Datasets:

yiyic
/

oscar_bak_Cyrl_test

Dataset card Viewer Files Files and versions Community

Split (1)

train · 500 rows

text stringlengths 332 38.2k
Йоғошло сирҙәрҙе иҫкәртеү фәнни мәғлүмәт үҙәге директоры Георгий Викулов белдереүенсә, быға тиклемге именлек кешеләрҙе ваҡ-төйәктән, шул иҫәптән йоғошло ауырыуҙарҙан ҡурҡмаҫҡа өйрәткән. Хәҙер беҙ шул ҡалыптарҙан ауырлыҡ менән ҡотолабыҙ. Үҙ һаулығың хаҡында үҙеңә хәстәрлек күрергә кәрәк икән. Хәҙер беҙгә быға күнергә һәм өйрәнергә кәрәк. Социаль араны инҡар итеү, һаҡланыу сараларынан баш тартыу, юғары температура менән эшкә йөрөү – бөгөн ваҡ-төйәк түгел, ә сирҙең артабан таралыуына булышлыҡ итеүсе сәбәптәр. СИРҘЕ ТАРАТЫУҘА ҒӘЙЕПЛЕЛӘР – БЕҘҘЕҢ АРАЛА Йоғошло сирҙәрҙе иҫкәртеү фәнни мәғлүмәт үҙәге директоры Георгий Викулов белдереүенсә, быға тиклемге именлек кешеләрҙе ваҡ-төйәктән, шул иҫәптән йоғошло ауырыуҙарҙан ҡурҡмаҫҡа өйрәткән. Хәҙер беҙ шул ҡалыптарҙан ауырлыҡ менән ҡотолабыҙ. Үҙ һаулығың хаҡында үҙеңә хәстәрлек күрергә кәрәк икән. Хәҙер беҙгә быға күнергә һәм өйрәнергә кәрәк. Социаль араны инҡар итеү, һаҡланыу сараларынан баш тартыу, юғары температура менән эшкә йөрөү – бөгөн ваҡ-төйәк түгел, ә сирҙең артабан таралыуына булышлыҡ итеүсе сәбәптәр. Быға тиклем медицина фәндәре докторы Ирина Шестакова, халыҡтың 75 процентын вакцинациялау беҙҙә сирҙе ауыҙлыҡларға мөмкинлек бирәсәк, тигәйне. Һуңғы мәғлүмәттәргә ҡарағанда, вакцинация Рәсәйҙә киләһе йыл башланасаҡ. Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Лингвистик фестивалдең ҡәҙерле дуҫтары! Башҡорт дәүләт университетында халыҡ-ара телдәр фестиваленә һеҙҙе ысын күңелдән саҡырабыҙ. Телдәр байрамында һеҙҙе Башҡорт дәүләт университетында 15 һәм 16 ноябрҙә көтөп ҡалабыҙ. 23.07.2013 Башҡортостанда III Халыҡ-ара телдәр фестивале Хөрмәтле дуҫтар! Башҡортостанда III Халыҡ-ара телдәр фестивален үткәреү көнө аныҡланды. Сара Өфө дәүләт нефть техник университетында 7-8 декабрҙә үтәсәк. Тулыраҡ мәғлүмәт менән бында танышырға була. Фестивалгә рәхим итегеҙ! Архив новостей Беҙ "Бәйләнештә": http://vk.com/club38158168 Телдәр фестивале Интернетта: http://festivalo.ru/ http://vk.com/lingvafest Фестиваль языков в Википедии Телдәр Фестивале – шул уҡ исемле гуманистик йүнәлешле халыҡ-ара проект ҡыҫаларында ойошторолған, телдәр һәм лингвистикаға бағышланған аң-белем таратыу сараһы ул. Был фестивалде үткәреү ниәте француз һәм америка эсперантисы, йәмәғәт эшмәкәре Дэннис Киф башланғысы менән тыуа һәм тормошҡа ашырыла. Беренсе Телдәр фестиален (эсперантола – Lingva Festivalo) ул 1995 йылда Францияның Тур ҡалаһында үткәрә. Йыш ҡына төрлө илдәрҙә ойошторолған түләүле курстар йәрминкәләренән айырмалы рәүештә был фестиваль асыҡ дәрестәр формаһында ойошторолған телдәр тураһындағы фәһемле презентациялар аша тел донъяһының байлығын асып биреүгә йүнәлтелгән. Беренсе фестиваль 800 уҡыусының иғтибарын йәлеп итһә, ике йылдан инде ул 3600 кешене йыйған. Беренсе фестиваль тураһында отчет «Контакто» исемле халыҡ-ара эсперанто журналында баҫылып сыға. Был ваҡиға уҡыусыларҙың юғары баһаһына лайыҡ була, һәм 1996 йылда фестиваль Рәсәйгә килә. Беренсе Рәсәй лингвистик фестивале Чебоксар ҡалаһында үткәрелә. Үткән 17 йылда фестиваль хәрәкәтенең географияһы шаҡтай киңәйҙе. Телдәр фестиваленең идеялары ҡайһы бер яҡын һәм алыҫ илдәрҙә теләктәшлек тапты (улар араһында Украина, Беларусь, Латвия, Грузия, Молдова, Венесуэла, Ҡытай, АҠШ, Финляндия, Словакия, Югославия, Швеция). Фестиваль хәрәкәте тарихында иң күпләп халыҡты йыйғаны булып Ҡытайҙың Нанкин ҡалаһының алдынғы университеттарының береһендә 2008 йылда 13500 кеше ҡатнашлығында үткән фестиваль булып тора. Рәсәйҙә телдәр фестивалдәренең марафонына Чебоксар, Ульяновск, Мәскәү, Санкт-Петербург, Түбән Новгород, Волгоград, Кемерово, Өфө, Ижау, Калуга, Якутск, Бөйөк Новгород кеүек ҡалалар ҡушылған. Улар араһында һәм ғөмүмән донъяла лидерлыҡты Чебоксар һаҡлап килә. Бында 1996 йылдан инде 17 традицион 2-3 мең кеше йыйған Телдәр фестивалдәре ойошторолған (Чебоксарҙа Телдәр фестивале сайты: http://www.lingvafestivalo.org). Тел донъяһының байлығы менән танышыуҙы был фестивалде ойоштороусылар үҙенсәлекле сәйәхәт менән сағыштыра. Был сәйәхәт барышында тәү башлап асыусы үҙенең туған теленең сиктәренән тыш «күрше» телдәр донъяларына ишекте аса. Уҙған йылдар арауығында Рәсәйҙә һәм унан ситтә телдәр фестивалдәренең киң таралған төҙөлөшө формалаша: фестивалде асыу тантанаһы, презентациялар көнө йәки көндәре, фестивалде ябыу тантанаһы һәм ҡатнашыусыларға диплом менән сувенирҙар тапшырыу. Асыу тантанаһының айырылғыһыҙ һәм күңелле өлөшө – презентацияларҙың презентацияһы йәғни ҡатнашыусыларҙың сәхнәгә сығып, сығыштарының анонсы менән таныштырыуы. Шулай уҡ әлеге ваҡытта презентацияларҙы 30-50 минутлыҡ бәләкәй дәрестәр форматында үткәреү традицияһы нығынған. Презентациялар ғәҙәттә параллель блоктарҙа үтә, шуның өсөн һәр ҡунаҡ барырға теләгән урынды һайлай ала. Шуныһы ҡыҙыҡлы, һуңғы йылдарҙа фестивалдәрҙең форматы һәм телдәрҙең исемлеге күҙгә күренерлек байый. Был фестивалгә күркәмлек өҫтәй һәм ысын интернациональ байрам булараҡ баһаһын арттыра. Бөгөн, ғәҙәти лингвистик презентацияларҙан тыш, фестивалдәр ҡыҫаларында тел ғилеме буйынса фәһемле лекциялар уҡыла, теге йәки был телдә аралашыу өсөн ҡунаҡ бүлмәләре ойошторола; лингвистик конкурстар һәм тел темаһына бағышланған әҙәби конкурстар үткәрелә; төрлө донъя телдәрендәге сығанаҡтар менән таныштырыу өсөн китап күргәҙмәләре, шулай уҡ тамашасыларҙы айырыуса ҡыҙыҡһындырған үҙенсәлекле лингвистик концерттар ойошторола.
Юғары ижади ҡаҙаныштары һәм башҡорт әҙәбиәте үҫешенә тос өлөш индергәне өсөн республика Президенты Указы менән башҡорт шағиры һәм яҙыусы Ирек Кинйәбулатов Салауат Юлаев ордены менән бүләкләнде, тип хәбәр ителә рәсми хоҡуҡи мәғлүмәт сайтында. Ирек Кинйәбулатов – Башҡортостанда бик күренекле һәм популяр шағир. Уҙған йылдың 15 июнендә уға 75 йәш тулды. Уның «Баҫыу юлы», тәрән лиризм һәм юғары гражданлыҡ пафосы, һуғышҡа һәм кешеләр араһында башҡа дошманлыҡҡа нәфрәт менән һуғарылған, беренсе шиғырҙар йыйынтығы 1979 йылда донъя күрә. Шағирҙың артабанғы «Сыйырсыҡтар бала осора», «Һөйөү иртәһе» китаптары шиғри формаларҙың төрлөлөгө, тәрән драматизм, шиғри телдең сағыу образлығы, афористиклыҡ һәм философик менән айырылып тора. 2013 йылда шағирҙың «Ғүмер китабы» исемле яңы китабы сыға. Академик Ғайса Хөсәйеновтың баш һүҙе менән бер томлы әҫәрҙәр йыйынтығына, юғары гражданлыҡ пафосы рухында яҙылған, алдан йыйынтыҡтарҙа баҫылған, шиғырҙар һәм поэмалар: «Баҫыу юлы», «Сыйырсыҡтар бала осора», «Һөйөү иртәһе», «Мин — башҡорт!», «Арғымаҡта», «Замана тауышы» инә. Ирек Кинйәбулатов Зәйнәб Биишева, Сергей Чекмарев, Рәми Ғарипов, Фатих Кәрим, Мәжит Ғафури, Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев, Назар Нәжми исемендәге әҙәби премиялар лауреаты. Уға «Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре» исеме бирелгән. Ул Башҡортостан Республикаһының Почет грамотаһына лайыҡ. 2008 йылда шағир Салауат Юлаев исемендәге БР Дәүләт премияһы лауреаты була. Автор:Алик Шакиров Теги:бр президенты указдарынаградаларәҙәбиәт Читайте нас в Рубрики Йәмғиәт Спорт Иҡтисад Хәл-ваҡиғалар Мәҙәниәт Сәйәсәт Лонгрид Электрон почта [email protected] Адресы 450077, Уфа, Кирова, 45 Реклама хеҙмәте (347) 250-11-11 Редакция (347) 250-07-28 Ҡабул итеү бүлмәһе (347) 250-05-07 Хеҙмәттәшлек (347) 250-06-14 Кадрҙар бүлеге [email protected] Кире бәйләнеш © 1992-2022 АО ИА «Башинформ». Свидетельство о регистрации СМИ № ТУ 02-01609 от 25.09.2017 г., выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Вся информация и материалы, размещенные на сайте www.bashinform.ru защищены международным и российским законодательством об авторском праве и смежных правах. 18+ запрещено для детей. При перепечатке или цитировании ссылка на ИА «Башинформ» обязательна. Для интернет-изданий и социальных сетей прямая активная гиперссылка обязательна. Использование логотипа ИА «Башинформ» в целях, не связанных с ссылкой на агентство при перепечатке или цитировании, допускается только с письменного разрешения АО ИА «Башинформ».
Был эшкә фермер Ансар Хөсәйенов тотонған. “Күптәр ҡамырға ниндәй буяу ҡушалар икән, тип ҡыҙыҡһына. Барыһы ла тәбиғи: сөгөлдөр, кишер, укроп һәм шпинат һутынан эшләнгән буяуҙар. Фаршы – тулыһынса һыйыр итенән, составында бер ниндәй ҙә консерванттар, яһалма буяуҙар юҡ“,- ти эшҡыуар. Үҙенсәлекле ризыҡты айырыуса бәләкәй балалары булған ғаиләләр һатып ала. Төҫлө билмәндәр яҡын-тирәләге ауылдарҙа, Сибайҙағы “Башмаркет” сауҙа селтәре магазиндарында һатыла. Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Балкантау" Зарегистрировано Управлением Федеральной службой по надзору законодательства в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ №ТУ02-01350 от 09 июля 2015 г.
Күп йылдар буйы юлһыҙ этләнгән ауыл халҡы, ниһайәт, юллы булды. Бер-нисә көн эсендә Свердлов урамына ”Уралбашстрой” яуаплылығы сикләнгән йәмғиәте асфальт йәйеп ҡуйҙы. «Хәүефһеҙ һәм сифатлы автомобиль юлдары» милли проекты сиктәрендә ”Нефтсе” ҡасабаһына илткән юлға 2 км оҙонлоғонда асфальт түшәлде. Күп йылдар буйы юлһыҙ этләнгән ауыл халҡы, ниһайәт, юллы булды. Бер-нисә көн эсендә Свердлов урамына ”Уралбашстрой” яуаплылығы сикләнгән йәмғиәте асфальт йәйеп ҡуйҙы. «Хәүефһеҙ һәм сифатлы автомобиль юлдары» милли проекты сиктәрендә ”Нефтсе” ҡасабаһына илткән юлға 2 км оҙонлоғонда асфальт түшәлде. - Заманында халыҡ һорауы буйынса юл мәсьәләһен күтәреп, район хакимиәте юлын күп тапарға тура килде. Мин үҙем көн дә ҡалаға йөрөп эшләйем. Ҡатмарлы юлдан үтергә һәләтле машина менән дә яҙлы-көҙлө этләнә инем. Хәҙер ауыл урамы буйлап һә тигәнсе үтергә була. Был эште тиҙ арала башҡарып сыҡҡан юлсыларға, сараһын таба белгән район хакимиәтенә ауыл халҡы исеменән ҙур рәхмәтемде белдерәм. Матур юлдар халыҡҡа оҙаҡ хеҙмәт итһен, - тип үҙ шатлығы менән уртаҡлашты Тирмән-Йылға ауылында йәшәүсе Әсҡәт Иҙрисов. - Юлдар әһәмиәте йылдан-йыл арта. Бигерәк тә ҡалаға яҡын ҡасабалар өсөн. Тотош асфальт ҡатламын һалыу эштәренең сифатын баһалау өсөн “Нефтсе” ҡасабаһына сыҡтыҡ. Подрядсы ойошмаға һорауым юҡ, эштәрен намыҫлы башҡаралар. Районда ремонтланасаҡ юлдар сифатын үҙебеҙ тикшереп, ҡабул итеп аласаҡбыҙ, быныһы һуңғыһы түгел, - тип белдерҙе социаль селтәрҙәрҙә район хакимиәте башлығы Азамат Абдрахманов. Читайте нас в Сайт общественно-политической газеты «Торатау» города Ишимбая и Ишимбайского района Регистрационный номер ПИ ТУ02-01361. Свидетельство выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан от 24.07.2015 г.
Миндекте ҡояшлы көндә әҙерләйҙәр. Ағас ботаҡтарын ысыҡ кипкәс һындырырға кәрәк. Ҡыҫып бәйләмәгеҙ, япраҡтар ҡараймай, тигеҙ кипһен. Дөрөҫ кипкән япраҡтар тоноҡ йәшел төҫтә була. Миндекте ҡояшлы көндә әҙерләйҙәр. Ағас ботаҡтарын ысыҡ кипкәс һындырырға кәрәк. Ҡыҫып бәйләмәгеҙ, япраҡтар ҡараймай, тигеҙ кипһен. Дөрөҫ кипкән япраҡтар тоноҡ йәшел төҫтә була. Миндек элек-электән тәнгә массаж яһау өсөн, ташҡа һалып, һыу һибеп, һауаға хуш еҫле пар таратып дауаланыу өсөн дә (ингаляция), ауырыуҙарҙы дауалау сараһы булараҡ та ҡулланыла. Ҡайын миндеге Быуындар ауыртыуынан, ауыр эштән һуң һыҙланғанда бына тигән дауа. Тирене лә таҙарта, яраларҙы уңалта, тынысландыра, кәйефте күтәрә. Бронхтарҙы ла асып, ҡаҡырыҡты сығара. Япраҡтарҙағы витаминдар, файҙалы матдәләр тире аша ыңғай тәьҫир яһай. Ә миндек бешергән һыу менән сәсте сайҡатыу уны нығыта, ҡауаҡты бөтөрә. Имән миндеге Тире майлы булғанда, бигерәк йәтеш. Сабыртмаларҙы бөтөрә, биткә матур төҫ бирә. Еҫе сабынғанда ҡан баҫымы күтәрелеүҙе тотҡарлай. Ҡайһы бер тире ауырыуҙарын дауалау, аяҡ тирләүен кәметеү өсөн ҡулланыла. Имән миндеге кешегә имән көсө бирә. Йүкә миндеге Баш ауыртыуын бөтөрөргә, бөйөр эшмәкәрлеген яҡшыртырға һәләтле, яҡшы тирләтә, тынысландыра. Яралар тиҙ төҙәлә, тәндән һыуыҡты ҡыуа, ҡаҡырыҡты сығара. Ерек миндеге Һыуыҡ тейгәндә, быуындар, тән һыҙлағанда ҡулланыу һәйбәт һөҙөмтә бирә. Аҡ шыршы, артыш миндектәре Сайырының еҫе лә дауаға эйә, сәнскеләберәк тирене ҡуҙғыта, тир сығарта, ҡан әйләнешен көсәйтә. Умыртҡа ауыртҡанда, невралгия, радикулит булғанда тәбиғи массажлаусы булараҡ та бик файҙалы. Һауаны таҙарта, йоғошло ауырыуҙарға ҡаршы торорға булышлыҡ итә. З. Йәһүҙина Фото: vk.com http://www.ye02.ru/online/17897-mindek-erlnegeme.html Читайте нас в Сайт общественно-политической газеты «Торатау» города Ишимбая и Ишимбайского района Регистрационный номер ПИ ТУ02-01361. Свидетельство выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан от 24.07.2015 г.
– Эй, Ҡарабайымды, – тип Ғәлим уның арҡаһынан һөйҙө. – Һуғыш касафаты кешеләргә генә түгел, һеҙгә лә тейҙе. Ҡуй, сит-ят ерҙә йөрөмә. Ҡайт. Тыуған ереңдән дошман табанын ялтыратты. Ҡайт инде, ҡайт. Ғәлимдәрҙең ротаһы көнсығышҡа ҡарай атланы ла атланы. Рота тигәс тә, исеме генә ҡалғайны. Ҡайҙа беҙҙекеләр, ҡайҙа дошмандар икәнен белгән юҡ. Рота командиры капитан Иванов Ғәлим менән сержант Василийҙы разведкаға ебәрергә булды. – Ҡайҙа дошман икәнен асыҡлағыҙ. Ниндәй көс менән һөжөм итәләр. Беҙ бында илбаҫарҙарҙы ҡаршы алырбыҙ. Ярай, хәйерле юл. – Старший сержант Петров. – Есть. – Осрашыу урыны ошо ерҙә. – Китергә рөхсәт итегеҙ. Ғәлим менән Василий көнбайышҡа ҡарай ҡуҙғалды. Ысынлап та бөтә нәмә буталды. Ҡайҙа кемдәр икәнен белгән юҡ. Дошман тиһәң, беҙҙекеләр булып сыға, беҙҙекеләр тиһәң, ниместәр өҫтөңә менеп килә. Бәлә уйламағанда ғына килеп сыҡты. Василий ниндәй тауыш икәнен белергә киткәйне, шул яҡтан автоматтар атҡан тауыш ишетелде. Ғәлим шул яҡҡа табан йүгерҙе. Василий ун-унбиш нимес менән алышҡа ингәйне. – Василий, был яҡҡа, – тип ҡысҡырҙы винтовкаһынан ата-ата. Ләкин Василий яраланғайны. Ғәлим уны ҡултыҡлап алды ла урманға ҡарай ыңғайланы. Василийҙың яраһы ныҡ ине, буғай, аҙ ғына барғас, бәлтерәне лә төштө. – Мине ҡалдыр, – тине Василий. – Оҙаҡҡа бармам, ахыры. Һин кит, приказываю. Мин уларҙы тотоп торормон. – Һеҙ нәмә, иптәш сержант. – Барығыҙ. Приказды үтәгеҙ. Һеҙгә әле капитанға доклад яһарға кәрәк. – Есть. Ғәлим бар көсөнә урманға ҡарай йүгерҙе. Артта автомат тауыштары яңғыраны. Күп тә үтмәне, бөтәһе лә тынды. Ғәлим урман буйлап йүгерҙе лә йүгерҙе. Уның артынан дошмандар эҙәрлекләй ине. Шул саҡ ул соҡорҙа ҡара шәүләне абайлап ҡалды. Яҡын барып ҡараны. Ҡапҡанға эләккән икән. «Ҡара эт булһа кәрәк, – тип уйланы ул. –Бисараҡай». Тештәрен ыржайтып ята. Бик уҫал хайуанға оҡшаған. – Тыныслан, тыныслан. Ҡотҡарырмын. Исмаһам беҙ тыуған яҡты күрә алмағанға, беҙҙең урынға һин йәшә. Түҙ, түҙ, Ҡарабай. Ғәлим елкәһенән шинелен алды ла тағатып ебәрҙе. Эттең башын шинелдең еңенә тыҡҡас бөтөнләй тешләшә алмай ине. Башы еңгә ингәс, үҙ яҙмышына бойһондо. Бәлки хәле лә самалы булғандыр. – Бына, бына, маладис, – тип һыйпаны Ҡарабайҙың арҡаһынан. Үҙе ҡапҡанды ысҡындырҙы. Эттең аяғы һынмағайны, шулай ҙа яраһы ныҡ ине. – Ярай, Ҡарабай, хуш бул. Мин киттем. Ғәлим Ҡарабайҙы һуңғы тапҡыр һыйпаны ла алға ҡуҙғалды. Ҡараңғы төшөүгә роталарын барып тапты. – Дошман беҙҙән биш саҡрым тирәһендә, – тип доклад яһаны Ғәлим. – Дошманды ҡаршы алырға әҙерләнергә! –тип команда бирҙе капитан Иванов. Иртәнсәк дошмандар күренде. «Бик иркен киләләр, сәйәхәткә сыҡҡандармы ни! – Ғәлимдең асыуы килде. – Рота, пли! Ғәлимдәрҙең ротаһы алышҡа инде. Һуғыштың иң ҡыҙған мәлендә фашистарҙың танкыһы күренде. Ғәлимдең эргәһендә генә снаряд шартланы. Ул ауыр ыңғырашып окоп эсенә сүкте. Уның өсөн бөтә ер ҡараңғыланды. Ғәлим ап-аҡ ағартылған бүлмәлә иҫенә килде. Госпиталь икән. Операция яһағандар. Һул ҡулының суғы юҡ. Снаряд ярсығын күкрәгенән, уң аяғынан алғандар. Бер аҙна иҫһеҙ ятҡан. Иптәштәре үҙебеҙҙең яҡҡа алып сыҡҡандар. Рота командиры Иванов та бында ята икән. Уның үпкәһенән фашист пуляһын алғандар. Көн үткәрә алмай ятҡанда Ғәлим этте ҡапҡандан ысҡындырыуын һөйләне. – Ул эт булмағандыр, – тине капитан Иванов. – Элек был яҡҡа командировкаға килгәнем булды. Бындағы урмандарҙа ҡара бүреләр осрай. Ул бүре булырға тейеш. Снаряд шартлауынан, автомат тауышынан күҙенә аҡ-ҡара күрмәй ҡото алынып сабып барғанда, ҡыштан ҡалған ташландыҡ ҡапҡанға эләккәндер. Үҙеңдең ғүмереңде ҡурҡыныс аҫтына ҡуйып, уны ҡотҡарып дөрөҫ эшләгәнһең. Өс айҙан аҡһай-аҡһай, ҡул суҡһыҙ булып тыуған ауылына ҡайтып төштө Ғәлим. Ауыл уны нисектер моңһоу ғына ҡаршылаған кеүек күренде. Һуғыш алдынан ауылдан нур һибелеп торған кеүек ине. Урамда бер әҙәм дә күренмәй. Бөтәһе лә колхоз эшендә булһа кәрәк. Ноябрь башы булһа ла ҡар күп яуғайны. Ул берҙәм һуҡмаҡтан ғына ишек алдына инде. Һәр ваҡыттағыса өй асыҡ. Өйҙә берәү ҙә юҡ. Әсәһе фермала булһа кәрәк. Атаһы фронтта. Өйҙән кире сыҡты. Һарайҙары яғына ыңғайланы. Ялан кәртәлә бер һыйыр менән бер быҙау көйшәп ята. Бына ҡапҡанан әсәһе лә күренде. Ғәлим йүгереп барып уның менән күреште. Әсәһе, Ғәлиә апай, улай йүгерҙе, былай йүгерҙе. Нимәгә тотонорға ла белмәне. – Эй, аллам, эй, аллам. Атаҡ-атаҡ, ни эшләп тышта торабыҙ әле. Әсәһе артынан Ғәлим өйгә инде. Ғәлимдең ҡайтыуына ике-өс көн үтеп тә китте. Ҡулынан килгәнсе кәртә-ҡураһын йүнәтте. Һөйгәне Фәриҙә Сәғит менән йәшәп ятыуын әсәһе арҡыры белде. Кемдер көсләп, кемдер ҡурҡытып алған тинеләр. Бер көндө уны колхоз идараһына саҡырттылар. Инһә, колхоз рәйесе Сәғит икән. Бергә уйнап үҫкәйнеләр. Хәҙер Сәғит Әмирович булып киткән. Бронь биргәндәр. – Әйҙүк, әйҙүк, Ғәлим дуҫ, – тип ҡулын һуҙҙы Сәғит. Күрештеләр. – Ниңә инеп тә сыҡмайһың. – Хәлде үҙең күреп тораһың инде. – Әйҙә, хисапсы булып кил. Унда эшләгән Батырҙы фронтҡа алдылар. Урын буш. – Ярай, улай булғас. Ҡасан эшкә тотонорға? – Иртән уҡ эш башла. Ярай, хуш, Ғәлим дуҫ. 1944 йылдың ҡышы ла килеп етте. Аттар аҙайғас, һыйыр егә башланылар. Фронттан күңелле хәбәрҙәр килә: дошманды көнбайышҡа ҡыуалайҙар. Ләкин юғалтыуҙар ҙа күп, өй аша ҡара ҡағыҙ килеп тора. Ноябрь аҙаҡтарында Ғәлим колхоз рәйесе Сәғит менән күрше ауылға йыйылыш үткәрергә барҙылар. Йыйылыш оҙаҡ барҙы, шуға ҡайтырға бик һуң сыҡтылар. Колхоз айғыры ҡайтыуға шәберәк юрта. – Иртәгә районға сығам. Кәңәшмә буласаҡ. Эх, һуғыш бөтһә, иркен тын алыр инек. Арттан ниндәйҙер шәүләләр күренде. Айғыр, ниҙер һиҙеп, шәберәк елергә тотондо. Ғәлим артына әйләнеп ҡараны. – Сәғит, беҙҙең арттан бүреләр ҡыуа төштө булһа кәрәк. – Әйҙә, айғыр, – тип Сәғит айғырҙың арҡаһына дилбәгә менән ҡаҡты. Айғыр шәберәк елергә тотондо. Ләкин бүреләр яҡынайғандан яҡынайҙы. – Әйҙә, малҡай! – Айғыр сабырға кереште. – Әйҙә, сап ҡына! – Давай, малҡай, бирешмә! Ғәлим мылтығын һалып алмағанына үкенде. Ул һул ҡулы яғына тоҡан кеүек нәмә эшләп, мылтыҡтан атырға өйрәнгәйне. Айғыр йән-фарман сабыуын белде. Бүреләр ҙә ҡалышырға теләмәне. Айғыр арыны, сабыуын яйлатты. Бүреләр санаға килеп етте. Әгәр улар ат алдына сыға ҡалһалар… – Ғәлим, бүреләр беҙҙе тереләй ашай ҙаһа. – Һуғыштан тере ҡайтып та үҙ еребеҙҙә бүренән таланып үлербеҙ микән? Сәғит айғырҙы ни хәтлем ҡыуһа ла, малҡай, яйлағандан яйланы. – Бер ыңғай өс йән харап була, – тине Сәғит. – Етәксеһеҙ колхоз ни эшләр? Айғырһыҙ ҙа хужалыҡҡа ауыр буласаҡ. Ҡәләмең һынһа, колхозға һинән ни файҙа? Ана, Фәриҙәгә лә кәрәгең булманы, миңә кейәүгә сыҡты, – тип Сәғит Ғәлимде сананан тибеп төшөрҙө. – Өс йән урынына берәү генә ҡорбан булһын. Ярай, бәхил бууул!!! – Сәғиттең тауышы төндө ярҙы. Ғәлим тәкмәсләп көрткә барып төштө. Алайтып-былайтып аяҡ-үрә баҫһа, бүреләр уны уратып алғайны. – Килегеҙ, барыбер берегеҙҙе алып китермен, – тине Ғәлим йән асыуы менән һыңар усын йомарлап. Шул саҡ Ғәлим өсөн аңлайышһыҙ ваҡиға башланды. Бүреләр үҙ-ара һуғыша башланы. «Мине бүлешә алмайҙар былар», – тип уйланы ул. Төн ҡараңғы ғына. Ләкин бүреләрҙең берәм-берәм урманға ҡарай һыпыртыуҙарын абайланы Ғәлим. Бына ике генә бүре ҡалды. Алыш бик ҡаты ине. Шунан файҙаланып, Ғәлим аҡһай-аҡһай ауылға ҡарай ҡуҙғалды. Бүреләрҙә уның ҡайғыһы юҡ ине. Сатанлаған аяҡ менән күпме йүгерәһең. Артына ҡарай-ҡарай, шәберәк барырға тырышты. Бер аҙҙан уға бер шәүлә яҡынлауын күрҙе. Ғәлим бышлыҡты. Барыбер уның ҡыуып етәсәген аңлап, туҡтаны. Хәл алып һуңғы алышҡа әҙерләнде. Бүре лә бер-ике метр ҡалғас туҡтаны. «Ул да хәл ала булһа кәрәк, – тип уйланы Ғәлим.– Нисауа, былай ғына бирешмәм». Бүре Ғәлимгә яҡынлаша башланы. Килеп еткәс, уға ташланаһы урынға, аяғына уралып иркәләнергә тотондо. Шунан аяҡ-ҡулдарын өҫкә күтәреп арҡаһына ятты. Эттәрҙең был ҡылығын белә ине Ғәлим. Мин һинеке, һиңә бойһонам тигәнде аңлата ул. Ғәлим һаҡ ҡына уға эйелде. Бүре ҡара ине. «Туҡта, туҡта, теге бүре түгелме?» Бүрене һаҡ ҡына һөйөп алды. Шуны ғына көткәндәй, бүре һикереп тороп, иркәләнә башланы. Моронон уның битенә лә тейҙереп алды. Ғәлимдең күңеле күтәрелеп китте. Улар шулай уйнай-уйнай ауылға килеп еттеләр. Бүре туҡтаны. Ауылға ингеһе килмәне. – Мине ошонда көтөп тор, – тине Ғәлим. – Мин хәҙер һиңә ашарға килтерәм. Бүре уны моңһоу ғына оҙатып ҡалды. Кире килһә, бүре урынында юҡ ине. – Ҡарабай, Ҡарабай! Ләкин бер нәмә лә күренмәне. Ғәлим ауылға боролдо. Ғәлим ишек шаҡыуҙарына уянып китте. Марат икән. – Һин бындамы? Кисә йыйылыштан ҡайтышлай рәйескә бүреләр һөжүм иткән. Һине сананан осоп ҡалған, тигән булалар. Хужа үҙе районға киткән. Шул бүреләрҙе ауларға сығабыҙ. Әйҙә, мылтығыңды ал да сәғәт унда ҡуҙғалабыҙ. – Мин һуңға ғына йәйәүләп ҡайттым. – Ну, һин, шилма, берәүҙе табып алдыңмы? Кеше бушты һөйләй ҙә инде. Сананан осоп ҡалған, имеш. Ғәлим бер һүҙ ҙә әйтмәне. – Ярай, һөйләштек. Марат сығып китте. Сәй ҡайнауға әсәһе лә ферманан ҡайтты. Сәй эскәс, мылтығын алып, идараға китте. Һунарға тиклем үҙ эше менән булырға ине иҫәбе. Һунарсылар ун биш кеше йыйылды. Сәғәт ун тулыуға саңғы кейеп урманға ҡуҙғалдылар. Ҡар ат тубығынан ине. Шул арала егермеләп ат менгән йәштәр урман яғынан килеп сыҡты. Улар һөйләүенсә, бүреләр йыйылышып Үткәрмә урманында яталар, имеш. Һунарсылар Үткәрмә урманына барғансы төш мәле еткәйне. Мылтыҡлылар урмандың үр яғында бүреләрҙең сығыуын көтөп ятырға булды. Һыбайлылар аҫ яҡтан өҫкә ҡарай ҡыуырға тейештәр. Бына һунар операцияһы ла башланды. Аҫтан «һайт» та «һайт» тигән тауыштар ишетелә башланы. Ғәлим йәтеш урын һайлап, бүреләрҙе ҡаршыларға әҙерләнде. Ул арала уңдан да, һулдан да, мылтыҡтар ата башланы. Бүреләрҙең сыйылдағаны менән мылтыҡ тауышы буталды. Ғәлимдең күҙенә ағастар араһынан бер бүре күренде. Ул атырға әҙерләнде. Нығыраҡ ҡарағас, ҡара икәнен шәйләп ҡалды. – Ҡарабай, Ҡарабай, – тип саҡырҙы Ғәлим ныҡ тауышланмай ғына. Ҡарабай Ғәлимгә ҡарай сапты. Килеп етте лә уның янына ятты. – Эй, Ҡарабайымды, – тип Ғәлим уның арҡаһынан һөйҙө. – Һуғыш касафаты кешеләргә генә түгел, һеҙгә лә тейҙе. Ҡуй, сит-ят ерҙә йөрөмә. Ҡайт. Тыуған ереңдән дошман табанын ялтыратты. Ҡайт инде, ҡайт. Бүре һәлмәк кенә атлап икенсе үҙәккә төшөп китте. Һунар уңышлы булды: биш бүрене атып алдылар. Береһе генә ҡасып ҡотолғанын белделәр. Ғәлим бер һүҙ ҙә өндәшмәне. – Уныһын да атып алырбыҙ. Ҡасып күп йөрөмәҫ, – тине Марат. Иртәгеһен идараға китеп барһа, урамда Сәғит осраны. Ул юғалып ҡалғандай булды. – Был һинме, Ғәлим дуҫ? – Мин булмай кем булһын. – Ғәфү ит инде, Ғәлим дуҫ. – Һинең менән дуҫ булғансы, бүре менән дуҫ булыуың мең артыҡ, – тип Ғәлим сатанлай-сатанлай идараға йүнәлде. Сәғит башын эйгән килеш тороп ҡалды. Ғәлим башҡа Ҡарабайҙы күрмәне. Ҡайтып киткәндер. «Кешеләргә генә түгел, хайуандарға ла тыуған ер ҡәҙерле, күрәһең», – тип уйланы ул.
Рәсәйҙә I «Рәсәй тәмдәре» төбәк аҙыҡ-түлек брендтары милли конкурсы бара. Конкурста Башҡортостандан 26 башҡорт ризығы бренды ҡатнаша. Республика халҡы уларға тауыш бирә ала. Нимәләр ҡуйылған брендтар ярышына? Башҡорт балы, әлбиттә. Ошо мәлгә ул 1770-ләп тауыш йыйған. Йәнә талҡан, Иглин балы, Учалы кеүәҫе, оҙаҡ ятҡырып өлгөртөлгән сыр, алкоголһеҙ бал балы, төнәтелгән сәй, ҡымыҙ, ҡаҙы, ҡаҡланған күркә ите, “Ҡорғаҙаҡ” һыуы, Бөрйән солоҡ балы, ҡорот, бауырһаҡ, Красноусол һыуы, Иглин һуғаны һәм башҡалар ҡуйылған. Башҡортостан вице-премьеры – ауыл хужалығы министры Илшат Фазрахманов әйтмешләй, беҙҙең ризыҡтарҙың төп үҙенсәлеге – уларҙың сифатында ғына түгел, ә ҡабатланмаҫ тәмендә лә. «Был – беҙҙең тәбиғәт, беҙҙең урмандар, беҙҙең туғайҙар, һыйырҙарыбыҙҙың, бал ҡорттарыбыҙҙың, тәбиғи, беҙҙең йылҡыларыбыҙҙың генетикаһы. Ошолар шул тиклем ылыҡтырғыс тәм хасил итә һәм беҙҙең яҡтарға рәсәйҙәрҙе һәм сит ил ҡунаҡтарын бик ныҡ тартып тора», – тине аграр тармаҡ етәксеһе. 2 декабргә тиклем интернет файҙаланыусы һәр кем теге йәки был ризыҡ өсөн тауыш бирә ала. Конкурсты Рәсәй Ауыл хужалығы министрлығы ойошторған. 8 ризыҡ финалға сығасаҡ. Уникаль аҙыҡтар комплекслы булышлыҡ күрһәтеү программаһына индереләсәк. Бынан тыш, Рәсәй тәмдәренең масштаблы картһы төҙөләсәк. Унда башҡорт тәме лә булыр. Тик бының өсөн әүҙемерәк тауыш биреүебеҙ кәрәк. Тауыш биреү конкурстың рәсми сайтында - https://russiantastes.ru/ - 19 нобярҙә башланды, 2 декабргә тиклем дауам итәсәк. Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Афғанстан еренән ғәскәрҙәребеҙҙе сығарыуға 31 йыл. Йола буйынса был көндә һәләк булыусыларҙы хәтергә алыу менән бер рәттән, иҫән-һау әйләнеп ҡайтыусыларға ла тәрән ихтирам күрһәтелә. Шуға бар ерҙә лә хәтер саралары үтә. Афғанстан еренән ғәскәрҙәребеҙҙе сығарыуға 31 йыл. Йола буйынса был көндә һәләк булыусыларҙы хәтергә алыу менән бер рәттән, иҫән-һау әйләнеп ҡайтыусыларға ла тәрән ихтирам күрһәтелә. Шуға бар ерҙә лә хәтер саралары үтә. Шәбағыш мәктәбендә лә “Тере хәтер” тип исемләнгән кисә үтте. Унда Афған яуында ҡатнашҡан ауылдаштары Рамаҙан Мөхәмәҙиев менән осрашыу ойошторолдо. Сараны асып, белем усағы директоры Ирина Ишҡолова, яугир-интернационалистҡа рәхмәт һүҙҙәре әйткәндән һуң, барыһы ла Афған һуғышында һәләк булғандарҙы бер минут тынлыҡ менән иҫкә алды. Рамаҙан Мөхәмәҙиев һуғыш йылдарындағы үҙенең хәтирәләре менән бүлеште, уҡыусыларға батыр, илһөйәр булып үҫергә кәрәклекте һөйләне. Шулай уҡ был сараға ауыл советы хакимиәте башлығы Илшат Рахмаев та саҡырылғайны. Ул да үҙенең хеҙмәт иткән йылдарын барланы. Әле лә әрмелә булған егеттәр менән аралашып йәшәүҙәре хаҡында әйтте. - Йолаға әүерелеп үткәргән был сара түңәрәк өҫтәл артында үтте. Һәр кем үҙен ҡыҙыҡһындырған һорауҙарын бирҙе, яуаптар алды. Хәтер кисе балаларҙың ләззәтләнеп һөйләгән шиғырҙары, моңло йырҙары менән үрелеп барҙы. Уларҙың сығыштарынан хатта күҙ йәштәре лә сыҡты, - ти осрашыуҙы ойоштороусы рус теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы Альбина Ишмөхәмәтова. Ун йыл эсендә, 1979-сы йылдан 1989-сы йылға тиклем ил буйынса, Афғанстан Демократик республикаһынан: 15 меңгә яҡын һалдат һәм офицер өйгә ҡайтмаған, 273 кеше эҙһеҙ юғалған тип иҫәпләнә, 53 меңдән ашыу һалдат йәрәхәтләнеп ҡайта Афған һуғышында Көйөргәҙе районынан 80-гә яҡын, ә Күмертауҙан 140 тирәһе кеше ҡатнашҡан. Унда райондан 5 кеше, ә ҡаланан 2 кеше һәләк булған. 2011 йылдың 1 ғинуарына ҡарата хәрби иҫәптә тора (Күмертау ҡалаһы һәм Көйөргәҙе районы) - 190 ветеран Бөтәһе хеҙмәткә алынған: 293 кеше; уларҙан: йәрәхәт, контузия алғандар – 12, вафат булған – 7. Наградаланғандар: “Ҡыҙыл байраҡ” ордены – 5, “Ҡыйыулыҡ өсөн” миҙал – 19, “Хәрби ҡаһарманлыҡ” миҙалы – 23 Барлығы: 47. Читайте нас в Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ ФС 02 - 01456 от 14.09.2015 г. выдано Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан»
"Ҡыярҙарҙың һары тышлылары ғына ҡалдымы? Ташларға ашыҡма. Ҡышҡыһын табынға ҡыҙыл ҡыяр ҡуйып аптыратырһың. Моғайын да ҡыҙыл сөгөлдөрҙөң дә ваҡтары ҡалғандыр баҙға төшмәйенсә. Мин уларҙың икеһенән "Ҡыҙыл ҡыяр" маринадланым", - ти Лилиә Һаҡмар. Ҡыҙыл ҡыяр Ҡыярҙарҙың һары тышлылары ғына ҡалдымы? Ташларға ашыҡма. Ҡышҡыһын табынға ҡыҙыл ҡыяр ҡуйып аптыратырһың. Моғайын да ҡыҙыл сөгөлдөрҙөң дә ваҡтары ҡалғандыр баҙға төшмәйенсә. Мин уларҙың икеһенән "Ҡыҙыл ҡыяр" маринадланым. Кәрәк: Тышы һары ҡыярҙар, Бәләкәй сөгөлдөрҙәр, һарымһаҡ, маринадлау өсөн тәмләткестәр (борсаҡ ҡара борос, ҡәнәфер, лавр япрағы, гәрсис, укроп орлоғо), тоҙ, шәкәр, уксус(9%). Эш барышы: Сөгөлдөр менән ҡыярҙы бер иш күләмдә алырға. Сөгөлдөрҙө 10 минут ҡайнатырға һәм тышын әрсергә. Ҡыярҙың да тышын әрсергә һәм ҡайнар һыуға тығып алырға. Өс литрлыҡ банкаға сама менән 5 сөгөлдөр китә. Ҡалғаны-ҡыяр. Банкаларҙы тултырғас, өҫтөнә ҡайнар маринад ҡойорға. 3 минуттан маринадты кәстрүлгә ҡойоп алып яңынан ҡайнатырға. Банкаға тәмләткестәр һалырға. Ә маринад әҙерләү һыуына тоҙ, шәкәр, уксус ҡушырға һәм ҡайнатырға.Аҙаҡ ҡайнар килеш банкаға ҡойоп, эҫе һыуҙа тотолған тимер ҡапҡас менән ябырға һәм баштүбән ҡуйырға. Өҫтөнә сепрәк ҡаплап 4-5 сәғәт тоторға һәм әйләндереп, һыуытырға. Һыуытҡыс йә баҙҙа һаҡларға.
#Тыуғаняҡтыһаҡлайыҡ #Хөснөтдинбаҡсаһы #БерҙәмлектәкөсХәйерле сәғәттә, яҡташтар, дуҫтар һәм ошо яҙмаға иғтибар иткәндәр!!!Бер төркөм яҡташтарыбыҙҙың күтәреп сыҡҡан тәҡдимен, Байыш ауылы тарихи ҡомартҡыһы булып үҫеп ултырған Хөснөтдин баҡсаһын ҡурсалау эшен, байтаҡ ауылдаштарыбыҙ хупланы. Илленән ашыу кеше ризалығын белдереп ҡултамға ҡуйҙы, шулай уҡ социаль селтәрҙәрендә үткәрелгән һорауҙарға 90% ризамын тип яуап бирҙе. Район, ауыл биләмәһе хакимиәте лә үҙҙәренең ризалығын һәм ярҙам итеү теләген белдерҙе. #Тыуғаняҡтыһаҡлайыҡ, #Хөснөтдинбаҡсаһы,#Берҙәмлектәкөс Хәйерле сәғәттә, яҡташтар, дуҫтар һәм ошо яҙмаға иғтибар иткәндәр!!! Бер төркөм яҡташтарыбыҙҙың күтәреп сыҡҡан тәҡдимен, Байыш ауылы тарихи ҡомартҡыһы булып үҫеп ултырған Хөснөтдин баҡсаһын ҡурсалау эшен, байтаҡ ауылдаштарыбыҙ хупланы. Илленән ашыу кеше ризалығын белдереп ҡултамға ҡуйҙы, шулай уҡ социаль селтәрҙәрендә үткәрелгән һорауҙарға 90% ризамын тип яуап бирҙе. Район, ауыл биләмәһе хакимиәте лә үҙҙәренең ризалығын һәм ярҙам итеү теләген белдерҙе. Бөгөнгө көндә ауыл биләмәһе хакимиәте инициативаһы менән ҙур таш килтереп ҡуйылды. Район Хакимиәте башлығы Юланов Дәмин Марат улы баҡсаны кәртәләү өсөн материалдар бүлергә вәғәҙә итте. Таҡтаташ яҙҙырыу эшен Уразов Хөснөтдин Мифтәхетдин улының ейәне - Хәлимов Иҙел Хәмит улы үҙ өҫтөнә алды. Баҡсалыҡ тағы ла матур булһын өсөн күп йыллыҡ сәскәләр ултыртырға кәрәк буласаҡ. Дуҫтар, кем матур сәскә үҫентеләре, тамырсалары, орлоҡтары менән бүлешә ала? Һеҙҙән ярҙам көтөп ҡалабыҙ, "Берҙәмлектә - көс",- тигәнде онотмай, ауылыбыҙ өсөн тырышайыҡ! Яҡшылыҡ ерҙә ятып ҡалмаҫ, матур булып, тирә-яҡты һоҡландырып үҫеп ултырыр! Халҡы, ауылдаштары, киләсәк өсөн ҡорбан булған Хөснөтдин олатайҙың рухы ҡыуанһын! Флүрә Кашбуллина. Читайте нас в © "Ейәнсура таңдары" сайты, 2020 Гәзит Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында теркәлде. ПИ ТУ02-01355-се һанлы теркәү тураһында таныҡлыҡ 2015 йылдың 10 июлендә бирелгән.
Берәй органыбыҙҙың эшмәкәрлеге боҙолһа, бөтә организм көйһөҙләнә. Бөгөн бауырҙы таҙартыу алымдарын тәҡдим итмәксебеҙ. Бауыр ҡандағы токсиндарҙы ситләштереүгә һәләтле. Әгәр ул үҙ функцияһын үтәмәй икән, организмда ҙур ғына проблемалар тыуа: токсиндар, ҡалдыҡтар йыйыла. Бынан тыш, бауырҙы май ҡаплай, гепатит, цирроз булыуы ла ихтимал. Берәй органыбыҙҙың эшмәкәрлеге боҙолһа, бөтә организм көйһөҙләнә. Бөгөн бауырҙы таҙартыу алымдарын тәҡдим итмәксебеҙ. Бауыр ҡандағы токсиндарҙы ситләштереүгә һәләтле. Әгәр ул үҙ функцияһын үтәмәй икән, организмда ҙур ғына проблемалар тыуа: токсиндар, ҡалдыҡтар йыйыла. Бынан тыш, бауырҙы май ҡаплай, гепатит, цирроз булыуы ла ихтимал. Бауыр эшмәкәрлеген тергеҙергә мөмкин. Әммә рационығыҙ дөрөҫ түгел икән (спиртлы эсемлектәр, тәм-том, “сәләмәт” булмаған ризыҡтар ҡулланһағыҙ), был процесс бик ҡатмарлы буласаҡ. Бауырҙы таҙартыу, артыҡ майҙан ҡотолоу өсөн өс эсемлек тәҡдим ителә: Боланкүҙ сәйе (ромашка сәйе). Уны йоҡлар алдынан эсергә кәрәк. Йоҡоғоҙ ҙа яҡшырыр, йыуан эсәк таҙарыр, бауыр функцияһы яҡшырыр. Имбирь һәм лимон ҡушылған һыу. Имбирҙең бер киҫәген, лимондың яртыһын алығыҙ. Һыу ҡайнатығыҙ, әлеге ике ингредиентты ҡушығыҙ ҙа биш минут тағы ҡайнатығыҙ. Һыуынғас эсегеҙ. Ике аҙна дауамында һәр кис бер каса әлеге һыуҙы эсегеҙ. Һоло . Уның өҫтөнә һыу ҡойоп, ете сәғәткә ебетергә ҡуйып тороғоҙ. Артабан һөҙөп алып, блендерҙа әлеге һолоға бер аш ҡалағы дәрсен (корица) һәм бер стакан һыу ҡушып болғатығыҙ. Эсемлек йылы булырға тейеш. Көн һайын кис эсегеҙ. Ул һеҙҙең аҙыҡ эшкәртеү системаһын яҡшыртыр. Уны ике аҙна барышында эсергә тәҡдим итәләр, әгәр кире тәьҫире булмаһа, ваҡытты бер аҙ һуҙырға мөмкин. Ошо өс эсемлектең береһен булһа ла ҡулланығыҙ, организмда үҙгәреш һиҙерһегеҙ. Табип менән кәңәшләшергә онотма. Резеда Вәлиева Фото: https://pixabay.com/ru https://ataysal.rbsmi.ru/articles/auly-a-lau/BAUIRI-DI-TA-ART-547875/ Читайте нас в Сайт общественно-политической газеты «Торатау» города Ишимбая и Ишимбайского района Регистрационный номер ПИ ТУ02-01361. Свидетельство выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан от 24.07.2015 г.
Туған телде уҡытыу заманса уҡытыу алымдарына нигеҙләнһен өсөн барыһын да эшләйбеҙ. Был осраҡта бер ҡасан да мәжбүрләү булмаһын, сөнки тап мәжбүр итеү кире һөҙөмтә бирә. Ә кеше туған телен өйрәнергә ынтылһын өсөн шарттар, яҡшы методик һәм техник программалар, иң мөһиме, йәмғиәттә ошо юҫыҡта мәҙәнилек булдырырға кәрәк. Туған телдә һөйләшергә оялмау һәм шул уҡ ваҡытта республикабыҙҙа ғына йөҙләгән телдә һөйләшкән кешеләрҙе хөрмәт итеү зарур", – тине Радий Фәрит улы. Фото vk.com/radiyhabirov?w=wall413272232_792417 Автор:Гульдар Булякбаева-Бирганова Читайте нас в © 1917 - 2020 «Башҡортостан» гәзите. Бөтә хоҡуҡтар ҙа яҡланған. Мәҡәләләрҙе күсереп баҫҡанда, йә уларҙы өлөшләтә файҙаланғанда «Башҡортостан» гәзитенә һылтанма яһау мотлаҡ. Зарегистрировано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (РОСКОМНАДЗОР). Регистрационный номер: серия ПИ ФС77-33205 от 11 сентября 2008 г.
Ошо арала РФ Президенты Рәсәй халҡының традицион рухи-әхлаҡи ҡиммәттәрен һаҡлау һәм нығытыу буйынса дәүләт сәйәсәте нигеҙҙәрен раҫлау хаҡында указға ҡул ҡуйҙы. Рухи ҡиммәттәребеҙҙе һаҡлау буйынса беҙ ниҙәр эшләйбеҙ һәм эшләй алабыҙ? Сайттың архивы 2021 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2020 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2019 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2018 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2017 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2016 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2015 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2014 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 \| 15 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 \| 22 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 \| 29 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 \| 36 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 \| 43 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 \| 50 51 \| 52 ИЖАД ИТЕР ЕРЕБЕҘ СТӘРЛЕТАМАҠ БУЛҒАНДЫР + - Театрына ҡарап, милләттең мәҙәниәт кимәле тураһында һүҙ йөрөтөргә мөмкин, тиҙәр. Был йәһәттән республикабыҙ тамашасылары бәхетле, һәр төбәктең үҙенең генә күҙ төбәп торған театры бар. Стәрлетамаҡ дәүләт башҡорт драма театры ла күптән инде тамашасының яратҡан мәҙәниәт усаҡтарының береһенә әүерелгән. Ошо көндәрҙә үҙенең 25 йыллыҡ юбилейын билдәләгән театр бөгөн ниндәй уйҙар менән йәшәй? Ошо хаҡта театрҙың художество етәксеһе, Башҡортостандың атҡаҙанған артисы Илһам РӘХИМОВ, Башҡортостандың халыҡ артисы Рафиға ҒӘЛИНА, Башҡортостандың атҡаҙанған артисы Азамат ХӘЛИЛОВ менән әңгәмәләшәбеҙ Стәрлетамаҡ башҡорт драма театрының ишеген тәүге тапҡыр асып ингән көнөгөҙҙө хәтерләйһегеҙме? Р. Ғәлина: Мин Салауат дәүләт башҡорт театрынан күскәндә театрҙа Гөлдәр Ильясова менән Кинйәбикә Исламғолова ғына бар ине. Автобуста Гөлдәр Мозафар ҡыҙын күрҙем дә, Стәрлетамаҡта театр асып йөрөүҙәрен белеп: "Берәй әбей роле булһа, саҡырығыҙ", - тип шаярттым. Әбей ролен һорауымдың әтнәкәһе шунда: оҙаҡ ҡына сирләп алғайным. Табиптар бер аҙ ауырлыҡ йыйырға кәрәк, тигәс, мин бер мәл һимереп киттем. Шуға ла артабан ҡыҙҙар роле тураһында хыялланыу ҡайҙа! Уйлап ҡараһаң, миңә бары 39 йәш кенә булған. Гөлдәр Ильясова һүҙендә торҙо, уҡып сығырға тип пьеса ебәрҙе. Ысынлап та, ҡаҙаҡ драматургы Дулат Исабековтың "Көтөр кешем бар минең" тигән әҫәрендә миңә әбей роле тәҡдим итәләр ине. Миңә бик оҡшаны Сәлиха әбей роле. Ул мәлдә шундай күңел күтәренкелеге кисереп йөрөнөк эшкә. Мин иртән Салауаттан киләм, кис Салауатҡа ҡайтып китәм. Актерҙар етешмәһә лә, репетицияларҙы башлап ебәрҙек. Тора-бара Стәрлетамаҡҡа Өфөнән Илшат Йомағолов күсеп килде. Ул беҙгә әллә күпме һабаҡтар бирҙе. Беренсе спектаклдә актер Таһир Искәндәров, "Стәрлетамаҡ эшсеһе" гәзитенән журналист Фаяз Йомағужин, Рәмил Ғимрани, режиссер ярҙамсыһы булып килгән Ләйсән Кәримова, Гөлдәр Мозафар ҡыҙы үҙе уйнаны. Ләйсән аҙаҡ Салауат театрында уйнап йөрөп, төрлө исемдәргә лайыҡ булып, кире беҙҙең театрға ҡайтты. Минең тормош иптәшем, Башҡортостандың халыҡ артисы Рауил Ғәлин бер миҙгел Салауатта уйнаны ла, шулай уҡ Стәрлегә күсте. Премьерабыҙ 1991 йылдың 7 апрелендә, рус драма театры сәхнәһендә булды, сөнки беҙҙең театрыбыҙ ҙа ошо бинала төпләнгәйне. Рус театры директоры Анатолий Полянкин күп ярҙам итте беҙгә. Шунда студия асып ебәреп, артабан үҫеп киттек, унан йәштәр йыйыла башланы. И. Рәхимов: Беҙ Азамат менән Өфө дәүләт сәнғәт институтын 1991 йылда тамамланыҡ, Башҡорт академия драма театры өсөн әҙерләйҙәр ине беҙҙе. Һуңғы курста уҡып йөрөгәндә беҙ күмәкләшеп Салауат башҡорт драма театрының Флорид Бүләков әҫәре буйынса ҡуйылған "Атылған өйөр" спектаклен барып ҡараныҡ. Илшат Йомағоловтың уйнауы, режиссер Гөлдәр Ильясованың үҙенсәлекле алымдары ныҡ оҡшаны, бер асыш кеүек ҡабул ителде. 1991 йылда Стәрлетамаҡта башҡорт театры асылды. Һәм беҙ, сығарылыш курс студенттары, Стәрлетамаҡ театрына эшкә барыу теләге менән янып йәшәнек. Ҡулыбыҙға диплом алып төрлөбөҙ төрлө яҡҡа таралып, курстан бер үҙем тәүҙә театрға килеп төшһәм дә, яйлап Фәим Әхмәтйәнов, Зөлфиә менән Азамат Хәлиловтар, Физәлиә менән беҙ ғаилә ҡороп, Стәрлетамаҡта төпләнеп алдыҡ. Ейәр ризығыбыҙ, эсер һыуыбыҙ, ижад итер еребеҙ ошонда булғандыр ине. Беҙҙең өсөн бөйөктән бөйөк артист Илшат Йомағоловтың абруйы ла тартты. Һуңғараҡ театрҙан китһә лә, гел беҙҙең арала йөрөр ине. Стәрлетамаҡ мәҙәниәт техникумында махсус курс уҡытып сығарҙы. Уларҙың дүртәүһе - Фәрзәнә Ғөбәйҙуллина, Айгөл Зөбәйҙуллина, Гөлнара Йәрмиева, Таһир Фәтҡуллин бөгөн дә театрҙа, уның иҫтәлеге, аманаты булып эшләп йөрөйҙәр. А. Хәлилов: Минең дә бында эшкә килеүемдең сәбәпсеһе - Илшат Йомағолов. М. Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театрында эшләп йөрөйөм, бер килде был, ике килде, барыһы ете тапҡыр килде - ҡоҙалай Стәрлетамаҡ театрына. Һуңынан фатир асҡысы тоттороп, Таһир Искәндәровты миңә яусы итеп ебәрә башланылар. Заманы шулай ине бит инде. Өфөлә прописка юҡ, бар нәмә талон менән һатыла. Зөлфиә Салауат театрында эшләй ине, шуға ла, ҡайҙа төпләнергә, тигән һорау килеп сыҡҡас, Стәрлетамаҡты һайланыҡ. Тура фатирға килеп инеп йәшәп китеү йәш ғаилә өсөн ҙур бәхет ине. Шулай итеп, Өфө яйлап сит ҡалаға әүерелде. Стәрле театрына өйрәнеп китеүгә ролдәр ҙә булышлыҡ иткәндер инде. 90-сы йылдар күңелле бер дәүер булып хәтерҙә ҡалған, спектакль артынан спектакль сығара инек. Академтеатрҙан Шәүрә Дилмөхәмәтова менән Әхмәр Әхмәҙуллин, Әхәт Хөсәйенов, Хәмит Яруллин килделәр. Өфөнө һағыныу тигән нәмә онотолдо, сөнки ундағы шәхестәр менән ундағы ижади мөхит үҙе күсеп килгәндәй булды. Р. Ғәлина: Салауат театрынан Ниса менән Фларид Бакировтар, һуңғараҡ - 1996 йылда Сибай башҡорт дәүләт драма театрынан Рәмзиә Ҡудашева менән Әсғәт Йәнбәков килделәр һәм беҙ ғаилә парҙары эшләгән театрға әйләндек. 1992-1993 йылдарҙа актерҙар составы тулыланып бөткәс, театр тағы ла яңы һулыш кисерҙе. 1994 йылда "Театр яҙы" республика фестивалендә Флорид Бүләковтың "Онотолған доға" спектакле Салауат Юлаев дәүләт премияһына лайыҡ булды. Унан һуң төрлө йылдарҙа Башҡортостан, Үзбәкстан, Ҡырғыҙстан, Ҡаҙағстан, Төркиәлә үткән фестивалдәрҙә ҡатнашып, юғары баһалар алдыҡ. Ысынлап та, асылған көнөнән үк Стәрлетамаҡ башҡорт театры үҙенә генә хас ижади йөҙө, ижади атмосфераһы менән йәлеп иткәйне тамашасыны. Театрығыҙ тағы ла ғаиләлеләр күплеге менән дә айырылып тора, ахыры? И. Рәхимов: Эйе, беҙҙең театр коллективында ғаиләле парҙар күп. Беҙҙең балалар ҙа ошо театр мөхитендә үҫеп, театрҙың ғәзиз балалары булып бөткән. Мәҫәлән, Азамат менән Зөлфиәнең өлкән ҡыҙы Зилиә бөгөн Башҡорт дәүләт академтеатрында эшләп йөрөй, уны беҙ үҙебеҙҙең ҡыҙыбыҙ кеүек күрәбеҙ, уның өсөн шатланабыҙ. Ул да беҙҙе шул тиклем яҡын күрә. А. Хәлилов: "Кәләш менән тәүлегенә 25 сәғәт бергәбеҙ", тип шаяртһам да, был беҙҙең икебеҙ өсөн дә ҡулай. Беребеҙ театрҙа, икенсебеҙ икенсе өлкәлә эшләһә, аңлашып йәшәүе ауыр булыр ине, тип уйлайым. Балалар менән бергәләшеп гастролдәрҙә йөрөүе, бергәләшеп эшкә сығып китеп, бергәләшеп ҡайтып инеүе үҙе бер ғүмер бит ул. Ғөмүмән, театр урынында ғына ултырырға тейеш түгел, ул халыҡ араһында булырға тейеш. Ярай, беҙҙең быуынға ҡунаҡханалар эләкте, гастролдәрҙә лә улай айҙар буйына йөрөмәйбеҙ. Ә бына өлкән быуын артистарына һәйкәл ҡуйырға кәрәк. Р. Ғәлина: Әсғәт Йәнбәков Стәрлетамаҡҡа эшкә килгәс, нишләп гастролгә сыҡмайбыҙ ул, тип аптырай торғайны. Элек бит ҡара яҙҙан ҡара көҙгә тиклем өҙлөкһөҙ гастролдәр булды. Баланы коляскаға һалып, ике ултырғыс араһына ҡуябыҙ ҙа, гастролгә сығып китә инек. "Уралец" автобустарына пырылдап саң инә, етмәһә. Бала менән фатирға төшөрмәҫкә тырыша халыҡ. Бигерәк тә Сибай театры менән Салауат театры күп йөрөнө халыҡ араһында. Бында ла ҡала бәләкәй, беҙҙең ижадыбыҙ ҙа, тормош-көнкүрешебеҙ ҙә халыҡтың күҙе алдында. "Күңелле йәшәйбеҙ" тигән проект актерҙарҙы билдәле итте. Берәй ҡайҙа спектакль менән барып төшһәң, унда уйнаусыларҙы танып торалар. И. Рәхимов: Ауылдарҙа беҙҙе яҡынса ошолай ҡаршы алалар: "Тәк, быны таныйым, быны таныйым, быны таныйым, ә ниңә һине "Күңелле йәшәйем"гә төшөрмәйҙәр, бына һине танымайым?" Ысынлап та, "Күңелле йәшәйбеҙ", уның режиссеры Руслан Юлтаев беҙҙең театр өсөн оло табыш. Юлтаевтар театрыбыҙҙың тағы бер ғаилә пары, актрисабыҙ Зиләрә Юлтаева менән ғаилә ҡороп, беҙҙең театрҙа төпләнеп ҡалдылар. Егәрле егет, проекттары ла күп, әле бына яңы ғына Мәскәүҙә, "Лучезарный Ангел" Халыҡ-ара кинофестивалендә "Өс хат" фильмы "Милли кинематографты үҫтергән өсөн" тигән махсус призға лайыҡ булды. Үҙе лә ялҡауланмай, беҙгә лә ялҡауланып китергә ирек бирмәй, үҙебеҙ ҙә һиҙмәй ҡалабыҙ нисек итеп уның идеяларына ҡушылып киткәнебеҙҙе. "Күңелле йәшәйбеҙ"ҙә лә ирле-ҡатынлы булып, ғаилә менән уйнауҙың берәй сере бармы? И. Рәхимов: Бында беҙҙең киностудия юҡ, тимәк, эшләү өсөн майҙандар юҡ. Ә проекттар тиҙ-тиҙ эшләй торған, уларҙы оҙон-оҙаҡҡа һуҙып булмай, тимәк, ниндәйҙер уңайлыҡтар эҙләп йөрөргә мөмкинлек юҡ. Мөмкинлек булһа, икенсе ергә барып төшөр инек. Былай ҙа театрҙағы грим бүлмәләрен, кабинеттарҙы ҡулланабыҙ, әммә бында фатир ҡороп булмай бит. Шуға ла был режиссерҙың бер хәйләһе тиергә лә була. Ә проекттың әһәмиәтенә килгәндә, уларҙы күргәс, халыҡ иң тәүҙә, әһә, башҡорт телендә төшөрөлгән сериалдар бар икән дә, тип уйлай. Унан ғына унда күтәрелгән темаларға, уларҙың тәбиәүи-әхлаҡи әһәмиәтенә иғтибар итә башлайҙар. Шуға ла "Күңелле йәшәйбеҙ", башҡа сериалдар тамашасыға ла, беҙҙең театрға ла кәрәк һәм әлегә ошондай шарттарҙа булһа ла уны төшөрөүҙе дауам итеү мөһим, тип иҫәпләйем. Унан һуң, сәнғәттә баш ҡала, төпкөл тигән төшөнсәләр юҡ, сөнки сәнғәттең сиктәре юҡ. Беҙ үҙ ҡалабыҙҙың патриоттары һәм беҙ үҙ эшебеҙҙе күрһәтергә тейешбеҙ. А. Хәлилов: Сәнғәттең бер төрө булараҡ, милли театрҙарыбыҙ күп икән, халыҡтың мәҙәни кимәле лә күтәрелә. Шуның кеүек, башҡорт телендәге кино ла мәҙәниәтебеҙҙе үҫтерә. Башҡортостан юлдаш каналынан киске туғыҙҙан һуң сит ил киноһы ҡарап ултырһа ултыра ул кеше, тик башҡорт киноларынан ек табып, көлөргә генә тора. Сит ил кинолары өсөн телевизорҙа тағы ла 300 канал бар. Үткән быуаттың 90-сы йылдар башында тотош ил мәҙәни көрсөк кисергән мәлдә Стәрлетамаҡта башҡорт театры асылыуы оло батырлыҡ булғандыр. Бөгөн театр менән филармония берләшеп көн күрергә мәжбүр. Был сәнғәт усаҡтарына ҡыйынлыҡтар тыуҙырмаймы? И. Рәхимов: Беҙҙең берләшеп эшләүгә хәҙер өс йыл үтте, баштағы ҡытыршылыҡтарҙы еңеп сыҡтыҡ һәм хәҙер үҙ-ара аңлашып ижад итә торған мәл тыуҙы, тип иҫәпләйем. А. Хәлилов: Һәр театрҙың үҙенең юғарыға күтәрелгән, түбән төшкән дәүерҙәре була, тормош бит был. Ҡасандыр беҙ ҙә балҡып киттек, спектакль өҫтөнә спектакль эшләнек, ниндәй генә фестивалдәрҙә булманыҡ һәм быларҙың барыһына ла аҡса табыла ине. Артист ҡыҙыҡ кеше бит ул. Мәҫәлән, завод эшсеһе эштән эш аҙыраҡ тәтегәненә ҡыуанып ҡайта, йәки эшкә барғанда уҡ, бөгөн эш булмаһа ярай ине, тип теләй. Артист иһә, миңә эш, роль бирегеҙ, тип даулап йөрөй. Быйыл спектакль ҡуймайбыҙ, аҡса юҡ, тигәнде аңлауы ла ҡыйыныраҡ ине. Тамашасы ла аңламай быны. Шуға ла яҡты киләсәккә ышанабыҙ. Р. Ғәлина: Театрыбыҙға йәштәр ҙә күп килгәйне, хәҙер улар кәмей бара - шул да борсой мине. Театр асылғанда актерҙарҙы фатир әҙерләп көтөп тора алһалар, хәҙерге йәштәргә ятаҡ та табып булмай. Шуға ла йәштәребеҙ таралып бөтөп бара. Уларҙы алып ҡалыр мөмкинлектәребеҙ юҡ. А. Хәлилов: Театр өсөн бөтөн быуын артистары ла кәрәк. Мәҫәлән, минең һаҡал йәбештереп, ҡартты уйнауым - бер, ә өлкән артистың уйнауы бөтөнләй икенсе. Былай ҙа юғалтыуҙар күп кисерҙек, Рәмзиә Ҡудашева, Әсғәт Йәнбәков, Илдар Сафин, Илшат Йомағолов, Хәмит Яруллин, Фларид Бакиров был донъяла юҡ - театр өсөн улар ҙур юғалтыу булды. Һәр быуын ҡәҙерле беҙҙең өсөн. Беҙгә, ярай, рәхәтерәк хәҙер, фатир бар, балалар үҫеп етте. Ә йәштәргә бөтөн нәмәне яңынан ҡорорға, ғаиләһен ҡарарға кәрәк. Беҙ республика театры иҫәпләнәбеҙ, шуға ла муниципаль кимәлдә ҡала ла артыҡ ярҙам итә алмай. Хәҙерге йәш быуын актерҙары һеҙҙең быуын актерҙарынан айырыламы? Р. Ғәлина: Бәлки, уҡып бөтөп кенә килгән саҡтарында айырылаларҙыр. Тик үҙ һөнәренең асылына төшөнөп алһалар, беҙҙе бөтөнләй айырып булмай. Күсәгилешлек тә бар, кемдең арбаһына ултырһаң, шуның йырын йырлайһың, ти бит халыҡ та. Һәр театрҙың үҙенә генә хас уйнау манераһы ла бар ул. Шәүрә Дилмөхәмәтованы бер тапшырыуҙа күреп ҡалдым да, ҡалай миңә оҡшаған, тип ҡарап ултырҙым. Тәс минеңсә әбей булып ултыра, кейенеүе лә, һөйләшеүе лә оҡшаған. Стәрлетамаҡта эшләгәнендә уның йәштәрҙе уйнаған сағы ине, шулай ҙа беҙҙең образдарҙы ла күңеленә һеңдереп йөрөгәндер, күрәһең. Сибай театрынан Шәмсинур апай Сиражетдинова-Ханованың уйынын мин Рәмзиә Ҡудашевала күрә торғайным, хатта һөйләшеүҙәре лә Шәмсинур апай ине. Тимәк, характерлы образдарҙы эшләгәндә нимәләр ҡулланырға кәрәклеген ул унан өйрәнгән. Әле Зифа Баязитовала ла күреп ҡалам Шәмсинур апай һыҙаттарын. Салауат театрында мәрхүмә актрисалар Ғәзизә апай Насирова менән Зәкиә Әхмәрованың уйнау манераһы һаман йәшәй һәм киләһе быуындарға күсә. Һәр театр ошо күсәгилешлеге менән дә ҡиммәт ул. Әлеге көндә театр ниндәй уй-ниәттәр менән йәшәй? Репертуарға яңы спектаклдәр өҫтәләсәкме? И. Рәхимов: Яңы ғына театрҙың юбилейын үткәреп ебәрҙек, бөтөн көс шуға һалынды. Яңы йылға тиклем Гөлдәр Ильясова яңы премьера әҙерләй. Ғәҙәттәгесә, Яңы йыл әкиәте лә буласаҡ балалар өсөн. Режиссерыбыҙ Айҙар Зарипов Мөнир Ҡунафиндың "Люксембурға барам әле" тигән драмаһы өҫтөндә эшләйәсәк. М. Ҡунафин беҙҙең өсөн яңы драматург түгел, уның "Тыңлайыҡ ваҡыт аҡҡанын" исемле спектакле беҙҙә бара. Уның теле, яҙыуы беҙгә лә, тамашасыға ла оҡшай. Авторҙар төрлө була, кемдер яҙған әйберен режиссерға алып килеп бирә лә, ҡабаттан уның өҫтөндә эшләмәй. Ә Мөнир Ҡунафин режиссер менән бергәләп эшләй белә. Элек драматургтар репетицияларҙа ҡатнашҡан, кәрәк булһа, ҡайһылыр сәхнәләрҙе яңынан да яҙған. Драматург булырға бер ҡайҙа ла уҡытмайҙар, быға театрҙа ғына өйрәнергә була. 2017 йыл Илшат ағайҙың юбилей йылы, уға 85 йәш тулған булыр ине. Шул датаға арнап, уның "Һөйәрҙәргә ҡапҡан" комедияһын сығарҙыҡ. Быйыл шулай уҡ Стәрлетамаҡ мәҙәниәт техникумын тамамлаған махсус курс килде эшкә, 5 ҡыҙ ҙа, 1 егет өҫтәлде актерҙар рәтенә. Уларҙың диплом эшен - Аккермандың "Хыялдар тормошҡа ашыр ер" йәштәр комедияһын репертуарыбыҙға алдыҡ. Репертуар төҙөгәндә тамашасының теләген иғтибарға алаһығыҙмы? Р. Ғәлина: Бөгөн театрҙар тулы залдар йыя алмай тиһәләр ҙә, беҙҙең театрға тоғро тамашасыларыбыҙ бар. Ула күберәк классик әҫәрҙәрҙе - "Ғәлиәбаныу"ҙы, "Аҫылйәр"ҙе, "Зәңгәр шәл"де күргеләре килә. Шуға ла был спектаклдәр репертуарҙан төшмәй уйнала. А. Хәлилов: Ҡолаҡ һалырға тура килә инде, шунһыҙ булмай. Бөгөнгө көндә тамашасыңды юғалтмайым тиһәң, уларҙың теләген үтәргә лә мәжбүр булаһың. Дөрөҫөн әйткәндә, тамашасы бөгөн комедияға һәм мелодрамаға йөрөй. Минеңсә, театр замандан артта ҡалырға ла, ныҡ алға китергә лә тейеш түгел. Ул халыҡ менән тиң барырға тейеш. Берәү ҙә ҡысҡырып әйтмәһә лә, донъялағы хәл ныҡ киҫкен, бына-бына һуғыш башланып китмәҫ, тимә, кемдеңдер осҡон сәсрәтеп ебәреүе генә көс. Башҡортостан тигән бәләкәй генә републикала йәшәп ятһаҡ та, былар беҙгә лә ҡағыла, сөнки Рәсәйҙең уртаһында ҡайнайбыҙ. Инфляциялар, оптималләштереүҙәр һөҙөмтәһендә халыҡ баҫылғандан баҫыла. Ошондай ваҡытта тамашасы ниндәй спектаклгә киләсәк? Берәүҙең дә сәхнәлә үлтереш-ҡырылыш ҡарағыһы килмәй. Ике сәғәт буйы милли әйбер ҡарап, көлөп, хистәрен сығарып ҡайтыуҙы өҫтөн күрәсәктәре билдәле. Шуға ла бөгөн тамашасы нимәгә өҫтөнлөк бирә, тигән һорауға яуап биреүе лә еңел түгел. Тик бер нәмәгә мин инанғанмын - театр халыҡҡа хеҙмәт итергә бурыслы. Шулай итеп... Театрҙы шәхестәр бар итә һәм йәшәтә, тиҙәр. Был театрҙың төп үҙенсәлеге лә, төп байлығы ла - уның актерҙары, тигән һығымтаға киләһең улар менән аралашҡандан һуң. Ә тамашасы һәр ваҡыт актерға эйәрә. Данлы үткәне, лайыҡлы бөгөнгөһө булған театрға артабан да уңыштар, тоғро тамашасылар теләйек. Геройҙарыбыҙ үҙҙәре әйтмешләй, ижад өсөн сиктәр ҙә, кәртәләр ҙә юҡ. Тәүге башҡорт театры тыуған ерҙән береһенән-береһе матур яңылыҡтар ишетелеп торор әле киләсәктә лә. Ләйсән НАФИҠОВА әңгәмәләште. КИРЕ СЫҒЫРҒА + - Яҙылған: 21.11.16 \| Ҡаралған: 1053 Киске Өфө Иғтибар! "Киске Өфө" гәзите менән бергә булыусы аңлы, зыялы уҡыусыларыбыҙҙы 5 декабрҙән 15 декабргә тиклемге ун көнлөктә ПР905 индекслы "Киске Өфө"гә 2023 йылдың беренсе яртыһы өсөн ташламалы хаҡ менән 642 һум 38 тингә яҙылырға саҡырабыҙ. Гәзитебеҙгә яҙылып, квитанцияларын редакцияға ебәргәндәр араһынан кемдәрҙер бүләккә бик шәп китаптар аласағы тураһында ла онотмағыҙ. Бергә булайыҡ! МӨХӘРРИРИӘТ. Беҙҙең дуҫтар Мәҡәләләр Һуңғы номер Яҙылыу Гәзиттә реклама Архив Редакция © 2022 «Киске Өфө» гәзите Мәҡәләләр күсермәһен алыу, күсереп баҫыу йәки материалды тулыраҡ файҙаланыу мәсьәләләре буйынса «Киске Өфө» гәзите редакцияһына мөрәжәғәт итергә.
Дональд Трамп Рәсәй Президентын АҠШ-та үтәсәк саммитҡа саҡырған. Башҡа илдәрҙең вәкилдәре лә осрашыуҙа Владимир Путинды күреүгә ҡаршы түгеллектәрен белдергәндәр. Ә улар араһында иң йәше, Канаданың премьер-министры Джастин Трюдо ҡабаланмаҫҡа тәҡдим иткән. Дональд Трамп Рәсәй Президентын АҠШ-та үтәсәк саммитҡа саҡырған. Башҡа илдәрҙең вәкилдәре лә осрашыуҙа Владимир Путинды күреүгә ҡаршы түгеллектәрен белдергәндәр. Ә улар араһында иң йәше, Канаданың премьер-министры Джастин Трюдо ҡабаланмаҫҡа тәҡдим иткән. Әйткәндәй, Джастин Трюдоҙың атаһы, Пьер Трюдо, 80-се йылдарҙа канаданың премьер-министры булғанһәм хатта ике тапҡыр ҡәҙерле Л.И. Брежев менән осрашыу бәхетенә өлгәшкән. Хатта осрашыуҙарҙың береһендә премьер-министрға генераль секретарь мнән үбешергә (тфү!) тәҡдим ителгән. Джастиндың атаһына, ҙур ауырлыҡ менән булһа ла, ризалашырға ла тура килгән. Хатта үҙенең мемуарҙарында, һуңынан, был эштең бик үк күңелле булмауын билдәләп киткән, хәлен шотланд вискийы менән төҙәтеү мөмкинлеген иҫкә төшөргән. фото: pionki24.pl Беҙҙең төркөмгә яҙылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы" Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Әле лә Юнирҙең бахмурҙан башы сатнап, ярылып бара. Ә нисек уны төҙәтергә һуң? «Их хәҙер берәй рюмка булһа» тип ирендәрен ялап ҡуя. Кисәге эскәндәрен хәтеренә төшөрә, тахил шарабы тулы, ялтырап торған рюмкаларҙы күҙ алдына килтерә... Әхмәтшин үҙе Ҡансыра ауылында йәшәй, «Ишембайнефть» НГДУ-һы участкаһында тракторсы булып эшләй. Ярай, хеҙмәт итеү – кешегә хөрмәт килтерә. Ә бына йәшел йылан менән дуҫлашыуы уны тормоштоң ҡараңғы төпкөлөнә һөйрәй, сәләмәтлеген емерә һуға. Әле лә Юнирҙең бахмурҙан башы сатнап, ярылып бара. Ә нисек уны төҙәтергә һуң? «Их хәҙер берәй рюмка булһа» тип ирендәрен ялап ҡуя. Кисәге эскәндәрен хәтеренә төшөрә, тахил шарабы тулы, ялтырап торған рюмкаларҙы күҙ алдына килтерә. Үҙенең аҡсаһын эсеп бөткәс, атаһынан аҡса талап итә. Атаһы пенсия алған саҡ була. Был пенсияны улар әсәләре үлгән балалары өсөн ала икән. Атай кеше был аҡсаларҙы, балалары уҡыған интернатҡа илтеп түләргә тейеш. Ләкин Юнир атаһының ҡайғы-хәсрәтен бар тип белергә теләмәй, тик уға эсергә аҡса кәрәк. Йәшел йылан менән дуҫлашып, ул атаһына, туғандарына ихтирам, кешелек өсөн иң матур, иң ҡәҙерле сифаттарҙы юғалтып бара икән. А.ШАЛАГИН, Медицина айнытҡыс сотруднигы Тулы материал 10-сы һанда баҫылып сыҡты. Читайте нас в Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ ФС 02 - 01456 от 14.09.2015 г. выдано Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан»
Белорет ҡалаһында 35 йәшлек Айгөл Фәйзуллина юғалған. Уның апаһы Маргарита белдереүнсә, ҡатынды һуңғы тапҡыр август уртаһында күргәндәр. Ул был турала “КП-Уфа” баҫмаһына һөйләгән. Ҡатын 19 август көндө өйөнән сыҡҡан һәм үҙе менән бер нимә лә алмаған. – Ул үҙе менән бер нимә лә алмаған: телефоны, документтары һәм сумкаһы өйҙә ҡалған. Был бик ғәжәп. Подъездан сыҡҡан да, ғәйеп булған. Шул саҡтан бирле уны күргәнебеҙ юҡ, – ти ул. Айгөлдө өйөндә 15 йәшлек ҡыҙы ашҡынып көтә. – Ул элек тә өйҙән сығып китә ине, тик һәр ваҡыт бәйләнештә булды, – тигән Маргарита. Юғалған ҡатындың билдәләре: буйы 168 см, сәстәре ҡара төҫтә. Һул яҡ яурынында татуировкаһы бар. Ул ҡара куртка, ҡара-зәңгәр спорт салбары, һоро кофта һәм ҡара ботинка кейгән булған. Әгәр уның ҡайҙа икәнлеген белһәгеҙ, полицияға йәки 8-927-939-09-05 телефонына шылтыратып хәбәр итеүегеҙ һорала. Фото: "КП-Уфа". Автор: Альфия Мингалиева https://bash.rbsmi.ru/articles/kh-ef-e-lek/Ayg-ld--i-i-k-t-441667/ Башҡортостан гәзите сайтынан алынды Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Даирә" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
Ошо арала РФ Президенты Рәсәй халҡының традицион рухи-әхлаҡи ҡиммәттәрен һаҡлау һәм нығытыу буйынса дәүләт сәйәсәте нигеҙҙәрен раҫлау хаҡында указға ҡул ҡуйҙы. Рухи ҡиммәттәребеҙҙе һаҡлау буйынса беҙ ниҙәр эшләйбеҙ һәм эшләй алабыҙ? Сайттың архивы 2021 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2020 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2019 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2018 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2017 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2016 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2015 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2014 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 \| 15 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 \| 22 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 \| 29 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 \| 36 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 \| 43 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 \| 50 51 \| 52 ИЗГЕ РАМАҘАН БАШЛАНА + - Мосолмандар көтөп алған изге Рамаҙан айы башлана. Был ай - ураҙа тотоу, тәүбә ҡылыу, төнгө намаҙҙар уҡыу, саҙаҡа таратыу, Ҡөрьән-Кәримде уҡыу мәле. Был айҙа үҙен мосолман тип һанаған һәр кеше мотлаҡ рәүештә ураҙа тоторға тейеш. Ауырлы йә имеҙеүсе ҡатындарға, сәфәрҙә булғандарға, сирлеләргә ураҙанан тыйылыу рөхсәт ителә. Рамаҙан айындағы ураҙа еренә еткереп тотолғанда ғына камил һанала һәм Аллаһ тарафынан ҡабул ителә. Мосолмандар был изге айҙы көтөп ала. Мысырҙа, мәҫәлән, урамдар төрлөсә биҙәлә, йорт-тирә яғы таҙартыла, яңы йыһаздар һатып алына, хәленән килмәгәндәр яңы балаҫ алып булһа ла түшәргә тырыша. Рамаҙан айы килеп еткәс инде Мысыр урамдарында ифтар (ауыҙ астырыр) өсөн махсус палаткалар ҡуйыла. Унда теләгән кеше инеп ашап сыға ала. Рамаҙан айы шулай уҡ төнгө намаҙҙарҙы көсәйтеү менән дә билдәле. Был айҙа йәстү намаҙынан һуң тәрәүих намаҙы уҡыла. Күптәр ураҙа тотоу ҡояш ҡалҡҡандан алып байығанға тиклем ашау-эсеүҙән тыйылыу ғына тип уйлап, яңылыша. Ураҙа тотоуҙың маҡсаты күпкә бөйөгөрәк. Төп маҡсат - тәҡүәлеккә ирешеү, тимәк, Аллаһтан ҡурҡыу, Уның ризалығына ынтылыу. Иң тәү сиратта Рамаҙан айы тәүбәне яңыртыу, көсәйтеү айы булып тора. Был айҙың Рамаҙан атамаһына "гонаһтарҙың янып бөтөүе" тигән мәғәнә һалынған. Ошо изге айҙа мосолман гонаһтары өсөн тәүбә ҡылып, изге эштәр эшләп, уларҙан арына. Гонаһһыҙ кеше булмай. Гонаһтарҙан арыныуҙың иң яҡшы юлы - ихлас күңелдән тәүбә ҡылыу. Сөнки: "Ысынлап та, Аллаһ тәүбә ҡылыусыларҙы ярата" ("Әл-Баҡара", 222). Ураҙа тотоуҙың киләһе маҡсаты - ихтыяр көсөн нығытыу. Рамаҙан айында кеше ашап-эсеүҙән тыйылып, күберәк изге эштәр эшләргә ынтылып, насар эштәрҙән ары торорға тырышып, ихтыяр көсөн нығыта. Рух ныҡлығы, ихтыяр көсө күп ауырлыҡтарҙы йырып сығырға ярҙам итә, күңел төшөнкөлөгөнән аралай. Юҡҡамы ни, зәғиф, ауырыу кешеләр һау-сәләмәт кешеләргә ҡарағанда күпкә рухи яҡтан көслөрәк, маҡсаттарына ынтылыусаныраҡ була. Тимәк, улар булғанына шөкөр итә белә. Рамаҙан айында әҙәм балаһы шулай уҡ ихласлыҡҡа өйрәнә. Сөнки ураҙа тотоуҙың төп шарты - ихлас ниәт. Беҙ ураҙаны ихлас күңелдән тик Аллаһ Тәғәлә өсөн генә тоторға, ошо ниәтебеҙҙе көн һайын яңыртып торорға тейешбеҙ. Бөтә ғәмәлдәрҙең дә ихлас күңелдән эшләнеүе - уларҙың ҡабул булыуы өсөн төп шарт Ураҙа тотҡан кеше гонаһтарҙан ары торорға, нәфсеһен тыйырға, тыйылған ғәмәлдәрҙән йөҙ борорға тырыша. Уға мотлаҡ телен насар һүҙ һөйләүҙән тыйырға кәрәк. Сөнки ғәйбәт һүҙ һөйләү, алдашыу ураҙаны боҙа. Аллаһ Тәғәләгә бындай кешенең ашап-эсеүҙән тыйылыуы кәрәкмәй. Ураҙа тотаһың икән, тимәк, бөтә тән ағзаларыңды ла гонаһтан араларға тейешһең. Тимәк, ураҙа тотоуҙың тағы бер маҡсаты - әхлағыңды үҙгәртеү. Рамаҙан айында гонаһтарҙан ары торорға тырышыу менән бер рәттән, әҙәбең өҫтөндә лә эшләргә кәрәк. Был изге айҙа талашып, әрләшеп йөрөү килешмәй. Кем дә булһа һине битәрләргә тотона, талашырға сәбәп эҙләй икән, Бәйғәмбәребеҙ өйрәткәнсә: "Мин - ураҙала", - тип әйтергә кәрәк. Ашап-эсеүҙән, ғәйбәт һүҙ һөйләүҙән, әрепләшеүҙән баш тартыу өсөн ихтыяр көсөнән тыш, ҙур түҙемлек тә кәрәк. Тимәк, ураҙа тотоуҙың тағы бер маҡсаты - сабырлыҡҡа өйрәнеү. Аллаһ сабырҙарҙы ярата. Ҡыйын саҡтарҙа ла сабырлыҡ күрһәтә белергә кәрәк. Тейешенсә сабырлыҡ күрһәтеүселәргә әжер-сауаптар ҡаралған: "Ысынлап та, сабыр булғандарға әжерҙәре тулыһынса иҫәпһеҙ-һанһыҙ бирелер" ("Әз-Зумар", 39). Ошо маҡсаттарҙың барыһынан да сығып, дөйөмләштереп әйткәндә, ураҙа тотоу - ул Раббыбыҙға буйһонорға ла өйрәнеү. Әммә был буйһоноуыбыҙ ураҙа тотҡан ваҡытта ғына түгел, даими булырға тейеш. Изге Рамаҙан айынан алда ошо маҡсаттарҙы тағы бер ҡат иҫкә төшөрөп, ниәтебеҙҙе дөрөҫләргә онотмаһаҡ ине. Рамаҙан айының ҡасан башланыуына килгәндә инде, беҙ уны Бәйғәмбәребеҙ өйрәткәнсә, айға ҡарап беләбеҙ. Тимәк, Шәғбән айының 29-сы йәки 30-сы көнөндә яңы айҙың тыуыуын күҙәтергә кәрәк. Яңы ай тыуа икән - Рамаҙан айы башланды, ураҙаға инергә ваҡыт, тигән һүҙ. Ә инде бер йыл алдан астрономик календарь төҙөп, шуның буйынса ураҙаны башлау дөрөҫ түгел. Сөнки ҡайһы саҡта яңылышлыҡ китергә мөмкин. Яңы айҙың ҡасан башланырын бары Аллаһ ҡына белә. Уны алдан уҡ билдәләп ҡуйыу мөмкин түгел. Нәркәс АЛСЫНБАЕВА. КИРЕ СЫҒЫРҒА + - Яҙылған: 09.04.21 \| Ҡаралған: 220 Киске Өфө Иғтибар! "Киске Өфө" гәзите менән бергә булыусы аңлы, зыялы уҡыусыларыбыҙҙы 5 декабрҙән 15 декабргә тиклемге ун көнлөктә ПР905 индекслы "Киске Өфө"гә 2023 йылдың беренсе яртыһы өсөн ташламалы хаҡ менән 642 һум 38 тингә яҙылырға саҡырабыҙ. Гәзитебеҙгә яҙылып, квитанцияларын редакцияға ебәргәндәр араһынан кемдәрҙер бүләккә бик шәп китаптар аласағы тураһында ла онотмағыҙ. Бергә булайыҡ! МӨХӘРРИРИӘТ. Беҙҙең дуҫтар Мәҡәләләр Һуңғы номер Яҙылыу Гәзиттә реклама Архив Редакция © 2022 «Киске Өфө» гәзите Мәҡәләләр күсермәһен алыу, күсереп баҫыу йәки материалды тулыраҡ файҙаланыу мәсьәләләре буйынса «Киске Өфө» гәзите редакцияһына мөрәжәғәт итергә.
Сөнки телефон шылтыраған һәм элемтә урынлашҡан ваҡытта гаджеттар тулы ҡеүәтенә эшләй икән. Был ваҡытта зарарлы нурҙар ҙа күп бүленеп сыға. Шуға ла белгестәр трубканы телефон шылтырағас та 10-12 секундтан һуң ғына ҡолаҡҡа ҡуйырға кәңәш итә. Һөйләшеү ике минуттан артмаҫҡа тейеш, ти улар. Халыҡ араһында телефондан оҙаҡ һөйләшеү баш мейеһе яман шешенә килтерә, тигән һүҙҙәр ҙә, йөрөй. Онкологтар иһә был һүҙҙәрҙе дәлилләмәй. Яман шешкә телефондың ни дәрәжәлә тәҫир иткәне теүәл асыҡланмаһа ла, гаджеттарҙан смс- хәбәрҙәр яҙышыу бармаҡ быуындарының үҙгәрешенә килтереүе иҫбатланған. Шулай уҡ күҙгә лә һиҙелерлек зыян килтерә. "Йәшлек" гәзите Фото: интернет Яңылыҡ авторы: Гөлнара Солтанова Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Балкантау" Зарегистрировано Управлением Федеральной службой по надзору законодательства в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ №ТУ02-01350 от 09 июля 2015 г.
Бәхетһеҙ никахтан: Был бәхетһеҙ никахтан әйберҙәр ҡамасаулай - Видео чат №1 - егет йәки ҡыҙ менән танышып онлайн! Видео чат №1 - егет йәки ҡыҙ менән танышып онлайн! Бәхетһеҙ никахтан: Был бәхетһеҙ никахтан әйберҙәр ҡамасаулай Әммә ни өсөн шулай күп Тип башлана шул тиклем әкиәтте күп фильм мөхәббәт, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, бик йыш ҡына ҡот осҡос фильм ғына тамамландыОсҡан күбәләк, һәм ир-аттар Врозь йәшәүсе ҡатын-ҡыҙҙарға, әҙ булып башлай һәм шунда мәңгегә секс тағы бер ҡат күрһәтелә, был оҡшай ине, башҡа кеше менән булған өсөн. Шулай булғас, ни өсөн беҙ бик аҙ беләбеҙ һәм парһыҙ, тел-береһе бер нисә йылда ғына өлгөрә ул. Беҙ быуынға мөнәсәбәте, ысынлап һәләтле. Беҙ быны теүәл белергә теләр инем, - женатый ир-ат менән һөйләшергә һәм бәхетһеҙ. Һәм был һиҙелерлек буласаҡ, тип йыш ҡабатлай улар был әйберҙәр, уларҙың ҡатын-ҡыҙ икәне иң борсолоп, уларҙы бик яратам. 'Мин теләйем, мин һәр көн уларҙың өсөн ҡабул итергә ине,-тип яратып, миңә ҡасан килә, өйгә эш менән. Мин уның был һүҙе-һүҙ урынына набрасываться с әйберҙәр яһап, улар мотлаҡ эшләргә тейеш әле мин, тип һанайым, - тип, мин был хаҡта онота. Мин торам, нисек Идиот, ғәжәпләнеү, ниңә шулай иртә ҡайтып килгәндә мин бөгөн, көндәлек был театрын мин беләм, әммә бик яҡшы. Мин беләм, һеҙ көсөргәнешле, көнө-төнө балалар менән булды. Әммә һәйбәт булыр ине, әгәр һеҙ ине, исегездә тотоғоз, барыһы да мин көнөндә эшләргә. (Даниел, кейәүҙә инде күп йылдар). 'Әгәр кеше үҙенең дуҫтары менән ҡаса кеүек һәм башҡа тапҡыр уйлап, сөнки һеҙ бергә күңелле. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, ныҡ кәмене, әгәр һеҙ өйләнә. Будний прокат elan бурысы-плашмя йәғни, улар бер-береһе менән элек тырыша. Междоусобие урынына, диванда телевизор ҡарап тик ултыра. Мин дә шулай тормошта үҙең булып ҡалыу. мөнәсәбәт айырыла (Ян, кейәүҙә инде күп йылдар). 'Ни өсөн һеҙ мин түгел. романтично мөнәсәбәте. Неон һәм мин уның менән күберәк йоҡлай миңә генә ҡағылып теләмәгән (кеше күргән дә, күргән дә ҺӘ, әгәр һеҙ эштәрҙе дөрөҫ булған ҡатын, тиҙ генә үҙен һәм секс килтермәҫ өсөн). Минең уйымса, сөнки мин уны башҡаса тора, иртә'. (Дэвид, кейәүҙә инде күп йылдар). 'Мин һәм минең беҙ ҡасан таныштың ҡатының, улар түшәктә супер булды, мин бик ғәжәпләнә һәм енси яңы әйбер менән даими эксперимент ярата. Мин булдым без ума. Ә беҙ саҡ-саҡ өйләндем, ныҡ кәмене, сөнки, нисек уны мин үҙем йәлеп вседозволенность тел бөтә, бөтә булған хәрәкәт, һәм, уны туҡтатырға тырыша'. (Леон, никах йыл). 'Мин уйлайым, мин уны Одолжение, мин һине һайлау мөмкинлеге биргән, беҙ ашап, биҙәлгән йорттар һәм беҙҙең кеүек булырға тейеш. Әммә уның был хаҡта бик сарыф ителгән, сөнки улар уйлама, тип мин әллә бөтөнләй эҙләргә. Шуның өсөн минең менән һөйләшеү урынына, уны үҙебеҙ генә ашап бара һәм әленән-әле бил тулыһынса'. (Перекрестится, кейәүҙә инде күп йылдар). 'Ул һәр ваҡыт зарлана. Өҙлөкһөҙ. Шуға ҡарамаҫтан, мин нимә эшләргә, һеҙ һәр ворчать-төйәк түгел. Морщинка лука дөрөҫ йыуыу һәм мин, нисек Идиот. Бесәй ҡойроғо аҫтына кәстрүл, ҡурылған мин эшләгән саҡта, мин рәхим и ҡалдырып, тик эргәһендә һәр хәлдә һин тыныс була. (Arne, күп йыл буйы никах). 'Ҡыҙ уның менән тулыһынса үҙе киткәс тыуған мәле беҙгә мөмкинлек бирә. Бик теләп һәм яратып түгел, мин үҙ ҡыҙы поверхностно яңғырай, әммә Теше тапҡыр ул крутая, ысынлап та, күберәк булғанда һәм, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, кем әйләндерә икән, кеше үҙенең развернуться. (Майк, кейәүҙә инде күп йылдар). 'Ул һәр ваҡыт зарлана түгел, тип аңлайым мин улар, көнөнә бер тапҡыр һәм һеҙ тире тотонорға тура килә. Әммә уның тырышлығына ла бик бит, һәм мин аңланым минең өсөн проблема. Шуның тураһында ғына һүҙ бара, кемдең хоҡуғы. Һәм был аяныслы. (Филипп, кейәүҙә инде күп йылдар). 'Ғына әйткәндә уның нон-стоп балалар тураһында. Шулай уҡ мин мәктәптәге йәки спектакль мари иоанн йүтәл менән ҡыҙыҡһынып тора, ниндәй ҙә шик тыуҙырмай, ләкин мин теләгән ғәҙәти тормош тураһында күберәк һөйләшергә, балалар ғына түгелдер ул вращается тирәләй. Хатта әгәр улар ҙур өлөшөн балалар тәшкил көнкүреше. (Florian, йыл буйына өйләнгән). 'Үҙ эшен һүҙмә-һүҙ минең ҡатынға өйләнә. Нәҡ һеҙҙең өсөн мин ҡыуанам, сөнки ул үҙ эшен бик ныҡ яратам, әммә уны нығыраҡ килтерә, йорт эштәрендә, мин тоям, мин һеҙҙең өсөн, ысынлап та ла, бер ҡасан да. Әгәр һеҙ эшләгән, мин тыңлап, мин тоям, әгәр ут ул нәмә, тик өйҙә бер кем юҡ. Ул бер ҡасан да тулы булды, сөнки минең өсөн, әммә һәр ваҡыт ҡайҙалыр киткән, үҙ фекерен. Мин был растений. (Стефан, өйләнешкән йыл самаһы инде). Менән дания осрашты. Дания танышыу сайты бушлай, теркәлеү кәрәкмәй түгел, етди мөнәсәбәт өсөн အိႏၵိယ-ယဉ်ကျေးမှုအရှေ့-အီးမတ္ скайп аша танышып видео таныш булмаған онлайн видео чат видеочить танышты ир-аттар өсөн етди мөнәсәбәт менән таныштырҙы. 18 башҡа видеочивать ч видео трансляции башҡа ҡыҙҙар менән һәм бушлай теркәү видеочивать видео чат танышты ҡала менән танышты теркәлгән телефон менән фото менән танышты
был донъяға ҡабат килмәй, мин һиңә тағы бер ҡат ҡатын-ҡыҙға өйләнгән ине, моғайын. Тәүҙә был мөмкинме ни ауыр булды, тик һуңынан барыһы ла яраҡлаштырып була. Ниндәй һорауға мин һеҙгә бирә алалар. көпә ҡаты һиндостан төбәк кимәлендә ҡараласаҡ. Һиндостан дини төрлө урындарында булып тора. Һин төрлө милләт ҡыҙҙары менән, бынд... Беҙҙең егеттәр һиндостан (мини ТВ-сериал -) - IMDb Автослесарь спортсыһы мартин проблеманы тиҙ һәм мотоциклда серияһы үткәрә, өйрәнеү һәм физика фәндәр сигендә тураһында тиҙлеген тикшереүДжордж Мартин тоташтырылған ике-йыл тергеҙеү Спитфайр был малай үҙ тарихы булған һәм уны ерләргә тураһында һөйләү стиле күп тиҫтә йылдар дауамында францияның пилот пляж, Стефенсон Джеффри эскадрилья командиры. ХН тергеҙергә ярҙам джордж Мартин, Вулкан һуңғы осоу Авро годность бомбардировщигы өсөн, уны әҙерләү өсөн уны һуңғы тапҡыр ҡасан рейс, бөйөк бри... Менән дания осрашты. Дания танышыу сайты бушлай, теркәлеү кәрәкмәй түгел, етди мөнәсәбәт өсөн Яңғыҙ әсә сайтында танышырға өсөн сайтында танышырға - әсә яңғыҙ ҡала дания менән танышырға теләйемИң ыңғай эмоциялар алырға һәм дания бушлай танышыу сайттарына теркәлдем. Moms танышыу сайты түләүһеҙ single дания танышыу сайттарына теркәлдем. Сайтында танышырға өсөн көсөн әсәй - әсәй Яңғыҙы ҡала дания менән танышырға теләйем. Иң ыңғай эмоциялар алырға һәм дания бушлай танышыу сайттарына теркәлдем. Moms танышыу сайты түләүһеҙ single дания танышыу сайттарына теркәлдем. Танышырға була һәм сығымдар башҡа теркәлгән теркәлгән Был бик заманса нөктәһе тап була Танышыу без теркәлгән һәм теркәлмәгәнШулай булһа, һин үҙ мөхәббәтен табырға мөмкин булған иң яҡшы бушлай теркәй. Хакер йәшерен һәм башҡа сығымдар. Абруйлы күпселек Интернет-һинең менән булырға теләйем һиңә email биржаһында теркәлгән. Был мәшәҡәттәр күп тапҡыр сингл һәм аноним рәүештә теркәлгән теләйем. Шуға күрә бушлай провайдер иҫәп яҙмаһының электрон почта сервис һиңә кәрәк булһа, улар һеҙ эҙләсе өсөн интернет-н биржаһы партн... Видео яҙмалар башҡа ҡыҙҙар менән осрашыу бара Видео чат ҡыҙ менән танышып булмаған ҡыҙым теркәлгән бушлай булып теркәлгән видео чат беҙҙең сайтында һеҙҙе сәләмләүемә шатмын бушлай таныша, танышыу бағышлап, уларҙы интернет ҡулланыусылар араһында ҙур популярлыҡ менән файҙаланаТаныш булмаған ҡыҙым теркәлгән видео мең кеше бушлай ярҙам танышты, төҙөлөүсе һәм табыу өсөн бер-береһенә мөнәсәбәте. Әгәр һеҙ улар менән танышыу мөхәббәт теләйһегеҙ икән, беҙҙең сайттан видео атҡаҙанған моғайын, һеҙҙең иғтибар-бушлай таныша видеочить булмаған ... Һин Ч - Ч Бушлай Онлайн-Бүлмә - Видео, Чат, Видео, Чат Незнакомец Скачать одержать Ҡайһы, - ти ул балыҡ кеше ярым-яртылаш, башҡа, - тип әйтеп, уның утыҙ етмеш күберәк бүленәУл ҡәбәхәттәр теләһә ҡайһы осраҡта подозрительна. иң яҡшы аралаша урын, сат урындағы онлайн тел таба. бында төрлө телдәрҙә һәм төрлө темаларға аралашырға мөмкин стрекотать. Һиндостандың иң яҡшы бушлай өсөн барлыҡ сайт ч Альтернатива ч бирә, унда кеше теле Дезь ч. Дезь эшләй ала. Беҙгә ҡушылып ч-бүлмә, интернет менән бушлай неограниченный һәм малайҙар һәм ҡыҙҙар табырға й... Иң Яҡшы Сайт Ч Ч Беренсе булып сайт ч түгел, осраҡлы ч концепцияһын уйлайбыҙ, Omegle була ул, әммә беренсе булып сайт, видео өҫтәп ҡатыштырыу, булһа айырма бик ҙурКатегория өҫтәп биреү осраҡлы трансляция Webcam аралашыу яңы ялтырауыҡ, ул интригующе эшләү күпкә артыҡ, шуға күрә мөмкин тиклем наткнуться на файҙаланыусылар, шул тиклем яҡшы һәм насар. Минең уйлауымса, кешене үтә күреү һәләте башҡа кеше юлыбыҙ оҙаҡ, шулай ҙа уларҙың торошо өсөн ябай текст менән тоташҡан булған. аша-ғына. Интернет файҙаланыу... Рулетка онлайн-ч - ҡыҙ һәм ир-ат яҡшы, чатта популяр күҙәтеү һәм сағыштырыу Дания нөктә ч-рулетка Береһе буйынса донъяла беренсе ч рулеткаВидео чат һәм тексы менән сайттың бик популяр. Незнакомцы буйынса һайлау мөмкинлеге менән ҡыҙыҡһынды. Бушлай эшләй, теркәргә кәрәк түгел. Кулланыусылар өсөн ҡағиҙәләрен ҡәтғи тоторға, һаҡлай ул насарҙан. Инглиз сервис бөтә донъя буйынса кулланыусылар тоташтырылған, бушлай, теркәлеү кәрәк түгел. Клон бер ч күп Рулетка Ҡәтғи тәртип ҡағиҙәләре. Дания ч-йыл өлкән рулетка өсөн файҙаланыусы йорт... Sabyasachi һин видео танышыу, Һиндостан, Хидерабад, егеттәр танышырға теләй ине бүлегенә уҡырға ҡарай Яуап тиҙлек күрһәтеү өсөн яуап хәбәрҙәр һаны нисбәте инәӘгәр тиҙ икән, тимәк, яуап ҡулланыусылар һирәк. Әгәр ул юғары булһа, бар күпкә күберәк мөмкинлеген файҙаланыусы яуап бирә. Фотоһүрәттәр булған файҙаланыусылар ғына булмай шул браузерҙәр эротично ҡараныҡ, ул ризалашты контент эротическое ҡарай. Chrome, анонимайзер, VPN һ Был турала һеҙ үҙегеҙҙең үҙгәртергә мөмкин. бүлегенә уҡырға күберәк өҫтөнлөк бирә һәм, әгәр һеҙ ф... Менән ҡыҙыҡай көнлөк Поболтать плюс в рулетке. Рулетка буйынса ч ҡыҙы менән Һәм ҡыҙ беҙҙең менән Рулетка менән сат ҡыҙ, видеочивать каталог шәп була беҙҙең, тип, уны һеҙ түгел моделе ҡаршы ала, чатта кем эшләй, шул уҡ ваҡытта ҡыҙҙар өсөн, ул һеҙҙең менән йәнәшә йәшәйҠыҙ менән аралашыу өсөн яҡшы түгел, теркәргә кәрәк. Рулетка менән һөйләшеп ваҡытты үткәрә ябай малайҙар һәм ҡыҙҙар башҡа ҡыҙҙар видеочат йыл көнлөк. Теләге менән уларға кемдер таныштырҙы. Алекс үҙе кеүек йырҙарҙың береһен йырланы:"теләге уны ҡасан да булһа кем менән берәй танышты"... Портал теркәү бушлай булғас ч бушлай ч Һәм хәҙер аралашыу ғына бушлай теркәйИнеү бушлай ҡуллана һәм һеҙ килтергән һеҙ полюбовно ч әңгәмә, йәки ч эротическое flirtend. Бында ни өсөн бөтә, сөнки бында иң көслө һәм алдынғы техника һәм ябай кеше булыуы арҡаһында байтаҡ ч медиальный арбаны, башҡа кешеләр менән аралашырға ярата ул интернет, башҡа кешене белмәйем. Аллаһ тураһында һөйләшеү булды бында һәм донъяға, үҙеңә яңы дуҫтар йәки партнерҙар табыу һәм спорт разврат эротическое ла үҫешә. Бында килеүсе кешеләрҙең һаны иҫәпһеҙ-һа... Альтернатива Chatroulette суп - суп яҡшы альтернатива chatroulette Chat сайтында on One One сигеү сигә Пользовательский тәжрибәһе беҙҙең веб-биттәр тәҡдим итеү өсөн иң яҡшы, беҙ куллана файлдар cookieChatroulette ҡабул Кукин сәйәсәте хосусил, супер Chatroulette: альтернатива Multi Chatroulette. Omegle альтернатива Chatroulette һәм немец, башҡа бушлай видео чат теркәлгән бушлай видео чат chatroulette нигеҙендә веб-камералар ч. Камера ҡуллана һәм үҙе менән төрлө осрашыуҙарға Бөтә донъя буйлап кешеләр. Fungos on one ч on... Ул уны эҙләп: немец ҡатын-ҡыҙҙар ир-егеттә эҙләргә Азия Мотив, ни өсөн тап Азиатка эҙләй „Улар уны эҙләй: немец ир-егеттең изге азиатка сибәрҙәрҙе эҙләр“, „ҡатын-ҡыҙ эҙләргә тура килә германия партнерҙар йәлеп тай“, „ир-егет менән танышырға теләй немец филиппинка Яғымлы“ - шулай муллыҡта йәшәгәнен белеп тыуғанӘммә күп ҡатын-ҡыҙ иренә шулай булғас, ни өсөн германия азия эҙләргә була. Айырым кешеләрҙең рус азиатка ниндәй сифатын баһалау. германиянан бер егет, бик йыш ҡына асыҡлау һәм төрлө-төрлө, шуға күрә барыһы ла ябай. Шул, кем р... Видеочивать йылда - Дания - Дания видеочить Иң яҡшы наслаждайся ч, һеҙ унда ҡасан булдығыҙ Әгәр һеҙ кеше менән танышырға теләй, шунда туҡтап йәки теләсә ҡайһы ваҡытта көн һәм төн улар йәшәгән, һеҙ - бының өсөн иң яҡшы урын. Һеҙ унда йөҙәрләгән кеше ҡаршы ала, унда баһалары булған кеше тураһында. Әгәр һеҙгә һөйләп тороу мөмкинлегенә эйә булырға теләмәне һәм теләмәй минут буйы теләһә ниндәй ваҡытта урын, сат инә. Акылдан яза биреү түгел һәм, әгәр һеҙ күп кенә кешеләрҙең береһе, ул үҙен яңғыҙ тоя. Хәҙер башлайбыҙ, б... Ун ике ҡыҙ һәм бер ир-егет - һин ҡыҙы Waldbrunn Джо ҡаҙағында Ике ҡыҙ һәм бер ир-егет, ир-аттар һәм ҡыҙҙың лидер фильм регистрҙарын мәғлүмәттәр буйынса, был австрия менән ганс квест криминал комедия йылдыңҺәм төп ролдәрҙе маргит nynke sailer toni ҡушылып, Филипп Гюнтер, локкер Герлинде, етди һәм яуаплы роль. Обер жандарм жандармерия менән күк тә пост пост һәм жандармерия командирҙар кәйефе өҫтөнлөк пасмурный иосиф brunn зайдль вальц бар: өҫкө күк йөҙө теләйем ябыу brunn мэры вазифаһын ҡалдырып, туризм өсөн бинала... Менән осрашыу ир-аттар береһе-Данияла Интернет-дания таныштырҙы Ир-аттың етди мөнәсәбәттәр менән ир-аттар өсөн дания осрашыуҙар, никах йәки дуҫлыҡХалыҡ-ара осрашыу, аралашыу ҡыҙыҡ, ҡатын-ҡыҙҙар форумы, мәғлүмәт диңгеҙе тураһында"дания өйләнә","сит менталитетлы"һ. Яңы кешеләр менән танышып, Копенгагенда - егерме йыл ир-егет менән осрашырға теләй. Рәхим итегеҙ н"дания Осрашыу" Бында Данияның көсө кешеләрҙе осратырға мөмкин. Даттар йәки һеҙ йәшәгән Дания менән танышырға теләй? Ир-аттарҙан и... Видео яҙмалар башҡа ҡыҙҙар менән осрашыу бара Башҡа ҡыҙҙар менән бушлай таныша беҙҙең сайтында һеҙҙе сәләмләүемә шатмын видео теркәү танышты видео чат чатта теркәү бушлай булғас ҡыҙы арналған таныштырыу, уларҙы интернет ҡулланыусылар араһында ҙур популярлыҡ менән файҙаланаТаныш булмаған ҡыҙым теркәлгән видео мең кеше бушлай ярҙам танышты, төҙөлөүсе һәм табыу өсөн бер-береһенә мөнәсәбәте. Әгәр һеҙ улар менән танышыу мөхәббәт теләйһегеҙ икән, беҙҙең сайттан видео атҡаҙанған моғайын, һеҙҙең иғтибар-бушлай таныша видеочить булмаған ҡы... Аҡш ҡыҙҙарға никахҡа инеү өсөн һин - ысын мөхәббәт таба Мин аңлатып бирҙем Был маҡсатҡа после-һин ҡыҙ биреү өсөн реаль тарихы тураһында һеҙҙең никахҡа инеү аҡшЭксперттар был әйберҙәрҙе мин үҙем күрә, шуның өсөн шәхси ашыу аңлатҡандан һуң, тәжрибәгә нигеҙләнгән. Мин бик күп Азия буйлап сәйәхәт итһәң, мин һиңә үҙем түгел, ә америка. Күп юлдар бар. дели кер менән бәйләнештәрҙе уникаль ҡыҙҙарҙың береһе мин. Аҡш-тың аҡ сөнки мин егет, минең уйлауымса, уларҙы таныштырыу өсөн мин бер ҡасан ҡабул итмәм кәмһеткәндәр... Боронғо баш - видео-в рулетке веб-сат Церебраль видеочат кәрәк был һеҙ түгел, башҡа кеше менән аралашыу өсөнБәйләнеш өсөн, кәрәк булһа, шул иҫәптән тауыш булды"Тауыш"(флажок ҡуйыла). Тәҙрә янына килеүе осраҡлы двигателдәр курсорыңды урынлаштырырға Громкость көйләнә ала әңгәмәләште. Автоматический тәржемә хәбәрҙәр теле һәм һайлау өсөн енес, баҫып ҡуйырға кәрәк флажок"ғына Күрһәтеү минең хәбәрҙәре". Төймәгә басыгыз"Артабан", Рулетка һеҙ эҙләсе өсөн яңы булған әңгәмәләште. Әгәр ҙә һеҙ нажмите был исемлектә түбән йәки чатта бе... Һин ундағы аҡ латинос ҡыҙҙар осрай ир-аттар мөмкин. Һин Танышыу Был мөмкин буласаҡ Ир-егет улар, ысынлап датаһы бармы һиндә? Мин йәшим лос-АнджелесМин өйөмдәре күреп, тик мин күреүемсә, беҙ уларҙы яратабыҙ. Әлбиттә, минең өсөн оло хөрмәт һәм мәктәп эште эшләһә, һин аҡыллы, әммә улай түгел, мин ысынлап та улар. Ярай, мин һин һәм мин ҙур белем ҡатын-ҡыҙы менән танышырға теләй тамырҙары менән көслө булды. Ир-егет улар, ысынлап датаһы бармы һиндә? Мин йәшим лос-Анджелес. Мин өйөмдәре күреп, тик мин күреүемсә, беҙ уларҙы яратабыҙ. Әлбиттә, мин... Яңғыҙ ҡатын-ҡыҙ белергә теләй, тип, уның бушлай онлайн ҡарарға мөмкин Әгәр һеҙ шашып был биттең, йәғни, моғайын, теләмәү ҡарарға фильмдар, улар һеҙ ҡатын-ҡыҙҙар тел менән ҡарайРәхим итегеҙ, комментарий ҡалдырырға онотмағыҙ һәм уларҙың социаль селтәрҙәргә бүленә. Эйе, Клавдия, фильмының төп героиняһы кеүек, күп һәм урта йәштәге ҡатын-ҡыҙ, шәхси тормошонда ла ҡуша. Был хәл кис булды пастаһы һәм реклама бына береһе:"ҡатын-ҡыҙ, ул Сола менән танышырға теләй". Валентин баҫҡан кеше яҙмышы уның исеме буйынса ла, элекке циркач, мораль һәм физик яҡтан йәрәхәттәрҙ... Азия синг: азиянан ҡатын-ҡыҙ көсө менән таныштырыу шунда уҡ ҡом түгел Азиянан ҡатын-ҡыҙ мотлаҡ танышырға теләй һин яңғыҙ, ләкин әле һине белеп, һинең кеүек була башланыСлот башы. Бит өсөн, элемтәгә керергә һәм азия менән танышты танышыу ҡыҙыҡлы, перспективалы бер нисә юлы була. Иң мөһиме, ялҡау булырға телик н диванға ултырған һәм һеҙ әүҙем булырға һәм пялиться түгел. Шул ғына, кем нимә эшләгән-йәғни, кем генә посметь нәмә, азия һәм, ахыр сиктә, уның хыялы яулай алманы-ҡатын-ҡыҙ менән таныша. Бер төркөм ысулы яратҡас,... Мөнәсәбәттәрҙе аҙым Шунан тағы һине уйланым Бөгөн еңел булмаған күсеү тураһында һүҙ бара: ҡасан стаивать һәм башлана еңел флирт необязывающий мөнәсәбәт ҡасан булыуы мотлаҡБыл тәү ҡарашҡа бер ни булмағандай, әммә икенсе ҡараш әйтем бик урынлы: һине белә"ни өсөн". Был бик мөһим, сөнки без 'юҡ' әйҙә һин теләһә ҡайһы урынға эләгә. Шунда ғына түгел, һин ҡайҙа теләй килә. Шулай итеп, ни өсөн һин мөнәсәбәттәр булыуын теләйем. Һәм түбәндәге мәсьәләләр шунда: әгәр һин булыуын теләп, тип уйлайым. Йыш ҡына... тибындағы егеттәр, мәктәптән ҡаршы ала. һеҙ уларҙың (һәм улар менән нисек көрәшергә) - Һин егет һары тиффин упаковывать Һеҙ мәктәп-ул бөтөнләй башҡа донъяИң уникаль был арауыҡ, һеҙҙе бөтөрөр һәм уларҙы унда ҡаршы ала өмөт, кеше бөтә төрҙәре буйынса тәжрибә етерлек. Булмауға ҡарамаҫтан, һеҙ мәктәпкә ниндәй булһа, һеҙ ҡаршы иң смешанное шәхесеңә бурыслыбыҙҙыр, тип өҫтәне йәки үҙ эшен күңел көндәлек дозаһын. Һәм бына һеҙ осрашҡан даими төрө мотлаҡ алты ҡыҫҡа иң сағыу егеттәребеҙ, һеҙ нисек һәм улар менән көрәшеү мөмкин - быны ҡабул итә. Уға беҙ барыһы да буласаҡ, тип бер е... Сағыштырыу өсөн секс Sex тәьмин Cams иң яҡшы веб-камералар Live cam Ул секс күпселек Cam -провайдер Был веб-сайттары ҡулланыу файлдарының cookieӘгәр һеҙҙең сайтты ҡулланып, һеҙ риза булған ҡулланыу cookie-файлдар. Тулыраҡ мәғлүмәт алыу өсөн интернет cams күп sex тәьмин ителде, профессиональ актерҙар һәм актриса һеҙ бында ҡарай алаһығыҙ, шулай уҡ камера алдында ҡыҙыҡһыныу сексу. Беҙ сағыштырыу секс биреү Cam -портал, шулай булһа, һеҙ күҙәтеү алыуҙы тәьмин итеүҙе ышаныслы һәм абруйлы һәм елем барыу мөмкин түгел cams abzockern sex, Sex C... Егерме ике йылда данияға йыйына. Бөтә йәштәгеләр өсөн осрашты. Башҡа сикләүҙәр. Әлеге фотография Βίντεο танышыу өсөн секс башҡа ҡыҙҙар менән һәм бушлай теркәү видеочивать 18 видеочивать онлайн иғлан танышты теркәү телефоны таныш булмаған менән скайп танышыу бушлай видео өлкәндәр өсөн танышыу шәхси танышыу видео топ 10 чатрулетка видеочить менән ҡыҙы 18
19 март көнө Әбйәлил район мәҙәни-ял үҙәгендә “Гүзәлкәй-2018” район конкурсы үтте (Конкурс). Конкурс быйыл 11-се тапҡыр үтә. Проекттың авторы район мәҙәниәт бүлеге методисы Г.Р.Шәйәхмәтова. 5-6 йәшлек ҡыҙ балалар өсөн үткәрелгән был конкурс 11 йыл дауамында уңышлы эшләп килә. Ошо дәүерҙә район конкурсында 242 конкурсант үҙенең көсөн һынап ҡараны. Конкурс 5-6 йәштәге ҡыҙ балаларҙың таланттарын асыуҙы, милли йолаларҙы һәм ғөрөф-ғәҙәттәрҙе пропагандалауҙы, рухи-әхләҡи ҡиммәттәрҙе формалаштырыуҙы маҡсат итеп ҡуя. Гүзәлкәйҙәр матурлыҡта, оҫталыҡта, маһирлыҡта көс һынашты. Уларҙың сығышын тәүге йылдарҙа Конкурста еңеп сыҡҡан ҡыҙҙарҙың әсәләре баһаланы. “Гузәлкәй-2018” район Конкурсының һөҙөмтәләре: • Гран-при – Эльвина Әлибаева (Ҡушый ауылы); • 1 урын-Илһамова Нурания (Асҡар ауылы); • 2 урын-Әлиә Фәтхуллина (Асҡар ауылы); • 2 урын-Офелия Гөлиева (Ишбулды ауылы); • 3 место-Илзиә Ҡужәхмәтов (Асҡар ауылы); • 3 место-Наргизә Баҡыева (Атауҙы ауылы); • 3 место-Әлиә Исламғолова (Асҡар ауылы). “Тамашысылар һөйөүе” номинацияһына Гөлиә Иғдисамова лайыҡ булды. Шулай уҡ төрлө номинацияляр еңеүсеһе итеп табылдылар:“Мөләйем” – София Набиуллина ( Дәүләт ауылы); “Сая” – Рузалина Ялалова ( Дәүләт ауылы); “Нәзәҡәтле”-Диана Ғәбитова(Ҡаҙмаш ауылы); “Нескә”-Гөлназ Мәсәлимова (Ҡырҙас ауылы). МКУ отдел культуры администрации МР Абзелиловский район выражает благодарность спонсорам Конкурса: Фание Фаритовне Сулеймановой – рекламное агентство “Инфинити”, Лидару Хамзеевичу Ахтямову – турбаза “Экстрим”, Светлане и Артуру Галишиным – магазин канцтоваров и игрушек “Карандаш за поддержку талантливых детей, за радость, которую вы подарили детям своим вкладом. Желаем вам здоровья, семейного благополучия и процветания!
Ҡамырҙы йоҡа итеп йәйеп, беренсе ҡатҡа дөгө, өҫтөнә ҡыҙыл эремсек, йомортҡаның ағын ҡырғыс аша үткәреп һалабыҙ. Артабан йөҙөм, өрөктө турап һалабыҙ. Мул итеп өҫтөнә аҡ май турап һалғас ҡапҡасын йәйеп, бәлеште ябабыҙ һәм ситтәрен матур итеп бөгәбеҙ. Өҫтөнә һибергә он менән майҙы шәкәр һалып ыуабыҙ. Ҡыҙыу мейестә 25-30 минут бешә. Сығанаҡ: https://vk.com/club129936953?w=wall-129936953_971%2Fall Байрам һыйы Автор: Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Дим буйзары" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
Үткән аҙнала “М.Ғ.Иҫәндәүләтов” КФХ-һы базаһында яҙғы сәсеү эштәре алдынан йыл да үткәрелеүсе традицион агрономик конференция булып уҙҙы. Унда район хакимиәте һәм мәғлүмәт-консультация үҙәге белгестәре, крәҫтиән (фермер) хужалыҡтары башлыҡтары ҡатнашты. Конференцияға шулай уҡ республиканың агросәнәғәт комплексында эшләгән хеҙмәттәр, ведомстволар һәм предприятиелар белгестәре, һалым хеҙмәте, пенсия фонды вәкилдәре саҡырылған ине. Үткән аҙнала “М.Ғ.Иҫәндәүләтов” КФХ-һы базаһында яҙғы сәсеү эштәре алдынан йыл да үткәрелеүсе традицион агрономик конференция булып уҙҙы. Унда район хакимиәте һәм мәғлүмәт-консультация үҙәге белгестәре, крәҫтиән (фермер) хужалыҡтары башлыҡтары ҡатнашты. Конференцияға шулай уҡ республиканың агросәнәғәт комплексында эшләгән хеҙмәттәр, ведомстволар һәм предприятиелар белгестәре, һалым хеҙмәте, пенсия фонды вәкилдәре саҡырылған ине. КФХ-ның ырҙын табағында үткән сара башланыр алдынан Яманһаҙ мәҙәниәт йортоноң һәүәҫкәр артистары конференцияла ҡатнашыусыларға ҙур булмаған концерт күрһәтте, уларҙа яҡшы эш кәйефе тыуҙырҙы. Конференцияны район хакимиәте башлығы И.Л.Фәтҡуллин асты. Үҙенең сығышында ул һуңғы йылдарҙа райондың ауыл хужалығында күҙәтелгән ыңғай күренештәрҙе, яңы техника һатып алыныуын, яңы технологиялар индерелеүен билдәләне. Республиканың Ауыл хужалығы министрлығы баҫыу эшсәндәренең иғтибарын мул уңышлы, төшөмлө культуралар сәсеү кәрәклегенә йүнәлтә, тине ул. Бойҙай, арпа, һоло кеүек традицион культуралар менән бер рәттән етен, борсаҡ, гәрсис (горчица) һымаҡ культураларға ла иғтибар итә башларға кәрәк. Улар яҡшы килем килтерә, ә техника, яғыулыҡ, ашламалар ҡыйбатлана барған заманда был бигерәк тә мөһим. Ауыл хужалығын алып барыуҙың яңы, прогрессив алымдарын ҡулланғанда бөтә проблемаларҙы ла хәл итергә була. Ҡайһылайтҡанда ла уңыш беҙҙең үҙебеҙҙән, үҙ-ара килешеп эшләүебеҙҙән тора. Яҙғы баҫыу эштәрен беҙ йыл да уңышлы үткәреп, килеп тыуған проблемаларҙы бергә-бергә ыңғай хәл итеп киләбеҙ. Район башлығы баҫыу эшсәндәренә иҫәнлек-һаулыҡ, яҙғы сәсеү эштәрен уңышлы үткәреүҙәрен, техниканың ышаныслы эшләүен, көндәрҙең матур тороуын һәм яҡшы кәйеф теләне. Башҡортостан Респуб-ликаһының Дәүләт техник күҙәтеү инспекцияһы начальнигы урынбаҫары И.М.Шә-киров конференцияла ҡатнашыусыларға республикала техниканы ремонтлау һәм яҙғы баҫыу эштәренә әҙерләү буйынса нимәләр эшләнеүе тураһында һөйләне, әлеге көндә техниканың эшкә нигеҙҙә әҙер булыуын, талаптарға һәм нормаларға тап килеүен, республикала яҙғы сәсеү эштәрен уңышлы үткәрергә мөмкинлек биреүен, беҙҙең районда техниканың күрше райондарҙағына ҡарағанда яҡшыраҡ әҙерләнгән булыуын билдәләне. Илһам Миңлехан улы шулай уҡ яңы ауыл хужалығы техникаһы һатып алғанда һәм иҫкеһен модернизациялағанда хаҡтарҙы арзанайтыу буйынса республикала эшләп килгән программалар һәм уларҙың үҙенсәлектәре тураһында һөйләне, КФХ башлыҡтарын баҫыу эштәрен үткәргән ваҡытта хәүефһеҙлек техникаһы талаптарын һәм юл хәрәкәте ҡағыҙәләрен теүәл үтәргә саҡырҙы. Һүҙен йомғаҡлап, И.М.Шәкиров республика Премьер-министры урынбаҫары – ауыл хужалығы министры вазифаһын башҡарыусы И.И.Фазрахманов исеменән игенселәргә яҙғы баҫыу эштәрен уңышлы үткәреүҙәрен теләне. Район хакимиәте башлығы-ның ауыл хужалығы буйынса урынбаҫары Д.Х.Юлдыбаев конференцияла ҡатнашыусыларҙы 2019 йылға планлаштырған сәсеүлек майҙандары структураһы менән таныштырҙы. Быйыл иген һәм ҡуҙаҡлы культуралар 9640 гектарҙа сәселәсәк. Район игенселәре алдында 2024 йылға тиклем игендең тулайым йыйымын бер ярым тапҡырға арттырыу бурысы тора. Бының өсөн йыл һайын сәсеү әйләнешен кәмендә 1000 гектарға арттырып барыу кәрәк. Ғәмәлдә сәселгән майҙандар планда билдәләнгән һәм сәсеү әйләнешенә индерелгән майҙандар менән мотлаҡ тап килергә тейеш. Рәсәй Пенсия фондының Йылайыр районындағы идаралығы етәксеһе Р.Р.Амантаева конференцияла ҡатнашыусыларҙы 2019 йылдың 1 ғинуарынан пенсия тураһындағы ҡануниәткә индерелгән үҙгәрештәр менән таныштырҙы, ауыл хужалығында стаж өсөн түләүҙәрҙе арттырыу менән бәйле үҙгәрештәргә айырыуса ентекле туҡталды. Рәсәй Федераль һалым хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса 37-се район-ара инспекцияһы начальнигы урынбаҫары А.В.Дубровский крәҫтиән (фермер) хужалыҡтарының һалымдарҙы түләү үҙен-сәлектәре, һалымдар тураһында ҡануниәттәге һуңғы үҙгәрештәр, отчеттар биреү ваҡыты һәм тәртибе тураһында һөйләне. “Россельхозцентр” федераль дәүләт бюджет учреждениеһы филиалының Ейәнсура район-ара бүлеге начальнигы В.Х.Тажмөхәмәтов район хужалыҡтары буйынса сәсеү материалына анализ яһаны. “Союзагрохим” ЯСЙ-һы вәкиле Р.Ф.Ғәҙелшин орлоҡ материалын эшкәртеүҙә ҡулланылған ағыуҙар, фунгицидтар һәм үҫемлектәрҙе һаҡлауҙың башҡа саралары, уларҙы һатып алыу мөмкинлектәре һәм ҡулланыу үҙенсәлектәре тураһында һөйләне. Агроконференцияның ғәмәли өлөшөндә аграрийҙар М.Ғ.Иҫәндәүләтов КФХ-һының машина-тракторҙар паркы, уның баҫыу эштәренә әҙерлеге, орлоҡтарҙы ағыулау барышы менән танышты. Морат Ғәлимйән улы хужалығындағы эштәр барышы, киләсәккә пландары тураһында һөйләне, һорауҙарға яуап бирҙе. Н.МОХОВ. Автор һәм Б.Солтанов фотолары. Читайте нас в Зарегистрировано Управлением Федеральной службой по надзору законодательства в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ №ТУ02-01424 от 26 августа 2015 г.
Әлиә Германияла йәшәгән сағында был илде арҡырыһына-буйына иңләп сығыуын әйтте. Ул бер нисә урында эшләп ҡараған. Хәҙер иһә Мюнхенда йәшәй һәм ауыл хужалығы өлкәһендә проект менеджеры вазифаһын үтәй. Башынан аҙағына тиклем проекттар менән идара итеү, хеҙмәткәрҙәргә эш бүлеү, бар бурыстарҙың ваҡытында үтәлеүен тәьмин итеү – бына ошо йөкләмәләр башҡорт ҡыҙы иңендә. Бынан тыш, ул ауыл хужалығын, атап әйткәндә, үҫемлекселекте үҫтереүҙе маҡсат иткән проекттары менән Баварияның фермер хужалыҡтарында сығыш яһай. Ҡыҙ үҙенең эшенән бик ҡәнәғәт. ӘЛИӘ ӘХМӘҘИЕВА Ҡала: Мюнхен, Германия. Тыуған ере: БР, Әбйәлил районы, Рәхмәт ауылы. Йәше: 27. Белеме: Башҡорт дәүләт аграр университеты (иҡтисад факультеты), University of applied sciences (Master of Business Administration). Тормош ораны: If you can dream it, you can do it – Әгәр ҙә һеҙ хыялланаһығыҙ икән, тимәк, һеҙ быны эшләй ҙә алаһығыҙ!, Think positive: positive things happen to positive people – Позитив уйла: позитив хәлдәргә тик позитив кешеләр тарый. Әлиә менән тәүгә һөйләшһәм дә, миндә уны күптән белгән һымаҡ тойғо тыуҙы. Мәҡәләбеҙ геройы – маҡсаттарын тормошҡа ашырыусы, ҡыйыу, ҡурҡыу белмәҫ, шул уҡ мәлдә тыйнаҡ һәм наҙлы ҡыҙ. Был сифаттар нисектер унда бик матур ҡушылған. Әңгәмәләшкән мәлдә ҡыҙ үҙен иркен тотто, шуға күрә һөйләшеү ҙә ҡыҙыҡлы килеп сыҡты. Хыялға юл Әлиә бала сағынан уҡ сит илдә уҡырға, сәйәхәт итергә хыялланған. БДАУ-ҙың 4-се курсында уҡығанда ул Германияға практикаға бара. Алдан немец теле курсында шөғөлләнә. Диплом алғас, ҡыҙ йәнә Германияға бара һәм, тел буйынса курстарҙа уҡып, бер юлы Вайенштефан-Триздорф Тәбиғи фәндәр университеты магистратураһына инергә әҙерләнә башлай. Сит ил кешеләренә, хатта университетты уңышлы тамамлаған осраҡта ла, эш табыуы ҡыйын. Әлиә тәүҙә һөт эшкәртеү техникаһын етештереү һәм сит илгә һатыу менән шөғөлләнгән фирмаға тәржемәсе булып эшкә урынлаша. Ул унда техник документация әҙерләү өсөн яуаплы була. Ҡыҙ аҙаҡтан хайуандарҙы автоматик рәүештә ашатыу системаһын һатыу менән шөғөлләнә һәм Голландия сигендә урынлашҡан фирмаға ассистент булып күсә. Көнсығыш Европа, шул иҫәптән, Рәсәй менән дә хеҙмәттәшлек иткән фирмаға Әлиә Германиялағы “тренер программаһы”нан һуң килә. Баҡтиһәң, немец компаниялары кисәге студенттарҙы үҙенең ҡанаты аҫтына алып, эш процесы менән таныштыра, төрлө бүлектәрҙә һынап ҡарай, командировкаларға ебәрә икән. Шулай итеп, йәш белгес эшкә өйрәнә. Әлиәгә, үҙе әйтеүенсә, Германияның көньяғы оҡшай, шуға күрә лә ул Мюнхенға йәшәргә күсә. Германиялағы тормошо Әлиә башҡорт, рус, немец һәм инглиз телдәрен бик яҡшы белә һәм уларҙа иркен аралаша. Европа бәләкәй һәм ил сигенә тиклем бер сәғәттә барып етергә мөмкин булғас, ҡыҙ эш мәлендә лә, ял иткәндә лә ҡитғаның бөтә илдәрен дә күргән. Былтыр Әлиә үҙенә автомобиль һатып алған, шуға күрә лә сәйәхәттәрҙә үҙе руль артында. Нимәһе ҡыуаныслы – геройыбыҙ башҡорт милли костюмын тектереп алған. Ул уны кейеп, немецтарға күрһәтһә, барыһы ла “Аһ!” итеп ҡала икән. Әйткәндәй, Әлиәне күптәр Мексика ҡыҙы тип ҡабул итәләр, Малайзиянан, Индонезиянан тип тә уйлайҙар, испанса ла һүҙ ҡушалар.Ә ул барыһына ла: “Мин башҡорт ҡыҙы, тыуып үҫкән ерем – Рәсәй составындағы Башҡортостан Республикаһы”, – тип ғорурланып яуап ҡайтара. Немецтарҙың Рәсәйгә ҡарата мөнәсәбәте Әлиә, һөйләүенсә, сит илдә үҙен иркен тота. Германияла ситтән килеүселәр бик күп булғас, бында бер кем дә һинең ҡайҙан, ниндәй милләттән, ауылданмы-ҡалананмы, акцент менәнме йәки таҙа һөйләшеүеңде тикшермәй. Бында һинең ниндәй кеше булыуың иң мөһиме.. Әлиәнән тыуған иле тураһында күп һорашалар. Иң сәйере: «Рәсәйҙә йәшәүселәрҙең өйөндә һыуытҡыстары бармы?» тигән һорау булған. — Мин бындай кешеләрҙе аңламайым, — ти ҡыҙ. — Беҙҙең йәшәгән заманда телевизор, интернет бар һәм башҡа илдәрҙә йәшәүселәрҙең тормош-көнкүреше тураһында белеү бер ҡыйынлыҡ та тыуҙырмай. Мин ундай һорауҙар бирергә оялыр инем. Күп немецтар Рәсәй кешеләрен, ҡараңғы сырайлы, тормошҡа ауыр ҡараған, ялҡау, эсергә ярата, тип уйлай. Улай түгел, тип күп тапҡыр бәхәскә ингәнем дә булды. Ә бына сәйәсәт йүнәлешендәге ҡайһы бер фекерҙәр менән ризалашам. Немецтар бик тырыш, эш ярата. Шулай уҡ улар яғымлы, йылмайырға ярата һәм һәр ваҡыт ярҙам итергә әҙер. Тормош ҡиммәттәре тураһында 9-сы кластан һуң Белорет ҡалаһындағы башҡорт лицей-интернатында уҡыған Әлиә шул мәлдән алып үҙаллы булырға өйрәнгән. Сит илдә йәшәй башлау ҙа артыҡ ҡыйынлыҡ тыуҙырмаған. — 20 йәшемдә генә сығып киттем. Виза өсөн документтар тапшырыу өсөн Мәскәүгә лә әллә нисә ҡат барҙым, — ти ул мәлде иҫләп. — Бер нәмәнән дә ҡурҡманым, үҙемдең хыялыма табан атланым. Хәҙер инде уның тормошҡа ашҡанын күреү – минең өсөн ҙур бәхет. Әлиә, сит илгә күскәс, мин бик үҙгәрҙем ти. Тормош, ғүмер, йәмғиәткә ҡарата фекерҙәр башҡаса, элекке ҡиммәттәр үҙ көсөн юғалтҡан, яңылары барлыҡҡа килгән. “Алтындарым, ҡиммәтле биҙәүестәрем юҡ – минең ҡиммәттәрем икенсе төрлө. Ғөмүмән әйткәндә, Германияла кешеләр башҡаларға ҡарап ҡыҙығып әйбер һатып алмай. Шулай уҡ кредитҡа тун йәки биҙәүестәр һатып алған һәм уның өсөн әллә нисәмә йыл буйы аҡса түләүселәрҙе аңламайым. Был суммаға ғаилә менән бергә ял итергә барырға, башҡа мөһим әйберҙәр һатып алырға мөмкин. Шул уҡ мәлдә йәшкә, хәл-ваҡиғаға ярашлы зауыҡлы кейенергә лә кәрәк ”, — ти ул. Ғаиләһе тураһында Әлиә тыуған яҡтарына йылына бер тапҡыр булһа ла ҡайтырға тырыша. Әйткәндәй, ул ғаиләлә дүртенсе бала. Ике ағаһы һәм апаһы Башҡортостанда йәшәй. — Ҡәҙерлеләрем – ата-әсәйем тормошомда бик мөһим урын алып тора. Улар мине бик күп нәмәгә өйрәтте, шул иҫәптән үҙҙәре һымаҡ эшһөйәр булырға дәрт бирҙе. Йөрәк йылыһын һалып үҫтергәндәре өсөн мин ата-әсәйемә рәхмәт әйтәм, — ти геройыбыҙ. Яратҡан шөғөлдәре Замана йәштәренә хас булыуынса Әлиәнең дә бик күп яратҡан шөғөлдәре бар. Уларҙың араһынан һыбай көйөнсә уҡ атыуҙы иң мөһиме тип һанай. Ошоноң менән сая ҡыҙ үҙенең ата-бабаларынан ҡалған һөнәрҙе онотмай, кәрәккәндә яуға ла күтәрелгән башҡорт ҡатын-ҡыҙҙары рухын дауам итә. Әлиә уҡ атыу менән ике йыл шөғөлләнә һәм киләсәктә был спорт төрө буйынса халыҡ-ара ярышта ҡатнашырға теләй. Әйткәндәй, был турнирҙа Европа һәм Азиянан Япония, Монголия, Корея, Венгрия, Германия уҡсылары көс һынаша. Әлиәнең тренеры башҡорт халҡының тарихы менән ҡыҙыҡһына икән. Мәҡәләбеҙ геройы шулай уҡ музыка донъяһына битараф түгел. Германияла университетта уҡыған мәлдә ул бергә йәшәгән студенттарҙың ҡулында бер һуҡма инструментты күреп ҡалған. Әлиә шунда уҡ уның тауышына ғашиҡ була һәм киләсәктә уйнарға өйрәнергә тигән маҡсат ҡуя. Төркиәлә булған саҡта ошо дарбука тип аталған музыка инструментын һатып ала. Тауышы бик оҡшай һәм ул мине илһамландыра, ти ҡыҙ. Киләсәк, маҡсаттар һәм хыялдар тураһында Беҙҙең геройыбыҙ артабан да Германияла йәшәргә ниәтләй. Тап ошо илдә ул яратҡан эше менән булыша, үҫешә, үҙенең иртәгеһе көнөн үҙе һайлай, яңынан-яңы үрҙәрҙе һәм маҡсаттарҙы яулай ала. Шулай ҙа, үҙе әйтеүенсә, Әлиә тыуған иле тип Башҡортостанды һанай. Тап ошонда уның тыуған йорто, туғандары һәм яҡындары йәшәй. Тырыш ҡыҙ киләсәктә продукция сифатын тикшереү буйынса аудитор квалификацияһын алырға теләй. Бының өсөн ул ошо арала курсҡа яҙылырға йыйына. Нисек итеп хыялланғанды тормошҡа ашырырға? – Бер ҡасан да ауырлыҡтарҙан ҡурҡмаҫҡа, башлаған эш килеп сыҡмаҫ, тип борсолорға кәрәкмәй. Яңылыҡҡа ынтылырға, тормошҡа план төҙөргә, уның буйынса йәшәргә тейешбеҙ. Рәсәйҙә булған саҡта нисектер, күңелемдән, сит илдә йәшәйәсәкмен, тип уйлай торғайным. Әле уй-ниәт, хыялдарымды онотмаҫ өсөн яҙып барырға тырышам. Беҙҙең, башҡорттарҙың, холҡонда шулай уҡ тыйнаҡлыҡ ныҡ көслө. Ул бөгөнгө тормошта ныҡ ҡамасаулай. Шуға күрә лә ҡыйыуыраҡ булырға кәрәк. Башкиры в Германии, карьера, Мюнхен, саморазвитие Предыдущий пост Следующий пост Об авторе Свежие посты Подписаться Эльвира Муталова: Эльвира Муталова Подробнее об авторе смотрите в разделе меню "авторы" Самые свежие посты от Эльвира Муталова Азат Валеев: «Мой мозг – миллионер!» - 13.09.2018 Ринат Нигматуллин: «Живем всего один раз, поэтому нужно пробовать и работать». - 27.08.2018 Рамиль Биккужин: «Сегодняшний ты должен быть лучше, чем вчерашний». - 19.02.2018 Вам также может быть интересно Ринат Камалов: Киләсәк мәҙәниәтебеҙҙең кирбестәрен беҙ бөгөн һалабыҙ 29.09.2014 Бөгөн Ринат өс ҡала менән тығыҙ бәйләнештә. Шуға ҡарамаҫтан, беҙҙең геройыбыҙ төрлө урындарҙа йәшәргә һәм... Эльвира Муталова29.09.2014 Билдәле сәйәсмән, танылған табип һәм меценат, йәки Сәлиә Шәрифйән ҡыҙы Мырҙабаеваның уңыш серҙәре… 05.02.2015 Сәлиә Шәрифйән ҡыҙы, беҙҙең аудиторияның күпселек өлөшөн алдынғы ҡарашлы, белемле йәштәр тәшкил итә. Уларға тәү... Фаягуль Юнусова05.02.2015 Лилиә Абдрахманова: «Хыялдарың артынан ҡалма!» 22.03.2017 Америкала йәшәүсе яҡташтарыбыҙ тураһында күп яҙабыҙ. Бөгөнгө әңгәмәбеҙҙең геройы ла – ошо илдә юриспруденция өлкәһендә... Эльвира Муталова22.03.2017 Миләүшә Сарьянова-Ларгаша: Үҙем ситтә йәшәһәм дә, күңелем — тыуған илемдә. 25.09.2014 Бразилияла үткән футбол буйынса донъя чемпионатын бөтәһе лә ҙур ҡыҙыҡһыныу менән күҙәтте. Рәсәй йыйылма командаһының... Эльвира Муталова25.09.2014 Равиль Итикеев: «Башлағанһың икән, еңеп сыҡ!» 24.07.2015 РАВИЛЬ ИТИКЕЕВ. Йәшәгән урыны: Чехия, Прага. Йәше: 20. Белеме: Vysokб ҡkola chemickotechnologickб v Praze (Прагалағы... Мариам Вильданова24.07.2015 Марат Ғафаров: Ысын матурлыҡты бары тик изге күңелле кеше генә күрә ала. 26.12.2014 Марат ағай Ғафаровтың һүрәттәренә элегерәк интернет селтәрҙәрендә тап булғанда, иҫ-аҡылым киткәйне. Оҫта ҡуллы рәссәмға һоҡланмаған кеше...
Башҡортостан етәксеһенең тынғыһыҙ эшмәкәрлеге иғтибарҙан ситтә ҡалманы. Радий Хәбиров Рәсәйҙә иң популяр биш башлыҡ иҫәбендә. Ағиҙел -6 °С Болотло 75 лет Победы Бөтә яңылыҡтар Дөйөм мәҡәләләр 15 Февраль 2019, 11:38 Башҡортостан етәксеһенең тынғыһыҙ эшмәкәрлеге иғтибарҙан ситтә ҡалманы. Радий Хәбиров Рәсәйҙә иң популяр биш башлыҡ иҫәбендә. “Медиалогия” агентлығы ғинуарҙа Радий Хәбировты Волга буйы федераль округында матбуғат сараларында иң күп иҫкә алынған, ә Рәсәйҙә тәүге бишәү иҫәбендә тип билдәләне. Дөйөм Рәсәй рейтингында Радий Хәбиров Мәскәү мэры Сергей Собянин, Санкт-Петербург башлығы Александр Беглов, Силәбе губернаторы Борис Дубровский, Мәскәү өлкәһе губернаторы Андрей Воробьёвтан һуң килә. Радий Хәбировтың Башҡортостанда тупланған етешһеҙлектәрҙе хәл итеүҙәге эшмәкәрлеге, республика министрлыҡтарын етди тәнҡитләүе, Сибай буйынса әйткән фекерҙәре, быйылғы һайлауҙарға “Берҙәм Рәсәй” менән бергә барырға теләүе уның файҙаһына теркәлгән.
Теш һыҙлауының нимә икәнен барыбыҙ ҙа яҡшы беләбеҙ. 12 йәшкә балаларҙың барыһында ла тиерлек кариес барлыҡҡа килә. Ә ололарҙа теште уратып тороусы туҡымалар боҙола – пародонтоз башлана. Тештәрҙе һәм теш ҡаҙналарын нисек итеп һаҡларға һуң? Теш һыҙлауының нимә икәнен барыбыҙ ҙа яҡшы беләбеҙ. 12 йәшкә балаларҙың барыһында ла тиерлек кариес барлыҡҡа килә. Ә ололарҙа теште уратып тороусы туҡымалар боҙола – пародонтоз башлана. Тештәрҙе һәм теш ҡаҙналарын нисек итеп һаҡларға һуң? Эмален нығытыу өсөн Бактерияларға ҡаршы көрәшеү үҙенсәлегенә эйә булған шайыҡ айырым шарттарҙа теш туҡымаһының минераль составына (кальцийға, фосфорға, фторға һ.б.) кире йоғонто яһауы ихтимал. Аҙыҡ ҡалдығы ҡалған шайыҡ ауыҙ ҡыуышлығындағы бактериялар менән ҡушылғанда, күпмелер күләмдә кислота барлыҡҡа килә. Ә инде теште ҡаплап тороусы бактериялар ҡатламы менән углеводтар бәйләнешкә инһә, кислота барлыҡҡа килеү бермә-бер арта. Һөҙөмтәлә ул тештең эмаленә һәм тешкә зыян килтерә. Бөтә аҙыҡта һәм эсемлектә лә тиерлек еңел тарҡалыусы углеводтар бар. Иртәнге, төшкө һәм киске аш араһында кәнфит һәм башҡа татлы әйбер ашау ғәҙәте тешкә ныҡ зыян килтерә. Был осраҡта шайыҡ бүлеп сығарыусы биҙҙәр көсһөҙләнә. Һөҙөмтәлә төшкө йә киске аш ашаған ваҡытта шайыҡ әҙерәк бүленә. Шуға күрә ауыҙ ҡыуышлығына эләккән аҙыҡ углеводтары уның ферменттары менән аҙағынаса эшкәртелеп бөтмәй, микробтар тарафынан һөт кислотаһына тиклем тарҡатыла. Ул иһә тештәрҙең эмаленә кире йоғонто яһай. Шунлыҡтан йыш-йыш ҡапҡылап алыуҙан үҙеңде тыйырға кәрәк. Ә татлы ризыҡ ашағандан һуң мотлаҡ тештәрҙе сайҡатыу, хатта таҙартыу ҙа зыян итмәҫ. Берәр киҫәк сыр ашарға мөмкин. Сөнки аҡһымлы аҙыҡ шайыҡтың кислотаны нейтралләштереү һәләтен көсәйтеп, теш эмален зыян күреүҙән һаҡлай. Кариесты иҫкәртеүҙең дөйөм ысулдарына эсәр һыуҙы, һөттө, тоҙҙо фторлау, фторлы дарыуҙар эсеү инә. Ул 15 – 16 йәшлек үҫмерҙәр өсөн бик яҡшы һөҙөмтә бирә. Сөнки тап ошо осорҙа тештең эмале үҫешә. Әммә ул норманан артырға тейеш түгел. Сөнки фтор артыҡ ныҡ күп булһа, организмдан йодты ҡыуып сығара. Ә был, белеүегеҙсә, бер ҙә яҡшыға килтермәй. Шуға күрә фторлы дарыуҙар менән бергә туҡланыу рационын йодҡа бай ризыҡтар менән дә тулыландырырға кәрәк. Бынан тыш, теште көн һайын ҡарап, таҙартып тороу мөһим. Фторлы һәм фосфатлы теш пасталары менән таҙартыу, махсус эликсирҙар менән сайҡатыу һ.б. Фторидтар әсе мөхиттән зарарланыуҙан һаҡлай. Ә фосфор менән кальций уны нығыта. Теш ҡаҙнаһының сәләмәтлеге Теште уратып алған туҡымаларҙың ауырыуы – матдәләр алмашыныуының боҙолоуы эҙемтәһе. Уның барлыҡҡа килеүенә һәм үҫеүенә ашҡаҙан-эсәк тракты, нервы һәм йөрәк-ҡан тамырҙары системаһы ауырыуҙары, шулай уҡ А, С, Е, Д витаминдарының, фолий кислотаһының һәм минераль матдәләрҙең етмәүе сәбәпсе. Шунлыҡтан пародонтозды булдырмау өсөн туҡланыу рационында ошо витаминдарға һәм минераль матдәләргә бай ризыҡтар булырға тейеш. Аскорбин кислотаһы, диңгеҙ кәбеҫтәһе, ҡабаҡ орлоғо, йәшел һуған, укроп ашарға кәрәк. Теш ҡаҙнаһы ҡанһырап торғанда аскорутин ярҙам итә. Бынан тыш, ваҡыты-ваҡыты менән кишер һәм алма сәйнәп, тештәргә көс төшөрөп алыу ҙа файҙаға ғына. Шулай итеп, тештәрегеҙ һау-сәләмәт булһын тиһәгеҙ, уларҙы дөрөҫ тәрбиәләү һәм туҡланыуҙы төрләндереү хаҡында ла онотмағыҙ. Тештәрҙе нығытыу өсөн бер нисә рецепт Яҙғы салат Уны әҙерләү өсөн 100 г кесерткән япрағы, 80 г бәпембә япрағы, 20 г йәшел һуған кәрәк. Кесерткән менән бәпембәнең йәш япраҡтарын йыуып, ваҡлап турарға. Уға туралған йәшел һуған өҫтәргә һәм көнбағыш майы ҡойорға. Бер-ике йомортҡа ла ҡушырға мөмкин. Был салат витаминдарға һәм микроэлементтарға бай. Кукурузлы кишер салаты 300 г консерваланған кукуруз, 100 г һуған, бер-ике ҙур ғына кишер, бер-ике сельдерей тамыры, бер ҡыяр һәм бер татлы борос алына. Кишер менән сельдерейҙы эре ҡырғыстан үткәреп, ваҡ итеп туралған һуған, ҡыяр, татлы борос, кукуруз ҡушып бутарға. Өҫтөнә майонез йә көнбағыш майы һибергә мөмкин. Кальцийлы салат 250 г сыр, 250 г алма, 100 г сельдерей, бер аҙ петрушка һәм укроп, дүрт ҡалаҡ үҫемлек майы һәм бер ҡалаҡ аш һеркәһе кәрәк буласаҡ. Алманың ҡабығын таҙартып, артыҡ ныҡ ваҡ итмәй генә, сырҙы бәләкәй шаҡмаҡтарға турарға. Сельдерейҙы йыуып, тоҙло һыуҙа бешереп алғас, ваҡ итеп турарға. Бөтәһен бергә ҡушып, май менән аш һеркәһе ҡойоп бутарға. С. Лотфуллина Фото: Т. Аманов http://www.ye02.ru/zd/15871-teshtr-sn-dieta.html Читайте нас в Сайт общественно-политической газеты «Торатау» города Ишимбая и Ишимбайского района Регистрационный номер ПИ ТУ02-01361. Свидетельство выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан от 24.07.2015 г.
Башҡортостандың Финанс министрлығы республика халҡын “Башҡортостан Республикаһы тауышы” порталында https://golos.openrepublic.ru/polls/204/ һылтанмаһы буйынса үтеп, финанс ғилеме буйынса тест һорауҙарына яуап биреүҙә ҡатнашырға саҡыра. Тест 2017 – 2023 йылдарға иҫәпләнгән Халыҡтың финанс белемен арттырыу стратегияһына ярашлы тормошҡа ашырылған 2015 – 2020 йылдарға Башҡортостан халҡының финанс ғилеме кимәлен күтәреү буйынса саралар планына ярашлы ойошторола. Исем-шәрифеңде күрһәтеүҙең кәрәге юҡ, 27 һорауға яуап биреү 10 минут ваҡытты ала. Тест финанс ғилеме һәм ҡулланыусыларҙың хоҡуғын яҡлау өлкәһендә ҡайһы бер мәсьәләләргә иғтибарығыҙҙы йүнәлтәсәк. Сарала ҡатнашыуығыҙ республика граждандарының финанс белеме кимәлен күҙалларға, уны камиллаштырыу йәһәтенән көнүҙәк темаларҙы билдәләргә булышлыҡ итәсәк. Фото: minfin.bashkortostan.ru Автор: Лилия Давлетбакова. https://bash.rbsmi.ru/articles/y-m-i-t/Finans-beleme-de-tiksher-490317/ Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Балкантау" Зарегистрировано Управлением Федеральной службой по надзору законодательства в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ №ТУ02-01350 от 09 июля 2015 г.
Менингит бөгөнгө көндә лә, медицина ни тиклем алға барыуға ҡарамаҫтан, йоғошло ауырыуҙарҙың береһе һанала. Әгәр синыфта берәйһе ауырыһа, башҡаларҙың да йотҡолоғонан һәм танау ҡыуышлығынан мазок алыу талап ителә. Ауырыуҙы барлыҡҡа килтереүсе менингококк булыуы раҫланһа, мотлаҡ дауаланырға кәрәк. Ваҡытында сара күрелмәһә,.. Башыңды йәштән һаҡла! Сәләмәт булығыҙ! Башыңды йәштән һаҡла Менингит бөгөнгө көндә лә, медицина ни тиклем алға барыуға ҡарамаҫтан, йоғошло ауырыуҙарҙың береһе һанала. Әгәр синыфта берәйһе ауырыһа, башҡаларҙың да йотҡолоғонан һәм танау ҡыуышлығынан мазок алыу талап ителә. Ауырыуҙы барлыҡҡа килтереүсе менингококк булыуы раҫланһа, мотлаҡ дауаланырға кәрәк. Ваҡытында сара күрелмәһә, 10-12 сәғәт эсендә баланың ғүмере өҙөлөргә мөмкин. Баш һәм арҡа мейеһе ҡабығының шешеүе менингит тип атала. Үлемесле был инфекцияны төрлө бактериялар, әйтәйек, туберкулез таяҡсаһы, вирустар йә патоген бәшмәктәр барлыҡҡа килтерергә мөмкин. “Башыңа кей, юғиһә менингит менән ауырырһың!” Баланы ҡышҡы һалҡындарҙа башлыҡ кейергә өндәгән был билдәле әйтем барыбыҙға ла яҡшы таныш. Ысынында иһә башты өшөтөү генә был сиргә юлыҡтырмай. Менингит таралһын өсөн иң тәүҙә патоген микроорганизм баш һөйәге ҡыуышлығына эләгеп, мейе ҡабығын ҡаплап, үрсей башларға тейеш. Бының булыуы ихтимал: баш һөйәге ҡыуышлығына инфекция ҡан аша ингәндә; мейе ҡабығы эргәһендә инфекция сығанағы булғанда; баш-мейе йәрәхәте арҡаһында инфекция туранан-тура мейе ҡабығына эләккәндә. Менингит күп осраҡта микроб ҡан менән үтеп ингәндә барлыҡҡа килә. Нәҫелдән килгән осраҡтар ҙа бар, ҡайһы бер ғаиләләрҙә бөтөн балалар ҙа бының менән ауырый. Ошо урында антибиотиктар хаҡында ла бер-ике һүҙ әйтеү урынлы булыр. Ангина, мәҫәлән, өс көн эсендә үтте, ти, хәл яҡшырһа ла, антибиотиктарҙы эсеүҙе туҡтатырға кәрәкмәй. Уларҙы бер аҙна ҡабул итергә кәрәк, тип ҡушылған икән, тимәк, әйткәнде теүәл үтәргә тейешһең. Малайҙар ҡыҙҙарға ҡарағанда ике-дүрт тапҡырға йышыраҡ ауырый. Менингит дүрт төргә бүленә. Иң йыш осрағаны - бактерия менингиты. Баш тирәһендәге теләһә ниндәй эренле сығанаҡ – кариеслы теш, гайморит, ангинамы инфекцияның сәбәбсеһе булырға мөмкин. Вируслы менингит, ғәҙәттә, грипп, һыу сәсәге, ҡыҙылса ауырыуҙары арҡаһында барлыҡҡа килгән өҙлөгөүҙәрҙән һуң булыуы ихтимал. Бәшмәк менингиты, ҡағиҙә булараҡ, көҙсһөҙләнгән, иммунитеты ҡаҡшаған балаларҙы зарарлай. Туберкулез менингиты иң ҡурҡынысы һанала. Үлем осрағы 15-25 процент тәшкил итә. Бактерия менингитының ундан ете осрағын менингококк микробы барлыҡҡа килтерә. Ул ғәҙәти киҙеү кеүек һауа-тын юлдары аша зарарлай. Нисек кенә сәйер тойолмаһын, һалҡын тейҙереп һирәк ауырыған баланың зарарланыу хәүефе көслөрәк. Йыш ауырыған балаларҙың ҡанында төрлө инфекцияларға ҡарата антитела йәшәп килә. Табиптар билдәлеүенсә, улар менингококка ла ҡаршы тора ала. Ауырыуҙы барлыҡҡа килтереүсе микробтар мейе ҡабығына эләгеү менән күпләп үрсеп яңынан ҡанға ҡушылырға мөмкин. Улар тиҙ арала бөтөн организмға таралып, күҙ-ҡолаҡтарҙан алып бөйөр биҙе һәм үпкәләргә тиклем ҡаплай. Был осраҡта менингококк сепсисы барлыҡҡа килә. Әгәр дауаланыу дөрөҫ билдәләнһә, 2-3 көндән баланың хәле яҡшыра. Ваҡытында тейешле ярҙам күрһәтелмәһә йәки дөрөҫ дауаламағанда ауырыу, иҫән ҡалһа ла, һуҡырайырға йә һаңғырауланырға мөмкин. Шуға күрә бала тулыһынса һауыҡҡан осраҡта ла ике йыл буйына мотлаҡ табип күҙәтеүендә булырға тейеш. Был симптомдар һағайтырға тейеш Ауырыуҙың төп билдәһе – үлтереп баш һыҙлауы. Сәбәбе – баш һөйәге эсендәге баҫымдың күтәрелеүе. Ҡоҫоу башта еңеллек килтергәндәй тойолһа ла, аҙаҡ хәлдән тайҙыра. Температураның 38 градустан юғары булыуы. Тиреләге геморрагик характерҙағы сыбыртмалар. Н. ӘХТӘМОВА әҙерләне. Башыңды йәштән һаҡла! Автор:ЗӨБӘРЖӘТ ЯҠУПОВА Теги:сәләмәтбул Читайте нас в © 2008-2020 «Аманат» Республика балалар-үҫмерҙәр журналының сайты. Сайт Республиканского детско-юношеского журнала «Аманат». Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан".
ӨФӨ, 2015 йыл, 21 октябрь. /«Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, Ләйлә Аралбаева/. 21 октябрҙә Силәбе өлкәһендә Ғәлимов Сәләм исемендәге әҙәби премияны тапшырыу тантанаһы була. Сара Сосновка районы Һолтай ауылының Мәҙәниәт йортонда ойошторола. Быйыл премия «Художестволы әҙәбиәт» номинацияһында — йәш автор Марат Дауытовҡа, «Журналистика» номинацияһында — «Уралым» гәзитенең баш мөхәррире Нурия Ихсановаға, «Тыуған яҡты өйрәнеү» номинацияһында «Азия менән Европа араһында», «Юлдаш-Ҡатай Нязепетровский» китаптары авторы Әсләм Арыҫлановҡа тапшырыла. Әҙәби осрашыуҙа авторҙар үҙҙәренең шиғырҙарын уҡыясаҡ, «Һолтай ҡыҙҙары» вокаль төркөмө башҡарыуында халыҡ уйын ҡоралдары һәм йырҙар яңғыраясаҡ. Урал Ҡолошов Әҙәбиәт йылында һәм үҙенең юбилейы уңайынан «Күңел йылыһы» исемле китабының исем туйын үткәрә. Йыйынтыҡҡа авторҙың балалар өсөн ижад иткән легендалары, ғибрәтле хикәйәләре һәм әкиәттәре тупланған. Китаптың башҡорт һәм рус телдәрендә яҙылыуы ҙур ҡыҙыҡһыныу тыуҙыра, тип билдәләне Башҡортостандың Силәбе өлкәһендәге даими вәкиллегенең матбуғат секретары Михаил Хәбиров. Сарала Сосновка районы хакимиәте, район мәктәптәре уҡытыусылары, Сосновка, Арғаяш, Ҡоншаҡ райондары һәм Силәбе ҡалаһының әҙәби берләшмә вәкилдәре, Силәбе өлкәһенең һәм Башҡортостандың Яҙыусылар союзы вәкилдәре, республиканың Силәбе өлкәһендәге даими вәкиллегенән саҡырылған ҡунаҡтар ҡатнаша. Әҙәби премия 2011 йылда башҡорт әҙәбиәтенең классигы Ғәлимов Сәләм хөрмәтенә Сосновка районы хакимиәте башлығы Владимир Котов тарафынан булдырылды. Биш йыл эсендә байрам өлкә кимәлендәге сараға әүерелде. Арғаяш, Ҡоншаҡ, Сосновка райондарында, Силәбе һәм Магнитогорск ҡалаларында йәшәүсе шағирҙар, яҙыусылар, тыуған яҡты өйрәнеүселәр премия лауреаттары исеменә лайыҡ булды. Теги:әҙәби премия Читайте нас в Рубрики Йәмғиәт Спорт Иҡтисад Хәл-ваҡиғалар Мәҙәниәт Сәйәсәт Лонгрид Электрон почта [email protected] Адресы 450077, Уфа, Кирова, 45 Реклама хеҙмәте (347) 250-11-11 Редакция (347) 250-07-28 Ҡабул итеү бүлмәһе (347) 250-05-07 Хеҙмәттәшлек (347) 250-06-14 Кадрҙар бүлеге [email protected] Кире бәйләнеш © 1992-2022 АО ИА «Башинформ». Свидетельство о регистрации СМИ № ТУ 02-01609 от 25.09.2017 г., выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Вся информация и материалы, размещенные на сайте www.bashinform.ru защищены международным и российским законодательством об авторском праве и смежных правах. 18+ запрещено для детей. При перепечатке или цитировании ссылка на ИА «Башинформ» обязательна. Для интернет-изданий и социальных сетей прямая активная гиперссылка обязательна. Использование логотипа ИА «Башинформ» в целях, не связанных с ссылкой на агентство при перепечатке или цитировании, допускается только с письменного разрешения АО ИА «Башинформ».
Afrikaans Azərbaycan Dili Bosanski Dansk Deutsch English Español Estonia Euskara Français Gaeilge Galego Indonesia Italiano Kiswahili Kreyòl Ayisyen Latviešu Valoda Lietuvių Kalba Magyar Malti Melayu Nederlands Norsk Oʻzbekcha Polski Português Română Shqip Slovak Slovenščina Suomi Svenska Tagalog Tiếng Việt Türkçe isiXhosa Íslenska Čeština Ελληνικά Башҡортса‎ Беларуская Мова Български Македонски Јазик Русский Српски Українська Мова Қазақша עִבְרִית اَلْعَرَبِيَّةُ اُردُو فارسی नेपाली मराठी मानक हिन्दी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ ગુજરાતી தமிழ் తెలుగు ಕನ್ನಡ සිංහල ไทย ລາວ မြန်မာ ქართული ენა አማርኛ ភាសាខ្មែរ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ ᮘᮞ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ 日本語繁體中文 ꦧꦱꦗꦮ FreeSexGames Free Sex Games FreeSexGames Ҡулланыусылар рейтингы Бушлай Секс–Уйын - Был Ысынбарлыҡ! Сайтта шулай күп булған, уларҙы бушлай ғына үҙенең вәғәҙә платформа был уйын өсөн бер нисә тәҡдим иҫке флеш-уйынға бирелеү, уйын йәки һеҙ алдан ҡарай, ә ҡалған өлөшөндә уны ғәмәлгә һуңынан һеҙ аҡса бирергә күндерә. Секс был ҡарарға бушҡа түгел-уйындар, сөнки улар ысынлап та был таратыу онлайн-уйын бушлай. Уйын күп булмай, һеҙ уларҙың был платформа уйнай, һәм улар һеҙҙең ихтыяждарын ҡәнәғәтләндереү өсөн тәғәйенләнгән бөтә. - Булмауға ҡарамаҫтан, һеҙ ниндәй ҡарау придавать йәки ҡатын-ҡыҙ тибындағы тырышыусыларға һеҙ ниндәй боҙоҡлоҡ, моғайын береһе әйтергә була: һеҙ был сайтта булған эшләргә коллекцияһын. Уйын барыһы ла яңы, уларҙың барыһы ла эшләнә HTML5, күп функциялы менән, уларҙың ҡыҙыҡлы хәрәкәттәрен яһаны. Кәрәк түгел һеҙ иҫәп яҙмаһын; һеҙгә кәрәк булған нәмәләр юҡ скачивать. Бөтә, тип, һеҙ, кәрәк, - был интернетҡа тоташыу, һәм барыһы ла әҙер. Һеҙ уларҙың туранан-тура хәҙер уйнап алабыҙ. Минең башта уҡыу әммә һеҙ тейеш, тикшерергә, сайттар һәм уйын өсөн бөтәһе лә был турала белә, улар ул тәҡдим итә. Уйын коллекцияһы Мин ярата секс бушлай ҡала-уйын, шулай була ул, тип коллекцияһының күп төрлөлөгө. Уйын фантазияны ла күп һәм һын биләне, тип, булыу-булмауға ҡарамаҫтан, һеҙ трюктар өсөн нимә эшләргә, бында һеҙ таба. Порноигра мажара булды, уйын менән инцест, секс мажаралары-уйын, хатта БДСМ-мажаралары. Фантастик донъя уйындары менән шулай уҡ сайтта буласаҡ, унда һеҙ наслаждаться секск менән монстр, һәм бик күп башҡа планетала йәшәүселәр урланы менән трахома. Секс һәм тетрәнде. Секс утром менән групповуха тиклем һәм соло - наслаждайся барыһы да була бында. Шулай булған татлы уйындарҙы бер нисә секс канальный. Бөтә ағзалары детка уйындар күп, бик күп формалары, зат менән баш эйеп илап йөҙө һәм чувственный позыв рвотный трах ағзалары тиклем. Бынан тыш, бер нисә фантазия һирәк була, һәр ерҙә уларҙы табырға мөмкин түгел. Мин бындай әйберҙәр тураһында һөйләне, шул тиклем ҡыҙҙы, ир-лизать задница, ҡайһы бер ғәмәлдәрҙе һәм брызгать фистинговый оргазм. Ҡайһы бер кешеләр беренсе булып уйында ҡатнашыусылар уйын процесында, ваҡиғалар үҙәгендә булыу мөмкинлеген бирә һеҙҙең ролегеҙ бәхетлеләрҙе, ул отсасывать задница ағзалары һәм ҡәнәғәтлек килтерә йәки киску. Графика һәм персонаждар Бушлай секс-уйын - был сайт тәҡдим итә торған уйын билдәле булып эшләй. Был уйынды бер нисә коллекция урынына был сығанағы. Бына ни өсөн һеҙ шулай күп төрлө ҡараш һәм график дизайн стилен тапты, минең өсөн ҡәнәғәтләнерлек тип булмай. Ҡайһы бер персонаж үҙенең уйындарын мөмкинлек бирә һезгә настроить, һәм уларҙың күләме башлыса задница көллият менән уйнай. Сайтта шулай уҡ персонаждар дауамында бөтә төрлөлөгө бар. Күпселек сабыйҙар аҡ уйындарҙа ла ҡатнашып, бер нисә сайтта һәм азиатка эбонит була. Бынан тыш, шулай уҡ йәш төрлөлөгө бар. 25 йәштән 35 йәшкә тиклемге ҡыҙҙар күп күренеп ҡала, ләкин ҡайһы бер уйында ҡатнашып, үҫмерҙәрҙе, ә һеҙ ҡайһы бер әҙәпһеҙ пума башҡа күреү, ул һеҙҙең менән шатланып повеселиться була. Мөхәббәткә уйын ҡыҙҙарының күпселеге, ә ир-аттың өҫтөнлөк, уйын леско тыш, унда бер нисә осраҡта һеҙ фемдом ятышлыһын таба. Дөйөм алғанда, был ниндәй ҡыҙ тәме коллекцияһын тәҡдим итә, һәм был тап шулайҙыр, тигән булып, уйындар башланыуға бер нисә сығанаҡтан уҡырға инә. Шәхси кабинет Бушлай секс-уйынға үҙ уйынын биреүсе шәхси кабинеты яҡшы уйланылған, ундағы бөтә булған ҡорамалдарҙы, кәрәк өсөн иң яҡшы пользовательский тәжрибәһе. Үтә еңел ҡарай, сөнки теги һәм фильтр булһа, улар һезгә ярҙам коллекцияларын ҡараны. Шулай булған аңлатма һәм баһа биреү бүлеге вариант, комментарий өсөн, һеҙҙең иҫәп яҙма һәм баҫма ла кәрәк. Хәйер, ҡайһы бер сайттағы иғлан ителгән, тип уйлайым мин, улар кеүек, һеҙ ҙә побеспокоить, ҡалҡыныусы тәҙрәләр юҡ юҡ, сөнки бында реклама һәм внутриигровой. Бөтә уйын браузер туранан-тура һеҙҙең үрсей, шулай булғас, һеҙгә нимә кәрәк булғаны юҡ скачивать. Бөтә уйын бик тиҙ загружаться, әммә уйындың ҡайһы бер эре булғас, ни өсөн загрузки күберәк ваҡыт талап ителә, бигерәк тә әгәр һеҙ мобиль айланмалар dada менән уйнарға керешә. Йәки ялыу БУЙЫНСА бер ниндәй ҙә зарарлы тип юҡ-йә, нимә һеҙҙе борсой ине. Хәүефһеҙ һаҡлау һәм сайт, һеҙҙең мәғлүмәт ниәте урлаған була. Йәки һеҙҙең банк иҫәбе тураһында мәғлүмәттәр күрһәтелгән кәрәк булып үҙ исеме менән түгел, был уйын өсөн. Бөтә, тип, һеҙ, кәрәк, шашып был сайтта, һәм һеҙ уйын ҡарамағында була. Күп исемдәр бушлай наслаждаться секс-һәм уйындар бөгөн кис ҡайтып, беҙгә һөйләһен өсөн, нисек булды был.
Башҡортостанда быйыл 10 айҙа ойошмаларҙың хеҙмәткәрҙәренә иҫәпләп сығарылған уртаса айлыҡ номиналь хеҙмәт хаҡы 37 567 һумдан ашыу тәшкил иткән. Башҡортостанда быйыл 10 айҙа ойошмаларҙың хеҙмәткәрҙәренә иҫәпләп сығарылған уртаса айлыҡ номиналь хеҙмәт хаҡы 37 567 һумдан ашыу тәшкил иткән. Был 2019 йылдың ғинуар-октябренә ҡарағанда 4,5 процентҡа күберәк, тип хәбәр итә “Башинформ”, республика статистиктары мәғлүмәттәренә таянып. Ләкин ошо ваҡыт эсендә төбәктә реаль хеҙмәт хаҡы 1,2 процентҡа артҡан. 2020 йылдың октябрендә Башҡортостанда уртаса эш хаҡы 38 324 тәшкил иткән. Ғәҙәттәгесә, республикала юғары хеҙмәт хаҡы кокс һәм нефть продукттары етештереү менән мәшғүлдәргә тура килә – ағымдағы йылдың ғинуар-октябрендә айына уртаса 78 640 һум. Файҙалы ҡаҙылмалар сығарыу өлкәһендә уртаса эш хаҡы – 64 644 һум. Өсөнсө урында – химик матдәләр һәм химик продукттар етештереү. Ағымдағы йылдың 10 айы йомғаҡтары буйынса, Башҡортостан иҡтисадының ошо тармаҡ хеҙмәткәрҙәре уртаса 54 550 һум алған. Республикала юғары эш хаҡы түләнгән тәүге биш өлкә иҫәбендә шулай уҡ «Һөнәри, ғилми һәм техник эшмәкәрлек» (53 902 һум) һәм «Финанс һәм страховка эшмәкәрлеге» (50 353 һум) бар. 2020 йылдың ғинуар-октябрендә республикала иң аҙ хеҙмәт хаҡын йыһаз эшләү менән мәшғүлдәр алған – айына уртаса 14 552 һум. Күн һәм күн әйберҙәр етештереүселәрҙең хеҙмәт хаҡы юғарыраҡ – уртаса 15 698 һум. Шартлы өсөнсө урында – ҡунаҡхана һәм дөйөм туҡланыу предприятиелары хеҙмәткәрҙәре (19 689 һум), шулай уҡ кейем-һалым етештереү менән мәшғүлдәр (19 858 һум). Фото: Олег Яровиков / “Башинформ”. Читайте нас в © "Ейәнсура таңдары" сайты, 2020 Гәзит Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында теркәлде. ПИ ТУ02-01355-се һанлы теркәү тураһында таныҡлыҡ 2015 йылдың 10 июлендә бирелгән.
Яҡын кешемдән иремдең икенсе ҡатынға әүрәп йөрөгәнен, бына ошо мәлдә йән киҫәгемдең теге ханымда ҡунаҡта булыуын ишеткәс, шаҡ ҡаттым. Тәнемде ялмап алған һалҡын уттан дерелдәп алдым да киттем. Шунан башым әйләнеп, күңелем болғанды. Үҙемә ҡарағанда ла нығыраҡ ышанған иремде икенсе бисә ҡуйынында күҙ алдына килтереү менән ашҡаҙаным булған ғына ризығын уҡшытып “сығарҙы”. Яттым һуҙылып. Ауыҙымды асһам, тағы ла ҡоҫоп ебәрермен тип, ирендәремде ҡымтып шымдым. Хәбәр килтергән кешем бүлмәмә ингәс кенә, яңғыҙ түгеллегем иҫемә төштө. Минең бөхөлләнгәнемде күргән һеңлекәшем: “Бер һинең генә ирең йөрөмәй ҙә инде, ҡалай килештерәсе! Бәлки, бөтә ирҙәрҙең дә һөйәркәләре бар икәнен белһәң, еңелерәк булыр, тим дә. Миңә үпкәләмә, йылдан ашыу күҙәтәм үҙеңде, иҫ китмәле аңраһың икән! Бар кеше белә, ә һин – юҡ! Йә, тыныслан”, – тине лә сығып китте. Хушлаша алмай ятып ҡалдым. Өйөмдә япа-яңғыҙмын. Башымдағы уйҙарҙан уйылып китмәһәм ине лә... Барыһы ла белә, тисе.... Ә мин? Ниңә ҡыбырлап та булмай ул? “Ыстағәфирулла, ирем вафат булһа, артынса үлермен ул”, – тигән уй мейемде телеп үтте йоҡо баҫа башлаған мәлдә. Мәктәптән ҡайтҡан ҡыҙымды ашаттым да кире ауҙым. Был мәлдә мейемде береһенән-береһе зәһәрерәк, хәтәрерәк мең төрлө уй-ниәттәр быраулай ине. Тимәк, ул күрше ҡалала, һөйәркәһендә! Эштә, имеш! Барырға! Икәүһен дә тоторға! Уйнашсыларҙы фашлауымдан тантана итеп, шарҡылдап көлөргә, биттәренә төкөрөп, арттарына тибеп сығып китергә! Уф… Ю-ю-ю-юҡ, хәлдән килмәй улай мәсхәрәләнергә... Ай Аллам, ғәрлеге ни тора бит әле! Белмәгән-күрмәгән бисә булһа бер хәл. Тьфү, ике ирҙән айырылғанына бармаһа, башҡа кеше бөткәндер! Иртәгә “эштән” ҡайтырға тейеш. Ни йөҙө менән күренер икән? Туҡта, ҡәйнәмә, әсәйемдәргә шылтыратайым, рисауай итәйем әле үҙен! Шуны ғына көткәндәй, әйберҙәрен төйнәп сығып китһә?! О-о-ой, нисек кенә күтәрер икән быны йөрәгем? Кемгә барырға, кемгә һөйләргә? Булмай! Үҙ даныңды үҙең һатырға өлгөрөрһөң, ә хәҙергә бер кем дә белмәҫкә тейеш! Ҡыуам, баҫтырам, ана бара юлы! Үҙе аңлатыр туғандарына, ә минең ғәйебем юҡ! Аһ! Йөрәгем сәнсә, китсе, ир уйлап үлеп ятаһы түгел! Күкрәгем яна, ирендәр кибә... И-и-и, меҫкен, һыу ғына баҫырмы икән йөрәгеңдәге утты? Ни эшләргә, ни ҡылырға һуң? Әҙәм алдында ҡайһылай оят, ире ташлап китте, тип көлөрҙәр инде... Ҡайһы ерем оҡшаманы икән, туғыҙ йыл бергә йәшәп? Нишләп өндәшмәй генә гонаһҡа батып йөрөй икән, йөҙөмдән көлөп... Үләм икән... Тын алыуҙары ла ҡыйын... Күкрәгем янып бара... – Һыу, һыу... – Балаҡайым, рәхмәт. Ю-ю-юҡ, бер нәмә лә булманы. – Эйе, иртәгә ҡайта. Бешерәм. Ҙур бәлеш, әлбиттә. Иртәгә ҡайта бит, сабыр итәйек саҡ ҡына, йәме. Уй, битһеҙ, балаһының өҙөлөп көткәненә төкөрөп тә бирмәй йөрөгән атай кәрәкме икән? Нисек ер йотмай үҙҙәрен... Ҡыуам. Йүнһеҙ кәнтәйҙән, даны әллә ҡасан сыҡҡан бисаранан ҡалған ирҙе нисек эргәмә һалырмын? Фу, ерәнгес... Мине яратҡан һымаҡ ҡыланамы икән унда? Бышылдаймы икән миңә генә әйткән һүҙҙәрен? Уҡшыта, башым ауырта, дарыу... Әллә күберәк эсергә лә йығылырға? Минһеҙ ҡалһа, ҡәҙеремде белер! Аллаҡайым, тәүбә, тәүбә! Ни һөйләйем мин, ауыҙымдан ел алһын, әстәғәфирулла тәүбә! Балам, балам хаҡына кисер мине, яңылыш ысҡынды! Ни эшләргә? Ни эшләргә?.. Бәлеш тағы уға! Шулайтмай ней! Улай ҙа булмай, бала көтә бит. Бәлешен бешерермен, мунсаһын яғырмын, эт күңеле – бер һөйәк. Әммә инде ҡағылдырмам! Бармағы менән дә ҡағылмаясаҡ ул миңә, әҙәм аҡтығы! Һөйәркәһен наҙлар, туймаған нәмә! Йә Алла... Үҙем һуң? Һағынманыммы уны? Көтмәнемме? Яратманыммы ни?.. Яратмайыммы хәҙер иремде? Өҙөлә икән йөрәгем... Унһыҙ нисек йәшәрмен? Унан башҡа минең кемем бар? Булырмы? Кәрәкме? Юҡ. Миңә башҡа кемдер кәрәкмәй. Уның һымаҡ мине белгән кеше юҡ, булмаҫ та. Тимәк, ул мине яратмай хәҙер. Шуға... Ҡайһылайтып көлөргә булды минән яҙмыш, ә? Көтмәгән яҡтан килтереп һуҡты, ят инде хәҙер шаңҡыған балыҡтай. Ни эшләргә? Былай ғына ла ҡалдырып булмай... О-о, шуның сама ла уйҙарҙан нисек шартламай икән кеше тигәнең, ә? Туҡта, туҡта... Ә ни өсөн мин уның менән һөйләшмәйенсә илаулап, теләһә нимә уйлап ятам әле? Яратышып өйләнештек, матур ғына йәшәй инек. Нилектән яңылышҡандыр? Минең бер ҙә генә ғәйебем юҡмы икән? Шулай уҡмы? Кем-кем, ул юҡтан ҡуба торған кеше түгел. Мин, үәт, исмаһам, дыуамал, телем ни һөйләгәнен ҡолағым ишетмәй китә ҡайһы саҡ. Тыныслан. Тын ал. Яуап бир, тик дөрөҫөн генә әйт – һиңә кәрәкме хыянат иткән ирең? Эх, кәрәк шул! Тағы кемде уны яратҡан һымаҡ һөйә алырһың икән? Бер кемде лә! Тимәк... Ҡайтыр. Аңлатыр. Ана, таң да атты. Тор. Йыуын. Матур күлдәгеңде кей, бит-йөҙөңдө алландырып, керпектәреңә саҡ ҡына һөрмә тартып ебәр! Йылмай, көҙгөгә ҡара, үәт, беҙ ҙә нисауа! Бәлешеңде ҡуй! Яратмаһа – инәлеп тә ҡалдыра алмаҫһың, яратһа – ҡыуһаң да китмәҫ! Кем яңылышмай?.. Ана, яратҡан гөлләмәләреңде тотоп инеп тә килә. Йөрәгем алҡымымдан сыға икән! Әллә ул да ишетә инде тибешен? Бөҙрә сәстәре, тигеҙ генә теҙелеп торған тештәрен күрһәтеп йылмайыуы, йылыҡай йомшаҡ устары, тәмле генә еҫе... Һағындым... Ҡапыл ғына уның ни тиклем ҡәҙерле икәнен аңланым. Бының өсөн бары бер генә мәл, бер генә һөйләм, бер генә яңылышыу кәрәк булған икән! Булһын! Кемдеңдер ҡосағын татып, сит ҡатындың наҙҙарына иҫереп йөрөһә лә, ул минеке! Минеке! Минең йәрем, минең ирем, минең баламдың атаһы! Ул – тик минеке! Яратам, уны ғына һөйәм, уны ғына көтәм, ул тип йән атам, уны һағынам, ул тип зарығам, һарыларға һабышам... Ишетәһегеҙме? Йоғонаһы булмағыҙ! Ул – минең йәнем, һулар һауам, тормошомдоң мәғәнәһе. Минекенә теймәгеҙ, барыбер бер ҡасан да, бер кемгә лә бирә торғаным юҡ, тигән уйҙар менән иремдең йылы ҡосағына сумдым. Әлегә... “Иҫәр” ҡатын ролен уйнап алайым саҡ ҡына: “Ниҙәр һөйләрһең икән, йәнем? Тыңлайым. Үҙең аңлатаһыңмы? Аңлайым. Мин дә яратам. Мин дә һағындым. Кисерәм. Ғәфү итәм мин һине, яратҡан, берҙән-бер ирем, баламдың атаһы!..” Шул ваҡыттағы йоҡоһоҙ бер төн яҙмышымды 180 градусҡа үҙгәртте лә ҡуйҙы. Илшатымдың: “Үҙең ишетмәһәң, мин әйтә алмаҫ инем. Балдыҙға рәхмәт еткергәне өсөн. Ғәйеплемен. Кисер... Яратам!” – тигән һүҙҙәрен ишеткәс, түгелеп иланым. Иремдең ирендәренең ҡайнарлығы, тәненең яҡынлығы, наҙлаған ҡулдары аҡылдан шаштыра яҙҙы. Ошоға тиклем тыйылып килгән хистәр быуаһы йырылдымы ни, йөрәгемдең бар наҙын тамсыһына тиклем иремә бирҙем. Төндәрҙең ни тиклем илаһи, сихри булыуын икебеҙ ҙә төшөндөк. Йән киҫәгемдең ҡуйынында бәләкәс кенә бала кеүек иркәләнеүем, уның һөйөү тулы ҡарашын күреүем, ирененең уятмаҫҡа тырышып ҡына ҡағылыуын тойоу бәхеттең етенсе ҡаты ине минең өсөн. Тап шул йоҡоһоҙ төндән һуң минең телмәремдә Илшат исеме Илшатыма, йәнемә, һулар һауама әйләнде. Иремә йылы ҡарашымды, наҙлы һүҙҙәремде, ул яратҡан тәмле ризыҡтарҙы йәлләмәнем – ҡәҙерле кешемдең шатлығының сәбәпсеһе үҙем булыуыма ҡыуанып тик йөрөнөм. Кәйефем уға ҡағылып, уның тән йылыһын тойоуға бәйле булып китте. Саҡ ҡына күҙемдән юғалһа, ысынлап та, тыным тарыға башлар ине. Миңә барыбер ине: кеше бармы-юҡмы, ҡунаҡтамы, тыштамы, йорттамы – Илшатымды һыйпап, үбеп, уға һыйынып, һығып ҡосаҡламайынса янынан үтә алмай инем. Тегенең осҡон сәскән бәхетле ҡарашын тойоу ғына ла күктең етенсе ҡатына күтәрә ине. “Анау “кәнтәй” асты бит күҙемде, мин еҙнәңһеҙ йәшәй алмайым икән дә баһа”, – тип сер сискәнем булды һеңлемә. “Уй, яратаһың инде килештерергә”, – тип рәхәтләнеп көлдө уныһы ла. Әммә... Ошо хәлдән һуң күңелемдә үҙем дә аңламаған ҡурҡыу тойғоһо оялап алды. Илшатым күҙемдән осоп ҡына барҙы. Ҡайҙа ғына барам тиһә лә, ебәргем килмәй үҙен. Төрлөсә ялбарып, инәлеп тә ҡалдыра алмаһам, үҙенән айырыла алмай бер булам. Эшенән зарығып көтәм, үҙемдекенән дә ҡабаланып, бер магазинға ла һуғылмайынса, атлап түгел, хатта йүгереп ҡайтам. Илшатым әйткән ваҡытында ҡайтып өлгөрмәһә, фантазиям бер-бер артлы әллә ниндәй ҡурҡыныс хәл-ваҡиғаларҙы барлай башлай, уны “юғалтыуҙан” йөрәгем ҡалтырап, хәлем бөтә. Үҙемә урын таба алмай, сыҙамай, ҡапҡа тышында көтөр инем. Йырын яғынан килеп сыҡҡан иремде күреү менән, ҡаршыһына еләм: “Йәнем, һулар һауам бит һин минең!” – тип илап, ҡосағына ташланған саҡтарым да булды. “Иҫәркәй, бигерәк иркәләттем инде үҙеңде”, – тип сәстәремдән үбә-үбә көлөр ине. Ә шул минуттарҙа мейемде “оҙаҡҡа түгел, оҙаҡҡа түгел был” тигән ҡот осҡос уй быраулар ине. Икенсе “баллы айыбыҙ” йылдан ашыу дауам итте. Аяҙ көндә атҡан йәшендәй булды иремдең сире тураһындағы яңылыҡ. Ваҡытында шылтыратмағас, йөрәгем өҙөлөп төшкәндәй булды. Йоҡоһоҙ, ашһыҙ, һыуһыҙ аҙна-ун көн үтте. Кемдән, нимә һорарға ла белмәйһең, билдәһеҙлектән дә ауыр нәмә юҡ икәненә төшөндөм. Иремдән килгән телеграмманы уҡығанда, бер мәлгә аңым томаланды. Шул секунд эсендә мин үҙемдең, ҡәнәферҙәр тотоп, ауыл зыяратына китеп барғанымды ап-асыҡ күрҙем. Табиптар Илшатҡа инвалид мөһөрө һуғып, артабан йәшәр өсөн ныҡ ҡына һаҡланырға кәрәклеген әйтеп ҡайтарҙы. Минең ҡурҡыуым көсәйҙе генә түгел, сиктән ашты. Төндә түгел, көндөҙ ҙә йоҡлап ятҡан иремдең пульсын ҡапшап ҡарап, күкрәгенә башымды һалып, тын алышын тыңлайым. Дөп-дөп, дөп-дөп. “Тип-тип, тип-тип кенә”, – тип өнһөҙ бышылдар инем. Борсолоуҙарымды йүгәнләргә тырышһам да, ҡылыҡтарым, кәйефем мине “һатыр” ине. Илшатыма күрһәтмәй генә иларға, тауыш-тынһыҙ доғалар уҡырға, һаулыҡ һорап, Аллаһы Тәғәләгә ялбарырға өйрәндем. Үҙем дә һиҙмәҫтән: “Һин минең һулар һауам, китмә минән, ҡалдырма мине. Тын ала алмай үлермен һинһеҙ, йәнем... Илшатым, мин һине теге бисәгә бирмәнем бит, үлемгә лә бирмәйем!” – тигән һүҙҙәр ысҡынды бер заман. Ауыр һулағайны шул саҡта сабыр ирем: “Мин һине ныҡ яратам. Һин – мәңгелек мөхәббәтем. Бисәкәйем, дөрөҫ аңла: мин һорап алманым был ауырыуҙы, бер ҙә былай килеп сығыр, тип уйламағайным. Ситтәргә китәһем юҡ, һине ташлап, бәпесем, бында шикләнәһе лә булма. Әммә инвалидлыҡты еңел сирлеләргә бирмәйҙәр шул. Әгәр ҙә... Ныҡ бул йәме. Һин көслөһөң, мин беләм. Бер бөртөк ҡыҙымдың барлығын онотма, зинһар. Ныҡ бул”. “Юҡ, юҡ!!! Үлмә. Китәһе булма. Ҡалдырма беҙҙе”. “Үлгем килмәй. Тыныслан, бөтәһе лә яҡшы булыр. Башҡаса был темаға ауыҙымды ла асмайым, үтенәм, һин дә телгеләмә йәнемде”. ...“Юбилейың, 35 йәшең менән, йәнем, һулар һауам минең”. Килтергән бер ҡосаҡ ҡәнәферҙәрем араһынан фоторәсемдәге Илшатым шат йылмайып миңә баҡҡан. Тын алырға өйрәтеп өлгөрҙөң, йәнем, рәхмәт... Альмира ИСХАҠОВА. Таулыҡай – Баймаҡ – Сибай – Өфө – Лос-Анджелес. Читайте нас в © 1917 - 2020 «Башҡортостан» гәзите. Бөтә хоҡуҡтар ҙа яҡланған. Мәҡәләләрҙе күсереп баҫҡанда, йә уларҙы өлөшләтә файҙаланғанда «Башҡортостан» гәзитенә һылтанма яһау мотлаҡ. Зарегистрировано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (РОСКОМНАДЗОР). Регистрационный номер: серия ПИ ФС77-33205 от 11 сентября 2008 г.
Юлға сығыу туаһында бойороҡто һалдаттарға кисен генә иғлан итәләр. Киләһе көнөнә юлланалар. Поезд көнсығышҡа табан бара. 1945 йылдың сентябренең икенсе яртыһы тора. Көндәр бик матур. Һауа торошо ҡояш нурҙары менән иркәләй. Ағастың һарғая башлаған япраҡтары ғына көҙ килеүен иҫкәрткәндәй итә. Смоленскийҙа ике тәүлеккә туҡтайҙар. Сержант Хөсәйен Абсаттаров (һүрәттә) һәм кесе сержант Николай Чернышов вокзалға яҡын урындарҙа йөрөп килергә ҡарар итә. Мөғжизә менән тиерлек емерелмәй ҡалған ҙур сиркәү янына киләләр. Уның эргәһендә сквер. - Әйҙә инәйек, - тип тәҡдим итә Николай. - Ҡайҙа? - Сиркәүгә түгел, әлбиттә, - тип йылмая Николай. - Баҡсаға. - Әйҙә. Элекке һәйкәлде ҙур ҡыҙыҡһыныу менән ҡарауын дауам итеп, ул иптәшенән бер аҙ артта ҡала. - Хөсәйен! Кил әле бында. Бында һинең туғаныңдың исеме яҙылмағанмы. Абсаттаров Х.Х. Баҡса уртаһында туғандар ҡәберлегендә ябай ғына обелиск тора. Хөсәйен ерләнгәндәрҙең исемлегенә иғтибарлап ҡарай. - Бына мин һине ҡайҙа таптым, - ти ул татар телендә ҡалтыранған тауыш менән. - Нимә тинең ул һин, Хөсәйен? - Ағайым бында ерләнгән. Бер туған ағайым Хәсән. Минән дүрт йәшкә өлкән. - 41-се йылда унан хат килде, - тип дауам итте Хөсәйен. - Ауыр алыштарҙа ҙур юғалтыуҙар менән сигенеүҙәре тураһында яҙғайны ул. Ҡаты яраланғандан һуң тылдағы госпиталгә эләгә. Ә һуңынан, һөжүм итеү башланғас, тимәк, бында башын һалған. - Минең дә, Хөсәйен, ағайым һуғышты, - тип көрһөндө Чернышов. - Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, мин уның яҙмышы тураһында бер нимә лә белмәйем. Хаттар булманы. Бәлки, ул да вафат булғандыр. Нимә эшләйһең инде. Һуғыш. Артабан йөрөү теләге һүнә. Кире ҡайталар. Бер көндән - йәнә юлға. Мәскәүгә. Бында Абсаттаров Чернышов менән һаубуллашты. Һуңынан - Өфөгә, Стәрлетамаҡҡа, тыуған ауылына. Ул, 20 йәшлек егет, сәстәренә сал ҡунып ҡайта, тәнендә яраларҙан эҙҙәр ҙә ҡала. 43-сө йылдың ғинуарында, хәрби комиссариаттан саҡырыу ҡағыҙы алғанда, уға 17 йәш ярым ғына була. Уның менән бергә Стәрлебаштан Йәүҙәт Ғәлиев, Мәжит Ғиззәтуллин, Шамил Сәйфуллин, Ғәбделхәй Ғәлиевтар алына. Ырымбур өлкәһенә - Тоцк хәрби лагерына ебәрәләр. Майҙа - көнбайышҡа. Абсаттаров эләккән батальон Брянск фронты составына эләгә. Өс көндән - Орлов өлкәһендә тәүге һуғыш. Бында иптәштәренең нисек һәләк булыуын күрә. Ҙур булмаған туҡтап тороуҙар менән төрлө алыштар. Күберәк ҡурғаулау һуғыштары. Дошман һөжүмен тотҡарлайҙар. Сержант Абсаттаров уҡсылар полкында бүлек командиры була. Курск дуғаһында ғәйәт ҙур алышта ҡатнаша. Август башында, уларҙың дивизияһы Иҫке Волхов ҡалаһын азат иткәндә, Хөсәйендең аяғы ныҡлы яралана. Ике ай госпиталдә. Өс айҙан - йәнә ҡаты яраланыу. Был юлы - ҡулына. Госпиталдән сығып, үҙенең часына ҡайтҡанда, беҙҙең ғәскәрҙәр Белоруссияға етеп килгән була. Оҙаҡламай Абсаттаровты полк разведкаһына күсерәләр. Алыштар күберәк локаль характерҙа була, әммә ҙур һөжүм көтөлөүе күренеп тора. 1944 йылдың июнендә билдәле Белоруссия операцияһы башлана. Бер ваҡыт разведчиктар взводы мөһим стратегик әһәмиәткә эйә булған күпергә йәшеренеп кенә барып, дошманға уны шартлатырға ирек бирмәҫкә тигән бойороҡ ала. Күперҙе һаҡлап ҡалалар. Әммә ҙур көстәр ҡатнашлығында һуғыш башланғас, снарядтың ярсыҡтары Хөсәйендең яурынына эләгә. Госпиталдә уларҙы наркоз менән алалар. Мөғжизә менән генә иҫән ҡалғандыр ул. Сөнки был ярсыҡтар башына ла эләгә алған бит. Госпиталдә бер айға яҡын ята. Һуңынан ул эләккән дивизия 1-се Украина фронты составына ҡушыла. Был ваҡытҡа Хөсәйенгә «Батырлыҡ өсөн» миҙалын тапшыралар. Польшаны азат итеүҙә ҡатнаша. Бында ла шулай уҡ алыштар ауыр була. Бик күп һалдаттар башын һала. Бынан Чехословакияға күсерәләр. Ошонда сержант Абсаттаров үҙенең хәрби юлын тамамлай ҙа инде. Һәм бына ул Стәрлебаш буйлап атлай. Стәрле йылғаһы аша һалынған күперҙә туҡталып ҡала. Аҫҡа ҡарап, һыуҙың ағыуына һоҡланып тора. Өйөнә яҡынлашҡас оло йәштәге ҡатынды осрата. Күҙен ҡыҫып, уға текәлеп ҡарай. - Хөсәйен, һинме был? - Мин, мин, апай. - Ниндәй ҙур шатлыҡ, ә минең улым һаман ҡайтманы. - Иҫән ҡалғас ҡайтыр, - тип тынысландыра уны Абсаттаров. Ә өйөндә ата-әсәһенә, туғандарына, дуҫтарына һәм яҡындарына күпме шатлыҡ! Бер нисә көндән атаһы: - Ҡайҙа эшкә урынлашырға уйлайһың? - тип ҡыҙыҡһына. - Миңә колхозда ғәҙәтирәк булыр, моғайын, - тип яуап бирә Хөсәйен. Өйләнә. Йәмәғәте Әмир ауылынан Миникамал була. Уның атаһы Хәйрулла фронтта вафат була. Абсаттаров шулай «Стәрле» колхозында эшләүен дауам итә. Ваҡыт үтеү менән атаһының йортонда яңы өй һалып сыға. Балалар үҫтерәләр. ... Бер ваҡыт беҙ Хөсәйен Хаматғәли улы менән уның баҡсаһында әңгәмәләшеп ултырҙыҡ. - Бер һүҙ менән әйткәндә, үҙ ғүмеремдә күпте күреп, күпте кисеререгә тура килде, - тине ветеран. Ул һырлы маңлайын усы менән һыпырып алды. - Шулай ҙа мин үҙемде уңышлы тип иҫәпләйем. Сөнки өс тапҡыр иҫән ҡалдым - был мөғжизә бит. Үлем бер нисә сантиметрҙа ғына була. Күп, бик күп һалдаттар һуғыш яланында ятып ҡала. Улар тураһында хәтер мәңгелек булһын. Ирле-ҡатынлы Абсаттаровтар 2012 йылдың йәйендә вафат булды. Әммә уларҙың балалары (улар Стәрлебашта йәшәй), ата-әсәһе тураһында хәтерҙе, фотоһүрәттәрен һәм башҡа ғаилә ҡомартҡыларын ҡәҙерләп һаҡлай. Мансур ҒИЗЗӘТУЛИН. Фото ветерандың ҡыҙы Әминәнең ғаилә архивынан. Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Стәрлебаш шишмәләре" Газета зарегистрирована (ПИ №ТУ 02-01461 от 05.10.2015 г.) в Управлении Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. УЧРЕДИТЕЛИ: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан, Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Вәсилә өҫтәл түрендәге улынан мәжлес бөткәнсе күҙен алманы. Кисә генә ҡайтты бит ул. Кисен. Футболкала, салбарҙа. Аяғында кроссовка. Поезда бергә килгән иптәшенә булған ғына аҡсаһын биреп ебәргән. Ярай, иң мөһиме – иҫән-һау. Иң мөһиме – эргәлә. Ҡунаҡҡа бармайым, тип ҡырт киҫһә лә, нисектер аҙаҡ ризалашты. Ана ул – ҡап-ҡара, яры ла һөйәк. Өрмәгән ергә ултыртмайҙар, өф итеп торалар, ә уның иғтибары ла юҡ. Үҙе бер донъяла һымаҡ. Быяла һауытҡа ингән дә, бер кемде лә күрмәй, бер кемде лә ишетмәй. Кеше шулай танымаҫлыҡ булып үҙгәрер икән... ҠАЙТЫУ Хикәйә Беренсе өлөш Эргәһендәге Миңлеханы ҡатынына әллә нәмәләр һөйләп көлдөрөргә маташты. Тәрилкәһенә төрлө турамалар тултырҙы. Алдына емеш-еләк өйҙө. Улының да, әсәнең дә тамағына аш бармағас, ни хәл итәһең! – Берәй рүмкә ебәр инде! Нимә аңшайып ултыраһың? “Эй, ир кеше ни ул! Булды ни ҙә ҡалды ни!” Вәсилә, таралышыр алдынан шау-гөр килгән кешеләр араһына инә һалып, гөпөлдәтә баҫып бейергә керешкән Миңлеханға әүрәгән арала, улы Байрастан күҙ яҙлыҡтырҙы. Инде берәүҙә лә тәүҙә ҡәҙерле ҡунаҡ иттереп түргә мендереп ултыртылған һалдат ҡайғыһы юҡ ине. Әсәнең йөрәге жыу итеп ҡалды. Күңелен хафа, шом биләне. Ишек алдында тәмәке тартҡан ирҙәр араһында ла юҡ. Ярай, ҡайтҡандыр, тип үҙен тынысландырып маташты ул. Байрас ысынлап та ҡайтып, ҡапҡа төбөндәге эскәмйәлә рәшәткәгә һөйәлеп ултыра ине. Башын күтәреп, төпһөҙ күк йөҙөнә баҡҡан. Ай яҡтыһында уның йөҙө тағы ла шомлораҡ күренә. Миңлехан: – О! Улым! – тип эйелеп ҡосаҡлайым тигәнсе, уның өҫтөнә ауыҙы. Һикереп торған Байрас атаһын бер секундта елтерәтеп, һелкетә ултыртып ҡуйҙы. Шаңҡыған ир бер нәмә лә аңламай ҡалды. Вәсилә тамаҡ төбө менән: – Бар, балам, йоҡла, – тип кенә әйтә алды. Байрас йәһәт кенә өйгә инеп китте. Күп тә тормай һалдатты һорап, йәштәр килеп етте. Уларҙы: “Йонсоп ҡайтҡан, ял итһен”, – тип кире ебәрергә тура килде. – Атаһын... ҡыуанып ҡына йөрөгән атаһын... – Миңлехан, телгә килеп, һыңҡылдап илап ебәрҙе. Әсә кеше өндәшмәй генә эскәмйәгә ултырҙы ла иренең һуңғы йылдарҙа салланып өлгөргән шырт сәсле башын күкрәгенә ҡыҫты. Был донъяла япа-яңғыҙ ҡалғандай көйәләнгән ата һәм әсә Саҡ менән Суҡ зарланыуын тыңлап, тынып ҡалды. * Вәсилә төндә йоҡламаған көйө, таң һарыһынан тороп, ҡоймаҡ ҡойҙо, мейескә муйыл бәлеше тығып ебәрҙе. Көн аяҙ булһа ла, Миңлехан да бесәнгә китергә ашыҡманы. Бүтән мәл “ямғырҙар башланмаҫ борон эште бөтөрәйек” тип үрһәләнер ине әле. Уның өсөн байрам – улы ҡайтҡан! Әрменән! Тик бына ауылдаштары, туғандары алдында ҡупайып күрһәтергә хәрби кейеме генә юҡ. Булмауы хәйерле. Байрас әйтеп һалды бит. Һалдат кейемендәге егеттәрҙе поезда үлтергәндәрен. Ул ҡәһәрле территорияны үткәнсе ҡоттары ус төбөндә булғандыр инде егеттәрҙең... Самауыр, шыжлап, өҫтәлгә ҡунғас, Вәсилә иренә Байрасты уятырға ҡушты. Миңлехан, аяҡ осона ғына баҫып, бүлмәнең ишеген асып, тамаҡ ҡырҙы ла, кире әйләнеп килде: – Юҡ ул... Вәсиләнең йөрәге тағы табанына төштө. Ишек алдында ла күренмәне лә баһаң! Шым ғына сәй һөрпөлдәткән мәлдә Байрас килеп инде. Һикереп торған ата-әсәһенә иғтибар бирмәй, бүлмәһенә үтте. Артынан ауыр тәмәке еҫе борхоп ҡалды. Ашыҡ-бошоҡ йыуынды ла ашарға ултырҙы. Һүҙҙе нимәнән башларға ла белмәгән ир менән ҡатын, бер-береһенә ҡарарға ла ҡурҡып, тынып ҡалды. Вәсилә йылы ҡоймаҡты бала алдына шылдырҙы. Миңлехан бал менән ҡаймаҡты яҡынайтты. Байрас балды бер ҡалаҡ ҡына ҡапты. Ҡаймаҡҡа бөтөнләй ҡағылманы. Бер-ике ҡоймаҡты ашағас, сәйен дә эсеп бөтмәй, ҡапыл тороп, бәҙрәфкә йүгерҙе. – Эй, балаҡай... – атаның алҡымына төйөр, әсәнең күҙенә йәш тығылды. Байрас, тыштан ингәс, сәйгә кире ултырманы. Бүлмәһендәге карауатҡа ауҙы. Төпкә батҡан күҙҙәрен түшәмгә текәне. Өйҙә ауыр тынлыҡ урынлашты. Әйтерһең дә, һалдат армиянан ҡайтмаған, әйтерһең дә, ата менән әсә һаман да билдәһеҙлек алдында яфалана. * Билдәһеҙлектән дә ауыр яза юҡтыр кешегә. Вәсилә шундай ҡаты һынау үҙенә лә эләгер, тип һис уйламағайны. Юғары уҡыу йортона инерҙәй һәләте булған башлы Байрасты, өйҙө һалып бөтәйек әле, тип эргәләге Аксен ауыл хужалығы техникумына ебәрҙеләр. Ебәрҙеләр түгел, Вәсиләнең идеяһы булды был. Ҡайтып йөрөр, хужалыҡта ярҙам итер, тип уйланы. Ололарға ҡаршы бер һүҙ әйтеп өйрәнмәгән тыңлаусан, күндәм бала зоотехник һөнәрен үҙләштергәс: “Гел уҡыу ҙа уҡыу булмай, аҡса эшләп алайым”, – тип эшкә төшөргә йыйынды. Тик шул көҙҙә үк армияға алынды, Өфөлә хеҙмәт итә башланы. Бер мәл һалдаттан: “Мине Тольяттиға учебкаға ебәрәләр, ярты йылдан Өфөгә кире ҡайтам”, – тигән хат килде. Миңлехан: “Ай-һай...” – тип әйткәнен һиҙмәй ҙә ҡалды. “Нимә ай-һай! Нимә ай-һай! Ҡайтыр!” – тип ҡыҙып алып китте үҙе лә шомлана башлаған ҡатын. Ул арала ауылды ҡара ҡайғы баҫты. Түбән оста йәшәгән почта ташыусы Зөмәрә апайҙың берҙән-бер улы Чечнянан цинк табутта ҡайтты. Уны ике хәрби оҙата килгәйне. Зөмәрә апай балаһының үлеүенә ышанманы. Табутты асып күрһәтеүҙе талап итте. Шул ауыр һөйләшеүҙең шаһиты булған Вәсилә менән Миңлехан: “Ерләргә килербеҙ”, – тип ҡайта һалып киттеләр. Ҡәбер өҫтөнә һынһыҙ йығылған әсәне күргәс, улар был хәлдең аяуһыҙ ысынбарлыҡ икәнлегенә инанды. Әсә: “Күрһәтмәһәгеҙ, ерләгәндән һуң, һеҙ киткәс ҡаҙып алып ҡарайым! Минең улым тере!” – тигәс, табутты асып, башын ғына күрһәткәндәр, тигән хәбәр таралды. Һалдатты ҡәҙерләп, автомат залптары менән, веноктар, сәскәләр менән күмеүҙәнме һуң! Вәсилә Зөмәрә апайҙы йыуатып бер нәмә лә әйтә алманы. Ни әйтһәң дә артыҡ, файҙаһыҙ һымаҡ тойолдо. Ҡайғынан һарғайып, ауырыуға һабашҡан почта ташыусыны бер туған апайы Раевкаға күсереп алып китте. Зөмәрә апай менән хушлашырға килгән кешеләр уны һуңғы юлға оҙата һымаҡ күренде. “Ул ниндәй мәғәнәһеҙ уй ул – һуңғы юлға оҙата тигән?” – Вәсилә күңелһеҙ уйҙарынан үҙе оялып китте. “Апайы балнисҡа һалып, эшкиндереп алыр әле. Һауыҡҡас, йән яраһы төҙәлгәс, ауылға һелкетә баҫып ҡайтып төшөр! Эээй, нимә юҡты һөйләйһең? Йән яраһы төҙәләме ни ул? Ана бит. Тағы тиҫкәре уйҙар башты ҡаңғырта!” Ярты йыл тиҙ генә үтә һалып та китте. Байрастан: “Мин Өфөлә”, – тигән ҡыуаныслы хәбәр алғас, Вәсиләнең башы күккә тейҙе. Әммә күп тә үтмәй: “Беҙҙе Ҡазанға ебәрәләр”, – тигән хат килде – шуның менән улар араһындағы бәйләнеш өҙөлдө. Көн артынан көн, ай артынан ай үтте. “Тереме ул бала, үлеме? Чечняға ғына алып китә күрмәһендәр!” Әсәнең кереш һымаҡ тартылған нервыһы бына-бына өҙөлөп китер һымаҡ ине. Ярай әле эргәһендә Миңлеханы бар. Ара-тирә көсөңдө төшөрөп алырға. Әлдә уныһы сабыр, ҡатынының ни өсөн юҡҡа-барға ла ҡабынып барыуын аңлай. Вәсилә ҡыҙа башлаһа, ҡаршы ирәгәләшмәй, йә мал араһына сығып тая, йә гәзит тота һалып ултыра. Тиҙҙән Байрастан өҙөлөп көтөлгән хат килде. Тышта уҡ конвертты йыртып асҡан Вәсиләне ул ҡыуандырманы. – Байрасҡа бер-бер хәл булғанмы әллә? – тине Миңлехан ҡобараһы осҡан ҡатынын күреп. Хатты уҡығас, йылмайып ебәрҙе: “Бына ла баһаң. Хеҙмәт итә. Чечняла булһа һуң. Ир кеше бит ул. Бирешмәҫ. Байрас ул беҙҙең – ух! Урус-Мартанда хеҙмәт итә. Барыһы ла һәйбәт. Иҫән-һаумын тигән.” Был һүҙҙәрҙе әллә Вәсиләһен, әллә үҙен йыуатыр өсөн генә әйтте ул. Шул көндән бирле улар телевизорҙан яңылыҡтарҙы һағалап ҡына торҙо. Күршеләре, таныш-белештәре лә Чечня тураһында яҡшыраҡ һүҙ ишетһә, йә йүгереп инә, йә шылтырата һала. Бер мәл Урус-Мартанда көсөргәнешлек тураһында хәбәр иттеләр. Эфирҙа – хараба. Шул тиклем емереклектәр араһында иҫән ҡалыусы бар микән һуң ул? Вәсиләнең йөрәге ҡыҫылды. Йөҙө күгәрҙе. Ҡыҫҡа-ҡыҫҡа, һиҙелер-һиҙелмәҫ тын алып, арҡаһы менән диванға терәлде. Тыштан килеп ингән Миңлехан уны шул рәүештә күрҙе. Нимә эшләргә лә белмәне. Йүгереп йөрөп валидолын, корвалолын бергә ҡойоп килтерҙе. Көсләп ҡайнар сәй эсерҙе, һыуына башлаған ҡул-аяғын ыуҙы. Дауамы бар. Автор:Тәнзилә ДӘҮЛӘТБИРҘИНА. Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
– Эйе, баҙарҙар әлеге көндә лә күп кенә илдәрҙең визит карточкаһы булып тора. Мәҫәлән, Төркиәнең Гранд-баҙары бар донъяла билдәле. Шулай уҡ Испанияның Бокерия баҙары көнөнә генә 40 меңдән ашыу кешене хеҙмәтләндерә. Египеттың Хан-әл – Хәлил баҙары ла бик данлыҡлы. Бына шулай: баҙарҙар - бик ҡыҙыҡлы ер ул. – Унда һатыулашырға кәрәкме? – Эйе, был - баҙарҙың төп үҙенсәлеге. – Ә «Колхоз баҙарында» нимәләр һатыла? – Был баҙарҙа ла нәмә генә юҡ. Аҙыҡ-түлек, йорт-кәрәк яраҡтары, кейем-һалым һәм төрлө йорт хайуандарын да табырға мөмкин.
Йәне табанына төшөп, аяҡтарын саҡ ҡыбырлатып алға табан атлай ҡыҙ, күҙҙәрен баҙлап янған күҙҙәрҙән алмай, сөнки йыртҡыстың күҙенә тура ҡарарға кәрәклеген һәм ҡасырға ярамағанлығын аңлай... Атаһы һуғышҡа киткәнгә тиклем иркә генә ҡыҙ булып үҫә Сәриә. Ғаиләһендә унан башҡа йәнә дүрт бала, ул – иң өлкәне. Гел матур күлдәктә, аяғына ла кейергә һәр саҡ бар – шуның менән тиҫтерҙәренән айырылып тора. “Йәй һыу инергә барғанда һинең таҙа, аҡ ҡына аяҡтарыңа һоҡланып ҡарай инек”, – тип олоғайғас бер әхирәте әйтер ине. Атаһын һуғышҡа алғанға тиклем тормош уларға аяулы була. “Балаларҙы һаҡла, кәләш, оҙаҡламай ҡайтырмын”, – тип атаһы ҡыҙына 12 йәш тулғанда үҙе теләп һуғышҡа китә, ике йылдан “хәбәрһеҙ юғалды” тигән ҡағыҙы килә. Моғайын, шул мәлдән башланғандыр Сәриәнең үҙаллы тормошо. Ауылдағы өйҙәре кәнсәләргә яҡын булғанға, район үҙәгенән килгән вәкилдәр гел уларға төшөп йөрөй. РОНО-ла эшләгән бер ағай, Сәриәне күреп: “Ҡайһылай уҡытыусыға оҡшап тора ҡиәфәте. Уҡытыусылар етешмәй, ҡыҙыңды берәй ауылға эшкә алайыҡ”, – ти хужабикәгә. Әсәһе тәүҙә: “Ҡуй, бәләкәй бит әле, 14 кенә йәш уға”, – тип ҡаршы төшә. Әммә район хакимиәте вәкиле кәүҙәгә тиҫтерҙәренән бер башҡа оҙонораҡ, аҡыллы ҡарашлы ҡыҙҙың мотлаҡ уҡытыусы булырға тейешлеген әсәгә ныҡлап төшөндөрә. Шулай итеп, балалыҡтан да сығып өлгөрмәгән көйө Сәриә уҡытыусы булып китә. Тәүҙә район үҙәгенән алыҫ булмаған бәләкәй генә ауылға ебәрәләр. Унда бер бабай менән әбейҙә фатирҙа тора. Улар ҡыҙҙы үҙ балаларылай яҡын күрә, бигерәк изге күңелле инеләр, тип әле лә уларҙы хөрмәтләп иҫкә ала Сәриә. Шунан һуң икенсе урынға күсерәләр. Ул ауыл күптән бөткән инде хәҙер, кешеләре ҙурырағына күсенгән. Үҙҙәренән 20 – 25 саҡрым алыҫлыҡта ул. Йәй йәйәүләп, ҡыш саңғыла үтә был ауылға юлды. Уға тиклем эшләгән уҡытыусының урманда аҙашып үлгәне тураһында ишеткән булһа, Сәриә унда барырға мәңге ризалашмаҫ ине, хәҙер уйлауынса. Ауыл ҙур түгел, шулай ҙа һәр өйҙән ике-өс бала йыйыла. Әсәһенә еңелерәк булһын тип, Сәриә үҙ эргәһенә биш йәшлек кенә һеңлеһен дә ала. Уҡытҡанда иң артҡы партаға ултыртып ҡуя һеңлеһен, уныһы арып йоҡлап та китә, ҡайһы саҡта дәрескә ҡушылып яуап биреп ултыра. Ауыл халҡы Сәриәне яратып ҡабул итә, уға төрлөсә ярҙам итергә тырыша. Кемдер һөт, май, ҡорот йә ит килтерә. Ошонда үткән ике йылын, ауыр һуғыш осорона тура килһә лә, барыбер һағынып иҫкә ала Сәриә. Уҡытыусы булып эшләгәндә, ике хәтәр хәл-ваҡиға тураһында йыш хәтеренә ала ул. Ул мәлдә район үҙәгенә тура юлдан йәйәү йөрөгәндәр. Ара 30 саҡрым тирәһе. Кәңәшмәгә йә уҡытыусыларға эш хаҡы алып ҡайтырға баралар. Йәй була был хәл. Үҙе теккән ҡыҙыл төҫтәге күлдәген кейеп Сәриә юлға сыға. Тәүге ауылды үтә, Нөгөш йылғаһын сығып, тауға үрмәләй. Тауҙан төшкәс, аҡлан башлана. Алыҫтан шул аҡландың уртаһындағы юлда ҙур ғына этте күрә. Бара биргәс, һалпыш ҡойроғона, туп-тура ҡараған һары күҙҙәренә, ҡуйы һоро йөндәренә ҡарап, бының бүре икәнлеген аңлай. Әммә бик һуңлап, сөнки ни артҡа китеп булмай, ни яҡында менеп китерлек ағас юҡ. Бүре һөжүм итә ҡалһа, бер нимә эшләргә лә өлгөрә алмаҫ ине барыбер. Йәне табанына төшөп, аяҡтарын саҡ ҡыбырлатып алға табан атлай ҡыҙ, күҙҙәрен баҙлап янған күҙҙәрҙән алмай, сөнки йыртҡыстың күҙенә тура ҡарарға кәрәклеген һәм ҡасырға ярамағанлығын аңлай. Ҡыҙылға ҡыҙыҡмаһын тип, итәген ыштанына ҡыҫтырып ҡуя, ҡара камзулы өҫтөндәге ҡыҙыл өлөшөн әҙерәк ҡаплап тора. Сәриә миллиметрлап тигәндәй аяғын шыуҙырып килә. Бүре ултыра, китергә лә уйламай. Уның нимә уйлағанын кем белһен инде? Нимә эшләргә? Йәш кенә көйө йыртҡыс ҡорбаны булырмы? Ғүмере лә ошо урында бөтөрмө? Мең төрлө уй-һорау бер-бер артлы мейеһенән үтә. Шул ыңғайға Сәриә юл ситендә ятҡан таяҡты эйелеп ала ла, мылтыҡ кеүек тоҫҡап, “тюх!” тигән тауыш сығара. Ни ғәжәп! Бүре, яй ғына ҡуҙғалып, ситкәрәк барып ултыра. Юл асыла. Тағы “тюх!” яңғырай. Бүре тағы арыраҡ шылып ултыра. Ул ултырған урынды үтеп, яй ғына алға барыуын дауам итә ҡыҙ. Бер аҙ барғас, артына әйләнеп ҡарай: бүре хәҙер алыҫайған, әммә ҡырҙан уның менән йәнәш бара. Аҙымдарын ҡыҙыулатып алға атлай ҙа Сәриә тағы әйләнеп ҡарай: бүре күренмәй. Моғайын, ҡапыл килеп сығырға уйлағандыр, ҡайһы тирәлә ташланыр икән, тип ҡурҡа-ҡурҡа атлай ҙа атлай. Бәхеткә күрә, бүре бүтәнсә күренмәй. Фото: prikolist.club Автор: Аклима Гизатуллина https://bash.rbsmi.ru/articles/kh-ef-e-lek/B-re-men-n-k-m-k--osrashiu-372876/ Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Даирә" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
Рәсәй Президенты ТАСС агентлығына биргән “Путинға – 20 һорау” интервьюлар теҙмәһенең сираттағыһы Рәсәй – АҠШ – Украина мөнәсәбәттәренә арналған. Рәсәй Президенты ТАСС агентлығына биргән “Путинға – 20 һорау” интервьюлар теҙмәһенең сираттағыһы Рәсәй – АҠШ – Украина мөнәсәбәттәренә арналған. Владимир Путин әйтеүенсә, АҠШ Рәсәй иҫәбенә Украинаның йәшәйешен тәьмин итергә самалай. Быға нисек өлгәшергә? Мәҫәлән, Мәскәү менән Киев яңы газ транзитына ҡултамғалар ҡуйғандан һуң АҠШ санкцияларҙы бөтөрөргә тейеш ине, ләкин океан аръяғында быны эшләүҙән баш тарттылар. Америка үҙ аҡсаһы иҫәбенә Укрианалағы тормошто яйға һалырға теләмәй, киреһенсә, газ транзиты ярҙамында Рәсәй аҡсаһы иҫәбенә күршеләрҙең ихтыяждарын ҡәнәғәтләндерергә самалай. Етмәһә, АҠШ үҙендә етештерелгән шыйыҡ газды Украинала һәм Европа илдәрендә 25 – 30 процентҡа ҡиммәтерәк хаҡҡа һатырға теләй. Бындай осраҡта, мәҫәлән, Германияның һәм Европа илдәренең шул иҫәптән, конкуренцияға һәләтлелеген юҡҡа сығара. Хәҙер ике аҙнанан ашыу Рәсәй Президенты ТАСС хәбәрсеһе һорауҙарына яуап бирә, әңгәмә көн һайын бер нисә каналдан халыҡҡа еткерелә. Медия саралары рейтингында интервью үҙенең эшләнеше, яңыса ҡоролоуы менән ҙур ҡыҙыҡһыныу уятты һәм ҡараусылар һаны буйынса көндән-көн ҙурыраҡ таралыу таба. Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Яңы йыл алдынан ғына хөрмәтле Хөкүмәтебеҙ беҙҙе үҙенең быға тиклем үтә йомарт булғанлығын иҫкә төшөрҙө һәм бындай мәрхәмәтлек сараларына ҡалын сик ҡуйҙы. Яңы йыл алдынан ғына хөрмәтле Хөкүмәтебеҙ беҙҙе үҙенең быға тиклем үтә йомарт булғанлығын иҫкә төшөрҙө һәм бындай мәрхәмәтлек сараларына ҡалын сик ҡуйҙы. Бынан һуң водителдәр өсөн таныҡлыҡты яңыртыу ун йылға бер була торған байрамға әйләнмәгәйе. Сөнки наркологтан һинең эскесе һәм наркоман түгеллегеңде раҫлаусы белешмә алыу өсөн элекке һымаҡ ярты көн түгел, хәҙер аҙна буйы бушҡа эшләргә тура килеүе бик ихтимал. Поликлиникаларҙың мәңге туя белмәҫ баш табиптары юғарынан төшкән күрһәтмәне үтәү йөҙөнән беҙҙә белешмәләр өсөн хаҡтарҙы 5300–7200 һумға тиклем күтәрҙе. Хәҙер автомобиль йөрөтөү ысынлап та ҡиммәтле шөғөлгә әйләнә. Бер ҡараһаң, һинең эскесе, йәки наркоман түгеллегеңде раҫлау үҙеңдән башҡа кемгә кәрәк инде? Ә Хөкүмәт быны илгә кәрәк, тип иҫәпләй һәм бынан ҙур ғына аҡса яһай. Халыҡ һуңғы тиндәрен һәм һумдарын устарына ҡыҫып тотоп, поликлиникаларҙың ҡиммәтле мисәт ҡуйыусы бүлмәләрен штурм менән яулай һәм аҡсаһын янға ҡалдырырға тырыша. Дөрөҫ булһа, хаҡтар яңы йылдан һуң тағы ла артасаҡ, тиҙәр. Ярай ҙа был миллиондар дауаханаларҙың эшен яҡшыртыуға йүнәлтелһә, сирлеләрҙең дауаланыу шарттарын аҙмы-күпме күтәрһә, йәл дә булмаҫ ине. Бының өсөн милли проекттар бар, тип әйтәсәктәр һәм халыҡты һауыу өсөн тағы ла бер йәтеш кенә һылтау табасаҡтар. Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Ыжламаны шулай ҙа Сәғит. Ҡатынына артыҡ һан бирмәй, күрәһең. Ашыҡмай ғына эсеп бөттө лә, рәхмәт әйтеп һауытын кире тапшырғас, ҡабаланмай ғына тәмәкеһен ҡабыҙып, китеп барҙы. Миләүшә ҠАҺАРМАНОВА Бетерә шаршыһы повесть Ун һигеҙенсе өлөшө Ыжламаны шулай ҙа Сәғит. Ҡатынына артыҡ һан бирмәй, күрәһең. Ашыҡмай ғына эсеп бөттө лә, рәхмәт әйтеп һауытын кире тапшырғас, ҡабаланмай ғына тәмәкеһен ҡабыҙып, китеп барҙы. Хәтирә сүмесен тултырып, Бибигөлгә лә һуҙғайны, уныһы: – Шул бер бейә һыҡраһын үҙегеҙ эсегеҙ. Ҡутара һыу ҡушалар ҙа эсте күптерәләр, – тип, ҡул һелтәгән булды. Улай тигәс, Хәтирә лә ҡабат боролоп баҫты, икенселәрҙең һауытын тултырыу менән мәшғүл булды. Тик талағы ташып барған ҡатындың китә һалып барыр уйы юҡ булып сыҡты. Сиратҡа баҫҡан ҡатындарға өндәшкән булып, тағы сәнсте: – Мынау уаҡ балларҙы, нимуйҙап эҫелә алып йөрөмәк кәрәк? Кеше балаһын кеше уйҙаймы инде? – арбалағы Зәлифәнең ҡыҙҙары хаҡында әйтеүе. Яуап биреүсе булмауында эше юҡ, һаман тыҡыны: – Үҙ балаң буһа, шулайтып йөрөтмәһ инең инде. Төрмәләрҙә йөрөп, бисә йәне ҡалмағандыр. Йыйылып тороусылар араһында “аһ” итеп ҡалыусылар булһа ла, береһе лә бәхәскә ҡыҫылманы. Шул саҡ Хәтирәнең дә теле сыҡты: – Минең, ярай, төрмәнән төрмәгә йөрөп балам юҡ, ә һинең, ир яҫтап ятҡан бисәнең, нишәп үҙ балаһы юҡ һуң? Ике-өс ҡатын тағы “аһ” итте лә йәһәт-йәһәт өлөштәрен алып, китеү яғын ҡараны. Бибигөл ярһыны: – Миндә ней эшең бар һинең? Ишшеү бында, төрөмшиклеген бер дан итеп тора әллә?! Ғейверәт! Зат-ырыуыңа бирмәһен Хоҙайым! Ат ҡуҙғалып киткәс тә, тауышы ишетелеп торҙо әле: – Бур булып төрмәлә ултырып ҡайтҡан кешене әллә нимәһен һаман кеше араһына эшкә алалар! Персидәтелгә әйтергә кәрәк йыйылышта! Алаҡандап, ирҙәргә менеп бара, әй! Бер ышандырып тотонғас тип, ҡымыҙ мәле үткәнсе йөрөнө лә ауылын ҡалдырып китте Хәтирә. Бында башҡаса ҡала алмай ине ул. Ил ҙур, илдә уның кеүектәр аҙ түгел, йәшәр, көн күрер әле. Был юлы Баймаҡ ҡалаһына етеп, үҙе һымаҡтарҙы эшкә урынлаштырыусы кантораға инеп теркәлгәйне, Темәс балалар йортона кер йыуыусы кәрәк булып сыҡты. Шул көндө үк, эңер булһа ла, йәйәүләп юлға сыҡты ла, таңға Темәскә барып та инде. Алдылар. Шунда ятаҡ мөйөшөнән сыйырсыҡ ояһындай бер бүлмә лә бирҙеләр. Ең һыҙғанып эшкә тотондо ла китте ҡатын. Ҡайнар мискәләр өҫтөндә тороп, парлы һауа һулап, ҡыштарын мәкелә кер сайҡап, ҡулдары ҡош тәпәйендәй булып бөткәндә лә, кире уйлар, ҡайҙалыр ынтылыр юлы булманы. Кистәрен детдом балалары менән булашты. Бәләкәйерәктәрҙең өҫ-башын ямап-тегеп, олораҡтарына бәйләргә, сигергә өйрәтеп, шулар тормошон үҙенекенә ялғап, йыл артынан йыл уҙғарҙы. Бер мәл генә ғәҙәттән тыш хәл булды булыуын. Ул ваҡиғаны иҫләмәҫкә тырыша Хәтирә, әммә шунда булған бер генә һүҙҙе лә, ҡарашты ла онота ла, хатта саҡ ҡынаға онотоп тора ла алмай. Бер көн, уйламағанда, Сәғит килеп инде. Плитә өҫтөндәге тимер мискәләрҙә кер ҡайнатып торған Хәтирә, пар араһынан үҙенә яҡынлашып килгән кешене танығас, ҡулындағы сепрәк менән тирләгән битен һөрттө лә ҡаушап ҡарап ҡалды. Теге килеп һаулашты, хәл-әүәл һорашҡан булды. Ике ҡулын йәйҙе генә ҡатын, бына бит, үҙең күреп тораһың, йәнәһе. Үҙе һаман килеүсенең йөҙөнә текәлгән: нимә кәрәк быға? Кәрәкмәгән нәмәләр һөйләп торғанына үҙенең дә йәне көйҙө, ахыры, ирҙең, ул ҡатындың ағас көрәген тартып алып ситкә ташланы ла: – Хәтирә, мин һиңә килдем, – тине, – йәшәргә... Ҡатын аңламаны: – Йәшәргә?.. Нишәп миңә? – Ә кемгә атыу? Һинән башҡа атлығыр кешем юҡ. – Бисәңде ҡайҙа иттең? – Ҡайҙа итәйем мин уны... Ҡалды. Мыҫҡыллы йылмайҙы ҡатын: – Ҡалай ул, нисек итеп, тота килеп кенә, төрөмшиккә сығарып ебәрҙе ул һине? Сәғит ялбарып ҡараны: – Ярар инде, Хәтирә, онотайыҡ. Үткәндәрҙең барыһын да һыҙып ташлап йәшәйек, әйҙә. – Ҡалай анһат, – үҙенең яһиллығына үҙе аптырай Хәтирә. – Ике бисә араһында йөрөмәк булдыңмы? Иркә быҙау ике инәне имә, тип. – Юҡ, һинең менән генә. Ир ҡатынға, ҡатын бығырлап ҡайнаған һыуына ҡарай биреп торғас, етдиләнеп, уйсан ҡарашын күтәрҙе икенсеһе: – Юҡ, Сәғит. Үткәнемдән бер нәмәне лә онота ла, юя ла алмайым. Мин һиңә тиң түгел, бөгөн булмаһа, иртәгә барыбер кәмһетерһең. Һинән ундайҙы кисерә алмам. – Хәтирә!.. Ашыҡма яуап менән, – ғорурлығына тейгән ир, ярһымаҫҡа тырышып, тешен ҡыҫа. – Бында уйлап торһы юҡ. Йөрөмә юҡ менән булып! Бар, ҡайт! – Хәтирә!.. Телмә йәнемде... Мин һиңә кешесә әйтәм... һуңғы тапҡыр. – Булмай... Сәғит. Зинһар... кит. Боролдо ла китте. Ике-өс аҙым атлауы булды, донъялағы иң ҡәҙерле кешеһен быу пәрҙәһе ҡапланы. Әйтерһең, шул томан араһынан пәйҙә булған да, күҙгә күренер-күренмәҫтән, юҡ та булған. Серле күренеш кеүек кенә. Иламаны был юлы Хәтирә. Үтә бер ҡыҙыулыҡ менән эшен дауам итеп алды ла китте. Бары йөрәгенең тора-бара ҡыҫып-ҡыҫып ауырта башлауына иғтибар итмәгәндә, уны бөткөһөҙ мәшәҡәттәренән туҡтатыр хәл дә булмағандай ине. Тик йөрәге уйнамаған икән. Ул ҡаты булып ҡыланырға тырышып маташҡан эйәһенә ысынлап асыуланғайны. Шулай тулатҡан һәм ҡанһыратҡан хәсрәттәрен эсенә һыйҙыра алмауын нисек итеп аңламаҫҡа була? Һәм һыйҙыра алманы йөрәк, тотто ла йыртылды. Дауаханала ай дауамында ятып, табиптың аңлатыуын тыңлап, хайран булып ултырҙы Хәтирә: йөрәк тә йыртылып китә икән... Аҙағы бар. ––––––––––––––––––– Дуҫтар! Көн һайын әҫәр уҡырға теләһәгеҙ, беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы" Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Бөтә донъя башҡорттары Ҡоролтайы «Йәйләүҙә» тип исемләнгән Асыҡ шиғри ижад конкурсы башланыуы тураһында иғлан итте. Башҡорт теле йылы сиктәрендә үткәрелгән был бәйге йыл буйына дауам итәсәк. Унда һәр кеше ҡатнаша ала. Бының өсөн Бөтә донъя башҡорттары Ҡоролтайының “Бәйләнештә” (“ВКонтакте” ) селтәрендәге төркөмөнә үҙегеҙ ижад иткән бер шиғырҙы ебәрергә кәрәк була. Һәр кеше таныша һәм тауыш бирә алһын өсөн, бөтә шиғырҙар да асыҡ буласаҡ. Һәр айҙын үз темаһы билдәләнгән. Апрель – “Башҡорт теле – әсәм теле”, Май – “Башҡорт теле – Бөйөк Ватан һуғышында еңеүселәр теле”, Июнь – “Башҡорт теле – халыҡ теле”, Июль – “Башҡорт теле – дуҫлыҡ теле”, Август – “Башҡорт теле – юлдаш тел”, Сентябрь – “Башҡорт теле – ижад теле”, Октябрь – “Башҡорт теле – тарих теле”, Ноябрь – “Башҡорт теле – моңдар теле”, Декабрь – “Башҡорт теле – халыҡ рухы”. Шиғырҙар ошо темалар буйынса ҡабул ителә. Бәйгене Бөтә донъя башҡорттары Ҡоролтайы, Башҡортостан Республикаһы Яҙыусылар Союзы һәм “Башҡортостан” гәзите редакцияһы ойоштора. Читайте нас в Газета "Сарманай" региональная газета г.Дюртюли, Дюртюлинского,Илишевского Кушнаренковского и Чекмагушевского районов Республики Башкортостан Регистр.номер ПИ №ТУ 02-01522 Главный редактор Амирханов Ф.Ф.
Бөгөн Өфө ҡала хакимиәтендәге кәңәшмәлә 2010 йылға төп ҡала, республика һәм федераль баҫмаларға яҙылыу барышы тикшерелде. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, хәл яҡшынан түгел. Һуңғы ваҡытта өфөләрҙең ваҡытлы матбуғат баҫмаларына ҡыҙыҡһыныуы һиҙелерлек кәмене. Әлеге ваҡытта ҡалала йәшәүсе бер мең кешегә 171 дана матбуғат баҫмаһы тура килә. Был былтырғы кимәлдән – мең кешегә 320 дана – ике тапҡырға тиерлек кәмерәк. Ҡала хакимиәте башлығы Павел Качкаевтың фекеренсә, бындай хәлде ҡәнәғәтләнерлек тип атап булмай. Ҡаланың айырым райондарында (Ленин, Киров, Октябрь) төп федераль баҫмаларға халыҡтың ҡыҙыҡһыныуы былтырғы менән сағыштырғанда бер аҙ күтәрелһә, ҡала, республика һәм район гәзиттәренә һәм журналдарына бөтә ерҙә лә тиерлек яҙылыу кәмей. Мәҫәлән, «Вечерняя Уфа»ға яҙылыу тиражы бөтә райондарҙа ла кәмегән. «Республика Башкортостан» гәзитенә һәм «Уфа» журналына ла яҙылыусылар бик аҙ. Әлеге ваҡытта 2009 йылға төп ҡала баҫмаларына яҙылыу тиражы түбәндәгесә: «Вечерняя Уфа» — 4909 дана, «Уфимские ведомости» — 5524, «Уфа» журналы — 919 дана. БР Федераль почта элемтәһе идаралығы аша яҙылыуға ҡарағанда, ҡала халҡының күбеһе туранан-тура гәзит һәм журналдар редакцияларына килеп яҙыла. — Бындай хәлдә альтернатив яҙылыу мөмкинлеге тураһында уйланырға кәрәктер, — тип иҫәпләй ҡала хакимиәте башлығы. – Әгәр башҡа ойошмалар ҡала һәм республика баҫмаларына яҙылыу тиражын арттыра ала икән, уларға был мөмкинлекте бирергә мөмкиндер, моғайын. Автор:Евгений Рәхимҡолов Теги:урындағы власть Читайте нас в Рубрики Йәмғиәт Спорт Иҡтисад Хәл-ваҡиғалар Мәҙәниәт Сәйәсәт Лонгрид Электрон почта [email protected] Адресы 450077, Уфа, Кирова, 45 Реклама хеҙмәте (347) 250-11-11 Редакция (347) 250-07-28 Ҡабул итеү бүлмәһе (347) 250-05-07 Хеҙмәттәшлек (347) 250-06-14 Кадрҙар бүлеге [email protected] Кире бәйләнеш © 1992-2022 АО ИА «Башинформ». Свидетельство о регистрации СМИ № ТУ 02-01609 от 25.09.2017 г., выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Вся информация и материалы, размещенные на сайте www.bashinform.ru защищены международным и российским законодательством об авторском праве и смежных правах. 18+ запрещено для детей. При перепечатке или цитировании ссылка на ИА «Башинформ» обязательна. Для интернет-изданий и социальных сетей прямая активная гиперссылка обязательна. Использование логотипа ИА «Башинформ» в целях, не связанных с ссылкой на агентство при перепечатке или цитировании, допускается только с письменного разрешения АО ИА «Башинформ».
Өфө районында ҡотҡарыусылар ауырлы ҡатындың бармағындағы балдаҡтарҙы сисеп алырға ярҙам иткән, тип хәбәр итә “Башинформ” агентлығы. Шмидт ауылында йәшәгән 1995 йылғы йөклө ҡатындың бармаҡтары шешенеп, ике балдағын сисә алмай аҙаплана. Ҡотҡарыу хеҙмәтенә шылтыратҡас, оҙаҡламай БР Ғәҙәттән тыш хәлдәр буйынса дәүләт комитетының авария-ҡотҡарыу хеҙмәткәрҙәре килеп етә. Ҡотҡарыусылар махсус ҡорамалдар ярҙамында бәләгә тарыған ҡатындың ике бармағынан биҙәүестәрҙе ысҡындырып ала. Улар йылы һауа торошо урынлашыу менән ошоноң ише мөрәжәғәттәрҙең артыуы хаҡында белдерә. Ә йөклө ҡатын-ҡыҙҙың тәне, бармаҡтары былай ҙа тиҙ шешенеүсән. Ошо юҫыҡта белгестәрҙең кәңәштәрен белеп ҡуйыу зыян итмәҫ: - тыныслыҡ һаҡлағыҙ; - балдаҡты сисеп алыу өсөн киҫкен хәрәкәттәр яһамағыҙ; - бармаҡҡа һабын, майлы крем йәки май һөртөп, биҙәүесте ипләп кенә алып ҡарағыҙ; - шулай уҡ бармаҡҡа еп урап, уны балдаҡ аҫтына үткәреп, тартып ҡарарға мөмкин; - әгәр бер ниндәй алым да ярҙам итмәһә, “112” телефон һандары буйынса ҡотҡарыу хеҙмәтенә мөрәжәғәт итегеҙ. Фото: Олег Яровиков Автор: Гөлдәр Яҡшығолова https://bash.rbsmi.ru/articles/kh-ef-e-lek/ot-ariusilar-auirli-atindi-balda-in-sisk-n-274972/ Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Даирә" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
1 куплет Күзҙәр йәшерә алмаҫ - Мин һөйөүгә мохтаж, Мин һөйөүгә мохтаж... Серҙәр сиселмәйсә ҡалмас - Йоҙаҡтарҙы асҡас, Йоҙаҡтарҙы асҡас... Һинең ҡулыңа тапшырам, Йәнемде,йөрәгемде... Үтәрһең тип мин ышанам, Иң серле теләгемде... Припев: Риза булырға?.. Кире кағырға?.. Ниндәй аҙым миңә яһарға?.. Уттай янырға?.. Боҙҙай туңырға?.. Ҡайһы юлды миңә һайларға?.. 2 куплет Туҡтат сихри миҙгелде - Йөрәгем тын алһын, Йөрәгем тын алһын... Ҡабат әйтсе һүҙеңде - Хәтеремдә ҡалһын, Хәтеремдә ҡалһын... Һинең кулыңа тапшырам, Йәнемде,йөрәгемде... Үтәрһең тип мин ышанам, Иң серле теләгемде... Һағыш Ильнур Рамазанов 1)Кемдәргә һөйләйем хәсрәтем, Йылғағамы әллә һөйләйем. Үҙеңә алғас ул һағышты, Туҡтатыр матур йыр көйләүем. Ҡушымта: Юҡ, ҡалһын барыһыла үҙемдә , Күҙ йәше аралаш, көйләйем. Ныҡ итеп усыма ҡыҫайым, Барыһын йөрәккә күмәйем, түҙәйем. 2)Сисәйемме әллә серемде, Башымды һыйпаған елдәргә. Елбәгә ел бахыр йүгереп, Һөйләмәҫ һуң уны кемдәргә. Ҡушымта: шул уҡ 3)Һөйләйемме әллә һағышты, Күргән кисергән еремә. Һағыштан сәскәләр һарғайыр, Ер өҫтө күмелер әремгә. Ҡушымта: шул уҡ Тыуган ер Ильнур Рамазанов Юлдар күп тә, тик ниңәлер төшмәй тыуған яҡтарға. Ожмахҡа тиң булһалар ҙа күңел ятмай яттарға. Тәпәй баҫҡан тупрағымды күңел һағынып йырлай. өҙгәләнеп ашҡынһам да әлегә ҡайтып булмай. Ир-егеттең яҙмыштары тыуған ергә бәйләнә. Сит яҡтарҙа йәшәһә лә үҙ иле күңелендә. припев Тыуған ер, тыуған тупрағым саҡыра, һағындыра. Насип ит яҙмыш, иҫән һау тыуған яҡҡа ҡайтырға.
Барак Обамаға Башҡортостандан ҡотлау ебәрелде. Америка-Башҡортостан интерколледжы исеменән уның директоры, филология фәндәре кандидаты, доцент, АҠШ-тың Дәүләт департаментының У.Фулбрайт исемендәге фән һәм мәғариф өлкәһендәге академик алмашыуҙар Рәсәй-Америка программаһын тамамлаусы Вячеслав Швайко АҠШ Президентын 50 йәшлек юбилейы айҡанлы ҡотланы. «Бөтә кешелек донъяһының иғтибарын йәлеп иткән Барак Обамаға 50 йәш тулыу, әлбиттә, күпселек йәһәттән Америка Ҡушма Штаттары халҡына ҡағыла, - тиелә ҡотлауҙа. - Әммә беҙҙең Интерколледж коллективын да был ваҡиға илһамландыра, сөнки беҙҙең эшмәкәрлек туранан-тура АҠШ менән хеҙмәттәшлек итеүгә бәйле. Шуға күрә беҙ ҙә Барак Обаманы ҡотлап, уның эштәренә ҡарата һоҡланыу тойғоларын белдерергә теләйбеҙ. Ул яҡшы сәйәсмән, һөйкөмлө һәм маҡсатлы кеше, өлгөлө ғаилә башлығы. Уның барлыҡ өлкәләрҙә лә Рәсәй-Америка хеҙмәттәшлеген үҫтерергә ынтылыуын күрәбеҙ. Барак Обаманың АҠШ Президенты вазифаһында булыу осоро беҙҙең Интерколледж өсөн был илдәге хеҙмәттәштәребеҙ менән мәғариф буйынса ныҡлы бәйләнештәр булдырыу менән билдәләнә. Атап әйткәндә, АҠШ-тың Дәүләт департаменты мәнфәғәттәре яҡлы Мәскәүҙәге АҠШ илселегенең инглиз теле офисы менән яҡшы мөнәсәбәттәр булдырҙыҡ. Беҙ төрлө йәштәге уҡыусылар өсөн мәғариф буйынса яңынан-яңы уртаҡ проекттарҙы тормошҡа ашырабыҙ, уҡытыу программаларыбыҙҙы яҡынайтырға теләйбеҙ. Барак Обаманың был юбилей көнөндә беҙ уға ныҡлы һаулыҡ һәм уның бөгөн донъя кимәлендә алып барған конструктив сәйәсәтен дауам итеүен теләйбеҙ. Шулай уҡ сираттағы президент һайлауҙарында уңышлы ҡатнашыуын һәм еңеүен теләйбеҙ. Әгәр ул АҠШ Президенты вазифаһында ҡалһа, бының тотороҡлоҡ, илдәге тыныслыҡ һәм Рәсәй-Америка хеҙмәттәшлегенең ыңғай үҫеш гарантияһы буласағына ышанабыҙ». Автор:Евгений Рәхимҡолов Теги:аҡш президентыюбилейҙар Читайте нас в Рубрики Йәмғиәт Спорт Иҡтисад Хәл-ваҡиғалар Мәҙәниәт Сәйәсәт Лонгрид Электрон почта [email protected] Адресы 450077, Уфа, Кирова, 45 Реклама хеҙмәте (347) 250-11-11 Редакция (347) 250-07-28 Ҡабул итеү бүлмәһе (347) 250-05-07 Хеҙмәттәшлек (347) 250-06-14 Кадрҙар бүлеге [email protected] Кире бәйләнеш © 1992-2022 АО ИА «Башинформ». Свидетельство о регистрации СМИ № ТУ 02-01609 от 25.09.2017 г., выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Вся информация и материалы, размещенные на сайте www.bashinform.ru защищены международным и российским законодательством об авторском праве и смежных правах. 18+ запрещено для детей. При перепечатке или цитировании ссылка на ИА «Башинформ» обязательна. Для интернет-изданий и социальных сетей прямая активная гиперссылка обязательна. Использование логотипа ИА «Башинформ» в целях, не связанных с ссылкой на агентство при перепечатке или цитировании, допускается только с письменного разрешения АО ИА «Башинформ».
Ошо арала РФ Президенты Рәсәй халҡының традицион рухи-әхлаҡи ҡиммәттәрен һаҡлау һәм нығытыу буйынса дәүләт сәйәсәте нигеҙҙәрен раҫлау хаҡында указға ҡул ҡуйҙы. Рухи ҡиммәттәребеҙҙе һаҡлау буйынса беҙ ниҙәр эшләйбеҙ һәм эшләй алабыҙ? Сайттың архивы 2021 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2020 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2019 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2018 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2017 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2016 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2015 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2014 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 \| 15 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 \| 22 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 \| 29 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 \| 36 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 \| 43 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 \| 50 51 \| 52 ХӘҘЕР ИНДЕ СЕЛ БӘЛӘКӘС + - Ә шулай ҙа заманында уны иң ҙур урман ҡошо булған, тейҙәр. Шундай дәү булған, тей, хатта уны күтәрерлек ағас, ул һыу инә алырлыҡ йылға-күл булмаған. Әгәр ысынды һөйләһәләр инде (ышанырлыҡ та түгел, әй), селдең ауырлығы биш йөҙ килограмм самаһы булған! Дәү кәүҙәле булғанға сел ояны ағаста түгел, ә ерҙә эшләгән. Һыу инеп булмай, тип аптырап тормаған, "рәхәтләнеп" саңда аунаған. Бына шулай тормош шарттарына яраҡлашып һәүетемсә генә көн күргән сел. Әммә башҡа урман йәнлектәренә тынғы булмаған. Сел ерҙән күтәрелгән саҡта урман шаулап, саң менән ҡойонған мәлендә ҡойондар уйнап торған, тей. Шундай көслө ғәрәсәт ҡупҡан, хатта эргә-тирәләге башҡа ҡоштарҙың оялары пыран-заран килгән. Кемдер балаһын юғалтҡан, ә кемдер үҙе юғалған, тигәндәй. Урман йәнлектәре ыҙалауҙың тамам сигенә еткән. Сыҙарлыҡ хәлдәре ҡалмағас, Аллаһы Тәғәләгә мөрәжәғәт итергә мәжбүр булғандар. Берәй сараһын күр инде, ошо селдән тынғы таба алмайбыҙ, уның осор мәле етһә, ҡурҡып ҡына торабыҙ, тигәндәр. Уларҙы тыңлағандан һуң Аллаһы Тәғәлә асыулы һәм уйсан ҡараштарын селгә төбәгән. Уныһы ыҡ-мыҡ иткән, башын былай борған, тегеләй борған. Аптырағас, ҡанаттарын ике яҡҡа йәйеп ебәреп, ошолай тип әйтеп ҡуйған: "Бындай дәү кәүҙәне мин үҙем һорап алманым да инде! Уны һеҙ үҙегеҙ миңә бирҙегеҙ", тип, тураһын әйткән дә ҡуйған сел. Аллаһы Тәғәлә аптырауға ҡалған. Бер аҙға уйлап торғандан һуң, Ул ошондай ҡарар сығарған: селдең "артыҡ" итен башҡаларға тигеҙ итеп бүлеп бирергә! Шул мәл дәү булып ултырған сел ҡапылдан ғына күҙгә күренеп ябыға, ә башҡа йәнлектәрҙең кәүҙәләре бер аҙ үҙгәрә башлаған, тей. Бына әкәмәт, тик торғандан ҡуяндың ҡолаҡтары оҙонайып киткән. Өкөнөң былай ҙа өлпәй ҡаштары тағы өлпәйә төшкән. Етмәһә, бер аҙ ҡылыйыраҡ күҙе түп-түңәрәк булған да ҡуйған. Төлкөнөң ҡойроғо апаруҡ оҙонайған. Бүренең башы ҙурая төшкән. Айыуҙың ҡорһағы бер аҙ "олпатланған". Аҡҡоштоң муйыны, тумыртҡаның суҡышы, боландың мөгөҙө оҙонлоҡҡа үҫкән. Ҡыҫҡаһы, һәр йәнлеккә ниндәйҙер өлөш эләккән. Бер мәл Аллаһы Тәғәлә селгә күҙ һалып ебәрһә... уның тәнендә ни бары биш йөҙ грамм ғына ит ҡалған, тей. Артығыраҡ ҡыландым, буғай, тип уйлап ҡуйған Аллаһы Тәғәлә. Һәм шунда уҡ Ул үҙ фарманының көсөн туҡтатҡан! Барлыҡ йәнлектәр яңы ғына тау һымаҡ булып ултырған дәү селдең ҡуш йоҙроҡ ҙурлыҡ ҡына булып ҡалғанына бер аҙ аптырап, хатта уны бер аҙ йәлләп ҡарап торғандар. Бындай хәлде ауыр кисергән сел. Был тирәнән тиҙерәк осоп китергә теләгән. Ул бәләкәй ҡанаттарын ышанысһыҙ ғына бер-икене ҡағып ҡараған да уларҙы елпетә-елпетә өҫкә күтәрелә башлаған. Урман йәнлектәре элекке ғәҙәттәре буйынса баштарын эйә биреп ҡасырға әҙерләнә башлаған. Әммә... дауыл-ҡойон ҡупмаған. Сел фырылдап ҡына ерҙән күтәрелгән һәм ағас ботағына барып ултырған. Урман йәнлектәре еңел тын алып ҡуйған. Тора-бара һәр кеме яйлап ҡына урманға таралышҡан. Бына ошолай сел бәләкәй булып ҡалған. Ә шулай ҙа Аллаһы Тәғәлә уның "дауыл ҡуптарып" ерҙән күтәрелеүен иҫтәлеккә тип, уға ҡалдырған. Урманда булғандарҙың күбеһе быға шаһиттыр. Тын ғына урман буйлап китеп барған мәлдә ҡапыл ерҙән оло тауыш сығарып фырылдап бер нисә ҡош күтәрелә башлай. Тертләп китеп, шул яҡҡа ҡарайһың. Ә ысынында иһә улар бәләкәй генә бер нисә сел икән. Улар ағас ботағына барып ултыра һәм башындағы бүректәрен ослайтып, тирә-яҡты иғтибар менән күҙәтә башлай. Ниндәйҙер хәүеф барлығы тураһында башҡаларҙы ла иҫкәртергә онотмайҙар. Селдең тауышы үҙенсәлекле генә. Ул таштан ташҡа һикереп, сөбөрләп кенә аҡҡан шишмә тауышын хәтерләтә. Әйткәндәй, сел һаман ояны ерҙә ҡора һәм һаман саңда ҡойона. Берәй ағас ботағына оя әтмәләргә, берәй шишмәгә төшөп һыуҙа йыуынырға өйрәнә алмаған, күрәһең. Шуныһы үҙенсәлекле, сел ғаиләһе бер төҙөгән ояһын ғүмер буйына ташламай. Ул йыл һайын ипкә-һапҡа килтерелеп тора. Инә сел ҡыҙыл-көрән таптар менән сыбарланған йомортҡалар һала. Ерҙә йомортҡа баҫып ултырған селде дошмандары еңел генә табыр кеүек. Әммә был ҡошто төҫө һаҡлай. Селдең һырты һорғолт көрән, ҡара һыҙығы бар. Ҡорһағы аҡһыл һоро, ул көрән таптар менән сыбарланған. Шым ғына ултырған сел һынып төшкән берәй ботаҡтың йә ағас төбөнөң ниндәйҙер бер өлөшөнә әйләнә, уны хатта төлкө-бүре лә күрмәй, эргәһенән генә үтеп китә. Сел ғаиләһе күптәргә үрнәк булырлыҡ. Йәш саҡта ҡауышҡан парҙар ғүмер буйына бер-береһенә тоғро ҡала. Ата сел һәр ваҡыт ғаиләгә ныҡлы терәк була - йомортҡа ла баҫыша, ашарға ла таба, балаларҙы ла тәрбиәләшә, ояны ла һаҡлай, үҙ еренә башҡаларҙы ла индермәй һәм башҡаһы. Саңда ҡойонор өсөн ерҙе соҡоп, ыҡсым ғына "мунса" әтмәләй. Ә шулай ҙа ваҡыты менән парҙар бер-береһен юғалта. Ҡайһы ваҡыт йомортҡа баҫып ултырған ҡош төлкө-бүрегә юлығып ҡуя, ҡайһы берәүһен һунарсы атып ала. Иң күбен һыуһар ҡыра, ул селдең төп дошманы булып иҫәпләнә. Үҙ парын юғалтҡан сел бындай ҡайғыны ауыр кисерә. Ул теп-теүәл бер йыл буйы яңғыҙы донъя көтә. Күңел яралары бер аҙ бөтәшкәс кенә яңы ғаилә ҡора. Ҡыш осоронда сел ерҙең, дөрөҫөрәге, ҡарҙың, ярҙамына мохтаж. Һыуыҡ көндәрҙә был ҡош ботаҡтан ҡарға сума (ярҙан һыуға һикергән һымаҡ) һәм ҡар аҫтында оя һымаҡ ҡыуышлыҡ эшләп ала. Әлбиттә, ҡар аҫтында күпкә йылы. Әммә уның тәрәнлегенең кәмендә ун биш сантиметр булыуы мөһим. Сел ҡар аҫтында төрлө юлдар йыра. Тын алыу өсөн тишек уя. Ҡыуышлыҡ үтә йылып китһә, "мөрйәне" аса, һыуып китһә - яба. Сатлама һыуыҡ көндәрҙә асыҡ һауаға туҡланыр өсөн генә осоп сыға. Тәү ҡарамаҡҡа ябай, әммә бик үҙенсәлекле ул сел исемле урман ҡошо. Әғләм ШӘРИПОВ. Башҡорт дәүләт ҡурсаулығының төп ғилми хеҙмәткәре. КИРЕ СЫҒЫРҒА + - Яҙылған: 15.01.21 \| Ҡаралған: 340 Киске Өфө Иғтибар! "Киске Өфө" гәзите менән бергә булыусы аңлы, зыялы уҡыусыларыбыҙҙы 5 декабрҙән 15 декабргә тиклемге ун көнлөктә ПР905 индекслы "Киске Өфө"гә 2023 йылдың беренсе яртыһы өсөн ташламалы хаҡ менән 642 һум 38 тингә яҙылырға саҡырабыҙ. Гәзитебеҙгә яҙылып, квитанцияларын редакцияға ебәргәндәр араһынан кемдәрҙер бүләккә бик шәп китаптар аласағы тураһында ла онотмағыҙ. Бергә булайыҡ! МӨХӘРРИРИӘТ. Беҙҙең дуҫтар Мәҡәләләр Һуңғы номер Яҙылыу Гәзиттә реклама Архив Редакция © 2022 «Киске Өфө» гәзите Мәҡәләләр күсермәһен алыу, күсереп баҫыу йәки материалды тулыраҡ файҙаланыу мәсьәләләре буйынса «Киске Өфө» гәзите редакцияһына мөрәжәғәт итергә.
Гәрәй ырыуы йыйыны сиктәрендә уҙғарылған һүрәт төшөрөү конкурсында үҙенсәлекле һүрәт төшөргән балаларҙың эше менән таныштырабыҙ! -8 °С Ҡар 75 лет Победы Бөтә яңылыҡтар 26 Май 2021, 18:35 Гәрәй ырыуы йыйыны сиктәрендә уҙғарылған һүрәт төшөрөү конкурсында үҙенсәлекле һүрәт төшөргән балаларҙың эше менән таныштырабыҙ! Индира Арыҫланова, Гүзәл Гәрәева, Әмирә Муҡсинова, Айназа Мингәзова, Айгөл Әхмәтханова, Риназ Зиатдинов һүрәттәре улар! Читайте нас в © «Аҡбуҙат» - Мәктәпкәсә йәштәге һәм башланғыс класс уҡыусылары өсөн әҙәби-нәфис журнал. Сайттағы мәҡәләләрҙе администрацияның ризалығы менән генә күсереп алырға рөхсәт ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуған һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының Яҙыусылар союзы.
Ә бынан дүрт йыл элек баш ҡалабыҙ Өфөлә башҡорт телендә әкиәт һөйләүселәрҙең «Һаумы, һаумы, әкиәт!» ҡала конкурсы ойошторола башланы һәм тәүге йылынан алып балаларҙың яратҡан бәйгеһенә әүерелде. Быны уларҙың унда бик теләп ҡатнашыуынан, ихлас ... Далее 25.04.2014 admin Маҡтау ҡағыҙҙары Уҡыусыларымдың грамоталары Далее 19.01.2014 admin Һеҙҙе үҙемдең сәхифәмдә күреүемә бик шатмын. Үҙегеҙгә ҡыҙыҡлы һәм файҙалы мәғлүмәттәр табырһығыҙ, тип ышанам.
2020 йылда Башҡортостанда милли проекттарҙы ғәмәлгә ашырыуға 31 миллиард һум аҡса бүленә, тип хәбәр итә bash.news. Уның 20 миллиарды федераль ҡаҙнанан, ҡалғаны республика иҫәбенән. Финанслау буйынса Башҡортостан өҫтөнлөклө төбәктәр рәтендә, Волга буйы федераль округы субьекттары араһында Һамар өлкәһенән ҡала икенсе урында. Бөгөн республикала «Демография», «Мәҙәниәт», «Һаулыҡ һаҡлау», «Кесе һәм урта эшҡыуарлыҡ» кеүек милли проекттар бойомға ашырыла. #национальныепроекты#нацпроекты #региональныепроекты#регпроекты#нацпроектыБашкортостан Читайте нас в © "Ейәнсура таңдары" сайты, 2020 Гәзит Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында теркәлде. ПИ ТУ02-01355-се һанлы теркәү тураһында таныҡлыҡ 2015 йылдың 10 июлендә бирелгән.
Элек Көньяҡ автовокзалдан бер тәүлек эсендә мең ярым пассажир төрлө тарафтарға юлланһа, яңы автобустар алынғандан һуң, пассажирҙар һаны бер тәүлектә өс меңгә етә яҙа. “Башавтотранс” автопаркы 30 процентҡа ҙурайған. Үткән йылдың йәйенән алып предприятие 623 автобус алған. Был автобустар Өфөлә генә түгел, Башҡортостандың башҡа райондарына ла таралған. Элек Көньяҡ автовокзалдан бер тәүлек эсендә мең ярым пассажир төрлө тарафтарға юлланһа, яңы автобустар алынғандан һуң, пассажирҙар һаны бер тәүлектә өс меңгә етә яҙа. Айгөл ЙӘМИЛЕВА. Читайте нас в © «Аҡбуҙат» - Мәктәпкәсә йәштәге һәм башланғыс класс уҡыусылары өсөн әҙәби-нәфис журнал. Сайттағы мәҡәләләрҙе администрацияның ризалығы менән генә күсереп алырға рөхсәт ителә. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуған һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының Яҙыусылар союзы.
"Беҙҙең Дмитрий Крюков етәкселегендәге Милли симфония оркестры әлеге мәлдә Мәскәү консерваторияһының Ҙур концерт залында сығыш яһай, һуңғы 25 йылда беренсе тапҡыр. Артистарыбыҙ "Еңеү көнөнә бағышлана..." тигән 10-сы, юбилей фестивален тамамлап ҡуя. Трансляцияны ошо һылтанма аша ҡарарға була: https://mosconsv.tv/stream/", - тип яҙҙы Радий Хәбиров. Фотолар: vk.com/radiyhabirov Милли симфония оркестры – Мәскәүҙә! Автор:Равиля Гатауллина Читайте нас в © 1917 - 2020 «Башҡортостан» гәзите. Бөтә хоҡуҡтар ҙа яҡланған. Мәҡәләләрҙе күсереп баҫҡанда, йә уларҙы өлөшләтә файҙаланғанда «Башҡортостан» гәзитенә һылтанма яһау мотлаҡ. Зарегистрировано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (РОСКОМНАДЗОР). Регистрационный номер: серия ПИ ФС77-33205 от 11 сентября 2008 г.
Киләһе йылға матбуғат баҫмаларына яҙылып ҡуйырға бер айҙан да әҙерәк ваҡыт ҡалды. Ошо осорҙа хаҡтарҙы бер аҙ арзанайтыу маҡсатынан Рәсәй почтаһы 2020 йылдың тәүге яртыһына ташламалы хаҡҡа яҙылыу буйынса ун көнлөк иғлан итте. Был көндәрҙә почта бүлексәләре аша “Торатау”ға яҙылыу 858 һум 42 тин, ташламалы хаҡҡа хоҡуғы булғандар өсөн 780 һум 72 тин торасаҡ. Шулай итеп, 2 декабрҙән 12-һенә тиклем “Торатау”ға яҙылғандар икеләтә ота! Ниңә икеләтә, тиерһегеҙ. Сөнки, берҙән, ун көнлөктә район гәзитенә яҙылыу 100 һумға тиерлек осһоҙораҡҡа төшәсәк, ә икенсенән, “Торатау”ға яҙылыусыларға шәп бүләктәрен йәлләмәгән эшҡыуарҙарыбыҙ байтаҡ булып сыҡты - киләһе йоманан беҙ ҙә, республика гәзиттәре кеүек, «Аҙна бүләге» акцияһын башлап ебәрә алабыҙ! Һәм был аҙна бүләге ҡала баҙарында тәмле билмәндәре, манты, чебуректары менән һатып алыусы ихтирамын ҡаҙанған эшҡыуар Айгөл Йосопованан! Йомаға бер кәрзин продукцияһын әҙерләп ҡуясаҡ. Бүләк отошта ҡатнашыу тәртибенә әҙ генә үҙгәреш кереттек: «Аҙна һайын бүләк» акцияһында «Торатау» гәзитенә нәҡ ошо аҙна яҙылғандар ғына ҡатнаша, тимәк, йомаға тиклем һеҙ быны хәстәрләп ҡуйырға тейешһегеҙ. Квитанция күсермәһен редакцияға юллау өсөн [email protected] электрон почтаһын йәки 8 989 954 78 38 телефон һандары буйынса вотсап ҡушымтаһын ҡуллана алаһығыҙ. Был көндәрҙә почтальондар ҙа ярҙам итер тип ышанабыҙ, әгәр оло йәштәгеләр гәзиткә яҙылған һәм тиҙ генә квитанцияһы күсермәһен ебәреү мөмкинлеге юҡ икән – редакцияға шылтыратып белгертегеҙ: 4-11-80, 4-16-92. Квитанцияларын редакцияға ебәреп өлгөргәндәрҙең кәйефе төшмәһен - йыл аҙағындағы бүләк отош үҙ көсөндә! Читайте нас в Сайт общественно-политической газеты «Торатау» города Ишимбая и Ишимбайского района Регистрационный номер ПИ ТУ02-01361. Свидетельство выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан от 24.07.2015 г.
Барыһын да алдан белеүсе һәм хәбәр итеүсе “Коммерсантъ” мәғлүмәттәренә ҡарағанда Рәсәй Президенты Владимир Путин АҠШ-ҡа барасаҡ һәм БМО-ның Генераль ассамблеяһының ултырышында сығыш яһаясаҡ. Барыһын да алдан белеүсе һәм хәбәр итеүсе “Коммерсантъ” мәғлүмәттәренә ҡарағанда Рәсәй Президенты Владимир Путин АҠШ-ҡа барасаҡ һәм БМО-ның Генераль ассамблеяһының ултырышында сығыш яһаясаҡ. Быға тиклем Рәсәй Президентының БМО трибунаһынан 2000, 2003, 2005 һәм 2015 йылдарҙа сығыш яһауын иҫәпкә алһаҡ, киләһе сәфәр һис тә тормошҡа ашмаҫлыҡ түгел. Владимир Путиндың йыл башында Берләшкән милләттәр ойошмаһының Именлек советына ингән биш ил етәксеһенең осрашып һөйләшеүен ойошторорға теләүен дә ошо юҫыҡтан ҡарарға мөмкин. Әйткәндәй, Рәсәй Президентының БМО трибунаһынан һәр сығышы киң яңғыраш ала. Быйыл БМО-ның 75-се Генераль ассамблеяһы сессияһы халыҡ-ара берләшмәнең юбилейына ла арнала. Шуға күрә Владимир Путиндың АҠШ-ҡа сәфәре булыуы бик ихтимал. Нью-Йоркта Владимир Путинды иң ныҡ көтөүселәр араһында президентлыҡҡа икенсе тапҡыр дәғүә итеүсе Дональд Трамптың да булыуы шикһеҙ. АҠШ-та Рәсәй менән мөнәсәбәттәрҙе яйға һалыуҙы талап итеүселәр көндән-көн күбәйә. Ә инде уларҙың тауыштары ноябрь һайлауҙарында һис тә артыҡ булмаясаҡ. Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
«Минең документтарым» үҙәгенең төп бурысы — дәүләт hәм муниципаль хеҙмәттәрҙе комплекслы, оператив hәм сифатлы тәҡдим итеү Бынан биш йыл элек беҙҙең район биләмәһендә «Минең документтарым» дәүләт heм муниципаль хеҙмeттәр үҙәге асылды. 2019 йылдың декабрендә бинаға капиталь ремонт яһалды, хәҙер офис тулыһынса дөйөм рәсәй стиле талаптарына яуап бирә. Тәүге йылдарҙа мөрәжәғәт итеүселәр һаны аҙ булһа, хәҙер инде йөҙләгән hәм меңләгән ғариза биреүсе бар. Хеҙмәттәр һаны тотороҡло рәүештә үҫә, башта беҙ 182 хеҙмәт күрһәттек, хәҙер — 284, шуларҙың 78-е федераль, 136-һы республика, 31-е муниципаль, 33-е коммерциялы hәм бишеһе — башҡа төр хеҙмәт. Беҙҙең бүлектә биш хеҙмәт күрһәтеү тәҙрәһендә 15 хеҙмәткәр эшләй. 2020 йылдың 1 ғинуарынан 31 октябренә ҡәҙәр «Минең документтарым» үҙәгенә 25552 граждан мөрәжәғәт иткән, барлыҡ хеҙмәттәр түләүһеҙ нигеҙҙә күрһәтелә, Рәсәй Федерацияһы закондарында ҡаралған осраҡтарҙа дәүләт пошлинаһы алына. «Минең документтарым» үҙәгенең төп бурысы — физик hәм юридик заттарға комплекслы, оператив hәм сифатлы дәүләт hәм муниципаль хеҙмәттәр күрһәтеү. Район халҡы араһында түбәндәге хеҙмәттәр популяр: - ер-мөлкәт мөнәсәбәттәре; - социаль тәьмин итеү; - дәүләт hәм муниципаль хеҙмәттәр күрһәтеү маҡсатында ябай электрон ҡултамға асҡысын булдырыу (алмаштырыу) hәм биреү; - теркәлеүе булған паспорттарҙы алыштырыу hәм биреү; - машина йөрөтөү таныҡлығын алыштырыу h. б. Сират көтөүҙөң уртаса ваҡыты 12 минут тәшкил итә. Илдәге ҡатмарлы эпидемиологик хәлгә бәйле, беҙҙең офис, республикалағы кеүек үк, 23 октябрҙән документтарҙы ҡабул итеүгә алдан яҙылыу ҡаралған. Был кешеләр күпләп йыйылыуға юл ҡуймау hәм инфекция таралыу хәүефен кәметеү маҡсатында эшләнде. Беҙ ғариза биреүселәргә барлыҡ санитар саралар: битлектәрҙә hәм бирсәткәләрҙә килеүегеҙҙе, социаль дистанцияны үтәүегеҙҙе һорайбыҙ. Әҙер документтарҙы биреү сират тәртибендә башҡарыла. Бишбүләк ауылындағы Күп функциялы үҙәк бүлеге коллективының барлыҡ эше ауыл халҡының именлегенә йүнәлтелгән, фекерҙәр hәм тәҡдимдәр китабында 85 ыңғай фекер бар. «Һеҙҙең контроль» (vashkontrol.ru) сайты мәғлүмәттәре буйынса граждандар Күп функциялы үҙәктә алынған дәүләт хеҙмәттәренең сифатын «4» hәм «5»кә билдәләүҙәр 99,04 процент тәшкил итә. Эш һөҙөмтәләре буйынса Бишбүләк ауылының «Минең документтар» бyлексәһе йыл һайын үткәрелә торған «Башҡортостан Республикаһында Дәүләт һәм муниципаль хеҙмәттәрҙе тәҡдим итеү hәм «Иң яҡшы Дәүләт hәм муниципаль хеҙмәттәрҙе тәҡдим итеүҙең Күп функциялы үҙәге» номинацияһы «Биш hәм унан да кәмерәк тәҙрәләр һаны» категорияһына етеп, Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте аппаратының Рәхмәт хаты менән бүләкләнде. Алексей Макаров, Бишбүләк Күп функциялы үҙәге бүлеге начальнигы. Фото архивтан. Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Дим буйзары" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
– Эйе, бәхәсләштек. Ҡай ваҡыт беҙ юҡ нәмә өсөн бәхәсләшеп китәбеҙ, шулай ҙа бер-беребеҙгә үпкә һаҡламайбыҙ. Диана бик тыныс һәм аҡыллы ҡыҙ, конфликтҡа инмәҫкә тырыша. – Айгөл, һин бик аҡыллы, һылыу ҡыҙ, Диана һинән көнләшмәйме? – Ой, ул турала уйлағаным юҡ. Быны юҡ-бар тип уйлайым. – Яҡшы. Ә Дианаға серҙәреңде һөйләйһеңме? – Һөйләйем, ул минең бөтә серҙәремде белә, сөнки ул минең иң яҡын дуҫым. Уртаҡ серҙәребеҙ булғанға шатмын.
Яҙылған яҙмыштың боролошонда нимә көтөрөн берәү ҙә әйтә алмай. Уйламаған аҙымдар яһап, терһәк тешләрҙәй булабыҙ. Тик кинолағы кеүек кассетаны кирегә әйләндереп булмай шул. Ошондай үкенесле бер яңылышлыҡ тураһында һөйләгем килә. “Алтын ситлек”кә эләккән ҡатын-ҡыҙҙы йыш күрергә була. Күпселек осраҡта ҡатын-ҡыҙ, айыҡ аҡыл менән мулыраҡ тормош, ҡалыныраҡ кеҫәле ир һайлап, “алтын ситлеккә” эләгә. Йәмғиәт тә, ҡатындың туған-тыумасаһы ла быны аңлап ҡабул итә. Ә бына “алтын ситлеккә” эләккән ир-егетте тәүгә күреүем. Йәйгеһен ирем менән район үҙәктәренең береһендә баҙарҙа йөрөй инек, таныш тауыш туҡтатты: “Танымай ҙа үтеп бараһығыҙ! Беҙҙең яҡтарға нисек килеп сыҡтығыҙ?” Күптәнге танышыбыҙ Ринат ағай тора ҡаршыла. Танымаҫлыҡ булып үҙгәргән шул. Сөм-ҡара сәстәре салланған, һыҙылып киткән ҡара мыйығы ҡырылған, тулы ғына кәүҙәле ир ҡаҡсаланып ҡалған. Ябығыуҙан ҙурайған күҙҙәренә йәш тулды: “Һағындырғанһығыҙ!” Ай-вайыбыҙға ҡарамайынса, Ринат ағай беҙҙе ҡунаҡҡа алып ҡайтты. Бынан бер нисә йыл элек тәүге ғаиләһен ҡалдырып, ғашиҡ булып, йәш кәләшкә сығып киткәйне ағай. Район үҙәгендә йәшәп ятыуҙары. Шартлап торған татар һылыуы Римма – эшҡыуар. Үҙенең кибете бар. Донъяны типтереп көтә. Нимәһе бар икәнен һанағанға ҡарағанда, нимәһе юҡ икәнен һанауы еңелерәктер. Ринат ағай өй алдында ял итеү өсөн уңайлы урын эшләгән, шунда сәй әҙерләй башланы. Уңған килендәрең ары торһон: өҫтәлгә ризыҡ ултыртты, уныһын-быныһын әҙерләне. Теле телгә йоҡмай, хәбәрен теҙә генә. – Мин һәйбәт кенә йәшәп ятам. Бер минут та ваҡытым юҡ. Ул баҡсаны ҡарайым, ул малдарҙы ашатам. Барыбер өйҙә ултыраһың, тип Римма йөҙ бройлер алып бирҙе. Шуларҙы үҫтерәм. Кәләшемдең тыуған ауылында ер һатып алдыҡ, өй һалабыҙ. Төҙөлөшкә лә йөрөп өлгөрөргә кәрәк. Кис етһә, балалар ҡайта, уларға ашарға әҙерләп торам. Бына ҡыяр тоҙларға өйрәндем әле, – тип Ринат ағай өс литрлы банка менән тоҙланған ҡыяр сығарҙы ла турай башланы. Ул арала эштән Римма ла ҡайтып инде. – Беҙгә ҡунаҡ килгән икән, ниңә иҫкәртмәнең, йәнем? (Был осраҡта “йәнем” һүҙе “хәҙер атам” кеүегерәк яңғыраны – авт.) – Минең алыҫ туғандарым. Баҙарҙа осратып, сәйгә алып индем. Күптән күрешкән юҡ бит, – тип аҡланды ағайыбыҙ. – Сәйегеҙ оҙаҡҡа һуҙылмаһын, эш күп әле. Төштән һуң тауар алып киләләр, ташып ҡуйырһың. Төҙөлөшкә лә кәрәк-ярағын алып, ауылға алып бараһы бар. Мул тормош уңғандарға ғына бирелә ул, – тип Римма һүҙен йөпләп ҡуйҙы. Беҙ иһә бындай һүҙҙәрҙән һуң үҙебеҙҙе эшһеҙ кеше кеүек хис итеп, хушлашырға ашыҡтыҡ. Ринат ағай беҙҙе ҡапҡаға тиклем оҙатып ҡуйҙы ла аҙаҡта ғына бышылдап ғаиләһен һорашты. – Бында күскәне бирле күрешкән юҡ. Балалар үпкәләне. Ейәндәрҙе һағындым. Үҙем ҡорған донъяның ҡәҙерен белмәгәнмен, хәҙер минең ҡәҙерҙе белеүсе юҡ. Алтын ситлектәге ҡол кеүек йәшәйем. Барыһына ла ярарға кәрәк, – тип оҙатып ҡалды Ринат ағай. Машинаға ултырғас, ирем менән оҙаҡ өндәшмәй килдек. Һәр кем был осрашыуҙы күңеленән кисерҙе. Ринат ағай тәүге ҡатыны менән өс бала үҫтерҙе. Өлгөлө ғаилә булдылар. Тик ир хаҡлы ялғас сыҡҡас, тыныс ҡына барған тормоштары селпәрәмә килде: аңлашылмаусанлыҡ, ризаһыҙлыҡ артҡандан-артты, һүҙ артынан һүҙ сыҡты. Һөҙөмтәлә шифаханаға ял итергә киткән Ринат ағай, Римманың таҫма теленә уралып, өйөнә кире ҡайтманы... Кемдең хаҡлы һәм кемдең ғәйепле икәнлеген дә әйтеүе ҡыйын, хөкөм ҡарары сығарырға хаҡлы түгелмен, әммә алтын ситлектә йәшәүе лә рәхәт түгел икән. Хәйер, Ринат ағай үҙе һайлаған яҙмыш... Автор: Лилиә НУРЕТДИНОВА https://bash.rbsmi.ru/articles/y-m-i-t/altyn-sitlek-k-el-ge-e-e-el-/ Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Даирә" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
Afrikaans Azərbaycan Dili Bosanski Dansk Deutsch English Español Estonia Euskara Français Gaeilge Galego Indonesia Italiano Kiswahili Kreyòl Ayisyen Latviešu Valoda Lietuvių Kalba Magyar Malti Melayu Nederlands Norsk Oʻzbekcha Polski Português Română Shqip Slovak Slovenščina Suomi Svenska Tagalog Tiếng Việt Türkçe isiXhosa Íslenska Čeština Ελληνικά Башҡортса‎ Беларуская Мова Български Македонски Јазик Русский Српски Українська Мова Қазақша עִבְרִית اَلْعَرَبِيَّةُ اُردُو فارسی नेपाली मराठी मानक हिन्दी বাংলা ਪੰਜਾਬੀ ગુજરાતી தமிழ் తెలుగు ಕನ್ನಡ සිංහල ไทย ລາວ မြန်မာ ქართული ენა አማርኛ ភាសាខ្មែរ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ ᮘᮞ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ 日本語繁體中文 ꦧꦱꦗꦮ gameofbones.net The Game of Bone gameofbones.net Ҡулланыусылар рейтингы Һөйәк Уйын – Уйын Был Тәхет, Әммә Тағы Ла Буталсыҡ Ҡасан етә эш "Уйынын тәхет", һеҙ ине, тип әйтә алам фанаттары экшен етерлек, бәхетле булыр өсөн. Күп эпизодтар бик күп инцест һәм яланғас цыпочки-секс. Әммә был әҙәпһеҙ разнять фанаттар ғына, һәм уларҙы һәр ваҡыт күп һорамай. Уйын өлкәндәр өсөн студия булдырыла береһе, моғайын, иң яҡшы порно-парта бөтә GoT. Улар "тип аталған уйын һөйәге", фантазияһын күрһәтеү һәм уның иң ҡыйыу, иң ҡайнар өс персонаждың уйындарында ҡатнашты. Беләм, уларҙың ниндәй проблемалар бар һәм улар кем шулай, был түбәндәге күҙәтеүҙәрем. Трахать һөйәктәр кемдең уйында Цыпочки сөнки был уйын күп булһа ла, персонаждарҙың әйләнә ул ала ине, иң ҡайнар өс эшләүҙән туҡтаны. Был минең өсөн иң ҡайнар красотки GoT - был Серсей. Әсәйем һәм мин насар ғына сучок оҡшамай, һәм ул был уйында, шулай булғас, мин бәхетле. Дейенерис әгәр һеҙҙе яратам, һеҙ ҙә бәхетле, сөнки аждаһа трахать әсәләрҙең дә был уйынға. Һәм, ниһайәт, беҙҙең иң матур һәм обладательный серияһы бөтә цыпочки булып, Маргери, ерән һәм эҫе кызлары көллият менән ухмылка тетрәндерҙе. Ир персонаждың эш ҡасан етә, билдәле берҙән - Ланнистер Тирион булды, тип белмәнек беҙ, оло быуын, уның апаһы һәм уның тарихында был үҙең ҡулланыу яҡшы. Уйын графигы график роман графигы оҡшап, төҫтәр гаммаһы ә, уларҙың һайлау, серияһының оригиналь тура килә, был һеҙгә шул уҡ тойғоларҙы, ҡыҙыҡ эпизодтар ҡараны һәм "Уйын тәхет". Әммә был интерактив хәҙер тәжрибә, һәм һеҙ аласыз, шулай красотки трахнуть был, тип гел хыяллана. Хәҙер биреп ҡараһаң, ниндәй уйындар сексуаль сәхнәһендә көтәләр һеҙҙең һөйәк. Инцест, һәм башҡа бик күп групповуха Билдәле булыуынса, был ниндәй уйын-инцест була. Мин инде нисек атала, тәхеткә үҙенең бер ҙур тимер тирион серсей ағзалары туранан-тура трахать. Әммә улар яңғыҙ түгел. Маргери уға килеп ҡушыла, һәм ике сәхнә blow job һәйбәт башланып, һәйбәт килен буласаҡ королеваһы һәм уның сперма в токио бүленә. Серсей - был уйындар иң әҙәпһеҙ завитками. Һеҙ наслаждаться уның булыу мөмкин сәхнә групповуха, ул унда үҙ һалдаттарын һәм уның сперма уның менән ҡапларға бойорам трахать дырочка. Уйлап түгел, мин һине онотмам дейенерис тураһында һөйләне. Билдәле булыуынса, тағы бер персонажды, мин улар тураһында телгә алмай, сөнки тәьҫир сюрприз теләмәй. Әммә ир-егеттәр менән булған был уйындар беренсе тапҡыр сәхнәгә дейенерис. Тоғро. Кхать Дрого өсөн һеҙгә уйнай алмайым, уның ҡәтғи трахать ул тиһә-артҡа баҫа. Әммә сәхнә минең яратҡан уйыны бар - секс утром өсөн бергә йыйылған саҡта был өс леско красотки. Мин ышанам, һеҙгә лә оҡшар тип, ошо күренештән, был затем сидение сөнки ул үҙ эсенә ала, һәм хатта лизание задница сквиртинг. Һөйәк уйындары уйнарға мөмкин бушлай булһа, туранан-тура һеҙҙең браузер.
Төрлө илдәрҙә, төрлө дәүерҙәрҙә һәм төрлө халыҡтан булған шәхестәрҙең биографияһын яҙыу —Википедияның мөһим өлөшө. Был порталда үҙҙәренең ҡаҙаныштары менән билдәле булған йәки тарих ағышына йоғонто яһаған шәхесәр тураһында мәғлүмәт тупланған. үҙгәртергә Һайланған мәҡәлә Ғәлимйән Ғирфан улы Таған (1892—1948) — Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәте эшмәкәре, Башҡорт ғәскәрендә ҡаһарман полк сардары. Этнограф, музей белгесе, иҡтисад фәндәре докторы (1929). Ғәлимйән Ғирфан улы Тағанов (Ғәлимйән Ғирфан улы Таған) 1892 йылдың 1 ғинуарында Ырымбур губернаһы Силәбе өйәҙе Ҡатай олоҫының (хәҙерге Ҡурған өлкәһенең Әлмән районы) Тәңрекүл исемле башҡорт ауылында хәлле ғаиләлә донъяға килгән. Туған ауылындағы мәҙрәсәлә уҡый, рус мәктәбен һәм мөғәллимдәр гимназияһын тамамлай. Рус урта мәктәбе уҡытыусыһы булып эшләй. Һалдатҡа алынғас, Тифлиста (хәҙерге Тбилиси) хәрби мәктәптә уҡып сыға. Беренсе донъя һуғышында батша армияһында кесе офицер — прапорщик званиеһында ҡатнаша башлай. Кавказ фронтында хеҙмәт итә. 1917 йылда Ғәлимәйән Таған Башҡорт милли хəрəкəтенә ҡушылып, 1919 йылда Башҡорт хөкүмәте Советтар яғына сыҡҡанға тиклем Башҡортостан автономияһы азатлығы өсөн көрәштең алғы сафында була. Бында ул башта Башҡорт ғәскәренең 5-се уҡсылар полкының, һуңыраҡ 3-сө уҡсылар полкының сардары сифатында бихисап батырлыҡтар күрһәтә. 1918 йылда Башҡорт хəрби шураһы составына инә, уның рәйесенең урынбаҫары була. Ваҡытлыса Ялан кантоны рәйесе эштәрен башҡара. Урал өлкә мосолмандар Шураһы ағзаһы була. (↪ дауамы…) Башҡа һайланған мәҡеләләр үҙгәртергә Һайланған рәсем Портал:Шәхестәр/Һайланған рәсем/12 үҙгәртергә Беләһегеҙме… Портал:Шәхестәр/Беләһегеҙме Киләһе сығарылышты әҙерләү \| Архив үҙгәртергә Яңы мәҡәләләр Сарбаев Ғәйфулла Фәхрислам улы — актёр, режиссёр, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Сарбаев Раил Сәлих улы — дәүләт эшмәкәре, Башҡортостан Хөкүмәте Премьер-министры. Мөҡсин Мәҙийәров — 1773—1775 йылдарҙағы Е. И. Пугачёв етәкселегендәге Крәҫтиәндәр һуғышында ҡатнашыусы. Мөхәмәт Сәфәров — 1773—1775 йылдарҙағы Е. И. Пугачёв етәкселегендәге Крәҫтиәндәр һуғышында ҡатнашыусы. Мөслим Хоҙайбирҙин — башҡорт ихтилалдарын баҫтырыуҙа ҡатнашыусы. Морозкин Николай Данилович — физика-математика фәндәре докторы, Башҡорт дәүләт университеты ректоры. Сәғитов Рәсүл Хәсән улы — радиожурналист һәм яҙыусы. Вәлитов Зөфәр Зәки улы — шағир. Шевченко Максим Леонардович — Рәсәй журналисы. Грахов Николай Леонидович — яҙыусы, йырсы-шағир, журналист. Ҡоҙаҡаев Фәнил Шәмсетдин улы — журналист. Йәнбәков Рәмил Әхмәт улы — шағир, журналист. Мөхәмәтшин Игорь Тимербулат улы — вице-адмирал, һыу аҫты кәмәләрендә хеҙмәт итеүсе. Субаев Флюр Йосоп улы — генерал-майор. Ниғәмәтйәнов Эмир Әнүәр улы — генерал-майор. Вәлиев Рәфғәт Әхтәм улы — совет хәрби начальнигы һәм ғалим-баллистик, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Ғәниев Хәбиб Абдрахман улы — генерал-майор, совет хәрби начальнигы, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы.
Ай самаһы бергә йәшәгәс, Дилә эштән һорап, иртәрәк китте. Үҙе торған микрорайондағы поликлиникаға барып инде, бында күҙенә йәш ғаиләләргә ярҙам кабинеты салынды. Хужалыҡ иҫәбенә эшләй икән. Әллә ни ҡиммәт тә түгел. Кассаға барып, аҡсаһын түләне лә, бер минут та үтмәй, ҡабул иттеләр. Ингәс, таныштылар, донъя хәлдәрен белештеләр. Шунан һуң аҡ халатлы апай һорауҙар бирә башланы. Байтаҡ төпсөндө. Дилә барыһын да йәшермәй һөйләп бирҙе. Ҡайһы бер урындарында алдаштырып та ебәрергә тура килде. “Туйығыҙға ниндәй бүләктәр һәм нисә һум аҡса күсте?”– тигән һорауға тотлоҡто ла ҡуйҙы. – Аңлашылды, – тип көлөмһөрәне табип. – Һеҙ алдаша белмәйһегеҙ. Аңлауымса, һеҙҙең ғаиләгеҙ ваҡытлыса. Ай самаһы бергә йәшәгәс, Дилә эштән һорап, иртәрәк китте. Үҙе торған микрорайондағы поликлиникаға барып инде, бында күҙенә йәш ғаиләләргә ярҙам кабинеты салынды. Хужалыҡ иҫәбенә эшләй икән. Әллә ни ҡиммәт тә түгел. Кассаға барып, аҡсаһын түләне лә, бер минут та үтмәй, ҡабул иттеләр. Ингәс, таныштылар, донъя хәлдәрен белештеләр. Шунан һуң аҡ халатлы апай һорауҙар бирә башланы. Байтаҡ төпсөндө. Дилә барыһын да йәшермәй һөйләп бирҙе. Ҡайһы бер урындарында алдаштырып та ебәрергә тура килде. “Туйығыҙға ниндәй бүләктәр һәм нисә һум аҡса күсте?”– тигән һорауға тотлоҡто ла ҡуйҙы. – Аңлашылды, – тип көлөмһөрәне табип. – Һеҙ алдаша белмәйһегеҙ. Аңлауымса, һеҙҙең ғаиләгеҙ ваҡытлыса. Граждандар никахы һәр осраҡта ярҙам итмәй. Уның өсөн етди нигеҙ, сәбәптәр кәрәк. Һеҙҙең ирегеҙ, әгәр уны һеҙҙең ирегеҙ, тип атап булһа, бик йәш һәм тәжрибәһеҙ күренһә лә, бөтәһен дә алдан планлаштырып, эҙмә-эҙлекле тормошҡа ашыра. Шуға әлегә һеҙҙең статус бик аныҡ түгел. Йәш ирҙәр өйләнгәндә ниндәйҙер мөғжизә көтә. Һеҙҙең әлеге ирегеҙ етеш, бай ғаиләнән һымаҡ. Үпкәләмәгеҙ, һеҙ уның өсөн тәжрибә алыу, өйрәнеү майҙансығы ғына. Уға ҙур өмөттәр бағламағыҙ. Һуңынан ауыр булып ҡуйыуы бар. Сөнки һеҙҙең башҡа барыр урынығыҙ юҡ. Ирҙе арҡанлап тотоп булмай. Борон-борондан ғүмер баҡый ир-ат аусы булған. Уның өсөн ауланған ҡуян да, бүре лә, айыу ҙа, ҡатын да – табыш ҡына. Ул артабан табыш юллап китәсәк. Дилә урам буйлап китеп бара, күҙҙәре йәшһеҙ генә илай, ә үҙенең ҡолағына: “Аусы артабан да табыш эҙләп китәсәк... Табыш эҙләп китәсәк... Китәсәк...” Тигән һүҙҙәр яңғырап тора. Һыуыҡ ине, йылынырға теләп, китап магазинына инде. О, күптән булғаны юҡ. Өр-яңы китаптар, журналдар өйөлөп ята. Өйгә ҡайтты, ашарға бешерҙе. Бөгөн Азат ниңәлер һуңланы. Киске һигеҙ булды, шылтыратып ҡараны, телефоны яуап бирмәй. Сәғәт ундар тирәһендә телефоны яуап бирҙе, ләкин ире трубканы алманы. Борсолған Дилә өҙгөләнеп, Азаттың эшләгән урынына шылтыратты. – Бында ашығыс йөк тейәп, ике “фура” килде, барлыҡ халыҡты йөк бушатырға ебәрҙеләр. Директор берәүгә лә ҡайтырға рөхсәт итмәне, – тип яуап бирҙеләр. Ҡатын Азаттың битарафлығына аптыраны: – Шуны үҙе шылтыратып әйтһә, булмаймы инде? Һуң, теге психолог та әйтте бит әле, нимә тине. Ул һеҙҙең менән ҡыҙыҡһынмай, – тине. Ярай, бушамай, тип әйттеләр бит, ашығыс йөк килгән, йөк бушаталар... Һиңә шул етмәгәнме ни?.. Төн уртаһында Дилә үҙенә кемдеңдер ҡағылғанын тойҙо. – Ҡайттыңмы? – тип һикереп торҙо ул. – Ҡайттым, – тине ир күңелһеҙ генә. – Асыҡҡанһыңдыр, мин һине ашатайым, – тине Дилә. – Ашат, мин асыҡтым, – тине Азат. Ултырып, ашанылар. – Ә һин минән, ҡайҙа булдың, ниңә һуңланың? – тип һорамайһың? – тине ғаилә башлығы. – Ни эшләп һорайым, һин бит эштә булдың... Эх, һин, күңелһеҙем һин минең, – тине ҡатын. Эштән арып ҡайтҡас, нимә тип әйтейем? – Ә һин минең кәйефемде күтәр, – тине ир. – Кил бында, күҙеңде йом, хәҙер күтәрәм. Нимәлер ҡыштырҙаны, берәү, икәү, өсәү, тағы ҡыштырҙаны. – Был нимә? – Азат түҙемһеҙләнде. – Күҙеңде ас! – Оһо! “Һәнәк”! “Һәнәк” бармы ни ул? Бәй, журнал сығамы ни ул? – Сыға, бына, шәп сыға. – Ә быныһы? – Ә быныһы миңә – “Башҡортостан ҡыҙы”. – Ә быныһы? – Быныһы беҙгә – “Ағиҙел” журналы. – Тағы нимә йәшерҙең? – Быныһы әлегә иртәрәк. – Нисек иртәрәк? “Аҡбуҙат” кемгә? Дилә тест сығарып һалды. Унда ике һыҙат ялтлап тора ине. Шул ваҡыт ир һикереп торҙо, ҡатынын күтәреп алды: – Наконец-то! Ниһайәт, – тине ул ҡыуанып. Күршеләрҙә кемдер уянды шикелле, стенаға һуғып алдылар. – Сеү! – тине ҡатын, – күршеләрҙе уяттың. – Уянһындар, мин көн һайын ҡысҡырмайым. Телефонға йәбеште: – Атай, атай! – тине ул. – Мин өйләнәм! – Күптән ваҡыт, – тине атаһы. – Тик был хаҡта уятмайынса, иртән хәбәр итеп булмай инеме? – Эйе, иртәгәне көтмәҫкә булдым, атай! Һеҙгә ике аҙна ваҡыт, туйға әҙерләнегеҙ! – Ярай, – тине атаһы тыңлаусан ғына. – Ике аҙнала әллә нимәләр эшләп була... ---------- Алдағы өлөштәр: беренсе; икенсе; өсөнсө; дүртенсе; бишенсе; алтынсы; етенсе; һигеҙенсе; туғыҙынсы; унынсы; ун беренсе. "Бәйләнештә" беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы" Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Яңыраҡ ошондай әңгәмәнең шаһиты булырға тура килде. “Иртәнсәк тороп тышҡа сыҡһам, бесәй бер бәләкәй генә йәнлекте сиҙәмгә һуҙып һалған да уға ҡарап ултыра. Яңыраҡ ошондай әңгәмәнең шаһиты булырға тура килде. “Иртәнсәк тороп тышҡа сыҡһам, бесәй бер бәләкәй генә йәнлекте сиҙәмгә һуҙып һалған да уға ҡарап ултыра. Мин битараф ҡына, берәй сысҡан-фәләнде тотҡандыр, тип уйлап ҡуйҙым. Әммә минең фараз дөрөҫкә сыҡманы. Бесәй ҡорбаны сысҡандан саҡ ҡына ҙурыраҡ икән. Төҫө лә башҡа. Ҡорһағы, баш-муйын аҫты һәм тәпәй остары аҡ. Арҡаһы, баш-муйынының өҫ яғы көрән. Йөнө ҡуйы. Аяҡтары ҡыҫҡа. Тырнаҡтары осло. Муйыны оҙон. Башы бәләкәй. Тештәре үткер. Күҙҙәре бер аҙ алға сығып тора. Аптырап ҡуйылды, бындай йәнлекте бер ҙә күргән юҡ ине. Әллә үҙе урмандан беҙгә килгән, әллә бесәй уны урмандан тотоп алып ҡайтҡан. Шул арала малын көтөүгә ҡыуып ҡайтып килгән күршене ҡул болғап саҡырып алдым. Ул бесәйҙең табышына ҡарап баш сайҡап ҡуйҙы. “Күрше айыу алған икән, тип йүгереп килгән булам бит әле (төрттөрмәһә, исеме юғалыр инеме икән). Ә бына бының исемен белмәйем. Бик ҡурҡыныс йәнлек икәнен генә беләм. Ярай әле, үҙеңә ташланмаған (төрттөрөүе инде). Бесәйеңә рәхмәт әйт, уны мәлендә тотоп өлгөргән. Тегеләй булһа, иртән тороуыңа ҡаҙ-тауыҡтарыңдан ҡолаҡ ҡаҡҡан булыр инең”. Күршегә ҡарап көлөмһөрәй биреп ҡуям. Ҡаҙ суҡышынан әҙ генә оҙонораҡ булған был йәнлек нисек итеп шундай ҙур ҡаҙҙы үлтерә алһын инде!? Минең өнһөҙ һорауға күрше-белгес ошолай яуап бирә: “Ҡаҙҙың муйынына урала ул. Шунан һыға. Тәне үтә һығылмалы бит”. Әллә күрше шаяртты, әллә ысынды һөйләне!? Минең мәҡәлә бына ошо йәнлеккә арнала. Уның исеме йәтсә була. Урыҫтар уны «ласка» тип йөрөтә. Әңгәмәсенең күршеһе дөрөҫ әйтә: был йәнлек йыртҡыстар төркөмөнә ҡарай. Ғалимдәр белдереүенсә, йәтсә тотош ил буйынса йыртҡыстарҙың иң бәләкәйе булып иҫәпләнә. Уның кәүҙә ауырлығы ни бары 100 грамм самаһы ғына. Йәтсәнең төп ҡорбаны - сысҡан (һәм башҡа кимереүселәр). Был турала халыҡ ижадында ошолай телгә алына. Күлдән көшөл типтем, тип, Әтәлге ҡош маҡтанып, Мәңге ҡыйғыр була алмаҫ. Ярҙан сысҡан типтем, тип, Көнгөнән ҡош маҡтанып, Мәңге йәтсә була алмаҫ. Белгес-күршенең тауыҡ-ҡаҙ тураһындағы мәғлүмәте лә дөрөҫ. Йәтсә уларҙы бигерәк ярата. Һарайға бер эйәләшеп алһа, ҡаны үтә ҡыҙып китә уның. Бер төндә барлыҡ тауыҡтарҙы үлтереп, уларҙы теҙеп һалып ҡуя. Хатта йомортҡаларын тишеп эсеп бөтә. Бигерәк тә ҡаҙ бәпкәләрен “ярата”. Уларҙың береһен дә имен ҡалдырмай, үлтереп сыға. Үҙенән күпкә ҙур ҡуянды ла харап итеүе бар. Йәтсәнең төп ҡоралы - уның тештәре. Ҡорбанының муйынына урала һәм үткер тештәрен баш һөйәге аҫтына батыра. Бына ошондай ҡурҡыныс йыртҡыс йәнлек ул йәтсә. Бәләкәй генә был йән эйәһе үҙенең үтә ҡанһыҙлығы менән билдәле. Шуға күрә уның урыҫса матур «ласка» тигән исеме есеменә тура килмәй. Латин телендәге исеме дөрөҫлөккә тап килә былай. Ул “ҡарҙан да ағыраҡ” тигәнде аңлата. Был ысынлап та шулай. Йәтсә йәйге көрән төҫөн ҡышын ап-аҡ тунға алыштыра. Уның аҡ ҡар өҫтөндә баҫып торғанын күреп тә булмай. Бары тик ике ҡарағусҡыл күҙе генә белгертә. Ласка исеменә ошондай тарихи аңлатма бар. Борон йәтсәне кеше эйәләштергән һәм үҙ өйөндә тотҡан. Бигерәк тә бала йәтсә кешегә бик тиҙ өйрәнгән. Тора-бара ул ғаиләнең һөйкөмлө (ласка исеме ошоға бәйле) бер ағзаһына әйләнеп киткән. Хатта хужаһына эйәреп эт һымаҡ урманға йөрөгән. Өйҙә сысҡандарҙы аяуһыҙ ҡырып, кешегә ярҙам иткән. Ошолай матур ғына донъя көткән мәлдә бәлә килгән - көтмәгәндә кеше ғаиләһенә бесәй килеп ингән. Ни сәбәптәндер кеше уны яҡыныраҡ күргән. Бесәй, әлбиттә, үҙ сиратында, “өйҙәшен” шунда уҡ юҡ иткән. Шунан бирле йәтсә урманда, ә бесәй кеше өйөндә көн күрә башлаған. Минеңсә, шул мәлдән башлап йәтсә кешегә бик ныҡ үпкәләгән. Бәлки, шуға күрә лә ваҡыты менән ул ауылға килеп, тауыҡ-ҡаҙын аяуһыҙ ҡырып, үҙ үпкәһен шулай белгертеп китәлер. Әйткәндәй, кешенең атын да үҙ итмәй йәтсә. Ат тотҡан кешеләр беләләр, ваҡыты менән төнгөлөккә ҡырға ебәрелгән ат лысма тир булып ҡайтып инә. Шуныһы аптырамалы, аттың ялы гел үреүле була. “Малҡайымды шүрәле менеп йөрөп, аҡ күбеккә төшөргән, ялын сәс һымаҡ үреп бөткән”, - тип көйәләнә күптәр. Ә шулай ҙа, был йәтсәнең генә эше, тип иҫәпләүселәрҙең фекере дөрөҫтөр. Улар әйтеүенсә, был йәнлек аттың әсе тире менән сыҡҡан тоҙҙо ялай. Атҡа һикереп менә һәм уның ялын ишә башлай. Был, әлбиттә, атҡа оҡшамай. Ул тыпырсына һәм тулай башлай. Әммә тыпырсынған-тулаған һайын ул нығыраҡ тирләй. Төнө буйы аттан төшмәй йөрөй йәтсә. Ваҡыты менән ат аҙбарына ла килеп киткеләй ул. Был мәлдә иртән хужаны лысма тир булған ат ҡаршылай. Йәтсәнең йәшәү рәүеше лә бик үҙенсәлекле. Ул оя төҙөп этләнмәй. Күберәген ҡорбандарының өңөн үҙ өйө итеп ала. Һис булмаһа, тәбиғи ҡыуышлыҡтарҙа көн күрә. Ул кәбән төбөндә лә, ерҙә ҡолап ятҡан ағас аҫтында ла һәм башҡа ошондай урындарҙа ла үҙен һәйбәт тоя. Яҙ аҙағында йәтсәләрҙең яңы ғаиләләре барлыҡҡа килә. Инә йәтсә балалар өсөн ояны йылыта. Оя эсенә ҡоро үлән, мүк, япраҡ ташый һәм түшәй. Бер ай самаһы ваҡыт үткәс, дүрт-биш балаһы донъяға килә. Яңы ғына тыуған балаһының ауырлығы ни бары 1,5 грамм була. Балалар бәләкәй, уларҙы аяҡҡа баҫтырыр кәрәк. Әммә был ваҡытҡа атайҙан күптән елдәр иҫкән була. Ата йәтсә балалар ҡарау-тәрбиәләүҙә бөтөнләй ҡатнашмай, ул айырым йәшәргә ярата. Бар донъя хәстәрлектәре әсәй елкәһенә төшә. Ул балаларын ҡарай, тәрбиәләй, һунар серҙәренә һәм башҡаһына өйрәтә. Өс-дүрт ай үтеүгә йәш йәтсәләр тамам үҫешеп етә. Шул мәлдән башлап яңы быуын үҙаллы донъя көтә башлай. Ә шулай ҙа мәҡәләне, йәтсә – йыртҡыс бит ул, тигән фекерҙә тамамларға нишләптер күңел тартмай. Әгәр йәтсә булмаһа, урман-яланда сысҡандар үтә шашып үрсеп китер, бар донъяны баҫып алыр ине. Ә тауыҡтарға килгәндә инде... Берҙән, ул көн һайын ауылға килеп тауыҡ-ҡаҙ ҡырып йөрөмәй. Икенсенән, бындай аяуһыҙлыҡта кешенең ғәйебе лә бар һымаҡ. Өсөнсөнән, йыртҡыс исемен күтәреп йөрөгәс, уны аҡларға ла кәрәктер инде... Читайте нас в © 2020 "Таң" гәзитенең сайты. Сайт газеты "Тан" Свидетельство о регистрации СМИ ПИ № ТУ 02-01439 от 01.09.2015 г. выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан.
Ниһайәт, автобус ҡуҙғалып китте. Ҡала һәм ҡала янындағы ауылдарҙы үтеп, тауҙар яғына ҡарай елдерҙе лә, елдерҙе. Ә ул тауҙары, шылып барғандай, алыҫайҙы ла-алыҫайҙы. Ярты көн шул тауҙарҙы баҫтырып барып етеүгә китеп, төш ауғас ҡына ауыр һөйрәлеп үргә артыла башланылар. Эстәге ҡайһы берәүҙәргә ҡайҙа һәм ни рәүешле барыуҙары мөһим дә түгел ине инде был ваҡытта. Арттағы алты-ете ир, ултырып бер аҙ йылынып алғас та, салонға әскелтем еҫ таралтып эсә башланылар ҙа, бер-ике сәғәттән тартынмай сыҡылдатып сәкәштерә, кемуҙарҙан бауылдашып гәпләшә инеләр. Аҙаҡҡа ҡарай байрам яһаусылар артыҡ ныҡ шаулағас, инәйҙәрҙең береһе шелтә яһаны. Унда ла табын тынмағас, водитель, ынтылып ҡарап, ҡысҡырҙы: –Харош, мужики! Ҡайтып еткәс, теләһә нимә эшләрһегеҙ! Хәҙер, бына, урманда ҡалдырып китәм өҫтәлегеҙҙе! Миләүшә ҠАҺАРМАНОВА ЮЛ Хикәйә Икенсе өлөш Был һөрәндән эскән халыҡ аҙыраҡ шыма төштө, әммә оҙаҡҡа түгел. Араларынан икәүһе эләгешеп, яман һүгенешеп даулашты ла китте. Уларҙы айырам типме, әллә эт ҡоторғанда бет ҡоторған типме, башҡалары ла тығылып, салон төбөндә ғауға ҡупты. Автобус туҡтаны. Водитель салонға үтеп, тыйып ҡараны: –Етәрегеҙ! Етәр! Сығығыҙ! Давай, сығып бөтөгөҙ! Артабан китмәйбеҙ! Тик уны ишеткән кеше булманы. Шул ваҡыт саҡ сыҙап ултырған әбейҙәрҙең береһе сәсрәп сыҡты: –Кит-кит! Булыр-булыр ҙа шул хәттем булмаҫтар! Йыйын эскесе, йүнһеҙ абышҡалар! Аҡса эшләп ҡайтып килә берәүҙәр! Анда бахыр бисәләре, бала-сағалары ултыралыр инде көтөп, ирем ҡайта, атам ҡайта, тип... Ә былары мал булышып килә... Йә, инде! Уға икенселәре ҡушылды: –Нишәп был ирҙәр вахтанан әҙәм һымаҡ ҡайта белмәй икән?! –Шул хәтлем һыуһап киләләр микән? Сыҙамай юлда эсеүҙәрен әйт! –Терегөйөктәр! Сама тигән нәмә бар ҙа һаң! Ҡасанан бирле күнеп ултырабыҙ, оят юҡ, ней юҡ. –Был башҡорт эсеп ҡырылып бөтөргә уйлайҙыр... Башҡалары таралышһа ла, теге ике башлаусы һаман айырылыша алманы. Әтәсләнеп баҫып тора бирҙе. Водитель килеп этәрә биргәйне береһен, тотто ла бер ғәйепһеҙ шоферға йәбеште. Ҡатын-ҡыҙ араһында тағы “сар-сор” ҡупты. Шул ваҡыт алдараҡ ултырған “ауыл ире” ҡалҡып баҫты һәм иҫеректең водителгә тотонған ҡулдарын һелкеп төшөрҙө лә, тегенең алға һонолоп килгән түшенә усын ҡуйҙы: –Бар. Ултыр. Эскесе тызырайып тора бирһә лә, күҙе ҡаршыһындағы мыҡты әҙәмдең киң яурындары буйлап төшөп, ҙур йоҙроғонда туҡталғас, бер һүгенеп, “лып” ултырҙы. Ҡуҙғалып киттеләр. Халыҡтың хырлап йоҡлаған мәлендә автобус бейек тауҙың түбәһенә етә алмай аҙапланды. Артҡа биреп төшә бирҙе лә, ҡабаттан ынтылды, сигенде лә яңынан үрмәләне, әммә бер генә уйпат үткәрмәне лә ҡуйҙы. Сәбәбе лә бар – ямғыр һибәләй башлаған. Көн һарҡыуға һыуытып, ваҡ ямғыр уны тамам ҡотһоҙайтып, япрағы ҡойолоп бөткән шыҡһыҙ урман бөтөнләй бер сараһыҙлыҡҡа әүерелдергәйне был яҡ көҙөн. Автобус яман тазылдап үрҙе алырға маташты ла маташты. Арттағы иҫерек төркөмдән башҡаларҙың барыһының да йоҡоһо осоп, борсолоп тәҙрәнән батҡаҡ юлды күҙәтте. Шофер бер сыҡты, бер инде, ахырҙа, арыптыр, тәмәке ҡабыҙып тәҙрәһен асты. –Йә, нимә, ошонда ҡунабыҙмы инде? – беҙҙең тәүге герой – тәтәй егет, шоферға төбәп өндәште. –Ҡунмаҫҡа ине... – руль артындағы оло ғына ир артыҡ ыжламай, нимәлер планлаштырып ултыра, буғай. –Ҡунмаҫҡа булғас, давай, сыҡ, решай. Һин бит бында командир. –Ә нимә тәҡдим итәһең? – водитель “ояһынан” һонолоп ҡараны. –Лопату в руки – и вперед! Ҡом һип юлға, барҙыр бит ҡомоң. Өйрәтергә что ли? Уның был тупаҫ бойороғонан эстәгеләр аптыранып ҡалды, әммә шул хәтлем күрмәлекле һәм текә егеткә ҡаршы өндәшергә ҡыйыулығы еткәндәй табылманы. Икенсе яҡтан, дөрөҫ тә әйтә бит, был осраҡта шул – “лопату в руки” инде... Водитель сығып фар яҡтыһында соҡсона башлағас, баяғы “ауыл ире” тағы ҡуҙғалды. “Асып сығар” тигәнде аңғартып ишекте туҡылдатты. Сығарғайны, үҙ йомошо менән урман яғына юлланамы тиһә, өлкән ирҙең ҡулынан көрәген алып, өндәште: –Һин, ағай, давай газуй. Мин бында ҡайһы яғына кәрәк икәнде самалап ташлармын. Ярҙам булғанға шатланып киткән шофер, кабинаһына һикереп менеп ултырып, тырҡылдап тоҡанды ла, ажғыртып газға баҫты... Оҙаҡ ҡына мәшәҡәтләнде тыштағылар. Эстәгеләр әле тегеләй, әле былай һелкенеп, унда нимәләр ҡылынғанды самалап ултырҙы. Ярайһы ваҡыт үтте. Яуын көсәйҙе. Тик автобус соҡорҙы ашатлай алманы. Бер мәл лыс һыу булған “ауыл ире” ҡулын болғап ишекте астырҙы ла, эскә башын һоноп һөрәндәне: –Мужики! Подъем! Әйҙәгеҙ, этәбеҙ автобусты! Иҫеректәр уянмағас, үтеп, һәр береһен тигәндәй тартҡылап уятты: –Давай-давай! Ҡайтҡығыҙ киләме? Килһә, тороғоҙ. Аҙыраҡ көсәнгәндән үлмәҫһегеҙ. Уның һүҙен ҡатындар ҙа ҡеүәтләне: –Ҡана, шулайтығыҙ әле, ҡустылар. –Ҡыбырлап алығыҙ, айнығышып китерһегеҙ. –Һай, шәптәр! Әйҙә тороғоҙ... Әйҙә, бар-бар... Айнығып етмәгән вахтовиктар төркөмөн өйөрөп алып сығып барған ир эстәге хәл-ваҡиғаларҙы ишетмәгән-күрмәгәндәй булып алдына тура ҡарап ултырған егеткә туҡтап төбәлде. Уның кемгә ҡарағанын барыһы ла аңланы. Тик егет үҙе генә аңғармағанға һалыша бирҙе. Ирҙең ирен ситендә әсе йылмайыу ишараты сағыла биреп ҡалды ла, ул ашығып алға атланы: –Тә-әк! Таралмайбыҙ! Давай, һеҙ арттан! Һеҙ – ҡабырғанан... Раз-два-три!! –Раз! Два! Три – һо-оп! –Раз! Два! –Вот-вот-вот! –Әйҙә-әйҙә! –Һо-о-оп!! –Булды-ыы! –Һа-ай, малатсы! Аҙағы бар. -1- -2- -3- ------------------------ Дуҫтар! Ошондай заманса, ҡыҙыҡлы һәм үҙенсәлекле әҫәрҙәрҙе көн һайын уҡып барырға теләһәгеҙ, беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы" Автор:Миләүшә Ҡаһарманова Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Фәриҙә Рафиҡ ҡыҙы Мөхәмәтоваға 59 йәш. Ул Әбйәлил районының Буранғол ауылында йәшәй. Ҡыҫҡа ғына иншаһында тәбиғәттең бар матурлығын сағылдырған. Тыуған илем-Башҡортостан! Мин Башҡортостан тигән иң матур, иң хозур, текә, ғорур, баһадирҙай олпат, имән ағасындай ныҡ, башҡорт ҡыҙындай һомғол, бал ҡортондай гөрләп торған илдә йәшәйем. Минең Башҡортостаныма тиңләшерлек ер юҡтыр, тип уйлайым. Әбйәлилем ғәзиз еремдә Ҡыҙылым һуҙылып ята, Баймағымда - бай яғымда Һаҡмарым тулҡынлана. Ә күлдәрем - улары бит, әйтерһең дә, егет менән осрашырға килгән зәңгәр күҙле, зәңгәр күлдәкле оялсан бер ҡыҙ. Ҡайындарым, һуң ҡайындарым, тау итәгенә уйынға сыҡҡан ҡыҙҙар кеүек шыбыр-шыбыр киләләр. Тауҙарым - Уралым менән Ирәндегем башҡорт егеттәрендәй ныҡ баҫып торалар. Халҡым ошо матур илдә гөж килеп тормош көтә. Олатай-өләсәйҙәргә баш эйә, уларға дан йырлай, ә балалар атай-әсәйҙәрҙе хөрмәт итә, уларҙы ҡәҙерләй. Илем өсөн иң шәбе тыныс йәшәү, татыу булыу. Матур ҡыҙҙарың һәм батыр улдарың һине һис ҡасанда бер кемгәлә бирмәҫ, һиңә дан йырларҙар һәм донъя көтөрҙәр.
Беренсе бөтә донъя һуғышына ла 105 йыл тулды. Мәңге тынғыһыҙ Европала башланып киткән был яу ялҡыны районыбыҙға ла ҡағылмай ҡалмай. Уның осҡоно һәр ауылға ҡағыла. Һуғыш бик ауыр шарттарҙа бара. 1914-1918 йылдар эсендә генә һуғыш майҙанында 70 миллион яугир алыша. Англия, Рәсәй, Германия, Австро-Венгрия, Италияға Төркиә менән Болгария ла килеп ҡушыла. Был һуғышта райондаштарыбыҙ беренсе тапҡыр авиация менән һауанан бомбаға тотоуҙың, газ ҡулланыуҙың, противогаз кейеүҙең, һыу аҫты кәмәләрендә һуғышыуҙың шаһиты була. Уларға, һуғыша-һуғыша, күп кенә Европа илдәре аша үтергә тура килә. Был ваҡиғаға быуаттан артыҡ ваҡыт үтһә лә, документтары әленән-әле табылып тора. Быйыл сентябрь айында ауылыбыҙҙа йәшәүсе Хәлитова Зәлиә Миңнетдин ҡыҙы үҙенең ата-бабаларынан ҡалған ғәрәп графикаһында яҙылған бер төргәк иҫке ҡулъяҙмаларҙы, туҙған баҫма китаптарҙы бирҙе.Ҡулъяҙмалар төрлө осорҙа һәм төрлө кешеләр тарафынан яҙылған. Шуларҙың 8 биттән торған шиғри ҡулъяҙмаһы үҙенә йәлеп итте. Уның авторы үҙен шиғри юлдар менән Ғабдулла тип күрһәтә. Тарихтан билдәле булыуынса, һуғыш 1 августа башлана, ә Ғабдулла алтыһында алына. Беренсе бөтә донъя һуғышына ла 105 йыл тулды. Мәңге тынғыһыҙ Европала башланып киткән был яу ялҡыны районыбыҙға ла ҡағылмай ҡалмай. Уның осҡоно һәр ауылға ҡағыла. Һуғыш бик ауыр шарттарҙа бара. 1914-1918 йылдар эсендә генә һуғыш майҙанында 70 миллион яугир алыша. Англия, Рәсәй, Германия, Австро-Венгрия, Италияға Төркиә менән Болгария ла килеп ҡушыла. Был һуғышта райондаштарыбыҙ беренсе тапҡыр авиация менән һауанан бомбаға тотоуҙың, газ ҡулланыуҙың, противогаз кейеүҙең, һыу аҫты кәмәләрендә һуғышыуҙың шаһиты була. Уларға, һуғыша-һуғыша, күп кенә Европа илдәре аша үтергә тура килә. Был ваҡиғаға быуаттан артыҡ ваҡыт үтһә лә, документтары әленән-әле табылып тора. Быйыл сентябрь айында ауылыбыҙҙа йәшәүсе Хәлитова Зәлиә Миңнетдин ҡыҙы үҙенең ата-бабаларынан ҡалған ғәрәп графикаһында яҙылған бер төргәк иҫке ҡулъяҙмаларҙы, туҙған баҫма китаптарҙы бирҙе. Ҡулъяҙмалар төрлө осорҙа һәм төрлө кешеләр тарафынан яҙылған. Шуларҙың 8 биттән торған шиғри ҡулъяҙмаһы үҙенә йәлеп итте. Уның авторы үҙен шиғри юлдар менән Ғабдулла тип күрһәтә. Тарихтан билдәле булыуынса, һуғыш 1 августа башлана, ә Ғабдулла алтыһында алына. Был хаҡта үҙе: “Алтынсы августа мине Машинанан төшөрҙөләр. Иңдәргә мылтыҡ аҫтылар, Һиңә һыйынырмын, Аллам”, - тип яҙа. Таулы урындарҙың береһендә Австрия һалдаттары менән ун һигеҙенсе августа алышалар. Австрия яғы авиация ҡуллана: “Беҙҙе күреп ҡаршы килде Австрия дошмандары. Күк дик (кеүек) күкрәне пушкалар, Һиңә һыйынырмын, Аллам. Ярапланы осоп килеп, Ки беҙҙәргә бомба ата. Күп ғүмерҙәрҙе вата, Һиңә һыйынырмын, Аллам”. Һуғыштарҙың береһендә командирҙары яралана. Яҡташыбыҙ уны үҙ елкәһендә күтәреп, дүрт саҡрым юл үтеп, госпиталгә илтә: “Был урында ятып ҡалдым, Иңемә күтәреп алдым, Дүрт саҡрым алып барҙым, Һиңә һыйынырмын, Аллам”, -ти. Ғабдулла шиғри юлдар менән үҙенең адресын да күрһәтә: “Губернамдыр Ырымбур, Дәхи (йәнә) шул уҡ өйәҙҙәндер, Йәшем минең утыҙҙалыр, Һиңә һыйынырмын, Аллам. Ҡара сәстәр ағарҙы бит, Йөрәгем ут сығарҙы бит. Илемде күрергә насип ит, Һиңә һыйынырмын, Аллам”, - тип туған яғына иҫән-һау ҡайтыуын теләй. Был һуғышҡа Күгәрсендән генә 15-тән артыҡ һуғышсы алына. Шул осор шәжәрәләрен ҡарай торғас, Ғабдулланың Ҡорбанаевтар нәҫеленән икәне билдәле булды (ҡара: Н.Х. Ваһапов. Күгәрсен тарихы. Ҡаҙан, 2014, 422-се бит). Һуғыштың ауырлығы ябай халыҡ елкәһенә лә төшә, 1914 йылда һуғышсылар өсөн һәр йорттан 4 кг шөкәрә (сохарый) йыйылһа, 1916 йылда уның күләмен 16 кг-ға еткерәләр. 1915 йылдың апрелендә бер Күгәрсендең үҙенән генә фронт өсөн 12 ат оҙатыла. Бының өҫтөнә кейемдәр әҙерләп ебәрергә, төрлө оҙонлоҡтағы арҡандар әҙерләргә ҡушыла. Ә инде беҙҙең шиғри йәнле һуғышсыбыҙға иҫән-һау әйләнеп ҡайтырға насип булғанмы, юҡмы – уны асыҡлау киләсәк эше. Һүрәттә: текста телгә алынған шиғри ҡулъяҙма өлгөһө. Читайте нас в Башҡортостан Республикаһы Күгәрсен районы "Мораҙым" ижтимағи-сәйәси гәзитенең рәсми сайты. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының "Башҡортостан Республикаһы" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында теркәлде. 2015 йылдың 12 авгусында бирелгән ПИ ТУ 02-01395-се һанлы теркәү тураһындағы таныҡлыҡ. Директор (баш мөхәррир) Ладыженко А.Ғ., "Мораҙым" гәзите мөхәррире вазифаһын башҡарыусы Р.И.Исҡужина.
Икенсе Этҡол күп функциялы ауыл мәҙәниәт йорто, Баймаҡ районы муниципаль районының халыҡ ижады үҙәге муниципаль автономлы мәҙәниәт учреждениеһы филиалы 453647, Республика Башкортостан, Баймакский район, с. 2-Иткулово, ул. Ленина, д.1 тел. +7 (347 51) 3-12-28; e-mail: metod-kabinet.baimak.snt@yandex.ru Главная О нас Коллегам Посетителям Афиша Документы Независимая оценка качества оказания услуг Противодействие коррупции Фотогалерея Творческие коллективы Select LanguageArabicChinese (Simplified)DutchEnglishFrenchGermanItalianPortugueseRussianSpanish / Новости / Золом ҡорбандарына таҡтаташ асыу Золом ҡорбандарына таҡтаташ асыу 30 октябрҙә сәйәси золом ҡорбандарын иҫкә алыу көнө билдәләп үтелә. Был көндә күптәр сәйәси золомдарҙан ҡаза күргән туғандарын, яҡындарын, милләттәштәрен һыҙланыу менән иҫкә ала. Тарихыбыҙҙағы был ҡара биттәр, ҡараңғы сәхифәләр бынан һуң бер ҡасан да ҡабатланмаһын, хәсрәт дарьяһы ташламаһын ине. Беҙгә бары ошо әсе һабаҡтың ҡабатланмауын теләйһе ҡала. Бөгөн ауылыбыҙ тарихы һәм киләсәгҽ өсөн дә әһәмиәтлҽ ваҡиға булып үттҽ – Золом ҡорбандары иҫтәлҽгҽнә таҡтаташ асылды Таҡтаташ асыуға бик күп көс һалған Айбулат Альберт улына һәм Мораҙым Ишбулды улына оло рәхмәтебеҙҙе белдерәбеҙ. Сарала ҡатнашҡан ауылдаштарыбыҙға бик ҙур рәхмәт.
Ошо арала РФ Президенты Рәсәй халҡының традицион рухи-әхлаҡи ҡиммәттәрен һаҡлау һәм нығытыу буйынса дәүләт сәйәсәте нигеҙҙәрен раҫлау хаҡында указға ҡул ҡуйҙы. Рухи ҡиммәттәребеҙҙе һаҡлау буйынса беҙ ниҙәр эшләйбеҙ һәм эшләй алабыҙ? Сайттың архивы 2021 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2020 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2019 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2018 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2017 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2016 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2015 01 \| 02 \| 03 \| 04 \| 05 \| 06 \| 07 08 \| 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 15 \| 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 22 \| 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 29 \| 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 36 \| 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 43 \| 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 50 \| 51 \| 52 2014 09 \| 10 \| 11 \| 12 \| 13 \| 14 \| 15 16 \| 17 \| 18 \| 19 \| 20 \| 21 \| 22 23 \| 24 \| 25 \| 26 \| 27 \| 28 \| 29 30 \| 31 \| 32 \| 33 \| 34 \| 35 \| 36 37 \| 38 \| 39 \| 40 \| 41 \| 42 \| 43 44 \| 45 \| 46 \| 47 \| 48 \| 49 \| 50 51 \| 52 АТА-БАБАМ ҺӨНӘРЕ - ҠОШ СӨЙӨҮ + - Борон-борон заманда түгел… Тормош кимәле бер ни тиклем үҙгәреп, аңлы ғүмер кисерә башлаған кеше үткән мең йыллыҡтар төпкөлөнән башҡа ҡоралдар һәм ҡорамалдар менән бергә ҡулына сөйөр ҡош та ултыртып килеп сыҡҡан. Кешенең төп йәшәү сығанағы һунар булғанлыҡтан, йәнлек, ҡош-ҡорт тотоу өсөн ул төрлө алымдар ҡулланған, төрлө ҡоралдар уйлап тапҡан, үҙенә хеҙмәт итерҙәй йәнлектәрҙе, ҡоштарҙы ҡулға эйәләштергән. Улар уға аҙыҡ сығанағы ла, аҙыҡ табыу ҡоралы ла булып хеҙмәт иткән. Ҡоштар, беҙҙең аңыбыҙға боронғо әкиәт-риүәйәттәр аша инеп ҡалған йыртҡыс ҡоштар донъя яралғыһында, үҫешендә, һис шикһеҙ, кешенән күпкә олораҡтыр, тигән фекерҙәмен. Аҙаҡ кеше ҡулға өйрәтелгән сөйөр ҡошто үҙ яҙмышы менән бергә бәйләп, төрлө ғәрәсәттәр аша беҙгә иҫтәлек итеп еткергәндер. Сөйөр ҡош, ҡорал булараҡ, дүңгәк суҡмарҙан, тәгәрмәстән кесе булһа ла, ай-һай, уҡ-һаҙаҡ менән осорҙаш түгелме икән? Бөркөттөң һәм ҡарсығаның ҡурҡыу белмәҫ серле ара күҙҙәре Алтай менән Урал араһында, Тын, Ҡобан буйҙарында йәшәгән төрки ҡәбиләләр тормошон, Яйыҡ һәм Урта Азияның сыбар баҙарҙарын, боронғо фосондарҙы, сармат һәм скиф кешеләрен, римляндарҙы, Сыңғыҙхандың яуға ағым булып ашыҡҡан меңәрләгән һыбайлыларын, тыныс холоҡло, олпат кәүҙәле, күп үк һөйләшмәҫ, ҡараштарын һәр саҡ алыҫҡа, дала-сәхрәгә, тау үркәстәренә төбәгән боронғо башҡорт, ҡырғыҙ, ҡаҙаҡ һунарсыларын да күргән. Уның был ваҡиғаларға һалҡын, вайымһыҙ күҙҙәре тимер ҡалҡандарын шалтыратып үҙ-ара бысаҡ менән һуғышҡан Рим рыцарҙарын да, бай кейемдәргә төрөнөп, йөҙәрләгән һыбайлылар һәм ҡыуғыр эттәр эйәртеп һунарға сыҡҡан хан һәм батша һарайҙарын да күргән. Ыласынды үҙ ҡулдарында япон самурайҙары ла, Иран шахтары ла, бәҙеүән шәйехтәр ҙә, Һиндостан хакимдары ла, Тамерлан да йөрөткән. Бөркөт һәм башҡа "сөйөр ҡоштарҙың" күҙе ҙур һәм бәләкәй дәүләттәрҙең, империяларҙың тыуыуына ла, емерелеүенә лә шаһит! Уның бойҙоҡмаған, әммә осҡор күҙҙәре беҙгә, 21-се быуаттың балаларына ла һис аптырауһыҙ, ғәйепһеҙ ҡарайҙар. Мең йыллыҡтар ҡараңғылығынан кеше ҡулына суҡмар, һөңгө тотоп ҡоралланып, ат менеп, эт эйәртеп, һунар өсөн өйрәтелгән бөркөттө, ҡарсығаны терһәгенә ултыртып, тарихты дауам иткән. Әммә шуныһы ҡыҙыҡлы: боронғо ҡоралдар күптән инде ҡулланылмай, йә үҙ йөҙҙәрен юғалтҡан, йә бик һирәк осрай торған музей күргәҙмәһенә әйләнгән. Бер һыуһау араһында йөҙәр саҡрым үтер аттар ҙа, баҫтырып етеп ҡабан йығырлыҡ эттәр ҙә юҡ хәҙер. Әммә бик боронғо осорҙан һунарҙа ҡулланыла торған әйбер-мыяттары килеп еткән. Үкенес. Халыҡ хәтере бөгөн Башҡортостанда халыҡ ҡулланылышынан төшкән "ҡош сөйөү" шөғөлө менән бәхилләште, буғай. Ҡарттарҙың ҡош сөйөү шөғөлө осороноң ядынаһы (иҫтәлеге) 1994 йыл Учалы районы Ҡорама ауылында Ильясов Диас-Нияз Мөжәүир улының ҡулында һуңғыһы булып һүнде, ахырыһы. Ағайым бик оҫта һунарсы ине. Ул тәбиғәттең айырылғыһыҙ бер өлөшө булды. Һәр үләндең үҫеү һулышын ишетте, һәр йәнлектең ғәҙәрен, кеше менән һәр береһенең мөнәсәбәтен тәрән белде. Уның үҙ ҡаралтыһында төлкө лә, бүре лә, ҡыр ҡаҙы, ҡыр үрҙәге лә аҫыраған саҡтары булды. Баҡсаһында ҡыр кәзәһе лә, һарайында бөркөт тә үҫте. Бүресе, бөркөтсө булып үҙ төбәгендә исеме ҡалған Хисмәтулла ҡарттайҙың быуындан-быуынға һөйләнеп ҡалдырған иҫтәлеге буйынса бөркөт балаһын үҫтереп һунарға өйрәтте ул. Ул бөркөттө аҫрау һәм өйрәтеү алымдарын түбәндә бәйән итермен. Әлегә тарих буйынса бер аҙ сәфәргә сығайыҡ. Халыҡтарҙың тормошонда ҡош сөйөү зауыҡ ҡына түгел, ә йәшәү сығанағы ла булғанлыҡтан, уға айырым мөнәсәбәттәрҙә айырым ныҡлы ҡанундар ҙа булдырылған. Башҡа яҡта нисек булғандыр, әммә беҙҙә көнсығыш Табын ҡәбиләһе ырыуҙары араһында түбәндәге ҡанун-ғөрөф йәшәгән. Ҡошто тотоп, үҫтереп өйрәтеү бик-бик ҡатмарлы булғанлыҡтан, һәр кешелә сөйөр ҡош булмаған. Ул ҡош менән һунарҙы бик яратҡан, бирелгән, түҙемле, ҡош-ҡорт тәбиғәтен яҡшы белгән, уны таҙа, яңы ит менән тәьмин итә ала торған кешеләрҙә генә була. Сөнки бөркөт тә, ыласын, ҡарсыға ла тик саф, таҙа ит кенә ашай. Ә ирекһеҙҙә тотолған ҡош һәр көн һунарҙа йөрөй алмай. Өйрәтелгән ҡоштоң хаҡы бик ҡиммәт булған. Байҙар өсөн ул бер нисә тиҫтә ат хаҡы торһа, бик ярлы кеше өсөн бер нисә ат хаҡы була. Ҡошто ат урлаған кеүек урлау осраҡтары ла була. Ҡошто үлтереү йә урлап тотолған кешегә язаны бик боронғо ваҡытта аҡһаҡалдар ҡоро йәки ырыу башы янында һәр саҡ булған ике мулланың береһе билдәләгән. Сөнки муллаларҙың береһе - ер-һыу, тышҡы мөнәсәбәттәр, башҡа ырыуҙар менән бәйләнеш, оло низағтар, һуғыш һәм солох, һөйләшеү-килешеүҙәр кеүегерәк мәсьәләләр менән идара итһә, икенсеһе, дәрәжәһе һәм абруйы бәләкәйерәге ғаилә, етемдәр, туй, исем ҡушыу, эске татыулыҡ, уғрылыҡ, ҡатын һәм ир кеүегерәк эске мәсьәләләрҙе хәл иткән йәки үҙ ҡарарын сығарған. Беҙгә дүрт быуат аша шул муллаларҙың ҡайһы береһенең хатта исемдәре лә килеп еткән. Өмөтбай мулла, Толомхужа, Исламхажи һәм Мөхәмәтйәр, Ҡоромша муллалар исеме. Көнсығыш табындар тормошона 1710-1730 йылдар самаһы урыҫ империяһының административ ҡанундары үтеп керә башлағас, аҡһаҡалдар ҡоро, шәриғәт хөкөмө, үҙ-ара ҡарарҙар әкренләп юҡҡа сыға, империя үҙ ҡанундары буйынса хакимлыҡ итә башлай. Минең был булмышты яҙыуымдың үҙ нигеҙе бар. Сөнки беҙ, Көнсығыш табындар, рәсми рәүештә Урыҫ империяһына ҡушылмағанбыҙ, үҙенә ҡушып алыуын һорап кеше лә ебәрмәгәнбеҙ. Беҙ Урыҫ дәүләте тарафынан баҫып алынғанбыҙ. Ырымбурҙан Исәткә тиклем, Исәттән Екатеринбург аша Минзәлә ҡаҙаҡ ҡәлғәләре төҙөлөп уратып алынып, был ҡәлғәләрҙә даими ғәскәр тотола башлағас ҡына әсирлеккә мәжбүр булғанбыҙ. Был - тарихи ысынбарлыҡ. Хәҙер сөйөр ҡоштарға кире ҡайтайыҡ. Ҡәбилә, ырыу эсенең үҙ ҡанундары, үҙ эске дәүләтселеге ҡанундары йәшәгән. Урлашҡан йәки башҡа төрлө енәйәттәр өсөн ҡылған ҡылмыштың зыянлығына ҡарап, яза ла билдәләнгән. Һунар ҡоштары: бөркөт, көсөгән, ҡарағош араһында иң ҡиммәтле булып бүрене, ҡыр кәзәһен, ҡыр ҡаҙын ала алған ҡош иҫәпләнгән. Ыласындар, ҡарсығалар араһында иң ҡиммәтлеһе торна, ҡыр ҡаҙын һуҡҡан ҡош, ә иң әҙ штраф, яһаҡ-түләтмә йәки хаҡ божор, сел, үрҙәк, бүҙәнә алған типкес иҫәпләнгән. Ҡош ҡына түгел, башҡа нәмә урлау өсөн дә юлға һалынған ҡанундар була. Барымтанан йәки ҡарымтанан килгән мал өсөн яза алыу ҡаралмаған. Әммә үҙ-ара ырыу аша урлашыу өсөн яза ҡаралған. Элегерәк оло быуын кешеләре ауыҙынан: "Тотолған Толомхужаға теҙ сүгер, өрккән Өмөтбайға барыр", - тигән әйтем һирәкләп булһа ла ишетелә ине. Ул ваҡытта был әйтемдең мәғәнәһен һис төшөнмәй инем. Әллә ғилем, әллә зиһен артты. Хәҙер ул әйтемдең асылын мин бик яҡшы төшөнәм. Күрәһең, ул, әгәр тотолһаң, хилафлыҡ ҡылһаң, ярлыҡау һорап Толомхужа мулла алдына барып теҙ сүк, һора, тигәнде аңлатҡан. Толомхужа мулла ярлыҡамаһа, әле өмөтөң бар, унан олораҡ Өмөтбай муллаға бар, тигәнде өнәгән. Верховный судья һымаҡ була инде. Боронғо ваҡытта беҙҙә, Табын-Барында, Әйлеләрҙә, Ялан-Ҡотойҙарҙа, Табын-Тиләүҙә, Ҡара-Табында, Күбәләк-Табында, Бөрйәндәрҙең, Ҡыпсаҡтарҙың, Тамьяндарҙың һәр береһенең солоҡ ағасы булған кеүек, бөркөт, көсөгән, ҡарсыға оялары ла билдәле кешеләрҙең шәхси милке иҫәпләнгән. Әле бөгөнгө көндә лә бесән күбәһендәй тиерлек өйөлгән бик күптәнге бөркөт ояһы ҡарт ҡарағай ботаҡтары араһында тороуын беләм. Ул, ғәҙәттә, кеше йөрөмәгән, юлдан алыҫ, әммә яландан йыраҡ уҡ булмаған текәлек йәки ҡаялыҡ араһында була. Сөйөр ҡош тотоу беҙҙең ҡарттайҙарҙың аҙыҡ-түлек, тире табыу сығанағы ғына булмаған. Сөйөр ҡошто улар байлыҡ билгеһе итеп тә, зауыҡ өсөн дә, үҙ-ара ярыш өсөн дә тотоп, милли мәҙәнилектең бер күрһәткесе лә булып торған. Бөркөттәр ғаиләһенә ингән ҙур һунар ҡоштарынан беҙҙең урманлы, яланлы, таулы ерҙә һирәкләп булһа ла биш төр бөркөт осрай. Бөркөт, көсөгән, ялан бөркөтө, ҡарағош һәм таҙғара. Шуларҙың араһында беҙҙең ерҙе иң үҙ иткәне бөркөт. Бөркөт Бөркөттәр ғаиләһендәге төп ҡош. Өй ҡаҙынан ҙур. Төҫө ҡара-көрән. Оло йәштәгеләренең муйыны, елкәһе һәм ҡабырға ҡаурыйҙары ерәнәйә. Ҡайһы бер ҡыҫҡа ҡаурыйҙарының осо ағара. Башҡа бөркөттәргә ҡарағанда ҡойроғо оҙонораҡ, ҡанаттары ла ослораҡ. Ҡанаттарын йәйһә, ике метрға етә. Көсөгәндән кәүҙәгә әҙ генә ҡайтыш кеүек күренһә лә, бөркөттөң башы ҙур, томшоҡтары ла көслөрәк күренә, бигерәк тә өҫкө суҡыштары. Аяҡтары бармаҡтарына тиклем ваҡ ҡаурый-йөн менән ҡапланған. Урал бөркөтөнөң холҡо ялан бөркөттәренә ҡарағанда һунарҙа күпкә ныҡышмалы, түҙемле. Шырлыҡҡа ҡасып кергән ҡыр кәзәһен, бәрәсен, ҡуянды уңайлы ергә ултырып, көндәр буйы ҡарауыллап ултырғанын күргәнем бар. Һуғышҡанда аяуһыҙ, үҙен йәлләмәй. Баҫҡан йәнлеге менән ерҙә әйләнгеләп йөрөүе күҙәтелә, әммә ебәрмәй. Башҡа бөркөттәрҙеке кеүек үк, күҙҙәре бик үткер, ҡарашы аяуһыҙ, сая, улар еңелеүҙе, сигенеүҙе уйламай ҙа. Ояһы ағас башында ла, ышыҡ ҡая кәштәләрендә лә була. Бер оялаған еренән гәр атып, туҙҙырып, балаларын алып биҙҙермәһәләр, тиҫтәләгән йылдар китмәй. Ултыраҡ ҡош. Йомортҡаһы ҡаҙҙыҡындай, әммә оҙонса түгел. Ваҡ ҡына тутлы таптар була. Ояһына ике йомортҡа һала. Ояны ҡорор өсөн сыбыҡ-сабыҡты икәүләп ташыйҙар. Бергә ғаилә ҡорған бөркөттәр үлгәнсе бер-береһен ташламайҙар. Әгәр ниндәйҙер сәбәп менән береһе үлһә, юғалһа, мәҫәлән, атылһа, ҡапҡанға эләгеп үлһә, икенсеһе уны бик ныҡ итеп тирә-яҡты саңҡылдай-саңҡылдай бейектән осоп эҙләй. Оҙаҡ эҙләй. Тамам төңөлөп, бер үҙе ҡалғанын белһә, был ояла йәшәмәй, ташлап китә. Әгәр инә булһа, йәш ата бөркөттәр менән берекмәй, үҙ ишен эҙләй. Оло ата бөркөт булһа, йәш инә бөркөттө үҙенең һоллолоғон күрһәтеп, әүрәтеп ала. Яҙ көнө торналарҙың туйын ҡарап ятҡанығыҙ бармы? Юҡтыр. Бик күбегеҙҙең юҡтыр. Торналар туйы сәхнәләге балет менән ҡушылған лирик драма төҫлө. Иҫ китмәле сағыу, моң, хәрәкәттәр, наҙлылыҡ донъяһы! Кеше ҡоштарҙан, йәнлектәрҙән отоп алған моңдо, нескә, һығылмалы хәрәкәттәрҙе сәхнәгә күсереп, үҙе үк шуға һоҡлана шикелле. Шулай ҙа ата бөркөттәр үҙ ерен, үҙ ояһын ташлап китергә бик үк ашыҡмай, киреһенсә, ситтән яңғыҙ инә бөркөттө эйәртеп алып ҡайтырға тырыша, буғай. Орнитологтар ата бөркөттөң был алымын үҙҙәренсә, европаса, аңлата. Йәнәһе, инә бөркөт ата бөркөттө үҙе һайлап ала. Бөркөт туйында, торна туйындағы кеүек, өс-дүрт пар, йә бер туп бөркөт, 15-20 торна ҡатнашмай. Бөркөт туйында йә ике, йә өс кенә бөркөт була. Ата һәм инә бөркөт, йә ике ата, бер инә. Иртә яҙ көнө, аяҙ көн иртә менән оя янында йә унан ситтәрәк ике йә өс ҡош бергәләп бик-бик бейеккә күтәреләләр ҙә, бер-береһен баҫтырып, ҡыуышып уйнарға тотоналар. Ҡыйылып өҫкә менәләр, шыҡыйып аҫҡа төшәләр, инә ҡош алдында үҙҙәренең таһыллығын күрһәтәләр. Алмашлап баш түбән һәм арҡаға ятып та осоп ярышалар, инә ҡош менән шулай һауала йәрәшергә ынтылалар. Әлбиттә, тәбиғәттән килгән осҡорлоғона, етеҙлегенә ҡарап, инә ҡош йәрәшерен үҙенә яҡын ебәрә. Быны күргән икенсе ата шунда уҡ "ярыш" яланын ҡалдырып, ситкә оса. Йәрәшеү хоҡуғына эйә булған ата, әгәр инә ситтә йәшәгән булһа, яйлап үҙ ояһы тирәһенә эйәртә. Әгәр ата менән инә бөркөт электән бергә йәшәйҙәр икән, уйнағанда өсөнсө ҡош булмай. Тормоштары барлыҡ нәмә менән дә ыңғай булһа, йыл һайын бала сығаралар. Төп бөркөттөң, башҡа бөркөттәрҙән айырмалы, ҡойроҡ осо түңәрәкләнгән, ҡара. Унан аҡ. Шул уҡ ҡауырһындар өҫтөнән ҡара һыҙат, унан тағы ла аҡ. Тауышы ҡыуғыр эттең тауышына оҡшап ҡала. Томшоғо ҡара. Ҡара күҙҙәре һары дүңгәләк эсендә. Уҫал. Табышы янына башҡа ҡоштарҙы килтермәй, ә төлкө яҡын килергә баҙнат итмәй, йыраҡтан йәшенеп күҙәтә. Туҡ бөркөт ҡорбанына ташланмай, хатта осмай ҙа тиерлек. Ҡарттайҙар һәр саҡ тик ас бөркөт менән генә һунарға сыҡҡандар. Һауала ҡанатын ҡаҡмай бик оҙаҡ йөҙөп йөрөй ала. Алты саҡрымға тиклем һауаға күтәрелә ала, тигән яҙманы уҡығаным бар. Улар бал ҡорто кеүек һауала ҡыуышалар, шул осорҙа менәләрҙер ят ҡараштарҙан ҡасып, тигән фекерҙәмен. Спартак ИЛЬЯСОВ. (Дауамы бар). КИРЕ СЫҒЫРҒА + - Яҙылған: 23.03.20 \| Ҡаралған: 357 Киске Өфө Иғтибар! "Киске Өфө" гәзите менән бергә булыусы аңлы, зыялы уҡыусыларыбыҙҙы 5 декабрҙән 15 декабргә тиклемге ун көнлөктә ПР905 индекслы "Киске Өфө"гә 2023 йылдың беренсе яртыһы өсөн ташламалы хаҡ менән 642 һум 38 тингә яҙылырға саҡырабыҙ. Гәзитебеҙгә яҙылып, квитанцияларын редакцияға ебәргәндәр араһынан кемдәрҙер бүләккә бик шәп китаптар аласағы тураһында ла онотмағыҙ. Бергә булайыҡ! МӨХӘРРИРИӘТ. Беҙҙең дуҫтар Мәҡәләләр Һуңғы номер Яҙылыу Гәзиттә реклама Архив Редакция © 2022 «Киске Өфө» гәзите Мәҡәләләр күсермәһен алыу, күсереп баҫыу йәки материалды тулыраҡ файҙаланыу мәсьәләләре буйынса «Киске Өфө» гәзите редакцияһына мөрәжәғәт итергә.
Берәүҙәр ҡаса. Икенселәр баҫтыра. Берәүҙәр ҡасыу юлы менән ғүмерен һаҡларға теләй. Икенселәр ҡасҡандарҙы баҫтырып тотоп, ғүмерен һуҙырға теләй. Йүгермәйһең икән, йәшәмәйһең... Эстафета – Бәү, бәү! Ыржайҙар уларға уйламағанда-көтмәгәндә ташланды. Улар тәрән көрттө көслө күкрәктәре менән ярып, ырғый-ырғый йәнлектәр утлап йөрөгән аҡланға яҡынлай башлауы булды, ҡар бураны сыҡтымы ни: ташланыусыларҙың берсә өҫкә, берсә аҫҡа ырғандаған кәүҙәләре ҡар болото араһында сала-сола ғына күҙгә эленеп ҡалды. Тертелдәк менән Тырт-Мырттың әсәһе Инәк уларҙы, тештәре һәр саҡ ыржайып торғанға күрә, шулай ыржай тип атай. Ҡанэскестәр, аяуһыҙ заттар улар, күпме тоҡомдаштарының башына еттеләр. Ыржайҙар, кешеләр теле менән әйткәндә – бүреләр. Ә бүреләрҙе иң яуыз йән, ыржай тип иҫәпләүсе үлән менән туҡланыусы йәнлектәрҙең үҙҙәрен кешеләр яғымлы ғына итеп ҡоралай, илек йә ҡыр кәзәһе тип атап йөрөтә. Злегерәк кешеләр үҙҙәре лә ҡоралайҙарҙы күпләп ут бөркөүсе «төкөргөс» менән саҡтырып, тиреһен тунап, итен алалар ине. Ҡоралайҙар өсөн мылтыҡ – төкөргөс. Ғифриттәй ҡарағош менән күктән, ҡаргиҙәр дөрпөлдәк менән ер өҫтөнән дә ҡыуып ҡыра ине уларҙың ҡыр кәзәһе тоҡомон ике аяҡлы заттар. Кешеләрҙе ҡоралайҙар Төҙтәкә тип атап йөрөтә. Артҡы аяҡтарына баҫып, кәүҙәләрен төҙ тотоп, ҡулдарын буш көйө һелтәп йөрөткәнгә күрә шулай атайҙарҙыр инде. Тәкә, тиеүҙәре эре, һауалы булыуҙарына, йәнлектәргә өҫтән аҫҡа ҡарап йөрөүҙәренә ишара, күрәһең, һуңғы ваҡытта Төҙтәкәләрҙең ҡоралайҙарға ҡарата мөнәсәбәте ҡырҡа, шул уҡ ваҡытта ыңғай яҡҡа үҙгәреп бара һымаҡ. Кешеләр хатта уларҙың төйәк иткән урынын «ҡурсаулыҡ» тигән хикмәтле исем менән атап, ҡырыу урынына, киреһенсә, үҙҙәрен һаҡлай, яҡлай башланы. Ҡоралайҙар был хикмәтле урындың ни өсөн ҡурсаулыҡ тип аталғанын аңлап бөтөрмәһә лә, уның Төҙтәкәләрҙән ышыҡ икәнлеген дә яҡшы тоя. Шулай булмай һуң: шул уҡ кешеләр ҡурсаулыҡтан ситтә уларға рәхәтләнеп һунар итә, ә инде уның бер ниндәй ҙә кәртә, билдә менән күрһәтелмәгән сиген үтеү, йәғни ҡурсаулыҡ эсенә инеү менән, тәүге ниәтенән баш тартып, һаҡларға тотона. Бер үк мылтыҡ ҡурсаулыҡтың эсендә һәм тышында ике төрлө тәғәйенләнештә йөрөй. Кешеләрҙең ни өсөн шулай ике йөҙлө булыуын ғына аңларлыҡ хәлдә түгел илектәр. Аңларҙар ине лә, уйлай ғына белмәйҙәр шул улар. Әгәр ҙә улар үҙҙәренең күпләп ҡырылып, зат булараҡ юҡҡа сығыу ҡурҡынысы тыуыу сәбәпле, дәүләттең махсус ҡарары менән ошондай ҡурсаулыҡ ойошторолоуын аңлаған, белгән булһалар, Төҙтәкәләр хаҡында ике төрлө ҡарашта булмаҫтар ине. Валлаһи... Аптыраҡ. Был хәлгә ҡарата ҡоралайҙар, ана шулай, аптырай ғына алаларҙыр, булһа кәрәк. Тәбиғәттә иһә, «Көслөнөкө – замана» тип аталған тәбиғи һайланмыш ҡануны хөкөм һөрә. Шуға күрәлерме, ҡурсаулыҡ төшөнсәһе тик тәбиғи инстинкт ярҙамында ғына көн иткән ҡоралайҙарҙың аңлауына һыйып бөтмәгәнгә күрә, улар был хаҡта бер нисек тә уйлай алмай. Ҡыр кәзәләре тәүҙә кешеләрҙең ҡурсаулыҡ ойоштороуға бәйле был ҡылығын үҙҙәрен аулау өсөн ҡоролған хәйләһе, мәкере, һуҡмаҡтарына һалынған ҡапҡаны һымаҡ ҡабул итеп, бер нисә тиҫтә йыл самаһы үҙҙәренсә, йәғни тик тәбиғи инстинкттары буйынса йәшәй бирҙе. Улар әҙәм балаларының үҙҙәренә ҡарата булған ошондай һаҡсыл һәм ихлас мөнәсәбәтен бар тип тә белмәне. Хатта йәйҙәр ҡоро килгән йылдарҙа кешеләрҙең уларға тип ҡурсаулыҡ эсенә һипкән танһыҡ ризығын да күрмәмешкә һалышты ҡыр кәзәләре. Ризыҡ ерҙә һибелеп, туҙырап ята, барыбер унда ниндәйҙер бер мәкер бар кеүек. Буштың атаһы үлгән. Ерҙә ятҡан нәмә ризыҡ түгел, ә уларҙың тояҡтарын шапылдатып эләктерер ҡапҡан, ҡармап алыр тоҙаҡ шулай ризыҡ рәүешен алған һымаҡ. Әммә һуңғы йылда ҡурсаулыҡта килеп тыуған бер ғибрәтле ваҡиға ҡыр кәзәләрен Төҙтәкәләргә илтифат менән боролоп ҡарарға мәжбүр итте барыбер. Ул көндө кәзәләр һутлы үлән эҙләп, ҡурсаулыҡтан күпкә ситкә сығып, иртәнге утлауҙа йөрөй ине. Һиҙгер йәндәр тәмәке еҫен әллә ҡайҙан тойоп ҡалып, үҙҙәренә һунар итергә килеүселәрҙең утлы «төкөргәс»тәре телгә килеүҙән күпкә алда ҡурсаулыҡ яғына ырғандай-ырғандай ҡуҙғалды. Төҙтәкәләр уларҙы күрмәй ҙә ҡалды. Ике йөҙ-өс йөҙ аҙым самаһы һикергәндән һуң туҡталып ҡалалар ҙа, хәүеф барлығын-юҡлығын тикшергәс, тағы ла алға күсәләр. Бер нисә тапҡыр тын алмаштырып, һикерәндәп алғандан һуң ҡоралайҙар ҡурсаулыҡтың сигенә лә килеп төртөлдөләр. Иркен һулыш алып, ҡалған юлды йүгермәй генә, алдарында осраған танһыҡ үләндәрҙе йолҡа-ҡаба барырға ине ниәттәре. Килеп сыҡманы. Ҡурсаулыҡтың бейек ҡая һәм тәрән һыулы йылға яры менән ҡаймаланған тар ғына үткәленән ыржайҙар өйөрө килеп сыҡмаһынмы! Айыуҙан ҡасҡан – бүрегә, тигән һымаҡ килеп сыҡты. Ҡурсаулыҡ шырлығына инеп, эҙ юғалтырға өлгөрмәй ҡалған кәзәләр, ҡайҙа баҫырға, ни ҡылырға белмәй, әле генә үҙҙәре ҡасып килгән яҡҡа кирегә боролорға мәжбүр булды. Тәбиғи булмыштары, эске тойомлауҙары кешеләргә яҡыныраҡ булыу юлын һайланы кеүек. Ҡоралайҙар ҡурсаулыҡтың үҙәк менән билдәләнгән сигенә килеп еткәс, ике урталыҡта туҡталып, ҡамауҙа ҡалды. Эс яҡта эҫтәре үткәшкән ас ыржайҙар, тыш яҡта ике аяҡлы дошмандары – утлы «төкөргәс» тотҡан әҙәмдәр. Кәзәләр бер хәҡиҡәтте яҡшы аңлай: уларҙы әлегә ошо үҙәктә йәғни ҡурсаулыҡ сигендә тороуҙары ғына ҡотҡара. Кешеләрҙән ҡасып, эскә китһәләр, ыржайҙар өҙгөсләй, ыржайҙарҙан өркөп үҙәк башына менһәләр, уларҙы Төҙтәкәләрҙең утлы «төкөргөс»тәр сағып аласаҡ. Әммә ике яҡтың да уларға ҡарата этлек эшләргә аяҡ-ҡулдары бығаулы. Әҙәмдәр ҡурсаулыҡ эсендә һунар итә алмай, ыржайҙар әҙәмдәрҙән шөрләп ҡоралайҙарға ташланырға баҙнаты етмәйенсә, ауыҙҙарынан шайыҡтарын ағыҙып, үҙҙәрен саҡ-саҡ тыйып тота. Был көсөргәнеш тағы ла күпмегә һуҙылыр ине икән, тәүге аҙымды Төҙтәкәләр яһаны. Улар ҡыр кәзәләрен уртаға ҡалдырып, ике яҡтан урап сығып, ҡурсаулыҡ эсенә үтте лә, ыржайҙар йәшенеп һаҡҡан ҡыуаҡлыҡтарға тоҫмаллап шарт та шорт атырға тотондо. Ыржайҙар эштең ҡайҙа барғанын шундуҡ аңлап, ҡурсаулыҡтан ситкә табан үксәһен ялтыратты. Береһенең әсе итеп сыйнаған тауышы ла ишетелде. Пуля эләккәндер үҙенә. Ҡоралайҙар әҙәмдәр тарафынан асылған «йәшел коридор» аша ҡурсаулыҡ эсенә иркен үтте. Тап ошо көндән башлап ҡыр кәзәләре ҡурсаулыҡ эсендә әҙәм балаларынан ҡурҡмаҫҡа өйрәнде, үҙҙәренә тип һалынған танһыҡ ризыҡтан да ауыҙ итә башланы. Тик улар һаман да ҡурсаулыҡтан ситкә сыҡҡанда әҙәмдәрҙең үҙҙәренә мөнәсәбәте ни өсөн ҡырҡа үҙгәреүен аңларлыҡ хәлдә түгелдәр. Мәңге аңлай ҙа алмаҫтар инде. Әммә, барыбер, ҡурсаулыҡ ҡоралайҙарҙы төп дошмандарынан – ыржайҙарҙан, төлкөбайҙарҙан, тайыш табандарҙан, йылғыр һеләүһендәрҙән һаҡлай алмай ине. Сөнки бында йыртҡыс хайуандар ҙа ҡыр кәзәләре кеүек үк яҡлаулы һәм һаҡлаулы, йәғни әҙәм балалары нисек кенә ҡеүәтле һәм аҡыллы булмаһын, ҡурсаулыҡ эсендә лә, уның тышында ла йәнлектәрҙең үҙ-ара мөнәсәбәтенә ҡыҫыла алмай. Дөрөҫөрәге, алмай түгел, теләмәй. Ни өсөн? Донъялағы иң камил, иң аҡыллы, иң көслө заттар, имеш. Көслө булғастары ниңә көсһөҙҙәрҙе яҡламай һуң улар? Ҡуяндарҙы – төлкөләрҙән, ҡоралайҙарҙы – бүреләрҙән, мышыларҙы – айыуҙарҙан, турғайҙарҙы – тәгәрләктән, сысҡандарҙы – типкестәрҙән, селберәләрҙе – суртандарҙан... Был һорауҙарға ла ҡоралайҙар бер ҡасан да яуап таба алмаҫ инде. Ҡоралайҙар ике урталыҡта ҡамалып ҡалған теге көндә иһә, ҡурсаулыҡ сигендә үҙҙәренә күҙ йәштәре түгелеп, мөлдөрәп ҡарап торған йәнлектәрҙе йәлләне булһа кәрәк Төҙтәкәләр. Улайһа, ҡурсаулыҡтан ситтә шул уҡ йәнлектәрҙе ни өсөн аямайса ҡыра һуң шул уҡ кешеләр? Төҙтәкәләрҙең ошондай ике йөҙлө булыуҙарының сәбәбе нимәлә? Әгәр ҙә ҡоралайҙар, ысынлап та, уйларға, фекер йөрөтөргә һәләтле булһалар, бер хәҡиҡәтте һүҙһеҙ ҙә аңлап, үҙҙәрен һаҡлап, яҡлап маташҡан әҙәмдәр йөрөгән был урмандан баштары һуҡҡан яҡҡа сығып олағырҙар ине. Хәйер, урмандан ғынамы икән? Төҙтәкәләр шул уҡ ыржайҙар һымаҡ ҡоралайҙарҙың һутлы, үҙҙәренең лөғәте менән әйткәндә, деликатес итенә дәғүә иткәнгә күрә генә уларҙы ыржайҙарҙың аҙау тештәренән йолоп алып ҡалды бит теге көндө. Улар ҡоралайҙарҙы шул уҡ урында ҡырып һалырҙар ине, ҡурсаулыҡ эсендә һунар иткән өсөн штраф санкциялары уларҙың тәтегә баҫҡан бармағын шаҡарҙы ғына. Әҙәмдәр теге көндө лә ыржайҙарҙы үҙҙәренең табыштарынан ҡыуып ебәргәндән һуң ҡурсаулыҡтан күп тә түгел ара ситкә китеп, ҡоралайҙарҙың кире әйләнеп килеүен көтөп, боҫоп ятты. Әлбитттә, Төҙтәкәләр унда тик кенә ятманы. Милли һунар үҙенсәлектәренә ярашлы, ысын мәғәнәһендә гөжбан ойошторҙо. Байрам итте. Башта шым ғына хәмер һемереүсе әҙәмдәр, эҫтәренә төшкән хәмерҙәре үҙҙәренә әмер бирә башлағас, тәмәке тарта башланы, тағы ла бер аҙҙан мәрәкә һөйләшеп көлөшөүҙәр, һүгенеү тауыштары ишетелеп торҙо ла, йырларға тотондолар. Урмандағы бушлай кәнсирт таңға тиклем дауам итте... * * * Йәнлектәрҙең үҙ-ара мөнәсәбәтендәге аңлашыу мәсьәләһен башҡа осраҡта, әлеге лә баяғы, тәбиғәт үҙе көйләне. Ҡоралайҙар йәшәр өсөн үлән ашарға тейеш булған һымаҡ, бүреләргә йәнлек ите, ҡайнар ҡан кәрәк. Ҡоралайҙарҙы үлән ашауҙан, ағас ҡайыры кимереүҙән тыйып булмаған һымаҡ, ыржайҙарҙы ла тәғәйен ризығын ҡабул итеүҙән дүндереп булмай. Бына әле килеп ыржайҙарҙың ҡоралайҙарға ошо ташланыуы ла, ҡар-буран туҙҙырып уларға яҫҡыныуҙары ла тап шул ҡурсаулыҡ эсендә бара. Өйөр башы, тиҫтә йәшен күптән тултырыуына ҡарамаҫтан, һаман да оло урмандың ҡоралайҙар атаманы һаналған Таштояҡ ҡурҡыныс килеүен белдереп, ҡаты тояғын ҡарҙан әрселгән туң ергә бер тапҡыр туҡылдата баҫып алды. Йәш сағында артынан ҡыуа килеүсе бер ыржайҙың башын яра тибеп үлтергәндән һуң уға йәбеште Таштояҡ ҡушаматы. Ҡушаматы ла, исеме лә – Таштояҡ. Өйөр башы фарман биреүе булды, аҡлан ситендә көҙҙән ҡалған үләнде утлаған, йығылған уҫаҡ ҡайыры кимергән ҡоралайҙар көтөүе ҡапыл ашауынан туҡтап, һындарын турайтып, башлыҡ ҡараған яҡҡа ҡарап хәрәкәтһеҙ ҡатып ҡалды. Әйтерһең дә ошо мәл ваҡыт та туҡталды. Бары тик яҡындағы ағастарға ҡунған тумыртҡалар ғына үҙенең «туҡ-туҡ» эшен белде. Хәйер, тәбиғәттең һәр тере йән эйәһе тәүлек әйләнәһенә туҡланыу хәстәре менән йәшәй. Утлаған ҡоралайҙар ҙа, ҡорт эҙләгән тумыртҡалар ҙа, ҡоралайҙарға яҫҡынған ыржайҙар ҙа. Тумыртҡаларҙың «туҡ-туғына» ҡушылып, ҡоралайҙарҙың да йөрәктәре дөпөлдәп типте. «Дөп-дөп-дөп...» Тағы ла кемдәрҙеңдер йөрәктәре өлпөлдәй. Былары кем булыр һуң, сөнки был тирәлә ҡоралайҙарҙан һәм тумыртҡаларҙан башҡа йән эйәләре күренмәй бит. Көсөргәнеш тағы ла арта төштө. Таштояҡ тағы ла бер ҡат тояғын туң ергә һуғып алды. Көсөргәнеш тағы ла артты. Ҡоралайҙар Таштояҡтың икенсегә ерҙе төйөүен тик бер генә мәғәнәлә аңлай: спорт тренерының «Стартҡа!», «Иғтибар!», «Йүгерергә!» тигән фармандарына оҡшағайны был шартлы сигналдар. Барыһы ла өйөр башының хәрәкәтен түҙемһеҙләнеп көттө. Тап шул саҡта ҡар бураны араһында күренеп ҡалды ла инде уларға ташланған баяғы ыржайҙарҙың аҫҡа-өҫкә ташланған һындары. Ҡышҡы көн тыныс, елһеҙ ине, урмандың был урынындағы ел-дауылды ыржайҙар хасил итте. Ошо көсөргәнешле мәлдән ун секунд ҡына алда ике йәшлек ҡыр кәзәһе Тертелдәк кимергән уҫаҡ ҡайыры әсе, әсе булһа ла, йөрәгенә ятып тора ине. Әммә уның әселеге бер секунд эсендә юҡҡа сығып, ҡоралайҙар көтөүенең дөйөм хәүеф алды кисереше менән алмашынды. Ундай мәлдә йәнлектәрҙең бар булмышы фәҡәт бер генә ынтылышты, бер генә хәҡиҡәтте ҡабул итергә әҙер: ыржайҙарҙың аҙауынан нисек ҡотолорға? Тертелдәк үҙе янындағы игеҙәге Тырт-Мырт менән бер үк хәрәкәттәрҙе ҡабатлап, тәүҙә ҡартаталары Таштояҡҡа ҡарап ҡатты, шулай ҡатып ҡалған килеш улар ҡараштарын берсә хәүеф көтөлгән яҡҡа, берсә әсәләре Инәккә, өйөр башлығы янында ғорур баҫып торған өләсәләре Һөтлөкәйгә күсереп-күсереп алды. Һөтлөкәй ҙә башын бора һалып, бер генә секундҡа яратҡан ейәнсәре Тертелдәккә ҡараш ташланы. Мыҡырҙаны. Уның кәзәләр теле менән әйткән һүҙҙәрен Тертелдәк бик асыҡ төшөндө. «Нимә генә булмаһын, минең арттан ҡалма. Йәйгеһен мин һиңә ыржайҙарҙан нисек ҡасырға өйрәттем бит...» ти ине уға өләсәһе Һөтлөкәй. Өйөрҙә Тертелдәктән йәшерәк бәрәстәр тулып йөрөһә лә, ниңәлер, өләсәһе фәҡәт Тертелдәкте яҡын күрә. Ярата. Тышҡы ҡиәфәттәре буйынса игеҙәге Тырт-Мырт менән улар бер яғы менән дә айырылмай. Айырма шунда ғына: Тырт-Мырт һауалыраҡ, тиҙ генә үсегеп бара, һүҙ күтәрмәй, әллә шуға инде өләсәләре Һөтлөкәй уға һәр ваҡыт орошоп өндәшә. Ә бына Тертелдәкте ул башҡа бәрәстәрҙән айырып ҡарай. Бер йәшлек сағында хатта үҙенең яңы тыуған бәрәстәренән йәшереп кенә бер имсәген Тертелдәккә имеҙеп йөрөнө. Өләсәһенең ҡаймаҡтай ҡуйы һөтөнөң татын бик яҡшы хәтерләй Тертелдәк. Был хәл күпме дауам итер ине инде, ейәнсәрен имеҙеп йөрөгән Һөтлөкәйҙе күреп ҡалған ҡартатаһы Таштояҡ мәсьәләне ҡабырғаһы менән ҡуйып, алдағы йәй башында ҡоралайҙарҙың йәшәү ҡануны буйынса яңы йәшен тултырған Тертелдәк менән Тырт-Мыртты, тағы ла бер нисә йәш ҡоралайҙы, эш боҙоп тотолған өлкән ҡатыны Һөтлөкәйҙе өйөрҙән ҡыуып уҡ сығарҙы. Өйөрҙән генә ҡыуһа – бер асыу, маңлайы менән ағастарға ышҡып сиген билдәләгән биләмәһенән ситкә үк баҫтырып сығарып ебәрҙе. Ҡаршылашып маташҡайнылар, Таштояҡтың тояҡтары ғына түгел, мөгөҙҙәре лә таш кеүек ҡаты, һөңгө кеүек осло. Өйөр башлығынан һөҙөлөүҙең нимә икәнен Һөтлөкәй бик яҡшы белә. Үҙе лә уның мөгөҙөнөң ҡатылығын һәм үткерлеген үҙ ҡабырғаларында һынап ҡарағаны бар. Шуға күрә Һөтлөкәй иренең үҙен өйөрҙән һәм биләмәнән ҡыуыуына артыҡ үпкәләмәне, яҙмышына өнһөҙ буйһоноп, ейәнсәрҙәрен һәм бүләсәрҙәрен эйәртеп урман төпкөлөнә китеп, үҙҙәре һымаҡ уҡ йола үтәп өйөрҙән китеүсе башҡа йәндәштәрен табып, улар менән йәйоҙоно донъя ҡыҙырыуҙарын белделәр. Һөтлөкәй бындай үҙенсәлекле сәйәхәткә тәүге тапҡыр сыға, сөнки ул быйыл тәүге тапҡыр ҡыҫыр ҡалды. Әҙәмдәрҙең йәйләүгә сығыуына оҡшағайны ҡоралайҙарҙың был йәйге сәйәхәте. Өйөрҙән уларҙы ситнәткән йә яратмаған өсөн ҡыумайҙар. Йола буйынса өйөрҙәге йәш бикәләрҙең быуаҙ икәнлеге билдәле булғас та, бер йәштән өлкән барлыҡ йән эйәһе өйөрҙө һәм биләмәне ташлап китергә, көҙгә тиклем үҙ йүнен үҙе күреп йәшәп торорға тейеш. Тәбиғәт ғәли йәнәптәре ҡоралайҙарҙы шулай итеп яралтҡанға күрә үтәлә был йола. Йәғни инә ҡоралай менән атаның барлыҡ иғтибары уларҙың затын дауам итер, донъяға яралыр йәндәргә бағышланырға тейеш был йәйге осорҙа. Инә ҡоралайҙың бауырындағы яралғыға тыныслыҡ та, әсәһе аша күскән яҡшы ҡан, бының өсөн таҙа һыу ҙа, шифалы һутлы үлән дә кәрәк. Бына шуның өсөн, бәрәстәр һау килеш донъяға яралһын өсөн дә башҡалар был саҡта өйөрҙән генә түгел, хатта биләмәнән дә ситкә сығып йәшәп торорға бурыслы. Был инә ҡоралайҙарҙың гоманлы сағындағы иң гуманлы ҡануны. Әҙәмдәр ҙә ошо ҡанун буйынса йәшәһә ине. Төҙтәкәләр ҙә ҡоралайҙарҙан күреп микән, бер мәл «Бөтә яҡшы нәмә – балаларға!» тигән девиз менән йәшәп ҡараны ҡарауға. Әммә был һүҙҙәр ҡоро лозунг булыуҙан уҙманы, сөнки әҙәмдәрҙең күп кенә ата-әсәләре «яҡшы нәмә»не үҙенең ҡулына эләктерер өсөн тупылдатып балалар тапты. «Яҡшы нәмәләр» иһә, балаларға тәғәйенләнһә лә, башҡа кәйеф-сафа ҡороу маҡсатында сарыф ителде. Балаларҙың һаны артҡан һайын, ҡарауһыҙ ҡалған етемдәр, балалар йорттары һаны ла күбәйҙе... Уның ҡарауы, йәй оҙоно ситтә йөрөп, йәш ҡоралайҙар үҙҙәре менән донъя гиҙеүсе өлкәндәрҙән йәшәргә, иң мөһиме, йыртҡыс хайуандарҙан һаҡланырға өйрәнә, тормош мәктәбе үтә. Ҡайһы саҡта улар аяныслы хәлдәргә лә тарып ҡуя. Ни тиһәң дә, бүреләрҙең башын яра тиберлек Таштояҡ ҡартаталары үҙҙәренең тыуған биләмәһендә заттарының яңы ағзаларының имен-аман донъяға килеүен тәьмин итеп йөрөй шул. Үткән йәйҙә шулай йәйләү ҡыҙырып йөрөгәндәрендә ҡоралайҙар һаҡһыҙлыҡ күрһәтеп, һунарсыларҙың башмаҡтай эттәренә осрап, саҡ-саҡ үлемдән ҡалды. Ыржайҙарҙан да хәтәрерәк ине уларҙың һунар эттәре. Дөрөҫөрәге, уларҙы өләсәләре Һөтлөкәй әжәл тырнағынан алып ҡалды. Йыртҡыстарҙан елдең түбән яғына, тау осраһа, тау үренә табан ҡасырға кәрәклеген шунда аңланы Тертелдәк. Әгәр ҙә ҡоралайҙар тау үренә табан ынтылһа, уны бер йыртҡыс йәнлек тә, иң йүгерек һаналған һунар эттәре лә ҡыуып етә алмай. Ни өсөн тигәндә, илектәрҙең артҡы тояҡтары оҙон, алғылары ҡыҫҡараҡ булыуы тау үренә табан атылған уҡтай осорға мөмкинлек бирә. Һөтлөкәй уларҙы тау үренә әйҙүкләп, бурҙайҙарҙың ауыҙынан йолоп ҡалды. Йәйләүҙә йөрөүсе йәш ҡоралайҙар ара-тирә тыуып үҫкән биләмәләренең сигенә барып сыҡҡанда, ҡартаталарының баш осондағы үткер мөгөҙөнә күҙ һалып та китер булды. Бының да үҙенә күрә әтнәкәһе бар. Әгәр ҙә Таштояҡтың һөңгө-мөгөҙҙәре урынында юҡ икән, был хәл шуға ишара: өйөргә әйләнеп ҡайтырға була, бәрәстәр донъяға яралған. Тиҙҙән ер өҫтө ҡар менән ҡапланасаҡ һәм уларҙың заты тағы ла бер өйөр булып донъя гиҙеп йөрөйәсәк. Ҡышлаҡҡа ҡайтыу ҙа үҙенә күрә оло байрам. Барыһынан бигерәк донъяға яралған сыбар бәрәстәрҙе күргәндән һуң тыуған ашҡыныуҙар, уларҙың тәүге яһаған аҙымдарына ҡыуанып һикерәнләүҙәр. Өйөрҙәге ата-әсәләре лә йәйләүҙән ҡайтыусы бәрәстәрен һағынып өлгөрә был саҡта. Бындай тойғонан хатта донъялағы иң ҡырыҫы һәм уҫалы булып тойолған ҡартаталары Таштояҡ та азат түгел. Ул хатта был саҡта тәртип боҙоусы кескәй тоҡомдаштарына яза бирерлек хәлдә түгел. Был мәлдә туҡал ҡалған Таштояҡтың иң йыуаш көндәре башлана. Тап шул саҡта бәрәстәргә, үҫмерҙәргә шашынып алырға ла форсат тыуа. Был шашыныуҙарға йәйге танышыуҙарҙан һуң ҡауышыуҙар, мөхәббәт уйындары ялғана. Әммә ергә ҡырпаҡ ҡар төшөп, өйөр башының яңы мөгөҙҙәре үҫеп сыҡҡас, өйөрҙә тағы ла әүәлгесә тәртип урынлаша. Ҡоралайҙар тағы ла һалдаттар ише бер рәткә теҙелеп йөрөй башлайҙар. * * * Һөтлөкәй менән Тертелдәктең, өләсәй менән ейәнсәрҙең ҡараштары осрашыуға тағы ла бер секунд ваҡыт үтте. Шул тиклем оҙон, көтөп түҙемең бөтөрлөк, түҙеп үҙәгең өҙөлөрлөк ваҡыт арауығы. Шул мөҙҙәт эсенә әллә күпме наҙ, яҡтылыҡ, йылылыҡ, миһырбанлыҡ, эскерһеҙлек, илаһилыҡ, туғанлыҡ хисе һыя. Ҡайһы бер тере йән эйәләре ғүмер буйы йәшәп тә, был тойғоларҙы кисереү генә түгел, былар хаҡында уйлау ғына түгел, ғөмүмән, бындай төшөнсәләрҙең барлығын да белмәйҙер. Туғанлыҡ, ҡан тартыу көсө аң менән аңлай һәм аңлатып бирә торған төшөнсәләр түгел шул. Гүйә, ошо мәлдә Һөтлөкәй менән Тертелдәк тәбиғәттең башланғысы һәм дауамы булып, бер миҙгелдә бер йәнгә ойошто кеүек. Бындай ҡараш йүгертеүҙәр, алан-йолан ҡарауҙар, тертелдәүҙәр уларҙың ҡанында. Тертелдәү буйынса барыһын да уҙҙырғаны өсөн дә өләсәһе уға Тертелдәк исемен биргәйне бит. Бәрәстәр, йәш һәм үҫмер ҡоралайҙар ниндәй генә хәлгә ҡалғанда ла, өлкәндәрҙең хәрәкәттәрен ҡабатлап, уларҙың эҙенә баҫып, хәүеф килеп тыуған урындан сығырға, йыртҡыстар тырнағынан ҡотолорға тейеш. Әгәр ҙә улар өлкәндәрҙән күҙ яҙҙырып, уларҙың хәрәкәтен ҡабатламай, саҡ ҡына үҙаллы хәрәкәт иттеме, ыржайҙар был хәлде тиҙ арала күреп ҡалып, йәш ҡоралайҙы өйөрҙән айырырға, ситкәрәк ҡайырырға тырышасаҡ. Өйөрөнән айырылған йәш илек күҙ асып йомған арала бүреләрҙең ҡорбанына әүерелә. Йәш кәзә тәүҙә самаһыҙ әүҙемлек күрһәтеп сәбәләнә, урынһыҙға ҡапыл туҡталып ҡала, ҡайһы яҡҡа ҡасырға белмәй, тыбызыҡлап үрһәләнә һәм ошо рәүешле үҙен уратып алған ыржайҙарҙың аҙау тештәре араһына үҙе үк һикереп тиерлек барып инә. Шунан башлана ла инде ыржайҙарҙың ҡан туйы. Ул туйҙың нисек барыуына һәм тамамланыуына ҡорбан булыусы йәнлек шаһит була алмай шул. Бер, ике, өс! Кәзәкәйҙәр берҙәм һулыш алып, берҙәм ынтылыш менән Таштояҡ һикергән яҡҡа табан ырғыны. Барыһы ла тәүге һикереш яһағандан һуң барып төшөр урындарының ниндәй булырын да абайламаны, күҙҙәрен йомоп һыуға сумған әҙәм ише, аҙағы ни менән барып бөтөрөн белмәгән яҡҡа ҡуҙғалды. Был халәт уларҙың өйөр башлығына сикһеҙ ышаныуҙан килә торғандыр. Күрәләтә ут эсенә, ыржайҙарҙың аҙау тешенә алып барып индермәҫ әле Таштояҡ. Әлбиттә, илектәрҙең һәр ҡайһыһының тәүге һикереш алған майҙансығы ҡарҙан әрселгән ҡаты ер булғанға күрә, улар был мөмкинлекте трамплин итеп файҙаланып, хәтһеҙ генә арауыҡҡа ырғый алды. Ҡасыуҙың уңышлы тамамланыуы ла тәүге һикерешкә бәйле. Әҙәмдәр был күренеште инерция тип атай. Ҡоралайҙар ниндәй генә арауыҡҡа һикермәһен, һәр ҡайһыһының да барып төшкән урыны тәрән көрт эсе ине. Көрт бауыр аҫтынан, тәрән булһа ла, ҡарҙың йомшаҡлығы уларҙың файҙаһына ғына. Икенсе һикерештәре тәүгеһенән ҡайтышыраҡ тойолһа ла, ыржайҙар әле генә ҡоралайҙар ҡатып ҡалған асыҡ урынға килеп сыҡҡанда, йәнлектәр был урындан утыҙ-ҡырҡ аҙымға алыҫлашып өлгөргәйне инде. Был арауыҡ ҡоралайҙар өсөн ике-өс һикерем араны ғына тәшкил итһә лә, ыржайҙарға был араны үтер өсөн йәнлектәргә ҡарағанда ике тапҡыр күберәк ваҡыт кәрәгәсәк. Күкрәктәре ҡеүәтле булһа ла, аяҡтары ҡыҫҡа шул бүреләрҙең. Шуға күрә улар ҡоралайҙар өйөрөнөң төп йүнәлешенең артынан китеүҙе мәғәнәһеҙлеккә һанап, сабып барған ыңғайҙарында бар диҡҡәтен иң артта ҡалыусы илеккә йә өйөрҙән бер яҡҡараҡ айырылып барғанына йүнәлтеп, төп көстәрен шуға тоҫмаллап өлгөрә. Өйөр артынан сабыусы ыржайҙарҙың төп өҫтөнлөгө лә шунда: уларҙы бынан һуң өйөр бөтөнләй ҡыҙыҡһындырмай, улар бер йоҙроҡҡа тупланып, үҙ-ара аңлашып, тик бер ҡорбан артынан саба, бер илекте ҡыуалай. Бер нөктәне сүкей. Сабып барған килеш бер-береһен ял иттереп алырға ла өлгөрә ыржайҙар. Тәүҙә береһе алға ныҡ ынтылып, бар көсөн йүгереүгә сарыф итеп, ҡорбанын албырғата ла, ситкәрәк сығып, сабыуын яйлатып, арттан килеүсе ыржайға юл бирә, уныһы бер аҙҙан өсөнсөһөн алға үткәрә. Был арала тәүге бүре тынын рәткә һалып, тағы ла яҫҡынырға әҙерләнә. Өс, дүрт, биш! Икенсе һикереш яһағандан һуң Тертелдәк Һөтлөкәй өләсәһенең өсөнсө һикереш яһап талпынғандан һуң буш ҡалған әҙер эҙенә барып төштө лә, шундуҡ үҙе лә өсөнсө һикереште яһаны. Әллә саманы онотто Тертелдәк, әллә өләсәһенең әҙер эҙенә баҫып һикереүе сәбәпсе булдымы быға, ул үҙен хәтһеҙ генә ваҡыт бейек һауала аҫылынып торғандай хис итте. Шул ваҡыт арауығында Тертелдәк хәтһеҙ ара алыҫлашып өлгөргән ҡартатаһы Таштояҡтың һыртын, уның артынан ынтылған Һөтлөкәй өләсәһенең дүртенсегә һикергәнен, үҙҙәренең артынан яҫҡынған ыржайҙарҙы күреп өлгөрҙө. Секундтың ниндәйҙер өлөшөндә иң алдан сабып килгән һоро ҡарт ыржайҙың күҙ ҡарашы менән осрашты Тертелдәк. Ниндәйҙер кисерештәргә бирелеп торорлоҡмо инде был мөҙҙәттә? Тик уның өсөн генә ҡараштарының көтмәгәндә осрашыуы осраҡлы мәғәнәһеҙлек булып тойолғандыр. Был көсөргәнешле мәл бик оҙаҡ тойолдо Тертелдәккә. Ул һауала аҫылынып торған ваҡыт эсендә өләсәһенең дүртенсе һикереш яһап, бушап ҡалған эҙҙәренә Тертелдәктән алда игеҙәге Тырт-Мырт килеп төштө. Хистәргә бирелһәң, артыҡ шашынып һикерәнләһәң, шул хәлгә ҡалаһың инде. Был турала күпме иҫкәртте уны йәйләүгә сыҡҡанда өләсәһе Һөтлөкәй. Тырт-Мырттың һыртына килеп төшкән Тертелдәк игеҙәгенә мәшәҡәт яһамаҫ өсөн ситкә һикерҙе. Тырт-Мырт саманан тыш көсөргәнеш яһап, артабанғы һикереш яһап, өләсәләре Һөтлөкәй артынан китте. Тертелдәк иһә, өйөрҙән ситкә күсеп тороп ҡалды, һәр бер секунд ғүмерҙе хәл итер саҡта аңшайып тороу үлемгә тиң. Бер аҙ боролош яһап, Тырт-Мырт артынан сабырға ине ниәте, әммә ҡаршыһында үҫеп ултырған ҡайын ағасы уға бындай мөмкинлекте бирмәне. Ул ҡайынды уратып үтергә самаланы, әммә артабан да теҙелеп киткән ағастар уның ҡасыу йүнәлешен бер аҙ ситкә борҙо. Тертелдәк өйөрҙән айырылып, ҡайынлыҡтың икенсе яғынан сабып бара башланы. Өләсәһенең әҙер эҙенә баҫып ҡасыу түгел шул бында. Етмәһә, йәненең тертелдәүе, йөрәгенең өлпөлдәүе тынын ҡурып бара. Ыржайҙар унан иллеләп аҙым артта ҡалып саба. Әммә улар күмәк, ә Тертелдәк самаһыҙ һикерәндәүе арҡаһында яңғыҙы... * * * Берәүҙәр ҡаса. Икенселәр баҫтыра. Берәүҙәр ҡасыу юлы менән ғүмерен һаҡларға теләй. Икенселәр ҡасҡандарҙы баҫтырып тотоп, ғүмерен һуҙырға теләй. Йүгермәйһең икән, йәшәмәйһең... Ыржайҙарға шул ғына кәрәк ине лә. Тәүҙә улар ырғандап ҡасып барыусы ҡыр кәзәләренең иң артынан эйәргән Тырт-Мыртты үҙҙәренең ҡорбаны итеп һайлағайны. Өйөр башы Тимертырнаҡ был хаҡта башҡаларға аңғартып та өлгөргәйне. Тәүҙә был мәғлүмәтте ул янында сабып барыусы инә бүрегә, көсөктәренең әсәһе Һортойға еткерҙе, Һортой, үҙ нәүбәтендә, сабып барышлай, тәүҙә бер яғына, аҙаҡ икенсе яғына боролоп, яндауынан сабып килеүсе ике йәшлек Йүгерек менән Һәүереккә бышырҙаны. Ыржайҙар лөғәтендә һүҙ атҡарҙы. Ырылдап. Фарман тиҙ арала бар өйөргә таралды, Һәүереккә иһә, өйөр башының махсус фарманын өҫтәлмә рәүештә айырып еткерҙе: ҡорбанды ҡыуып етеп барғанда, Һәүерек атаһы Тимертырнаҡҡа йә әсәһе Һортойға яҡыныраҡ булырға тейеш. Тимертырнаҡ менән Һортой игеҙәк көсөктәре Һәүерек менән Йүгеректе тәүге тапҡыр ғына ауға алып сыҡмай. Улар йәше тулыр-тулмаҫтан ошо юлда. Һәр бер ау, һәр бер һунар көсөктәр өсөн айырым бер һабаҡ, дәрес. Атай менән әсәй улдары Йүгеректең уңыштары өсөн ҡыуанһа ла, Һәүеректең мәнһеҙлеге өсөн уларҙың аҙау тештәре һыҙлай. Хәйер, уның ана шулай, йолҡош аттар кеүек, Һәүерек исем-ҡушаматы алыуы ла башҡа ыржайҙарға оҡшамаған сифатынан – ығышлығынан килә. Ҡорсаңғы. Бына был һунарҙа ата менән әсә Һәүеректе ныҡлап һынап ҡарамаҡсы, һынауҙы ул үтә алырмы-юҡмы? Үтә алмаһа... Ҡоралайҙарҙы ҡыуа төшкәндә барыһы ла көйлө һымаҡ ине. Әммә башта уҡ тәғәйенләп ҡуйған ҡорбандары көтмәгәндә икенсе бер ҡыр кәзәһе менән алмашыныр тип кем уйлаһын инде? Быны ыржайҙар яҡшыға юрамай, бик ауыр кисерә, һәр хәлдә, башта уҡ билдәләнгән ҡорбандан диҡҡәтте икенсегә күсереү еңел түгел. Иң арттан эйәргән Тырт-Мырттың илерткес итләс һынына ҡарап, уның боғаҙын аҡтарғандан һуң тәмләп эсер ҡанының ҡайнарлығын тел осонда тойоп-татып та өлгөргәйне Тимертырнаҡ. Инде шул ниәтен бойомға ашырыу ғына ҡалғайны. Әммә уйламағанда-көтмәгәндә, Тырт-Мырттың ҡаршыһында ғына тап шундай уҡ икенсе бер кәзә һауаға атылды ла, мөғжизәнең мөғжизәһе булды: бер миҙгелгә һауала аҫылып тороусы ҡоралай туп-тура Тимертырнаҡтың күҙҙәренә тултырып ҡараны. Барыһын да аңланы ошо ҡараштан күпте күргән, күпте кисергән ыржайҙар өйөрө башлығы. Тертелдәп кенә торған икенсе шундай уҡ йән, моғайын, игеҙәгелер әле, уның ҡорбанын нисек боғаҙынан алыуы, ҡайнар ҡанына ләззәтләнеүенә бәйле ниәттәрен белеп ҡалғандай, үҙенең дәғүәһен һауаға аҫылынып тороп белдерә. Йолҡош! Быны аңлауҙан өйөр башлығының эсендәге икенсе сифаттағы бүреләр тағы ла ажарыраҡ итеп олорға тотондо. Асығыу менән асыу бергә ҡушылғанда ғына сыға бындай олоу. Ана ниндәй дәғүә белдерә уға тертелдәк кенә мәхлүк йән! Ә бит тап шуның өсөн дә Тертелдәк үҙенең ҡандаш игеҙәген, башҡа тоҡомдаштарын ҡотҡарыр өсөн ыржайҙар өйөрөн үҙенең артынан эйәртеп, бөтөнләй икенсе яҡҡа борҙо. Өҫтөнлөктө үҙенең яғына ауҙарҙы. Һәр хәлдә, ыржайҙар башлығы Тертелдәктең өйөрҙән ҡайырылыуын шулай баһалап өлгөрҙө. Тимертырнаҡ өйөрҙән ҡайырылған Тертелдәк артынан ыржайҙарҙы алып китте. Тырт-Мырттың һыны һаман да өйөр башының күҙ алдынан китмәй торҙо. Ҡанығыуы шул тиклем булғандыр. Тертелдәк менән Тырт-Мырт һуйған да ҡаплағандай оҡшаштар. Ошо ла булышлыҡ итә, күрәһең. Ауыҙына ҡапҡан ҡалъяны йолҡа тартып алдылармы ни! Был кисереш Тимертырнаҡты оторо ярһытты ғына. Ул ҡаршыһына осраған тәрән ҡар ҡорғандарын ҡатҡыл күкрәге менән ярып, тағы ла шәберәк алға бара башланы. Асыуына ҡаратырышлығы ла килеп ҡушылды. Диңгеҙ ярына һуҡҡан көслө тулҡындар, цунами менән көрәшеүгә тиң ине ыржайҙарҙың ошолай хәрәкәт итеүе. Ошо тулҡындар ғына булмаһа, улар әллә ҡасан уҡ атылған уҡтай барып етеп, үҙһүҙле ҡыр кәзәһен ҡармап та алған булырҙар ине. Исемен дә һорап тормаҫтар, ҡабып та ҡуйырҙар ине. Өйөргә тигеҙ итеп бүлгәндә бер ҡабымлыҡ ҡына ит киҫәге, ә үҙе ниндәй ыржайҙар менән етәкселек итеп маташа. Тьфү! Әммә ошо рәүешле Тертелдәккә нәфрәтләнеп, ни тиклем нығыраҡ ынтылып, шундайын көсөргәнеш һалыуҙан да ни фәтеүә? Бындай көсөргәнеш уларҙы тәрән көрт аҫтына тағы ла нығыраҡ батыра ла, киреһенсә, Тертелдәк менән уларҙың араһы торған һайын алыҫлаша ғына төшә. Көсөргәнеш көрт аҫтына тарта. Ихтыярһыҙлыҡ булған урында уҫаллыҡ алға сыға. Тап шуның һымаҡ. Уҫаллыҡ иһә, ҡанды ҡайната, аңды томалай һәм хәлде тиҙ ала. Уҫаллыҡ был осраҡта аяҡҡа тышау, ҡамасау ғына. Ыржайҙар иһә, башҡа төрлө була ла алмай. Был саҡта хатта ҡайнар ҡан эсеү, татлы ит ашап кинәнеү ниәте лә бойомға ашмаҫ хыял булып күренә башлай. Ыржай һынлы ыржай өсөн аҙау тешкә килеп эләккән табышты ауыҙҙан ысҡындырыуҙан да ҙурыраҡ күңел ҡайтыуы юҡ һымаҡ. Етмәһә, улар аҙна-ун көн йүнле ризыҡ ҡапҡаны юҡ. Әммә... Ашарға, нисек булһа ла тамаҡ туйҙырырға ынтылыу хисе хатта һәр ҡаршылыҡты тупаҫ көс менән емереп, аҙау теш менән ҡайырып өйрәнгән ыржайҙарҙы ла хәйләгә барырға мәжбүр итә икән. Ваҡытлыса төлкө булып торорға ла тура килә ыржайҙарға. Төлкөләрҙе хәйләкәр булғаны өсөн күрәлмай ыржайҙар. Әммә уларҙың хәйләкәрлеге бына ошондай саҡта иҫтәренә төшә. Төлкөлөккә күҙ ҙә йомола. Кем белә лә, кем күрә төлкө халәтендәге ыржайҙарҙы. Маҡсат ысулды аҡлай, тиҙәр. Ҡоралайҙарҙы нисек итеп баҫтырып тотоу мөһим түгел, тамаҡ туйҙырыу мөһимерәк. Тамаҡ тамуҡҡа төшөрә. Күпте күргән, күпте кисергән өйөр башлығы хәҙер инде бер хәҡиҡәтте яҡшы аңлай: ғәҙел йүгереп ярышыу һәм ҡасыу-баҫтырыу бәйгеһендә улар ҡоралайҙарҙан күпкә ҡалыша. Ыржайҙарҙың өс-дүрт һикергән араны бер һикереүҙә үтеүсе илектәрҙең артынан туп-тураға доҡойоу – бер ҡатлылыҡҡа тиң ахмаҡлыҡ. Шуның өсөн дә иң дөрөҫ юл ҡасыусының булмышына ҡурҡыу һалып, ҡотон алыу. Бының өсөн ҡоралай албырғап ҡалырға һәм дөрөҫ булмаған хәрәкәттәр яһарға, сәбәләнергә тейеш. Ошо ниәт тормошҡа ашһа, ҡорбан ҡайһы яҡҡа ҡасырға белмәйенсә, икеләнеү ҡулсаһында ҡаласаҡ та, үҙенән-үҙе ыржайҙарҙың ауыҙына килеп ауасаҡ. Ғәҙәттән тыш фиҙаҡәрлек, саманан артыҡ көсөргәнеш һалмаһаң, ит ҡаба алмаҫһың, тигән хәҡиҡәтте лә яҡшы аңлай Тимертырнаҡ. Бына хәҙер ул ана шундай көсөргәнеште һалырға, килеп тыуған хәлде үҙгәртергә тейеш. Ул үҙҙәренән алыҫая барыусы Тертелдәктең сираттағы үҙәккә инеп юғалғанын көтөп кенә барҙы ла, башҡаларға юлды дауам итергә бойороп, үҙе йәһәт кенә ултыртылған ҡарағайлыҡҡа боролоп инде. Ағаслыҡтың ситенә ел һырынты өйгән, ә инде эске яҡта ҡарағай ылыҫтары ышығында ҡарҙың тәрәнлеге ыржайҙың тубығы тиклем дә булмаҫ. Әгәр ҙә ниәте бойомға ашһа, ул ошо ҡарағайҙар араһынан сабып барып, ҡоралайҙың ҡаршыһына барып сығып өлгөрөргә тейеш. Әгәр ҙә ул ошоно эшләмәһә, Тертелдәк бер аҙҙан үргә табан артылып, уларҙан бөтөнләйгә эҙ яҙҙырасаҡ. Көсөргәнеш һалынды. Тимертырнаҡтың артынан ҡар саңы ғына борҡоно. Ҡарағайҙарҙың ҡар йәбешеүҙән ергә табан һәлмәкләнеп аҫылынған ботаҡтарына ара-тирә уның һырты ҡағылыуҙан тигеҙ рәт булып теҙелгән ағастар араһында ҡар яуып үткәндәй тойолдо. Тимертырнаҡ елдәй елеп, ҡарағайлыҡтың осона тиклем сабып барып та етте. Урманлыҡ бөткән урында артабан тау үре башлана. Әгәр ҙә Тертелдәк үргә артыла башлаған булһа, артабан уны эҙәрлекләү – мәғәнәһеҙлек. Тимертырнаҡ үр башланған тарафҡа табан ике тапҡыр ынтылып ырғыны ла, өсөнсөгә үрәпсегәнендә бынан бер минут самаһы элек илекте һуңғы тапҡыр күҙҙән юғалтҡан үҙәккә күҙ ташлап та өлгөрҙө. Йәненә йүгереп йылы инеп китте Тимертырнаҡтың. Ыржайҙар ҙа шатлана белә микән? Ҡоралай, бер ни булмағандай, ул баҫып торған үр башланған тарафҡа менеп килә. Унан күпкә артта ҡалышып ыржайҙар ҡар ярып ығыша. Хәҙер инде Тимертырнаҡҡа тап ошо ерҙә ҡорбанын көтәүелләргә генә ҡала. Килеп күренеүе менән өҫтөнә ырғыр өсөн хәл йыйырға, тын алырға ла форсат бар. Әммә көтөү ғазапҡа тиң. Секундтар – минуттай, минуттар сәғәттәй тойола бындай саҡта. Тимертырнаҡ күкрәгенән сығарған тынын мөмкин тиклем ҡар аҫтына ебәрергә тырышып, үҙенсә йәһәт кенә әүәләп алған ҡар өңөнә инеп боҫто. Ҡарһаланып ҡасып килгән илектең тынын ул хәҙер тойоп аласаҡ та. Әммә күптән инде танауына бәрелер тын һаман да тойолманы. Туҡта, әгәр ҙә теге Тертелдәк ул боҫҡан ергә килмәйенсә, икенсе яҡтан тау үренә китһә? Тимертырнаҡ асырғанып тағы ла һауаға һикерҙе. Тойомлауы дөрөҫкә сыҡты, теге хәстрүш, ысынлап та, саҡ ҡына ситкәрәк тартылып, үргә икенсе урындан ынтылмаҡсы. Тағы ла бер көсөргәнеш талап ителә өйөр башлығынан. Ул үргә табан ҡапыл ырғыны ла, күкрәгенә һуғылған ҡар ҡорғанына эләгә-сәсәй, асырғана-асырғана Тертелдәктән саҡ ҡына алғараҡ сығып, уны тау түбәненә табан кире ҡайырырға яҫҡынды. Уның ниәтен белгән һымаҡ Тертелдәк тә ҡапыл туҡталып, ҡатып ҡалды. Ошо секундтар Тимертырнаҡ файҙаһына ине. Өйөр башлығы аҡтыҡ көсөн туплап тағы ла бер ынтылды ла, Тертелдәктең күҙенә салыныр урынға барып еткәс: «Күрмәһәң, күр, бына мин булам!» тигән һымағыраҡ шулай уҡ хәрәкәтһеҙ ҡалды. Әгәр ҙә ул ошоно эшләмәһә, Тертелдәк уның тапҡырын үтеп тә китер ине. Маҡсатына өлгәште. Албырғатты. Ҡорбаны кинәт боролоп, килгән юлына табан ҡуҙғалды. Үҙенең әле генә үткән эҙҙәренә баҫып бер-ике һикергәс, артынан ҡыуа килеүсе башҡа ыржайҙарҙы күреп ҡалды ла, тағы ла ҡырын яҡҡа тартылды. Уның был йүнәлешенә алдан уҡ әҙер торған Тимертырнаҡ тағы ла бер көсөргәнеш яһап, Тертелдәкте тағы ла килгән яғына боролорға мәжбүр итте. Тертелдәк өс яҡтан ҡамалды. Әлегә уның өсөн берҙән-бер асыҡ ҡалған дүртенсе тараф әле генә өйөр башлығы Тимертырнаҡ елдәй елеп үткән ағаслыҡҡа барып терәлә. Әгәр ҙә Тертелдәк унда тиклем барып етһә, ауыҙ-ҡулдан ысҡынасаҡ. Өйөр башлығы тау түбәнендә ҡар ҡорғандары менән айҡашҡан ыржайҙарға ҡараш ташланы. Көсөктәренең әсәһе Һортойҙо бер ҡарауҙан таныны. Олоған тауыш сығарып ырылдап ҡуйҙы. Тимертырнаҡтан өс йәшкә өлкән инә ыржай уның тик бүреләр генә алыҫ арауыҡтан аңлаша ала торған лөғәтендәге һүҙҙәрен шундуҡ төшөндө. Ул көсөгө һәүеректе эйәртеп, шундуҡ ағаслыҡҡа йомолдо. Ҡалған ыржайҙар иһә, ҡамауҙа ҡалып урталыҡта ырғандаған Тертелдәкте яняҡ-тан урауға алды. Ҡалған ваҡиғаларҙы Тимертырнаҡ баҫҡан урынынан ғына ҡымшанмай күҙәтте. Үҙе ҡорған тоҙаҡҡа ҡоралайҙың нисек барып ҡапҡанын рәхәтләнеп ҡарарға ярата ул. Режиссер һымаҡ. Уйлағаны дөрөҫ булды. Раҫҡа сыҡты. Әгәр ҙә Тертелдәк ыржайҙарҙың ҡорған мәкерен һиҙеп, ҡапыл кирегә боролоп, был яҡҡа табан яҫҡынырға уйлаһа, һаҡлыҡ өсөн дә өйөр башы ошо урында ҡалырға тейеш. Был, беренсенән, икенсенән, ыржайҙар ҡоралайҙы йығып боғаҙлаған хәлдә лә, ул килеп етеп, итенән ауыҙ итеп ҡарамайынса, ризыҡҡа берәү ҙә йоғонмаясаҡ. Был Тимернаҡтың үҙ өйөрөндә урынлаштырған тәртибе. Ҡануны. Уны боҙорға берәү ҙә баҙнат итмәйәсәк. Әммә аҫта барған ваҡиғалар ҡапыл ғына икенсе һүрәтләнеш алды. Өйөр башлығының ҡорған сценарийы буйынса тамамланманы был һунар. Ҡайҙан килеп сыҡты һуң тағы ла бер ҡоралай? * * * Үрһәләнеп сәбәләнгән Тертелдәк буталып бөттө. Ҡайһы яҡта ыржайҙар, ҡайһы яҡҡа ҡотолоу юлы киткәнен дә белмәй ул хәҙер. Тегеләй барһа ла – ыржайҙар, былай йүгерһә лә ыржайҙар. Шул рәүешле урталыҡта тыбызыҡлаған сағында күҙенә салынған ағаслыҡты ул ҡотолоу юлы итеп ҡабул итте. Тап шул ағаслыҡтың аръяғына ҡасҡан тоҡомдаштарын да иҫенә төшөрҙө. Шул яҡҡа табан ынтылды ла. Әммә инде ағаслыҡҡа барып еттем тигәнендә ҡаршыһына килеп сыҡҡан ике ыржай уны туҡталып ҡалырға мәжбүр итте. Ҡарт инә бүре Һортой менән Һәүерек ине улар. Тертелдәк килгән яғына кирегә боролорға итте лә, тамам тоҙаҡтың эсенә килеп инеүен аңлап, Һортой менән Һәүеректең янынан йүгереп үтмәксе булды, Һортой уға ынтыла биреберәк ҡуйҙы ла, туҡталды, улы Һәүереккә юл бирҙе, һунар эстафетаһын тапшырҙы, һунар ҡомарына тамам бирелгәйне, ҡорбанына ҡаныҡҡайны Һәүерек. Ул Тертелдәкте бер-ике һикереүҙә ҡыуып етте лә, уның боғаҙына ырғырға әҙерләнде. Әммә Тертелдәк ситкә ырғып өлгөрҙө, Һәүерек уның артынан уҡ ташланырға иткәйне, яңы ғына Тертелдәк баҫып торған урынға икенсе бер ҡоралай килеп төштө. Ҡайҙан уның алдына килеп сыҡты һуң икенсе ҡоралай? Әллә күҙенә күренәме? Улай тиһәң, ағаслыҡ араһынан ҡапыл атылып килеп сыҡҡан Һөтлөкәйҙе ыржайҙарҙың барыһы ла күрҙе, Һортой уның улының һунарына ҡамасауларға яҫҡынғанын күреп, ситкәрәк ҡайырырға ла маташты, Һөтлөкәй уның башы осонан һикереп үтеп, Һәүеректең алдына килеп төштө. Ҡан туйы башланды. Тертелдәк кенә яратҡан өләсәһен күреп өлгөрмәне. Үҙенең нисек итеп ыржайҙарҙың ауыҙынан ҡотола алыуының сәбәбен дә аңламаны. Өләсәһенең ғүмер эстафетаһын ошо рәүешле итеп ейәнсәренә тапшырғанын да белмәне. Ул ағаслыҡ аша сығып, күптән инде үр башына сыҡҡан тоҡомдаштарына барып ҡушылды. * * * Ҡан туйы бик оҙаҡҡа һуҙылманы. Хатта Һөтлөкәйҙең ҡайнар ҡанын да эсеп өлгөрмәне Тимертырнаҡ. Барыһына шаһит булған инә бүре Һортой ҡанһырап ятҡан Һөтлөкәй янына яҡын да килмәне. Уның аяҡтарын ниҙер бығауланы. Шул саҡ ҡапыл мылтыҡ шартлауы һәм һунарсыларҙың һай-һайтлап саңғыла үрҙән төшөп килеүе ыржайҙарҙы ҡорбанын ҡалдырып китергә мәжбүр итте. Һөтлөкәйҙең итен яҡындағы ауыл эттәре ашап кинәнде. Төҙтәкәләрҙен ниәте бик етди ине. Улар ыржайҙарҙы ялан еренә сыҡҡансы саңғыла ҡыуып йөрөттө, тигеҙгә сыҡҡас, уларҙың артынан һыбайлылар төштө. Төҙтәкәләр уларҙы икешәрләп ҡыуҙы. Тәүҙә берәүҙәре-нең аттары арый, уларҙы икенселәр алмаштыра. Бүре ҡыуыу эстафетаһының һуңғы сиратына эләккән аталы-уллы Мырҙағәле менән Айтуған Аласовтар дүртенсе көн тигәндә тамам хәлдән тайған ыржайҙарҙы ҡурсаулыҡ сигендә ҡыуып етте. Йәше етмештән уҙған атай кеше улына үҙенең һунарсы оҫталығын өйрәтергә теләп, үҙе ҡыуып еткән бүрене Айтуғандың һуғып алыуын теләп, атының башын ситкә борҙо. Бүре һуғыу эстафетаһын ул улы Айтуғанға тапшырҙы. Ун етеһе тулған Айтуған, шулай итеп, үҙ ғүмерендә тәүге тапҡыр бүре һуғып алды. Тик теле ауыҙынан сығып, хәлһеҙләнгән бүрене инде ҡыуып еттем тигәнендә икенсе бер ҡарт бүренең ҡайҙандыр килеп сығып, йәшерәгенә ҡасырға мөмкинлек биреүенен сәбәбен генә аңлай алманы ул. Көсөгө Һәүерек урынына суҡмар аҫтына ятыусы инә бүре Һортой ине. – Атай, ә ҡарт инә бүре нишләп үҙе теләп суҡмар аҫтына килеп инде ул? – тип һораны ул Һортойҙоң тиреһен һыҙырған саҡта. – Белмәйем, ә ниңә мин үҙем һуға торған бүрене һинән һуҡтырҙым һуң, улай булғас? – тип атай кеше улының һорауына һорау менән яуап бирҙе. Аталы-уллы Аласовтар дүрт көн буйына әллә нисә атты арытып, һунар ҡомарына бирелеп, бер генә нәмәне иҫенән сығарған икән. Улар, баҡтиһәң, бүрене ҡурсаулыҡ эсендә һуғып алған. Ҡурсаулыҡ һаҡсылары погонлы Төҙтәкәләр менән Мырҙағәленең йортона таңнамаҙҙан килеп акт төҙөнө. Аңлатманы Мырҙағәле яҙҙы, актҡа ла ул үҙе ҡул ҡуйҙы. Барыһын да үҙ өҫтөнә алды. «Һунарға яңғыҙым сыҡтым», тип яҙҙы ул тәртип һаҡсылары талап иткән аңлатмаға. «Айтуғанға әле йәшәргә лә йәшәргә, ниңә биографияһын боҙорға, уға әле алдағы йылда институтҡа инергә», тип уйланы атай кеше. Был саҡта Айтуған һунар хәтирәләренә бирелеп, татлы төштәр күреп йоҡлай ине. Тереклекте мәңгелек менән тоташтырыусы эстафета дауам итә... Фото: z-museum.ru Автор:"ҺӘНӘК" журналы Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Башҡортостан “Экология” милли проекты сиктәрендә 2019 йылдан “Урмандарҙы һаҡлау” федераль проектында ҡатнаша. Урман хужалығы үҫтереү буйынса аныҡ маҡсаттар ҡуйылған – “2024 йылға ағасты ҡырҡыу һәм ултыртыу нисбәте 100 процентҡа тиңләшергә тейеш”. Башҡортостан Урман хужалығы министрлығынан белдереүҙәренсә, төбәк проектының быйылға ҡуйылған барлыҡ маҡсатлы күрһәткестәре арттырып үтәлгән. Йәғни быйыл план буйынса ҡырҡылған ағас нисбәтенә ҡарата 97,3 процент урман тергеҙеү планлаштырылһа, урман хеҙмәткәрҙәре уны 106,5 процентҡа еткергән. “Урмандарҙы һаҡлау “ төбәк проектына ярашлы 14,2 мең гектар майҙанда ағас ултыртыу эштәре атҡарылырға тейеш булһа, урмансылар был һанды 14,9 мең гектарға еткергән. Ә 2019 йылда 13,9 мең гектар майҙанда ағас әҙерләү эштәре алып барылған. Йылайыр, Белорет, Ҡариҙел, Баймаҡ, Бөрйән райондарында ағас күпләп әҙерләнә, шуға ла нәҡ ошо райондарҙа урман тергеҙеү эштәре күпләп алып барылған. Ҡырҡылған участкаларҙа ағас ултыртыу һәм ҡороған йәш үҫентеләрҙе яңынан сәсеү өсөн 2,075 тонна (122 процент) орлоҡ һаҡламы булдырылған. Бынан тыш, республикала көсөргәнешле янғын миҙгеле булыуға ҡарамаҫтан, урмандарға килтерелгән зыян 7,3 миллион һум тәшкил иткән. “Урмандарҙы һаҡлау” федераль проекты буйынса күрһәткес үтәлгән, йәғни йыл һөҙөмтәһе буйынса ундай юғалтыуҙар 18,3 миллион һумдан артырға тейеш булмаған. Әлбиттә, йәшел ҡалҡанды һаҡлап ҡалыуҙа федераль проект сиктәрендә алынған һәм хәүефле миҙгел башланғансы ведомствоға ҡараған учреждениеларға тапшырылған яңы янғын һүндереү техникаһының ярҙамы ҙур була. Урман хужалығы министрлығы берләшмәләре һәм ведомство-ара хеҙмәттәшлек алып барыу янғындарҙы ваҡытында һүндереүгә ҙур өлөш индерә. Әйтергә кәрәк, “Экология” милли проекты Рәсәй Президенты Владимир Путиндың май указадарына ярашлы уңышлы тормошҡа ашырыла. Автор фотоһы. #национальныепроекты#нацпроекты #региональныепроекты#регпроекты#нацпроектыБашкортостан#сохранениелесов #ЗеленаяБашкирия Автор: Рәмилә Мусина https://bash.rbsmi.ru/articles/milli-proekttar/Mi-gel-auir-bul-a-la-607810/ Читайте нас в © 2008-2020 «Аманат» Республика балалар-үҫмерҙәр журналының сайты. Сайт Республиканского детско-юношеского журнала «Аманат». Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан".
Башҡортостан Президенты Рөстәм Хәмитов һәм “Төньяҡ диңгеҙ юлы” банкыһының Директорҙар советы рәйесе Аркадий Ротенберг финанс-кредит мөнәсәбәттәре өлкәһендә Башҡортостан Республикаһының төҙөлөш комплексы, торлаҡ-коммуналь хужалыҡ, бәләкәй эшҡыуарлыҡ субъекттарына ярҙам күрһәтеү ойошмалары менән үҙ-ара эш итеү буйынса Яҡтарҙың ниәттәре тураһындағы килешеүгә ҡул ҡуйҙы. Дәүләт-шәхси партнерлыҡ нигеҙендә Башҡортостан Республикаһы, бер яҡтан, “Төньяҡ диңгеҙ юлы” һәм “Инвестиция капиталы” банкылары, икенсе яҡтан, республика территорияһында торлаҡ төҙөлөшөн, торлаҡ-коммуналь хужалыҡты, бәләкәй эшҡыуарлыҡ субъекттарын, автомобиль юлдары һалыуҙы үҫтереүгә булышлыҡ итәсәк. Шул уҡ ваҡытта банкылар ҡыҫҡа ваҡытлы кредитлауҙы, бәләкәй эшҡыуарлыҡ субъекттары, төҙөлөш комплексы һәм торлаҡ-коммуналь хужалыҡ предприятиелары өсөн инвестиция программаларын һәм проекттарын тормошҡа ашырыуҙы тәьмин итеүсе финанс ойошмалары сифатында эш итергә әҙер. Килешеү биш йылға төҙөлә һәм киләсәктә оҙайтылыуы мөмкин. Белешмә өсөн. “Төньяҡ диңгеҙ юлы” банкыһы 2001 йылда ойошторола. Уның подразделениелары селтәре Рәсәйҙең 24 төбәгендә урынлашҡан һәм 85 офисты үҙ эсенә ала. “Профиль” журналы мәғлүмәттәренә (2010 йылдың 31 авгусындағы 31-се һан) ҡарағанда, финанс учреждениеһы илдең иң ышаныслы кредит ойошмалары рейтингында алтынсы урынды биләй. Быйыл августа “Moody’s” халыҡ-ара рейтинг агентлығы банкыға әүәлерәк бирелгән рейтингыларҙы раҫланы: финанс ышаныслылыҡ – Е+ кимәлендә, депозиттар буйынса – В3/Not prime, милли шкала буйынса кредит һәләтлелеге – Baa3.ru. Бөтә рейтингылар буйынса күҙаллау – “тотороҡло”. Автор:"Башинформ" Теги:бр президентыкилешеүҙәрбанктар Читайте нас в Рубрики Йәмғиәт Спорт Иҡтисад Хәл-ваҡиғалар Мәҙәниәт Сәйәсәт Лонгрид Электрон почта [email protected] Адресы 450077, Уфа, Кирова, 45 Реклама хеҙмәте (347) 250-11-11 Редакция (347) 250-07-28 Ҡабул итеү бүлмәһе (347) 250-05-07 Хеҙмәттәшлек (347) 250-06-14 Кадрҙар бүлеге [email protected] Кире бәйләнеш © 1992-2022 АО ИА «Башинформ». Свидетельство о регистрации СМИ № ТУ 02-01609 от 25.09.2017 г., выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Вся информация и материалы, размещенные на сайте www.bashinform.ru защищены международным и российским законодательством об авторском праве и смежных правах. 18+ запрещено для детей. При перепечатке или цитировании ссылка на ИА «Башинформ» обязательна. Для интернет-изданий и социальных сетей прямая активная гиперссылка обязательна. Использование логотипа ИА «Башинформ» в целях, не связанных с ссылкой на агентство при перепечатке или цитировании, допускается только с письменного разрешения АО ИА «Башинформ».
27 - Март сәуди әрәбистан вә мисир һәрбий парахотлири йәмән деңиз тәвәликигә қарап йолға чиққан. Америка авазиниң хәвәр қилишичә, мәзкур һәрбий парахотлар баб әдән (баб әл - мәндаб) боғузиға келип бу җайдики истратегийәлик деңиз йолини игиләйдикән. Мисир һәрбий даирилири бирләшмә агентлиқиға һәрбий парахотлириниң деңиз боғузиға йеқинлашқан яки берип болған болуши мумкинликини билдүргән. Әдән боғузи қизил деңиз вә сувәйш қанилиға өтидиған муһим түгүнләрниң бири икән. Алдинқи күни сәуди әрәбистан башчилиқидики әрәб бирләшмә қошунлири йәмәндики шиәләрдин тәшкилләнгән әлһутһийюн қозғилаңчилирини һавадин бомбардиман қилған. Бомбардиманға 100 дин артуқ күрәшчи айропилан қатнашқанлиқи хәвәр қилған. Мәлуматларда һава һуҗумида әлһутһийюнларниң бир қисим радар вә һәрбий әслиһәлирини өз ичигә алған һәрбийләр игидарчилиқидики биналарға зәрбә берилгәнлики билдүрүлгән. Сәуди әрәбистан башчилиқидики бирләшмә әрәб армийисигә 10 әрәб дөлити аваз қошқан. 2012Йили йәмән президенти әли абдулла салеһ ағдурулғандин буян йәмән тоқунуш қайнимиға петип қалған иди. Америка авазниң хәвәр қилишичә, салеһ қозғилаңчи әлһутһийюнлар билән һәмкарлашқан вә йәмәнниң пайтәхтини игилигән вә йәмәнниң башқа җайлиридики сүннийләр тоқунушуп пүтүн йәмәнгә кеңийишкә башлиған иди. Мунасивәтлик хәвәрләр Қисқа хәвәрләр Әрминийәдә өктичиләр қораллиқ сақчи күчлиригә һуҗум қилди Хитай мутәхәссиси оттура шәрқтики “ғазатчи уйғурлар” ниң қайтип келишидин әндишә қилидиғанлиқини билдүрди Түркийә қатарда һәрбий база тәсис қилиду Көп дөләт рәһбәрлири сәуди падишаһи абдулланиң вапатиға тәзийә билдүрди Сәуди әрәбистан, б д т хәвпсизлик кеңишидә вәзипә елишни рәт қилди Көп көрүлгән хәвәрләр RFA Үрүмчидики от апитидә қаза қилған қәмәрнисахан абдураһман аилисниң паҗиәси “уйғур сиясити қанун лайиһәси” мутләқ үстүн аваз билән мақулланди Үрүмчидики сақчи хадимлири от апитидә ишиккә селинған қулупниң өлүм санини ашурғанлиқини етирап қилди Җәнубий австралийә парламенти д у қ һәйитигә бир қатар вәдиләрни бәргән Үрүмчидики паҗиә хитай миқясида кәң көләмлик наразилиқ намайишлириға пилтә болған Пикир қошуң Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.
Улы килеп ингәс, әсәһенең ҡыуаныуын күрһәгеҙ! Өтәләнеп барып, әйҙүкләп, эргәләренә ултыртты, хәлен белеште. Әйтерһең, ике-өс йыл күрмәгән инде. Иртән генә тамаҡ туйҙырып, кейенеп-яһанып сығып киткән, тип уйламаҫһың. Ә улыҡайы, Әхәтенең һуң бындай йылы ҡаршылауҙы көтмәгәнгәме, эйәк кенәһе һалынды ла төштө. Баҙап ҡалған ир: – Нимә эшләп ултыраһығыҙ? – тип кенә һорай алды. – Улыҡайым, һинең килеүеңә билмән бешебәреҙ, тип ултырабыҙ, – тине әсәһе. – Әллә башҡа мәшәҡәтегеҙ юҡмы? – тип аптыранды улы һаман, бер әсәһенә, бер ҡатынына ҡарап. -1- -2- -3- -4- -5- -6- -7- -8- -9- -10- -11- -12- -13- -14- ҺИН ТҮГЕЛМЕ ИР ҠАТЫНЫ? Хикәйә Дүртенсе бүлек. Улы килеп ингәс, әсәһенең ҡыуаныуын күрһәгеҙ! Өтәләнеп барып, әйҙүкләп, эргәләренә ултыртты, хәлен белеште. Әйтерһең, ике-өс йыл күрмәгән инде. Иртән генә тамаҡ туйҙырып, кейенеп-яһанып сығып киткән, тип уйламаҫһың. Ә улыҡайы, Әхәтенең һуң бындай йылы ҡаршылауҙы көтмәгәнгәме, эйәк кенәһе һалынды ла төштө. Баҙап ҡалған ир: – Нимә эшләп ултыраһығыҙ? – тип кенә һорай алды. – Улыҡайым, һинең килеүеңә билмән бешебәреҙ, тип ултырабыҙ, – тине әсәһе. – Әллә башҡа мәшәҡәтегеҙ юҡмы? – тип аптыранды улы һаман, бер әсәһенә, бер ҡатынына ҡарап. – Нисек, юлдарың уңдымы? – тине Сания тауышына һиҙелер-һиҙелмәҫ мыҫҡыллау ишараты һалып. Әхәт нимә эшләһен инде? Әхәт һаман да иҫенә килә алмай. Ә бик ҡыҙыу мөнәсәбәт асыҡларға, ҡатынына алдан әҙерләнгән һүҙҙәр әйтергә, әсәһенән ныҡлы яҡлау табырға өмөтләнеп килеп ингәйне. Нимә әйтәһең, ир бит инде, ә бында “ир” ҡатын ултыра. Уларҙың икеһенең мөнәсәбәтен ҡәйнә айыра ала, ә әсәһе – яҡынайта. – Туҡта, ултырмайым әле, – тип әсәһе, һикереп тороп, сыҡты ла, аш бүлмәһендә шатыр-шотор килә башланы. Әхәт, һағайып, Санияға ҡараны: – Һин әсәйгә әллә бер нимә лә әйтмәнеңме? – Былай уҡыған кешеһең, йәшең дә бара, Әхәт, был хаҡта үҙең нисек уйлайһың? – Әсәйгә барыһын да һөйләп бөткәнһең дә, тик яҡлау таба алмағанһың, – тип мөңгөрләне Әхәт, – үҙең беләһең, әсәй, барыбер, мине яҡлаясаҡ. – Эйе, яҡлаясаҡ, мин шикләнмәйем, яҡлауынан мәхрүм итмәҫ. Тик ул минең һинең турала әйткәндең ундан бер өлөшөн генә ишетһә лә, һине яҡлап тормаясаҡ, ошонда һуҙылып ятасаҡ, тиҙ ярҙам килеп етәсәк, табиптар, өтәләнеп, тегеләй-былай йүгерешәсәк. Әлбиттә, мин аптыранып торасаҡмын. Ләкин мин һинең әсәйеңде тереләй һуйғым килмәй. Мин – һинең ҡатының. Нисек кенә ауыр булмаһын, һиңә ҡарата нәфтрәтем күҙ алдында ташып торһа ла, мин һине һуңғы сиккә тиклем яҡларға бурыслы. Ә һин, Әхәт, күреп торам, быны беләһең, мине йыуаш итәһең һәм шуны уҫал ниәттә файҙаланаһың. Әгәр шулай булмаһа, адресты биреп, Рәйфәне миңә ебәрмәҫ инең. – Рәйфә өсөн борсолма, ул беҙҙең мәшәҡәт түгел, – тип мөңгөрләне һаман да Әхәт, – тәүҙә асыҡларға кәрәк әле, уның балаһы кемдән икән, әллә Байгилдин, әллә Аҡкилдин. Һәр хәлдә, ДНК анализы яһатырлыҡ ҡына, мин аҡса табырмын. – Эйе, шиклнмәйем, аҡсаһын да табырһың, бәлки ул бала һинеке лә түгелдер. Һуң, ул ҡатын бит, ярҙам эҙләп, миңә килгән. Бында йөрөмә, кәрәгең юҡ, тип һөрөп сығарайыммы? Ярай, һөрөп тә сығарҙым, ти. Ул ҡайҙа барасаҡ, беләһеңме? Һинең әсәйеңде эҙләп киләсәк. Ә был һиңә кәрәкме, Әхәт, уйлап ҡара әле. Шунан һуң, миллиондар менән эш итәһең икән, ә үҙеңдең өҫтөңдә йүнле кейемең, йөрөргә йүнле машинаң да юҡ. Ул тиклем аҡсаны ҡайҙа ҡуяһың һин? – Мин ауырыйым, – тине Әхәт, төшөнкө тауыш менән, ап-асыҡ әйтте, – эйе, ауырыйым. Ҡулыңдан килһә, ҡотҡар мине, дауала. – Ә нимә булды, Әхәт? – тине ҡатыны, һағайып. – Мин эскесе лә, наркоман да түгел, ләкин миңә уңайһыҙ, үҙемдең ғәйебемде таныйым. – Дауаханаға барҙыңмы һуң? – тип һораны Сания. – Бындай сир алдында дауахана көсһөҙ. – Күңелем һиҙә, һин, Әхәт... – Сания әйтеп өлгөрмәне, ҡыуанып, үҙ алдына һөйләнә-һөйләнә, Әминә ҡарсыҡ килеп инде: – Әхәт, мин, һеҙгә барып, бер аҙ торайым әле. Шатлыҡты күргәнем юҡ. Рәхмәт инде шул ауылды төҙөүселәргә. Шамонин, тип ҡушҡандарын ишеткәс, тәүҙән үк оҡшатмағайным. “Шатлыҡ” һүҙе матурыраҡ та инде, йәшәге килеп тора. Күптән саҡыраһығыҙ, берәр аҙна Шатлыҡ һауаһын һулайым әле. Теге ваҡыт килгәндә Әнисәбеҙ тауыҡтары тураһында һөйләгәйне, инде шуларҙы барып күрәйем, ҡулымдан ашатайым, тигәйнем. Бынауында бер ап-аҡтан кейенгән, ап-аҡ сәсле, ап-аҡ һаҡал-мыйыҡлы бер бабай көн дә сәғәт икелә сыға ла, күгәрсен ашата. Ни эшләп шул хәтлем күп ашатаһың, тигәйнем, күгәрсендәр – тыныслыҡ ҡошо, уларҙы ашатырға кәрәк, ти. Ә бына беҙҙең балконға ҡунып, бысратып бөтөүҙәрен белмәй. Сания үҙенекен уйлай. Төштән һуң дауаханаға инеп сығырға ине. Кеше күпме икән... Бер ике сәғәте әрәм була инде. Әллә аптекаға ғына һуғылырғамы? Шул арала Рәйфәгә шылтыратып, хәлен белеште. – Икенән һуң ҡыҙым ҡайта, шуны ашатырһың да, дәрескә ултырт, – тип үтенде. Тегеһе: – Ул мине тыңлармы икән? – тип һораны. – Ә мин уға кем тип өндәшәйем? – Әнисә, тип өндәш. Ҡыҙыҡ ҡына ҡатын. Әллә кеше менән аралашып өйрәнмәгән инде? Уф, Әхәтенең шуға ҡыҙығыуын әйт. Телефоны шылтыраны. Алыуға, асыулы тауыш менән: – Һеҙҙең ирегеҙҙең шуныңса-шуныңса бурысы бар. Уны ҡайтарыу тураһында уйлайһығыҙмы? Беҙҙең мәғлүмәттәргә ярашлы, һеҙҙең Шатлык ауылында йортоғоҙ бар. Уның хаҡы миллион ярым һум тәшкил итә, тинеләр. Теүәл хаҡын беҙҙең белгестәр асыҡлар. Ошо хаҡта һөйләшеү һәм ризалығығыҙҙы биреү өсөн, банктың бурыстарҙы мәжбүри ҡайтарыу бүлегенә килеүегеҙҙе көтәбеҙ... Башланды. Хәҙер көнө-төнө шылтыратасаҡтар, янаясаҡтар, эҙләйәсәктәр. Ҡатын, ауыр һулап, эргәһендә шым ғына тыңлап ултырған Әхәткә ҡараны. – Төшөндөңме? – тине ул. – Әсәйем Шатлыҡҡа барһа, тегеләр килеп төшһә, донъяның аҫтын өҫкә килтерерме икән? – Әлбиттә, килтерәсәк! Бөтә күршеләр беләсәк. Ҙур сумкаһын күтәреп, Әминә Зәкир ҡыҙы килеп инде: – Кейемдәремде ошонда тултырып алайым. Бер аҙна, тиһәгеҙ ҙә, ҡайтрмай тоторһоғоҙ әле, бәлки ай булып китер. Эх, мунсағыҙ ҙа булһа... – Борсолмағыҙ, ҡәйнәм, күрешләрҙең мунсаһы бар, беҙ улар менән бик һәйбәт йәшәйбеҙ, аҙна һайын саҡырып торалар. Ҡарсыҡ аш бүлмәһенә инеп китте. – Һин нимә уйлайһың? Һаман әсәйемде саҡыраһың. Хәҙер тегеләр килеп баҫһа, – тип аҙарынды Әхәт. – Эйе, хәҙер килеп баҫасаҡ улар. Һуң, ҡәйнәм бит ҡасанан бирле барам, тип һөйләнә, мин уға нимә тип әйтәйем? Барма, йөрөмә, өйөңдә ят, тип әйтәйемме? Ипләп кенә, үҙең һөйләшә алмайһыңмы? Өйөңдә йәш кәләшеңдең, мөлдөрәп, һине көтөп ултырғанын да онотма. Рәйфә мин түгел. Минең эшем бар, әлегә йәшәргә урыным бар. Ул, әсәйең килеп инеү менән, үҙенә ҡаратырға, йәлләтергә тырышасаҡ. Ҡайҙан табаһың һин шундайҙарҙы? Үҙе бер ҡайҙа ла эшләмәй, уҡымаған. Санияның күңеле болғанды. Әллә иртән берәй нәмә ашанымы икән? Нимә ашаны һуң әле? Былай артыҡ нәмә эләкмәне, шикелле. Ә дауахана... Ҡатын үҙенең сарсауын һиҙҙе. Аш бүлмәһенә үтеп, кружка алды ла, крандан ғына ағыҙып, һалҡын һыу эсте. – Аһ, килен, әллә һыуһағанһың инде? – тип һөйләнде ҡәйнәһе. – Мин Әхәткә ауырлы сағымда гел сарсай торғайным. Һыуҙы самаһыҙ эсеп, шешенеп киткәйнем. Туҡта әле, килен, әллә һин ауырлымы? Һыуҙы күп эсмә! – Юҡ, юҡ, ҡәйнәм, бер нәмә лә юҡ, көн эҫе бит, һыуһап ҡына киттем. – Ярай, улай ғына булһа... Хәйер, нисек улай ғына булһа... Ауырлы булһаң да, насар түгел. Сания залға үтте, Әхәт эргәһенә ултырҙы. – Ошо көндәрҙә беҙҙең яҙмыш хәл ителәсәк. Әхәт, һин нимә уйлайһың? Бурысыңды нисек түләргә самалайһың? Һиңә бит, һис юғы, эшкә тотонорға кәрәк. – Эш, эш, эш тә эш! Эшләп, кем байыған? Бында 30-40 меңгә бил бөгәһем юҡ! – Йә, Хоҙа! 30-40 меңгә бил бөгөргә теләмәй! Ә беләһеңме, мин күпме алам? Йылына утыҙ мең дә сыҡмай! Ана, туфлийым ултыра, күрәһеңме? Бөгөн булмаһа, иртәгә ул аяғымдан төшөп ҡаласаҡ. Уф, Хоҙайым! Был донъяла минән дә бәхетһеҙерәк бисә бармы икән!? Маршруткаға ултырайым, тиһәм, аҡсам юҡ. Йәйәүләп тә йөрөй алам. Йәйәү йөрөһәң, туфли туҙа. Миңә бит мәктәптә уҡыусылар алдына ла барып баҫырға кәрәк! Ә һин 30-40 меңгә бил бөгөргә теләмәйһең икән! – Ә һин минең өсөн борсолма, – тине Әхәт һауалы ғына. Мин үҙ мәшәҡәттәремде үҙем хәл итәм. Һин – үҙеңдекен ҡара. Миңә киләһең дә, ябырылаһың, киләһең дә, ябырылаһың. Түләрбеҙ, борсолма! Һинән аҡса һорап ултырғаным юҡ бит әле! Санияның телефоны шылтыраны. Таныш түгел номер, моғайын, банктандыр. Трубканы алды: – Тыңлайым! – Һаумыһығыҙ, һеҙҙең ирегеҙ, Байгилдин, шуныңса-шуныңса һум аҡса алғайны, шуны ҡайтарыу буйынса, һөйләшеү өсөн, банкка килеүегеҙҙе көтәбеҙ. – Беләм, – тине Сания, ауыр һулап, – Бурысын ҡайтарыу буйынса, Байгилдин Әхәт Сафа улының үҙе менән һөйләшегеҙ, – тип Сания трубканы һуалып ҡуйҙы. Тағы шылтыраталар. Ярай, күҙ һалды, мәктәптән икән. Мәктәп директоры шылтырата. – Сания Хәмит ҡыҙы, директор Фуат Сәлихович... – Һаумыһығыҙ, Фуат Сәлих улы, – тине Сания, мөмкин тиклем тыныс булырға тырышып... Дауамы: Бишенсе бүлек. ------------------------ Дуҫтар! Ошондай заманса, ҡыҙыҡлы һәм үҙенсәлекле әҫәрҙәрҙе көн һайын уҡып барырға теләһәгеҙ, беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы" Әгәр журналға яҙылмаған булһағыҙ, смартфон аша ғына яҙыла һалығыҙ: "Һәнәк" журналына яҙылыу төймәһе Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Аҡса – ул ни бары ҡағыҙ Тормошта ике юл менән уңышҡа, байлыҡҡа ирешеп була. Тәүге ысул – ихтыяр көсөн эшкә егеү. Алдыңа ҡуйған маҡсатҡа табан арымай-талмай барыу, осраған ҡаршылыҡтарҙы еңеп сыға белеү. Икенсе ысул – ағым хәлендә (потоковое состояние) булыу. Йәғни һиңә кәрәкле кешеләр, мөһим ваҡиғалар, бәхетле осраҡлыҡтар алдыңа сығып ҡына тора. Башыңа шәп идеялар, хәтәр фекерҙәр килә. Һөҙөмтәһе лә оҙаҡ көттөрмәй. Уйлап ҡараһаң, был әкиәт кеүек. Әммә түбәнге аң менән эш итә белһәң, ысынбарлыҡҡа әйләнә, имеш. Уңышҡа тәүге ысул ярҙамында өлгәшеү хаҡында беҙ бәләкәйҙән ишетеп үҫәбеҙ. Мәҡәлдәребеҙ ҙә шул хаҡта һөйләй. Ауырлыҡһыҙ ғына рәхәт йәшәү мөмкин түгел икәнлеге аңыбыҙға һеңгән. Күп кенә етәкселәр һәм эшҡыуарҙар һаулығын ҡорбан итеп булһа ла ихтыяр көсө аша эшләй. Әммә күпме генә тырышһалар ҙа, һөҙөмтәһе әллә ни түгел, йә оҙаҡҡа сыҙамай. Мул итеп аҡса тапһа ла, тормошоноң ҡайһылыр бер ере китек. Йәки байлығы бәхет килтермәй. Ни өсөн? Сөнки ысынында уның түбәнге аңы күп аҡса теләмәй. Ихтыяр көсө, тырышлыҡ, маҡсатҡа ынтылыусанлыҡ – шәпнәмәләр, әлбиттә. Таң менән тороп ал-ял белмәй эшләү, туҡтауһыҙ эҙләнеү, үҫешергә тырышыу, күп бурысты үҙ елкәңә ауҙарыу йә һис юғы ҡул аҫтындағыларҙы хәлдән килгәнсә “бөгөргә” тырышыу... Әммә иртәме-һуңмы кеше көсөргәнешле хәлдә ҡала. Юғары уңыштарға икенсерәк баҫҡыстарҙан да күтәрелергә мөмкин. Ул да булһа түбәнге аң мөмкинлектәрен файҙаланыу. Әммә был ысул да барыһына ла тап килмәй. Иң тәүҙә бер һорауға яуап бирегеҙ. “Был тормошта ниндәй генә хәл-ваҡиға булмаһын, улар һинең түбәнге аңдағы теләктәрең һөҙөмтәһе”. Ошо фекер менән килешәһегеҙме? Юҡ икән, мәҡәләне артабан уҡымағыҙ. Был ысул, ысынлап та, һеҙгә тап килмәй. Бәхет төрлө яҡлы Бер миҫал. Эшҡыуар ҙур йөк машинаһы менән ҡара-ҡаршы бәрелешә. Ир аяҡ-ҡулдары һынып ярты йыл дауаханала ята. Нисек иҫән ҡалдым әле, тип ғәжәпләнә. Түбәнге аң мөмкинлектәре тураһында өйрәнә башлағас ҡына, ни өсөн аварияға эләккәнен аңлай. Был фажиғәне үҙе теләгән! Баҡтиһәң, ул саҡта бизнесы дуҫтары менән алып барылған. Тора-бара иргә бергәләп эшләү оҡшамай башлай. Ләкин был хаҡта әйтеүҙе күҙ алдына ла килтерә алмай. Бергә лә ҡыйын, айырым эшләргә теләү хаҡында белдереүе лә оят. Һатлыҡйәнлек кеүек ҡабул ителәсәк! Ошо хаҡта әйтеүгә ҡарағанда, хатта авария еңелерәк һымаҡ тойола. Ир үҙенә үҙе проблема яһаған. Түбәнге аң беҙҙе һис һүҙһеҙ тыңлай бит ул. Тормошоңда нимә генә булмаһын – был һинең түбәнге аңдағы теләктәрең һөҙөмтәһе. Аҡса кәрәк тип уйлайһығыҙмы? Һеҙ быны ысынлап та теләйһегеҙме? Ә аҡса ни өсөн кәрәк ул? Аҡса – ул нимә теләйбеҙ, шуны һатып алыу һәм бынан ҡәнәғәтлек кисереү, бәхетле булыу. Ә бәхет өс нәмәнән: аҡса, үҫеш һәм мөхәббәттән ғибәрәт. Бәхетте доллар, баҫҡыс һәм йөрәк һүрәте менән билдәләргә мөмкин. Доллар – ул материя: машина, фатир, кейем, тән сәләмәтлеге. Йөрәк – ир менән ҡатын мөхәббәте, туғандарға, ғаиләгә ҡарата һөйөү, кешеләрҙең һеҙҙе яратыуы, ҡабул итеүе, үҙеңдең бүтәндәргә ҡарата йылы тойғоларың. Әгәр кеше тормошонда ошолар юҡ икән, бер ниндәй аҡса ла, үҫеш тә кешене бәхетле итә алмай. Гармония булмай. Ә баҫҡыс – рухи үҫеш. Рухи яҡтан сәләмәтлек. Әммә был йәһәттән үҫешеп тә, һөйөү һәм аҡса юҡ икән – бәхетлемен тип әйтеүе ауыр. Байлыҡ, карьера хаҡына мөхәббәтенән ваз кискәндәр була. Күп нәмәгә өлгәшә ул, әммә бәхетле тип әйтеп булмай. Кемдер рухи үҫеште генә һайлай. Тау-тау китаптар аҡтара, тормош асылына төшөнөргә тырыша. Тик бәхетле түгел. Арабыҙҙа иң мөһиме ғаиләм имен булһын, байлыҡ – бер айлыҡ тип йәшәгәндәр ҙә бар. Уларҙы ла рәхәт йәшәй тип әйтеп булмай. Тулыһынса бәхетле түгелдәр. Бәхет – кешенең бар йәһәттән дә үҫешеүе, бар яҡлап та ҡәнәғәт булыуы. Ғәйеп тойғоһо Тормошоң нисек һалынырына үҙеңде яуаплы тоя башлағас, һәр бер көнөң тик үҙеңдең генә теләктәреңдең һөҙөмтәһе икәнлеген аңлағас, ғәйеп тойғоларынан да арынырға өйрәнеү фарыз. Йәмғиәт беҙҙе яуаплы булырға өйрәтә. Әммә ғәйеп тойғоһон да һеңдерә. Кешенең күп аҡса теләүе беҙҙә насар ҡабул ителә. Ғәйепләп ҡарайбыҙ. Үҙебеҙҙе лә эстән генә ғәйепләйбеҙ. Оялыу тойғоһо кисерәбеҙ. Әммә беҙ бер нәмә өсөн дә ғәйепле түгел! Ни өсөн? Сөнки беҙҙең тормош – ул төпкөл аң һөҙөмтәһе. Ә төпкөл аң бер нисек тә яңылыша алмай. Шуға күрә, ғәйеп тойғоһо кисермәйенсә генә, үҙ өҫтөбөҙгә яуаплылыҡ алырға тейешбеҙ. Байлығы өсөн ғәйеп тойғоһо кисереү күптәргә хас. Сөнки беҙ ҡылыҡтарыбыҙҙы ғына түгел, үҙебеҙҙе лә ҡабул итә белмәйбеҙ. Ғәҙәттә, күп тренингыларҙа ғәйеп тойғоһонан ҡотолоу өсөн үҙеңә ниндәй ҙә булһа ҡиммәтле әйбер һатып алырға ҡушыла. Әммә төпкөл аң кимәлендә үҙ өҫтөңдә эшләмәһәң, был яҡшыға алып килмәй. Һөҙөмтәһе булмай. Күптәрҙә байҙарҙың образы ла ҡот осҡос. Хәлле кеше һимеҙ, йәмһеҙ, уҫал булып күҙ алдына баҫа. Әлбиттә, бер кемдең дә шундай булғыһы килмәй. Ни тиклем генә аҡса яратһаң да, байлыҡ образы кире икән – матди яҡтан уңыштарға өлгәшеү мөмкин түгел. Өлгәшкән хәлдә лә, ысынлап та ана шундайыраҡ бай булып ҡуйыуың ихтимал. Байлыҡҡа кире мөнәсәбәт бала саҡтан һалыныуы бар. Ниндәйҙер күңелһеҙ хәтирәләр барҙыр, бәлки. Шул уҡ ваҡытта, бәхет аҡсала түгел, иң мөһиме – һаулыҡ, тип үҙебеҙ ҙә бала аңына һеңдерәбеҙ. Мәҡәләне ошондай көләмәс менән тамамлағы килә. - Һинең ниндәй теләгең бар? - Өфөнән фатир һатып алыу! - Ләкин һаман алмағанһыңмы? - Юҡ. - Тимәк, һин төпкөл аң кимәлендә быны теләмәйһең. Иң мөһиме – ошо. Бер уйлаһаң – әкиәт кеүек. Әммә был, ысынлап та, шулай. Төпкөл аң алдамай. Ошо йәһәттән уйланып, өйрәнергә тырышайыҡ әле. Шоңҡар журналынан. Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Стәрлебаш шишмәләре" Газета зарегистрирована (ПИ №ТУ 02-01461 от 05.10.2015 г.) в Управлении Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. УЧРЕДИТЕЛИ: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан, Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Арып-талып эштән ҡайтып киләм. Ҡолағымда һаман да балаларҙың геүләгән, көлгән, шаярышҡан, хатта илашҡан тауыштары сыңлай. Балалар баҡсаһында тәрбиәсе ярҙамсыһы булып эшләйем мин. Быйыл ғына педколледж бөткән тәжрибәһеҙ ҡыҙ кешенең шунан артығыраҡҡа дәғүә итергә хаҡы юҡлығын аңлатып, һағайып ҡына эшкә алдылар. Берәй йылдан ҡарап-ҡарабыҙ, йәнәһе. Әсәйем ҙурыраҡ ерҙә эшләһә, тәжрибә һорап тормаҫтар ине. Сөнки ҡайһы бер курсташташтар (минән түбәнерәк уҡығандары ла) ата-әсәләре, туғандары арҡаһында, үҙҙәре әйтмешләй «престижный» баҡсаларға эшкә инделәр. Ә минең техничка әсәй бер ни ҙә ҡыра алманы. Йә, сабыр итермен, ҡайҙа барайым. Уйлана-уйлана килеп, туҡталышымды онота яҙғанмын. Был туҡталышта йәштәр кафеһы урынлашҡан. Бер ҡасан да кешеһеҙ тормай. Минең тиңдәштәр, хатта йәшерәктәр бында ҡайнаша. Егеттәр һөйгәндәрен саҡыра. Тәмле ризыҡтар ашайҙарҙыр, һөйләшеп ултыралар, бейеп алалар. Бер-береһенән һоҡланыулы ҡараштарын айырып ала алмайҙар. Ҙур тәҙрәләр аша бөтәһе лә күренә. Шул урындан битараф ҡына үтә алмайым. Сихырланған һымаҡ көн дә туҡтайым, яртышар сәғәт ҡуҙғала алмай ҡарап торам. Үҙемде ҡупшы кейемдә, матур бер егет менән кафела ултырам тип күҙ алдына килтерәм. Ләкин минең яҡшы кейемдәрем дә, егетем дә юҡ. Өҫ-башымдың рәтле булмауы егет затынан айбанырға мәжбүр итә, хатта ҡиәфәтем бахырлыҡҡа тартым тиһәм дә була. Ташлама, дуҫым, китмә! Хикәйә. Тәскирә Даянова Атай күптән юҡ. Уның иҫереп ҡайтып ғауға ҡуптарыуы, унан ҡурҡып өҫтәл аҫтына инеп ҡасыуҙарым иҫемдә ҡалған. Әсәйем, ауылдан ҡалаға килеп уҡырға инә алмағас, техничка булып эшкә ҡалған ҡыҙ, зәңгәр күҙенә алданып эскесе егеткә кейәүгә сыҡҡан. Осон-осҡа ялғап оҙаҡ ҡына ятаҡта йәшәгәндәр. Атайҙан ҡалған изгелек, ул да булһа бер бүлмәле фатир. Төҙөүсе булған ул, шуға фатир ала алған. Әсәй уны иҫенә төшөрөргә яратмай, файҙаһынан зыяны күберәк булды, ти. Мин, минән ун йәшкә кесе ҡустым, өсөбөҙ йәшәйбеҙ. Әсәйем атай үлгәндә дүрт айлыҡ йөк менән тороп ҡалған. Ҡустым бер айлыҡ саҡта әсәйем эшкә сыҡты. Мәктәптән үлә яҙып ашығып ҡайтып керәм, әсәйем эшкә китергә әҙерләнеп кенә тора. Сөнки, килешеү буйынса яҡындағы поликлиникаға иҙән йыуырға йөрөй. Ҡустымды тәүҙә ныҡ яратманым. Уйнарға сығыу, әхирәттәр менән аралашыу тәтемәй, өй көбәге булып үҫтем. Тиңдәштәрем менән ҡатышып үҫмәгәс, бер ҡырағай инем инде. Энекәш уҡырға ингәнсе минең өҫтә ине, һаман да шулай. Хәйер, колледжда уҡығанда, ҡустымды ниһәйәт балалар баҡсаһына алдылар. Әсәй ике эштә өҙгөләнһә лә, барыбер, мантып китә алманыҡ. Әле миңә өмөтләнә. Мин бала сағымды ла, үҫмерлегемде, хәҙер килеп ҡыҙ ғүмеремде шулай йорт хеҙмәтсеһе һымаҡ үткәрергә тейешменме икән? Минең һымаҡ ғаиләлә үҫкән ҡыҙҙарҙың күпселеге юлдан яҙып, эсеү-тартыуға әүәҫләнеп бөттөләр, күрше- тирәлә йәшәүсе бер нисәһе мин уларға ҡушылмағас, үсегеп этләшеп тә йөрөнөләр. Берәүһе наркоманка булып теге донъяға киткәс, икенсеһе ҡайҙалыр олаҡты. Мин тыныс һуланым. Ләкин йәшлек үҙенекен итә. Күңел кемлегең менән иҫәпләшмәй. Егетем булһын ине, уның менән кафела ултырырға, киноға барырға, парктарҙа серләшеп йөрөргә теләйем дә бит. Тик былар буш хыял ғына. Әсәйемде беләм, минең юҡ ҡына эш хаҡымды ла ҡустым өсөн тотонасаҡ. Тинләп тигәндәй яңы компьютерға аҡса йыя. Мин тәрән көрһөндөм. Ҡайтырға кәрәк. Кеше бәхетенә күпме ауыҙ-һыуыңды ҡороторға була. - Һеҙҙең бик тә кафеға ингегеҙ киләме? – ҡаршымда оҙон ҡаҡса буйлы егет баҫып тора. Бик ябай ғына күренде. Өҫтөндә арзанлы джинсы менән ветровка. Тулҡынлы ҡара сәстәре матур икән, шундуҡ күҙгә ташланды. - - Кисә лә шунда тороп киттегеҙ, - тип дауам итә егет, - әйҙәгеҙ, мин саҡырам һеҙҙе. Әйҙә, беҙ ҙә инеп ултырайыҡ. Мин дә джинсы, ветровка кейгәнмен, бәлки, индермәҫтәр тип ҡурҡып китәм. - Былай инергә ярамаймы ни? - Ниңә ярамаһын. Был бит йәштәр төйәге. - Инәйек, булмаһа, - тиҙ үк ризалаша һалам, егетем уйынан ҡайта күрмәһен. Инәбеҙ, бәхеткә ҡаршы буш өҫтәл дә бар икән. - Исемең кем? – егет әллә нисек һөҙөп, һынап ҡарай. - Исемем боронғо минең. Өләсәй ҡушҡан. - Шулай ҙа, кем һуң? – егет ныҡыша бирә. - Халисә. Әсәйем Алиса итергә теләгән. Мулла эргәһендә торған өләсәй «Халисә», тип әйткән дә ҡуйған. Бына шулай. - Минең исемем тағы ла боронғораҡ – Сәфәрғәли. Ниңә тиһәң, минең предоктар ҡунаҡҡа китеп барғанда поезда табып алғандар. Ҡыҙыҡ, һүҙ артынан һүҙ ялғана, ултыра бирәбеҙ. Минең күңел күтәрелә. Егет мине нимә менән һыйлар икән? Күрше өҫтәлдә әллә ниндәй мин белмәгән ризыҡтар ашайҙар. Ниһәйәт, официант пәйҙә булды, егетем һутҡа заказ бирҙе. Минең ас ашҡаҙаным көтөрләп ымһынып ҡына ҡалды. Оҙаҡ ҡына ултырып һутты эсәбеҙ. Хатта һалмаҡ бейеү ҙә бейеп алдыҡ. Егет оҫта ғына йөрөтә, хәрәкәттәр бергә ҡушылды. Ул күптәнге танышым һымаҡ тойола ине. Ә былай минең егеттәр менән бейергә төшкәнем юҡ. Беҙҙең уҡыу йорто ҡыҙҙар монастыре менән бер бит. - Миңә ҡайтырға ваҡыт, - тинем, - әсәйемдән алдараҡ ҡайтып өлгөрөргә кәрәк. - Ҡыҙыҡ, хәҙерге заманда ла әсәй һүҙе менән йәшәгән ҡыҙҙар бармы ни? Гел шулай тыңлаусанһыңмы? - Тыңламай булмай. - Йә, улайһа, хуш, - Сәфәрғәли бик ҡәнәғәт төҫтә йылмая, шәкәрҙәй аҡ тештәре балҡый. * * * Егет кеше менән танышыуыма ике ай тирәһе үтеп бара. Аҙнаһына бер-ике осрашабыҙ. Шунан арттырып булмай. Мин әсәйемдең дөйөм ятаҡта дежур иткәнен көтәм. Ҡайһы бер ваҡыт Сәфәрғәли ниндәйҙер мәшәҡәттәр менән бәйле. Минең һорауыма мин дә ике эштәмен, ти. - Ниндәй эш һуң? - Береһен беләһең, урам һеперәм. Икесеһе – бер аҙ төҙөлөштә аҡса эшләп алам. Осрашһаҡ, ҡала ҡыҙырабыҙ, паркка һуғылабыҙ. Өшөп китһәк, кафеға инәбеҙ. Сәфәрғәли һәр ваҡыттағыса һут, морожный, ҡайһы ваҡыт минераль һыу менән генә һыйлай. Үҙенең яҙмышы менән таныштырҙы. - Мин өләсәй ҡулында үҫкән баламын, - тине ул. – Бер ышаныр кешем юҡ. Мәктәптән һуң уҡыуҙы дауам итеү мөмкин дә түгел ине. Йә ауылда бер төрлө лә эше юҡ. Әбей-бабайҙарға утын ярып, һыу ташып, бәрәңгеһен ҡаҙышып ҡына йөрөмәһәң… Себерҙә эшләр өсөн дә һөнәр кәрәк. Өфөгә бер дуҫым саҡырҙы. Юғары уҡыу йортонда уҡый. Эш табышып та бирҙе. Дворник булып эшләй башлағас шул тиклем шатландым. Арыу ғына бүлмә бирҙеләр, ышанырлыҡмы һуң? Әйткәндәй, бынан йыраҡ түгел. Әйҙә, ҡарап сыҡ һуң. Мин шатланып риза булдым. Аҫҡы ҡаттағы ҡап-ҡараңғы коридор буйлап барғас, Сәфәрғәли бер ишекте асты. Танауға күптән саф һауа инмәгән иҫке фатир еҫе бәрелде. Минең танау сирыуымды күреп егет форточкаһын аса һалды. Бүлмә, ысынлап та, ҙур ғына. Тимер карауат, өҫтәл, ике иҫке ултырғыс. Тумбочка өҫтөнә электр плитаһы ҡуйылған, эргәлә раковина. Иҫке генә сәйнүк, кәстрүл, ике стакан күренә. Мөйөшкә эш ҡоралдары һөйәп ҡуйылған. Койкала иҫке япма, юрған, мендәр. - Бына шул инде минең торлаҡ, - ти Сәфәрғәли эре генә. Күптәргә был тәтемәй. Эйе, арыу ғына йыһаздар, ремонт был бүлмәгә ҡот кертеп ебәрер ине. Ләкин ҡышҡы эңерҙә бында бер минут та ҡалғым килмәне. Сәфәрғәли ҙә ҡыҫтатып торманы. Мин күңел ҡайтыуын һиҙҙермәҫкә тырыштым. Ниңәлер әсәйем кәйефе килгәндә һөйләй торған әкиәттәр иҫкә төштө. Аждаһалар урлаған ҡыҙҙарҙы ҡанатлы толпарҙар менеп килеп азат иткән батыр егеттәр, шаһзадәләргә кейәүгә сыҡҡан Көлбикәләр хаҡында ине улар. Әсә кеше бик ярлы булһа ла ҡыҙын хәйерсегә бирергә теләмәй шул. Шуға ла ул мине ҡаты тота. «Һинең бар байлыһың – сафлығың, һылыулығың. Матур сепрәктәргә төрөнгән бисураларҙан ун артыҡһың»,- ти. Сәфәрғәли тыйнаҡ, сибәр егет булһа ла әсәйем өнәмәҫ тип ҡурҡам. Ни генә тимә, егетем бик оҡшай, хатта ғашиҡмын уға. Ул бит шундай баҫалҡы, уйсан, аҡыллы. Үҙен нәзәкәтле, матур тота белеүе иҫте китәрә. Минең ҡулымды күбәләк тотҡан төҫлө тыйнаҡ, һаҡ ҡына тота ул. Шул тиклем күп белә.Хатта уның ҡараңғы, төпкөл ауылдыҡы булыуына ышаным булмай. - Мин бик күп китап уҡыным, - ти ул. – Тәүҙә башҡортса, унан рус яҙыусыларын да, сит ил яҙыусыларын да уҡыным. Сөнки өләсәйҙең телевизоры юҡ ине. Ул дини кеше, телевизорзы «дәжжал», «иблис ҡотҡоһо» ти торғайны. Етәкләшеп күңелле генә киләбеҙ. Ул мине өйгә тиклем оҙатты. Тәүге тапҡыр ҡосаҡлап үҙенә ҡыҫты. Мин уның йөрәге ярһып типкәнен ишеттем. Үҙем дә баҙап киттем. Ҡолаҡ төбөндә генә: «Хуш әлегә, һөйөклөм минең,» - тип шыбырҙаны, уттай ҡайнар тыны яңағымдан өттө. Үбә-ҡалһа тип көттөм. Ләкин ул тиҙ генә ҡосағынан ысҡындырып китеп барҙы. Мин подъезд төбөндә оҙаҡ ҡына аптырап торҙом. Юҡ, мин уйлағанса ябай кеше түгелдер ул. Иртән, эшкә барғас, ғәжәп хайран ваҡиғалар булып алды. Төркөм бүлмәһен ҡарап сыҡҡас, баҡсаға килгән балаларҙы ҡабул итә башланым. Шул саҡ етәксебеҙ Зәйтүнә Исламовна килеп инде. Ни эшләп йөрөй тип ҡурҡа ҡалдым. Тик ул бөгөн бик яғымлы, миңә мәғәнәле итеп ҡарап алды ла мыйылдаҡ тауыш менән: - Аҡыллым, минең кабинетҡа ин әле, - тип китеп барҙы. Аптырарһың, уның өсөн буш урын һымаҡ ҡына күренә торғайным, шикелле, әле хатта үҙе саҡыра. - Ултыр әле, аҡыллым, - ти был мызылдап киткән күҙҙәрен миңә төбәп. Бына йыуан кәүҙәһен молҡотоп өҫтәл артына кереп ултырҙы. – Хәлисә, балаҡай, һинең бик тә тәрбиәсе булып эшләгең килә бит, - тип әйтте. Ни тиергә лә белмәй тора бирәм. - Йә, йә, ҡурҡма, яуап бир. - Килә лә бит… - Бына шулай тиген. Дипломыңдағы билдәләр ҙә иҫемдә бит әле. Яҡшы уҡығанһың. Имтихандарың да гел «бишле» генә. Өлкәндәр төркөмөндә тәрбиәсе булып эш башларһың, матурым. - Гөлфиә Харрасовнаға ни булған, сирләп киткәнме әллә? - Балаҡай, Харрасовнаға күптән ялға китергә ваҡыт. Алтмышҡа етте бит инде. Ут бөрсәһе кеүек балаларға әбей ҡарсыҡ түгел, бына һинең еүек йәш, тилбер тәрбиәсе кәрәк. Яңы педагогик алымдарҙы белеү зарур. Гөлфиә апайҙың - ҡарт, минең йәш булыуымды бөгөн генә күрҙеме икән Зәйтүнә Исламовна? Аптырап ҡаттым. - Йә, Халисә, уныш теләйем. Иртәгә төркөмдө ҡабул итерһең. Ҡыйын булып китте.Харрасовна миңә рәнйер һымаҡ. Уның эшен тартып алырмын тип башыма индергәнем юҡ ине. Үҙемде шулай йыуаттым да китеп барҙым. Күрше төркөмдә эшләгән Ирина ҡаршыма килеп сыҡты ла: - Ҡара һин уны, шымыҡай. Бер нимә лә һиҙҙермәй йөрөһәң дә белдем инде, - тип шаңҡытты. - Нимә һиҙҙермәнем? - Һаман да аңламаған кеше була. Хәтәр покровителең булған икән. Миллион ярымлыҡ машинала йөрөй. Белмәҫ инем, ишектән бергә индек. Һинең өсөн йөрөгәнен белдем, сөнки урлашып тыңлап торҙом, - тип бер тында таҡылдап ташланы. - Нимә, нимә, һис аңламайым? - Эй, ҡыланма инде, пожалуйста, - Ирина турһайып китеп барҙы. Оҙаҡ ҡаңғырып йөрөп булмай, көндәлек эштәремә тотондом. Таҡылдаҡ Иринаның фантазиялары күп булыр. Үҙ хыялдарына үҙе ышана хатта. * * * Бөгөн хеҙмәт хаҡы ала торған көн. Эштән һуң сауҙа үҙәгенә барырмын. Йүнлерәк итек алып кейергә күптән хыялланам. Шуға бөтә мәшәҡәттәремде еңеллек, теләк менән башҡарҙым, дәртем ташып торҙо. Матур, уңайлы кейем-һалым алырға теләү ҙә бер стимул икән. Эш көнөм бөткәс, өйгә ҡайтып тормай сауҙа үҙәгенә киттем. Бында килеп йөрөгәнем юҡ тиерлек. Бушҡа күҙ ҡыҙҙырып йөрөргә ваҡыт та, теләк тә юҡ ине. Бөгөн тәүәкәлләнем. Шатлығым арта ғына бара, сөнки иртәгә үк минең өсөн яңы тормош башланасаҡ. Шундай күтәренке күңел менән осоноп күтәрмәнән менеп барам. Ҡараһам, ҡаршыма туп-тура икәү килә. Затлы пальто, костюм, яҡшы ботинкалар кейгән егет – Сәфәрғәли бит. Шул инде – шул. Бөҙрә сәстәре, ҡош ҡанатындай ҡыйғас ҡаштары, ауыҙ-морондары бөтә уныҡы. Эргәһендә ҡатын-ҡыҙ. Баштан-аяҡ күгелйем шәшкегә төрөнгән, һап-һары сәстәре туны өҫтөнә һибелгән. Маникюрлы бармаҡтарына нәҙек-оҙон сигарет ҡыҫтырған. Беҙ үксәләре менән тек-тек баҫып килә. Ҡатҡанмын да ҡалғанмын. Ир кеше «был ниндәй бөжәк тағы?» тигән һымаҡ ҡына миңә күҙ һирпеп алды, үтеп тә киттеләр. Өнмө, төшмө? Ни күренеш булды һуң? Инде итек ҡайғыһы башымдан сығып осто. Был йомаҡты сисерлек хәлдә түгелмен. Кешегә кеше оҡшай тиһәң дә, шулай уҡ булмайҙыр ул. Ике һыу тамсыһы нисек – былар ҙа шулай уҡ оҡшаш. Ҡаңғырып торғансы ҡайтайым. Автобуста ултырғанда ике тапҡыр егетемде телефондан саҡырҙым. Юҡ, алмай. Оторо йәнем көйөп, һағышҡа баттым. Ҡайтып диванға ауҙым. Ҡыл ҡыймылдатмай хәлдән тайып яттым. Әсәйем ҡайтһа, тетмәмде тетә бит инде. Телефоным тауыш бирҙе. Сәфәрғәли! Уның тауышы төҫһөҙ, тоноҡ. - Һинең менән осрашам тигәйнем. Бара алмам, ахыры… Хөкөм көткәндәй тын тора бирәм. - Алло, ниңә өндәшмәйһең? Сәсрәп ауырып киттем дәһә. Бәлки үҙең килерһең… - Ни булды? – тип ҡысҡырып ебәрҙем. Тәнемә көс-ҡеүәт ҡайтты. - Һалҡын тейгәнгә оҡшай. Температура. - Мин хәҙер, көт. Тәүҙә аптекаға йүгерҙем. Ҡиммәтле, файҙалы тип һанаған дарыуҙар алдым. Әсәйемдең ҡурай еләк вареньеһын бер аҙ һалып алмағанға үкендем. Супермаркетҡа инеп һурпалыҡ тауыҡ алырға булдым, фрукты, кәнфит тә онотманым. Йән һөйгәнемә йәл түгел. Ишек шаҡыным. «Асыҡ»,- тигән тауыш ишеттем. Һөйгәнем бойоҡ ҡына ҡиәфәттә урында ята. Эргәһенә барып ултырып дарыуҙарымды эсерҙем. Тауыҡты бешерегә һалдым. Был эштәрҙе етеҙ генә башҡара һалып Сәфәрғәлиҙең янына килеп ултырҙым. Ул шатлыҡтан үҙгәреп киткән: күҙҙәре балҡый, йөҙөнә ҡуйы алһыулыҡ йүгергән. Ҡулдарын тотҡайным, улар уттай ҡыҙыу, хатта йөрәге сығып килгән кеүек. - Бик ныҡ ауырыйһың, ахыры, - мин ҡурҡа ҡалдым. - Эйе, бик ныҡ ныҡ ауырыйым шул. Ауырыуым – Хәлисә исемле ҡыҙ. Ҡыҙыулыҡ һине шашып һөйөүҙәндер ул, - күҙҙәремә тура ҡараны ла йәнгә инерлек итеп: - Халисәм, сыҡ миңә кейәүгә. Әйҙә иртәгә үк ЗАГС-ҡа ғариза бирәйек, - тине. Аптырап китеп ыҡ-мыҡ итеп торғандан һуң: - Әсәйемдең һине күргәне лә юҡ бит әле, - тип саҡ әйтә алдым. - Бөгөн үк күрәйек. - Һин ауырыу… - Һине күреү менән һауыҡтым. Дөрөҫө һине һағынып ауырып киткәнмендер. Миңә сыҡмаһаң, һағыштан һарыларға һабышырмын. - Тел биҫтәһе икәнһең. Улайҙыр тип уйламағайным. Белгең килһә, һине торговый центрҙа күрҙем. Ә уның ҡылы ла һелкенмәне. - Барған ерем түгел. Мин уға бөгөн күргән ваҡиғаны һөйләнем. - Оҡшаш кешеләр булалыр ул, - Сәфәрғәли аптыраманы ла. Тырыша торғас, ашты бешереп ашаныҡ. Тауыҡ һурпаһынан һуң егетем бөтөнләй күңелләнеп китте. Өҙмәй-ҡуймай беҙгә барып әсәйҙән минең ҡулды һорарға булды. Юлда барышлай егетем ап-аҡ хризантемалар алды. Ул һис тә ауырыуға оҡшамаған. Әсәй ныҡ асыулы ине. Ят кешене күреп үҙен тыйҙы. Кухняны ябып ҡуйып, шым булырға тырышып хәлде аңлаттым. Әсәйем сәсрәп китә яҙҙы. - Миңә бер йыл да ярҙам итмәй, ырғандап кейәүгә сығып китергә итәһеңме ни? Ашарымды ашмай, йоҡомдо йоҡламай нисек тә һине уҡытырға тырыштым. Эшләр, ситтән тороп ВУЗ-ға инер тип өмөтләндем. Бала күңеле – далала, тиҙәр шул. Ҡасан егет осратырға, ҡасан риза булырға өлгөрҙөң? Юҡ, һис юҡ… - Әсәй, әсәкәйем… Минең йәштә үҙең дә кейәүгә сыҡҡанһың. - Шуның өсөн ғүмер буйы үҙемде тиргәйем. - Үҙең эшләй алмағандарҙы минән үтәтергә тырышаһыңмы? Мин уны яратам. - Яратыу – үтә торған хис. - Әсәй, уны көттөрөп талашып тик торайыҡмы? - Нисек килеп ингән, шулай сығып та китер. - Әсәй, уның менән мине лә сығарып ебәрәсәкһең, - үҙемә үҙем аптырайым. Һис шулай ҡаршы телләшкәнем юҡ ине. Улай ҙа сәй ҡуйып, салат-фәлән тураныҡ, йомортҡа ҡурҙыҡ. Залда ҡустым менән Сәфәрғәли күптән таныш кешеләр һымаҡ компьютер алдында мөкиббән китеп ултыралар. Өҫтәл әҙерләгәндә ҡарай йөрөйөм, егетем компьютер менән хайран эш итә, ғүмер буйы шуның төбөндә ултырған тиерһең. Үҙе туҡтауһыҙ ҡустымды өйрәтә. Ауылдан килгәнемә йыл да юҡ ти, үҙе ҡайһылай оҫта. Әсәйем дә шым ғына тикшереп йөрөй. Сәй эстек, өҫтәлгә ҡуйылған ябай аштар ашалды. Сәфәрғәли үҙен бик нәзәкәтле, матур тотто. Аҡһөйәк нәҫеленән тип торорһоң. Аҙаҡтан: - Халисә менән бергә булмаһаҡ та, һеҙҙе ташламай һәр ваҡыт ярҙам итеп торормон, - тип һүҙен йомғаҡланы. Ҡурҡыуҙарым бушҡа сыҡты. Башта таш ҡая һымаҡ торған әсәйем йомшарҙы ла ҡуйҙы. Маҡсатына ирешкәс, егетем хушлашып ҡайтып китте. - Йә, ярар, алдағыһы яҡшы булһын. Бындай егет юлда аунап ятмай. Бер ҡулыңдан ысҡындырһаң, аҙаҡ илап ултырһаң да ундай кейәү осратмаҫһың. Дөйөм ятаҡтарҙа, әҙәм араларында егерме йыл эшләп кемдең кем икәнлеге күп күрелде. Унан килеп, Сәфәрғәли ауылда, наҙан өләсәй ҡулында тәрбиә алған егет түгел, уҡыған, яҡшы тәрбиә алған егет ул. Уҡыған, яҡшы тәрбиә алған кешеләр балаһылыр. Бәлки, ата-әсәләре менән үпкәләшеп йөрөгән ваҡытылыр. Әсәйем мине шулай аптыратты. Ни генә булһа ла мин үҙемде күктең етенсе ҡатында хис итә инем. Ғариза биргәндән һуң беҙгә йыш осрашырға тура килмәне. Мин эшемә сумдым, сөнки булдыҡлылығымды күһәтергә тейешмен. Кистәрем конспекттар яҙыу менән үтә ине. Сәфәрғәли бер нисә тапҡыр өйгә килеп китте. Уны минән былай ҡустым көтөп тора. Әйтерһең, ул ҡустым өсөн килә. Әйтергә онотоп торам, Сәфәрғәли ҡаҡсалығы, еңел кәүҙәле булыуы менән бөтөнләй йәш күренһә лә, минән ун йәшкә өлкән икән. Мин инде төпкә төшөп уйламаҫҡа тырышам. Күҙем бер юлы тонған инде. - Туй күлдәге алып бирә алмам, үпкәләмә, - ти егетем. – Йыйып ҡуйған бер аҙ аҡсам булһа ла, йәшәй башлағас кәрәк булыр. Әсәйем менән кәңәшләшеп, бик үк ҡиммәтле булмаған аҡ тауар һатып алып, үҙебеҙ күлдәк тегергә булып киттек. Бесеү-тегеүҙе аҙмы-күпме беләм, колледжда өйрәткәйнеләр. Тегеү машинаһы булмағас, ваҡ ҡына сәнсеп ҡул менән тектек. Харап матур килеп сыҡты. Муйын тирәһе самалы ғына асыҡ, тар ғына әүеркә ҡуйылған, тар еңле, осонда шулай уҡ әүеркә. Биле ҡыҫып, итәге ҡабарып тора. Үҙемә шул тиклем килешә. - Һылыу кәүҙәгә һоло тоғо ла килешә, - ти әсәйем. Ул шулай мин аңлап етмәгән һүҙҙәре менән аптыратып ҡуя. Ваҡыт үткәне һиҙелмәй ҙә ҡалды, яҙылышыр көн етте. Икебеҙ ҙә эштән көн һорап алдыҡ. Төштән һуң барырға тейешбеҙ. Үҙебеҙҙән башҡа бер кем дә булмаясаҡ. Иртүк тороп плитә янында өйөрөлдөк. Ҡайтҡас бер аҙ һыйланмай булмаҫ инде. Ни тиһәң дә донъяла бер була торған хәл. Сәғәт ике етеп килә. Мин тәҙрәгә күҙ һалып алам. Ана подъезд төбөнә туй өсөн биҙәлгән ҙур ап-аҡ машина килеп туҡтаны. Минән башҡа ла кейәүгә сығыусылар бар, күрәһең. Миңә бындай машина тәтемәһә лә, егетем «Жигули» менән киләсәк. Тик ниңәлер һаман килеп етмәй әле. Аҡ машинанан, туй күлдәген беләгенә һалған аҡ костюмлы егет сығып беҙҙең подъездға ҡарай атлағаны күҙемдең ҡыйығына салынып ҡала. Кеше бәхетенә күҙ ҡыҙҙырып ҡапланып тороп булмаҫ. Бер нисә минуттан ҡыңғырау шылтыраны. Кеше машинаһын ҡарайым тип, үҙемдекен күрмәй ҡалғанмындыр. Ишекте асһам, киң йылмайып Сәфәрғәлием, һөйгән йәрем тора. Ҡалай һылыу, күрмәләкле ул! Уның балҡып торған йөҙөнән ҡараштарымды ала алмай торам. Ниһәйәт, саҡ аңыма барып етә: ап-аҡ костюм кейгән, беләгенә чехол эсендәге туй күлдәген һалған кейәү ул да баһа! - Хәйерле көн, һөйөклөм! - Сәфәрғәли, аҡса әрәм итеп тормаҫҡа, прокатҡа костюм, күлдәк алмаҫҡа һөйләшкәйнек тә инде. Хайран ҡалырлыҡ машинаһын да яллағанһың. - Мине ишектән үткәрмәҫкә итәһеңме ни? Килеп еткән әсәйем дә артҡа ауып китә яҙа. - Ашыҡмайыҡ әле, беҙҙе сәғәт 3 – кә генә саҡырғандар. Минең һеҙгә һөйләһе һүҙҙәрем бар. Ошо көнгә тиклем асыҡламай йөрөгәнем өсөн ғәфү итегеҙ. Йә, Хоҙай, тағы нимә һөйләргә йыйына? Бөтәһе лә асыҡ бит инде. Ә Сәфәрғәли алмаш-тилмәш беҙгә ҡарап ала һөйләй башлай: - Халисә, мине аңла, ғәфү ит. Мин ҡурҡып ҡалтырана башланым. Егетем дауам итә: - Тыштағы машина, һиңә килтергән туй күлдәге прокатҡа алынған нәмәләр түгел, үҙемдең көсөм менән табылған мал. Сөнки мин дворник булып эшләмәйем, ә үҙемдең бизнесым бар. Ҙур ғына төҙөлөш ойошмаһы хужаһы мин. Алған һөнәрем төҙөлөш инженеры. Шөкөр, бизнесым сәскә ата. - Ә ниңә?..- мин әйтер һүҙемде әйтә алмай төйөлөп ҡалам. – Был алдау ни өсөн кәрәк булды? - Мине тыңла. Бер нисә тапҡыр өйләнергә уҡталдым. Тик ҡыҙҙарға үҙемдән алда аҡсам кәрәк булды. Шундай булыуҙарынан күңелем ҡайтып, бөтөнләй өйләнмәм тиһәм дә, бәхетемде йәнә бер һынарға булдым. Һине осраттым. Ә теге көндө, торговый центр эргәһендә, деловой партнерымдың ҡатыны ине. Әллә нисек осраҡлы ғына килеп осрашҡайныҡ, бәхетһеҙлеккә ҡаршы һин күреп ҡалдың. Йә, әкренләп ҡуҙғала башлайбыҙмы? Ресторан һөйләшелгән. Ҡунаҡтар ҙа йыйылалыр. - Ҡоҙа-ҡоҙағыйҙар менән танышмағанбыҙ, - тип ләпелдәгән булды әсәйем. - Улар сығышы менән ауылдыҡы. Институттан һуң өйләнешеп ҡалала ҡалғандар. - Халисә, ни эшләп ҡуҙғалмай ҡатып ултыраһың? Бәхетең баҫты бит. Юҡҡа ғына һине саф гәлсәрҙәй итеп үҫтермәгәнмен. - Ә мин бармайым. Мине алдарға кәрәкмәҫ ине. Йәнәһе, бай бизнесмен булғас, муйынына аҫылынып ятыр тип уйлаған. Минең менән тиң дәрәжәлә булған өсөн яҡын инең. Атылып тороп ишек төбөндәге кейемдәремә ташландым. Кинәт кенә албырған ҡалған Сәфәрғәли беләгемдән тотоп алып, ныҡ итеп үҙенә ҡыҫты. Күҙҙәремә һоро бәрхәт кеүек күҙҙәр баҡҡан. - Халисә, мин һинең яныңда булғанда үҙемдең кем икәнемде онота инем. Ябай бер ғашиҡ егеткә әйләнәм дә ҡуям. Ҡыҙ кеше генә түгел, тоғро дуҫым итеп тә тойҙом. Барлы-юҡлы хеҙмәт хаҡыңды тотоноп, миңә ҡиммәтле дарыуҙар алып килдең. Шуныһы бигерәк әсир итте.
(Created page with " '''Күбекмай'''- ҡайһы бер яҡтарҙа башҡорттар уны аҡмай тип атайҙар. Күбекмайҙы бешеү өсөн 15 лит...") 17:04, 11 ғинуар 2017 версияһы (төҙәтеү) (кире алыу) ZUFAr (әңг. \| өл.) (көбө) Киләһе үҙгәртеү → '''Иҫкәрмә:''' Күбекмайҙы эшләү өсөн махсус һауыт - [[:w:ba:Көбө\|көбө (көбөксәк)]] ҡулланалар. Хәҙер ундай һауыттар юҡ инде. Уның урынына йәйпәк, сөмөрәк эмаль һауыт ҡулланалар. Туҡыу өсөн ағастан бешкәк эшләп алалар. Ҡаймаҡты аҙ ғына әсетә биреп, яңы ойоған ҡатыҡҡа ҡушып, талғын ғына бешәләр. Ҡатыҡ һәр ваҡыт һөт йылыһындай ғына булып торорға тейеш.
Редакцияға район ауылдарында йәшәүсе уҡыусыларыбыҙҙан бөтәһе 115 квитанция күсермәһе килде. Уларҙың барыһы ла сираттағы “Аҙна һайын бүләк!” уйынында ҡатнашты. Ҡыҙғы ауылынан Хужаева — электр сәйнүге; Тирәкленән Шәмсетдин Фәйрүзов — йәшелсә турағыс; Архангелдән Әүхәҙи Фәхретдинов һыу һауыты отто. Бәхетле приз эйәләрен ихлас ҡотлайбыҙ! Бүләгегеҙҙе алырға килгәндә документтар (паспорт, СНИЛС, ИНН) килтереү мотлаҡ. Уйын дауам итә, “Инйәр”гә 6 айға яҙылыу квитанцияһын редакцияға ебәрергә онотмағыҙ. Мөхәрририәт. Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Инйәр" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации
Сәтләүек ҡабығын һыуҙа 20 минут тирәһе ҡайнатабыҙ. Һыуынғас, уны һөҙөп алабыҙ. Теш щеткаһын сәтләүекле ҡайнатмаға манып алабыҙ. Артабан уның менән теште ныҡ ҡына таҙалайбыҙ. Был процедураны көнөнә 3 тапҡыр, тештең таштары юҡҡа сыҡҡансы ҡабатлайбыҙ. Ике аҙнанан һуң һөҙөмтә һеҙҙе ҡыуандырыр. Сәтләүек ҡабығы бактерияларға ҡаршы көслө сара ла булып тора, шул уҡ ваҡытта эмаль тышын алама ҡатламдарҙан таҙартырға ла булышлыҡ итә. Шулай уҡ теш ҡаҙналары ҡанап торғанда ла файҙалы, елһенеү тиҙ юҡҡа сыға. Фото: асыҡ сығанаҡтарҙан Читайте нас в Сайт общественно-политической газеты «Торатау» города Ишимбая и Ишимбайского района Регистрационный номер ПИ ТУ02-01361. Свидетельство выдано Управлением Федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан от 24.07.2015 г.
90-сы йылдар уртаһында университетта уҡығандарҙан кемдәрҙе хәтерләйһең, тип һораһалар, мин һәр ваҡыт Шамил менән Земфираны иҫкә төшөрәм. Икеһе ике факультетта уҡыһалар ҙа, уҡыу йортона кергәндә лә, сыҡҡанда ла уларҙы гел етәкләшеп, йә ҡултыҡлашып йөрөгән килеш күрәм. Шундай матур , бер-береһенә пар килгән тип әйтерлек ине. Айырма шунда, Шамил – ауылдан. Ул университеттың сит-ят ҡағиҙәләренә ауырлыҡ менән инеп китте, яраҡлашты һәм үҙ урынын яуларға тырышты. Ә Земфира, ата-әсәһе генә түгел, олатай-өләсәләре ҡаланыҡы булғас, бында – күптән үҙ кеше. Шамил эргәһенә был һылыу ҡыҙ осраҡлы ғына килеп эләккән, шуға күрә ваҡыт үткәреү өсөн генә йөрөй, тип тә уйларға мөмкин ине. АРАЛАҒЫ БУШЛЫҠ Хикәйә Баһадир кәүҙәле Шамил, кешеләрҙән аша ҡарап торһа ла, һәр урынға иң тәүҙә барып етһә лә, уны яғымлы һәм тәрбиәле тип әйтеүе ауыр ине. Һөйләүҙәренә ҡарағанда, Земфира егетте кеше итеү, халыҡ араһына сығарыу өсөн, бик күп көс һалған. Беренсе курстан һуң ҡыҙ егетен, таныштырыу өсөн, ата-әсәһенә алып ҡайтып күрһәтергә батырсылыҡ иткән. Күрәһең, атай менән әсәй донъя күргән кешеләр булғандарҙыр. Ябай ғына итеп әйткәндә, үҙҙәренең яратҡан ҡыҙҙарын егете эргәһендә күрергә теләмәүҙәрен аңлатҡандар. Йөрәккә ҡушып буламы һуң инде, Земфира һөйгәненән баш тартмаған. Ошо нигеҙҙә бәхәс сыҡҡан. Ҡыҙ, атай йортон ҡалдырып, ҡуртымға фатир алып, үҙ аллы тормошҡа аяҡ баҫырға мәжбүр булған. Ул ғына ла түгел, фатирға һөйгәнен дә алып килеп, бөтөнләй башҡа сыҡҡан. Ғаиләне аҫырау өсөн, ситтән тороп уҡыуға күскән. Хәйер, әлегә ғаилә юҡ. Ике йәш йөрәк бер-береһенән башҡа йәшәй алмай. Шул йылдарҙағы баҙарҙарҙы хәтерләйһегеҙҙер. Берәүҙәр байыны, аҡсаға күмелде, әле лә шуның иҫәбенә йәшәйҙәр. Икенселәр йәйге эҫелә, һалҡын ҡышта ирен, балаларын аҫырайым, тип нисәмә ҡатын-ҡыҙ һаулығын юғалтты, бөлдө һәм үҙенең иң гүзәл сифаттарынан мәхрүм ҡалды. Быйма кейгән, ҡалын куртка, мамыҡ шәл ябынған Земфираны күреп, мин уны саҡ таныным. Танымаҫ инем, яғымлы тауышы менән, үҙе һатҡан тауарҙы маҡтай ине. Таныш тауыш, тип боролоп ҡараһам, төркөмөбөҙҙөң иң сибәр, сағыу, егеттәрҙең һушын алып йөрөгән ҡыҙыбыҙ, үҙенә генә хас ихласлыҡ менән, Ҡытайҙанмы, Төркиәнәнме килгән тауарын маҡтай һәм артыҡ нисәлер һум өсөн көрәшә. Һуңынан ишеттем, Шамилды уҡытыу, уны кеше итеү өсөн көрәшкән икән. Группалағы ҡыҙҙар һөйләп ултырҙы: “Ауыр-ауыр сумкаларын баҙарға күтәреп бара, шунда көнө буйы тора. Һата алмаған көндәре лә булған икән. Ә кистәрен ҡайҙалыр иҙән йыуа”. Ә Шамил уға таштай ауыр тоҡтарын ташырға ярҙам иткән, ашарға бешереп көтөп торған, иҙән йыуғанда күнәк менән һыу килтергән тип уйлайһығыҙмы? Юҡ, әлбиттә. Ундай эш Шамил һымаҡ бәһлеүән өсөн ят. Ул, баҙарҙа сауҙа итеү минең эшем түгел, тип баш тартҡан. Беҙ был хаҡта беләбеҙ, Земфираны – йәлләй, ә Шамилды ғәйепләй инек. Әлбиттә, Шамилды, ауыр уҡыны, көс-хәл менән дипломға барып етте, тип аҡларға булыр ине. Ләкин университетта үткән кисәләрҙә беҙ уны күрәбеҙ һәм Земфирабыҙҙы уйлайбыҙ. Ниңә үҙе менән эшкә йөрөтмәй икән, тип ғәжәпләнәбеҙ. Бына беҙ уҡып бөттөк, диплом алырға йыйынабыҙ. Күңелле мәшәҡәттәр менән тулы кисәлә Земфира менән Шамил һабаҡташыбыҙ ҙа күренеп ҡала. Тик улар бергә түгел. Икеһе – ике башта. Шамилдың һәр ваҡыттағыса бошмаҫ, көр кәйефле, һуңғы мода буйынса кейенгән, туҡ йөҙө шатлыҡ һәм ҡыуаныс бөркөп торған һымаҡ. Ә Земфира нисек? Уға, беҙҙең һымаҡ, 22 йәш, ул сәскә атҡан, күкрәп үҫкән гөл һымаҡ булырға тейеш. Ә беҙ кемде күрәбеҙ? Элекке һомғол буйлы, нескә билле, күҙҙәре нур, бәхет һәм ихласлыҡ сәсеп торған һылыу ҡыҙ урынына үҙен бик ҡарамаған һәм һаҡламаған ҡалын ғына кәүҙәле, ауыр эштән һәм мөнәсәбәттән гүзәллеген юғалтҡан моңһоу ҡарашлы ҡатын алдыбыҙға баҫа. Иң үкенеслеһе шул, ул үҙенең ниндәй хәлгә төшөүен белә, уңайһыҙлана, күҙҙәрен йәшерә һәм үҙен беҙҙең арала артыҡ итеп тоя. Бында Шамил менән Земфираны сағыштырыу ғәҙел булмаҫ һымаҡ. Нисек инде, ир-егет менән ҡатын-ҡыҙҙы ярыштырмаҡ кәрәк? Аҙаҡ улар бергәрәк ҡайтып киттеләр. Тик улар етәкләшмәне, бер-береһен ҡултыҡламаны, араларында тәрән бушлыҡ бар һымаҡ ине. Ғәҙәттә, бер-береһенән арыған, мөнәсәбәттәре һуңғы сиккә еткән, хатта йылы хистәрҙе үс, үпкә һәм нәфрәт алыштырған ир һәм ҡатын шулай атлай. Уларҙы алда бер изгелек тә көтмәй. Ғөмүмән, уларҙың киләсәге юҡ. Шулай ҙа, уларҙың бергәләп сығып китеүе беҙҙе ғәжәпләндермәй ҡалманы. Сөнки шундай хәлдәрҙән һуң улар һымаҡ йәштәр түгел, күпте күргән, һыналған никахтар тарала. Артабан нисек булғандыр, мин белмәйем. Улар хаҡында йүнле-башлы мәғлүмәттәр ишетелмәне. Үҙемсә юрап ҡуйғайным, Земфира икенсегә кейәүгә сыҡҡандыр. Шамил, эскелеккә бирелеп, үҙен юғалтҡандыр, тип шикләнгәйнем. Әйткәндәй, беҙҙең төркөм бик көслө булып сыҡты. Һабаҡташтарым, ябай егеттәр һәм ҡыҙҙар, бер ниндәй “йөнтәҫ ҡул”ға һыйынмайынса, үҙ-аллы ҡыйыу һәм әрһеҙ рәүештә юл ярҙылар. Ун йылдан һуң осршҡанда һабаҡташтарым яңы аяуһыҙ шарттарға шыпа яраҡлашҡан, эшкә мөкиббән киткән белгестәр ине. Тағы ла бер ун йылдан улар инде осрашыуға килергә лә ваҡыт таба алмаған, көндөң түгел, сәғәттең ҡәҙерен белгән эшмәкәрҙәр ине. Әлбиттә, беҙ Шамилды иҫкә төшөрҙөк. Ул тормошта үҙ урынын таба алмаған, ғаиләһенән дә уңмаған икән, тип ишеткәндәр. Хатта кемдер уны, төрмәлә ултыра тип ишеттем, тип хәбәр һалды, Ике йыл элек миңә лә Өфөгә юл асылды. Үҙем ойоштороуҙа ҡатнашҡан предприятиеның етәксеһе, мин идара итеүсе компанияның төп офисында мөмкинлектәремде күрһәтергә тейеш, тип тапты. Йәйҙең бер көнөндә һуң ғына эштән сыҡһам, эргәләге скверҙа ябыҡ ҡына, бөкөрәйә төшкән пеләш башлы бер ирҙе күреп ҡалдым һәм уның йөҙөндә таныш һыҙатарҙы сырамыттым. Мин уға ҡарап иҫәнләшкәндәй иттем дә, машинама ултырып китеп тә барҙым. Кем булды икән был? Бик таныш кеше һымаҡ. Әллә беҙҙең бер хеҙмәткәр булдымы? Улай тиһәң, уныҡы һымаҡ таушалған кейемдә беҙҙең офисҡа уны түгел, мине лә индерсмәйәсәктәр. Ярай, кәрәкһәм, табыр әле, тип уйланым да, оноттом. Икенсе көнөнә яҡындағы ҡалаларҙың береһенә командировкаға ебәрҙеләр. Өйгә һуң ғына ҡайттым. Тағы бер нисә көндән сыҡһам, сквер эргәһендә теге “таушалған” әҙәм һаман да тора һәм, тешһеҙ ауыҙарын йырып, йылмая. Ул ҡысҡырып миңә өндәште. Мин дә, йөҙөмә йылмайыу ғәләмәте сығарып, уны сәләмләнем. – Таныныңмы? – тине ул миңә, эргәмә килеп еткәс. – Таныным, әлбиттә! Һине лә күрер көн бар икән! – тинем. Ҡайҙан таныйым инде. Үҙем уңайһыҙланам, был әҙәмдең исемен иҫкә төшөрә алмайым бит. Етмәһә, офистан ҡарап торорҙар ҙа, беҙең был топ-менеджер ниндәй һуҡбай менән һөйләшеп тора икән, тип аптырашрҙар. Етмәһә, автомобилдән водитель килеп төштө. Кем һуң әле был? Хәтеремдең төбөндә, ышанысһыҙ ғына, бер исем күренгәндәй тойолдо. – Исемеңде оноттом, – тинем мин уңайһыҙланып ҡына. – Шамил! Мин – Шамил бит! – тине ул, мине ҡыуандырырға теләгәндәй! – Во! Иҫемә төштө! Ултыр, Шамил! Киттек! Биш йыл бергә уҡыған һабаҡташты нисек урамда ташлап китәһең? Әлбиттә, ресторан тураһында һүҙҙең булыуы мөмкин түгел. Юл ыңғайы кафелар етерлек. Мин, һөйләшеп ултырайыҡ, тип “Бәрәкәт”кә саҡырҙым. – Һин нимә? – тине ул ҡаты ғына. – Бында бит эсергә юҡ. – Ә мин эсмәйем, – тинем тыныс ҡына итеп. Эстән генә, бының менән, нисек итеп үпкәләтмәй генә хушлашыу юлдарын барлайым. Мин уны ашатып ҡына ҡотолормон, тип уйлағайным. Ул эсергә таптырғандай. Ярай, мин уны эсерә лә алам, ти. Ләкин эсергә көҫәп, иртәгә лә киләсәк. Әгәр аҡсалата бирһәм, шул уҡ хәл. Сөнки бындай ҡиәфәттәге кеше менә аралашыу миңә абруй өҫтәмәйәсәк. Мин ныҡыш булырға һәм “Бәрәкәт” менән сикләнергә ҡарар иттем. Һабаҡташтың йөҙө һүрелде: – Нисә йыл осрашҡаныбыҙ юҡ, бер “яртылыҡ” та рәтең юҡмы? – тип һөйләнде. – Аҡсаң юҡлығына ышанмайым, – тине ул минең өҫтәге кейемемә ҡарап. – Аҡсам әҙ. Алмағанмын, – тинем. Ул шунда уҡ кафе тупһаһында туҡталды. – Ҡара уны, мин дә ас, ләкин аҡсам юҡ. Ашарлыҡ ҡына табырбыҙ, – тинем. Кафеға кереп, бер мөйөштә урын алдыҡ. – Ни хәлдәһең, Шамил? – тинем мин уның таушалған йөҙөнә, танауындағы яра эҙенә, бер өлөшө ҡойолған, ҡалғандары һынған тештәренә күҙ һалып. – Насар! – тине ул, өҫтөндәге пинжәгенә күрһәтеп. – Күрмәйһеңме ни, ниндәй хәлдәмен. – Мин һине бик арыу итеп хәтерләйем. Айырыуса, уҡыған саҡта. – Һа! Һа! Һа!.. Ул ваҡытты мин дә һағынам. Май эсендәге бөйөр һымаҡ йөҙҙөм. Кешеләр ас, яланғас, ә мин өйҙә ҡаҙ бото ғына кимереп ятам, нимә теләйем, шуны һайлап алып кейәм. Хәтерләйһеңме? – Хәтерләмәй һуң! – Онотмағанһығыҙ икән. – Ә теге, кем әле, кәләшең... Һеҙ бергә йәшәнегеҙ... – тип һөйләшеүҙе Земфираға йүнәлтмәксемен. – Нурияны әйтәһеңме? – тип баҙап ҡалды был. – Һинең кәләшеңде ҡайҙан хәтерләйем. Беҙҙең группанан ине. – Ә, Земфирамы? Земфирочка? – Һеҙ етәкләшеп кенә йөрөй торғайнығыҙ. – Булды. Мин уны төштә күрәм. Беләһеңме, нисек итеп күрәм? Беҙ етәкләшеп йөрөйбөҙ. – Бәй, һеҙ бергә түгелме ни? – Ҡайҙан бергә булһын! Ул бит мине ҡыуҙы. Диплом алып ҡайтҡан көндө үк. Мин уға шул тиклем ышанғайным. Мине бер нимәһеҙ сығарып ебәрҙе. Ҡыҙымдың туйына ла саҡырманы. – Нисек? Һеҙҙең ҡыҙығыҙ бармы ни? – Ни эшләп булмаһын? Беҙ дүрт йыл йәшәнек бергә! Ул дүрт йылда мин тырышҡанмындыр инде. Эйе, туйға ла саҡырманы. – Ә хәҙер ҡайҙа ул? Земфираңды әйтәм. – Белмәйһеңме ни, ошонда “Земфира” маркаһы менән әллә күпме матурлыҡ салоны тота. Барып-барып ҡарағайным, яҡын ебәрмәй, ҡыҙҙы күрһәтмәй. Үҙен һаҡсыһы ҡарап ҡына йөрөтә. Ваҡытым бар ине, байтаҡ һөйләшеп ултырҙыҡ. Шамилдың тормошо бик ҡатмарлы булған. Ентекләп һөйләп тормайым. Ҡыҫҡа ғына итеп, яҙмыш был кешене бер ҙә аяп тормаған, тип кенә әйтәм. Уҡыған йылдарҙы, һабаҡташтарҙы иҫкә төшөрөп ултырҙыҡ. Эшкә урынлашыу буйынса үтенесе булды. – Ә ниңә дипломың буйынса эш ҡарамайһың, – тип һораным. – Уҡып бөткәне бирле, бер көн дә эшләмәнем. Һин минең нисек тамамлағанымды беләһең бит. Имтихан, йә зачет булһа, Земфира аҡса, йә виски тоттора ла ебәрә. Белгәнемде лә онотоп бөттөм инде. Шул бисә арҡаһында, белемһеҙ ҡалдым. – Хәҙер Земфираны ғәйепләргә итәһеңме? – Уның да ғәйебе бар. Мине, уҡытаһы урынға, үҙе менән теләһә-ҡайҙа йөрөттө. Хәҙер ана, ул ҡалала билдәле бизнес-вумен, ә мин бында асҡа-туҡ булып, бомж булып йөрйөм! – тип төкөрөктәрен сәсте ул. Һоғаланып ашаны, тәрилкәләге кәтлиттәрҙе сәйнәмәйенсә лә йотто. – Эш мәсьәләһе буйынса, уйлармын, – тинем. – Тағы ниндәй ярҙам кәрәк? – Миңә уңайһыҙ, – тине Шамил. – Ҡыйын булһа ла, һин мине Земфира янына алып бар әле. Бәлки һинең менән бергә ҡабул итер. Миңә күп кәрәкмәй. Ҡыҙым менән, исмаһам, бер осраштырһын, шунан һуң, ҡала эргәһендә коттеджда йәшәй икән. Мине шунда дворник булып йөрөй алмайымы ни? Мин бит күп тә ашамайым. Күреп тораһың, тештәрем юҡ. Үткәрелгән ит тә, туҡмас. Алманың алмаһын, хата ҡыярҙы ит турағыс аша үткәреп кенә ашай алам. Минең дә кеше һымаҡ ашағым, йәшәгем килә. Һин бит беләһең, минең ошо көнгә ҡалыуыма Земфира ғәйепле. Ул мине үҙенең иғтибары менән солған алды, үҙемә бер эш тә ҡалдырманы. Ә мин алдандым. Туп-тура, йәшләй генә ожмахҡа эләктем. Ғүмер буйы шулай булыр, тип уйланым. Була һиңә! Төрткөләп, сығарҙы ла ебәрҙе. Кеше хәҙер, ана, этен дә ҡыумай, приютҡа илтеп бирә. Аҙым һайын, кешене яратыу хаҡында һөйләйҙәр, ә мин урамда йөрөйөм. Шамил үҙе илай, услап салфетка алып, танауын һөртә, һоғаланып ашай һәм ҡулдары менән ауыҙын һыпыра ине. Ай-һай, белмәйем! Матурлыҡ салонының хужабикәһе бындай ҡиәфәттәге ирҙе ҡабул итерме икән? Ярай, барырбыҙ, ҡабул итерҙәр. Ә был тешһеҙҙе нисек үткәрерҙәр икән? Икенсе көнөнә мин Шамилды эйәртеп, “Эконом-класс” магазинына алып барҙым. Бергә уҡыған бәндәнән йәл түгел, бер ҡат кейендерҙем. Көҙгө алдына баҫҡас, үҙен танымай торҙо. Ҡара күҙлек кейҙергәс, күкрәктәрен киреп ебәргәс, кинола күрһәтелгән сәйәсмәндәрҙең тән һаҡсыһына оҡшағандай булды. Матурлыҡ салонының төп офисына “беҙҙең компанияның топ-менеджеры, сит илгә сәфәргә сығыу айҡанлы, үҙенең имиджын үҙгәртеү буйынса, ярҙам һорап мөрәжәғәт итә”, тигән электрон хат ебәрҙем. Бер сәғәт тә үтмәне, кискә саҡырыу килде. Шамил үҙе лә килеп етте, беҙ килеп етеүгә, һомғол буйлы, нескә билле, иҫ киткес сибәр, беҙ уҡыуға килгән ваҡытта күреп өйрәнгән Земфира үҙе, сығып, йылмайып ҡаршы алды. Икәүләшеп уның кабинетына үттек. Кофе һәм сәй индерҙеләр. – Ғәфү итегеҙ, Земфира ханым! – тинем мин. – Беҙ, күпме йәшәһәк тә, ҡайҙа ғына барһаҡ та, үткән ғүмеребеҙ беҙҙе һәр ваҡыт оҙатып йөрөй... – Аңланым! – тине ул, тимер тауыштары сығарып. – Һеҙҙең исемегеҙҙе, фамилияғыҙҙы ишеткәс тә, нимә янағанын һиҙҙем. Әгәр мөмкин булһа, шуны белегеҙ, һеҙ түгел, был кеше минең өсөн хәҙер юҡ! Уның менән үткәргән ғүмеремде, әрәм булған йылдарымды мин хәҙер нисәмә йылдар оноторға, юҡ итергә тырышам. Ә ул, ҡара шәүлә һымаҡ, алдыма килә лә баҫа. Һуң, һеҙ күрмәнегеҙме ни, мин – ҡатын-ҡыҙ, ошо бәһлеүән ирҙе биш йыл буйы кеше итергә тырыштым! Етәкләп йөрөттөм, үҙемде бүләк иттем! Атам-әсәм менән мөнәсәбәттәремде боҙҙом! – Земфира ханым! Илсегә үлем юҡ, тигән һымаҡ, мөнәсәбәттәр... – Һеҙ – минең кабинетымда! Иң тәүҙә тыңлағыҙ! Мин һеҙҙе саҡырып килтермәнем. Был кеше, әгәр минең тәрбиәмде, ҡурсалауамды аңлаһа һәм ҡабул итһә, ҡаланың иң бай кешеләренең береһенә әйләнер ине. Ләкин мин уны тәрбиәләй алманым. Минең ғәйебем шунда. Береһенән-береһе ауырыраҡ сумкаларымды һөйрәп, ҡышҡы һыуыҡтарҙа, йәйге ямғырҙарҙа сумкамды һөйрәп, баҙарға шыуышҡанда, мин, уны хәстәрләйем, уның киләсәген ҡайғыртам, тип үҙемде тынысландырҙым. Ә ул йоҡлап ятып ҡала торғайны. Кис ҡайтҡанда ла бер нәмә лә белмәй йоҡлай ине. Минең ғәйебем – уға, урамдан килгән кешегә, лайыҡлы булмаған уңайлыҡтар тыуҙырыуҙа ғына. Ә хәҙер, бик ҡыйын булһа ла, һеҙҙең менән хушлашырға рөхсәт итегеҙ. Хушығыҙ! Земфира ханым тороп баҫты ла, еңел генә атлап, кабинетынан сығып китте. Беҙ уның артынан эйәреп сығыуға, ул бейек, ҙур “Тойота”ға ултырҙы ла, юҡ булды. Икенсе көнөнә ул миңә шылтыратты: – Ғәфү итегеҙ, кисә ҡыҙыуыраҡ булдым шикелле. Эш буйынса, былай тип әйтә алам, имидж яңыртыу буйынса үтенесегеҙ булһа, мөрәжәғәт итә алаһығыҙ. Мин өндәшмәнем. ––––––––––––––––––– Дуҫтар! Көн һайын яңы әҫәр уҡырға теләһәгеҙ, беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы" Автор:Р. ҒӘЛИМОВ Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Башҡортостан быйыл да 6-11 синыф уҡыусыларынна профессиональ йүнәлеш биреүсе “Киләсәккә билет” проектында ҡатнаша. Ул “Белем биреү" милли проекты сиктәрендә тормошҡа ашырыла.Ул өс этаптан үтәсәк:Беренсеһе –үҙ йүнәлешеңде билдәләргә ярҙам итеүсе онлайн-тестИкенсеһе – практик сараларӨсөнсөһө – һөнәри үҫешкә булышлыҡ итеүсе индивидуаль уҡыу планы төҙөү өсөн персональ кәңәштәр. Мәғариф министры Айбулат Хажин белдереүенсә, уҡытыусылар һәм уҡыусылар тарафынан да проектҡа ҡыһыҡһыныу арта. #Национальныепректы#Миллипроекттар#Образование Башҡортостан быйыл да 6-11 синыф уҡыусыларынна профессиональ йүнәлеш биреүсе “Киләсәккә билет” проектында ҡатнаша. Ул “Белем биреү" милли проекты сиктәрендә тормошҡа ашырыла. Ул өс этаптан үтәсәк: Беренсеһе –үҙ йүнәлешеңде билдәләргә ярҙам итеүсе онлайн-тест Икенсеһе – практик саралар Өсөнсөһө – һөнәри үҫешкә булышлыҡ итеүсе индивидуаль уҡыу планы төҙөү өсөн персональ кәңәштәр. Мәғариф министры Айбулат Хажин белдереүенсә, уҡытыусылар һәм уҡыусылар тарафынан да проектҡа ҡыһыҡһыныу арта.
Көмөшкәсе Полицай көмөшкә ҡыуыусы бабай менән һөйләшә.– Көмөшкә ҡыуыуыңды туҡтат!– Ҡыуҙым, ҡыуам, ҡыуасаҡмын!– Төрмәгә ултыртам.– Улым ҡыуыр!– Уны ла ултыртабыҙ.– Ейәнем ҡыуасаҡ!– Ейәнеңде лә ултыртасаҡбыҙ.– Ул ултырыуға мин төрмәнән сығасаҡмын! Р. ИСЛАМОВ. Эсһәң шарап - эшең харап! Янғын Беҙҙең ауылда янғын сыҡты, бабай менән әбейҙең ғүмер буйы йәшәгән, балалар үҫтергән өйөнән нигеҙе генә тороп ҡалды. Ярай әле, үҙҙәре сығып өлгөргән, хатта ҡайһы бер әйберҙәрен “ҡыҙыл әтәс”тән һаҡлап ҡала алғандар. Уларҙы колхоз бөткәндән бирле бикле торған ҡунаҡханаға урынлаштырҙылар. Ах та ух килеп әбей ултыра, ҡулында – документтар, алтын-көмөш балдаҡтар, алҡалар, беләҙектәр. Бабайҙыҡында – китап. Ниндәйҙер олимпиадала еңгән өсөн балаларының береһенә бүләк ителгән Һәҙиә Дәүләтшинаның “Ырғыҙ” романы. Әбейе уның күҙен дә астырмай ороша: – Өйҙән йүнлерәк берәй әйбер алып сығырға башың етмәнеме ни? Сатлама һыуыҡта яланбаш тороп ҡалдың. Йә инде, тапҡан алып сығыр нәмә! Ҡөрьән булһа, тағы бер хәл. – Был китап миңә Ҡөрьәндән дә ҡәҙерлерәк. – Бабай китапты юғары күтәрә. – Белмәһәң – бел: бында беҙҙең ата-бабаларыбыҙҙың революцияға тиклем нисек йәшәүҙәре тураһында яҙылған. Кискә бабай лаяҡыл иҫерек ине. Баҡтиһәң, әбейенән йәшереп ҡара көнгә тип йыйған аҡсаһын ошо китапта һаҡлаған икән. А. ҒӘЙНУЛЛИН. Автор:"ҺӘНӘК" журналы Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Автобуста киләбеҙ. Халыҡ күп. Ҡыҙмаса булып алған ағай кешенең ҡайҙа, кемгә ҡунаҡҡа барғанын ғына түгел, тулы биографияһын, армиялағы батырлыҡтарын, эшләгән ерендә коллективтың уны нисек хөрмәт итеүен белеп бөттөк. Һүҙ запасы бөтөп киттеме, булмаған тауышы менән..... Автобуста киләбеҙ. Халыҡ күп. Ҡыҙмаса булып алған ағай кешенең ҡайҙа, кемгә ҡунаҡҡа барғанын ғына түгел, тулы биографияһын, армиялағы батырлыҡтарын, эшләгән ерендә коллективтың уны нисек хөрмәт итеүен белеп бөттөк. Һүҙ запасы бөтөп киттеме, булмаған тауышы менән йыр һуҙып маташты был. - Арыу йырлайыммы? – тип һорай бит әле үҙе. - Шәп ебәрәһең! - Ну, тауыш та һуң үҙеңдә! Шаяртыпмы, әллә мыҫҡыл итепме хуплаусылар табылғас, телдәр абзыйыбыҙ тағы ла көсәнеберәк йырлай башланы. Тауышы йәш әтәстең тәү тапҡыр ситән башына менеп ҡысҡырыуын да, берсә хатта быҙау мөңрәүен дә хәтерләтеп ҡуя ине. Яҙ килә лә китә, Ғүмер шулай үтә, Уфтанма, уфтанма, уфтанма... Ҡарәле, шундай матур йырҙы ла шул тиклем йәмһеҙ, итеп йырлап була икән! - Кобзондан арыуыраҡ ебәрә был! - Илата инде хәҙер! Юрамал осондороуҙы, мыҫҡыл итеп маҡтауҙарын аңлау хәлендә түгел ине был әҙәм. Көйөн дә, һүҙҙәрен дә боҙа-бутай йырлай-олой бирҙе. Инде концертты туҡтатыуҙы талап иткән күршеһенә екереп кенә ҡуйҙы. Тормошта ла тап шулай бит. Артыҡ маҡтау менән бәғзе берәүҙәрҙе осондороп ебәрәбеҙ. Ундай әҙәм түрә фәлән булып китһә, кеше яҙмыштары менән уйнай башлай. Уның арбаһына ултырған битараф халыҡҡа һуңынан уфтана-уфтана йырын йырларға, көйөнә бейергә тура килә. Маҡтамай ҡара, дошман, тәгәрмәскә таяҡ тыға тип ғәйепләп, арбанан төртөп төшөрөүҙәре лә бар бит.
Продукция сифаты буйынса даими эш, ассортиментты һәм тәьмин итеү географияһын киңәйтеү, етештереүҙе даими модернизациялау, яңы, заманса технологиялар индереү, өҫтәмә эш урындары булдырыу, партнерҙарҙан яҡшы репутация һәм юғары яуаплылыҡ – былар барыһы ла «Нефтемаш» тураһында. Продукция сифаты буйынса даими эш, ассортиментты һәм тәьмин итеү географияһын киңәйтеү, етештереүҙе даими модернизациялау, яңы, заманса технологиялар индереү, өҫтәмә эш урындары булдырыу, партнерҙарҙан яҡшы репутация һәм юғары яуаплылыҡ – былар барыһы ла «Нефтемаш» тураһында. Дәүләкән нефть машиналары төҙөү заводы республикабыҙҙағы алдынғы сәнәғәт предприятиеларының береһе исемен беренсе йыл ғына раҫламай. Бында беҙҙең ил өсөн генә түгел, Әзербайжан, Ҡаҙағстан кеүек сиктәш дәүләттәр өсөн дә нефть һәм газ сәнәғәте өсөн ҡорамалдар етештерелә. Юғары һәм тотороҡло сифат, тауар ебәреү сроктарын ваҡытында үтәү айҡанлы продукцияға һорау ҙур. Предприятие етәкселеге, инженер-техник звенонан эш цехтарына һәм подразделениеларына тиклем бөтә коллектив, юғары технологиялы ҡорамалдарҙы үҙләштереп, инфраструктураны камиллаштырып, һөнәри оҫталыҡтарын даими арттырып, юғары дәрәжәне һаҡлап ҡалыу өсөн күп көс һала. Йыл башынан эре габаритлы ҡорамалдар (газ һәм нефть сығарғанда ҡатмарлы һауа шарттарында эшләү өсөн тәғәйенләнгән, диаметры өс, оҙонлоғо ике метрҙан артыҡ баҫым аҫтында эшләүсе махсус һауыттар) етештереүсе, дөйөм майҙаны 2500 квадрат метр майҙанлы 2-се цех эшләй башланы. Хәҙерге ваҡытта яңы цехта сығарылған продукция дөйөм күләмдең 30 процентына етте. Бында заманса станоктар урынлаштырылған, улар араһында эре габаритлы объекттар өсөн махсус кантователь, гидравлик, ҡалай табаҡтарын бөгөүсе, дүрт валкалы машина бар, металды иретеп йәбештереү төрҙәрен камиллаштырыу, нефть-газ ҡорамалдары баҙарында ҙур һорау менән файҙаланылған тауарҙар етештереүҙе арттырыу өҫтөндә эштәр алып барыла. Цех эргәһендә административ-көнкүреш корпусы төҙөлөшө тамамланып килә, эске биҙәкләү эштәре бара. Унда контроль лабораториялары, электротехника, яҡты, уңайлы кабинеттар, шулай уҡ иркен көнкүреш биналары: кейенеү, душ, туҡланыу бүлмәләре һәм башҡалар урынлашасаҡ. Территорияла төҙөлөш эштәре предприятие көсө менән алып барыла, ремонт-төҙөлөш бүлеге менән был тармаҡта утыҙ йылдан ашыу эш стажы булған, тәжрибәле участка бригадиры Вәсим Минеғәли улы Кәримов етәкселек итә. Төҙөлөш объекттарында ташсылар һәм балта оҫталары, штукатур-малярҙар эшләй. Улар яңы биналар төҙөп, предприятиела етештереүҙе киңәйтеүгә һәм хеҙмәт шарттарын яҡшыртыуға булышлыҡ итә. Шулай уҡ етештереүҙе модернизациялау һәм продукция ассортиментын киңәйтеү маҡсатында 1-се цехта яңы заманса станоктар урынлаштырылған. Был изделиеларҙың ныҡлығын һәм сифатын бер нисә тапҡыр арттырырға һәм етештерелә торған торбалар диаметрын 159 миллиметрға еткерергә мөмкинлек бирә. Тәүге өлгөләр етештерелгән дә инде, әле ҡорамалдарҙы монтажлау һәм файҙаланыуҙы тейешле шарттарға килтереү бара. Апрель башынан ҡорамалдарҙы индукцион йылытыу юлы менән эшләүсе станок сафҡа индерелде. Ул күп тәрлә булыуы менән айырылып тора: диаметры 57-нән 219 миллиметрға тиклем еткән деталдәр бирә ала. Яңы ҡорамалдарҙы сафҡа баҫтырыу менән предприятиела эш урындары артты, заманса ҡатмарлы станоктарҙа белемле, яуаплы белгестәр эшләй, улар: баш инженер урынбаҫары, иретеп йәбештереүсе Р.Р. Әхмәтйәнов, баш энергетик Ю.И. Дилмөхәмәтов. Завод территорияһында майҙаны 450 квадрат метрға яҡын булған маляр бүлексәһен төҙөү тамамланған. Унда изделиеларҙы ҡом менән таҙартыу системаһына көйләнгән әҙерләү һәм буяу цехтары урынлашасаҡ. Әле биҙәкләү эштәре бара һәм заманса ҡорамалдар һатып алына. Завод бер нисә айға етерлек заказдар менән тәьмин ителгән, даими партнерҙарыбыҙ менән әүҙем эш алып бара, яңы бәйләнештәр булдыра. Хеҙмәткәрҙәр юғары квалификациялы, тәжрибәле, яуаплы, теләһә ниндәй производство заданиеларын үтәргә һәләтле, был нефть машиналары төҙөү баҙарында үҙ позицияларын ныҡлы рәүештә һаҡлап ҡалырға мөмкинлек бирә. Ә хеҙмәткә һәләтле берҙәм коллектив – предприятиеның уңышлы, юғары етештереүсәнле, тотороҡло эшләү нигеҙе. Заводта етештереү күрһәткестәре тураһында ғына ҡайғыртып ҡалмайҙар, инфраструктураны үҫтереү, даими шәмбе өмәләре үткәреп, дөйөм ҡала экология акцияларында ҡатнашып, үҙ территорияларында предприятие көсө менән йәшелләндереү, яҡтыртыу эштәре менән шөғөлләнәләр. Бергәләп ял итеү ойошторолған, үҙҙәренең спорт залы бар. Заводта йәштәрҙең күп булыуы ҡыуаныслы, тимәк предприятиеның үҫеше өсөн мөмкинлектәр яҡшы. Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Балкантау" Зарегистрировано Управлением Федеральной службой по надзору законодательства в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ №ТУ02-01350 от 09 июля 2015 г.
Яңы 2019 йылдан ҡартлыҡ йәки инвалидлыҡ буйынса пенсия алған ауыл эшсәненә билдәләнгән түләмдең 25 процентына ярашлы өҫтәмә түләнәсәк. Тик граждан ауылда 30 йылдан күберәк эшләгән булырға тейеш. Рәсәй Хөкүмәте был хоҡуҡҡа эйә һөнәрҙәр исемлеген раҫланы: агрономдар, баҡсасылар, ветеринарҙар, тракторсылар... Билдәләнгән түләм 1 ғинуарҙан 5334 һум буласаҡ. Тимәк, өҫтәмә күләме 1333 һум тәшкил итә. http://bashgazet.ru/sosialnie-zadaci/33466-auyl-erend-jeshlneme-pensijaa-tm-al.html Читайте нас в © 2020 Сайт издания «Әлшәй хәбәрҙләре» Копирование информации сайта разрешено только с пись менного согласия администрации.
Дәүләтшин Марс Ғибәҙәт улы Яңыбай ауыл Советына ҡараған бейек тауҙар араһында, Һике йылғаһы буйында ултырған Башҡорт Бармағы ауылында күп балалы ғаиләлә дүртенсе бала булып донъяға килә. Унан тағы бер һеңлеһе һәм ике ҡустыһы була.Ҡәһәрле һуғыш йылдарын балалыҡ менән бер ҙә белмәйем, ти ул, ә бына һуғыштан һуңғы ваҡыттарҙы бик яҡшы хәтерләй. 1945-48 йылдар тере ҡалған фронтовиктар, күптәре инвалид булып, тыуып-үҫкән төйәктәренә ҡайта башлайҙар. “Беҙҙең ауылға ла бик күп яугирҙәр ҡайттылар, уларҙы күрергә тип бар халыҡ йыйылыр ине. Күптәренең яралары уңалып бөтмәгән, ҡайһыларының бер ҡулы юҡ, ҡайһылары ҡултыҡ таяғында – аяҡтары зәғиф, шулай булыуға ҡарамаҫтан, улар шат йөҙлө, ғорур, килгән кешеләрҙе ҡыуанып шатланып ҡаршы алырҙар ине. Ә түштәрендә орден-миҙалдар, һалдат наградалары ялтырар ине..” Ошондай күренештәрҙе бик яҡшы хәтерләй Марс Ғибәҙәт улы. Дәүләтшин Марс Ғибәҙәт улы Яңыбай ауыл Советына ҡараған бейек тауҙар араһында, Һике йылғаһы буйында ултырған Башҡорт Бармағы ауылында күп балалы ғаиләлә дүртенсе бала булып донъяға килә. Унан тағы бер һеңлеһе һәм ике ҡустыһы була. Ҡәһәрле һуғыш йылдарын балалыҡ менән бер ҙә белмәйем, ти ул, ә бына һуғыштан һуңғы ваҡыттарҙы бик яҡшы хәтерләй. 1945-48 йылдар тере ҡалған фронтовиктар, күптәре инвалид булып, тыуып-үҫкән төйәктәренә ҡайта башлайҙар. “Беҙҙең ауылға ла бик күп яугирҙәр ҡайттылар, уларҙы күрергә тип бар халыҡ йыйылыр ине. Күптәренең яралары уңалып бөтмәгән, ҡайһыларының бер ҡулы юҡ, ҡайһылары ҡултыҡ таяғында – аяҡтары зәғиф, шулай булыуға ҡарамаҫтан, улар шат йөҙлө, ғорур, килгән кешеләрҙе ҡыуанып шатланып ҡаршы алырҙар ине. Ә түштәрендә орден-миҙалдар, һалдат наградалары ялтырар ине..” Ошондай күренештәрҙе бик яҡшы хәтерләй Марс Ғибәҙәт улы. 1956 йылда Яңыбай ете йыллыҡ мәктәбен тамамлағас, 1957-59-сы йылдарҙа Байыш урта мәктәбендә белем ала. Ошо мәктәптә уҡыған йылдарында ул бик күп түңәрәктәргә йөрөй. Шахмат серҙәренә төшөнә, бик матур итеп мандолинала уйнарға өйрәнә, саңғы ярыштарында теләп ҡатнаша. 1959 йылы мәктәпте тамамлағас, ҡайҙа уҡырға барырға тигән һорау килеп тыуа. Ошо ниәт менән Марс ағай класташы Дамир Күскилдин менән Стәрлетамаҡҡа юллана. Үҙҙәренең ишеткән, белгән уҡыу йорттарын байҡап сыҡҡас, ҡаланың матур урамы буйлап атлайҙар. Көтмәгәндә “Культурно-просветительное училище” тигән яҙыулы ҙур матур бина йәлеп итә егеттәрҙең иғтибарын. Был ниндәй уҡыу йорто икән тип аптырап торғанда, олпат кәүҙәле, матур кейенгән бер ағай ярҙамға килә. Һеҙ башҡорт егеттәре булаһығыҙмы?” – тип һорау бирә. Эйе. Ҡайһы райондан? – Ейәнсуранан. Әә, улай булғас төп башҡорттар икәнһегеҙ, беҙгә уҡырға килегеҙ, дүрт йыл эсендә сәнғәт серҙәренә өйрәтеп, белем биреп, уҡытып сығарырбыҙ. Ошо һүҙҙәр Марс Ғибәҙәт улын илһамландыра, дәртләндерә, өмөтләндерә. 1959 йылда ул ошо уҡыу йортоноң 1-се курс студенты булып китә. “Төп йүнәлешле белем алыуым режиссура, актерлыҡ оҫталығы дәрестәре ине. Мин билдәле йырсы Ғүмәр ағай Әбделмәнов класында уҡыным. Нота менән баянда уйнау, нота серҙәренә композитор Тәлғәт ағай Шәрипов өйрәтте. Тағы ла П. Иноземцев класында тынлы оркестр буйынса белем алдым. Бөтә уҡыу йылы дәүерендә училищеның тынлы оркестрында уйнаным һәм уның буйынса айырым танытма бирҙеләр. Был училищела бейеү, хор-дирижерлыҡ, вокал кластары бар ине. Хатта балет студияһы ла эшләй ине. Китапхана хеҙмәткәрҙәрен дә ошо училищела әҙерләйҙәр ине. Фотодело, матур итеп лозунгылар яҙыу, клубты биҙәү дәрестәре үткәрелде. Беҙҙе уҡырға саҡырған кеше, Ғүмәр ағай – минең уҡытыусым булып сыҡты”, – тип уҡыу йылдарын иҫкә алды Марс ағай. 1962 йылдың йәй айҙарында уҡыуын тамамлап, Иҫәнғол мәҙәниәт йортона эшкә ҡайта. Бында балаларҙың тынлы оркестры менән етәкселек итә. Иҫәнғолда оҙаҡ эшләргә тура килмәй уға. Райондарҙы берләштереү башлана. Бер нисә район Ейәнсура районына күсерелә. Ығы-зығы башлана. 1962-65 йылдарҙа Ҡужанаҡ ауылында 135 урынлыҡ мәҙәниәт усағы төҙөлә, сәхнәһе киң, иркен, бөтә яҡтан да уйланып эшләнгән, айырым кинобудка, айырым ҡаҙанлыҡ, китапхана өсөн ҙур бүлмәләр, иркен фойе, артистар өсөн бүлмәләр һәм башҡалар бөтөү алдында ине. Үҙ яғыңда культура-ағартыу эшендә йәнләндер тип ҡулына приказ тоттороп ҡайтарып ебәрәләр. “Ләкин бында эшләргә, клуб әҙер түгел ине әле. Ике йылға яҡын Яңыбай ауыл клубында эшләп алдым. Ошо осорҙа мәктәптә йыр дәрестәрен, балаларға нота серҙәрен өйрәттем. Ябай ғына йырҙарҙы нота буйынса йырлай торған инек. Фотокружок ойошторҙом, клубта концерттар, спектаклдәр әҙерләнек, агит-масса эштәре алып барҙыҡ”, – Марс ағай нисек эш башлауын бәйән итә. 1965 йылдың йәй айҙарында Ҡужанаҡ клубына эшкә ҡайта. Был клубта алты йыл хеҙмәт итә. Ошо эшләү дәүерендә клубты ауылдың мәҙәниәт йорто дәрәжәһенә тиклем күтәрә. Кәрәкле мебель, музыка ҡоралдары, сифатлы, матур артлы ултырғыстар тамашасы залы өсөн һатып алына. Сәхнәне биҙәүгә айырым иғтибар бирелә, йәм-йәшел төҫтәге бәрхәт шаршау, күгелйем төҫтәге “боковиктар”, “задниктар” тектереп элеп ҡуя. Сәхнәне яҡтыртыу ҡорамалдары алдыра. Ауыл китапханаһы ла уның ҡарамағында була. Клубты эстән дә, тыштан да биҙәү өсөн үҙ иркендә эшләүсе бик яҡшы рәссамдар алып ҡайта. Василий Степанович менән алты йыл эшләү осоронда улар ниндәй генә лозунгтар, пейзаждар, задниктар яҙмайҙар. Халыҡтың боронғо йолаларын тергеҙеү, байрамдар, комсомол туйҙары үткәрелә башлай. Һабантуйҙар бик матур ойошҡанлыҡта, аныҡ программа, матур концерттар әҙерләп үткәрелә. Үҙенең тырышлығы, үҙ эшенең оҫтаһы булараҡ, иҙәне лә һалынып бөтмәгән клубта эш башлап, 3-4 йыл эсендә клубты ысын мәғәнәһендә ауыл мәҙәниәт йорто кимәленә күтәрә. 1970 йыл. Көҙөн колхозға зоотехник булып класташы Рафиҡ Латыпов эшкә килә. Уның тәҡдиме буйынса Өфө аграр институтының ветеринария факультетына барырға уйлай, ләкин колхоз идараһы, ауыл Советы быға ҡаршы була, бер ниндәй ҙә документ бирмәҫкә тип ҡуялар. Шундай ҡаршылыҡтар булһа ла, ул паспортын, дипломын ала ла өс айлыҡ подкурсҡа уҡырға китә. Юғары уҡыу йортона инеү имтихандарын уңышлы тапшырып, 1970 йылда студент булып китә. Намыҫланып, тырышып уҡый Марс ағай. Шулай булмай ни, сөнки был ваҡытта ул ғаиләле, ике бала атаһы! Ул уҡырға киткәндә тыуған ҡыҙы Альбинаға ни бары бер ай ғына була. Әлбиттә, ата-әсәләре, туғандары риза була, ә ҡатыны Бүләкбикә апай тормош иптәшенең студент булып китеүенә тик ғорурлана ғына. Шулай итеп, биш йыл “очно” уҡып, ветеринария факультетын тамамлай. Әйткәндәй, өсөнсө курста уҡығанда колхоз етәкселеге уға стипендия тәғәйенләй. 1975 йылдың йәйендә Тоцк лагерында хәрби кафедра буйынса практик занятиелар үтә, лейтенант званиеһы, ҡулына диплом алып тыуған еренә, “Победа” колхозына ҡайта һәм баш ветеринар булып эш башлай. Ошо вазифала 28 йыл буйына, колхоз тарҡалып бөткәнсе, эшләй. Әлбиттә, эш буйынса ауырлыҡтар, төрлө кәртәләр күп була. Колхозда ла, ауыл халҡында ла мал-тыуар күп булғас, һәр төрлө мал ауырыуҙары сығып ҡына тора. Был хәлдә лә ул ҡаушап ҡалмай, бөтә көсөн, белемен эшкә егеп, намыҫы ҡушҡанса эшләй. Колхоз бөткәс, тағы ла ике йыл Яңыбай ветучасткаһында эшләп ала. Марс Ғибәҙәт улына ошо көндәрҙә 80 йәш тулды. Ошо ғүмере дауамында ул үҙен инсафлы, тәртипле, юғары културалы кеше итеп күрһәтте. Ҡайҙа ғына эшләмәһен, алған белеменә таянып, күңел йылыһын биреп, намыҫы ҡушҡанса эшләне. Ауылдаштарының, бергә эшләгән хеҙмәттәштәренең абруйлы кешеһенә әйләнде. Әйткәндәй, Марс ағай Бүләкбикә апай менән биш балаға ғүмер бирҙеләр, уларҙы үҫтереп, уҡыттылар, кеше иттеләр. Марсель, Альфред, Флорид тигән улдары, Альбина, Зөлфирә тигән ҡыҙҙарының һәр береһенең үҙ ғаиләһе, матур донъя көтәләр. Марс ағайҙың ете ейәнсәре, өс ейәне бар. Йәй айҙары күберәк ауылда булырға тырышалар, саф башҡортса һөйләшәләр, ҡартайҙарына ярҙам итәләр. Бүләкбикә апай менән йәшәүҙәренә лә 55 йыл тулды. 2015 йылда Марс ағайҙар Башҡорт Бармағы ауылында, ауыл халҡы менән берлектә, үҙҙәренең Шәжәрә байрамын үткәрҙеләр. Был ҙур ҡорға бөтә балаларын, туғандарын саҡырҙы улар. Нәҫел-нәсәптәрен барланы, бер ҙә күрешмәгән туғандар менән күҙгә-күҙ ҡарашып һөйләштеләр, таныштылар. Шәжәрә байрамының программаһына ярашлы, бөтәһе лә еренә еткереп эшләнгән ине. Бигерәк тә милли кейемдә кейенеп Дәүләтшиндар ҡуйған 15 минутлыҡ концерт халыҡҡа бик тә оҡшаны. Ейәнсәрҙәренең саф башҡортса нәфис һүҙ һөйләүҙәре, Марс ағайҙың мандолинаһына ҡушылып Айгизә ҡыҙының таҡмаҡтар әйтеп, Сабина һылыуын бейетеүенә йәштәр сыҙаманы, бейергә төшөп китте. Байрам ауазын ҡыҙҙары Альбина, улдары Флорид бик матур аңлайышлы итеп алып барҙы. Жюри ағзаларының баһаһы буйынса уларҙың шәжәрәһе икенсе дәрәжәле диплом менән бүләкләнде. Әйткәндәй, уның тырыш, фиҙәҡәр эшен бик күп почет грамоталары, дипломдар, маҡтау хаттары дәлилләй. Ауыл халҡы ғына түгел, район халҡы ла белә Марс ағайҙы. Әнисә Тоҡомбәтова, хаҡлы ялдағы уҡытыусы. Ҡужанаҡ ауылы. Читайте нас в © "Ейәнсура таңдары" сайты, 2020 Гәзит Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында теркәлде. ПИ ТУ02-01355-се һанлы теркәү тураһында таныҡлыҡ 2015 йылдың 10 июлендә бирелгән.
Сәс ҡойолоу проблемаһы борон-борондан күптәр өсөн ҙур ғына проблема булып тора. Халыҡ медицинаһындағы рецептарға күҙ һалайыҡ. Унда сәс ҡойолоуҙан ҡотолоу өсөн ни бары ике ингредиент ярҙам итә тиелгән. Әйҙәгеҙ, күҙ һалайыҡ, бәлки эшләп тә ҡарарбыҙ. * 3 аш ҡалағы ромашкә сәскәһе * 3 аш ҡалағы онталған лавр япрағы * 100 мл һыу Лавр япрағы менән ромашка сәскәһе ҡатнашмаһына ҡайнап торған һыу ҡойоп, 3 сәғәт төнәтелә. Аҙаҡ һөҙөп алып, баш тиреһенә һөртөп сығыла. Йыуып төшөрөргә кәрәкмәй. Ошо төнәтмәне аҙнаһына 2-3 тапҡыр һөртөргә кәрәк. Был процедуранан һуң сәсегеҙ матурайып, ҡуйырып китер. Һәр саҡ матур булып ҡалығыҙ! Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Балкантау" Зарегистрировано Управлением Федеральной службой по надзору законодательства в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ №ТУ02-01350 от 09 июля 2015 г.
Европала хәлдәр көндән-көн көсөргәнешлерәк төҫ ала. Үлемесле бәлә менән яңғыҙы ҡалған Италия менән Испания НАТО һәм Европа берлеге буйынса союздаштарынан ҡәнәғәт түгел. Бында бөгөн Рәсәй, Ҡытай, Куба, Венесуэла табиптары ғына үҙҙәрен аямай эшләй. Германия, әйтәйек, бик оҙаҡ кәңәшләшкәндән һуң Италиянан нибары 16 кешене дауаларға ризалыҡ белдергән. Ә балтика илдәре лидерҙары яңынан Рус телен өйрәнергә мәжбүр. Мәҫәлән, Эстония премьер-министры Юри Ритас ватандаштарына дәүләт теле булған эстон теле урынына рус телендә мөрәжәғәт иткән. Күптән түгел генә балтика илдәрендә рус телендә аралашҡан өсөн штраф менән ҡурҡыта һәм һөйләшеүҙе тыя торғайнылар. Европала хәлдәр көндән-көн көсөргәнешлерәк төҫ ала. Үлемесле бәлә менән яңғыҙы ҡалған Италия менән Испания НАТО һәм Европа берлеге буйынса союздаштарынан ҡәнәғәт түгел. Бында бөгөн Рәсәй, Ҡытай, Куба, Венесуэла табиптары ғына үҙҙәрен аямай эшләй. Германия, әйтәйек, бик оҙаҡ кәңәшләшкәндән һуң Италиянан нибары 16 кешене дауаларға ризалыҡ белдергән. Ә балтика илдәре лидерҙары яңынан Рус телен өйрәнергә мәжбүр. Мәҫәлән, Эстония премьер-министры Юри Ритас ватандаштарына дәүләт теле булған эстон теле урынына рус телендә мөрәжәғәт иткән. Күптән түгел генә балтика илдәрендә рус телендә аралашҡан өсөн штраф менән ҡурҡыта һәм һөйләшеүҙе тыя торғайнылар. Белеп булмай, хәлдәр насарланған осраҡта тағы ла рус телендә һөйләшергә өйрәнергә һәм Рәсәйгә ярҙам һорап мөрәжәғәт итергә тура килмәгәйе. Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Ғаиләне көрсөккә терәлеүҙән яҡлауҙары өсөн хөкүмәтебеҙгә, ил етәкселегенә рәхмәт, - ти Салауат ауылынан күп балалы әсә Айһылыу Ғөбәйҙуллина. Башҡортостанда был ярҙамды 700 меңдән ашыу бала аласаҡ. Бының өсөн ете миллиард һум бүленә. Был түләүҙе алыр өсөн килем һәм башҡа күрһәткестәр иғтибарға алынмай, ярҙам һәр балаға күрһәтеләсәк. - В. Путиндың һуңғы мөрәжәғәтен ҡыуанып тыңланыҡ. Ишле ғаиләнең сығымдары ла күп. Беҙ биш бала тәрбиәләйбеҙ. Пандемия ғаилә ҡаҙнаһына һиҙелерлек йоғонто яһаны, иремдең дә, үҙемдең дә эш хаҡтарыбыҙ кәмене. Ә кредиттар, коммуналь түләмдәр шул уҡ, күмәк кешегә аҙыҡ-түлеккә лә аҡса күп китә. Президенттың бынан алда 3 йәшкә тиклемге балаларға апрелдән-июнгәсә тәғәйенләгән айына 5 мең һумды алыуҙы ла ҙур ярҙам итеп ҡабул иткәйнек. Һуңғы мөрәжәғәттә әйтелгән 3-тән 16 йәшкә тиклемге балалар өсөн түләмде, 16 йәшен тултырған өлкән ҡыҙыбыҙҙан тыш, тағы ла өс балабыҙға аласаҡбыҙ. Ғаиләне көрсөккә терәлеүҙән яҡлауҙары өсөн хөкүмәтебеҙгә, ил етәкселегенә рәхмәт, - ти Салауат ауылынан күп балалы әсә, ҡатын-ҡыҙҙар советы рәйесе, хоспис хеҙмәткәре Айһылыу Ғөбәйҙуллина. Балаға 10 мең һум күләмендә түләм алыуҙың ете шарты: Йәш сикләүе – 3-тән 16 йәшкә тиклем (2020 йылдың 1 июленә тиклем 16 йәше тулғандар ҙа) Түләм күләме – 10000 һум. Ата-әсәләр һәм балалар – РФ граждандары. Ғаризаны 12 майҙан 1 октябргә тиклем бирергә мөмкин. Ғаризаны дәүләт хеҙмәттәре порталында бирергә йәки йәшәгән урын буйынса Пенсия фондына мөрәжәғәт итергә була. Төп документ – ғариза, башҡа белешмәләр кәрәкмәй! Түләмдәр 1 июндән башҡарыла башлай. Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Оскон" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации. Гәзит Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса Федераль хеҙмәттең Башҡортостан Республикаһы буйынса идара-лығында 2015 йылдың 6 ноябрендә теркәлде. Òåðêәү íîìåðû ÏÈ ¹ТУ 02-01480.
Беҙ тәҡдим итә, ярҙам һәм яҡлау Apple аэропорт, Экспресс-ҡуйылғанБыл беҙҙең өсөн өҫтәмә тиҙ ярҙам авиапорт ҡоролмаларын файҙаланыу, компьютер, iPad, iPhone, ноутбук, Mac, П, маршрутизатор, Windows. Беҙгә шылтыратып, клиенттарҙы хеҙмәтләндереү өсөн, беләһегеҙме, нисек перестать, аэропортты яңыртыуға йүнәлтелгән алма һәм Wi-Fi расширитель. Парк-океан отель-ҡунаҡханалар урынлашҡан. звездочный ҡалаһынан бер нисә саҡрым алыҫлыҡта урынлашҡан ҡалаларына ту... Сәбәбе шул булғас, ни өсөн түгел, ир-егет менән ҡыҙ осраша. Барыһы өсөн файҙалы мәғлүмәт Ул ошондай принцип Сәбәбе шул булғас, ни өсөн түгел, ир-егет менән ҡыҙ осрашаСәбәптәре, улар буйынса түгел, егет менән ҡыҙ осрашып, заседании булыуы мөмкин, мөмкин түгел уны ябыуы. Улар күнеккән, азатлыҡ өсөн тамамлай. В рулетка"Chat Lounge News"ҡыҫҡаса Бөтә хоҡуҡтар ҙа яҡланған Әгәр телисез икән, күңелле ваҡыт үткәреү, рулетка уйнай, әммә үҙе тураһында мәғлүмәт таратыу теләмәй икән, был, тәү сиратта, революция була һәм ярҙам итәсәк һезгә яңы лаундж-чан Ч һеҙҙең ярҙам менән, бөтәһенән элек, кешеләрҙең контролдә тота ала, чатта һеҙ уға ҡушылып, был бик мөһим. Шулай уҡ беҙ онотмаҫҡа тейешбеҙ, һәм беҙ был осраҡта аралашыу яңы коммуникация ысулы менән эштә булып, уның билдәле бер мәғәнә революция тип атарға мөмки... Видео һиндостан Ике гигант азия араһында ярыш башлана: ҡытай кеүек проекттар ебәрелгән 'яңы ебәк юлы', - тип яуап бирҙеҺиндостан иҡтисады йылдам үҫеше кеше һәм тәбиғәт отправился үлтерешеүенә был көндө тиерлек: унда миллионы һәләк була. Бөтә сәйәхәте буйынса оҙатып һиндостан минең рухлы мин. Мин һине урын күрһәтте, тип таж-махал, йәки һеҙҙән хатта изге varansi мумбаи ҡалаһы. Һиндостанда бер нисә аҙна элек был минең өсөн булыр, һәм мин һеҙгә алынған. Мин һезгә ваҡытында ҡарарға теләүсел... Беҙгә ни айырылмай онлайн-консультант яңы быуын Ч төркөм булдырылған Баҫыу тәҙрәһе асылды туранан-тура бәйләнеш тарихы һәм исправлено индерелгәнБыл корреспонденцияны смартфон кеүек һаҡлана, хатта, әгәр файҙаланыусыларға браузер ябыла. Ҡабул итеүгә килгән кеше ҡараған. Килеүселәргә ярҙам итә Билдәһеҙ кеше шылтырата һәм оператор туплау өсөн һәйбәт һәм улар тере буяу скрашивать видеочат еңеләйтә. Ярҙам һорап килеүселәрҙе һәр ваҡыт күрәсәк һәм уның тураһындағы барлыҡ хәбәрҙәре һәм операторҙар килде. Оператор ... Менән таныша һин ҡыҙ Apa yang dapat anda lakukan dengan gadis itu sekarang заможняя ҡатын-ҡыҙ менән танышырға теләп иғлан триллерҙар видеочивать ч плюс рулетка менән ҡыҙы 18 секс видео чат танышты бушлай теркәү менән танышты теркәлгән телефон менән фото менән танышты бушлай таныша. чатта теркәлергә рулетка менән ҡыҙы 18 кейәүгә теләп таныштырҙы. сайтында танышырға
("Һәнәк", № 12, 2017)Мәғрифә, ғәҙәттәгесә, киске һауала күршеләре менән гәп һатып ултыра ине, улар эргәһeнән ҡолондай уйнаҡлап, яҡшы аттай фыртайып, ҡупшы итеп кейенгән бер ханым, йылп итеп үтте лә, арыраҡ торған сит ил машинаһына барып ултырҙы. Машина ҡуҙғалып китә башланы. "Һәнәк", № 12, 2017. Мәғрифә, ғәҙәттәгесә, киске һауала күршеләре менән гәп һатып ултыра ине, улар эргәһeнән ҡолондай уйнаҡлап, яҡшы аттай фыртайып, ҡупшы итеп кейенгән бер ханым, йылп итеп үтте лә, арыраҡ торған сит ил машинаһына барып ултырҙы. Машина ҡуҙғалып китә башланы. Шул мәл Мәғрифә теге еңел автомобилде үҙенең кейәүенеке икәнен шәйләп ҡалды. Ул ҡапыл урынынан һикереп торҙо ла, өйөнә йомолдо. Йыш-йыш тын алып, ҡыҙының телефон һандарын йыйҙы. Ҡыҙы телефонды алғас, Мәғрифә әле ни күреүен теҙеп һөйләне лә бирҙе. Сымдың теге осонан ҡыҙының: – Әсәй, ҡан баҫымың күтәрелер бит, һин юҡҡа борсолма, кейәүең эргәһендә мин дә елеп кенә китеп барам ул, – тигән тыныс тауышы ишетелде. – Ниңә әсәйеңде алдайһың, мин һиңә өй телефоныңа шылтыратам бит, – тине Мәғрифә, асыуланып. Артабан ни булғанын тарих белмәй... Флүрә ХӘЛИЛОВА. Теги:"һәнәк" журналыжурнал "вилы"журналы башкортостанабашҡортса юморбашҡорт телендәге көләмәстәрфлүрә хәлиловаауыл тураһында көләмәстәр Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Почта бүлексәләрендә һеҙҙе көтәләр. Ун көн буйына “Ағиҙел” һәм “Һәнәк” журналдарына хаҡтар 10 процентҡа төшә. Ағиҙел -17 °С Болотло 75 лет Победы Бөтә яңылыҡтар Яңылыҡтар 2 Декабрь 2019, 10:15 Почта бүлексәләрендә һеҙҙе көтәләр. Ун көн буйына “Ағиҙел” һәм “Һәнәк” журналдарына хаҡтар 10 процентҡа төшә. Башҡортостанда матбуғатҡа яҙылыу ун көнлөгө башланды. Хаҡтар уртаса 10 процентҡа кәмерәк буласаҡ. Бөгөндән алып, 12-нә тиклем арзаныраҡ хаҡҡа яҙылырға мөмкин. Башҡортостанда матбуғатҡа яҙылыу ун көнлөгө башланды. Хаҡтар уртаса 10 процентҡа кәмерәк буласаҡ. Бөгөндән алып, 12-нә тиклем арзаныраҡ хаҡҡа яҙылырға мөмкин. Үҙегеҙ яҙылдығыҙмы? Ҙур рәхмәт! Яҡындарығыҙ, дуҫтарығыҙ тураһында ла онотмағыҙ. Яңы йыл яҡынлашып килә, бүләктәр хәстәрләр ваҡыт. Яҡындарығыҙға, дуҫтарығыҙға бүләк итеп милли матбуғат сараларын яҙҙырығыҙ. Яңы йылдан һуң журнал килә башлаһа, рәхмәт яуғыры, кем эше икән, тип, баш ватырлыҡ булһын. Бергә булайыҡ, дуҫтар!
Республикабыҙ менән сиктәш Татарстанда һәм Силәбе өлкәһендә төрлө милек формаһына ҡараған хужалыҡтарҙа ауыл хужалығы ҡош-ҡорто араһында киҙеү көсәйеү осрағы теркәлгәйне. Шулай итеп, Татарстандың Мөслим районында биш меңдән ашыу ҡаҙ юҡҡа сығарылған. Ошо уҡ республиканың Зеленодольск районында хәүефле вирустан күркә аҫраған ҙур предприятие зыян күргән. “Урман аръяғы” йәмғиәтенең ҡошсолоҡ комплексында 175 меңдән ашыу күркә юҡ ителергә тейеш. Сирҙе бөтөрөү саралары үткәрелә. “Меркурий” ветеринария сертификатлауының электрон системаһы ярҙамында дәүләт ветеринария хеҙмәте белгестәре тарафынан ошо предприятиенан килгән һигеҙ тоннанан ашыу продукция асыҡланған һәм изоляцияланған. Материалдан 55 проба алынған, тикшереүҙәрҙең һөҙөмтәһе кире булған. Әйткәндәй, ҡош киҙеүе менән ауыл хужалығы, ҡырағай һәм синантроп (кешеләр менән бергә булған) ҡоштарҙың барыһы ла ауырый. Инкубация осоро өс көндән өс аҙнаға тиклем тәшкил итә. Был сир мәлендә ҡоштарҙа шундай билдәләр күҙәтелә: көсһөҙлөк, хәлһеҙлек, тәнтерәкләп атлау, хәрәкәттең боҙолоуы, кикерек күгәреүе, күҙҙәрендәге мөгөҙ ҡатлауы (роговица) ҡараңғыланыуы, йомортҡаны аҙ һала башлау. Үлем осраҡтары йөҙ процент тәшкил итә. Дәүләт ветеринария хеҙмәте тарафынан Башҡортостан биләмәһендә ҡош киҙеүе вирусының таралыуына юл ҡуймау буйынса саралар көсәйтелде. Был йәһәттән ғәҙәттән тыш ведомство комиссияһы кәңәшмәһе үткәрелде. Барлыҡ ҡошсолоҡ фермаларына иҫкәртеү яһалды: ҡоштарҙы сығармай ҡарау талап ителә, имен булмаған төбәктәрҙән аҙыҡ, тере ҡоштар, инкубация йомортҡалары алыу тыйыла. Район хакимиәттәрендә лә ҡош киҙеүен иҫкәртеү буйынса ғәҙәттән тыш комиссия ултырыштары булды, урындағы гәзиттәрҙә, телевидениела тейешле мәғлүмәттәр донъя күрҙе. Башҡортостан ғилми-етештереү ветеринария лабораторияһы базаһында ҡош киҙеүенә диагностика-мониторинг тикшеренеүҙәре артҡан (1 ноябрҙән алып 14 ноябргә тиклем бер меңдән ашыу). Барлыҡ килгән һөҙөмтәләр кире булған. Республика эпизоотияға ҡаршы отрядының барлыҡ техникаһы юғары әҙерлек режимына күсерелгән, мөһим дезинфектанттар, мөмкин буласаҡ сир көсәйеү осрағын булдырмау өсөн шәхси һаҡланыу саралары запасы тупланған. Башҡортостан дәүләт ветеринария хеҙмәтенең кәңәштәре элекке кеүек үк: * Хужалыҡтарҙы ҡош-ҡортто сығармай ҡарау режимына күсереү. Был ҡырағай һәм синантроп ҡоштар менән бәйләнеште булдырмау маҡсатында кәрәк. * Һатыу һәм үҙ мәнфәғәтең өсөн файҙаланыуға тәғәйенләнгән ҡош-ҡортто һуйыуға тотоноу. * Санкцияланмаған сауҙа урындарында ветеринария һәм башҡа документтары булмаған, шулай уҡ шикле кешеләрҙән ҡайҙан алынғанлығы асыҡ түгел ҡош-ҡорт продукцияһын, тере ҡоштарҙы һатып алмаҫҡа. Ауыл хужалығы ҡош-ҡорто сирҙәренең ниндәйҙер клиник билдәһе асыҡланған осраҡта, шулай уҡ уларҙың ҡапыл ҡырылыуы теркәлгәндә, мотлаҡ ветеринария хеҙмәтенә, уның "ҡыҙыу телефон"ына (8-800-77-58-828) шылтыратығыҙ. https://bash.rbsmi.ru Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Дим буйзары" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
Бөгөн Нефтекама ҡалаһында "Халыҡ традицияларын үҫтереүҙә һәм рухи ҡиммәттәрҙе формалаштырыуҙа милли мәҙәниәттәрҙең урыны" темаһына ултырыш бара. Беҙ - бер ҡоштоң ике ҡанаты Бөгөн Нефтекама ҡалаһында Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы Ҡоролтайҙың Мәғариф, мәҙәниәт, йәштәр сәйәсәте һәм спорт комитеты менән Татарстан Республикаһы Дәүләт Советының Мәғариф, мәҙәниәт, фән һәм милли мәсьәләләр буйынса комитеты ағзалары "Халыҡ традицияларын үҫтереүҙә һәм рухи ҡиммәттәрҙе формалаштырыуҙа милли мәҙәниәттәрҙең урыны" темаһына ултырыш бара. Унда ике республиканың парламентарийҙары етәкселәре, депутаттар, Дәүләт Думаһы депутаттары ҡатнаша. Сараның программаһы бай. Иртәнән Дәүләт Йыйылышы - Ҡоролтайҙың профилле Комитеттағы эксперт советы төрлө майҙансыҡтарҙа эшләне. Һуңынан Нефтекаманың "Мираҫ" картина галереяһында ике республиканың рәссамдарының күргәҙмәһе менән таныштылар. Ҡала хакимиәтендә комитеттарҙың берҙәм ултырышы үтте. Унда ике республикала бер-береһенә иң яҡын мәҙәниәтле, рухлы, телле халыҡтарҙың йәшәүе тураһында һүҙ барҙы, көнүҙәк мәсьәләләр ҙә ҡаралды. Автор фотолары. Автор:Рәмилә Мусина Читайте нас в © 1917 - 2020 «Башҡортостан» гәзите. Бөтә хоҡуҡтар ҙа яҡланған. Мәҡәләләрҙе күсереп баҫҡанда, йә уларҙы өлөшләтә файҙаланғанда «Башҡортостан» гәзитенә һылтанма яһау мотлаҡ. Зарегистрировано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (РОСКОМНАДЗОР). Регистрационный номер: серия ПИ ФС77-33205 от 11 сентября 2008 г.
2020 йылдың сентябренән декабренә тиклем Өфөлә хәрби оҫталыҡтар һәм спорт көрәше буйынса түләүһеҙ дәрестәр ойошторола. #миллипроект #нацпроект #национальныепроектыБашкортостан 2020 йылдың сентябренән декабренә тиклем Өфөлә хәрби оҫталыҡтар һәм спорт көрәше буйынса түләүһеҙ дәрестәр ойошторола. #миллипроект #нацпроект #национальныепроектыБашкортостан Өфөлә “Спорт – йәшәү нормаһы” федераль проектының “Спорт көрәшен киң таратыу” социаль проекты тормошҡа ашырыла. Уның төп маҡсаты – 16 йәштән өлкәндәр араһында физик культура һәм спорт менән шөғөлләнеүселр һанын арттырыу. Башҡортостанда проект Рәсәй хәрби оҫталыҡтар союзының БР буйынса филиалы тарафынан ғәмәлгә ашырыла. Саралар “Демография” милли проекты сиктәрендә үтә. Өфө ҡалаһы хакимиәтенең матбуғат хеҙмәте хәбәр итеүенсә, дәрестәр ошо адрестар буйынса үткәрелә: Космонавтар урамы, 7; 8 Март урамы, 12/1; Мәжит Ғафури урамы, 103; Октябрь проспекты, 93/5. Бында 16 йәштән өлкән һәр кем яҙыла ала. Тулыраҡ мәғлүмәтте һәм дәрестәр ваҡытын ҡыҙыу линия телефондары буйынса белешергә мөмкин: 8 (347) 266-18-66. “Спорт көрәшен киң таратыу” проекты Рәсәйҙең 43 төбәгендә бойомға ашырыла. Һөҙөмтәлә физик культура менән шөғөлләнеүсе кешеләрҙең һаны 7500-гә етер, тип көтөлә. Фото – Өфө ҡалаһы хакимиәтенең матбуғат хеҙмәте. Автор:Гөлшат Ҡунафина Читайте нас в © 2020 Сайт журнала «Башҡортостан ҡыҙы». Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
“Һәр ваҡыт артыҡ ауырлыҡтан йонсоном, сөнки гел генә ашағым килеп тик йөрөй торғайны. Ҡайһы берҙә көнөнә ете тапҡыр ашаған саҡтарым да булды. Бер мәл дарыуханала фармацевт менән һөйләшеп киттек тә мин уға үҙ проблемам тураһында әйттем. Ул кукуруз сәсенән (рыльца) эшләнгән төнәтмә ҡулланып ҡарарға тәҡдим итте. Был рецепт миңә ысынлап та ярҙам итте: аслыҡ тойғоһо юҡҡа сыҡты, аппетит теҙгенләнде, үҙемдә шундай еңеллек тоям! (Әйткәндәй, кукуруз сәсе (рыльца) дарыуханала һатыла). Төнәтмә түбәндәгесә әҙерләнә: бер стакан ҡайнаған һыуға 3 ҡалаҡ кипкән кукуруз сәсенең ҡатнашмаһын һалып, 15 минут һыу парында тоторға. Төнәтмәне һөҙөргә һәм һыу өҫтәп, бер стакан миҡдарына еткерергә. Уны ашарҙан 20-30 минут алда, көнөнә 4-5 тапҡыр берәр ҡалаҡ эсергә. Фото: about-tea.ru Автор:Гөлдәр Яҡшығолова Читайте нас в © 1917 - 2020 «Башҡортостан» гәзите. Бөтә хоҡуҡтар ҙа яҡланған. Мәҡәләләрҙе күсереп баҫҡанда, йә уларҙы өлөшләтә файҙаланғанда «Башҡортостан» гәзитенә һылтанма яһау мотлаҡ. Зарегистрировано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (РОСКОМНАДЗОР). Регистрационный номер: серия ПИ ФС77-33205 от 11 сентября 2008 г.
Беҙҙең район да был мөһим акцияға дәррәү ҡушылды. Уның сиктәрендә, белем биреү усаҡтары территорияларында, парктарҙа яңы аллеялар барлыҡҡа килде. Шуныһы һөйөнөслө, "Йәшел Башҡортостан" республика акцияһына уҡыусы балалар ҙа, йәштәр ҙә, өлкәндәр ҙә теләп ҡушылды. Кананикольск урмансылығы территорияһында ла ағас үҫентеләре ултыртыу буйынса өмә ойошторолдо. Сарала 72 кеше, атап әйткәндә, Кананикольск урмансылығы, Кананикольск урман хужалығы, Кананикольск һәм Иван-Ҡыуалат ауылдары урта мәктәптәре уҡыусылары һәм педагогтары ҡатнашты. Иван-Ҡыуалат урмансылыҡ участкаһындағы 6 гектар ерҙә бөтәһе 24 мең ҡарағай үҫентеһе ултыртылһа, Кананикольск урта мәктәбе территорияһында 486 ағас ултыртылды. Акцияла ҡатнашыусылар өсөн төшкө аш ойошторолдо. Акция ойошҡанлы һәм яҡшы эш кәйефендә үтте. Был сарала әүҙем ҡатнашҡандарҙың барыһына ла тыуған тәбиғәтебеҙгә битараф булмағандары өсөн рәхмәт һүҙҙәрен еткерге килә. Беҙҙең артабанғы бурыс – ултыртҡан бөтә үҫентеләрҙе тәрбиәләп торорға. Киләсәктә уларҙың шаулап ултырған урман булып үҫеп етеүен күрергә яҙһын. С.Гаврилов, Кананикольск урмансылығы етәксеһе. Читайте нас в Зарегистрировано Управлением Федеральной службой по надзору законодательства в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан. Свидетельство о регистрации СМИ: ПИ №ТУ02-01424 от 26 августа 2015 г.
Педучилище уҡып бөткән ҡыҙҙар Сығарылыш кисендә сыр-сыу килеп «яза» уйнайҙар. Алып барыусы:- Ә был кешегә ни яза? – тип, хәйләкәр йылмайып, арты менән ултырыусы ҡыҙҙан һораны.- Ултырғысҡа баҫһын да, ”эшкә барып урынлашҡас та, кейәүгә сығам!” - тип өс тапҡыр ҡысҡырһын.Сая, дәртле, ҡыйыу Рәйсә шул арала ултырғысҡа осоп ҡына менде лә ҡулдарын өҫкә күтәреп, ҡыйланыбыраҡ, шул һүҙҙәрҙе өс тапҡыр ҡабатланы. Шунан яйлап ҡына ултырғысҡа ултырып етди ҡиәфәттә: - Фәрештәнең “Әмин!” тигән сағына тура килһен! - тип битен ике ҡуллап һыпырып ҡуйҙы. Китте шау-шыу, мәрәкәләшеп көлөүҙәр. - Әй, нәмә сыҡһа, шул Рәйсәнән сыға инде! - тип сырҡылдаштылар улар. - Ҡыҙҙар! Туйҙа "на халяву гулять итәбеҙ", тип шатланмай тороғоҙ әле! Мин кейәүгә сыҡҡансы, дөйәнең ҡойроғо ергә һөйрәлер әле! - тип шарҡылдап көлдө ул... Рәйсә йәйге ялын ата-әсәһенә янып-бешеп бесән әҙерләшеп, аҙаҡ рәхәтләнеп һыу инеп-ҡыҙынып, еләк-емешен йыйышып, кис көндәре йылға буйына төшөп бейеп, күңелле үткәрҙе. Август аҙағында РОНОға барып күрше ауыл мәктәбенә йүнәлтмә алды ла, ҡустыһы менән мотоциклда ваҡ төйәк әйберҙәрен алып барып та килде. Бөгөн йома көн. Ҡаланан ҡайтҡан йәштәр ҙә, уҡырға китәсәк студенттар ҙа клубта зыҡ ҡубып, күңел астылар. Ауыл уртаһындараҡ йәшәгән Рәйсәне бөгөн ике егет ҡапҡаға тиклем оҙатып ҡуйҙы. Икеһе лә ҡыҙҙы күптәнән ярата, ләкин береһе лә ул турала башлап өндәшергә ҡыймай йөрөй. Саматы уның класташы, мәктәп йылдарынан бирле дуҫтар, Рәжәбе - апайҙарының күршеһе, уны яҡын ғына туған ағай һымағыраҡ та күрә Рәйсә. Был шаян ҡыҙҙан етди яуап алып булмаҫ инде, шулай булһа ла ятып ҡалғансы, атып ҡал, тип Рәжәп ҡапҡа төптәренә еткәс, һүҙ башланы. - Рәйсә, бына һин дә эшкә китәһең, беҙҙе оноторһоң, шунда тормошҡа ла сығырһың инде, - тине. Рәйсә шуҡ йылмайып ҡарап торҙо ла: - Әлбиттә, кем беренсе һората, шуға сығам инде, - тип сырҡылдап көлөп кереп тә китте. Самат быйыл техникумды бөтөп, яңы эш башланы, көҙгә армияға китә, шуға ҡыҙға йөрәген асырға баҙнат итмәй. Ә Рәжәп Рәйсәне яратып йөрөһә лә, йәштәр айырмаһы ун йыллап булғас, нисек һүҙ башларға ла белмәй ине. Ул төнө буйы уйланып сыҡты. Ҡыҙҙары күп булды уның, ләкин быға тиклем береһен дә ғүмерлек тормош юлдашы итеп күрмәне. Ғүмер йомғағын һүтә торғас, бер ваҡиға иҫенә төштө. Бынан ун биш йыл элек Яңы йыл байрамында күршеләрҙә туй бара ине: Рәйсәнең иң оло апаһы килен булып төшкәйне. Ҡыңғыраулы аттар килеп туҡтау менән, көтөп торған бала-сағаларға аҡса, кәнфит һиптеләр. Шул саҡта биш йәшлек Рәйсә кәнфит йыям тип, ат аҫтына керҙе лә китте. Килен төшөрөү йолаһы буйынса һауаға мылтыҡ атҡан ыңғайы ат үрәпсеп китте лә, асыҡ ҡапҡанан алға ынтылды. Бына-бына ҡыҙҙы тапап иҙә тигәндә, Рәжәп һеләүһен йылғырлығы менән һикерҙе лә, ажғырып торған айғыр аҫтынан Рәйсәне тартып алып бер яҡ ситкә быраҡтырҙы, үҙе икенсе яҡҡа тәкмәсләп китте. Был күҙ асып йомған арала булған хәлде күбеһе, хатта Рәйсә үҙе лә, аңламай ҡалды. Ошонан һуң Рәжәптең нишләптер ошо ҡыҙыҡайҙы гел ҡурсалайһы килеп тик торҙо. Бынан ике йыл элек шул теремек, шуҡ ҡыҙыҡай сая, шаян, дәртле һомғол буйлы һылыу ҡыҙға әйләнгәнен күреп хайран ҡалғайны ул. Шунан бирле “Рәйсә” тип йоҡларға ята, “Рәйсә” тип йоҡонан уяна. Рәжәп ҡыҙҙы үҙенә нисек ихтибар иттерергә белмәй яфаланды, ҡурсаҡ һымаҡ кейендергеһе, бүләктәр менән күмгеһе килде, ләкин һәр бер биргән бүләген оҙаҡ алмай ҡыртлашҡас,нишләргә белмәй яфаланды. Ул былтыр уҡ мәһәргә тип алтын-көмөш биҙәүестәре алып ҡуйғайны, тик бер нисек тә яйын тура килтереп ҡыҙ менән аңлаша алманы. Ҡыҙ - йәш, ул әле хыял тулҡындарында йөҙә, ялҡынлы мөхәббәт көтәҙер, тип ҡурҡып, етди һөйләшәүҙе һаман-һаман һуҙа килде. Был төндә Рәйсә лә йоҡламайынса хыялланып сыҡты. Ул бәләкәй саҡтан апаһына ҡунаҡҡа барған һайын ошо күрше ағайҙы йыш күрә ине. Рәжәп, эшләй башлап, отпускыһына ҡайтҡанда күршеләренә лә төрлө ят-ят күстәнәнәстәр алып ҡайта, ә Рәйсәгә йә ҡурсаҡ, йә фломастер, йә матур сәс ҡыҫтырғыс бүләк итә ине. Ә инде ҡыҙ педучилищеға уҡырға кергәс: - Буласаҡ педагогҡа! - тип бик ҡиммәтле текә ҡара дипломат бүләк итеп шаҡ ҡатырғайны. Шул көндән алып ун биш йәшлек Рәйсә егеткә икенсе күҙлектән ҡарай башланы. Әллә мин уға оҡшайыммы икән, тигән уйын, булмаҫ, һеңлеһе һымаҡ яҡын күрәҙер, тип күңел төпкөлөнә йәшерҙе. Дүрт йыл уҡыуында бындай ҡиммәтле бүләктәр бихисап йыйылды. Рәйсә "алмайым, уңайһыҙ", тип ҡалдырһа, “әтеү берәйһенә бүләк итегеҙ", тип әйтер ине. Улар хат та алышманылар, сәләм дә ебәрешмәнеләр, тик һирәкләп кенә апаларында осрашҡылай инеләр. Аҙаҡҡы ваҡытта Рәйсә егеттең ҡайтҡанын ишетһә, "осраҡлы осрашыуҙарға" үҙе осоп барып етә һала ине. Бер ваҡыт шулай ныҡ өҙгәләнеп көткәнендә,хатта шиғыр ҙа яҙып маташҡайны. - Һағындым, йәнкәйем, өҙөлөп, Арыным да, шикелле, көтөп. Ғүмеркәйем үтә йүгереп, Тик барыбер йәшәйем түҙеп. Ҡайтыр көндәреңде һанап, Киткән юлдарыңа ҡарап, Көн дә көтәм янып-көйөп, Күмерҙәргә ҡалмам һүрелеп. Көтәм... Көтөр кешем бар, тип һөйөнөп. Ҡыҙ ҡапыл бөтә ялҡынлы йөрәге менән Рәжәптең үҙенә яусылар ебәргәнен теләне. - Эй, Хоҙайым, эшкә урынлаштым инде, хәҙер һөйгәнем менән бергә булдырһаң ине, - тип теләктәр теләй-теләй таң аттырҙы. Рәжәп тә был юлы тимерҙе ҡыҙыуында һуғырға булды: иртә таңдан еңгәләрен дер һелкетеп хәлде аңлатты ла, төшкә табан сумка тулы күстәнәстәрен тейәп, ике еңгәһен һоратырға ебәрҙе. - Һеҙҙә матур ҡыҙ үҫкән, беҙҙә батыр егет буй еткән, - тип буласаҡ ҡайныһына күлдәк менән таҫтамал, ҡәйнәһенә шау сәскә кашемир яулыҡ япты яусылар. Рәйсә уларҙың кемдән килгәндәрен аңлағас, ауыҙын йыя алмай йылмайып, йүгереп сәй табыны әҙерләне. - Ҡыҙыбыҙ йәш, берәй йыл эшләһен әле, - тип, ата-әсәһе ҡапыл ғына ни әйтергә белмәне, бер Рәйсәгә, бер яусыларға ғәжәпләнеп ҡараны. Ләкин телгә бөткән еңгәләренә тыңлау ҡайҙа ул, Рәжәпте маҡтапмы - маҡтанылар. - Себерҙә эшләй, аҡсаны көрәп ала. Ата-әсәһенең дә донъяһын яңыртып ҡуйҙы, өр-яңы машина ла алып ебәрҙе. Ауылдың күпме ҡыҙҙары өмөтләнһә лә, миңә тигән ҡыҙ тыумаған әле, тип кенә ҡуя ине. Бына һеҙҙең ҡыҙ үҫкәнен көткән инде. Эсмәй, тартмай – шәп егет! Ундай аҫыл егет тирә-яҡта берәү! - тип тә ебәрҙеләр. Димсе - диңгеҙ кистерә, тиҙәр бит, ҡыҙ яусыларға ҡарап торҙо ла: “Риза!” - тип оло яҡҡа керҙе лә китте. - Ҡыҙ кеше - өй зиннәте генә, йәштәрҙең ваҡытында башлы-күҙле булыуы хәйерле инде, - тип иртәгәһенә, бөтә шартын килтереп, никах туйы үткәрҙеләр. - Төшкән ереңә таш булып бат, ҡыҙым, - тип әсәһе фатихаһын биреп, оҙатып ҡалды. Күптән ҡауышыу сәғәте көткән Рәжәп: - Мин бөгөн донъяла иң бик бәхетле кеше, мине һайлағаныңа һиңә мең рәхмәт! Теге ваҡыт Хоҙайым буласаҡ кәләшеңде ҡотҡар тип, аңҡартҡандыр инде миңә, - тип һаҡ ҡына ҡосаҡлап, ҡыҙҙан һөйөү тулы ҡарашын алманы. - Ҡәҙерлем, минең дә бөгөн теләгем ҡабул булды бит... - Рәхмәтлемен Хоҙайыма Осраштырған өсөң һинең менән. Рәхмәтлемен яҙмышыма Ҡауыштырған өсөн һинең менән! - тип күңелендә тыуған шиғыр юлдарын уҡып һөйгәненә наҙланып ҡына һыйынды Рәйсә.
Һиндостандың Уттар-Прадеш штатында бер кеше маймыл аҫраған булған. Үҙе кинәт кенә үлеп киткән, ә хужаһыҙ ҡалған хайуан урамдағы халыҡҡа һөжүм итә башлаған. Эскесе маймыл Байтаҡ ҡына кешене бик ҡаты яралаған, ә берәүһе хатта һәләк булып ҡуйған. Уның ни өсөн агрессив булыуын башта бер кем дә аңламаған. Баҡтиһәң, мәрхүм хужаһы маймылды хәмер эсергә өйрәткән булған икән. Шуға күрә эсереүсе булмағас, уға бик ҡыйын булғандыр, күрәһең. Нимә эшләргә лә белмәйенсә, урам буйлап тәртипһеҙләнеп йөрөгән. Етмәһә, күпселек осраҡта ҡатын-ҡыҙҙар менән балаларға һөжүм иткән, тешләгән. Ниһайәт, маймылды тотоп зоопаркка итеп япҡандар. Тик хайуандың алкоголгә ҡарата саманы белмәүенән тыш, тағы ла бер сәйерлеге бар икән – йәшелсәләрҙән бөтөнләй баш тартҡан, уларҙы аҙыҡҡа ла һанамай, имеш. Ә бит макакаларҙың ризығының күп өлөшөн йәшелсә алып тора. Хужаһы уны тик ит ашарға өйрәткән икән. Һиндостанда былай ҙа маймылдар кешеләргә йыш һөжүм итеүсән, тик был осраҡта хайуандың айырыуса агрессив булыуы аптырата бит. Һуғыш суҡмарын айырым ситлеккә ябып ҡуйып, башҡа макакалар эргәһенә ебәрмәгәндәр. Кем белә, эскесе маймыл уларҙы ла тешләп йә яралап ҡуйыуы бар. Фото: www.zwalls.ru Автор:Дилара Арсаева Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
– Мансур, ҡара әле, был сабый, ысынлап та, һиңә оҡшап тора ла инде, – тине Мәрйәм үҙе ҡыҙарынып киткән, ҡулдарына сабыйҙы алып, иренә күрһәтте. – Мин дә шулай уйлайым, – тип Валерия ҡушылды. – Ә ҡыҙҙың минеке икәнлеген нисек иҫбатларға итәһегеҙ? – Мансур, ҡара әле, был сабый, ысынлап та, һиңә оҡшап тора ла инде, – тине Мәрйәм үҙе ҡыҙарынып киткән, ҡулдарына сабыйҙы алып, иренә күрһәтте. – Мин дә шулай уйлайым, – тип Валерия ҡушылды. – Ә ҡыҙҙың минеке икәнлеген нисек иҫбатларға итәһегеҙ? – ДНК-ға анализ бир, – тине Валерия. – Миңә кәрәкмәй. Һиңә кәрәк икән, һин бирәсәкһең. – Ә минең аҡсам юҡ, – тине Валерия. – ДНК анализын Хөкүмәт иҫәбенә үткәрергә, әгәр атайлығың раҫланһа, һиңә түләргә тура киләсәк. Ә Хөкүмәт күберәк аласаҡ. Мансур тирә-яғына ҡаранды, уңайһыҙланды: – Ну, Лера, Лерочка! Ниңә улай бик ҡәтғи? – Сөнки һинең менән башҡаса мөмкин түгел. Хәҙер ике йыл алдап йөрөйһөң. Өйләнәм, тинең, ҡайҙа никах ҡағыҙы? Тап баланы, ҡарайым, тинең. Ә үҙең, ике аҙна ҡалғас, ҡастың. – Ҡыҙҙың Мансурҙы төкөрөктәрен сәсеп әрләүенән бәләкәй өй һелкенеп торҙо. Хатта Мәрйәм: – Лера, Валерия, шымыраҡ мәмкинме? – тип ҡыҫылырға мәжбүр булды. Валерия ҡапыл Мәрйәмгә боролдо: – Минең аңлауымса, һеҙ – уның ҡатыны. Шуға минең һорауым бар, һеҙҙең ирегеҙ һәр ваҡыт шулайы, әллә миңә ҡарата ғына шундай мөнәсәбәттәме? Бер нимә булһа: “Мин – тәфтишсе! Мин – запастағы майор!”. Тфү! Йүнле кеше милицияла эшләйме ни? Йә, әйтегеҙ, Мәрйәм апай, был ниндәй ир? Һеҙ уның менән нисек йәшәнегеҙ? Һүҙгә яңынан Мансур ҡушылды: – Прошу не трогать мое достоинство! – тине теле көрмәлеп. Ул, ҡатынынан бигерәк, Айҙарҙан уңайһыҙлана ине. Мансурға ярҙам Айҙарҙан килде лә: – Әйҙәгеҙ, шымыраҡ булайыҡ! Кешеләр беҙҙең ҡысҡырышҡанды ишетеп, әллә нимә уйламаһын. Мансур Солтанов, ысынлап та, майор, бер нисә тапҡыр Чечняла булды. Уның хәрби наградалары бар һәм ул наградаларҙы штабта ятып түгел, окопта һуғышып алған. Мин уның хаҡында бик күп беләм. Ошо урында Мансур боролоп Айҙарға ҡараны. Нимә тигән була? Бөтәһен дә беләм, тиме? Алға Айҙар сыҡты, бөтәһенә лә ҡарап: – Әйҙәгеҙ, был йортта туй тамамланды, хужалар ял итһен, өҫтәлдәрҙе йыйыштырһын, ә мин һеҙҙе өйөмә саҡырам. Мансур: – Дүртәүләшеп барайыҡмы? – тип мөңгөрләне. Айҙар бында ла уны урынына ултыртты. Атаҡ, атаҡ, ниңә дүртәүләшеп кенә? Бишәүләшеп барайыҡ! Ә ҡыҙыҡайҙың исеме кем? – тип һораны. – Альбина! – тип йылмайҙы әсәһе. Айҙар: – Ой! Альбина килгән беҙгә! – тип сабыйҙы күтәреп алды. Айҙар сабыйҙы күтәреп, егеләре уға эйәреп “Тойота”ға сығып ултырҙылар. Хужаларға рәхмәт әйтеп хушлашҡандан һуң Айҙарҙың атаһының өйөнә ҡуҙғалдылар. “Крузак” килеп туҡтауға Нурғәле ҡарт ҡапҡа алдында ултыра ине. Былар гөрләшеп килеп төшкәс, баҙап ҡалды: – Әйҙүк, әйҙүк! Үтегеҙ! – тип саҡырҙы ул ҡунаҡтарҙы. Улар геүләшеп баҡса эсендәге ағастар күләгәһендә ултырған йәйге террасаға үтте. “Йәшәй белә былар, – тип йәне көйҙө Мансурҙың тағы ла. – Һыуытҡыс, туалет, душ ҡуйған булған”. Айҙар һыуытҡыста асып ебәрҙе һәм Мәрйәмгә өндәште: – Әсәйем ятып тора, бик һөйләшә лә алмай. Шуға уны мәшәҡәтләп тормайыҡ. Мөмкин булһа, һеҙ өҫтәл ҡора алмаҫһығыҙмы икән? Эргәләге һыуытҡыстан иң тәүҙә ҙур һауыт менән ҡымыҙ сығарҙы. – Был нимә? Әллә һөтмө? Мин һыуһаным. – тине Валерия, үҙенә иғтибар талап итеп. – Был – ҡымыҙ, һыуһынды ҡандыра торған эсемлек, бейә һөтөнән эшләйҙәр. – Оһо! Ҡымыҙ! Ишеткәнем бар, тик эскәнем юҡ. Мөмкинме? Тик тамағым ауыртып тора, килешерме икән? Был бик һалҡын түгелме һуң? Кисә бер аҙ температурам да бар ине. – Температура бар ине? – Айҙар аптыранды. – Йүткермәйһеңме? – Ә һеҙ кем? Врачмы? – тип туҙынып китте Валерия. – Мин врач түгел, – тине Айҙар, – ә пенсиялағы баш врач. – Ярай, мине дауаларһығыҙ. – Йәш ҡатын ҡымыҙҙы күтәреп эсеп ҡуйҙы. Күренеп тора, Мансур быларҙан ҡотолорға теләй: – Әйҙә, Айҙар, баҡсаңды күрһәтмәйһеңме? – тип һораны. – Әйҙә һуң, тик бында минең хеҙмәт юҡ. Барыһын да атай тырыштыра. – Беләм, беләм, Нурғәле ағай колхоз тормошоноң бер легендаһы булып ҡына хәтерҙә ҡаласаҡ инде. Мин бит уның председатель, силәүит рәйесе, бригадир сағын да хәтерләйем. Халыҡты эшләтә белде. Ошонда алма ағастары күп була торғайны. Август, сентябрь, хәҙер әйтергә мөмкин, алма урларға төшә торғайныҡ. Бер ваҡыт үҙем генә төштөм дә,тоҡҡа тултырып булашам. Ҡараңғы, бер ни күренмәй. Ерҙән, теҙләнеп йөрөп, алма йыям. Шунан эргәмдә берәү килеп сыҡты ла, бер күнәк алманы минең тоғома һалды. “Ерҙән генә йыйығыҙ, ағастарҙың ботағын һындырмағыҙ”, ти. Тоғомдо күтәреп сығып ҡасҡаныды һиҙмәй ҙә ҡалдым. – Кем ине һуң? – тип көлдө Айҙар. – Кем булһын, әсәйең. Шундай һәйбәт күңелле апай. Әле ҡайҙа? Күренмәй. Әсәйеңде әйтәм. – 85 йәш. Хәҙер ятып ҡына тора. – Ә һин ниңә яңғыҙ? – тип һорамай, булдыра алманы Мансур. – Шулай килеп сыҡты, беҙ хәҙер ике илгә йәшәйбеҙ. Улым немец ҡыҙына өйләнгәйне, ҡыҙым бер нисә тапҡыр барғайны, бер егет менән танышҡан. Уныһының ата-әсәһе Башҡортостандан, 90-сы йылдарҙан һуң күсенгәндәр. Улдары, Андрей, хәҙер минең кейәүем була инде, ғүмер буйы башҡорттарға һоҡланып йәшәнем. Ихлас, ябай халыҡ, – ти. Өйләнештеләр, туй үткәреп ҡайттыҡ. Хәҙер улым да, ҡыҙым да Германияла. Һөҙөмтәлә, ҡатынымда ла юғалттым. – Нисек юғалттың? – Бына шулай, ҡатыным да шунда торҙо ла ҡалды. Һирәк-мирәк ҡайтҡылай, мин һирәк-мирәк барғылайым. Бына шундай ғаилә тормошо. – Мин һиңә ғүмер буйы һоҡланып, юҡ, көнләшеп йшәшәнем. Һин – председатель малайы, етеш, бай йәшәнең. Беҙҙең һымаҡ, йәйге каникулдарҙа көтөү көтөп, комбайын саңын йотоп, сөгөлдөр утап йөрөмәнең. Пионер лагерында ял итеп, ҡалаларға сәйәхәт итеп, беҙ күрмәгәнде күреп йәшәнең. – Туҡта, Мансур. Бөгөн көнө буйы һинең миңә ҡарата ҡылған шуҡлыҡтарыңды, тип әйтәйемме, тыңлап, түҙеп йөрөйөм. Һиҙеп торам, маҡсатың – низағҡа тартыу, мине кәмһетеү. Мансур уның ҡаршыһына баҫып, уҫал итеп күҙҙәренә ҡараны: – Әгәр һуғышһаҡ, мин һине барыбер бөгәрләп тығасаҡмын. Айҙар көлөп ебәрҙе: – Ә һин мине һуғышыр, тип уйлайһыңмы? – тип ихлас көлдө. Ҡаршыһына баҫҡан Мансур ҡапыл һуллаҡайын күтәрҙе лә, уңы менән еңелсә генә һуғып алды. Айҙар тағы көлдө: – Мансур, ҡуй, килешмәй, һиңә лә, миңә лә. Беҙ ул йәштән үткәнбеҙ. Үпкәң булһа, әйт, бәлки ҡасандыр рәнйеткәнмендер. Шулай булһа, ғәфү ит. Мин диндәмен, намаҙ уҡыйым, хәйер бирәм, Хажға барҙым, ҡорбан салам. Һинең менән, алты йәшлек малай һымаҡ, сәкәләшеп торайыммы? Мансурҙың ҡапыл хәле бөттө: – Эх, Айҙар, – тине ул тегенең ҡулбашына еңелсә ҡағылып. – Ни эшләп яратмайым мин һине? Ниңә күрә алмайым? Айҙар класташын ҡосаҡлап алды: – Мин һине шул тиклем хөрмәт итәм, һиңә ҡарата бер дәғүәм дә юҡ. – Нисек дәғүәң юҡ? – тип ярһыны Мансур. – Ә Мәрйәмде кем һинең эргәңдән һыпырып алып китте? Мин бит. – Ни хәл итәһең, тимәк, ул һине ярата. Эйе, беҙҙең арала булды, ул һиңә өҫтөнлөк бирҙе. Ишетеп торам, балаларығыҙ өсәү. Әйткәндәй, әгәр Мәрйәм, ҡатыныңды әйтәм, һине хөрмәт итмәһә, ышанмаһа, өс бала табып бирмәҫ ине. Мансур хахылдап көлөп ебәрҙе: – Әһә, көнләшәһең!? Ҡулыңдан килмәне? Ә минең башым да етмәй. Һин ни өсөн йәшәйһең был ерҙә? Һин нимә ҡалдыраһың? Эйе, ул менән ҡыҙ үҫтергәнһең. Уларың Германияла немец балалары үҫтерә. Гуден таг, ауфедерзейн һәм башҡалар! Улар бит башҡорт түгел. Ә минең атайым, һинең олатайың фашистарҙы нисек ҡарған, беләһеңме? – Беләм, – тине Айҙар тыныс ҡына итеп. – Балаларымдың яҙмышы өсөн мин дә борсолам. Һин минең иң ауыртҡан еремә баҫтың. Ә мин һиңә һоҡланам, Мансур, тик көнләшмәйем. Һин ниндәй бәхетле. Һинең балаларың ғына түгел, ейән-ейәнсәрҙәрең һинең менән башҡортса һөйләшә. Ошо урында Айҙар түҙмәне, күҙҙәренән йәш атылып сыҡты. Мансур тетрәнде: – Һиңә нимә булды? – тип ҡосаҡлап алды. – Әйҙә, керәйек, беҙҙе көтәләрҙер. Мансур ҡапыл туҡтаны ла Айҙарҙы ҡосаҡланы һәм ҡолағына: – Айҙар, һиңә Валерияны ҡалдырам. Ул – һинеке, – тине. Айҙар Мансурҙы ҡапыл этеп ебәрҙе: – Һин нимә, миңә һөйәркәңде һатып китергә уйлайһыңмы? Ниндәй түбәнселек! Мин һинән быны көтмәгәйнем. Хәйер, һин һаман мент булып ҡалғанһың икән. Мент, емтек сүпләүсе мент. Мансур өндәшмәне, тешен шығырҙатып ҡына ҡуйҙы. Өҫтәл артына кереп ултырҙылар. Мәрйәм менән Валерия матур ғына табын ҡорғайны. Айҙар ҡунаҡтарға һораулы ҡарашын ташланы: – Араҡы, коньяк, виски? – Нимә булһа ла, ярай, тик яндырып, төшөп китерлек булһын! – тине Валерия. Айҙар менән Мәрйәм эсеүҙән шунда уҡ баш тартты. Мансур, ҡулына арыу конъяк эләккәс, бер-бер артлы күтәреп ҡуйҙы. Айҙар Мәрйәмгә мөрәжәғәт итте: – Яҡын-тирәлә бер аҙ кеше дауалай белгән медсестрамы, табипмы юҡмы икән? – тип һораны. Мәрйәм: – Ә кемгә кәрәк ине? – тип һорауға һорау менән яуап бирҙе. – Әсәйем ята бит, дауаханаға алып барғы килмәй, унда карантин икән. Мәрйәм тынды, тәүҙә оҙаҡ итеп Мансурға ҡарап торҙо һәм Айҙарға боролоп: – Әгәр риза булһағыҙ, мин барыр инем, – тине. – Һин барыр инең? Бына ҡыҙыҡ! – Мансур ауыҙын ҡыйшайтты. – Эйе, мин барыр инем. – Улайһа, хаҡын һөйләшәйек, – тине Айҙар, ул мәсьәләнең шунда уҡ хәл ителерен көтмәгәйне. – Ниндәй хаҡ һөйләйһең, Айҙар? – тинеМәрйәм! – Мин һеҙгә хәҙер бер серҙе асам. Айҙар, һин минең ғүмерлек хыялымды тормошҡа ашыраһың. Мин мәктәптә уҡығанда уҡ һеҙҙең ҙур, бейек өйөгөҙгә таң ҡалып ҡарап үтә торғайным. Уның тәҙрәләрен йыуырға, таҡта-диуарҙарын буярға, сәскәләр үҫтерергә хыяллана торғайным... Ул һөйләп бөтә алманы, Мансур һикереп тороп, сығып китте. (Дауамы бар.) Дуҫтар! Хикәйәнең дауамы иртәгә донъя күрәсәк. Уны көнөндә уҡыу өсөн беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы" 1 2 3 4 5 Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected]ndex.ru Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Сарала йылҡысылыҡ хужалыҡтары һәм тоҡомсолоҡ репродукторҙары, зоотехниктар, генетика, селекция һәм аттарҙы тоҡомло үрсетеү өлкәһендәге ғилми берләшмә вәкилдәре ҡатнаша. Улар Башҡортостанда йылҡысылыҡ тармағын селекция һәм технологик яҡтан тәьмин итеүҙең мөһим мәсьәләләрен, был өлкәлә эшмәкәрлектең төп йүнәлештәрен, проблемаларҙы, шулай уҡ тоҡомдо камиллаштырыу юлдарын өйрәнә. Эшлекле программа майҙансығының модераторы ауыл хужалығы министры урынбаҫары Фәрит Вәлитов. Спикерҙар - ауыл хужалығы фәндәре докторы Ираида Әбубәкирова, "Толпар" яуаплылығы сикләнгән йәмғиәте етәксеһе Рафаэль Сырлыбаев һәм башҡалар. Әйткәндәй, сара алдынан йылҡысылыҡ һәм башҡорт тоҡомло аттарын үҫтереүгә ҙур өлөш индергән бер төркөм хеҙмәт алдынғыларына Рәхмәт хаттары тапшырылды. Улар араһында Баймаҡ районы эшҡыуарҙары, иң тәмле ҡымыҙ етештереүселәр - Денис Өмөтбаев, Фәнис Кәримов, Рафаэль Сырлыбаев һәм башҡалар бар. https://bashgazet.ru #bashinorsefest Төп маҡсат - тоҡомсолоҡ эшен яйға һалыу Автор: Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Дим буйзары" Копирование информации сайта разрешено только с письменного согласия администрации.
Бер абыстайыбыҙ миңә иҫкәртеү яһаны, доғаны дөрөҫ уҡымайһың, тине. Уның фекеренсә, «гонаһтарымды кисерһәң ине» тип ялбарыу дөрөҫ түгел; «гонаһтарымды кисер» тип әйтергә кәрәк. Хәҙрәттәребеҙ был йәһәттән фекерен еткерһен ине. Бында телдең үҙенсәлектәре тураһында һүҙ бара. Ғәрәп телендә, татар телендәге һымаҡ, гонаһтарымды ғәфү итһәң ине, тигән мәғәнәләге һүҙ-бәйләнеш юҡ. Ғәрәп телендә әмер фиғыл йә ялбарыу, йә бойороҡ биреү мәғәнәһендә бирелә. Мәҫәлән, ифғәл — эшлә тигән һүҙ. Был фиғыл әмерҙе аңлата. Уктуб — яҙ! Икра — уҡы! Бойороу был. Ә бына уҡыһаң инде ғибарәһе йау таҡра тип әйтелә. Был — ғәрәп теленең үҙенсәлеге. Татар кешеһе, йә, Раббым, «ҡабул ит», тип тә, «ҡабул итһәң ине», тип тә һорай, өндәшә ала. Ғәрәп телендә доға ҡылһаң, ҡабул ҡылыныуға яҡыныраҡ тигән риүәйәттәр бар. Шуға күрә кеше ғәрәпсә доға ҡыла белә икән, бик яҡшы. Ғәрәпсә белмәйенсә, үҙ телендә доға ҡылһа ла бик яҡшы. Бер генә шарт бар: доғаң ихлас, ысын күңелдән булһын. Иң ҡәҙерлеһе — «кисер» йәки «кисерһәң ине» тип һорағанда кешенең Аллаһы Тәғәләгә ихлас ышаныуы. Икенсенән, бер ҡасан да Аллаһы Тәғәлә ҡабул итәрме, юҡмы тип шикләнмәҫкә кәрәк. Гонаһтарыбыҙ юҡ, күҙ йәше ҡойолоуға сәбәпсе булмайбыҙ, йәтимдәр хаҡына теймәйбеҙ, башҡаларға хаҡһыҙлыҡ ҡылмайбыҙ икән, кеше бер ҙә шөбһәләнергә, Аллаһы Тәғәлә ишетерме, юҡмы тип уйларға тейеш түгел. Татар мосолман календаре, 2014 йыл Доға ҡылыу тәртибе: https://nazir1965.com/din/do%D2%93a-%D2%A1ylyu-t%D3%99rtibe.html Доға ҡылыу: https://nazir1965.com/din/do%d2%93a-%d2%a1ylyu.html Доға: https://nazir1965.com/din/do%D2%93a-3.html Доға ҡылыу әҙәбе: https://nazir1965.com/din/do%D2%93a-%D2%A1ylyu-%D3%99%D2%99%D3%99be.html Twitter Digg Facebook Delicious StumbleUpon Эта запись написана автором Назир Сабитов, 18.02.2020 в 22:45, и размещена в категории Һорауҙар һәм яуаптар. Следите за ответами на эту запись с помощью RSS 2.0. Вы можете написать комментарий или разместить обратную ссылку на своем сайте. Ошо сайтта кәрәк мәғлүмәт эҙләр өсөн, аҫҡы юлға, мәҫәлән: башҡорт, – тип яҙһағыҙ шул биттәр асыла Ошо аҫтағы поиск юлға кәрәк һорау (мәҫәлән: доға (ошо һүҙҙе копировать итеп)) яҙһағыҙ – шул биттәр асыла
Хәҙер Башҡортостанда күп фатирлы йорттарҙа, шәхси секторҙа йәшәүселәр, шулай уҡ юридик шәхестәр һәм шәхси эшҡыуарҙар ҡаты коммуналь ҡалдыҡтарҙы йыйыу буйынса төбәк операторҙары менән килешеү төҙөргә тейеш. Б Хәҙер Башҡортостанда күп фатирлы йорттарҙа, шәхси секторҙа йәшәүселәр, шулай уҡ юридик шәхестәр һәм шәхси эшҡыуарҙар ҡаты коммуналь ҡалдыҡтарҙы йыйыу буйынса төбәк операторҙары менән килешеү төҙөргә тейеш. Был турала БР Тәбиғәттән файҙаланыу һәм экология министрлығынан хәбәр иттеләр. Килешеү төҙөү тәртибе менән төбәк операторҙарының рәсми сайтында танышырға мөмкин: Балаҡатай, Дыуан, Ҡыйғы, Мәсетле, Салауат райондарын “Ҡаланы йыйыштырыу буйынса махсус автохужалыҡ” МУП-ы хеҙмәтләндерәсәк (тел. 8(800)347-80-03, http://sahufa.ru/). Ҡаты көнкүреш ҡалдыҡтары менән эш итеүҙең яңы системаһына күсеүгә бәйле министрлыҡтарҙа “ҡыҙыу линия”лар булдырылды. Уларға эш сәғәттәрендә шылтыратырға мөмкин. БР Торлаҡ-коммуналь хужалыҡ министрлығы: 8 (347) 223-32-80; БР Торлаҡ һәм төҙөлөш күҙәтеүе буйынса дәүләт комитеты: 8-937-845-28-42; БР Ғаилә, хеҙмәт һәм халыҡты социаль яҡлау министрлығы: 8 (347) 218-07-35; 8 (347) 218-07-19; БР Тәбиғәттән файҙаланыу һәм экология министрлығы: 8 (347) 218-03-90 Читайте нас в © 2020 Сайт издания "Эйлестан" Зарегистрировано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (РОСКОМНАДЗОР). Регистрационный номер: серия ПИ №ТУ02-01373 от 29 июля 2015 г.
Дөрөҫ эшләгәнмен Беҙҙең ауылда магазин өйөбөҙҙән йыраҡ ҡына. Шуға күрә ҡайһы берҙә велосипедта барам. Бөгөн бер ярты алғас, уны велосипедтың кәрзиненә һалдым. Ҡуҙғалып китер алдынан башыма уй төштө: “Йығылһам?.. Шешә ватылһа?..” Хоҙай күрһәтмәһен, һуңғы тиндәр елгә осасаҡ. Шуға күрә шешәне магазин янында уҡ бушатырға хәл иттем.Беләһегеҙме, дөрөҫ эшләгәнмен. Өйгә ҡайтып еткәнсе, ете мәртәбә йығылдым. ЭСҺӘҢ ШАРАП – ЭШЕҢ ХАРАП Дөрөҫ эшләгәнмен Беҙҙең ауылда магазин өйөбөҙҙән йыраҡ ҡына. Шуға күрә ҡайһы берҙә велосипедта барам. Бөгөн бер ярты алғас, уны велосипедтың кәрзиненә һалдым. Ҡуҙғалып китер алдынан башыма уй төштө: “Йығылһам?.. Шешә ватылһа?..” Хоҙай күрһәтмәһен, һуңғы тиндәр елгә осасаҡ. Шуға күрә шешәне магазин янында уҡ бушатырға хәл иттем. Беләһегеҙме, дөрөҫ эшләгәнмен. Өйгә ҡайтып еткәнсе, ете мәртәбә йығылдым. Йоҡлай алмайһығыҙмы ни? Лаяҡыл иҫерек ир төнгө сәғәт өстә өйгә ҡайта. Алғы бүлмәлә йығылып, кейем элгесте бәреп төшөрә, ҡот осҡос дөбөрләү яңғырай, барыһы ла иҙәнгә ҡойола: тастар, саңғылар, велосипед… Бүлмәнән ҡото алынған ҡатыны һәм ике балаһы йүгереп сыға. Ир уларға: – Нимә, минһеҙ йоҡлай алмайһығыҙмы ни? И. МАНСУРОВ. Теги:приколымәҙәктәрбашҡортса юморшарапараҡыэскщелекайыҡ тормош Читайте нас в 1925-2020 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан". Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584 Баш мөхәррир: Миләүшә Саяғәфәр ҡыҙы Ҡаһарманова Телефон (347)292-77-60 Электрон почта [email protected] Адресы 450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.