id
stringlengths
3
5
url
stringlengths
31
327
title
stringlengths
1
51
text
stringlengths
1
24.9k
30660
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D4%A5%D1%80%D0%B0
Аԥра
Аԥра — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
30661
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D2%AD%D0%B0
Баслаҭа
Баслаҭа — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
30662
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%99%D1%8B%D0%BC%D0%B0
Гәыма
Гәыма — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
30663
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%99%D1%8B%D0%BC%D1%81%D2%AD%D0%B0
Гәымсҭа
Гәымсҭа — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
30664
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%88%D1%8B%D1%80%D0%B0
Ешыра
Ешыра — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
30665
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D2%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%9D%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80%20%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Ҷанба, Нодар Виктор-иԥа
Нодар Виктор-иԥа Ҷанба (диит ) — аԥсуа акомпозитор, адирижиор, аҟазараҭҵаара акандидат, аԥсуа жәлар рмилаҭ-ҳақәиҭратә қәԥара далахәын. Абиографиа Иара еиҿикааз аӡәырҩы аҿар еидызкылоз Аԥсны арҿиара знапы алакыз аҿар Реидгыла аполитикатәи, асоциалтәи, акультуратәи сферақәа рҿы шьаҭанкылатәи аиҭакрақәа рымҩаԥгара иадгылон, анаҩс дара Аԥсуа Жәлар Рфорум «Аидгылара» иалалоит, уи апрограмма аԥҟарақәа рынагӡараҿ рылша ҕәҕәа аларгалон. Нодар Ҷанба илагала дууп Аԥсны амузыкатә ҟазареи, аԥсуа милаҭтә музыкеи рыҿиараҿы. Иара авторс дрымоуп хыԥхьаӡара рацәала ахортә, асимфониатә, аинструменттәи, афортепианотәи ашәақәеи, иара убас аус рыдиулахьеит аԥсуа жәытә ашәақәеи адоуҳатә шәаҳәарақәеи. 2007 шықәса рзы Нодар Ҷанба амузыкатә рҿиараҿ илагала ду азы Аԥсны жәлар рартист ҳәа ахьӡ ихҵан. Иахьатәи аамҭазы Н.В. Ҷанба Сеультәи ауниверситет Сан Мьен (Алада Кореиа) аҿы профессорс аус иуеит. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Королевский цветок Нодара Чанба//РА. - 2010. - 16-17 нояб., (№130). - С.5. Хәажәкырамза 10 рзы ииз 1955 шықәсазы ииз Аԥсны акомпозиторцәа Ҷанаа
30666
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D3%A0%D1%8B%D0%B3%D3%99%D2%AD%D0%B0
Ӡыгәҭа
Ӡыгәҭа — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
30667
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B0%D1%88%D2%AD%D1%85%D3%99%D0%B0
Иашҭхәа
Иашҭхәа — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
30671
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D4%A5%D1%81%D0%BD%D1%8B%20%D0%B0%D2%B3%D1%80%D0%B0%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B0
Аԥсны аҳратәра
Аԥсны аҳратәра () — феодалтәи атәыла Имеретиа аҳра иалҵаз Чихори аҿы аибыслара ашьҭахь (де-факто 1462), де-иури 1615 шықәса аҟынтәи ихақәиҭроуп. Аҭоурых Аԥсны аҳратәра 1462-1680 Аԥсуа аҳра иалҵеит Имеретиа 1462 шықәсазы, аха амрагылартәи аҳәаақәа Аԥсны, агыруа аҭауадацәа Дадиани ирыман, урҭ азын Шеврашиӡе даргьы еибашьуан, Дадиани Гуриели Имеретиатәыла аҭуадацәа гьы ацхыраара рырҭон, дара Аԥсны иақәылон 1414, 1533, 1454 шықәсқәа азы, Османтәи Аимпериа ацхыраара рырҭон, ирҿагылан, 1615 официалтәи Аԥсуа Аҳра ахақәиҭразы иалеит, Леван Дадиани Путо Шервашиӡе иԥҳа - иҭаҵа, дишьит, ма длиԥҟеит, аибашьра иалаган 1621-1657 иацон, Аԥсуа аҳра аҳәаақәа иацеит Гаалиӡга ахь. 1680-шық. азы Сорекеи Қәапу Чачба Егры ахь аҳәаа иҟарҵеит. Аԥсуа аҳра аҳцәа рсиа Чачба Рабиа (~1462–1580) Путо Чачба (~1580–1620) Сетеман Чачба (~1620–1640) Сустар Чачба (~1640–1665) Зегнак Чачба (~1665–1700) Ацнахгаҩцәа: Росҭом Чачба Зегнак-иԥа Џьыкешиа Чачба Қәаԥ/Ҟәаԥ/Кәап Чачба Росҭом Чачба (~1700–1730) Манча Чачба (~1730–1757) Манча Чачба II (~1757–1770) Зураб Чачба (~1770–1780) Қьалышь Аҳмаҭбеи Чачба (~1780–1808) Асланбеи Чачба (1808–1810) Сафарбеи (Гьаргь) Чачба (1810–1821) Омарбеи (Дырмит) Чачба (1821–1822) Михаил Чачба (1822–1864) Аԥсны аҭоурых Аҭоурыхтәи европатәи атәылақәа
30679
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87%2C%20%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%20%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Млокосевич, Борис Виктор-иԥа
Борис Виктор-иԥа Млокосевич (; , Георгиевск, Ставропольтәи агуберниа, Урыстәылатәи аимпериа — , Очамчыра, Аԥсны) — адендролог, абиологиатә ҭҵаарадыррақәа ркандидат, зҽаԥсазтәыз абнаҭҵааҩ, Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа 1941-1945 шш. далахәын, Аџьынџьтәылатә еибашьра аорден I, II аҩаӡарақәа дыркавалеруп. Иара инапхгарала Аԥсны раԥхьаӡа акәны иааӡан 500 инареиҳаны зеиԥш ыҟам амонокультурақәа, еизган 1000 инареиҳаны аҵиаа хкқәа рколлекциақәа. Борис Виктор-иԥа Млокосевич дравторуп абнатә нхамҩа еиуеиԥшым азҵаарақәа ирызку 90 инареиҳаны аҭҵаарадырратә усумҭақәа. Иара “Аԥсны абнақәа” (1972 ш.) ашәҟәы соавторс дамоуп. Борис Виктор-иԥа Аԥсни Қырҭтәылатәи ССР-и зҽаԥсазтәыз абнаҭҵааҩ ҳәа ахьӡ ихҵан, ианаршьахьан 20 инареиҳаны дипломи грамотақәеи. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Бебия С. Леса его жизни: [к юбилею Б.В. Млокосевича]//РА. - 2005. - 29 января, (№ 9). - С.2. Роднянская И.Б. Художник в поисках истины. - М.: Современник, 1989. - 382 с. Аҩӡба, У. Ш. Аԥсуа биографиатә жәар. – Москва, Аҟәа, 2015 ш. - 527 с. 1915 шықәсазы ииз Ажьырныҳәамза 21 рзы ииз 2006 шықәсазы иԥсыз Нанҳәамза 2 рзы иԥсыз Аԥсны абиологцәа
30681
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0
Урыстәылатәи аимпериа
Урыстәылатәи аимпериа () — Аҭоурыхтә аурыс ҳәынҭқарра х-континетқәа Европеи Азиеи Аҩадатәи Америкеи рҿы. Ицәырҵит 1721 шшықәсазы Аҩадатәи аибашьра ашьҭахь, иҟан 1917 шықәса Февральтәи ареволиуциа рҟынӡа. Ари аимпериа зегь реиҳа идуу аҳәынҭқаррақәа адунеи зегь аҿы ибжьоуп. Аҵакыра – 21 797 725 км² (1915 ш.) Ауааԥсыра – 178 378 800 ҩык (1915 ш.) Аимператорцәа рсиа Пиотр I Ду (1721–1725) Екатерина I (1725–1727) Пиотр II (1727–1730) Анна Иоанн-иԥҳа (1730–1740) Иван VI Антон-иԥа (1740–1741) Елизавета Пиотр-иԥҳа (1741–1762) Пиотр III (1762) Екатерина II Ду (1762–1796) Павел I (1796–1801) Алеқсандр I (1801–1825) Николаи I (1825–1855) Алеқсандр II (1855–1881) Алеқсандр III (1881–1894) Николаи II (1894–1917) Алитература ГОЛДЕР, Франк Альфред. Documents Of Russian History 1914–1917 (1927), 680pp онлаин. КЕННАРД, Ҳоуард Перси. ПИКОК, Нетта, eds. The Russian Year-book: Volume 2 1912 (London, 1912) онлаин. The Empire that was Russia: color photographs from Library of Congress Азгәаҭақәа Аҭоурыхтәи европатәи аимпериақәа Аҭоурыхтәи европатәи атәылақәа Аҭоурыхтәи азиатәи атәылақәа Аҭоурыхтәи аҩада-америкатәи атәылақәа 1721 шықәсазы ицәырҵыз 1917 шықәсазы ибжьаӡыз
30690
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D2%AD%D1%8B%D1%80%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%90%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D2%AC%D0%B0%D0%BC%D1%88%D1%8C%D1%8B%D0%B3%D3%99-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Оҭырба, Аслан Ҭамшьыгә-иԥа
Аслан Ҭамшьыгә-иԥа Оҭырба (, Абгархықә — , Аҟәа) — аԥсуа аҳәынҭқарратә усзуҩ, Москватәи афилософиеи, алитературеи, аҭоурыхи ринститут аушьҭымҭымҭа, аус иуан Аҟәатәи арҵаҩратә институт аҿы рҵаҩыс Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа 1941-1945шш. раԥхьатәи амшқәа инадыркны аҵыхәтәанынӡа деибашьуан афронтқәа рҿы. Аус иуан Аԥснытәи АССР иҳаракыз апартиатәи аҳәынҭқарратәи маҵураҭыԥқәа рҿы. Аслан Ҭамшьыгә-иԥа Оҭырба дреиуан аԥсуа жәлар рмилаҭ-хақәиҭратә ҵысра аԥхьагылаҩцәа, иара ҳаҭырқәҵарала “згәы еицамкуа Аслан” ҳәа ишьҭан. Аслан Оҭырба Аԥснытәи КПСС аобком актәи амаӡаныҟәгаҩ иаҳасабала цәыббра 20, 1953ш. рзы Қырҭтәылатәи ЦК КП апленум аҿы иҭоурыхтәу иқәгылара аԥсуа жәлар рзинқәа рыхьчараз манифестны иҟалеит. Анаҩстәи ашықәсқәа рзы, А. Т. Оҭырба иҳараку аҳәынҭқарратә маҵураҭыԥқәа напхгара рыҭо ԥсыцқьала иԥсадгьыли ижәлари рымаҵ иуан. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Марыхуба И.Р. Во времена лихолетья: [Слово об Аслане Отырба и его выступлении в 1953г.]//НД. - 2010. - 16 Апр., (№14). - С.3. Шария В.В. Несгибаемый Аслан Отырба: [о жизни и трудовой деятельности А. Отырба]//ЭА. - 1995. - Август-сентябрь, (№ 12-13). - С. 4-6. 1910 шықәсазы ииз Ажьырныҳәамза 25 рзы ииз 1990 шықәсазы иԥсыз Ажьырныҳәамза 9 рзы иԥсыз Аԥсны аполитикцәа Оҭраа
30696
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D2%AC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%20%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Ҭаниа, Амиран Владимир-иԥа
Амиран Владимир-иԥа Ҭаниа (, ақыҭа Ԥақәашь — , Аҟәа) — Аԥсны жәлар рартист. Абаҩхатәра ҷыда змаз, иналукааша атеатри акинои рактиор, ашәаҳәаҩ, акәашаҩ ҟаза, асценаҿы дрылукаауан даҽаӡәы иламҩашьоз ихаҭарала, ихымҩаԥгашьала. Абиографиа А.В. Ҭаниа аԥсуа музыкатә-хореографиатә фольклор бзиаӡаны идыруан. Илагала рацәоуп аԥсуа профессионалтә театртә ҟазара аизҳараҿы. Иԥсҭазаара аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы абаҩхатәра злаз ауаҩ гәыраз Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аҿы астудентцәа актиортә ҟазара алекциақәа дырзаԥхьон, итеатр гәакьа азы артистцәа азыҟаиҵон. Амиран Ҭаниа актиор ибаҩхатәра анаҩсгьы илан ауаҩытәыҩса иҟазшьа бзиаӡақәа: аразра, арыцҳашьара, иџьоушьаратә аиумор, иԥсадгьыли ижәлари рахь абзиабара. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Аргун А.Х. Амиран Тания: творческий путь народного артиста. - Сухум: АГУ, 2002. Аргун А.Х. Театр абхазов конца XX века. - Сухум: Алашара, 2001. Азхьарԥшқәа Тания Амиран Жәабранмза 10 рзы ииз 1935 шықәсазы ииз Ԥхынгәымза 9 рзы иԥсыз 2001 шықәсазы иԥсыз Аԥсны жәлар рартистцәа Аԥсны артистцәа Ҭаниаа
30701
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B3%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%20%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Хагба, Анатоли Дмитри-иԥа
Анатоли Дмитри-иԥа Хагба ( — ) — аԥсуа музыкант, Аҳәынҭқарратә камертә оркестр адирижиор, Аԥснытәи АССР аҟазара зҽаԥсазтәыз аусзуҩ, Аԥсны жәлар рартист. Абиографиа 1966 шықәса инаркны 1971 шықәсанӡа аус иуан Аҟәатәи ақалақьтә паркқәа рдирекциа иатәыз Аҟәатәи аԥсыԥтә оркестр асахьаркыратә напхгаҩыси дирижиорси. Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатә еибашьра 1992-1993 шш. рзы иара Аԥсны ахьчаҩцәа дрывагылан деибашьуан. 1994 шықәса инаркны Аԥсны Ареспублика Аҳәынҭқарратә камертә оркестр асахьаркыратә напхгаҩыси дирижиор хадаси дыҟан. 1997 шықәса инаркны 2010 шықәсанӡа Адыгеиатәи Ареспублика Акультура аминистрра ааԥхьарала аус иуан Адыгеиатәи Ареспублика Аҳәынҭқарратә филармониа асимфониатә оркестр дирижиорс, ари ауси Аԥсны Ареспублика Аҳәынҭқарратә камертә оркестр аҿы аусуреи еилаигӡон. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Хашба М. Миру нужна музыка Музыке нужен мир: [О открытие Абх. Гос. Сим. Оркестр]/Мери Хашба//НГ. - 2000. - Август 6, (№ 31). - С. 10. Барганджия Р. Под сенью платана Мидары/Русудан Барганджия//РА. - 2010. - 25-26 нояб., (№ 134). - С.2. Хәажәкырамза 12 рзы ииз 1940 шықәсазы ииз Цәыббрамза 29 рзы иԥсыз 2012 шықәсазы иԥсыз Аԥсны адирижиорцәа
30702
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D1%8B%D0%BA%D3%99%D0%B1%D0%B0%D1%80%2C%20%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%20%D0%98%D0%B2%D0%B0%D0%BD-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Чыкәбар, Антон Иван-иԥа
Антон Иван-иԥа Чыкәбар ( — ) — аԥсуа аҵарауаҩ, аетнограф. Еицырдыруа аԥсуа ҵарауаҩ-арҵаҩы, ауаажәларратә усзуҩы, аетнограф-аҭҵааҩы Н.С. Патеи-иԥеи иареи еиқәдыршәоит арҵага шәҟәы “Аԥсуа шәҟәы аԥсуа школқәа рзы”. Антон Иван-иԥа даара бзиа ибон иуаажәлар, урҭ ркультура. Иара лассы-лассы еиҭеиҳәалон: - “Аҵара ҵалатәуп ууаажәлари уԥсадгьыли урыԥсахарцаз” -ҳәа. Антон Иван-иԥа Чыкәбар ихьӡ кашәара ақәӡам, уи ирҵаҩратәи иуаажәларратәи усқәа ирымаз ааӡагатәи арҵаратәи ҵакы иахьагьы ишрымац ирымоуп. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Дзидзария Г.А. Формирование дореволюционной абхазской интеллигенции. - Сухум: Алашара, 1979. - С. 197. Бгажба Х.С. Видный представитель абхазской культуры//СА. - 1975. -16 декабря. - С.3. Хәажәкырамза 21 рзы ииз 1885 шықәсазы ииз 1937 шықәсазы иԥсыз Аԥсны аетнографцәа Чыкәбараа
30703
https://ab.wikipedia.org/wiki/I%20%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%B8%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%90%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%B5%D0%B3%D1%8C%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%90%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B0%20%D0%B4%D1%83
I Никеитәи Адунеизегьтәи Аизара ду
I Никеитәи Адунеизегьтәи Аизара ду — Хәажәкырамза 21, 325 шықәсазы имҩаԥысит. Адунеизегьтәи аизарадуқәа рыла ауп ишалаго ауахәаматә қьырсиантә система. Адунеизегьтәи аизарадуқәа – ақьырсиантә уахәамақәа иреиҳаӡоу рдинмацзуҩцәа – апатриархцәа, архиепископцәа, аепископцәа реизара дуқәа роуп. Уаҟа ирылацәажәон, ирҳасабуан анцәахаҵареи ауахәама-аполитикатә ҟазшьеи змаз азҵаарақәа. Аԥсны атерриториаҿы ақьырсианцәа ирызку раԥхьатәи аҩыратә дыррақәа иҟоу ҵәырҵит ҳара ҳера аныҟала III ашәышықәса анҵәамҭазы, Питиунт(Пицунда) ақьырсианцәа хырҵәаны иахьаарышьҭуаз ҭыԥны ианыҟалаз. IV ашәышықәса алагамҭазы ара ицәырҵит аепископ Сафрони дызхагылаз ауахәаматә хеилак. 325 шықәса рзы абазгаа рхеилак ахаҭарнак Питиунттәи аепископ Стратофил далахәын I Адунеизегьтәи аизараду. I Адунеизегьтәи аизара ду аҿы еиқәыршәан, иагьрыдыркылеит быжь-пунктк рыла ишьақәгылаз ақьырсиантә дин асимвол, анаҩс Никеитәи ҳәа зыхьӡхаз. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Абхазию делят три Церкви: [президент республики призвал РПЦ рукоположить для Сухума своего епископа]//Христианская Абхазия. - 2013. - июль. - С.7. Ақьырсианра 325 шықәса
30704
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D3%99%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B6%D1%8C%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B0%20%D0%B0%D0%BC%D1%88
Жәларбжьаратәи аметеорологиа амш
Жәларбжьаратәи аметеорологиа амш — Хәажәкырамза 23, 1950 шықәса рзы амчра аиуит аконвенциа, Адунеизегьтәи Аметеорологиатә хеилак шьаҭас изауз. Агидрометеомаҵзура аусураҿы хықәкы хадас иҟоуп аҳауа-климаттә цәырҵрақәа ирыхҟьаны ажәлар рыԥсҭазаара ашәарҭара иҭазыргыло иахьынӡауа аԥыхреи, аекономика ааха аҭара аԥырҟәҟәаареи, агидрометеорологиатә шәарҭадара адунеи аҿы аҩаӡара ашьҭыхра. Аметеорологиатә маҵзурақәа русҳәарҭақәа рҿы аус руеит шә-нызқьҩыла аспециалистцәа, аклиматологиеи, адинамикатәии, афизикатәии, аҳауазгәаҭаратәии метеорологиа знапы алаку. Анализ зызу аҳауатә цәырҵрақәа ирыхҟьаны иҟалар зылшоз, аха заԥырҟәҟәаара алыршахаз аахақәа рыла иаабоит аметеорологцәа разԥхьагәаҭарақәа ирыбзоураны аекономикатә цәыӡқәа рхыԥхьаӡара бжьаратәла 40 % рҟынӡа рыларҟәра шалдыршо. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. 23 марта - Международный день метеорологии: [интервью начальника гидрометеорологической службы РА Барцыц Л.М.]//Ашьаҟьар-Росток. - 2001. - март, (№ 3 (6). - С. 2 Сельянинов Г. Материалы к климатологии западного Закавказья: черноморское побережье, Абхазия и Западная Грузия/Г. Сельянинов; Сочинская областная С.-х. Опытная Станция; Математический отдел. - Сочи: Изд. Сочинской областной с.х. Опытной станции, 1923. - 32 с. Аметеорологиа
30767
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B6%D1%8C%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B1%D1%8B%D0%B7%D1%88%D3%99%D0%B0
Аславианбжьаратәи бызшәа
Аславианбжьаратәи бызшәа (аур. межславянский язык, англ. Interslavic language) — иԥсабаратәым аславиан бызшәа. Апроект авторцәа: анидерланд лингвист Иан ван Стенберген, ачех программаҩҩы Воитиех Мерунка. Ихалхно — 20.000 ҩык. Алфавит Акириллица алфавит Алаҭин алфавит Абара Аславианбжьаратәи бызшәа ҳа адаҟьақәа Апортал Абызшәарацәатә жәар Шәахә. иара убас Аславиан бызшәақәа Есперанто Апанславизм Ахьарԥшқәа Абызшәақәа Аславиан бызшәақәа Иԥсабаратәым абызшәақәа
30769
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B8-%D0%B1%D0%B5%D0%B8%20%D0%B0%D0%BB%D1%8C-%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%80
Али-беи аль-Кабир
Али-беи аль-Кабир ( – ) — аԥсуа мамлиуктәи Мысра аиҳабы. 1768 шықәсазы Мысра ахы иақәиҭхеит Османтәи аимпериа аҟынтәи. Али-беи даара ишьахуз дипломатын, насгьы деибашьҩын. Персоналии по алфавиту Али-беи Аԥсны диит, даԥсыуацқьан. Иара усҟан ихыҵан 13 шықәса дыҭҟәаны данырҭииз. Аҷкәын дааихуеит амамлиук Ибрагим Катхуда, аԥсылманрагьы илыиааӡеит. 1757 шықәсазы иара дҟалеит Мысра напхгаҩыс. Али-беи еидикалеит хыхьтәии цаҟатәии Мысра. Ԥхынгәы 1770 шықәсазы Мысра ахьыԥшымра азхаиҵеит. 1773 шықәсазы мамлиукаа дықәырцеит иԥсҭазаара далҵит каиртәи абахтаҿы. 1728 шықәсазы ииз 1773 шықәсазы иԥсыз Османтәи Мысра агубернаторцәа
30771
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D1%83%D1%81
Вильниус
Вилньиус (, ; аофициалтә ахьʒ урыс 1939 шқәсанӡа — Ви́льна) — Литва аҳҭнықалақьуп ақалақь дуӡӡоуп; аҳәынҭқарра политикатә, економикатә, культуратә ацентр иҟоуп; Административ-территориалтә шара Антақалнис () Виарқьаи () Вилкпеде () Виршәлишқес () Григьышқес () Жырмунаи () Жәеринас () Каролинишқес () Лаздинаи () Науиаместис () Науиынинкаи () Науиои Вилниа (Вилниа Ҿыц; ) Панериаи () Пашилаичаи () Пилаиҭе () Расос () Сианамесчыс (Ақалақь ажә, ) Фабиионишқес () Шешқьыне () Шнипишқес () Иустинишкес () Азгәаҭақәа Литва ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
30781
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%B5%D0%B3%D1%8C%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D3%A1%D1%8B%20%D0%B0%D0%BC%D1%88
Адунеизегьтәи аӡы амш
Адунеизегьтәи аӡы амш (Хәажәкырамза 22) — Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара (ЕАР) аекспертцәа ирымоу адыррақәа рыла Адгьыл иқәынхо ауааԥсыраa рахьтә фба рак ицқьоу аӡыржәтә змауа рҟынӡа иҟоуп, хԥа рак рҟынӡа– аӡныхтә змауа. Адунеи аҿы аӡыцқьа аганахь ала Аԥсны раԥхьатәи аҭыԥқәа руак ааннакылоит. Аԥсны 150 инареиҳаны аминералтә ӡқәа ыҟоуп. Урҭ рахьтә еиҳа еицырдыруеит: Ауадҳаратәи ашьчелоч- ӡҵәыҵәы, Аҟәатәи, Гагратәи, Тҟәарчалтәи атыҩшаӡрытә ӡыхьқәа, Охуреитәи атермалтә ӡыхь. Аминералтә ӡыхьқәа раамышьҭахь Аԥсны 186 ӡиа ыҟоуп, урҭ реиҳарак иҵааршәыратәиқәоуп. Иаарласны Аԥсны иаиур алшоит алшара екологиала ицқьоу аминералтә ӡыржәтә аекспорт азуразы. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Осия О.В. Питьевые минеральные воды Абхазии/О.В. Осия, Ш.Л. Джалагония. - Сухум: ГПП «Дом печати», 2002. - 68 с. Заводская Е. Живительная влага по рецепту: [о работе лаборатории Абхазского государственного центра экологического мониторинга (АГЦЭМ)]/Елена Заводская//ЭА. - 2009. - 8 сент., (№ 33). - С.3. Хәажәкырамза 22 Хәажәкырамза Аӡы 1993 шықәсазы ицәырҵит
30782
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%B0%2C%20%D0%90%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%90%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%8C%D1%81%D0%B0-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Кобахиа, Аслан Алықьса-иԥа
Аслан Алықьса-иԥа Кобахиа (диит ) – Аԥсны аҳәынҭқарратәи ауаажәларра-политикатә усзуҩ. Абиографиа 1982-1992 шш. рзы аус иуан Аԥснытәи атуризми аекскурсиақәеи рхеилак иаҵанакуаз еиуеиԥшым амаҵурақәа рҿы. Нанҳәамза 14, 1992 ш. инаркны ақырҭуа аоккупантцәа дырҿагылан деибашьуан Гәымсҭатәи афронт артиллериа акомандаҟаҵаҩ иаҳасабала. Абҵарамза 1993ш. рзы дҟаҵан Аԥсны Ареспублика Атәылахьчара аминистрра артиллериа акомандаҟаҵаҩыс. Жәабранмза 1994 ш. рзы – Аԥсны Атәылахьчара аминистр ихаҭыԥуаҩыс. Жьҭаарамза 17, 1994 шықәса инаркны ажьырныҳәамза 30, 1995 шықәсанӡа аус иуан Аԥсны Ареспублика Ашәахтә маҵзура аусбарҭа еиҳабыс. Ажьырныҳәамза 30, 1995ш.- цәыббрамза 20, 1995 ш. – Аҟәа ақалақь Аҩнуҵҟатәи аусқәа русбарҭа еиҳабыс. 1995ш. – 2002ш. – Аԥсны Аҳәынҭқарратә аҳазалхратә еилакы дахантәаҩын. Кобахиа Аслан Алықьса-иԥа – Аԥсны Афырхаҵа, аҳазалхратә маҵзура Агенерал-маиор, иахьа Аԥсны Жәлар Реизара дадепутатуп. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш Лакоба С.З. Абхазия после двух империй. 2004. Хәажәкырамза 23 рзы ииз 1960 шықәсазы ииз Аԥсны аполитикцәа Кобахиаа
30783
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%B5%D0%B3%D1%8C%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D0%BC%D1%88%20%D0%B0%D0%B8%D0%BC%D2%B3%D3%99%D0%B0%D0%B4%D1%83%20%D0%B0%D2%BF%D0%B0%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7%D1%8B
Адунеизегьтәи амш аимҳәаду аҿагыларазы
Адунеизегьтәи амш аимҳәаду аҿагыларазы (Хәажәкырамза 24). Аимҳәаду — ари даара ишәарҭоу чымазара ҿкуп. Дарбанзаалак ауаҩы аимҳәаду абактериақәа злоу иҿку аҳауа лбааидар алшоит. Насгьы заҟа ирацәаны, ма ирлас-ырласны ас еиԥш иҿку аҳауа ахьыҟоу ауаҩы дақәшәо аҟара, убри аҟара иҳаракуп ашәарҭара ауаҩы аимҳәаду ихьыр алзыршо. 1902 ш. рзы Гәылрыԥшь костроматәи аамсҭа Николаи Смецкои иргылоит аимҳәаду змоу ачымазцәа рзы асанатори. Х-еихагылак змаз ахыбраҿы 110 ҭыԥ аман, ачымазцәа аҽыхәшәтәра иахыршәаауан 60 мааҭ, уи ахарџьқәа иҟаз зегьы рҟынтә иаацқьаны абжа акәын иартәоз, егьырҭ иаанхоз аицҵалыҵқәа Николаи Смецкои ихатә ԥара ахишәаауан, ари аҩыза аҭагылазаашьа иалнаршон зылшарақәа маҷыз ачымазцәа ргәабзиара ишьахәыз акурортологиатә хәышәтәырҭаҿы аиӷьтәра. 1913 ш. рзы Смецкои иргылоит асанатори аҩбатәи акорпус. Ари ахыбра Аԥсны зегь реиҳа идууз ԥшь-еихагылакны иҟаз, 250 ҭыԥ змаз хыбран. Асанатори акыр ааха ӷәӷәа аиут Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра 1992-1993 шықәсқәеи Аԥсны аблокада ианҭагылази раан. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш Агрба Р. Обращайтесь в диспансер: [о борьбе с туберкулёзом]//РА. - 2003. - С.4. Нерсесян М. Туберкулез: борьба продолжается...: [о Гульрыпшской туберкулезной больнице, которая нуждается в ремонте]//НГ. - 1999. – 1 марта, (№ 9). - С. 2. Хәажәкырамза 24 Хәажәкырамза Адунеизегьтәи агәабзиарахьчаратә еиҿкаара
30796
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B6%D1%8C%D0%B0%D4%A5%D1%88%D1%80%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
Ажьаԥшрақәа
Ажьаԥшрақәа () — ахшфацәа ркласс ауеиҭоуп. Аҵанакуеит абжьыҵарқәеи ажьақәеи рҭаацәарақәа. . Азгәаҭақәа Ахшфацәа
30895
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B5%D1%80%2C%20%D0%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%20%D0%9C%D0%BE%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Прицкер, Лазар Моисеи-иԥа
Лазар Моисеи-иԥа Прицкер ( — ) — Аԥсны аҵарауаҩ, аҭоурыхдырҩы. Абиографиа Прицкер Лазар Моисеи-иԥа — 1941-1945 шш. рзтәи Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа аветеран, Аԥсны акультура зҽаԥсазтәыз аусзуҩ, аҭоурыхтә наукақәа ркандидат, авторс дрымоуп аҭҵаарадырратә уаажәларраҿы иаԥсаны иазхаҵоу 40 инареиҳаны аҭҵаарадырратә усумҭақәа. Лазар Прицкер иҟаиҵеит алагала ду Аԥсны ааглыхреи аусуцәа рыкласси рҭоурых аҭҵаараҿы. Иусумҭақәа акыр рызкуп Аԥсны аиҭаҵратә аамҭақәа НЕП, аиндустриализациа, 1941-1945шш. Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа уҳәа убас егьырҭ ирыдҳәалаз апроблемақәа рҭоурых, Иара қәҿиарала еилаигӡон анаукатәи ауаажәларратәи усқәа. Лазар Моисеи-иԥа ианашьоуп Аџьынџьтәылатәи еибашьра аорден II аҩаӡара, амедалқәа, Аԥснытәи АССР Иреиҳаӡоу Асовет Апрезидиум Аҳаҭыртә грамота. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш Прицкер Лазарь Моисеевич//Сов.Абх.-1987.- 25 марта. - С. 4. Прицкер Л.М. История освоения Ткварчельского каменноугольного месторождения (1881-1935гг.). Сух., 1966. Хәажәкырамза 26 рзы ииз 1925 шықәсазы ииз 1987 шықәсазы иԥсыз Аԥсны аҭоурыхдырҩцәа
30906
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B0
Аинтерлингва
Аинтерлингва () — адунеижәларбжьаратә бызшәа. Аԥҵаҩы абызшәа IALA. Шәахә. иара убас www.interlingua.com Иԥсабаратәым абызшәақәа
30908
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B0
Канберра
Канберра () – Австралиа аҳҭнықалақь. Австралиа ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
30909
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%81%D0%B0
Киншаса
Киншаса (, ) – Адемократиатә Республика Конго аҳҭнықалақь. Адемократиатә Республика Конго ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
30914
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0
Преториа
Преториа () – Алада-Африкатәи Ареспублика аҳҭнықалақьқәа дреиуоуп. Алада-Африкатәи Ареспублика ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
30921
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%90%D1%84%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B0%20%D0%B0%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
Урыстәылатәи Афедерациа ареспубликақәа
Урыстәылатәи Афедерациа ареспубликақәа () — Урыстәылатәи Афедерациа асубиектқәоуп, еиҳаӡоу аҩаӡара Урыстәылатәи атерриториахәҭоуп. Азгәаҭақәа
30922
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%80
Еквадор
Еквадор (), аофициалтә хьӡы: Еквадор Ареспублика () — Алада-Америкатәи аҳәынҭқарра. Азгәаҭақәа Алада-Америкатәи атәылақәа Ареспубликақәа
30924
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B0%20%D2%BF%D1%8B%D1%86
Зеландиа ҿыц
Зеландиа ҿыц (, ) — Аокеан ҭынч алада-мраҭашәаратәи ахәҭаҿы адгьылбжьахатә ҳәынҭқарроуп. Иаҵанакуеит 2 ихадоу адгьылбжьахақәа: Аҩадатәи адгьылбжьаха (, ), Аладатәи адгьылбжьаха (, ). Шәахә. иара убас Океаниа Азгәаҭақәа Австралиатәи Океаниатәи атәылақәа Амонархиақәа
30928
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%B8%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%83%D0%BD
Кеиптаун
Кеиптаун () – Алада-Африкатәи Ареспублика аҳҭнықалақьқәа дреиуоуп. Алада-Африкатәи Ареспублика ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
30930
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%83%D0%BC%D1%84%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%BD
Блумфонтеин
Блумфонтеин () – Алада-Африкатәи Ареспублика аҳҭнықалақьқәа дреиуоуп. Алада-Африкатәи Ареспублика ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
30932
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%B8%D0%B4%D0%B0
Аделаида
Аделаида () – Австралиатәи ақалақь, Аладатәи Австралиа аштат иаҳҭнықалақь. Аделаида иаланхоит 1,3 миллионк инарзынаԥшуа ауааԥсыра. Австралиа ақалақьқәа
30933
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B1%D0%B5%D0%BD
Брисбен
Брисбен () – Австралиатәи ақалақь, Квинсленд аштат иаҳҭнықалақь. Брисбен иаланхоит 2,35 миллионк инарзынаԥшуа ауааԥсыра. Австралиа ақалақьқәа
30934
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%BD
Мельбурн
Мельбурн () – Австралиатәи ақалақь, Викториа аштат иаҳҭнықалақь. Мельбурн иаланхоит 4,5 миллионк инарзынаԥшуа ауааԥсыра. 1901-1927 шықәсқәа рзы Мельбурн Австралиатәи аҳҭнықалақь иҟан. Австралиа ақалақьқәа
30935
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80-%D0%9F%D0%B5%D0%B4%D0%B8
Кубер-Педи
Кубер-Педи () – Австралиатәи ақалақь Аладатәи Австралиа аштат аҿы. Австралиа ақалақьқәа
30936
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0
Кепанда
Кепанда () – Австралиатәи ақалақь Аладатәи Австралиа аштат аҿы. Австралиа ақалақьқәа
30937
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82-%D0%90%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0
Порт-Августа
Порт-Августа () – Австралиатәи ақалақь Аладатәи Австралиа аштат аҿы. Анкьа ара абаӷәаза ду иҟан, ма 1973 шықәса рзы ибжьаӡит. Австралиа ақалақьқәа
30938
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82-%D0%9F%D0%B8%D1%80%D0%B8
Порт-Пири
Порт-Пири () – Австралиатәи ақалақь Аладатәи Австралиа аштат аҿы. Австралиа ақалақьқәа
30939
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B0%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0
Уаиалла
Уаиалла () – Австралиатәи ақалақь Аладатәи Австралиа аштат аҿы. Анкьа ари ақалақь иахьӡан Ҳаммок-Ҳилл (, 1916 ш. рҟынӡа). Азгәаҭақәа Австралиа ақалақьқәа
30940
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%83%D0%BD%D1%82-%D0%93%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%B5%D1%80
Маунт-Гамбиер
Маунт-Гамбиер () – Австралиатәи ақалақь Аладатәи Австралиа аштат аҿы. Ари ақалақь авулкантәи аҳаштәи агеографиатәи аҭыԥқәа рзы иидыруеит: аӡиа Блу-Леики, аҳаԥқәеи акарстә аҭыжаақәеи апаркқәеи абаҳчақәеи. Австралиа ақалақьқәа
30941
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B8-%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%9F
Марри-Бриџ
Марри-Бриџ () – Австралиатәи ақалақь Аладатәи Австралиа аштат аҿы. Анкьа ари ақалақь иахьӡан Мобилонг () ма Едуардс-Кроссинг , 1924 ш. рҟынӡа). Марри-Бриџ анхацәа рыкрыҿаҵара еиԥш агрокультура ауп. Австралиа ақалақьқәа
30943
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D0%BA%D0%B0
Иамаика
Иамаика (, ) — Аҩада-Америкатәи адгьылбжьахатә тәыла Карибтәи амшын аҿы. Азгәаҭақәа Аҩада-Америкатәи атәылақәа Амонархиақәа
30945
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B1%D0%B0
Куба
Куба (), аофициалтә хьӡы: Куба Ареспублика () — Аҩада-Америкатәи адгьылбжьахатә тәыла Карибтәи амшын аҿы. Азгәаҭақәа Аҩада-Америкатәи атәылақәа Ареспубликақәа Акоммунисттә тәылақәа
30946
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B4%20%D0%A5%D1%8B%D0%B3%D3%99-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Саманба, Леонид Хыгә-иԥа
Леонид Хыгә-иԥа Саманба () — Аԥсны аҵарауаҩ-афилолог, афилологиатә наукақәа рдоктор. Абиографиа Леонид Хыгә-иԥа Саманба алексикологиеи абызшәадырреи ирызкны шәкы инареиҳаны аҭҵаарадырратә усумҭақәа дравторуп. Иара Аԥсны ҭҵаарадыррақәа ракадемиа иатәу Д. Гәлиа ихьӡ зху Аԥсуаҭҵааратә институт аҿы аус иуеит аҭҵаарадырратә усзуҩ еиҳабыс. Омонимиа, ус ирышьҭоуп афилологиаҿы ажәақәа машәырны еиқәшәо – даараӡа зыҭҵаара ауадаҩра аҵоу алексикологиеи аграмматикеи рыпроблемақәа иреиуоп. Иахьа уажәраанӡа аԥсуа бызшәаҿы ари ҷыдала иҭырҵаауаз амаҭәарқәа иреиуамызт. Леонид Хыгә-иԥа Саманба иусумҭа ари аԥсуаҭҵаараҿы ираԥхьатәиу ҽазышәароуп ари апроблема аус адулараҿы. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш Хәажәкырамза 26 рзы ииз 1945 шықәсазы ииз Аԥсны аҵарауаа Саманаа
30947
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D3%99%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B6%D1%8C%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B0%D1%82%D1%80%20%D0%B0%D0%BC%D1%88
Жәларбжьаратәи атеатр амш
Жәларбжьаратәи атеатр амш (хәажәкырамза 27) — ари аныҳәа апрофессионалтә актиорцәа, арежиссиорцәа, адраматургцәа рымацара ракәӡам изныҳәо, уи рныҳәоуп атеатр бзиа избо зегьы, пату ззақәу - ари аҟазара ҳаракы. Атеатр амш иазкны хыԥхьаӡара рацәала еиуеиԥшым аныҳәатә усмҩаԥгатәқәеи атеатртә фестивальқәеи рымҩаԥгара азгәаҭоуп, атеатртә коллективқәа ракәзар ари аҽны аспектакль ҿыцқәа ықәдыргылоит. 1948 шықәса раахыс ИуНЕСКО ахантәаҩрала адунеи атеатрқәа официалла рҽеидыркылоит Жәларбжьаратәи атеатр аинститут ҳәа, 1961 шықәса рзы Жәларбжьаратәи атеатр аинститут IX аконгресс аҿы ишьақәыргылан атеатр амш, уи адунеи зегьы аҿы иазгәарҭоит хәажәкыра 27 рзы. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Аргун А.Х. Театр абхазов конца XX века/А.Х. Аргун; Абх. ин-т гуманит. исследований им. Д. Гулиа. Акад. наук Абхазии. - Сухум: Алашара, 2001. - 372 с. Лакербай М.А. Очерки из истории абхазского театрального искусства; Ред. В.А. Симонян, техред. М.Д. Хахмигери, корр. З.А. Шарашкина. - Сухуми: Абгиз, 1962. - 198 с. Хәажәкырамза 27 Атеатр
30952
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD
Иемен
Иемен (), аофициалтә хьӡы: Иементәи Ареспублика () — Аҩада-мраҭашәаратәи Азиеи Аравиатәи адгьылбжьахабжеи рыҟны ҳәынҭқарра. Азгәаҭақәа Азиатәи атәылақәа Аисламтә республикақәа
30954
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B0
Индиа
Индиа ( ), аофициалтә хьӡы: Индиа Ареспублика (, ) — Аҩада-азиатәи Индиатәи асубконтинентҟны ҳәынҭқарра. Ари атәыла иаланхоит аҵкыс еиҳау амиллиардк ауааԥсыра. Аполитикатә шьақәгылашьала Индиа иҟоуп аидгыла-федеративтә иуахәаматәым социалисттә демократиатә ҳәынҭқарра. Азгәаҭақәа Азиатәи атәылақәа Афедеративтә республикақәа Асоциалисттә тәылақәа
30957
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%83%D0%BB
Сеул
Сеул () — Аладатәи Кореиа аҳҭнықалақь. Аладатәи Кореиа ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
30961
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D1%83%D0%B1%D0%B0
Џуба
Џуба (, ) — Аладатәи Судан аҳҭнықалақь. Нил ашкәакәа аӡиас ақалақь аҿы ииасуеит. Аладатәи Судан ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
30965
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B6%D0%B8%D1%80%20%28%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D2%9B%D1%8C%29
Алжир (ақалақь)
Алжир (, ) – Алжир аҳҭнықалақь. Алжир ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
31103
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0
Луанда
Луанда (), ахалагаратә хьӡы: Сан-Паулу-ди-Луанда (, 1975 ш. рҟынӡа) – Ангола аҳҭнықалақь. Ангола ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
31107
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD%2C%20%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82%20%D0%93%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Тополиан, Альберт Гаспар-иԥа
Тополиан Альберт Гаспар-иԥа (диит ) – Аԥсны аҳәынҭқарратәи ауаажәларратәи аусзуҩы. Абиографиа 1976-1990 ш. рзы В. Шервашиӡе ихьӡ зху Аҟәатәи ақалақьтә хәышәтәырҭа №2 аҿы гәыхәышәтәҩыс аус иуан. 1990ш. рзы иара еиҿикааит аермантә культура-гәыҳалалратә хеилак “Крунк” (“Аӡыцәа”) 2001 шықәсанӡа напхгара зиҭоз. 1991ш. рзы Аԥснытәи Ареспублика Иреиҳаӡоу Асовет ахь депутатс далхын. 1993шш. рзы, Аџьынџьтәылатә еибашьра 1992-1993 ш. раан Альберт Гаспар-иԥа Тополиан иаԥшьгаралеи иҽалархәралеи еиҿкаан Аԥснытәи Арбџьар Мчқәа ирылахәны еибашьуаз, Аиааираҿы злагала рацәаз, аерманцәа рбаталионқәа ҩба. А.Г. Тополиан аибашьра ашьҭахьтәи аамҭақәа рзы апарламент аҿы иааникылон авице-спикери, Аԥсны аиҳабыраҿы авице-премиери рмаҵураҭыԥқәа. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Ходжаа Р. Армянский батальон в Отечественной войне народа Абхазии 1992-1993гг./Р. Ходжаа. - Сухум: ГПП «Дом печати», 2005. - 183с. Цвижба З. Командир Армянского батальона: [к 20-летию Победы в Отечественной войне народа Абхазии]//РА. - 2012. - 13-14 окт., (№116). - С.2. Азхьарԥшқәа Тополян Альберт Гаспарович 1935 шықәсазы ииз Мшаԥымза 2 рзы ииз Аԥсны аполитикцәа
31112
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D1%8C%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B0%2C%20%D0%A7%D1%8B%D0%BD%D1%87%D0%BE%D1%80%20%D0%9A%D3%99%D0%B0%D1%81%D2%AD%D0%B0-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Џьениа, Чынчор Кәасҭа-иԥа
Чынчор Кәасҭа-иԥа Џьениа (, ақыҭа Аҷандара, Гәдоуҭа араион — , Аҟәа) — Аԥсны жәлар рартист. Абиографиа Чынчор Џьениа ибаҩхатәра ааԥшит адраматә ҟазара еиуеиԥшым ажанрқәа рҟны: атрагедиа инаркны акомедиа аҿынӡа; жәлар репос инаркны аводевиль аҿынӡа. Хыԥхьаӡара рацәала арольқәа еиуеиԥшым аспектакльқәа рҿы дыхәмархьеит. Аха еиҳарак Чынчор Џьениа ибаҩхатәра аарԥшын аԥсуа шҟәыҩҩцәа - Б. Шьынқәба, Ш. Ҷкадуа убас егьырҭгьы рҩымҭақәа рыла иааирԥшуаз ахаҿсахьақәа рҿы. Акыр хаҿсахьа лашақәа аԥиҵахьан Чынчор Џьениа адунеитәии аурыс литературеи рыклассикцәа – Шекспир, Кальдерон, Ердман, Горьки уҳәа уб. егьырҭгьы рпиесақәа рыла иқәыргылаз аспектакльқәа рҿы. С. Ҷанба ихьӡ зху Аԥсуа ҳәынҭқарратә театр аҿы аус иуан 60 шықәса инареиҳаны. Иара амилаҭҭә сатиреи аиумори ржанр ашьақәгылараҿы илагала рацәоуп, аус иуан еицырдыруаз асатиреи аиумори ртеатр “Чарирама” аколлектив аҿы. Ч.К. Џьениа акыр сахьаркыратә фильмқәа рҿы иҽҭиххьан. Алитература Аргун А. Абхазский театр и фольклор/А. Аргун; Ред. О. Кайдалова, ред. изд-ва Р. Лазарева, худож. Т. Кохреидзе. - Тб.: Хеловнеба, 1986. - 202 с. Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Мшаԥымза 4 рзы ииз 1930 шықәсазы ииз Мшаԥымза 14 рзы иԥсыз 2014 шықәсазы иԥсыз Аԥсны артистцәа Џьениаа
31129
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8%D0%BD%2C%20%D0%90%D0%BB%D0%B5%D2%9B%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%20%D0%92%D0%B8%D2%9B%D1%82%D0%BE%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Страничкин, Алеқсандр Виқтор-иԥа
Алеқсандр Виқтор-иԥа Страничкин (диит , Чита) — Аԥсны ауаажәларратәи аполитикатәи усзуҩ. Абиографиа Ареспублика Аԥсны аҳәынҭқарратә усзуҩы, Алеқсандр Виқтор-иԥа Страничкин далгоит Ростовтәи аҳәынҭқарратә университет «аполитикатә економиа» азанааҭ ала. 1983ш. раахыс Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аҿы аус иуеит. Ареспублика Аԥсны Жәлар Реизарахь депутатс ҩынтә далырххьеит (1996, 2006), аус иуан Аԥсны Аиҳабыраҿ авице-премиерс. Аҭҵаарадырратә публикациақәа дравторуп, аекономикатә теориа иазку арҵага шәҟәқәа дырсоавторуп, 50 инареиҳаны азакәан апроектқәеи еиуеиԥшым анормативтә документқәеи аус рыдулара далахәхахьеит. Алеқсандр Виқтор-иԥа Страничкин ауаажәларратә еиҿкаара Ассоциациа “Аԥсны аурысцәа Рхеилак” ахантәаҩыс дыҟан. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Соловьева Ю. Судьбы абхазского и русского народа сплетены самой историей: Юлия Соловьева//РА. - 3-4 дек., (№134). - С.2. Мшаԥымза 5 рзы ииз 1955 шықәсазы ииз Аԥсны ауаажәларратәи усзуҩцәа Аԥсны аполитикцәа
31130
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%B8
Ҳельсинки
Ҳельсинки (; ) – Финлиандиа иаҳҭнықалақьыуп. Азгәаҭақәа Финлиандиа ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
31135
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%BD
Таллин
Таллин () – Естониа иаҳҭнықалақьыуп. Ахьӡ Уажәытәи ахьӡ Таллин 1536 шықәсазы аԥхьа «Талына» (Talyna) еиԥш иуԥылоит. Ари ахьӡ ажәа «taani linn» ма иаазыркьаҿу, ма аицак еиԥш еиҭеиҳәоит. Аестоншәала иаанагоит «Даниатәи ханбаа» ма «Даниатәи ақалақь», иақәшәо алатыш «Dāņupils» афинн «Tanikanlinna» формақәа. Алаҭин «Revalia» (Ревалиа) аҟынтә иаауоит ԥыҭк ақалақь ахьӡ авариантқәа: Reval, Revel, Reveln, Ревель. Ари иаазыркьаҿу аҟынтә хьӡоуп «civitas revaliensis» ма «urbs revalia», абасала «Ревалтәи ақалақь» ауп, иаанагоит аамҭакала актәии заҵеи ақалақь аҭоурыхтә тәылаҿацә Ревала (Rävala) аҿы. Азгәаҭақәа Естониа ақалақьқәа Аҳҭнықалақьқәа
31140
https://ab.wikipedia.org/wiki/2023
2023
Ахҭысқəа Ажьырныҳәамза Жәабранмза Хәажәкырамза Мшаԥымза Лаҵарамза Рашәарамза Ԥхынгәымза Нанҳәамза Цәыббрамза Жьҭаарамза Абҵарамза Ԥхынҷкәынмза Иит Рыԥсҭазаара иалҵит
31442
https://ab.wikipedia.org/wiki/ISO%20639
ISO 639
ISO 639 — ИСО астандартқәа реилаҵа абызшәақәеи абызшәатә гәыԥқәеи рыхьӡқәа рыстандартркразы. Астандарт ахәҭақәа Азхьарԥшқәа Official ISO 639-1/RA (Registration Authority) Infoterm Official ISO 639-2/RA (Registration Authority) Library of Congress Official ISO 639-3/RA (Registration Authority) SIL International Official ISO 693-5/RA (Registration Authority) Library of Congress Common Locale Data Repository which contains translations of ISO 639 codes in other languages in an XML format. The CLDR survey tool also contains a more readable format of the data. Абызшәақәа
31755
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%88%D0%B0%D4%A5
Амшаԥ
А́мшаԥ, Мшаԥы — зегь реиҳа ихадоу ақьырсиантә ныҳәақәа иреиуоуп. Уи азгәарҭоит ааԥын раԥхьатәи амзаҭәымҭа иацааиуа амчыбжь аан, иудеитәи Мшаԥы анаҩс. Мшаԥы аныҳәа азгәаҭара рыдыркылахьан 325 шықәса рзы I Адунеизегьтәи Аизара Ду аҿы. Аиашахаҵаратә қьырсианцәа ари аныҳәа рҽазыҟарҵоит 48 мшы ицо Ачгара Дуӡӡа аҵаларала. Мшаԥы-ари адунеи аҿы аиашахаҵаратә қьырсианцәа зегьы рзы аныҳәақәа ирныҳәоуп, агәырҕьарақәа иргәырҕьароуп. Аиашахаҵаратә Мшаԥы Аԥсны ҳәынҭқарратә ныҳәан ишьоуп. Шәахә. иара убас Амшаԥчгара Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Пасха: [в Абхазии, когда человек делает вино, он готовит его, главным образом, на пасху]//Христианская Абхазия. - 2013. - Июнь, (№6). - С.6. Аплиа Виссарион. Проповедь на торжество Православия//Православная Абхазия. - 2008. - март, (№3). - С.2. Ақьырсиан Аныҳәақәа
31761
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D4%A5%D2%B3%D0%B0%2C%20%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BD%D1%83%D1%80%20%D0%90%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%B7-%D0%B8%D4%A5%D2%B3%D0%B0
Папԥҳа, Махинур Аазиз-иԥҳа
Махинур (Туна) Аазиз-иԥҳа Папԥҳа (диит ) — Аԥсны ашәҟәыҩҩ-апублицист, аиҭагаҩ, аҭоурыхдырыҩ-аетнограф. Дыҩуеит ҭырқә бызшәалеи аԥсуа бызшәалеи. Абиографиа 1973 шықәса рзы раԥхьаӡа акәны лара Асовет Еидгылахь данаа, лҭоурыхтә ԥсадгьыл – Аԥсны даҭаауеит. Аԥсны жәлар рпоет Б.У. Шьынқәбеи лареи хаҭалатәи реибадырра ашьҭахь нап алыркуеит активла аусура иҭоурыхтә роман “Ацынҵәарах” аҭырқә бызшәахь аиагарази аҭыжьрази(1995). Ирацәоу лылшамҭақәа аԥсуа литература апропаганда азураҿи, Омар Беигәа иҭынха ахьчареи асистематизациа рзурази,аԥсуаҭҵаареи аԥсуа литературеи рҿы ллагала азы М. Папба иланашьоуп “Ахьӡ-Аԥша” аорден (2005). Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгылаҿ лара драԥхьатәиуп аҳәаанырцәынтә алахәылацәа. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Турция – Абхазия: жизнь в диаспоре [Научный поиск Махинур Папба]//РА. № 57 (2658). 29.05.2011. Стр.2. Мшаԥымза 20 рзы ииз 1950 шықәсазы ииз Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Аԥсны аҭоурыхдырҩцәа
32019
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%B0
Глоса
Глоса (Glosa) — адунеижәларбжьаратә бызшәа. Шәахә. иара убас www.glosa.org Иԥсабаратәым абызшәақәа
32302
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D1%8C%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%B0
Џьонуа
Џьонуа — Абжьыуа Аԥсны (Аимара) инхо ажәла. Џьонуаа Џьонуа, Алықьса Нестор-иԥа — Аԥсны Жәлар рпоет. Џьонуа, Ҷыҷыкәа Махаз-иԥа — Аԥсны Жәлар рпоет. Џьонуа, Борис Гьаргь-иԥа — афилолог, аԥсуаҭҵааҩ-абызшәадырҩы Џьонуа, Беслан Алықьса-иԥа — акриминалтә ҳаҭыр, амеценат. Џьонуа, Никәала Ҭаиа-иԥа — ажурналист, ауаажәларра-политикатә усзуҩы
32370
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D4%A5%D1%88%D1%8C%20%28%D0%B0%D2%B5%D0%B0%D0%BA%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%86%D3%99%D0%B0%D1%80%D0%B0%29
Багаԥшь (аҵакырацәара)
Багаԥшь, Анастасиа Багаԥшь, Артур Багаԥшь, Анатолии Мкан-иԥа Багаԥшь, Андреи Григори-иԥа Багаԥшь, Василии Багаԥшь, Виачеслав Уасил-иԥа — аԥсны акитор «Лис Микита». Багаԥшь, Генадии Багаԥшь, Валери — акомпаниа «Аԥсны аҩқәеи аӡқәеи» ахада ихаҭыԥуаҩ. Багаԥшь, Виктор Багаԥшь, Владимир Багаԥшь, Баграт Андреи-иԥа Багаԥшь, Зураб Сергеи-иԥа Багаԥшь, Зоиа — аҳәынҭстатистика аусбарҭа аиҳабы. Багаԥшь, Лаура Багаԥшь, Лиана Сергеи-иԥа Багаԥшь, Сергеи Уасил-иԥа — Аԥсны аҳәынҭқарра ахада.
32373
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%20%28%D0%B0%D2%B5%D0%B0%D0%BA%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%86%D3%99%D0%B0%D1%80%D0%B0%29
Тартаковски (аҵакырацәара)
Тартаковски Тартаковски, Геннади Аурыс жәлақәа Аукраин жәлақәа
32374
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B6%D1%8C%D1%8B%D1%83%D0%B0%20%D0%B6%D3%99%D0%BB%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
Абжьыуа жәлақәа
Ари адаҟьа Абжьыуа жәлақәа рыхьӡынҵоуп. А Абарӡуа (Ԥақәашь) Абашь (Аӡҩыбжьа) Абранӡиа (Кәтол) Абраскьыл (Гәыԥ) Абҳазаа (Кәтол) Абџарба (Гәыԥ) Абыгба (Ҭырқәтәыла) Абыхәба (Џьгьарда) Абыџба (Маркәыла) Агрба (Гәыԥ) Агәыхоу, Агәыхаа (Џьгьарда) Агәымаа (Ӷәада) Адлеиба (Уатаԥ) Аӡынба (Џьгьарда) Акаба (Ҷлоу) Аки-иԥа (Ҭырқәтәыла) Акышба, Акшба (Аӡҩыбжьа) Акәышба (Аӡҩыбжьа) Ақырҭаа (Кәтол) Аҟәысба (Аҭара) Алҭеиба (Ҷлоу) Алхәорба, Мерцхәлаа (Аӡҩыбжьа) Амҷба, Амыҷба (Џьгьарда) Амқәаб (Маркәыла) Ануа (Тамшь) Анҭиа ((Маркәыла) Аԥҳазоу (Кындыӷ) Аԥшыцәба (Аӡҩыбжьа) Араҳамиа (Мықә) Аргәын (Тҟәарчал) Арӷәын (Аҭара) Арқаниа (Ԥақәашь) Арҟәыџь (Ҭхьына) Арлан (Аҭара) Арҷелиа (Кәтол) Аршба, Арышба (Тҟәарчал) Арҩыҭаа (Ҭырқәтәыла) Асабуа, Сабуа (Маркәыла) Асаӡуа (Арасаӡыхь) Асланӡиа (Мықә) Аҭыршба (Ҭырқәтәыла) Аҭәмаа (Гәыԥ) Ахсалба (Арасаӡыхь) Аҳәба (Ҷлоу) Ацыхәба (Аӡҩыбжьа) Ачба (Ҷлоу) Ашба (Тамшь) Ашьхаруа (Ҷлоу) Ашәануа (Ҭырқәтәыла) Ашәуа (Мықә) Ашәба (Ӷәада) Ашәхәаҵаа (Ӷәада) Аџьынџьал (Ԥақәашь) Б Баб-оӷлы (Кәтол) Бабашь-иԥа (Ҭырқәтәыла) Багаԥшь (Џьгьарда) Багаҭелиа (Гәыԥ) Багаҭуриа (Кәтол) Баӷдаҭба (Ҷлоу) Бадиа (Ӷәада) Бажә-иԥа (Ҭырқәтәыла) Барамиа (Баслахә) Бараҭелиа (Тамшь) Барӷанџьиа (Чабырхәа) Барчан (Џьгьарда) Басариа (Кәтол) Баџьан-иԥа (Ҭырқәтәыла) Бганба (Арасаӡыхь) Бӷажәба (Гәыԥ) Бебиа (Кәтол) Беренџьиа, Беренџьы-оӷлы (Ӷәада) Берзениа (Кәтол) Берулаа (Баслахә) Бжьаниа (Тамшь) Бзаркал (Кәтол) Бигәаа (Ҭхьына) Блабба (Кәтол) Бранӡба, Бранӡиа (Ҷлоу) Бҷиа (Аҭара) Быдла-иԥа (Ҭырқәтәыла) Быналба (Ҭырқәтәыла) Быҭәба (Ҷлоу) В Воуба (Ҭхьына) Г Габелаиа (Акәаскьа) Габелиа (Гәыԥ) Габлаиа (Џьал) Габлиа (Тамшь) Габниа (Арасаӡыхь) Гадлеиба, Гадлиа (Тамшь) Гамгиа (Кындыӷ) Гамсаниа (Гәыԥ) Гармелаа, Гармелиа (Гәыԥ) Гергедаа (Тамшь) Гындиа (Ԥақәашь) Гырџьынба (Џьгьарда) Гыцба (Аҭара) Гь Гьанаба (Ҭхьына) Гьархьал, Гьерхьелиа (Ӷәада) Гьемуа (Гәыԥ) Гьергьиа (Кәтол) Гә Гәагьиа, Гогьиа, Гогиа (Баслахә) Гәагәуа, Гогуа (Гәыԥ) Гәаланӡиа (Кәтол) Гәаԥиа (Гәыԥ) Гәниа (Маркәыла) Гәарамиа ((Гәыԥ) Гәыргәлиа (Кәтол) Гәырџьуа (Кындыӷ) Гәыџьуа (Кындыӷ) Ӷ Ӷарҵкьиа (Тҟәарчал) Ӷь Ӷьеџь-иԥа, Ҳараниа (Џьгьарда) Ӷә Ӷәарзалиа (Ҭхьына) Ӷәынџьаа, Ӷәынџьиа (Кындыӷ) Д Дапуа, Допуа (Аӡҩыбжьа) Дарсалиа, Дараселиа (Арасаӡыхь) Дарчам, Дарчан (Тҟәарчал) Дбар (Маркәыла) Делба (Аӡҩыбжьа) Догәуа (Тҟәарчал) Доӷәыз, Доӷәызиа (Мықә) Дуган, Дуган-оӷлы (Ӷәада) Думаа (Ҭхьына) Е Емсых (Кәтол) Емырхәба (Акәаскьа) Ерынба (Џьгьарда) Ес-оӷлы ((Мықә) Ж Жанаа (Џьгьарда) Жь Жьиба (Ӷәада) З Занҭариа (Тамшь) Зарандиа (Маркәыла) Зеҭба (Гәыԥ) Зингишвили (Ҭхьына) Зыхәба (Маркәыла) Ӡ Ӡаԥшь-иԥа (Ҭхьына) Ӡлаиа (Кәтол) И Иванченко (Баслахә) Инал-иԥа (Гәыԥ) Инаԥшьба (Ҷлоу) Иныкә, Инук (Кәтол) Исмелиа (Мықә) Иуанба (Џьгьарда) К Казанба (Тҟәарчал) Казнафер-оӷлы (Мықә) Какалиа (Мықә) Какәбаа (Гәыԥ) Какачиа (Гәыԥ) Камкиа (Аӡҩыбжьа) Канцба (Елыр) Канџьы-оӷлы ((Маркәыла) Карба (Мықә) Картозиа (Кәтол) Кархалаа (Гәыԥ) Касланӡиа (Кәтол) Кацба (Тамшь) Кациа (Аӡҩыбжьа) Каҷабаа (Гәыԥ) Кенџьиа (Баслахә) Кирвал (Кәтол) Кокаиа (Аӡҩыбжьа) Кымҷба (Ҭырқәтәыла) Кь Кьикориа ((Баслахә) Кьиут (Кындыӷ) Кә Кәабахьиа, Кобахиа (Баслахә) Кәаӷәаниа, Коӷониа (Кәтол) Кәакәаба (Аҭара) Кәакәасқьыр (Баслахә) Кәарӡаа (Ӷәада) Кәарҷиа (Тҟәарчал) Кәасба, Кәасиа (Тамшь) Кәашалаа (Ӷәада) Кәыдба (Ҭырқәтәыла) Кәыжәлар (Гәыԥ) Кәыркәынаа, Кәыркәынба (Ҭхьына) Кәырниа (Ҭырқәтәыла) Кәыр-иԥа (Аӡҩыбжьа) Кәыҭкаиа, Кәыҭкиа (Ӷәада) Кәыҵниа (Аҭара) Кәыҿба (Арасаӡыхь) Кәыџба (Ҷлоу) Қ Қапба (Арасаӡыхь) Қарчаа (Аӡҩыбжьа) Қацәба (Ҷлоу) Қаџьиа, Қаџьаиа (Арасаӡыхь) Қорсаиа (Кәтол) Қь Қьецба (Џьгьарда) Қьышьмариа, Қьышьмахәа (Џьал) Қә Қәаӡба (Ӷәада) Қәал-иԥа (Ҭырқәтәыла) Қәаранӡиа (Кәтол) Қәачахиа (Акәаскьа) Қәачба (Ҭырқәтәыла) Қәираа, Қәираиа (Аӡҩыбжьа) Қәҭаландиа (Кәтол) Қәҭелиа (Кәтол) Қәҭарба (Ҭхьына) Ҟ Ҟаздал (Маркәыла) Ҟаитанба (Арасаӡыхь) Ҟалӷьба (Кәтол) Ҟанхәа (Аӡҩыбжьа) Ҟараосман (Џьгьарда) Ҟарачаа (Ҭырқәтәыла) Ҟь Ҟьантаба (Кәтол) Ҟә Ҟәырдгьал, Ҟәырдӷьелиа (Ӷәада) Л Лагәуа, Логәуа (Ԥақәашь) Лагәлаа (Арасаӡыхь) Лазар, Лазариа (Гәыԥ) Лакрба, Лакырба (Аҭара) Лакәатаа (Кындыӷ) Ламиа (Кәтол) Ларҭҟәамиа (Ҭхьына) Латариа (Аҭара) Лацәышба (Ӷәада) Лашәриа (Кәтол) Леԥсаиа (Кындыӷ) М Маан (Аӡҩыбжьа) Мазлоу, Бзиава (Аӡҩыбжьа) Маланӡиа (Тамшь) Маланиа (Кәтол) Манака (Маркәыла) Маниа (Кәтол) Маршьан (Гәыԥ) Матуа (Ӷәада) Мафба (Тҟәарчал) Махар, Махариа (Кәтол) Маҵхаа, Маҵхарашвили (Мықә) Миқаа (Кәтол) Мураҭиа (Тамшь) Мцәаӷәачаа, Дочиа (Арасаӡыхь) Мызцба (Аӡҩыбжьа) Мыкәаџьба (Гәыԥ) Мынџьиа (Гәыԥ) Мышьалиа, Мшьалиа (Џьгьарда) Н Надараиа (Мықә) Нанба (Арасаӡыхь) Нарманиа (Тҟәарчал) Начҟьебиа (Кындыӷ) Нинуа (Баслахә) Ноуба (Кәтол) П Панган (Аҭара) Папасқьыр (Кәтол) Папба (Тамшь) Парылуа, Паралиа (Ҷлоу) Патҳәариа (Аӡҩыбжьа) Пелаа (Тамшь) Ԥ Ԥаӷәаа (Баслахә) Ԥалауанӡиа (Кәтол) Ԥанҭиа (Кәтол) Ԥарцхалиа, Ԥерцхелиа (Баслахә) Ԥачқәариа (Мықә) Ԥаҷлиа (Ԥақәашь) Ԥимԥиа (Тҟәарчал) Ԥлиа (Гәыԥ) Ԥсалҭыр (Ҭырқәтәыла) Ԥсардиа (Ӷәада) Ԥсҳәуа (Ҭырқәтәыла) Ԥшьалиа (Џьгьарда) Р Ратиа (Арасаӡыхь) Раҵәба (Тамшь) Рекәаа (Кәтол) Руӷниа (Ҭырқәтәыла) Руруа (Ӷәада) С Саӡба (Ӷәада) Саиаа (Ӷәада) Сақаниа (Кәтол) Санӡаа (Кәтол) Сар-оӷлы ((Маркәыла) Саџьаиа (Мықә) Сиҷинаа (Кәтол) Соломко (Тамшь) Т Тапаӷәуа (Кәтол) Таԥшь (Ҭырқәтәыла) Торчуа (Ҭхьына) Турнанба (Маркәыла) Тыҟәба (Ҭырқәтәыла) Тыҩба (Ԥақәашь) Тә Тәанба (Тамшь) Ҭ Ҭамбиа (Ҭырқәтәыла) Ҭаниа (Ԥақәашь) Ҭарба (Мықә) Ҭарҭиа (Тҟәарчал) Ҭаскәач-иԥа, Сангәлиа (Џьгьарда) Ҭоҭ-оӷлы (Мықә) Ҭурқьиа (Баслахә) Ҭҳәазба (Арасаӡыхь) Ҭҳаиҵыхә (Арасаӡыхь) Ҭыжәба (Џьал) У Уасиа (Кәтол) Усҭаҳмаҭ, Усҭаҳмаҭ-оӷлы (Ӷәада) Учба, Учаа (Тамшь) Ф Феизба, Феиз-оӷлы (Кәтол) Феирызба (Уатаԥ) Ферзба (Кәтол) Х Халкәач-иԥа, Сангәлиа (Ҷлоу) Харчлаа (Тҟәарчал) Харџьелиа (Кәтол) Хасиа (Тамшь) Хачан (Ӷәада) Хокерба (Очамчыра) Хмаил (Тамшь) Храчба (Ҭырқәтәыла) Хынҭәба (Гәыԥ) Хь Хьиба (Баслахә) Хьыбба (Џьгьарда) Хә Хәараа (Ҭхьына) Хәатланӡиа (Кындыӷ) Хәтуш (Баслахә) Хәырхәмал (Маркәыла) Хәыхәуа ((Ҷлоу) Ҳ Ҳалуашь (Аӡҩыбжьа) Ҳаразиа (Гәыԥ) Ҳасан-оӷлы (Ҷлоу) Ҳасуа (Ҭырқәтәыла) Ҳаҭхәа (Ӷәада) Ҳашба (Кәтол) Ҳашымба, Ҳашым-оӷлы (Ӷәада) Ҳаџьымба (Арасаӡыхь) Ц Цагәриа (Аӡҩыбжьа) Цецхлаӡиа, Цецхлаӡе (Аҭара) Цкәуа (Џьгьарда) Цыба (Ӷәада) Цыцба (Тамшь) Цә Цәеиба (Џьгьарда) Цәымҵаа (Ҭырқәтәыла) Ҵ Ҵабриа ((Ҷлоу) Ҵалкьиа, Ҵулукьиа (Арасаӡыхь) Ҵахнакьиа (Акәаскьа) Ҵнариа (Кәтол) Ҵурҵумиа (Арасаӡыхь) Ҵыкәҭаниа ((Џьал) Ҵә Ҵәыӡба (Џьгьарда) Ҵәыџьба (Ҷлоу) Ч Чагьамба, Чагьам (Џьгьарда) Чагәаа (Кәтол) Чалигаа (Ҭхьына) Чамлар (Кәтол) Чапагәуа (Аҭара) Чачхал, Чачхалиа (Ԥақәашь) Чегьиа (Кындыӷ) Черқьезиа (Аӡҩыбжьа) Чрыгьба (Баслахә) Чхамалиа (Гәыԥ) Чаблах (Ҷлоу) Чокәуа (Ҭхьына) Чхьетиа (Арасаӡыхь) Чхәынгәуриа (Ҭырқәтәыла) Чыргынӡиа, Чарганӡиа (Кәтол) Ҷ Ҷалокәуа (Ҷлоу) Ҷанба (Аҭара) Ҷаниа (Кәтол) Ҷантуриа (Кәтол) Ҷежьиа (Мықә) Ҷкадуа (Тҟәарчал) Ҷҟәаниа (Кындыӷ) Ҷоҷуа (Аӡҩыбжьа) Ҷхантба (Ҭхьына) Ш Шамба (Ҭхьына) Шармаҭ (Џьгьарда) Шахьинба (Џьгьарда) Шларба (Џьгьарда) Шь Шьакаиа (Тҟәарчал) Шьыкырба (Аҭара) Шьақар-иԥа, Салаҟаиа (Ҭхьына) Шьалашьаа (Ҷлоу) Шьанаа (Гәыԥ) Шьаргьал, Шьаргьалиа (Арасаӡыхь) Шьоууа (Ӷәада) Шьыналиа (Ҷлоу) Шьынқәба (Ҷлоу) Шә Шәбақьиа, Сабақьиа (Ҭхьына) Шәманиа (Уатаԥ) Шәырдлаа (Кындыӷ) Џь Џьалаӷьониа, Џьалаӷониа (Кәтол) Џьалиа, Џьелиа (Ӷәада) Џьанашиа (Аӡҩыбжьа) Џьапоу, Џьапуа, Џьопуа, Џьонуа (Ҷлоу) Џьас-иԥа (Ҭырқәтәыла) Џьгениа (Арасаӡыхь) Џьӷамазиа (Тҟәарчал) Џьумуҭиа (Мықә) Џьыкырба (Аӡҩыбжьа) Ҩ Ҩардан (Ӷәада) Аԥсуа жәлақәа Абжьыуа
32376
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B8%D1%86%D0%B5%D0%B2%20%28%D0%B0%D2%B5%D0%B0%D0%BA%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%86%D3%99%D0%B0%D1%80%D0%B0%29
Заицев (аҵакырацәара)
Заицев, Анатолии Иннокент-иԥа Заицев, Валери Заицева, Зоиа Заицева, Лаура Заицев, Лев Аурыс жәлақәа
32384
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D3%A1%D0%B5%2C%20%D0%B7%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B1%20%D0%92%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Анчабаӡе, зураб Вианор-иԥа
Зураб Вианор-иԥа Анчабаӡе ( — ) — Аԥсны аҵарауаҩ, аҭоурыхҭҵааҩ. Абиографиа Иналукааша аԥсуа ҵарауаҩ, аҭоурыхдырыҩ-кавказҭҵааҩ Зураб Вианор-иԥа Анчабаӡе иԥсҭазаара зегьы азкын ԥсыцқьала иҽагәылахаланы аҭҵаарадырра амаҵ ауреи. Зураб Анчабаӡе иинтересқәа ртематикатә ҭҵаарадырратә мҽхакы ҭбаауп. Хырхарҭа хадас иамаз иреиуан Аԥсни, Қырҭтәылеи, Нхыҵ-Кавказ ашьхаруа жәларқәеи рҭоурых апроблемақәа рыҭҵаара. З.В. Анчабаӡе акьыԥхь збахьоу иҭҵаарадырратә-ҭҵааратә усумҭақәа рхыԥхьаӡара 100 иреиҳауп. Иусумҭақәа иарбанзаалак ҳтәыла аҭҵааразы акыр иаԥсоу материалны иҟоуп. Инаукатә ҭҵаарақәа ирныԥшуеит зеиԥш ыҟамыз ибаҩхатәра, идырра ҵаула, иҭҵаарадырратә ԥышәа абеиара. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Дзидзария Г.А. Ученый и педагог//Сов.Абх. -1974. - 4 июня. - С. 3. Куправа А.Э. Выдающийся абхазский историк - кавказовед: [к 90-летию со дня рождения З.В. Анчабадзе]/А. Куправа//РА. - 2010. - 22-23 апр., (№43). - С.2. Аԥсны аҵарауаа Аԥсны аҭоурыхдырҩцәа Мшаԥымза 22 рзы ииз 1920 шықәсазы ииз Ажьырныҳәамза 28 рзы иԥсыз 1981 шықәсазы иԥсыз
32385
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%87%D0%B5%D1%80%D2%9B%D1%8C%D0%B5%D1%81%D2%9B%D3%99%D0%B0%20%D1%80%D1%8B%D1%84%D0%BB%D0%B0%D0%B3%20%D0%B0%D0%BC%D1%88
Ачерқьесқәа рыфлаг амш
Ачерқьесқәа рыфлаг амш (мшаԥымза 25) — 1830 шықәса рзы ачерқьесқәа рмилаҭзегьтәи еизараҿ (Хасе) ирыдыркылеит ачерқьесқәа рмилаҭтә бираҟ. Ачерқьес жәлар ахааназ рбираҟ рмилаҭ акзаара иасимволны иахәаԥшуеит. Ари амш аҽны Нхыҵ-кавказтәи ареспубликақәа Адыгеиа, Ҟарачы-Черқьесиа, Ҟабарда-Балкариа рҿы имҩаԥысуеит ҽыла аныҟәарақәа, аспорттә еицлабрақәа, ачерқьес кәашаратә хәмаррақәа. Ҟабарда-Балкариа ишаԥу еиԥш ари амш аҽны Нальчик ақалақь аҿы Аԥсны ашҭа аҭыԥ аҟынтәи еиҿыркаауеит амашьынатә еиԥхныҩлара. Аныҳәатә ныҟәарақәа рышьҭахь Аԥсны ашҭаҿ иалагоит аныҳәатә усмҩаԥгатә. Ачерқьесқәа рбираҟ адунеи зегьы аҿы иалаԥсоу ачерқьес(адыга) жәларқәа Ракзаара иасимволуп. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Цвижба З. Не замалчивая трагических страниц общей истории: [заметки с семинара кавказоведов]//РА. - 2012. - 15-16 дек., (№ 141). - С.2. Хотко С.Х. История Черкесии: в средние века и новое время/С.Х. Хотко. - СПб.: Изд-во С.-Петербург, 2001. - 552 с. Мшаԥымза 25
32386
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%B2%2C%20%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%20%D0%91%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%85-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Тугов, Владимир Батах-иԥа
Владимир Батах-иԥа Тугов ( — ) — раԥхьатәи апрофессионалтә абаза критик, алитератураҭҵааҩ, аҵарауаҩ-афольклорист. Абиографиа Владимир Батах-иԥа Тугов афольклортә рҿиамҭақәа реизгареи рҭыжьреи адагьы даҿын урҭ рыҭҵаара. Иара иҭҵаарадырратә усумҭақәа шьақәгылоуп абазақәа рфольклортә материалқәа зегьы хәҭа-хәҭала иҭҵаау рыла. Иалшом иџьоумшьар зымҽхак ҭбаау иҭҵаарақәа, насгьы уамыҵашьыцыр залшом автор иҭиҵаауа аматериал заҟа имырхьаакәа амифологиатәи, аҭоурыхтәи, аетнографиатәи еилыркаагақәа ргәылагалара дақәшәо. Владимир Батах-иԥа Тугов акыр шықәса лҵшәа дула имҩаԥигоз аус азы ианашьан «Урыстәыла Афедерациа зҽаԥсазтәыз аҭҵаарадырратә усзуҩ» ҳәа ахьӡ. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Алиева А. Первая научная работа об абазинской литературе//Ком ал. – 1966. – 17 марта. Становление абазинской литературы//Ком.Ал. - 1966. – 5 нояб. – на аб. яз. Мшаԥымза 25 рзы ииз 1935 шықәсазы ииз Хәажәкырамза 21 рзы иԥсыз 2006 шықәсазы иԥсыз Асовет лингвистцәа Урыстәылатәи алингвистцәа
32427
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B%D1%80%D1%80%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
Авикидыррақәа
Авикидыррақәа (, ) — адыррақәа рбаза еицҟаҵо аредакциа ззутәу бызшәарацәала ишьақәгылоу апроект ауп, ахьыманшәалоу иаарту алицензиала. Викимедиа афонд ари апроект иахагылоуп. Авикипедиеи ари афонд даҽа апроектқәеи иҭшәаны еиҿаԥшьу иҟоуп. Азхьарԥшқәа Аофициалтә саит Апроект асаит «Мета» аҿы Wikidata Query Service Авикипедиа
32882
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%A9%D3%A1%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%20%D0%9C%D0%BA%D0%B0%D0%BD-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Аҩӡба, Анатоли Мкан-иԥа
Анатоли Мкан-иԥа Аҩӡба (; диит , Ҟәланырхәа, Аԥснытәи АССР) — Аԥсны аҵарауаҩ аҩҭаҭәара ахкаҿы, Украина Аҭҵаарадыррақәа ракадемиа алахәыла, Урыстәыла Аҭҵаарадыррақәа ракадемиа академик. Азхьарԥшқәа Биографическая энциклопедия РАСХН, ВАСХНИЛ Биография Азгәаҭақәа 1951 шықәсазы ииз Жәабранмза 10 рзы ииз Аԥсны аҵарауаа Украинатәи аҵарауаа Урыстәылатәи аҵарауаа
32896
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%80%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B8%20%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Агрба, Алексеи Сергеи-иԥа
Алексеи Сергеи-иԥа Агрба (; , Лӡаа – , «Коммунарка», Москва) — Аԥсны абольшевик, асовет политик: Аԥснытәи АССРи Қырҭтәылатәи ССРи Азербаиџьантәи АССРи Аахыҵ-Кавказтәи СФСРи рҿы аполитикатә усзуҩы. 1897 шықәсазы ииз Ажьырныҳәамза 10 рзы ииз 1938 шықәсазы иԥсыз Мшаԥымза 21 рзы иԥсыз Аԥсны аполитикцәа Ачекистцәа Абольшевикцәа Аграа КПСС алахәылацәа
32932
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%BD%20%28%D0%B0%D2%B5%D0%B0%D0%BA%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%86%D3%99%D0%B0%D1%80%D0%B0%29
Никулин (аҵакырацәара)
Никулин, Алексеи Сергеи-иԥа Никулин, Владимир Уасил-иԥа Никулин, Иури Владимир-иԥа Никулин, Гиви Григори-иԥа Никулин, Дмитри Мкан-иԥа
32933
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%BD%2C%20%D0%98%D1%83%D1%80%D0%B8%20%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Никулин, Иури Владимир-иԥа
Никулин, Иури Владимир-иԥа (; Демидов, Смоленсктәи агуберниа, Урыстәылатәи аимпериа – Москва, Урыстәыла) — Аурыс акитор. Абиографиа Иури Владимир-иԥа Никулин 18 ԥхынҷкәынмза 1921 афильма Урыстәыла «Бриллиантовая рука» Афильмографиа 1964 — Бриллиантовая рука Ахьарԥшқәа 1921 шықәсазы ииз Ԥхынҷкәынмза 18 рзы ииз 1997 шықәсазы иԥсыз Нанҳәамза 21 рзы иԥсыз Урыстәылатәи актиорцәа Асовет актиорцәа
32934
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%98%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%B1%20%D0%A3%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Лакоба, Иакуб Уасил-иԥа
Лакоба, Иакуб Уасил-иԥа (, ; Афон Ҿыц – Аҟәа) — аԥсуа политик. Ахьарԥшқәа 1949 шықәсазы ииз Нанҳәамза 2 рзы ииз 2022 шықәсазы иԥсыз Ԥхынгәымза 9 рзы иԥсыз Лакәараа Аԥсны аполитикцәа
32935
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8B%20%28%D0%B0%D2%B5%D0%B0%D0%BA%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%86%D3%99%D0%B0%D1%80%D0%B0%29
Кокоиты (аҵакырацәара)
Кокоиты, Едуард Кокоиты, Михаил Кокоиты, Сергеи
32964
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B6%D1%8C%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B0%2C%20%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%B8%20%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Бжьаниа, Царбеи Николаи-иԥа
Царбеи Николаи-иԥа Бжьаниа ( — ) — Аԥсны аҵарауаҩ-аетнограф. Абиографиа Бжьаниа Царбеи Николаи-иԥа - иналукааша аԥсуа ҵарауаҩ. Ҵарауаҩык иаҳасабала иара интересла иҭиҵаауаз рымҽхак ҭбаан. Иара аус адиулон аԥсуа жәлар ретнографиа иазкыз иактуалтәыз апроблемақәа, азҿлымҳара азиуан жәлар рынхамҩа аҭоурых-еиҿырԥшратә ҭҵаара, иара убас аматериалтәии адоуҳатәии культура азҵаарақәа.Иара икалам иҵижьит ҩажәа рҟынӡа аусумҭақәа;аха рыцҳарас иҟалаз, иаанхеит анагӡара дахьымӡакәа зегь еидызкылоз имонографиа, асоветтә аамҭаз аԥсуа қыҭа аҭоурыхи аетнографиеи ртәы иазкыз. Ц.Н. Бжьаниа активла далахәын ҳтәыла ауаажәларратә, акльтуратә, ԥсҭазаара. Иара Аҟәатәи ақалақьтә партиа акомитет рҵаҩыс аус иуан. Аԥснытәи АССР Акультура аминистрраҿ асахьаркыратә хеилак далахәылан, Атуризм аинститут аҵарауаа рхеилак далахәын. Царбеи Николаи-иԥа Бжьаниа машәырла дҭахоит ирҿиара ианасакьаҳәымҭаз аамҭазы. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. «Из истории хозяйства абхазов. Этнографические очерки». - Сухуми: 1962. - 176 с. Куправа А. Слово о талантливом абхазском этнографе : [к 85 - летию Ц.Н. Бжания] / А. Куправа // РА. - 2010. - 2-3 нояб., (№124). - С.5. Лаҵарамза 2 рзы ииз 1925 шықәсазы ииз Цәыббрамза 19 рзы иԥсыз 1964 шықәсазы иԥсыз Аԥсны аҵарауаа Аԥсны аетнографцәа Бжьаниаа
32965
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%B5%D0%B3%D1%8C%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%90%D1%9F%D1%8C%D0%B0%D1%80%20%D2%9E%D0%B0%D4%A5%D1%88%D1%8C%D0%B8%20%D0%90%D0%BC%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%B6%D0%B0%20%D2%9E%D0%B0%D4%A5%D1%88%D1%8C%D0%B8%20%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%88
Адунеизегьтәи Аџьар Ҟаԥшьи Амзабжа Ҟаԥшьи рымш
Адунеизегьтәи Аџьар Ҟаԥшьи Амзабжа Ҟаԥшьи рымш — Лаҵарамза 8, 1953 шықәса раахыс иазгәарҭоит Адунеизегьтәи Аџьар Ҟаԥшьи Амзабжа Ҟаԥшьи рымш. Ари швеицариатәи агуманист Анри Диунан даниз амш ауп. Иара иаԥшьгарала, 1863ш. рзы имҩаԥган аконференциа, ихацзыркыз жәларбжьаратәи ахеилак Аџьар Ҟаԥшь аԥҵара. Жәларбжьаратәи ахеилак Аџьар Ҟаԥшьи Амзабжа Ҟаԥшьи еиднакылоит 175 тәыла рҟынтәи 400млн. инареиҳаны ауаа. МККК Аԥсны аибашьра ашьҭахьтәи аамҭазы имаҷымкәа ацхыраара рынаҭеит згәабзеира уашәшәыроуи лшарала ихьысҳауи ауаа. МКК имҩаԥнаго аус азы ауааԥсыра аӡәырҩы зхала зуадаҩрақәа ирызныжьу ракәны рхы рыԥхьаӡаӡом, ирымоуп уаҵәтәи амш азы агәыӷра. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Красный Крест отметил 150-летие гуманитарной деятельности: [история создания Общества Красного Креста]//РА. - 2013. - 18-19 мая, (№ 53). - С.5. Кучуберия А. Бывшие подопечные Красного Креста без помощи не останутся/А. Кучуберия//КП. - 2011. - 8 апр., (№ 13). - С.6. Лаҵарамза 8 Аџьар Ҟаԥшь
32967
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BC%D1%8B%D1%80%2C%20%D0%93%D0%B8%D0%B2%D0%B8%20%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BB-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Смыр, Гиви Шамел-иԥа
Гиви Шамел-иԥа Смыр (диит ) — Аԥсны аҿыханҵаҩ, аскульптор. Абиографиа Гиви Шамел-иԥа Смыр - Афонҿыцтәи аҳаԥытә комплекс директорс дамоуп. Афонҿыцтәи аҳаԥы аартра ихьӡ адҳәалоуп. Гиви Смыр - аԥсуа жәлар рмилаҭ-хақәиҭратә қәԥара активла иалахәыз дреиуоуп; Аԥсны Аџьынџьтәылатәи еибашьра (1992-1993шш.) далахәын. Деицырдыруеит абаҩхатәра злоу сахьаҭыхыҩны. Ахықәкынагӡареи аӷәӷәареи зцәаҩо иара искульптуратә усумҭақәагьы ирныԥшуеит арҭ аҟазшьақәа. Гиви Шамел-иԥа Смыр асахьақәа цәыргақәиҵахьеит Аҟәа, Гәдоуҭа, Москва. Исахьаҭыхымҭақәа ыҟоуп Токиотәи ауниверситет аҿгьы. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Абхазское искусство: живопись. Скульптура. Графика. Декоративно-прикладное искусство. XX век//Мин-во культуры РА; Союз художников РА; Гос. нац. карт.галерея РА; СПб. абх. об-во «Апсны». - Сухум: СПб.: «Рус.классика», 2004. - 136 с. Аргун А.Х. Развитие художественных традиций. - М., 1982. - 32 с. - 83 р. Лаҵарамза 9 рзы ииз 1945 шықәсазы ииз Аԥсны аскульпторцәа Аԥсны аҿыханҵаҩцәа Смыраа
32968
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B2%D0%B2%D0%B0%20%28%D0%B0%D2%B5%D0%B0%D0%BA%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%86%D3%99%D0%B0%D1%80%D0%B0%29
Ревва (аҵакырацәара)
Ревва Ревва, Александр Владимир-иԥа
32969
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B2%D0%B2%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%20%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Ревва, Александр Владимир-иԥа
Александр Владимир-иԥа Ревва (; диит Донецк, Украинатәи ССР, СССР) — аурыс ашәаҳәаҩ, актиор, акомик иоуп. Ипсевдоним Артур Пирожков ауп. Азхьарԥшқәа Саит Интервью Александра Реввы каналу «Москва 24» (2014) 1974 шықәсазы ииз Цәыббрамза 10 рзы ииз Урыстәылатәи ашәаҳәаҩцәа Урыстәылатәи актиорцәа
33021
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0
Мальта
Мальта (, ), аофициалтә хьӡы: Мальта Ареспублика (, ) — Европатәи адгьылбжьахатә тәыла Адгьылбжьаратә мшын аҟны. Азгәаҭақәа Европатәи атәылақәа Ареспубликақәа
33023
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC%D1%8B%D0%BD%D0%B8%D0%B0
Румыниа
Румыниа () — Европаҟны атәыла. Азгәаҭақәа Европатәи атәылақәа Ареспубликақәа НАТО атәылақәа
33026
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D1%82%D0%B8
Кирибати
Кирибати ( ), аофициалтә хьӡы: Кирибати Ареспублика (, ) — Океаниаҿы Аокеан ҭынч агәҭантәи ахәҭаҿы адгьылбжьахатә тәыла ауп. Азгәаҭақәа Австралиатәи Океаниатәи атәылақәа Ареспубликақәа
33114
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D1%8C%D1%8B%D1%80%D1%81%D0%B0%20%D0%BD%D1%8B%D2%B3%D3%99%D0%B0
Қьырса ныҳәа
Қьырса ныҳәа. Ахьарԥшқәа
33115
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%88%D1%8B%D2%9B%D3%99%D1%81%20%D2%BF%D1%8B%D1%86
Ашықәс ҿыц
Ашықәс ҿыц. Ахьарԥшқәа
33126
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B0-%D0%92%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B8%D0%B0
Австриа-Венгриа
Австриа-Венгриа (, ), аофициалтә хьӡы: Австро-Венгриатәи амонархиа (, ) — аҭоурыхтә хәынҭқарра, 1867-1918 шықәсқәа рзы Цислаиҭаниеи () Транслаиҭаниеи () иреалу еидгыла иҟан. Азгәаҭақәа Аҭоурыхтәи европатәи атәылақәа Аҭоурыхтәи европатәи аимпериақәа
33127
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D0%B4%D0%B3%D1%8C%D1%8B%D0%BB%D0%B1%D0%B6%D1%8C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
Маршаллтәи адгьылбжьахақәа
Маршаллтәи адгьылбжьахақәа (, ), аофициалтә хьӡы: Ареспублика Маршаллтәи адгьылбжьахақәа (, ) — Океаниаҿы Аокеан ҭынч агәҭантәи ахәҭаҿы адгьылбжьахатә тәыла ауп. Азгәаҭақәа Австралиатәи Океаниатәи атәылақәа Ареспубликақәа
33129
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B0
Микронезиа
Микронезиа (), аофициалтә хьӡы: Микронезиа Афедеративтә Штатқәа () — Океаниаҿы Аокеан ҭынч адгьылбжьахатә тәыла ауп. Ари атәыла ԥшь-штатк рыла ишьақәгылоуп: Чуук, Кусаие, Понпеи, Иап. Азгәаҭақәа Австралиатәи Океаниатәи атәылақәа Афедеративтә республикақәа
33131
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D1%80%D1%83
Науру
Науру (, ), аофициалтә хьӡы: Науру Ареспублика (, ) — Океаниаҿы Аокеан ҭынч адгьылбжьахатә тәыла ауп. Азгәаҭақәа Австралиатәи Океаниатәи атәылақәа Ареспубликақәа
33133
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%83
Палау
Палау (), аофициалтә хьӡы: Палау Ареспублика (, ) — Океаниаҿы Аокеан ҭынч адгьылбжьахатә тәыла ауп. Азгәаҭақәа Австралиатәи Океаниатәи атәылақәа Ареспубликақәа
33138
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D3%A1%D1%8B%D0%BD%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%B4%D0%B3%D3%99%D1%8B%D1%80%20%D0%90%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Арӡынба, Адгәыр Амиран-иԥа
Адгәыр Амиран-иԥа Арӡынба (; диит ) — аԥсуа политик, 2015-2020 шықәсқәа рзы иара Апсны Аҳәынҭқарра Аекономика аминистр иҟан. Азгәаҭақәа 1981 шықәсазы ииз Ԥхынҷкәынмза 26 рзы ииз Аԥсны аполитикцәа Арӡынаа
33145
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B0%2C%20%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%20%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Бениа, Роман Владимир-иԥа
Роман Владимир-иԥа Бениа (аур. Роман Владимирович Бения) — Аԥсуа политик, Аԥсны Жәлар Реизара 3-тәи ааԥхьара адепутат Пицундатәи алхырҭаҿы иҟан. Аԥсны аполитикцәа Аԥсны Жәлар реизара 3-тәи ааԥхьара адепутатцәа Бениаа
33174
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%B0-%D0%93%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%B8%D0%B0%20%D2%BF%D1%8B%D1%86
Папуа-Гвинеиа ҿыц
Папуа-Гвинеиа ҿыц (, , ), аофициалтә хьӡы: Ихьыԥшым Аҳәынҭқарра Папуа-Гвинеиа ҿыц (, , ) — Океаниаҿы адгьылбжьахатә тәыла ауп, Гвинеиа ҿыц адгьылбжьаха мрагыларатәи ахәҭеи акыр Меланезиа адгьылбжьахақәеи рҿы иҟоуп. Азгәаҭақәа Австралиатәи Океаниатәи атәылақәа Амонархиақәа
33177
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D2%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B0%20%28%D0%B0%D2%B5%D0%B0%D0%BA%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%86%D3%99%D0%B0%D1%80%D0%B0%29
Ҷанба (аҵакырацәара)
Ҷанба, Геннади Анатоли-иԥа Ҷанба, Заур Дырмит-иԥа Ҷанба, Нодар Виктор-иԥа Ҷанба, Олег Евгени-иԥа Ҷанба, Роман Кәатат-иԥа Ҷанба, Самсон Иаков-иԥа
33179
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%99%D0%BB%D0%B8%D0%B0%20%28%D0%B0%D2%B5%D0%B0%D0%BA%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%86%D3%99%D0%B0%D1%80%D0%B0%29
Гәлиа (аҵакырацәара)
Гәлиа, Гьаргь Дырмит-иԥа Гәлиа, Дырмит Иосиф-иԥа Гәлиа, Нурбеи Владимир-иԥа
33181
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BC%D1%8B%D1%80%2C%20%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B8%20%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
Смыр, Сергеи Макар-иԥа
Сергеи Макар-иԥа Смыр (диит , Гәдоуҭа) — Ацентртә Алхратә Комиссиа ахантәаҩы. Ԥхынгәымза 27 рзы ииз 1958 шықәсазы ииз