейді Мемлекет басшысы. |
Қазақстан шахмат федерациясы қазақстандық шахматшы Жансая Әбдімәлікті ең жоғары шахмат атағын – халықаралық ерлер гроссмейстері атағын орындауымен, сондай-ақ Гибралтарда өтетін «FIDE Women`s Grand Prix» (FIDE әйелдер гран-при сериясының қорытынды кезеңі) беделді шахмат турнирінде мерзімінен бұрын жеңіске жетуімен қуана құттықтайды.
Әрине, бұл Қазақстан Республикасы үшін айтулы оқиға! 21 жастағы Жансая Әбдімәлік әйелдер арасында ерлер гроссмейстері атағына ие болған алғашқы қазақстандық, сондай-ақ алғашқы Орталық Азия өкілі атанды.
Кеше, 2021 жылғы 31 мамырда ФИДЕ әйелдер Гран-приінің Гибралтар кезеңінің тоғызыншы турының қорытындысы бойынша алты сағаттық табанды күрестен кейін Жансая Әбдімәлік Ресейден келген халықаралық гроссмейстер Валентина Гунинамен өткізген партияда тамаша жеңіске қол жеткізді. Осылайша, Жансая ерлер гроссмейстері атағын алу үшін рейтингке қойылатын талаптарды орындап, турнирдің аяқталуына екі тур қалғанда қалған шахматшылардан екі ұпайға оза түсті.
Бүгін, халықаралық гроссмейстер, блиц, рапид бойынша бірнеше дүркін әлем және Еуропа чемпионы ресейлік Екатерина Лагномен оныншы тур тең есеппен аяқталды, осылайша Жансая турнирдегі жеңісін алдын ала қамтамасыз етті.
Халықаралық шахмат федерациясының (FIDE) ережелеріне сәйкес ерлер халықаралық гроссмейстері атағына қол жеткізу үшін ХГ үш нормасын орындау және ELO FIDE рейтингінің 2500 пунктінен асып түсу қажет. 2018 жылы Жансая бұл атақты алу үшін барлық нормаларды орындады және Гибралтардағы ағымдағы FIDE Women`s Grand Prix жарыстарында 2500 пункттен асатын, көптен күткен рейтингке қол жеткізді.
Қазақстан шахмат Федерациясы Жансаяны, оның туыстарын және қазақстандық шахматтың барлық жанкүйерлерін шын жүректен құттықтайды! Болашақта оған тек жеңістер мен сәттілік тілейміз! Бұл жетістік шахматқа деген қызығушылықтың дамуына түрткі болады және қазақстандық шахматшылар шахмат Олимпінің шыңдарын одан әрі бағындырады деп үміттенеміз.
Қазақстан шахмат федерациясының баспасөз қызметі, Нұр-Сұлтан қ., 1 маусым 2021 ж. ҚШФ сайты: kazchess.kz |
Жалпыұлттық халық санағы 1 қыркүйекте басталып, әзірге онлайн форматта өтуде. Алматы тұрғындарының үйден шықпай немесе санақ учаскелерінде электрондық бланкілерді толтыру мүмкіндігі бар. ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің Алматы қаласы бойынша Ұлттық статистика бюросы департаментінің басшысы Айдар Әбілдабеков қазақстандықтарға қандай сұрақтар қоятынын айтып берді, деп хабарлайды zakon.kz.
Өткен 2009 жылғы санақта респонденттер 45 сұраққа жауап берді. 2021 жылғы халық санағында 91 мәселе әзірленді, оның 69-ы міндетті және 22-сі нақтылайтын мәселе болып табылады. Демографиялық, тұрғын үй, жұмыспен қамту мәселелерінен басқа, сауалнамаларға қала тұрғындарының денсаулығы туралы сұрақтар енгізілді, оның ішінде респондент коронавируспен ауырды ма, вакцинацияланды ма, - деді А. Әбілдабеков.
Департамент басшысы сауалнамаларға пандемияның әсері туралы сұрақтарды не үшін қосқанын түсіндірді.
Қазақстандықтардың жауаптары зерделенеді, олар бойынша респонденттердің жалпы жағдайы туралы білуге болады. Алынған мәліметтер тексеріліп, өңделеді. 2022-2023 жылдары он жинақта жарияланатын қорытынды шығару жоспарланған және ол келесі көрсеткіштерді қамтиды: ұлттық құрам, көші-қон, білім беру, Неке және отбасы, үй шаруашылығы, жұмыспен қамту, табыс және өмір сүру қаражатының көздері, тұрғын үй сипаттамалары, - деді А. Әбілдабеков.
Өз кезегінде санақ қорытындысы экономикалық болжау, жұмыспен қамту саласындағы саясатты айқындау, басқа да әлеуметтік бағдарламаларды құру, сондай-ақ мемлекеттік билік органдарының функцияларын орындау, ғылымды және бүкіл қоғамды ақпараттық қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын болады.
Алынған мәліметтер өңірдің экономикалық дамуы үшін пайдаланылатын болады. Мысалы, балабақшалар, мектептер, ауруханалар, емханалар салу, қала құраушы кәсіпорындар ашу үшін, - деді А. Әбілдабеков.
Халық санағы кезінде алаяқтардан қорғану үшін Алматы қаласы бойынша Ұлттық статистика бюросы департаментінің басшысы Айдар Әбілдабеков азаматтарға интервьюерлердің ерекше киімдеріне назар аударуға кеңес берді.
Интервьюерлер 1-30 қазан аралығында үйлерді аралайды. Әрбір интервьюер-көшірушіде өзімен бірге Алматы статистика департаментінің фотосуреті мен мөрі бар куәлігі, шарф, сондай-ақ ұлттық санақ символикасы бар сөмке және деректерді енгізуге арналған электрондық планшет болады.
Құжаттың дұрыстығын sanaq.gov.kz сайтында тексеруге болады. Ол үшін куәліктің нөмірін "интервьюерді іздеу" арнайы іздеу жолына енгізу (жоғарғы оң жақ бұрышта орналасқан) және ақпараттың шындыққа сәйкестігін тексеру қажет. |
Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағында жарнама жасау, тарату, орналастыру және пайдалану процесiнде туындайтын қатынастарды реттейдi.
1-тарау. Жалпы ережелер
1-бап. Заңның мақсаттары
Осы Заңның мақсаттары жарнаманы жасау, тарату, орналастыру және пайдалану үшiн қажеттi жағдайларды қамтамасыз ету, жарнама саласындағы жосықсыз бәсекеден қорғау, жөнсiз жарнаманы болғызбау және оларға тыйым салу болып табылады.
2-бап. Заңның қолданылу аясы
1. Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағында жарнама жасайтын, тарататын, орналастыратын және пайдаланатын жеке және заңды тұлғалардың қызметi процесiнде туындайтын қатынастарға қолданылады.
2. Осы Заң жеке тұлғалардың кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланысты болмайтын хабарландыруларына, соның iшiнде бұқаралық ақпарат құралдарындағы хабарландыруларына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес жүзеге асырылатын саяси үгiт пен насихатқа қолданылмайды.
3-бап. Негiзгi ұғымдар
Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) әлеуметтік жарнама – адамдардың беймәлім тобына арналған және қайырымдылық пен коммерциялық емес сипаттағы өзге де қоғамдық пайдалы мақсаттарға қол жеткізуге, сондай-ақ мемлекет мүдделерін қамтамасыз етуге бағытталған ақпарат;
1-1) дараландыру құралы – тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді), азаматтық айналымға қатысушыларды айыруға арналған белгілеме (фирмалық атау, тауар белгісі, қызмет көрсету белгісі және басқа);
1-2) жарнама – кез келген құралдардың көмегiмен кез келген нысанда таратылатын және (немесе) орналастырылатын, белгілі бір адамдар тобына арналмаған және жеке немесе заңды тұлғаға, тауарларға, тауар белгiлерiне, жұмыстарға, көрсетiлетiн қызметтерге қызығушылықты қалыптастыруға немесе қолдауға арналған және оларды өткiзуге ықпал ететін ақпарат;
1-3) алып тасталды – ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
2) жөнсiз жарнама - мазмұнына, уақытына, таратылу, орналастырылу орнына және тәсiлiне Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген талаптардың бұзылуына жол берiлген жосықсыз, дәйексiз, әдепсiз, көрiнеу жалған және жасырын жарнама;
3) жарнама берушi - жарнама жасау, тарату және орналастыру үшiн жарнамалық ақпарат көзi болып табылатын жеке немесе заңды тұлға;
4) жарнама жасаушы - жарнамалық ақпаратты тарату және орналастыру үшiн дайын нысанға келтiрудi жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға;
4-1) жарнама саласындағы реттеуші мемлекеттік органдар – жарнама қызметі жүзеге асырылатын жекелеген салада басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органдар;
4-2) жарнама саласындағы уәкілетті орган – жарнама саласында басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;
5) жарнама таратушы – мүлiктi, оның iшiнде телерадио хабарларын таратудың тexникалық құралдарын беру және (немесе) пайдалану жолымен және өзге де тәсiлдермен жарнамалық ақпаратты тарату мен орналастыруды жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға;
6) жарнама тұтынушылар - жарнама арналған жеке және (немесе) заңды тұлғалардың беймәлiм тобы;
7) жүгiртпе жол – сыртқы (көрнекі) жарнама объектiлерiнде орналастырылатын немесе телеарналар бойынша, кино және бейне қызмет көрсетуде берiлетiн жарнаманы тарату тәсiлi, бұл жиынтығында белгiлi бiр ақпаратты құрайтын әрiптер, цифрлар, белгiлер тiркесiнiң тiзбектесiп алмасуымен (қозғалуымен) сипатталады;
7-1) көше жиһазы (жабдығы) – елді мекендерде үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте орнатылатын декоративтік сипаттағы және практикалық пайдаланылатын объектілер (гүл құмыралары, павильондар, отырғыштар, орындықтар, жәшіктер, қоғамдық көлік аялдамалары, ақпараттық панель, балалар ойындарына және ересек тұрғындардың демалысына арналған жабдықтар мен конструкциялар);
7-2) маңдайша – дараландыру құралдарын қоса алғанда, жеке және заңды тұлғалардың атауы және қызметінің түрі туралы ғимаратқа кірер жолдардың саны бойынша оған кірер жолдың шегінде және (немесе) алып жатқан аумақ қоршауына кірер жолда, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың нақты тұрған және тауарларды өткізетін, жұмыстарды орындайтын және қызметтерді көрсететін жерлердегі ғимараттарының, оларға жапсарлас құрылыстарының және уақытша құрылысжайларының шегіндегі шатырларда және қасбеттерде орналастырылатын ақпарат;
7-3) нұсқағыш – жерде немесе байланыс желісі мен жарық беру тіреулерінде орналастырылған, ұйымның, сауда немесе өзге де объектінің тұрған жерін көрсететін және оларға тікелей жақын жерде орналасқан, тек қана олардың атауы, дараландыру құралы (болған кезде) және навигация туралы ақпаратты қамтитын, екі шаршы метрді қоса алғанға дейінгі көлемдегі конструкция;
8) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
9) сыртқы (көрнекі) жарнама – сыртқы (көрнекі) жарнама объектілерінде орналастырылған және елді мекендердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде, елді мекендерден тыс жердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте және жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінен тыс жерде көзбен көруге қол жетімді жарнама;
10) сыртқы (көрнекі) жарнама объектісі – жарнаманы тарату және (немесе) орналастыру үшін пайдаланылатын құрылысжайлар, әртүрлі көлемдегі немесе жалпақ конструкциялар, оның ішінде экрандар мен электронды таблолар, жарықты конструкциялар және өзге де құралдар;
11) телесауда – тауарларды өткізу немесе қызметтерді көрсету мақсатында телеарнадағы жария ұсыныс.
Ескерту. 3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.06.19 № 264, 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.01.18 № 546-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік отыз күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2017 № 128-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
4-бап. Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдары
1. Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.
5-бап. Жарнамаға авторлық құқық және сабақтас құқықтар
Жарнама авторлық құқықтың және сабақтас құқықтардың толық немесе iшiнара объeктici бола алады. Авторлық құқық және сабақтас құқықтар Қазақстан Республикасының заңдарына, сондай-ақ халықаралық шарттарға сәйкес қорғалуға тиiс.
2-тарау. Жарнамаға қойылатын жалпы және арнайы талаптар
6-бап. Жарнамаға қойылатын жалпы талаптар
1. Жарнама, электрондық коммерция саласын қоса алғанда, таратудың, орналастырудың нысанына немесе пайдаланылатын құралына қарамастан, анық, тікелей ұсынылу кезінде арнаулы білімсіз немесе арнайы құралдарды қолданбай танылатын болуға тиіс.
2. Қазақстан Республикасының аумағындағы жарнама (мерзімді баспасөз басылымдарын, интернет-ресурстарды, ақпараттық агенттіктерді қоспағанда) қазақ тілінде, ал жарнама берушінің қалауы бойынша орыс тілінде және (немесе) басқа тілдерде де таратылады.
Жарнама мазмұнының аудармасы оның негiзгi мағынасын бұрмаламауға тиiс.
Жарнама мәтіні "Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес келуге тиіс.
2-1. Алып тасталды – ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
3. Алынып тасталды.
4. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жасалуына және сатылуына тыйым салынған тауарларды (жұмыстарды, көрсетiлетiн қызметтердi) жарнамалауға жол берiлмейдi.
Егер жарнама берушi жүзеге асыратын қызмет лицензиялануға тиiс болса, онда тиiстi тауарды (жұмыстарды, көрсетiлетiн қызметтердi) жарнамалау кезiнде, сондай-ақ жарнама берушiнiң өзiн жарнамалау кезiнде, радиодағы жарнаманы қоспағанда, лицензияның нөмiрiн және лицензия берген органның атауын көрсету қажет.
4-1. Қазақстан Республикасының аумағында өткізілетін тауардың (жұмыстың, көрсетілетін қызметтің) жарнамасында бағаны (тарифтерді, бағалауларды, мөлшерлемелерді) көрсету теңгемен жүзеге асырылады.
5. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тiркелмеген дiни бірлестіктер мен рухани (діни) білім беру ұйымдарын жарнамалауға тыйым салынады.
5-1. Электрондық казиноны және интернет-казиноны жарнамалауға тыйым салынады.
6. Жарнама Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп өзгертудi, тұтастығын бұзуды, мемлекет қауiпсiздiгiне нұқсан келтiрудi, соғысты, әлеуметтiк, нәсiлдiк, ұлттық, діни, тектік-топтық және рулық астамшылықты, қатыгездiк пен зорлық-зомбылықтың дәріптелуін, порнографияны насихаттау немесе үгiттеу, сондай-ақ Қазақстан Республикасының мемлекеттiк құпияларын және заңмен қорғалатын өзге де құпияларды құрайтын мәлiметтердi тарату үшiн пайдаланылмауға тиiс.
7. Жарнама қоғамда дүрбелең туғызбауға, жеке тұлғаларды агрессияға бастамауға, сондай-ақ құқыққа қарсы өзге де әрекеттi (әрекетсiздiктi) қоздырмауға тиiс.
8. Алып тастау көзделген – ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
9. Осы тармақта көзделген жағдайларды қоспағанда, әлеуметтік жарнамада дараландыру құралдары туралы, жеке және заңды тұлғалар туралы айтуға жол берілмейді.
Белгіленген шектеулер мемлекеттік органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары, демеушілер, өмірлік қиын жағдайда жүрген немесе емделуге мұқтаж, өздеріне қайырымдылық көмек көрсетілу мақсатындағы жеке тұлғалар туралы айтуға қолданылмайды. Әлеуметтік жарнамада әлеуметтік бағдарланған коммерциялық емес ұйымдар туралы, егер осы жарнаманың мазмұны осындай коммерциялық емес ұйымдардың қайырымдылық немесе өзге де қоғамдық пайдалы мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған қызметі туралы ақпаратпен тікелей байланысты болса, айтуға жол беріледі.
Радиобағдарламаларда таратылатын әлеуметтік жарнамада демеушілер туралы айту ұзақтығы – әрқайсысы туралы үш секундтан, телебағдарламаларда, кино және бейне қызмет көрсету кезінде таратылатын әлеуметтік жарнамада әрқайсысы туралы үш секундтан аспауға тиіс және мұндай айтуға – кадр алаңының жетіден аспайтын пайызы, ал басқа да тәсілдермен таратылатын әлеуметтік жарнамада жарнама алаңының (кеңістігінің) бестен аспайтын пайызы бөлінуге тиіс. Көрсетілген шектеулер әлеуметтік жарнамада өмірлік қиын жағдайда жүрген немесе емделуге мұқтаж, өздеріне қайырымдылық көмек көрсетілу мақсатындағы жеке тұлғалар туралы айтуға қолданылмайды.
10. Жарнамаға шектеулер осы Заңда және Қазақстан Республикасының басқа да заңдарында белгіленеді.
Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.06.19 № 264; 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.04.2015 № 310-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2017 № 128-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.01.2019 № 215-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2021 № 94-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
7-бап. Жөнсiз жарнама түрлерi
1. Мынадай:
1) жарнамаланатын тауарларды (жұмыстарды, көрсетiлетiн қызметтердi) басқа жеке немесе заңды тұлғалардың тауарларымен (жұмыстарымен, көрсетiлетiн қызметтерiмен) салыстыратын, сондай-ақ олардың абыройына, қадiр-қасиетiне және iскерлiк беделiне кiр келтiретiн сөздерi, бейнелерi бар;
2) басқа өнiмдердi жарнамалауда пайдаланылатын фирмалық атауды, тауар белгiсiн, фирмалық ораманы, тауардың сыртқы безендiрiлуiн, формулаларын, бейнелерi мен басқа да коммерциялық белгiлемелерiн көшiрiп алу арқылы не олардың сенiмiн терiс пайдалану арқылы жарнамаланатын өнiмдерге қатысты тұтынушыларды жаңылдыратын;
3) кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыру кезiнде пайдаланылуы тауардың (жұмыстардың, көрсетiлетiн қызметтердiң) сипатына, дайындалу тәсiлiне, қасиеттерiне, қолдануға жарамдылығына немесе санына қатысты жаңылыстыруы мүмкiн нұсқамалары немесе дәйектемелерi бар;
4) жарнамаланатын тауарларды (жұмыстарды, көрсетiлетiн қызметтердi) пайдаланбайтын жеке немесе заңды тұлғалардың беделiн түсiретiн, қорлайтын және мазақ ететін;
5) Қазақстан Республикасының заңымен жарнамалауға тыйым салынған тауарлар жарнамасы, егер мұндай жарнама тауар белгісі немесе қызмет көрсету белгісі жарнамалауға тыйым салынған тауардың тауар белгісімен немесе қызмет көрсету белгісімен айырғысыз дәрежеде бірдей немесе ұқсас басқа тауарды жарнамалау түрінде, сондай-ақ осындай тауарды дайындаушыны немесе сатушыны жарнамалау түрінде жүзеге асырылса, жарнама жосықсыз жарнама болып табылады.
2. Мыналарға:
1) өнiмдердiң табиғаты, құрамы, дайындау тәсiлi мен күнi, мақсаты, тұтыну қасиеттерi, пайдалану шарттары, сәйкестiк сертификатының, сертификат белгiлерiнiң және ұлттық стандарттарға сәйкестiк белгiлерiнiң болуы, саны, шығарылған жерi сияқты сипаттамаларына;
2) өнiмнің нарықта болуына, оны белгiлi бiр орында сатып алу мүмкiндiгiне;
3) жарнама тарату және орналастыру кезiндегi өнiмнiң құны (бағасы) мен ақы төлеудiң қосымша шарттарына;
4) өнiмдердi жеткiзуге, айырбастауға, қайтаруға, жөндеуге және оларға қызмет көрсетуге;
5) кепiлдiк мiндеттемелерге, қызмет мерзiмдерiне, жарамдылық мерзiмдерiне;
6) қолданудың болжамды нәтижелерiне;
7) заңды тұлғаның зияткерлiк қызметiнiң және соған теңестiрiлген даралау құралдарының, өнiмнiң, орындалған жұмыстардың немесе көрсетiлетiн қызметтiң нәтижелерiне берiлетiн айрықша құқықтарға;
8) мемлекеттiк нышандарды (елтаңба, жалау, гимн), сондай-ақ халықаралық ұйымдардың нышандарын пайдалану құқықтарына;
9) ресми тануға, медальдар, жүлделер, дипломдар және өзге де наградалар алуға;
10) өнiмнiң толық топтамасын, егер ол топтаманың бiр бөлiгi болып табылса, сатып алу тәсiлдерi туралы ақпарат ұсынуға;
11) зерттеулер мен сынақтар нәтижелерiне, ғылыми терминдерге, техникалық, ғылыми және өзге де жарияланымдардан алынатын дәйек-сөздерге;
12) басқа адамдардың өнеркәсiптiк немесе сауда қызметiнiң, жеке немесе заңды тұлғаның беделiн түсiретiн кәсiпкерлiк қызметте жүзеге асырылатын тауарлар (жұмыстар, көрсетiлетiн қызметтер) туралы ұйғарымдарға;
13) негiздiлiгi асыра көрсетiлген түрiнде берiлмеуге тиiс статистикалық ақпаратқа;
14) тауарлар (жұмыстар, көрсетiлетiн қызметтер) жасаушының, сатушының немесе оларды жарнамалайтын адамдардың мәртебесiне немесе құзыреттiлiк деңгейiне қатысты шындыққа сай келмейтiн мәлiметтерi бар жарнама дәйексiз жарнама болып табылады.
3. Мыналар:
1) жеке тұлғалардың нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, кәсiбiне, әлеуметтiк жағдайына, жасына, жынысына, дiни және саяси нанымына қатысты қорлайтын сөздердi, теңеулердi, бейнелердi пайдалану арқылы жалпыға бірдей қабылдаған iзгілік пен мораль нормаларын бұзатын мәтiндiк, көрiнiстi, дыбыстық ақпаратты қамтитын;
2) ұлттық немесе әлемдiк игiлiк болып табылатын өнер, мәдениет объектiлеріне, тарих ескерткіштерiне нұқсан келтiретiн;
3) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк нышандарына, ұлттық валютасына немесе шетел валютасына, дiни нышандарға нұқсан келтiретiн жарнама әдепсiз жарнама болып табылады.
4. Жарнама берушiнiң (жарнама жасаушы, жарнама таратушы) жарнама тұтынушыны қасақана жаңылыстыратын, жарнамалау көмегiмен берiлетiн жарнамасы көрiнеу жалған жарнама болып табылады.
5. Радио, теле, бейне, дыбыс және кино өнiмдерiнде, сондай-ақ өзге де өнiмдерде, соның iшiнде арнаулы бейнеқосылғыларды, қосарланған дыбыс жазбаларын пайдалану арқылы және өзге де тәсiлдермен тұтынушының қабылдауына, түйсiгiне аңдаусыз әсер ететiн жарнама жасырын жарнама болып табылады.
6. Жөнсiз жарнамаға тыйым салынады.
Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.06.19 № 264, 2010.03.19 № 258-IV, 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
8-бап. Теле-, радиоарналардағы жарнама
1. Жарнама сипатындағы хабарлар мен материалдарға мамандандырылмаған теле-, радиоарналардағы жарнама, жүгіртпе жолды, әлеуметтік жарнаманы, үшінші тұлғалардың жарнамасын қамтымайтын, теле-, радиоарналардың өз өнімі туралы ақпаратты (анонстарды), теле-, радиоарна дайындаған және өткізетін іс-шаралар туралы хабарландыруды, сондай-ақ тікелей эфирде немесе тікелей эфирдің қайталау жазбасында трансляцияланатын оқиға орнында орналастырылатын жарнаманы қоспағанда, тәулігіне хабар таратудың жалпы көлемінің жиырма пайызынан аспауға тиіс.
Тәулігіне жарнама таратудың жалпы көлемінде жарнаманың жергілікті уақытпен сағат он сегізден бастап жиырма үшке дейінгі уақыт кезеңіндегі жалпы ұзақтығы хабар тарату уақытының бір сағаты ішінде жиырма пайыздан артық болмауға тиіс.
Теле-, радиоарналардағы қазақ тіліндегі жарнаманың жергілікті уақытпен сағат нөлден бастап есептелетін, әрбір алты сағат сайынғы уақыт аралығындағы көлемі басқа тілдерде таратылатын жарнаманың жиынтық көлемінен кем болмауға тиіс.
Әлеуметтік жарнаманы қоспағанда, теле-, радиоарналардағы қазақ және орыс тілдеріндегі, сондай-ақ жарнама берушінің қалауы бойынша басқа да тілдердегі жарнаманың көлемі бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасының аумағында таратылатын бұқаралық ақпарат құралдарының мониторингін жүргізу қағидаларына сәйкес орналастырылатын жарнама материалдарының хронометражымен айқындалады.
Жарнама сипатындағы хабарлар мен материалдарға мамандандырылмаған телеарналардағы телесауда тәулігіне жарнама таратудың жалпы көлемінің отыз пайызынан артық болмауға тиіс.
Тек қана жарнама сипатындағы хабарларға мамандандырылған теле-, радиоарналардағы телесауда көлемі шектелмейді.
Жарнаманы трансляциялау кезінде оның дыбысы трансляцияланатын бағдарлама дыбысынан жоғары болмауға тиіс.
1-1. Міндетті теле-, радиоарналарда өтеусіз негізде орналастырылатын әлеуметтік жарнаманың күнделікті көлемі жергілікті уақытпен сағат он сегізден бастап есептелетін, ұзақтығы алты сағат уақыт аралығында міндетті түрде екі рет шыға отырып, жергілікті уақытпен таңғы сағат алтыдан бастап есептелетін, ұзақтығы он сегіз сағат уақыт аралығында кемінде он рет шығуға тиіс.
Әлеуметтік жарнама Қазақстан Республикасының аумағында қазақ тілінде, ал жарнама берушінің қалауы бойынша орыс тілінде және (немесе) басқа тілдерде де эфирге оның күн сайынғы шығатын барлық уақыты бойы біркелкі таратылады.
2. Жарнаманы қосарластыру түрiнде, оның iшiнде жүгiртпе жол тәсiлiмен пайдалану кезiнде оның көлемi кадр алаңының жетi жарым пайызынан аспауға және телебағдарламалардағы мәтiндiк немесе ақпараттық материалды бұзбауға тиiс.
3. Ресми хабарламалардың, Қазақстан Республикасы Президенттiгіне және өкiлдi органдар депутаттығына кандидаттар сөздерiнің, бiлiм беру және дiни телебағдарламалардың трансляциясын, сондай-ақ балалар мен жасөспiрiмдерге арналған жарнамаларды қоспағанда, балалар телебағдарламалары көрсетiлiмдерiн жарнамамен, оның iшiнде жүгiртпе жол тәсілiмен де бөлуге тыйым салынады.
4. Ұлттық аза тұту күндерiнде теле-, радиоарналарында жарнамаға тыйым салынады.
Ескерту. 8-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.01.18 № 546-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік отыз күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 28.12.2017 № 128-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.01.2019 № 215-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 29.12.2021 № 94-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
9-бап. Мерзiмдi баспасөз басылымдарындағы жарнама
Мерзiмдi баспасөз басылымдары жарнаманы, оның тақырыбын дербес айқындайды.
Жазылу арқылы таратылатын мерзімді баспасөз басылымдары жазылу шарттарында басылымның тақырыптық бағытын көрсетуге мiндеттi.
Мерзімді баспасөз басылымдарындағы жарнама бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы куәлікте бекітілген тілде орналастырылады.
Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда– ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
10-бап. Кино, бейне және анықтамалық қызмет көрсетудегi жарнама
1. Сериялар арасындағы үзiлiстердi қоспағанда, кино және бейне қызмет көрсетудегi фильмнің қойылымын жарнамамен бөлiп жiберуге тыйым салынады.
2. Анықтамалық қызмет көрсету кезiнде жарнама сұратылған ақпарат хабарланғаннан кейiн ғана берiледi.
3. Ақылы анықтамалық компьютерлiк және өзге де қызмет көрсету кезiнде жарнама клиенттiң келiсуiмен ғана таратылады. Мұндай жарнаманың құны сұратылған ақпараттың құнына кiрмеуге тиiс.
11-бап. Сыртқы (көрнекi) жарнама
1. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыру сыртқы (көрнекі) жарнама объектілерінде, оның ішінде ғимараттардың (құрылысжайлардың) сыртқы жақтарына орналастырылатын жарнама бейнелерін және (немесе) ақпаратын бейнелеу және салу арқылы жүзеге асырылады.
Сыртқы (көрнекі) жарнама объектілерін, оның ішінде нұсқағыштарды орналастыру Қазақстан Республикасының Жер кодексіне, Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі, автомобиль жолдары және жол жүрісі туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
Сыртқы (көрнекі) жарнама объектілері ұлттық стандарттарға сәйкес келуге тиіс.
1-1. Сыртқы (көрнекі) жарнамаға:
1) маңдайша;
2) жұмыс режимі туралы ақпарат;
3) арнайы бөлінген орындарда орналастырылатын мәдени, спорттық және спорттық-бұқаралық іс-шаралар афишалары;
4) қызмет көрсетудің техникалық құралдарын және көлік құралдарын дараландыру;
5) мұнай өнімдерінің түрлері, мұнай өнімдерінің бағалары, сатушының атауы мен логотипі туралы автожанармай құю станцияларына кірген жерде орналастырылатын ақпарат;
6) мәдени құндылықтар туралы және (немесе) тарихи-мәдени мұра объектілері туралы, оның ішінде тарих пен мәдениет ескерткiштерi туралы ақпарат (мәліметтер);
7) айырбастау пункттерінің жанында орналастырылатын, қолма-қол шетел валютасын теңгемен сатып алу және (немесе) сату бағамдары туралы мәліметтер бар ақпарат;
8) сырттан көзбен көру үшін сөрелер мен терезелерді мынадай:
үй-жайлардың ішінде орналастырылатын тауар өнімі;
көрсетілетін қызмет түрлері;
дараландыру құралдары;
декоративтік және мерекелік безендіру сипатындағы ішкі безендіру жатпайды.
1-2. Сыртқы (көрнекі) жарнама және сыртқы (көрнекі) жарнама объектілері жолдың көліктік-пайдалану сапасын төмендетпеуге, көлік құралдарының жол жүрісі қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау талаптарын бұзбауға, жол белгілеріне және нұсқағыштарына ұқсас болмауға, олардың көрінуін немесе қабылдау тиімділігін нашарлатпауға, жол пайдаланушылардың көздерін қарықтырмауға тиіс.
2. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыруға "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сыртқы (көрнекі) жарнаманы елді мекендердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлiнген белдеуінде, елді мекендерден тыс жердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте және жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлiнген белдеуінен тыс жерде орналастыру туралы хабарлама жіберілген жағдайда жол беріледі.
2-1. Хабарламаларды сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыратын жарнама таратушылар:
сыртқы (көрнекі) жарнаманы республикалық маңызы бар қалалардағы, астанадағы, облыстық маңызы бар қалалардағы үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, облыстық маңызы бар қалалардың аумақтары арқылы өтетін жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде орналастырған кезде – республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдарына;
сыртқы (көрнекі) жарнаманы аудандық маңызы бар қалалардағы, ауылдардағы, кенттердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің аумақтары арқылы өтетін жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде, елді мекендерден тыс жердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте және жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінен тыс жерде орналастырған кезде аудандардың жергілікті атқарушы органдарына жібереді.
2-2. Хабарлама сыртқы (көрнекі) жарнама орналастырылатын болжамды күнге дейін кемінде бес жұмыс күні бұрын жіберіледі.
Хабарламаға:
1) сыртқы (көрнекі) жарнама орналастырылатын кезең мен орын туралы ақпарат бар мәліметтер нысаны;
2) Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырудың бірінші айы үшін төлемақының енгізілгенін растайтын құжат;
3) нобайларымен қоса жарнаманың еркін нысандағы сипаты қоса беріледі.
Жергілікті атқарушы органдар ұсынылған материалдарға жойылуы міндетті жазбаша уәжді ескертулер беруге құқылы.
Жергілікті атқарушы органдар ескертулер берген жағдайда, сыртқы (көрнекі) жарнама ескертулер жойылған жағдайда ғана орналастарылуы мүмкін.
2-3. Жергілікті атқарушы органдар хабарламаны алған күннен бастап төрт жұмыс күні ішінде жауап ұсынбаған жағдайда, өтініш беруші сыртқы (көрнекi) жарнаманы өзі мәлімдеген мерзімдерде орналастыруға құқылы.
РҚАО-ның ескертпесі!
3-тармақтың осы редакциясы ҚР 11.07.2017 № 90-VI Заңына сәйкес (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптың 1-т. 1) тармақшасынан қараңыз) халық саны екі мың адамнан көп аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер, ауылдық округтер үшін – 01.01.2018 бастап қолданысқа енгізілді (халық саны екі мың адам және одан аз аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер, ауылдық округтер үшін 01.01.2020 дейін ҚР 19.12.2003 "Жарнама туралы" Заңының 28.12.2017 датадағы архивтік нұсқасын қараңыз).
3. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін Қазақстан Республикасының салық заңнамасында белгіленген тәртіппен және мөлшерлерде төлемақы алынады.
4. Осы баптың 2-1-тармағында айқындалған жергілікті атқарушы органдар мемлекеттік кіріс органдарына Қазақстан Республикасының салық заңнамасында белгіленген тәртіппен төлемақы төлеушілер, төлемақы сомалары, сыртқы (көрнекi) жарнама орналастырылатын кезең мен орын, хабарламаның жіберілгені (жіберілмегені) туралы мәлiметтердi ұсынуға мiндеттi.
5. Сыртқы (көрнекi) жарнаманы тарих пен мәдениет ескерткiштерiнде және олардың қорғау аймақтарында, ғибадат ғимараттарында (құрылысжайларында) және оларға бөлінген аумақ пен олардың қоршауларында, сондай-ақ ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда орналастыруға тыйым салынады.
6. Алып тасталды – ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
7. Егер заңдарда немесе шартта өзгеше көзделмесе, сыртқы (көрнекi) жарнаманы орналастыру сыртқы (көрнекi) жарнама объектiлерiнiң меншiк иелерiмен немесе сыртқы (көрнекi) жарнама объектiлерiне өзге заттай құқықтары бар тұлғалармен жасалған шарт негiзiнде жүзеге асырылады.
Ғимараттардың (құрылысжайлардың) сыртқы жақтарына орналастырылған сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерінің меншiк иелерi немесе сыртқы (көрнекi) жарнама объектiлерiне өзге заттай құқықтары бар тұлғалар:
сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерін тиісінше эстетикалық, санитариялық және техникалық жай-күйде ұстап тұруға;
адамдардың өмірі мен денсаулығы, барлық меншік нысанындағы мүлік үшін сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге;
шартта белгіленген орналастыру мерзімі өткеннен кейін күнтізбелік отыз күн ішінде сыртқы (көрнекi) жарнама объектісін бөлшектеуге міндетті.
Ғимараттардың (құрылысжайлардың) сыртқы жағына орналастырылған сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерінің меншiк иелері немесе сыртқы (көрнекi) жарнама объектілеріне өзге заттай құқықтары бар тұлғалар белгіленген мерзімде сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерін бөлшектеу жөніндегі міндетін орындамаған немесе сыртқы (көрнекi) жарнама объектісінің меншiк иесі белгісіз болған жағдайда, жергілікті атқарушы орган Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес ғимараттардың (құрылысжайлардың) меншiк иелеріне немесе ғимараттарға (құрылысжайларға) өзге заттай құқықтары бар тұлғаларға сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерін бөлшектеу туралы орындалуы міндетті нұсқама береді.
Сыртқы жағына сыртқы (көрнекi) жарнама объектісі орналастырылған ғимараттардың (құрылысжайлардың) меншік иелері, тұрғын үйдегі (тұрғын ғимараттағы) тұрғын және тұрғын емес үй-жайлардың меншік иелері немесе кондоминиум объектісін басқару органы, ғимараттарға (құрылысжайларға) өзге заттай құқықтары бар тұлғалар нұсқама берілген күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде сыртқы (көрнекi) жарнама объектісін бөлшектеуге міндетті. Ғимараттардың (құрылысжайлардың) сыртқы жағына орналастырылған сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерінің меншік иелері немесе сыртқы (көрнекi) жарнама объектілеріне өзге заттай құқықтары бар тұлғалар ғимараттар (құрылысжайлар) меншік иелерінің, тұрғын үйдегі (тұрғын ғимараттағы) тұрғын және тұрғын емес үй-жайлар меншік иелерінің немесе кондоминиум объектісін басқару органының, ғимараттарға (құрылысжайларға) өзге заттай құқықтары бар тұлғалардың талап етуі бойынша сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерін бөлшектеуге байланысты шеккен шығындарды өтеуге міндетті.
Ғимараттардың (құрылысжайлардың) сыртқы жағына орналастырылған сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерінің меншiк иелері немесе сыртқы (көрнекi) жарнама объектілеріне өзге заттай құқықтары бар тұлғалар шығындарды ерікті түрде өтеуден бас тартқан жағдайда, ғимараттардың (құрылысжайлардың) меншiк иелері, тұрғын үйдегі (тұрғын ғимараттағы) тұрғын және тұрғын емес үй-жайлардың меншік иелері немесе кондоминиум объектісін басқару органы, ғимараттарға (құрылысжайларға) өзге заттай құқықтары бар тұлғалар сыртқы (көрнекi) жарнама объектілерін бөлшектеу кезінде шеккен шығындарын өтеу туралы талап қою арызымен сотқа жүгінуге құқылы.
Сыртқы (көрнекi) жарнаманы жекеше меншiк объектiлерiнде орналастыру жөнiндегi көрсетiлетiн қызметке тұрақты мемлекеттiк бағалар (тарифтер) белгiлеуге тыйым салынады.
8. Сыртқы (көрнекi) жарнаманы жергілікті атқарушы органдар не өткізілген ашық конкурстардың қорытындысы негізінде жергілікті атқарушы органдармен жасалған тиісті шарттар негізінде өз қаражаты есебінен инвесторлар орнататын көше жиһазына (жабдығына) орналастыруға жол беріледі. Жеке және заңды тұлғалар инвесторлар бола алады.
Ескерту. 11-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.06.19 № 264, 2010.12.28 № 369-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 N 101-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізiледi); 05.12.2013 № 152-V (01.01.2014 бастап қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 248-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.03.2016 № 479-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 90-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптың 1-т. 1) тармақшасынан қараңыз); 08.01.2019 № 215-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 29.12.2021 № 94-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
12-бап. Көлiк құралдарындағы жарнама
Көлiк құралдарында жарнама орналастыру жол жүрісі қауіпсіздігі қағидалары сақтала отырып, көлiк құралдарының меншiк иелерiмен және егер заңда немесе шартта осы мүлiкке өзге де заттық құқықтарға ие тұлғаларға қатысты өзгеше көзделмесе, көлiк құралдарына өзге де заттық құқықтарға ие тұлғалармен жасалған шарттардың негiзiнде жүзеге асырылады.
Көлiк құралдарында жарнама орналастыру сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыру туралы хабарлама жіберілмей және сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы алынбай жүзеге асырылады.
Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
13-бап. Жекелеген өнiм түрлерiн (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) жарнамалау ерекшелiктерi
1. Мыналарды:
1) этил спиртін және алкоголь өнімін, алкогольді сусындарды имитациялайтын өнімді;
2) ана сүтін алмастырушыларды;
3) сәйкестікті растаудан өтпеген, сәйкестігі міндетті түрде расталуға жататын тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді);
4) темекі және темекі бұйымдарын, оның ішінде қыздырылатын темекісі бар бұйымдарды, қорқорға арналған темекіні, қорқор қоспасын, темекі қыздыруға арналған жүйелерді, тұтынудың электрондық жүйелерін және оларға арналған сұйықтықтарды;
5) алкоголь өніміне, темекі және темекі бұйымдарына, оның ішінде қыздырылатын темекісі бар бұйымдарға, қорқорға арналған темекіге, қорқор қоспасына, темекі қыздыруға арналған жүйелерге, тұтынудың электрондық жүйелеріне және оларға арналған сұйықтықтарға сұраныс пен қызығушылықты ынталандыруға бағытталған әр түрлі іс-шаралар, соның ішінде ұтыстар, лотереялар ойнату нысанында;
5-1) теле- және бейнефильмдерді қоса алғанда, балаларға арналған аудиокөрінім туындыларда, театр-ойын-сауық көрсетілімдерде, радио- , теле- , бейне- және кинохроникалық бағдарламаларда темекі бұйымдарын және темекі тұтыну процесін көрсету, сондай-ақ темекі бұйымдарын және темекі тұтыну процесін көрсету жүзеге асырылатын көрсетілген туындыларды, көрсетілімдері, бағдарламаларды көпшілік алдында орындау, эфирге, кабель арқылы хабарлау және кез келген басқа да пайдалану нысанында;
5-2) егер мұндай әрекет көркем ойдың ажырамас бөлігі болып табылатын жағдайларды қоспағанда, теле- және бейнефильмдерді қоса алғанда, ересектерге арналған аудиокөрінім туындыларда, театр-ойын-сауық көріністерінде, радио- , теле- , бейне- және кинохроникалық бағдарламаларда темекі бұйымдарын және темекі тұтыну процесін көрсету, сондай-ақ темекі бұйымдарын және темекі тұтыну процесін көрсету жүзеге асырылатын көрсетілген туындыларды, көрсетілімдерді, бағдарламаларды көпшілік алдында орындау, эфирге, кабель арқылы хабарлау және кез келген басқа да пайдалану нысанында;
6) қаржылық (инвестициялық) пирамиданың қызметін жарнамалауға тыйым салынады.
1-1. Осы Заңның 14-2-бабының талаптарына сәйкес келетін, Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген шараптың тауар белгісін және (немесе) атауын жарнамалауды қоспағанда, алкоголь өнімін, алкогольді сусындарды имитациялайтын өнімді, темекі және темекі бұйымын тікелей немесе жанама ұсынатын, алкоголь өнімінің, алкогольді сусындарды имитациялайтын өнімнің, темекі және темекі бұйымының, оның ішінде қыздырылатын темекісі бар бұйымдардың, қорқорға арналған темекінің, қорқор қоспасының, темекі қыздыруға арналған жүйелердің, тұтынудың электрондық жүйелерінің және оларға арналған сұйықтықтардың атауы ретінде белгілі болған тауар белгісінің элементтерін және (немесе) атауын пайдалана отырып, тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) жарнамалауға тыйым салынады.
1-2. Қазақстан Республикасының сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен аккредиттелмеген ұйымдардың өнімдердің сәйкестігін міндетті растау жөнінде қызметтер көрсетуді және (немесе) сәйкестігін растау саласындағы делдалдық қызметтер көрсетуді жарнамалауына тыйым салынады.
1-3. Лотерея операторы және (немесе) лотерея операторымен жасалатын тапсырма шарты шеңберінде лотерея таратушылар (агенттері) орналастыратын жарнаманы қоспағанда, лотереяны жарнамалауға тыйым салынады.
2. Алынып тасталды.
3. Медициналық көрсетілетін қызметтерді, профилактиканың, диагностиканың, емдеудің және медициналық оңалтудың әдістері мен құралдарын, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды, тағамға биологиялық активті қоспаларды жарнамалаудың ерекшеліктері Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасымен реттеледі.
4. Алынып тасталды - ҚР 2009.07.16 № 186-IV Заңымен.
5. Қызметтiк және азаматтық қаруды, сондай-ақ экспорты мен импорты Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргiзiлетiн қару-жарақты, әскери техниканы және қосарлы мақсаттағы өнiмдердi жарнамалауға арнаулы басылымдарда ғана, сондай-ақ мамандандырылған көрмелерде немесе сату жәрмеңкелерiнде жол берiледi. Аталған жарнама әскери және арнаулы қаруды, қару-жарақты, әскери техниканы жасау технологиясын, қолдану тәсiлдерiн тiкелей немесе жанама түрде ашып көрсетпеуге тиiс.
5-1. Темекі бұйымдарын және темекіні тұтыну процесін көрсету жүзеге асырылатын теле- және бейнефильмдерді қоса алғанда, аудиокөрінім туындыларды, теле- , бейне- және кинохроникалық бағдарламаларды көрсету кезінде хабар таратушы немесе көрсетуді ұйымдастырушы осындай туындыны, бағдарламаны тікелей көрсету алдында немесе көрсету кезінде темекі тұтынудың зияны туралы сүйемелдеуші мәтіндік хабарламамен қамтамасыз етуге тиіс.
6. Тұрғын үйлердің (тұрғын ғимараттардың) бекітілген жобалау құжаттамасындағы сыныптамасына сәйкес келмейтін салынып жатқан немесе пайдалануға берілген тұрғын үйдің (тұрғын ғимараттың) жарнамасына тыйым салынады.
Ескерту. 13-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.07.07 № 171 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен, өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.06.19 № 264, 2009.07.16 № 186-IV; 17.01.2014 N 166-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 18.06.2014 № 210-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.03.2016 № 479-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.04.2016 № 504-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 211-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 18.03.2019 № 237-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.06.2020 № 343-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.07.2020 № 361-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2020 № 394-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
14-бап. Қаржы, сақтандыру, инвестициялық қызметтердi және бағалы қағаздарды жарнамалау ерекшелiктерi
Жеке және заңды тұлғалардың ақшаларын, сондай-ақ бағалы қағаздарды пайдалануға байланысты қаржы (соның iшiнде банктiк), сақтандыру, инвестициялық және өзге де көрсетiлетiн қызметтерге жарнама жасау, тарату, орналастыру кезiнде:
1) жарнамаланатын қызметтер көрсетуге немесе бағалы қағаздарға тiкелей қатысы жоқ ақпаратты жарнамада келтiруге;
2) жай акциялар бойынша кiрiс алуға және дивидендтер мөлшерiне кепiлдiк беруге;
3) бағалы қағаздарды эмиссиясы тiркелмеген, сондай-ақ бағалы қағаздар эмиссиясы тоқтатыла тұрған немесе жасалмады деп танылған кезде жарнамалауға;
4) қызметтiң болашақтағы тиiмдiлiгі (кiрiстiлiгi) туралы, соның iшiнде бағалы қағаздардың бағамдық құнының өсуiн жариялау арқылы кез келген кепiлдiктер немесе ұсыныстар беруге;
5) жарнамада айтылған, шарттардың елеулi талаптарының кез келгенiн жасырып қалуға;
6) басқа жеке тұлғаларды белгiлi бiр кәсiпорынның қызметiне немесе сол кәсiпорынның тауарларын сатып алуға тарту есебiнен жеке тұлғаларды өз табысын немесе пайдасын алуға шақыратын кәсiпкерлiк қызмет түрлерiн жарнамалауға;
7) сот үлескерлер ақшасын тартуға рұқсаттан айырғаннан кейін тұрғын үйлерді (тұрғын ғимараттарды) жарнамалауға тыйым салынады.
Ескерту. 14-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.07.07 № 181 (01.01.2007 бастап қолданысқа енгізілді) 2007.06.19 № 264, 2009.07.11 № 183 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) ; 07.04.2016 № 487-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
14-1-бап. Тауар белгілерін және осы белгілермен белгіленген тауарларды жарнамалау ерекшеліктері
1. Белгіленген тәртіппен тіркелген тауар белгілері түпнұсқа тілінде келтіріледі.
2. Алып тасталды - 18.06.2014 № 210-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
3. Алып тасталды - 18.06.2014 № 210-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 14-1-баппен толықтырылды - ҚР 2007.06.19 № 264; өзгеріс енгізілді - 18.06.2014 № 210-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
14-2-бап. Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген шараптың тауар белгісін және (немесе) атауын жарнамалау ерекшелiктерi
1. Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген шараптың тауар белгісін және (немесе) атауын жарнамалауға:
1) мынадай талаптар ескеріле отырып, отандық теле-, радиоарналарда (балалар мен діни арналарды қоспағанда) жергілікті уақыт бойынша кешкі сағат жиырма екіден бастап таңғы сағат алтыға дейінгі кезеңде рұқсат етіледі:
отандық телеарналардағы жарнамада трансляциялау және (немесе) ретрансляциялау уақытында жарнама алаңының (кеңістігінің) кемінде он пайызында шарапты шамадан тыс тұтынудың зияны туралы ескерту қоса берілуге тиіс;
отандық телеарналарда жарнаманың трансляциялануы және (немесе) ретрансляциялануы кезінде телерадио хабарларын тарату саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіпке сәйкес саламатты өмір салтын танымал ету жөніндегі екі әлеуметтік жарнама қоса беріледі;
радиоарналардағы жарнамада, оның трансляциялануы аяқталғанда, шарапты шамадан тыс тұтынудың зияны туралы ескертетін хабар қоса берілуге тиіс;
2) мынадай талаптар ескеріле отырып, мерзімді баспасөз басылымдарында (балалар мен діни басылымдарды қоспағанда) рұқсат етіледі:
газеттердің бірінші және соңғы беттерінде орналастырылмауға тиіс;
журналдардың, альманахтардың, бюллетеньдердің, оларға қосымшалардың бірінші және соңғы беттері мен мұқабаларында орналастырылмауға тиіс;
жарнама алаңының көлемі (кеңістігі) Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген шараптың тауар белгісі және (немесе) атауы жарнамасының жарнама алаңының көлеміне тең болатын саламатты өмір салтын танымал ету жөніндегі әлеуметтік жарнаманы қамтуға тиіс.
Саламатты өмір салтын танымал ету жөніндегі әлеуметтік жарнаманы қалыптастыру мен іріктеу телерадио хабарларын тарату саласындағы уәкілетті орган денсаулық сақтау және жарнама саласындағы уәкілетті органдармен келісу бойынша бекітетін, саламатты өмір салтын танымал ету жөніндегі әлеуметтік жарнаманы қалыптастыру және отандық телеарналарда орналастыру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген шараптың тауар белгісінің және (немесе) атауының жарнамасы:
1) шарапты жарнамаламауға;
2) еңбек қызметімен және көлiк құралын басқарумен байланысты болмауға;
3) кәмелетке толмағандардың қатысуымен түсірілмеуге (жазылмауға), оның ішінде мультипликацияның (анимацияның) көмегімен орындалмауға;
4) кәмелетке толмағандарға бағытталмауға;
5) шараптың емдік қасиеттері бар деп сендірмеуге, оны шамадан тыс тұтынуды көтермелемеуге;
6) шарапты тұтынудан тартынуды айыптамауға;
7) шарапты тұтыну өзара қарым-қатынастарды нығайтуға ықпал етеді деп сендірмеуге тиіс.
Ескерту. 14-2-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2020 № 394-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
15-бап. Жарнама жасау, тарату, орналастыру кезiнде кәмелетке толмағандарды қорғау
Жарнама жасау, тарату, орналастыру кезiнде кәмелетке толмағандарды олардың сенiмiн және тәжiрибесiнiң жоқтығын терiс пайдаланудан қорғау мақсатында:
1) ата-ананың, тәрбиешілердің, педагогтардың беделiн түсiруге, кәмелетке толмағандардың оларға деген сенiмiн жоғалтуға;
2) ата-ананы немесе басқа да адамдарды жарнамаланатын өнiмдi сатып алуға иландыра шақыратын тiкелей ұсыныс жасауға;
3) белгiлi бiр өнiмге ие болу басқалармен салыстырғанда қандай да болсын артықшылық беретiнiн, сондай-ақ қолда ондай өнiмнiң болмауы керiсiнше жағдайға алып келетiнiн кәмелетке толмағандарға тiкелей көрсетуге;
4) кәмелетке толмағандарды қауiптi орындар мен жағдайларда көрсету алдын алу мақсаттарында ақталмаса, оны мәтiндiк, көрнекi немесе дыбыстық ақпараттарды жарнамада орналастыруға;
5) әлеуметтік жарнаманы және кәмелетке толмағандарға арналған тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің), сондай-ақ кәмелетке толмағандардың физикалық, психикалық денсаулығы мен адамгершiлiгіне зиянды әсер етуге алып келмейтін тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) жарнамасын қоспағанда, кәмелетке толмағандардың бейнелерiн жарнамада көрнекi немесе дыбыстық пайдалануға;
6) өнiмдi пайдалану нәтижелерi көрсетiлген немесе сипатталған жағдайларды қоспағанда, кәмелетке толмағандардың өнiмдi пайдалану дағдыларының қажеттi деңгейiн кемiтiп көрсетуге жол берiлмейдi. Жарнама өнiм арналған жас мөлшерi тобындағы кәмелетке толмағандар үшiн нақты қол жеткiзуге болатын ақпарат беруге тиiс;
7) кәмелетке толмағандардың бойында кәмелетке толмағандарға арналған өнiмнiң құны (бағасы) туралы шындыққа жанаспайтын (бұрмаланған) түсiнiк қалыптастыруға, сондай-ақ жарнамаланатын өнiмге кез келген отбасы бюджетi қол жеткiзе алады деген тiкелей немесе жанама нұсқауға жол берiлмейдi.
Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
16-бап. Жарнамасы бар материалдарды сақтау мерзiмдерi
Жарнамасы бар материалдарды немесе олардың көшiрмелерiн, оларға кейiннен енгiзiлетiн өзгерiстердiң бәрiн қоса алғанда, жарнама берушi, жарнама жасаушы бiр жыл бойы, жарнама таратушы - жарнама соңғы таратылған, орналастырылған күннен бастап кемiнде бiр ай бойы сақтауға мiндеттi.
3-тарау. Жарнама саласындағы мемлекеттік реттеу
17-бап. Жарнама саласындағы мемлекеттiк реттеу
1. Жарнама саласындағы мемлекеттiк реттеу деп Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiне сәйкес белгiленетiн жарнама жасауды, таратуды және орналастыруды бақылау түсiнiледi.
Жарнама саласындағы мемлекеттiк реттеудi жарнама саласындағы уәкілетті орган, жарнама саласындағы реттеуші мемлекеттік органдар, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген өздерінің құзыреті шегiнде жүзеге асырады.
2. Жарнама саласындағы мемлекеттiк реттеудiң негiзгi мақсаттары:
1) ұлттық мүдделердi қорғау;
2) жөнсiз жарнаманы, сондай-ақ қоғамдық құндылықтар мен жалпыға бiрдей қабылданған мораль және адамгершiлiк нормаларына қол сұғатын жарнаманы болғызбау және оларға жол бермеу;
3) жосықсыз бәсекеден қорғау болып табылады.
3. Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тексеру және профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.
4. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.
Жарнама таратушылардың және жарнама берушілердің қызметі жарнама саласындағы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау объектісі болып табылады.
Жарнама таратушылар және жарнама берушілер бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау субъектілері болып табылады.
Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылаудың мақсаттары бұзушылықтардың дер кезінде жолын кесу және оларға жол бермеу, бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды өз бетінше жою құқығын бақылау субъектілеріне беру және оларға әкімшілік жүктемені азайту болып табылады.
Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау әртүрлі ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді талдау арқылы жүргізіледі.
Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған жағдайда, бақылау субъектісіне бұзушылықтар анықталған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде ұсыным жіберіледі.
Ұсыным бақылау субъектісіне қолын қойғызып, жеке өзіне немесе оны жөнелту және алу фактілерін растайтын өзге де тәсілмен табыс етілуге тиіс.
Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген ұсыным мынадай жағдайларда:
1) қолма-қол – ұсынымға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;
2) поштамен – тапсырыс хатпен пошта жөнелтілімін алғаны туралы хабардар етілген күннен бастап;
3) электрондық тәсілмен – мемлекеттік немесе жергілікті атқарушы орган сұрау салған кезде хатта көрсетілген бақылау субъектісінің электрондық мекенжайына жөнелтілген күннен бастап табыс етілді деп есептеледі.
Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсыным табыс етілген күнінен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде орындалуға тиіс.
Бақылау субъектісі ұсынымда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда, ұсынымды жіберген мемлекеттік немесе жергілікті атқарушы органға ұсыным табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде қарсылық жіберуге құқылы.
Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды белгіленген мерзімде орындамау бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау жүргізудің жартыжылдық тізіміне енгізу жолымен бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылауды тағайындауға алып келеді.
Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау айына екі реттен жиілетпей жүргізіледі.
Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
17-1-бап. Жарнама саласындағы уәкiлеттi органның және жарнама саласындағы реттеуші мемлекеттік органдардың құзыреті
1. Жарнама саласындағы уәкiлеттi орган:
1) сыртқы (көрнекі) жарнаманы елді мекендердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлiнген белдеуiнде, елді мекендерден тыс жердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте және жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлiнген белдеуiнен тыс жерде орналастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;
2) мәдени, спорттық және спорттық-бұқаралық іс-шаралар афишаларын орналастыру үшін арнайы бөлінген орындар тізбесін бекітеді;
3) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
2. Телерадио хабарларын тарату саласындағы уәкілетті орган өз құзыреті шегінде:
1) міндетті теле-, радиоарналарда әлеуметтік жарнаманы қалыптастыру және орналастыру қағидаларын бекітеді;
2) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
3. Автомобиль жолдары жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган өз құзыреті шегінде:
1) сыртқы (көрнекі) жарнама объектілерін халықаралық, республикалық, облыстық және аудандық маңызы бар жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде орналастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;
2) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
4. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган өз құзыреті шегінде:
1) сыртқы (көрнекі) жарнама объектілерін елді мекендердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте орналастыру тәртібін әзірлейді және бекітеді;
2) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
5. Жарнама саласындағы реттеуші мемлекеттік органдар өз құзыреті шегінде:
1) жарнама саласындағы уәкілетті органға Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңнамасын жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізеді;
2) Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;
3) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
Ескерту. 17-1-баппен толықтырылды - ҚР 2007.06.19 № 264 Заңымен; жаңа редакцияда– ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
17-2-бап. Жергілікті өкілді және атқарушы органдардың құзыреті
1. Республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдары:
1) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сыртқы (көрнекі) жарнаманы республикалық маңызы бар қаладағы, астанадағы және облыстық маңызы бар қаладағы үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, облыстық маңызы бар қаланың аумақтары арқылы өтетін жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде орналастыру туралы хабарламалар қабылдауды және қарауды жүзеге асырады;
2) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;
3) хабардар етпей орналастырылған сыртқы (көрнекі) жарнаманы және ғимараттар (құрылысжайлар) меншік иелерінің, тұрғын үйдегі (тұрғын ғимараттағы) тұрғын және тұрғын емес үй-жайлар меншік иелерінің немесе кондоминиум объектісін басқару органының, ғимараттарға (құрылысжайларға) өзге заттай құқықтары бар тұлғалардың келісімінсіз орналастырылған сыртқы (көрнекі) жарнама объектілерін анықтайды;
4) Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы орындалуы міндетті нұсқамалар береді;
5) сыртқы (көрнекі) жарнаманың республикалық маңызы бар қаладағы, астанадағы, облыстық маңызы бар қаладағы үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, облыстық маңызы бар қаланың аумақтары арқылы өтетін жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде нақты орналастырылғанын орналастыру орнын, жарнама таратушының атауын және орналастыру фактісі анықталған күнді міндетті түрде көрсете отырып, оның орналастырылу фактісін бір рет фото немесе бейне растау жолымен анықтайды;
6) Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде жүзеге асырады.
2. Ауданның жергілікті атқарушы органдары:
1) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сыртқы (көрнекі) жарнаманы аудандық маңызы бар қаладағы, ауылдағы, кенттегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, аудандық маңызы бар қаланың, ауылдың, кенттің, ауылдық округтің аумақтары арқылы өтетін жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде, елді мекендерден тыс жердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте және жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінен тыс жерде орналастыру туралы хабарламалар қабылдауды және қарауды жүзеге асырады;
2) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;
3) хабардар етпей орналастырылған сыртқы (көрнекі) жарнаманы және ғимараттар (құрылысжайлар) меншік иелерінің, тұрғын үйдегі (тұрғын ғимараттағы) тұрғын және тұрғын емес үй-жайлар меншік иелерінің немесе кондоминиум объектісін басқару органының, ғимараттарға (құрылысжайларға) өзге заттай құқықтары бар тұлғалардың келісімінсіз орналастырылған сыртқы (көрнекі) жарнама объектілерін анықтайды;
4) Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңнамасын бұзушылықты жою туралы орындалуы міндетті нұсқамалар береді;
5) сыртқы (көрнекі) жарнаманың аудандық маңызы бар қаладағы, ауылдағы, кенттегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, аудандық маңызы бар қаланың, ауылдың, кенттің, ауылдық округтің аумақтары арқылы өтетін жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде, елді мекендерден тыс жердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте және жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінен тыс жерде нақты орналастырылғанын орналастыру орнын, жарнама таратушының атауын және орналастыру фактісі анықталған күнді міндетті түрде көрсете отырып, оның орналастырылу фактісін бір рет фото немесе бейне растау жолымен анықтайды;
6) Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде жүзеге асырады.
3. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары сыртқы (көрнекі) жарнаманы елді мекендердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде, елді мекендерден тыс жердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте және жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінен тыс жерде орналастыру қағидалары негізінде жарнама саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша сыртқы (көрнекі) жарнаманы елді мекендердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте, жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде, елді мекендерден тыс жердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте және жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінен тыс жерде орналастыру тәртібі мен шарттары туралы қағидаларды әзірлейді және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың мәслихаттарына бекітуге ұсынады.
4. Осы Заңда және "Алматы қаласының ерекше мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларды қоспағанда, жергілікті өкілді және атқарушы органдарға сыртқы (көрнекi) жарнаманы реттеу мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілер қабылдауға тыйым салынады.
Ескерту. 17-2-баппен толықтырылды - ҚР 2007.06.19 № 264 Заңымен; жаңа редакцияда– ҚР 08.01.2019 № 215-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгеріс енгізілді – ҚР 30.06.2022 № 130-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
18-бап. Жарнамалық ақпарат беру
Осы Заңның талаптары орындалмаған жағдайда уәкiлетті органдардың талап етуi бойынша жарнама берушi, жарнама жасаушы және жарнама таратушы Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жарнамалық ақпараттың құжаттық растамасын беруге мiндеттi.
Егер жарнама берушi, ескертуге қарамастан, өзiнiң жарнамаға қоятын талабын өзгертпесе не өзiнiң жарнамалық ақпаратының дәйектi екендiгiне құжаттық растама тапсырмаса не жарнаманы жөнсiз жасауы мүмкiн өзге де мән-жайларды жоймаса, жарнама жасаушы және (немесе) жарнама таратушы, егер шартта өзгеше көзделмесе, белгiленген тәртiппен шартты бұзуға және залалдың толық өтелуiн талап етуге құқылы.
19-бап. Терiске шығару
1. Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарын бұзу фактiсi анықталған жағдайда, бұзушылыққа жол берген тұлға мұндай жарнаманы таратуды, орналастыруды дереу тоқтатуға және Қазақстан Pecпубликасының заңдарында белгiленген тәртiппен терiске шығаруды жүзеге асыруға мiндеттi. Бұл ретте терiске шығару жөнiндегi шығыстардың бәрiн бұзушылыққа жол берген тұлға көтередi.
2. Терiске шығару нақ сол тарату, орналастыру құралдарымен және тәсiлдерiмен терiске шығарылатын жөнсiз жарнама сияқты, ұзақтығының, кеңiстiгiнiң, орны мен тәртiбiнiң нақ сондай сипаттамалары мен өлшемдерi пайдаланыла отырып жүзеге асырылады.
3. Егер терiске шығару белгіленген мерзiмде жүзеге асырылмаса, онда уәкiлетті органның шешiмi бойынша терiске шығаруды жарнама туралы Қазақстан Республикасы заңдарының бұзылуына жол берген және белгiленген мерзiмде терiске шығаруды жүзеге асырмаған тұлғаға келтiрiлген шығындарды өтеу туралы керi талап қою (регресс) құқығы бар жарнама таратушылар жүзеге асыруға тиiс.
20-бап. Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарын бұзғаны үшiн жауаптылық
1. Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарының жарнаманың мазмұнына, тіліне қатысты бұзылғаны үшiн, егер ол жарнама жасаушының не жарнама таратушының кiнәсiнен болғаны дәлелденбесе, жарнама берушi жауапты болады.
2. Жарнама жасаушы Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарының жарнаманы ресiмдеуге немесе жасауға қатысты бұзылғаны үшiн жауапты болады.
3. Жарнама таратушы Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарының жарнама таратудың, орналастырудың уақытына, орнына және тәсiлiне қатысты бұзылғаны үшiн жауапты болады.
4. Осы баптың 1, 2, 3-тармақтарында аталған тұлғалардың жауаптылығы Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртiппен туындайды.
Ескерту. 20-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.06.19 № 264 Заңымен.
21-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi
Осы Заң, 2004 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiлетiн 13-бабы 1-тармағының 1) тармақшасын қоспағанда, ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.
Қазақстан Республикасының
Президентi
×
Құжат туралы ақпарат
Көрсеткіш
Мәні
Мәртебесі Жаңартылған
Актіні өзгерту күні 31.08.2022
Актіні қабылдау күні 19.12.2003
Актіні ресми түрде жариялау туралы ақпарат Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333
Акт нысаны
Құқықтық қатынас саласы Ақпарат жүйесі. Бұқаралық ақпарат құралдары. Жарнама
Актіні қабылдаған орган Қазақстан Республикасының Парламенті (бұрынғы атауы: Қазақ ССР Жоғарғы Советі; Қазақ ССР Жоғарғы Советінің Президиумы; ҚР Жоғарғы Кеңесінің Төралқасы; ҚР Жоғарғы Кеңесі)
Заңды күші Заң
Әрекет аймағы Қазақстан Республикасы
Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілері мемлекеттік тізіміндегі актінің тіркеу нөмірі 17905
НҚА ережешығармашылық органмен берілген тіркеу нөмірі 508
Актіні қабылдау орны Астана қаласы
×
Өзгерістер тарихы
№
Тақырып
НҚА нысаны және оны қабылдаған орган
Қосымша ақпарат
Өзгерту күні
НҚА мәртебесі
1 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 19.12.2003 Қолданыстағы
2 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 07.07.2006 Жаңартылған
3 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 19.06.2007 Жаңартылған
4 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 11.07.2009 Жаңартылған
5 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 16.07.2009 Жаңартылған
6 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 22.10.2009 Жаңартылған
7 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 19.03.2010 Жаңартылған
8 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 28.12.2010 Жаңартылған
9 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 05.07.2011 Жаңартылған
10 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 13.10.2011 Жаңартылған
11 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 18.01.2012 Жаңартылған
12 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 02.03.2012 Жаңартылған
13 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 10.07.2012 Жаңартылған
14 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 13.06.2013 Жаңартылған
15 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 05.12.2013 Жаңартылған
16 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 01.01.2014 Жаңартылған
17 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 17.01.2014 Жаңартылған
18 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 18.06.2014 Жаңартылған
19 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 07.11.2014 Жаңартылған
20 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 29.12.2014 Жаңартылған
21 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 01.01.2015 Жаңартылған
22 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 24.04.2015 Жаңартылған
23 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 29.10.2015 Жаңартылған
24 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 01.01.2016 Жаңартылған
25 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 29.03.2016 Жаңартылған
26 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 07.04.2016 Жаңартылған
27 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 21.04.2016 Жаңартылған
28 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 22.04.2016 Жаңартылған
29 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 10.10.2016 Жаңартылған
30 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 11.07.2017 Жаңартылған
31 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 28.12.2017 Жаңартылған
32 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 01.01.2018 Жаңартылған
33 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 24.05.2018 Жаңартылған
34 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 28.12.2018 Жаңартылған
35 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 08.01.2019 Жаңартылған
36 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 18.03.2019 Жаңартылған
37 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 02.04.2019 Жаңартылған
38 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 10.04.2019 Жаңартылған
39 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 11.04.2019 Жаңартылған
40 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 01.01.2020 Жаңартылған
41 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 10.06.2020 Жаңартылған
42 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 29.06.2020 Жаңартылған
43 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 07.07.2020 Жаңартылған
44 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 30.12.2020 Жаңартылған
45 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 30.12.2020 Жаңартылған
46 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 01.01.2021 Жаңартылған
47 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 29.12.2021 Жаңартылған
48 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 30.06.2022 Жаңартылған
49 Жарнама туралы Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2003 ж., N 24, 174-құжат; "Егемен Қазақстан" 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 332-333 31.08.2022 Жаңартылған |
Елімізде қаржы пирамидасы қайта жандана бастады. Телекоммуникация құралдарының дамуымен қаржы пирамидаларының саны ұлғаюда, мұнда қаржы операциялары және қатысушыларды тарту интернет арқылы жүзеге асырылады. Бұл қаржы шығындарына апарады.
Бұл туралы «Бірінші кредиттік бюро» ұйымы хабарлайды.
Аталған ұйымның хабарламасында «Бәрімізге мәлім, қаржы (немесе инвестициялық) пирамида жаңа салымшылардан ақша қаражатын тұрақты тарту есебінен құрылымға қатысушылардың кірісін қамтамасыз етудің заңсыз тәсілі»,- делінген.
Сонымен қатар онда мұндай құрылымдардың нұсқалары өте көп екені ескертілген. Пирамида жүргізушілерінің құрығына түсіп қалмау үшін қарапайым ережелерді білу жеткілікті. Ендеше нені білу қажет? Бұл сұрақтың толық жауабы «Бірінші кредиттік бюро» ЖШС ұсынған төмендегі сілтеме бойынша жарияланған материалда жарияланған.
Материалдардың толық мәтіні мынадай сілтеме бойынша жарияланған: https://fingramota.kz/kz/payments-and-transfers/pyramidology-12-ary/ |
Уақыт өлшеміне шаққанда жұмыс күшін жұмсау дәрежесімен айқындалатын еңбек қауырттылығы. Еңбек қарқындылығы серпіні бір сағат, жұмыс аптасы, т.б. бойына жұмсалған нақты еңбектің (дене еңбегі мен ой еңбегінің) ауқымымен өлшенуі мүмкін (Қаз. тілі термин. Экономика.).
Қазақ әдеби тілінің сөздігі. Он бес томдық. 5 - том / Құраст.: Б. Әбілқасымов, С.Бизақов, Ә.Жүнiсбеков және т.б. - Алматы, 2011. - 752 б.
ЕҢБЕК ӨНІМДІЛІГІ
Жұмыс уақытының бір өлшемі ішінде шығарылған өнім мөлшері, өндірісті еңбектің нәтижелілігі. Еңбек өнімділігі уақыт өлшемінде өндірілген өнімнің мөлшерімен (өндіріммен) немесе өнім өлшеміне жұмсалған уақыт шығынымен (еңбек сыйымдылығымен) тұлғаланады . Еңбек өнімділігінің дәрежесіне техникалық қарулану мен өндірісті жетілдіру, машинаны шеберлікпен пайдалану, еңбек тәртібін нығайту жән ет. б. ықпал жасайды
Қазақ әдеби тілінің сөздігі. Он бес томдық. 5 - том / Құраст.: Б. Әбілқасымов, С.Бизақов, Ә.Жүнiсбеков және т.б. - Алматы, 2011. - 752 б.
4-Тақырып. Макроэкономика. Негізгі макроэкономикалық көрсеткіштер. Ұлттық шоттар жүйесі.
МИКРОЭКОНОМИКА
Экономика ғылымының кәсіпорын (фирма) мен сала, үй шаруашылығы сияқты оқшауландырылған экономикалық бірліктерді, сондай-ақ жекелеген рыноктарды, нақты бағаны, тауарлар мен көрсетілген қызметтерді зерттейтін бөлігі.
Қазақ әдеби тілінің сөздігі. Он бес томдық. 11-том. /Құраст.: Ж.Манкеева, С.Бизақов, Ә.Жүнісбек және т.б. - Алматы, 2011. - 752 б.
МАКРОЭКОНОМИКА
Экономиканы тұтас алып зерттейтін ғылым саласы.
Экономиканың аса маңызды құрамдас жиынтығы.
Қазақ әдеби тілінің сөздігі. Он бес томдық. 11-том. /Құраст.: Ж.Манкеева, С.Бизақов, Ә.Жүнісбек және т.б. - Алматы, 2011. - 752 б.
АГРЕГАТТАУ
(экон.) қорытынды, жиынтық көрсеткіштерді шығару үшін экономикалық көрсеткіштерді қандай да бір белгілері бойынша біріктіру; экономикалық көрсеткіштерді бір топқа біріктіру жолымен жинақтау;
(экон.) фирманың нарықты біртекті ая ретінде қарастыру стратегиясы, нарықты біріктіру;
( инф.) ақпаратты біріктіру.
Қазақ тілінің кірме сөздер сөздігі / Құрастырғандар: Ш. Құрманбайұлы, С.Исақова, Б.Мизамхан және т.б. Алматы: «Ұлттық аударма бюросы» қоғамдық қоры, 2019. – 596 б. |
Ресей тергеу комитеті «Бэринг Восток» инвестициялық қорының негізін қалаған америкалық кәсіпкер, қазақстандық Kaspi.kz банкінің инвесторы Майкл Калвиге «аса ірі көлемде алаяқтық жасады» деген айып тақты. Бұл туралы оның адвокаты Дмитрий Клеточкин мәлімдеді, деп хабарлайды Zakon.kz Азаттыққа сілтеме жасап.
Оның сөзінше, Калви адвокатына қорғау позициясын құру үшін түсінік беруден бас тартқан. "Тағылған айып бұлыңғыр, нақты емес" деді ол. Тергеу дерегі бойынша, Калви «Восточный» банкінен 2,5 миллиард рубль (шамамен 380 мың доллар — ред.) жымқыру үшін алаяқтық сxемасын құрған.
Калви өзіне тағылған айыпты жалған деп, мұны "Восточный" банкі директорлар кеңесінің мүшесі Шерзод Юсупов пен банк акционері Артем Аветисян және өзінің арасындағы "корпоративтік дау" деп атаған.
Майкл Калвидің қамалғаны 15 ақпанда белгілі болды. Тергеушілер кәсіпкерді "Восточный" банкінен 2,5 миллиард рубль ұрлау үшін алаяқтық схема құрды күдікпен ұстаған. Іс осы банктің директорлар кеңесінің мүшесі Шерзод Юсуповтың арызы бойынша қозғалған. Калви 13 сәуірге дейін уақытша қамау изоляторына жіберілді.
"Бэринг Восток" – Ресейдегі ең ескі әрі ең ірі тікелей инвестиция қоры. 25 жыл бұрын құрылғалы бері ол 3,7 миллиард доллардан астам капитал жинап, бірнеше елдегі 80-ге жуық жобаға, соның ішінде Қазақстандағы Kaspi.kz-ке инвестиция салған. 2018 жылғы 1 қазандағы мәлімет бойынша, "Бэринг Восток" қоры Қазақстандағы Kaspi Bank-тің 39,5 пайыз акциясына иелік етеді. |
Абай ауылында жасөспірімді үш жыл бойы зорлаған бұрынғы полиция қызметкері 15 жылға сотталды, деп хабарлайды zakon.kz.
Бұл туралы адвокат Айман Омарова Facebook-тегі парақшасында жазды.
"Түркістан облысында 16 жастағы жасөспірімді зорлап келген бұрынғы полиция қызметкері - Сейітжапаров Сәкенге үкім шықты. Оған 15 жылға бас бостандығынан айыру жазасы кесілді (судья Қалмағамбетов Қасым)", - деп жазды ол.
Прокурор 11 жыл сұрады. Бірақ оған 15 жыл берілді. Өз басым, ондай адамға 15 жыл да жеткіліксіз деп санаймын. Ол баланың өмірін күл-талқан етті, - деді ол.
Оның айтуынша, Түркістан облысында қандай да бір заңды орнату өте қиын.
2013 жылдан бастап полицей С. жасөспірімді зорлап жүрген, оған қоса, егер бұл жайтты біреуге айтсаң, онда интимдік сипаттағы фотосуреттер мен видеоны желіге салып жіберемін деп қорқытқан. Онысымен қоймай ол баладан мезгіл-мезгіл ақша бопсалап отырған, - деді Айман Омарова.
Соңғы алты жыл ішінде осы зорлау ісі бірнеше рет көтерілді, бірақ дәлелдемелер жеткіліксіз деген желеумен әр кез оны орта жолдан жауып тастап отырды. |
«Құран Кәрімде 200 жерде Алла жолында садақа беру, мал сарп ету жайында баяндалады. Яғни, Алла берген нығметті Алла жолында жұмсау сауапты амал екені айтылады. Шексіз нығмет Иесі болған Алла мақлұқаттың табиғатында өзгеге жәрдем ету, барын бөліп беру сезімін жаратқан.
Алла біздерге мал-мүлік берсе, Алланың берген нығметіне шүкіршілік етіп, орнымен жұмсап, шүкіршілігі ретінде Алла разылығы үшін белгілі бір мөлшерін мұқтаждарға беру керектігін ескертеді» дейді Жылыой ауданының бас имамы Жасұлан Қағазғалиев.
Еске сала кетелік, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы жанынан «Зекет» қоры жұмыс істеп келеді. Қор арқылы әлеуметтік жағдайы төмен отбасыларға қаржылай, азық-түліктей көмек берілуде. Сонымен бірге, «Ел үлесі – пәтерге» жобасы аясында мұқтаж шаңырақтарға баспана беріліп келеді.
Орталық «Иманғали» мешітінің баспасөз-қызметі.
Оқи отырыңыз:
Бір күнде төрт пәтер: Атырауда "Иманғали" мешіті мұқтаж отбасыларға баспана тапсырды (+ ФОТО, + ВИДЕО) |
Қордай ауылшаруашылық колледжінде өрт сөндіру және арнайы техникаларды жұмылдыру арқылы оқу- жаттығу және өрт- тактикалық жаттығу өткізілді.
Студенттік парламент -студенттік өзін-өзі басқарудың бірыңғай органы ретінде студенттік тіршілік әрекетінің маңызды мәселелерін шешуге, студенттік жастардың пайдалы бастамаларын қолдануға және әлеуметтік белсенділікті дамытуға бағытталған студенттердің ынталы дербес қоғамдық қызметінің формасы. Парламенттің мақсаты:Студенттік өзін-өзі басқарудың әртүрлі формаларын дамыту және өзара әрекеттесу, студенттердің ұйымдасуы.14 қараша күні Қордай ауылшаруашылық колледжінің Президентін сайлау науқаны аяқталды. Сайлау комиссиясы ең көп дауыс жинаған үміткердің аты-жөнін жариялады. Студенттер мен ұстаздар қауымдастығы колледж тізгінін ұстар қауымдастығы ұсынылған үміткерлер қатарынан таңдады. 1.Қабылжан Диана 2.Умирберді Рамазан 3.Саудабаева Альбина 4. Куатбек Ализа дауыс беру қорытындысы бойынша агро-320 тобының студенті Қабылжан Диана ең көп дауыс жинап, колледж Президенті болып сайланды.
Құқықбұзушылықтың алдын алу мақсатында Қордай ауылшаруашылық колледжінің тәрбие бөлімінің ұйымдастыруымен 1-2 курс аралығында «Құқықбұзушылық және заң» атты жиналыс өтті.
Методистом колледжа был проведён семинар на тему: «Информационно-коммуникационные технологии в образовательном процессе » .
«Қатыгездік пен зорлық -зомбылықсыз балалық шақ» республикалық ақпараттық науқаны аясында Қордай ауылшаруашылық колледжінде әлеуметтік психологиялық қызметтің ұйымдастырыумен «Бала құқығы-адам құқығы» атты семинар өткізілді. |
13-наурыз күні «QazAvtoJol» ҰК» АҚ-да Қазақстан Республикасы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігінің Нұр-Сұлтан қаласындағы департаменті өкілдерінің және Компания қызметкерлерінің қатысуымен автомобиль жолдары саласындағы сыбайлас жемқорлықпен күрес мәселесі бойынша селекторлық жиналыс ұйымдастырылды.
Күн тәртібінде «Қызметкерлердің жемқорлығы үшін басшылардың жауапкершілігі туралы» және «Қоғамда адалдық, парасаттылық және әділдік ұстанымдарын қалыптастыру» мәселелері талқыланды
ҚР сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттігінің Нұр-Сұлтан қаласындағы департаменті басшысының бірінші орынбасары Жазира Жылқышиева автожол желілерінің еліміздің транзиттік потенциалын дамытуға қосқан үлесін ерекше атап өтті. Сыбайлас жемқорлықпен күрес саясатының негізгі бағытына сәйкес, қызметкерлердің әрекеті үшін басшылар да жауапкершілікке тартылып, қоғамдағы сыбайлас жемқорлыққа деген көзқарасты түбегейлі өзгерту, «нөлдік шыдамдық» ұстанымын қалыптастыру қажет.
Жиын барысында Департаменттің қасынан құрылған қалалық ақпараттық-насихат штабының жетекшісі Ербол Іргебай де өз пікірімен бөлісті.
Селекторлық жиналысты қорытындылай келе, жол саласындағы сыбайлас жемқорлықтың деңгейін төмендету бойынша кеңестер айтылып, сәйкесінше шешімдер қабылданды. |
Алматы қаласында Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти Наурызбай қажыТағанұлы Сауд Арабиясы корольдігінің Қажылық және ұмра министрі Тауфик ибн Фаузан ар-Рабиамен кездесті.
Кездесуде қажылық пен ұмра сапарын сапалы ұйымдастыру мәселелері сөз болды. Наурызбай қажы Тағанұлы қазақстандық қажыларға қолайлы жағдай жасау бойынша министрге өз ұсынысын жеткізді.
Атап айтқанда, Бас мүфти қажыларды жеткізетін әуе тасымалының қызмет құнын халыққа тиімді бағада бекіту, қонақүй бағасына жеңілдік жасау, қызмет сапасын барынша арттыру, төлем жасау жүйесін оңтайландыру т.б. мәселелерге баса назар аударды.
Өз кезегінде САК Қажылық және ұмра министрі Тауфик ибн Фаузан ар-Рабиа қазақстандық қажыларға министрлік тарапынан барынша қолдау көрсетілетінін жеткізді. Кездесу соңында тараптар екіжақты ынтымақтастықты арттыруға уағдаласты.
Айта кетсек, биыл елімізден 4 мың жерлесіміз үлкен қажылығын өтеп келді. Отандастарымызға 14 туристік компания қызмет көрсетті. Қажыларға қызмет көрсетуге лайықты 14 турфирма конкурстық негізде анықталған болатын. |
Оқыс оқиға Согра ауданында болған. Полицияға облыс орталығындағы ойын-сауық мекемелерінің бірінде ер адамның төбелес кезінде досына пышақ салғаны туралы хабарлама келіп түсті.
Тәртіп сақшылары қаскөйдің ізіне түсіп, күдіктіні дереу анықтап, ұстады. Екі адам кафеге бірге келген. Бірақ алкогольдік ішімдік ішу кезінде олардың арасында жанжал туып, арты төбелеске ұласқан.
Төбелес кезінде ер адам досына бірнеше рет дене жарақатын салған, ол жедел жәрдем көлігінде алған жарақатынан есін жимастан қайтыс болды, - деді ШҚО ПД басшысы Сағат Мәдиев.
Күдікті - бұрын қылмыстық жауапкершілікке тартылған облыс орталығының 32 жастағы тұрғыны.
Адам өліміне әкеліп соқтырған оқиғаның барлық жағдайлары мен себептері анықталды. Күдікті Өскемен қалалық ПБ-ның уақытша ұстау изоляторына қамалды. Осы фактіге қатысты ҚР Қылмыстық кодексінің 99-бабы, 1 бөлігі, яғни "Адам өлтіру" бойынша сотқа дейінгі тергеу амалдары жүргізіліп жатыр. |
Жиындағы өз сөзінде Президент білім саласындағы бірқатар мәселелермен қатар 12 жылдық білім беру жүйесіне көшу мәселесіне де тоқталды.
Қазақстан астанасында Қасым-Жомарт Тоқаевтың қатысуымен жыл сайынғы мұғалімдердің тамыз жиыны өтіп жатыр, деп хабарлайды Zakon.kz.
Жиындағы өз сөзінде Президент білім саласындағы бірқатар мәселелермен қатар 12 жылдық білім беру жүйесіне көшу мәселесіне де тоқталды.
- 2025 жылға дейінгі Білім және ғылымды дамытудың жаңа мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыруда 12 жылдық жүйеге ақырындап, байыппен көшуді қамсыздандыруды тапсырамын. Оған қоса, бұл арада техникалық және кәсіби білім жүйесі қай бағытта жылжитынын түсініп алу маңызды, - деді Тоқаев.
Айта кетсек, бүгінгі жиындағы сөзінде Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке мұғалімдердің жалақысын алдағы 4 жылдың ішінде екі есеге өсіруді тапсырған болатын. |
Танымал рэпер Эминем SiriusXM Gray Rizzy радиосына берген сұхбатында есірткіге тәуелділіктен кейін рэпті қайта басынан үйренгенін айтты.
Эминем сол кезде рифма қалай құрылатынын түсінбегенін мойындады. Сонымен қатар, рэпер әнші Рианнадан оны ұрып-соққан бұрынғы жігіті Крис Браунды қолдағаны үшін кешірім сұрады.
“Мен бірнеше рет қателестім. Әсіресе Relapse альбомын жазу кезінде, есірткіге байланысты рэп оқуды қайтадан үйренуге тура келді”, — деді ол радиоға берген сұхбатында.
Tags: EminemесірткіРианнарэп
Opa.kz — мәдениет, өнер, сән, спорт, денсаулық, технология әлеміне қызығушылық танытатын оқырмандарға арналған медиа ресурс. |
Қазіргі уақытта желілерде бүкіл Қазақстан үшін 2022 жылдың 1, 2, 3-тоқсанына арналған әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына бағалардың шекті мәндерінің бірыңғай тізілімі туралы ақпарат тарауда. Сауда және интеграция министрлігі мұны жоққа шығарды, деп хабарлайды Zakon.kz.
"Кез келген дүкенге кіріңіздер, бағасы бір теңгеге жоғары болса – әкімдікке қоңырау шалыңыз және дүкенді дереу жабады. Санэпидстанция, монополияға қарсы, статистика келіп, дүкенді бірден жабады. Сатушылардан осы бағаларды талап етіңіз", делінген дүдамал хабарламада.
Сауда және интеграция министрлігі шекті бағаларды әрбір өңір үшін жергілікті атқарушы органдар жеке белгілейді және олар елдің басқа өңірлерінде қолданылмайтынын баса айтады.
Ақпараттық хабарламада көрсетілген бағаларды Алматы облысының әкімдігі өңір бойынша ӘМАТ бөлшек сауда бағаларының шекті мәндерінің деңгейін жария талқылау үшін ашық көздерде орналастырған болып шықты.
Шекті мәндер бағалардың ауытқуын мониторингілеу және бақылау үшін бекітілгенін және ӘМАТ-қа нарықтық бағалардың жай-күйін бағалаудың бағдары ретінде қызмет ететінін атап өткен жөн. ҚР Сауда және интеграция министрлігінің баспасөз қызметі
Шекті мәннен асқан кезде шекті бөлшек сауда бағалары енгізіледі, оларды сақтамау әкімшілік айыппұл салуға әкеп соғады. |
Сен мындасың: Үйі » Жаңалықтар » Өнеркәсіп жаңалықтары » жел энергетикасында айналмалы сақинаны қолдану
жел энергетикасында айналмалы сақинаны қолдану
Көрулер саны:0 Автор:Хебе Жариялау уақыты: 2018-11-08 Шығу:Сайт
Жел энергиясын және басқа да баламалы энергетикалық нысандар пайдалануда өсуде. Компаниялар қуатты өндіруші зауыттарға желді пайдаланып, жаңартылмайтын энергия көздерінің қажеттілігін азайтады. Желдеткіштің сақиналы мойынтіректері жел қуатын өндіруде қажетті рөл атқарады. Бірақ жел турбиналарында қолданылатын сақина сырғанау мойынтіректері өз жұмысын жасамаса, бизнес жүргізу құны айтарлықтай және тез көтерілуі мүмкін.
Жел электр энергиясындағы сақиналық сақина тепе-теңдік теңгерімін, тиімді жобалауды және ұзақ уақытты сынауды талап етеді. Бұл дегеніміз, ең алдымен жұмысқа қажетті бөлікті алу керек. Сатып алу алдында сақиналы мойынтіректі инженермен сөйлесіп, жеңімпаз жобаның алғашқы қадамы болуы мүмкін.
Жел турбиналары желдің шарттарына сәйкес болуы керек. Мұнара мен роторлы жүздер желдің қалыпты жағдайларын оңтайлы пайдалану үшін және зақым келтіруі мүмкін шамадан тыс жүктемелерге ұшырамауы үшін реттеледі. Желді қадағалау үшін сыртқы диаметрі 4 100 мм-ге дейінгі сақина. Олардың дизайнына байланысты радиалды және осьтік күштерді және қиғаш сәттерді жібере алады. Олар тісті доңғалақтарсыз немесе ішкі және / немесе сыртқы тісті тістермен бір реттік немесе қос жолды төрт нүктелі контактілерге арналған. Олардың сенімді функциясы жел турбиналарының тиімді жұмыс істеуінің маңызды шарты болып табылады.
Жел турбиналары желдің шарттарына сәйкес болуы керек. Мұнара мен роторлы жүздер желдің қалыпты жағдайларын оңтайлы пайдалану үшін және зақым келтіруі мүмкін шамадан тыс жүктемелерге ұшырамауы үшін реттеледі.Сыртқы диаметрі 4 100 мм-ге дейінгі сақина желді қадағалау үшін. Олардың дизайнына байланысты радиалды және осьтік күштерді және қиғаш сәттерді жібере алады. Олар тісті доңғалақтарсыз немесе ішкі және / немесе сыртқы тісті тістермен бір реттік немесе қос жолды төрт нүктелі контактілерге арналған. Олардың сенімді функциясы жел турбиналарының тиімді жұмыс істеуінің маңызды шарты болып табылады.
Әдетте, желдің қуатында пайдаланылатын екі түрі бар: сақиналы сауналар және сфералық роликті мойынтіректер. Тасымалдағыш сақина мойынтіректері жел турбинасында шұңқырлар мен пештерде пайдаланылады және олар пышақтардың тегіс айналуы үшін қолданылады.
Дәлме-дәл құрылмаған өнімді алу жел турбинасында салмақтың біркелкі бөлінбеуіне және жалпы жүйенің сәтсіздігіне әкелуі мүмкін. Бұл қауіпті және өте қымбат. Уақыт өте келе қалыпты тозу мен жастықтан басқа, сақина мойынтіректері дұрыс жұмыс істемегенде әдетте ешқандай қиындықтар тудырмайды.
жел қуатында сақиналық сақина қолдану сақинаны қолдану тірек мойынтіректерді қолдану жел электр энергиясын қолдануға арналған жел күші сымының сақинасы желдің қуатын көтеру мойынтіректері желдің қуатында тіреуші тірегі бар желдің қуатындағы сақиналық сақина |
Жеке тұлғаның SSL сертификатын алу үшін «Азаматтарға арналған үкімет» МК-не (ХҚКО) ұсынылатын құжаттар тізімі:
бірегей нөмірі мен өтініш берушінің қолы бар өтінім берілгеннен кейін қалыптастырылған өтініш;
көрсетілетін қызметті алушының не оның өкілінің жеке басын куәландыратын құжат;
көрсетілетін қызметті алушының мүдделерін үшінші тұлға білдірген кезде – көрсетілетін қызметті алушының (жеке тұлғаның) Қазақстан Республикасы Ұлттық куәландырушы орталығының тіркеу куәліктерін беруге құжаттарды ұсыну және сенімхатта айқындалған тапсырманы орындау үшін тиісті құжаттарға қол қою өкілеттігін көрсете отырып, нотариалды куәландырылған көрсетілетін қызметті алушының (жеке тұлғаның) өкіліне сенімхат;
интернет-ресурстың домендік атауын иелену құқығына төменде көрсетілген растайтын құжаттардың бірінің көшірмесі
Қазақстандық желілік ақпарат орталығы берген домендік атауды иелену туралы сертификат;
WHOIS үзінді (.KZ домендік атауын іздеу және .ҚАЗ).
Заңды тұлға үшін SSL сертификатын алу тәртібі
COVID-19 коронавирусты таратудың әлеуетті көздері ретінде ақпаратты қағаз жеткізгіштердің айналысынан бас тарту мақсатында «Азаматтарға арналған үкімет» МК КЕАҚ-на (ХҚКО) бармай-ақ заңды тұлға үшін SSL сертификатын алу мүмкіндігі туралы хабарлаймыз.
SSL сертификатын алу үшін өтінім беру қажет, ал оны заңды тұлғаның бірінші басшысы – домендік атаудың иесі растауы қажет. SSL сертификатын алуға өтінімді Бірінші басшы растағаннан кейін өтінім бір жұмыс күні ішінде қаралады. |
Өз баласын өлтірді деп айыпталған әйелдің анасы оқиғаның мән-жайын айтты: 17 маусым 2022, 09:55 - жаңалықтар Alashainasy.kz
Басты Алаш-ақпарат Қылмыс
Өз баласын өлтірді деп айыпталған әйелдің анасы оқиғаның мән-жайын айтты
17 маусым 2022, 09:55
Ақтауда өз қызын өлтірген әйел 8 жылға бас бостандығынан айырылды. Сот материалдарына сәйкес бала анасы ішінен ұрған соң қаза тауыпты. Алайда марқұмның әжесі бұған қызының сүйіктісін кінәлайды. Сөзінше, баланың денесінде сексуалды зорлық белгілері болған. Бұл туралы Stan.kz тілшісі Astana арнасына сілтеме жасап жазды, - деп хабарлайды Alashainasy.kz.
Әжесінің айтуынша, немересі екі жарым жаста болған. Ал қызының сүйіктісі ойынқұмар әрі озбыр адам екен. Көрген жәбірлеріне қарамастан, қызы ер адамды жақтап келген. Ал немересінің денесінен бірнеше рет зорлық белгілерін көргенін айтады.
"Немеремді жуындырып болып, денесіне крем жаққанда жамбас тұсында ұсақ көгерген іздер бар екенін көрдім. Маңдайында да көгерген іздер болды. Қызды сол жігіт ұрды деп күдіктенемін. Бұрын жаялығын ауыстырғанда ұялатын, кейін ұялмайтын болды, маған ашып көрсетеді. Таңқалдым. Қызыма баласының неліктен бұлай жасайтынын сұрадым", – дейді әйелдің анасы Оксана Короткова.
Бала 8 қаңтарда мерт болған. Әйелдің сөзінше, бұл күні ер адам қызын ойынға ақша тауып келу үшін үйден қуып жіберген.
"Қайтып оралғанда ол киініп, ас үйде отырған. "Ана жақта қызыңа бірдеңе болды" деп айтқан. Жатын бөлмеге келгенде баланың киімі ауысып кеткенін көрген. Иегі жыртылған, көзін әрең ашып жатыпты. Ер адам қызымды дәлізге алып шыққан, сосын "Полиция келсе, бұл жерде менің болмағанымды, енді ғана келгенімді айт" деген. Ол бұл деректі жасырып қалғысы келген секілді, полицияға да дәл солай айтқан", – деп қосты Оксана Короткова.
Сот-медициналық сараптамасы нәтижесінде баланың ішегі жыртылып, құрсақ бөлігіне қан кетуден қаза тапқаны белгілі болған.
"Азамат М. Қылмыстық кодекстің 106-бабы, 3-бөлігінде (Денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру салдарынан ажал құшу) қарастырылған қылмыстық істі жасады деп айыпталды. Оған 8 жылға бас бостандығынан айыру жазасы тағайындалды. Жазасын қауіпсіздігі орташа деңгейдегі түзету мекемесінде өтейді", – деді облыстық сот баспасөз хатшысы Нұршат Улеулиева.
Оксана Короткова қызының көңілдесі немересін өлтіргеніне сенімді. Ол туыстық байланыстарының арқасында жазадан жалтарып кетті дейді. Сөзінше, ер адамның ағасы полицияда жұмыс істейді. Оксана сотқа тағы шағымданып, әділдік іздемекші. Үкім әлі заңды күшіне енбеген.
Айта кетейік, бұған дейін Ақтауда үш жасар баласының өлтірді деп айыпталған ана сегіз жылға бас бостандығынан айырылғаны туралы хабарлаған едік. |
Министр білім беру ұйымдарына бейтаныс адамдар өздігінен келіп, қандай да бір іс-шараларды, соның ішінде дәріс өткізе алмайтындығын баса айтты.
Мұхамеджан Тазабек мектептерге келіп, дәріс оқыған жоқ. Мұндай шараларды мектепте тек мұғалімдер ғана өткізе алады, - дейді ҚР Білім және ғылым министрі Асхат Аймағамбетов, деп хабарлайды Zakon.kz.
- Мектептегі іс-шараларды тек мұғалімдер ғана ұйымдастырады. Сондықтан бұл арада "Мұхамеджан Тазабек іс-шаралар өткізді" деп айтудың өзі орынсыз. Білім ордаларында ондай болған емес. Ал біреулердің жоспары үшін мен жауап бере алмаймын. Егер оқиға мектеп қабырғасында болса, жауабын айтар едім. Демек,бұл арада талқыланатын мәселе емес бұл, - деді Аймағамбетов Мәжілістегі жиыннан кейін дәлізде берген сұқбатында.
Ол білім беру ұйымдарына бейтаныс адамдар өздігінен келіп, қандай да бір іс-шаралар, соның ішінде дәріс өткізе алмайтындығын баса айтты.
- Ол мүмкін емес. Егер сіз дін немесе басқа мәселелерді меңзеп тұрсаңыз, айтайын, біз білім ордаларына кез келген адам келіп, діни көзқарасымен бөлісе алмайды, ондай жоқ онда, - деді Білім және ғылым министрі.
Алдында әлеуметтік желіде "Асыл арна" діни телеарнасының директоры Мұхамеджан Тазабектің полиция қызметкерлері алдында дәріс оқыған видеосы тараған еді. ҚР Ішкі істер министрлігі бұл фактіні тексеріп жатқандығын хабарлаған. |
Президенттіктен үміткер Қасым-Жомарт Тоқаевты қолдау жөніндегі республикалық қоғамдық штабтың мүшелері Шығыс Қазақстан облысында еңбек ұжымдарымен, көпбалалы аналармен, бизнес-қоғамдастықтың және этномәдени бірлестіктердің өкілдерімен кездесті.
Штаб өкілдері өңірге сапар барысында облыстағы этномәдени бірлестіктер өкілдерімен, сондай-ақ жас ІТ-мамандармен кездесті. Штаб мүшелері үміткердің сайлау алдындағы бағдарламасына тоқталып, ондағы цифрландыру саласына қатысты басымдықтарға назар аударды.
Сонымен қатар, республикалық қоғамдық штаб өкілдері бизнес саласындағы жергілікті сарапшылармен және кәсіпкерлермен бірге осы бағыттағы бюрократиялық қысымды төмендету шараларын талқылады.
Одан бөлек, РҚШ мүшелері «Силумин-Восток» ЖШС өндірістік-инжинирингтік компаниясының еңбек ұжымымен кездесті. Кездесу барысында жұмысшы құқығы күшті кәсіподақтар мен қатаң мемлекеттік қадағалау арқылы қамтамасыз етілетін бәсекеге қабілетті және қауіпсіз еңбек ортасын құру туралы сайлауалды бастама кеңінен сөз болды.
Ал, көпбалалы аналармен кездесуде Қасым-Жомарт Тоқаевтың жақтастары сайлау алдындағы бағдарламаның әлеуметтік бағытына жан-жақты тоқталды. |