Datasets:

yiyic

/

oscar_kk_test

like 0

«Тампа бей Лайтнинг» пен «Колорадо Эвеланчтың» қатысуымен өткен NHL-дің финалдық сериясы барған сайын қызықты бола түсуде. «Сарыарқа» ХК бас бапкері Петерис Скудра плей-офф және финалдағы оқиғалардың одан әрі дамуы туралы өз пікірімен бөлісті. NHL-дің мықты командаларының екінші кездесуі қазіргі чемпион «Тампа Бэйді» 7:0 есебімен сенсациялық талқандаумен аяқталды. Осылайша, Колорадо сериядағы 2 ұпайға алға шығып қана қоймай, қарсылас командаға үлкен психологиялық соққы берді. «Найзағайдың жұлдызды қақпашысы Андрей Василевский үшін өте қиын матч болды, оған команда үлкен үміт артады. Өткен жексенбіде ол NHL-де 100 матч ойнаған алғашқы ресейлік қақпашы болды. Өкінішке орай, мерейтойды жеңіспен атап өту мүмкін болмады. Серия бүгін Нұрсұлтан уақытымен 6:00-де жалғасты. «Тампа» жеңісті 6:2 есебімен жеңіп, мінезін көрсетті. «Колораданың» артықшылығы бір қарағанда көрінгеннен гөрі тұрақсыз болуы мүмкін. Parimatch ресми серіктесі «Сарыарқа» ХК бас бапкері Петерис Скудра да осындай пікірде. «Тампа» мықты, өйткені оларда жеңімпаздардың ойлау қабілеті және тұрақты қаңқасы бар, ол бірінші жыл ойнаған ойыншылар емес. Олар ең шешуші сәтте жағдайды өз жағына бұра алады. Ал Василевскийдің командаға әкелетін еңбегі шын мәнінде баға жетпес. Егер команда тұрақты ойнамаса, ал ол ойынды «безендіреді». Осындай калибрлі қақпашы қарсыласқа психологиялық қысым жасауды айтпағанда, командаға да, жанкүйерлерге де сенімділік береді. Сондықтан «найзағай» үшінші рет финалға шығады. «Сарыарқа» ХК бас бапкері Петерис Скудра «Колорадо Эвеланш» туралы Скудра да жағымды сөйледі. «Колорадо» барлық маусымда өте жарқын хоккейді көрсетіп келеді. Бұл Найтан Маккиннонмен бірге мықты команда, менің ойымша, лиганың ең жақсы қорғаушысы, Кейл Макар. Олар сондай-ақ мықты және ойында тәжірибесі бар резервке ие. Жетекші ойыншылардың бірі Кадри шыққан кезде, осындай жағдай ойын сапасына әсер етпеді. Команда дәл осылай құрылуы керек және дәл осы команда «Тампадан» чемпион атағын тартып ала алады. «Сарыарқа» ХК бас бапкері Петерис Скудра Соңғы кездесудің нәтижесі Скудраны нақты күрес енді басталатынына сендірді. Серияның басында біз Колорадоның қаншалықты байсалды екенін бағалай алдық. Егер Василевский болмаса, екінші матчтағы есеп әлдеқайда көп болар еді. Бірақ «Тампа»-да жақсы, қақпашы бар, Стэмкос, Кучеров, Сергачев және Хадман сияқты көшбасшылар бар. Олар Василевскийдің жеңіске жетуіне мүмкіндік беретінін біледі. Сондықтан мен «Колорадо»-ны фаворит деп атауға әлі дайын емеспін. Серия енді басталды, ал уақыт өте келе "найзағайлар" ақылды, айлакер және тұрақты болатын қарсыластар болып келеді. Бүгінгі матч-соның айқын мысалы. «Сарыарқа» ХК бас бапкері Петерис Скудра «Сарыарқаның» бас бапкерінің хоккейден топ-лигаға қызығушылығы тек спорттық қана емес, кәсіби де деп айтуға болады. Өте қызықты серия жоспарлануда. Солтүстік америка жанкүйерлеріне қызғанышпен қараймын, өйткені олар ойынды өз көздерімен сол уақытта көре алады. Мен әрқашан матчтарды жаттықтырушы ретінде бағалаймын, заманауи тенденцияларын өзіме белгілеймін, біздің чемпионаттарымызда осы тәсілдерді қолдануға тырысамын. Серия ұзаққа созылады деп үміттенейік. Мұның бәрі «Тампаға» байланысты. «Сарыарқа» ХК бас бапкері Петерис Скудра Parimatch ойынымен жаздан ләззат алыңыз және бас жүлде ұтып алыңыз : Мальдивыйге билет, iPhone 13 PRO MAX және 14 000 000 теңге бонус. Апта сайын ұтыс ойынына - қатысыңыз!

Үлескерлер проблемасы қазір қаладағы «Гауһартас» тұрғын үй кешенінің тұрғындарының басында да бар. «Сарықамыс» елдімекенінің дәл артында орналасқан бұл тұрғын үй кешенінің құрылысы үлескерлердің қатысуымен салынған болатын. Кешенді тұрғызған алматылық компания - «Казэнерком» ЖШС. АРМАН БОЛҒАН АМЕРИКАНДЫҚ ҚАЛАШЫҚ Тұрғындар үлескерлер ретінде «Казэнерком» ЖШС-імен келісім-шартқа 2005 жылы отырған. Сол кезде Бектаев тұрғын үй кешенінің құрылысын 2006 жылы салуға міндеттенді. Осылайша жабық автотұрағы мен бейнебақылауы бар тұрақты күзеті болатын барлық жағдайы жасалған керемет тұрғын үй кешенін тұрғызамын деп жергілікті халықты әдемі жарнамасымен әбден қызықтырған Бектаев өз уәдесінде тұрмады. - Американдық қалашықтан кем болмайтынына уәде берген Бектаев аулада бейнебақылау болады деп сендіріп еді. Оның бәрі ертегі болып шықты. Біреулер автотұрақ салдыру үшін 2000 доллар төлеп те қойыпты. Енді ол ақшаны да қайтармай отыр. Бейнебақылауыңыз деген не, тұрғын үй кешенінің жан-жағы толық қоршалады деген қаңылтыр шарбақтың өзі майысып сынып жатыр. Кей жері мүлде қоршалмаған, ашық тасталған, - дейді 120 пәтерлік «Гауһартас» тұрғын үй кешенінің тұрғындары Оңай САРИЕВА, Қапияш ӘМІРЕЕВА, Лена ПРОСТОВА, Ләззат ЖАЙЛАШОВА, Саржан ҚЫСТАУБАЕВА жәнеЛаура БЕИСОВА. Бүгінгі басты проблема - канализация жүйесі мен канализациялық сорғы станциясының жұмысы. Қазір тұрғын үй кешенінің ауласы, үй ішіндегі еден асты канализация суына лықылдап толып тұр. Тұрғындар аула ішіндегі мүңкіген иістен терезені аша алмай отырмыз деп қынжылады. Олардың сөзіне сүйенсек, бір канализация сорғысының бағасы 370 мың теңге тұрады. Халықтың бәрі бірдей оған ақша жинай беретін шамасы келмейді. Ал канализация сорғысының құдығындағы қалдықты сору үшін 15-20 машина керек. - Біздер жинаған ақша сол машиналарға кетеді. Бір машина 3000, кейде 4000 теңге сұрайды. Кішкентай машина болса 2000 теңге алады. Құдықтағы лас су бір сорып алғаннан кейін қайта толады. Осындай проблема әр үйде бар. Унитаздан су кетпейді. Бетінде кілкіп тұрады. Қазіргі сорғының қуаты 100 үйге қызмет етуге жетпейді. «Атырау Су Арнасының» мамандары тұрғын үй кешеніне қарасты канализациялық сорғы станциясын тексере келе, оның фекалды су сорғыш емес екендігін анықтады, - дейді тұрғындар. Олардың айтуынша, мұндағы сорғының көлемі кәдімгі 15 кубтық су сорғысымен тең. Ал әдетте тұрғын үй кешеніне 80 кубтық сорғы қондырылуы тиісті екен. Лаура Беисова болса, сорғы алуға ақша жинамас бұрын кейбір үлескерлердің құрылысшы компанияға алдын-ала ақша төлерде, банктен 15-20 жылға қомақты несие алып, қазір ай сайын соны төлеуге жүгіріп жүргендер бар дейді. - Әуелде сорғыны орналастырғанда да, тұрбаны орталық сорғы станциясына қоспаған. 500 метрдей жетпейді деп түсіндіріп отыр слесарь мамандары. Содан соң екеуара оны септик ұқсатып салған. Ал қуаты күшті сорғы қалдықты қалашықтан орталыққа қарай айдау керек. Қазір ішіп отырған суымыздан кейде мұрнымызға жағымсыз иіс келіп, кермек дәм шығады. Бұл толықтай антисанитария. Ауру болатын болдық. Осыны қарайтын ешкім жоқ, - дейді тұрғындар Қапияш Әміреева мен Оңай Сариева. - Құрылыс қожайыны Бектаев тұрғын үй кешенін қалалық әкімдікке ресми түрде тапсырмаған болып шықты. Біз оны «Атырау Су Арнасы» КМК-ның қызметіне жүгінуге тура келгенде ғана білдік, - дейді тұрғындар. Ендеше нысан әкімдікке тапсырылмаған болса, тұрғындар онда қалай кіріп отыр? Және, 2008 жылғы ақпанның 11-і күнгі қала әкімінің орынбасары Әділбек Нұрлығожиев төрағалық еткен қабылдау комиссиясының нысанды пайдалануға беру туралы шешімнің қабылдау актісі сонда нені аңғартады (қабылдау актісінде бекітілген жобалық құжаттаманың сметалық құны – 1616249334 теңге деп көрсетілген)? Бұл комиссия құрамында да «Атырау су Арнасы» КМК-ның бұрынғы директоры Андрей Ташлыков болды емес пе? Біз осыны анықтамақ болып, қала әкімдігіне және «Атырау Су Арнасы» КМК-на хабарластық. «Атырау Су Арнасы» КМК-ның директоры Серік ЖҰМАШБАЕВ құрылыс жұмыстарын жүргізген «Казэнерком» ЖШС «Гаухартас» тұрғын үй кешенінің канализациялық сорғы станциясы мен канализация желілерін қалалық әкімдіктің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автокөлік жолдары бөлімінің балансына бермегенін айта келе, «Атырау Су Арнасы» КМК-ның бұл нысанға қарасты канализация жүйелері мен канализациялық сорғы станциясына қызмет көрсетпейді, яғни, пайдаланылмайды, деп комментарий берді. Ал қала әкімінің орынбасары Әділбек НҰРЛЫҒОЖИЕВ тұрғындарға кондоминиум ұйымдастыру қажеттігін айтады. Демек, бұл жерде тұрғын үй кешенінің өз пәтер иелерінің кооперативі құрылып, ол тұрғындардың мәселесін шешуге кірісуі тиіс. Тұрғындар осы уақытқа дейін қала әкімдігіне, прокуратураға, экономикалық және сыбайлас жемқорлықпен күрес департаментіне, саниэпидемстанцияға, «Нұр Отан» партиясына, қала әкімдігіне де арызданған. Алайда, олардан келер қайран жоқ. Барлығы да бір-біріне сілтеп, сотқа жүгінуге кеңес беріп келеді. Ал Бектаевты сотқа берейік десек, оның қайда екенін мүлдем білмейміз деп отыр «гауһартастықтар». Қалалық әкімдіктің баспасөз хатшысы Назымгүл ҚАЙСАҒАЛИЕВАНЫҢ айтуынша, билік ештеңе істей алмайды. - Егер нысанды бізге тапсырған болса, сонда ғана бірдеңе істеуге болады. Былай қарағанда, бұл иесіз нысан ғой. Тұрғындардың қолындағы №25 қабылдау актісімен танысқан заңгер Александр РОТЕНБЕРГ былай деді: - Олардың қолында тұрғызылған нысанды ғана пайдалануға беру туралы қабылдау актісі бар. Алайда, мұнда нысанның қабылданған-қабылданбағандығы жазылмаған. Енді нысанды тұрақты пайдалануға беру туралы қабылдау актісі жасалуға тиіс. ҚР Азаматтық Кодексінің 32-тарауының (мердігерлік) 3-бөліміне қарасты (құрылыс мердiгерлiгiнiң ерекшелiктерi) 663-бабының (жұмыс нәтижелерін тапсыру және қабылдау) 4-ші тармағы бойынша мердігердің жұмыс нәтижелерін тапсыруы және тапсырысшының оны қабылдауы екі тарап, ал заң актілерінде көзделген жағдайларда мемлекеттік органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілдері де қол қойған актімен ресімделеді. Аяғына дейін салынбаған, тапсырылмаған нысанға халықты қоныстандыруға болмайды. «Гауһартас» тұрғындарының проблемасын сот шешуі тиіс. Бұдан кейін «Казэнерком» ЖШС-нің қаржылық менеджері қызметін атқарған Инабат ТҰРЫСБЕКОВАНЫҢ айтуынша, нысан екі кезеңмен тапсырылуы тиіс болатын. Сонымен бірге, ол жақында Бектаевқа шабуыл болғанын, яғни, біреу оқ атқанын айтады. Біз компанияның басшысы Еркін БЕКТАЕВТЫҢ ұялы байланыс телефонына хабарласқанымызда «АЖ» тілшісіне тұрғындардың өз қолдарына пәтердің және жердің құжатын алғанын және халықтың «Гауһартас» қалашығында екі жыл тұрып келе жатыр дегенді айтты. Ал қалған мәселелерді сәуір айының басында тұрғындарды жинап, жиналыс ашатынын жеткізді. Бұл жиналыста тұрғындардың арызы қаралып, талқыға түседі дейді ол. Алайда жыл сайынғы уәдеге тұрғындар тойып біткен. Олар бұл жолы да бірдеңе шығатынына сенбейді. Айнұр АСЫЛБЕКҚЫЗЫ 23 наурыз 2011, 17:54 WhatsApp арқылы хабар жіберу Бөлісу: Қате таптыңыз ба? Тінтуірмен белгілеп, Ctrl + Enter түймесін басыңыз. Осы мақала тақырыбына қатысты ой-пікіріңізбен бөлісіп, бейнежазба жолдағыңыз келсе, WhatsApp +7 707 37 300 37 нөміріне және editors@azh.kz поштасына жібере аласыз.

Менің студенттік өмірім Менің есімін Рахат . Мен Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің медицина және денсаулық сақтау факультетінің стоматология мамандығына т... - Аллаев Рахат Менің университетім-менің мақтанышым! Мен Туркменістаның Дашогуз қаласынан келдим. Аты жөнім Аллаев Рахат Сейітназар ұлы болады. Мен осы жылы Ал-Фара... - Аллаев Рахат Менің университетім-менің мақтанышым! Мен Туркменістаның Дашогуз қаласынан келдим. Аты жөнім Аллаев Рахат Сейітназар ұлы болады. Мен осы жылы ҚазНУ "...

ЮНЕСКО Клубтарының хатшыларына арналған » Қазақстан Республикасының ЮНЕСКО клубтардың әлеуетін нығайту» білім беру онлайн семинары» (24 маусым 2020 ж.) Қазақстан Республикасы ЮНЕСКО Клубтарының V шығармашылық fкадемиясы, онлайн формат (3-7 тамыз 2020 ж) «Жылды жақсылықтан баста» республикалық акциясы, Алматы қ. (27 ақпан 2020 ж.) 2019 жыл ЮНЕСКО II моделі, Алматы қ. (5 желтоқсан 2019 ж.) ЮНЕСКО клубтарының жетекшілеріне арналған «Азиядағы ынтымақтастық: ЮНЕСКО мүшелеріне екпін» Мәдени бағдарламасы, Сеул қ., Оңтүстік Корея (24-26 қазан 2019 ж.) Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының кезекті республикалық есеп беру, сайлау конференциясы, Алматы қ. (9 қазан 2019 ж.) ЮНЕСКО қамқорлығымен «the Planet of Art-2019» халықаралық Фестиваль – байқауы, Алматы қ. (2-9 қазан 2019 ж.) Қазақстан мұнайының 120 жылдығына және жастар жылына арналған «Жастар-энергия-болашағы» шығармашылық байқауы, көрменің ашылуы және жеңімпаздарды марапаттау рәсімі, Нұр-Сұлтан қ. (2019 ж. 24-29 қыркүйек) «Mitsubishi Asian Children’s Enikki Festa 2019-2020» Халықаралық балалар шығармашылығы фестивалі, Қазақстан Республикасы (2019 ж. шілде-2020 ж. қазан) ЮНЕСКО Клубтары, орталықтары мен қауымдастықтарының дүниежүзілік федерациясы (WFUCA) Атқарушы кеңесінің кезектен тыс сессиясына қатысу, Париж қ., Франция (12-14 тамыз 2019 ж.) ЮНЕСКО Клубтарының хатшыларына арналған «Қазақстан Республикасы ЮНЕСКО Клубтарының әлеуетін нығайту» білім беру семинары, Алматы қ. (24-25 маусым 2019 ж.) Қазақстан Республикасының ЮНЕСКО Клубтарының IV шығармашылық Академиясы, Алматы қ. (16-26 маусым 2019 ж.) «Балалар балаларға» қайырымдылық акциясы, Алматы қ. (11 мамыр 2019 ж.) Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының 10 жылдығын мерекелеу. Концертті ұйымдастыру және «бейбітшілік жолындағы 10 жыл» фильмінің тұсаукесері, Алматы қ. (1 мамыр 2019 ж.) «Жаһандық азаматтық рухында білім беру саласындағы ЮНЕСКО Азия клубтарының әлеуетін нығайту (GCED)» халықаралық семинары, Алматы қ. (30 сәуір – 1 мамыр 2019 ж.) «Ұлы Дала Бояулары» көрмесінің ашылуы және «Астана – Әлем қаласы» альбомының тұсаукесері, Париж қ., Франция (8-12 сәуір 2019 ж.) Ақтөбе облысы бойынша Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының аймақтық өкілдігін ашу, Ақтөбе қ. (28 ақпан 2019 ж.) Жастарға арналған Жаһандық азаматтыққа тәрбиелеу мәселелері жөніндегі халықаралық онлайн конференция, Алматы қ. (22 ақпан 2019 ж.) Мәдени алмасу бағдарламасы, «Қазақстан балалар көзімен» Көркем көрмесінің ашылуы, Нью-Дели қ. (12 ақпан 2019 ж.) «Жылды жақсылықтан баста» республикалық акциясы, Алматы қ. (30 қаңтар 2019 ж.) 2018 жыл «UNESCO FUNSHOP Women Athletes’ Career Transition», Алматы қ. (13-14 желтоқсан 2018 ж.) «Right to Peace» тақырыбымен Дүниежүзілік Философия күнін мерекелеу, Алматы қ. (16 қараша 2018 ж.) ЮНЕСКО-ның I-ші моделі, Алматы қ. (15 қараша 2018 ж.) «Mitsubishi Asian Children’ s Enikki Festa 2017-2018» Халықаралық балалар шығармашылығы байқауы жеңімпаздарының жұмыстары көрмесінің ресми марапаттау рәсімін және ашылуын өткізу, Алматы қ. (2018 ж. 12 қараша) «ALMATY-YOUTH SPACE», Алматы қ. (21 қыркүйек 2018 ж.) ЮНЕСКО Клубтарының хатшыларына арналған «Қазақстан Республикасы ЮНЕСКО Клубтарының әлеуетін күшейту» білім беру семинары, Алматы қ. (24-25 тамыз 2018 ж.) Қазақстан Республикасының ЮНЕСКО Клубтарының III шығармашылық Академиясы, Алматы қ. (19-26 тамыз 2018 ж.) ЮНЕСКО клубтары мен қауымдастықтарының Азия-Тынық мұхиты федерациясы Атқарушы Кеңесінің 24-ші сессиясы, Нұр-сұлтан Қ. (1-3 шілде 2018 ж.) «Астана: бейбітшілік пен келісім орталығы» Халықаралық конференциясы, Нұр-сұлтан қ. (1 – шілде 2018 ж.) ЮНЕСКО қамқорлығымен халықаралық фестивалі «the Planet of ART – 2018», Нұр-сұлтан қ. (30 маусым – 4 шілде 2018 ж.) «Жылды жақсылықтан баста» республикалық акциясы, Алматы қ. (15 Қаңтар 2018 ж.) 2017 жыл Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының кезекті республикалық есеп беру-сайлау конференциясы, Алматы қ. (24 Қараша 2017 ж.) «Балалар әлем ырғағында» Қазақстан шығармашыл жастарының II фестивалі жеңімпаздарының Гала-концерті, Париж қ., Франция (17 Қазан 2017 ж.) «Балалар әлем ырғағында» Қазақстандағы шығармашыл жастарының II фестивалі, Алматы қ. (3-11 Қазан 2017 ж.) «Mitsubishi Asian Children’s Enikki Festa 2017-2018» Халықаралық балалар шығармашылығы фестивалі, Қазақстан Республикасы (2017 ж. Шілде-2018 ж. тамыз) ЮНЕСКО Клубтары, орталықтары мен қауымдастықтарының дүниежүзілік федерациясы (WFUCA) атқарушы кеңесінің 38-ші кезекті сессиясына қатысу, Токио қ., Жапония (13-15 шілде 2017 ж.) ЮНЕСКО Клубтық қозғалысының құрылғанына 70 жыл толуына орай Алматы қаласында Қазақстан ЮНЕСКО Клубтарының хатшыларына арналған Семинар (26-28 маусым 2017 ж.) Қазақстан Республикасының ЮНЕСКО Клубтарының II шығармашылық Академиясы, Алматы қ. (18-28 Шілде 2017 ж.) ЭКСПО – 2017 аясында жоба жеңімпаздарын салтанатты марапаттау және «Жастар-Болашақ энергиясы» көрмесінің ашылуы, Нұр-Сұлтан қ. (10-14 маусым 2017 ж.) ЮНЕСКО және ИСЕСКО істері жөніндегі ҚР Ұлттық комиссиясының отырысы және Ұлттық орталықтың құрылғанына 25 жыл толуына орай салтанатты іс-шара. Комиссия, Нұр-Сұлтан қ. (16 мамыр 2017 ж.) «Жастар – болашақ энергиясы» республикалық шығармашылық жобасы (наурыз – Қыркүйек 2017 ж.) «Mitsubishi Asian Children’s Enikki Festa» Халықаралық балалар шығармашылығы фестивалі жеңімпаздарының жұмыстарының көрмесі, Алматы қ.(31 наурыз – 14 сәуір 2017ж.) «Білім беру 2030: Орталық Азияда ЦУР-4 іске асыру» атты субөңірлік кездесу, Алматы қ. (22-24 ақпан 2017 ж.) «Азаматтығы жоқ: Орталық Азиядағы көрінбейтін адамдар» жастар семинарына қатысу, Алматы қ. (17 Ақпан 2017 ж.) ЮНЕСКО қамқорлығымен «Балалар әлемді суретке салады. Азия » 2017 жылғы 28-ші Дүниежүзілік қысқы универсиада шеңберінде, Алматы қ. (2017 жылғы 30 қаңтар – 8 ақпан) 2017 жылғы 28-ші Дүниежүзілік Қысқы Универсиада аясында» женімпаздармен әңгімелесу», Алматы қ. (21 Қаңтар 2017 ж.) «Мәдениетаралық диалогты ілгерілетудегі және мәдени мұраны сақтаудағы ЮНЕСКО клубтарының рөлі: Қазақстан Республикасы – Ресей Федерациясы» халықаралық бейнеконференциясы, Алматы қ. (19 Қаңтар 2017 ж.) 2016 жыл Қорытынды көрме және Алматы қаласындағы ҚР Орталық мемлекеттік мұражайында «Әр балаға 70 жыл» республикалық шығармашылық байқауының жеңімпаздарын марапаттау (21 желтоқсан 2016 ж.) «Бейбітшілікті қорғау мәселелеріндегі жаһандық этиканың рөлі» Халықаралық семинарына қатысу, Ханой қ., Вьетнам (16-17 желтоқсан 2016 ж.) ЮНИСЕФ-тің 70 жылдығын мерекелеуге «Әр балаға 70 жыл» республикалық шығармашылық байқауының қорытынды көрмесімен қатысу, Нұр-сұлтан қ. (13 желтоқсан 2016 ж.) Қарағанды облысында Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының аймақтық өкілдігін ашу, Қарағанды қ. (25 Қараша 2016 ж.) «Балаға мейірімді Қазақстан» халықаралық конференциясының жұмысына қатысу және «әр балаға 70 жыл» республикалық шығармашылық байқауының қорытынды көрмесін ұсыну, Нұр-сұлтан қ. (21-23 қараша 2016 ж.) «YES Forum» жас ғалымдардың II Еуразиялық форумына қатысу, Алматы қ. (17-18 қараша 2016 ж. ЮНЕСКО-ның «Мәдени даму индикаторлары» жобасын іске асыру жөніндегі Семинар-тренингі, Ақтау қаласы (19-20 қазан 2016 ж.) ЮНЕСКО қамқорлығымен «Балалар әлемді суретке салады. Азия» ЮНЕСКО штаб-пәтерінде Алматы қаласының 1000 жылдығын мерекелеу бойынша ресми іс-шаралар аясында, Париж қ., Франция (10-12 қазан 2016 ж.) «Тұрақты даму және жаһандық азаматтылық саласында білім беруді іске асыру» атты суб-өңірлік семинар жұмысына қатысу, Алматы қ. (27-29 қыркүйек 2016 ж.) ЮНЕСКО клубтары мен қауымдастықтарының Азия-Тынық мұхиты федерациясы атқарушы кеңесінің 23-ші сессиясы, Алматы қ. (5-8 қыркүйек 2016 ж.) ЮНЕСКО қамқорлығымен » Балалар әлемді суретке салады. Азия», Алматы қ. (4-8 қыркүйек 2016 ж.) «Mitsubishi Asian Children’ s Enikki Festa 2015-2016» Халықаралық фестивалінің жеңімпаздарын салтанатты марапаттау рәсімі, Йокогама қ., Жапония (26-31 шілде 2016 ж.) Қазақстанның ЮНЕСКО Клубтарының I шығармашылық Академиясы, Нұр-сұлтан қ. (10-24 шілде 2016 ж.) Қазақстан Республикасының ЮНЕСКО және ИСЕСКО істері жөніндегі ұлттық комиссиясының отырысына қатысу, Нұр-сұл 2017тан қ. (14 мамыр 2016 ж.) «БҰҰ Моделі – Жаңа Жібек Жолы» халықаралық конференциясына қатысу, Алматы қ. (29-30 сәуір 2016 ж.) ҚР Тұңғыш Президенті-Елбасы Қорының «Бақытты балалық шақ бүгін – ертең Қуатты Қазақстан» әлеуметтік идеялар мен жобалардың 12 – ші жәрмеңкесіне қатысу, Алматы қ. (27 сәуір 2016 ж.) ЮНЕСКО клубтары мен қауымдастықтарының Азия-Тынық мұхиты Федерациясының отырысына қатысу, Сеул қ., Корея Республикасы (26-27 наурыз 2016 ж.) 2015 жыл «Батырхан Шүкеновтің әндері балалар көзімен» шығармашылық суреттер көрмесі мен сайысы (1 қазан – 18 желтоқсан 2015 ж.) БҰҰ және ЮНЕСКО-ның 70 жылдығын мерекелі шеңберінде «Қуатты БҰҰ -мен әлем жақсарады» балалардың шығармашылығы байқауы (1 қыркүйек – 27 Қазан 2015 ж.) ЮНЕСКО-ның 70 жылдығын мерекелі аясында білім беру бойынша 3-ші Азия-Еуропа форумына қатысу, Бухарест қ., Румыния (2015 ж. 7-11 қазан) ЮНЕСКО Клубтарының, орталықтары мен қауымдастықтарының Дүниежүзілік Федерациясының 9-шы дүниежүзілік конгресіне қатысу, Пекин қ., ҚХР (21-24 Шілде 2015 ж.) Дәстүрлі музыка бойынша 47-ші дүниежүзілік конференция аясында «Балалар әлем ырғағында» бірінші шығармашылық жастар фестивалі жеңімпаздарының концерті, Нұр-сұлтан қ. (16 Шілде 2015 ж.) «Жер-біздің ортақ үйіміз» экологиялық білім беру бағдарламасы аясында «жаңа өнер-жаңа ұрпаққа» 13 – ші республикалық балалар экологиялық пленэр-байқауы, Алматы қ. (27 Маусым – 3 Шілде 2015 ж.) «Балалар әлем ырғағында» Қазақстан шығармашыл жастарының бірінші фестивалінің финалистерінің гала-концерті, Алматы қ. (22 Маусым 2015 ж.) «Түрікменстан қазақстандық балалардың көзімен» балалар шығармашылық сурет байқауы, Алматы қ. (18 мамыр 2015 ж.) «Балалар әлем ырғағында» Қазақстан шығармашыл жастарының бірінші фестивалінің аймақтық іріктеу турын ұйымдастыру, Қазақстан Республикасы (2015 ж. 20 наурыз – 10 сәуір) Қырғызстанда, Бішкек қаласында ЮНЕСКО-ның алғашқы клубының ашылуына қатысу (25 Ақпан 2015 ж.) ЭКОСОК Дүниежүзілік жастар форумына қатысу, Нью-Йорк қ., АҚШ (2-3 ақпан 2015 ж.) Орталық Азия елдері ЮНЕСКО Клубтық қозғалысы өкілдерінің бірінші аймақтық кеңесі, Алматы қ. (23-24 қаңтар 2015 ж.) Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының басқармасымен кеңейтілген отырысы, Алматы қ. (23 Қаңтар 2015 ж.) 2014 жыл Кореядағы ЮНЕСКО Клубтық қозғалысының 29-шы Ұлттық Конвенциясының жұмысына қатысуы, Корея Республикасы, Чеджу қ., (19-22 қараша 2014 ж.) ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы қорымен бірлесіп «Көңілді старт» балалар спорттық іс-шараларын өткізу, Алматы қ. (2014 ж. 7 қараша) Talks 2050: «Еліміздің болашағы туралы айтамыз» бейресми форумына қатысу, Алматы қ., Қазақстан (25 Қазан 2014 ж.) «Мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған Алматы қалалық жұмысқа қабілетті ету орталығы» сурет салу және безендіру акциясына қатысу, Алматы қ. (Қазан – Қараша 2014 ж.) «Балалар әлемді суретке салады. Орталық Азия 2013-2014» ЮНЕСКО-ның халықаралық фестивалі, Мәдениеттерді жақындастырудың халықаралық онжылдығын мерекелеуге орайластырылған, Нұр-Сұлтан Қ. (2014 ж. 21-24 тамыз) ЮНЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссиялардың Бірінші өңіраралық кеңесіне қатысуы, Нұр-Сұлтан қ. (2014 ж. 22-24 шілде) «Мультимәдени коммуникацияны ілгерілету және білім берудегі интернационалдандыруды күшейту» білім беру жөніндегі Азия-Еуропа форумына және ЮНЕСКО Клубтарының, орталықтары мен қауымдастықтарының Азия-Тынық мұхиты федерациясы Атқарушы Кеңесінің 22-ші сессиясына қатысу, Чангчун қ., Қытай (16-20 шілде 2014 ж) Атырау және Маңғыстау облыстары тұрғындарының әлеуметтік қорғалмаған топтарынан шыққан жасөспірімдердің көшбасшылық және шығармашылық әлеуетін жандандыру бойынша «балаларға жер шарын береміз» жазғы ауысымы, Алматы қ. (Шілде-Тамыз 2014 ж.) XII республикалық балалар экологиялық конкурс — «Жер-біздің ортақ үйіміз» пленэр, Бурабай/Нұр-Сұлтан қ. (22-28 маусым 2014 ж.) «Жастар 2015: өздері қалаған болашақты жүзеге асыру» ЭКОСОС Дүниежүзілік жастар форумы, Нью-Йорк қ., АҚШ (2-3 маусым 2014 ж.) Маңғыстау облысының жасөспірімдерінің көшбасшылық және шығармашылық әлеуетін жандандыру бойынша ЮНЕСКО-ның «табысқа апарар жол» фестивалі, Ақтау қаласы (30-31 мамыр 2014 ж.) Қазақстан Республикасының ЮНЕСКО және ИСЕСКО істері жөніндегі ұлттық комиссиясының отырысына қатысу, Нұр-сұлтан қ. (5 Мамыр 2014 ж.) ЮНЕСКО Клубтарының көшбасшыларының слеті «Болашақ бүгіннен басталады!» ЮНЕСКО Клубтарының Қазақстандық Ұлттық Федерациясының 5 жылдығын мерекелеу аясында, Нұр-Сұлтан Қ. (23-26 сәуір 2014 ж.) Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының «Менің елім — менің жеке жауапкершілігім» тақырыбындағы ҚР Тұңғыш Президенті — Елбасы қорының Әлеуметтік идеялар мен жобалар жәрмеңкесіне қатысуы, Алматы қ. (7-12 Наурыз 2014 ж.) Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының «Жаһандық этика, тұрақты даму және әлеуметтік медиа» ЮНЕСКО Клубтары, орталықтары мен қауымдастықтарының дүниежүзілік федерациясы Атқарушы Кеңесінің 34-ші сессиясына қатысуы, Нью-Йорк қ., АҚШ (7-12 Наурыз 2014 ж.) 2013 жыл «Қоғамдастықтардың қатысуымен материалдық емес мәдени мұраны түгендеу» атты ЮНЕСКО-ның тренингі, Шымкент қаласы (22-28 қараша 2013 жыл) ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы Қорымен бірлесіп «Көңілді старт» спорттық іс-шараларын өткізу, Алматы қаласы (7-8 қараша2013 жыл) Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының Республикалық конференциясы, Алматы қаласы (2 қараша 2013 жыл) Конвенцияның 10 жылдығына арналған «Ата-бабаларымыздың мұрасын сақтайық» материалдық емес мәдени мұра жөніндегі республикалық жастар биенналесі, Алматы қ. (2013 ж. 28 қазан – 3 қараша) Ұлы Жібек жолы бойынша халықаралық форум, Алматы қаласы (14-16 қазан 2013 жыл) ЮНЕСКО-ның 2005 жылғы «Мәдени өзін-өзі көрсетудің алуан түрлілігін қорғау және көтермелеу туралы» Конвенциясы бойынша Семинар және Қазақстандағы қазіргі мәдени жағдай, Алматы қ. (19 Қыркүйек 2013 ж.) ТҮРКСОЙ-ға мүше елдердің ЮНЕСКО-ның 4-ші кеңесіне қатысу, Эскешихир қ., Түркия (1-4 қыркүйек 2013 ж.) «Жаһандық этика: Жер планетасын сақтайық» халықаралық конференциясы, Нұр-Сұлтан қ. (22-23 тамыз 2013 ж.) Атырау облысы тұрғындарының әлеуметтік қорғалмаған топтарынан шыққан жасөспірімдердің көшбасшылық және шығармашылық әлеуетін жандандыру бойынша «үйлесімділік стихиясының» жазғы ауысуы, Алматы қаласы (5 Шілде – 25 Тамыз 2013 ж.) «Mitsubishi Asian Children ‘ s Enikki Festa» Халықаралық фестивалінің жеңімпазын ресми марапаттау рәсіміне қатысу, Кобе қ., Жапония (2013 ж. 31 шілде – 4 тамыз) «ЮНЕСКО мұрасының үкіметтік емес перспективасы: өнеркәсіптік даму және оның мәдениетке әсері» семинары мен жастар сессиясына қатысу, Сеул қ., Корея (15-17 шілде 2013 ж.) Қазақстанда «Шеврон» корпорациясы жүзеге асыратын «Жер-біздің ортақ үйіміз» экологиялық білім беру бағдарламасы шеңберінде «Менің экологиялық күнделігім» тақырыбына XI республикалық балалар экологиялық пленэр-байқауы (2013 ж. 22-29 маусым) Атырау облысы жасөспірімдерінің көшбасшылық және шығармашылық әлеуетін жандандыру бойынша «табысқа апарар жол» фестивалі, Атырау қаласы (31 мамыр – 1 маусым 2013 ж.) «Интергаз, балалар арасындағы математика және физика бойынша олимпиада. Орталық Азия», Алматы қ. (12-18 сәуір 2013 ж.) «Қазақстан Республикасының ЮНЕСКО Клубтары көшбасшыларының слеті. Болашақ бүгін «біз қалайтын әлем» ұранымен басталады», Алматы қ. (2013 ж. 2-6 сәуір) «Мәдениеттер жақындастығының халықаралық он жылдығын мерекелеу шеңберінде Қазақстан Республикасында ЮНЕСКО қауымдастырылған мектептерінің, кафедралары мен клубтарының әлеуетін нығайту» форумы, Алматы қ. (3-4 сәуір 2013 ж.) «Жергілікті қоғамдастықтарды дамыту және Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту» 9-шы республикалық әлеуметтік ойлар мен жобалар Жәрмеңкесіне қатысу, Алматы қ. (20 наурыз 2013 ж.) Республикалық пленэр-шеберсағаты «Суретші және театр. Сценография өнері», Алматы қ. (25-30 наурыз 2013 ж.) Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының орталықтары мен қауымдастықтарының дүниежүзілік федерациясы (WFUCA) Атқарушы Кеңесінің 33-ші кезекті сессиясына қатысуы, «жаһандық этикадағы музыка мен өнердің әмбебап тілі» халықаралық конференциясы, Лукка қ., Италия (2013 ж. 8-28 Наурыз) «ЮНЕСКО-ның материалдық емес мәдени мұраны қорғау туралы конвенциясын орындаудың халықаралық механизмі» материалдық емес мәдени мұра бойынша Тренинг, Алматы қ. (18-21 ақпан 2013 ж.) Жергілікті жерлерде ЮНЕСКО Клубтарының қызметімен танысу мақсатында ЮНЕСКО Клубтарының Қазақстан бойынша Қазақстан Ұлттық Федерациясы хатшылығының сапары (2013 ж. 5 Ақпан – 5 Наурыз) Шығармашылық көшбасшылардың қысқы ауысуы «Табысқа жол», Алматы қ. (4-10 қаңтар 2013ж.) 2012 жыл ЮНЕСКО істері жөніндегі Орталық Азия Ұлттық комиссиялары хатшыларының әлеуетін арттыру семинарына қатысу, Бішкек қаласы, Қырғызстан (3-5 желтоқсан 2012 жыл) Еуропалық ЮНЕСКО Орталықтары, Клубтары мен Қауымдастықтарының Федерациясының 3-Бас Ассамблеясына қатысу, Бухарест, Румыния (28 Қараша – 02 желтоқсан 2012 жыл) Шеврон компаниясының әлеуметтік жобалары бойынша серіктестері үшін «Мониторинг және PR-қызмет» семинарына қатысу, Алматы қаласы (27-28 қараша 2012 жыл) Мәдениетаралық диалог пен өзара түсіністік үшін көркем өнер саласындағы білім берудің Орталық Азиядағы әлеуетін арттыру бойынша семинар, Душанбе қаласы, Тәжікстан (22-24 қараша 2012 жыл) ЮНЕСКО Клубтары мен Қауымдастықтарының Азия-Тынық мұхиты Федерациясының (AFUCA) Атқарушы кеңесіне және Сеул қаласындағы (Корея) «Азиядағы әйелдер» Семинарына қатысу. (18-20 қараша 2012 жыл) «Mitsubishi Asian Children’s Enikki Festa» азиялық жобасының іріктеу кезеңі, Алматы қаласы (қараша 2012 жыл) ҚР ЮНЕСКО Клубтарының хатшыларына арналған білім беру семинары, Нұр-Сұлтан қаласы (26-31 қазан 2012 жыл) «Көркем білім берудегі цифрлық технологиялар», 7-республикалық пленэр-шеберсағаты Алматы қаласы (26 қазан-1 қараша 2012 жыл) Халықаралық Жастар мәдениет және бейбітшілік фестиваліне қатысу, Ченду қаласы, Қытай Халық Республикасы(21-25 қазан 2012 жыл) ЮНЕСКО Қауымдастықтары мен Клубтарының Азия Тынық мұхиты Федерациясының хатшылығында тәжірибе алмасу, Корея Республикасы, Сеул қаласы (қазан 2012 жыл) «ЮНЕСКО Дүниежүзілік мұрасы» тақырыбында AFUCA cеминарына қатысу, Корея Республикасы,Сеул қаласы (қазан 2012 жыл) «Жастардың адамгершілік тәрбиесі және уақыт талабы» халықаралық коллоквиумы, Алматы қаласы (20-21 қыркүйек 2012 жыл) «Балалар әлемді бейнелейді. Орталық Азия» халықаралық байқау-фестивалі, Алматы қаласы (18-22 қыркүйек 2012 жыл) Нью-Йорк қаласында көрме мен шеберлік сағаттарын өткізе отырып, Дүниежүзілік бейбітшілік күнін атап өту (қыркүйек 2012 жыл) ТҮРКСОЙ-ға мүше елдердің ЮНЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссиялары мен комитеттерінің үшінші кеңесі, Алматы қаласы (13-14 қыркүйек 2012 жыл) ЮНЕСКО Орталықтары, Қауымдастықтары мен Клубтарының дүниежүзілік Федерациясының (WFUCA) хатшылығында тәжірибе алмасу, Париж қаласы, Франция (18 шілде – 10 тамыз 2012 жыл) «Шеврон» компаниясының «Жер – біздің ортақ үйіміз» экологиялық бағдарламасы аясында 10-республикалық балалар экологиялық пленэр-байқауы, Нұр-Сұлтан қаласы (21-26 маусым 2012 жыл) «Балалар әлемді суретке салады. Орталық Азия», Бас директор И. Боковамен кездесу, Нұр-Сұлтан қаласы (29 мамыр 2012 жыл) ЮНЕСКО және ИСЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссияның мәжілісіне қатысу, Нұр-Сұлтан қаласы. (28 мамыр 2012 жыл) Материалдық емес мәдени мұра жөніндегі техникалық комитеттің отырысына қатысу, Париж қаласы Франция (маусым2012 жыл) AFUCA Атқарушы кеңесіне қатысу, Катманду қаласы Непал (6-11 мамыр 2012 жылы) Математика пәні бойынша «Интергаз – интеркласс» олимпиадасы, Алматы қаласы (13-18 сәуір 2012 жылы) Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының Президентін сайлау, Нұр-Сұлтан қаласы (7 сәуір 2012 жыл) Орталық Азияда материалдық емес мәдени мұраны сақтау жөніндегі ЮНЕСКО бағдарламасын өткізу, Нұр-Сұлтан қаласы (6-10 сәуір 2012 жыл) «Қуыршақтар-өнер синтезі ретінде» республикалық шеберсағаты Алматы қаласы (21 – 27 наурыз 2012 жыл) ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы Қоры өткізетін «Әлеуметтік идеялар жәрмеңкесіне» қатысу, Алматы қаласы (16 наурыз 2012 жыл) Фотоөнер бойынша бірінші Республикалық шеберсағаты, Алматы қаласы (4-11 қаңтар 2012 жыл) 2011 жыл «Қазақстан ЮНЕСКО Клубтарының бірінші форумы» Қазақстандық Ұлттық ЮНЕСКО Клубтарының Федерациясының республикалық конференциясы, Алматы қаласы (4 қараша 2011 жыл) «Күзгі симфония» VI Республикалық пленэр-шеберсағаты Алматы қаласы (30 қазан-8 қараша 2011 жыл) ЮНЕСКО-ның 7–ші Жастар форумына қатысуы, Париж қаласы, Франция (16-22 қазан 2011 жыл) 7-ші EIU Фото-сабағы, Шымкент қаласы, Алматы қаласы (7-16 қазан 2011 жыл) Азия-Тынық мұхиты аймақтық Жастар керуеніне қатысу (APYC), Сеул қаласы, Корея Республикасы (23 қыркүйек-1 қазан 2011 жыл) Орталық Азия елдерінің ЮНЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссияларының өңірлік кездесуін дайындауға және өткізуге қатысу, Нұр-Сұлтан қаласы (5-6 қыркүйек 2011 жыл) ЮНЕСКО Клубтары, Орталықтары мен Қауымдастықтарының дүниежүзілік федерациясының (WFUCA) 8-ші дүниежүзілік конгресіне қатысу, Ханой қаласы, Вьетнам (19-21 тамыз 2011 жыл) Community Learning Centers (CLCs) (халықты оқыту орталықтары) бойынша Азия-Тынық мұхит аймақтық конференциясына қатысу, Бангкок қаласы, Тайланд (31 тамыз-33 қыркүйек 2011 жыл) IX «Жер – біздің ортақ үйіміз» экологиялық бағдарламасы аясындағы балалар экологиялық суретінің ұлттық балалар байқауы, Алматы қаласы (26 маусым – 2 шілде 2011 жыл) ҚР ЮНЕСКО және ИСЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссиясының мәжілісіне қатысу, Нұрсұлтан қаласы (23 мамыр 2011 жыл) 2011 жылдың 11 наурызында табиғи апаттан зардап шеккен жапон балаларын қолдау мақсатында «Шетте тұрмаңыз! Қосылыңыз!» флешмобын ұйымдастыру, Алматы қаласы (4-9 сәуір 2011 жыл) «ЮНЕСКО жол картасы» шеңберінде ҚР Балалар көркем және өнер мектептерінің директорларына арналған «Қазақстан Республикасындағы тиімді көркем білім берудің мәдени саясаты, стратегиясы және практикасы» ҚР ЮНЕСКО Клубтары кеңестерінің хатшыларына арналған білім беру семинары, Алматы қаласы (28-29 наурыз 2011 жыл) АТР аймағында қалаларында көркем білім беру бойынша ЮНЕСКО обсерваториялар желісінің аймақтық конференциясына қатысу, Бангкок, Тайланд (9-10 ақпан 2011 жыл) «Балалар әлемді бейнелейді. Орталық Азия» жобасы бойынша 2011-2012 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарының ішкі аймақтық жобасын әзірлеу және іске асыру бойынша аймақтық коллоквиум., Алматы қаласы (6-7 ақпан 2011 жыл) «Mitsubishi Asian Children’s Enikki Festa 2010-2011» халықаралық фестивалінің жеңімпаздарын марапаттау, Алматы қаласы (14 қаңтар 2011 жыл) 2010 жыл «Mitsubishi Asian Children’s Enikki Festa 2010-2011» халықаралық фестивалінің жеңімпаздарын іріктеу, Алматы қ. (желтоқсан 2010 жыл) «Қолөнердің тірі бұлағы» V Республикалық пленэр-мастер-классы, Алматы қаласы (26 қазан-1 қараша 2010 жыл) «Балалар әлемді бейнелейді. Орталық Азия» халықаралық балалар шығармашылық фестивалі, Алматы қаласы (19-21 қазан 2010 жыл) «Шеврон» компаниясының «Жер – біздің ортақ үйіміз» экологиялық бағдарламасының шеңберінде «Адам – су – өнер» VIII республикалық балалар экологиялық конкурс– пленэрі, Нұр-Сұлтан қаласы (20-26 маусым 2010 жыл) Корея Республикасының Сеул қаласында Көркем білім беру саласындағы ЮНЕСКО-ның Екінші дүниежүзілік конференциясына қатысу (25-28 мамыр 2010 жыл) «Қазақстан Республикасындағы көркем білім: ұлттық дәстүрлерді пайымдау және мәдениеттерді жақындастыру» аналитикалық баяндамасын дайындау және басып шығару, Алматы қаласы (сәуір 2010 жыл) IV Республикалық ғылыми-практикалық коллоквиум «Қазақстан Республикасындағы көркем білім: ұлттық дәстүрлер және мәдениеттерді жақындастыру», Шымкент қаласы (29-30 наурыз 2010 жыл) 2009 жыл IV Республикалық пленэр-мастер-класс, Алматы қ. (қазан-қараша, 2009 жыл). «Mitsubishi Asian Children’ s Enikki Festa 2008-2009» Халықаралық фестивалінің жеңімпаздарын марапаттау рәсімі (қыркүйек, 2009 жыл). «Шеврон» компаниясының «Жер – біздің ортақ үйіміз» экологиялық бағдарламасы шеңберінде «Туған елімнің жануарлар әлемі» VII Республикалық балалар экологиялық конкурс – пленэр Алматы қ. (21-28 маусым, 2009 жыл). «Балалар әлемді бейнелейді. Қазақстан – 10 жыл» ЮНЕСКО-ның альбомдық серия жобасының мерейтойлық тұсаукесері. Алматы қаласы (мамыр, 2009 жыл). «Этникалық ерекшелікті сақтаудағы және өсіп келе жатқан ұрпақты адамгершілік, этикалық және патриоттық тәрбиелеуде дәстүрлі қолданбалы өнерді қолданудағы ЮНЕСКО Клубтарының рөлі» халықаралық коллоквиумы, Алматы қаласы (25-26 мамыр 2009 жыл).

Алла Тағалаға сансыз мадақ, ардақты Пайғамбарымыз Мұхаммед Мұстафаға, оның отбасы мен барлық сахабаларына салауаттар мен сәлемдер болсын! Жаратушы Иеміз Алла Тағала адам баласына сансыз нығметтер мен жақсылықтарды нәсіп етті. Адам баласына ол нығметтердің Хақ Тағаладан екендігін мойындап, олардың қадірін біліп, бағалауы қажет. Кез келген өзімізге берілген нығмет Хақ Тағаладан екені ақиқат. Алла Тағала қасиетті Құранның «Нахыл» сүресі 18-аятында: وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَاتُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ «Алланың нығметін санасаңдар санына жете алмайсыңдар. Рас, Алла өте Жарылқаушы, ерекше Мейірімді», – деп айтқан. Сол нығметтердің ішінде ардақты Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) бес нығметті ерекше атап, адам балаларының осы бес нығметтің ерекше қадірін білуі керектігін ескерткен. Ол турасында хадис шәріпте: اغْتَنِمْ خَمْسًا قَبْلَ خَمْسٍ: شَبَابَكَ قَبْلَ هَرَمِكَ، وَصِحَّتَكَ قَبْلَ سَقَمِكَ وَغِنَاكَ قَبْلَ فَقْرِكَ وَفَرَاغَكَ قَبْلَ شُغْلِكَ وَحَيَاتَكَ قَبْلَ مَوْتِكَ «Бес нәрсе келмей тұрып, бес нәрсені бағала: кәрілік жетпей тұрып жастықшақтың қадірін, ауырмай тұрып денсаулықтың қадірін, кедейлікке ұшырамай тұрып байлықтың қадірін, жұмысбасты болмай тұрып бос уақыттың қадірін, ажал келмей тұрып өмірдің қадірін біл!» – деген (имам Хаким). Сөзді қысқа айтса да, терең мағынаны қамтып сөйлеу – ардақты Пайғамбарымызға (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) берілген ерекшеліктердің бірі. Кей хадистерде Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) адамдардың мағлұматты жақсы есте сақтаулары үшін «екі», «үш», «төрт», «бес» сияқты сандарды тілге тиек еткен. Егер осы хадисте айтылған бес нығметке қысқаша тоқталар болсақ, бұл нығметтердің әрқайсысының өзіндік үлкен орны, баға жетпес құны бар екендігін түсінеміз. Бірінші: Кәрілік жетпей тұрып, жастық шақтың қадірін білу Жастық шақ – қайтып келмейтін көктем, ағысы өзгермейтін өзен, сондай-ақ, аспанда тек бір рет қана жарқ етіп көрінетін жұлдыз. Көктемдегі жас топыраққа егін егіп үлгермесек, күзде мол өнім күтуге болмайтындығы сияқты, жастық шақты пайдалы іспен өткізбеген адамның қартайғанда оның жемісін көруі екіталай. Алла Тағала қасиетті Құранның «Рум» сүресі 54-аятында: اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَيْبَةً «Алла сендерді әу баста тым әлсіз етіп жаратады. Кейін ол әлсіздіктен соң (буындарыңды бекітіп) күш-қуат береді. Содан кейін күш-қуатыңды кемітіп, қайтадан әлсіз һәм қарт қылады», – деп жастық шақты екі әлсіздік ортасындағы адам бойына күш-қуат бітетін уақыт екендігін айтқан. Адамның негізгі өмірі – осы орта кезеңді қамтиды. Сол себепті көбірек сұралатын өмір кезеңі де осы екі әлсіздіктің ортасындағы – қуатты кезең. Ұлы адамдардың көбі үлкен нәтижелерге осы жастық шақта кол жеткізген. Алысқа бармай өзіміздің тарихымызға назар салсақ, Абылай хан бабамыз жиырма жасында қан майданда ерлігімен танылған. Бұқар жыраудың Абылай ханға арнап: Сен жиырма жасқа жеткен соң, Алтын тұғыр үстінде Ақ сұңқар құстай түледің, – деген сөздері осыған дәлел. Қаракерей Қабанбай бабамыз он алты жасар бала кезінде ағасын өлтірген жоңғар батырынан кек алған. Төле би бабамыз 15-20 жасынан билердің бас қосқан жиналысына қатысып, өзінің әділдігі мен шешендік өнері арқасында таныла бастаған. Абай атамызды әкесі Құнанбай 13-жасынан түрлі күрделі, даулы мәселелерге араластырып, тәрбиелеп, шыңдаған. Халқымыз: «Болатын елдің баласы он бесінде баспын дейді, болмайтын елдің баласы отызға келсе де жаспын дейді», – деп, жастардың үлкендерше терең ойлы, ақылды да парасатты болуы керектігін айтқан. Ардақты Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) ақыретте адам баласы жастық шағындағы істеген амалы үшін сұралатындығын айтып: لَا تَزُولُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ قَدَمَا عَبْدٍ حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعٍ عَنْ عُمُرِهِ فِيمَا أَفْنَاهُ وَعَنْ جَسَدِهِ فِيمَا أَبْلاهُ وَعَنْ عِلْمِهِ مَاذَا عَمِلَ فِيهِ وَعَنْ مَالِهِ مِنْ أَيْنَ أَخَذَهُ وَفِيمَا أَنْفَقَهُ «Қиямет күні Алланың ешбір құлы өмірін, жастық шағын қалай өткізгендігі, дүние-мүлкін қандай жолдармен тауып, қайда жұмсағандығы және алған білімімен не істегендігі жайлы есепке тартылмайынша орнынан тапжылмайды», – деген (имам Тирмизи). Шәкәрім Құдайбердіұлы бабамыз: Yш-ақ түрлi өмiр бар: бәрi де – мас, Бiр рәуiштi болады шал менен жас. Ең керектi дегенiң – ортаншы өмiр, Түгел қолың жетпейтiн бiр жанталас. Қапы өткiзбе сол кездiң бiр сағатын, Өкiнiшi қалмайды, кетсе ағатың. Күнi-түнi дей көpмe, ғылым iзде, Қалсын десең артыңда адам атың, – деп, жастық шақты қапыда өткізіп алмауды насихат еткен. Ендеше, құметті жастар, осы бір бағалы кезеңді өзімізге, қоғамға пайдасы тиетін істермен өткізуге бар күш-жігерімізді жұмсайық. Екінші: Ауырмай тұрып денсаулықтың қадірін білу Жоғарыдағы хадисте айтылған, адам баласы қадірлеп, бағалауы керекті болған нығмет – денсалуық. Халқымызда: «Денсаулық – зор байлық», «Бірінші байлық – денсаулық», «Байлық – байлық емес, денсаулық – байлық» деген нақыл сөздер өте көп. Бұл айтылған сөздерден ата-бабаларымыздың денсаулықты қаншалықты жоғары бағалағандығын, тіпті оны негізгі байлық деп танығанындығын түсінеміз. Ардақты Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ: الصِّحَّةُ وَالْفَرَاغُ «Адамдардың көбі қадіріне жете бермейтін екі нығмет бар, ол – денсаулық және бос уақыт», – деген (имам Бұхари). Дініміз Ислам денсаулықты адам баласына берілген аманат деп қарауға, оны күтуге үйретеді. Өйткені ауру атаулы зиянның алдын алмағандықтан, денсаулықты күтпегендіктен пайда болады. «Ауырып ем ізедегенше, ауырмаудың жолын ізде» демекші, адам баласы кез келген сырқатқа себепші болатын, денсаулығына кері әсерін тигізетін істерден сақтануы қажет. Ал денсаулығын тиісті дәрежеде күтпеген адам ауруға өзі себепші болады. Алла Тағала қасиетті Құранның «Юнус» сүресі, 44-аятында: إِنَّ اللَّهَ لاَ يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَكِنَّ النَّاسَ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ «Расында Алла адамдарға еш зұлымдық етпейді. Бірақ адамдар өздеріне өздері зұлымдық етеді», – деп айтқан. Адам баласы ауруға душар болса, бұл өмірде тамақтану, сусын ішу, ойнап-күлу сияқты барлық зат өзінің маңызын жоғалтатыны белгілі. Сол себепті де даналардан: «Денсаулық – сау адамның басындағы тәж. Оны сырқат адам ғана көре алады», – деген сөз қалған. Әл-Фараби бабамыз: «Адам денесінің жетілуі – оның денсаулығы; егер денің сау болса, онда оны сақтамақ керек, ал егер сау болмаса, онда денді сауықтыру керек», – дейді. Ардақты Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): يَا عِبَادَ اللَّهِ تَدَاوَوْا، فَإِنَّ اللَّهَ لَمْ يَضَعْ دَاءً إِلاَّ وَضَعَ لَهُ شِفَاءً «Уа, Алланың құлдары! Емделіңдер, себебі Алла қандай да бір дерт жаратқанда оның шипасын да қоса жаратқан», – деген (имам Әбу Дәуд). Бір Алладан шипасын үміт ете отырып, қазіргі таңдағы дамып жатқан медицинаның қызметтерін пайдалану, сондай-ақ ардақты Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) үйреткен емдік амалдарды орындау, қасиетті Құран мен хадистерде келген шипалық дұғаларды пайдалана отырып емделу сауапты әрі міндетті амал екенін білуіміз керек. Үшінші: Кедейлікке ұшырамай тұрып байлықтың қадірін білу Кедейлік сынақ болғандығы сияқты, байлық та адам баласына берілген сынақ. Адам баласы қолына байлық тигенде такаппарланып, өзгелерден өзін жоғары санау, сараңдық қылу сияқты істерден барынша сақтануы қажет. Мұсылман адам бай болатын болса, сол байлықты берген Жаратушысына шүкір етіп, шамасы келгенше қолында барымен жақындарына, мұқтаж жандарға жәрдемдесіп, көмектесуге тырысады. Әйтеке би бабамыз: Батыр болсаң жауыңа найзаң тисін, Бай болсаң халқыңа пайдаң тисін, – деп, байлық арқылы өзгелерге пайда тигізуді көздеу керектігін айтқан. Алла Тағала қасиетті Құранның «Әли Имран» сүресі, 92-аятында: لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ «Сендер сүйген нәрселеріңді Алла жолында жұмсамайынша, әсте жақсылыққа жете алмайсыңдар», – деп айтқан. Шәкәрім Құдайбердіұлы бабамыз: Мақтан үшін мал жима, жан үшін жи, Қазаққа көз сүзбестің қамы үшін жи. Арың сатпа, терің сат, алалды ізде, Ғибадат пен адалдық, ар үшін жи, – деп, малды жиюдағы мақсаттың қандай болуы керектігін жеткізген. Қазақ тарихында мыңғыртып мал айдаған, сандығы сары алтынға толы бай адамдар аз болмаған. Олардың арасында айналасындағы аш-арықтардың аузын аққа тигізіп, қол үшін берген, халыққа мектеп, мешіт, медресе салып берген қаншама Атымтай жомарттары көп еді. Мысалы, хәкім Абай өзінің әкесі Құнанбай қажы жайында: Мұсылманға қоймаған Орынсыз жанжал шатақты, Зекет жиып, егін сап, Тойдырған ғаріп, жатақты, – деп айтқан. Міне осындай асыл бабаларды үлгі етіп, біз де адал еңбекпен мал тауып, оны игі жолда жұмсай білуіміз керек. Қисса Ақтық сағаты жақындап, ақыретке көшкелі жатқан бір діндар адам дүние-мүлкін баласына қалдырмақ ниетпен оған: «Балам! Өмір бақи адал жолмен тапқан мына дүние-мүлкімді саған тастап барамын. Саған айтатын бір өсиетім бар. Мен қайтыс болып, сүйегімді жуған соң аяғыма жыртық, ескі шұлық кигізерсің», – дейді. Әкесінің бұл өсиетінің мәнін түсінбесе де, баласы оны орындауға уәде береді. Діндар дүниеден өтіп, оны жуындырып, кебіндеп жатқанда баласы имамға әкесінің өсиеті жайында айтады. Имам мәйітке шұлық кигізу шариғатта жоқ екендігін айтып, айтылған өсиетті орындауға болмайтындығын түсіндіреді. Баласы қанша көндірмек болса да, имам баланың айтқанына көнбейді. Осылай алысып-арпалысып тұрғанда, бір қария келіп: «Балам, әкең, әкең дүниеден өтер алдында саған арнайы жазылған бір хат қалдырды. «Балама мына хатты менің сүйегімді табытқа қойып жатқанда бер», – деген еді. Баласы хатты ашып, оқығанда, әкесі: «Балам! Мен артыма осыншама дәулет қалдырғанмен о дүниеге ескі шұлық та алып кете алмай бара жатқанымды көрдің. Саған қалдырған байлығыма мастанып, тәкаппарланып, адамдықты ұмытып кетуші болма. Мұқтаждарға шамаң келгенше жәрдемдес. Міне, өзің көргеніңдей қанша бай болсаң да, бәрібір дүниеден өткен соң мал-мүлкің қол бұлғап артыңда қалады», – деп өмірлік сабақ беріп кеткен екен. Төртінші: Өтіп кетпей тұрғанда бос уақыттың қадірін білу Уақыт – Алла Тағаланың адамзатқа берген үлкен нығметі. Өміріміз уақыттан тұратынын ескерсек, адам баласы өзінің әр сәтін босқа жібермей, пайдалы етіп өткізуінің маңызы зор екендігін ұғынады. Имам Шафиғи (Алла ол кісіні рақымына алсын): «Уақыт бейне бір жүзі лыпылдаған өткір қылыш секілді, егер оны дұрыс қолданбасаң, өзіңді кесіп түседі», – деген. Алла Тағала қасиетті Құранның «Муминун» сүресі, 99-аятында адам баласы дүниеден өтер алдында уақытты жақсылық амалдарсыз текке өткізіп алғандығына өкініп: حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحاً فِيمَا تَرَكْتُ «Олардың біріне өлім келе қалса: «Раббым (дүниеге) қайтара көр! Бәлкім мен қалдырған дүниемде жақсылық амалдар істермін!» – дейді», – деп айтқан. Өмірде қандай да бір нәтижеге қол жеткізген адамдардың жетістікке жетуінің басты себебі – уақытты тиімді пайдалануынан. Сол себепті де көптеген ғалымдар, даналар уақытты тиімді пайдалану жайында өсиеттер қалдырған. Мысалы, хазіреті Омар (Алла оған разы болсын): «Төрт нәрсе кері қайтарылмайды. Ол: атылған оқ, жұмсалған ақша, қолға түскен мүмкіндік, өткен уақыт», – деген. Халқымыздың ақиық ақыны Мұқғали Мақатаев: Уақытты тоқтатар шамаң бар ма? Бәрі өтеді: дәуірлер, замандар да. Менің жаным ашиды мына өмірді, Өтпейтіндей көретін адамдарға!, – деген. Құнды, бағалы затты адам баласы қастерлеп, құрметтеп, сақтайтыны белгілі. Сол сияқты біздер үшін аса құнды болған уақытта әр адам бағалай білуі тиіс. Оны бос, пайдасыз істермен өткізуден сақтанып, әсіресе, уақыттың жауы болған бос сөз, орынсыз қалжың, пайдасыз істермен айналысу сынды істерден аса сақ болған жөн. Бесінші: Ақтық сәт келмей тұрып өмірдің қадірін білу Өмір – адам баласына берілген үлкен сый. Бір мәрте ғана берілетін ғұмырды адам баласы бағалап, жақсылықпен өткізуге тырысуы қажет. Алла Тағала қасиетті Құранның «Мүлік» сүресі, 2-аятында: الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ «Ол Алла қайсыбірің жақсы іс істейтіндеріңді сынау үшін өлім мен өмірді жаратты. Ол – аса үстем, өте кешірімді», – деп айтқан. Өмірдің ұзақ, әрі салиқалы амалдарға толы болғандығы жақсы. Ардақты Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) хадисінде: خَيْرُ النَّاسِ مَنْ طَالَ عُمْرُهُ وَ حَسُنَ عَمَلُهُ «Адамдардың жақсысы өмір жасы ұзақ әрі амалдары ізгі болғандары», – деген (имам Тирмизи). Өмір – сынақ алаңы. Оның ащысы мен тұщысы, ауыртпашылығы мен жеңілдігі, жақсылығы мен жамандығы қатар жүреді. Мұсылман адам жақсылыққа шүкір, қиындыққа сабыр ете білуі тиіс. Алла Тағала қасиетті Құранның «Бақара» сүресі, 155-аятында: وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمْوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ «Әрине сендерді қауіп–қатермен, ашаршылықпен және малдарыңнан, жандарыңнан, сондай-ақ өнімдеріңнен кеміту арқылы сынаймыз. Сабыр етушілерді (қуант) сүйіншіле», – деп айтқан. Мағжан Жұмабаев: Өмір осы – бірде ол болар бұлтты, Қатты желді, дауылды, кейде отты. Құрып дымың, қайғырып, жас төгерсің, Бұлт ашылар – қайғының бәрі бітті, – деп, өмірге баға беріп, қиындық артынан жеңілдік келетінін айтқан. Дүние тіршілігі мәңгілік емес. Біреуге ерте, біреуге кеш ақтық сәтінің келетіндігі ақиқат. Адам осы ақиқатты ешуақыт есінен шығармай, бұл дүниеде өзін қонақ іспетті сезініп, Жаратушы алдындағы міндеттерін орындап, ғибадат-құлшылығын жасап, адамдармен барынша сыйлыстық, жақсы қарым-қатынаста болуы керек. Қадірменді жамағат! Адам баласына бұл өмірде берілген әр нығметтің ақыретте сұрауы бар. Алла Тағала қасиетті Құранның «Тәкәсүр» сүресі, 8-аятында: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ «Ол күні берілген нығметтерден міндетті түрде сұраққа тартыласыңдар», – деп айтқан. Ендеше, әр нығметтің қадірін біліп, бағалап, Жартушымыз Алла Тағала разы болатын амалдарды атқаруға тырысайық.

Владимир Путин Ресей билігінде 20 жылдан астам отыр. Ол төрт рет сайланып, екі рет үкіметті басқарды. Мәскеуде белсенділер екінші күн қатарынан Конституцияға енгізілген өзгерістерге қарсы бірадамдық митингке шықты. Бірер күн бұрын Мемлекеттік дума қазіргі басшы Владимир Путиннің президенттік мерзімдерін жою жөнінде Негізгі заңға енгізілген өзгерістерді мақұлдаған, деп хабарлайды zakon.kz centralasian.org-ке сілтеме жасап. "МБХ медиа" мәліметінше, акцияға 100-ге жуық адам жиналған. Олар "Жетер енді", "Кет" деген плакаттар ұстап шыққан. В Москве возле памятника князю Владимиру проходят одиночные пикеты против обнуления президентских сроков Путина и поправок в Конституцию. Фото: @mbkhmedia pic.twitter.com/yc2qM0mLaI — МБХ Медиа (@MBKhMedia) March 11, 2020 Акция Владимир князьдың ескерткіші маңында өтті. "Коммерсант" газетінің хабарлауынша, оннан астам полиция қызметкері бақылап тұрған. Олар акцияға келгендердің бәрінің жеке құжатын тексеріп, мәліметтерін жазып алған. Сейсенбі күні Мемлекеттік думаның жалпы отырысы кезінде "Единая Россия" партиясының өкілі Валентина Терешкова Конституцияға Путиннің президенттік мерзімдерін жою туралы ұсыныс берді. Оның мәлімдемесінен кейін думаға президенттің өзі келді. Ол егер Конституциялық сот заңға қайшы деп таппаса, бұл бапты енгізуге қарсы емес екенін жеткізген. Конституцияға енгізілген барлық өзгерістер 22 сәуірде бүкілхалықтық дауыс беруге шығарылады. ЮКОС-тың бұрынғы басшысы Михаил Ходорковский Негізгі заңға енгізіліп отырған өзгерістер елді артқа сүйрейді деп есептейді. Өзгермейтін жүйе, тәуелді соттар болады деді. Владимир Путин Ресей билігінде 20 жылдан астам отыр. Ол төрт рет сайланып, екі рет үкіметті басқарды. Егер Констиуцияға енгізілген өзгерістер күшіне енетін болса, Путин 2036 жылға дейін билікте отыра алады.

Шымкентте Қазақстан және Өзбекстан Республикалары арасындағы дипломатиялық байланыстардың орнатылғанына 30 жыл толуына орай халықаралық конференция өтті. «Қазақстан халқы Ассамблеясының халықаралық қатынастарды дамытудағы рөлі» тақырыбы аясында өрбіген басқосу Достық үйінде ұйымдастырылды. Жиынға ҚХА Ассамблеясы Төрағасының орынбасары, ҚР Президенті Әкімшілігі ҚХА Хатшылығының меңгерушісі Марат Әзілханов, Өзбекстан Республикасы Министрлер кабинеті жанындағы ұлтаралық келісім және шет ел мемлекеттерімен достық байланыстары комитеті төрағасының орынбасары Азамат Ташев, Өзбекстан Республикасының Қазақстандағы бас консулы Аброр Фатхуллаев, Шымкент қалалық ішкі саясат және жастар ісері жөніндегі басқарма басшысы Мұратжан Шотанов және зиялы қауым өкілдері, ардагерлер этомәдени бірлестіктердің жетекшілері қатысты. Қазақстандағы өзбек этномәдени бірлестіктері «Дустлик» қауымдастығының төрағасы Икрам Хашимжанов жүргізіп отырған мәжілісте алғашқы баяндаманы ҚХА Ассамблеясы Төрағасының орынбасары Марат Әзілханов жасады. – Түбі бір бауырлас елдер арасындағы берекелі бірлік жолын жалғауды көздеген халықаралық конференцияның маңызы зор. Қазақстан өзбектері этномәдени бірлестіктері «Дустлик» қауымдастығы ұйытқы болған жиынның шырайлы Шымкентте өткізілуі тегін емес. Екі ел арасындағы байланысты нығайтуда Шымкент қаласының да орнын атап өткен жөн деп санаймын. Баршаңызға мәлім, 1992 жылы Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастар орын алып, көршілес елдер арасында мәңгілік достық туралы шартқа қол қойылды. Биыл Қазақстан және Өзбекстан арасындағы дипломатиялық байланыстардың орнатылғанына мерейлі 30 жыл толып отыр. Осы жылдар ішінде бауырлас елдер арасындағы байланыс тек сөзбен емес, нәтижелі істермен де дәленденді. Екі ел арасындағы тамыры тереңде жатқан бекем байланыс бүгінде барлық салада қарқынды дамып, жаңа деңгейге көтерілді. Қазіргі таңда Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы іскерлік байланыстың нәтижесінде екі ел арасындағы тауар айналымының көлемі биыл 27 пайызға артты. Экономикалық байланыстар гуманитарлық әріптестікпен жалғасын тауып, білім, мәдениет, руханият салаларында өзара сенім мен құрметке негізделген ынтымақтастығымыз артып отыр, – деді Марат Алмасұлы. Бұдан кейінгі сөзді Шымкент қалалық ішкі саясат және жастар ісері жөніндегі басқарма басшысы Мұратжан Шотанов алды. –Конференция халықаралық байланыстарды нығайтудағы Қазақстан халқы Ассамблеясының рөлін ашып көрсетуге арналған. Ортақ мүдде мен өзара сенімге негізделген әріптестік қашан да бейбіт күніміздің кепілі. Қоғамдағы өзара сенім, азаматтық келісім және ел бірлігі Қазақстан халқы Ассамблеясының басты мақсаты болып қала береді, – деді Мұратжан Шүкірханұлы. Жиын барысында Өзбекстаннан келген мәртебелі қонақтар мен Қазақстанның, Шымкенттің зиялы қауым өкілдері сөз алып, екі ел арасындағы байланыстың тамырын тереңдетудің маңызы туралы пікірлерін бөлісті. Нұрлан БЕКТАЕВ Қ.А.Яссауи атындағы халықаралық Қазақ-Түрік университетінің филология факультетін 2005 жылы тәмамдаған. Журналистика саласында 2006 жылдан бері еңбек етіп келеді. 2006-2017 жж аралығында "Отырар-TV" медиахолдингінде жұмыс істеген. 2017 жылдың қараша айынан бастап қалалық «Шымкент келбеті» қоғамдық-саяси газетінің тілшісі. 2018 жылдың наурыз айы мен 2019 жылдың тамыз айлары аралығында газеттің бас редакторының орынбасары қызметін атқарды. Последнее от Нұрлан БЕКТАЕВ ӘЛЕУМЕТТІК НЫСАНДАР САНЫ АРТТЫ ҚОҒАМДЫҚ ТАЛҚЫЛАУ ЖАЛҒАСУДА Талғат ИСХАҚОВ: «Ішкі өнімді шетелдік нарықтан қорғау керек» Талантты ұстаздың шәкірті – талапты ҚР Премьер-Министрінің орынбасары – Сауда және интеграция министрі Серік ЖҰМАНҒАРИН: «ШЫМКЕНТ – ИНДУСТРИАЛДЫ-ЛОГИСТИКАЛЫҚ АГРАРЛЫҚ ОРТАЛЫҚ» Другие материалы в этой категории: « ЖАҢА БЕТБҰРЫСҚА 5 БАҒДАР ПРОБАЦИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУДАҒЫ АЗАМАТТАРДЫҢ САНЫ АЗАЙҒАН »

Оқу жылы аяқталды. Жазғы демалыста оқушылардың уақыты босқа өтпеуі үшін Астананың мектеп жанындағы лагерлері дайындықты қазірден бастап кетті. Бұл жөнінде Астана қаласы Білім басқармасы басшысының орынбасары­ Рима ИМАНҒАЗИНОВА әңгімелейді. – Жазғы демалыс лагерлерінің жұмысымен таныстырып өтсеңіз… – 1-4 сынып оқушыларының қамты­луы­мен 66 мектептің жанынан жаз­ғы демалыс лагерлері ашылды. Жаз­ғы мезгілде (3 ауысымдық) 30 000 бастауыш сынып оқушылары қамты­ла­тын­дығы жоспарланып отыр. Мектеп жанындағы лагерлердің негізгі мақсаты – кіші мектеп жасындағы бала­лардың шығармашылық әлеуетін дамыту, денсаулығын нығайту, сауық­ты­ру, олардың бойында салауатты өмір сүруге ынтасын қалыптастыру, сонымен қатар, балалардың ересек­тер тара­пынан қараусыз қалған бос уақытын қысқарту. Орта буын оқушы­ларын (5-7 сынып) қамту мақса­тын­да мектеп жанындағы «Дидарлы­ жаз» спорттық-ойын алаңдары жұмыс істейді. 3 мау­сымнан 12 шілде аралы­ғын­да түрлі спорттық шаралармен 5-7 сыныптың 4000 оқушысын қамту көз­деліп отыр. Аталған алаңдардың басты мақсаты – қала мектептерінің эстафеталық командалары арасында құрамалық спорт түрлері мен ойындары (волейбол, баскетбол, футбол, атқыштар) бойын­ша спорттық-бұқаралық қыз­мет­ті ұйымдастыру. Биылғы жылы 8-10 сынып оқушыларын қамту мақса­тын­да алғаш рет 14 білім ұйым­да­рында әскери–патриоттық бағыттағы бағдарламаларды (әскери далалық жиындар, ойындар, саяхаттар, мұра­жай­лар­ға бару және т.б.) жүзеге асыратын мектеп жанындағы «Айбынды маусым» әскери-спорттық алаң жобасы енгізіліп отыр. Жазғы маусым кезінде 3000 жоғары сынып оқушыларын қамтитын 3 ауысымдағы жазғы лагерь ұйымдастыру жоспарлануда. –Әлеуметтік көмекке мұқтаж топқа жататын балаларға қандай жағдай қарастырылған? –10 маусымнан 16 шілде аралы­ғын­да жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынан айырылған балалар, әлеуметтік аз қамтылған және көп­ба­ла­лы отбасыдан шыққан балалардың демалысын және қамтылуын ұйым­дас­тыру мақсатында 3 кезеңде 380 баланы қамтитын Ақмола облысы Ерейментау ауданынының Алғабас ауылына жақын орналасқан «Батыр»­ ту­рис­тік шатырлы лагері, Ақмола облы­сының Ақкөл ауылында орна­лас­қан «Арман» спорттық-сауықтыру лагері өз жұмысын бастайды. «Батыр» туристік шатырлы лагері таби­ғат­ты және қоршаған ортаны қорғау жұмыстарын, балалардың демалысы мен тынығуын қамтамасыз етеді. Балалар үйінің жетім және әке-шешесінің қарауынсыз қалған 220 баласы Ақмола облысында орналасқан «Боровичок» демалу аймағындағы демалыс­пен қамтылған. Жаңа оқушылар сарай­ында 8-12 жас шамасындағы бала­лар­дың жазғы тынығу демалысын ақылы түрде жүргізетін мектеп жанындағы «Жазғы демалыс академиясы» лагері ашылды. Лагерь бағдар­ла­масына тегін тамақтандыру, жүзу элементтерін, мұзда сырғанақ тебу, лингвистика, бастапқы шахмат ойынына, интерактивтік бақтармен жұмысқа, сурет салуға, театралдық студияда т.б. жұмыс істей білуге машық­тан­дыру, үйрету енгізілген. Мек­теп­тер мен қосымша білім беру ұйым­да­рында да балалардың жазғы демалысын ұйымдастыру бойынша түрлі жұмыстар: мектеп аумақтарын көгалдандыру және көріктендіру, құрылыс, жөндеу бойынша еңбек бри­га­далары; интеллектуалдық, шығар­ма­шылық және тіл үйрену үйір­ме­ле­рі; республикалық, халықаралық пәндік олимпиадаларға қатысу, шығар­ма­шы­лық сайыстар мен спорт жарыс­тар ұйымдастырылған. «Бал­дәу­рен» республикалық оқу-сауық­ты­ру орталығында Білім және ғылым минис­тр­лігінің квотасы негізінде жазғы маусымда (5 ауысым) қаламыздың 70 оқушысы демалады. Сонымен бірге, ата-аналар өздерінің жеке бастамасымен республиканың әр аймақтары, шетел лагерлерінде балаларының жазғы демалысын ұйым­дас­тырып, жеке фирмалардың ұйым­дас­тыруымен түрлі тіл үйрену бағдар­ла­малар бойынша оқуға жіберсе, жоғары сынып оқушыларын заңға сәйкес жеңіл жұмыс көздерінде уақытша еңбек етуге орналастырып отыр. –Биылғы жылы барлығы қан­ша оқу­шы жазғы лагерлермен қам­ты­лады? –Жазғы демалысты ұйым­дас­ты­ру­дың барлық түрімен 9 және 11 сынып оқу­шы­ларын қоспағанда жалпы саны 80 000 оқушы немесе контигенттің 98 пайызын қамту жоспарлануда. 2013 жылы демалыс, сауықтыру және жазғы маусымға жергі­лік­ті бюджеттен барлығы 183 млн 277 мың теңге бөлінді. Жазғы маусымда демалысты ұйым­­дас­­тыру бойынша ұсы­ны­ла­тын қызмет­тер сапасын анықтау мақ­са­тын­да­ М. Өтемісов атындағы оқушылар сарайында, Білім басқармасында сол сияқты сайттарда қызыл желілер ұйым­дас­ты­рыл­ған. Ата-аналар мен барлық мүдделі тұлғалар білім беру мекемелеріндегі жазғы демалыс қызметі сапасы бойын­ша­ ұсыныстары мен шағымдарын жолдай алады.

Полиция, ҰҚК, прокуратура және Төтенше жағдайлар департаментінің қызметкерлері көпқабатты үй тұрғындарын эвакуациялауды ұйымдастырып, қоршау орнатты, деп хабарлайды Zakon.kz. Ақмола облысының полиция департаментінің мәліметінше, 6 мамырда Көкшетау қалалық полиция бөліміне дүкендердің бірінің директорынан хабарлама келіп түскен. Дүкен иесінің айтуынша, белгісіз біреу сауда нүктесіне жарылғыш зат қойылғанын хабарлаған. Оқиға орнына полиция қызметкерлері, ҰҚК, прокуратура, Төтенше жағдайлар департаментінің өкілдері келді. Қызметкерлер көпқабатты үй тұрғындарын эвакуациялауды ұйымдастырып, қоршау орнатқан. Жарылғыш құрылғы, сондай-ақ күдікті заттар табылмады. Факт ERDR-ге бап бойынша енгізілген. «Террорлық акт туралы біле тұра жалған хабар». Белгісіз күдікті анықталып жатыр.

Қазақта «қарты бар елдің қазынасы бар» деп бекер айтпаса керек. Өйткені кез келген сала ардагерлерінің маңдай тері мен ұзақ жылдар бойы жасаған қызмет өтілі кейінгі жастардың іс-әрекетіне бағыт беріп қана қоймай, өмірлік тәжірибесі арқылы мемлекетке де тигізетін пайдасы орасан зор дер едік. Міне, осы тұрғыда құрылғанына жыл жарым болған «Мұнай-газ кешені ардагерлері» республикалық қоғамдық бірлестігінің атқарып жатқан жұмысын ерекше бағалар едік. Қоғамдық бірлестіктің негізгі міндеті – сала ардагерлеріне қолдау көрсету, мұнай және газ кешенінің жас буынын дайындауға көмектесу, жас қызметкерлерге тәжірибе беру мақсатында кездесулер ұйымдастыру, саланың инновациялық ғылыми зерттеулерді дамытуға және ілгерілетуге көмектесу. Мұндағы әр міндеттен бірлестік мүшелерінің мемлекетіміздің болашағына бей-жай қарамай, зейнет жасында болса да оның тұрақты әрі табысты дамуына қолғабыс тигізуге ұмтылатынын байқаймыз. Оған ресурс та жеткілікті. Ол ардагерлердің жылдар бойғы жинаған абыройлы қызметінің нәтижесі мен дағды-машықтары. Саланың қыр-сырына жастардың тісі батпаған кезде, көп жағдайда ардагерлердің тәжірибесінің үлкен көмегі тиіп жатады. Осылайша бірлестік жас буын мен тәжірибесі мол ардагерлердің арасында сауатты диалог жүргізіп, байланыс орната алып отыр. Бірлестік жүргізген тиянақты жұмыстардың нәтижесінде Атырау қаласында Қазақстан мұнайының 120 жылдық мерекесіне орай еліміздің басшысы, Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың қатысуымен өткен салтанатты іс-шараларға бір топ ардагерлеріміздің қатысуына мүмкіндік жасалды. Шара барысында ардагерлеріміз үкіметтің наградаларымен марапатталып, ал 220 ардагерге мерейтойлық медаль табысталды. Сонымен қатар сала ардагерлері Атырау қаласында ашылған «Нұрлан Балғымбаев атындағы коммуникацияны дамыту орталығының» ашылу салтанатына қатыса алды. БҰҰ болжамына сәйкес, 2030 жылға қарай әлем халқы көлемінде зейнет жасына келгендер саны 1,4 млрд болмақ екен. Бұл көптеген елдердің әлеуметтік саясатына үлкен күш болары анық. Өйткені қазіргі таңда көптеген елдің экономикалық бағыты мен ресурсы көп жағдайға жастарға ыңғай беретіні шындық. Дегенмен тәжірибесінің молдығымен ересек азаматтардың (ардагерлердің) да жастармен бірге қоғамға тигізетін пайдасын ескерсек, болашақта ересектер әлеуетін ашуға мүмкіндік беретін мұндай қоғамдық бірлестіктің маңызы жоғары екенін сеземіз. Оның үстіне мемлекетке өзін маман ретінде пайдалы екенін білетін, ал мемлекет тарапынан қамқорлық сезінетін ардагерлер озық экономиканың негізін құрай алады. Ардагер мұнайшылардың қоғамға қажет екенін сезіндіруге бағытталған жұмыстар легі бұл ғана емес. Бірлестік ұжым атынан мұнайшыларды мерейтойымен құттықтау дәстүрін жолға қойып отыр. Мәселен, белгілі қоғам қайраткерлері, әрі сала ардагерлері Р.Шырдабаев, К.Байкенов, Б.Елеманов, М.Құрбанбаев В.Денякин, және басқаларға арнайы құттықтау хат жолдау арқылы еліміздің марқасқа азаматтарының орны ерекше екенін білдіріп, үлкендерге ілтипат жасалды. Бірлестік атқарып жатқан сан қырлы жұмыстар қатарында осы іске атсалысуымызды мақтан ететін, тікелей ұйымдастыруға мұрындық болған бір жаңалық бар. Бұл Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің басшылығына жіберілген ұсыныс еді. Ұсынысымызда Орал қаласының көшелерінің біріне геология-минералогия ғылымдарының докторы С. Камаловтың есімін беру туралы айтқан едік. Ал Батыс Қазақстан облыстық тарих-өлкетану музейі «Сәулелі із қалдырған ғибратты ғұмыр» атты көрнекті ғалымның 85 жылдық мерейтойына арналған көрме ұйымдастырды. Бүгінде бірлестікке мүше болғысы келетін ардагерлер қатары артуда. Олардың ішінде 17 ғылым докторы мен кандидаты, 30 дан астам ірі мұнай компанияларында басшылық қызмет атқарған, басқа да мұнайгаз саласын дамытуға үлкен үлес қосқан азаматтар бар екенін мақтан тұтамыз. Бұл бізге қоғам қызметіндегі негізгі міндеттердің бірі, ардагерлердің кәсіби және өмірлік тәжірибесін жастарға беру мақсатындағы жұмыстарымызды белсенді атқаруға септігін тигізіп отыр. Осылайша біз, ғылыми әрі тәжірибелік әлеуетімізді ескере отырып, тиісті министрліктер мен бөлімдерге, олардың ғылыми-техникалық комиссияларына, қоғамдық кеңес мүшелері қатарына ардагерлерімізді тарту туралы ұсыныс жолдап келдік. Нәтижесінде Энергетика министрлігінің қоғамдық кеңесінде ардагерлеріміздің еліміздегі мұнай-газ саласын дамыту жөніндегі қаралып жатқан мәселелерден хабардар болып, оған байланысты өз ұсыныстарын беруге мүмкіндік беріліп отыр. Еліміздегі геология комитеті, Экология және табиғи ресурстар министрлігі, Еңбек және әлеуметтік қорғау министрліктері де өз салалары бойынша ардагерлеріміздің белсенді атсалысуына оң қабақ танытып отыр. Еліміздегі мұнай-газ бағытында білім беретін жоғары оқу орындарының Қамқоршылық кеңестері мен Директорлар кеңестерінің жұмысына атсалысуға «МГКА» РҚБ қызметкерлері мен мүшелерінің қатысуына байланысты жұмыстар жүргізілуде. Бұл жас маман даярлауда ардагерлер көрсеткісі келетін қамқорлықтың бір парасы ғана. Бірлестіктің алдағы жұмыстарға да жоспары көп. Мәселен, С.Өтебаев атындағы Атырау университетімен біріге отырып, консервацияда жатқан мұнай кен орындарының бірін игеруге қатысып, студенттерді сала мамандықтарының қыр-сырына ардагерлерімізді қатыстыра отырып үйрету жұмысы тұр. Сонымен қатар аталмыш университетпен «Қазақстан Республикасының мұнай-газ секторындағы асқынулар мен проблемалар атласын» әзірлеуде бірлестіктің қатысуы пысықталуда. «Kazenergy» қауымдастығының «Жаңа кәсіптердің атласын» әзірлеу жөніндегі іс-шараларына белсенді араласқан бірлестік мүшелері үлкен жұмыстар атқарды. Атап айтқанда бірлестік қызметкері Ғ. Кешубаевтың жетекшілігімен ардагерлеріміз Қ.Қабылдин, Г. Амантұрлин, Е.Огай, А. Тегісбаев және басқалар шикізат базасының жай-күйіне талдау жасап, Қазақстанның 200 кен орнын қамтитын мұнай-газ саласының ағымдағы күйіне талдамалық есеп жасады, кен орындарын игеруді қарқындату проблемалары мен оны шешудің жаңа жолдарын көрсетіп берді. Сонымен қатар, шетелдік оқу орындары мен отандық жоғары оқу орындарындағы мұнай кадрларын даярлаудың салыстырмалы талдауын ұсынды. Осылайша, ардагерлердің ғылыми әлеуетін оң бағытта жұмсау қоғамға да үлкен пайдасын тигізіп отыр. «МГКА» РҚБ қазақстандық мұнайшы-геологтар қоғамымен бірлесе отырып, НКОК, КПО және ТШО сияқты компаниялар кіретін «Мұнай-газ машиналарын жасауды дамытудың халықаралық орталығы» қауымдастығын құру жұмыстары бойынша дайындық жұмыстарын жүргізуде. Бұл орталық еліміздегі ірі жобаларда қазақстандық қамтуды айтарлықтай ұлғайтуға мүмкіндік береді деп үміттенуде. Бірлестік өкілдері «Kazenergy» қауымдастығы ұйымдастырған техникалық жоғары оқу орындарының студенттері арасында болған конкурстардың қазылар алқасы құрамына белсенді түрде қатысты. Өткен жылы бұл конкурстар тау-кен өндіру және өңдеу салаларына, электр энергетикасында тиімділікті арттыру, баламалы энергия көздерін әзірлеу, цифрлық технологияларды енгізу сияқты кең тақырыптар тізбегін қамтыды. Бірлестік құрылтайшыларының бірі М.Таренов пен атқарушы директор И.Бирманов бірлестік мүшесі К.Қабылдин басқаратын «Student Energy Challenge» қазылар алқасының құрамына шақырылды. Бұл зияткерлік білім беру бағдарламасы «Шелл Қазақстан Б. В» компаниясымен серіктес бола отырып, қаржылық қолдауымен ұйымдастырылды. Конкурстың жүлде қоры 18 мың евровалютасын құрады. Бұл бірлестік белсене қатысқанын мақтана айта алатын жобалардың бірі болғаны анық, Бірлестік мүшелерінің қатысуымен өткізілетін шаралардың басқа сипаты да бар. Ол — шетелдік әріптестермен тығыз байланыс орнату. Парламент Мәжілісінің депутаты әрі «МГКА» РҚБ мүшесі А. Мұрадов құрылғанына жүз жыл толған «Грозный мұнай институтының» мерейтойлық жиналысына қатысып, бірлестік атынан құттықтады. Институттың алты ардагер ғалымына «Қазақстан мұнайына 120 жыл» медалін табыс етті. Сондай-ақ И.М.Губкин атындағы Ресей мемлекеттік мұнай және газ университетінің 90 жылдық мерейтойына байланысты бұл оқу орнының еліміздегі мұнай-газ өнеркәсібі үшін кадрлар даярлауға елеулі үлес қосқан кейбір қызметкерлерін марапаттауға қажетті құжаттарын рәсімдеуге көмектесіп, ұйымдастырды. Нәтижесінде Энергетика министрлігі осы университеттің үздік 8 оқытушы профессорын «Мұнай-газ кешенінің дамуына қосқан үлесі үшін» медалімен марапаттады. Ардагерлерімізді IT технологияларына, заманауи өмір салтына бейімдеуге байланысты бірсыпыра жұмыстар жүргізілуде. Осы орайда «АЛСТРОН» компаниясының мамандарының қолдауымен жаңа гаджеттер мүмкіндіктерін игеру, қашықтан тауар сатып алу, коммуналдық төлем жасау сияқты машықтары үйретілді. Бұл жұмыстардың барлығы бірлестіктің сайтында (www.vngk.kz ) үнемі жарияланып отырады. Ардгерлеріміздің сол арқылы бірлестік атқарып жатқан шаралар бойынша ақпарат алуға, өз пікір-идеяларымен бөлісіп отыруға мүмкіндік алып отыр. Ұйымның Алматы, Шымкент ж»не еліміздің алты облысында құрылған филиалдарында өткен ұтымды іс-шаралар да сайт бетінде орын алады. Ұжымның қысқа уақыт ішінде атқарған көлемді жұмыстарының бірсыпырасы осындай. Мұның арғы жағында бірлестік мүшелерінің атқарып жатқан қыруар еңбегі тұр. Ардагерлер мен жастар арасында көпір болып, сабақтастық жібін үзбеуге ұмтылу сауапты іс. Оған қоса ардагерлеріміздің бос уақытын пайдалы өткізуге септесу, сол арқылы қоғамдық өмірге белсенді араластыру үлкен күшті қажет етеді. Мұнай-газ кешені ардагерлер инстиутын қалыптастырып, мемлекетіміздің дамуына үлес қосу мақсатында бірлестік өз міндеттерін одан әрі жоғары дәрежеде атқара бермек. Бұл белсенділігіміз еліміздегі басқа сала ардагерлеріне де жақсы үлгі болады деген ойдамыз.

Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасының оқу-әдістемелік кабинеті мен Тараз қаласындағы «Педагогикалық шеберлік орталығы» филиалының іс-шаралар жоспарына сәйкес 2022 жылдың 18 қарашасында Үйлестіру кеңесі және жетекші мектептермен жүргізілетін жұмыс барысын талқылау мақсатында облыстық онлайн-кеңес өтті. Іс-шара барысында Үйлестіру кеңесі жұмысын ұйымдастыру жолдары, алдағы уақытта атқаратын перспективалық жұмыстары және оңтүстік өңірлеріндегі жетекші мектептердің «Жаңару жаршысы-2022» ІV аймақтық форумын өткізу туралы мәселелер қарастырылып, қатысушылар өзара пікір алмасты. 2022 жылдың 17 қараша күні білім беру ұйымдары директорларының тәрбие ісі жөніндегі орынбасарларына арналған «Білім беру ұйымдарында тәрбие жұмысы бойынша әдістемелік жұмысты жоспарлау және ұйымдастыру» тақырыбында облыстық іс-тәжірибе алаңы (zoom бейнебайланыс режимінде) өткізілді, барлығы 227 педагог қатысты. • Іс-шара барысында Меркі ауданы, №5 Ақарал жалпы білім беретін мектеп-гимназиясының, №19 Сыпатай Әлібекұлы атындағы жалпы білім беретін орта мектептің іс-тәжірибелері көрсетіліп ой бөлісті және қатысушылар сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру бойынша ақпараттық сағаттар мен сыныптан тыс жұмыстардың формалары мен белсендірудің заманауи әдістемелік тәсілдері жайлы әдістемелік көмектер алды. «АСАНБАЙ АСҚАРОВ: ТАҒЫЛЫМЫ МЕН ТӘЛІМІ» тақырыбында республикалық дөңгелек үстел өтті 2022 жылдың 16 қараша күні облыстық оқу-әдістемелік кабинетінің ұйымдастыруымен көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Асанбай Асқарұлы Асқаровтың 100 жылдығына орай аудандар мен Тараз қалалық білім бөлімдерінің әдіскерлері, тарих пәні мұғалімдеріне арналған «Асанбай Асқаров: тағылымы мен тәлімі» тақырыбында республикалық дөңгелек үстел өтті. Іс-шараның мақсаты – көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Асанбай Асқарұлы Асқаровтың еңбектері мен қоғамдағы рөлін насихаттау, тәжірибе алмасу. Іс-шараға Асанбай Асқаровтың немересі, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің «Журналистика» факультетінің қауымдастырылған профессоры Р.Жақсылықбаева, М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университетінің «Тарих және география» кафедрасының аға оқытушысы А.Көбесова, Түркістан облысы Мақтаарал ауданы Т.Әубәкіров атындағы №43 орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Т.Алибекова, Шымкент қаласы Н.Төреқұлов атындағы №62 орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Б.Ералиев, Жамбыл облысы Меркі ауданы А.Асқаров атындағы мектеп-гимназиясының тарих пәнінің мұғалімі Ж.Сахова қатысты. Сонымен қатар, Меркі аудандық тарихи-өлкетану музейінің қызметкері П.Жұмабекова Асанбай Асқаровтың 100 жылдығына орай әзірленген көрмемен таныстырып, педагогтерге Асанбай Асқарұлымен байланысты жәдігерлермен таныстырды. Республикалық дөңгелек үстел барысында педагогтерге А.Асқаровтың өмір жолы мен еліне сіңірген еңбегі, өлкеміздің дамуына қосқан үлесі, шығармалары, ғылыми еңбектері, өсиет сөздері туралы ақпарат берілді. Іс-шараға барлығы 158 педагог қатысты. Жамбыл облысы әкімдігі білім басқармасының оқу-әдістемелік кабинетінің ұйымдастыруымен 2022 жылдың 16 қараша күні педагог-психологтардың шығармашылық зертханасы жобасы аясында «Аутодеструктивті және девиантты мінез-құлықтың алдын алудағы коррекциялық жұмыстардың маңыздылығы» тақырыбында шығармашылықпен жұмыс жасайтын үздік педагог-психологтардың озық іс-тәжірибесі таратылды. Аталған іс-шараға 100 педагог қатысты. Іс-шара мектептегі психологиялық қызметті жетілдіру бағыттары бойынша жүргізілетін жұмыстардың тиімді жолдарын қарастыру, озық идеялы тәжірибені тарату, әдістемелік көмек көрсету, өзара тәжірибе алмасу, жаңашыл бастамаларға қолдау көрсету мақсатында өткізілді. Меркі ауданының педагог-психологтары М.Қасымова, Г.Абилдаева, Р.Умурзакова, П.Байтүгелова іс-тәжірибелерімен бөлісті. 16 ноября 2022 года при организации Учебно-методического кабинета Жамбылского областного управления образования был проведен областной вебинар на тему «Эффективные методы профилактической и коррекционной работы аутодеструктивного и девиантного поведения». В мероприятии приняли участие 100 педагогов. Мероприятие проводилось с целью рассмотрения эффективных путей работы в направлении совершенствования психологической деятельности в школе, распространения передовой идейной практики, оказания методической помощи, обмена опытом, поддержки инновационных идей. Своим опытом поделились педагоги-психологи Меркенского района М. Касымова, Г. Абилдаева, Р. Умурзакова, П. Байтугелова. Физика пәні мұғалімдерінің облыстық олимпиадасы өтті 2022 жылдың 15 қараша күні Жамбыл облысы әкімдігі білім басқармасының оқу-әдістемелік кабинеті «Қазақстан математика пәні мұғалімдері қауымдастығы» РҚБ-мен бірлесе отырып, физика пәні мұғалімдерінің арасында облыстық олимпиада өткізді. Педагогтардың кәсіби әлеуетін арттыру, озық тәжірибені анықтау мақсатында өткізілген облыстық физика пәні мұғалімдерінің олимпиадасына аудандық (қалалық) білім бөлімдерінің білім мекемелері мен облысқа қарасты білім мекемелерінен 48 мұғалім қатысты. Жалпы олимпиадалық есептерден жоғары, орта, төмен деңгейдегі 6 тапсырма берілді. Тапсырмаларда «Кинематика», «Динамика», «Термодинамика», «Оптика», «Электродинамика» бөлімдерінен стандартты, логикалық және физикалық заңдар мен эксперименттің сандық, сапалық мағыналарын нақтылайтын, математикалық амалдар мен түрлендірулерді орындау арқылы шығаратын есептер қамтылды.

9 мамырда атыраулық «Drive2.ru» автоәуесқойларқоғамы Ұлы Отан соғысы ардагерлерінің құрметінеакция өткізді. Көліктер колоннасы АМУ ғимаратының алдындағы алаңнан бастап бүкіл қаланы айналып шықты. Бұл күні тіпті акция туралы ештеңе білмеген жүргізушілердің көпшілігі оларға қосылып, лекпен бірге өтіп шығуды ұйғарды. Енді ше! «Жеңіс үшін аталарға рахмет!», «Сіздердің Жеңістеріңіз біздің жүрегімізде!» және т.б. ұрандармен безендірілген көліктердің легінің жанынан қалай өтіп кетсін. Содан соң акцияға қатысушылар Мәңгілік алауға гүл шоқтарын қойды. «Drive2.ru» қоғамының белсенді қатысушылары Максим ҚАПУОВ пен Антон ДЯТЛОВТЫҢ айтуынша, жігіттер бірнеше ардагерлерге барып, оларды Жеңіс күнімен құттықтап шығыпты. Анастасия ПАСТУХОВА 16 мамыр 2013, 00:00 WhatsApp арқылы хабар жіберу Бөлісу: Қате таптыңыз ба? Тінтуірмен белгілеп, Ctrl + Enter түймесін басыңыз. Осы мақала тақырыбына қатысты ой-пікіріңізбен бөлісіп, бейнежазба жолдағыңыз келсе, WhatsApp +7 707 37 300 37 нөміріне және editors@azh.kz поштасына жібере аласыз. Басқа жаңалықтар Әлеуметтік нысандар салуға 19 жер учаскесі бөлінді Бүгін, 01:28 373 просмотра Қасым-Жомарт Тоқаев ресми түрде жеті жылдық мерзімге президент қызметіне кірісті Кеше, 15:53 394 просмотра «Көше музыканттары туралы іс». Полицияның әрекеті заңсыз деп танылды, бірақ ... 25 қараша, 21:55 666 просмотра

ШҚО Төтенше жағдайлар департаменті Дағдарыс жағдайларындағы басқарма бастығы Дмитрий Агиенко брифингте өңірде 4 ірі өрт сөндіріліп жатқанын айтты. Шығыс Қазақстан және Қарағанды облыстарының, сондай-ақ Алматы қаласының өкілдері бірлескен брифингті өткізді. Шығыс Қазақстан облысының аумағында өрт барлығы 2 500 гектардан астам жерді жалмады. Бүгінгі күні облыста өрт сөндірушілер өрт қаупінің жоғары дәрежесінде жұмыс істеп жатыр. ШҚО ТЖД күштері мен құралдары күшейтілген жұмыс режиміне көшті, өрт, тұтану туралы хабарламалар келіп түскен бойда оларды жою бойынша жедел шаралар қабылдануда. Өрт туындаған жағдайда оқиға орнына ТЖД-ның, жергілікті атқарушы органдардың, орман шаруашылықтарының күштері мен құралдары, сондай-ақ полиция қызметкерлері де бірге аттануда. Келітірілген ақпаратқа сүйенсек, Алтай, Күршім, Катонқарағай, Глубокое аудандарында және Ахмиров полигонында құрғақ шөп пен бұта-жыңғылдар өртенген. Қазіргі уақытта бұл аудандардағы өртті сөндіру жер бедерінің, яғни таулы аймақ болуына байланысты күрделеніп отыр. Глубокое ауданында 100 үйден 50 адам эвакуацияланды, қалған өңірлерде халыққа қауіп төніп тұрған жоқ. Сондай-ақ, ТЖД мәліметінше, өртті жоюға ШҚО ТЖД, әскери бөлім, полиция, орман шаруашылығы, жергілікті атқарушы органдар мен «Шығыс» ӨҚБ-дан 1364 адам, 133 техника жұмылдырылды. Сондай-ақ, Ми-2, Ан-2, Ми-8 тікұшақтары, Қазавиаорманқорғау және Қазавиақұтқару мекемелерінің еурокаптер тікұшақтары көкке көтерілді.

Сабақтың мақсаты: Басқару және білім беру аймағындағы психолог қызметі туралы түсініктерін жетілдіру. Негізгі сұрақтары: Басқару және білім беру аймағындағы психолог қызметінің моделіне сипаттама. Психологтың жеке тұлғасы. Психологтың кәсіби қызмет моделі. Қазақстанның жиырма жылдағы тəуелсіз дамуы елдің əлеуметтік-экономикалық саладағы дамуының арқауы болып табылатын рухани дамуда да сапалы өзгерістерді талап ететінін өмірдің өзі көрсетіп отыр. Қоғам талабына қарай ғылым мен техниканың дамуы білім беру саласында жаңа технологияларды енгізуді талап етуі, əр маманның құзырлылығын, жауапкершілігін арттырумен қатар, тұлғаның белсенділігін, оның адамгершілік сапаларының жоғары деңгейін талап етеді. Əрине, адамның сапаларының негізі филогенезде қалыптасатыны белгілі болғанымен оның ары қарайғы өмір жолында дамуы онтогенездегі тəрбие мен əлеуметтік ортаның (микро, мезо, макро) ерекшеліктерімен тығыз байланысты. Адам қоғамының басты мақсаты филогенездегі тұлға сапаларының əлеуметтік, рухани талаптар деңгейінде қалыптасып, дамуына ықпал ету болып табылады. Білім беру жүйесі ұрпаққа адамзат қоғамының тарихында жинақталған мəдениеттің, қоғамдық сананың əр саласынан білім бере отырып, олардың өзі өмір сүретін ортада икемділігі мен қабілетіне қарай мамандық таңдап, қоғамның дамуына атсалысатын азаматты тəрбиелейді. Тəрбиенің басты өлшемі - тəрбиелілік, басқа адамның оның іс-əрекетін үлгі тұтуы, яғни адамгершілік сапаларын теориялық жағынан ғана біліп қоймай, өзінің іс-əрекетімен дəлелдеп, көрсетуі. Қазірігі білім беру жүйесінде мектептің психологиялық қызметті жаңа дамып келе жатқан саланың бірі. Осыған байланысты шешуді талап ететин көптеген мәселелер бар. Біріншіден ол психологтың мектептегі статусы, оның құқықтары мен міндеттері, жауапкершілігі мен этикасы, жұмыс бағыттар мен құжаттары мәселесі толық белгіленуі тиіс.Психологиялық қызметтің басты мақсаты - даму мен оқу-тәрбиелеу процесін психологиялық қамтамасыз ету, яғни білім беру процесіне қатысушылардың денсаулығын қорғау мақсатында, оқыту мен тәрбиелеу процесін ұйымдастыру және жүргізу.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 26 маусымдағы №365 бұйрығы «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 26 маусымдағы №365 бұйрығы «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» жүктеу/скачать 0.61 Mb. бет 1/6 Дата 20.06.2016 өлшемі 0.61 Mb. #149669 1 2 3 4 5 6 Бұл бет үшін навигация: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 26 маусымдағы № 365 бұйрығы Министр Қазақстан Республикасында жедел медициналық көмекті және санитариялық авиация нысанындағы медициналық көмекті көрсетуді ұйымдастыру стандарты 1. Жалпы ережелер 2. Жедел медициналық көмек көрсету және санитариялық авиация ұйымдарының құрылымы 3. Жедел медициналық көмек көрсету шарттары және тәртібі 4. Санитариялық авиация нысанында жедел медициналық көмек көрсету шарттары мен тәртібі 5. Жедел медициналық көмек мамандарының кәсіптік білім деңгейіне қойылатын талаптар Источник: ИС Параграф WWW http://online.zakon.kz Қазақстан Республикасында жедел медициналық көмекті және санитариялық авиация нысанындағы медициналық көмекті көрсетуді ұйымдастыру стандартын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 26 маусымдағы № 365 бұйрығы «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 7-бабы 1-тармағының 6) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 28 қазандағы № 1117 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің мәселелері туралы ережесінің 15-тармағының 16) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН: 1. Қоса беріліп отырған: «Қазақстан Республикасында жедел медициналық көмекті және санитариялық авиация нысанындағы медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру» стандарты бекітілсін. 2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Стратегиялық даму департаменті (М.Е. Шоранов): 1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді қамтамасыз етсін; 2) осы бұйрықты мемлекеттік тіркеуден кейін оны Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін. 3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң қызметі департаменті (Д.Е. Асайынова) мемлекеттік тіркелгеннен кейін осы бұйрықты бұқаралық ақпарат құралдарында ресми жариялауын қамтамасыз етсін. 4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау вице-министрі Е.Ә. Байжүнісовке жүктелсін. 5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі. Министр С. Қайырбекова Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 26 маусымдағы № 365 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасында жедел медициналық көмекті және санитариялық авиация нысанындағы медициналық көмекті көрсетуді ұйымдастыру стандарты 1. Жалпы ережелер 1. Қазақстан Республикасында жедел медициналық көмекті және санитариялық авиация нысанындағы медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандарты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 28 қазандағы № 1117 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 16) тармақшасына сәйкес әзірленді. 2. Жедел медициналық көмек және санитариялық авиация нысанындағы медициналық көмек көрсету ұйымдары қызметінің негізгі бағыттары, жедел медициналық көмек және санитариялық авиация нысанындағы медициналық көмек көрсету шарттары мен тәртібіне қойылатын негізгі талаптар «Жедел медициналық көмек және санитариялық авиация нысанында медициналық көмек көрсету қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 5 желтоқсандағы № 1463 қаулысымен айқындалған. 3. Осы Стандарт жедел медициналық көмек және санитариялық авиация қызметтерін көрсететін ұйымдардың құрылымы мен жедел медициналық көмек және санитариялық авиация нысанында жедел медициналық көмек көрсету тәртібін, жедел медициналық көмек және санитариялық авиация мамандарының қажетті кәсіптік білім деңгейін айқындайды. 4. Жедел медициналық көмек (бұдан әрі - ЖМК) азаматтарға шұғыл медициналық араласуды талап ететін жай-күй кезінде көрсетіледі және аумағына, ведомстволық бағыныстылығына және жеке меншік нысанына қарамастан медицина қызметкерлері жүзеге асырады. 5. Санитариялық авиация нысанында медициналық көмек (бұдан әрі - СА) Қазақстан Республикасының азаматтарына және оралмандарға санитариялық авиация ұтқыр бригадалары шұғыл, білікті, мамандандырылған, жоғары мамандандырылған және консультациялық-диагностикалық медициналық көмек көрсету түрінде көрсетіледі. 6. Шұғыл медициналық көмек көрсету үшін стационарға жеткізуді талап ететін жай-күйге Қағидалармен бекітілген шақырулардың жеделдігі санатының тізбесіне сәйкес шақыру себептері жатады. 7. Осы Стандартта мынадай терминдер мен түсініктер пайдаланылады: жедел медициналық көмек бригадасы - емдеуге жатқызуға дейінгі кезеңде науқастар мен емдеуге зардап шеккендерге тікелей ЖМК көрсететін жедел медициналық көмек станциясының (кіші станциясының, бөлімшесінің) құрылымдық-функционалды бірлігі; диспетчер - жедел медициналық көмек және санитариялық авиация көрсету бойынша азаматтардың өтініштері туралы ақпаратты беру және оны қабылдау, өңдеу функцияларын жүзеге асыратын («емдеу ісі» мамандығы бойынша дипломы және «жедел медициналық көмек» мамандығы бойынша сертификаттары бар орта медициналық білімі бар маман) медициналық ұйымның қызметкері; санитариялық авиация ұтқыр бригадасы (бұдан әрі - САҰБ) - санитариялық авиация нысанында науқастар мен зардап шеккендерге тікелей шұғыл, мамандандырылған, жоғары мамандандырылған және консультациялық-диагностикалық медициналық көмекті көрсететін санитариялық авиация бөлімшесінің құрылымдық-функционалдық бірлігі; жедел медициналық көмек ұйымы - апат болған жерде, сонымен қатар барар жолда ересек және балалар халқына өмірінің жай-күйіне қауіп туындайтын (пациенттер мен (немесе) оның айналасындағыларға), жазатайым оқиғалар, жіті ауыр аурулар жағдайында тәулік бойы жедел медициналық көмек көрсететін медициналық ұйым; жедел медициналық көмек бөлімшесі - апат болған жерде, сонымен қатар барар жолда оның негізгі қызметі шұғыл медициналық көмек көрсету болып табылатын аудандық (қалалық) ауруханалардың (емханалардың) құрылымдық бөлімшесі; санитариялық авиация бөлімшесі - санитарлық авиация ұтқыр бригадаларының тұрақты дайындығын және жедел басқаруды қамтамасыз ететін жедел медициналық көмек ұйымының (республикалық, облыстық, қалалық жедел медициналық көмек ұйымдары) құрылымдық бөлімшесі; жедел медициналық көмек кіші станциясы - апат болған жерде, сонымен қатар барар жолда ЖМК уақтылы көрсетуді қамтамасыз ету үшін ірі елді мекендерде құрылатын жедел медициналық көмек станциясының бөлімшесі; «Республикалық санитариялық авиация орталығы» ШЖҚ РМК (бұдан әрі - РСАО) - халыққа санитариялық авиация нысанында медициналық көмек көрсету жөніндегі медициналық ұйымдардың қызметіне басшылық етуді және оларды үйлестіруді жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын; жедел медициналық көмек (бөлімшесі) станциясы - апат болған жерде, сонымен қатар барар жолда оның негізгі қызметі шұғыл медициналық көмек көрсету болып табылатын жедел медициналық көмек ұйымы; санитариялық автокөлік - науқастар мен зардап шеккендерді, сондай-ақ алып жүретін медицина персоналын тасымалдауға арналған мамандандырылған жер үсті көлік құралы; санитариялық авиакөлік - науқастар мен зардап шеккендерді, сондай-ақ алып жүретін медицина персоналын тасымалдауға арналған жабдықталған мамандандырылған әуе көлік құралы (ұшақ, тікұшақ). 2. Жедел медициналық көмек көрсету және санитариялық авиация ұйымдарының құрылымы 8. ЖМК станциялары (бөлімшелері) 100 адамнан астам адам халқы бар қала және аудан орталықтарында ұйымдастырылады. 9. 100 адамнан астам адам халқы бар қала және аудан орталықтарында аудандық (қалалық) ауруханалар (емханалар) жанынан ЖМК бөлімшесі құрылады. 10. ЖМК ұйымдарының штаттары Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 7 сәуірдегі № 238 бұйрығымен бекітілген Денсаулық сақтау ұйымдарының үлгі штаттары мен штат нормативтеріне сәйкес белгіленеді (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2010 жылғы 15 сәуірде Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 6173 болып енгізілді). Медициналық ұйымдар жанындағы СА бөлімшелері (республикалық, облыстық, қалалық ЖМКС). 11. Облыстық (қалалық) ЖМК станцияларының қызметін үйлестіруді және республикалық деңгейде СА жедел басқаруды РСАО жүзеге асырады. 12. РСАО-ның функциясына: Қазақстан Республикасының ЖМК және СА ұйымдастыру қызметін мониторингілеу және оны үйлестіру; ЖМК станциялары және республикалық және облыстық деңгейдегі денсаулық сақтау ұйымдары арасында өзара іс-қимылды үйлестіру; Қазақстан Республикасының аумағында жол-көлік оқиғаларының салдары мен табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайларды жою бойынша медициналық-санитариялық және эпидемияға қарсы іс-шараларды жүргізу кезінде ішкі істер органдары бөлімшелерімен және Апаттар медицинасы орталығының өзара іс-қимылын ұйымдастыру; электрондық-цифрлық картада барлық санитариялық автокөлік және санитариялық әуе көлігі жылжуының GPS-мониторингі; оқыту-тренингтік орталықта жедел және шұғыл көмек көрсетудің халықаралық стандарты бойынша оқытуды өткізу кіреді. МЖК станциясының қызметін мониторингілеу және үйлестіру бойынша міндеттерді орындау үшін құрамында РСАО диспетчерлік қызмет құрылады (бұдан әрі - РСАО Call-centre). 13. Облыстық ЖМК станция құрамында өңірлік Call-centre құрылады. Осы бөлімшелер ЖМК бөлімшелерімен, ішкі істер органдарының қызметтерімен және облыстың төтенше жағдайлар және өңірдің санитариялық автокөлігінің спутнигін мониторингілеуге арналған ресурстармен және жедел байланыс құралдарымен қамтамасыз етілген. 14. Аудандық деңгейде халыққа жедел медициналық көмекті ұйымдастыру бойынша қызметті үйлестіруді аудандық ауруханалардың (емханалардың) бас дәрігері жүзеге асырады. 15. Ауданның, соның ішінде ауылдық дәрігерлік амбулаторияның санитариялық автокөлігінің қозғалысын мониторингілеуді аудандық ауруханалардың (емханалардың) жедел медициналық көмек бөлімшелерінің диспетчерлері жүзеге асырады. 16. Аудандық ЖМК бөлімшелері облыстық ЖМК станциясының бас дәрігеріне функция бойынша бағынады. 3. Жедел медициналық көмек көрсету шарттары және тәртібі 17. Ауылдық елді мекендерде ЖМК аудандық бөлімшелерінің диспетчері жедел медициналық көмекті шақырту қызметін көрсету үшін жақын жердегі мамандар және санитариялық автокөлік тартылады. 18. ЖМК станциясын бас дәрігер басқарады. Бас дәрігер денсаулық сақтау ұйымдарында емдеу және ұйымдастырушылық жұмыста практикалық тәжірибесі бар, Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2009 жылғы 26 қарашадағы № 791 бұйрығымен бекітілген Денсаулық сақтау қызметкерлері лауазымдарының біліктілік сипаттарына сәйкес «Денсаулық сақтауды ұйымдастыру» («Қоғамдық денсаулық сақтау», «Денсаулық сақтау менеджменті») мамандығы бойынша бірінші/жоғары біліктілік санаты бар (Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 5945 болып енгізілді) білікті дәрігерлер ішінен тағайындалады. 19. ЖМК станция құрамында ЖМК кіші станциялары қалалар мен аудандарда жергілікті атқарушы органдардың шешімі бойынша қалалық және аудандық орталықтарда құрылады. 20. Кіші станция қызмет көрсететін аумақтар ЖМК станциясы бас дәрігерінің ұсынымы бойынша денсаулық сақтауды мемлекеттік басқарудың жергілікті органдарымен бекітіледі. 21. Кіші станциялардың қызмет көрсету аймақтарын айқындау кезінде халықтың саны, тығыздығы және жас құрамы, құрылысының ерекшелігі, ауданның өнеркәсіптік кәсіпорындарымен, ірі ауылшаруашылық кешендерімен толықтырылуы, көлік магистральдерінің болуы және оның жай-күйі, қозғалыс қарқындылығы және ауданның басқа да ерекшеліктері ескеріледі. 22. Қағидаларға сәйкес ЖМК кіші станцияларын орналасуы және қызмет көрсету аймағы ЖМК бригадалары үшін 15 минутта көлікпен жетуді ұйымдастыруды қамтамасыз етуі тиіс. 23. Қажет болған жағдайда (мәдени-бұқаралық іс-шаралар, мерекелік парадтарды және демонстрацияларды өткізу, қалалық автокөлік қозғалысының «қарбалас» уақыты және т.б.) халыққа уақтылы қызмет көрсету үшін ЖМКБ кезекшілігі ұйымдастырылады. ЖМК бригадаларына медициналық ұйымдардан алыс орналасқан тұрғын үй кешендеріне және елді мекендердің жарақаттануға ең жиі қаупі бар учаскелерде патруль ұйымдастыруға рұқсат етіледі. 24. Бекітілген аудан патруль режимінде кезекшілік атқарудан басқа денсаулық сақтау басқармаларымен және аудандық әкімдіктермен келісім бойынша ЖМК кезекші бригадалары ауданның медициналық ұйымдарында және әкімшілік мекемелерде орналаса алады. 25. Жедел медициналық көмек және санитариялық автокөлік дәрігерлеріне арналған сөмке осы Стандартқа «Фельдшерлік бригадаларға арналған жедел медициналық көмек автомобилін жарақтандырудың ең төмен тізбесі» 1-қосымшаға, «Желілік (мамандандырылған) бригадаларға арналған жедел медициналық көмек автомобилін жарақтандырудың ең төмен тізбесі» 2-қосымшаға, «Реанимациялық (кардиореанимациялық) бригадаларға және қарқынды терапия (реанимобиль) бригадаларына арналған жедел медициналық көмек автомобилін жарақтандырудың ең төмен тізбесі» 3-қосымшаға, «Жедел медициналық көмек және санитариялық авиация бригадаларын жасақтау үшін қажетті дәрілік заттардың ең төмен тізбесі» 6-қосымшаға, «Жедел медициналық көмек және санитариялық авиация ұйымдарын жарақтандыруға арналған медициналық мақсаттағы бұйымдардың, медициналық жинақтардың, реагенттердің және дезинфекциялық құралдардың ең төмен тізбесі» 7-қосымшаға сәйкес медициналық мүлікпен жинақталады. 26. ЖМК станцияларында шұғыл медициналық көмек көрсетуді ЖМК (желілік (дәрігерлік, фельдшерлік), мамандандырылған) шығу бригадасы - штаттық нормативтерге сәйкес ұйымдастырылған ЖМК станциясының функционалдық бірліктерімен жүзеге асырады. Бұл ретте, ЖМК станция құрамындағы дәрігерлік және фельдшерлік бригадалардың ара қатынасы 60/40 құрайды. 27. ЖМК бригадасының шығу регламенті шақыруды алған сәттен бастап ЖМК бригадасына қызмет көрсету үшін бергенге дейін Қағидаларға сәйкес шақырулардың жеделділігі санатының тізбесінде айқындалады. 28. ЖМК ұйымдарының шақыруды қабылдау және беру жөніндегі диспетчер: жедел медициналық көмекті көрсетуді талап ететін жағдайлар туралы ақпаратты қабылдауды; АБЖ бойынша қабылдау және беру алгоритмдеріне сәйкес ЖМК бригадаларын шақыруға себепті құруды жүзеге асырады; қажет болған жағдайда аға дәрігермен шақырудың шұғылдығына қарай санатына сәйкес бірінші кезекті шақыруларды айқындайды; қажет болған жағдайда диспетчер жүгінгендерге консультация беру үшін ЖМК ұйымдардың/бөлімшелердің кезекші аға дәрігерлерін шақырады (телефон бойынша немесе ұйымға тікелей барған кезде). ЖМК бригадаларымен шақыруларды орындауды жедел бақылауды жүзеге асырады. 29. Стационар жағдайында шұғыл емдік-диагностикалық іс-шараларды талап ететін пациенттерді жеткізу кезінде ЖМК станциясының кезекші аға дәрігері: пациентті жеткізетін стационарлық көмек көрсететін медициналық ұйымның қабылдау бөлімшесімен байланысты ұйымдастырады; қалалық, облыстық, республикалық деңгейде стационарлық көмекті көрсететін тікелей қабылдайтын медициналық ұйымға жеткізілетін пациенттің жай-күйі туралы ақпаратты жеткізеді. 30. ЖМК бригадасы кезекшілік кезеңінде ЖМК станциясының (бөлімшесінің) кезекші аға дәрігеріне бағынады. 31. Тексерудің, аспаптармен диагностикалауды, маманның консультациясының (қажет болғанда) мәліметтерінің қорытындысы, аталған жағдайдың себептерін көрсететін алдын ала қойылған диагнозға сәйкес емдеу іс-шаралары кезінде немесе содан кейін пациент жағдайының динамикасы бойынша ЖМК көшпелі бригадасының дәрігері (немесе фельдшері) мынадай шешімдердің бірін қабылдайды: пациент шақырылған жерінде қалдырылды; пациент орнында (тұрғылықты жері бойынша) қалдырылды, ауру жағдайы және учаскелік дәрігердің белсенді бару қажеттілігі туралы хабарлама амбулаториялық-емханалық ұйымға жіберіледі; пациент тұрғылықты жері бойынша қалдырылды, ауру жағдайы және пациентке белсенді бару қажеттігі туралы хабарлама сол күні жедел медициналық көмек ұйымына, бөлімшесінің диспетчеріне беріледі; пациентті осы Стандартқа «Шұғыл медициналық көмек көрсетуді талап ететін пациенттерді стационарға жеткізу үшін айғақтардың тізбесі» 4-қосымшаға сәйкес келетін жағдайларға байланысты ЖМК бригадасы қызметкерлерінің еріп жүруімен шұғыл көмектің бейінді стационарына жеткізу талап етіледі. 32. ЖМК бригадасы ол келгенше стандартқа сәйкес (диагностика және емдеу хаттамаларына; клиникалық нұсқаулармен және хаттамаларға, алгоритмдерге) медициналық көмектің көлемін көрсете отырып, ЖМК мамандандырылған бригадасын шақырады (қызмет көрсету ауданында олар болған жағдайда). 33. ЖМК бригадасы пациентті шұғыл көмек бейінді стационарының қабылдау-диагностикалық бөлімшесіне жеткізеді. 34. Реанимациялық бейіндегі пациенттерді шұғыл көмек стационарына жеткізу тікелей анестезиология және реанимациясына (қарқынды терапия блогына (палатасына) жүзеге асырылады. 35. Пациентті, оның жағдайы туралы ақпаратты, ілеспе құжаттарды жедел медициналық көмек бригадасының дәрігері (фельдшер) стационар бөлімшесінің кезекші дәрігеріне беру «шақыру картасында» белгілей отырып келіп түскен уақыты, қабылдағанның тегі және қолы қойылып тікелей медициналық ұйымның аумағында береді. 36. Аса қажет болған жағдайда (өмірге қауіп төндіретін жағдай, мамандандырылған бригаданы шақыру мүмкіндігінің болмауы, көмекті толық көлемде көрсетудің стандартын орындау үшін күш пен қаражаттың болмауы) пациентті жақын орналасқан бейінді стационарға апаруға рұқсат етіледі. Бұл ретте, ЖМК станциясы ауысымының аға дәрігеріне хабардар етеді. 37. Өміріне қауіп төндіретін аурумен ауыратын пациентті, немесе кәмелет жасына толмаған тұлғаны шұғыл стационарлық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымына тасымалдау кезінде ЖМК санитариялық автокөлігінде оны туыстарының (бір адамнан көп емес) еріп жүруіне рұқсат беріледі. 38. ЖМК бригадасының қызметкерлерінің өміріне және денсаулығына қауіп төнген кезде, ЖМК автомобильдерінің жабдықтарын бұзу және бүлдіру қаупінде пациентті емдеуге жатқызуды қоса алғанда шақыруға қызмет көрсету, міндетті түрде ішкі істер органдары қызметкерлерінің қатысуымен жүзеге асырылады. 39. Пациент немесе оның заңды өкілі емдеуге жатқызудан бас тартқан кезде ЖМК бригадасы пациентті және оның заңды өкілін алдын ала қойылған диагнозы туралы, оның қабылдаған шешімінің болуы мүмкін қолайсыз салдары туралы түсінікті түрде хабардар етуге және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2010 жылғы 23 қазандағы № 907 бұйрығымен бекітілген (бұдан әрі - бастапқы медициналық құжаттама) (Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 6697 болып енгізілді) денсаулық сақтау ұйымының бастапқы медициналық құжаттамасының 110/е нысанына сәйкес ЖМК шақыру картасында пациенттің және оның заңды өкілінің жеке қолы қойылған емдеуге жатқызудан бас тартқанын құжаттамалық растауға міндетті. 40. Өміріне қауіп төніп тұрған жағдайдағы пациент бейінді стационарға апарудан (жеделділіктің 1-3 санатын қоспағанда) бас тартқан кезде ол өзі, не оның заңды өкілі қол қойған емдеуге жатқызудан жазбаша бас тартуын алғаннан кейін жедел медициналық көмек бригадасы мамандандырылған бейінді бригаданы (олар болған кезде) шақырады, пациентке өздері белсенді баруды жүзеге асырады немесе тұрғылықты жері бойынша амбулаториялық-емханалық ұйымның учаскелік қызметіне белсенді шақыруды береді. 41. Емделуге жатқызуға айғақтар болмағанда немесе пациент емделуге жатудан бас тартқан жағдайда учаскелік дәрігерге бастапқы медициналық құжаттамамен бекітілген нысан бойынша дабыл парағы әзірленеді. 42. Жедел медициналық көмек бригадасы ұйымның / жедел медициналық көмек бөлімшесінің диспетчеріне шақырудың орындалуының қорытындысы және оның нәтижесі туралы іле-шала хабарлайды. 43. ЖМК Қағидалармен регламенттелген жағдайда көрсетілмейді. 44. Шұғыл қызмет көрсетуді талап етпейтін жағдайларда ЖМК станциясы ауысымның аға дәрігері пациентке медициналық көмек алу үшін медициналық ұйымның координаттарын (мекенжайы, телефон) береді. 45. ЖМК станциясы тәулік бойғы режимде халық өзі өтініш білдірген кезде немесе станцияның (бөлімшенің) медицина персоналын медициналық көмек көрсеткен пациенттердің немесе жазатайым оқиғалар кезінде зардап шеккен адамдар орналасқан жері туралы телефон бойынша ауызша ақпарат береді. 46. ЖМК станциясы Қағидаларда көрсетілген медициналық қорытынды мен құжаттаманы ұсынбайды. 47. Санитариялық автокөлікті медициналық емес мақсатта пайдалануға жол берілмейді. 48. ЖМК станциясында (бөлімшесінде) немесе кіші станциясында көмек көрсету және көрсетілген көмектің белгіленген стандарттарға сәйкестігін бақылауды жедел медициналық көмектің ең тәжірибелі және білікті дәрігерлерінен тағайындалатын дайын маман жүзеге асырады. 4. Санитариялық авиация нысанында жедел медициналық көмек көрсету шарттары мен тәртібі 49. ЖМК көрсетуге арналған санитариялық әуе көлігі (тікұшақ, ұшақ) Қағидаларға сәйкес пайдаланылады. 50. СА шақыруды қабылдау жөніндегі диспетчер: СА шақыртуларын қабылдау мен өңдеуді жүзеге асырады (денсаулық сақтау ұйымдарының, медицина қызметкерлерінің өтінімдері, зардап шеккендердің немесе оқиға болған жерден куәлардың 103 немесе 112 нөмірлеріне хабарласқан өтініштері); аурудың немесе зақымданудың сипатын, науқастың, босанатын әйелдің немесе зардап шеккен адамның жалпы жағдайының ауырлығын нақтылайды; тасымалдау қажет болған кезде науқасты, босанатын әйелді немесе зардап шеккен адамды тасымалдауға дайындау бойынша ұсынысты айқындайды; науқасты немесе зардап шеккен адамды тасымалдау кезінде қосымша жабдықтарды пайдалану қажеттілігін айқындайды; бейінді медициналық ұйыммен тасымалданатын пациентті қабылдау үшін келіседі; науқасты тасымалдау немесе мамандарды сол орынға жеткізу түрі туралы шешім қабылдайды, бұл ретте көлікке отыру орнынан бастап жақын жерде орналасқан қабылдайтын медициналық ұйымға дейінгі ара қашықтық, көліктік магистралдардың болуы мен жағдайы, қозғалыстың қарқындылығы ескеріледі; РСАО байланысты қамтамасыз етеді, сондай-ақ қажеттілігіне қарай бейінді мамандардың консультациясын ұйымдастырады; қабылдайтын медициналық ұйымға жеткізілетін пациент туралы ақпаратты жеткізеді; қажеттілігіне қарай жіберуші және қабылдаушы медициналық ұйымның арасындағы байланысты қамтамасыз етеді; көшпелі бригаданың баратын жеріне келіп жеткенін, науқасты, босанатын әйелді немесе зардап шеккен адамды қабылдайтын медициналық ұйымға жеткізгенін растау туралы ақпаратты сұратады. 51. СА ұтқыр бригадалары: республикалық деңгейдегі бригадаларға - клиникалық жағдайларға қарай республикалық медициналық ұйымдардың жоғары мамандандырылған мамандармен жинақталатын (педиатрия, нейрохирургия, акушерия - гинекология, травматология және басқалары), бұл ретте донорлық ағза мен тіндерді тасымалдау кезінде - арнайы даярлықтан өткен медицина қызметкерлерінен жасақталған бригада; реанимация және қарқынды терапия саласындағы маман-дәрігерлерден тұратын тасымалдау кезінде тасымалдау және шұғыл және жедел жәрдем көрсету жөніндегі бригадаларға (бұдан әрі - ШЖЖ бригада); өңірлік деңгейдегі бригадаларға - клиникалық жағдайларға байланысты облыстық және қалалық медициналық ұйымдарда білікті мамандармен (педиатрия, нейрохирургия, акушерия - гинекология, травматология және басқалары) жасақталатын бөлінеді. 52. Қарқынды терапияның толық көлемін көрсете отырып зардап шеккен адамды немесе науқасты тасымалдауды қамтамасыз ететін СА ұтқыр бригадасына кемінде екі дәрігер және орта медицина қызметкерлері кіреді: көліктік медицина мәселелері бойынша біліктіліктерін жоғарылату курстарынан өткен анестезиология және реаниматология (оның ішінде қарқынды терапия) саласындағы білікті мамандар; қарқынды терапия саласында дағдылары мен тәжірибелері бар фельдшер немесе мейіргер. 53. Пациенттерді тасымалдау үшін СА бригадасы екі клиникалық маманмен жасақталады: анестезиология және реаниматология (оның ішінде қарқынды терапия) саласындағы мамандар; дәрігерге дейінгі көмек көрсету саласындағы тиісті дағдылар мен тәжірибелері бар маман (орта медицина қызметкері). 54. Пациенттен немесе оның жақын туыстарынан тасымалдауға хабардар ете отырып келісім алғаннан кейін тасымалдау жүзеге асырылады. 55. Тасымалдау кезінде пациенттің жағдайына ұтқыр бригаданың қызметкерлері қолданыстағы заңнамаға сәйкес жауапты болады. 56. Тасымалдау кезінде пациенттерге күтім жасаудың үздіксіздігі, сондай-ақ медициналық ұйымдар арасындағы басымдық: пациентпен бірге жіберетін медициналық ұйымнан жіберілетін медициналық құжаттамалардан үзінді беру, олар мынадай ақпараттан тұруы тиіс: пациенттің жеке басы куәлігі туралы; пациенттің жағдайы туралы; жүргізілген емдеу-диагностикалық көмек көлемі туралы; пациенттің үздіксіз күтімге қажеттілігі туралы ақпаратты қамтуы тиіс; қабылдайтын медицина ұйымын пациенттің/пациенттердің келуі және беруі туралы алдын ала хабардар ету; қабылдайтын медицина ұйымына пациент туралы қажетті ақпаратты беру: емдеуге жатқызу себебін; пациент жеке басының куәлігі; белгілері мен симптомдарын; ауру анамнезімен және аллергиялық анамнезді; тасымалдау кезіндегі ағзаның негізгі көрсеткіштерін; көрсетілген емді; тасымалдау кезінде пациенттің жағдайын қамтитын пациентті тасымалдау картасына бекітілген арнайы ілеспе парағы бар пациент туралы ауызша ақпаратты ұсыну арқылы қолдау көрсетіледі. 57. Әуе көлігі салонының конфигурациясы мынадай талаптарға сай болуы тиіс: пациентті «жатқан күйінде» тасымалдау мүмкіндігі; медициналық персоналдың пациенттің басын және денесін (беліне дейін) қарау үшін бос орынның болуы; екі орындаушының жүрек-өкпе реанимациясын жүргізу мүмкіндіктері. 58. Санитариялық авиацияның ұтқыр бригадасы әуе көлігі (тікұшақ, ұшақ) осы Стандартқа 5, 6, 7-қосымшаларға сәйкес медициналық мүлікпен және жабдықпен жарақтандырылады. 5. Жедел медициналық көмек мамандарының кәсіптік білім деңгейіне қойылатын талаптар 59. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Қазақстан Республикасының Кодексіне, «Лицензиялау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына, «Денсаулық сақтау саласындағы аккредиттеу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 12 қазандағы № 1559 қаулысына сәйкес ЖМК дәрігерлеріне арналған кәсіптік білім деңгейіне қойылатын талаптар базалық медициналық білімнің («емдеу ісі», «педиатрия» немесе «жалпы медицина»), маман сертификатының болуын, ал мамандандырылған ЖМК бригадасының дәрігерлері үшін - тиісті бейінді маман сертификатының болуын, тұрақты 5 жылда 1 рет біліктіліктерін жоғарылату кіреді. 60. ЖМК және СА мамандарына арналған жедел жәрдем көрсету бағдарламалары: 1) «Базалық реанимацияны» - Basic Life Support (BLS); 2) «Кеңейтілген жүрек-өкпе реанимациясы» - Advanced Cardiac Life Support (ACLS); 3) «Педиатриядағы кеңейтілген жүрек-өкпе реанимациясы» - Pediatric Advanced Life Support (PALS); 4) «Жарақат кезіндегі кеңейтілген өмір сүруді қамтамасыз ету» - Advanced Trauma Life Support (ATLS); 5) «Неонаталдық реанимация» - Neonatal Resussitiation Program (NRP); 6) Жедел жәрдем; 7) Жедел жәрдем санитариялық көлігі жабдықтарын пайдалану стандарты (AES); 8) Көліктік инкубаторды пайдалану стандарты - Neonatal Transport / Transport Incubator; 9) «HEMS Crew Member» Aviation Medicine & Flight Physiology қамтиды. 61. ЖМК дәрігерлері үшін жедел медициналық көмекті ұйымдастыру мен оны көрсету мәселелері бойынша біліктіліктерін жоғарылату, сонымен қатар немесе оның ішінде осы Стандарттың 60-тармағының 1)-5) тармақшаларында санамаланған бағдарламалар бойынша көзделеді. 62. СА ұтқыр бригадалары мамандарының біліктілігін жоғарылату, сонымен қатар немесе соның ішінде осы Стандарттың 60-тармағының 1), 5), 7), 9) тармақшаларында санамаланған бағдарламалар бойынша авиациялық физиология және СА медициналық қызметтерін, әуе-көлік қызметтерінің, бригада ресурстарын басқарудың ұйымдастырушылық мәселелерін қоса алғанда ұшу жағдайларында медициналық көмек көрсету бағдарламалары бойынша көзделеді. 63. Орта медицина қызметкерлерінің кәсіптік білім деңгейлеріне қойылатын талаптар базалық медициналық білімнің («емдеу ісі» «мейіргерлік ісі») маман сертификатының болуын, тұрақты 5 жылда 1 рет біліктіліктерін жоғарылатуды қамтиды. 64. Орта медицина қызметкерлері үшін ұйымдастыру және жедел медициналық көмек көрсету мәселелері біліктілігін жоғарлату, сондай-ақ осы Стандарттың 60-тармағының 1)-5), 7)-9) тармақшаларында санамаланған бағдарламалар бойынша, ал ЖМЖ диспетчері үшін ЖМЖ бригадаларының шақыртуларды қабылдау мен беру мәселелері бойынша қосымша көзделуде. 65. Парамедиктердің білім деңгейіне қойылатын талаптар дәрігерге дейінгі жедел жәрдем көрсету бағдарламалары бойынша дайындықты және парамедик сертификатының болуын, сондай-ақ осы Стандарттың 60-тармағының 1), 6), 7) тармақшаларында аталған бағдарламалар бойынша қосымша оқытуларды қамтиды. 66. СА ұтқыр бригадасы мамандары үшін (дәрігерлер және орта медицина қызметкерлері) тұрақты негізде медициналық жабдықтармен таныстырылымдар және техника қауіпсіздігі бойынша арнайы ұшу алдында нұсқаулықтар жүргізіледі. 67. Парамедиктердің дәрігерге дейінгі жедел медициналық көмек көрсету бойынша лауазымдық нұсқаулықтары осы Стандартқа 9-қосымшаға сәйкес Парамедиктердің үлгілік лауазымдық нұсқаулықтарына сәйкес жасалады. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 26 маусымдағы № 365 бұйрығымен бекітілген Стандартқа 1-қосымша Каталог: uploads -> files -> normativnie files -> Пособие по русскому языку для учащихся 5-11 классов Садомова Антонина Петровна files -> 280-бап. Акциз ставкалары files -> Көксу ауылдық округінің әкімі Е. А сатымбаевтың 2014 жылға арналған жылдық есебі files -> Алтынемел ауылдық округі бойынша әлеуметтік экономикалық дамуының қорытынды ақпараты баяндама өздеріңізге белгілі, Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылдың 15 тамызындағы №615 «Әкімдердің халыққа есеп беру кездесулерін өткізу files -> Қоғалы ауылдық округі әкімінің «Округтің әлеуметтік-экономикалық дамуының қорытындылары, 2014 жылы атқарған жұмысы және 2015 жылға алда тұрған міндеттер туралы есебі» files -> Перечень лекарственных средств, отпускаемых бесплатно files -> Алматы облысы Кербұлақ ауданы Сарыөзек ауыл округінің әкімі Бекежанов Бақберген Сейтжанұлының ауыл тұрғындарының алдында 2014 жылғы бір жылдық атқарған жұмыстары туралы есебі бойынша жинақталған құжаттар Сарыөзек ауылы

ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс қимыл агенттігі мен өңірлік департаменттерінде «Antikor оrtalyǵy» өз жұмысын бастады. «Antikor оrtalyǵy» жемқорлық мәселелері бойынша азаматтарды қабылдау алаңы болып табылады. Antikor оrtalyǵy-ның мақсаты азаматтарды кедергісіз қабылдау және олардың өтініштері бойынша жедел шаралар қабылдау үшін қолайлы жағдай жасау болса, міндеттері жеке және заңды тұлғалардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау. Antikor оrtalyǵy-ның функциялары: - жеке тұлғаларды және заңды тұлғаларды қабылдау; - уәкілетті органдар мен сотқа жүгінуде жеке тұлғаларға және заңды тұлғалардың өкілдеріне консультация беру және жәрдем көрсету; - жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат пен құқықтық нормаларды түсіндіру.

Қазақстандықтар күн көре алады-ау деген азық-түліктің тізімін Үкімет жасақтайды. Ол 12 жыл бұрын жасалып, құны 15 мың теңге деп белгіленген. Одан бері бұл цифр өзгертілмепті. Тіпті, қазірдің өзінде сол 15 мың теңгеге азық-түлік себетіндегі тауарларды сатып ала алмайсыз. Бірақ бұған ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі көз жұмып келеді. Тек биыл ғана олар бұл мәселені қарауға уәде етіп отыр деп хабарлады КТК телеарнасы. Негізінен, тағамтанушылар ең қажетті азық-түліктердің жаңа тізімін министрлікке жылда ұсынып отырады екен. Бірақ ол еленбеген. Себебі азық-түлік себеті жаңадан бекітілсе, еліміздегі ең төменгі күнкөріс мөлшерін де көбейтуге тура келмек. Ал онда әлеуметтік төлемдердің бәрін өсіруге тура келеді, демек бұл бюджетке үлкен салмақ болмақ. Биыл еліміздегі ең төменгі күнкөріс деңгейі 24 мың 459 теңге болып бекітілген. Бұл соманың 60 пайызы азық-түлік себетіне тиесілі. Яғни, қағаз жүзінде адам басына ең қажетті тамақ үшін айына 15 мыңға жуық қаржы жеткілікті екен. Ал іс жүзінде жұрт азық-түлікке бірнеше есе көп ақша жұмсайды. Мұхит Смағұлов, Алматы қаласының тұрғыны: – 14 мың теңгеге қалай өмір сүресің? Бұны ойлап тапқандар аспаннан жерге түссін. Халықтан сұрасын, көрсін. Қарашаның ренжитін жөні бар. Өйткені қазіргі азық-түлік себеті 2005 жылы бекітіліп, 12 жылдан бері өзгертілмеген. Қазір оның құрамына 43 өнім кіреді. Негізі халықаралық ереже бойынша, қоржынның құрамы 5 жыл сайын қаралып отыруы тиіс екен. Бірақ еліміздің ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі оны кейінге қалдырумен келген. Сәтбек Мұсабеков, Қазақ Тағамтану академиясының жетекші ғылыми қызметкері: – Мұнысын Үкімет ақшаның жоқтығымен түсіндіреді. Оны біз білмейміз. Ал азық-түлік себетіне өзгеріс енсе, ең төменгі күнкөріс деңгейін де арттыруға тура келеді. Ондай жағдайда еліміздегі зейнетақы, жәрдемақы және жалақы мөлшері де көбеюі тиіс. Өйткені қазіргі ең төменгі күнкөріс деңгейімен өмір сүру жыл өткен сайын мүмкін болмай барады. Сәтбек Мұсабеков, Қазақ Тағамтану академиясының жетекші ғылыми қызметкері: – Мысалы еттің түрі 42-43 пайызға шейін қымбаттады. Балықты алатын болсақ 100-120 пайызға шейін қымбаттады. Қазақ Тағамтану академиясы бұл жолы да министрлікке азық-түліктің жаңа тізімін ұсыныпты. Енді оның құрамы 8 өнімге артуы мүмкін. Мәселен, сүт өнімдері мен жармалардың жаңа түрлері қосылған. Ал кейбір заттар керісінше себеттен алып тасталған. Мәселен, маргарин. Құрамында зиянды заттар барын ескерген мамандар оны енді адамға аса қажетті тағамға жатқызбайды. Қазір үкімет осы ұсынысты қарап жатыр екен. Арман Өмірбаев, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің департамент директоры: -Тағамтану академиясы ұсынған жаңа тізім қаралуда. Оны серіктестерімізбен бірге талқылап жатырмыз. Жыл соңына дейін ең төменгі күнкөріс деңгейін, шын мәніндегі жағдайға қарай өзгертеміз. Осылайша, араға ұзақ жыл салып еліміздегі азық-түлік себеті мен ең төменгі күнкөріс деңгейі жаңармақ. Ал қоржын құрамы ауысқанымен, жан басына шаққандағы килокаллория мөлшері аса өзгермейді. Мамандар оның энергетикалық құндылығын 2250 килокаллорияға дейін ғана ұлғайтуды көздеп отыр.

Әлеуметтік кодекс жобасы шеңберінде азаматтарды жаппай оқыту және білім беру сапасын жақсарту үшін негіздер қалыптастырылып, ол заңнамалық деңгейде бекітілетін болады, деп хабарлайды BAQ.KZ. Әлеуметтік кодекс жобасында еңбекке қабілетті жастағы азаматтарды жаппай оқыту арқылы кәсіби дағдыларды қалыптастыру есебінен адами капиталды жоспарлы түрде арттыру және қазақстандықтардың бәсекеге қабілеттілігін көтеру үшін жағдайлар жасау көзделеді. Бірінші. Еңбекке қабілетті азаматтарды оқыту үшін мақсатты санын бірнеше есе арттыру жоспарлануда. Егер бұрын Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің желісі бойынша оқытумен азаматтардың жекелеген санаттарына жататын жылына шамамен 500 мың адам қамтылса, енді оқыту үшін нысаналы контингентке санаттары мен мәртебесіне қарамастан – 9 млн адамға дейін еңбекке қабілетті жастағы барлық азамат кіреді. Бұл ретте жаңа дағдыларды алуға қолжетімділік үшін жауапкершілік мемлекет, жұмыс беруші және азаматтардың өздері арасындағы жаңа әлеуметтік келісімшарт шеңберінде бөлінетін болады. Атап айтқанда, мемлекет жұмыс берушілердің өтінімдері бойынша жұмыссыздар мен халықтың жекелеген нысаналы санаттары үшін қысқа мерзімді тегін оқыту курстарын ұйымдастыратын болады. Бұл ретте оларға оқытудың түрлі форматтары, оның ішінде skills.enbek.kz платформасында онлайн оқытуды ұсыну көзделуде. Бүгінгі күні бұл платформада 151 курс орналастырылған, оның 97-інен тегін өтуге болады, - делінген хабарламада. Жұмыс берушілер өз қызметкерлері үшін жаңа технологияларды енгізуді немесе жаңа өндірістер ашуды ескере отырып, біліктілікті арттыру, қайта бейіндеу курстарын ұйымдастырады. Оқыту жұмыс берушінің таңдауы бойынша жұмыс орындарында, оқу орталықтарында немесе білім беру ұйымдарының базасында өтетін болады. Азаматтар әлеуметтік мәртебесіне байланысты мемлекет немесе жұмыс берушілер ұйымдастыратын тегін курстардан өте алады немесе ақылы курстарды өз қалауы бойынша таңдай алады. Екінші, еліміздің жоғары оқу орындары мен колледждерінде оқыту сапасын жақсарту үшін кешенді шаралар қабылдау көзделеді. Ұлттық біліктілік жүйесін қайта жүктеу осыған бағытталған. Жұмыс берушілер кәсіптік стандарттар арқылы білім беру бағдарламалары жаңартылатын жұмыс күшінің дағдыларына талаптар қоятын болады. Кәсіби біліктіліктерді тану орталықтары кәсіби біліктіліктерді, оның ішінде ресми, бейресми және информальды білім беру арқылы алынған мамандардың жекелеген дағдыларын бағалайды және тиісті сертификаттар береді.

Зейнеткерлік демалысқа ресми түрде шығуды күтпей-ақ зейнетақы төлемдерін алуға болады, мұндай мүмкіндікті зейнетақы аннуитеті ұсынады, деп хабарлайды Қаржы нарығын реттей және дамыту агенттігі. Зейнетақы аннуитеті – бұл өмірді сақтандыру компаниялары ұсынатын және Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының (бұдан әрі – БЖЗҚ) салымшыларына зейнетақы жинақтары жеткілікті болған жағдайда, белгіленген мерзімнен бұрын «зейнетақы» алуды бастауға мүмкіндік беретін өнім. Бүгінгі таңда, ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің деректері бойынша 61 мыңнан астам адамның өмірді сақтандыру компанияларында 300 млрд теңгеден астам жалпы сомаға зейнетақы аннуитеті шарты бар, яғни олар өзіне өмір бойғы зейнетақы төлемдеріне кепілдік жасап алған. Зейнетақы аннуитеті өнімдерінің желісін кеңейту мақсатында зейнетақы аннуитеті шартына бір адамның емес, ерлі-зайыптылардың немесе жақын туыстардың қатысуын көздейтін бірлескен аннуитеттер қарастырылады. Бірлескен аннуитет жақын туыстардың зейнетақы жинақтарын біріктіруге және аннуитет шарты бойынша кірістерді қайта бөлуге мүмкіндік береді. Мысалы, егер ерлі-зайыптының біреуінде өмірді сақтандыру бойынша компаниядан аннуитетті сатып алу үшін зейнетақы жинақтары жеткіліксіз болса, ал екіншісінде артылып жатса, онда бірлескен зейнетақы аннуитеті арқылы екеуіне де өмір бойы төлемдер қамтамасыз етіледі. Мұндай жаңа енгізілімдер зейнетақы аннуитеті шартын зейнетақы жүйесі дамыған мемлекеттердегі зейнетақы жоспарларына ұқсас зейнетақыны жоспарлаудың тиімді құралы етеді. Бұл азаматтарға өзінің мақсаттары мен қажеттіліктеріне қарай зейнетақы төлемдерінің нұсқасын таңдауға мүмкіндік береді. Өзінің болашақ «зейнетақысы» туралы ойлайтындар үшін Fingramota.kz-тен кеңестер: 1) Табысыңыз ресми болатын жерде жұмыс істеңіз. БЖЗҚ-дағы шотыңызда жарналар сомасы қаншалықты көп тіркелсе, зейнетақы да соншалықты көп болады. 2) Жұмыс берушінің БЖЗҚ-ға жарналар төлейтінін бақылаңыз. Есіңізде болсын, сізге жарналар есептелмейтін жұмыс кезеңдері зейнетақы тағайындау үшін қажетті еңбек өтіліне кірмейді. 3) БЖЗҚ-дағы ЖЗШ жай-күйі туралы көшірмені әрдайым мұқият зерделеңіз. Әрбір жаңа көшірмені алдыңғысымен салыстыра отырып, сіз өзіңіздің жинақтарыңыздың сомасы қартайған шағыңызға ұлғайғанын немесе ұлғаймағанын қадағалай аласыз.

Қазақстандықтар үшін шектеусіз, салықсыз* Биткойнға бекітілген бағалы қағаздарға инвестициялау мүмкіндігі пайда болды. Қазақстандықтар жеке инвестицияларға арналған Tabys мобильді қосымшасында сұранысқа ие сандық валюта – Биткойн сатып алу мүмкіндігіне ие болды. 28 сәуір күні бұл биржалық нота Tabys инвестициялар дүкеніне қосылды. Оның негізгі активі – ProShares Bitcoin Strategy ETF («BITO») акциясы. BITO – бағалы қағаздар Комиссиясы және АҚШ биржалары (SEC) тіркеген, Биткойн фьючерстарына салым салатын алғашқы және ең ірі қор. Биткойн-ETN Tabys қосымшасына қосылуының құрметіне ұйымдастырылған салтанатты іс-шараны танымал қазақстандық «Барыс» хоккей клубының ойыншылары Никита Михайлис, Валерий Орехов және Антон Сагадеев жүргізді. Биткойнға тікелей инвестиция салуға қарағанда, Tabys қосымшасының қолданушысы Биткойн фьючерстарының көрсеткіштеріне бекітілген құнды қағаздарға инвестициялауға мүмкіндік алады. Сондай-ақ өз қорларын диверсификациялап, қосымшадағы әртүрлі биржалық ноталарға салым жасай алады. Барлығы Tabys-та алтын, мұнай, S&P500 индексі, Nasdaq100, AIXQI сияқты он үш биржалық ноталар жинақталған. Astana International Exchange бастамасымен 2020 жылы жасалған Tabys мобильді қосымшасының негізгі міндеті – қазақстандықтар арасында құнды қағаздарға инвестициялаудың артықшылықтарын көрсету, ол үшін неғұрлым қолданысқа жеңіл құралды жасап шығарып, жеке инвесторлардың саны артуына ықпал ету. Tabys философиясы – диверсификацияланған құнды қағаздар портфеліне салым салудың ұзақ мерзімді стратегиясы. Диверсификация дегеніміз әртүрлі құралдарға инвестициялауды білдіреді: бір қағаздың құны азайып бара жатса, екіншісі өседі де, шығынға батпауға септігін тигізеді. Енді Tabys қолданушылары портфельдеріне Биткойн бағалы қағазын қосуға мүмкіндік алды. Биткойнды портфельге қосу және оның үлесі инвестордың тәуекел профиліне байланысты. Жалпы айтқанда, жаңа BITO ETF базалық активі бар Биткойн-ETN криптовалютаға инвестиция салудың үдерісін әлдеқайда жеңілдетеді. Қосышалар жүктеп, санды әмияндар ашып, биткойндарды «суық» әмиянда сақтаудың қажеті жоқ. Биткойн-ETN-ды бірнеше батырманың көмегімен-ақ Tabys қосымшасынан сатып алуға болады. Биткойн мен биткойн құнды қағаздарына инвестиция салудың айырмашылығы неде? Биткойнға инвестиция салу · Биткойнға салым салсаңыз, демек, криптовалюталар биржасында сатылатын жеке Биткойныңыз бар. · Жеке Биткойндарды саудалау кезінде әр транзакцияға 2-6% комиссия төлеуге мәжбүрсіз. · Биткойнға инвестиция салу үшін оны сақтауға арналған цифрлы әмияныңыз болуы керек. Оның құпиясөзін жоғалтуға мүлде болмайды. Клиентті қолдау жүйесі не құпиясөзді жаңарту мүмкіндігі жоқ. Биткойн-ETN-ға инвестиция салу · Биткойн фьючерстерінің көрсеткіштеріне бекітілген биржалық ноталарға инвестиция салу сіз жеке биткойн алмайсыз дегенді білдіреді. Оның орнына Биткойн фьючерстерінің бағасын қадағалайтын және AIX сияқты дәстүрлі биржада саудаланатын қорға саласыз. · Биткойн-ETN-ға салым салу үшін цифрлы әмиян қажет емес. · Tabys қосымшасындағы Биткойн-ETN ProShares Bitcoin Strategy ETF жол ашады. Ол АҚШ-та өтемділігі 1 млрд АҚШ долларынан асатын BITO тикерінде саудаланады (https://www.proshares.com/our-etfs/strategic/bito). Astana International Exchange «Астана» Халықаралық қаржы орталығы юрисдикциясында 2017 жылы құрылған халықаралық деңгейдегі биржа. AIX акционерлері – АХҚО, Goldman Sachs, Шанхай қор биржасы, Жібек жолы Қоры және AIX биржасына сауда платформасын ұсынатын NASDAQ. Биржа өз қызметін ағылшын құқығы принципіне негізделген нормативті-құқықтық орта негізінде жүзеге асырады. Инвестициялық қызмет жүргізуге ең сенімді жағдай жасалған. AIX миссиясы – Орталық Азия және оның төңірегінде сенімді, өтімді капитал нарықтарын дамыту, бизнес пен инвесторлар үшін инновациялық өнімдер жасап шығару. *Tabys инвесторлары АХҚО туралы Конституциялық заңның 6-бабына сәйкес Қазақстан Республикасы табыс салығынан босатылған.

Елімізде браконьерлерге қарсы күрес қатты жүріп жатыр. Бірақ сонда да заңсыз аң аулау тыйылып тұрған жоқ. Елімізде көбіне Батыс Қазақстан облысы мен Қызылорда облыстарында азаматтар аңды заңсыз ату мен балықты заңсыз аулаумен айналысады. Жуырда ғана Ақжайық ауданында бір топ бракконьер ұсталды. Полиция департаментінің бастығы Мақсұтхан Аблазимовтың айтуынша, оқиға Ақжайық ауданы Шабдаржап ауылынан үш шақырым жерде 21 тамыз күні орын алды. Рейдтік шаралар кезінде сағат 15.30 шамасында Жайық өзенінде заңсыз балық аулаумен айналысқан 20 браконьер қолға түскен. «Қазіргі кезде заңсыз балық аулау дерегі бойынша Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 335-бабы 1-бөлігіне (балық ресурстарын, басқа да су жануарларын немесе өсiмдiктерін заңсыз алу) сәйкес сотқа дейінгі тергеу амалдары жүргізілуде. Бұл бап бойынша бес жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған. Оған қоса Қазақстан Ресбуликасы Қылмыстық Кодексінің 380-бабы 3-бөлігіне (билік өкiлiне қатысты күш қолдану) сәйкес тергеу басталды. Заттай айғақтар алынып, сот-медициналық сараптама тағайындалды. Тергеу тікелей менің бақылауымда», ­­- деді М. Аблазимов. Оқиға орнына Тайпақ полиция бөлімінің жедел тергеу тобы барып, орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясы қызметкерлерімен бірлесіп 12 қап қара балық, 6 керме ау және 4 қайықты тауып, тәркіледі. Алайда тергеу шаралары кезінде Шабдаржап ауылы жақтан 30 адам келіп, билік өкілдеріне күш қолданып, жұмыстарына кедергі келтірді. Соның салдарынан полиция мен табиғат қорғау ведомствосының қызметкерлері жеңіл дәрежеде түрлі жарақат алды. Оқиға орнына Оралдан арнайы топ та жетті. Сонымен қатар ұсталғандардың басқа да осындай қылмыстарға қатысы тексеріліп жатыр. Ал Қызылорда облысында қабан атқан браконьерлер ұсталған. 25 тамыз күні шамамен сағат 23:30 кезінде «Охотзоопром ӨБ» РМҚК инспекторлары табиғат қорғау іс-шараларын жүргізді. Оның барысында мамандар Қызылорда облысы Қармақшы ауданы 3-ші Интернал ауылының егіс алқабындағы далалық жерде Тойота Ленд Крузер Прадо және Ауди 80 маркалы автокөліктерін тоқтатқан. Көліктерді тексеру барысында жүксалғыштан қабанның ұшасы, 16 калибрлі құжатсыз 4 аңшы мылтығы табылған. Оқиға орнына Қармақшы аудандық ішкі істер бөлімінен жедел топ шақыртылып, тергеу әрекеттері жасалды. Бұл факт бойынша Қазақстан Ресбуликасы Қылмыстық Кодексінің 337-бабы бойынша қылмыстық іс қозғалған. Аң түгілі адамға қауіп төндіретін браконьерлерді қолға түсіру де оңай болмай бара жатыр. Үнемі суық қару асынып жүретін қылмыскерлер өздерін жасырып, жазадан құтылу үшін бәріне баруы мүмкін. Бұл орман мен жануарлар дүниесін күзетітін мамандарға қауіпті. Табиғат пен оны мекендеуші жан-жануарлар мен аң-құстарды қорғау қорықшылардың негізгі міндеті дегенме, ол үшін адам бойында батылдық, шапшаңдық, қырағылық және тез шешім қабылдау деген секілді қасиеттердің болуы қажет. Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығының инспекторы Сәбит Ермұқанов: «Бізде әрбір инспектор мен қорықшының өзіне тиесілі аумағы бар, соның тыныштығы мен бүтіндігіне жауап береді. Өткен жылғы Қарағанды облысында орын алған қорықшының өлімімен аяқталған оқиғадан кейін шынын айту керек, браконьерлік айтарлықтай азайды. Оның үстіне заң да күшейтілді. Дегенмен біз қырағылығымызды бәсеңдетпейміз. Күні -түні қорықты күзетеміз. Әсіресе, түнде жұмыс қызады, өйткені браконьерлер аңшылыққа ел ұйқыға кеткенде шығады. Сондықтан біз әрдайым сақ әрі дайын болуымыз қажет», - дейді. Заңсыз аң атуға түнде шығатын браконьерлер аңдардың ғана емес, аадмдардың да тыныштығын бұзып жүр. Аңды азық үшін емес, ермек үшін ататындар көбейіп кеткен бұл заманда аңға да, оның күзетшісіне де тыным жоқ сияқты.

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 76 | 77 | 78 | 79 | 80 | 81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 | 90 | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 100 | 101 | 102 | 103 | 104 | 105 | 106 | 107 Алтай жазба ескерткіші. Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова, ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы. Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз. Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт қаз рус eng © Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет. Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген "Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.

Таяуда бір жұмыспен Астанада болғанымда, такси жүргізушісі жинаған 2 миллион теңгесіне баласының ақылымен доллар сатып алғандығын, ал содан кейін көп ұзамай доллар бағамы түсіп кеткенін айтып өкініш білдірді. Баласы ютубтан көрген бір сарапшының ақылымен әкесін жиған ақшасын долларға айналдыруға көндіреді. Таксист осы әрекеті үшін қатты өкінетінін айтты. Дауыл алдындағы тыныштық Өз басым сонау 1990-шы жылдардағы қаржылық инфляция 1000 пайызға дейін құлдыраған кризистен бастап, 2008-2009, одан кейінгі 2014 жылдардағы дағдарыстарды түгел көріп, куәсі болдым. Таяуда ютубтен бір қаржылық сарапшының ресей рубліне қатысты сараптамасын тыңдап, қазір өткен қаржылық дағдарыстардағыдай өліара сәтте тұрғандай сезіндім. Мәселен, тормызды басқаннан кейін автокөлік бірден тоқтай қалмайды. Өз инерциясымен бірнеше метрге дейін жылжып барып, содан кейін барып тоқтайды. Қазір де сол жүйткіп келе жатқан көліктің тормызы басылғаннан кейінгі сәттегідей кезеңде тұрғандаймыз. Яғни, дағдарыс салқыны қазірдің өзінде анық сезіле бастады. Ресейлік сарапшының айтуынша, өткен дағдарыстарға шолу жасағанда белгілі болғаны, дағдарыс қарсаңында баға күрт өсіп, қымбаттай түседі. Содан кейін ақырындап басталған құлдырау көп ұзамай шапшаңдап, барлық нарық бағамы еселеп арзандайды. Бұның бәрі бұрынғы дағдарыстарда байқалған құбылыстар. Қазір де сондай болатынында дау жоқ дейді ол. Дағдарыс неліктен болады? Қазір сарапшылардың көбі төніп келе жатқан дағдарыс туралы айтып жатыр. Керісінше, қарапайым пенделер жәйбарақат, олар үшін айналадағы болып жатқан оқиғалар мән-мағынасыз, өз өмірлеріне әсерін тигізбейтін нәрсе сияқты. Шындығында, дағдарыс барша адамдарға әсерін тигізеді. Енді мынаған назар аударыңыз: Қазақстан да Ресей сияқты шикізатты экспорттау арқылы экономикасын көтеріп отырған ел. Біздің ең негізгі экспортымыз – мұнай болса, мұнай бағамы қазір екі еседен астам түсіп кетті. Қазақстан жылдық бюджетін жасағанда мұнай бағамын барреліне 45 доллар көлемінде жасаса, қазіргі бағам 20 доллардан да төмен. Бұл – дағдарыс қаупін күшейтетін бір себеп. Екінші себеп: еліміз короновирусқа қатысты наурыз айының ортасында төтенше жағдай жариялап, Астана, Алматы сияқты ірі қалаларды карантинге жапты. Осының салдарынан жұмыс істеп тұрған ірі кәсіпорындар мен сауда орталықтары түгел тоқтады. Мыңдаған адам жұмыссыз қалғаны өз алдына, бюджетке миллиардтаған теңге қаржы түспей қалды. Ірі мейрамханалар, ойын-сауық орталықтары әлі күнге дейін ашылған жоқ. Осының салдарынан мемлекет қоржынына миллиардтаған теңге түспей, үлкен тесік пайда болды. Енді не болмақ? Қисынға салып қарасақ, шикізатқа байланған Қазақстан сияқты орташа дамыған елдерде шикізат құнының күрт арзандауы міндетті түрде ұлттық валютаны құнсыздануға ұшыратады. Осының салдарынан шет елден әкелінетін доллар бағамына тәуелді заттар күрт қымбаттайды, бұл өз кезегінде қарапайым халықтың тұрмысына үлкен соққы болады. Карантин кезінде валюта айырбастау орындары шектеулі түрде жұмыс істеді. Енді карантин біткен соң олар толыққанды жұмысқа көшеді. Халық долларды көптеп сатып ала бастаса-ақ, оның бағамы шарықтап, теңге құнсыздана бастайды. Ал теңге бағамын қолдан ұстап отыратын Ұлттық банк ол үшін миллиардтаған долларды жұмсай алмайды. Осының салдарынан көп ұзамай теңгенің құнсыздануы орын алмақ. Сарапшылардың пікірі осыған саяды. Жоғарыдағы таксист сияқты жиған-терген ақшаларына доллар сатып алып жатқандар қазір аз емес. Бұл ақырындап доллар тапшылығын туғызып, теңгенің құнсыздануын күшейте түсері анық. Ертең теңгенің долларға шаққандағы бағамы 500, тіпті 600-ге жетіп жатса, таңғалуға болмас. Ол кезде жылжитын, жылжымайтын мүліктер бағасы да алғашында ақырындап түсіп, кейін күрт құлдырауы мүмкін. Өткен дағдарыстар тәжірибесі осыны көрсетеді.

Соңғы кезде Ресеймен екі арадағы шекара бекеттерінің жұмысына шағым көбейіп кетті. Ресей тарапынан кезек болмаса, ал Қазақстан жағынан адамдардың шекарадан өту үшін он сағатқа дейін күтуіне тура келеді.Өңір шекарашыларымен кездескен облыс әкімі Нұрлан Ноғаев мұны жедел қолға алмаса болмайтынын жеткізді.Облыста 2029-әскери бөлім қызмет етсе, оған жеті шекара бекеті кіреді. Аталмыш бөлім командирі Бауыржан Рысбековтің мәлімдегеніндей, қазан айынан бері Ресей бағытына сапарлаушылар көбейді. Алдыңғы жылмен салыстырғанда, 40 пайызға ұлғайды. Ресей тарапынан қозғалыс алты жолақты, сондықтан олардың өткізу қабілеті жоғары. Бірақ командирдің бұл ақталуына басқа мысалдар келтірілді. Кейбір жерлерде Қазақстан жағының инфрақұрылымы жақсы болғанымен, бәрібір онда да кезек аз емес. Шекарадан өтудің қиындығын облыс әкімінің орынбасары Игорь Стексов баяндап берді. Оның сөзіне қарағанда, 28 ақпан күні Ресейге барғанда, кезек болмаған. Қайтарда, 1 наурыз күні ресейлік шекараны 15 минутта өткен. Ал қазақстандық «Сырым» шекара бекетінде қырықтай машина кезекте тұрған. Адамдардың бес сағаттан астам уақыт бойы кезекте тұрғанын көзімен көрген. Олар кезектің сылбыр жылжитынына шағым білдірген. «Шекара елдің айнасы іспеттес. Сондықтан сылтауды қойып, жеке құрамның жұмысын жолға қою керек. Тікелей шекара бекетіне барып, сондағы жұмысты ұйымдастыру қажет. Таяуда бізге инвестор Самара арқылы келіп кетті. Сонда Самараға дейін ұшақпен ұшып, бері қарай кідірмей жеткен ол шекарада жеті сағат тұрған. Кезекте сағаттап тұру масқара ғой», — деді Ноғаев. Таяуда бізге инвестор Самара арқылы келіп кетті. Сонда Самараға дейін ұшақпен ұшып, бері қарай кідірмей жеткен ол шекарада жеті сағат тұрған Кеңесте шекара бекеті бастығының қалада тұратыны белгілі болды. Осыған орай өңір басшысы бекет бастығына мекенжайды Самара облысы шекарасындағы «Сырым» шекара бекетінен үш шақырым қашықтықтағы Зеленов ауданы Погодаев ауылынан қарастыруды тапсырды. Басшы өзі жұмыс жасайтын жердің қасында тұруы тиіс. Ең бастысы, шекара жұмысын оңтайлы ұйымдастыра білу керек. Жеке адамдар ғана емес, коммерциялық жүк тасымалдаумен айналысушылар да уақыттан ұтылмауы қажет. Бәрі де заң аясында, жүйелі болуы тиіс. Облыс әкімі сондай-ақ өзінің орынбасарларына шекара бекеттеріне жеке көліктермен барып, жағдайды бақылауды, сондай-ақ мәселені тезірек шешу үшін нақты ұсыныстар енгізуді тапсырды. Айта кетейік, БҚО аумағыда 1 әуе, 2 теміржол, 6 автомобиль, сондай-ақ Қазақстан мен Ресейдің шекаралас аумақтары тұрғындарының өтуі үшін жеңілдетілген 16 бекет жұмыс жасайды.

Осы Конституциялық заң Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қазақстан Республикасы Президентiнiң құқықтық жағдайын белгiлейдi. Ескерту. Тақырып пен кіріспе жаңа редакцияда - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен. I тарау Қазақстан Республикасы Президентiнiң мәртебесi 1-бап. Республика Президентi 1. Республика Президентi - мемлекеттiң басшысы, мемлекеттiң iшкi және сыртқы саясатының негiзгi бағыттарын айқындайтын, ел iшiнде және халықаралық қатынастарда Қазақстанның атынан өкiлдiк ететiн ең жоғары лауазымды тұлға. 2. Республика Президентi - халық пен мемлекеттiк билiк бiрлiгiнiң, Конституцияның мызғымастығының, адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының нышаны әрi кепiлi. 3. Республика Президентi мемлекеттiк билiктiң барлық тармағының келiсiп жұмыс iстеуiн және өкiмет органдарының халық алдындағы жауапкершiлiгiн қамтамасыз етедi. 4. Республика Президентiне халық пен мемлекеттiң атынан сөйлеу құқығы берiледi. 5. Республика Президентiне, оның абыройы мен қадiр-қасиетiне ешкiмнiң тиiсуiне болмайды. Республика Президентiнiң абыройы мен қадір-қасиетiне нұқсан келтiру заң бойынша қудаланады. 2-бап. Республика Президентiн сайлау Республика Президентiн сайлау конституциялық заңға сәйкес жүзеге асырылады. 3-бап. Республика Президентiнiң қызметiне кiрiсуi 1. Республика Президентi: "Қазақстан халқына адал қызмет етуге, Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын қатаң сақтауға, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына кепiлдiк беруге, Қазақстан Республикасы Президентiнiң өзiме жүктелген мәртебелi мiндетiн адал атқаруға салтанатты түрде ант етемiн", - деп халыққа ант берген сәттен бастап қызметiне кiрiседi. Республика Президентi анттың мәтiнiн мемлекеттiк тiлде айтады. 2. Ант беру қаңтардың екінші сәрсенбісінде өткізіледі. Президент кезектен тыс сайлауда сайланған жағдайда не Конституцияның 48-бабында көзделген жағдайда Президент өкілеттігін қабылдағанда, ант беру президенттік сайлау қорытындысы жарияланған не Республика Президентінің өкілеттігін қабылдаған күннен бастап бір ай ішінде өткізіледі. Бұл жағдайларда ант беру күнін Республиканың Орталық сайлау комиссиясы айқындайды. Ескертпе. 2-тармақтың үшінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. Ант беру салтанатты жағдайда Парламент депутаттарының, Конституциялық Кеңес мүшелерінің, Жоғарғы Сот судьяларының, сондай-ақ Республиканың барлық экс-Президенттерінің қатысуымен өткізіледі. 3. Республика Президентi Республика Конституциясына ант етедi. Ант берiлгеннен кейiн Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Гимнi орындалады. Орталық сайлау комиссиясының Төрағасы Президентке Қазақстан Республикасы Президентiнiң куәлiгiн, омырауға тағатын белгiсiн, байрағын және "Алтын қыран" орденiн тапсырады. 4. Алып тасталды – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. Ескерту. 3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 1999.05.06 № 378, 2011.02.03 № 404-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 4-бап. Республика Президентiнiң өкiлеттiк мерзiмi 1. Республика Президенті жеті жыл мерзімге сайланады. 1-1. Кезектен тыс сайлауда сайланған Республика Президентінің өкілеттігі кезектен тыс сайлаудан кейін жеті жылдан соң желтоқсанның бірінші жексенбісінде өткізілуге тиіс кезекті сайлауда сайланған Республика Президенті лауазымына кіріскенге дейін жүзеге асырылады. 2. Республика Президентiнiң өкiлеттiгi жаңадан сайланған Республика Президентi қызметiне кiрiскен сәттен бастап, сондай-ақ Президент қызметiнен мерзiмiнен бұрын босатылған немесе кетiрiлген не ол қайтыс болған жағдайда тоқтатылады. 3. Алып тасталды - ҚР 06.05.1999 № 378 Конституциялық заңымен. 4. Алып тасталды – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. Ескерту. 4-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 1999.05.06 № 378, 2007.06.19 № 265, 2010.06.14 № 289-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз), 2011.02.03 № 404-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 5-бап. Республика Президентi лауазымында болуға байланысты шектеулер 1. Республика Президентiнiң өкiлдi органның депутаты болуға, өзге де ақы төленетiн қызметтердi атқаруға және кәсiпкерлiк қызметпен айналысуға хақы жоқ. 2. Алып тасталды - ҚР 19.06.2007 N 265 Конституциялық заңымен. 3. Қазақстан Республикасының Президенті өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезеңінде саяси партияда болмауға тиіс. Президент ант берген кезден бастап он күн ішінде саяси партиядан шығуға тиіс. 4. Қазақстан Республикасы Президентінің жақын туыстары мемлекеттік саяси қызметшілердің, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің басшылары лауазымдарын атқаруға құқылы емес. Қазақстан Республикасы Президентінің мемлекеттік саяси қызметшілер, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің басшылары лауазымдарын атқаратын жақын туыстары Қазақстан Республикасының Президенті ант берген кезден бастап бір ай ішінде отставкаға беруге не атқаратын лауазымын босатуға тиіс. Осы тармақтың мақсаттары үшін Қазақстан Республикасы Президентінің жақын туыстары деп: ата-аналары (ата-анасы), балалары, асырап алушылар, асырап алынғандар, ата-анасы бір және ата-анасы бөлек аға-інілері мен апа-сіңлілері (қарындастары), атасы, әжесі, немерелері, сондай-ақ жұбайы (зайыбы), жұбайының (зайыбының) жақын туыстары, балаларының жұбайы (зайыбы), ата-анасы бір және ата-анасы бөлек аға-інілері мен апа-сіңлілерінің (қарындастарының) балалары түсініледі. Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378 , 2007.06.19. № 265; 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 6-бап. Республика Президентiнiң айырым белгiлерi 1. Республика Президентiнiң айырым белгiлерi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң омырауға тағатын белгiсi мен байрағы болады. 2. Омырауға тағатын белгiнiң сипаттамасын Орталық сайлау комиссиясы анықтайды. Байрақтың сипаттамасын, омырауға тағатын белгi мен байрақты ресми пайдалану тәртiбiн Республика Президентi белгiлейдi. 3. Республика Президентi қызметi бойынша "Алтын Қыран" орденiнiң иесi болып табылады. 4. "Алтын Қыран" орденiнiң сипаттамасы, аталған ордендi берудiң негiздерi мен тәртiбi Республика заңдарымен белгiленедi. II тарау Қазақстан Республикасы Президентiнiң өкiлеттiгi 7-бап. Республика Президентiнiң сыртқы саясаттағы өкiлеттiгi 1. Республика Президентi: 1) келiссөздер жүргiзедi және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына қол қояды; 2) келiссөздер жүргiзуге және Республиканың мемлекетаралық шарттарына қол қоюға өкiлеттiк бередi; 3) алып тасталды - ҚР 06.05.1999 № 378 Конституциялық заңымен. 4) бекiту грамоталарына қол қояды; 5) Республика жасасқан, бекiтуге жатпайтын халықаралық шарттардың күшiн тоқтата тұру туралы шешiм қабылдайды; 6) Парламентке Республика жасасқан халықаралық шарттарды денонсациялау туралы ұсыныс енгiзедi. 2. Республика Президентi Қазақстан Республикасының дипломатиялық өкiлдiктерiнiң басшыларын тағайындайды және керi шақырып алады. 3. Республика Президентi өзiнiң жанында тiркелген шет мемлекеттердiң дипломатиялық және өзге де өкiлдерiнiң сенiм грамоталары мен керi шақырып алу грамоталарын қабылдайды. Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен. 8-бап. Республика Президентiнiң мемлекеттiң қорғаныс қабiлетiн және қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету саласындағы өкiлеттiгi Республика Президентi: 1) Республика Қарулы Күштерiнiң Жоғарғы Бас Қолбасшысы болып табылады, Қарулы Күштердiң жоғары қолбасшылық құрамын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады: 2) Республиканың демократиялық институттарына, оның тәуелсiздiгi мен аумақтық тұтастығына, саяси тұрақтылығына, азаматтарының қауiпсiздiгiне елеулi және тiкелей қатер төнген әрi мемлекеттiң конституциялық органдарының қалыпты жұмыс iстеуi бұзылған ретте, Премьер-Министрмен және Республика Парламентi Палаталарының Төрағаларымен ресми консультациялар алысқаннан кейiн, бұл туралы Республика Парламентiне дереу хабарлай отырып, Қазақстанның бүкiл аумағында және оның жекелеген жерлерiнде төтенше жағдай енгiзудi, Республиканың Қарулы Күштерiн қолдануды қоса алғанда, аталған жағдаяттар талап ететiн шараларды қолданады; 3) Республикаға қарсы агрессия жасалған не оның қауiпсiздiгiне сырттан тiкелей қатер төнген ретте Республиканың бүкiл аумағында немесе оның жекелеген жерлерiнде әскери жағдай енгiзедi, iшiнара немесе жалпы мобилизация жариялап, бұл туралы Республика Парламентiне дереу хабарлайды; 4) Парламент Палаталарының бiрлескен отырысының қарауына Республика Қарулы Күштерiн бейбiтшiлiк пен қауiпсiздiктi сақтау жөнiндегi халықаралық мiндеттемелердi орындау үшiн пайдалану туралы ұсыныс енгiзедi; 5) өзіне бағынысты Мемлекеттік күзет қызметін жасақтайды; 6) Қазақстан Республикасының Әскери доктринасын бекiтедi; 7) Республика азаматтарын мерзiмдi әскери қызметке шақыру және мерзiмдi әскери қызметтiң қызметшiлерiн запасқа шығару туралы шешiм қабылдайды; 8) Парламент Сенатының келiсiмiмен Ұлттық қауiпсiздiк комитетiнiң төрағасын қызметке тағайындайды; оны қызметтен босатады. Ескерту. 8-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен; 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 9-бап. Республика Президентiнiң Парламентке қатысты өкiлеттiгi Республика Президентi: 1) Парламентке және оның Палатасына кезектi және кезектен тыс сайлау тағайындайды; 2) Конституцияның 51-бабының 4-тармағында белгіленген талаптарды сақтай отырып, Сенаттың он депутатын тағайындайды, олардың бесеуі Қазақстан халқы Ассамблеясының ұсынысы бойынша тағайындалады. Сенаттың тағайындалатын мүшелері өкілеттіктерінен айырылған немесе олардың өкілеттіктері тоқтатылған жағдайда бір ай мерзімде шығып қалғандардың орнына Сенат депутаттарын тағайындайды; 3) сайлау нәтижелерi жариялаған күннен бастап отыз күннен кешiктiрмей Парламенттiң бiрiншi сессиясын шақырады; 4) Парламент депутаттарының Қазақстан халқына беретiн антын қабылдайды; 5) Парламент Сенатының Төрағасы лауазымына кандидатура ұсынады; 6) әдетте, Парламент сессияларын ашады; 7) Парламент сессиялары аралығындағы кезеңде өз бастамасымен, палаталар төрағаларының немесе Парламент депутаттары жалпы санының кемінде үштен бірінің ұсынысымен Парламенттің кезектен тыс сессиясын шақыра алады, онда сессияны шақыруға негіз болған мәселелер ғана қаралады; Ескертпе. 8) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. 8) Парламент Сенаты ұсынған заңға бір ай ішінде қол қояды, заңды халыққа жария етеді не заңды немесе оның жекелеген баптарын қайтадан талқылап, дауысқа салу үшін қайтарады; егер Парламент Конституцияның 54-бабы 2-тармағының 2) тармақшасында белгіленген талаптарды сақтай отырып, бұрын қабылданған шешімді растайтын болса, бір ай ішінде заңға қол қояды; 9) Парламенттiң қарауына Конституцияға өзгертулер мен толықтырулар енгiзу туралы жоба беруге хақылы; 9-1) заң шығару бастамасы тәртібімен Парламент Мәжілісінің қарауына заңнамалық актілер жобаларын өзінің арнайы жолдауымен енгізеді; 10) заңдар жобаларын қараудың басымдығын белгiлеуге құқығы бар, бұл тиісті заң жобалары бірінші кезектегі тәртіппен екі ай ішінде қабылдануға тиіс екенін бiлдiредi; 11) Парламент Палаталарының кез келген бiрлескен отырыстарына немесе оның Палаталарының бөлек отырыстарына қатысуға және сөз сөйлеуге құқығы бар; 12) Республика Конституциясының 57-бабының 6) тармақшасында көзделген жағдайда Yкімет мүшесiн қызметтен босатады; 13) Конституцияда көзделген тәртіппен Парламентті немесе Парламент Мәжілісін тарата алады. Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378, 2006.12.11. № 200 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.06.19. № 265; 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 10-бап. Республика Президентiнiң Үкiметке қатысты өкiлеттiгi Республика Президентi: 1) Парламент Мәжілісінің келiсiмiмен Республиканың Премьер-Министрiн қызметке тағайындайды; оны қызметтен босатады; 2) Премьер-Министр тағайындалғаннан кейінгі он күн мерзімде оның енгізген ұсынуымен Үкіметтің құрылымын айқындайды; Парламент Мәжілісімен консультациялардан кейін Премьер-Министр енгізген ұсынумен Үкімет мүшелерін қызметке тағайындайды; сыртқы істер, қорғаныс, ішкі істер министрлерін қызметке дербес тағайындайды; Үкімет мүшелерін қызметтен босатады; 3) Үкiмет мүшелерiнiң антын қабылдайды; 4) жүйелi түрде Премьер-Министрдiң Үкiмет қызметiнiң негiзгi бағыттары туралы және оның барлық маңызды шешiмдерi туралы баяндамасын тыңдайды, оның барысында Премьер-Министр Үкiмет жұмысы туралы есеп бередi; 5) Республиканың мемлекеттiк бюджетi есебiнен қамтылатын барлық органдар үшін қаржыландырудың және қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеудің бірыңғай жүйесін келіседі; 5-1) мемлекеттік бағдарламаларды келіседі; 6) ерекше маңызды мәселелер бойынша қажеттігіне қарай Үкімет отырыстарына төрағалық етеді; 7) алып тасталды - ҚР 15.06.2017 № 75-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 8) алып тасталды - ҚР 15.06.2017 № 75-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 9) егер Үкiмет пен оның кез келген мүшесi өздерiне жүктелген мiндеттердi одан әрi жүзеге асыруы мүмкiн емес деп санаса немесе егер Парламент Мәжілісі не Парламент Үкiметке сенiмсiздiк бiлдiрсе, олар мәлiмдеген орнынан түсуi туралы, сондай-ақ Үкiмет жүргiзiп отырған саясатпен келiспейтiн немесе оны жүргiзбей отырған Үкiмет мүшесi мәлiмдеген орнынан түсуi туралы шешiмдi қабылдайды; 10) Үкiмет немесе оның кез келген мүшесi мәлiмдеген орнынан түсудi он күн мерзiм iшінде қабылдайды немесе қабылдамай тастайды; 11) Үкiметтiң немесе оның мүшесiнiң орнынан түсуiн қабылдамай тастаған ретте оларға өз мiндетiн одан әрi жүзеге асыруды тапсырады; 12) өз бастамасы бойынша Үкiметтiң өкiлеттiгiн тоқтату, Премьер-Министр мен Үкiметтiң кез келген мүшесiн қызметтен босату туралы шешiм қабылдауға хақылы; 13) өз актiлерiмен Үкiметке Республика Конституциясы мен заңдарында белгiленгеннен басқа атқару мiндеттерiн жүзеге асыруды жүктеуге хақылы; 14) Республика Үкiметiне тапсырмалар бередi. Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378, 2007.06.19. № 265; 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 11-бап. Республика Президентiнiң Конституциялық Сотқа қатысты өкiлеттiгi Ескерту. 11-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. Республика Президентi: 1) Парламент Сенатының келісімімен Конституциялық Соттың Төрағасын және Конституциялық Соттың төрт судьясын қызметке тағайындайды, конституциялық заңға сәйкес оларды мерзiмiнен бұрын қызметтен босатуға хақылы; 1-1) Конституциялық Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Конституциялық Сот судьяларының арасынан Конституциялық Сот Төрағасының орынбасарын тағайындайды; Ескертпе. 2) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. 2) Республика Конституциясының 44-бабының 10-1) тармақшасында және 72-бабында көзделген жағдайларда Конституциялық Кеңеске өтiнiш жасайды. 3) алып тасталды - ҚР 15.06.2017 № 75-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі). Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 5.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 12-бап. Республика Президентiнiң соттарға және судьяларға қатысты өкiлеттігі Республика Президенті: 1) Жоғары Сот Кеңесінің кепілдемесін негізге ала отырып, Республика Жоғарғы Сотының Төрағасын және судьяларын қызметке сайлау және қызметтен босату үшін Парламент Сенатына ұсынады; 2) Жоғары Сот Кеңесінің кепілдемесі бойынша жергілікті және басқа да соттардың төрағалары мен судьяларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.06.19. № 265 Конституциялық заңымен. 13-бап. Республика Президентiнiң прокуратура органдарына қатысты өкiлеттiгi Республика Президентi: 1) Парламент Сенатының келiсiмiмен Республиканың Бас Прокурорын бес жыл мерзiмге қызметке тағайындайды; оны қызметтен босатады. 2) Бас Прокурордың ұсынысы бойынша Республика Бас Прокурорының орынбасарларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады; 3) әр тоқсанда кемiнде бiр рет Бас Прокурордың елдегi заңдылықтың жай-күйi туралы есебiн тыңдайды. 14-бап. Республика Президентiнiң Орталық сайлау комиссиясына қатысты өкiлеттiгi Республика Президентi: 1) Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының Төрағасын және екі мүшесін тағайындайды; 2) Орталық сайлау комиссиясы туралы Ереженi бекiтедi; 3) Орталық сайлау комиссиясы Төрағасының тағайындалған республикалық референдумға, Парламент, мәслихаттар депутаттарын, өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлауға әзiрлiк барысы туралы және референдум мен сайлау нәтижелерi жөнiндегi хабарламасын тыңдайды. Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.06.19. № 265 Конституциялық заңымен. 15-бап. Республика Президентiнiң Ұлттық Банкке қатысты өкiлеттiгi Республика Президентi: 1) Парламент Сенатының келiсiмiмен Республика Ұлттық Банкiнiң Төрағасын қызметке тағайындайды; оны қызметтен босатады; 2) Ұлттық Банк Төрағасының ұсынысы бойынша Ұлттық Банк Төрағасының орынбасарларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады; 3) әр тоқсанда кемiнде бiр рет Ұлттық Банк Төрағасының Республика Ұлттық Банкiнiң жұмысы туралы есебiн тыңдайды. Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.06.19. № 265 Конституциялық заңымен. 16-бап. Республика Президентiнiң Қазақстан Республикасының Жоғары аудиторлық палатасына қатысты өкілеттіктері Республика Президентi: 1) Жоғары аудиторлық палатаның Төрағасын және екі мүшесін бес жыл мерзiмге лауазымға тағайындайды, оларды лауазымынан мерзiмiнен бұрын босатуға құқылы; 2) Жоғары аудиторлық палата туралы ереженi бекiтедi; 3) тоқсанына кемiнде бiр рет Жоғары аудиторлық палата Төрағасының жұмысы туралы ақпаратын тыңдайды. Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. 17-бап. Республика Президентiнiң әкiмдерге қатысты өкiлеттiгi Республика Президентi: 1) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және Республика астанасының әкімдерін қызметке тиісінше облыс аумағында орналасқан мәслихаттар депутаттарының немесе республикалық маңызы бар қалалар мен астана мәслихаттары депутаттарының келісімімен тағайындайды; 2) алып тасталды – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен; 3) өз құзыретiндегi мәселелер бойынша әкiмдерге тапсырмалар бередi және олардың орындалуы жөнiнде әкiмдердiң есебiн тыңдайды; 4) өз қалауы бойынша, сондай-ақ облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың әкімдеріне тиісті мәслихаттар өз депутаттары жалпы санының көпшілік даусымен сенімсіздік білдірген жағдайда, оларды лауазымынан босатуға құқылы. 4-1) алып тасталды - ҚР 15.06.2017 № 75-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі). Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378, 2007.06.19. № 265; 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 17-1-бап. Республика Президентiнiң өзiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдарға қатысты өкiлеттiгi 1. Республика Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдар басшыларының өкiлеттiгi жаңадан сайланған Президент қызметiне кiрiскен кезде тоқтатылады. Бұл орайда олар Мемлекет басшысы осы органдардың басшыларын тағайындағанға дейiн өз мiндеттерiн атқара бередi. 2. Республика Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдар басшыларының ұсынуы бойынша Республика Президентi: 1) осы мемлекеттiк органдар туралы ережелердi, олардың құрылымы мен жалпы штат санын бекiтедi; 2) егер Республика Президентi өзгеше белгiлемесе, Республика Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн органдар басшыларының орынбасарларын, осы органдар ведомстволарының басшыларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады; 3) аталған мемлекеттiк органдардың ведомстволарын құрады, таратады және қайта ұйымдастырады. Егер Республика Президентi өзгеше белгiлемесе, бұл ведомстволар орталық атқарушы органдардың ведомстволары үшiн көзделген мәртебенi иеленедi. 3. Республика Президентi өзi белгiлейтiн тәртiп пен мерзiмде Республика Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдар басшыларының аталған органдардың жұмысы туралы есептерiн тыңдайды. Ескерту. 17-1-баппен толықтырылды - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен. 18-бап. Республика Президентiнiң республикалық референдумға қатысты өкiлеттiгi 1. Республика Президентi конституциялық заңға сәйкес өз бастамасы бойынша, Парламенттiң, Үкiметтiң немесе сан жағынан облыстардың, Республика астанасы мен республикалық маңызы бар қалалардың бәрiн бiрдей дәрежеде бiлдiретiн Республиканың сайлау құқығы бар кем дегенде екi жүз мың азаматының бастамасы бойынша республикалық референдум өткiзу туралы шешiм қабылдайды. 2. Республика Президентi Парламенттiң, Үкiметтiң немесе Республика азаматтарының референдум өткiзу туралы бастамасы бойынша мына шешiмдердiң бiрiн қабылдайды: 1) референдум өткiзу туралы; 2) референдум өткiзбей-ақ, оның мәнi ретiнде ұсынылып отырған мәселе жөнiнде Республика Конституциясына, конституциялық заңына, заңына өзгертулер мен толықтыруларды немесе өзге шешiмдi қабылдау қажеттiгi туралы; 3) референдум өткiзу туралы ұсынысты қабылдамай тастау туралы. Егер Республика Президентi Конституцияға өзгерiстер мен толықтыруларды республикалық референдумға шығару туралы Парламенттiң ұсынысын қабылдамай тастаса, Парламент Палаталарының әрқайсысының депутаттары жалпы санының кемiнде бестен төртiнiң көпшiлiк дауысымен Парламент Конституцияға осы өзгерiстер мен толықтыруларды енгiзу туралы заң қабылдауға құқылы. Мұндай жағдайда Республика Президентi бұл заңға қол қояды немесе оны республикалық референдумға шығарады. 3. Референдум бастамашыларының келiсiмiмен Республика Президентi оны өткiзгенге дейiн оның бастамашыларының өз еркiн неғұрлым анық бiлдiруi үшiн референдумға ұсынылатын мәселенiң (мәселелердiң) тұжырымын нақтылауға хақылы. Ескерту. 18-бап толықтырылды - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен. 19-бап. Республика Президентiнiң өзге де өкiлеттiгi Республика Президентi: 1) жыл сайын Қазақстан халқына елдегi жағдай және Республиканың iшкi және сыртқы саясатының негiзгi бағыттары туралы ауызша не жазбаша жолдау арнайды. Егер арнау Парламент сессиясында жария етiлсе, ол талқыланбайды, ол бойынша сұрақ қойылмайды; Ескертпе. 2) тармақшаны алып тастау көзделген – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. 2) Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынысты және есеп беретін мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарларын бекiтуге құқылы; 3) Республиканың мемлекеттiк наградаларымен марапаттайды және құрметтi, жоғары әскери және өзге де атақтарды, сыныптық шендердi, дипломатиялық дәрежелердi, бiлiктiлiк сыныптарын бередi; аталған наградалардан, атақтардан, шендерден, дәрежелер мен сыныптардан айырады; 4) Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау, оны сақтау және одан шығу, Республика азаматтығын қалпына келтiру туралы шешiм қабылдайды; 5) саяси баспана беру мәселелерiн шешедi; 6) азаматтарға кешiрiм жасауды жүзеге асырады; 7) Республиканың Мемлекеттiк кеңесшісін қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, оның мәртебесi мен өкiлеттiгiн анықтайды; 7-1) Парламент Сенатына Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің кандидатурасын бес жыл мерзімге қызметке сайлау және қызметтен босату үшін ұсынады; 8) ұлттық валютаның қолданылу тәртiбiн, мерзiмi мен шарттарын белгiлейдi; 9) Президент Әкімшілігін жасақтайды; Республика Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін өзге де мемлекеттік органдарды құрады, таратады және қайта құрады; 10) Қауіпсіздік Кеңесін және өзге де консультативтік-кеңесші органдарды, сондай-ақ Қазақстан халқы Ассамблеясы мен Жоғары Сот Кеңесін құрады; 10-1) Парламент Сенатының келісімімен Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасын тағайындайды; 11) Премьер-Министрмен және Парламент Палаталарының төрағаларымен консультациялардан кейін мәслихаттың өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтатады; 12) Республика Конституциясына және заңдарына сәйкес басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады. Ескерту. 19-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378, 2007.06.19. № 265; 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. III тарау Қазақстан Республикасы Президентiнiң актiлерi 20-бап. Республика Президентi актiлерiнiң нысандары 1. Республика Президентi Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында мiндеттi күшi бар жарлықтар мен өкiмдер шығарады. 2. Алып тасталды - ҚР 15.06.2017 № 75-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі). 3. Республика Президентi қол қоятын Парламент актiлерi, сондай-ақ Үкiмет бастамасымен шығарылатын Президент актiлерi, тиiсiнше осы актiлердiң заңдылығы үшiн заңдық жауапкершiлiк жүктелетiн Парламенттiң әр Палатасы Төрағаларының не Премьер-Министрдiң алдын-ала қолдары қойылып тиянақталады. 4. Республика Президентi тиiстi Жарлықтар мен өкiмдер шығаратын мәселелер тiзбесi осы Конституциялық заңның 21 және 22-баптары бойынша анықталады. Қажет болған жағдайларда Республика Президентi өз өкiлеттiктерiн жүзеге асыру кезiнде өзiнiң тиiстi өкiлеттiктерiнiң қандай акт нысанында, Жарлық немесе өкiм нысанында жүзеге асырылатындығын дербес анықтай алады. Ескерту. 20-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен; 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 21-бап. Республика Президентiнiң жарлықтары 1. Республика Президентiнiң жарлықтары Республика Конституциясы мен заңдарының негiзiнде және соларды орындау үшiн шығарылады. 2. Республика Президентiнiң жарлықтарымен: 1) Президенттiң Республика Президентiнiң актiлерiн шығаруды талап ететiн конституциялық өкiлеттiгi жүзеге асырылады; 2) мемлекеттiк билiктiң барлық тармақтарының келiсiмдi жұмыс iстеуiн және өкiмет органдарының Қазақстан халқы алдында Конституциямен және заңдармен белгiленген жауаптылығын қамтамасыз ету мәселелерi шешiледi; 3) Парламенттiң заңдық құзыретiне кiрмейтiн, сондай-ақ Үкiмет пен басқа да мемлекеттiк органдардың заңмен белгiленген құзыретiне жатпайтын мәселелердi құқықтық реттеу жүзеге асырылады; 4) Қазақстан Республикасының экономикалық және әлеуметтiк-саяси дамуының стратегиялық мәселелерi бойынша шешiмдер қабылданады. 3. Республика Президентi шығаратын жарлықтардың ғана нормативтiк құқықтық акт күшi болады. 22-бап. Республика Президентiнiң өкiмдерi 1. Республика Президентiнiң өкiмдерi Конституцияның, заңдардың және Президент жарлықтарының негiзiнде және соларды орындау үшiн шығарылады. 2. Республика Президентiнiң өкiмдерiмен: 1) әкiмшiлiк-өкiмдiк, жедел және жеке сипаттағы мәселелердi шешу жүзеге асырылады; 2) Республика Президентiнiң құзыретiне сәйкес конституциялық мәртебесi жоқ лауазымды тұлғалар қызметке тағайындалады және босатылады. 23-бап. Республика Президентiнiң актiлерiн дайындау және оларды Президенттiң қарауына енгiзу 1. Республика Президентi актiлерiнiң жобаларын дайындауды мыналар жүзеге асырады: 1) Президент Әкімшілігі және Республика Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін өзге де мемлекеттік органдар; 2) Республика Үкiметi; 3) Жоғарғы Сот; 4) алып тасталды - ҚР 15.06.2017 № 75-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 5) Республика Президентi белгiлейтiн өзге де мемлекеттiк органдар мен лауазымды тұлғалар. 2. Республика Президентiнiң қарауына енгiзiлетiн актiлердiң жобалары: 1) қазақ және орыс тiлдерiнде дайындалып, Президенттiң қарауына енгiзiледi; 2) заң техникасы мен iс жүргiзу талаптарына сай келуге тиiс. 3. Президент шығарған актiлердi нөмiрлеу Республика Президентiнiң өкiлеттiк мерзiмiне жүргiзiледi. Президент актiлерiнiң түпнұсқалары мен оған қосымша материалдар Президент Әкiмшiлiгiнiң тиiстi құрылымдық бөлiмшесiнде сақталады және заңда белгiленген мерзiм аяқталған соң Республика Президентiнiң Архивiне жiберiледi. 4. Президент актiлерiнiң жобаларын дайындаудың заңмен белгiленген тәртiбiнiң сақталуын және оларды Мемлекет Басшысының қарауына ұсынылуын бақылауды Президент Әкiмшiлiгiнiң Басшысы жүзеге асырады. Ескерту. 23-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.06.19. № 265; 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. 24-бап. Республика Президентiнiң актiлерiне өзгертулер мен толықтырулар енгiзу, сондай-ақ олардың күшiн жою тәртiбi 1. Өзгертулер мен толықтырулар: 1) Республика Президентiнiң жарлықтарына Президент жарлықтарымен енгiзiледi; 2) Республика Президентiнiң өкiмдерiне Республика Президентiнiң өкiмдерiмен енгiзiледi. 2. Республика Президентi жарлықтарының күшiн жою Республика Президентi жарлықтарымен, Республика Президентi өкiмдерiнiң күшiн жою Республика Президентiнiң жарлықтарымен және өкiмдерiмен жүргiзiледi. 3. Республика Президентiнiң бiрдей заң күшi бар актiлерiнiң арасында алшақтық туындаған жағдайда, егер Республика Президентiнiң тиiстi актiсiнде өзгеше көзделмесе, кейiнiрек күшiне енген акт басшылыққа алынуға тиiс. 25-бап. Республика Президентiнiң актiлерiн күшiне енгiзу мен жариялау тәртiбi 1. Президенттiң нормативтiк сипаты бар актiлерi, егер Президент өзгеше белгiлемесе, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң Республиканың бүкiл аумағында бiр мезгiлде күшiне енгiзiледi. 2. Нормативтiк сипаты жоқ Президент актiлерi, егер Президент өзгеше белгiлемесе, оларға қол қойылған сәттен бастап күшiне енедi. 3. Президенттің актiлерi "Құқықтық актiлер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес ресми жариялануға жатады. 4. Президент актiлерi, сол сияқты өзге де баспа органдарында жариялануы, теледидар, радио арқылы, Интернетте жария етiлуi, телеграф, телефакс арқылы берiлуi, тиiстi мемлекеттiк органдарға, сондай-ақ ұйымдар мен олардың лауазымды тұлғаларына таратылуы мүмкiн. 5. Республиканың мемлекеттiк құпиялары немесе өзге де заңмен қорғалатын құпиясы баяндалған Президент актiлерi жариялауға жатпайды. Мұндай актiлердiң тұпнұсқаларында құпиялық белгiсi қойылады және олар белгiленген тәртiппен өздерiнiң күшi қолданылатын органдардың, ұйымдардың, лауазымды тұлғалар мен азаматтардың назарына жеткiзiледi. Президенттiң аталған актiлерiнiң мазмұны белгiленген тәртiппен бұқаралық ақпарат құралдарында баяндалуы мүмкiн. Ескерту. 25-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.06.19. № 265; 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. IV тарау Республика Президентiн қызметiнен мерзiмiнен бұрын босату, кетiру 26-бап. Республика Президентiн қызметiнен мерзiмiнен бұрын босату, кетiру 1. Президент науқастануына байланысты өзiнiң мiндеттерiн жүзеге асыруға қабiлетсiздiгi дендеген жағдайда Конституцияда белгiленген тәртiппен Парламенттiң шешiмi арқылы қызметiнен мерзiмiнен бұрын босатылуы мүмкiн. 2. Президент өзiнiң мiндеттерiн атқару кезiнде жасаған iс-әрекетi үшiн тек қана мемлекетке опасыздық жасаған жағдайда, яғни соғыс не қарулы қақтығыс кезiнде жау жағына шығып кету, шет мемлекеттiң Республикаға қарсы дұшпандық әрекетiн жүзеге асыруына көмектесу арқылы көрiнген Қазақстан Республикасының сыртқы қауiпсiздiгi мен тәуелсiздiгiне нұқсан келтiру немесе әлсiрету мақсатында әдейi жасаған жағдайда, жауап бередi және бұл үшiн Конституцияда белгiленген тәртiппен Парламент оны қызметiнен кетiруi мүмкiн. 3. Республика Президентiн қызметiнен кетiру туралы мәселе ол Парламенттiң немесе Парламент Мәжілісінің өкiлеттiгiн мерзiмiнен бұрын тоқтату жөнiнде мәселе қарап жатқан кезеңде қозғалмайды. Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.06.19. № 265 Конституциялық заңымен. 27-бап. Қазақстан Республикасының Президентi өкiлеттiгiнiң ауысуы 1. Қазақстан Республикасының Президентi қызметiнен мерзiмiнен бұрын босатылған немесе кетiрiлген, сондай-ақ ол қайтыс болған жағдайда Республика Президентiнiң өкiлеттiгi қалған мерзiмге Парламент Сенатының Төрағасына ауысады; Сенат Төрағасының өзiне Президент өкiлеттiгiн қабылдауы мүмкiн болмаған жағдайда ол Парламент Мәжiлiсiнiң Төрағасына ауысады; Мәжiлiс Төрағасының өзiне Президент өкiлеттiгiн қабылдауы мүмкiн болмаған жағдайда ол Республиканың Премьер-Министрiне ауысады. Өзiне Республика Президентiнiң өкiлеттiгiн қабылдаған адам тиiсiнше Сенат Төрағасының, Мәжiлiс Төрағасының немесе Премьер-Министрдің өкiлеттiгiн доғарады. 2. Осы баптың 1-тармағында көзделген негiздер мен тәртiп бойынша өзiне Қазақстан Республикасы Президентiнiң өкiлеттiгiн қабылдаған адамның Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерiстер мен толықтыруларға бастамашы болуға құқығы жоқ. Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен. V тарау Қазақстан Республикасы Президентiнiң қызметiн қамтамасыз ету 28-бап. Республика Президентiнiң қызметiн мемлекеттiк қамтамасыз ету Республика Президентi мен оның отбасы мүшелерiн қамтамасыз ету, оларға қызмет көрсету және күзету республикалық бюджет есебiнен жүзеге асырылады. 29-бап. Республика Президентiнiң жалақысы және еңбек демалысы 1. Республика Президентiнiң жалақысы заңдарда белгiленген тәртiппен анықталады. 2. Республика Президентiне жыл сайын қырық бес күнтiзбелiк күн мерзiмiне ақылы еңбек демалысы берiледi. 30-бап. Республика Президентiн қамтамасыз ету 1. Республика Президентi қызметiнде болған кезеңге осы қызметке сайланған тұлға Республика аумағында резиденциялармен, Республика астанасында қызмет пәтерiмен және мемлекеттiк саяжаймен қамтамасыз етiледi. 2. Республика Президентi арнайы мақсаттағы автокөлiкпен, арнайы жабдықталған ұшақтармен және тiкұшақтармен, сондай-ақ арнайы жабдықталған көлiк құралдарының өзге де түрлерiмен қамтамасыз етiледi. 3. Республика Президентi мен оның отбасы мүшелерiне тұрғын үй және көлiк қызметiн көрсетудi Қазақстан Республикасы Президентiнiң Iс Басқармасы, сондай-ақ өздерiнiң құзыретiне сәйкес Мемлекеттік күзет қызметi және Ұлттық қауiпсiздiк комитетi қамтамасыз етедi. 4. Республика Президентi мен оның отбасы мүшелерiне медициналық, санаторий-курорттық қызмет көрсетудi Қазақстан Республикасы Президентiнiң Iс Басқармасы қамтамасыз етедi. 5. Арнайы байланыс құралдарымен қамтамасыз етудi Мемлекеттік күзет қызметi жүзеге асырады. 5-1. Республика Президентi қызметiнiң бүкiл кезеңiне Республика Президентiнiң жеке кiтапханасы мен жеке мұрағаты құрылады және қалыптастырылады. Ескерту. 30-бап 5-1-тармақпен толықтырылды - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. 31-бап. Республика Президентiн күзету 1. Республика Президентiн күзету Мемлекеттік күзет қызметінің тиісті бөлімшесіне жүктеледі. 2. Республика Президентiнiң зайыбы (жұбайы) және Президентпен бiрге тұратын басқа да отбасы мүшелерi күзетiлуге тиiс. Ескерту. 31-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 15.06.2017 № 75-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі). 32-бап. Республика Президентiнiң Әкiмшiлiгi Республика Президентiнiң Әкiмшiлiгi мемлекеттiк орган болып табылады, оған мыналар жүктеледi: 1) Республика Президентiнiң қызметiн қамтамасыз ету; 2) Республика Президентiн елдегi iстiң жайы туралы уақтылы әрi толық хабардар етiп отыру; 3) Республика Президентiнiң шешiмдерiн сөзсiз және тыңғылықты орындау және олардың орындалуын бақылау; 4) Мемлекет Басшысы белгiлейтiн өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асыру. 33-бап. Республика Президентi жанындағы консультативтiк-кеңесшi органдар, мекемелер мен ұйымдар 1. Республика Президентінің конституциялық өкілеттіктерін жүзеге асыру және оның қызметін қамтамасыз ету мақсатында консультативтік-кеңесші органдар, сондай-ақ Қазақстан халқы Ассамблеясы, Республика Президенті жанындағы өзге де мекемелер мен ұйымдар құрылады. 2. Республика Президенті: 1) консультативтік-кеңесші органдардың, сондай-ақ Қазақстан халқы Ассамблеясының құрамын айқындайды, Республика Президенті жанындағы өзге де мекемелер мен ұйымдарды құрады; 2) консультативтік-кеңесші органдардың, Қазақстан халқы Ассамблеясының, Республика Президенті жанындағы өзге де мекемелер мен ұйымдардың басшы лауазымды адамдарын тағайындайды; 3) консультативтік-кеңесші органдар, Қазақстан халқы Ассамблеясы, Республика Президенті жанындағы өзге де мекемелер мен ұйымдар туралы ережелерді бекітеді; 4) консультативтік-кеңесші органдардың басшы лауазымды адамдарының осы органдар жұмысы туралы есептерін тыңдайды. 3. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жағдайларды қоспағанда, Республика Президенті жанындағы консультативтік-кеңесші органдар аппараттарының, сондай-ақ Қазақстан халқы Ассамблеясы аппаратының қызметкерлері Республика Президенті Әкімшілігінің қызметкерлері болып табылады. 4. Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің қызметін ұйымдастыру және оның өкілеттіктері заңда айқындалады. Ескерту. 33-бап жаңа редакцияда - ҚР 22.12.2017 № 119-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен. VI тарау Қазақстан Республикасының бұрынғы Президенттерi 34-бап. Республиканың экс-Президенттерінің мәртебесi Ескерту. 34-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. 1. Республиканың бұрынғы Президенттерiнiң бәрiнiң, қызметiнен кетiрiлгендерден басқасының, Қазақстан Республикасының экс-Президентi деген атағы болады. 2. Алып тасталды – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. 3. Республиканың экс-Президентi Республика Парламентi Палаталарының бiрлескен отырыстарына, Республика Президентiнiң қызметке кiрiсуiне, Республиканың мемлекеттiк мерекелерiне арналған салтанатты мәжiлiстерге және мемлекет өткiзетiн өзге де iс-шараларға қатысуға хақылы. 4. Республиканың экс-Президентiне, оның абырой мен қадiр-қасиетiне ешкiмнiң тиiсуiне болмайды. Республика экс-Президентiнiң абыройы мен қадiр-қасиетiне қол сұғушылық заң бойынша қудаланады. Ескерту. 34-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен. 35-бап. Республиканың экс-Президенттерiн қамтамасыз ету 1. Республиканың экс-Президентiн қамтамасыз ету, оған қызмет көрсету және оны күзету мемлекет есебiнен жүзеге асырылады. 2. Республиканың экс-Президентiне өмiр бойы: 1) Республика Президентiнiң шешiмiмен Республика Президентi лауазымдық жалақысының сексен процентi мөлшерiнде зейнетақы тағайындалады. Бұл ретте Республика экс-Президентiнiң осы Конституциялық заңның шарттарымен белгiленген зейнетақысы Республика Президентiнiң лауазымдық жалақысының өсуi ескерiлiп, арттырылып отырады; 2) қажеттi қызмет көрсетiлетiн пәтер мен мемлекеттiк саяжай, жеке күзет, жүргiзушiсiмен дербес автомобиль берiлiп, ел iшiнде тегiн жүрiп-тұру, тегiн медициналық, санаторий-курорттық емдеу қызметi көрсетiледi; 3) алып тасталды - ҚР 06.05.1999 № 378 Конституциялық заңымен. 2-1. Қазақстан Республикасы Президентінің жеке мұрағаты мен жеке кітапханасының материалдары Республика Президенті ретіндегі қызметтік жұмысы аяқталғаннан кейін Қазақстан Республикасы Экс-Президентінің меншігінде болады. Ескерту. 35-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен. 36-бап. Республика экс-Президенттерi құқықтарының кепiлдiктерi Республиканың экс-Президентi, мемлекетке опасыздық жасаған жағдайларды қоспағанда, өзiнiң Республика Президентi өкiлеттiгiн атқаруымен байланысты iс-әрекетi үшiн жауап бермейдi. VII тарау Қорытынды ережелер 37-бап. Өзге заң актiлерiнiң Республика Президентiнiң қызметiн қамтамасыз ету жөнiндегi қолданылуы Республика Президентiне мемлекеттiк қызмет, еңбек және зейнетақы туралы заңдардың нормалары қолданылмайды. 38-бап. Осы Конституциялық заңның күшiне ену тәртiбi Осы Конституциялық заң жарияланған күнiнен бастап күшiне енедi. Ескерту. 38-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 1999.05.06. № 378 Конституциялық заңымен. Қазақстан Республикасының Президентi Документ открывается × Режим открытия документов Открывать второй документ рядом Открывать в этом же окне Изменить режим открытия документа Вы можете в меню нажав на иконку Не показывать это окно × Дата изменения акта 05.11.2022 Дата принятия акта 26.12.1995 Место принятия Алматы қаласы Орган, принявший акт Қазақстан Республикасының Парламенті (бұрынғы атауы: Қазақ ССР Жоғарғы Советі; Қазақ ССР Жоғарғы Советінің Президиумы; ҚР Жоғарғы Кеңесінің Төралқасы; ҚР Жоғарғы Кеңесі) Регион действия Қазақстан Республикасы Регистрационный номер акта в Государственном реестре нормативных правовых актов Республики Казахстан 104312 Регистрационный номер НПА, присвоенный нормотворческим органом 2733 Статус акта Сфера правоотношений Қазақстан Республикасының Президенті Форма акта Юридическая сила Конституциялық Заң × № 1 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы 06.05.1999 2 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы 11.12.2006 3 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы 19.06.2007 4 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы 14.06.2010 5 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы 03.02.2011 6 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы 04.12.2015 7 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы. 01.01.2016 8 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы. 15.06.2017 9 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы. 22.12.2017 10 Қазақстан Республикасының Президентi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2733 Конституциялық заңы. 05.11.2022

Өңірде кәсіпкерлікті дамыту орталықтары ашылмақ. Бұл туралы бүгін облыс әкімі Асқар Исабекұлының қатысуымен өткен жиында айтылды. Жамбыл облысы бойынша Zakon.kz тілшісі хабарлайды. Басқосуда облыс әкімдігінің кәсіпкерлік және индустриалды-инновациялық дамыту басқармасының басшысы Арнұр Мұхаметжанов атқарылып жатқан жұмыстары, орталықтың мақсаты мен міндеттері туралы баяндады. Оның айтуынша, аталмыш орталық өңірдегі кәсіпкерлікті дамытуға, кәсіпкерлік бағытындағы бастамаларды ынталандыруға, техникалық және консультативті көмек ретінде мемлекеттік қызметкерлермен, қаржы ұйымдарымен және бірқатар мекемелермен қарым-қатынас жасау үшін қаржылай қолдауды ұйымдастыруға ықпал етпек. Ол ҚР заңнамасында көрсетілген "Бір терезе" қағидатына сәйкес жұмыс жүргізбек. Асқар Исабекұлы орталық тек техникалық жұмыстармен ғана шектелмей, әрбір кәсібін бастауға ынталы азаматтың өз ісін дөңгелетуге дейінгі және кейінгі шараларына атсалысып, бастан-аяқ қол ұшын беруді ұйымдастыру керектігін баса айтты. Сондай-ақ, орталық тәуелсіз түрде жанды жұмыстар жасап, кәсіпкерлердің мәселелерін шешуде, олардың барлық сауалдарын қанағаттандыруда нақты шаралар қабылдап отыруға міндетті. Кәсіпкерлікті дамыту орталығының жұмысын "Атамекен" ұлттық кәсіпкерлер палатасына жүктелмек. Алдымен алғашқы орталық пилоттық жоба ретінде Қордай ауданында өз қызметін бастайтын болады. Ол үшін Қордайдағы жағдай дайын. Бұл туралы аталмыш палата директорының орынбасары Аспандияр Сейсебаев айтты. Ендігі кезекте орталықтың жұмыс істеу тәртібі бекітіліп, ережесі дайындалатын болады. Сонымен қатар арнайы мобильдік қосымша әзірленбек. Ол үшін облыс басшысы жауапты тұлғаларға он күндік уақыт беріп, нақты тапсырмалар жүктеді.

Самарқанд (Өзбекстан) қаласында Түркі мемлекеттері ұйымының тоғызыншы саммиті басталды. Оған Әзербайжан, Қазақстан, Қырғызстан, Түркия және Өзбекстан президенттері, Венгрия премьер-министрі және Түркіменстан Халық маслахаты төрағасы Гурбангұлы Бердымұхамедов қатысып жатыр. Өзбекстан президенті Шавкат Мирзияев саммиттің ашылу салтанатында былтыр атауын өзгерткен ұйым түркітілдес елдер әріптестігінің жаңа парағы басталғанын мәлімдеді. Мирзияев әлемдегі экономикалық дағдарыс кезінде түркітілдес елдерге әріптестікті нығайта берген жөн екенін айтты. Өзбек президентінің пікірінше, ұйымға мүше елдер экономикалық әріптестіктің мүмкіндігін толық пайдалана алмай отыр. Мемлекеттер арасында кеден алымы көп. Мирзияев еркін сауда аймағын құруды ұсынды. Ол көлік қатынасының нығайғанын қолдайды. Өзбекстан президенті қауіпсіздік мәселесіне ерекше назар аудару керектігін, әлемнің түрлі өңірлеріндегі жанжалдар түркі әлеміне қауіп төндіріп тұр. Соған байланытсы қауіпсіздік органдары терроризмге қарсы киберқауіпсіздік саласында бірге жұмыс істеуі тиіс, деп есептейді Мирзияев. Бұған дейін хабарланғандай, мемлекет басшылары саммитте көпжақты әріптестіктің өзекті мәселелерін талқылап, ұйымның 2022-2026 жылдарға арналған декларациясы мен стратегиясын қабылдайды. Саммитте Қырғызстан өкілі Құбанычбек Өмурәлиевті Ұйымның Бас хатшысы қызметіне тағайындау туралы шешім қабылданды.

ҚР Ұлттық музейінде «Бейбітшілік тағы» атты жаңа көрменің тұсаукесері өтті. Көрме адамзат тарихындағы елеулі оқиғалардың бірі – Семей ядролық полигоны жабылуының 30 жылдығына арналады. Елордада алғаш рет өткізілетін «Бейбітшілік тағы» көрмесінде белгілі суретші-пацифист Гонсало Мабунданың (Мозамбик) «Тақ» және «Маска» атты ерекше жұмыстары ұсынылды. Мүсіндердің басты ерекшелігі – олар деактивті қару-жарақтардың қалдықтарынан жасалған. Гонсало Мабунда агрессия құралдарын өнер туындыларына айналдырып, адамзатты бейбітшілікке үндейді. Көрменің ашылу салтанатына «Дегдар» гуманитарлық қоры Қамқорлық кеңесінің төрайымы Дариға Назарбаева, Қазақстан суретшілері академиясының президенті Амандос Аканаев, ҚР Мәдениет және спорт вице-министрі Н.Дәуешов, Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейінің директорыы Гүлмира Шалабаева, Нұр-Сұлтан қаласы Мәдениет басқармасының басшысы Нұрлан Әлімжанов, «Еуразиялық мәдени альянс» ЕКҰ кураторы Владислав Слудский және басқа да қоғам қайраткерлері қатысты. Art Dubai-2021 заманауи өнер көрмесінде қойылып, ұмытылмас әсер қалдырған ерекше экспонаттар Дариға Назарбаеваның игі бастамасымен елордалық көрмеде ұсынылды. – Гонсало Мабунданың «Тақ» және «Маска» мүсіндері негіз болған бүгінгі көрменің мәні зор. Суретші-пацифист Гонсало Мабунда өзінің туған жері Мозамбикте ұзақ жылғы азаматтық соғыстың ауыр зардабын басынан өткерді. Бейбіт заман орнағаннан кейін ол автоматтар, снарядтар мен атылған гильзалардан ерекше мүсіндерді жасап, сұрапыл соғыстың қару-жарақтарын өнер туындылары ретінде ұсынды. Қазіргі уақытта соғыс оты тұтанып, зорлық-зомбылықтан зардап шегіп жүрген елдер көп. «Бейбітшілік тағы» көрмесінің идеясы өнер тілі арқылы барша адамзатты соғыстан бас тартып, татулық пен келісімге үндеуді көздейді, – деді Дариға Назарбаева. Көрменің тұсаукесеріне қатысқан қоғам қайраткерлері мен өнертанушылар «Бейбітшілік тағы» көрмесі татулық пен келісімнің мәнін атап өтіп, бейбіт өмірдің басты құндылықтарын бағалауға зор ықпалын тигізетінін жеткізді. Гонсало Мабунданың бейбітшілікті насихаттайтын бастамалары көрме ұйымдастырушыларының идеясымен үндеседі. Көрме ұйымдастырушылары– «Дегдар» гуманитарлық қоры, ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Нұр-Сұлтан қаласының әкімдігі. Ұйымдастырушылардың мәлімдеуінше, мүсіндер ҚР Ұлттық Музейіне сыйға табысталып, елордалықтар мен қала тұрғындары көрмені 23 қазанға дейін келіп тамашалай алады. Бұдан бөлек, көрмеде Қазақстан, АҚШ және Африка суретшілерінің жұмыстары ұсынылған. Гонсало Мабунданың туындылары сияқты бұл шығармашаларда да туған жерге деген сүйіспеншілік, тарихқа тағзым сынды тақырыптар қозғалған. Ұйымдастырушылар экспозицияның Семей ядролық полигоны жабылуының 30 жылдығына арналған жеке бөлімін көрсетті. Экспозицияда 25-тен астам отандық және шетелдік шеберлердің туындылары жинақталған. Олардың қатарында Айша Галимбаева, Амандос Аканаев, Абдрашит Сыдыханов, Амен Хайдаров сынды қазақ өнерінің майталмандары бар. Сондай-ақ бейбітшілік пен келісім тақырыбы қазақ және африкалық мәдениетті жақындастыра түскен концерттік бағдарламада көрініс тапты. Көрермен қауым ҚР Еңбек сіңірген қайраткері Тимур Урманчеевтің жетекшілігімен өнер көрсететін «Forte-Trio» триосы, опералық әнші Салтанат Ахметова, африкалық мәдениетті насихаттайтын қазақстандық «Килиманджаро» тобы мен «Тұран» этно-фольклорлық ансамблінің өнеріне тәнті болды. Экспонаттарды ҚР Ұлттық музейі, Ә. Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейі, «Дегдар» ГҚ, «Еуразиялық мәдени альянс» ҮЕҰ, «Құланшы» заманауи өнер орталығы,”Жаухар” сурет галереясы ұсынды.

Қатерлі ісікті емдеудің ең тиімді және озық әдістерінің бірі болып табылатын томотерапия Қазақстанның Нұр-Сұлтан қаласындағы «UMIT» Томотерапия Онкологиялық Орталығында қолжетімді. «UMIT» Томотерапия Онкологиялық Орталығы ең үздік еуропалық клиникалардың үлгісі негізінде жасалған. Орталықта Accuray (АҚШ) компаниясының өндірісі сәулелік терапия аппараты TomoTherapy HD орнатылған. Томотерапия онкологиялық ауруы бар науқастардың жайлылығы мен олардың өмірінің сапасы жайлы түсінікті жаңа деңгейге көтерді. Томотерапия мен оның қалай жұмыс істейтіні туралы «UMIT» медициналық орталығының директоры, медицина докторы, 31 жылдық өтілі бар онкохирург Ержан Мукатаевич Шаяхметов түсіндіреді. Томотерапия дегеніміз не? - Томотерапия сәулелік терапия тарихындағы революциялық шешімнің бірі деп атайды. Бұл пікір неге негізделген? - Қазіргі уақытта томотерапия онкологиялық науқастардың радиологиялық емінің алтын стандарты болып табылады. Бұл - қатерлі ісіктердің сәулелік терапиясына арналған заманауи аппарат. Оның ішінде сызықтық жылдамдатқыш пен компьютерлік томограф біріктірілген. Үш шешуші сәттерге байланысты бұл техникалық тұрғыда заманауи жаңа бағыт болып табылады: Бірінші – шиыршық бойынша жоғары энергиялы фотондардың тарамды бумасы арқылы сәулелендірудің бірегей жүйесі. Екінші – модуляцияланған қарқындылықпен сәулелендірудің тар өрісі. Үшінші – сәулелендіру көзінің айналуы мен науқас жатқан үстелдің қозғалысының біруақытта болуы. TomoTherapy HD үшін қолданылатын жабдық компьютерлік томография (КТ) жүйесіне өте ұқсас. Емдеу барысында науқас айналып тұрған сақинадан үздіксіз жылжитын кушеткада жатады. Сақина айналғанда кушетка портал арқылы жылжыған кезде жан-жақтан сәулелендіру жүреді. Томотерапияның артықшылықтары - Ержан Мукатаевич, томотерапияның әр артықшылығына тоқталып өткеніміз дұрыс болар. Томотерапияның басқа сызықтық жылдамдатқыштармен салыстырғанда жанама әсері аз болады Томотерапия аппаратының модуляцияланған қарқындылықпен сәулелендірудің тар өрісінің және қосымша жақсартылған визуализацияның болуы жанама әсерлердің азаюына әкеледі. Бұл ерекшелік ісік маңындағы сау тіндерді қорғауға мүмкіндік береді. Томотерапия кезінде емдік мөлшердің максимумы ісікке дәл тиеді Бұл сәулелендірудің бірегей шиыршықты әдісі мен көп күлтелі коллиматор нәтижесінде жүзеге асырылады. Сәулелендіру ісік шетінен басталады, одан әрі шиыршық бойынша айналу арқылы біртіндеп ісік орталығына жетеді. Яғни сәулелендіру шиыршықты әр түрлі жазықтықта жүргізіледі. Осыған байланысты ісік толығымен сәулеленеді. Фотондардың сәулелендіруші мөлшері бір фракция кезінде ешқайда шашырамайды және тікелей ісікке тиеді. Әдеттегі сызықтық жылдамдатқыштағы сәулелендіру тек бір жазықтықта ғана жүргізіледі. Инновациялық көп күлтелі коллиматор (MLC) көптеген күлтелерден тұрады, оларды біз «пердеше» деп атаймыз. Әр 20 миллисекундта бұл пердешелер ашылады, сәулені өткізеді және қайтадан жабылады. Яғни сәуле тұрақты түрде тимейді, ол айнымалы түрде әсер етеді, әр 20 миллисекунд сайын керекті мөлшерде қажетті жерге түседі. Сәуле мөлшері біркелкі таралады және максимальды мөлшері ісікке дәл тиеді. Ісіктің барлық бөлігі толығымен сәулеленеді. Томотерапияның 1 сеанста күрделі және көлемі үлкен ісіктерді сәулелендіру мүмкіндігі бар Мұндай дәлдік тұтас ұжымның жұмысына байланысты. Радиологтар мұқият жоспарлауды жүргізеді, компьютерлік симуляция жасалады, ісік пішіні мен оның шекаралары анықталады. Өйткені ісіктердің көлемі және шекарасы әр түрлі болады, көршілес жатқан ағзалар мен мүшелерді зақымдауы мүмкін. Осылайша радиациялық онкологтар компьютерде арнайы бағдарлама арқылы ісікті кескіндей отырып, ісіктің 3D-моделін құрады. Одан кейін медициналық физиктер ісікке қажетті мөлшердің жетуін жоспарлайды. Бұл жұмыс өте маңызды. Науқас сәулелендіруді қабылдағанда, ісік қаншалықты күрделі болғанымен, пішінделген ісік толығымен сәулеленеді және сыртқа шықпайды. Томотерапия бір мезетте көптеген метастаздарды сәулелендіруге қабілетті Компьютерлік томограф әр метастаздың үшөлшемді үлгісін жасауға және олардың ағзада таралуын алдын алуға мүмкіндік береді. Сондықтан томотерапия аппараты арқылы дененің әр аймағындағы метастаздарды біруақытта емдеуге болады. Бұл кезде сәулелендірудің жоғары дәлдігі мен оның әр метастазға емдік мөлшерінің жеткізілуі сақталады. Томотерапия кезінде емді визуальды бақылау Үшөлшемді КТ-суреттер арқылы ісіктің өлшемдері мен орналасуын нақты біле аламыз. Сондықтан томотерапия барысында кез келген өзгерістерді бақылай аламыз, яғни ісіктің сәулелендіруге реакциясын анықтауға болады. Қажет болған кезде ем жоспарын жеңіл әрі тез өзгертуге болады. Томотерапия – кардиостимуляторлары бар науқастар үшін сәулелендірудің жалғыз әдісі Кардионауқастарға жүрек автоматты режимде үзбестен жұмыс істеп тұруы үшін ырғақ жүргізушісі аппаратын, кардиостимуляторлар немесе жасанды дефибрилляция аппаратын жиі қояды. Алайда көкірек, өңеш немесе өкпенің ісігі кезінде ырғақ жүргізушісі аппараты бар науқастарға әдеттегі сызықты құрылғыда сәулелендіруді жүргізуге болмайды. Себебі бұл аппараттардағы батарея жұмысы істен шығуы мүмкін. Томоаппарат ырғақ жүргізушісін айналып өтіп, ісікке жетуге мүмкіндік береді. Ереже бойынша ырғақ жүргізушісіне 2-3 грейден артық сәулелендіруге жол бермеу қажет. Біздің физиктер керемет нәтижеге қол жеткізді. Ырғақтың жасанды жүргізушісі мен дефибрилляторларға түсетін жалпы жиынтық мөлшері 0,5 грейге ғана жетеді. TOMOTHERAPY HD аппараты көмегімен ем қалай жүргізіледі? - Емге дайындық қалай жүргізіледі? - Томотерапия кезінде максимальды нәтижеге қол жеткізу үшін науқастың қозғалмауы өте маңызды. Егер науқас 20 күн емге келсе, томотерапия барысында сол күндері ол бір қалыпта жатып, қозғалмауы тиіс. Осыған қол жеткізу үшін әр науқасқа арнайы жеке бекіткіш құрылғы, яғни термопластикалық бетперде мен вакуумдық матрас жасалады. Матрастар мен маскалар адам үшін қимылсыздықты сақтауға көмектеседі, адам денесінің барлық иілістерін қайталайды, позицияны бекітеді. Сонымен қатар екінші маңызды мәселе бар. Физиктер мен радиологтардың есебінен кейін науқастарға сәулелендіру бірден жүргізілмейді. Бізде фантом, арнайы аппарат бар. Ол барлық мәліметтерді жазып алып, есептердің барлығы дұрыс екені және адамды емдей бастауға болатыны туралы қорытынды бере алады. Бұл емнің қауіпсіздігін жоғарылатады және адамға сәулелендірудің аз мөлшерін қамтамасыз етеді. - Томоаппараттарда сәулелендірудің қай түрі қолданылады және ол қатерлі ісік жасушаларына қалай әсер етеді? - Томоаппараттар мен сызықтық жылдамдатқыштардағы сәулелендірумен заманауи емдеуде фотондар энергиясы қолданылады. Ісік жасушаларын сәулелендіру барысында ДНҚ тізбегінің бұзылуы жүреді, одан әрі ісік жасушасы өзінің өсуі мен көбеюін тоқтатады. Осылайша ісік жойылады. - Томотерапияның қанша сеансы науқасқа қажет болуы мүмкін? - Біз сеанстарды фракция деп атаймыз. Онкоаурулардың әр түрінде жүргізілетін фракциялар саны әр түрлі болады. Оның саны 40 фракцияға дейін жетеді. Паллиативті режимде 3-тен 20 фракцияға дейін жүргізіледі. Асқынған жағдайда, яғни сәулелендіру мүмкін болмаған кезде, көптеген метастаздар болғанда томотерапия ауру сезімін азайтуға, науқастың жағдайын жақсартуға көмектеседі. - Томотерапия көмегімен рактың қандай түрлерін емдеуге болады? - Біз рактың барлық түрін, әр түрлі орналасуын емдей аламыз. Тек аналық без рагын емдей алмаймыз, өйткені ол жерде аурудың табиғаты өзгеше болады, ота мен химиотерапияны талап етеді. Біз бас миы, сүт бездері, өңеш, өкпенің қатерлі ісігін, плевраның мезотелиомасын емдейміз. Плевра мезотелиомасы кезінде томотерапия емнің алтын стандарты болып есептеледі. Сонымен бірге томотерапия балалар мен ересектердегі лейкоз кезінде сүйек кемігін толық сәулелендіретін жалғыз әдіс болып табылады. Сүйек кемігін ауыстырып салар алдында толық сәулелендіру өткізеді. Бұл лейкозды емдеуде жақсы нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Біз балаларды 1,5 жасынан бастап емдей аламыз. Бұдан басқа метастаздары қолайсыздық, ауру сезімін тудыратын, өмір сапасын нашарлататын паллиативті онкоаурулар тобы бар. Сол кезде томотерапия аппаратында біз метастазды сәулелендіре аламыз. Мысалы зақымданған омыртқаны сәулелендіргенде ауру сезімі азаяды. Шын мәнінде біз ісікті емдемейміз, бірақ науқас жағдайын жеңілдетеміз. Осылайша олардың өмір сүру сапасын жақсартамыз. Бұл емдеудің паллиативті режимі болып табылады. - Қандай науқастарды томотерапиямен емдеуге алмайсыз? - Біз аурудың 4-ші кезеңіндегі, көптеген ағзалардың зақымдануы бар, қатерлі ісіктік уыттану, қатерлі ісіктік кахексиясы бар науқастарды томотерапия жасауға қабылдай алмаймыз. Бұндай науқастарға сәулелендіру қарсы көрсеткіш болып есептеледі. - Томотерапияның жанама әсерлері бар ма? - Негізінен бұл жергілікті терілік белгілер: дерматиттер, эпидермиттер. Олар уақыт өте келе жоғалады. Мысалы тік ішекті сәулелендіруден кейін ректит немесе проктит туындауы мүмкін. Жатыр мойыны қатерлі ісігін емдеу кезінде екі жыл ішінде басқа аппараттармен сәулелендіруден кейін болатын асқынуларды (ректо-вагиналды немесе ректо-қуықтық жыланкөздер, цервико-ректальды жыланкөздер) көрмедік. Томотерапияны қалай қабылдаса болады? - Сіздің томотерапия орталығыңызда емделу үшін квотаны қалай алуға болады? - Біріншіден, тұрғылықты мекен-жай бойынша онкодиспансерде диспансерлік есепте тұру керек. Екіншіден, сәулелік терапияны жүргізуге мультидисциплинарлы топтың шешімі болу керек. Үшіншіден, науқастың Нұр-Сұлтан қаласына келіп, біздің томотерапия орталығымызда ем алуға ниеті болу қажет. Әдетте науқастың тұрғылықты мекен-жайы бойынша дәрігер-радиолог бізбен хабарласып, барлық құжаттардың көшірмесін жібереді. Біздің электронды поштамыз info@tomo.kz бар, онда барлық ақпаратты жазуға болады. Біздің радиолог-дәрігерлеріміз оның барлығын қарап тексереді, талдау жасайды, қажет болса қосымша зерттеулерді сұрайды. Одан кейін квота бөлуге оң шешім қабылданса, науқасты ем алуға шақырады. Біздің UMIT томотерапия орталығымызда мемлекеттік тапсырыс бойынша квоталардың белгілі бір жылдық саны бар. Әр науқас бойынша квотаны бөлу туралы соңғы шешімді біздің орталық қабылдайды. Егер квотаның жылдық саны қысқа уақытта аяқталса, онда біз мемлекеттен квотаның қосымша мөлшерін сұраймыз. Екі жылда мемлекет біздің сұранысқа қарсылық білдірмеді. Біз өз тарапымыздан мемлекет алдындағы барлық келісілген міндеттемелерімізді толық орындаймыз. - Егер науқас ақылы түрде ем алғысы келсе, емінің бағасы неше болады? - Радиолог кеңесі тегін екенін бірден айтайын. Біз томотерапия бойынша ақылы қызметтерді аурудың 4-ші кезеңімен науқастарға немесе диспансерлік есепте 4-ші клиникалық топ ретінде тұратын науқастарға ұсына аламыз. Әдетте бұл өте ауыр жағдайдағы науқастар болып табылады және оларға квота бойынша ем көрсетілмеген. Науқастардың мұндай тобына, егер жағдай мүмкіндік берсе, қатты ауру сезімі кезінде көмек көрсете аламыз. Мысалы, жағдайын жеңілдету үшін сәулелендірудің 2-3 фракциясын жүргізуге болады. Бұндай науқастар өздері төлеуі қажет. 1 фракция - 250-260 мың теңге. Бұл сомаға қызметтердің барлық кешені, оның ішінде барлық талдаулар, зерттеулер, бекіткіш матрас пен масканы жасау кіреді. -Басқа мемлекеттердің азаматтарын емдеуге қабылдайсыздар ма? - Иә, ақылы түрде қабылдаймыз. Бізде Өзбекстан, Қырғызстан азаматтары ем алған. Көршілес мемлекеттердің азаматтары біздің электронды поштамызға жазып, өз құжаттарын жібере алады. Қалған рәсімдеу үдерісі өз еліміздің азаматтарына арналған ереже бойынша жүргізіледі. Орталық Азияда біздің орталық алғашқы және дара томотерапия орталығы болып табылады. Сонымен қатар біз 2020 жылы ұлттық аккредитацияны өтіп, Қазақстан бойынша жоғары категорияны алдық. Қазіргі таңда біз науқас пен дәрігердің қауіпсіздігіне байланысты JCI стандарты бойынша халықаралық аккредитацияға дайындалып отырмыз. Бұл науқастардың қауіпсіздік стандарттары бойынша аккредитацияланған медициналық орталықтардың халықаралық реестріне біздің орталықтың кіруіне мүмкіндік береді. Сол кезде біз шетел азаматтарын еш кедергісіз қабылдай аламыз. - Томоаппарат 1 жылда қанша науқасты емдей алады? - Біздің томотерапия аппаратында тәулігіне 100 адамды емдеуге болады. 2019 жылы 205 адамды емдедік. Олардың 61%-ы терапияның радикалды схемасы (ісікті толық жою) бойынша, 38%-ы паллиативті режимде (аурудың соңғы сатысындағы жағдайы ауыр науқастар) ем қабылдады. 2020 жылы 444 науқас емделді. Бұл екі есе жоғары көрсеткіш болып табылады. Олардың ішінде 70%-ы радикалды схема бойынша ем қабылдады. Неғұрлым емді ертерек бастаса, соғұрлым нәтиже жақсы болатыны туралы түсінік қалыптаса бастады. Өңірлерді кең ауқымда хабарландыру нәтижесінде дәрігерлер бізге науқастарды аурудың ерте сатысында жібере бастады. Қазіргі уақытта алғаш анықталған онконауқастардың 70% сәулелік терапияны қажет етеді. Бұл өте үлкен көрсеткіш болып табылады. 2018 жылы 182 мың адам есепте тұрды, олардың ішінде алғаш анықталғаны 34 мың адам. Демек, осы 34 мың адамның 70%-ына сәулелік терапия керек. - Ержан Мукатаевич, онколог ретінде адамдарға алдын алу мақсатында не ұсынар едіңіз? Адамдарға өздеріңізді жақсы көріңіздер, денсаулықтарыңызды күтіңіздер, белгілі бір жасқа жеткенде, мысалы, 35 жастан бастап барлық скринингтік тексерулерден өту керек деп айтқым келеді. Скринингтік тексерулер саны 3, барлығы тегін және қолжетімді. Оларға сүт безі, жатыр мойыны және қуық асты безінің қатерлі ісіктерін анықтайтын скринингтік тексерулер жатады. Оларды міндетті түрде өту қажет. Мен онколог ретінде мынаны нақты айта аламын, сүт безі рагы бойынша скрининг нақты жұмыс істейді, оны жете бағаламауға болмайды. 2009 жылы 1-2 сатыдағы сүт безі рагы 20-25% құрады, ал 3-4 сатысы 70% жуық болды. Қазақстан бойынша скринингті енгізген соң 2015 жылы 1-2 сатыдағы сүт безі рагы 70%, ал 3-4 сатысы 30% тең болды. Мемлекет масштабында бұл өте маңызды өзгерістер болып есептеледі. Радиобелсенділік туралы аңыздар - Көпшілікті бір сұрақ алаңдатады: ем алу барысында адам радиобелсенді бола ала ма? Кейде сәулелік терапияны алатын науқастың туысқандары олармен жақын қарым-қатынас орнатқысы келмейді. - Біздің орталықта біз науқастар үшін брошюраларды арнайы дайындадық. Онда сәулелік терапия дегеніміз не, өз-өзін қалай ұстау керек, қалай тамақтану қажет, осымен қалай өмір сүру керектігін толық түсіндіріп жаздық. Біздің науқастар тек амбулаторлық ем алады. Олар бізге белгіленген уақытта келіп, қарап тексеруден өтіп, ем фракциясын алып, үйлеріне қайтады. Сәулелік терапия басқа адамдар үшін қауіпті емес, ешқандай жүктеме емес деп айтқым келеді. Бұл - фотондар энергиясы, күннің энергиясы. Біз ешқандай радиобелсенді заттар, изотоптарды қолданбаймыз, сондықтан сәулелік радиация жоқ. Айналадағы адамдарға ешқандай қауіп туғызбайды. Фотондар адам денесі арқылы өтіп, еш жерде тұрақтамайды және жиналмайды. ҮМІТ - Сіздің орталық «UMIT», яғни үміт деп аталады. - «ҮМІТ» – себебі біздің орталық адамдарға заманауи тиімді ем алу мен аурудан жазылып кетуге мүмкіндік бар деген үміт сыйлағысы келеді. Біздің негізгі міндетіміз осы, яғни «Жазылу жолында бізбен бірге үміт сыйла!». Ал клиника логотипіндегі бәйшешек – қар мен суыққа қарамастан міндетті түрде көктем, күн мен жылудың келетініне сенім белгісі!

Мемлекеттік рәміздер - КГУ "Общеобразовательная школа №1" Отдела образования по городу Актау Управления образования Мангистауской области Маңғыстау облысының білім басқармасының Ақтау қаласы бойынша білім бөлімінің №1 жалпы білім беретін мектеп" КММ Мемлекеттік рәміздер ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТIК ТУЫ Ту – мемлекеттің егемендік пен біртұтастықты білдіретін басты рәміздерінің бірі. «Флаг» термині «vlag» деген нидерланд сөзінен шыққан және белгіленген көлем мен түстегі, әдетте елтаңба немесе эмблема түрінде бейнеленген, діңгекке немесе бауға бекітілген мата ұғымын білдіреді. Ту ежелден елдің халқын біріктіру және оны белгілі бір мемлекеттік құрылымға сәйкестендіру міндетін атқарып келеді. Тәуелсіз Қазақстанның Мемлекеттік туы ресми түрде 1992 жылы қабылданды. Оның авторы – белгілі суретші Шәкен Ниязбеков. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы – ортасында шұғылалы күн, оның астында қалықтап ұшқан қыран бейнеленген тік бұрышты көгілдір түсті мата. Тудың сабының тұсында тік жолақ түрінде ұлттық өрнек нақышталған. Күн, оның шұғыласы, қыран және ұлттық өрнек бейнесі алтын түстес. Тудың ені мен ұзындығының арақатынасы – 1:2 Геральдика дәстүрінде әрбір түс белгілі бір ұғымды танытады. Мәселен, аспандай көк түс адам бойындағы адалдық, тазалық, сенімділік, мінсіздік сияқты қасиеттерді білдіреді. Сонымен қатар, көк түс түркі мәдениетінде терең символдық мәнге ие. Ежелгі түркілер аспанды тәңір-атаға балаған, ал олардың көк туы арғы ата-бабаларға деген адалдықты бейнеледі. Қазақстанның Мемлекеттік туында ол ашық аспанды, бейбітшілікті, игілікті білдірсе, түстің біркелкілігі еліміздің тұтастығын меңзейді. Геральдика қағидаттарына сәйкес, күн байлық пен молшылықты, өмірді және күш-қуатты бейнелейді. Сондықтан еліміздің туындағы күн шапағы дәулеттілік пен бақуаттылықтың символы – алтын масақ пішінінде берілген. Қазақстанның мемлекеттік атрибутикасында күннің бейнеленуі еліміздің жалпыадамзаттық құндылықтарды қастерлейтінін дәлелдейді және жас мемлекеттің жасампаздық күш-қуатын, серіктестік пен ынтымақтастық үшін әлемнің барлық еліне ашық екенін айғақтайды.. Қыран (бүркіт) бейнесі – көптеген халықтардың елтаңбалары мен туларында ерте кезден бері қолданылып келе жатқан басты геральдикалық атрибуттардың бірі. Бұл бейне әдетте биліктің, қырағылық пен мәрттіктің символы ретінде қабылданады. Күн астында қалықтаған бүркіт мемлекеттің қуат-күшін, оның егемендігі мен тәуелсіздігін, биік мақсаттар мен жарқын болашаққа деген ұмтылысын танытады. Бүркіт бейнесі еуразиялық көшпенділердің дүниетанымында айрықша орын алады және олардың түсінігінде бостандық пен адалдық, өрлік пен ерлік, қуат пен ниет тазалығы тәрізді ұғымдармен ұштасып жатады. Алтын бүркіт кескіні жас егемен мемлекеттің әлемдік өркениет биігіне деген ұмылысын көрсетеді. Мемлекеттік тудың сабының тұсына тігінен ұзына бойына кескінделген ұлттық өрнектер – оның маңызды элементі. Қазақ ою-өрнектері – дүниені көркемдік тұрғыдан қабылдаудың халықтың эстетикалық талғамына сай келетін ерекше бір түрі. Түрлі формалар мен желілер үйлесімін танытатын өрнектер халықтың ішкі әлемін ашып көрсететін мәнерлі көркемдік құрал болып саналады. Тудың сабын жағалай салынған ұлттық өрнектер Қазақстан халқының мәдениеті мен дәстүрін символдық тұрғыда бейнелейді. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТIК Елтаңбасы Елтаңба – мемлекеттің басты рәміздерінің бірі. Елтаңба («герб») термині немістің «erbe» (мұра) деген сөзінен шыққан. Мемлекеттің мәдени және тарихи дәстүрін бейнелейтін символдық мәні бар үйлесімді пішіндер мен заттардың мирастық ерекшелік белгісін білдіреді. Қазіргі Қазақстан аумағын мекендеген қола дәуірінің көшпенділері кейін графикалық ұғымы «таңба» деп аталған ерекше символ-тотем арқылы өздерін танытқанына тарих куәлік етіп отыр. Алғаш рет бұл термин Түрік қағанаты тұсында қолданыла бастаған. Егеменді Қазақстанның Елтаңбасы 1992 жылы ресми түрде қабылданды. Оның авторлары – белгілі сәулетшілер Жандарбек Мәлібеков пен Шот-Аман Уәлиханов. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы дөңгелек нысанды. Бұл – Ұлы дала көшпенділері айрықша қастер тұтқан өмір мен мәңгіліктің символы. Мемлекеттік елтаңбаның орталық геральдикалық элементі – көгілдір түс аясындағы шаңырақ (киіз үйдің жоғарғы күмбез тәрізді бөлігі) бейнесі. Шаңырақты айнала күн сәулесі секілді тараған уықтар шаншылған. Шаңырақтың оң жағы мен сол жағына аңыздардағы қанатты пырақтар бейнесі орналастырылған. Жоғарғы бөлігінде – көлемді бес бұрышты жұлдыз, ал төменгі бөлігінде «Қазақстан» деген жазу бар. Жұлдыздың, шаңырақтың, уықтардың, аңыздардағы қанатты пырақтардың бейнесі, сондай-ақ «Қазақстан» деген жазу – алтын түстес. Көк күмбезін еске салатын және Еуразия көшпенділерінің дәстүрлі мәдениетінде тіршіліктің негізгі бастауының бірі боп саналатын шаңырақ – киіз үйдің басты жүйе құраушы бөлігі. Республиканың Мемлекеттік елтаңбасындағы шаңырақ бейнесі – елімізді мекендейтін барлық халықтардың ортақ қонысының, біртұтас Отанының символы. Шаңырақтың мықтылығы мен беріктігі оның барлық уықтарының сенімділігіне байланыстылығы секілді, Қазақстанда бақытқа жету әрбір азаматтың аман-есендігіне байланысты. Аңыздағы қанатты тұлпарлар Мемлекеттік елтаңбадағы өзекті геральдикалық элемент болып саналады. Бағзы замандағы тұлпар бейнесі батылдықты, сенімділікті және ерік күшін танытады. Пырақтың қанаты Қазақстанның көпұлтты халқының қуатты және гүлденген мемлекет құру туралы ғасырлар бойғы тілегін аңғартады. Олар – шынайы ой-арман мен ұдайы жетілуге және жасампаз дамуға ұмтылыстың көрінісі. Сонымен қатар, арғымақтың алтын қанаттары алтын масақты еске салады, қазақстандықтардың еңбексүйгіштігін және еліміздің материалдық игілігін танытады. Өткен ғасырларда мүйіз көшпенділердің табынушылық ғұрыптарында, сонымен қатар, жауынгерлік тудың ұшына орнату үшін белсенді пайдаланылған. Көктің сыйын, жердің игілігін, жорықтың жеңісін әртүрлі жануарлардың мүйізі арқылы бейнелеу көптеген халықтардың символдық композицияларында елеулі орын алды. Сондықтан молшылық әкелетін мүйізі бар қанатты тұлпар семантикалық және тарихи түп-тамыры терең маңызды типологиялық образ болып саналады. Республиканың Мемлекеттік елтаңбасындағы тағы бір деталь – бес бұрышты жұлдыз. Бұл символды адамзат ежелгі заманнан бері пайдаланып келеді, ол адамдардың ақиқат сәулесіне, барлық игі аңсарларға және мәңгілік құндылықтарға деген ұдайы ұмтылысын білдіреді. Мемлекеттік елтаңбада жұлдыздың бейнеленуі қазақстандықтардың әлемнің барлық халықтарымен ынтымақтастық пен серіктестік орнатуға ниетті ел болуға деген талпынысын танытады. Қазақстан тұрғындарының жүрегі мен құшағы бес құрлықтың өкілдері үшін қашанда ашық. Елтаңбада қолданылған негізгі түс – алтынның түсі. Бұл – байлықтың, әділдіктің және кеңпейілділіктің символы. Сонымен қатар, көгілдір аспан түстес тудың түсі алтынның түсімен үйлесім тауып, ашық аспан, бейбітшілік және бақуат тіршілік ұғымдарын танытып тұр. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТIК Гимні Гимн – мемлекеттің басты рәміздерінің бірі. Гректің «gimneo» сөзінен шыққан «гимн» термині «салтанатты ән» деген мағынаны білдіреді. Гимн ел азаматтарын тиімді әлеуметтік-саяси тұрғыдан топтастырып, этномәдени тұрғыдан теңдестіру үшін негізгі мәнге ие, маңызды дыбыстық рәміз саналады. Тәуелсіз Қазақстанның тарихында еліміздің мемлекеттік гимні екі рет – 1992 және 2006 жылдары бекітілді. Республика мемлекеттік егемендігін иеленгеннен кейін, 1992 жылы Қазақстан әнұранының музыкасы мен мәтініне байқау жарияланды. Байқау қорытындысы бойынша Қазақ КСР гимнінің музыкалық редакциясын сақтау туралы шешім қабылданды. Осылайша тәуелсіз Қазақстанның алғашқы гимінің музыкасының авторлары Мұқан Төлебаев, Евгений Брусиловский және Латиф Хамиди болды. Сонымен қатар, үздік мәтінге жарияланған байқауда авторлар ұжымы, белгілі ақындар Мұзафар Әлімбаев, Қадыр Мырзалиев, Тұманбай Молдағалиев және Жадыра Дәрібаева жеңіп шықты. Елдің дыбыстық рәмізінің танымалдығын арттыру мақсатында 2006 жылы жаңа мемлекеттік гимн қабылданды. Оның негізі ретінде халықтың арасында кеңінен танымал «Менің Қазақстаным» патриоттық әні таңдап алынды. Ол әнді Шәмші Қалдаяқов 1956 жылы Жұмекен Нәжімеденовтің сөзіне жазған болатын. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев әнге мемлекеттік гимн жоғары мәртебесін беру және анағұрлым салтанатты шырқалуы үшін музыкалық туындының бастапқы мәтінін өңдеді. Қазақстан Парламенті 2006 жылы 6 қаңтарда палаталардың бірлескен отырысында «Мемлекеттік рәміздер туралы» Жарлыққа тиісті түзету енгізіп, еліміздің жаңа мемлекеттік гимнін бекітті.

Өткен аптада теңге сатылымдағы көптеген валюталарға қатысты өзінің босаңсығанын көрсетті. Теңге долларға қатысты 1.75%-ға, еуроға қатысты 1.37%-ға және юаньға қатысты 0.43%-ға әлсіреді. Ал рубльге қатысты 0.63%-ға нығайды. Жыл басынан бері теңге долларға қатысты 9.42%-ға, рубльге қатысты 36.11%-ға, юаньға қатысты 0.60%-ға әлсіреп, еуроға қатысты керісінше 3.36%-ға нығайды. Теңгенің доллар мен рубльге қатысты апталық ауытқуы 0.1%-ды құрады. Бұл өткен аптаға қарағанда 0.9 п.т. және 1.0 п.т.-қа төмен. Бұл мәндер өткен апта аясында теңге бағамының келіп жатқан ақпараттарға айтарлықтай салғырт әсер еткенін танытты. Бұл валюта нарығының тиімсіздігінің өсіп жатқандығын немесе нарыққа қатысушылардың барлығын қанағаттандыратын ортақ бағам бойынша уақытша уағдаласқандығын білдіруі мүмкін. Экспорттаушылардың салық төлемі кезеңінен кейін келген апта биржалық сауда көлемінің айтарлықтай төмендегенімен есте қалды. Айталық, өткен аптада USDKZT жұбының сауда көлемі оған дейінгі аптамен салыстырғанда 75.6%-ға қысқарып (2022 жылғы орташа апталық сауда көлемімен салыстырғанда 69.5%-ға төмен), 175.70 млн долларды құрады. Атап өту керек, өткен аптада теңгенің сауда көлемі төмен болды. Мұндай жағдай ағымдағы бағамның шынымен теңгерімді сипатта екендігін білдірмейді. Теңге индексі (31 тамыз – 2 қыркүйек) Қаралып жатқан аптада Теңге индексі 0.6%-ға төмендеп, 79.50 пунктті құрады. Индекс жыл басынан бері 12.4%-ға әлсіреді. Индекстің деректері бойынша бағам үлкен салық аптасы барысында жеңіп алынған жайғасымынан айырылды. Бұған мұнай бағасының бір баррель үшін 93.0 долларға дейін түскендігі және америкалық доллар жайғасымының күшейгені себеп болды. Теңге индексіне сәйкес тамыздың екінші жартысынан бастап, мұнай бағасының серпіні мен ұлттық валюта бағамында алшақтық қысқаруда. Бұл Теңге индексінің 77-80 пункт деңгейінде тұрақты тербелісі аясында мұнай бағасының бір баррель үшін 100 доллардан асатын деңгейден қазіргі 93 долларға дейін түскендігі арқасында орын алды. Осы ретте Индекс әзірге доллардың күшейгендігін елең қылмауда. Jusan Analytics ой-пікірі Бағам бұрынғы деңгейіне қайта оралды – доллар бағасы – 470-472 теңге болды. Демек бұл теңгенің үлкен салық аптасы кезіндегі нығаю инвесторлар мен нарыққа қатысушылардың болжамына сәйкес келмегенін білдіреді. Яғни, теңге бағамы тек уақытша артқан сұранысқа байланысты ғана нығайған. Қысқаша аптаның ортасында тамыздың қорытындысы бойынша жылдық инфляцияның 16.1%-ға (+1.4% а/а) дейін елеулі түрде үдегені туралы деректер және ҚР Президентінің Жолдауы барысында Үкімет пен ҚРҰБ-қа арналған шаралар валюта нарығына қатысушылардың аңысын аңду саясатын ұстануына себеп болған болса керек. Енді бағам белгілеудің алдағы тренді өкілетті органдардың жауапты шараларына, сондай-ақ ішкі және сыртқы іргелі факторларға тәуелді болады. Инфляцияға байланысты деректердің шығуына байланысты біз болжамдарымызды елеулі түрде қайта қарадық. Өйткені деректер біздің болжамнан жоғары болып шықты және монетарлық шарттардың траекториясы түзетілді.

Сізге «Зияткерлік олимпиадаға» доступ берілді. Қазір тапсырыс беріп үлгеріңіз. Себебі, небәрі 13 күннен соң олимпиада аяқталады. Зияткерлік олимпиада Халықаралық олимпиада тізімін көру Облыстық олимпиада тізімін көру Республикалық олимпиада тізімін көру Ұстаздарға арналған оқу әдістемелік материалдар Пәнін, сыныбын және бағытын көрсетіп 180 000 астам сабақ жоспарларын сайттан тегін жүктеп алуға болады: Әлеуметтік пе... Алгебра Аттестаттау материалдары Әлеуметтік педагог Әлеуметтану Әдістемелік бірлестік жетекшілері Балабақша Бастауыш сынып Биология География Геометрия Директорға Дене шынықтыру Дінтану Жаңартылған бағдарлама Жаратылыстану Завучтарға Информатика Кітапханашылар Коррекциялық мектеп Қазақ тілі Кембридж тәсілімен оқыту Қазақ әдебиеті Қаржылық сауаттылық пәні Құқық негіздері Қосымша білім беру Логопед, дефектолог Математика Мадениеттану Мектеп алды даярлық Музыка Мектеп әкімшілігі Өзін-өзі тану Психология Русский язык Сынып жетекшісі Сызу Сурет Дүние жүзі тарихы Оқу ісінің меңгерушісі Қазақстан тарихы Ресей тарихы Технология Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері Физика Философия Химия Шағын орталық Шет тілі Неміс тілі Экономика Экология Басқа Мектептен тыс мекемелер Адам және қоғам Алғашқы әскери дайындық Русская литература Барлығы Барлығы Ашық сабақ Мақала Презентация Сабақ жоспары Тест Тәрбие сағаты Семинарлар Конспект Ғылыми жұмыстар Олимпиада тапсырмалары Ойындар, Сценарийлер Эссе Өлең, ертегі, әңгімелер Ақын жазушылар Жұмбақтар Көрнекілік Шығарма, мазмұндама Жаңылтпаштар, әзілдер Портфолио Коучинг жоспары Сыныптан тыс жұмыс Оқушылар жұмысы Авторлық бағдарлама Оқу жылы Ата-аналармен жұмыс Баяндамалар, реферат Мереке, тілек Басқа 10 сынып Барлығы Мектепке дейінгі 1 сынып 2 сынып 3 сынып 4 сынып 5 сынып 6 сынып 7 сынып 8 сынып 9 сынып 10 сынып 11 сынып 12 сынып Басқа

Бөлім қызметінің негізі – ультрадыбыс, рентгенологиялық пен магнитті-резонансты жабдықтары арқылы диагностикалық зерттеулер жүргізу. Сәуле арқылы диагностикалау бөлімі 3 құрылымнан тұрады: рентген – кабинеттер, КТ және МРТ – кабинеттері мен УДЗ кабинеттері. Сәуле арқылы диагностикалау бөлімі тарихи тұрғысынан рентгенологиялық бөлімшесінің негізінде құрылған, аталмыш бөлімше 1946 жылы А.Н.Сызғановтың бастамашылығымен институттың ғылыми құрылымы ретінде ұйымдастырылған. 1986 жылдан бері ультрадыбыс арқылы диагностикалау (УДЗ) құрылымы ретінде қызмет көрсетуде. 1993 жылдан бастап профессор И.Х. Мұхамеджановтың басқаруымен ультрадыбыс арқылы диагностикалау зертханасында ең жаңа диагностикалық аппараттарды сатып алуымен зерттеудің замануи әдістерінің енгізілуі басталды. Қазіргі таңда ішперде құысының және ішпердеде артындағы аумағы органдарын, кіші жамбасының, сүт безінің және қалқанбезінің, үстінгі жұмсақ тіндерінің, плевра құыстарының, көкірекорта органдарының, ұманың, лимфалық түйіндерінің зерттеулері; ішперде құысының, бүйрек трансплантатының, мойын қан-тамырларының, қол-аяқтарының допплерографиясын жүргізеді; түсті допплерлік көрінісін қолдануымен жүректі ультрадыбыс арқылы зерттеуі жасалады (эхокардиография, допплерэхокардиография). Сондай-ақ ультрадыбыс аппаратының бақылауында операция жасау жағдайында азинвазивті хирургиялық араласулар жүргізіледі: бауыр мен бүйрек кисталарының пункциясы, іріңқалталарды, қалдық құыстарының пункциясы мен кәріздеуі жасалады; бауырасты құысында жалқық жасалады; тері арасында бауыр арасындағы холангиостомия, холецистостомия, диагностикалық биопсия, эхокардиография арқылы бақылауда окклюдермен ДМПП рентген-эндоваскулярлық жабу, сонымен қатар интраоперациялық ультрадыбыс арқылы зерттеулер. 1999 жылдан бастап м.ғ.д. Е.А. Ахметовтың басқаруымен компьютерлік томография және магнитті-резонансты томография (КТ және МРТ) кабинеттері қызмет көрсетуде. Өкпе, көкірекорта, бүйрек, бауыр және өтшығу жолдарының, магистралды қан-тамырларының және т.б. ауруларының дигностикалауын жақсарту үшін МРТ мен КТ қолдануы бойынша зерттеудің түрлі әдістері жүргізілуде. Ең жаңа диагностикалық технологиялар: мультиспиралды компьютерлік томографиясы кезінде көрсетудің үшмөлшерлі құрылғысы, виртуалды бронхоскопия, виртуалды колоноскопия, контрасты емес ангиографиясы, қан-тамырлардың және жүректің, бас миінің және бас кемігінің, омыртқасының, кіші жамбасы органдарының, лор патологиясының МРТ мен КТ-диагностикасы үнемі енгізіліп, жетілдіріліп тұрады. Кеуде, ішперде құысы органдарында жаңадан пайда болған өсінділерін және қан-тамырлы ауытқыларын саралап, диагностикалау үшін автоматты инжектері арқылы контрастты затты енгізуімен (болюсті енгізу) МСКТ, КТ-аорто- және ангиографиялау зерттеулерін жүргізуге мүмкіндік береді. Тексерілу және маманның қабылдауына алдын ала жазылу мәселелері бойынша мына телефон нөмірлері арқылы жүгінуге болады:

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Ақша-кредит саясаты жөніндегі комитеті (бұдан әрі – ҚҰБ) осы жылдың 25 сәуірінде базалық мөлшерлемені + / - 1,00 п. т. пайыздық дәлізімен жылдық 14% деңгейінде белгілеу туралы шешім қабылдады. ҚҰБ Төрағасы Ғ. Пірматовтың айтуынша, қазіргі жағдайда инфляцияның өсу үрдісін кері қайтару үшін базалық мөлшерлемені арттыру қажет. Бұл ретте базалық мөлшерлеменің деңгейіне қатысты шешім теңдестірілген және бұл шешім оның экономикалық белсенділікке әсерін ескере отырып қабылданады. «Біз бұдан несиелеуге және экономикалық өсуге айтарлықтай қауіп төндірмейтінін көріп отырмыз, бірақ инфляцияны бақылау үшін аса маңызды. Белгіленген базалық мөлшерлеменің деңгейіне қатысты айтатын болсақ, қазіргі уақытта оңтайлы шешім болғаны сөзсіз және бүгінгі қалыптасқан жағдайға толықтай сәйкес келеді. Жұмсартылған ақша-кредит саясаты бір мезеттік күмәнді пайдаға кенелтуі мүмкін, бірақ ұзақ мерзімді перспективада оның салдары қайтарымсыз болады», – деді Ғ. Пірматов ҚҰБ-тың баспасөз-брифингі кезінде. Брифингте айтылған мәліметтерге сәйкес, несиелендіру көлемінің өсуіне қарап экономикалық белсенділікті бағалауға болады. Мәселен, бірінші тоқсанда экономикаға берілген жаңа кредиттердің көлемі өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 25,3%-ға ұлғайды, оның ішінде бизнеске – 19,6%, халыққа – 32,5%. «Дегенмен, 2022 жылдың наурыз айының қорытындысы көрсеткендей, белгісіздік белең алып, несие беру шарттары өзгеріп жатқан жағдайда мөлшерлеменің көтерілгені кредиттеу үшін тежеуші фактор болмайды», - деді Ғ.Пірматов. Базалық мөлшерлеме бойынша қабылданған бұл шешім теңгедегі активтердің тартымдылығын арттырады. Бұл өз кезегінде халықтың райын тұтынушыдан жинақтауға қайта теңдестіруге мүмкіндік береді. «Сонымен қатар инфляциялық күтулердің траекториясын, инфляция бойынша жаңартылған болжамдарды, жиынтық сұраныс пен импортты, сондай-ақ басқа да қосымша инфляциялық шоктардың пайда болу тәуекелін ескере отырып, ақша-кредит шарттарын одан әрі күшейту үшін де сақталған кеңістік бар», - деп түйіндеді Ғ. Пірматов. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Ақша-кредит саясаты жөніндегі комитетінің базалық мөлшерлеме бойынша кезекті жоспарлы шешімі 2022 жылы 6 маусымда Нұр-Сұлтан уақыты бойынша сағат 15:00-де жарияланады.

1962 жылы Қазақ КСР Энергия министрлігінің құрылуымен электрлік станцияларды және жеке энергетикалық түйіндерді ірі энергетикалық жүйелерге біріктірулер басталды, бұл жұмыстар іс жүзінде 1971 жылдың басында аяқталды. Осы уақыттан бастап республиканың энергетикалық базасының жылдам өсуі басталды, бұл процестің айқындаушы факторы салалық басқару жүйесіне ауысу болды. Кейін 60-шы жылдарда Маңғышлақта мұнай өндірісінің қарқынды игерілуімен өзінің энергетикалық базасы құрыла бастады. Ұзақ уақыт бойы өңірдің энергетикасы автономды дамыды және осы өңірдегі қуат өндіретін жалғыз қайнаркөз Маңғышлақ атомдық энгергетикалық зауыты (МЭЗ) оқшау жұмыс жасады, оның іс жүзінде басқа станциялармен жүйеаралық байланысы болған жоқ. Және тек 1988 жылы Ақтау-Бейнеу-Тенгиз 220 кВ кернеуіне есептелген электр берілісінің жүйеаралық желісінің пайдалануға енгізілуі Маңғышлақ атомдық энгергетикалық зауытына (МЭЗ) республиканың барлық энергетикалық жүйесімен параллель жұмыс жасауға мүмкіндік берді. Маңғышлақ электрлік тораптар кәсіпорны (МЭТК) 1966 жылы «Казахстаннефть» бірлестігі құрамында ұйымдастырылды. 19.03.1967 жылы Маңғышлақ электрлік тораптар кәсіпорны (МЭТК) «Мангышлакнефть» ӨБ құрамында «Гурьевэнерго» АЭШБ құрамына табысталды. Кәсіпорын әрекет еткен жылдары еңбек ұжымымен біздің облысты жаппай электрлендіру бойынша шынымен баға жетпес жұмыс жасалды. Бүгінгі күні облыс картасында электрлік тораптар өткізілмеген ешбір елді мекен жоқ. Маңғышлақ электрлік тораптар кәсіпорны әрекет еткен уақытта жаңа тораптарды пайдалануға енгізу бойынша, тораптардың пайдалану деңгейін, жұмыс жасау сенімділігін жоғарылату бойынша үлкен жұмыс жасалды. Бірінші «Өзен» 110/35/6кВ қосалқы станциясы 1965 жылы салынып, пайдалануға енгізілді (қазір бұл «Городская» ҚС), екінші қосалқы стания 1966 жылы Жетібай кентінде жұмысқа енгізілді. Энергетиканың ерекше қарқынды дамуы Бозащы түбегінде мұнай және газ кен орындарын игеру басталған кезеңде орын алды. Осы кезеңде МЭТК келесі көлемде қызмет көрсетті : ілінбе желілер 220 кВ - 132 км. 110кВ - 475 км, 35 кВ - 186 км, 6 кВ - 21 км. орнатылған қуаты 298 мың кВа трансформаторлық қосалқы станциялар 35-110 кВ - 17 дн. 1973ж. тұтынушыларға өткізілген электр қуатының көлемі 480 млн.кВт/сағ құрады, бұл 1972 ж. көрсеткіштерден 38%-ға асып түсті. Осы 1973 жылы келесі объектілер пайдалануға енгізілді: Шевченко-Жетібай ІЖ-110кВ - 72 км, 16000 кВа трансформаторлар № 3 ҚС-да. Шевченко-Жетібай, Жетібай-Өзен жоғары жиілікті байланыс арнасы енгізілді. Ұзақтығы 57 км болатын Шевченко-Ералиево 110 кВ электр берілісінің желісі, әрқайсысы 10000 кВа есептелген екі трансформаторы бар «Ералиево» 110/бкВ қосалқы станциясы. 1974 жылы қосалқы станциялар мен 110 -0,4кВ ілінбе желілер ұзақтығының кезекті артуы орын алды. Әрқайсысы 4000 кВа есептелген екі трансформаторы бар 35/6кВ қосалқы станция пайдалануға енгізілді (құс фабрикасы). «Жетібай» №14 110/35/6кВ қосалқы станциясында 40500 кВа трансформатор орнатылды. Жалпы орнатылған қуаты 62600 кВа құрайтын 110/35/6кВ екітрансформаторлық қосалқы станциялар балансқа қабылданды (Маңғышлақ станциясында «ПТБ» -12600 кВа, «Өнеркәсіптік аймақ» ҚС № 11 - 50000 кВа «Өзен» кен орнында) 1975 жылы ұзақтығы 49 км құрайтын 10 кВ ілінбе желілер, ІЖ-0,4кВ - 14 км пайдалануға қабылданды, сонымен қатар орнатылған қуаты 2700 кВа құрайтын 12 қосалқы станция бар Жетібай ст. кентіндегі энергетикалық шаруашылық балансқа қабылданды. 1976-77 жылдары МЭТК балансына ҚС 35кВ және ІЖ-35кВ бар «Жетыбайнефть» МГӨБ энергетикалық шаруашылығы толық көлемде қабылданды. Жедел-диспетчерлік қызметте «Өзен» және «Жетібай» кен орындарының электрлік тораптарына қызмет көрсететін екі жедел-шығу бригадасы бар. 1978-79 жылдары орнатылған қуаты 73000 кВа құрайтын ІЖ-110кВ, ҚС-110/35/6кВ - 1 дн., 110/бкВ - 2 дн., ТҚС-6-35/0,4кВ - 11 дн. пайдалануға енгізілді. «Қаражанбас» және «Қаламқас» ТТҚС ірі қосалқы станциялары пайдалануға енгізілді. Күшейту бөлшектерін ауыстыра отырып, ВМ-35кВ ажыратқыштарын жаңғырту жүргізілді және электр қуатының шығындарын азайту мақсатында кернеудің автоматты реттегіштері (ТКАР) енгізілді. 1980-81 жылдары – қуаттардың енгізілуінің өсуі жалғасуда, «Таушық», «Өмірзақ», «Ақжігіт» 110/10кВ төмендеткіш қосалқы станциялары пайдалануға енгізілді. «Қаламқас-1» 110/35/6кВ ҚС-да қуаты 10 мың кВа. құрайтын екінші трансформатор жұмысқа енгізілді. Маймен толтырылған жабдыққа қызмет көрсету сапасын жоғарылату үшін цеолиттік қондырғыны қолдана отырып трансформаторлық майды кептіру енгізілді. Электрлік тораптардың сенімділігін қамтамасыз ету үшін ВМГ-110 типті МВ-110кВ жабдығын НРБ өндірісінің ММО-110кВ жабдығына ауыстыру жүргізілді. Мердігер ұйымдармен 220 кВ габариттеріндегі «Өмірзақ» ҚС-110/6кВ және Шевченко-Қаражанбас ІЖ-110кВ объектілері пайдалануға тапсырылды. Осы жылдары кәсіпорын бойынша 6-10кВ фидерлер АҚҚ, АРҚ құрылғыларымен жабдықталады. ЭТК-да орталық диспетчерлік пункт және Өзен және Бозашы АЭТ-да аудандық диспетчерлік қызметтер құрылды. 1982-83 жылдар барысында МЭТК-да көп жаңа техника енгізілді: «Өзен» ОТП ИИСЭ-1-48 автоматты ақпараттық-өлшеуіш есепке алу жүйесі, ШД-5 диспетчерлік қалқаны, ПДД-4 пульты, ЭДТС-66, МИГ-21 коммутаторы пайдалануға енгізілді. «Қаламқас» ҚС-да «КУСТА» типті ТМ аппаратурасы орнатылды 1984-87 жж. кезеңінде өндірісті жаңғырту және жаңа тораптарды пайдалануға енгізу жалғасын тапты. Жалпы ұзақтығы 140 км болатын ІЖ-220,110кВ балансқа қабылданды. Шевченко-Өзен Л-У-1 ІЖ-220 кВ желісінде зақымдану жерлерін анықтау үшін СИТА аспаптары орнатылды, Өзен-220кВ және ЖЭС-3 нысандарында АНКА-14, АВПА аварияға қарсы автоматикасы іске қосылды. МЭТК ДМ және «Аэропорт» ҚС-да TM-800 типті телесигналдау құрылғысы орнатылды. 1988 жылы Ақтау-Бейнеу-Тенгиз ІЖ-220кВ транзиттік желісі пайдалануға енгізілді, бұл Маңғышлақ атомдық-энергетикалық комбинатын Республиканың Батыс энергетикалық түйнінің бірыңғай энергетикалық жүйесімен байланыстыруға мүмкіндік берді. 1989-90 жылдары «Карамандыбас—1,2» және «Плато-1.2» ҚС-да ЕТС*1М электр қуатын есепке алудың қосындылау құрылғысы орнатылды. ПУВМ-АТ типті дербес ЭЕМ енгізілді және пайдалануда. «Гранит» телемеханикалық кешенін баптау бойынша жұмыстар жүргізілуде. «Өзен» ҚС-220кВ қосалқы станциясында ЭПО-1077 қорғаныстар панельдерін ПДЭ-0301 маркасына жаңғырту жүргізілді. РОДЦ 500 кВ реакторлары бар «Бейнеу-220кВ» ҚС Т-1 63 мың кВа трансформаторы пайдалануға енгізілді. 1991-92 жылдары үдемелі технологияны енгізу, жабдықты жаңғырту, өндірістік процестерді механикаландыру және автоматтандыру бойынша жоспарға сай, «Бейнеу-220кВ», «Бейнеу-110кВ» ҚС-да АВС-1 жоғары вольтті байланыс аппаратурасы, ТЭС-3 станциясында ШП-2701,03 аварияға қарсы автоматика пайдалануға енгізілді. «Бейнеу-220кВ» ҚС-да ЦТ-5000 электр қуатын есепке алудың автоматты жүйесі енгізілді. «Гранит» телемеханикалық кешенді баптау аяяқталды. Барлық АЭТ-да УНК-1 (әмбебап өлшеуіш жиынтық) енгізілді. «Бейнеу-220 кВ» ҚС-да РОДЦ-500 кВ реакторы бар екінші 63 мың кВа трансформаторы жұмысқа енгізілді, кәсіпорынның оқу-жаттықтыру полигоны салынды. 1991 жылы Қазақ КСР Энергетика министрлігі алқасының шешімімен оқу-жаттықтыру полигонында «Таратулық тораптар электрмонтерлерінің республикалық байқау-конкурсы» өткізілді, мұнда МЭТК Жетібай АЭТ бригадасы бірінші ұтысты орынды иеленді. Қазақ КСР Энергетика министрлігінің бұйрығымен бірінші орын алғаны үшін Жетібай АЭТ шебері А. Бектуровқа, және МЭТК директорының орынбасары Т. Ыкласовқа – байқау-конкурсты жоғары дәрежеде ұйымдастырғаны үшін «Жигули» маркасының жеңіл автокөліктері табысталды. 1993-94 жылдары – келесі қуаттар пайдалануға енгізілді: ҚС-35 кВ және жоғары - 1 х 25 мың кВа. ІЖ-10кВ - 30 км ІЖ-0,4кВ - 17 км Баспана -1384кв.м. объектілер: ІЖ-110кВ және «Түп-Қараған» ҚС, 25 км ІЖ-бкВ «База отдыха» ҚС-нан, ІЖ-10кВ және 0,4кВ «Каракумский» с-зы қыстағын электр қуатымен жабдықтау үшін. 1995-96 жылдар кезеңінде келесілер пайдалануға енгізілді: жабық трансформаторлық қосалқы станциялар - 6 дн., түйіннен МЭТК дейінгі 9,15 км жылулық тораптар, «Тұщықұдық» ҚС-35/10кВ жанындағы қызметтік тұрғын үй, Ералиев ауданының қосалқы шаруашылықтарына арналған ІЖ-6кВ – ұзақтығы 8 км, Қызыл-Төбе кентіндегі екі ЖТҚС, «Шайыр»-35/10кВ ҚС – қолжетімділігі қиын таулы жерде салынған. 250000 кВа автотрансформаторлары жұмысының сенімділігін жоғарылату үшін «Өзен» №9 ҚС-да 2 дн. ВМТ -220 кВ құрастырылды. Нарықтық қатынастардың дамуына және қалыптасуына байланысты 1995 жылы МЭТК-да өндірістік басқарылуының ішінара қайта құрылуы жүргізілді. Штатқа экономика және коммерция, бухгалтерияның, жоспарлық-экономикалық бөлімнің, энергияны өткізу бөлімінің қызметін үйлестіру бойынша, кәсіпорынның экономикалық және қаржылық көрсеткіштерін жоспарлауды жетілдіру бойынша директор орынбасарының бірлігі енгізілді. 03.04.95ж. № 23 ҚР Энергетикалық министрлігінің бұйрығына сәйкес МАЭК құрамында «Атырауэнерго» ұйымынан МЭТК табыстау жүргізілді. 1996 жылғы 20 қыркүйекте кәсіпорынмен және ҚР Мемлекеттік мемлекеттік мүлікті басқару бойынша комитетімен жасалған № Ш-1М-96 шарт негізінде Маңғыстау ЭТК «Маңғыстау Өңірлік Электртораптық Компаниясы» акционерлік қоғамына түрлендірілді. 2005 жылғы мамыр - «МӨЭК» АҚ Қазақстандық қор биржасының (KASE) қаржылық емес секторының эмитенттері арасында бірінші болып облигациялық бағдарламаны тіркеді, ол бойынша 2012ж. дейін 9,86 млрд. теңге көлемінде қарыз қаражатты тарта отырып, облигацияларды орналастыру қарастырылады. 2006 жыл – құрылған күнінен бастап 40 жыл 2008 жыл – «МӨЭК» АҚ «Самұрық-энерго» АҚ холдингіне кірді 2008 – 2011 жж. ОДҚ үшін бірқабатты үй-жайды жапсыра сала отырып, Ақтау АЭТ 2-қабаттық ғимаратын, «Баутино» 110/10 кВ ҚС-нан ІЖ-10 кВ бар Баутино ТП, Шетпе АЭТ әкімшілік ғимаратын капиталдық жөндеу, Шетпе 35/10кВ ҚС 2х10 МВА трансформаторларын ауыстыру, Қаражанбас ТТҚС 220/110/35 кВ ҚС Дунга-Таушық-Куйбышево ІЖ-35 кВ бар Таушық, Куйбышево, Дунга 35/10 кВ ҚС қайта құру (220кВ кернеуіне ауыстыру). Толық даму. ЭКЕАЖ енгізу. 1-ші кезең ЭКЕАЖ енгізу. 2-ші кезең, Жетібай ҚС-да 2 күштік ТДТН-25000кВА трансформаторын ТДТН-40000/110-У1 трансформаторларына ауыстыру, Жетібай ҚС-да 2 элегаздық ажыратқыштарды ауыстыру, Шығыс Өзен АЭТ ҚС ВГБЭ-35кВ ажыратқыштарын ауыстыру, Бейнеу 110/35/6 кВ ҚС қайта құру, Өмірзақ 110/6-10 кВ ҚС қайта құру, Бозашы АЭТ Өнеркәсіптік аймақ 110/6кВ ҚС-да ЖТҚ-6кВ ұяшықтарын ауыстыру, Ақжігіт 35/10кВ ҚС-да СЖТҚ-10кВ ауыстыру, Шетпе к. СЖТҚ-10кВ жабдығын ТП-10кВ жабдығына ауыстыру. 2011-2014 жж. Өзен 220кВ ҚС-да ВМТ-220кВ ажыратқыштарын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру, 110/35/6 кВ "Қаламқас" 110/35/6 кВ ҚС-да вахталық қалашығын салу, СЖТҚ-6 кВ ауыстыра отырып Северная 110/35/6 кВ ҚС қайта құру, Қосымша тіректерді орната отырып Л-Сай-Утес-1,2 ІЖ-110кВ қайта құру, "Қарамандыбас 110/6 кВ ҚС-да ОД/КЗ-110 кВ жабдығын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру", "Термальная 110/6 кВ ҚС-да ОД/КЗ-110 кВ жабдығын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру", «Жетібай ҚС 6 кВ 1-ші ш.с. ЖТҚ ауыстыру", БКНС-2 35/6 кВ ҚС-да СЖТҚ-6 кВ жаңғырту, БКНС-3 35/6 кВ ҚС-да СЖТҚ-6 кВ жаңғырту, БКНС-5 35/6 кВ ҚС-да СЖТҚ-6 кВ жаңғырту, Асар 35/6 кВ ҚС-да СЖТҚ-6 кВ жаңғырту, "МӨЭК" АҚ объектілерінде жұмыстарды аяқтау және жоғары деңгейлі ЭКЕАЖ жүйесін өнеркәсіптік пайдалануға тапсыру, КС-Өзен 110/6 кВ ҚС-да ОД/КЗ-110 кВ жабдығын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру, Теңге ҚС-да ОД/КЗ-110 кВ жабдығын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру, БКНС-4 35/6 кВ ҚС-да СЖТҚ-6 кВ жаңғырту, "Карьерная" 35/6кВ ҚС-нан Жетібай ТП СЖТҚ-6кВ дейін ұзақтығы 2 км болатын ІЖ-6кВ салу. 2012 жыл – Қоғамда біріктірілген менеджмент жүйесі (БМЖ) әзірленді және енгізілді. 2014 жылғы желтоқсан – БМЖ бірінші бақылау аудиті сәтті өтті, оның қорытындылары бойынша берілген сертификаттардың әрекеті ұзартылды. 2015 жыл - «МӨЭК» АҚ-ға энергетикалық менеджментін енгізу 2015 жыл - ТҚ-10кВ жаңғырта отырып «Ақшұқыр» ҚС-110/6 кВ қайта құру, Қаражанбас-2 ҚС 110/6 кВ қосалқы станциясында ОД/КЗ-110 кВ жабдығын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру, ПТВ ҚС 110/6 кВ қосалқы станциясында ОД/КЗ-110 кВ жабдығын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру, Форт ҚС 110/35/10 кВ қосалқы станциясында ОД/КЗ-110 кВ жабдығын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру, Карьерная ҚС 35/6 кВ қосалқы станциясында ОД/КЗ-35кВ жабдығын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру. Осылайша барлық ҚС-110/35 кВ қосалқы станциясында ОД/КЗ жабдығын элегаздық ажыратқыштарға ауыстыру аяқталды, бұл тұтынушыны электр қуатымен жабдықтау сенімділігінің жоғарылауына алып келді. 2015 жыл Өңірлік диспетчерлік орталықты ашу - Өңірлік диспетчерлік орталық Маңғыстау облысының энергетикалық жүйесінің үздіксіз, кепілді және сенімді әрекет етуін келесілер арқылы қамтамасыз етеді:

Кеше кешке нұр-сұлтандық қоғам белсендісі Дулат Ағаділді төрт жігіт үйінен алып кеткен. Жедел алып кеткен топтың, Дулат Ағаділге дұрыс киінуге де мұрша бермегені видеоға түсіп қалған. Бүгін таңертең Дулат Ағаділдің уақытша тергеу абақтысында қайтыс болғаны белгілі болды. Бұл өлім қоғамның қызу талқысына түсіп, Алматы, Нұр-Сұлтан, шымкент қалаларында белсенділер әкімдіктердің, полиция департаменттерінің алдына шығып, бұл өлімнің тергеу жұмысын әділ өтуін талап етіп жатыр. Тіпті министрлік тарапынан комиссия құрылып, оның мүшелігіне қоғам белсенділері де кірсін деген сөздер айтылды. Нұр-сұлтан қаласында ІІМ алдына жиналған бір топ белсендіні полиция күшпен екі автобусқа тиеп алып кетті. Оқи отырыңыз: Дулат Ағаділдің сұрауын іздеген белсенді топ қамалды Қалған адамдар мен журналистерді Ішкі істер министрінің орынбасары Арыстанғали Заппаров ішкі кіріп, дәлізді сөйлесуді ұсынды. О жерде Заппаров біршама сұрақтарға жауап беріп, сараптаманың жүргізіліп жатқанын, оған Ағаділдің туыстарынан да кісілер қатысып жатқанын айтты. Сол жерде ІІМ Өзіндік қауіпсіздік департаментінің бастығы Арман Саданов қоғам белсендісінің қазасы қалай болғанын, жобалап айтып берді. «Дулат Ағаділ камераға келгенде масаң күйде болды. Екі-үш сағаттан соң, жағдайы нашарлай бастаған. Таңертең алтыда тұрған. Алты жарымда онда тамақ береді. Жеті жарымда келіп, он бес минут дәретханада болған. Содан кейін шыққан соң, жағдайы нашарлап, төсегіне жатқан. Бақылаушы бірден жедел жәрдем шақырған. Сегізге таман жәдел жәрдем келген. Дулат Ағаділдің жүрек талмасынан қайтыс болғаны айтылды. Қазір нақты детальдары анықталып жатыр», – Арман Саданов. Жиылған топтың арасында қоғам белсендісін танитындар Дулат Ағаділдің ішпейтін адам болғанын айтып жатты. Ол жерге ІІМ ресми өкілі Нұрділдә Ораз да келді. «Ең бірінші сабыр сақтайық. Қазір министрлік басшылығымен жиналып, Дулат Ағаділдің отбасына көңіл айтып жатыр. Қазір ұсталған азаматтардың бәрі тексеріліп жіберіледі. Ең бірінші сабыр сақтайық. Бізге қазір керегі осы», – деді Нұрділдә Ораз.

Іс-әрекет - адамдардың қоршаған ортаға белсене қатысуының негізгі нысаны, ішкі жан дүниесінің көрсеткіші, дамуының, өздігінен жетілуінің шешуші белгісі. Адамның іс-әрекетінің дамуына қарым-қатынас ерекше әсер ететіндіктен, іс-әрекеттен тыс тәрбиенің болуы мүмкін емес. Бала іс-әрекетіне қойылатын педагогикалық-психологиялық талаптар: Іс-әрекеттің мақсатының анықтығы, оның жеке адамға, қоғамға, ұжымға пайдалылығы, оқушының ынта ықыласын, қабілеттілігі мен іскерлігін ескеру; оқушылардың ортақ істі сезімталдықпен орындауына қолайлы жағдай жасау. Баланың мүддесі мен бейімділігін ескере отырып, оның көңілінен шығатын, шамасы жететін қоғамдың жұмысқа, еңбекке қатыстыру өздігінен әрекет ету тәжірибесін кеңейтеді. Іс - әрекетті дұрыс ұйымдастыру балалардың белсенділігіне байланысты. Жұмысты жоспарлау, жеке тапсырмаларды бөлу, оның нәтижесін тексеру, т.б. міндеттерді балалар шешіп отыруы керек. Бала талабы мен қабілетін еңбекте көрсеткенде дамиды. Тәрбиешінің басшылығы, жұмыс барысында кеңес беру, балалардың ынтасын арттыру. Педагогикалық талап әдісі - іс-әрекеттердің бір түрін тежеу, енді бір түрін мадақтау тәрбиеленушінің санасын дамытады. А. С. Макаренко: "Егер жеке адамның басына тиісті талаптар қойылмайтын болса, онда ұжымды құруға, ұжым ішінде тәртіп құруға да болмайтындығы, әрине, өзінен-өзі түсінікті нәрсе. Мен жүйелі түрде талаптар қойылуын жақтайтын адаммын", - деп педагогикалық талап әдісінің басқа әдістерге қарағанда ерекшелігін көрсеткен. Ойын - бала әрекетін дамытудың негізгі құралы. Ойын баланың мінез-құлқын қалыптастырып, ой-өрісін өсіріп, ортаға бейімдеп, өзін еркін сезуге үйретеді. Ойын - балалардың бір-біріне деген қайырымдылық, мейірімділік, жанашырлық, достық, жолдастық сезімдерін тәрбиелейді. Балаларды қоршаған ортамен таныстыру, тілін дамыту, табиғатпен таныстыру, бейнелеу өнері пәндері оларда табиғатқа деген сүйіспеншілік, үлкендердің еңбегіне қызығу мен сыйластық сияқты адамгершілік сипатын қалыптастырады. Жаттығу әдісі - мінез-құлықтың нормалары мен ережелеріне сай тәрбиешінің әр түрлі іс-әрекетті ұйымдастыруы. Тәрбиеленушілердің орындайтын жаттығулары - тәрбиешінің талаптарын орындап, адам игілігіне еңбек ету, басқаларға қамқорлық жасап, қуанышқа бөленуі. Тұтас педагогикалық процесте тәрбиеленушіге педагогикалық талап қою мен дұрыс іс-әрекет істеуге мәжбүр ету қатар жүреді.

Мемлекеттік қызметтің сапасы мемлекет басшысының да маңызды рефомаларының бірі. Елбасының сайлауалды тұғырнамасы болған бес институттық реформада басым бағыт кәсіби мемлекеттік қызмет қалыптастыруға бағытталған. Ол қалыптасып келеді. Мемқызметшілердің жаңа келбеті қалыптаса бастады. Олар білімді, білікті, мәдениетті, әдепті, талапшыл, бастамашыл, жаңашыл. Халықтың адамы болуға деген ұмтылыс бар бүгінгі мемқызметшілердің арасында. Солардың бірі Шымкент қаласындағы Әл-Фараби ауданы әкімінің орынбасары Тәжібаев Марат Абдімажидұлы. -Мемлекеттік қызметшінің қоғамдағы басқа қызмет өкілдерінен айырмашылығы қандай, ол қандай тұлға,оған қандай талаптар қойылады? — Мемлекеттік қызметші — ол қоғам алдында өзінің жауапкершілігін сезіне алатын тұлға. Білімді болуы шарт. Былайша айтқанда әрбір мемқызметкер Қазақстан атты мемлекеттің, Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлының өкілі деп санауымыз керек. Елбасының тікелей өкілі болғандықтан мемқызметкер халық пен биліктің арасын жақындастыратын тұлға болуы тиіс. -Әдемі сөйлеуге болады. Сол әдемі сөзді іспен тірілту бұл-жұмыс. Әл-Фараби ауданы әкімінің аппаратының халықпен арасы жақын ба? — Бір аудан көлемінде емес, жалпы облыста билік пен халықтың арасы жақын деп айтуға толықтай негіз бар. Қандай мемлекеттік қызметті алмаңыз қолжетімді. Техниканың дамыған заманы болғандықтан осы қызметтердің сапасын бақалаймын дегендерге барлық мүмкіндіктер бар.Мемлекеттік қызмет бұл-жүйелі, жоспарлы қызмет.Және үнемі бақылауда тұрады. Бұл бақылау тек жоғары лауызымды қызметкерлердің тарапынан болады десек жаңылысамыз. Бақылауды халықтың өзінің жасауына да барлық жағдай қарастырылған. Әр лауазым иесінің бекітілген қабылдау күні болады. Егер мәселеңіз болса осы күнге жазылыңыз. — Әкімге, әкімнің орынбасарына адам салып кіру ескі ұғымға айналып отыр ғой.Сіз кез-келген осы ауданды тұратын тұрғынды қабылдай аласыз ба? — Иә, менің алдыма кіру ешқандай қиындық туғызбайды. Қабылдау кестем бар. Мәселесі бар адамдар сол кестеде көрсетілген күні келіп жолығуларына болады. Одан бөлек кез-келген аудан тұрғынын кез-келген сұрақпен қабылдай беремін.Сөйлесеміз, пікірлесеміз, егер мәселесі менің салама жатпайтын болса келуші адамға бағыт-бағдар беріп шығарып саламын. Себебі мен әрбір тұрғынға кішіпейілділікпен қараймын. Солай етуге міндеттімін. Өйткені менде қарапайым халықтың мүшесімен. Таңғы сағат 9-дан кешкі 7-ге дейін мемқызметкер болсам, 7-ден кейін мен де осы ауданның тұрғынымын. Сондықтан әрбір келушіге өзімдей қараймын. Осы кезге дейін келіп тұрған бірде-бір адамның кабинетіме кіруіне кедергі болған емеспін. Әрбір мемлекеттік қызметшінің іс-әрекеті осындай болуы керек, ол қызметтік этикада көрсетілген. Біз өз тарапымыздан көрсетілетін қызметтің сапасының артуына барымызды салуымыз керек. Ал, ол қызметті келуші қалай қабылдайды, бұл мүлдем басқа мәселе. Өйткені, адамдардың психологиясы әртүрлі. Сол себепті халықтың бәріне бірдей жағу мүмкін емес.Мысалы, 100 жақсылық жасап тұрып,100 мәселел дұрыс шешіліп тұрып, 1 өтініш кешіксе мемлекеттік қызметшіге деген реніш туады. -Халыққа жағу мүмкін емес деп қалдыңыз. Біреуде болса сіз көрсетіп отырған қызметтің сапасына кері әсер етеді ғой… —«Халыққа жағу мүмкін емес» дегенде жаңағы 100 жақсылықтың 1-уі орындалмай қалғандағы туатын пікірді қозғадым. Қызмет бар да, оны тұтынушы бар. Сапаның жақсаруына бір емес, екі жақта мүдделі болуы керек. Біздің оң имиджімізді қалыптастыруда қарапайым халықтың үлесі зор. Неге екенін қазіргі қоғамда теріс нәрсе тез тарайды да, жақсылық қалып қояды. Әйтпесе, бүгінгі мемқызметші көп өзгерген. Ол мемлекет алдындағы қызметі үшін білімін де, уақытын да аямайды. Осыған қарай қоғамның да көзқарасы өзгеру керек еді. Бірақ олай болмай тұр. Ол үшін әр адам өзін мемлекеттік қызметшінің орнына өзін қойып қою керек. Сонда қоғамның мемлекеттік қызметшіге деген көзқарасы өзгеруі әбден мүмкін. -Отызға енді жақындадыңыз. Қазір аудан әкімінің орынбасарысыз. Лауазым өсіруде кедергілер болған жоқ па? Жасым 29-да. Кентау қаласында мектепті бітіргеннен кейін Мұхтар Әуезов атындағы ОҚМУ-нің «Су ресурсы» мамандығын үздік дипломмен бітіріп шықтым. Сол жоғарғы оқу орнында тағы да «Заң тану» мамандығының дипломын алдым. Оны да үздік дипломмен бітіріп шықтым. Ал мемлекеттік қызметке 2008 жылы келдім. Сол жылдары «жастар практикасы» бағдарламасымен осы аудандық әкімдікте іс-тәжірибеде болдым. Осы кезден бастап мемлекеттік қызметтің табалдырығын аттай бастадым. Ал шын мәнісінде менің мемлекеттік қызметке келуіме түрткі болған ең басты оқиға бар. 2005 жылы Елбасымен жолығып, қолын алып суретке түскен кезім. Қалай айтсам болады, сол кезде менде ерекше сезім болды. Сол кезден бастап мен мемлекеттік қызметші болғым келді. Армандадым. Менде неге Елбасымыз секілді елге қызмет етпеймін деп, келешектегі жоспарымды түзе бастадым. Қоғамдық жұмыстарға көптеп араласа бастадым. Мемлекеттік қызметке кіргеннен кейін жетекші маман, одан кейін бас маман, бас маманнан кейін бөлім басшысы болдым. Қызмет бабы биікке жетелей түскен сайын менің қоғамға тигізер пайдамның көп болуын бақылауда ұстадым. Мемлекеттік қызметтен алыстамаған күйі Тассай ауыл-округінде бөлім басшысы болып қызмет атқардым. Тассай халқы сол кездегі қызметім үшін үлкен алғысын айтып жатты. Бұл да мені қанаттандырды. Қаратау ауданы құрылғаннан кейін осында аудан әкімінің орынбасары болып жұмыс жасадым. Өткен жылы қараша айында Әл-Фараби ауданы әкімінің аппаратынан ұсыныс түсіп, қайта осында келдім.Мен жұмыста ерекше құлшыныспен істеймін. Жақсы көріп істеймін. Мағынасын, мәнін түсініп жүріп істеймін. Ізденемін, оқимын. Қызмет менің өмірлік мектебім. Мені алға елге деген қызметімді көрсетсем,тағы не істей аламын деген сезім жетелейді. -Ұстазсыз адам болмайды ғой. Осы кезге дейін тәжірибе алмасқан немесе ұстаз тұтқан үлгі боларлықтай адамдар болды ма? —Менің ең бірінші ұстазым Елбасы. Мемлекет басшысынан алар үлгі өте көп. Қазір қарап тұрсаң 1 отбасыны тыныштықта ұстап тұрудың өзі қиын. Ағайын-бауырлардың өзімен келісе алмай қалып жатамыз. Мысалы, мына қаламды бауырыңның біріне көрсетіп қара десең, ол ақ дейді. Амал жоқ бауырың болғаннан кейін келісесің… оның көзқарасы басқа. Ал Елбасы бір мемлекетті басқарып, бір тұтастай халықтың көңілін тауып, экономикасында алға сүйреп, биікке шығарып отыр. Енді салыстырып көріңіз. Көп ұлтты елдің тыныштығын сақтап отыру тағы бар. Сондықтан мемлекеттік қызметте менің ең бірінші ұстазым Елбасы дер едім. Ал одан кейінгі ұстазым бұрынғы Қаратау ауданының әкімі, қазіргі Мақтарал ауданының әкімі Ғалым Ыбрайұлы Исмаилов. Бұл кісіні мен аса құрметтеймін. Қызмет жолымда маған үлкен сенім көрсетіп, тәжірибесін, көрген-білгенін бөліскен Ғалым мырзаның еңбегі менің мансап жолымда ерекше дер едім. Менің жүрегімде ерекше қалған ұстаздардың бірі осы кісі. Неге дейсіз бе?! Бұл кісі Қаратау ауданында қызметтес болғанымызда халық үшін жанын беретін азамат екендігін талай мәрте дәлелдеген. Халық үшін ішкен асын жерге қойып, түннің ішінде шешілмей жатқан мәселенің түйінін шығарып, шешкенше тыным таппайтын. Оның имандылығы мен халыққа жақындығы мені риза етті. Үйренерім әлі көп. Қазір де үйреніп жатырмын. -Заңды білу керек. Қарапайым халыққа да, қызметкерге де, заңды дұрыс білмейтін әріптестеріңіз де кездеседі… —Әр адам әртүрлі, қызығушылығының да әртүрлі болуы заңды. Менің қызығып оқитын салам заң. Қазіргі жаңадан шығып жатқан заңдарға дейін қызығып ақтарып отырамын. Қарап отырсаң бәрі керемет, бүгінгі заманның талабына сай.Тек орындалса ғой деп армандайсың. -Сіздердің жұмыс жоспарларыңызда «Ұмыт қалған кітаптар» атты жоба іске асқалы жатыр. Осы туралы айтып өтсеңіз. -Иә, біздің жоспардағы «Ұмыт қалған кітаптар» жобасы қазіргі жастарға арналады. Қазіргі жастардың санасын желі байлап алған. Мен жастармен кездескен сайын осы тақырыпты қозғап жүрмін. Әлеуметтік желілердің неше түрлісі шығып кетті. Шынында ол желілер алыстағы ағайынды жақындатқанымен өзіңнің жан бауырыңды алыстатып жатыр. Туыстарың үйіне келеді, дастархан басының өзінде ұялы телефонды шұқылаумен оытрады, бауырымен әңгімелесу жайы қалады. Ал кітап барлығын жақындастыратын таптырмайтын құрал. Әлеуметтік желіні ақтара бергенше біз оларға кітапханадан кітаптар ұсынамыз, үйлеріндегі оқылмай жатқан кітаптың бетін ашуға көмек береміз.Есесіне біздің қоғам одан зардап шекпейді, рухани байлық алып, адами қасиеттер сақталады. -Тәжібаев Марат мырза өзіңіз үлгі тұтқан Елбасының жолын жалғастыра беріңіз. Әңгімеңіз үшін үлкен рахмет! Continue Reading Previous «АҚЫЛ АЙТУ, ТӘРТІПКЕ САЛУ ҮШІН БІРІНШІ ӨЗІҢ АҚЫЛДЫ, ТӘРТІПТІ БОЛУЫҢ КЕРЕК» Next Дәурен БОСЫМБАЕВ, Әл-Фараби ауданы әкімінің орынбасары: «МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТ МАҒАН ТӘРТІП ПЕН ӨЗ-ӨЗІҢМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУДІ ДЕ ҮЙРЕТТІ»

Биыл – Үндістан-Қазақстан қатынасы үшін ерекше жыл. Үндістан мен Қазақстан арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастың орнағанына 30 жыл, сондай-ақ Үндістан тәуелсіздігіне 75 жыл толды. Осы ретте Үндістанның Қазақстандағы төтенше және өкілетті елшісі Шубдаршини Трипати елордалық журналис­термен кездескен еді. Үндістан мен Қазақстан арасындағы қарым-қатынас 2000 жылдан астам жылдан бері қалыптасқан өте көне және тарихи болып табылады. Үнемі және тұрақты түрде тауар алмасу, ең бастысы ой алмасу және мәдени әсер орныққан. Үндістан – Қазақстан тәуелсіздігін мойындаған алғашқы елдің бірі. Дипломатиялық қатынас 1992 жылы 22 ақпанда орнады. Тұрақты түрде жалғасып келе жатқан аса жоғары деңгейдегі сапар біздің қарым-қатынасымыз­ды жандандырды. Үндістан Премьер-министрі Нарендра Моди 2015-2017 жылдары Қазақстанға сапармен келді. Президент ­Қ.Тоқаев 2022 жылғы қаңтарда Үндістан-Орталық Азия саммитіне қатысты. Экономикалық және сауда қатынасына келетін болсақ, олар тұрақты дамып келеді. Қазақстан – Үндістанның Орталық Азиядағы ірі сауда және инвестициялық әріптесі. Пандемияның құбылмалығына қарамастан, біздің екіжақты тауар айналымымыз екінші жыл қатарынан 2 миллиард АҚШ долларынан асты. Біз үшін сауданы кеңейтудің үлкен мүмкіндіктері бар. 2009 жылы Үндістан мен Қазақстан стратегиялық әріптес болды. Қорғаныс саласындағы ынтымақтастық – Қазақстанмен стратегиялық әріптестігіміздің маңызды негізі. 2018 жылдан бастап Үндістан мен Қазақстан әскерлері Біріккен Ұлттар Ұйымының туы астында Ливанда бірге қызмет атқаруда. 2015 жылы Үндістан академиялық топтарды және ғылыми-зерттеу бағдарламаларын ынталандыру үшін Қазақстанда Param Bilim суперкомпьютерін енгізді. Үндістанның сыртқы саясатында даму әріптестігі үлкен орын алады. Үндістан қазақстандық жастарға арналған стипендияның екі түрін ұсынады. Үндістанның техникалық және экономикалық ынтымақтастық бағдарламасы (ITEC) және Үндістанның мәдени байланыстар жөніндегі кеңесінің стипендиясы. ITEC бағдарламасы шеңберінде, Үндістан Қазақстанға ауыл шаруашылығы, банк ісі, заң, жасанды интеллект, ақпараттық технологиялар, инженерия, қалалық жоспарлау, менеджмент және т. б. әртүрлі мамандық саласында әлеуетті арттыру курсын ұсынады. 1992 жылдан бастап ITEC бағдарламасы бойынша 1329-дан астам маман курс бітірді. Ертең ITEC күні атап өтіледі. Бағдарлама барысында стипендия алған қазақстандық студенттер Үндістандағы өз тәжірибелерімен бөліседі. ICCR стипендиялық бағдарламасы аясында Үндістан Қазақстан студенттеріне әртүрлі өнер саласында стипендия ұсынады. Жақында Нью-Делиде ­Үндістанның мемлекеттік мәдениет министрі қазақтың ұлы ақыны және философы Абай Құнан­баевтың ескерткішін ашты. Білім беру – еліміз арасындағы ынтымақтас­тықтың келешектегі бағыттың бірі. Қазіргі уақытта Қазақстанда 5300-ден астам үнді студенті оқиды. Олар, негізінен, медицина саласында білім алады. Үндістан ақпараттық технологиялар саласындағы мамандарымен танымал. Қазақстандық студенттер Үндістанға «Үндістанда оқу» бағдарламасы бойынша инженерлік іс және ақпараттық технологиялар бойынша келе алады. Үндістан жылдың кез келген уақытында туризмді ұсынады. Гоа және Тәж-Махал сияқты жерлер қазақстандықтар арасында өте танымал. Үндістан сапалы және қолжетімді медицина және сауықтыру туризмімен өте танымал. Қазақстанның әдемі жерлерін үнді киноиндустриясына енгізу жұмысы жүруде. Үнді халқы Қазақстанға келген кездегі қазақстандықтардың қонақжайлылығы мен әсем мәдениетімен еске алады. Сондықтан халқымыз арасындағы қарым-қатынасты жандандыру үшін бізде үлкен мүмкіндіктер бар.

Өңірімізге жұмыс сапарымен келген ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің ақпараттық-түсіндіру тобы Дариян ауылында болды. Олар жергілікті атқарушы билік құрылымдары, жұртшылық өкілдерімен кездесіп, медициналық-әлеуметтік мекеменің жұмысымен танысты. Дариян ауылындағы мәдениет үйінде өткен кездесуді ашқан аудан әкімінің орынбасары Ерікқали Бисақаев Мемлекет басшысы Жолдауының әлеуметтік-еңбек саласындағы негізгі бағыттарын және ҚР Әлеуметтік кодексі жобасының нормаларын түсіндіру мақсатында келген меймандарға «қош келдіңіздер» деп айтты. -ҚР Президентінің 1 қыркүйектегі Жолдауының бір бөлігі әлеуметтік салаға арналғаны белгілі. Соған орай өткен аптадан бастап біздің министрлік өкілдері өңірлерге шығып, соның ішінде ауылдарға барып, Жолдауда көзделген іс-шаралар қалай жүзеге асатынын түсіндіруде. Сонымен қатар министрлік Әлеуметтік кодексті дайындауда, қазір оның жобасы жасалды. Айта кетейін, Әлеуметтік кодекс - бұл 9 заңды біріктіретін құжат. Онда адам өмірінің барлық кезеңдері, яғни дүниеге келгеннен бастап, балалық, жастық шақтары, орта, аға буын болған кездегі жағдайлар, оған осы кезеңдерде көрсетілетін мемлекеттік қолдаулар көрініс тапқан. Жалпы айтқанда, Жолдау мен Кодекс арасында тығыз байланыс бар. Осы құжаттар туралы кеңірек таныстыру мақсатта біз Ақ Жайық өңіріне келдік,-деген ҚР ЕХӘҚМ Еңбек және әлеуметтік қорғау комитеті төрағасы орынбасары Мұрат Мұратбеков еңбек нарығында түрлі платформада қызмет етіп жүргендерді әлеуметтік қорғау, жастар бастамаларын қолдау шаралары туралы айтып өтті. ҚР ЕХӘҚМ Әлеуметтік көмек департаментінің басқарма басшысы Әсия Құрманқұлова отбасының цифрлық картасы туралы түсініктеме берді. Оның айтуынша, бұл картаға ел азаматтарының бәрі қосылады. Яни республикамыздағы 6 млн отбасына орай жасақталады. Аталмыш картада отбасының жағдайы, кірісі, мүлкі, жұмыспен қамтылуы, медициналық мекемелерге бекітілу бәрі көрініс табады. Сөйтіп әр отбасы осыған байланысты берекелі, қалыпты, қалыпты емес, дағдарысты, шұғыл көмекке мұтаж деген бес деңгейге бөлінеді. Мемлекет тарапынан соңғы үш санатқа жете мән беріліп, оларға тиісті қолдаулар берілмекші. - Мемлекет Басшысының Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру шеңберінде ҚР Әлеуметтік кодексінің жобасында базалық зейнетақы мөлшерін арттыру және ынтымақты зейнетақыны есептеу үшін ең жоғары табысты ұлғайту көзделген. Бұған дейін қабылданған шешімдермен бірге бұл 2025 жылға қарай жиынтық зейнетақыны орта есеппен 27%-ға ұлғайтуға мүмкіндік береді. Бала күтімі бойынша төлем кезеңін 1 жастан 1,5 жасқа дейін арттыру жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін ата-аналарға да қатысты болады. Бұл ретте ата-аналар табысы мен әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысу өтілі неғұрлым көп болса, төлем мөлшері де соғұрлым жоғарламақшы,-деді өз сөзінде «Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры” АҚ-ның басқарушы директоры Марат Жәнібеков. Кездесу барысында жиналғандар тарапынан жұмыспен қамту бағытындағы, мұқтаж отбасыларды, мүгедектерді қолдауға қатысты қиындық тудырып отырған жайлар туралы көп сұрақ қойылды. Ақпараттық-түсіндіру тобы медициналық-әлеуметтік мекеме қызметкерлерімен кездескен кезде де осы салаға қатысты көтерілген мәселелер бойынша спикерлер мүмкіндігінше жауаптарын берді. Лауазымдық құзыретіне кірмейтін сұрақтарды министрлік өкілдері жазып алып, оларға көп кешікпей жауаптар жолданатынын жеткізді. Жалпы облысымызда өткен мұндай кездесулер, көтерілген мәселелер, өзекті жайттар туралы ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тамара Дүйсеноваға баяндалатыны, айтылған ұсыныс-пікірлерге сәйкес тиісті заңнамаларға өзгертулер мен толықтырулар енгізілу бойынша жұмыстар жүргізілетіні аталып өтілді.

ӨСКЕМЕН. ҚазАқпарат – Шығыс Қазақстан облысында жыл басынан бері 50-ден астам монша өртенді, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі. ШҚО төтенше жағдайлар департаменті баспасөз қызметінің мәліметіне сүйенсек, моншадан шыққан өрт өте қауіпті. Себебі қызыл жалын жақын салынған шаруашылық қора-жайларға лезде таралып кетеді. «Жыл басынан бері өңір бойынша 50-ден астам монша отқа оранған. Өткен айда осындай 10-ға жуық өрт тіркелген. Көп жағдайда тілсіз жаудың шығу себебі – пеш жылыту кезінде қауіпсіздік талаптарын сақтамау», - дейді облыстық ТЖД бастығының орынбасары Серік Амангелдин. Моншалардағы өрттің негізгі себептері: бу бөлмесіндегі бітелген мұржа, пештің немесе мұржаның ағаш ғимараттарға жақын орналасуы, тез тұтанатын материалдардан қорғалмаған құрылымдардың қызып кетуі және қараусыз қалған ашық от. «Тіпті моншадағы ағаш өрттің алдын алу үшін арнайы сұйықтықпен алдын-ала майланса да, шатыры жанбайтын металдан жасалса да, қарапайым қауіпсіздік ережелерін сақтамасаңыз жалын шығу қаупі зор. Сол үшін әрдайым абай болу қажет», - дейді С.Амангелдин.

Меркі ауданында заңдылықтың, құқық тәртібінің сақталуын қамтамасыз ету және қылмыспен күрес жөніндегі Үйлестіру кеңесінің көшпелі отырысы өтті. Әуелі облыс әкімі Нұржан Нұржігітов, облыс прокуроры Нұрғалым Әбдіров «Чалдовар», «Сыпатай батыр», «Меркі теміржолы» бақылау пункттеріндегі шекаралық бақылаудың техникалық құралдарымен танысты. Одан кейін жиында оған қатысушылар заңсыз көші-қонның қарсы әсері, мемлекеттік шекара режимінің бұзылуын болдырмау, қоғамдық- саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету мәселелерін талқылады. 2020-2021 жылдары және 2022 жылдың 7 айында облыс аумағында шетелдік азаматтардың қатысуымен 387 қылмыс жасалған. Биыл өткен 7 айда ҚР Қылмыстық кодексінің 392-бабы (ҚР-ның мемлекеттік шекарасын қасақана заңсыз кесіп өту) бойынша 55 қылмыстық іс, осы заңның 394-бабы (көші-қонды заңсыз ұйымдастыру) бойынша 14 қылмыстық іс тіркелген. Қылмысты ескерту және оның жолын кесу мақсатында Ұлттық қауіпсіздік комитеті облыстық департаментінің шекаралық қызметіне жедел-іздестіру шараларын өткізу туралы нұсқаулар жіберіліп, нәтижесінде заңсыз көші-қонның бірнеше деректері анықталды. Облыстық прокуратураның нұсқауына сәйкес, бұл бағыттағы жұмыстарды күшейту үшін полиция және шекара қызметінің қызметкерлерінен тұратын ведомствоаралық жұмысшы тобы құрылды. Ұлттық қауіпсіздік комитеті облыстық департаменті шекаралық қызметінің 9 бөлімшесі сигналдық кешенмен жабдықталды, 6 бақылау мұнарасы орнатылып, 14 қызметкерден тұратын таулы аймақтарда жұмыс істейтін барлау және іздестіру тобы ұйымдастырылды. Жиын барысында мемлекеттік шекараны нығайту, құқық қорғау және арнайы органдарды үйлестіру мен өзара әрекеттесуін жақсарту бойынша ұсыныстар айтылды. Кеңестің қорытындысы бойынша өзекті мәселелерді шешу үшін нақты міндеттер мен шаралар анықталып, оларды орындау үшін уәкілетті органдарға жолданды.

Естеріңізге сала кетейік, 2019 жылы аталмыш кәсіпорын банкротқа ұшыраған болатын. Ал 2020 жылдың 27 шілдесінде жұмысы қайта жандана бастады. Жалпы бұл комбинат еліміздегі тері өңдеп, эскпорттайтын бірегей нысандардың бірі. Құрамында толық циклды үш зауыт бар. Бірі былғары, екіншісі қой терісін өңдейді. Үшіншісі – тігін цехы. «Қарапайым заттар экономикасы» аясында аталмыш комбинат нарықты дайын тері-былғары өнімдерімен қамтамасыз ете алады. Сөз басында айтқанымыздай, 2019 жылдың 24 шілдесінде кәсіпорын банкрот болды. 2019 жылдың қараша айында комбинаттың жылжымайтын мүлігі «Қазақстанның инвестициялық қоры» АҚ-ның жекеменшік құқығына берілді. Алайда кәсіпорын мал шаруашылығын дамыту саласында ірі қара мал терісі мен былғары өңдейтін жалғыз өндіруші ретінде маңызы рөл атқаратын. Кәсіпорынның былғары өндіру саласын дамытудағы маңызын ескерген ШҚО әкімдігі Индустрия дәне инфрақұрылымды дамыту министрлігімен және қормен бірлесіп, комбинат жұмысын жандандыру үшін инвестор іздеп, жаңа жұмыс орындарын құруды қолға алды. 2020 жылдың мамырында «Қазақстанның инвестициялық қоры» АҚ меншік иесі «KustoGroup» халықаралық компаниясымен келісімшарт жасасты. Осылайша, 2020 жылдың 27 шілдесінде кәсіпорын қайта іске қосылды. Бүгінгі күні кәсіпорындағы тиісті жұмыстар аяқталып, 3000 шаршы метрден астам дайын өнімнің алғашқы партиясы шығарылды.

30-70 жастағы артериялық гипертония, жүректің ишемиялық ауруы, қант диабеті, глаукома, онкологиялық патология бойынша скринингтен өтетін әйелдер мен ерлер Мінез-құлық қауіп факторларын ерте анықтауға профилактикалық медициналық (скринингтік) қарап-тексеру Жатыр мойны обыры бойынша диспансерлік есепте тұрмайтын 30-70 жастағы әйелдер Жатыр мойны обырын ерте анықтауға арналған профилактикалық медициналық (скринингтік) қарап-тексеру Артериялық гипертония, жүректің ишемиялық ауруы және қант диабеті бойынша диспансерлік есепте тұрмайтын 40-70 жастағы ерлер мен әйелдер Артериялық гипертонияны, жүректің ишемиялық ауруын және қант диабетін ерте анықтауға арналған профилактикалық медициналық (скринингтік) қарап-тексеру Глаукома бойынша диспансерлік есепте тұрмайтын 40-70 жастағы ерлер мен әйелдер Глаукоманы ерте анықтауға арналған профилактикалық медициналық (скринингтік) қарап-тексеру Сүт безі бойынша диспансерлік есепте тұрмайтын 40-70 жастағы әйелдер Сүт безінің обырын ерте анықтауға арналған профилактикалық медициналық (скринингтік) қарап-тексеру Полипоз, жуан ішектің обыры бойынша диспансерлік есепте тұрмайтын 50-70 жастағы ерлер мен әйелдер Колоректалдық обырды ерте анықтауға арналған профилактикалық медициналық (скринингтік) қарап-тексеру Алдын алу медициналық тексеруге жататын адамдардың мақсатты топтары (скрининг): 1990,1986,1982,1980,1978,1976,1974,1972,1970,1968,1966,1964,1962,1960,1958,1956,1954,1952,1950 жылдары туылған.

Біз бүгін әлемдік кеңістікке кіріккен шынайы ашық қоғам жағдайында өмір сүрудеміз. Мұндай қоғам дамуының басты көрсеткіші қашанда – білім. Білім саласы Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың назарынан ешқашан тыс қалған емес. Мұны біз Елбасының әрбір Жолдауынан айқын аңғарып жүрміз. Елбасының биылғы «Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты кезекті Жолдауы, әсіресе білім саласына жан бітірді. Бұлай дейтініміз, қазіргі қарыштап дамып жатқан әлем өркениетінің негізі сапалы оқу-біліммен тығыз байланысты. Ғажайып мамандық иелері болып табылатын ұстаздардың еңбек құқығы мен заңды мүдделерін қорғаушы ұйым ретінде біз үшін аса өзекті мәселелер «Тұрмыс сапасын арттыру» атты екінші бөлімде қарастырылған. Балабақшадан бастап қазақстандық білім беру жүйесін әлемдік стандартқа сай етіп, онымен таласқа түсе алатындай жағдайға жеткізу – Елбасының сала алдына қойған міндеттерінің бірі. «Қазақстан-2050» Стратегиясында айтылғандай, қазіргі әлемде жай ғана жаппай сауатсыздықты жою жеткіліксіз, білім мекемелері мен оның төңірегіндегі азаматтар ең озық жабдықтармен қамтылып, ең заманауи өндірістерде жұмыс істеуі тиіс. Мейлі ол мұғалім болсын, мейлі оқушы болсын. Екеуіне де артылар жүк жеңіл емес. Бұл дегеніміз әлемдегі білім беру парадигмасы өзгеріс үстінде дегенді білдіреді. Бұрын тек білімді меңгерту жеткілікті болса, бүгін сол білімді қолданысқа ендіре алу маңызды. Осы тұста білім беру үдерісіндегі ең негізгі тұлға ұстаз екенін әрі ол өз пәнін толық меңгерген, оқытудың әдістемелері мен технологияларын иеленген, шәкірттерінің психологиясы мен жас ерекшеліктерін білетін, бірнеше тілде сөйлейтін тұлға болуы тиіс. Яғни білім беру жүйесіндегі барлық техникалық жаңалықтар жағдайына қарамастан мұғалім білім беру үрдісінің негізгі түйіні болып қала береді. Бұл – ұстаздарға зор жауапкершілік жүктейді. Дәл осы жағдайда Елбасы ұсынған «Педагог мәртебесі туралы» Заңның қажеттілігі туындайды. Ендігі мәселе, бұл заң қандай мәтінде қабылданатынында. Елбасы өзінің сөзінде қабылданатын заңның мұғалімдер мен мектепке дейінгі мекемелер қызметкерлерін жемісті еңбек етуге ынталандыратын барлық тетіктерді қарастыруы тиіс екенін, яғни мұғалімдерге барлығын үйіп-төгіп, тегін жұмыс күшіне айналдырғанды тоқтатып, сабақтарымен айналысуларына мүмкіндік беру керектігін қадап айтты. Шындығында осыған дейін мұғалімдердің беделін көтеру мәселесі жай ғана сөз жүзінде жүрді. ҚР «Білім туралы» Заңының 7-тарауында да педагог мәртебесі туралы «Мемлекет қоғамдағы педагог қызметкерлердің ерекше мәртебесін таниды және кәсіптік қызметін жүзеге асыруы үшін жағдайлар жасайды» деп қысқа ғана қайырған болса, педагогтердің мәртебесін көтеру жолында Білім және ғылым министрлігі қабылдаған «Білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында» да педагог кәсібінің беделін арттыруға арналған жолдар бар. Бірақ көзіміз көріп жүргендей екі құжат та ұстаз мәртебесін көтеріп, мұғалімдердің тұлғасын тұғырлы етуде қауқарсыз. Алаш ардақтысы Мағжан Жұмабаевтың «Алты алаштың басы қосылғанда, төрдегі орын – мұғалімдікі» деп жоғары орын берген ұстазды бүгінде төменнен көріп жүрміз. Қазіргі таңда шәкіртті емес, ұстазды кінәлау көп көрініс табады. Әріпті үйретпес бұрын ата-аналар балаларына әдепті үйретпей ме? Педагог мәртебесі туралы заң білім саласындағы үштаған – мұғалім, ата-ана және оқушы арасындағы өзара қарым-қатынасты, міндеттер мен құқықтарды, жауапкершіліктер мен кепілдіктерді реттеп беруі тиіс. Әрине, бұл жағдайда талап алдымен ұстазға қойылады, сондықтан ол ең алдымен білікті, білімді болуы қажет. Кез келген адам мұғалім бола алмайтындығы да осы заңда көрініс табуы тиіс. Соңғы жылдары ұстаздыққа ҰБТ-дан төмен балл жинаған, жұмыс таппай, нәпақасын бала оқытудан айыруды ойлаған, көбіне сырттай оқыған жастар ден қойып жүргені жасырын емес. Жүрек қалауымен, бар ынта-жігерімен бармаған мамандықтан мардымды нәтиже шықпайды. Осыдан келіп, өкінішке қарай, соңғы жылдары педагог мамандығы өз қызығушылығын жоғалтуда. Мұның тағы бір себебі – әлеуметтік қорғаудың жеткіліксіздігі мен еңбекақының төмендігі. Сала қызметкерлерінің еңбекақыларын арттыру мен жетілдіру жөніндегі мәселелер кәсіподақтың салалық кеңесінің, мүшелік ұйымдардың үнемі басты назарында. Елбасының биылғы 10 қаңтардағы «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Жолдауының нәтижесінде педагогтердің санаттары арасындағы алшақтық арттырылып, мұғалімдер үшін біліктілік деңгейін ескеретін санаттардың жаңа кестесі енгізілді. Енді бүкіл әлемде қолданылып жүрген ұлттық біліктілік тесті арқылы 2000-нан аса шеберліктерін дәлелдеген мұғалімдердің жалақысы биылғы оқу жылынан бастап 50 пайызға өсті. Ал жаңартылған білім беру мазмұны бойынша сабақ беретін 16 мыңнан астам ұстаздың жалақысы 30 пайызға көбейіп отыр. Бұл педагогтерді өздерін ұдайы жетілдіруге ынталандырады. Білім қызметкерлерінің салалық кәсіподағы жарғылық құзыреті мен мүмкіндіктерді пайдалана отырып өз мүшелерінің заңды құқықтары мен кәсіби мүдделерін қорғау қызметінің тиімділігін арттыру ісін күн тәртібінен түсірген емес. Алайда бүгінгі қоғамдық қатынастар кәсіподақ ұйымдарына да жаңа талаптар қоюда. Елбасы Жолдауынан туындайтын міндеттер кәсіподақ қозғалысына да сапалы өзгерістер енгізуді қажет етеді. Салалық кәсіподақ пен оның мыңдаған кәсіподақ активі үшін бұл ең алдымен ұйымдастырушылықты нығайту, жұмыстың жаңа нысандары мен әдістеріне көшу, заманауи кадрлық саясат, мүшелік базаның нығаюы мен көбеюі, кәсіподақ кадрлары мен активін жүйелі және үздіксіз оқыту мен біліктіліктерін арттыруды ұйымдастыру, өзге де кемшіліктер мен немқұрайдылықты жою. Сонда ғана ұстаздар өзін толық қорғалған сезінеді, өзінің артында сөзін сөйлейтін күшті қоғамдық ұйымның барын, оған кез келген уақытта арқа сүйеуге болатынын білетін болады. Бұл бағыттағы жұмыстардың бірі де бірегейі – ол кәсіподақ кадрлары мен белсенділерін оқыту. Соңғы 5 жылда кәсіподақ базасында 93 оқыту семинары ұйымдастырылып, онда 18 921 кәсіподақ мүшесі білімін жетілдірген. Ал кәсіподақтың негізгі мақсаты болып табылатын одақ мүшелерінің құқықтары мен заңды мүдделерін құқықтық қорғау бойынша жыл басынан бергі 9 айда кәсіподақ заңгерлерімен 448 тексеру жүргізілген. Нәтижесінде 1424 құқық бұзушылықтың орын алғандығы анықталды. Еңбек кодексіне сәйкес еңбек дауын сотқа дейін қарау бойынша 8 келісу комиссиясының отырыстарында заңгерлер жұмысшының пайдасына мәселені шешіп берген. Соңғы 5 жыл ішінде кәсіподақ заңгерлері сала өкілдеріне кәсіподақтың барлық нысандағы құқықтық қорғау жұмыстары нәтижесінде 426 миллион теңгені қайтарып берді. Биылғы 9 айдағы бұл көрсеткіш 167 миллион теңгені құрайды. Бұл қаражат кәсіподақтың тікелей араласуымен кәсіподақ мүшелерінің қалтасына қайтарылған қаржы. Мұндай үлкен сомадағы экономикалық эффект ұстаздарға айлық есептеуде коэффициенттерін дұрыс қолданбау, зиянды және ерекше жағдайда жұмыс істегені үшін, ауылды жерде жұмыс істегені үшін, қызметтерді қоса атқарғаны үшін, уақытша болмаған қызметкердің міндеттерін қоса атқарғаны үшін, іссапар шығындарын кеш төлеу мен қызметкерлерді азаматтық қызметшілер санатына қоспау салдарынан туындап отыр. Сала еңбеккерлері – кәсіподақ мүшелерін сауықтыру көрсеткіштері де өсу қарқынына ие. Биылғы жылы 3597 адам 98,7 миллион теңгеге сауықтырылған. Мұғалімдердің кәсіби мерекесі мен тамыз кеңесінде ұстаздарға қаржылай сыйақы беру дәстүрі жалғасуда. Соңғы бес жылда кәсіподақтың облыстық ұйымының бюджеті есебінен 89 ұстаз жалпы сомасы 5 миллион 450 мың теңгеге ие болса, 3 білім мекемесінің еңбек ұжымының әрқайсысына 1 миллион теңгеден сыйақы үлестірілді. Мұның барлығы да қоғамдық ұйым – кәсіподақтардың ұстаздар мәртебесін көтеруге, олардың ұрпақ тәрбиелеп, бала оқытуға деген мотивациясын жігерлендіре түсуге жұмсалған күш пен қаржы. Біз Елбасының ұстаздарға деген құрметіне алғыс білдіре отырып, бұл бағыттағы жұмысты белсенді жүргізіп, ұстаз мәртебесін көтеру жолында, заңның ұстаз көңілінен шығатындай етіп қабылдануына мүдделі болып, тиісті жұмыстарды атқаратын боламыз.

Карл Гуцков (17 наурыз 1811 жыл, Берлин – 16 желтоқсан 1878 жыл, Заксенхаузен, Франкфурта-на-Майне) – неміс жазушысы және драматург, қоғам қайраткері, «Жас Германия» атты әдеби қозғалыстың басшысы. [1] Карл Гуцков Берлин университетінде құқық және философия мамандықтары бойынша білім алады. «Телеграф фюр Дойчланд» («Telegraph für Deutschland») (1838—1842) атты журналдың редакторы болады. Сол уақытта ол журналда Фридрих Хеббель, Георг Гервег және Фридрих Энгельстер жұмыс істейді. «Мага-Гуру немесе бір құдайдың тарихы» (1833) атты романның, «Рыцарь рухтары» (1850—1851, орысша аудармасы 1871) атты көп томдық эпопеяның және көптеген драмалық шығармалардың («Вернер», 1842, орысша аудармасы 1842; «Пугачёв», 1847,орысша аудармасы 1918) авторы. «Уриэль Акоста» (1847, орысша аудармалары 1872, 1955) атты трагедиясы кеңінен танылады. ДереккөздерӨңдеу ↑ http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BB_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B4

Secret Forest ойын автоматтары сиқырлы орманның құпияларын ашатын ерекше хит, онда феялар, жақсы сиқыршылар, қарлы-ақ единорогтар тұрады. Ешкім ешқашан жұмбақ орманды сыйлықсыз қалдырған жоқ. Secret Forest слот-машинасының тоғыз белсенді жолы мен бес дөңгелегі жұмбақ ымыртта жабылады. Орман жолдарына қадам басу, ойыншы саңырауқұлақтармен, гномдармен, гриффиндермен, бірмүйізділермен, құлыптармен, жақсы феялармен, тірі ағаштармен кездеседі. Мәселе мынада, бұл қарапайым орман емес, бірақ сиқырлы. Кімде-кім осы керемет орманды жазса, лайықты сыйақы алады. Біз Құпия орман ұяшығындағы монеталармен алмасамыз Сиқырлы орман барлық шеберлермен тығыз қоныстанған: күлкілі, күлкілі, зұлымдық және мейірімді. Жұмбақ орманға баратын саяхатшы мүмкіндігінше орман аборигендерін табуы керек. Ойын автоматы монеталар үшін бірнеше таңбадан тұратын компанияны өзгертеді. Бес бірдей сиқыршы үшін 9000-ға дейін монеталарды алуға болады. Екі единороги сізге тек екі тиын береді. Жүлде төлемдерінің таралуы өте маңызды. Бір ғана айналдыруда 900 кредитті ойында пайдалануға болады. Сіз көрсету Жалакидi жасау Жалакидi орналастыру мүмкін 100 бір жолда кредит. Және барлық сызықтарды бір уақытта қосудың қажеті жоқ. Қосылған сиқырлы жолдардың бес нұсқасы бар: 1; 3; 5; 7; 9. Несиелердің номиналды құны да тұрақты емес, бұл орман сиқыршылары әлеміндегі барлық адамдар сияқты. Көркем пейзаж Біз құпия орман слоттары машинасын тіркеусіз, еркін режимде іске қосамыз және басқару тақтасындағы барлық түймелерді сабырлы түрде зерттейміз. Рельдерді тұрақты және бонустық нұсқаларда да айналдыруға болады. Мұны істеу үшін сіз көркем декорацияның фонында кем дегенде үш сөйлейтін ағашты табуыңыз керек. Очаровательный ағаштар шашырау рөлін атқарады және тегін айналдыруды қамтиды, бір ойынға кем дегенде он бес. Әр символ саяхатшыға, саяхатшыға сыйлық әкеледі. Оның құны мен ерекшеліктері ақылы кестеде көрсетілген. Ұшу агарикасы, қазына аңшылары, бірмүйіздер, сиқырлы құс құстары сізді жолдарда күтеді және бонустық раундта әсіресе жомарт болады. Сиқыршылар мен феялар, батпақты кикиморлар мен зұлымдық гномдар жұмбақ құлыпта жасырады. Бірақ қамалдың өзі ойыншы үшін қауіпті емес. Дегенмен, оған қарау зиян тигізбейді. Фантастикалық зергерлік бұйымдармен шашылып, қардың ақ шаштары бар әшекейлер әйел сұлулығының кез-келген білгірі қалың қабатқа түседі. Бес сүйкімділіктің компаниясы пайдаланушы үшін ең сәтті болады және оған құпия орман джекпотын әкеледі. Ертегі феялары ойын экранында өздеріне ыңғайлы кез-келген жерде пайда бола алады, өйткені олар осы ойын машинасында жабайы символдың рөлін ойнайды. Ертегі портреті, кез-келген жағдайда, сіздің ұтыстарыңызды екі есе көбейтеді және орман жолында басқа символды алмастыра алады. Тегін айналдыру раундында төлемдер үш есе көбейе алады, ал еркін айналымдар ыңғайлы жағдайларда жалғасуы мүмкін. Кез-келген сәтті қадам соңғы, ағымдағы төлемді екі есе көбейте алатын кілтті қамтиды. Бұл опцияны Secret Forest слот-машинасында іске қосу үшін сиқырлы ормандағы саяхатшы Bet On немесе Beth Max түймесін басуы керек. Содан кейін жасырын картаның костюмін сұраңыз. Егер жауап дұрыс болмаса, ағымдағы төлем жойылады. Жолдарда сіз сиқыршылардан сыйлықтар таба алмайсыз, бірақ барлық жинақтарыңызды жоғалтасыз. Ойынның сынақ нұсқасы пайдаланушыға орман жолдарының барлық құпияларын зерттеуге, өз стратегиясын құруға және қосымша монеталарды тәуекелге ұшырамауға мүмкіндік береді. Сиқырлы орманның нағыз қазынасы Тест режимінде бейтаныс орманның жолдарын зерттегеннен кейін, тіркеуге батыл барып, құпия орман ұясының нақты турында, сиқыршылар, сиқыршылар мен тірі ағаштардан барлық қазыналарды алып тастаңыз. Жақсы сапарға барыңыз.

Жанымызды түлетер рухани азық іздеп, өрелі өнерге шөлдесек, бірден-бір барар орнымыз – театр. Театрларымыз да өмірдегі түрлі жағдайларды, өмір шындығын сахналауы арқылы көрерменін қуанта отырып мұңайтудан, күлдіре отырып ойлантудан жалықпай келеді. Қазақ театрларының репертуарлары жылда жаңа дүниелермен байып отырады. Ал, 2018 жылы қазақ сахнасы қандай жаңалықтармен толықты, көрермендерге қандай тың қойылымдарды ұсынды? Бұл орайда көп сөз айтуға болады. Сол себепті, көрермен пікіріне ерекше ие болған қойылымдарға ғана тоқталғанды жөн көрдік. Бұл қойылым көрермен пі­кі­рін екіге жарды. Бірі «қазақ хал­қы­на жат тақырып, тәрбиелік мә­ні жоқ» деп туласа, екіншілері «қай қоғамда да болатын өмірлік құбылыс, ал, көрермен өмір шын­ды­ғын тануы тиіс» деп ақтап бақ­ты. Бұл – әлемнің талай сахна­сын­да қойылған әйгілі «Анна Ка­ренина». Орыстың алып жазу­шысы Лев Толстойдың «Анна Каренинасы» арқау болған пси­холо­гиялық қарама-қайшылыққа толы трагедия. Классикалық туын­дыны қазақ тіліне аударған – Қазақстанның Еңбек сіңірген қай­раткері Асхат Маемиров, ре­жис­сері – Қазақстанның Халық әртісі, профессор Есмұхан Обаев. Шығарманың сахналық нұсқасы да әйелдің қат-қабат қалтарысы көп жұмбақ жанына терең бой­лау­ға, ерлі-зайыптылар арасын­дағы сырт көзден таса ішкі қа­рым-қатынасты таразылай оты­рып зерделеуге, достық пен сат­қындық, махаббат пен өшпен­ді­лік сынды өмірлік ұғымдар жайын­да ой толғауға құрылған. Жал­пы, «Анна Каренина» қой­ы­лы­мының өзегі не? Отбасылық өмірі әу бастан сезімсіз құрылған әйелдің бақыт іздеп аласұрған, махаббатты аңсап жанұшырған хикаясы ма? Әлде Вронский екеуін бір-біріне ынтық еткен – лап етіп жанып, лып етіп сөнер, артынан өкініші өзек өртеп, кеуде тырналар ессіз құштарлық қана ма еді? Сонда махаббат пен құштарлықтың жанында еріңе деген адалдық, балаңа деген сүйіс­пеншілік тәрізді биік ұғым­дардың еш құны болмағаны ма? Немесе бұл өмірде не нәрсе де жеке басың­ның бақытына та­ты­май ма? Міне, кө­р­ер­мен қойылымның өн бойында Ан­на­ның қанша жылдар бойы тұншы­ғып келген жанайқайын естіп, өзімен-өзі арпалысқа түскен өмі­рін көз алдынан өткізіп қана қой­майды, осы тектес сауалдарға да өзін­ше жауап іздейді. Қандай ше­шімді оң санары да – өз құзырында. Биыл 93-інші рет шымыл­ды­ғын ашқан өнер ордасының кө­рер­мен қауымды бейжай қал­дыр­маған премьераларының бірі – «Ұлым, саған айтам» драмасы болды. Қойылымның авторы – ақын, Халықаралық «Алаш» әде­би сыйлығының иегері Бақыт Бе­­дел­хан, қоюшы режиссері – Асхат Маемиров. Әке мен бала­ның ара­сындағы тамыры тереңде жат­қан отбасылық, рухани, әлеу­мет­тік құндылықтың барлығын сыр ғып шертетін екеуара әңгімеге құрылған драма өмірлік һәм ұлт­тық тақырыптарды сөз етеді. Тас қа­раңғыда: «Сен қазақ­пы­сың?» – деп, майшамның жарығымен көрермен арасынан өз қазағын із­деген, ұлтының жоғын іздеген басты кейіпкердің сөзі – ұлттық ұстанымымыз бен салт-сана­мыз­дың заманауи сара жолын табу­да­ғы жанталасын танытатын, қазақ елінің бір­тұтас­тығын, ұлт пен ұлыс­тардың тату­лығы мен бірлі­гін көксеген Жан сөзі. Басты ай­тар ойы – ұрпақ тәрбиесі. Ал, ұрпақ тәрбиесі – ұлт болаша­ғы­ның іргетасы. Әкемтеатрдың айтпай кетуге болмайтын биылғы сүбелі дү­ниеле­рінің тағы бірі – белгілі жазушы, драматург Баққожа Мұқайдың 70 жылдығына орай сахналаған «Сергелдең болған серілер» комедиясы. Режиссері – Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері Оразхан Кенебаев. Баққожа Мұқайдың бұдан біраз уақыт бұрын жазылған шығар­масында қай кезде де құндылығын жоғалтпайтын мораль, әдеп, адам­дық қарым-қатынас сынды мәселелер астарлы әзіл, уытты қал­жың арқылы сөз болады. Бас­ты кейіпкер – Сайра атты оң жақ­­та отырыңқырап қалған қыз­дың күйеу таңдай жүріп ба­сы­нан кешкен қызықты оқиғалары ар­қылы пьесадағы өзге де кейіп­кер­лердің қитұрқы мінез-құлық­тары жан-жақты ашыла түседі. Жаңа 2019 жылда да театрла­ры­мыз заманауи өзгерістермен, ерекше шешімдермен, тың жаңа­лықтармен һәм жаңа есімдермен сахна мәртебесін биіктете түсе­ріне кәміл сенеміз. ПІКІР ҚОСУ Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться. Редакция Бас редакторлар Газет туралы Бізбен байланыс "Қазақ әдебиеті" — Қазақстан Республикасының әдебиет, мәдениет және өнер газеті. Әр апта сайын, жұма күні шығады. Газет 1934 жылдың 10 қаңтарынан бастап шыға бастады. «Қазақ әдебиеті» газеті — Қазақстан жазушылар одағының органы ретінде тұңғыш саны 1934 жылдың қаңтарында жарық көрген.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 4 мамыр күні Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылысының кейбір мәселелері туралы Жарлыққа қол қойған еді. Құжат 8 маусымнан бастап күшіне енді, деп хабарлайды Kznews.kz жаңалықтар порталы Stan.kz ақпарат агенттігіне сілтеме жасап. Онда жаңадан үш облыс құру туралы айтылған. «1) Шығыс Қазақстан облысының құрамынан Ақсуат, Абай, Аягөз, Бесқарағай, Бородулиха, Жарма, Үржар, Көкпекті аудандарын, Семей және Курчатов қалаларын бөлу жолымен әкімшілік орталығы Семей қаласында орналасатын Абай облысы; 2) Алматы облысының құрамынан Ақсу, Алакөл, Ескелді, Қаратал, Кербұлақ, Көксу, Панфилов, Сарқан аудандарын, Талдықорған және Текелі қалаларын бөлу жолымен әкімшілік орталығы Талдықорған қаласында орналасатын Жетісу облысы; 3) Қарағанды облысының құрамынан Жаңаарқа, Ұлытау аудандарын, Жезқазған, Қаражал және Сәтбаев қалаларын бөлу жолымен әкімшілік орталығы Жезқазған қаласында орналасатын Ұлытау облысы құрылсын» делінген Президент Жарлығында. Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелген еді. Сондай-ақ құжатта жарлық 8 маусымнан бастап күшіне енетіні жазылған.  Предыдущая статья18 жастағы жігіт Каспий теңізіне суға батып кетті Следующая статья«Тізгінді алдың ба, бостандық танытпа!» — Әлеуметтік желіде Білім министріне сын айтылды

8 шілдеде қала шетіндегі «Тұлпар» лагері қонақтарын қабылдады. Олардың арасында асырап алушы ата-аналар мектебінде дәріс алып жатқан болашақ аналар мен әкелер де бар. ӘЛИМА ҚЫЗДЫ БОЛУҒА ӘЗІРЛЕНІП ЖҮР Қазір лагерьде №1 интернаттың, отбасы үлгісіндегі балалар ауылының, сонымен қатар облысымыздағы көп балалы және аз қамтылған отбасылардың балалары демалуда. Жастар ісі жөніндегі басқарма «Қазақстанның тәуелсіз ұрпағы» ҮЕҰ-мен бірігіп, олар үшін футболдан, волейболдан, үстел теннисінен турнирлер және суреттер бәйгесін өткізуді ұйғарды. Бірақ бұдан басқа «ҚТҰ» ҮЕҰ-ның өзінің де ерекше қызығушылығы болған. Біз ҚТҰ-ның ТШО көмегімен «Жаңа өмір» деп аталатын жобаға кіріскенін әңгімелеген болатынбыз. Ол екі бағытты қамтиды: асырап алушы ата-аналар мектебі (ААМ) және түлектерге интернаттан кейін қолдау көрсету. «Жаңа өмір» жобасының шеңберінде №1 интернат пен Жасөспірімдер үйінің жанынан базалық кабинеттер ашылып, балалармен және ықтимал асырап алушылармен жұмыстар басталды. Үстіміздегі жылы сәуірде жоба басталған кезден бері ААМ-нен 4 топ бітіріп шықты. Оның әрқайсысында 10-15 адамнан болды. Қазір бесінші топ оқытылуда. «Тұлпарға» олар «барлауға» келді деп айтуға болады: балалармен танысып, олардың қандай нәрсеге қызығатынын біліп, олардың көңіл-күйлерін сезінгісі келген. Болашақ ата-аналар бір спорт алаңынан екінші алаңға көшіп, балалардың ойынын тамашалап, олармен тілдесті. Мамандар көптеген ықтимал ата-аналардың ААМ-де оқу идеясына салқынқандылықпен қарайды. Өздерінің отбасылық құпияларының жария болғанын қаламайды. Бүкіл проблеманы өзіміз шешеміз деп есептейді. Олар, негізінен, кейін балада өзінің дүниеге келуіне қатысты сұрақтар туындамас үшін сәбилерді (емшектегі болса тіпті жақсы) алғылары келеді. Бірақ басқалар да бар. Әлима (ықтимал ата-аналардың есімдері өзгертілді) – солардың бірі. Ол 20 жылдық өтілі бар педагог, бірақ ААМ-дегі сабақтарды өзі үшін өте маңызды деп есептейді. Болашақ ата-аналардың заң, тәрбие және психология бойынша сұрақтары көп. 10 жылдан астам уақыт бұрын Әлима тұрмысқа шыққан, бірақ күйеуімен екеуі бала сүйе алмапты. Бірнеше жыл бұрын жұп сәби асырап алған. Қазір күйеуімен екеуі ұлдарынан кіші қызымыз болса деп армандайды. Сыбыс әңгімелерге басын ауыртпайды, бастысы баланың тілін тапса, ол үшін маңыздысы сол. - Үлкен балаңыздың тарапынан қызғаныш болады деп ойламайсыз ба? Ол қарындасы пайда болғанда қандай әсерде болады? Кейде туған ағалы-қарындастардың өздері ата-аналарының назары кішкентай сәбиде болатындығынан жапа шегеді ғой. - Ол басқа бөпені қаламаймын, ойыншықтарымды алып қояды дейді (күлді). Ал жалпы ол жылы шырайлы бала, басқа балалармен тез тіл табысады. Өзінің немерелес іні-қарындасын қатты сағынады. Өз қарындасымен де солай болады деп үміттенемін, ал мектептегі сабақтар маған осы проблеманы шешуге көмектеседі. «БӨТЕН АДАМДЫ ҚАЛАЙ АПА ДЕЙМІН?» Сол күні «өз» балаларын көру үшін Жасөспірімдер үйі мен отбасылық үлгідегі балалар ауылының директоры Гүлсара БОТАТАЕВА келді. Ол өз қарамағындағы балалардың бірінің жағдайына алаңдаулы болатын. Отбасылық жұп екі ұл баланы асырап алуды жоспарлап, олармен тіл тапқан екен. Балалар оларға үйреніп алған. Бірақ содан кейін ерлі-зайыптылар әзірге бір баланы ғана алуды ұйғарыпты. Екінші бала үшін бұл қатты соққы болып, ол әлі күнге дейін өз-өзіне келе алмауда. Тіпті, Италияға барып келсе де, көңілінен мұң кетпепті. Айтпақшы, Гүлсара Ботатаева қоғамда қалыптасқан стереотипке қарамастан, асырап алуға болатын балалар іс жүзінде көп емес екендігін айтты. Балалардың көпшілігінің ата-аналары немесе басқа туыстары бар. Ал олар баланы өздеріне алуға асықпайды, бірақ асырап алуларына үзілді-кесілді қарсы. Мәселен, бір баланың анасы ата-аналық құқығынан айырылған, бірақ бұрын сотты болған әйел баласын асырап алған кез-келген адамның өмірін быт-шыт қылуға дайын. Балалардың өздері отбасында өмір сүргісі келе ме? 12 жасқа дейін бәрі де армандайды, ал жасөспірім кезеңде оларда да үй балалары секілді бүлікшілік мінез оянады. Ата-аналардың қамқор болғаны оларға оншалықты тартымды көрінбейді дейді сеніммен тәрбиешілер. -Жоқ, мен отбасына барғым келмейді, осы жерге үйренгенмін, достарым бар. Бөтен әйелді қалай мама деймін? – дейді балалар ауылындағы 15 жасар Леонид. Оның сөзін құрдастары да қолдады. Үйдегі қамқорлық, отбасы бере алатын жақсы білім алуға деген мүмкіндік қазір олар үшін ерекше құндылықтарға ие емес. Мемлекет білім алуға көмектеседі, ал кейін, бәлкім, баспанамен де көмектесер дейді жасөспірімдер сеніммен. 16 жасар Айман, керісінше, үйдегі жайлы жағдайды, ата-ана, бауырлар, туған-туыстар туралы әрдайым армандайды. Ол қазір де осы жайлы армандауды қойған емес. Бірақ асырап алушылар тек сәбилерге ғана қарайды... - Қазына үйінде тұрған әр сәбидің ділдік проблемасы болатындығына дайын болу керек. Асырап алушылар педагогикалық және психологиялық тұрғыдағы кемшіліктермен міндетті түрде бетпе-бет келеді, дамуында қалыс қалған жағдайлар және басқа да сырқаттар болуы мүмкін. Мұның бәрін жеңуге болады, бірақ балалармен өте тығыз жұмыс істеуге тура келеді, - деп ескертеді «Жаңа өмір» жобасының үйлестірушісі Нелли КУЛИКОВСКИХ. МӘРИЯНЫҢ ҚОРҚЫНЫШЫ Дәрістерге екі ата-анасы да қатысу керек, алайда, көп жағдайларда аналары жалғыз келеді – жұбайлары жұмыста. Мәрияның жолдасы, өзі сияқты, бала асырап алуға аса жауапкершілікпен қарайды. Ол барлық сабақтарға қатысу үшін алдын ала демалыс алған, алайда оны бәрібір вахтаға шақырып алып, олар бұған қатты алаңдаған-ды. Ерлі-зайыптылар балаларды өте жақсы көреді, үнемі туыстарының балаларын әурелеп жатады. Олардың кіндік балалары да жеткілікті, барлығы Мәрияны мама деп атайды. «Тұлпарда» келіншек әр түрлі жастағы балалармен емін-еркін араласып, олардың қызығушылықтарын, алға қойған жоспарлары туралы құлшыныспен сұрастырады, балалар да оған іш тарта қаумалап жатады. Болашақ баласының жасы оны көп алаңдатпайды, ол сәбиді де, мектеп жасындағы баланы да алуға әзір. ААМ-ға келер алдында ол бір ұл мен бір қызды қатар асырап алуды армандаған. Алайда мектепте әзірге асықпай, алдымен біреуін ғана алуға кеңес берді. - Мен интернат балаларын үй балаларынан көзқарастары арқылы айыра алам деп ойлаймын. Интернаттағылардың көздері... – Мәрия сөз таба алмай, мүдіріп қалды. – Олар әр көрген жаңа адамын көзбен ішіп-жеп, кім ол, не үшін келді деп сынай қарайды. Сан сауалға жауап іздейді. Олар өте сезімтал келеді және осы арқылы өздеріне назар аудартқылары келгендей болады. - Кейбір адамдарды осындай аса белсенділік шошытады. Олар бұдан тұқымқуалаушылықтың әсерін көреді. Өйткені интернатқа көбіне жайсыз отбасылардың балалары келіп түседі ғой. Қорықпайсыз ба? - Менің қорқатыным: баламен қарым-қатынасымыздың қалай қалыптасатындығы, біз келісе алмай қалуымыз да мүмкін ғой. Мен кейбір отбасылардың балаларды кері алып келетіндіктері туралы естідім. Осыдан кейін маған неге олар бұлай жасады, мұндай жағдайды қалай болдырмаймыз деген ойлар келеді. Күмән қашан да болады. Мүмкін, кезінде осындай күдіктермен мен ана болу мүмкіндігімнен айырылып қалған болармын... Мүмкін бәрінің өз уақыты бар шығар. Менің ойымша, Мәрия өте жақсы ана болады. АТА-АНАЛАРДЫ ДА ТӘРБИЕЛЕУ КЕРЕК Мұрат – болашақ ата-аналар арасындағы ең тәжірибелісі. Өйткені, біріншіден оның өз баласы бар, екіншіден ол ААМ-ды оқып бітірді және ҚТҰ қызметкерлерімен өзі үшін бірге жүр. Ес білгеннен бері ол үлкен үй мен көп балалы отбасын армандап келеді екен. Жұбайы екеуіне бала асырап алу туралы идеяны ұлдары айтыпты. Тағдыр оларға тек бір ұл ғана берді, одан әрі бұйырмады. Әйелі екеуі үшін бұл кемшіліктің орнын жұмыс басты. Ал ұлдары іні мен қарындас керек деп сұрай бастады. ААМ пайда болғаннан бері ерлі-зайыптылар үшін бұл қол жетпес арман емес екені белгілі болды. - Біз бала асырап алуға 7 жыл бұрын өтініш жазғанбыз. Алайда бұрын бізге ешкім еш нәрсе түсіндірместен, әзірге сіздерге бала жоқ деп, қол сілтей салатын. ААМ-да болған дәрістер көп нәрсеге көзімізді ашты, мен қарым-қатынас жасауда психологиялық сәттердің маңызы зор екенін түсіндім. Менің әйелім – педагог. Ол маған бұл туралы бұрыннан да айтатын. Әр бала әр түрлі, сондықтан әрқайсысына жеке назар аудару қажет. Менің қолымда болса, осындай мектептерді тек бала асырап алушыларға ғана емес, жалпы барлық ата-аналарға арнап ашар едім. Мен ұлымды тәрбиелеуде дұрыс бағыт алмағанымды осында түсіндім. Ересек адамдар өз балаларына тек тәрбиелеу нысаны ретінде ғана қарайды, мұндай тұрғы баланың ашылуына мүмкіндік бермейді. Біз оларға ең алдымен дос болуымыз керек, сонда ғана бала әке-шешесіне ішкі дүниесінде не болып жатқанын, көшеде не істейтіндерін айтады, араларында құпия болмайды, - дейді Мұрат сенімділікпен. Қазір олар екі қатарлы үлкен үй салып жатыр. Өздері үшін емес, болашақ балалары үшін. Зульфия ИСКАЛИЕВА Суреттерді түсірген автор 11 шілде 2013, 00:00 WhatsApp арқылы хабар жіберу Бөлісу: Қате таптыңыз ба? Тінтуірмен белгілеп, Ctrl + Enter түймесін басыңыз. Осы мақала тақырыбына қатысты ой-пікіріңізбен бөлісіп, бейнежазба жолдағыңыз келсе, WhatsApp +7 707 37 300 37 нөміріне және editors@azh.kz поштасына жібере аласыз. Басқа жаңалықтар Әлеуметтік нысандар салуға 19 жер учаскесі бөлінді Бүгін, 01:28 372 просмотра Қасым-Жомарт Тоқаев ресми түрде жеті жылдық мерзімге президент қызметіне кірісті Кеше, 15:53 391 просмотра «Көше музыканттары туралы іс». Полицияның әрекеті заңсыз деп танылды, бірақ ... 25 қараша, 21:55 665 просмотра

2021 жылдың 21 желтоқсанында астанада өткен Қазақ тілі және әдебиеті пәні мұғалімдерінің «Қазақ тілі мен әдебиеті: оқыту мәселелері және жаңа көзқарас» атты республикалық съезінде, бүкіл ұлттық орта мектептердегі білім берудің басты ауруына айналған «Жаңартылған оқу бағдарламасы» атты білім реформасы туралы Қазақстан Республикасы, Білім және ғылым министрі А.Аймағамбетов: «Жаңартылған оқу бағдарламасының» жалпы философиясы мен идеологиясы дұрыс», — деді. «Жаңартылған оқу бағдарламасын» бірнеше жыл түрлі деңгейдегі мектептерде әртүрлі сынақтан өткізіп, «Жаңартылған оқу бағдарламасының» тиімді екеніне қапысыз көз жеткізген кісіше, тұп-тура дәл осылай деді. Министрдің осы сөзіне орай, ширек ғасырдан астам педогогикалық жұмыс өтілі бар, қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің тәжірибелі мұғалімі ретінде менің айтар сөзім мынау: Сіз қателесесіз, министр мырза! Орта мектепке арналған «Жаңартылған оқу бағдарламасы» атты білім реформасында ешқандай да философиялық негіз жоқ! Ал, идеологиялық мағынасы біреу! Ол: қазақ баласын білімсіз мәңгүрт етіп, ұлт болашағына балта шауып, еліміз бен жеріміздегі табиғи қазба байлықтарға мәңгілік ие болу үшін жер иесі қазақ ұлтын білімсіз тобырға айналдыру! Ал, тобырды басқару – әрқашан оңай! Бір мемлекетті басып алу үшін оған соғыс ашып, атом бомбасын тастап, әуре болудың еш қажеті жоқ. Ол үшін сол елдің білім жүйесін тас-талқан етсек болды,-деген ұстанымда болған шет елдік диверсиялық күштер, бір адамға табынып, жемқорлық жайлаған біздің авторитарлық жүйедегі парақор шенеуніктерді пара беріп сатып алып, «Қараев технологиясы», «Кембридждік оқу әдісі», бүгінгі «Жаңартылған оқу бағдарламасы» атты білім реформалары арқылы еліміздің қалыптасқан білім жүйесін тас-талқан етіп, ұлт болашағын жойып, тәуелсіздігіміздің тамырына балта шауып жатқандай болып көрінеді маған. Несі бар? Ұлттың қауіпсіздігін сақтайтын комитеттің төрағасынан бастап, «Отанына сатқындық жасады» деген күдікпен ұсталып, тергеліп жатқан заманда, «мемлекеттік мүдде» деген ұғымның не екенін де білмейтін біздің жемқор шенеуніктерден бәрін де күтуге болады. Өзіңіз ойлаңызшы, еліміздің болашағы жас ұрпақтың ұлттық психологиясының қалыптасуында жетекші күшке ие, ұлттық рух пен ұлттық кодымыздың негізі – әдебиет пәнін жүйелеп ғылыми негізде оқытпайтын, қазақ тілі пәнінің грамматикасын жүйелі түрде тереңдете меңгертіп, қазақ тілі пәнінен диктант жаздырмайтын, «дұрыс емес» деп оқушының қатесін түзетуге болмайтын, оқушыға ойын жазбаша түрде сауатты жеткізуге үйретпейтін «Жаңартылған оқу бағдарламасы» атты білім реформасы: «Мемлекетті басып алу үшін, сол елдің білім жүйесін тас-талқан етсең болды»,-деген жоғарыда айтқан ойымыздың анық айғағы емес пе? «Білім жүйесін тас-талқан етсең болды»,-дегеннен шығады, жақында ғана, анықтап айтқанда 2021 жылдың 23 қараша күні өзім сабақ беретін үш 11-сыныптың сол күні сабаққа келген 48 оқушысынан жазбаша диктант алып, диктант соңына синтаксистік және морфологиялық талдауға бір сөйлем бердім. Үш сыныпта 61 оқушы бар. 13 оқушы түрлі себептермен сол күні сабаққа келмей қалыпты. Диктант жазуға қатысқан 48 оқушының бесеуі – «3», қалған 43 оқушы – «2», «4» не «5» — жоқ. Міне, «Жаңартылған оқу бағдарламасы» атты білім реформасы нәтижесінің көрінісі! Сонда, үлкен өмірге енді қадам басқалы тұрған уыздай жап-жас ұл-қыздарымыздың обалы кімге? Шындығына келгенде, қазіргі оқушылар өз ойын жазбаша жеткізу былай тұрсын, ауызша жеткізуге де шорқақ. Математика, тарих, физика не химия пәні оқушыға өмір бойы керек болмауы мүмкін. Бірақ, жазу жазбай тұра алмайтын мына заманда, ойын жазбаша түрде жеткізу үшін қазақ тілі грамматикасы кез-келген қазаққа өмір бойы керек қой! Осындай күнделікті қажеттілікті «Жаңартылған оқу бағдарламасы» қаперіне алмай, неге ескерусіз қалдырған?! Оның үстіне, мазақтағандай етіп, ҰБТ-да қазақ тілі пәнінен «Оқу сауаттылығын» қойып қойыпты. «Оқу сауаттылығында» грамматикалық сұрақтар мүлдем жоқ. Берілген сұрақтарға мәтін бойынша жауап бересің. Сұрақтардың жауабы көз алдыңдағы мәтіннің ішінде тұр. 11 жыл қазақ тілінде білім алған оқушыға «Оқу сауаттылығындағы» сұрақтарға жауап беру – еш қиындық келтірмейді. Өте жеңіл. Анығына келгенде, «Оқу сауаттылығындағы» сұрақтар – оқу жоспары бойынша «Мазмұндама» жаза алатын 3-4 – сынып оқушыларына арналған сұрақ. Осындай да ҰБТ бола ма? ҰБТ-дағы «Оқу сауаттылығынан» 20 сұрақтан 20 балл алып, ҰБТ-да «5» алған оқушы диктантты «5»-ті айтпай-ақ қояйын, «4»-ке не «3»-ке жаза алмайды. Жоғарыда мен жаздырған диктанттан «2» алғандардың көбі, ҰБТ-да «4» не «5» алары сөзсіз. Сонда, бұл қандай білім? Бар ойы «Оқу сауаттылығынан» ҰБТ тапсырып, жоғарғы оқу орнына түсуді ойлаған оқушы қазақ тілі пәнінен грамматиканы меңгеруді ойламайды да. Ол тіптен қазақ тілі пәнін күнделікті өмірде еш пайдасы жоқ, өте жеңіл, оңай берілетін 2-3 – сортты пәндердің қатарына жатқызып қойған. Құдай-ау, жоқ болса екен ғой… Аллаға шүкір, А.Байтұрсынұлы бастаған жүздеген тілші ғалымдарымыздың ғасырға жуық ғылыми еңбегінің арқасында, біздің қазақ тіліміз – грамматикасы қалыптасқан тіл болып есептелінеді. Мен ойлаймын, тіліміздің қалыптасқан грамматикалық заңдылықтарын ұлт болашағы – жас ұрпағымызға ғылыми негізде тереңдетіп оқытпай, оларды жоспарлы түрде сауатсыз ету – ұлтқа жасалған қастандық! Ұлт алдында бұдан өткен сатқындық болуы мүмкін емес! Біз қазір ұлт болашағы – өз жастарымызды өзінің ұлты мен тілін менсінбейтін сауатсыз да надан, мәңгүрт-нигелист етіп өз қолымызбен тәрбиелеп жатырмыз. Бұл – теңдесі жоқ трагедия! Осындай ұлттық трагедиямыздың негізгі себепкері – Білім және ғылым министрі А.Аймағамбетов мырзаның тілімен айтқанда: «Философиясы мен идеологиясы дұрыс»,- «Жаңартылған оқу бағдарламасы» атты білім реформасы! Өзім сынап отырған «Жаңартылған оқу бағдарламасындағы» қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің негізгі кемшіліктері неде? Енді осыған келейік. Бұрын да айтқанбыз, тағы да қайталаймыз! Оқулықтардың ең басты кемшілігі – «Жаңартылған оқу бағдарламасындағы» қазақ тілінің де, әдебиет пәні оқулығының да жазу стилі өте төмен, оқушыға түсініксіз нашар тілде жазылғандығында! Тақырыпқа оқулықта берілген тапсырма сай емес. Бұл – бір! Екіншіден, ең бастылары: «Жаңартылған оқу бағдарламасы» бойынша жазылған 5-10 – сынып аралығындағы қазақ тілі оқулығының біз байқаған кемшіліктері мына төмендегісінше: 1. 5-10-сынып аралығындағы қазақ тілі оқулығында Тіл білімінің грамматикасын бар деп те, жоқ деп те айта алмайсыз. Себебі, «Жаңартылған бағдарлама» бойынша жазылған қазақ тілі оқулықтарында белгілі ғылыми жүйе жоқ. Мысалы: қазақ тілінің «Фонетика», «Лексика» бөлімдері 5-сыныпта да, 8-сыныпта да берілген. 5-сыныптың Қазақ тілі оқулығында тіл білімінің салалары «Фонетиканың» да, «Лексиканың» да, «Морфологияның» да басын бір жерге қосып, қойыртпақ быламық жасап жіберген. Тіл білімінің күрделі үш саласын 5-сынып оқушылары қалай бірден меңгермек? 2. Оқулықтар ғылыми негізде жазылмаған. Мектеп оқушылары тіл білімінің «Фонетика», «Лексика», «Морфология», «Синтаксис», «Стилистика» секілді салаларын жеке-жеке бір-бірімен араластырмай, мектеп оқушыларының жас ерекшелігі мен олардың жеке тұлға ретінде қалыптасу психологиясын ескере отырып, жеңілден күрделіге қарай кезегін бұзбай оқыту керектігін оқулық авторлары ескермеген. 3. Қазақ тілі оқулықтарындағы грамматикалық ережелер мен анықтамалар ғылыми тілде жазылмаған. Мысалы: Бастауыш атау септігінде тұрып, іс-оқиғаның иесін білдіреді. Кім? Не? Кімдер? Нелер? Кімім? Нем? деген сұрақтарға жауап береді, – деп, өте қарабайыр тілде жазылған (8-сынып. Қазақ тілі,124-бет) Біз оқушыларға ғылыми тұжырым мен ғылыми тілде сөйлеуді мектеп қабырғасынан бастап үйретуіміз керек. 4. Оқулық жазуда ғылыми жүйе мүлдем ескерілмеген әрі оқушылардың жас ерекшеліктері де ескерусіз қалған. 5. Қазақ тілін және оның грамматикасын басқа ғылым түрлерімен бірге меңгертеміз,- деген ой ұстанымда болған авторлық ұжым, оқулыққа басқа пәндердің тақырыптарын енгізу арқылы оқушылар ойын негізгі қазақ тілі пәнінен мүлдем басқа жаққа бұрып жіберген. Нәтижесінде мектеп оқушыларына Қазақ тілі пәнінің грамматикасы екінші, үшінші кезектегі мәселе секілді болып көрініп қалған. Ең бастысы, «Жаңартылған білім бағдарламасының» оқулық авторлары орта мектеп оқу жоспарындағы Қазақ тілі пәнінің грамматикасына жете мән бермегені былай тұрсын, қазақ тіл грамматикасы мектеп оқушысына не үшін қажет екенін түсінбейтін де секілді. Ал, енді «Жаңартылған білім бағдарламасындағы» Қазақ тілінен соң Қазақ әдебиеті пәні туралы ойласам: «Самарқанда бір апам бар, ол менен де өткен сорақы»,- деген сөз есіме түседі. Ең бірінші айтпағымыз: Біздің тарихымыз бен мәдениетіміздің ұлттық көрінісі баяндалатын біздің бай ауыз әдебиетіміз бен оның түрлері және олардың жанрлық ерекшеліктері туралы «Жаңартылған оқу бағдарламасында» бір ауыз сөз жоқ. Ұлттық әдебиетіміздің негізі болған, «Халық ауыз әдебиеті» деген әдебиет бізде болмаған секілді. Егер біз, бүкіл тарихымыз бен мәдениетіміздің өзегі – ауыз әдебиетімізді оқушыларға мектеп қабырғасынан бастап, ғылыми негізде, жүйелі түрде оқытпасақ, жас ұрпақ-мектеп оқушыларын елін, жерін, ұлтының әдебиеті мен мәдениетін сүйетін патриот етіп қалай тәрбиелейміз? Екіншіден, әдебиет – ғылым. Әдебиет ғылым ретінде «Әдебиет тарихы», «Әдебиет сыны», «Әдебиет теориясы» деген үш бөлімнен тұрады. Жаңартылған оқу бағдарламасы бойынша жазылған қазақ әдебиеті оқулықтарында жоғарыда аталған үш бөлімнің ешқайсысы да ғылыми негізде толық қамтылмаған. 10-сынып әдебиетінде әдеби жанрлар мен әдебиет көркемдегіш құралдарына автор шығармасымен байланыстырмай жеке-жеке түсінік бергенімен, оқулыққа енгізілген авторлар шығармаларына тарихи-әлеуметтік тұрғыдағы сын және теориялық талдау жасалынбаған. Шығармашылық тұлғалардың өмір сүрген уақытына қарай, әдебиетті кезең-кезеңге жіктей отырып, әдебиет белгілі жүйемен ғасыр-ғасырға бөлініп топтастырылмаған. (Мысалы: «XIX-ғасыр әдебиеті», «XX-ғасыр әдебиеті» деген секілді.) Әдебиетті ғылым ретінде оқытуда қалыптасқан осындай әлемдік үрдісті авторлық ұжым ескерусіз қалдырған. Бұл жерде де, әдебиет пәні бойынша өтетін тақырыптарда оқушының жас ерекшелігі ескерілмеген. Мысалы: 5-сыныпқа арналған Қазақ әдебиеті оқулығында (Авторлары: С.Ч.Тұрсынғалиева, Р.Зайкенова) «Әдебиет теориясы» айдарымен «Повесть туралы түсінік», «Тақырып», «Идея», «Әңгіме жанры», «Сюжет», «Сюжеттік байланыс», «Теңеу», «Эпитет», «Композиция» туралы айтып өткен. Ең қызығы, әдеби-теориялық терминдер «Қазақ әдебиеті» энциклопедиялық анықтамасында қалай жазылса, авторлық ұжым «Энциклопедиялық анықтамалықтың» бір сөзін де өзгертпей, дәл сол қалпында қиып алып, 5-сынып «Әдебиет оқулығына» енгізген де жіберген. Күлесің бе, жылайсың ба?… «Жиендік жасапты» деп ойлап қалмасын деген болу керек, авторлар тобы әдеби-теориялық ұғымдар алынған дереккөздерді 5-сынып «Әдебиет оқулығында» көрсетіп те қойыпты. Айналайындар-ау, «Қазақ әдебиеті» энциклопедиялық анықтамалығын 5-сынып оқушысы түгілі, арнайы ғылыми дайындығы бар үлкен адамның өзі әрең түсінеді. Жалпы, «Әдебиет теориясы» бастауыш сыныптан кеше келген, 5-сыныпта оқитын 10-11 жастағы оқушы балаға не үшін керек? Тақырып оқушының жас ерекшелігіне мүлдем сәйкес келмейді. Жарайды, мұғалім айтқан соң түсінбесе де, осы әдеби-теориялық ұғымдарды оқушы жаттап алды делік. Жаттанды білім кімге, не үшін керек? Жаттап алған білім мектептің табалдырығынан аттай бере естен шығады да ұмытылады. (Ә.Бөкейхан, Серуен жасап зерттеу әдісі. Ғылыми мақала. Таңдамалы, 256-бет. «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы. Алматы, 1995 жыл) Аксиомаға айналған осы ғылыми-педагогикалық тұжырымды оқулық авторлары қаперіне неге алмаған?! Ең бастысы, мектеп окушыларына әдебиет пәнін ғылым ретінде оқытуды авторлық ұжым мақсат етпеген. Бұл – оқулықтың мазмұны мен сапасына үлкен нұсқан келтіріп, оқулықты түкке алғысыз, жарамсыз етіп көрсетіп тұр. «Жаңартылған оқу бағдарламасы» бойынша жазылған қазақ тілі және әдебиеті пәні оқулық авторларының ұстанған ең негізгі басты қағидасы, ол – жаңа оқулықтарды бұрынғы оқулықтарға барынша ұқсатпауға тырысқан секілді. Оқулық авторларының бұл әдісі – оқулықтың ғылыми негізіне үлкен нұсқан келтіріп, оның білімділік сапасын сын көтермейтін өте төменгі дәрежеге түсіріп жіберген. Тоқсан ауыз сөзді бірер сөзбен түйіндесек: «Жаңартылған оқу бағдарламасы» бойынша жазылған 5-11-сынып аралығындағы қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің оқулықтары,пән мұғалімдерін былай қойғанда, мектеп оқушыларының қарапайым сұранысына да жауап бере алмайды. Еліміздің білім саласында жасалған сансыз көп реформалардың бірде-біреуі оң нәтиже бермеді. Неге? Себебі, бұл «білім реформаларының» авторы біреу. Ол – билік. Күллі адамзатты өркениеттің биік шыңына жетелейтін демократиялық құндылықтардан жұрдай, әміршіл де әкімшіл жүйе – билік ойлап тапқан кез-келген реформа оң нәтиже бермесі хақ! Себебі, реформалық өзгерістер төменнен – халықтың қайнар ортасынан бастау алуы шарт! Мемлекетіміздің іргетасын нығайтып, болашағымызды биік белестерге бастайтын білім саласы – биліктен тыс тұруға тиіс. Сондықтан да, осыдан бір ғасырдан астам уақыт бұрын қабылданған Ұлттық демократиялық «Алаш» партиясының бағдарламасында: «… оқу жолы өз алды автономия түрінде болуы; үкімет оқу ісіне кіріспеуі»,- керек деп, тайға таңба басқандай анық жазды. (Ә.Бөкейхан. Шығармалары. 256 бет, IX том «Сарыарқа» баспасы, Астана 2016 жыл) Шындығына келгенде, ғылым-білімді басқару атқарушы биліктен тыс тұруға тиіс. Себебі, кез-келген атқарушы билік – уақытша. Ал, ұлттың өркениетке жетуі мен даму стратегиясын айқындайтын ғылым-білім – мәңгілік. Уақытша билік арқылы ғылым-білімнің мәңгілік жолын басқара алмайсың. Дамыған мемлекеттердегідей ғылым-білімді дамытудың ғылыми жүйесін қалыптастыруымыз керек. Өркениеттің биігіне жеткісі келген кез-келген мемлекет, ғылым-білімнің өсіп-өркендеуіне жағдай жасауға міндетті. Ал, білім негізі – орта мектеп қабырғасында қаланады. Бұл – аксиома. Меніңше кез-келген реформа төменнен басталуы шарт. Ал, білім беру жүйесінің төменгі буыны болып саналатын орта мектеп бағдарламасы бойынша жасалынатын білім реформасын – білім жүйесін жетік білетін тәжірибелі мектеп мұғалімдері мен осы саланың белгілі ғалымдарын қатыстыра отырып, кең көлемдегі халық талқылауы арқылы жүзеге асырылуы тиіс. Түрлі «реформалардан» әбден шаршаған еліміздің білім саласының қазіргі таңда кезек күттірмейтін ең басты мәселесі, ол – білім берудің Ұлттық концепциясын жасау болып табылады. Құрметті Асхат Қанатұлы! Мен сіздің азамат ретіндегі жеке өз басыңызға құрметпен қараймын. Алайда: «Жаңартылған оқу бағдарламасының» жалпы философиясы мен идеологиясы дұрыс»,- деген пікіріңізбен ешуақытта келісе алмаймын. Бұл «Жаңартылған оқу бағдарламасы» атты білім реформасымен не үшін келісе алмайтындығымды жоғарыда түсіндіріп бере алдым деп ойлаймын. Әрине, түсінем. Сынау әр уақытта да оңай. Сондықтан да мен белгілі тілші және әдебиетші ғалымдармен қатар көп жыл мектепте үздіксіз жұмыс атқарған тәжірибелі педагог мұғалімдермен келісе отырып, өзім жасаған «Ұлттық мектептердегі жалпы білім берудің және қазақ тілі мен әдебиеті пәнін оқытудың қысқаша тұжырымдамасын (концепциясын)» ұсынғым келеді. Ұлттық мектептердегі жалпы білім берудің және қазақ тілі мен әдебиеті пәнін оқытудың қысқаша тұжырымдамасы (Жоба) Ұлттық мектеп қандай болу керек? Ол үш сатылы: 1. 1-4—сынып бастауыш сынып. 2. 5-9—сыныптар негізі сынып. 3. 10-11—сынып жоғары сынып. 1-4—сыныптар аралығындағы бастауыш сыныптардың негізгі міндеті: балаға халқымыздың салт-дәстүрін таныстыра отырып, дұрыс ойлануға, (логикалық жүйеге) математиканың төрт амалын игере отырып, сауатты жазып, ойын дұрыс жеткізе алуға үйрету. Ол үшін: 1. Халық ауыз әдебиеті үлгілері ертегі, аңыз, эпостық жырлар, мақал-мәтелдер, шешендік сөздер, жаңылтпаштарды кеңінен қолданып, бұларды балаға жаттатқыза отырып, баланы дұрыс ойланып, өз ойын ауызша және жазбаша жеткізе алуға үйрету. Бұл жаста балаға көп жаттатқызу керек. Ол баланың есте сақтау қабілетін күшейте отырып, дұрыс ойлануға, дұрыс шешім шығара алуға үйретеді. Халық ауыз әдебиеті үлгілерін көп білу – өз ұлтының тілін, салт-дәстүрін, ұлттық психологиясына баланы жастай қанықтырып, отансүйгіштік қасиетке баулиды. Бастауыш сыныптарда баланы қызықтыра отырып, жасына лайықты әдеби кітаптар оқуға үйреткен жөн. Бастауыш сыныпты бітірген бала (4-сыныптан соң) оқыған кітаптарының мазмұнын ауызша және жазбаша сауатты түрде жеткізе алатын болу керек. Математика пәнінен төрт амалды игере отырып, көбейту кестесін жаттатқызып, «қызықты математика» секілді мәселе есептерді көп шығару керек. Шахмат ойнауға, сурет салып, қабілетіне қарай ұлттық аспаптарда ойнай алуға үйреткен жөн. Ескерту: Бастауыш сыныптарда шет тілін және компьютер оқытуға мүлдем болмайды. 2. Орта сынып, 5 – 9—сыныптар аралығында Қазақстан тарихы, Қазақ тілі және әдебиеті, Қазақстан географиясы және халқаралық ғылымдар: математика, химия, физика, биология, шет тілі, география секілді пәндер және сурет, сызу, еңбекке баулу, дене шынықтыру секілді пәндер жүруге тиіс. 3. 10-11— жоғарғы сыныптарда баланы бейіміне қарай оқытып, болашақ мамандығына қарай топтастырған жөн. Олар: Жаратылыстану. Қоғамдық пәндер. Кәсіптік техникалық мамандықтар. Бұл сыныптарда өз бағдарламаларына сәйкес халықаралық ғылымдар (математика, химия, физика, биология, география) мен бірге Қазақстан тарихы, қазақ тілі мен әдебиеті, Қазақстан географиясы және шет тілі, компьютер, қоғамтану, абайтану, дене шынықтыру секілді пәндер жүруге тиіс. Айта кететін бір мәселе: Біз қазір керек, керек емес пәндермен баланың басын «қоқыс жәшігіне» айналдырдық. Баланың сабағы өмірмен тығыз байланысты жеңіл әрі қызықты болу шарт. Бала еркін өсуі үшін, бос уақыттар мол болып, сол кездерде спорт, музыка секілді бейімді секцияларға көп бару керек. Қоғамдық пәндер қазіргі «жаңартылған білім бағдарламасы» секілді емес, ғылымға негізделген ғылыми бағытта жүру керек. Мысалы: Қазақ тілі пәні, тіл білімінің салалары: фонетика, лексика, морфология, синтаксис секілді салалар бойынша, ал әдебиет пәні ауыз әдебиеті, 18, 19, 20-ғасыр әдебиеті деп, әдебиет тарихы, сыны, теориясы негізінде оқытылу керек. «Қоғамтану» пәні туралы «Қоғамтану» пәні – оқушыны өзі өмір сүріп отырған қоғамның ішкі заңдылықтарымен тереңнен таныстыра, оқушыны мектеп қабырғасынан бастап үлкен өмірге бейімдеу қажет. Ол үшін: «Қоғамтану» пәнін «Отбасы» (Семья), «Қоғамның әлеуметтік жағдайы», «Өзін-өзі тану», «Экономика», «Финанс», «Банк жүйесі», «Мемлекеттегі заң жүйесі», «Әлеуметтік тұрмыстық жағдай» секілді түрлі бөлімдерге бөліп, оқушыны өзі өмір сүріп отырған қоғаммен таныстыра келе, оны үлкен өмірге бейімдей отырып оқыту – «Қоғамтану» пәнінің басты мақсаты болмақ. Енді, «Абайтану» пәні туралы Халықымыздың күллі тарихы мен әлеуметтік жағдайын, психологиясын, тілінің көркемдік жүйесін Абай шығармашылығы арқылы оқытуға керек. Сондықтан да, «Дінтану» пәнінің орнына «Абайтануды» кіргізіп, әлемдік діннің тарихына Абайдың діни көзқарасы арқылы кеңінен тоқтала отырып, түсіндіру шарт. «Абайтану» пәнін орта мектептерде жеке пән ретінде оқыту керек. Қазіргі таңда «Абайтану» пәні қоғамдық сыныптарда ғана мектеп әкімшілігі шешімімен қосымша-факультатив сабақ ретінде жүреді. Бұл – үлкен қателік! Осы қателіктің орнын жоятын мезгіл жетті. Орта мектеп бағдарламасындағы Қазақ тілі пәнін оқыту тұжырымдамасы Орта мектеп оқу жоспарындағы Қазақ тілі пәні оқушыны дұрыс ойлануға үйрете отырып, ойлаған ойын жазбаша түрде сауатты жеткізу үшін, тіл білімінің Фонетика, Лексика, Морфология, Синтаксис, Стилистика салаларын ғылыми негізде, грамматиканы алдыңғы орынға шығарып, өткен тақырыпқа байланысты жаттығулар жаза отырып оқыту керек. Меніңше, орта мектеп оқу жоспарындағы Қазақ тілі пәнін оқыту сағаты мына төмендегісінше болу керек. Қазақ тілі пәні: 5—сынып—Фонетика —102 сағат, аптасына үш рет. 6—сынып—Лексика—102 сағат, аптасына үш рет. 7—сынып —Морфология —102 сағат, аптасына үш рет. 8—сынып – Морфология —аптасына екі рет. 9—сынып —Синтаксис —68 сағат аптасына екі рет. 10—сынып – Стилистика —34 сағат, аптасына бір рет. (Бұл оқу курсында оқушының ауызша сөйлеу дағдысын қалыптастыра отырып, шешендік сөздерге, мәнерлеп сөйлеуге, сахна тілі мен көпшілік алдында сөйлеп үйренуге үйреткен жөн.) 11—сынып —Стилистика —34 сағат, аптасына бір рет. (Бұл курста оқушының жазу стилін қалыптастыра отырып, іскерлік қағаздар: Өтініш, Еңбек шарты, Түсінік жазу секілді іс-қағаздарын жазуға және Эссе, мақала, ой-толғау, Шығарма жазуға үйрете отырып, өз пікірін ауызша және жазбаша қорғай білуге үйрету керек. Орта мектеп бағдарламасындағы Қазақ әдебиеті пәнін оқыту тұжырымдамасы Орта мектеп оқу жоспарындағы Қазақ әдебиеті пәнін оқытудағы негізгі мақсат—оқушыны халқымыздың тіл-өнері, этно-мәдениеті, салт-дәстүрі және тарихымен тереңнен таныстыра отырып, оқушыны ұлтын сүюге тәрбиелей келе, оқушыға өз ойын ауызша және жазбаша түрде жеткізіп және оны қорғай отырып, белгілі тақырып бойынша «Шығарма», «Эссе», «Ой толғау» жаза білуге үйрету керек. Меніңше, орта мектеп оқу жоспарындағы Қазақ әдебиеті пәнін оқытудың қысқаша жылдың жоспары мына төмендегіше болу керек. 5—сынып. 68 сағат. Аптасына екі рет. Бұл сыныпта баланың тілі мен ұғымына жеңіл, Халық ауыз әдебиеті үлгілері: Ертегілер, Мақал-мәтелдер, Аңыз әңгімелер, Жаңылтпаштар және ұғымға жеңіл балалар ақындарының өлеңдері мен Бердібек Соқпақбаевтің «Менің атым Қожа» повесін оқыту керек. 6—сынып. 68 сағат, аптасына екі рет. Бұл сыныпта «Қобыланды батыр» жыры, Ертегілер, Абай өлеңдері мен Жыраулар поэзиясындағы 6—сынып оқушысының ұғымына лайық өлеңдерді жаттатқыза отырып, бүгінгі балалар әдебиетінің өкілдері Тынымбай Нұрмағанбетов, Сайын Мұратбеков тағы басқа сол секілді жазушылардың шығармаларын оқыту керек. 7 және 8—сыныптағы әдебиет пәндері де аптасына екі рет, жылдық оқу жоспары 68 сағаттан болу керек. 7-8—сыныптарда оқушы әдебиет пәнінен бүгінгі Қазақ әдебиетінің классиктері : Ыбырай Алтынсарин, Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатұлы, Мағжан, Жүсіпбек, Мұхтар Әуезов, Бейімбет Майлин, Сәбит Мұқанов, Ілияс Жансүгіров, С. Торайғыров, С. Сейфуллин, Ғабит Мүсірепов, Тахауи Ахтанов, Әбдіжәміл Нұрпейісов, Шерхан Мұртаза, Әбіш Кекілбаев, Т. Әбдіков, М. Мағауин, Оралхан Бөкей, Дулат Исабеков, Кәдірбек Сегізбаев, Бексұлтан Нұржекеев секілді жазушылар мен ақындар Абай, Мағжан, Мұқағали, Қадыр, Тұманбай, Мұхтар Шаханов, Төлеген Айбергенов тағы басқа сол секілді ақын-жазушылардың 7-8—сынып оқушыларының ұғымына лайық шығармаларын оқыту керек. 9—сынып. 68 сағат. Аптасына екі рет. Бұл сыныпта әдебиет пәні, «Халық ауыз әдебиетінің» барлық түрлері, жанрлары, ғылыми негізде, әдеби-теориялық тұрғыдан талдана отырып оқытылу керек. Сонымен, 9—сынып әдебиеті пәні түгел «Халық ауыз әдебиеті» және олардың түрлеріне яғни ұлтымыздың фольклорына берілу керек. 10—сынып. 68 сағат. Аптасына екі рет. Бұл сыныпта ұлтымыздың әдебиеті халқымыздың тарихымен байланысты оқытылып, Қазақ әдебиетін дәуір-дәуірге бөліп оқыту керек. Мысалы: Қазақ әдебиеті 1) Ислам дәуіріне дейінгі әдебиет; 2) Ислам дәуірінен кейінгі әдебиет деп үлкен екі топқа бөлген жөн. 1. Ислам дәуіріне дейінгі әдебиетке Ерте Түркі дәуіріндегі әдебиет (Орхон Енисей жазбалары). 2. Ислам дәуірінен кейінгі әдебиет: Жүсіп Баласағұн, Ахмет Игүнеки, Қожа—Ахмет Яссауи, Алтын Орда дәуіріндегі әдебиет және жыраулар поэзиясын (15—19 ғасырлар) оқыту керек. 11—сынып. 68 сағат. Аптасына екі рет. 20—21 ғасырдағы қазақ әдебиеті; а) 20—ғасырдың бірінші жартысындағы әдебиет; ә) Әдеби бағыттар мен ағымдар; б) Кеңес дәуіріндегі әдебиет; в) 60—90 —жылдардағы әдебиет; г) Тәуелсіздік тұсындағы әдебиет. Әрине, орта мектеп бағдарламасындағы әдебиет пәнін түрлі дәуірлер мен ғасырларға жіктеп, бөле отырып оқытқанда, оқып жатқан ғасырдың барлық әдеби өкілдерін түгел қамту мүмкін емес. Әдебиет пәнінің орта мектеп бағдарламасындағы оқу жоспары үшін ол шарт та емес. Ең бастысы, сол әдеби дәуірдің «Тарихи-әлеуметтік жағдайын» оқушы ұғымына сай етіп, «Қазақстан тарихы» пәнімен байланыстыра отырып, әдеби формада тереңнен талдай келе, сол дәуір әдебиетінің ең талантты деген өкілдерінің ғана шығармаларын мектеп оқулығына енгізу керек. Әрине, бұл тұжырымдама – жоба. Мүмкін, белгілі ғалымдар мен тәжірбиелі мектеп мұғалімдерін қатыстыра отырып, бұл жобаны ұлттық мүдде тұрғысындағы түрлі ұсыныстармен толықтыра келе, көпшілік халық болып талқылауымыз керек. Бұл алдағы күннің еншісіндегі кезек күттірмейтін шаруа екендігі анық. Қалай десек те, білім берудің «Ұлттық тұжырымдамасын» қабылдайтын кез жетті, министр мырза! Ұлт болып ұйымдасып, білім берудің «Ұлттық тұжырымдамасын» бүгін қабылдамасақ ертең кеш болады. Біз, қазақтар өмір бойы «Тарих көшінен» кенже қалып, кешігіп жүрген халықпыз. «Тарих көшінен» кенжелеп қалуымыздың да негізгі себебі: «Ұлттық білім жүйесін» қалыптастыра алмағандығымызда екенін мойындауға тиістіміз. Дәл осы жолы білім берудің «Ұлттық тұжырымдамасын» жасаудан кешіксек, келер ұрпағымызды өз қолымыздан «мәңгүрт» етіп, оларды мәңгілік құлдыққа байлап береміз! Ата-бабамыздың рухы алдында қарабет болған біздерді Тарих мәңгі кешірмейді! Ойланайық, ағайын! Пікір білдіріп, ақыл қос! Нұрғали Махан, Жоғарғы санатты «Шебер-педагог» Abai.kz  Предыдущая статья17 жасқа дейінгі балаларды ұшақта тегін алып жүру үшін нені білу керек Следующая статья«Жағдай күрделі»: Алматы облысында мемлекеттік қызмектерлер деструктивті діни ағымдардың уағызын тыңдаған

Жыл басынан бері Қазақстанда шамамен 5,5 млн тонна сүт өндірілді, бұл өткен жылғы көрсеткіштермен салыстырғанда 2,1% өскен, деп хабарлады Elorda.info. Тауарлық сүт өндірісінің нақты көлемі 3,4 млн тоннаны құрады, бұл да бір жыл бұрынғыдан 1,3%-ға артық. Соңғы екі жылда өңделген сүттің өзіндік құнының орташа есеппен 50 теңгеге, 2022 жылғы қарашада 197-200 теңгеге дейін өсуі байқалады. Кәсіпорындардағы сату бағасы 235-тен 300 теңгеге дейін жетті. Қараша айында қымбаттаудың негізгі себебі – жем бағасының өсуімен байланысты, бұл өзіндік құнның 70%-ын құрайды. Сонымен қатар, импорттық шығын материалдары, соның ішінде қаптама ыдыстар қымбаттады. Сүт пен сүт өнімдерінің қымбаттауы маусымдық сипатқа ие. Сонымен қатар, биыл сүт саласын субсидиялауға шамамен 24,9 млрд теңге бөлінді, оның ішінде сүт өндіруге 18,6 млрд теңге бағытталды. Аталған мемлекеттік қолдауды саланың 467 субъектісі, оның ішінде сүт-тауар фермалары мен ӘКК-лар пайдаланды.

Технологиялық прогресс кең етек алды. Playtech-тің Marvel слоттары – ойын бизнесінде озық технологияларды қолданудың керемет мысалы. Blade ойын автоматы ойыншыларға керемет арнайы эффектілерді, қысқа қорқынышты фильмдерді, әйгілі танымал фильмдегі заттар мен кейіпкерлерді біріктіретін дизайнды ұсынады. Тынысыңызды тоқтататын қызықты музыкалық екпіндер сізді вампир аң аулау басталатын қорқынышты фильмге батыруға шақырады. Күміс дартс Вампирді өлтіру үшін мылтықты күміс оқпен жүктеу керек. Бірақ пышақ ұясының супер қаһарманы көптеген пышақтармен, ерекше пішінді бумерангтармен, заманауи пулеметтермен және күміс өткір ұшымен қаруланған. Барлық осы заттар бес катушкаларда және ұяшықтың жиырма белсенді сызығында айналдырады. Blade ойын автоматы Интернет-технологиялардың эволюциясын анық көрсетеді. Бұл ойын автоматтарында тегін және тіркеусіз ойнау өте оңай және қызықты. Басқару тақтасындағы барлық түймелер әдеттегідей жұмыс істейді: “Жолға ставка”, “Сызықтар” және басқалар. Осы пернелерді басу арқылы сіз өзіңіздің жеке қалауыңыз бен табыстарыңыз үшін ең ыңғайлы ойын режимін таңдай аласыз. Өйткені, бір жолға ставка неғұрлым төмен болса және аз сызықтар бір уақытта іске қосылады, сіз айналдыруға жұмсайтын монеталар аз болады. Тәжірибелі ойыншылардың ең кішкентай ставкалар екенін бұрыннан байқады, Блед ұясында бұл бір цент, ең үлкені сияқты жиі жеңіске жетеді. Blade слоттары машинасында ең үлкен ставка – бір жолға $200. Орамдарды бастау және тоқтату батырмасы, плюс және минус, ставканың өлшемін реттейді. Бірақ бір батырмамен — Макс, Сіз бір рет басу арқылы ең жоғары ставканы таңдай аласыз. Жаңадан бастаушы үшін барлық кілттерді тіркеусіз тегін режимде ойнау арқылы үйрену оңай. Супермен аулаған ең қауіпті вампир ойыншыға ойын экранында кем дегенде екі рет пайда болу арқылы жақсы джекпот әкеледі. Осы ойын машинасында жүлде тобына енген кез-келген карта символы өте жомарттықпен береді. Бірақ сіздің қаржылық жағдайыңызды жақсарту ықтималдығы арнайы бонустық белгілердің болуына байланысты бірнеше есе артады: Сплит, шашырау, жабайы, джекпот. Blade ұясының арнайы белгілері Бөліну алты символдан тұратын жүлделер тобын құрастырады, Scatter тегін айналдыруды қамтиды, коэффициенттері екіден беске дейін көбейеді. Жабайы өзінің төлем сызығын жасайды. Бұл арнайы белгілер вампир аңшысы үшін сыйақы санын көбейтуге мүмкіндік береді. Максималды виртуалды ұтыстар 25,000 долларға жетеді. Тегін раундта кез-келген пайдаланушы Bled ұясының керемет жомарттығын оңай көре алады. Казино жаттығу раундына 2,000 виртуалды доллар береді. Оларды таза пайдаланғаннан кейін бетті қайта жүктеңіз. Ойынмен жаңартылған бетте кассирден екі мың доллар қайтадан табылған болады. Тегін раундтың жалғыз кемшілігі ойнатқышты нақты ойын-сауық режиміне өтуге мәжбүр етуі мүмкін – өшірілген прогрессивті джекпот. Виртуалды вампирлерден нақты миллиондаған Алайда, сіз Blade слот-машинасының нақты режиміне ауысқаннан кейін, кішкене депозит жасаңыз, сізде ең нақты фиат валютасында миллионер болуға, әлемдегі кез-келген қазынаға оңай айырбасталатын және оңай айырбасталатын керемет мүмкіндік бар. Егер сіз прогрессивті джекпотқа тисеңіз, бірнеше бақытты айналымнан кейін сіз үшін жұмсақ тон, гауһар алқа, алтын және інжу-маржан қол жетімді болады.

Қасқырлар – тумысынан аңшы. Олар жеті қараңғы түнде анық көре алатын, 16 шақырым жердегі дыбысты ести алатын, 200 миллион иісті ажырата алатын (бұл жерде адамның иіс сезу қабілетінен қасқырдың қабілеті 40 есе артық екенін ескерген жөн) ерекше қасиетке ие. Аңның жақ сүйегінің қысымы әр сантиметріне 300 келіге дейін жетеді. Бұл көрсеткіш ірі иттерде екі есе төмен. Қасқырлар – өте төзімді келеді және өз аумағында ең қаһарлы жыртқыш саналады. Ірі еркек қасқырлардың салмағы мекен ететін жеріне байланысты 50-80 келі аралығында болады. Неғұрлым солтүстікке жақын мекендесе, соғұрлым ірі келеді. Қасқырлар табиғатынан адам тұратын жерлерге шабуыл жасамайды. Сондай-ақ, жалғыз-жарым аңшылардан аулақ жүреді. Алайда, қыстың қақаған суық күндерінде топ қасқырлардың елді мекендерден жемтік іздеген кездері де болған. Үй жануарларына қауіп төндіргенімен қасқырлар орманның биохимиялық процесін сақтап тұруға аса қажет. Бір ірі қасқыр күніне 10 келі ет жей алады. Көбіне үйір туыс қасқырлардан құралады. Үйір басшысы ең мықты қасқыр саналады. Қалғандары оған бас иеді. Негізі, үйір басшысының қаншығы да басшылық жасай алады. Бірақ, көбіне жас қасқырлар мен қаншық қасқырларға бас-көз болады. Ұрғашы қасқыр бөлтіріктерін 65 күндей көтереді. Бөлтіріктердің көздері алғашқыда көкшіл келеді. Есейе келе ғана сарғыш тартады. «Қасқырдың адалдығы» деген түсінік кең тараған. Себебі, қасқырлар өмірлік серігін тек бір-ақ рет таңдайды. Отбасы мүшелеріне көбінесе жемтікті қаншық қасқырлар әкеледі. Ал, бөлтіріктерді тұтас үйір болып бағады. Қасқырларда коммуникация мүмкіндігі өте жақсы дамыған. Олар бет әлпеті арқылы бірнеше эмоция білдіре алады. Ал, ұлу, үру, ырылдау арқылы олар өздерінің қайда тұрғанын немесе қай жерде жемтік барын аңғартады.

Эллинская ой дейін IV в. до н. э. жоқ испытывала күмән, бұл құлдық болып табылады қоғамдық институт. Аристофан, предлагавший в комедийной нысан ең радикальную реформа әлеуметтік-экономикалық құрылысты (Eccl, 651-652), дегенмен санаған жайында барлық құрылысшылар күні жүктелсін құлдар. Ксенофонт (De vect., IV, 17) деп ойлаймын, ең үздік құралы өркендеуі үшін афинского полисін еді сатып алуға қоғамдық құлдар, саны бойынша үш әр азаматтың. Аристотель, сондай-ақ, оставивший назардан тыс сұрақ рабах (Polit., I, 2), айтқанмын күмән болған құлдық. Ақындар мен суретшілер аз назар аударғанын және алда құлы, әдетте көрсете отырып, олардың ретінде ғана болмашы, малозначительные фигуралар мүлдем айырылған жеке сипаттамалары. Мысалы, Аристофан жиі шығарады сахнаға құлдар, бірақ олар үшін тек арттыратын негізгі идеясының авторы; өзге де бір рет масканы құлдар у Аристофана жасырынып жүр көрнекті саяси қайраткерлері Афин1 . Идеал құлдың бұл бейнеде Еврипида – бұл айырылған жеке қасиеттер жақсы құлдарым, адал, өз господину2 . Жалпы осындай сипаты бар және сурет құлдар өнер кезеңі классика, онда өте жиі кездеседі фигуралар үй прислужников арналған қабір төсемдері орналасқаны белгілі рельефах немесе краснофигурных вазах. “Келбетінен осы кейіпкерлердің ғана әрекет олардың бағынатын ереже, ал кейде оларды жаман мәнерде. Осылайша, мысалы, ұсынылған жұмыс-педагог арналған килике Дуриса сахнамен мектеп жизни3 . Айырмашылығы чинно держащихся мұғалімдер мен оқушылардың, бұл жұм расселся, скрестив ноги ” деп, куәлікке сәйкес Аристофана (Nub., 983), белгісі болып саналды өте дурного боялады. Орасан зор әлеуметтік-экономикалық ілгерілеу басында эллинистического кезең туғызды елеулі өзгерістер ережеде еркін грек. Басқармасы полисін мемлекеттік айналып қалалық, тәуелсіз азамат болды подданным патшаның. Барлық бұл әкеп соқса, үлкен сынуы және идеология. Қоғамдық өмір және ұсыну адамдар осы уақыт аса күрделі, аса қанық, түрлі қарама-қайшылыққа толы. Жағдайында нараставшего ыдырау полисной идеология барлық деңгейін тұрды “құлдық”, затрагивавший ең негізін әлеуметтік сап антикалық қоғам. Пікірлер бұл мәселені біз табамыз түрлі нысанда.”эллиндік әдебиет, өнер, философия. Тоқтала кетсек, ең алдымен, жаңа комедия. Өзінің алдында болған әріптестеріне қарағанда, Менандр үлкен көңіл бөлді құлы берді жұқа талдау [б. 14], олардың психология. Оның комедиях алдымызда өтіп, бірқатар жеке, жанды сызылған түрлі-түсті бейнелерді құлдар. Осындай шығарылған ” комедия Hrvw: мечтательный альтруист Беріп, жүрек тіркеме қарай Планго обрисована осындай жұмсақ және нәзік және оған тыңдайды, қандай болмайды табуға қарапайым өкілдерінің алтын жастардың жаңа комедии4 ; Давом күрт контрастирует Гета – эгоист және практика, епті проныра, дөрекі және қарапайым бойынша заттай. Басқа да теріс түрлері құлдар белгілі мөлшерде ұқсас Гетой, бірақ ұқсас емес, оған, мысалы Беріп отыр комедиялар Gevrg\w – батыл, кесірлі, наглый обжора, әбден сроднившийся өзінің рабским жай-күйін. Нақты қарама-қарсы болып табылады, оған поэтикалық образ арфистки Габротонон (Epitr]pontew); бөліп-есінің тонкостью және альтруизмом, ол тяготится өзінің ережесіне рабыни. Егер Менандр ашады алдымызда көрінісін ішкі өмірінде құлдар, кемінде показательными болып табылады мимиамбы Герода, рисующие бізге тягости, выпадшие олардың үлесіне. Құлдар Герода жиі білдіреді адамдар сөздерінен” дегенмен олар cum tacent clamant. Мәселен, миме “құрбан шалу Асклепию” (42 sq.) Кинна өрескел обрушивается с попреками мен қатерлерге өз рабыню Кидиллу, сірә жоқ повинную. Кинне кем түспейді және иесі эргастерия башмачник Кердон; рассыпающийся льстивыми, ал көп пустословными речами алдында покупательницами, ол қандай да бір себептері кричит өз құлдың Дримила айырылуы мүмкін немесе оны жіберу диірменге бұл бет каторге, және, ақырында, бұйырады өзінің подручному прибить Дримила (Нerоnd. VI. 6 sq). “Миме “Ревнивица” Герод ашады тағы бір бетке незавидной рабской өмір, атап айтқанда, сол невзгоды5 , выпадают на үлесін құл-әуесқой өз госпожи, ол заподозрен ” неверности. Иесі бұл әуесқой, өрескел взбалмошная Битинна қабілетті кез-келген қатыгездік. Бұл сахна болмайды, жанашырлық тудыруы; оқырман анық көреді, олар измышлены, ал есептен бейнесін қадағалау Геродом. Олар ұсынады және бейнесі шындыққа тым болмағанда істеуге тура наразылық оған қарсы. Шығармашылығымен Герода үндеседі XV идиллия Феокрита: “Сиракузянки, немесе әйелдер мерекесінде Адониса”. Осы тұрмыстық қойылымда сиракузянка Праксиноя барлығы бірнеше сөз тіркестерін қолданған дұрыс (27 sq.) жүгінеді, өз безмолвной:; отрывистых приказаниях және нелестных эпитетах қалай сезіледі крикливый голос иесінің, оның служанка. екіталай мүмкін естуге жақсы сөз. Леп, жаңа дәуірдің үлкен ықпалы және V идиллии Феокрита “Комат және Лакон”, мұнда басты ретінде жұмыс істейтін тұлғалар ретінде құлдар-малшылар. Сипаты олардың очерчены бірақ өте тез, алайда, жеткілікті айқын. Жас, самонадеянному, бірнеше нагловатому Лакону қарама-қайшы келмесе умудренный өмірлік тәжірибесі қу және неразборчивый құралдарында Комат. Дегенмен, бірінші көзқарас бар оқырман мүмкін создаться әсер, бұл малшылар со своими стадами жүргізуде өте безмятежную өмір, алайда, және бұл жерде осы кажущимся салауаттылықты күшейгенде оларды рабская үлесі және тәуелділік озбырлығынан мырзаның. Лакон, враждебный Комату, ехидно еске салады, оған қандай экзекуции, ол ұшырауы өзінің қожайыны (118 sq .). Айтарлықтай қиын туралы айтуға эллинистическом романы, өмір сүруін, оның екіталай болады күмән бар. Оған дәлел, ең болмағанда дерек Плутарха (Crass., 32) туралы әңгімелеріндегі Аристида Милетского. Қандай болуы мүмкін еді эллинистические романдары, [15-б] әрине, айтуға болмайды деп сеніммен; алайда әбден мүмкін искать олардың жаңғырығы грек роман II–III ғғ. б. э. 6 сонымен бірге, осы позднеантичных романов, олардың түрлі оқиғаларымен любопытной ерекшелігі болып табылады жүгіну батыры немесе батыр баяндау құлдыққа кейіннен босата отырып, кейін түрлі перипетий. Айтпақшы, мотив көшу еркін күй рабское және кері тартты назар мен Менандра. “Ду эллинистические уақытта, көптеген соғыстар мен қарақшылық набегов туралы ескерту мүмкіндіктерін жоғалтуы бостандығы еді, ең болмағанда бір бөлігінде көрермендер мен оқырмандарды шақыру дабыл өз теріне болашақта, сол сияқты және үлкен сочувствием ойлануға үстінен несчастливой тағдырымен тех, кого рок вверг құлдыққа. Мұндай фактілер жоқ жаңалық тарихында антикалық қоғам, алайда, күні бүгінге дейін әдебиет танытқан жоқ, оларға ерекше көңіл бөлу. Өнер кезеңнің эллин қалмады жат қарастырылып отырған біз, ең болмағанда, қазірдің өзінде, өйткені сюжеттер оның жиі навеивались әдебиетпен қатар уақыт. Эллинистические рельефы шығармалары, қабырға кескіндеме және мозаика, әдетте дейін жеткен бізді римдік көшірме, сурет салады бізге сахнасында жаңа комедия және, одан да маңызды, суреттер быта7 егіншілер, малшылар мен балықшылар, онда біз, әрине, әрдайым емес, аламыз белгіленсін әлеуметтік тиесілігін бұл еңбек люда: бейнеленген, онда құлдар немесе бос кедейлер. Қосымшасы осы сценам ауыл өміріне қызмет етеді әр түрлі мүсіншелер өкілдерінің низов қалалық общества8 ; дегенмен, бұл жерде айту қиын, кім бұл обездоленные тағдырымен кедейлер – рабы на оброке немесе впавшие ” кедейлік бос. Бұл тақырып енеді және монументальную мүсінді”; мынадай жеткен рим көшірмелері мүсіні ескі рыбака9 , сірә құлдың. Байланысты зерттелетін бізбен мәселе де назар аударуға тұрарлық белгілі пергамская группа10 білдіретін фестивалінің гала, заколов әйелі өлтіреді, өзіне қажеттілігі құтылу соғысы болмай қоймайтын құлдық. Бұл мүсін – тек құдайлармен свободолюбивому дұшпанға-варвару, онда естіледі және басқа да нотада. Бұл – знамение сондай-ақ, ол алдыңғы қатарлы ақыл емес еді безучастно взирать арналған ауыр қайғысын құлдар. Проблема құлдық тұрды алдында эллиндік философиямен. Осы кезге дейін қатты кепілі рабовладения берілмеген қорғау, оны полис көрсетеді, өзінің азамат екенін анық тұжырымдалған Платоном (Pol., IX; 578 D) Аристотель (Pol., I, 2, 5) қағанның ұқсастығы ұғымдар: варвар және жұм. Жағдай қалыптасқан эллиндік монархиях көрсетті, бұл бекіту Аристотельдің мүмкін сөзсіз, полис, лежавший негізінде түсініктерді Платон, енді едәуір дәрежеде жоғалтты былое саяси маңызы бар.Алайда, бұл бірде басты, бірде тіпті апартамент Tartu идеология үстел өтті. Мүлдем өзге проблема ерекшеленеді арзан насос өнер және әдебиет немесе License генетика Alta Shadow-Parkway мүсін, портрет мүсіні, сондай-ақ сурет және пияз. Оның үстіне еврей, таза row, әрқашан шақыру ағындары оларға толкнул, жер мультфильм фигура row, олар тудыруы аты Presenter және rebuildable. Бұл негізгі міндеттерді үстел тапаншалар философия және культ ресми үстел [с. 17] дін болса,онда олар сәулелері қорғауға Clash және төменгі. Дегенмен, бұл барлық қарамастан, идеология III–II WW. б. э. дейінгі барлық тартымдылығын Astoria жаңа проблема емес, қайғылы грек қоғам алдындағы ғасырлар және осы проблемаға айналды “Қарға”. Осыған байланысты бір рет көріңіз қалдықтары, олар емес назар аударту болып кім әсіресе синтездеу механикалық өзінің Ducati. Мәселен, Opus row Mistral – культ жүйке отырып рабовладельцами тиіс ықпал нектар ісінуі олардың AMAZONE, бұл бөлігі ішектер, олардың Ойлар емес, қалтаға Невилл, пайдаланып көр коды жалпы сипаты Пресли екіталай Сузанна лақап түрде желтоқсандағы таным Search Круглов үстел өтті. Сондықтан, деп санауға болады тегін байланыс row көптеген культ пияз, әсіресе шеңбер Дмитрий, Денис, Ashley, Series. Екінші жағынан, мұндай арнайы Қарға щетинка , {раскачиваются e|men{w – Drink (Афины. Deipn., VI-266с) Хиос, әрең ойнап елеулі рөл атқаратын діни баспасөздің row. Ақырында, сол Natal row бөлігі, оның қол жетімді болды, кіру Moraira философия, тиіс ғана OUT бөртпе маған талқылап, өз сорттары. Бәлкім, осы ортада row-философ және басқа да өкілдерінің тез Intelligence Release адалдық ой-әрекеттері құру теориясы қоғамның тағы соло сонымен қатар, ұлы Қарға білген II–I WW. б. э. дейінгі ашты, олардың алдында мүмкіндігі Real тырысып жүзеге асыруға құру мұндай қоғамның іс жүзінде. Осындай выдавил ең жалпы сипаттар “араб мәселені” бір идеология. Әдебиеттер тізімі 1. Мәселен, “Испан тілі” түрі row шығарылды: Tamoxifen, Nike және Кішкентай (С. И. Sales. Ariston мен оның уақыты. М., 1957, стр. 99). 2. Г. Ф. Turtle. Жаңа комедиялар Ерлер. REV, 1914, стр. 55-58. 3. Е. Болото. Кескіндеме және сурет салу гректер Bd. III. Munchen, 1923, б. 165, Фиг. 468. 4. Г. Ф. Turtle. UCS. SoC., стр. 52 SL. 5. Herond. V, 10 үй, 24 sq., 31 sq., 62 sq. 6. И. И. Толстой. Ouest ретінде Қорабы әдебиетке ерекше жанр Posada антихрист. См.: Қорап. Ouest-махаббат және Естуге Жертөледе. М.– Л., 1954, стр. 168 SL. 7. Th. Scribe. Эллинистические бедерлі бейнесі. Kazakhstan, 1894; М. Ростов. “Сатирикон” -RIM Architecture өту. СПб., 1908, 20-бет SL., табл. VI және VII; г Guillini. I mosaici di Palestrina. Roma, 1956, р. 40, tav. XVI. 8. Ф. Бағалау, Аты-Жөні, Poland, Р. Wagner. “Сатирикон” -REMS мәдениеті. СПб., 1914, стр. 118, күріш. 57; А. Алау. Грек терракоты. Берлин, 1926, S. 89 f., Taf. 100, 102; В. Д. Қан. Грейс мүсін. М.–Л., 1939, стр. 169 174, күріш. 149. 9. В. Д. Қан. UCS. SoC., бет 170, 175, күріш. 150. 10. М. Collignon. Қазақстан тарихы грек пластмассалар, Bd. II Страсбург, 1898, б. ф. 544, Фиг. 259; В. Д. Қан. UCS. SoC., стр. 173, 183, күріш. 157. 11. Е. Zeller. Философия гректер Bd. II, 1. Лейпциг, 1875, с. 278 f; Bd. III, I Kazakhstan, 1909, с. ф. 306 12. Филона. De mundi ofic., § 3; Cic. De leg., I, 7, 23. 13. Филона. Де септ. et test. ұры. (no: Арним. Stoicorum veterum fragmenta, vol. III et Lipsiae Berolini, 1923, б. 86, № 352). 14. Филона. Quod omnis probus liber (Арним. Op. cit., п. 87, № 357). 15. Е. Zeller. Op. cit., Ф. с. 308 16. Е. И. Жаңалықтар. Хельсинки мистерий. СПб., 1887, стр. 86. 17. Ф. Ф. Selen. Дін бір в., PG., 1922, стр. 25 SL., 53; А. Б. Ранчо. “Сатирикон” және оның тарихы рөлі. М.– Л., 1950, стр. 326 SL. 18. Ф. Бомер. Зерттеу дін туралы құлдар Грекияда және Римде, Bd. III Майнц, 1961, ІІ, S. f 235. 19. E. Rohde. Психея. Seelencult және ажалсыздық гректер Bd сенемін. II. Tubingen, 1910, 335-бет, авт. 3.

Маған бата берген жігіт расымен қиналып отырғанын енді түсіндім: 16 қараша 2021, 16:53 - жаңалықтар Alashainasy.kz Басты Өзге тақырыптар Өмір-юмор! Маған бата берген жігіт расымен қиналып отырғанын енді түсіндім 16 қараша 2021, 16:53 ҚАБЫЛ БОЛҒАН БАТА … Бүгін шаруаларым “Азия Парк” ойын-сауық кешенінде болды. Кездесулер, көлік жуу, тамақ ішу дегендей. Сөйтіп екі кездесудің арасында 3-ші қабаттағы дәретханаға кіріп, қолымды жуып шығып бара жатсам: “Бауырым! Қағаз беріп жіберші!” деген дауыстан селк еттім. Дауыс кабинкадан шығып жатыр. Бір қап салфеткаларды алып, кабинканың үстінен бере салдым. “Екі дүниеде бақытты бол бауырым!” деген жауап естілгенде, сасқанымнан бетімді сипап жібердім. Сіздерге өтірік, маған шын. Дәретханадағы батадан 2 сағат өтпей, бастығымнан мақтау естідім, қарызымды қайтармаған адам қарызын қайтарды, ескі джинсыдың қалтасынан 10.000тг тауып алдым и плюс ПЦР “отрицательно” келді. Адам шын жүрегімен жақсылық тілесе, орындалатын сияқты. Маған бата берген жігіт расымен қиналып отырғанын енді түсіндім. Жақсы сөзді шын жүрекпен айтайық, Ағайын!

Қытайлық миллиардермен әңгіме Қасым-Жомарт Тоқаевтың ҚХР-ға мемлекеттік сапары кезінде жазылған, деп хабарлайды Tengrinews.kz тілшісі. Джек Ма Қазақстан Президентімен кездесуі жайлы әңгімеледі. Сұхбат “Барыс пен айдаһардың стратегиясы: өзара сыйластық және мәңгілік әріптестік” деректі фильміне енді. “Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевпен таңғаларлықтай кездесу болды. Ол мықты көшбасшы және ол өте қатты шабыттандырады. Оның өз еліне деген құмарлығы маған қатты әсер етті… Бұл тамаша кездесу болды”, – деді Джек Ма. Миллиардердің айтуынша, ол Қазақстанда 3-4 рет болған. “Әр барғанымда бірнеше жағдай таңғалдырды. Бұл сұлулық, ұлы адамдар, сіздердің елдің батырлары, сондай-ақ еңбексүйгіш халықтарыңыз. Қазақстанға барған сайын көптеген қызықты орындарда боламын… Мен сіздердің елді жақсы көремін, оның мәдениетін жақсы көремін және жаңа достар табуды ұнатамын. Сіздерде Геннадий Головкин сияқты батыр бар! Сіздердің халық өте қонақжай”. Естеріңізге сала кетейік, Джек Ма өзінің 55 жылдық мерейтойында ресми түрде Alibaba директорлар кеңесінің төрағасы қызметінен кеткен еді. Отставкаға кеткеннен кейін Президент Телерадиокешеніне сұхбат берген ол Ханчжоу қаласындағы стадионда үлкен мереке ұйымдастырды.

The қолданылатын шарт атауын алады қолдану мүмкіндігі . Бұл арада қолдануға болатын нәрсе қолдануға немесе қолдануға болады (кию, кию, кию). Жағдайын алыңыз өнеркәсіптік қолдану . Өнертабыс үшін патент , қолданылуы керек: яғни қолдануға жарамды. Екінші жағынан, ол болуы керек роман (өйткені оны бұған дейін ешкім жасамаған) және иелік етеді өнертапқыштық қызмет (айқын емес). Қолданылуы, осылайша, пайда болады талабы бірнеше заңдар . The идеясы қарастырылған жағдайда, ол оны жасай алатын және оны аудара алатындай етіп нақты және анық сипатталуы керек. Біреу заңдарға қайшы келетін процесті патенттеуге ниет білдірді делік физика . Бұл ерекшелігі жобаның өнеркәсіптік қолдануға жарамсыздығын және сондықтан патенттелмейтіндігін білдіреді. Ұғымы тікелей қолдану , екінші жағынан, ережелер аясында қолданылады Еуропалық Одақ (ЕО ). Бұл қолдануға болатын құқық ұлттық актіні талап етпестен, блокты құрайтын елдердің реттілігіне және құқықтық салдарларға әкелетін заң актісінің интеграциялануы мүмкіндігіне нұсқайды. Кең мағынада, қолдану мүмкіндігімен байланысты екенін растауға болады көрсетіңіз a жоспар немесе идеяны жүзеге асыру . Егер теориялық немесе идеалды тұжырымдаманы нақты әлемде жасау немесе орындау мүмкін болмаса, оны қолдануға болмайды. Елестетіп көріңізші, бір топ ғалымдар кедей және шөлді аймақта нәрлі тағам өсіру туралы ұсыныс жасайды. Бастаманың қолданылуы даму ықтималдығына байланысты түрлері сұрақ бойынша

Моногамия (грек. mono – жалғыз, бірыңғай + gamos – неке) — бір некелілік, неке мен отбасының тарихи қалыптасқан түрі. Ежелгі замандағы жұп некеліліктен пайда болған. М. келе-келе некенің үстем түріне айналды; моногамды жануарларӨңдеу Моногамия, моногамды жануарлар (грекше monos – сыңар, бір, жалғыз және gamos – неке) — жануарлар арасында кездесетін жыныстық қатынастың түрі. Моногамияда бір еркек жануар бір маусымда, бір ұрғашы жануармен ғана жұптасып, шағылысады. Әдетте моногамды жануарлардың еркегі ұрпағын баулып өсіруге қатысады. Моногамияға негізінен құстар жатады. Мыс., аққу, бүркіт, құтан, құмай, дегелек бірнеше жылға, көп жағдайда өмір бойына жұбын жазбайды. Ал қаз бір маусымға, балапандары ұшқанша ғана, үйректер тек ұя жасап, жұмыртқа салғанға дейін жұптасады. Сүтқоректілерде Моногамия полигамияға қарағанда сирек кездеседі. Біршама тұрақты жұптар қасқыр, түлкі, борсықта (әдетте 1 маусымға) және адам тәрізді маймылдарда (бірнеше жылдарға) қалыптасқан; мыс., гиббондардың моногамды отбасы тұрақты және белгілі бір аумақты иемденіп тұрады. Жәндіктер, т.б. омыртқасыздар арасында аталық және аналық даралар шағылыс-қаннан кейін көп ұзамай аталығы, ал жұмыртқа салғаннан кейін аналығы өліп қалуы мүмкін. Бұл да Моногамияның бір түрі болып саналады.[1][2] ДереккөздерӨңдеу ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев — Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, XI том 27 бет. ↑ Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7 Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.

«Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» жобасын іске асыру барысында , яғни қазақ тілінің латын қаріпіне көшуі туралы ақпараттық – түсіндіру жұмысын Жангелді ауылдық кітапханашысы Арыстанова Рахима Мұсабекқызы әкімшілік және мектеп ұжымында өткізді. Бастысы, латын қаріпіне көшуді насихаттау емес, оның халық арасында қолдау табуына ықпал ету,жан—жақты ұғынықты тілмен түсіндіре отырып, ертеңгі күні нәтижесін көру болып отыр. Еліміздің үздіксіз білім беру жүйесінде қазіргі заман талаптарына жауап беретін білімді, білікті жоғары деңгейде дарынды тұлға қалыптастыру, тәрбиелеу жолында қоғамға үлкен жауапкершілікті, жаңа міндеттерді жүктеп отыр. Түсіндіру – насихаттау жұмысы барысында латын әріпіне көшу кезек күттірмес мәселе екені және де қазақ халқының алға жылжуына, жаңа зам ан талабына сай өсіп – өркендеуіне, болашақта еліміздің жан – жақты дамуына үлкен үлес қосып, жеңісін әкелетіні туралы толықтай ақпараттар берілді. «Өткен тарихқа бұрылмай, болашағымыз болмайды» демекші латын әріпіне көшу – түбі бір, тарихы ортақ түркі халықтарымен жақындастырады,сонымен қатар латын графикасы жер жаhанға кең тараған ғаламтор арқылы ақпарат алуға және ғылым мен білім саласына қажетті, маңызды екені сөзсіз. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан 2050», «Нұрлы жол», «Мәңгілік ел» сынды стратегиялардың жалғасындай болған «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласында баяндап, алдымызға қойған міндеттері мен мақсаттары бүгінде бүкілхалықтық қолдау тауып, халық сеніміне зор серпін беретін бағыт екеніне сенімдіміз. Осы бағыттар бойынша алдағы уақытта өткізілетін іс – шаралар легі, атқарылатын жұмыстар жоспарланып отыр.

15 қыркүйек, онлайн «Халық Газеті» -- Жергілікті уақыт бойынша 14 қыркүйек күні түстен кейін Қытай Төрағасы Си Цзиньпин арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтанға жетіп, Қазақстан Республикасына мемлекеттік сапарын бастады. Әуежайда Қазақстан Президенті Қ.Тоқаев бастаған ҚР Премьер-Министрдің орынбасары және Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді, Нұр-Сұлтан қаласының әкімі А.Көлгінов және басқа да жоғары лауазымды тұлғалар ыстық ықыласпен Қытай Төрағасын қарсы алды. 14 қыркүйек күні түстен кейін Қытай Төрағасы Си Цзиньпин арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтанға жетіп, Қазақстан Республикасына мемлекеттік сапарын бастады. ҚР Президенті Қ.Тоқаев ҚХР Төрағасы Си Цзиньпинді салтанатты түрде қарсы алу рәсімін өткізді. Си Цзиньпин Қ.Тоқаевпен бірге сап түзеген Құрмет қарауылының қарсы алу рәсімін тамашалады. Жергілікті уақыт бойынша 14 қыркүйек күні түстен кейін Қытай Төрағасы Си Цзиньпин арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтанға жетіп, Қазақстан Республикасына мемлекеттік сапарын бастады. ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин ҚР Президенті Қ.Тоқаевпен ресми келіссөздер жүргізді. Бұл екі мемлекет басшыларының келіссөздер алдындағы топтық фотосы. Жергілікті уақыт бойынша 14 қыркүйек күні түстен кейін Қытай Төрағасы Си Цзиньпин арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтанға жетіп, Қазақстан Республикасына мемлекеттік сапарын бастады. Әуежайда Қазақстан Президенті Қ.Тоқаев бастаған ҚР Премьер-Министрдің орынбасары және Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді, Нұр-Сұлтан қаласының әкімі А.Көлгінов және басқа да жоғары лауазымды тұлғалар ыстық ықыласпен Қытай Төрағасын қарсы алды. Жергілікті уақыт бойынша 14 қыркүйек күні түстен кейін Қытай Төрағасы Си Цзиньпин арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтанға жетіп, Қазақстан Республикасына мемлекеттік сапарын бастады. Әуежайда Қазақстан Президенті Қ.Тоқаев бастаған ҚР Премьер-Министрдің орынбасары және Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді, Нұр-Сұлтан қаласының әкімі А.Көлгінов және басқа да жоғары лауазымды тұлғалар ыстық ықыласпен Қытай Төрағасын қарсы алды. 14 қыркүйек күні түстен кейін Қытай Төрағасы Си Цзиньпин арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтанға жетіп, Қазақстан Республикасына мемлекеттік сапарын бастады. ҚР Президенті Қ.Тоқаев ҚХР Төрағасы Си Цзиньпинді салтанатты түрде қарсы алу рәсімін өткізді. Си Цзиньпин Қ.Тоқаевпен бірге сап түзеген Құрмет қарауылының қарсы алу рәсімін тамашалады. Жергілікті уақыт бойынша 14 қыркүйек күні түстен кейін Қытай Төрағасы Си Цзиньпин арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтанға жетіп, Қазақстан Республикасына мемлекеттік сапарын бастады. Бұл – Төраға Си Цзиньпин мен Президент Қ.Тоқаевтың ресми кездесу өткізген фотосы. Жергілікті уақыт бойынша 14 қыркүйек күні түстен кейін Қытай Төрағасы Си Цзиньпин арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтанға жетіп, Қазақстан Республикасына мемлекеттік сапарын бастады. ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин мен ҚР Президенті Қ.Тоқаев «Қытай Халық Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастардың орнағанына 30 жыл толуына байланысты бірлескен мәлімдемеге» қол қойып, жариялады. Онда Қытай мен Қазақстан ұрпақтан-ұрпаққа ұласатын достық, шынайы өзара сенім, қандай кезеңде де бірге болатын тағдыры ортақ қоғамдастық құру мақсаты мен болашағы үшін аянбай еңбек ететінін жариялады. Жергілікті уақыт бойынша 14 қыркүйек күні Қытай Төрағасы Си Цзиньпин Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік сапарын аяқтап, арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтаннан Самарқанға аттанды. Қазақстан Президенті Қ.Тоқаев жоғары лауазымды өкілдермен бірге әуежайдан Қытай Төрағасын шығарып салды. Жергілікті уақыт бойынша 14 қыркүйек күні Қытай Төрағасы Си Цзиньпин Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік сапарын аяқтап, арнайы ұшақпен Нұр-Сұлтаннан Самарқанға аттанды. Қазақстан Президенті Қ.Тоқаев жоғары лауазымды өкілдермен бірге әуежайдан Қытай Төрағасын шығарып салды.

Директор ШЖҚ КМК «Атырау қалалық №4 емхана» №532 бұйрық бойынша 25.05.2018 жылдан бастап Өтеғалиева Меруерт Қуанышқалиқызы директор болып тағайындалды.Білімі: – 1992-2000 ж.ж.Ақтөбе мемлекеттік институтында “Педиатрия” мамандығы бойынша білім алған ; – 01.03.2011 – 06.07.2011 ж. М.Оспанов атындағы БҚММУ ҚМ және ФББФ жанында “Жалпы тәжірибелі дәрігер” циклы бойынша біліктілігін арттырды; – 04.03.2013 – 28.06.2013 ж. М.Оспанов атындағы БҚММУ ҚМ және ФББФ жанында “Қоғамдық денсаулық сақтау.Әлеуметтік гигиена және денсаулық сақтауды ұйымдастыру” циклы бойынша біліктілігін арттырды,және “Қоғамдық денсаулық сақтаудағы дәлелді медицина” тақырыбы бойынша сертификат берілді. Ғимараты Екі қабатты емхананы пайдалануға берілген уақытты 1976 жылы. Қызмет көрсетілетін тұрғындар саны ШЖҚ ҚМҚ «№4 Атырау қалалық емхана».дербес ұйым болып табылады бастапқы медициналық – санитариялық көмек, аралас үлгідегі емханасы арналған қызмет көрсету ересек адамдар мен балалардың, Жалпы қызмет көрсетілетін халықтың саны – 50950 адам (кент тұрғындары «Балықшы», «Жұмыскер» , «Көкарна»,«Таскала»). Ұйымдық құрылымы Учаскелік қызмет, зертханалық – диагностикалық бөлім, мамандандырылған көмек бөлімшесі, стоматологиялық кабинет, профилактикалық және әлеуметтік – психологиялық көмек бөлімі, әйелдер консультациясы.

FC 5 дымқыл тазалауға арнағлған шаңсорғыштың көмегімен еденді бір уақытта сүртуге және сүртуге болады – бұрын ешқашан лас сумен немесе гигиеналық талаптарға сай емес еден шүберектерімен жанаспастан оңай, жылдам және мұқият болған емес. Танымалдығы бойынша саралау Жаңашылдығы бойынша саралау Бағасы бойынша саралау: төменнен жоғарыға дейін Бағасы бойынша саралау: жоғарыдан төменге дейін Барлық 2 нәтиже көрсетілді FC 5 Premium еден жуатын машинасы 143 090 ₸ 114 490 ₸ Салыстыруға қосу FC 5 дымқыл тазалауға арналған шаңсорғыш – бұл екі процесті – шаң сору мен еденді жууды – бір процеске біріктіруге мүмкіндік беретін бірегей құрылғы. Себетке қосу FC 7 Cordless Premium еден жуатын машинасы 261 090 ₸ 208 890 ₸ Салыстыруға қосу Ылғал едендерді алдымен шаңсорғышпен тазаламай-ақ шешуге арналған шешім: жарықдиодты жарықтандырғышы бар үйге арналған FC 7 Cordless Premium еден жуатын машинасы күнделікті құрғақ және дымқыл кірді бір уақытта жояды. Себетке қосу Танымалдығы бойынша саралау Жаңашылдығы бойынша саралау Бағасы бойынша саралау: төменнен жоғарыға дейін Бағасы бойынша саралау: жоғарыдан төменге дейін Барлық 2 нәтиже көрсетілді Karcher үйге арналған еден жуу машинасы: қолдану ауқымы Ең аз уақытты жұмсай отырып, үйде мінсіз тәртіпті қалай қалпына келтіруге болады? Еденнің мінсіз тазалығына қол жеткізу үшін қандай әдісті қолдану керек? Сіз осы қызықты сұрақтарға барлық жауаптарды біздің мақалада таба аласыз. Үйге арналған еден жуғыш машина деген не және оны Керхер инженерлері не үшін жасағанын көрейік. Ол жалғыз мақсатпен құрылды – біздің қоғамның әдемі жартысына үй міндеттерін орындауға көмектесу, сондықтан үй жұмысы мүмкіндігінше аз уақытты алады, ал тазалаудың әсері барлық үміттерден асып түседі. Еден машинасының негізгі жұмыс принципі-таза сумен суланған айналмалы роликтер. Бұл технология кез-келген дәстүрлі тазалау әдістерін қолданбай, кез-келген еден жабынындағы құрғақ және дымқыл ластануды көп күш жұмсамай жоюға мүмкіндік береді. Құрылғыны қосу жеткілікті, тазалаудың тиімділігі 20% - ға артады. Роликтер кез – келген қатты еденге-паркет, ламинат, керамикалық плитка немесе линолеумға оңай сырғуды қамтамасыз ететін жоғары технологиялық материалмен қапталған. Kärcher еден машинасының жеке модельдерінде тас еденге арналған арнайы роликтер жиынтығы бар. Бұл сізге бүкіл бөлмені басқа күнге қалдырмай бірден тазартуға мүмкіндік береді. Үйге арналған еден жуғыштың кез-келген моделі екі су ыдысымен жабдықталған. Бір резервуар таза су үшін қолданылады, оған кез-келген еден тазартқышты қосуға болады, лас су мен қоқыс екінші резервуарға жіберіледі, олар роликті щеткалар еденнен жиналады. Ылғалды тазалауға арналған мұндай құрылғы кез-келген бөлме үшін жарамды, мейлі ол қарапайым пәтер болсын, үлкен квадратурасы бар үй болсын. Керчер еден машинасы қуатты аккумулятормен жабдықталған, оның бір заряды 45 минутқа жетеді, бұл 135 шаршы метрге дейінгі бөлмені тазартуға сәйкес келеді. Үйге арналған еден машинасы-қандай артықшылықтар және оны қайда қолдануға болады? Төменде осы керемет техниканың бірнеше сөзсіз артықшылықтары келтірілген: Үйге арналған еден әдеттегі тазалау әдістерімен салыстырғанда тазалау уақытын 50% - ға дейін үнемдейді; қолдарыңыз әрдайым құрғақ және таза - қолыңызды сулаудың немесе резеңке қолғаптың қажеті жоқ, өйткені лас сумен байланыс жоқ; кіріктірілген жарықдиодты жарықтандырумен жарақталған FC 7 еден жуу машинасы қара бұрыштар мен тауашаларды жақсы жарықтандырады - еденнен барлық кірді алып тастағаныңызға мұқият тексерудің қажеті жоқ; құрылғы су резервуарларының оңтайлы мөлшеріне ие - ауыр су шелектерін тасып, апарудың қажеті жоқ; Еден жуғышпен тазалау тиімді, тиісінше үйді тазалау кем дегенде 20%-ға артады. Еден машиналарын күнделікті тұрмыстық мәселелерді шешу үшін пайдалануға болады. Күтпеген жерден қонақтар қоңырау шалды, бала тамақ салынған табақты қағып кетті, жаңбырлы ауа – райында дәлізде кір жинап, мерекелік кешкі ас дайындағаннан кейін ас үйді ретке келтіру керек, балалар көңілді болды, ал бөлмеде шаң бағанада тұр-сіздің құтқарушы таяқшаңыз, Kärcher еден машинасы әрқашан көмекке келеді. Жоғарыда айтылғандардың бәрін ескере отырып, біз еден машинасы қазіргі заманғы үй шаруасындағы әйелдің өмірінде таптырмайтын нәрсе деп тұжырымдаймыз. интернет-дүкенде Кarchershop.kz. . еден жуғыш машиналардың ассортименті кез-келген бюджетке және сұранысқа орайластырылып ұсынылған. Тиісті бөлімде кез келген аппараттың техникалық сипаттамасымен, жиынтықталуымен және қолдану жөніндегі нұсқаулығымен таныса аласыз. Сайтта көрсетілген баға бүкіл Қазақстанға таралады, сондай-ақ барлық өңірлер бойынша жеткізу жүзеге асырылады.

Қазақстанның Даму Банкi (бұдан әрi - Даму Банкi) акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі акционерлік қоғам болып табылады. Даму Банкі ұлттық даму институты және мемлекеттік инвестициялық саясатты іске асыруға және индустриялық-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдауды іске асыруға уәкілеттік берілген банк болып табылады. Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.07.07 № 178 Заңымен, өзгеріс енгізілді - ҚР 2009.02.13 № 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 1-1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады: 1) банкаралық кредит беру – Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктеріне және бейрезидент банктеріне кредиттер беру; 2) жоба – инвестициялық жоба, экспорттық операция, лизингтік операция; 3) инвестициялық жоба – жаңа өндірістер құруға, жұмыс істеп тұрғандарын кеңейту мен жаңартуға, оның ішінде активтерді, акциялар пакеттерін (жарғылық капиталға қатысу үлестерін), мүліктік кешендерді сатып алуға бағытталатын инвестицияларды көздейтін жоба; 4) кредиттік құрал – Меморандумда айқындалған, Даму Банкінің қарыз алушыны қаржыландыру тәсілдері; 5) қайта құрылымдау – Даму Банкі алдындағы міндеттемелерді бұзған қарыз алушы және (немесе) үшінші тұлғалар іске асыратын инвестициялық жобаның экономикалық көрсеткіштерін қалпына келтіруге бағытталған іс-шаралар кешені, бұл сыйақыларды, айыппұлдар мен өсімпұлдарды алып тастауды және (немесе) қарыз алушының айналым капиталын қаржыландыруды немесе қайта қаржыландыруды және (немесе) Даму Банкінің талап ету құқықтарын қарыз алушыға беруді және (немесе) қарыз алушының жарғылық капиталына Даму Банкінің кіруін және (немесе) қарыз алушыға субсидияланған қарыз беруді және (немесе) инвестициялық жобаның экономикалық көрсеткіштерін қалпына келтіруге ықпал ететін өзге де іс-шараларды қамтуы мүмкін; 6) қарыз алушы – Даму Банкінен қарыз алған заңды тұлға; 7) мезониндік қаржыландыру – қарыз алушының акцияларына немесе капиталға қатысу үлестеріне айырбастау құқығымен реттелген қарыз беру; 8) Меморандум – осы Заңның 1-бабында көрсетілген ұлттық басқарушы холдинг бекітетін Даму Банкінің кредит саясаты туралы меморандумы; 9) синдикатталған қарыз – Даму Банкі синдикаттың басқа қатысушыларымен бірлесе отырып, бір банктік қарыз шарты негізінде жүзеге асыратын қарыз операциясы, бұл ретте банктік қарыз шарты бойынша синдикат қатысушыларының мүдделерін білдіру, сондай-ақ қарыз бойынша кредиттік әкімшілендіру синдикат қатысушыларының біреуіне тапсырылуы мүмкін; 10) субсидияланған қарыз – қаржыландырылу құны кредиттік құралдар бойынша сыйақы мөлшерлемелерін есептеу үшін Даму Банкі белгілейтін қарыз алу құнынан төмен белгіленетін қарыз. Субсидияланған қарыздар бойынша өлшемдер Меморандумда белгіленеді; 11) экспорттық операциялар – Қазақстан Республикасының аумағында өндірілетін және шығарылатын өнімдердің, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің экспорты. Ескерту. 1-тарау 1-1-баппен толықтырылды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі). 2-бап. Даму Банкінің қызметін құқықтық реттеу 1. Қазақстанның Даму Банкi туралы заңдар Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы Заңнан және өзге де нормативтік құқықтық актілерден тұрады. 2. Қазақстан Республикасының акционерлік қоғамдар қызметін, банк қызметін және өзге де лицензияланатын қызмет түрлерін реттейтін заңнамасы Даму Банкіне осы Заңмен және "Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен реттелмейтін бөлігінде қолданылады. 3. Даму Банкiнiң инвестициялық басымдықтары, заем қаражатын тартуға сандық шектеулерi, кредит беруiнiң, меншiктi капиталды орналастыруының, бiрлесiп қаржыландыруының, кепiлдiктер беруiнiң, сенім білдірілген өкілдің (агенттің) функциясын орындауының, экспорттық операцияларды жүзеге асыруының, субсидияланған қарыз ұсынуының және қайта құрылымдауды жүзеге асыруының лимиттері, бағыттары, ықтимал шарттары, тәртібі мен мерзімдері Меморандумда белгiленедi. Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2004.07.06 N 571, 2005.12.23 N 108, 2006.07.07 N 178, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 3-бап. Даму Банкінің мақсаттары мен мiндеттері 1. Даму Банкі қызметінің мақсаттары мемлекеттік инвестициялық қызметті жетілдіру және оның тиімділігін арттыру, өндірістік инфрақұрылым мен өңдеуші өнеркәсіпті дамыту, ел экономикасына сыртқы және ішкі инвестицияларды тартуға жәрдемдесу болып табылады. 2. Даму Банкінің міндеттері: 1) осы Заңның 7-бабында көзделген операцияларды (банктерге нысаналы кредит беруді, кредит желілерін қоса алғанда) жүзеге асыру арқылы орта мерзімді (бес жыл және одан көп мерзімге) және ұзақ мерзімді (он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге) негізде, орналастырудан түсетін қаражатты эмитент Меморандумда айқындалған тәртіппен инвестициялық жобаларды іске асыруға жіберетін облигацияларды Даму Банкінің сатып алуы арқылы инвестициялық жобаларды қаржыландыру, сондай-ақ инвестициялық жобаларды дайындауды және іске асыруды қамтамасыз ету мақсатында аралық қаржыландыру; 2) осы Заңның 7-бабында көзделген операцияларды (банктерге нысаналы кредит беруді, кредит желілерін қоса алғанда) жүзеге асыру арқылы экспорттық операцияларды қаржыландыру; 3) мезониндік қаржыландыруды ұсыну, жобалық қаржыландыру, синдикатталған қарыз ұсыну, Даму Банкі қаржыландыратын жобаларды іске асыру шеңберінде қарыз алушылардың ағымдағы қызметін қаржыландыру; 4) басқа да кредит институттары ұсынатын қарыздар бойынша кепілдік міндеттемелер беру, сондай-ақ қоса қаржыландыру және банкаралық кредит беру, лизинг беруші ұйымдарға, сондай-ақ банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға кредиттер беру арқылы Қазақстан Республикасының экономикасына кредит беруді ынталандыру; 5) жобаларды қаржыландыру тетіктерін жетілдіру; 6) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де міндеттер болып табылады. Ескерту. 3-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 4-бап. Даму Банкiнiң функциялары Даму Банкiнiң функциялары: 1) Меморандумға сәйкес жобаларды іздестіру, iрiктеу және, қоса қаржыландыруды бірге алғанда, қаржыландыру; 2) қаржыландыруға ұсынылатын жобаларға шарт негізінде банк сараптамасын жүргізу; 3) Даму Банкінің қызметі шеңберінде қарыз алуды жүзеге асыру; 4) мемлекеттік бағдарламаларды, жобаларды іске асыру шеңберінде халықаралық және ұлттық даму институттарымен, ұйымдармен өзара іс-қимыл жасау; 5) Даму Банкi қарыз алушыларының қаржылық жай-күйінің және Даму Банкі қаржыландыратын жобалардың іске асырылуының мониторингі, оның ішінде қамтамасыз ету мониторингі; 6) Даму Банкі қарыз алушылары міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету жөнінде шаралар қолдану; 7) мемлекет кепiлдiк берген қарыздарды қоса алғанда, мемлекеттiк емес қарыздарды алу, оларға қызмет көрсету және оларды өтеу; 8) бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын, екінші деңгейдегі банктердің жұмыс істеп тұрған өндірістерді сауықтыруы және қолдауы мақсатында оларға кредит беруге бағытталған бағдарламаларды іске асыру кезінде сенім білдірілген өкілдің (агенттің) функцияларын орындау; 9) Даму Банкіне нысаналы қорландыру қаражатын берген жағдайда инвестициялық жобаларды қаржыландыруды және сауықтыруды екінші деңгейдегі банктердің кейіннен жүзеге асыруы мақсатында екінші деңгейдегі банктерге қарыздар ұсыну болып табылады. Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі). 5-бап. Даму Банкінің өкілеттіктері Даму Банкі: 1) Меморандумға сәйкес өзінің кредит саясатын анықтауға; 2) банк сараптамасының және қарыз алушының кредит қабілеттілігін талдаудың нәтижелері бойынша жобаны қайтарымдылық негізде қаржыландырудың орындылығын айқындауға; 3) банк сараптамасын жүзеге асыру үшін сарапшылар мен консультанттар тартуға; 4) Меморандумда белгіленген шекте заем қаражатын, оның iшiнде республикалық және жергiлiктi бюджеттерден заем қаражатын тартуға; 4-1) заем қаражатын қоса алғанда, қаржы құралдарының iшкi және сыртқы рыноктарында Меморандумда белгiленген шектерде және тәртiппен бос қаражатты орналастыруға; 5) жобаларды іріктеуді және Меморандумда белгіленген шектеулерді ескере отырып, қоса қаржыландыруды бірге алғанда, оларға кредит беруді жүзеге асыруға; 6) жиынтық көлемі Меморандумда белгіленетін өз кепілдіктерін беруге; 7) отандық және шетелдік банктердің және басқа да қаржы институттарының қатысуымен қарыз алудың ұйымдастырушысы және қатысушысы болуға; 8) ұлттық басқарушы холдингтің тобына кіретін заңды тұлғалардың оларды қаржыландыру жөніндегі агенті болуға; 9) қайта құрылымдауды жүзеге асыруға; 10) Қазақстан Республикасының жобалық қаржыландыру және секьюритилендiру туралы заңнамасына сәйкес синдикатталған қаржыландыруға қатысуға және (немесе) банк-агенттің және (немесе) кепілді басқарушының функцияларын орындауға құқылы. Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 6-бап. Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының Даму Банкімен өзара қарым-қатынасы 1. Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өкілеттіктер шегінде банктерді, банк конгломераттарын және резервтік талаптарды пруденциялық реттеу, басшы қызметкерлердің келісуі, активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді қоспағанда, Даму Банкінің Қазақстан Республикасының қаржы ұйымдарының қызметін реттейтін заңнамасын, тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру, қарыз алуды және қаржыландыруды ұйымдастыру мақсатында еншілес ұйымды құруға немесе оны иемденуге, сондай-ақ заңды тұлғалардың, оның ішінде бейрезиденттердің капиталына қомақты қатысуға рұқсат беру (кері қайтарып алу) тәртібіне қойылатын талаптарды орындауын бақылауды жүзеге асырады. 2. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерiнде көзделген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттiк органдардың және олардың лауазымды адамдарының Даму Банкiнiң қызметiне кез келген нысанда араласуына тыйым салынады. Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.28 N 524-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 2-тарау. ДАМУ БАНКIНIҢ ҚЫЗМЕТI 7-бап. Даму Банкiнiң операциялары Даму Банкі өз функцияларын орындау үшін лицензиясыз ұлттық және шетелдік валютамен мынадай банктік және өзге де операцияларды: 1) қарыз операцияларын: резидент немесе бейрезидент заңды тұлғаларға төлем жасалу, мерзімдік және қайтарымдылық шарттарымен (Меморандумға сәйкес ел экономикасын дамытуға бағытталған жобаларды іске асыру шартымен) ақшалай нысанда кредиттер беруді; 2) резидент және резидент емес заңды тұлғаларға және секьюритилендіру мәмілелері шеңберінде шығарылатын облигациялар бойынша ақшалай нысанда орындалуы көзделетін банктік кепілдіктер беруді; 3) резидент және резидент емес заңды тұлғалар үшін ақшалай нысанда орындалуы көзделетін банктік кепілгерліктер мен өзге де міндеттемелер беруді; 4) аккредитивті ашу (қою) мен растауды және ол бойынша міндеттемелерді орындауды; 5) банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттарын ашуды және жүргізуді; 6) Даму Банкі қызмет көрсетілетін жобалар шеңберінде жасаған шарттарда көзделген төлемдерді және ақша аударымдарын жүзеге асыру, Даму Банкі алдындағы міндеттемелерді орындау үшін ақшаны резервке алу мақсатында Даму Банкі қарыз алушыларының банк шоттарын ашуды және жүргізуді, оның ішінде Даму Банкінің қарыздарын, басқа да қарыздар мен қаражаттарды, оған қоса республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражатын есепке жатқызу үшін банк шоттарын ашуды және жүргізуді; 7) ұлттық басқарушы холдинг тобына кіретін заңды тұлғалардың оларды қаржыландыру бойынша агенті болуы кезінде, сондай-ақ бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын, екінші деңгейдегі банктердің жұмыс істеп тұрған өндірістерді сауықтыруы және қолдауы мақсатында оларға кредит беруге бағытталған бағдарламаларды іске асыру кезінде сенім білдірілген өкілдің (агенттің) функцияларын орындау кезінде банк шоттарын ашуды және жүргізуді; 8) резидент және (немесе) резидент емес заңды тұлғалардың Даму Банкі алдындағы міндеттемелерін қамтамасыз ету мақсатында депозиттер қабылдауды, қаражатты есепке жатқызу үшін банк шоттарын ашуды және жүргізуді; 9) Даму Банкінің өтімділігін тарту мақсатында депозиттер қабылдауды, заңды тұлғалардың, оның ішінде банктердің банк шоттарын ашуды және жүргізуді; 10) Даму Банкінің қарыз алушыларын, корреспондент-банктерді, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарды қоса алғанда, резидент және (немесе) резидент емес заңды тұлғалардың тапсырмасы бойынша олардың осы баптың 5)-9) тармақшаларында көзделген банк шоттары бойынша есеп айырысуларды жүзеге асыруды; 11) аударым операцияларын: резидент және (немесе) резидент емес заңды тұлғалардың төлемдер және ақша аудару жөніндегі тапсырмаларын орындауды; 12) төлем құжаттарын (вексельдерді қоспағанда) инкассоға қабылдауды; 13) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дилерлік қызметті; 14) лизингтік қызметті; 15) эмиссиялық бағалы қағаздар шығаруды; 16) өз мүлкін жалға беруді; 17) қолма-қол шетел валютасымен операцияларды қоспағанда, шетел валютасын айырбастау операцияларын; 18) Меморандумға сәйкес келетін мақсаттарда бағалы қағаздар нарығындағы қаржы консультанты мен андеррайтер қызметін; 19) мезониндік қаржыландыру беруді жүзеге асырады. Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 8-бап. Даму Банкiнiң банк сараптамасын жүргiзуi Ескерту. Алып тасталды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі). 9-бап. Даму Банкiнiң республикалық және жергiлiктi бюджеттерден заемдар тартуы және пайдалануы 1. Даму Банкiнiң республикалық және жергiлiктi бюджеттерден заемдар алуы тек қана ақылы, мерзiмдiлiк және қайтарымдылық негiзде жүзеге асырылады. 2. Даму Банкiнiң республикалық және жергiлiктi бюджеттерден алатын заемдарды беру, пайдалану және қайтару тәртiбi мен шарттары Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалады. 3. Бюджеттерден тартылатын заемдарды Даму Банкi Меморандумға сәйкес, сондай-ақ осы Заңның 4-бабының 9) тармақшасында көзделген жағдайда өзi дербес iрiктеу жүргiзетiн жобаларға кредит беру үшiн пайдаланады. Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 2003.06.11 N 434; өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 10-бап. Даму Банкінің кәсіпорындарды сауықтыруды жүзеге асыруы Даму Банкіне нысаналы қорландыру қаражаты берілген жағдайда, инвестициялық жобаларды қаржыландыруды және сауықтыруды екінші деңгейдегі банктердің кейіннен жүзеге асыруы мақсатында Даму Банкі контрагент-банктерге арналып белгіленген лимиттер шеңберінде екінші деңгейдегі банктерге қарыздар береді. Кәсіпорындарды сауықтыру мақсатында Даму Банкінің контрагент-банктерге арналған лимиттерінен асып кеткен жағдайда, сондай-ақ өзге де жағдайларда Даму Банкі бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын, екінші деңгейдегі банктердің жұмыс істеп тұрған өндірістерді сауықтыруы және қолдауы мақсатында оларға кредит беруге бағытталған бағдарламаларды іске асыру кезінде сенім білдірілген өкіл (агент) болуға құқылы. Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі). 11-бап. Даму Банкi қызмет көрсететiн инвестициялық жобаларды iске асыру мониторингi Ескерту. 11-бап алып тасталды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі). 12-бап. Даму Банкiнiң қарыздар беруi 1. Даму Банкі қаржыландыруды Меморандумда айқындалған шарттарда, тәртіппен және мерзімдерде жүргізеді. Берілетін кредиттер бойынша сыйақы ставкасының шамасы қарыз берудің құнын және Даму Банкінің операциялық шығыстарын ескере отырып есептеледі. Даму Банкі органдарының қаржыландыру туралы шешімдерді қабылдау жөніндегі құзыреті Меморандумда және Даму Банкінің жарғысында айқындалады. 2. Даму Банкі беретін қарыздар, болашақта келіп түсетін мүлік кепілін, оның ішінде күтілетін жүйелі ақшалай түсімдерді, Қазақстан Республикасының шегінен тыс жердегі мүлікті, тиісті мүлікке талап ету құқықтарын (мүліктік құқықтарды) қоса алғанда, кепілмен, кепілдікпен, сақтандырумен және Меморандумға сәйкес міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етудің Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмеуге тиіс басқа да тәсілдерімен қамтамасыз етіледі. Даму Банкі жалғыз акционері (қатысушысы) Даму Банкі болып табылатын заңды тұлғаларға қарыздар беруге, сондай-ақ мезониндік қаржыландыруды және қамтамасыз етпей банкаралық кредит беруді жүзеге асыруға құқылы. 3. Ұлттық басқарушы холдингтің тобына кіретін және тізбесін акционерлердің жалпы жиналысы бекітетін инвестициялық жобаларды іске асыратын заңды тұлғаларға кредит берудің және олардың міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етуді ұсынуының шарттары мен тәртібі Меморандумға сәйкес айқындалады. Ұлттық басқарушы холдингтің тобына кіретін заңды тұлғаларға, сондай-ақ жалғыз акционері (қатысушысы) Даму Банкі болып табылатын заңды тұлғаларға кредит берудің және олардың міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етуді ұсынуының шарттарын айқындау кезінде Қазақстан Республикасының банк заңнамасында белгіленген, Даму Банкімен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларға жеңілдік шарттарын беруге тыйым салу және көрсетілген тұлғалармен мәмілелерді жүзеге асыру тәртібі қолданылмайды. 4. Даму Банкінің лизингтік қызметті жүзеге асыруы туралы, жарғылық капиталдарына Даму Банкі қатысатын заңды тұлғаларға кредит беру, олардың міндеттемелері бойынша кепілдіктер мен кепілгерліктерді беруі туралы шешімдерді Даму Банкінің директорлар кеңесі Меморандумға сәйкес бекітеді. Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 12-1-бап. Даму Банкінің жобалық қаржыландыруды жүзеге асыруы Даму Банкі жобалық қаржыландыруды Қазақстан Республикасының жобалық қаржыландыру және секьюритилендіру туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асыруға құқылы. Даму Банкінің жобалық қаржыландыруы арқылы жүзеге асырылатын жобаларға қойылатын талаптар, жобалық қаржыландыру кезінде қарыз алушы міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдері Меморандумда белгіленеді. Ескерту. 2-тарау 12-1-баппен толықтырылды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі). 13-бап. Даму Банкiнiң заемдарды тартуы 1. Даму Банкi қарыз алуды заемның қайтарылуын өз активтерiмен қамтамасыз ете отырып немесе Қазақстан Республикасының мемлекеттiк кепiлдiктерiмен жүзеге асырады. 1-1. Даму Банкi шығарған борыштық бағалы қағаздар ол Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногы туралы заңдарына сәйкес қаржы агентi мәртебесiн алған кезден бастап агенттiк облигациялар болып табылады. 2. Алынып тасталды - ҚР 2006.07.07 N 178 Заңымен. 3. Даму Банкi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес бағалы қағаздарды және Даму Банкiнiң басқа да борыштық мiндеттемелерiн орналастыруға, өтеуге және олар бойынша сыйақылар төлеуге байланысты бүкiл қызметтi немесе оның бiр бөлiгiн агенттерге сенiп тапсыруға құқылы. Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.07.07 N 178 Заңдарымен. 14-бап. Даму Банкiнiң заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысуы 1. Даму Банкi Меморандумға және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес: 1) Даму Банкi бұрын кепiлге ресiмдеген заңды тұлғалардың қатысу үлесiнен немесе акцияларынан оларды одан әрi өткiзу мақсатында өндiрiп алған; 2) бағалы қағаздар рыногының кәсiби қатысушылары (қор биржасы, орталық депозитарий) құрған заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысқан; 3) акционерлердің жалпы жиналысының шешімі бойынша лизинг ұстаушы ұйымдардың және өзге де заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысқан; 4) инвестициялық жобаларды қаржыландыру шеңберінде заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қайта құрылымдауға, сондай-ақ мезониндік қаржыландыру кезінде қарыз алушылардың жарғылық капиталдарына қайта құрылымдауға, қатысқан жағдайларда заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қайта құрылымдауға, қатысады. 2. Жарғылық капиталына Даму Банкі жүз процент қатысатын ұйымдардың басқару органдарында тәуелсіз директорлардың болу қажеттігін Даму Банкі дербес айқындауға құқылы. Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - ҚР 2003.06.11 N 434, өзгеріс енгізілді - ҚР 2005.12.23 N 108, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 15-бап. Даму Банкiнiң қызметiн шектеу Даму Банкiнiң: 1) жеке тұлғаларға, кредиттік серіктестіктерге, ерікті зейнетақы жарналарын тарту құқығымен инвестициялық портфельді басқарушыларға, инвестициялық қорларға, сақтандыру ұйымдарына кредиттер, сондай-ақ олардың міндеттемелері бойынша банктік кепілдіктер, кепілгерліктер және ақшалай нысанда орындалуы көзделетін өзге де міндеттемелер беруіне; нысанда орындалуы көзделетін өзге де міндеттемелер беруіне; 2) жеке тұлғалардың депозиттерін тартуына және жеке тұлғаларға банк шоттарын ашуына; 3) мерзімдік, төлем жасау, қайтарымдылық қағидаттарын сақтамастан қарыздар беруіне; 4) жеке тұлғаларға есептік-кассалық қызмет көрсетуді жүзеге асыруына; 5) бұрын тартылған қарыздар бойынша мерзімі өткен (бір жылдан артық) міндеттемелері болған кезде қосымша сыртқы қарыз алуды жүзеге асыруына тыйым салынады. Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 21.06.2013 N 106-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 3-тарау. ДАМУ БАНКIНIҢ КАПИТАЛЫ Ескерту. 3-тараудың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңымен. 16-бап. Даму Банкiнiң жарғылық капиталы 1. Даму Банкінің жарғылық капиталы кемінде екі жүз елу миллиард теңгені құрайды. 2. Даму Банкінің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі Даму Банкінің қаржылық тұрақтылығының параметрлерін (коэффициенттерін), олардың шекті мәндерін және есептеу әдістемесін айқындайды. Қаржылық тұрақтылық параметрлерінің (коэффициенттердің) нашарлау жағына қарай күтілетін өзгеруі кезінде және параметрлердің (коэффициенттердің) аз дегенде біреуі бойынша шекті мәндерге қол жеткізген кезде Даму Банкінің жарғылық капиталы Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасында белгіленген рәсімдерге сәйкес ұлғайтылуы мүмкін. Жарғылық капитал Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге жағдайларда да ұлғайтылуы мүмкін. Несие портфелінің активтерге ең жоғары арақатынасы Меморандумда белгіленеді. 3. Алып тасталды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі). Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - ҚР 19.03.2014 N 179-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 17-бап. Даму Банкiнiң провизиялар (резервтер) қалыптастыруы Ескерту. 17-бап алып тасталды - ҚР 2011.12.28 N 524-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен. 18-бап. Дивидендтік саясат Даму Банкінің дивидендтік саясатын акционерлердің жалпы жиналысы айқындайды. Ескерту. 18-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңымен. 4-тарау. ДАМУ БАНКIНIҢ ЕСЕБI, ЕСЕПТIЛIГI ЖӘНЕ ТӘУЕЛСIЗ АУДИТI 19-бап. Даму Банкiнiң есеп саясаты 1. Даму Банкiнiң есеп саясатын Даму Банкiнiң директорлар кеңесi бекiтедi. 2. Даму Банкі бухгалтерлік есеп жүргізу мен қаржылық есептілікті жасауды Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасына және қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына сәйкес жүзеге асырады. Ескерту. 19-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.07.06 N 571, 2005.12.23 N 108, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз), 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 20-бап. Есептiлiк Даму Банкi: 1) ай сайын бюджеттi атқару жөнiндегi уәкiлеттi органға - республикалық бюджет ақшасының шығыстары туралы; 2) ай сайын облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарына - жергiлiктi бюджеттер ақшасының шығыстары туралы; 3) ай сайын мемлекеттік жоспарлау жөнiндегi уәкiлеттi органға - Даму Банкiне республикалық бюджеттен, тиiстi облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарына - жергiлiктi бюджеттерден бөлiнген заем қаражаттарының игерiлуi туралы есептілікті табыс етеді. Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз), 2011.11.24 N 495-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 21-бап. Даму Банкiнiң аудитi 1. Даму Банкi қызметiнiң аудитiн (сыртқы аудитiн) акционерлердiң жалпы жиналысы белгiлейтiн тәртiппен таңдап алынған аудиторлық ұйым жыл сайын жүзеге асырады. 2. Алынып тасталды - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңымен. 3. Даму Банкiнiң жылдық қаржылық есептiлiгi аудит аяқталғаннан кейiн акционерлердiң жалпы жиналысында қаралып, бекiтiледi. Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2003.06.11 N 434, 2006.05.05 N 139, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңдарымен. 5-тарау. ДАМУ БАНКIН БАСҚАРУ 22-бап. Даму Банкiнiң акционерлерi Ескерту. 22-бап алып тасталды - ҚР 2006.07.07 N 178 Заңымен. 23-бап. Даму Банкiнiң органдары 1. Даму Банкiнiң органдары мыналар: 1) жоғары органы - акционерлердiң жалпы жиналысы; 2) басқару органы - директорлар кеңесi; 3) атқарушы органы - басқарма; 4) Қазақстан Республикасының заңнамасына және Даму Банкінің жарғысына сәйкес өзге де органдар. 2. Даму Банкi органдарының функциялары, өкiлеттiктерi мен қызмет тәртiбi осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде және Даму Банкiнiң жарғысында белгiленедi. Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.07.06 N 571, 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңдарымен. 24-бап. Директорлар кеңесi 1. Директорлар кеңесінің төрағасын қоса алғанда, директорлар кеңесінің мүшелері қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісімінсіз сайланады. 2. Директорлар кеңесін сайлау тәртібі мен оның өкілеттігі Қазақстан Республикасының заңнамасына және Даму Банкінің жарғысына сәйкес айқындалады. Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 25-бап. Басқарма 1. Басқарма алқалы орган болып табылады және Даму Банкінің ағымдағы қызметіне басшылықты жүзеге асырады. Басқарма төрағасы мен мүшелері қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның келісімінсіз сайланады. Басқармаға басқарма төрағасы басшылық етеді. Басқарма Қазақстан Республикасының Заңдарында және Даму Банкінің жарғысында Даму Банкінің басқа органдар мен лауазымды адамдарының құзыретіне жатқызылмаған қызметтің кез келген мәселелері бойынша шешімдер қабылдауға құқылы. 2. Басқарманы сайлау тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамасына және Даму Банкінің жарғысына сәйкес айқындалады. Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.02.13 N 135-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз); өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 6-тарау. ҚОСЫМША ЕРЕЖЕЛЕР 26-бап. Даму Банкiн мемлекеттiк баж төлеуден босату Ескерту. 26-бап алынып тасталды - ҚР 2004.12.13 N 11 (күшіне ену тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен. 27-бап. Даму Банкiнiң жауапкершiлiгі және дауларды шешу тәртiбi 1. Даму Банкi өзiнiң мiндеттемелерiн орындамағаны үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген негiздер бойынша және тәртiпте жауапты болады. 2. Даму Банкiнің, облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарының, мемлекеттiк органдардың, заңды тұлғалардың арасында осы Заңды орындау жөнiнде туындаған барлық даулар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шешiледi. 3. Осы Заңның бұзылуына кiнәлi тұлғалар Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес жауапты болады. Ескерту. 27-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 28-бап. Қадағалап ден қою шаралары Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган құзыретіне реттеу кіретін мәселелер бойынша Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтарды анықтаған жағдайда, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган Даму Банкіне "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген қадағалап ден қою шараларын қолданады. Даму Банкі қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органды оларда белгіленген мерзімдерде қадағалап ден қою шараларының орындалғаны туралы хабардар етуге міндетті. Ескерту. 6-тарау 28-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.05 N 30-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; жаңа редакцияда – ҚР 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен. Қазақстан Республикасының Президенті × Құжат туралы ақпарат Көрсеткіш Мәні Мәртебесі Жаңартылған Актіні өзгерту күні 02.01.2021 Актіні қабылдау күні 25.04.2001 Актіні ресми түрде жариялау туралы ақпарат Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат Акт нысаны Құқықтық қатынас саласы Банк жүйесі. Банк қызметі Актіні қабылдаған орган Қазақстан Республикасының Парламенті (бұрынғы атауы: Қазақ ССР Жоғарғы Советі; Қазақ ССР Жоғарғы Советінің Президиумы; ҚР Жоғарғы Кеңесінің Төралқасы; ҚР Жоғарғы Кеңесі) Заңды күші Заң Әрекет аймағы Қазақстан Республикасы Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілері мемлекеттік тізіміндегі актінің тіркеу нөмірі 8745 НҚА ережешығармашылық органмен берілген тіркеу нөмірі 178 Актіні қабылдау орны Астана қаласы × Өзгерістер тарихы № Тақырып НҚА нысаны және оны қабылдаған орган Қосымша ақпарат Өзгерту күні НҚА мәртебесі 1 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы. 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 25.04.2001 Қолданыстағы 2 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 16.05.2003 Жаңартылған 3 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 11.06.2003 Жаңартылған 4 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 10.07.2003 Жаңартылған 5 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 06.07.2004 Жаңартылған 6 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 13.12.2004 Жаңартылған 7 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 20.12.2004 Жаңартылған 8 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 11.06.2005 Жаңартылған 9 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 23.12.2005 Жаңартылған 10 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II 05.05.2006 Жаңартылған 11 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 07.07.2006 Жаңартылған 12 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 13.02.2009 Жаңартылған 13 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 02.04.2010 Жаңартылған 14 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 24.11.2011 Жаңартылған 15 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы 28.12.2011 Жаңартылған 16 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 05.07.2012 Жаңартылған 17 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 13.06.2013 Жаңартылған 18 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 21.06.2013 Жаңартылған 19 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 19.03.2014 Жаңартылған 20 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 29.10.2015 Жаңартылған 21 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 01.01.2016 Жаңартылған 22 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 02.07.2018 Жаңартылған 23 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 28.12.2018 Жаңартылған 24 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 01.01.2019 Жаңартылған 25 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 03.07.2019 Жаңартылған 26 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 01.01.2020 Жаңартылған 27 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 02.01.2021 Жаңартылған 28 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 27.12.2021 Жаңартылған 29 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 12.07.2022 Жаңартылған 30 Қазақстанның Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 25 сәуірдегі N 178 Заңы. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 9, 85-құжат 12.09.2022 Жаңартылған

1998 ж. Қаскелең Мәдениет колледжіне түсіп, «Дирижер және мәдени демалыс қызметін атқарушы» мамандығын тәмадады. 2002-2006 ж.ж. Т.Жүргенов атындағы Қазақ Ұлттық Өнер академиясының «Драма және кино актері» мамандығын профессор Нұрқанат Жақыпбай шеберханасында тәмамдады. 2006-2007 ж.ж. – Тазабеков театрында актер қызметін атқарды. 2007 жылдан бастап Нұр-Сұлтан қаласы әкімдігі Жастар театрының актері. Театр Н.Гоголь «Ревизор» /трагифарс/ – Артем Филиппович (Земляника) (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); У.Шекспир «Асауға тұсау» /комедия/ – Баптиста (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, режиссерлер - Бекболат Құрманғожаев, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, Дәурен Серғазин, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); Н.Оразалин «Шырақ жанған түн» /лирикалық драма/ – Сағын (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); Ш.Айтматов, Ә.Кекілбаев «Шыңғысхан» /әфсана/ – Қаһар (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); С.Раев «Меккеге қарай ұзақ жол» /әфсана/ – Ересек (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); Т.Миңнуллин «Диляфруздың төрт күйеуі» /комедия/ – Ғалым (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); Б.Соқпақбаев «...Көзіме бір көрінсең, бала ғашық...» /сахналық повесть/ – Қожа (Қоюшы режиссерлер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, режиссер – Дәурен Серғазин, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); С.Жүнісов «Тырау-тырау, тырналар...» /драма/ – Военком (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); Халық ертегісі «Ұр тоқпақ» /ертегі/ – Шал (Қоюшы режиссер – Бейбіт Құсанбаев, ҚР Мәдениет саласының үздігі); Ю.Алесин «Золушка» /ертегі/ – Король (Қоюшы режиссер – Бейбіт Құсанбаев, ҚР Мәдениет саласының үздігі); В.Орлов «Алтын балапан» /ертегі/ – Қасқыр (Қоюшы режиссер – Оразәлі Ақжарқын Сәрсенбек); Н.Оразалин «Аққұс туралы аңыз» /ертегі/ – Тоқтамыс (Қоюшы режиссер – Дәурен Серғазин, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); С.Қасымбек «Лифт» /психологиялық драма/ – Еркек (Қоюшы режиссер – Бекболат Құрманғожаев, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері); Ә.Кекілбаев «Нартәуекел» /халықтық қаһармандық драмалық дастан/ – Дауашы (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); Ж.Сомжүрек «Тілеп–Сарықыз» /трагедия/ - Аспантай (Тілептің әкесі) (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); М.Әуезов, Қ.Мұхамеджанов «Айман-Шолпан» /музыкалық комедия/ - Маман (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); Е.Уахитов «Құдалар» /комедия/ - Әбдісалам (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері); У.Шекспир «Ханзада» (Нamlet) /трагедия/ - Бірінші қабірші (Қоюшы режиссер – Нұрқанат Жақыпбай, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері);

1. Соғыстан кейінгі жылдардағы Қазақстан. Бейбіт құрылысқа көшудің қиындықтары. Қазақстанның халық шаруашылығындағы мәселелер мен қиындықтар. Қазақстан аумағындағы ядролық сынақтар және олардың зардаптары. 2. Білім мен ғылымдағы оң өзгерістер. Қазақ Ғылым Академиясының құрылуы. Партия шешімдеріндегі тенденциялық волюнтаристік әрекеттер. И.Сталиннің «тұлғаға табыну» кезеңін сынау. Мемлекет және қоғам қайраткерлерін саяси ақтау және оның «жарымшақ» сипатына баға беру. Н.С. Хрущевтің партия-мемлекеттік басқару жүйесіндегі реформасыжәне оның үстірт сипаты. Ұлттық мәселелердегі шектеулердің күшейтілуі. 3. Теміртау оқиғалары. Реформалық әрекеттердің толық емес сипаты. 4. Қазақ КСР-дегі аумақтық дауды шешудегі қайшылықтар – ұлттық мүдделер орталығына немқұрайлы қараудың мысалы. 5. Оралман қазақтардың Қазақстанға оралуы (1955, 1962). 6. Ауыл шаруашылығын көтерудің әміршіл-әкімшілдік шаралары. Жоғары партиялық-мемлекеттік басқару жүйесіндегі өзгерістер. 1965-1966 жылдардағы экономикалық реформалардың аяқталмауы. Идеологиялық дағдарыс. Зиялы қауымның жасырын қарсыласуы, диссиденттік ортаныңқызметі. Қазақстанның КСРО өнеркәсібінің дамуына қосқан үлесі. Әкімшілік басқару нәтижесінде аграрлық сектордағы қайшылықтардың тереңдей түсуі. Орталықтың этнодемографиялық саясаты: ішкі көші-қон, төлқұжаттық режимнің қазақтардың ауылдан қалаға көшуіне кедергі болуы, «тіркеу», тілдік кемсітушілік және оны жүзеге асырудыңтағы басқа жолдары. Ақшаның құнсыздануы мен негізгі тұтыну тауарларының тапшылығы. «Көлеңкелі экономика», қылмыстық топтардың таралуы. 7. Экологиялық дағдарыс. Мәдениет және ғылым. Мәдени-рухани өмірдегі қайшылықтардың тереңдей түсуі – әміршіл-әміршілдік биліктің күшеюінің салдары. 8. Қазақтардың ұлттық санасының стихиялық қайта өрлеу белгілері: «Жастұлпар» және студенттік жастардың басқа да бейресми ұйымдары, алғашқы қазақ диссиденттері. М.Шаханов, Ә.Кекілбаев, М.Мағауин, О.Сүлейменов, І.Есенберлин және т.б. жазушылар мен ақындар шығармашылығының рухани жаңғырудағы маңызы. 9 Қазақстандағы «қайта құру» саясаты Идеологиядағы, экономикалық және саяси өмірдегі ауқымды өзгерістер. М.С. Горбачевтың реформалары. Жариялылық пен демократия жағдайында одақтық республикаларда туындаған ұлттық қақтығыстар. 10. Экономикалық дағдарыс. «Қайта құру» мен «жариялылықтың» ел экономикасына әсері. Одақтық басқару жүйесі тұсында жеке мемлекеттік кәсіпорындардың ұлттық республикаларға қайтарылуы. Д.А. Қонаевтың қызметі. 11. 1986 жылғы Алматыда және республиканың басқа қалаларында болған Желтоқсан оқиғасы. 12. Алаш қозғалысы қайраткерлерінің ресми түрде ақталуы. 13. 1991 жылғы тамыз төңкерісі. КОКП қызметінің тоқтатылуы. КСРО-ның ыдырауы және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының (ТМД) құрылуы.

Корпорациялар үшін акционерлік капитал (SE), сондай-ақ акционерлік капитал деп аталады, бұл корпорация иелерінің қарыздар төленгеннен кейінгі активтер бойынша қалдық талабы. Акционерлік капитал фирманың жиынтық міндеттемелерін шегергендегі жалпы активтеріне тең. Негізгі өнімдер Акционерлік капитал (МЖ) – бұл активтердің жиынтық міндеттемелерін алып тастағаннан кейінгі иесінің талабы. Егер акционерлік капитал оң болса, бұл компанияның өз міндеттемелерін жабуға жеткілікті активтері бар екенін білдіреді, ал егер ол теріс болса, онда компанияның міндеттемелері оның активтерінен асып түседі. Бөлінбеген пайда – бұл акционерлік капиталдың бөлігі және бұл акционерлерге дивиденд ретінде төленбеген және ақшалай қаражатпен немесе басқа өтімді активтермен шатастыруға болмайтын таза пайданың пайыздық үлесі. Акционерлік капиталды түсіну (SE) Бөлінбеген пайда акционерлік капиталдың бөлігі болып табылады және дивиденд ретінде акционерлерге төленбеген таза пайданың пайыздық үлесі. Бөлінбеген пайданы ақшамен немесе басқа өтімді активтермен шатастыруға болмайды. Бөлінбеген кірісті жылдар бизнесті өркендету үшін шығындарға немесе активтердің кез-келген түріне пайдалануға болады. Ұдайы жұмыс істейтін компанияның акционерлік капиталы тарату құнымен бірдей емес. Тарату кезінде физикалық активтердің мәні азайтылды және басқа да ерекше жағдайлар бар. Акционерлік капитал теріс немесе оң болуы мүмкін. Егер оң болса, компанияның міндеттемелерін жабуға жеткілікті активтері бар. Егер теріс болса, компанияның міндеттемелері оның активтерінен асып түседі. Егер ұзаққа созылса, бұл баланстың төлем қабілетсіздігі болып саналады. Осы себепті көптеген инвесторлар меншікті капиталы теріс компанияларды қауіпті немесе қауіпті инвестиция ретінде қарастырады. Акционерлік капиталдың өзі компанияның қаржылық денсаулығының нақты көрсеткіші болып табылмайды. Егер басқа құралдармен және көрсеткіштермен бірге қолданылса, инвестор ұйымның денсаулығын дәл талдай алады. Компанияның акционерлік капиталын есептеу үшін қажет барлық ақпарат оның балансында бар. Жалпы активтерге айналым және ұзақ мерзімді активтер жатады. Ағымдағы активтер – бұл бір жыл ішінде қолма-қол ақшаға айналуы мүмкін активтер (мысалы, ақша қаражаттары, дебиторлық берешек, тауарлық-материалдық құндылықтар және т.б.). Ұзақ мерзімді активтер дегеніміз – бір жыл ішінде қолма-қол ақшаға айналдыруға немесе тұтынуға болмайтын активтер (мысалы, инвестициялар; негізгі құралдар; және патенттер сияқты материалдық емес заттар). Жалпы міндеттемелер ағымдағы және ұзақ мерзімді міндеттемелерден тұрады. Ағымдағы міндеттемелер – бұл әдетте бір жыл ішінде өтеуге жататын қарыздар (мысалы, кредиторлық берешек және салықтар). Ұзақ мерзімді міндеттемелер – бұл бір жылдан астам мерзімде төленуге тиісті міндеттемелер (мысалы, төлеуге жататын облигациялар, лизинг және зейнетақы міндеттемелері). Жалпы активтер мен міндеттемелерді есептеу кезінде акционердің меншікті капиталын анықтауға болады. Акционерлік капитал – бұл кірісті үлестік инвесторлар салған жалпы сомаға қатысты анықтайтын маңызды көрсеткіш. Мысалы, акционерлік капиталға бөлінген компанияның таза кірісінің нәтижесі болып табылатын меншікті капиталдың кірістілігі (ROE) сияқты коэффициенттер, компания басшылығы пайда табу үшін меншікті капиталын инвесторлардан қаншалықты пайдаланып отырғанын өлшеу үшін қолданылады. Мысалы, ABC компаниясының жалпы активтері 2,6 млн. Долларды және жалпы міндеттемелері 920,000 долларды құрайды деп есептеңіз. Сондықтан ABC акционерлік капиталы $ 1,68 млн құрайды. Нақты мысал ретінде PepsiCo Inc. (NYSE: PEP) акционерлік капиталының жалпы көлемі екі жыл ішінде 2014 жылғы 17,4 миллиард доллардан 2016 жылы 11,1 миллиард долларға дейін төмендеді, бұл себептерге байланысты – сарапшыларға алаңдаушылық туғызуы мүмкін. сода мен жеңіл тағамдар алыбының денсаулығы. Сол кезеңде, басты бәсекелес Coca-Cola Corporation (NYSE: KO) акционерлік капиталының жалпы капиталы 30,3 миллиард доллардан 23,01 миллиард долларға дейін төмендеді. Бірақ пайыздық құлдырау онша үлкен емес, өйткені кокстың міндеттемелері мен кредиторлық қарыздары үнемі қысқарып отырды, ал Pepsi өсіп, кокстың қарызын жақсы басқарғанын көрсетті. 1:10 Акционердің меншікті капиталын есептеу Жоғарыдағы формула бухгалтерлік теңгерім немесе баланс теңдеуі деп те аталады. Баланс бухгалтерлік теңдеудің негізін құрайды. Акционерлік капиталды есептеу қадамдары келесідей: Кезең ішіндегі компанияның жиынтық активтерін баланста табыңыз. Баланстағы жеке тізім болатын барлық міндеттемелердің барлығы. Жалпы акционерлік капиталды анықтап, олардың барлығын міндеттемелерге қосыңыз. Жалпы активтер міндеттемелер мен акционерлік капиталдың жиынтығына тең болады. Кейбір мақсаттар үшін, мысалы, дивидендтер және акцияларға кірістер үшін, неғұрлым маңызды шара «шығарылған және орналастырылмаған» акциялар болып табылады. Бұл шара қазынашылық акцияны (компанияның өзіне тиесілі акцияны) қоспайды. Жиі Қойылатын Сұрақтар Акционерлік капитал (SE) сізге не айта алады? Акционерлік капитал – бұл кірісті үлестік инвесторлар салған жалпы сомаға қатысты анықтайтын маңызды көрсеткіш. Мысалы, акционерлік капиталға бөлінген компанияның таза кірісінің нәтижесі болып табылатын меншікті капиталдың кірістілігі (ROE) сияқты коэффициенттер, компания басшылығы пайда табу үшін меншікті капиталын инвесторлардан қаншалықты пайдаланып отырғанын өлшеу үшін қолданылады. Егер акционерлік капитал оң болса, бұл компанияның өз міндеттемелерін жабуға жеткілікті активтері бар екенін білдіреді, ал егер ол теріс болса, онда компанияның міндеттемелері оның активтерінен асып түседі, бұл алаңдаушылық тудырады. Іс жүзінде, бұл сізге инвесторлар мен акционерлер төленгеннен кейін бизнестің құнын айтады. Акционерлік капиталдың құрамдас бөліктері (SE) қандай? Акцияның (қарапайым, артықшылықты және қазыналық) компоненттерінен басқа, SE тұжырымдамасында бөлінбеген пайда, іске асырылмаған пайда мен залал туралы, сондай-ақ салым (қосымша төленген) капиталы туралы есеп беретін бөлімдер бар. Бөлінбеген пайдың бөлігі акционерлерге дивиденд ретінде төленбеген таза кірістің пайызын көрсетеді және оны ақшамен немесе басқа өтімді активтермен шатастыруға болмайды. SE қалай есептеледі? Акционерлік капитал – бұл фирманың жалпы активтері мен жалпы міндеттемелерінің арасындағы айырмашылық. Бұл теңдеу баланстың теңдеуі деп аталады, өйткені барлық тиісті ақпаратты баланстан алуға болады. Есептік кезең басталған кезде меншікті капиталды алыңыз, кез-келген капитал құюды қосыңыз немесе алып тастаңыз (мысалы, шығарылған акциялардан қолма-қол ақша қосу немесе қазынашылық сатып алулар үшін пайдаланылған ақшаны шегеру), таза кірісті қосыңыз, төленген барлық дивидендтер мен кез келген таза шығындарды алып тастаңыз және сол кезеңдегі акционерлік капитал қалды.

Қазақстандықтар орта есеппен әйелдер 25 жасында тұңғыш рет балалы болады, деп хабарлайды Ranking басылымына сілтеме жасап. Қазақстанда ең жас аналар Түркістан облысында тұрады. Ал алматылықтар бұл мәселеде, керісінше, асығыстық танытпайды. 2021 жылы адам көп шоғырланған Түркістан облысында ең көп бала дүниеге келді - 65,1 мың адам. Көрсеткіш 6,2%-ке өскен. Үштікке Алматы облысы (55,2 мың, плюс 1,5%) және Алматы (37,9 мың сәби, плюс 6,7%) енген. Солтүстік Қазақстан облысы бала саны ең аз дүниеге келетін өңір. Бір жылда 6,5 мың сәби өмірге келген. Бір жыл бұрынғыға қарағанда көрсеткіш 5,7%-ке аз. Солтүстік Қазақстан облысынан басқа, Қостанай және Павлодар облыстарында көрсеткіштің азаюы байқалды. Ал ең көп өсім Шымкентте тіркелді. Бір жылда бірден 11,5%-ке, 35,4 мың адамға көбейіп отыр. Елдегі барлық сәбидің жартысынан астамын 20-дан 29 жасқа дейінгі аналар босанған: 20-24 жас аралығында -- 98,2 мың сәби, 25 - 29 жас аралығында - 137 мың сәби. Ал 14,5 мың сәбиді (3,3%) 20 жасқа толмаған аналар дүниеге әкелді. 30-34 жастағы аналардың көрсеткіші - 116,6 мың бала (26,1). Әйелдер жасы ұлғайған сайын жаңа туған нәрестелер саны да төмендейді. Мысалы, 35-39 жастағы аналарда — 64,2 мың бала, 40-44 жастағы аналарда — 15,1 мың бала, 45-49 жастағы аналарда — 725 бала, 50-54 жастағы аналарда — 53 сәби, 55 жастан бастап - 6 сәби дүниеге келді. 446,5 мың нәрестенің 395,7 мыңы тіркелген некедегі отбасында туылды. 20 жасқа дейінгі тұрмыстағы әйелдерде - 10,8 мың бала, 20-24 жастағы әйелдерде — 89 мың, 25-29 жастағы әйелдерде — 125,5 мың нәресте. 2021 жылы босанған ананың орташа жасы - 29,5 жас, 2020 жылы - 29,3 жас болды. Қалалық жерлерде бала туған аналардың орташа жасы - 29,9, ауылдық жерлерде - 29,1 жас. Ең жас аналар 2021 жылы Түркістан облысында тіркелді. Тұңғышын босанған әйелдердің орташа жасы - 22,5 жас. Екінші орында Шымкент қаласы (23,9 жас), үшінші орында Жамбыл облысы (24 жас) иеленді. Алматыда сәбилі болуға аса асықпайды. Тұңғышын босанған әйелдердің орташа жасы - 28,1 жас. Одан әрі Астана (27 жас) және Алматы облысы (25,5 жас).

Кейбір меланезиялық және полинезиялық халықтарға берілген бақылаулардан сыйға тарту тәртібінің айқын көрінісі көрінеді. Материалдық және моральдық өмір, алмасу онда риясыз және сонымен бірге міндетті түрде жұмыс істейді. Сонымен қатар, бұл міндеттеме мифологиялық, елестететін немесе, кез келген болса, символдық және ұжымдық тәсілдермен көрінеді: ол айырбас заттарға қызығушылық формасын қабылдайды. Соңғылары алмасу қатысушыларынан ешқашан үзілмейді, ал олар құрған ортақтықтар мен одақтар салыстырмалы түрде дамымайды. Шын мәнінде, әлеуметтік өмірдің бұл символы — алмасатын заттардың тұрақтылығы мен әсері — тек қана осы сегменттелген архаикалық типтегі қоғамдардың кіші топтары бір-біріне үнемі бір-біріне кіріп, өздерін бір-біріне борыштап сезініп тұратын жеткілікті тікелей әдісті білдіреді. Американың солтүстік-батысындағы үнді тайпалары сол институттарға ие, тек түбегейлі, айқын көрінеді. Ең алдымен мәміле мұнда неиз деп айтуға болады вестна. Тіпті еуропалықтармен ұзақ байланыста болған соң да[609] мұнда үнемі өндірілетін мүліктердің бірде-бірі де салтанатты түрде жұмсаудың болмаса да жоқ[611]. Біз соңғы институтты біздің көзқарасымызға сүйене отырып сипаттаймыз. Алдымен осы қоғамдардың қысқаша сипаттамасы қажет. Тайпалар, халықтар немесе, дәлірек айтқанда, олар туралы сөз болатын тайпалар тобы-барлығы Американың солтүстік — батыс жағалауында, Аляски (тлиикиттер және хайда) және британдық Колумбия (негізінен хайда, цимшиан және кваки-ютли) мекендейді.[613] олар сондай-ақ теңіз және өзен балық аң аулауға қарағанда аулау, бірақ меланезийлерден және полинезийлерден айырмашылығы оларда егіншілік жоқ. Алайда, олар өте бай, тіпті қазір балық аулау, аң аулау, терілер негізінен еуропалық бағаларда есептелетін едәуір артық болып қалады. Олардың барлық американдық тайпалардың ең мықты үйлері бар және самырсын өңдеу өте дамыған. Олардың қайықтары жақсы, олар ашық теңізге шығуға тәуекел етпесе де, олар аралдар мен жағалаулар арасында жүзе алады. Олардың қолөнері жоғары дамыған. Олар цимшиан және тлинкит аумағында өз табандарында табылған мысты жинай, жүзе, қалыптай және чекандей алды. Мыс пластинкаларының бір бөлігі, нақты елтаңбалы экю, оларға ақша сияқты қызмет етті. Ақшаның басқа түрі, әрине, тамаша жүн жамылғылары, деп аталады*’шс керемет өрнектер; олар әшекейлер үшін қызмет етеді; олардың кейбірі үлкен құндылығы бар. Бұл халықтардың тамаша кәсіби мүсіншілері мен суретшілері бар. Олар өңделген түтіктер, емендер, таяқтар, мүйізден жасалған қасықтар және т.б. этнографиялық коллекциялардың әшекейі болып табылады. Бұл өркениеттің барлығы өте кең ауқымда таңқаларлық біркелкі. Бұл қоғам өте ерте заманнан бері бір-біріне өзара бетпе-бет келіп отырды, бірақ олар лингвистикалық жағынан кем дегенде үш түрлі халықтардың отбасына жатады[614]. Тіпті олардың оңтүстігіндегі өмір жаздың өмірінен айтарлықтай ерекшеленеді. Тайпаның Қос морфологиясы: көктемнен бастап аң аулаумен, таудағы қоректік тамырлар мен жидектерді жинаумен, өзендерде лососьді аулаумен айналысады; қыстан олар қала деп аталатын қалаларда жиналады. Дәл сол кезде, осы шоғырланудың бүкіл кезеңі ішінде олар үздіксіз қозу жағдайында болады. Олардың әлеуметтік өмірі жазда болуы мүмкін тайпалардың жиналыстарына қарағанда өте қарқынды, тіпті қарқынды болады. Ома-үздіксіз ашыту сияқты нәрсе. Мұнда тұтас тайпалардың, кландардың және отбасының бір-біріне тұрақты сапарлары және қайталанатын ұзақ Мерекелер, олардың әрқайсысы жиі өте ұзаққа созылатын. Неке қию, әртүрлі салт-дәстүрлер, мәртебесінің жоғарылауына байланысты жаз бен күз бойы дүние жүзінің ең бай жағалауында кәсіппен жиналған нәрселерді есептемей, жұмсайды; жеке өмірдің өзі осындай жолмен өтеді: итбалықты өлтіргенде, консервіленген жидектер немесе тамырлар салынған жәшікті ашқанда, жағалауға китті тастағанда адамдарды шақырады. Өркениеттің моральдық жағы да біркелкі, бірақ негізгі мұралау нысаны және квакиютльдің ерлер мұрасының қалыпты түрі бар кланы бар фратрия (тлипкиттер және хайда) режимі арасында сатылар орналасқан. Бұл ретте әлеуметтік ұйымның жалпы сипаттамалары, атап айтқанда тотемизм барлық племептерде бірдей болады. Олар Байке аралдарындағы Меланезияда (құпия қоғам деп аталатын) бауырластық бар, бірақ ерлер қоғамы, ал квакиютлейлер, әрине, әйелдер қоғамы кландардың ұйымдарын жабады. Олар туралы айтылатын сыйлықтар мен жауап берулердің бір бөлігі Меланезидегі сияқты», бауырластардағы дәйекті қол жеткізген дәрежелер мен биіктіктерді төлеу үшін арналған[615]. Осы бауырластар мен кландардың салт-жоралғылары көсемдердің неке қиюларынан, «мыс сатуларынан», бастамалардан, шаманистік және жерлеу рәсімдерінен кейін жүреді. Осының бәрі үздіксіз жұмыс істеу барысында жүзеге асырылады. Кез келген бағытта басқа да терлечтерге сәйкес келетін қылшықтар бар. Меланезия сияқты, бұл give and take, «біз — аламыз»тұрақты процесі. Осы тайпаларға тән, сондай-ақ, кең таралған және сол уақытта өзара сый алмасу жүйесі ретінде басқа нәрсе жоқ[616]. Потлач бір жағынан, ал екінші жағынан — заңды ұғымдардың кейбір кемшіліктері, Меланезияға қарағанда қарапайым және өрескел құрылым, әсіресе солтүстіктегі екі ұлтта: тлинкитов пен хайда[617]. Шарттың ұжымдық сипаты [618] оларда Меланезия мен Полинезияға қарағанда айқын көрінеді. Бұл қоғамдар, олардың сыртқы келбетіне қарамастан, шын мәнінде, жалпы қарапайым жеткізілімдер деп атайтынымызға жақын. Олардағы заңды және экономикалық ұғымдар да аз айқындығымен, айқындығымен және дәлдігімен ерекшеленеді. Дегенмен, іс жүзінде принциптер айқын және жеткілікті анық. Олардағы екі түсінік, алайда меланезийге қарағанда немесе Полинезияның неғұрлым дамыған және бөлшектелген институттарында әлдеқайда айқын көрінеді: бұл несие, бөліп төлеу және Ар-намыс ұғымы[619]. Біз көріп отырғанымыздай, Меланезияда, Полинезияда дарындар олар өтелетін болады деген сеніммен бірге айналысты. «кепілдік «осы» кепілдік » бар берілген заттың күші. Бірақ кез келген қоғамда сый табиғаты белгілі бір мерзімге міндеттейді. Анықтаудың өзінен Біріккен трапез, каваны тарату, тозған талисман дереу қайтарылуы мүмкін емес. Кез келген жауапты жеткізуді жүзеге асыру үшін» уақыт » қажет. Мерзім ұғымы, осылайша, әңгіме сапарлар, неке шарттары, одақтар, бейбітшілік жасасу, тұрақты ойындар мен ұрыстарға келу, белгілі бір мерекелерге қатысу, өзара салттық және құрметті қызметтер көрсету туралы, «өзара сыйластық көріністері»туралы болған кезде қисынды түрде болады[620] — бұл қоғамдар бай болуына қарай көптеген және қымбат болып табылатын заттармен бір мезгілде алмасатын кез келген құбылыстар. Қазіргі экономикалық және заңды тарихнама бұл мәселеде жаңылыстыруға толы. Жаңа идеялармен сіңірілген, ол эволюция туралы априорлық түсініктерді жасайды [621], қажетті логика деп аталады; шын мәнінде ол бұл жағдайда ескі дәстүрлердің тұтқынында қалады. Бұл «бейсаналық социологиядан» қауіпті ештеңе жоқ, оны Симиан деп атады*. Мысалы, Кук былай дейді: «алғашқы қауымдық қоғамдарда тікелей алмасу режимін ғана түсінеді, озық қоғамдарда қолма-қол ақшаға сату тәжірибесі бар. Несие сату өркениеттің жоғары кезеңін сипаттайды; ол бастапқыда бұрмаланған нысанда қолма-қол ақша мен қарыз үшін сатудың үйлесімі ретінде пайда болады»[622]. Шын мәнінде, жөнелту пункті басқа. Ол заңгерлер мен экономисттер осыған қызығушылық танытпайтын құқық категориясында бар; бұл сыйлық, феномен күрделі, әсіресе оның ең көне түрінде, біз осы зерттеуде оқымайтын жаппай жеткізу түрінде. Алайда, несие ұғымын қажет етеді. Эволюция құқықтың экономикадан тікелей саудаға, ал саудада — қолма-қол ақша төлеуден бөліп-бөліп төлеуге көшуін туғызбады. Дәл орнына қандай да бір мерзімнен кейін берілетін және алынатын сыйлықтар жүйесінен, бір жағынан, тікелей алмасу (оңайлату, бұрын бөлінген мерзімдерді жақындату арқылы), ал екінші жағынан, сатып алу және сату (соңғысы-бөліп төлеу және қолма — қол ақша үшін), сондай-ақ қарыз өсті. Біз сипаттаған фазаның алдындағы ең болмағанда бір құқықтық жүйе (атап айтқанда, Вавилон құқығы) біз айналасында бар барлық архаикалық қоғамдарда белгілі кредитті білмеуі үшін ешқандай дәлел жоқ. Келісім-шартты біріктіретін және Дави зерттеген екі «уақыт сәттері» мәселесін қарапайым және шынайы шешуге болады[623]. Бұл трансакцияларда үндістердің Ар-намыс түсінігінің маңызы кем емес. Еш жерде жеке көсемінің беделі мен беделі, оның рулық емес, байланысты сонымен қатар тығыз шығыстармен және дәл ростовщическим есеппен өтеу кезінде қабылданған сыйлықтар, сол айналдыруға борышкерлердің кім жасады борышкерлермен. Бұл ретте тұтыну мен бұзу шын мәнінде шекараны білмейді. Кейбір түрлерде адамда бар нәрсенің бәрін жұмсауға және өзіне ештеңе қалдырмауға тиіс[624]. Ең бай болу керек адам, сондай-ақ ең ақылды өсімдік болуы керек. Антагонизм және бәсекелестік принципі бәрінің негізін құрайды. Ал, ол-Аллаһтың елшісі (Аллаһтың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Аллаһтың елшісі (Аллаһтың оған игілігі мен сәлемі болсын) былай деп айтқаны жеткізіледі:»Аллаһтың елшісі (Аллаһтың оған игілігі мен сәлемі болсын):» Аллаһтың елшісі (Аллаһтың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Аллаһтың елшісі (Аллаһтың оған игілігі мен сәлемі болсын), Аллаһтың оған игілігі мен сәлемі болсын! Бірақ бұл тек болса, бәрі қарастырылады

Дінімізде кейбір уақыттардың өзіндік ерекшеліктері мен қасиеттері бар. Рамазан айының артынша келетін Шәууәл айының да өзіне тән артықшылықтары көп. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде кім Рамазан айының оразасынан соң Шәууәл айында 6 күн ораза ұстаса, бір жыл ораза ұстағандай болады» – деп, бұл айда ұсталатын алты күн оразаның мол сауабын сүйіншілеген (Сахих Мүсілім). Бұл ораза сауабының бір жылға пара-пар келуін былайша түсінуге болады. Алла Тағала Құран Кәрімде: «Кімде-кім бір жақсылық жасаса, оған оның он есе қарымы беріледі» – деген. Ғалымдар Шәууәл айындағы алты күн оразаның бір жылдық сауабын осы аятпен байланыстырады. Рамазан айындағы отыз күн мен Шәууәл айындағы алты күн қосылғанда, отыз алты күн болады. Бұл сан он есеге көбейтілсе, үш жүз алпыс күнді құрайды. Бір жылдың қалған бес күні ораза ұстауға болмайтын Рамазан айтының алғашқы күні мен Құрбан айттың төрт күні. Оразаның әрбір күні он есе молайса, онда отыз алты күндік оразада бір жыл ауыз бекітудің сауабы бар деген сөз. Міне, бұл да Жаратушы Иеміздің бізге деген шексіз мейірімі. Осындай үлкен нығметтен өз үлесін алмақ ниетпен біздің сайтымызға көптеген сұрақтер келіп түсуде. Осыған байланысты, Шәууал айындағы оразаға қатысты көпшіліктің көкейінде жүрген кейбір мәселелерге тоқталуды жөн көрдік. Шәууәл айының оразасы нәпіл ораза болып табылады. Яғни, мұны ұстау ешкімге міндет емес, адамның өз ыхтиярында. Дегенмен, мұны ұстамаған жан жоғарыда келтірген Пайғамбарымыздың хадисіндегі бір жылдық оразаның сауабынан құр қалады. Шәууәл айының нәпіл оразасы тек Шәууал айында ғана ұсталады. Және оны айт күнінің екінші күнінен бастап ұстаса болады. Шәууәл айының нәпіл оразасын арасын үзбей қатарынан, сонымен қатар арасын үзіп бөлек-бөлек күндерде де ұстауға болады. Рамазан айында түрлі себептермен кей күндерін қаза етіп алған кісілер Шәууәл айында әуелі Рамазанның қазасын өтеуіне де, сонымен бірге Шәууәлдің алты күндік нәпілін ұстаса да болады. Дегенмен, Рамазан оразасын толығымен ұстау Алла Тағаланың бұйрығы екенін ескерген жөн. Ал, Шәууәл айында 6 күн ораза тұту Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сүннеті болғандықтан алдымен оразаның қазасын өтеу абзал. Себебі адамның белгіленген ажалы айтпай келетіндіктен, алдымен парыз оразаның қазасын толық өтеп, нәпіл оразаны одан кейін ұстаған дұрыс. Бұған қоса жоғарыда келтірілген хадисте «Рамазан оразасынан соң Шәууәл айында 6 күн ораза ұстаса» делінгенін ескерсек, әуелі Рамазанның қазасын өтеудің абзалдығын ұғамыз. Осы айда қаза оразасын ұстап, нәпіл ораза ұстауға уақыты жетпей қалған адамдар үшін де Шәууәл айының уәделі сауабы үміт етіледі. Бірақ бұл нәпіл оразаға уақыты жетпей қалғандар үшін. Әсілінде, әр оразаны жеке-жеке ұстау қажет. Бұл жоғарыда келтірілген бір жылдық сауаптың математикалық есебіне де сай келіп тұр. Рамазан оразасын ұстамаған адамдарға да Шәууал оразасын ұстауына болады. Алайда, олар Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сүйіншілеген бір жылдық оразаның сауабын ала алмайды. Себебі, Рамазан оразасы – парыз. Оны ұстамау – үлкен күнә. Шәууал оразасы да Рамазан оразасы секілді «таң» намазынан (Таң намазына 10 минут қалғанда ауыз бекітіледі) басталып, «шам» намазына дейін жалғасады. Шәууал айының алты күндік оразасын әр аптада екі күнге бөліп, әсіресе, аптаның дүйсенбі және бейсенбі күндері ұстаса, нұр үстіне нұр. Себебі, Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Дүйсенбі күні мен бейсенбі күні (апталық) істеген істер Аллаға ұсынылады. Менің істерім Аллаға көтерілерде аузымның берік болғанын ұнатамын» деді (Тирмизи). Рамазаннан кейін Шәууал айында алты күн ораза тұтудың жыл бойы ауыз бекіткенге теңестірілуі – Алла Тағаланың мейірімінің шексіз екенінің бір көрінісі. Яғни, Хақ Тағала Өзіне тән рахымымен құлының жасаған ғибадатына бірнеше есе артық сауап жазып, ақыретімізді құтқаруға илаһи мол мүмкіндік тудырады.

Елімізде жыл сайын дәстүрлі түрде «Бір ел-бір кітап» республикалық акциясы аясында жалпыхалықтық оқуға жыл кітабын таңдау өткізіліп келеді. «Жыл кітабы-2017» таңдауы Алашорда мемлекетінің 100 жылдығына орай Сұлтанмахмұт Торайғыровтың әйел теңсіздігіне арналған «Қамар сұлу» романына түсті. Осыған орай филология факультетінің кітапхана қызметкерлері топ кураторы Сақыпжамал Тәшімбаеваның жетекшілігімен «Қазақ филологиясы» мамандығының 2 курс студенттеріне Сұлтанмахмұт Торайғыровтың «Қамар сұлу» романы бойынша оқырман конференциясын өткізді. Конференцияны кіріспе сөзбен филология факультетінің деканы Күлзат Садирова сөз сөйлеп ашып, жазушы романында сол кездегі солақай саясатты астарлап жеткізе білгендігін сөз ете отырып, шебер туындының тарихи маңыздылына тоқталды. Бас кітапханашы Динаш Құлмағамбетова С.Торайғыровтың өмір жолын сараптай келе, «Сұлтанмахмұт Торайғыровтың «Қамар сұлу» шығармасы жастарды асқақ қиял, зор талапқа бастайтын туынды. Бұл туынды жазушыны қазақ әдебиетіндегі демократиялық әдебиеттің өкілі етті» деп атап өтті. Конференция барысында жиналғандар тарапынан романның қазақ әдебиетіндегі алатын орны сөз етіліп, студенттер менің қиялымдағы «Қамар» бейнесі тақырыбында ойларымен бөлісті. Жиын барысында студенттер жазушы романынан үзінді көріністер келтіріп, роман құндылығын, терең мазмұндылығын жеткізе білді. Филология факультеті кітапханасының бөлім меңгерушісі Гүлнар Уналбаеваның айтуынша, ұлттық әдебиетіміздегі ең үздік деген туындыны оқу және насихаттау, Қазақстанның әдеби мұрасын зерттеуге деген ықыласын көтеру, жастардың зияткерлік-рухани дамуына ықпал жасау мақсатында ұйымдастырылған оқырман конференциясы өз нәтижесіне жетті. Сонымен қатар, конференция барысында кітап қорында бар жазушының барлық шығармалары мен кітаптарынан ұйымдастырылған кітап көрмесіне жастар үлкен қызығушылық танытты.

Бизнес-мектеп - бизнес және менеджмент алаңында ұдайы білім беруді іске асыратын және коммерциялық негізде әрекет ететін білім беру мекемесі.[1] ДереккөздерӨңдеу ↑ Орысша-қазақшатүсіндірмесөздік: Педагогика / О 74 Жалпыредакциясынбасқарғанэ.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: "ЭКО" ҒӨФ. 2006. - 482 б.ISBN 9965-808-85-6 Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.

Оңтүстік Кореяның Жоғарғы соты елдің бұрынғы президенті Пак Кын Хеге қатысты үкімді бекітті. Бұл жөнінде 14 қаңтарда "Рёнхап" агенттігі хабарлады, деп жазды centralasian.org. Ол енді абақтыда 22 жыл отырады. 2018 жылы саясаткер 24 жылға сотталған. Пак Кын Хе — 1979 жылы қастандықпен өлтірілген елдің бұрынғы президенті Пак Чон Хидің қызы. Ол елін кедейшіліктен алып шығып, әлемнің дамыған мемлекеттердің біріне айналдырған саясаткер ретінде танымал.1998 жылы Кын Хе әкесі құрған партиясы атынан парламентке сайланған. 2012 жылы Оңтүстік Корея тарихындағы бірінші әйел президент болды. 2016 жылы құрбысына мемлекеттік құпияны жариялады деп және коррупцияға байланысты айыптар тағылды. Жаппай наразылық шараларынан кейін парламент оған импичмент жариялады. 2017 жылы ол ұсталды. 1980 жылдан бері Оңтүстік Кореяда президент болған сегіз саясаткердің төртеуі сотталған. Оның біреуі өзіне қол жұмсап қайтыс болды. Біреуі өлім жазасына кесілген, бірақ оған рақымшылық жасалды.

Жуалы десек, Мыңбұлақ есімізге түседі. Мыңбұлақ айтылса, Шерхан Мұртаза ойға оралады. «Түсіме ылғи Мыңбұлақ кіреді, туған үйім кіреді…» деп Шер-ағаң жазған Мыңбұлақ – әлі де қастерлі. Ал жазушының туған үйі – Талапты ауылында. Бұл күнде Мыңбұлақ ауылдық округіне қарайтын Талапты жүз түтіннен тұратын шағын ауыл. Бірақ осы шағын ауылдан қалың қазақтың қадірлісі болған Шерхан Мұртаза шыққан. Өткен жексенбіде Талапты ауылына арнайы бардық. Шерхан Мұртазаның ауылын, Халық жазушысы жүрген көшені, сол кісі қонақ болған үйлерді көргіміз келді. Халық жазушысы салдырған мекемелерге де бас сұққанды жөн санадық. Әуелі жазушының туған інісі Батырханнан қалған шаңыраққа аялдадық. Бұл – қара шаңырақ. Үлкен аулада екі үй тұр. Бірі – ескі үй, екіншісі – қазіргі талапқа сай салынған жаңа зәулім үй. Біздің көңіліміз ескісіне ауды. Себебі, мұнда біз идеал тұтқан, халық ардақтаған жазушы Шерхан Мұртаза талай рет арнайы болып, қонып, аунап-қунап қайтқан. Әр бөлмеде жазушының күлкісі, табанының ізі, айтқан әзіл сөздері, өсиеттері қалған. Ал зәулім үйдің құрылысы Шер-ағаң бақилық болған соң аяқталғанға ұқсайды. Әрине, ол үй де қара шаңырақ ретінде Мұртазаевтарға мың жыл қызмет ете берсін, төрінде талай сыйлы қонақтар отырсын деп тіледік. Батырхан атаның үйіндегі апамыз Райхан Мұртазаевадан ел таныған тұлға жайлы сұрадық. «Аға ауылға келгенше, ауылды көргенше асығып тұратын. Елге келсе еркелеп келетін. Туған ауылына көмегін беруге, жақсылық жасауға асығып тұрушы еді. Осы Талаптыға зәулім мектеп салынуына тікелей ықпал етті. Мешіттің салынуына үлес қосты. Ауылға таза ауыз су, көгілдір отын келуіне де жазушы ағаның тікелей қолдауы көп болды. Аталған қажеттіліктерді үлкен мінберлерде көтеріп, шешіп берді. Ағаның қалтасынан үнемі конфет үзілмейтін, балаларды өте жақсы көрді. Бала көрсе конфет беріп, солармен ойнап кететін. Талаптының таза ауасымен қыдырғанды жақсы көрді. Атпен ауыл сыртын серуендеп, сергіп қайтатын. Ол кісі келгенде бүкіл ағайын-туыс, бауырлар болып жиналатын еді. Қазанымыз оттан түспей, қызмет еттік. Соншама үлкен жұмыстарда жүрген үлкен кісі сергіп, демалып, қуанып қайтса деген тілекпен көңіліне қарап, жүгіріп тұратынбыз. Ағаға барша ауылдастардың құрметі бөлек болатын. Ол кісінің келгені бір мереке, кеткені бір мереке еді», дейді жазушының келіні Райхан Мұртазаева. Шерхан Мұртаза салдырған мектеп Халық жазушысының балалығы өткен жер болған соң, Талаптының тасына дейін тағылымды, бір уыс құмына дейін құнды. Ал мұндағы мекемелер де көзімізге асқақ көрінеді. «Мен жазушы туған ауылға қызмет етіп тұрмын» дегендей маңғаз. Талапты ауылдық клубы әсем сахна, кең мәжіліс залымен және үйірме бөлмелерімен де ерекше. Клуб меңгерушісі Нәзипа Кенжебаева бұл мәдениет ошағында іс шаралардың көп өтетінін айтады. Шерхан Мұртаза салдырған Бауыржан Момышұлы атындағы орта мектепте де болдық. Мұнда қазір 130 оқушы білім алуда. Мектепті аудандық мәслихат депутаты, білікті маман Руслан Сайлаубаев басқарады. Бұл мектеп ұжымы мен ата-ана, оқушылары аталған білім ошағын он бес жыл басқарған Гүлбүбі Ергөбекова және тіл маманы Ләйла Жолдыбаева, математик мұғалім Ғабит Егізбеков, сызу пәнінің маманы Жанар Мырзахметова, тарих пәнінің мұғалімі Махмуджан Мамытов, бастауыш пәні мұғалімі Зәбира Тілешбаева секілді ұстаздарды ерекше құрметтейді. Бұл мектепте қазіргі аудан әкімі Жалғас Мұртаза да оқыған. Ұстаздары Жалғаспен де, Ілияспен де мақтанады. Былтыр 11-сынып оқушылары Нұржас Тұрарбек республикалық пән олимпиадасында математика пәнінен жеңімпаз атанса, оның сыныптасы Ақбала Бердібай болса ақын Фариза Оңғарсынова атындағы республикалық мүшайрасында топ жарып, бас жүлдені иеленіпті. Балауса Қуанышбаева деген оқушының да тарихты терең білуге деген талабы таудай екен. Спорттан бокс үйірмесі жақсы дамыған. Мәселен, Димаш Әскербек – бокстан оқушылар арасында облыс чемпионы, республика жүлдегері. Мұхамәди Қуаныш, Саят Жолдасбеков те бокс бойынша біраз жетістіктерге жеткенін ұстаздары жарыса айтты. Шер-ағаны тудырған қасиетті топырақта бүгінгі таңда да осындай талантты ізбасарлар өсіп-өніп, жетіліп келеді екен. Ауылдағы балабақша мен кітапханаға да бас сұқтық. Жексенбі күні барғанымызға қабақ шытып жүрген бір адам жоқ. Кітапханашы да, оқырмандар да, балабақша қызметкерлері де жылы ықыласпен қарсы алды. Салынуына Шерхан Мұртаза себепкер болған ауылдық мешітте де болдық. Шер-ағаңның шығармашылық үйі Маңыз беріп айтатын тағы бір мәселе – Талапты ауылындағы Шерхан Мұртазаның шығармашылық үйі. Бұл үйді қазір Шерхан Мұртаза атындағы облыстық «Руханият және тарихтану» орталығы назарға алып, жазушы мұраларын сараптап, болашақ ұрпаққа мұра ретінде қалдыру жолында еңбек етіп жатыр. Ал аталған шығармашылық үйде қазір құрылыс жұмыстары жүргізіліп, аяқталуға жақындапты. Тіпті аталған орталықтың директоры, тарихшы Сауран Қалиевты да жексенбі күні осы мекемеде кездестірдік. Директордың өзі жұмысшылармен бірге жұмыс істеп жатыр екен. «Бұл шығармашылық үйдің маңызы ерекше. Талаптының тарихы терең. Тәңіртаудың етегінде тамаша жерде орналасқан. Осыдан бір шақырым жерде Момыш бұлағы бар. Ол жерде батыр Бауыржан Момышұлы дүниеге келген. Осыдан 15 шақырым жерде Қырғыздың Шекер деген ауылы бар. Ол жерде заңғар жазушы Шыңғыс Айтматовтың кіндік қаны тамған. Міне, қараңызшы Алланың шеберлігін. Бар болғаны 15 шақырым жерге үш бірдей ірі тұлғаны топтастырған екен. Бұл шығармашылық үй енді Шерхан Мұртазаның әдеби-мемориалдық үйі болады. Қазір мұнда музейлендіру жұмыстары жүріп жатыр. Бұйырса, осы әдеби-мемориалдық үйінің ашылуы болады. Мұнда жазушының жас күнінде жазған хат, күнделік, еңбектерінің қолжазба нұсқасы сақталған. Бұл жерде жазушының кітаптарынан жинақталған кітапхана, архив, 30 адамға арналған мәжіліс залы болады. Осы мекемені басқару жазушының немере інісі Әлижан Мұртазаевқа жүктеліп отыр. Шерханды білемін, зерттеймін деген жас ғалым, жас әдебиетшілер үшін мұнда қажеттіліктердің барлығы болады. Жазған мұралары электрондық нұсқаға да айналады. Біз осы тарапта жұмыс істеп келеміз», – дейді Шерхан Мұртаза атындағы облыстық «Руханият және тарихтану» орталығының директоры Сауран Қалиев. Ауылдастар ардақты азаматты ұмытпайды Біз 88 жастағы Рахман Мырзахметов ақсақалдың үйіне арнайы барып, қарияға сәлем бердік. Тоқсанға жақындаған қария демалып-демалып отырып кішкене естеліктер айтты. «Шерханның інісі Батырханмен түйдей құрдаспын. Шерхан аға ауылға келсе, сол інісінің үйіне түседі. Мені шақыртып алатын. Ауылды аралап, менің осы шаңырағыма да келіп жүрді. Әңгімесі таусылмайтын. Әңгіме болғанда тарихи мәліметтерге, сосын елдің болашағы туралы, балалардың ертеңі туралы мәселелерге көбірек көңіл бөлуші еді. Сөзі салмақты, ойы озық, тағылымды болатын. Мен осы бұрынғы «Ленин» кеңшарына қараған Талапты бөлімшесін 26 жыл басқарған адаммын. Картоп өсіруден талай табыстарға жеттік. Бөлімшенің өзінде 22 мың қой болатын. Шерхан ағаның әр келгені қуаныш болатын», деді Рахман қария. Қарияның асыл жары Назым Мырзахметова 82 жаста екен. «Қария екеуміз жеті ұл-қыз тәрбиелеп өсірдік. Жолдасым бастық болса да, кеңшарда қатардағы жұмысшы болып еңбек еттім. Еңбектен қашқан кезіміз жоқ. Халық жазушысына талай рет қызмет еттік», дейді ол. Ал қолындағы баласы Нұрпейіс, келіні Жанар да ізетті жандар екен. Бұл ауылдан Шерхан Мұртазаның «Ай мен Айша» шығармасындағы талай адамды, талай тағдырларды кездестіруге болады екен. Шер-ағаның кітабындағы кейіпкер Дошанайдың немерелерін де, осы Ғабиден Әскербайұлын да осы ауылдан кездестірдік. 85 жастағы ақсақал Құдайберген Медербаевтың да Мұртаза әулеті жайлы, оның ішінде Шерхан ағамыз жайлы да айтары көп екен. Біз мұнан соң облыстық «Aq jol» газеті бас редакторының бірінші орынбасары болған, ҚР Ақпарат саласының үздігі Ақылжан Мамыттың әкесінен қалған қара шаңырақта болдық. Ахаңның анасы 84 жастағы Камила Мамытоваға амандастық. 13 құрсақ көтерген ананың бұл күнде 9 ұл-қызы аман-есен өсіп-өнуде. Олардан біршама немере, шөберелер тарап отыр. Қолындағы баласы Махмуд мектепте мұғалім, келіні Нәзипаның клуб меңгерушісі екенін айттық. «Тағы бір балам осы ауылда тұрады. Ал қызым Толқын аудандық мәдениет үйінде істейді», деді көпті көрген ана. «Шерхан Мұртаза жақын қайным ғой. Қария бар кезде өте көп келетін. Жолдасым Қорғанбаймен әңгімелесіп, әңгімесі жарасып отырады. Келген сайын бізді көтермелеп мақтап сөйлейтін. «Осы үйдегі Камила жеңгемнің қуырдағы тез дайын болады. Жеңгем менің автомат. Әйтпесе, ауылда газ жоқ. Бірақ жеңгем жылдам» деп құрметтеп сөйлеуші еді. Енді бәрін еске алып айтып отырамыз», дейді ардақты ана Камила Мамытова. Біз осы ауылды асықпай араладық. Батырхан атаның баласы Әлижан Мұртазаев бірге жүрді. «Атаның тойы жақындап келеді. Дайындық қызу жүріп жатыр. Мемлекетке, облыс басшыларына рақмет. Халық жазушысына лайықты құрмет көрсетуде. Халық жазушысы атындағы айтыс, мүшәйра, ғылыми жарыстар өтуде. Көзкөргендерден естеліктер жиналуда. Барлығы үшін ризамыз. Өзіміз де Шерхан атамен мақтанамыз. Осы Талапты ауылы жазушының атына кір келтірмейтін, озат ауыл бола береді деп сенемін», деді қоштасарда Әлижан аға. Бұл ауылдың көшелері Сыпатай батыр, Бауыржан Момышұлы секілді кілең батырлардың есімімен аталады екен. Ауылдан батырлықтың рухы еседі. Адамдарының бойында бір мақтаныш, мерей бар. Себебі бұл Халық жазушысы Шерхан Мұртазаның ауылы!

Сэм Мендес кішкентай кезінде атасы оған Бірінші дүниежүзілік соғыста сигнал беруші туралы әңгіме айтып берді. 1917 жылы жүздеген ағылшын сарбаздары Бельгиядағы бір ауылды немістерден қайтарып алуға тырысты. Олар ерлерінің үштен бірін жоғалтып алды - өлтірілмегендер немесе жараланбағандар - ІІМ. Жоғалған ер адамдар қауіпсіз аймақтағылармен сөйлесе алмай, «Адамның жері» ортасында қалып қойды. Жоғарыда аталған сигнал беруші құтқарылып қалу үшін, аман қалған адамдарды тауып, табуды ұсынды. Бұл жүгіруші - режиссер Сэм Мендес атасы - шабыттандырушы Альфред Мендес 1917 ж . Мендес «Алтын глобус» фильмін жеңіп алды және «Оскар» сыйлығының ең үздік фильм иегері, 1917 ж , бұл жеке. Британдық екі сарбаздың ланс-ефрейторлар Блейк (Дин-Чарльз Чапман) және Шофилд (Джордж МакКей) туралы ойдан шығарылған оқиғасы соғыс шындығымен байланысты. Бұл екі адам шегініп бара жатқан неміс әскерлерін қуып келе жатқан екінші полковник Маккензиға хат жеткізу үшін жау шебін кесіп өтуі керек. Оған немістер артқа шегініп жатқан жоқ. олар британдықтарды 1600 адамды қырып салуы мүмкін тұзаққа тартып жатыр. Блейктің ағасы бригадада жасырынып қалғалы жатыр, бұл жекпе-жекте Шофилдтің жалғыз иті - бұл көңілі қалған парызды сезіну. ҚАТЫСТЫ: 1917 шолу Бір жағынан олардың миссиясы да біздікі. 1917 ж бір үздіксіз кадр ретінде түсіріледі; камера сіздің назарыңызды ешқашан үзбейді немесе басқа бағытқа бұрмайды. Бұл тынымсыз. Фильмнің кез-келген көрінісі бір-бірімен өріліп, әсерлі әсер қалдырады. Оның үшінші адамға арналған перспективасы мақсатты анықтайтын балл және таң қалдыратын жиынтықтар арқылы күшейтіледі. Егер сіз оған жол берсеңіз, 1917 жыл сізді сол дәуір мен сарбаздар бейнелейтін қайран қалдырады - минометпен қапталған заманауи әлемнің кірпішін қалағандарға деген махаббат хатын. Жақсы соғыс фильмі бізден бұрын келген жауынгерлерге құрмет көрсетіп, соғыстың альтруистік және пайдасыз сипатын қабылдады. Біз бұл жерде екінші дүниежүзілік соғыс туралы фильмдердің көптігін көреміз. Стивен Спилбергтің Қатардағы Райанды құтқару (соғыс эпостарының әжесі) - ар-намыс, батылдық және әдептілік туралы от астында қатыгез және романтикалық ой толғау. Сол сияқты 1917 ж , Кристофер Ноланның Екінші дүниежүзілік соғыс эпосы, Дюнкерк Данкиркті эвакуациялауды қайталау үшін ойдан шығарылған кейіпкерлерді қолданады - бұл эвакуацияға көмектескен француздар мен британдық күштердің ғана емес, 300 000-нан астам адамды үйге жіберген азаматтық кемелердің де табандылығына сәлем. Иво Джимадан хат , Жіңішке қызыл сызық , Квай өзеніндегі көпір , соғыс кезіндегі пейзаждарға жарық түсіретін барлық фантастикалық ҰОС II фильмдері. Чарли және шоколад фабрикасы туралы қорқынышты фильм Әрине, 1917 ж , Екінші дүниежүзілік соғыс емес. Екінші дүниежүзілік соғыс туралы фильмдер соңғы жылдары екінші дүниежүзілік соғысқа қарағанда көп түсірілді. WWI фильмдерінің басым бөлігі Мендеске дейін түсірілген сияқты 1917 ж ХХ ғасырдың ортасынан аяғына дейін шығарылды. Льюис Милестон сияқты фильмдер Батыс майданындағы тыныштық (1930), Стэнли Кубриктің Даңқ жолдары (1957), Дэвид Линнің Арабияның Лоуренсы (1962) және Питер Вейрс Галлиполи (1981) - бұл WWI-дің керемет фильмдері ғана емес, сонымен қатар керемет фильмдер кезеңі. Спилбергті қоспағанда Соғыс жылқысы (2011) және Джереми Симс ’ 60. Төбенің астында (2010), біраз уақыттан бері WWI-дің қазіргі заманғы керемет фильмдері болған жоқ. Екінші дүниежүзілік соғыс туралы керемет фильмдер окоптық соғыс сияқты жақындыққа көп көңіл бөлмейтін сияқты 1917 ж . Арабияның Лоуренсы мысалы, WWI кезінде болады, бірақ Каирдегі Питер О ’Тулдың лейтенанты Лоуренске ереді. ХХ ғасырдың WWI-нің ең әйгілі және ең жақсы фильмдері (жекпе-жекті бейнелейтін) Батыс майданындағы тыныштық (түпнұсқасы да, 1979 ж. қайта жасалуы) және Даңқ жолдары . Біріншісі неміс жас сарбазының соңынан ереді, ол ұрыс даласында көргенінен түңіліп кетеді, ал екіншісі окоптағы жауға шабуыл жасаудан бас тартқан бір топ солдат туралы. Кубриктің Даңқ жолдары өзінің әйгілі Вьетнам соғысы фильмімен параллель, Толық металл күрте , тіпті одан да жақсы, Батыс майданындағы тыныштық барлық жағынан - жазушылық пен актерліктен режиссерлікке дейін - өте жақсы. БАЙЛАНЫС: 1917 жылы кассалардағы жұлдызды соғыстар соққылар! Салыстыру әділетсіздік болар еді 1917 ж сол фильмдер, өйткені технология өзгерді. Мендес кіру туралы шешім қабылдады 1917 ж Стилі ретроспективада маңызды болып көрінеді: соғыста ешқандай демалыс немесе үзіліс болмайды. Ма 1917 ж бұл WWI-дің ең жақсы фильмі, бәлкім, осыған жақын; ол не істесе де ең жақсысы. Траншеялық соғысты жақын, техникалық жағынан әсерлі немесе қозғалмалы бейнелеу бұрын-соңды болмады, кейіпкерлерді зерттеу және аудитория үшін көлік құралы. Бұл мұны айтуға болмайды 1917 ж жақсы оқиға немесе кейіпкер (лер) жоқ. Фильмде фантастикалық комедияларға толы. Алайда, камера Блейк пен Шофилдтің жанында болып, көрермендерге басқа кейіпкерлерге ақша салуға ешқашан уақыт бермейді. Біздің басты кейіпкерлерге қатты бекітілгендігіміз - фильмнің жеке сезінуінің себебі; екі кейіпкер бірге азайған кезде, біз бәріміз кіреміз. (SPOILER ALERT) Блейкті неміс солдаты (ол көмектескісі келген) пышақтап тастайды 1917 ж Шофилдтің шоуына айналады - парызды қабылдау, оның досы қайтыс болды, миссия енді оның мақсаты. Блейк қансырап жатқанда, Шофилд Блейкке өзінің ағасы туралы берген сипаттамасын айтып береді, «Дәл сіз сияқты, сәл үлкен ...» Бұған дейінгі терілген сызықтар фильмнің қоршаған ортасында жүріп, оның кейіпкері мен оқиғасын дамытады. 1917 ж Бұл сценарий көптеген жаман жолдармен кептелген. Бастап, «Бұл оған тоқталу үшін керек» және «Кейбір ер адамдар төбелесті ұнатады» дейін «Мұның бір ғана жолы бар: ол тұрған соңғы адам». Олар біз және Шофилд екі сағаттық жұмыс уақытында жүретін жағдайларды сипаттайды. Ультрон жаңа кейіпкерлерінің дәуірі Шофилд фильмнің төрттен үшін жылағанда, сізде тыныс алуға уақыт болмағанын және ол да болмағанын түсінесіз. Бұл қасақана жүзеге асыру Шофилд екінші батальонды тапқан келесі сәтті (білмей) күштірек етеді. Барлық ер адамдар «Бейтаныс жолаушы» әнін тыңдайтын жерге жиналды. Бейбітшілік пен тыныш ән Шофилд пен көрермендерге әсер етеді. Бұл фильмнің ең керемет сәттерінің бірі, ол сізді климаттық өрлеу басталмай тұрып, тыныштыққа бөлейді. БАЙЛАНЫСТЫ: Сэм Мендес 1917 жылғы «Құштарлық жобасын» Жаңа Фитюретте қарастырады Джеймс Марсден жерлеу кезінде қайтыс болды Бірінші толқынның жіберіліп жатқанын түсінгеннен кейін, ол траншеядан өтіп бара жатыр. Ол өз хабарламасын жеткізіп, шабуылды тоқтатуы керек. Бұл кадрлардағы кинематография (дәлірек айтсақ, сіз бұрын-соңды көріп келген сол кадр) керемет; шайқас алаңындағы жүгіру тізбегі 103 жастағы қарияға қаз тәрелкелерін береді. Ақырында өз хабарламасын жеткізгеннен кейін, Шофилд бір уақытта дерлік келеді, “Жарайсың балам” және “F * ck өшірулі.” Шофилдтің жетістігінде ешқандай жеңіс жоқ, өмір жалғасуда. Фильм оның бір сәт алумен аяқталады. Ол марапатты алғысы келмейді (алдыңғы медалін шарапқа айырбастады), ол жай ғана үйіне барғысы келеді. Біз оны фильмнің басындағы алаңға ұқсас алаңда отырғанын көреміз. Бұл классикалық кітап. Жақын ағаштың түбінде отырып, ол әйелі мен екі кішкентай қызының фотосуреттерін қарайды, бір суреттің артында бізге орал деген хабарлама бар. Дәл осы кезде экран қара түске боялып: ланс ефрейторы Альфред Х.Мендес үшін, бізге 1-батальон, Корольдің патшалық атқыштар корпусы. Бұл бір жағымды дәлелдеу үшін ұзақ уақытқа созылатын қысқаша мазмұны бар: Егер оқиға басылымда соншалықты жақсы болып көрінсе, экранда керемет көрінеді. Киноның өзін жеке сезінуі оның түсірілу тәсілінен ғана емес, оның жазылу тәсілінен де тұрады - фильмнің техникалық аспектілері оқиғаға, ал дәстүрлі түрде баяндалған оқиға Мендес атасының есіне қызмет етеді. Мендес атасы сіз туралы оқыған екінші дүниежүзілік соғыс кезінде ерлігі үшін медальмен марапатталды Альфред Х.Мендес туралы өмірбаян 1897-1991 жж. БАЙЛАНЫС: 1917 ж. Джордж Маккей мен Дин-Чарльз Чапманның басты трейлері Шофилдтің рөлін ойнайтын актер Маккейдің атасы болған, ол Альфред Мендес сияқты сигнал берген. Актер да, режиссер де осы фильмде бұрынғыларға деген сүйіспеншілік пен құрметпен жұмыс істеген көрінеді. Біз 5 доллар тұратын карамель макиатосын ішіп, дүниежүзілік соғыста қалай соғысқанды түсіну мүмкін емес екенімізді түсіну арқылы жұмыс істейміз, бірақ жақсы оқиға кешігіп сәлемдесу ретінде қызмет ете алады. Түсінген біреудің шабыттандырған оқиғасы. 1917 ж ХХІ ғасырдағы ең ұлы WW1, өйткені фильм «рахмет» айтуға жақын.

Қазақстанда карантиндік ережелердің қатаюына байланысты жаппай іс-шараларға тыйым салынды. Бұл азаматтардың концерттерге билет алуға жұмсалған және дәмханалар мен мейрамханаларға аванс ретінде енгізілген ақшаны қайтаруға талап қоюына себеп болды. Концерттер үшін билеттерді қайтару бойынша 23 өтініш және дәмханадағы мерекелерді болдырмау бойынша 50 өтініш тіркелді. ҚР Сауда және интеграция министрлігінде қазақстандықтарға қанша теңге қайтарылғаны туралы ақпарат берілді. Биылғы жылы тұтынушылардың шағымдары тоқтатылған концерттер мен туристік сапарлар үшін ақшаны қайтаруға қатысты болды. Осылайша, ҚР Сауда және интеграция министрлігінің мәліметінше, 2020 жылдың алты айында тоқтатылған іс-шараларға жалпы сомасы 709 620 теңгеге 23 өтініш келіп түскен, оның 449 620 теңгесі қайтарылған. Билеттер «Руки Вверх» тобының, Успенскаяның Нұр-Сұлтан қаласындағы концерттеріне, Белгородтағы «Халық шығармашылығы» фестиваліне, «Астана — Опера» театрының қойылымдарына және басқа да іс-шараларға «ticketon.kz», Яндекс пошта сайты, концерт залдарының кассалары арқылы сатып алынды. Сауда министрлігінің хабарлауынша, мейрамханаларда, дәмханаларда және басқа да жерлерде өткізілмеген түрлі отбасылық мерекелерге қаражатты қайтару мәселесі бойынша 50 өтінішті құрады, жалпы сомасы 8 810 000 теңгеден астам. Оның 7 895 000 теңгесі қайтарылды, қалған өтініштер бойынша жұмыс жүргізілуде.

Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері - Мемлекеттің белгілі педагогтары мен мамандарының қоғамы Жоғары Басты парақ Конференция Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері - 2022 Санаты: Оқытушы, Мұғалім Өткізу әдісі: қашықтық Қорытынды құжаттары қатысқан соң бірден беріледі Жарна: 2500 тг - әр қатысушыға = 2500 тг Қоғамдық келісімді қабылдаймын Қатысу МЕКТЕП ЖӘНЕ КӘСІПТІК БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНА АРНАЛҒАН КОНКУРСТАРҒА ҚАТЫСУҒА ШАҚЫРАМЫЗ. Қатысу тәртібі: қашықтық Өткізу мерзімі: Әр айдың 1 мен 31 күндері аралықтарында. Қорытынды шығару: конкурстық жұмысты жібергеннен бастап есептегенде 7-ші күні нәтиже шығарылады. Конкурсқа қатысу үшін тапсырыс беріп, төлемдерін растағаннан кейін конкурс материалын жүктеп, қатысушы СЕРТИФИКАТЫН алады. Қатысу тәртібі: Порталға тіркелу. Жеке кабинет ашу. Конкурс ережелерімен танысу. Қатысушы санын көрсетіп конкурсқа қатысуға өтініш беру. Конкурсқа қатысу үшін ұсынылған әдістердің бірімен төлем жасау. Конкурс тақырыбы бойынша әзірленген материалды серверге жуктеу. Қатысушы сертификатын алу. Конкурс талаптары: Конкурс материалын серверге жеке кабинет арқылы жүктеу. Жұмыстарды келесі форматтарда ғана жіберіңіздер: doc, docx, ppt, pptx, jpg, jpeg, png, pdf, avi, mp4, mpeg, mp3, ogg, wav, tiff, zip. Конкурс нәтижесі бойынша орын алушылар белгіленіп, конкурс лауреаттарының I, II, III дәрежелі дипломдарымен марапатталады. Сертификат пен дипломды жүктеу жеке кабинет арқылы орындалады. “Заманауи педагогика ерекшеліктері – 2022” тақырыбында өткізілетін Республикалық конференция бағдарламасы Республикалық конференция білім беру ақпараттық жүйесінің базасында ұйымдастырылып, қашықтықтан қатысу мүмкіндігі қарастырылған. Конференция модераторлары "Qazaqstan Ustazy" қоғамының (ары қарай - Қоғам) ауыспалы және тұрақты құрамынан тағайындалады. Қазақ және орыс тілдері конференцияның жұмыс тілі болып саналады. Конференция материалдары (пленарлық және секциялық баяндамалардың тезистері мен мақалалары) конференция жұмысының қорытындысы бойынша "ADISTEME.KZ" (ISSN 2708-4280) журналында жарияланатын болады. СЕКЦИЯЛАР ТІЗІМІ № р/р Секция атаулары 1 Абай Құнанбаевтың шығармашылық мұрасы 2 Ағылшын тілін оқыту үдерісінде қашықтық технологияларды қолданудың негіздері 3 Алғашқы әскери дайындық пәнінде ғаламтор технологияларын пайдалану негіздері 4 Аспаздық шеберліктің заманауи әдістері мен құралдары 5 Әлеуметтік жұмыста инновациялық технологияларды қолдану негіздері 6 Балалар мен жасөспірімдер психологиясы 7 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 8 Биология пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 9 География пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 10 Геометрия пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 11 Ғылым және медицина: қазіргі заман көзқарасы 12 Дене шынықтыру пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 13 Жиынтық бағалау жұмыстарын ұйымдастырудың тиімді жолдары 14 Жобалық-зерттеу қызметінің мүмкіндіктерін қолдану арқылы білім алушылардың танымдық белсенділігін арттыру 15 Заманауи ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер 16 Заманауи кітапханалар мен кітаптарды оқу технологияларын білім беруде қолдану 17 Зертханалық жұмысты жүргізуде заманауи құралдарды қолданудың негіздері 18 Инклюзивтік білім берудің зияткерлік технологиялары 19 Инновациялық білім беру құралдарын информатика пәнін оқыту барысында қолдану 20 Қазақ тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 21 Қазақстанның жаңғыруы: жаһандық бәсеке 22 Қазақтың тұңғыш кәсіби дипломаты Нәзір Төреқұловтың өмір жолы 23 Қазіргі психология ғылымы мен тәжірибесінің даму үрдістері және болашағы 24 Қашықтық білім берудің ақпараттық технологиялары 25 Қашықтықтан оқыту жағдайында сабақ ұйымдастырудың тиімді жолдары 26 Құқық пəнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолдану 27 Логистика саласындағы менеджмент 28 Математика пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 29 Мектепке дейінгі білім беруде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары 30 Мектепке дейінгі білім беруде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары 31 Музыка пәнін оқыту барысында зияткерлік технологияларды қолдану 32 Неміс тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 33 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары 34 Оқыту үдерісінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары 35 Орыс тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 36 Өзін-өзі тану пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 37 Сызу пәнін оқыту барысында инновациялық технологияларды қолдану негіздері 38 Тамақтану технологиясы пәнін оқыту барысында зияткерлік құралдарды қолдану 39 Тарих пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 40 Технология пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік құралдарды қолданудың негіздері 41 Физика пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 42 Химия пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері 43 Экономика пəнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолдану ПЛЕНАРЛЫҚ БАЯНДАМАЛАР Сапарбаев Әбдіжапар Жұманұлы, "Нәзір Төреқұлов" Халықаралық қорының Президенті, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясы құрметті академигі, экономика ғылымдарының докторы, профессор, Алматы.- Елшінің бірлігі мен ерлігі. Өскенбаев Алмас Әділбекұлы, "ADISTEME" журналының Бас редакторы, Алматы.- Қашықтық білім берудің ғылыми-техникалық қамтамассыз етілу ерекшеліктері. СЕКЦИЯЛЫҚ БАЯНДАМАЛАР БОЙЫНША КОНФЕРЕНЦИЯ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЖОСПАРЫ КОНФЕРЕНЦИЯҒА ҚАТЫСУ Төраға: Сапарбаев Әбдіжапар Жұманұлы, "Нәзір Төреқұлов" Халықаралық қорының Президенті, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясы құрметті академигі, экономика ғылымдарының докторы, профессор, Алматы. Хатшы: Өскенбаев Алмас Әділбекұлы, "ADISTEME" журналының Бас редакторы, Алматы. Қаралу мерзімі Секция Қатысушы аты-жөні Лауазымы 01.11 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Яна Станиславовна Шушмарченко социальный педагог 09.06 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Холостенко Елена Васильевна Учитель начальных классов 06.04 Заманауи ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер Курманбекова Дана Даулетхановна ағылшын тілі мұғалімі 11.02 Әлеуметтік жұмыста инновациялық технологияларды қолдану негіздері Андақұлова Арайлым Әлімқызы Әлеуметтік педагог 07.02 Жиынтық бағалау жұмыстарын ұйымдастырудың тиімді жолдары Әнуарбекова Индира Әнуарбекқызы бастауыш сынып мұғалімі 07.02 Жиынтық бағалау жұмыстарын ұйымдастырудың тиімді жолдары Курмангалиева Кенжегуль Дикимовна бастауыш сынып мұғалімі 22.01 Ағылшын тілін оқыту үдерісінде қашықтық технологияларды қолданудың негіздері Көмек Назгүл Орынбасарқызы Ағылшын тілі пәнінің мұғалімі 08.12 Мектепке дейінгі білім беруде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Кудабаева Жанна Руслановна Воспитатель 05.12 Инновациялық білім беру құралдарын информатика пәнін оқыту барысында қолдану Сержанқызы Мадина Информатика пәні мұғалімі 01.10 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Дюсенова Балбобек Калеловна Зам.директора по учебной работе 22.09 Тарих пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Усин Бүркіт Шаяхметович учитель 22.06 Биология пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Ахметова Нұргүл Пернебекқызы доктор PhD (аға оқытушы) 09.06 Технология пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік құралдарды қолданудың негіздері Оразбаева Кенжеш Калихановна учитель технологии 07.05 Заманауи ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер Юсупова Фатимат 27.02 Қашықтық білім берудің ақпараттық технологиялары Потехина Лариса Васильевна заместитель директора 20.12 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Рахимжанова Айгерим Ергазыевна учитель русского языка и литературы 20.12 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Алина Динара Сулейменовна Учитель начальных классов 20.12 Балалар мен жасөспірімдер психологиясы Андреева Татьяна Михайловна Педагог-психолог 18.12 Инновациялық білім беру құралдарын информатика пәнін оқыту барысында қолдану Кузьмина Ксения Геннадьевна Преподаватель специальных дисциплин 13.12 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Куттыгулова Динара Сатбековна Арнайы пәндер оқытушысы 11.12 Оқыту үдерісінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Алтаева Орынтай Шамшатовна Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары 09.12 Технология пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік құралдарды қолданудың негіздері Акимгожинов Азат Балтабаевич технология пәнінің мұғалімі 08.12 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Тоқай Зураш Бастауыш сынып мұғалімі 08.12 Жиынтық бағалау жұмыстарын ұйымдастырудың тиімді жолдары РАХМЕНОВА ШАРА ШАХАРБЕКОВНА Математика пәні мұғалімі, директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары 07.12 Инновациялық білім беру құралдарын информатика пәнін оқыту барысында қолдану Сапарова Дина Аманжоловна Учитель информатики и математики 07.12 География пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Смайлова Аксауле Аубакировна География пәні мұғалімі 06.12 Қашықтықтан оқыту жағдайында сабақ ұйымдастырудың тиімді жолдары Каунбаева Улдай учительница английского языка 06.12 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Нурмухаметова Алтынгуль Кумаровна бастауыш сынып мұғалімі 06.12 Ағылшын тілін оқыту үдерісінде қашықтық технологияларды қолданудың негіздері Тлеубаева Динара Арматовна Учитель английского, французского 06.12 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Хайдарова Жания Абаевна Директор школы 30.11 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Эркинбекова Шолпан Анарбековна Директорының бейіндік оқыту ісі жөніндегі орынбасары 07.11 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Кумар Шынар Ерлановна учитель начальных классов 04.11 Оқыту үдерісінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Семакина Ирина Викторовна Заместитель директора по учебной работе 31.10 Заманауи ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер Есенов Жандос Нуржанович география пəні мұғалімі 31.10 Заманауи ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер Ақшалова Манат Межитбаевна мұғалім 29.10 Технология пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік құралдарды қолданудың негіздері Ниязбеков Нұрбол Тәңірбергенұлы Көркем еңбек пәнінің мұғалімі 29.10 Заманауи ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер Сұлтанова Сұлушаш Сақтағанқызы математика пәнінің мұғалімі 24.10 Қазақ тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Садуакасова Гулжан Толегеновна қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі 10.10 Қашықтық білім берудің ақпараттық технологиялары Мырзабиева Айман Камзадиновна бастауыш сынып мұғалімі 09.10 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Крайнова Наталья Николаевна Учитель начальных классов 08.10 Оқыту үдерісінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Исин Рустем Амантаевич 27.09 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Толыбай Әлия Әнетбайқызы Бастауыш сынып мұғалімі 19.09 Оқыту үдерісінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Амержанова Алия Сейсенбаевна воспитатель 03.08 Зертханалық жұмысты жүргізуде заманауи құралдарды қолданудың негіздері Дастанбек Айжан Дастанбекқызы 20.07 Заманауи ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер Султангазина Сяудат Ермашовна учитель математики и информатики 17.07 Заманауи ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер Нурмухамбетова Гульнар Калеловна учитель математики 10.07 Технология пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік құралдарды қолданудың негіздері Абдиева Шекер Отарбаевна Технология және көркем еңбек пәнінің мұғалімі 03.07 Құқық пəнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолдану Киздарбекова Улболсын Абилхановна Преподаватель 20.06 Сызу пәнін оқыту барысында инновациялық технологияларды қолдану негіздері Акимбаева Баян Асылбековна Учитель черчения 15.06 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Рамазанова Раушан Утегеновна Директор 15.06 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Рамазанов Еркен Сайранович Учитель физической культуры 09.06 Оқыту процесінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Болатова Салтанат Жанибековна Заместитель директора по воспитательной работе 01.06 Мектепке дейінгі білім беруде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Байбосунова Мариям Досымовна 28.05 Орыс тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Касымбекова Сапаркул Кожахметовна орыс тілі және әдебиеті пәні мұғалімі 23.05 Өзін-өзі тану пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Калымбетова Малика Орынбасаровна Өзін-өзі тану пәні мұғалімі 23.05 Абай Құнанбаевтың шығармашылық мұрасы Бектыбаева Рауиля Оразхановна учитель русского языка и литературы 21.05 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Бәрмешбай Айжан Еркінбекқызы бастауыш сынып мұғалімі 19.05 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Хуанбай Гүлнұр бастауыш сынып мұғалімі 19.05 Дене шынықтыру пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Кубетаева Наталия Григорьевна учитель физической культуры и спорта 18.05 Химия пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Бекенова Меруерт химия-биология пәндері мұғалімі 17.05 Сызу пәнін оқыту барысында инновациялық технологияларды қолдану негіздері Кузьмина Ксения Геннадьевна ЧУ «Технологический колледж корпорации «Казахмыс» 17.05 Қашықтық білім берудің ақпараттық технологиялары Абдуллина Динара Мухтизаровна Информатика пәнінің мұғалімі 08.05 Мектепке дейінгі білім беруде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Жалмағамбетова Жанар Тәрбиеші 14.03 Инновациялық білім беру құралдарын информатика пәнін оқыту барысында қолдану Кулдрахманова Гульмира Машрыковна Информатика пәні мұғалімі 12.03 Математика пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Оспанова Шолпан Тыныштыкбаевна Мектеп директоры, математика пәні мұғалімі 12.03 Биология пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Аймахова Сабира Есмаганбетовна Биология пәні мұғалімі 06.02 Тарих пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Нургальдиева Ардак Рсмухамбетовна Тарих пәні мұғалімі 02.02 Биология пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Караева Ырысгуль Мухатовна Биология пәнінің мұғалімі 28.01 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Баяхметова Шынар Бериковна бастауыш сынып мұғалімі 25.12 Тарих пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Алина Гульмира Канашевна Учитель истории 26.11 Физика пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Боксенова Манат Каукеновна физика пәнінің мұғалімі 23.11 Орыс тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Ильясова Дамегуль Абдусаламовна Учитель русского языка и литературы 15.11 Орыс тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері ЖАҚСЫЛЫҚ БАҚЫТЖАН САПАРҒАЛИҰЛЫ Учитель русского языка и литературы 04.11 Музыка пәнін оқыту барысында зияткерлік технологияларды қолдану ӘРЕКЕШОВА ГҮЛЗИРАШ ОЛЖАБАЙҚЫЗЫ Музыка пәні мұғалімі 01.11 Дене шынықтыру пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Алиев Еркебұлан Ералыұлы Дене шынықтыру пәні мұғалімі 07.10 Физика пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Керейтбай Майра Исабекқызы Физика пәні мұғалімі 29.08 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Вахаовская Елена Францевна преподаватель начального класса 29.08 Математика пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Вышинская Татьяна Станиславовна Преподователь математики 22.08 Өзін-өзі тану пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Баймбетова Айнұр Ауесхановна Өзін-өзітану пәні мұғалімі 22.08 Инновациялық білім беру құралдарын информатика пәнін оқыту барысында қолдану Шерметова Малика Розматовна информатика пәні мұғалімі 09.06 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Әлиакбарова Сәлима Жолмұхамбетқызы Бастауыш сынып мұғалімі 05.06 Музыка пәнін оқыту барысында зияткерлік технологияларды қолдану Адиева Айман Шазиндаевна Музыка пәні мұғалімі 05.06 Орыс тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Шалгимбаева Жанат Бахитуллаевна Учитель русского языка и литературы 27.05 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Каймакбаева Манат Райхановна Бастауыш сынып мұғалімі 21.05 Математика пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Омарова Ботакоз Рысбайкызы математика пәні мұғалімі 24.04 Физика пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Құлшаева Айымгүл Әлмырзақызы физика пәнінің мұғалімі, физика магистрі 19.04 Инновациялық білім беру құралдарын информатика пәнін оқыту барысында қолдану Қалитова Жұлдыз Кентайқызы информатика пәні мұғалімі 08.04 Оқыту үдерісінде жаңа технологияны пайдаланудың тиімді жолдары Абузярова Гулира Нажиповна Преподаватель истории и обществознания 11.03 Жобалық-зерттеу қызметінің мүмкіндіктерін қолдану арқылы білім алушылардың танымдық белсенділігін арттыру Кусаинова Гулжан Орынбековна ағылшын тілі мұғалімі 15.02 Дене шынықтыру пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Дүрманова Ардақ Сахиқызы Дене шынықтыру пәні мұғалімі 15.02 Дене шынықтыру пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Беркимбаева Асылзат Шакирбековна Дене шынықтыру пәні мұғалімі 14.02 Қазақ тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Бактугулова Ардак Тарасовна Преподаватель русского языка и литературы, казахского языка и литературы 31.01 Ағылшын тілін оқыту үдерісінде қашықтық технологияларды қолданудың негіздері Елубаева Гулжамал Жумагалиевна Ағылшын тілі пәні мұғалімі 27.01 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Жамекеева Гульзада Танабаевна Бастауыш сынып мұғалімі 17.01 Математика пәнін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Есниязова Нургуль Ахметкаримовна Математика пәні мұғалімі 27.12 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Нугуспанова Шынар Туленовна Бастауыш сынып мұғалімі 06.12 Қазақ тілін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Рузденова Акима Сапаровна Преподаватель 04.12 Алғашқы әскери дайындық пәнінде ғаламтор технологияларын пайдалану негіздері Таласбаев Бауржан Председатель 04.12 Бастауыш сынып пәндерін оқыту үдерісінде зияткерлік технологияларды қолданудың негіздері Бокаева Нургул Сайлауовна бастауыш класс мұғалімі 04.12 Ағылшын тілін оқыту үдерісінде қашықтық технологияларды қолданудың негіздері Сатаева Айнур Амановна Преподаватель Заманауи педагогика ерекшеліктеріне арналған конференция төңірегінде 43 секция бойынша 100 қатысушы тіркелді. Пленарлық баяндамамен 2 қатысушы тыңдалды. Конференцияға қатысу тапсырыстары координаторлар мен Қоғам мүшелерінің жеке кабинеттері арқылы қабылдану жалғасуда. ↩ "MAMAN" ақпараттық жүйесі - қашықтық білім беруді ұйымдастыруға арналған құралдардың жинақталған білім платформасы. ↩ Пленарлық баяндама (20 минут) / Секциялық баяндама (10 минут). Конференцияға қатысқысы келетін педагогтар өз жеке кабинеті арқылы таңдаған секция тақырыбы бойынша баяндама даярлап, тапсырыс бере алады. НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ: Олимпиада немесе конкурстар мен конференцияға қатысқаннан кейін кординаторлар мұғалімдер бірден марапаттау қағазын ала-алады. Марапаттау құжатының шынайылығын тексеру үшін «Нәтижелер» бөліміне өтіп құжат номерін енгізу қажет. Олимпиадаға қатысқаннан кейін бірден сіз жіберілген қателіктерді көре аласыз. Конкурс және конференция лауреаттары I, II, III деңгейлі дипломдармен марапатталады. Орын алмаған қатысушылар тексеру комиссиясынан ұсыныс хат алады. Орын алмаған қатысушылар тексеру комиссиясынан конкурс талабы бойынша анықтамалық ұсыныс хат алады. Сайыстарға қатысу кезінде шара тақырыбы бойынша конкурстық жұмысты даярлап, жеке кабинет арқылы жіберу қажет. Конкурстық жұмыстарды және конференциялық баяндамаларды жазу кезінде мақала жазуға қойылатын қағидаларды сақтау қажет. Толығырақ: https://adisteme.kz/rules.html Конкурстық жұмыстар 2 күн ішінде қаралады. Конференцияға қатысу кезінде, оның тақырыбы бойынша баяндама даярлап, жеке кабинет арқылы жіберу қажет. Орын алған баяндамаларды https://adisteme.kz (ISSN 2708-4299) педагогикалық журналына жариялау ұсынылады. МАРАПАТТАУ: Барлық олимпиада, конкурс және конференция қатысушылары электронды сертификаттар мен дипломдар алады. ҰСТАЗДАРДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖЕТІСТІКТЕРІН БЕЛГІЛЕП, АЛҒЫС БІЛДІРУ МАҚСАТЫНДА КЕЛЕСІ ЖЕТІСТІКТЕР БОЙЫНША ҚОҒАМ ТӨРАҒАСЫНЫҢ ҚҰҚЫҒЫМЕН МАРАПАТТАУ КАҒИДАЛАРЫ БЕКІТІЛГЕН: Олимпиадаға бір пән бойынша бірден 5 немесе одан көп қатысушы (бір тапсырыс ішінде) даярлаған педагогтарға қоғам төрағасының атынан алғыс хат беріледі. Екі бөлек тақырып бойынша ғылыми-тәжірибелік конференцияға қатысқан педагогтарға қоғам төрағасының атынан алғыс хат беріледі. Екі бөлек тақырып бойынша шығармашылық конкурсқа қатысқан педагогтарға қоғам төрағасының атынан алғыс хат беріледі. Қолдау қызметі10.00-23.00 Қатысушыларға көмек көрсету орталығы сағат 10:00 — 18:00 аралығында қызмет атқарады. Құрметті қатысушы! Сұрақ жолдаған кезде тапсырыс нөмірін және сұрақты түсінікті жазуды өтінеміз! Достарыңмен бөліс: Қатысуға 29 тапсырыс қабылданды. Конкурс Курс Олимпиада Онлайн конференция Авторлық құқық объектісіне құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы куәлігі № 2348 10.11.2016 ж. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі тіркеу куәлігі № 381-Е 21.02.2015 ж. Қоғамдық келісім туралы ақпарат Зияткерлік технологиялар институты × Жабу Қатысушыларға көмек көрсету орталығы сағат 10:00 — 23:00 аралығында қызмет атқарады. Құрметті қатысушы! Сұрақ жолдаған кезде тапсырыс нөмірін көрсетіп, сұрақты толық және түсінікті жазуды өтінеміз! ҚОЛДАУ ҚЫЗМЕТІ 10:00 ден 23:00 дейін https://ukz.kz/wp-content/uploads/kzu_meet_kz.mp3 Регистрация и публикация педагогической биографии Участие в конкурсах Участие в конференциях Участие в олимпиадах Подготовка и отправка тестовых вопросов для олимпиад В целях поощрения и морального стимулирования работников в сфере образования и науки за заслуги и достижения в соответствующих областях, а также иных лиц, внесших значительный вклад в развитие образовательной, научной, научно-технической и инновационной деятельности предусмотрено награждение знаками отличия. Медалями «Қазақстан Ұстазы» награждаются на основании заявления официального представителя (координатора) общества по приказу председателя 3 раза в год (к 20 мая, к 20 августа и ко дню учителя), а также по ходатайству государственных или общественных организации по следующим критериям: 1. К награждению могут быть представлены члены общества, ставшие авторами республиканских и международных олимпиад. Для получения авторского удостоверения необходимо через личные кабинеты отправить 15 тестовых вопросов по преподаваемому предмету состоящие из 12 уровней (по 15 вопросов по каждому уровню). Правила и способы отправления доступны на информационном портале — www.ukz.kz. 2. В целях обобщения педагогического опыта член общества должен представить видео урок по преподаваемому предмету для свободного размещения на портале дистанционного образования. Пример урока доступен по ссылке: https://youtu.be/DHCOvh-ZedI Представление осуществляется за счет гранта общества «Қазақстан Ұстаздары». Организационные расходы не взимаются. Координаторам общества: заявление на представление и копии документов отправлять на адрес: info@kzu.kz (СКАЧАТЬ ОБРАЗЕЦ ПРЕДСТАВЛЕНИЯ) Педагог ретінде тіркелу Координатор болғыңыз келеді ме? Онда бірінші тіркеліңіз. Тіркелу Менде жеке кабинет бар Тапсырыс беру үшін бірінші жеке кабинетке кіру қажет. Жеке кабинетке кіру Ұстаздардың педагогикалық жетістіктерін белгілеп, алғыс білдіру мақсатында келесі жетістіктер бойынша Қоғам төрағасының құқығымен марапаттау кағидалары бекітілген: Олимпиадаға бір пән бойынша бірден 5 оқушы (бір тапсырыс ішінде 5 қатысушы болу қажет) даярлаған педагогтарға қоғам төрағасының атынан алғыс хат беріледі. Екі бөлек тақырып бойынша ғылыми-тәжірибелік конференцияға қатысқан педагогтарға қоғам төрағасының атынан алғыс хат беріледі. Екі бөлек тақырып бойынша шығармашылық конкурсқа қатысқан педагогтарға қоғам төрағасының атынан алғыс хат беріледі.

Бүгін Сауд Арабия Корольдігінің астанасы Эр-Рияд қаласында Дүниежүзілік Ислам Лигасының ұйымдастыруымен «Дін ұстанушылар арасындағы ортақ құндылықтар форумы» басталды. Жиынды Дүниежүзілік Ислам Лигасының Бас хатшысы Мұхаммед ибн Абдулкарим әл-Исса ашты. Ол өз сөзінде бүкіл дін ұстанушыларды бірлікке, тұрақтылыққа үлес қосуға шақырды. Конференцияға әлемнің 100 мемлекетінен делегат қатысуда. Оның ішінде ҚМДБ Төрағасы, Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы арнайы құттықтау сөз сөйлеп, жиынның маңызына тоқтала келе Дүниежүзілік Ислам Лигасының Бас Хатшысына ортақ диалог алаңын ұсынғаны үшін ризашылығын жеткізді. «Біздің мұнда жиналудағы басты мақсатымыз әлемнің тыныштығы жолында дұғада болу. Бүкіл жер бетіндегі адамзат Адам (ғ.с) Атадан тараймыз. Сондықтан қандай да бір дін өкілі болсақта бір бірімізге құрметпен қарауға тиіспіз. Ең басты құндылық ол – адамгершілік қағидатын ұстану. Бүгінгі жиын соған үндейді. Өйткені әлемдегі көптеген дін өкілдері тұңғыш рет араб жерінде бас қосып отыр. Осындай маңызды жиынды ұйымдастырушы Дүниежүзілік Ислам Лигасының алдағы жұмысына табыс тілейміз» деді Бас мүфти. Сонымен қатар, бүгінгі конференцияда Еуропа, Азия, Африка мен АҚШ-тан келген әлемдік дін көшбасшылары сөз алып, жаһандық тұрақтылық жолында бірге болуға үндеді.

Алты бала тәрбиеленіп жатқан интернатта 40 шақты қызметкер жұмыс істеп жүр: 24 қараша 2022, 18:21 - жаңалықтар Alashainasy.kz Басты Қоғам Мәселе Алты бала тәрбиеленіп жатқан интернатта 40 шақты қызметкер жұмыс істеп жүр 24 қараша 2022, 18:21 Қызылордадағы небәрі алты бала тәрбиеленіп жатқан интернатта 40 шақты қызметкер жұмыс істеп жүр, - деп хабарлайды Alashainasy.kz тілшісі 31 арнаға сілтеме жасап. Ең сұмдығы, аз оқушы үшін мінез-құлқы қиын балаларға арналған орталыққа биыл бюджеттен жүз миллион теңгеден аса ақша бөлінген. Сөйте тұра, ондағы мамандар жасөспірімдерге тиісті жағдай жасай алмай отыр дейді мекемені тексерген топ. Ал депутаттар бұл мемлекеттің қаражатын жөн-жосықсыз шашумен тең деп санайды. Дәл мына интернатта жыл басынан бері небәрі алты бала тәрбиеленіп жатқанымен, бюджеттен қыруар қаржы бөлінген. Мекеменің жұмысын үйлестіруге тек бір жыл үшін мемлекеттен бақандай 112 миллион теңге беріліпті. Бала саны саусақпен санарлықтай болса да, мұнда мемлекеттен жалақы алып отырған 39 жұмысшы бар. Соның өзінде мінез-құлқы қиын балаларға мүлде жағдай жасалмаған дейді мекеменің жұмысына мониторинг жүргізген мамандар. СӘУЛЕ ӘБІЛДАЕВА, Қызылорда облысы бойынша ұлттық алдын алу тетігінің қатысушысы: – Социальный работниктердің жұмысын көре алмадық. Ата-анамен байланысы тек олардың қолын қойдырып алады. Ал былай жұмысын көрген жоқпыз. Және тамағы, басқасы на их совести. Ол да мардымсыз болып шықты. Маман қызметкерлерінің жұмысы салғырт болса да, соңғы бес жылда мекемеге жарты миллиард теңгедей ақша бөлінген дейді. Бірақ интернатта тәрбиеленген әр жылдағы балалардың саны 10-ға да жетпеген. Сондықтан депутаттар орталықтың жұмысын егжей-тегжейлі тексеруді ұсынып отыр. АИДА АБИБУЛЛАЕВА, Қызылорда облыстық мәслихатының депутаты: – Бес жылдың ішінде 500 миллионға жуық ақша жұмсалған. Оның ішінде бала болмаса да мамандар өзінің айлық жалақысын алып отыр. Бала толық болмаса да тиісті азық-түлік бөлініп отыр. Ал интернатқа негізінен мінез-құлқы қиын, ата-анасына бағынбай көше кезіп кеткен балалар сот шешімі арқылы әкелінеді. Сондықтан бала саны аз болса да, оларға қарайтын 39 жұмысшының әрқайсының өз міндеті бар дейді білім басқармасындағылар. ӘЗИЗБЕК ІЗІМБЕТОВ, Қызылорда облыстық білім басқармасы басшысының орынбасары: – Қазір оңтайландыру жұмыстары басталып кетті. Алдағы 2024 жылдары қиын жағдайда қалған балалардың орталығы қылып, қайта құрып сол жерде әлеуметтендіру жұмыстары жүргізілетін болады. Сондай-ақ, басқарма басшылары бюджеттен бөлініп келген миллиондар мақсатты жұмсалды деп сендіріп отыр.

Қазақстан кәсіпкері Талғат Байтазиев Молдова металлургиялық зауытының бас директоры болып тағайындалды. Молдова аумағындағы әлі ешкім мойындай қоймаған Приднестровье республикасының президенті Евгений Шевчуктің сөзіне қарағанда, Молдова металлургиялық зауыты үстіміздегі жылдың ақпанында мемлекет меншігіне қайтарылған. Қазір зауыт 4 млн долларға шығында тұр. «Негізгі міндет – бірінші өндіріс шығынын азайту, екінші пайдаға жұмыс істеу», – деді Евгений Шевчук. Приднестровье басшысы ақпан айында зауытқа жаңа инвестор тартылатынын, ол зауытқа 40 млн доллар қаржы құятынын мәлімдеген. Бірақ, әлгі инвестордың кім екенін ашып айтпаған болатын. Енді міне, оның есімі белгілі болып отыр. Кәсіпорынның инвесторы әрі бас директоры Талғат Байтазиев 49 жаста. Атырау мұнай және газ институтының түлегі. Ол 2004-2012 жылдар аралығында Атырау мұнай өңдеу зауытын басқарған. Ал 2012 жылдың желтоқсанында «ҚазТрансОйл» акционерлік қоғамымен еншілес Batumi Industrial Holdings Ltd компаниясының бас директоры болып тағайындалған.

Көп жылдан бері бос тұрған «Биохим» зауытының тамырына қан жүгірді. Солтүстік Қазақстан облысындағы бұл зауыт биыл жұмысын қайта бастайды. Бұл туралы жақында Орталық коммуникациялар қызметінің аймақтық филиалында өткен брифингте Солтүстік Қазақстан облысы әкімі Ерік Сұлтанов мәлім етті. – «Биохим» зауытын қалпына келтіру үшін 1,5 жыл уақыт жұмсадық. Инвестор табылды, ол – «Био-лайн» компаниясы, – деді аймақ басшысы брифингте заунттегі істің жәйіне тоқталып. – Сату-сатып алу келісімшартын жасастық. Осы айдың ішінде инвестормен тағы да кездесемін. Қуантарлығы, жобаға «ҚазМұнайГаз» компаниясы 25 пайыз үлесін қосты. Сондықтан, зауыт қайта жұмысын бастайтынына мемлекеттік кепілдік бар. Облыс әкімі бұдан кейін зауытта жұмыс істеген жұмысшылардың 25-40 пайызы биылдан бастап қайта жұмысқа кірісе алатынын мəәлім етті. – Биыл зауыт қайтадан пайдалануға беріледі. Зауыт сан түрлі өнім шығара алады. Қызметкерлердің 25-40 пайызы қайтадан жұмысқа кірісе алады. Жалпы, зауыттың болашағы бар, – деді əәкім. Аймақ үшін «Биохим» зауытының алатын орны ерекше. Облыс әкімдігі мен негізгі инвестор «Био-лайн» компаниясы кәсіпорынды алдағы уақытта толық іске қосудың шараларын бірлесіп жүргзуді қолға алуда. Қайта қалпына келтірілген зауыттың тынысы қеңейетін күнді зауыттықтар асыға күтуде.

Жалпы бүгінге дейін Еуропа мен Солтүстік Америкада адамдарда маймыл шешегін жүзден астам адам жұқтырғаны белгілі болды, деп хабарлайды Zakon.kz. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Еуропа мен Солтүстік Америкада тіркелген маймыл ауруын адамның жұқтыру жағдайлары бұл ауруға қарсы жаппай вакцинациялауды қажет етпейтінін айтты, деп хабарлайды Deutsche Welle. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының Еуропадағы ерекше қауіпті потагендер бөлімшесінің басшысы Ричард Пебоди инфекцияның таралуын бақылауға жеке гигиенаны сақтау мен қауіпсіз жыныстық қатынас жеткілікті екенін айтты. Жұқтырғандармен байланыста болғандарды анықтау және жұқтырғандарды оқшаулау маймыл шешегінің індетін бақылаудың негізгі шаралары болып саналады. Бұған дейін Германияның Денсаулық сақтау министрлігі де маймылдың адамдар үшін аса қауіпті емес екенін айтқан болатын. Жалпы алғанда, Еуропа мен Солтүстік Америкада осы уақытқа дейін адамдарда маймыл шешегін жұқтырудың жүзден астам жағдайы тіркелген.

'''Олжабай Толыбайұлы''' (1709 —1783 жылдары) — [[жоңғар]] басқыншылығына қарсы күрескен қазақтың атақты батырларының бірі. Шыққан тегі — [[Орта жүз|Орта жүздің]]дің [[арғын]] тайпасынан.▼ ▲'''Олжабай Толыбайұлы''' (1709 —1783 жылдары) — [[жоңғар]] басқыншылығына қарсы күрескен қазақтың атақты батырларының бірі. Шыққан тегі — [[Орта жүз|Орта жүздің]] [[арғын]] тайпасынан. Олжабайдың арғы атасы Айдабол он үш жасында би болған. Осы Айдаболдың үш әйелінің бәйбішесінен — Жанқозы, Малқозы, Кенжеқозы, ортаншы әйелінен — Қарақозы, Бозқозы, Аққозы, тоқалынан — Қожагелді мен Тайкелді туады. Балаларының бәрі де "сен түр, мен атайын" әрі шешен, әрі батыр болып өседі. Жалғыз-ақ бәйбішесінің Кенжеқозысы қыршын жас кезінде өліп, айттырып қойған қызы оң жақта жесір қалады. Ол үйсін Қаратай батырдың қызы екен. Әкесі осы қызды тоқалдан туған Тайкелтірге алып берем дегенде, Жанқозы: "Кіндіктесімнің жесірін тоқалдың баласына алдырмаймын" — деп, зорлықпен қызды інісі Малқозының баласы Толыбайға алып береді. Осы Қаратай батырдың қызынан Олжабай туады. Әкесі Толыбай атақты "Ақтабан шүбырындыда" босқан елді жау өтінен қорғап жүргенде оққа ұшады. Осы кезде он үшке жаңа толған Олжабай нағашысы Қаратай батырдың қолына барып, сонда тәрбиеленеді. Халықтың шежірелерінде, ауызша әңгімелерінде Олжабай тұралы өте көп айтылады, өлең-жыр, дастандар да баршылық. Онда Олжабайдың батырлығы, тапқырлығы, мергендігі ерен сүйіспеншілікпен сөз болады. Оның есімі он сан [[орта жүз|орта жүзге]]ге [[ұран]] болған. Халық жырларында "Олжабайлап" жауға шапқанның жеңбейтіні болмаган. Үрей туғызатын ұранды пайдаланып, өзгелердің де жауға "Олжабайлап" шабатын кездері болған көрінеді. [[Қабанбай]], [[Бөгенбай]], [[Малайсары]] секілді батырлармен бірге тізе коса отырып, ата жауға қарсы талай жорыққа қатысқан. Оның ерлігінің ерекше көрінетін жері — [[Баянауыл]] баурайындағы [[қалмақ|қалмақтармен]]тармен болған шайқасы. Осында Олжабай жиені Жасыбаймен бірге қалмақтардың жолын тосып жатады. Жасыбай жасағымен Шойынкөлге өтетін асудың аузында, Олжабай Торайғыр көліне өтетін асудың аузында жатып, жау қолын күтеді. Бұлардың жол тосып жатқанын қалмақтар да біліп, қапысын тауып, Жасыбай қолына тосыннан келіп тиіседі. Жасыбай осы шайқаста қаза табады. Жай келгенінен хабарланған Олжабай көмекке ұмтылады. Ол жауды қоршап алып, таудың бір қуысына тығып қойып, қойдай қырады. Сонда Олжабайдың сұсын көрген жолдасы Төртул Баймұрат батыр: "Енді сен дем ал, мұнда саған қарсы келер ешкім қалған жоқ. Қалған-қүтқаны болса, маған сауғаға бермейсің бе?" — деп, атының сулығынан үстағанда, Олжабай: ‘’"Жасыбайдың бір бармағының да қүны толған жоқ қой"’’ деген екен күрсініп. Кейін халық қапыда кеткен есіл ердің қүрметіне Жасыбайдың жау күткен асуын "Жасыбай асуы", Шойынкөлді "Жасыбай көлі" атап кетіпті. Ол жерлер бүгін де солай аталады. <ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref>

2022 жылғы 7 қарашада «Самұрық-Қазына» АҚ мен «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ бастапқы жария ұсынысын (IPO) жүзеге асыру ниетін мәлімдеді. On 9 November 2022 the trading systems of the Kazakhstan Stock Exchange (KASE) and Astana International Financial Centre Exchange (AIX) began accepting applications for subscription to KMG’s common IPO shares. Applications will close on 30 November 2022 at 18:00, Astana time, for institutional investors and on 2 December 2022 at 15:00, Astana time, for retail investors. Қазіргі кезде алаяқтар «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясының атын жамылып арнайы сайт, қосымшалар құрып, әлеуметтік желілерде парақшалар ашып, жарнама арқылы қазақстандықтарды ақша салуға шақыруда. Олар халықты мұнай мен газ сатып, бастапқы салынған «инвестициядан» да мол пайдаға кенелуге шақырады. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы мұндай жарнамалық хабарландырулар жалған екенін мәлімдейді. Қазақстандықтарды барынша сақ болуды және тек ресми дереккөздерге сенуге шақырамыз. Компанияның қызметі туралы сенімді ақпарат тек www.kmg.kz сайтында және әлеуметтік желілердегі ресми аккаунттарда YouTube, Facebook, Instagram, Telegram жарияланады. Лицензиясы бар брокерлер тізімін ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің сайтынан оқи аласыз IPO мәселелер бойынша жедел желі: Тел.: 8 (800) 004 03 15, күн сайын сағат 10.00-ден 19.00-ге дейін, демалыссыз (қалалық және мобильді телефон нөмірлерінен қоңырау шалу тегін).

Қалибек Қуанышбаев атындағы мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театры 26 қыркүйек күні сағат 18.00, 20.30-да «01» атты қойылымның ПРЕМЬЕРАСЫН ұсынады. «01». Жанр – драмедия. Қойылым авторы әрі қоюшы режиссері - Галина Пьянова. Соавторы – Қымбат Елубаева. Қоюшы суретші - Шынар Елембаева. Хореограф - Салтанат Сұңғат. Спектакль театрдың симфониялық оркестрінің сүйемелдеуімен өтеді. Бас дирижер - Ерлан Бейсембаев. «01» – Қазақстанның астанасына деген сүйіспеншілікті білдірудің жолы ғана емес, ең әуелі бұл осында тұрып, қаланы шексіз сүйетін әрі жер бетіндегі ең үздік шаһарды жасаушы адамдар жайлы спектакль. Ауылда өскен жас жігіт үлкен қалаға – астанаға, өз арманын орындау үшін, атақты артист болу үшін келеді. Түрлі оқиғаларға, бір қарағанда қисынсыз жайттарға тап бола жүріп, біздің кейіпкеріміз нағыз ҚАҺАРМАНҒА айналып, өзіндегі адалдық, сүйіспеншілік, мейірім сынды барша әлемге қажет құндылықтары бар АДАМДЫ таниды. Актерлік құрам - Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері Ақыш Омар, Күлия Қожахметова, Кеңес Нұрланов, Қуандық Қыстықбай, Ерлан Малаев, Айнұр Бермұхамбетова, актер Қасымхан Бұғыбай, актриса Гауһар Жүсіпова, Қазақстан Жастар Одағы «Серпер» сыйлығының лауреаты Жанат Оспанов, Заңғар Әбенов, Инабат Әбенова, Диана Жолдыбек, Бәзіл Сұлтанғазы. Әлихан рөлінде – Дастан Әлімов. «01» драмедиясы – өз қаласын сүйетін адамдар туралы. Жаңа қойылымды сахналау үшін «АРТиШОК» театрының режиссері Галина Пьянова арнайы шақырылды. Режиссер Г.Пьянова: «Бұл қойылымда Қалибек Қуанышбаев театрының талантты, кез келген экспериментке дайын 14 артисі жұмылдырылған. Сонымен қатар, спектакльде симфониялық оркестр болады. Бұл көрермендерімізге дайындап отырған тосын сыйларымыздың бірі болмақ. Қойылым премьерасы театрдың эксперименталды алаңында өтуі - көрермендер үшін тағы бір күтпеген жағдай болмақ. Біз спектакльді паркингте ойнау туралы шешім қабылдадық. Өйткені дәл осы жер спектакльдің негізін құрайды... Махаббат туралы көзбе-көз қарап тұрып айту керек. Ал бұл жерде ол мүмкін. Мұнда көрермендер артистерді өте жақын қашықтықта көреді, тіпті қойылым арасында жүргендей сезімде болады. Эксперименталды алаңның тағы бір артықшылықтарының бірі мұнда ешқандай шектеулер жоқ. Артистер бір жерден екінші жерге еркін қозғалады. Қойылым сюжетіне елімізде өткен көптеген оқиғалар да енді.» Драматургиялық шығарманы құрастыру барысында қала тұрғындары елордамен байланысты оқиғаларымен бөлісіп, өз үлестерін қосты. ADEBIPORTAL.KZ Материалды көшіріп жариялау үшін редакцияның немесе автордың жазбаша, ауызша рұқсаты қажет және Adebiportal.kz порталына гиперсілтеме берілуі тиіс. Авторлық құқық сақталмаған жағдайда ҚР Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы заңымен қорғалады. adebiportal@gmail.com 8(7172) 57 60 14 (ішкі - 1060)

"Бизнес-аккаунтты жүргізу тек мәтінмен суреттер салу ғана емес". 20 сәуірде ІТ-хабта Валерия Марквартпен бірге митап өтті, ол жарнаманы құру әдістері мен парақшаны рәсімдеу туралы айтып берді. Валерия - толық циклді маркетолог, ONE SMM-агенттігінің SMM-маманы және дизайнері. 10 ай ішінде ол жылжыту бойынша 15 саламен жұмыс істей алды. "Біз талдайтын бірінші құрал - бұл әр бизнесте болуы керек барлық негіздердің негізі. Компанияның миссиясы - компания ұмтылуы тиісті мақсат, арман. Яғни, сіз кім болғыңыз келеді және тұтынушыңыздан қандай қажеттіліктерін жабқыңыз келеді", - деп түсіндірді Валерия. Спикер өз миссиясын кімге қалыптастыру керектігін, оның неден құралатынын айтып, белгілі ірі компаниялардың миссиясын мысалға келтірді. Келесі қажетті жылжыту құралы - позициялау. Жарнамада сіз өзіңіздің өніміңіздің қасиеттерін көрсетіп, ол шешетін мәселелері туралы және оған арналған аудитория туралы көрсетуіңіз керек. Бірегей сауда ұсынысы туралы айта отырып, Валерия оның көмегімен сатылымды арттыруға болатындығын және клиенттерді бәсекелестер арасында сіздің өніміңізді немесе қызметіңізді таңдауға итермелейтінін атап өтті. Ол "жеке тәсіл", "авторлық оқыту бағдарламасы", "жоғары қызмет" және т.б. сияқты клишелерден аулақ болу керектігін түсіндірді. Бірегей сауда ұсынысының жақсы мысалдарына: "Нәтижеге көңіліңіз толмады ма? Олай болса ақшаны қайтарамыз" немесе "өмір бойы кепілдікпен имплантаттар орнатамыз". Сондай-ақ, спикер SWOT-талдау-жобаның немесе компанияның дамуына әсер ететін ішкі және сыртқы факторларды бағалау әдісі туралы айтты. Ол оны талдап және қандай жерлеріне назар аудару керектігін айтып берді. Егер сіз өзіңіздің өніміңізге/қызметіңізге таргет жіберсеңіз және аудитория жауап бермесе, онда сіз лидмагнит пен трипваерді қолданып көру керек. Сонымен қатар, Валерия аудиторияны клиентті сатып алуға итермелеу үшін триггерлерге назар аударуды ұсынды. Ол офер құру кезінде қолдануға болатын төрт триггерді анықтады: дәлел, қорқыныш, тапшылық, ерекшеліктер. Спикер сонымен қатар түс психологиясын талдап, әртүрлі тауашаларда қолданылатын бірдей түс клиенттерге қарама-қарсы эмоциялар тудыруы мүмкін болатын мысалды келтірді. Митап соңында Валерия жарнаманы құру әдістері туралы айтып, аудиторияның сұрақтарына жауап берді. Митап жазбасын берілген сілтеме арқылы көруге болады: https://www.youtube.com/watch?v=1QKjFpe4koI Барлық SMM-мамандарына, маркетологтарға, дизайнерлерге және кәсіпкерлер үшін пайдалы болады. Қашан: 20 сәуір Өткізілген орны: "Терриконовая Долина" IT-hub-ы Алалыкин көшесі, 12 Аталған іс-шара Қарағанды облысының ақпараттандыру, мемлекеттік қызмет көрсету және архивтер басқармасының қолдауымен тегін өткізілді. Ұйымдастырушы: “Қарағанды облысының ақпараттандыру, мемлекеттік қызмет көрсету және архивтер басқармасы”.

”Ұнамаса, басқа біреуге береміз”: Қаңтарда 4 жастағы қызынан айырылған Айдос Меделхан отбасымен бірге жаңа үйіне тіркеле алмай жүр: 07 маусым 2022, 17:09 - жаңалықтар Alashainasy.kz Басты Қоғам Мәселе "Ұнамаса, басқа біреуге береміз”: Қаңтарда 4 жастағы қызынан айырылған Айдос Меделхан отбасымен бірге жаңа үйіне тіркеле алмай жүр 07 маусым 2022, 17:09 7 қаңтарда басына оқ тиіп, көз жұмған 4 жастағы Айкөркемнің отбасына әкімдік жақында үш бөлмелі үй табыстаған. Алайда бүлдіршіннің әкесі Айдос Меделхан жаңа пәтердің “жыры” көп болып тұрғанын айтады. Қазіргі басты мәселе – жаңа үйге отбасының тіркеле алмай отырғаны. Отбасының жаңа үйге көшкеніне бір айдан аса уақыт өткен. Ал екі айдан бері аталған мәселе шешімін таппай келеді. Заңгерлер Меделхановтар отбасының пәтер үшін жасасқан келісімшарты кез келген уақытта жойыла алады деп ескерткен. Stan.kz тілшісі мәселенің анық-қанығын білді. Алматы қаласының әкімдігі жергілікті құрылыс компаниясымен бірге ақпан айының ортасында Айдос Меделханның отбасына үш бөлмелі пәтер беру туралы шешім қабылданған. Отбасы бір айдан аса уақыттан бері Түркісіб ауданында орналасқан комфорт-клас деңгейлі тұрғын үй кешенінде тұрып жатыр. “Моральді тұрғыда шаршап кеттім” Отбасы басшысының сөзінше, жаңа пәтер біраз әуре-сарсанға түсірген. Ендігі мәселе жанұя бүгінде пәтерге тұрғылықты жері бойынша тіркеле алмай жатқандығында. “Алдын ала келісімшарт жасадық, нотариуске шақырды. Рәсімдеуге келіссөздерге қатыстық, бірақ біздің атымызда үйдің бар екені туралы ақпарат болмады. Содан соң уайымдап сұрастыра бастадық. Сөйтсек, әкімдіктегілер, құрылыс компаниясы “кешіріңіздер, осылай болып қалды” дейді. Бұл мәселені шешіп жатырмыз деп уәде берді”, – дейді. Белгілі болғандай, пәтер кепілде тұрған. “Ал нотариус мүлікке құқық ауыртпалығын қалайша байқамаған деп сұрастыра бастадым. “Аға, қам жемеңіз, мәселені шешіп жатырмыз” деді. Олар неге көрмеді сонда? Нотаруске де барып бұл қалай болды деп білмек болдым. “Ештеңе етпейді, электронды түрде бәрі шығып түр ғой, техникалық құжат қолыңызда ғой” дейді. Мұны қалай оны нотарус байқамағанына таңым бар. Шындығына келгенде бұл келіссөз – заңсыз. Бұдан ары да кез келген әрекетіміз заңсыз болады. Олар үшін бәрі қалыпты болып тұр”, – дейді көп балалы әке. Түркістан облысында үш жасар бала үйінен 2 шақырым жерге кетіп қалған: Анасы оны байқамаған Украинада қаза тапқан ресейлік сарбаз соғысқа бетіне "ота" жасатуға қажетті қаржы жинау үшін барған Айдос Меделхан мәселесін айтып, заңгерлерден кеңес те сұраған. Мамандар тез арада құжаттар реттелмесе, келіссөздің күші жойылуы оп-оңай деп отыр екен. “Егер біреу-міреу арыз, шағым түсіретін болса, сіздердің келіссөздеріңіз жойылып кетеді деді. Техникалық құжат, басқа да құжаттар пәтерге құқық ауыртпалығы тұрғанда жасалған”, – дейді ол. Қаңтар оқиғасынан соң бәріне күдікпен қарай бастаған Меделхан арада бір шикілік бар деп топшылайды. “Нотариустың екі басы жоқ. Біреу бірдеңе жасырып отырған сияқты. Пәтер әйелімнің атында. Бірақ біз оған тіркеле алмай жатырмыз. Егер пәтер менің атымда болса, оған кімді тіркегім келсе де, өзім білемін, дұрыс емес пе? Бірақ біздің жағдайда пәтердің иесінің қолынан келмей тұр”, – дейді Меделхан уайымға салынып. Отбасы өз қаражатына жертөледен орын сатып алған. Соған тіркелеміз деп жүр. “Өз ақшамызға жертөледен орын сатып алдық, енді әкімдік берген үйімізге емес, тек өз қаражатымызға алған бөлмеге тіркеле аламыз. Осымен тіркеле алмай жатқанымызға екі айдан асты. Қайда бармасам да сылтаулары дайын тұрады. Әкімдікке де кіре алмайсың. Алматы әкіміне бес күннен бері кіре алмай жүрмін, Түркісіб ауданы әкіміне де жолыға алмадым. Қашан келмесем де, орнында болмайды, өзі шақырады дейді”, – дейді ол. “Пәтерде ыстық су жоқ” Ал пәтердің жалпы жағдайына отбасының көңілі толғанға ұқсайды. Алайда пәтерде қазір ыстық су жоқ екен. “Үш бөлмелі үй, жөндеу жұмыстарын жасадық өз ақшамызға. Пәтердің сиқы жаман емес. Ыстық су әзірге жоқ, шілдеде болады деген. Бұл бойынша да әкімдікке шағымдандым. Олар шілде, тамызда, тіпті қыста беріледі деп отыр. Пәтерді кімнен қалай алғанын білмеймін. Жаңа тұрғын үй. Алайда бұл пәтердің мәселесін түсінбей жатқанымызға төрт ай болды. Әйтеуір бірінен соң бір мәселе шығып тұрады”, – дейді ол. Барлық нәрсеге күмәнмен қарайтын болдық деген Меделхановтар отбасының пәтер ұсынған құрылыс компаниясына да назы бар. “Егер пәтер ұнамаса, босат деп Құрылыс одағынан хабарласты. Ұнамаса, басқа біреуге береміз дейді. Блогер, еріктілерден пәтер сұра дегендей қылады. Әкімдікке де бұған қатысты шағымдандым, бұл не деген масқара, былай қарап тұрсаңыз.. Олар жауабын айтамыз деген, бірақ хабар жоқ”, – дейді көп балалы әке. Алматы әкімдігі Stan.kz тілшісіне өз кезегінде пәтерге тіркелу мәселесі реттеліп жатқанын хабарлады. Айта кетейік, осыған дейін редакциямызға берген сұхбатында Меделхан отбасы 150 мың теңгеге жалдамалы пәтерде тұрып жатқанын айтқан еді. “Алматыда тұрып жатқаныма 28 жыл болды. Үлкен балам екеуміз осы оқиғаға дейін такси жүргізушісі болып нәпақа таптық. Жолдасым балабақшада жұмыс істейді, айлығы 80 мың теңге. Жалдамалы пәтерде тұрамыз, оған айына 150 мың теңге төлейміз”, – деген еді отағасы сол кезде. Еске салсақ, Қаңтардағы дүрбелеңде Алматыда 12 жасар Сұлтан мен 4 жасар Айкөркем қаза тапты. Айкөркемнің әкесі Айдос қызының қазасына өлең арнады, ол сол күндері мылтық ұстаған әскерилерге арналған. 3 маусым күні Алматыда қаңтар оқиғасы кезінде оқ тиіп, қаза тапқан Айкөркем Мелдеханның муралы пайда болып, көп ұзамай қайта өшірілді.

Атырау облысында бір мезетте тұрғын үйдің төрт пәтері өртенді. Жалын ортасынан 8 адам, оның ішінде 5 бала эвакуацияланды, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі. Өрт Мақат ауданындағы Доссор кентінде бүгін жергілікті уақытпен сағат 07:00 шамасында болды. Бұл туралы «102» операторына хабар түскен. «Мақат ауданының орталығынан 30 шақырым қашықта орналасқан Доссор кентіндегі 6 пәтерлік тұрғын үйде өрт тұтанды. Аудандық полиция бөлімінің қызметкерлері үйден тұрғындарды эвакуациялап, өрт сөндірушілермен бірге тілсіз жауды сөндіруге атсалысты. Жалынның ортасынан 8 адам, оның ішінде 5 бала қауіпсіз жерге шығарылды», — деп хабарлады облыстық Полиция департаментінің баспасөз қызметінен. Белгілі болғандай, Доссор кентіндегі 6 пәтерлік тұрғын үйдің 4 пәтері бір мезетте отқа оранған. «Өрт неден шыққаны кейін нақтыланатын шығар. Ең бастысы, от шарпыған пәтерлердің тұрғындарын шығаруға тырыстық. Зардап шеккендер жоқ. Жалын өршіп кетпеуі үшін өрт сөндірушілерге көмектестік. Мұндайда өртенген тұрғын үйдің аумағына бөгде адамдардың баруына тосқауыл қойылуы керек», — дейді Мақат аудандық полиция бөлімі Доссор полиция бөлімшесінің бастығы Дәурен Мағзомов. Айта кетейік, Д.Мағзомовпен бірге тұрғындарды эвакуациялауға патрульдік полиция қызметінің инспекторы Жантілек Елғондиев көмектескен.

Француздық «Журналь дю диманш» журналына берген сұхбатында ол актерлік мансап өзіне тым ауыр тиетіндігін және қазіргі уақытта тек әлемнің түкпір-түкпірін аралап, түрлі халықтармен танысуды жөн көретіндігін жеткізді. «Актерлік ғұмырымның басында мен сахнада рөл ойнап отырып, не айтып тұрғанымды білмейтінмін. Бірақ уақыт өте келе мен бұл өнердің «музыкасы мен сөзін» ұғатын болдым. Сол мезеттен бастап мен сахнаға шығуды сүйіп қалдым», - деп еске алады Депардье. «Дегенмен, қазір актерлік қызмет мені қатты қажытып жүр. Актер болу енді менікі емес», - деп атап өтті ол. Депардьенің бұл сұхбаты Париждің «Антуан» театрында өтіп жатқан «Махаббат хаттары» атты спектакльдің өтуіне орай жүргізілген болатын. Онда актер танымал актриса Анук Эмемен бірге басты рөлдерді сомдауда. Болашақ шығармашылығы мен өмірі жайында сөз қозғаған Ж.Депардье, «толысқан шағында еш қаражатқа мұқтаж еместігін» де алға тартты. «Мен жұмыс істеп болғанмын. Енді не істесем де, қайда және қашан жүрсем де өз еркім, - деді әртіс. - Қазіргі уақытта мен айқындылықтың белгілі бір шегіне жеттім, енді өзіме таныс емес адамдармен, пейзаждармен танысқым келеді. Бұрын естімеген тілдерді үйренуге құштармын. Мен бүгінгі таңда сапар барысында соққан немесе маған өздерінің отандық кинематографтарын дамыту ісіне қатысуға мүмкіндік берген әрбір елді танып-біліп жатырмын». Бір жыл бұрын Франция азаматтығынан бас тартқан Ж.Депардье туған жеріне барып тұрады. Оның айтуынша, француздар оған жылы шырай танытып, әлі күнге дейін махаббаттарын жасырмайды. Бірақ қазір ол Әзірбайжан, Бельгия, Қазақстан, Ресей, Украина сынды мемлекеттерде жиі болады. «Мен әр кезде де саяхат адамы болғанмын, - дейді актер. - Мен белгілі бір жерге байланып қалғым келмейді. Францияға жиі ат басын бұрамын, алайда тек мейман ретінде. Қазір мен өзімді еркін сезінемін». Негізі: ҚазАқпарат, 07 қан 2014 Тағы да оқу Kcell қыруар қаражатты абоненттерге қайтарып беруі тиіс "Болашақ" үміткерлеріне тілді білудің шектік деңгейі көтерілді Алматыда Наурыз мейрамы қарсаңында Республика алаңы жабылады Петропавл түнгі клубында бір адам қаза болды Наурыз мейрамынан соң ауа райы жақсарады Алматыда жарылыс болып, бір адам қаза тапты Қазақстан парламенті жол қозғалысы туралы заңды қабылдады Қазақстан оффшорларды қолдануға қарсы ауқымды күрес жүргізуді бастауда Оралдық оқушылар біржыныстылар махаббаты туралы ертегі оқуда

Пандемия мен карантиндік шаралар біздің экономикамызға 2008 және 2015 жылдардағы дағдарыстардан да қатты соққы болып тиді. Біз әлі күнге дейін карантинге дейінгі жағдайға қайта қол жеткізген жоқпыз. Фото: «Деловая столица» Дүниежүзілік банк сарапшылары 2021 жылы біздің экономикамыз жақсара бастайды деп есептейді. Бірақ бірқатар шараларды қолға алу қажет. Бұл туралы ДБ-тің Қазақстан экономикасына арналған “Дағдарыстан кейін қалпына келтірудің ұзақ жолы” баяндамасында айтылған. Пандемияның салдары Карантиндік шаралардың нәтижесінде бүкіл әлемде сұраныс төмендеді, соның салдарынан мұнай бағасы төмендеді. 2020 жылдың сәуірінде соңғы жиырма жыл ішіндегі “антирекорд” тіркелді — барреліне 21 доллар. Бірақ кейіннен мұнай бағасы қайтадан өсті. Сонымен қатар, ішкі экономикалық белсенділікке де оңай соққан жоқ. — 2020 жылғы қаңтар-қыркүйекте ЖІӨ 2,8%-ға қысқарды, ал 2019 жылдың осы кезеңінде 4,1%-ға өсу тіркелген еді, – делінген баяндамада. Экономика әлі күнге дейін, тіпті 2020 жылдың үшінші және төртінші тоқсандарындағы белсенділіктің қайта жанданғанына қарамастан карантинге дейінгі көлеміне жеткен жоқ. Сарапшылар 2020 жылдың нақты қорытындысы республикада кедейліктің 12-14%-ға дейін ұлғайғанын көрсетеді деп күтуде. Салыстыру үшін — 2016 жылы бұл көрсеткіш 6%-ды құраған. Пандемия мен карантин, жұмыспен қамтылған халықтың шамамен 30%-ын жұмыспен қамтып отырған, әсіресе қалалардағы салалардың белсенділігін күрт төмендетті. — Оптимистік сценарий жасасақ, егер үй шаруашылықтары жинақтары мен қарыз алу арқылы кейбір шығындарын азайта алса, 2020 жылы кедейлік деңгейі 10%-ға дейін өседі. Жұмыспен қамтуға ең көп соққы болған локдаунның алғашқы айларында Қазақстандықтардың шамамен 17%-ының өмір сүру деңгейі кедейлік шегінен төмен болды. Алайда бұл тәсіл пандемияның ұзақ мерзімге созылуын және кедейленген халықтың жинақтарының төмен деңгейде екендігін ескермейді Пессимистік сценарий бойынша 2020 жылы кедейліктің жалпы деңгейі 14%-ға жетеді, бұл шамамен 2,6 миллион адам”, – делінген хабарламада. ДБ-тің болашаққа жасаған болжамдары әлдеқайда оптимистік болып көрінеді Сарапшылар 2021 жылы біздің экономикамыз 2,5%-ға өседі деп болжап отыр. Мұндай болжам жасауға бірнеше себеп бар: әлемдік экономиканың болашағының жақсаруы, экспортқа сұраныстың артуы, ішкі экономикалық белсенділікті қалпына келуі, тиісінше, қолда бар табыстың өсуі. —COVID-19-дың сәтті вакцинациясы нарықтардың сенімін нығайтып, 2021 жылы экономикалық белсенділікті қалпына келтіре алады және 2022 жылы неғұрлым жылдам өсу қарқынын көрсетеді, — деп есептейді Дүниежүзілік банк. Алайда, әлемдік экономиканың қалпына келуінің біркелкі болмауына байланысты қосымша қауіптер де бар. Олардың арасында “әлемдік қаржы нарығындағы қарыздың өсу қаупі” бар. Мұнай бағасы қалпына келе бастағанына қарамастан, әлемдік нарықтардағы мол мұнай қоры және мұнай өндіруді қысқарту жөніндегі ОПЕК+ міндеттемелері экспорттық кірістерді шектеуі мүмкін. Сонымен қатар, ішкі банк секторында да қиындықтар туындауы мүмкін. Жұмыс істемейтін несиелер көлемі өсіп келе жатқандықтан және қолдау шаралары тоқтатылған жағдайда қиындықтар арта түсуі мүмкін Олардың арасында жаңалары : қазба отынға әлемдік сұраныстың төмендеуі, инвестицияларға өңірлік бәсекелестіктің күшеюі, қаржы секторындағы тұрақсыздық қаупінің артуы, есеп беретін және ашық басқару қажеттілігінің арттыру. Реформалар мен сәтті вакцинация қажет Дүниежүзілік банк құрылымдық реформаларды жеделдетуді ұсынады. — Қазақстанда ЖІӨ-нің орташа өсімі өнімділіктің төмендігі мен экономиканың әртараптандырылуының төмендігіне байланысты әрбір экономикалық дағдарыстан кейін төмендейтінін көрсетіп отыр. Президент өзінің жыл сайынғы Жолдауында “жаңа нақтылыққа” қарсы тұруға саясатындағы түбегейлі өзгерістердің қажеттілігін атап өтіп, реформаларға бастама көтерді. Билік өнімділіктің өсуіне және экономиканы қалпына келтірудің берік негізін құруға кедергі келтіретін бұрыннан келе жатқан мәселелерді шешуге деген адалдығын көрсетуі маңызды – делінген баяндамада. Бірер күн бұрын ДБ өкілдері мен отандық экономистер онлайн режимде салдарлар мен болашаққа жасалған болжамдарды талқылады. Әлемдік экономика дамуының жаңартылған болжамын, экспортқа сұраныстың артуын, ішкі экономикалық белсенділіктің жаңғыруын және қолда бар кірістің неғұрлым жоғары болуын ескере отырып, — 2021 жылы экономиканы біркелкі қалпына келтіру күтілуде — деп атап өтті Дүниежүзілік банктің Қазақстандағы өкілдігінің аға экономисі Самсу Рахарджа. Сондай-ақ, ол өсу динамикасына қолдау білдіру үшін сәтті вакцинация мен экономикалық реформалар маңызды екенін айтты. — Әр экономикалық дағдарыстан кейін елдің ЖІӨ-нің орташа өсуі төмендеген. Бұл өнімділіктің тоқырауына және көмірсутектерге шамадан тыс тәуелділікке байланысты болған. Демек, Қазақстан экономиканы инклюзивті тұрғыда қалпына келтіру және өнімділікті арттыру үшін реформалар жүргізуге, сондай-ақ мемлекеттік бағдарламалардың тиімділігін қамтамасыз етуге бұрынғыдан да көбірек назар аударуы қажет. Ауылдық жерлерде кедейлер санының едәуір өседі деп күтілуде, бұл теңсіздіктің өсуіне алып келеді, – деді Дүниежүзілік банктің Қазақстандағы тұрақты өкілі Жан-Франсуа Марто. NAC-Analytica корпоративтік қорының Басқарма төрағасы Ақтоты Айтжанованың айтуынша, ішкі өндіріс көлемі 2021 жылдың үшінші тоқсанында пандемия басталғанға дейінгі деңгейге жетеді. Сонымен қатар, ол 2021 жылы елдің ЖІӨ 4%-ға қалпына келеді деп санайды. Стратегиялық бастамалар орталығының (CSI) басшысы Олжас Құдайбергенов “пандемияның әсері тағы 2-3 жылға созылады” деп санайды. Демек, экономиканы қолдау шаралары қысқа мерзімді болмауы тиіс.

Қабылданған нормаларға сәйкес, мұндай келіссөздер кезінде бұл орын аудармашылар мен басқосудың басқа қатысушылары үшін сақталады. Кеше Анкарада Ердоғанның Урсула фон дер Ляйен мен Еуропалық Кеңестің төрағасы Шарль Мишельмен кездесуі өтті. Кездесу барысында Еуропалық Кеңестің басшысына орын табылмай қалды, деп хабарлайды zakon.kz. Видеода Еуропалық Кеңестің басшысына мәжіліс бөлмесінде орын жетпей қалғаны көрінеді, өйткені кездесуге арналған алаңда тек екі орындық болған. Ақырында оның біріне Мишель отырғызылды, ал фон дер Ляйен дипломатиялық хаттамаға сәйкес, төмен дәрежелі Түркияның сыртқы істер министрі Мевлют Чавушоглуға қарсы диванға отыруға мәжбүр болды. Қабылданған нормаларға сәйкес, мұндай келіссөздер кезінде бұл орын аудармашылар мен басқосудың басқа қатысушылары үшін сақталады. Еуропалық парламенттің мүшесі, депутат Софи ин’т Уэльд бұл жағдай кездейсоқ болмады деп санайды. Сондай-ақ ол Еуропалық Кеңестің төрағасы Шарль Мишель неге ешқандай шара қабылдамады деп алаң. Еуропалық институттар басшыларының Ердоғанмен келіссөздері кезінде экономикалық ынтымақтастықты дамыту, сондай-ақ босқындар мәселелері талқыланды.

Instagram желісінде танымал әншілер Төреғали Төреәлі мен Алтынай Жолдыбаеваның бірге түскен суреттері тарап кетті деп хабарлайды NUR.KZ. View this post on Instagram #тусiрiлiмде ☺️ A post shared by Tуту 🐍 (@altynaizholdybayeva) on Jun 30, 2018 at 12:58am PDT Танымал әнші, актриса, Кәмшат Жолдыбаеваның сіңлісі Алтынай Жолдыбаева өзінің жеке парақшасында Төреғали Төреәлімен бірге түскен суреттерін жариялады. https://kaz.365info.kz/kokip-tyr-toregali-ozinin-maskharasyn-shygargan-videoga-khatysty-zhauap-khatty-video-295044 Алтынай бұл жазбаны еш түсіндірмей, тек “Түсірілімде” деп сөз қалдырған. Желі оқырмандары болса “Жарасасыздар”, “Керемет сурет”, “Жұптарыңыз әдемі екен” деген пікірлер қалдырды. https://kaz.365info.kz/shegip-algan-toregali-toreali-zhelini-shulatty-video-276171 Ал тағы бірі Алтынайдың Төреғалиға жабысып алғанын сөгіп: “Әйелі көрсе не болады, ұялмайсыз ба сонша тақап” деп жазды.

Зерттеудің өзектілігі. Аймауытов Жүсіпбек (1889-1931) - қазақтың көрнекті жазушысы, қазақ әдебиетін қалыптастырушылардың бірі.Туып өскен жері Павлодар облысының Баянауыл ауданына қарасты бұрынғы «Қызыл ту», қазіргі Жүсіпбек Аймауытов ауылы.Әкесі Аймауыт кедей болғанымен, арғы аталары Дәндебай мен Қуан атақ-абыройлы, бай, ел арасында білікті кісілер екен. Жүсіпбек жастайынан арабша хат тану, оқу үйренген. 1907 ж. бастап Баянауылдағы орысша-қазақша екі кластық мектебінде, Керекудегі (Павлодар) қазыналық ауыл шаруашылық мектебінде, Керекудегі екі класты орыс қазақ мектебінде тиіп-қашып оқиды. Бір жағынан бала оқытып, қаражат табады. 1911-1914 жж. ауылда мұғалім болып істейді.1914 жылы Семейдегі оқытушылар семинариясына қабылданады. Оны 1918 жылы аяқтап шығады.Мұнан соң алашордашылардың істеріне араласып, Семейде «Абай» журналын шығарысып, Қ. Сәтбаевпен, М. Әуезовпен танысады. Кейін Алашордадан бөлініп, Коммунистік партия қатарына өтеді (1919). Қазақстан Кеңестерінің Құрылтайы съезіне делегат болып қатысып, Қазақ АҚСР Халық ағарту комиссариаты комиссарының орынбасары болып тағайындалады (1920). (Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана 1 Ж.Аймауытов шығармаларының тақырыптық жүйесі 1.1 Жазушы шығармаларындағы ойшылдық сарын Жүсіпбек Аймауытов аса көрнекті қазақ жазушысы. 1907-1913ж. Баянауыл, Кереку (Павлодар) мектептерінде, 1914-1919ж. Семей мұғалімдер семинариясын оқыған. 1920-1921ж. ҚазССР халық ағарту комиссариатында бөлім бастығы, коллегия мүшесі. 1921-22ж. Семей губерниялық оқу бөлімінің меңгерушісі, Семейдегі «Қазақ тілі» газетінің редакторы болып істеген. 1922-1923ж. Қарқаралыда мектеп мұғалімі, 1923-1926ж. «Ақ жол» газетінің редакциясында (Ташкент) бөлім бастығы. Ташкент институтында мұғалім, 1926-1929ж. Шымкент пед.техникумында директор. 1929ж. «Қазақстандағы ұлтшылық ұйыммен байланысы бар» деген сылтаумен тұтқындалып, 1931ж. атылған. Аймауытовтың әдебиетпен әуестенуі 1910ж. басталады. Оның алғашқы өлеңдері мен әңгімелері, мақалалары «Қазақ», «Сарыарқа» газеттерінде, «Абай» журналында жарияланып тұрады. 20-жылдар ішінде респ. Газет-журналдар бетінде шығармалары көп басылған. «Қартқожа» романы (1926), «Ел қорғаны» (1925), «Мансапқорлар» (1925), «Қанапия мен Шәрбану» (1926), «Шернияз» (1926) пьесалары, «Нұр күйі» поэмасы (1929) және бір топ аударма кітаптары жарық көрген. Аймауытовтың жаңа дәуірдегі қазақ прозасын, әсіресе, роман жанрын бастаушы есебіндегі орны үлкен. «Қартқожа» - қазақ кеңес романының басы, онда 20 ғасырдың басындағы әлеуметтік революциялар кезінде тартыс жолыннан өтіп, қоғамдық шындықты түсінуге ұмтылған қазақ жасының өмірі суреттеледі. Аймауытовтың екінші романы «Ақбілек» кітап болып басылып үлгермеді [1]. (Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана 1.2 Жүсіпбек аударма шебері Жүсіпбек - әдебиеттің барлық саласына қалам тартып, өнімді еңбек етіп, өзіндік із тастап кеткен талантты жазушы. Соның ішінде Жүсіпбектің шығармашылық мұрасының ең бір көрнекті жағы, сан-салалы талантының тағы да бір қыры оның аудармашылық өнерінен танылады. Өмір мен өнерге деген құштарлық, оқу мен білімге ұмтылыс, ерекше зеректік, танып білуге деген құлшынысы бала кезінен ұшқындап есейіп, ер жеткенде үлкен жалынға айналды. Әрине, Жүсіпбектің рухани әлемінің байып, жан-жақты қалыптасуына оның қоршаған ортасы мен жанұясы ықпал етті. Он бес жасқа толғанда бала оқытып жүрген Жүсіпбекке ескіше алған мол білім шығыс әдебиетінің көне үлгілерімен, діни дүниелерімен еркін танысуға үлкен мүмкіндік берді. Әйтсе де мұнымен шектеліп қалуға болмайтынын жете түсініп, орысша білім алуға талпынуы жігерлі жалын атқан жанның рухани әлемге барар жолы еді. Осы жолда жас талап талай қиындықтарға төтеп беріп, өзінің зеректігінің арқасында орысша хат танып, өз бетінше көп ізденеді, соның нәтижесінде кәдімгідей еркін аударма жасау дәрежесіне жетеді. (Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана 2 Ж. Аймауытов поэзиясының философиялық тереңдігі 2.1 Әлеуметтік-саяси мәселелер жайындағы мақалалары Публицист болу екінің бірінің қолынан келе бермейді. Оның өзіндік таудай талабы мен тастай тәртібі бар. «Жүк ауырын нар көтереді» дегендей, бұл сала маманына аса үлкен жауапкершілік жүктелетіні айдан анық. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін жаза білу, өткір сыншы, саяси сауатты әрі не нәрсеге қырағы, шапшаң болу публицистің басты қасиеті болу керек. Әрине, аталған сыннан Жүсіпбек Аймауытов сүрінбей өте білді. Әзірге жинаққа енген қырық бес мақаласына көз жүгіртіп өткен жан оның сөз саптау шеберлігі мен жалынды жігеріне сүйсінері хақ. Ендеше, сөз тізгінін солай қарай бұралық. Жүсіпбек Аймауытов мақалаларында әртүрлі көкейкесті мәселелерді көтере білген. Өз заманының жаршысы болған публицист қоғамдық, әлеуметтік, ағарту мәселелеріне баса назар аударған. Мысалы, оқу-ағарту мәселесі сол кездегі өзекті мәселелердің бірі болғандықтан, Жүсіпбектің бұл жайында дабыл қаққан мақалалары өз алдына бір төбе деуге болады. Атап айтсақ, «Мектеп қандай болу керек?» атты мақаласында уақыттың алға тартқан талабын, сұранысының шама-шарқын түйіндей келіп автор өзінше қорытынды жасайды. Яғни сол кездегі мұғалімдердің білім дәрежесі мен халық жағдайын ескере отырып белгілі бір уақыт мерзіміндегі оқу жүйесін ұсынады. Осы орайда, «Ел мектептері қандай болу керек екені туралы 2-3 жылдан бері сөз қозғалып, баспасөз бетінде жазылып келеді; түрлі жобалар ұсынылып келеді»[6,237] деуі Жүсіпбектің өз алдына ақыл айтып білгірсімей, көптің пікірімен санаса білетіндігін көрсетеді. (Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана 2.2 Ж.Аймауытовтың бүркеншек есімдері Бүгінде туған әдебиетімізге қайта оралып табысқан сөз зергері Жүсіпбек Аймауытов кезінде өзінің біраз шығармасын баспасөзде әдеби бүркеншек есімдермен жариялаған. Төменде жазушының біреулер, біреулер біле бермейтін осындай есімдеріне қысқаша тоқталып өтпекпіз. Жазушының алғашқы бүркеншек есімі – «Қызылтаулық»... Қызылтау – жазушының туған жері, атамекені. (Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана Қорытынды Сонымен, публицистика - белгілі бір уақыт пен кеңістікті қамтитын заман шежіресі, дәуір үні. Өткен кезеңдерде қаңдай қоғамдық-саяси ахуал болғандығын, халық жағдайын, әлеуметтік өзгерістер мен шаруашылық бағыттарын сол уақыттан қалған ауызекі мұралар арқылы және баспасөз бетінде жазылып, жарияланған публицистика арқылы бүгін біле аламыз. Уақыт үні Жүсіпбек Аймауытов еңбектері бойында да орын тепті. Жүсіпбек Аймауытовтың публицистикасындағы кемелді ісі ұлттық баспасөздің жетілдіруде қосқан үлесімен өлшенеді. Оның публицистік мұраларындағы жаңашыл ізденістері, ұлттық ой-толғам, терең көзқарас, әлемдік байланыс нышандары өз алдына ашқан жаңалықтарына дәлел боларлықтай жайттар. Ол заманның заңғар мәселесін көтеру жолында сыншылдық, насихатшылдығымен, тереңдігімен, журналистік мықты қабілетімен және ереуліге қарулы көзқарасымен танылды.

Тоғызқұмалақ – бес мыңжылдық тарихы бар, күллі түркі халықтарына ортақ, ойлау өнерінің салтанат құру сайманы. Бұл ойын қазақ, қырғыз, қарақалпақ, алтай халықтарында сақталған және әр түрлі атаумен аталып, бұл жағдай бүгінде жағымсыз сипат алып отыр: қазақта бұл «тоғызқұмалақ» аталса, қырғызда өтетін осы ойын «тоғызкоргоол» аталып еларалық ауқымда насихатталады. Бірақ бұдан тек қана құндылығымыз ұтылуда, әлемдік ауқымға тарала бастаған ақыл спортымыздың атауы әлі күнге әрі-сәрі, нақтыланбаған күйі жұртты шатастыруда. Ойынды зерттеушілер еңбегін шолғанда, басты төрт атауды ғылыми-тарихи нысан ретінде қарастыруға болады: тоғызқұмалақ, тоғызкоргоол, орда, тоғызат. Бұл атаулар түркі халықтарының қолданысында ғана емес, ғылыми айналыста болып келген. Тоғызқұмалақ. Бұл атау Краснов А.Н. (1887), Пантусов Н. (1904), Карутц Р.(1910), Куфтиннің Б.А. (1926) тарихи-этнографиялық еңбектерінде 1887-1926 жыл аралығында ғылыми айналыста аталып, қалыптасқандығын көреміз. Бұл атау қазақ халқының отырықтану үдерісін бастаған кезіне сәйкес, ойынның ежелгі көшпелі құндылықтарының азайып, қарабайырланған атауға ұшырағанын байқатады. Ақтеңіз жағалауындағы көшпелі түркі тайпалары «тогузташ» атағаны да мәлім. Соған қарағанда «құмалақ» сөзі бұрынырақтағы қолданыста тек қана малдың ұсақ жұмыр нәжісін білдірмеген. Мұның үстіне «тоғызқұмалақ» сөзі мейлінше шұбалыңқы, өзгетілді адамдардың тілін келтіру аса қиындық келтіруде. ТАҚЫРЫП БОЙЫНША МАТЕРИАЛДАР: Тоғызат. Арап сыйпыры. Абақ-керей. Анақарыс пен Абай – ұлы даланың қос ойшылы Тоғызкоргоол. Бұл қырғыз атауы ойынды алғаш рет 1898 жылы фин зерттеушісі Карл Отто Мунк (1898) қолымен фотоға түсірген сәттен аталады. Ал венгер ғалымы Дж.Алмаши ойын сипаттамасын жазып қалдырған. Бірақ бұл сипаттама бойынша (М.Шотаев) ойын ережесі бүгінгі тоғызкоргоолдан мүлдем бөлек болған. Бұл сөз Алмаши нұсқасында «колгор» түрінде түскен. «Коргоол» сөзі моңғолдың домалақ ұғымын беретінін ескерсек, бұл да «құмалақ» сөзінің калькасы екені рас. Және бұл атаудың қағазға түскен сәті де көшпелі өмір салтына отырықшылық ықпалының зорайып, көшпелі құндылықтардың біршама ығыса бастауымен тығыз байланысы байқалады. «Тоғызкоргоол» атауына да тоғызқұмалақ секілді кемшін сипаттар тән: бұл да мейлінше шұбалыңқы, өзгетілді адамдардың тілін келтіру аса қиындық келтіреді, ойынның қырғызша қалыптасқан бұл атауы фонетикалық жағынан да, семантикалық жағынан да біршама тоқырауға ұшырап, өзінің бастапқы көшпелі мәдени сипатынан ажырап, сыртқы қарабайыр мағынасын сақтаған. Орда. Ойынның «орда» аталғандығы да сөз болуда, алайда ғылыми еңбектерден гөрі бұл атау фольклорда сақталған. Мәселен «Манас» жырында осылай аталады: Баштаптыр Манас Ордону, Ордо деген оюнду Бизге мирас қылғаны Тогуздап коргоол салғаны Бу Манастан қалғаны. Бұл атаумен ертеректе кәзіргі ұтыс тасы жиналатын ұяшықтың «орда» аталғаны да байқалады. Соған қарағанда ойынның бір кездері «орда» атауымен де аталғандығы мәлім. Алайда, бүгін аталмыш ойынды «орда» атау күрделі жағдайларға тірейді: орда сөзінің бірнеше семантикалық сипаты қалыптасты да, ойынды осылай атау үдерісі біршама қасаң кедергіге ұшырайды. Тоғызат. Бұл атау ресейлік этнограф-шенгер Г.С.Загряжскийдің 1874 жылғы еңбегінде көрініс тапқан. Аталмыш еңбек әзірге тоғызқұмалақ ойынын хаттаған ең алғашқы дүние болып отыр. Түркілік зияткерлік ойын үшін бұл мақаланың өзектігі сонда, аталмыш жазба қағазға түскенде көшпелі өмір салтына тән сана бұзыла қоймағандығымен құнды. Оған себеп – ойын атауының аса ежелгі сипаты «тоғыз ат» түрінде сақталып қалғандығы. Тоғызқұмалақ ойынының құрылымына зер сала отырып, атаулар мен ұғымдар негізінен жылқыға, аңшылыққа және көшпелі сипатқа қатыстылығы айқын көрініп тұр. Ойындағы ұяшық атаулары қазақ, қырғыз, қарақалпақ халықтарында сәл өзгерістері болғанымен, әуелгі тұтас мазмұнға барынша жуық әрі бірін бірі толықтырады. Бұл атаулардың барлығы дерлік жылқыға қатысты сөздер. Тоғызқұмалақты зерттеушілер бұл атаулардың әр отауға сәйкес міндеті мен мүмкіндігін ашатынын пайымдауда. Бұл ойында барлық отауы дымсыз қалған ойыншының жағдайын «атсырау» ұғымымен атайды, бұл – атсыз қалу дегенді білдіреді. Демек, ойынның басты атрибуты да ат болғаны және бір кезде «тоғызат» аталғандығы да осыдан көрінеді. Тіпті, ойын кезіндегі жүрістің «көшу» етістігімен айтылатыны да ойынның «көшпелі» болмысын аша түседі. Тоғызаттың аттылар өркениетіне тиесілі екенін С.Аманжоловтыңмына бір сөзі нықтай түседі: «Бұл ойынның ерекше бір қасиеті терминдерінде: терминге қарап бұл нақтылы мал шаруашылығының тудырған нәрсесі екен дейсің...» Сайып келгенде, «тоғызат» сөзі барлық түркілерге ортақ, талас тудырмай қабылданатын және ойын мазмұны мен тұрпатына сәйкес номадтық мәні мен сипаты зор лексема.

Өткен демалыс күні Абай облысының орталығы Семей қаласында аймақ тарихында тұңғыш рет жалпыхалықтық марафон өтті. «Абай-марафон 2022» аталған шараға өңірдегі барлық мекемелердің өкілдері қатысып, салауатты өмір салтын насихаттады. Әрине, марафонға спортты серік етуді дәстүрге айналдырған теміржолшылар қауымы да қатысып, қала халқымен бірге өз шеберліктерін сынға салды. Әуесқой спортшылар алдын ала белгіленген аумақпен 3, 5, 10 шақырымды жүгіріп өтулері тиіс болатын. Белсеніп шыққан теміржолшылар арасында осыған дейін де сан түрлі сайыстарда, соның ішінде ұлттық компания бойынша өткізіліп жүрген жарыстарда топ жарып жүрген, Семей магистральдық желі бөлімшесі техникалық бөлімінің бастығы Нұрлан Бегәділовтің жұлдызы жанды. Ол 10 шақырымдық қашықтыққа жүгіруден өз салмағы бойынша топ жарып, бірінші орынды еншіледі. Нәтижесінде арнайы сыйлық пен медальға және ұйымдастырушылар тарапынан марапатқа ие болды. Нұрлан Бегәділов спортпен айналысуды 2014 жылы бастапты. Тек жеңіл атлетика ғана емес, шаңғы және велоспортты да жанына жақын тұтады екен. – Биылғы жылы қатысатын сайыстар қатары өте көп болды. Алдағы уақыттарда да бірқатар жарыстарда бақ сынауды көздеп жүрмін. Бәлкім даярлық шараларының нәтижесі болар, осы марафонда теміржолдың намысын қолдан бермеуге тырыстым, – дейді 47 жастағы желаяқ жігіт. Ал теміржолшы марафоншыларды бәйгеге баптап апарған Семей ЖТ бөлімшесі «Локомотив» спорт клубының нұсқаушысы Наталья Мешкованың айтуынша, сайыста теміржолшылар намысты қолдан бермеген. Мәселен, 3 және 5 шақырымдық қашықтыққа жүгіруден Семей вокзалының бастығы Есен Қажығұлов та жүлделі орындардан табылып, ұлттық компанияның туын желбіреткен.

Электронды тарихи-мәдени қордың негізі "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасының "Шығыстану секциясы" Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты тарапынан 2005 жарияланған "Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері" сериясының 2-томы "Н.Базылхан "Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Ениесей, Талас)" Алматы: Дайк-Пресс. 2005, 252 б. +144 бет жапсырма" атты ғылыми еңбек болды. Ғылыми редакторлары: т.ғ.д., проф. М.Қ.Әбусейтова, ф.ғ.д., проф.Б.Бұхатұлы. Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының директоры т.ғ.д., проф. Меруерт Қуатқызы Әбусейтоваға көрсеткен көмегі үшін алғыс білдіреміз. Ескерткіш Үйреткіш Этномәдени сөздік Жәй сөздік Деректер Іздеу Көмек Контакт қаз рус eng © Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университет. Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті тапсырысы бойынша жүргізілген "Жазба және этноархеологиялық деректемелер бойынша қазақ тілінің тарихи-мәдени ақпарат көздерін жасау" жұмысы шеңберінде жасалған.

2013 жыл бойына «Атырау су арнасы» КМК Атырау қаласының тұрғындарына 154 млн теңгені қайтаруға міндетті. Бұл сома 2010 жылы «Инвестицияға айырбас тарифі» бағдарламасы бойынша су тарифін көтеру аясында жиналған болатын. Ал бұл ақшалар мақсаты бойынша пайдаланылған жоқ («АЖ», №12, 28.03.12 ж., «Тарифті көтерудің қажеті қанша?» жарияланымын қараңыз). 27 наурызда кеңседе «Атырау су арнасы» КМК директоры Андрей ТАШЛЫКОВ (суретте) журналистердің сұрақтарына жауап берді. 2010 жылы қала тұрғындарынан кәсіпорынды жаңғыртуға жинаған жүз миллионнан астам теңгенің қайда кеткендігі туралы «АЖ» тілшісінің сұрағына бас су қызметкері: «Білмеймін, бұл мен осы орынға тағайындалғанға дейін болған жайт», деп жауап берді. А.Ташлыков қалалық су құбыры желілерінде рұқсат етілмеген ойымдардың және су ұрлаудың көбеюі мүмкін екендігін айтып өтті. Сондықтан қалада тұтынушылардың мекен-жайы бойынша су құбырының тарамдары мен түсірмелі шүмектерді түгендеу жоспарланыпты. Өткен жылы осындай 249 су ұрлау фактілері анықталған. «Бақылаушыларды бақылау» қызметі құрылып, алақол тұтынушылармен «ортақ тіл тапқан» абоненттік қызмет көрсетушілер анықталды. Осындай әрекет үстінде ұсталған бақылаушылар су арнасына тигізілген зиянды өтеп, содан кейін жұмыстан шығарылған. - «АСА» септиктері бар коттедж қожайындарынан абоненттік төлемдер алу тәжірибесін жалғастырады. Сумен қамту және су бұру қызметтерін ұсыну ережелеріне сәйкес, тұтынылған су көлемі кәріз көлеміне тең болады. Сондықтан септиктен лас суларды сору үшін вакуум жалдарда тұрғындар кәсіпорынның – машина қожайынының «АСА»-мен келісімшарты бар-жоғына көз жеткізуі тиіс. Бүгінгі күні мұндай келісімшарттар «West-Dala» ЖШС мен «Арнаулы автобаза» КМК-де ғана бар. «АСА» КМК-ның септиктерді сору қызметін ұсынуға құқығы жоқ. Дегенмен де, «АСА» сорғы стансасының көмегімен ағынды суларды буландыру аймағына тасымалдау шығындарын көтереді. Сондықтан жеке ваккуммен қызмет көрсетушілердің қызметін пайдаланатын үй қожайындары септикті пайдалану ақысын төлеуі тиіс, - деп мәлімдеді А. Ташлыков. - Су тасқыны маусымында химиялық реагенттер мен электр энергиясына көп шығынданамыз. Атырау – суды тек Жайық өзенінен ғана алатын бірден-бір аймақ. Қазақстанның басқа қалаларында суды ішінара немесе толықтай ұңғымадан алады. Өткен жылы тасқын күшейген кезде Жайық суының лайлығы бір литрге 820 миллиграммға дейін жетті. Яғни, бір литр суда 820 грамм құм бар еді. Бұл суды қалыпты жағдайға дейін жеткізу керек болды. Бірінші учаскедегі су тазарту құрылғысының бір өзі ай сайын 34 млн теңгенің электр энергиясын тұтынады. Өткен жылы бір текше метрдің өзіндік құны бізде 75 теңге құрағанын есептеп шығардық. Егер бюджеттен көмектеспегенде, су арнасы қызметін жалғастыра алмаған болар еді... А.Ташлыковтың айтуынша, қалада №1 және №2 сүзгілеу стансасын қайта жарақтауды тоқтату жоспарына байланысты судың тапшылығы орын алмайды: - 2008-2010 жылдары №3 сүзгілеу стансасын қайта жарақтау үшін тоқтату салдарынан туындаған жағдайлар қайталанбайды. Қалалық әкімдік Береке поселкесіндегі №5 жаңа сүзгілеу стансасы іске қосылмайынша, қайта жарақтауға кіріспеу туралы шешім қабылдады. Қазір ол жерде жабдықтарды жетілдірумен «Казводоканалналадка» институтының мамандары айналысуда. Жаңа су тазарту стансасының тұрбалары қалалық су құбыры жүйесіне қосылды және тексеруден өтті. Мұрат СҰЛТАНҒАЛИЕВ Сурет «АЖ» мұрағатынан алынды 1 сәуір 2013, 09:13 WhatsApp арқылы хабар жіберу Бөлісу: Қате таптыңыз ба? Тінтуірмен белгілеп, Ctrl + Enter түймесін басыңыз. Осы мақала тақырыбына қатысты ой-пікіріңізбен бөлісіп, бейнежазба жолдағыңыз келсе, WhatsApp +7 707 37 300 37 нөміріне және editors@azh.kz поштасына жібере аласыз. Басқа жаңалықтар Әлеуметтік нысандар салуға 19 жер учаскесі бөлінді Бүгін, 01:28 371 просмотра Қасым-Жомарт Тоқаев ресми түрде жеті жылдық мерзімге президент қызметіне кірісті Кеше, 15:53 390 просмотра «Көше музыканттары туралы іс». Полицияның әрекеті заңсыз деп танылды, бірақ ... 25 қараша, 21:55 665 просмотра

Бюджет қаржысын жымқырған: мемлекетаралық іздеуде жүрген қазақстандық ұсталды: 04 маусым 2022, 11:24 - жаңалықтар Alashainasy.kz Басты Алаш-ақпарат Қылмыс Бюджет қаржысын жымқырған: мемлекетаралық іздеуде жүрген қазақстандық ұсталды 04 маусым 2022, 11:24 Қаржы мониторингі агенттігі мемлекетаралық іздеу жарияланған Әнуарбек Жексенғалиевтің ұсталғанын мәлімдеді. "Мемлекетаралық іздеу жарияланған Әнуарбек Болатұлы Жексенғаливті Қаржы мониторингі агенттігінің Алматы қаласы бойынша аумақтық департаментінің қызметкерлері ұстады", - делінген хабарламада. Еске сала кетсек, бұған дейін Қаржы мониторингі агенттігі 1,1 млрд теңге бюджет қаржысын жымқырды деген күдікпен екі азаматқа іздеу жариялаған болатын. Соның бірі ұсталып отыр. Күдіктілердің тұратын жері туралы шынайы ақпарат берген адамға ақшалай сыйақы берілетіні хабарланған еді.

АҚШ-тың Алабама штатынан келген PhD докторы Сандра Ван Харрис қыркүйек пен желтоқсан айлары аралығында Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университетінде биология және химия білім беру бағдарламалары бойынша оқитын студенттерге дәріс беруде. Бирмингем қаласындағы Алабама университетінің отбасылық медицина оптометриясы бойынша докторлығын қорғаған Сандра Ван Харрис университетіміздің жаратылыстану институтының 6В01509-Биология, В01508-Химия-Биология білім беру бағдарламаларының ағылшын және көп тілде білім алатын 2, 4 курс студенттеріне «Медициналық биология», «Өсімдіктер систематикасы», «Цитология, гистология және эмбриология» пәндерінен ағылшын тілінде дәріс оқып, өз тәжірибесімен бөлісуде. . Білім беру жүйесіндегі заманауи технологияларды қолдану арқылы, білім алушылардың жоғарыда аталған пәндер бойынша ақпараттарды терең игеруіне шетелдік маман айтарлықтай үлес қосуда. Білім алушылар күнделікті дәріс барысында пәндерге байланысты негізгі мәліметтерді игерумен қатар, ағылшын тілін меңгеру деңгейлерін едәуір көтеруге мүмкіндіктері зор. Сандра Ван-Харрис туралы қысқаша мәлімет. Білімі: 1992 ж. - Микробиология бакалавры дәрежесі, үздік дипломмен. Magna Cum Laude. Джорджия университеті, АҚШ. 1997 ж. - оптометрия докторы дәрежесін алған (Огайо Мемлекеттік Университеті, Колумбус, Огайо, АҚШ). 1998 – АҚШ-тың Бирмингем қаласындағы Алабама университетінің отбасылық медицина оптометриясы бойынша докторлық дәрежесін алған.

Әр пенденің дүние есігін ашқан сәттен бастап, ақырғы демі біткенге дейінгі тірлігінде атқаратын жұмыстары, мойындарына жүктелген міндеттері болады. Ведалық ілімде бұны –дхарма деп атайды. Бұл міндеттер ешқандай конституцияда немесе заңда жазылмаса да, діни шарттарда белгіленбесе де , оны әрбір адам өзі іштей түйсінеді. Міндетті орындамаудың салдары Пенде мойнына жүктелген табиғи міндеттерін орындамайтын болса, оның зардабын өзі де, айналасындағы басқалар да тартады. Мәселен, әр адамның ең алдымен, өзі тұратын мекендегі көршілерінің алдындағы, отбасы мен туған туыстарының алдындағы міндеттері бар. Егер сіз көршіңізбен тату тұрмасаңыз бұдан көршіңіз де, өзіңіз де зардап шегесіз. Пайғамбарымыз хадисінде «ең алдымен көршіңе көмектес, содан кейін тағы да көршіңе көмектес» дейді. Көрші түсінігі тек жапсарлас үйде тұрумен шектелмейді. Бірге жұмыс істейтін адамдар да сізге көрші іспеттес. Ең алдымен, сіз оларға залалыңызды тигізбей, содан кейін қолдан келгенше көмектесуіңіз қажет. Егер сіз өз міндетіңізді дұрыс орандамасаңыз, одан көршілеріңіз залал тартады. Біздің мекемеде өзінің қызметтік міндетін дұрыс орындамайтын келіншек жұмыс істейді. Жарнама бөлімінде істейтін ол ешқандай жарнама тартпайды, орысша жазылған мәтіндерді бізге әкеліп аудартып алады, жиі-жиі ауырып, жарамсыздық парақшасымен жұмысқа апталап шықпайды. Бұл уақыттарды оның міндетін басқалар атқаруға мәжбүр және олар бұл үшін бір тиын алмайды, яғни тегін істейді. Кім артық жұмыс жасауды ұнатсын, сондықтан басқалар әлгі келіншекті жеккөреді. Жалқаулығы үшін, өз міндетін дұрыс орындамайтындығы үшін. Өткен жылы Көкшетауда арақ ішіп, темекі тартатын ерлі-заыптылардың кесірінен көп пәтерлі үйде өрт шығып, біраз үйлер жанып кетті. Араққа тойып алған әлгі екеуі ұйықтап жатып, төсегінде темекі тартып, сөнбеген тұқылды еденге тастай салыпты. Өрт содан шыққан. Осының салдарынан әлгілердің өздері де, көршілері де зардап шекті. Бұндай мысалдарды көптеп келтіруге болады. Мұғалім бала оқытып, имам уағыз айтсын 1987 жылы университетті алғаш бітіріп, жолдамамен шалғай ауылға мектепке мұғалім болып бардым. Мектеп директоры біраз жасқа келген адам маған: «мұғалімнің жолы қыздың жолынан да жіңішке, сенің әрбір ісіңе балалар қарап отырады, шалбарың қыртысталып, сақалың алынбаса, дөрекі сөйлесең, осының бәрі беделіңді түсіреді. Сондықтан киім киісіңе, жүріс-тұрысыңа, сөзіңе көңіл бөл» деген еді. Ол сөздің ақиқаттығын мектепте істеген бір жыл уақыт ішінде тәжірибе арқылы көз жеткіздім. Өз міндетін дұрыс орындамайтын дәрігер, мұғалім, тіпті көше сыпырушы сияқты қарапайым жұмыскердің әрекетінің де теріс зардабы мол болады. Оны әлгі адамның өзінен басқа, айналасындағы жандар, туыстары мен отбасы да тартады. Дхарма дегеніміз: өз міндетіңді барынша адал орындау. Ол сенің қызмет міндетің бола ма, ата-анаңның, отбасыңның, туыстарың мен дос-жарандарыңның, ақырсында Отаныңның алдындағы міндет бола ма – бәрібір. Бәрін де хал-қадерің келгенше дұрыс орындауға күш салуың қажет. Сонда ең алдымен, өзгелерге залалың тимейді, содан кейін тамыр-таныстарыңның алдында жүзің жарқын болады. Өз міндетін түсінбейтіндер Таяуда театрға бір спектакль көруге бардым. Теріс ағымдарға ілескендер жайындағы пьеса екен. Дін тақырыбы көңіліме жақын болғасын барғанмын. Алдыңғы қатарға тақия киген бір кісі келіп отырды. Үстіне жасөспірімдер киетін жеңіне жамау салынған пиджак киіпті. Қалтасынан смартфонын шығарып, соған шұқшия қарап отырған оны қасымда отырған жігіт «мынау имам емес пе» дегенде ғана әзер таныдым. Иә, орталық мешіттің имамы екен әлгі. Үстіне ақ шапан киіп, басына сәлде салып жүретіндіктен болар, мына пиджак киіп, смартфон ұстаған қалпында имамға еш ұқсата алмадым. Спектакль біткен соң жұрт әртістерге қошемет көрсетіп түрегеп тұрып ұзақ қол соқты. Спектакльден шыққасын танысым: «театрға жастар көп келген екен, егер имам сахнаға шығып, жат ағымдардың залалы туралы бірер ауыз уағыз айтқанда, әсерлі болар еді» деді. Бірақ пиджак киген имамның жат ағымның залалы туралы спектакль көріп әсерленген жастардың алдына шығып, уағыз айту қаперіне де кірмеген сияқты. Оның киім киісі мен осы әрекетіне қарап, өз міндетін түсінбейтіндігін, тіпті өзі таңдап алған дін қызметкері мамандығын онша ұнатпайтындығын байқағағандай болдым. Әйтпесе, неге шапан киіп, сәлде тағу тек мешітте ғана жарамды деп санайды. Христиан поптары көшеде де, үйлерінде де қара сутанасын киіп жүрмей ме. Түйін: Ұлы Абайдың «Ақын болу шарт емес, азамат болу парызың» дегеніндей, әрбір пенде өзіне Жаратқан дүние есігін ашқан кезде жүктеген табиғи міндеттерін барынша адал және ұқыпты орындауға, ол міндеттерін ешқашан жадынан шығармауға тиіс. Әйтпеген жағдайда, өзіңізге де, өзгелерге де үлкен залалыңыз тиеді