Datasets:

vesteinn

/

FC3

like 1

Skrásetingar-nr. 7882 Navn: Sp/f GR Holding Adressa: Mækjugøta 24 100 Tórshavn Kommuna: Tórshavnar Stovningardato: 29.12. 2021 Viðtøkudato: 29.12. 2021 Stovnarar: Gordon Rajani, Mækjugøta 24, 100 Tórshavn Stjórn: Gordon Rajani, Mækjugøta 24, 100 Tórshavn, (stjóri) Grannskoðari: NUMO, góðkent grannskoðanarvirki, Smyrilsvegur 20, 110 Tórshavn Partapeningur: kr. 50.000,00 Inngjaldingarháttur: Kontant kr. 50.000 til kurs 100 Tekningarreglur: Felagið verður teknað av einum stjóra. Endamál: Endamál felagsins er at reka virksemi innan íløgur, eiga partabrøv, handil og annað starv í hesum sambandi. Roknskaparár: 01.01–31.12 Fyrsta roknskaparár: 29.12. 2021–31.12. 2022 Vit nýta cookies á heimasíðuni til tess at minnast tínar stillingar og veita tær eina betri heimasíðu. Hetta kann hetta ávirka hentleikarnar á heimasíðuni. Hesar cookies hjálpa okkum at betra síðuna við tíðini.

Vit hava orsøk til at geva okkum sjálvum eitt herðaklapp, og so vera takksom fyri, at vit–higartil–eru sloppin so væl undan hóttanini frá kinesiska virusinum, sum nú herjar í fleiri úrbregðum kring heimin. Vit eru sloppin undan hesum bregðum higartil, men øll eru sannførd um, at tey koma. Í øllum førum tað enska úrbregðið, ið sigst vera eitt sindur bráðrisnari enn hini, og tí meira smittandi. Fyri viku síðani ávaraðu vit á hesum stað um, at støðan við smittuni fór gerast álvarsom eftir nýggjár. Undirritaði var sannførdur um–við tølunum frá jólunum í huga–at smittutølini fóru at vera munandi størri, tá nýggjársballini vóru hasað av. Men so varð ikki. Og tað átti eg at biðið um umbering fyri. Serliga um onkur kendi seg raktan av beinleiðis skuldsetingum. Var tað ikki fyri einum kekkiskum leiguflogfarið við hondbóltsleikarum, sum nú telja við í koronahagtølunum, so vórðu tilburðirnir í vikuni eftir nýggjár ikki tað stóra at tosa um. Ikki tá sammett verður við grannalond okkara, sum í fjáltri hava sett hælin í, og sett forðingar fyri so at siga allari óneyðugari persónligari samveru fyribils. Hjá okkum hevur ikki verið nakar ógvusligur vøkstur. Talið av smittaðum hevur ligið rættiliga støðugt um tey fimm ella færri um dagin við undantaki av einum degi eftir jól og so kekkisk hondbóltslandsliðnum. Og so hava vit hartil megnað at koppseta 1.300 fólk í primeru heilsurøktini. Tað svarar til 2,5 prosent av samlaða fólkatalinum! Kortini er ekki komin á løgmann, og hann gjørdi av at støðga okkum í at møtast á náttartíð um vikuskiftið. Stongsulin av náttarlívinum, sum bara var ætlaður at vera galdandi á jólum og nýggjárinum, varð nú tikin uppaftur. Ikki tí at smittutølini eru høg og vaksandi, men einans av ótta fyri smittuni, sum fer at koma, men enn ikki er komin, uttanífrá. Tey siga, at hon fer at koma, men í eini roynd at draga hetta út (helst fyri at fáa so nógv koppsett sum møguligt), varð avgerð tikin um, at fólk ikki skulu kunna keypa sær eina øl ella sjuss í náttarlívinum fyribils. Um avgerðin er røtt ella ikki, vilja vit ikki seta okkum til dómara fyri. Og fyri fólkaheilsuna bilar tað heldur ikki, um fólk halda seg heima. Men tann sannroynd, at avgerðin einans er tikin grundað á ótta átti at givið tí, ið eigur avgerðina, somikið størri orsøk til at tryggja teimum, ið verða rakt fíggjarliga, eitt hóskandi endurgjald. Annað er ikki sømiligt. SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 6510 Lisnar síður: 34350 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 2 Leygardagur 09. Jan 2021 Heðin Mortensen væntar at gevast tá hetta skeiðið er av Borgarstjórin í Havn fyllir 75 um fáa mánaðir, men tykist meira miðvísur enn nakrantíð SkrivaÐ:-Ein skal aldri siga aldri, men hetta verður nokk seinasta setan hjá mær sum politikari. Tó so, man veit aldri. Soleiðis sigur Heðin Mortensen, nývaldur borgarstjóri í Havn. Í apríl fyllir hann 75 ár, men hevur kanska ongantíð fyrr verið so miðvísur sum politikari. Nýggjársdag tók hann við fjórða valskeiðinum sum borgarstjóri í Havn. Og tá tvey ár eru liðin av hesum valskeiðinum, kann Heðin Mortensen hátíðarhalda, at hann–óbrotið–í heili 50 ár hevur sitið í Tórshavnar býráð. Góð kensla Heðin Mortensen viðgongur, at tað var ein góð kensla aftur at gerast toppskorari og verða afturvaldur til borgarstjóra eftir kommunuvalið í november. Serliga tí at hann so óvæntað varð settur til viks fyri fýra árum síðani. -Jú, tað var gott at sleppa at enda mítt borgarstjóraskeið ordiliga. Vit høvdu stórar ætlanir fyri fýra árum síðani, sum vit ikki sluppu at gera lidnar. Tað var eitt vónbrot, men nú verða hesar ætlanir fingnar upp á pláss, sigur Heðin Mortensen. Tað var longu áðrenn kommunuvalið, at hann boðaði frá, at hann fór at siga tingsessin frá sær, um hann varð valdur til borgarstjóra. -Eg meti, at starvið sum borgarstjóri er so mikið krevjandi, at tað krevur, at borgarstjórin er 100 prosent til staðar. Tað búgva næstan 22.000 fólk í kommununi og tað er eitt stórt øki. Borgararnir ynskja skjótleika í umsitingini, og tað krevur at borgarstjórin er til staðar, so avgerðirnar kunnu verða tiknar skjótt og væl, sigur Heðin Mortensen. (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) Tingmaður í farloyvi Men Heðin Mortensen leggur áherðslu á, at hann framvegis er tingmaður. Tað, sum hendir tá løgtingið kemur saman aftur er bara, at hann biður um farloyvi. Á tann hátt kann hann altíð sessast í tingsessin aftur, um umstøðurnar skuldu gjørt tað neyðugt. Við sínum drúgvu royndum sum kommunalpolitikari og borgarstjóri og nú aftur sum formaður fyri Kommunufelagið, sær Heðin Mortensen seg sum eitt slag av toghaldara hjá kommunala skipanini mótvegis lóggevandi valdinum og landsumsitingini. -Eg haldi, at tað er gott, at Havnin kann vera toghaldari í hesi skipanini. Vit í Havn vilja heldur enn gjarna veita ráðgeving til aðrar kommunur, um tær skuldu ynskt tað. Vit hava jú eina umfatandi umsiting og drúgvar royndir á nógvum økjum, sum aðrar kommunur og kommunufelagið kunnu fáa gagn av, sigur Heðin Mortensen. Vil veita teimum veiku góð kor Heðin Mortensen hevur eina røð av málum og økjum, sum hann ynskir at fáa upp á pláss áðrenn hann gevst sum politikari á Vaglinum. -Eg havi sett mær fyri eitt nú at fáa íbúðarviðurskiftini upp á pláss. Her tosa vit ikki bara um at fáa til vega grundstykkir, vinnustykkir og íbúðir. Eg havi eisini sett mær fyri at ganga tí sosiala tørvinum á møti, og ætli mær at arbeiða hart fyri at veita teimum veiku í samfelagnum góð kor áðrenn eg leggi frá mær. Eldraøkið er eisini eitt øki, sum hann hevur ætlanir um at uppraðfesta, bæði tá tað kemur til viðurskiftini hjá brúkarunum, men so sanniliga eisini starvsfólkini, og sama er galdandi fyri hin endan á aldursskalanum, ansingarøkið. -Komandi ættarliðið og tey, sum hava livað sítt lívsskeið, skulu hava tað gott og virðiligt, er boðskapurin frá 74 ára gamla borgarstjóranum. (Savnsmynd: Ólavur Frederiksen) Vil vera sjónligur og lurtandi Tað at vera sjónligur og lurta eftir hvat vanligi borgarin hevur at siga, hevur eisini stóran týdning fyri mannin, sum nú aftur stendur á odda á Vaglinum. -Tað at býurin er reinur, at skrellispannir eru har tær skulu vera, at kantarnir á gongubreytunum eru í lagi og stípurnar á vegnum eisini, er kanska smáting, men slíkt skal vera í lagi. -Vit skulu hava ein bý, sum borgarin kennir seg væl í og kann fegnast um. Eg fái nógvar áheitanir frá borgarum, og havi longu nú gjørt umsitingina varuga við, at øll skulu sleppa inn til mín, um tey hava okkurt, sum tey vilja tosa við borgarstjóran um. -Soleiðis eri eg bara. Nærkontaktin við borgaran–at vera úti millum tey og lurta eftir hvat tey hava at siga, er nakað, ein altíð lærir av sum borgarstjóri, sigur Heðin Mortensen. Í gjár varð Heðin Mortensen valdur til formann í Kommunufelagnum. -Ta uppgávuna taki eg fegin á meg, tí hetta er at meta sum ein partur av uppgávuni at vera borgarstjóri í Havn, staðfestir hann. Heðin Mortensen hevur í fleiri skeið frammanundan verið formaður, bæði í Kommunusamskipan Føroya og eisini í Kommunufelagnum eftir samanleggingina í 2014. Seinast røkti Heðin Mortensen eisini uppgávuna sum formaður í Kommunala Arbeiðsgevarafelagnum. Men so verður ikki hesaferð. Heðin Mortensen er ikki við í stýrinum fyri hendan arbeiðsgevarapartin av kommunala samstarvinum. (Savnsmynd: Sverri Egholm) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. Jan 2021 3 Leygardagur 09. Jan 2021 Eyðgunn Samuelsen kann koma at sita við ongum nevndarsessi Tað verður fyrrverandi landsstýriskvinnan við almannamálum, sum tekur sæti á løgtingi, tá Heðin Mortensen fer at hugsavna seg um borgarstjórastarvið burturav Tá løgtingið kemur saman aftur, skal tingið taka støðu til at lata næsta umboð á javnaðarlistanum taka sætið hjá Heðini Mortensen, sum nú leggur tingsessin frá sær eftir at hann hevur tikið við sum borgarstjóri í høvuðsstaðarkommununi. Tað verður fyrrverandi landsstýris- og løgtingskvinnan, Eyðgunn Samuelsen úr Sørvági, búsitandi í Klaksvík, sum harvið fær sætið í løgtinginum aftur. -Eg sigi ikki tingsessin frá mær, men biði um farloyvi, ger Heðin Mortensen greitt. Og hetta gevur Javnaðarflokkinum eina avbjóðing. Heðin Mortensen er í løtuni ein av teimum trimum næstformonnunum m/k á løgtingi, og tað er onki í vegin fyri, at Eyðgunn Samuelsen kann yvirtaka hesa uppgávuna meðan hon situr á tingi fyri Heðin Mortensen. Men Heðin Mortensen er eisini limur í uttanlandsnevndini og landsstýrismálanevndini. Hesar nevndir verða mettar at vera so serligar–tí tær viðgera trúnaðarmál–at eitt eykafólk ikki kann røkja hesar nevndarsessirnar. Tí verða tað núverandi varalimirnir, ávikavist Jóhannis Joensen í uttanlandsnevndini og Bjarni Hammer í landsstýrismálanevndini, sum koma at yvirtaka nevndarsessirnar. Harvið verður ongin nevndarsessur til Eyðgunn Samuelsen, tá hon sessast á tingi. -Um nevndirnar skulu mannast av nýggjum, so krevst tað, at alt løgtingið er samt um at gera tað, og skal ein flokkur fremja broytingar, so kann tað lættliga henda, at tað eisini eru aðrir flokkar ella einstaklingar, sum ynskja at broytingar verða framdar. So hetta er ein avbjóðandi uppgáva sum vit ikki eru komin á mál við enn, greiðir Heðin Mortensen frá. Evstamark fyri at leggja uppskot fram nærkast eisini, og tí er úr at gera við øðrum uppgávum í tingbólkunum eisini, vísir Heðin Mortensen á. Heðin Mortensen situr nú aftur í borgarstjórasessinum í Havn (Mynd: Sverri Egholm) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. Jan 2021 4 Leygardagur 09. Jan 2021 Koronakoppseting: Ganga ikki útfrá, at fólk hava nakað at óttast Eldri fólk í Íslandi, Noregi og Danmark eru deyð eftir tey eru koppsett fyri covid-19, men landslæknin metir ikki at føroyingar hava nakað at óttast Í vikuni frættist, at fleiri fólk í Íslandi, Noregi og Danmark eru deyð, eftir at tey eru blivin koppsett fyri covid-19. Myndugleikarnir í hesum londum fara nú at kanna, um nakað samband er millum koppsetingina og andlátini. Talan hevur í øllum førum verið um eldri og veikar borgarar, og higartil verður mett lítið sannlíkt, at fólkini doyðu av koppsetingini, skriva lokalir miðlar. Lars Fodgaard Møller, landslækni, metir heldur ikki, at tað er nakað, sum føroyingar burdu óttast. –Vit ganga ikki útfrá, at fólk hava nakað at óttast. Vit meta, at vandin við koppsetingini er sera lítil í mun til tann vandan, sum er, um mann verður sjúkur við covid-19. Sambært dátum, er einki, sum í løtuni bendir á, at koppingarevnið skuldi verið vandamikið hjá nøkrum, heldur ikki teimum heilt gomlu, sigur landslæknin. Tó hava tey heilt gomlu ikki luttikið í kanningunum hjá Pfizer, og sigur hann seg tí ikki vera heilt vísur í, um har eru nóg mikið av prógvum fyri hesum. Koppingarevnið hjá Pfizer og BioNTech, sum er tað, sum verður brúkt í Føroyum í løtuni, er góðkent til øll yvir 16 ára aldur, men tó eru undantøk. Mann koppsetur ikki fólk, meðan tey eru smittað við covid-19, og tá tað kemur til fólk, sum eru álvarsliga sjúk, ella taka immunverjuniðursetandi heilivág, er tað upp til serfrøðingar at meta í hvørjum einstøkum føri, um persónurin eigur at verða koppsettur, sigur landslæknin. Tað verður í løtuni eisini frámælt at koppseta barnakonur, og kvinnur, ið geva bróst, av tí at hesar ikki luttóku í kanningunum hjá Pfizer, og sambært fleiri miðlum, metir fyritøkan tí ikki, at har er nóg mikið av kunning um, hvussu koppingarevnið ávirkar hesar bólkar. Meira koppingarevni kemur mánadagin Byrjað varð at koppseta í Føroyum 30. desember, og sambært Sjúkrahúsverkinum eru fleiri enn 1.300 vorðin koppsett, og um verandi gongd heldur fram, er talið á koppsettum føroyingum komið uppá 2.500, tá næsta vika er runnin. Ein nýggj sending av koppingarevni kemur mánadagin, og sambært Hjalta Gunnarstein, landsapotekara, skuldi verið nóg mikið til at koppseta eini 1.300 fólk–nakað tað sama sum var í fyrstu sending. Tey fyrstu, sum vórðu koppsett, vórðu heilsu- og røktarstarvsfólk, og í komandi viku verða tað tey eldru og heilsuveiku, sum sleppa framat. Sambært landsapotekaranum verður mett, at í næstu sendingini av koppingarevni er nóg mikið til at koppseta øll, ella í øllum førum tey flestu, í hesum bólkum. Nær restin av fólkinum kann sleppa framat veldst um, nær vit fáa meira koppingarevni. –Tað er tað, sum er forðingin fyri, at mann kann fara skjótari fram, tí vit fáa bara eina ávísa nøgd, og tað er tað, sum avger, hvussu nógv vit kunnu bjóða fólki, sigur Hjalti Gunnarstein. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. Jan 2021 5 Størv Ergo-ella fysioterapeutur til Økistænastuna í Sandoyar Sýslu Størvini omanfyri eru frá Portalinum, sum er størsta savning í Føroyum. 6 Leygardagur 09. Jan 2021 Landsstýrið herðir tiltøkini aftur Ferðist ikki til onnur lond uttan so at tað er alneyðugt, og haldið tveir metrar frástøðu í almenna rúminum, eru millum annað boðini. Matstovur og skeinkistøð skulu lata aftur klokkan 22 Bárður á Steig Nielsen, løgmaður (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Tíðindaskriv” Vit hava staðið saman og ansað eftir hvørjum øðrum. Tí hevur gingist væl at byrgt fyri ótálmaðari smittuspjaðing í samfelagnum. Tamarhald er á smittustøðuni í løtuni, men støðan er framvegis álvarsom. Smittutølini tær seinastu vikurnar vísa greitt, at smittan ger um seg her heima. Tað er eitt frambrot, at vit í næstu viku byrja at koppseta eldri og heilsuveik fólk. Eg havi góðar vónir um, at vit við samanhaldi, áliti og áhaldni fara at vinna stríðið ímóti koronu”, sigur løgmaður Bárður á Steig Nielsen. Landsstýrið, landslæknin og farsóttarnevndin fylgja neyvt við smittustøðuni og gongdini í okkara grannalondum. Nógv verður tosað um nýggj koronufrábregði, sum eru sera smittsom. Landsstýrið tekur hesi nýggju frábregði í størsta álvara, hóast tey enn ikki er staðfest í Føroyum, tí tey kunnu føra við sær, at heilsuverk Føroya kemur undir eitt so stórt trýst, at tað kann standa á at viðgera koronusjúklingar og aðrar sjúklingar. Øll positiv koronukanningarúrslit vera greinað, fyri at vita, um talan er um nýggj frábregði. Nýtt frábregði ger av álvara um seg í Onglandi, og er eisini staðfest í Danmark og fleiri øðrum londum. Landsstýrið hevur viðgjørt koronustøðuna, og er til reiðar at brúka onnur amboð, um ein versnandi smittustøða krevur tað. Tað er sera týdningarmikið at hava í huga, at tað er atferðin hjá tí einstaka, sum er avgerandi fyri at fyribyrgja smittuútbreiðslu. Høvuðstilmælini eru: Ferðist ikki til onnur lond uttan so, at tað er alneyðugt. Eftir komu frá útlondum eiga ferðafólk at fara beint í heimauppihald, til tey hava fingið negativt úrslit av kanningini sætta dag. Verið í størstan mun bara saman við teimum nærmastu og teimum, sum tú plagar at vera saman við. Avmarkið talið av sosialum sambondum. Haldið tykkum frá at savnast í óskipaðum bólkum við fleiri enn 20 fólkum. Haldið tveir metrar frástøðu í almenna rúminum. Matstovur og skeinkistøð Landsstýrið hevur avgjørt, at matstovur og skeinkistøð skulu lata aftur kl. 22.00 til og við 17. januar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2021 7 Leygardagur 09. Jan 2021 Skeinkistøð í vanda fyri at fara av knóranum Nú skulu skeinkistøð aftur stongja klokkan 22. Kemur ikki betri hjálp frá landinum, eru fleiri sum helst noyðast at gevast, sigur barreigari (Mynd: Visualhunt) SkrivaÐ: Sverri Egholm Boðini frá landsstýrinum um, at skeinkistøðini næstu 14 dagarnar heldur ikki sleppa at hava opið longur enn klokkan 22, vóru steinur oman á byrðu. -Nú hava vit øll fyrireikað okkum at hava opið aftur, og so koma boðini í dag um at tað kunnu vit ikki, sigur Sunneva Háberg Eysturstein, sum eigur skeinkistøðini Sirkus og Landskrona, við Kringvarpið. Tað stendur illa til hjá summum, sigur hon. -Tað eru partar av skeinkistøðunum, sum eru í svárari kreppu. Vit hava fingið hjálparpakkar í 2020, men hjálpin, sum varð veitt tá, varð veitt út frá, at tað ikki fór at vera so leingi. Men nú blívur tað við, sigur Sunneva Háberg Eysturstein. Summi skeinkistøð hava mist so mikið nógv seinasta árið, at um ikki betri hjálp kemur, mugu tey snara lyklinum. Fyritøkur í náttarlívinum hava eina afturgongd frá 40 prosentum og upp í 100 prosent, sigur hon. -Vit hava gjørt greitt fyri politiska myndugleikanum at hjálparpakki trý ikki er nøktandi. Hann dekkar ein part av okkara útreiðslum, og hevur einki við inntøkur at gera. Inntøkur, sum ikki eru har longur. -Livigrundarlagið er skrikt undan summum av okkum, og vandi er fyri at fleiri mugu stongja, um ikki betri hjálp kemur, sigur Sunneva Háberg Eysturstein við Dag og viku. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2021 8 Leygardagur 09. Jan 2021 Turka nú grísaskinkur í Norðrasta haga Áhugin fyri skinkum, turkaðum í Føroyum, er stórur, men framvegis er ikki møguleiki at selja tær uttanlands SkrivaÐ: Í kuldanum hósdagin vóru menn í Norðasta haga, norðan fyri Skálavík, fyri at hanga kjøt upp til turkingar í hjallinum har. Hesaferð var talan ikki um lambskjøt, men um danskar skinkur av grísum, slaktaðir hjá Danish Crown. -Vit víðka nú okkara virksemi at turka saltaðar skinkur, og royna at turka tær í Sandoynni eisini, greiðir Johan Mortensen frá. Johan Mortensen og Jógvan Høj hava í fleiri ár við góðum royndum turkað skinkur í hjallum á Kalsoynni og í Klaksvík, og teir eru nú vorðnir rættiliga kønir í mannagongdini. Sandoyggin og kanska serliga Skálavík eru kend fyri at hava gott og vælsmakkandi kjøt. Tað er ikki uttan orsøk, at Dalsgarður í Skálavík tvær ferðir varð kosin garðurin vist best smakkandi skerpikjøtinum, tá skipað varð fyri slíkum kappingum á Hotel Føroyum fyri nøkrum árum síðani, vísir Johan Mortensen á. Dalsgarður er gamalt festi. Garðurin er longu nevndur i 1584 i Jarðarbókini, men er nógv eldri. Navnframir menn sum synirnir hjá Harra Klæminti og eisini ungu Jógvans Synir eru millum teirra, sum hava havt festið. Í dag er Tórkil Dalsgaard tann 15. bóndin á Dalsgarði. Tórkil og Johan Mortensen eru vornir samdir um at fara undir eina verkætlan við skinkum í Norðasta Haga. Í hesi vikuni vóru 50 skinkur hongdar upp í hjallinum i Norðasta Haga. Kuldin og kavin eru góðir fyri skinkuna tá turkingin byrjar. Væntandi verða skinkurnar búnar komandi nýggjár, og longu nú hevur Hilton Gardens bílagt skinku til teirra nýggjárstiltak. Vónin er, at Føroyar og ES skjótt fáa eina nýggja handilsavtalu, sum ger tað møguligt at flyta matvørur aðrar enn fisk úr Føroyum til ES-marknaðin. -Núgaldandi 30 ára gamla avtalan er ikki nýtilig longur. Tað ber ikki til, at ongin landbúnaðarframleiðsla úr Føroyum kann útflytast til Danmarkar, sum vit eru í ríkisfelagsskapi við ella til ES lond. -Høvdu vit møguleikan, so kundu vit gagnnýtt møguleikan og útflutt fleiri túsund skinkur, sum vóru turkaðar í Føroyum. Vit hava prógvað, at skinkur, ið verða turkaðar her, halda eina góða góðsku og at smakkurin er framúr góður, sigur Johan Mortensen. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. Jan 2021 9 Leygardagur 09. Jan 2021 Nólsoyar Páll uppaftur og støðga samanleggingarætlanum Býráðsmeirilutin í høvuðsstaðnum komandi fýra árini hevur lagt sínar ætlanir fram (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Higartil liggja ætlaninar hjá nývalda býráðsmeirilutanum í Tórshavnar kommunu í høvuðsheitum á einum yvirskipaðum støði. Týsdagin varð drúgva samgonguavtalan hjá Javnaðar- og Sambandsflokkinum í Tórshavnar býráð,“ Býráðið fyri borgaran”, løgd fram fyri fjølmiðlunum. Ikki so nógvar konkretar ætlanir verða nevndar í avtaluni, sum heldur seg á tí meira yvirskipaða, tí økini skulu kannast og lýsast fyrst, sum býráðspolitikararnir orðaðu seg. Men okkurt konkret var tó at frætta. Eitt nú, at“ Nólsoyar Páll skal ikki goymast burtur–hann skal setast uppaftur beinanvegin”, varð sagt av bæði borgar- og varaborgarstjóra. Akkurát hvussu og hvar tað verður gjørt, varð ikki sagt beinleiðis, men tað verður í Vágsbotni onkrastaðni. Eitt annað rættiliga konkret mál var, at“ samráðingarnar við IRF um samanlegging støðga frá í dag at rokna!” . Tað var Heðin Mortensen, borgarstjóri, sum var so bastandur í síni útsøgn. Hann segði, at ætlanin er framhaldandi at søkja samstarv við kommunurnar í IRF um loysnir á økinum við burturkasti. Men tað verður ikki talan um samanlegging, sum undanfarna býráðssamgonga hevur lagt upp til. Í hesum sambandi varð upplýst, at núverandi brennistøð á Hjalla megnar at koyra víðari fram til 2030 og tí skulu fyrireikingar til nýggja brennistøð gerast samstundis sum arbeitt verður víðari við ætlanum um meira endurnýtslu og aðrar umskipanum á økinum. Standmyndin hjá Hans Paula Olsen av Nólsoyar Páll varð flutt burtur av torginum í Vágsbotni fyri at geva pláss fyri eini skoytibreyt, sum-tá saman um kom-ikki varð sett upp í Vágsbotni kortini (Savnsmynd: Sverri Egholm) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2021 Býráðsmeirilutin frá vinstru Kári Johansen, form. í vinnunevndini, Kristianna Winther-Poulsen, forkv. í eldranevndini, Heðin Mortensen, borgarstjóri og form. í fíggjarnevndini, Annfinn Brekkstein, varaborgarstjóri og form. í mentanarnevndini, Tróndur Sigurðsson, form. í byggi- og býarskipanarnevndini, Súna Mørk, forkv. í trivnaðarnevndini og Bjørg Dam, forkv. í umhvørvisnevndini SkrivaÐ: Nærvera við borgaran, størri gjøgnumskygni í umsitingini og ein styrktan sosialan politikk í Tórshavnar kommunu. Hetta eru nøkur av lyftunum, sum nýggi býráðsmeirilutin við Javnaðarflokkinum og Sambandsflokkinum lovar. Fyrrapartin týsdagin kallaði meirilutin til tíðindafundar í býráðssalinum á Vaglinum at greiða frá ætlanunum hjá meirilutanum, sum tók við á nýggjárinum. Fleiri broytingar verða, eitt nú skipanarliga. Eitt nú er skúlaøkið ikki longur eitt mentamál umsitingarliga, men kemur at liggja undir trivnaðarnevndini. Hetta tí arbeiðsøkið hjá mentanarnevndini er vorðið í so rúgvusmikið. Eisini er ætlanin at skilja vinnunevndina sundur aftur, so at virksemið í Tórshavnar havn aftur kemur í eina serstaka havnanevnd. Samgonguskjalið er orðaríkt og drúgt. Møguleiki er at lesa tað í fullum líki á lesarin. fo: Býráðið fyri borgaran Fleiri fíggingarmøguleikar Ætlanirnar eru nógvar og tað lýsir gjøgnum skjalið, at meirilutin so at siga er sinnaður at gera tað betri á øllum økjum, tí alt ov lítið er hent í setuni meðan hesi hava siti í minniluta. Komið verður ikki inn á hvussu nógvu ætlanirnar skulu fíggjast, men Heðin Mortensen segði á tíðindafundinum í dag, at tað verða alsamt vaksandi inntøkurnar hjá kommununi, sum koma at fíggja ætlanunum. Annars er møguleiki at taka lán ella at hækka skattin í eitt tíðarskeið, eins og fyrr hevur verið gjørt í sambandi við stórar íløgur. Á bústaðarøkinum verður beinanvegin farið undir at fáa fleiri grundstykkir til vega í kommununi. Tróndur Sigurðsson, formaður í byggi- og býarskipanarnevndini, vísti á, at hvørki grund-ella vinnuøki eru tøk í kommununi í løtuni, og tað er ein stórur trupulleiki, sum skal loysast. Eisini verður farið í samstarv við Bústaðir at fáa til vega fleiri leigu- og lutaíbúðir í kommununi. Gera dagstovna- og eldraøkið attraktiv Á dagstovnaøkinum verður lovað ein hægri normering–tað skal vera meira lokkandi at arbeiða á dagstovnaøkinum, og so skulu fleiri ansingarpláss fáast til vega. Tórshavnar kommuna ynskir eisini fleiri tilboð á skúlaøkinum. Kommunan hevur góðar royndir við tilboðnum‘ Litir í leiki’ fyri tey listaáhugaðu børnini, og við fótbóltsskúlanum fyri tey ítróttaáhugaðu. Nú verður eitt handaligt tilboð við denti á motorlæru sett á stovn. Á eldraøkinum verður eisini arbeitt við eini hægri normering, bæði til gagns fyri tey eldru, men eisini í stóran mun fyri at gera tað meira áhugavert at arbeiða á eldraøkinum í kommununi, tí tað er ein stór avbjóðing at fáa starvsfólk. Stórhøll og spælihús Á ítróttaøkinum er tað stórhøllin, eitt nú ætlað til altjóða hondbóltsdystir, sum eru ovast á skránni umframt at skapa umstøður at halda Oyggjaleikir í Føroyum. Á frítíðarøkinum verður arbeitt ítøkiliga við einum býarhúsi fyri at geva børnum eitt trygt innanduraøki til spæl, og hinum aldursbólkunum eitt hús til ítriv og mentanarlig tilboð. Á vinnuøkinum snýr tað seg um at finna grundøki til vinnuna, og annars at skapa góðar karmar. Við Eysturoyartunnlinum fær Havnin nú kapping frá øðrum kommunum, og tað skal kommunan brynja seg til, hóast høvuðsstaðurin framhaldandi við søkja samstarv, eitt nú við kommunurnar við Skálafjørðin. Endurnýtsla og veðurlagsmál Umhvørvisøkið verður eisini uppraðfest, og fær egna deild í kommunuumsitingini. Málini á hesum øki er at styrkja eftirlitið við dálking, ganga á odda við orkusparing, skipa burturkastið betur, so at endur- og nýnýtslan økist. Og so skulu veðurlagsmál orðast fyri bæði 2030 og 2050 setast. Kommunuætlanin skal eisini endurskoðast, og arbeitt verður aftur við miðbýarætlanini hjá undanfarna býráði. Konkret verður sagt, at sølutogrið í Vágsbotni skal skipast betur, so at bilaferðslan og gonguferðslan verða atskild, møguliga við eitt fylla eitt sindur út í Vágsbotni. Eisini varð sagt í dag, at Nólsoyar Páll skal reisast uppaftur onkrastaðni í økinum. Parkeringsloysn finnast beinanvegin Arbeitt verður við at skipa økir á bæði Argjum og í Hoyvík til savnandi virksemi, og so skal eisini finnast ein loysn á parkeringstrupulleikunum í býnum. -Tað verði seg við parkeringshúsum og so verður møguleikin við parkeringstunnli eisini kannaður. Er rokni við at hava eina parkeringsloysn á borðinum áðrenn summar, segði Tróndur Sigurðsson, sum hevur ábyrgd á økinum. Og so er tað afturvendandi trupulleikin við innkomuvegnum til Havnar, sum“ má og skal loysast sum skjótast”. Sambært Heðini Mortensen er ein tunnil undir Krákugjógv og yvir í Marknagil ein partur av hesi loysn, sum kommunan roknar við at gera saman við landsmyndugleikunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2021 Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. Jan 2021 13 Leygardagur 09. Jan 2021 Ógvusligt ferðsluóhapp í Syðrugøtu: Øll eru uttan fyri lívsvanda Mett verður, at talan var um yvirháling í nógvu morgunferðsluni mikumorgunin, sum gekk galið. Óhappið skal nú kannast meira gjølla Ferðsluóhapp var orsøk til langar bíðirøðir, men tað gekk rímiliga skjótt og væl at fáa fólk flutt á sjúkrahúsi og at fáa ferðsluna at koya aftur, sigur vaktleiðarin (Mynd: Birgir Knudsen) SkrivaÐ: Agnar Prestá Nakað áðrenn klokkan níggju mikumorgun hendi eitt ferðsluóhapp á landsvegnum við Syðrugøtu-tætt við einsamøllu húsini ið standa oman fyri vegin. Sambært vaktleiðaranum á løgreglustøðini var talan helst um eina yvirháling í nógvu morgunferðsluni, sum gekk galið. Løgreglan hevur eina góða fatan av, hvat hendi, men tað skal kannast ordliga. Tríggir bilar vóru íblandaðir. Í fyrstu syftu vóru tað tveir, ið rendu saman, og síðani "kom ein uppí". Vakleiðarin sigur, at allir bilarnir fóru í knús. Neyðugt var at klippa fólk úr tveimum av bilunum. Trý fólk vórðu flutt á Landssjúkrahúsið við politieskortu. Tey hava fingið skaða, men tað var ikki lívshættisligt, upplýsir løgreglan. Ein fjórði persónur fór sjálvur til kanningar. Og ferðsluóhappið skal eisini kannast nærri, tá tað er so álvarsligt. Vaktleiðarin upplýsir, at bilarnir, ella vrakini, eru nú hjá Akstovuni. Har verður hugt eftir, um alt er í lagi við til dømis bremsum, og um nakað tekniskt var galið við bilunum. Hetta fer at taka nakrar dagar. Ferðsluóhappið var orsøk til langar bíðirøðir, og eina løtu varð ferðslan leidd gjøgnum bygdavegin í Syðrugøtu. Men sambært vakthavandi gekk tað skjótt og væl við tilbúgvingini. Sjúkrabilar komu úr bæði Klaksvík og Havn, eins og onnur neyðsendarakfør, og sum sagt var politieskorta til Havnar. Hetta var sjálvandi ígjøgnum Eysturoyartunnilin, og vaktleiðarin sigur, at nýggi tunnilin veruliga kom til sín rætt í hesum førinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2021 14 Leygardagur 09. Jan 2021 Eingin doyði í føroysku ferðsluni í fjør Hetta er aðru ferð uppá trý ár. Talið av ferðsluóhappum við fólkaskaða hevur tey seinastu árini ligið um tey tretivu SkrivaÐ: Agnar Prestá Í 2018 doyði eingin persónur í ferðsluni í Føroyum. Tað vóru gleðistíðindi, og tað var nakað heilt serligt: Hetta var ikki bert fyrstu ferð í øldini, men fyrstu ferð í yvir 50 ár. 2020 gjørdist aftur eitt "null-ár". Ráðið fyri Ferðslutrygd boðar frá, at hóast øll tølini ikki frá 2020 eru liðug viðgjørd enn, og at eitt heilt endaligt tal av ferðsuóhappum ikki kann staðfestast, so er greitt, at eingin lat lív í ferðsluni í Føroyum í fjør. Tó eru framvegis nógv óhapp, sum hava fólkaskaða við sær-tað hevur seinastu tíggju árini liðið á umleið 30 á hvørjum ári. -Hóast tað framhaldandi henda ferðsluóhapp við fólkaskaða, vísa tey lágu tølini at áhaldandi og miðvísa arbeiðið at betra um ferðslutrygdina gevur úrslit. Ráðið fyri Ferðslutrygd skrivar, at um aldarskiftið vóru áleið 60 ferðsluóhapp við fólkaskaða um árið, men tað hendi ein stór broyting, millum annað tá promillumarkið varð broytt. Nú snýr tað seg um at fáa talið uppaftur longur niður, men RFF skrivar, at av tí at tølini fyri ferðsluóhapp í Føroyum nú eru so lág, er trupult hugleiða so nógv út frá einstøkum hendingum, og hvat skal til fyri at fyribyrgja teimum, men at ein væl skipað skaðakanning eskal setast í verk, har allar álvarsligar ferðsluvanlukkur í Føroyum skulu kannast. Ráðið fryi Ferðslutrygd kemur eisini inn á, at korona helst hevur ávirkað ferðsluna. Bæði í tann mun, at færri kilometrar vóru koyrir, men eisini at bilførarar kundu koyra skjótar, tí færri bilar vóru á vegnum-løgregland tók eisini nógvar bilførarar, ið koyrdu alt, alt ov skjótt. Í Noreg høvdu tey metlágt tal av deyðum í ferðsluni, 95. Tað eru 13 færri enn árið fyri, og tað er samstundis fyrstu ferð síðani 1947, at talið er lægri enn 100. Tað er politiið, ið skrásetir ferðsluóhappini. Øll tølini verður helst tøkt einaferð í vár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2021 15 Leygardagur 09. Jan 2021 Vit keyptu nógv meira í 2020 Vit hava keypt meira mat og húsbúnað meðan korona hevur herjað (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Føroyingar hava keypt meira mat og húsbúnað undir koronatíðini. Hetta er nú prógvað av hagtølum. Hagstovan hevur júst kunngjørt hagtøl fyri hvat føroysku húsarhaldini hava brúkt hesa seinastu tíðina, og tølini vísa ein stóran vøkstur á umsetninginum fyri‘ matvørur og alkoholfríar drykkjuvørur’ og‘ húsbúnað og húsarhaldsútgerð’. Umsetningurin er øktur við 15 prosentum samanborið við sama ársfjórðing í 2019. Umsetningurin fyri‘ klædnavørur og fótbúnað’ vaks 6 prosent. Føroysku húsarhaldini hava keypt munandi meiri av vanligum gerandisvørum í øðrum og triðja ársfjórðingi í fjør, samanborið við somu ársfjórðingarnar í 2019. Tekin eru harvið um, at nýtslumøguleikin og keypihugurin ikki hava latið seg ávirka neiliga í tíðini við koronu-heldur hinvegin hava handlar innan smásølu havt úr at gera, skrivar hagstova. fo. Fyri vørubólkin‘ mat og alkoholfríar drykkjuvørur’ hevur vøksturin í umsetningi verið óvanliga stórur tríggjar teir fyrstu ársfjórðingarnar í fjør, samanborið við somu ársfjórðingar árið fyri. Prísir á mati og alkoholfríum drykkjuvørum eru í miðal øktir 1,6 prosent frá 3. ársfjórðingi í 2019 til 3. ársfjórðing í fjør. Verður hædd tikin fyri hesum, er mongdin av seldum mati og drykkjuvørum økt við 14 prosentum. Samanborin við‘ mat og drykkjuvørur’, hevur vøksturin í sølu av‘ klædnavørum og fótbúnaði’ ikki verið eins stórur í tíðini við koronu. Fyri hendan vørubólkin var umsetningurin í 3. ársfjórðingi í fjør góð 6 prosent størri í mun 3. ársfjórðing í 2019. Prísurin á‘ klæðum og fótbúnaði’ vaks 5 prosent frá 3. ársfjórðingi í 2019 til 3. ársfjórðing í fjør. Um hædd verður tikin fyri hesum prísvøkstri, var mongdin av seldum‘ klæðum og fótbúnaði’ nærum tann sama í árligu samanberingini. Fyri vørubólkin‘ húsbúnað og húsarhaldsútgerð’ var umsetningurin í 3. ársfjórðingi í fjør so nógv sum 15 prosent størri í mun til 3. ársfjórðing í 2019. Allur hesin vøksturin stendst av vøkstri í seldum mongdum, tí prísurin á hesum vørum var mest sum óbroyttur hetta tíðarskeiðið, skrivar Hagstovan. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2021 16 Leygardagur 09. Jan 2021 Ford mest seldi bilur í 2020 358 bilar av slagnum Ford komu á føroysku vegirnar í fjør. Tilsamans færri nýggj akfør vóru skrásett í mun til 2019 (Mynd: P/F Wenzel) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tilsamans 1.877 nýggj akfør vórðu skrásett í 2020. Hetta er 343 færri enn í 2019, og orsøkin skal síggjast í, at Føroyar í vár fóru niður í ferð, og keypihugurin av bilum minkaði. Kortini tykist hann nú hava tikið dik á seg aftur. Í desember 2020 vóru 139 nýggj akfør skrásett í mun til 120 árið fyri. Mest seldi bilurin í ár er Ford. Sambært hagtølunum hjá Akstovuni komu 358 Fordbilar á føroysku vegirnar í 2020, meðan tað vórðu skrásett 310 nýggj akfør av slagnum Volkswagen. Toytota er triðmest seldi bilur við 263 skrásetingum. Á topp-10 listanum yvir mest seldu bilmerki sæst eisini Brenderup, sum er slag av viðfestisvognum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2021 17 Leygardagur 09. Jan 2021 Ferðslan í Vágatunnlinum minkaði við 17 prosentum Flogferðslan hevur als ikki verið sum vanligt, og hetta sæst aftur. Ferðslan í Norðoyatunnilin var eisini minni samanborið við 2019, men talan var bert um smá tvey prosent. Hetta er fyrstu ferð, at ferðslan er minkandi í undirsjóvartunlunum Ferðslan til og frá flogvøllin var als ikki á sama støði sum vanligt orsakað av koronu SkrivaÐ: Agnar Prestá Ferðslan í Vágatunnlinum varð í 2020, sum so mangt annað, ávirkað av koronu. 784.674 akfør koyrdu ígjøgnum í mun til 952.300 árið fyri. Tað er ein ein minking á 17,6 prosent, vísa tøl sum VP hevur fingið fatur á. At flogferðslan als ikki var tann sama, saman við at fólk í pørtum av árinum hava arbeitt heimanfrá, skúlagongd ikki hevur verið fysisk o. s. fr, er uttan iva størsti parturin av orsøkini. Ferðslan í Norðoyatunnlinum minkaði eisini: Frá 1.308. 519 akførum í 2019 til 1.284. 544. Hetta er tó ikki meira enn ein minking á 1,8 prosent. Ferðslan í Norðoyatunlinum var í fjør 63,7 prosent, meira enn hon var í Vágatunlinum. Hetta er fyrstu ferð, síðani tunlarnir lótu upp, í ávikavist 2002 og 2006, er ferðslan annars økt á hvørjum ári. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2021 18 Leygardagur 09. Jan 2021 Waag umboðar nú Hyundai í Føroyum 18 bilar av hesum bilamerkinum vórðu semdir í Føroyum í fjør SkrivaÐ: Nú verður tað bilasølan Waag, sum umboðar koreanska bilamerkið Hyundai í Føroyum. Hyundai legst sostatt afturat bilamerkjunum Renauld, Dacia og Mercedes-Benz, sum bilasølan umboðar frammanundan. Higartil hevur Hyundai bilamerkið verið umboðað av bilasøluni Norðbil á Oyggjarvegnum. Hyundai hevur eitt breitt úrvæl av bilum–frá tí minsta Hyundai i 10 til tann stóra Hyundai Santa Fe. Fleiri av bilunum fáast bæði við bensin/diesel motori og við eitt nú el, plugin hybrid og brintmotori. Ein heilt nýggjur og sera spennandi Hyundai Tucson er júst nú komin á marknaðin, og verður hesin eisini at fáa hjá Waag í næstum. Sum nakað serligt hava allir Hyundai bilar fimm ára fabriksgaranti–uttan kilometur avmarking. Harumframt veitir Hyundai fimm ára lakkgaranti og 12 ára rustgaranti, skrivar Waag í tíðindaskrivi. Øll viðurskifti viðvíkjandi yvirtøkuni verða væntandi klár um mánaðarskiftið januar/februar, men longu nú ber til at ogna sær Hyundai bil frá Waag. Sambært júst dagførdu hagtølunum hjá Hagstovuni, vórðu 18 bilar av merkinum Hyundai seldir í fjør, fimm‘ Kona Kauai’, fýra‘ I10’, tríggir‘ I30’ og tríggir‘ Kona’, tveir‘ Ioniq’ og‘ I30’-vøruvognur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2021 19 Leygardagur 09. Jan 2021 Nordcar nýggjan eigara og stjóra Palli Skorheim hevur keypt meirilutan í Nordcar, sum millum annað selur BMW og Fiat Palli Skorheim SkrivaÐ: Sverri Egholm Palli Skorheim hevur keypt meirilutan í Nordcar, og er samstundis settur sum nýggjur stjóri í felagnum. -Vit hava arbeitt fram ímóti hesi loysnini í eina tíð, og tí eru vit fegnir um, at vit nú eru komin á mál, sigur fráfarandi stjórin, Gordon Rajani, í tíðindaskrivi. -Eg eri spentur upp á at seta meg við róðrið í Nordcar, sigur Palli Skorheim, sum seinastu seks árini hevur verið fíggjarleiðari í NN Holding samtakinum. -Hetta er ein spennandi møguleiki, sum eg eri takksamur fyri at hava fingið frá fyrrverandi eigarunum. Nordcar selir merkini BMW, MINI, Fiat Professional, Fiat, Jeep, Alfa Romeo og elbilarnar frá Maxus. Umframt bilar selir Nordcar eisini motorsúklur frá BMW og Harley Davidson. Harumframt er verkstaðið eisini góðkent til Honda. Hesi merkini standa øll fyri dygd, og við fantastisku starvsfólkunum hjá Nordcar, verður málið hjá mær at selja dygarbilar fyri kappingarførar prísir, umframt at veita bestu tænastuna til øll okkara viðskiftafólk. Palli Skorheim, sum byrjar sum stjóri í Nordcar í dag, sigur at øll eru altíð vælkomin inn á gólvið til ein kaffimunn og eitt bilprát, verður sagt. (Savnsmynd: Sverri Egholm) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2021 20 Leygardagur 09. Jan 2021 Eru farin til Noregs eftir nýggja Pison Føroyingarnir, sum eru farnir eftir nýggja Pison, skulu í sóttarhald tá ið teir koma til Noregs SkrivaÐ: Kiran Jóanesarson Menn fóru í vikuni úr Føroyum til Noregs eftir línuskipinum Nyvoll Senior, sum er keyptur til Føroyar. -Skipið skal siglast úr Noregi til Føroya undir norskum flaggi, og síðan skal skipið yvirtakast, og flaggast um í Føroyum, sigur Eyðstein Sørensen, sum er skipari, og ein av eigarunum á nýggja skipinum, sum kemur í flotan fyri Pison. Nyvoll Senior, skal skifta navn til Pison, og Eyðstein Sørensen vónaði tá, at vera aftur í Føroyum við skipinum nú um vikuskiftið. Men fríggjadagin lá Nyvoll Senior framvegis í havn í Godøya út fyri Ålesund-Skipið skal eita Pison, og vit vænta, at tað tekur eini 10 dagar áðrenn tað er klárt at fara til fiskiskap, og tá verður farið til fiskiskap undir Føroyum, segði Eyðstein Sørensen. Gamli Pison, sum hevur tænt fyri seg, stóð fyri einari umfatandi klassing, og mett varð ikki, at tað var rætta avgerðin at arbeiða víðari við, og tí varð avgerð tikin um at keypa eitt nýggjari skip fyri Pison. Nýggi Pison er bygdur í 1987, og er systurskip til Eivind, sum hevur heimstað í Sandavági. Eivind er tó bygdur í Noregi, meðan nýggi Pison er bygdur í Vági. Gamli Pison skal nú høggast upp. Skipið hevur verið í føroyska flotanum síðan 1961-Mynd: Skipalistin Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2021 Kirstin Eliasen, serfrøðingur innan laksalús á Fiskaaling, er við í norskari serfrøðinganevnd, sum eftirmetir tilmælini til norsku alivinnuna Kirstin Eliasen SkrivaÐ: Norski fiskimálaráðharrin, Odd Emil Ingebrigtsen, hevur biðið norska Granskingarráðið um at eftirmeta vísindaliga grundarlagið fyri tilmælini, sum fiskimálaráðið fær at arbeiða við. Kirstin Eliasen, deildarleiðari á Pf. Fiskaaling, er limur í hesi serfrøðinganevndini. Sonevnda ferðsluljósskipanin (trafikklyssystemet) í Noregi er ein umsitingarskipan, sum kannar alivinnuna fyri laksalús, og ger áleggingar um átøk, sum byggja á kanningarúrslitini. Talan er um myndlar (modelleringar), sum simulera spjaðing av laksalús í ymisku aliøkjunum. Alibrúkini kunnu síðani fáa reytt, gult ella grønt tilmæli. Reytt merkir, at framleiðslan skal minka; gult merkir status quo; og grønt merkir, at framleiðslan kann vaksa. Skal meta um myndlar og metodir Ferðsluljósskipanin skal tryggja framskygdan og burðardyggan vøkstur í alivinnuni. Skipanin, sum byggir á vísindaliga vegleiðing, er í støðugari menning, sum byggir á best møguligu vitanina. Nú hevur so norska Granskingarráðið sett eina serfrøðinganevnd, sum skal eftirmeta hetta arbeiðið. Nevndin skal gera eina árliga, yvirskipaða lýsing av allari viðkomandi vitan. Ein sjálvstøðugur stýrisbólkur tryggjar dygdina í hesum arbeiðinum. Nevndin hevði fyrsta fundin t. 17. desembur 2020. Týðandi førleikar Norska Granskingarráðið hevur lagt seg eftir at seta nevndina við persónum, ið hava hægstu vísindaligu førleikarnar, og sum ikki hava týðandi tilknýti til viðurskifti í Noregi. Tað hevur verið avgerandi fyri granskingarráðið at seta eina nevnd, sum tekur atlit til bæði førleikar og gegni. Umframt føroysku Kirsin Eliasen, sita hesi í nevndini: Crawford Revie, professari við Universitetið í Strathclyde, Skotland (formaður), Anders Koed, varastjóri og professari á DTU Aqua, Danmark. Andre Visser, professari á DTU Aqua, Danmark, Dave Jackson, Dr., Marine Institute í Írlandi, Heather Swanson, lektari við Universitetið í Aarhus, Danmark, Jarno Vanhatalo, lektari við Universitetið í Helsingfors, Finnland og Jimmy Turnbull, professari við Universitetið í Sterling, Skotland. Eftirmetingarnevndin skal lata eina fyribils meting inn áðrenn 1. juli. Endaliga frágreiðingin skal handast norska granskingarráðnum tann 30. novembur 2021. Kirstin Eliasen er PhD í lívfrøði. Hon hevur starvast á Fiskaaling síðani 2013, har hon hevur drúgvar royndir frá arbeiði við laksalús. Kirstin er við í fleiri altjóða granskingarverkætlanum, og telist eitt nú millum heimsins fremstu granskarar innan brúk av rognkelsum til at basa lús í alivinnuni. Kelda: fiskaaling. fo Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2021 Leygardagur 09. Jan 2021 Nýggj hummarakunngerð komin í gildi Nú krevst loyvi at fiska hummara–eisini til húsbrúk (Mynd: Birgir Kruse) SkrivaÐ: Nú krevst loyvi at fiska hummara, sama um veiðan verður avreidd ella fer til húsbrúk. Hetta er ásett í nýggju hummarakunngerðini, sum landsstýrismaðurin við fiskivinnumálum lýsti stutt fyri jól, og sum kom í gildi 1. januar. –Fiskimálaráðið er gjørt varugt við, at óskipað hummaraveiða til húsbrúks hevur vundið uppá seg í seinastuni, og at hetta er vinnuliga fiskiskapinum til ampa. –Tí eru reglurnar broyttar soleiðis, at skalt tú fiska hummara á vanligu hummaraleiðunum, krevst loyvi–eisini tá fiskað verður til húsbrúks. Loyvini eru avmarkað til tey, ið eftir verandi reglum hava rætt til hummaraloyvi. Eingi nýggj loyvi verða latin afturat teimum, sum hava verið í skipanini seinastu árini, skrivar Fiskimálaráðið. Landsstýrismaðurin við heilsumálum broytir nú koppsetingarætlanina, so at tað verður møguleiki at koppseta eldri og heilsuveik fólk longu frá í komandi viku. Tað boðar Kaj Leo Holm Johannessen, landsstýrismaður við heilsumálum frá. -Nú gongur tað tvær ferðir so skjótt at koppseta fyri koronu, sum tað upprunaliga var roknað við, og tí verður farið undir at koppseta eldri og heilsuveik fólk longu í næstu viku. Koppsetingarætlanin er nú broytt soleiðis, at tað ikki longur er neyðugt eisini at goyma ein skamt til næsta koppsetingarumfar, so hvørt sum føroyingar verða koppsettir fyri koronu. Tað merkir, at tað nú gongur meira enn tvær ferðir so skjótt at koppseta í Føroyum, enn tað upprunaliga var roknað við. Næsta sending kemur í næstu viku Tí verður farið undir at koppseta eldri og heilsuveik fólk longu í næstu viku, tá næsti kassin av Tozinameran-vaksinuni hjá Pfizer/BioNTech kemur til landið. Nærri kunning um, hvussu fólk fáa boð um koppsetingina, kemur í næstu viku, sigur Heilsumálaráðið. Byrjað varð við koppseting av heilsu- og røktarstarvsfólki í fremstu røð–tey í størst smittuvanda–samsvarandi koppsetingarætlanini hjá vaksinubólkinum. Og í heilsuverkinum eru tey ivaleys um, at hetta hevur verið ein skynsamur og rættur leistur. Hugsanin aftan fyri hesa raðfestingina er, at við at koppseta heilsustarvsfólk í fremstu røð fyrst, verður ein ringur lagdur um tey veikastu fólkini, sum tískil eisini verða betur vard, til tey sjálv kunnu koppsetast. Og tað er hesin parturin av koppsetingarætlanini–stig 2–sum nú kann byrja longu í næstu viku. Meira í gløsunum Pfizer/BioNTech mælir til, at koppsett verður aftur tríggjar vikur eftir fyrstu koppsetingina við teirra vaksinu. Og av tí at tað í fyrstani valdaði óvissa um, hvussu støðug veitingin fór at verða, varð lagt upp fyri hesum við at goyma ein skamt til næsta umfar, hvørja ferð koppsett var. Men nú hevur landsapotekarin fingið vissu fyri, at vaksina altíð verður tøk til næsta koppsetingarumfar, og tí er ikki longur neyðugt at goyma skamtar til tað endamálið. Harafturat hevur tað víst seg at vera væl meira í vaksinugløsunum enn tað, sum Pfizer/BioNTech hevði upplýst. Hetta merkir, at tað í hvørjum kassa er nóg mikið av vaksinu til gott 1.200 fólk og ikki 975, sum upprunaliga mett. Soleiðis sær Stig 2 í koppsetingarætlanini út Ætlanin fyri koppsetingini í stig 2 sær soleiðis út: Fólk á ellis- og røktarheimum ella øðrum røktarbústaði. Fólk í serligum vanda fyri at gerast álvarsliga sjúk, verða tey smittað við koronu. Hetta kunnu vera fólk, ið hava aðrar álvarsligar sjúkur, ið verða viðgjørdar á sjúkrahúsi. Sjúklingarnir verða valdir út í samráð við teir sjúkrahúslæknar, sum hava ábyrgdina av viðgerðini. Eisini fer at standa avvarðandi, sum hesir sjúklingar eru serliga bundnir at, í boði at verða koppsett. Fólk, ið hava fylt 65 ár, ið fáa persónliga røkt og hjálp við tí praktiska. Fólk, ið hava fylt 85 ár. Starvsfólk í útvaldum pørtum av almenna geiranum, sum eru í serligum vanda fyri at verða smittað, ella sum hava serliga ábyrgd. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2021-Fyrra prikið gevur eina verju á áleið 90 prosent Tað sigur Shahin Gaini, yvirlækni í infektiónsmedisini, við Kringvarpið. Ymiskt bendir á, at í Føroyum, eins og í øðrum londum, er ætlanin broytt, so at seinni skamturin til hvønn einstakan ikki verður givin fyrr enn seks vikur eftir tann fyrra Shahin Gaini sigur, at fyrsta prikið hevur stóran virkna-heilt upp til 90 prosent. Við seinna prikinum kann ein vera yvir 95 prosent vísur, í mun til ikka at fáa koronu (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Upprunaliga var koppsetingarætlanin í Føroyum tann, at umleið helmingurin av skamtunum av koronakoppsetingunum skuldu goymast, so at hvør einstakur fór at fáa seinna prikið tvær til tríggjar vikur eftir tað fyrra, men nú er fokus á, at nýta tað sum ein fær. Lars Fodgaard Møller, landslækni, sigur við Kringvarpið, at tað er sannlíkt, at bíðitíðin millum prikini verður áleið tvífalt so long sum ætlað, og Shahin Gaini, yvirlækni í infektiónsmedisini, segði í Degi & Viku í týskvøldið, at tað gevur meining at bíða. Hetta so at fleiri kunnu fáa fyrsta prikið-tað letur seg gera, tí tað er so effektivt. -Fyrra "vaksinan" gevur eina trygd á áleið 90 prosent, sum so kemur upp um 95 prosent seinnu ferð ein hevur fingið vaksinu, sigur Shahin Gaini. Í Stórabretlandi verða heili tólv vikur ímillum prikini. Hetta tí at trýstið á sjúkrahúsverkið er so stórt, og at tað er so stórur tørvur á koppingarevni. Stjórin í Sunhedsstyrelsen, Søren Brostrøm, sigur, at fyrsta prikið gevur stóra trygd, og at tað er vísindalig prógv fyri, at seinna prikið er effektivt, hóast tað kemur so seint. Pfizer og BioNTech, ið hava framleitt eitt koppsetingarevni saman, hava annars sátt iva um hetta. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2021 26 Leygardagur 09. Jan 2021 Heilsustýrið mælir til at bíða við øðrum priki Søren Brostrøm, stjóri í danska heilsustýrinum (Savnsmynd) SkrivaÐ: Danska heilsustýrið mælir nú til, at lata tað ganga upp í seks vikur millum fyrsta og annað prik av koronavaksinuni. Tað sigur stjórin í Syndhedsstyrelsen, Søren Brostrøm, sambært Ritzau. -Vit hava saman við heilivágsstýrinum hugt í skjalprógvini fyri bæði Pfizer og Moderna-vaksinuni. -Og her síggja vit, at tað kann ganga upp í seks vikur millum prikini, og tað fara vit nú at skriva í okkara dagførdu leiðreglur, sigur Søren Brostrøm. Hetta verður gjørt fyri at fáa so nógv fólk, sum gjørligt, koppsett her at byrja við, viðgongur hann. Sambært Brostrøm eru nóg mikið av prógvum fyri, at koppsetingin virkar líka so væl, um bíðað verður í seks vikur við aðru koppseting. Higartil hevur tilmælið verið, at tað skuldi ganga tríggjar vikur millum fyrsta og annað prik fyri at tryggja so góða verju móti koronavirus sum gjørligt. Eftir fráboðanina hjá Søren Brostrøm í donskum miðlum, hava BioNTech og Pfizer ávarað um, at tey ikki hava haldgóð prógv fyri, at teirra vaksina gevur fulla verju móti covid-19 um bíðað verður í seks vikur við aðru koppseting, skrivar Reuters. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2021 27 Leygardagur 09. Jan 2021 Pfizer: Koppingarevnið riggar eisini móti bretska slagnum av korona Pfizer og BioNtech hava gjørt kanningar við 16 ymiskum úrbregðum, og higartil hava tey ikki sæð nakrar týðiligar broytingar (Savnsmynd) SkrivaÐ: Fyritøkurnar Pfizer og BioNtech hava kannað, hvussu koppingarevni teirra riggar móti øðrum nýggjum úrbregðum av koronavirus, m. a. slagið, sum varð funnið í Stórabretlandi, og sum nú hevur spreitt seg til nógv onnur lond. Higartil vísa úrslitini, at koppingarevnið eisini riggar móti hesum. Phil Dormitzer, ein av leiðandi granskarunum innan koppingarevni hjá Pfizer, sigur, at tey hava gjørt kanningar við 16 ymiskum úrbregðum, og higartil hava tey ikki sæð nakrar týðiligar broytingar. Hetta merkir tó ikki, at eitt nýtt úrbregði, sum verður funnið seinni, ikki kann hava ávirkan, leggur hann afturat. Kanningarnar við bretska slagnum av koronavirus eru gjørdar við blóði frá menniskjum, sum hava fingið koppingarevnið. Úrbregðið N501Y, sum m. a. finst í bretska slagnum av korona, er eisini funnið í Suðurafrika. Hetta úrbregðið verður mett at vera meira smittandi. Nýggja suðurafrikanska slagið av koronavirus inniheldur eisini eitt annað úrbregði, E 484K, og enn er ógreitt, hvørja ávirkan tað hevur á koppingarevnið. Hetta ætlar Pfizer nú at kanna, skrivar Ritzau. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. Jan 2021 28 Leygardagur 09. Jan 2021 Moderna-vaksinan góðkend í ES Danmark roknar við at fáa fyrstu skamtirnar í komandi viku (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Føroyar og onnur lond í Evropa kunnu rokna við betri atgongd til koronavaksinu í komandi døgum. ES-nevndin hevur góðkent koppingarheilivágin frá fyritøkuna Moderna. Tað upplýsti ES-nevndarforkvinnan, Ursula von der Leyen, mikudagin. Sostatt er heilivágurin góðkendur at brúkast í øllum ES-londum, herundir Føroyum eisini, eins og heilivágurin frá Pfizer og BioNTech, sum hevur verið brúktur í eina tíð. -Hetta merkir, at okkara mest týðandi vápn í stríðnum móti virusinum nú verður sterkari. Við avtaluni við Moderna kunnu vit tryggja tríggjar milliónir danir, segði danski heilsumálaráðharrin, Magnus Heunicke, í eini fráboðan. Føroyar hava, sum kunnugt, atgongd til ein lutfalsligan part av vaksinunum, sum Danmark fær. Fyrsta sending av vaksinum frá Moderna kemur væntandi til Danmarkar í næstu viku, upplýsir Statens Serum Institut, sambært Ritzau. Í fyrstu atløgu verður talan um 5.000 skamtar. Vaksinan frá Moderna er lættari at handfara, tí hon skal ikki koymast í 70 kuldastigum eins og vaksinan frá Pfizer/BioNTech. -Vaksinurnar hava sama virkna, men Moderna er lættari at handfara. Hetta merkir, at hon kann koma út har tað ikki eru frystarar, sum klára 70 minusstig. Hon kann tí brúkast heima hjá fólki, til dømis, sigur stjórin fyri danska heilivágsstýrið, Thomas Senderovitz, við dr. dk. Báðar hesar vaksinurnar byggja á nýggju sonevndu mRNA-tøknina. Tær brúka eina genetiska kotu frá einum proteini, ið liggur á útsíðuni á koronavirusinum. Sambært Thomas Senderovitz, er vaksinan hjá Moderna eins trygg og hin vaksinan. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2021 29 Leygardagur 09. Jan 2021 Riggar ikki beinanvegin: Vórðu smittað eftir koppseting Koppingarevnið riggar ikki frá tí løtu, tað verður sproytað inn, og tað riggar best, tá mann hevur fingið seinnu koppsetingina, sigur danskur professari Mynd: Ólavur Frederiksen SkrivaÐ: Í Danmark eru fleiri starvsfólk og búfólk á einum røktarheimi í Aarhus vorðin smittað við covid-19, eftir at tey eru vorðin koppsett. Sambært Jens Lundgren, professara í ígerðarsjúkum, er ein einføld orsøk til hetta. Koppingarevnið byrjar fyrst at rigga tvær vikur eftir, persónurin er vorðin koppsettur, og tað verður ikki 95 prosent effektivt, fyrr enn viðkomandi hevur fingið seinnu koppsetingina. –Koppingarevnið riggar ikki frá tí løtu, tað verður sproytað inn. Tað merkir tó ikki, at tað ikki riggar at koppseta, sigur Jens Lundgren við TV 2. Jens Lundgren mælir til, at mann sær seg sjálvan sum óvardan móti smittuni tær fyrstu vikurnar, eftir mann er vorðin koppsettur. Inntil tá er enn vandi fyri, at mann kann verða smittaður við covid-19 eins og tey, ið ikki eru vorðin koppsett. Danska Sundhedsstyrelsen hevur eisini mælt til, at fólk, sum hava havt covid-19 bíða við at verða koppsett til ein mánað eftir, at tey eru staðfest frísk. Hetta kann gerast trupult, tá seinna koppsetingin eisini skal gevast innan fyri seks vikur, ásannar Jens Lundgren. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. Jan 2021 Pfizer stuðlar Thetis við nýggjari kanning av føroyskum børnum Tað snýr seg um koppseting av børnum í aldrinum 0 til 7 ár. Heilivágsfyritøkan Pfizer hevur játtað 700.000 krónur til føroysku fyritøkuna. Kanningin fer í gongd í komandi mánaða, og eftir ætlan vera 1000 børn við í kanningini SkrivaÐ: Tíðindaskriv Heilivágsfyritøkan Pfizer hevur játtað 700.000 krónur til eina nýggja kanning av koppsetanini av føroyskum børnum. Kanningarstovan Thetis stendur fyri kanningini, sum byggir á arbeiðið hjá Maritu Debess Magnussen, phD og øðrum frá 2018. Granskingarverkætlanin hevur til endamáls at kanna um børn í aldrinum 0 til 7 ár, sum ganga á føroyskum dagstovnum, eru fongd av streptokokkus pneumoniae. Føroysk børn eru koppsett móti streptokokkus pneumoniae í 12 ár, men kanningin hjá Phd kanningini hjá Maritu Debess Magnussen frá 2018 bendir á, at koppsetingin ikki tekur við tí einu serotypuni av teimum 13. Koppsetingin verjir móti lungnabruna, oyrastingum, meningitis og øðrum sjúkum. Nýggja granskingarverkætlanin skal finna út av um koppsetingin, sum verður latin børnum í 3, 5 og 12 mánaðar aldri er nóg virkin. Serliga verður hugt at um neyðugt er at broyta koppsetingina til fleiri serotypur enn tær 13, sum eru í koppsetingini í dag. Ein serotypa er ein variatión av teimum bakterium, sum hava sjúku við sær. Í øðrum lagi verður kannað, um vit í Føroyum hava færri tilburðir av invasive pneumoniae aftaná koppseting í 12 ár og hvørjar serotypur eru atvoldin til invasive pneumoniae. Invasive merkir tá bakteriur koma í blóðið og onnur støð í kroppinum. Marita Debess Magnussen verður vegleiðari hjá einum post. doc lesandi, sum verður sett/ur at loysa uppgávuna. Søkt verður eisini um stuðul frá Granskingarráðnum, umframt at Thetis eisini fíggjar ein part av uppgávuni. Frambrot fyri Thetis Fyri Thetis hevur avtalan við Pfizer og nýggja granskingarverkætlanin við sær, at Thetis leggur afturat sínum granskingarførleikum. Saman við viðurkendum granskarum í Íslandi, á Landspitalinum í Reykjavík og á Háskola Islands, hevur Thetis eina aktiva gransking í Føroyum og til gagns fyri føroyingar. Pfizer framleiðir vaksinuna fyri streptokokkus pneumoniae, og fyri Thetis er tað ein álitisváttan at kunna samstarva við framleiðaran um at betra um eina so týðandi vaksinu fyri føroysk børn. Granskingarverkætlanin fer eftir ætlan í gongd í februar 2021. Kannað verður eisini í 2022 og 2023-í mars mánaði. Eftir ætlan taka 1000 børn lut í kanningini. Úrslitið verður tøkt í 2023 móti ársenda. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2021 31 Leygardagur 09. Jan 2021 Nema samstarvar nú við Stokholm um innbúgv Felagið Byggitilfar og Nema hava stovnað nýtt partafelag-Pf. Stokholm-ið framyvir fer at umboða allar teir kendu góðskuveitararnar, ið Nema og Stockholm umboða í dag Gudny Langgaard, stjóri í Nema og Balli Mohr, stjóri í Byggitilfar SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nema, sum í nógv ár hevur verið veitari av skrivstovuinnbúgvi til stórar og smáar verkætlanir, fer nú at samstarva við við felagið Byggitilfar, ið rekur handilin Stokholm á Hoydalsvegnum í Havn. Byggitilfar og Nema hava stovnað nýtt partafelag-Pf. Stokholm-ið framyvir fer at umboða allar teir kendu góðskuveitararnar, ið Nema og Stokholm umboða í dag. Felagið fer at taka sær av allari sølu og tænastu til viðskiftafólk hjá Nema og Stokholm av innbúgvi. Savnaða virksemið verður rikið undir navninum Pf. Stokholm. Sostatt byrjar eitt nýtt og spennandi samstarv millum tveir sterkar veitarar innan innbúgv á føroyska marknaðinum, við tí endamáli at styrkja um tænastuna og vøruúrvalið. Pf. Stokholm fer at húsast á Hoydalsvegi 8 í Tórshavn, í kendu handilshølunum hjá Gunnari Stokholm. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2021 32 Leygardagur 09. Jan 2021 Jógvan Isaksen selur best Rit & Rák hevur gjørt ein topplista yvir best seldu bøkurnar í 2020 SkrivaÐ: Tíðindaskriv Tað stendur væl til við bókasølu í Føroyum. Handilin Rit & Rák í Sølumiðstøðini í Havn hevur nú gjørt søluna fyri árið 2020 upp, og kann staðfesta, at sølan av bókum vaks heili tíggju prosent. Listin yvir tíggju tær mest seldu bøkurnar í 2020 sær soleiðis út: 1. Paranoia-Jógvan Isaksen 2. Heimabakstur og Ítriv-Ranvá Knudsen 3. Skakandi tilburðir 15 4. Fjallanøvn í Føroyum-Eivind Weihe 5. 5 minuttir long ævintýr 6. Ein annar er gull-Sólrún Michelsen 7. Millum fjals og fjøru-Jógvan Arge 8. Sum rótskot-Marjun Syderbø Kjelnæs 9. Ein táttur er silvur-Sólrún Michelsen 10. Ketilostur, maðurin umborð og putursukurveðrar-Jóan Pauli Joensen Eisini er tað nevnivert at uppskriftabókin Góðaráð, eftir Jonhild Henriksen, sum upprunaliga kom út í 1997, aftur í ár gjørdist ein av best-seljandi bókunum. Góðaráð er nú komin út í seks útgávum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2021 33 Leygardagur 09. Jan 2021 Vindmyllur í Danmark framleiða orku sum ongantíð fyrr Ongantíð áður hava danskar vindmyllur framleitt so nógva orku sum tær gjørdu í fjør Neyvan nakra aðrastaðni í heiminum standa vindmyllur fyri so stórum parti av samlaðu streymnýtsluni sum í Danmark SkrivaÐ: Samlaða framleiðslan frá vindmyllum í Danmark var seinasta ár 16,27 terawatt-tímar. Hetta er ein hækking á eitt prosent í mun til árið fyri, og sostatt størsta framleiðslan nakrantíð. Hetta vísir ein uppgerð frá Wind Denmark, sum er áhugafelagið hjá donsku vindorkuvinnuni. Methøga framleiðslan hevði við sær, at tær donsku vindmyllurnar framleiddu orku til tað, sum svarar til 46,1 prosent av samlaðu streymnýtsluni í Danmark. -Tað eru góð tíðindi fyri grøna skiftið, at vit eru komin hartil, at vindorkan røkkur nýggjum hæddum í ársframleiðsluni, sigur Jan Hylleberg, fyrisitingarstjóri í Wind Denmark. Samlaða framleiðslan er danmarkarmet, og luturin, sum vindorkan stendur fyri á góð 46 prosent er nakað, sum einki annað land í heiminum er ført fyri at vísa á í síni elskipan. Um ikki serligt eftirlit hevði verið við vindmyllunum, sum vóru noyddar at stongja part av árinum, so hevði parturin hjá vindorkuni verið oman fyri 51 prosent, vísa útrokningar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2021 34 Leygardagur 09. Jan 2021 Opec og Russland semjast: Oljuprísur hækkar Oljuprísurin hækkaði mikudagin til góðar 54 dollarar eftir semju í Opec + SkrivaÐ: Eftir drúgvar fundir í Opec + londunum var seint mikunáttina gjørd semja um at varðveita verandi framleiðslustøði komandi tveir mánaðirnar. Tað ávirkaði alt fyri eitt oljuprísin, sum mikumorgun var góðar 54 dollarar fyri tunnuna. Semjan kom óvart á fleiri greinarar, nú roknað varð við, at stórt trýst fór at vera frá ávísum londum at hækka framleiðsluna aftur við 500.000 tunnum komandi tveir mánaðirnar. Líknandi hækking varð eisini gjørd fyri januar. Tað var annars Saudi Arabia, sum beyð sær til at lækka framleiðsluna við 1 millión tunnum um dagin í februar og mars. Harvið kunnu bæði Russland og Kasakhstan økja sína framleiðslu við tilsamans 75.000 tunnum um dagin í hesum tíðarskeiðinum. Samstundis skulu øll hini Opec + londini varðveita sína framleiðslu á verandi støði. Greinarar siga, at Russland gjørdist stóri vinnarin í hesi telvingini. Nú fer tíðin so at vísa, um Saudi Arabia megnar at standa við avgerðina um at lækka sína egnu framleiðslu við eini mió. tunnum um dagin í februar og mars. Sum støðan er nú hava Opec + londini minkað sínar framleiðslur við 7,2 milliónum tunnum um dagin. sum svarar til 7 prosent av heimsframleiðsluni, sambært Bloomberg. Tað var annars í mars mánaði í fjør, at oljuprísurin kavaði við 30 prosent, eftir at Saudi Arabia og Russland ikki kundu semjast um at minka um framleiðsluna. Eitt skifti var prísurin niðan fyri 20 dollarar. Nú nærkast hann 55 dollarum fyri tunnuna. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2021 35 Leygardagur 09. Jan 2021 Gass úr Asia ger Evropa minni bundið av Russlandi Í hesum døgum verður latið upp fyri nýggjari gassleiðing úr Asia til Evropa, sum verður ein kappingarneyti til gass úr Russlandi SkrivaÐ: Talan er um eina nýggja gassleiðing úr Aserbajan, sum skal veita gass til evropeiska marknaðin. Hon er 3.500 kilometrar long og er í trimum pørtum, og gongur gjøgnum sjey lond. Gassið úr hesum asiatiska gassøkinum nærhendis søguliga oljubýin Baku, tvs. frá risastóru gasskelduni Shah Deniz 2 í Kaspiska havinum, skal kappast við gass úr Russlandi og harvið gera Evropa minni bundið at Russlandi. Í dag eru fleiri lond í Evropa sera bundin av innflutninginum av russiskum gassi úr Sibiria, og hava russar í fleiri førum brúkt gassið í sínum geopolitiska talvi við lond í Evropa, eitt nú Ukraina. Nýggja gassverkætlanin hevur eisini verið stuðlað av ES, nú hon nettupp er við til at minka um gassbindingina úr Russlandi. Gassið úr Aserbajan fer at nøkta tørvin á gassi í m. a. Italia, Grikkalandi, Bulgaria og Turkalandi. Í dag hevur Russland eftirlit við 34 prosentum av øllum gassi á evropeiska marknaðinum og arbeiðir í løtuni við ætlanum at økja um útflutningin til Evropa eitt nú gjøgnum nýggju Nordstream 2 gassleiðingina. Kortini fer gass úr Asia at vera við til at loysa Evropa úr russiska haftinum, tó at Evropa framvegis fer at hava tørv á russiska gassinum, ikki minst nú farið verður burtur frá at brúka kol í orkuframleiðsluni-harvið tørvurin á gassi verður størri. Varandi orkukeldur so sum vindorka og sólorka fáa sohvørt størri týdning, men langt frá til at nøkta eftirspurningin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2021 36 Leygardagur 09. Jan 2021 USA: Fýra fólk doyðu undir ófriði í Washington Ein varð skotin og trý doyðu av heilsuávum SkrivaÐ: Fýra fólk tilsamans doyðu undir ófriðinum uttan fyri amerikansku kongressina mikudagin. Tað upplýsir løgregluovastin í Washington D. C. sambært Bloomberg News. Ein kvinna doyði av skotsárum, tá mótmælisfólk royndu at treingja seg inn í kongressbygningin í Washington. Kvinnan, sum verður søgd at vera svorin Trump-viðhaldsfólk doyði eftir at hon varð flutt á sjúkrahús. Harumframt mistu trý fólk lív undir sjálvum mótmælunum. Orsøkirnar til hesi deyðsføllini verða søgd at vera trupulleikar við heilsuni. Men tinghandlingin mátti útsetast tá mótmælisfólkini brutu inn í sjálvan tjóðartingsbygningin. Varforsetin varð fluttur burtur í trygd, meðan løgreglufólk vórðu kallað til fyri at skapa frið framman fyri tingbygninginum. Fýlst var at Donald Trump forseta, tí tað var hann, sum á einum fundi fyrr um dagin eggjaði mótmælisfólkini at fara oman Pennsylwania Avenue og yvir til Capitol Hill fyri at mótmæla tað hann kallaði "stuldurin av greiða valsigrinum". Frá fleiri síðum varð heitt á Donald Trump um at taka orðið og fáa mótmælisfólkini at sissa seg, men ikki fyrr enn komandi forsetin, Joe Biden, hevði hildið sína røðu, sendi Trump út ein film á sosialu miðlarnar har hann heitti á fólk um at sissa seg og gera eftir boðunum hjá løgregluni. Men í sama andadrátti helt hann fast um sínar pástandir um, at hann vann ein greiðan sigur á forsetavalinum í november, og hann rósti eisini mótmælisfólkunum fyri teirra dirvi. Tá friður aftur var í Washington, varð kongressin kallað saman aftur fyri at gjøgnumføra formellu uppteljingina av valinum og góðkenningina av Joe Biden og Kamala Harris sum forseti og varaforseti frá 20. januar at rokna. Óttast var fyri at Trump ikki fór at fara frá sum forseti við góðum, og at hann kundi fara at seta tiltøk í verk, sum fór at skapa ófrið. Men dagin eftir uppreistrarhendingarnar í Washington gav Trump lyfti um, at hann fór at tryggja einum friðarligum forsetaskifti. Mótmælisfólkini trongdu seg heilt inn á skrivstovuna hjá Nancy Pelosi, forkvinnu í umboðsmannatinginum Trump verður skuldsettur fyri at eggja til harðskap Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2021 37 Leygardagur 09. Jan 2021 Kendur QAnon-leiðari gekk á odda Umstrídda samansvørjingarrørslan var sjónlig undir ófriðinum á Capitol Hill mikudagin (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Ein kendur leiðarir frá umstríddu mótmælisrørsluni QAnon hevði ein sjónligan leiklut, tá amerikanska kongressin mikudagin varð hersett av viðhaldsfólki hjá Donald Trump. Tað skrivar miðilin Business Insider. Talan er um 32 ára gamla Jake Angeli, eisini kendur sum "Q Shaman". Undir ófriðinum sást hann fleiri ferð ganga runt í kongressini við eini megafon, meðan myndir vórðu tiknar av honum. Hann sást eisini peika og siga mótmælisfólkum hvat tey skuldu gera. Angeli, ið er kendur fyri at bera reyða, hvíta og bláa andlitsmáling og hjálm við hornum, er vorðin ein kend persónligheit í samansvørjingarrørsluni. Sambært miðlinum The Arizona Republic hevur hann javnan verið at sæð í sambandi við høgravend mótmæli í Arizona. Business Insider skrivar eisini, at "Q Shaman" er ein av fleiri figurum í QAnon, ið hugkveikja og ávirka limirnar í rørsluni. Síggja Trump sum frelsaran QAnon er eitt samansvørjingarástøði, sum hevur fingið lív saman við koronafarsóttini. Limirnir í rørsluni síggja Donald Trump, forseta, sum eitt slag av frelsara, ið skal bjarga USA. Men sambært rørsluni, er eitt heimsumfatandi úrvalslið av pedofilum, sum arbeiðir ímóti hesum. Úrvalsliðið stendur fyri handli við menniskjum, og hevur ætlanir um at koyra forsetan frá. 30. desember gjørdist ein lagnudagur hjá í norska býnum Ask í Gjerdum kommunu, nakað norðanfyri Oslo. Mánamorgunin var støðan tann, at sjey lík vóru funnin, og tað er hon framvegis. -Seinastu vikuna hava vit gjørt alt fyri at bjarga lívum. Vit hava kannað øll øki, ið ein kundi hugsa sær, at har kundi onkur verið á lívi. Vit síggja eisini, at tey sum eru deyð, er deyð skjótt eftir hendingina. Hóast vit hava givið upp, í mun til at finna fólk á lívi, so er leitingin ikki av. Nú fara vit í eina aðru fasu, ið snýr seg um at finna øll, ið hvurvu Hetta segði politovastin Øst politøkinum, Ida Melbo Øystese, á einum tíðindafundi týsdagin. Hon vísti samkenslu fyri teimum, ið sita eftir, og staðfesti at lagnan var tung. Fridtjof Heyerdahl, læknaligur leiðari fyri bjargingararbeiðnum, segði eisini sambært NRK, at hetta var ein avgerð, ið var torfør at taka á einum kensluligum støði-hóast fyritreytirnar bara ikki eru til staðar, so var tað tungt at hugsa um tær tíggju lagnurnar, segði hann Norski forsætisráðharrin, Erna Solberg, hevur á Twitter víst sína samkenslu:-Det er med stor sorg vi nå mottar beskjeden om at det ikke lenger er håp om å finne overlevende etter skredet i Gjerdrum. Mine tanker går til de som har mistet sine kjære. Jeg vil takke redningsmannskapene som har gjort alt de kan for å redde liv. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2021 39 Leygardagur 09. Jan 2021 Bretar hava sent verjuskip til Rokkin Forða írskum fiskiskipum at royna innan fyri 12 fjórðingar úr Rockall SkrivaÐ: Nýggjársdag sendi bretska sjóverjan skotska verjuskipið Jura vestur í hav at ansa eftir, at skip úr ES-londum og øðrum londum ikki fiska innan fyri 12 fjórðingar úr Rockall. Hetta var fyrsta beinleiðis avleiðingin av Brexit, sum kom í gildi á nýggjárinum, skrivar BBC og írska kringvarpið RTÉ. Fyrsta skipið, ið fekk boðini um at halda seg burtur, var írski trolarin The Northern Celt úr Greencastle, ein fiskivinnubýur norðast í Írlandi, ikki so langt frá norðurírska markinum til Donegal landslutin. Bretskir hermenn fóru mánadagin umborð á The Northern Celt og vístu skiparanum á, at írski trolarin ikki hevði loyvi at fiska nærri enn 12 fjórðingar frá klettinum, sum liggur 260 fjórðingar vestur úr Hebridunum. The Northern Celt fiskar nú beint uttan fyri 12 fjórðinga markið (Mynd: fishfacts. com) Skiparin, Adrian McClenaghan hevur síðan boðað írsku uttanríkismyndugleikunum frá hendingini. McClenaghan undrast yvir støðuna og greiðir frá, at hetta kemur illa við, tí veiðan í júst hesum økinum vanliga telur umleið 30 prosent av árligu veiðuni hjá skipinum. Ósemja hevur í nógv ár verið um rættindini til sjóøkið kring Rockall-Rokkin ella klettin, sum føroyskir fiskimenn hava kallað hann. Bretland sigur seg hava rættindini, men hesum eru Írland, Ísland og Danmark vegna Føroyar ikki samd í. Í 2019 var líknandi ósemja á leiðunum kring Rokkin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2021 Lars Løkke farin úr Vinstra Tað var ikki nøkur løtt avgerð, sigur fyrrverandi danski forsætisráðharrin og floksformaðurin, sum ætlar sær at vera verandi í fólkatinginum sum uttanflokkamaður Lars Løkke Rasmussen (Savnsmynd) SkrivaÐ: Lars Løkke Rasmussen, fyrrverandi forsætisráðharri og floksformaður í danska vinstraflokkinum, er farin úr flokkinum, sum hann hevur verið limur í seinastu 40 árini. Hesum boðaði hann frá á Facebook beint eftir nýggjár. Tað hevur ikki verið nøkur løtt avgerð, sigur hann, men seinastu dagarnar er hann vorðin sannførdur um, at avgerðin var tann rætta. Her verður m. a. sipað til málið um Inger Støjberg, sum herfyri, eftir bert eitt ár sum næstforkvinna í flokkinum, fór frá. Í september í fjør gav Lars Løkke út eina sjálvsævisøgu við heitinum "Om de fleste og det meste", og í eftirmælinum í bókini, sum hann skrivaði í summar, skrivaði hann, at hann skjótt fór at taka avgerðir um sína politisku framtíð. Tá hann seinni varð spurdur, um hann ætlaði at stovna ein nýggjan politiskan flokk, segði hann, at tað ikki var ætlanin, tí hann helt Danmark hava nóg mikið av flokkum. Sum nú er, verður Lars Løkke uttanflokkatingmaður, tí hóast hann er farin úr sínum flokki, ætlar hann sær ikki at fara frá sum fólkatingsmaður, sigur hann. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2021 41 Leygardagur 09. Jan 2021 New York City: Talið á skottilburðum tvífaldaðist í 2020 Í 2020 øktist talið á skottilburðum í amerikanska býnum við 97 prosent í mun til árið fyri–Hinvegin er samlaða talið á brotsverkum minkað eitt vet SkrivaÐ: Í 2020 øktist talið á skottilburðum í amerikanska milliónabýnum New York City við 97 prosentum í mun til árið fyri. Samstundis er talið á drápsmálum økt við 45 prosentum, vísir uppgerð frá NYPD (New York Police Department), sum varð almannakunngjørd á nýggjárinum. Frá miðskeiðis í mai til miðskeiðis í september í fjør hevði løgreglan skrásett fleiri skottilburðir í býnum enn í 2019. Talan er um 1.868 persónar tilsamans, sum vórðu raktir av skotum. Nú ár 2020 er farið, kann NYPD staðfesta, at býurin hevur havt tilsamans 1.531 skottilburðir seinasta árið–754 fleiri enn í 2019. Í 2020 kannaði løgreglan eisini 462 drápsmál, sum er 143 fleiri enn í 2019. So nógvur harðskapur hevur ikki verið í býnum síðan 2006, tá 1.565 skottilburðir vórður skrásettir. Hinvegin var talið á neyðtøkum, ránum og álopum lægri í 2020, og samlaða talið á brotsverkum var 0,9 prosent lægri í mun til árið fyri. 27. desember høvdy tey skrásett 94.314 brotsverk í býnum–845 færri enn í 2019, skrivar Ritzau. Sambært umboð fyri NYPD kann økta talið á skottilburðum og drápsmálum m. a. vera orsakað av eini kausjónsnýskipan, sum kom í gildi fyrst í árinum, og tí vórðu alt ov nógv fólk leyslatin uttan leyslatingargjald. Tá covid-19 byrjaði at gera um seg, vórðu fleiri fangar eisini leyslatnir í eini roynd at sleppa undan stórum smittuútbrotum í fongslunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2021 Kinesiski vinnulívsmaðurin hevur ikki verið at sæð síðan oktober (Savnsmynd: EPA) SkrivaÐ: Kinesarin Jack Ma–stovnarin av nethandlinum Alibaba og ein av ríkastu monnunum í Kina–hevur ikki verið at sæð seinastu tveir mánaðirnar. Jack Ma er eftir øllum at døma horvin. Hetta hevur elvt til nógvar spekulasjónir um, hvat mann vera hent honum. Jack Ma skuldi havt luttikið í eini sjónvarpssending herfyri, men møtti aldrin upp. The Financial Times skrivaði síðsta fríggjadag, at Ma skuldi havt luttikið sum dómari í seinasta umfari í eini afrikanskari sjónvarpssending um íverkseting. Men tey máttu finna ein annan dómara í hansara stað. Ma hevur ikki víst seg alment síðan í oktober, tá hann var við á eini ráðstevnu í Shanghai. Her fanst hann at strongu kinesisku lóggávuni fyri vinnufyritøkur. Hetta fall ikki í góða jørð í kinesiska embætisveldinum. Ma mælti til at broyta gamla slagið av bankum og avoldaðu tankagongdina. Stutt eftir støðgaðu kappingarmyndugleikarnir í Kina eini ætlaðari børsskráseting til 37 milliardir dollarar hjá fíggingarfelagnum Ant Groum hjá Jack Ma. Jack Ma, sum upprunaliga var lærari í enskum, varð í 2016 kosin ríkasti maður í Asia. Í 1999 stovnaði hann Alibaba saman við 18 øðrum. Felag hansara kom á gjaldsskálan í New York í 2014. Tað var tá heimsins størsta børsskráseting. Kinesiskir miðlar skriva ikki um Ma og hansara fráveru, og hann verður heldur ikki nevndur á sosialu miðlunum, sum verða sensureraðir av kinesisku myndugleikunum. Men á Twitter, sum er blokkerað í Kina, verður nógv spekulerað um hvat er hent við Ma. Í Kina er Jack Ma vinnulívsmaður á sama støði sum amerikanararnir Jeff Bezos og Bill Gates, stovnararnir av ávikavist Amazon og Microsoft. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2021 43 Leygardagur 09. Jan 2021 Hondbóltslandsdysturin avlýstur vegna korona Báðir undankappingardystirnir móti Kekkia vórðu avlýstir. Átta av leikarunum, sum komu til Føroya, vóru smittaðir Kjartan Johansen og hinir á føroyska hondbóltslandsliðnum sluppu ikki at spæla-korona leggði enn einaferð meinbogar í vegin (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Týsdagin bórust tíðindini um, at høvuðvenjarin og hjálparvenjarin hjá Kekkia høvdu fingið koronu. Teir fingu staðfest smittuna 2. januar. Teir høvdu ikki verið í samband við hópin, sum tí varð sendur til Føroya at spæla undankappingardyst. Men við komu til Føroya vísti tað seg, at koronasmittan kortini hevur breitt seg í hópinum. Átta av teimum 22 persónunum, sum komu til Vágar í leiguflogfari týsdagin fingu staðfest smittu, tá teir vórðu kannaðir við komu. -Strongu mannagongdirnar vórðu fylgdar, síðani kekkar komu til landið við egnum flogfari. Tað merkti, at ferðalagið helt seg fyri seg sjálvt bæði á flogvøllinum, í bussinum og á hotellinum áðrenn leiðin varð løgd heimaftur seinnapartin mikudagin við flogfarinum, sum bíðaði. Dysturin, ið skuldi spælast á Hálsi mikukvøldið varð sostatt avlýstur. Ætlanin var, at føroyska landsliðið longu hósdagin skuldi fara til Kekkia at spæla hin dystin, men tann dysturin varð eisini avlýstur. Í løtuni er ógreitt nær dystirnir nú verða spældir. Kekkiska landsliðið skal, eftir ætlan vera við í HM-kappingini, sum byrjar í Egyptalandi í komandi viku. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2021 44 Leygardagur 09. Jan 2021 Jasper Van Der Heyden til KÍ Belgiski miðvallarin sum kemur úr AB hevur gjørt eitt árs sáttmála við klaksvíkingar (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm 25 ára gamli Jasper Van Der Heyden, hevur skrivað eitt árs sáttmála við KÍ, boðar felagið frá fyri viku síðani. Jasper kom tí Føroyar í farna kappingarári, og var eitt av ljóspunktunum hjá AB. Jasper er ein álopsinnaður miðvallari, men roynist eisini væl úti á veinginum. Fyri AB spældi hann 26 dystir og skoraði trý mál. Jasper Van Der Heyden er føddur og uppvaksin í Belgia, har hann hevur spælt fótbólt alt sítt lív. Hann royndi seg í Íslandi, har hann møtti føroysku unnustu sínari, og gjørdi av at flyta til Føroyar, skrivar KÍ á heimasíðu sínari. Jasper Van Der Heyden og Tummas Lervig (Mynd: Ki. fo) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. Jan 2021 45 Leygardagur 09. Jan 2021 Heðin Klakstein er nú EB/Streymari 28-ára gamli klaksvíkingurin er annar leikarin, ið hevur skift úr Skála í vetur. Hann nærkast 200 dystum í Betrideildini Heðin Klakstein spældi trý kappingarár á Skála (Mynd: Sverri Egholm) 28 ára gamli klaksvíkingurin hevur spælt við Skála seinastu trý árini. Frammanundan tí hevði Heðin spælt við besta liðnum hjá KÍ í trý ár. Har fekk miðvallarin sínar fyrstu dystir í 2012. í 2015 skoraði hann ellivu mál, og varð kosin ársins leikari hjá KÍ, og í 2016 vann Heðin Klakstein steypakappingina við barndómsfelagnum. Tekniskt sterki og kviki vongurin hevur drúgvar royndir í fremstu røð. Hann hevur spælt 191 dystir í Betrideildini og 16 í steypakappingini. Samanlagt er tað vorðið til 27 mál. Heðin verður sostatt aftur komandi ár liðfelagið við Ronni Møller-Iversen. Danin, sum seinastu tvey árini hevur spælt á Skála, varð undan jólum kunngjørdur sum EB/Steymari. Heðin Klakstein saman við formanni EB/Streyms, Fróða Reinert Petersen (Mynd: EB/Streymur) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2021 46 Leygardagur 09. Jan 2021 Tór-Ingar tekur enn eitt ár 2021 verður 23. árið í vaksnamannafótbólti hjá mest leikandi og skorandi leikaranum hjá 07 Vestur, Tór-Ingar Akselsen, sum tekur enn eitt tørn sum leikandi hjálparvenjari í felagnum SkrivaÐ: 39-ára gamli sandavágsmaðurin Tór-Ingar Akselsen er ein leikandi legenda í 07 Vestur, og í nýggja leiklutinum sum leikandi hjálparvenjari fær hann veruliga víst sítt virði sum stuðul hjá ungu leikarunum bæði á og uttanfyri vøllin. 212 dystir og 71 mál fyri 07 Vestur, og í alt 481 dystir og 142 mál í vaksnamannafótbólti, íroknað evropeiskar dystir, er ikki at kimsa at, sigur felagið í tíðindaskrivi. Eftir ætlan fer Tór-Ingar Akselsen eisini undir A-venjaraútbúgving í ár, ein útbúgving sum tekur 1½-2 ár. –Tór-Ingar hevur ovurstóran týðning fyri okkum sum felag, bæði ungdóm, leikarar, fjepparar og onnur, og vit gleðast um, at hann heldur fram sum aktivur leikari og sum venjari. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. Jan 2021 47 Leygardagur 09. Jan 2021 Meinhard heldur ikki fram í GAIS Landsliðsleikarin var fastur maður, og spældi 15 dystir fyri felagið í næstbestu svensku deildini. Tó er hetta fyri tað besta, sigur hann við Portalin-nú leitar skjóti vongurin eftir nýggjum felagi uttanlands Í august, dagin eftir 2-1 sigurin hjá B36 á Gibraltar í Europa League, gjørdist tað greitt, at Meinhard Egilsson Olsen skuldi til svenskan fótbólt. GAIS í Göteborg stríddist tá fyri lívinum í næstbestu svensku deildini, Superettan. Meinhard byrjaði á bonkinum í allarfyrsta dystinum-júst tvey samdøgur eftir dystin í nógva hitanum á Gibraltar. Hóast hetta, og hóast tveir flogtúrar hesi samdøgrini, kom 23-ára gamli føroyingurin inn, og síðani byrjaði Meinhard Olsen inni fyri GAIS í teimum 14 dystunum fram til kappingarenda, har hann var tøkur. Í 15 dystum fyri liðið, ið endaði nummar 10 út av 16 í Superrettan, skoraði føroyski vongurin eitt mál. Meinhard Egilsson Olsen fekk eisini eitt slag av gjøgnumbroti á A-landsliðnum. Hann byrjaði inni í allarfyrsta dystinum undir Håkani Ericson og byrjaði í heyst inni í fýra øðrum dystum og spældi í samanlagt seks av teimum átta hjá Føroyum. Í heimadystinum móti Andorra legði Meinhard upp til fyrra málið hjá Klæminti Olsen. Samanlagt hevur hann nú spælt átta A-landsdystir. Sáttmálin hjá Meinhardi við GAIS var galdandi fyri restina av 2020. Nú, júst ein mánaða eftir seinasta dyst í Superettan, er greitt, at samstarvið ikki heldur fram. Meinhard Olsen takkar á Instagram GAIS fyri tíðina. Føroyingurin hevur annars fingið nakað heilt sentralt í Goteborg: Fasta spælitíð. -Hetta hevur ligið i kortunum, tá tað vísti seg at draga út viðvíkjandi tí at leingja samstarvið. Hetta er tó fyri tað betra og tí eri eg við gott mót. Soleiðis greiðir landsliðsleikarin frá í viðmerkjing til Portalin. Meinhard Olsen sigur eisini, at hann ikki vil ikki seta navn á, hvar hann nú fer, ella nær tað væntast, at tað kemur uppá pláss. Hann sær tó fast, at hann heldur fram uttan fyri landoddarnar. Meinhard í dystinum móti Andorra á Tórsvølli. Føroyar vunnu 2-0, og nummar 18 legði upp til fyrra málið (Mynd: Jens Kr. Vang) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2021 Høvuðsvenjarin hjá HB seinasta árið, danin Jens Berthel Askou, fer komandi kappingarár ikki at standa á odda fyri greipuvinnarunum. Jens Berthel Askou hevur fingið annað starv. Tað boðaði HB frá á heimasíðu síni mánadagin. Seinni kom fram, at hann hevur tikið av einum tilboði at gerast venjari hjá superligafelagnum AC Horsens, har føroyski landsliðsleikarin, Hallur Hansson, er liðskipari. -Vit eru sjálvsagt hørm um at missa høvuðsvenjaran, men samstundis errin av at tað arbeiði, Berthel hevur gjørt í okkara felag, vekir ans aðrastaðni, skrivar HB á heimasíðuni. Enn er nýggjur venjari ikki settur. Arbeiðið er ígongd, og áhugin-eisini uttanlands-er stórur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2021 49 Leygardagur 09. Jan 2021 Hans Jørgen Djurhuus sagt seg úr starvi Annar av høvuðsvenjarunum hjá ÍF seinastu tvey árini gevst. Ólavur Larsen heldur fram, boðar ÍF frá Hans Jørgen Djurhuus (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Hans Jørgen Djurhuus, annar av høvuðsvenjarunum hjá ÍF seinastu tvey árini gevst. Hesum boðaði hann felagnum frá í vikuni. Sambært felagnum er orsøkin, at uppgávurnar í dagliga starvinum hjá honum fylla ov nógv í mun til at røkja eitt venjarastarv í Betri deildini. -Ólavur Larsen kemur at halda fram sum venjari, og vit arbeiða víðari við at manna restina av toyminum, sigur ÍF. Fuglfirðingar fingu í fjør 26 stig og endaðu á sætta plássi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2021 50 Leygardagur 09. Jan 2021 Úrvalsítróttin fær slakar 2 milliónir krónur í 2021 Nevndin í Úrvali hevur játtað 18 umsóknum tilsamans 1,87 milliónir krónur í stuðli til úrvalsítróttin í 2021. Korona hevur við sær, at eingin almenn handan verður í ár SkrivaÐ: Tíðindaskriv Á hvørjum ári metir nevndin í Úrvali um, hvussu úrvalsítrótturin skal stuðlast. Í ár fáa 18 umsóknir játtandi svar, og tað eru umsóknir bæði til einstaklingar og bólkar. Hægsta einstaka upphæddin er 400.000 krónur, og lægstu upphæddirnar eru 30.000 krónur. Svimjingin fær tilsamans 450.000 krónur. 400.000 krónur eru játtaðar Hondbóltssambandinum til U19-landsliðið hjá monnum. Fimleikurin fær íalt 360.000 krónur, taekwondo fær tilsamans 350.000 krónur, Flogbóltssambandið fær samanlagt 200.000 krónur til U17/19 landsliðini hjá bæði kvinnum og monnum–100.000 krónur til hvørt liðið–og frælsi ítrótturin fær tilsamans 110.000 krónur. Samanlagt er talan um beinleiðis stuðul til 14 úrvalsíðkarar og 4 lið/bólkar. Orsakað av korona verður eingin almenn handan í ár við Jenisi av Rana, landsstýrismanni í ítróttamálum, men landsstýrismaðurin veitir kortini ítróttinum eina stutta heilsan. –Lívið í frástøðu hevur í stóran mun stolið frælsið frá okkum øllum í næstan eitt ár, og hetta hevur eisini rakt ítróttin hart. Men tað er íbygt í okkum menniskju, at vit altíð leita eftir vónini. Tað ber boð um eina sterka vón, at vit við úrvalsstuðlinum kunnu staðfesta, at úrvalsítrótturin í Føroyum ikki er viknaður farna árið. Støðið er tvørturímóti hækkandi. Mín vón er, at vit næstu ferð, úrvalsstuðulin skal handast, kunnu hava eina almenna handan, og at vit tá aftur uttan avmarkingar kunnu fylkjast um virðismikla ítróttin, sigur Jenis av Rana, landsstýrismaður í ítróttamálum. Nevndin í Úrvali staðfestir eina góða gongd innan úrvalsítróttin, sum ber boð um, at føroyskur ítróttur sum heild er í stórari menning. –Vit kunnu staðfesta, at støðið hjá okkara íðkarum er hækkandi. Vit síggja væl skikkaðar umsøkjarar, hóast farna árið hevur verið trupult, og tað tykist sum, at hópurin av skikkaðum umsøkjarum økist alsamt. Tað er gleðiligt, sigur Ragnar Joensen, nevndarformaður í Úrvali. 24 umsóknir komu inn um úrvalsstuðul í 2021, og søkt var um tilsamans fimm milliónir krónur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. Jan 2021 51 Leygardagur 09. Jan 2021 Landsliðsleikari gevst at spæla-nýggjur fysiskur venjari hjá KÍ Elisabet Vang verður nýggjur fysiskur venjari hjá besta mansliðnum hjá KÍ Elisabet Vang skorar her móti KÍ (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Framyvir verður 22 ára gamli landsliðsleikarin Elisabet Vang at síggja í umhvørvinum við Djúpumýrar í Klaksvík, og við KÍ-búmerkinum á bringuni. Tað skal kortini ikki skiljast soleiðis, at KÍ-kvinnurnar hava fingið ein nýggjan leikara úr B36, men at besta mansliðið hjá KÍ hevur fingið nýggjan fysiskan venjara. Gudmundur Danielsen, sum seinastu fýra árini hevur verið fysiskur venjari hjá KÍ, hevur ynskt at taka ein steðg, og í hansara stað kemur unga havnarkvinnan, sum seinastu árini hevur spælt við besta kvinnuliðnum hjá B36 og verið á landsliðnum. Hon starvast til dagligt sum persónligur venjari, og hevur í vetur havt nakrar uppgávur fyri KÍ. Hetta hevur eydnast so mikið væl, at KÍ hevur gjørt av at seta Elisabet Vang í starv. Talan er um fulltíðarstarv, og tí gevst hon-í øllum førum fyribils-við fótbóltinum. Elisabet Vang og Tummas Lervig, formaður í KÍ (Mynd: Ki. fo) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2021 52 Leygardagur 09. Jan 2021 Sheffield United vánaligasta liðið í bestu ensku deildini í 118 ár Liðið hjá Chris Wilder tapti annan nýggjársdag sín dyst nummar 15 av 17 í kappingarárinum-2-0 á útivølli móti Crystal Palace. Í 2012 vann QPR ikki sekstan teir fyrstu dystirnar. Sheffield hevur framvegis ikki vunnið Tað er sera lítið at fegnast um, um ein er Sheffield-leikari (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Agnar Prestá Vit skulu heilt aftur til kappingarárárið 1902-1903 fyri at finna seinasta liðið, sum ikki megnaði at vinna í teimum fyrstu 17 umførunum í fremstu ensku fótbóltsdeildini. Tað var Bolton Wanderers. Nógv er broytt síðani tá, men fleiri lið hava staðið seg heilt illa í "First Division/Premier League". Í september 2007 skoraði Kenny Miller einsamalla málið á Pride Park, tá Derby vann á Newcastle-tað var fyrsti sigur í kappingarárinum hjá uppflytaranum. Teir seinastu 32 dystirnar í kappingarárinum fór Derby av vøllinum uttan at vinna, og samanlagda stigatalið varð bara 11 stig, ið er tað lægsta í Premier League nakrantíð. Í 2012 spældi Queens Park Rangers 16 teir fyrstu dystirnar uttan at vinna. Í seytjandu royndini, beint fyri jól, eydnaðist tað hjá liðnum hjá Harry Redknapp at fáa trý stig til høldar í einum og sama dysti. Ongantíð áður er 2. jóladagur farin framvið, áðrenn eitt lið hevur roynt at vunnið í fremstu deildini. Sheffield United er í einari heilt serliga støðu í ár. Liðið, sum tók øll á bóli fyrsta partin av kappingini í fjør og endaði á 9. plássi, hevur nú spælt 17 dystir í Premier League 2020/2021 og tapt 15 teirra. Hinir báðir eru endaðir við javnleiki, og tískil hevur Sheffield bert tvey stig. 2. januar tapti eitt tannleyst Sheffield United-lið 2-0 í London fyri Crystal Palace. Nú eru tólv stig upp til bjargingina hjá Sheffield, so nógv skal henda. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2021 53 Leygardagur 09. Jan 2021 Hvar fór Morskranes? Borgarar í vesturbygdunum í Sjóvar kommunu undra seg yvir skeltingina SkrivaÐ: Vestantil í Sjóvar kommunu eru tríggjar bygdir, Kolbeinargjógv, Morskranes og Selatrað. Og vegurin, sum gongur frá Strondum og norðureftir á vestursíðuni av Eysturoynni, eitur Selatraðarvegur. Á Selartraðarvegi 450 til 496 eru 12 hús. Bygdin verður kallað Morskranes. Men hetta sýnist ikki á vegaskeltinum, sum vísir vegin til Selatraðar. Tá komið er upp úr Eysturoyartunnlinum, verður einans víst til Kolbeinargjógv og Selatraðar. Fólk hava spurt seg fyri hjá Sjóvar kommunu hvar Morskranes bleiv av, og hava fingið at vita, at tað er stovnurin Landsverk, sum er myndugleikin, tá um skelting umræður. Nú hevur Landsverk fingið spurningin. Sambært nýggjastu uppteljingini hjá Hagstovuni, eru 33 fólk skrásett at búgva í Kolbeinargjógv, 28 í Morskranesi og 45 á Selatrað. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2021

Eitt kann staðfestast, og tað er, at hetta hevur gjørt inntrykk á fólk, og serliga úti í heimi. So stórt inntrykk, at stóru útflutningsfyritøkurnar hava gjørt vart við seg, og hava talað at drápinum, tí hetta kann vera til skaða fyri føroyska útflutningin. Hóast tað eru partar–við avvarðandi landsstýrismanni á odda–sum ikki vilja viðganga, at nakað skeivt varð gjørt í sambandi við drápið sunnudagin, so áttu vit at verið so mikið fræg, at vit kunnu viðganga, at tað ikki var rætt at fara í gongd við at drepa ein so stóran flokk. Ein spurningur er, um vit ikki áttu at hava eitt loft yvir hvussu nógvar springarar, vit skulu loyva okkum at drepa í senn? Ein annar er, um vit hava rætta reiðskapin og rætta talið av fólki til at átaka sær ábyrgdina av at taka lívið av hesum súgdjórum, tí eins og vit hava sett okkum fyri við grindadrápi, so skal tað jú gerast á skjótasta og mest humana hátt. Í hvussu so er, eigur spurningurin um reiðskapin at fáast upp á pláss áðrenn springarar aftur verða hildnir til. Vit trúgva ikki, at politiska skipanin er til reiðar at seta eitt bann móti at drepa springarar, tí teir eru fittari, søtari og elskuligari enn onnur dýr. Men spyrt tú ein sjómann, hvussu man standa til við springarastovninum í Atlantshavi, so er hann neyvan í iva. Havið kókar í springarum, og tí er ilt at ímyndað sær, at stovnurin kann vera í vanda. Kanska vit kunnu koma fram til eina loysn–eina semju–og so kunnu vit eisini lata vera við at drepa fleiri springarar, so leingi, sum hetta kjakið fer fram. SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 5813 Lisnar síður: 28550 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. Eitt vín, ið er tappað serliga til hesa matstovuna–nei, í veruleikanum serliga til fryntliga vertin og høvuðstænaran á matstovuni, John Mikkelsen. Og tað var ikki eiti á víni, sum kom í gløsini hetta kvøldið. Vit tosa um“ Hospice de Beaune” frá 2019, frískligt pinot noir, men tað serliga við hesi fløskuni, er at hon hevur eina heilt serstaka etikettu, har tað stendur, at hon er tappað serliga til John Mikkelsen, víntænara á Áarstovu. Og eitt slag av semju breiðir seg skjótt kring borðið. Jú, hetta er gott. Mann vera ein av bestu vínfløskunum, sum eru skonktar í Føroyum, heldur onkur. (Mynd: Ingi Samuelsen) Tað er Mortan í Hamrabyrgi, sum heldur, at tað neyvan hevur verið skonkt so gott vín í Føroyum fyrr. -Eg eri keddur av at siga tað. Hetta røkkur langt upp um alt annað vín, sum vit higartil hava hildið verið tað besta, sigur vínkennarin, hvørs høvuðsstarv er at vera tannlækni í Fuglafirði og Sørvági. Hospice de Beaune (Mynd: Visualhunt. com) Her krevst eitt sindur av søguligari og landafrøðiligari bakgrundsvitan. Vit eru í býnum Beaune, sum verður róptur vínhøvuðsstaðurin í Bourgogne. Her liggur eitt elligamalt, friðað sjúkrahús, Hospices de Beaunes ella Hôtel-Dieu de Beaune, sum byrjaði sítt virki í 1443, stutt eftir hundrað ára kríggið og heldur ikki so langt eftir, at økið varð rakt av Svartadeyða. Virksemið gekk væl og kundi víðkast til aðrar býir eisini. Sjúkrahúsið fór eisini undir vínframleiðslu, tí fleiri av fátæku bóndunum í økinum lótu sjúkrahúsunum burtur av ognum sínum í takksemi fyri grøðina. (Mynd: Hanna Vang) Mest týðandi vínmarknaðurin í dag Hospice de Beaune gjørdist ein týðandi vínframleiðari, og 1859 fóru tey undir at selja vínið tey framleiddu á uppboðssølu. Grunnurin stuðlar eisini øðrum líknandi verkætlanum. Nú góð 160 ár seinni, er vínuppboðssølan í Beaune tann mest týðandi árligi vínmarknaðurin av sínum slag. Tí markirnar hjá fátæku bóndunum, sum fyri 600 árum síðani høvdu tørv á hjálpini frá sjúkrahúsinum, eru í dag millum heimsins bestu, tá tað kemur til at framleiða bourgogne-vín av allar besta slag. Hann fortelur, hvussu tey vórðu boðin niður í kjallararnar hjá Hospice de Beaune, við øllum teimum umleið 800 tunnunum, sum skuldu seljast á uppboðssøluni, ein og ein. -Vit skuldu smakka tað, sum var í tunnunum. Men tað var ikki so lætt, tí tað var ikki vín. (Mynd: Hanna Vang)-John hevur uppiborið at koma á fløskurnar Johannes keypti sína tunnu, av markini, ið kallast Maurice, og rindaði“ umleið 12.000 evrur” fyri tunnuna. Síðan hevur vínvirkið hjá Joseph Drouhin varðveitt tunnuna, goymt hana í røttum umstøðum, og síðan tappað vínið í fløskur við sergjørdari etikett, tá tað var klárt at drekka. -Vit hava ein kapasitet her í Áarstovu, tá tað kemur til vín og gestablídni. Útsøluprísurin í Áarstovu kemur helst at liggja beint undir 2.000 krónum, varð avdúkað hetta kvøldið, men lagt var afturat, at hon burdi kosta mangt slíkt. Til samans hevur Áarstova fingið 220 fløstur av hesum dýru dropunum heim, haravturat er nakat tappað í stórar sokallaðar magnum-fløskur. Á matstovuni eru tey fullgreið yvir, at tað ikki er á hvørjum degi, at tey selja fløskur í hesum prísklassa. Vang) SkrivaÐ: Jógvan á Lakjuni, løgtingsformaður, fór í vikuni út í sosialu miðlarnar fyri at ávara um eitt løgtingsuppskot, sum“ allar tær sjey kvinnurnar og fýra menn” í andstøðuni hava borið í løgtingið. “ Allar tær sjey kvinnurnar í andstøðuni á tingi saman við fýra monnum ætla nú við lóg at ræna pápan frá summum føroyskum børnum og gera tey til faðirloysingar, áðrenn tey eru fødd!” , skrivar løgtingsformaðurin enntá við‘ caps-lock’, altso alt skrivað við stórum stavum Hann sigur hetta vera“ Álvarslig kunning til alt Føroya Fólk!” Lógin tryggjar eisini, at tvær kvinnur, ið hava foreldrarætt til felags barn/børn, ikki missa hesi rættindi, flyta tær úr útlondum til Føroya. Henda lóg ger, at sammóðir verður foreldur at barni, sum er íkomið við eftirgjørdum gitnaði, og sostatt verður javnssett við pápar í lov om børns retsstilling. Samstundis verða fylgibroytingar gjørdar í arvalógini, í lóg um foreldramyndugleika og samveru og í lov om anerkendelse af nordiske faderskabsafgørelser. Vatnið skuldi síðani leiðast úr byrgingini oman til eina turbinu, sum skuldi framleiða elektriskan streym til vestmenningar. Tað eydnaðist tó ikki Ólavi at koma á mál við síni verkætlan, sum hann stríddist við inntil hann doyði í 1923, 56 ára gamal. Nú smá 100 ár seinni, hava vestmenningar reist eina standmynd av Ólavi á Heygum, sum umframt royndina við vatnorku, eisini átti ein stóran leiklut í arbeiðnum at tryggja føroyingum telefonsamband. M. a. var opið hús á Fossáverkinum, og skipað varð fyri einum gongutúri frá Fossáverkinum niðan til byrgingina hjá Ólavi á Heygum í Fossá. Tað var Maria á Heygum, verdóttur Ólavi á Heygum, sum avdúkaði standmyndina, sum myndahøggarin Hans Pauli Olsen hevði tilevnað. Listamaðurin og standmyndin Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. september 2021 Havbúnaðarfelagið ger greitt, at at eingin bátur, ognir ella amboð hjá føroysku alifyritøkunum vórðu nýtt í samband við springaradrápið 12. september, og at talan var um ein privat og kommunalt/felags aktvitet, sum einki hevði við felagið ella alivinnu at gera. Regin Jacobsen, stjóri í Bakkafrost, boðar frá, at Bakkafrost ikki luttók á nakran hátt, og at eingin ogn hjá felagnum var víst. Víðari verður skrivað, at fyritøkan als ikki heldur, at drápið av delfinum (springarum) kann góðtakast. Niðast í stutta skrivinum verður víst til kunning um grindaadráp og annað Tá hugt verður at kynsbýtinum sæst, at talið á mannligum løntakarum í august var 13.900, meðan talið á kvinnuligum løntakarum var 13.400. Meðan vøksturin í talinum á mannligum løntakarum nærum er steðgaður upp, leggjast kvinnur framvegis afturat løntakaraskaranum, og tí minkar munurin millum kynini. Tá hugt verður at ymsu vinnugreinunum sæst, sambært Hagstovuni, at har í'privatu tænastuvinnunum'hómast ein lítil vøkstur, meðan vøksturin í'almennari o. a. tænastu'nú er avtakandi. Hjá Betri Trygging hava vit skrásett sjáldsama fáar skaðar hesar seinastu mánaðirnar. Vit skulu heilt aftur til 2009 fyri at finna eitt so gott hálvársúrslit, sigur Ingunn Eiriksdóttir, stjóri í Betri Trygging. Vanliga eru nógvir stormskaðar í ársins fyrstu mánaðum, men í ár hava tað verið óvanliga fáir. Hetta kann ivaleyst eisini vera ein av orsøkunum til fáu skaðarnar. Fleiri tryggingar og bíligari rakstur Eisini á inntøkusíðuni hevur fyrra hálvár hilnast væl, og orsøkirnar til tað eru somuleiðis fleiri. Kanningar vísa væl nøgdar kundar og talið á tryggingum økist støðugt. Tað er millum annað dugnaligum starvsfólki at takka. Hartil hevur úrtøkan av íløgunum, vit hava gjørt, verið avbera góð- og serliga partabrøvnini góvu stórt avlop, sigur Ingunn Eiriksdóttir. Fáu skaðarnir og harvið smáu útreiðslurnar øðrumegin–og nøgdu kundarnir og vaksandi inntøkurnar hinumegin-hava givið Betri Trygging eitt hálvársúrslit á 63 milliónir kr.-Hetta gevur okkum gott mótstøðuføri til skaðar, sum vit vita fara at raka í framtíðini. Men nú eru vit væl bjálvað til seinnu hálvu av 2021, staðfestir stjórin í Betri Trygging. Lyklatøl fyrra hálvár 2021 2021 2020 Úrslit fyri skatt 63 mió. kr. 8 mió. kr. Skaðaendurgjøld tilsamans 106 mió. kr. 190 mió. kr. Solvensdekningur 293% Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2021 48 leiguíbúðir og 22 raðhús byggjast við Miðhorn Eftir ætlan skulu raðhúsini standa klár á vári 2023 og leiguíbúðirnar til jóla 2023 Miðhorn (Mynd: Tórshavnar kommuna) SkrivaÐ: Sverri Egholm Orsakað av stóra tørvinum á bústøðum bjóðaði Tórshavnar kommuna út stóra økið við Miðhorn–og hósdagin varð sáttmáli undirskrivaður við Articon um bygging av 22 raðhúsum og 48 leiguíbúðum. Økið Miðhorn liggur millum býlingin á Norðasta Horni við sethúsum, og býlingin Millum Horna við íbúðum og sethúsum. Eftir ætlanini skulu raðhúsini standa innflytingarklár á vári 2023, og leiguíbúðirnar til jóla í 2023. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2021 45 nýggjar leiguíbúðir á Oyggjarvegnum Íbúðirnar verða 60 til 114 fermetrar til støddar umframt íbúðir til rørslutarna (Mynd: Mark) SkrivaÐ: Tíðindaskriv NN Holding, sum eigur Mark, skal byggja 45 leiguíbúðir á Oyggjarvegnum í Havn. Íbúðirnar verða millum 60 og 114 fermetrar til støddar, við einum, tveimum ella trimum kømurum. Allar íbúðirnar á lendishæddini hava hátún, og allar íbúðirnar í ovaru hæddunum hava svala omaneftir við frálíkum útsýni. Á økinum, har íbúðirnar verða bygdar, verður ríkiligt av parkeringsbásum. NN Holding eigur og rekur Mark, sum hevur bygt íbúðirnar í Marknagili og undir Kongavarða í Havn. Í Danmark er koronupass ikki longur eitt krav, men passið kann nýtast í øðrum evropeiskum londum SkrivaÐ: Sverri Egholm Talgilda føroyska koronupassið er nú endaliga góðkent, boðar Sjúkrahúsverkið frá. Tað er ES-nevndin sum nú endaliga hevur góðkent talgilda føroyska koronupassið, sum kann brúkast í flest øllum londum í Evropa og gongdin er, at lond úr øðrum heimspørtum eisini gerast partur av skipanini við talgildum koronupassi. Koronupassið skjalprógvar at tú ert koppsettur, áður smittaður við koronu ella hevur eina nýggja koronutest. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2021 15 Stórir toskar til kræsnar gómar Matstova gera seg til at bjóða kundunum forkunnugan toskafisk Tróndur Húsgarð, ið júst er nýútbúgvin kokkur, og Savio de Souza í køkinum á Barbaru (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Mikumorgunin kom havrannsóknarskipið Jákup Sverri heim eftir sín fyrsta royndartrolingartúr á Føroyabanka. Við í land hevði nýggja rannsóknarskipið knøpp tvey tons av góðum og stórum bankatoski. Serliga slagið av toski úti á Føroyabanka–sum í fleiri ár hevur verið stongdur fyri veiði–er forkunnugur matur. Toskurin á bankanum er støðufastur, og er tí mentur til at vera eitt serligt slag. Eitt slag, ið veksur skjótari enn vanligur toskur, hevur størri høvd og er eisini nógv ljósari enn vanligur toskur. Sagt verður eisini av serkønum, at hann smakkar betur enn toskurin, vit kenna frá landgrunninum. Síðstu árini hevur verið sera nógv at fáa av hýsu á Føroyabanka. Soleiðis er eisini í ár, tó at nøgdirnar eru minni í mun til síðstu trý árini. Nøgdin av toski er eitt vet hægri enn í fjør og stovnurin hevur verið í lítlum vøkstri síðstu trý árini. Um skip og flogfør ikki verða tikin við, er vøksturin næstan 10 prosent. Innflutningurin av vørum til byggivirksemi er minkaður, men í flestu av hinum vørubólkunum er vøkstur. Størsti vøksturin er í bólkinum maskinur og onnur útgerð til vinnuna. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2021 18 Leygardagur 18. september 2021 Metgott ár hjá KJ Hydraulik Ársúrslitið í 2020 gjørdist 15,2 milliónir krónur sammett við 8,4 milliónir krónur árið fyri (Mynd: Kj. fo) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað hevur gingið væl hjá Pf. KJ Hydraulik, sum hevur høvuðssæti á Kambsdali. Felagið veitir tænastur til alivinnuna, fiskivinnuna og aðrar vinnur í Føroyum og uttanlands. Hetta er nógv tað besta úrslitið hjá felagnum seinastu 16 árini sambært Vinnuvitan. biz. KJ Hydraulik er ein fíggjarliga sterk fyritøka. Tað sæst á fíggjarstøðuni í 2020, har ið eginpeningurin var 73,9 milliónir krónur í mun til eina samlaðu fíggjarstøðu upp á 147,2 milliónir krónur. Stuttfreiðstaða skuldin til at fíggja ogn í umferð var 45 milliónir. Felagið hevði harumframt 10 milliónir krónir í tøkum peningi við ársenda 2020. KJ Hydraulik P/F var stovnað í 1978. Nevndarformaður er Lillian í Lambanum, sum saman við børnunum Viggo K. Johannesen, Sólvá K. Eliassen og Bergur K. Johannesen eru skrásettir eigarar av fyritøkuni SVB, sum eigur partabrøvini í Pf. KJ Hydraulik. KJ Hydraulik gjørdist ársins virkið í 2016. Á ráðharrafundinum takkaðu ráðharrarnir báðir hvørjum øðrum fyri drúgva og góða samstarvið ímillum londini á fiskivinnuøkinum. Ymsar avbjóðingar, ið hava verið undir koronafarsóttini, vórðu umrøddar á fundinum. Hóast seinastu fiskivinnusamráðingarnar, ið vórðu hildnar á videofundi, eydnaðust væl eftir umstøðunum, vóru báðir ráðharrarnir samdir um at fara aftur til vanligu mannagongdina, at sendinevndirnar hittast á staðnum at samráðast, nú støðan við korona aftur loyvir hesum. Landsstýrismaðurin nýtti eisini høvið at greiða frá týdninginum av vaksandi handilssamstarvinum ímillum londini bæði. Í hesum sambandi varð tilgongdin at gera fríhandilsavtalu millum Føroyar og Euroasiatisku Búskaparsamgonguna (EaEU) umrødd. Avbjóðingar Í sambandi við vitjanina varð landsstýrismaðurin eisini boðin at luttaka á tveimum panelfundum, har bæði stjórnar- og vinnulívsumboð løgdu fram. Har aðrir røðarar vístu á stórar aliverkætlanir á landi, greiddi okkara landsstýrismaður frá, at í Føroyum verður heldur arbeitt fram ímóti at flyta alingina longur til havs. Í hesum sambandi vísti hann tó á, at eisini her eru stórar avbjóðingar, ið mugu viðgerast nærri–bæði í mun til ávirkan á fiskileiðir hjá heimaflotanum, umhvørvisárin og avbjóðingar av veðri. Henda framløgan var gjørd í samstarvi við Umhvørvis- og vinnumálaráðið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. september 2021 Havstovan skal hava nýggjan stjóra 64-ára gamli Eilif Gaard hevur boðað aðalstjóranum frá, at hann hevur ynski um at verða loystur úr starvinum-meira enn eitt og eitt hálvt ár fyri tíð Eilif Gaard sigur við dimma. fo, at verkætlanin við Jákup Sverra var ógvuliga týdningarmikil fyri hann (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Agnar Prestá Nú er greitt, at Havstova Føroya skjótt fær nýggjan stjóra. Hetta kemst av, at Eilif Gaard hevur biðið um at verða loystur úr starvinum. Hann varð í 2018 settur fyri fimm tey næstu árini, men fer úr starvinum nakað væl áðrenn 1. apríl 2023-helst um ársskiftið sigur hann við dimma. fo. Eilif Gaard, ið er doktari innan lívfrøði og hevur starvast hjá Havstovuni í 35 ár, fer at takast við gransking aftur, tá nýggjur stjóri hevur tikið við. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2021 Jóhanna Lava Køtlum er nýggj nevndarforkvinna í BankNordik Jógvan Jespersen er næstformaður Jóhanna Lava Køtlum (Mynd: Sea lice) SkrivaÐ: Sverri Egholm Nevndin í Banknordik hevur skipað seg av nýggjum við Jóhonnu Lava Køtlum sum nevndarforkvinnu, boðar bankin frá. Fiskaaling, og Jógvan Jespersen er stjóri í Felagnum Nótaskip. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. september 2021 Hans Jákup Langgaard tekur yvir á Bilasøluni Tann 1. oktober verður Hans Jákup Langgaard stjóri á Bilasøluni. Hann kemur úr stjórastarvi í Føroya Tele Hans Jákup Langgaard (Savnsmynd: Jens Kr. Hann hevur starvast hjá Føroya Tele í 15 ár. (Mynd: Bilasøla) Tað vóru Hendrik Egholm og Christian Nagata, sum í fjør keyptu Bilasøluna frá Gunnari Justinussen. Hendrik Egholm hevur sitið í stjórasessinum síðani tá. Maiken Olsen er 49 ára gomul, útbúgvin sjúkrarøktarfrøðingur, er Master í Klinisk Sjúkrarøkt og hevur diplom í leiðslu. Maiken Olsen hevur drúgvar starvsroyndir innan eldraøkið bæði í Danmark og Føroyum. Hon hevur eitt nú verið deildarleiðari og økisleiðari innan eldraøki í Sandoynni. Vegna Covid-19 støðuna var verjan á netinum. Próvdómarar vóru Sarah Semple, professari og deildarleiðari við Durham University (innanhýsis), og Neil Price, professari í fornfrøði við Uppsala Universitet (uttanhýsis). Verjan gekk væl og vardi umleið tveir tímar. Fyrsti vegleiðari hjá Ann Sølviu hevur verið Karen Milek, Dr. og lektari við Durham University, og annar vegleiðari hevur verið Mike Church, professari við Durham University. Uttanhýsis vegleiðari hevur verið Símun V. Arge, sáli, fornfrøðingur, ráðgevi og granskari á Tjóðsavninum. Verkætlanin er høvuðsfíggjað av Granskingarráðnum, Fugloyar Kommunu og Hvannasunds Kommunu. Seinni hevur hon tikið prógv sum orðblindalærari og sum serlærari. Alis hevur drúgvar undirvísingarligar royndir sum lærari, serlærari, og orðblindalærari. Hon hevur leiðsluroyndir bæði í skúlahøpi og innan tað privata. Talan er um eina nýggja fyritøku, ið Regin Thomsen eigur og fer at reka Regin er útbúgvin optometrist og hevur arbeitt sum optikari í høvuðsstaðnum seinastu tíggju árini. Heimasíðan hjá Sunda kommunu skrivar, at Regin er upprunaliga argjamaður men hevur búð í Sundalagnum í góð 13 ár. Regin Thomsen sigur við sunda. fo, at tað leingi hevur verið ein dreymur at seta á stovn egnan brilluhandil, og hann sær stórar møguleikgar í handilsøkinum við Streymin. Eitt nýggjari slagorð er, at“ alle har ret til vind i håret”. Tá ein gerst eldri verður longri millum bæði gongu- og súkklutúrarnar. Hetta avmarkar eisini sosiala umhvørvið, tí tey eldru verða meira og meira bundin til heim ella stovn. Øll, sum hava verið eystanfyri, hava roynt eina“ rickshaw”. Men nú hava hesar genialu elsúkklurnar frá“ Triobike Taxi” spjatt seg til fleiri kommunur í Danmark og í Noregi, og um dagarnar kom fyrsta súkklan til Havnar. Heilsu- og Umsorganartænastan hjá Tórshavnar kommunu sigur, at hon verður fyrst roynd á Lágargarði og so lænt út til aðrar stovnar, áðrenn støða verður til fleiri innkeyp. Hon hevur sterkan elmotor, so lætt er at súkkla. Fyrstur at royna súkkluna var Poul Djurhuus, meðan vitjunarvinurin Henrik Kølleskov traðkaði á pedalirnar. Poul hevur verið ein býarmynd í mong Harrans ár, men nú beinini vóru farin at svíkja og hann býr á Lágargarði, so var hetta heilt einastandandi. Ætlanin er nú, at bústovnar kunnu lána hesa súkkluna sínamillum, og verður hugskotið væl móttikið, so verða helst keyptar fleiri súkklur. Nevnast kann at enda, at Heilsu- og umsorganartænastan hevur sett tvey sokallað aktivitetsfólk í starv frá 1. oktober at rokna. Arbeiðsuppgáva teirra er í høvuðsheitinum at vera við til at geva fólki á eldrabústovnum eitt gott lív. Maeemo í Oslo hevur aftur tríggjar stjørnur, eftir at matstovan misti tær tá hon flutti bústað. Og nú er Noma í Keypmannahavn, sum í fleiri ár hevði heitið heimsins besta matstova, eisini heiðrað við trimum stjørnum hjá Michelin. -Eg var við at trúgva, at tað aldri fór at henda, segði høvuðskokkurin í Noma, René Redzepi, tá hetta varð avdúkað mánadagin á einum tiltaki í konssertsalinum Stavanger, hóast talan fyri tað mesta var um eitt tiltak, ið gekk fyri sseg á netinum. Tað er Kong Hans Kælder í Keypmannahavn. Hesar matstovur fingu sína fyrstu stjørnu. Onkrar av hesum hava fyrr hava eina stjørnu: Danmark: The Samuel, Keypmannahavn. Hesar matstovur fingu ein Michelin Bib Gourmand: Babette í Stockholm, Mineral í Malmö, anx í Aarhus, Møntergade, Silberbauers Bistro og Norrlyst, allar í Keypmannahavn og Fagn-Bistro í Tróndheimi. Hesar fingu ta grønu stjørnuna fyri burðardygd: Grön, Helsingfors, Maeemo, Oslo, Äng, Tvååker, Ark, Brace og Tèrra í Keypmannahavn, Domstic í Aarbus, Henne Kirkeby Kro í Henne og Lyst í Velje. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. september 2021 Smakktímin er aftur Kokkar stákast serliga fyri børnunum (Mynd: Smagens Time) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í 2019 fingu børnini høvi at fáa eina heilt serliga matuppliving, tá ið tvær matstovur á fyrsta sinni goymdu allar sessirnir til børnini. -Eins og fyrrárið reka vit foreldrini á dyr, og bjóða børnum at víðka matsjónarringin, tá ið dugnaligir kokkar spenna seg út, og gera eina leskiliga trírættaskrá burtur úr bestu rávørunum, ið fáast hesa árstíðina. Úti á matstovunum fáa ungu gestirnir eina matskrá við trimum rættum, sum kitla smakkleykirnar og forvitnið og víðka um matsjónarringin. Her fara børn og ung at smakka og lukta, flennna og spyrja, eta og tosa. Atgongumerki kunnu keypast á heimasíðuni madbillet. dk við tað at Smakktímin er ein partur av vælumtókta danska tiltakinum Smagens Dag. Og tiltøkini eru nógv umbiðin. Tað er longu útselt á etika, meðan tað (í skrivandi løtu) enn eru pláss á Barbaru. Hetta er ein fagnaður til alt tað góða, ið nærumhvørvið hevur at bjóða. Smakktímin (Smagens Time) er skipað av Melting Pot Foundation, sum síðan 2011 hevur arbeitt fyri at hækka lívsdygdina og bøta um framtíðamøguleikarnar hjá serliga børnum og ungum bæði í Danmark og í ávísum menningarlondum við virksemi, sum hevur mat, mathandverk og nýhugsan sum gjøgnumgangandi tátt. Yvirskotið frá Smakktímanum fer óskert til arbeiðið hjá Melting Pot grunninum. Mortan greiðir frá, at tað var ein gamal starvsfelagi, sum gav honum íblástur til at melda seg til blóðgeva. Og so fekk man eina øl aftaná, sigur Mortan flennandi. Mitt í 80-unum var tað vanligt, at blóðgevar fingu sær eina øl eftir blóðgávu. Gávan, sum Felagið Blóðgevi letur í hesum sambandi, er ein glasfuglur frá Mikkalina Glas. Fuglurin ímyndar eina pelikan, sum í fleiri londum er ímyndin av blóðgevagerninginum. Søgan sigur, at pelikanurin roytir fjarðarnar av sínum egna brósti til blóðið rennur, so veiku ungarnir kunnu styrkjast við at drekka tað. Ársins Róland fyri 2021 er latin Anniku S. Vang og Karin Jacobsen Vang fyri tað megnar arbeiði, tær hava gjørt í stríðnum fyri rættindunum hjá samkyndum foreldrum og teirra børnum. Tær eiga størsta heiðurin av, at hetta mál er á politisku dagskránni, og at løgtingið nú enn einaferð skal taka støðu til umstøður og rættindi hjá samkyndum foreldrum og børnum teirra. Í grundgevingini fyri heiðurin verður sagt soleiðis:” Hesin heiður fer til tvær kvinnur, sum øll í Føroyum kenna. Tit eru erligar og tora eisini at vísa, hvussu kensluborið hetta stríðið er fyri tykkum. Tit raka nakað í fólki, sum ger, at tað ikki ber til at taka frástøðu frá tykkum og tí, tit stríðast fyri. Hóast mótburð reisa tit tykkum altíð aftur. Ein stórur partur av Føroya fólki stuðlar tykkum, og tað er bert ein spurningur um tíð, áðrenn eisini lóggávan fer at rúma tykkum og børnum tykkara. Artan Eli og Ria Vón eru enn ov ung at skilja, hvussu einastandandi djarvar mammur, tey bæði hava. Men tá ið tey verða eldri, verða tey nakað errin og takksom. “ Kom bara inn, eg skal ikki gráta” er søgan hjá Jógvan Andriasi, um hvussu hann alt lívið, hevur drigist við og kent fylgjurnar av, at hann sum smádrongur bleiv sendur til Danmarkar á sjúkrahús fyri at fáa viðgerð fyri ein mjadnafeil. Jógvan Andrias fekk staðfest mjadnasjúkuna Calve Perthes tá hann var trý ára gamal og bleiv sendur til Danmarkar at fáa viðgerð á Refsnæs Kysthospital. Hann var heimanífrá í góð tvey og eitt hálvt ár, frá hann var trý til hann var seks ára gamal. Søga hansara er eisini søgan hjá øllum teimum mongu, sum á onkran hátt hava livað við og kent fylgjurnar av, at tey sjálvi, ella ein teirra, onki annað val høvdu, uttan at verða send av landinum. Søga hansara vendir sær eisini til tey ungu í dag, ið neyvan hava kunnleika til ella kunnu ímynda sær samfelagið og umstøðurnar, sum teirra foreldur, ommur og abbar, vuksu upp í. Í leikinum verður dentur lagdur á vónina, sum ongantíð fór frá lítla dronginum tá ringast stóð til. Hann ger ljóðeffektir, komponerar, syngur og spælir, soleiðis at tónleikurin gerst ein týðandi partur av søguni. Tórshavnar Kommuna og Bogi Andreassen, leiðari av Mentanargøtuni í Tórshavn, hava stuðlað verkætlanini við at lagt hølir til í venjingartíðini, og nú almennar sýningar verða. Leikrit: Ria Tórgarð Leikstjórn og pallsetan: Ria Tórgarð Leikari: Jógvan Andrias Joensen Tónleikari: Edvard Nyholm Debess Rædddarvenjingar og listarlig ráðgeving: Súsanna Tórgarð Plakat: Jón Sonni Jensen Framleiðsla: Rannvá Jónsdóttir Leikurin varð frumsýndur í Auluni í Finsen í Havn mikudagin. Nú eru tey komin so langt áleiðis við verkætlanini, at tíðin er búgvin til at fáa nýggja tónleikin hjá Einangran út í heim. Tá danska samfelagið lat aftur 13. marts 2020, endaðu Heiðrikur á Heygum og Lea Kampmann í somu íbúð í Keypmannahavn, har tey fóru í sjálvboðið sóttarhald. Innan leingi fingu tey hugskotið at gera livestream konsertir á Facebook og Instagram. Í novembur 2020 gav Einangran fyrstu EP-útgávu sína út. EP‘ in var væl umtókt, og til FMA 2021 fekk Einangran virðislønina fyri Ársins sang við lagnum, Kanska. Góða móttøkan av fyrstu útgávuni gav Einangran hugin at skriva nýggj løg til heildarútgávu. Hetta er hátíðardagur í bygdini og samstundis er hetta byrjanin uppá heystfjøllini. Í ár eru seks veðrar at taka, skrivar staksnevndin í tíðindaskrivi. Avmarkað luttøka er til túrin. Um ein ætlar at keypa sær ein livandi seyð, er eisini møguleiki at fáa seyðin flettan. Har eru fleiri, sum standa klárir at fletta eftir uppboðssøluna, skrivar staksnevndin. Bygdarhúsið skipar eisini fyri ymiskum í sambandi við dagin. Fyrsta dagin fer leiðarin í Arbeiderpartiet, Jonas Gahr Støre, at skipa stjórn saman við Senterpartiet og Sosialistisk Venstreparti. Sostatt hava nú øll tey fimm stóru Norðurlondini sosialdemokratiskar stjórnir. Harvið er tað bara landsstýrini í Føroyum og Álandi, sum hava borgarligar politikarar sum stjórnarleiðarar. Og í Íslandi stendur vinstravenda Katrín Jakobsdóttir úr flokkinum Vinstri Grænu á odda fyri eini breiðari stjórn saman við borgarligu flokkunum Framsóknarflokkinum og Sjálvstæðisflokkinum. Í Grønlandi situr Múte B. Egede úr vinstravenda flokkinum IA í formanssessinum saman við Parti Naleraq, stuðlað av Atassut. Í Álandi hava tey–eins og í Føroyum–eina mið-høgra stjórn undir leiðslu av Veroniku Thörnroos frá Åländska Centren, stuðlað av Moderat Samling för Åland, Obunden Samling og Hållbart Initiativ. Vit hava bíðað, vit hava vónað og vit hava arbeitt hart. Og nú kunnu vit endiliga siga: Vit megnaðu tað, segði hann sambært blaðnum VG. Tá 95 prosent av atkvøðunum vóru taldar upp var greitt, at tað er meiriluti fyri teimum reyðgrønu flokkunum í norska stórtinginum. Vit vilja broyta Noreg–og heimin, legði hann afturat. Stór frøi í Arbeiderpartiet, tá úrslitið gjørdist greitt í gjárkvøldið (Mynd: EPA) Arbeiðaraflokkurin gekk aftur Fyribils úrslitini vístu, at Arbeiderpartiet kann skipa stjórn saman við miðflokkinum Sentarpartiet og Sosialistisk Venstreparti. Sostatt slepst undan at taka teir meira víðgongdu flokkarnar Rødt og Miljøpartiet De Grønne við. 26,4 prosent er eitt prosentstig færri enn á valinum fyri fýra árum síðani. Høyre og Fremskrittspartiet taptu stórt Konservativi flokkurin hjá Ernu Solbjerg, Høyre, gekk tó meira aftur. 20,5 prosent er 4,6 prosentstig færri enn seinast. 4,7 prosent og eina framgongd á 2,3 prosentstig og ein tvífalding. Flokkurin, sum frammanundan hevði eitt umboð á stórtingi hevur nú átta. Stóru tapararnir eru Høyre og Fremskrittspartiet. Avtalan tryggjar tvær milliónir dollarar um árið til økt samstarv, sum skal koma Grønlandi til góðar, skrivar KNR. Tilsamans er talan um eina avtalu upp á 10 milliónir dollarar. Talan er um pengar, sum koma frá amerikanska menningarstovninum USAID, United State Agency for International Developement. Í apríl í fjør oyramerkti USA 12,1 milliónir dollarar til verkætlanir, ið skulu styrkja samstarvið. Í juli í ár kundi amerikanski konsulin í Nuuk, Joanis Simon, fortelja grønlendska kringvarpinum, at amerikanska kongressin hevði sett pengar av til verkætlanir, til at styrkja bondini millum USA og Grønland. Talan var um 10,4 milliónir dollarar. Fyri at sleppa at stilla upp, skal flokkurin hava í minsta lagi 20.182 undirskriftir, og hesum kom flokkurin á mál við í vikuni. Nú kunnu Moderaterne søkja um at sleppa at stilla upp til valið, og tá danska innlendismálaráðið hevur kannað allar undirskriftirnar, verður boðað frá, um flokkurin hevur fingið endaligu góðkenningina. Hetta verður væntandi greitt innan fáar vikur. Í apríl boðaði fyrrverandi danski forsætisráðharrin frá, at hann fór at stovna nýggjan politiskan flokk, og í juni byrjaði hann at savna veljaraundirskriftir. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2021 Bretska stjórnin umskipað Liss Truss verður nýggj uttanríkisráðkvinna fyri Dominic Raab, ið nú verður løgmálaráðharri og varaforsætisráðharri Lis Truss á veg út úr 10 Downing Street í dag (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Bretski forsætisráðharrin, Boris Johson, hevur umskipa stjórn sína. Núverandi uttanríkisráðharrin, Dominic Raab, verður løgmálaráðharri og samstundis nýggjur varaforsætisráðharri, skrivaði BBC í vikuni. Trupult var at fáa samband við uttanríkisráðharran, og tað varð víst á, at hann ikki sjálvur var førur fyri at taka avgerðir ella halda seg kunnugan við hvat fór fram. Fleiri týðandi ráðharrar í stjórnini hjá Johnson verða fluttir ella skiftir út. Við umskipanini roynir Johnson at seta sjóneykuna á stríðið fyri at skapa betri livikor eftir farsóttina, sum hevur gjørt stjórnina veikari. Stjórnarkeldur siga, sambært Ritzau, at Johnson hevur tilnevnt nýggjar ráðharrar og -kvinnur, hvørs styrki er at fremja nýskipanir og semju í Bretlandi. Fleiri ráðharrar og -kvinnur gingu út og inn úr 10 Downing Street í London mikudagin. Her er tað Dominic Raab, sum nú verður løgmálaráðharri (Mynd: EPA) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2021 Talið á døgum við ógvusligum hita tvífaldað síðan 80 ini Seinastu áratíggjuni er tað komið oftari og oftari fyri, at hitin er farin uppá 50 hitastig (Savnsmynd: Shutterstock) SkrivaÐ: Árliga talið á døgum við ógvusligum hita, sum kemur upp á 50 hitastig ella meira, er tvífaldað síðan 1980 ini. Í tíðarskeiðnum 2010 til 2019 var talið komið upp á 26 dagar. Í sama tíðarskeiði øktist árliga talið á døgum við yvir 45 hitastigum eisini við tveimum vikum. –Hetta er 100 prosent orsakað lívrunnum brennievni, sigur Friedrike Otto, stjóri fyri Environmental Change Institute, University of Oxford. Evropeiska veðurlagstænastan sigur, at juli 2021 var triðheitasti mánaðurin, sum nakrantíð er skrásettur í heiminum. Tað er tó einki óvanligt í, at munur er millum veðurmátingar hjá ymsu stovnunum. Fráboðanin frá Noaa kemur stutt eftir, at ST almannakunngjørdi eina nýggja veðurlagsfrágreiðing. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. september 2021 41 Leygardagur 18. september 2021 Fyrsti rúmdartúrur uttan astronautar umborð SpaceX sendi nýggja rakett út í rúmdina hósnáttina SkrivaÐ: Tá SpaceX rúmdarverkætlanin hjá Elon Musk hósnáttina sendi upp enn eina rakett út í rúmdina, var hetta fyrstu ferð nakrantíð, at eitt mannað rúmdarfar varð sent avstað uttan ein útlærdan astronaut umborð. Væleydnaða útskjótingin fór fram á Kennady Space Center hjá Nasa í Florida. Tað er 38 ára gamli ríkmaðurin, Jared Isaacman, sum fíggjar túrin, ið hevur fingið heitið Inspiration 4. Í trý samdøgur skulu tey sveima í ringrás um jørðina í rúmdarhylkinum Dragon, har tey skulu gera ymsar royndir. Men tey fáa eisini høvi at njóta útsýni yvir jørðina gjøgnum serliga rútin í rúmdarhylkinum, skrivar CNN. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2021 Jeff Bridges var deyðanum nær orsaka av korona Stríðist við krabbameini, men tað er onki í mun til stríðið hann hevði við covid-19 (Mynd: EPA) SkrivaÐ: 71 ára gamli Hollywood-sjónleikarin, Jeff Bridges, var deyðanum nær, tá hann fyrr í ár varð smittaður við korona. ð Tað skrivar hann sjálvur í eini dagføring á heimasíðu síni. Eftirfylgjandi mátti hann vera fimm vikur á sjúkrahúsi, tí“ órinsverjan varð skotin í senk av kemoviðgerðini”, skrivar hann. -Dansur mín við covid-19 fær mína mína sjúkugongd við krabbameini at líkjast einum spæli, sigur oscarvinnandi sjónleikarin. Jeff Bridges skrivar ikki nær hann var smittaður við virussinum. Henda upplivingin hevur givið mær eina gávu–lívið er stutt og vakurt, skrivar Jeff Bridges. Hann hevur eina langa starvsleið, sum sjónleikari. Longu sum barn spældi hann við í sjónvarpsrøðini“ Sea Hunt” saman við pápa sínum, Lloyd Bridges, og beiggja sínum, Beau Bridges. Flogførini raktu World Trade Center í New York City, og amerikanska verjumálaráðið, Pentagon í Virginia, og eitt datt niður á eina mørk í Pennsylvania á veg til Washington D. C. 2.753 persónar lótu lív í álopinum á World Trade Center, og 20 ár seinni eru yvir 1.000 av ofrunum framvegis saknaði. Rættarlæknar í New York City arbeiða nevniliga framvegis við at eyðmerkja 1.106 av ofrunum, sum mann ongantíð hevur funnið. 22.000 kropslutir eru kannaðir, eftir at hesir eru funnir á vanlukkustaðnum. –Tilgongdin er drúgv, so tá vit finna eitt "match", gevur tað toyminum nýggja orku, sigur Mark Desire. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. september 2021 Borgarstjórin í Paris bjóðar seg fram sum forsetavalevni Anne Hidalgo er ein teirra, ið fer at bjóða Emmanuel Macron av á forsetavalinum komandi ár–Hetta eru álvarsamar tíðir, og fyri at geva fólkinum vón, havi eg tikið avgerð um at stilla upp sum valevni til franska forsetavalið, sigur 62 ára gamla Hidalgo. Í 2014 gjørdist hon fyrsti kvinnuligi borgarstjórin í Paris, og hevur hon staðið á odda fyri býnum gjøgnum fleiri kreppur: Bataclan-álopið í 2015, mótmælini hjá Gulu Vestunum, og eldurin í Notre Dame. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. september 2021 Frá Faroe Petroleum til Longboat–bora nú í Barentshavi Hóast føroyska oljufelagið Faroe Petroleum í dag er søga, so hava fyrrverandi oddamenninir ikki lagt árarnar inn Fyrrverandi Faroe Petroleum fólk royna nú eydnuna í Barentshavinum við risa boripalli SkrivaÐ: Tvørturímóti–undir nýggja Víkinga-heitinum“ Longboat Energy” hava teir nú sett borin í undirgrundina í Barentshavinum. Helst hava fleiri føroyskir íleggjarar frá Faroe Petroleum tíðini–umframt stovnaran og stjóran Graham Stewart–sett sítt álit á nýggja oljufelagið, sum nú roynir eyduna í Barentshavinum. Eftir at hava keypt upp fleiri loyvi á norska landgrunninum er Longboat Energy nú fyri fyrstu ferð við í eini boring á Rødhette leitimiðinum í Barentshavinum saman við norska Vår Energy. Við sær hava teir umframt íløgupening eisini drúgvar royndir og vitan frá tíðini, tá Faroe Petroleum var eitt sera virkið felag í bæði Norra og Bretlandi og sum kláraði seg sera væl á flestu økjum. Hesin fyrsti brunnurin hjá felagnum fer at taka upp til seks vikur. Vår Energy er fyristøðufelag og brúkar pallin Scarabeo 8 til boringina. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. september 2021 Oljueftirspurningur veksur nú fleiri verða vaksinerað Sohvørt fleiri og fleiri fólk verða vaksinerað móti covid 19, so veksur eftirspurningurin eftir olju SkrivaÐ: Altjóða Orkustovnurin IEA roknar við, at eftirspurningurin eftir olju og gassi fer at taka eitt dik á seg í oktober, tá vaksinan móti korona av álvara hevur fingið fastatøkur kring heimin, skrivar The Times. Eftirspurningurin er minkaður seinastu tríggjar mánaðirnar orsakað av vøkstrinum av koronasmittaðum serstakliga í Asia, men tekin eru nú til, at smittan er við at minka. IEA roknar við, at eftirspurningurin fer at vaksa við 1,6 mió. tunnur um dagin í fjør, sum fekk oljuprísin at kava. Men síðani eru prísirnir aftur farnir at hækka serstakliga eftir, at Opec + londini avmarkaðu sína framleiðslu. IEA væntar, at eftirspurningurin fer at hækka við 5,2 mió. tunnur tvs. næstan tað sama sum undan koronasóttini. Oljuprísurin er í løtuni uppá 74 dollarar. Orsøkin til at gassleiðingin hevur verið og er umstrídd framvegis er tann, at við henni kann Evropa gerast uppaftur meira bundið at orku úr Russlandi í framtíðini. Tvs. at henda støðan kann gerast vandamikil fyri ikki bara orkutrygdina í Evropa men eisini geopolitisku støðuna, har man ímyndar sær, at ein Putin kann skrúva fyri gassinum, tá hann heldur tað ráðiligt fyri at tæna egnum russiskum áhugamálum. Men hann gjørdi samtíðis greitt, at um Russland vísti minsta tekin til at vilja brúka gassleiðingina politiskt, so fór tað at fáa álvarsligar fylgjur. Enn ein spurningur, sum oftani verður tikin fram í sambandi við gassleiðingina, er støðan hjá Ukraina, ið leingi hevur verið bundið at russiskum gassi, men har russar vitandi hava brúkt gassið, sum verður flutt gjøgnum gassleiðing í Ukraina, til at leggja trýst á landið, tí tað vil nærkast NATO. Nýggja Nord Stream 2 leiðingin fer uttan um Ukraina. Ætlanir eru at byggja eina nýggja LNG verksmiðju eisini, sum eisini skal flyta gass til Evropa. At russiska gassið hevur týdning fyri evropeiska marknaðin sást nú um dagarnar, tá tað kom fram, at stór óvissa var um, nær nýggja gassleiðingin verður tikin í brúk. Meðan eygleiðarar hava víst á oktober hevur Putin forseti fyrr víst á, at tað verður helst ikki fyrr enn síðst í hesum árinum. At tað ber til hjá Russlandi at byggja út undirstøðukervið enn meira kemst av, at Russland kann framleiða so mikið nógv gass, at flutningurin longu leiðina til marknaðin kortini er lønandi. Og Evropa hungrar eftir gassi, ikki minst undir grøna orkuskiftinum, nú gass verður brúkt ístaðin fyri olju og kol, har hetta ber til. Nógvar eru viðmerkingarnar í altjóða miðlunum-fyri og ímóti-nýggju gassleiðingini, tí hon fer at gera Evropa meira bundið at Russlandi. Eftir ein landsliðssteðg varð fult umfar leikt farna vikuskiftið. Á Eiði var spennandi dystur í niðurflytingarstríðnum, har ÍF var á vitjan hjá sundalagsmonnum. EB/Streymur lá undan dystinum á áttanda plássi við trimum stigum frammanfyri ÍF á níggjunda plássi. Sundalagsmenn vunnu harvið avgerandi dystin, og lyfta seg upp á eitt deilt sjeynda pláss saman við B68 við 19 stigum. Hjá ÍF, sum nú hevur seks stig upp til B68 og EB/Streym, sær sera trupult út. Í Trongisvági og á Toftum vunnu Víkingur og KÍ stórsigrar ímóti ávikavist TB og B68. Nú eru tær báðar úttiknar til A-landsliðið, og tað er Lív B. Zachariassen eisini Hópurin líkist tí, sum var í juni, men nakrar broytingar eru, og millum annað eru fleiri heilt ungir leikarar við, og hópurin er sum heild ungur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2021 H71 legði frá landi við sigri Steypavinnararnir vunnu við fýra málum á Kyndli í gjárkvøldið Peter Krogh, her í steypafinaluni í februar, skoraði fimm mál í Høllini á Hálsi (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Agnar Prestá Í vikuskiftinum fóru bestu deildirnar hjá kvinnum og monnum í gongd. Tað var 1-7, tá tíggju minuttir vóru leiktir, og tað gjørdist ongantíð veruliga spennandi. H71 var á odda við fýra málum í steðginum, og munurin var fýra mál í steðginum og eisini, tá seinasta bríksl ljóðaði. Kristoffur Bjørgvin hjá Kyndli gjørdist toppskjútti í dystinum við átta málum. Jóhan á Plógv hevur undirskrivað ein trý-ára sáttmála, ið er galdandi frá juni 2022 Jóhan á Plógv Hansen byrjaði sína hondbóltsleið í Høllini á Hálsi, har hann her spælir venjingardyst móti føroyska A-landsliðnum við Bjerringbro-Silkeborg, ið er felagið, har vongurin veruliga staðfest seg í Danmark (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Mánadagin 6. september boðaði Lasse Svan frá, at hann við kappingarlok støðgar sína yrkisleið. Nú 38-ára gamli høgri vongurin hevur vunnið alt, sum vinnast kann, síðani hann kom til Flensburg í 2008, og tað hevur hann eisini á danska landsliðnum, har Svan er nummar fimm á listanum yvir teir við flest landsdystum. Seinastu árini hevur Jóhan á Plógv Hansen kappast við sera roynda Hans Lindberg um at vera næsti maður aftanfyri Svan. Felagið úr Norðurtýsklandi er endað í topp-trý í Bundesliguni á hvørjum ári, um vit hyggja eftir teimum seinastu tíggju. Flensburg-Handewitt hevur síðani stovnanina fyri 30 árum síðai havt nógvar stórspælarar í hópinum-serliga skandinaviskar. Fegnast um at hava funniðavloysaran Á sg-flensburg. handewitt. de verður millum annað skrivað um Jóhan, at hann spældi í Kyndli frá hann var fýra, til hann var 16, tá leiðin gekk til akademii í Skanderborg í Danmark. -Við hansara teknisku og mentalu styrkum verður hann ein fongur fyri okkum, og vit fegnast um at hava fingið fatur á honum, sigur ítróttarstjórin Dierk Schmäschke, ið leggur afturat, at hann hóskar væl inn í siðvenjuni við donskum landsliðsleikarum á vongplássunum (Umframt Lasse Svan, hava millum annað Christian Hjermind, Anders Eggert og Lars Christiansen umboðað felagið. red) Fyri Jóhan er talan um ein dreym og eitt ynski, ið gerst til veruleika, og hann gleðir seg at spæla frammanfyri áskoðarunum í Flensburg, sigur hann við heimasíðuna. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. september 2021 Føroyskir vektlyftarar kappast um DM-heiðursmerkir um vikuskiftið Seks føroyskir vektlyftarar, tvær kvinnur og fýra menn, luttaka hetta vikuskiftið í DM, donsku meistarastevnuni á Østerbro í Keypmannahavn Leif á Bøgarði á Føroyaleikum í summar SkrivaÐ: Tíðindaskriv Seks føroyskir vektlyftarar, tvær kvinnur og fýra menn, luttaka leygar- og sunnudagin í DM, donsku meistarastevnuni á Østerbro í Keypmannahavn. Stroymingslóðir og vegleiðandi byrjunartíðir hjá føroysku luttakarunum verða at síggja á facebook hjá Føroya Styrkisambandi ella www. styrkisamband. fo kappingardagin. Frá kapping í Spania fyrr í ár. Anna Kristina Niclasen, Pól Hendrikur Andreasen, Maibrit Reynheim Petersen. Í venjingini fram til DM hevur Niels Áki, sum við sínum 19 árum er yngsti føroyski lyftarin, økt heilt fitt um sínar lyftivektir. 26 ára gamli Pól Hendrikur Andreasen, sum lyftir í 73 kilo flokkinum, verður mettur at vera heilt frammi í oddinum, tá um lyftiteknikk umræður, og vónirnar eru góðar. Maibrit Reynheim Petersen og Anna Kristina Niclasen umboða føroysku kvinnurnar í kappingini. Anna Kristina Niclasen stoytti sum fyrsti føroyskari kvinnuligi vektlyftari 100 kilo upp um høvd. Hon hevur drigist við smáskaðar, men er kortini væl fyri. Hon lyftir antin í 64 ella 71 kg flokkinum. Sofus er tann tyngsti vektlyftarin av hesum seks. Hann er er fyrrverandi svimjari og fæst eisini við rógving. Sofus er nýliga ryktur upp í hendan vektflokkin og er uttan iva ein framtíðar vektlyftari. Kappast var í fimm bólkum eftir aldri. Tvey umboð fyri hvørt av londunum vóru í hvørjum aldursflokki. Av hinum føroysku telvarunum bragdaði eisini hjá Jón í Horni Nielsen úr Sandavágs Talvfelag í bólki B. Hann var styrkismettur nummar átta, men endaði nummar fimm við 3½ stigum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. september 2021 Klárt at spæla á Niðara vølli Nú hevur Gundadalur aftur tríggjar fullar fótbóltsvallir at spæla og venja á (Mynd: Tórshavnar kommuna) SkrivaÐ: Eftir bert at hava verið hálvur meðan stóra útbyggingin av Tórsvølli er farin fram, er nú aftur møguligt at spæla dyst á fullum vølli á Niðara vølli í Gundadali í Havn. Mikudagin varð eitt lítið hátíðarhald á vøllinum í sambandi við, at arbeiði at leggja nýtt graslíki á vøllin er liðugt. Undirlagið er umvælt og gjørt av nýggjum, stoytdoyvingarlagið er nýtt og graslíkið er nýtt–sama slag sum á Ovara vølli og á Tórsvølli. Spf. HJ Asfalt hevur gjørt asfaltarbeiðið, slírar til stengurnar og onnur arbeiði er gjørt av Spf. 3S, meðan ábøturnar á brunnarnar er gjørt av rakstrardeildini hjá kommununi. Ítróttarfeløg kundu søkja um stuðul fyri mistar inntøkur sambært“ Reglugerðini fyri stuðul til mistar inntøkur í sambandi við COVID-19-hjálparpakki 2”, tí tiltøk vóru avlýst ella nógv avmarkað sum ein avleiðing av almennu covid-19 tilmælunum. 49 felagsskapir søktu um íalt 5,7 milliónir krónur. Sambært reglugerðini høvdu 45 felagsskapir rætt til stuðul á samanlagt umleið 3,9 milliónir.

Tólv føroyskar fyritøkur ganga á odda innan burðardygd SíÐa 11 Størsta skip á Árnafirði SíÐa 6 Sambandsflokkurin aftur taparin í veljarakanning SíÐa 2 Norðurlendskur heiður til filmin“ Skál” SíÐa 26 TB fær kvinnuligan venjara restina av kappingarárinum SíÐa 43 Minningarorð um Dánjal av Rana SíÐa 56 1 Leygardagur 25. september 2021 Góðan lesihug og gott Vikuskifti Nýggj útgáva hvønn leygarmorgun kl. 7 Oddagrein Nú er skjótt nóg mikið Tað gongur strilti hjá myndugleikum og koronaráðgevum at sannføra tey seinastu av landsins borgarum, um at verða koppsett móti korona-virusinum, sum hevur lagt sín ófrættakenda doyvara á alt virksemið bæði her á landi og kring allan jarðarknøttin hetta seinasta hálvtannað árið. Tað vísir seg, at tað eru ikki øll, ið vilja lata seg koppseta. Helst er tað komið óvart á myndugleikarnar, at talið á ivandi mótvegis koppsetingarætlanini var so stórt, sum tað nú vísir seg at vera. Kortini halda koppsetingarliðini fram í síni ótroyttiligu herferð fyri at uppfylla málið um floksórin, sum myndugleikarnir hava sett sær fyri. Fyri fáum mánaðum síðani kundu vit øsa okkum um fólk, sum royndu at troðka seg framum í bíðirøðini–nú fer koppsetingarliðið út at leita eftir fólki, sum vilja lata seg prikast. Í dag gongur leiðin í handilsmiðstøðina SMS í Havn. Tíðin er skjótt komin, har vit fara at eftirmeta hvussu væl herferðin er eydnast. Og tað er ein staðfesting, at vit als ikki eru millum tey raskastu, tá tað kemur til at koppseta borgararnar. Leingi lógu vit framman fyri eitt nú Danmark, men so er ikki meira. Í gjár vísti uppgerðin, at 67,2 prosent av fólkinum eru liðugt koppsett. Í Danmark var tað um 74 prosent, altso er Danmark nógv nærri setta málinum um floksórin. Men tá hugsað verður um, at næstan 13 prosent av fólkinum eru børn undir 12 ár, sum ikki (enn) skulu koppsetast, so er føroyska talið tó rættiliga“ pent”. Og spurningurin er, um vit ikki skjótt eru komin til tað punktið, tá“ nokk er nokk”. Punktið, tá heilsumyndugleikarnir fara at taka tað meira við ró, og ásanna, at tað ikki eru øll, sum vilja koppsetast, fyri ístaðin at skifta gear og flyta koppsetingarætlanina yvir á tað støðið, sum sigur, at nú eru tað bara tey, ið vilja, sum verða koppsett. Tí tað er eitt persónligt val at verða koppsett/ur. Onkur eru, sum ikki trúgva ætlanini, onkur óttast hjáárin, onkur eru kanska, ið ræðast nálina, og so eru tað tey–‘ freeriders’ verða tey vistnokk kallað altjóða–sum bara bíða og lata hini gera tað. Fremsta umboð fyri henda bólk, er jú einasta medisinska serfrøðin í sjálvum landsstýrinum. Hevði hetta landsstýrisumboðið fylgt egna tilmæli landstýrisins, ella tagt við síni persónligu áskoðan til koppsetingarætlanina, so hevði okkara koppsetingartal–sjálvandi–verið nógv tættari órinsmálinum enn tað nú er. Tá byrjað varð at koppseta, var tað fyri at verja okkara eldru og veiku. Nú eru tey koppsett, og nógv færri eru deyð av umfarssjúku undir koronatíðini enn nakrantíð fyrr. Sjúkrahúsverkið verður heyvan heldur plágað við ov nógvum covid-19 sjúklingum, tá tað nú eru fýra út av fimm vaksnum føroyingum, ið eru koppsettir. Skulu vit ikki støðga hesi øðini við at fara út á geilar og stræti og evangelisera fyri einum koppsetingarevni og samstundis skerja frælsið hjá fleiri hundrað fólkum, tí tey hava staðið ov nær einum smittaðum? Harragud, vit eru jú koppsett, og tey, sum ikki eru, ja, tey eru sjálvi úti um tað–tey hava fingið tilboðið. (rættað 27.09 kl. 13.10: Talið á smittaðum yvir 12 ár í Danmark) SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 9198 Lisnar síður: 43924 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 Sambandsflokkurin aftur taparin í veljarakanning Samgongan hevði ikki fingið meiriluta um val var í dag, sambært veljarakanning Bárður á Steig Nielsen, løgmaður (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Enn einaferð verður Sambandsflokkurin útnevndur sum stóri taparin í einari Spyr. fo veljarakanning. Hesaferð er tað ein kanning, sum Sosialurin kunngerð í blaðnum hesa vikuna. Í kanningini sum er gjørd fríggjadagin, hevur Sambandsflokkurin eina afturgongd upp á 7 prosent stig í mun til valið í 2019. Tað gevur fimm tingsessir í mun til sjey í dag. Enn einaferð er tað Javnaðarflokkurin, sum hevði fingið eitt gott val, um Føroya fólk skuldu atkvøtt í dag. Sambært kanningini fær flokkurin 30,5 prosent av atkvøðunum og gongur 8,3 prosentstig fram í mun til løgtingsvalið í 2019. Javnaðarflokkurin hevði fingið tíggju tingsessir um val var í dag. Tjóðveldi stendur í stað, og teir báðir smáu flokkarnir Framsókn og Miðflokkurin ganga fram í prosentum, men halda fast við teir báðar tingessirnar, flokkarnir hava. Sjálvstýri hevði ikki komið inn um tinggáttina, sambært kanningini, sum er kunngjørd í Sosialinum. Samgongan hevði sostatt mist meirilutan í tinginum, og hevði bara fingið 15 tingsessir. Spyr. fo-kanning 17. september 2021 Fólkaflokkurin 22,6 prosent, 8 tinglimir (8 tinglimir í dag) Sambandsflokkurin 13,3 prosent, 5 tinglimir (7 tinglimir í dag) Javnaðarflokkurin 30,5 prosent, 10 tinglimir (7 tinglimir í dag) Sjálvstýri 1,7 prosent, 0 tinglimir (1 tinglim í dag) Tjóðveldi 18,1 prosent, 6 tinglimir (6 tinglimir í dag) Framsókn 7,0 prosent, 2 tinglimir (2 tinglimir í dag) Miðflokkurin 6,8 prosent, 2 tinglimir (2 tinglimir í dag) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. september 2021 3 Feigdarboð í útlegd Søgan um ein sorgardag fyri 51 árum síðani–og um eitt einastandandi bjargingaravrik, tá ið Fokkker Friendship-flogfar datt niður í Mykinesi SkrivaÐ: Í 1970 lá eg–14 ára gamal–drúgt skeið á Ríkissjúkrahúsinum, frá seint á sumri og langt út á heystið. Ongantíð gloymi eg feigdardagin 26. septembur hetta árið: Eg sat í køkinum á TG 1, sum deildin á Tagensvej æt, og prátaði við eina sjúkrasystir, tá ið danska radioavísin bar tíðindini um, at flogfarið hjá SAS-Icelandair hevði rent á Knúk í Mykinesi og var dottið niður. Í bløðunum síggi eg, at flogfarið var ætlað at seta seg kl. 10.40 og at vanlukkan hendi um 11-tíðina. Eg minnist ikki, nær á degnum DR bar tíðindini, men eg minnist skelkin og hvussu óveruligt hetta kendist. Dottið niður á fjøllunum Flogfarið, eitt Fokker F-27 Friendship 300, kom úr Bergen hendan leygarmorgunin. Umborð vóru 30 ferðafólk, tveir flogskiparar og tvær flogternur. Stutt fyri kl. 10.40 misti flogvøllurin sambandið við flogfarið, og skip og bátar vórðu biðin um at hyggja eftir, um tað var dottið niður á sjónum. Um middagsleitið komu ófrættatíðindi úr Mykinesi: Trý av ferðafólkunum vóru komin til bygdina og høvdu sagt frá, at flogfarið var dottið niður á fjøllunum. Eitt av hesum ferðafólkunum var Poul Grunnveit úr Haldarsvík. Í Dimmalætting 29. sept. greiðir hann m. a. soleiðis frá: Stórt bjargingartiltak“ Alt hendi so knappligt. Flogfarið stoytti seg fyrst eitt sindur niður í tokuna, so knappliga speedaði flogskiparin upp. Við eitt merktu vit, at fremsti parturin rakti eitt fjall. [Flog-] farið varð líka sum kastað upp í luftina og fór niðan eftir fjallinum og brotnaði í tríggjar partar”. Sjálvur sat Poul í mittasta partinum av flogfarinum, beint aftan fyri, har tað brotnaði, og varð slongdur út gjøgnum brotið. Eftir at hava gingið í umleið ein tíma, komu tey trý ferðafólkini til bygdina. Allir menn í bygdini fóru beinanvegin niðan á vanlukkustaðið, og stórt bjargingartiltak varð sett í verk. Hvidbjørnen, Tejsten og Smyril fóru vestur við læknum og sjúkrasystrum, og bátar fóru úr Sørvági við vágalækna og staðkendum monnum, eins og bátur kom við vestmannalækna. Drigin upp á vallingina í línu Tað var tó ikki sum at siga tað, at koma í land í Mykinesi. Vindurin var 11-14 m/s og ólagaligt sjóvarfall, so lendingin kundi ikki nýtast. Í staðin var farið undir Byrgi, har tað var ólagaligt at koma upp á land og høgt upp á vallingina, greiddi Leon Joensen frá í somu Dimmalætting. Havast skal í huga, at mong–helst tey flestu–ikki vóru von at ganga í brattlendi. Leon Joensen greiddi frá, at bara teir kendastu kundu leypa upp á land. Teir kluvu so niðan á vallingina 10 favnar omanfyri, og loraðu so línu niður til hini. Hjálparfólkini vórðu so send til gongu í bólkum, hvør undir leiðslu av einum staðkendum manni, niðan á Knúk, og tók hetta um trý korter. “ Øll vóru einastandandi” Ein av teimum, sum var í fyrsta bólkinum, sum kom á land undir Byrgi, var læknin umborð á sjóverjuskipinum Hvidbjørnen, 32 ára gamli Mogens Djernes (1938-1996). Í Sosialinum 30. septembur sigur hann soleiðis frá:” Nakrir smábátar lógu undir oynni og tað var eydnast teimum at seta nakrar fáar staðkendar menn í land–og var hetta ein lukka fyri okkum, sum als ikki eru vanir at klúgva í bakka. //Vit vórðu heysaðir einar 20 metrar upp og fóru so til gongu–eini 8-10 mans vóru vit”. Sosialurin skrivar eisini, at” Mogens Djernes sigur annars, at tað var undrunarvert at síggja og uppliva, hvussu íðin og djørv bjargingarmanningin arbeiddi. Hann tekur til teir staðkendu mykinesmenn og seyrvingar, sum vóru heilt einastandandi–ja, í heila tikið øll, sum luttóku í arbeiðnum, ikki minst sjúkrasystrarnar”. Eisini verður tikið til, at bygdarfólkið í Mykinesi hýsti 60-70 fólkum hetta samdøgrið. Bjargingarfólk viltust Alt gekk ikki eftir vild undir truplu umstøðunum. Blaðið 14. Sept. frá 30. septembur skrivar, at í einum av bólkunum høvdu tey ikki gáað um, at tey ikki høvdu nakran staðkendan í bólkinum, og tey viltust. Tey 11 fólkini funnu sær skýli í einum seyðahúsi. Manningin á Hvidbjørnen sá ljós frá eini lummalykt og fekk boð til Mykinesar. Haðani fóru menn at leita og komu fram á fólkini klokkan 2 á nátt. Summi teirra vóru illa á holdi komin. Mogens Djernes greiddi í sama Sosiali frá, at tá ið tey komu á vanlukkustaðið, vóru øll farin til gongu, sum ganga kundu. Á staðnum lógu tey deyðu og eini 6-8 løstað. Danski læknin metti, at tey, ið høvdu latið lív, vóru deyð uppá staðið. Trý vóru illa løstað, og eini 5-6 onnur høvdu fingið álvarsligar skaðar. Fingust ikki av oynni Ein stórur trupulleiki var, at tey løstaðu og skaddu fólkini fingust ikki av oynni: tað var tjúkt í mjørka, so flúgvandi var ikki við tyrlu ella’ helikoptara’, sum tá varð sagt og skrivað. Dimmalætting skrivar, at tyrlan hjá sjóverjuskipinum royndi fleiri ferðir at fara upp, men komin 20 metrar upp, sá manningin ikki land undir sær. Morgunin eftir var framvegis kavtroðið í mjørka, men tað klárnaði, tá ið tað lýsti fyri degi. Umleið klokkan átta um morgunin lendi tyrlan í Mykinesi, og tey trý mest løstaðu vóru flutt á Landssjúkrahúsið–knapt samdøgur eftir vanlukkutilburðin. “ Ótrúligt at so nógv eru sloppin so væl” Um middagsleitið vórðu tey, sum lógu arm- og beinbrotin á børu–eitt í senn–flutt umborð á Hvidbjørnen. Seint seinnapartin vóru hini ferðafólkini flutt umborð á verjuskipið, og klokkan níggju á kvøldi kom’ Hvidbjørnen’ á Havnina, har sjúkrabilar tóku ímóti–ein veruligur sjúkrabilur og seks aðrir bilar, ið vóru riggaðir til sjúkrabil. Á Landssjúkrahúsinum høvdu tey úr at gera, men í hesum døpru løtum kundi yvirlæknin á Landssjúkrahúsinum Essa Arge staðfesta, at” tað er ótrúligt, at so nógv eru sloppin so væl frá vanlukkuni” (Sosialurin 30. sept.). Yvirlæknin upplýsir fyri blaðnum, at báðar flogternurnar eru farnar til Íslands eins og eitt av føroysku ferðafólkunum, ið skal hava serviðgerð har. Eitt ferðafólk er útskrivað og tey flestu verða útskrivað um tríggjar vikur. Átta fólk lótu lív Átta fólk lótu lív í vanlukkuni, teirra millum flogskiparin Bjarni Jensson. Hann hevði drúgvar royndir sum flogskipari, og sambært Norðlýsinum 2. okt. hevði hann flogið á føroyarutuni síðani 1963. Millum tey deyðu vóru eisini Davilda Petersen úr Vestmanna (56 ár), Martin Holm úr Havn (60 ár) og Brynleif Hansen av Vatnsoyrum (33 ár). Í 1970 var tað ikki gerandis, at vanlig fólk tosaðu í telefon millum lond. So fyri ein 14 ára gamlan drong meitlaði tað seg í sinnið og minnið at fáa at vita heiman, at Torbjørn Hjelm var við flogfarinum. Torbjørn–ella bara Hjelmurin–var granni okkara og pápi besta vinmann mín, Símin Petur Hjelm ella bara Piddi. Tey góðu tíðindini í míni verð vóru, at pápi Pidda var komin frá vanlukkini við lívinum. Klaksvík: Tríggjar jarðarferðir dag um dag Men” Klaksvíkar bygd var hart rakt av vanlukkuni”, sum Norðlýsið skrivaði. Tríggjar dagar á rað vóru klaksvíkingar bornir til teirra seinasta hvíldarstað: Hans Jákup Joensen (51 ár), vanliga róptur’ kollfirðingurin’, Gunnleif Durhuus (35 ár) og Sofus Jacobsen (52 ár), vanliga róptur Sofus í Gøtu. Í vanlukkuni doyði eisini Ernst Petersen úr Porkeri, sum í fleiri ár hevði starvast hjá Kjølbro, men sum fá ár frammanundan var fluttur úr Klaksvík. Fyrimyndarligt bjargingararbeiði Regluligur ferðafólkaflutningur millum Føroyar og útheimin við flogfari byrjaði í 1963 og var eitt frambrot í samfelagsmenningini. Vanlukkan og sorgarleikurin 26. september 1970 var eitt álvarsligt bakkast fyri lutfalsliga nýggja flogferðasambandið, og ein áminning um, at allur framburður kann hava sín mótsetning við sær. Men hendingin er eisini søgan um, hvussu allar kreftir–professionellar og sjálvbodnar–samvirkaðu fyrimyndarliga, tá ið á stóð, undir sera truplum umstøðum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. september 2021 4“ Torbjørn Hjelm letur heilsa!” Grannin hjá okkum á Lítlubrekku, Torbjørn Hjelm, sum tá var útvið 50 ára gamal, var við flogfarinum hendan dagin. Hann arbeiddi uppi á landi í Íslandi og skuldi heim at halda frí Torbjørn Hjelm kongst til vinstru (Skíggjamynd: KVF/Kalmar Lindenskov) SkrivaÐ: Heima vóru konan Alisa og børnini Piddi (16 ár), Elin (15) og Elsebeth (6), meðan stórasystirin, 20 ára gamla Sólrun, var flutt heiman. –Eg minnist akkurát, hvar eg var, tá ið eg fekk tað at vita, sigur Piddi 51 ár eftir hendingina. Piddi, sum tá gekk í 3. real (10. flokki), sigur, at leygardagar høvdu hann og vinmenninir tað til fast at seta upp í handlinum á Akursmørk á veg heim úr skúla. “ Eg haldi pápi mín er við har”–Jolly Cola og rósinbreyð–tað var eisini fast! Og so sótu vit á skivuni og drukku Jolly Cola, ótu rósinbreyð og prátaðu, greiðir Piddi frá. Útvarpstíðindini á døgurða vóru altíð, meðan ungu jassarnir sótu í handlinum á Akursmørk, men tíðindini um Vietnam-kríggið, fiskiskap og vápnakappdubbing mundu fara inn gjøgnum annað oyrað og út ígjøgnum hitt. –Knappliga hoyri eg útvarpið siga, at flogfarið er dottið niður í Mykinesi, minnist Piddi, og leggur afturat, at hann segði bara“ eg haldi pápi mín er við har”. –Í veruleikanum var eg hjartkiptur, men tað vildi eg ikki hava, at hinir skuldu síggja á mær, sigur Piddi, sum pílaði heim–í iva um, hvørt pápi hansara mundi vera við flogfarinum: Pápin skuldi koma heim úr Íslandi, men útvarpið hevði sagt“ íslandsflogfarið úr Bergen”. Símin Petur Hjelm, ella Piddi, her avmyndaður í miðbýnum í Klaksvík saman við Hanus í Gørðum, sóknarpresti (Privatmynd)“ Ikki fara heim–øll gráta heima hjá tykkum!” Heldur ikki 6 ára Elsebeth fór beina leið heim úr skúlanum hendan leygardagin. Tað hevði sína orsøk. Elsebeth sigur, at tveir dreingir komu til hana, tá ið hon var á veg heim úr skúla. Annar segði við hana, at hon skuldi ikki fara heim. –Tað er hent nakað og øll gráta heima hjá tykkum, minnist Elsebeth, sum ongan hug hevði at fara heim til grát og tannagrísl. –Eg hevði bara hug at flýggja, so eg fekk vinkonuna Borghild at koma við mær til stroks. Vit fóru niðan til vatnbrunnarnar, tí eg vildi goyma meg fyri tí óunniliga veruleikanum, greiðir Elsebeth frá. Ein maður á knallert kom niðan eftir teimum at fáa tær til hús, men tær báðar- og brøður teirra, Piddi og John–minnast ymiskt ella als ikki, hvør knallertmaðurin var. Hvør veit, kanska hann lesur hetta... Kanska var hann deyður Piddi minnist, at tá ið hann kom heim, var ein verri standur. Har var longu nógv fólk inni, men eingin grátur og einki tannagrísl. Fólk vóru álvarssom, og óttin kom til sjóndar í hesum, at eingin mælti eitt orð. Í syftingunum millum ótta og vón tordi eingin at nevna daprasta útlitið. Við trimum børnum undir lonini hevur Alisa–mamman–havt sínar døpru løtur. –Hon sat langar løtur í einum kamari niðriundir. Trýstið á hana hevur verið stórt, serliga tí óvissan var so stór: Fyrst varð sagt, at eingin var deyður og seinni varð sagt, at fólk høvdu latið lív, minnist Piddi. Elsebeth minnist ikki, hvussu hon kom til hús, men tá ið hon kom heim, var nógv fólk var inni, men næstan deyðatøgn. Alisa misti røddina–Mamma sat í trappuni, sum gekk niður í kjallaran, og stardi fram fyri seg og segði ikki eitt orð, minnist Elsebeth, sum greiðir frá, at mamman hevði mist røddina. Hon heldur ikki, at Alisa hevði hoyrt tíðindini um niðurdotna flogfarið í útvarpinum. Mamman fortaldi eina ferð nógv ár seinni, at hon var farin eini handilsørindi í døgurðatímanum. Á veg til hús veitraði hon til eina konu í grannalagnum, sum stóð fyri vindeyganum. –Mamma fortaldi, at hendan konan reageraði so øgiliga løgið, so helst hevur konan vitað tað, sum mamma ikki visti, sigur Elsebeth, sum heldur, at mamman fekk tíðindini um flogfarið frá fólki, sum longu vóru komin inn til tey, tá ið hon kom aftur frá handli. Uppringing úr Mykinesi Piddi sigur, at tað var sera hugtungt at bíða í óvissu. Men eina ferð út á seinnapartin ringdi telefonin uppi á Lítlubrekku, og tað var ein kona úr Mykinesi, sum ringdi. –Tann dag í dag veit eg ikki, hvør konan var. Hon segði við mammu:“ Torbjørn Hjelm letur heilsa”, og lítið meira enn tað, helst eisini, at hann hevði tað gott, sigur Piddi og upplýsir, at pápin hansara var millum tey fyrstu, ið komu til bygdina. Tøgnin Piddi heldur, at pápin hansara mundi vera tann triði, ið kom til bygdar, og hann gekk sjálvur oman. Torbjørn slapp væl frá vanlukkuni: Hann hevði eitt ógvusligt merki um búkin av trygdarbeltinum og so ein snudd oman fyri annað eygað, tí hann var dottin, tá ið hann gekk oman. Piddi hevur serliga heft seg við tøgnina–tað bleiv ikki tosað, hvørki heima, meðan tey bíðaðu í óvissu, ella aftaná. –Gerandisdagurin í heimi og skúla kom aftur. Vit høvdu verið fyri einari ógvusligari hending, og í trimum heimum í bygdini var støðan nógv verri: Har høvdu børn mist pápan. Men eingin tosaði um tað, hvørki heima ella í skúlanum–tað bleiv tagt og ikki tosað... Torbjørn fór á flog aftur Torbjørn Hjelm arbeiddi í entreprenrørarbeiði í Íslandi, tá ið hann kom heim við flogfarinum. Piddi sigur, at hann minnist ikki, um hann fór avstað aftur til Íslands eftir flogvanlukkuna ella ikki. -Men hann arbeiddi eitt drúgt skifti í Scoresbysund í Grønlandi eftir 1970, og tá fleyg hann yvir, sigur Piddi. Torbjørn var seinni til skips, m. a. við Innistovu-monnunum. Hann gavst at arbeiða, tá ið hann rakk pensiónsaldur í 1987. Torbjørn var vágbingur, føddur í 1920. Hann giftist Alisu, sum var ættað úr Keldhúsinum í Hattarvík. Tey bygdu sær hús ovarlaga á Lítlubrekku í Klaksvík. Torbjørn doyði í 1994, Alisa í 2000. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. september 2021 Størvini omanfyri eru frá Portalinum, sum er størsta savning í Føroyum. Størsta skip á Árnafirði Hvítanes kom í vikuni við stóru maskinunum til tunnilsarbeiðið (Mynd: Rasmus Eysturoy) SkrivaÐ: Nú er av álvara farið undir arbeiði at bora nýggju tunlarnar norður um Fjall á Borðoynni. Tað er serliga í Árnafirði, at arbeitt verður við tunnlinum undir Myrkjanoyrafjall til Ánirnar klaksvíksmegin. Til hetta skulu stórar maskinur brúkast, men hesar maskinur kunnu ikki flytast gjøgnum tað tronga bergholið, sum er frá 1965. Tí sendi entreprenørurin Articon boð eftir skipinum Hvítanes hjá Smyril Line, sum í gjár kom á Árnafjørð við maskinum. Hetta er størsta skip, sum hevur verið í Árnafirði. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. september 2021 52 hvalir løgdu beinini í Kollafirði Grindin, sum legði beinin á Oyrareingjum týsdagin, varð býtt í drápspartar (Mynd: Jn. fo SkrivaÐ: Sverri Egholm Fyrsta metingin ljóðaði upp á 10 til 15 hvalir, sum løgdu beinini á Oyrareingjum týsdagin. Men endaliga talið gjørdist væl hægri. Talan var um 52 hvalir, sum vórðu hildnir til á Oyrareingjum. Grindin varð funnin í Tangafirði, og rikin inn á Kollafjørð. Sagt verður, at tað eru 40 ár síðani at grind seinast varð hildin til á Oyrareingjum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. september 2021 8 Leygardagur 25. september 2021 Meiriluti fyri nýggjum radara og føroyingar taka støðu í verjumálum Nýggj kanning hjá Javnaðarflokkinum á fólkatingi staðfestir, at føroyingar hava broytt hugsan í radaramálinum. Innan úr kuplinum á Sornfelli (Savnsmynd: Ólavur Frederiksen) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Síðani ætlanirnar at seta upp lofteftirlitsradara gjørdust alment kendar, hevur stórt kjak tikið seg upp um málið, og kjakið tykist hava flutt hugsanina hjá føroyingum. Nógv bendir nevniliga á, at føroyingar í størri mun taka undir við ætlanunum at seta nýggjan lofteftirlitsradara upp í Føroyum. Somuleiðis eru fleiri, ið nú meta Føroyar hava tørv á hernaðarligari verju, umframt at fleiri eru sinnað at loyva amerikanskum herskipum at brúka føroyskar havnir. Hetta vísir nýggj kanning um verju- og trygdarmál, sum Spyr. fo hevur gjørt fyri Javnaðarflokkurin á fólkatingi. Í juli mánaði í fjør vórðu 500 fólk spurd, um tey mettu, at Føroyar høvdu tørv á hernaðarligari verju. Tá svaraðu smá 32 prosent ja, meðan heili 47 prosent svaraðu nei. Um vikuskiftið vórðu 500 føroyingar so aftur spurdir sama spurning, men hesaferð svaraðu 44 prosent ja, meðan 35 prosent svaraðu nei. Okkurt bendir sostatt á, at nógvir føroyingar hava eina aðra støðu til verju- og trygdarmál enn í fjør. Tí í dag er tað eisini ein meiriluti av teimum spurdu, ið taka undir við, at ein nýggjur lofteftirlitsradari verður settur upp í Føroyum, og somuleiðis ein meiriluti, sum vil loyva amerikanskum herskipum at regluliga brúka føroyskar havnir. Í juli í fjør tóku einans 32 prosent undir við at seta nýggjan radara upp í Føroyum, meðan heili 64 prosent taka undir við tí nú. Nú er komið fram, at ein greiður meiriluti av føroyingum taka undir við, at ein nýggjur lofteftirlitsradari verður settur upp í Føroyum. Sama kanning vísir eisini, at meirilutin (58 prosent) av teimum spurdu halda, at tað hevur stóran ella sera stóran týdning, at tað eru føroyskir myndugleikar heldur enn danskir, sum reka hann. Kanningin vísir tó eisini, at tað bert er fjórði hvør, sum taka undir við, at føroyingar sjálvir gjalda fyri uppsetan og rakstur av radaranum, meðan 53 prosent eru ímóti, at Føroyar sjálvar gjalda. Meirilutin vil sostatt, at føroyskir myndugleikar sjálvir skulu reka radaran. Men ein meiriluti er samstundis ímóti at gjalda. Alt bendir tískil á, at meiningarnar um radaran flyta seg skjótt. Í fjør vórðu 500 fólk spurd, um tey hildu,“ at Føroyar skulu geva NATO ella USA loyvi at seta hernaðarligar radarar upp í Føroyum?” . Tá svaraðu bert smá 33 prosent ja. Í februar í ár varð so aftur spurt“ Skulu vit geva loyvi til, at ein hernaðarligur radari verður settur upp í Føroyum?” , og tá svaraðu 57 prosent ja. Í teimum flestu av hesum spurningunum er tað fimti hvør, sum sigur seg ikki vita. Allir spurningarnir verða tøkir á heimasíðuni hjá Javnaðarflokkinum á fólkatingi komandi dagarnar. Óvissan í kanningini er upp til góð 3,5 prosent. Tíðindaskriv frá Javnaðarflokkinum á fólkatingi Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. september 2021 Oddamaður í ES tinginum á fundi við løgmann Serliga umrøddu teir viðurskifti millum Føroyar og ES, har løgmaður greiddi frá ynskinum hjá landsstýrinum um at menna eitt sterkari og meiri fjøltáttað samstarv við ES SkrivaÐ: Tíðindaskriv Formaðurin í uttanríkispolitisku nevndini í ES-tinginum, David James McAllister, var á fundi við løgmann í Tinganesi sunnudagin. McAllister var komin til Føroya at kunna seg um viðurskiftini her og um viðurskiftini millum Føroyar og ES. Løgmaður nýtti høvið at kunna um búskaparligu og politisku støðuna í Føroyum. Serliga umrøddu teir viðurskifti millum Føroyar og ES, har løgmaður greiddi frá ynskinum hjá landsstýrinum um at menna eitt sterkari og meiri fjøltáttað samstarv við ES. David James McAllister var somuleiðis kunnaður um brævaskiftið, sum hevur verið millum løgmann og Ursulu von der Leyen, forkvinnu í ES nevndini. Løgmaður fegnast um, at formaðurin í uttanríkispolitisku nevndini í ES-tinginum vitjar í Føroyum. -Eg vóni, at vitjanin verður við til at fremja tilgongdina, sum landsstýrið hevur sett á skrá. Føroyar eru partur av Evropa, og tað hevur týdning at tryggja eitt nútímans og dynamiskt samstarv við Evropasamveldið, segði Bárður á Steig Nielsen løgmaður, eftir fundin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2021 Tólv føroyskar fyritøkur ganga á odda innan burðardygd Tólv fyritøkur hava bundið seg til at minka teirra útlát við í minsta lagi eini helvt innan 2030. Tríggjar fyritøkur eru farnar enn longur og hava bundið seg til ikki at hava nakað útlát yvirhøvur innan 2030 Burðardygt Vinnulív (Mynd: Vinnuhúsið) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í vikuni kunngjørdu 12 føroyskar fyritøkur, at tær binda seg til at minka teirra útlát av vakstrarhúsgassi við í minsta lagi eini helvt innan 2030. Fyritøkurnar eru allar partur av átakinum Burðardygt Vinnulív, og ásetanin av málinum er ein partur av átakinum at avmarka avleiðingarnar av veðurlagsbroytingunum. Tríggjar fyritøkur eru farnar enn longur og hava bundið seg til ikki at hava nakað útlát yvirhøvur innan 2030. Bakkafrost, Betri Banki, Effo, Faroe Ship, Føroya Tele, Gist & Vist, JT Electric, KJ Hydraulik, MBM, P/F Poul Michelsen, SMJ og Vónin hava øll bundið seg til at minka teirra sonevnda Scope 1 og 2 útlát av vakstrarhúsgassi og hava samstundis kunngjørt, at tey næsta ár fara at áseta ítøkilig mál fyri teirra óbeinleiðis Scope 3-útlát í tráð við vísindaligu tilmælini. Síðan lata fyritøkurnar teirra mál inn til Science Based Targets Initiative. Feløgini fara at arbeiða saman í verkætlanini Burðardygt Vinnulív í í minsta lagi trý ár. Regin Jacobsen, stjóri í Bakkafrost, ið er ein av stovnandi fyritøkunum, sigur:-Vit fegnast um, at vit í dag kunnu almannakunngera yvirskipaðu málini, har vit veruliga vísa, at vit ynskja at gera framstig í handfaringini av hesum avbjóðingunum, sum fara at ávirka okkum øll. Vit hava longu gjørt størri framstig hesar fyrstu mánaðirnar í verkætlanini enn nakar av okkum hevði væntað, og vit byrja longu at síggja týðandi samstarvsmøguleikar millum partarnar. Vit eru vís í, at vit kunnu gera stór framstig við at samstarva á henda hátt, sigur Regin Jacobsen. Marita Rasmussen, stjóri í Føroya Arbeiðsgevafelagi, sigur í viðmerking:-Tað er hugaligt at síggja, at fyritøkur samstarva og ganga á odda í handfaringini av hesum truplu avbjóðingum. Privata vinnulívið má átaka sær sín part av ábyrgdini at handfara hesar avbjóðingar, og hetta er eitt gott dømi um, hvussu hetta kann gerast, og vit vóna, at enn fleiri fyritøkur leggjast afturat, sigur Marita Rasmussen. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. september 2021 Vaksandi avlop hjá P/F Poul Michelsen Árið 2020/21 hilnaðist væl hjá matvøruheilsøluni P/F Poul Michelsen (Mynd: P/F Poul Michelsen) SkrivaÐ: Sverri Egholm Matvørufyritøkan, sum í 1974 byrjaði sítt virksemið í smáum heima í kjallaranum hjá Poul og Sólrún Michelsen í Gundadali, hevur síðani ment seg til eina stóra og vælrikna fyritøku, sum í dag heldur til við Hoyvíksvegin í Havn og har 60 fólk starvast. Felagið virkar innan matvørumarknaðin í Føroyum, og eigur m. a. eisini dótturfeløgini PM Pluss, sum virkar innan reingerðarvinnuna, Kjøtbúðin P/F, Atlas Flutningur Sp/f og Atlantic Partners í Danmark. Roknskapurin, sum endaði 30. apríl 2021 vísir, at nettosølan øktist úr 219 milliónum krónum í 2019/20 til 232 milliónir krónur í 2020/21. Vøksturin í søluni var 6 prosent. Ársúrslitið eftir skatt í 2020/21 gjørdist 10 milliónir krónur, sum er nakað betri enn í fjør, tá ið ársúrslitið var 7,7 milliónir. Vøksturin í ársúrslitinum var tískil 30 prosent. P/F Poul Michelsen er væl fyri fíggjarliga, við einum eginpeningi pr. 30. apríl 2021 á 79,6 milliónir krónur og einum trygdarevnið á 52 prosent. Samlaðu ognirnar hjá felagnum vóru 154,1 milliónir krónur, harav fastar ognir 83,7 milliónir og ognir í umferð íalt vóru 70,4 milliónir krónur. Harav var tøkur peningur 9,5 milliónir krónur. Felagið hevði pr. 30. apríl 2021 langfreistaða skuld á 23,2 milliónir og stuttfreista skuld á 50,1 milliónir krónur. Gjaldførið var gott, har ið gjaldførislutfallið, sum er ogn í umferð í mun til stuttfreiðsta skuld, var 140 prosent. Aðalfundur felagsins hevur samtykt at útluta 3,5 milliónir krónur í vinningsbýti til eigararnar. Eigarar av P/F Poul Michelsen sambært ársroknskapinum, har ið eigarar sum eiga meira enn 5 prosent eru nevndir, eru P/F PM-Holding, Poul Michelsen, NM 7 Sp/f og Gunnar D. Mohr. Stóri í P/F Poul Michelsen er Gunnar D. Mohr og nevndarforkvinna er Poula Michelsen. Greiningin er gjørd av ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f, www. nira. fo. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. september 2021 13 Tvey nýggj reiðarí innan uppsjóvarvinnuna Tvey nýggj feløg hava fingið tillutað uppsjóvarkvotur til ítøkiligt skipakeyp, men sáttmálarnir eru útgingnir Bjarni Olafsson var eitt av skipiunum, sum skuldi koma í flotan, men sáttmálarnir uppá skipini eru útgingir SkrivaÐ: Kiran Jóanesarson Mánadagin kom fram, at tvey nýggj feløg eru sloppin upp í uppsjóvarvinnuna. Talan er um eitt felag úr Havn og eitt úr Suðuroynni. Bæði feløgini hava fingið 3.000 tons av makreli, 4.000 tons av sild, og 9.000 tons av svartkjafti. Talan er um sjeyndu Ruth hjá reiðarínum, og um annan nýbygningin hjá Gullak Madsen SkrivaÐ: Kiran Jóanesarson Farna vikuskiftið kom størsta danska uppsjóvarskipið stevnandi á Hirtshals, har skipið hevur heimstað. Talan er um nýggju Ruth hjá Gullak Madsen úr Kvívík, men sum hevur verið búðsitandi í Hirtshals seinastu mongu árini. Nýggja Ruth er heili 90 metrar long, og 17 metrar breið, og er størsta danska uppsjóvarskipið. Tó verður hetta metið tikið fyrst í komandi ári, tá ið Henning Kjeldsen kemur til Skagen við nýggju Gitte Henning. Nýggja Ruth er bygd hjá Karstensens Skibsværft í Skagen, sum eisini bygdi Ruth frá 2016. Tann Ruth varð seld til Norra í 2019, og tað var eisini sama tíðarskeið, at Gullak kunngjørdi, at hann fór at byggja nýtt. Samstundis sum Gullak Madsen seldi, var tørvur á, at hava annað skip at fiska kvoturnar, og tí bleiv avgjørt at keypa eitt eldri skip hjá felagnum, sum keypti Ruth. Skipið hevði navnið Slaaterøy, og broytti navn til Ruth, eins og Ruth skifti navn til Slaaterøy. Nýggja Ruth megnar at lasta heili 3.700 tons uttan køling, og er talan um eitt sera framkomið skip, sum Gullak Madsen hevur sniðgivið saman við Karstensens Skibsværft í Skagen. Skipið verður nú riggað til sildafiskiskap í Norðsjónum, og við fyrsta túrin vera báðir skipararnir, sum eru Mikkjal Godtfred og Hans Jacob Petersen. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2021 Útlendsk frálandsreiðarí væl nøgd við tænastu í Føroyum Í farnu viku kom eitt av frálandsskipunum hjá norska reiðaríinum Solstad á Havnina fyri at skifta manning Far Sigma hjá Solstad í Norra á Havnini fyri at skifta manning. Mynd Jan Müller SkrivaÐ: Tað kemur javnan fyri, at frálandsskip, sum arbeiða á leiðunum eystan og sunnan fyri Føroyar eins og í Norðsjónum leggja leiðina til Føroya, tá manningarnar skulu skiftast. Flogvøllurin í Vágum er magnetin, sum dregur. Tí við tí sera góða sambandinum, sum er millum flogvøllin og umheimin, ber skjótt og lætt til at skifta manning við at leggja inn í føroyska havn. Tað hendi so aftur í farnu viku, tá Far Sigma, eitt av mongu frálandsskipunum hjá norska reiðaríinum Solstad, kom á Havnina fyri at skifta manning. 15 mans fóru í land og á flogvøllin, og 15 aðrir mans komu við flogfarinum. Í flestu førum ber til at sleppa í luftina sama dag, men liggur tað ikki fyri, so eru gistingarmøguleikarnir framúr góðir. Alt hetta er nakað, sum útlendsk reiðarí, ið hava skip, sum arbeiða í grannalagnum, virðismeta høgt. Og eftir øllum at døma eru tey eisini væl nøgd við tænastuna skip og manningar teirra fáa í føroyskari havn. Tróndur á Høvdanum, sum tekur sær av slíkum skipavitjanum hjá Faroeship, heldur fyri, at reiðaríini er sera væl nøgd fyri tænastuna tey fáa í Føroyum. -Hesaferð var tað eitt av skipunum hjá Solstad, sum kom á Havnina fyri at skifta manning. Tað er sjáldan, at Solstad skip koma henda vegin, so kanska hetta lovar væl fyri framtíðina, og tað kann væl vera, at fleiri reiðarí fara at brúka Føroyar til manningarskifti og møguliga eisini til aðrar tænastur heldur Tróndur, sum vísir á, at tað er gott at síggja, at fleiri reiðarí fáa eyguni upp fyri møguleikunum at brúka Føroyar sum tænastustað til eitt nú manningarskifti. Onnur reiðarí, sum plaga at lata síni skip koma henda vegin, eru m. a. VOS, Grampian, ESVAGT, Maersk oo. Í flestu førum er talan um manningarskifti, men tað hendir eisini, at tey proviantera og bunkra her eisini ella koma inn at kroka. Far Sigma, sum koma á Havnina í farnu viku, arbeiðir á Foinaven oljufeltinum har suðuri á Atlantsmótinum og tætt við føroyska markið. Tað var hetta oljufeltið, sum tað fyrsta byrjaði oljuframleiðslu vestan fyri Hetland. Hetta var í 1997. Oljukeldan var funnin í 1990. Foinaven var sum so eisini startskotið til oljuleitingina við Føroyar. Hon var orsøkin til, at útlendsk oljufeløg fóru at vísa áhuga fyri føroysku undirgrundini, beint hinumegin markið og stutt frá Foinaven. Og hon var eisini orsøkin til, at oljufeløg fóru at bora aðrastaðni á Atlantsmótinum og gjørdu fleiri stór olju- og gassfund. Hesi nærum 25 árini hevur BP framleitt 390 mió. tunnur av olju á Foinaven kelduni. Eftir eru umleið 200 mió. Tunnur, sum BP ætlar at taka upp komandi árini. Men fyrst skal gamla Petroljarl Foinaven framleiðsluskipið skiftast út við eitt nýtt oljuskip. Tað verður so í næstu framtíð. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2021 18 Leygardagur 25. september 2021 Grøna hitaskipanin í H-bygninginum Nýggi bygningurin á Landssjúkrahúsinum fær hitan úr sjónum og úr kølingini av kølirúmum, frystirúmum og servararúmum (Mynd: Heinesen myndir) SkrivaÐ: Um ársskiftið verður nýggi H-bygningurin á Landssjúkrahúsinum væntandi tikin í nýtslu. Eitt sermerkt við hesum bygninginum er, at hann verður hitaður upp av grønari orku. Orkan kemur frá hita, ið verður tikin úr sjónum. Men eisini burtur úr fleiri køliskipanum, sum eru inni í bygninginum. Anton Arge, sum starvast við orku og umhvørvi hjá ráðgevandi verkfrøðingafyritøkuni SMJ, hevur havt ábyrgdina av umfatandi HVS-verkætlanini í H-bygninginum, sum Demich hevur installerað. Netsíðan Orkuskiftið undir Umhvørvisstovuni hevur vitjað í bygninginum fyri at greiða frá slóðbrótandi skipanini. -At byggja sjúkrahús er helst nakað av tí mest torgreidda, og tað hevur eisini verið í hesum føri sigur Anton Arge. Sjóhitaskipanin er skipað við pumpuhúsi í fjøruni við seks sjógvpumpum. Allar koyra ikki í senn, men tá talan er um sjúkrahús, má bygningurin ikki kølna og tí eru altíð nakrar pumpur tøkar sum back-up, um okkurt hendir, sigur Anton Arge. Anton Arge (Mynd: Heinesen myndir) Sjógvur í Føroyum er sera væl egnaður til sjóhitaskipanir, tí hitin í sjónum liggur støðugt millum 6 og 11 stig alt árið. Virknaðarstigið er høgt og sjóhiti er bæði burðardyggur og samstundis eisini álítandi. Sjóhitaskipanin hevur eitt orkumát á 1.500 kW. Raksturin av køliskipanum til tøknirúm og stórkøkin, er hugsaður endurvinnandi, tí hitin, sum kemur frá kølingini, verður brúktur til upphiting av hitaverkinum og heita vatninum. Soleiðis verður orkan endurvunnin. Tann burðardygga hitapumpuskipanin er uppbygd við 14 hitapumpum og hevur eisini akkumuleringstanga, sum er ein goymslutangi, ið rúmar 50 rúmmetrar av heitum vatni. Endamálið við goymslutanganum er at goyma hita frá orkuframleiðsluni um náttina, til nýtslu um dagin. Bygningurin hevur eisini eina sonevnda BMS skipan (Building Management System), sum er ein skipan, ið stýrir allari elektriskari og mekaniskari útgerð, so orkunýslan er minst møgulig. H-bygningurin hevur nýggjar medisinskar seingjardeildir, føði- og barnsburðardeild, psykiatriskan depil, hølir til sjúkrahúsuppvenjing og køk. Í kjallaranum verður millum annað parkeringsøki, tøknirúm til hitapumpur, seingjarsentralur, høvuðsgoymsla og rúm til burturkast. Samlaða gólvvíddin er 14.500 fermetrar. Tað er ráðgevarasamtakið Faerport II, sum SMJ er partur av, ið hevur verið ráðgevi hjá Landsverki í sambandi við byggiverkætlanina. (kelda: Orkuskiftið) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. september 2021 Fara eisini at koyra til Bíggjar og Gásadals Í fyrstu atløgu verður ferðaætlanin á leið 300 og 350 víðkað til at byrja og enda í Bø/Gásadali á ávísum túrum-talan verður í fyrstu atløgu um tilkall til teir møguligu sjey túrarnar um dagin Eftir ætlan kemur nýggj summarferðaætlan til hesar bygdir í gildið komandi ár, har túratalið verður økt nakað og har tað á ávísum túrum ikki verður neyðugt við tilkalling úr Gásadali (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Frá mánadegnum 4. oktober fara Bygdaleiðir at økja um koyringina í Vágunum til eisini at fevna um Bø og Gásadal. -Í fyrstu atløgu verður ferðaætlanin á leið 300 og 350 víðkað til at byrja og enda í Bø/Gásadali á ávísum túrum, sum annars frammanundan koyra millum Sørvág og Tórshavn. Hetta skrivar Strandfaraskip Landsins á á heimasíðu sínari, har tað eisini ber til at síggja ætlaðu ferðaætlanina, har samanlagt sjey túrar kunnu vera um dagin. Túrarnir til og úr Gásadali verða tó í fyrstu atløgu tilkall. Heimasíðan ssl. fo skrivar, at teir skulu tilkallast á tlf. 77 00 00 í seinasta lagi tveir tímar áðrenn fráferð úr Gásadali. Morguntúrurin úr Gásadali kl. 06: 30 skal tilkallast í seinasta lagi kl. 19 kvøldið fyri. -Eftir ætlan, kemur nýggj summarferðaætlan til hesar bygdir í gildið komandi ár, har túratalið verður økt nakað og har tað á ávísum túrin ikki verður neyðugt við tilkalling úr Gásadali. Gásadalur og Bø liggja í somu príssonu sum restin av Vágum, boðar Strandferðslan frá. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. september 2021 Rudi Olsen sett sum fyrstilærari í Kvívíkar skúla Landsstýrismaðurin hevur sett 44 ára gomlu Rudi Olsen í starv sum fyrstalærara (Mynd: Ummr. fo) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Jenis av Rana, landsstýrismaður við kenslumálum, hevur sett Rudi Olsen í starvið sum fyrstalærara í Kvívíkar skúla. Rudi er 44 ára gomul og tók læraraprógv á N. Zahles Seminarium í Danmark í 2003. Umframt ymisk eftirútbúgvingarskeið hevur hon m. a. tikið stakgreinalestur í prosjektleiðslu í verki og skeið á DPU í positivari sálarfrøði. Harumframt er hon í holt við at taka diplomútbúgving í leiðslu. Rudi hevur undirvísingarligar royndir bæði í donskum skúlum og í Føroyum, eisini hevur hon royndir innan serundirvísing, verkætlanarleiðslu og marknaðarføring. Rudi hevur seinastu árini verið lærari í Skúlanum á Argjahamri. Rudi tekur við starvinum sum fyrstilærari í Kvívíkar skúla 4. oktober 2021. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. september 2021 Serbreytin byrjað í Hovi Undirvísingin miðar eftir at menna sjálvstøðuga lívsførslu- og verður lagað eftir førleikunum hjá tí einstaka næminginum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Merkið varð vundið á stong bæði við skúlan í Hovi og við Miðnámsskúlan mánamorgunin, tá serbreytin hevði sín fyrsta skúladag. Yvirskipaða málið við serbreytini er at geva ungum við serligum avbjóðingum møguleika at nýta sínar gávur og førleikamenna seg út frá tí støði, tey eru á. Undirvísingin miðar eftir at menna sjálvstøðuga lívsførslu, so at næmingurin við lokið skúlaskeið hevur ment førleikar at skapa sær eitt innihaldsríkt og virkisført lív við ávirkan á egin lívskor. Hvat ítøkiliga verður arbeitt við, veldst um førleikarnar hjá tí einstaka næminginum. Møguleiki er til dømis at arbeiða fram móti ávísum yrki. Útbúgvingin er ætlað at vara upp til fýra ár, og undirvíst verður í smáum bólkum. Í løtuni eru tvey pláss tøk á serbreytini á Miðnámsskúlanum. Serbreytin húsast í skúlanum í Hovi, men ætlanin er at brúka alla oynna sum skúlastovu, og soleiðis gera brúk av teimum møguleikum, ið eru her. Serbreytin fer eisini at hava eitt tætt og nattúrligt tilknýti til skúlan og skúlalívið í Porkerishaganum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2021 Posturin í Føroyum hálvtannaðhundrað ár Í gjár hátíðarhelt Pf. Posta, at 150 ár eru gingin síðan postflutningur varð skipaður í Føroyum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í 150 ár hava allir føroyingar verið okkara viðskiftafólk og tað ynskir Posta at hátíðarhalda saman við føroyingum. Í 1871 varð fyri fyrstu ferð ein lóg um postviðurskifti, ið umfataði Føroyar sett í verk. Lógin merkti, at postútberingin til føroyingar fyri fyrsti ferð varð skipað og reglulig. Í ár eru tað samstundis 45 ár síðan, at postverkið kom á føroyskar hendur. Virksemið er nógv broytt gjøgnum árini, og leikluturin í samfelagnum er framvegis stórur. -Gjøgnum tíðina hevur posturin havt ein týðandi leiklut í samfelagnum. Í dag flytur Posta alskyns sendingar, stórar sum lítlar, til føroyingar kring landið, til fyritøkur og til stovnar. Posta væntar eina hugnaliga móttøku saman við teimum, sum koma at hátíðarhalda við okkum, sigur Joel undir Leitinum, stjóri. Móttøkan var á Óðinshædd í gjár fríggjadagin Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. september 2021 Lata upp aftur fyri einvegis ferðslu í brekkuni í J. Paturssonar gøtu Í morgun letur brekkan uppaftur fyri einvegis ferðslu SkrivaÐ: Tíðindaskriv Vegarbeiðið í brekkuni í Jóannesar Paturssonar gøtu gongur eftir ætlan. Spreingi- og sveisiarbeiðið er liðugt, og leygarmorgunin 25. september kl. 8 letur brekkan upp aftur fyri einvegis ferðslu. Frá leygardegnum 25. september hevur arbeiðið hesar avmarkingar við sær fyri ferðsluna í miðbýnum: Ferðslan er einvegis í brekkuni oman eftir J. Paturssonar gøtu til Steinatún Stongt er fyri allari ferðslu úr Steinatúni til Jóannesar Paturssonar gøtu. Bara bussleiðin og arbeiðsbilar hjá Andriasi Berg eru undantikin. Øll onnur bilaferðsla kann annaðhvørt snara oman eftir Tórsgøtu ella niðan eftir Niels Finsens gøtu Ferðslan ið kemur oman eftir Dalavegnum má ikki snara oman brekkuna til Steinatún-bilar skulu annaðhvørt fara eftir Heygsbreyt oman í býin ella snara til høgru út eftir Jóanesar Paturssonar gøtu Ferðslan ið kemur oman eftir Tróndargøtu kann ikki snara til høgru niðan eftir J. Paturssonar gøtu Stongt er fyri allari ferðslu á niðasta strekkinum á Dalavegnum millum Doktara Jakobsens gøtu og Jóanesar Paturssonar gøtu (við Kirkjugarðin á Svínaryggi) Hámarksferðin í brekkuni millum J. Paturssonar gøtu og Steinatún er 30 km/t Av tí at hetta er ein av mest nýttu vegastrekkjunum í miðbýnum, mælir Tórshavnar kommuna bilførarum til at nýta Ringvegin í tann mun tað ber til, heldur enn smærri síðugøturnar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. september 2021 Klaksvíkar býráð samtykt lántøku og fíggjarkarm fyri 2022 Á býráðsfundi hósdagin samtykti býráðið einmælt tilmælið frá fíggjarnevndini um fíggjarkarm fyri 2022 um at áseta inntøkurnar at vera á sama stigi sum í ár. Eisini varð samtykt at geva umsitingini heimild at taka lán á 15 milliónir til fígging av virkseminum í 2021 SkrivaÐ: Tíðindaskriv Klaksvíkar býráð viðgjørdi hósdagin 23. september yvirskipaða fíggjarkarmin fyri komandi ár og lántøku. Í uppskotinum frá umsitingini um fíggjarkarm, sum tekur støði í metingum frá Fíggjarmálaráðnum og Taks, eru inntøkurnar komandi ár settar til 298,7 milliónir krónur. Harav er raksturin mettur til 237,6 milliónir krónur, sum er 8,6 milliónir hægri enn metta nýtslan í 2021. Vøksturin í rakstrinum hjá kommununi hevur seinastu árini annars ligið á 3,8 prosent. Í 2018 var raksturin 198,9 milliónir krónur, og í 2021 er hann mettur til 229 milliónir. Á býráðsfundinum hóskvøldið samtykti býráðið einmælt tilmælið frá fíggjarnevndini um fíggjarkarm fyri 2022. Fíggjarnevndin mælti til at áseta inntøkurnar at vera á sama stigi sum í ár. Inntøkurnar fyri 2022 eru sostatt settar at vera 305 milliónir krónur, og rakstrarútreiðslurnar 238 milliónir krónur. Avlopið frá rakstrinum er sostatt 67 milliónir. Avlopið áðrenn íløgur og avdráttir 60 milliónir krónur. Lántøka Á fundinum viðgjørdi býráðið, hvørt Klaksvíkar kommuna skal hækka bankaskuldina við 15 milliónir krónur. Samtykt varð, at umsitingin fær heimild til at taka lán upp á 15 milliónir til fígging av virkseminum í 2021. Við hesum verður bankaskuldin 285 milliónir krónur. Nýggjasta metingin fyri 2021 er, at úrslitið eftir íløgur verður -82,5 milliónir krónur. Tað merkir, at kommunan skal taka lán upp á 82,5 milliónir krónur til fígging av virkseminum í 2021. Av hesum hevur kommunan tikið 70 milliónir í láni fyrr í ár, og biðið verður nú um heimild at taka tað, sum restar í fyri at tryggja, at tær ætlaðu verkætlanirnar verða framdar. Fæst fíggingin uppá pláss, verða íløgurnar í 2021 mettar at vera tilsamans 145 milliónir krónur. Umsitingin hevur mælt til at útvega ein kassakredit á minst 20 milliónir krónur fyri at tryggja gjaldførið hjá kommununi framyvir. Ein meiriluti í býráðnum samtykti at veita umsitingini heimild til at taka ein kassakredit á 30 milliónir krónur. Hesar 30 milliónirnar eru einans ætlaðar til gjaldførið og ávirka tí bert nettoskuldina í tann mun, at kassakreditturin verður brúktur. Við hækkingini á 15 + 30 milliónir verður samlaða bankaskuldin hjá kommununi 315 milliónir krónur, og nettoskuldin hjá Klaksvíkar kommunu verður tí líka oman fyri álíkningina. Orøskin til hækkandi nettoskuld er, at roknskapirnir frá 2018 til 2021 vísa tilsamans eitt hall á 180 milliónir krónur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. september 2021 Framgongd í skattainntøkum og fólkatali á Tvøroyri Tvøroyrar kommuna hevur stóran prosentvísan vøkstur í kommunuskatti í ár-3,35 porsent- og tað búgva 42 fólk fleiri enn um sama mundi í fjør 69 fleiri fólk búgva í kommununi í mun til 1. januar 2020. Hetta merkir millum annað, at skattainntøkurnar eru vaksandi (Mynd: Leivur Nygaard) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Seinastu mánaðirnar hava vit fleiri ferðir skrivað um góðu gongdina við fólkatalinum í Tvøroyrar kommunu. Hetta sæst nú eisini aftur í skattatølunum, ið er sera hugaligur lesnaður, nú fyribils skattatølini fyri august fyriliggja. Tvøroyrar kommuna fekk 308.949 kr inn meira í kommunuskatti í august í ár, enn í august í fjør, svarandi til ein vøkstur á 6,15 prosent. Taka vit gongdina samlað, frá januar til august, so hevur Tvøroyrar kommuna fingið 1.357. 108 fleiri inn í kommunuskatti í ár, í mun til 2020. Hetta svarar til ein vøkstur á 3,35 prosent. Nakrar smábygdir hava størri prosentvísan vøkstur at vísa á, men har skal væl minni til, fyri at tølini sveiggja nógv. Samanbera vit Tvøroyri við aðrar kommunur, við á leið sama fólkatali ella størri, so hevur Tvøroyrar kommuna tann størsta prosentvísa vøksturin í kommunuskatti, frá januar til august 2021. Tølini síggja soleiðis út, byrjandi við størstu minking, fram til størsta vøkstur: Gongdin í fólkatalinum framvegis positiv Fólkatalið á Tvøroyri hevur í mong ár ligið skiftivís yvir og undir 1700. Nú eru tó greiðar ábendingar um, at fólkatalið hevur stabiliserað seg í einari hægri legu. Fyri júst einum ári síðan vóru 1734 borgarar á Tvøroyri. Í dag er talið 1776, svarandi til ein vøkstur á 42 fólk, ella 2,42 prosent. Nevnast kann eisini, at 1. januar 2020 vóru 1707 borgarar á Tvøroyri og vøksturin síðan tá, til í dag, er 69 fólk, ella góð 4 prosent Samanbera vit dagsaktuellu fólkatølini fyri omanfyristandandi kommunur í tíðarskeiðnum 1. januar 2021 og til dagin í dag, so síggja tølini hjá Landsfólkayvirlitinum soleiðis út, byrjandi við størstu minking, ella lægsta vøkstrinum (fyrra talið er 1. januar 2021 og seinna er talið 20. september 2021): Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. september 2021 26 Leygardagur 25. september 2021 Norðurlendskur heiður til filmin“ Skál” Maria Tórgarð og Cecilie Debell kosin best“ New Nordic Voice” á Nordisk Panorama filmsfestivalinum SkrivaÐ: Filmsleikstjórarnir Maria Tórgarð og Cecilie Debell fingu flottan heiður heim við sær, tá árligi dokumentarfilmsfestivalurin Nordisk Panorama í farnu viku varð hildin í Malmö. Dokumentarfilmurin um Daniu O. Tausen og yrkingasavn hennara,“ Skál”, varð heiðraður sum besti filmur undir bólkinum“ New Nordic Voice”. Nordisk Panorama festivalurin verður hildin á hvørjum ári í september. Festivalurin hevur verið hildin síðan 1990 og hevur síðan 2013 havt heimstað í Malmö. Grundgevingin hjá dómsnevndini fyri at heiðra føroyska dokumentarfilminum“ Skál” var soljóðandi:“ Vinnarafilmurin er framúrskarandi–fullur í yndisligum løtum millum tvey ungfólk, ið útrtrykkja seg í tónleiki og skaldskapi. Filmslistin ger brúk av landsløgum. Hetta er veruliga hin reinasti formur fyri filmslistarligum hugskoti, við eini greiðari ætlan hjá leikstjóranum. Filmurin vísir virðing fyri umhvørvinum, sum verður lýst. Her er ein undurfullur andi av frælsi og kærleika.” Høvuðsprísirnir á hesum festivalinum fóru til svenska filmin“ Abolis resa” hjá Yasaman Sharifmanesh (Best Nordic Documentary) og svensk/franska filmin“ Nattåget” hjá Jerry Carlsson (Best Nordic Short Film). Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. september 2021 10 ár síðani at føroyskur hestur vann í kappríðing Alarar av føroyska rossinum stríðast enn fyri at sleppa at útflyta rossini–hetta er neyðugt fyri at bjarga stovninum SkrivaÐ: Myndina herundir tók Brandur í Dali fyri 10 árum síðani, tá føroyski hesturin Marmarankur við Mariu Joensen á baki megnaði at vinna fyrstu virðisløn í heystkappríðingini. Nógv vatn er runnið í ánni síðani tá. Maria, sum tá gekk í Hoydølum hevur nú verið liðugt útbúgvin tannlækni í trý ár, og er í løtuni búsitandi í Íslandi, har hon mennir seg innanfyri ríðing og venjing av rossum. Dreymur hennara er at keypa ein rossagarð í Danmark, og at ala og venja føroysk ross har. Hetta ber tó ikki til, av tí at tað ikki er møguligt at útflyta ross sum eru fødd í Føroyum, tí tað vantar lóggáva á økinum. Fyri at tað skal bera til, skal peningur játtast til at skriva lógir og málið liggur í umhvørvis- og vinnumálum. Maria sigur um støðuna:-Eg vóni at nakað skjótt fer at henda fyri at hjálpa okkara sera hótta rossaslagi frá at doyggja út. Tey flestu sum eiga føroyskar ryssur eru givin við at ala, av tí at eingin áhugi er at keypa fylini, sum koma undan. Um tað bar til at útflyta nøkur av teimum til Danmarkar hevði tað sett gongd aftur í alingina. Fyri at varpa ljós á støðuna, er farið undir at savna undirskriftir inn. Til ber at lesa meira og skriva undir her Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. september 2021 28 Leygardagur 25. september 2021 Nýggj frímerki frá Posta Myndevnini á nýggju frímerkjunum eru covid-19, list eftir Ingálv av Reyni og biskupskápur SkrivaÐ: Í vikuni komu nýggj frímerki frá Posta. Myndevnini á nýggju frímerkjunum eru covid-19, list eftir Ingálv av Reyni og biskupskápur. Posta sigur soleiðis um frímerkini: Covid-19 og ILA í Føroyum Tann 4. mars í 2020, varð covid-19 smittan staðfest í Føroyum á fyrsta sinni, og fyrstu dagarnar øktist talið á smittaðum í stórum. Frímerkið lýsir hvussu kanningarútgerð til kanning av laksi fyri ILA bleiv tillagað, so hon kundi nýtast til at kanna fólk fyri covid-19. Meðan umheimurin stríddist við at fáa kanningarorku og -hættir at virka, høvdu føroyingar longu eitt munadygt og munandi bíligari kanningarvirksemi koyrandi. Edward Fuglø teknaði. List eftir Ingálv av Reyni Tann 18. desember í 2020 vóru hundrað ár liðin síðani listamaðurin, Ingálvur av Reyni (1920-2005) varð føddur. Listarliga ávirkanin og týdningurin hjá Ingálvi av Reyni fyri føroyska list kann ikki yvirmetast. Ein listamaður, sum alla sína drúgvu virkisleið helt á við at bjóða sær sjálvum av og sum hervið skapti eitt lívsverk av ómissandi týdningi fyri føroyska list. Frímerkini vísa málningarnar“ Tinganes” frá 1947 og“ Gjøgnum tíð og rúmdir” frá 2002. Í sambandi við 150 ára føðingardagin hjá Posta hava tey gjørt vøkur serprent av føroyskum frímerkjum, og júst frímerkið av Tinganesi er eitt av hesum. Tað fæst sum serprent í plakatstødd (40 x 30 cm). Biskupskápur Kirkjuklæðini hjá presti og biskupi fylgja teimum liturgisku litunum í kirkjuárinum og knýta seg eisini at kirkjuligu hátíðunum og halgidøgunum. Biskupskápuna brúkar biskupur til serlig høvi, t. d. til prestavígslur, tá ið kirkjur fylla, á ólavsøku, til hátíðardagar í kirkjuni, og tá ið biskupur tekur lut í kirkjuligum hátíðarhaldi uttanlands. Føroya biskupur hevur tríggjar biskupskápur í ymsum litum at velja ímillum, eina hvíta, eina grøna og eina gylta. Posta hevur valt at vísa ta hvítu (1963) og ta gyltu biskupskápuna (2013) á frímerkjunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2021 Yvir 2.000 fólk til James Blunt konsert Alt í alt eri eg øgiliga glaður, sigur Rúni Djurhuus, fyriskipari, sum higartil bert hevur fingið jaligar afturmeldingar og fegnast um, at fólk hava verið so tolin, meðan bíðað hevur verið eftir útsettu konsertini (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ:–Alt í alt eri eg øgiliga glaður, sigur Rúni Djurhuus, ein av fyriskiparunum av James Blunt-konsertini, sum var í Høllini á Hálsi síðsta leygarkvøld. Um 2.300-2.400 fólk høvdu keypt sær atgongumerki til konsertina hjá bretska sangaranum, og eru fyriskiparar sera væl nøgdir við undirtøkuna, sigur Rúni Djurhuus við Portalin. Upprunaliga skuldi James Blunt framføra á Hálsi 1. juni í fjør, men vegna koronu varð konsertin flutt eitt ár–til 26. mai, men hesum forðaði korona eisini fyri. Men hesaferð gjørdist konsertin endiliga veruleiki. Áhoyrarar, sum Portalurin hevur tosað við, siga seg eisini vera væl nøgdir við konsertina, og sjálvur hevur Rúni Djurhuus eisini bert fingið jaligar afturmeldingar higartil. (Mynd: Jens Kr. Vang) Tá fyrstu atgongumerkini vórðu sett til sølu í februar í fjør, vóru meira enn helvtin av teimum longu seld fyrsta samdøgrið, og eftir tvær vikur varð konsertin heilt útseld, men kortini vóru nógv, sum valdu at fáa pengarnar aftur, tá konsertin mátti útsetast fleiri ferðir, og tí varð møguligt at seta fleiri atgongumerki til sølu aftur. Í løtuni hevur Rúni Djurhuus ongar ætlanir um at skipa fyri fleiri stórum innandurakonsertum í nærmastu framtíð, men góða undirtøkan hevur heilt vist givið fyriskiparunum blóð uppá tonnina. –Tað gevur absolutt einum blóð uppá tonnina, og ger, at mann tímur, og vit eru bara nøgdir, sigur Rúni Djurhuus at enda. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2021 Dansigleði fyri børn, ung og vaksin Fólkaheilsuráðið er farið í samstarv við Dansifrøi og vísir á nógvar góðar orsøkir til at dansa SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í ABC fyri sálarliga heilsu hava vit gjøgnum seinastu árini ofta heitt á fólk um at koyra sín yndis tónleik hart frá, og dansa eins og eingin sær ein. Tað hava vit gjørt, tí vit vita, at dansur kann hava jaliga ávirkan á bæði kropp og sinn. Nú kunnu vit avdúka, at vit hava fingið ein nýggjan samstarvsfelaga, ið nevniliga leggur dent á júst hetta. Dansifrøi hevur tikið stig til at blíva partur av ABC fyri sálarliga heilsu og eru vit nú 25 samstarvsfelagar í verkætlanini. Navnið Dansifrøi merkir” dansigleði” og er hettar í samsvar við boðskapin í ABC fyri sálarliga heilsu, tí tað er gleðin við at dansa, sum hevur so stóran týdning og ikki bert sjálvt kropsliga virksemi. Í Dansifrøi fært tú dansifrálæru á einum liði. Hettar merkir, at ístaðin fyri at dansa fyri teg sjálva/n heima í stovuni, lærir tú at dansa saman við øðrum, tú mennir tínar dansiførleikar, og ert partur av einum felagsskapi og kann alt hettar vera við til at økja um gleðina fyri at dansa. Nevndin í Dansifrøi fegnast um møguleikan at vera við í ABC fyri sálarliga heilsu. Tey ynskja at fáa fleiri børn, ung og vaksin at luttaka í dansifrálæru, tí tað er gott at dansa. Nevndin sigur soleiðis:” Tá vit dansa, gerast vit løtt í sinni. Vit røra okkum, flenna og menna okkum, samstundis sum vit taka lut í einum góðum tryggum felagsskapi. Dansur hevur jaliga ávirkan á børn, ung og vaksin. Dansur hevur jaliga ávirkan á heilsuna. Dansur hevur jaliga ávirkan á rørslu og er við til at gera sambond millum fólk.” Dansur sum fyribyrging Umframt jaligu og heilsufremjandi ávirkanina, sum dansur kann hava á bæði kropsligu og sálarligu heilsuna, so leggur Dansifrøi eisini dent á fyribyrgjandi árinini:” Tað er gott at børn, ung og vaksin duga at dansa, soleiðis at tey fara í dans heldur enn at fara í býin til at drekka rúsdrekka.” Komandi ár verður felagið 50 ár. Dansifrøi vil vera við til at gera sálarligu heilsuna betri hjá føroyingum og vil samstundis vísa á, at dansifrøihøllin hjá felagnum kann nýtast til frálæru av dansi bæði fyri ung og gomul. Fólkaheilsuráðið bjóðar Dansifrøi hjartaliga vælkomnum í samstarvið hjá ABC fyri sálarliga heilsu. Tíðindaskriv frá Fólkaheilsuráðnum Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. september 2021 Nem komið á mál í Námi Týsdagin 28. september verður útgávutiltak í Námi, nú tólv bøkur eru komnar í røðini Nem til næmingar í 3.-6. flokki. Bókarøðin er týdd úr danska tilfarinum Plot, og lagað til føroysk viðurskifti SkrivaÐ: Tíðindaskriv Týsdagin 28. september kl 15: 00 verður útgávutiltak í Námi, nú tólv bøkur eru komnar í røðini Nem. Røðin, sum er til miðdeild, tað er 3.-6. flokk, er nú fulfíggjað og klár at brúka til allar flokkar í føroyskum. Bókarøðin er týdd úr danska tilfarinum Plot, og lagað til føroysk viðurskifti. Til Nem-heildina er næmingabók, ibók, mállærubók og læraravegleiðing. Gunnvá Dam hevur týtt og lagað tilfarið til føroyskt brúk, og Hannis Egholm hevur umbrotið. Móðurmálstilfar við reyðum tráði-Nú er stuttligt at vera næmingur í føroyskum í miðdeild. Tað er ein góð kensla, at føroyskir næmingar í miðdeild endiliga hava fingið føroyskt móðurmálstilfar, og ikki bara lesibøkur, sigur Marjun Ziskason, sum saman við Gunvá Magnussen hevur rítstjórnað rúgvusmikla tilfarið. -Eg vildi ynskt, at eg hevði hetta tilfarið, tá ið eg var næmingur í 3.-6. flokki. Lesing og skriving gongur hond í hond, og nógvar spennandi listaligar uppgávur eru í Nem bókunum, sigur Gunvá, nú allar tólv bøkurnar eru lidnar. -Plot bleiv valt í 2013. Avgerðin um at velja Plot bleiv tikin, tí at hildið var, at tilfarið var væl egnað at týða og tillaga, og ein talgildur pallur fylgdi við. Harafturat er tilfarið væl skipað við einum týðiligum reyðum tráði og væl gjøgnum arbeitt, siga tær báðar, Marjun og Gunvá í Námi. Rannsóknararbeiði í fongsilskjallaranum Gunvá og Marjun hava verið í pengaboksini hjá Bank Nordik, sum er í kjallaranum í nýggju politistøðini, at finna listaverkið,” Regin Smiður”, eftir William Heinesen, tí tær vildu brúka tað í fyrstu bókini, sum er Nem í triðja. -Vit hava eisini tosað við Arnold Vegghamar, at finna eitt heilt serstakt verk,” Hagi” frá 2005, sum tað vísti seg, at ein privatmaður í Havn átti. Har hava vit so avmyndað málningin og sett hann í Nem í bókina til fjórða flokk, siga tær báðar. Nógv sløg av tekstum Nærum allar stuttsøgurnar eru nýskrivaðar til Nem-heildina, sum eisini er myndprýdd av føroyskum listafólkum. Í bókunum eru nógv sløg av tekstum og fleiri nýggjar avbjóðingar eru til næmingarnar í málbólkinum. -Tey átta árini, vit hava arbeitt við tilfarinum til allar bøkurnar, hava vit eisini fingið jaligar afturmeldingar um tilfarið í bókunum, sum longu eru komnar út, siga Marjun og Gunvá, og blaða upp í nýggjastu bókini, sum byrjar við málninginum” Sjálvsmynd” hjá Ruth Smith frá 1955. -Vit hava longu hoyrt frá skúlum, sum arbeiða við hesum evni, at gera sjálvsmyndir. Byggir á heildaráskoðan Samanrenning er millum munnligt og skrivligt arbeiði, og í lidnu bókunum verður ferðast víða í tekstsløgum og huglagi. Onkrar uppgávur leggja dent á at læra ymisk yrkishugtøk í lærugreinini, aðrar leggja dent á tað skapandi bæði innan munnliga og skrivliga frásøgn, meðan uppaftur aðrar geva næmingunum grundleggjandi kt-førleikar. Umframt vanligu tekstsløgini verður eisini undirvíst í filmi og filmsgerð, heimasíðum og heimsíðugerð, tíðindum og retorikki. -Bókaheildin Nem byggir á eina heildaráskoðan, har næmingurin mennir førleikar at tulka, at samskifta og at verða sosialur. Í lærarabókini verður dentur lagdur á undirvísing, sum bæði er fjølbroytt og virkin, siga Gunvá og Marjun, sum eru ritstjórar í Námi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. september 2021 "The Crown" fekk fleiri stórar Emmy-virðislønir Mánanáttina vóru Emmy-virðislønirnar handaðar í Los Angeles, og Netflix-røðin um bretska kongshúsið vann m. a. fyri "besta dramarøð" Olivia Colman, ið hevur leiklutin sum Elizabeth drotning í "The Crown" vann mánanátt eina Emmy fyri "besti kvinnuligi sjónleikarin í dramarøð" (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Mánanáttina, sunnukvøldið amerikanska tíð, vórðu ársins Emmy-virðislønirnar handaðar í Los Angeles. Hetta er kvøldið, har sjónvarpsrøðir, og sendingar, sum verðar vístar í bestu senditíð, verða heiðraðar. Í hesum sambandi var tað Netflix-røðin "The Crown", sum fór av stað við fleiri stórum virðislønum. Røðin um bretska kongshúsið vann m. a. í bólkinum "besta dramarøð", og er hetta størsta virðislønin, sum ein Netflix-filmur ella røð hevur fingið, skrivar Ritzau. "The Crown" var tilnevnd í fleiri bólkum. Olivia Colman, sum spælir Elizabeth drotning í røðini, vann eisini virðislønina fyri "besti kvinnuligur sjónleikari í dramarøð", meðan Josh O'Connor, sum spælir Charles prinsur, fekk heiðurin sum "besti mannligur sjónleikari í dramarøð". Vinnarin í bólkunum "besti mannligur hjáleikari í dramarøð" og "besti kvinnuligur hjáleikari í dramarøð" gjørdust eisini sjónleikarar úr "The Crown. Orsakað av koronu var Emmy-handanin hildin uttandura, og eisini vóru færri gestir enn vanligt. Umframt hetta var krav fyri, at gestir skuldu vera koppsettir fyri koronu og hava latið seg kanna áðrenn tiltakið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2021 Noreg: Nærum allar avmarkingar fara úr gildi í dag Frá í dag kunnu norðmenn so at siga liva sum áðrenn korona, sigur Erna Solberg, forsætisráðharri Erna Solberg, sitandi forsætisráðharri í Noregi (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Seinnapartin í dag letur norska samfelagið uppaftur aftur, og nærum allar koronaavmarkingarnar fara úr gildi. Tað boðaði norska stjórnin frá á tíðindafundi í gjár. –Nú kunnu vit so at siga liva, sum vit gjørdu áðrenn farsóttin rakti okkum. Eg haldi tó ikki, at alt verður sum fyrr. Eg haldi, at korona fer at seta sín dám á okkum restina av lívinum, segði Erna Solberg, forsætisráðharri sambært DR. Millum tær avmarkingarnar, sum nú fara úr gildi, er kravið um at halda ein metur frástøðu, og avmarkingar fyri veitslur og onnur tiltøk, har nógv fólk savnast. Ferðandi, sum koma úr londum, sum eru markerað sum appilsingul nýtast frá í dag heldur ikki at fara í sóttarhald. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. september 2021 Kirkjan á Grímsey brendi í grund Eldurin er helst kyknaður í el-skipanini (Mynd: Morgunblaðið/Sigurður Henningsson) SkrivaÐ: Kirkjan á Grímsey, oynni út fyri norðurstrond Íslands, brendi í grund í nátt. Morgunblaðið skrivar, at eldurin kyknaði stutt fyri midnátt í gjárkvøldið, og eftir bert 20 minuttir var hon brend í grund. Grímseyarkirkja er frá 1867 og varð bygd út í 1932. Brandovastin á Grímsey sigur við mbl. is, at helst er eldurin kyknaður av breki í ravmagnsskipanini, kanska einum av el-ovnunum, sum hitaði kirkjuna upp. Serfrøðingar frá løgregluni á Norðurlandinum fara í dag út í Grímsey fyri at kanna brandstaðið nærri. Umleið 60 fólk búgva fast á Grímsey. Í fjørsummar vitjaði sluppin Westward Ho í Grímsey. Hans David Hansen tók tá hesar myndirnar frá Grímseyarkirkju Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. september 2021 Tap í væntu fyri íslendsku stjórnina Nýggj veljarakanning vísir at stjórnarflokkarnir bert fáa 43 prosent–altingsval er í dag Alt bendir á, at dagarnir hjá Katrín Jakobsdóttir sum leiðari fyri einari íslendskari grønari/høgrastjórn eru taldir. Myndin er frá almennari vitjan í Paris í summar (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Undirtøkan fyri teimum trimum flokkunum, sum í løtuni skipa stjórn í Íslandi, er nú niðri á 43 prosentum. Tað vísir ein nýggj veljarakanning, sum Fréttablaðið kunngjørdi hósdagin. Altingsval verður í dag. Sjálvstæðisflokkurin stendur í kanningini at fáa 20,1 prosent, Vinstri/Grønu 10,7 og Framsóknarflokkiurin 12,2 prosent. Sambært kanningini verður Samfylkingin–íslendski javnaðarflokkurin–næststørsti flokkur á tingi við 14,7 prosentum. Píratarnir, sum í síðstu viku stóðu til at fáa góð 11 prosent, fáa í nýggjastu kanningini undirtøku frá 13,1 prosentum, meðan Viðreisn fær 9,3 prosent. Kanningin varð gjørd í døgunum 17. til 21. september og byggir á svar frá 1.244 veljarum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. september 2021 Pele Broberg: Eiga ikki at brúka orðið "ríkisfelagsskapur" Orðið sipar til, at tað er nakað, sum vit øll eiga, men tað er tað jú ikki, tað er nakað, sum Danmark eigur, sigur grønlendski landsstýrismaðurin í uttanríkismálum í samrøðu við Berlingske. Pele Broberg, landsstýrismaður við uttanríkismálum í Grønlandi, heldur at heitið "danska ríkið" er rættari at brúka, tí tað ger greitt, hvør hevur valdið (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Grønlendski landsstýrismaðurin við uttanríkismálum, Pele Broberg, heldur, at orðið "ríkisfelagsskapur" átti at verið strikað, tí tað, sambært honum, er eitt skálkaskjól fyri danskt yvirræði yvir Grønland. Tí heldur hann ikki, at orðið kann brúkast um sambandið millum Danmark og Grønland. –Tað er ein týðandi sundurskiljing. Orðið sipar til, at tað er nakað, sum vit øll eiga, men tað er tað jú ikki, tað er nakað, sum Danmark eigur, sigur hann í samrøðu við Berlingske. Ríkisfelagsskapurin er eitt heiti fyri sambandið millum tey trý londini í danska kongaríkinum–Danmark, Grønland og Føroyar. Pele Broberg vil heldur brúka heitið "danska ríkið", tí tað ger greitt, hvør tað er, sum hevur valdið, sigur hann sambært Ritzau. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2021 37 Leygardagur 25. september 2021 Carles Puigdemont handtikin í Italia Katalanski loysingarleiðarin varð handtikin hósdagin Fyrrverandi katalanski leiðarin, Carles Puigdemont (Savnsmynd) SkrivaÐ: Katalanski loysingarleiðarin, Carles Puigdemont, er handtikin í Italia, upplýsti sakførari hansara, Gonzalo Boye hóskvøldið sambært tíðindastovuni AFP. Hetta hendi, tá hann kom til floghavnina í Alghero á Sardinia. Puigdemont var farin til italsku oynna úr Brússell í Belgia, har hann livir í útlegd. Hann er skuldsettur fyri, saman við fleiri øðrum, at standa aftanfyri einari ólógligari fólkaatkvøðu um loysing frá Spania í 2017. Í hesum sambandi fingu fleiri aðrir katalanskir politikarar upp í 13 ára fongsulsrevsing. Hesir vóru tó náðaðir í summar. Tað var í 2019, at boð vórðu givin um at handtaka Puigdemont, men sambært sakførara hansara, vórðu boðini seinni strikaði av ES-dómsstólinum. Tað er nú upp til italsku rættarskipanina at avgera, um Puigdemont skal leyslatast aftur, ella um hann skal útflýggjast til Spania, og tað skal ein dómari taka støðu til í dag, skrivar Ritzau. Í 2019 varð Puigdemont valdur inn í ES-tingið, og í fjør bleiv ein umbøn hjá Spania um at fáa hann útflýggjaðarn, avvíst, av tí at hann hevði immunitet sum limur í ES-tinginum. Í mars í ár atkvøddi ein meiriluti í tinginum tó fyri at ógilda immunitet hansara eftir áheitan frá spanska hægstarættinum, og harvið kundi Spania aftur fara í holt við royndini at fáa hann útflýggjaðan. Í gjár var Puigdemont latin leysur aftur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. september 2021 38 Leygardagur 25. september 2021 Flokkur Putins fekk knapt helmingin Sameint Russland fekk 49,8 prosent av atkvøðunum í Russlandi farna vikuskiftið–antstøðan sigur at svikað varð við valinum Vladimir Putin (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Flokkurin Sameint Russland, sum er stuðulsflokkur hjá Vladimir Putin, forseta, hevur vunnið 49,82 prosent av atkvøðunum til valið ti Dumuna, undirhúsið í russiska tjóðartinginum. Tað varð væntað frammanundan, at Sameint Russland fór at vinna valið, men hóast sigurin var sannførandi, so var talan um eina lítla afturgongd í mun til seinasta val, tá flokkurin fekk 54 prosent av atkvøðunum, skrivar Ritzau. Helmingurin av tingsessunum verða býttir sambært flokslistum, meðan hin helmingurin fer til tey valevni, ið hava fingið flest atkvøður í valdømun, har eitt umboð skal veljast. Longu tá helmingurin av atkvøðunum vóru taldar, hevði Sameint Russland vunnið 85 prosent av hesum valdømum. Kommunistaflokkurin gerst næststørsti flokkur í Dumuni við umleið 20 prosentum, ið er ein framgongd á 13,3 prosent í mun til valið fyri fimm árum síðani. 14 flokkar stillaðu upp til valið, ið vardi yvir tríggjar dagar og endaði sunnudagin. Ongir altjóða eygleiðarar Fongslaði andstøðupolitikarin, Aleksej Navalnyj, heitti innan valið á veljarar, ið ikki ynsktu at stuðla Putin, um at velja taktiskt. Hetta skuldi gerast við at velja flokkar í einmansvaldømunum, sum høvdu møguleika at vinna á flokkinum hjá Putin–í flestu førum varð heitt á veljarar um at velja kommunistarnar. Egni flokkurin hjá Navalnyj stillaði ikki upp-hann varð bannaður undan valinum. Ongir eygleiðarar frá altjóða felagsskapinum OSCE vóru til staðar í Russlandi fyri at halda eyga við at alt fór rætt fram, tí semja ikki kundi finnast millum felagsskapin og russisku stjórnina um hvussu hetta skuldi fara fram. Frá fleiri síðun–eitt nú ES–er illgruni um, at valið ikki fór fram á demokratiskan hátt. Russiski kommunistaflokkurin sýtir eisini fyri at viðurkenna úrslitið av tveimum milliónum elektroniskum atkvøðum, sum gjørdist tungan á vágskálini í Moskva. Myndugleikarnir í Russlandi vísa skuldsetingunum um valsvik aftur. Ein óheftur bólkur av valeygleiðarum hevur boðað frá minst 4.500 dømi um valsvik, skrivar dr. dk. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. september 2021 Høgu gassprísirnir elva til ruðuleika Seinastu tíðina eru gassprísirnir farnir upp í loft, og í fleiri londum merkja tey longu avleiðingarnar Stór ábyrgd liggur á russiska Gazprom, nú Evropa tørvar meira gass. SkrivaÐ: Hesa seinastu tíðina eru prísirnir á gassi farnir upp í loft, og longu nú síggjast avleiðingarnar serstakliga í Evropa og ikki minst í norðara partinum, nú veturin so smátt er farin at banka á dyrnar. Í einum landi sum Bretlandi, sum er so bundið at gassi, hevur ruðuleiki tikið seg upp hjá teimum mongu húsarhaldunum og virkjunum, sum dúva uppá gass í gerandisdegnum. Høgu gassprísirnir, sum av álvara eru farnir at merkjast, hótta við at taka fígjarliga grundarlagið undan mangari familju, og longu nú eru fleiri veitarar av gassi farnir á húsagang. Ein orsøkin til høgu prísirnar er rætt og slætt, at eftirspurningurin eftir gassi er vorðin nógv størri enn framleiðslan. Nú korona er við at leggja seg og ikki hevur so stóra ávirkan longur sum higartil, er virksemið farið at vaksa aftur og tess størri virksemi, tess størri verður eftirspurningurin eftir orku. Og skjótari tømast goymslurnar. Ein av heimsins størstu gassframleiðarum Russland er enn ein orsøk til støðuna, tí landið hevur ikki gingið áheitanunum frá brúkaralondunum í eitt nú Evropa um at økja um gassútflutningin á møti, so meira gass verður tøkt á marknaðinum og harvið prísurin kann lækka. Russland vil vera við, at tað heldur sína avtalur, men framleiðslan er framvegis ikki komin á tað støðið hon var undan korona. Politikarar eitt nú í Bretlandi vilja hava ein kanning gjørda, hví Russland ikki koyrir meira gass á marknaðin, nú so stórur tørvur er á tí. IEA, altjóða orkustovnurin, hevur heitt á Russland um at økja um framleiðsluna og gassflutningin til Evropa og sigur, at tað við hesum kann vísa seg sum ein álítandi lveitara av gassi til umheimin. Stovnurin heldur, at Russland er ført fyri at økja framleiðsluna, so goymslurnar kunnu fyllast, áðrenn veturin kemur. Tað er russiska gassfelagið Gazprom, sum stendur fyri størsta partinum av gassframleiðsluni í Russlandi, og tað er russiski staturin, sum eigur felagið. Gazprom hevur higartil ikki ynskt at gera viðmerkingar til hættisligu støðuna. Eisini støðan í Asia er við til at gera støðuna í Evropa verri, tí har hava lond longu lagt undir seg LNG gass í stórum nøgdum. Vaksandi virksemi eftir korona vísir seg at leggja seg á meira orku enn vanligt er. Tað eru eisini tey, sum geva myndugleikum í serstakliga teimum londum, sum ynskja, at tað grøna orkuskiftið skal ganga skjótari, skuldina fyri ta støðu, sum høgu gassprísirnir hava við sær. Høvdu myndguleikar og eisini umhvørvisfelagsskapir ikki lagt forðingar í vegin fyri nýggjum íløgum í bæði olju- og gass, so hevði støðan kunnað verið øðrvísi. IEA ger vart við, at tað er sera óheppið, at gassmangulin kemur í eini tíð, har vindorka og sólorka muna ov lítið og ikki minst, har veturin nærkast í hvørjum. Annars heldur IEA tað vera skeivt at geva royndunum at fara burtur frá olju og gassi skuldina fyri høgu gassprísirnar. Stovnurin sigur, at brádligi vøksturin í gassprísinum stavar frá fleiri ymsum viðurskiftum, og tað er tí skeivt at leggja ábyrgdina á royndirnar at menna varandi og reina orku sigur stjórin í IEA, Fatih Birol, sambært World Oil og Financial Times. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. september 2021 USA letur upp fyri koppsettum ferðandi Men skipanin kemur ikki í gildi fyrr enn í november (Savnsmynd: EPA) SkrivaÐ: Evropearar, sum búgva í Schengen-økinum kunnu í nærmastu framtíð aftur rokna við at sleppa at ferðast ótarnað til USA. Síðan coronasmittan byrjaði hevur ikki verið møguligt at ferðast sum turistur til USA. Men hendan forðing verður nú tikin af aftur í november mánaði. Tað boðaði amerikanska stjórnin frá í mánadagin. Undantak er tó fyri sendifólkum, journalistum og fólkum við tættari familju í USA. Men fólk, sum ætla til USA at arbeiða ella bara ferðast, mugu bíða nakað enn. Tað verður tó bara fólk, sum er fult koppsett móti covid-19, sum fáa innferðarloyvi. Tað verða ikki krav um sóttarhald, men ferðandi til USA skulu vísa á eina negativa koronatest, sum ikki er eldri enn tríggjar dagar. -Tað er jaligt, at USA nú tekur innferðarforðingarnar av fyri vaksinerað. Hetta merkir nógv fyri okkara borgarar, fyritøkur og aðrar felagsskapir við bondum til USA, segði norska uttanríkisráðkvinnan, Ine Eriksen Søreide í gjár við NRK. Eisini aðrastaðni í Evropa frøast tey um útlitini til at tað aftur verður møguligt at ferðast millum Evropa og USA. -Vit eru nøgd við fráboðanina um at vaksinerað ferðandi úr ES-londunum skjótt kunnu ferðast til USA aftur. Avbyrgdar familjur hava saknað hetta leingi og hetta er eisini gott fyri vinnulívið, varð sagt í eini almennari fráboðan frá ES-felagsskapinum á Twitte. Eisini týski, Olaf Scholz, sum væntandi verður komandi kanslarin í Týsklandi, fegnast. -Hetta eru stór tíðindi–fyri týskar og evropeiskar íløgur, fyri okkara útflutningsvinnu og fyri atlantiska sambandið, skrivar Scholz á Twitter. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. september 2021 41 Leygardagur 25. september 2021 Fleiri túsund fólk flutt burtur frá eldgosi Eldgosið Cumbre Vieja á kanarisku oynni La Palma fór at goysa í vikuni (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Umleið 5.000 fólk, harav eini 500 ferðafólk, eru flutt burtur av kanariuoynni La Palma eftir at eldgosið Cumbre Vieja fór at goysa sunnudagin. Hetta er fyrstu ferð í 50 ár, at tað goysir á hesi oynni, sum er ein av teimum minnu Kanariuoyggjunum–tann norðara av teimum, sum liggja longst vestur í havi. Seinast tað goysti í Cumbre Vieja var í 1971. Tað hava í seinastuni verið fleiri ávaringar um, at okkurt var við at henda í undirgrundni. Fleiri smærri jarðskjálvtar eru máldir upp til seinnapartin sunnudatin, tá tað fór at goysa. La Palma er ikki, eins og hinar Kanariuoyggjarnar, eitt stórt ferðafólkamál. 83.000 fólk búgva á oynni, harav næstan helmingurin har suðuri á oynni, nærhendis eldgosið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2021 Skotskur stórsigur í Glasgow-Føroyar fingu fyrsta málið í undankappingini Heilt sum væntað gjørdist talan um eitt tungt týskvøld hjá føroyska liðnum á stóra leikvøllinum í skotska stórbýnum. Ljóspunktið í seks-máls tapinum var heilt greitt málið hjá Mariu Biskopstø Átta mál komu í Glasgow-eitt av teimum kundu tær føroysku fegnast um (Mynd: Bjarni Enghamar/FSF) SkrivaÐ: Agnar Prestá Meginparturin av leikarunum á skotska liðnum spæla til dagliga í bestu ensku deildini-aðrar spæla við skotskum stórfeløgum ella til dømis AC Milan. Føroyar taptu samanlagt 2-16 móti Skotlandi í teimum báðum innanhýsis dystunum í undankappingini til HM 2015. Harvið fór tað helst bert at verða ein spurningur um tíð, áðrenn Skotland fór at fáa hol á, á stóra og søguliga Hampden Park. Tað stóð 0-0 á máltalvuni í Glasgow í 18 minuttir, har liðið hjá Lene Terp vardi væl fyri. Men so fekk Skotland tvey mál uppá tveir minuttir-fyrst við langskoti og síðani eftir innlegg til aftaru stong, ið varð stútað framvið Óluvu Allansdóttir Joensen. Nakrar minuttir seinni var skotska uppskriftin tann sama, og málskjúttin tann sama: Chloe Artur úr Aston Villa. Skotland fekk eitt mál afturat áðrenn hálvleik, og tað líktist einum keðiligum føroyskum skrædli. Men byrjanin í 2. hálvleiki var sera góð, og málið hjá Føroyum var flott. Vælleikt álop endaði við horna í høgru. Tað sendi liðskiparin Ásla Johannesen hart innfyri, og í fremsta økinum var Maria Biskopstø skjótari til bóltin enn tveir skotskir verjuleikarar, og 19-ára gamli álopsleikarin úr Klaksvík stútaði bóltin væl í málið til 4-1, og so var føroyskur fagnaður. Maria hevur bert spælt í bestu føroysku deildini í beint yvir fýra mánaðir, og hetta var landsdystur nummar tvey hjá sterka rennaranum. Maria kemur væl til bóltin, stútar... Skotski málverjin ongan møguleika, og føroyski fagnaðurin kann byrja... Maria hevur í ár fyri fyrstu ferð roynt seg í evropeiskum dysti-við KÍ- og fekk eitt mál á stórum palli fyrstu ferð hon var avstað við landsliðnum (Mynd: Bjarni Enghamar/FSF) Skotland royndi beinanvegin at svara aftur, og føroyska liðið kom aftur undir stórt trýst. Innskifta Marta Thomas úr Manchester United økti, tá beint yvir ein tími var leiktur. Síðani gingur tjúgu minuttir, har tað ikki hendi tað stóra, og har Føroyar fingu staðið væl ímóti Skotlandi-tó uttan at hótta aftur. Enn ein innskiftur leikari, Jenna Clark, fekk økt, áðrenn Claire Emslie úr Everton setti punktum við flottum frísparki næstan beint uttanfyri brotssteigin. Enn eitt stórtap, men fleiri lovandi taktir hjá føroyska liðnum í mun til Spania, ið eisini spældi skjótari enn Skotland, sum var sterkt í millum annað innlegsspælinum. Ukraina og Ungarn eru nakað undir støði hjá Skotlandi og serliga Spania, so lagt er upp til, at tað gerast heldur tættari dystir í oktober-Ukraina tekur ímóti 20. oktober, og seks dagar seinni vitjar Ungarn á Tórsvølli. Tað eina málið í Glasgow týskvøldið kann fáa stóran sálarligan týdning fyri liðið. Í síðstu undankapping kom einasta málið ikki fyrrenn í seinasta dystinum, sum var í Belfast 1. desember. Ungarn hevur ikki spælt enn. Hini hava spælt tveir dystir Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. september 2021 TB fær kvinnuligan venjara restina av kappingarárinum Lars Heiliger er ikki longur venjari hjá TB. Nú tekur høvuðsungdómsvenjarin, Helen Lorraine Nkwocha, sær av besta mansliðnum, tað sum er eftir av kappingarárinum Helen Lorraine Nkwocha SkrivaÐ: Sverri Egholm Niðurflyting tykist at vera veruleiki í Suðuroynni, og mikukvøldið boðaði TB frá, at høvuðsvenjarin, Lars Heiliger, sum tók yvir eftir at Michael Winter í apríl segði seg úr starvi, nú eisini er farin úr starvi. -Leiðslan í Tvøroyrar Bóltfelag hevur avgjørt at enda samstarvið við týska venjaran Lars Hage Heiliger, sigur TB í fráboðan. Úrtøkan hjá TB hevur verið stak vánalig í ár. Eftir 21 dystir liggur TB aftast við bara trimum stigum. Tvøramenn hava ongan dyst vunnið, men spælt tríggjar javnleikir. Tað verður nú høvuðsungdómsvenjarin hjá TB, Helen Lorraine Nkwocha, sum hevur áttikið sær venjarauppgávuna, tað sum er eftir av hesum kappingarárinum. Helen Lorraine Nkwocha kom til felagið í vár. Týski Lars Heiliger varð settur sum venjari tá Michael Winter valdi at takka fyri seg eftir 4-0 tap ímóti B36 síðst í apríl (Mynd: Sverri Egholm) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. september 2021 Øll toppliðini vunnu trygd Munurin millum topp og botn í Betrideildini øktist farna vikuskifti René Shaki Joensen og Pætur Petersen fegnast her um 1-0 beint fyri hálvleik (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Øll topp fimm liðini á stigatalvuni vunnu stórt ella trygt á botn fimm liðunum sunnudagin. KÍ vann 4-0 ímóti 07 Vestur, NSÍ vann 7-2 ímóti TB, B36 vann 5-0 ímóti ÍF og Víkingur vann 3-1 ímóti B68. Seinasti dysturin var sunnukvøldið í Havn, har HB tók móti EB/Streymi. Eftir eina javna byrjan og javnleik 1-1 í hálvleikinum, endaði eisini tann dysturin við tryggum sigri til HB. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. september 2021 Árni Frederiksberg bindir seg til klaksvíkingar til 2024 Frísparkssnillingurin og eyðsýndi leikarin Árni Frederiksberg hevur longt samstarvið við KÍ (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Oddaliðið í bestu mansdeildini í fótbólti, KÍ, leingir við eyðsýnda áleyparan Árna Frederiksberg. Sáttmálin er longdur til og við 2024. -Í Árna Frederiksberg hava vit næstu árini tryggja okkum ein nærlagdan og sera ágrýtnan leikara. Higartil í ár hevur hann serliga ofta verið við í teimum mongu málunum, sum viðleikararnir hava sett í kassan, skrivar KÍ á heimasíðuni. Tað sær gott út hjá KÍ í ár. Umframt at liggja á odda í deildini við 62 stigum, heili 12 stig frammanfyri Víking á øðrum plássi, hava klaksvíingar bara latið seks mál inn hetta kappingarárið. Samstundis hevur KÍ skorað heili 81 mál higartil í ár, og hetta er met. Annað árið á rað hevur KÍ vunnið Blaðberasteypið, ið er steypakappingin fyri U17 dreingir. Í finaluni vunnu klaksvíkingar ein greiðan 5-1 sigur á Víkingi. Hálvleiksstøðan var 1-0 til KÍ. Málskjúttarnir hjá klaksvíkingum vóru Dávid Biskopstø Andreasen, Silas Gaard, Jákup Vilhelmsen, ið eisini varð valdur til dagsins spælara, og Jóhan Josephsen, ið gjørdi tvey mál. Einsamalla málið hjá Víkingi skoraði Jákup Andrias Thomsen. Í finaluni um Thomas Dam Intersport steypið, ið er steypakappingin fyri U21, fingu áskoðararnir spenning fyri allar“ pengarnar”. Jacob Trenskov legði NSÍ á odda tá hálvur tími var spældur, og beint fyri steðgin økti Sølvi Sigvardsen til 2-0. Tað vóru tískil mong, ið væntaðu, at runavíkingar fóru avstað við sigrinum og steypinum. Men teir hvítu úr B36 vildu ongantíð leggja kongin, og við einum stórspælandi Sámali Johannesen í málinum, sum eisini bleiv valdur til dagsins spælara, megnaðu ungu B36’ ararnir at venda dystinum í seinna hálvleiki. Tá lítil tími var spældur minkaði Brian Slyne við brotssparki, og í 79. minutti javnaði Markus Hellisdal. Og tá tað restaði ein minuttur av vanligu leiktíðini eydnaðist tað Rana Berg í Soylu at berja seg ígjøgnum gulu verjuna, og so var B36 brádliga á odda 3-2. Seinastu løtuna løgdu runavíkingar nógv fyri at fáa umdyst, og tað var eisini um reppið. Tá fimm minuttir vóru spældir av tíðini, ið dómarin hevði lagt afturat, kom ein NSÍ’ ari at standa væl fyri, men skotið brast á tvørtræið, og so endaði Thomas Dam Intersport steypið í syðra enda í Gundadali. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. september 2021 50 Leygardagur 25. september 2021 Tvey tepur tap í Estlandi Hóast U19 genturnar taptu báðar vinardystirnar móti Estlandi tepurt, so hava tær fingið nógv burtur úr túrinum (Mynd: Fótbóltssamband Føroya) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í farnu viku var U19 landsliðið við gentum í Tallinn og spædi tveir venjingardystir móti Estlandi. Báðir dystirnir endaðu við sigrum til heimaliðið; 2-1 í fyrra dystinum og 3-2 í tí seinna. Lív Rúnadóttir skoraði málið í fyrra dystinum við einum sera flottum langskoti, og Malena Olsen skeyt bæði málini í tí seinna dystinum. Estland átti tó munin, tá alt kom til stykkis, men í báðum dystunum helt spenningurin sær heilt til síðsta bríksl. Talan var sostatt um tveir sera javnar dystir, og serliga tann seinni var góður, sæð við føroyskum brillum. –Vit vóru leikliga omaná í løtum av tí seinna dystinum. Vit skaptu fleiri góðar støður og málmøguleikar, og vit skora eisini tvey mál. Hinvegin harmast vit um, at Estland kom ov lætt til síni mál, serliga havandi í huga, at vit ikki kendu okkum eins trýstar í seinna dystinum, sum vit gjørdu í tí fyrra, sigur Pætur S. Clementsen, landsliðsvenjari. EM undankapping í oktober Vinardystirnir í Estlandi vóru liður í fyrireikingunum hjá U19 gentunum til EM undankappingina, sum tær skulu spæla í Hvítarusslandi næsta mánað. Og ta avbjóðingina sær venjarin fram til við spenningi. –Samanumtikið hava vit fingið nógv burturúr hesum túrinum. Spælararnir hava fingið fleiri altjóða royndir, sum tær kunnu taka við sær víðari, umframt at liðið er ment bæði á og uttanfyri vøllin. So hetta var ein umráðandi partur av fyrireikingunum til EM undankappingina í oktober, og hana gleða vit okkum til, sigur Pætur S. Clementsen at enda. EM undankappingin hjá U19 gentunum verður spæld í Hvítarusslandi í døgunum 18.–26. oktober. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2021 Ronaldo hevur yvirhálað Messi 36-ára gamli Manchester United-leikarin er tann fótbóltsleikarin, sum í 2021-2022 fer at fáa flest pening útgoldnan, sambært Forbes. Samlaða upphæddin, áðrenn skatt, er 800 milliónir krónur í løn og stuðuls- og lýsingarinntøkum. SkrivaÐ: Agnar Prestá Tað er eingin ivi um, hvør er í topp-trý. Tað eru umleið 330 milliónir millum Neymar á triðja plássinum og PSG-liðfelagan, Mbappé, á fjórða plássi. Lionel Messi hevur seinastu árini forvunnið mest, men sambært Forbes verður hann nú yvirhálaður av æviga kappingarneytanum Cristiano Ronaldo. Upphæddin er samanlagda talið av løn og stuðuls- og lýsingarinntøkum hjá leikaranum, og hóast hetta er áðrenn skatt, so er talan um upphæddir, ið næstan ikki eru til at fata. Listin hjá Forbes yvir teir tíggju fótbóltsleikararnar í heiminum, sum í hesum kappingarárinum fara at forvinna mest pening: Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. september 2021 Tjúgu ferðir Turið Arge Samuelsen Turið Arge Samuelsen skoraði tjúgu mál fyri Kyndil móti VB mikukvøldið (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Heilar tjúgu ferðir kundu kyndilskvinnur fegnast um eitt mál hjá Turið Arge Samuelsen í dystinum ímóti VB í Høllii á Hálsi mikukvøldið. Kyndil vann dystin 39-26 og hálvleiksstøðan var 19-11. Tær grønu úr Kyndli hava sostatt fingið eina góða byrjan upp á kappingarárið við fullari úrtøku eftir tveimum dystum. Í fyrsta umfari vunnu tær greitt ímóti føroyameistarunum frá í fjør, StÍF. Turið Arge Samuelsen kemur sostatt ovast á listan yvir toppskjúttar. Hon hevur í tveimum dystum higartil í ár skotið 25 mál. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. september 2021 Føroyskt gull í Danmark Pól Hendrikur Andreasen vann danska meistaraheitið í olympiskari vektlyfting. Eisini vunnu føroyskir lyftarar silvur og bronsu SkrivaÐ: Tíðindaskriv Á Østerbro í Keypmannahavn kappaðust tey farna vikuskiftið um DM í vektlyfting. Seks føroyingar vóru millum tey luttakandi. Best gekk tað hjá Pól Hendriki Andreasen, sum vann danskt gull í vektflokkinum undir 73 kilo. Pól Hendrikur lyfti 90 kilo í trekk og 115 kilo í vend og stoyt, og tað var í báðum førum nóg mikið til gullið–og harvið vann hann eisini gullið í samlaðu støðuni. Niels Áki Mørk kappaðist í bólkinum undir 67 kilo. Hann lyfti 83 kilo í trekk og 100 kilo í vend & stoyt, og hetta rakk til silvurmerkið. Niels Áki er bert 19 ára gamal, og tí hevur hann framvegis aldur til at kappast í DM fyri juniorar, sum verður hildið í næsta mánaði. Anna Kristina Norðberg Niclasen vann bronsu í samlaðu kappingini fyri kvinnur undir 64 kilo. Anna Kristina gjørdist nummar fýra í kappingini í trekk, har hon lyfti 74 kilo. Men við 99 kilo í vend & stoyt vann hon munin aftur, soleiðis at hon eisini vann eitt bronsumerki í samlaðu kappingini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. september 2021 Til Danmarkar at fyrireika seg til DM Boksarar úr Klaksvík og Havn í ferðalagi til venjingarlegu og diplomstevnu SkrivaÐ: 17 boksarar úr boksifeløgunum í Havn og Klaksvík fara um mánaðarskiftið til Danmarkar á venjingarlegu. Legan er fyrireiking til DM-kappingina, sum verður fyrst í desember. Koronatíðin hevur lagt ávíst lok á virksemið í Tórshavn Boksing og seinni Klaksvík Boksing, sum júst er stovnað, serliga hvat viðvíkur ferðing uttanlands. Men nú verður so farið avstað við einum stórum liði. Vitjað verður í Sydhavnsøernes Bokseklub í Lollandi, haðani Morten Meng, høvuðsvenjari og stigtakari til Tórshavn Boksing, stavar. Leygardagin 4. oktober er diplom-boksistevna í Farum har 8-10 av føroysku boksarunum skulu boksa teirra fyrsta diplomdyst. Teir íðkararnir, sum ikki vera við á stevnuni í Farum, verða eftir í Lollandi, har skipað verður fyri serligari venjing fyri teimum. Sunnudagin verður aftur venjing í Lollandi áðrenn leiðin verður sett heim aftur sunnukvøld. Tilsamans 20 fólk verða við í ferðalagnum, seks úr Klaksvík Boksing og 14 úr Tórshavn Boksing. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. september 2021 ÍSF styrkir um breiddarítróttin-Felagsskapurin er eitt av aðalendamálunum við ítróttinum, og tí fer ÍSF nú at styrkja enn meira um breiddarítróttin. Í hesum sambandi hava vit sett Katrina á Neystabø í starv, og hon fer at standa fyri hesi uppgávuni, sigur Elin H. Joensen, forseti í ÍSF SkrivaÐ: Tíðindaskriv–Mann eigur ongantíð at lata eina góða kreppu fara til spillis, verður sagt- og tað er í grundini tað, sum er bulurin í hesum átakinum. Tí undir koronakreppuni, sum legði ítróttarlívið um allan heimin lamið, varnaðust vit nøkur viðurskifti, sum vit kanska ikki í nóg stóran mun góvu okkum far um áðrenn, greiðir Elin H. Joensen frá. -Koronakreppan rakti úrvalsíðkararnar hart. Alt, tey høvdu arbeitt fram ímóti, bleiv jú avlýst eftir einum degi. Men tað, sum vit kanska ikki høvdu væntað, var at síggja, hvussu hart tað eisini rakti tey, sum hoyra til breiddarítróttin, tá felagsskapurin varð tikin frá teimum. Tú kanst siga, at vit av álvara varnaðust týdningin av breiddini- og tann sterka felagsskapin, sum hoyrir til, sigur Elin H. Joensen. Síðani korona hevur ÍSF lagt seg eftir at styrkja um breiddina, samstundis, sum íðkarar á hægsta stigi framvegis verða stuðlaðir. Tað er jú ikki neyðugt at velja annað-tað ber væl til at hava eina sterka elitu og samstundis hava eina góða, sunna breidd. Føroyaleikir, har ymsu sambondini sjálvi kundu gera av, hvussu kappingarnar skuldu skipast, bóru brá av hesi hugsan. Skúlaleikir, sum júst eru farnir av bakkastokki, hava slagorðið "felagsskapur og rørslugleði fyri øll" og byggja á hetta sama. Og nú setir ÍSF øll segl til- og hevur sett eitt fólk burturav, til at styrkja breiddina enn meira. -Talan er um Katrina á Neystabø, ið hevur verið virkin innan nógvar ymsar ítróttargreinar, tó at hon helst er best kend sum undangongukvinnan hjá Neistanum, har hon eisini hevur verið venjari í nógv ár. Hon samskipar longu "Skúlaleikir" fyri okkum, og vit eru sera fegin um, at hon nú hevur játtað at koma í fult starv hjá ÍSF fyri at arbeiða við breidd og samanhaldi í breiðari høpi burturav, sigur Elin H. Joensen. Katrin á Neystabø byrjaði í starvinum 1. september, og er í fyrstu syftu sett í eitt ár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. september 2021 56 Minningarorð um Dánjal av Rana Abbun hevur jú altíð verið har. Hann var tann seinasti av ommunum og abbunum. Men nú eru tey øll farin. Sum fótaspor í sandinum, sum verður skolað burtur av tíðarinnar bylgjum. Eitt heilt ættarlið farið SkrivaÐ: Hallur av Rana Hann legði seg sova í gjár og hann vaknaði ikki aftur. Hann sovnaði inn í ævinleikan. Eg havi leingi bíðað eftir hesum boðum. Tað hevur líka sum ligið í kortunum, síðan omma doyði í september í fjør. Kortini kom tað sum ein skelkur. Abbun hevur jú altíð verið har. Hann var tann seinasti av ommunum og abbunum. Men nú eru tey øll farin. Sum fótaspor í sandinum, sum verður skolað burtur av tíðarinnar bylgjum. Eitt heilt ættarlið farið. Og við teimum mítt innlit í eina farna tíð. Í eitt annað samfelag, sum hóast tað var tað føroyska, kennist sum ein leivd frá eini fornari tíð. Abbun, Dánjal av Rana, var føddur í Trongisvági í 1925. Borin á heim á Rananum, harav eftirnavnið stavar frá. Stórhendingar Abbun var eitt leksikon av søguligum hendingum. Tað er væl saktans tað sum hendir, tá man hevur liva eitt virkið lív í eina knappa øld. Og onkursvegna havi eg altíð fata tað soleiðis, at hann var á fyrstu røð á ferðini hjá føroyska samfelagnum gjøgnum 20. øld. Sum tá hann og vinmaðurin Dánjal Norðberg 9. november 1942, báðir 16 ára gamlir, vóru fyrstir á staðnum, tá eitt bretskt hernaðarflogfar rendi á Nakk í Trongisvági. Allir uttan ein av manningini doyðu. Ella arbeiðið í kolanáminum í Rangabotni. Eitt ovurhonds stórt virksemi, sum eg einans síggi leivdirnar av í dag, men sum livdu klárt í minninum hjá Abbanum. Søgurnar vóru eisini nógvar frá tíðini sum fakfelagsmaður og formaður í Fylking og politiska lívinum í Tvøroyrar býráð, harav fleiri ár sum borgarstjóri. Næstan sjálvsagt var hann eisini ein av arbeiðsmonnunum, tá fyrsta berghol í Føroyum bleiv borað, og tá tunlarnir til fyrsta vatnverkið í Føroyum, vatnverkið í Botni, blivu gjørdir. Fólkaatkvøðan Tað var kortini ikki altíð, at man fekk tað svarið, sum man kundi vænta, tá spurt bleiv inn til søguligar hendingar ella dagar. Sum ein dagin, tá eg spurdur hann, um hann mintist 14. september 1946, tá føroyingar atkvøddu um loysing. Jú, tann dagin mintist hann væl. Hann hevði verið við nøkrum veðrum í Skorðunum. Nógv meira hevði tann dagurin ikki at siga. Ikki tað–eg visti væl, at hann helt lítið um loysingarprát. Tað lærdi eg sum smádrongur fyrst í hálvfemsunum. Sambandið millum Føroyar og Danmark var alt annað enn gott, tá eg spurdi Abban, um tað veruliga var so, at hann ynskti samband. Tað hevði eg ilt við at skilja, men svarið kom straks. ” Hví skal man pilka við nakað, sum riggar.” Longri frágreiðing var ikki neyðug. Gjøgnum hansara langa lív hevði Ríkisfelagsskapurin riggað, og hann sá onga orsøk at broyta hann. Áhugin fyri fólki Abbun hevði ein ekstreman áhuga í fólki og familju. Hann kundi útgreina øll familjubond í Suðuroynni fleiri ættarlið aftur. Og tað var rein paratvitan. Tað stavaði frá eini ovurhonds stórum áhuga í fólki. Hann tók sær altíð stundir at práta við fólk. Uttan mun til hvar hann var ella hvørji tey vóru. Eg gloymdi aldrin, tá eg fyri nøkrum árum síðan–tað munnu vera eini sjey ár nú–fór eftir honum í farstøðini. Ørindini í Havn var ein vitjan hjá oyralæknanum. Hugsaði við mær sjálvum, at nú skuldi eg taka mær væl av honum, nú hann var einsamallur í Havnini. Hann kendi øll. Og hann kendi familjurnar hjá øllum. ” Ok”, hugsaði eg:” Hetta eru fólk í eldra ættarliðnum, sum sita hjá oyralæknanum.” Men so fóru vit ein túr í SMS. Og eg lúgvi ikki, um eg sigi, at annarhvør persónur vit møttu-í øllum aldrum-steðgaðu á fyri at tosa við hendan 90 ára gamla mannin. Men soleiðis var hann. Hann gav sær stundir til fólk, og av tí sama kendi hann fólk um alt landið. So seint sum í farnu viku máttu bæði eg og konan ásanna, at hann hevur sett síni spor hjá fólki. Tí í hvør sínum lagi, við hvør sítt høvi, tosaðu vit við fólk, sum skundaðu sær at spyrja eftir Dánjali, tí hann hevði vunnið hjartarúm hjá teimum. Trúgvin Abbun kom á trúgv á Harran Jesus á ungum árum, og tað fylgdi honum alt lívið. Hann var ein trúgvur stuðul í samkomuni Salem á Tvøroyri heilt upp til ellisárini. Eg gloymi aldrin, tá eg fór við honum á eitt morgunmøti fyri einum fimm árum síðan. Vit sótu mitt í salinum, meðan fólk reistust at biðja og tað bleiv sungið. Tá vit komu úr salinum aftur, spurdi eg hann–vitandi at hann var so dulur, at hann hoyrdi lítið og einki–um hann fekk nakað við av bønunum. Ikki eitt orð. Men hann var har kortini. Hann søkti samfelagið við andaligu systkin síni, hóast hann ikki fekk tað stóra burturúr sjálvur. Hetta er trúfesti. Eg lærdi hendan dagin, at samkoman handlar ikki um meg. Hon handlar ikki um, hvat eg fái burturúr av at fara á møti. Tað handlar um at koma saman við andaligum brøðrum og systrum og stuðla tí verki, sum Gud ger á einum staði. Seinasta møti Seinast eg hitti Abban var fyri einum góðum mánaði síðan. Vit fýra–konan, eg og børnini–vóru á gátt á Ellisheiminum og vitjaðu. Tað var altíð gott og áhugavert at vitja Abban. Har var altíð okkurt áhugavert at frætta úr lívinum hjá honum. Men hendan dagin var hann øðrvísi. Hann longdist eftir konu sínari Aslaug, sum flutti heim til Harran í september í fjør. Einsemi–eg veit ikki um tað er nóg sterkt til at dekka kensluna, tá eins hjúnafelagi gjøgnum 71 ár er farin heim–nívdi hann. Í Hebreararbrævinum lesa vit,” Latið tí eisini okkum, táið vit hava so stórt skýggj av vitnum rundan um okkum, leggja av okkum alt tað, ið tyngir, og syndina, sum hongur so føst í okkum, og við toli renna skeiðið, ið okkum er fyrisett, havandi eyguni vend á Jesus, upphavsmann og fullkomara trúarinnar, sum fyri gleðina, ið fyri Honum lá, tolin leið á krossi og legði einki í vanæruna–og situr nú við høgri síðu hásætis Guds.” Í dag hugsi eg um hetta skýggi av vitnum. Fyri meg virkar tað øgiliga óítøkiligt, hvørji hesi eru, sum fylgja mær, meðan eg renna tað skeiðið, sum førir inn til ævinleikan. Men so var ikki hjá Abbanum. Hann kendi nógv teirra. Konu sína. Beiggjar og systrar av Rananum, sum høvdu sett sítt álit á Harran. Vinfólk og kenningar. Systrar og brøður í samkomuni Salem, ið eru farin undan honum. Tey eru nógv, sum eru farin áðrenn hann. Tað er kostnaðurin av einum longum lívi. Tú ert tann einasti eftir, og sjálvt tey næstu ættarliðini fara áðrenn ein. Men nú slapp hann heim til teirra. Nú legst hann aftrat skíggjunum av vitnum, sum fylgja okkum her á fold. Loksins er hann heima í hásætinum hjá Jesusi, sum hann setti sítt álit á sum ungur. Abbun, eg unni tær at sleppa heim til teirra, og eri Gudi takksamur fyri, at eg slapp at behalda teg so leingi her á fold. Inntil vit síggjast aftur heima í dýrdini. P. S. Myndin er seinasta myndin eg havi av Abbanum. Hon er tikin eina løtu í august, tá hann og yngsti limurin í Rana-familjuni, tá 8 mánaðir gamli Hákun, fingu eitt prát um lívsins loyndarmál Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. september 2021 Konfirmantar í Hoyvíkar kirkju sunnudagin--SkrivaÐ:-Sunnudagin 26. september 2021 kl. 11 Brá Zakariasardóttir, Ólivantsgøta 17, 188 Hoyvík. Dagurin verður hildin í heima. Øll eru hjartaliga vælkomin frá kl. 16.

Kalsoyingar í stívasta pussi til Bond-frumframførslu SíÐa 41 Fyrsta skotið latið av SíÐa 3 Kendur kokkur takkar fyri seg SíÐa 34 Katla Heðinsdóttir vart ph. d. á Københavns Universiteti SíÐa 32 Eldur í trimum húsum á Stykkinum SíÐa 8 SíÐa 17 1 Leygardagur 02. oktober 2021 Góðan lesihug og gott Vikuskifti Nýggj útgáva hvønn leygarmorgun kl. 7 Oddagrein Ikki fyri barnsins besta Børn avgerða ikki sjálvi hvørji foreldur tey fáa, ella hvar tey verða fødd, ella hvussu teirra tilvera fer at vera. Tilverur, sum enn ikki eru føddar, eru teir mest óseku skabningar, vit kunnu ímynda okkum. Av tí sama plagar at vera semja um, at børn í minst møguligan mun skulu dømast ella revsast fyri viðuskifti, sum tey onga ávirkan hava á. Breið semja er eisini um, at børn eiga rættin til bæði mammuna og pápan tá tey verða fødd. Men nú er øsing enn einaferð komin í politisku spæliplássið, nú nakrir andstøðupolitikarar hava lagt uppskot fram um at børn, sum verða fødd við eftirgjørdum gitnaði, skulu hava rætt til tvey foreldur, um slík eru. Men tað vilja ávísir partar av løgtinginum ikki, tí teir vilja verja rættin hjá pápunum, verður sagt. Verður orðið‘ sammóðir’–eitt løgfrøðiligt heiti fyri kvinnu, ið livir í parlagi við kvinnu, ið ber og føðir barn–sett inn í føroyska lóggávu, verður samgonguslit. Atliti til verjuna av siðbundna hjúnalagnum millum mann og kvinnu hevur nú størri týdningi enn atliti til rættin og tørvin hjá ófødda barninum. Eftirgjørdur gitnaður er vorðin ein alt meira vanligur máti hjá kvinnum at fáa børn. Tað verði seg, tí sáðgóðskan hjá manninum er ov vánalig, at tey av aðrari orsøk ikki fáa tað at rigga saman, ella um ongin pápi er, sum tá tvær kvinnur velja henda–trygga–mátan at gerast við barn. Sáðbankar eru ein veuleiki og hava verið tað leingi. Sama við møguleikanum hjá kvinnum, bæði einligum og samkyndum, at fáa eftirgjørdan gitna. Men sáðbankar gera eisini tað, at teir‘ verja’ sáðdonorarnar við at geva teimum rætt til at vera ónevndir–anonymir. Og tað velja heilt nógvir av teimum, sum geva sítt sáð og síni gen til onnur at brúka. Og tí er ongin pápi hjá Miðflokkinum og øðrum at verja rættindini hjá í hesum føri. Kravið um, at sammóðurin ikki skal sleppa at vera partur av lóggávuni, merkir tí bara tað, at barnið missir rættin til annað foreldrið, í hvussu so er tey fyrstu árini av sínum lívi til sammóðurin einaferð hevur fingið møguleika at fáa hesi somu rættindi við ættleiðing. Hvussu nógv børn talan er um, vita vit ikki, men neyvan kunnu tey vera so nógv. Og í mun til hetta er tað ótrúligt, at eitt so evarska lítið mál skal fylla so nógv í politiska lívinum í Føroyum. Hvussu gott hevði tað ikki verið, um øll tann orka, sum verður løgd í at verja hugskapta rættin hjá nøkrum pápum, sum ikki vilja verða vardir, heldur varð brúkt, eitt nú til at fáa skil á onnur ábyrgdarøki hjá somu politikarunum. At fáa greiðar umstøður innan býtið av milliónavirði innan fiskivinnuna, til dømis. Ella kanska hyggja at rættindunum hjá teimum pápum, sum í løtuni á ómenniskjaligan hátt missa sín samverurætt til børnini eftir hjúnarskilnað. SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 6841 Lisnar síður: 32476 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 2 Leygardagur 02. oktober 2021 Umstøðurnar í Vágum líkjast Norðurnoreg Flogskiparar hjá Widerøe fegnast um at sleppa at flúgva á Føroyar eisini Flogskipararnir Geir Skjetne og Erlend Sletten (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ:-Hetta er veldiga spennandi. Hetta var fyrsti túrur til Føroya hjá okkum báðum, og tað var eitt satt upplivilsi. Soleiðis søgdu teir báðir flogskipararnir, sum førdu flogfarið hjá Widerøe Airlines til Føroyar og aftur til Bergen í gjár, fríggjadagin. Norska flogfelagið hevur nú í ein mánaða flogið upp á Føroyar, og royndirnar hava verið góðar. -Her er ótrúliga vakurt. Líkist nógv Svalbard, faktisk. Og so visti eg ikki, at føroyingar dugdu so væl at tosa norskt. Vit høvdu fyrireika okkum upp á, at vit skuldu tosa enskt við føroyingarnar á túrinum, men tað var als ikki neyðugt. Soleiðis sigur onnur av flogternunum umborð, sum longu umhugsar at taka eitt vikuskifti til oyggjarnar‘ vest i havet’, sum norðmenn vita alt ov lítið um, viðgongur hon. Hon spurdi tí, hvussu langt tað var til sentrum, og um tað koyrdu taxabilar av flogvøllinum. Deiliga long flogbreyt Frammi í cockpittinum sótu teir báðir, Geir Skjetne og Erland Sletten í flogskiparasetrunum. Hóast Geir Skjetne hevur drúgvar royndir sum flogskipari, hevur flogið í yvir 30 ár og eini 25 við Widerøe, so hevur hann ikki verið í Føroyum fyrr. Heldur ikki Erland Sletten, sum er nakað yngri og hevur flogið í umleið 10 ár. Teir siga, at umstøðurnar í floghavnini í Vágum eru fínar. Teir hefta seg serliga við, at flogbreytin er deiliga long, 1.800 metrar. -Vit flúgva nógv í Norðurnoregi við hesum flogførunum–og við nøkrum smærri eisini–og har eru fleiri vallir, sum eru nógv styttri enn hesin, onkur bert helmingurin í longd, greiðir Geir Skjetne frá. Flogskipararnir hjá Widerøe eru eisini vanir við vindumstøður, sum kunnu líkjast teimum, sum teir kunnu koma út fyri í Føroyum. -Vit eru nakað avmarkaðir í okkara flúgving til Føroyar, tí hetta felagið hevur, av natúrligum orsøkum, ikki nakran flogskipara við drúgvum royndum í Føroyaflúgving. Tí kunnu vit bara lenda, um vindviðurskiftini eru tað tey kalla‘ moderat turbulens’. Er vindurin nógv meiri enn vanligt, so tað bara flogskiparar við serligum royndum at flúgva her, sum sleppa at flúgva, greiðir Geir Skjetne okkum frá, og vísir okkum eitt kort sum flogskipararnir brúka at meta seg eftir við flúgving til Vágar. Býartok inn í miðbýin Widerøe flogfarið lendi í Vágum í gjár um hálvgun tólv-tíðina, næstan ein hálvan tíma fyrr enn ætlað. Fráferðin aftur til Bergens varð planmessiga kl. 12.25 og kós sett ein eystan móti norsku vesturstrondini aftur. Túrurin til Bergen tók hálvan annan tíma. Tað vóru ikki so nógv ferðafólk við til Bergen henda túrin, eini 25. Onkur mamma við børnum, men flest menn, norðmenn, tað sá út til at vera eitt tunnilssjakk hjá NCC. Vit eru ein stuttan túr, bodnir av flogfelagnum, fyri at uppliva hvat næststørsti býurin í Noregi, Bergen, hevur at bjóða eitt vikuskifti. Ikki heilt uttan humor eru teir, bergensarnir. Á Flesland flogvøllinum skriva teir við stórum stavum og tekni, at Bergen úttalast sum var eitt spurnartekn í endanum Bytok-støðin á flogvøllinum Floghavnin í Bergen, Flesland, sum liggur einar 20 kilometrar sunnan fyri Bergen bý, er ein vælútgjørd og modernað floghavn. Næst mest trafikeraða í Noregi eftir Gardemoen í Oslo. Tað er lætt at koma av flogvøllinum til miðbýin. Nemmast er at taka sporvognin ella bytoget, men tann túrurin tekur umleið ein hálvan tíma, tí nógv støðgistøð eru á leiðini, onkur við rættiliga eksotiskum staðarnøvnum, so sum Paradis og Florida. Fleiri møguleikar víðari úr Bergen Widerøe er eitt gamalt norskt flogfelag og nógv tað størsta felagið inna innanríkisflúgving í Norðurlondum. Felagið arbeiðr tætt saman við SAS og tekur sær av so at siga allari flúgvingini til tær smærru floghavnirnar har norðuri í Noregi. Felagið hevur høvuðsstøð í Bodø, men nú er tað Flesland floghavnin í Bergen, sum er tann floghavnin, haðani flestar flogferðir fara. Úr Bergen eru ríkir møguleikar at flúgva víðari við Widerøe. Sambært heimasíðuni hjá Widerøe, flýgur flogfelagið til ikki færri enn 53 ferðamál, harav tey flestu eru støð í Noregi. Men Widerøe hevur eisini uttanlandsflúgving, eitt nú er møguleiki at flúgva víðari úr Bergen til Alicante í Spania hvønn leygardag, men eisini til Aberdeen, Gøteborg, Keypmannahavn og London. Trongt og tó rúmligt Flogførini, sum Widerøe brúkar til føroyaflúgvingina eru av slagnum Dash-8 Q 400, sum taka 78 ferðafólk. Behagilig at flúgva við, sjálvandi er ferðin ikki eins høg og við einum jettflogfari, og hóast tað kennist eitt sindur trengri, so er bahagiliga gott pláss at sita. Á ferðini millum Vágar og Bergen er møguligt at keypa vatn, øl og snacks frá teimum báðu fryntligu flogternunum, sum eisini hava“ knekkebrød” um tú ert alvorliga svangur. Kaffi verður ikki serverað í løtuni, men tað er orsaka av eini misskiljing við leverandørin. -Kaffi kemur seinni, lovar flogternan. Widerøe flýgur við trimum støddum av Dash-8 flogførum frá flogverksmiðjuni de Haveland Canada. Hesi við 78 ferðafólkum eru tey størstu, harafturat koma flogfør, ið taka 50 og 39 ferðandi. Widerøe. Widerøe hevur 10 flogfør til 78 ferðandi, 4 til 50 og 26 av teimum smáu, sum taka 39 ferðafólk. Í 2018 fór felagið eisini at flúgva við jettflogførum av slagnum Embraer 190-E 2, sum taka 114 ferðafólk. Felagið hevur trý slík flogfør, sum mest verða brúkt á teimum longstu leiðunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. oktober 2021 3 Leygardagur 02. oktober 2021 Fyrsta skotið latið av Nú verður farið í holt við teir báðar tunlarnar norður um Fjall sum skulu vera lidnir á heysti 2024 (Mynd: Dávur Winther) SkrivaÐ: Sverri Egholm Beint eftir klokkan 15 seinnapartin hósdagin lat Jørgen Niclasen, landsstýrismaður, fyrsta skotið av í nýggju tunlunum norður um Fjall. Skotið varð Árnarfjarðarmegin í tunlinum ímóti Norðtoftum. Árnafjarðartunnilin verður umleið 1.900 metrar langur, og Hvannasundstunnilin verður umleið 2.200 metrar langur. Samlað vegalongd, har tunnlar og vegir eru roknaðir við, eru umleið 6.500 metrar langt. Tunlarnir fara at kosta 522 milliónir krónur og verða væntandi lidnir á heysti í 2024. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 4 Leygardagur 02. oktober 2021 Ruth heilsaði uppá kvívíkingar Nýggja uppsjóvarskipið hjá kvívíkinginum Gullak Madsen var á Kvívík fríggjadagin SkrivaÐ: Kiran Jóanesarson Nýggjasta, størsta og framkomnasta fiskiskipið í danska fiskiflotanum var fríggjamorgunin á Kvívík, og heilsaði uppá. Skipið er í Føroyum við 1200 tonsum av makreli, sum skulu landast í Fuglafirði. Ruth lá fríggjanáttina ligið eystanfyri Nólsoynna og bíðað til teir skuldu á Kvívík í morgun, har teir vóru klokkan 10 fyrrapartin. Tá ið Ruth hevði verið á Kvívík, fór skipið á Klaksvík, har annar skiparin, Hans Jacob Petersen, hevur heimstað. Tá ið Ruth hevur landað til Pelagos, verður farið aftur til fiskiskap. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 5 Størv Kokkar og Morgunkokkur á Hilton Garden Inn Størvini omanfyri eru frá Portalinum, sum er størsta savning í Føroyum. 6 Leygardagur 02. oktober 2021 Thetis ársins vinnuátak og Formula kosið ársins virki Á vinnudegnum í Norðurlandahúsinum fríggjadagin fingu Thetis og Formula serstakan heiður (Mynd: Jan Müller) SkrivaÐ: Sverri Egholm KT-fyritøkan Formula varð fríggjadagin kosin ársins virki á vinnudegnum, sum Vinnuhúsið árliga skipar fyri í Norðurlandahúsinum. -Við støði í teimum flottu fíggjarligu úrslitunum og tí denti, sum verður lagdur á sosiala og umhvørvisliga burðardygd, hevur ein samd dómsnevnd valt Pf. Formula sum Ársins Virki 2021, stendur millum annað í grundgevingini frá dómsnevndini. Formula er ein av størstu KT-fyritøkunum í Føroyum við knapt 100 starvsfólkum, sum starvast ymsastaðni í Føroyum og í Danmark. Eisini var ársins vinnuátak kosið, og dómsnevndin hevði valt koronukanningarnar hjá kanningarstovuni Thetis. Fyritøkan gjørdist veruliga kend millum manna tá covid-19 veruliga tók seg upp í 2020. -Dómsnevndin hevur í sínum vali av Vinnuátakinum 2021 lagt dent á tann samfelagsliga og vinnuliga týdning, sum økti testkapasiteturin og óvanliga skjótu svartíðirnar hava havt við sær. Tað hevur havt ein avgerandi leiklut fyri, at vit hava kunnað fingið ein so vanligan gerandisdag, sum vit hóast alt hava havt í Føroyum í hesi óvanligu støðu. Serliga í tíðini, meðan vit bíðaðu eftir koppsetingarevni úr útlandinum. Fyri útflutningsvinnuna hevur tað verið altavgerandi, at fyritøkan hevur kunnað komið út til fyritøkurnar og gjørt regluligar kanningar av starvsfólkunum, so framleiðslan og útflutningurin vórðu órógvað minst møguligt, stendur í grundgevingini. Umframt hetta varð serlig viðurkenning kosin til Debes Christiansen á Heilsufrøðiligu starvsstovuni. Debes arbeiddi saman við øðrum á Heilsufrøðiligu Starvsstovuni nátt og dag at greina kanningar, og var arbeiði teirra eitt av týdningarmiklastu stigunum í bardaganum móti koronafarsáttini her á landi. Henda eldhuga og hetta nærlagni hevur dómsnevndin valt at heiðra við einari serstakari viðurkenning. Marita Debess Magnussen og Regin W. Dalsgaard (Mynd: Jan Müller) Debes Christiansen (Mynd: Vinnuhúsið) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 7 Leygardagur 02. oktober 2021 Johan Dahl atkvøður ímóti samgonguni Sambandsflokkurin hevur ein trupulleika við bindingini í samgonguskjalinum, segði Bárður á Steig Neilsen á landsfundinum hjá Sambandsflokkinum Johan Dahl (Savnsmynd) SkrivaÐ: Tá uppskotið frá 10 andstøðutinglimum um at geva geva sammøðrum somu rættindi sum pápar kemur til atkvøðugreiðslu, fer Johan Dahl úr Sambandsflokkinum at atkvøða fyri uppskotinum. Tað upplýsti hann á landsfundi hjá Sambandsflokkinum í Klaksvík farna vikuskiftið. Uppskotini um at javnseta samkyndar kvinnur við pápar, so at tær eitt nú kunnu taka barnsburðafarloyvi, fekk fyrstu viðgerð á løgtingi hósdagin, og verður nú viðgjørt víðari í trivnaðarnevndini. Hetta eru somu uppskot, sum herfyri fekk løgtingsformannin at fara á sosialu miðlarnar við eini ávarðing. Undir formansfrágreiðing á landsfundinum hjá Sambandsflokkurin, kom Bárður á Steig Nielsen, floksformaður og løgmaður, inn á trupulleikan, sum flokkur hansara hevur av, at samgongan gjørdi avtalu um at atkvøða saman, tá tað snýr seg um andstøðuuppskot, og hann nevni júst hesi málini um at veita samkyndum kvinnum og børnum teirra ávís rættindi. Hann vísti á, at í Sambandsflokkinum hava limir altíð havt rætt til egna sannføring í etiskum málum. Løgmaður viðgekk, at hetta kravið nú er ein trupulleiki fyri Sambandsflokkin. -Henda orðingin er vorðin ein forðing og upphevjar aldargomlu siðvenjuna um, at ein og hvør kann atkvøða eftir egnari sannføring. Hetta er sera óheppið. Flokkurin skal tí ongantíð aftur bindast upp á etisk mál, hvørki progressivt ella konservativt. Tá má vera pláss til ymiskar meiningar á nøkrum økjum, segði Bárður á Steig Nielsen. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. september 2021 8 Leygardagur 02. oktober 2021 Eldur í trimum húsum á Stykkinum Ongin fólkaskaði hendi-maður hevur viðgingið, at talan var um eldsáseting (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sunnunáttina kom eldur í trý hús á Stykkinum. Húsini illa farin, eitt teirra brent í grund, men eingin fólkaskaði var. Løgreglan boðaði beinanvegin frá á Facebook, at talan var um eldáseting. Sunnukvøldið var ein maður í grundlógarhoyri fongslaður, skuldsettur fyri at hava sett á eld á minst eitt av húsunum, ið brendu. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. september 2021 9 Leygardagur 02. oktober 2021 Roknar við 65 milliónum í avlopi næsta ár Grundarlagið undir føroyska búskapinum er gott–tí verður hallið í ár munandi minni enn væntað (Mynd: fmr. fo) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Fíggjarlógaruppskotið fyri komandi ár varð lagt fram fyri almenninginum hósdagin. Jørgen Niclasen, landsstýrismaður, gjørdi tað við eini framløgu í Smæruni í Havn. Í fíggjarlógaruppskotinum væntar landsstýrið 65 milliónir krónur í avlopi. Harumframt verður hallið í ár munandi minni enn mett. Búskapurin væl fyri Fíggjarmálaráðið metir, at grundarlagið undir føroyska búskapinum er gott. Búskapurin hevði verið í hákonjukturi í fleiri ár, tá ið koronufarsóttin rakti landið í 2020. Vit hava havt fólkatilflyting síðan 2014, arbeiðsloysið er framvegis metlágt, og talið á løntakarum methøgt. Hagtøl benda á, at føroyski búskapurin er millum teir búskapir í vesturheiminum, sum helst koma frægast gjøgnum støðuna við koronu. Størri avlop og minni hall Í játtanarkørmunum í vár varð roknað við 63,5 milliónum krónum í halli í 2022. Men útlitini eru batnað munandi síðan tá. Fíggjarlógaruppskotið fyri 2022 vísir avlop, sum er mett til 64,8 mió. kr. (RLÚ-úrslitið). Fíggjarmálaráðið roknar við, at búskapurin veksur um 3-4 prosent í 2021 og 2022. Ráðið væntar, at hallið í ár verður væl minni enn mett–um 6 milliónir krónur í halli. Orsøkin er hægri MVG-inntøkur, serstakt vinningsbýti og munandi lægri løguútreiðslur. Landsstýrið rekur við hesum uppskotinum ábyrgdarfullan fíggjarpolitikk og leggur upp fyri avbjóðingum, sum eru fyri framman. Her verður serliga hugsað um fíggjarpolitisku avbjóðingarnar hjá landinum, nú landið og allur heimurin eru ávirkað av koronufarsóttini. Raðfestingar innan vælferð Innan útbúgvingarøkið raðfestir landsstýrið millum annað sjúkrarøktarfrøði, heilsurøktarar, alarar og KT-frøði. Á heilsuøkinum eru raðfestingarnar millum annað bráðfeingis sálarfrøðilig hjálp, barna- og ungdómssálarviðgerð, palliatión, krabbameinsætlan, kommunulæknaviðtalur, endurvenjing, rúsevnisfyribyrging og nýtt Fólkaheilsustýri. Raðfestingar á almannaøkinum eru millum annað javning av almannaveitingum, móttøkuhús fyri harðskapsrakt, Familjufyrisitingin, endurvenjing, viðlíkahaldsvenjing, heimaráðgeving frá Almannaverkinum og Dugni í Suðuroy. Av øðrum raðfestingum hjá landsstýrinum kunnu nevnast grønar orkuverkætlanir og talgilt koyri- og borgarakort. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 10 Leygardagur 02. oktober 2021 Verður pláss fyri næstan tvífalt so nógvum sjúkrarøktarfrøðilesandi hvørt ár Nú verða 25 lesandi tikin inn í januar eisini, og longu nú ber til at søkja inn til at byrja í januar 2022, boðar Fróðskaparsetur Føroya frá. Hetta fer at styrkja og lyfta vælferðarøkið, sigur landstýrismaðurin í heilsumálum SkrivaÐ: Agnar Prestá Tað stendur svart uppá hvítt í fíggjarlógaruppskotinum, sum varð lagt fram hósdagin: Játtanin til Setrið verður uppraðfest fyri at taka upp ein eyka flokk av sjúkrarøktarfrøðilesandi. -Hetta eru góð tíðindi, og tað styrkir vælferðarøkið. Tað gleðir tað meg almikið, at vit nú raðfesta hesa útbúgvingina, og at vit longu í januar kunnu seta við og bjóða 25 nýggjum lesandi pláss á útbúgvingini. Hetta fer at lyfta vælferðarøkið enn meira, sigur Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður í heilsumálum. Á Fróðskaparsetrinum fór arbeiðið í gongd beinanvegin við at gera umsóknar og annað tilfar klárt, so tað longu nú ber til at søkja. -Okkara vælferðarsamfelag verður mett eftir, hvussu vit taka okkum av menniskjum, sum hava likamligar ella sálarligar avbjóðingar. Tá vit tosa um vælferðartænastur og góða røkt, so er tann sjúki í serligari støðu og hevur brúk fyri serligari røkt. Ein fakbólkur, sum skal til, eru okkara sjúkrarøktarfrøðingar, sum eg havi so sera stóra virðing fyri, sigur Kaj Leo Holm Johannesen við setur. fo Tað verða 25 nýggj lestrarpláss tøk á Deildini fyri heilsu- og sjúkrarøktarvísindi, og lesturin byrjar í januar. Hetta merkir, at upptøkan av sjúkrarøktarfrøðilesandi á Fróðskaparsetri Føroya næstan tvífaldast til umleið 50 um árið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 11 Leygardagur 02. oktober 2021 Fólkapensjón og aðrar veitingar hækka Í uppskoti til fíggjarlóg fyri 2022 verða almannaveitingarnar hækkaðar við 2,05 prosentum. Tað er fyrstu ferð síðani 2014, at javnað verður Í uppskoti til fíggjarlóg fyri 2022, verða almannaveitingarnar hækkaðar við 2,05 prosentum. Tað er fyrstu ferð síðani 2014, at javnað verður. Hendan raðfesting hækkar, umframt einkjubarnastyrk, barnaískoyti, fólkapensjón og fyritíðarpensjón, eisini brennistuðul, barnagjaldið og ymisku veitingarnar, viðbøtunar og endurgjald. Javningin ávirkar útgjaldið fyri flest allar almannaveitingar og pensjónir. Hækkingin svarar til árliga miðal lønarvøksturin og fer at vísa seg við einum munandi betri útgjaldi. Í krónum er talan um eina samlaða hækking uppá góðar 22 milliónir. Sostatt verður hækkingin í almannaveitingunum hægri enn ásetta lønarhækkingin í 2022, sum er 1,25 prosent Reglurnar um árliga javningarprosentið eru ásettar í løgtingslóg. nr. 64 frá 30. apríl 2018. Javnað verður árliga við miðal av lønarvøkstri og prísvøkstri. Er roknaða javningarprosentið hægri enn lønarhækkingin annars, so verður talið fyri lønarhækkingin nýtt. Tí er javningarprosentið fyri komandi ár ásett til 2,05 prosent. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 Leygardagur 02. oktober 2021 Kvotur játtaðar til fimm verkætlanir Kvotur av makreli, norðhavssild og svartkjafti eru játtaðar til fimm verkætlanir–talan er um tríggjar verkætlanir viðvíkjandi vinnuligum royndum og tvær til ítøkilig skipakeyp Jacob Vestergaard, landsstýrismaður við fiskivinnumálum (Savnsmynd) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Jacob Vestergaard, landsstýrismaður við fiskivinnumálum, hevur sambært grein 49, stk. 1 í sjófeingislógini tikið avgerð um at játta kvotur av makreli, norðhavssild og svartkjafti til fimm verkætlanir. Talan er um tríggjar verkætlanir viðvíkjandi vinnuligum royndum á virkjum á landi og tvær verkætlanir til ítøkilig skipakeyp. Fiskimálaráðið fekk 44 umsóknir um kvotur til vinnuligar royndir og verkætlanir, harav tær 14 vóru til ítøkilig skipakeyp. Í mun til lógarbundna metingargrundarlagið í løgtingslógini um sjófeingi og í kunngerð um kvotur av makreli, norðhavssild og svartkjafti til vinnuligar royndir og verkætlanir, komu fleiri væl undirbygdar umsóknir inn. Nøgdin, sum søkt verður um í teimum 44 umsóknunum, er tó nógv meir, enn hvat er sett av sambært sjófeingislógini, og tí kann kvota ikki verða játtað øllum skikkaðum umsóknum, skrivar Fiskimálaráðið. Játtað er trimum verkætlanum kvotur til vinnuligar royndir til menning og nýskapan. Í heildarmetingini er umframt at meta um, hvussu verkætlanin stuðlar undir menning og nýskapan, dentur lagdur m. a. á fíggjarliga orku hjá umsøkjarunum, eins og hvørjar førleikar grundarlagið fyri vinnuligu royndini ella verkætlanini er bygt á. Harumframt er eisini lagt til grund at lata kvotur til verkætlanir, sum heilt ella í stóran mun eru bygdar á uppsjóvarfisk eina, heldur enn at lata uppsjóvarkvotur til tann partin av vinnuni, ið hevur rímiliga støðugt virksemi grundað á botnfisk. Avgerð landsstýrismansins er, at feløgini Sp/f Tavan í Leirvík, P/F Vestmanna Fiskavirki og Sp/f 31.01. 2011 á Sandi fáa kvotur játtaðar. Talan er um treytaðar játtanir, har feløgini innan fýra vikur skulu vísa á endaligt skjalprógv fyri m. a. avtalu við skip at fiska kvoturnar, fíggjarligari orku og møguligari lánsfígging. Feløgini Sp/f Ango í Vági og Sp/f Gráastein í Tórshavn fáa kvotur játtaðar til ítøkiligt skipakeyp. Játtað er tveimum verkætlanum kvotur í sambandi við ítøkiligt skipakeyp. Verkætlanir, ið snúgva seg um ítøkilig skipakeyp, hava tørv á lutfalsliga stórum kvotum, um tær skulu kunna fremjast í verki. Í viðgerðini er dentur lagdur á treytirnar i lóggávuni og í metingarskjalinum. Harumframt hevur landsstýrismaðurin í síni avgerð lagt dent á fíggjarliga styrki í eginpeningi, eins og hvørjar beinleiðis royndir sjálvir stigtakararnir hava til fiskiskap og skiparakstur, skrivar Fiskimálaráðið. Talan er um treytaðar játtanir, har feløgini innan 4 vikur skulu vísa á endaligt skjalprógv fyri m. a. eginpeningi, lánsfígging og endaligum keypssáttmála. Tíðindaskriv frá Fiskimálaráðnum Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. september 2021 Lyndon Farnham, senator og ráðharri á Jersey ynskir ikki at hava diplomatiskt samband við eitt land, sum "góðtekur slíkt", og eigur mann at umhugsa, um tað framvegis er hóskandi, at Føroyar luttaka í Oyggjaleikunum Áskoðarar til svimjikapping á Oyggjaleikunum á Gibraltar í 2019 (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Springaradrápið í Skálafirði 12. september eigur at fáa avleiðingar fyri Føroyar, heldur Lyndon Farnham, senator í Jersey. Lyndon Farnham er varaforsætisráðharri og ráðharri fyri fíggjarliga menning, ferðavinnu, ítrótt og mentan, og hann ynskir ikki at hava diplomatiskt samband við eitt land, sum "góðtekur slík ting", sigur hann. –Føroyska stjórnin eigur at skammast yvir at loyva hesari sonevndari siðvenju at halda fram, sigur hann sambært miðlinum Jersey Evening Post. Tí er tað umráðandi, at Jersey tekur málið upp við Stórabretlandi og Føroyum. Eisini heldur Lyndon Farnham, at stjórnin í Jersey eigur at skriva til Altjóða Oyggjaleikanevndina, Island Games Association og biðja hana endurskoða sambandið við Føroyar og umhugsa, um tað framhaldandi er hóskandi at loyva Føroyum at luttaka á Oyggjaleikunum, so leingi sum tær drepa springarar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 14 Leygardagur 02. oktober 2021 Tjarnargarður raktur av koronu Demensdeildin á røktarheiminum Tjarnargarður í Havn, er raktur av koronu. Seks starvsfólk og seks húsfólk vórðu í vikuni testað positiv (Mynd: Articon) SkrivaÐ: Sverri Egholm Seks húsfólk og seks starvsfólk á demesdeildini á røktarheiminum Tjarnargarði í Havn eru blivin testað positiv við koronu. Eyðfríð L. Jacobsen, heilsu og umsorganastjóra í Tórshavnar kommuna segði við kringvarpið í vikuni, at tað visti væl við hjá øllum. Eingin av teimum var sjúkur, og tey vóru eftir umstøðunum væl fyri. Tað var síðsta leygardag, at fyrsta húsfólkið bleiv positivt, og beinanvegin vórðu tiltøk sett í verk, og koronukanningar eru gjørdar í fleiri umførum. Mánadagin og týsdagin vóru fleiri testað positiv, og talið kom upp á seks starvsfólk og seks húsfólk. Á Tjarnargarði hava tey skipað seg í tvær lonir. Ein, har tey sum eru smittað halda til, meðan hini halda til á aðrari lon. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 15 Leygardagur 02. oktober 2021 Letur miðlaheiðurslønina víðari við Covax Læknin og granskarin Marnar Fríðheim fekk heiðursløn fyri sítt áhaldandi arbeiði og kunning í sambandi við koronufarsóttina (Mynd: Ólavur Frederiksen) SkrivaÐ: Á Vísindavøkuni í Kongshøll i Havn í farnu viku varð kunngjørt, at Marnar Fríðheim Kristiansen, lækni og ph. d. lesandi á Setrinum, fær ársins miðlaheiðursløn. Hann fær heiðurslønina fyri sítt áhaldandi arbeiði og kunning í sambandi við koronufarsóttina. Í takkarrøðu síni segði Marnar Fríðheim Kristiansen, at hann fer at lata virðislønina á 5.000 krónur víðari til Covax-samstarvið, sum kann nýta peningin til koppsetingar í londum, har koppseting enn vantar. -Heimsfarsóttin verður ikki liðug, fyrr enn øll lond í heiminum hava atgongd til koppingarevni. Vit eiga at tryggja, at eisini tey lond sum í dag ikki hava atgongd til koppingarevni, fáa tað. Bæði teirra vegna, men eisini fyri okkara skyld, segði læknin. Ein dómsnevnd valdi, hvør skuldi heiðrast, útfrá fleiri góðum uppskotum, sum vóru komin inn. Í nevndini sita Jón Brian Hvidtfeldt umboðandi Føroysk Miðlafólk, Ingi Højsted fyri Fróðskaparsetrið og og Dagmar Joensen-Næs vegna Granskingarráðið. Jón Brian Hvidtfeldt segði m. a. soleiðis, tá hann avdúkaði, hvør fekk heiðurin:-Dómsnevndin metir, at Marnar Fríðheim Kristiansen á fyrimyndarligan hátt lýkur krøvini til heiðurslønina. Hann hevur lagt nógva orku í gransking av koronafarsóttini, síðani hon rakti landið í fjør vár. Umframt at granska sjálvur, hevur hann tikið vitan frá aðrari gransking til sín og er farin út til almenningin við sínari vitan. -Hann hevur verið nógv frammi í miðlunum við nýggjastu vitanini um korona og hevur verið íðin at víst aftur falskunning um korona. -Hann hevur eisini tikið stig til beinleiðis ráðgeving á Facebook, har hann saman við øðrum læknum hevur svarað ivamálum hjá fólki aftur við hollari vísindaliga grundaðari vitan. Hinir læknarnir, sum svara spurningar á hesum Facebook-bólkinum,“ Spyr ein lækna”, eru Gunnhild Helmsdal, Jeaneth Løkjá, Ronja Midjord Mikkelsen og Guðrun Zachariassen. Í takkarrøðu síni segði Marner Fríðheim Kristiansen, at hesar eisini eiga stóran part av hesari viðurkenningini. Heiðurslønin, sum Granskingarráðið letur á Vísindavøkuni fyri at heiðra framúr góða almenna miðling og gransking, er latin síðan 2012. Tey, ið frammanundan hava fingið heiðurin eru hesi: Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. september 2021 16 Leygardagur 02. oktober 2021 Brúarfoss doyptur við Skansabryggjuna Eva Rein, sum júst hevur havt fimmti ára starvsdag hjá Skipafelagnum, stóð gumma Eva Rein var gumma SkrivaÐ: Sunnudagin var hátíðarhald á nýggju Skansabryggjuni í Havn, hetta tí bingjuskipið hjá Eimskip við heimstaði í Tórshavn, Brúarfoss, loksins varð doyptur. Nýggjasta skipið hjá Eimskip hevur longu verið í sigling í næstan eitt ár, men vegna koronastøðuna, varð sjálvur dópurin útsettur til nú. Og skipið hevur, eins og systyrskipið Dettifoss, alla tíðina gjørt brúk av atløgubryggjuni í nýggju havnini, tí skipini stinga so mikið djúpt, at tey ikki fáa lagt at innan fyri molan. Tað var Eva Rein, sum stóð gumma. Eva Rein er lønarumsitari hjá Faroeship, og hevði fyri stuttum 50 ára starvsdag hjá felagnum, sum fyrr kallaðist Skipafelagið Føroyar, og nú er ein partur av Eimskip-samtakinum. Bruarfoss er systirskip hjá Dettifoss. Skipini saman við Tukuma Arctica vitja hvørja viku Tórshavnar havn við og eftir farmi í fastari sigling millum Danmark, Svøríki, Føroyar, Ísland og Grønland. Heðin Mortensen, borgarstjóri, var ein teirra, ið helt røðu í sambandi við hátíðarhaldið sunnudagin. Hann vísti á, at hetta var eitt slag av vígslu av nýggju havnini, og hátíðarhaldið var sostatt startskotið til flytingina av virkseminum út á Skansabryggjuna. -Flestum kunnugt er sáttmáli gjørdur við Smyril Line, um at felagið saman við kommununi byggir ein stásiligan nýggjan terminal á nýggja økinum her uttanfyri havnarskrivstovuna. -Vit fáa skjótt ein nýggjan innkomuveg til Havnina, sum fer at deila seg í fleiri frákoyringar oman í býin. Men Skansabryggjan og Eystarvág koma bæði sjóvegis og ferðsluliga annars at verða høvuðsportalurin inn í hjartað á Havnini. -Og tit ganga undan við at seta skjøtul á virksemið her við Skansabryggjuna. Og tað frøir okkum, segði Heðin Mortensen millum annað í røðuni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. september 2021 17 Leygardagur 02. oktober 2021 Útoyggjafelagið og FNU hava sent áheitan til politikarar (Savnsmynd: Pól Sundskarð) SkrivaÐ: Vandi er fyri, at skarvurin eins og hiplingurin verður avoyddur sum búfuglur í Føroyum. Tað halda Útoyggjafelagið og FNU, Føroya náttúru- og umhvørvisverndarfelag, sum hava sent út eina áheitan um at eira skarvinum, nú tað aftur verður loyvt at skjóta svartfugl. -Vit hava eingi hagtøl um skarvin, so vit vita ikki hvussu stórur stovnurin er, men tað er eyðsýnt at stovnurin er í stórari minking. Farna vetur vóru ikki nógvir skarvar at síggja, men nógv varð skotið, skriva feløgini millum annað í skrivinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. september 2021 18 Leygardagur 02. oktober 2021 Vøksturin í sølu av mati og drykkjuvørum stendur ikki við Søla av mati og alkoholfríum drykkjuvørum lækkaði annan ársfjórðing í 2021, samanborið við sama tíðarskeið í fjør (Mynd: Hagstovan) SkrivaÐ: Søla av mati og alkoholfríum drykkjuvørum lækkaði annan ársfjórðing í 2021, samanborið við sama tíðarskeið í fjør, vísir uppgerð hjá Hagstovuni. Hóast søla av húsbúnaði og húsarhaldsútgerð í miðal er hækkað seinastu 10 árini, so er umsetningurin av hesum vørubólki minkaður við 12,7 prosentum frá 2. ársfjórðingi 2020 til sama ársfjórðing í ár. Umsetningurin av mati og drykkjuvørum er vaksin 3 prosent frá 1. ársfjórðingi í ár til 2. ársfjórðing í ár. Í 2019 og 2020 var vøksturin millum somu ársfjórðingar ávikavist 13 og 11 prosent. Fyri mat og alkoholfríar drykkjuvørur vísir uppgerðin hesaferð, at umsetningurin annan ársfjórðing 2021 í mun til sama ársfjórðing 2020 er lækkaður 1,4 prosent. Lækkingin skal síggjast í mun til, at vøksturin annan ársfjórðing 2019 til annan ársfjórðing 2020 var heili 14,5 prosent fyri henda vørubólkin. Tíðin við koronu, tá føroyingar vóru meira heima við hús enn vanligt, hevði við sær, at sølan av mati og alkoholfríum drykkjuvørum vaks lutfalsliga nógv, skrivar Hagstovan. Prísir á mati og alkoholfríum drykkjuvørum eru í miðal øktir 0,5 prosent frá øðrum ársfjórðingi í fjør til annan ársfjórðing í ár, og verður lagt upp fyri hesum, er mongdin av seldum mati og alkohofríum drykkivørum lækkað við 1,9 prosentum. Vøksturin í umsetningi fyri klædnavørur og húsbúnað er 12 prosent. Í mun til annan ársfjórðing í 2020 er hækkingin fyri hendan vørubólkin 21 prosent. Prísir á klædnavørum og húsbúnaði eru í miðal øktir 2,5 prosent frá øðrum ársfjórðingi í fjør til annan ársfjórðing í ár, og verður lagt upp tikin fyri hesum, er mongdin av seldum klædnavørum og fótbúnaði vaksin 18,1 prosent. Fyri vørubólkin húsbúnað og húsarhaldsútgerð var umsetningurin annan ársfjórðing í ár 12,7 prosent lægri í mun til sama ársfjórðing í fjør. Seinastu 10 árini hava prísirnir fyri hendan vørubólkin í miðal verið lækkandi, men frá øðrum ársfjórðingi í fjør til annan ársfjórðing í ár er prísurin fyri húsbúnað og húsarhaldsútgerð í miðal øktur 1,3 prosent. Verður hædd tikið fyri hesari prísgongd, er mongdin av seldum húsbúnaði og húsarhaldsvørum lækkað 13,8 prosent millum hesar somu ársfjórðingarnar. Miðalvøksturin í mongd av seldum húsbúnaði hevur annars verið 9,7 prosent seinastu fimm árini og 4,3 prosent seinastu 10 árini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. september 2021 19 Leygardagur 02. oktober 2021 Oljuprísurin orsøkin til góða úrslitið í 2020-ikki uppboðssølan Fishfacts hevur greinað fíggjarligu gongdina hjá pelagisku feløgunum í 2016 til 2020 (Mynd: Magn) SkrivaÐ: Sverri Egholm Í greiningin, sum Fishfacts hevur gjørt av fíggjarligu gongdini hjá pelagisku feløgunum í Føroyum sæst, at orsøkin til, at feløgini hava hægri yvirskot í 2020 samanborið við 2019, er lækkandi oljuprísurin, og ikki avtøkan av uppboðssøluni. -Tað er tó nógv, ið bendir á, at lækkandi oljuprísurin hevði størri ávirkan á samlaða vinningin enn avtøkan av uppboðssøluni, stendur í greininini. Tá løgtingið broytti lógina um sjófeingið í 2019, øktust tilfeingisgjøldini fyri makrel og svartkjaft við 50 prosent og 25 prosent, meðan avgjaldið á sild lækkaði við 20 prosent. Harafturímóti lækkaði oljurpísurin við sløkum 30 prosent, úr $57 05 fyr tunnuna í 2019 niður á $39 58 í 2020. Hevði oljupísurin verið eins høgur í 2020 sum í 2019, hevði samlaði vinningurin verið óbroyttur í 2020 sammett við 2019. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 20 Leygardagur 02. oktober 2021 SEV 75 ár 1. oktober Tað var 1. oktober 1946, at umboð úr 19 kommunum á Streymoynni, úr Eysturoynni og Vágum stovnaðu elfelagið SEV (Mynd: SEV) SkrivaÐ: Í gjár, 1. oktober 2021, vóru 75 ár liðin, síðan elfelagið SEV varð stovnað, og at arbeiðið við at "elektrifisera" allar Føroyar byrjaði av álvara. Tað var á stovningar fundi í Havn 1. oktober 1946, at SEV varð stovnað. 19 kommunur á Streymoynni, úr Eysturoynni og Vágum høvdu sent umboð at stovna elfelagið. Elorkusøgan í Føroyum gongur tó longri aftur enn hesi 75 árini. Longu í 1907 læt Ólavur á Heygum byggja byrging í Fossá í Vestmanna við tí endamáli at útvega el úr fossamegi, og søkti løgtingið um lán til at byggja elverk. Í Havn sendu Chr. M. Christiansen og Napoleon Andreasen um aldarskiftið inn umsókn til Tórshavnar kommunu um loyvi til at nýta vatn úr Havnará til at reka eitt elektrisitetsverk í Havn. Hvørgin umsókn varð gingin á møti, og hvørgin verkætlanin bar á mál. Tá SEV varð stovnað, vóru størri og smærri elverk ymsastaðni í Føroyum; nøkur kommunal og onnur privat. Í 1921 vóru ávikavist vatnorkuverkið í Botni í Suðuroy og motorverkið á Rundingi í Havn tikin í nýtslu. Í 1931 kom vatnorkuverkið á Strond í Klaksvík og aðrastaðni í Føroyum vóru eisini smærri verk, ávikavist vatnorkuverk og motorverk. Men tað var tungt at reka hesi elverk, og tankin um at ganga saman í tvørkommunalan felagskap og lyfta í felag var 25 ára gamal, tá stig varð tikið til at stovna elfelagið SEV, sum fekk heimstað í Vestmanna. Tað tók sína tíð at fáa allar kommunurnar við, men í dag eiga allar kommunur í Føroyum SEV, sum harvið er ogn Føroya fólks. Meira um søguna hjá SEV kann lesast her. Men tað er ikki bert 75 ára stovningardagurin hjá SEV, sum elfelagið kann hátíðarhalda í ár. Í ár eru eisini 100 ár liðin, síðan Suðuroyggin fekk streym, tá elektrisitetverkið í Botnið varð tikið í nýtslu 18. juli í 1921. Eisini eru 100 ár liðin, síðan elverkið á Rundingi í Havn varð tikið í nýtslu, umframt elverkið á Strond og Mýruverkið í Vestmanna fylla ávikavíst 90 og 60 ár í ár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 Leygardagur 02. oktober 2021 Tavan harmast um skuldsetingar Sildaframleiðslan í Leirvík er mennandi, nýskapandi og virðisøkjandi, har virðini koma samfelagnum til góðar Tavan (Mynd: Google) SkrivaÐ:-Trýrt tú, at Fiskimálaráðharrin hevur útlutað virðir fyri milliónir til vinir og kenningar, ella trýrt tú, at Fiskimálaráðharrin hevur útlutað kvotur til verkæltanir, ið eru mennandi, nýskapandi og virðisøkjandi, har virðini koma samfelagnum til góðar? Soleiðis spyr góðskuleiðarin á virkinum Tavuni í Leirvík, Nicholas Stauss, í eini siðiligari viðmerking til orðaskiftið, ið hevur tikið seg upp eftir at Jacob Vestergaard kunngjørdi hvørji virki og feløg fáa lut í kvotunum, sum eru ætlaðar til vinnuligar royndir. Síðani hava skuldsetingar um rossahandlar og nepotismu heglað niður yvir landsstýrismannin, eitt nú frá undanfarna landsstýrismanni við fiskivinnumálum, Høgna Hoydal, sum kallar skipanina‘ dundrandi korrupta’, tí landsstýrismaðurin hevur deilt virðini út til familju og vinir hjá tinglimum Fólkafloksins. Tavan, sum fekk túsund tons av norðhavssild í ár umframt 820 tons flutt frá í fjør, er eitt av virkjunum, ið verður lagt undir at vera fjølgað, tí fyrrverandi tingmaður fyri Fólkaflokkin, Joen Magnus Rasmussen, er stjóri á Tavuni, og tí beiggin, Uni Rasmussen, nú umboðar Fólkaflokkin á tingi. Góðskuleiðarin á Tavuni, Nicholas Stauss, kemur í viðmerkingini ikki inn á hesi viðurskifti í viðmerking síni. Ístaðin greiðir hann frá tilgongdini fram til, at virkið nú hevur fingið tryggjað rávøru til eina verkætlan, sum fór av bakkastokki fyri nøkrum árum síðani. Stóra avbjóðingin hevur verið at fáa til vegu rávøruna til keyps frá skipunum, sum hava havt rættin at fiska norðhavssildina. Sildin verður í Leivík virkað í munnbitar, sum verða seldir góðskaðir til útlendskar framleiðarar av sild til matna. Ein verkætlan, har virðisøkingin, í mun til aðrar verkætlanir, í stóran mun fer fram í Føroyum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 22 Leygardagur 02. oktober 2021 Norðfra í Danmark komið illa fyri Springaradrápið í Skálafirði hevur rakt føroysku fyritøkuna hart SkrivaÐ: Felagið fær ódýdlig teldubrøv frá ónøgdum fólkum, bilførarar verða heilsaðir við fingrinum, tá teir koma koyrandi við“ Fisk fra Færøerne” á bilinum, tiltøk eru avlýst, og størsti kundin er farin. Fyritøkan Norðfra í Danmark, sum seinastu tíðina við stórari eydnu hevur koyrt runt við føroyskum fiski til nøgdar kundar kring alt Danmark, er komið í trupulleikar. Orsøkin er springaradrápið í Skálafirði herfyri. -Seinnapartin ein sunnudag herfyri, datt virðingin fyri tí føroyska fyri bakka. Ein partur av okkara kundum og stórur partur av tí arbeiði, ið vit hava bygt upp, fóru fyri skeytið. Soleiðis skrivar Poul Martin Petersen, Norðfra Danmark, í eini frágreiðing, sum hann hevur sent miðlunum. Og hann leggur turrisliga afturat:-Meðan nøkur gjørdust mett eina løtu, eru onnur í vanda fyri at missa sítt livibreyð og–grundarlag. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. september 2021 23 Leygardagur 02. oktober 2021 Elding søguliga gott úrslit Tá ið gjørt var upp fyri árið 2020, kundi Spf. Elding leggja fram ein roknskap, sum vísur ein metgott úrslit fyri 2020 (Mynd: Google) SkrivaÐ: Sverri Egholm Vinnugreinin, sum Elding er partur av, er innan hvítvørur, eltól, sjónvarp/ljóðannlegg v. m. umframt veitingar til vinnuna. Hendan vinnan er vanliga merkt av harðari kapping um kundarnar, lágum marginalum á vørunum og harvið vanda fyri at rakstrarúrslitini kunnu koma undir trýst. Men Elding hevur tó staðið seg rímuliga væl fíggjarliga síðstu árini. Bruttovinningurin í 2020 var 18,6 milliónir krónur í mun til 15,7 milliónir krónur. Hetta gav ein vøkstur á 18,5 prosent. Ársúrslitið eftir skatt í 2020 gjørdist 4 milliónir krónur, sammett við 3 milliónir í 2019. Vøksturin í úrslitinum var 34,7 prosent. Hetta er besta úrslitið hjá Elding um hugt verður 15 ár aftur. Fíggjarjavnin hjá Elding er øktur síðsta árið við 12,5 prosentum, har ið samlað ognin er økt úr 39,5 milliónum krónum í 2019 til 44,5 milliónir krónur. Vørugoymslan økt við 3 milliónum krónum í 2020 og var við árskiftið 24,9 milliónir krónur. Felagið hevði onga langfreistaða skuld í 2020, meðan stuttfreistaða skuldin øktist úr 24,6 milliónum krónum í 2019 til 27,6 milliónir. Gjaldførið hjá Elding var gott í 2020, har ið tøki peningurin øktist úr 6,3 milliónum í 2019 til 9,1 milliónir krónur í 2020. Gjaldførislutfallið øktist eisini úr 154 prosent í 2019 til 157 prosent í 2020, sum verður mett at verða nøktandi. Á aðalfundinum hjá Elding var samtykt at útluta 2,0 milliónir krónur í vinningsbýti til eigararnar. Mads Andreas Winther stovnaði Elding í 1995, sum síðani hevur ment seg til størsta handilsfelag av sínum slagi í Føroyum, við tveimum stórhandlum í Havn og Klaksvík umframt vinnuhandilin Elding Business í Havn. Samlaða starvsfólkatalið hjá Elding í dag er umleið 40. Eigari av Spf. Elding er Spf. Heimlon, sum feløgini Spf. H. W., Spf. L. W. og Spf. M. A. W. eiga. Hesi feløg eru ogn hjá ávikasvist Herman E. Winther, Levi E. Winther og Mads Andreas Winther. Talan er um tískil um eina familjufyritøku. Stjóri í Spf. Elding er Mads Andreas Winther og nevndarformaður er Niels Winther Poulsen. Greiningin er gjørd av ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f, www. nira. fo. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 24 Leygardagur 02. oktober 2021 Stívliga 27.100 gistingar í august Talið á gistingum á føroysku gistingarhúsunum í august í ár var 73 prosent hægri enn í august 2020–føroyingar áttu einans 11 prosent av gistináttunum Hilton Garden Inn (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Í august mánað vóru 27.147 gistingar á føroysku gistingarhúsunum. Tað er ein vøkstur á 73 prosent samanborið við august 2020, og ein vøkstur á 20 prosent í mun til august 2019. Í august í ár vóru gistingarnar góðar 10.400 fleiri enn sama mánað í fjør, og talan er um eitt met fyri augsut mánað, skrivar Hagstovan. Talið á gistináttum hjá dønum vaks við 56 prosent í mun til sama mánað í fjør, meðan talið hjá fólkum úr øðrum londum enn Føroyum og Danmark meira enn tvífaldaðist. Síðan korona rakti hava føroyingar átt bróðurpartin av gistingunum, men í august áttu føroyingar einans 11 prosent av gistináttunum. Tað er umleið á sama stigi, sum tað var í august 2019. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 25 Leygardagur 02. oktober 2021 S & K Felagið eitur nú Samverk Gamla heitið, S & K Felagið, var stytting fyri Skrivstovu- og Krambafelagið, men í dag umboðar felagið fleiri aðrar fakbólkar umframt, og í nýggja navninum kunnu allir limir kenna seg aftur SkrivaÐ: S & K Felagið hevur nú broytt navn til Samverk. Orsøkin til navnabroytingina er, at gamla heitið ikki var nøktandi longur. Tað var stytting fyri Skrivstovu- og Krambafelagið, men í dag umboðar felagið fleiri aðrar fakbólkar umframt. Í nýggja navninum kunnu allir limir kenna seg aftur, skrivar felagið í tíðindaskrivi. –Navnið Samverk hevur tveir týdningar. Tað merkir bæði samarbeiði og tann mun, sum samarbeiði skapar. Gerð og úrslit. Navnið undirstrikar soleiðis, at við samarbeiði vera bestu tøkini tikin. –Navnið hóskar væl til felagið. Limaskarin er sera fjølbroyttur og umboðar nógvar fakbólkar, men allir hava felagið saman. Ymisk fólk, ymisk yrki, eitt felag. Tí Samverk. –Við nýggja navninum kennir felagið seg væl brynjað til framtíðina. Samverk er millum størstu fakfeløg í Føroyum. Felagið varð stovnað í 1940 og var virkið fram til 1945. Í 1973 varð tað endurstovnað, og hevur síðan verið týðandi partur av føroyska arbeiðsmarknaðinum. Tað eru oman fyri 1.400 limir í felagnum. Hin yngsti 12, hin elsti væl oman fyri vanligan penjónsaldur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. september 2021 26 Leygardagur 02. oktober 2021 Fakfeløg vísa á fyrimunir við 37 tíma arbeiðsviku Verður arbeiðstíðin stytt, fær tað almenna bert tørv á 13 starvsfólkum afturat, vísir umfatandi kanning, sum fakfeløgini innan tað almenna standafyri SkrivaÐ: Tíðindaskriv Fyrimunirnir við eini styttri arbeiðsviku eru nógvir. Tað er ein av niðurstøðunum í kanning, ið Jan Otto S. Holm, búskapar- og fíggjarfrøðingur og Regin Berg, stjórnmálafrøðingur, hava gjørt fyri átta fakfeløg á almenna arbeiðsmarknaðinum. Endamálið við kanningini er at lýsa fyrimunir og avleiðingar við 37 tíma arbeiðsviku, og hvør kostnaðurin er at íverkseta hesa broyting. Kanningin er víðfevnd og umrøður effektivitet, kappingarføri, sálarheilsu, framtíðar arbeiðsmarknaðin og javnvágina millum familju- og arbeiðslív. Somuleiðis lýsir kanningin royndir aðrastaðni við at stytta arbeiðsvikuna. Kanningar frá øðrum londum vísa greitt, at tað eru fyrimunir við at stytta arbeiðsvikuna, meðan vansarnir eru truplari at finna. Tað vísir seg, at starvsfólk arbeiða effektivari, tá ið arbeiðsdagurin er styttri. Tá starvsfólk ikki eru troytt, fáa tey betri savnað seg um arbeiði, og tí eru tey effektivari størri part av arbeiðstíðini. Innan stóran part av almenna arbeiðsmarknaðin merkir hetta, at hóast fólk arbeiða styttri, so verður ikki brúk fyri at seta fleiri fólk í starv á hesum arbeiðsøkinum. Verður hædd tikin fyri at fólk í parttíð fara at arbeiða meira og effektiviteturin økist, so hevur broytingin einans við sær, at tørvur verður bert á 13 starvsfólkum innan tað almenna. Royndir frá øðrum londum vísa eisini, at tá arbeiðsvikan bleiv stytt, fóru mong, ið arbeiddu parttíð, at arbeiða meira. Hetta vigar í stóran mun upp móti teirri arbeiðsorkuni, sum kann fara at mangla á ávísum arbeiðsøkjum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 27 Leygardagur 02. oktober 2021 Eftirlønin hækkar við 90 krónum í 2022 Tað svarar til eina hækking á 1,5 prosent, so eftirlønin fer frá 5.865 krónum um mánaðin í 2021 til 5.955 krónur um mánaðin í 2022 SkrivaÐ: Tíðindaskriv Stýrið fyri Arbeiðsmarknaðareftirlønargrunnin (AMEG) hevur samtykt at hækka eftirlønina úr grunninum við 90 krónum um mánaðin frá 1. januar 2022. Tað svarar til eina hækking á 1,5 prosent, soleiðis at eftirlønin fer frá 5.865 krónum í 2021 til 5.955 krónur um mánaðin í 2022. Samlaða eftirlønin komandi ár verður tí 71.460 krónur. Ásetingin er galdandi fyri árið 2022. Lógin um arbeiðsmarknaðareftirlønargrunnin ásetir, at stýrið fyri grunnin skal áseta útgjaldið í seinasta lagi 1. oktober fyri álmanakkaárið eftir. Í 2020 vóru útgoldnar 600 milliónir krónur í eftirlønum úr AMEG, útgjaldið til eftirløn í 2021 er mett til umleið 630 milliónir og til 655 milliónir krónur í 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 28 Leygardagur 02. oktober 2021 Vágs kommuna: Samlaða inntøkan mett til 67 milliónir krónur Á býráðsfundi í vikuni varð fyrsta uppskot til fíggjarætlan 2022 einmælt samtykt. Fleiri eru flutt til Vágs kommunu seinastu tíðina, og persónsskatturin umframt ymsar aðrar inntøkur eru hækkandi Í hesum mánaðinum eru sekstan fólk flutt til Vágs kommunu (Mynd: vagur. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá Á býráðsfundi í vikuni varð fyrsta uppskot til fíggjarætlan 2022 einmælt samtykt. Talan er um eina framskriving av teimun fyrstu átta mánaðum, her ongar íløgur er lagdar inn, men bara raksturin av Vágs Kommunu. Heimasíðan vagur. fo skrivar, at Taks hevur mett, at kommunan fer at samanlagt fáa 44 milliónir inn av persónsskatti fyri hetta árið og 44,4 mililiónir krónur næsta ár. Hetta kemst millum annað av, at fleiri júst eru flutt til Vágs. -Í august búðu 1.369 fólk í Vágs Kommunu, tað vóru 8 fleir enn somu tíð í fjør. Í september mánað eru heili 16 fólk flutt til Vágs Kommunu, stórsti parturin eru ungar familjur við børnum og ungfólk, og tað er at fegnast um, at fólk blíva við at flyta til Vágs. Hetta staðfestir heimasíðan hjá Vágs Kommuna, ið eisini staðfestir at nakað meira av persónsskatti er komið inn í 2021, í mun til hvat mett var. Í greinini undir heitinum "Tað gongur gott í Vági" verður millum annað komið á virkið hjá Bakkafrost, ið hevur havt meira støðugt arbeiði ta seinastu tíðina, og hetta hevur eisini givið størri inntøku av lastunum sum Bakkafrost avskipar frá virkinum í Vági. Eisini verða inntøkurnar hjá nógv nýttu Marghøllini nevndar. Samlaða inntøkan hjá Vágs kommunu frá persónsskatti, eftilønargjøldum, FAS og DIS er mett til 67 milliónir krónur, og útreiðslan er mett til 58,8 milliónir. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. september 2021 29 Leygardagur 02. oktober 2021 Stórt trot á arbeiðsmegi Byggivinnan og ferðavinnan vanta arbeiðsmegi. Fiski- og alivinnan vanta somuleiðis arbeiðsmegi, hóast fleiri størv eru mannað við útlendskari arbeiðsmegi. Vegna lágt arbeiðsloysi, verður mett at ósettu størvini ikki kunnu mannast við varandi arbeiðsmegi í Føroyum. Politiska skipanin átti tí at virkað fyri at gera tað enn smidligari at fáa útlendska arbeiðsmegi til landið fyri at tálma fløskuhálsum, sigur Búskaparráðið í nýggjastu frágreiðing síni SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í ferðavinnuni er gongdin júst vend. Eftir lítlum og ongum virksemi í vár, hava bæði juli og august verið góðir mánaðir, siga umboð fyri ferðavinnuna. Størsta avbjóðingin fyri framgongd í føroysku ferðavinnuni er trot á arbeiðsmegi, bæði tá ið umræður faklærda og ófaklærda arbeiðsmegi. Ferðavinnan væntar tó ikki at hesin trupulleikin verður loystur komandi árið, av tí at tað gongur heldur striltið at fáa útlendska arbeiðsmegi hendan vegin. Umboð fyri byggivinnuna gera á sama hátt vart við, at tað er torført at fáa skikkaða arbeiðsmegi, tí tað í ES londunum er stórur eftirspurningur eftir hesi somu arbeiðsmegi, sum Føroyar eftirspyrja. Myndin niðanfyri vísur, at byggivinnan metir, at størsta avmarkingin í framleiðsluni er trot á arbeiðsmegi. Í verandi løtu er arbeiðsloysi lágt í Føroyum og mangulin á arbeiðsmegi sæst aftur í fleiri geirum. Í fiski- og alivinnuni hevur verið neyðugt at manna størv við útlendskari arbeiðsmegi, og er tørvurin framvegis stórur. Tað almenna hevur somuleiðis trupult við at útvega sær skikkaða arbeiðsmegi, millum annað til dagstovnaøkið og sjúkrahúsøkið. Lága arbeiðsloysið í Føroyum hevur við sær at torført er at ímynda sær, at ósettu størvini skulu mannast av verandi arbeiðsmegi í Føroyum. Politiska skipanin átti tí at virkað fyri at gera tað enn smidligari at fáa útlendska arbeiðsmegi til landið, so fløskuhálsar, ið annars kunnu seinka og dýrka arbeiðið og føra til lønarglíðing, verða tálmaðir. Royndirnar frá byggivinnuni tala fyri, at útlendsk arbeiðsmegi kann vera ein góður buffari til at taka trýstið á arbeiðsmarknaðinum, hinvegin má hetta gerast við skipaðum kørmum, so talan ikki gerst um sosiala dumping, sigur Búskaparráðið. Samstundis metir Búskaparráðið at avtøka av ymiskum serskipanum og stuðli til ólønsamar vinnur, eisini hevði frígivið arbeiðsmegi. Dømi um hesar serskipanir eru: Serskattaskipanir fyri sjófólk og uttanlandaarbeiðarar. Almennur stuðul til rakstur, ið hevur ilt við at bera seg av sær sjálvum: dømi eru tá makrelkvotur vera latnar skipum, ið ikki eru útgjørt til markrelfiskiskap, og tá minstalønin verður hækkað fyri at kunna mynstra ávís skip. Avgjald á fisk, ið verður avreiddur uttanlands; avgjaldið virkar sum vinnuligur stuðul til fiskavirking í Føroyum. Landsbanki Føroya Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 30 Leygardagur 02. oktober 2021 Búskaparráðið metir at vøksturin í BTÚ verður 7,9 prosent í 2021 Búskaparráðið metir BTÚ vøksturin í leypandi prísum fyri 2021 at verða 7,9 prosent. Føroyski búskapurin er sostatt komin skjótt fyri seg eftir stoytin frá koronufarstóttini. Høvuðsorsøkirnar eru økt privat nýtsla og størri tøkunøgd av alifiski SkrivaÐ: Tíðindaskriv Myndin niðanfyri vísir, at Føroyski búskapurin hevur megnað at komið skjótt fyri seg eftir koronafarsóttina, og stoyturin frá koronufarsóttini hevur eitt“ V” eyðkenni. Búskaparráðið metir, at BTÚ vøksturin í leypandi prísum fyri 2021 verður 7,9 prosent, eftir negativan vøkstur á -2,3 prosent í 2020. Í 2021 stavar vøksturin í BTÚ serliga frá øktum útflutningsvirði umframt øktari nýtslu og íløgum. Útflutningsvirðið verður fyrst og fremst hálað upp av øktu tøkunøgdini av laksi. Príshækking á botnfiski og minni goymslur, enn í 2020, geva eisini sítt positiva íkast. Búskaparráðið metir, at útflutningsvirðið økist, hóast útflutningsvirði á uppisjóvarfiski væntandi minkar. Føroysku húsarhaldini eru sum heild ikki stórvegis ávirkaði av koronufarstóttini, sigur Búskaparráðið. Húsarhaldini hava framvegis eina góða fíggjarstøðu og hava í ár, eins og í fjør, nýtt ein stóran part av tí peningi í Føroyum, sum annars skuldi verið nýttur uttanlands í summarfrítíðini. Hetta sæst millum annað aftur í innflutninginum. Afturat privatu nýtsluni, er økta íløguvirksemi hjá bæði húsarhaldum og privatum fyritøkum við til at hála vøksturin í BTÚ upp í 2021. Almenna nýtslan økist við 5% í 2021 í mun til árið fyri. Tað eru í stóran mun lønarútreiðslurnar á vælferðarøkinum, t. d. í heilsu- og almannaverkinum hjá landinum, sum eru øktar. Lønargjaldingar eru eisini øktar hjá kommununum, sum millum annað røkja eldraøkið. Útreiðslurnar til fólkapensjón veksa somuleiðis í 2021 í mun til árið fyri. Í 2021 minka mettu samlaðu íløguútreiðslurnar undir almennum ræði. Henda minking stavar frá fyritøkum, sum tað almenna ræður yvir, og frá kommununum. Hjá fyritøkum undir almennum ræði eru íløguútreiðslur til tunlar og SEV lægri í 2021 enn í 2020, og hjá kommununum eru fleiri størri verkætlanir vorðnar lidnar, eitt nú í Tórshavnar og Klaksvíkar kommunu. Hinvegin er ikki stór broyting í íløgum, tá tað snýr seg um landið. Landsbanki Føroya Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 31 Leygardagur 02. oktober 2021 Nógv harðari stormar enn áður sæð kunnu raka Føroyar Hvussu kunnu vit fyrireika okkum til alsamt ógvusligari veðurviðurskiftini, sum standast av veðurlagsbroytingum? Hetta fer eitt lið av norðurlendskum granskarum at kanna í neyvum samstarvi við fólk í Føroyum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Føroyingar eru vanir at laga seg til veður og vind. Men hvussu kunnu vit fyrireika okkum til alsamt ógvusligari veðurviðurskiftini, sum standast av veðurlagsbroytingum? Hetta fer eitt lið av norðurlendskum granskarum at kanna í neyvum samstarvi við fólk í Føroyum. -Vit mugu fyrst og fremst viðurkenna, at vit alla tíðina hava tosað um, at veðurlagstillagingarnar skuldu henda sunnanfyri í tropiskum økjum, men tað vit síggja nú er, at vit í norðurlondum eisini verða rakt av veðurlagsbroytingunum og enntá í stóran mun. Ávirkanin, sum verðurlagsbroytingarnar fara at hava á norðurlond, kann koma at kosta mannalív, um vit ikki eru fyrireikað. Hetta sigur Rico Kongsager, lektari í Emergency and Risk Management á Københavns Professionshøjskole. Hann leiðir verkætlanina” Climate Change Resilience in Small Communities in the Nordic Countries, CliCNord”, sum er stuðlað av NordForsk. Verkætlanin samstarvar við fleiri partar í Føroyum, m. a. við Andras Marr Poulsen, tilbúgvingarsamskipara í Fiskimálaráðnum. Umframt at granska í føroyskum viðurskiftum, fevnir verkætlanin um viðurskifti í Danmark, Íslandi, noregi og Svøríki. Tíðindaskriv frá Granskingarráðnum Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 32 Leygardagur 02. oktober 2021 Katla Heðinsdóttir vart ph. d. á Københavns Universiteti Verkætlanin snýr seg um úrnýtslu og viðbrekni í kliniskari gransking við denti á gransking í fíggjarliga viðkvomum umhvørvum SkrivaÐ: Agnar Prestá Hósdagin 30. september, vardi Katla Heðinsdóttir ph. d.-ritgerð sína við Institut for Kommunikation á Københavns Universiteti. Heimasíðan hjá Granskingarráðnum skrivar, at verjan gekk sera væl, og metingarfólkini spardu ikki uppá lýsingarorðini: Framúrskarandi, frálíkt filosofiskt arbeiði, sera týðandi gransking. Ein av próvdómarunum endaði við at bjóða henni við í ein granskingarbólk í Oslo. Verkætlanin hjá Katlu snýr seg um úrnýtslu og viðbrekni í kliniskari gransking við denti á gransking í fíggjarliga viðkvomum umhvørvum. Heitið á ritgerðini er:“ On the Exploitation of Host Communities in International Clinical Research. " -Granskingin hjá Katlu Heðinsdóttier er partur av stórari granskingarverkætlan við heitinum“ Convergent Ethics and Ethics of Controversy-(CEEC)” har fleiri granskarar kanna alment ivasemi mótvegis nýggjari biotøkni úr etiskum, sálarfrøðiligum og politiskt-filosofiskum sjónarhornum. Klemens Kappel, professari á Københavns Universitet, hevur verið høvuðsvegleiðari og Erik Malmqvist, lektari á Göteborgs Universitet, hjávegleiðari. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 33 Leygardagur 02. oktober 2021 Enn eitt væleydnað Closed For Maintenance farið afturum 53 sjálvboðin úr 20 ymiskum londum luttóku saman við áleið eins nógvum føroyingum í átakinum í farnu viku–Tiltakið eydnaðist væl, og verður tað aftur í vár, sigur Visit Faroe Islands (Mynd: Lorenz Weisse) SkrivaÐ: Fyri aðru ferð í ár hava Visit Faroe Islands, kunningarstovur og kommunur havt átakið“ Closed For maintenance.” Hesaferð vóru tað 53 sjálvboðin úr 20 ymiskum londum, sum luttóku saman við áleið eins nógvum føroyingum í farnu viku. Talan var um níggju ymiskar verkætlanir kring landið: Funningur, Hellurnar, Klaksvík, Tjørnuvík, Miðvágur, Hestur, Nólsoy, Skúvoy og Trongisvágur. Kunningarstovur og kommunur hava fyriskipað hvør sína verkætlan við góðari hjálp, vistveiting og gisting frá teimum lokalu. Flestu verkætlanirnar snúðu seg um at umvæla og uppmerkja gonguleiðir úti í haga, men eisini vóru einstakar verkætlanir, ið savnaðu seg um at gera væl umtókt útssýnistøð tryggari, at endurreisa niðurfalnar varðar á bygdagøtunum og at seta upp skelti, ið leiða ferðafólk á rætta leið. Yvirskipaða endamálið við øllum verkætlanum er at gera farleiðirnar tryggari og betri at ganga eftir, og á tann hátt virka fyri eini væl skipaðari ferðavinnu kring landið. –Aftur hesaferð er tað ein fragd at síggja, hvussu nógv kann koma burturúr uppá bara tveir arbeiðsdagar, tá arbeiðið er lagt væl til rættis og tá fúsar hendur eru til taks at fremja arbeiði í verki. Lokalu fyriskipararnir eiga allan heiður uppibornan fyri at taka sær so væl av sjálvbodnu arbeiðsmegini og tryggja, at øll fáa eina ógloymandi og stuttliga uppliving, samstundis sum tey eisini fáa nakað veruligt at skafti, sum er okkum øllum ein ágóði, sigur Jóhan Pauli Helgason, menningarleiðari á Visit Faroe Islands, og heldur fram:–Closed for Maintenance er vorðið ein afturvendandi snúðningsdepil í arbeiðinum at skipa ferðavinnuna í Føroyum enn betri. Smáar viðbøtur úti í náttúruni kunnu gera stóran mun, men tað kann vera torført at fáa gongd á arbeiðið. Closed for Maintenance er vorðið slíkt høvi; ein deadline sum vit øll ið arbeiða við ferðavinnumenning brúka sum ýti, tá vit fyrireika árið ". Í vár verður aftur skipað fyri átakinum Closed For Maintenance, og tá eru allir føroyingar aftur hjartaliga vælkomnir at vera partur av felagsskapinum. Tað verður kunngjørt seinni, tá til ber at tekna seg, skrivar Visit Faroe Islands. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 34 Leygardagur 02. oktober 2021 Kendur kokkur takkar fyri seg Eftir 12 ár við sannari matgleði, gevst Gutti Winther við sínum virksemi. Korona er orsøkin, og hvørki orka ella hugurin er til at byggja alt upp av nýggjum, sigur hann (Savnsmynd) SkrivaÐ: Sverri Egholm Hvørki orkan ella hugurin er til at byggja alt upp aftur av nýggjum. Tað sigur kendi kokkurin Gutti Winther, sum nú gevst við sínum virksemi, sum hann hevur havt seinastu tólv árini. Hann fekk alt Føroyar at fylgja við tá hann og Pætur Marjunason Dahl gjørdu matsendingina Spískamarið, sum varð send í Kringvarpinum, og hevur eisini havt vistveiting. -Eftir 12 ógloymandi ár og sanna matgleði, sløkki eg nú fyri katering. Farsóttin og avleiðingarnar av henni hava rakt alla matgerðarvinnuna hart, og okkum, ið taka okkum av katering, eitt sindur ov hart, skrivar Gutti Winther í fráboðan á Facebook. -Hóast onkrir glottar eru, eru avlýsingar enn gerandiskostur, og vit fáa ikki ein einasta mola ella ugga úr hjálparpakkunum. Hendan tíðin hevur tømt spískamarið, hjallin og frystiboksina, her er einki eftir, og tí gevist eg, áðrenn hungurin stendur í durunum. Hugurin er ikki til at byggja alt upp av nýggjum, og leigumálið fyri køkin í Hoydølum er sagt upp og starvsfólkini hava fingið boðini, sigur Gutti Winther. -Tá hesir seinastu ordrarnir eru avgreiddir, gevist eg við katering virkseminum. Men eg síggi bjart upp á framtíðina, og eri tøkur til nýggj spennandi ævintýr, leggur hann afturat. (Savnsmynd) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. september 2021 35 Leygardagur 02. oktober 2021 Pól Rosenmeyer Wolles nýggjur deildarstjóri á Løgmansskrivstovuni Hann er útbúgvin stjórnmálafrøðingur, og hann hevur síðani 2015 arbeitt í danska verjumálaráðnum og danska uttanríkisráðnum (Mynd: lms. fo) SkrivaÐ: Pól Rosenmeyer Wolles er settur sum nýggjur deildarstjóri á Løgmansskrivstovuni, boðar Løgmansskrivstovan frá. Nýggi deildarstjórin fer at standa á odda fyri toyminum, sum í gerandisdegnum er kring løgmann. Millum høvuðsuppgávurnar er at hava yvirskipaðu ábyrgdina av kunning, samskifti og ritarapartinum. Eisini hevur deildarstjórin ábyrgdina av at samskipa landsstýrisfundir og samgongufundir. Pól Rosenmeyer Wolles er útbúgvin stjórnmálafrøðingur, og hann hevur síðani 2015 arbeitt í danska verjumálaráðnum og danska uttanríkisráðnum. Hann byrjar í starvinum 1. november. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 36 Leygardagur 02. oktober 2021 Bjørg Mohr havt 40-ára starvsdag hjá Tórshavnar kommunu Bjørg hevur alt sítt arbeiðslív starvast hjá kommununi-síðani hon var 17 ár. Seinastu 17 árini hevur uppgávan verið at arbeiða við lønum á starvsfólkadeildini. -betri starvsfelaga skal man leita leingi eftir, segði borgarstjórin millum annað í røðu sínari-Tú ert blíð og trúgv, røsk, hjálpsom og skemtilig. Vegna Tórshavnar Kommunu vil eg takka tær Bjørg, fyri trúfesti. Vónandi verður tú verandi hjá okkum, í mong ár afturat (Mynd: torshavn. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá Týsdagin var hátíðarløta í Posthúskjallaranum í Havn. Orsøkin var, at Bjørg Mohr hevur verið í starvi hjá Tórshavnar Kommunu í samfull 40 ár. Hon byrjaði sum 17-ára gomul í 1981 sum ørindagenta. Síðani hevur Bjørg Mohr havt hevur nógvar og ymiskar uppgávur. Hetta kom Heðin Mortensen inn á í røðu síni fyri Bjørg, sum endaði á hendan hátt:-Fía, Randi og tú hava arbeitt tætt saman hesi seinastu mongu árini, og tað ger at tit, saman við Karini, kenna lønarøkið út og inn. Her er alt í góðum hondum. Fólk eru komin og farin hjá Tórshavnar Kommunu, men eftir 40 ár, ert tú her enn, Bjørg. Og tíbetur fyri okkum. Tí betri starvsfelaga skal man leita leingi eftir. Tú ert blíð og trúgv, røsk, hjálpsom og skemtilig. Vegna Tórshavnar Kommunu vil eg takka tær Bjørg, fyri trúfesti. Vónandi verður tú verandi hjá okkum, í mong ár afturat! Seinastu 17 árini hevur uppgávan hjá Bjørg verið at arbeiða við lønum á tí, sum nú eitur starvsfólkadeildin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. september 2021 37 Leygardagur 02. oktober 2021 Leiðaraskifti í Frískúlanum Keldan í Skálafirði: Jastrid Høj og Annika Høj hava býtt um starv SkrivaÐ: Síðani Frískúlin Keldan byrjaði sítt virksemi í 2010, hevur Jastrid Høj verið skúlaleiðari fyri skúlan. Gjøgnum hesi 11 árini hevur Annika Høj staðið við hennara lið sum varaskúlaleiðari og visiónsberari. Samstarvið millum Jastrid og Anniku hevur verið fyrmyndarliga gott, og hava tær staðið saman sum ein ímynd av Frískúlanum øll hesi árini. Nú skúlaárið 2021/22 er farið í gongd, er tað við einum nýggjum skúlaleiðara. Leiklutirnir hjá Jastrid og Anniku eru býttir um soleiðis, at Annika hevur tikið við sum skúlaleiðari, og Jastrid er nú varaleiðari, boðar stýrið fyri skúlan frá á heimasíðuni hjá skúlanum fsk. fo. Skúlastýrið fegnast um góðu gongdina hjá skúlanum øll hesi árini og takkar Jastrid fyri hennara trúfesti, yvirgeving og ídni til skúlan. Samstundist verður Annika Høj ynskt tillukku við nýggju avbjóðingini sum skúlaleiðari Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 38 Leygardagur 02. oktober 2021 Thorvald fyrsti sálarfrøðingur á Skúlatrøð 1. september byrjaði Thorvald Danielsen í starvi sum sálarfrøðingur á Skúlatrøð. Talan er um eina slóðbrótandi verkætlan, tí ongantíð áður hevur sálarfrøðingur, av hesum slag, verið í starvi í fólkaskúlanum-Tað hevur verið ført fram, at tey ungu sakna samrøður, har ung og børn kunnu tosa ein til ein. Tað eri eg ómetaliga glaður fyri at fáa møguleika at bjóða (Mynd: klaksvik. fo) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Starvsfólk á skúlaøkinum hava í longri tíð víst á, at tað er tørvur at fáa sálarfrøðiliga hjálp til næmingar, sum í einum tíðarskeiði uppliva truplar broytingar í lívinum. Talan kann eitt nú vera um børn, sum hava mist, ella hvørs foreldur eru skild, børn við angist o. s. fr. Nógv hevur verið tosað um týdningin av at seta tíðliga inn við sálarligari hjálp til børn, men enn hevur sálarfrøðilig hjálp einans verið bjóðað til ung á miðnámi. Barnaverndin og skúlaheilsufrøðingar fáa loftað ymiskum avbjóðingum, men eisini hesi hava víst á, at tørvur avgjørt er fyri betri hjálp til ungar næmingar. Thorvald Danielsen hevur seinastu fýra árini starvast sum sálarfrøðingur á Blákrossheiminum, har hann m. a. hevur verið við til at menna tilboð til ung í aldrinum 15-25 ár. Thorvald sigur, at tá ið hann í fjør setti seg í samband við kommununa, um eitt møguligt starv sum sálarfrøðingur á Skúlatrøð, so fekk hann góða móttøku, tí hetta var eitt arbeiðið, sum leiðslan á Skúlatrøð í longri tíð hevði ynskt at fingið raðfest. Arbeiðið fór síðan veruliga í gongd, og í august løgdu Eyðstein Ó. Poulsen, formaður í trivnaðarnevndini børn og ung, og Annika Steintórsdóttir Biskopstø, forkvinna í trivnaðarnevndini eldri og bústaðir, málið fyri politisku skipanina til kunningar og viðgerð. Samstarv er ein fortreyt Verkætlanin er skipað soleiðis, at tað fyrstu tíðina verður Thorvald í starvinum fulla tíð. Síðan liggur í kortunum, at hann fer niður á umleið 15 tímar um vikuna restina av skúlaárinum, tí tá fer hann eisini undir egið praksis í Klaksvík. Thorvald sigur, at hann er ómetaliga spentur til uppgávuna. -Eg havi brúkt hendan fyrsta mánaðin at skipa mannagongdir og somuleiðis ment eitt uppskot til samstarv, sum í komandi viku skal viðgerast í leiðsluni á Skúlatrøð. -Tað er ótrúliga umráðandi fyri meg, at samstarvið millum tey, sum longu eru rundanum børnini, er gott. Tí leggi eg upp til, at eg saman við skúlaheilsufrøðinginum og leiðsluni á Skúlatrøð fái eitt so gott tilboð, sum møguligt. Tilboðið Thorvald sigur, at hann er ógvuliga fegin um samstarvið, sum hann longu hevur havt við skúlaheilsufrøðingin og leiðsluna á Skúlatrøð. Í komandi viku skal eg leggja mínar ætlanir fram fyri lærarunum, sum síðan fáa møguleika at gera viðmerkingar til ætlanina. Ein visitatiónsnevnd, sum er mannað við skúlaheilsufrøðinginum og umboðum frá Skúlatrøð skulu síðan, saman við mær, gera eina tørvsmeting, soleiðis at rætt verður farið fram. -Tó verður eisini møguligt hjá teimum ungu at koma á gátt til eitt prát, um tey ynskja, men er tørvur á meira enn einari samrøðu, so skal hetta skipast. Eisini við samtykki frá foreldrum. Thorvald leggur dent á, at talan er ikki um langtíðar viðgerð, men at talan er um eitt avmarkað tilboð, har tann ungi hevur møguleika at fáa 2–10 samrøður. Alt eftir tørvi. -Tað hevur verið ført fram, at tey ungu sakna samrøður, har ung og børn kunnu tosa ein til ein. Tað eri eg ómetaliga glaður fyri at fáa møguleikan at bjóða. Kunning um tilboðið Thorvald sigur, at eftir heystfrítíðina, tá ið arbeiðsleisturin er lagdur, so verður farið undir at hava kunnandi fundir fyri bæði næmingum og foreldrum. Tankin er at skipa kunningina til næmingarnar floksvís, tí tað vísir seg at vera betri, tá ið talan er um eitt sindur meira viðkvom evnir. Til seinast sigur Thorvald, at hann kundi hugsa sær, at pláss eisini var fyri bólkasamrøðum, men at tað fer tíðin at vísa, um møguleiki eisini verður fyri tí. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 39 Leygardagur 02. oktober 2021 Loppumarknaður til frama fyri Í menniskjum góður tokki Stephanie Trónd Larsdóttir skipar fyri stórum loppumarknaði til frama fyri átakinum Í menniskjum góður tokki frá 4. til 6. oktober SkrivaÐ: Tíðindaskriv Stephanie Trónd Larsdóttir skipar fyri stórum loppumarknaði í felagshúsinum á Stóragerði 4.-6. oktober kl. 17-21. Jólini kunnu vera avbjóðandi, serliga fyri fíggjarliga sperdar barnafamiljur. “ Tí vil eg fegin hjálpa teimum sum best ber til”, sigur Stephanie Trónd Larsdóttir. "Henda tíðin eigur at vera merkt av gleði og hugna og ikki stúranum fyri, um tú hevur ráð at keypa jólagávur og mat til familjuna”. Liggja tit inni við ymiskum áhugaverdum og spennandi, ið onnur kundu fingið ágóðan av? So eru tit vælkomin at senda Stephanie eini boð á hennara boðkliva á Facebook, áðrenn sunnudagin 3. oktober klokkan 20. Tó er umráðandi, at alt ið verður latið inn, er reint og í heilum líki. Peningurin fer óskerdur til jólahjálpina, sum er partur av Í Menniskjum Góður Tokki. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. september 2021 40 Leygardagur 02. oktober 2021 Stórur stuðul frá Team Rynkeby Føroyum Í sambandi við túrin í Danmark, savnaði Team Rynkeby Føroyar inn 1,13 milliónir krónur, sum varð handaður Krabbameinsfelagnum SkrivaÐ: Í sambandi við túrin í Danmark, savnaði Team Rynkeby Føroyar inn 1,13 milliónir krónur. Peningurin varð handaður Duritu Tausen, forkvinnu í Krabbameinsfelagnum á samkomu í Finsen í Havn leygardagin. Team Rynkeby Føroyar skrivar m. a. soleiðis í tíðindaskrivi:–Hóast koronasmittan hevur sett sín dám á farna árið, bæði hjá okkum í Team Rynkeby Føroyum og hjá stuðlunum, er áhugin at stuðla stórur. –Vit í Team Rynkeby Føroyum fegnast um stóra stuðulin og takka hjartaliga øllum,–fyritøkum, kommunum, tónleikarum, privatpersónum o. o.–sum trúliga stuðla á ymsan hátt, so at vit kunnu gera nakað gott fyri børn við álvarsligum sjúkum og familjur teirra, samstundis sum vit eisini gera nakað gott fyri okkum. Peningurin, sum Team Rynkeby Føroyar hevur latið Krabbameinsfelagnum, verður brúktur til gransking, at lata fíggjarliga hjálp til børn við lívshættisligum sjúkum og familjur teirra, og Beranum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. september 2021 41 Leygardagur 02. oktober 2021 Kalsoyingar í stívasta pussi til Bond-frumframførslu Serprýddur 007-bussur koyrdi norðoyingar til Havnar SkrivaÐ: Seinnapartin mikudagin varð nýggjasti James Bond-filmurin“ No Time to Die” á fyrsta sinni varpaður upp á stóra filmslørifti í Havnar Bio. Talan var um eina serframsýning fyri tey, sum eiga ein lut í framleiðsluni av stóra filminum. Filmslið var nevniliga í Kalsoynni í nakrar dagar í 2019 og tóku myndir til filmin. Fyri at takka teimum, sum hjálptu til, vórðu hesi boðin til eina undan-frumframførslu, sum var seinnapartin mikudagin. Tá bussurin kom í Tinghúsvegin var reyða langmottan rullað út, og bjóðað var brúsandi løg áðrenn tey innbodnu fóru inn til fyrstu framsýningina av stórfilminum, har tað vísti seg, at Kalsoy og serliga Trøllanes eiga sín lut. Jóhannus Kallsgarð, bóndi á Trøllanesi, fekk eina serliga tøkk á rullitekstinum aftan á filmin Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 42 Leygardagur 02. oktober 2021 Føroya størsti innan sítt øki er farin Mikkjal Gaard Hansen er deyður (Mynd: Eija Mäkivuoti) SkrivaÐ: Ein av stóru persónligheitunum innan harðan føroyskan rokktónleik, sangarin Mikkjal Gaard Hansen er deyður, 39 ára gamal. Mikudagin frættust boðini um andlátið. Føroyski tónleikaheimurin syrgir missin av einum sera gávuríkum tónleikara. Fleiri, sum hava viðmerkt sorgarboðini á sosialu miðlunum í dag vísa á, at hann var tann størsti innan júst sítt øki. Mikkjal var oddamaður í fleiri ymsum rokkbólkum, Krit, Sic! , Amokk og Marra, og felags fyri allar hesar er, at talan er um sera hartspælandi tónleik, og Mikkjal førdi ann við síni sermerktu rødd. Hann dugdi at‘ growla’ sum nærum ongin annar. -Hvør einasta konssert var serlig, vill og intens, tær fara at vera mintar leingi. Vit høvdu vóna at fáa fleiri slíkar upplivingar... Vit hava mist eina legendu í dag. Tú vart ein av bestu innan títt øki. . Tað var ein heiður at hava teg við, takk fyri alt Mikkjal, skrivar G! Festivalurin á Facebook. Festivalurin vísir á, at Mikkjal hevur framført á G! síðan byrjan. Ein av fyriskiparunum av nógvum tiltøkum innan tungmálmstónleik, Teitur Egholm Fossaberg skrivar:-Tú ert besti frontmaður Føroyar hava haft, punktum! Men tú var so ræðuliga nógv meira enn bara Sic Mik, tú var ein extremt loyalur vinur, tú vart altíð har tá ið man hevði tørv á tær... túsund takk fyri alt tú hevur verið fyri meg, og føroyskan tónleik, eg elski teg bróður! Og Ragnar Jacobsen, útvarpsvertur við rokki sum speciali, skrivar stutt og greitt: Hvíl í friði Mikkjal. Ein av teimum heilt stóru. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 43 Leygardagur 02. oktober 2021 Allar árstíðinar ein seinnapart Mangan verður tikið til, at í Føroyum kann man uppliva allar fýra árstíðirnar sama dag. Um vikuskiftið kunna allar árstíðirnar upplivast uppá hálvan annan tíma, nú Havnarkórið, orkestur og solistar fara á pall við oratorinum Jahrezeiten hjá Joseph Haydn SkrivaÐ: Tíðindaskriv Hetta er fyrstu ferð, at hetta megnarverk verður framført í Føroyum. Konsertir verða í Mentanarhúsinum í Fuglafirði leygardagin kl 16 og í Vesturkirkjuni sunnudagin kl 16. Oratoriið Jahrezeiten, Árstíðinar, varð frumframført í Wien í 1801. Haydn hevði fá ár frammanundan skrivað oratoriið Die Schöpfung, Skapanin. Áhoyrarnir tóku sera væl ímóti hesum verkinum og var tað á veg at verða framført kring Evropa. Men longu áðrenn Skapanin í 1798 varð frumframførd var Haydn farin at hugsa um tað næsta stórverkið. Barónurin Gottfried van Swieten, sum hevði skrivað tekstin til Skapanina, vísti honum á stóru ensku episku yrkingina The Seasons hjá James Thomsen, sum kom út í 1730. Hendan 4300 ørinda langa yrking varð lisin og týdd kring Evropa. Við útgangsstøði í hesari yrking gjørdi van Swieten eina liberetto á týskum, sum Haydn skuldi seta tónleik til. Haydn hevði eitt stríð at skriva tónleikin til Árstíðinar og eru tær eisini eitt av seinastu verkunum hjá tónaskaldinum. Árstíðinar eru saman við Skapanini varðar í tónleikasøguni. Árstíðinar er innihaldsliga ikki eitt vanligt oratorium við útgangsstøði í bíbilskum forteljingum. Verkið lýsir árstíðinar gjøgnum hendingar úti á landinum, sungið av trimum solistum. Leiklutinir eru Simon ein festibóndi (bassur), Hanne, dóttir hansara (sopranur) og Lukas ein ungur bóndi (tenorur). Kristni boðskapurin er undirliggjandi og er tað menniskjalívið, sum verður lýst. Verkið ber fram ímóti opinberingini av tí æviga várinum. Havnarkórið hevur seinastu árini lagt seg eftir at hava stórverk á skránni næstan hvørt ár. Soleiðis hevur kórið seinastu seks árini framført Messias hjá Handel tvær reisur, stóru C-moll-messuna og Requiem hjá Mozart (saman við Eystanljóð) og As-dur-messuna hjá Schubert. Havnarkórið hevur tvær reisur havt Skapanina hjá Haydn á skrá, men er hetta fyrstu ferð at Árstíðinar verða framførdar í Føroyum. Ætlanin var upprunaliga, at verkið skuldi framførast á vári í fjør, men koronastøðan foraði fyri teirri ætlanini. Nú er so alt til reiðar. Solistanir eru hesaferð úr Íslandi. Sopranur er Hallveig Rúnarsdóttir, sum ofta hevur verið í Føroyum og framført. Eyjólfur Eyjólfsson hevur eisini verið her fleiriferð sungið tenor í samband við Messias framførslur hjá Havnarkórinum. Bassurin Jóhann Kristinsson býr til dagligt í Berlin, har hann virkar sum sangari. Konsertmeistari er Sámal Petersen og Leif Hansen stjórnar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 44 Leygardagur 02. oktober 2021 Kirkjugarðurin á Svínaryggi verður søgudepil Navn er sett á stórt sæð allar teir 300 gravsteinarnar við um 500 nøvnum SkrivaÐ: Sverri Egholm Arbeitt hevur verið við eini ætlan um at gera gamla kirkjugarð á Svínaryggi í Havn meira viðkomandi fyri borgararnar. Hetta arbeiðið er nú stórt sæð liðugt. Navn er sett á stórt sæð allar teir 300 gravsteinarnar við um 500 nøvnum. Í sambandi við hvønn gravstein er sett søgan hjá viðkomandi. Hetta eru greinirnar, sum Óli Jacobsen hevur havt í Sosialinum í røðini Hendur, ið Sleptu. Her er talan um søguna hjá nógvum ættum í Havn, bæði kendum og minni kendum. Hesar søgur røkka eisini langt út í heim, heilt til Ný Sæland og Kongo, fyri at nevna tað, sum er longst burtur. Ætlanin er eisini sohvørt at leggja fleiri frásagnir inn í skipanina, har nakað er at leggja afturat teimum verandi frásagnunum. Tí kann her verða talan um eitt stórt savn av persónssøgu, eisini hjá fólki úti um landið. Tað slepst inn á hesa skipan á torshavn. fo. Í teiginum” leita” kann skrivast” kirkjugarðar”. Tá kemur skipanin fram. Leitast kann tá eftir nøvnum í øllum kirkjugarðum í kommununi, eisini tí á Svínaryggi. Eisini er ein serlig tilvísing til” jarðað á Svínaryggi”. Her kunnu øll nøvnini síggjast, sum eru á gravsteinunum. Her sæst eisini kortið, sum vísir tær ymisku gravirnar. Skipanin skal mennast sohvørt og framvegis er okkurt, sum skal snøggast til. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. september 2021 45 Leygardagur 02. oktober 2021 Nýggjar bøkur í september Stuttligar og spennandi ungdómsbøkur, óhugnaligar barnabøkur, ein teljibók, ein djórabók og ein skrímslabók afturat frá Bókadeildini SkrivaÐ: Tíðindaskriv Bókadeild Føroya Lærarafelag gevur í heyst út seks nýggjar bøkur til børn og ung. Talan er um stuttligar og spennandi ungdómsbøkur, óhugnaligar barnabøkur, eina teljibók til tey smáu, eina vakra djórabók og ikki minst–eina skrímslabók afturat hjá Rakel Helmsdal, Kalle Güettler og Áslaug Jónsdóttur! Tel við Mimbo Jimbo Mimbo Jimbo dugir at telja. Hann telur líka upp í tíggju. Tú kanst læra tølini saman við Mimbo Jimbo og øllum vinum hansara. Jakob Martin Strid skrivaði og myndprýddi, og Niels Jákup Thomsen týddi úr donskum. Bókin er ein pappbók, 12 síður og til tey, sum eru umleið 0-1 ár. Skrímslaleikur Lítla skrímsl og Stóra Skrímsl putlast við okkurt í loyndum. Tá Loðskrímslið er boðið til sjónleik, finnur tað ikki vinir sínar! Hvørji skrímsl munnu vera farin á pall? Skrímslaleikur er tíggjunda bókin um skrímslini. Bøkurnar eru týddar til fleiri mál. Rakel Helmsdal, Kalle Güettler og Áslaug Jónsdóttir skrivaðu, og Áslaug Jónsdóttir myndprýddi. Bókin er innbundin, 32 síður og til tey, sum eru umleið 2-4 ár. Djórametbókin Náttúran er full av fantastiskum djórum, sum eru serfrøðingar í teimum løgnastu tingunum. Í bókini kanst tú lesa um fiskin, sum dugir at spáa um veðrið, froskin, sum luktar jarðnøtasmør, og ormin, sum er longri enn ein bláhvalur! Hetta er bókin til tín, sum vilt vita alt um tey ótrúligastu djórini á jørðini. Katharina Vestre skrivaði, og Linnea Vestre myndprýddi. Guðrun Gaard og Jens Petur Gaard týddu úr norskum. Bókin er innbundin, 85 síður og til tey, sum eru umleið 5-7 ár. Andskræmiliga søgan um Lítla Hann Onkuntíð er gott at vera bangin… Hetta er søgan um Lítla Hann. Hann fer at vitja hjá verðins besta abba, men tá hann kemur har, er onki, sum tað plagar. Men hon er eisini um longsul, kærleika og dirvi. Og so fært tú at vita, hvussu tú klárar óhugnalig spøkilsi. Lena Ollmark skrivaði, Per Gustavsson myndprýddi, og Ása H. Ellefsen týddi úr svenskum. Bókin er innbundin, 140 síður og til tey, sum eru umleið 8-10 ár. Rustaði heimurin I–Flýggjanin úr Danmark Tey fýra systkini–Píl, Petur, Bowie og Ramona skulu ferðast hjá abbanum í Svøríki. Men á ferðini úr heiminum í Grønlandi detta tey niður í Danmark, sum er eitt ovurstórt ruskpláss við ruski og oyðiløgdum robottum. Børnini fáa brúk fyri øllum sínum uppfinnsemi og viljastyrki fyri at finna abba sín, tí tey hitta bæði vinir og fíggindar á vegnum. Tað verður eitt garvilt ævintýr. Adam O. skrivaði, og Tórarinn á Rípuni Niclasen týddi úr donskum. Bókin er heft, 162 síður og til tey, sum eru umleið 11-13 ár. Tey gávaðu, tey evnaríku og eg Fimtan ára gamli Sam er eingin víðagitin vloggari, hann er ongantíð farin viralt, og hann hevur ongan hug at gerast Tað Næsta Stóra. Satt at siga er hann púra vanligur og errin av tí. Og tað var ikki nakar trupulleiki fyrr enn babba gjørdist ríkur, og mamma fekk alt húskið at flyta til London. Nú gongur Sam á Norðurlondonska Akademiinum fyri tey Gávaðu og Evnaríku har øll eru upptikin av at leggja Hollywood-ætlanir ella av at stovna alt-metal-sinnisrúmkandi tónleikabólkar. Sam veit, at hann fer ongantíð at hoyra til, sjálvt um hann hevði viljað tað. Og tað er áðrenn hann endar uppi á pallinum í ongum øðrum enn einari ullintari sparkidrakt... William Sutcliffe skrivaði, og Bergur Rasmussen týddi úr enskum. Bókin er heft, 296 síður og til tey, sum eru umleið 14 ár og eldri. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 46 Leygardagur 02. oktober 2021 Danir rokna við grønum milliarda útflutningi eftir týska valið Danskt vinnulív roknar við stórum nýggjum útflutningsmøguleikum, nú væntað verður, at ein komandi týsk stjórn fer at leggja seg á grønu kósina Danskt vinnulív roknar við øktum útflutningi av grønum orkuloysnum til Týsklands eftir valið SkrivaÐ: Eitt tað mest spennandi valið í Týsklandi eftir seinna heimsbardaga er av. Og úrslitið gjørdist, at CDU, kristiligu konservativu stjórnarflokkarnir undir leiðslu av Angela Merkel í samfull 16 ár, gjørdust taparin. SPD, sosialdemokratiski flokkurin, gjørdist vinnarin av valinum, tó at lítil munur var millum hann og CDU. Olaf Scholz, formaðurin í SPD, verður helst nýggjur týskur kanslari eftir Merkel Kortini verða Tey Grønu mett sum veruligi vinnarin av valinum, hóast hann ikki gjørdist eins stórur og hinir gomlu flokkarnir. Nú byrjar so arbeiðið at skipa eina meirilutastjórn, og her fáa Tey Grønu og Fríu Demokratarnir avgerandi týdning. Teir verða tungan á vegskálini, uttan mun til hvør verður nýggjur týskur kanslari eftir Merkel. Sum tað sær út í løtuni, so er tað formaðurin í SPD, sum fær møguleikan at skipa eina samgongustjórn saman við teimum grønu og fríu demokratunum. Hesir seinastu hava longu tikið stig til sínamillum samráðingar fyri at vita, hvørja støðu teir skulu hava til eina samgongu við SPD. Tað stendur greitt, at Týskland við hesum valúrslitinum fer at vera nógv meira grønt. Tað verður eitt ultimativt krav frá teimum grønu, sum í valstríðnum m. a. søgdu frá, at tey fóru ikki at góðkenna eitt nú framtíðar gassnýtslu og heldur ikki at taka til takkar við royndum at fanga og goyma CO2 útlát til tess at fremja grønan orku- og veðurlagspolitikk. Tey vilja síggja grønar loysnir á øllum politiskum økjum og ikki bert tá talan er um umhvørvið. Um tey megna at fáa øll síni krøv/ynski ígjøgnum saman við SPD og FDP er so ein annar spurningur. Kortini verður mett, at Týskland, hvør enn skipar stjórn, fer at gerast nógv meira grønt eftir valið. Annalena Baerbock, forkvinnan hjá teimum Grønu, fer at fáa avgerandi ávirkan á týska orku- og veðurlagspolitikkin í eini nýggjari samgongustjórn Týska valúrslitið fer at fáa stóran týdning fyri Evropa sum heild. Týskland er høvuðsmotorurin í evropeiska búskapinum. Og tá vónar Danmark at kunna gera sær dælt av. Í Danmark sær vinnulívið longu fram til stórar møguleikar fyri at økja um útflutningin serstakliga av sonevndum“ Cleantech” grønum vørum og tænastum. Hetta er eitt øki, har Danmark liggur millum tey fremstu í heiminum, og roknað verður við, at við einum sterkum grønum flokki í komandi stjórn fara tiltøk at verða sett í verk, sum skulu fremja grøna orkuskiftið. Og hetta er nakað, sum danski ídnaðurin kann fáa sera stórt gagn av. Týskland hevur longu avgjørt at vera klimaneutralt í 2045 og at minka um útlátið við 65 prosentum í 2030. Og her er tað, at danski ídnaðurin kemur inn í myndina. Umheimurin hevur stóra virðing fyri mongu grønu loysnunum, sum danir hava skapt seinastu mongu árini, og her er ikki minst talan um vindorkuídnaðin, har Danmark liggur á odda í heiminum. Talan er tó ikki bert um at menna varandi orkuna. Undir valstríðnum løgdu allir flokkarnir dent á týdningin at fáa framt ábøtur og nýhugsan í risastóra byggisektorinum, soleiðis at framtíðar byggjarí í nógv størri mun verða gjørd við orkusparing í huga. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. september 2021 47 Leygardagur 02. oktober 2021 Oljuprísur nærum 80 dollarar-hægsti í trý ár Tíðliga mánamorgun tók oljuprísurin dik á seg til 79,50 dollarar SkrivaÐ: Vit skulu aftur til oktober í 2018 at finna ein oljuprís oman fyri 80 dollarar fyri tunnuna. Tá var orsøkin amerikanska boykottið av Iran. Ein av orsøkunum til hækkaða oljuprísin í dag, er óttin fyri eini orkukreppu í Evropa. M. a. er gass við at ganga undan, og hetta hevur bæði ávirkan á ein skjótt vaksandi gassprís og eisini oljuprísin. Orkukreppan er longu farin at merkjast væl í Bretlandi, har fleiri og fleiri bensinstøðir hava latið aftur. Stjórnin umhugsar nú at brúka herin til at flyta bensin til mongu bensinstøðirnar kring landið. Aðrar orsøkir til støðuna í Bretlandi er mangulin upp á bilførarar til stóru flutningsbilarnar. Tað ljóðar, at tørvur er á 100.000 bilførarum. Og hetta er so eisini orsøkin til, at hyllarnar í matvøruhandlum eru við at tømast. Enn ein orsøk til støðuna á oljumarknaðinum er, at eftirspurningurin er farin at vaksa, nú virksemið, eftir ringastu avleiðingarnar av korona, er farið at økjast kring allan heimin. Meðan bretar verða hart raktir av høgu prísunum og manglandi olju og gassi, so gongur tað øðrvísi í eitt nú Noregi. Har hava inntøkurnar frá olju- og gassframleiðslu ikki verið so høgar í 13 ár tvs. síðani 2008. Í august útflutti Noreg fyri 32 milliardir norskar krónur ella í meðal 1,68 milliónir tunnur um dagin henda mánaðin skrivar E24. no. Orsøkin til høgu framleiðsluna kemur m. a. frá stóru framleiðsluorkuni á risastóra feltinum Johan Sverdrup. Haraftrat er enn ein risastór oljukelda tikin í nýtslu, Martin Linge. Tølini siga eisini, sambært E 24, hvussu støðan er broytt. Í august kostaði ein tunna av olju 603 krónur. Sama mánað árið fyri kostaði hon 392 krónur. Prísurin á eini tunnu higartil í ár liggur um 578 krónur. Í norsku fíggjarlógini hava tey roknað við einum meðalprísi fyri 2021 uppá 557 norskar krónur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. september 2021 48 Leygardagur 02. oktober 2021 Gass nær Føroyum skal tryggja Bretlandi orkuframtíð Nógv gass er í bretsku undirgrundini eystan fyri Føroyar. Hetta skal vera við til at tryggja bretsku orkuframtíðina. Til tess krevjast íløgur í nýggja framleiðslu Deirdre Michie, forkvinna í felagnum hjá bretskari olju- og gassvinnu, Oil and Gas UK, heldur, at so mikið nógv gass er til eitt nú eystan fyri Føroyar, at verða íløgur gjørdar í m. a. Cambo kelduna, stutt frá føroyska markinum, so kunnu tær vera við til at loysa framtíðar gasstørvin hjá Bretlandi (Mynd OGUK) SkrivaÐ: Bretland er í hesum døgum rakt av eini orkukreppu. Framleiðslan av gassi megnar ikki at liva upp til eftirspurningin, og tí eru prísirnir á gassi farnir upp í loft. Hetta hevur longu stórar avleiðingar fyri brúkararnar, sum bæði eru vanlig húsarhald og fyritøkur. Men ein loysn er fyri framman, og hon er at geva grønt ljós til útbyggingar av olju- og gassfeltum eitt nú eystan fyri føroyska markið. Prísurin á gassi er vaksin við 250 prosentum síðani í januar. Felagið hjá oljuvinnuni í Bretlandi, Oil and Gas UK (OGUK) heldur seg hava svarið-í hvussu er langtíðar loysnina-fyri at koma hesum trupulleikanum til lívs. Nógvar stórar olju- og gasskeldur eru funnar beint eystan fyri føroyska markið. M. a. Cambo, sum goymir nógv gass, ið kann koma sera væl við hjá Bretlandi í framtíðini sigur stjórin í Oil and Gas UK, felagnum hjá bretsku oljuvinnuni, Deirdre Michie Eftirspurningur eftir gassi fer at vaksa nógv Altjóða eftirspurningurin eftir gassi fer at vaksa komandi 20 árini. OGUK metir, at framleiðslan av gassi í Norðsjónum og vestan fyri Hetland (les: eystan fyri Føroyar) kann vera við at lætta um trýstið. Men hetta krevur, at m. a. longu funnar gasskeldur verða útbygdar til framleiðslu og vísir vinnufelagið her m. a. til nógv umstríddu Cambo kelduna eystan fyri Føroyar. Hon liggur tætt upp at føroyska markinum og er vorðin eitt stríðsmál, nú altjóða umhvørvisráðstevnan COP 26 skjótt fer av bakkastokki. Umhvørvisfelagskapir og politikarar vilja ikki hoyra talan um eina slíka útbygging, samtíðis sum altjóða veðurlagsráðstevna verður hildin í Skotlandi. Teir krevja rætt og slætt, at bretski forsætisráðharrin Boris Johnson steðgar útbyggingini av Cambo. Hann svarar, at tað ber ikki til at bróta gjørdar avtalur um eitt nú Cambo. Oljuvinnan, ið umboðar tey 100.000 starvsfólkini í vinnuni, vísir á, at verður Cambo ikki útbygt, so fer tað hava við sær enn størri innflutning av kolvetnum úr londum, sum als ikki taka hædd fyri útlátinum í framleiðsluni. Her stendur so málið, ein mánað undan COP 26. Og samtíðis hendir so tað, at Bretland upplivir eina gasskreppu. Tað er um hesa, sum vinnan nú rópar varskó. Stjórin í OGUK, Deirdre Michie sigur sambært Energy Voice, at meira enn 40% av streyminum í Bretlandi stavar frá gassi, og 23 milliónir sethús verða upphitað við gassi, so hóast gassnýtslan fer at minka sohvørt, fer gass kortini at hava alstóran týdning fyri Bretland í mong ár aftrat. Hetta er eisini nakað, sum "The Climate Change Committee” hevur loyvt í tess rakstrarætlanum fyri útlát. Mugu gera íløgur í meira gass“ At gera íløgur í okkara egna gasstilfeingi kann vera við til at stuðla upp undir grøna orkuskiftið. Gera vit ikki tað, so fer tað at hava við sær størri innflutning antin við tangabátum ella gjøgnum rørleiðingar. Gassgoymslurnar, sum liggja í okkara undirgrund, kunnu eisini vera við til at styrkja orkutrygdina í Bretlandi, verja okkara brúkarar undir orkuskiftinum til lægri útlát og at halda okkum trygt á okkara veðurlagskós, sum er gjørd í tøttum samstarvi við myndugleikarnar gjøgnum eitt nú sáttmálanum“ The Energy Transition Deal”, sigur Deirdre Michie, sum í løtuni er fremsta talskvinnan hjá bretsku olju- og gassvinnuni. Henda gongdin kann so vera við til at lækka kostnaðinum á gassi hjá tí einstaka brúkaranum. Sambært orkugreinarafyritøkuni DNV fer altjóða eftirspurningurin eftir gassi at vaksa heilt fram til 2041 tvs. komandi 20 árini. Nokk av gassi í bretsku undirgrundini Umleið ein helvt av bretsku gassnýtsluni stavar frá heimligari framleiðslu, og hetta fer felagið hjá orkuvinnuni, OGUK, at greina gjøllari frá í komandi frágreiðingini“ Energy Outlook Report” seinni í hesum mánaðinum. Hon fer at undirstrika, at tað er nóg mikið til av gassi í bretsku undirgrundini til tess at kunna fremja grøna orkuskiftið komandi 30 árini, tó at framhaldandi eftirspurningurin eftir olju og gassi fer at hava tørv á nýggjum íløgum. Verandi støða við manglandi gassi á marknaðinum undirstrikar júst henda íløgutørvin. Týðandi avgerð fyri Føroyar eisini Sæð við føroyskum eygum kann ein væleydnað leiting eftir kolvetnum á føroyska landgrunninum, tætt við longu funnu olju- og gasskeldurnar hinumegin markið á bretskum øki, eisini koma væl við á stóra bretska gassmarknaðinum, sum avgjørt kann hugsast at vilja taka væl ímóti møguligum framtíðar føroyskum gassi–gass úr næsta grannalagnum. Orsøkin til, at grønt ljós til Cambo útbyggingina, kann hava so stóran týdning fyri føroysku kolvetnisframtíðina, er tann, at við Cambo verður ment eitt spildurnýtt undirstøðukervi beint við okkara mark. Tvs. bæði framleiðsluskip til olju og rørleiðingar til at flyta gass til lands. Eitt slíkt undirstøðukervi kann tá helst eisini verða brúkt til at fáa møguliga framtíðar føroyska framleiðslu til høldar. Nú verður so við spenningi bíðað eftir, at bretski orkumyndugleikin OGA, Oil and Gas Authority, um og nær fer at geva grønt ljós til Cambo útbyggingina skamt frá føroyska markinum. Tað kann henda í dag sum ein annan dag. Um altjóða veðurlagsráðstevnan í Skotlandi, COP 26, sum byrjar 31. oktober, fer at hava ávirkan á hesa avgerð-fyri ikki bert Bretland men eisini Føroyar-fer tíðin at vísa. Keldur: Energy Voice, Financial Times og Upstream Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 49 Leygardagur 02. oktober 2021 Kvinnurnar fingu kortini ikki meirilutan í Altinginum Dagin eftir altingsvalið í Íslandi varð boðað frá, at Ísland, sum tað fyrsta landið í Evropa, hevði valt ein meiriluta av kvinnum á ting, men fínteljingin staðfesti, at so er ikki (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Seinnapartin sunnudagin varð boðað frá einum søguligum valúrsliti í Íslandi, av tí at meginparturin av tinglimunum, sum vórðu valdir inn í Altingið, vóru kvinnur. Tá varð boðað frá, at kvinnur høvdu fingið 33 av teimum 63 sessunum í tinginum, og tað var fyrstu ferð, at kvinnur høvdu fingið meirilutan í einum evropeiskum tjóðartingi. Men eftir fínteljingina, er kortini greitt, at kvinnurnar ikki fingu meirilutan av tingsessunum. Sambært íslendska kringvarpinum RÚV fara kvinnurnar frá at hava 33 av sessunum til 30. Hetta merkir, at Altingið nú hevur 47,6 prosent kvinnur. Fínteljingin ávirkar tó ikki býtið av umboðum hjá ymsu flokkunum, men hon hevur tó við sær, at nøkur valevni verða skift út. Stjórnarflokkarnir varðveittu meirilutan Eftir valið er eisini greitt, at verandi samgonga hjá Katrín Jakobsdóttir varðveita sín meiriluta í íslendska tinginum, men um samgongan heldur fram er tó ikki greitt. Sjálfstæðisflokkurinn fekk 24,4 prosent av atkvøðunum, og er framvegis størsti flokkur. Hann fær 16 tingsessir. Næststørsti flokkurin er Framsóknarflokurinn og tann flokkurin, sum hevði størstu framgongdina á valinum. Hann fekk 17,3 prosent av atkvøðunum og fær 13 tingsessir, ið er fimm fleiri enn seinasta valskeið. Vinstri grøni flokkurin hjá Katrín Jakobsdóttur, forsætisráðkvinnu, fekk 12,6 prosent av atkvøðunum, og hetta gevur honum átta sessir í Altinginum–tríggjar færri enn á seinasta vali. Grønlendska landsstýrið hevur eisini fingið ein nýggjan lim. Tað er Paneeraq Olsen úr Naleraq, sum er útnevnd til landsstýriskvinnu við børn & ung og familjumálum. Hon tekur yvir málsøkið eftir Mimi Karlsen úr IA, sum hevur tikið sær av hesum økinum eftir at Eqaluk Høegh úr IA segði seg úr landsstýrinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. september 2021 52 Leygardagur 02. oktober 2021 Oljan setti fót fyri norskari meirilutastjórn Tað var m. a. ósemja um oljupolitikkin, sum setti fót fyri eini meirilutastjórn. AP og S siga ja til oljuleiting, tí rýmdi SV. Nú fær Noreg helst eina minnilutastjórn SkrivaÐ: Hóast samráðingar framvegis eru um at skipa eina nýggja norska stjórn eftir valið herfyri, so stendur nú greitt, at nýggj leiting eftir olju og gassi og eisini nýggjar útbyggingar av olju- og gasskeldum, fara ikki at verða steðgað, tí hesi hava stóra undirtøku bæði í eini møguligari minnilutastórn millum Arbeiðaraflokkin og Sentrumsflokkin og millum flestu flokkarnar í Stórtinginum. Tað er júst vorðið greitt, at flokkurin SV, sum er ímóti nýggjari oljuleiting, ikki verður partur av eini komandi norskari stjórn. Hetta merkir helst, at Norra fer at fáa eina minnilutastjórn eftir valið. Og tað kann merkja, at tey, sum hava borið ótta fyri stórum broytingum í oljupolitikkinum, nú kunnu síggja fram til eina framhaldandi menning av norskari oljuvinnu. Ein nýggj minnilutastjórn við AP og S kann nevniliga rokna við stuðuli frá einum meiriluta av flokkunum í Stórtinginum fyri tí so týdningarmikla oljupolitikkinum. Men allar súður eru ikki syftar hjá einum komandi minnilutastjórn. Tí hon verður tvungin til at fáa sær stuðul frá øðrum flokkum í hvørjum einstøkum máli. Røddir eru longu frammi í Senterflokkinum um, at nýggja minnilutastjórnin heldur skal finna sær stuðul frá flokkum til høgru enn frá flokkum til vinstri. SV, sum hevur boðað frá, at tað fer neyvan at fella eina minnilutastjórn, ávarar kortini eina minnilutastjórn um ikki at gera seg ov tætt knýtta at høgraflokkunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 53 Leygardagur 02. oktober 2021 Val í Týsklandi: SPD størsti flokkurin CDU/CSU fingu við einari afturgongd á átta prosentstig teirra vánaligasta úrslit nakrantíð–bæði Armin Laschet og Olaf Scholz siga, at teir ætla sær at skipa stjórn og gerast kanslari Olaf Scholz, formaður í SPD (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Tað var sosialdemokratiski flokkurin SPD við Olaf Scholz á odda, sum gjørdist størsti flokkur í Týsklandi eftir valið sunnudagin. SPD fær 25,7 prosent av atkvøðunum, meðan tey konservativu CDU/CSU fáa 24,1 prosent. Meðan SPD hevur eina framgongd á 5,2 prosentstig í mun til seinasta val í 2017, er talan um vánaligasta valúrslitið hjá CDU/CSU nakrantíð. Teir mistu átta prosentstig í mun til seinasta val. Men hóast SPD stendur til at verða størsti flokkurin, er enn ógreitt, hvør tekur yvir eftir Angela Merkel sum samveldiskanslari í Týsklandi. Sambært DR søgdu bæði Armin Laschet úr CDU/CSU og Olaf Scholz úr SPD í gjárkvøldið, at teir ætlaðu sær at skipa stjórn og royna at gerast kanslari. Líkt er til, at tað eru smærri flokkarnir, umhvørvisflokkurin Die Grünen og liberali flokkurin FDP, sum koma at avgera hetta. Teir standa til at fáa ávikavíst 14,8 og 11,5 prosent av atkvøðunum, og sostatt kunnu bæði CDU/CSU og SPD vinna sær ein meiriluta við stuðul frá hesum flokkum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. september 2021 54 Leygardagur 02. oktober 2021 Týskarar vilja helst hava Scholz til kanslara Nógv fleiri veljarar vilja hava sosialdemokratiska valevnið til nýggjan kanslara, vísa nýggjar kanningar Sigursharrin á týska valinum, sosialdemokraturin Olaf Scholz (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Eftir týska valið sunnudagin eru tað nú tvey valevni, sum royna at finna meiriluta fyri at yvirtaka kanslara-sessin hjá Angela Merkel. Teir eru sosialdemokraturin Olaf Scholz, sum vann valið tepurt, og kristdemokraturin Armin Laschet, sum kom á øðrum plássi. Hóast úrslitið var tætt, so er rættiliga greitt hvønn týskarar helst vilja hava til nýggjan kanslara. 63 prosent vilja helst hava Olaf Scholz, vísir ein nýggj kanning, sum kanningarstovan Civey hevur gjørt fyri tíðarritið Der Spiegel. Bara 24 prosent peika á Armin Laschet. 13 prosent svara“ veit ikki”. Sama mynd vísir seg í øðrum líknandi kanningum, ið eru gjørdar eftir valið, sum gav kristdemokratisku flokkunum CDU og CSU ringasta valúrslitið nakrantíð. Sjálvt millum veljararnar, sum atkvøddu fyri CDU/CSU eru tað 18 prosent, ið peika á Olaf Scholz til nýggjan kanslara, meðan 62 prossent peika á egna valevnið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. september 2021 55 Leygardagur 02. oktober 2021 Britney loyst úr haftinum hjá pápanum Dómstólur hevur gjørt av at pápin ikki longur skal vera verji hjá kendu sangarinnuni (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Stríðið hjá amerikansku sangarinnuni, Britney Spears, móti pápa sínum, Jamie Spears, er nú av. Mikudagin avgjørdi ein dómstólur í Los Angeles, at Jamie Spears ikki longur er verji hjá dóttur síni, skrivar Reuters. -Núverandi støðan er ikki haldbær. Hetta er eitt eitrandi umhvørvi, sum krevur, at skipanin við Jamie Spears sum verja, má støðga í stundini, segði dómarin, Brenda Penny, árættarfundinum í gjár. Í staðin útnevndi dómstólurin ein fyribils verja. Tað verður ein skrásettur grannskoðari, sum fær hesa uppgávuna, skrivar dpa tíðindastovan. Seinni í november fer dómstólurin at taka støðu til, um skipanin við einum verja skal halda fram ella støðga. Framman fyri rættarbygninginum hoyrdust fagnaðarróp frá fjepparum hjá Britney Spears, tá rætturin kunngjørdi sína avgerð. Britney Spears hevur ikki sjálv verið við á rættafundunum, men var umboðað av advokati. Í 13 ár hevur Jamie Spears havt fulla ábyrgd av ognini hjá dótturini, sum verður mett at vera umleið 60 milliónir dollarar, ella yvir 380 milliónir krónur. Britney Spears hevur fleiri ferðir roynt at fingið rættin til at avlýsa hesa skipan. Í summar vitnaði hon fyri rættinum í Los Angeles um skipanina við pápanum sum verja. Hon kallaði skipanina ræðuliga. -Um rætturin ikki sær hetta sum misnýtslu, so veit eg ikki, hvat misnýtsla er, segði Britney Spears í einum videofundi í rættinum. Pápin í september dómstólin um at avtaka skipanina. Hann segði tá, at støðan hjá dóttrini er broytt, og at hon ikki longur hevur tørv á verja. Frá 2008 til 2019 tók Jamie Spears allar avgerðir viðvíkjandi lívinum hjá dóttrini. Hetta varð gjørt í samráð við einum sakførara. Síðan hevur pápin bert stýrt teimum fíggjarligu og handilsviðurskiftunum. Hetta er gjørt umvegis eitt umsitingarfelag hjá honum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 56 Leygardagur 02. oktober 2021 R. Kelly dømdur sekur í kynsligum ágangi Ikki fyrr enn næsta ár verður avgjørd hvussu langa fongsulsrevsing kendi sangarin fær (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Sangarin, sum sang“ I Believe I Can Fly”, amerikanski R. Kelly var í vikuni dømdur sekur í einum umfatandi rættarmáli, sum snýr seg um menniskjahandil og kynsligan ágang móti fleri kvinnum, skrivar Reuters tíðindastovan. Rættarmálið móti fyrrverandi rhytm’ n’ blues-stjørnuni byrjaði 18. august. Hann var ákærdur fyri fleiri viðurskifti, eitt nú valdstøku, menniskjahandil og kynsliga misnýtslu av kvinnum og yngri gentum. Mánadagin dømdi ein dómstólur í Brooklyn hann sekan í øllum ákærunum. Ferð kom á málið móti sangaranum fyrst í 2019, tá dokumentarfilmurin“ Surviving R. Kelly” kom út. Her traðkaðu fleiri kvinnur fram, og skuldsettu R. Kelly fyri at hava gjørt seg inn á tær kynsliga. R. Kerry noktar seg sekan í øllum ákærunum. Revsingin í rættarmálinum verður ikki staðfest fyrr enn 4. mai næsta ár, og sambært CNN kann sangarin verða dømdur í yvir tíggju ára fongsul. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. september 2021 57 Leygardagur 02. oktober 2021 Einki FM-fýrverk fyrr enn eftir landsliðssteðgin Víkingur vann sín dyst, og avgerðin um FM fall tí ikki farna vikuskifti (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm KÍ er sera nær við at tryggja sær FM. Um Víkingur tapti ella leikti javnt ímóti 07 Vestur sunnudagin samstundis sum KÍ vann sín dyst móti ÍF, var føroyameistaraheitið avgjørt. Klaksvíkingar gjørdu sítt, og eina løtu var tað eisini javnt 1-1 í dystinum millum 07 Vestur og Víking, so spenningurin var í hásæti. Víkingur kláraði tó at leggja seg á odda tá 12 minuttir vóru eftir av dystinum og fóru avstað við sigrinum, og útsettu sostatt avgerðina um FM. Í Gundadali vann B36 3-2 eftir at hava verið aftanfyri 2-0 ímóti EB/Streymi. Á Svangaskarði var grannauppgerð millum B68 og NSÍ. Einsamalla málið í dystinum skeyt Klæmint Andrasson Olsen tá góður tími var leiktur, og tryggjaði runavíkingum trý umráðandi stig. Dysturin í Trongisvági millum HB og TB varð útsettur til mánadagin, tí hann kundi ikki, sum ætlað, spælast leygardagin orsaka av ov nógvum regnvatni á vøllinum við Stórá. Seinnapartin mánadagin varð dysturin spældur, og HB vann trygt 6-1 Í dag verður 12. umfar leikt. Eitt umfar, sum varð avlýst orsakað av koronu. Bara ein dystur varð leiktur tað umfarið, og tað var tann millum KÍ og NSÍ. Eftir hetta umfarið, verður landsliðssteðgur til miðjan oktober. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. september 2021 58 Leygardagur 02. oktober 2021 Fáar broytingar í landsliðshópinum 22 leikarar eru fyribils úttiknir til heimadystirnar móti Eysturríki og Skotlandi í oktober-ein miðvallarleikari kemur í hópin aftruat Eli Hentze kunngjørdi hópinum, har einki heilt nýtt navn í mun til seinast, er við (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Hjálparvenjarin á A-landsliðnum, Eli Hentze, kunngjørdi mánadagin nøvnini á teimum 22, ið eru úttiknir til dystirnar, sum verða leiktir á Tórsvølli 9. og 12. oktober móti ávíkavíst Eysturríki og Skotlandi. Håkan Ericson var ikki til staðar av persónligum ávum, og Eli Hentze legði millum annað út við at takka føroysku áskoðarunum, ið vóru við til at geva heilt góðar upplivingar fyrst í september. Venjarin fegnast um, at áskoðarar aftur kunnu vera á Tórsvølli skjótt, og síðani fór sandingurin at greiða frá, nú tá talan var um tveir dystir ístaðin fyri tríggjar, so eru færri leikarar úttikinir hesaferð. Eli Hentze gleðist um, at fleiri góðar fótbóltsupplivingar hava verið á Tórsvølli í mánaðinum, og sær fram til tveir spennandi dystir í oktober (Mynd: Sverri Egholm) Í fyrstu syftu er talan um 22 leikarar, men ein kemur afturat skjótt. Bíðað verður eftir, hvussu skaðastøðan hjá leikarum til verjukenda miðvallaraplássið broytist í vikuni. Her er talan allarhelst um fyrst og fremst KÍ-liðformannin, Jákup Biskopstø Andreasen, ið ikki hevur spælt nakran dyst, síðani landsliðið seinast var savnað. Heðin Hansen úr HB er eisini darvaður av skaða. Teir, sum annars vóru við til dystirnar seinast, men ikki nú, eru Daniel Johansen, Kaj Leo í Bartalsstovu og John Frederiksen. Kaj Leo var ikki á vøllinum í nøkrum av dystunum fyrst í mánaðinum, John fekk sínar fyrstu A-landsliðsminuttir móti Danmark og Daniel Johansen fekk debut móti Moldova, har vinstri bakkurin spældi allar 90 minuttirnar og spældi væl. Viljormur Davidsen var ikki við til seinastu dystirnar (Savnsmynd: Sverri Egholm) Daniel kom inn í hópin, tá Viljormur Davidsen og Ári Mohr Jónsson noyddust í sóttarhald, beint eftir at teir komu til Føroya. Teir báðir eru aftur úttiknir hesaferð. Hørður Askham, ið kom inn í hópin, eftir at Rógvi Baldvinsson hevði givið avboð, er úttikin. HB-miðverjin er tann einasti leikarin, sum er úttikin hesuferð, og sum ikki varð upprunaliga úttikin til dystirnar til Ísrael, Danmark og Moldova. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. september 2021 59 Leygardagur 02. oktober 2021 John og Daniel verða eisini við í hópinum Áleyparin avloysir Andreas Lava Olsen, ið hevur givið avboð-Daniel Johansen ger, at talið av úttiknum nú er 23 (Savnsmynd) SkrivaÐ: Agnar Prestá Mánadagin varð A-landsliðhópurin hjá monnum til HM-undankappingardystirnar móti Eysturríki og Skotlandi, sum verða á Tórsvølli ávíkavist leygardagin 9. og týsdagin 12. oktober, kunngjørdur. Heimasíðan hjá Fótbóltssambandinum skrivar, at ein av teimum 22 úttiknu nú hevur givið avboð. Talan er um áleyparan úr Leirvík, Andreas Lava Olsen. Í hansara stað hevur venjarin, Håkan Ericson, sent boð eftir John Frederiksen, sum fyri fyrstu ferð varð úttikin til dystirnar í oktober. Áleyparin, sum spælir í næstbestu deildini í Eysturríki, kom á vøllin seint í dystinum móti Danmark. Somuleiðis hevur landsliðsvenjarim sent boð eftir Daniel Johansen úr HB til komandi dystir hjá A-landsliðnum. Vinstri bakkurin spældi sín fyrsta landsdyst móti Moldova, har Føroyar vunnu 2-1. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. september 2021 60 Leygardagur 02. oktober 2021 1. deild: B36 tók eitt týðandi fet í botnstríðnum Hugin Samuelsen skoraði bæði málini í 2-1 sigrinum á EB/Streymi týskvøldið, ið gjørdi, at B36 nú er fýra stig frá strikuni. Tað sær tungt út hjá EB/Streymi Hugin Samuelsen, her í Betrideildardysti á Tórsvølli í fjør, gjørdist avgerandi fyri teir hvítu (Mynd: Bjarni Enghamar) SkrivaÐ: Agnar Prestá Útsetti dysturin á Tórsvølli í týskvøldið hevði nógv at siga, og tað sást á liðunum, ið bæði vóru mannað við nøkrum leikarum, sum ikki so ofta eru við 1. deild. EB/Streymur hevði millum annað Mikkjal Hellisá, Tóka Johannesen og Símun Sólheim við. Tann síðstnevndi kom inn til 2. hálvleik, og skoraði tvey mál. Eisini var royndi Marni Djurhuus, ið annars bert hevur spælt fimm dystir í ár, á liðnum, og Arnar Dam, Rói Olsen og Ragnar Bjartalíð Danielsen, ið allir hava nógvar dystir í Betrideildini, spældu 90 minuttir. Hjá heimaliðnum spældu millum annað Martin Agnarsson, Hákun Edmundsson og Bjarni Petersen, og Símun Rógvi Hansen vardi málið. Hugin Samuelsen hevur seinastu árini javnan spælt við besta liðnum, men hann fór av landinum í lestrarørindum miðskeiðis í august. Miðvallarin var aftur á vøllin fyri barndómsfelagið í vikuskiftinum. Tað var fyri næstbesta liðið í botndysti í Vági, har hann skoraði málið hjá B36 í 1-1 javnleikinum móti FC Suðuroy. Hesaferð gjørdist talan um tvey mál, og tey tryggjaðu sigurin. Talan gjørdist ikki um trý mál hjá Hugini, sum her á Eiði í Betrideildardysti í 2019, men hansara mál móti EB/Streymi í gjár fáa helst stóran týdning (Mynd: Bjarni Enghamar) Hugin skoraði í 6. minutti og so aftur tíðliga í 2. hálvleiki. Símun Sólheim javnaði tíggju minuttir inn í 2. hálvleik, men einki mál kom afturat í dystinum, og so kundu teir á heimaliðnum fegnast. Við sigrinum sær heilt gott út í mun til yvirliving hjá liðnum hjá Símuni Joensen. B36 hevur fýra stig niður til EB/Streym á níggjunda plássið, nú bæði liðini hava tríggjar dystir eftir. FC Suðuroy er nummar tíggju og seks stig aftanfyri B36. Tó hevur FC Suðuroy leikt ein dyst færri, og tann útsetti dysturin-á heimavølli móti B71-verður sunnudagin 10. oktober. B36 hevur tríggjar dystir eftir, og allir eru á heimavølli: Móti AB, NSÍ og HB. EB/Streymur skal eisini spæla móti HB í høvuðsstaðnum, síðani á heimavølli móti KÍ og í 27. umfari 29. oktober á útivølli móti Víkingi. Triðseinasta umfar í 1. deild verður leikt eftir landsliðssteðgin-16. og 17. oktober. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. september 2021 61 Leygardagur 02. oktober 2021 Andrias, Lukas og Jonn eru við aftur U21-landsliðið tekur 7. oktober móti Norðurmakedonia í Klaksvík-fimm dagar seinni spæla Føroyar í Ukraina Sámal Erik Hentze kunngjørdi hópin og tosaði um komandi dystirnar (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Fyri trimum vikum síðani gjørdi føroyska U21-landslið tað, sum mett varð at vera ógjørligt: At fáa stig móti Fraklandi. Tá varð spælt í regninum í Gundadali. Næstu ferð verður leikt við Djúpumýru í Klaksvík, har Norðurmakedonia kemur á vitjan. Tað verður fyrstu ferð, at U21-landsliðið spælir í Klaksvík, og hetta er nakað, ið Sámal Erik Hentze gleðir seg til. Landsliðsvenjarin væntar, at hetta kann gerast eitt grundarstað fyri U21-landsliðið, og vónar at stuðulin verður góður. Føroyska U21-landslandsliðið skal í oktober eisini spæla móti Ukraina á fyrsta sinni. Tað verður á útivølli, og venjarin sigur, at talan verður um tvey sterk lið-á hvør sín hátt. Til uppgávurnar eru 21 leikarar úttiknir. Merkisvert er, at Andrias Edmundsson, Lukas Giessing og Jonn Johannessen, ið ikki vóru við seinast vegna skaðatrupulleikar, hesaferð eru við. Samuel Johansen Chukwudi og Magnus Holm Jacobsen eru framvegis skaddir, og Bárður á Reynatrøð er ikki tøkur vegna skaða, ið málverjin fekk fyrst í mánaðinum. Nakrir spennandi og væntandi mennandi dagar standa fyri framman hjá U15-landsliðnum við dreingjum, sum í døgunum 14. til 19. oktober skal taka lut í EfB Spar Nord Elite Cup í Esbjerg í Danmark. Hendan kappingin verður skipað sum ein menningarkapping, og eru tað fyri tað mesta lið úr Danmark, Svøríki og Týsklandi, ið luttaka, skrivar fsf. fo. Síðan hálvan august hevur føroyska U15-landsliðið vant miðvíst til kappingina í Esbjerg, og nú er greitt, hvørjir teir 18 spælararnir eru, ið Áki Johansen, venjari, hevur úttikið. Hetta verður fyrsti landsliðstúrur hjá hesum dreingjunum-13 feløg eru sum útgangspunkt umboðaði. Skráin fyri EfB Spar Nord Elite Cup 2021 er ikki endaliga klár enn, men føroyska liðið kemur væntandi at spæla í alt fimm dystir, ið verða á venjingarvøllunum, ið liggja kring leikvøllin hjá Esbjerg fB. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. oktober 2021 63 Leygardagur 02. oktober 2021 HB vann Cadburysteypið Við 3-1 sigri á KÍ eftir longda leiktíð, eydnaðist tað sunnukvøldið U15-dreingjunum hjá HB at vinna Cadburysteypið 2021 (Mynd: Bjarni Enghamar/FSF) SkrivaÐ: Sverri Egholm Longd leiktíð mátti til, áðrenn liðskiparin hjá HB, Teitur Justinussen kundi taka ímóti Cadburysteypinum, sum er steypakappingin fyri dreingir U15. Talan var annars um ein javnan dyst, og tá dómarin, Jón Tór Baldvinsson floytaði fyri seinastu ferð eftir vanliga leiktíð, stóð á jøvnum 1-1. Tískil máttu liðini undir at spæla tvær ferðir 10 minuttir, og tá eydnaðist HB at fáa tvey mál afturat. Baldur Niclasen legði teir reyð-svørtu á odda longu í 5. minutti, meðan Ovi Johansen javnaði fyri KÍ eftir steðgin. Í longdu leiktíðini gjørdi Thomas Miezan, sum eisini varð valdur til dagsins spælara, bart, og skoraði tvey mál, og tryggjaði harvið HB Cadburysteypið 2021. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. september 2021 64 Leygardagur 02. oktober 2021 Neistin vann á útivølli móti føroyameistarunum Talan var um ein ógvuliga tættan dyst, har serliga Nada Pejovic gjørdist munurin. Neistin hevur framvegis fult stigatal í SMS-deildini StÍF vann á Neistanum í fjórðu FM-finaluni 21. apríl, men mikukvøldið vunnu neistakvinnur á Skála í einum meira spennandi dysti (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Í apríl basti StÍF teimum blákløddu úr Havn í FM-finalunum, og gjørdist harvið føroyameistari á fyrsta sinni. Mikukvøldið hittust liðini aftur-í 3. umfari í SMS-deildini- og hesaferð var tað Neistin, ið dró longra stráðið. Í fyrra hálvleiki skiftust liðini í stóran mun um at skora, og tað stóð á jøvunum 11-11 í steðginum. Neistin tók leiðsluna tíðliga í seinna hálvleiki og hevði hana tað mesta av dystinum, hóast StÍF allatíðina helt tætt samband. Tað var Naja Pejovic, ið gekk á odda við seks málum í seinna hálvleik. Bakspælarin skoraði tvey tey seinastu málini hjá Neistanum. 23 mál vóru nóg mikið, tí eftir at Gurið Ellingsgaard skoraði til 22-23 í 25. minutti kom einki mál afturat. Vælleikandi Jovana Strajanac og verjan stongdu fyri StÍF, og so fóru bæði stigini við til Havnar. Neistin hevur nógvar spennandi leikarar, harav fleiri gjørdu vart við seg til U17 European Championship í august, har Føroyar endaðu við bronsuheiðursmerki. Millum annað strikuspælarin Sára Sigrunardóttir Mikkelsen og spælskiparin Maria Pálsdóttir Nólsoy, ið fekk sítt gjøgnumbrot. Tær báðar skoraðu sjey mál samanlagt í miðvikudystinum. Aðrir ungir leikarar komu eisini á máltalvuna. Neistin hevur fult stigatal eftir tver leiktar dystir, og í dag spæla tey liðini, sum í løtuni eru í topp-fýra. StÍF hevur eisini tapt fyri Kyndli, og føroyameistararnir hava tvey stig fyri tríggjar dystir SMS-deildin 3. umfar Mikudagin 29. september-Høllin á Skála

Fingu stig fyri triðju ferð í fýra dystum SíÐa 44 1 Leygardagur 09. oktober 2021 Góðan lesihug og gott Vikuskifti Nýggj útgáva hvønn leygarmorgun kl. 7 Oddagrein Heimloysi–ein politisk avbjóðing Tað eigur ikki at vera nøkur skomm at gerast heimleysur. Tað kann henda fyri ein og hvønn, at koma í slíka óhepna støðu. Tí er tað eisini ein politiskt avbjóðing at kunna taka sær av fólkum, sum koma í henda trupulleika. Í blaðnum í dag lýsa vit íbúðarstøðuna og íbúðarneyðina, sum hon er í Føroyum í dag. Eitt nú við at fortelja søguna í eina mammu, sum er komin í henda trupulleika. Hvørjar orsøkirnar eru til, at fólk enda í slíkari støðuni, kunnu vera so mangar, og í veruleikanum eru tær óviðkomandi, tí tað er ein sannroynd, at tað eru fólk, sum koma so illa fyri, at tey ikki megna at finna eitt stað at búgva í uttan at onnur traðka til og hjálpa. Trotið á tilboðum til slík fólk er ein kendur trupulleiki. Svárari er at hoyra søguna um, at persónar verða útihýstir frá møguleikanum at fáa fígging til at keypa sær egna íbúð eisini. At samfelagið á henda hátt sendir fólk–í hesum føri mammur og børn–út á gøtuna við klæðsekkinum, eigur ikki at verða góðtikið. Og vit kunnu ikki gera annað enn at takka teimum persónum og felagsskapum, sum hóast alt traðka til í hesum førum, tá tilboðini frá vælferðarsamfelagum ikki røkka. Loysnin á hesum trupulleika kann vera ring at fáa eyga á. Men søgan um mammuna, sum í áravís hevur upplivað at verða sett út á gøtuna við jøvnum millumbilum, sigur okkum í hvussu so er somikið, at neyðugt er hjá kommunalum og sosialum myndugleikum at hava býli standandi klár til at lofta slíkum fólkum. Tí ikki fyrr enn myndugleikarnir av álvara taka avbjóðingina upp á seg, verður støðið á býlunum til tey, sum eru ringast fyri, hækkað so mikið, at tað líkist mannavirðiligum umstøðum. Tað skal ikki góðtakast, at kensuleysir húsaspekulantar sleppa avstað við at bjóða út og ríka seg upp við býlum, ið eru í so vánaligum standi, at onnur ikki eingang vildu brúkt tey til kríatúr. SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 4197 Lisnar síður: 18739 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 2 Leygardagur 09. oktober 2021 Heimloysi sorlaði familjuna BÚSTAÐARTROT: Meðan íbúðin hjá Sólmai Danielsen og hennara børnum varð umvæld, var hon biðin um at fara seks vikur á Herbergið at búgva við børnunum, sum tó gjørdist til fimm mánaðir, tí íbúðin ikki varð klár til tíðina. Óvissa støðan og vánaligu bústaðarviðurskiftini eru farin illa við familjuni (Skíggjamynd: KvF) SkrivaÐ: Kári Mikkelsen, punktum. fo-Alt gott um Herbergið, ið er so nógv betri bústaður enn so nógvar aðrir, sum eg havi leigað. Soleiðis sigur Sólmai Danielsen í sambandi við, at hon og familja hennara hava havt sera ótrygg bústaðarviðurskifti seinnu árini og einaferð máttu taka til takka við at búgva á Herberginum. Hon leggur dent á, at øll á Herberginum vóru sera fitt við tey, men Frelsunarherurin í Noregi gjørdi vart við, at tey ikki vóru rætti málbólkurin, so tey máttu sjálvandi á dyr aftur. Sólmai sigur, at hon ringdi tvær ferðir um vikuna eftir svari viðvíkjandi lovaðu íbúðini. Tann dagin, familjan skuldi vera út av Herberginum, var arbeiðið upp á íbúðina ikki so frægt sum byrjað. -Eingin neyðloysn var í eygsjón, men um so var, at vit sótu á gøtuni um kvøldið, kundi eg biðja Barnaverndartænastuna taka sær av mínum yngra barni. Hetta var tað einasta tilboðið gjøgnum alla hesa tíðina, sum eg fekk, tá eg rykti eftir svari. Í flestu førum svaraði eingin mínum telefonuppringingum, teldupostum, sms-ella messengerboðum. Tó var ein eingil av eini kvinnu á kommununi, sum segði, at um vit einki annað funnu, kundu vit koma heim til hennara. Hon ringdi tó aftur um kvøldið og segði, at hon hevði fingið eitt fyrbils stað til okkum í tvær vikur í Berjabrekku og so í kvøldskúlanum eina mánaða, har tað bleiv til meira enn eitt ár. Tema um bústaðartrot Blaðið Vikuskifti fer í tveimum útgávum at viðgera bústaðarmarknaðin og serliga bústaðartrotið, ið er vaksið nógv seinnu árini. Ikki minst eftir stóru tilflytingina og harvið stóra fólkavøksturin, sum vit hava upplivað í Føroyum seinastu seks-sjey árini. Almannaverkið kom eisini inn í myndina, har tey ringdu oman á sosialu deild í kommununi og gjørdu vart við, at vit skuldu hava eitt tilboð sama dag og beinanvegin. Tað lovaði málsviðgerin á sosialu deild skuldi henda. Her kom familjan tó at búgva í meira enn eitt ár undir vánaligum umstøðum, og skilið var tí ringt. -Har var sjáldan streymur, og á jólum var eingin hiti, tí fatur fekst ikki á nøkrum at koma og fáa tað í rættlag. Ikki nokk við tí, har var eingin køkur, einki ruskstativ, eingin postkassi, eingir møblar, ein vaskimaskina, sum lak út á gólvið, og eingin møguleiki at turka klæðir. Eg kundi ikki skráseta okkum at vera til, og vit fingu tí eingi valkort, og á tann hátt kundu vit heldur ikki gera okkum galdandi við okkara vallutøku. Møguligt var heldur ikki at skráseta mítt yngra barn til fólkaskúla, og læknaviðgerð kundi ikki skipast ómakaleyst og uttan serloyvi, sigur Sólmai Danielsen. Í fimm mánaðar var Herbergið í Havn heimið hjá Sólmai Danielsen og børnum hennara Ákærd sum“ húsbesettari” Víðari greiðir Sólmai hon frá, at 6. mars 2020 fekk hon boð um at møta í rættinum, tí hon av kommununi varð mett at vera“ húsbesettari,” tí tey framvegis búðu í kvøldskúlabygninginum hjá kommununi. -Eg møtti í rættinum, tí eg vildi fegin hava orð á kommununa. Viðheft í ákæruritinum var avrit av leigusáttmálum til tvær smáar, men ikki serliga familjuvinarligar íbúðir, sum eg kundi velja ímillum. Eg undirskrivaði sáttmálan til aðra íbúðina og tók avrit av honum, so eg ikki enn einaferð varð kallað lygnari. Stutt eftir fekk eg boð um, at tey ikki høvdu móttikið mína undirskrivt, áðrenn freistin var úti. Ikki nóg mikið við hesum. Fleiri ferðir fekk Sólmai bjóðað íbúð frá kommununi, men fann so útav, at har vóru fólk flutt inn frammanundan. Eisini í tær báðar smáu íbúðirnar, har hon annars hevði fingið leigusáttmála til aðra. Hon býr nú í aðrari av smáu íbúðunum, men ikki teirri, sum hon fekk lovað. -Advokatarnir, sum eg ráðførdi meg við, søgdu, at eg hevði rætt til at fáa íbúð og fekk tí lykil handaðan. Eg tordi ikki at siga fyri børnunum, at eg nú hevði ein undirskrivaðan sáttmála, tí so kanska tey enn einaferð upplivdu eitt vónbrot um, at hesi lyfti ikki vórðu hildin. Seks dagar eftir hetta fór Barnaverndartænastan inn í skúlan eftir yngra barninum hjá Sólmai. -Tey ringdu til mín og søgdu, at eg ikki slapp at siga farvæl. Eg flutti tí inn í íbúðina uttan mína familju, men nú kundi eg fáa okkara innbúgv og ting aftur úr goymsluni. Nýggir møblar vórðu keyptir, so hvørt eg fekk innrættað íbúðina í míni frítíð. Í eitt ár havi eg gjørt vart við mýs, hol í múrverkinum og soppavøkstur í fleiri rúmum, sum hava oyðilagt mínar nýggju møblar. Vindeygakarmarnir eru úr ómálaðum masonit og kunnu tí ikki haldast reinir. Kloakkskipanin virkar illa, og summar dagar rennur yvir og út um alt túnið, og her er eingin vatnslanga at spula illa luktandi túnið við. Tekjan lekur, og úthurðin kann ikka latast heilt upp, sigur Sólmai Danielsen, sum vísir á, at bústaðurin á ongan hátt er hann, ið hon fekk lovað, og sum stóð í leigusáttmálanum. -Míni børn eru framvegis heimleys, og alt eg ynskti var at geva teimum eitt heim. Hendan støðan við heimloysi hevur beinleiðis sorlað okkara familju. Eingin hjálp at fáa nakrastaðni Sólmai Danielsen vísir á, at hon fegin vildi havt keypt sær ein bústað, men fær ikki lán, hóast hon í fleiri ár hevur átt nóg mikið av peningi til tað, sum bankin krevur fyri at veita lán. -Í bankanum siga tey seg ivast í, um eg megni at gjalda eitt lán aftur, hóast avdrátturin er meira enn helmingin minni enn tað, sum bankin sær, at eg hvønn mánaða rindi í leigu og øðrum avgjøldum longu nú. Sólmai heldur, at tað at gjalda fyri eina slíka vánaliga støðu er í sær sjálvum syrgiliga láturligt. -Eg hevði so ikki viljað goldið meira, enn eg geri, men tað ráði eg sjálvandi ikki yvir. Leiguprísurin varð settur upp millum tann fyrsta og tann seinna sáttmálan, sum longu var í sama mánaða, ið fyrsti leiguprísurin varð ásettur. Eg havi sagt frá, men havi enn einki svar fingið. Klagur í slíkum málum til Løgtingsins Umboðsmann vera ikki tiknar upp sum eitt mál har. Heldur ikki leigunevndin sigur seg kunna fara inn í kommunal mál. Ein advokatur hevur verið inni og fingið lovað, at alt skuldi vera í lagi 14 dagar eftir innflyting, so tað er ikki bara eg, sum verði fylt við oyragassi frá kommununi. Einliga mamman í Havn vísir á, at hon hevur roynt alt, sum er komið henni til hugs fyri at bøta um støðuna. -Eg havi tosað við allar bankar, men fái ikki húsalán. Eg havi kannað fráflyting, men tað bar ikki til, tá einki annað er at fara í. Vit hava roynt leigumál á bygd, sum heldur ikki bar til. Somuleiðis í høvuðsstanum, og tað endaði á sama hátt. Vit hava“ sofakrasja,” og tað bar sjálvandi heldur ikki til í longdini. Vit hava búð á herbergi, airbnb, einum gólvi, eini skrivstovu, sovið á átta luftmadrassum, sum eru kaldar og bresta, tí tær bert eru gjørdar til vikuskiftishvíld. Eg kenni ikki aðrar møguleikar. Sólmai Danielsen vísir á, at hjálpin frá skipanini ikki finst. -Ironiskt nokk er tað at standa í eini støðu sum okkara ikki líka trupult, sum tað er at greiða myndugleikunum frá umaftur og umaftur um ein grundleggjandi ella basalan tørv, fyri síðan at fara avstað við dundrandi høvuðpínu yvir enn eitt tápuligt og avvísandi svar. Politikkarar seta seg ikki í samband við heimleys, og heimleys eru ikki bara tey, sum síggjast í Steinatúni. Skipanin vísur seg frá síni ringastu síðu, so leingi børn ikki vera hjálpt at fáa eitt heim saman við síni egnu familju. Børn, ið vera tikin–ið er einasta loysnin, sum myndugleikarnir leggja upp til–og send runt í skipanini, vera á ongan hátt hjálpt, men tvørturímoti avbyrgd frá familju, syskjum og øðrum veruligum umsorganarpersónum. Tað er óhugnaligt og í veruleikanum barnarán á alljósum degi, sigur Sólmai Danielsen. Tekur eitt ár at detta úr samfelagnum Niðurstøðan og royndir hennara eru, at familjur, sum mangla okkurt at búgva í, missa síni børn, tí tey fáa at vita, at tey skulu spyrja Almannaverkið og kommununa um hjálp. -Tað er minni strongd at hava eina deyðiliga sjúku, enn at tosa við og fáa nakað burturúr samrøðum við starvsfólk innan tað almenna. Tað tekur neyvt eitt ár at detta heilt burtur úr einum samfelagi. Aftan á tað ert tú ikki skrásettur meira og finst tú ikki longur á pappírinum hjá myndugleikunum, hóast tú stendur og tosar beint frammanfyri starvsfólkunum har. Tú hevur ikki rætt til lækna, skúla, bankakontu og annars alt tað, tú skal skrásetast fyri í einum samfelagi. Sólmai Danielsen vísir á tað sjálvmótsigandi í, at Føroyar eru heimsmeistarar í at senda neyðhjálp út um landoddarnar, meðan myndugleikarnir her ikki megna at hjálpa egnum borgarum í eini støðu, sum hennara familja er í. -Her er okkurt ravruskandi galið. Barnabati hjálpur ikki heimleysum børnum við jólahjálp, og vanligt barnaískoyti frá Almannaverkinum verður ikki veitt heimleysum. Hinvegin bjóða vanlig fólk sofur, troyggjur, mat og umsorgan, og vanlig menniskju eru sjálvandi eisini politikkarar og málsviðgerðar. Hóast hetta er tað lættari at tosa um tunlar og aðrar íløgur, enn um at nøkta grundleggjandi, menniskjansligan tørv hjá sínum borgarum, sigur Sólmai Danielsen. Hon sigur, at tað einasta, hon angrar, er at hon ikki bara gav upp og flutti av landinum. -Føroyar eru eitt uland viðvíkjandi at taka sær av eitt nú goymslu av flytigóðsi, familjuhjálp, netverkum og sjálvhjálparbólkum innan sosialu skipanina. Lygnir og skeivar viðgerðir frá málsviðgerðum vera hvørki skjalfestir, tíansheldur at tað fær avleiðingar fyri nakað viðgerðarstarvsfólk í skipanini, tá slíkt fer fram. Harafturímóti kann tað enda í einum fongsulsdómi, um tann útsetti tosar alment um vánaliga skilið innan skipanina. Heldur ikki fjórða statsvaldið og almenni miðil okkara torir at fara inn at skapa grundalag fyri einum konstruktivum kjaki um støðuna hjá børnum í Føroyum. Hetta við at lyfta lokið av fyri tí stóru líkasæluni, sum myndugleikarnir vísa mótvegis borgarum, sum enda í eini slíkari støðu ella líknandi støðu sum okkara, endar Sólmai Danielsen samrøðuna við Blaðið Vikuskifti. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. oktober 2021 3 Leygardagur 09. oktober 2021 BÚSTAÐARTROT: Tað kann av summum kanska tykjast sum, at støðan á bústaðarmarknaðinum ikki er so ring beint nú, sum hon hevur verið, men roknast kann við, at hetta bara er stilli undan einum komandi stormi. Hetta tí, at koronufarsóttin hevur givið ferðavinnuni eitt rættiligt skot fyri bógvin. Tá alt gerst vanligt aftur, kann roknast við, at eftirspurningurin av álvara fer at taka seg uppaftur, sigur Elin Hentze, ið hevur verið sera virkin í spurninginum um bústaðartrotið. Millum annað við at stovna facebook kjakbólkin“ Fjølbroyttari bústaðarmøguleikar í Føroyum,” eins og hon hevur verið við til at stovna áhugafelagið“ Búgva” Elin Hentze hevur í fleiri ár virkað fyri at fáa minkað um bústaðartrotið í Føroyum (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Kári Mikkelsen, punktum. fo At ferðafólkini hildu seg burtur í fjørsummar og í stóran mun eisini hetta summarið hevur fingið nógvar útleigarar, sum hava leigað sínar íbúðir út til airbnb, at bjóða tær fram á vanliga bústaðarmarknaðinum. Hetta hevur bøtt um bústaðartrotið, men tað kann gerast ein stokkut freist hjá fleiri, sum kunnu verða rend á dyr, nú ferðavinnan er um at koma fyri seg aftur, og tá komandi summar fer at nærkast. Tað heldur Elin Hentze, sum er sera virkin í royndini at fáa bøtt um støðuna á føroyska bústaðarmarknaðinum. -Eg veit, at fleiri hava avmarkaða tíð í teimum íbúðunum, sum tey í mongum førum bert hava fingið, tí airbnb-marknaðurin tódnaði orsakað av koronufarsóttini. Hetta er uttan iva ein støða, sum líkist stilli undan stormi, nú dagligdagurin er um at vera vanligur aftur, og vit komandi summar helst fara at síggja stóran streym av ferðafólkum, sum koma hendanvegin umvegis airbnb. Eisini eru tað fleiri arbeiðsgevarar, sum leita eftir íbúðum til síni útlendsku arbeiðsfólk, sigur Elin Hentze. Hóast ein vissur bati hevur verið at hómað í útboðnum av bústøðum, so er bústaðarmarknaðurin í Føroyum framvegis ógvuliga einstáttaður, heldur Elin Hentze og vísir á, at allar flestu føroyingar enn búgva í sethúsum. Antin sínum egnu, ella til leigu inni hjá øðrum. -Aðrastaðni hevur tú fleiri møguleikar fyri at keypa og leiga ein bústað, við eini natúrligari sirkulatión millum bústaðirnar, har tú sum ungur kanska bert hevur brúk fyri einum kamari, síðani eini minni íbúð, og tá familjan er komin, eini størri íbúð ella húsi at búgva í. Hetta hava vit als ikki í sama mun í Føroyum. Her búgva til dømis vaksin børn inni hjá foreldrunum. Eisini búgva nógv eldri fólk framvegis í sínum egnu útgoldnu húsum, oftani ímóti egnum ynski, tí húsini skulu haldast, og tað kann vera møtimikið, tá ein eldist. Heldur vildu summi av teimum flutt í eina minni íbúð, um tey høvdu møguleika fyri tí, sigur Elin Hentze. Ov høgir keyps- og leiguprísir Ein annar trupulleiki er húsaprísurin, sum í Havn nú er vorðin so høgur, at ungar familjur við ongari uppsparing lítlan og ongan møguleika hava at bjóða seg fram sum keyparar. Hetta tí tey ikki fáa fígging og heldur ikki hava ráð at sita í so dýrum húsum. Íbúðirnar til keyps á marknaðinum eru eisini ov dýrar hjá mongum, og tað sama eru leiguprísirnir. -Eisini eru aðrir trupulleikar, ið summi hava at dragast við. Nevniliga góðskan av privatum leiguíbúðum, sum í ávísum førum er vánalig ella ivasom. Leigararnir tora ofta illa at siga frá í ótta fyri at verða blakaði á dyr av útleigaranum, sum sostatt hevur buktina og báðar endar og lítla og onga orsøk hevur at bøta um íbúðina. Hetta kann vera ein stórur trupulleiki hjá summum familjum. Serliga har sjúka kemur uppí, og fólk ikki tola eitt nú fukt og annað, sum stendst av eini íbúð í vánaligum standi, sigur Elin Hentze. Tema um bústaðartrot Blaðið Vikuskifti fer í tveimum útgávum at viðgera bústaðarmarknaðin og serliga bústaðartrotið, ið er vaksið nógv seinnu árini. Ikki minst eftir stóru tilflytingina og harvið stóra fólkavøksturin, sum vit hava upplivað í Føroyum seinastu seks-sjey árini. Ein triði trupulleiki, ið nú hevur stungið seg upp, er negativa innlánsrentan, ið fólk við peningi á kontuni skulu gjalda. Fyri tey loysir tað seg betri at gera íløgur í fastogn, og sostatt gerast tey ein kappingarneyti hjá teimum, sum ongan bústað eiga. Sambært Elini Hentze er tíðin nú komin til at seta okkurt slag av gjaldi á, tá fólk eiga meira enn tvey hús, har kanska annað er summarhús, meðan tað triðja húsið ella íbúðin og haðani frá, eyðsýniliga verður keypt við vinningi fyri eyga. -Í slíkum førum er eisini talan um munandi sterkari keyparar, sum altíð hava møguleika fyri at bjóða hægri, og harvið lættast kunnu ogna sær bústaðin enn til dømis ein ung familja. Tí átti okkurt slag av brúksgjaldi, ella møguliga ognarskattur, at verið lagt á ogn nummar trý og uppeftir. Ein annar møguleiki er bústaðarskylda. Tað er vaksandi áhugi fyri at búgva í búfelagsskapum, har hvør familja hevur sína egnu íbúð, og har allar familjurnar í búfelagsskapinum hava ymisk felags høli og øki at savnast í. Slíkir búfelagsskapir kunnu vera fyri ymiskar aldursbólkar og ikki minst eldri. Eitt dømi um slíkan búfelagsskap er Augusthaven í Næstved. Á myndini sæst innilokaða torgið, sum íbúðirnar eru bygdar rundan um Útboðið má økjast Elin Hentze heldur ikki, at politikkarar hava gjørt útlitini betri fyri, at støðan kann batna viðvíkjandi prísunum á leigubústaðarmarknaðinum. Við at tvinga Bústaðir at byggja saman við privatum, verður tað sjálvandi vinningurin hjá teimum privatu, sum skal fáast burtur úr teirra íløgum, ið fer at stýra gongdini fyri slíkar verkætlanir. -Tað sigur seg sjálvt, at leigan tá gerst dýrari, óansæð um talan er um almenna ella privata leigu. Hetta er ógvuliga harmiligt og eigur at verða broytt aftur. Almennir leigubústaðir eiga ikki at geva yvirskot, og tá íløgurnar í almennar leigubústaðir eru goldnar, eigur leiguinntøkan framhaldandi bert at fara til rakstur, ábøtur á ognirnar, og møguliga til at lækka leiguna. Hvat átti at verið gjørt fyri at minka um íbúðarneyðina? -Útboðið má økjast, bæði tá ræður um keyp og leigu. Fyri almennar leiguíbúðir skal ikki vera krav um avkast, so fólk við lágum og miðalinntøkum fáa ein møguleika fyri at tryggja sær tak yvir høvdið. Tað skal ikki vera lokkandi hjá fólki, sum eiga bæði eitt og tvey hús at ogna sær tað triðja og meira enn tað. Privatir byggiharrar skulu sjálvandi hava møguleika fyri at vera við, bæði á leigu-, luta- og eigaramarknaðinum, men tað mest upplagda er, at teir byggja við sølu fyri eyga. Serliga bíligari alternativ til sethús, meðan Bústaðir byggir leigubústaðir. Eiga at endurstovna ein húsalánsgrunn Gera landið og kommunurnar ov lítið fyri at loysa hendan trupulleikan, ella duga myndugleikarnir ov illa at handfara avbjóðingina við bústaðartrotinum? -Nakað verður gjørt, men tað munar ov lítið enn. So leingi vit hava negativar innlánsrentur, og møguleikin fyri at keypa sær fleiri hús ella íbúðir er til staðar, uttan at hetta skal kosta keyparanum nakað, so fer hetta altíð at herða kappingina um bústaðirnar, ið eru til sølu. Hetta má politiska skipanin gera nakað við. Eisini haldi eg, at tað politiskt eigur av vera umhugsað aftur at seta á stovn ein húsalánsgrunn, sum kann bøta um fíggingarmøguleikarnar hjá teimum, ið standa og mangla ein bústað, sum tey ynskja at keypa. Politisku myndugleikarnir áttu eisini at arbeitt meiri fyri, at tað verða bygdar fleiri almennar leiguíbúðir. Hetta kann bæði vera gjøgnum Bústaðir og gjøgnum kommunal bústaðarfeløg. Harumframt er tørvur á nógv fleiri íbúðum til keyps, til ymiskar málbólkar. Ung, miðaldrandi, eldri, støk og pør. -Til dømis er ein vaksandi tørvur á íbúðarbygging til fólk, sum eru 60 ár og eldri. Á tann hátt fingu tey møguleika fyri at selja síni hús, sum í nógvum førum eru alt ov stór og tung at halda, til eitt nú barnafamilur, ið hava brúk fyri meira plássi. Hetta hevði eisini havt tann síðuvinningin, at tey eldru lættari kundu komið í samband við onnur eldri, sum nógv ganga við einum dreymi um. Tørvur á nýhugsan Elin Hentze vísir á dømir um íbúðarbyggingar til eldri uttanlands, ið hava felags hølir, og sum leggja upp til felags virksemi av ymsum slag. Slíkir bústaðarfelagsskapir kunnu fyribyrgja einsemi og enntá byrgja upp fyri tørvinum á ellisheimsplássum. -Hesin bústaðarformurin er sjálvandi eisini væl egnaður til blandaðar aldursbólkar. Og tað eru nógv, sum droyma um at búgva á slíkan hátt. Eisini í Føroyum, har áhugin fyri hesum bústaðarhátti er vaksandi. Tað ber í nógvum førum til at fáa meira burtur úr grundøkjunum við at byggja fleiri búeindir á grundstykkini. Hesir bústaðarbygningarnir ovast við Dalavegin í Havn hýsa 12 búeindum í staðin fyri tveimum sethúsum, sum grundøkið upprunaliga var ætlað til Sambært Elini Hentze er tó ymiskt at fegnast um á bústaðarøkinum í Føroyum, tí talið av íbúðum er vaksið seinnu árini, og útboðið av grundøkjum er økt. Enn er tó ikki komið á mál, og keyps- og leiguprísirnar má man gera nakað munagott við sum skjótast. Eisini er framvegis tørvur á nýhugsan, og umframt at fáa búfelagsskapir til Føroya, so eigur eisini at verða arbeitt við at fáa fleiri búeindir á hvørt grundstykki. Elin Hentze leggur at enda dent á, at tá hon úttalar seg, so eru hetta hennara egnu sjónarmið, og ikki umboð fyri, hvat allir limirnir í Búgva neyðturviliga meina. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. oktober 2021 4 Leygardagur 09. oktober 2021 Húsaprísurin lækkaður eitt vet BÚSTAÐARMARKNAÐUR: Seinnu árini hevur prísurin á húsum og íbúðum í Føroyum–serliga í miðstaðarøkinum–bert havt eina kós, og tað er beint uppeftir. Orsøkirnar eru økt trýst á bústaðarmarknaðin, har eftirspurningurin er størri enn útboðið, tilflyting av ungdómi við hægri útbúgvingum, góðar tíðir sum heild, lág renta og góðir lánimøguleikar. Nú sær út til, at prísvøksturin fyribils er steðgaður og gongur eitt vet niður eftir aftur Tøl hjá Betri Heim vísa, at bústaðarprísurin í øðrum ársfjórðingi í ár er lækkaður eitt vet í mun til fyrsta ársfjórðing (Mynd: Ólavur Frederiksen) SkrivaÐ: Kári Mikkelsen, punktum. fo Tað sigur seg nærum sjálvt, at tá eftirspurningurin á eini vøru er størri enn útboðið, so er tann fyrsta avleiðingin, at prísurin hækkar. Soleiðis er eisini á bústaðarmarknaðinum, har stóri fólkavøksturin seinnu árini hevur lagt stórt trýst á bústaðarprísirnar, tí so mong ynskja at útvega sær eini hús ella íbúð at búgva í. Orsøkirnar til hækkandi prísirnar eru eyðsýndir. Fólkavøksturin hevur verið stórur seinastu árini, har nógvar ungar familjur við hægri útbúgvinum eru fluttar heim, tíðarnir eru góðar, rentan er lág og lánimøguleikarnir góðir. So hvørt rentan er lækkað og lánimøguleikarnir øktir, er prísurin hækkaður. -Fleiri keyparar eru til hvørja ogn, og størri kapping er tí um ognirnar. Hetta merkir, at ognir javnan verða seldar oman fyri prísuppskotið, sigur Kára á Dunga, stjóri í Betri Heim. Okkurt kundi týtt uppá, at prísurin hevur rakt eitt loft, tí hann í øðrum ársfjórðingi í ár–samanborið við fyrstu tríggjar mánaðarnar í árinum–er lækkaður eitt vet um alt landið. -Hóast tað enn er ov tíðliga at siga nakað við vissu, so kann tað vera, at prísurin er í ferð við at javna seg. Ein onnur orsøk kann vera, at tað eru seldar fleiri eldri ognir í øðrum ársfjórðingi, meðan triðja orsøkin kann vera bústaðarbyrðan, ið lýsir, hvussu stórur partur av nettoinntøkuni fer til at fíggja ein bústað. Hendan byrðan er vorðin tyngri seinnu árni. Serliga eru tað vaksandi bústaðarprísirnir, sum eru orsøkin til tungu bústaðarbyrðuna, sigur stjórin í Betri Heim. Eisini dýrt at byggja Spurd um, hvørt Eysturoyartunnilin hevur havt nakra ávirkan á prísin, sigur Kára á Dunga:-Tunnilin knýtir Føroyar tættari saman og hevur viðvirkað til, at prísurin við Skálafjørðin og í Eysturoy er hækkaður. Eisini sæst príshækking aðrastaðni í Eysturoynni og í Norðoyggjum. Hetta hevur so við sær, at fólk, ið hava tilknýti til bygdir og býir uttan fyri høvuðsstaðin, hava lættari við at búseta seg í teimum økjunum, tá tey flyta heim eftir lokna útbúgving. Onnur, sum ikki hava keypiorku í høvuðsstaðnum, keypa uttan fyri høvuðsstaðin ella eina íbúð fyrst. Hinvegin, so vilja fólk altíð búseta seg so tætt arbeiðsplássinum, sum til ber. Hetta ger, at eftirspurningurin í høvuðsstaðnum framvegis er størri. Annars líkist mynstrið í Føroyum teimum í londunum kring okkum. Hvussu sært tú annars fyri tær, at prísgongdin fer at vera komandi árini? -Tað er Ilt at spáa um, tí hetta veldst um rentustøði, útboð og eftirspurning, tilflyting, íbúðarbygging, grundstykkjaútstykkingar, bústaðarbyrðu og so framvegis. Nógv íbúðarbygging og nógvar útstykkingar eru í gongd. Er tað nóg mikið til at forða fyri uppaftur hægri prísum, ella røkkur tað ikki til at nøkta eftirspurningin? -Í løtuni verður eftirspurningurin ikki nøktaður. Annars er tað ilt at spáa um, hvussu gongdin fer at vera. Tað er ikki óhugsandi, at tess fleiri eindir verða bygdar við sølu ella leigu fyri eygað, við tíðini fer at ávirka prísin. Kára á Dunga heldur tað vera áhugavert at síggja, hvussu nógv høgi húsaprísurin fyllir millum manna, meðan eingin tosar um kostnaðin at byggja og liva í Føroyum. Stjórin í Betri Heim vísir á, at í nøkrum førum er tað dýrari at byggja–herundir at ogna sær grundstykki–at gera tað byggiklárt og fáa húsini upp. Hetta hevur hon roynt at nevnt nakrar ferðir, men tað tykist ikki eins áhugavert, sum kjakið um húsaprísin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. oktober 2021 5 Størv Sølu- og ferðaráðgevi til GreenGate Incoming Størvini omanfyri eru frá Portalinum, sum er størsta savning í Føroyum. 6 Leygardagur 09. oktober 2021 Stór tilflyting stóra ávirkan á prísin BÚSTAÐARMARKNAÐUR: Frá at hava ligið á umleið 48.000 fólkum í 2014-15, eru vit farin upp um 53.000 fólk í Føroyum. Tað sigur seg sjálvt, at so stór tilflyting yvir so stutta tíð, má fáa ávirkan á bústaðarprísirnar. Harafturat er arbeiðsloysið lágt, og fleiri gera íløgur í fastogn, nú góðir møguleikar eru at leiga út. Bæði til føroyingar og ferðafólk, sigur stjórin í Skyn, Petur Mohr Niclasen. Eysturoyartunnilin hevur økt um eftirspurningin og prísum á húsum við Skálafjørðin (Savnsmynd: Ólavur Frederiksen) SkrivaÐ: Kári Mikkelsen, punktum. fo Tað eru fleiri orsøkir til hækkandi bústaðarprísirnar. Stóra tilflytingin hevur sjálvandi stóra ávirkan, har vit seinastu árini eru farin frá at liggja um 48.000 íbúgvar til nú at vera farin upp um 53.000 innan bert seks-sjey ár. Hetta vísir stjórin í Skyn, Petur Mohr Niclasen, á í eini samrøðu við Blaðið Vikuskifti. Hann peikar somuleiðis á lága arbeiðsloysið, og at alsamt fleiri føroyingar gera íløgur í fastogn, tí møguleikarnir at leiga út eru av teimum bestu. -Nógv síggja hetta sum eina góða íløgu. Bæði í meginøkinum, men eisini á bygd, har fleiri summarhús eru seld fyri høgan prís. Eisini eru nakrir útlendskir keyparar, hóast teir enn eru fáir, sigur stjórin í Skyn. -Vit hava í dag ein stóran eftirspurning at kalla yvir alt landið, har marknaðurin ikki hevur megnað at nøkta tørvin á bústøðum. Hetta hevur so eisini havt við sær, at prísurin er hækkaður, og í nógvum førum er hann tvífaldaður ella meira. Tað er eingin ivi um, at stóra tilflytingin er ein høvuðsorsøk til stóru príshækkingarnar, tí tá fleiri flyta í mun til tað, sum verður bygt, skapar hetta ein øktan eftirspurning. Stórur eftirspurningur og ov lítið útboð elvir sjálvandi til príshækking, sigur stjórin í Skyn. Hann vísir somuleiðis til góðu tíðirnar, sum vit liva í, har nærum øll hava arbeiði og sostatt eisini møguleika fyri at fáa lán. -Hetta merkir, at tað eru fleiri keyparar til ognirnar, sum eru til sølu. Tað skapar ein størri eftirspurning, ið ber í sær, at marknaðarprísurin hækkar. Íbúðarprísurin fer framvegis at hækka Hevur prísurin rakt eitt loft nú, ella skulu vit rokna við framhaldandi hækkingum á bústøðum? -Tað veldst um, hvussu gongdin við tilfyting verður, um arbeiðsloysið veksur, og um rentustøðið broytist. Vit hava júst sæð, at rentan á realkreditlánum í Danmark er hækkað. Í løtuni er tó einki, sum týðir á, at prísirnir eru lækkandi, men kanska vit fara at síggja eina javning. Serliga um vit fáa eitt økt útboð av bústøðum, ið nógv hevur verið tosað um seinastu tíðina. Eg rokni tó við, at serliga prísirnir fyri eigaraíbúðir framvegis fer at hækka. Á hvønn hátt hevur Eysturoyartunnilin ávirkað bústaðarmarknaðin? -Tunnilin hevur økt um eftirspurningin og hækkað prísin á ognum við Skálafjørðin. Fleiri og fleiri hugsa seg gjøllari um nú, áðrenn tey keypa hús í Havn, tí møguleiki er fyri at finna eini líknandi hús fyri eina minni upphædd hinumegin tunnilin. Hvussu ávirkar hetta prísin ávikavist í høvuðsstaðarøkinum og við Skálafjørðin? -Á Skálafjørðinum er prísurin so at siga tvífaldaður, meðan hetta fyri Havnina hevur havt eina tálmandi ávirkan, tí júst fleiri velja at keypa eini lutfalsliga bíligari hús tí megin tunnilin. Nógv íbúðarbygging og nógvar útstykkingar eru í gongd. Er tað nóg mikið at forða fyri uppaftur hægri prísum, ella røkkur tað ikki í mun til eftirspurningin? -Í løtuni síggja vit, at tað enn er stórur eftirspurningur eftir øllum sløgum av ognum. Tað veri seg grundstykkir, íbúðir, sethús og summarhús. Hetta hóast nógv bygging hevur verið í gongd seinnu árini og framvegis er tað. Tá nógv hundrað fólk standa á bíðilista til at keypa eigaraíbúðir, og prísurin framvegis hevur verið hækkandi í ár, so er í løtuni eingi tekin um, at marknaðurin er mettaður. Í síðsta enda hevur tað sjálvandi eisini týdning, um tilflytingin heldur áfram, og hvussu rentustøðið fer at hátta sær frameftir. Niðanfyri er ein samanbering av sethúsaprísum fyri 2020 og higartil í 2021 býtt upp á økir. Fyri at hava eitt best møguligt grundarlag undir samanberingini, verður bert hugt eftir húsum, sum í mesta lagi eru 40 ár. Hetta tí, at aldurin á húsum á bygd vanliga er væl hægri enn í Havnini, og tí hava tey tilsvarandi minni virði. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. oktober 2021 7 Leygardagur 09. oktober 2021 Bergen hevur almikið at bjóða Høvuðsstaðurin á vesturlandinum er bæði hugnaligur og náttúruvakur Bryggen (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Mált í kilometrum er nærmasti stórbýur hjá okkum høvuðsbýurin við vesturstrond Noregs, Bergen, við næstan 290.000 íbúgvum. Í Aberdeen í Skotlandi búgva um 220.000 fólk, men hagar er ikki longur beinleiðis samband loftvegis. Sostatt er stytsti túrurin úr Føroyum at vitja ein størri bý, túrurin eystur um hav til býin, sum einaferð í søguligari tíð kallaðist Bjørgvin. Tá var helst lutfalsligari tættari samband millum Bjørgvin og Føroyar, enn tað er nú. Leingi hevur fast flogsamband verið millum Føroyar og Bergen, men nú føroyska tjóðarfelagið fór at flúgva til høvuðsstaðin Oslo í staðin, tók norska‘ innanríkisflogfelagið’ Widerøe av kappingini, og byrjaði við beinleiðis flúgving millum Vága Floghavn og Flesland, smáar 20 kilometrar sunnan fyri Bergen. Bergen hevur síðan gamlari tíð verið portrið hjá Noregi vestur í hav, og tí hevur líka frá landnámstíð verið tætt samband millum Føroyar og Bergen. Bryggen Søgan hjá Bergen sum handilsbýur er long og hendingarrík, og tað kann upplivast tann dagin í dag. Bergen er við hugtakandi søguliga býarpartinum, Bryggen, ein partur av heimsarvslistanum hjá UNESCO, og bara tað, ger staðið til nakað heilt serligt, tá talan er um ferðafólkavinnu. Eyðkendu og lavskeivu timburhúsini, sum standa lið um lið fram við sjóvarmálan eru eyðkend og hugnalig. Hóast bygningarnir eru gamlir og søguliga varðveitingarverdir, so yðir framvegis av lívi, tí tysjandi handilsbýarlívið er ongantíð støðgað upp her. Her eru handlar, skrivstovur, skeinki- og matstovur, harav fleiri hava opið langt út á náttina. Savn bygt oman útgrevsturin Á formninnissavninum nærhendis, kallað Bryggen Museum, kann søgan upplivast. Útgravingar eru gjørdar, sum avdúka, at Bergen býur gjøgnum søguna er niðurbrendur og uppafturbygdur fleiri ferðir. Núverandi húsini, sum upprunaliga vórðu bygd av týskum hansakeypmonnum, ið komu til Bergens eftir svartadeyðan, eru frá 1400 talinum. Seinast tað brann ógvusliga her var í 1955, tá ein partur av søguligu húsarøðini fórst. Men hesin eldsbruni varð orsøk til, at ein útgrevstur varð settur í verk, og henda spennandi søgan kann í dag upplivast á savninum, Bryggen Museum. Tann eldsbrunin var eisini orsøk til, at farið varð undir at varðveita tað, sum var eftir av tí gamla Bryggen, sum tá var við at forfarast. Og í 1979 eydnaðist tað av sannføra UNESCO um, at her er talan um veruligan heimsarv. Hereftir hava bryggjuhúsini verið fremsti magnetur fyri ferðafólk til Bergens. Avmarkaður miðbýur Hóast Bergen er ein stórur býur eftir okkara mátistokki, so er Bergen miðbýur rættiliga lítil og avmarkaður, og kann lættliga upplivast meira ella minni til gongu yvir eitt vikuskifti. Virksemið, bæði tað søguliga og tað handilsliga, er miðsavnað kring Vågen, har Bryggen er við norðurstrondina og vælkenda fiskatorgið innast í vágsbotninum. Beint uttan fyri Bryggen í innsiglingini til Vågen–har, sum Norrøna plagdi at leggja at–liggur skansin, Bergenshus, sum gjøgnum tíðina hevur vart Bergen móti óynskum gestum sjóvegis. Her rýkur av søgu. Í víkingatíð stók kirkja her–hon varð seinni rivin niður–har leivdirnar av verndara Bergens, hini heilagu Sunnivá, vóru grivnar undir altarinum. Her var eisini Sverri kongur Sjúrðarson, sum traðkaði sínar barnaskógvar í Kirkjubø, krýndur og grivin. Nú er økið bara markerað við einum runni, meðan tað stendur ein standmynd fyri Skt. Sunnivá har sum altari einaferð var. Kongshøllin Men eitt annað, sum ger Bergenshus eina vitjan verd, er Hákunshøllin. Ein gomul kongshøll frá 1200 talinum, sum einaferð forfall, men sum undan næstseinasta aldarskifti varð bygd uppaftur fyri síðan at verða rakt av ógvusligari spreinging undir øðrum heimsbardaga, tá eitt skip fór í luftina á Vágni beint uttan fyri skansan. Hákunshøllin (Mynd: Sverri Egholm) Hugtakandi bygningsverk, og sum føroyingur undrast ein yvir, at slíkt ikki verður gjørt við líknandi leivdir í Føroyum–her verður sjálvandi hugsað um múrin í Kirkjubø. Håkonshallen er ikki einasta slíka bygningsverk í Noregi, sum føroyingar kundi hugt eftir, um vilji var at gera gagn av múrinum heldur enn at ómaka sær við at varðveita hann sum eitt fornminni. Her á Skansanum er eisini eitt gitið torn, Rosenkrantztårnet frá 1500-talinum, sum í dag er pakkað inn, tí tað skal umvælast fyri ikki at enda sum, ja, Kirkjubømúrurin, orsaka av at vatn seyrar inn. Tá vit vitja inni hjá VisitBergen, sum hevur skrivstovu í einum markantum bygningi heilt úti móti sjónum innast í Vágni, har fleiri fiskamatstovur og -marknaður húsast í kjallaranum, eru tey eisini fyrst at nevna ríku søguna, tá spurt verður um hvat tað er, sum trekkir ferðafólk til Bergens. Men so er tað eisini vakra náttúran, Fløyen og firðirnir og oyggjarnar nærhendis, sum trekkja. Men eisini gastronomiin er eitt fokusøki, tá tað snýr seg um at eggja ferðafólki at koma til býin. Tað er nevniliga eydnast Bergen býi at koma á ein annan lista hjá UNESCO eisini, nevniliga UNESCO City of Gastronomy, ein viðurkenning av, at Bergen er ein heilt serligur býur, tá tað kemur til matgerðarlist, bæði at duga at inndraga lokala matarsiðin, leggja dent á stuttflutta rávøru, og so eisini hava eitt ávíst støði. Akvarium við flytingarætlanum Tá talan er um frítíð saman við børnum, so er akvariið í Bergen stóra magnetin. Hugnaliga akvariið uttast á Nordnes hevur verið ein attraksjón 60 ár. Men dagarnir hjá hesum serliga stað eru taldir. Tí arbeiðið at byggja eitt nýtt akvarium eina aðra staðni í býnum er nú komið so langt, at skjótt verður farið at byggja í býarpartinum, sum kallast Dokken. Ætlan er, at nýggja akvariið í Bergen skal vera liðugt longu í 2025. Í Bergen eru eisini svimjihallir og ein uttandurða svimjihylur, har tað eisini er møguligt at baða í sjónum–hetta sentrið liggur ikki so langt frá akvariinum. Harumframt er eisini upplivingarsøvn, so sum Bergen Vitensenter, sum eisini kallast Vil Vite og Naturhistorisk Museum við tilknýti til universitetið í býnum. Og so er sjálvandi eisini møguleiki at standa á skíð, tá árstíðin og veðrið er til tað. Uppi á Fløyen er møguligt at renna á skíð, og um ein vil hava størri ferð á skíðirnar, so er nærmasta skíðmiðstøðin í Voss, hagar tað tekur umleið ein tíma í toki ella bili. Her er góður møguleiki at fara um morgunin og koma aftur til Bergens um kvøldið. Tok eru sett inn til endamálið, og í Voss er møguleiki at leiga neyðuga útgerð til alpina skíðaking. Tónleikabýur Tónleikur er eisini ein týðandi partur av mentanarlívinum í Bergen, vissar ferðamannaskrivstovan um. Bergen eigur stór tonaskals. Ikki bara Kygo, sum helst er tann kendasti núlivandi. Men eisini Edvard Grieg, Ole Bull og Harald Sæverud, hvørs tónleikur, lív og virki kann upplivast á serligum søvnum til teirra heiðurs. Nógvir festivalar, bæði við nýmótans og klassiskum tónleiki verða hildnir árliga. Festspillene er ein altjóða viðurkendur festivalur við fleiri hundrað mentanar- og tónleikatiltøkum kring um í býnum. Komandi ár vera festspølini hildin frá 25. mai til 8. juni við konsertum eitt nú á Den nationale Scene, Grieghallen, áhurnevndu Håkonshallen og í Trollhaugen, nakað sunnan fyri Bergen, føðistaðnum hjá Grieg. Og tá talan er um nýggjari tónleik, so er summarsins stóra tónleikauppliving á hesum leiðum Bergenfest, ið verður hildin á fleiri pallum í søguligum umhvørvií áðurnevnda skansa. Komandi summar verður Bergenfest hildið í døgunum 14. til 18. juni, og sambært heimasíðuni eru fyrstu høvuðsnøvnini á plakatini Robyn, Ziggy Marley og Grace Jones. Umboð fyri Portal. fo/Blaðið Vikuskifti vitjaðu í Bergen 1.-4. oktober, bjóðað av flogfelagnum Widerøe og Visit Bergen Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. oktober 2021 8 Leygardagur 09. oktober 2021 Til gongu niðan á Fløyen í bergenskum grimdarregni Veðurlagið í Bergen er váttligt–men Yr pellar ikki her (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Yr. no er ein veðurtænasta, sum nógvir føroyingar kenna og brúka. Og tað gera tey sjálvandi í Noregi eisini, tí talan er um norsku veðurtænastuna, sum veitir veðurtíðindi til eitt nú norska kringvarpið, NRK. Ert tú staddur í einum norskum býi, so kanst tú á yr. no brúka eina tænastu, sum ikki virkar her heima í Føroyum. Henda tænasta eitur“ nedbør neste 90 minutter”. Og vit mugu bara viðganga, at henda tænastan virkar rættiliga væl. Nei, heilt væl, fyri ikki at siga at hon er púra presiss. Tað upplivdu vit nú farna vikuskiftið í Bergen. Tað regnar næstan 200 dagar um árið í miðal, næstan 2.500 millimetrar um árið. Bergen er jú tann býur, har tað sigst regna mest í Noregi. Kortini er Noregs næststørsti býur vaksin fram við víkunum, millum tey sjey fjøllini á náttúruvakra staðnum her á 60. breiddarstigi. Fløyen–eitt mást Tey flestu, sum hava verið turistar í Bergen, kenna Fløyen. Fløyen er tað mest vælumtókta ferðamálið í býnum. Talan er um eitt av teimum sjey fjøllumum í Bergen. Higar ber til at koma upp í einum serbygdum jarnbreytavogni, ið hevur røkt ferðafólkaflutning út miðbýnum í Bergen og upp á 320 metra høga fjallið síðan 1918. Trupulleikin hjá okkum henda vikuskiftistúrin er bara tann, at Fløyenbanin stongdi fyri fáum vikum síðani. Tey skulu arbeiða upp á banan, skifta vognarnar út–ein rættiliga umfatandi ístandseting og nýmótansgerð av tænastuni, sum tí ikki virkar aftur fyrr enn 1. apríl komandi ár. Hvat er so at gera, tá man fegin vil ein túr upp á Fløyen og taka myndir út yvir býin haðani? -Tað er bara at ganga niðan, sigur Linn Kjos Falkenberg, samskiftisleiðari á Visit Bergen, og peikar niðan móti fjallinum og vísir okkum hvar gøtan byrjar. Sjálvandi, vit hava báðir vunnið á Slættaratindi í summar, so tað er lagamanni. Og so er tað tað við veðrinum. Hendan middagin leygardag, var fínasta veður í Bergen eftir at tað hevði regnað nakað gjøgnum fyrrapartin. So vit fóru til gongu niðan móti gomlu brandstøðini við Skansadammin, nakað oman fyri Torgið í Bergen, eitt sermerktur hvítur træbygningur við torni, sum sæst væl í býarmyndini. Niðjan slitnar trappur í sera hugnaliga gamla partinum av Bergen. Heruppi byrjar gøtan niðan á Fløyen. Regn Aftur til veðrið. Komnir her niðan byrjaði at æla eitt sindur, og tá er tað, at makkarin tekur telefonina fram og kekkar Yr. -Vit áttu havt hugt eftir Yr áðrenn vit fóru, viðgongur hann turrisliga. -Tað skuldi byrja at regna nú, og tað verður verri enn. Vit halda fram leiðina niðan eftir við góðum treysti. Eru farnir í regntættar jakkar og hála hetturnar fram og upp á høvdið. Her er gott at ganga–munandi betri undirlag enn niðan á Slættaratind–men bratt og rættiliga tungt. Regnið hjálpir ikki upp á lagið. Tí nú tók eisini at oysa niður. Tíbetur funnu vit eitt stað at kroka. Ein bonkur undir einum hálvtaki við næsta av trimum støðgistøðum hjá Fløyen-bananum, tá hann er virkin–støðin eitur Fjellveien, vit eru ikki komnir hálvan vegin enn. Álítandi Yr At sleppa at kroka var ein góð umbering, tí mann hevði tørv á at hvíla seg eina løtu, fáa pulsin niður á normalt aftur. Men tá regnaði tað eisini so illa, at vit vóru um at bera ótta fyri, um regnvatnsristirnar fóru at megna alt avfallið. Men slíkum nýttust vit ikki at órógvast um. Her kenna tey til avfall. -Tað gevst at regna um fimm minuttir, segði makkarin, hyggjandi niður í fartelefonina. Og so var. Tað helt. Eftir hetta var bert talan um smá stroyggj, sum ikki órógvaðu náttúruvakra túrin niðan brøttu brekkuna, har vit eisini fáa høvi at hyggja nærri eftir hvussu bergensar hava bygt sær húsini her í brattlendinum. Rættiliga hugtakandi, tí slíkt er ikki nakað, ein sær í Føroyum–hetta, at bygt verður for í bergið. Eftir at hava gingið fyri ein part á væl asfalteraðari gongubreyt, skiftir umhvørvið nú til grúsgøtur millum grannvaksnu trøini. Vit eru komin upp um húsini, og ganga nú gjøgnum skógina, eftir Fløysvingene, sum gøtan eitur, sambært kortinum. Jú, jú, fram kemur tann, ið hóvliga fer. “ Eitt stig ágangin er heilt óendaligt”, sum Marius kvøður. Vit komu upp, ja enntá upp um sjálva endastøðina uppi á eggini, tí gøtan gekk oman eftir tað seinasta pettið til málið fyri túrin. Trøll sum tema Her er ein matstova, Fløien Folkerestaurant, við undurvøkrum útsýni út yvir býin. Her ber til at fáa mettuna ella sløkkja sær tostan, men spyr um prísin fyrst. Her er dýrt, eisini eftir bergenskum mátistokki, og tá er tað veruliga kostnaðarmikið, kunnu vit heilsa og siga. Uppi á Fløyen er gott útsýni, men her er eisini gjørdar umstøður, serliga til børnini. Trøll eru tema her, tey síggjast á stóra spæliplássinum, men eisini inni í skóginum, har spennandi er at fara á kanningarferð. Uppi á Fløyen eru ríkir møguleikar at ganga túrar í skóginum–á vetrartíð eru eisini møguleikar at standa á skíð–renniskíð–á rásum, ið eru upplýstar. Eitt sindur skuffandi var at staðfesta, at Fløyen“ bara” er 320 metar yvir havinum. Tað merktist á beinunum, sum var tað minst tað tvífalda. Næstu ferð verður tað við bananum. Hann letur upp aftur 1. apríl næsta ár. Í nýggjum tokum, sum taka enn fleiri fólk, og har møguleikarnir fyri fólk við barnavogni ella í koyristóli eru munandi batnaðir. Tá tað er sagt, so kann gongutúrurin eisini viðmælast. Hann er framúr vakur. So, um tú ikki setur tær fyri at taka túrin niðan, so kundi tú kanska tikið hann á apolstlunum omanaftur, um ætlanin er at vitja her. --Sjey fjøll eru kring Bergen, fjøll, sum helst eru orsøk til at tað er so tiltikið nógv regn í hesum vakra býi. Til ber at koma upp á tvey av fjøllunum uttan knoss. Umframt Fløyen, slepst eisini niðan á Ulriken, sum er tað hægsta av teimum sjey fjøllunum, 643 metrar yvir havinum. Higar upp slepst við einum rennistrongi har 17 fólk sleppa í‘ gondolina’ hvørja ferð. Hesin rennistrongur liggur nakað uttan fyri miðbýin í Bergen, nærhendis Haukeland sykehus. Á Bergens-ferð okkara høvdu vit heldur ikki møguleikan at royna henda banan, tí Ulrikenbanen hevur eisini verið stongdur tað mesta av árinum orsaka av umvæling og nútímansgerð. Hann skuldi eftir ætlan lata upp nú í oktober við enn størri kapasiteti eisini. Millum gongufólk er vældámt at taka túrin frá Ulriken og yvir til Fløyen ella hinvegin–ein rættiliga krevjandi túrur á einar 18 kilometrar, og mettur at taka 5-6 tímar. Umboð fyri Portal. fo/Blaðið Vikuskifti vitjaðu í Bergen 1.-4. oktober, bjóðað av flogfelagnum Widerøe og Visit Bergen Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. oktober 2021 9 Leygardagur 09. oktober 2021 Matstovurnar leggja dentin á fisk og sjógæti Gastro-Bergen: Fargaður toskur SkrivaÐ: Tað eru summi, sum ikki eta fisk, tá tey fara á matstovu uttanlands. Um Bergen er ein góður býur at vitja fyri hesi, tora vit ikki at siga við vissu. Tí á vikuskiftistúrunum ótu vit so at siga bara fisk, tá vit vóru úti og ótu. Harvið er sjálvandi ikki sagt, at tað ikki er møguligt at fáa eina góða kjøtmáltíð ella vegetarmáltíð í býnum, tí tað er tað sjálvandi. Noreg er yvirhøvur tiltikið fyri sínar høgu prísir, eftir vanligum evropeiskum mátistokki, og onkuntíð eisini eftir føroyskum. Men okkara royndir vístu, at prísurin á mati ikki var so ræðandi. Meira var tað prísurin á drykkjuvørunum, bæði í matstovu, og serliga á skeinkistøðum, sum var ræðandi, eisini tá kursmunurin á krónunum er tikin við. Vit valdu at eta rímiliga gott meðan vit vóru í Bergen, og leitaðu eftir tí, sum er serligt fyri Bergen, og tað er fiskur. Toskur í fargi Í Bergen hava tey sítt serliga slag av toski. Tað var ein av matstovunum, sum setti sær fyri, at finna fram til ein fiskarætt, sum er heilt serligur fyri Bergen, og eisini kann brúkast í marknaðarføringini av matstovunum í býnum. Tað byrjaði í spølni á Facebook fyri nøkrum árum síðani, og endaði við, at býráðið í býnum útnevndi 28. januar til serligan dag fyri júst hendan rætt. Rætturin eitur Persetorsk. Týdningurin er pressaður ella fargaður toskur. Tað var matstovan Bien mitt í býnum, sum fann fram til toskin, og ein av eigarunum, Gard Haugland, greiddi eldhugaður frá, hvussu teir høvdu funnið fram til hesa uppskriftina, ið er ein gomul bergensk uppskrift, ið er gjørd eitt sindur meira nýmótans. At toskurin er fargaður ger, at saftin er kroyst úr honum, so at hann verður fastari, tá hann verður dampaður. Tað tey gera, er at stroyða flakini við eini blanding av salti og sukuri, áðrenn tey verða løgd saman og løgd undir farg náttina yvir. Tað var ein góð uppliving at fáa persetorsk, ið varð borðreiddur saman við smørstoktum eplum, ertnamosi og eini súrari brúnari sós, súrnað við hjálp av súreplaseider. Hava vit heima í Føroyum ein serligan toska ella fiskarætt, sum kundi verið brúktur sum eitt slag av serføroyskum rætti at brúkt sum marknaðarføring? Kanska tað ikki er neyðugt við tað, at tað er góða og fríska rávøran, sum vit kunnu selja okkum uppá. Eksperimenterandi Eitt annað kvøld vitjaðu vit matstovuna Allmuen, sum var ein spennandi uppliving, tí hetta var ein nakað meira modernað og eitt sindur eksperimenterandi matstova, við einum spennandi hugburði til uppgávuna, ið kundi tykjast nonsjalantur, men absolutt ikki var tað. Um almúa merkir nakað almindeligt, so var navnið ikki so hóskandi. Á matarkortinum er ikki so nógv at velja í. Tú kanst velja at taka‘ åben mat’ har tað er upp til kokkin at koma við einum urvali av rættum, sum tú ikki kennir frammanundan, tú kanst velja dagsins suppu, dagsins fisk ella dagsins kjøt, og so eru nakrir smárættir at velja ímillum, tapas-líknandi. Vit valdu at royna mest møguligt. 650 norskar pengar fyri“ åpen mat”, eina røð av spennandi rættum, vóru væl givnir út. Her var djúpstokt ostra, sashimi av hýsu, grillað havtaska, upsi, eisini grillaður, og so einasti kjøtrættur á øllum túrinum, eitt líti petti av óvanliga vælstoktum svínarivi við risotto gjørt úr bygggrýnum afturvið–bygg’ otto kallaðu tey tað. Omaná ein frálíkur ísur. Besta máltíð á ferðini. Vínini sníktu seg móti tí natúrliga, vóru frísk, men tó ikki tann størsta upplivingin. Skeljadjór Síðsta kvøldið vildu vit veruliga sleppa at royna havsins fruktir. Tjøldini á sjálvum fiskatorginum eru ikki opin sunnukvøld, so vit fóru ístaðin inn í tann fínara og nýggjara partin av fiskatorginum, undir ferðafólkaskrivstovuni, har tað bæði er sølutorg og matstovur. “ Eat me” eitur konseptið, eitt sindur ósjarmerandi, men sum skilst vendir tað seg meira til ferðafólk enn norðmenn og -kvinnur. Ein forrættur við jákupskel vendur í væl kryddaðari eysturlendskari olju var framúr, og til høvuðsrætt varð valt eitt fat av krabbum, hummarum, rækjum. Einfalt, tí einki varð gjørt við hesar havsins fruktir, annað enn at tær vóru kókaðar sum vanligt. Útmerkað, tó at tú fekst eina kenslu av, at vørurnar ikki vóru spillfrískar, men áttu nakað nógvar tímar í ísdiskinum. Kanska var tað tí, at eg hevði valt ta bíligastu versjónina–tann, sum ikki hevði kongakrabban við. Makkarin vildi sleppa at royna hvalabúff úr nebbafiski, hildu vit tað var. Hann læt væl at–smakkaði ikki so nógv av tvøsti, men næstan sum at fáa ein‘ vanligan búff’. Tað varð ikki gjørt líka nógv burtur úr serveringini á hesum staðnum–einki við at greiða frá hvat tað var, vit fingu og hvussu tað var gjørt, bara sett á borðið við ynski um at gagnast væl. Nógv støð at velja ímillum Tað er langt oman fyri 300 matstovur at velja ímillum í Bergen, umframt hesar tríggjar, sum vit royndu. Tá vit spurdu um ráð á VisitBergen eru tað sjálvandi nakrar, sum verða drignar fram um aðrar. Bergen hevur til dømis eina matstovu við eini Michelin-stjørnu–hon eitur Bare. Eisini er ein onnur, sum verður viðmælt av Michelin-guidini, men tó ikki er stjørnuskrýdd, hon eitur Lysverket. So eru tað fiskamatstovurnar í elligomlu træbygningunum í Bryggen. Hesar hugnaligu matstovurnar, sum hava felags køk eita Enhjørningen og To Kokker. Men vil man hava eitt heilt setstakt matupplivilsi, so viðmæla tey matstovuna, sum eitur Cornelius. Ein fiskamatstova, men hon liggur ikki í Bergen. Hon liggur úti á eini oyggj úti í skergarðinum, so neyðugt er at bíleggja pláss í einum skjóttgangandi báti, sum siglir ferðafólkini aftur og fram. Helst er hetta upplivilsið størri á summartí, tí talan er um ein siglitúr, sum tekur einar 25 minuttir. Umboð fyri Portal. fo/Blaðið Vikuskifti vitjaðu í Bergen 1.-4. oktober, bjóðað av flogfelagnum Widerøe og Visit Bergen Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. oktober 2021 10 Leygardagur 09. oktober 2021 Føroyingum íborið at vera broytingarsinnað-Eg eri fullvísur í, at tað, sum fram um alt hevur hjálpt í kreppuni, er, at vit eru so von við broytingar segði Magnus Rasmussen, landsstýrismaður, tá hann setti Vinnudagin-Umhvørvisavbjóðingarnar eru øgiligar. Men við at síggja tær sum møguleikar, heldur enn forðingar, og at síggja loysnirnar sum møguligar nýggjar inntøkur, heldur enn sum útreiðslur, broytist myndin púrasta segði Magnus Rasmussen, landsstýrismaður m. a., tá hann setti Vinnudagin (Mynd UVMR) SkrivaÐ: Tað var ein vælhýrdur nýklæktur landsstýrismaður í Vinnumálum, sum setti ársins Vinnudag í Norðurlandahúsinum seinasta fríggjadag. Magnus Rasmussen brúkti stóran part av síni setanarrøðu at umrøða tíðina við korona, og hvussu væl vit føroyingar høvdu megnað at tacla hesa nýggju og torføru støðu. -Endiliga eru vit á veg úr heimsfevnandi koronukreppuni. Tað hevur verið heilt avgerandi, at vinnan hevur tikið avbjóðingarnar, sum tær komu, at tit hava hildið á, í tann mun tað bar til, og at øll hava fylgt almennu tilmælunum so væl. Eg vil takka tykkum fyri góða samstarvið. Tað gevur orsøk til at síggja ljóst upp á framtíðina við vissu um, at vit eisini klára aðrar stórar avbjóðingar og kreppur so hvørt, sum tær koma, segði landsstýrismaðurin framman fyri eini nærum 300 stórari fjøld av kvinnum og monnum. Avgerandi at duga at laga seg til broytingar-Vit skulu ikki læra at verða broytingarsinnaði, tí tað er okkum íborið. Vit kenna ikki til annað enn skiftandi veður, skiftandi úrtøku og smidliga arbeiðsmegi. Evni at laga seg til broytingar er góður førleiki í dag, og verður tað ikki minni í framtíðini. Ein stórur partur av størvunum, sum vit kenna í dag fara at hvørva, og onnur koma í staðin. Tí eru evnini at laga seg til nýggjar umstøður og at taka við nýggjum avbjóðingum so avgerandi. Magnus Rasmussen, sum umframt at umsita vinnumál, eisini umsitur umhvørvismál, minti á, at umhvørvismál og veðurlagsbroytingar fara at krevja nógv av okkum komandi árini. Tað er ikki longur neyðugt at taka støðu til, um okkum nýtist at gera nakað fyri at dálka minni og brúka minni orku. Ta støðuna tekur marknaðurin fyri okkum. Vilja vit útflyta okkara vørur, og vilja vit verða eitt áhugavert ferðamál, so mugu vit vísa heiminum, at vit taka umhvørvið og náttúruvernd í álvara segði hann og fegnaðist tí um átøk, sum flyta okkum rætta vegin. Burðardygt Vinnulív Eitt av hesum er átakið Burðardygt Vinnulív, sum tólv fyritøkur hava tikið stig til fyri at avmarka teirra útlát av veðurlagsgassum. -Eg haldi, at tað er fyrimyndarligt, at tit hava sett tykkum slík mál fyri at gera so munandi umhvørvisátøk–og eg havi noterað mær, at í bóklinginum, sum tit hava gjørt um átakið, siga fleiri tykkara, at tit ikki bara vilja minka um útlátið, men eisini at tit vilja bjóða fram nýggjar loysnir og vørur, sum hjálpa til eitt betri umhvørvi. Tit hava sostatt megnað at umskapa umhvørviskrøv og -trupulleikar til nýggjar vinnuligar møguleikar segði landsstýrismaðurin og helt fram:-Umhvørvisavbjóðingarnar eru øgiligar. Men við at síggja tær sum møguleikar, heldur enn forðingar, og at síggja loysnirnar sum møguligar nýggjar inntøkur, heldur enn sum útreiðslur, broytist myndin púrasta. Fyritøkur mugu støðan í Føroyum Tað eru eisini fleiri føroyskar íverksetarafyritøkur. sum hava sæð avbjóðingarnar sum møguleikar heldur enn forðingar og tískil hava funnið skynsamar loysnir. Ofta loysnir, sum taka støði í vitanini og tilknýtinum, sum vit hava til sjógvin og sum keyparar úr øllum heiminum kunnu fáa ágóðan av. Men tað er tungt at fáa vitanarfyritøkur at vaksa í Føroyum. Vit hava hampuligar umstøður at brynja fyrstu hugskotini og at byrja menningina av nýggjum vørum, men tá ið fyritøkurnar vaksa, velja tær ofta at flyta av landinum fyri at fáa atgongd til kapital, vitan og netverk. Vit mugu virka fyri, at fyritøkur kunnu byrja, mennast, trívast og støðast í Føroyum, samstundis sum tær vaksa á altjóða marknaðinum. Og tað er ein av orsøkunum til, at landsstýrið hevur skipað Vakstrarforum, ið eg annars ikki skal koma neyvari inn á her. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. oktober 2021 11 Leygardagur 09. oktober 2021 Á tingfundi mikudagin-koronapositivur hósdagin Tingmaðurin Brandur Sandoy fór á tingfund at viðgera fíggjarlógina mikudagin, men fór heim aftur beinanvegin, tí hann kendi seg illa fyri. Hósdagin fekk hann boð um, at hann var positivur við koronu (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Allan mikudagin og hósdagin var fíggjarlógini fyri 2021 til viðgerar í løgtinginum, men einki var at síggja til sandoyartingmannin hjá Fólkaflokkinum, Brand Sandoy. Orsøkin er einføld. Hon eitur korona. -Eg fór á ting mikumorgunin, men fór beinavegin suðuraftur, tí eg var illa fyri. Í dag fekk eg so svarið at eg havi korona, skrivaði Brandur Sandoy í einari Facebookstøðudagføring hóskvøldið. Fólkaflokstingmaðurin er kortini longu komin fyri seg aftur. -Havi tað gott, standurin er batnaður síðani í gjár, og kenni meg stórt sæð spillfrískan, skrivar Brandur Sandoy, og leggur afturat, at hann skal vera í sóttarhaldi til fríggjadagin í næstu viku. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. oktober 2021 12 Leygardagur 09. oktober 2021 Útlendsk arbeiðsmegi: Skundskipan skal gera tað lættari Landsstýrið arbeiðir við at gera avtalu við danska ráðharran í útlendingamálum um eina fast-track skipan, ið vil gera tað lættari og smidligari at fáa fatur á útlendskari arbeiðsmegi Magnus Rasmussen, ið sum landsstýrismaður bæði umsitur umhvørvi og vinnu, brúkti í síni setanarrøðu á Vinnudegnum høvið til at bera fram fleiri boðskapir á báðum hesum týðandi økjunum (Mynd Jan Müller) SkrivaÐ: Hetta var ein av høvuðsboðskapunum í setanarrøðuni, sum landsstýrismaðurin í vinnumálum, Magnus Rasmussen, helt á Vinnudegnum í Norðurlandahúsinum fríggjadagin. Hvussu kunnu vit best loysa trupulleikan við manglandi arbeiðsmegini í Føroyum var eisini eitt av høvuðsmálunum, ið Vinnuhúsið eisini hevði valt at seta á breddan fyri ársins vinnudegi. Og nýggi landsstýrismaðurin kom ikki tómhentur til hetta stóra og vælvitjaða tiltakið. Við sær hevði hann ein týðandi boðskap: nevniliga tann at landsstýrið arbeiðir við at fáa loyst ella í hvussu er bøtt munandi um truplu støðuna við manglandi arbeiðsmegi í Føroyum. Við hesi skipan kunnu allir vinnugeirar fáa lærda og ófaklærda arbeiðsmegi úr triðjalondum til Føroya, tá arbeiðsloysið er undir 3,5 prosent. Fyritøkur skulu undangóðkennast eins og í ES skipanini, men útlendingurin kann tó ikki byrja at arbeiða fyrr enn endaligt loyvi er latið. -Hinvegin so hava vit og danir sett okkum sum mál, at tað skal ikki taka longur enn 30 dagar at avgreiða eitt loyvi segði landsstýrismaðurin og helt fram:-Eg ivist ikki í, at hetta fer at vera ein munandi umsitingarlig broyting til tað betra. Málið er at fáa hesa skipan at virka, áðrenn árið er liðið. Høvdingar hittast á Vinnudegnum í Norðurlandahúsinum, her tveir av alirisunum í Føroyum, Atli Gregersen og Regin Jacobsen. Mynd Jan Müller Rembingar eftir korona-Úti í heimi síggja vit rembingarnar eftir koronufarsóttina á ymiskan hátt. Skeiklaðar veitingarketur og øktur flutningskostnaður eru eyðsýnd, men skjótt økjandi tørvurin á arbeiðsmegi tykist eisini taka meginpartin av vesturheiminum á bóli. Vantandi arbeiðsmegi er eisini ein avbjóðing hjá okkum og tí kundi eg hugsað mær at brúkt seinastu løtuna til at umrøða hesa avbjóðingina. Ikki tykkum at siga er tørvurin á arbeiðsmegi ein av størstu avbjóðingunum yvirhøvur, ikki bara í framtíðini, men beint her og nú. Ferðin í føroyska búskapinum er stór, og tað vanta fólk innan flest øll samfelagsøki, bæði vinnugeirar og almennar tænastur. Tí er eisini skilligt, at strongt verður á myndugleikarnar at lætta um atgongdina fyri útlendskari arbeiðsmegi. Fyrsti fundurin eg hevði, eftir at eg tók við sum landsstýrismaður, var um útlendingaøkið og um mangulin upp á arbeiðsmegi. Síðani havi eg havt eina røð av fundum við arbeiðsgevarafeløg og fakfeløg um málið. Eg skilji væl tykkara ynski. Mangul upp á arbeiðsmegi avmarkar búskaparligan framburð. Tit fáa ikki veitt tær vørur og tænastur, sum eftirspurningur er eftir. Hinvegin so vísa fakfeløgini á vandan fyri óskipaðum starvsviðurskiftum og fyri sosialari dumping. Sera jaliga og lívsjáttandi setanarrøðan hjá Magnusi Rasmussen var sera væl móttikin av stóru fjøldini í Norðurlandahúsinum og vóru tað mong, sum vildu hava orðið á nýggja landsstýrismannin í steðginum (Mynd Jan Müller) Røkist fyri munandi framstigi-So her eru ymisk atlit at taka, og málið gerst ikki lættari av, at broytingar í útlendingalógini skulu ígjøgnum bæði løgtingið og fólkatingið, og tað kann taka drúgva tíð. Men samgongan hevur sett sær fyri, at vit skulu lætta um atgongdina til útlendska arbeiðsmegi og gera mannagongdirnar smidligari–og her røkist fyri einum munandi framstigi: Tað gleðir meg, at eg í dag kann boða frá, at eg í november fari at gera eina avtalu við danska ráðharran í útlendingamálum um eina sonevnda fast-track skipan, sum vil gera tað lættari og smidligari at fáa fatur á útlendskari arbeiðsmegi. Í hesi skipan kunnu allir vinnugeirar fáa lærda og ófaklærda arbeiðsmegi úr triðjalondum til Føroya, tá arbeiðsloysið er undir 3,5%. Fyritøkur skulu undangóðkennast eins og í ES skipanini, men útlendingurin kann tó ikki byrja at arbeiða fyrr enn endaligt loyvi er latið. Hinvegin so hava vit og danir sett okkum sum mál, at tað skal ikki taka longur enn 30 dagar at avgreiða eitt loyvi. Eg ivist ikki í, at hetta fer at vera ein munandi umsitingarlig broyting til tað betra. Málið er at fáa hesa skipan at virka, áðrenn árið er liðið Tveir ernir Formula-vinnarar av tiltakinum Ársins virki saman við stigtakarunum til Vinnudagin (Mynd Jan Müller) Skyldu at hyggja eftir okkara heimliga arbeiðsmarknaði-Men–og tað eru eisini nøkur men. Eg rokni ikki við, at øll avbjóðingin við tørvi á arbeiðsmegi kann ella skal loysast við útlendskari arbeiðsmegi. Vit bæði eiga og hava skyldu til eisini at hyggja eftir okkara heimliga arbeiðsmarknaði og seta okkum spurningin, hvørt tað eru skipanir og strukturar, sum eiga at verða øðrvísi settir saman. Sum landsstýrismaður í arbeiðsmarknaðarmálum fegnist eg um, at vinnutíttleikin á føroyska arbeiðsmarknaðinum er hægri enn i øllum londum í Europa. Kortini eiga vit at tora at kjakast um, hvørt tað er rætt at binda stóra fjøld av arbeiðsmegi til arbeiðsgevarar, sum ikki kunnu bjóða starvsfólkunum nakað sum líkist fullari arbeiðsviku og um tað er rætt at skattastuðla føroyskari arbeiðsmegi fyri at arbeiða uttanlands heldur enn í Føroyum. Spennandi og áhugavert verður at hoyra kjakið um slíkar spurningar seinni í dag. Fyritøkan Thetis varð kosin at fáa Ársins átak (Mynd Jan Müller) Dagføra útlendingalóg um viðfylgjandi familju-Umframt at gera sonevndu fast-track skipanina, so fari eg eisini at seta meg í samband við danska ráharran um at dagføra okkara útlendingalóg um viðfylgjandi familju. Støðan í dag er, at okkara lóggáva er linari enn eitt nú í Danmark, har ávís minstukrøv til inntøku verða kravd fyri at uppihalda eina familju. Her hugsi eg, at vit eiga at tryggja okkum, at fíggjarliga grundarlagið undir eini familju er nøktandi, áðrenn familjan flytir til Føroyar. Vit hava í dag-frá almennari síðu-eina skipan, har vitjað verður á arbeiðspláss har útlendsk arbeiðsfólk eru. Endamálið er at tryggja, at útlendingar hava virðilig kor. Hetta er ikki tí, at ivast verður í hesum, men fyri at tryggja, at alt er sum tað eigur at vera. Alt hetta verður gjørt við tí fyri eyga, at allir partar skulu kenna seg tryggar–útlendski arbeiðarin, arbeiðsgevarin, ja vit sum samfelag eisini. Ein útlendskur arbeiðari, sum kemur til Føroyar, er ikki bara arbeiðsmegi, men eisini eitt menniskja, ein starvsfelagi, ein sosial vera, sum skal loftast so ella so. Eg veit, at nógv tykkara gera nógv fyri, at útlendsku arbeiðsfólkini hava tað gott. Tit hava stýr á øllum tí formliga, og tit bjóða útlendsku arbeiðsmegini málskeið og vegleiðing. Hetta er avgerandi neyðugt, tí tað skulu ikki nógvar keðiligar søgur til, áðrenn spurnartekin fer at vera sett við, um tað nú var so snilt at lata so nógv upp fyri útlendskari arbeiðsmegi. Og tær søgurnar ynskja vit ikki at hoyra. Tað er umráðandi, tit sum arbeiðsgevara taka ábyrgd, men tað er sanniliga umráðandi, at allir partar veruliga taka ábyrgd fyri útlendingunum, sum koma higar til lands at arbeiða. Her eru avbjóðingar, men tær eru hóast alt munandi hugaligari, enn fólkafráflyting og arbeiðsloysi, og so eru avbjóðingarnar eisini til at loysa. Føroyar gott samfelag at liva og virka í-Vit eru heppin, tí Føroyar eru eitt burturúr gott samfelag at liva og virka í. Vit hava gott fólk, dugnaligar fyritøkur og eitt samfelag, sum yvirhøvur er væl skipað. Um vit øll taka ábyrgd, har vit eru sett at virka, møta avbjóðingunum við jaligum hugburði og mennandi loysnum, fer okkum framhaldandi at gangast væl, segði Magnus Rasmussen m. a., tá hann setti Vinnudagin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. oktober 2021 13 Leygardagur 09. oktober 2021 Tey í ovasta vandabólki fáa nú tilboð um triðja prikið Møguleiki er nú at bjóða enn eina koppseting til fólk í vandabólki og búfólk á røktarheimum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Sjúkrahúsverkið fer nú undir at bjóða búfólki á røktarheimum og fólki við serliga vánaligari immunverju triðja prik. Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum, hevur góðkent tilmælir frá koppsetingarbólkinum um at bjóða fólki við nógv niðursettari immunuverju eina triðu koppseting fyri koronu og somuleiðis teimum, sum búgva á ellis- og røktarheimum og eldrasambýlum. Tey fyrstu hava longu fingið innkalling, og Sjúkrahúsverkið fer í næstum at seta seg í samband við eldrasamstørvini um at fáa koppsett tey búfólk, sum ynskja tað. Talan er um fólk, sum frammanundan eru fevnd av koppsetingarkunngerðini, og nóg mikið av koppingarevni er í landinum til bæði at liðugtkoppseta øll, sum skulu hava tvey prik, og geva hesum avmarkaða bólki eitt triðja prik. Tískil ber til at fremja hesar eyka koppsetingarnar beinanvegin. Við tilboðnum um triðja prik, fylgir føroyska heilsuverkið leistinum hjá tí danska heilsustýrinum, har eisini verður mælt til eitt triðja prik til fólk við nógv niðursettari immunverju og búfólk á landsins ellis- og røktarheimum og øðrum eldrabústovnum. Í fyrra bólkinum eru tað serliga fólk við ávísum illkynjaðum blóð- og mergsjúkum, fólk, sum hava fingið transplantasjón, dialysusjúklingar og fólk, sum eru viðgjørd við heilivági, ið tálmar immunverjuna, ella sum hava fingið kemoviðgerð í ár. Harafturat fara sjúklingar við ávísum álvarsomum giktasjúkum eisini at fáa tilboðið. Tíðindaskriv frá Heilsumálaráðnum og Covid-19 koppsetingarbólkurin Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. oktober 2021 Føroyska fyritøkan Vikmar, sum selur tekniska útgerð til bátar og skip, fekk týsdagin kravboð frá Umhvørvisstovuni um at fjerna allar dátur yvir havbotnin kring føroyar, sum felagið annars hevur gjørt alment tilgeingiligt hesa seinastu tíðina. Tí fyritøkan hevur ikki loyvi til at gera slíkt sambært eini danskari lóg“ om stedbestemt information”, sum hon kallast, og varð sett í gildi í Føroyum við ríkislógartilmæli í desember 2018 og sett í gildi í februar 2019. Umhvørvisstovan vísir til grein 7 í hesi lógini, sum er soljóðandi:“ Før søopmåling til andre formål end fremstilling af søkort må foretages i farvandene omkring Færøerne, skal der indhentes tilladelse hertil hos energi-, forsynings- og klimaministeren. Til brug for ministerens afgørelse, om der kan gives tilladelse, skal ministeren indhente en udtalelse fra landsstyret og Forsvarsministeriet”. Tað er stjórin í Vikmar, Jan Hammer Egholm, sum ber hesi tíðindi á einum uppslagi á Facebook í dag. Og at hann er ónøgdur við hesa avgerð er týðulig. Jan Hammer Egholm skilir ikki, hví tað skal verða bannað teimum at leggja framúr góðu myndirnar, sum kunnu gerast av havbotninum við nýggjastu tøknini uttan at spyrja danska verjumálaráðið eftir. Serliga tá allir topografiskir upplýsingar oman fyri havskorpuna liggja frítt tilgeingiligir á eitt nú GoogleMaps og Kortal. fo Nýtt samstarvsráð er stovanð. Mánadagin undirskrivaðu teir tríggir stjórnarleiðararnir í ríkisfelagsskapinum, Mette Frederiksen, Bárður á Steig Nielsen og Muté B. Egede, eina avtalu, ið ásetur karmarnar fyri samstarvið SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nýggja samstarvsráðið millum Danmark, Føroyar og Grønland fer nú til verka. Mánadagin skrivaðu teir tríggir stjórnarleiðararnir í ríkisfelagsskapinum, Mette Frederiksen, Bárður á Steig Nielsen og Muté B. Egede undir eina avtalu, ið ásetur karmarnar fyri samstarvið. Nýggja samstarvsráðið er stovnað, tí tørvur er á sterkari samstarvi og betri samskipan, nú stórveldini vísa áhuga fyri norðuratlantshavi og Arktis. –Vit mugu áhaldandi virka fyri at gera ríkisfelagsskapin tíðarhóskandi. Eg haldi, at nýggja samstarvsráðið er eitt greitt og ítøkiligt úrslit av góða og semjusøkjandi samstarvinum millum Danmark, Føroyar og Grønland seinastu árini. Vit merkja stútt og støðugt ein størri áhuga fyri Føroyum frá stórveldinum, og eg vænti, at samstarvsráðið fer at hava ein týðandi lut í at tryggja okkum størri innlit og ávirkan á okkara trygdar- og verjupolitisku viðurskiftini komandi árini, sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður. Umboðini í samstarvsráðnum eru ráðharrar og landsstýrisfólk úr Danmark, Grønlandi og Føroyum. Føroyar hava formansskapin komandi ár. Løgmansskrivstovan Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. oktober 2021 16 Leygardagur 09. oktober 2021 Mette F. fegnaðist um samstarvsráðið Brúkti ongantíð orðið‘ ríkisfelagsskapur’ í setanarrøðu síni á fólkatingi (Mynd: Statsministeriet) SkrivaÐ: Mette Frederiksen, forsætisráðkvinna, nýtti høvið at fegnast um, at tað nú er skipað eitt samstarvsráð á stjórnarstøði millum Danmark, Grønland og Føroyar, tá hon týsdagom helt sína árligu stjórnarleiðararøðu í sambandi við at fólkatingsárið byrjaði. Hon greiddi frá, at Danmark saman við Grønlandi og Føroyum arbeiða út frá einum felags málsetningi um lágspenning í arktiska økinum. Og at verja okkum sjálvi, eitt nú móti‘ cyper-njósning. -Det kræver årvågenhed. Og opbygning af kapacitet, staðfesti Mette Frederiksen. Og tí fegnaðist hon um, at londini nú hava stovnað eitt fast samstarvsráð á stjórnarstøði, ið skal brúkast til“ tæt dialog om udenrigspolitik. Sikkerhedspolitik. Og forsvarspolitik”. Hon greiddi eisini frá, at Grønland og Føroyar fáa ein meira týðuligan leiklut í Arktiska ráðnum, nakað, ið sambært Mette Frederiksen er“ helt naturligt”. -Í farnu viku og í hesari vikuni havi eg havt orðaskiftið við løgmann og við formannin í Naalakkersuisut. Vit hava júst skrivað undir arbeiðssetningin–kommisoriið. -Tit eru báðir til staðar her í Fólkatinginum í dag. Eg vil nýta høvið til at takka tykkum fyri gott og uppbyggjandi samstarv, segði Mette Frederiksen í setanarrøðuni. Hon takkaði í sama viðfangi eisini norðuratlantisku fólkatingslimunum fyri samstarv. Eitt sindur merkisvert er tað, at forsætisráðkvinnan í røðu síni ongantíð brúkti orðið‘ ríkisfelagsskapur’. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 17 Leygardagur 09. oktober 2021 Nýggj játtan til landbúnaðarverkætlanir Tað verður Búnaðarstovan, sum fer at varða av hesari játtanini, og hon fer at fremja verkætlanir í samstarvi við bøndur og onnur Henda nýggja játtanin er til at stuðla teimum at gera royndir, sum hava hugflog og áræði at bróta upp úr nýggjum, sigur Magnus Rasmussen, landsstýrismaður SkrivaÐ: Tíðindaskriv Sum nakað nýtt og til tess at skapa framburð og menning á landbúnaðarøkinum verður 1 mió. kr. sett av til verkætlanir. Í samgonguskjalinum er avtalað, at miðað verður ímóti, at Føroyar verða sjálvbjargnar við landbúnaðarvørum. Tað er eitt framsøkið mál, sum krevur nógva nýhugsan og royndir. Henda nýggja játtanin er til at stuðla teimum at gera royndir, sum hava hugflog og áræði at bróta upp úr nýggjum, sigur Magnus Rasmussen, landsstýrismaður. Tað verður Búnaðarstovan, sum fer at varða av hesari játtanini, og hon fer at fremja verkætlanir í samstarvi við bøndur og onnur. Gjørd verður serlig reglugerð, sum skipar økið. Umhvørvis- og vinnumálaráðið Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. oktober 2021 18 Leygardagur 09. oktober 2021 Fakfelagssamstarvið: Nógv bíligari at stytta arbeiðsvikuna í 37 tímar Nettokostnaðurin av at stytta arbeiðsvikuna á almenna arbeiðsmarknaðinum niður í 37 tímar er 104 milliónir og ikki 750 milliónir, sum politiski myndugleikin áður hevur spátt (Mynd: Fakfelagssamstarvið) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nettokostnaðurin av at stytta arbeiðsvikuna á almenna arbeiðsmarknaðinum niður í 37 tímar er 104 milliónir krónur, og ikki 750 milliónir, sum politiski myndugleikin áður hevur spátt. Á tíðindafundi í Smæruni týsdagin varð kanning løgd fram av fyrimunum og kostnaðinum við at stytta arbeiðsvikuna til 37 tímar. Kanningin vísti, at ein styttri arbeiðsvika hevur við sær minni strongd, færri sjúkradagar og økta lívsgóðsku. Hetta eru ágóðar hjá samfelagnum, sum undirstrika, at tað er neyðugt av álvara at taka málið at stytta arbeiðsvikuna upp til kjak. Tað eru Jan Otto S. Holm, búskapar- og fíggjarfrøðingur, og Regin Berg, stjórnmálafrøðingur, ið hava gjørt kanningina“ 37 tíma arbeiðsvika, fyrimunir og vansar” fyri átta fakfeløg á almenna arbeiðsmarknaðinum. Fakfeløgini handan kanningina eru Fakfelagssamstarvið og Heilsuhjálparafelag Føroya og Heilsurøktarafelagið. Fakfeløgini handan kanningina fegnast um, at umleggingin er somikið nógv bíligari enn áður spátt, og heita tí á politiska myndugleikan at stytta arbeiðsvikuna við lóg skjótast til ber, soleiðis at almennu Føroyar gerast meira kappingarførar í hørðu kappingini um arbeiðsmegi. Kanningin byggir á umfatandi talgrundarlag á 5.630 løntakarum, av hesum starvarst 4.448 hjá landinum og 1.182 starvast innan kommunala økið. Talgrundarlagið tekur hædd fyri, í hvønn mun løntakararnir eru mánaðarløntir og í hvønn mun teir eru tímaløntir. Ein greining av arbeiðsbrotinum vísir, at teir 5.630 løntakararnir svara til 4.386 ársverk, har 3.904 ársverk eru mánaðarlønt og 482 ársverk eru tímalønt. Við støði í talgrundarlagnum, eru lønar- og skattatøl hjá teimum 5.630 løntakarunum roknað út. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 19 Leygardagur 09. oktober 2021 Nýggj kirkjugarðsleið í Dalinum Langa Umboð fyri Hoyvíkar kirkju og borgarar í Hoyvík hava í fleiri umførum ynskt at betra um kirkjugarðsleiðina, so at hon er styttri og meira virðilig. Nú er ein sløk millión játtað til endamálið Á býráðsfundi hóskvøldið varð einmælt samtykt at játta 950.000 krónur til at fara undir arbeiðið at gera ein veg, sum gongur frá kirkjutorginum yvir til verandi gøtu í Dalinum Langa og niðan í kirkjugarðin (Mynd: torshavn. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá Umboð fyri Hoyvíkar kirkju og borgarar í Hoyvík hava í fleiri umførum ynskt at betra um kirkjugarðsleiðina, soleiðis at líkbilurin við fylginum kann fara umvegis Dalin Langa niðan í nýggja kirkjugarðin. Nú er greitt, at ein nýggj leið kemur. Á býráðsfundi hóskvøldið varð einmælt samtykt at játta 950.000 krónur til at fara undir arbeiðið at gera ein veg, sum gongur frá kirkjutorginum yvir til verandi gøtu í Dalinum Langa og niðan í kirkjugarðin-hetta so at farast kann beinleiðis úr kirkjuni og niðan í kirkjugarðin. Hetta skrivar Tórshavnar kommuna á heimasíðu sínari. Í dag koyrir líkbilurin eftir Løgmannabreyt, tá líkfylgið fer seinastu ferðina úr kirkjuni niðan í kirkjugarðin. Hetta verður ikki mett sum ein serliga virðilig leið, umframt at leiðin tykist rættiliga long. Hoyvíkar kirkja varð bygd í 2007, og liggur sunnan fyri miðstaðargøtuna Karlamagnusarbreyt. Kirkjugarðurin er staðsettur norðan fyri Klingruna. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 20 Leygardagur 09. oktober 2021 Seta sjóneykuna á veðurlagskreppuna Skipað verður fyri tiltaki á Perlutorginum í dag SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í dag seta umhvørvisfeløg veðurlagskreppuna í fokus. Bjóðað verður til eitt tiltak við røðum, yrkingaupplestri, tónleiki og ymsum básum. Hetta verður í Perluni og Perlutorginum í Havn kl. 14. Á skránni eru tónleikur við Brimhvítt og Bárði Johannesen, yrkingaupplestur við Marjuni Syderbø Kjelnæs og røður við Boga Hansen, Sólfríð Gregersen og Elsu Berg. Í 2019 staðfestu yvir 11.000 granskarar týðuliga“ at Jørðin er í eini veðurlagskreppu”. Umframt veðurlagsbroytingar tosa granskarar um“ hina sættu hópoyðingina” av djóra- og plantusløgum. Okkara javnvág við náttúruna er skeiklað. Hetta kenna vit eisini aftur frá øðrum dálkingartrupulleikum, t. d. plasti í náttúruni. Eisini í Føroyum hava vit ábyrgd. Vit eru pr. íbúgva stórútlátarar av vakstrarhúsgassum, og vøksturin í útláti hevur verið stórur seinnu árini. Vit hava heldur ikki lagt nóg stóran dent á at verja lívfrøðiliga margfeldið, og gransking innan økið verður ikki raðfest í nóg stóran mun. Tildømis vita vit ov lítið um, hvørjar avleiðingar veðurlagsbroytingar fáa fyri Føroyar í framtíðini. Politiska skipanin er á ongan hátt vaknað. Tí krevst ein virkin føroysk umhvørvis- og náttúruverndarrørsla, ið stríðist fyri: Eini bindandi veðurlagslóg, sum skerjir føroyska útlátið munandi meira enn veðurlagspolitikkurin leggur upp til Eini náttúrumargfeldislóg, ið verjir og varðveitir føroysku náttúruna. Raðfesta náttúrugransking Fyriskipararnar av tiltakinum er átakið Veðurlagslóg NÚ, Føroya Náttúru- og Umhvørvisfelag og Ringrás. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. oktober 2021 21 Leygardagur 09. oktober 2021 Hesi fingu M. A. Jacobsens virðislønir Fýra M. A. Jacobsens virðirslønir vórðu handaðar í Müllers pakkhúsi hósdagin M. A. virðislønir Tórshavnar býráð vóru handaðar í Müllers pakkhúsi seinnapartin hósdagin. Tað var Heðin Mortensen, borgarstjóri, sum handaði M. A. Jacobsens virðislønirnar. Tann fyrra, virðislønin fyri yrkisbókmentir, fekk Jógvan í Lon Jacobsen, professara í føroyskum á Fróðskaparsetri Føroya, fyri verkið“ Føroysk purisma”. Seinna M. A. Jacobsens-virðislønin sum borgarstjórin handaði, varð fyri mentanaravrik 2021, og varð hon latin Trond Trosterud, professara í máltøkni á universitetinum í Tromsø. Síðani varð farið til Barnamentanarheiðurslønir Tórshavnar býráðs. Ta fyrru fekk myndlistakvinnan Annika Øyrabø, fyri myndprýðing av bókini "Abbi og eg og Abbi", sum Dánial Hoydal hevur skrivað tekstin til. Ta seinnu Barnamentanarheiðurslønina frá Tórshavnar Býráð fekk Dánial Hoydal, fyri barnabókina“ Abbi og eg og Abbi”. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. oktober 2021 22 Leygardagur 09. oktober 2021 Enn ein søguligur bygningur í Vágsbotni til sølu Sermerkti reyði bygningurin í Vágsbotni er settur til sølu. Kostnaðurin er 12 milliónir krónur (Mynd: Ogn. fo) SkrivaÐ: Sverri Egholm Eigur tú nógvar pengar, eru ríkir møguleikar at sleppa av við teir í Vágsbotni, har íløgur kunnu gerast í bygningar. Herfyri varð bygningurin, har barrin Sirkus heldur til, settur til sølu fyri 5,5 milliónir, og nú er grannabygningurin eisini settur til sølu. Talan er um sermerkta og søguliga bygningin á adressuni Vágsbotnur 4, har virksemið hjá P/f Andrias í Vágsbotni hevur verið rikin frá í eitt mannaminni. -Bygningurin er tvær lonir, har tann eystara lonin er umleið 118 fermetrar í trimum hæddum, har tann ovasta hæddin er loft við skráveggum. Niðasta og miðhædd hava verið nýttar til handilsvirksemi, og loftshædd er helst nýtt til umsiting/uppihald. Tann vestara lonin er umleið 115 fermetrar í tveimum hæddum. Báðar hæddir hava helst verið nýttar sum goymsla. Í tí vestaru lonini er eingin hitaskipan, stendur at lesa um bygningin á ogn. fo. -Húsini eru upprunaliga bygd í ár 1856. Nýggj tekja er løgd á í 1992, og útveggur suðureftir hevur fingið nýggjan timburklædning í 1989. Tey eru bygd eftir tátíðar byggisiði, og bera eisini brá av hesum. Nógvir bygningslutir treingja til ábøtur, gólvið má møguliga piloterast av nýggjum og allar tekniskar innstallatiónir mugu helst gerast av nýggjum. Á grundstykkinum stendur eisini eitt úthús, sum er umleið 17 fermetrar. Prísuppskotið er 12 milliónir krónur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. oktober 2021 23 Leygardagur 09. oktober 2021 Nótaritið til Norsku Løvu komið út í bók Nú er verkið hjá kenda rithøvundan, listamanninum og tónasmiðinum William Heinesen útsett fyri orkestur og givið út í bók Bjarni Restorff saman við Annfinn Brekkstein, varaborgarstjóra í Tórshavnar kommuna. Kommunan hevur stuðlað útgávuni SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í vikuni varð partiturið–nótaritið–til kendu kompositiónina Norska Løva hjá Williami Heinesen givið út í bók. Talan er um eina bók, sum er uppá meira enn 170 síður, og í henni eru nótar til øll ljóðførini í einum symfoniskum orkestri. Harumframt liggur eisini ein geymi (usb-pinnur) við bókini, har nótarnir liggja á. Tað er Bjarni Restorff, tónasmiður, kórleiðari og tónleikalærari, sum gevur bókina út, og tað er eisini hann, sum hevur gjørt útsetingarnar. Tað eru longu 14 ár síðan, at hann gjørdi útsetingarnar til Norsku Løvu hjá William Heinesen. Tað varð av fyrstan tíð niðurskrivað fyri klaver, og teir nótarnar hevur Bjarni Restorff havt í varðveitslu. Bjarni Restorff var tó av teirri fatan, at verkið var eitt orkesturverk, heldur enn eitt klaververk, og tí fór hann í 2007-2008 sjálvur undir at útseta verkið fyri orkestur. Men tankin er tó nógv eldri enn so. Hann stavar heilt afturi frá 70 unum, tá Bjarni Restorff nevndi fyri Robert Oughton, sum tá var leiðari hjá Havnar Hornorkestri, og stutt eftir hevði bretin sett verkið út fyri hornorkestur. Nú er verkið hjá kenda rithøvundan, listamanninum og tónasmiðinum so útsett fyri orkestur og givið út í bók. Bókin fæst til keyps í bókahandlunum. Bjarni Restorff er sum sagt tónasmiðjur, kórleiðari og tónleikalærari. Hann hevur undirvíst á Tórshavnar Musikkskúla síðan 1984 og í frítíðini hevur hann verið kórleiðari hjá nógvum ymiskum kórum. Í 1986 stovnaði hann saman við øðrum Tórshavnar Manskór, sum hann framvegis stjórnar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. oktober 2021 24 Leygardagur 09. oktober 2021 Føroyar í andgletti: Nýggj bók hjá Jógvan Arge Hetta er ein bók um tey ríkiligu áttatiárini, sum føroyingar bøttu fyri við húsagangum, armóð og stórari fráflyting í nítiárunum. Bókin er tann sjeynda í røðini“ Mín krýnika” SkrivaÐ: Tíðindaskriv Jógvan Arge hevur givið út bókina“ Føroyar í andgletti”, sum snýr seg um 1980 ini í Føroyum. Hetta er ein bók um tey ríkiligu áttatiárini, sum føroyingar bøttu fyri við húsagangum, armóð og stórari fráflyting í nítiárunum. Bókin er tann sjeynda í røðini“ Mín krýnika” og fæst í bókabúðum kring landið. Politiskt vóru hesi árini ófriðarlig. Sundstein & Ellefsen settu sín dám á politikkin. Grannskoðararnir vóru høvuðsmenn í eini borgarligari samgongu tíðliga í 80 unum. Pauli Ellefsen var løgmaður og Jógvan Sundstein løgtingsformaður. Síðst í 80 unum vóru teir aftur í samgongu. Nú var Jógvan Sundstein løgmaður. Pauli Ellefsen kom sum eitt skot upp í politikk í 1974. Fyrsta dagin á tingi varð hann valdur til formann í sambandsflokkinum. Frá 1981 til 1985 var hann løgmaður, hóast hann helst vildi sloppið undan. Í 1990 fór hann eins brádliga úr aftur politikki av eini ósemju um, hvussu ráfiskurin skuldi býtast millum flakavirkini. Ófriður var á arbeiðsmarknaðinum um nýggja ískoytispensjón. Í 1985 og 1987 noyddist løgtingið saman sjálvan Kristi Himmalsferðardag at samtykkja lønirnar hjá arbeiðarafeløgunum, sum vóru ójavnar. Oyggjarvegurin var blokeraður og alivirkið Harenga slapp ikki at seta smolt út. Tá legði løgreglan upp í leikin. Áttatiárini var ferðin nógv eins og pengarnir. Men gongdin tóktist ikki burðardygg, og vandi var fyri skrædli. Ein nýggjur farmaskipafloti, sum Pauli Ellefsen var forsprákari fyri, fór mestsum allur av knóranum, og sama hendi einum framkomnum fiskiskipapakka hjá Atla Dam, sum ei heldur kláraði at svara hvørjum sítt. Uttanlandsskuldin bara vaks. Tá tiltøk vórðu sett í verk, endaði alt meir av skuldini í landskassanum, sum mátti læna upp aftur meir fyri at vera nøkurlunda ajour. Ráðgevandi nevndin hjá donsku stjórnini var ikki álvulig við støðuna. Í øllum hesum rokanum varð stóra tangaskipið“ Kate Mærsk” bumbað í Persaflógvanum í 1988. Skipari var Eigil Hansen í Havn. Ein exocetrakett rakti“ Kate Mærsk” í bakborði. Eldur kom í á brúnni og í manningarrúmunum. Ein maður doyði. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. oktober 2021 25 Leygardagur 09. oktober 2021 Heimsins besta og næstbesta matstova í Keypmannahavn World’ s 50 Best Restaurants-listin er júst kunngjørdur SkrivaÐ: Norðurlendskar matstovur eru høgd í metum hjá altjóða dómarum av góðum mati. Norðurlond hava ikki færri enn tríggjar matstovur innan fyri topp 10 og tvær teirra eru bestar í heiminum. Tá talan er um hetta at heiðra matstovur, so er stjørnuskipanin hjá Michelin kanska tann mest kenda. Men ein onnur meting, sum eisini er høgt í metum er tann, sum eitur World’ s 50 Best Restaurants–ein bretskur listi, ið hevur verið kunngjørdur 2002. Tað eru nú nakrar vikur síðani listin frá 50 upp til 100 varð kunngjørdur. Onkur hevði tá vónað, at Koks kanska fór at vera ímillum, men var ikki. Tað vóru enntá fólk, sum sóu fram til, at Koks kanska fór at vera við millum fimmti tær bestu, tá listin varð kunngjørdur týsdagin. Kendi danski matummælarin Bent Christensen var so optimistiskur, at hann skrivaði soleiðis á Facebook í týsmorgunin:“ World 50 Best listen idag: Noma, Geranium, Jordnær og Koks er kvalificerede bud på placering blandt de bedste, endda 1 plads favorit”. Hann fekk rætt viðvíkjandi Noma og Geranium–tær eru nummar 1 og 2 í heiminum. Men hann fekk ikki rætt viðvíkjandi Jordnær og Koks–tær eru ikki við á listanum. Geranium fór frá at vera nummar 5 seinast til nú at vera næstbest. Noma var nummar 2 seinast og er nú best í heiminum. Noma varð fyrstu ferð kosin best í 2010, og varð vald aftur í 2011, 2012 og 2014. Eftir flyting og umbygging hevur Noma arbeitt fyri at koma upp á sama støði hjá smakksdómarunum aftur–seinast, tað var í 2019, kom Noma á annað pláss og nú á fyrsta. Tann triðja norðurlendska matstovan í topp 10 er eisini ein trý-stjørnað Michelin matstova, nevniliga Frantzén í Stockholmi. Hon lá á 21. plássi seinast og er nú nummar 6. Maemo í Oslo er nummar 47, Alchemist í Keypmannahavn nr. 48 og Amass í Keypmannahavn nr. 89. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 Nú nýggj útvarpsrás er sett á stovn, var boðið til móttøku. Heðin Mortensen, borgarstjóri nýtti høvið at hyggja framvið í City Church, og heilsa uppá toymið handan“ Sjey”. Hendan nýggja útvarpsrásin kann sigast at verða ein avleggari av“ Lindini”, tí hetta er í stóran mun talan um somu manning. Eftir ætlan fer útvarpsrásin at senda tónleik, samrøður, og ymiskt annað viðkomandi og áhugavert. Móttøkan, og eisini tann fyrsta sendingin hjá Sjey, var í City Church seinnapartin hósdagin. Framyvir er ætlanin at senda beinleiðis úr gomlu Køkubúðini, og eisini úr Eysturoynni. Dánial á Dul Jacobsen var tann fyrsti sum tók orðið, hann byrjaði við bøn. Fyrsta útvarpssendingin á Sjey var eisini skipað sum ein almenn móttøka fyri nýggju útvarpsrásini, og í hesum sambandið fingu tey eisini orðið á borgarstjóran, Heðin Mortensen. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. oktober 2021 27 Leygardagur 09. oktober 2021 Bach, Kirkjubøur, kertuljós og jólahugni Sermerkta konsertin í Ólavskirkjuni verður 1. desember SkrivaÐ: Tíðindaskriv Helst vil tað gleða mong at frætta at vælumtókta jólakonsertin í Ólavskirkjuni í Kirkjubø, "Bach í kertuljósi" aftur er á skrá í ár, nevniliga mikukvøldið 1. desember. Konsertin verður sum altíð við góðum Bach tónleiki og einans við kertuljósum. Sum vant verður móttøka aftaná konsertina í Roykstovuni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 28 Leygardagur 09. oktober 2021 Noreg fær týðandi søguligt handrit til láns Lániavtala er gjørd við kongaliga bókasavnið um at fáa Gulatingslógina til láns í fyribils fimm ár (Mynd: Det kgl. Bibliotek) SkrivaÐ: Norska tjóðarbókasavnið, Nasjonalbiblioteket, hevur nú fingið ein gamlan norskan tjóðargrip til láns frá kongaliga bókasavninum í Keypmannahavn. Talan er um eitt rit, kallað Gulatingslógin, ið varð skrivað millum 1250 og 1300. Handritið var í fjør gjørt til part av Noregs skjalaarvi, ið er ein skrá yvir tey týdningarmiklastu skjølini í norskari søgu. Men tað, sum nívir norðmenn og -kvinnur er, at tað er Det kongelige Bibliotek í Keypmannahavn, sum hevur ritið í varðveitslu, og har eru ongar ætlanir um at lata tjóðargripin til Noregs, skrivar NRK. Fleiri royndir eru fyrr gjørdar at fáa flutt tjóðargripin úr eini goymslu í Keypamannahavn til tjóðarbókasavnið í Oslo, men higartil uttan úrslit. Men nú hava diplomatisku royndirnar ført til eina lánsavtalu. -Í staðin fyri at krevja ritið tí tað er okkara, hava vit sagt, at hetta ritið er av alstórum týdningi fyri okkara sjálvsfatan, og at vit ynskja at brúka tað í okkara miðling. Tað hava tey nú víst seg at fata, sigur Aslak Sira Myhre, landsbókavørur, sum metir hetta skjalið at vera av sama týdningi sum víkingaskipini. Fyribils er ein lániavtala gjørd, ið loyvir Noregi at lána skjølini í fimm ár, skrivar NRK. Í 2024 eru liðin 750 ár síðan, at Magnus Lagabøte kongur setti í gildi fyrstu lógina í gildi, kalla landslógin, ið varð galdandi fyri alt Noreg. Lániavtalan við kongaliga bókasavnið umfatar fimm handrit, og henda landslógin er partur av hesum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. oktober 2021 29 Leygardagur 09. oktober 2021 Kanna orkumøguleikar í undirgrundini Tørvur er á størri vitan um, hvussu best verður fingið burtur úr orkutilfeingi í undirgrundini, sigur Magnus Rasmussen, landsstýrismaður SkrivaÐ: Seinastu árini hava nógv húsarhald skift orkukeldu til jarðhita, og hetta vísir seg at vera eitt gott stig í grøna orkuskiftinum. Møguleikarnir at gagnnýta orku úr undirgrundini eru tó nógv størri enn so. Seinnu árini eru fleiri flógvar keldur funnar, sum kunnu geva enn meira orku enn vanligar jarðhitaboringar. Áhaldandi tøkniliga menningin, við m. ø. djúpboringum, letur upp fyri eisini at gagnnýta hesar orkukeldur til størri fjarhitaskipanir skrivar Umhvørvis- og Vinnumálaráðið á síni heimasíðu. Vísti verður á, at tørvur er tí á størri vitan um, hvussu best verður fingið burtur úr hesum tilfeinginum, sigur Magnus Rasmussen, landsstýrismaður. Tí gera vit nú eina nýggj stuðulsjáttan, sum kann veita stuðul til praktiskar royndir, og til at skjalfesta orkumøguleikar kring um í landinum. Ætlanin er at Jarðfeingi og Umhvørvisstovan skulu gera verkætlanir saman við m. ø. kommunum, felagsskapum og privatum feløgum. Í fyrstu atløgu verður tað Umhvørvis- og vinnumálaráðið sum situr fyri játtanini, og reglugerð verður gjørd fyri stuðulin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. oktober 2021 30 Leygardagur 09. oktober 2021–Stóran týdning at rottan ikki fær fótin fyri seg á hesum oyggjum 11 oyggjar eru rottufríar, og verður tað til óbótaligan skaða fyri fuglastovnarnar, um rotta kemur á hesar oyggjar, sigur Umhvørvisstovan (Savnsmynd) SkrivaÐ: Í Føroyum er 11 oyggjar, har eingin rotta er–Fugloy, Svínoy, Kalsoy, Nólsoy, Hestur, Koltur, Sandoy, Mykines, Skúvoy, Stóra Dímun og Lítla Dímun–og tað hevur sera stóran týdning at fyribyrgja, at rotta fær fótin fyri seg á hesum oyggjum. Tí kemur rotta til hesar oyggjar, verður tað til óbótaligan skaða fyri fuglastovnarnar, sigur Umhvørvisstovan. Fyri at fyribyrgja spjaðing av rottu til oyggjar, har eingin rotta er, skulu heilsølur og handlar tryggja sær, at vøra, sum skal sendast til hesar oyggjar, ikki er fongd við rottu. Mest týðandi liðurin í hesum er, at vøran verður pakkað soleiðis, at rotta ikki sleppur framat, sigur Umhvørvisstovan, sum hevur gjørt eina mannagongd fyri flutning av vøru til rottufríar oyggjar. Mannagongdin fevnir um øll lið, frá tí at vøran verður pakkað, til hon er hjá móttakaranum. –Tað er týdningarmikið, at handlar, heilsølur og onnur, sum senda vøru til rottufríar oyggjar, merkja vøruna við serligari etikett, har tað við áskrift verður váttað, at vøran varð kannað og pakkað forsvarliga, áðrenn hon varð send. Vøra við slíkari etikett og sum er heil og óskalað, kann metast sum rottutrygg, tá hon kemur fram til móttakaran. Umhvørvisstovan heitti í summar á handlar og heilsølur um at fylgja nýggju mannagongdini, og í farnu viku varð somuleiðis heitt á flutningsfyritøkur, harundir Atlantsflog og Strandfaraskip Landsins, um ikki at flyta vøru til rottufríar oyggjar, sum onga etikett hevur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. oktober 2021 31 Leygardagur 09. oktober 2021 Nýggj sethúsaútstykking á Velbastað Tórshavnar býráð samtykti einmælt at broyta byggisamtyktina fyri økið omanfyri Ervaveg, har til ber at byggja tætt við vegin SkrivaÐ: Tíðindaskriv Tórshavnar býráð samtykti í farnu viku einmælt at broyta byggisamtyktina fyri Velbastað, soleiðis at farast kann undir eina nýggja sethúsaútstykking omanfyri Ervaveg. Partur av byggiøkinum á Velbastað er óbygt, orsakað av avbjóðandi lendisviðurskiftum og byggilinjum fram við landsvegi, ið gera, at tað er trupult at byggja og gagnnýta lendið skynsamt. Ervavegur er kommunalur vegur. Tískil ber til at byggja tættari vegnum, lendið kann gagnnýtast betur og sloppið verður undan at gera stórar íløgur í veg. Mælt varð tí til at broyta byggisamtyktina fyri økið, sí kort og mynd. Staðbundna Kirkjubøar- og Velbastaðarnevndin tekur eisini undir við tilmælinum. Málið varð einmælt samtykt í býráðnum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. oktober 2021 Landsstýrismaðurin hevur tikið avgerð um, at kvotuparturin til hvørt fiskifar verður 3.160 tons av svartkjafti. Harumframt skal flutta nøgdin frá 2020 á tilsamans 1.178 tons leggjast afturat at kunna verða veidd í 2021. Av fluttu nøgdini fær hvørt av hesum somu fiskiførum sostatt 294,5 tons at fiska í 2021. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. oktober 2021 33 Leygardagur 09. oktober 2021 Næraberg til Pólands fyri 110 milliónir krónur Trolarin hjá P/f Næraberg var í føroyska flotanum í sjey ár SkrivaÐ: Agnar Prestá Í síðsta mánaði varð boðað frá at P/f Næraberg hevði gjørt avtalu við útlendskan keypara um at selja Næraberg av landinum. Nú er greitt, at tolarin er seldur til felag í Warszawa fyri 14,875 milliónir evrur, ið svarar til 110,7 milliónir krónur, skrivar Kringvarpið. Kvoturnar hjá Næraberg verða framyvir fiskaðar av Norðingi og Borgaranum, sum felagið eisini eigur. Trolarin Næraberg er nú strikaður í føroysku skipaskránni, og fer í næstum úr Niðurlondum til Pólands. Næraberg er bygdur í 1990. Hann kom til landið í 2014 og hevur verið mest nýttur til at fiska svarkjaft, sum skuldi virðisøkjast umborð og framleiðast til matna. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. oktober 2021 34 Leygardagur 09. oktober 2021 Fyrrverandi føroyskur trolari seldur til Russlands Fyrrverandi verksmiðjutrolarin er seldur frá Belize til Russlands SkrivaÐ: Kiran Jóanesarson Talan er um stóra verksmiðjutrolaran Atlantic Navigator, sum hevði heimstað í Klaksvík fyrst í hesi øldini. Skipið varð keypt til Føroyar, og skuldi skipið framleiða eitt nú surrimi umborð. Hetta var ein verkætlan, sum JFK hevði havt í nøkur ár frammanundan, og høvdu teir keypt Atlantic Navigator fyri ein eldri verksmiðjutrolara, sum hevði navnið Næraberg. Tað eydnaðist tó ikki at fáa lønandi rasktur í felagið við Atlantic Navigator, sum helst hevur havt eina tí størstu manningina eitt føroysk fiskiskip nakrantíð hevur havt. Talan var um bæði menn og kvinnur, sum sigldu við Atlantic Navigator meðan skipið hevði heimstað í Klaksvík. Atlantic Navigator hevði heimstað í Føroyum frá 2002 til 2009. Skipið bleiv selt av landinum, og lá leingi við eina skipasmiðju í Kroatia, har skipið bleiv forlongt og umbygt. Skipið fór seinni til fiskiskap við nýggjum eigarum, og nýggjum heimstaðið. Nú er skipið so selt úr Belize til Russlands, har skipið nú skal hava heimstað, og skal fiska undir russiskum flaggi. Soleiðis sá skipið út tái ð tað kallaðist Atlantic Navigator og hevði heimstað í Klaksvík Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. oktober 2021 35 Leygardagur 09. oktober 2021 Fara á pylsuveiðu Tað eru fleiri sløg av sjópylsu, men teir kønu siga, at tann reyða, sum til dømis fæst á Skeivabanka, er tann rætta, sigur skiparin á Dýrindal (Mynd: Føroyska Sjómansmissiónin) SkrivaÐ: Føroyska Sjómansmissiónin-Fiskiskapurin á landleiðini í summar var brúkiligur, tí prísurin var góður. Vit hava nærum ikki verið í vinnu síðani, men nú gera vit klárt at fara avstað aftur. Tað sigur Aksel Dahl Olsen, skipari, á trolbátinum Dýrindal. -Vit fara nú at gera royndir eftir trælsrassi/sjópylsu við hummaratroli. Trolið gongur tætt at botni og gapar stutt. Hetta er eitt royndarloyvi, og fiskiskapurin er í samstarvi við Havstovuna, sigur hann. -Vit vita sera lítið um sjópylsu, og nærum ongar royndir hava verið eftir henni. Trolbátarnir hava fingið nakrar, tá teir hava trolað eftir havatasku á Skeivabanka hesa tíðina á árinum og fram móti jólum. Tí fara vit á Skeivabanka at royna, sigur Aksel. -Tað eru fleiri sløg av sjópylsu, men teir kønu siga, at tann reyða, sum til dømis fæst á Skeivabanka, er tann rætta. Vit hava gjørt onkra smávegis roynd fyrr, men tíðin var alt ov stutt, og tí vita vit alt ov lítið um fiskileiðir, og nær tað er best at veiða sjópylsu, sigur hann. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. oktober 2021 36 Leygardagur 09. oktober 2021 Heimsins longsti undirsjóvar streymkaðal tikin í nýtslu Hann bindur orkunetini í Norregi og Bretlandi saman og er eitt týðandi stig á grønu leiðini SkrivaÐ: Leygardagin varð heimsins longsti sjóvegis streymkaðal tikin í nýtslu. Hann gongur úr Norra til Bretlands og er 720 kilometrar langur. Tað er norska Statnett, sum stendur fyri verkætlanini, ið verður mett at vera eitt týðandi stig á leiðini til grøna varandi orku. Við hesum nýggja kaðalinum ber til at flyta streym úr Norra til Bretlands og úr Bretlandi til Noregs. Í byrjanini fær marknaðurin atgongd til 700 megawatt, sum kortini bert er helvtin av tí, sum hann fer at rúma í framtíðini. Við hesum kaðali verða orkuskipaninar í hesum báðum londum hvør síni megin Norðsjógvin, knýttar saman, og tað gevur nógvar møguleikar. Kaðalin hevur fingið heitið North Sea Link. Nógv verður í løtuni tosað um, hvønn týdning kaðalin fer at hava fyri streymprísin í Norra og Bretlandi. Roknað verður við, at prísurin á streymi fer at verða hægri í byrjanini, men samtíðis verður hann eisini ein týðandi veitingartrygd eitt nú t. d. fyri Norra, sum kann fáa streym úr londum sum Týskalandi, Hálandi, Danmark, Russlandi, Finlandi og Svøríki, og nettupp hetta fer at vera ein veitingartrygd hjá Norra, ikki minst tá vatn- og vindgoymslurnar eru tómar. Tá kemur streymur frá meginøkinum væl við. Og øvugt, tá vatn- og vindgoymslurnar í Norra eru á tremur, tá kemur streymurin væl við í eitt nú Bretlandi. Norska Statnett, sum umsitur kaðalin, hevur í umbúnað at gera íløgur uppá umleið 100 mia. kr. í netið næstu árini. Hóast óvissa er um streymprísin í byrjanini so verður mett, at hann fer at verða bíligari uppá longri sikt og fer kaðalin at fáa stóran týdning fyri Evropa í framtíðini. Ikki minst nú vindorkan verður so nógv útbygd í fleiri londum. Kaðalin fer nevniliga at skapa grundarlag fyri menning av varandi orku í bæði Norra og Bretlandi eins og øðrum londum. Nýggi North Sea Link kaðalin er eitt stórt stig á grønu leiðini og er dømi um, hvat kann koma burtur úr, tá fleiri lond samstarva kring orkumál sigur stjórin í Statnett. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 37 Leygardagur 09. oktober 2021 Stórur áhugi fyri vindorku í Skotlandi Meira enn 70 umsóknir komu inn til loyvisøki at seta upp vindmyllur til havs kring Skotland SkrivaÐ: Um somu tíð sum føroyingar menna vindorkuna á landi, eru skotar av álvara farnir til verka á sjónum. Skotland ætlar sær at vera leiðandi landið í heiminum við vindorkuframleiðslu til havs. Og myndugleikarnir halda seg hava góðar møguleikar at gera hesa ætlann til veruleika, nú mett verður, at nettupp havøkini kring Skotland eru so framúr vælegnað til júst vindorku. Skotski fyrstiráðharrin fegnast um stóra áhugan fyri at byggja út vindorkuna til havs í Skotlandi. Fyrr í ár gjørdi Skotland tí álvara av ætlanum sínum at menna vindorkuna til havs. Bjóðað vórðu út 15 ymisk øki kring alt Skotland til framtíðar vindorkuútbyggingar. Hesi eru m. a. Norðsjógvurin eystan fyri Angus, Outer Moray Firth, øki vestan fyri Orknoyggjar, øki eystan fyri Hetland og norðan og vestan fyri Lewis and Islay. Og úrslitið av hesi umfevnandi útbjóðing, nevnd ScotWind, sum Crown Estate Scotland (CES) umsitur, var eisini sera gott. Inn komu meira enn 70 umsóknir frá oljufeløgum, íløgufeløgum og øðrum kring heimin, sum vilja vera við til at menna vindorkuna sum part av tí grøna skiftinum. Her síggja vit økini, sum eru boðin út til framtíðar vindorkuútbyggingar í Skotlandi. Umsitarin av allari verkætlanini CES sigur, at møguleiki er fyri at byggja út vindorku svarandi til 10GW næstu 10 árini, nóg mikið til at veita streym til øll húsarhald í Skotlandi. Eins og tá talan er um útbjóðingar av økjum til oljuleiting, fær skotska stjórnin eisini munandi inntøkur frá hesi útbjóðingini. Tøl sum 860 mió. pund verða nevnd. Ætlanin er at lata loyvini í januar næsta ár. (Lesið eini komandi grein um danska Ørsed, sum vil vera partur av skotsku vindorkumenningini) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. oktober 2021 38 Leygardagur 09. oktober 2021 Danska Ørsted 120 milliardir í skotska vindorku Skotland raðfestir vindorkuútbyggingar til havs høgt, og ætlar at vera leiðandi á hesum øki í øllum heiminum SkrivaÐ: Menningin av vindorkuni í okkara næsta grannalag, Skotlandi, gongur skjótt. Alsamt fleiri stórar fyritøkur vilja vera partur av útbyggingini av vindorkuni út fyri skotsku strendurnar eins og í Onglandi. Myndugleikarnir raðfesta vindorkuframleiðslu til havs høgt og skulu útbjóðingar av havøkjum til nýggjar vindmylnulundir verða við til at skunda undir grøna orkuskiftið. Millum mongu feløgini, sum bjóða seg fram at vera við til at menna vindorkuna í Skotlandi er eisini danska Ørsted, sum er ein av heimsins størstu framleiðarum av varandi orku, her serstakliga vindorku. Felagið hevur júst lagt inn boð uppá fimm nýggj loyvi til vindorku í ScotWind útbjóðingini, trý einsamalt og tvey saman við øðrum og sigur í einum úttalilsi, at um felagið fer at fáa fleiri av loyvunum, so fer tað at brúka einki minni enn 100-120 mia. kr. til flótandi havvindmyllur. Ørsted ætlar at seta upp bæði fastar og flótandi vindmyllur til havs, sum skulu kunna framleiða 8,8 gigawat. Hjá Ørsted eru tey sera spent, nú avgerð verður tikin, hvør fær loyvini í økinum. Loyvini verða latin í januar næsta ár. Ørsted og feløgini, sum tað arbeiðir saman við, hava við í sínum ætlanum at brúka og menna skotskar havnir til at byggja út infrastrukturin til havs eins og gera brúk av skotsku veitaravinnuni. Verða umrøddu útbyggingar veruleiki, verður Skotland tað landið í heiminum, sum fer at ganga á odda innan vindorku til havs. Duncan Clark, sum stendur á odda fyri Ørsted í Bretlandi, sigur, at Skotland uttan iva eigur best egnaðu økini til vindorkuframleiðslu í heiminum. ScotWind útbjóðingin hevur stóran týdning fyri at gera menningina av vindorkuframleiðslu til veruleika. Henda fer at varpa ljós á Skotland sum heimsins fremsta land innan vindorku til havs. Og tað fer at skapa nógv nýggj arbeiðspláss og vera við til at fremja tað grøna skiftið. Mr Clark leggur aftrat, at Ørsted er leiðandi felagið í heiminum innan menning og útbygging og rakstri av vindorku til havs. Skotska stjórnin hevur sett sær sum mál, at landið skal hava bygt út vindorkuna til 11GW í 2030. Ørsted, sum vit eisini kenna frá tí upprunaliga oljufelagnum DONG, hevur ment seg til at vera eitt av teimum størstu orkufeløgunum í heiminum innan varandi orku. Tað er fremst innan havvindorku við 27 ymsum framleiðslustøðum í Evropa, USA og í Asia. Umframt at vera mest virkið til havs hevur felagið eisini fingið fleiri vindorkuloyvi á landi í Skotlandi. Á sjónum eru longu Hornsea 2 út fyri strondini í Yorkshire, sum fer at vera heimsins størsta vindmylnulund til havs í heiminum, tá hon er liðug útbygd. Ørsted hevur annars sett sær fyri við sínum mongu útbyggingum og loyvum komandi 10 árini at gerast leiðandi í heiminum innan grøna orku. Við sínum stóru íløgum í vindorku í Skotlandi ætlar Ørsted at vera við til at fremja grøna orkuskiftið í Skotlandi og minka um CO2 útlátið so skjótt tilber. Ørsted hevur eisini ætlanir um at menna aðrar varandi orkukeldur í Skotlandi so sum vetni. Til tess skal felagið brúka nakað av streyminum frá komandi vindorkulundum út fyri Skotland. Felagið arbeiðir longu við vetnisverkætlanum í bæði Bretlandi og á evropeiska meginlandinum. Hesar skulu hjálpa til við at avloysa kol, olju og gass innan sjóvinnuna, flutning sum heild og innan stáløkið. Ørsted sigur í einum úttalilsi, at tað sær fram til at hjálpa Skotlandi at kunna fáa ágóðan av einum nýggjum ídnaði, sum í 2045 kann hava eitt virði uppá 250 mia. kr. um árið í landsins búskapi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. oktober 2021 39 Leygardagur 09. oktober 2021 Oljuprísurin tann hægsti í sjey ár Opec + londini hava avtalað at halda fram við verandi framleiðslupolitikki, og tað fær oljuprísin at hækka til tað hægsta síðani 2014 SkrivaÐ: Oljuprísurin hevur ikki verið so høgur í sjey ár. Eitt skifti mánadagin var prísurin fyri eina tunnu av olju umleið 82 dollarar. Hetta er hægsti prísur síðani 2014. Og orsøkin til príshækkingina er fundur í Opec + londunum í gjár. Har varð avgjørt halda fram við verandi oljuframleiðslupolitikki, skrivar Finansavisen í Noregi. Hetta merkir, at avtalan, sum varð gjørd í juli heldur fram óbroytt. Tvs. at londini halda fram at økja um framleiðsluna við 400.000 tunnum um dagin hvønn mánað fram til í minsta lagi apríl 2022. Tað hevur so við sær, at tær 5,8 milliónir tunnurnar og væl tað, sum avmarkingin í framleiðsluni hevði við sær, tá eru komnar inn aftur í framleiðsluna, og samlaða framleiðslan í heiminum aftur verður á omanfyri 100 mlliónir tunnur um dagin eins og undan korona. Henda gongdin merkir eisini, at Opec + londini megnaðu at standa ímóti ynskinum hjá USA og India um at økja framleiðsluna meira enn í juli avtaluni. Minkandi oljugoymslur saman við einum stórum eftirspurningi eru saman við Opec avgerðini um at eina varisliga øking í framleiðsluni við til at toga oljuprísin enn longur upp. Tó verður roknað við, at prísurin fer at koma í eina lægri legu um eina tíð. Tað kom ávart á greinarar, at Opec + londini ikki broyttu framleiðlupolitikkin og øktu munandi um framleiðsluna. Men við avgerðini at lata standa til, so eru eisini útlit til enn hægri oljuprís. Hann verður so eisini ávirkaður av gongdini á kol- og gassmarknaðinum, har prísirnir eru farnir upp í loft seinastu tíðina orsakað stóra eftirspurningin. Í Evropa er stórur mangul uppá gass, og greinarar bera ótta fyri hesi gongdini, nú veturin nærkast. Tá verður methøgur eftirspurningur eftir gassi í øllum Evropa og fyri tað í heiminum, og tað fer helst at hava við sær uppaftur hægri gassprísir. Ta gongdina koma m. a. Russland og Noreg at fáa ágóðan av. Funnist verður annars at Russlandi fyri ikki at vilja økja gassframleiðsluna, nú eftirspurningurin er vaksin so nógv og tað harvið skapar grundarlag fyri einum alt ov høgum gassprísi. Russar verja seg við, at teir hava ikki møguleika fyri at vaksa um útflutningin av gassi innan veturin. Russland ætlar at minka um gassútflutningin í oktober fyri at fylla egnar goymslur aftur. Lond eru desperat at tryggja sær orkuveitingar, áðrenn veturin kemur. Støðan í Asia er eisini hættislig. Kolaorkuverkini í India, sum standa fyri 2/3 av samlaðu orkunýtsluni, hava bert kol svarandi til nýtsluna í tríggjar dagar. Í august høvdu tey kol til nýtsluna í 13 dagar. Greinarar siga, at orsøkirnar til støðuna eru nógvar. Og vísa á, at vit eiga ikki heldur at gloyma, at stóra mótstøðan móti at gera íløgur í olju og gass eigur eisini sín avgerandi lut í ringu og versnadni støðuni- og mæla eitt nú bæði vinnulívsfólk og politikarar í fleiri londum til, at íløgur aftur verða gjørdar og loyvdar í nýggjar olju- og gassframleiðslur. Í løtuni er júst hesin ein av spurningunum, sum eru ovast á breddanum í kjakinum í Bretlandi. Víst verður m. a. á, at ein høgur oljuprísur er við til at geva oljufeløgunum møguleika at gera nýggjar íløgur. Verður tað ikki gjørt, so kunnu vit fara at uppliva stóran mangul av orku í framtíðini. Fyri londini í Opec + er ein oljuprísur uppá góðar 80 dollarar í lagi og vilja londini helst skipa sín framleiðslupolitikk til tess at varðveita hetta prísstøðið. Tíðin vil vísa, um tað ber til. Onkur greinari eitt nú hjá stórbankanum Goldman Sachs hevur gitt, at prísurin fer uppaftur longur upp møguliga til 90 dollarar við árslok. Hóast korona er í minking í fleiri londum, so verður tó eisini tosað um eina fjórðu bylgju, og hon kann so aftur fáa avleiðingar fyri oljumarknaðin og harvið oljuprísin. Óvissurnar eru nógvar og ringt er at spáa um framtíðina. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 40 Leygardagur 09. oktober 2021 Ein miseydnað roynd at stilla beinararnar Brekið hjá Facebook mánadagin rakti 3,5 milliardir brúkarar (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Mánakvøldikvøldið fóru Facebook og Instagram og boðtænasturnar Messenger og WhatsApp spakuliga at virka aftur eftir ikki at hava virkað í fleiri tímar. Ein miseydnað roynd at stilla beinararnar hjá Facebook var orsøk til at tænasturnar ikki virkaðu í yvir seks tímar. Tað upplýsir Facebook, sum eisini eigur Instagram og boðtænasturnar, frá í morgum. -Okkara tøkningar hava funnið fram til, at broytingarnar av beinarunum, sum samskipa ferðsluna á netinum, var orsøkin til trupulleikarnar, ið støðgaðu samskiftinum, skrivar Facebook í eini dagføring. Fyrr um dagin bar felagið viðskiftafólkum sínum eina umbering, og tað hendi hjá kappingarneytanum. -Til stóra felagsskapin av fólkum og feløgum kring heimin, ið eru bundin av okkum: Orsaka, skrivaði Facebook á Twitter. Stovnarin av Facebook, Mark Zuckerberg, kom eisini við eini umbering á Twitter. Tá tænastan um midnáttarleitið fór at virka aftur, boðaðu Facebook og Instagram frá, at tað fór at ganga nakrar tímar áðrenn alt virkaði sum vanligt aftur. Breki merktist eisini í amerikansku keypsskálunum, har partaprævið hjá Facebook fall við 4,9 prosentum. Teknikararnir hjá Facebook høvdu eisini stórar trupulleikar. Tey kundu ikki fáa samband við ambætararnar, og tí mátti eitt lið av teknikarum sendast til dátumiðstøðina í Santa Clara í Kalifornia fyri at fremja eina“ manuella nullstilling”, skrivar New York Times. Onnur starvsfólk í felagnum upplivdu eisini, at tey ikki kundu brúka ritbúnaðin, sum tey vanliga brúka í arbeiðinum. Enntá vóru eisini starvsfólk, sum ikki sluppu til arbeiðis, tá lyklakortini hjá Facebook eisini vóru rakt av brekinum, skrivar Ritzau. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 41 Leygardagur 09. oktober 2021‘ Captain Kirk’ verður elsti maður í rúmdini William Shatner fer á rúmdarferð við Blue Origin í næstu viku SkrivaÐ: 90 ára gamli amerikanski sjónleikarin, William Shatner, verður elsti persónur at ferðast í rúmdini. Hann verur ein av fýra, sum í næstu viku verður sendur út í rúmdarfarinum Blue Origin. Shatner spældi James T. Kirk kapteynur í uppruna útgávuni av sjónvarpsrøðini Star Trek, har hendingarnar fara fram í rúmdini í 2200-talinum. Røðin varð víst í USA í árunum 1966 til 1969, og hevur havt stóra ávirkan á nýggjari populerari mentan. Sjálvur kallar Shatner tað fyri eitt undur, at hann nú við egnum eygum sleppur at uppliva rúmdina. Hini trý fólkini á ferðini verða eitt fyrrverandi starvsfólk hjá Nasa, sum nú hevur egna fyritøku innan rúmdarídnaðin, stovnarin av einum kt-felagi og eitt starvsfólk hjá Blue Origin. Rúmdarfarið hjá Blue Origin tekur ferðafólk 106 kilometrar út frá jarðarskorpuni. Tey ferðandi koma harvið at uppliva nakrar minuttir í vektloysi. Hetta verður onnur rúmdarferðin hjá Blue Origin. Stovnarin av felagnum, Amazon-ríkmaðurin Jeff Bezos, var sjálvur við á fyrstu ferðini í juli í ár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 42 Leygardagur 09. oktober 2021 Jaligir og spentir føroyingar á Tórsvølli Ivamál tykist vera um Sølva Vatnhamar, men lagið er gott, og vónirnar tykjast at vera góðar undan dystinum móti Eysturríki í kvøld SkrivaÐ: Agnar Prestá Á stutta tíðindafundinum undan venjingini í gjár, tók Håkan Ericson, landsliðsvenjari, saman um teir tríggjar landsdystirnar í september. Hann var ikki nøgdur við tann fyrsta dystin-0-4 móti Ísrael-men hinar báðar-Danmark 0-1 og Moldova 2-1-og var sera væl nøgdur við, at Føroyar sambært tølunum vóru fysiskt omaná móti Moldova, og fingu lagt meira orku í tann dystin, ið var tann triðji uppá seks dagar, enn mótsstøðuliðið. Um mótstøðuliðið segði sviin, at Eysturríki er eitt tekniskt lið, ið dugir at trýsta spælið og roynir at vinna bóltin høgt á vøllinum. Fyri Føroyar verður tað serliga umráðandi at gera økini lítil. Håkan Ericson, ið nú skal standa á odda fyri sínum kappingardysti nummar 13 við Føroyum, kom eisini inn á, at tað er eitt sindur meira "avslappandi" nú tveir dystir eru ístaðin fyri tríggjar, og at tað sum venjari er gott, at hesaferð kunna arbeiða meira við smálutum. Eysturríki er eitt serstakt mótstøðulið fyri Føroyar, tí tað er tað liðið, ið okkara manslandslið spældi fyrsta undankappingardystin naktantíð ímóti. 1-0 sigurin í Landskrona sendi skjálvtar gjøgnum Evropa, og Håkan Ericson minnist væl úrsltiið í sínum heimlandið. Tó er hetta ikki nakað at dvølja við, sigur hann; tó at tað kann vera nakað positivt, at man hevur havt góð upplivisi móti einum landi fyrr. Richard Dahan, fysioterapeut og Sølvi Vatnhamar (Mynd: Sverri Egholm) Sølvi vandi ikki við Føroyar fingu aftur stig á heimavølli móti Eysturríki í 2008. Tá var tað á Tórsvølli, og tá var talan um 1-1 javnleik. Í mars legði Sonni Ragnar Nattestad Føroyar á odda í Wien, men tað rakk ikki til stig, eins og málini hjá Torkili Nielsen og Boga Løkin. Avrikið fyrsta hálva tíman í Eysturríki vísti, at Føroyar kunnu vera heilt væl við móti hesum liðnum, men mistøkini næsta korterið vóru ov stór og dýr og samanlgt manglaði nógv í ti lat fáa stig. Sølvi Vatnhamar byrjaði tá, eins og leivíkingurin vanliga ger, inni. Um hann er førur fyri tí í kvøld, var ivasamt í gjár. Elsti leikarin á landsliðnum vandi fyri seg sjálvan ta løtuna, miðlarinir høvdu atgongd, og var saman við fysioterapeutinum. Um hann ikki spælur, er tað mest sannlíkt, at René Shaki Joensen røkir plássið sum høgri kantur. Annars var lagið gott á monnum, og tað tykist sum um, at spælararnir gleða seg nógv til at spæla á Tórsvølli aftur, og at vónir eru um at aftur gera tað ógvuliga torført hjá eysturríkarum at spæla móti Føroyum. Myndir frá venjiingini (Sverri Egholm): Håkan Ericson Jóannes Bjartalíð, er boðsendur til landsliðið eftir at tað var staðfest, at Meinhard Egilsson Olsen hevur fingið ein skaða Jóannes Kalsø Danielsen Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. oktober 2021 43 Leygardagur 09. oktober 2021 Hannes á A-landsliðnum fyri fyrstu ferð 22-ára gamli B36-leikarin avloysir Daniel Johansen, ið hevur fingið ein skaða. -Fyri ein fótbóltsspælara er ikki nógv, ið verður størri enn hetta, sigur nýklakti landsliðsspælarin við heimasíðuna hjá FSF-Eg bleiv sera yvirraskaður av boðunum, tí eg var ikki ordiliga klárur yvir, at eg var so nær landsliðnum, sigur Hannes Agnarsson, ið fyrrapartin sunnudagin fekk boð um, at hann var úttikin til A-landsdystirnar hjá monnum móti Eysturríki og Skotlandi (Mynd: Bjarni Enghamar/portal. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá Upprunaliga varð Daniel Johansen úttikin sum 23. leikarin í føroyska landsliðshópinum til heimadystirnar móti Eysturríki og Skotland, ið verða leiktir 9. og 12. oktober. Men leygardagin fór vinstri bakkurin hjá HB út við skaða í grannauppgerðini móti B36, og hann er harvið ikki førur fyri at vera við landsliðnum. Í hansara stað kemur ein, ið spældi ímóti Daniel henda dagin:–Eg bleiv sera yvirraskaður av boðunum, tí eg var ikki ordiliga klárur yvir, at eg var so nær landsliðnum, sigur Hannes Agnarsson, ið fyrrapartin sunnudagin fekk boð um, at hann var úttikin til A-landsdystirnar hjá monnum móti Eysturríki og Skotlandi. Hannes Agnarsson hevur í ár spælt tjúgu dystir og skorað fýra mál fyri B36. Kviki kantspælarin hevur spælt fýra U21-landsdystir, umframt at hava spælt nógv á U19 og U17-landsliðnum og at hava gjørt vart við seg í nøkrum evropeiskum dystum fyri B36. –Eg eri ótrúliga spentur og glaður fyri møguleikan, og eg síggi fram til at verða partur av landsliðnum. Fyri ein fótbóltsspælara er ikki nógv, ið verður størri enn hetta, sigur nýklækti landsliðsspælarin við heimasíðuna hjá FSF. Jóanes Kalsø Danielsen, her í landsdysti móti Danmark (Mynd: Sverri Egholm) Jóannes fyri Hera Seinni sama dag kom so eisini avboð frá enn einum úttiknum HB-leikara, Hera Hjalt Mohr. Í hansara stað, er KÍarin Jóannes Kalsø Danielsen úttikin. Høgri bakkurin hjá KÍ var seinast á landsliðnum í mars, tá fyrsti dystirnir í undankappingini vórðu leiktir. Heri varð valdur frammum Jóannes til dystirnar í september og aftur hesaferð, men nú er havnarmaðurin darvaður av skaða. Mikudagin boðaði Andreas Lava Olsen úr Víkingi frá, at hann ikki var tøkur til komandi dystir. Í hansara stað úttók landsliðsvenjarin, Håkan Ericson, John Frederiksen, ið dagliga spælir fyri SKU Amstetten í Eysturríki. Landsliðið spælir móti Eysturríki í kvøld og móti Skottlandi týskvøldið. Báðar dagar er avspark klokkan 19: 45. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. oktober 2021 44 Leygardagur 09. oktober 2021 Fingu stig fyri triðju ferð í fýra dystum Andrass Johansen legði Føroyar á odda tíðliga í dystinum, og heimaliðið hevði gott tamarhald á, til Norðurmakedónia javnaði tíðliga í 2. hálvleiki Føroyska liðið kundi fegnast um eitt mál longu í 8. minutti (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Føroyar hava fingið stig í trimum útav teimum fyrstu dystunum í hesari undankappingini, og í seks út av teimum frystu tíggju dystunum undir Sámal Erik Hentze. Hetta er greitt eftir 1-1 javnleikin móti Norðurmakedónia í Klaksvík hósdagin. Føroyar byrjaðu greitt betri og fingu lagt eitt trýst á gestirnar við nøkrum deyðbóltum. Hetta gav úrslit eftir sjey minuttir eftir eitt hornaspark. Bólturin datt niður, skotið varð uppá mál, og bólturin endaði umvegis mjødnina á Andrassi Johansen, ið spældi ein sera góðan dyst á sentrala miðvøllinum, í málinum. Heimaliðið hevði gott tamarahald á støðuni gjøgnum hálvleikin, kom væl út til 2. hálveik, men so fekk stóri og sterki Gjorgjievski fekk pláss at venda, reka eitt sindur og skjóta. Bólturin fór umvegis eitt føroyskt bein í málið, og Bjarti Mørk hevði ongan møguleika. Restina av dystinum var útiliðið omaná, men har kom so at siga eingin málmøguleiki, og vælskipaða føroyska liðið fekk eitt stig. Føroyar spæla aftur týsdagin-á útivøll móti Ukraina. EM-undankappingarbólkur H 07. oktober við Djúpumýru Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. oktober 2021 45 Leygardagur 09. oktober 2021 Hópurin til dystirnar móti Ukraina og Ungarn úttikin Jacoba Langgaard, Kára Djurhuus og Sara Samson Lamhauge eru við aftur eftir skaða og eru millum tær tjúgu, ið verða við til dystirnar. Eyðvør Klakstein verður aftur at síggja í einum landsliðshópi til heimadystin móti Ungarn 26. oktober Maria Biskopstø skoraði fyri Føroyar í Skotlandi í síðsta mánaða. Hon er aftur ein av teimum úttiknu (Mynd: Bjarni Enghamar/FSF) SkrivaÐ: Agnar Prestá A-landsliðið við kvinnum hevur tríggjar dystir eftir at spæla áðrenn ársskiftið, og tveir av teimum eru á skránni seinni í hesum mánaðinum. Hóskvøldið 21. oktober spæla føroysku kvinnurnar í Kiev, og fimm dagar seinni–týskvøldið 26. oktober kl. 18–bresta Føroyar og Ungarn saman á Tórsvølli. Talan er um tveir dystir, har metast kann, at Føroyar hava betri møguleikar at spæla meira við enn móti Spania og Skotlandi. Lene B. Terp nú hevur úttikið hópin til dystirnar, og leikararnir, sum hesaferð eru úttiknir, hava allar verið við A-landsliðnum fyrr. Í fleiri førum er talan um spælarar, sum nú er tøkar aftur eftir skaðar. Umframt spælararnar á listanum omannfyri, leggjast miðvallarin Eyðvør Klakstein og málverjin Valborg Østerø afturat hópinum til heimadystin móti Ungarn, skrivar fsf. fo. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. oktober 2021 46 Leygardagur 09. oktober 2021 Víkingur spilti spælið hjá KÍ Hóast støðan eina løtu bendi á tað, bleiv tað heldur ikki í dag, at KÍ á pappírinum fór avstað við FM-heitinum. Fýra dystir vóru í bestu mansdeildini í fótbólti í dag Olaf Bárðarson skoraði til 2-1 ímóti EB/Streymi í Sarpugerði (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Fýra dystir vórðu leygardagin leiktir í fremstu mansdeildini í fótbólti. Talan var um eitt umfar, sum ikki bleiv spælt liðugt í mai mánaði eftir eitt koronaútbrot. Allir fýra dystirnir vóru avgreiddir í øllum góðum, og hóast tað eina løtu sá út til, at KÍ kundi gerast føroyameistari henda dagin, so hendi tað ikki. Tí sundalagsmenn løgdu seg á odda ímóti Víkingi seint í fyrra hálvleiki, og hóast Sølvi Vatnhamar javnaði í 49. minutti, vóru klaksvíkingar framvegis meistarar. Ikki fyrr enn Olaf Bárðarson legði Víking á odda 2-1 mátti KÍ ásanna, at meistaraheitið má bíða til aftaná landsliðssteðgin. Í Gundadali var sonn grannauppgerð. Ein grannauppgerð sum plagar at enda á jøvnum, men soleiðis var ikki í dag. HB legði seg á odda heili 4-0 áðrenn B36 síðst í dystinum svaraði aftur, og snøggaði um úrslitið 4-2. Tveir botndystir vóru eisini. TB og ÍF sum hittust í Trongisvági hava helst sæð veruleikan um niðurflyuting í eyguni. Eitt mál kom í dystinum, og tað var Steinbjørn Olsen sum tók sær av tí fyri ÍF, sum vann dystin 1-0. Trý stig til fuglfirðingar, men tað sær framvegis svart út at vera verandi í deildini. Á Svangaskarði var stórur spenningur har nummar seks og átta á stigatalvuni møttust. 07 Vesur vann dystin 2-1, og leggur sostatt sjógv millum seg og EB/Streym og B68 sum liggja á sjeynda og áttanda plássið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. oktober 2021 50 Leygardagur 09. oktober 2021 StÍF vann í Klaksvík Jóannes Prestá skoraði 15 mál í trý-máls sigrinum hjá StÍF, ið nú hevur fimm stig, eins og Team Klaksvík hevur. KÍF og Kyndil fingu eitt stig hvør á Hálsi Jóannes Prestá og StÍF vunnu í Klaksvík-í høllini á Hálsi endaði tað við javnleiki (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Tað er stórur spenningur í Burn-deildini hjá monnum: Eftir fýra umfør eru bert trý stig og 21 mál millum nummar eitt og nummar sjey. Tveir dystir vórðu leiktir sunnudagin. Í Klaksvík vitjaði StÍF, og teir í hvítum og reyðum gjørdist teir fyrstu í ár, sum vunnu á oddaliðnum. Við sigrinum kom StÍF, ið fyri tveimum vikum síðani vann í Vestmanna, ájavnt við Team Klaksvík í stigum. Nógv fólk var í Klaksvíkar Badmintonhøll. Liðið hjá Áka Mørk hevði í trimum teimum fyrstu dystunum vunnið í Hoyvík og á Hálsi og spælt javnt í Kollafirði. Fyrsti heimadysturin byrjaði tó ikki væl; StÍF hevði lætt við at skora-soleiðis var tað mesta av dystinum-meðan klaksvíkngar ikki fingið álopsspælið at koyra. Sámal á Tjaldrafløtti spældi samanlagt bara áleið tjúgu minuttir, og Vuk Stevanic var eisini avmarkaður. Samstundis hevði Valentino Valentakovic ikki sín besta dag, og Beinir Johannesen manglaði á strikuni. Heimaliðið fekk ferð á seinnu hálvu av seinna hálvleiki, og spakuliga hálaði Team Klaksvík inn og kom uppá javnt beint áðrenn stegðin. Í seinna hálvleiki var StÍF tó greitt omaná. Team Klaksvík gjørdi nógvar tekniskar villur og megnaði ikki at støgða StÍF. Serliga var Jóannes Prestá í hopla. Hann fekk nógv mál av høgra vongi og eisini úr sjey metrum, har hann var ísakaldur, hvørjaferð hann royndi seg. Team Klaksvík kom niður á tvey mál, men ikki nærri seinastu løtuna. Kristoffur Bjørgvin gjørdist toppskjútt fyri Kyndil og í dystinum (Savnsmynd: Sverri Egholm) Kyndil spældi fyri aðru ferð í ár javnleik, tá liðið á sjeynda plássið tók ímóti KÍF, ið nú eisini hevur spælt tveir javnleikir. Áður hevur tað verið móti ávíkavist StÍF og Team Klaksvík. Heimaliðið skoraði til 29-29 í síðsta minutti í tí, sum so at siga allan vegin var ein ógvuliga javnir dystir-tó vóru teir í grønum frammnfyri við trimum málum átta minuttir frammanundan. Tað var Anders Risdal, ið tryggjaði Kyndli sigurin, men tað var serliga ungir vongurin Kristoffur Bjørgvin, ið vísti seg fram við tólv málum. Leygardagin vunnu hoyvíkingar við seks málum á Neistanum í høllini á Hálsi og reistu seg harvið eftir tapið fyri Team Klaksvík síðsta vikuskifti. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. oktober 2021 51 Leygardagur 09. oktober 2021 Helgi og Maria vunnu FM í býarsúkkling Fríggjadagin var FM í býarsúkkling 2021 í Havn–hjá kvinnum vann Maria Svabo Hansen, og hjá monnum vann Helgi Winther Olsen (Mynd: SST) SkrivaÐ: Fríggjadagin var Havnin karmur um FM í Býarsúkkling 2021. Kappast var í hjartanum í Havnini, og súkklað var eftir Áarvegnum, niðan á Tinghúsvegin, oman eftir Sverrisgøtu, eftir Tórsgøtu, niðan eftir Mylnugøtu, eftir Húsabrúgv, og so oman eftir Bringsnagøtu, og aftur niðan Áaravegin. Málið var á Vaglinum, við Kioskina hjá Astu. Av tí at sólin nú fer niður klokkan 19, og kappingin byrjaði klokkan 19, so byrjaði at skýma stutt eftir at kappingin var byrjað. Sersambandið fyri Súkkling og Triathlon, SST og kappingartoymið avgjørdi tí, at súkklast skuldi í 30 minuttir, í staðin fyri í 45 minuttir, sum ætlanin var. Tá hálvur tími var farin ringdi ein klokka, og so var farið út á síðsta umfar. –Helgi Winther Olsen er okkara sterkasti súkklari, og fáur ivaðist tí í, at tað var hann, ið fór at standa ovast á sigurspallinum tá avtornaði. Soleiðis bleiv, og longu frá kappingarbyrjan legði Helgi seg á odda. Hann streyk avstað, beint sum kappingin var byrjað, skrivar SST. –Hann er væl fyri, og tekniskt er hann eisini góður á súkklu, og tí gekk væl og gott hjá honum at súkkla gjøgnum smølu gøturnar og um nógvu svingini á rutuni. –Jákup Petur Eliassen, Hilmar Hansen og Gunnar Dahl-Olsen súkklaðu tað teir vóru mentir og royndu at elta Helga. Hesir royndu saman at koyra Helga inn aftur, men Helgi setti ferðina upp, og so var tað bara Jákup Petur sum megnaði at halda Helga í skák. Hilmar og Gunnar mistu Jákup Petur, og løtu seinni misti Hilmar bakhjólið hjá Gunnar. –Klokkan ringdi og Helgi fór út á síðsta umfar. Tá Helgi er áraka Gamla Apotek, fer Jákup Petur niðan eftir Húsabrúgv. Í hølunum á honum liggur Gunnar, sum nú hevði fingið Jákup Petur aftur. Helgi koyrur ein tryggan sigur heim, men tað styttist millum Jákup Petur og Gunnar. Spenningurin økist, tá teir fara næstan lið um lið oman eftir Bringsnagøtu. Jákup Petur opnar spurtin fyrst, men beint áðrenn báðir fara um mállinjuna fær Gunnar forhjólið framum, og tryggjar sær harvið silvurið, skrivar SST. SST hevur í ár skipað fyri trimum FM kappingum á vegnum. Helgi vann ein spennandi Einkultstart, tá hann vann við bara fýra sekundum á Dáva Magnussen. Hvørki Dávur ella Jákup Petur Eliassen luttóku, tá FM í Vegasúkkling var á Sandoynni, og Helgi vann sítt næsta gullmerki. Fríggjadagin vann hann Býarsúkklingina, og harvið tríðja FM heitið í ár. Undirtøkan til kappingina var góð, og kappast varð um trý FM heiti. Opin bólkur, Kvinnur og U23. Maria S. Hansen er byrjað aftur at súkkla, eftir ein steðg eftir Oyggjaleikirnar á Gibraltar. Væl hevur gingist í ár, og tað er blivið til fleiri heiðursmerki hetta kappingarárið. Hon hevði onga kvinnu at kappast við, men hon stóð seg væl millum menninar, og gjørdist FM vinnari hjá kvinnum 2021, skrivar SST. Hjá U23 vóru tað tveir kallar, ið kappaðust um FM heitið. Niklas Hallgren Niclassen og Bjørn Sjúrður Patursson. Niklas er byrjaður at súkkla i ár, og luttók hann bæði í Føroyaleikum og í FM í vegasúkkling. Tað var fyrstu ferð Bjørn Sjúrður Patursson luttók í súkklukapping. Hesir báðir kappaðust og var tað Niklas, ið kom fyrstur á mál og tí gjørdist FM vinnari í U23 hjá monnum í 2021. –Hesin teinur er royndur áður, og hvørja ferð hevur kappingin verið líka intens og spennandi–Býarsúkklingin er allarhelst tann mest intensa av kappingargreinunum í vegasúkklingini. Kappingartíðin er stutt, ferðin høg og ofta eru teinarnir avbjóðandi við svingum og forðingum, segði Helgi W. Olsen, ið er mennari hjá SST. Helgi leggur aftrat, at SST hevur ætlanir um, at fleiri kappingar av hesum slag verða fyriskipaðar í framtíðini. Hetta mennir súkklaran tekniskt og sjálvandi fysiskt, og so er hetta altíð ein grein kappast verður um á Oyggjaleikum. Kappingarárið 2021/2022 í føroyskum borðtennis fór av bakkastokki sunnudagin 3. oktober, tá ið kappast varð í høllini í Trongisvági. Hetta var fyrsta Grand Prix-umfar út av tilsamans seks, sum verða spæld fram til í mars næsta ár. Í A-bólkinum endaði tað við einari bólkafinalu ímillum Fróða F. Jensen og Pætur Albinus úr Tór. Hetta var sostatt ein endurtøka av FM-finaluni í apríl, tá ið Fróði vann, men hesaferð fekk Pætur sína hevnd, og við 3-2-sigri á Fróða vann hann A-bólkin. Nummar trý í A-bólkinum bleiv 14 ára gamla Marin Elisabet Poulsen, sum er verandi føroyameistari hjá kvinnum. Hetta er besta úrslit hennara í Grand Prix-samanhangi higartil. Britt Michelsen úr TBF gjørdi bart í B-bólkinum og vann hann sannførandi við fýra sigrum út av fýra møguligum. Lív Øster, TBF, sum nýliga er byrjað at spæla aftur eftir fleiri ára steðg, gjørdist nummar tvey. Tær báðar flyta tískil upp í A-bólkin til næstu kapping. Britt Michelsen úr TBF vann B-bólkin Í C-bólkinum var tað ein nýggjur maður, sum vann–nevniliga Teitur Albinus. Hann vann eitt nú sínum egna soni, Rasmusi Teitssyni í Skorini. Rasmus bleiv nummar trý. Nummar tvey bleiv Hans Jacob Petersen úr TBF, og flytur hann tískil upp saman við Teiti. Í D-bólkinum vóru tað Símun Restorff og Hóri Birnason Hansen, báðir úr Tór, sum blivu nummar eitt og tvey, og í E-bólkinum vóru tað Rói Poulsen og Líggjas Rafael Reynstind, eisini teir báðir úr Tór, sum tryggjaðu sær tey bæði fremstu plássini. Næsta Grand Prix-kapping verður í Havn 13. november. Tá er eisini ætlanin at hava eina masters-kapping fyri fyrrverandi leikarum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. oktober 2021 53 Leygardagur 09. oktober 2021 Vágamenn góða byrjan Leygardagin var sjøtil settur á landskappingina í talvi fyri feløg FM-manningin hjá Sandavágs Talvfelag hevur longu lagt seg á odda í 1. deild. Her síggjast feðgarnir á oddaliðnum, f. v. Rógvi Egilstoft, Høgni Egilstoft Nielsen og Torkil Nielsen. Silas Eyðsteinsson sæst ikki á myndini SkrivaÐ: Tíðindaskriv Leygardagin var sjøtil settur á landskappingina í talvi fyri feløg. Tíggju umfør eru í alt. Fimm fyri jól, og hini fimm eftir nýggjár. Landskappingin endar síðst í mars, tá føroyameistarin 2022 verður kosin. Sandavágs Talvfelag, sum vann FM í ár, tók við, har ið slept var fyrr í ár. Uppflytaranir úr Vestmanna Talvfelag vóru máttleysir móti vágamonnum. Úrslitið var 3½-½. Brøðurnir Rógvi og Høgni Egilstoft Nielsen vunnu á fremstu borðunum, sama gjørdi Silas Eyðsteinsson á triðja borði, men á fjórða borði eydnaðist Hanusi Inga Hansen at fáa talvið móti Torkil Nielsen javnt. Hinir á vestmannaliðnum vóru Jákup á Rógvu Andreasen, Samson Højgaard og Alfred Olsen. Sandavágsmenn manna seg, eins og í fjør, við Rógva Egilstoft á 1. borði og Høgna Egilstoft Nielsen á 2. borði, tó at Høgni hevur hægri styrkital, og er føroyameistari fyri einstaklingar. Orsøkin man vera taktisk. Kappingarneytarnir Havnin og Klaksvík hava stórmeistara á 1. borði, og við Høgna á 2. borði, munnu sandavágsmenn halda, at liðið styrknar við hesari uppstilling. Men hjá Høgna sjálvum, ið jagstrar heitinum sum altjóða meistari, átti tað at verið størri og meira mennandi avbjóðing at roynt seg móti teimum allarstinnastu. Innanhýsis dystir Tað eru í løtuni einans níggju virkin talvfeløg í Føroyum. Vit hava longu nevnt tey trý sterkastu-ST, HT og KTF. Hini feløgini hava ikki sama úrval. Fyri at liðini í bestu deildini ikki skulu vera ov ójøvn, er reglan tann, at felag kann hava upp í tvey lið í deildini. Havnar Telvingarfelag og Klaksvíkar Talvfelag hava tí tvey lið hvør í 1. deild. Og í fyrsta umfari áttu hesi feløgini dystirnar sínamillum í gjár. A-liðið hjá havnarmonnum hevur vanliga sítt stríð at basa felagsins øðrum liði, og soleiðis var aftur í gjár. A-liðið vann við bit og slit 2½-1½. Havnarmenn høvdu allar sínar bestu tøkar á A-liðnum í gjár. Helgi Dam Ziska, Martin Poulsen, Olaf Berg og Carl Eli Samuelsen. Helgi vann á lærlinginum, Luitjen Akselsson Apol, Martin vann á Rógva Mortensen, men á triðja borði mátti Olaf dvína fyri Hjalta Toftum Jógvansson, sum eftir steðg í nøkur ár aftur sást á liði hjá Havnar Telvingarfelag. Hjalti var sum yngri telvari, ið gáað var eftir, men lestrarár í útlondum hava skuggað fyri telvingini, men heimfluttur hevur hann lagt til brots aftur á teimum 64 puntunum. Sigurin á Olafi var sannførandi. Og á fjórða borði skakaðist javnvágin ikki í talvinum millum Carl Eli og Herluf Hansen. Stórmeistarin Helgi Dam Ziska móti Luitjen Akselsson Apol á 1. borði í dystinum millum havnarliðini bæði í 1. deild. Í Klaksvík endaði dysturin millum A og B 3-1 til A-liðið. Stórmeistarin Vladimir Hamitevici, Ólavur Simonsen, Rani Nolsøe og Terji Petersen mannaðu A-liðið hjá klaksvíkingum. A-telvararnir vunnu á fremstu trimum borðunum, men á fjórða borði vann Janus Skaale á Terja Petersen. Hinir hjá Klaksvík B vóru Finnbjørn Vang, Steintór Rasmussen og Ingolf Gaard. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. oktober 2021 54 Leygardagur 09. oktober 2021 Jógvan Jørgensen vann Haldor Holm Cup Tað var ein havnarmaður, sum vann ársins fyrstu stóru billardkapping. Hetta hendi í sjálvum billardmekkaðinum Klaksvík leygardagin (Mynd: Jan Müller) SkrivaÐ: Vinnarin av ársins fyrstu billardkapping gjørdist Jógvan Jørgensen úr billardfelagnum HABI, Havnar Billardfelag. Hann vann í finaluni, sum varð spæld í Klaksvík, á felaganum Per Hansen í eini sera spennandi og javnari finalu. Jógvan Jørgensen og Per Hansen, sum komu í finaluna í Haldor Holm kappingini Úrslitið gjørdist, at Jógvan vann við 4-3. Annars legði Per út við at vinna 3-1, men so tók Jógvan dik á seg og vann tríggjar dystir á rað. Hann vísti framúr gott billardspæl við umførum uppá 100 í tveimum dystum. Hetta er fyrstu ferð, at Jógvan Jørgensen vinnur Haldor Holm Cup, ið hevur verið spælt í Klaksvík síðani 1989. Kappingin varð upprunaliga halgað Haldor Holm, sum var ein av stigtakarunum til billard í Klaksvík. Kappingin er løgd beint undan byrjanini til billardárið og er ætlað sum eitt slag av upphiting til billardárið. Eftir hesa kappingini verður farið undir FM fyri lið og seinni fyri einstaklingar. Hesaferð luttaka lið úr Havn, Klaksvík, Fuglafirði, Tvøroyri og av Skálafjørðinum í kappingini. Feløgini eru øll limir í Billardsambandi Føroyar, sum aftur er limur í ÍSF. Hóast klaksvíkingar ikki hesaferð kundu gleðast um at vinna Haldor Holm steypið, so kundu teir harafturímóti vísa billardheiminum bestu umstøðurnar til billard í Føroyum. Her snotuligu og hugnaligu billardhølini í Klaksvík. Semifinalan er í gongd við tveimum billardspælarum úr Havn, Jógvan Jørgensen og Per Hansen, sum báðir komu í finaluna. Dómarar eru tveir billardveteranar úr Klaksvík (Mynd: Jan Müller () Jógvan Jørgensen, vinnari av Haldor Holm Cup fyri fyrstu ferð. Spennandi verður at fylgja við, um hann eisini fer avstað við FM heitinum fyri einstaklingar í ár (Mynd Jan Müller) Per Hansen, sum gjørdist nr. 2 í kappingini, hevur eisini tikið seg nógv fram sum billardspælari seinastu árini. Fyri felagið HABI er hetta úrslitið sjálvandi ein stór viðurkenning. Per Hansen hevur tikið seg nógv fram í billard og eydnaðist honum at vinna silvur í gullrandaðu Haldor Holm kappingini (Mynd Jan Müller) Ólavur Kjølbro er aftur partur av billardumhvørvinum í Føroyum. Eftir mong ár í útlandinum er hann aftur at síggja við borðið sum limur í HABI í Havn. Hóast framúr gott spæl gjørdist hann ov stuttur til at koma í finaluna í Haldor Holm Cup, sum hann kortini hevur vunnið fyrr. Ólavur er so væl spælandi í løtuni, at hann avgjørt er eitt boð uppá ein komandi FM meistara (Mynd Jan Müller) Høgt metta billardkappingin Haldor Holm Cup, sum hevur verið hildin í Klaksvík síðani 1989, savnar eisini fleiri veteranar í føroyskum billardspæli, bæði sum luttakarar og áskoðarar. Fv. Sofus Baldvinsson, sum hesaferð var áskoðari, Gothard Olsen, sum var ein av frægu spælarunum í 70-og 80-unum legði leiðina inn í gamla Klaksvíkar Klubba at síggja sínar býfelagar spæla, Jan Müller, sum á sinni tók stig til Haldor Holm Cup er framvegis virkin og Sonard Johannessen, sum hevur vunnið Klaksvíkini mangar sigrar og steyp varð eins og Jan við hesaferð eisini. Teir vóru tó ov stuttir Ein av gomlu veteranunum í føroyskum billardspæli, Gothard Olsen úr Klaksvík, nýtti høvi undir Haldor Holm Cup í ár at snodda til risastóra steypið, sum spælt hevur verið um í meira enn 30 ár (Mynd Jan Müller) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. oktober 2021 55 Leygardagur 09. oktober 2021 Konfirmantar í Vesturkirkjuni sunnudagin--SkrivaÐ: Konfirmatión verður í Vesturkirkjuni 10. oktober kl. 11 við Derhard Jógvanssyni. Konfirmantar eru: Bjarta Káradóttir, Argjavegur 51 b, Argir. Dagurin verður hildin: Posthúskjallarin, Tórsgøta 8, frá klokkan 15. Bjørt Jógvansdóttir Clementsen, Perskonugøta 20. Dagurin verður hildin frá klokkan 17. Dánial Helgi Davidsen, Dungagøta 19. Dagurin verður hildin frá klokkan 17. Edit Sofía Hansen, Álvastígur 9. Dagurin verður hildin: Hotel Hafnia, Pernassið, frá klokkan 15. Frida Højgaard, Perskonugøta 26. Dagurin verður hildin: Hotel Brandan frá klokkan 17.

Jenis: Talan er um persónlig viðurskifti SíÐa 6 H71 smurdi kollfirðingar av SíÐa 42 Avlýstu dyst í bestu mansdeildini orsakað av koronu SíÐa 43 1 Leygardagur 27. november 2021 Góðan lesihug og gott Vikuskifti Nýggj útgáva hvønn leygarmorgun kl. 7 Oddagrein Smittan ov høg–kanningarmegin má uppraðfestast Tað er ørkymlandi, at tað eftir tvær vikur í gulari vandastøðu, sambært koronuferðsluljósunum, ikki er eydnast okkum at basa smittuni so mikið, sum vit høvdu væntað og vónað. Smittutølini hesa seinastu vikuna hava verið greið: (alt) ov høg. Eftir at smittan brendi á aftur hesaferð, eydnaðist tað okkum tíbetur rættiliga skjótt at støðga vøkstrinum, sum var blivin ógvusligur, við upp í yvir hundrað smittað um samdøgrið. Við átøkunum, boðunum og áheitanunum, sum landsstýrið setti í verk í undanfarnu viku, eydnaðist tað at fáa talið niður aftur–men ikki nóg langt niður. Nú í meira enn tíggju dagar hevur 7-daga miðalsmittutalið ligið nærmast í stað millum 38 og 42. Tað er hetta talið, ið skal niður á 15 áðrenn ferðsluljósið lýsir grønt, og samfelagið verður latið upp aftur. Tað vil siga, at tað er ikki eydnast at basa smittuni–als ikki. Vit hava bara fingið hana so mikið langt niður, at hon ikki sær út til at vaksa. Men sambært serfrøðingum skal ikki nógv til fyrr enn positivprosentið kemur upp aftur á markið, har tamarhaldið á smittuni verður mist. Vónandi klára vit–um ikki annað–at halda smittuna á verandi støði. Tí veruleikin er tann, at okkara smittutøl–eksponentielt–liggja nærmari tí reyða ferðsluljósinum enn tí grøna. Tað er ein sannroynd. Spurningurin er so, hvat gerast kann við tað. Tann parturin av herferðini hjá tí almenna, sum gongur út upp á at fáa fólk at koppseta seg, er ikki longur nøkur gongd leið. Talið á koppsettum er komið so langt sum tað kann–nógv hægri enn tað upprunaliga málið fyri hópórin. Vit skulu eisini venja okkum við–og helst eisini góðtaka–at tað er ein lutfalsliga stórur partur av fólkinum, sum ikki vil koppsetast, og friður verið við tí. Og tá tann eini landsstýrismaðurin eisini heldur fast upp á sítt, so er ongin meining hjá landsins stjórn at halda áfram við teirri herferðini. At viðkomandi landsstýrismaður arrogant ikki hirðir løgtingslimi, og harvið Føroya fólki, svar upp á hvussu hann hevur kunnað bæði vera til smitturakt brúdleyp og á uttanlandsferð sama vikuskifti, og hvussu hann kann røkja sínar almennu uppgávur í farsóttarmeldrinum, er ódámligt og nakað, ið løgmaður átti at givið honum eitt nevs afturfyri. Koppsetingin móti koronu er ikki longur eitt amboð til tess at basa smittuni. Tað hava seinastu vikurnar víst. Koppsetingin minkar bara eitt sindur um vandan, og er annars bara ein trygd fyri at sjúkan, tá ella um hon rakar, ikki rakar so hart. Akkurát sum við vanligum beinkrími. Tí má tað virðast í størri mun, at tað er upp til hin einstaka at verða koppsettur ella ikki. Hvat er so til at taka? Kanningarmegin má uppraðfestast. Basa vit ikki smittuni her og nú, so verður innan leingi ikki longur nógmikið at hava koppsetingarváttan–helst verður krav um negativa kanning, eisini hjá teimum, ið eru koppsett. Og tá er ongin loysn at flyta kanningarstaðið í høvuðsstaðnum av havnarlagnum og niðan í Hoydalar. Til eitt øki, sum av náttúruávum er so friðað, at tað ikki eydnaðist brandmyndugleikunum at etablera ein rýmingarveg meðan skúli húsaðist har. Hoydalar eru ikki egnaðar til koppseting, tí komast skal framat við bili, og tað eru tað ikki umstøður til í Hoydølum í núverandi líki. Her skal ein onnur og meira hóskandi loysn finnast–sum skjótast! SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 4189 Lisnar síður: 17187 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 2 Leygardagur 27. november 2021 Doris Hansen fekk kærleikskúluna Hon hevur gjøgnum árini arbeitt íðin fyri tey, sum hava ávísar avbjóðingar at dragast við í samfelagnum, segði dómsnevndin millum annað. Fyrsta kærleikskúlan í ár varð handað á samkomu í Norðurlandahúsinum fyrrapartin SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað var Doris Hansen, sum fekk handað fyrstu kærleikskúluna í ár. Hetta var á samkomu hjá Dugna í Norðurlandahúsinum fríggjadagin. Dómsnevndin lýsti arbeiðið hjá Doris millum annað soleiðis: Hon hevur skarað framúr og víst serligt árræði og framsfýsni gjøgnum nógv ár. Í virki sínum hevur fyrimyndin møtt nógvum menniskjum við ymsum sinnisligum ella likamligum brekum. Í hesum sambandi hevur hon hoyrt nógvar lagnusøgur sum fyri familjur í Føroyum eru partur av. Fyrimyndin kendi á sær, at hesar søgurnar og hesin parturin av Føroya søgu skjótt kundi fara í gloymskurnar hav, og tí mátti okkurt gerast áðrenn ov seint var. Efitr eitt langt kanningararbeiði skrivaði hon bókina“ Søgan um hini”, sum í dag er samfelagsligur dýrgripur. Somuleiðis hevur hon gjøgnum árini arbeitt íðin fyri tey, sum hava ávísar avbjóðingar at dragast við í gerandisdegnum. Fyrimyndin hevur eisini stríðst fyri at beetra um umstøður og livikor hjá málbólkinum hjá Dugna. Hon hevur slóðað fyri einum nútímans hugsunarhátti og breiðari fatan av fólki við skerdum førleikum og teirra luti í samfelagnum. (Mynd: Sverri Egholm) Tað var ein tokksom Doris Hansen sum tók ímóti. -Hvat skal man nú siga. Eg haldi eg fari at byrja við at siga takk til Dugna og nevndina fyri at hava valt meg. Tað kundu verið so øgiliga nógv onnur sum kundu fingið hana, segði 78 ára gamla Doris Hansen. -Nú hevur man so nógvar diagnosur, sum man kann seta á fólk, at tað er næstan ein diagnosa upp á fólki. Eg haldi at vit skulu venda tí við og siga, at vit eru øll menniskju, og vit skulu øll møta hvørjum øðrum har sum vit eru. Uttan mun til hvørjar avbjóðingar vit hava, segði hon. Løgtingið samtykti hósdagin at játta 12 milliónir krónur afturat til koronukanningar. Sostatt kemur verða tað fyri fíggjarárið 2021 tilsamans játtaðar næstan 45 milliónir krónur til koronukanningar hjá Landssjúkrahúsinum at standa fyri. Umframt tað, er peningur játtaður til Klaksvíkar sjúkrahús og Suðuroyar sjúkrahús til koronukanningar. Teir fýra samgongulimirnir í Fíggjarnevndini gera í álitinum vart við, at tað er av stórum týdningi at kanningarvirksemið verður avmarkað til til einans neyðugar kanningar. Teir vilja hava Kaj leo Holm Johannesen, landsstýrismann í heilsumálum, at gera vegleiðing um kanningarnar. -Til tess at forða fyri, at óneyðugar kanningar verða gjørdar í sjúkrahúsverkinum og fyri at avmarka útreiðslur landskassans í hesum sambandi, verður heitt á landsstýrismannin í heilsumálum at skipa soleiðis fyri, at ein greið vegleiðing verður gjørt um, nær tað er neyðugt at lata seg kanna, gera teir fýra vart við í broytingaruppskotinum til triðju viðgerð. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. november 2021 5 Størv Kommunala Arbeiðsgevarafelagið søkir eftir fulltrúa Størvini omanfyri eru frá Portalinum, sum er størsta savning í Føroyum. 6 Leygardagur 27. november 2021 Jenis: Talan er um persónlig viðurskifti Landsstýrismaðurin við uttanríkis- og mentamálum vil ikki svara fyrispurninginum hjá Ingilín Didriksen Strøm um, hvørt hann er koppsettur ella hevur verið í sóttarhaldi eftir eitt brúdleyp í oktober mánað (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Fyrst í hesum mánaðinum bar Dimmalætting tíðindini um, at Jenis av Rana, landsstýrismaður við uttanríkis- og mentamálum hevði verið í brúdleypi hjá miðflokkatingmanninum Steffan Klein Poulsen síðst í oktober, har fleiri vórðu smittað við koronu. Síðani fór landsstýrismaðurin til Danmarkar, har hann luttók í fleiri tiltøkum. Ingilín Didriksen Strøm, tingkvinna fyri Javnaðarflokkin, setti tí landsstýrismanninum fyrispurning um, um hann hevði latið seg koppseta fyri koronu fyri at kunna røkja sítt starv. Eisini spurdi hon, um hann hevði verið í brúdleypinum, har fleiri gestir seinni hava fingið staðfest koronu, og, um hann hevði verið í sóttarhaldi eftir hetta. Tá málið varð tikið upp í Breddanum í farnu viku, segði landsstýrismaðurin, at hann ikki ynskti at avdúka, um hann var koppsettur, ella um hann hevði verið smittaður við koronu. Og í svarinum til fyrispurningin hjá Ingilín Didriksen Strøm, vil hann heldur ikki siga, um hann er koppsettur, hevur verið í sóttarhaldi, ella um hann hevur verið í einum ávísum brúdleypi. Tað eru persónlig viðurskifti, sigur hann. –Ásett er í § 52 a, stykki 1 í tingskipanini, at tingmenn kunnu seta løgmanni og landsstýrismonnum skrivligar spurningar um almenn viðurskifti. Hvørvítt persónur, sum til eina og hvørja tíð røkir landsstýrissess, er koppsettur ella tekur ávísan heiligvág e. l., hoyrir ikki undir almenn viðurskifti. Her er talan um persónlig (heilsu) viðurskifti hjá landsstýrismanninum. –Leggjast kann afturat svarinum, at aftanfyri spurningar spyrjarans, í besta føri, eisini goymir seg tann misskiljing, at koppseting er ein fyritreyt fyri at røkja týdningarmiklu embætini sum landsstýrisfólk. So er ikki–hvørki sambært stýrisskipanarlóg ella aðrari yvirskipaðari lóg. Alt svarið hjá landsstýrismanninum kann lesast her. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. november 2021 7 Leygardagur 27. november 2021 Koronukanningar í Hoydølum allan veturin Nú fer ikki longur at bera til at vera kannaður í bili-Við hesum úrsliti fær Reyði Krossur Føroya eitt munandi betri grundarlag at skipa hjálpararbeiði, har tørvur er á tí, bæði í Føroyum og kring heimin, sigur felagsskapurin. -Longu nú hevur Reyði Krossur Føroya sent hálvaaðru millión krónur til hjálparátøk úti í heimi. Ein millión er send til hjálparátøk í Afghanistan, har neyðin er ovurstór, og hálv millión er send til hjálparverkætlanir í Bangladesh, eitt nú til frama fyri neyðstæddar ungar kvinnur og at stuðla tilgongdini við koppsetingum. Restina av mánaðinum ber til at lata pening til landsinnsavningina. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 9 Leygardagur 27. november 2021 Birita aftur av fyrsta túri Skal landa 955 tons av sild til Pelagos seint í kvøld Birita á Molanum fríggjadagin (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Kiran Jóanesarson Nýggjasta uppsjóvarskipið í føroyska flotanum, hevur seinastu dagarnar ligið á Havnini og bíðað eftir landingartørni. Birita, sum skipið kallast, er skrásett í Havn, og hevur verið á sildaveiðu í íslendskum sjógvi. Hettta er fyrsti túrurin hjá skipinum undir føroyskum flaggi. Birita fer helst aftur á sildaveiðu tá ið liðugt er at landa. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. november 2021 10 Leygardagur 27. november 2021 Vestmanna skúli stongdur til 6. desember Hetta verður gjørt fyri at basa koronasmittuni á skúlanum SkrivaÐ: Ongin skúlagongd var á Vestmanna skúla hósdagin og fríggjadagin. Skúlaleiðslan í Vestmanna tók mikudagin avgerð um at steingja skúlan aftur í hálvaaðru viku fyri at koma koronasmittuni til lívs. Í fráboðan til foreldrini skrivar skúlaleiðslan, at hetta verður gjørt fyri at basa koronasmittuni, sum hevur gjørt um set á skúlanum í eina tíð. -Nú eru rættiliga nógv smittað, og Lars Fodgaard Møller, landslækni, hevur verið í samband við skúlan í dag (mikudagin, red.) , og er komin við hesum boðum: Vestmanna skúli steingir vegna koronu frá hósdegnum 25.11. 2021 til og við 5. 12.2021. Landslæknin heitir staðiliga á foreldur um at hava børnini heima hetta tíðarskeiðið, fyri at vit kunnu basa smittuni. -Mint verður eisini á um at lata tykkum pota fyri koronu. Tá skúlanæmingarnir møta aftur til vanliga skúlagongd 6. desember er umráðandi, at øll, sum møta í skúlanum hava negativa koronutest, ella eru vorðin frísk aftur av koronu, stendur í fráboðanini. Hetta tíðarskeiðið meðan skúlin er stongdur fylgja 1. til 4. flokkur vikuætlanini, og gera tey skúlatingini heima, sum har standa. 5. til 10. flokkur fáa undirvísing umvegis Meet. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 11 Leygardagur 27. november 2021 Munnbind í bussinum er krav og ikki tilmæli Seinastu dagarnar hava borgarar í Havn gjørt vart við, at teir kenna seg ótrýggar, tí tað eru ikki øll ferðandi við Bussleiðini, sum minnast til at nýta munnbind. Tí minnir Tórshavnar kommuna á, at talan er um eitt krav SkrivaÐ: Sverri Egholm Fyrr í mánaðinum kunngjørdi Tórshavnar kommuna, at øll ferðandi við Bussleiðini skulu brúka munnbind. Talan er ikki bara um eitt tilmæli, men um eitt krav, sum er galdandi, til nærri boð verða givin. Hetta minnir kommunan á, á heimasíðuni. -Seinastu dagarnar hava borgarar gjørt vart við, at teir kenna seg ótrýggar, tí tað eru ikki øll ferðandi við Bussleiðini, sum minnast til at nýta munnbind. Samstundis er vorðið greitt, at summir borgarar ivast í, um áheitanin hjá kommununi skal skiljast sum eitt tilmæli ella eitt krav, skrivar Tórshavnar kommuna. -Tí gera vit enn einaferð vart við, at øll ferðandi við bussleiðunum hjá Tórshavnar kommunu skulu brúka munnbind fyri at brúka bussin, og at talan er um eitt krav, heldur enn eitt tilmæli. Kommunan sigur, at kravið um munnbind er sett fyri byrgja fyri størri smittubreiðslu og fyri at taka atlit til tey í okkara samfelag, sum av einhvørjari orsøk mugu ansa serliga væl eftir. Til dømis tey, sum sjálvi eru í vandabólki ella sum hava familjulimir ella onnur, sum av serligum orsøkum ikki kunnu koppsetast ella eru í vanda, um tey verða rakt av smittuni. Bussførararnir hava ikki møguleika fyri at kanna koronupass og hava avmarkaðar møguleikar fyri at handhevja kravið. Hetta er sostatt eisini ein innilig áheitan á øll um at halda reglurnar og taka atlit, soleiðis at bussførararnir kunnu hugsavna seg um ferðsluna. Førararnir hava tó heimild at seta krav um munnbind og at nokta ferðandi uttan munnbind at ferðast við bussinum. Fólk, sum av heilsuligum ávum ikki kunnu brúka munnbind, kunnu tó sleppa undan kravinum við at vísa fram eina læknaváttan, har tað stendur, at viðkomandi ikki tolir at brúka munnbind. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 12 Leygardagur 27. november 2021 Skal ikki vera ókeypis at taka pening út Tað heldur meirilutin í vinnunevndini sum telur Sambandsflokkin, Fólkaflokkin og Framsókn (Savnsmynd: BankNordik) SkrivaÐ: Sverri Egholm Sambandsflokkurin, Fólkaflokkurin og Framsókn taka ikki undir við uppskotinum um samtyktar frá Tjóðveldi um at geva ókeypis atgongd hjá borgarum at taka pening úr peningastovni. Tað kemur fram í álitinum, sum er skrivað í vinnunevndini. Meirilutin, sum er Johan Dahl, Beinir Johannesen, Jákup Mikkelsen og Bjarni K. Petersen, metir ikki, at tað er rætt, at vit skulu lóggeva, hvørjar tænastur ein privat vinna skal veitasínum viðskiftafólkum og ikki. Peningastovnarnir eru longu í dag undir sera strangari lóggávu, sum setur sera strong krøv til teirra virksemi, verður sagt. Teir halda kortini, at peningastovnar áttu at hugt at, hvussu vit kunnu tryggja fólki, eisinifyritíðarpensjónistum og pensjónistum nakrar ókeypis tænastur, so sum atgongd til reiðan pening o. a. Minnilutin við Bjarna Hammer, Bjørt Samuelsen og Henrik Old mæla løgtinginum at taka undir við uppskotinum. -Peningastovnarnir í Føroyum hava seinastu árini latið fleiri deildir aftur og tikið fleiri sjálvtøkur niður. Tað er blivið nærum ógjørligt at fáa hendur á sínum egna peningi í nærumhvørvinum; ofta noyðist kundin at flyta seg langa leið, og tá skal hann gjalda fyri at fáa egnan pening útgoldnan, skrivar minnilutin. -Tað er serliga eldra ættarliðið, sum merkir sviðan av hesum neiligu broytingunum. Tey eldru, sum gjøgnum eitt langt lív hava goldið í ólukkumát og borið tær tyngstu byrðurnar, skrivar minnilutin millum annað í álitinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. november 2021 28 ára gamla Nordtank vindmyllan hjá SEV, sum fórst 9. november, tá snarljósið sló niður í mylluna, var fyrsta væl eydnaða langtíðarverkætlan við vindorku í Føroyum. Royndir við at framleiða vindorku inn á netið hjá SEV hava verið gjørdar síðani seinast í sjeytiárunum. Fyrst í Suðuroy og Vágum, og seinni á Hellunum. Eingin av hesum verkætlanunum hepnaðist tó til fulnar. Tað vísti seg at vera sera trupult at fáa myllur, sum hildu til føroyska veðurlagið í longri tíð. SEV avgjørdi tó at gera eina roynd við Nordtank mylluni, sum bleiv sett til netið í 1993, og sigast má, at hon hevur tænt fyri seg. Myllan hevur øll árini riggað væl, framleiddi mest fram til 2006, t. e. 550.000 kWt um árið. Framleiðslan var meira enn væntað, og generatorurin, sum var á 150 kW, var stundum uppi á 180 kW. Hesin generatorurin helt til 2007, tá hann bleiv skiftur út. Eftir hetta bleiv myllan lastað nakað minni, og í tíðarskeiðnum 2007 til 2021 framleiddi hon uml. 350.000 kWt um árið. Tað svarar til árligu nýtsluna hjá ávikavist 140 og 90 húskjum. Í síni livitíð hevur myllan framleitt tilsamans 12,8 GWt inn á elnetið, og harvið spart føroyska samfelagnum 2.696 tons av olju. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. november 2021 14 Leygardagur 27. november 2021 Føroyar og Evrasiatiska Búskaparsamgongan havt fund í Moskva Jenis av Rana, landsstýrismaður, stóð á odda fyri føroysku sendinevndini Jenis av Rana og Sergey Glazyev (Mynd: Uttanríkis og mentamálaráðið) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Mikudagin var fundur í Moskva í felagsnevndini millum Føroyar og Evrasiatisku Búskaparsamgonguna, EABS. Hetta er annar fundurin, síðani nevndin varð skipað sambært semjuskjalinum millum partarnar, sum var undirskrivað í Føroyum í 2018. Jenis av Rana, landsstýrismaður, stóð á odda fyri føroysku sendinevndini, og Sergey Glazyev, EABS ráðharri við búskaparmálum, leiddi fundin fyri EABS. Felagsnevndin hevur til endamáls at virka fyri at styrkja samstarvið millum Føroyar og limalondini í EABS. Partarnir løgdu fram síni politisku sjónarmið og ætlanir við samstarvinum. Landsstýrismaðurin nýtti høvið at kunnað um tiltakið fyri vinnuumboð úr EABS-londunum, sum eftir ætlan verður í Føroyum í vár. Landsstýrið, EABS og Vinnuhúsið skipa fyri vinnuferðini í felag. Avrátt varð, at næsti felagsnevndarfundur verður í Føroyum næsta ár. -Russland er millum størstu marknaðirnar hjá Føroyum fyri útflutningsvørur. Arbeiðið í felagsnevndini hevur tí stóran týdning fyri at tryggja føroysk áhugamál mótvegis EABS, sigur Jenis av Rana, landsstýrismaður. Á ferðini í Russlandi hevur landsstýrismaðurin eisini verið á fundi við Vladimir Titov, varauttanríkisráðharra hjá Russlandi, sendiharran hjá Armenia, Russian International Affairs Council, russiska handilskamarið og sendiharran hjá Kasakstan. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 15 Leygardagur 27. november 2021 Eg koyri teg, tú koyrir meg Ráðið fyri Ferðslutrygd ger átak móti rúskoyring. Brynhild Nolsøe í Lágabø úr Vági eigur hugskotið til "Eg koyri teg, tú koyrir meg" SkrivaÐ: Hetta er árstíðin, har vit vanliga fara í jólaborðhald at hugna okkum saman við vinum og starvsfeløgum. Og hóast vit kanska ikki hittast og koma saman á júst sama hátt, sum áðrenn korona rakti samfelagið, so eru óivað nógv sum kortini gleða seg til hesa tíðina við hugna og veitslulag. Eins og undanfarin ár, fer Ráðið fyri Ferðslutrygd (í samstarvi við Betri Trygging og Trygd) at fremja átak fyri at steðga rúskoyring. Hetta verður gjørt við filminum” Eg koyri teg, tú koyrir meg”, ið er úrslitið av stóru hugskotskappingini hjá Ráðnum fyri Ferðslutrygd síðsta vetur. Filmslýsingin verður í hesum døgum víst í sjónvarpi, biografi og á sosialum miðlum. Brynhild Nolsøe í Lágabø úr Vági vann kappingina, og luttekur saman við vinfólki í lýsingini. Brynhild kennir sjálv til avbjóðingarnar av at vera partur av náttarlívinum í aðrari bygd, enn teirri tú býrt í. Tí bygdi hennara hugskot á egnar royndir. Í vinarbólkinum hjá Brynhild hava tey gjørt eina avtalu, ið byggir á tankan:” Eg koyri teg, tú koyrir meg.” Hetta merkir, at tey skiftast um at koyra:-Avtalan er tann, at um eitt vinfólk er farið í býin og eg liggi heima, so ringja tey til mín, og eg fari upp at koyra tey. Um eg eri farin í býin og okkurt vinfólk liggur heima, so koma tey eisini upp at koyra meg. Tað er líkamikið um tað er morgun, dagur ella nátt, greiðir Brynhild frá í lýsingarfilminum, ið er komin burtur úr hugskotinum hjá Brynhild. -Vit valdu at gera eina hugskotskapping, har ung fólk sluppu at seta dagsskránna, og úrslitið gjørdist hesin filmurin, ið byggir á tey hugskot, ið tey ungu sjálvi høvdu, sigur Lovisa Petersen Glerfoss, stjóri í Ráðnum fyri Ferðslutrygd. Eftir at vinnarin varð funnin, hevur Brynhild arbeitt saman við eini lýsingarstovu við at menna hugskotið til eina lidna lýsing. Í lýsingini síggja vit Brynhild og vinfólk hennara í býnum og á veg til hús. Í samráð við Brynhild er lýsingin blivin jalig og uppbyggjandi, heldur enn fordømandi og neilig. Hugburðurin til rúskoyring er broyttur munandi seinastu nógvu árini, og heili 98 prosent av føroyingum siga, at rúskoyring verður ikki góðtikin. Men kortini verða bilførarar javnan tiknir við promillu í blóðinum. Harafturat er rúskoyring orsøk til fjórðu hvørja deyðsvanlukku í ferðsluni, vísa tøl úr norðurlondum. Tí er tað eisini í 2021 týdningarmikið at tosa um at steðga rúskoyring! Átakið heldur fram hetta til nýggjárs, og løgreglan ger rúskanningar meðan átakið er. Eisini fer løgreglan at lata bilførarum, sum hava síni viðurskifti í ordan, snøggar lyklaringar við boðskapinum‘ Eg koyri teg, tú koyrir meg.’ Tíðindaskriv frá Ráðnum fyri Ferðslutrygd Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 Farið verður frá at øll mál skulu leggjast fyri nevndir. Í staðin verður Kærustovnurin sjálvstøðugur stovnur, sum sjálvur viðger og tekur avgerðir um kærur, tó við møguleika fyri at knýta persónar við serkunnleika at kærumálum, har tørvur er á tí SkrivaÐ: Tíðindaskriv Eitt samt løgting gjørdi í vikuni av at umskipa Kærustovnin. Talan verður um eina smidligari og serføroyska skipan. Farið verður frá at øll mál skulu leggjast fyri nevndir. Í staðin verður Kærustovnurin sjálvstøðugur stovnur, sum sjálvur viðger og tekur avgerðir um kærur, tó við møguleika fyri at knýta persónar við serkunnleika at kærumálum, har tørvur er á tí. Í dag virkar Kærustovnurin sum fyrisiting og skrivstova hjá tólv kærunevndum. Eitt politiskt ynski er um, at kæruviðgerðir verða smidligari og effektivari, tó uttan at hetta gongur út yvir viðgerðina. -Skipanin verður einfaldari og liðiligari enn skipanin í dag við tólv ymiskum nevndum. Hon kann skjótari lagast til nýggjan tørv og nýggj málsøki kunnu lættari leggjast til Kærustovnin. Tað týdningarmesta er, at dygdin á viðgerðini verður minst líka góð, sum hon er í dag, sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður. Føroya Kærustovnur varð settur á stovn í 1998 og er í løtuni skrivstova hjá tólv ymiskum nevndum, sum í nógvar mátar eru sera ymiskar. Nevndirnar verða avtiknar Nýggja skipanin fer at hava við sær, at kærunevndirnar vera avtiknar næstu tvey árini. Hetta merkir, at kærumál ikki longur fara at noyðast at bíða eftir nevndarfundi fyri at verða avgreidd. Heimildir, sum nevndir í dag hava, verða fluttar til Kærustovnin. Kollegiala skipanin verður tó varðveitt, soleiðis at tað altíð eru minst trý fólk við undir málsviðgerini hjá Kærustovninum. Kollegiala skipanin byggir á eina meginreglu um, at fleiri heilar hugsa betur enn ein, og at sjónarmið verða mýkt til og betrað í kjaki millum fleiri. Meginreglan er, at tríggir løgfrøðingar vera við í hvørjari avgerð. Við hesum ber til at tryggja góðskuna í avgerðunum, samstundis sum byrgt verður fyri, at onkur situr púra einsamallur við einum fakøki. Eisini fer at bera til at knýta persónar við øðrum viðkomandi serkunnleika at málum, tá ið tað verður mett at gagna viðgerðini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 17 Leygardagur 27. november 2021 Landsbankin: Summi húski eru meira viðkvom fyri rentuhækkingum Umleið tveir triðingar av skuldini hjá føroysku húskjunum er í føroysku peningastovnunum við eini broytiligari rentu, og hesi húskir verða tí beinleiðis rakt, um rentan hækkar. Harafturat hava umleið helvtin av lánunum, sum føroyingar hava í donskum realkredittstovnum, eina broytiliga rentu. Restin av skuldini hjá føroysku húskjunum er realkredittlán til fasta rentu SkrivaÐ: Tíðindaskriv Sambært greining hjá Nationalbankanum (2021), eru summi húskir serliga viðkvom fyri rentuhækkingum. Tað eru húskir við høgum skuldarlutfalli, sum hava sethúsalán við broytiligari rentu og/ella hava sethúsalán uttan avdráttir. Húskir við slíkum sethúsalánum koma í størri mun at nýta størri part av síni tøku inntøku til rentuútreiðslur, tá renturnar hækka. Hækkar rentan við 1 prosentstigi, veksa mánaðarligu rentuútreiðslurnar við umleið 800 krónum um mánaðin fyri hvørja millión krónur, ið ein skyldar. Umleið tveir triðingar av skuldini hjá føroysku húskjunum er í føroysku peningastovnunum til broytiliga rentu. Hesi verða tískil beinleiðis rakt, um rentan hækkar. Harumframt hevur umleið helvtin av lánunum, sum føroyingar hava í donskum realkredittstovnum, eina broytiliga rentu. Realkredittlánini við broytiligari rentu hava tó ymisk rentubindingartíðarskeið; renturnar liggja fastar í tíðarskeiðum millum hálvt til fimm ár, og tískil verða øll húskir við hesum lánum ikki rakt beinanvegin av eini rentuhækking. Restin av skuldini hjá føroysku húskjunum er realkredittlán til fasta rentu (yvir 10 ára rentubindingartíðarskeið). Samanlagt hava 86 prosent av lánunum hjá føroysku húskjunum eina broytiliga rentu og 92 prosent av lánunum eru við avdráttum (sept. 2021). Megna føroysku húskini ikki at gjalda mánaðarligu lánsgjøldini vegna øktar rentuútreiðslur, kann tað í ringasta føri føra til tap í føroysku peningastovnunum. Um húskini við stórari skuld eru nógv í tali, kann tað gerast ein váði fyri fíggjarliga støðufestið, um tapini eru stór. Lítið bendir tó í løtuni á, at húskir við høgum skuldarlutfalli eru ein váði fyri fíggjarliga støðufestið í Føroyum, av tí at tey eru fá í tali. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. november 2021 18 Leygardagur 27. november 2021 Landsbankin: Vøksturin í útlánum eitt vet lægri í 3. ársfjórðingi Útlán til føroyskar kundar eru tilsamans økt við 1,6 milliardum krónum frá september 2020 til september 2021, har helvtin er úr føroysku peningastovnunum og hin helvtin úr donskum fíggjarstovnum. Vøksturin í útlánunum er 5 prosent hjá føroysku bankunum í september 2021 í mun til sama mánað í fjør og 8 prosent um donsku útlánini til føroyskar kundar verða tald við. Vøksturin í útlánum er eitt vet lægri, enn í øðrum ársfjórðingi SkrivaÐ: Tíðindaskriv Útlánini úr føroysku bankunum eru økt við 5 prosentum ella umleið 800 milliónir krónur í september 2021 í mun til sama mánað árið fyri. Vøksturin í útlánunum hjá føroysku bankunum er eitt vet lægri, enn í øðrum ársfjórðingi, tá hann var 5,8 prosent. Útlánini til føroyskar kundar úr donsku peninga- og realkredittstovnunum eru økt við 22 prosentum í sama tíðarskeiði. Meginparturin av útlánunum frá donsku fíggjarstovnunum eru sethúsalán frá realkredittstovnum til føroysk húsarhald. Meginparturin av vøkstrinum í útlánum frá føroysku peningastovnunum stavar frá øktum útlánum til vinnuna. Útlánsvøksturin er serliga høgur innan tænastuvinnurnar; flutnings-, handils-, gistingarhús- og matstovuvinnuna, og fastogn. Útlánini til samlaðu tænastuvinnuna eru økt við 11 prosent í tíðarskeiðinum september 2020 til september 2021. Líka stórur vøkstur sæst ikki í útlánunum til framleiðsluvinnurnar í sama tíðarskeiði; vøksturin er 4 prosent. Í almenna geiranum eru útlánini eisini økt, og tað eru serliga kommunurnar, sum toga útlánsvøksturin upp. Útlánini til kommunurnar eru økt við 17 prosentum í tíðarskeiðinum september 2020 til september 2021. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. november 2021 19 Leygardagur 27. november 2021 Flest húski við høgum skuldarlutfalli í Suðurstreymoy Talið av húskjum, sum skylda meir enn 2 milliónir krónur og hava skuldarlutføll omanfyri 3, eru fleiri í tali í Suðurstreymoy samanborið við aðrastaðni í landinum. Hetta hongur millum annað saman við, at sethúsaprísirnir eru hægri í miðstaðarøkinum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Myndin niðanfyri vísir skuldarlutføll hjá føroyskum húskjum í ávikavist Suðurstreymoy og restini av landinum. Skuldarlutfall er skuldin hjá húskjunum mátað í mun til árligu bruttoinntøkuna hjá húskjunum. Vanliga verða húskir viðmælt ikki at skylda meira enn 3,5 ferðir sína árligu inntøku, men í summum førum verða hægri skuldarlutføll loyvd, eitt nú um útlit eru til, at einstaka húskið fær skuldarlutfallið niðurum 3,5 innan eitt stutt áramál. Umleið 1.400 húskir í Føroyum, ella 7,5 prosent av húskjunum tilsamans, høvdu í 2020 eitt skuldarlutfall omanfyri 3. Tó ber til at hava eitt høgt skuldarlutfall, uttan at skuldin er merkisverd stór í krónum og oyrum. Er inntøkan lág, sum eitt nú hjá einum lesandi, noyðist skuldin ikki at vera serliga stór, áðrenn skuldin er fleirfaldað árligu inntøkuna. Verður ístaðin hugt eftir húskjum, sum hava skuld omanfyri 2 milliónir krónur, er talið av teimum við skuldarlutfalli omanfyri 3 lægri; tey eru 610 í tali í 2020, ella umleið 3 prosent av øllum húskjum í Føroyum í 2020. Talið av húskjum, sum skylda meir enn 2 milliónir krónur og hava skuldarlutføll omanfyri 3, eru fleiri í tali í Suðurstreymoy samanborið við húskir, sum búgva aðrastaðni í landinum. Hetta hongur millum annað saman við, at sethúsaprísirnir eru hægri í miðstaðarøkinum. Í Suðurstreymoy eru húskini við skuldarlutfalli yvir 3 umleið 480 í tali, samanborið við restina av landinum, har tey eru umleið 130 í tali, skrivar Landsbanki Føroya. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. november 2021 20 Leygardagur 27. november 2021 Fixa og Prolakk lagt saman Bilasølan eisini keypt seg inn í fyritøkuna SkrivaÐ: Tíðindaskriv Plátuverkstøðini Fixa og Prolakk, sum umvæla bilskaðar, hava nú lagt saman. Í sambandi við samanleggingina, eru broytingar í eigaraskarðanum. Eigarar av Fixa eru nú Eyðun Berg, Bilasølan og Dánjal Jákup Joensen. Eyðun er stjóri og Dánjal Jákup er dagligur leiðari. Fixa flutti í nýggj høli á Hjalla í oktober 2020. Alt virksemið verður nú í nýggja bygningin á Hjalla 34. Fixa hevur verið í menning seinastu árini, og leggur seg eftir at veita skaðaumvælingar á høgum støði. Bæði tá tað kemur til góðsku og skjótleika. Fixa umvælir øll bilmerki og er umboðandi plátuverkstaður fyri Berg Motors, Nordcar, Bilrøkt, Norðbil og nú eisini Bilasøluna. Hóast Bilasølan er við í eigaraskarðanum, so verður Fixa framhaldandi óheft verkstað til gagns fyri allar bilasølunar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. november 2021 21 Leygardagur 27. november 2021 Fíggjarætlanin fyri 2022 hjá Vága kommunu einmælt samtykt Annað byggistig av Skúlanum á Giljanesi er stórur partur av løgujáttini. Fíggjarætlanin vísir eitt undirskot upp á smáar 36 milliónir krónur (Mynd: Vága kommuna) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Á býráðsfundinum hjá Vága kommunu týskvøldið, varð fíggjarætlanin fyri 2022 einmælt samtykt. Býráðið samtykti somuleiðis, at skattaprosentið og barnafrádrátturin verður óbroytt, ávikavist 22 prosent og 5.500 krónur. Inntøkurnar hjá Vága kommunu fyri 2022 eru mettar til 108,3 milliónir. Raksturin er mettur til 97,1 milliónir og løgujáttanin er upp á 47,4 milliónir. Í síðstu viku samtykti býráðið í Vága kommunu at fara undir annað byggistig av Skúlanum á Giljanesi. Hetta er ein stórur partur av løgujáttanini, og vísir fíggjarætlanin fyri 2022 tí eitt undirskot upp á 35,8 milliónir krónur. Men hetta er ein týdningarmikil íløga í framtíðina, metir býráðið í Vága kommunu. Harafturat eru 10 milliónir avsettar til byggibúning, og lagt er upp fyri byggibúning næstu árini. Millum verkætlanirnar, ið eru í umbúna, eru útstykkingarnar norðuri á Heiðum í Miðvági og norðuri í Sørpum í Sandavági, umframt ein minni útstykking í Vatnsoyrum. Íløgurnar eru stórar, men neyðugar og Vága kommuna heldur seg undir einari álíkning. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 Setti fyrsta spakan í til nýggja útstykking í Leirvík Víðari útstykkingin á Fløtugerði ger, at pláss verður fyri 16 grundstykkjum og einum øki til íbúðarbygging–Arbeiðið verður væntandi liðugt komandi heyst (Mynd: Eysturkommuna) SkrivaÐ: Í undanfarnu viku setti Per Martin Gregersen, borgarstjóri í Eysturkommunu, fyrsta spakan í til víðari útstykkingina á Fløtugerði í Leirvík. Býlingurin fær 16 nýggj grundstykkir, ið eru úr 525 til 580 fermetrar til støddar. Hetta kemur afturat teimum 18 grundstykkjunum, sum vórðu liðug í 2019, har fleiri hús nú standa í ger, skrivar kommunan á heimasíðuni. Harafturat er pláss sett av til íbúðarøki, sum kommunan fer at bjóða út í næstum. Ætlanin er at bjóða hetta øki út líka sum íbúðarøkið í Norðragøtu, og væntandi kemur hetta økið at geva pláss til í minsta lagi 11 bústaðir. Tað var á býráðsfundi í mars, at býráðið samtykti at seta gongd á víðari útstykking á Fløtugerði í Leirvík. Teknistovan í Gøtu hevur gjørt uppskotið til hetta byggistigið. Listatión var í september, og á býráðsfundi síðst í september samtykti býráðið at taka av lægsta tilboðnum, sum var frá Articon. Væntandi verður arbeiðið liðugt í september 2022, skrivar Eysturkommuna. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. november 2021 23 Leygardagur 27. november 2021 Gera ábøtur á gøtuna um Innara vatn Gøtan um Innara Toftavatn fekk nakað av skaða í áarførinum í síðstu viku Jan Petersen, arbeiðsformanður, og Kristin Nordenda. Millum ár og dag hava teir arbeitt mangar tímar á gøtuni við Toftavtatn SkrivaÐ: Sverri Egholm Fyri nøkrum árum síðan gjørdu Nes og Runavíkar kommuna í felag eina gongugøtu um Innara Toftavatn. Tiltakið hevur verið til gleði og gagn fyri nógvar borgarar, ið ganga eftir gøtuna dagliga og njóta vøkru náttúrperluna við Toftavatn. Í áarførinum í síðstu viku kom nakað av skaða á gøtuna, sum arbeiðsmenninir hjá Nes kommunu beinanvegin fóru undir at umvæla. Arbeiðstoymið hjá Nes kommunu hevur sum uppgávu at taka sær av viðlíkahaldinum av gøtuni. Útreiðslurnar verða býttar helvt um helvt millum kommunurnar, sigur Nes kommuna á heimasíðuni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 24 Leygardagur 27. november 2021 Næmingar í Vági fyrireika stórt jólatiltak Pengarnir, sum koma inn, eru við til at fíggja luttøku í norðurlendskari verkætlan SkrivaÐ: Nú flestu bygdirnar gera klárt við jólapynt og tendran av jólatrøum, eru tey í Vágs skúla eisini farin at fyrireika stórt jólatiltak. Næmingarnir í 7. flokki hava seinastu tíðina starvast runt um í ymiskum verkstovum í skúlanum, eins og at teir hava fingið ymiskt tilfar úr viðarlundini og frá fyritøkum, sum tey hava evnað til soleiðis at tey hava gjørt ymiskt jólapynt, sum tey fara at selja og vísa fram á jólasølu um vikuskiftið. Næmingar eru eisini partur av einari norðurlendskari verkætlan, har næmingar og lærarar í Íslandi, Føroyum og Finnlandi vitja hvør annan og arbeiða saman um læring í nærumhvørvinum, og tað er til hesa verkætlan, at næmingarnir savna pening, soleiðis at tey kunnu vitja hesar norðurlendsku grannarnar. At fólkaskúlanæmingar soleiðis arbeiða við einum evni yvir eina tíð, er eisini sera gott fyri sálarheilsuna hjá teimum og er í trá við tey tilmæli, ið Fólkaheilsuráðið varpar ljós á við átakinum ABC fyri sálarheilsu. Og tað er júst tað, lærararnir hava upplivað hesa tíðina, at næmingarnir hava verið hugbundnir og virknir, samstundis sum tey hava verið saman. Nú jólasøla letur dyrnar upp leygardagin og sunnudagin er góður møguleiki at vitja inn á gólvið, at fáa ein kaffimunn, samstundis at til ber at taka jólamyndir og lurta eftir jólasøgu frá Bubu ella sangi frá børnunum í innskúlingini í Vágs skúla, og á henda hátt stuðla hesum næmingunum í verkætlan teirra. Meiri kunning kemur á facebook síðuna: Jólasøla og jólakafé í Vágs skúla. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. november 2021 Fara at kanna hvussu kostur og rørsluvanar ávirka vágan fyri krabba Sjúrður F. Olsen, professari og yvirlækni á Statens Serum Institut, ið er atknýttur professari á Fróðskaparsetrinum, og onnur, fara í næstum at kanna neyvari, hvussu kostur og rørsluvanar ávirka vágan hjá okkum at fáa krabba (Mynd: Visualhunt) SkrivaÐ: Sjúrður F. Olsen, professari og yvirlækni á Statens Serums Institut, og onnur fara í næstum at kanna neyvari, hvussu nógv kostur og rørsluvanar ávirka vágan hjá okkum fyri at fáa krabba. Danska Krabbameinsfelagið hevur játtað eina hálva millión krónur til verkætlanina, sum er eitt framhald av kanningum, sum longu eru gjørdar. Játtanin kemur frá átakinum Knæk Cancer 2021. Í Danmark og Noregi hava granskarar í tveimum stórum vísindaligum kanningum fylgt 180.000 børnum úr móðurlívi og frameftir. Tey elstu børnini í kanningunum eru nú 24 ár. Granskingartoymið ætlar at víðka kanningarnar við leypandi at savna upplýsingar um kost og rørsluvanarnar hjá luttakarunum, og fer hetta at geva eina einastandandi vitan um, hvussu kostur og rørsluvanar ávirka vágan hjá okkum fyri at fáa krabbamein, skrivar Granskingarráðið. Sjúrður F. Olsen er atknýttur professari á Fróðskaparsetrinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. november 2021 26 Leygardagur 27. november 2021 Kongalig viðurkenning til Filmshúsið Umboð fyri donsku, grønlendsku og føroysku filmsvinnuna vórðu boðin til konsert í Slotskirkjuni, og síðani til døgurða á Fredensborg Slot Tina í Dali Wagner saman við manninum Jónas í Dali framman fyri Fredensborg slot SkrivaÐ: Tíðindaskriv Leiðarin á Filmshúsinum, Tina í Dali Wagner fekk í oktober eina innbjóðing frá Margrethu drotning. Talan var um eitt stórt tiltak, har umboð fyri donsku, grønlendsku og føroysku filmsvinnuna vórðu boðin til konsert í Slotskirkjuni og síðani til døgurða á Fredensborg Slot. Tina í Dali Wagner, sum umboðaði Føroyar, heldur hesa innbjóðing vera eina viðurkenning av spírandi føroysku filmsvinnuni:-Hóast Filmshúsið ikki hevur nógv ár á baki, hevur virksemið verið nógv. Filmsvinnan hevur eisini ment seg og støðugt fjølbroyttari filmar verða framleiddir, hóast játtanin til filmsstuðul ikki er stór. Vit royna at vera sjónlig bæði her heima í Føroyum, men eisini uttanlands, sigur Tina í Dali Wagner. Í summar vitjaði Margretha drotning í Sjóvinnuhúsinum har hon m. a. fekk kunning um spírandi filmsvinnuna í Føroyum. Jón Hammer, nevndarlimur í Stýrinum fyri Filmshúsið, greiddi frá um føroyska filmsframleiðslu og vísti brot úr filmsrøðini "Trom" eins og úr heimildarfilminum "Heartist", ið snýr seg um Sigruna Gunnarsdóttir. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 27 Leygardagur 27. november 2021 Spennandi skjøl til skjalasavnið á Tvøroyri Dagbøkur frá Albin Åkeson og kassabøkur og annað frá Clæmint Eliassen verða mett sum virðismikil savnindi SkrivaÐ: Í Kongabrekkuni, har Tvøroyrar Skjalasavn heldur til, er stórur aktivitetur. Handverkarar eru í gongd við at víðka um goymsluarealið, soleiðis at savnið kann hýsa trífalt so nógvum tilfari, sum tað ger nú. Hetta er í tøkum tíma, tí tað legst aftur at savnindunum nærum alla tíðina. Kári Jespersen, savnsleiðari, og Jens Pauli Nolsøe, savnsvørður, fegnast um, at fólk hava tikið so væl ímóti savninum. Tað, at fólk sjálvboðin seta seg í samband við teir og annars eru fús at lata tilfar, síggja teir sum eitt tekin um at fólk virðismeta savnið og hava tikið tað til sín sum eitt stað, har søguligu dýrgripirnir trygt kunnu vera varðveittir til komandi ættarlið. Umfevnandi tilfar frá Albin Åkesson. Millum annað tekningar av húsunum, ið Albin Åkesson lat byggja Dagbøtur og nágreinilig yvirlit Hesa vikuna hevur savnið fingið tvey sera spennandi savnindi. Enn einaferð hevur Bjarni Åkesson Filholm sent tilfar frá abba sínum, Albin Åkesson, ið kom til Føroya at arbeiða sum kolanámsmaður í 1901. Albin var eitt langt tíðarskeið arbeiðsformaður hjá Tvøroyrar kommunu, og í arbeiði sínum førdi hann nágreiniligt yvirlit yvir hvat arbeiði varð gjørt, hvør var til arbeiðis og hvussu nógvir tímar og tilfar varð nýtt. Eisini skrivaði hann dagbók um tað, ið honum fyrifórst og er tað ein satt gullnám hjá honum/henni, ið hevur hug til at fáa eitt lítið innlit í, hvat hendi í gomlum døgum á Tvøroyri. Dagbøkurnar fevna um tíðarskeiðið 1937-1960, og greiður millum annað neyvt frá millum annað tilburðin í 1941, tá týskt hernaðarflogfar bumbaði á Drelnesi. Fiskimið, ið Clæmint Eliassen skrivaði sær niður Clæmint Eliassen og deksbáturin Heimdal Eitt annað spennandi savnindi er eisini komið frá Esther Simonsen. Esther er dóttir fyrrverandi missionerin og borgarstjóran á Tvøroyri, Clæmint Eliassen, ið kom til Tvøroyrar í 1926. Clæmint var fjølvirkin maður á Tvøroyri. Tá í tíðini vóru ikki nógvir pengar um hendi og lønin fyri missionerarbeiðið gav ikki nóg mikið til at fáa gerandisdagin at hanga saman fíggjarliga. Clæmint keypti sær tí dekksbátin Heimdal í 1935, sum fleiri eiga at minnast, og róði út eitt langt tíðarskeið frá trýatiárunum og heilt fram til umleið 1980–Clæmint var tiltikin kalvamaður. Frá Esther hevur savnið fingið kassabókina fyri Heimdal og annað áhugavert. Eisini ein bók, har Clæmint hevur skrivað sær fiskimið niður. Clæmint var, sum áður nevnt, borgarstjóri á Tvøroyri. Hetta starvið røktaði hann frá 1957-59 og var tað hann, ið avdúkaði minnisvarðan yvir Rasmus Effersøe innast á Tvøroyri, beint við gomlu Bedingina, hin 3. mai 1957. Skjalasavnið takkar fyri stórfingnu gávurnar og letur samstundis heilsa, at um fólk liggja inni við søguligum tilfari við tilknýti til kommununa, eru tey hjartans vælkomin at seta seg í samband við Tvøroyrar Skjalasavn. Kelda: tvoroyri. fo Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 28 Leygardagur 27. november 2021 Montaigne á føroyskum Eilif Samuelsen hevur flutt enn ein heimspekiligan klassikara yvir í føroyskt mál SkrivaÐ: Tíðindaskriv Týsdagin kom” Essay” eftir heimspekingin Michel de Montaigne út á føroyskum. Forlagið Hemlið gevur bókina út. Michel de Montaigne var millum teir størstu heimspekingarnar í 16. øld. Og nú er kendasta verk hansara flutt yvir í føroyskt mál. Talan er um fyrstu bók av trimum í røðini“ Essay”. Ein søgumaður hevur lýst árið 1580 sum ódnareygað. Eitt andarhald við stokkutari logn, tá ið tey ógvisligu trúarkríggini í Fraklandi eru í ferð við at skifta úr einum skeiði í eitt annað. Júst hetta árið gevur Montaigne út fyrsta upplagið av sínum essayum. Michel de Montaigne (1533-1592) vaks upp á borgini Montaigne tvær míl eystan fyri Bordeaux. Ættin var múgvandi yvirstætt, og Michel fekk eina nútíðar uppaling tá í tíðini. Eftir løgfrøðiútbúgving skapti hann sær eitt navn í løgfrøðiligari og politiskari yrkisleið, og sat í høgum embætismannastørvum eftir ættarsiðvenjuni. Seinni loysti hann seg úr hesum størvum, og tók seg aftur til borg sína og fór at skriva sínar persónligu hugleiðingar, sum hann kallaði essay. Við hesum skapti Montaigne eitt nýtt tekstslag. Enn eftir 400 árum er ríka verkið hjá Montaigne tíðarbærur og umráðandi lesnaður. Hetta er átjanda útgávan hjá forlagnum Hemlið, ið gevur út heimsklassikarar í føroyskari týðing. Eilif Samuelsen týddi. Bókin er 423 blaðsíður. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 29 Leygardagur 27. november 2021 Monika Stauss Joensen gevur út endurminningar“ Av Matterhorn í Leirvíkstún” er heitið á nýggju bókini. Útgávutiltak verður í Leirvík sunnudagin SkrivaÐ: Tíðindaskriv Sunnudagin seinnapartin verður útgávutiltak í Báta- og Listasavninum í Leirvík við bókini“ Av Matterhorn í Leirvíkstún”, sum Monika Stauss Joensen, violinleikari og rithøvundur, hevur skrivað! Bókadeildin gevur bókina út. Á tiltakinum fara Monika Stauss Joensen og Ólavur Jakobsen at spæla nøkur løg, Paula Gaard, bókmentafrøðingur, fer at hava stutta samrøðu við Moniku um bókina, og Osmund Justinussen fer eisini at siga nøkur orð. Bókin verður seld fyri serprís á tiltakinum og Eysturkommuna bjóðar kaffi og køku. Um bókina Hvussu fótar tú tær í landinum, har tú búsetir teg? Hvussu lærir tú málið? Á hvønn hátt heldur tú fast við tað, tú hevur við heimanífrá, og hvussu gevur tú børnum tínum lut í tí, samstundis sum tú vilt gerast partur av landinum, tú hevur valt at búseta teg í? Í“ Av Matterhorn í Leirvíkstún” eru áhugaverdar, nemandi og hugfarsligar hugleiðingar um, hvussu tað er at búseta seg í Føroyum sum útlendingur, har alt er so nógv øðrvísi enn tað, tú kennir úr heimlandinum. Vit kunnu lesa um ymiskt, Monika Stauss Joensen hevur møtt á leiðini, saman við familju og vinum og sum yrkistónleikari úti og heima. Her eru forkunnugir minnisbitar, sum reika aftur í barnaárini í Sveis, og sum knýta seg í tíðina í Føroyum, og sum binda alt saman. Tiltakið á Báta- og Listasavninum í Leirvík verður sunnudagin kl. 16. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 30 Leygardagur 27. november 2021 Jól við Løkin ger koronatillagingar Heitir á fólk um at flyta síni atgongumerki ella fáa tey afturgoldin Jól við Løkin (savnsmynd) SkrivaÐ: Nú Føroyar framhaldandi eru gular við atliti til koronasmittuna, síggja fyrireikararnir seg noyddar til at gera broytingar í teimum ætlaðu fýra Jól við Løkin-konsertirnar, sum verða hildnar leygardagin 4. og sunnudagin 5. desember. Orsøkin er, at ov nógv atgongumerki eru seld í mun til hvussu nógv fólk nú kunnu sleppa inn í konserthølið. Fyrireikararnir hava tí sent bræv út til tey, ið hava keypt atgongumerki fyri at greiða frá støðuni. Tær fýra konsertirnar verða hildnar sum ætlað, tó við færri fólkum inni. Uppgávan er nú at minka talið av áhoyrarum til hvørja av hesum konsertunum fið 50. Til tess at øll kunnu fáa høvi at uppliva konsertirnar, verður tí skipað fyri eini eykakonsert fríggjakvøldið 3. desember. Heitt verður tí á fólk um at flyta síni atgongumerki til hesa konsertina ístaðin. Ein annar møguleiki er at avhenda sítt atgongumerki og fáa peningin endurgoldnan. Krav verður sett til allar gestir til Jól við Løkin um at vísa koronupass, koronukanning yngri enn 72 tímar ella prógv sum váttar fyrrverandi smittu seinasta árið. Freistin fyri at boða frá í hesum sambandi er á middegi fríggjadagin. Tey, ið framføra tið Jól við Løkin í ár eru: Heini Lützen, Bárður á Lakjuni, Jónhild Djurhuus, Lív og Tróndur Enni, Anna Lovisa Mýri, Dupultkvartettin, Jóannes B. Lamhauge og Fríði Sigmundsson. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 31 Leygardagur 27. november 2021 Barnabati savnar inn til jólahjálp Í miðal liva áleið 550 børn í Føroyum í fátækraváða hvørt ár SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nú jólini nærkast, stundar eisini til árligu Jólahjálpina hjá Barnabata, eisini kend undir heitinum Í Menniskjum Góður Tokki, her vit savna inn pening fyri at kunna stuðla fíggjarliga sperdum barnafamiljum í Føroyum. Seinastu fimm árini hava yvir 2.700 børn í Føroyum fingið ágóðan av hesum átakinum. Sambært hagtølum hjá Barnabata, eru tað í miðal áleið 550 børn í Føroyum, ið liva í fátækraváða hvørt ár. Útrokningin byggir á altjóða mát, ið lýsir borgararnar í samfelagnum við lutfalsliga fáum nýtslumøguleikum. Fyri at stuðla hesum familjum hevur Barnabati sent út Jólamyndina til øll húsarhald í Føroyum. Jólamyndin verður borðin út av Posta, og er at finna saman við lýsingarbløðunum. Jólamyndin er, umframt ein mynd til børn og barnsligar sálir at seta lit á, eisini ein lutaseðil við fýra vinningum frá Atlantic Airways. Um ein ynskir at stuðla, og samstundis verða við í lutakastinum, so ber til at skráseta Jólamyndina inni á heimasíðuni hjá Barnabata. Umframt jólamyndina, so skipar Barnabati eisini fyri eini stuðulskonsert, ið verður send í sjónvarpinum 3. sunnudag í advent. Til ber at søkja um Jólahjálp umvegis heimasíðuna hjá Barnabata frá mikudegnum 24. november til og við mikudagin 1. desember. Tíðindaskriv frá Barnabata Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 32 Leygardagur 27. november 2021 Skulu Føroyar vera sjálvstøðugar? Er fiskivinnupolitikkurin rættvísur? Hvussu er sambandið millum Føroyar og Danmark? Kom á“ fólkafund” og ver við í kjakinum, tá Norðurting kemur til Havnar 1. desember kl 19.30 í Norðurlandahúsinum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Er tað skemt ella álvari? Tað er tað fólk oftast spyrja Amund Sjølie Sveen, tá hann ferðast runt í Norðurøkinum við sínum reyða flaggi og slagorðinum“ Make the North Great Again”. Men hví kann tað álvarsama ikki vera stuttligt? Norðurting er stuttligt, men sanniliga eisini í álvara. Norðurting er ein listalig verkætlan, sum vendir sjóneykuni ímóti politiskum spurningum í norðurøkinum. Tað verður sett fram, at politiska og fíggjarliga valdið liggur uttanfyri sjálv økið. At økið enn ber brá av hjálandaveldi. Og at Norðurøkið má reisa seg. Tí ferðast Amund Sjølie Sveen runt og bjóðar til Norðurting. Fyri at skapa eitt rúm til kjak og hugleiðing um valdið, búskapin og samleikan í økinum. Hann vil broyta háttin vit hugsa um okkum sjálvi og onnur. Við sær hevur hann eitt stórt neonskelti við boðskapinum Make the North Great Again, sum er ein viðmerking til royndina hjá Trump at keypa Grønland. Norðurøkið er ikki til sølu! Vit taka stýringina aftur. 1. desember kl. 19.30 eru øll boðin til Norðurting í Norðurlandahúsinum. Á skránni er m. a. punktónleikur, felagssangur, powerpoint, atkvøðugreiðsla, happadráttur, politiska greining og konfetti. Afturat stovnaranum av Norðurting Amund Sjølie Sveen luttaka eisini tónleikarin og tónaskaldið Erik Stifjell og hesir føroyingarnir: Jenis av Rana, Edith Dahl Jakobsen, 200, Harmoniorkestrið GHM, Vár Bech Árting frá Riva, Dansibólkur frá háskúlanum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. november 2021 33 Leygardagur 27. november 2021 Heimskendur norskur plátuvendari á Voxbotn Ein heimsstjørna kemur á Okkara Voxbotn. Talan er um háaktuella Tungevaag, sum fer at blása nútímans dansitónar yvir Vágsbotn 25. juni 2022. Hann hevur fleiri altjóða hitt í skjáttuni og er virdur fyri sín orkumikla og melodiska tónleik. Martin Tungevåg byrjaði sum 15 ára gamal at framleiða tónleik í kamari sínum, og sum 21 ára gamal skrivaði hann undir ein sáttmála við týska felagið Kontor Records, og her framleiddi hann sítt fyrsta risa hitt, Wicked Wonderland. Pílarnir peikaðu nú beint uppeftir, og Tungevaag var at finna á flest øllum plakatum til stóru festivalarnar kring Evropa. Hann hevur fingið eina røð av virðislønum bæði í heimlandinum og kring Evropa og Asia. Millum annað hevur hann fingið Gold og Platin 115 ferðir og hevur enn einaferð sníkt seg á top 100 yvir heimsins bestur DJ. Hetta vitnar um, at tað er ein óvanliga vælumtóktur ungur maður, ið kemur at gera Vágsbotn til eitt risa dansigólv tann 25. juni 2022. Á stroymingssíðunum hevur hann yvir 4 milliardir av stroymingum. Millum hansara kendastu løg eru m. a Samsara, All for love, Badboy, Dance og Wolf og í løtuni hittar hann við lagnum PLAY, sum hann hevur framleitt við fleiri øðrum. Nýggjasta staklagið“ Ride with Me” (feat. Kid Ink), kom út í 2021, so tað er ein háakutellur Tungewaag, sum nú kemur á Okkara Voxbotn 2022. Frammanundan er greitt, at HUGORM eisini fer at framføra á Okkara Voxbotn 25. juni 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 34 Leygardagur 27. november 2021 Danska sjóverjan drap fýra sjórænarar Manning av fregattini Esbern Snare skutu í sjálvverju mikukvøldið-vitjanin hjá Mette Frederiksen umborð mátti avlýsast Sjóverjan greiðir frá, at Esbern Snare hevði fingið boð um ein skjóttgangandi bát, har illgruni var um, at talan var um sjórænarar. Danska fregattin sendi Seahawk-tyrluna út at kanna bátin, og tyrlumanningin kundi staðfesta, at amboð vóru umborð, sum bóru boð um sjórænaravirksemi. Mikukvøldið sendi Esben Snare so eina deild frá Frømandskorpset avstað í RHIB báti fyri eftir sjórænarabátinum. Tá tað ikki eydnaðist at fáa bátin at støðga, skutu danirnir ávaringarskot, og sjórænararnir svaraðu aftur við at skjóta eftir danska bátinum. Donsku hermenninir svaraðu aftur í sjálvverju, stendur í tíðindaskrivinum. Ongin dani fekk skaða í tilburðinum, meðan fimm av sjórænarunum vórðu raktir, harav fýra doyðu. Sjórænarabáturin sakk, og sjórænararnir vórðu bjargaðir umborð á donsku fregattina. Vitjan hjá Frederiksen mátti avlýsast Esbern Snare varð í oktober sendur avstað til Guineaflógvan at tryggja altjóða siglingarleiðirnar har móti sjórænarum. Skotbardagin hendi kvøldið fyri, at Mette Frederiksen, forsætisráðkvinna, og Jakob Ellemann-Jensen, formaður fyri Venstre, skuldu vitja umborð á Esbern Snare. Tey bæði vóru á vitjan í Ghana, og skuldu eftir ætlan vitja umborð seinnaparitin hósdagin. Men henda vitjanin mátti avlýsast, tí ein slík vitjan umborð ikki var møgulig, boðaði forsætisráðið frá. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. november 2021 35 Leygardagur 27. november 2021 Yvirtøkuætlanir í Grønlandi Landsstýrið arbeiðir við at yvirtaka málsøki partafeløg, roknskap og grannskoðan Við yvirtøkuni verður eisini ein talgilding av økinum gjøgnumførd. Talgildingin hevur fyrimunir við sær, tá feløg skulu skrásetast, og tað verður eisini lættari at fáa eitt yvirlit yvir grønlendska vinnulívið. Enn er onki sagt um, hvat kostnaðurin av hesi heimtøkuni verður, men her er talan um eina av teimum bíligu yvirtøkunum, sigur Pele Broberg. Í samgonguskjalinum hjá núsitandi landsstýri stendur annars, at matvøruøkið skal yvirtakast. Hetta er eitt av teimum meira kostnaðarmiklu yvirtøkunum. Roknað verður við einum kostnaði millum 25 og 30 milliónir krónur um árið, skrivar Sermitsiaq. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. november 2021 36 Leygardagur 27. november 2021 Nýggj stjórnaravtala í Týsklandi Tekur tó nakrar vikur áðrenn klárt er at velja Olaf Scholz til nýggjan samveldiskanslara (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Undir yvirskriftini“ At tora meira framburð–ein samgonga fyri frælsi, rættvísi og burðardygd” hava tríggir týskir flokkar júst kunngjørt eina stjórnaravtalu, sum ger sosialdemokratin Olaf Scholz til nýggja kanslara Týsklands. 177 síður langa stjórnaravtalan stingur út í korti kósina fyri, hvussu teir tríggir flokkarnir, sosialdemokratarnir, umhvørvisflokkurin Tey Grønu og liberali FDP-flokkurin, kunnu nýmótansgera Týskland. Flokkarnir vilja eitt nú seta ferð á stríðið fyri veðurlagnum, við at seta sum mál, at í 2030 skal 80 prosnent av streymframleiðsluni vera grøn, og at framleiðsla við koli skal støðgast so líðandi. Tey vilja eisini gera stórar íløgur í talgilding av almennu umsitingini, so gevast kann við at brúka faksmaskinur í heilsuverkinum. Stjórnaravtalan leggur eisini upp til, at lógliggera kannabis, so at vaksin sleppa at keypa hassj til gamans í handlum við serligum loyvi, við at lækka valaldurin úr 18 niður í 16 ár og skifta umstríddu kontanthjálparkipanina, Hartz IV, út við eina nýggja borgaraveiting. Longu næsta ár skal lógarbundna minstalønin hækkast úr 9,6 upp í 12 evrur um tíman–hetta fer at geva umleið 10 milliónum týskarum eina lønarhækking. Stjórnaravtalan skal nú góðkennast í teimum einstøku flokkunum, áðrenn Olaf Scholz eftir ætlan um einar tvær vikur, kann veljast til nýggjan kanslara, skrivar dr. dk. Olaf Scholz, formaðurin fyri sosialdemokratarnar, verður væntandi valdur til kanslara um nakrar vikur (Mynd: EPA) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 37 Leygardagur 27. november 2021 Týskir flokkar samdir um at gevast við kolaorku Og gass skal ikki verða loyvt at brúka í orkuframleiðsluni frá 2040 Nýggja týska stjórnin fer at venda bæði koli og gassi bakið frá ávikavist 2030 og 2040 SkrivaÐ: Teir tríggir flokkarnir, SPD, FDP og tey Grønu vóna at semjast um seinastu smálutirnar í eini samstarvsavtalu í dag. Henda fevnir so eisini um at so líðandi at steðga kolanýtslu í orkuframleiðsluni fram til 2030. Veðurlagspoltikkurin stendur sera frammaliga í avtaluni. Umframt at gevast við kolanýtsluni, so eru flokkarnir eisini samdir um, at gass ikki skal verða brúkt í orkuframleiðsluni frá 2040 veit Reuters at siga frá. Forboð verður sett móti at brúka gass í upphitingini í nýggjum húsum. Frá 2035 verður ikki loyvt at selja bilar, sum brúka diesel og bensin. Hetta er í tráð við tað, sum ES hevur sett út í kortið. Tey Grønu høvdu ætlað at rokkið hesum máli fyrr. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. november 2021 Orðini eigur fyrrverandi fyrstiráðharrin í skotsku SNP stjórnini, Alex Salmond. Hann ávarar núverandi leiðsluna í skotsku stjórnini um ikki at stegða nýggjari oljuframleiðslu. Tí tað fer at forða fyri loysingini. Alex Salmond, fyrrverandi fyrstiráðharri í skotsku stjórnini, heldur loyvi skal verða givið til nýggjar oljuútbyggingar. Alt annað fer at skaða arbeiðið fram móti einum sjálvstøðugum Skotlandi SkrivaÐ: Alex Salmond samanber, sambært skotskum miðlum, andstøðuna hjá Nicola Sturgeon, núverandi fyrstaráðharra í Skotlandi, móti Cambo oljukelduni, við avgerðina hjá Margareth Thatcher í síni tíð at banna kolanámsvinnuni. Hann sigur, at fíggindaliga sinnaða støðan hjá Sturgeon til oljuvinnuna, fer eisini at fáa avleiðingar fyri royndirnar at fáa Skotlandi meira sjálvstýri og loysing, og tað fer at kosta SNP flokkinum tíggjutúsundtals atkvøður. Fyrstiráðharrin, hvørs meiriluti í skotska tinginum er tengdur at stuðuli frá teimum grønu, herdi í vikuni síni úttalilsi um Cambo oljukelduna eystan fyri Føroyar og segði, at hon eigur ikki at fáa grønt ljós men viðgekk samstundis, at endaliga avgerðin liggur hjá bretsku stjórnini. Henda hevur síðani gjørt greitt, at hon fer ikki at steðga nýggjum oljuútbyggingum, tí Bretland fer at hava tørv á olju og gassi í mong ár aftrat. Avgjørdu úttalilsini hjá SNP leiðaranum hava sett gongd á ávaringarklokkurnar hjá SNP politikarum í norðureystura parti av Skotlandi, sum bera ótta fyri, at mótstøðan móti Cambo útbyggingini fer at kosta mong størv og økja um bindingarnar til innflutning av kolvetnum. Alex Salmond, sum eftir stríð við Sturgeon, hevur stovnað sín egna flokk, loysingarflokkin Alba, hevði í vikuni grein í Sunday Mail, har hann m. a. skrivaði:“ Avleiðingarnar av at steðga útbygging av Cambo kunnu gerast víttrøkkandi, ikki bara fyri SNP flokkin men fyri alla sjálvstýrisrørsluna. Olja og gass hava altíð verið partur av kravinum um loysing, og tí er tað eitt stórt afturstig fyri loysingarrørsluna, hvørja ferð leiðarin fyri SNP stingur oljuvinnuna í bakið. Sjálvandi skal Cambo verða útbygt, men tað má eisini verða í tráð við krøvini um at røkka málinum um nul-útlát. Fer mótstøðan hjá SNP móti slíkari oljuútbygging sum Cambo at vinna frama, so verða tað ikki bert túsundtals arbeiðspláss, sum koma í vanda, tá verða tað eisini mong oljurelaterað pláss í landinum so sum Mossmorran, Grangemouth, St. Fergus og fleiri, sum verða hótt, og vit kunnu gloyma alt um loysing, "skrivar Alex Salmond. Umboð fyri SNP sigur í eini viðmerking til úttalilsini hjá Alex Salmond, at allir flokkar eiga at síggja veruleikan í veðurlagsbroytingunum. Og partur av hesum er at finna rætta vegin burtur frá kolvetnum. Víst verður á, at hesin boðskapurin var eisini boðskapurin hjá SNP til seinasta val og fekk flokkurin stóra undirtøku fyri tí. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 39 Leygardagur 27. november 2021 Biden bjóðar Opec av Letur upp fyri amerikonsku oljugoymslunum, sum er ein avbjóðing fyri OPEC SkrivaÐ: USA fer at lata út á marknaðin 50 milliónir tunnur av olju frá tess strategisku goymslum í samstarvi við Kina, Japan, India, Suðurkorea og Bretland. Hetta er ein heilt óvæntað samskipað roynd av heimsins størstu oljubrúkarum fyri at kunna temja høgu oljuprísirnir- og sum kann koma Opec + londunum aftur um brekku. Hetta skrivar heimasíðan World Oil, sum endurgevur Bloomberg. Av hesi nøgdini fara 32 milliónir tunnur at verða latnar á marknaðin frá "U. S. Strategic Petroleum Reserv” teir næstu mánaðirnar, meðan 18 mió. tunnur fara at koma seinni, siga Hvítu Húsini. Ein umboðsmaður sigur, at oljan verður longu flutt miðjan ella seint í desember. Fyrisitingin er tilreiðar at taka til onnur tiltøk, um tað er neyðugt, verður sagt. Avgerðin hjá Biden forseta verður mett at vera ein diplomatiskur sigur fyri USA og ein avbjóðing til yvirvágina, sum Saudi Arabia, Russland og onnur Opec + lond hava á marknaðinum í dag. Men tað er ikki uttan váða. Umboð fyri Opec + hava longu ávarað um, at tey fara at svara aftur og avlýsa ætlanina at økja um teirra egnu framleiðslu. Støðan er vorðin eitt stríð um at hava avgerandi eftirlitið við altjóða orkumarknaðinum. Stríðið um oljuna og oljuprís hóttir við at fáa eld í aftur geopolitisku støðuna í heiminum. Støðan kann gerast álvarslig, tí talan er um prísin á heimsins mest týðandi brúksvøru, og hetta hendir um somu tíð sum tjóðarbankar og politikarar kappast við hægsta inflatiónsvøksturin í meira enn tíggju ár. Tað vísir eisini spenta samstarvið millum Washington og Riyadh, sum er tungtvigandi í amerikonsku relatiónunum í Miðeystri. Joe Biden hevur í fleiri vikur roynt at útvega sær stuðul frá øðrum stórbrúkarum av olju eitt nú Kina. Hetta er fyrstu ferð, at lond á henda hátt skipa seg ímóti stóru oljuframleiðarunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 40 Leygardagur 27. november 2021 Hoyvíkskvinnur góvu Spono Eagles ein frammaná H71 vann við tíggju málum í fyrra dystinum ímóti sveisiska Spono Eagles í Europa Cup. H71 kom víðari við 65-57 samlað Maria Halsdóttir Weyhe stríðir seg her í gjøgnum og skjýtur eitt av sínum 17 málum í fyrra dystinum (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Maria Halsdóttir Weyhe við 17 málum og hinar í H71 vundu burturúr sveisisku mótstøðuni í fyrra European Cup dystinum í Hoyvíkshøllini leygarkvøldið. Bláa gólvið varð drigið fram og klárt var til ein spennandi dyst í øðrum umfari í European Cup. Men tað gjørdist ongantíð so øgiliga spennandi, tí við einum framúr fyrra hálvleiki legði H71 lunnar undir ein stórsigur ímóti Spono Eagles úr Sveits. Støðan í hálvleikinum var 20-11 til H71, og at enda vunnu hoyvíkskvinnur við tíggju málum, 36-26. Sostatt tóku tær av álvara fyrsta stigið at spæla seg víðari til triðja umfar. Seinni dysturin varð leiktur í Hoyvíkshøllini sunnukvøldið. Tá vann sveitsiska liðið við tveimum málum, 31-29, men samlað komu hoyvíkskvinnur flott víðari við samanlagt 65-57. Hetta er fyrsta ferðin, at eitt føroyskt lið spælir seg víðari til triðja umfar í eini evropeiskari hondbóltskapping. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. november 2021 41 Leygardagur 27. november 2021 H71 til Serbia at spæla áttandapartsfinalu ZRK Naisa Nis verður mótstøðuliðið sum bíðar H71 í áttandapartsfinalunum í European Cup, sum verða leiktar í januar (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað verður ZRK Naisa Nis úr Serbia, sum verður mótstøðulið í teimum báðum áttandapartsfinalunum, sum H71-kvinnurnar fara at spæla í januar mánaði. H71 vann seg um vikuskiftið víðari við enn einum sannførandi úrslitið. Í fyrsta umfari vunnu hoyvíkskvinnur stórt ímóti Cair-Skopje úr Norðurmakedonia, og í øðrum umfari var tað Spono Eagles úr Sveis, sum skuldi ígjøgnum H71-maskinuna. Dystirnir í áttandapartsfinalunum eru aftur ein heima- og ein útidystur, og spælt verður fyrst vikuskiftið 8./9. januar og síðani vikuskiftið 15./16. januar. Higartil hevur eydnast H71 at fáa mótstøðuliðini at spæla báðar dystirnar í Føroyum, og aftur hesaferð, fer felagið at gera eina roynd at fáa hetta í lag. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 42 Leygardagur 27. november 2021 H71 smurdi kollfirðingar av Hoyvíkingar høvdu stórsigur við sær heim úr Kollafirði mikukvøldið. H71 vann heili 28-15 (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Oddadystur var í Burn deildini, sum er besta mansdeildin í hondbólti, í Kollafirði mikukvøldið, og lagt var upp til stóran spenning. Men tað bleiv ongantíð spennandi. H71 var á odda 17-5 í steðginum, og vann dystin heili 28-15. Hetta var ein dagur har lítið riggaði hjá KÍF, meðan hoyvíkingar við Paula Jacobsen í málinum, og brøðrunum Paula og Óla Mittún, settu kollfirðingar so dyggiliga upp á pláss. Toppskjútti hjá H71 gjørdist Óli Mittún við sjey málum. Hans Eli Sigurbjørnsson var toppskjútti hjá KÍF við átta málum. H71 og KÍF eru sostatt jøvn á fyrsta plássi í deildini við 14 stigum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 43 Leygardagur 27. november 2021 Avlýstu dyst í bestu mansdeildini orsakað av koronu Dysturin millum Neistan og VÍF, sum skuldi vera hóskvøldið, er útsettur (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Dysturin í Burn deildini millum Neistan og VÍF, sum skuldi vera hóskvøldið, er útsettur. Orsøkin er sum so nógv annað í hesum døgum, korona, boðaði Hondbóltssambandið frá. VÍF og Neistin liggja ávikavist á triðja og fjórða plássið við 10 og 8 stigum eftir níggju dystir. Seinast liðini hittust, var í Vestmanna 17. oktober, og tá vann Neistin 30-26. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. november 2021 44 Leygardagur 27. november 2021 HB bjargaði sær eitt fínt útgangspunkt-Víkingur vann tepurt á B36 NSÍ var á odda 2-0 til miðskeiðis í seinna hálvleiki á Tórsvølli-2-2 málið kom eftir sjálvmál í yvirtíðini, men runavíkingar hava framvegis ein lítlan fyrimun. Martin Klein Joensen skoraði einasta málið í Sarpugerði. Avgerðin um finaluplássini fellur í morgin Martin Klein Joensen, her í dysti móti B36 í Sarpugerði fyrr í ár. Eins og tá, skoraði 21-ára gamli áleyparin einasta málið í dystinum, tá liðini hittust til fyrru hálvfinaluna í kappingini um Løgmanssteypið (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Fyrru hálvfinalurnar í kappingini um Løgmanssteypið vórðu spældar síðsta sunnudag. Víkingur kom væl burturúr tí, um hugt verður hvørjar møguleikar liðini hava undan seinna dystinum. Liðið í ljósabláum, sum endaði nummar trý í Betrideildini við 60 stigum, skoraði einasta málið í heimadystinum móti B36. Hetta merkir, at eitt Víkinga-mál í seinna dystinum, sum verður í morgin, fer at leggja risastórt trýst á B36, sum skal vinna kappingina fyri at koma út í Evropa, ið jú ikki fekk eitt útivallarmál í dag. Hendan reglugerðin er enn galdandi í kappingini um Løgmanssteypið, og nakrar ferðir í fyrra hálvleiki vóru teir hvítkløddu um at gera sær dælt av hesum. Bárður á Reynatrøð varð noyddur at gera nakrar bjargingar, og sum fráleið fór trýstið meira yvir á málið hjá Mattiasi Lamhauge, sum saman við verjuleikarunum júst megnaði at forða víkingunum í nøkrum førum. Martin Klein Joensen, her í dysti móti B36 í Sarpugerði fyrr í ár. Eins og tá, skoraði 21-ára gamli áleyparin einasta málið í dystinum, tá liðini hittust til fyrru hálvfinaluna í kappingini um Løgmanssteypið (Mynd: Sverri Egholm) Lívligi Martin Klein Joensen, ið hevur fingið sítt gjøgnumbrot í Betrideildini í ár, var vandamikil, og tá tjúgu minuttir vóru eftir fekk hann beint bóltin fram við Mattiasi, tá eitt frísparksinnlegg úr høgru endaði hjá Martini í málteiginum á aftara økinum. Eins og í landskappingardystinum millum liðini í august, skoraði áleyparin einsamalla málið í dystinum, og fyrimunur til liðið hjá Jóhan Peturi Poulsen undan seinnu hálvfinaluni. (Mynd: Sverri Egholm) NSÍ hevði HB á knøunum-mistu sigurin í yvirtíðini HB hevði leikligu yvirvágina fyrsta hálva tíman á Tórsvølli, men hevði trupulleikar við at gerast vandamikið-helst millum annað tí at Mikkel Dahl nú ikki longur spælir fyri felagið. Teir í gulum og svøtrum tyktust at hava tamarhald á støðuni og í samband við ein deyðbólt, varð Dan í Soylu noyddur at rudda bóltin burtur á mállinjuni. Nakrar minuttir seinni gekk ikki meira: NSÍ slapp avstað í eina umstilling (eitt kontra), Jakob Trenskow rak skjótt frameftir við bóltinum og spældi til vinstru til Aron Knudsen. Teitur Matras Gestsson bjargaði fyrru skotroyndini hjá 22-ára gamla álopskenda leikaranum, men tí seinni kundi landsliðsmálverjin ikki gera nakað við. Tveir minuttir seinni sendi Aron eitt gott horna inn út vinstru, ið javngamli Mórits Heini stútaði í málið: 0-2 og tveir av teimmum yngru lokalu NSÍ-árunum høvdu sett HB undir trýst. Eftir tógvið stríð eydnaðist liðnum hjá Kevin Schindler at svara aftur. Hilmar Leon Jakobsen fekk minkað um munin miðskeiðis í seinna hálvleiki, men NSÍ hótti framvegis uppá serliga umstillingar, ímillum góðu støðurnar/møguleikarnar hjá heimaliðnum. Tá sá út til, at NSÍ ikki bert fór at sleppa ígjøgnum Eysturoyartunnilin við tveimum útivallarmálum, men eisini einum sigri, men so varð ikki: Í 92. minutti sendi Daniel Johansen hart og skrúvað fríspark inn úr vinstru, og tað endaði við, at Oddur Højgaard beindi bóltin í egið mál. Ein smeitur fyri NSÍ, ið tó hevur fyrimunin eftir eitt gott avrik á Tórsvølli. Alt er heilt opið undan dystinum við Løkin: Vinnarin kemur víðari; við 0-0 ella 1-1 javnleiki er NSÍ víðari. (Mynd: Sverri Egholm) Fyrru hálvfinalurnar í kappingini um Løgmanssteypið Sunnudagin 21. november Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. november 2021 45 Leygardagur 27. november 2021 Ljótt í Spania Okkara kvinnur taptu 12-0 ímóti heimsstjørnunum úr Spania (Mynd: Bjarni Enghamar/FSF) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað bleiv ljótt, øgiliga ljótt í Sevilla hóskvøldið. Føroyska A-landsliðið hjá kvinnum tapti 12-0 ímóti besta liðnum í bólkinum, Spania. Longu frá byrjan fingu okkara ikki eitt bein til jørðina, og tá tveir minuttir vóru leiktir var bólturin í netinum aftanfyri Óluvu Allansdóttir Joensen í føroyska málinum. Sponsku kvinnurnar høvvdu 38 málroyndir, og skoraðu uppá 12 av teimum, meðan okkara onga málroynd høvdu yvirhøvur. (Mynd: Bjarni Enghamar/FSF) Støðan í hálvleikinum var 5-0, og tíðliga í seinna hálvleiki skrædnaði av álvara, tá Spania fekk trý mál upp á tríggjar minuttir. Úrslitið gjørdist 12-0, sum er eitt sindur verri enn tá vit í september taptu 10-0 ímóti Spania á Tórsvølli. (Mynd: Bjarni Enghamar/FSF) (Mynd: Bjarni Enghamar/FSF) Hetta var seinasti HM-undankappingardysturin hjá kvinnunum í ár. Næsti dysturin verður ímóti Ungarn á útivølli 8. apríl. Enn hava vit einki stig megnað at skavað saman og liggja á aftasta plássi við null stigum. Kortini hava føroysku kvinnurnar fingið tvey mál í hesari undankappingini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. november 2021 Í vikuni bleiv Pætur Smith Clementsen liðugur við hægstu venjaraútbúgvingina: UEFA Pro-licens. Sum tekniskur stjóri í Fótbóltssambandi Føroya arbeiðir Pætur S. Clementsen dagliga við fótbóltsfakliga partinum av stovninum og menning av leikarum og–ikki minst–venjarum. Men seinastu tíðina hevur hann eisini sjálvur verið undir útbúgving, og mánadagin gjørdist hann liðugur við hægstu venjaraútbúgvingina, UEFA Pro-licens. –Hetta hevur verið eitt langt og umfatandi skeið, har eg havi fingið ótrúliga nógv gott burturúr, men nú kennist tað eisini gott at vera liðugur, sigur Pætur S. Clementsen við heimasíðuna hjá FSF. Hann leggur afturat, at tað hevur verið gevandi at luttaka á útbúgvingini saman við øðrum royndum venjarum. Við tað, at A-venjaraútbúgvingin er tað hægsta, sum til ber at taka í Føroyum, hevur Pætur tikið pro-útbúgvingina hjá danska fótbóltssambandinum. Útbúgvingin hevur vart í knapt tvey ár, har luttakararnir hava verið á skeiðum, námsferðum, havt vegleiðarar á vitjan til venjingar og skrivað høvuðsuppgávu. Talan er sostatt um eina holla venjaraútbúgving, har leiðsla er afturvendandi tema. Í seinasta partinum av útbúgvingini hevur Pætur sett sjóneykuna á skiftið hjá ungum leikarum frá amatør til yrkisfótbólt, og hvussu hetta kann fremjast skynsamt. Umframt, at hetta er eitt sera viðkomandi evni fyri nógvar føroyskar fótbóltsspælarar, so er tað sambært Virgar Hvidbro, aðalskrivara eisini sum heild gott fyri fótbóltin, at enn ein føroyingur hevur lokið hægstu venjaraútbúgvingina. –Vit arbeiða øll fyri at hækka støðið á føroyskum fótbólti, og til tað hevur tað stóran týdning, at vit hava dugnaligar og væl útlærdar venjarar. Tí eru vit eisini stolt av, at okkara tekniski stjóri hevur nomið sær hægstu venjaraútbúgvingina, sigur Virgar Hvidbro. Frammanundan eru Jógvan Martin Olsen, Bill McLeod Jacobsen og Mikkjal K. Thomassen einastu føroyingarnir við pro-venjaraprógvi, og Pætur S. Clementsen er tí nú ein av bert fýra føroyingum við hægstu venjaraútbúgvingini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. november 2021 47 Leygardagur 27. november 2021 Fimleikafelagið Støkk 55 ár 23. november 1966 stovnaðu Jóhanna og Kaj Aage Troest og Svava og Johan Kjeld stóra fimleikafelagið á Skálafjørðinum SkrivaÐ: Støkk varð stovnað hin 23. novembur í 1966. Stovnararnir vóru Jóhanna og Kaj Aage Troest og Svava og Johan Kjeld. Fyrstu nógvu árini helt felagið til í fimleikahøllini í Glyvra skúla, men seinnu árini hevur stásiliga Bylgjan í Runavík verið karmur um meginpartin av virkseminum hjá Støkk. Stovnararnir Góðar umstøður at virka í Tað er sera hugaligt at vera støkkari, nú felagið fyllir 55 ár. Í framúr góðu umstøðunum í Bylgjuni, venja fleiri lið samstundis hvønn dag. Og koyrir tú fram við Bylgjuni, síggjast glaðir fimleikarar í stóru og ljósu høllini, meðan aðrir renna út og inn–til og frá venjing. Felagið, sum í dag hevur út við 800 aktivar fimleikarar í øllum aldri, leggur stóran dent á, at øll skulu hava møguleika at íðka fimleik. Breiddarfimleikurin verður tí raðfestur frammarlaga í arbeiðnum hjá felagnum, og harumframt verður stór orka løgd í kappingarfimleikin. Nógv sjálvboðið arbeiði Ígjøgnum øll hesi árini er hópin av fólki, sum hava tikið hond í við øllum teimum mongu og fjølbroyttu uppgávum, ið dagliga skulu loysast í felagnum. At átaka sær uppgávur í einum virknum felagskapi er mennandi fyri fólk í øllum aldri. Nógvir av ungu fimleikarunum eru hjálparar og hjálparvenjarar hjá yngri fimleikarum. Og foreldur og avvarandi hjálpa til, tá framsýningar og onnur tiltøk eru á skránni. Á henda hátt kann Støkk, við góðum treysti, halda fram við at menna bæði kappingar- og breiddarfimleikin í felagnum frameftir. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 48 Leygardagur 27. november 2021 Føroyar telva smálandakapping í komandi viku Tveir unglingatelvarar eru við á føroyska landsliðnum, sum er favorittur at vinna smálandakappingina á Malta Helgi Dam Ziska og Høgni Egilstoft Nielsen eru við á landsliðnum, sum fer til Malta SkrivaÐ: Sjeynda talvkappingin millum smátjóðir í Evropa verður nú um mánaðarskiftið á Malta. Føroyska landsliðið er hesaferð favorittur at vinna kappingina, sum Andorra vann seinast. Hini liðini í kappingini umframt Føroyar eru Andorra, Luksemburg, Monako, Malta, Kypros, Liktinstein, Jersey og Guernsey. Tíggjunda liðið manna kvinnur úr teimum ymsu londunum–tó er eingin úr Føroyum við. Hvørt land hevur fimm telvarar á sínum liði–fýra telva í hvørjum dysti. Talvsamband Føroya hevur øll árini hildið fast um, at fimti telvarin er unglingi. Hesaferð eru tveir, sum hava unglingaaldur, á føroyska liðnum. Hesir fimm fara at manna føroyska talvlandsliðið á Malta: 1. Helgi Dam Ziska, HT 2. Høgni Egilstoft Nielsen, ST 3. John Rødgaard, VT 4. Luitjen Akselsson Apol, HT 5. Jón í Horni Nielsen, ST Blaðungir Luitjen og Jón eru ávikavist 15 og 16 ára gamlir, og millum yngstu telvarar–um ikki teir allaryngstu–á talvstevnuni á Malta. 15 ára gamli Luitjen er longu royndur í leikum, og nú sleppur ungi sandavágsmaðurin, sum hevur havt stóra framgongd, av álvara at royna seg. Á ovaru borðunum hava Føroyar sterkar og royndar telvarar. Nógv fer at hvíla á teimum, skal føroyska landsliðið útinna sín favorittleiklut í kappingini. Roknast kann við harðari mótstøðu frá serliga Andorra, Luksemburg og Monako. Telvað verður frá sunnudegnum 28. november til leygardagin 4. desember. Oddadystur Týðandi dystur var í Klaksvík millum oddaliðið hjá Klaksvíkar Talvfelag og føroyameistarnar Sandavágs Talvfelag. Vágamenn vunnu tepurt. Rógvi Egilstoft Nielsen fekk á 1. borði javnt móti moldosvka stórmeistaranum Vladimir Hamitevici, sum herfyri vann sterka jubileumskapping hjá felagnum Øbro í Keypmannahavn. Fimm stórmeistarar vóru við í tí kappingini. Men borgarstjórin á Eiði, sum framvegis telvar fyri sítt barndómsfelag í Sandavági, telvaði remis móti moldovska stórmeistaranum, sum býr í Klaksvík og rør út haðani. Á 2. borði vann føroyameistarin Høgni Egilstoft Nielsen á Ólavi Simonsen. Á 3. borði koppaði Terji Petersen Silas Eyðsteinsson, men á 4. borði bragdaði eisini hjá vágamonnum. Her vann Torkil Nielsen á Steintór Rasmussen-tveir fyrrverandi føroyameistarar. Toppur og botnur Havnarmenn gjørdu bart móti vestmenningum, og vunnu á øllum borðum. Manningin hjá Havnini var henda: 1. Helgi Dam Ziska 2. Olaf Berg 3. Carl Eli Samuelsen 4. Luitjen A. Apol. Á vestmannaliðnum telvaðu Jákup á Rógvi Andreasen, Samson Højgaard, Kári Durhuus og Hanus Ingi Hansen. Triði dysturin var millum næstbestu manningarnar hjá Havnini og Klaksvík. Havnin vann 3-1. Rógvi Mortensen, Margar Berg, Andrias Ziska og Óli Joensen vunnu á Finnbjørn Vang, Ingolf Gaard, Janus Skaale og Boga Hansen. Janus Skaale fekk einasta sigurin hjá klaksvíkingum, men Bogi Eliassen Hansen kundi tað sama eisini vunnið, so 2-2 lá í luftini eina løtu. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. november 2021 51 Leygardagur 27. november 2021 Jólahugni í Plantasjuni sunnudagin Sunnudagin, sum er fyrsti sunnudagur í advent, skipar Lions Club Tórshavn aftur fyri sínum árliga adventstiltaki fyri alla familjuna. Hesaferð fer stuðulin til KFUK, sum í ár hevur 100 ár á baki Tað er altíð stak hugnaligt í Plantasjuni, tá Lions Club Tórshavn skipar fyri sínum árliga jólahugna fyrsta sunnudag í advent SkrivaÐ: Tíðindaskriv Sum vant, verður Plantasjan í Havn pyntað við ljósum í greinunum, báli og ljósblussum í ánni, har sum tiltakið er, so tað verður so hugnaligt sum møguligt. Eisini ber til at keypa sær jóladekoratiónir, tilfar til dekoratiónir og annað til hugnan og hitan, ið hoyrir adventini og jólunum til. Á tiltakinum, sum er frá klokkan 14 til 16.30, ber eisini til at keypa sær kakao, bollar, vaflur og sunkist, ið hoyra einum slíkum jólahugna til. Og somuleiðis kemur Havnar Hornorkestur at lívga løtuna við nøkrum góðum tínum, eins og jólamenninir vitja við onkrum góðum til børnini. Talan er um eitt tiltak fyri alla familjuna, samstundis sum fólk–eins og vanligt er, tá Lions Club Tórshavn skipa fyri–kunnu stuðla einum góðum og vælgerandi endamáli. Hesaferð verður tað KFUK í Havn, sum fær ágóðan av jólahugnanum. KFUK fyllir 100 ár í ár og hevur brúk fyri eini fíggjarliga hjálpandi hond, nú ábøtur skulu gerast á KFUK-bygningin í Varðagøtu, og tað vil Lions Club fegið geva sítt íkast til. Tað er í samráð við koronu-ráðgevingina, at Lions Club Tórshavn í ár tekur uppaftur siðin við jólahugna í Plantasjuni, eftir at tiltakið í fjør var avlýst orsakað av koronu. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. november 2021 52 Leygardagur 27. november 2021 Jólatrøini tendrað í Klaksvíkar kommunu Jólatrøini í Klaksvíkar kommunu verða tendrað í døgunum 27. november til 4. desember (Mynd: Klaksvíkar kommuna) SkrivaÐ: Komandi vikurnar verða ymisk jólahald í Klaksvíkar kommunu í sambandi við, at jólatrøini verða tendrað, og kommunan hevur kunngjørt eitt yvirlit á heimasíðuni. Fyrstu jólatrøini verða longu tendrað í dag, leygardagin 27. november. Tað eru jólatrøini í Vágstúni og Árnafirði. Jólatræið í Vágstúni verður tendrað klokkan 15.30. Øssur Kjølbro, prestur heldur røðu, og Klaksvíkar Hornorkestur spælir. Jólatræið í Árnafirði verður tendrað klokkan 17. Niels Andreasen, portørur, heldur røðu, og Klaksvíkar Hornorkestur spælir. Boðið verður til ein kaffimunn í gamla bygdahandlinum eftir haldið. Jólatræið í Ánunum verður tendrað mánakvøldið 29. november klokkan 18. Karl H. Johansen, borgarstjóri, heldur røðu, og Klaksvíkar Hornorkestur spælir. Boðið verður kaffimunnur aftaná. Jólatræið á Norðoyri verður eisini tendrað mánakvøldið 29. november klokkan 19. Eyðstein Poulsen, býráðslimur, heldur røðu, og Klaksvíkar Hornorkestur spælir. Boðið verður kaffimunnur aftaná. Í Kalsoy verða jólatrøini á Trøllanesi, í Mikladali, á Húsum, og á Syðradali tendrað 2. desember klokkan ávikavíst 18, 19, 20 og 20.30. Bjørn Kalsø, varaskúlastjóri, heldur røðu, og Klaksvíkar Hornorkestur spælir. Sam siglir í hesum sambandi av Klaksvík kl. 17.15 og av Syðradali kl. 21.00–bussur er við í ferðini. Jólatræið í Svínoy verður tendrað leygardagin 4. desember klokkan 16. Heri Joensen, prestur, heldur røðu, og Klaksvíkar Hornorkestur spælir. Ritan fer av Hvannasundi kl. 14.45, og Ritan siglir leiguferð úr Svínoy kl. 17.30. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. november 2021 53 Leygardagur 27. november 2021 Jólatrøini í Runavíkar kommunu verða tendrað um vikuskiftið Í dag og í morgin verða fleiri jólahald í Runavíkar kommunu–á skránni er m. a. tónleikur, røður og vitjan frá jólamonnunum (Mynd: Visit Runavík) SkrivaÐ: Í Runavíkar kommunu verða jólatrøini tendrað umleið fýra vikur undan jólum, og tað er hetta vikuskiftið. Tí skipar kommunan fyri fleiri hátíðarhaldum í dag og í morgin. Á skránni er m. a. tónleikur og røður, og brandbilurin við øllum jólamonnunum vitjar, og hava jólemenninir jólapakka til børnini. Nes Sóknar Musikkfelag spælir til tiltøkini, har jólatrøini verða tendrað. Runavíkar kommuna hevur kunngjørt eitt yvirlit yvir, nær trøini verða tendrað: 16: 30 Jólatræið tendrar og brandbilurin vitjar í Runavík. Magnus Rasmussen heldur røðu. 18: 15 Jólatræið tendrar og brandbilurin vitjar á Skála. Birna Mikkelsen heldur røðu. Jól á Gamlavegi letur upp kl. 14.00. 19: 00 Jólatræið tendrar og brandbilurin vitjar í Skálafirði. Georg eystan Á heldur røðu. 19: 45 Jólatræið tendrar og brandbilurin vitjar í Oyndarfirði. Bingerð Fosságil heldur røðu. Sunnudagin 28. november 14: 30 Brandbilurin vitjar í Rituvík. 15: 00 Brandbilurin vitjar í Lamba. 15: 30 Jólatræið tendrar og brandbilurin vitjar í Æðuvík. Meinhard Bjartalíð heldur røðu. Jólabygdin í Æðuvík tendrar aftaná. 16: 15 Jólatræið tendrar og brandbilurin vitjar í Søldarfirði. Henning Bøgesvang heldur røðu. 17: 00 Jólatræið tendrar og brandbilurin vitjar í Funningsfirði. Gerhard Jónsson Mikkelsen heldur røðu. 17: 45 Jólatræið tendrar og brandbilurin vitjar í Elduvík. Gerhard Jónsson Mikkelsen heldur røðu. 18: 30 Jólatræið tendrar og brandbilurin vitjar í Funningi. Sigmar Bláberg heldur røðu. Serstaka Jólabygdin í Æðuvík, sum altíð skapar lív, hugna og jólagleði hjá teimum vitjandi, tendrar eisini 27. november. Hanusarstova í Æðuvík hevur café og jólasølu. Komandi tíðina leggjast onnur jólatiltøk afturat, millum annað vitjar Jólaskipið í Runavík 11. desember eins og Bókasavnið við Løkin skipar fyri tiltøkum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. november 2021 54 Leygardagur 27. november 2021 Jólatræið á Strondum verður tendrað í dag Á skránni verður tónleikur og røða, og eisini koma jólamenn á vitjan (Mynd: Sjóvar kommuna) SkrivaÐ: Í dag, leygardagin 27. november klokkan 17.30, verður jólatræið á Strondum tendrað. Í hesum sambandi verður tónleikur frá Nes Sóknar Musikkfelag, Brian Smedemark heldur røðu, og brandbilur við jólamonnum kemur eisini á vitjan. Vaflur og okkurt drekkandi verður eisini at fáa, skrivar Sjóvar kommuna á heimasíðuni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. november 2021 55 Leygardagur 27. november 2021 Tendra jólatrøini í Hvalbiar kommunu um vikuskiftið Sunnudagin 28. november verða jólatrøini tendrað–á skránni er horntónleikur, og eisini koma jólamenn á vitjan (Mynd: Hvalbiar kommuna) SkrivaÐ: Í morgin, sunnudagin 28. november, verða jólatrøini í Hvalbiar kommunu tendrað. Træið á Nesi verður tendrað klokkan 17, tæið á Skúlastykkinum í Hvalba verður tendrað klokkan 18, og klokkan 19 verður træið í Sandvík tendrað, skrivar Hvalbiar kommuna á heimasíðuni. Á skránni verður horntónleikur við Tvøroyrar hornorkestri, jólamenninir koma á vitjan við pakkum til børnini, og bollar og heitt kakao verður at fáa. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. november 2021

Miðflokkaveljarar eru størstu korona-skeptikarar SíÐa 3 Burðardyggasta matstova í ríkinum SíÐa 13 Dizzy Mizz Lizzy á Voxbotn SíÐa 36 Løgmanssteypið og evropeiskt pláss verður uppá spæl á Tórsvølli SíÐa 53 Til minnis um merkismann SíÐa 67 100.000 krónur til Ævintýraferðina SíÐa 34 1 Leygardagur 04. desember 2021 Góðan lesihug og gott Vikuskifti Nýggj útgáva hvønn leygarmorgun kl. 7 Oddagrein Grundarlagið burtur Fólkaræðisliga grundarlagið er smokkað undan núsitandi borgarligu samgongu í Tinganesi. Tað kemur neyvan óvæntað á nakran, men nú verður tað–enn einaferð–staðfest í eini veljarakanning. Og áðrenn fólk fara at seta ivaspurningar um, hvussu álítandi kanningartænastan, sum hetta blað brúkar til sínar regluligu veljarakanningar, er, so skulu vit skunda okkum at staðfesta, at rákgongdin hevur verið týðulig leingi–ja, líka síðan henda samgongan tók við. Samgongan missir veljarar, og er henda nýggjasta kanningin eftirfarandi, so hevði samgongan bert havt 13 fólk eftir á tingi, um val var nú. Men val er ikki nú. Og tað verður tað heldur ikki. Serliga ikki nú tað fer at ganga upp fyri borgarligu floksformonnunum, hvussu illa til tað stendur. Við núverandi kanningarráki, so er ikki hugsingur um, at samgongan sleppur snikkaleys frá einum løgtingsvali í úrtíð. Tí er eisini óhugsandi, at tað verður nakað løgtingsval áðrenn summarið 2023. Og harvið fer politiska støðan-hesin politiski fepurstokkurin, sum veljarakanningar jú eru-eisini at fáa ávirkan á nógv umrødda mál um sammóðirskap, sum liggur og bíðar eftir avgreiðslu á løgtingi. Vit vita, at verður uppskotið samtykt við samgonguatkvøðum, so verður tað endin á samgonguni. Tí skal tann samgongulimur, sum hevur hug at atkvøða fyri andstøðuuppskotinum um at geva samkyndum mammum javnstøðu, velja millum at atkvøða fyri tí, ið viðkomandi heldur vera rætt, ella at atkvøða fyri at spreingja samgonguna. Hvør kostur verður tá lættari at velja? Hevur tað tingfólkið, ið spreingir samgonguna nakra framtíð í flokki sínum? Tað eru farin tvey ár og ein fjórðingur av verandi valskeiði. Tað vil siga, at tað er eitt ár og 9 mánaðir eftir til løgtingsval skal vera aftur og tað er eisini tíðarskeiðið, sum borgarligu flokkarnir hava til at sannføra sínar veljarar um, at skil er á politikkinum hjá samgonguni. Hetta er jú bágin við blokkpolitikki. Markið fyri hvør sleppur at bestemma og hvør ikki sleppur, stendur ikki til at flyta. Spennandi hevði verið, um stórsigur til ein flokk kundi ført til, at flokkurin einsamallur slapp at mynda landsstýri, og so funnið neyðuga meirilutan frá máli til mál. Tað hevði verið eina roynd vert, tí sjálvandi vóru allir flokkarnir áhugaðir í at fingið ávirkan, og gjørt avtalur við stjórnarflokkin. Fólkaræðisliga hevði tað í hvussu so er verið nógv rættvísari, enn núverandi skipan, har tað er tann minsti flokkurin, ið hevur stórst vald. SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 8044 Lisnar síður: 29713 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 2 Leygardagur 04. desember 2021 Veljararnir flýggja undan samgonguni Spyr. fo: Javnaðarflokkurin fær søguliga gott úrslit, meðan Fólkaflokkurin og Sambandsflokkurin missa. Samgongan hevði bert fingið 13 umboð á tingi um val varð nú (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sitandi samgonga hevði bert fingið 13 tingsessir, um løgtingsval hevði verið nú. Veljarakanningin varð gjørd mikudagin 1. desember, tvey ár og tríggjar mánaðir, eftir seinasta løgtingsval, tá 500 fólk av teimum 5.000, sum eru í veljarapanelinum hjá Spyr. fo, vórðu spurd. Stórar flytingar Stórar broytingar eru í hesi kanningini í mun til tær kanningarnar, sum Spyr. fo javnan hevur gjørt hesi seinastu árini, tí ongantíð fyrr hava veljaraflytingarnar verið so stórar sum hesaferð. Mest óvæntaða úrslitið av kanningini er, at nú flýggja veljararnir ikki bara frá Sambandsflokkinum, men eisini frá Fólkaflokkinum. Kanningin gevur Fólkaflokkinum 17,6 prosent av atkvøðunum. Hetta er trý prosentstig færri enn í kanningini, sum Spyr. fo gjørdi fyri Blaðið Vikuskiftið fyri trimum mánaðum síðani, og 6,9 prosentstig færri enn á seinasta løgtingsvali. Fólkaflokkurin stendur harvið til at fáa seks sessir á tingi, tveir færri enn nú. Sambandsflokkurin stendur–eins og seinastu kanningarnar eisini hava víst–til eisini at missa tveir tingsessir, so teir verða fimm. Flokkurin hjá løgmanni missir støðugt atkvøður, og nýggjasta kanningin gevur flokkinum 14,8 prosent av atkvøðunum–ein afturgongd á 6,5 prosentstig í mun til seinasta val. (Savnsmynd: Sverri Egholm) Javnaðurin fær triðingin Heilt stóri vinnarin er nú Javnaðarflokkurin. Næstan triði hvør veljari sigur seg nú velja Javnaðarflokkin, og flokkurin stendur eisini til at fáa triðingin av sessunum á Løgtingi, nevniliga 11. Kanningin gevur Javnaðarflokkinum 32,5 prosent av atkvøðunum. Hetta er 4,5 prosentstig fleiri enn í kanningini fyri trimum mánaðum síðani, og 10,4 prosentstig meira enn á seinasta vali. Søguliga stór undirtøka Hetta er ein søgulig stór undirtøka fyri einum flokki, tí ikki síðan løgtingsvalið í 1950 hevur ein flokkur fingið meira enn 30 prosent av atkvøðunum. Tá fekk Fólkaflokkurin, sum í fýratiárunum lá oman fyri 40 prosent av atkvøðunum, 32,3 prosent. Tá Javnaðarflokkurin seinast fekk eitt serstakliga gott løgtingsval, tað var í 1990, tá flokkurin fekk 10 tingsessir, var undirtøkan 27,5 prosent. Tjóðveldið næststørst Hin stóri andstøðuflokkurin, Tjóðveldi, hevði sambært nýggjastu kanningini verið næststørsi flokkur á tingi við 18,8 prosentum av atkvøðunum og seks tingsessum. Men hetta er minni enn í kanningini fyri trimum mánaðum síðani, tá Tjóðveldið fekk 19,8 prosent og var triðstørsti flokkur og fekk sjey tingsessir. Hinvegin gevur veljarakanningini Framsókn eina framgongd. 7,5 prosent gevur tríggjar tingsessir. Hetta er fyrsta ferðin síðan valið, at ein veljarakanning gevur Framsókn tríggjar tinglimir. Miðflokkurin, sum í seinastu kanning kom upp á trý umboð á tingið, fær nú aftur tvey umboð og 6,1 prosent av atkvøðunum. Sjálvstýrið stendr framvegis til at enda úti í kuldanum. 2,9 prosent gevur ikki umboðan á tingi. Tal av smittaðum, innløgdum, fólki í sóttarhaldi, deyðum við koronu og tal av koppsettum verða miðlað út hvønn dag. Tað undrar kortini miðflokkatingmannin, Steffan Klein Poulsen, at hagtøl ikki koma upp á ymiskt annað í sambandi við koronu. Hann hevur sett Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismann í heilsumálum, eina røð av spurningum um málið í einum grein 52 fyrispurningi. -Tað skapar tó undran, at tað ikki koma hagtøl uppá t. d. avleiðingar av koppseting og sundurgreinað tøl ímillum koppsett og ókoppsett í samband við poting o. l. Ymiskir myndugleikar og fakfólk hava meldað út, at koppsetingin riggar so og so væl. Undirritaði metir tó, at ein almannakunngerð av hagtølunum aftan fyri hesar niðurstøðurnar heði skapt eitt størri álit ímillum myndugleikan og borgaran, skrivar Steffan Klein Poulsen í viðmerkingunum. Hann spyr millum annað um hvussu nógv eru deyð 30 dagar eftir koppseting, og hvussu nógv eru innløgd orsakað av koronukoppseting. Hann vil eisini hava at vita hvussu nógv av teimum, sum eru deyð við koronu, vóru koppsett. Allir 14 spurningarnir: 1. Hvør er orsøkin til, at Heilsumálaráðið upplýsir, hvussu nógv eru deyð við koronu í Føroyum? 2. Hví verður ikki upplýst, hvussu nógv doyggja við øðrum virusum ella sjúkum á sama hátt? 3. Hvussu nógv eru deyð við koronu-koppseting innan 30 dagar eftir at hava fingið eina koronu-koppseting? 4. Hvussu nógv eru innløgd orsakað av koronu-koppseting? 5. Hvussu nógv av teimum, sum eru deyð við koronu, vóru koppsett? 23 66 03 ella á lysingar @ knassar. fo. 6 Leygardagur 04. desember 2021 Sóttarhaldið verður nú bara sjey dagar Farsóttarnevndin hevur tikið avgerð um at stytta stytta sóttarhaldstíðarskeiðið (Savnsmynd) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Farsóttarnevndin tók í gjár avgerð um at stytta sóttarhaldstíðarskeiðið úr 10 døgum niður í 7 dagar. Hetta merkir, at tey, sum eru avbyrgd og hava fingið staðfest korona, og tey, sum eru í sóttarhaldi, tí tey hava verið í sambandi við ein smittaðan persón, framyvir skulu í sóttarhald í 7 dagar. Tey, sum eru avbyrgd Hevur tú fingið staðfest korona, skalt tú í sóttarhald í 7 dagar frá sjúkutekini byrja og/ella positivum kanningarúrsliti. Seinastu 48 tímarnir skulu vera uttan sjúkutekin. Tað vil siga, hevur tú ikki havt sjúkutekin 6. og 7. dag av avbyrgingini, sleppur tú úr sóttarhaldinum 8. dagin. Tey, sum eru í sóttarhaldi Ert tú ikki fult koppsettur og hevur tú havt beinleiðis samband við ein, sum hevur fingið staðfest korona, verður mælt til, at tú fert í sóttarhald í 7 dagar frá seinastu kontakt við tann positiva. Mælt verður til, at tú kannar teg 4. og 6. dag. Hevur tú eitt negativt kanningarúrslit frá 6. degi, sleppur tú úr sóttarhaldinum 8. dagin. Ert tú fult koppsettur og hevur tú havt beinleiðis samband við ein, sum hevur fingið staðfest korona, verður mælt til, at tú ert varin og kannar teg 4. og 6. dag frá seinastu kontakt við tann positiva. Serlig fyrivarni í sambandi við Omikron-fyribrigdi Í løtuni verða allir smittutilburðir, sum koma úr útlandinum, gensekventeraðir. 2. lið: • Meðan kanningin verður gensekventera, setir Landslæknin fleiri persónar í sóttarhald, fyri at minka um vandan fyri smittuspjaðing. Hetta merkir, at øll sum hava verið í beinleiðis samband við tann smittaða persónin–hesir persónar eru 2. lið-verða sett í sóttarhald í 7 dagar–bæði ókoppsett og koppsett. • Persónar í 2. liði verða biðin um at kanna seg fyri korona beinanvegin. • Tá úrslit frá gensekventeringini er greitt, sleppa tey í 2. liði, sum eru koppsett, úr sóttarhaldi, tá staðfest er, at talan ikki er um Omikron fyribrigdið. Ókoppsettir persónar í 2. liði skulu verða í sóttarhaldi í 7 dagar. 3. lið: • Tey, sum hava verið í beinleiðis samband við 2. lið–tað vil siga persónar í 3. liði–verða eisini biðin um at fara í sóttarhald í 7 dagar–bæði ókoppsett og koppsett. • Persónar í 3. liði sleppa úr sóttarhaldi, um teirra samband úr 2. liði fær eitt negativt kanningarúrslit. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 7 Leygardagur 04. desember 2021 Andrea á Dul Poulsen nýggjur serlækni á eygnadeildini Hon kemur úr starvi sum deildarlækni á eygnadeildini á Aalborg Universitetssjúkrahúsi SkrivaÐ: Sverri Egholm Nýggjur serlækni í eygnasjúkum er settur í starv á Landssjúkrahúsinum. Andrea á Dul Poulsen verður fjórði serlæknin á Eygnadeildini. Tað leggjast alt fleiri serlæknar til í Sjúkrahúsverkinum og um ársskiftið byrjar Andrea sum yvirlækni í oftalmologi, í vanligari talu kent sum eygnasjúkur. Andrea kemur úr einum starvi sum deildarlækni á Eygnadeildini á Aalborg Universitetssjúkrahúsi. Hetta er ein raðfesting úr serstøku serlæknapuljuni hjá landsstýrismanninum við heilsumálum. Nýggi serlæknin er kend á Landssjúkrahúsinum, her hon hevur verið bæði sum KBU-lækni og í introstarvi. Andrea greiðir frá, at tað var, tá hon var í introstarvi á eygnadeildini, at hon veruliga fekk áhuga fyri eygnasjúkum, tí á eygnadeildini fekk hon nógvar spennandi fakligar avbjóðingar og góða sparring. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 8 Leygardagur 04. desember 2021 Shipping. fo steðgar veitingunum til All Oceans Logistics“ Kongoránið” hevur avdúkað so mikið nógvar ivaspurningar, at føroyska felagið ikki ynskir at halda fram við samstarvinum (Mynd: shipping. fo) SkrivaÐ: Føroyska felagið Shipping. fo, sum Pf. Krúnborg eigur, støðgar nú sum tænastuveitari hjá felagnum All Ocean Logistics, ið er eitt føroyskt smápartafelag, sum kongobúgvar í Belgia eiga. Feløgini hava higartil havt bústað á sama bústaði í Mykinesgøtu í Havn. Tað eru avdúkingarnar, sum eru komnar fram í sendirøðini“ Kongoránið” í Kringvarpi Føroya, sum er orsøkin til hesa avgerðina. Shipping. fo skrivar soleiðis í tíðindaskrivi:-Tað eru reist so nógv ivamál um virksemið hjá All Oceans Logistics, dótturfeløgum og eigarum, at Shipping. fo hevur valt at steðga øllum tænastuveitingum til hesi feløg. Víðari skrivar Shipping. fo í tíðindaskrivinum:-Undan sendingini um Kongoránið boðaði Shipping. fo Kringvarpinum skrivliga frá, at um tað verður staðfest, at tey feløg ella persónar, sum Kringvarpið viðger, misbrúka tænastuveitingar hjá Shipping. fo til lógarbrot, so steðgar Shipping. fo tænastuveitingunum beinanvegin. -Málið um Kongoránið er eitt stórt og fløkt mál í nógvum ymiskum løgum, sum eingin tykist koma til botns í. Men ivin um, hvaðani upprunin til pengarnir í All Oceans Logistics, stavar frá, er so stórur og sendur so nógvar skaðandi ringvirkningar, at Shipping. fo gevst sum tænastuveitari hjá All Oceans Logistics. -Shipping. fo vil við hesum samstundis gera greitt, at felagið einans hevur forvunnið sama fasta gjald frá All Oceans Logistics, sum Shipping. fo vanliga tekur fyri tænastuveitingar til øll onnur reiðarí. -Tað er eisini neyðugt alment at staðfesta, at Shipping. fo ongantíð hevur havt leiðsluna á skipum fyri nevnda felag. -“ Commercial Management” er beinleiðis handilsligur rakstur og leiðsla av skipum, sum reiðarí sjálv taka sær av, og sum Shipping. fo einki hevur við at gera. Hetta ger Shipping. fo eisini greitt á síni heimasíðu. -Shipping. fo hevur verið undirveitari, og hvørki stjórin ella felagið eru partaeigarar í All Oceans Logistics ella dótturfeløgum, eins og einki umboð fyri Shipping. fo hevur verið nevndarlimur ella í leiðslum í nevndu feløgum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 9 Leygardagur 04. desember 2021 Verða seldar undir marknaðarprís Skyn metir, at søluprísurin á íbúðunum á Fløtum, sum nú verða bjóðaðar fólki á bíðilista, enntá liggur nakað undir dagsins marknaðarprís Mynd frá í summar (Mynd: Ólavur Frederiksen/Faroephoto) SkrivaÐ: Sverri Egholm Síðani fólk vóru sett á bíðilista fyri tveimum árum síðani, er prísurin á íbúðunum sum verða bygdar á Fløtum, hækkaður við 20 prosentum. Sostatt er ein íbúð, sum kostaði tvær milliónir tá viðkomandi kom á bíðilistan, blivin 400.000 krónur dýrari, nú tær eru við at verða klárar. Hóast hetta, so metir Skyn, sum marknaðarførur og selur íbúðirnar fyri byggifelagið Jóan Petur Vang, at íbúðirnar framvegis verða seldar undir marknaðarprís. Í skrivi á Facebooksíðuni hjá Skyn, svarar ognarmeklarafyritøkan spuringum, sum stóðu ósvaraðir í Degi og viku hóskvøldið. Skrivið er soljóðandi: Í gjár (hósdagin, -red.) vendi Kringvarpið sær til Skyn við fyrispurningi um at gera samrøðu um søluna av íbúðunum á Fløtum. Tað bar ikki til hjá okkum at luttaka í samrøðu, men vit bjóðaðu Kringvarpinum at senda okkum skrivligar spurningar, sum vit altíð fegin svara. Vit fingu tó ongantíð spurningarnar, sum tí sluppu at standa ósvaraðir í Degi og viku í gjár. Tí vilja vit her greiða frá okkara leikluti í sambandi við íbúðarsøluna, so eingin ivi er um, at alt er farið rætt fram. Byggiharri avger søluprísin Sum ognarmeklari er tað uppgávan hjá Skyn at umboða seljara, sum í hesum førum er byggiharrin av íbúðunum á Fløtum, og sum eisini avger søluprísin. Síðan byggiverkætlanin fór av bakkastokki fyri 3 árum síðan, er byggikostnaðurin hækkaður munandi, samstundis sum at marknaðarprísurin er hækkaður. Hetta er eisini orsøkin til, at tær íbúðir, sum nú verða bjóðaðar keyparum á bíðilista, eru dýrkaðar samanborið við tær íbúðir, ið vórðu seldar í 2019 og 2020. Skyn metir, at søluprísurin á íbúðunum, sum nú verða bjóðaðar fólki á bíðilista, enntá liggur nakað undir dagsins marknaðarprís. Skyn fær bert eina samsýning fyri at marknaðarføra og selja íbúðirnar. Henda samsýning er 1,5% av søluprísinum og varð avtalað, tá ið verkætlanin fór í gongd. Fólk á bíðilista hava ikki gjørt bindandi avtalu Í Degi og viku í gjár kundu hyggjarar kanska fáa ta fatan, at áhugaðir keyparar, ið hava staðið á bíðilista til íbúðirnar, høvdu eina bindandi avtalu um at keypa eina íbúð á Fløtum fyri ein lægri prís enn tann, sum nú er galdandi. Tað er tó ikki rætt. Fólk, sum standa á bíðilista, hava á ongan hátt bundið seg til at keypa eina íbúð. Eingin avtala er sostatt gjørd um sølu ella prís, men fólk á bíðilista fáa nú møguleika at keypa eina íbúð. Tað stendur sostatt øllum á bíðilistanum frítt fyri at lata vera við at keypa eina íbúð. At íbúðirnar í dag eru dýrari enn fyri nøkrum árum síðan, er ein natúrligur liður í yvirskipaðu prísgongdini á fastogn í Føroyum. Teir keyparar, ið longu hava undirskrivað eina keypsavtalu um eina íbúð, verða sjálvandi ikki ávirkaðir av príshækkingini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 10 Leygardagur 04. desember 2021 Hagstovan: Yvir 16.400 gistingar í oktober Talan er um ein vøkstur á 88 prosent í mun til oktober 2020, og tað er met fyri einstakan oktobermánað (Savnsmynd) SkrivaÐ: Talið á gistingum í oktober var næstan tvífalt so nógv sum sama mánað í fjør. 16.433 gistingar vóru í oktober 2021, og tað er met fyri einstakan oktobermánað, skrivar Hagstovan. Tað er knappliga 7.700 fleiri samanborið við oktober í fjør. Samanborið við 2020 vuksu gistinæturnar í oktober 88 prosent, og samanborið við 2019 vuksu tær 22 prosent. Talið á gistináttum hjá dønum tvífaldaðist í mun til sama mánað í fjør, meðan talið á gistináttum hjá fólkum úr øðrum londum enn Føroyum og Danmark meira enn trífaldaðist. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. november 2021 11 Leygardagur 04. desember 2021 Nettoognin hjá føroyingum á leið somu stødd sum hjá dønum og íslendingum Føroysk húskir eiga eina nettoogn á nærum 45 milliardir krónur í 2019, ið svarar til tvær ferðir BTÚ. Sæð í mun til tøku inntøkuna, er nettoognin 5,2 ferðir so stór sum tøka inntøkan hjá føroysku húskjunum. Hjá dønum er hon 5,4 ferðir, og hjá íslendingum 5,6 ferðir tøku inntøkuna í 2019 (Savnsmynd) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Landsbanki Føroya hevur dagført uppgerðina av ogn og skuld hjá føroyskum húskjum til árið 2019. Hetta verður gjørt fyri at kanna, hvussu skuldarbundin føroysk húskir eru í mun til sína inntøku, og hvussu stór samlaða ognin og skuldin hjá føroyingum er samanborið við onnur lond. Samlaða nettoognin er økt frá at vera 5 ferðir tøku inntøkuna hjá húskjunum í 2018 til 5,2 ferðir tøku inntøkuna í 2019. Broytingin stavar frá eini øking í sethúsaognini, privatu pensjónsuppsparingini og innlánunum í peningastovnunum í 2019 í mun til árið fyri. Samlaða skuldin hjá húskjunum er eisini økt, men ikki líka nógv sum samlaðu ognirnar, og tí sæst ein vøkstur í nettoognini í 2019 í mun til árið fyri. Av fíggjarligum ognum eiga føroysk húskir fyri nærum 27 milliardir krónur tilsamans í 2019, har eini 10,5 milliardir standa í føroyskum peningastovnum og umleið 5 milliardir krónur í útlendskum peningastovnum sum innlán ella á depotkonti. Harafturat eiga føroyingar privata eftirlønaruppsparing fyri 11 milliardir krónur, ið svarar til umleið helvtina av BTÚ í 2019. Afturat fíggjarligu ognunum eiga føroyingar realar ognir, ið eru sethús, bilar og bátar, fyri eitt samlað virði á 30 milliardir krónur í 2019. Føroysk húskir hava skuld fyri tilsamans 12 milliardir krónur í 2019, har 9 milliardir eru lán í føroyskum peningastovnum og nærum 3 milliardir krónur eru lán í donskum realkredittstovnum. Meginparturin av skuldini hjá føroysku húskjunum er sethúsalán, og síðani er ein minni partur lán til bil og ymiskt annað. Tá samlaða skuldin verður trekt frá samlaðu ognini, eiga føroysk húskir í 2019 eina nettoogn á nærum 45 mia. kr., ið svarar til tvær ferðir BTÚ í 2019. Sæð í mun til tøku inntøkuna hjá føroysku húskjunum, er samlaða nettoognin 5,2 ferðir so stór sum tøka inntøkan hjá føroyingum í 2019. Til samanbering er nettoognin hjá dønum í 2019 5,4 ferðir so stór sum tøka inntøkan, og hjá íslendingum 5,6 ferðir tøku inntøkuna. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 12 Leygardagur 04. desember 2021 Landsbankin: Skuldin hjá føroysku húsarhaldunum 59 prosent av BTÚ Skuldin hjá føroyskum húsarhaldum var 59 prosent av BTÚ í 2019, meðan privata eftirlønaruppsparingin var 48 prosent av BTÚ sama tíðarskeið. Føroyska húsarhaldsskuldin og privata eftirlønaruppsparingin eru sum partur av BTÚ á leið á stødd við miðal hjá OECD-londunum í 2019 (Tilvildarlig savnsmynd) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í myndini niðanfyri er privata eftirlønaruppsparingin, sum húsarhaldini eiga, víst saman við húsarhaldsskuldini. Bæði tvey eru roknaði í prosentum av BTÚ. Myndin vísir ein positivan samanhang millum stødd av skuld og stødd á privatari eftirlønaruppsparing, ið merkir, at í teimum londum, har pensjónsuppsparingin er stór, er líkt til at húsarhaldsskuldin eisini er stór. Danmark hevur hægstu eftirlønaruppsparingina av vístu londunum í myndini; hon er meira enn tvær ferðir støddina av BTÚ, men donsku húskini hava samstundis eina stóra skuld; hon er omanfyri 100 prosent av BTÚ í 2019. Føroysku húsarhaldini hava til samanbering eina skuld á 59 prosent av BTÚ, meðan privata eftirlønaruppsparingin er 48 prosent av BTÚ í 2019. Í miðal er privata eftirlønaruppsparingin hjá vístu londunum í myndini 57 prosent av BTÚ í 2019, meðan miðalið fyri húsarhaldsskuld er 63 prosent av BTÚ í 2019. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 13 Leygardagur 04. desember 2021 Burðardyggasta matstova í ríkinum Bert tvær matstovur í Danmark verða mettar at vera betri enn Koks (Savnsmynd: Ólavur Frederiksen) SkrivaÐ: Matstovan Koks frammi við Gjónna fekk í vikuni enn ein heiður at prýða seg við. Tað var í sambandi við at matstovuguidin, kallað White Guide Denmark, avdúkaði sín lista yvir bestu matstovurnar í danska kongsríkinum. Her fekk Koks ein serligan heiður, nevniliga sum matstovan, sum er tann burðardyggasta. Men eisini á sjálvum listanum fekk Koks eina flotta plasering sum nummar trý á listanum yvir 10 tær bestu matstovurnar í Danmark. Bara Noma og Alcemist verða mettar at vera betri enn Koks. Hinvegin eru tað tríggjar aðrar, sum eru líka góðar sum Koks, tí tað vóru fýra matstovur, sum máttu deilast um heiðurin at vera triðbest. Hinar matstovurnar eru Geranium, Cadeau og Lyst. Tær fýra matstovurnar á triðja plássi fingu 38 av 40 møguligum stigum fyri matupplivingina og 97 av 100 fyri heildarupplivingina. Alcemist á øðrum plássi fekk 38/98 og Noma fekk 39/98. Á sjeynda plássi kom Jordnær, á áttanda kom AOC og Søllerød Kro og á tíggjunda plássi kom einasta danska matstovan utan fyri høvuðsstaðarøkið, nevniliga Syttende í Sønderborg. (Mynd: Johannes Jensen á Facebook) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 14 Leygardagur 04. desember 2021 Færri bilar í Eysturoyartunlinum Annan mánaðin á rað eru færri bilar, sum gera nýtslu av nýggju farleiðini undir Tangafirði Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 15 Leygardagur 04. desember 2021 Magn aftur eitt gott ár Fyritøkan sum í størri mun aftur er komin á føroyskar hendur, hevði eitt avlop upp á 31,6 milliónir krónur (Mynd: Magn) SkrivaÐ:-Í Føroyum er tvey oljufeløg, sum í dag eisini kalla seg orkufeløg. Talan er um Effo, sum vit fyrr hava greinað, og Magn, sum vit fara at greina her. Tað var vinnulívsmaðurin Christian Holm Jacobsen, sum í 1925 byrjaði at selja oljutunnur frá Shell umvegis Dansk-Engelsk Bensin og Petroleums Co. Í 1953 yvirtók A/S Dansk Shell umboðið sum undirdeild, Shell Føroyar, hjá danska felagnum. Í 2007 bleiv Shell Føroyar selt til íslendskar íleggjar, fyrst sum P/F Fonns, síðani Føroya Hedda og síðani at enda sum partur av Skeljungi í Íslandi, har felagið síðani 2009 hevur haft navnið Pf. Magn. Magn er nú í størri mun aftur komið á føroyskar hendur, sambært almennum upplýsingum frá Skeljungi og nevndarformanninum og høvuðsstigtakaranum í Sp/f Orkufelagið, Teitur N. Poulsen. Tó er upplýst at íslendendska Skeljungur framhaldandi kemur at eiga upp til 49 prosent av Pf. Magn. Magn hevur annars stórt virksemið í Føroyum, við oljusølu til skip og vinnuna, føroysk húsarhald og sølu umvegis Magn støðirnar í Føroyum. Magn eigur harnæst meirlutan í Demich og er nú eisini aktivt í íløgum í vindmyllur saman við LÍV. Árið 2020 hjá Magn hilnaðist annars rættiliga væl. Samlaða sølan hjá Magn í 2020 gjørdist 667 milliónir krónur, í mun til 923 milliónir krónur í 2019. Talan er um eitt fall í søluni á 27,8 prosent. Í ársfrágreiningini í roknskapinum verður sagt, at marknaðarparturin er fallin eitt vet í 2020. Harnæst er tað almenn vitan, at oljupríssurin fall nógv í 2020, sum helst er størsta orsøkin til stóra fallið frá 2019 til 2020. Bruttovinningurin øktist úr 128,4 milliónir krónur í 2019 til 133,7 milliónir í 2020. Talan er um ein vøkstur á 4,2 prosent. Úrslitið áðrenn avskrivingar og rentur, eisini nevnt ebidta, var 55,7 milliónir krónur í 2020 samanborið við 66,7 milliónir í 2019. Eitt fall á 16,5 prosent. Ársúrslitið hjá Magn fyri 2020 gjørdist eitt avlop upp á 31,6 milliónir krónur samanborið við 36,3 millióónir krónur í 2019, sum er eitt fall á 12,9 prosent. Landskassin fær 8,3 milliónir í partafelagsskatti av ársúrslitinum í 2020. Fíggjarjavnin hjá Magn var samanlagt 315,6 milliónir krónur í 2020. Støðisognin var í 2020 íalt 198,4 milliónir krónir í mun til 207,6 milliónir í 2019. Ogn í umferð er økt úr 102,2 milliónum krónum í 2019 til 117,2 milliónir í 2020. Samlaða skuldin hja Magn er økt úr 159,5 milliónum krónum í 2019 til 227,1 milliónir í 2020. Tað er ein vøkstur í skuldini á 67,6 milliónir. Eginpeningurin hjá Magn í 2020 var 79,7 milliónir, sammett við 141,1 milliónir krónur í 2019. Fallið í eginpeninginum stavar frá útgoldnum viningsbýtið í 2020 á íalt 93 milliónir, sum er útgolidið eigaranum. Trygdarevnið hjá Magn, sum er er eginpeningur í mun til samlaðu skyldur, er tí fallið úr 46 prosentum í 2019 til 25 prosent í 2020. Gjaldførislutfallið hjá Magn er økt úr 98 prosentum í 2019 til 106 prosent í 2020. Tøkur peningur við ársenda 2020 var 30,5 milliónir krónur. Vit mugu staðfesta at úrslitið hjá Magn er sera gott og gjaldførið er nøktandi. Tó er eginpeningurin minkaður somikið, at trygdarevnið er farið niður um vanliga markið á 30 prosent fyri at verða eitt nøktandi trygdarevnið. Vit vænta tó, at hetta er gjørt í sambandi við eigaraskifti, sum væntandi endaliga fer fram rímuliga skjótt. Magn upplýsir í roknskapinum, at 82 starvsfólk vóru í starvið í 2020. Stjóri í Magn er Finn Jakobsen. Nevndarformaður er Jón Ásgeir Jóhannesson. Finn Jakobsen er stjóri í Magn (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) Skrásettur eigari hevur til nú verið: Skjeljungur hf. Greiningin er gjørd av Birgir Nielsen frá ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f. www. nira. fo Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 16 Leygardagur 04. desember 2021 ICES kunngjørt ráðgeving fyri tosk, hýsu og upsa í 2022 ICES mælir til, at veiðan av toski í 2022 kann vera í mesta lagi 2.206 tons, veiðan av hýsu kann vera í mesta lagi 8.639 tons, og veiðan av upsa kann vera í mesta lagi 37.444 tons, sigur altjóða havrannsóknarstovnurin (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Altjóða havrannsóknarstovnurin ICES kunngjørdi 30. november nýggjastu ráðgevingina fyri tosk, hýsu og upsa í føroyskum havøki. Ráðgevingin byggir á nýggjastu stovnsmetingarnar av hesum fiskastovnum. ICES mælir til, at veiðan av toski í 2022 kann vera í mesta lagi 2.206 tons og er hetta ein minking upp á 65 prosent í mun til tilmælið fyri 2021. Veiðan av hýsu í 2022 kann vera í mesta lagi 8.639 tons og er hetta ein minking upp á 24 prosent í mun til tilmælið fyri 2021. Veiðan av upsa í 2022 kann vera í mesta lagi 37.444 tons og er hetta ein øking upp á 37 prosent í mun til tilmælið fyri 2021. Toskastovnurin á landgrunninum hevur verið undir søguligum lágmarki síðani 2004. Í 2018 og 2019 var toskastovnurin oman fyri lágmarksstødd av gýtingarstovninum, men síðan 2020 hevur stovnsmetingin víst, at stovnurin aftur er undir hesum marki. Føroyski hýsustovnurin var í tíðarskeiðnum frá 2008-2017 undir markinum, har serlig verjutiltøk eru neyðug. Hýsustovnurin kom upp um hetta mark í 2018 og hevur verið í vøkstri síðan. Føroyski upsastovnurin er toluliga væl fyri og støddin á gýtingarstovninum er oman fyri tey mørk, har verjandi tiltøk eru neyðug. Stovnsmetingarnar fyri tosk og hýsu, serliga framskrivingarnar, hava verið daprari tey síðstu tvey árini, enn tær vóru frammanundan. Vánalig føðiviðurskifti í havinum síðan 2018 og meiri natúrligur deyði eru mett at vera orsøkir til, at stovnarnir ikki eru vaksnir, sum væntað. Stovnsmetingin fyri upsa hevur eisini í mong ár verið daprari enn tað, sum var mett árini frammanundan, tí nøgdin av smáum upsa í minni mun hevur verið at sæð aftur í upsastovninum sum stórur upsi seinni í lívinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 17 Leygardagur 04. desember 2021 FNU fær hundraðtúsund frá Betri Í vikuni lat Betri samtakið stóra adventsgávu til felagið, sum arbeiðir fyri at verja føroyska náttúru Víkar (Savnsmynd: Pól Sundskarð) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Betri boðaði sunnudagin, fyrsta sunnudag í advent, frá, at samtakið ynskir at geva FNU, Føroya Náttúru- og Umhvørvisfelag, 100.000 krónur til arbeiðið at verja føroysku náttúruna. Í FNU eru tey sera glað fyri adventsgávuna og viðurkenningina, sum fylgir við. FNU hevur síðan 1980 virkað til frama fyri náttúruna og umhvørvið og hevur javnan verið frammi og átalað, tá ið okkurt er farið fram, sum ikki hevur verið burðardygt ella har hædd ikki er tikin fyri náttúruni ella umhvørvinum. Gávan frá Betri kemur sera væl við og gevur møguleikar at fara undir verkætlanir, sum ikki vóru møguligar frammanundan. Eitt, sum kanska liggur fyrst fyri, er arbeiðið at fáa fleiri fólk í felagið. Í løtuni eru áleið 200 limir í FNU, sum eru heilt vanlig fólk og ikki serfrøðingar, men hava eina sannføring og alsk til náttúruna. Tá ið tú av fyrstani tíð fær eyguni upp fyri, hvussu gevandi náttúran í veruleikanum er, og hvussu nógv, vit kanska hava lyndi til at taka fyri givið, so veksur eisini hugurin at verja ta dýrabaru náttúruna, vit hava í Føroyum. Nógv nýggj gransking vísir á týdningin, sum náttúra hevur á trivnað og fólkaheilsu, og vit ynskja sum felag at verða røddin, sum bæði vísir á týdningin og gleðina av einum ríkum útilívið. -Vit vilja tí gera eitt tak fyri at verja hana. Eisini vilja vit ávirka soleiðis, at vinnulívið, kommunur, landsmyndugleikar og samfelagið sum heild menna seg burðardygt. Vit halda, at FNU hevur ein sera týdningarmiklan samfelagsligan leiklut sum millumlið millum vanlig fólk og myndugleikar og vinnulív, og vit eru ikki í iva um, at vit hava ein serligan týdning í mun til at føroyska samfelagið skal mennast burðardygt. FNU hevur stórar verkætlanir fyri framman. Eitt langtíðarmál, ið arbeitt verður við, er at vit í Føroyum áseta øki at vera náttúruparkir ella tjóðargarðar, ið sum minst, ella als ikki, skulu nertast av mannahond. Eisini verður arbeitt við einum“ Náttúrufagnaði”, har ætlanin er at bjóða einstaklingum og øðrum náttúru- og umhvørvisfeløgum at koma saman og stimbra, kjakast og menna føroyska áhugan og alskin til náttúruna. Alt virksemið hjá FNU er grundað á sjálvbodnar eldsálir. Og tá ið so er er tað heilt natúrligt at virksemið ikki altíð er so støðugt og miðvíst, sum ynskiligt er. Men gávan frá Betri styrkir heilt vist um felagsskapin, nevndina og serskildar arbeiðsbólkar, ið arbeiða við málvísum átøkum, so sum átakið” Veðurlagslóg nú!” . At stuðul hjálpir, hevur felagið ítøkiligt dømi um, tí við stuðli frá stórum donskum grunni, sum nevnist Aage V. Jensens naturfond, hevur tað síðani 2018 borið til hjá FNU, saman við Fuglafrøðifelagnum, at hava skrivstovu og parttíðar skrivara. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 18 Leygardagur 04. desember 2021 Miriam J. Norðberg nýggjur leiðari á Ítróttaháskúlanum í Suðuroy 33 ára gamla Miriam J. Norðberg verður leiðari á Ítróttaháskúlanum sum heldur til í Vági. Hon tekur yvir eftir Guðmund Joensen, sum eftir at hava verið við frá byrjan, valdi at leita sær eftir nýggjum avbjóðingum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í summar gjørdist greitt, at Ítróttaháskúlin í Suðuroy skuldi hava nýggjan leiðara, tá Guðmundur Joensen, sum hevði verið leiðari frá tí at Ítróttaháskúlin byrjaði í 2016, valdi at leita nýggjar avbjóðingar. Í heyst varð søkt eftir nýggjum leiðara og tá umsóknarfreistin var farin 1. nov. , høvdu fimm søkt starvið. Stýrið fyri Ítróttaháskúlan hevur síðani viðgjørt umsóknirnar og havt samrøður, og nú er greitt, at Miriam J. Norðberg verður nýggjur leiðari á Ítróttaháskúlanum í Suðuroy. Miriam er kandidat í ítróttarvísindi við Københavns Universitet og hevur eisini verið undirvísari á Ítróttaháskúlanum í Suðuroy seinastu árini. Miriam hevur eisini leiðsluroyndir frá tíðarskeiðinum meðan hon búði í Keypmannahavn og hevur eisini, saman við manninum Jens, bygt upp fyritøkuna Brim í Vági. Miriam er 33 ára gomul og er búsitandi í Vági saman við familjuni, og byrjar í starvinum sum leiðari á Ítróttaháskúlanum í Suðuroy 1. januar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 19 Leygardagur 04. desember 2021 Anelia vann 40.000 fyri ritgerð Hevði besta íkastið úr Føroyum í danskari ritgerðarkapping millum lesandi Anelia Blagoeva Philbrow her saman við Chick Collins, rektara á Fróðskaparsetrinum (Mynd: Rósa Egholm/setur. fo) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Anelia Blagoeva Philbrow hevði besta íkastið úr Føroyum í danskari ritgerðarkapping millum lesandi. Í gjár vann hon heiður og 40.000 krónur fyri sína MA-ritgerð um burðardygga ferðavinnu. Ferðavinnan í Føroyum hevur sum kunnugt náttúruna í sínum miðdepli, og seinastu árini hevur alment kjak verið um fría gongd í haga øðrumegin og rættindini hjá bóndum hinumegin. Anelia Blagoeva Philbrow, sum hevur lisið West Nordic Studies á Fróðskaparsetrinum, hevur gjørt MA-ritgerð um, hvussu vit við samstarvi og samávirkan kunnu finna semjur á ferðavinnuøkinum. Og í gjár fekk hon heiðursløn frá danska Undirvísingar- og granskingarstýrinum fyri bestu ritgerð úr Føroyum. Dómsnevndin skrivar í síni grundgeving fyri at velja ritgerðina hjá Aneliu soleiðis: Anelia Blagoeva Philbrow behandler, på baggrund af grundigt research, en ny og kompleks problemstilling på Færøerne, som politikere og andre ansvarlige aktører i den nye turismeindustri på Færøerne kan lære meget af, i fasen og processen, hvor man etablerer dette forholdsvis nye erhverv, således at man kommer godt fra start. Emnet er topaktuelt og taler lige ind i konteksten og forvirringen omkring, hvorvidt turisme har legitimitet i befolkningen, og især imellem jordejere og fæstebønder på Øerne. Bagsiden af turisme, slid på naturen og hvorvidt turisme i et så lille område som Færøerne er bæredygtig, eller ikke, bliver grundigt belyst, analyseret og vurderet. Anelia Blagoeva Philbrow har med metodisk omhyggelighed formået at indsamle omfattende empiri, som bliver behandlet med et relevant og varieret teoriapparat. Ny viden og forslag til redskaber, der er fundet frem i dette speciale, kan med lethed overføres, tilpasses og anvendes i lignende sårbare naturområder, der skal anvendes til turisme i Rigsfællesskabet. Talgilt tiltak varð hildið seinnapartin í gjár ávikavist í Føroyum, Grønlandi og í Danmark, og Hans Müller Pedersen, stjóri á Útbúgvingar- og granskingarstýrinum, og Martin Breum, journalistur og rithøvundi, vóru vertir. Í Føroyum var lítil samkoma á Setursskrivstovuni, har Chik Collins, rektari, og familja hjá Aneliu luttóku. Eftir handanina segði Anelia Blagoeva Philbrow, at hon heldur, at kappingin hevði givið sær gott høvi at fáa áhugaverda og týðandi gransking fram í ljós. Hon er glað fyri heiðurslønina og ta góðu vegleiðingina og álitið, hon hevur fingið á Setrinum, meðan hon hevur arbeitt við ritgerðini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 20 Leygardagur 04. desember 2021 Kanning um føroysku kriminalforsorgina: Nýtt fongsul er besta loysnin Í samband við fíggjarlógina 2021, ið varð gjørd seinasta ár, vórðu 1,5 milliónir krónur settar av til at gera eina kanning av viðurskiftunum hjá kriminalforsorgini í Føroyum eftir ynski frá Edmundi Joensen, fólkatingslimi fyri Sambandsflokkin. Kanningin er liðug og vísir á, at eingin ivi er um, at besta loysnin er at byggja eitt nýtt fongsul í Føroyum–Eftir mínum tykki er eingin ivi um, at eitt nýtt fongsul skal til, sigur Edmund Joensen SkrivaÐ: Tíðindaskriv Samráðingarnar við donsku stjórnina fyri eina fleirársavtalu til kriminalforsorgina eru byrjaðar, og viðurskiftini hjá kriminalforsorgini í Føroyum eru als ikki nøktandi. Hetta er nú greitt fyri allar partar, eftir at kanningin um viðurskiftini, sum danska løgmálaráðið gjørdi saman við føroyskum embætisfólki, varð liðug fyrr í ár. Tá Edmund Joensen fór til fíggjarlógarsamráðingar í 2020 var tað fyrst og fremst við tí fyri eyga at fyrireika arbeiðið til at gera bøtingar av kriminalforsorgini í Føroyum. Hann for tí til samráðingarnar við ynskinum um 1,5 milliónir til hesa kanningina, soleiðis at umstøðurnar kundu greinast, og rætta loysnin kundi finnast. Hóast smærri ábøtur eru gjørdar í fongslinum í Mjørkadali gjøgnum árini, er tað ikki nóg mikið, og har eru enn nógv viðurskifti, ið mugu fáast í rættlag. Ein tann størsta avbjóðingin hjá føroysku kriminalforsorgini er staðsetingin av fongslinum í Mjørkadali, har avmarkaða vegasambandið til fongslið og serliga harðføra veðurlagið hevur stóran týdning fyri trygdina hjá starvsfólki og fongslaðum og eisini fyri rættindunum hjá teimum fongslaðu til útgongu o. líkn. Tískil er eitt nýtt fongsul á eini nýggjari, høgligari staðseting besta loysnin. Hetta staðfestir kanningin eisini. -Eg gleðist um, at kanningin av umstøðunum hjá kriminalforsorgini nú er liðug, og ikki minst, at kanningin vísir púra greitt, hvør besta loysnin er fyri kriminalforsorgina í Føroyum. Sum fólkatingsumboð er tað okkara uppgáva at vera við til at finna útav, hvør besta loysnin er, men tað er ábyrgdin hjá ráðharranum at finna útav, hvussu trupulleikin best verður loystur. Eftir mínum tykki er tó eingin ivi um, at eitt nýtt fongsul skal til, sigur Edmund Joensen, fólkatingslimur fyri Sambandsflokkin. Um kanningina Kanningin um viðurskiftini hjá kriminalforsorgini í Føroyum er býtt upp í tríggjar partar. Fyrsti kanningarpartur hevur til endamáls at geva eitt faktuelt grundarlag fyri leggingarprosentinum í arrestini í Mjørkadali. Tað vil siga upplýsingar um longd á dómum, høvuðsbrotsverk, aldur og kyn og eisini um føroyingar við bústaði í Føroyum, sum sita dóm í Danmark, ella sum eru fluttir til Danmarkar í samband við varðhaldsfongsling. Annar kanningarpartur greiðir frá teimum núverðandi avbjóðingum, ið eru fyri føroyingar, ið sita treytaleysan dóm í Føroyum, og eisini verða umstøðurnar í arrestini í Mjørkadali greinaðar. Tað eru úrslitini av hesum kanningarparti, ið eru útgangsstøðið fyri kanningarparti trý, ið vísir á møguligar loysnir upp á tær avbjóðingar, ið í dag eru í kriminalforsorgini. Her verður víst á fýra ymisk modell. Modell A er tann einasta loysnin ið loysir allar avbjóðingar og verður kallað“ Etablering af ny institution”. Hetta inniber at byggja eitt heilt nýtt fongsul á eini nýggjari staðseting. Modell A er tann dýrasta loysnin, og verður mett at kosta 233 mió. kr., men er samstundis tann einasta loysnin, ið loysir allar núverðandi trupulleikar hjá Kriminalforsorgini–ikki minst tann størsta trupulleikan, sum er staðsetingin í Mjørkadali. Modell B verður kallað“ Ombygning og ibrugtagning af hele bygningen i Mjørkadali” og inniber, sum heitið vísir á, at taka allan bygningin í nýtslu. Hesin møguleikin loysir plásstrupulleikan í Mjørkadali, men sjálvsagt ikki staðsetingina og verður mett at kosta eitt stað millum 56 og 131 mió. kr. Modell C,“ Ombygning og ibrugtagning af det øverste plan i bygningen”, inniber, at ovasta hæddin í Mjørkadali verður tikin í nýtslu. Sostatt verður kapasiteturin á fongslinum størri, men nógv annað væntar enn í, fyri at umstøðurnar skulu verða nøktandi. Hendan loysnin er mett at kosta 35 mió. kr. Modell D,“ Ibrugtagning af yderligere et rum (garagen)”, hevur einans til endamáls at styrkja um arbeiðsmøguleikarnar hjá teimum fongslaðu, av tí at meira pláss verður til tess og fongslið kann taka aðrar arbeiðsuppgávur inn. Hendan loysnin er mett at kosta 1 mió. kr. Afturat teimum ymsu modellunum eru nøkur fylgiskjøl gjørd til kanningina, m. a. eitt um veðurlagið í Mjørkadali. Sambandsflokkurin á Fólkatingi Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 21 Leygardagur 04. desember 2021 Arbeiðsloysið 0,9 prosent í september Arbeiðsloysið er lægst í Norðoyggjum, Eysturoy og Norðurstreymoy og hægst í Suðuroy (Savnsmynd) SkrivaÐ: Í september vóru 265 fólk í Føroyum fulltíðararbeiðsleys. Tað svarar til at arbeiðsloysið er 0,9 prosent. Tað vísa nýggjastu arbeiðsloysishagtølini frá Hagstovuni Arbeiðsleys eru tey, sum eru skrásettir hjá ALS og Almannaverkinum, ið ikki at hava arbeiði, eru fult tøk at arbeiða og eru virkin arbeiðssøkjandi. Harvið er arbeiðsloysið so lágt, sum tað nakrantíð hevur verið. Í teimum góðu tíðunum undan korona, í hesum føri í september, oktober, november og desember 2019, lá arbeiðsloysið eisini á 0,9 prosent. Síðan hevur tað ligið nakað oman fyri tað eina prosentið fyri aftur nú í oktober at lenda á 0,9. Tilsamans 327 persónar vóru raktir av arbeiðsloysi í september, svarandi til knappliga 265 fulltíðararbeiðsleys, skrivar hagstovan. fo Í september var arbeiðsloysið 0,9 prosent bæði hjá monnum og hjá kvinnum. Sama mánað í fjør var tað 1,2 hjá monnum og 1,6 prosent hjá kvinnum. Eitt sindur misjavnt er, hvussu arbeiðsloysið rakar landafrøðiliga. Arbeiðsloysið er lægst í Norðoyggjum, Eysturoy og Norðurstreymoy við 0,5 og 0,6 prosent í Vágum. Í Suðurstreymoy er arbeiðsloysi 1,1, í Sandoy 1,2 og í Suðuroy 1,8 prosent. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 22 Leygardagur 04. desember 2021 Nýggja vælveruøkið í Klaksvík latið upp Heitir pottar eru komnir uttan fyri svimjihøllina í Klaksvík (Mynd: Klaksvíkar kommuna) SkrivaÐ: Sverri Egholm Klaksvíkingar hava í nøkur ár havt eitt vælveruøki í svimjihøllini við alskyns møguleikum. Nú er tað blivið uppaftur betri. Uttanfyri eru tveir pottar settir upp, og eitt størri hitarúm er komið eisini. Hósmorgunin hitti forkvinnan í mentanarnevndini, Jóhanna Christiansen, morgunfrúur og morgunharrar í nýggja vælveruøkinum, sum fyri fyrstu ferð lat upp henda dagin. Sigast skal, at lagið var sera gott. Skipað varð fyri morgundrekka har býráðslimir, arbeiðstakarar, starvsfólk og morgunsvimjarar hittust til eina hugnaliga løtu. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. desember 2021 Síðsta fríggjadag vórðu úrslitini av árligu Landsseyðasýningini kunngjørd á Búnaðarstovuni í Kollafirði. Har vórðu virðislønir latnar til bestu veðragjólingarnar, veturgomlu veðrarnar og eldru veðrarnar. Á hvørjum heysti eru staðbundnar seyðasýningar úti um landið, har góðkendir sýnarar døma brundseyð. Seyðurin, ið antin hevur fingið úrvalspremiu ella 1. premiu á teimum staðbundnu sýningunum, kann síðan verða meldaður til Landsseyðasýningina, ið Búnaðarstovan skipar fyri, sum liður í arbeiðinum at ala fram so lýtaleysan seyð í Føroyum, sum gjørligt. Til Landsseyðasýningina verða tilmeldaðu seyðirnir sýnaðir umaftur av útvaldum sýnsmonnum, bidnir til uppgávuna av Búnaðarstovuni. Teir ferðast um landið og sýna hesar seyðir, og somuleiðis taka teir myndir og videofilm av seyðunum. At enda verður so avgjørt, hvørjir seyðir eru ávikavist nr. 1, 2 og 3 í hvørjum av bólkunum: Veðragjólingar, veturgamlir veðrar og eldri veðrar. Avgerðin Úrslitini fyri 2021 blivu almannakunngjørd 26. november á einum tiltaki á Búnaðarstovuni, har gott 40 áhugað vóru komin saman. Ari Johanneson vísti video av luttakandi seyðunum. Vístar vórðu videoupptøkur av átta teimum fremstu brundseyðunum í hvørjum bólki. Síðan helt Jacob Vestergaard røðu vegna sýnsmennirnar, og kunngjørdi vinnararnar og handaði teimum virðislønirnar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 24 Leygardagur 04. desember 2021 Tarajoq–eitt serbygt skip Hóast seinkað eitt ár, er skipið her nú og er serstakliga væl útgjørt, sigur Rúni Niclasen, sum er skipari á nýggja grønlendska havrannasóknarskipinum. Skipið liggur í løtuni í Føroyum, har smárbeiði skal gerast áðrenn kósin verður sett ímóti Grønlandi-Skipið er bygt í Spania og hevur verið ein tungur og drúgvur burður, sum er umleið eitt ár seinkaður. Men nú er skipið her og er eitt serstakliga væl útgjørt og fjølbroytt skip, sum er bygt til endamálið. Tað sigur Rúni Niclasen, skipari, á nýggja grønlendska havrannsóknarskipinum, Tarajoq. -Tarajoq er 61,4 metrar langur og 16,3 metrar breiður og er 2896 bruttotons. Motorurin er ein MAN, sum saman við ljósmotorinum gevur 3700 kw. á skrúvuna. Um teir velja bara at nýta elektro-diesel, t. v. s. senda streym frá ljósmotorinum inn á maskinútgerðina, fáa teir 1200 kw. á skrúvuna, sigur hann. -Skipið er í hægsta ísklassa, hevur hita í bógnum og í øllum spølum og hydraulikslangum til kranarnar og til úthálararnar. Øll hini spælini og gilsarnir eru eldrivnir, og tí kann skipið arbeiða í nógvum kulda, sigur Rúni. -Vit hava útgerð til at royna niður á 2200 metrar ella djypri, so tað verður áhugavert at royna, har ongin hevur roynt áður. Avbjóðingin er at fáa trolútgerð, som tolir trýstið har niðri, sigur hann. -Skipið er serliga bygt til royndarfiskiskap eftir pelagiskum fiski, toski, svartkalva og rækjum. Tað hevur allarnýggjastu og bestu ekkolodd, astik og aðra útgerð, so vit ikki bara síggja, hvat rørir seg frá botninum á skipinum og niður á botn, men eisini hvat tilfar er í botninum, sigur hann. -Stórur áhugi er fyri skipinum; eisini úr Kanada, sum skal leiga skipið til royndarfiskiskap umleið tveir mánaðir um árið. Áhugi er eisini aðrastaðni frá, men nú skulu vit fyrst fara í gongd við tað, vit skulu, so fáa vit at síggja, hvussu verður, sigur Rúni. -Tað er Grønlands Naturinstitut, sum eigur og rekur skipið, sum ikki er eitt vinnuligt skip. Tað hevur onga last, men bara eitt lítið frystarí til kokk og manning. Vit fara at gera royndarfiskiskap og hava tíð og umstøður til tað; og harvið kanska finna nýggjar fiskileiðir. Fiskifrøðingar og aðrir serfrøðingar, sum vera við skipinum, fara at búgva fyri seg og hava ymiskar royndarstovur og aðra útgerð til teirra arbeiði. Vit rokna við, at skipið fer at vera í vinnu 10-11 mánaðir árliga, og at 14 fólk manna skipið. Tvær manningar fara at hoyra til skipið, sum hevur 32 koyggjur, sigur Rúni Niclasen. Ymisk smáarbeiði verða gjørd í Føroyum, og so skal ymiska útgerðin roynast her, áðrenn skipið setur kós móti Grønlandi í januar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. desember 2021 25 Leygardagur 04. desember 2021 Føroyar og Grønland samd um at varðveita støði í fiskiveiðisamstarvinum í 2022 Føroyar og Grønland skrivaðu mikudagin undir avtalu um sínámillum fiskiveiðirættindi fyri 2022 SkrivaÐ: Tíðindaskriv Seinastu árini eru fiskiveiðiavtalurnar millum Føroyar og Grønland útbygdar munandi, har serliga avtalan fyri 2021 hevði við sær eina stóra øking í sínámillum kvotabýtinum. Londini eru á fundi í Keypmannahavn 1. desember blivin samd um at halda fram við hesum góða samstarvinum, og at fiskiveiðiavtalan fyri 2022 verður á at kalla sama støði sum í 2021. Einasta broytingin í avtaluni fyri 2022 í mun til 2021 er, at atgongdin hjá grønlendskum skipum at fiska teirra NEAFC kvotu av svartkjafti í føroyskum sjógvi lækkar við góðum 1.000 tonsum. Úrslitið av samráðingunum er sostatt, at føroysk skip í 2022 kunnu fiska tilsamans 2.500 tons av toski í grønlendskum sjógvi. Brosmukvotan verður 475 tons. Føroysku kvoturnar av svartkalva í grønlendskum sjógvi eru 225 tons í Eysturgrønlandi og 100 tons í Vesturgrønlandi. Royndarkvotan eftir krabba við Eysturgrønland er 500 tons. Harumframt verður møguleiki hjá føroyskum skipum at luttaka í royndarfiskiskapi eftir toski og øðrum botnfiski og -djórum á teimum norðaru leiðunum í Eysturgrønlandi. Grønlendsku kvoturnar í føroyskum sjógvi í 2022 eru 6.500 tons av norðhavssild og 14.700 tons av svartkjafti. Eins og undanfarin ár fær Grønland atgongd at fiska ta kvotu av svartkjafti, sum Grønland fær tillutað ígjøgnum NEAFC, í føroyskum sjógvi. Hetta eru 4.076 tons í 2022, sum eru góð 1.000 tons minni enn í 2021. Viðvíkjandi eftirlitsmálum vóru londini samd um, at Føroyar og Grønland í komandi ári skulu fara undir at gera eina avtalu um talgildar fráboðanir frá skipunum. Føroyar hava gjørt avtalur við Noreg, Ísland og Russland um hesi viðurskifti. Samráðingarnar vóru á grønlendsku sendistovuni á Norðuratlantsbryggjuni í Keypmannahavn. Tíðindaskriv frá Fiskimálaráðnum Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 26 Leygardagur 04. desember 2021 Níggjunda jólatræið úr Reykjavík Tað er nú vorðin først siðvenja, at Reykjavíkar býráð sendir jólatræ til Havnar í november (Mynd: Ólavur Frederiksen) SkrivaÐ: Síðsta leygardag varð stóra jólatræið tendrað á Vaglinum í Havn, og eins og undanfarin ár var træið komið úr Íslandi. Tað er nú vorðin føst siðvenja, at Reykjavíkar býráð sendir jólatræ úr Heiðmørkini uttanfyri Reykjavík til Havnar í november. Træið, sum varð tendrað leygardagin, varð plantað í 1960, og siðvenja er, at borgarstjórin í Reykjavík undir lítlum hátíðarhaldi er við til at fella træið, sum Eimskip síðan flytir til Føroya. Samstundis verður træið til Austurvøll í Reykjavík felt. Sambært Tórshavnar kommunu er hetta níggjunda árið á rað, at Havnin fær jólatræ sum gávu frá Reykjavíkar kommunu. Tað var í 2013, at Reykjavíkar býur á fyrsta sinni sendi Havnini eitt stórt jólatræ, og umboð fyri Reykjavíkar býráð hava verið til staðar á hvørjum ári, tá træið verður tendrað í Havn, undantikið í fjør, tá onki hátíðarhald var orsakað av koronastøðuni. Tá jólatræið varð tendrað, var tað Anne Mette Greve Klemensen, ið legði fyri, og síðani bar Tórdis Lóa Tórhallsdóttir, býráðslimur í Reykjavík, heilsu úr Íslandi, og aftaná helt Heðin Mortensen, borgarstjóri í Tórshavnar kommunu, røðu. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. november 2021 27 Leygardagur 04. desember 2021 MFS fingið limaskap í European Students’ Union ESU, ið hevur 45 limafelagsskapir úr 40 londum, umboðar eini 20 milliónir lesandi í øllum Evropa, og hetta er ein stór viðurkenning fyri Føroyar í altjóða høpi, sigur MFS (Mynd: MFS) SkrivaÐ: Á aðalfundi hjá European Students’ Union (ESU), sum eftir ætlan skuldi haldast í Timișoara í Rumenia, men orsaka av koronustøðuni í landinum varð hildin talgilt, varð umsóknin hjá MFS um limaskap í felagsskapinum endaliga góðkend. Við hesum varð eitt flott punktum sett við eina tvey-ára langa tilgongd, ið hevur kravt nógva tíð og orku, men sum eisini hevur ment og styrkt MFS sum felagsskap, skrivar MFS í tíðindaskrivi. ESU, ið hevur 45 limafelagsskapir úr 40 londum, umboðar eini 20 milliónir lesandi í øllum Evropa, og hevur eisini sess í fleiri av teimum stovnum og felagsskapum, ið mynda evropeiskan útbúgvingarpolitikk–eitt nú Evroparáðnum, Bolognafylgibólkinum og UNESCO. MFS fekk í oktobermánaða í fjør sokallaðan“ kandidatlimaskap” í ESU, ið er fyrsta stigið á leiðini móti fullum limaskapi. Í hesum sambandi var í septembermánaða í ár ein sendinevd hjá ESU í Føroyum, sum skuldi meta um, hvørt MFS leyk formligu krøvini fyri limaskapi í ESU. Sendinevndin hevði fundir við m. a. rektaran á Fróðskaparsetri Føroya, umboð fyri Uttanríkis- og Mentamálráðið, Studna, Vegleiðingarstovuna og Ráð teirra lesandi á Fróðskaparsetrinum. Nevndin skrivaði síðani frágreiðing til aðalfundin, ið endaliga skuldi taka støðu til umsóknina hjá MFS um limaskap. Sendinevndin var á einum máli um, at MFS leyk øll formlig krøv, og mælti í niðurstøðu síni til, at MFS fekk fullan limaskap í ESU. Hóskvøldið 25. november skuldi aðalfundurin taka støðu til málið, og tá avtornaði tók ein samdur aðalfundur undir við tilmælinum hjá sendinevndini, og játtaði umsóknini hjá MFS um limaskap. –Tað er trupult at seta orð á, hvussu stórt hetta er fyri Føroyar, skrivar MFS. –Fyrst og fremst, so er hetta ein stór viðurkenning fyri Føroyar í altjóða høpi. MFS fekk fullan og sjálvstøðugan limaskap í ESU–á jøvnum føti við felagsskapir úr hinum evropeisku londunum. Ikki bert atlimaskap ellara eygleiðaralimaskap. Slík viðurkenning av Føroyum í altjóða høpi er í sjálvum sær sjáldsom og kærkomin, og styrkir okkara støðu sum aktørur á altjóða pallinum. –Í øðrum lagi fáa Føroyar nú á fyrsta sinni møguleika at ávirka evropeiskan útbúgvingarpolitikk, og ikki bert seta tað í verk, ið onnur eru vorðin samd um. Føroyskur útbúgvingarpolitikkur í stóran mun stýrdur av t. d. Bologna-tilgongdini, ið vit higartil onga ávirkan hava havt á. Tað fáa vit nú, tí ESU er partur av Bologna-fylgibólkinum. Hendan viðurkenningin er eitt herðaklapp til øll tey í føroyskum útbúgvingarpolitikki, ið vit seinastu mongu árini hava samstarvað við, og sum ótroyttiliga arbeiða fyri áhaldandi at styrkja føroyska vitanarsamfelagið og okkara útbúgvingarskipan. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. november 2021 28 Leygardagur 04. desember 2021 Nes kommuna setir knappar 13 milliónir av til íløgur í 2022 Skattaprosent og barnafrádráttur verður tann sami komandi ár. Kommunan væntar at taka fýra milliónir krónur í láni komandi ár til at fíggja íløgur (Savnsmynd) SkrivaÐ: Á bygdaráðsfundi hjá Nes kommunu mánakvøldið varð fíggjarætlanin fyri 2022 einmælt samtykt. Skattaprosentið verður 20,5, sum er tað sama sum í 2021. Barnafrádrátturin verður 5.500 krónur, sum eisini er tann sami sum í 2021. Samlaðu inntøkurnar verða mettar at verða 67.3 milliónir krónur. Rakstrarútreiðslurnar verða mettar til 58,8 milliónir. Hetta gevur eitt rakstraravlop á 8,5 milliónir krónur. Avsettar eru 12,9 milliónir krónur til íløgur. Samlað gevur hettar eitt hall á 4,4 milliónir krónur. Afturgjald av skuld verður í 2022 umleið 3 milliónir krónur. Samtykt er, at afturgjald av skuld verður fíggjað við rakstraravlopi. Íløgurnar verða fíggjaðar við rakstraravlopi, tøkum peningi og lántøku á 4 milliónir krónur. Á barnaansingarøkinum verða ansingargjøldini óbroytt. Frítíðarkortið á 2.000 krónur fyri hvørt barn millum 0-18 ár verður–eins og í 2021–eisini galdandi í 2022. Størstu í íløgurnar í 2021 vóru at gera Frítíðarskúla lidnan, útstykkingarveg á Ólavsvegi, parkeringsøki v. m. við íbúðirnar á Kneysum/Heygsvegi, klæðing av 1958 skúlabygninginum og umbygging av Røktar- og Ellisheiminum í Runavík. Hesar íløgurnar verða eftir ætlan lidnar um árskiftið. Í 2022 eru avsettar: 4,0 milliónir til at spreingja bakkan innan fyri MJ-saltsøluna; vinnuøki og verjugrót til Oyrahavnina 3,0 milliónir til jarðarkeyp til íbúðar-, rað- og sethúsabygging við Høganesveg og Regnaveg 1,7 milliónir til skúlan; ætlað til tónleikastovu, ventilatión í svimjihylinum, útøki og búmerki 1,9 milliónir til Heygsveg 1,0 millión til øki á Svangaskarði; ætlað til girðing, køk og málgoymslu 400.000 krónur til útøki við Barnagarðin/vøggustovuna og Frítíðarskúlan 500.000 krónur. til Endurnýtsluplássið; ætlað til pressubingju v. m. 300.000 krónur til vatn-reinsiverkið 200.000 krónur til Neshamar 200.000 krónur til moldgoymsluna 100.000 krónur til gøtu úti á Nesi 100.000 krónur til Heilsumiðstøðina Annars eru avsettar smærri og størri upphæddir til rakstur av kommunalum vegum, bygningum og ognum annars. Fólkatalið í Nes kommunu heldur fram at vaksa. Tann 25. november búðu 1.451 fólk í Nes kommunu. Sostatt er fólkavøskturin higartil í ár komin uppá 52 fólk. Bygdaráðið í Nes kommunu fer framhaldandi at leggja dent á at skapa fortreytir fyri trivnaði, framburði og burðardyggari menning við skilagóðari fíggjarstýring, skrivar Súni í Hjøllum á heimasíðuni hjá Nes kommunu. Bygdarráðið í Nes kommunu Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 29 Leygardagur 04. desember 2021 Fíggjarætlanin hjá Vágs kommunu samtykt Skattaprosentið er tað sama, 21,5, men barnafrádrátturin hækkar við 500 krónum pr. barn (Mynd: Bjartur Vest) SkrivaÐ: Vágs Býráð samtykti á býráðsfundinum mánakvøldið fíggjarætlanina fyri 2022. Neyv fíggjarstýring hevur gjørt tað gjørligt, at geva barnafamiljum í Vágs kommunu ein hægri barnafrádrátt. Í 2022 verður barnafrádrátturin hækkaður við 500 krónum pr. barn. Barnafrádrátturin í 2022 verður 6.000 krónur pr. barn. -At hækka barnafrádráttin kostar Vágs kommunu 164.000 krónur. Men hetta er neyðugt, um okur vilja hava ungar familjur at búleikast í Vági. Skattaprosentið fyri 2022 verður tað sama sum í 2021, 21,50 prosent, sigur Bjarni Johansen, borgarstjóri. Høvuðstøl í fíggjarætlanini Inntøkurnar hjá Vágs kommunu eru í 2022 mettar at verða tilsamans 67,3 milliónir krónur, og er hetta umleið 1 millión hægri enn fyri 2021. Inntøkurnar fevna serliga um persónsskatt, partafelagsskatt og flyting frá Landinum í samband við at eldraøkið varð flutt í 2015 til kommunurnar at umsita. Raksturin av tænastum, sum Vágs kommuna skipar sjálv og í samstarvi við kommunurnar í Suðuroynni, er í 2022 mettur at kosta umleið 58,8 milliónir krónur. Hetta er umleið 1,7 milliónir hægri enn í 2021. Økingin stavar í mestan mun frá lógarkravdum útreiðslum innan eldraøkið og barnavendartænastuni, sum Vágs kommuna samstarvar um, saman við hinum kommununum í Suðuroynni. Raksturin, sum kommunan sjálv skipar fyri, økist ikki í 2022 í mun til 2021. Vágs kommuna fer í 2022 at rinda 2,0 milliónir krónur aftur í skuld. Renturnar eru í 2022 mettar at verða góðar 300.000 krónur. Raðfestingar í 2022 Vágs kommuna fer í 2022 at gera íløgur fyri 5,46 milliónir krónur. Stórur partur av íløgunum í 2022 verða á tekniska økinum, har m. a. til asfaltering, framhald av nýggju vegaføringunum í Brekkubø, parkingspláss norðan fyri kommunuskrivstovuna og Vágs Skúla, umframt busslumma sunnan fyri kommunuskrivstovuna og Vágs Skúla verða framd. Við hesum ætlar Vágs Kommuna at betra um parkerings- og ferðsluviðurskiftini við Vágs Skúla í 2022. Hildið verður fram at uppraðfesta mentanar- og trivnaðarøki. Peningur er settur av til framhald av Fiskaplássinum á Løðhamari, sum eftir ætlan skal verða ein miðpallur í Vágs kommunu innan mentanar- og trivnaðarøki. Vágs skúli skal dagførast innan og uttan, har peningur er settur av til betran av hølisviðurskiftum, teldum, innbúgv, dagføringar av túni og nýtt undirlag skal leggjast á spæliplássið við Vágs Skúla. Somuleiðis skulu dagføringar gerast á Vágs høll við máling og wc til rørðslutarna skal gerast í ganginum millum VB húsið og Vágs Høll. Harumframt skula nýggj LED-ljós setast upp í Vágs Høll. Núverandi ljós í Vágs Høll eru frá 1980, tá høllin bleiv bygd. Íløgan í LED-ljós í Vágs Høll, sparir seg inn aftur eftir trimum árum. Fólkatalið veksur í Vágs kommunu, har serliga ungar familjur við børnum flyta til Vágs. Hetta gevur stórt trýst á barnaansingina og tí verður fyrireikandi arbeiðið gjørt til at byggja út barnagarðin Eikilund. Eisini skula dagføringar gerast á Ungdómshúsið, har tak skal skiftast og ljóðviðurskiftini inni skulu betrast. Á havnaøkinum skula gerast dagføringar á oljukaiina á Oyrunum. Eisini skal bátahylurin á Oyrunum dagførast, har ætlanin er at dýpa bátahylin og aðrar betringar skulu gerast. Millum raðfestingarnar er eisini stovnan av nýggjum vaski- og reingerðingartilboðið til eldri borgarar (67 + ) í Vágs kommunu. Økjast skal um tilboð og møguleikar í Páls Høll og Marghøllini, sum vilja skapa fleiri inntøkur til hallirnar. Í ár kundi Vágs kommunu saman við SEV heiðra 100 ár dagin fyri elverkium í Botni við eini ljósfest og er peningur settur av í 2022 til enn eina Ljósfest, sum eftir ætlan skal fevna um eitt tónleika- og mentunartiltak. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 30 Leygardagur 04. desember 2021 Sjóvar kommuna sett tvær milliónir av til at fyrireika hallarbygging Eitt samansett vinnu- og íbúðarbygging skal gerast á í Selvindsbø við tunnilsmunnan SkrivaÐ: Agnar Prestá Kommunustýrið fyri Sjóvar kommunu samtykti á fundi í gjárkvøldið fíggjarætlanina fyri 2022. Skattaprosentið í kommununi verður óbroytt-21 prosent- og barnafrádrátturin verður eisini óbroyttur, 7.000 krónur, boðar kommunan frá. Nógvar íløgur skulu gerast. Samanlagt er tað fyri 22,2 milliónir, og ætlanin er millum annað at gera eitt ungdómshús, eitt nýtt øki við tunnilsmunan (Eysturoyartunnilin) og nóg mikið av grundøkjum til at nøkta stóra tørvin, sum er at seta búgv í kommununi. Niðast í yvirlitinum yvir ætlaðu íløgurnar stendur:-Ásannandi, at vit hava brúk fyri eini ítróttarhøll, hevur kommunustýrið sett 2 milliónir kr. av til at byrja fyrireikingar til at byggja eina høll á Strondum. Hesar báðar milliónirnar eru ikki settar av til møguliga stórhøll, men til eina "vanliga ítróttarhøll", ið Strendur ongantíð hevur havt. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 31 Leygardagur 04. desember 2021 Nettoraksturin hjá Sunda kommunu fyri 2022 verður 79,3 milliónir krónur Hetta er metingin, og hetta eru 3,4 prosent hægri enn á fíggjarætlanini fyri hetta árið. Barnafrádrátturin hækkar úr 6.000 til 6.500 krónur, skattaprosentið heldur sær á 21 prosentum, og 17,6 milliónir eru settar av til íløgur næsta ár SkrivaÐ: Agnar Prestá Á býráðsfundi mánakvøldið samtykti Sunda kommuna fíggjarætlanina fyri 2022 við aðru viðgerð. Á heimasíðuni sunda. fo verður upplýst, at Barnafrádrátturin hækkar úr 6.000 krónum til 6.500 krónur. Skattaprosentið verður framvegis 21 prosent, meðan dagstovnagjøldini verða tey somu sum undanfarin ár. Mettu skattainntøkurnar fyri 2022 eru 74,8 milliónir, umframt eftirlønarskatt á 18,4 millónir krónur, sum samanlagt gevur 93,2 milliónir. Viðvíkjandi rakstri, so verður Rakstrar-, løgu- og útlánsætlanin (RLÚ) hjá Sunda kommunu í 2022 mett til fimm og eina hálva millión, og nettoraksturin til útvið 80 milliónir, ið er ein vøkstur á næstan trý og eit hálvt prosent. -Nettoraksturin fyri 2022 er mettar til 79,3 milliónir krónur, ið er 3,4 prosent hægri enn á fíggjarætlanini fyri 2021. Har ímillum eru nakrar raðfestingar, ið ikki verða mettar at vera afturvendandi og tí eftir ætlan ikki koma at ávirka raksturin ár eftir ár. Á fíggjarætlanini fyri 2022 eru kr. 17,6 milliónir krónur settar av til íløgur, skrivar sunda. fo. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 32 Leygardagur 04. desember 2021 Deildarleiðari settur á Veðurstovuni Bárður A. Niclasen byrjar í starvinum 1. januar–í løtuni starvast tveir veðurfrøðingar á Veðurstovuni, og fleiri fólk verða sett í næstum, so hvørt sum deildin verður útbygd (Mynd: vorn. fo) SkrivaÐ: Bárður A. Niclasen er settur sum deildarleiðari á Veðurstovuni at byrja 1. januar í 2022. Tað skrivar Vørn á heimasíðuni. Bárður er 47 ára gamal, er útbúgvin Cand. Scient í jarðalisfrøði og hevur tikið Phd í alduforsøgnum. Hann kemur úr einum starvi sum útbúgvingarleiðari í verkfrøði á Fróðskaparsetrinum. Á Veðurstovuni, sum er skipað sum ein deild undir Vørn, starvast í løtuni tveir veðurfrøðingar. Ætlandi verða fleiri starvsfólk sett í næstum, so hvørt sum deildin verður útbygd, og fleiri uppgávur og ábyrgdarøki verða yvirtikin frá DMI, skrivar Vørn. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 33 Leygardagur 04. desember 2021 Samstarvsavtala millum Runavíkar kommunu og Føroya Symforniorkestur Sambært tvey-ára avtaluni kemur Føroya Symfoniorkestur at hava árliga konsert í Løkshøll, og fyrsta konsertin verður eftir ætlan í februar Avtalan varð undirskrivað mánadagin (Mynd: Runavíkar kommuna) SkrivaÐ: Tórbjørn Jacobsen, borgarstjóri í Runavíkar kommunu, og Hans Petur í Brekkunum, stjóri í Føroya Symfoniorkestri, skrivaðu mánadagin undir tvey-ára samstarvsavtalu. Sambært avtaluni kemur Føroya Symfoniorkestur at hava árliga konsert í Løkshøll. Tá Løkshøll varð bygd, varð atlit tikið til, at hon skuldi kunna hýsa symfoniorkestrinum, og kommunan fegnast tí um, at Løkshøll við avtaluni regluliga gerst karmur um klassiskan tónleik á hægsta stigi, skrivar kommunan á heimasíðuna. Fyrsta konsertin eftir avtaluni verður eftir ætlan fríggjakvøldið 18. februar komandi ár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 34 Leygardagur 04. desember 2021 100.000 krónur til Ævintýraferðina Jólamerkjagrunnurin hevur handað stuðulin í ár. Ein sjónvarpsrøð til børn og ítróttur fyri børn við avbjóðingum fingu hesaferð SkrivaÐ: Síðan Posta gav fyrstu jólamerkini út í 1976, er ágóðin av søluni latin sum stuðul til verkætlanir til frama fyri børn og ung í Føroyum. Tað merkir, at hvørja ferð tú keypir jólamerki frá Posta, fer ágóðin til vælgerandi endamál. Barnasjónvarpsrøð um at vera menniskja Jólamerkjagrunnurin letur í ár 100.000 krónur til føroyskt framleiddu sjónvarpsrøðina‘ Seks spurningar um at vera menniskja,” sum Ævintýraferðin framleiðir. -Tað er tørvur á á dygdargóðum tilfari til føroysk børn á føroyskum, og tað hevur Ævintýraferðin við hesu sjónvarpsrøð sett seg fyri at bøta um. Jólamerkjagrunnurin leggur dent á, at sjónvarpsrøðin setur sjóneykuna á stóru spurningarnar í tilveruni á ein stuttligan og barnsligan hátt, skrivar Posta í tíðindaskrivi. Jólamerkjagrunnurin (umboðað av Joel undir Leitinum og Svanbjørg Manai) handar Ævintýraferðini kekkin. Urd Johannesen, Tjóðhild Patursson og børn tóku ímóti. Dánjal og Búi kundu tíverri ikki vera við Fimleikur og hondbóltur til børn við avbjóðingum Fimleikafelagið Ljósið fær stuðul áljóðandi 25.000 krónur. Stuðulin verður latin til Loppurnar, ið er einasta fimleikalið í Føroyum fyri rørslutarnað. Liðið arbeiðir miðvíst við at luttaka í Special Olympics í Danmark á vári 2022. Eydnudeild Føroya er ein tann glaðasta hondboltdeildin fyri børn og ung millum 5-16 ár, sum er fyri børn við serligum tøvi og familjur teirra. Eydnudeildin leggur dent á ein jaligan felagsskap rundanum hondbóltin. Eydnudeildin móttekur somuleiðis 25.000 krónur frá Jólamerkjagrunninum. Í Jólamerkjagrunninum sita Joel undir Leitinum, stjóri á Posta, formaður, Fróði Joensen, yvirlækni, og Edvard Heen, stjóri í Almannaverkinum. Nena Jákupsdóttir, venjari og børn tóku ímóti kekkinum frá Jólamerkjagrunninum. Umboð frá Posta vóru Svanbjørg Manai og Joel undir Leitinum Súsanna Eliassen fekk handað risakekkin til Eydnudeildina frá Jólamerkjagrunninum. Vegna Jólamerkjagrunninum vóru umboð frá Posta, Svanbjørg Manai og Joel undir Leitinum Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 35 Leygardagur 04. desember 2021 Føroyskt handverk í Reinsarínum og Perluni Livandi Tilfeingi: Um vikuskiftið verður aftur skipað fyri vetrartiltakinum“ Livandi Tilfeingi” SkrivaÐ: Tíðindaskriv Hetta vikuskiftið verður aftur skipað fyri hugnaliga vetrartiltakinum“ Livandi Tilfeingi” í Perluni og Reinsarínum í Havn. Talan er um serføroyskt tiltak við framsýning og sølu av staðbundnum dygdarhandverki: Leir, træ, glas, jarn, klæði og góður matvørur frá føroysku bygdunum. Umframt framsýning og sølu av føroyskum handverki, verða aðrir táttar á skránni. Eitt nú fer leygarmorgunin at snúgva seg um staðbundna ostahandverkið. Jóan Pauli Joensen fer at hugleiða um mjólk og ost í Føroyum, og síðani verður verkstova við heimskenda ostaframleiðaranum, David Asher (Black Sheep School). Livandi Tilfeingið er leygardag frá 10 til 19 og sunnudag frá 14 til 19. Tiltakið er alment. Tilmælini frá landsins myndugleikum verða fylgd, og tí er neyðugt at vísa koronapass, gula koppsetingarkortið ella negativa test, ið ikki er eldri enn 72 tímar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. desember 2021 36 Leygardagur 04. desember 2021 Dizzy Mizz Lizzy á Voxbotn Danski rokkbólkurin Dizzy Mizz Lizzy kemur aftur til Føroya SkrivaÐ: Tíðindaskriv Danska rokktrioin, sum legði ríkið fyri sínar føtur í 90´unum, eigur eitt heilt serligt pláss í hjartanum á mongum føroyingi. Trioin gav út plátuna Dizzy Mizz Lizzy í 1994, og hon streyk upp á tónleikatindarnar alt fyri eitt. Útgávan var serstøk, tí hon var á tremur við hittum. Danskur tónleikur hevði brádliga fingið eitt nýtt, rátt og melodiskt úttrykk, sum øll tóku til sín. Dizzy Mizz Lizzy var uttan iva heitasta navnið á øllum festivalum í ríkinum miðskeiðis í 90´unum. Waterline, Silverflame, Barbedwired Baby´s Dream og Live is a Loser´s Game eru bara nøkur av hittunum av fyrstu útgávuni hjá Dizzy Mizz Lizzy. Bólkurin gav út útgávuna Rotator í 1996, og eisini hon stóð seg ómetaliga væl. Í 1998 gjørdu teir tríggir Tim Christensen, Martin Nielsen og Søren Friis av at fara hvør til sítt. Bólkurin var kvirrur til 2009, tá teir aftur gjørdu eina konsertferð saman. Nú tendraði í aftur, og í 2014 varð kunngjørt at bólkurin nú aftur var virkin. Og nú eru teir ávegis til Føroya. Frammanundan er greitt, at Hugorm og Tungewaag eisini fara at framføra á Okkara Voxbotn 25. juni 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 37 Leygardagur 04. desember 2021 Kristian Djurhuus: Søgan um ein løgmann Óli Jacobsen hevur savnað og ritstjórna nýggja bók um mann, sum var á ovastu rók í samfelagnum í hálvthundrað ár SkrivaÐ: Bókin er grundað á tað, sum Kristian hevur skrivað niður um sítt lív. Hetta er so rúgvusmikið, at tað í hesi bók bara er pláss at lýsa hansara lív og virksemi fyrstu 45 árini av lívinum til seinna kríggið rakti Føroyar í 1940. Kristian var havnarmaður, føddur í 1895. Bókin byrjar við hansara ættarsøgu og annars um lívið í Havn. Hesin parturin er ein áhugaverdur partur av havnarsøgu, har hann dugur væl at greiða frá umstøðunum hjá fólki tá í tíðini. Hann vaks upp í Ólastovu á Kongabrúnni, og hansara lýsing av hesum grannalagi er hugtakandi. Kristian hevur verið gløggur, og tað var skjótt at hann fekk arbeiði hjá dómaranum. 22 ára gamal giftist hann við Margrethu Nielsen av, sum var komin til Havnar at arbeiða. Tey fingu fýra synir. At álit hevur verið á honum sæst millum annað í 1919, tá ið hann 24 ára gamal fær ta serligu uppgávu at fara út í Hest at veita teimum troyst, sum sótu eftir á skaðadegnum, tá ið 11 menn sjólótust. Ólastova við Kongabrúnna, har Kristian Djurhuus vaks upp (Mynd: Google) Ungur sýslumaður Í 1920 fekk hann bara 25 ára gamal starvið sum sýslumaður í Suðuroy. Ein stórur partur av bókini er um hetta starvið, sum eisini hevði við sær ferðing til allar bygdir í oynni. Og tað var til gongu! Ein dramatisk frásøgn er frá ferð í Dímun, tá ið hann eins væl kundi doyð, tá ið ein steinur, sum datt úr berginum rakti bóndan í oynni so meint, at hann doyði. Steinuri fór beint framvið høvdinum á Kristiani. Kristian kom í kommunupolitikk í tvey skeið og var formaður eitt skeið. Skapti søgu í politikki Men mest er hann kendur fyri sín leiklut í landspolitikki. Hann varð valdur inn á Føroya Løgting fyri Sambandsflokkin í 1932. Her kom hann at broyta føroyskan politikk, eisini við skipaðum nevndararbeiði, har hann koma at taka sær nógv av tí skrivliga, sum i dag er ein størri sjálvfylgja, enn tað var tá. Kristian greiðir livandi frá virkseminum á løgtingi. Eitt tað fremsta málið var jarðarlóggaávan og” gráabók”, sum skuldi geva ognarleysum betri møguleikar at fáa jørð, so tey eisini kundu hava kúgv og seyð. Í hesum máli vóru Kristian og Jóannes Patursson mótpolar, men tað endaði við, at sjónarmiðini hjá Kristian vunnu. Tað hevur valla fyrr verið ein so nágreinilig lýsing av hesum máli, sum her hjá Kristian. Tað eru nógvar skemtiligar søgur í bókini, sum tá ið kona fútan, Niels Westerby, gav manninum boð um at skjóta móti veiðutjóvum! Kristian var sera tollyntur, sum tá ið hann stuðlaði arbeiðsfólkinum á Tvøroyri at fáa lønina í hondina. Í hesi bók, sum er úti móti 400 síðum og við nógvum myndum, verður ikki komið longur enn til krígsbyrjanina í 1940. Tíðin fer at vísa, um tað verður hildið fram. Bókin lýsir Kristian sum ein sakligan mann, sum dugdi væl at undirbyggja síni sjónarmið. Kristindómurin fylti eisini nógv hjá honum. Tá ið tað stóð á hjá honum, vendi hann sær til Várharra. Samanumtikið er henda bók eitt gott ískoyti lýsingina av føroyska samfelagnum fyrra partin av 20. øld. Bókin endar við frásøgn hjá Margretha um sín barndóm inni á Skálafjørðinum. Óli Jacobsen gevur út bókina á egna forlagnum Tjørnustova. Bókin kostar 330 krónur í bókabúðunum. Óli Jacobsen, her avmyndaður á einum tiltaki í kirkjugarðinum á Svínaryggi, hevur lagt bókina til rættis og gevur út (Savnsmynd) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 38 Leygardagur 04. desember 2021 Bók um vatnanøvn í Føroyum útgivin Í bókini er miðað eftir at geva eitt so fullfíggjað yvirlit sum til ber yvir navnnevnd vøtn í øllum landinum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Fróðskapur hevur givið út bókina Vatnanøvn í Føroyum eftir Eivind Weyhe. Størri og smærri vøtn og tjarnir eru at síggja í hópatali um alt landið, í dølum og botnum, við strendur og uppi við fjøll. Verri enn so alt er komið við á kort, helst tí tað er hildið vera ov smátt. Í bókini er miðað eftir at geva eitt so fullfíggjað yvirlit sum til ber yvir navnnevnd vøtn í øllum landinum. Í einum fakligum inngangi verður navnasiðurin og bygnaðurin í nøvnunum lýstur. Sjálvur bulurin í verkinum er ein gjøgnumgongd av øllum nøvnunum, sagt verður frá, hvar vøtnini og tjarnirnar eru, hvussu tey liggja í lendinum, eitt nú í mun til onnur støð, og navnaformur og navnatýdningur verður lýstur. Leisturin í bókini er tann sami sum í bókini Fjallanøvn í Føroyum, sum kom út í 2020. Bókin vendir sær bæði til staðarnavnagranskarar og til fólk við áhuga fyri føroyskum staðarnøvnum, føroyskum máli og føroyskari náttúru. Eivind Weyhe er mag. art. í norrønari filologi og lektari emeritus á Fróðskaparsetri Føroya. Eivind granskar føroyskt mál og mentan, serliga staðarnøvn, mállæru, málføri og kvæði. Hann hevur skrivað bøkur og eina ørgrynnu av greinum til tíðarrit og bløð. Ein stórur partur av greinunum eru savnaðar í bókini Eivindaródn, sum Fróðskapur gav út í 2012. Sama árið fekk hann Virðisløn M. A. Jacobsens fyri yrkisbókmentir. Bókin er 201 blaðsíður, við fleiri myndum. Permumyndina hevur Pól Sundskarð tikið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. november 2021 39 Leygardagur 04. desember 2021 Bókaútgáva og listaframsýning við Heiðriki á Heygum "Gentan við gimsteinatárunum" eitur nýggja bókin við 16 ørindum og 16 málningum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í hesum døgum hevur fjøllistamaðurin Heiðrikur á Heygum bæði bókaútgávu og listaframsýning í Williamsstovu í Havn Nýggja bókin eftir Heiðriki á Heygum eitur“ Gentan við gimsteinatárunum”. Talan er um ein fábul við 16 ørindum og 16 málningum. Bókin er ætlað til vaksin, og snýr seg um menniskjanáttúruna, grammleika, materialismu og samfelagsskomm. Søga og málningar eru eftir Heiðriki, og tillagað bókina hevur Sissal Kampmann. Á framsýningini ber til at ogna sær bókina, og somuleiðis eru allir 16 máningarnir úr bókini til sølu. Einast 300 eintøk eru prentað av bókini–200 føroysk og 100 ensk. Hvørt eintak er persónliga talmerkt og undirskrivað av Heiðriki. Bókin kostar 300 krónur. Framsýningin í Williamsstovu, niðri undir Myndlist í Havn, hongur uppi til 8. desember. Opið er millum klokkan 15 og 19. Hetta er onnur bókin eftir Heiðriki á Heygum. Fyrsta bókaútgávan hjá honum“ Deyðin og moyggin” varð givin út í 2020. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. desember 2021 40 Leygardagur 04. desember 2021 Samstarv millum Býarbókasavnið og Tjóðskjalasavnið Tjóðskjalasavnið fær við hesum eyka møguleika fyri at bjóða lesistovubrúkarum sínum enn betri umstøður, við at vera meira sjónlig mitt í býnum og við at bjóða viðskiftafólki góða atgongd og hentleikar Vígdis Bjarnadóttir, virkandi leiðari á Býarbókasavninum, Sámal Tróndur Finsson Johansen, stjóri á Tjóðskjalasavninum, Heðin Mortensen, borgarstjóri og Annfinn Brekkstein, formaður í mentamálanevndini (Mynd: Tórshavnar kommuna) SkrivaÐ: Í farnu viku skrivaðu Tjóðskjalasavnið og Tórshavnar kommuna undir samstarvsavtalu. Endamálið er at menna og skipa samstarvið millum Býarbóksavnið og Tjóðskjalasavnið-í fyrsta umfari við fjarlesistovu á Býarbókasavnium til tilfar frá Tjóðskjalasavninum, skrivar Tórshavnar kommuna á heimasíðuna. Tjóðskjalasavnið hevur til endamáls at tryggja varðveitingina av savnsskjølum, sum hava søguligt virði og hava fyrisitingarligan og rættarligan týdning fyri borgarar og myndugleikar. Tjóðskjalasavnið skal syrgja fyri, at varðveittu savnsskjølini altíð eru tøk hjá myndugleikum og almenninginum. Tjóðskjalasavnið fær við hesum eyka møguleika fyri at bjóða lesistovubrúkarum sínum enn betri umstøður, við at vera meira sjónlig mitt í býnum og við at bjóða viðskiftafólki góða atgongd og hentleikar. Eisini er ætlanin at hava framsýningarmontru og aðra miðling av áhugaverdum skjølum hjá Tjóðskjalasavninum, skrivar kommunan. Ætlandi byrjar tænastan á Býarbókasavninum í februar 2022, og verður nærri kunnað um hetta í januar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 41 Leygardagur 04. desember 2021 Jólatræssøla stuðlar hjálpararbeiði fyri børnum og ungum Vælgerandi felagsskapurin, Kiwanis Tórshavn, er eins og undanfarin ár farin undir árligu jólatræssøluna aftan fyri Sjónleikarhúsið í Havn. Endamálið er at savna inn pening, sum í høvuðsheitum verður latin góðgerandi átøkum, ið hava við tørvandi børn og ung at gera SkrivaÐ: Tíðindaskriv Kiwanis Tórshavn, ið hevur sum endamál at stuðla tørvandi børnum, barnafamiljum og tiltøkum børnum og ungum at frama, er farið undir árligu jólatræssøluna, sum fer fram aftan fyri Sjónleikarhúsið í Havn. Á hvørjum ári letur Kiwanis Tórshavn peningagávur til vælgerandi endamál. Eitt nú hevur felagsskapurin stuðlað eini spælistovu á Landssjúkahúsinum, Hotel Tórshavn í Keypmannahavn, Sjómansheiminum Ørkini í Reykjavík, Javna, Háskúlanum, Frelsunarherinum, Barnaheiminum, Megd, tónleikabólkinum Ælabogin og mongum, mongum øðrum vælgerandi endamálum. Umframt jólatræssølu stavar hjálparpeningurin hjá Kiwanis Tórshavn frá lutaseðlasølu á ólavsøku. Tænastan í sambandi við jólatræssøluna er góð, tí tey, sum koma at keypa, fáa høvið at síggja jólatrøini útpakkaði, so tey kunnu velja júst tað træið, tey ynskja sær. Trøini verða síðani pakkað inn aftur, so tey eru klár at leggja í bilin ella bera heim við sær. Upplatingartíðirnar eru mánadag-fríggjadag frá klokkan 16 til 20 og leygardag og sunnudag frá klokkan 14 til 20. Orðið“ kiwanis” stavar úr indianskum máli og merkir“ vit byggja.” Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. desember 2021 Nógv umrødda og umstrídda oljuverkætlanin "Cambo", tætt við føroyska markið, fekk hóskvøldið ein ordiligan brotasjógv, tá Shell boðaði frá, at tað hevur tikið seg úr verkætlanini Soleiðis fer pallurin, sum er ætlaður til at taka oljuna upp á Cambo, helst at síggja út SkrivaÐ: Tað mundi neyvan vera nakar miðil í Bretlandi, sum ikki“ ruddaði forsíðuna” og bar tíðindini um, at oljufelagið Shell hevur avgjørt at taka seg úr tí ætlaðu útbyggingini av stóru Cambo oljukelduni skamt frá føroyska markinum. “ Shell pulls out of Cambo oilfield project”, "Shell scraps Cambo”,“ This is the end of Cambo” og“ Big victory for the Environment” osfr. Hetta eru nakrar av mongu yvirskriftunum í rúgvuni alt frá Financial Times, The Guardian, BBC, Sky og CNN. Ein umsókn um at útbyggja hesa oljukelduna, tann nærmasta Føroyum av øllum olju- og gasskeldum í Bretlandi, hevur ligið hjá myndugleikunum í Bretlandi í eina tíð, og gitt hevur verið, at hetta var mest ein avgreiðsluspurningur, nær grønt ljós fór at verða givið til útbyggingina. Men nógvur gangur hevur verið um hesa útbygging, serstakliga frá umhvørvisfelagsskapum, sum hava brúkt júst Cambo sum jarnbrot í arbeiðinum heilt at stegða allari nýggjari olju- og gassframleiðslu í Norðsjónum. Politiska leiðslan í Skotlandi við SNP og teimum Grønu hevur róð framundir, at loyvi eigur ikki at gevast til útbyggingina, tí hon gongur ímóti veðurlagspolitikkinum. Harafturímóti hava umboð fyri vinnuna og eisini umboð fyri stjórnina í London sagt, at Bretlandi tørvar olju og gass í mong tíggjuár aftrat og verða ikki fleiri keldur útbygdar til framleiðslu, so fer Bretlandi at gerast bundið at innflutningi úr Miðeystri og Russlandi. Nú bíðað hevur verið eftir, at bretski oljumyndugleikin OGA skuldi geva grønt ljós til útbyggingina, komu so brádliga boðini frá Shell um, at tað er ikki longur partur av útbyggingini, ið fyritøkan annars hevur brúkt nógva orku uppá at menna og raðfesta millum tær bestu íløgurnar hjá felagnum í okkara parti av heiminum. Umhvørvisfelagsskapirnir eru ovurfegnir og siga, at tað er teirra mótstøða móti Cambo og harvið eisini allari framtíðar olju- og gassútbygging í Norðsjónum, sum nú er orsøkin til, at Shell tekur seg aftur. Teir taka avgerðina hjá Shell sum eina váttan fyri, at tað hvørki lønar seg ella er umhvørvisliga forsvarligt at byggja fleiri keldur út. Um orsøkina til at taka seg úr verkætlanini verður Shell endurgivið fyri at siga: "Following" comprehensive screening "of the Cambo field, Shell" concluded the economic case for investment in this project is not strong enough at this time, as well as having the potential for delays”. Tvs. at felagið eftir at hava gjøgnumgingið útbyggingina enn einaferð er komin til ta niðurstøðu, at íløgan í verkætlanina er ikki fíggjarliga nóg góð í løtuni, eins og møguleiki eisini er fyri seinkingum. Shell stóð fyri 30 prosentum av verkætlanini, meðan oljufelagið Siccar Point, sum er fyristøðufelag, stendur fyri 70 prosentum. At eitt so stórt felag sum Shell ikki er við longur fer helst at fáa avleiðingar fyri verkætlanina so ella so, men stjórin í Siccar Point hevur ikki givið skarvin yvir og segði í gjárkvøldið, at felagið er sjálvandi vónsvikið av, at Shell ikki er við longur, men fara tey kortini at halda fram og søkja sær aðrar íleggjarar eisini. Í løtuni verður Cambo stuðlað av nøkrum av heimsins størstu íløgufeløgum. Jonathan Roger, stjóri í Siccar Point sigur, at hóast Shell hevur tikið seg úr verkætlanini, so er hann sannførdur um, at hetta er ein sera góð verkætlan í allar mátar. Hon fer at tryggja 1.000 nýggj arbeiðspláss umframt avleiddu arbeiðsplássini í veitingarketuni. Hon fer eisini at vera við til at tryggja eitt grønt skifti við lágum útláti. Umboð fyri Shell sigur, at avgerð teirra merkir á ongan hátt, at Shell fer at taka seg úr nýggjum olju- og gassvirksemi í Norðsjónum. Felagið fer framhaldandi at vera við til at tryggja, at brúkararnir í Bretlandi hava atgongd til orku og her eisini olju og gass. Hesi fara avgjørt at vera partur av framtíðar orkumixinum. Hóast avgerðin hjá Shell vigar tungt, so er tó enn einki, sum bendir á, at Cambo er slept uppá fjall. Framvegis liggur ein umsókn um útbygging hjá myndugleikunum. Tað ljóðar, at Siccar Point hevur samráðingar við bretsku stjórnina um støðuna. Stjórnin hevur jú gjørt púra greitt, at hon ynskir, at slíkar útbyggingar sum Cambo eiga at fara í gongd, tí tað tænir Bretlandi. Sagt verður eisini, at avgerðin hjá Shell er fult og heilt handilslig. Stóri spurningurin er nú, um tað fer at bera til at gera Cambo útbyggingina til veruleika, nú ein so týðandi partnari sum Shell hevur gjørt av ikki at vera partur longur. Enn er ógreitt, um Shell fer at vera verandi partnari ella um felagið nú fer at geva myndugleikunum boð um, at tess ognarpartur er ikki til longur. Komandi dagarnir fara uttan iva at gera støðuna meira greiða, antin tað fer at eydnast verandi høvuðseigaranum at fáa aðrar íleggjarar aftrat og onnur oljufeløg at keypa seg inn í verkætlanina ístaðin fyri Shell. Fyri føroyska oljuleiting og kolvetnisvirksemi í framtíðini er íkomna støðan sera óheppin, tí nettupp ein stór útbygging so nær markinum við nýggjum undirstøðukervi, hevur verið mett at kunna vera ein týðandi katalysatorur okkara megin markið. Spurningurin er nú, nær myndugleikin í Bretlandi fer at avgreiða umsóknina til útbygging, og um hon fer at verða útsett, til øll viðurskifti rundan um Cambo eru meira greið. Vit eiga tó ikki gloyma, at tað liggja fleiri aðrar stórar olju- og gassútbyggingar eystan fyri markið á tekniborðinum nærum klárar til at fara av bakkastokki. Nevnast kunnu Rosebank, har norska Equinor er fyristøðufelag og fer at taka endaliga avgerð um útbygging um nakrar mánaðir. Enn ein útbygging er Clair South, sum BP stendur fyri. Hon fer helst eisini skjótt at verða klár til útbygging. Og enn ein er gasskeldan Glendronach, sum TotalEnergies hevur í umbúnað at útbyggja. Hesar útbyggingar kunnu gerast veruleiki møguliga longu í komandi ári, uttan mun til avgerðina hjá Shell at taka seg aftur úr Cambo. Keldur: BBC, CNN, Guardian, Financial Times, Energy Voice, The Herald, Sky, Bloomberg og aðrar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 Hóast grøna orkuskiftið við útbyggingum av varandi orkukeldum, so er eftir øllum at døma arbeiði til allar hendur í norsku oljuvinnuni bæði á sjógvi og landi. Har tað áður vóru uppsagnir eitt nú orsakað av korona, verður nú søkt eftir fólki, nakað, sum eisini nógvir føroyingar og føroyskar fyritøkur hava ágóðan av. Og ein høvuðsorsøkin er tann, at tað er nógv at gera í norsku olju- og frálandsvinnunum, tí oljufeløgini seta hol á eina útbygging fyri og aðra eftir. Og sum ikki einaferð er tað norski orkurisin Equinor, sum tryggjar mongu norsku veitarafyritøkunum arbeiði. Seinastu stóru uppgávuna hevur norska fyritøkan Aibel, har eisini nógvir føroyingar hava arbeitt og arbeiða, fingið tillutað frá nettupp Equinor. Og hon ljóðar uppá einki minni enn 400 mió. pund. Tað skriva E 24 og Energy Voice. Fyri hesa risa upphæddina skal fyritøkan standa fyri fýra verkætlanum. Tær eru Krafla, Gina Krog, Asterix og Kårstø, og tær fara at krevja túsundtals arbeiðsfólk í Haugesund, Harstad, Asker og Stavanger. Við hesum útbyggingum fer norska oljuvirksemið at vaksa nógv komandi árini. Men ikki nóg mikið við hesum uppgávunum. Aibel fekk stutt eftir umrøddu uppgávur enn eina frá Equinor. Hon er uppá 4-5 milliardir krónur og skal Aibel vera partur av elektrifiseringini av einum av risunum á norska landgrunninum, Oseberg. Bara tað arbeiðið er mett at kosta góðar 8 milliardir krónur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. november 2021 44 Leygardagur 04. desember 2021 Varisligt bjartskygni at hóma í oljuvinnuni Fyrstu ferð í tvey ár hava umboð fyri Jarðfeingi aftur luttikið á oljuráðstevnu í London, har roynt varð at marknaðarføra Føroyar sum oljuleitiland í Norðuratlantshavi Á føroyska básinum á altjóða oljuráðstevnuni í London, Petex. Fv. Jana Ólavsdóttir, Óluva Eidesgaard, Kate Sanderson, føroysk sendikvinna í London, og Barbara Biskopstø Hansen. SkrivaÐ: Korona hevur lagt nógvar forðingar á gerandisdagin og harvið eisini á ráðstevnur og messur kring allan heim. Hetta er so eisini nakað tey á Jarðfeingi hava merkt til, nú umstøður ikki hava verið fyri at fara út í onnur lond at marknaðarføra føroyska landgrunnin til oljuleiting. Í seinastu viku vóru kortini umboð frá Jarðfeingi við á oljuráðstevnuni PETEX í London. PETEX er ein afturvendandi ráðstevna, ið verður hildin annaðhvørt ár í London, og hetta er fyrsta ráðstevnan uttanlands, sum Jarðfeingi hevur verið við á seinastu tvey árini. Við sær hesa ferð høvdu umboðini ein sølubás umframt eina dagføringsframløgu um føroyska økið. Ráðstevnan vardi í tríggjar dagar, og mikudagin 24. november var Kate Sanderson, sendikvinna í London, og vitjaði á ráðstevnuni. Umframt at vitja á føroyska básinum hevði hon eisini høvi til at vitja aðrar landabásar, sum eins og Føroyar royna at varpa ljós á møguleikar hjá oljufeløgum at leita eftir kolvetnum í undirgrundini. Hon hevði so eisini møguleika at skifta orð við Tim Eggar, nevndarformann hjá bretska eftirlitsmyndugleikanum, OGA, Oil and Gas Authority, sum hevði framløgu á ráðstevnuni, har hann m. a. vísti á týdningin, at tað verður hildið fram við at leita eftir kolvetnum og útbyggja olju- og gassfelt á bretska landgrunninum. Mong av hesum liggja eystan fyri føroyska markið. Umframt at vísa fram dagført tilfar um føroysku undirgrundina á føroyska básinum, hevði eitt av føroysku umboðunum, Óluva Eidesgaard, framløgu á ráðstevnuni. Óluva Eidesgaard hevur framløgu á ráðstevnuni. Eitt afturvendandi evni á ársins ráðstevnu, ið stórur dentur varð lagdur á, var orkuskifti skriva føroysku luttakararnir á heimasíðuni hjá Jarðfeingi. -Sera áhugavert var at hoyra, hvussu oljuvinnan av álvara er byrjað at sameina eina røð av átøkum fyri at røkka einum nullútláti. Hetta gera tey millum annað við at sameina ymisk nýggj og minni nýggj hugskot, eitt nú CO2-goymslu. Millum annað varð nevnt, at lagt eigur at vera upp fyri CO2-goymslu longu í leitiloyvistreytunum. Ein háttur at gera hetta, og sum longu verður gjørt ymsastaðni, millum annað í Noregi, er í beinleiðis sambandi við oljuframleiðslu, har man fyllur CO2 niður í aftur gamlar oljugoymslur. Harumframt verður eisini stórur dentur lagdur á at elektrifisera pallarnar við vindmylnuorku, har offshore-vindmylnulundir koma at fáa ein týðandi leiklut, stendur at lesa á jf. fo. Tær tríggjar føroysku kvinnurnar frá Jarðfeingi halda eisini, at ein varislig optimisma í vinnuni var at hóma millum teir umleið 800 luttakararnar, ið møttu hvønn dag. Høvuðsboðskapurin á føroyska básinum var annars at greiða frá“ Open Door” skipanini, sum bjóðar útlendskum oljufeløgum at koma til Føroya at leita eftir kolvetnum. Somuleiðis varð greitt frá arbeiðinum hjá Jarðfeingi at tulka eitt nú seismikkdata og boridata frá føroyska økinum. Tað hevur víst seg, at stórur áhugi er millum oljufeløg at ogna sær data um føroysku undirgrundina. Her er m. a. talan um oljufeløg, sum arbeiða tætt við føroyska markið og sum hava í hyggju at fara undir útbyggingar av longu funnum olju- og gasskeldum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 45 Leygardagur 04. desember 2021 AP Møller stjórin ónøgdur við IMO Úrslitini frá COP26 ráðstevnuni sóust tíverri ikki aftur á fundinum í IMO, Altjóða Sjóvinnufelagsskapinum skrivar stjórin í AP Møller Maersk, Søren Skou Søren Skou, stjóri í AP Møller Maersk finst at altjóða sjóvinnufelagsskapinum IMO fyri ikki at gera nokk fyri at finna nýggjar orkuloysnir til heimsins skipaflotar SkrivaÐ: Síðani grøna orkuskiftið tók dik á seg hevur spurningurin um, hvussu vit leggja um frá olju og gassi til grøna orku í skipaflotanum, javnan verið frammi í orðaskiftinum, men hóast boðini uppá nýggj brennievni til heimsins skipaflotar eru mong, so hevur tað enn ikki eydnast at semjast um, hvør er besta og rætta leiðin at ganga. Fundur hevur júst verið í IMO, altjóða sjóvinnufelagsskapinum, har grøna orkuskiftið stóð ovarliga á skránni. Hetta var í kjalarvørrinum á COP26 í Glasgow. Men stjórin í einum av heimsins størstu reiðaríum, danska AP Møller Maersk, Søren Skou, er avgjørt ikki nøgdur við arbeiðið, sum fer fram í IMO. -Vit hava brúk fyri einum IMO, sum kann vísa á verulig úrslit, um so er, at vit skulu hava møguleika fyri at dekarbonisera skipaferðsluna. Tað krevur framstig nú. Tíðin er komin til, at lond gera fleiri íløgur í arbeiðið, og at úrslitini frá fundunum í IMO verða meira ítøkilig sigur Søren Skou. Í síni grein kemur Skou við nøkrum boðum uppá, hvussu heimurin kemur longri á leið við arbeiðinum móti at minka um útlátið frá skipum. Hann heldur man eigur at finna ein altjóða standard fyri framtíðar brennievnum, sum skal tryggja neyðugu framleiðsluna. Haraftrat eigur ein seinasta deadline at verða sett fyri, nær umskiftið til at minka um útlátið skal verða sett í verk. Hetta skal m. a. vera við til at tryggja, at tað til eina ásetta tíð í framtíðini skal verða bannað at byggja nýggj skip, sum brúka fossila brenniorku. Haraftrat skjýtur hann upp at seta á stovn á altjóða grunn, sum skal verða fíggjaður við avgjøldum á fossilu brennievnini. Pengarnir frá grunninum skulu so stuðla ídnaðinum í menningarlondunum. Hann heldur eisini, at IMO eigur at seta í verk sonevndar grønar korridorar, sum varð skotið upp á COP26. Hann ger eisini greitt, at Maersk fer at gera sítt til at samstarva við onnur lond fram til næsta fundin í felagsskapinum í juni 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 46 Leygardagur 04. desember 2021 Reka gassrisa við grønari orku Eitt av størstu gassfeltunum á norska landgrunninum, Oseberg, skal í framtíðini rekast við streymi heldur enn gassi. Equinor hevur avgjørt at elektrifisera orkuleiðina fyri 9 milliardir krónur Oseberg gassrisin, sum nú skal elektrifiserast úr landi SkrivaÐ: Ein av týðandi avgerðunum hjá oljufeløgunum, nú tey skulu til at flyta seg í grøna orkuskiftinum, er at minka um útlátið frá bæði verandi og komandi framleiðslum. Og eitt av mest týðandi amboðunum at røkka hesum málinum er at elektrifisera bæði verandi og komandi pallar tvs. at kunna útvega streym frá eitt nú vindmyllum til havs ella vatnorkuverkum á landi út til pallarnar til havs. Hóast hetta verður mett at vera ein kostnaðarmikil uppgáva so eru bæði myndugleikar og vinnan í Noregi farin miðvíst undir at elektrifisera olju- og gassleiðir á norska landgrunninum. Nýggjasta stigið á hesi leið er ein sera umfevnandi verkætlan at elektrifisera ein av stóru pallunum á landgrunninum, Oseberg. Equinor, sum er fyristøðufelag, hevur júst kunngjørt eina ætlan at partselektrifisera Oseberg fyri 10 milliardir norskar krónur. Ein stórur partur av arbeiðinum fer til norskar veitarar. Arbeiðið, sum byrjar í næstum, skal vera liðugt í 2026. Tá fer tað eisini at kunna framleiða og útflyta nógv meira gass enn í dag. Tørvurin á gassi í Evropa er í stórum vøkstri serstakliga nú veturin er komin í fleiri londum. Roknað verður við at umleið 70 umleið av uppgávunum at elektrifisera pallar í Norðsjónum fer til norsku veitaravinnuna. Ein av fyritøkunum, sum hevur fingið fleiri av uppgávunum hjá Equinor er Aibel, sum í dag hevur ikki minni enn 14 milliardir norskar krónur í ordrabókunum. Av hesum er stórur partur elektrifisering av pallum til havs, har streymurin kemur úr landi. Tað nýggja í arbeiðinum hjá Aibel er, at meira enn helvtin av uppgávunum nú snúgva seg um grønar orkuloysnir. Hesar verða mettar at kunna minka munandi um útlátið av CO2, so hóast fleiri halda, at elektrifiseringin er alt ov kostnaðarmikil og trupul, so er hon rætta leiðin at ganga, nú grøna skiftið snýr seg um at fara frá olju og gassi sigur stjórin í Aibel, Mads Andersen við E 24. Umfamt Oseberg er Aibel eisini við í arbeiðinum at elektrifisera Kårstø, Snøhvit, Sleipner, Gina Krog og Johan Sverdrup olju- og gasskeldurnar. Norska Stórtingið hevur samtykt, at oljuvinna skal minka um útlátið við 50 prosentum innan 2030, og sambært vinnuni er júst elektrifiseringin ein týðandi táttur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 47 Leygardagur 04. desember 2021–Kann verða neyðugt við koppseting á hvørjum ári Stjórin í heilivágsfyritøkuni Pfizer sigur, at tað helst verður neyðugt við árligari koppseting nógv ár framyvir Koppingarevnið hjá Pfizer/BioNTech er tað, sum verður brúkt til koronukoppsetingar í Føroyum, og yvir 6.500 føroyingar hava nú fingið trý prik við hesum koppingarevninum (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Tað verður helst neyðugt við einum nýggjum koronupriki á hvørjum ári í nógv ár framyvir. Tað heldur Albert Bourla, stjóri í fyritøkuni Pfizer, sum hevur ment koppingarevnið móti koronu, sum vit m. a. brúka her í Føroyum. Í samrøðu við BBC sigur hann, at tað helst verður neyðugt fyri at varðveita "eina høga verju". Hann sigur, at Pfizer longu hevur ment eina dagførda koppseting til at basa Beta-frábrigdinum, ið er fyrsta frábrigdið, ið varð staðfest í Suðurafrika, og Delta-frábrigdinum, sum varð staðfest í India. Arbeitt verður nú við einari dagførdari koppseting afturat, nú Omikron-frábrigdið er byrjað at gera um seg, og hon kann vera klár um einar 100 dagar, sigur hann. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 48 Leygardagur 04. desember 2021 WHO: Ókoppsett yvir 60 ár eiga ikki at ferðast í løtuni Orsakað av nýggja frábrigdinum mælir Heimsheilsustovnurin, WHO til, at fólk, ið eru 60 ár og eldri, sum ikki eru koppsett fyri koronu, útseta ferðaætlanir sínar–tað eiga tey, ið hava eitt nú hjartatrupulleikar, diabetes og krabbamein eisini at gera Ferðandi úr Suðurafrika verða kannaði fyri koronu á Schiphol floghavnini í Hollandi (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Heimsheilsustovnurin, WHO heitti í vikuni á øll lond um at frámæla eldri borgarum at ferðast í løtuni. Orsøkin er nýggja omikron-frábrigdið, sum fyrst varð fráboðað í Suðurafrika, men sum síðani er funnið í einari rúgvu av øðrum londum. Tilmælið hjá Heimsheilsustovninum um at útseta ferðir er tó bert galdandi fyri fólk, ið eru 60 ár og eldri, sum ikki eru liðugt koppsett fyri koronu. Tað boðaði Heimsheilsustovnurin frá seint týskvøldið. Tilmælið er eisini galdandi fyri borgarar, sum eru serliga sárbærir–fólk, sum hava hjartatrupulleikar, krabbamein og diabetes. Í farnu viku vóru fleiri lond eisini skjót at seta ferðavmarkingar í verk fyri Suðurafrika og fleiri onnur lond í sunnara parti av Afrika, men hesum mælir Heimsheilsustovnurin tó eisini frá. –Innferðarforboð fara ikki at forða fyri altjóða smittuspjaðing, og tað leggur eitt stórt trýst á fólk og teirra livibreyð. Samstundis kunnu ferðaavmarkingar ávirka altjóða heilsufakliga samstarvið undir farsóttini við at forða londum í at deila farsóttarfrøðiligar dátur, sigur Heimsheilsustovnurin sambært Ritzau. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 49 Leygardagur 04. desember 2021 Ísland: Stjórnin heldur fram Katrin Jakobsdóttir úr Vinstri grænir heldur fram sum forsætisráðharri Katrin Jakobsdóttir heldur fram sum forsætisráðharri (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Eftir fleiri vikur við samráðingum eftir valið í september, varð leygardagin kunngjørt, at stjórnin í Íslandi heldur fram. Hetta merkir, at Katrin Jakobsdóttir úr Vinstri grænir, heldur fram sum forsætisráðkvinna. Hinir báðir flokkarnar í samgonguni eru Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokurinn. Á valinum í september gjørdist Sjálfstæðisflokkurinn størsti flokkur við 24,4 prosent av atkvøðunum og 16 tingsessir í Altinginum. Næststørsti flokkurinin gjørdist Framsóknarflokurinn. Við 17,3 prosent av atkvøðum og 13 tingsessum var hann eisini tann flokkurin, ið hevði størstu framgongdina á valinum. Í seinasta valskeiði hevði hann nevniliga bert átta tingsessir. Vinstri grænir er minsti flokkur í samgonguni. Hann fekk 12,6 prosent av atkvøðunum, og hetta gevur honum átta sessir í Altinginum. Tað eru tríggjar færri enn undanfarna valskeið. Katrin Jabobsdóttir sigur, at nýggja stjórnin fer at leggja dent á heilsu og stríðið móti veðurlagsbroytingum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 50 Leygardagur 04. desember 2021 Nýggja svenska stjórnin skipað Aðalmálið hjá stjórnini verður at gera upp við nógvu brotsverkini, sum verða framd í Svøríki (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Leiðarin fyri svensku sosialdemokratarnar, Magdalena Andersson, sum mánadagin enn einaferð varð vald til nýggjan stjórnarleiðara, kunngjørdi týsdagin stjórnargrundarlagið og listan yvir ráðharrar og -kvinnur í nýggju einflokka stjórnini. Eftir at umhvørvisflokkurin í farnu viku tók seg úr stjórnarsamstarvinum við sosialdemokratiska flokkin, skuldi Anderson skipa aðra minnilutastjórn, bara við sosialdemokratum. Harvið var tørvur á fleiri ráðharrum. Ovast á listanum er fíggjarmálaráðharrin, sessurin sum Andersson fyrr sjálv hevur røkt. Nýggjur fíggjarmálaráðharri verður Mikael Damberg, kunngjørdi Magdalena Andersson í dag. Og Annika Strandhäll verður umhvørvisráðkvinna. Fyrrverandi formaðurin í LO, Karl-Petter Thorwaldsson er valdur til vinnumálaráðharra, meðan Jeanette Gustafsdotter verður mentamálaráðkvinna og Ann Linde heldur fram sum uttanríkisráðkvinna. Stjórnartíðin hjá Magdalenu Andersson verður merkt av, at tað verður ríkisdagsval komandi heyst, og tí fara flokkarnir at brúka komandi tíðina til valstríð, og áhugin hjá andstøðuni verður sjálvandi at forða fyri nýggjum átøkum frá sosialdemokratisku stjórnini. Í stríð móti brotsverkum Fremsta ætlan hjá nýggju stjórnini er at seta inn móti nógvu brotsverkunum, sum verða framd í Svøríki. Tí“ fólk skulu ikki óttast fyri, at fáa eina bumbu ella hondgranat tveitta inn í stovuna”. Hetta er ein avbjóðing fyri flestar flokkar. Og hinir flokkarnir fáa trupult við at vera ímóti ætlanini hjá Anderson hesum viðvíkjandi, tí brotsverk er nakað, sum upptekur flestu veljararnar í Svøríki. -Harðskapurin er eitt eitur fyri samfelagið, segði Andersson í røðu síni, og lovaði at taka upp stríðið móti teimum harkaliðum, sum eru við til at oyðileggja svenska samhaldsfestið. Hon boðaði frá harðari revsingum og umskipan av løgregluni, so hon kann arbeiða meira effektit. -Tað snýr seg um at venda hvørjum steini í stríðnum móti tí, ið skapar split, segði Magdalena Andersson, og lovaði serliga at seta inn móti“ fyrilitaleysu brotsverkunum”, sum serliga herja í teimum stóru býunum í Svøríki. Harafturat ætlar stjórnin serliga at arbeiða fyri veðurlagnum og vælferðini. Mánadagin varð Magdalena Andersson á øðrum sinni góðkend sum nýggjur stjórnarleiðari í Svøríki. Hon avloysir Stefan Löfven. Fyrsti kvinnuligi stjórnarleiðarin í Svøríki, býr í Nacka nærhendis Stockholm, við manni og tveimum børnum. Hon er útbúgvin búskaparfrøðingur frá Handelshögskolan í Stockholm, skrivar TT-tíðindastovan. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 51 Leygardagur 04. desember 2021 Barbados sleit frá bretska kongsveldinum Flaggið hjá bretsku drotningini verður ikki vundið á stong á Barbados aftur SkrivaÐ: Karibiska oyggin Barbados hevur nú sagt farvæl til seinastu leivdirnar av hjálandatíðini, og hevur ný lýst seg sum sjálvstøðugt lýveldi. Næstan 400 ár eftir, at fyrsta bretska skipið legði at við Barbados strendur, er landið ikki longur ein partur av bretska kongsríkinum. Stutt fyri midnátt 30. november, varð flaggið hjá bretsku Elizabeth II drotning strokið. Fleiri hundrað fólk vóru við til hátíðarhaldið í høvuðsstaðnum, Bridgetown. Teirra millum var bretski krúnprinsurin Charles. Hansara vón er, at tað ikki verða fleiri lond, sum fara at fylgja hesum døminum. Móðir hansara, Elizabeth, er framvegis drotning í 15 økjum og londum, teirra millum Stórabretlandi, Kanada, Avstralia og Jameika. Barbados hevur tikið hetta stig, sum eitt seinasta burtur frá hjálandatíðini og trælatíðini. Charles prinsur helt røðu á hátíðarhaldinum í nátt Barbados hevur havt sjálvstýri síðan 1966, men tá valdu tey at varðveita kongsveldið. Hóast ovasti leiðarin ikki longur er Elizabeth drotning, men Sandra Mason, sum tjóðartingið í farna mánaði valdi til forseta, verður Barbados framhaldandi limur í Commonwealt-samgonguni. Í røðu síni legði Charles prinsur dent á framhaldandi vinskapin millum Bretland og Barbados–hóast myrku søguna frá trælatíðini. Undir hátíðarhaldinum í nátt varð kendasti barbadosbúgvin, sangarinnan Rhianna, kosin tjóðarhetja í landinum. Hóast Elizabeth ikki longur er ovasti myndugleiki í Barbados, so er tað framvegis kvinnurnar, ið ráða fyri borgum í oyggjalandinum við umleið 290.000 íbúgvum. Forseti er nú Sandra Mason og forsætisráðkvinnan og stjórnarleiðarin er Mia Mottley. (Kort: Nám) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 52 Leygardagur 04. desember 2021 ST: Tørvurin á neyðhjálp hevur ongantíð verið størri Mett verður, at 274 milliónir fólk fara at hava tørv á neyðhjálp í 2022, og tað er ein vøkstur á 17 prosent í mun til í ár, har tørvurin longu var metstórur Tað er m. a. í Afganistan, at tørvurin á neyðhjálp er stórur, sigur ST (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Næsta ár verður tørvur á 269 milliardum krónum til at nøkta tørvinum á neyðhjálp kring heimin, staðfestir ein nýggj frágreiðing frá ST. ST sigur, at 274 milliónir fólk fáa brúk fyri neyðhjálp komandi ár, og tað er ein vøkstur á 17 prosent í mun til í ár, tá tørvurin longu var metstórur. Hetta merkir, at 29. hvør persónur í heiminum fer at fáa tørv á hjálp í 2022. Samanborið við 2015 er hetta ein vøkstur á 250 prosent, har mett var, at 95. hvør persónur hevði tørv á neyðhjálp. Tørvurin er størri enn áður orsakað av koronukreppuni, veðurlagsbroytingum og trupulleikum, sum hava send fólk a markið til hungursneyð. Sambært Ritzau eru tað serliga í Afghanistan, Etiopia, og Myanmar, at tørvurin er øktur seinasta árið. Eisini er tørvur á neyðhjálp í Sýria og Jemen. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. desember 2021 53 Leygardagur 04. desember 2021 Løgmanssteypið og evropeiskt pláss verður uppá spæl á Tórsvølli NSÍ vendi 2-4 samanlagt til sigur í brotssparksdramaði við Løkin móti HB. Tórður Thomsen kom inn og gjørdist avgerandi við at bjarga trimum brotsspørkum, og nú er greitt, at B36 og NSÍ skulu harvið stríðast um steyp og útvið tvær milliónir leygardagin, og at finalistarnir seinastu tvey árini eru úti Stórur fagnaður á teimum í gulum og svørtum við Løkin mánakvøldið, eftir at langa brotssparkskappingin var av. NSÍ er í sínari triðju steypafinalu uppá sjey ár (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Hilmar Leon Jakobsen skoraði gott áleyparamál næstan beinanvegin, og HB økti eftir deyðbóltsstøðu, har NSÍ burdi fingið fríspark, tá eitt korter varð leikt. NSÍ reistist tó, og eftir gott álop í 33. minutti varð 1-2: Jakob Trenskow rak leingi, skjótt og væl, fann Klæmint Olsen, ið smekkaði bóltin í meskarnar. Hóast NSÍ hevði nakrar aðrar vandamiklar støður í fyrra hálvleiki og nú bert manglaði eitt mál fyri at fáa javnvág, so tyktist HB at hava gitt tamarhald á støðuni-fram til 78. minutt. Búi Egilsson var heilt stutt áðrenn komin inn á vøllin og Klæmint fann hann. Skjóti áleyparin prikaði bólturin framvið Teiti Gestssyni, ið hevði hendurnar á bóltinum; tað kundi líkst einum frísparki, og landsliðsmálverjin var eisini ógvuliga ónøgdur við dømingina. NSÍ hevur her javnað til 2-2; tólv minuttir fyri leiklok (Mynd: Sverri Egholm) Klæmint Andrasson Olsen bæði skoraði og legði upp mánakvøldið (Mynd: Sverri Egholm) 29-ára gamli málverjin hevði umleið ein tíma seinni møguleikan at avgera hesa seinnu hálvfinaluna. Seinastu tíggju minuttirnar og í longdu leiktíðini var so at siga eingin málmøguleiki yvirhøvur, og so skuldi dysturin avgerast við brotssparkskapping. Teir fyrstu fýra HB-skjúttarnir vóru tryggir, men Teitur hevði bjargað skotinum hjá Rógva Egilstoft. Hann skuldi skjóta brotsspark nummar fimm hjá HB og harvið senda lið sítt í finaluna, men Tórður Thomsen las HB-liðformannin. 35-ára gamli málverjin varð skiftur inn fyri Karstin Hansen til brotssparkskappingina. Tórður hevur ikki spælt í nærum hálvt ár, orsakað av knæskaða, men nú gav hann NSÍ eina lívlinju, og eftir at fyrrverandi HB-leikarin Tróndur Jensen hevði javnað, bjargaði Tórður aftur; hesaferð frá javnaldranum hjá Tróndi, René Shaki Joensen. Teitur svaraði síðani aftur við at taka skotið hjá Jákupi Jakobsen, ið annars kundi avgera alt. Síðani komu fýra mál á rað, áðrenn innskifti Tórður bjargaði skotinum hjá innskifta fyrrverandi NSÍ-leikaranum Michal Przybylski. Sølvi Sigvardson kom á vøllin í longdu leiktíðini. Hann hevur skorað átjan ferðir fyri næstbesta liðið hjá NSÍ-fleiri ferðir úr ellivu metrum- og Sølvi skapti stóran fagnað, tí í sínum bert fjórða dysti fyri besta liðið var miðvallarin ísakaldur og sendi barndómsfelagið í sína fyrstu steypafinalu síðani 2017. Tá vann NSÍ 1-0 á B36. Finalan leygardagin skal vinnast, um liðið úr Runavík skal halda fast í evropeiska plássinum. Bill McLeod Jacobsen og hansara toymi hava nú ført NSÍ til eitt fjórða pláss og eina finalu, og leygardagin bíðar B36, sum hevði eitt gott kvøld á Tórsvølli mánakvøldið. Tað at hesi bæði liðini, ið spældu um fjórða plássi í seinasta umfari í Betrideildini, hittast í finaluni merkir, at bæði havi tørv á einum sigri fyri at fáa møguleikan fyri at spæla í evropeiskari kapping í 2022. Sebastian Pingel skoraði tvær ferðir fyri B36 í 3-0 sigrinum á Víkingi á Tórsvølli Seinnu hálvfinalurnar í kappingini um Løgmanssteypið Mánadagin 29. november Finalan um løgmanssteypið 2021: Tórsvøllur, leygardagin 4. desember NSÍ-B 36 Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 54 Leygardagur 04. desember 2021 Eiler Rasmussen dømir finaluna Tað verður 44 ára gamli Eiler Rasmussen, sum skal døma finaluna um Løgmanssteypið, sum verður á Tórsvølli í dag klokkan 16 (Mynd: fsf. fo) SkrivaÐ: Klokkan 16 í dag hittast NSÍ og B36 í finaluni um løgmanssteypið, sum verður á Tórsvølli. Dómari verður 44 ára gamli Eiler Rasmussen. –Hetta er uttan iva størsti dystur á árinum, so tað er við eyðmjúkleika, at eg nú gleði meg til júst hendan dystin. Nú ræður um at fyrireika seg væl, og hugsavna seg 100 prosent um uppgávuna, sigur hann. Eiler Rasmussen hevur drúgvar royndir sum fótbóltsdómari. Síðan 1996 hevur fryntligi skálamaðurin, ið seinastu nógvu árini hevur verið búsitandi á Argjum, dømt 572 dystir á hægsta støði í føroyskum fótbólti, skrivar heimasíðan hjá FSF. Hjálpardómarar vera Andreas Petur Hansen og Jón Marni Johannesen, meðan Petur Reinert verður 4. dómari. Dómaraeygleiðari verður Niklas á Líðarenda. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 55 Leygardagur 04. desember 2021 B36 flytir í gamla HB-húsið Bridgehúsið verður karmur um upphitingina hjá B36 leygardagin. B36-húsið útleigað Mynd frá fyrr í heyst. Nú er bara Bridgehúsið uttast til vinstru eftir. Gamla B36-húsið og Fram-húsið eru tikin niður (Mynd: Ólavur Frederiksen/Faroephoto) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað verður í gamla HB-húsinum, at teir hvítu áskoðararnir fara at hita upp og koma í rætta lagið undan størsta dystin í árinum, finaluni um Løgmanssteypið, sum verður á Tórsvølli í morgin. B36 boðar frá, at hús felagsins er leigað út til eitt jólaborðhald, og hóast besta liðið hevur spælt seg í finaluna, so verður hetta ikki broytt. Finalan millum B36 og NSÍ verður bríkslað í gongd klokkan 16, men longu frá klokkan 13 hita tey hvítu upp. -Vit vóna, at øll tey, sum hava eitt bankandi B36-hjarta møta upp í Bridgehúsinum klokkan 13, og vera við til at skapa eitt sindur av stemningi, sigur Magni Mouritsen, formaður í B36. Hann leggur afturat, at felagið vónar, at fólk møta upp í hvítum klæðum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. desember 2021 56 Leygardagur 04. desember 2021 KÍ fær nýggjan leikara:-Vit geva honum ein nýggjan kjans Patrick Da Silva er dømdur fyri blúnisbrot ímóti einari 14 ára gamlari gentu. Mikkjal Thomassen sigur, at eftir drúgva umhugsunartíð og nógvar og drúgvar samrøður við Patrick, hevur KÍ gjørt av at geva honum ein nýggjan kjans SkrivaÐ: Sverri Egholm KÍ hevur gjørt eitt árs sáttmála við 27 ára gamla dansk-brasilska Patrick Da Silva, sum er álopsinnaður vinstri bakkur. Hesum boðar felagið frá hósdagin. Føroyameistararnir dylja ikki fyri, at nýggi KÍ-leikarin hevur ein dóm frá fyrr í ár. -Patrick spældi seinast við Lyngby í 2020 í donsku superliguni, men steðgaði síðsta heyst orsakað av serliga keðiligum umstøðum, sum endaðu við, at hann fekk ein treytaðan dóm, skrivar KÍ á heimasíðuni. Hesar“ keðiligu umstøðurnar” er eitt mál um blúnisbrot ímóti einari 14 ára gamlari gentu í mars 2020. Hetta endaði við einum treytaðum dómi tann 11. mars í ár, skrivar Ekstrablaðið. -Eftir drúgva umhugsanartíð og nógvar og drúgvar samrøður við Patrick hava vit gjørt av at geva honum ein nýggjan kjans, sigur Mikkjal Thomassen, høvuðsvenjari hjá KÍ við heimasíðuna hjá felagnum. Hann leggur afturat, at Patrick er sera takksamur fyri møguleikan og gleðir seg til at sleppa at umboða KÍ í 2022, har m. a. spennandi, altjóða uppgávur liggja fyri framman. -Styrkirnar hjá Patricki eru í álopsspælinum, og er hann ein kvikur og tekniskt sterkur spælari. Patrik er uppvaksin í Brøndby og hevur eisini spælt í donsku superliguni fyri FC Nordsjælland, Randers og Lyngby og hevur spælt samanlagt 103 dystir fyri hesi feløgini. Hann hevur umboðað Danmark í ungdómsdeildini, og hevur millum annað spælt átta landsdystir fyri danska U21-landsliðið, skrivar KÍ. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. desember 2021 57 Leygardagur 04. desember 2021 Jákup Martin Joensen heldur fram í EB/Streymi Venjarin seinastu trý árini tekur eitt tørn afturat Nú er greitt at Jákup Martin Joensen heldur fram sum høvuðsvenjari á besta liðnum hjá EB/Streymi. Hann fer sostatt undir fjórða árið sum høvuðsvenjari hjá EB/Streymi. Í 2019 endaði liðið á níggjunda plássi, men slapp við skrekkinum at flyta niður. Seinastu tvey kappingarárini hevur hilnast eitt vet frægari, og liðið hevur ligið á sjeynda plássið bæði árini. -Hesi seinastu trý árini hava verið svingandi. Í stuttum var málið, tá vit settu Jákup Martin, at halda okkum uppi og stabilisera okkum, bæði ítróttarliga og fíggjarliga. Hetta hava vit megnað í samstarvinum, og tí ynsktu vit at leingja, skrivar EB/Streymur á heimasíðuni. Upplýst verður, at tað í løtuni verður arbeitt við at manna venjaratoymið, sum Jákup Martin Joensen skal hava afturat sær. Jákup á Borg, sum seinnu kappingarhálvu hevur verið partur av venjaratoyminum, hevur áður sagt, at hann ikki verður partur av toyminum næsta kappingarár. Sáttmálin er galdandi eitt ár fram. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 58 Leygardagur 04. desember 2021 Agnar aftur til Klaksvíkar Agnar Prestá, sum í fjør var hjálparvenjari hjá ÍF, verður nú partur av toyminum hjá føroyameistarunum Agnar Prestá (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Agnar Prestá verður næsta ár partur av toyminum rundan um Føroyameistararnir í Klaksvík. Hesum boðaði KÍ frá á heimasíðuni í vikuni. Klaksvíkingurin hevur farna kappingarár verið hjálparvenjari hjá ÍF, men leitar sær nú aftur til heimbýin. Agnar Prestá verður komandi ár hjálparmaður hjá høvuðsvenjaranum Mikkjali Thomassen og fer at verða høvuðsvenjari hjá einum av eldru dreingjaliðunum. Hann hevur royndir bæði sum ungdóms- og vaksnamannavenjari í felagnum. Hann er nú í gongd við UEFA-A-venjaraútbúgvingina, sum endar við próvtøku komandi heyst. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 59 Leygardagur 04. desember 2021 Dragan Brljevic sagt seg úr starvi Sáttmáli hansara var annars galdandi til næsta summar, men hann er nú farin frá av heilsuávum–Sonni Larsen kemur fyribils at standa á odda fyri liðnum restina av EM-undankappingini Dragan Brljevic saman við hjálparvenjaranum Finni Hanssyni (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Dragan Brljevic, sum hevur verið venjari hjá A-landsliðnum hjá kvinnum síðan oktober 2020, hevur av heilsuávum sagt seg úr starvi, boðaði Hondbóltssamband Føroya frá í vikuni. Sáttmáli hansara var annars galdandi fram til juli næsta ár. Boðað verður frá, at tað fyribils verður Sonni Larsen, sum kemur at standa á odda fyri liðinum restina av EM-undankappingini. Finnur Hansson heldur tó fram sum hjálparvenjari. Sonni var landsliðsvenjari hjá A-landsliðnum hjá monnum frá 2017-2021, og leiddi hann liðið ígjøgnum tvær HM-undankappingar og tvær EM-undankappingar. Føroysku kvinnurnar hava fýra dystir eftir í EM-undankappingini. Í mars spæla kvinnurnar úti- og heima móti Eysturríki, og í apríl heima móti Rumenia og úti móti Danmark. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 60 Leygardagur 04. desember 2021 Flogbóltsamband Føroya hevur sett stjóra Beinir Kristiansen byrjaði í starvinum 1. desember, og starvssetanin er í fyrstu atløgu tíðaravmarkað (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Virksemið hjá Flogbóltsamband Føroya er økt munandi, og nógvar stórar og avgjóðingar liggja fyri framman. Hetta setir stór krøv til dagliga virksemi hjá sambandinum, og tí hevur nevndin í sambandinum tikið støðu til at seta Beinir Kristiansen í starv sum stjóra hjá FBF. Beinir byrjaði í starvinum 1. desember, og starvssetanin er í fyrstu atløgu tíðaravmarkað, skrivar Flogbóltssamband Føroya í tíðindaskrivi. Beinir er ikki ókendur í føroyska flogbóltsheiminum, og hevur hann m. a. verið meistari við ÍF, tá hesir á fyrsta sinnið gjørdust Føroyameistara í 1989. Umframt at leiða skrivstovuna hjá FBF, fær nýggi stjórin sum høvuðsuppgávu at vera við til at menna einstøku feløgini kring landið, styrkja um altjóða sambondini hjá FBF, og at styrkja um inntøkugrundarlagið fyri føroyska flogbóltin sum heild. Ætlandi verður enn eitt starvsfólk sett í starv í næstum, skrivar FBF. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. desember 2021 61 Leygardagur 04. desember 2021 Badminton: Gull, silvur og bronsu við heim Síðsta vikuskiftið luttóku føroyskir badmintonleikarar í kapping í Danmark Miriam í Grótinum og Rúni Øster vunnu gull í blandaðum tvímansleiki í A-bólkinum SkrivaÐ: Farna vikuskiftið luttók føroyski landsliðshópurin í badminton í kapping í Højbjerg, ið liggur stutt uttanfyri Århus. Kappingin var á A og B-stigi og skipað í innleiðandi puljum í bæði einmansleiki, tvímansleiki og blandaðum tvímansleiki. Tí fingu teir 15 leikararnir úr Føroyum eisini nógvar dystir í part. Í blandaðum tvímansleiki vunnu føroysku leikarnir fleiri heiðursmerkir, meðan tey eisini fingu fleiri spennandi dystir í einmansleiki og tvímansleiki. Í B-bólkinum vóru tvey føroysk pør í finaluni, har Hákun Sigvardsen og Sanna Thorkildshøj (gull) vunnu á Rúni M. Simonsen og Johonnu Højsted (silvur). Í A-bólkinum vunnu Magnus Dal-Christiansen og Mia Thorkildshøj bronsu, meðan Rúni Øster og Miriam Í Grótinum vunnu gull í eini tættari finalu í trimum settum ímóti donskum pari. Landsliðshópurin fór til Danmarkar fyri at fáa góða kappingarvenjing, og kom hann heim aftur við fleiri heiðursmerkjum. Vant verður fram ímóti altjóða kappingum til várs og Føroyaleikirnar komandi summar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 62 Leygardagur 04. desember 2021 Boksifelag vil hjálpa ungum við avbjóðingum Tórshavn Boksing vónar at kommuna og landsmyndugleikar síggja møguleikar í teirra nýggja tilboði til ung, sum hava tað trupult SkrivaÐ: Tórshavn Boksing, boksifelagið við venjingarhølum í bygninginum hjá Vøruhúsinum inni á Hjalla, fer nú undir eitt nýtt sosialt átak, sum í útgangsstøði ikki beinleiðis nýtist at hava nakað við boksing at gera. Átakið hevur fingið heitið“ Heldur eitt ringhorn enn eitt gøtuhorn”, og vendir sær í útgangsstøði til ung í aldrinum 10 til 18 ár, sum hava avbjóðingar, um at finna felagsskap og samanhald í umhvørvinum rundan um boksifelagið. Ætlanin er, at hølini hjá boksifelagnum verða latin upp annan hvønn leygardag millum klokkan 14 og 20, har skipað verður fyri aktivitetum. Sambært boksifelagnum, eru ongi mørk fyri, hvørjir hesir aktivitetir eru, og teir nýtast ikki at hava nakað við boksing at gera. Tað veldst um hvat tey ungu hava hug til. Tað kann vera boksivenjing, men tað kann eisini vera styrkivenjing, ella okkurt heilt annað, til dømis at fara at bovla ella hyggja eftir einum filmi ella hugna sær á annan hátt í hølunum. Av tí at Tórshavn Boksing hevur verið úti og leita eftir fyritøkum, sum vilja stuðla, so er talan um eitt ókeypis tilboð fyri tey ungu. Felagið hevur eisini søkt Tórshavnar kommunu eftir 25.000 krónum, ætlaðar til hetta virksemið. Tilboðið skal fyribils galda fram til páskir. Einstaklingar ella stovnar, ið eru áhugaðir í hesum tilboðum kunnu frætta nærri við at taka samband við boksifelagið ella formannin og stigtakaran, Martin Meng. Neyðugt er at vita eitt sindur um bakgrundina hjá teimum einstøku, so at aktivitetirnir hóska til tey luttakandi, og fyri at luttakararnir kunnu býtast upp í hóskandi bólkar, alt eftir áhugamálum. Ætlanin var, at tilboðið skuldi vera á fyrsta sinni 11. desember, men orsaka av koronastøðuni, er avgerð tikin at bíða til eftir nýggjár. So 8. januar millum 14 og 20 verður“ Heldur eitt ringhorn enn eitt gøtuhorn” á fyrsta sinni. Hóast hetta má metast at vera ein landsuppgáva, so heldur Martin Meng, stigtakari til átaki og til Tórshavn Boksing, at tað verður gjørt ov lítið fyri júst henda aldursbólkin, og tí er tað teirra vón, at átakið hjá boksifelagnum kann varpa ljós á trupulleikan. Boksifelagið vil gjarna gera hetta til eitt fast tilboð, men so er neyðugt at felagsskapurin fær fígging til tess. -Vit hava sera góðar umstøður í okkara nýggju venjingarhølum, og tað er ikki nøkur loyna, at vit fegin vilja gera hetta til eitt fast tilboð til ung við sosialum avbjóðingum. -Tað er tungt at reka eitt ítróttafelag, og leigan av hølunum er ein tungur postur. Tí er tað okkara vón, at bæði kommuna og landsmyndugleikar duga at síggja møguleikar í teimum tilboðum, sum vit kunnu bjóða júst hesum útsetta bólki, sigur Martin Meng. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 63 Leygardagur 04. desember 2021 Føroysk vektlyfting fær norðurlendskan limaskap–Ein stórur varði er settur í stuttu skipaðu søguni hjá føroyskari vektlyfting, sigur formaðurin í Føroya Styrkisambandi, Heini Hátun SkrivaÐ: Tíðindaskriv Merkið fer at veittra og prýða bringuna á føroyskum vektlyftarum við norðurlendsku meistarastevnuna fyrst í komandi ári. –Ein stórur varði er settur í stuttu skipaðu søguni hjá føroyskari vektlyfting, sigur formaðurin í Føroya Styrkisambandi, Heini Hátun. Tað vóru stór og gleðilig tíðindi fyri føroyska vektlyfting, tá ið norðurlendska vektlyftarasambandið, Nordiska Tyngdlyftningsförbundet, hevði aðalfund fyrr í november. Føroya Styrkisamband hevði til aðalfundin sent inn umsókn um sjálvstøðugan limaskap, og norðurlendska sambandið gjørdi ikki mætari enn einmælt at samtykkja eina prinsipiella tilsøgn um slíkan limaskap. Formliga samtyktin verður á eykaaðalfundi tíðliga komandi ár. Formaðurin, Heini Hátun er sera fegin um jaligu móttøkuna av føroysku umsóknini:–Hetta er ein stórur dagur fyri føroyska styrkiítrótt-í hesum førinum vektlyfting-tí síðani stovnanina av sambandinum fyri tveimum árum síðani hevur altjóða limaskapur verið eitt av aðalmálunum. Og nú fara so føroyskir íðkarar at kappast undir Merkinum uttanlands. Føroysk vektlyfting hevur tætt og gott samstarv við danska vektlyftarasambandið, og serliga er venjarin hjá danska kvinnulandsliðnum, Frank Petersen blivin ein sannur føroyavinur og hevur slóðað fyri umsóknini, umframt at hann eisini venur teir bestu føroysku vektlyftararnar. –Frank sær saman við okkum stórar møguleikar fyri at menna føroyska vektlyfting, tí okkara siðvenja við styrkiítróttum er so sterk og náttúrlig. Skjótu framstigini benda eisini greitt á, at vit sannlíkt fara at gera okkum galdandi í bæði norðurlendskum og altjóða høpi, leggur Heini aftrat. Olympisk vektlyfting er sum skipað ítróttargrein ung her á landi. Fyrsta FM-kappingin varð hildin í fjørvár við góðum úrslitum, og í ár vunnu fleiri føroyingar heiðursmerki, enntá okkurt úr gulli, á donsku meistarastevnuni. Seinast í sjeyti- og tíðliga í áttatiárunum bleiv vektlyfting tó nógv íðkað í felagnum Bragdið. Talan var ikki um skipaðar kappingar, men t. d var ein uppvísningskapping var ímóti íslendingum í 1985. Føroysku lyftini til ta kappingina vóru 100/130 kilo og 110/135 kilo (trekk/stoyt). Áðrenn umsóknin um limaskap varð samtykt, hevði Styrkisambandið sett sær sum mál, at Føroyar skulu vera vertir fyri norðurlendsku meistarastevnuni í 2024. Ferð verður nú av álvara sett á fyrireikingarnar at fáa hesa stóru kappingina hendan vegin. Føroya Styrkisamband er menningarsamband undir ÍSF og fevnir um vektlyfting, styrkilyfting, kúlulyfting og crossfit. Venjing fer fram í ymsu venjingarmiðstøðunum, men Styrkisambandið heldur eisini ætlanirnar um at byggja stórhøll vera rættiliga spennandi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. november 2021 64 Leygardagur 04. desember 2021 Anna Maria Toftegaard sett sum samskipari til Føroyaleikir 2022 23 ára gamla Anna Maria er virkin innan ymiskar ítróttagreinar og hevur eisini stóran áhuga fyri ítrótti í breiðum høpi–hon byrjaði í starvinum 1. desember (Mynd: ÍSF) SkrivaÐ: ÍSF hevur sett Onnu Mariu Toftegaard í starv sum samskipara á Føroyaleikir 2022. Anna Maria er 23 ára gomul og ættað úr Fuglafirði. Hon starvast í dag sum leiðari á ungdómsdeildini hjá Betri, og hetta starvið kemur hon framhaldandi at røkja saman við samskiparastarvinum hjá ÍSF. Anna Maria hevur altíð verið virkin innan ítrótt og spælir í løtuni fótbólt við 1. deild hjá ÍF og flogbólt hjá 1. deild hjá Fleyr. Anna Maria er tí virkin innan ymiskar ítróttagreinar og hevur eisini stóran áhuga fyri ítrótti í breiðum høpi, skrivar ÍSF á heimasíðuna. –Í Fuglafirði blóma nógvar ítróttargreinar, og haldi meg hava roynt allar, men serliga er tað fimleikurin, sum hevur fylt mínar dagar, sigur hon. Seinastu trý árini hevur Anna Maria verið knýtt at Havnar Fimleikafelag, har hon hevur virkað sum venjari í estetiskum kappingarfimleiki, samstundis sum hon hevur verið við í arbeiðinum um, at samskipa fimleikafagnaðin við Havnar Fimleikafelag. Anna Maria byrjaði í starvinum 1. desember. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. desember 2021 65 Leygardagur 04. desember 2021 Lionel Messi heimsins besti á sjeynda sinni Argentinski bóltsnillingurin vann framman fyri Robert Lewandowski og Jorginho Skjótt eftir, at Ole Gunnar Solsksjær og Manchester United endaðu samstarvið, varð greitt, at talan fór at vera eina fyribilsloysn í høvuðsvenjarastarvinum restina av kappingarárinum. Ralf Rangnick var næstan beinanvegin nevndur sum ein møguleiki. 63-ára gamli týskarin hevur í tveimum førum verið venjari hjá Schalke 04, har hann í 2011 vann týsku steypakappingina, og hann var maðurin, ið fekk lítla Hoffenheim upp í Bundesliguna. Tað mesta av seinastu níggju árunum hevur sambandið við Red Bull verið sterkt. Rangnick gjørdist í 2012 ítróttarstjóri í fótbóltsfeløgunum hjá Red Bull, og hann hevur eisini í tveimum førum verið høvuðsvenjari hjá RB Leipzig. Týska og eysturríkska felagi hava í sín mun staðið seg væl-í fjør segði Ralf Rangnick seg úr starvið, eftir at hann ígjøgnum fleiri lið hevði fingið nógv spennandi nøvn til feløgini. Í summar tók hann við í leiðslustarvi í Lokomotiv Moskva, men nú vóru boð eftir honum úr Manchester. Har skal Rangnick vera høvuðsvenjari restina av 2021/2022, og síðani skal týskarin halda fram í felagnum í tvey ár sum ráðgevi. Bretskir miðlar skriva, at "Fótbóltsprofessarin" fer at hava stóra ávirkan á, hvønn veg stórfelagið fer innan millum annað leikhátt og eisini á, hvør verður settur sum venjari til næsta kappingarár og frameftir. Maðurin, sum hevur verið ein kelda til íblástur fyri venjarar sum Thomas Tuchel og Jürgen Klopp, og sum vil spæla fótbólt við høgum trýsti og nógvum inntensiteti, er nú í Onglandi. Arbeiðsloyvi hansara er tó ikki komið uppá pláss, skrivar Sky Sports, og tískil stóð Micheal Carrick fyri triðju ferð á odda fyri United hóskvøldið, tá Arsenal vitjaði. United vann dystin 3-2. Higartil hevur 40-ára gamli fyrrverandi United-leikarin fingið tveir sigrar og ein javnleik. Carrick verður verandi í venjaratoyminum hjá Rangnick, ið møguliga fyri fyrstu ferð verður á síðlinjuni sum Manchester United-venjari í næstu viku, tá seinasti dystur í Champions League bólkaspælinum er á skránni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. november 2021 67 Leygardagur 04. desember 2021 Til minnis um merkismann-SkrivaÐ: Brandur í Dali, formaður í Ríðisambandi Føroya, hevur skrivað hesi minningarorðini um Petur Nolsøe, sum andaðist um vikuskiftið: Gjørdist ikki sørt skakkur tá eg leygardagin, staddur á kajini í Hirtshals, í bíðirøðini til Norrønu fekk deyðsboðini um Petur Nolsø. Ikki tað, Petur var eingin ársungi, og man visti, at hann seinnu árini ikki var heilt so birgur sum fyrr. Men Petur var ein maður, man lætt gjørdist góður við, tí vóru boðini tung. Nógv kallaðu Petur fyri Føroya besta sølumann. Og teimum kann eg bara taka undir við! Tær gávurnar vóru viðføddar, men tær vóru eisini nýttar á ein góðan og ofta stuttligan hátt. Tá Petur koyrdi runt og seldi, spurdi hann ikki kundarnar um teir skuldi hava okkurt. Hann spurdi hvussu nógv teir skuldi hava. Men hann gjørdi hetta á ein hátt, har eingin føldi seg snýttan, og øll gjørdist í góðum lag tá Petur kom at vitja. Hendan sølan vaks ár um ár. Ikki tað, eg havi varhugan av, at hann arbeiddi ikki fyri at ríka seg upp, hetta var bara ein máti hjá honum at kunna gera tað honum dámdi. Hetta at ferðast og vitja fólk. Og so ikki minst, at kunna hava djórini og alt annað hann hevði uppi undir Ternuryggi, tað var hetta Petur livdi fyri. Hann var mitt í verðini, tá hann fekk vitjan og fekk høvið at vísa fólki djórini, stásiligu umstøðurnar og ikki minst savnið, sum er samanbygt við fjósið. Petur var søguglaður maður, serliga bar hann tokka til Napoleon Bonaparte og Nólsoyar Páll, viðhvørt hugsaði eg, at hann í savninum droymdi seg burtur í tíðina teir báðir livdu. Meini eg var við seinasta felagsríðitúrin Petur var-Hetta eru longu nøkur ár síðani. Poul Mohr var eisini sín seinasta felagstúr tann dagin. Leiðin gekk norður undir Stiðarkoppar, veðrið var frálíkt, kavi, stilli og sól. Og teir báðir garpanir hugnaðu sær óført–Hetta sjálvt um teir, hvør í sínum lagið, vóru argir um at teir skuldu hava hjálp at koma í saðilin. Tá teir vóru komnir upp á rossið, vóru teir tó sum tveir sprelskir unglingar. Petur var góður við ríðifelagið, sat eisini eitt skiftið í nevndini-Hann spurdi javnan hvussu gekk, og um hvat gekk fyri seg í Havnardali. Men tað kom tó ongantíð uppá tal hjá honum, at hansara ross skuldi út í Havnardal, tey vildi hann hava við hús. Tá felagshúsið kom upp á sinnið og fyrsta veitslan var hildin har, var Petur sjálvandi við. Felagið var tá spert fíggjarliga. Íløgan í húsini var stór, og til veitsluna var ikki ráð at keypa borðbúnað. So tað var brúkt plastikbestik-Hetta dámdi Peturi lítið, men heldur enn at gera nakað hóvasták, gav hann aftaná veitsluna, felagnum eitt komplett sett av Victorinox borðbúnaði. Soleiðis var Petur-Felagið brúkar enn hetta settið. Rímiligt er fylt uppá síðani, men tað fer altíð at vera gávan frá Peturi, sum vit brúka, tá vit fara til borðs í felagshúsinum. Petur var so nógv annað enn reið, -og sølumaður. Hann var vágbingur, mentanar, -vertskaps, -og tjóðveldismaður, umframt at vera vinar-, familju-, barnakærur, og so mangt annað, als ikki neyðturviliga í hasari raðfylgju. Tað er nógv man kundi fortalt um Petur, men eg vil við hesum orðum, vegna Føroya Ríðingarfelag, takka Peturi Nolsø fyri hansara tøk fyri felagið, og mangar góðar løtur, bæði í haga, í álvara og í vertskapi. Samstundis vísa vit við hesum, djúpastu samkenslu til døturnar Anniku, Tinu og Ruth við familju, Katrin og døturnar við familju og øðrum ið stóðu Peturi nær. Friður verið við minninum um merkismannin og vinin Petur Nolsø. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. desember 2021

Ætlanir um príslækking fyri pendlarar í Eysturoyartunnlinum SíÐa 4 Óvanligur forngripur funnin í danskari mold SíÐa 37 Jóla- og stuðulskonsert hjá Í Menniskjum Góður Tokki sunnukvøldið SíÐa 34 SíÐa 66 1 Leygardagur 11. desember 2021 Góðan lesihug og gott Vikuskifti Nýggj útgáva hvønn leygarmorgun kl. 7 Oddagrein Aldargamal flokkur í fríum falli Tað eru í ár 115 ár síðani at politiska skipanin á løgtingi býtti seg upp í ein sjálvstýrisvong og ein sambandsvong. Men nú eru tekin um, at aldargamla samanhaldið í Sambandsflokkinum stendur fyri ógvuliga stórum avbjóðingum. Løgmaður og Sambandsflokkurin standa seg søguligani illa í veljarakanningum. Tað er sjáldsamt, tí vit hava havt búskaparliga framúr góðar tíðir síðan hendan samgongan tók við fyri góðum tveimum árum síðani. Gamaní hava vit verið herjað av eini farsótt ta mesta av valskeiðinum hjá hesi samgonguni, men tað liggur ikki nøkur sjálvfylgja í, at tað skuldi havt verið til skaða fyri undirtøkuni hjá stjórnarberandi flokkinum–tvørturímóti. Hinvegin síggja vit alt meira, at stjórnarleiðarar hava fingið undirtøku í tíðum, tá tað hevur verið umráðandi hjá fólkinum at standa saman ímóti útifrákomandi fígginda. Dømini um hetta eru fleiri. Tað vit síggja nú, er kostnaðurin fyri, at Sambandsflokkurin, sum triðstørsti flokkur eftir valið seinast, satsaði stórt og fór eftir løgmanssessinum. Í dag kann prísurin tykjast heldur stórur, tí–enn einaferð–hevur flokkurin átikið sær leiðaraleiklutin uttan at vera førur fyri at sannføra almenningin um hvat tað er, sum var endamálið hjá flokkinum við at átaka sær hesa leiðsluna. Fólkaflokkurin, sær sjálvum líkt, dugdi hegnisliga at seta seg á tey ráð–okey, tvey av trimum–har flokkurin hevði eina greiða ætlan um at fáa sín politikk út í lívið og tað skjótt eisini. Triði flokkurin, Miðflokkurin, ið tryggjaði seinastu atkvøðurnar fyri at fáa meiriluta, megnaði hegnisliga at seta seg á tvey týðandi ráð, hóast flokkurin bert fekk tann eina landsstýrissessin. Eftir situr Sambandsflokkurin við tveimum ráðum umframt løgmanssessinum. Annar landsstýrismaður floksins er longu skiftur út, tí ov lítið kom burturúr, og tað er í dag ein sannroynd, tað sæst í veljarakanning í dag, at løgmaður ikki vinnur fólkatokka fyri sín innsats. Triði sessur Sambandsfloksins gjørdist ein funnin fressur hjá fyrrverandi løgmanni og floksformanni, sum hevur dugað at vinna sær ágóða av farsóttini. Ja, so skrásikkur tykist hann nú, at hann er farin at senda út politiskar bulletinir á egnum Facebookvanga, sum liggja langt uttan fyri egið málsøki. Fráboðanir, sum bara leggja brenni afturat illgrunanum um, at Sambandsflokkurin er í stórum leiðslutrupulleikum–annars høvdu einstakir limir ikki farið út við so ógvusligum boðskapum í andsøgn við formansskapin. So Bárður løgmaður verður ikki bara fintaður av Jørgeni og Jenisi, men eisini sínum egnu. Onkur útmelding skuldi koma frá Sambandsflokkinum, sambært kringvarpinum í gjárkvøldið. Og tá er tað tað etiskt trupla málið hjá samgonguni um sammóðirskap, sum Miðflokkurin hegnisliga hevur gjørt til eitt ultimativt mál fyri at halda samgonguna saman. Hegnisliga, tí Miðflokkurin veit, at hann her eg á bylgjulongd við stórt sæð allar tinglimir Fólkafloksins, og minst helmingin av tinglimum Sambandsfloksins. Og tað er eisini her ein partur av trupulleikunum hjá sambandsformanninum liggur. Hóast flokkurin sigur seg vera liberalan, so er tað yvir helmingurin av tingumboðum floksins, sum ikki himprast við at lata seg stýra av átrúnarligari sannføring heldur enn politiskari, og høvdu passað líka væl inn í Miðflokkin, sum Sambandsflokkin, skuldi tað komið til skarpskeringar. Tá Spyr í undanfarnu viku gjørdi veljarakanningina, sum vísti at sitandi samgonga hevði farið nógv aftur, um val var í dag, vóru veljararnir eisini spurdir um hvønn tey halda skal vera løgmaður. Og sigast má, at tað gongur ikki serliga væl hjá sitandi sambandsløgmanni. Vit hava við jøvnum millumbili spurt hendan spurningin í veljarakanningunum, og sigast má, at ongantíð fyrr hevur so stór undirtøka verið fyri Akseli sum løgmanni, og heldur ongantíð hevur munurin millum teir báðar løgmanskandidatarnar verið so stórur. Undan valinum í august 2019 vóru tað um 30 prosent, ið peikaðu á tásitandi løgmann, Aksel V. Johannesen, formann í Javnaðarflokkinum. Síðani valið hevur undirtøkan fyri Akseli ligið millum 33 og 37 prosent, men í nýggjastu kanningini fór undirtøkan upp um 40 prosent. Áðrenn seinasta val vóru tað um 20 prosent av veljarunum, ið peikaðu á formann Sambandsfloksins, Bárð á Steig Nielsen. Eftir valið hækkaði undirtøkan fyri manninum, sum tá hevði sett seg í løgmanssessin, tó uttan at hann nakrantíð“ hótti” Aksel V. Johannesen í so máta. Størst undirtøku í veljarakanning hevði Bárður á Steig Nielsen í november í fjør, tá 30,3 prosent peikaðu á sitandi løgmann. Hetta farna árið er undirtøkan fyri Bárði á Steig Nielsen sostatt minkað við yvir 10 prosentstigum niðu á 20,2 prosentstig. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. desember 2021 3 Leygardagur 11. desember 2021 Farmaskip til Suðuroynna og bíligari ella ókeypis tunnilsgjald Samferðslupakkin hjá landsstýrinum inniheldur eisini ein hækkan av bensinavgjaldinum og vegskattinum og sølu av landskassans partabrøvu í Smyril Line og Tjaldur. Eisini er ætlanin at leggja Strandfaraskip Landsins í partafelag Jørgen Niclasen, samferðslu- og fíggjarmálaráðharri (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Samferðsla er ein spurningur um trivnað og trygd fyri landsins borgarar. Tí skal tað gerast smidligari at ferðast í Føroyum. Hetta er útgangsstøðið í arbeiðinum, sum liggur aftan fyri samfeðslupakkan hjá landsstýrinum, ið varð lagdur fram á kunnandi fundi í Tinganesi fríggjadagin. Talan er um ein pakka av lógaruppskotum, ið eru borin í tingið. Ikki tí tey neyðturviliga skulu skundast ígjøgnum innan ársskiftið, men av tí at skipaninar kunnu fáa gildi frá 1. januar at rokna. Í høvuðsheitum snýr tað seg um at loyst tríggjar avbjóðingar:-Í fyrsta lagi at loysa fløskuhálsin við farmaflutningi um Suðuroyarfjørð. -Í øðrum lagi at fáa fleiri bilar at brúka nýggja Eysturoyartunnilin-Og í triðja lagið at sleppa av við gjaldsskipanina í Vágatunnlinum og Norðoyatunnlinum, ið eru útgoldnir. Leiga ella keypa skip-"Hasfjord-loysn" Kanska longu í næstu viku fæst at vita hvat tað er fyri skip, sum landsstýrið hevur í kvittanum at sigla við farmi millum Suðuroynna og Havnina. Jørgen Niclasen greiddi á tíðindafundinum frá, at samráðingar hava verið við flutningsfeløgini, sum virka á føroyska marknaðinum, um at hjálpa til við at loysa avbjóðingina, men komið var ikki fram til nakra loysn, serliga tí at júst hesin flutningsmarknaðurin hevur upplivað stóran vøkstur seinastu tíðina. Men leiga ella keyp av einum skipi er ein møguleiki, sum kann loysa seg-serliga tá sammett verður við, hvat eitt avloysaraskip fyri Smyril kemur at kosta, tá Smyril skjótt skal dokkast í fimm, kanska seks vikur. -Vit eru í samráðingum um eitt egnað skip til hesa, skulu vit kalla tað Hasfjord-loysnina. Kanska hava vit fingið eina avtalu upp á pláss longu í komandi viku, segði Jørgen Niclasen á tíðindafundinum. Minni í tunnilsgjaldi-meira í bensingjaldi og vegskatti Viðvíkjandi gjaldinum til undirsjóvartunnlarnar, liggur tað í kortunum, at tað framyvir skal gerast ókeypis at brúka tunnlarnar til Vágar og Norðoyar. Eisini verður gjørt ein skipan við Eysturoyartunnlin, sum setir eina pendlaraskipan í verk aftur fyri ein árligan stuðul á 7 milliónir krónur. Aftur fyri hetta verður ferðaavgjaldsskipanin nú broytt soleiðis, at tað ikki longur verður veittur ferðastuðul fyri tunnilsgjald, men bara fyri kilometrarnar, og bara fyri styttstu leið. So teir bilar, sum framyvir velja at koyra gjøgnum Sundalagið fáa ferðastuðul sambært teininum gjøgnum eysturoyartunnlin, um tað er stytsta leið. Til at fíggja hesum, er eisini ætlanin at hækka avgjaldið fyri brennievni og at hækka vegskattin fyri persónbilar. Vegskatturin hækkar 300 krónur pr. persónbil um árið, og avgjaldið á brennievni hækkar 13 oyru fyri liturin. Skrúvað verður eisini upp á farmagjaldið, so meirinntøkurnar haðani verður 5 milliónir krónur árliga, upplýsti Jørgen Niclasen. Selja partabrøv Inntøkurnar og sparingarnar av hesum verða 40 um milliónir krónir árliga, sum verður mett at vera nett tað sama, sum tað fer at kostar at hava eitt nýtt farmaskip í rakstri, umframt stuðulin til eysturoyartunnilin og rakstur av hinum báðum undirsjóvartunnlunum. Til tess at fíggja veðhaldinum til Eysturoyartunnlini-sum komandi ár væntandi er 35 milliónir krónur-umframt kostnaðin av nýggjum farmaskipi, er ætlanin at selja partabrøvini hjá landskassanum í Pf. Smyril Line og Pf. Tjaldur, ið eru mett at hava eitt virði á 86 milliónir krónur. Strandferðslan í partafelag Við í samferðslupakkanum er eisini ætlanin at umskipa Strandfaraskip Landssins í partafelag. Henda ætlanin er ikki klár enn, men verður framløgd seinni, segði Jørgen Niclasen undir framløguni. Til tess at fáa hesar skipanir í verk, eru fýra lógaruppskotin borin í løgtingið umframt eitt broytingaruppskot til fíggjarlógina fyri 2022. Einsamalla umboðið hjá Sjálvstýri á tingi, Kristin Michelsen, hevur verið við í arbeiðinum við samferðslupakkanum, og er tí samdur við samgonguflokkunum at taka undir við uppskotinum. Hinir andstøðuflokkarnir hava ikki verið við, men sambært Jørgeni Niclasen eru teir kunnaðir um ætlanirnar, og eru positivt sinnaðir fyri uppskotinum. Hildið verður tí ikki, at tað fara at uppstanda trupulleikar við at fáa samferðslupakkan samtyktan á løgtingi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 4 Leygardagur 11. desember 2021 Ætlanir um príslækking fyri pendlarar í Eysturoyartunnlinum Frá á nýggjárinum verður ókeypis at koyra gjøgnum Vágatunnilin og Norðoyatunnilin (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Fríggjamorgunin legði Jørgen Niclasen, landsstýrismaður við fíggjar- og samferðslumálum, fram nýggja samferðslupakkan, sum ein arbeiðsbólkur av samgongutinglimum saman við Kristini Michelsen hava verið við til at snikka saman saman við landsstýrinum. Í pakkanum liggur ein ætlann at gera tað bíligari at ferðast gjøgnum undirsjóvartunnlarnar. Ætlanin hjá samgonguni er, at tað nú verður ókeypis at koyra gjøgnum Vágatunnilin og Norðoyatunnilin. Og tað verður munandi bíligari hjá pendlarum at koyra gjøgnum Eysturoyartunnilin eisini. Lagt er upp til, at landskassin skal rinda tunnilsfelagnum 7 milliónir krónur árliga fyri at fíggja pendlaraskipanini, sum skal gera tað bíligari at koyra hjá teimum, sum brúka tunnilin nógv. Skipanin leggur upp til, at tað verður munandi størri avsláttur fyri teir bilar, sum brúka tunnilin meira enn 20 ferðir um mánaðin. Avsláttarskipanin verður tó bert galdandi fyri privatar persónbilar. Kostnaðurin fyri 40 túrar lækkar, sambært uppskotinum, úr 2.940 krónur niður í 2.100 krónur um mánaðin millum Eysturoynna og Streymoynna og úr 940 niður í 700 krónur tvørtur um fjørðin. Møguligt verður eisini at keypa sær eitt ársgjald fyri 1.998 krónur um mánaðin norð/suður, 498 krónur tvørturum og 2.398 krónur fyri allar leiðir. Henda skipanin er treytað av, at ein lógarpakki, sum landsstýrið hevur borið løgtinginum, verður samtyktur. (Mynd: Sverri Egholm) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 Størvini omanfyri eru frá Portalinum, sum er størsta savning í Føroyum. 6 Leygardagur 11. desember 2021 Náttarlívið letur kortini aftur klokkan 23 Náttarlívið hevur fingið vissu fyri, at landsstýrið fer at leggja fram uppskot um ein munagóðan hjálparpakka, verður sagt í felags fráboðan í kvøld (Mynd: Glitnir) SkrivaÐ: Sverri Egholm Løgmaður boðaði í hósdagin frá, at matstovur og skinkistøð skuldu lata aftur klokkan 23. Bæði hósdagin og fríggjadagin vóru barreigarar frammi um, at tey ikki ætla at fylgja boðunum fyrr enn at trygd er fyri einum hjálparpakka. Einum hjálparpakka sum er betri enn seinast. Men beint aftaná klokkan 22 fríggjakvøldið-ein tíma áðrenn skeinkistøðini eftir tilmælinum skulu stongja-kom felags fráboðan frá skeinkistøðunum í Havn og í Klaksvík. Latið varð aftur klokkan 23. Fráboðanin er soljóðandi: Skeinkistøðini lata aftur klokkan 23 í kvøld og fara næstu tvær vikurnar at lata aftur kl. 23, soleiðis sum landsstýrið hevur mælt til. Hetta gera skeinkistøðini, eftir at tey hava fingið trygd frá landsstýrinum fyri, at landsstýrið eftir nýggjár fer at leggja fram uppskot fyri løgtingið um ein munagóðan hjálparpakka til vinnuna fyri, at skeinkistøðini skerja virksemið nógv hesa tíðina, sum vanliga er háárstíð hjá teimum. Skeinkistøðini boðaðu annars frá, at tey ætlaðu sær ikki at fylgja tilmælinum, tí seinasti hjálparpakkin hjá landinum munaði millum lítið og einki. Skeinkistøðini hava í koronutíðini havt stongt í fleiri mánaðir og hava mist fleiri milliónir í inntøkum. Tey halda, at tey hava tikið eitt stórt tak í stríðnum ímóti koronusmittuni og vilja framhaldandi gera tað. Nú hevur landsstýrismaðurin í vinnumálum greitt skeinkistøðunum meira ítøkiliga frá, hvat nýggi hjálparpakkin inniheldur, og skeinkistøðini eru sinnað at fylgja tilmælinum frá landsstýrinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 7 Leygardagur 11. desember 2021 Kaj Leo vil avtaka ríkisveitingina Politisku flokkarnir skuldu gjørt eina tjóðarsemju um at minka ríkisveitingina eftir 10 árum niður í null Stendur tað til Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismann, so verða vit føroyingar meira sjálvbjargnir næstu árini. -Eg haldi at vit føroyingar skuldu tikið saman hendur og gjøgnum okkara politisku flokkar gjørt eina tjóðarsemju um at minkað ríkisveitingina eftir 10 árum niður í null, skrivar sambandsmaðurin á Facebook í morgun. -Eg kann ikki longur hyggja í eyguni á mínum synum og siga at vit skulu hava stuðul úr øðrum landi, eg havi lært teir at verða stoltar og at klára seg sjálvar, staðfestir Kaj Leo Holm Johannesen. Hann sigur, at ymsar meiningar eru í Sambandsflokkinum um hetta, og tað er eisini“ høgt til loftið og vítt til veggja”, men persónliga heldur hann, at vit eiga at sleppa okkum av við stuðulin úr Danmark. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 8 Leygardagur 11. desember 2021 Skúlanæmingar fáa jólafrí 15. desember Myndugleikarnir leggja nú nakað afturat undir gula stignum í ferðsluljósskipanini. Mælt verður til, at ikki fleiri enn 100 fólk-við koronupassi-savnast, at jólaborðhald verða avmarkað, og at matstovur og skeinkistøð lata aftur klokkan 23 Løgmaður: Ynskið er at hava eini so vanlig og koronufrí jól sum gjørligt, og at størri trýst ikki má koma á Sjúkrahúsverkið (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Her eru tey nýggju tilmælini undir gula stiganum, sum Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, kunngjørdi á tíðindafundi hósdagin:-100 fólk kunnu savnast við koronupassi-20 fólk uttan-Frá mikudegnum 15. desember fara øll í fólkaskúlanum í jólaafrí. Hetta er eisini galdandi fyri frítíðarskúlarnar. Seransing og trivnaðartilboð vera tó-Mæla til at náttarlív og matstovur lata aftur klokkan 23 (landsstýrið fer í hesum sambandi skjótast til ber at bera uppskot um hjálparpakkar í Løgtingið)-Ikki fleiri enn tjúgu til jólaborðhald og bert fólk, sum til dagliga eru saman, burdu savnast til tað-løgmaður hevur sjálvur útsett jólaborðhaldið á Løgmansskrivstovuni-Ansa serliga væl eftir, tá farið verður til handils og royn og far til handils, tá væntast kann at ikki so nógv fólk. Hav gjarna munnbind á, og handlarnir skulu syrgja fyri, at spritt er tøkt, og at frástøða kann haldast Lagt varð afturat, at allir jólagestir-útisetar-eru hjartaliga vælkomnir, men sligið varð fast, at tað er týdningarmikið, at øll sum koma til Føroya eru sera ansin og fara í heimauppihald til svarið frá kanningin á 2. degi fyriliggur. Bárður á Steig Nielsen kundi staðfesta, at fleiri tilmæli møguliga koma, um støðan ikki batnar. Løgmaður staðfesti beinanvegin á tíðindafundinum, at smittutrýstið í løtuni er ov høgt, og at vandi er fyri at Sjúkrahúsverkið, ið er rakt av nógvum koronutilburðum (omikron), hoknar undir. Tí skulu felags tøk takast, og neyðugt er at smittan verður tálmað. Fútin, Michael Boolsen, upplýsti eisini, at øll skulu kannast við markið aftur skjótt. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 9 Leygardagur 11. desember 2021 Fara aftur at kanna øll við markið Í løtuni verður arbeitt við at seta hetta í gongd aftur skjótast gjørligt, og landið rindar í fyrstu atløgu. Løgmaður segði eisini á tíðindafundinum, at útisetar eru hjartaliga vælkomnir men skulu vísa fyrivarni-fútin vísti á týdningin við munnbundi umborð á flúgvara, í handli o. s. fr Løgmaður og fúti vóru á tíðindafundinum inni á hví og hvussu hetta aftur verður nýtt (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Tað hevur nú í eina tíð ikki verið í gildið, men nú arbeiða myndugleikarnir av øllum alvi við at fáa tað at koyra aftur skjótast gjørligt. Talan er um koronukanningar til øll við landamørkini, ið bæði landsstýrið og farsóttarnevndin ynskja. So mikið, at landið rindar fyri restina av 2021. Frá 1. januar verður tað aftur hvør einstakur, sum skal gjalda-tó vónandi ein lægri prís enn tað áður hevur verið (390 krónur), segði Bárður á Steig Nielsen á tíðindafundinum hósdagin. Micheal Boolsen, fúti, tosaði millum annað um kanningar við landamørkini og um tað at nýta munnbind (Mynd: Sverri Egholm) Fútin vísti á, at tað eru í kanningunum á 2. degi, har flestu koronutilburðirnir í samband við ferðing eru "fangaðir", men at tað nú aftur er neyðugt at kanna við komu eisini. Micheal Boolsen segði eisini, at tað hevur víst seg at munnbind/maska umborð á flogfari, ið fór úr gildi 1. november, eisini hevur sína ávirkan, og hann var eisini meira beinleiðis í mun til løgmann viðvíkjandi tí at nýta verju fyri munn og nøs, tá farið var handils og til tiltøk og ørindi innandyra-hetta hevur ein virkna í mun til at tálma smittuspjaðing, segði hann og heitt staðiliga á fólk um at nýta hetta. Tó vóru ikki ítøkilig tøl viðvíkjandi hesum løgd fram. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 10 Leygardagur 11. desember 2021 Í svari til Honnu Jensen sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, at hann ikki ætlar at tilmæla koronupass longri enn neyðugt, men almennir stovnar og privat feløg hava heimild at krevja koronupass (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Við ferðsluljósskipanini hjá landsstýrinum verður koronupass ikki tilmælt, tá talið á tilburðum í miðal seinastu sjey dagarnar fer niður um 15, og sambært seinastu hagtølunum er miðaltalið langt oman fyri 50, og eru vit sostatt framvegis á stig tvey–gulum stigi, har koronupass verður tilmælt. Men Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, ætlar ikki at tilmæla koronupass longri enn neyðugt. Tað sigur hann í svari til fyrispurning hjá Honnu Jensen úr Framsókn. Hanna Jensen hevur m. a. spurt løgmann, hvør heimild er fyri at bruka koronupass í samfelagnum, hvat heilsufakligu grundgevingarnar eru fyri at seta koronupassið í gildi, og um nøkur heilsufaklig prógv eru fyri, at koronupassið tálmar smittutrýstinum, har tað er brúkt. Løgmaður sigur, at heimild er fyri at áseta skilhaldsreglur fyri tey, sum koma á gátt á stovnum hjá lands-ella kommunalu myndugleikunum, og í hesum sambandi kunnu reglur ásetast um at hindra, at smittandi sjúka spjaðir seg. Tí kann ein stovnsleiðari krevja eitt nú koronupass sum treyt fyri at sleppa inn á stovnin. Hjá privatum feløgum og fyritøkum er hinvegin eingin lógarheimild hjá myndugleikunum at krevja, at tey, sum koma á gátt hjá teimum skulu vísa koronupass. Tað er nakað, sum tey privatu sjálvi gera av. Landsstýrið kann sostatt mæla til, at tey privatu krevja koronupass, men tey hava ikki skyldu at fylgja tilmælunum. Løgmaður sigur eisini, at tey privatu tó ikki hava heimild at krevja, at ein persónur vísir viðkvæmar upplýsingar sum eitt nú kanningarúrslit, men so hendir ikki annað enn at viðkomandi kann verða noktaður atgongd. Passið gevur ikki 100 prosent verju Løgmaður vísir eisini í svari sínum til skriv frá Lars Fodgaard Møller, landslækna, sum sigur, at endamálið við koronupassinum er at minka um vandan fyri, at ein persónur, ið ferðast í samfelagnum, verður smittaður við koronu. Hann ásannar, at passið ikki gevur 100 prosent verju, men tað minkar um vandan. Tá koronupassið varð sett í gildi í Føroyum var smittutrýstið øgiliga høgt, og endamálið við at seta koronupass í gildi var at forða fyri, at óneyðugt trýst skuldi leggjast á sjúkrahúsverkið. Landslæknin sigur eisini, at koronupassið er eitt væl roynt amboð í tí mesta av Evropa, og hevur tað verið virkandi til, at samfelagið kann vera opið, samstundis sum at smittutrýstið verður hildið niðri. Hann sigur tó eisini, at tað ikki hevur verið møguligt at finna vísindalig prógv fyri virknaðinum, men tekin eru um, at koppsett fólk, ið fáa koronu, smitta minni enn ókoppsett fólk, ið fáa koronu. Tað er, sambært landslæknanum, ikki møguligt at gera av, hvørt ein persónur við negativari PCR-kanning, yngri enn 72 tímar, ella ein persónur, ið er liðugt koppsettur, eru í ymiskum vanda fyri at bera smittuna. Bæði parametur eru tískil javnmett í koronupassinum, sigur hann. –Einki dómsfordømi er um hetta í Føroym Hanna Jensen vildi eisini vita, um arbeiðsgevarar–bæði almennir og privatir–hava heimild at krevja heilsuupplýsingar frá sínum starvsfólkum sum treyt fyri at møta til arbeiðis ella fyri at fáa arbeiði. Til hetta svarar løgmaður, at einki er til hindurs fyri, at arbeiðsgevarin og lønmóttakarin á fríum grundarlagi semjast um, at lønmóttakarin vísir koronupass í sambandi við arbeiði. Neyvan er nakað heldur til hindurs fyri, at arbeiðsgevarin umskipar arbeiðið soleiðis, at tað ikki er neyðugt hjá lønmóttakaranum at vísa koronupass. Hvør rættarstøðan er, um lønmóttakarin ikki vil vísa koronupass, og arbeiðsgevarin letur hetta fáa starvsrættarligar avleiðingar, er óvist, ásannar løgmaður. Einki dómsfordømi er um hetta í Føroyum, sigur hann. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021 11 Leygardagur 11. desember 2021 Ikki vísindalig prógv fyri at koronapass heldur smittutrýstinum niðri Tað hevur ikki eydnast landslæknanum at finna vísindalig prógv fyri tí, sum farsóttarnevndin annars hevur mælt landsstýrinum til at seta í gildi. Hetta skuldi halda smittutrýstinum niðri-eitt smittutrýst sum í mesta mun er blivið størri síðani koronupassið varð sett í gildi (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Hanna Jensen setti 22. november eina røð av spurningum til løgmann í einum grein 52 fyrispurningini. Svarið er komið, og Bárður á Steig Nielsen sigur millum annað, at heimild er at krevja koronupass. Men eitt annað sum kemur fram í svarinum er, at landslæknin ikki hevur vísindalig prógv fyri virknaðin av koronupassi. Hanna Jensen spurdi soljóðandi: Eru heilsufaklig prógv um, at koronupassið tálmar smittutrýstinum í samfeløgum, har tað verður nýtt, og er hetta effektivari enn koronukanningar. Landslæknin sigur í svarinum, sum løgmaður endurgevur, at eitt koronupass er væl roynt amboð í tí mesta av Evropa. Men vísindalig prógv hevur landslæknin ikki fyri virknaðinum, verður upplýst. -Eitt koronapass er væl roynt amboð í tí mesta av Evropa, og hevur verið viðvirkandi til at samfelagið kann vera opið, samstundis sum smittutrýstið er hildið niðri. Tað hevur ikki verið møguligt at finna vísindalig prógv fyri virknaðinum, eru boðini frá landslæknanum. -Koronupassið gevur ikki 100 prosent tryggleika fyri at ein persónur ikki smittar, av tí at koppsett eisini kunnu gerast smittaði og bera smittuna, eins og ein persónur við negativari kanning kann bera smittuna eftir kanningin er gjørd. Tekin eru um, at koppsett fólk ið fáa Covid-19, smittað minni, enn ókoppsett fólk, sum fáa Covid-19.-Tað er ikki møguligt at gera av, hvørt ein persónur við negativari PCR-kanning, yngri enn 72 tímar ella ein persónur, sum er liðugt koppsett, eru í ymiskum vanda fyri at bera smittuna. Bæði parametur eru tískil javnmett í koronapassinum, skrivar landslæknin í svarinum. Nýggja skipanin við ferðsluljósum kom í gildi 13. november, og hon merkir, at so leingi miðalsmittutalið í sjey dagar er millum 15 og 75 tilburðir um dagin, verður koronapass kravt. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 12 Leygardagur 11. desember 2021 Mælir nú fólki at brúka skundkanningar Við at fólk í størri mun fer at brúka skundkanningar, kunnu vit minka trýstið á almennu PCR-kanningarnar, ið serliga eru ætlaðar fólki, sum hava serliga grundaðar orsøkir at lata seg kanna fyri koronu, sigur Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Skundkanningar fyri koronu eru nøktandi sum fyribyrgjandi kanningar at skapa tryggleika, tá ongin ítøkiligur illgruni frammanundan er um smittu. Tað heldur serfrøðin í heilsuverkinum. Mælt verður tó til, at fólk tryggjar sær, at góðskan á skundkanningunum er í lagi, og at tær lúka reglurnar í ES. Landsstýrismaðurin við heilsumálum mælir nú fólki til í størri mun at brúka skundkanningar at kanna seg fyri covid-19 enn sonevndu PCR-kanningarnar, vit kenna í dag, tá endamálið við kanningini í fyrsta lagi er at skapa tryggleika, uttan at nakar ítøkiligur illgruni um smittu er frammanundan. Í fleiri førum er ongin sovorðin illgruni ella ábendingar um smittu frammanundan. Fólk lata seg kanna, tí tey vilja tryggja seg. Tey skulu kanska til jólaborðhald ella aðrar samkomur, ella tey eru avvarðandi at fólki á ellisheimi, ella arbeiðsplássið ynskir tað og so framvegis. Tað er gott, at fólk vilja kanna seg av trygdarávum–bæði fyri egna og annara skyld–men tá eru skundkanningar nøktandi og eitt gott og sera ómakaleyst alternativ. Við at fólk í størri mun fer at brúka skundkanningar, kunnu vit minka trýstið á almennu PCR-kanningarnar, ið serliga eru ætlaðar fólki, sum hava serliga grundaðar orsøkir at lata seg kanna fyri koronu, sigur Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum. Meginreglan í føroysku koronu-tilbúgvingini er, at at PCR-kanning eigur at nýtast til kanning av fólki við sjúkueyðkennum, fólki, sum hava verið í tøttum sambandi við annað smittað fólk, fólki, sum eru ávíst av landslæknanum, fólki, sum hava eina positiva skundkanning, og fólki, sum lata seg kanna annan dagin eftir komu til Føroya. Skundkanningarnar eru ikki eins álítandi og PCR-kanningarnar, men tær verða mettar at vera nóg álítandi at brúka sum tryggleikakanningar. Og so hava tær tann stóra fyrimunin, at fólk kunnu kanna seg sjálv við teimum og fáa úrslitið beinanvegin. Nýggja tilmælið hjá Heilsumálaráðnum er gjørt í samráð við landslæknan, og bæði farsóttarnevndin og landsapotekarin hava eisini havt tað til ummælis. Dentur verður lagdur á, at ein skundkanning ikki eigur at verða eldri enn 24 tímar, og mælt verður til at brúka CE-merkta kanningarútgerð. CE-merkið er skjalprógv fyri, at útgerðin lýkur ES-reglurnar fyri medisinska útgerð. Heilsølur og innflytarar av skundkanningum kunnu venda sær til landsapotekaran at fáa ráðgeving í hesum sambandi. Skundkanningarnar eru ikki ætlaðar at koma í staðin fyri koronupassið, men afturat tí, og reglurnar fyri koronupassið eru óbroyttar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 13 Leygardagur 11. desember 2021 Tingmaður: Droppið koronupassið Koronupassið hevur møguliga eggjað nøkrum fólki at koppseta seg. Tað er í sær sjálvum fínt, men eg haldi ikki tað er vert at skerja frælsi hjá fólki, og samstundis at leggja eina eftirlitsmentan niður á okkara fólk, sum ongin okkara dámar, sigur Jaspur Langgaard Jaspur Langgaard til vinstru (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Jaspur Langgaard, tingmaður fyri Sambandsflokkin, setur í lesarabrævi spurnartekn við koronapassið. Hann mælir hinvegin til, fólk verða kannað við markið. -Koronupassið hevur møguliga eggjað nøkrum fólki at vaksinerað seg. Tað er í sær sjálvum fínt, men eg haldi ikki tað er vert at skerja frælsi hjá fólki, og samstundis at leggja eina eftirlitsmentan niður á okkara fólk, sum ongin okkara dámar, skrivar Jaspur Langgaard. Sambært honum, so fylgja flestu matstovurnar ikki kravinum um koronupass. -Helst tí, at starvsfólkini ikki tíma hesa uppgávuna. Eisini er tað ivasamt, hvussu nyttugt koronupassið er, skrivar Jaspur Langgaard. Hann endurtekur eisini tað, sum aðrir politikarar hava verið frammi við, at tað kostar ov nógv at kanna frísk fólk fyri koronu. -Triðja argumentið ímóti er, at tað kostar sera nógvar pengar fyri landskassan, um alt ov nógv fólk skulu testa seg annan hvønn dag, uttan symptomir og uttan at hava verið í samband við nakran sjúkan. Tingmaðurin er sannførdur um, at vit eiga at kanna við markið, so vit halda koronu úti av samfelagnum. -So leingi vit testa við markið, megnað vit rættuliga væl at halda koronu úti av samfelagnum- og tá nakrir fáir sjúkutilburðir komu inn í landi, megnaðu vit eisini væl at steðga tí aftur. -Nú testa vit bara tey óvaksineraðu, svarandi til umleið 10 prosent av ferðafólkunum-vitandi um, at nógv vaksinerað fólk kunnu bera smittuna við sær, skrivar Jaspur Langgaard. Danir, sum eru skeptiskir yvirfyri koppsetingini, hava nú stovnað bólkar á sosialu miðlunum, sum gera tað lættari hjá fólki at koma í sambandi við hvønnannan og smitta hvønnannan við koronu (Savnsmynd) SkrivaÐ: Á sosialu miðlunum hava fleiri danir, sum eru skeptisk yvirfyri koronukoppsetingini, stovnað bólkar, har fólk kunnu koma í sambandi við hvønnannan fyri at verða smittaðir við koronu. Tað skrivar danski miðilin TV 2 Lorry, sum hevur kannað málið og hevur verið í sambandi við fleiri fólk, sum hava roynt at blíva smittað við koronu. Hesir afturlatnu bólkarnir eru eitt aftursvar til økta trýstið frá heilsumyndugleikunum um at lata seg koppseta. Heldur enn at lata seg koppseta, royna fólk at blíva smittað við koronu, so tey kunnu fáa eitt koronupass, sum er galdandi í seks mánaðir og sostatt sleppa undan at kanna seg regluliga. Hetta er tó ikki nakað, sum danska heilsustýrið mælir til, og sambært Jan Pravsgaard Christensen, professara við Institut for Immunologi og Mikrobiologi á universitetinum í Keypmannahavn, er hetta at seta seg sjálvan í óneyðugan vanda. Hann sigur, at hann veit, at fleiri velja koppseting frá, tí tey stúra fyri hjáárin, men samstundis frámælir hann fólki at lata seg smitta. M. a. vísir hann á, at summi gerast álvarsliga sjúk við koronu. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. desember 2021 15 Leygardagur 11. desember 2021 Kann vera byrjanin til endan á heimsfarsóttini Omikrom-frábrigdið er meira smittandi, men gevur veikari sjúkueyðkenni Óttin fyri omikrom-frábrigdinum er stórur. Her eru tað týskir fótbóltsfjepparar, sum standa í bíðirøð fyri at kannast áðrenn teir sleppa inn á leikvøllin (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Eitt frábrigdi av koronuvirusinum, ið hevur mildari sjúkueyðkenni, kann vera vegurin út úr heimsfarsóttini. Tað heldur norski granskarin, Gunnveig Grødeland. Hon stendur á odda fyri einum granskaratoymi á lærda háskúlanum í Oslo, sum er við at kanna munin á omikron- og delta-frábrigdunum. Fyrstu fráboðanirnar um omikron-frábrigdið, ið varð funnið í farna mánaði, søgdu, at hetta er sera smittandi. Hinvegin er talið av deyðstilburðum og innleggingum fyribls til ikki at vera so høgt, skrivar NTB-tíðindastovan. -Eitt koronufrábrigdi, ið spjaðist skjótari og gevur veikari sjúkueyðkenni, er tað besta, vit kunnu vóna, sigur norski granskarin við Stavanger Aftenblad. Ein slík mutasjón kann, sambært granskaranum, vera tekn um eitt frábrigdi, ið kann virka uttan at samfelagið nýtist at lata aftur. -Koronavirus fer við tíðini at verða javnsett við vanligt krímvirus. Í verandi løtu sær út til, at ein mutasjón er vegurin burtur úr heimsfarsóttini, sigur Gunnveig Grødeland. Norska granskaratoymið ætlar eisini at kanna, hvussu omikron-frábrigdið ávirkar vandabólkar, og hvussu koppsetingarevnini verja móti hesum. Granskarar kring allan heim stríðast í løtuni við at staðfesta, um omikron-frábrigdið er meira smittandi enn onnur frábrigdi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 16 Leygardagur 11. desember 2021 Bert 25 sleppa við Bussleiðini í senn Tórshavnar kommuna herðir krøvini til tey ferðandi við býarbussunum SkrivaÐ: Tórshavnar kommuna avmarkar nú talið av ferðandi við býarbussunum í høvuðsstaðnum til 25. Hetta kravið kemur oman á kravið um munnbind, sum vað sett í gildi 5. november og kravið um av vísa koronupass fyri at sleppa við bussunum hjá Bussleiðini. Men tað framgongur ikki í skrivinum hjá kommununi hvussu hesi kvør verða hildin. Á heimasíðuni hjá kommununi verður skrivað soleiðis: Bussførararnir hava ikki møguleika fyri at kanna koronupass og hava avmarkaðar møguleikar fyri at handhevja kravið um masku. Hetta er sostatt eisini ein innilig áheitan á øll um at halda reglurnar og taka atlit, soleiðis at bussførararnir kunnu hugsavna seg um ferðsluna. Førararnir hava tó heimild at seta krav um masku og at nokta ferðandi uttan masku at ferðast við bussinum. Somuleiðis hava førarar heimild til ikki at taka fleiri ferðandi uppí, tá talið av ferðandi er 25. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 17 Leygardagur 11. desember 2021 Edmund og Sjúrður gjørt avtalu um 30 milliónir til stórhøllina Fyri fyrstu ferð hava føroyskir fólkatingslimir samráðst saman um donsku fíggjarlógina, og úrslitið er, at 35 milliónir eru settar av til tríggjar verkætlanir SkrivaÐ: Tíðindaskriv Stór mál skuldu takast upp við fíggjarmálaráðharran í ár, og tískil gjørdu føroysku fólkatingslimirnir av at fara til samráðingarnar í felag. Felagssamráðingarnar við Nicolai Wammen, fíggjarmálaráðharra, hava gingið væl, og úrslitið er, at 30 milliónir krónur nú eru settar av til stórhøllina, Føroya Arena, tríggjar milliónir til nýtt samtak millum ung í ríkisfelagsskapinum og tvær milliónir í eykajáttan til sjósavn og mentanarhúsið í Miðvági. Føroya Arena Størsti parturin, 30 milliónir krónur, er oyramerktur til nýggju stórhøllina við Stórutjørn í Hoyvík, Føroya Arena, ið skal hýsa mongum ymiskum ítróttargreinum, landsdystum, altjóða kappingum, mentanartiltøkum og stórfundum, tá hon stendur liðug. Harumframt er ætlanin, at høllin skal hýsa einum fólkaheilsudepli og verða miðdepil fyri landstilbúgvingini, skuldi ein størri vanlukka hent í Føroyum. Høllin væntast at kunna hýsa 2.700 áskoðarum til eitt nú hondbóltsdystir, meðan upp móti 4.600 gestir kunnu vitja konserttiltøk. Við staðsetingini mitt í landinum hevur meginparturin av føroyingum góðar atkomumøguleikar til høllina. Hetta er fyrstu ferð, at føroyskir fólkatingslimir samstarva um slíkar samráðingar, og Edmund Joensen og Sjúrður Skaale eru væl nøgdir við úrslitið. -Vit hava í langa tíð samstarvað við tey, sum hava arbeitt fyri stórhøllini eins og við Tórshavnar Býráð. Og tað stóð okkum greitt, at skuldi eitt munagott úrslit fáast, máttu vit standa saman um hetta. Vit fegnast sjálvandi um, at tað eydnaðist so væl, siga teir báðir fólkatingslimirnir. Peningurin er játtaður fyri árini 2022-25, og er treytaður av, at restin av fíggjartørvinum fæst gjøgnum aðrar almennar ella privatar íleggjarar, har Tórshavnar Býráð longu hevur átikið sær ein stóran part av fíggingini. Eydnast ikki at fáa restina av fíggingini upp á pláss, fella tær 30 milliónirnar aftur til statin. Men ein orsøk til, at fólkatingsmenninir hava roynt at fingið statin til at gerast partur av verkætlanini er júst, at tað skal slóða fyri, at aðrir íleggjarar–føroyskir og útlendskir–eisini koma við. Ungdomssamtak tvørturum landamørkini í Føroyum, Grønlandi og Danmark Sambandsflokkurin og Javnaðarflokkurin á fólkatingi hava, saman við grønlendska IA og danska felagsskapinum DUF (Dansk Ungdoms Fællesråd) eisini gjørt avtalu um tríggjar milliónir krónur til eina nýggja verkætlan, ið kallast“ Ungefællesskaber på tværs af Færøerne, Grønland og Danmark”. Peningurin fer í eina pulju, har ung í felagsskapum ella skúlaflokkum millum annað kunnu søkja stuðul frá fyri at vitja londini í ríkisfelagsskapinum og harvið fáa sær størri vitan um hvønn annan. Hetta er ein verkætlan, sum Edmund Joensen hevur arbeitt við í longri tíð og lagt sera stóra orku í, men undir samráðingunum stóðu báðir fólkatingslimirnir saman um ynskið um játtan til verkætlanina. Sjósavn og mentanarhús í Miðvági Í fjør gjørdi Sjúrður Skaale avtalu um seks milliónir krónur til nýtt sjósavn og mentanarhús í Miðvági, sum skal lýsa okkara søgu sum eitt siglandi fólk, men eisini nýtast til mentanarlig tiltøk av ymiskum slag. Orsakað av óvæntaðum trupulleikum og kostnaðarhækkingum var hetta ov lítið. Tí settu Edmund Joensen og Sjúrður Skaale í ár saman fram ynskið um tær tvær milliónirnar, sum restaðu í til at kunna gera verkætlanina til veruleika. Tað eydnaðist. Føroysku fólkatingslimirnir eru sum heild væl nøgdir við úrslitið av samstarvinum og teimum felags samráðingunum, sum hava verið við donsku stjórnina. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021 18 Leygardagur 11. desember 2021 Sleppa ætlan um stórhøll á Strondum Við høllini í Hoyvík sum Tórshavnar kommuna og danska fólkatingið hava játtað pengar til, er høvuðsendamálið hjá bólkinum rokkið. Endamálið var at fáa eina stórhøll í Føroyum, sum kann hýsa altjóða landsdystum hjá føroyskum hondbólti Soleiðis var ætlanin, at stórhøllin á Strondum skuldi síggja út SkrivaÐ: Sverri Egholm Bólkurin sum hevur arbeitt fyri at fáa eina stórhøll á Strondum upp at standa, hevur slept ætlanini. Hesum boðar bólkurin frá í vikuni. Orsøkin er, at stuðul nú er játtaður til stórhøll í Hoyvík. Tórshavnar kommuna og danska fólkatingið hava játtað tilsamans 140 mió. kr. til verkætlanina í Hoyvík. -Høvuðsendamálið hjá bólkinum er at fáa eina stórhøll í Føroyum, sum kann hýsa altjóða landsdystum hjá føroyskum hondbólti. Við høllini í Hoyvík verður endamálið rokkið. Bólkurin heldur, at hann hevur tænt sínum endamáli, tí arbeiðið hjá bólkinum hevur skundað undir tilgongdina at fáa eina stórhøll í Føroyum. -Við at bólkurin tekur sína umsókn aftur, er lættari hjá fíggjarnevndini hjá løgtinginum at játta neyðuga stuðulin til stórhøll í Hoyvík, stendur í fráboðanini. Bólkurin sum hevur arbeitt við hesari verkætlan telur Alexandur Johansen, Pól Jákup Poulsen, Hans Jákup Mikkelsen og Eivind Jacobsen. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 19 Leygardagur 11. desember 2021 Nú skulu útlendingar spyrja um loyvi áðrenn teir kunnu keypa fastogn Nýggj lóg, sum avmarkar møguleikarnar hjá útlendingum at ogna sær hús og jørð í Føroyum, varð samtykt á løgtingi í vikuni SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nú verður møguleikin hjá útlendingum fyri at keypa fastogn í Føroyum munandi avmarkaður. Løgtingslóg um keyp av fastogn í Føroyum var samtykt í gjár, og við henni verður skarin av persónum, sum kunnu keypa fastogn uttan loyvi frá landsstýrinum, minkaður úr 8 milliardum niður í 6 milliónir fólk. Framyvir kunnu útlendingar bara keypa fastogn í Føroyum við loyvi frá landsstýrinum. Fólk, sum búgva í Føroyum ella áður hava búð í Føroyum í minsta lagi 5 ár, kunnu framvegis keypa fastogn uttan loyvi frá landsstýrinum. Tað sama er galdandi fyri danskar ríkisborgarar, sum hava búð í øðrum parti av ríkinum í minsta lagi 5 ár. Endamálið við hesum er at tryggja øðrum ríkisborgarum sama rætt í Føroyum, sum føroyingar hava í hinum pørtunum av ríkinum. Feløg, sum hava høvuðssæti í Føroyum, hava eisini møguleika at keypa fastogn í Føroyum uttan loyvi frá landsstýrinum. Endamálið við hesum er at tryggja, at felagið verður stýrt úr Føroyum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021 20 Leygardagur 11. desember 2021 Fólkatalið vaksið við 810 upp á eitt ár 53.613 fólk búðu í Føroyum 1. november (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Vit gerast fleiri og fleiri í Føroyum. Samanborið við somu tíð í fjør er talið vaksið við 810 fólkum. Hetta er ein vøkstur uppá 1,5 prosent, skrivar Hagstovan á heimasíðuni. Fólkatalið verður ávirkað av nettoflyting (munurin millum tilflyting og fráflyting) og burðaravlopi (munurin millum fødd og deyð). Ein triðingur av vøkstrinum seinasta árið kemur av einum burðaravlopi á 268, og tveir triðingar koma av eini nettoflyting á 542. Í Streymoynni og Eysturoynni vaks fólkatalið mest í við ávikavist 1,8 prosentum og 1,9 prosentum. Samanlagt svarar tað til 84 prosent av samlaða fólkavøkstrinum seinasta árið. Fólkatalið í hesum báðum oyggjum er samstundis tað hægsta, tað nakrantíð hevur verið. Afturgongdin í fólkatalinum var størst í Sandoynni, har fólkatalið minkaði við 22 fólkum ella 1,8 prosentum seinasta árið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 22 Leygardagur 11. desember 2021 Johanna nýggjur serlækni í maga-tarm og livrasjúkum Johanna Petersen tók við starvinum 1. desember SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað legst aftrat við serlæknum í føstum størvum í Sjúkrahúsverkinum. Tann 1. desember tók Johanna Petersen við sum yvirlækni í medicinskum maga-tarm og livrasjúkum á Medisinska deplinum áLandssjúkrahúsinum. Johanna tók embætisprógv sum lækni á Syddansk Universitet í Odense í 2008. Hon hevur verið í KBU og í introstarvið á Svendborg sjúkrahúsið. Serlæknaútbúgvingin hevur verið á Sygehus Lillebælt í Vejle og á Odense Universitetshospitali. Í 2017 vardi Johanna sína PhD verkætlan undir heitinum“ Fyribyrging av bløðandi magasárið í almenn praksis”. Hetta var ein tvørfaglig verkætlan millum medisinsku maga-tarm-deildina á Odense Universitetshospitali og granskingareindina hjá kommunulæknunum í Odense. Nú Johanna Petersen hevur tikið við føstum starvi, eru tveir serlæknar í maga-tarm og livrasjúkum á Landssjúkrahúsum. Tað fer at gera góðan mun, tí í mong ár hevur einans verið ein gastroenterologur í føstum starvi í Føroyum, skrivar Sjúkrahúsverkið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021 23 Leygardagur 11. desember 2021 Tóri Højgaard nýggjur stjóri á Dátueftirlitinum Tóri Højgaard er 36 ár og løgfrøðingur (Mynd: Løgmansskrivstovan) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Tóri Højgaard er settur í starv sum stjóri á Dátueftirlitinum. Hann er 36 ár og løgfrøðingur. Hann hevur serliga áhuga í dátuvernd, fyrisitingarrætti og kunningartøkni. Hann hevur seinastu árini arbeitt sum løgfrøðingur í landsfyrisitingini, har hann seinasta árið hevur arbeitt nógv við dátuvernd og kunningartøkni. Tóri hevur eisini royndir úr privatu vinnuni og sum miðlafólk. Tóri Højgaard tekur við starvinum 1. februar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021–Parasport Føroyar skapar møguleikar hjá børnum og ungum at íðka ítrótt og eggjar teimum at fáa góðar vanar. Hetta eru ung, sum ikki altíð natúrliga íðka, men við góðari ráðgeving, vegleiðing og motivatión er felagið virkið við góðum íðkarum (Mynd: Fólkaheilsuráðið) SkrivaÐ: Síðsta fríggjadag varð fólkaheilsuráðstevnan, "Hvussu hevur tú tað, barn?" hildin í Kongshøll í Havn, og í hesum sambandi varð ársins Fólkaheilsuvirðisløn eisini latin. Í ár skuldi hon latast onkrum, sum hevur gjørt okkurt munagott fyri at betra um heilsu og trivnað hjá børnum, og fríggjadagin var tað Parasport Føroyar, sum fekk handað Fólkaheilsuvirðislønina 2021 frá Bárði á Steig Nielsen, løgmanni. Petur Elias Petersen, formaður í Parasport Føroyar, tók ímóti heiðrinum. –Parasport Føroyar skapar møguleikar hjá børnum og ungum at íðka ítrótt og eggjar teimum at fáa góðar vanar. Hetta eru ung, sum ikki altíð natúrliga íðka, men við góðari ráðgeving, vegleiðing og motivatión er felagið virkið við góðum íðkarum, var grundgevingin hjá Fólkaheilsuráðnum. –Við hesi fólkaheilsuvirðisløn eru vit við til at varpa ljós á arbeiðið hjá Parasport Føroyar, soleiðis at enn fleiri gerast varug við, at ung, ið bera brek, eins og øll onnur, kunnu vera við. Øll eiga at fáa møguleikan at íðka og at hava eitt virkið lív við sunnari rørslu, sigur Fólkaheilsuráðið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. desember 2021 25 Leygardagur 11. desember 2021 Føroyar varðveita botnfiskakvoturnar í norskum sjógvi næsta ár Føroyar og Noreg eru komin ásamt um avtalu um sínámillum fiskiveiðirættindi fyri 2022 (Mynd: Fisk. fo) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Føroyar og Noreg komu í vikuni ásamt um avtalu um sínámillum fiskiveiðirættindi fyri 2022. Hóast toska- og hýsukvotan í norskum sjógvi lækkar munandi komandi ár, vóru londini sinnað fyri at varðveita núverandi støði í avtaluni. Londini bæði vóru tí samd um, at býtið av kvotum landanna millum í 2022 verður at kalla tað sama, sum tað hevur verið í ár. Føroysku kvoturnar av botnfiski í norskum sjógvi í 2022 verða 4.945 tons av toski, 1.100 tons av hýsu, 500 tons av upsa og 400 tons av øðrum fiskasløgum. Hetta eru óbroyttar kvotur í mun til 2021. Norsku kvoturnar í føroyskum sjógvi í 2022 verða tillagaðar nakað. Kvotan av longu og blálongu verður 3.000 tons, hetta er ein hækking á 500 tons. Hinvegin lækkar kvotan av brosmu 500 tons, og verður 1.500 tons. Kvotan av øðrum fiskasløgum verður óbroytt 800 tons. Makrelkvotan, sum Noreg fær frá Føroyum, verður eisini óbroytt 6.600 tons. Umframt kvotabýtið fáa føroysk skip atgongd at fiska 3.790 tons av toski og 200 tons av hýsu, sum eru fingin til vega í sínámillum avtaluni millum Føroyar og Russland, í norskum sjógvi. Hetta eru 360 tons minni enn í ár. Norska atgongdin at fiska svartkjaft í føroyskum sjógvi lækkar við 2.880 tonsum og verður 31.920 tons í 2022. Føroyar vóru vertir fyri samráðingunum hesaferð, og vóru samráðingarnar hildnar í Tórshavn. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021 26 Leygardagur 11. desember 2021 Skotland stuðlar Bakkafrost við 44 milliónum Útbyggingarætlanirnar hjá The Scottish Salmon Company fáa íløguhjálp frá skotsku stjórnini Smoltstøðin hjá SSC í Applecross, sum stendur fyri munandi útbygging (Mynd: SSC) SkrivaÐ: Bakkafrost fær nú almennan fíggjarligan stuðul í ætlaðu útbyggingini av smoltstøðunum í Skotlandi. Í vikinu bóru skotskir miðlar tíðindini um, at almenni menningargrunnurin Higlands and Islands Enterprise, HIE, hevur játtað tríggjar milliónir pund, og skotska fiskimálaráðið, Marine Scotland, hevur játtað tvær milliónir til felagið hjá Bakkafrost, The Scottish Salmon Company, SSC. Tilsamans fimm milliónir pund, svarandi til næstan 44 milliónir í okkara krónum. Harvið fær Bakkafrost eitt slag av almennum góðkenningarstempli fyri ætlanini um stórar útbyggingar av smoltstøðunum hjá felagnum, har endamálið er at ala smoltini uppi á landi til tey náa 500 gramm í vekt í miðal, og harvið eru meira lívsseig og mótstøðufør móti eitt nú lús, tá tey verða slept á sjógv. Skotska ráðkvinnan fyri oyggjarnar og útjaðaran, Mairi Gougeon, sigur millum annað soleiðis við miðilin The Fish Site:-Henda íløgan vísir okkara lyfti um at fremja burðardygga menning í alivinnuni. Eg fegnist yvir nýggju tiltøkini, sum The Scottish Salmon Company hevur sett í verk, síðan Bakkafrost tók yvir og felagið fekk nýggja leiðslu. -Laksur er ein ikonisk skotsk vøre, er ein kelda til føðslurík, heimadyrkað protein við lágum kolevnisinnihaldi til bæði heimamarknaðin og útflutnings. Hetta er ein týðandi partur í okkara grønu endurmenning. Umleið 600 fólk starvast hjá The Scottish Salmon Company, býtt á 60 ymisk arbeiðsstøð á skotsku vesturstrondini og oyggjunum. Bakkafrost, sum keypti skotska felagið í 2019, er nú farið undir at útbyggja fyri 50 milliónir pund í Skotlandi. Stjórin hjá The Scottish Salmon Company, Ian Laister, sigur soleiðis við The Fish Site:-Vit fegnast um at fáa henda munadygga stuðulin frá HIE og Marine Scotland, sum fer at skapa fleiri arbeiðspláss og stuðla undir búskapin í útjaðaranum. -Okkara smoltstøð í Applecross (ein býður við vesturstrond Skotlands, -red.) verður væntandi fult útbygd í 2023, og verður tann størsta av sínum slag í Skotlandi, og ætlanir eru at útbyggja tvær slíkar støðir afturat. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021 Leygardagur 11. desember 2021 Tvíkiljan Stangarnes fingið eina yvirháling Eftir tjúgu ár í vinnu er tvíkiljan høvuðsumvæld á Mest í Havn, og er nú sum nýggj (Mynd: Mest) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tvíkiljan Stangarnes, sum hevur verið hart roynd í 20 ár, hevur verið til høvuðsumvælingar á Mest, so hon nú er sum nýggj. Arbeiðið er framt innandura í høllini hjá Mest í Havn í tíðarskeiðnum mai til desember í ár. Arbeiðið er gjørt í tøttum samstarvi við Bakkafrost og fevnir m. a. um at nógv stál er skift yvir og undir dekki, sandblásing innan og uttan, metalisering uttan, málað 3 ferðir undir dekki og 4 ferðir omandeks, nýggjar motorar, nýggjan krana, nýtt manningarrúm, nýtt maskinrúm til nýggjan hjálpimotor og at øll hydrauliska skipanin er skift út við nýggja eldrivna og orkusparandi skipan. Arbeiðið er framt innan fyri avtalaða tíðarkarmin, og Bakkafrost fær nú í roynd og veru eina "nýggja" tvíkilju fyri ein góðan prís og við hálvari veitingartíð. Myndirnar vísa hvussu Stangarnes sá út frammanundan og nú hon er sjósett aftur og fer til rakstur í Suðuroynni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 28 Leygardagur 11. desember 2021 Pf. Poul Hansen hevði 8,9 milliónir í avlopi Nettosølan var 5,2 prosent hægri enn í fjør, men ársúrslitið gjørdist eitt vet lægri enn árið fyri (Mynd: Ph. fo) SkrivaÐ: Sverri Egholm Ein av gomlu familjufyritøkunum í Havn er Pf. Poul Hansen, sum byrjaði sítt virskemið í 1927. Tað var Poul Hansen, sum við umboði fyri enskt tubbak og nakrar fáar kolonialvørur, legði lunnar undir stóra heilsøluvirksemið og matvøruhandlarnar, sum felagið í dag rekur. Harumframt eigur og rekur Pf. Poul Hansen matvøruframleiðsluvirkið Krás í Hósvík, umframt at felagið eisini er partaeigari í fleiri føroyskum fyritøkum. Roknskapurin 2020 vísur, at nettosølan gjørdist 336,9 milliónir krónur móti 320,2 milliónum krónum í 2019. Vøksturin í søluni var tískil 5,2 prosent. Úrslitið áðrenn avskrivingar í 2020, eisini nevnt ebidta, var 14,0 milliónir krónur, sammett við 10,5 milliónir krónir í 2019, sum er ein vøkstur á 33 prosent. Ársúrslitið í 2020 gjørdist eitt avlop á 8,9 milliónir krónur sammett við 9,3 milliónir krónur í 2019. Fíggjarjavnin hjá Pf. Poul Hansen er øktur úr 280,3 milliónir krónur í 2019 til 301,7 mió. kr. í 2020. Ein vøkstur á 7,7 prosent. Støðisognirnar eru øktar úr 188,3 milliónum krónum í 2019 til 218,2 milliónir í 2020, har tað serliga er materiel støðisogn, sum er vaksin við 29 milliónum krónum. Sambært roknskapinum er íløga gjørd í bygning. Pf. Poul Hansen er sera væl fyri fíggjarliga, har eginognin í 2020 er 237,8 milliónir krónur. Trygdarevnið er tískil 78,9 prosent, sum verður roknað at verða sera gott. Felagið hevur økt um sína langfreiðstaðu skuld við 13,4 milliónum krónum í 2020, har felagið í 2019 onga langfreiðstaða skuld hevði. Stuttfreistaða skuldin er økt úr 40,7 milliónum í 2019 til 53,2 milliónir krónur í 2020. Høvuðspartaeigari í Pf. Poul Hansen er, sambært roknskapinum, Høgni Hansen. Stjóri er Høgni Hansen og nevndarformaður er Bjarne Pedersen. Greiningin er gjørd av ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f. www. nira. fo Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021 29 Leygardagur 11. desember 2021 10 ymiskar verkætlanir kring landið-140 sjálvboðin kunnu luttaka 5. og 6. mai verður” Closed for maintenance "hjá Visit Faroe Islands á skránni kring landið, har møguleiki er at hava ymsar verkætlanir fyri at fremja neyðugar ábøtur Her er ein verkætlanin í gongd á Hellunum (Mynd: Visit Faroe Islands) SkrivaÐ: Agnar Prestá-Hetta er eitt gott høvi hjá kommunum, hagapørtum og øðrum at fremja neyðugar ábøtur og at fyrireika økini at taka ímóti ferðafólkum, so viðurskiftini eru so væl skipað sum til ber. Soleiðis skrivar Visit Faroe Islands í samband við at átakið” Closed for maintenance–Open for voluntourism” verður kunngjørt. Seinastu árini hevur” Closed for maintenance "verið eitt vælumtókt átak, og aftur hesaferð fáa øll øki í landinum javnbjóðis møguleika at luttaka í tí. Hetta verður lagt til rættis á tann hátt, at kommunur og kunningarstovur skulu senda inn uppskot til egnar verkætlanir í samband við“ Closed for maintenance”, sum í 2022 verður í mai mánaða-Eins og undanfarin ár er pláss fyri áleið 10 ymiskum verkætlanum kring landið, og vit fara at bjóða 100 sjálvbodnum útlendingum at luttaka. Umframt allar fyriskiparar, arbeiðsformenn o. a., fáa 40 sjálvbodnir føroyingar eisini høvið at luttaka í verkætlanunum, soleiðis at øll arbeiðslið vera væl umboðaði av bæði føroyingum og útlendingum. Her er ein í gongd í Trongisvági (Mynd: Visit Faroe Islands) Visit Faroe Islands letur umsøkjarunum eina fasta upphædd fyri kost og logi, og kommunan/kunningarstovan ger síðani av, hvørjir veitarar í økinum verða brúktir til at veita mat og gisting. Freistin at lata inn uppskot til verkætlanir er 21. januar 2022. Arbeiðsdagarnir eru 5. og 6. mai. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 30 Leygardagur 11. desember 2021 Fyrsta stig av ellisheiminum í Leynum liðugt Arbeiðið hevur gingið væl, men tað hevur verið tarnað av koronu og nógva kavanum, sum lá síðsta vetur, sigur Kvívíkar kommuna, sum væntar, at næsta byggistig verður klárt at bjóða út í vár (Mynd: Kvívíkar kommuna) SkrivaÐ: Í desember í fjør varð sáttmálin millum Kvívíkar kommunu og Sp/f Grettir undirskrivaður, og fyrsti spakin til ellisheimið í Leynum varð settur í. Lendisarbeiðið fór í gongd fyrst í hesum árinum, og skuldi tað eftir ætlan verið liðugt á sumri í ár. Kvívíkar kommuna skrivar á heimasíðuni, at arbeiðið hevur gingið væl, men at tað hevur verið tarnað av koronu og nógva kavanum, sum lá síðsta vetur. Arbeiðið er væl frágingið og varð avhendað uttan manglar 1. desember. Kommunan væntar, at útbjóðing av næsta byggistigið, sum er sjálvur bygningurin, er klárt at bjóða út tíðliga í vár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021 31 Leygardagur 11. desember 2021 Arbeiðið innandura er nú avhendað Elcon, SMJ og MT Højgaard hava staðið fyri arbeiðnum inni í nýggja Fuglfjarðar skúla. Seinastu manglarnir skulu nú gerast, so at skúlin kann takast í nýtslu fyrst í komandi ári. SkrivaÐ: Agnar Prestá Nýggi skúlin, sum býráðið í Fuglafirði samtykti at lata byggja í 2016, er komin so mikið væl áleiðis, at arbeiðið innandura kundi avhendast hósdagin 9. desember 2021, og fyrst í komandi ári kann skúlin takast í nýtslu. Fyrst skal bygningurin tó gjøgnumgangast, og seinastu manglarnir skulu gerast. Síðani verða skipanir tillagaðar, skúlin reingjørdur, og innbúgv og útgerð gjørt klárt. Enn manglar nakað av arbeiðið uttandura, og nógv verður lagt fyri at fáa arbeiðið liðugt fyrst í komandi ári, skrivar Fuglfjarðar kommuna á heimasíðu sínari. Tað eru Elcon, SMJ og MT Højgaard, ið hava staðið fyri arbeiðnum. -Tá barnaskúlin er liðugur, verður farið í holt við 2. byggistig sum umfatar 64 skúlan. Skúlin er bygdur í 1964 og treingir til at verða dagførdur, bæði innan og uttan. Ein ætlan fyriliggur hvussu 2. byggstig verður gjørt og verður tað Fuglafjarðar kommuna, sum stendur fyri verkætlanini til skúlasamstarvið Framvit. Høvi verður hjá almenninginum at vitja nýggja barnaskúlan fyrst í komandi ári, tá hátíðarhald og vígsla verður, skrivar fuglafjordur. fo. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 32 Leygardagur 11. desember 2021 Heimafriður leitar eftir stuðlum at fíggja kanning Vil at løgfrøðiliga kanning av hvør hevur eftirlitsmyndugleikan í sambandi við larm frá skipum Havnin í Kollafirði-eitt av støðunum, har nógvir borgarar hava ampa av larmi frá skipum (Mynd: Heimafriður) SkrivaÐ: Umhvørvisstovan og felagið Heimafriður eru ikki samd um, hvør tað er, sum hevur eftirlitsmyndugleikan, tá tað ræður um skip, sum eru til ampa fyri borgarar orsaka av larmi. Felagið Heimafriður heldur, at tað er Umhvørvisstovan, meðan Umhvørvisstovan heldur, at tað er viðkomandi kommuna. Felagið Heimafriður hevur tí sett sær fyri, at fáa ein løgfrøðing at gera eina greining av hesum ivaspurningi. Av tí at tað kostar at fáa eina slíka kanning gjørda, leitar felagið nú eftir fólkum, feløgum og fyritøkum, sum eru sinnað at stuðla felagnum fíggjarliga. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 33 Leygardagur 11. desember 2021 Tekniski skúli í Klaksvík vann Næmingar úr T 1A í Tekniska skúla í Klaksvík vunnu filmskappingina hjá Námi um heimsmálini SkrivaÐ: Tíðindaskriv Næmingar úr T 1A í Tekniska skúla í Klaksvík vunnu filmskappingina hjá Námi um heimsmálini. Tað varð avdúkað í Havnar Bio í vikuni. Eyðun Gaard handaði flokkinum tær 30.000 krónurnar, sum dómsnevndini hevði mælt til. Formaður í dómsnevndini, sum telur fimm fólk, er Árni Øregaard. Um vinnaran segði dómsnevndin soleiðis: "Vinnandi filmurin byrjar við eini upptakt, ella anslagi, har ljóðið verður tvinnað saman við nøkrum fremmandum, so vit eru á varhaldi. Tí ein dissonansur er komin í. Tá so kvinnuligi høvuðsleikarin verður hildin upp móti mannfólkarøddini, sum er innaru orðingarnar og tankarnir, og bendingarnar harafturat skifta millum kallkyn og kvennkyn, skilja vit, at hetta er eitt floksavrik. Ytra skapið er væl frágingið. Fagurfrøðiliga, estetiskt, eru næmingarnir so væl vandnir, at tá vit síggja eina vatnfløsku á vesinum, er eingin órógvandi etikett. Alt er hugsað í reinum flatum. Betong-trappurnar og nógvu gongirnar í skúlanum eru brúktar við fynd at lýsa sinnisligu støðuna hjá høvuðsleikaranum. Eisini tá hon einsmøll fer oman í ósan at rópa mitt í heimstaðnum. Tá truplaða gentan brýtur við myrkrið og velur ljósið, skiftir tónleikurin samsvarandi tónaslag og huglag. Vinnari í stuttfilmskappingini hjá Námi um Heimsmálini við høvuðsdenti á trivna og sálarheilsu fyri øll er filmurin:” Neisøgni til vælvildu” frá Tekniska skúla í Klaksvík T 1A. Til lukku tit øll,” segði Eyðun Gaard og handaði næmingunum vinningin. Lærari er Magni Husgaard, og Heidi Gregersen og Karin Kirke Petersen hava verið inn yvir evnið. Høvuðsleikari í filminum er Nomi Petersen. Upplesari er Magnus H. í Hjøllum og tey, sum hava skrivað tekstin í filminum eru Jákup E. í Løðu, Magnus H. í Hjøllum, Ida Thune, Nomi Petersen og Sigurð W. Johannesen, sum eisini hevur klipt. Ida Thune, Magnus H. í Hjøllum og Sigurð W. Johannesen hava filmað. Filmskappingin um heimsmálini heldur fram næsta ár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 34 Leygardagur 11. desember 2021 Jóla- og stuðulskonsert hjá Í Menniskjum Góður Tokki sunnukvøldið Sunnukvøldið klokkan 19 skipar Barnabati fyri árligu jóla- og stuðulskonsertini Í Menniskjum Góður Tokki. Tað er skipað sum sjónvarpssending og verður víst í Kringvarpinum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Sunnukvøldið klokkan 19 skipar Barnabati fyri árligu jóla- og stuðulskonsertini Í Menniskjum Góður Tokki. Upptøkurnar eru gjørdar í Vesturkirkjuni í Havn. Konsertin er skipað sum ein sjónvarpssending og verður víst í Kringvarpinum. Talan er um eina stuðulskonsert fyri Í Menniskjum Góður Tokki, sum í hesum døgum letur sperdum barnafamiljum jólahjálp. Við á konsertini eru nógvir kendir tónleikarar. Á skránni eru m. a. Tina Mellemgaard, Jón Aldará, Jens Marni Hansen, Horse, Sanna Bæk Hoydal, Guðrun Sólja Jacobsen og ymisk kór frá Musikkskúlanum við Sigrið Sivertsen sum kórleiðara. Miðskeiðis í konsertini fara Djóni Ejdesgaard, aðalskrivari í Barnabata, og Sigrið Sivertsen at hugleiða um jólakonsertina og hugtakið Í Menniskjum Góður Tokki. Eisini verður avdúkað, hvussu nógvur peningur kom inn til sjálvbodna arbeiðið hjá Stephanie Trónd Larsdóttir“ Loppumarknaðurin hjá Stephanie”, sum var í Finsen í oktobur mánaði. Allur peningurin fer óskerdur til Í Menniskjum Góður Tokki. Djóni Ejdesgaard, aðalskrivari í Barnabata, vónar, at fólk fara at seta seg afturá og njóta eina hugnaliga løtu, tá árliga jólakonsertin fer av bakkastokki sunnukvøldið. Samstundis er hetta kvøldið, har vit øll kunnu stuðla barnafamiljum í Føroyum, sum liva í fátækraváða. Aðalskrivarin takkar hjartaliga fyri tey tiltøk, ið einstaklingar og felagsskapir kring landið hava skipað fyri í seinastuni til frama fyri Í Menniskjum Góður Tokki. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 35 Leygardagur 11. desember 2021 KFUK skótarnir fáa 120.000 krónur frá Lions Tórshavn Talan er um ágóðan av Ólavsøkuframsýningini hjá Lions í Mullers Pakkhúsi. KFUK-skótarnir í høvuðsstaðnum, ið hava ein vaksandi skótabólk, ætla at nýta stuðulin til eina spennandi verkætlan á Langasandi, har tær eiga eitt skótahús. Lionsforsetin Kim Petersen, Svanna Højgaard Joensen skótaleiðari, Lív í Líð, Beinta Klemmentsen, Nikolina Højgaard, Sonja Klein Simonsen, og Jógvan Emil Nielsen, formaður í Ólavsøkunevnd Lions. SkrivaÐ: Tíðindaskriv Á samkomu hjá Lions Club Tórshavn herfyri, fingu umboð fyri KFUK-skótarnar í Havn handað ágóðan av Ólavsøkuframsýningini hjá Lions í Mullers Pakkhúsi. Hetta er ein árlig afturvendandi søluframsýning av listaverkum, har ágóðin á hvørjum ári fer til okkurt almannagagnligt endamál. Í ár var ágóðin á 120.000 kr. latin KFUK-skótunum í Havn, sum í mong ár hava gjørt eitt fyrimyndarliga gott barna- og ungdómsarbeiði. Havnar KFUK skótar eru ein skótabólkur við væl yvir 100 limum. Spírur, títlingar, skótar og ungdómsskótar eita bólkarnir, har limirnir eru í aldrinum 6-16 ár, umframt leiðarar í aldrinum 16 ár og eldri. KFUK-skótarnir ætla at nýta stuðulin til eina spennandi verkætlan á Langasandi, har tær eiga eitt skótahús. Av tí at skótabólkurin hjá KFUK er vaksin nógv seinnu árini, hevur ikki verið rúm fyri so nógvum teirra á skótadeplinum á Langasandi. Tí er ætlanin at útbyggja depilin og uttandurðaøkið rundanum skótahúsini m. a. við skýlum, bálplássi, sitiplássum v. m, so gjørligt verður at fara á legu á Langasandi, eisini við størri skótaliðum. Lions Club Tórshavn takkar KFUK-skótunum fyri teirra stóra og týdningarmikla arbeiði fyri børnum og ungum, og ynskja teimum samstundis góða eydnu við hesi spennandi verkætlan. Samstundis vil Lions Tórshavn nýta høvið at takka øllum, ið so ella so vóru við til at stuðla Ólavsøkuframsýningini í ár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 36 Leygardagur 11. desember 2021 Deknur í 40 ár Páll Reinert heiðraður fyri trúgva tænastu í Kaldbaks kirkju (Mynd: Sigmund Vang) SkrivaÐ: Farna sunnudag, 2. sunnudag í adveng, vóru bæði bispur og báðir sóknarprestarnir í Suðurstreymoyar norðrara prestagjaldi savnaðir til gudstænastu í Kalsbaks kirkju. Orsøkin til fínu vitjanina var at heiðra dekninum í kirkjuni, Páll Reinert, fyri trúgva tænastu. Tað er í ár 40 ár síðan Páll Reinert byrjaði sum deknur í Kaldbaks kirkju. Frá vinstru, Jógvan Fríðriksson, bispur, Bergtórur Bjarkhamar, Páll Reinert og Theodor Eli Dam (Mynd: Sigmund Vang) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021 37 Leygardagur 11. desember 2021 Óvanligur forngripur funnin í danskari mold Talan er um ein prýðislut úr gulli frá víkingatíð, framleiddur við Miðjararhavið SkrivaÐ: 30. apríl í ár kom ein óvanligur gripur til sjóndar í eini nýpløddum jarðarstykki við býin Bøvling í Vesturjútlandi. Talan er um ein gulloyrnaring við emalju frá víkingatíð. Bert 10 til 12 slíkir gripir eru til frammanundan, og aldri fyrr er slíkir gripur funnin í Norðurlondum, skrivar Ritzau. Tað var Frants Fugl Vestergaard, ið fann gripin, við hjálp av einum sokallaðum metaldetektori. -Hetta var sum at fáa eini túsund ára gomul sms-boð, hevur 54 ára gamli danin sagt. Oyrnaringurin er mettur at vera túsund ára gamal. Framleiddur í táverandi Byzans (núverandi Istambul, -red.) ella í Egyptalandi. Prýðislutir av hesum slag kundu ikki keypast, men teir vórðu givnir sum gávur frá keisarum og kongum. Eitt ástøði er, at ein víkingur, sum kanska hevur verið leiguhermaður í lívverjuliðinum hjá keisaranum í Byzantiska Ríkinum, kann hava fingið oyrnaringin sum gáva frá keisaranum. Sjálvur heldur Frants Fugl Vestergaard tað vera ótrúligt, at hesin prýðislutur hevur yvirlivað í moldini í so góðum standi. Talan er um eitt jarðarstykki, ið plógvin hevur vent túsund ferðir. Frants Fugl Vestergaard hevur leitað við detektori í tíggju ár, og var tí beinanvegin greiður yvir, at talan var um einn óvanligan finning. Síðani finningin er staðið kannað væl og virðiliga–tó uttan at nakað annað spennandi er komið undan kavi. Oyrnaringurin upplivast á danska Tjóðarsavninum í sambandi við eina víkingaframsýning har, sum snýr seg um víkingaferðirnar til Miðeysturs, skrivar Ritzau. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2021 38 Leygardagur 11. desember 2021 Drekarnir halda fram til 2025 Umhvørvisstovan hevur longt loyvið fyri verkætlanini í Vestmannasundi (Mynd: Sev) SkrivaÐ: Royndarverkætlanin við framleiðslu av ravmagni við tveimum sveimandi orkuverkum–drekum–í Vestmannasundi, er longd til 28. februar 2025. Umhvørvisstovan skrivar, at hon hevur góðkent eina umsókn frá Sev um at leingja tíðina til royndarverkætlanina. Royndarverkætlanin í Vestmannasundi verður gjørd í samstarvi við svensku fyritøkuna Minesto, sum hevur ment og framleitt teir báðar drekarnar, sum nú liggja í Vestmannasundi og framleiða ravmagn. Umhvørvisstovan góðkendi umhvørvisárinsmetingina fyri royndarverkætlanina við sjóvarfallsorkuverkum í Vestmannasundi 31. mars 2020, við ávísum treytum. Talan var um eina royndarverkætlan uppá í mesta lagi tvey ár. SEV søkti um fáa longt tíðina til royndarverkætlanina, tí at tað hevði gingið nakað striltið at koma í gongd, umframt at korona hevði gjørt at royndararbeiði var styttri enn upprunaliga ætla. SEV vildi eisini fáa samskipa øll loyvi og góðkenningar til verkætlanina. Treytirnar, sum vórðu settar í góðkenningini av umhvørvisárinsmetingini, eru galdandi fyri longda tíðarskeiðið, og hevur Umhvørvisstovan lagt eina treyt aftrat um, at SEV á hvørjum ári skal senda Umhvørvisstovuni eina dagførda frágreiðing um tær kanningar, sum eru gjørdar í Vestmannasundi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 39 Leygardagur 11. desember 2021 Cambo-keldan nær føroyska markið: Halda fram uttan Shell-Vit ætla at halda fram við útbygging av Cambo oljukelduni, hóast Shell hevur tikið seg aftur. Hon hevur alt ov stóran týdning til at verða steðgað nú Cambo oljukeldan, sum liggur bert fáar kilometrar eystan fyri føroyska markið, hevur fylt nógv í bretskum miðlum í seinastuni, og enn er óvist, hvør lagnan verður hjá hesi risastóru oljukeldu, sum eisini kann fáa týdning fyri føroyska oljuleiting í framtíðini SkrivaÐ: Orðini eigur stjórin í oljufelagnum Siccar Point Energy, Jonathan Roger. Og tey koma stutt eftir, at Shell gjørdi av at taka seg aftur úr útbyggingarverkætlanini av Cambo. Hann er sjálvandi vónsvikin av, at oljufelagið Shell brádliga broytti hugsan, og valdi at taka seg úr hesi stóru og nýggjastu oljuverkætlanini á bretska landgrunninum. Men hann er onga løtu í iva um, at Cambo hevur ikki bert týdning fyri tey mongu arbeiðsplássini og fyri veitingartrygdina hjá Bretlandi. Henda stóra olju- og gasskeldan skamt frá føroyska markinum kann eisini hava stóran týdning fyri grøna orkuskiftið, tí hon kann vera við til at tryggja, at Bretland ikki nýtist at skula innflyta olju og gass í næstu framtíð. Síðani Shell í farnu viku boðaði frá, at tað tekur seg úr verkætlanini at útbyggja Cambo, hevur verið hvast orðaskifti í bretsku miðlunum fyri og ímóti útbyggingini. Umboð fyri umhvørvisfelagsskapir eru ovurfegin, tí tey síggja brádligu kúvendingina hjá Shell at fara úr Cambo verkætlanini sum ein stórsigur í teirra stríði ímóti øllum nýggjum oljuútbyggingum. Og tey dylja heldur ikki fyri, at hetta er bara byrjanin til endan á olju- og gassvirksemi í Norðsjónum. Hinumegin finna vit so umboð fyri bæði vinnuna og politisku skipanina, sum halda avgerðina hjá Shell vera eitt stórt afturstig fyri Bretland, nú landinum fer at tørva bæði olju og gass í tíggjutals ár aftrat. Útbygging av nýggjum oljukeldum skuldi nøkta henda tørv, so slapst undan at skula innflyta olju úr øðrum londum. Eisini vil tað vera við til at varðveita mongu arbeiðsplássini í bretsku olju- og gassvinnuni. Hóast tað verður mett sum eitt stórt bakkast, at eitt so stórt oljufelag sum Shell vendir Cambo bakið, so meta greinarar, at áhugin hjá privatum íleggjarum fer at vera til steðar at halda fram við verkætlanini. Og hesum ivast stjórin í fyristøðufelagnum Siccar Point heldur ikki í, tí talan er um eina góða verkætlan. Felagið roynir nú at eggja øðrum feløgum at avloysa Shell við tí vón, at bretskir orkumyndugleikar fara at geva útbyggingini grønt ljós, tá avtornar. Bíðað hevur verið eftir eini avgerð frá myndugleikanum OGA (Oil and Gas Authority) í eina tíð um at játta loyvi til útbygging. At henda avgerð enn ikki er komin verður hildið at hava nakað at gera við COP26 og stóru mótstøðuna millum umhvørvisfelagsskapir og politikarar móti verkætlanini. Seinastu tíðindini vilja tó vera við, at svar til umsóknina fer helst at koma um nakrar fáar vikur. Soleiðis fer framleiðslupallurin á Cambo oljuleiðini at síggja út. Vónirnar hjá mótstøðufólkunum eru, at avgerðin hjá Shell fer at hava eina sonevndar domino-effekt, soleiðis at onnur oljufeløg fara at endurskoða aðrar útbyggingar, sum eru um at verða klárar til endaliga støðutakan. Harumframt at myndugleikarnir fara at seta somikið strong umhvørviskrøv til oljufeløgini fyri bæði at útbyggja og leita, at tey rætt og slætt velja at gevast við sínum ætlanum, tí hesar verða nógv dýrari vegna herdu krøvini í sambandi við veðurlagsbroytingarnar og royndirnar at minka um CO2 útlátið. Hinvegin vóna tey í vinnuni og aðrir politikarar, at OGA skjótt fer at geva grønt ljós til Cambo, og at tað tá skal kunna tryggja, at eisini fleiri aðrar verkætlanir verða góðkendar. Flestu av umrøddu útbyggingum eru millum Hetland og Føroyar. Stóru bløðini í Bretlandi eru eisini sera ójøvn á máli í spurninginum, um loyvi skal verða givið til nýggjar útbyggingar av olju- og gasskeldum. Og teirra millum eru m. a. The Guardian og The Daily Mail, tvey av teimum størstu bløðunum í Bretlandi. Í oddagreinum mæla tey antin til at geva loyvi ella lata vera. The Guardian, sum leingi hevur gingið á odda í veðurlagsstríðnum og ímóti olju- og gassfeløgunum, fegnast um avgerðina hjá Shell og mælir myndugleikunum til at seta endaligt punktum fyri nýggjum útbyggingum og leiting. Harafturímóti heldur The Daily Mail, sum er størsta blaðið í Bretlandi, at tað verður einki minni enn ein vanlukka fyri Bretland, um ikki loyvi verða givin til nýggja framleiðslu. Blaðið ávarar um, at talan kann verða um risastór endurgjaldskrøv, verða umsóknir frá feløgum vístar aftur. Eisini fer tað at fáa óhepnar avleiðingar fyri bæði arbeiðsplássini og fyri veitingartrygdina hjá Bretlandi. Møguliga verður tað hetta framleiðsluskipið, sum Equinor fer at brúka, tá møguliga útbygging av Rosebank oljukelduni er liðug um nøkur ár. Granskarar við lærda háskúlan í Aberdeen halda avgerðina hjá Shell vera eitt álvarsligt skot fyri bógvin hjá teimum, sum halda, at Bretlandi fer at hava tørv á olju og gassi í mong ár aftrat, men siga um somu tíð, at henda avgerðin fer neyvan at gera av við eitt nú Cambo. Teir halda tað vera gott, at Siccar Point, sum eigur 70 prosent av Cambo, ætlar sær at halda fram og fáa aðrar at fylla út tómrúmið eftir Shell, sum eigur 30 prosent í kelduni. Teir vísa, sambært Energy Voice á, at tað, sum møguliga kann steðga nýggjari oljuframleiðslu, kunnu verða nýggj og herd umhvørviskrøv. Tað er nevniliga eingin loyna, at bretskir orkumyndugleikar–fyri at vera partur av grøna orkuskiftinum og minka um CO2 útlát–longu hava sett nógv stangari umhvørviskrøv til oljufeløgini, eitt nú til elektrifisering av oljupallum og goymslu av CO2. Spurt verður um hesi krøv kunnu verða herd enn meira og so mikið, at oljufeløg og íløgufeløg fara at aftra seg fyri at gera íløgur í nýggjar stórar útbyggingar, tí kostnaðurin verður so mikið høgur, at avkastið verður hareftir. Longu nú verður eisini spurt, hvat fer at henda við øðrum stórum útbyggingum á bretska landgrunninum, um so er at umsóknin at útbyggja Cambo ikki verður gingin á møti, ella um uppaftur nýggjari umhvørviskrøv verða sett. Áhugavert at vita, hvussu mangir føroyinar eru greiðir yvir, hvussu tætt við okkara mark stórar framtíðar útbyggingar møguliga verða gjørdar komandi árini, og hvønn týdning hesar kunnu fáa fyri nýggjari oljuleiting á føroyska landgrunninum. Fleiri stórar útbyggingar eru um at fara av bakkastokki, eitt nú Rosebank, Clair South og Glendronach. Allar liggja tær millum Hetland og Føroyar. Uttan hesar og Cambo verður mett, at verandi oljugoymslur, fara ikki at nøkta framtíðar bretska eftirspurningin, og harvið verður neyðugt at innflyta olju og gass úr londum sum Nigeria, Saudi Arabia, Russlandi og øðrum londum, har krøvini til lægri CO2 útlát eru antin eingi ella nógv lægri enn tey í Norðsjónum. Og tað verður mett sum eitt nógv størri afturstig fyri grøna skiftið enn at loyva nýggjum minni dálkandi útbyggingum í Norðsjónum. Fyri føroysku vónirnar at fáa oljuleiting í gongd aftur kunnu avgerðir, sum verða tiknar í Bretlandi komandi vikurnar, fáa avgerandi týdning. Grønt ljós til nýggjar útbyggingar hinumegin markið vilja vera við til at varpa nýtt ljós á føroyska landgrunnin, sum er næsti granni til fleiri av útbyggingunum. Hesar fara so at koma við nýggjum undirstøðukervi, ið aftur kann gagna virksemi føroysku megin markið eisini. Men hendir tað, at krøvini til útbyggingar verða nógv herd, og møguligar politiskar forðingar verða framdar, tá kann verða ilt at fáa eygað á eina smidliga og jaliga oljutilgongd á føroyskum øki. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 40 Leygardagur 11. desember 2021 Danir vilja hava meira havvindorku Stór undirtøka í Fólkatingum fyri at menna vindorkuna enn meira SkrivaÐ: Danmark man teljast millum tey av heimsins londum, sum raðfestir orku frá havvindmyllum ovast í grøna skiftinum. Og haraftrat liggur Danmark eisini á odda, tá talan er um at byggja vindmyllur. Nú hevur ein stórur meiriluti á Fólkatingi so tikið enn eitt stig, sum skal staðfesta donsku leiðarastøðuna á vindorkuøkinum. Fleiri av flokkunum í fólkatinginum eru samdir um at menna vindorkuna til havs innan 2031 við tveimum gigawattum. Tað svarar til elorkunýtsluna hjá tveimum milliónum húsarhaldum. Samtíðis verður arbeitt við at víðka avtaluna við einum einum gigawatti. Við hesi gongdini vil Danmark tryggja, at CO2 útlátið í 2030 verður 70 prosent lægri enn í 1990 skrivar Ritzau sambært heimasíðuni Energy Watch. Flokkarnir aftanfyri avtaluna eru Sosialdemokratarnir, SF, Radikali flokkurin, Eindarlistin, Alternativið og Kristindemokratarnir. Ein orsøkin til, at hetta letur seg gera, er skjóta tøkniliga menningin á vindorkuøkinum og eisini á marknaðinum. Herfyri varð lutakast um, hvør skuldi fáa arbeiðið at menna størstu vindorkuætlanina í Danmark nakrantíð, Thor havvindmylnulundina. Týska fyritøkan RWE var tann hepna at vinna lutakastið framum fleiri danskar fyritøkur. Hetta er fyrstu ferð, at ein slík verkætlan fer av bokkastokki uttan, at danski staturin er partur av henni. Vanliga skal staturin rinda orkufeløgunum fyri at fáa grønan streym, nú gongur tað øvugta vegin, privatu feløgini koma nú at rinda statinum pengar Danmark hevur annars, sum tað fyrsta landið, gjørt av, at menna tvær orkuoyggjar, sum skulu framleiða havvind. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2021 41 Leygardagur 11. desember 2021 Ørsted aftur fremst á altjóða veðurlagslistanum Triðja árið á rað verður danska orkufyritøkan Ørsted kosin sum heimsins fremsta á grøna veðurlagsøkinum SkrivaÐ: Ørsted, sum er fyrrverandi olju- og gassfelagið Dong, hevur rokkið henda heiður gjøgnum sítt áhaldandi arbeiði fyri at minka um útlát av vakstrarhúsgassum, minka um veðurlagsvandar og geva sítt íkast til at menna lágútlátsbúskapin. -Vit fegnast um at verða viðurkend sum tann fyritøkan, ið gongur á odda í arbeiðinum ímóti veðurlagsbroytingunum sigur Mads Nipper, samtøkustjóri í Ørsted sambært EnergyWatch. Hann vísir á, at orkufeløg hava ein týðandi leiklut í arbeiðinum at hjálpa heimsins londum at liva upp til Parísavtaluna. Og her roynir Ørsted at ganga á oddda. Hann sigur víðari, at Ørsted er einasta orkufelagið og eitt av einans sjey feløgum í heiminum, hvørs mál er at røkka null útláti í 2040. Ørsted hevur eisini sett sær fyri at minka um útlátið í 2025 og 2032 og er tað í samsvar við Parísavtaluna, ið miðjar móti at varðveita hitavøkstur undir 1,5 stig. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 42 Leygardagur 11. desember 2021 Sølan av Grieg Seafood í Hetlandi kann nú avgreiðast Eitt felag hjá norsku alifeløgunum Lerøy og SalMar yvirtaka virksemið í Hetlandi og Isle of Skye SkrivaÐ: Í summar bórust tíðindini um, at felagið Scottish Sea Farms, sum norsku alifeløgini Lerøy og SalMar eiga helvt um helvt, fór at yvirtaka alivirksemi hjá Grieg Seafood í Skotlandi, kalla Grieg Seafood Hjaltland. Talan er um ein handil fyri 164 milliónir pund, svarandi til góðar 1,4 milliardir í okkara krónum. Handilin var treytaður av, at hann kundi góðkennast av avvarðandi kappingarmyndugleikum. Í vikuni gjørdist tað so greitt, at handilin er góðkendur, so at seinastu staklutirnir í keypinum kunnu fremjast í hesum mánaðinum, skrivar ilaks. no. Grieg Seafood Hjaltland hevur sítt alivirksemi í Hetlandi og Isle of Skye. Felagið hevur 21 alistøðir á sjónum, eina smoltstøð í Girlsta í Hetlandi og eitt kryvjivirki í Lerwick. Í fjør slaktaði felagið umleið 16.000 tons av laksi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021 43 Leygardagur 11. desember 2021 Kåre Willoch deyður, 93 ára gamal Fyrrverandi floksleiðarin í norska Høyre-flokkinum var norskur forsætisráðharri frá 1981 til 1986 SkrivaÐ: Fyrrverandi norski forsætisráðharrin og formaðurin í flokkinum Høyre, Kåre Willoch, er deyður, 93 ára gamal. Kåre Willoch doyði stillisliga í heimunum í Ullern, upplýsti Høyre mánadagin. -Tað er við stórari sorg, at Høyre fyrr í dag fekk syrgiligu boðini um, at Kåre Willoch er deyður, sigur Erna Solberg, floksforkvinna, í tíðindaskrivi. Kåre Willoch var stjórnarleiðari í Noregi frá 1981 til 1986, og leiðari fyri konservativa flokkin í ellivu ár undan hesum. Hann fekk staðfest krabbamein í 2016, skrivar dr. dk. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 44 Leygardagur 11. desember 2021 Amerikanski politikarin Bob Dole deyður, 98 ár Hóast tað ongantíð eydnaðist honum at verða valdur forseti, var Bob Dole millum kendastu politikararnar í republikanska flokkinum (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Amerikanski politikarin, Robert Dole, vanliga róptur Bob Dole, er deyður, 98 ára gamal. Hann sovnaði stillisliga sunnumorginum eftir at hava stríðst við lungnakrabba í eina tíð. Bob Dole hevur sitið á nógvum týðandi sessum á síni politisku starvsleið, og var mest gitin sum senatorur, meirilutaleiðari í kongressini og forsetavalevni. Í 1976 varð hann varaforsetavalevni hjá Gerald Ford, men teir taptu móti Jimmy Carter og Walter Mondale. Eftir tað fór Bob Dole sjálvur eftir forsetasessinum, men varð aldri valdur. Í 1988 royndi hann at gerast republikanskt forsetavalevni, men tapti. Í 1996 varð hann valdur til forsetavalevni fyri republikanska flokkin, men tapti valið móti sitandi forsetanum, Bill Clinton. Hóast hann aldri gjørdist forseti, verður Bob Dole mettur at vera millum gitnastu republikansku politikararnar í søgu USA. Sum ungur gjørdi hann tænastu í amerikanska herunum, eitt nú undir øðrum heimsbardaga, tá hann varð álvarsliga skaddur–so álvarsliga, at læknarnir ikki roknaðu við, at hann yvirlivdi. Hann fekk skaða, tá hann royndi at hjálpa nøkrum øðrum hermonnum. Hann yvirlivdi, men kundi ikki brúka høgra arm, hóast nógvar skurðviðgerðir. Hann varð heiðraður sum krígshetja, og vann eisini stóran heiður fyri sín innsats sum politikari. Umframt at vera politikari, virkaði Bob Dole eisini sum advokatur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 45 Leygardagur 11. desember 2021 Reyði Krossur letur eina millión til hjálparátøk í Afghanistan Peningurin fer millum annað til 40 heilsudeplar og sjúkrahús hjá Reyða Krossi í Afghanistan, og at betra um sálarheilsuna hjá børnum og ungum við tilknýti til heilsustovur, og til neyðhjálp, so sum mat, vatn og verju (Mynd: Reyði Krossur) SkrivaÐ:–Humanitera støðan í Afghanistan er ómetaliga døpur, og alsamt fleiri fólk verða rikin frá húsi og heimi. Hetta hevur við sær ein øktan tørv á bráðfeingis tænastum, sum mati, vatni og heilsutænastum. –Ígjøgnum áratíggjur hevur landið upplivað ovurstóra neyð, og fyrr í ár versnaði støðan aftur meira. Harumframt hevur álvarsamur turkur týnt lokalu matframleiðsluna, covid-19 hevur tyngt ta frammanundan vánaligu heilsuskipanina, og bankasanktiónir hava ført til búskaparligt hóttafall, soleiðis at eitt nú læknar, lærarar og heilsuhjálparar ikki hava fingið løn í fimm mánaðir. Stór hungurneyð ger eisini um seg, og talið á børnum, sum eru innløgd á sjúkrahúsum hjá Reyða Krossi, er meir enn tvífaldað síðan august. Soleiðis lýsir Reyði Krossur Føroya støðuna í Afghanistan, og felagsskapurin boðar frá, at hann hevur sent eina millión krónur til hjálparátøk í landinum. Í september lat Reyði Krossur Føroya eisini eina hálva millión krónur til hjálparátøk hjá Reyða Krossi og Reyða Hálvmána í Afghanistan, og Føroya landsstýri lat eisini landinum eina hálva millión í oktober–ígjøgnum heimsmatvørustovnin World Food Programme. Tann milliónin, sum Reyði Krossur nú hevur latið, fer millum annað til 40 heilsudeplar og sjúkrahús hjá Reyða Krossi í Afghanistan, og at betra um sálarheilsuna hjá børnum og ungum við tilknýti til heilsustovur, og til neyðhjálp, so sum mat, vatn og verju, boðar felagsskapurin frá. Á landssinnsavningini fyri tveimum vikum síðani komu 3,4 milliónir krónur inn til Reyða Kross. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. desember 2021 46 Leygardagur 11. desember 2021 Tvey áarross smittað við korona Áarrossini í djóragarðinum í Antwerpen eru send í sóttarhald SkrivaÐ: Tvey áarross í djóragarðinum í belgiska býnum Antwerpen vórðu í farnu viku send í sóttarhald. Tey høvdu fingið staðfest korona. The Guardian skrivar, at talan er um 14 ára gomlu Imani og 41 ára gomlu Hermien. Tey høvdu ongi onnur sjúkutekin enn, at tað rann úr nøsunum á teimum. -So vítt eg veit, er hetta fyrstu ferð, at hetta slagið hevur fingið korona. Í heimshøpið er virusið bert staðfest hjá apum og kettudjórum, sigur Francis Vercammen, sum er djóralækni í djóragarðinum í Andwerpen. Garðurin kannar nú hvaðani smittan er komin. Ongin av djóraansarunum er nýliga staðfestur við korona ella hava havt sjúkueyðkenni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 47 Leygardagur 11. desember 2021 B36 er steypavinnari B36 vann brotssparkskappingina og er harvið steypavinnari. Og í 2022 er evropeiskur fótbóltur á skránni hjá liðnum-Mathias Trane skoraði avgerandi brotssparki SkrivaÐ: Agnar Prestá 1,8 milliónir. So stórt var virði á brotssparkinun hjá danska miðvallaranum hjá B36. Mathias Trane var tryggur, tá hann skeyt brotsspark nummar fimm hjá B36, og so stórfegnaðust leikarar, venjarar og fjepparar hjá høvuðsstaðarfelagnum. Hetta er fyrstu ferð síðani 2018, tá eisini var neyðugt við brotssparkskapping fyri at avgerða finaluna, at B36 vinnur kappingina um Løgmanssteypið. Eftir eitt ógvuliga langt ár og 120 harðar minuttir móti NSÍ er eisini greitt, at liðið hjá Dan Brimsvík skal spæla evropeiskan fótbólt næsta ár. Hetta hevur virðið á í minsta lagi 1,8 milliónir krónur. B36 spældi ikki evropeiskan fótbólt í summar. Tað gjørdi NSÍ, eins og vanligt hevur verið seinastu 15 árini. Liðið hjá Bill McLeod Jacobsen vann eisini finaluna um fjórða plássið á júst B36, men nú vóru tað teir hvítkløddu, ið drógu longra stráðið. Finalan um Løgmanssteypið 2021 Tórsvøllur, 4. desember Longu seinasta dag í februar varð Stórsteypadysturin á skránni, og síðan bleiv spælt uttan íhald til 4. desember, tá vinnarin av Løgmanssteypinum var funnin. Og við 12 heiðursmerkjum í alt, gjørdist Havnar Bóltfelag mest vinnandi felag í hesum árinum. HB vann sjey gull, fýra silvur og eitt bronsuheiðursmerki. KÍ, sum vann bæði Betri Deildina hjá monnum og hjá kvinnum, vann tilsamans 11 heiðursmerki. Klaksvíkingar vunnu fimm gull, fimm silvur og eina bronsu. Triðflest heiðursmerki, níggju í alt, vann Víkingur. Liðið úr Eysturkommunu vann eina gull, fimm silvurkrónur og tríggjar bronsu. Samanlagt fingu sekstan feløg heiðursmerki í ár. B36, NSÍ og Skála-ávíkavist 4,3 og 2 vunnu øll fleiri enn eitt gull. Samlaða yvirlitið yvir heiðursmerkjabýtið í júst farna kappingarári sæst her Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 51 Leygardagur 11. desember 2021 René til KÍ 28 ára gamli landsliðsleikarin, René Shaki Joensen, hevur skrivað undir við Føroyameistararnar. Sáttmálin er galdandi næstu tvey kappingarárini René Shaki Joensen og Tummas Lervig, formaður í KÍ (Mynd: KÍ) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað hevur ljóðað í eina tíð, men nú er tað váttað. René Shaki Joensen spælir við KÍ næstu tvey árini. Hetta kunngjørdi KÍ á heimasíðuni mánakvøldið. 28 ára gamli havnarmaðurin fór sum heilt ungur til Danmarkar at umboða superligufelagið Brøndby IF, har hann var fram til 2014. Síðan tá hevur René umboðað Vendsyssel, Grindavík og HB í tveimum førum. (Mynd: Sverri Egholm) Í landsliðshøpi fekk René A-landsliðsdebut í vinardysti ímóti Íslandi í 2012. Tað stóra gjøgnumbrotið var tó í Nations League kappingini í 2018, har René gjørdist føroyskur toppskjútti við trimum málum í fimm dystum. -Shaki kann røkja fleiri pláss á vøllinum, tað hava vit sæð nógv til á hansara fótbóltsleið og seinast á landsliðnum, har René leikti á høgra bakki. Tó hevur hann leikt mest á miðvøllinum, skrivar KÍ á heimasíðuni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021 52 Leygardagur 11. desember 2021 Bagge aftur á Argjum Sámal Erik Hentze skal venja besta mansliðið hjá AB, sum næsta ár spælir í fremstu deildini Sámal Erik Hentze er kendur á Argjum (Mynd: AB) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað verður við Sámal Erik Hentze-eisini nevndur Bagge-við róðrið, at argjamenn í næsta ár fara at spæla í Betri deildini hjá monnum. Hesum boðaði Argja Bóltfelag frá í vikuni. Partarnir hava skrivað undir ein trý ára sáttmála. -Sámal Erik Hentze er eitt kent navn í AB. Hetta er fjórða ferðin, at hann byrjar í sessinum sum venjari hjá okkara besta mansliði. Í 2002 flutti hann besta mansliðið upp í næstbestu deildina á fyrsta sinni, í 2012 flutti hann liðið upp í bestu deildina, og bæði í 2013 og 2015 eydnaðist tað honum at venda skútuni og tryggja sætið í bestu deildini, tá tað annars líktist greiðum niðurflytingum. -Tað er tó eisini hjá øðrum feløgum, at Sámal Erik Hentze hevur prógvað seg sum ein av Føroya bestu venjarum, tí hann hevur heili fýra føroyameistaraheiti at vísa á. Í 2009 vann hann FM við HB, í 2014 við B36 og í 2016 og 2017 við Víkingi, skrivar AB á heimasíðuni. (Mynd: Sverri Egholm) Sámal Erik Hentze er venjari hjá føroyska U21-landsliðnum, og sáttmálin er galdandi til í summar tá hendan undankappingin endar. -Harvið fer hann at hava ábyrgd av fýra landsdystum afturat venjarastarvinum hjá AB, sigur felagið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. desember 2021 53 Leygardagur 11. desember 2021 Jákup L. Thomsen heldur fram í HB Hann hevur verið darvaður av skaðum seinastu tvey árini, men skoraði seks mál fyri besta liðið hjá HB í ár (Mynd: HB) SkrivaÐ: Sverri Egholm 24-ára gamli havnarmaðurin, Jákup L. Thomsen, hevur skrivað undir tvey-ára sáttmála við barndómsfelagið. Evnaríki áleyparin gjørdi á ungum árum um seg í ungdómsdeildini hjá HB og síðani í FC Midtjylland, eins og á U21-landsliðnum. Í sínum triðja A-landsdysti í tíðliga í 2019 fekk hann sítt fyrsta mál har, men hevur síðani ikki spælt nakran landsdyst. Jákup Thomsen fekk stutt seinni álvarsaman knæskaða í dysti fyri FH í Íslandi. Hann kom aftur til HB í 2020, men talan gjørdist bert um nakrar 1. deildardystir seint í árinum. Skaðar hava eisini plágað nakað í ár, men í seinnu hálvu hevur Jákup Thomsen spælt nógv og hevur skorað seks mál fyri besta liðið hjá HB, ið hann fer at umboða í 2022 og 2023 eisini. Jákup L. Thomsen her í A-landsliðsdysti dysti ímóti Malta (Mynd: Sverri Egholm) Nú følir Jákup, at hann er við at vera har, sum hann var áðrenn skaðan. Tað sigur hann við heimasíðuna hjá HB. –Mentalt eri eg eisini blivin sterkari, og eri blivin nógv betri at takkla mótgang. Tá meira tíð er brúkt uppá at hyggja enn at spæla, føli eg eisini at eg eri blivin ein klókari fótbóltsspælari. Tíðin burtur frá vøllinum hevur givið mær eitt nógv betri yvirblikk, og eg síggi spælið enn meira sum ein heild. Hetta er nakað sum eg eisini føli eg kann hjálpa mínum liðfeløgum við, sigur hann. –Málið í HB er altíð at vinna. Og eg hati at tapa. Soleiðis er tað bara. Málsetningurin eitur ongantíð top-3 ella Europa. Vit fara altíð eftir at vinna, og tað er líkamikið hvat hini feløgini siga og gera. So fáa vit at síggja, hvussu langt tað ber, sigur Jákup at enda við heimasíðuna hjá HB. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 54 Leygardagur 11. desember 2021 Víkingur leingir við Justinussen Finnur Justinussen var óheppin í dysti ímóti HB tíðliga í kappingarárinum, og sleit krossbandið. Nú hevur hann longt við Víking (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Finnur Justinussen spælir við Víkingi næstu tvey árini. Hesum boðar Víkingur frá á sínari Facebooksíðu. Hann er 32 ár og hevur spælt beint yvir 200 dystir í Betrideildini og samanlagt 258 fyri besta liðið hjá Víkingi, sambært Faroesoccer. Áleyparin hevur vunnið eitt FM-tað var í 2016-og kappingina um Løgmanssteypið fýra ferðir við Víkingi. Í einum dysti móti HB tíðliga í kappingarárinum var Finnur Justinussen óheppin og sleit krossbandið. Víkingur vónar, at hann skjótt verður at síggja á vøllinum aftur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 55 Leygardagur 11. desember 2021 Málrevurin í álopinum heldur fram Víkingur hevur gjørt nýggjan tvey ára sáttmála við Martin Klein Joensen (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Ein av ungu leikarunum á víkingaliðnum, sum fekk sítt gjøgnumbrot í 2021 er Martin Klein Joensen. Martin hevur við sínum ágrýtni, skjótleika og góða avsetti, sett trýst á nógvar verjuleikarar hjá mótstøðuliðunum í ár, og tað bleiv til heili 10 mál uppá knappar 1100 minuttir fyri besta liðið, so tað verður spennandi at síggja, hvat hesin ungi leikarin kann bjóða uppá í framtíðini, skrivar Víkingur. (Mynd: Sverri Egholm) Felagið og Martin Klein Joensen hava longt sáttmálan við tveimum árum. Víkingur hevur í ár fingið nógv rós fyri at trúgva upp á egið tilfeingi, og tað rakk til eitt triðja pláss í Betri deildini í ár við 60 stigum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 56 Leygardagur 11. desember 2021 Karl Løkin heldur fram í ÍF ÍF hevur sett sær fyri at flyta uppaftur í bestu deildina beinanvegin–venjaraspurningurin eisini komin upp á pláss (Savndmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Hóast ÍF flutti niður í næstbestu deildina, so kann felagið halda fram komandi kappingarár við sama liðskipara. Royndi miðvallarin, Karl Løkin, hevur í vikuni skrivað undir sáttmála við felagið fyri kappingarárið 2022, boðaði ÍF frá mikudagin. Karl Løkin er 30 ára gamal og hevur spælt 275 dystir í bestu deildini í Føroyum. Hetta verður 10. árið, at hann umboðar ÍF. Hann hevur frammanundan umboðað barndómsfelagið NSÍ og eitt ár spældi hann við Víkingi. Karl Løkin er sonur Abraham Løkin, fyrr Hansen, sum er úr Fuglafirði. Alex Jovevic verður venjari Fyrr í vikuni boðaði ÍF eisini frá, at tað hevur fingið venjaraspurningin upp á pláss. Sáttmáli er gjørdur við Aleksandar Jovevic, sum í 12 ár var hollur stuðul á miðjuni hjá ÍF. 43 ára gamli serbin, sum í dag er giftur og búsettur í Fuglafirði. Hann var eisini høvuðsvenjari hjá ÍF kappingarárið 2015, og hevur síðan roynt seg sum venjari, eitt nú hjá besta kvinnuliðinum hjá KÍ, hjá næstbesta liðnum hjá HB og seinastu tvey árini sum hjálparvenjari hjá B68, sum flutti upp í ár. ÍF skrivar, at málið fyri komandi kappingarárið er at vinna deildina fyri at tryggja luttøku aftur í bestu deildini í 2023. Samstundis skal Aleksandar vera við til at menna ungar, lokalar leikarar, so teir vera skúlaðir, til at spæla við í bestu føroysku deildini, í nógv ár framyvir. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021 57 Leygardagur 11. desember 2021 Venjarafelagið: Mikkjal Thomassen ársins venjari Við 60 prosent av atkvøðunum er Mikkjal Thomassen, venjari hjá KÍ, ársins venjari 2021 (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Venjarafelag Føroya hevur nú kunngjørt, hvør ársins venjari 2021, kosin av limunum, er. Valið fall á Mikkjal K. Thomassen úr KÍ, og tað var eitt sera greitt val. Mikkjal fekk ikki færri enn 60 prosent av atkvøðunum; næstur honum var Jóhan Petur Poulsen, venjari hjá Víkingi, sum fekk 30 prosent. (Mynd: Sverri Egholm)-Mikkjal hevur í ár staðið á odda fyri einum sera stinnum KÍ liði, sum á vegnum til meistaraheitið hevur sett fleiri met, t. d. við at skora heili 99 mál og liðið tapti bara ein dyst í bestu deildini hjá monnum. Hetta er aðru ferð, at Mikkjal vinnur henda heiðurin, tí í 2011 vann hann saman við John Petersen, tá teir saman stjórnaðu B36. -Onnur ár hevur Mikkjal eisini verið nær við. Í 2019 gjørdist hann ov stuttur, tá Jákup á Borg fór við heiðrinum. Tað vísir seg ofta, at FM vinnarin verður ársins venjari. Tó tað ikki altíð soleiðis, tí bæði í 2012 og 2013, var tað venjarin, sum vann silvur, ið varð valdur sum ársins venjari. Í báðum førum var talan um venjara hjá ÍF, sigur Venjarafelagið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 58 Leygardagur 11. desember 2021 EM: Dreingirnir til Portugal og Kroatia Nú er greitt, hvørjum U17-og U19-landsliðini við dreingjum skulu spæla ímóti í EM-undankappingunum sum vera komandi ár SkrivaÐ: Sverri Egholm Mikudagin var lutakast um, hvørjum U17-og U19-landsliðini við dreingjum skulu spæla ímóti í komandi EM-undankappingum, sum báðar vera í november mánað komandi ár. U17-dreingirnir komu í bólk saman við Portugal, sum eisini vera vertir fyri kappingini, og Slovenia og Kasakstan. Dystirnir vera spældir 16., 19. og 22. november. Hjá U19-landsliðnum háttaði lutakastið seg soleiðis, at Føroyar komu í bólk saman við Kroatia, Ísrael og Finnlandi. Kroatar vera vertir fyri kappingini, og har eru leikdagarnar júst teir somu sum hjá U17-dreingjunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. desember 2021 59 Leygardagur 11. desember 2021 U17 til Ísraels í mars-U19 fingu áhugaverdan bólk Hósdagin vóru mótstøðuliðini hjá føroysku U17 og U19 landsliðunum við gentum í EM undankappingunum, sum verða leiktar fyrsta partin í komandi ári, funnin U17 og U19 skulu bæði spæla móti Norðurírlandi. Harumframt eru Ísrael og Luksemburg í bólkinum hjá U17, ið verður leiktur í Ísrael í mars. U19 skulu spæla móti Malta og Aserbadjan-óvist er, hvar tann kappingin verður (Mynd: Fótbóltssamband Føroya) SkrivaÐ: Agnar Prestá Hósdagin vórðu mótstøðuliðini hjá føroysku U17 og U19 landsliðunum við gentum í EM undankappingunum, sum verða leiktar fyrsta partin í komandi ári, funnin. Tað gjørdist greitt, at U17 landsliðið við gentum skal spæla EM undankapping móti Norðurírlandi, Ísrael og Luksemburg, og at kappingin verður spæld í Ísrael í døgunum 10. til 16. mars. U17-landsliðið stóð seg væl í kappingunum í 2021. Nú er eldri árgangurin farin upp á U19, sum eisini kom í undankappingarbólk saman við Norðurírlandi. Harumframt eru Malta og Aserbadjan í sama bólki-ið bæði á ymsan hátt kunnu sammetast við Føroyar. U19 genturnar spæla sínar dystir í døgunum 6. til 12. apríl, og vertirnir fyri kappingini verða funnir við lutakasti í næstu viku, skrivar Fótbóltssamband Føroya á heimasíðu sínari. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 60 Leygardagur 11. desember 2021 Lars Høgh gjørdist 62 ár Mikudagin tapti danska málmanslegendan stríðið móti krabbasjúkuni SkrivaÐ: Fyrrverandi málverjin hjá danska fótbóltslandsliðnum, Lars Høgh, doyði mikudagin eftir at hava stríðst við krabbamein í fleiri ár. Hann gjørdist 62 ára gamal. -Tað er við ósigandi sorg at vit mugu boða frá, at okkara høgt elskaði, lívsglaði og altíð jaligi Lars stillisliga er sovnaður inn, skrivaði familja hansara í mikukvøldið. Lars Høgh fekk staðfest krabba fyri trimum árum síðani, og hesa seinastu tíðina versnaði sjúkan. Í sambandi við at ein bók um hann kom út í farna mánaði, greiddi Høgh frá, at lækni hansara hevði givið honum ring boð. -Vit tosa ikki um ár, men um mánaðir, hevði læknin sagt. Lars Høgh spældi tilsamans 817 dystir fyri OB, Odense Boldklub, og gjørdist danmarkarmeistari í 1977, 1982 og 1989. Hann spældi eisini átta dystir fyri danska landsliðið. Hann stóð eisini á mál í søguliga útivalladystinum hjá OB móti Real Madrid í Uefa Cup í 1994, tá danska liðið megnaði at vinna 2-0, millum annað takkað verið fleiri stórbjargingum hjá Lars Høgh. So seint sum síðsta fríggjadag varð Lars Høgh innlimaður í‘ Fodboldens Hall of Fame” hjá danska fótbóltssambandinum. Síðan hann gavst sum virkin fótbóltsspælari í 2000 virkaði Lars Høgh sum venjari, og hann hevur verið tilknýttur bæði danska landsliðnum og fleiri feløgum sum málmansvenjari. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 09. desember 2021 61 Leygardagur 11. desember 2021 VB vann fyrsta dystin í ár Hoyvíkskvinnur leggja seg einsamallar á odda í deildini Gurið Krosslá Augustinussen gjørdist toppskjútti í fyrsta VB-sigrinum í ár við níggju málum (Savnsmynd) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tríggir dystir vórðu leiktir í bestu kvinnudeildini í hondbólti sunnudagin. Eftir tíggju dystir í SMS-deildini í ár hevði tað undan dystunum farna vikuskiftið, ikki eydnast VB at fáa nakað stig á kontuna. Seinast botnliðini VB og EB spældu, var 3. november, og tá var tað EB sum var við yvirlutan og vann 26-22. Men við einum 30-26 sigri á EB vann VB síni fyrstu stig í hesum kappingarárinum. Støðan í hálvleikinum var 12-9 til heimaliðið. Í Høllini á Hálsi var Stjørnan á vitjan hjá Neistanum. Heimaliðið byrjaði betri og var á odda allan dystin, men síðstu minuttirnar kom spenningur í. Neistin vann, men tað var bara eitt mál á muni tá avtornaði, 29-28. Støðan í hálvleikinum var 19-12 til Neistan. Føroyameistararnir í fjør, StÍF, høvdu vitjan av oddaliðnum í ár, H71. Hoyvíkskvinnur sum hava skrivað hondbóltssøgu við sínari luttøku í Evropa hava verið flúgvandi seinastu tíðina. Tað vóru tær aftur hesaferð, og vunnu 27-22. Støðan í hálvleikinum var 14-11 til H71. H71 legði seg sostatt einsamalt á odda við 17 stigum. Neistin er á øðrum plássi við 16 stigum, men við tveimum dystum fleiri enn hoyvíkskvinnur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2021 62 Leygardagur 11. desember 2021 Trý tey fremstu vunnu Hoyvíkingar, kollfirðingar og vestmenningar vunnu sínar dystir sunnudagin Pætur Thomsen var toppskjútti hjá oddaliðnum H71 við níggju málum (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tríggir dystir vóru sunnudagin leiktir í Burn deildini, sum er besta hondbóltsdeildin hjá monnum. Oddaliðið H71 var á vitjan hjá StÍF á Skála. Hoyvíkingar eru í einum góðum stima, og hava ikki tapt síðani 27. oktober. Og teir taptu heldur ikki hesaferð, men vunnu heili 35-28. Suverenur toppskjútti í dystinum var Bjarni í Selvindi, sum skoraði 14 av teimum 28 málunum, sum strandingar fingu. KÍF, sum liggur á øðrum plássi, skuldi í Havn reisa seg ímóti Neistanum eftir tvey tap á rað ímóti H71. Kollfirðingar løgdu seg beinanvegin á odda, og støðan í hálvleikinum var 16-12. Úrslitið gjørdist 29-24 til KÍF. Triði dysturin var í Vestmanna, har Team Klaksvík var á vitjan. VÍF er nøkur stig framman fyri hini fýra liðini sum kappast um fjórða plássið. Tí kom ein sigur ímóti klaksvíkingum væl við. Vestmenningar vóru á odda 15-12 tá liðini fóru til hálvleiks, og hildu í seinna hálvleiki fram at økja um munin. VÍF vann dystin 32-24. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2021 63 Leygardagur 11. desember 2021 Elisabeth fekk NJM silvur í 100 metra ryggsvimjing Var bert ein hundraðpart av einum sekundi frá at vinna gull SkrivaÐ: Føroyski svimjarin Elisabeth Erlendsdóttir svam seg til eitt flott silvurpláss í NM kappingini fyri juniorar á stuttgeil, sum var í Upplands Väsby í Svøríki farna vikuskiftið. Elisabeth svam seg í finaluna við bestu tíðini í innleiðandi kappingini. Talan er um 100 metra ryggsvimjing, har føroyski svimjarin brúkti 1 minutt og 01,66 sekund fyri at svimja seg í finaluna. Í finaluni var Elisabeth bert ein hundraðpart av einum sekundi frá at vinna gull. Svenska Alice Velden var skjótast í tíðini 1: 01, 41, meðan Elisabeth Erlendsdóttir úr Havnar Svimjifelag hevði 1: 01, 42. Finska Vilma Leppähaara hevði tíðina 1: 01, 69. Seniorar kappast samstundis. Vinnandi seniorurin á hesum teininum brúkti tíðina 1: 00, 78. Tíðin hjá Elisabeth hevði rokkið til eitt triðja pláss í hesi kappingini. Fríggjadagin setti Elisabeth Erlendsdóttir føroyskt juniormet á 50 metra teininum, tá hon hevði tíðina 28,63 sekund í NJM-finaluni. Harvið tók hon metið á 28,75 sekund, sum Signhild Joensen átti frammanundan, og setti í NJM-kappingini í Reykjavík í 2017. Hesar tíðirnar eru ikki so langt frá tí føroyska metinum á 28,51 sekund, sum Birita Debes setti í HM-kappingini í Istanbul í 2012. Juniormetið hjá Elisabeth Erlendsdóttir rakk til eitt sjeynda pláss í NJM finaluni á 50 metra teininum hesaferð. Sunnudagin var 200 metra ryggsvimjing á skránni í juniorkappingini, og her eydnaðist tað Elisabeth Erlendsdóttir at vinna bronsuheiðursmerki. Hon svam finaluna í tíðini 2 minuttir og 14,29 sekund, og tryggjaði sær sostatt sítt annað heiðursmerki í NJM kappingini Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2021 64 Leygardagur 11. desember 2021 Klárar tú 200? -Svimjisambandið vil betra um svimjiførleikan í Føroyum At duga at svimja hevur stóran týdning í einum landi sum okkara. Bæði fyri heilsuna og fyri at kunna lívbjarga sær í vandastøðum, sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, sum var tann fyrsti at klára avbjóðingina (Mynd: Svimjisamband Føroya) SkrivaÐ: Svimjisamband Føroya fer nú undir eitt átak til at fáa so nógvar føroyingar sum gjørligt at kanna, um teir klára at svimja 200 metrar uttan íhald ella hjálpitól. Ein serlig nál er gjørd til tey, sum prógva hetta, og var sjálvur Løgmaður hin fyrsti at gera tað. Hetta hendi í Svimjihøllini í Gundadali fríggjamorgunin 3. desember, har formaðurin í SSF var eftirlitsfólk. Løgmaður kláraði tað eftir bókini, og var tí fyrstur at fáa serligu nálina sum SSF hevur fingið framleitt til endamálið, skrivar Svimjisamband Føroya í tíðindaskrivi. –Mær dámar væl, at svimjisambandið varpar ljós á svimjiførleika, og tí vil eg fegin stuðla teimum. At duga at svimja hevur stóran týdning í einum landi sum okkara. Bæði fyri heilsuna og fyri at kunna lívbjarga sær í vandastøðum, sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður um átakið. Og tað er júst tað, sum endamálið hjá Svimjisambandinum er. –Endamálið hjá okkum í Svimjisambandinum er júst hetta, sum Løgmaður sigur, at varpa ljós á svimjiførleikan hjá føroyingum, og á týdningin av at kunna svimja ein ávísan tein, til betri at kunna lívbjarga sær úr møguligari vandastøðu. Vit vita tíverri, at støðan er ikki góð við svimjiførleika í Føroyum, har tey í 2018 vóru bara 44 prosent sum hildu seg klára at svimja 200 metrar, tá ið vit spurdu allar næmingar í fimta flokki, umframt føroyingar 16 ár og eldri við Gallup-kanning. Og, vandin er har-Í Gallup-kanningini søgdu 20 prosent seg hava verið í vanda fyri at drukna, onkuntíð, sigur Svimjisambandið. –Átakið nú kann vónandi verða eitt amboð til at betra um hetta, har hugsanin er, at fólk gjarna árliga kanna sín svimjiførleika, afturfyri at kunna ogna sær hesa nál frá Svimjisambandi Føroya, og tá eisini gjarna geva okkum nakrar grundleggjandi upplýsingar sum bústað, kyn og aldur, til hagtølini. Átakið er longu byrjað, og ætlanin er at koma so nógv út sum tíð og orka røkkur til, havandi í huga at tey í Svimjisambandinum eru sjálvboðin fólk. –Tað verður sikkurt trupult at røkka út allastaðni, men ætla vit at geva tí ein erligan kjans restina av 2021 og sikkurt eitt petti inn í 2022 eisini. Í ár er nálin, sum Svimjisambandið hevur fingið framleitt til endamálið, ókeypis, vegna hollan stuðul frá SMS, og tí at tað er fyrstu ferð. Svimjisambandið sigur, at har burdu verið ríkiligt av nálum til umfarið nú, og verður tað so tikið upp til eftirfylgjandi støðutakan í SSF, um haldast skal fram við nál til eisini í 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. desember 2021 65 Leygardagur 11. desember 2021 Føroyar vunnu smálandakappingina Talv: Føroyska talvlandsliðið vann ruddiliga kappingina millum smátjóðir í Evropa, sum varð hildin á Malta Føroyska talvlandsliðið á Malta: F. v.: John Rødgaard, Luitjen Akselsson Apol, Høgni Egilstoft Nielsen, Jón í Horni Nielsen og Helgi Dam Ziska SkrivaÐ: Í níggjunda og seinasta umfari, sum varð spælt síðsta leygardag, gjørdu føroyingar bart og vunnu 4-0 á Guernsey. Helgi Dam Ziska, John Rødgaard, Luitjen Akselsson Apol og Jón í Horni Nielsen vunnu allir. Dysturin millum fremstu kappingarneytarnar endaði við 3-1 sigri til Andorra móti Kýpros. Tað bar í sær, at Føroyar endaðu trý stig fremri enn Andorra. Endin var, at Monako fekk eisini Kýpros aftur, og otaði seg fram á triðja plássið. Føroyska liðið vann átta dystir og spældi ein javnan: Helgi Dam Ziska og Høgni Egilstoft Nielsen. At vit høvdu báðar okkara sterkastu telvarar við í Malta var heilt avgerandi fyri, at Føroyar vunnu so sannførandi Úrtøkan hjá føroysku telvarunum 1. Helgi Dam Ziska 6/7 2. Høgni Egilstoft Nielsen 7/8 3. John Rødgaard 5½/7 4. Luitjen Akselsson Apol 7½/9 5. Jón í Horni Nielsen 3/5 Lutfalsliga stóð 15 ára gamli Luitjen Akselsson Apol seg best av føroysku telvarunum. Hann gongur heili 57 ratingstig fram. Høgni Egilstoft Nielsen forvinnur 11 ratingstig. Hinir standa at kalla í stað. Hjá Helga Dam Ziska, sum hevur munandi hægri styrkital enn mótstøðumenninir, er næstan vónleyst at gera nakað ratinglop í hesum kappingum, sama hvussu góð úrtøkan er. Góða úrslitið endurspeglar ta sterku siðvenju, sum talv hevur í Føroyum. Hóast vit til støddar og í fólkatali verri enn so kunnu sammetast við fleiri av hinum smátjóðunum í Evropa, sum vit kappast við í hesum afturvendandi talvkappingunum, so vísir tað seg ferð eftir ferð, at vit roynast drúgvir. Hetta var sjeynda smálandakappingin í talvi í Evropa, og Føroyar hava staðið seg best samanlagt hesi árini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. desember 2021 66 Leygardagur 11. desember 2021 Vann í gjár 11. talvið við svørtum fólki og eisini heimsmeistaraheitið Við sigri kom Magnus upp á 7,5-3,5 leiðslu og kundi harvið heiðrast sum heimsmeistari fyri 5. ferð (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Norðmaðurin Magnus Carlsen er heimsmeistari í minst tvey ár afturat. Magnus Carlsen endurvann í dag heimsmeistaraheitið, sum hann hevur haft síðan hann í 2013 vann móti táverandi meistaranum, indaranum Viswanathan Anand. Fríggjadagin vann Magnus Carlsen sítt fjóra sigur í 11. talvinum í HM-kappingini móti russaranum Ian Nepominiachtchi. Eftir 49 leikir mátti russarin leggja kongin. Tá høvdu teir kappast eina góða løtu í endatalvi, har norðmaðurin alla tíðina hevði stóran fyrimun. Tá tað eydnaðist Magnusi at býta eina svarta kvinnu um við frúgv, var bara ein spurningur um tíð til Magnus aftur kundi kalla seg heimsmeistara. Nepominiachtchi royndi at verja seg eina løtu, men Magnus hevði alla tíðina tamarhald á spælinum. Tað er rættiliga óvanligt í nýggjari HM-søgu, at sigurin verður vunnin so tíðliga í kappingini, har tað annars verður spælt best av 14 talvum í fyrsta umfari. Stóra avrikið hjá Magnusi Carlsen á hesum sinni er framvegis sigurin í maratontalvinum í 6. umfari. Eftir henda ósigurin eydnaðist tað ongantíð Nepominiachtchi at koma fyri seg aftur. Magnus Carlsen, sum er blivin 31 ára gamal, skal verja heimsmeistaraheitið aftur um tvey ár. Komandi ár byrjar kappingin um hvør skal vera avbjóðari tá. Átta av heimsins bestu telvarum verða við til ta kappingina. Seks teirra eru longu funnir. Teir eru Ian Nepominiachtchi sum verandi avbjóðari, Teimour Radjabov úr Aserbajan, Jan-Krzysztof Duda úr Polen, Sergey Karjakin úr Russlandi, Alireza Firousja úr Fraklandi og Fabriano Caruana. Caruana spældi móti Carlsen um HM í 2018, og Karjakin í 2016. Teir seinastu tveir telvararnir verða funnir í eini Fide Grand Prix kapping í Berlin í apríl 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021 67 Leygardagur 11. desember 2021 Ingrið sáddi sjálvsvirðing og sjálvsálit Ingrið Sondum farin Ingrið Sondum SkrivaÐ: Minningarorð/Høgni Hoydal Týsdagin 7. desember 2021 andaði Ingrið Sondum á Velbastað á seinasta sinni her á fold. Men tey 86 árini, hon livdi og virkaði millum okkara, blásti hon anda og lív í so nógv og so mangt, sum fer at liva, virka og vaksa áfram í ókomin ættarlið. Sum lærari á bæði Sankta Frants skúla, Kommunuskúlanum og Venjingarskúlanum, hevur Ingrið lagt vitan, hug og felagsskap í so mangar næmingar. Og fremst av øllum hevur hon í øllum lutum roynt at givið teimum sjálvsvirðing og sjálvsálit. At líta á egin evnir, droyma og taka ábyrgd av egnum lívi og av felagsskapinum við onnur. Uttan mun til, hvussu vit eru fødd inn í henda heim, og hvussu ymisk og fjølbroytt, vit eru. Og Ingrið hevur lagt øllum í beinið at virða og menna sítt egna land, sína mentan, sína tjóð–og sítt egna mál. Hon elskaði hvønn blett og alt livandi í hesum landi. Frá fjalli til fjøru. Og vildi læra øll at virða ta søgu, mentan og teir førleikar, ið ættarlið eftir ættarlið hava bygt í hesi tjóð. Sum bókavørður og seinni leiðari á Bókadeild Føroya Lærarafelags, fór Ingrið ígjøgnum heilt til tess at fáa útvegað bøkur, bløð og undirvísingartilfar á føroyskum. Og serliga barnabøkur og undirvísingartilfar til yngstu næmingarnar. Hon hevði leingi dreymin um at stovna ein barnabókaklubba, og hann gjørdi hon til veruleika! Tað sigst neyvan frá, hvussu stóran týdning tað hevur havt fyri lesihugin og málmenningina hjá børnum og ungum (og foreldrunum) í Føroyum at fáa føroyskar barnabøkur sendandi fleiri ferðir árliga. Og hygg enn at úrslitunum hjá Niels Jákupi og teimum, ið tóku yvir í Bókadeildini. Eg hugsi mangan um, hvussu takksom og errin vit eiga at vera av øllum, sum her verður skrivað, týtt og givið út–og lisið. Tað er eitt dagligt bragd at menna okkara mál. Skapt av undangongufólki til frama fyri okkum øll. -----Undangongufólk var Ingrið somuleiðis í tjóðskapar-, samfelags- og javnstøðumálum. Ingrið var fjórða kvinna í Føroyum, ið tók sæti á tingi. Og sjálv onnur, ið sat á tingi fyri Tjóðveldisflokkin. Hon var varafólk fyri Tjóðveldisflokkin frá 1978-80, og sat tá á tingi saman við Karini Kjølbro og Jonu Henriksen, ið vóru fyrstukvinnur, ið vórðu valdar á Føroya Løgting í 1978. Tær tríggjar løgdu beinanvegin uppskot fram um at seta eina nevnd at arbeiða fyri javnstøðu í Føroyum. Tað varð samtykt. Men sum so mangt í tjóðskaparstríðnum, javnstøðustríðnum og sosiala stríðnum í Føroyum, so var tað eitt hart horn at telgja. Ikki fyrr enn í 1994 varð javnstøðulógin samtykt á løgtingi. Men Ingrið sáddi saman við øðrum–og einaferð kemur tað undan, sum verður droymt. Við stríðnum hjá Ingrið, Karini, Jóngerð, Hildur, Annitu og so mongum øðrum tjóðveldiskvinnum, hevur Tjóðveldisflokkurin síðani higartil havt 27 kvinnur á løgtingi og í landsstýri. Og saman við so mongum øðrum stríðskvinnum tvørturum floksmørk, legði Ingrið sál og orku í Kvinnufelagið, Kvinnusamskipanina og bardagan fyri javnrættindum–sum á ongan hátt er liðugt. -----Í Suðurstreymoyar Tjóðveldisfelag var Ingrið saman við lívskærleikanum Jóannesi ómetaligur stuðul. Beinrakin, opinskárað, segði hon altíð sína hugsan bart út. Síðani eg fór í politikk, havi eg fingið mong góð ráð og stuðul frá Ingrið. Og altíð við tí rættiliga kontanta stílinum, tí kvika tosingarlagnum og hugsjónarligu eggjanini til at ganga fram og taka stríðini beint á og uttan dvøl. Seinast eg fekk holl ráð og stuðul frá Ingrið var á flaggdegnum í ár. Hon og Jóannes komu spákandi sum vanligt undir hond. Ingrið so løtt uppá sporið sum vanligt. Jóannes meira seigligur. Ingrið segði beinanvegin, at eg nú mátti eg dríva á og stuðla teimum dugnaligu kvinnunum hjá okkum á tingi. Og so legði hon afturat:” Eg minnist so illani tað, sum er her og nú, men hugsjónin er tann sama!” -----Ja, Ingrið var ein teirra, sum varð rakt av at gerast minnisveik. Á Alzheimersdegnum í 2019 gjørdu Ingrið og Jóannes eina samrøðu við Útvarpið um at liva við hesi sjúku. Ingrið ljóðaði púra vanlig. Hon gleddist um, at hon var væl fyri kropsliga. Irriteraðist um, at hon fekk ikki lisið bøkur, tí tá ið hon blaðaði, hevði hon gloymt seinastu síðuna. Hon fegnaðist um, at hon enn mintist alt úr uppvøkstrinum og tí ríka lívi, hon hevði livað. Hon rósti Jóannesi fyri at vera so lagaligur, at hann hjálpti við øllum og mintist fyri hana, so at tey enn livdu saman heima á Velbastað uttan aðra hjálp. Ingrið legði dentin á at vera takksom fyri tað, vit hava. Hon segði:“ Eg eri uppvaksin undir fátækum korum. Eg og Jóannes hava sjálv skapt okkara egna heim, og vit eru ikki í peninganeyð. Vit hava okkara børn og teirra børn. Eg vil njóta tað, so leingi eg kann.” Jóannes vísti á, hvussu tað kendist við eini slíkari líðandi sjúku, har makin broytist. Men at sjúkan hevði knýtt tey enn meiri saman. Og“ ein er vorðin meira solidariskur”, segði hann. Og teimum líkt, so hugsaðu tey um onnur, tá ið tey vórðu spurd um, hvørja hjálp teimum tørvaði. “ Vit eru komin upp í árini. Vit klára okkum sjálv enn. Men hugsið um tey, ið verða rakt av hesum sum ung. Tey mugu fáa alla hjálp, ið gevast kann!” Vit fara at sakna Ingrið. Og hvørja ferð vit dagliga halda á við tjóðskaparstríðnum, javnstøðustríðnum og bardaganum fyri at virða okkara egna–og at skapa sjálvsvirðing og sjálvsálit hjá tjóðini og hvørjum einstøkum. Hvørja ferð vit fegnast um, at tað hevur eydnast at menna okkara mál og mentan. Og hvørja ferð vit síggja eitt lítið barn lesa eina føroyska bók ella eina ommu lesa fyri børnum–ella tá ið nýtt tilfar kemur út á føroyskum í nýggjum miðlum. Tá fara vit at senda Ingrið allar mildar tankar. Vegna Tjóðveldi Høgni Hoydal Greinin varð fyrstu ferð løgd út 10. desember 2021

Føroyski báturin á UNESCO listan yvir siðaarv hjá mannaættini SíÐa 2 Annika atkvøddi fyri sammóður-lógunum SíÐa 4 Sammóðir er ársins orð SíÐa 7 Listasavnið fingið átta Mikines-málningar SíÐa 42 Spæla fýra dystir uppá ellivu dagar í juni SíÐa 60 1 Leygardagur 18. desember 2021 Góðan lesihug og gott Vikuskifti Nýggj útgáva hvønn leygarmorgun kl. 7 Oddagrein Politiskt ráðaloysi Tað valdar ruðulleiki á politiska økinum í hesum døgum. Í skrivandi stund er fíggjarløgtingslógin fyri 2022 væntandi samtykt í løgtinginum, og í somáta kunnu vit bara fegnast um, at vit yvirhøvur hava eina fíggjarlóg at virka eftir, tá farið verður inn í nýggja árið. Tí sigast má, at tilgongdin til hesa samtyktina hevur so ikki verið nakað fyridømi í politiskum handverki. Okkurt bendir á, at tað ikki bara í umstrídda málinum um sammóðir er álvarsligt split í samgonguflokkunum. Arbeiðið við fíggjarlógini hevur eisini víst, at tað haltar álvarsliga í politisku samskipanini millum valdandi samgonguflokkarnar. Bara tað, at landsstýrisfólk eins og almennir stjórar síggja seg noyddar at fara út í fjølmiðlarnar fyri at greiða almenningi og løgtinginum frá, hvussu høpisleysar nakrar av broytingunum hjá fíggjarnevndini til aðru viðgerð í tinginum er, sigur okkum, at okkurt er gjøgnumgangandi sjúkt við skipanini, sum hon nú virkar. Og tað er ikki bara fíggjarnevndin, sum skal lastast fyri óskilið. Tað byrjar longu tíðliga í fíggjarlógararbeiðinum, tí longu tá uppskotið til fíggjarlóg varð lagt fram 30. september fingu vit at vita, at henda versjónin av uppskotinum ikki var fullfíggjað, og í høvuðsheitum bert var vegleiðandi. Longu tá fingu vit at vita, at tað fóru at koma stórar broytingar í tingið í sambandi við viðgerðina har. Tá hetta er útgangsstøðið, er líkasum lagt upp til, at fíggjarlógin verður givin upp til skutils hjá meinigum løgtingslimum at koma við krøvum sambært teirra egnu áhugamálum. Og sostatt kundu vit í ár uppliva nýggjar politiskar ætlanir síggja dagsins ljós, so sum at geva útlendskum viðgerðarstovni beinleiðis atgongd í landskassan og eina ætlan at geva einum partafelagi burtur av játtanini til Visit Faroe Islands so at áhugamálini hjá bóndum kundu gangast á møti í óloystu trætuni um gongd í haga. Dømini um játtanir í eyst og vest, norð og suður, vóru pínliga nógv í ár. Tíbetur sá tað út til, at samgongumeirilutin fekk rættað upp á skeivleikarnar áðrenn endaligu atkvøðugreiðsluna til triðju viðgerð í gjárkvøldið. Eftir er so fílurin í salinum–sammóðirin–sum bíðar eftir endaligu avgreiðsluni. Eftir ta fyri samgonguna kollveltandi atkvøðugreiðsluna mánadagin, varð sagt, at finnast skuldi ein loysn áðrenn málið fekk triðju viðgerð. Eygleiðarar hava ikki fingið eyga á nakra veruliga loysn at finna eina loysn á málinum. Alt bendir á, ongin atkvøða í løgtinginum hevur flutt seg síðan aðru viðgerð. Spurningurin er nú einans, um tey tingfólkini, sum trýstu á knøttarnar mánadagin, sleppa at trýsta tá málið kemur til triðju viðgerð, eftir ætlan mánadagin. Tosað hevur verið um at taka víðgangandi stig fyri at forða fyri, at í hvussu so er annað av hesum fólkum sleppur at atkvøða. Nevniliga við at skipa so fyri, at viðkomandi í eini politiskari telving missir sín tingsess. Slíkt vildi verið smáligt og lítið mansligt. Hin stóri og spennandi spurningurin er: Fer Miðflokkurin allíkavæl at slíta, um uppskotið verður samtykt. Miðflokkurin fær ikki slíkan møguleika at útinna valdið aftur í nærmastu framtíð... SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 4348 Lisnar síður: 22891 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 2 Leygardagur 18. desember 2021 Føroyski báturin á UNESCO listan yvir siðaarv hjá mannaættini Enn ber til at fáa ein føroyskan bát smíðaðan, men verður onki gjørt, er vandi fyri, at komandi ættarlið ikki duga aldagamla handverkið at smíða ein føroyskan bát SkrivaÐ: Tíðindaskriv Saman við súðubygdum bátum úr øllum Norðurlondum varð føroyski báturin í vikuni innskrivaður á UNESCO listan yvir umboðandi siðaarv hjá mannaættini. Innskrivingin á UNESCO listan er ein altjóða viðurkenning av føroyska bátinum, og samstundis verður staðfest, at føroyski báturin, og harvið bátasmíð, brúk, siðvenjur og vitan um føroyska bátin, skulu verjast og førast víðari til komandi ættarlið. -Hetta er fyrstu ferð, at Norðurlond eru gingin saman um eina innskriving á UNESCO listan yvir siðaarv, og tað er gleðiligt, at tað júst er aldagamli súðubygdi báturin, sum framvegis hevur so stóran týdning í Føroyum. Hetta er eisini fyrstu ferð, at Føroyar fáa eitt evnið innskrivað á UNESCO listan”, sigur Jenis av Rana, landsstýrismaður í Uttanríkis- og mentamálum. Umboð fyri Uttanríkis- og mentamálaráðið, føroysku UNESCO nevndina, Tjóðsavnið, Róðrarsambandið og bátafeløg á lítlari samkomu í Uttanríkis- og mentamálaráðnum týsdagin Síðan 2015 hava bátasmiðir, bátafeløg og søvn úr øllum Norðurlondum arbeitt miðvíst við hugskotinum at fáa norrøna súðubygda bátin settan á UNESCO listan yvir umboðandi siðaarv. Av fyrstan tíð var tað norska Forbundet Kysten, ið samskipaði arbeiðið. Tá ein felags norðurlendsk umsókn varð send UNESCO í mars 2020, var tað norska mentamálaráðið, ið samskipaði arbeiðið við umsóknini vegna øll tey norðurlendsku londini. Fyrr í ár kom so fráboðan frá UNESCO um at umsóknin var fyribils góðkend, og at hon fór at verða endaliga viðgjørd á nevndarfundi fyri UNESCO sáttmálan um verju av siðaarvi í desember í ár. -Bátasmiðir, áhugafeløg, Róðrarsambandið, Tjóðsavnið og øll tey mongu, sum hava staðið saman um arbeiðið at fáa føroyska bátin á UNESCO listan yvir siðaarv hava framt eitt megnar arbeiðið, ið fer at verða føroyska bátinum og okkum øllum til miklan frama. Hjartaliga tillukku við tí. Við at seta føroyska bátin á UNESCO listan binda vit okkum sum samfelag til at vitanin um føroyska bátin og førleikin at smíða og brúka bátin verða varðveitt og førd víðari til komandi ættarlið, sigur Jenis av Rana, landsstýrismaður. Føroyski báturin, sum vit kenna hann í dag, fekk helst sítt eyðkenda vakra og sjógóða skap miðskeiðis í 17. øld. Føroyski báturin er súðubygdur, har kjølurin fyrst verður reistur, og borðini síðan verða sett fyri við kanti yvir kant og klinkað saman í súðunum. Hesin hátturin at smíða bátar hevur verið kendur í minst 2000 ár og er brúktur í øllum Norðurlondum. Stóru víkingaskipini, ið sigldu um høv fyri yvir 1000 árum síðan, vóru súðubygd. Gjøgnum øldir hevði føroyski báturin stóran týdning fyri liviumstøðurnar í Føroyum. Hann var álitið til fiskiskap, veiðu og til flutning millum oyggjarnar. Í dag verður hann mest brúktur til kappróður og til frítíðarvirksemi, og av tí sama fækkast bátasmiðirnir og brúkið av føroyska bátinum. Enn ber til at fáa ein føroyskan bát smíðaðan, men verður onki gjørt, er vandi fyri, at komandi ættarlið ikki duga aldagamla handverkið at smíða ein føroyskan bát. Missa vit vitanina og førleikan at smíða og brúka føroyska bátin, missa vit ein part av okkara felags samleika. UNESCO sáttmálin um verju av siðaarvi er frá 2003. Endamálið við sáttmálanum er at økja virðingina fyri og kunnleikan um siðaarv. Føroyar tóku undir við sáttmálanum í 2018. Tað er Tjóðsavnið, sum umsitur sáttmálan um verju av siðaarvi í Føroyum. (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 3 Leygardagur 18. desember 2021 1963 Ford Galaxie á Tvøroyri Úti í Froðba, uttan fyri Tvøroyri, stendur ein bilverkstaður, sum eitur "Verkstaðið hjá Eyðun". Hesin Eyðun Jespersen er, umframt at vera stjóri á verkstaðnum í Froðba, veteranbilaentusiastur burturav. Hann er næstan líka so hopleysur í so máta sum pápi sín, Finn Jespersen og beiggi sín, Gudfinn Jespersen SkrivaÐ:-Orð og myndir: Sonne Smith Og tá ið tað er sagt, so er tað tí, at teir eru allir tríggir um at eiga fleiri ellisakfør. Teir falla fyri einum bili og seta so alt upp á vol fyri at fáa fatur tí bili, sum teir hava fingið gott eyga á. Og hesin bilkærleikin fevnir um allar bilar, gamlar og nýggjar. Til dømis var Eyðun við í veteranbilafylginum við sínum ansvekjandi 1963 Ford Galaxie, tá ið nýggi Hvalbiartunnilin læt upp tann 8. mai í ár. Tann dagin gjørdi greinaskrivarin her upp við seg sjálvan, at handa mannin skuldi hann hava fatur á. Tað var nú als ikki so torført, tí at hóast Eyðun hevur óluksáliga nógv at gera saman við beiggja sínum og hinum fyrikomandi monnunum á verkstaðnum, góvu teir sær stundir at fortelja um fyribils tríggjar gamlar bilar hjá sær. Vit leggja fyri við tí bláa: 1963 Ford Galaxie. Brøðurnir keyptu hann saman Eyðun og Gudfinn keyptu Galaxie'in saman. Tó var pápi teirra, Finn, óvguliga hugtikin av bilinum, so hann eigur ein part av honum eisini. Teir varnaðust, at í 2019 seldi ein advokatur í Havn bilin, sum ein vestmenningur hevði átt. Teir tríggir tvøramenninir bjóðaðu upp á bilin. Soleiðis fingu teir fatur á honum, og fá munnu ivast í, at nettupp Ford Galaxie 1963 er ein tann vakrasti amerikanski bilurin, ið nakrantíð er gjørdur, og sjálvandi langur, breiður og lágur. Ein bilur við 223 hestakreftum úr V8-motorinum–helvtin av einum línubátamotori frá teirri tíðini–og 5.800 kubikk. Ein bensinslúkari, ein tystur motorur, ið saktans kann fáa eigararnar at fáa ilt í lumman, nú bensinprísurin í skrivandi løtu er 11 krónur fyri liturin. Teir fóru suður við bilinum, sum hevði staðið í einari garasju í Vestmanna. Eitt satt dollargrin Bilurin er bláur við hvítum taki. Ein tann vakrasti blái liturin yvirhøvur, og hetta er haraftrat upprunaliturin, sum hann varð sproytaður umaftgur við í Vestmanna í 2016. Tú hevur hug at spyrja, hvat hesir maskinsmiðirnir á Tvøroyri við olju á fingrunum hava gjørt við motorin í bilinum, tí tað følist næstan sum at koyra í einum elbili, so kúrrur er hann, og so sjáldsama stór er trekkkraftin. Brøðurnir skiftu stutt sagt tendring, tendriproppar og káplar og stillaðu karburatorin og annað tiltrongt. Teir hava sett eina elektroniska tendring í, so at platinurnar sita ikki í longur, og tí virkar alt betur enn tað gjørdi frammanundan. Øll venda sær við Nú er meiningin at fara út í stóru telduverð at vita, hvussu teir kunnu fáa bilin polstraðan innan. Teir hava kannað ymist, men vita ikki heilt enn, um teir skulu fara uttanlands við bilinum at fáa hann polstraðan, ella kanska fáa onkran hendavegin úr útlondum at fáa hann dygdargjørdan. Í tí sambandi vita teir sum fleiri aðrir her á landi, at teir dugnaligastu polstrararnir eru í Pólandi. Í hvussu er í løtuni, og tað hava teir verið leingi. Nær hesin 1963 Ford Galaxie tvørabilurin stendur fullprýddur er ein góður spurningur. Eyðun og Gudfinn vita ikki rættiliga. Tíðin gongur so ræðuliga skjótt, tá ið teir hava so nógv annað at gera, men tað skuldi helst verið so skjótt sum yvirhøvur møguligt, tí hetta er ein bilur, sum teir eru glaðir fyri. Teir eru ikki bara glaðir fyri bilin. Teir eru eisini ernir av honum, tí koyra teir ein túr við honum, vendir hvørt menniskja sær við at hyggja eftir honum, tá ið hann fer bylgjandi eftir vegnum. Greinin hjá Sonna Smith um bláa Ford Galaxie bilin í Froðba er við vælvild lánt úr blaðnum hjá felagnum Føroya Ellisakfør Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2021 4 Leygardagur 18. desember 2021 Annika atkvøddi fyri sammóður-lógunum Enn er ógreitt hvat avleiðingin verður fyri samgonguna SkrivaÐ: Øll trý málini viðvíkjandi sammóðurskapi vórðu samtykt við aðru viðgerð á løgtingi mánadagin. Tá atkvøtt varð vísti tað seg, at fólkaflokskvinnan Annika Olsen, eins og sambandsmaðurin Johan Dahl, atkvøddu saman við andstøðuni. Sostatt vóru málini samtykt við 17 atkvøðum fyri og 16 ímóti. Tað kom eitt sindur óvæntað, tá Annika Olsen tíðliga undir aðru viðgerð, helt eina brandrøðu fyri uppskotinum hjá andstøðuni. Annika Olsen segði, at hetta uppskotið als ikki er eitt etiskt mál. Talan er um eitt mál um mannarættindi, tí sambært henni er tað ein sjálvfylgja, at at samkyndar møður báðar fáa foreldramyndugleikan til eitt barn, sum er fingið við eftirgjørdum gitnaði. Tað ber ikki til at skilja ímillum mannarættindamál, segði Annika Olsen millum annað. Og eftir røðuna varð hon fagnað av andstøðutinglimum, sum gjørdu viðmerkingar til røðuna. Men Annika Olsen vildi kortini ikki siga, hvussu hon fór at atkvøða, tá málið skuldi avgreiðast við aðru viðgerð. Tá málið kom til atkvøðugreiðslu, atkvøddi hon fyri. Hetta elvdi til kreppu í samgonguni, tí Miðflokkurin hevur sagt at flokkurin fer úr samgonguni, um málið verður samtykt. Eisini í Fólkaflokkinum er harmurin stórur, tí ein av teirra hevur atkvøtt fyri málinum. Málið er ikki endaliga avgreitt enn, hóast tað vanliga plagar at ganga tveir ella tríggir dagar millum aðru og triðju viðgerð. Nú er triðja viðgerð av málinum sett á skrá fyri tingfundin mánadagin. Sum skilst verður arbeitt fyri eini loysn á málinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021 5 Størv Navigare Shipping sóknast eftir skipara til” M/V Hav Vestlandia” Hvør lagnan hjá samgonguni er, og somuleiðis lagnan hjá Anniku Olsen í Fólkaflokkinum, er framvegis óvist. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021 7 Leygardagur 18. desember 2021 Sammóðir er ársins orð Lurtarar sendu eina rúgvu av uppskotum inn, og nógv av teimum snúðu seg um koronu Orðið sammóðir hevur elvt til kjak seinastu dagar og sett kílar í samgonguna (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Ársins orð var fríggjamorgunin kosið í sendingini Góðan morgun Føroyar. Tað gjørdist "sammóðir". Lurtarar sendu uppskot inn, og Málráðið valdi síðani tíggju av hesum. Millum tey tíggju var tað bara eitt sum ikki snúði seg um koronu. Og tað var nevniliga tað orðið, sum ikki var um koronu, sum dómsnevndin bleiv samd um at velja sum ársins orð. -Hugsandi at hetta er ein liður í einari størri broyting. Hóast korona hevur fylt so nógv, hevur hetta málið megnað at sleppa til orðana, og tað sigur nakað um hvussu nógv tað fyllir í huganum hjá fólki. Umframt tað er tað málsliga áhugavert, segði Ragnar Sigrunarson, sum var í dómsnevndini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 8 Leygardagur 18. desember 2021 Løgmaður bjartskygdur um eina loysn Samgongan stóð ikki saman í málinum um sammøður. Uppskotið varð samtykt mánadagin. Men eftir fund í lítlu samgongu mánakvøldið sigur løgmaður, at flokkarnir arbeiða við einari loysn á málinum (Skíggjamynd: Kvf. fo) SkrivaÐ: Sverri Egholm Málið um sammóður varð samtykt við aðru viðgerð í løgtinginum seinnapartin mánadagin, og stór frøi er á andstøðuni og ikki minst teimum, sum hetta rakar. Men allar súður eru ikki syftar enn. Fundur var í lítlu samgongu seint seinnapartin, har kreppan varð viðgjørd. Miðflokkurin hevur sagt, at verður hetta málið samtykt, er eingin samgonga. Eftir fundin mánakvøldið, var tað ein bjartskygdur løgmaður, sum Dagur og Vika hitti. -Vit hava havt ein góðan fund, har vit eru komin inn á nøkur vkðurskifti um, hvussu vit kunnu greiða hetta málið, og vónandi soleiðis at alt løgtingið kann taka undir við tí, og geva øllum børnum í Føroyum javnbjóðisrættindi út frá verandi lógaruppskoti, sum er í løgtinginum. Hetta soleiðis at øll vera javnbjóðis óansæð hvussu teirra forsyrgjarar hava valt at skipa síni viðurskifti, segði Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, við Dag og Viku. Hann segði at teir næstu dagarnar verða brúktir til at arbeiða víðari við hesum, og eitt nú fara út í baklandið hjá flokkunum at umrøða hetta. Løgmaður vildi ikki fara í smálutir um loysnina, sum lítla samgonga kom fram til. Triðja viðgerð av málinum er sett á skrá til tingfundin mánadagin. Enn er onki frætt frá samgonguni, hvat ein møgulig semja í hesum máli inniber. Bæði Johan Dahl og Annika Olsen hava síðan sagt, at tey ongar ætlanir hava um at atkvøða fyri einum øðrum máli enn tí, ið varð samtykt við aðru viðgerð. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021 9 Leygardagur 18. desember 2021-Virdu mannarættindi hægri enn tað haftið tey í samgonguni vóru bundin av-Lat tað vera okkum ein lærupeningur, at man aldrin aftur kann læsa fólk fast í einari líknandi støðu, sigur Eyðdis Hartmann Niclasen-Tvey av okkara samgongu tingfólkum, Johan Dahl úr Sambandsflokkinum og Annika Olsen úr Fólkaflokkinum, virdi mannarættindi hægri enn tað haftið, sum tey í samgonguni vóru bundin við. Soleiðis skrivar nummar ellivu á sambandslistanum á Facebook eftir atkvøðugreiðsluna á løgtingi mánadagin. Hevði Helgi Abrahamsen farið í farloyvi frá løgtinginum, tá hann sum varamaður tók sæti á Fólkatingi, hevði Eyðdis Hartmann Niclasen komið inn sum varafólk í løgtinginum. Tað bleiv kortini samtykt við 17 fyri og 16 ímóti. Johan Dahl í Sambandsflokkinum hevur verið púra greiður frá byrjan um, at hann fór at atkvøða fyri, men Annika Olsen í Fólkaflokkinum tók øll á bóli, og atkvøddi fyri uppskotinum. Hetta hóast samgonguflokkarnir í samgonguskjalinum binda seg til at atkvøða samlað tá andstøðuppskot eru til viðgerðar. Eyðdis Hartmann Niclasen fekk 210 atkvøður á Løgtingsvalinum í 2019. Hon er nummar ellivu á listanum hjá Sambandsflokkinum (Mynd: Sverri Egholm)-Lat tað vera okkum ein lærupeningur, at man aldrin aftur kann læsa fólk fast í einari líknandi støðu, har man sum samgongutingfólk skal kenna seg noyddan at vera við til at diskriminera onkran bólk í okkara samfelag, fyri at varðveita eina samgongu. Hví skal man virða demokratiið so lítið, at man fer at hótta eina samgongu, í staðin fyri heldur at virða, at“ fólkið” hevur talað. Eg havi ringt við at síggja, hvussu vit sum eitt fólk skulu trívast saman framyvir, um ikki vit kenna okkum vard av demokratiinum, skrivar Eyðdis Hartmann Niclasen. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021 10 Leygardagur 18. desember 2021 Fuglakrím staðfest fyri fyrstu ferð í Føroyum-Okkara grannalond hava í longri tíð verið plágað av fuglakrími, og nú er fuglakrím eisini staðfest hjá skúgvi í Føroyum. Lítil sannlíkindi eru fyri, at tað smittar fólk-heitt verður á fólk um at siga Heilsufrøðiligu starvsstovuni frá, um komið verður fram á sjúkan ella deyðan fugl SkrivaÐ: Agnar Prestá Tveir skúgvar í Føroyum eru staðfestir positivir fyri fuglakrím. Hetta er greitt, eftir at sýnir vóru send til Statens Serum Institutt (SSI) í hesi vikuni. Enn vænta nærri útgreiningar av sýnunum, ið staðfesta hvat slag av fuglakrími talan er um. Hesi svarini væntast fyrst í næstu viku. Hesum boðar Heilsufrøðiliga Starvsstovan, ið fylgir støðuni, frá. Í hesum sambandi heitur stovnurin á, at siga Heilsufrøðiligu starvsstovuni frá, um komið verður fram á sjúkan ella deyðan fugl. -Her hugsa vit serliga um rovfugl. Tó vilja vit eisini vita um annan sjúkan ella deyðan fugl, um 4 ella fleiri eru at finna innanfyri eitt avmarkað øki. Í fráboðanini skal upplýsast fuglaslag eftir førimuni og stað, har fuglurin er sæddur. Eisini er sera gott at senda mynd inn og upplýsa knattstøðu, um hon er kend. Upplýsingarnar verða nýttar til at fylgja við støðuni í Føroyum, og um neyðugt, at taka sýnir inn til nærri kanningar. Boðast kann frá á hfs @ hfs. fo. Heilsufrøðiliga starvsstovan metir í hvørjum einstøkum føri, um neyðugt er at gera nærri kanning av fuglunum. Vegna vanligan smittuvanda verður heitt á fólk, um ikki at nerta við sjúkan ella deyðan fólk. Tað er vanligt í Føroyum at eta dunnu ella gás á jólum. Ein partur av hesum fuglunum er heimafuglur, ið er aldur í Føroyum, og hetta er tíðin, tá ið heimafuglurin verður dripin og fingin til høldar. -Tað slagið av fuglakrími, ið hevur herja í okkara grannalondum í seinastuni, hevur víst seg at hava lítil sannlíkindi at smitta til fólk. Tó vil Heilsufrøðiliga starvsstovan minna fólk á at halda sera gott reinføri, tá ið fuglurin verður dripin, hagreiddur og tilgjørdur. Maturin skal hitast væl; kjarnuhitin skal vera minst 75 ºC. Mint verður á, at sjónliga sjúkur fuglur ongantíð skal nýtast til matna, skrivar hfs. fo, ið er hevur fylgjandi boð um, hvussu eigarar av heimafugli kunnu taka nøkur fyrilit:-Um heimafuglur verður fóðraður innandura ella undir taki, verður minni av villum fugli drigin til økið og smittuvandin verður tá munandi lækkaður. Fótbúnaður kann eisini lættliga verða dálkaður av t. d. fuglaskarni ella øðrum frá villum fugli, og tí verður eisini rátt til at reinsa fótbúnaðin, áðrenn og aftaná farið verður út í t. d. høsnarhús og inngirðingar. Annars vilja øll tiltøk, ið skerja sambandi millum heimafugl og villan fugl og økir har villur fuglur heldur til, føra til at smittuvandin verður tálmaður. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021 11 Leygardagur 18. desember 2021 Nú skulu øll kannast við markið Nú verða øll ferðandi til Føroya aftur kannað við komu til landið. Einki gjald verður tikið fyri kanningarnar í ár, men væntandi skulu ferðandi rinda fyrst í komandi ári (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nú verða øll ferðandi til Føroya aftur kannað fyri koronu við komu til landið. Skipanin byrjaði hósdagin. Kravt verður av øllum ferðandi, 12 ár og eldri, at tey verða kannað. Ferðandi undir 12 ár kunnu eisini lata seg kanna, um tey ynskja tað. -Eg fegnist um at vit nú fara at kanna øll við markið. Jólini eru í hondum, og skulu vit minka um smittutrýstið og samstundis taka væl ímóti okkara útisetum, so eru kanningarnar við markið avgerandi, sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður. Øll ferðandi eiga at fara í heimauppihald, og at kanna seg aftur tveir dagar eftir komu. Heimauppihaldið endar ikki fyrr enn negativt úrslit fyriliggur av kanningini annan dagin eftir komu. Einki gjald verður tikið fyri kanningarnar í hesum árinum. Væntandi verður gjald sett á kanningarnar fyrst í komandi ári. Landsstýrið hevur borið eitt uppskot niðan í Løgtingið, um tíðaravmarkað avgjald á ferðandi, 12 ár og eldri, við komu til Føroyar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 12 Leygardagur 18. desember 2021 Skjótt fer Apoteksverkið at taka sær av koppsetingunum Tað er sjúkrahúsverkið, ið hevur umbiðið tað. Byrjað verður í Klaksvík millum jól og nýggjár-tað er ikki greitt, nær tað verður flutt aðrastaðni Nøkur starvsfólk frá Klaksvíkar sjúkrahúsi fara framvegis at vera partur av koppsetingartoyminum, men tó mest í mun til ta umsitingarliga. Trupulleikar eru har við at lyfta uppgávuna, tí starvsfólk hava seinasta árið nýtt nógva orku uppá koppsetingar-hava gjørt slakar 20.000 koppsetingar-umframt at so nógvar aðrar uppgávur eru. Hetta var Hjalti Gunnarstein, landsapotekari, inni á í tíðindunum í Kringvarpinum fríggjadagin. Líknandi støða er á Tvøroyri, men tað verður í fyrstu syftu bara í Klaksvík, at tað verður Apoteksverkið, ið fer at standa fyri kanningunum. Tað er Sjúkrahúsverkið, ið hevur biðið um at flyta koppsetingarnar til Apoteksverkið. -Nú er avtala gjørd við Apoteksverkið um, at koppsetingarnar í Klaksvík frameftir verður á Norðoya apoteki, sum liggur á Klaksvíksvegi. Fyrstu koppsetingarnar verða á apotekinum tann 28. desember. Hesum boðaði Sjúkrahúsverkið frá í tíðindaskrivi fríggjadagin. Starvsfólk í Apoteksverkinum, sum skulu blanda og prika, skulu nú hava undirvísing í koppseting. Hjalti Gunnarstein sigur við Kringvarpið, at tað ikki er greitt, nær byrjað verður á hinum apotekunum ella um lækni fer at vera til staðar. Tað er tó greitt, at tað at børn ikki verða koppsett á apotekinum-tað verður hjá kommunulækna- og at koppsett ikki verður í upplatingartíðum hjá apotekinum, men nakrar aðrar tímar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 13 Leygardagur 18. desember 2021 Tíggju milliónir afturat til koronukanningar Fíggjarmálaráðharrin hevur biðið um tíggju milliónir, sum skulu brúkast upp á koronukanningar teir 15 dagarnar, sum eru eftir av mánaðinum (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Oman fyri 600.000 krónur um dagin restina av árinum fyri koronukanningar er tað, sum Jørgen Niclasen, landsstýrismaður við fíggjarmálum biðjur løgtingið um. Uppskot til eykajáttan kom í løgtingið mikudagin, har biðið verður um 10 milliónir til koronukanningar. Farsóttarnevndin hevur tikið avgerð um, at koronukanningar aftur skulu gerast av øllum ferðandi til Føroya. Fram til ársskiftið er tað landskassin, sum rindar fyri kanningarnar, og er kostnaðurin mettur til 2,5 milliónir krónur. Metingin frá Sjúkrahúsverkinum vísir, at brúk er fyri um 7,5 milliónum krónum í meirjáttan, um koronukanningarnar skulu halda fram restina av árinum. Metingin tekur støði í, at 2.100 kanningar verða gjørdar um dagin. Løgtingið hevur samtykt at víkja frá øllum tíðarfreistum í hesum málinum, og tað verður tí avgreitt áðrenn tingið fer í jólafrí. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021 14 Leygardagur 18. desember 2021 Gerast sjáldan álvarsliga sjúk: Koppseta nú kortini 5-11 ára gomul móti koronu í Føroyum Tey gerast sjáldan álvsarsliga sjúk av koronu. Kortini eiga tey at vera koppsett, so tey ikki vera rakt av sosialt avmarkandi inntrivum, siga myndugleikarnir (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Sverri Egholm Hóast tey sjáldan gerast álvarsliga sjúk av koronu, er vandi fyri, at tey verða hart rakt av sosialt avmarkandi inntrivum at steðga smittuútbreiðsluni, verða tey ikki koppsett. Tað boðaði Heilsumálaráðið frá í tíðindaskrivi seinnapartin í sambandi við, at 5-11 ára gomul børn nú fáa tilboð at koppseta seg ímóti koronu. Kommunulæknarnir fara at taka sær av at koppseta børnini. At byrja við verður talan um støkk-inn koppsetingar. Danski heilsumyndugleikin, Sundhedsstyrelsen, mælir til at koppseta tey 5-11 ára gomlu børnini. ES-heilivágsmyndugleikin EMA viðmælti 25. november, at koppingarevnið hjá Pfizer/BioNTech, sum er tað, vit brúka í Føroyum, verður brúkt at koppseta tey 5-11 ára gomlu. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 15 Leygardagur 18. desember 2021 Náturligt órin verjir betri fyri koronu enn koppseting í sær sjálvum Hetta vísir ein nýggj ritmynd, sum SSI hevur gjørt við donskum tølum. Heilsustýrið vísti annars á nakað annað í síðsta mánaða, tá kunngjørt var, at longdin á koronupassinum fyri tey, ið áður hava verið smittað, og sum ikki eru koppsett skuldi niður Heilsumálaráðið og heilsustýrið hava víst á, at tey vita, at nátúrliga verjan er verri enn koppsetingin. Nýggj tøl vísa tó, at saman eru tey sterkast, og um hugt verður hvør sær, so hava tey, sum "bara hava verið smittað við koronu" sterkari órin yvir longri tíð (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Agnar Prestá-Vit vita, at verjan ikki er eins góð fyri tey, sum áður hava verið smittað-í mun til tey koppsettu. Tað er okkara grundgeving fyri at seta markið niður. Hetta segði varastjórin í Sundhedsstyrelsen (danska heilsustýrinum), Helene Probst, við Berlingske fyri einum mánaði síðani, sum ein útgreinandi viðmerking til tað, sum lagt varð fram á tíðindafundi 8. november. Upplýst varð tá tá, at koronupassið hjá teimum, sum hava havt koronusmittu, men sum ikki eru koppsett, skuldi ikki longur vera galdandi í eitt ár men seks mánaðir. Á nevnda tíðindafundi varð ikki komið nærri inn á avgerðina, men varastjórin í Heilsustýrinum segði við Berlingske, at nýggj vitan um munin var ein av høvuðsorsøkunum, og víst varð til eitt notat, sum var á veg. Hetta kom út 30. november, sambært Berlingske, men í teimum níggju síðunum er ógvuliga lítið-um einki-ið veruliga stuðlar undir hesum útsagnunum og hetta hevur millum annað Allan Randrup Thomsen, professari í virologi við Københavns Universitet, sagt við miðilin. Hann vísir eisini á, at Heilsustýrið hevur lagt ov nógvan dent á nakrar serstarkar kanningar, og á sjálvt andevni móti covid-19 og ikki immunverjuna sum heild. Hetta hevur eisini givið nøkur villeiðandi úrslit í ymsum kanningum. Í notatinum verður komið inn á kanningar úr ymsum londum, men tær flestu vísa á, at órinið í høvuðsheitinum er sterkt, eftir at ein hevur verið smittaður við covid-19. Komið verður inná, at í nøkrum førum kann ikki vísast á órin eftir smittu-hetta kann millum annað vera hjá fólki-ið hava verið lítið rakt av smittuni. Samlaða myndin er, at órinið er gott og sterkt fyrstu tíðina eftir bæði koppseting og smittu, men at tað minkar í báðum førum. Faktorarar sum aldur og aðrar sjúkur kunnu spæla inn, í mun til hetta. Einki stóð beinleiðis um, hví tað varð viðmælt at skera longdina á koronupassinum hjá summum niður í helvt-tað varð sambært Berlingske tikið úr, havið var einki vísindaligt grundarlag var. Hinvegin vísur nýggja ritmyndin (grafurin) hjá Statens Serum Institut niðanfyri, ið er bygd á fesk tøl í Danmark, at tað er stórur munur á, hvussu sterkt órinið er í ymsu førunum. Um ein hevur havt smittu og eg koppsettur, so er verjan sterkast. Íhvussu er fram eitt hálvt ár og eitt sindur meira enn tað-tað er ikki tøl uppá longri tíðarskeið enn, tí tað eru lutfalsliga fá, ið hava verið koppsett longri enn tað í Danmark, sum eisini hava havt smittu. Greiði munurin sæst, tá farið verður uppum tríggjar mánaðir, og komið er uppá eitt hálvt ár eftir, har verjan hjá koppsettum í miðal liggur á beint yvir 40 prosentum, meðan hon hjá smittaðum, ið ikki eru koppsett, er yvir 80. Munurin gerst størri, longur tíðin gongur, tí hjá "bara-koppsettum" fer talið rímiliga skjótt niðureftir, men tað sama ikki er galdandi sum hjá "bara-smittaðum" Fyrivarni skal takast við kanningini, tí tølini eru so nýggj, fólk hava ikki verið koppsett so leingi- og har eru tað eisini nógv eldri og útsett fólk, ið er umboðaði í tí bólkinum. Allan Randrup Thomsen sigur eisini við Berlingske, at tað ikki er vist, at hesir bólkarnir kunnu samanlíknast so beinleiðis ein til ein. Professarin sigur tó eisini, at tá munurin er so stórur, so torir hann í øllum førum at staðfesta, at nátúrlig smitta í øllum førum ikki gevur verri verju enn koppseting, ið heilsustýrið í Danmark annars hevur víst á. Hetta merkir, at um ein hevur verið smittaður, so er tað júst tað ein góð verja fyri at verða smittaður aftur-ein verja ið er sterkari saman við koppseting í øllum førum hálvt ár, men sum er veikari hjá persóni, sum ikki hevur verið smittaður; sjálvt um viðkomandi er koppsettur. Heilsumálaráðharrin, Magnus Heunicke, skrivaði sunnudagin, í svari uppá fyrispurning frá farsóttarnevndini í Fólkatinginum um hvar vísindaliga grundarlagið var viðvíkjandi avgerini um koronupassið. Hetta stóð í grundgevingini á heimasíðuni hjá Heilsumálaráðnum. Hetta vísti Heunicke eisini til í svarinum-ta omanfyrinevnda notati, ið ikki kundi staðfesta uppáhaldi. Fyri viku síðani kom danska Heilsumálaráðið við boðum um, at koronupassið nú er galdandi í sjey mánaðir eftir seinna prik, fyri øll ið eru yvir 18. Hetta orskaða av fallandi órini fyri allar aldursbólkar yvir tíð. Mælt varð til endurkoppseting-triðja prik-eitt hálvt ár eftir koppseting nummar tvey. Hetta er eisini galdandi í Føroyum, har tað nú eisini er møguleiki fyri at koppseta børn millum fimm og ellivu ár. Hetta verður ikki fyrst og fremst gjørt fyri at verja tey fyri smittu/sjúku, men so tey ikki verða hart rakt av sosialt avmarkandi inntrivum, sum verða gjørd fyri at steðga smittuútbreiðsluni, boðaði føroyska Heilsumálaráðið frá í vikuni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 16 Leygardagur 18. desember 2021 Fer úr Vinnuhúsinum í Havstovuna Marita Rasmussen er sett sum stjóri á Havstovuni (Savnsmynd) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Jacob Vestergaard, landsstýrismaður, hevur sett Maritu Rasmussen í starvið sum stjóri á Havstovuni. Marita Rasmussen er 54 ára gomul. Hon er útbúgvin fiskivinnukandidatur á lærda háskulanum í Tromsø og master í leiðslu á Robert Gordon University í Aberdeen. Seinastu 14 árini hevur Marita starvast sum stjóri í Vinnuhúsinum. Áðrenn tað hevur hon starvast innan føroysku fiski- og alivinnuna. Marita hevur javnan luttikið og virkað innan føroyska granskingar- og menningarøkið. Marita Rasmussen byrjar í starvinum sum stjóri á Havstovuni eftir nærri avtalu við arbeiðsgevaran. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 17 Leygardagur 18. desember 2021 Mælir til at lata Føroyabanka upp fyri fiskiskapi eftir hýsu og longu Havstovan hevur latið sítt tilmæli um fiskiskap eftir toski, hýsu og upsa í 2022 (Savnsmynd: Finnur Justinussen) SkrivaÐ: Havstovan hevur latið sítt tilmæli um fiskiskap eftir toski, hýsu og upsa í 2022 til landsstýrismanninum við fiskivinnumálum. Við støði í umsitingarætlanini frá 6. mai 2019 mælir Havstovan til, at tillutaðu fiskidagarnir fyri Bólk 2 (lemma- og partrolarar) verða øktir við 5 prosentum, og fiskidagarnir fyri Bólk 3-5 (lína, snella, trol á landleiðini) verða skerdir við 5 prosentum. Gagnnýta Føroyabanka Á Føroyabanka hava fleiri vinnuligar royndir verið gjørdar í 2019-2021. Úrslitini frá hesum royndum vísa, at tað er framvegis sera lítið at fáa av toski í mun til onnur fiskasløg, men at tað eru stórar nøgdir av hýsu og longu á Føroyabanka. Fyri at gagnnýta hetta tilfeingið, mælir Havstovan til at lata upp fyri avmarkaðum vinnuligum fiskiskapi á Føroyabanka. Mælt verður til, at høvuðsreiðskapurin á Føroyabanka framhaldandi verður lína, og at línufør fáa 200 fiskidagar tilsamans. Fyri at halda veiðitrýstinum á toski niðri, verður mælt til, at ávís øki á Føroyabanka verða friðað í gýtingartíðini hjá toski. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 18 Leygardagur 18. desember 2021 Føroyar og Russland gjørt avtalu um fiskiskap fyri 2022 Samráðingar millum londini vóru í Havn síðst í november, og kvoturnar vera nakað minni enn í 2021 (Savnsmynd) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Føroyar og Russland skrivaðu 26. november undir fiskiveiðuavtalu fyri 2022. Samráðingarnar vóru í Havn hósdagin 25. og fríggjadagin 26. november. Undan samráðingunum var greitt, at heildarkvoturnar, sum báðir partar hava tøkar í 2022, verða væl minni enn í 2021. Russland og Noreg hava avrátt, at toska- og hýsukvoturnar lækka ávikavist 20% og 24%, meðan strandarlondini eru samd um, at heildarkvoturnar av svartkjafti, makreli og norðhavssild lækka ávikavist 19%, 8% og 7%. Hesi viðurskifti settu sín dám á samráðingarnar. Føroysku botnfiskakvoturnar í russiskum sjógvi lækka við 2.760 tonsum í 2022. Tað er ein lækking upp á um 13%. Føroyska toskakvotan verður 15.356 tons ímóti 17.690 tonsum í ár, og hýsukvotan verður 1.343 tons ímóti 1.769 tonsum í ár. Kvotan av flatfiski verður óbroytt 900 tons. Russisku uppsjóvarkvoturnar í føroyskum sjógvi lækka við tilsamans 9.000 tonsum. Svartkjaftakvotan lækkar við 7.000 tonsum niður í 75.000 tons; makrelkvotan lækkar við 1.200 tonsum niður í 13.300 tons og sildakvotan við 800 tonsum til 9.200 tons. Russland boðaði frá, at serlig nevnd er sett at greina grundarlagið undir rækjufiskiskapinum í russiskum sjógvi. Fyrr enn henda greining er liðug, kann Russland ikki játta nøkrum skipum–hvørki russiskum ella fremmandum–loyvi at fiska rækjur. Harumframt boðaði Russland undir samráðingunum frá, at útlitini fyri rækjufiskiskapi í russiskum sjógvi ikki eru góð, og at Føroyar ikki kundu fáa rækjukvotu í 2022. Frá føroyskari síðu varð gjørt greitt, at rækjukvotan er so týðandi partur av føroysku veiðimøguleikunum í russiskum sjógvi, at Føroyar als ikki kundu góðtaka hetta útspælið frá Russlandi. Niðurstøðan var, at føroyska rækjukvotan í 2022 verður 2.500 tons, men fiskiskapurin kann tó ikki byrja, fyrr enn greiningin av rækjustovninum er gjørd. Tá skulu russiskir myndugleikar eisini viðgera, um føroyska rækjukvotan verður 4.000 tons heldur enn 2.500 tons. Eftirlitsmyndugleikarnir hjá Føroyum og Russlandi hava seinastu árini arbeitt fram ímóti at gera eina skipan millum londini um talgildar veiðifráboðanir. Í tí sambandi varð ein avtala um samstarv undirskrivað. Í 2022 verður skipanin royndarkoyrd við skipum frá báðum pørtum. Miðað verður ímóti, at frá 2023 verða allar fráboðanir frá skipunum hjá báðum pørtum sendar talgilt. Ein skipan við talgildum veiðifráboðanum fer at lætta um samskiftið millum eftirlitsmyndugleikarnar og millum skip og myndugleikar. Føroyar hava framman undan slíkar avtalur við Noreg og við Ísland; avtalan við Russland fylgir sama leisti. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. desember 2021 19 Leygardagur 18. desember 2021 Fiskiveiðiavtala við Ísland á sama støði sum í ár Botnfiskakvotan verður 5.600 tons, harav up til 2.400 tons av toski og upp til 400 tons av brosmu SkrivaÐ: Tíðindaskriv Føroyar og Ísland hava gjørt semju um eina fiskiveiðiavtalu fyri komandi ár, sum er á sama støði sum tann fyri 2021. Avtalan ber í sær, at føroysk skip, eins og árini frammanundan, kunnu fiska botnfisk og uppsjóvarfisk í íslendskum sjógvi og íslendsk skip uppsjóvarfisk í føroyskum sjógvi. Avtalan ásetir, at føroyska botnfiskakvotan, eins og áður, verður 5.600 tons, harav upp til 2.400 tons av toski og upp til 400 tons av brosmu. Føroyska lodnukvotan verður framhaldandi 5 prosent av heildarkvotuni, sum Ísland, Grønland og Noreg áseta, men tó í mesta lagi 30.000 tons. Avtalað er, at atgongdin at fiska svartkjaft og norðhavssild hjá hvørjum øðrum heldur fram sum undanfarin ár. Av beinleiðis kvotu fær Ísland 1.300 tons av makreli frá Føroyum; hetta er eisini óbroytt í mun til undanfarin ár. -Fiskiveiðiavtalan millum Føroyar og Ísland hevur týdning fyri báðar partar, og eg fegnist um, at vit hava fingið eina loysn, ið skapar áhaldandi støðug viðurskifti millum londini og hjá vinnuni, sigur Jacob Vestergaard, landsstýrismaður. Føroyski fiskiskapurin í íslendskum sjógvi verður, umframt íslendskar kunngerðir, skipaður sambært føroyskum kunngerðum, ið verða lýstar um ársskiftið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 20 Leygardagur 18. desember 2021 Sansir avlop upp á 1,7 milliónir í 2020 Felagið handan blaðið Kvinnu og eitt nú viðirslønvinnandi marknaðarføringsátøk hjá Visit Faroe Islands hevði aftur eitt gott ár í fjør Tór Verland Johannesen er ein av stjórunum í Sansum. Her á Jobmatch 2018 (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Felagið handan føroyska magasinblaðið Kvinna og annars alskyns marknaðarføringsuppgávur av eitt nú Visit Faroe Islands og nógvum øðrum føroyskum fyritøkum, kundi fyri 2020 framleggja eitt avlop á 1,7 milliónir krónur, har partaeigararnir fingu 1 millión útgoldna í vinningsbýti. Roknskapurin hjá Sansum fyri 2020 vísir, at bruttovinningurin gjørdist 8,9 milliónir krónur. Hetta er 5 prosent lægri enn í 2019, tá bruttovinngurin var 9,4 milliónir. Starvsfólkastnaðurin í 2020 var 6,8 milliónir krónur, sum er 600.000 krónur ella 8,5 prosent lægri enn í 2019. Tað eru í alt 18 starvsfólk hjá Sansum sambært heimasíðuni. Úrslitið áðrenn avskrivingar í 2020, eisini nevnt ebidta, var 2,1 milliónir krónur, samanborið við 2,0 milliónir í 2019. Ársúrslitið í 2020 gjørdist eitt avlop upp á 1,7 milliónir sammett við 1,3 milliónir krónur í 2019. Vøksturin var 28 prosent. Fíggjarjavnin hjá Sansum er øktur úr 4,9 í 2019 til 6,5 milliónir krónur í 2020. Støðisognirnar eru 800.000 krónur, sum er áleið tað sama sum í 2019. Ogn í umferð hinvegin er økt úr 4,2 til 5,7 milliónir krónur í 2020. Eginognin hjá Sansum er minkað úr 2,0 milliónum í 2020 til 1,8 milliónir krónur í 2020, sum stavar frá útgoldnum vinningsbýti á 1 millión krónur fyri 2020. Felagið hevði onga langfreistaða skuld í 2020, meðan stuttfreistaða skuldin er økt úr 2,9 í 2019 til 4,8 milliónir krónur í 2020. Størru partaeigararnir í Pf. SansiF eru sambært Skráseting Føroya hesir: Spf. BKH Invest, Spf. LLM Íløgur, Spf. Sniðja og Spf. TVJ. Stjórar í Sansir eru Lena L. Mohr og Tór Verland Johansen. Nevndarformaður er Bogi Karbech Henriksen. Greiningin er gjørd av ráðgevarafyritøkuni Nira Sp/f Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 21 Leygardagur 18. desember 2021 27.513 løntakarar í november Hetta eru beint yvir 300 fleiri enn fyri júst einum ári síðani-seinastu mánaðirnar hevur vøksturin verið heilt lítil. Talan er um 14.142 menn og 13.371 kvinnur SkrivaÐ: Agnar Prestá Tað vóru beint yvir 27.500 í løntakaraskaranum í november. Hetta vísa tøl hjá Hagstovuni. Fyri einum ári síðani vóru 27.191, og harvið er talan á ein vøkstur upp á 1,2 prosent. Vøksturin seinastu mánaðirnir hevur verið lítil, men talið er væl størri enn í apríl 2020, ið er heilt stóra fallið á grafunum-tað var í byrjanini av koronufarsóttini, og tá vóru yvir 2.200 færri løntakarar, enn tað eru nú. Hagstovan boðar frá, at í november vóru um 14.150 menn og 13.350 kvinnur í løntakaraskaranum. Tað er nærum 150 fleiri menn og beint yvir 200 fleiri kvinnur enn sama mánað í fjør. Í mun til vinnugreinabýtið, sæst ein vøkstur í privatu tænastuvinnunum har tað næstan eru 400 fleiri fólk enn fyri einum ári síðani. Løntakaratalið í byggivinnuni er minkandi. (Hagstova Føroya-fleiri grafar síggjast á hagstova. fo) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 22 Leygardagur 18. desember 2021 Nýggjar mannagongdir fyri útflutning til Stórabretlands Frá 1. januar 2022 skulu fyritøkur, sum útflyta eitt nú fiskavørur, fiskamjøl ella fóður til Stórabretlands, verða skrásettar í ensku innflutningsskipanini IPAFFS (Savnsmynd: Ólavur Frederiksen) SkrivaÐ: Frá 1. januar 2022 skulu fyritøkur, sum útflyta eitt nú fiskavørur, fiskamjøl ella fóður til Stórabretlands, verða skrásettar í ensku innflutningsskipanini IPAFFS (Import of products, animals, food and feed system), og samstundis verður krav um, at sendingar skulu fráboðast í skipanini. Umframt hetta verða onnur krøv sett í gildi seinni í árinum. Síðani Stórabretland fór úr ES 1. januar í ár, hevur bretska umsitingin arbeitt við at fáa greiðu á, hvussu heilsufrøðiligu krøvini og mannagongdirnar skulu vera fyri innflutningi av vørum av animalskum uppruna, herundir fiskavørum. Tað hevur víst seg, at skipanirnar ikki hava verið klárar at seta í verk, og tí hevur í fleiri umførum verið neyðugt at útseta íverksetanina av krøvunum, skrivar Vinnuhúsið. Frá 1. januar næsta ár verður tó krav um, at útflytarar skulu skráseta seg í talgildu innflutningsskipanini, eins og neyðugt verður við pre-notifikatión í skipanini í minsta lagi fýra tímar áðrenn sendingin kemur til Bretlands. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021 23 Leygardagur 18. desember 2021 880.000 krónur komu inn Jóla- og stuðulskonsertin hjá Barnabata, sum varð send í sjónvarpinum sunnukvøldið. Samanlagt fáa 550 børn í ár jólahjálp frá Í Menniskjum Góður tokki-átakinum Stephanie Trónd Larsdóttir skipaði herfyri fyri loppumarknaði til frama fyri Í Menniskjum Góður Tokki. Í sendingini handaði hon Barnabata kekkin (Skíggjamynd frá sendingini: Kvf. fo) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Á hvørjum ári skipar Barnabati fyri jólahjálp til barnafamiljur, ið liva í fátækraváða. Ein umráðandi liður í hesi innsavning, er árliga jóla- og stuðulskonsertin, sum í ár var send í Kringvarpinum sunnukvøldið 12. desember. Inn komu yvir 880.00 krónur. Hetta er met nógv. Harumframt handaði Stephanie Trónd Larsdóttir Barnabata ein kekk á 117.063,50, ið hon hevur savnað við at hon í oktober mánaði skipaði fyri stórum loppumarknaði, til frama fyri Í Menniskjum Góður Tokki. Sum tølini vísa, var undirtøkan sera stór til hetta átak. Eins og undanfarna ár, stuðlar Reyði Krossur Føroya átakinum hjá Barnabata við 1.000 krónum fyri hvørja umsókn. 260 umsóknir um jólahjálp eru í ár komnar inn til Barnabata, og samanlagt fáa 550 børn jólahjálp. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 24 Leygardagur 18. desember 2021–Hugsa um umhvørvið á jólum og nýggjárinum Minnist til at hugsa um, hvat burturkast kann fara í hvíta, reyða og gráa posan, sigur IRF, sum hevur gjørt eina vegleiðing til, hvussu burturkastið skal skiljast um høgtíðina SkrivaÐ: Pappeskjur, gávupappír, ljósketur, perur, battarí og ikki at gloyma fýrverk. Við jólahøgtíðini og nýggjárinum fylgir sera nógv burturkast, ið ikki eigur at fara sama veg sum vanliga húsarhaldsburturkastið. Tað sigur IRF, sum heitir á fólk um at hugsa um, hvat burturkast kann fara í hvíta, reyða og gráa posan hjá IRF, og hvat kann koyrast á bingjuplássið. –Á tann hátt kanst tú geva umhvørvinum eina gávu, tá tú hevur fingið tínar. IRF hevur gjørt eina vegleiðing til, hvussu tú skilir burturkastið um høgtíðina: Hvíti posi: Gávupappír, papp og bleytt plast. Bleyta plastið samlar tú saman í ein kláran posa og leggur hann í hvíta posan. Grái posi: Gávubond, gávuinnpakking úr foliu, flamingo, matleivdir o. a. Reyði posi: Ljósperur, battarí (í krukku við loki), elektronisk tól og annað serliga dálkandi burturkast. Bingjuplássið: Fýrverk, glas, jarn og metal. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021 25 Leygardagur 18. desember 2021 Havnalagið og martimaumhvørvið høga raðfesting Í fíggjarætlanini hjá Vágs kommunu fyri 2022 eru 1,175 milliónir krónar settar av til íløgur á havnalagið og maritimaumhvørvið í kommununi SkrivaÐ: Tíðindaskriv Havnalagið og maritima umhvørvið í Vágs Kommunu hava fingið høga raðfesting í komandi fíggjarárið. Í alt eru settar av 1,175 milliónir krónur til íløgur í eitt nú oljukaiina og bátahylin. Á havnaøkinum skula dagføringar gerast á oljukaiina á Oyrunum. Pengar eru settir av í fíggjarætlanini til forkanningar og ráðgeving í samband við arbeiðið. –Hetta er eitt átrokandi mál, tí longu í 2014 varð staðfest, at oljukaiin var í ringum standi, sigur Marin H. Gaardlykke, forkvinna í Havna- og vinnunevndini. Aftur at dagføringina á oljukaiina verður bátahylurin dagførdur. –Bátahylurin á Oyrunum skal eisini dagførast. Umstøðurnar kring bátahylin á Oyrunum eru versnaðar nógv tey síðstu árini. Tí fegnast vit um, at loksins verður farið undir at dagføra bátahylin. Ætlanin er at dýpa bátahylin og gera aðrar ábøtur, sigur Marin H. Gaardlykke. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. desember 2021 26 Leygardagur 18. desember 2021 Heimsins størsta vaskimaskina til nótir Nomatek hevur nú framleitt tvær stórar nótavaskimaskinur–eina til Vónina á Norðskála og eina til Hampiðjan í Ísafirði SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nomatek framleiddi fyrr í ár eina nótavaskimaskinu til Vónina, sum er 60 kubikkmetrar, og harvið ein av heimsins størstu nótavaskimaskinum. Síðani hevur Hampiðjan í Íslandi, sum í dag eigur Vónina, keypt eina sama slag til nýggja nótavirkið á Ísafirði. Hampiðjan er eitt av fremstu virkjunum í heiminum innan framleiðslu og menning av trolum, nótum og alinótum. Orsøkin til at nótavaskimaskinurnar eru so stórar er, at nótirnar í dag eru upp í 220 metrar í ummáli og 15 metrar djúpar. Hesar nótirnar viga um 20 tons, tá tær koma upp úr sjónum. Nótirnar verða umleið eina ferð um árið vaskaðar og sóttreinsaðar. Vatnið frá vaskingini krevur eina serstaka reinsing, serliga tí nótirnar kunnu vera impregneraðar við kopari. Tí hevur Nomatek saman við Vónini á Norðskála ment eina reinsiskipan, sum reinsar kopar og onnur evni úr nótunum. Bæði vaskimaskinan og reinsiskipanin eru automatisk, og øll stýringin, programmeringing og el-arbeiðið verður veitt av RV Tøkni í Klaksvik. Nú hevur Hampiðjan eisini bílagt eina kompletta reinsiskipan til Ísafjørðin. Hampiðjan varð stovnað í 1934 í Reykjavík, og eru í dag á 35 støðum runt um í heiminum. Í sambandi við alingina byggja teir út við nótavirkjum við vasking og turking av alinótum. Prísurin fyri vaskimaskinu og reinsiskipan íroknað stýring liggur um 8 milliónir krónur. Nomatek hevur tey síðstu 15 árini framleitt vaskimaskinur til alinótir til nótavirkið hjá Vónini á Norðskála og hevur í nógv ár verið ein høvuðsveitari til ali- og fiskivinnuna. Tíðindaskriv frá Nomatek Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 27 Leygardagur 18. desember 2021 J & K Petersen lægsta boð upp á Fámjinstunnilin Eftir ætlan skal tunnilin verða liðugur á sumri 2024. J & K Petersen metir seg klára at gera tunnilin fyri góðar 155 milliónir krónur (Mynd: Landsverk) SkrivaÐ: Sverri Egholm Lisitatión var á Landsverk hósdagin í sambandi við nýggja Fámjinstunnilin, sum eftir ætlan skal vera liðugur á sumri 2024. J & K Petersen átti lægsta tilboðið millum tey trý innkomnu, og metir seg klára at gera tunnilin fyri 155,4 milliónir krónur. Tilboðið frá Articon var eina góða millión dýrari, 157,6 milliónir krónur meðan MT Højgaard var dýrast við 218,7 milliónum krónum. Landsverk fer nú at gjøgnumganga innkomnu tilboðini. Væntandi verður klárt at gera sáttmála um arbeiði fyrst í komandi árið, sigur stovnurin. Nýggja farleiðin til Fámjin verður 2,6 kilometrar samanlagt. Tunnilin verður umleið 1,2 kilometrar langur og 8,5 metrar breiður. Harumframt skulu umleið ein kilometur av vegi gerast Ørðavíkarvegin, og umleið 400 metrar av vegi skulu gerast Fámjinsmegin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021 28 Leygardagur 18. desember 2021 Húsini illa farin Uttari partur er illa brendur, meðan stórur roykskaði er í vestara parti av húsunum, sigur átaksleiðarin SkrivaÐ: Sverri Egholm Eldur kom týsdagin í eini sethús á Marknoyri í Vági. Suðurrás veit at siga, at fólk komu á staðið beinanvegin, og maðurin sum var inni í húsinum, varð fingin út. Sløkkiliðið í Vági og sløkkiliðsbilur av Tvøroyri komu á staðið, og eldurin varð sløktur. Gudmund Jacobsen, átaksleiðari í Vágs kommunu, sigur við Suðuroyarportalin, at húsini eru illa farin. -Uttari partur er illa brendur, meðan stórur roykskaði er í vestara parti av húsunum, sigur hann. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 29 Leygardagur 18. desember 2021 Nýggjur sýslumaður í Streymoyar sýslu, Vága sýslu og Sandoyar sýslu 1. februar Kristjan Martin Joensen avloysir Finnboga Midjord, ið er farin frá fyri aldur. Hann var ein av trimum, ið søktu, sambært Kringvarpinum Kristjan Martin Joensen (Mynd: KvF) SkrivaÐ: Agnar Prestá Kristjan Hans Martin Joensen verður skjótt triðji sýslumaðurin í Føroyum. Eingin er í løtuni fastur sýslumaður í Streymoyar sýslu, Vága sýslu og Sandoyar sýslu, tí Finnbogi Midjord fór frá 1. oktober. Eftir nógv ár í starvinum fór hann frá fyri aldur. Tríggjar umsóknir komu til hansara starv, og tað var Kristjan Martin Joensen, ið fekk tað. Kringvarpið skrivar, at hann tekur við starvinum 1. feburar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 30 Leygardagur 18. desember 2021 Maria í Akrabyrgi er russiskur heiðurskonsul Stjórin á Faroe Agency fegnast um, at hon kann halda á við at umboða og hjálpa russiskum sjófólki og herbúgvandi russum. Síðan fyrsti russiski konsulin, Árni Dam, fyrrverandi stjóri á Faroe Agency andaðist í í februar í ár, hava Føroyar ikki havt ein russiskan konsul. SkrivaÐ: Tíðindaskriv Føroyar hava fingið nýggjan russiskan heiðurskonsul. Tað er Maria í Akrabyrgi, stjóri í Faroe Agency, sum hevur tikið við konslaheitinum. Síðan fyrsti russiski konsulin, Árni Dam, fyrrverandi stjóri á Faroe Agency, andaðist í í februar í ár, hevur Føroyar ikki havt ein russiskan konsul. Føroyar hava sera nógv samstarv við Russland, ikki minst øll tey russisku skipini, ið vitja. Tí fegnast Maria í Akrabyrgi um, at hon nú kann halda á við tí arbeiði, ið Faroe Agency hevur røkt í nógv ár, við at umboða og hjálpa russiskum sjófólki og herbúgvandi russum. Maria í Akrabyrgi hevur arbeitt við russiskum sjófólki seinastu 30 árini, fyrstu árini á Skipafelagnum, og síðani á Faroe Agency. Maria er sera errin av valinum, ið hon varð kunnað um, av russiska sendimanninum í Danmark, Vladimir Barbin Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 31 Leygardagur 18. desember 2021 Álvur Jøkladal tekniskur leiðari á Glasi Hann byrjar í starvinum 1. februar 2022 SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í november lýsti Glasir eftir tekniskum leiðari. Nú er greitt, at tað verður Álvur Jøkladal, sum tekur við avbjóðandi starvinum. Eitt tíðarmót í føroyskari skúlasøgu endar, tá Egon Øregaard leggur frá sær sum tekniskur leiðari á Glasi fyrst í komandi ári. Egon hevur meira enn nakar myndað teknisku útbúgvingarnar her á landi seinastu 40 árini, bæði sum stjóro á Tekniska Skúla í Tórshavn síðani 1979 og síðani sum tekniskur leiðari á Glasi. Nú vit søktu eftir nýggjum tekniskum leiðara, var áhugin fyri starvinum stórur. 18 umsóknir komu inn, og setanarbólkurin hevur nú gjørt av at seta Álv Jøkladal í starvið. Álvur Jøkladal er 45 ára gamal, útbúgvin elektrikari og maskinmeistari og hevur hollar royndir og førleikar innan virkisøkið. Álvur hevur drúgvar royndir sum ráðgevandi elverkfrøðingur og royndir innan maskinyrki, bæði í Føroyum og uttanlands. Hann hevur somuleiðis viðkomandi leiðsluroyndir. Álvur Jøkladal starvast í løtuni hjá Pf. Petur Larsen í Fuglafirði sum el-installatør og møntørur av maskinum til fiskiídnaðin. Hann byrjar í starvinum 1. februar 2022. Egon Øregaard heldur fram sum tekniskur leiðari á Glasi, til Álvur tekur við. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 32 Leygardagur 18. desember 2021 Ein drívmegi fer frá fyri aldur Soleiðis skrivar Vestmanna kommuna um Morið Olsen Gardy, sum nú gevst sum leiðari á dagstovnaøkinum eftir 35 ár í starvi. Tað var Morið, sum í 1986 tók stig til at savna saman undirskriftir til tess at seta á stovn dagrøkt í Vestmanna Ein hugnaløta hevur verið fyri Morið, sum nú hevur valt at leggja frá sær. Hugnaløtan varð hildin í Gjáarlon saman við starvsfeløgum og børnum (Mynd: vestmanna. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá-Sum 32 ára gomul tók Morið stig til at savna saman undirskriftir til tess at seta á stovn dagrøkt í Vestmanna. Hetta eydnaðist henni. Hon varð sett sum leiðari at fyrireika dagrøktina 1. desember 1986. Longu ein mánað eftir var klárt at bjóða børnunum ansing hjá ymsum dagrøktarfólkum í kommununi. Soleiðis skrivar Vestmanna kommuna á heimasíðu sínari, í samband við at Morið Olsen Gardy-ein drívmegi-nú gevst sum leiðari á dagstovnaøkinum eftir 35 ár í starvi. -Relatiónsarbeiði hevur altíð verði nakað, Morið hevur arbeitt nógv við. Morið skipaði eisini fyri spælistovum eina til tvær ferð um vikuna. Endamálið við spælistovunum var at betra um samanhaldið millum børnini í bygdini. Hetta var ein dagur, har øll dagrøktin kundi savnast, og øll børnini kundu spæla saman. Ein hugnaløta hevur verið fyri Morið, sum nú hevur valt at leggja frá sær. Hugnaløtan varð hildin í Gjáarlon saman við starvsfeløgum og børnum. Borgarstjórin, Pauli T. Petersen, nýtti eisini høvið at takka henni fyri drúgva tænastu og góða arbeiði, sum børn, foreldur og starvsfólk altíð hava notið væl av, skrivar vestmanna. fo. Síðan dagstovnaøkið varð umskipað fyrst í 2000, hevur Morið, sum nú fer frá fyri aldur, verið leiðari. Dagstovnaøkið fevnir í dag um dagstovnarnar, Gjáarlon, Látipípuna og frítíðarstovuna. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 33 Leygardagur 18. desember 2021 50.000 fermetrar afturat í Havnardali til Ríðingarfelagið Felagið hevur í nógv ár stríðst fyri at fáa víðari karmar, soleiðis at til ber hjá verandi og nýggjum limum at byggja sær fjós til rossini á økinum, eisini er ætlanin at bøta og útbyggja verandi ríðibreytir Brandur í Dali og Heðin Mortensen skriva undir (Mynd: Ólavur Frederiksen/Faroephoto) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað var stór hending fyri Føroya Ríðingarfelag, tá felagið fyri viku síðani undirskrivaði sáttmála við Tórshavnar Kommunu um víðkan av økinum hjá felagnum í Havnardali. Økið hjá felagnum verður víðka við áleið 50.000 fermetrum. Tað var borgarstjórin, Heðin Mortensen, ið skrivaði undir fyri kommununa og fyri Føroya Ríðingarfelag, var tað formaðurin, Brandur í Dali. Felagið fekk heilt afturi í 1977 økið í Havnardali frá býráðnum at byggja fjós og til annað virksemið hjá felagnum. Hetta var lutvíst gjørt fyri at fáa rossini út úr býnum, har tey stóðu í kjallarum og lítlum fjósum millum hús. Hetta eyðnaðist sera væl, og nú eru eisini onnur feløg løgst afturat úti í Havnardali, bæði annað reiðfelag og skótar. Felagið hevur í nógv ár stríðst fyri at fáa víðari karmar, soleiðis at til ber hjá verandi og nýggjum limum at byggja sær fjós til rossini á økinum, eisini er ætlanin at bøta og útbyggja verandi ríðibreytir. Tískil kemur nýggi sáttmálin við Tórshavnar Kommunu sera væl við, felagið hevur sett bygginevnd, sum bururav arbeiðir við at fremja verkætlanina við nýggjum fjósum og ríðibreytum. Bíðilistin til at byggja nýggj fjós er langur, og er vónin at hetta arbeiði kemur í gongd í 2022. Nevndin í felagnum vónar at hetta kemur at vera enn ein varði í søgu felagsins, ið var stovnað longu í 1943. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. desember 2021 34 Leygardagur 18. desember 2021 Sjóvar kommuna fer nú at gera tilmeldingarlista til grundstykki Hetta er ein ásannan av, at galdandi skipan er heldur trek, og at eftirspurningurin er so stórur. Listin letur upp 3. januar-nakrar treytir fylgja við at vera á honum SkrivaÐ: Agnar Prestá Tvær stórar útstykkingar við tilsamans 52 grundstykkjum vórðu gjørdar á Strondum í 2019. Hesi stykkini vórðu seld eftir stuttari tíð, og síðani hava bert hendinga stykki verið til sølu. Eftirspurningurin eftir grundstykki í Sjóvar kommunu er tó ógvuliga stórur, og sambært Sjóvar kommunu koma áheitanir dagliga frá fólki, sum ynskja at keypa eitt stykki í kommununi. -Ásannandi, at galdandi skipan fyri at fáa grundstykki í Sjóvar kommunu er heldur trek, er avgerð tikin um, at møguleiki skal vera fyri at seta seg á bíðilista til tey stykki, sum koma inn aftur til kommununa. Hetta skrivar kommunan á heimasíðu sínari, har til ber at lesa allar treytirnar, ið fylgja við at vera á listanum, ið til ber at koma á frá 3. januar 2022. Ein av teimum er, at tá eitt grundstykki er tøkt, verður teldupostur sendur tí fyrsta á listanum, og at um tað ikki verður svarað aftur innan tveir dagar, fer tað víðari til tann næsta á listanum. Tá umsøkjari hevur fingið tríggjar møguleikar fyri at fáa grundstykki, men ikki hevur tikið av, verður viðkomandi settur aftast á listan. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 35 Leygardagur 18. desember 2021 Leigusáttmáli um lendi til Ovasavn Upprunaliga var ætlanin at gera ein svimjihyl, men er endamálið síðani broytt til at útvega og partvís reka eitt Ovasavn í Nólsoy, ið skal húsa Dianu Victoriu og lýsa søguna um Ova SkrivaÐ: Tíðindaskriv Tórshavnar kommuna og Stuðulsnevndin skrivaðu í vikuni undir leigusáttmála um lendi til eitt komandi Ovasavn, til minnis um Ova Joensen, sála. Upprunaliga var ætlanin at gera ein svimjihyl, men er endamálið síðani broytt til at útvega og partvís reka eitt Ovasavn í Nólsoy, ið skal húsa Dianu Victoriu og lýsa søguna um Ova. Talan er um eitt lendi miðskeiðis í bygdini í einum øki við neystum, sum hevur samband við sjógv. Ætlandi skal húsið eisini kunna hýsa onkrum smærri virksemi afturat. Gjørdar eru tekningar, og nevndin fer nú undir at fáa neyðugu fíggingina til vega. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 36 Leygardagur 18. desember 2021 Stórt nýggjárshald í Vági-við avmarkingum Nýggjárshaldið verður sum vant, en eingin dansur verður, siga fyrireikararnir (Mynd: Bjartur Vest) SkrivaÐ: Sverri Egholm Aftur í ár verður nýggjárshald í Vági. Talan er um eitt av heilt stóru tiltøkunum í Føroyum, har vágbingar og vitjandi ár um ár hátíðarhalda at farið verður um ársskiftið, takka fyri brátt farna árinum og ynskja nýggja árinum vælkomnum. Nýggjárshaldið fevnir vanlig ár um morgunmat, barnatiltøk, stóra faklagongu, stórum báli og ikki minst stórum fýrverks-showi á Tríkantinum í Vági, og vanlig ár verður farið á Eiðið, har dansur er bæði í VB-húsinum og í Vágs Høll. Koronustøðan førdi í fjør við sær, at nýggjárshaldið varð munandi skert. Nýggjárshaldið í Vági verður tó í ár sum vant, men tað er tó longu nú greitt, at ongin dansur verður í ár. Um aðrar broytingar verða, so verður tað lýst. Skráin verður tøk um jólini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 37 Leygardagur 18. desember 2021 Jólamenninir vitja á Vaglinum seinnapartin Jólaskipið er ávegis til Havnar, men óvist júst nær tað kemur. Tí vitja jólamenninir heldur á Vaglinum seinnapartin í dag Boð eru komin frá jólamonnunum, og teir eru ávegis til Havnar. Tað er tó óvist er nær skipið kemur inn á Vágsbotn, tískil lata jólamennirnir heilsa, at teir vitja á Vaglinum leygardagin 18. desember frá klokkan 15 til 17. Forvitnisligi jólamarknaðurin í Tinghúsgarðinum hevur opið frá klokkan 14 til 20, og klokkan 16 syngja og spæla Guðrun Sólja og Janus Kampmann á vakra pallinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021 38 Leygardagur 18. desember 2021 Føroya Bjór við nýggjari øl Bock Bjór er ein myrk og sterk bjór, ið hevur 7,2 prosent. Hon er bryggjað siðbundið til myrku árstíðina, og sambært Føroya Bjór hóskar hon væl jólaborðið og til ymiskan føroyskan mat Mynd: Føroya Bjór SkrivaÐ: Agnar Prestá Jólini nærkast í hvørjum, og nú hevur Føroya Bjór latið úr honum eina nýggja øl, ið sambært bryggjaríunum hóskar heilt væl til jólaborðið, og sum í roynd og veru er gjørd til árstíðina:-Bock Bjór er ein myrk sterk bjór við góðum maltsmakki. Bjórin hóskar væl til jólaborðið. Afturvið røstum kjøti, gás ella fleska og oksasteik. Eisini til ræstan fisk og speril. Bjórin er bryggjað siðbundið til hesa myrku árstíðina og hóskar hon væl til hugnaligar løtur, skrivar Føroya Bjór í kunningarskrivi. Styrkin er 7,2 prosent, og Bock Bjór er bryggjað sum ein lager, ið liggur leingi á tanga, fyri at fáa góða og kraftiga smakkin í ølini at javnviga væl. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 39 Leygardagur 18. desember 2021 Hesi eru tilnevnd til norðurlensku matvirðislønina Embla Fleiri spennandi uppskot til norðurlendsku matvirðislønina, Embla 2021 (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nú skulu nýggir Embla vinnarar aftur finnast. Hvat er besta matferðamál í Norðurlondum? Hvør er besti matíverksetari? Og hvør er besti matmiðlari? Embla fagnar tað besta í norðurlendskari matgerð: rávørur, matvørur, framleiðsluhættir og fakfólkini aftanfyri. Embla er ein verkætlan, ið norðurlendska samstarvið Nýnorðurlendskur matur hevur raðfest, og sum meginfelagið fyri tey norðurlendsku bóndafeløgini (NBC) hevur ábyrgd av við stuðli frá Norðurlandaráðnum. Føroyska luttøkan er skipað í samstarvi millum iNOVA, Bóndafelag Føroya, Uttanríkis- og Vinnumálaráðið, Visit Faroe Islands og Atlantic Airways. Hetta er triðju ferð at Embla Food Awards verður hildið, og luttakandi londini eru í ár Ísland, Danmark, Noreg, Svøríki, Finnland, Áland, Grønland og Føroyar. Tað verður 11. mars í Oslo, at ein dómsnevnd við umboðum úr øllum luttakaralondunum, fer at gera av, hvørji skulu fáa norðurlendsku matvirðislønina 2021. Tey tilnevndu úr Føroyum eru: Jóhan Dávur Joensen–Norðurlendski rávøruframleiðarin 2021 Jóhan Dávur Joensen er bóndi og sjálvlærdur matsøgufrøðingur úr Gásadali. Við hollari vitan um føroyskan matarsið, hevur Jóhan Dávur gingið undan at menna lokalu grønmetisframleiðsluna. Jóhan Dávur hevur eina serstaka tilgongd til at dyrka grønmeti, sum er grundað í djúptøknari vitan og gagnnýtslu av serstøku umstøðunum á staðnum, góðskuna í jørðini, hallið á lendinum, sólarljósið, regninum o. s. fr. Úrslitið er framúrskarandi vørur frá gróðarlendinum á tromini 100 metrar yvir sjónum. Jóhan Dávur er ein eldsál, sum dyrkar smáar nøgdir av hágóðskuvørum. Fyri at tryggja bestu góðsku og nøgd hevur Jóhan tætt og støðugt samskifti við trúføstu kundar sínar, m. a. tví-stjørnaðu Michelin-matstovuna KOKS og Embla-vinnaran Leif Sørensen. Eisini gevur hann gleðiliga góð ráð til aðrar bóndur, fyri at menna burðardygga staðbundna matframleiðslu. Dímunargarður–Norðurlendski mathandverkarin 2021 Dímunargarður hevur ment eitt serstakt brúsandi sider frá avlopsrótum, sum tey nevna Mai rótabryggj. Íblásturin til henda sider fingu tey til fyrstu EMBLU virðislønarhandanina í 2017, tá ið Dímunargarður vann heitið sum Norðurlendski rávøruframleiðarin. Eva og Jógvan Jón frá Dímunargarði hittu tá umboð fyri danska“ Æblerov”, sum framleiðir sider úr avlopssúreplum. Av tí at mairøturnar eru rættiliga líkar perum í smakki, fóru tey at tosa um møguleikan at framleiða eitt heilt nýtt sider við rótum. Til tá fingu neytini røturnar, ið vóru til avlops, og eitt sider vildi bæði virðisøkt tilfeingið munandi og eisini longt um haldgóðskuna. Dímunargarður fór í samstarv við bryggjaríið Okkara og bryggjararnar Søren Antoft og Høgna Jensen um at loysa avbjóðingarnar í sambandi við at menna eina heilt nýggja vøru við einari rávøru, sum ikki varð nýtt fyrr til hetta endamálið. Hetta eydnaðist og Mai Rótabryggið kom á marknaðin í 2019. Serstaki smakkurin í rótabrygginum hóskar væl saman við sterka umami-smakkinum í røstum føroyskum mati, og tað hóskar eisini til frískligar blandaðar drykkir. Rólant Waag Dam–Norðurlendski matsamskiftarin 2021 Rólant Waag Dam er tíðindamaður og framleiðari í Kringvarpi Føroya. Hann er ein ágrýtin matfjeppari og hevur í sínum starvi lagt seg eftir at siga frá mati og matmenning í Føroyum. Tá ið samfelagið lat aftur í 2020 orsakað av Covid-19, skipaði Rólant fyri eini vælumtøktari talgildari ølsmakking. Eisini er grein um Rólant í Matbókini, sum lívsstílsblaðið Kvinna gav út. Rólant hevur gjørt heimildarfilmar um kendar føroyingar í matvinnuni og avrik teirra, m. a. um Poul Andrias Ziska frá KOKS og Jan Restorff frá Søllerød Kro í Danmark, sum báðar eru Michelin-matstovur. (Mynd: Pól Sundskarð) Gásadalur–Norðurlendskt matferðamál 2021 Gásadalur er ein serstakliga vøkur bygd í Vágum, og er seinasta bygdin í teimum stóru oyggjunum, sum varð knýtt í vegakervið. Síðani tunnilin til Gásadals lat upp í 2004, hevur Gásadalur verið eitt væl vitjað ferðamál, bæði orsakað av vakurleikanum og seinnu árini eisini matinum. Vakstrargóði dalurin og fuglabjørgini hava altíð verið ein góður kovi, sum framtaksfús bygdafólk hava ment og givið nýtt lív. Gásadalsfólk hava gingið undan at dyrka grønmeti og dalurin er eitt av fáu støðunum í Føroyum, har bygg verður velt. Føroya Bjór nýtir hetta byggið og vatn úr Gásadali til at bryggja” Múlafossur Red Ale”, ein serøl nevnd eftir navnframa fossinum. Tá ið slaktið er av, verður sláturhúsið í bygdini gjørt um til matstovu, sum bjóðar mat úr Gásadali, og bygdafólkini hava ment nýggjar vørur við siðbundnum viðgerðarhættum, m. a. ræsta kálvasúpan. TARI–Norðurlendski matíverksetarin 2021 TARI er ein fyritøka, sum leggur seg eftir burðardyggari taraaling í Føroyum. At skera og ala tara til matna er enn ein nýggj vinna í Norðurlondum, og umboðar tí eitt ónýtt matartilfeingi. Tari verður aldur uttan taðing ella týningarevni á støðum, har vistskipanin ikki tekur skaða, og tari kann tí gerast týðandi liður í at fáa burðardygga føði til heimin. Fyritøkan TARI varð sett á stovn av systkjunum Agnes og Mortan Mols Mortensen. Agnes er granskari við Phd í tara-lívfrøði og Mortan er kavari, við drúgvum royndum at kava eftir hágóðsku sjógæti. TARI gagnnýtir førleikarnar hjá teimum báðum til at menna bestu hættir til burðardygga framleiðslu av tara. TARI er nýliga farið undir at gera rognkelsisskjól úr tara til laksaalivinnuna, sum fremja djóravælferðina á burðardyggan hátt. Nýggjasta átakið Grøna klekingarstøðin verður veruleiki, nú TARI setur vatnturbinu til at skapa orku til nýggju klekingarstøðina í Fámjin. Endamálið er at framleiða tara við ongum útláti, ella enntá við orku til avlops. Jóhanna á Tjaldrafløtti–Norðurlendskur matur til børn og ung 2021 Seinastu 30 árini hevur Jóhanna á Tjaldrafløtti, sum leiðari á Húsarhaldsskúla Føroya, givið nýggjum ættarliðum íblástur og útbúgving til at liva eitt heilsugott og burðardygt lív, við støði í sterku føroysku matmentanini. Húsarhaldsskúli Føroya er ein vistarskúli, og sosiala samveran og verklig læra hava stóran týdning í tilgongdini til læring, m. a. tá ið skúlin vitjar bóndur, tá ið flett verður. Skúlin leggur dent á at sameina vitan um mat og heilsu, húsarhaldsbúskap, handverk og sjálvbjargni. Slaktið–Norðurlendskur matur til mong 2021 Slaktið er ein árligur matsfestivalur í Havn, sum hevur til endamáls at vísa og læra vaksandi talið av býarfólkum, hvaðani siðbundni maturin kemur og alt arbeiðið, sum liggur í at framleiða hann. Festivalurin verður hildin seint í september. Fyri at geva fólki beinleiðis innlit í framleiðsluna, verða bæði seyður og neyt flett á staðnum, undir skipaðum umstøðum. Ein viðmerkjari greiðir frá tí, sum fer fram, og seinni um dagin hagreiða og matgera innbodnir kokkar og matserfrøðingar djórini fyri gestunum. Føroyskt grønmeti er eisini partur av festivalinum, sum er eitt høvi hjá framleiðarum at vísa sínar vørur fram og at tosa um, hvussu tær kunnu nýtast. Fimm føroyskir Embla-vinnarar higartil Fyrstu Embla-virðislønirnar vórðu latnar í 2017. Tá komu tríggjar virðislønir heimaftur til Føroya. Dímunargarður varð valdur ársins norðurlendski matframleiðari, Leif Sørensen var valdur ársins mathandverkari og Heimablídni varð valt til ársins matferðamál. Í 2019 komu tvær Embla-heiðurslønir til Føroyar. Grøna Oyggin varð vald til ársins matframleiðara og Gimburlombini til ársins matferðamál. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 Ritgerðin snýr seg um rákið kring Føroyar og í Sundalagnum norður. Granskingin aftan fyri ritgerðina er týðandi liður í arbeiðinum at skilja streym og rák í føroyskum sjóøki Sissal V. Erenbjerg, PhD og granskari á Fiskaaling saman við andmælingunum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Sissal Vágsheyg Erenbjerg, granskari á Fiskaaling vardi mikudagin PhD-ritgerð sína um rákið kring Føroyar og í Sundalagnum norður. Granskingin aftan fyri ritgerðina er týðandi liður í arbeiðinum at skilja streym og rák í føroyskum sjóøki. Sissal Vágsheyg Erenbjerg legði fyrst fram granskingarúrslit í ritgerðini, sum hevur heitið Oceonagraphy of the Faroe Shelf and Sundalagið Norður-a modeling approach. Eftir framløguna settu andmælingar fram spurningar og viðmerkingar. Áhugaverdar viðmerkingar Verjan gekk sera væl. Andmælingarnir løgdu dent á, hvussu týdningarmikil og áhugaverd úrslitini frá granskingini av Sundalagnum norður eru. Tað serliga í Sundalagnum norður er, at sjóvarfalsrákið í uml. 7 dagar skikkar sær sum vanligt er á firðum við inn- og útráki við munnan norðan fyri, fyri síðani næstu 7 dagarnar at virka sum í einum sundi, har sjógvurin streymar beint ígjøgnum. Útskiftingin seinna tíðarskeiðið er 3 ferðir størri enn fyrra tíðarskeiðið. Eini andmælingurin vísti eisini á, hvussu hetta avrikið hevur týdning fyri framtíðargransking av lívfrøðiligum viðurskiftunum og endaði við at siga, at hetta helst verður týdningarmikil partur av fleiri granskingarverkætlanum, t. d. við laksalús, dálking og veðurlagsbroytingum. -Ritgerðin hjá Sissal er eitt gott dømi um, hvussu gransking hjálpir okkum at skilja rák og útskifting í firðum og kring oyggjarnar. Hetta eru viðurskifti, sum eru grundfyritreytir fyri aling og liviumstøður hjá djórum og fyri burðardygga nýtslu av okkara firðum og havøki, sigur Jóhanna Lava Køtlum, stjóri á Fiskaaling, í eini viðmerking. Næstu stigini Sissal Vágsheyg Erenbjerg heldur fram sum granskari á Fiskaaling og fer í næstum at arbeiða víðari við tveimum verkætlanum. Fyrsta verkætlanin FM Hat hevur til endamáls at byggja upp eitt teldukervi í Føroyum, har økishavmodellini fyri Føroyar skulu koyra og uppbyggja eitt savn av úrslitum, sum kunnu nýtast í øðrum granskingarverkætlanum. Verkætlanin er fíggjað av Granskingarráðnum og Fiskaaling, og verður hon framd í samstarvi við Havstovuna, Havforskningen í Noregi og Fróðskaparsetur Føroya. FjordProcess er onnur verkætlan, har endamálið er at skilja, hvat stýrir føðigrundarlagnum hjá smáfiski á firðunum. Her verður serligur dentur lagdur á at kanna, hvussu útskifting ímillum firðir og opið hav ávirkar føðigrundarlagið. Henda verkætlanin er eitt samstarv millum Havstovuna, Fiskaaling, Aarhus Universitet og Havforskningen. Eydna í Homrum á Havstovuni er verkætlanarleiðari, og verkætlanin er fíggjað av skránni fyri havgransking í Norðuratlantshavi. PhD-verjan varð hildin á Niels Bohr instituttinum á KU, har einans 10 áhoyrarar kundu vera til staðar orsakað av koronustøðuni. Framløgan varð eisini stroymað. Granskingarráðið, Mowi, Statoil, Bakkafrost og P/F Fiskaaling fíggjaðu verkætlanina. Høvuðsvegleiðari hjá Sissal V. Erenbjerg var prof. Eigil Kaas frá Københavns Universitet, og aðrir vegleiðarar vóru Jon Albretsen, Knud Simonsen og Bogi Hansen. Andmælingar vóru Christine Hvidberg, Jarle Berntsen og Hans Burchard. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 41 Leygardagur 18. desember 2021 26 lærlingar fingið prógv á Tekniska Skúla í Klaksvík Talan er um átta elektrikkara-, sjey maskinsmið- og ellivu timburlærlingar El-flokkurin (Mynd: tsk. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá Í gjár, fríggjadagin 17. desember, fingu átta elektrikkara-, sjey maskinsmið- og ellivu timburlærlingar prógv á Tekniska Skúla í Klaksvík. Hetta skrivar skúlin á heimasíðu sínaru, har TSK ynskir lærlingum, læruplássunum og avvarandi hjartaliga til lukku. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 42 Leygardagur 18. desember 2021 Listasavnið fingið átta Mikines-málningar Talan er um um virðir fyri milliónir, ið eru latin av privatum eigara í Danmark SkrivaÐ: Á Listasavni Føroya fegnast tey í hesum døgum um sera virðislimla gávu, sum føroyska tjóðlistasavnið hevur fingið frá einum privatum eigara í Danmark. Hesum boðar listasavnið frá á Facebookvanganum hjá savninum. Talan er um átta listaverk eftir føroya mæstasta listamálara, Sámal Joensen-Mikines, sum livdi í árunum 1906 til 1979. Stjórin í Listasavni Føroya, Karina Lykke Grand, soleiðis um stóru gávuna. -Vit eru sera takksom fyri hesa stóru gávuna við týdningarmiklum verkum eftir listamannin. Listaverkini eru ein stórsligin gáva til samlingina av Mikines-málningum. Vit gleða okkum til at vísa málningarnar fram fyri gestum okkara, tá savnið letur upp aftur 1. februar. Málningarnir eru frá tíðarskeiðnum 1931-62. Myndevnini eru fleiri. Millum annað eru landslagsmyndir úr bæði Føroyum og Danmark, ein mynd frá eini barr við heitinum“ Drykkjuskapur” umframt tveir stórir málningar við kristnum myndevnum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 43 Leygardagur 18. desember 2021 Brimheim á Voxbotn 2022 Góðu ummælini floyma yvir føroyska stjørnuskotið, ið er sætta navnið, sum tónleikafestivalurin hevur kunngjørt til næsta summar 31-ára gamla Helena Heinesen Rebensdorff er hálvur føroyingur og hálvur dani (Mynd: Voxbotn) SkrivaÐ: Agnar Prestá-Góðu ummælini floyma yvir føroyska stjørnuskotið, og vit kunnu nú avdúka, at dugnaliga songkvinnan, sangskrivarin og listakvinnan Helena Heinesen Rebensdorff, kvinnan handan navnið Brimheim, kemur at framføra á Okkara Voxbotn 2022. 31-ára gamla songkvinnan og sangskrivarin er uppvaksin í Keypmannahavn, er hálvur føroyingur og hevur bústað í Malmö. Stílurin er eitt slag av indie rock. Frammanundan er greitt, at Dizzy Mizz Lizzy, Hugorm, Tungewaag, Rasmus Hagen og Safir eisini fara at framføra á Voxbotn 2022, sum verður leygardagin 25. juni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 44 Leygardagur 18. desember 2021 Sólrún Michelsen við nýggjum tríbindaverki Ein syrgiligur tilburður setur gongd á tríbindaverkið, sum hevur felags heiti "Nornan spinnur", og sum er grundað veruligan tilburð í Føroyum Mynd: Sprotin SkrivaÐ: Agnar Prestá-Ein mamma doyr í barnferð frá 10 børnum. Ikki óvanligt fyri stórt hundrað árum síðan. "Nornan spinnur" er felagsheiti á nýggjum tríbindaverkið hjá Sóruni Michelsen-Ein táttur er silvur, ein annar er gull og faúr fær tráðin helt slættan Søgugongdin fer fram seinast í 19. øld, og allar rembingarnar í átrúnaði, politikki, fakfelagspolitikki og mentan, ið vóru um aldaskiftið, verða flættaðar inn í hesar lagnulýsingar. -Tann eina gentan, sum hevur stórar ætlanir við lívi sínum, fer á ein bóndagarð at tæna og forvinna sær nakrar krónur, tí hugurin stendur út í heim. Bóndin neyðtekur hana, og barn spyrst burturúr. Eingin fær at vita, hvør pápin er, men hon skal liva við skommini. Sprotin, ið gevur út, skrivar, at fylgt verður við hesari gentuni, hvussu lívið lagar seg hjá henni, og hvussu hon fótar sær, og at hetta er ein eym og kenslurík lagnusøga. Høvuðspersónurin og tað, henni er fyri, er grundað á veruligan tilburð í Føroyum. Tríbindaverkið hjá Sólrúni Michelsen fæst nú í skreytútgávu fyri beint undir 400 krónur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 45 Leygardagur 18. desember 2021 75 ár saman við SEV Jógvan Arge hevur skrivað bók um elfelagið, sum 1. oktober í ár fylti 75 ár SkrivaÐ: Tíðindaskriv Í bókini "Saman tí standið", sum Jógvan Arge hevur skrivað við 75 ára mótið hjá SEV 1. oktober ár, fara vit á ferð ígjøgnum føroysku elsøguna, sum byrjaði fyrst í síðstu øld. "Saman tí standið" er eitt framhald av bókini, "Ljós yvir landið", sum rithøvundurin skrivaði í 1996, tá SEV hevði 50 ár á baki. Bókin lýsir fyrstu hugsanirnar og strembanirnar at fáa til vega elorku burtur úr vatnorkuni, og rithøvundurin leiðir okkum víðari til Vágs, har vágbingar fyri 100 árum síðani, í 1921, fingu fyrsta vatnorkuverkið í Føroyum. Um sama mundið fekk Havnin eitt motorverk á Rundingi, og 10 ár seinni fekk Klaksvíkin vatnorkuverkið norðuri á Strond. SEV stovnað Næsta stóra takið í elsøguni var tikið, tá SEV varð at stovnað 1. oktober 1946. Góð sjey ár seinni–í desember 1953–framleiddi fyrsta vatnorkuverkið hjá elfelagnum, Fossáverkið í Vestmanna, fyri fyrstu ferð elorku innan á elnetið. Vatnorkan kom úr fyrstu byrgingunum hjá SEV frammi á Vatni og á Lómundaroyrum oman fyri Vestmanna. Bókin lýsir síðani framhaldandi menningina av føroysku elskipanini við fleiri vatnorkuútbyggingum í 60’ unum í Vestmanna–og frá 80’ unum og tvørtur um aldarskiftið í Eysturoynni, har Eiðisverkið framleiðir elorku burtur úr vatnorkuni. Samfelagsmenningin kravdi alsamt meiri elorku, og tískil var neyðugt at byggja Sundsverkið í 70’ unum. Ein annar partur av føroysku elsøguni snýr um avbjóðingarnar at útbyggja elnetið til harðføra føroyska veðurlagið. Nýggja grøna tíðin Fyri aldarskiftið vóru alsamt fleiri røddir, sum talaðu fyri at útbyggja grønu orkukeldurnar–serstakliga vindorkuna. Í 2014 setti SEV grønu kósina, sum hevur til endamáls, at øll elorka á landi skal koma frá varandi orkukeldum í 2030. Bókin førir okkum inn í nýggju, grønu tíðina, har vindorkan enn hevur størsta leiklutin á elorkuøkinum. Her eru avbjóðingarnar at fáa sveiggjandi orkukeldur at veita føroysku elskipanini støðuga elorku. Í hesum sambandi hevur SEV–saman við útlendskum veitarum–ment battarískipanir til vindmyllulundirnar. Næsta stóra stigið er at byggja pumpuskipan í Vestmanna, ið skal rekast við yvirskotsorku frá vindi, og sum fær ein avgerandi leiklut í at skapa støðufesti í grønu elskipanini. Menningararbeiðið hjá SEV á grønu kósini hevur ført til, at SEV í 2020 kundi boða frá, at fimm varandi orkukeldur vóru í føroysku elskipanini. Umframt vatnorku og vindorku, var talan um biogass frá nýggja biogassverkinum, FÖRKA, og sólorku og sjóvarfalsorku á royndarstigi. Bókin er ein meiri enn 100 ára long ferð ígjøgnum føroysku elsøguna í teksti, myndum og tølum, sum vísa broytingar í eina øld. Anker Eli Petersen teknaði permuna, og Føroyaprent stóð fyri umbróting og prenti. “ Saman tí standið” fæst til keyps í bókahandlunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 46 Leygardagur 18. desember 2021 Bókaútgáva: Staðarnøvn í Mykinesi Meira enn 1500 staðarnøvn eru savnað í nýggju bókini. Steingrim Abrahamsen hevur savnað (Savnsmynd: Pól Sundskarð) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Fróðskapur hevur givið út bókina Staðarnøvn í Mykinesi eftir Steingrim Abrahamsen. Í okkara tíð er øllum kunnugt, at vit uppliva eitt stórt tap av staðbundnum staðarnøvnum í munnliga siðaarvinum. Innan fyri sløk 100 ár er íbúgvaratalið í Mykinesi minkað við 150 fólkum. Í oynni eru í dag 17 fólk fastbúgvandi. Hetta hevur stóra avleiðing fyri staðarnøvnini. Tað eru færri og færri, sum brúka tey. Meginparturin av nøvnunum verður ikki brúktur eins og hann bleiv fyri 50 árum síðan. Hetta hevur so við sær, at fleiri nøvn hvørva. Siðbundin staðarnavnagransking hevur í høvuðsheitum snúð seg um at granska einstøk staðarnøvn og einstakar bólkar av orðum. Nøvnini hava fyrst og fremst verið granskað sum leksikalsk og mentanarsøgulig minnir um mál og livandi talumál. Í hesi kanning av staðarnøvnum er evnið ikki støk nøvn, men at lýsa tey meira enn 1500 staðarnøvnini í Mykinesi, sum tað hevur borið til at staðfesta. Steingrim Abrahamsen er cand. mag. í týskum og føroyskum. Hann var lærari við Eysturoyar Studentaskúla 1984-2018, og hevur eisini undirvíst á Føroya Læraraskúla og á Føroya Handilsskúla. Hann er ættaður úr Mykinesi og hevur havt tætt og nógv samband við heimildarfólk um staðarnøvnini í oynni. Tað er teimum og góðum stuðlum fyri at takka, at staðarnøvn í Mykinesi nú eru komin út í bók. Bókin vendir sær bæði serliga til fólk við tilknýti til Mykines og til fólk við áhuga fyri føroyskum staðarnøvnum, føroyskum máli og føroyskari náttúru. Bókin er 202 blaðsíður við nógvum myndum. Permumyndina hevur Óli Reynskor tikið. Bókin kostar 300 krónur í bókabúðunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 14. desember 2021 47 Leygardagur 18. desember 2021 Triðja útgávan av“ Mær er sagt um ein stað” komin í bókabúðirnar Mær er sagt um ein stað 3 hjá Petur Jacob Sigvarsen er júst komin í bókabúðirnar. Har eru 70 nýggir sálmar. Av teimum eru 61 upprunaligir og níggju týddir sálmar SkrivaÐ: Tíðindaskriv "Mær er sagt um ein stað 3" hjá Petur Jacob Sigvarsen er júst komin í bókabúðirnar. Har eru 70 nýggir sálmar. Av teimum eru 61 upprunaligir og níggju týddir sálmar. Harafturat eru 15 fyrilestar, sum høvundurin hevur týtt úr donskum og norskum. Teir eru eftir Kai Jensen, ið er væl kendur danskur prestur, próstur og eitt stutt skifti biskupur í Aarhus biskupsdømi, og Olav Valen-Senstad, ið verður mettur sum ein av gløggastu teologum, filosoffum og prestum í Noregi í 1900-talinum. Fyrilestrarnir umrøða tættir í kristnu trúarlæruni. Í teimum trimum bókunum í røðini "Mær er sagt um ein stað", hevur 89 ára gamli Petur Jacob Sigvardsen givið okkum tilsamans 402 sálmar og sangir. Av teimum eru 252 upprunaligir og 150 eru týddir. Fyrsta bók í hesari røð kom í 2010 og nummar tvey kom í 2017. Forlagið Búgvin er útgevari. Tónaskaldið Knút Olsen hevur gjørt løg og útsetingar til 65 av sálmunum hjá Petur Jacobi, og júst í hesum døgum verða upptøkur gjørdar í Havnar kirkju til tvær fløgur við umleið 30 av sálmunum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 48 Leygardagur 18. desember 2021 List og áartutl: Nýtt gallarí við Havnará Byrjar við framsýning við Arnoldi Vegghamar, Eyðuni av Reyni, Astri Luihn og Kára Svensson SkrivaÐ: Tíðindaskriv Hósdagin lat nýtt gallarí upp í Havn. Fyrsta framsýningin er við so navnframum listafólki, sum Arnoldi Vegghamar, Eyðuni av Reyni, Astri Luihn og Kára Svensson. Gallarí Havnará eitur nýggja framsýningarhølið, ið heldur til á niðastu hædd í søguligu húsunum har Tórs Cafeteria húsaðist. Millum plantasjuna og Sjónleikarhúsið og mitt í áartutlinum er hetta lítla gallaríið ein lítil listarlig perla í Havn. Komandi tíðina fara skiftandi framsýningar at prýða veggirnar á gallarínum. Tað eru hjúnini Bogi og Jóhanna Andreasen, ið eiga og reka gallaríið. Fyrsta framsýningin latur upp hósdagin. Fram til 22. desember eru opið hvønn dag frá kl 15 til 18. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 49 Leygardagur 18. desember 2021 Eli Smith sýnir fram í Gamla Seglhúsinum Listaframsýingin lat upp í gjár Eli Smith hevur seinastu mongu árini nýtt náttúruna sum sína palett SkrivaÐ: Agnar Prestá Komandi mánaðin sýnir Eli Smith fram myndlist í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík-Eli Smith (f. 1955, Tórshavn) hevur síðan 2003 beinleiðis brúkt náttúruna sum sína palett, har ið hann fyri ein part málar við ymsum mjølvaðum náttúrutilfari-sokallaðir grótmálningar- og í næstu løtu sker grót í flísar til meira umfatandi brotamyndir (mosaikk). Tilfarið er bæði úr Føroyum og úr øllum heiminum, og tún listamansins er fult í søgum um sjómenn og onnur, sum hava borið honum fjaldar dýrgripir Skaparverksins. Myndevnini á grótmálningunum eru sum heild ekspressionistisk landsløg, meðan brotamyndirnar serliga fara í dýpdina við bíbilskum myndevnum. Listin stendur ongantíð í stað, og tíðum finnur Eli upp á aðrar nýggjar tøknir, sum eittnú at mála við vatnlitum oman á límað marmordrúss (steinakvarell). Framsýningin, sum er ókeypis at vitja, hongur uppi til fram hálvan januar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021 50 Leygardagur 18. desember 2021 Elsti íslendingur nakrantíð Tá Dóra hevði livað í 109 ár og 160 dagar hevði ongin annar landsmaður livað longur enn hon Tá hevði Dóra livað í 109 ár og 160 dagar. Síðan 2019 hevur hon verið elsti persónur í Íslandi, og nú gjørdist hon eisini elsti persónur nakrantíð, og í hesum sambandi fekk hon vitjan av forsætisráðkvinnuni. -Tá sjónin er farin at bila og eisini hoyrnin, so gerst tað trupult, segði Dóra, sum annars ikki ætlaði at halda dagin øðrvísi enn hon plagar: At eta, drekka og lesa bløðini. Granskarar hjá deCode Genetics hava gjørt kanningar av Dóru og staðfesta, at hon kropsliga er sera væl fyri. EKG-kanningin av hjartanum vísir eina heilsustøðu, sum nógvar yngri kvinnur kunnu misunna henni, sigur sonur hennara, Áksell Þórisson, við Ríkisútvarpið. Dóra sigur, at hon aldri hevur roykt ella drukkið, og at bøkur eru týðandi partur av hennara trivnaði. Upp á spurningin um, hvussu leingi hon fer at liva, sigur hon:“ Eg haldi, at tað er nóg mikið. Mær nýtist ikki at halda fram leingi afturat”. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 51 Leygardagur 18. desember 2021 Inger Støjberg dømd 60 daga fongsul 25 av teimum 26 dómararunum í Ríkisrættinum mettu fyrrverandi ráðkvinnuna at vera seka (Savnsmynd: EPA) SkrivaÐ: Danski ríkisrætturin dømdi mánadagin fyrrverandi donsku ráðkvinnuna við útlendinga- og integrasjónsmálum 60 daga treytaleysa fongsulsrevsing. Dómurin fall næstan fimm ár eftir at táverandi ráðkvinnan fyri fyri Vinstraflokkin gjørdi av at støðga sokallaðum barnabrúðrum í donskum asyllegum Ríkisrætturin staðfesti, at Inger Støjberg átók sær revsiábyrgd við at krevja at hesi pør–uttan undantak–skuldu skiljast frá hvørjum øðrum og flytast í hvør sína legu, uttan et hetta varð orðað sum fráboðan til Útlendingastýrið. Í Ríkisrættinum vóru 26 dómarar, harav bert tann eini metti Støjberg vera óseka. 13 av teimum 26 eru hægstarættardómarar, meðan 13 eru leikdómarar, útnevndir av flokkunum á Fólkatingi, men ikki fólkatingslimir. Hetta er bert sættu ferð, at ríkisrætturin hevur dømt í einum ríkisrættarmáli. Inger Støjberg er ikki longur limur í Vinstraflokkinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021 52 Leygardagur 18. desember 2021 Danir verða aftur meira avmarkaðir Tað er ikki eins ógvusligt og undan jólum í fjør, men nógv verður afturlatið næsta mánaðin, alkohol skal ikki skeinkjast eftir klokkan 22, maskur verða at síggja á nógvum støðum, og størri dentur skal leggjast á frástøðu Metta Frederiksen og myndugleikarnir eru aftur komin við tiltøkum, fyri at tálma koronusmittuni (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Agnar Prestá Tíðindafundur var fríggjadagin í Keypmannahavn, har kunngjørt varð, hvørjar nýggjar avmarkingar koma í gildi í Danmark sunnumorgunin. Tað er breið poltisk semja og semja í farsóttarbólkinum um hesar avmarkingarnar. Mette Frederiksen, forsætisráðkvinna, Magnus Heunicke, heilsumálaráðharri, Søren Brostrøm, stjóri í Heilsustýrinum og Henrik Ullum, stjóri í Statens Serum Institut vóru øll inni á, at høgu smittutølini, omikron-frábrigdið, veturin og tað at jólini savna nógv fólk alt er til stúran. Tað er serliga tey bæði fyrstu. Smittutølini seta í løtuni met hvønn dag-yvir 11.000 seinasta samdøgrið- og omikron tilburðirnir vaksa skjótt. Trýstið á heilsuverkið er stórt, siga myndugleikarnir. Tað er ikki sama støða sum um hesa tíðina í fjør varð borið fram; serliga orsakað av koppsetingunum. Tó er tað mett sum neyðugt at gera inntriv nú, og tað inniber millum annað hesi tingini:-Vinnur og mentanarlig-frítíðartiltøki rakt: Støð sum Tivoli, spælilond, spælistøð, biografar, listasøvn, háskúlar o. s. fr skulu lata aftur-Skeinkistøð: Skulu støðga við at skeinkja alkohol klokkan 22 og lata aftur klokkan 23. Skulu syrgja fyri, at møguleiki er fyri at halda stóra frástøðu-tveir fermetrar fyri sitandi og fýra fermetrar um man stendur-hetta er eisini galdandi fyri matstøð. Starvsfólk skulu hava munnbind, um tey hava kontakt við kundar-Munnbind og frástøða: Kravið um munnbind skal víðkast til at fevna um til dømis, tá ein fer eftir take-away ella til guðstænastu. Eisini skal møguleiki vera fyri at halda frástøðu í kirkjum, samkomum, innkeypshandlum og so framvegis. Hesi tiltøkini eru galdandi til 17. januar. Søren Brostrøm staðfesti, at danir í stóran mun kunnu halda jól sum vanigt-tó helst við færri fólki og størri frástøðu. Mælt varð eisini fólki til at koppseta seg (serliga fyrsta og triðja prik) og at kanna seg áðrenn jól, um tey koma í ein størri bólk. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 53 Leygardagur 18. desember 2021 Øll skeinking støðgað í Noregi Stjórnin setti enn strangari tiltøk í verk fyri at støðga omikron Melduródnirnar farna vikuskiftið elvdu til stóran materiellan skaða, umframt at tær hava kravt í minsta lagi 80 mannalív, harav eini 70 í Kentucky (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Fríggjakvøldið og leygarmorgunin herjaðu ógvusligar melduródnir í fleiri amerikanskum statum. Sambært CNN varð boðað frá í minsta lagi 30 melduródnum í seks statum–Arkansas, Illinois, Kentucky, Missouri, Mississippi, og Tennessee. Fleiri enn 80 fólk lótu lív, harav eini 70 í Kentucky, boðaðu lokalir myndugleikar frá. Men veruliga deyðstalið væntaðist at vera nógv hægri enn tað. Boðað varð eisini frá nógvum skaða. Eitt nú í býnum Edwardsville í Illinois varð eitt vøruhús hjá Amazon hart rakt. Her rapaði takið í illveðrinum. Millum tey umleið 100 starvsfólkini, sum søgdust at hava verið á náttarvakt í vøruhúsinum, lótu í minsta lagi seks lív, skrivar Reuters. Í Arkansas rapaði takið á einum ellisheimi, og 20 persónar vórðu fastir í býgninginum í yvir ein tíma. Í Kentucky vóru umleið 40 fólk bjargað úr einari verksmiðju í býnum Mayfield, og bygningarnir hjá lokalu løgregluni og sløkkiliðnum vórðu eisini oyðilagdar. Sambært amerikanskum miðlum varð tjóðarhirðin eisini boðsend at hjálpa við bjargingararbeiðnum. Niðanfyri síggjast nakrar myndir úr Kentucky frá EPA-tíðindastovuni: Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. desember 2021 Næstformaðurin í ES-tinginum, Frans Timmermans, sum hevur ábyrgdina av grøna orkuskiftinum í ES, sigur, at Bruxelles fer at loyva limalondunum at menna kjarnorku sum part av framtíðar orkuskipanini Frans Timmermans, næstformaður í ES við ábyrgd av grøna orkuskiftinum. Mynd Euractiv. SkrivaÐ: Ein týðandi partur av grøna skiftinum, sum ES hevur sett út í kortið, er at fara burtur frá kolvetnum til eitt nú vetni, ið m. a. kann framleiðast við vindorku. Men kjarnorkan verður eisini raðfest ovarlaga. Frans Timmermans viðgjørdi júst kjarnorkuna á fundi við sínar fronsku starvsfelagar, sum í næstum taka yvir formansskapin í ES. Spurningurin um at brúka kjarnorku í orkuframleiðsluni hevur leingi verið eitt stríðsmál í nógvum londum, men Frakland hevur valt at ganga kjarnorkuleiðina við at byggja fleiri kjarnorkuverk. Umleið 70 prosent av fronsku orkuframleiðsluni stava frá kjarnorku. Herfyri tóku níggju lond í ES, serstakliga lond í Eysturevropa, stig til at stovna ein felagsskap, sum við franskari fyrimynd skal kanna møguleikarnar fyri at brúka kjarnorku sum part av grøna orkuskiftinum, nú tað stig fyri stig verður farið burtur frá fossilu brennievnunum koli, olju og gassi. Eisini í Bretlandi, sum nú er uttanfyri ES, fyllur kjarnorka meira og meira í orkuorðaskiftinum. Frakland tekur yvir formansskapin í ES frá 1. januar Nøkur ár herfyri gjørdu bæði Svøríki og Týskland av at sleppa sær av við kjarnorkuverkini, men tann støðan er lutvíst broytt nú. Kjarnorkan kemur serliga væl við hjá londum, sum hava stóra ídnaðarframleiðslu av ymsum slag. Frans Timmermans, sum verður mettur at vera eitt av oddafólkunum í ES, hevur annars verið rættiliga avgjørdur í spurninginum um grøna orkuskiftið. Hann sær øll fossil brennievni fara har piparið grør. -Lond, sum vilja menna kjarnorkuna, skulu hava møguleika til tess. Tað er upp til einstøku londini í ES, antin tey vilja menna kjarnorkuna ella ikki, sigur hann, sambært ES heimasíðuni Euractiv. Timmermans telist millum tey uttast á grøna vonginum, sum m. a. vil seta í verk krøv um lágt útlát av vørum, sum verða innfluttar til ES, av sama slag sum krøv, ið verða sett framleiðsluni í ES londum. Eisini eigur heimshandils felagsskapurin WTO at fylgja somu krøvum til tess at røkka bruðardyggum búskapi. Frakland tekur yvir ES formansskapin í januar og eitt hálvt ár fram. Franski forsetin Emmanuel Macron sigur, at hann fer eisini at raðfesta grøna orkuskifti í sambandi við veðurlagsbroytingarnar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. desember 2021 57 Leygardagur 18. desember 2021 Dóttir fyrsta amerikanara í rúmdini við á ferð hjá Blue Origin Leygardagin var triðju ferð, at Blue Origin sendi ferðafólk út í rúmdina, og boðin við á ferðina var dóttir Alan Shepard, sum í 1961 gjørdist annar maður og fyrsti amerikanari í rúmdini Her sæst Laura Shepard Churchley saman við hinum ferðafólkunum, sum síðsta leygardag vórðu send í rúmdina (Mynd: AP) SkrivaÐ: Leygardagin var triðja ferð, at amerikanska rúmdarferðarfyritøkan Blue Origin sendi ferðafólk út í rúmdina. Tað er milliardingurin og Amazon-stovnarin, Jeff Bezos, sum eigur fyritøkuna. Í rúmdarfarinum, sum varð sent upp í Texas, var ein serligur gestur millum ferðafólkini. Talan var um 74 ára gomlu Laura Shepard Churchley, ið er dóttir Alan Shepard, fyrsta amerikanara í rúmdini. Leygardagin slapp hon at uppliva 11 minuttir langu rúmdarferðina, 60 ár eftir, at pápi hennara skrivaði søgu, tá hann varð sendur út í rúmdina. Laura Shepard Churchley og fimm onnur ferðafólk vórðu send upp umleið 106 kilometrar frá jarðarskorpuni, har tey upplivdu nakrar minuttir í tyngdarloysi, áðrenn tey lendu trygt í Texas aftur. Laura Shepard Churchley og eitt annað ferðafólk vórðu boðin við á ferðina, meðan hini fýra máttu gjalda eina óupplýsta upphædd fyri at sleppa ein túr í rúmdina, skrivar Ritzau. Rúmdarfarið, sum sendi tey út í rúmdina leygardagin, hevur fingið navnið "New Shepard" til heiðurs fyri Alan Shepard. Tað var í mai 1961, at Alan Shepard gjørdist annar maðurin í rúmdini, eftir at Sovjetsamveldið í apríl hevði sent Jurij Gagarin út í rúmdina sum tann fyrsti maðurin. Alan Shepard er eisini ein teirra, ið hevur verið á Mánanum. Hann andaðist í 1998, 74 ára gamal. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. desember 2021 58 Leygardagur 18. desember 2021 Oljumilliardirnar fossa inn í norska statskassan Stóri vøksturin í bæði olju- og gassprísum kemur væl við hjá Noregi Troll feltið-ein norsk peningamaskina SkrivaÐ: Noreg hevði eitt yvirskot uppá 78,7 milliardir norskar krónur á handilsjavnváganum í november, skrivar norski hagtalsstovnurin“ Statistisk sentralbyrå”. Hetta eru tó 5,8 milliardir krónur minni enn í metið í oktober. Samlaði vøruútflutningin var uppá 158,1 milliardir krónur í november og setti met fimta mánaðin á rað. Tað er tvífalt so nógv sum fyri november í fjør, skrivar Finansavisen. Hægri orkuprísir og serliga á gassi eiga mesta av framgongdini. Vøruinnflutningurin var uppá 79,4 milliardir krónur í november. Virðið á útflutninginum á gassi var 72,6 milliardir í november og nærum fimm ferðir so nógv sum fyri november í fjør. Útflutningurin á olju var uppá 34.6 milliardir krónur og hækkaði við 83,4 prosentum í mun til sama mánað í fjør. Høvuðsorsøkin var ein vøkstur í oljuprísinum úr 394 til 699 krónur fyri fatið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 59 Leygardagur 18. desember 2021 Júst sum liðskiparin vónaði Føroyar skulu møta Turkalandi, Luksemborg og Litava í Nations League 2022 (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað bleiv júst sum liðskiparin á føroyska A-landsliðnum hjá monnum, Hallur Hansson, vónaði. Lutakast var hósdagin um bólkabýtið í Nations League-kappingini, sum verður á skránni í 2022. Føroyar vunnu bólkin seinast, framman fyri Malta, Lettlandi og Andorra, og verða tískil í deild C hesaferð, har mótstøðulondini væntandi eru nakað sterkari. Hallur Hansson segði við heimasíðuna hjá FSF, at dreymabólkurin var Turkaland, Luksemborg og Litava. Og soleiðis bleiv. Dystirnir verða spældir í juni og september mánað í 2022. Fýra dystir í juni og tveir í september. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021 60 Leygardagur 18. desember 2021 Spæla fýra dystir uppá ellivu dagar í juni Tá er talan um tveir útidystir og tveir heimadystir. Føroyar byrja Nations League-kappingina næsta ár í Turkalandi-fyrst í juni- og enda hana síðst í september heima móti turkum Hósdagin var lutakast um, hvussu spælast skal í næstu UEFA Nations League kapping. Har gjørdist greitt, at Føroyar, ið nú eru í deild C og ikki tí niðastu, komu í bólk C1 saman við Turkalandi, Luksemborg og Litava. Talan er um mótstøðulið, ið Føroyar hava fingið góð úrslit móti fyrr-tó er tað langt síðani- og Turkaland og Luksemborg eru í øllum førum vorðin væl sterkari, síðani føroyingar seinast spældu móti teimum. Tað er heldur serligt, at hetta eru júst somu mótstøðulið, ið liðformaðurin hjá føroyska landsliðnum ynskti áðrenn. Heimasíðan hjá Fótbóltssambandinum boðaði í gjár frá, at dystarskráin fyri kappingina nú er klár. Fýra dystir eru á skránni í juni mánaði-tveir á Tórsvølli og tveir á útivølli- og teir verða spældir í einum tíðarbili á ellivu dagar. Tveir dystir verða spældir í september. Serstaka skráin hongur saman við, at HM-endaspæl veðrur í Katar í november og desember. Føroyska A-landsliðið við monnum byrjar kappingina á útivølli leygardagin 4. juni móti Turkalandi, og endar á heimavølli sunnudagin 25. september, somuleiðis móti Turkalandi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 61 Leygardagur 18. desember 2021 KÍ-málverji til EB/Streym Kristian Joensen skal næsta ár verja málið hjá sundalagsmonnum (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm EB/Streymur boðaði í vikuni frá, at Kristian Joensen, sum í ár vann føroyameistaraheitið við KÍ, framyvir spælir fyri sundalagsmenn. 29 ára gamli Kristian Joensen av Glyvrum hevur verið fastur í málinum hjá KÍ seinastu árini, men hevur mesta partin av hesum kappingarárinum sitið á bonkinum. Sambært FaroeSoccer hevur Kristian Joensen leikt 191 dystir í Betri deildini, umframt 101 í 1. deild, 29 í kappingini um løgmanssteypið og 14 dystir í Champions League og Europa League. Umframt tað, hevur hann eisini verið úttikin til føroysku landsliðini. Rói Zachariasen, sum hevur staðið í EB/Streymamálinum, fer næsta kappingarár at verja AB-málið. Eyðstein Zachariassen, næstformaður í EB/Streymi og Kristian Joensen (Mynd: EB/Streymur) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 13. desember 2021 62 Leygardagur 18. desember 2021 Ronni Møller-Iversen til 07 Vestur Vágamenn sum endaðu á einum sætta plássi í ár, styrkja seg til komandi kappingarár Vágamenn endaði hetta kappingarárið á sætta plássið við 28 stigum, og tað má sigast at vera meira enn flest fólk høvdu roknað við. Høvuðsvenjarin Magnus Powel er farin undir fyrireikingarnar til næsta kappingarár, og fyrsti styrkurin er í Ronni Møller-Iversen, sum kemur úr EB/Streymi. Hesum boðar 07 Vestur frá á heimasiðuni. 27-ára gamli danin kom annars til KÍ í 2018, og leikti nærum hvønn dyst undir Mikkjal Thomassen. Hóast hetta flutti hann inn á Skála, har hann, næstu tvey árini, var ein av lyklaleikarunum. Tá Skála so flutti niður í fjør, vóru boð eftir Ronni norðuri á Eiði, har hann, við 27 landskappingardystum í ár, varð ein av týdningarmestu leikarunum hjá EB/Streymi. Í alt hevur Ronni, hesi fýra árini í Føroyum, leikt 95 dystir í Betri Deildini, umframt 9 í steypakappingini. Hann hevur skotið 15 mál. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. desember 2021 63 Leygardagur 18. desember 2021 Venjaratoymið hjá toftamonnum upp á pláss André Olsen legst aftur at Øssuri Hansen sum hjálparvenjari og Allan Tungá verður kropsligur venjari André Olsen, Øssur Hansen og Allan Tungá (Mynd: B68) SkrivaÐ: Sverri Egholm B68 megnaði at vera verandi í fremstu fótbóltsdeildini í Føroyum, og nú er stóra uppgávan á Toftum at stabilisera seg í deildini. Seinastu dagarnar eru nógvir sáttmálar undirskrivaðir, og síðsta leygardag kundi felagið kunngera, at venjaratoymið er upp á pláss. Aleksandar Jovevic sum var hjálparvenjari í fjør, verður næsta kappingarár høvuðsvenjari hjá ÍF, sum í ár flutti niður í næstu bestu deildina. Men felagið fær lokala hjálp. André Olsen, sum í 2019 og 2020 var hjálparvenjari hjá B36, og í part av árinum í ár hjálparvenjari hjá NSÍ, kemur aftur at Øssuri Hansen. Harafturat kemur Allan Tungá afturat sum kropsligur venjari. B68 endaði í gjár á einum áttanda pláss við 25 stigum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 11. desember 2021 64 Leygardagur 18. desember 2021 Dann Fróðason leingir við barndómsfelagið Sum 16 ára gamal spældi sandavágsmaðurin fyrsta dystin á besta liðnum hjá 07 Vestur (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm 07 Vestur og Dann Fróðason hava longt sáttmálan, og ungi verjuleikarin heldur sostatt framm í barndómsfelagnum komandi tvey árini. Sandavágsmaðurin fekk fyrsta dystin á besta liðnum hjá 07 Vestur heilt afturi í 2016, tá hann, bert 16 ár og 2 mánaðar gamal, kom á vøllin fyri Gunleif Magnusarson í 3-1 heimasigrinum á B71. Tilsamans eru tað blivnir til 105 dystir fyri besta liðið, 56 í Betri Deildini, 54 í 1. deild umframt 5 steypakappingini, og 9 mál. Dann hevur eisini verið á fleiri av ungdómslandsliðunum, seinast á U21-landsliðinum í summar, har hann fekk fullan dyst móti Armenia. 07 Vestur endaði í fjør á sætta plássið í Betri deildini við 28 stigum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 65 Leygardagur 18. desember 2021 Eiler eisini longt við 07 Vestur 18-ára gamli sandavágsmaðurin tekur dystin upp um pláss á besta liði felagsins SkrivaÐ: Sverri Egholm Dann Fróðason skrivaði í vikuni undir nýggjan sáttmála við 07 Vestur. Nú hevur beiggin, Eiler Fróðason, eisini skrivað nýggjan sáttmála við barndómsfelagið, og 18-ára gamli sandavágsmaðurin tekur sostatt kampin upp um pláss á besta liði felagsins. Málfarligi miðverjin varð ein av lyklaleikarunum í fjør, tá 07 Vestur fluttið upp í Betri deildina, við 19 dystum og heili 5 málum. Hann fekk annars frumdystin sum 16-ára gamal í august í 2019. Í ár eru tað vorðnir 10 dystir í Betri Deildini og tvey mál. Á besta liðinum hjá 07 Vestur eru tað í alt 36 dystir og sjey mál. Í septembur í ár varð Eiler eisini úttikin til U19-landsliðið, og spældi tveir venjingardystir móti Norður-írlandi. Eins og eldri bróðurin Dann, er Eiler uppvaksin í 07 Vestur, og í felagnum er stór gleðið um at ungu leikararnir klára at bjóða av um plássini á besta liðinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 66 Leygardagur 18. desember 2021 Brandur og Helsingborg skulu upp í bestu deildina aftur Hetta er greitt eftir dramatiska 3-1 sigurin í Halmstad týskvøldið, har Helsingborg leingi ikki var á uppflytingarkós. Føroyski miðvallarin legði upp til fyrsta málið hjá Helsingborg Brandur Hendriksson verður fagnaður av ovfarakátum Helsingborg-fjepparum, eftir at uppflytingin er komin í hús (Mynd: Helsingborg IF) SkrivaÐ: Agnar Prestá Tað var óvæntað-serliga eftir 0-1 ósigurin í fyrra dystinum, ið var í Helsingborg leygardagin. Tá høvdu teir reyðkløddu einki skot á mál, og Halmstad hevði undan dystinum týskvøldið ikki latið fleiri enn eitt mál inn í nøkrum heimadysti. Tað vil siga, at tá heimaliðið javnaði, sjey minuttir eftir leiðslumálið hjá Helsingborg, so sá tað tungt út hjá liðnum, sum í 2021 hevur spælt í Superettan. 0-1 málið var Brandur Hendriksson annars upphavsmaður til. Skálvíkingurin fekk bóltin nakað til vinstru og beint aftanfyri miðlinjuna og sendi eina langa og góða alvering í dýbdina og nakað til høgru. Har tók Wilhelm Loeper ímóti bóltinum og beindi hann síðani hegnisliga uppum Halmstad-málverjan og í netið. Helsingborg skuldi hava minst eitt slíkt afturat, og í 2. hálvleiki varð jagstrað. Tað gav úrslit, tá toppskjúttin Anthony van den Hurk í 84. minutti kastaði seg fram og stútaði bóltin í málið til 1-2. Útivallarmál telja í upp- og niðurflytingardystunum í Svøríki, og tískil vóru Brandur og liðfelagarnir nú á veg upp í Allsvenskan. (Mynd: Helsingborg IF) Hetta varð staðfest, tá finnin Rasmus Karjalaeinen eftir 90 minuttir gjørdi sær dælt av einari verjuvilli hjá heimaliðnum: 1-3 og so kundu útiáskoðarnir av álvara byrja uppá uppflytingarveitsluna. Brandur Hendriksson Olsen, ið fyllur 26 í næstu viku, og fekk gult kort í fyrsta minutti, spældi allar 90 minuttirnar í avgerandi dystinum. Hann hevur verið ein fastur og týdningarmikil leikari á liðnum í ár. Helsingborg endaði nummar trý í næstbestu deildini, og eftir samlaða 3-2 sigurin í upp- og niðurflytingardystinum er greitt, at liðið flytur upp saman við Värnamo og GIF Sundsvall. Umframt Halmstad, fara Örebro og Östersunds niður. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 67 Leygardagur 18. desember 2021 Agüero má gevast við at spæla bólt Hjartatrupulleikar forða fyri at stjørnuáleyparin kann halda fram Sergio Agüero hevði grupult við at halda tárunum aftur á tíðindafundinum í dag (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Stjørnuáleyparin hjá FC Barcelona, argentinarin Sergio Agüero, hevur hjartatrupulleikar, og støðgar nú við at spæla fótbólt. Tað segði hann á tíðindafundi á Camp Nou mikudagin. Spælarin var týðuliga rørdur av støðuni. Fleiri liðfelagar vóru til staðar á heimavøllinum hjá Barcelona, og eisini forsetin í felagnum, Joan Laporta, sum royndi at ugga Agüero. Juan Laporta, sat undir liðini á Agüero á fundinum (Mynd: EPA) Eisini Pep Guardiola, ið var venjari hjá Agüero undir hansara bestu tíð í Manchester City, var til staðar á tíðindafundinum. -Eg havi gjørt av at støðga við at spæla fótbólt professionelt. Hetta er ein ógvuliga trupul løta. Eg havi tikið avgerðina orsaka av míni heilsu, og trupulleikanum, sum tók seg upp fyri hálvumøðrum mánaði síðani, segði Sergio Agüero. Argentinarin bað um at verða skiftur út í einum dysti móti Alaves síðst í oktober, tí hann hevði pínu í bróstinum og trupulleikar við andadráttinum. Pep Guardiola var eisini til staðar at stuðla Agüero (Mynd: EPA) Sergio Agüero kom til Evropa at spæla í 2006, tá hann fekk sáttmála við spanska felagið Atlético Madrid. Í 2011 fór hann til Manchester City, har hann spældi 275 dystir og skjeyt 184 mál. Í ár skifti hann til Barcelona, har hann bert náddi at spæla fýra dystir og skjóta eitt mál. Hann hevur spælt 101 landsdystir og skotið 41 mál fyri argentinska landsliðið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 68 Leygardagur 18. desember 2021 Elias og Sävehof stóðu seg væl móti Magdeburg 19-ára gamli hoyvíkingurin skoraði fýra mál, og legði upp til tvífalt so nógv í trý-máls tapinum fyri oddaliðnum í Bundesliguni. Tað at hann noyddist út í tveimum førum í fyrra hálvleiki órógvaði álopsspælið hjá Sävehof Elias Ellefsen á Skipagøtu gjørdi vart við seg í European League (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Heimaliðið, ið var undirtippað, fekk eina dreymabyrjan móti oddaliðnum í Bundesliguni, og sum eisini vann HM fyri lið tíðliga í oktober. Tá eitt korter var leikt av European League-dystinum í Partille Arena, var støðan 6-2. Kontrálopini hjá Sävehof vóru skørp, og tað vóru nøkur av "skipaðu" álopinum, við Eliasi í høvuðsleikluti, eisini. Hoyvíkingurin skoraði hesa fyrstu løtuna tvey góð mál og legði upp til tvey. Verjuparturin hjá heimaliðnum var tó helst størsti lykilin, og danski málverjin Bertram Obling var framúr: Hann bjargaði fimm av teimum fyrstu sjey skotunum hjá Magdeburg, og í fleiri førum var talan um stórbjargingar. Obling hevði eisini aðrar góðar bjargingar í hálvleikinum, men Elias og co. fingu ein trupulleika, tá ein annar danskur málverji kom á vøllin. Jannick Green gjørdi stóran mun fyri Magdeburg og dystin. At Elias beint fyri miðjan fyrra hálvleik noyðist út til viðgerð i nakrar minuttir, tók eisini broddin av álopsspælinum hjá heimaliðnum-nakað sum frásøgumaður og viðmerkjari á Viaplay vóru inni á. Føroyingurin fekk ein stoyt í andlitið, tá norski strikuleikarin/miðverjin og landsliðsleikarin Magnus Gullerud royndi at forða honum í at bróta ígjøgnum. Tað eydnaðist, men Gullerud fekk útvísing, Sävehof brotskast og Elias noyddist út at fáa alla høkuna tape'aða. Hetta tók nakrar minuttir, og eftir enn eina harða takkling seint í hálvleikinum fór tape'i av, og føroyingurin noyddist aftur út. Sävehof var á odda tað mesta av hálvleikinum, men tá steðgur var, var javnleikur. SC Magdeburg hevur ongan dyst tapt í hesum kappingarárinum, og tað skuldi heldur ikki verða hesaferð. Hóast Sävehof fylgdi væl við fyrstu løtuna í seinnu hálvleiki, og eisini kom á odda aftur, so eydnaðist ikki at halda fast. Týska liðið fekk av álvara sítt álopsspæl at koyra, og hóast Elias hevði fleiri góðar fríspælingar, so var tað ov torført hjá Sävehof at fylgja við týska oddaliðnum. Elias skoraði fýra mál uppá sjey skotroyndir og hevði átta upplegg-um viðleikararnir í summum førum vóru skarpari, hevði hann havt fleiri. IK Sävehof er oddalið í Svøríki. Í European League er liðið framvegis nummar tvey í bólkinum-nú trý stig aftan fyri Magdeburg. Kappingin verður tikin upp aftur í 2022. European League, 6. umfar Bólkur C-14. desember IK Sävehof-SC Magdeburg 26-29 (11-11) Elias Ellefsen á Skipagøtu: Fýra mál og átta assist. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 15. desember 2021 69 Leygardagur 18. desember 2021 Kyndil vann týðandi dyst á grannunum Teir grønu tryggjaðu sær ikki øll stigini fyrr enn í allar seinastu løtu. Alt er opið í stríðnum um fjórða plássið Tróndur Wardum avgjørdi dystin í allar seinasta sekundi (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Hørð kapping er um fjórða plássið í Burn deildini í hondbólti. Grannarnir Neistin og Kyndil hittust í Høllini á Hálsi mikukvøldið. Á stigatalvuni vóru tað tvey stig, sum skiltu partarnar, men nú er javnt. Kyndil var omaná allan fyrra hálvleik, og støðan í hálvleikinum var 13-11. Men so fór at ganga hinvegin, og Neistin lá eitt skifti á odda í seinna hálvleiki. Kyndil kom inn í dystin aftur, og tá ein minuttur var eftir, var javnt 25-25. Men í allar seinasta sekundið avgjørdi Tróndur Wardum dystin, og Kyndil vann 26-25. Sigurin hjá Kyndli setur av álvara spenning í stríðið um fjórða plássið. Team Klaksvík og StÍF hava níggju stig meðan Neistin og Kyndil hava átta stig. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021 70 Leygardagur 18. desember 2021 Donsku kvinnurnar ov stuttar eftir gysara Liðið hjá Jesper Jensen var á odda størsta partin av HM-hálvfinaluni, men olympisku meistararnir úr Fraklandi vóru stinnari Lærke Nolsøe stríðist um ein bólt í EM-undankappingardystinum í Føroyum í oktober. Hon og liðfelagirnir vóru leingi omaná í Spania fríggjakvøldið, men tað rakk ikki til finalupláss (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Eins og í EM-endaspælinum á heimavølli fyri einum ári síðani, gjørdist danska kvinnulandsliðið fríggjakvøldið ov stutt til at røkka HM-finaluna. Tá var Danmark á odda við trimum málum í steðginum, men megnaði ikki at hanga fast, og søgan endurtók seg á ein hátt hesaferð. Tað gjørdist tó tættari enn tá-Frakland vann við einum máli í hálvfinaluni í Granrollers í Katelonia, men tað var Danmark, ið var á odda við tveimum málum, tá farið var til hálvleiks. Danska liðið var eisini omaná so at siga allan fyrra hálvleik, har kontraspælið við Line Haugsted í fyrstu bylgju eydnaðist heilt væl, har álopsspælið í pørtum var í góðari rútmu, men har tað serliga var verjuparturin, ið gjørdist munurin. Frakland fekk ikki frið til sítt spæl, og tá tær megnaðu at bróta ígjøgnum og koma til rímiliga frí skot, stóð Althea Reinhardt ofta væl fyri. 25-ára gamli Odense-málverjin varð kostin til dagsins leikara. Sum seinni hálvleikur leið fekk hin ikki líka væl fatur á skotunum, ið tó oftari gjørdist frí, og so kom Sandra Toft inn til seinastu tíggju minuttirnar og hevði fýra stórbjargingar, ið veruliga hildið spenninginum í dystinum. Tá var Frakland komið uppá javnt, og seinastu løtuna av dystinum vóru tær í bláum sterkari á so at siga øllum økjum. Olympisku meistararnir vóru aftanfyri við trimum málum, tá nakað undir eitt korter var eftir, men so gekk skjótt. Við einari meira offensivari verju, 5-1, fekk Frakland órógvað danska álopsspælið væl; tað var og stirvið, og ov nógv hekk á Mie Højlund-Jesper Jensen nýtti bert sjey ímóti seks eina ferð. Vengurnir fingu nøkur skot móti endanum, men tey flestu vóru úr heldur spískum ella ógvuliga spískum, og øll vórðu brend. Darleux í málinum tók yvir 40 prosent í seinna hálvleiki, og í hinum endanum fekk Frakland ferð á, og við sínari styrki, ferð og royndum hálaðu tær ein sigur í land. Tað varð 20-21, Danmark javnaði tvær ferðir, men triðju ferð gekk ikki, hóast Frakland misnýtti møguleikan at koma upp á + 2 fyri fyrstu ferð í dystinum í síðsta minuttinum. Danmark var ógvuliga tætt við at koma í sína fyrstu finalu í 17 ár, men skal ístaðin spæla um HM-bronsu sunnudagin. Fronsku kvinnurnar hava seinastu fýra árini vunnið tríggjar kappingar, HM 2017, EM 2018 og OL fyrr í ár og hava sunnudagin møguleikan at leggja aftruat. Noreg verður hitt liðið í finaluni. Norsku kvinnurnar vunnu seinni í gjárkvøldið hina hálvfinaluna móti Spania. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 71 Leygardagur 18. desember 2021 Jóhan á Plógv við í danska hópinum til EM-endaspælið Tjúgu leikarar skulu við til Ungarn í januar, har Danmark skal royna at koma í enn eina finalu Jóhan á Plógv Hansen er annar av høgru vongunum, ið er úttikin. Her sæst hann í dysti móti Føroyum í seinastu EM-undankapping SkrivaÐ: Agnar Prestá Samstundis sum danska kvinnulandsliðð fyrireikaði seg til HM-hálvfinalu í Spania varð danska manslandslandsliðið til EM-endaspælið, sum verður í Ungarn og Slovakia í januar, úttikið. Heili fjúrtan av leikarunum spæla til dagliga í týskum hondbólti; millum annð Jóhan á Plógv Hansen, Aaron Mensing, ið hevur bæði danskan og týskan ríkisborgararætt, og sum skal við til sítt fyrsta endaspæl, Jannick Green, sum týskvøldið kom inn og gjørdi stóran mun fyri týska oddaliðið í evropeiskum dysti móti Eliasi á Skipagøtu og Sävehof, og sum ikki hevur verið við til seinastu endaspælini, tí Kevin Møller og Emil Nielsen hava staðið frammanfyri Niklas Landin er sjálvandi framvegis fyrstaval, og hann og Mikkel Hansen og onnur kend nøvn eru við, og so er Rasmus Lauge, ið hevur sitið heima, tá tey seinastu endaspælini hava verið leikt, orsakað av álvarsligum knæskaða, við aftur og skal spæla EM í landinum, har hann til dagliga spælir hondbólt. Tann eina "síðan av kappingini" verður leikt í Ungarn, og tað verða hálvfinalur og finalur eisini. Nikolaj Jacobsen hevur nú tikið endaligu avgerðina um hópin til endaspælið, ið byrjar um minni enn ein mánaða (Mynd: Sverri Egholm) Danmark hevur vunnið tvey tey seinastu HM-endaspølini-á heimavølli í 2019 og í Egyptalandi í januar, og Nikolaj Jacobsen leiddi eisini liðið til OL-finaluna í Tokyo, har Frakland tó var omaná. Í seinasta EM-endaspælinum gekk tó minni væl-í roynd og veru heilt illa, tí danir noyddust yvirum um Oyrasundsbrúnna eftir bólkaspælið í Svøríki í januar 2020. Danmark er bólki saman við Montenegro, Norðurmakedonia og Ungarn. Byrjað verður móti Montengro, ið danir taptu ímóti á útivølli í 2018-stutt eftir at Føroyar høvdu spælt javnleik-13. januar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 17. desember 2021 72 Leygardagur 18. desember 2021 Føroyskur flogbóltur við í EuroVolley undankappingum Harvið skulu A-landsliðini royna seg móti nøkrum av teimum stóru-fyrstu ferð verður í august. Hetta er liður í menningarætlanini hjá Flogbóltssambandinum, sum skal vera við til at hækka støðið á føroyskum flogbólti og geva okkara bestu leikarum nakrar avbjóðingar, sum teir ikki áður hava haft Her sæst Thorvald Danielsen í landsdysti-skjótt verða avbjóðingarnar fleiri og nógv størri hjá landsliðunum (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Eftir drúgva viðgerð hevur nevndin í Flogbóltssambandi Føroya gjørt av, at A-landsliðini hjá bæði kvinnum og monnum skulu luttaka í stóru EuroVolley kvalifikatiónskappingunum hjá CEV. Við hesum stigi byrja føroysku landsliðini at luttaka í somu kappingum, sum hinar stóru flogbóltstjóðirnar í Evropa, so sum Póland, Italia og Serbia. Hesum boðar Flogbóltssamband Føroya frá í tíðindaskrivi. Lagt verður frá landi í august 2022:-Innleiðandi kvalifikatiónsbólkaspælið er í august, og tá skulu bæði kvinnur og menn leika tríggjar útidystir og tríggjar heimadystir. Sostatt verður á fyrsta sinni møguleiki at síggja føroyska A-landsliðini leika heimadystir móti nøkrum av bestu liðunum í Evropa. Endaligu bólkarnir verða avgjørdir seinni. Hendan avgerðin er ein umráðandi liður í einari menningarætlan hjá Flogbóltssambandinum. Tað kostar nógv, men tað er umráðandi at geva leikarum nýggjar avbjóðingar:-Avgerðin at lata føroysku liðini luttaka á hægsta stigi er eitt kostnaðarmikið sats, men er liður í eini 3-5 ára menningarætlan fyri flogbóltin, sum skal vera við til at hækka stigið á føroyskum flogbólti og geva okkara bestu leikarum nakrar avbjóðingar, sum teir ikki áður hava haft. Hetta skal so eisini hava við sær, at áhugin millum børnini at leika flogbólt økist, soleiðis at tilgongdin til feløgini gerst betri. Sum lið í langtíðarætlanini eru landsliðsvenjararnir fyri A-landsliðini og fyri U-landsliðini eisini nú langtíðarsettir fyri á tann hátt at tryggja eina áhaldandi menning av leikarum, boðar Flogbóltssambandið frá. Í løtuni eru U18-landsliðið við dreingjum og U17-landsliðið við gentum til CEV Volleyball European Championship í Køge. Danmark, Finnland, Ísland og Noreg eru mótstøðuliðini í báðum kappingunum. Gongd varð sett á kappingarnar fyrr í dag, og bæði liðini spæla aftur í kvøld. Til ber at stroyma her. Dystarskráin er her-alt er føroyskar tíðir: Eisini í Føroya Tele-deildini hjá monnum er háspenningur um finaluplássini, eftir at Fleyr vann 3-0 á SÍ. Sigurin hevur við sær, at Fleyr á fjórða plássi er nú bert 2 stig frá næstfremsta plássinum, har ÍF liggur við 11 stigum-1 stig frammanfyri SÍ á triðja plássi. Fremst er Mjølnir við 15 stigum. Mjølnir spælir leygarkvøldið kl. 18 ímóti ÍF á Kambsdsali. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. desember 2021 74 Leygardagur 18. desember 2021 Sarah Mahfoud gleðir seg at verja HM-heitið á heimavølli Stórt boksikvøld verður í Brøndby Hallen 7. januar, har Sarah Mahfoud fyri fyrstu ferð skal verja sítt heiti. Tað skal hon móti Ninu Meinke úr Týsklandi, ið er evropameistari SkrivaÐ: Agnar Prestá Tann 1. februar í fjør basti Sarah Mahfoud argentisku Brenda Karen Carabajal i Frederiksberg Hallerne og tryggjaði sær harvið eitt IBF heimsmeistaraheiti. Orsakað av koronustøðuni og einum avlýstum dysti í USA og einum í Danmark, hevur Sarah Mahfoud framvegis ikki vart sítt heimsmeistaraheiti. Fyrsti danin við einum IBF-heiti sleppur skjótt tað, og tað sleppur hon á heimavølli 7. januar. Tað er týski boksarin, Nina Meinke, ið skal royna at taka beltið. Hon er evropameistari og hevur ikki tapt í fýra ár. Meinke hevur vunnið tólv av 14 dystum sum yrkisboksari, og verður-Hon er en dugnaligur boksari. Hon er sterk, hon er evropameistar og hevur boksað so nógvar stórar dystir; flytur seg væl og er nógv á tærnum. Tað verður hørð mótsstøða, tá man ikki hevur boksað so leingi, men spennandi og tað gevur mær eyka blóð á tonnina, at eg veit, at eg veruliga skal levera til mítt besta og vera 100 prosent til reiðar til dystin. Eg havi hugt uppá hana: Hon er sterk, men hon fær ikki mítt heiti, sigur Sarah Mahfoud í tíðindaskrivi hjá Danish Fight Night. Eftir tíggju dystir sum yrkisboksari er Mahfoud, ið er hálvur føroyingur og sum búði í Vestmanna síni fyrstu ár, ósigrað. Nú gleðist hon um at sleppa í ringin aftur, og at tað veðrur í júst Danmark, har stuðulin til hana kann geva nakað eyka. Tað er venjarin úr Panama, Bernardo (Benny) Checa, sum fyrireikar Sarah Mahfoud i hesum døgum. Hann hevur vant og hjálpt heili sjey ymiskum heimsmeistarum-tann mest kendi er Roberto Duran. -Hann er ógvuliga dugnaligur og royndur. Hann hevur nógv fokus á rørslu. Eg læri eina rúgvu av honum, sigur heimsmeistarin í fjørðurvekt millum annað um venjara sín Stórt boksikvøld verður í Brøndby Hallen 7. januar, har Mahfoud-Meinke er tann heilt stóri dysturin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 16. desember 2021 75 Leygardagur 18. desember 2021 Fagna ársins ítróttarfólkum 5. februar Ítróttasamband Føroya skipar á hvørjum ári fyri tiltakinum” ÍtróttaFAGNAÐURIN”, ið hevur til endamáls at seta sjóneyðkuna á føroysk ítróttafólk, hjálparfólk, leiðarar, venjarar og eldsálir, sum virka í føroyska ítróttaheiminum–í ítróttafeløgunum og sambondunum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Ítróttasamband Føroya skipar á hvørjum ári fyri tiltakinum” ÍtróttaFAGNAÐURIN”, ið hevur til endamáls at seta sjóneyðkuna á føroysk ítróttafólk, hjálparfólk, leiðarar, venjarar og eldsálir, sum virka í føroyska ítróttaheiminum–í ítróttafeløgunum og sambondunum. Íðkarar, serliga úrvalsíðkarar, hava dreymir um at standa ovast á tindunum. At klatra upp á tindarnar krevur eitt miðvíst arbeiði, og krevur samstundis nógva tíð og nógva orku, og stórt yvirskot. Á ÍtróttaFAGNAÐINUM skulu finnast ítróttafólk ella úrvalsíðkarar til heiðurslønirnar ÍtróttaNAVNIÐ og ÍtróttaSTJØRNUSKOTIÐ. Stóra arbeiðið, sum fer fram í ítróttafeløgunum og sambondunum, skal eisini virðismetast og heiðurslønin ÍtróttaFELAGSSKAPURIN verður latin til ein virknan felagsskap, sum ger eitt gott ítróttaligt og samfelagsligt arbeiði. Ársins ÍtróttaÁTAK verður latið einum persóni, felagi, sambandi ella øðrum, sum í árinum hevur tikið stig til eitt átak, ið styrkir, mennir og/ella nýhugsar ítróttin í Føroyum á serstakan hátt. Heiðurslønin ÍtróttaFYRIMYNDIN verður latin einum íðkara, venjara, liðleiðara, nevndarlimi ella øðrum, ið tekur ítróttin í álvara, og sum er fyrimynd hjá hinum við einum jaligum hugburði bæði til venjing og kapping. Felagsítrótturin hevur øll við og skapar eina savningarmegi, sum hevur stóran týdning fyri alt samfelagið Uttan øll tey, sum brúka sína frítíð ólønt at arbeiða fyri ítróttin, ber als ikki til. Eldsálirnar hava stóran týdning, bæði fyri ítróttarfeløgini, og fyri ítróttin yvirhøvur: Tað eru eldsálirnar, sum leggja ómetaliga orku í arbeiði fyri, at ítróttarfeløgini kunnu virka. ÍSF virðismetir hetta ólønta og sjálvbodna arbeiðið, og í hesum sambandi verður Heiðursskjal Poul E. Petersen latið eini eldsál, sum í eitt mannaminni hevur tænt ítróttinum á serstakan hátt. ÍtróttaFAGNAÐURIN 2021 verður hildin leygarkvøldið 5. februar 2022 á Hotel Hilton og sjónvarpið hjá Kringvarpi Føroya sendur beinleiðis frá tiltakinum klokkan 20. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 12. desember 2021

Jóladagur–og vit ynskja hvør øðrum eini gleðilig jól! “ Friður á jørð og í menniskjum góður tokki.” Soleiðis ljóðaði boðskapurin til hirðarnar jólanátt. Jólaboðskapurin er hin sami. Higartil hevur eingin tikið stig til at broyta innihaldið! Og hvat skuldi so verið broytt? Tað verður sagt, at um ikki broytingar ella tillagingar verða gjørdar, so steðgar alt upp, ja, so eru útlitini fyri framman ikki góð. Nógv siðbundið er knýtt at jólunum og jólahaldi. Broytingar eru ikki kærkomnar, tí um jólini hvíla vit best í tí, sum vit altíð plaga ella eru von at gera. I. P. Gregoriussen yrkti“ Gentukæti”:“ So lið um lið vit fara/ígjøgnum býin tá,/har lyktirnar tær lýsa í myrkastu vrá;/” butikkirnar” um kvøldarnar tær skína sum sól,/í mínum hjarta er tað, sum altíð tað var jól.” Skaldið er beinrakið. Tí hjartað og jólini er tætt knýtt hvørt at øðrum. Har hjartað ikki er við tí, sum gjørt og sagt verður, eru jólini fátækslig. Soleiðis er tað í øllum, vit takast við í orði og í verki. Fáur er, ið ikki kann taka undir við hesum. Hóast orðini um frið á jørð og í menniskjum góður tokki hava ljóðað yvir tvey túsund ár, hava vit menniskju nógv at læra. Tað veri seg á høgum støði í samstarvi millum lond og tjóðir og í viðurskiftum millum menniskju. Ikki kann sigast, at vit altíð eru so hjartalig hvør móti øðrum. Her kunnu vit so vóna, at broyting kemur í. Muður mælir tað, sum hjartað er fult av. Tá ið talan er um broytingar, so er tað neyvan jólaboðskapurin, sum skal broytast, men hjørtuni, sum taka ímóti boðskapinum. Hetta hevur altíð verið og er framvegis stóra avbjóðingin hjá menniskjum. Kristni heimurin hátíðarheldur í dag Kristi føðing. Jólaboðskapurin er altíð ein áminning um frið á jørð og góðan tokka millum menniskju. Vit liva í einum pluralistiskum samfelag, har nógvar áskoðanir sleppa at trívast. Vit hava eitt fólkaræði, har trúarfrælsi og mannarættindi eru nøkur av grundvirðunum í samfelagnum. Hesi virðini eiga vit at verja. Jólaboðskapurin og kærleikin til næstan hoyra óloysiliga saman. Í Føroyum eru nógvir ymiskir tjóðskapir–kristin og tey, sum ikki eru kristin. Vit hava øll rætt at virka og búgva í hesum landi við tí skipan, sum er galdandi í okkara landi. Tá ið tað er talan um trúgv og trúarmál, virka vit undir somu korum. Vit eiga at hava eitt gott hjartað hvør fyri øðrum við virðing og kærleika hóast vit eru ymisk. Ymiskleiki eigur ikki at skapa ótta, men tvørtur ímóti gleði, kærleika, samstarv og góðan tokka millum menniskju. Tá kunnu vit øll halda eini gleðilig jól. SkrivaÐ: Uni Næs, dómpróstur Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 4033 Lisnar síður: 26647 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 2 Leygardagur 25. desember 2021 Yvir 43 prosent peika á Aksel sum løgmann Við hetta lag verður ikki leingi fyrr enn annar hvør veljari heldur við hava formann Javnaðarfloksins at taka yvir landsins leiðslu (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Alla hesa tíðina síðan 14. september 2019, tá Bárður á Steig Nielsen, formaður í Sambandsflokkinum, settist í løgmanssessin, hevur undirtøkan millum veljararnar verið størri fyri undanmanninum í løgmanssessinum, javnaðarformanninum Aksel V. Johannesen. Í byrjanini av valskeiðinum vóru tað ikki so nógv fleiri, sum peikaðu á fyrrverandi løgmann fram um núverandi løgmann. Men veljarakanningarnar sum Spyr. fo ger fyri Portal. fo og Blaðið Vikuskifti vísa nú ein greiðan tendens til, at tað er eitt vaksandi tal, sum heldur vil hava Aksel V. Johannessen til at skipa landsstýri. Tá 500 veljarar týsdagin fyri jól vóru spurdir um hvussu teir høvdu valt, um val var nú, tá vóru tey eisini spurd um hvønn tey ynsktu til løgmann. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. desember 2021 3 Leygardagur 25. desember 2021 Veljarin revsar Fólkaflokkin Tað vísir veljarakanning, sum Portalurin læt gera dagin eftir dramatikkin í løgtinginum mánadagin, tá málið um sammøður varð endaliga samtykt. Sambandsflokkurin hevur vunnið veljarar aftur í mun til seinastu veljarakanning Tað eydnaðist ikki Fólkaflokkinum at halda Anniku Olsen uttanfyri tá atkvøtt var í málinum um sammøður. Tá landsstýrisfólkini Jacob Vestergaard og Elsebeth Mercedis Gunnleysdóttur komu aftur í tingið og harvið trokaðu Brand Sandoy og Anniku Olsen út, valdi Heðin Zachariassen at fara í farloyvi soleiðis at Annika kundi atkvøða í málinum (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Alt bendir á, at fólkafloksveljarum ikki dámdu leikin, sum fór fram í løgtinginum mánadagin, tá tvey landsstýrisfólk fóru aftur á ting í royndini at fella málið um sammóðir. Royndin miseydnaðist, og veljarin revsar Fólkaflokkin fyri tað. Fólkaflokkurin hevði fingið fimm tingsessir og bara 15,2 prosent av atkvøðunum um val var í dag. Úrslitið hava vit úr einari veljarakanning, sum Spyr. fo gjørdi fyri Portal. fo og Blaðið Vikuskifti týsdagin. (Mynd: Sverri Egholm) Afturgongdin er ikki at taka feil av. Fólkaflokkurin fekk á løgtingsvalinum í 2019 24,5 prosent av atkvøðunum og átta tingsessir. Í veljarakanningini, sum Blaðið Vikuskifti kunngjørdi 4. desember fekk Fólkaflokkurin 17,6 prosent av atkvøðunum, og er í nýggjastu kanningini altso komin niður á 15,2 prosent. Sambandsflokkurin tykist hava vunnið nakrar av sínum veljarum aftur aftaná málið um sammøður varð avgreitt, og gongur-í mun til veljarakanningina fyrst í desember-fram, og hevði fingið 16,7 prosent av atkvøðunum og seks tingsessir um val var í dag. Hóast afturgongd er Javnaðarflokkurin framvegis nógv størstur Javnaðarflokkurin, sum hevur verið vinnarin í seinastu nógvu veljarakanningunum, gongur eitt sindur aftur í mun til veljarakanningina seinast, og fer úr 32,5 prosentum niður á 31 prosent av atkvøðunum. Tað hevur við sær, sambært kanningini, at flokkurin gongur ein tingsess aftur og fer niður á tíggju. Tjóðveldi gongur fram samanborið við valið í 2019, tá flokkurin fekk 18,1 prosent og seks tingsessir. Sambært nýggjastu veljarakanningini fær Tjóðveldi 20,9 prosent og hevði fingið sjey tingsessir. Bill Justinussen og Jenis av Rana úr Miðflokkinum (Mynd: Sverri Egholm) Miðflokkurin vinnur eisini nakað uppá tað, sum er farið fram seinastu dagarnar. Á valinum í 2019 fekk flokkurin 5,4 prosent av atkvøðunum og tveir tingsessir. Í nýggjastu veljarakanningini gongur flokkurin nakað fram og hevði fingið 6,7 prosent av atkvøðunum, sum er eitt vet meira enn í veljarakanningini fyrst í desember, tá Miðflokkurin stóð at fáa 6,1 prosent av atkvøðunum. Tað røkkur kortini ikki til meira enn tveir tingsessir. Framsókn varðveitir sambært kanningini sínar tveir sessir við 6,4 prosentum av atkvøðunum. Sambært kanningini hevði Sjálvstýri rokkið inn um tinggáttuna við 3,0 prosentum av atkvøðunum og einum tingsessi. 500 fólk vóru spurd í kanningini, sum varð gjørd av Spyr. fo 21. desember 2021. Óvissan er upp til 3,1 prosent. Í svarpanelinum hjá Spyr. fo eru umleið 5000 fólk, og tey spurdu vera tilvildarliga vald út, so býtið samsvarar við fólkið í mun til kyn, aldur og geografi. Úrslitini eru vigað í mun til, hvat fólk valdu til løgtingsvalið í 2019. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 4 Leygardagur 25. desember 2021 Órógv í flokkunum er høvuðsorsøkin til bløðingina Báðir teir stóru samgonguflokkarnir ganga nógv aftur í nýggjastu veljarakanningini í mun til valið í august í 2019. Veljararnir eru spurdir hví teir hava skift flokk Jørgen Niclasen fær helst nøkur ráð frá Akseli V. Johannesen um, hvussu ein skal gera tá innanhýsis trupulleikar eru. Javnaðarflokkurin hevði ríkiligt av slíkum trupulleikum í seinastu samgongu (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Stóra orsøkin til, at Fólkaflokkurin missir veljarar eru innanhýsis trupulleikar í flokkinum og leiðslan í flokkinum. Tað kemur fram í veljarakanningini, sum Spyr. fo gjørdi fyri Portal. fo og Blaðið Vikuskifti týsdagin, dagin eftir nógva dramatikkin í løgtinginum tá málið um sammøður endaliga varð samtykt. Veljarar sum søgdu seg velja Fólkaflokkin á valinum í 2019, men sum nú høvdu valt ein annan flokk, vóru spurdir um orsøkir til skiftið. Her svaraðu 41 prosent at innanhýsis trupulleikar í flokkinum var trupulleikin meðan 37 prosent svaraðu, at leiðslan í flokkinum var orsøkin til, at tey høvdu skift flokk. Tað var bara Annika Olsen, sum atkvøddi fyri málinum um sammøður, men okkurt bendir á, at nakrir av veljarum ynskja eitt meiri litríkt samfelag. Í øllum førum eru tað 29 prosent sum svara, at flokkurin er ov konservativur, og tí hava tey valt annan flokk. Sama spurning fingu tey sum vóru sambandsveljarar í 2019, men sum nú høvdu sett krossin við annan flokk. Her er tað eisini innanhýsis trupulleikarnir í flokkinum, sum fáa fólk at broyta meining, men ikki í líka stóran mun sum hjá hinum stóra samgonguflokkinum. 33 prosent siga innanhýsis trupulleikar í flokkinum verða orsøkin og 28 prosent halda leiðsluna í flokkinum verða ein trupulleika og ein fjórðingur svarar at flokkurin er ov konservativur. Hví velur tú ikki Fólkaflokkin í dag? Innanhýsis trupulleikar í flokkinum (41 prosent) Leiðslan í flokkinum (37 prosent) Flokkurin er ov konservativur (29 prosent) Hví velur tú ikki Sambandsflokkin í dag? Innanhýsis trupulleikar í flokkinum (33 prosent) Leiðslan í flokkinum (28 prosent) Flokkurin er ov konservativur (25 prosent) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. desember 2021 5 Størv Húsavørður til Økistænastuna í Sandoyar Sýslu Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. desember 2021 7 Leygardagur 25. desember 2021 Halda at løgmaður eigur at útskriva val Veljarakanning vísir, at meiriluti av veljarunum heldur, at Bárður á Steig Nielsen eigur at skriva út nýval (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Var tað upp til veljaran, varð val skrivað út beinanvegin. Tað vísir veljarakanning, sum Spyr. fo týsdagin gjørdi fyri Portal. fo og Blaðið Vikuskifti. Veljarakanningin, sum annars gevur Fólkaflokkinum ein frammaná, vísir, at 59 prosent av veljarunum ynskja eitt val nú. Spurt var hvat veljarin ynskti at Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, átti at gera. 18 prosent halda, at hann eigur at gera eina roynd at skipa nýggja samgongu, 17 prosent meta verandi samgongu vera eina loysn meðan sjey prosent halda at Fólkaflokkurin og Sambandsflokkurin skulu halda fram í einari minnilutasamgongu. Hyggja vit nærri eftir tølunum er tað áhugavert, at 62 prosent av veljarunum hjá Miðflokkinum og 51 prosent hjá Fólkaflokkinum sum ynskja at halda fram við verandi samgongu. Bara 18 prosent av sambandsveljarunum halda at hetta er ein gongd leið. Hjá Sambandsflokkinum eru ymsar meiningar, men størsti bólkurin eru tey sum ynskja at skipa nýggja samgongu. 36 prosent av sambandsveljarunum hava svarað tað. Ruth Vang, forkvinna í Framsókn, segði við útvarpið týsdagin, at flokkurin var til at tosa við løgmann um at skipa nýggja samgongu. Tað eru tað eisini framsóknarveljarar sum halda, tí 26 prosent halda tað vera vert eina roynd. Ein stóru meiriluti, heili 71 prosent av veljarunum hjá Framsókn ynskja nýval. Lítið óvæntað eru tað veljararnir hjá Javnaðarflokkinum og Tjóðveldi sum eru mest samdir um nýval við ávikavist 86 prosentum og 85 prosentum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 8 Leygardagur 25. desember 2021 Halda likam og vinalag við líka Tá Ásfinn Sigvardsen og Jens Dalsgaard fóru frá sum lærarar, hugsaðu teir, hvat teir skuldu brúka alla tíðina til, sum teir nú fingu at ráða yvir. (Mynd: Leit/Finnur Justinussen) SkrivaÐ: Ásfinn og Jens, sum báðir eru 76 ára gamlir, komu at kennast, tá ið teir í 1962 fóru at lesa til lærara. Seinni komu teir at starvast í Runavíkar kommunuskúla og vóru starvsfelagar, til teir báðir fóru frá um nøkulunda somu tíð fyri eini 10 árum síðani. Tað gjørdist eitt langt vinalag, sum hevur hildið, eisini eftir at teir fóru frá sum lærarar. Jens sigur, at nakað eftir, at hann var farin frá sum lærari, varnaðist hann, at nú var hann blivin ógvuliga stirvin. Tá hann kom upp um morgnarnar, føldi hann, at nú var liðugt við at vera lættur upp á sporið. Men so fóru hann og Ásfinn at venja og at ganga í fjøllunum. Tað broytti alt, og nú orkar hann líka væl, sum hann altíð hevur orkað. -Vit halda okkum vera raskar, leggur Ásfinn aftrat. At ganga er altíð gott, men tað er umráðandi at fara út um bøgarðarnar, tí tað møðir at ganga eftir vegnum. Líka síðani teir góvust at arbeiða, hava teir hildið seg við líka við at venja og ganga í fjøllunum. Meðan teir vóru lærarar, vóru teir ofta útferðir í haganum við næmingunum. Á hvørjum ári vóru teir útferð á Slættaratindi og aðrastaðni. Hjá báðum hevur hugurin staðið til hagan. Ein lærari, sum kom at arbeiða saman við teimum, setti sær fyri at ganga øll fjøllini við Skálafjørðin. Hetta helt Jens vera eitt gott hugskot og fór at gera tað sama. Sum frá leið hevði hann verið á øllum fjøllunum, ið hann sá úr vindeyganum. Ásfinn hevur altíð havt áhuga fyri seyði og hevur í yvir 30 ár røktað ein haga. Ásfinn sigur, at honum hevur dámt best at gingið á sínum egna, so tað hevur verið mest í haganum við Gjógv, at hann hevur gingið. Tá teir fóru frá sum lærarar, ráddi um at finna upp á okkurt, og teir fóru at venja í Kappróðrarneystinum, sum hevur ymisk venjingaramboð. Teir hildu á at venja, og nú venja teir tvær ferðir um vikuna í Vælveru Fitness í Saltangará, og eina ferð um vikuna eru teir í Bylgjuni, har Roðin hevur venjingartilboð til pensjónistar. Aftrat tí ganga teir nógv í haganum og í fjøllunum. (Mynd: Leit/Finnur Justinussen) Korona førdi til nýggjar leiðir Tá alt steðgaði upp, og venjingarhølini lótu aftur av Koronu, sótu teir báðir vinmenninir og hugdu upp á hvønn annan og hugsaðu, hvat teir nú skuldu finna uppá. Ikki gekk long tíð, til teir funnu upp á ráð. Teir gjørdu av at fara ein túr til gongu rundan um Leitisvatn, størsta vatn í Føroyum. Tað steðgaði ikki har, og vikuna eftir fóru teir vestur aftur og gingu rundan um Fjallavatn, og síðani tóku teir eitt vatn fyri og annað eftir, til teir høvdu gingið rundan um øll vøtnini í Vágum. Næst á skránni vóru Norðoyggjar. Teir gjørdu sær ein lista yvir øll vøtnini í Norðoyggjum, har góði vinur teirra, Pól Sundskarð, býr. Pól bað lova sær við teimum, tí sum hann segði, so kennir hann hvønn fjallatopp, men vøtnini hevði hann ongantíð gjørt nakað við. Pól segði teimum frá fleiri vøtnum aftrat, sum eru so smá, at tey næstan ikki síggjast á kortinum. Regluliga og skipað, við hvørt tvær ferðir um vikuna, hava teir síðani gingið, ikki bara til vøtnini, men runt vøtnini. Ætlanin er at ganga rundan um øll vøtn í Føroyum. Men teir ikki bara ganga runt um vøtnini, teir brúka eisini tíð uppá at sita við tey, njóta friðin og vassa eitt sindur í teimum. Tað er eisini áhugavert at hyggja at strondunum kring vøtnini, sum eru sera ymiskar. Summi vøtn hava vakrar sandstrendur og onnur hava bakka. Summi er klár og rein, og onnur mórut og skitin. Vatndalsegg (Mynd: Pól Sundskarð) Læruríkt og vakurt Vøtnini uppi á Kjøli á Borðoynni, Norðaravatn og Heimaravatn, eru sum ein opinbering so vøkur, siga teir báðir. Tað er eisini læruríkt at koma til hesi ymisku støðini í Føroyum. Eitt nú læra teir mangan okkurt nýtt innan fyri tað málsliga. Tað, ið summi kalla fyri tjarnir, kalla tey í Norðoyggjum fyri vøtn, greiða teir frá. Eisini eru smáir fiskar í vøtnunum, sum tey í Norðoyggjum kalla horngeil. Tað hava teir ongantíð hoyrt fyrr. Ásfinn sigur, at norðuri við Gjógv vera tey kallað trøllasíl. Ein av teimum heilt góðu túrunum var ein túrur á Kunoynni. Pól Sundskarð segði teimum um eitt lítið vatn norðan fyri Skarð, sum illa sæst á kortinum. Leiðin hagar var bæði brøtt og long, og teir trúðu einki uppá, at nakað vatn kundi vera har. Men jú, í einari lægd lá eitt evarska lítið og ævintýrliga flott vatn, sum liggur so vakurt úti á Hálsi yvir Gjóardali við útsýni yvir á Ormadal norðast á Viðoynni. Tað var ein einastandandi túrur í allarfagrasta veðri. Turið Sigurðardóttir, abbadóttir Símun av Skarði, hevur síðani fortalt teimum, at abbi hennara yrkti eina yrking um hetta vakra vatnið. Yrkingin er yrkt í 1909, sum var tað seinasta árið, ið Háskúlin helt til í Føgrulíð. --Fjallavatnið (Vatnið úti á Hálsi yvir Gjóardali) Fjallavatnið, stilla, fríða! -Eins og fagra moyggjareygað brosir til sín biðil blíða, brosir tú fram millum heyga. Fjallavatnið, stilla, tunga! -Gjølla duldu sorg tú kennir, sum í barmi hinum unga lið um lið við gleði rennur. Víða hvar um verøld leitið, har mangt fagurt er at finna! Yvir øllum øðrum veit eg Fjallavatnið stilla, svinna. Eins og unnustan á sinni kossir gav, sum væl eg goymi, Fjallavatnið føgur minni gav mær, sum eg aldri gloymi. Tí eg sigi: Signað veri tú og tínar grønu strendur! Mínar mjúku kossir beri sunnangulið tær á hendur! Símun av Skarði, 1909 Norðasta vatn í Føroyum liggur uppi á toppinum á Borgaranum. Tað liggur so ytst úti á eggini, at haðani sæst niður í brimið, so tú skalt ikki hava hæddarræðslu, gongur tú har. Har hava teir báðir vinmenninir eisini verið. Allir hesir túrarnir í fjøllunum og øll venjingin heldur bæði sál og likam við líka. Teir eru deyðamóðir, tá teir koma til hús aftur, men teir kenna seg ógvuliga væl. Hava teir ikki verið og gingið ella vant eina viku, so merkist tað beinanvegin. Tað er so ótrúliga skjótt, at vøddarnir vikna, um teir fáa frið, siga teir báðir. Eisini eru venjingin og túrarnir við til at halda saman upp á vinalagið. Rættir menn biðja ikki um loyvi Ásfinn og Jens siga, at tá teir spyrja um loyvi at fara í fjøllini, so eru fólk so ómetaliga blíð. Teir hava einki merkt til, at nakar er illur um, at teir fara í fjøllini. Tá teir einaferð spurdu ein bónda, um teir kundu fara í hansara haga, svaraði bóndin:“ Ordiligir menn biðja ikki um loyvi at fara í hagan!” Teir seta seg ofta í samband við staðkend fólk, áðrenn teir fara. Tá teir koma aftur, skriva teir eitt sindur um túrarnar, og slóðin verður tikin upp við myndum. Teir leggja slóðina í eina app og út á Facebook. Ásfinn og Jens halda, at teirra túrar rundan um vøtnini hava birt ein ávísan áhuga hjá fólki. Tað er mestsum blivin ein ítróttur hjá fólki at ganga fjøllini, men at ganga vøtnini hevur ikki verið eins vanligt. (Mynd: Leit/Finnur Justinussen) Gevur lívinum innihald Tú fært so nógv annað burtur úr túrunum eisini, siga teir. Teir læra nýggj fólk at kenna, fáast nógv við tað málsliga, læra staðarnøvn, og læra um náttúruna og lívið í fjøllunum. Prát við fólk víðkar sjónarringin og økir um trivnaðin. Tað koma nógv áhugaverd prát burturúr í sambandi við túrarnar, tí vøtnini hava fleiri nøvn, og ikki altíð svarar tað til tað, sum stendur á kortinum. Einaferð kom nógvur mjørki á teir á einum túri í Svínoy. Tá var gott at hava góðan GPS-ara. Høvdu teir ikki tað, høvdu teir staðið sum Kánus og noyðst at biðið um hjálp. Tað hevur stóran týdning at vera tveir og venja. Teir halda ikki, at teir høvdu fingið í lag at farið einsamallir. Annar teirra sendir SMS-boð kvøldið fyri, har tað bara stendur ein klokkutíð, so vita teir, hvat hin vil. Tá teir eru lidnir at venja, fara teir í Effo at fáa sær ein kaffimunn. Har sita teir oftast í ein tíma og práta við fólk, sum koma inn at keypa. Tað er stuttligt at heilsa upp á fyrrverandi næmingar og onnur, sum geva sær tíð at steðga á at práta við teir. Tað sosiala hevur eisini stóran týdning fyri heilsuna, tí bara at sita heima í sofuni og gløa er ikki gott. Tað gevur lívinum innihald at hava nakað at vera saman um og at hitta fólk. Tað arbeiðið, sum Roðin ger, er so fantastiskt, halda Ásfinn og Jens. Har eru fysioterapeutar, sum vita, hvat tey gera. Tað minkar heilt sikkurt um eldrabyrðuna, vísa teir á. Tú skalt ikki spyrja, um tú hevur tíð. Hetta er álvarsligt, tí tað snýr seg um at halda vøddarnar við líka. At venja og at ganga í haganum er ikki bara til skemt ella at spilla tíðina burtur. Tað er við til at halda sál, likam og alt við líka. Greinin varð fyrstu ferð prentað í blaðnum Fyndin, 10. útgáva Ryskivatn (Mynd: Pól Sundskarð) Hvannvatn (Mynd: Pól Sundskarð) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. desember 2021 9 Leygardagur 25. desember 2021 Vísa konan í Tórsgøtu Jólasøga eftir Niclas Hera Jákupson-tekningar: Thierry Capezzone (Tekning: Thierry Capezzone) SkrivaÐ: Niclas Heri Jákupsson Hendan jólasøgan er sonn. Hon er um eina vísa konu, sum einaferð búði í einum hugnaligum húsum í Tórsgøtu í Havn. Tíverri er henda konan ikki millum okkara meira, men enn liva fleiri hugtakandi søgur um hesa vísu konu. Eina av hesum søgununum, fari eg at siga tykkum frá. Tað hevði kavað alla náttina, og eitt tjúkt, hvítt teppi hevði lagt seg yvir býin. Tað var mánamorgun, og klokkan var næstan blivin átta, tá konan í Tórsgøtu setti seg við borðið við einum heitum koppi av kaffi. Nú var bert ein lítil vika til jólaaftan, og tað sást; ja, alla staðni hvar ein hugdi. Í hvørjum vindeyga lýstu perur og stjørnur; og eftir allari Tórsgøtu hingu litríkar og vakrar ljósketur. Onkur hevði eisini pyntað trøini, sum stóðu í garðunum, við ljósperum, og ein annar hevði sett ein syngjandi jólamann í garðin, og jólamaðurin stóð og sang Jingle Bells hendan vakra morgunin í desember. Meðan konan í Tórsgøtu sat við køksborðið og hugdi út ígjøgnum vindeygað, kom sólin upp. Býurin, sum í fleiri tímar hevði ligið í myrkri, bleiv nú eina løtu litaður reyður av morgunsólini, áðrenn ljósið endaliga vann á myrkrinum, og tað bleiv ljósur dagur. Meðan konan í Tórgøtu sat við køksborðið, bar hon eyga við nakað, sum fekk hana at hvøkka við. "Nei ikki aftur nú," hugsaði hon, meðan hon reisti seg frá borðinum fyri at síggja betur út. "Hvør er tað sum vil mær so ilt?" Hennara mildu og fittu eygu fingu eitt meira álvarsamt bragd, tá hon hugdi niður í garðin og sá, at aftur í morgun vóru allir tríggir snórarnir hjá henni kvett-ir. Hvønn morgun–tvær tær síðstu vikurnar-var hon komin upp til kvettar snórar. Hon hevði hvønn dag trúføst hongt nýggjar snórar upp aftur, men longu morgunin eftir vóru snórarnir aftur kvettir. Konan fór niður í kjallaran og fann rulluna við snórunum fram, sum hon hevði keypt í vikuni. Hon kvetti nakrar metrar av, fór út í garðin og festi teir í snórapelarnar. Tá kvøldið kom og myrkrið aftur legði seg yvir býin, fór konan í Tórsgøtu ikki til songar. Men í staðin fyri setti hon seg í myrkrinum við køksvindeygað fyri at eygleiða, um nakar mundi fara at koma inn í garðin at gera ónáðir. Náttin gekk, men har kom eingin. Tá morgunin kom, og klokkan var farin av sjey, reisti konan seg. Ná, nú má eg heldur fáa mær ein blund, annars verður døgnið hjá mær vent á høvdið, hugsaði hon. Men júst sum hon skuldi fara frá borðinum, bar hon eyga við tríggjar skúladreingir, sum komu gangandi oman eftir Tórsgøtu. Tá teir nærkaðist hennara húsi, lupu teir, ein fyri og annar eftir, upp um garðin. Konan skundaði sær at krógva seg aftan fyri gardinurnar, meðan hon eygleiddi unglingarnar. Dreingirnir hugdu rundan um seg fyri at kanna, um nakar sá teir. Knappliga tóku teir hvør sín felliknív upp úr lummanum og kvettu hvør sín snór. Síðan runnu teir við ferð út úr garðinum aftur. Konan, sum stóð og fjaldi seg aftan fyri gardinurnar, bleiv bæði bilsin og sera kedd. Hetta vóru dreingir, sum hon kendi væl, og sum búðu har umleiðir. Hvat skal eg gera, hugsaði hon? Skal eg fara út og knokkroyta teir næstu ferð, eg síggi teir, ella skal eg ringja til foreldrini og fortelja teimum, hvat tað er fyri búrkroppar, tey eiga? Kedd gekk hon enn eina ferð oman í kjallaran. Hon tók enn eina ferð nakrar metrar úr snórarulluni, fór út i kavan og bant enn eina ferð nýggjar snórar í snórapelar-nar. Men meðan hon festi snórarnar í pelarnar, fekk vísa konan í Tórsgøtu eitt hugskot, sum hon vildi royna longu komandi morgun. Morgunin eftir var hon tíðliga á fótum–klokkan var ikki 6, tá hon fór í gongd við at baka vaflur og siropskakur. Hon var bæði spent og ótolin og vónaði, at dreing-irnir aftur í morgun fóru at kvetta snórarnar. Tá hon var liðug at baka, var klokkan næstan sjey. Nú má eg heldur skunda mær, hugsaði hon, meðan hon gekk niður ígjøgnum kjallaratrappurnar. Hon fór yvir til vaskimaskinuna, tók í hana og trýsti hana út av plattinum, so vaskimaskinan kom at hanga hálv útav. Nú munnu teir fara koma hvørja løtu hugsaði konan, meðan hon skundaði sær út í tún og rann yvir til grannahúsini, har hon stillaði seg aftur um veggin hjá grannanum fyri at lúra eftir, nær dreingirnir fóru at koma. Hon var ikki meira enn komin aftur um húsveggin, tá hon sá dreingirnar í góðum hýri koma gangandi oman eftir Tórsgøtu. Og júst sum teir so ofta fyrr høvdu gjørt, lupu teir upp um garðin, runnu yvir ímóti snórapelanum og kvettu ein snór í part. Síðan runnu teir av stað beint yvir ímóti grannahúsinum, har kvinnan stóð. Í tí teir komu til endan á húsinum, kom konan undan. “ Góðan morgun, dreingir.” Dreingirnir hvukku við og steðgaðu. Men konan læt, sum um hon einki hevði sæð. “ Tit dreingir, tíma tit at gera mær eina lítla tænastu, áðrenn tit fara í skúla? Í morgun tá eg skuldi fara oman í kjallaran at vaska klæðir, sá eg, at vaskimaskinan hjá mær næstan var gliðin av plattinum. Eg eri ein gomul konan, og eg orki ikki at lyfta vaskimaskinuna inn á plattin aftur. Høvdu tit tímað at hjálpt mær við hesum?” “ Øøø,” søgdu dreingirnir og hugdu lotir upp á hvønn annan. “ Vit eru á veg í skúla, so vit hava ikki góða tíð.” “ Jamen,” segði konan,“ tað tekur bara tveir minuttir, og klokkan er bara nakrar fáar minuttir yvir sjey. " Vóru fetini tung áðrenn, vóru tey enn verri at taka nú. Illa fyri gingu dreingirnir nú inn í kjallaran á teimum húsinum, har teir høvdu gjørt ónáðir so ofta. “ Her dreingir, um tit høvdu tímað at lyft vaskimaskinuna upp á plattin, so hevði eg bæði verið takksom og glað.” Tað sást á dreingjunum, at teir vóru óttafullir, og at teir bert høvdu eitt ynski, og tað var at sleppa út úr hesum kjallaranum skjótast til bar. Teir tóku í vaski-maskinuna og lyfti hana upp aftur á plattin og settu beina kós ímóti úthurðini. Men í tí teir ætlaðu sær út aftur, stillaði konan seg fyri úthurðina. “ Nei tit-tit sleppa ikki út aftur, fyrr enn tit hava smakkað mínar nýbakaðu vaflur og sirop-skakur; tað er tað minsta, eg kann bjóða tykkum sum takk fyri hjálpina.” “ Jú, men vit mugu í skúla nú,” søgdu dreingirnir, sum nú vóru bæði bangnir og ørkymlaðir. “ At eta ein vaflu og eina siropskaku, tekur onga tíð,” segði hon og kústaði dreingirnar upp ígjøgnum kjallaratrappurnar. Tá dreingirnir vóru komnir inn í køkin, fekk hon teir at seta seg heilt inn í krókin. Har sótu teir við køksborðið–lotir, nipnir, bangnir og illa fyri. Konan skundaði sær at smyrja súltutoy á vaflurnar, gav teimum nakrar sirops-kakur og skonkti teimum eisini ein temunn. “ Hetta er tað minsta, sum eg kann gera–tit vita ikki, hvussu takksom eg eri fyri tykkara hjálp.” Meðan dreingirnir sótu hummarreyðir og royndi at fáa vaflur og siropskakur niður um, gekk vísa konan í Tórsgøtu yvir til vindeygað. “ Nei, ikki aftur nú,” læt í henni. “ Nú hevur onkur aftur kvett snórarnar hjá mær.” Dreingirnir blivu so mikið kløkkir, at ein teirra setti ein bita av siropskaku í hálsin. Hann hostaði nakrar ferðir og var um at kódna. Konan vendi sær móti dreingjunum, sum allir hugdu niður–av berari skomm. “ Góðu, fittu dreingir. Tað er onkur, sum vil mær ilt, og sum í fleiri dagar hevur kvett mínar snórar. Tit síggja út til at vera nakrir so fittir og væl uppdrignir dreing-ir. Høvdu tit tímað at gjørt mær eina lítla tænastu, áðrenn tit fara í skúla aftur? Eg havi nakrar snórar liggjandi í kjallaranum. Høvdu tit tímað at bundið hesar snórarnar í snórapelarnar?” “ Jaaaa,” søgdu dreingirnir, meðan teir andaðu inn eftir. Konan skundaði sær at pakka vaflur og siropskakur inn og stappaði tað niður í taskurnar hjá dreingjunum. “ Hetta verður gott hjá tykkum at eta seinni í dag í skúlanum.” Síðan fóru tey niður í kjallaran. Konan tók nakrar metrar av snórum og fór út í tún við dreingjunum. Tá teir vóru lidnir, rópti konan teir til sín. “ Her, fittu dreingir. Hetta skulu tit eiga sum eina tøkk fyri hjálpina í morgun,” segði hon og gav teimum eina 10 krónu í part. “ Tað er gott, at tað finnast so góðir og fittir dreingir sum tit.” Dreingirnir tóku pengarnar. “ Takk fyri,” søgdu teir við gráturødd og fóru rennandi frá konuni. “ Heilsa mammu og pápa tykkara og sig við tey, at tey eiga heimsins fittastu dreingir,” rópti konan eftir teimum,“ og gleðilig jól til tykkum og tykkara familjur. " Vísa konan í Tórsgøtu smíltist, meðan hon eygleiddi dreingirnar, sum fóru tví-sporandi oman eftir Tórsgøtu. Tað eru nógv ár síðan hesa hending. Kvinnan í Tórsgøtu er tíverri ikki ímillum okkum longur, og allir tríggir dreingirnir eru í dag vaksnir menn. Men um tú ein dag í jólavikuni gongur fram við húsunum í Tórsgøtu, so hanga enn teir somu snórarnir, sum tríggir skúladreingir hongdu upp ein vakran desembermorgun fyri fleiri árum síðan. Prát millum børn og vaksin: Hvat var gott við hesi søgu? Hvat fekk søgan okkum at hugsa um Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. desember 2021 10 Leygardagur 25. desember 2021 Bæði uppskotini um sammøður samtykt Fleiri landsstýrisfólk hjá Fólkaflokkinum høvdu tikið sæti á tingi aftur, og løgmaður hevði fríttstillað tinglimirnar í Sambandsflokkinum til at atkvøða eftir egnari sannføring, og úrslitið var, at málini vórðu samtykt við ávikavíst 17 og 18 atkvøðum fyri (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Klokkan umleið 13.30 mánadagin byrjaði stutti men dramatiski tingfundurin, tá málini um sammøður skuldu til triðju og endaligu viðgerð á tingi. Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttur og Jacob Vestergaard boðaðu í hesum sambandi frá, at tey eru farin frá sum landsstýrisfólk, og tóku sostatt sæti á tingi aftur fyri Anniku Olsen og Brandur Sandoy, varafólk. Kristianna Winther Poulsen tók eisini sætið fyri Ingilín Didriksen Strøm, sum var vorðin sjúk. Tað mest óvæntaða var tó, at Heðin Zachariassen, varamaður í Fólkaflokkinum, eisini bað um farloyvi í eina viku, og sostatt kom Annika Olsen, ið júst hevði mist sín tingsess, innaftur. Í sambandi við fráboðanina frá Fólkaflokkinum um, at tvey av landsstýrisfólkum floksins nú tóku sæti á tingið aftur, boðaði formaður Sambandsfloksins, Bárður á Steig Nielsen, løgmaður eisini frá, at hann hevði fríttstillað tinglimir Sambandsfloksins at atkvøða eftir egnari sannføring. Uttan viðgerð vórðu bæði uppskotini um sammóðirskap samtykt við ávikavíst 17 og 18 fyri. 13 vóru ímóti og ein atkvøða var blank í báðum førum. Johan Dahl og Annika Olsen atkvøddu, eins og við aðru viðgerð, fyri uppskotinum saman við andstøðuni. Sambandsmaðurin Erhard Joensen, sum ikki var í salinum undir fyrru atkvøðugreiðsluni, atkvøddi eisini fyri aðruferð. Sambandskvinnan Rósa Samuelsen atkvøddi blankt. Sjálvstýrismaðurin Kristin Michelsen náddi ikki norður við Smyrli áðrenn atkvøtt varð. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 11 Leygardagur 25. desember 2021 Johan Dahl tikið seg úr samgonguni Tingmaðurin í Sambandsflokkinum hevur tikið sín stuðul til samgonguna aftur so leingi Jenis av Rana er partur av henni (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Johan Dahl vil ikki vera partur av samgnguni so leingi Jenis av Rana, formaður í Miðflokkinum er við. Tað segði sambandstingmaðurin við Dag og Viku hjá Kringvarpi Føroya mánakvøldið. Sambandstingmaðurin gjørdi kortini greitt, at hann framvegis er partur av Sambandsflokkinum. Bárður á Steig Nielsen, løgmaður, sigur, at hann fer at geva flokkunum nakrar dagar áðrenn teir fara at práta um framtíðina hjá samgonguni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 12 Leygardagur 25. desember 2021 Miðflokkurin ivast í um samgongan kann halda fram Fólkaflokkurin og Sambandsflokkurin hava framt eitt so mikið stórt álitisbrot á samgonguskjalið, í einum av mest grundleggjandi málum Miðfloksins, at ivi er, um samgonguni er lív lagað, er staðfestingin hjá floksleiðsluni hjá Miðflokkinum (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Floksstjórn Miðfloksins hevði seinnapartin mánadagin fund um íkomnu politisku støðuna. Miðflokkurin sigur seg hava hildið orð, og hevur í øllum verið loyalur móti samgonguskjalinum, stendur í skrivinum. -Staðfest varð tó, at Fólkaflokkurin og Sambandsflokkurin hava framt eitt so mikið stórt álitisbrot á samgonguskjalið, í einum av mest grundleggjandi málum Miðfloksins, at ivi er, um samgonguni er lív lagað. -Flokkurin heitir tí á samgonguflokkarnar um at møtast til fund at umrøða, um grundarlag er fyri at halda fram við samstarvinum, sigur Miðflokkurin. Eftirfylgjandi er onki hent í hesum máli. Flokkarnir í samgonguni hava verið saman, men ongin fráboðan kom undan jólum um nakrar broytingar í samstarvinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 Tað er ikki rætturin hjá børnum, ið samtykta málið snýr seg um, skrivar løgtingsformaðurin, ið óttast avleðingarnar av tí. Hann finnst í skrivi hvassliga at lógini Jógvan á Lakjuni á løgtingsfundinum mánadagin (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá-Í kjakinum um sammøður verður aftur og aftur endurtikið, at tvær konur, sum liva saman, skulu hava somu rættindi sum maður og kona. Men hví verður einki tosað um tey sjálvsøgdu manna-RÆTTINDINI hjá børnunum? BarnaRÆTTINDAsáttmálin hjá ST ásetir, at børn hava rætt til síni egnu foreldur og at fáa umsorgan frá teimum. Soleiðis byrjaði Jógvan á Lakjuni ein Facebook-post týsdagin. Fólkafloksmaðurin og løgtingsformaðurin hevur verið mitt í rokanum seinastu vikuna, har málið um sammóður og politiskt rok hevur fylt nógv. Tað er eingin ivi um, at løgtingslimurin- og formaðurin er ímóti uppskotinum, og serliga tí hátti sum tað er sett upp uppá- og hvat, sambært honum, verður gloymt í hesum:-Grundleggjandi spurningurin um rættin hjá børnum til at kenna sítt upphav er fullkomiliga ignoreraður í øllum kjakinum um sammóður. Alt gongur út uppá, at vaksin skulu hava síni rættindi. Nú er lóggivið fyri, at tvær konur gerast fullgild "foreldur"-meðan pápin verður útilokaður og avskrivaður. Víst verður á, eitt barn fer ikki at kunna hava bæði ein pápa og eina sammóður, og at tað harvið verður gjørt faðirleyst og lóliga ikki kann leita fyri at finna útav, hvør pápi sín er. Harvið hevur pápin ongar skyldur, samstundis sum eingin rættindi, og hetta er púra burturvið, skrivar Jógvan á Lakjuni. -Sambandið millum mammu, pápa og barn er er nakað heilt serligt og púra ólíkt øllum øðrum sambondum. Børn hava ein viðføddan og grundleggjandi rætt til sína egnu mammu og sín egna pápa. Hvørki mamma ella pápi eru óneyðug. Børn eru ein gáva, ikki eini rættindi. Tað kann aldri verða ein rættur hjá vaksnum tilætlað at skaffa sær faðirleys ella móðurleys børn, og tað er ein mentanarlig katastrofa, tá ið sáð og egg, donorar og surrogatmøður á barnamarknaðinum verða javnsett við mammu og pápa. Seint í skrivinum kemur løgtingsformaðurin Jógvan á Lakjuni inn á, at eftir handara meting, fer henda ideologiin at fáa óyvirskoðiligar avleiðingar fyri sýnið upp á mannavirði og børn, upp á relatiónir og skyldskap, upp á foreldraskap og hjúnalag-eisini skrivar hann, at orð sum javnstøða, diskriminering og javnstøða í hesum førum bert eru galdandi hjá teimum vaksnu. Tvey landstýrisfólk hjá Fólkaflokkinum, Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttir og Jacob Vestergaard, søgdu sessin frá sær, fyri at koma í Løgtingið at atkvøða ímóti sammóður-uppskotinum hjá andstøðuni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2021 14 Leygardagur 25. desember 2021 Unga Sambandið fegnast Millum annað um at løgmaður raðfesti siðvenjuna og fyri, at ikki finna seg í at stýriskipanin verður misnýtt. Tey takka eisini sambandstinglimunum Johan Dahl og Erhard Joensen, ið atkvøddu fyri málinum um sammøður-Takk fyri, góði løgmaður. Takk fyri, at tú ikki finnur teg í, at stýriskipanin verður misnýtt fyri at forða einum minniluta nøkur grundleggandi mannarættindi og fyri, at okkara tingfólk sluppu at atkvøða eftir egnari sannføring, eins og aldargamla siðvenjan hjá flokkinum staðfestir. Soleiðis skrivaði Unga Sambandið í Facebook-posti eftir atkvøðugreiðsluna í løgtinginum mánadagin. Tað er eingin ivi um, hvat felagið heldur um avgerðina hjá løgmanni í dag um at fríttstillað tinglimirnar í Sambandsflokkinum-helst sum eit mótsvar uppá tað at tvey landstýrisfólk hjá Fólkaflokkinum søgdu sessin frá sær fyri at koma í løgtingið at atkvøðia ímóti-at tvey landstýri til at atkvøða eftir egnari sannføring, og um útfallið av triðju viðgerð. Ein tøkk verður eisini send til teir báðar sambandstinglimirnir, Johan Dahl, "ið hevur arbeitt fyri at javnseta sammøður við pápar", og Erhard Joensen, "sum í dag atkvøddi eftir egnari sannføring í tinginum, og var við at fáa málið samtykt". -Hetta er ein stórur dagur fyri liberal sambandsfólk og okkum í ungmannafelagnum, endar skrivið við. -Vit eiga ongi orð beint nú, men vit eru fylt av takksemi og vilja bert siga túsund takk til øllum tykkum, sum í dag valdu børnini Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 15 Leygardagur 25. desember 2021 Sámal Petur í Grund nýggjur floksformaður hjá Sjálvstýri Hann hevur drúgvar royndir í politiskum arbeiði, og hevur verið landsstýrismaður í tveimum førum Sámal Petur í Grund (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Sámal Petur í Grund verður nýggjur floksformaður fyri Sjálvstýri. Hetta hendir eftir at landsnevndin, formenn fyri økisfeløgini, tingmaðurin og onnur umboð floksins einmælt mæltu til at velja hann til floksformann fyri Sjálvstýri á landsnevndarfundi í farnu viku. Hóast valið av floksformanni skal staðfestast á eykaaðalfundi hósdagin 30. desember 2021, tók hann við uppgávunum sum virkandi floksformaður beinanvegin, og hann umboðar flokkin í almennum høpi í samarbeiði við formannin í tingbólki floksins á tingi. Sámal Petur í Grund er 63 ára gamal, ættaður úr Søldarfirði og býr í Klaksvík. Hann hevur drúgvar royndir í politiskum arbeiði. Hann gjørdist landsstýrismaður í 1994, valdur á ting í 1998, og aftur landsstýrismaður í 2001. (Á løgtingsvalunum í 2011 og 2015 stillaði Sámal Petur í Grund upp fyri Framsókn. Á seinasta vali, í 2019, var Sámal Petur í Grund aftur at finna á sjálvstýrislistanum, har hann gjørdist nummar fýra á listanum eftir Kristin Michelsen, Jógvan Skorheim og Terja B. Vestergaard (-red.)) Sámal Petur í Grund er skipari á strandfaraskipinum Sam á 18. ári, og eisini stjóri á reingerðarfyritøkuni Grundvask. Umboð Sjálvstýris hava á fundi í vikuni eisini einmælt undirskrivað eina semju um nýggjar viðtøkur fyri Sjálvstýrisflokkin. Hesar verða eisini lagdar fram til endaliga staðfesting á eykaaðalfundinum 30. desember 2021. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2021 16 Leygardagur 25. desember 2021 Tilmælini longd til eftir nýggjár Í fyrstu syftu velja vit at leingja víðkaðu koronatilmælini. Men vit fylgja alla tíðina neyvt við støðuni, og um tað gerst neyðugt, so koma vit við nýggjum átøkum millum jól og nýggjár, sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður Bárður á Steig Nielsen, løgmaður (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Landsstýrið kom tann 9. desember við víðkaðum koronatilmælum, sum í fyrsta umfari vóru galdandi í 14 dagar, til og við hósdagin 23. desember. Víðkaðu koronatilmæli verða nú eftir tilráðing frá Farsóttarnevndini longd. Í fyrsta umfari til og við sunnudagin 2. januar 2022. Løgmaður hevði týsdagin fund við Landslæknan og formannin í Farsóttarnevndini, og niðurstøðan var greið. Smittustøðan, serliga í Danmark, er ørkymlandi, og tað eru ábendingar um at hendan gongdin skjótt kann fara at síggjast í Føroyum. -Tíverri kunnu vit staðfesta, at smittustøðan í londunum rundan um okkum, ikki minst í Danmark, er sera ørkymlandi. Í hesum døgum fáa fleiri av okkum jólagestir heim, m. a. úr Danmark, og longu nú síggja vit at alt fleiri verða staðfest positiv við komu. Tí er avgerandi at vit øll í jóladøgunum eru sera varin, sigur Bárður á Steig Nielsen, løgmaður. -Í fyrstu syftu velja vit at leingja víðkaðu koronatilmælini. Men vit fylgja alla tíðina neyvt við støðuni, og um tað gerst neyðugt, so koma vit við nýggjum átøkum millum jól og nýggjár, sigur Bárður á Steig Nielsen. Víðkaðu koronatilmælini eru: • Í mesta lagið 100 fólk kunnu savnast við koronapass og 20 fólk uttan koronapass. • Skeinkistøð og matstovur eiga at lata aftur kl. 23. • Øll ferðandi skulu í heimauppihald til svar uppá kanning 2. dag eftir komu. • Vit vísa varsemi tá vit fara til handils. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2021 17 Leygardagur 25. desember 2021 Triðja prik skal minka um vandan fyri álvarsligari sjúkugongd Men samstundis er staðfest, at koppsetingin ikki verjir fólk serliga væl ímóti yvirhøvur at verða smittað við omikron-frábrigdinum, siga føroysku myndugleikarnir. Nú kunnu øll oman fyri 18 ár fáa triðja prik Koronudeildin á Landssjúkrahúsinum (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm-Tað er staðfest, at koppsetingin ikki verjir fólk serliga væl ímóti yvirhøvur at verða smittað við omikron-frábrigdinum, men kortini verjir koppsetingin væl ímóti at gerast álvarsliga sjúk, og tað vísir seg, at triðja prikið økir munandi um hesa verjuna. Hetta siga myndugleikarnir í fráboðan á korona. fo, nú triðja prik verður bjóðað til øll oman fyri 18 ár. Fyri einari viku síðan var triðja koppsetingin av øllum føroyingum oman fyri 40 ár framskundað, og nú verður tilboðið víðkað til at umfata øll, sum eru 18 ár og eldri. Einasta treytin fyri at fáa triðja prikið er, at tað í minsta lagið eru gingnir 140 dagar síðan annað prikið. -Tað er skjóta útbreiðslan av nýggja omikron-frábrigdinum av covid-19, sum er beinleiðis orsøk til, at triðja prikið–tann sonevndi boostarin–er framskundað í Føroyum og í londunum rundan um okkum, siga myndugleikarnir. Í Danmark kom tilboðið um triðu koppsetingina til øll oman fyri 18 ár fyrr í vikuni. -Nógv bendir á, at nýggja og illa smittandi frábrigdið oftast elvir til mildari sjúkugongd enn hini frábrigdini, men kortini eru tað nøkur, ið eisini gerast álvarsliga sjúk av tí. Lars Fodgaard Møller, landslækni og formaður í koppsetingarbólkinum, mælir staðiliga til at taka støðuna við vaksandi smittutølum í stórum álvara. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. desember 2021 18 Leygardagur 25. desember 2021 Stórur meiriluti fyri koronupassi–og álitið á myndugleikar minkar Tað vísir nýggj kanning, sum Søgu- og samfelagsdeildin á Fróðskaparsetri Føroya hevur gjørt (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Færri og færri halda, at tiltøkini ímóti koronufarsóttini eru hóskandi, og bara 29 prosent eru nøgd við háttin, sum Landsstýrið hevur handfarið koronufarsóttina. Álitið á Farsóttarnevndina minkar eisini, men als ikki í sama mun sum álitið á Landsstýrið. Hetta eru nøkur av úrslitunum í nýggjari kanning, sum Søgu- og samfelagsdeildin á Fróðskaparsetri Føroya hevur gjørt. Svarini vórðu savnað saman í november og desember 2021, og kanningin er tann seinasta av fleiri kanningum, sum Søgu- og samfelagsdeildin hevur gjørt, síðani koronufarsóttin byrjaði tíðliga 2020. Greiningarfyritøkan Lóður hevur gjørt kanningina í samstarvi við Heina í Skorini, adjunkt, sum hevur ábyrgdina av hesi verkætlan. Í hesi seinastu kanningini hava umleið 800 tilvildarliga útvaldir føroyingar svarað ymsum spurningum um samfelagslig viðurskifti. Kanningin er umboðandi í mun til øki, aldur, kyn o. s. fr. Síðani koronufarsóttin kom til landið tíðliga í 2020, hevur undirtøkan fyri tiltøkunum verið stór, og tey allar flestu hava givið bæði Landsstýrinum og Farsóttarnevndini góð skoðsmál. Men sambært hesi seinastu kanningini er fólksliga undirtøkan munandi minkað, fyrst og fremst tí so mong halda, at myndugleikarnir hava gjørt ov lítið. Havast skal í huga, at hendan seinasta kanningin varð gjørd, samstundis sum stórur vøkstur var í smittutølunum. Ein og hvør kanning er ein løtumynd, men við at seta sama spurning í ymiskum tíðarskeiðum ber til at eygleiða, hvussu fólksligur hugburður broytist yvir tíð. Í talvu 1 niðanfyri ber til at síggja, hvussu svarið upp á sama spurning broytist í fimm ymiskum kanningum–frá apríl 2020 og fram til november/desember 2021. Í talvu 2 og 3 sæst, hvussu nøgdsemið við landsstýrið og farsóttarnevndina hevur verið í trimum kanningum (mai 2020, mai 2021 og november/desember 2021). Stórur meiriluti fyri koronupassi Kanningin hevði eisini til endamáls at kanna, hvønn hugburð fólk hava til koronupassið, sum nú er sett í verk. Í hesum sambandi tekur ein meiriluti á 58 prosent undir við útsøgnini um, at myndugleikar eiga at krevja koronupass í almenna rúminum. 25% prosent eru ósamd í hesi útsøgn (talva 4). Tá kannað verður, hvørjir veljarar eru ímóti koronupassinum, koma ymiskir samanhangir til sjóndar. Í talvu 5, 6 og 7 niðanfyri er yvirlit yvir tey, sum eru ímóti koronupassinum býtt á flokkar og politiska hugsjón. Hetta er gjørligt, tí allir luttakarar í kanningini vórðu bidnir um at svara, hvønn tey høvdu atkvøtt fyri, um val var í dag, og allir luttakarar skuldu eisini taka støðu til, hvar tey meta seg liggja á einum høgra vinstra ási og einum ási, sum snýr seg um konservativ ella liberal virðir. Talvurnar niðanfyri vísa, at mótstøðan ímóti koronu-passinum er nógv størst í Miðflokkinum og næst størst í Fólkaflokkinum. Talvurnar vísa eisini, at fólk, sum siga seg vera til høgru og konservativ, í størri mun eru ímóti koronupassinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 19 Leygardagur 25. desember 2021 Omikron ger koronupassið nyttuleyst Koronapassið hevur altsamt minni týdning nú omikron-frábrigdið er farið at breiða seg, sigur landslæknin. Tey vísindaligu prógvini um at koronupass minkar um smittutrýstið fáa vit ikki, upplýsir hann í svari upp á fyrispurning frá Portalinum (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Sverri Egholm Nýggja koronu frábrigdið, omikron, ferðast við rúkandi ferð kring allan heimin, og Føroyar er einki undantak-Í sambandi við útbreiðsluna av omikron hevur koronupassið altsamt minni týdning, tí koppsetingin verjir í minni mun ímóti sjúku eins og fyrrverandi sjúka eisini í munni mun, verjir ímóti smittu av omikron, sigur Lars Fodgaard Møller. Tað merkir, at landslæknin nú mælir til, at øll sum hava havt beinleiðis samband við ein smittaðan, skulu í sjey dagar sóttarhald. Hetta er sama hvat koppsetingarstøðan er ella, um ein hevur verið smittaður áður. Eingi vísindalig prógv Tey vísindaligu prógvini fyri at koronupassið halda smittutrýstinum niðri hevur landslæknin ikki, og vit koma tí ikki nærri, sigur hann í svari upp á fyrispurning frá Portalinum. Vit spurdu, um tað var so, at Farsóttarnevndin hevði mælt landsstýrinum at seta eina skipan í gildi, har tað ikki vóru vísindalig fyri virknaðinum. Eitt inntriv í lívið hjá fólki, sum skulu vísa eitt pass hvørja ferð tey skulu til eitthvørt tiltak ella út at eta. Eisini spurdu vit um landslæknin heldur, at virknaðurin av koronupassinum er nóg góður tá 7 daga miðalsmittutalið heldur fram at vera so høgt. Svar fæst ikki uppá hetta uttan tað, at“ koronupassið hevur verið eitt nógv brúkt amboð fyri at minka um smittuspjaðingina í Evropa”, sigur landslæknin. Finnur Fríði frá 2003 verður nú skiftur út (Mynd: Sverri Egholm) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2021 Leygardagur 25. desember 2021 Uppsjóvarvirkið Pelagos setti eisini met Eins og Varðin Pelagic hevur Pelagos í Fuglafirði tikið ímóti met nógvum fiski í ár. Heili 114.000 tons bleiv tað til áðrenn starvsfólki fór í jólafrí (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað er ikki bara á Varðan Pelagic á Tvøroyri, at framleiðslan hevur verið met høg í ár. Á uppsjóvarvirkinum Pelagos í Fuglafirði hava tey tikið ímóti 114.000 tonsum av fiski í ár, og tað er tað mesta nakrantíð, sigur Jóhan Páll Joensen, stjóri, við Norðlýsið. Gamla metið varð beint omanfyri 100.000 tons. Jóhan Páll Joensen upplýsir fyri Norðlýsinum at útvið 80 fólk arbeiða á virkinum, og í ár hava tað veirð 202 landingar. Varðin Pelagic fór herfyri upp um 100.000 tons, sum eisini er tað mesta nakrantíð, og nú virkið er farið í jólafrí endaði tað á umleið 110.000 tonsum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. desember 2021 Leygardagur 25. desember 2021 Íløgur fyri knappar 1,8 milliardir í nýggjan fiskiflota Føroysk feløg hava gjørt íløgur á knappar 1,8 milliardir í nýggj skip. Fyrsta skipið kemur í føroyska flotan longu um ein mánaða Nýggi Finnur Fríði kostar umleið 340 milliónir at byggja og er tann seinasti nýbygningurin, sum er kunngjørdur SkrivaÐ: Kiran Jóanesarson Fleiri nýggj skip koma í føroyska flotan komandi tíðina. Íløgur á knappar 1,8 milliardir eru gjørdar í nýggj skip. Vit hava her ein gjøgnumgongd av nýbygningunum: Fyrsta felagið at kunngera, at ein nýggjur sáttmálið var undirskrivaður at byggja nýtt skip, var JFK Trol í Klaksvík, sum kunngjørdi í fjør, at felagið skuldi byggja ein stóran og framkomnan trolara í Turkalandi. Nýggi Gadus verður ein tann mest framkomni av sínum slag, og kemur at hava alla ta nýggjastu tøknina og útgerðina, sum krevst til eitt slíkt skip. Kostnaðurin er umleið 400 milliónir krónur. Stutt aftaná kunngjørdi felagið Framherji í Fuglafirði, at felagið hevði gjørt avtalu við Vard skipasmiðjuna i Noregi um ein nýggjan trolara fyri núverandi Akraberg. Eins og við Gadus, er talan um ein sera framkomnan trolara, sum kemur at hava alla ta nýggjastu tøknina. Nýggi Akraberg kostar umleið 315 milliónir krónur. Triðja felagið, sum hevur ein trolara í Barentshavinum er Enniberg, og hetta felagið kunngjørdi eisini í fjør, at felagið fór at byggja nýtt skip til hendan fiskiskapin. Talan verður um ein trolara, sum er teknaður av Skipsteknisk í Noregi, sum eisini hevur sniðgivið nýggja Gadus, og eins og nýggi Gadus, verður nýggi trolarin til felagið aftan fyri Enniberg bygdur í Turkalandi, og verður sera framkomin. Nýggi trolarin kostar eisini umleið 400 milliónir krónur. Við hesum trimum sáttmálunum fáa Føroyar ein spildurnýggjan og framkomnan Barentshavsflota í komandi ár. Felagið aftan fyri Christian í Grótinum í Klaksvík kunngjørdi eisini í fjør, at felagið hevði gjørt avtalu við Karstensens Skibsværft í Skagen um eitt stórt og framkomið uppsjóvarskip. Felagið seldi stutt eftir táverandi Christian í Grótinum til Grønlands, og ognaði sær eitt íslendskt uppsjóvarskip, sum skuldi fiska kvoturnar til nýggja skipið kemur. Tað skipið fekk navnið Christian, og er selt til Vestmanna Seafood. Christian skal handast Vestmanna Seafood tá ið nýggi Christian í Grótinum kemur. Nýggi Christian í Grótinum verður eftir ætlan handaður eigarunum um ein mánaða, og kostar umleið 300 milliónir krónur. Seinasta felagið, sum hevur kunngjørt ein nýbygning, er samtakið Varðin í Gøtu. Eitt dótturfelag hjá Varðanum, Pf. Krossbrekka, hevur undirskrivað ein sáttmála, sum hevur eitt virði á 340 milliónir, og talan verður um dýrasta nýbygning, sum nakrantíð er bygdur í Skagen. Hesin nýbygningurin skal avloysa Finnur Fríða. Nýggi Finnur Fríði, sum verður sera framkomin og kemur at hava alt tað nýggjasta innan tøkni og útgerð, skal eftir ætlan latast felagnum í mars 2024. Við hesum fimm nýbyggningunum kemur miðalaldurin á føroysku skipunum munandi niður, av tí at núverandi skipini hava ein høgan aldur, hóast tey eru í góðum standi. Gadus er bygdur í 1987. Akraberg er bygdur í 1994. Enniberg er bygdur í 1990. Christian í Grótinum var bygdur í 2003, og fyribilsskipið er bygt í 1996. Finnur Fríði er bygdur í 2003. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 24. desember 2021 23 Leygardagur 25. desember 2021 Miðlastuðul latin seks miðlum Sjey umsóknir vóru til miðlastuðul í ár, sum er ein umsøkjari færri enn í fjør–miðlarnir, sum hava fingið stuðul eru Sosialurin, Portal. fo, Dimmalætting, Norðlýsið, FM 1, og VP. fo SkrivaÐ: Tíðindaskriv Miðlastuðulsnevndin er liðug at viðgera umsóknirnar um miðlastuðul fyri 2021. Niðurstøðan er, at seks føroyskir miðlar fáa part av samlaðu miðlastuðulsjáttanini á tvær milliónir krónur. Sjey umsóknir vóru til miðlastuðul í ár, sum er ein umsøkjari færri enn í fjør. Teir seks miðlarnir, ið lúka treytirnar fyri stuðli, fáa úr 182.941,76 upp í 606.478,77 krónur í stuðli í ár. Tvær milliónir eru settar av á fíggjarlógini fyri 2021 til miðlastuðul. Miðlastuðul verður játtaður við heimild í miðlastuðulslógini. Stuðulin verður latin sum ein føst grundupphædd, áljóðandi 40 prosent av árligu játtanini á fíggjarlógini, býtt javnt millum umsøkjararnar, sum lúka treytirnar, og harumframt verða 60 prosent av árligu játtanini latin sum ein lutfalslig upphædd í prosentum av skjalprógvaðum lønarútreiðslum árið fyri umsóknarárið hjá viðkomandi miðli. Samlaði miðlastuðulin kann í mesta lagi vera 40 prosent av skjalprógvaðu lønarútreiðslunum árið fyri umsóknarárið hjá einum miðli. Í mun til í fjør eru lønirnar hjá teimum seks miðlunum, sum hava fingið stuðul játtaðan, minkaðar úr umleið 21,5 til 20,1 milliónir krónur. Miðlastuðulsnevndin hevur í viðgerðini av teimum sjey umsóknunum fylgt leistinum frá seinastu fýra árunum við einari lutfalsliga breiðari tulking í mun til treytirnar, ið lógin og viðmerkingarnar til lógina seta til innihaldið í miðlunum. Býtið millum miðlarnar er sum víst niðanfyri við støði í fíggjarligum upplýsingum frá 2020: Sosialurin: kr. 606.478,77 Portal. fo: kr. 365.616,23 Dimmalætting: kr. 349.370,30 Norðlýsið: kr. 269.107,19 FM 1: kr. 226.485,76 VP. fo: kr. 182.941,76 Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 24 Leygardagur 25. desember 2021 Hagstovan: Stórur vøkstur í innflutninginum Fyrstu 10 mánaðirnar í ár vaks innflutningurin 14,4 prosent, meðan útflutningurin vaks 11,4 prosent í mun til sama tíðarskeið í fjør (Savnsmynd: Hagstovan) SkrivaÐ: Fyrstu 10 mánaðirnar í ár varð innflutt fyri 7,6 milliardir krónur, ið er tað mesta nakrantíð sambært Hagstovuni. Talan er um ein vøkstur á 14,4 prosent í mun til í fjør, og um skip og flogfør ikki verða tikin við, er vøksturin 15,9 prosent. At oljuprísurin er hækkaður nógv seinastu tíðina, sæst eisini aftur í innflutninginum. Hóast eitt sindur minni er innflutt, hava vit brúkt 43 prosent meira upp á brennievni higartil í ár samanborið við í fjør, skrivar Hagstovan. Í sama tíðarskeiði hava vit útflutt fiskavørur fyri 11,4 prosent meira enn fyrstu 10 mánaðirnar í fjør. Samlaði útflutningurin var 7,9 milliardir krónur. Somu mánaðir í fjør var útflutningurin 7,2 milliardir krónur. Tað er laksaútflutningurin, sum er vaksin mest–26,4 prosent. Hann var 3,5 milliardir krónur fyrstu 10 mánaðirnar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2021 25 Leygardagur 25. desember 2021 Hagstovan: Í fjórða hvørjum húski er bert eitt fólk Uppgerð hjá Hagstovuni fyri 2019 vísir, at 25 prosent av teimum umleið 18.000 húskjunum í Føroyum bert taldu ein vaksnan (Savnsmynd: Hagstovan) SkrivaÐ: Í 2019 taldu 25 prosent av teimum umleið 18.000 húskjunum í Føroyum bara ein vaksnan í húskinum. 24 prosent av húskjunum vóru við tveimum vaksnum uttan børn, og 15 prosent við trimum ella fleiri vaksnum uttan børn. Sostatt vóru næstan tveir triðingar av øllum húskjum uttan børn, vísir uppgerð frá Hagstovuni. Hinvegin eru knappliga 6.500 húski ella 36 prosent við børnum, og av hesum eru tað bert eini 630 húski ella 3,5 prosent, har tað er ein vaksin við børnum. Verður hugt at, hvussu nógv fólk eru í ymisku húskjunum, búgva knappliga 28.800 fólk ella 56 prosent av øllum fólkatalinum í húskjum við børnum. Í húskjum við einum vaksnum við børnum–einum ella fleiri–búgva 1.680 fólk ella trý prosent av fólkatalinum. Húskini við tveimum vaksnum við børnum telja 14.700 fólk ella 29 prosent av fólkinum, og húskini við trimum ella fleiri vaksnum við børnum telja 12.400 fólk ella 24 prosent av fólkatalinum, skrivar Hagstovan. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 26 Leygardagur 25. desember 2021 15 prosent av føroyingum siga nei takk Talið á teimum, sum hava valt ikki at fáa lýsingar í postkassan er spakuliga vaksið seinastu árini, upplýsir Posta fyri landsstýrismanninum við fíggjarmálum, sum hevur svarað fyrispurning frá Ingilín Didriksen Strøm (Savnsmynd) SkrivaÐ: Talið á føroyingum, sum hava valt ikki at fáa lýsingar, sum verða bornar út av Posta hvørja viku, er spakuliga vaksið seinastu árini, og í løtuni eru tað umleið 15 prosent av føroyingunum, sum hava sagt nei takk til lýsingar. Tað upplýsir Posta sambært landsstýrismanninum við fíggjarmálum, Jørgen Niclasen. Tað var Ingilín Didriksen Strøm, løgtingskvinna fyri Javnaðarflokkin, sum setti landsstýrismanninum fyrispurning um evnið. Hon vísti m. a. á, at fólk í dag sjálvi skulu biðja um at fáa eitt klistrimerki við tekstinum "Ongar lýsingar–takk” á postkassan, um tey ikki vilja hava lýsingabløð, og kundi mann í staðin gjørt eina" ja takk "skipan, har mann aktivt skal biðja um at fáa lýsingarbløð. Grundarlagið fyri hesi broytingini er at minka um pappírsoyðsl, óneyðugt rusk og fyribyrgja, at fólk verða eggjað til at keypa meira, enn tey hava tørv á, sigur Ingilín Didriksen Strøm. Hon vildi tí hava Jørgen Niclasen at greiða frá, hvat landsstýrismaðurin heldur um at seta eina slíka "ja takk" skipan í verk, hvussu nógv lýsingarbløð verða borin út til føroysk húsarhald, og hvussu nógv høvdu valt lýsingar frá. Jørgen Niclasen vísir í svari sínum á, at Posta skipað sum partafelag og verður rikið við armslongd frá landsstýrinum. Útbering av lýsingarbløðum er privat vinna, og tí letur Posta ikki upplýsingar um nøgdir eins og onnur feløg. Viðvíkjandi møguligari broyting av marknaðarføringslógini, sum m. a. ásetur reglur um lýsingarbløð, vísir landsstýrismaðurin til Umhvørvis- og vinnumálaráðið, sum varðar av hesum økinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 27 Leygardagur 25. desember 2021 Føroya Handverkarafelag og LÍV hava undirskrivað eina nýggja avtalu Við nýggju avtaluni hevur Føroya Handverkarafelag tryggjað, at limirnir nú fáa útgoldið eina trygging í einum, um teir gerast varandi óarbeiðsførir. Umboð fryi Føroya Handverkarafelag og LÍV. Nýtt í avtaluni, ið kemur í gildi 1. januar, er ein veiting á 200.000 krónur við einari niðurtrapping við varandi óarbeiðsføri SkrivaÐ: Tíðindaskriv Føroya Handverkarafelag og LÍV hava undirskrivað eina nýggja avtalu, og við hesi verður víðkað um fulnaðirnar í samlagstryggingini. Nýtt í avtaluni er ein veiting á 200.000 krónur við einari niðurtrapping við varandi óarbeiðsføri. Veitingin verður útgoldin í einum. Við nýggju avtaluni hevur Føroya Handverkarafelag eisini tryggjað sínar limir enn betri, soleiðis, at hesir nú eisini fáa útgoldið eina trygging í einum um teir gerast varandi óarbeiðsførir. Frammanundan eru limirnir tryggjaðir við deyða, einari veiting útgoldin í einum til barnið/børnini, um limurin doyr, deyða hjá hjúnarfelaga/sambúgva, ávísar hættisligar sjúkur hjá sær sjálvum ella børnum undir 18 ár, inngjaldstrygging og hoyritól. Umframt hesar nevndu tryggingar hava limir rætt til eina skattafría lokaupphædd, tá teir gerast 67 ár. Við nýggju avtaluni kunnu limirnir kenna seg enn tryggari. Broytingarnar í nýggju avtaluni koma í gildi 1. januar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2021 28 Leygardagur 25. desember 2021 Vestpack á føroyskar hendur Leiðslan á Vestpack hevur saman við føroyskum íleggjarum keypt felagið og nú er øll fyritøkan á føroyskum hondum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Leiðslan á Vestpack hevur saman við føroyskum íleggjarum keypt felagið og nú er øll fyritøkan á føroyskum hondum. Frammanundan áttu føroyingar helvtina av fyritøkuni, meðan hin helvtin var á útlendskum hondum. Tað eru Áki Olsen, forstjóri, Jákup Oluf í Skálum, stjóri, Sámal Steinkross, sølustjóri, og Ben Arabo, nevndarformaður, ið hava tikið stig til keypið og sum nú mynda felagið. Vestpack er ein væl rikin fyritøka, ið seinnu árini hevur havt sera góð úrslit. Umframt posarnar, ið allir føroyingar brúka mest sum hvønn dag, veitir Vestpack pakkitilfar til føroyskt vinnulív í breiðastu merking. Høvuðsmarknaðurin er tó fiski- og alivinnan í Føroyum. Eisini eru kundar innan fiski- og alivinnu í Noregi og í Íslandi. Jákup Oluf í Skálum, stjóri, fegnast um keypið og vísir á, at hetta gevur dagligu leiðsluni frælsi at menna fyritøkuna enn meira og at tryggja, at allar avgerðir verða tiknar nær heimamarknaðinum. Vestpack arbeiðir miðvíst við at framtíðartryggja sínar veitingar. Vestpack er umhvørvisgóðkend fyritøka, og grøna skiftið verður gjørt við sama atliti til góðsku, ið fyritøkan vanliga stendur fyri. Vestpack vil eisini framhaldandi tryggja sær sína støðu sum tann fremsti veitarin av pakkitilfari til okkara vinnulív. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. desember 2021 29 Leygardagur 25. desember 2021 Hiddenfjord fingið tvær altjóða virðislønir fyri burðardygd Harumframt er stjórin í Hiddenfjord, Atli Gregersen, í uppskoti sum "Business Leader of the Year til edie Sustainability Leaders Awards", sum er størsta virðisløn fyri burðardygd í Stóra Bretlandi Atli Gregersen (Mynd: KvF) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Hiddenfjord hevur fingið tvær altjóða virðislønir fyri burðardygd. Føroyska alifyritøkan hevur vunnið eina SEAL Business Sustainability Award úr USA, sum á hvørjum ári heiðrar tey nýskapandi átøkini fyri burðardygd kring heimin, sum gera størsta munin. Viðurkenningin er fyri, at Hiddenfjord gavst við at flyta laksin út í heim við flogførum. SEAL stendur fyri Sustainability, Environmental Achievement and Leadership og er ein av týdningarmestu heiðurslønunum fyri burðardygd í USA. Átakið hjá Hiddenfjord er eisini viðurkent av Business Brilliance Awards í Stóra Bretlandi, har Hiddenfjord vann í bólkinum Environmental & Corporate Sustainability. Harumframt er stjórin í Hiddenfjord, Atli Gregersen, í uppskoti sum Business Leader of the Year til edie Sustainability Leaders Awards, sum er størsta virðisløn fyri burðardygd í Stóra Bretlandi. Business Leader of the Year heiðurslønin er grundað á arbeiðið hjá Hiddenfjord fyri burðardygd og djóravælferð seinastu trý áratíggjuni. -Okkara fremsta virði er burðardygd, og okkara grundhugsan er, at tað virksemi, vit hava í dag, ikki skal leggja fót fyri framtíðarvirksemi. Vit vilja, at alivinnan gerst uppaftur burðardyggari, soleiðis at vinnan fær bestu umstøður at virka undir í dag og í framtíðini. Alt okkara virksemi skal vera innan fyri karmar, sum náttúran setur, og í samljóði við náttúruna, sigur Atli Gregersen. Ein av fleiri grundgevingum fyri, at Atli er í uppskoti sum Business Leader of the Year, er, at Hiddenfjord er fyrsta alifyritøkan í heiminum at ala stór smolt á landi, sum styttir tíðina, laksurin er í sjónum, og harvið minkar um vandan fyri, at laksurin fær lús. Ein onnur grundgeving er, at Hiddenfjord er fyrsta alifyritøkan í Evropa at seta í verk eina serliga tøkuskipan, kallað‘ stress-free harvesting’ á enskum, ið tryggjar, at laksurin verður so lítið strongdur sum gjørligt, meðan hann verður tikin. Hetta er við til at geva laksinum hjá Hiddenfjord víða gitnu góðskuna. Harumframt er Hiddenfjord fyrsti laksaalari í heiminum, sum er givin at flyta laks við flogfari. Úrslitið er, at CO2-útlátið fyri langvegis flutning er minkað heili 94 prosent, sum svarar til umleið 40.000 tons av CO2-eindum um árið. Hiddenfjord hevur saman við føroyskum myndugleikum áhaldandi arbeitt fyri strongum og skilagóðum reglum fyri aling í Føroyum. Skipanin av alivinnuni í Føroyum hevur í mong ár givið íblástur um allan heim. Tey, ið vinna edie Sustainability Leaders Awards, verða funnin mikudagin 2. februar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2021 30 Leygardagur 25. desember 2021 Lívfrøðiligu avbjóðingarnar í Skotlandi í triðja ársfjórðingi hava munandi ávirkan á fjórða ársfjórðing Trupla støðan í Skotlandi ávirkar fíggjarliga úrslitið hjá Bakkafrost samtakinum í oktober og november–Tøkumetingin hjá Bakkafrost fyri 2021 er óbroytt á 96.000 tons (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Tá roknskapuring fyri triðja ársfjórðing 2021 varð lagdur fram, varð greitt frá lívfrøðiligum avbjóðingum í alingini í Skotlandi í triðja ársfjórðingi, og at hesar hildu fram í fjóðra ársfjóðringi. Serliga tann trupla støðan í Skotlandi ávirkar fíggjarliga úrslitið hjá Bakkafrost samtakinum í oktober og november, og eru 174,6 milliónir krónur útreiðsluførdar fyri óvanligt stórt felli í hesum tíðarskeiði. Rakstrarúrslitið fyri alt samtakið aftaná hesar serligu útreiðslur er væntandi á leið 52 milliónir krónur. Høvuðsorsøkin til óvanliga stóra felli í Skotlandi er, at fiskur-ið frammanundan hevur havt toknutrupulleikar–fekk aðrar avbjóðingar afturat. Serliga eru tað stimar av pinku-hvalspýggjum, ið hava gjørt seg inn á toknurnar á fiskinum. Trupult hevur verið at viðgjørt fiskin við feskvatni, av vantandi kapasiteti og støðuni sum heild. Støðan hevur verið í betring í seinastuni. Á kapitalmarknaðardøgunum í september legði Bakkafrost fram eina 5-ára íløguætlan, ið millum annað umfatar íløgur í brunnbátar við útgerð til feskvatnsviðgerð. Viðgerð við feskvatni riggar sera væl móti bæði lús og toknutrupulleikum, um hon verður gjørd rættstundis. Komandi ár fær Bakkfrost tvey nýggj skip brunnbátar útgerð til viðgerð við feskvatni. Eitt skip fer til Skotlands og Bakkafossur skal nýtast í Føroyum. Hervið verður feskvatnsviðgerarmegin meira einn trýfaldað. Hetta fer at minka munandi um lívfrøðiliga váðan–nú feskvatnsviðgerð sýnist hava størri týdning. Tøkumetingin hjá Bakkafrost fyri 2021 er óbroytt á 96.000 tons. Umleið 4. januar 2022 verður staðfesta tøkan fyri 2021 almannakunngjørd. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 31 Leygardagur 25. desember 2021 Sáttmálin fyri Posta longdur Millum annað fyri at fáa tíðarskeiðini fyri sáttmálarnar fyri tey bæði almennu partafeløgini at fylgjast aftur, hevur Starvsfelagið avgjørt at leingja sáttmálan fyri Posta eitt ár. Lønarhækkingin í 2022 verður tann sama sum hjá starvsfólkunum hjá Føroya Tele Kristoffur Laksá, umboðandi Føroya Arbeiðsgevarafelag og Súni Selfoss, formaður í Starvsfelagnum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Trý ára sáttmálin millum Starvsfelagið og Føroya Arbeiðsgevarafelag vegna starvsfólkini á Posta, ið fer úr gildi 31. desember 2021, er longdur eitt ár. Lønarhækkingin pr. 1. januar 2022 verður tann sama sum fyri limir felagsins á Føroya Tele, 1,25 prosent, og verandi sáttmáli verður galdandi til 31. desember 2022. Nevndin í Starvsfelagnum hevur viðgjørt málið og metur, at tað av praktiskum orsøkum er rættast at leingja verandi sáttmála við einum ári. Broytingin ber í sær, at teir sáttmálarnir, sum Starvsfelagið hevur fyri tey bæði almennu partafeløgini framyvir aftur fara at vera fyri somu tíðarskeið. Skipanin hjá Starvsfelagnum var upprunaliga tann, at gjørdir vóru 2 ára sáttmálar, annaðhvørt ár fyri almenna arbeiðsmarknaðin og annaðhvørt ár fyri privata arbeiðsmarknaðin, sum eru teir báðir sáttmálarnir fyri ávíkavist Posta og Føroya Tele. Í 2019 varð tó víkt frá hesi siðvenju. Tá varð gjørdur 3-ára sáttmáli fyri Posta, av tí at ætlanir vóru um at privatisera fyritøkuna. Mett varð tá, at tað tryggasta fyri starvsfólkini fór at vera at gera ein longri sáttmála. Hetta hevur tó víst seg at vera ein óhøglig skipan. Lutvís av tí, at sáttmálarnir fyri partafeløgini líkjast og tí helst skulu gerast í senn. Lutvíst tí, at samráðingarnar um sáttmálan fyri Posta koma at liggja samstundis sum samráðingarnar um sáttmálarnar á almenna arbeiðsmarknaðinum. Og tað riggar illa. Nú verður so roynt at koma aftur á beint, so at mannagongdin framyvir aftur verður tann, at samráðingarnar á almenna og privata arbeiðsmarknaðinum altíð verða hildnar hvør sær, forskotnar annaðhvørt ár. Starvsfólkini á Posta fara í 2022 fara at fáa somu lønarhækking sum starvsfólkini á Føroya Tele, og samráðingarnar um sáttmálar fyri báðar tær almennu fyritøkurnar verða samstundis við árslok 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. desember 2021 32 Leygardagur 25. desember 2021 Talan er samanlagt um 1.176 pakkar, ið føroyska sjómansmissiónin hevur latið til hesi jólini hóast heldur truplar umstøður SkrivaÐ: Agnar Prestá-Hóast tað hevur verið trupult hjá sjómanskvinnuringunum at savnast síðstu tíðina vegna koronu, so hevur tað kortini eydnast teimum, og øðrum at gjørt jólapakkar til sjófólkið aftur í ár. Soleiðis skrivar Trúboðin á heimasíðu sínari um tilgongdini viðvíkjandi jólapakkunum, ið føroysk sjófólk vanliga fáa. Torleif Johannesen hevur borið allar pakkarnar út til skipini, og nú pakkarnir og skipini eru tald saman, síggja tølini soleiðis út: 99 skip hava fingið 1.176 pakkar. Talan er um 64 fiskiskip, harav trý grønlandsk, 20 farmaskip, 12 skip í frálandavinnu og 2 vaktar- og bjargingarskip og 1 tænastuskip. Fleiri liggja inni og hava longu havt sína jólaløtu. Av teimum umleið 26 skipunum, sum vera burtur á jólum, og sum fara at pakka upp jólaaftan, eru fýra fiskiskip sum royna í Barentshavinum, meðan farmaskipini eru ymsastaðni í Norðureuropa. Skipini í frálandavinnuni eru í Norðsjónum, Afrika, Suðuramerika og í Asia, skrivar trubodin. fo. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. desember 2021 33 Leygardagur 25. desember 2021 Reyði Krossur letur hálva millión til neyðstaddar ungar kvinnur í Bangladesj Talan er um hjálparátøk í flóttafólkaleguni, Cox Bazar, ið er heimsins størsta flóttafólkalega SkrivaÐ: Agnar Prestá Síðan august í 2017 eru útvið 900.000 fólk flýggjað úr Myanmar til Cox Bazar undan harðskapi og ágangi. Meginparturin av hesum eru kvinnur og børn. Heimsins størsta flóttafólkalega hevur trong og vánalig kor, og meginparturin av flóttunum hava sálarlig mein og angist. Harumframt er Bangladesh eitt av londunum í Asia, sum eru harðast rakt av koronu. Reyði Krossur Føroya hevur júst latið eina hálva millión krónur til hjálparátøk í flóttafólkaleguni, Cox Bazar, í Bangladesh. Talan er eitt nú um átøk ímóti koronu, og átøk at tryggja vernd og vælferð hjá neyðstøddum ungum kvinnum. Hesin peningurin fer millum annað til:-Stuðla undir koppsetingarátøkum og tryggja, at útlutingin av koppsetingini er munagóð og rættvís, -Veita psycho-sosialan stuðul til sárbærar borgarar í Cox Bazar leguni, har givið verður serligt far um ungar gentur og børn, Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 34 Leygardagur 25. desember 2021 Jógvan Ósá nýggjur tekniskur stjóri í Klaksvíkar kommunu Fíggjarnevndin í Klaksvíkar kommunu hevur gjørt av, at seta Jógvan Ósá í starv sum tekniskur stjóri í Klaksvíkar kommunu SkrivaÐ: Tíðindaskriv Jógvan Ósa er 36 ár. Hann er húsasmiður, bygningskonstruktør og kandidatur í leiðslu og informatik. Harumframt hevur hann útbúgving í verkætlanarleiðslu og aðrar viðkomandi førleikar. Jógvan Ósa er búsitandi í Klaksvík, og hevur síðan 2017 starvast sum tekniskur leiðari í Eysturkommunu. Hann hevur sostatt gott innlit í tekniska økið og kommunala fyrisiting, umframt verkligar royndir, sum húsasmiður og bygningskonstruktør. Bæði í Føroyum og í Danmark. Tá freistin at søkja starvið sum tekniskur stjóri í Klaksvíkar kommunu var úti, vóru 11 umsóknir. Tríggir umsøkjarar vóru til samrøðu. Jógvan Ósá tekur við starvinum 1. februar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 35 Leygardagur 25. desember 2021 JobPrát við føroyska arbeiðsmarknaðin Fysiska Jobmatch tiltakið, sum skuldi verða millum jóla og nýggjárs, er útsett vegna koronu, men enn ber til at hitta fyritøkur talgilt, og fram til 28. desember ber til at bíleggja eitt JobPrát, siga fyrireikarar SkrivaÐ:–Vegna korona hava fyrireikararnir valt at útseta tað fysiska Jobmatch tiltakið, sum skuldi verða millum jóla og nýggjárs. Hóast korona spennir bein fyri okkara andlit til andlits tiltaki, eru ongar forðingar fyri, at vit hittast talgilt, boða fyrireikarar frá í tíðindaskrivi. Jobmatch hevur ment eina nýggja skipan, har til ber at bíleggja talgild JobPrát við tær fyritøkur og stovnar, sum ein hevur áhuga í at hitta. Eitt JobPrát kann eitt nú nýtast til at tosa um størv, starvsvenjingarmøguleikar, ella samstarv um skrivligar uppgávur í sambandi við lesnaðin. JobPrátið kann bíleggjast frá miðjun desember og fram til týsdagin 28. desember á midnátt inni á jobmatch. fo. Hjá summum av fyritøkum og stovunum ber til at bíleggja eitt JobPrát eitt ávíst tíðspunkt tann 29. desember. Hjá øðrum bíleggur ein eitt JobPrát uttan ávísa klokkutíð og dag, og síðani setir fyritøkan ella stovnurin seg í samband við viðkomandi fyri at gera avtalu um, nær Jobprátið skal verða. JobPrátið og sjálv bíleggingin fer fram inni á Jobmatch heimasíðuni. Har skal mann gera sær ein brúkara við at melda til inni á Jobmatch. fo, hereftir ritar mann inn í skipanina við sínum t-posti og loyniorði. Tað ber til eina hvørja tíð til dagføra vangan við nýggjum upplýsingum. Tað er sjálvandi ókeypis at luttaka á Jobmatch, sum er stuðlað av Tórshavnar kommunu og Bakkafrost. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 36 Leygardagur 25. desember 2021 Umhvørvisstovan hevur gjørt samstarvsavtalu við íslendska sjókortmyndugleikan Samstarvspartanir kunnu nú nýta sjókortdátur hjá hvørjum øðrum í sjókortum, har sjóøki hjá hinum landinum er partur av sjókortinum, soleiðis at sjókortið hevur dátur av øllum økinum sum verður víst á kortinum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Á ársins stytsta degi, 21. desember 2021, hava Landhelgisgæsla Íslands (www. lhg. is) og Umhvørvisstovan gjørt samstarvsavtalu innan sjókortøkið. Samstarvsavtalan ásetur reglur fyri umbýti av dátum, tilfari, upplýsingum og tænastum og birtir upp undir deiling av vitan innan hydrografi og líknandi. Sum dømi kann nevnast, at samstarvspartanir kunnu nýta sjókortdátur hjá hvørjum øðrum í sjókortum, har sjóøki hjá hinum landinum er partur av sjókortinum, soleiðis at sjókortið hevur dátur av øllum økinum sum verður víst á kortinum. Umhvørvisstovan fegnast um at hava fingið hesa samstarvsavtalu í lag, ið er ein avtala sum ásetur karmarnar fyri framtíðar samstarvi við Ísland um sjókort. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 37 Leygardagur 25. desember 2021 Victor Dánjalsson fekk ársins rósu Fyri sítt ótroyttiliga arbeiði við Starabúrinum fekk Victor Dánjalsson handað ársins rósu frá borgarstjóranum í Klaksvík SkrivaÐ: Sverri Egholm Mikukvøldið fekk verturin í útvarpssendingini Starabúrið, Victor Dánjalsson, handað ársins rósu. Hetta hendi í sambandi við at jólamenninir koyrdu runt í býnum. Saman við Starabúrðinum og Live. fo sendi Norðlýsið eisini beinleiðis frá tiltakinum úr einum bili. Í bilinum sat trúfasti verturin í Starabúrinum, Victor Dánjalsson, sum visti av ongum. Borgarstjórin steig innar í bilin og byrjar at lesa grundgevingarnar fyri ársins rósu 2021. -Hvørt leygarkvøld kvøld situr hesin persónur og onkur annar ótroyttiligur og senda góðan tónleik og taka ímóti ynskjum frá lurtarum. Hann setur seg ofta eisini í búrið aðrar tíðir, og bjóðar lurtarum at senda sangynskir inn, sum hann síðani spælir. Hetta gera teir ókeypis og av huga, las Karl Johansen upp millum annað. -Lurtararnir eru nógvir, og tað vísir seg eisini leygarkvøld, at fólk ymsastaðni í verðini sita og lurta. Fólk, sum fara í feriu suðureftir, sita eisini og lurta leygarkvøld og senda heilsur og sangynskir, segði Karl Johansen áðrenn hann kom til stóru løtuna. -Tað er mær ein stór gleði at boða frá, at Victor Dánjalsson er ársins rósa 2021. Hjartaliga tillukku, Victor. Hetta hevur tú so hjartaliga uppborið og vónandi kann hetta vera ein stuðul at halda fram við hesum góða arbeiðinum, tú saman við konuni og øðrum ger fyri onnur, segði borgarstjórin. Høvuðspersónurin var púra tikin á bóli og var málleysur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 38 Leygardagur 25. desember 2021 Umstøðurnar niðri á sandinum vorðnar betri Síðsta fríggjadag varð nýggja brimverjan í Miðvági avhandað av J & K Petersen Sigtór Petersen frá J & K Petersen og Albert Ellefsen, varaborgarstjóri í Vága kommunu SkrivaÐ: Tíðindaskriv Arbeiðið uppá brimverjuna byrjaði í fjør við tí endamáli at verja leiðingarnar sum liggja í gøtuni fram við sandinum, ímóti nógva briminum. Somuleiðis hevur brimverjan gjørt at sjálvur sandurin er vorðin nógv betri við tað at meira sandur legst fram við grótkastinum. Tað sást beinanvegin stórur munur á, men enn eru eitt sindur av avbjóðingum vinstrumegin brimgarðin. Men hetta verður loyst við at leggja grót sum leiðir ósan longur út á fjørðin, so hann ikki kemur upp á sandin á sama hátt sum nú. Arbeiðið at fríðka økið fram við gøtuni fer í gongd fyrst í komandi ári, har flag verður lagt á garðin og tilfar verður lagt omaná brimgarðin so tað verður høgligari at spáka ein túr út á endan. Hetta hevur økt munandi um trivnaðin niðri á sandinum. Aktiviteturin niðri á sandinum er nógv voksin síðsta árið. Úti á Kumlum er daglig sjón at síggja kvinnur dyppa á sjónum og vindur hetta ítriv uppá seg. Somuleiðis brúka børn og vaksin nógv sandin, sum teirra spælipláss. Tað var Albert Ellefsen, varaborgarstjóri sum vegna býráðið tók ímóti, tá Sigtór Petersen frá J & K Petersen avhandaði brimverjuna til kommununa. Albert Ellefsen takkaði Sigtór Petersen fyri eitt væla arbeiðið sum hevði gingið væl og skjótt. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 39 Leygardagur 25. desember 2021 Nýtt vatnverk tikið í brúk í Kollafirði Samlaði kostnaðurin fyri verkið liggur um 4 milliónir og er framtíðartryggjað, so at tað kann økja reinsiorkuna við 50 posentum SkrivaÐ: Agnar Prestá Stutt undan kommunusamanleggingini í 2001, keypti Kollfjarða kommuna eitt nýtt vatnreinsiverk, sum hevur verið virkið síðan. Tað hevur roynst rímuliga væl, men nú gott 20 ár seinni er tað slitið, og var tí búgvið til at verða skift út. Hetta skrivar Tórshavnar kommuna á heimasíðu sínari. -Fyri at fáa eina enn betri vatngóðsku, hevur kommunan seinastu árini arbeitt við at fáa eina hóskandi vatnbyrging um Botnánna, men er enn ikki komin á mál við tí. Málið um nýggja vatnverkið varð samtykt í býráðnum í apríl og stendur nú liðugt. Eg fari at ynskja góða eydnu við verkinum og alt tað besta, segði borgarstjórin, tá verkið varð tikið í nýtslu týsdagin. Tekniska útgerðin í verkinum er frá Pf Nomatek, el-arbeiðið er gjørt av Pf Install, og lendisarbeiðið og húsasmíðið er gjørt av Pf. Articon. Verkið hevur eina reinsiorku á 150 tons av vatni um tíman og er framtíðartryggjað, so at tað kann økja reinsiorkuna við 50 posentum. Eisini er roynt at tryggja verkið móti møguligum óhappum. Her eru fýra sandfiltur, tvær kraftigar UV-strálingar, egið el-verk og ein UPS trygdarskipan, sum kann lata streym í ein tíma. Alarm- og eftirlitsskipan er tengd at verkinum. Samlaði kostnaðurin fyri verkið liggur um 4 milliónir, skrivar torshavn. fo Vatngóðskan í Kollafirði, Oyrareingjum og á Signabø er vanliga góð. Men tá nógv regn er við áarføri, kann vatnið fáa ein gulligan lit, og tað kann vera sera trupult at fáa henda litin úr vatninum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 40 Leygardagur 25. desember 2021 Ætlanir eru um at gera 35-40 bústaðareindir á Kambsdali Ætlanin umfatar fýra ymisk sløg av matriklum, og í alt fevnir økið um áleið 17.000 fermetrar. Broytingin av serstøku byggisamtyktini fyri økið verður løgd út til almenna hoyring og alment eftirlit í næstum (Mynd: Pól Sundskarð) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Økið talan er um, er millum Dalsveg, Børkugøtu, Fagragil og oman til gøtusambandið, sum er partur av matr. nr. 871e, Kambsdalur. Íalt fevnir økið um áleið 17.000 fermetrar. Tekniska deild hjá Fuglafjarðar kommunu hevur í eina tíð arbeitt við at gera eina fjøltáttaða bústaðarætlan fyri hetta økið á Kambsdali, sum er gott og vælegnað lendi til bústaðarbygging. Spennandi ætlanin hevur verið viðgjørd í teknisku nevnd, og er síðani samtykt í býráðnum á almennum býráðsfundi. Samtykt er at broyta byggisamtyktina fyri part av matr. nr. 871e frá at verða øki til almennar stovnar og fríøki, merkt E og I, til at verða øki B, sum er sethúsa- og bústaðarøki. Broytingin av serstøku byggisamtyktini fyri økið verður løgd út til almenna hoyring og alment eftirlit í næstum. Ætlanin umfatar fýra ymisk sløg av matriklum: 1. Til einbýlishús, sethús, har hvørt sethús hevur sín matrikul 2. Til tvíhús, har hvørt húsið sær hevur sín matrikul 3. Raðhús/randarhús, har hvørt húsið sær hevur sín matrikul 4. Bústaðarhús við fleiri íbúðum. Hetta er ein matrikul, men hvør íbúð skal hava íbúðarnummar afturat matrikulnummarinum Íalt kann ætlanin fevna um áleið 35-40 bústaðareindir í ymiskum støddum, ið liggja væl fyri í mun til ánna, sum rennur ígjøgnum økið og harvið skapar møguleikar fyri lívi og trivnaði. Grøna økið er staðsett miðskeiðis í útstykkingarætlanini, og er raðfest sera høgt við ánna, sum hugsast kann verður eitt samlingsstað í útstykkingini. Hædd verður tikin fyri ferðslutrygdini í verkætlanini. Eisini verður ein busslummi lagdur við høvuðsvegin við gøtusambandi oman til útstykkingina. Ætlanin er at bjóða økið út í fleiri pørtum, ella sum eina heildarætlan, har bygt verður í stigum yvir eitt ávíst áramál. Ikki ber til at áseta fasta tíðarætlan fyri fremjan av ústykkingarætlanini, men vónandi verður áhugin fyri útstykkingarætlanini stórur, og tí verður ætlanin raðfest frammalaga í arbeiðnum hjá Fuglafjarðar kommunu við at skapa góðar fortreytir fyri bústaðarmøguleikum í kommununi. Kunnað verður um, at bæði privatir aktørar og onnur feløg annars fara at kunna bjóða seg fram, tá ið ætlanin fer í alment útboð. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 41 Leygardagur 25. desember 2021 Fjølbroytt frítíðartilboð til øll Sunda kommuna hevur sett sær fyri at halda fram við góðu gongdini innan trivnaðarøkið. Á fíggjarætlanini fyri 2022 eru tvær og ein hálv milliónir settar av til venjingarmiðstøð við Margáir, og ungdómshús letur upp í nýggjum hølum Burn fer at skipa og reka virksemið í nýtíðmans venjingarmiðstøðini við Margáir. Arbeiðið at innrætta er boðið út, og miðja verður eftir at venjingarmiðstøðin letur upp móti sumri í 2022 SkrivaÐ: Tíðindaskriv Sunda kommuna hevur sett sær fyri, at ganga undan og birta undir eitt gott felagslív og hugin at vera virkin alt lívið. Býráðið hevur tískil samtykt at hækka játtanina til fleiri av trivnaðarøkjunum. Ítróttahús-víðkað tilboð Á fíggjarætlanini fyri 2022 eru millum annað 2,5 milliónir krónur settar av til at gera venjingarmiðstøð við Margáir. Venjingarmiðstøðin verður í niðaru hæddini av ítróttahúsinum við Margáir. Fyrr í heyst bjóðaði kommunan raksturin av venjingarmiðstøðini út, og tá bleiv avtala gjørd við Burn, sum fer at skipa og reka virksemið. Arbeiðið at innrætta hølini til eina nýtíðmans venjingarmiðstøð er boðið út, og miðja verður eftir at venjingarmiðstøðin letur upp móti sumri í 2022. Í ovaru hædd í ítróttahúsinum við Margáir er fótbóltsvenjingarhøll, dart, borðtennis og eisini eitt skipað frítíðartilboð til ung, trý kvøld um vikuna. Komandi ár verður virksemi við Margáir sostatt víðkað enn meira, við frítíðartilboðum til bæði yngri og eldri. Ungdómshús við nýggjari staðseting Eftir jólaferiuna letur eisini ungdómshúsið, ið fyrr helt til í Garnhúsinum á Oyri, upp í nýggjum hølum í niðaru lon í Skúlanum við Streymin (fyrrv. Norðskála/Oyrar skúli). Her fer ungdómshúsið at húsast í nýumvældum hølum, saman við e-nám og tónlistaskúlanum Norðljómi. Tá alt hetta er komi upp at koyra, hevur ungdómurin í kommununi aftur eitt fjølbroytt tilboð og okkurt at fara til, øll gerðandiskvøld í vikuni. Býráðið hevur eisini samtykt at hækka játtanina til frítíðarundirvísingina, ið er eitt kveikjandi kvøldskúlatilboð til borgarar í øllum aldri. Fyrr í ár varð nýggjur leiðari settur av frítíðarundirvísingini og hevur skráin fyri veturin 2021/2022 verið meira umfatandi og fjølbroyttari enn undanfarin ár. Áhugin fyri at luttaka á skeiðunum hevur samstundis eisini verið methøgur. Harafturat fegnast kommunan, um at tey í økinum hava eitt fjøltáttað ítróttartilboð og eitt vælvirkandi dagtilhald, har eldru borgarnir, frá 60 ára aldri og upp eftir, hittast til ítriv, prát og tiltøk av ymsum slag. Landafrøðiliga er Sunda kommuna ein av størstu kommunum í landinum og fevnir um 11 bygdir. Við kommunalu bussleiðini, ið samanbindir økið, er tó lætt hjá borgarunum at ferðast millum bygdirnar til ymsu frítíðartilboðini. Hendan tænastan er ókeypis. Tíðindaskriv frá Sunda kommuna Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2021 42 Leygardagur 25. desember 2021 Heilsufrøðiliga starvsstovan: Talan er um HPAI H5N1 Nú er endaliga staðfest, at fuglakrímið, ið varð funnið í skúgvunum í Føroyum, er av slagnum HPAI H5N1, sama slagið av fuglakrími, sum hevur verið í umferð í Evropa og eisini bleiv staðfest í skúgvi í Hetlandi á sumri 2021 (Mynd: hfs. fo) SkrivaÐ: Hósdagin í farnu viku boðaði Heilsufrøðiliga starvsstovan frá, at fuglakrím var staðfest í Føroyum. Nú verður boðað frá, at tað endaliga er staðfest, at fuglakrímið, ið varð funnið í skúgvunum, er av slagnum HPAI H5N1. Hetta er sama slagið av fuglakrími, sum hevur verið í umferð í Evropa og eisini bleiv staðfest í skúgvi í Hetlandi á sumri 2021. Meira um hetta slagið av fuglakrími kann lesast her. Sýnini frá skúgvunum, sum eru staðfestir positivir í Føroyum, eru tikin síðst í september 2021, og blivu saman við sýnum frá øðrum fugli send til kanningar fyrst í desember. Talan er um staðfesting av fuglakrími í villum fugli, ger Heilsufrøðiliga Starvsstovan greitt. Flytifuglur, m. a. skúgvur, er ikki í Føroyum hesa árstíð, og Heilsufrøðilig starvsstovan metir av teirri orsøk, at smittuvandin er minni, tí at flestu flytifuglar er farnir av landinum. Føroyar hava heldur ikki stóra vinnuliga framleiðslu av flogfenaði ella eggum, og tí hava vit ikki somu avbjóðingar sum fleiri av okkara grannalondum, tá fuglakrím herjar. Í Føroyum eru tað tó nógv fólk, sum hava heimafugl, og ofta er tætt samband millum heimafuglin og villa fuglin. Fyri at minka um smittuvandan heitir Heilsufrøðiliga starvsstovan á fólk, um at avmarkað sambandi millum heimafuglin og villa fuglin. Heilsufrøðiliga starvsstovan fylgir støðuni, og dagførir ætlanir og tiltøk leypandi. Økt eftiransni verður tá várið kemur, og flytifuglarnir koma aftur til landið, skrivar Heilsufrøðiliga starvsstovan. Heilsufrøðiliga starvsstovan samlar sýnir til kanningar, og vil heita á fólk um at boða frá, um tey koma fram á sjúkan ella deyðan fugl. Serliga verður hugsað um rovfugl. Tó vil Heilsufrøðiliga starvsstovan eisini vita um annan sjúkan ella deyðan fugl, um fýra ella fleiri eru at finna innan fyri eitt avmarkað øki. Sýnini vera eftir ætlan send til kanningar í januar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 43 Leygardagur 25. desember 2021 Yvir 17.000 gestir-methøgt vitjanartal á Listasavni Føroya Listasavn Føroya hevur í 2021 upplivað ein stóran vøkstur í vitjanartalinum við heili 35 prosentum í mun til í 2020, sum eisini var eitt sera væl vitjað ár. Í mun til 2019 so hava 90 prosent fleiri føroyingar vitjað í ár-Vit eru ótruliga fegin um mongu vitjanirnar og gleða okkum til at lata upp aftur 1. februar við nógvum spennandi framsýningum og tiltøkum, sigur stjórin SkrivaÐ: Agnar Prestá 17.065 gestir vitjaðu Listasavn Føroya í 2021, og hetta er met. Talan er heldur ikki um eitt fult kalendaraár, tí talan er um tíðarskeiðið frá 1. janunar til 1. november, tá savnið læt aftur vegna umvæling. Í tíðindaskrivi boðar Listasavn Føroya frá, at økingin í vitjanartalinum serliga stendst av mongu føroysku gestunum, sum hava vitjað savnið í ár. Í bæði 2020 og 2021 hava væl færri útlendingar vitjað savnið samanborið við undanfarin ár-hetta hongur sjálvandi saman við koronustøðuni. Um hugt verður eftir talinum av føroyskum gestum, samanborið við tað í 2019, so er talan um ein vøkstur á heili 90 prosent. -Vit eru ótruliga fegin um mongu vitjanirnar og gleða okkum til at lata upp aftur 1. februar við nógvum spennandi framsýningum og tiltøkum. Vit stremba alla tíðina eftir at menna okkara tilboð og skapa góðar listaupplivingar fyri øll, sigur Karina Lykke Grand, stjóri. Listasavn Føroya eru undir umvæling í løtuni. Savnið letur upp aftur 1. februar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 44 Leygardagur 25. desember 2021 Áður hava teir fingið allan býin at runga, so í summar fara teir aftur at kóka Voxbotn Michael Learns to Rock á Tórsfest í 2014 (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nú koma teir aftur. Michael Learns to Rock, sum áður hava prógvað, at teir spæla sera væl saman við føroyskum áhoyrarafjøldum. Áður hava teir fingið allan býin at runga, so í summar fara teir aftur at kóka Voxbotn. Teir tríggir Jascha Ricther, Mikkel Lentz og Kåre Wanscher byrjaðu bólkin í 1988, og bólkurin hevur vunnið hópin av gull og platin fyri sínar útgávur. Eisini hevur bólkurin vunnið fleiri virðislønir, m. a. eina“ The Best Performing Act of the Year” Grammy virðisløn í Singapore. Bólkurin hevði eitt ótal av hittum í 90'unum, og hevur givið út níggju plátur. "The Actor", "That's why you go away", "Someday" og "25 minutes" eru sangir, ið áður hava fingið føroyskar áhoyrarar at syngja við, og tað fara teir avgjørt at gera aftur. Frammanundan er greitt, at Dizzy Mizz Lizzy, Hugorm, Tungewaag, Safir, Rasmus Hagen og Brimheim eisini fara at framføra á Okkara Voxbotn 25. juni 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2021 45 Leygardagur 25. desember 2021 Norðmaður á odda fyri útflutningi av føroyskum tónleiki Glenn Larsen var fyrstu ferð í Føroyum í 2016 við norska Highasakite. Hann var her sum internationalur gestur hjá Faroese Music Awards (FMA) í 2019 og hevur seinastu árini haft stórt tilknýti til Føroyar og føroyskt tónleikalív (Mynd: Eyðun Müller Thomsen) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Nýggur leiðari á føroysku tónleikaútflutningastovuni, Faroe Music Export (FMX), er norðmaðurin Glenn Larsen. Hann tekur við sum leiðari eftir Fred Ruddick, ið nú fer nýggjar leiðir uttanlands. Glenn Larsen kennir Føroyar og tónleikalivið sera væl. Glenn Larsen var fyrstu ferð í Føroyum við norska Highasakite í 2016. Hann var her sum internationalur gestur hjá Faroese Music Awards (FMA) í 2019 og hevur seinastu árini haft stórt tilknýti til Føroyar og føroyskt tónleikalív. Glenn Larsen stovnaði Indianer Management A/S fyri skjótt 13 árum síðan. Hann hevur verið fyriskipari hjá altjóða og virðisløntum tónleikarum/bólkum sum Highasakite, Pom Poko, Amanda Tenfjord, Siv Jakobsen og fleiri afturat. Hann er royndur listafólkamennari og hevur skipað fyri tónleikaútflutningi til og í Skandinavia, Europa, USA, Asia og Australia, umframt nakað í Suðuramerika. Glenn situr eisini i Norsk Kulturråd fyri tónleik, og kennir væl til bæði politiskt og listarligt arbeiði. Hann hevur arbeitt tætt saman við aktørum sum Music Norway, NOMEX, bókingfeløg/agentar, plátufeløg, útgávufeløg, festivalar, tónleikaadvokatar, stuðulsskipanir og PR-vinnu. -Eg eri sera fegin um at at hava fingið hetta álitisstarv sum leiðari í FMX í Føroyum. Eg havi seinasta árið ikki bara lært tónleikin og tónleikaumhvørvið at kenna, men eisini knýtt bond við fleiri góð fólk her á landi. Tónleikaumhvørvið í Føroyum er ótrúliga ríkt, og eg gleði meg at arbeiða saman við tónleikarunum og felagsskapum her og út um landamark, sigur Glenn Larsen. Gissur Patursson, nevndarformaður í FMX, takkar fráfarandi leiðaranum á tónleikaútflutningsstovuni, Fred Ruddik, sum nú flytur til Fraklands saman við unnustu síni, Gretu Svabo Bech. -Fred hevur gjørt eitt stórt og gott arbeiði og kalendarin hjá FMX við átøkum uttanlands sær gott út, sigur Gissur Patursson, stýrisformaður. -Virksemið hevur tíverri verið nógv darvað av korona, og tónleikaútflutningsstovan hevur í stóran mun verið avmarkað til talgild átøk. Vit eru tí sera fegin um góða samstarvið við KVF um sendingarnar“ Úr luftini”. Hesar sendingarnar hava hjálpt FMX og føroyskum tónleiki meira, enn fólk kanska geva sær far um, og vit vóna, at tað fer at bera til at menna hetta samstarvið enn meira í framtíðini” leggur Gissur afturat. -Nú bróta vit eitt sindur upp úr nýggjum við nýggja leiðaranum Glenn Larsen. Vit fara at styrkja innlendis arbeiðið og menna fyritreytirnar fyri tónleikaútflutningi”, sigur Gissur. Í stýrinum fyri FMX eru Gissur Patursson, Unn Paturson, Mikael Blak og Gunn Hernes. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2021 46 Leygardagur 25. desember 2021 Fyrsta bind av Gøtu húsasøgu komið út Tað er søgufrøðingin Erling Isholm, ið hevur arbeitt við tilfarinum, sum savnað var saman, og hann hevur nú skriva tað fyrsta bindið av fleiri, sum ætlanin er at geva út um allar bygdirnar í Gøtu Bókin er 300 blaðsíður SkrivaÐ: Tíðindaskriv 20. desember kom fyrsta bind av Gøtu húsasøgu út. Fyrsta bókin er um Gøtugjógv. Bókin um Gøtugjógv er fyrsta av fleiri bindum, sum ætlanin er at geva út um allar bygdirnar í Gøtu. Bókin er 300 blaðsíður. Um Gøtu húsasøgu Víðfevnda tilfarið, sum tey løgdu eftir seg var væl skipaða tilfarið og hópin av øðrum tilfari lá eftir hana, tá ið Arnleyg doyði 29. januar 1997, og Tummas doyði 26. november 1998. Óluva Húsgarð skipaði fyri at savna alt tilfarið saman. Óluva doyði í 2006 og avgjørt var tá, at arvingarnir hjá Arnleyg og Tummas skuldu gera eina roynd at fullfíggja verkið, sum tey vóru farin undir. Í 2007 varð lutafelagið Gøtu Húsasøga stovnað. Í royndini at fáa gongd á arbeiðið spurdi felagið søgufrøðingin Erling Isholm, um hann vildi átaka sær at arbeiða víðari við tilfarinum og skriva tað saman til bók. Víðfevnt arbeiði At arbeiða við øllum gøtubygdunum í senn er víðfevnt arbeiði. Tí varð avgjørt at gera partin um Gøtugjógv lidnan fyrst, so man á tann hátt við minstu bygdini kundu gera sær nakrar royndir í, hvat kravdist fyri at koma heilt á mál við verkætlanini. Við hesi bókini er leisturin somuleiðis lagdur fyri, hvussu arbeiðið við komandi útgávum skal skipast. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2021 47 Leygardagur 25. desember 2021 Nýggja missiónshúsið í Rituvík tikið í nýtslu Skipað var fyri hátíðarhaldi sunnudagin, tá niðara hæddin varð tikin í nýtslu (Mynd: Missiónshúsið í Rituvík) SkrivaÐ: Farna vikuskiftið varð niðara hæddin í nýggja missiónshúsinum í Rituvík tikin í nýtslu. Skipað varð fyri hátíðarhaldi sunnudagin, har húsið var opið, og nógv fólk komu á gátt, skrivar Trúboðin. Tiltakið varð fyriskipað á tann hátt, at andakt var bæði klokkan 17 og 18, fyri at sleppa undan, at ov nógv fólk savnaðust í senn. Ætlanin var annars at skipa fyri einum størri tiltaki, men orsakað av koronu, bar hetta ikki til. Tá ovara hæddin í Missiónshúsinum er liðug, verður húsið vígt, men enn er ikki greitt, nær tað verður. Væntandi verður tað í 2022, skrivar Trúboðin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 48 Leygardagur 25. desember 2021 SEV og Hitachi Energy samstarva um battarískipan í Porkeri Battarískipanin verður partur av vindorkuverkætlanini í Suðuroy, og er eitt týðandi fet á grønu kósini, sigur elfelagið (Savnsmynd) SkrivaÐ: Tíðindaskriv SEV hevur gjørt avtalu við heimsumfevnandi fyritøkuna Hitachi Energy um veiting av battarískipan, sum skal knýtast upp í vindorkuverkætlanina í Porkeri. Partur av verkætlanini er eisini synkronkompensator frá ABB. Battarískipanin í Porkeri er sermerkt við tað, at hon hevur eins stóran mátt og vindmyllulundin sjálv. Hetta merkir, at hon viðhvørt eisini kann virka sum tiltaksverk í staðin fyri motorarnar á Vágsverkinum, um vindorkan brádliga minkar, og at elframleiðslan í Suðuroy til tíðir kann vera 100 prosent burðardygg. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2021 49 Leygardagur 25. desember 2021 Nýggjur oljurisi á norska landgrunninum Oljufelagið Aker BP hevur gjørt avtalu um at keypa oljufelagið Lundin Energy, og verður harvið størsta oljufelagið á norska landgrunninum aftan á Equinor Lundin eigur ein stóran part av risastóru oljukelduni Johan Sverdrup SkrivaÐ: Við keypinum av øllum framleiðslupartinum av felagnum ætlar nýggi norski oljurisin at seta enn meira ferð á oljuleiting og útbyggingar í Noregi. Hetta fer at fáa stóran týdning fyri norska oljuvirksemið sum heild. Avtalan, sum er gjørd millum Aker BP og Lundin og sum skal góðkennast av partaeigarunum, er verd 125 milliardir norskar krónur. Tað eru annars ikki so nógv ár síðani, at Aker og BP løgdu saman sítt virksemi á norska landgrunninum. Nú verður so farið eitt týðandi stig víðari við uppkeypinum av Lundin, sum m. a. eigur stóran part av einum av tí størsta oljufeltinum í Norra, Johan Sverdrup umframt fleiri aðrar týðandi ognir í Norðsjónum og í Barentshavinum. Eftir yvirtøkuna fer Aker BP at hava eitt marknaðarvirði uppá 183 milliardir norskar krónur, og fer at hava eina dagliga oljuframleiðslu uppá 400.000 tunnur. Ein av høvuðseigarunum í Aker BP er kendi norski vinnulívsmaðurin Kjell Inge Røkke. Við keypinum fylgir eisini ein avtala um, at verandi leiðsla í Lundin, sum m. a. telur føroyska fíggjarstjóran Teit Poulsen, at fáa útgoldið partabrævabonussir og endapakkar, umframt eisini at fáa góðar 200 miliiónir norskar krónur fyri at tryggja, at tilgongdin frá Lundin til Aker BP fer skilagott og væl fram ella sum tað eitur, fyri at fremja eina“ ryddlig overgang”. Enn er ógreitt, hvussu tann 6-7 mans stóra leiðslan í Lundin fer at býta henda peningin millum sín. Leiðslan hevur so bundið seg til at arbeiða fyri nýggja felagið í tríggjar mánaðir aftrat. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 50 Leygardagur 25. desember 2021 Nýggj risastór vindmylla letur orku á elnetið Fyritøkan Siemens Gamesa, sum er ein av heimsins størstu framleiðarum av havvindmyllum, hevur í eina tíð royndarkoyrt eitt nýtt slag av vindmyllum og koyrir nú orku út á netið. SkrivaÐ: Talan er um eina 14MW vindmyllu av slagnum SG 14-222 DD. Fyrsta royndarvindmyllan er sett upp í Østerild í Jútlandi. Eigararnir av vindmylluni siga seg vera væl nøgdar við fyrstu royndarkoyringina av vindmylluni. Hon er mett at kunna veita elorku til 18.000 húsarhald um árið. 30 vindmyllur av hesum slag kunna veita elorkuna til ein bý sum Bilbao í Spania verður sagt. Siemens Gamesa sigur, at vinnulig framleiðsla av nýggju vindmylluni kemur í gongd í 2024. Longu nú er eftirspurningur eftir vindmylluni í Bretlandi, Taiwan og USA. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2021 51 Leygardagur 25. desember 2021 Senatið góðkent“ Føroyavinin” Rufus sum høgru hond hjá Biden Seinasta fríggjadag góðkendi amerikanska senatið loksins Rufus Gifford, fyrrverandi amerikanska sendiharran í Danmark og Føroyum sum siðameistara hjá Joe Biden forseta Táverandi amerikanski sendiharrin í Danmark, Rufus Gifford, her undir tinghúsinum saman við tingkvinnum úr fleiri flokkum, tá hann setti Pride-dagin i 2016. Mynd Jan Müller SkrivaÐ: Hvítu Húsini upplýstu fríggjadagin 17. desember, at tað verður fyrrverandi amerikanski sendiharrin í Danmark, Rufus Gifford, sum tekur við einum av teimum mest týðandi størvunum í amerikansku stjórnarumsitingini, chief of protocol. Protokolstjórin, ella siðameistarin, hjá forsetanum er eitt slag av ovasta fyri øllum amerikansku sendistovunum. Protokollstjórin er eisini millum næstu ráðgevar forsetans í uttanríkismálum, og hann hevur eisini heiti sum varauttanríkisráðharri. Vanliga er protokollstjórin við á øllum uttanríkisferðum forsetans og hevur samskiftið við útlendsku stjórnirnar í sambandi við hesar vitjanir. Eisini er tað hann, sum tekur ímóti, tá týðandi gestir koma á almenna vitjan í USA. Rufus Gifford var amerikanskur sendiharri í Danmark undir Obama forseta. Hann vitjaði tí eisini í Føroyum fleiri ferðir, og var serliga væl móttikin í Føroyum, tá hann um ólavsøkumundið 2016, sum ein av fremstu LGBT stríðsmonnunum, var her fyri at halda setanarrøðuna á Faroe Pride. Tað er ikki at taka munnin ov fullan at siga, at Rufus Gifford telist millum ein av fremstu Føroyavinunum innan amerikanska diplomatiið. Undir síni vitjan í Føroyum gjørdi hann m. a. greitt, at hann fór at fremja samstarv millum USA og Føroyar. Og nú hevur hann ongan annan enn sjálvan amerikanska forsetan við sína lið. Sum sendiharri fyri alt danska kongaríkið vitjaði Rufus Gifford eisini javnan í Føroyum og knýtti bond her. Hann gjørdist skjótt hugtikin av Føroyum og føroyingum undir sínum vitjanum, og sambært Poul Michelsen, fyrrverandi uttanríkisráðharra, sum Portalurin hevði samrøðu við, eftir at Biden vann valið, sá Rufus Gifford m. a. nakað stórt í stríðnum í Føroyum fyri at geva samkyndum somu rættindi sum allir aðrir borgarar. Poul Michelsen, sum var landsstýrismaður við uttanríkismálum, um tað mundið tá Rufus Gifford var sendiharri í Danmark, hevði sera góð viðurskifti við sendiharran og vóru teir m. a. saman á útferð við sluppini Norðlýsinum kring oyggjarnar saman við vinnulívsfólki. Rufus Gifford, sum í næstum tekur við hesum týðandi starvinum í Hvítu Húsunum, er kendur fyri at hava stuðlað bæði Barack Obama og seinni eisini Joe Biden í teirra valstríðum. Hann megnaði at útvega stórar upphæddir til valstríðini hjá teimum báðum demokratisku forsetavalevnunum, ið eisini bæði gjørdist forsetar. Millum manna er Rufus sera væl umtóktur, og hetta kom ikki minst til sjóndar, tá hann megnaði at rúnarbinda danir við sínum mennisjansliga heita smíli og látri og skilagóðu útsagnum. Rufus Gifford, tá hann var á vitjan í Føroyum, her saman við Poul Michelsen, táverandi uttanríkisráðharra (Mynd Jan Müller) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 52 Leygardagur 25. desember 2021 Inger Støjberg tveitt úr Fólkatinginum Stórur meiriluti var millum tey 116, ið atkvøddu-98 atkvøddu fyri at hon ikki skal vera partur av Fólkatinginum longur, tí hon er ikki tað verdig, orsakað av dóminum í Ríkisrættinum. Tað er fyrstu ferð síðani 1990, at nakar er atkvøddur úr Fólkatinginum-Eg vil heldur verða atkvødd út av mínum starvsfeløgum í Fólkatinginum, tí eg havi roynt at vart nakrar gentur, enn eg vil verða vald frá av danska fólkinum, tí eg havi vent tað blinda eyga til. Eg taki revsingina til eftirtaktar, men ikki við boygdum nakka-mítt lív fer víðari. Soleiðis segði Støjberg eftir dómin (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Agnar Prestá Í síðstu viku varð Inger Støjberg dømd til 60 daga treytaleysa fongsulsrevsing í Ríkisrættinum. Orsøkin var, at hon fyri fimm árum síðani, tá hon var úlendinga- og integratiónsmálráðharri, gav boð um at skilja at nøkur hjún í donskum flóttalegum (miðstøðum har fólk, ið søkja friðskjól, eru), har tann eini parturin-í øllum førum kvinnurnar-var ómyndigur. Barnabrúðrar eru tær nevndar, men boðini hjá Støjberg um at skilja tey at, vóru á ymsan hátt ólólig. Hetta var staðfest í Ríkisrættinum. Politikkarin hevur allatíðina hildið fast um, at hon er ósek, og at tað hon gjørdi skuldi gerast, tá tað var greitt, at fleri gentur (ómyndugar) vóru giftar í Danmark. -Eg vil heldur verða atkvødd út av mínum starvsfeløgum í Fólkatinginum, tí eg havi roynt at vart nakrar gentur, enn eg vil verða vald frá av danska fólkinum, tí eg havi vent tað blinda eyga til. Eg taki revsingina til eftirtaktar, men ikki við boygdum nakka-mítt lív fer víðari. Støjberg veittrar farvæl, eftir at úrslitið av atkvøðugreiðsluni er greitt. Hon tykist tó ikki at ætla at gevast í politikki Soleiðis segði 48-ára gamla Inger Støjberg eftir, at hon týsdagin varð atkvødd úr Fólkatinginum við stórum meiriluta: 98 av teimum 116, ið atkvøddu, mettu, at hon ikki er verdig at vera í Fólkatinginum, orsakað av dóminum í Ríkisrættinum í síðstu viku. Støjberg viðurkennur, at mistøk eru gjørd, men heldur fast um, at einki ólóligt er gjørt eftir hennara boðum, og nógv bendir á, at hon kann verða politiskt virkin aftur, tá hon hevur sitið inni í tveir mánaðir:-Tá eg havi sitið mín dóm, so kann eg koma aftur-tað kundi verið her til Christiansborg. Tit skulu ikki rokna við, at tað síðsta eg sagt frá mínari síðu. Óvist er, nær dómurin skal sitast. Tað hevur verið gitt, at Inger Støjberg fer í danska fólkaflokkin ella "Nye Borgerlige", ið sum heild hava stuðla henni í málinum. Sambært Fólkatingsformanninum er tað helst eingin trupulleiki hjá Støjberg at koma inn í Fólkatingið aftur, um hon verður vald til næsta val. Tað er fyrstu ferð í 31 ár, at nakar er atkvøddur úr Fólkatinginum. Inger Støjberg varð fyrstu ferð vald í 2001. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2021 53 Leygardagur 25. desember 2021 Pfizer: Kann gerast ein staðbundin sjúka í 2024 Koronasmittan kann longu um nøkur ár fara frá at vera ein farsótt til at vera verandi í samfelagnum og elva til staðbundin útbrot, eins og vanligt beinkrím–ein sonevnd endemi (Savnsmynd) SkrivaÐ: Longu í 2024 kann korona gerast ein staðbundin sjúka, ein sonevnd endemi. Hetta merkir, at smittan fer frá at vera ein farsótt til at vera verandi í samfelagnum og elva til staðbundin útbrot, eins og vanligt beinkrím. Korona gerst ein endemi, tá fólkið hevur ment nóg gott mótstøðuføri frá koppsetingum ella smittu til at halda talið á smittutilburðum, innleggingum og andlátum á einum støði, sum er til at handfara, hóast virusið framvegis verður í umferð. Nær hetta verður veldst um, hvussu sjúkan mennist, og hvussu skjótt vit menna koppsetingar og viðgerðir og býta hetta út, har koppsetingartalið er lágt. Menningin av nýggjum frábrigdum kann hava ávirkan á, hvussu støðan verður, siga tey í Pfizer. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 54 Leygardagur 25. desember 2021–Okkara sjúkrahús fara at vera undir stórum trýsti um eina ella tvær vikur Amerikanski smittuserfrøðingurin, Anthony Fauci ávarar um, at vit kunnu fáa ein harðan vetur við nógvum avmarkingum og trýsti á heilsuverkið orsakað av omikron-frábrigdinum Okkara sjúkrahús fara at vera undir stórum trýsti um eina ella tvær vikur, um núverandi gongdin heldur fram, sigur Fauci, ivasti smittuserfrøðingurin hjá amerikonsku stjórnini (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Ovasti smittuserfrøðingurin hjá amerikonsku stjórnini, Anthony Fauci heldur, at omikron-frábrigdið fer at geva okkum ein harðan vetur um allan heimin–við nógvum avmarkingum og nógvum trýsti á heilsuverkið. Eisini ávarar hann um, at smittan fer at spjaða seg enn meira orsakað av øllum ferðafólkunum, sum ferðast í sambandi við høgtíðina. Tað er greitt, at omikron spjaðir seg óvanliga skjótt, sigur hann. Og hóast vit higartil hava sæð ábendingar um, at nýggja frábrigdið gevur mildari sjúkueyðkenni enn eitt nú delta-frábrigdið, verður talan kortini um nógvar smittutilburðir, og lága talið á innleggingum kann eisini vera orsakað av, at fólk hava ment mótstøðuføri í øðrum smittubylgjum, heldur hann. –Okkara sjúkrahús fara at vera undir stórum trýsti um eina ella tvær vikur, um núverandi gongdin heldur fram, sigur Fauci sambært Ritzau. 1. desember skrásetti USA 86.000 nýggjar smittutilburðir, og tvær vikur seinni–14. desember–var talið 117.000, og tað er ein vøkstur á 36 prosent. Sunnudagin boðaðu tveir amerikanskir senatorar–Elisabeth Warren og Cory Booker–frá, at teir høvdu fingið staðfest smittuna, hóast tey vóru koppsett tríggjar ferðir. Á Twitter varð tó eisini boðað frá, at sjúkueyðkennini vóru mild. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 55 Leygardagur 25. desember 2021 Yvir 100 deyðir lundar skolaðir upp á land Uppá tríggjar vikur eru teir skolaðir upp á strondum eystan fyri Skotland, á Orknoyggjunum og í Hetlandi–enn er ikki greitt, hvør orsøkin er, men málið verður kannað (Savnsmynd) SkrivaÐ: Upp á tríggjar vikur eru fleiri enn 100 deyðir lundar skolaðir upp á strondunum eystan fyri Skotland, á Oyrkoyggjunum og í Hetlandi. Francis Daunt, havfuglafrøðingur heldur hetta vera eitt av sjónligastu lunda-andlátunum í nærum 50 ár. Upplýst verður, at lundarnir vóru rak, og eru tí ábendingar um, at tað er okkurt við føðini á sjónum, sum er orsøkin. Hildið verður eisini, at hetta fer at hava neiliga ávirkan á stovnin í komandi árinum. Í øllum førum er talan ikki um fuglakrím, tí tað eru lundarnir nevniliga eisini kannaðir fyri. Ein frágreiðing kann vera, at góðskan á føðini hjá lundanum er versnað orsakað av veðrinum í september, sum var heitari enn vanligt. Málið verður kannað, og væntast einki svar fyrr enn tíðliga næsta ár, skrivar Sky News. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 56 Leygardagur 25. desember 2021 Sleppa bert at hava fýra gestir á jólum Fyri at avmarka talið á nýggjum smittutilburðum og fyri at vinna sær tíð at fáa fleiri fólk koppsett, lat Holland aftur sunnudagin Tað slapst ikki undan at lata landið aftur, sigur Mark Rutte, forsætisráðharri í Hollandi (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Farna sunnudag vórðu nýggj, strang tiltøk sett í gildi í Hollandi. Barrir, matstovur, søvn, biografar og sjónleikarhús eru stongd, og handlar, sum ikki vera mettir at selja neyðuga vøru, skuldu eisini lata aftur. Umframt hetta skulu skúlar vera stongdir fram til 9. januar. Umframt hetta eru eisini avmarkingar settar fyri, hvussu nógv fólk mann sleppur at fáa á vitjan. Fólk sleppa at fáa tveir gestir, men á jólum er loyvt at hava fýra fólk á gátt. Orsøkin til hesi tiltøkini er, at myndugleikarnir ynskja at avmarka talið á nýggjum smittutilburðum orsakað av omikron-frábrigdinum, segði Mark Rutte, forsætisráðharri á tíðindafundi. –Hetta var ikki til at sleppa undan, segði forsætisráðharrin, sum segði seg harmast um støðuna. Frá leygardegnum var tað eisini bannað at ferðast til Fraklands úr Stórabretlandi. Franskir ríkisborgarar, fólk við einum fronskum maka, ella fólk við permanentum uppihaldsloyvi í Fraklandi eru undantikin. Grundgevingin var, at omikron-frábrigdið spjaðir seg skjótt í Stórabretlandi. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2021 58 Leygardagur 25. desember 2021 USA: Fimm ára fongsul fyri at leypa á Kongressina Fríggjadagin fekk ein 54 ára gamal maður higartil harðastu revsingina, sum er givin nøkrum, sum luttók í álopinum 6. januar Mynd frá álopinum 6. januar 2021 (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Síðsta fríggjadag var eitt stuðulsfólk hjá fyrrverandi amerikanska forsetanum, Donald Trump, dømt fimm ára fongsulsrevsing fyri at hava luttikið í álopinum á Kongressina 6. januar. Talan er um ein 54 ára gamlan mann úr Florida, sum er funnin sekur í at hava lopið á løgreglufólk, tá hann royndi at troka seg inn í kongressbygningin í Washington D. C. Maðurin varð handtikin 17. mars, og í oktober játtaði hann seg sekan í ákærunum. Á filmsupptøkum og myndum sæst m. a., at dømdi maðurin blakar brettir, ein eldsløkkjara og aðrar lutir eftir løgreglufólki, sum standa á varðhaldi uttanfyri Kongressina. Álopið hendi sama dag sum táverandi varaforsetin, Mike Pence og limir úr Kongressini savnaðust fyri formliga at góðkenna sigurin hjá Joe Biden á forsetavalinum í november í fjør. Hjá hundraðtals fólkum eydnaðist tað at sleppa inn í bygningin, men dømdi maðurin var tó ikki ein teirra. Hann varð afturhildin við piparspray, og síðani helt hann á at kasta lutir eftir løgregluni, inntil hann varð raktur av einari gummikúlu. Sambært Ritzau avvísti dómarin umbønina hjá manninum um at fáa ein linan dóm. Maðurin hevði í skrivi biðið um umbering fyri luttøku sína í álopinum, og vildi hann vera við, at hann og onnur vórðu "lumpað" av Trump til at leypa á Kongressina. Ákærin vísti tó á, at hann, hóast hann hevði játtað seg sekan í heyst, helt á at forsvara sínar gerðir. Niðurstøðan hjá rættinum var, at maðurin, saman við øðrum, tilvitað ætlaði at leggja seg uppí valtilgongdina, og fekk hann sostatt 63 mánaðir. Hetta er higartil harðasta revsingin, sum nakar hevur fingið fyri at hava luttikið í álopinum 6. januar, sum kravdi fimm mannalív. Áðrenn hesin dómurin fall, var higartil harðasta revsingin, sum varð givin í hesum sambandi, 41 mánaðir. Í kjalarvørrinum á álopinum eru fleiri enn 700 fólk skuldsett. Meginparturin av teimum skuldsettu eru skuldsett fyri smærri lógarbrot sum at troka seg inn í kongressbygningin á ólógligan hátt. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 59 Leygardagur 25. desember 2021 Hallur Hansson skal spæla í Íslandi næstu tvey árini 29-ára gamli liðskiparin á landsliðnum hevur seinastu sjey árini spælt í donskum fótbólti. Nú hevur hann gjørt tvey-ára sáttmála við KR, íslendska høvuðsstaðarfelagið, sum er tað elsta og mest vinnandi í landinum, og sum í ár endaði á triðja plássi Hallur Hansson hevur seinastu tveir mánaðirnar umboða Vejle-her í venjingardysti móti Íslandi í juni (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Agnar Prestá Eftir nakrar mánaðir uttan nakað felag skrivaði Hallur Hansson í oktober undir stutt-tíðar sáttmála við Vejle Boldklub. Felagið lá tá, og liggur enn, á aftasta plássið í Superliguni, men Hallur gjørdi mun, og við honum á liðnum vann Vejle tveir út av seks Superligu-dystum, spældi ein javnan-móti oddaliðnum FC Midtjylland har føroyingurin legði upp til 1-1 málið- og kom í hálvfinaluna í steypakappingina. Samstarvið varð tó ikki longt, sambært in. fo partvíst tí hann ikki hóskar til konseptið hjá eigarunum, og ístaðin fer Hallur Hansson skjótt at spæla í Íslandi. Hetta gjørdist greitt mikudagin tá KR á heimasíðuni kunngjørdi, at tvey ára sáttmáli er gjørdur við føroyska liðskiparan á landsliðnum:-Hallur er ein ágangandi og hart arbeiðandi, ið tað mesta av sínari yrkisleið hevur spælt í donskum fótbólti, men hevur eisini spælt í skotskum og føroyskum fótbólti. Samanlagt hevur Hallur spælt 283 dystir fyri síni feløg og hevur í teimum skorað samanlagt 42 mál. Hann hevur eisini spælt 67 dystir fyri føroyska A-landsliðið. KR er elsta fótbóltsfelag í Íslandi og hevur vunnið heili 27 íslendsk meistaraheiti-seinast í 2019-og 14 steypakappingar. Talan er um mest vinnandi felagið í Íslandi, og skal eftir triðja plássið hetta kappingarárið spæla í UEFA Conference League í 2022. Har skal 29-ára gamli Hallur Hansson royna at gera mun. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 60 Leygardagur 25. desember 2021 Árni Frederiksberg eigur ársins mál Við 60 prosent av atkvøðunum er frísparksmálið hjá Árna Frederiksberg til 2-2 ímóti HB kosið ársins mál SkrivaÐ: Sverri Egholm HB helt seg hava sigurin í pottinum við støðuni 2-1, men í tíðini, sum dómarin hevði lagt afturat fekk KÍ fríspark, og Árni Frederiksberg varð settur at skjóta. Runavíkingurin á KÍ-liðnum gjørdi ikki mætari enn at seta bóltin í netið. Ein so vøkur og avgerandi frísparksperla at hyggjararnir hjá Televarpinum hava kosið tað at vera ársins mál. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. desember 2021 61 Leygardagur 25. desember 2021 Bogi Reinert-Petersen fer næsta ár at spæla við sundalagsmonnum (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm 28 ára gamli fuglfirðingurin Bogi Reinert Petersen hevur skrivað undir við sundalagsmenn. Hann leikti í fjør við ÍF, sum flutti niður, men hevur annars seinastu árini eisini umboðað HB og Víking. EB/Streymur kann fegnast um at hava fingið ein royndan spælara til felagið. Sambært Faroesoccer hevur Bogi Reinert Petersen leikt 147 dystir í Betri deildini, 11 í kappingini um løgmanssteypið og fýra í Europa League. Umframt hetta hevur Bogi umboðað øll landsliðini hjá Føroyum. Eyðstein Zachariasen, EB/Streymur og Bogi Reinert Petersen (Mynd: EB/Streymur)-Ársins jólagáva kom í hús, og vit í felagnum vóna, at hendan gávan verur til stóra gleði fyri okkara viðhaldsfólk komandi árið, sigur EB/Streymur. Hetta er ikki einasti ÍF-arin sum hevur leitað sær í Sundalagið at sparka bólt. Herfyri kunngjørdi EB/Streymur, at Ólavur Niclasen, sum er uppvaksin í KÍ, men sum í fjør spældi við fuglfirðingum, hevur skrivað undir sáttmála við felagið. Av øðrum leikarum sum EB/Streymur hevur gjørt sáttmála við er KÍ-málverjin Kristian Joensen og TB-liðskiparin Dánjal Godtfred. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 62 Leygardagur 25. desember 2021 Ólavur Niclassen er nú EB/Streymari 23-ára gamli vinstrabeinti verjuleikarin úr Klaksvík spældi við ÍF í júst farna kappingarárið-hann hevur næstan 100 dystir á hægsta stigi í Føroyum, og var í fimm ár partur av besta liðnum hjá barndómsfelagnum Ólavur hevur higartil umboðað KÍ og ÍF. Nú skal hann hava Margáir sum heimavøll (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá EB/Streymur kunngjørdi farna vikuskiftið sín triðja nýggja leikara til 2022. Fyrr í mánaðinum hava málverjin Kristian Joensen og verujukendi miðvallarin Dánjal Godtfred, ið koma úr ávíkavist KÍ og TB, skrivað undir við felagið, ið endaði nummar sjey í 2021, og nú er greitt, at ein lámur verjuleikari kemur inn í hópin. Talan er um 23-ára gamla Ólav Niclassen, sum í ár spældi 25 dystir fyri ÍF. Hann er annars klaksvíkingur/viðoyingur, og var partur av besta liðnum hjá KÍ frá 2016 til og við 2020. Í 2019 gjørdist hann føroyameistari við felagnum, har hann millum annað spældi 90 minuttir og legði upp til eitt mál í FM-finaluni í Gundadali móti B36. Ólavur spældi seks evropeiskar dystir fyri KÍ, og hevur eisini royndir frá U17, U19 og U21-landsliðnum. Sambært Faroesoccer hevur hann spælt beint undir 100 dystir á hægsta støði í Føroyum-96 dystir. Hann hevur framvegis sítt fyrsta mál til góðar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 18. desember 2021 63 Leygardagur 25. desember 2021 Silas Eyðsteinsson heldur fram í 07 Vestur 23 ára gamli málverjin heldur fram í barndómsfelagnum (Mynd: 07 Vestur) SkrivaÐ: Sverri Egholm Ein av lyklaleikarunum hjá 07 Vestur, málverjin Silas Eyðsteinsson, hevur longt við barndómsfelagið. Ungi málverjin hevði eitt framúr kappingarár, tá 07 Vestur spældu seg uppá á 6. plássið í Betri Deildini í ár. Bert 23-ára gamli málverjin hevur stóra leiklut í flotta avrikinum hjá 07 Vestur í ár, og hevur verið ímillum bestu málverjarnar í kappingini, bæði við flottum og avgerandi bjarginum í opnum spælið, men eisini í deyðbóltstøðum og fleiri bjargaðum brotspørkum. Sandavágsmaðurin, sum spældi allar dystirnar í ár, er uppvaksin í 07 Vestur og hevur leikt út við 100 dystir fyri besta liðið. Tó var hann eitt ár á Argjum og spældi við AB í 2020, eftir at vit í 2019 fluttu niður. Silas Eyðsteinsson hevur eisini fleiri ungdómslandsdystir við U17 og U21. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 21. desember 2021 64 Leygardagur 25. desember 2021 Janus heldur fram í 07 Vestur 23-ára gamli miðvingurin kom vestur aftur í summar eftir tvey ár í útlegd, og nú er greitt, at hann heldur fram í Vágum (Mynd: 07 Vestur) SkrivaÐ: Janus Svabo Samuelsen heldur fram í 07 Vestur. Hesum boðaði felagið frá farna vikuskiftið. 23-ára gamli miðvingurin kom vestur aftur í summar eftir tvey ár í útlegd. Tá 07 Vestur í 2018 fluttu niður í 1. deild, flutti Janus inn á Skála og síðani til AB, har hann leikti hesi bæði árini 2019 og 2020. Hetta seinna árið í AB gekst ikki væl í hond, og Janus var nærum ikki at síggja á vøllinum eftir summarsteðg, og so til í summar, tá hann kom vestur aftur, skrivar 07 Vestur. Janus er uppvaksin í MB og í 07 Vestur, men hann hevur eisini eitt ár hjá Brøndby, har hann var til at vinna DM. Afturkomin úr Danmark á sumri í 2016, fekk Janus sín fyrsta dyst á besta liðnum hjá 07 Vestur nærum beinanvegin sum 17-ára gamal. Hann spældi tá sjey dystir og skoraði trý mál. Janus Svabo Samuelsen hevur tilsamans spælt 98 dystir í Betri Deildini, nakrar í 1. deild, umframt 23 ungdómslandsdystir í aldursbólkunum U17, U19 og U21. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2021 65 Leygardagur 25. desember 2021 Gilli til B68 23-ára gamli havnarmaðurin hevur spælt 50 dystir á hægsta stigi í Føroyum-umframt tríggjar evropeiskar dystir- og hevur skorað tíggju mál. Skjóti vongurin hevur skrivað undir tvey ára sáttmála á Svangaskarði Gilli Samuelsen er triði nýggi leikarin, ið B36 fær inn-her saman við Øssuri Hansen, høvuðsvenjara (Mynd: B68) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað eru tvey og eitt hálvt ár síðani seinast, men nú er ikki leingi til Gilli Samuelsen aftur skal spæla í Betrideildini. Hetta er greitt, eftir at B68 í vikuni kunngjørdi, at tvey-ára sáttmáli er gjørdur við havnarmannin, sum er uppvaksin í B36, men sum í fyrru hálvu av 2018 og í 2020 spældi við 07 Vestur. Skjóti vongleikarin hevur røtur vestureftir, og skoraði samanlagt ellivu mál í 07 Vestur-búnanum. Gilli hevur annars spælt við barndómsfelagnum-í fjør í 1. deild- og hann hevur verið eitt sindur í Danmark seinastu árini. 23-ára gamli maðurin hevur spælt 43 dystir í Betrideildini og sjey í kappingini um Løgmanssteypið-umframt tríggjar evropeiskar dystir-har hann samanlagt hevur skorað tíggju mál. Nú skal hann royna seg í reyðum og svørtum. Tað skal Gilli millum annað saman við gamlu liðfeløgunum Lukasz Cieslewicz og Róa Mørk Hentze, ið komu til felagið ávíkavist undan og miðskeiðis í síðsta kappingarárið, og eiisni tveimum nýggjum leikarum, ið B68 hevur kunngjørt fyrr í mánaðinum: 25-ára gamla danska áleyparanum Mattias Lau Nielsen, ið kemur úr Holstebro, og 36-ára gamla spanska verjuleikaranum Pedro Tarancon Anton, ið spældi við Skála í 2021, og sum ikki er heilt ókendur á Toftum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021 66 Leygardagur 25. desember 2021 Albert Ellefsen tekur yvir hjá vágakvinnum Albert Ellefsen og Høgni Egilstoft Nielsen skulu taka sær av 07 Vestur kvinnum næsta ár Albert Ellefsen SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað verður við Albert Ellefsen, sum fer at standa við róðrið á besta liðnum hjá 07 Vestur í Betri deildini. Hesum boðaði felagið frá í vikuni. Afturat sær hevur hann Høgna Egilstoft Nielsen, sum hevur verið ein partur av venjara toyminum í tvey ár, og tískil kennir leikararnar sera væl. 07 Vestur spældi í bestu deildini á fyrsta sinni í ár, og endaði á næstaftasta plássi við tólv stigum. Albert Ellefsen hevur drúgvar royndir sum venjari í Betri deildini og 1. deild hjá monnum og sum ungdómsvenjari. Hóast vit kenna hann best frá harra fótbólti, so hevur Albert áður vant lokal gentulið hjá 07 Vestur og MB, og hann hevur eisini verið hondbóltsvenjari hjá Sóljuni. Frankie Jensen var høvuðsvenjari há 07 Vestur í fjør. Ein av eyðsýndu 07 Vestur-leikarunu í fjør. Evelin Mastropasaua skoraði sjey mál fyri uppflytararnar (Mynd: Sverri Egholm) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2021 67 Leygardagur 25. desember 2021 Noreg vendi øllum og vann heimsmeistaraheitið Eftir at vera aftanfyri við seks málum eitt skifti í fyrra hálvleiki, tryggjaðu norsku kvinnurnar sær HM-gullið (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað sá einki út hjá norsku kvinnunum í HM-finaluni í hondbólti millum Noreg og Frakland, sum varð leikt í Granollers í Spania síðsta sunnukvøld. Tí meðan Noreg ikki fekk sítt spæl at koyra, lupu fronsku kvinnurnar avstað. Eina løtu áðrenn steðgin var Frakland á odda við seks málum, men beint undan steðginum vísti Nora Mørk sínar dygdir, og minkaði um munun til støðuna 16-12, sum var støðan í hálvleikum. Nakað undan steðginum var eisini ruðulleiki við dómaraborðið, tá ivi stakk seg upp um hvør av leikarunum varð útvístur. Seinni hálvleikur var sum ein heilt annar dystur, og við Silje Solberg í norska málinum, sum tók nærum alt sum takast kundi, gjørdist norska leiðslan altsamt størri. Síðstu minuttirnar var als eingin spenningur, og tað var bara ein spurningur, um hvussu stórt Noreg fór at vinna. Noreg vann seinna hálvleik heili 17-6, og úrslitið gjørdist 29-22. Norsku kvinnurnar tryggjaðu sær sostatt fyrsta HM-gullið síðani 2015. Undan finaluni leiktu Danmark og Spania dyst um bronsuna. Donsku kvinnurnar vunnu dystin 35-28, og vunnu sítt fyrsta heiðursmerki síðani 2013. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 19. desember 2021 68 Leygardagur 25. desember 2021 Agnar Joensen og Johan Hofgaard skulu taka sær av yngsta gentulandsliðnum Genturnar hava verið partur av leikaramenningini hjá HSF og verða nú til eitt landslið, sum skal kappast í European Open í Gøtebørg um mánaðarskifti juni/juli 2022 Agnar Joensen stendur á odda fyri besta mansliðnum í Vestmanna nú-Johan Hofgaard hevur verið ungdómsvenjari í H71 og hjálparvenjari og málverjavenjari hjá ungdómslandsliðum áður (Mynd: hsf. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá Genturnar, ið eru føddar í 2006-07 hava verið partur av leikaramenningini hjá HSF og verða nú til eitt landslið. Nú er greitt, at Agnar Joensen og Johan Hofgaard skulu venja hesar árgangir-yngsta landsliðið á kvinnusíðuni. Hesum boðar Hondbóltssambandið frá:-Agnar Joensen hevur verið venjari í VÍF í fleiri ár, fyrst sum hjálparvenjari eftir at hann sjálvur gavst at spæla, og nú stendur hann á odda fyri mansliðnum. Johan Hofgaard hevur verið ungdómsvenjari í H71 og hjálparvenjari og málverjavenjari hjá ungdómslandsliðum áður. Liðið skal kappast European Open í Gøtebørg um mánaðarskifti juni/juli í 2022 Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. desember 2021 69 Leygardagur 25. desember 2021 Kári Horn tekur yvir hjá Stjørnuni Samstarvið millum Christoffur Gert Nielsen og Stjørnuna er komið at enda, og nýggjur venjari er settur til liðið, sum í løtuni liggur á 3. plássi í SMS-deildini-fyribils til endan av kappingarárinum Kári Horn-her sum Neista-venjari í dysti móti Stjørnuni síðsta kappingarár. Eftir jól byrjar hann av álvara sum venjari hjá teimum reyðkløddu í Klaksvík (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Eitt heldur óvæntað venjaraskifti í føroyskum hondbólti varð kunngjørt fríggjadagin. Tað var Norðlýsið, ið skrivaði, at venjaraskifti er í Stjørnuni. Christoffur Gert Nielsen hevur í eitt og eitt hálvt kappingarár vant besta kvinnuliðið hjá Stjørnuni, men avtala er nú gjørd millum Stjørnuna og Christoffur um, at samstarvið steðgar. -Stjørnan takkar Christoffuri fyri tíðina, hann hevur virkað í felagnum og ynskir honum alt tað besta. Stjørnan liggur í løtuni á 3. plássi í SMS-deildini, men hevur framvegis sín fyrst sigur móti øðrum topp-fýra liði til góðar. Víðari verður boðað frá, at ein annar havnarmaður tekur yvir. Sambært Norðlýsinum er gjørd við Kára Horn um, at hann skal venja besta liðið hjá felagnum. Fyribils er talan um restina av kappingarárinum. Kári Horn hevur síðst verið venjari hjá besta kvinnuliðnum hjá Neistanum, og áður hjá VB-bæði hevur hann leitt í steypafinalur. Stjørnan spælir aftur 13. januar-á heimavølli móti EB-síðani er steypakapping á skránni. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 23. desember 2021 Kappróðrarfelagið Tindur hevur skrivað undir sáttmála við John Reid Ziska Jacobsen sum nýggjan venjara fyri róðrarárið 2022 John Høgnesen frá kappróðrarfelagnum Tindur og John Reid Ziska Jacobsen, nýggi venjarin (Mynd: Eysturkommuna) SkrivaÐ: Leygardagin skrivaði Kappróðrarfelagið Tindur undir sáttmála við John Reid Ziska Jacobsen sum nýggjan venjara fyri róðrarárið 2022. Í hesum sambandi var ein hugnaløta uttanfyri Báta–og listasavnið, har Tindur bjóðaði kaffi og okkurt søtt afturvið. –Tindur fegnast um vaksandi talið av rógvarum og manningum. Í dag eru um 100 limir og 9 manningar, og vónar felagið at fáa onkra manning afturat millum teir eldru rógvararnar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 20. desember 2021 71 Leygardagur 25. desember 2021 Gjáarkappin Jógvan á Fløtti sløkt motorin Jógvani Nónsgjógv til minnis SkrivaÐ: Minningarorð/Høgni Hoydal Tann 8. mars 2011–á kvinnudegnum–varð bjargingartyrlan hjá Atlantsflogi boðsend norð í Djúpini. Klokkan var um nón. Ódnarveður var–og boðað hevði verið frá øtlandi vindi út á dagin. Tyrlan varð boðsend, tí gjáarfólk høvdu sæð ein føroyskan bát, ið rak norðureftir út fyri gjónna og norður um Nasatromina. Tann dugnaliga tyrlumanningin hevði upptøkutól umborð, ið tók alla hendingina upp. Og tær dramatisku loftmyndirnar, ið vóru vístar í Degi og Viku, sýna ein føroyskan bát. Ein installering, sum er rikin nærum norður um Kallin og út á Norðhavið. Brotini skola inn um æsingarnar. Í miðjum báti stendur ein maður, sum uttan at hyggja upp, liggur og arbeiðir uppá motorin, og roynir at fáa hann ígongd aftur. Bjargingarfólkini síga niður í bátin og hála mannin upp í tyrluna, meðan báturin liggur undir í brotum. Hann er eitt sindur rísin inn á, tí hann hevði ætlað sær at klára hetta sjálvur! Tá ið maðurin er bjargaður, síggjast øgilig brot skola inn yvir tann mannleysa bátin. Maðurin var tann tá 80 ára gamli gjáarmaðurin, Jógvan á Fløtti–Jógvan Nónsgjógv. Báturin var Sjúrðarbátur–ein av navnframu bátunum hjá Jógvani, ið hava ført so mangan fongin til lands. Sjálvur hevði Jógvan júst installerað ein Saab bilmotor í bátin. Og hendan ódnardagin hevði báturin ligið bundin í Gjónni. Og eftirsum hann hevði boðað frá illveðri, ætlaði Jógvan at stima bátin inn á Funningsfjørð, men fekk motorsteðg á leiðini. Var tyrlan ikki komin eftir honum, hevði hann helst fingið motorin í gongd aftur ella bjargað sær onkusvegna. Tí slíkur maður til hendurnar. Slíkur maður til at bjarga sær í náttúruni og vinna á vanda- og sorgarstøðum. Slíkur útróðrarmaður og íverkseti. Og slíkur hugsjónarmaður til at hugsa djarvt og nýtt, og at fremja verk til frama fyri bygd, land og fólk–ja, neyvan finst hansara líki í nýggjari tíð í Føroyum. Gjáar bygd hevur fostrað so mong undangongufólk og úrmælisfólk. Tað er-sum Viderø prestur skrivar–eins og náttúrukreftirnar hava gjørt alt fyri at gloypa bygdini. Men fólkið hevur staðið ímóti við at menna ein dugnaskap og vilja til at byggja upp og vinna til lívsins uppihald. Í fjøllum, í bjørgum, í bø og haga og á sjónum. Og ikki minst andaliga og mentanarliga. Meðan aðrir skúlar í Føroyum høvdu myndir av donskum kongi á bróstinum, hevði skúlin við Gjógv mynd av V. U. Hammershaimb, faðirin at skriftmálinum. Á hesum lendi og í hesum andrúmi vaks Jógvan upp. Og hann vígdi sítt lív til at menna bygdina og tjóðina. Við somu hugsjón, sama vilja og dugnaskapi sum forfedrarnir. Hann var tiltikin óræddur bjargamaður, fjallmaður og útróðrarmaður. Í 1972 tók Jógvan stig til aftur at søkja Búgvan, sum hevur verið lívsgrundarlag hjá gjáarfólki. Og eisini tá fann hann nýggjar leiðir og amboð at sleppa beint upp á Royðurókina, sum er besta fuglaplássið í Búgvanum. Og tikin úr leikum sum handverkari og maskinmaður, var Jógvan. Hann starvaðist nøkur ár í Noregi sum maskinmeistari. Men aftur við Gjógv fór hann at bróta burturúr nýggjum. Í kjallaranum við Gjógv fór hann at framleiða framkomnar flakalinjur til Norðís á Eiði, har Petur Reinert gekk undan. Og til flakavirkini í Skopun og í Vági. Her arbeiddu eisini hann og sonurin Birgir, sáli, saman sum eitt. Og Birgir fór við somu evnum at finna loysnir og framkomin amboð víðari á síni bjørtu leið í føroyskari fiskaframleiðslu. -----Og so gekk Jógvan undan aftur: Fór undir at stovna og byggja Elementvirkið við Gjógv. Eitt ódnartak, sum mong hildu vera ørt, men sum eisini eydnaðist og virkar í besta blóma í dag. Síðani fór hann undir at byggja Smoltstøðina við Gjógv saman við øðrum góðum fólki. Hóast okkurt bakkastið–sum altíð er hjá undangongufólki–tá ið alivinnan fór beint eftir aldarskiftið, so er eisini Smoltstøðin í dag eitt dygdararbeiðspláss. Við fólki sum Jógvan, so er Gjógv tann bygdin í Føroyum, sum man hava langt flest arbeiðspláss fyri hvønn íbúgva! -----Eins og í allari Gjáar søgu, so komu Jógvan og Esther eisini at liva ófrættaboð, mótburð og stórar sorgir. Jógvan var fyri vanlukku, tá ið hann datt heilar trettan metrar niður á Elementvirkinum. At hann yvirlivdi og bardi seg uppaftur, vísti hansara øgiligu styrki og vilja. Og hóast hoyrnin bilaði, vann hann allar førleikar aftur. Men so komu stóru sorgirnar, tá ið Birgir Nónsgjógv so brádliga andaðist í bestu árum. Og bert 4 ár seinni, tá ið boðini komu um, at Sjúrður var farin í syrgiligari vanlukku. Tá var tungt at stíga inn um gáttina hjá Esther og Jógvani við Gjógv. Men tey hildu á gjøgnum sorgina saman við síni stóru og ríku familju. Og tað vóru lívsjáttandi dagar, tá ið 80 ára dagurin hjá Jógvani varð hildin við Gjógv og síðani Diamantbrúdleyp og 80 ára dagurin hjá Esther. Eftir at Esther gjørdist sjúk og flutti á Mørkina, flutti Jógvan við. Og síðani Esther fór, hevur Jógvan verið á røktarheiminum á Mørkini. -----Jógvan var mær ein stórur íblástur og stuðul. Eg var so heppin at fáa góðar vinmenn við Gjógv í ungdómsárunum–Kristian Andras Sivertsen og Olaf Fríðheim–og vit hoyvíkingar komu javnan til Gjáar og lærdu tey einastandandi fólk, bygdina og søguna at kenna. Somuleiðis fekk eg tann framíhjarætt at Kristian Andras tók meg við á fjall saman við Jógvani, tá ið Jógvan var røktingarmaður í Líðini. Eg var satt at siga rættiliga ræddur at ganga í brattlendinum, meðan Jógvan gekk í hvørjum hamri, gili og líð sum á slættlendi. Jógvan og eg plagdu at minna okkum á søguna, tá ið var farin upp í politikk, og kom sum varaløgmaður norður í 100 ára føðingardag hjá megnarkvinnuni Andreu Sivertsen. Og meðan tað er á tremur við fólki inni á Gjáargarði og eg fari fram saman við Anfinni Kallsberg, løgmanni, at heilsa uppá Andreu, tá spyr hon verdóttrina Arnhild uppi í Geil:“ Arnhild, skuldi hetta ikki eitast at vera fjallmaðurin hjá tær? Hann sær út sum ein kruvdur skarvur!” Og Jógvan var eisini avgerandi fyri, at eg fór inn i politikk. Ein dagin, meðan eg starvaðist á Sjónvarpi Føroya, ringir hann. Og hann segði:“ Nú eru fjallboð!” Eg var staddur suðuri í Vági at gera eitt tíðindainnslag, so eg segði, at tað fór neyvan at lukkast hjá mær at sleppa norður. Men so flenti hann og segði:“ Noy, noy. Tað eru ikki tey fjallboðini. Tað eru boð um at tú skalt stilla upp fyri Tjóðveldisflokkin til komandi løgtingsval!” Og hóast eg noktaði í fyrsta umfari, so arbeiddi hann uppá meg í langa tíð (saman við Jóannesi Dalsgarð), og endin varð, at eg stillaði upp. -----Jógvan hevur verið ein einastandandi stuðul hjá Tjóðveldisflokkinum og tjóðveldisrørsluni. Og hann hevur gingið gjøgnum allar forðingar fyri at menna sína bygd, sína tjóð og sítt land. Tað eru vit ómetaliga takksom fyri. Ein maður, ið hevur lagt so nógv eftir seg, ið fer at grógva og liva í framtíðini. Vit senda samkenslukvøður til øll tykkara hjá Jógvani og Esther. Og lýsa frið yvir minnið um merkismannin Jógvan á Fløtti, við hesum orðum hjá Karsteni Hoydal: Eg heilsi tær á ytstu gátt runnur av teirri rót, sum kendi heilagt hetta landið, hav og mold og grót, í bø og haga livdi tú í bjørgum og á miðum, fekk sálarbreyð úr halgubók, úr søgn og fornum siðum. Høgni Hoydal Greinin varð fyrstu ferð løgd út 22. desember 2021

Tú koksast ikki vinur mín, og eg skal fylgja tær, vit tøma báðir brøðraskál, og minnast tíð, ið var Soleiðis ljóðar síðsta ørindi í týðing Chr. Matras av aldargamla sanginum“ Auld lang syne” hjá skotska tjóðarskaldinum Robert Burns. Ein sangur, sum verður sungin Burns til minnis, men eisini brúktur sum ein heilsan til ársskiftið. ‘ Fyri mangan góðan dag, ið var, drekk tú eitt glas við mær’. Ikki sørt at hesin sangur setti seg onkrastaðni í ótilvitskuna nú tað á ársins næstseinasta degi frættist, at lýsandi vitin innan føroyska matlist, matstovan Koks, nú stingur Michelin-stjørnur sínar í sekkin, og flytir yvir til Grønlands at virka. Fyribils í hvussu so er. Ein rópandi millumfingur frá hotell og matstovuketuni Gist & Vist til treka føroyska embætisveldið, sum ikki dugir at síggja virðið í, at ein av heimsins bestu matstovum og kokkum eigur heimstað á hesum fjarskotnu klettum. Tí Koks er ikki bara ein matstova, ikki bert ein nýskapandi royndarkøkur at menna nýggjar smakkir burtur úr føroyska nærumhvørvinum, sum gongur á odda fyri allar aðrar føroyskar matstovur og útlendskar við. Koks er heldur ikki bara eitt ferðamál, sum matkennarar og‘ foodies’ úr øllum heiminum leita sær til, tí tað er eitt mást hjá hesum serliga slagi av ferðafólki, ið letur milliónir eftir seg–ikki bara í matstovuvinnuni, men í allari aðrari vinnu, ið knýtir seg at føroysku ferðafólkavinnuni. Nei, Koks er og hevur verið sjálvur vegvísarin, oddvitin, í føroysku tilvitskuni, samleikanum, hesi seinastu árini. Tann, ið veruliga hevur sett Føroyar á heimskortið. Gamaní eru onkur ítróttalið og einstaklingar, listafólk eisini, sum av og á gera ein vørr, ið kann bøta um okkara tjóðarstoltleika. Men Koks og fólkið har hevur støðugt og áhaldandi, verið ljósið, sum hevur peikað á Føroyar úti í stóru verð. Uttan Koks í Føroyum verður tað truplari hjá ferðamyndugleikunum og eisini okkum øðrum vanligu at greiða frá hvat Føroyar og føroyskt er. Tí er at vóna, at Poul Andrias og Karin og teirra fólk venda skjótt heimaftur. Og til umstøður, ið eru teimum til sóma. Tí sjálvandi skal ein av heimsins bestu matstovum, okkara alra stoltleiki, fáa eina ávísa portión av framíhjárætti–alt annað vildi verið tápuligt. Vilja vit ikki tað, ja so er bara at velja køst fram um Koks, seta okkum afturá og fagna afturhaldinum og harvið lata eina glæsiliga menning gleppa tjóðini av hondum. Tá kann gerast koksut í Føroyum. Gott nýggjár SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 5752 Lisnar síður: 18889 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 2 Leygardagur 01. Jan 2022 Áarføri í Dali Glopraregn í Dali og Húsavík hóskvøldið gjørdi stóran skaða (Mynd: Róða Bødvarsdóttir) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað regnaði av grimd í Dali og Húsavík hósdagin, og áirnar fóru upp um áarbakkarnar um kvøldið. Í Dali fór ein stórur partur av vatninum oman gjøgnum bygdina eftir vegnum. Og tað var ein syrgilig sjón sum dalbingar vaknaðu upp til í morgun. Sí myndirnar, sum Róða Bødvarsdóttir hóskvøldið og í gjár: Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. desember 2021 3 Leygardagur 01. Jan 2022 Vóna at flyta aftur til Føroya í 2024 Komandi tvey árini fer KOKS at halda til í Ilimanaq, sum einasta Michelin-matstova í Arktis. Vónin er at KOKS fær byggiloyvi við Fossdalsgjógv og kann flyta til Føroyar aftur á sumri 2024 Fossdalur og Fossdalsgjógv. Hetta er har, sum Koks ætlar at byggja nýggju matstovuna (Mynd: Ólavur Frederiksen) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Føroysku Michelin-stjørnurnar, sum hava sett Føroyar á heimskortið innan matgerð og burðardygd, sløkna í Føroyum og tendra aftur í Grønlandi. Komandi tvey árini fer KOKS at halda til í Ilimanaq, sum einasta Michelin-matstova í Arktis. KOKS hevur síðani 2018 húsast í gomlu smiðjuni Frammi við Gjónna við Leynavatn. Staðsetingin var tíðaravmarkað, meðan leitað var eftir einum hóskandi staði til matstovuna. Longu árið eftir, í 2019, var nýggja staðsetingin funnin við Fossdalsgjógv millum Velbastað og Syðradal, og umsókn um byggiloyvi var send Tórshavnar kommunu í januar 2020. Siðbundið og nýhugsandi Tað er heimskendi føroyski arkitekturin, Ósbjørn Jacobsen, sum hevur teknað nýggju karmarnar hjá KOKS við Fossdalsgjógv, sum verður at kalla meira sum ein lítil føroysk bygd við tveimum býlingum. Íblásturin kemur úr siðbundnu føroysku byggilistini og bindur saman føroyskan landbúnað, framleiðslu og matstovu. “ Tá tú kemur á matstovuna verður tú ikki í iva um, at hetta er eitt nýtt byggjarí, men allur íblástur kemur úr tí siðbundna,” segði arkitekturin við Dag & Viku í 2020. Ynski var tá, at KOKS kundi flyta inn í nýggju matstovuna á vári 2022, men enn er byggiloyvi ikki fingið til nýggju staðsetingina. KOKS kann ikki halda fram í verandi kørmum, tí er avgerð nú tikin um at flyta matstovuna til Grønlands, meðan bíðað verður eftir einari avgerð hjá føroysku myndugleikunum. Fagnaður í Grønlandi Í Grønlandi fegnast tey um at sleppa at húsa einastu Michelin-matstovuna í Arktis. Matgerð og matstovur á hesum støðinum hava ikki verið í Grønlandi áður. “ Serstaka samansetingin av gastronomi frá ovastu altjóða hill, íbygda burðardygdin í norðuratlantiska køkinum umframt rávørugrundarlagið og eyðkenda náttúran í Diskovíkini, stimbrar allar sansir, og er júst tað sum skal til fyri at tekkjast teimum gestunum, vit ynskja at røkka,” sigur Hjörtur Smárason, stjóri á Visit Greenland. Eisini borgarstjórin í Avannaata kommunu fegnast. “ Eg eri sera errin av, at KOKS hevur funnið tað freistandi at vera í Ilimanaq næstu tvey sumrini bæði fyri at fáa sær royndir, mennast og ikki minst læra frá sær. Hetta er ein framúr møguleiki hjá okkum at vísa fram okkara fantastisku rávørur og náttúru, sum vónandi fer at ávirka okkara lokalsamfelag framyvir,” sigur Palle Jeremiassen, borgarstjóri. “ Staðið, ið birtir vón” Ilimanaq er ein gomul bygd í ísfjørðinum við Ilulissat. Ísfjørðurin er á heimsarvslistanum hjá UNESCO, og hetta hóskar sera væl til andan hjá KOKS. “ DNA’ ið hjá KOKS er burdardygd. Sereyðkennið hjá KOKS er at brúka tær rávørur sum eru til taks í nærumhvørvinum. At liva í náttúruni, av náttúruni,” sigur Johannes Jensen, stjóri í Gist & Vist. Ilimanaq merkir“ staðið, ið birtir vón” á grønlendskum, og vónin hjá Gist & Vist er, at KOKS fær byggiloyvi við Fossdalsgjógv og kann flyta heim aftur til Føroyar á sumri í 2024. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. desember 2021 4 Leygardagur 01. Jan 2022 2021 í myndum-SkrivaÐ: JANUAR (Mynd: Sverri Egholm) Nýggjár: Nýggjársdag fyri einum ári síðani var talið av fólkum smittað við koronu 56. Henda dagin vórðu fýra persónir staðfestir at hava fingið smittuna, av teimum vóru tvey fólk inn løgd á sjúkrahús. Í mun til hvussu støðan er nú, er talan um smátøl, nú vit hava upplivað at hava funnið yvir tveyhundrað smittað upp á eitt samdøgur. Um nýggjárleitið í fjør var støðan øðrvísi. Fyrsti kassin við koppsetingarevnum var komin til landið, og farið varð undir at koppseta, og tað vóru bjartar vónir í røðuni hjá løgmanni um, at nú fóru vit møguliga at síggja ein enda á smittuni, sum hevði merkt so at siga alt árið 2020. Tað mundu vera fá, sum tá ímyndaðu sær støðuna, sum hon vísti seg at vera her, eitt ár seinni. (Mynd: Pól Sundskarð) Kalt og klárviðrað: Í mest umrødda filminum her á landi í farna ári, James Bond-filminum "No Time to Die" var Trøllanes umskapað til bølmennisbøli, og onkrastaðni her undir Borgaranum norðast á Kalsoynni lá kavbátahelli hjá Luytsifer Safin, fremsta fígginda Bonds. Myndina, ið er tikin av Hádegisfjalli, tók Pól Sundskarð tíðliga ein góðveðursmorgun í januar. (Mynd: Sverri Egholm) Nýggjur gamal Pison: Seinastu árini er føroyski línuflotin yngdur nakað, tí fleiri skip eru keypt úr Noregi. Í januar kom nýggjur Pison stevnandi inn á Klaksvík. Talan er um norska línuskipið Nyvoll Senior, sum Pf. Miðdalsenni á Viðareiði hevur keypt at loysa gamla Pison av. Hóast nýggja skipið er 34 ára gamalt, so er galan um eitt rættiliga nógv nýggjari skip, tí gamli Pison var frá 1961 (Mynd: Andri Gerðisá) Mentanarvirðislønt: Í januar handaði Jenis av Rana, landsstýrismaður við mentamálum, mentanarvirðisløn landsins til Sigrun Gunnarsdóttir, listamálara av Eiði. "Hon er egin við sínum líkningasøguligu málningum, sum varpa ljós á lívsins stóru spurningar um upphavið, undurfulla lívið og deyðan", ljóðaði m. a. í grundgevingini. Við sama høvi fekk arkitekturin Ósbjørn Jacobsen Heiðursgávu landsins og sangarinnan Birita Poulsen serstøku mentanarvirðisløn landsins. (Mynd: Andri Gerðisá) (Mynd: Andri Gerðisá) FEBRUAR (Mynd: SEV) Vindorka í Suðuroy: Í februar varð vindmyllulundin í Porkerishaga tikin í nýtslu. Talan er um sjey vindmyllur av slagnum Enercon, sum kunnu framleiða nakað meir enn helmingin av ravmagnstørvinum í Suðuroynni. Við tað, at Suðuroyggin nú eisini hevur sólorkuverk í Sumba og 100 ára gamla vatnverkið í Botni, so er Suðuroyggin tann oyggin, ið er komin nógv longst í grønu umleggingini (Mynd: Sverri Egholm) Vónin livir: Loysing er enn eitt mál fyri nógv, tá tað kemur til føroyskan politikk. Tað sást sjón fyri søgn ein morgun í februar, tá slagorð um loysing sóust sum veggjakrutl fleiri staðni í miðbýnum í Havn. Helst var talan um eina viðmerking til okkurt mál, sum var til viðgerðar á tingi um tað mundið. Á einum veggi, har sum bussarnir støðga í Steinatúni, var slagorðið skrivað í aðrari versjón "Loysing í eggsjón", og tað mundi fáa fleiri at gruna yvir, hvat mundi liggja í teimum orðunum (Mynd: Sverri Egholm) Norðlýsið flotað: Eftir meira enn eitt ár uppi á landi, kundi skonnartin Norðlýsið aftur flotast eftir umfatandi umvæling á skipasmiðjuni í Havn. Norðlýsið varð bygd á somu skipasmiðju í 1945, og hevði sostatt 75 ára á baki meðan hon stóð inni á skipasmiðjuni og fekk skift ein stóran part av borðviðinum út og gjørt aðrar umvælingar. Í mai 2021 var skonnartin endiliga klár at fara í sigling aftur við ferðafólki millum oyggjarnar (Mynd: Ólavur Frederiksen) Ítróttin fagnað: Aftur í 2021 fagnaði Ítróttasamband Føroya ítróttinum við at geva heiðursgávur til persónligheitir innan ítróttina, sum hava slíkt uppiborið. Jóhanna Troest, ein av stovnarunum av fimleikafelagnum Støkk í Runavík, og síðan tá ein av eldsálunum, ið hevur hildið lív í felagnum, varð heiðrað við Heiðurskjali Poul E. Petersens fyri sítt áralanga arbeiði fyri fimleikin. Hini heiðraðu vóru Sverri Sandberg Nielsen (Ársins ÍtróttaNavn), Samuel Johansen Chukwudi (Ársins ÍtróttaStjørnuskot), Hondbóltssamband Føroya (Ársins ÍtróttaFelagsskapur), Faroe Islands Handball Cup (Ársins ÍtróttaÁtak) og Guðrið K. Augustinussen (Ársins ÍtróttaFyrimynd) (Mynd: Jens Kr. Vang) (Mynd: Jens Kr. Vang) Steypavinnara hjá bæði kvinnum og monnum: Hondbóltsfelagið í Hoyvík, H71, staðfesti sína støðu sum fremsta hondbóltsfelag í landinum, tá steypafinalur vórðu spældar í ítróttahøllini á Hálsi. Felagið vann helmingin, níggju av átjan finalum, sum vórðu spældar-teirra millum bæði fyri kvinnur og menn. Kvinnurnar vunnu 22-20 á Neistanum og menninir 26-25 eisini móti Neistnum, men her mátti longd leiktíð til (Mynd: Jens Kr. Vang) Steypavinnarar, flogbóltur: Steypafinalurnar í flogbólti vórðu eisini hildnar í februar. Hjá monnunum vann ÍF úr Fuglafirði ein spennandi dyst móti Mjølni úr Klaksvík. Men dysturin varð ikki avgjørdur fyrr enn í fimta setti, sum fuglfirðingar vunnu 15-12. Hjá kvinnunum var vágauppgerð millum SÍ úr Sørvági og Drátt við heimstaði á Giljanesi. Eisini her skuldu fimm sett til fyri at finna vinnaran, og eisini her fall avgerðin við 15-12 í avgerðandi settinum (Mynd: Jens Kr. Vang) (Mynd: Jens Kr. Vang) Norrøna umbygd: Í mars kom Norrøna aftur á Havnina eftir umfatandi umbygging í Danmark. Umstøðurnar hjá ferðafólkunum umborð eru vorðan nógv betri og rúmligari eitt nú við stásiliga náttklubbanum, ið er bygdur sum ein nýggj hædd ovast á skipinum. Gott pláss, høgt til lofta og við fríum útsýni í siglingarrætiningin (Mynd: Vága Floghavn) Flúgvandi risi: Vága Floghavn gerst alsamt meira áhugaverd eisini hjá øðrum enn foroyska flogfelagnum Atlantsflog. Í mars var eitt risastórt Boeing C17-A Globemaster hjá UK Royal Air Force og gjørdi venjingar í at lenda og fara. Flogfarið hevur eitt veingjabreiði á 52 metrar og longdin er 53 metrar. Flogfarið er næstan 17 metrar høgt og hevur eina mestu vekt á góð 265 tons. Til samanberingar eru størstu flogførini hjá Atlantic Airways slakar 36 metrar í veingjabreiði, 37-38 metrar long, slakar 12 metrar høg og kunnu í mesta lagi viga um 80 tons (Mynd: Haldur Suni Johansen) Estetikkur: Seinna steypakappingin í estetiskum fimleiki varð hildin í Bylgjuni í Runavík. Hesi lið gjørdust steypavinnarar: Pinkur: Libra hjá Ljósinum. Smágentur: Mira hjá Havnar Fimleikafelag. Gentur: Rósan hjá Støkk. Unglingar: Lyra hjá Ljósinum. Kvinnur: Hulda Meliora hjá Havnar Fimleikafelag (Mynd: Jens Kr. Vang) Elias vísti veg: Ungi føroyski stórspælarin í hondbólti, Elias Ellefsen á Skipagøtu, fekk í mars sín fyrsta dyst á A-landsliðnum. Ukreina vitjaði á Hálsi, og Føroyar taptu tepurt 25-26. Elias á Skipagøtu skjeyt sjey av føroysku málumum og var føroyskur toppskjútti (Mynd: Aleksandar Djorovic) Meinhard tryggjaði stig á útivølli: Føroyar spældi fyrsta dystin í HM-undankappingini í fótbólti á útivølli móti Moldova. Moldova kom á odda tíðliga í dystinum, men vongurin Meinhard Egilsson Olsen, sum spælir í Noregi, tryggjaði Føroyum stig, tá hann javnaði móti endanum av dystinum. Tríggjar dagar seinni spældu Føroyar móti Eysturríki í Wien. Sonni Ragnar Nattestad legði Føroyar á odda tíðliga í dystinum, men eysturríkar vunnu kortini 3-1 (Mynd: EPA) APRÍL (Mynd: Ólavur Frederiksen) TROM: Bíðað verður nú í spenningi eftir at upptøkurnar av røðini Trom, sum vórðu gjørdar í Føroyum í vár og summar, verða kliptar saman, so at fyrsta krimispenningsrøðin, ið er upptikin í Føroyum, kann upplivast. Ein partur av hendingunum ganga fyri seg í sambandi við eitt grindadráp í Sandagerði, har høvuðspersónurin, Hannes Martinsson, spældur av kenda danska sjónleikaranum, Ulrich Thomsen, skal kanna eitt møguligt mansmorð (Mynd: Jens Kr. Vang) Steintóra prestur: Nýggjasti presturin í føroysku fólkakirkjuni, Steintóra Erhardsdóttir, varð í vár prestvígd í Vesturkirkjuni í sambandi við at hon tók við einum farloyvisstarvi í Suðurstreymoyar vestara prestagjaldi. Her sæst nýggi presturin saman við foreldrunum, Erhard og Harriet Joensen (Mynd: Sverri Egholm) Hvalur á húkinum: Nógvir klaksvíkingar hvukku við, tá tey ein morgun í mars komu í rundkoyringina við Borðoyavík. Snotiligi húkurin í rundkoyringini hevði krøkt eina hvalakúlu. Talan var um eina kúlu úr grindini, sum legði beinini í Hvannasundi dagin fyri. Løgreglan kannaði málið sum herverksmál, men tað varð vistnokk ongantíð uppklárað (Mynd: Jens Kr. Vang) Mjølnir og SÍ FM-vinnarar: Í steypakappingini var tað SÍ, sum fór við steypinum. Men tá føroyameistaraheitið skuldi avgerast, var tað Mjølnir úr Klaksvík, sum vann. Eftir at somu liðini høvdu vunnið hvør sín finaludyst, skuldi FM-heitið avgerast í einum sonevndum gull-setti, og her vann KÍ 15-11. Hjá kvinnunum var tað aftur SÍ, sum vann, og fór sostatt við greipuni í 2021. Eins og í steypafinaluni var tað Dráttur av Giljanesi, sum var mótstøðuliðið, og eins og hjá monnunum var FM-heitið avgjørt í gullsetti eftir at liðini høvdu vunnið hvør sín finaludyst (Mynd: Sverri Egholm) Fyrsta FM-heitið til StÍF-kvinnur: StÍF av Strondum eru føroyameistarar í hondbólti fyri kvinnur fyri fyrstu ferð nakrantíð. Japanska Haruka Gima og lokala kempan Poula Berg áttu sín stóra leiklut í, at tað eydnaðist at vinna FM-heitið móti Neistanum í fjórða finaludystinum, sum varð spældur á heimavøllinum hjá Neistanum. Hjá monnunum var tað meira sigursvanda felagið, VÍF úr Vestmanna, sum fór avstað við FM-heitinum, við at vinna fjórða finaludystin móti H71 úr Hoyvík (Mynd: Sverri Egholm) Sensasjón móti Kekkia: Søga varð skrivað í høllini á Hálsi 30. apríl, tá føroyska A-landsliðið við monnum tók ímóti Kekkia í HM-undankappingardysti. Føroyar vunnu 27-26 í einum dramatiskum dysti. Toppskorarar fyri Føroyar gjørdust Elias á Skipatøru (myndin) og Sjúrður Olsen við fimm málum hvør. Við til søguna hoyrir eisini, at dómararnir úr Litava, sum skuldu døma dystin, vóru smittaðir við korona tá teir komu til Føroyar. Tí gjørdist loysnin tann at seta eitt føroyskt par at døma dystin. Kekkar góðtóku loysnina fyri at fáa dystin gjøgnumførdan-Bárður Brimsvík og Jógvan Skeel Nolsøe komu væl frá óvæntaðu dómarauppgávuni (Mynd: Rúni Thomsen) Betta Eið og Allon Næs (Mynd: Rúni Thomsen) Stórur tunnilsdagur í Hvalba: Tað var stórur dagur í Hvalba, tá nýggi tunnilin upp á Tvøroyri varð tikin í nýtslu. Tað var landsstýrismaðurin við samferðslumálum, Jørgen Niclasen, sum klipti snórin, og tey fyrstu at koyra ígjøgnum, vóru elstu fólkini í bygdini, 98 ára gamla Betta Eið og beiggi hennara, 95 ára gamli Allon Næs, sum var sjaffør (Mynd: EPA) Uttanríkis-stevna: Landsstýrismeninir við uttanríkismálum í Grønlandi og Føroyum, Pele Broberg og Jenis av Rana, vórðu bodnir við, tá uttanríkisráðharrin hjá lutfalsliga nýggju demokratisku stjórnini í USA, Antony Blinken, vitjaði í Keypmannahavn og danska uttanríkisráðharran, Jeppe Kofod. Uttanríkispolitikur hevur spælt ein alsamt størri lut í føroyskum politikki í seinastuni í og við at stórveldini eru farin at vísa størri áhuga fyri arktiska økinum (Mynd: Sverri Egholm) Hotel Djurhuus: Hotel Djurhuus, fyrr Hotel Streym, lat í mai mánaði uppaftur eftir eina størri út- og umbygging. Nýggi eigarin, Rúni Djurhuus, valdi at geva hotellinum eitt gamalt hotell-navn í býnum, Hotel Djurhuus, sum eisini prýðir bygningin Heima í Havn, sum einaferð bar hetta navnið, men nú hýsir matstovuni Áarstova (Mynd: Sverri Egholm) Mótmælandi pedagogar: Tað var trongsil á Tinghúsvegnum uttan fyri tingsalin, tá løgtingið skuldi viðgera eitt uppskot um at tryggja neyðug undantøk til almannaverkið, nú pedagogarnir vóru í verkfalli. Pedagogarnir, ið savnaðust uttan fyri tinghúsið, vístu á, at talan var um álop á verkfalsrættin, og tey fingu stuðul frá øðrum fakfeløgum eisini. Fáar dagar eftir hetta settust partarnir við samráðingarborðið aftur, og nýtt semingsuppskot varð orðað, sum partarnir góðtóku (Mynd: Sverri Egholm) (Mynd: Pól Sundskarð) Summar-sólstøður: Ein hugfarslig mynd av einum góðveðurskvøldi í Sandagerði í summar, á longsta degi, tá fólk í hundraðtali savnaðust rundan um jóansøkubálið at syngja hásummarinum heilsur. Niðara mynd er tikin sama kvøld. Av Knúki oman fyri Múla og norð í hav (Mynd: Jens Kr. Vang) Seyðamaðurin og huldukonan: Í juni var endiliga avdúkað hvussu standmyndin av Seyðamanninum á Sondum hjá Hans Paula Olsen sær út. Sandavágsfólk vóru spent, tá listaverkið skuldi avdúkast. Søgnin um seyðamannin, ið stjól stakkin frá huldukonuni við Húsagjógv, er kend á hesum leiðum. Listaverkið vísir seyðamannin tvíspora avstað við stóra stakkinum, meðan huldan stendur eftir, nakað fjald millum klettarnar, nakin (Mynd: Sverri Egholm) Nýklaktar: Aftur í ár vóru pisufundirnir avmarkaðir av koronu. Foreldur og avvarðandi sluppu ikki at vera til staðar, tá pisurnar á Glasi hildu siðbundna pisufundin sunnan fyri viðarlundina í Havn. Annar árgangur av pisum, har gleðin yvir at hava fingið prógvið, varð tarnað av eini smittu. Spurningur er, um tað verður ein triði árgangur eisini? (Mynd: Sverri Egholm) Hondbóltsfrøi: Myndin av landsliðskvinnunum hjá Kyndli og teirra ernu foreldrum lýsir væl frøina, sum var í Høllini á Hálsi eftir føroyska 29-25 sigurin á Ísrael. Fáar dagar frammanundan høvdu hesar kvinnurnar eisini vunnið á Finnlandi á heimavølli, og harvið spældi føroyska kvinnulandsliðið í hondbólti seg, á fyrsta sinni, í eina EM-undankapping móti væl sterkari liðum (Mynd: Sverri Egholm) Jonn skoraði 2: Føroyska U21 landsliðið í fótbólti fekk eina góða byrjan upp á sína EM-undankapping, tá dysturin á Svangaskarði endaði við føroyskum 2-0 sigri. Jonn Johannesen úr KÍ skoraði bæði málini (Mynd: Jens Kr. Vang) Klaksvíkingur: Í juni mánaða kom gongd á kappróðrarárið, hóast fyrsti róðurin á Norðoyastevnu varð avlýstur, og varð ikki rógvin fyrr enn seinni út á árið. Myndin er av sigursvandu manningini á 10-mannafarinum Klaksvíkingi, tikin eftir sigurin á Sundalagsstevnuni. Klaksvíkingur gjørdist føroysmeistari Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. Jan 2022 Størvini omanfyri eru frá Portalinum, sum er størsta savning í Føroyum. 6 Leygardagur 01. Jan 2022 2021 í myndum (onnur hálva)-(Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: (Mynd: Sverri Egholm) (Mynd: Sverri Egholm) (Mynd: Jens Kr. Vang) (Mynd: Finnur Justinussen) (Mynd: Jens Kr. Vang) Drotningavitjan: Í juli høvdu vit vitjan av Margretu drotning, sum hevði drúgva skrá og vitjaði fleiri bygdir og oyggjar í Føroyum. Millum annað í Fuglafirði, har Helgi Midjord hevði evnað ein heilt serligan bonk til drotningina, sum nú stendur í Miðstaðarlundini sum eitt listaverk til minnis um drotningavitjanina hesaferð. Størsta drotningin av øllum var kanska 96 ára gamla Maria "Mia" av Heygum í Vestmanna, sum býr á heiminum á Grønanesi, sum eisini fekk kongaliga vitjan. Mia, undangongukvinna innan sjósvimjing í Føroyum, leyp á bláman til heiðurs fyri 15 ár yngri drotningini av Danmark. Men Margretha lat seg ikki lokka við, og helt seg í hitanum innandura (Mynd: Jens Kr. Vang) Betri umstøður: Í summar kundi føroyska politistaliðið endiliga flyta inn í nýggju polistøðina, sum er innrættað í gamla sjóvinnubankabygninginum á Trapputrøðni í Havn. Umstøðurnar eru munandi betri enn í leigaðu hølunum, sum løgreglan hevur hildið til hesi seinastu árini úti við Strond. Myndin er av vaktarborðinum á alarmsentralinum (Mynd: Harald Bjørgvin) G! stemningur uttan festival: Aftur í ár forðaði koronastøðan fyri, at stóru festivalarnir í summar kundu haldast. Einastu festivalarnir, ið vórðu hildnir, vóru nýggi víkingafestivalurin í Hovi tíðliga í summar og so Voxbotn 2020 og 2021, ið varð hildin í heyst. Í Syðrugøtu var kortini tónleikur á skránni. Meðan G! riggaði av, fór samtakið Grót undir at rigga til, so tað kortini var tónleikur at uppliva, tó í minni mátistokki. Á myndini sæst Benjamin Petersen, ið eisini kallar seg Son of Fortune Føroyaleikir: Fyri fyrstu ferð vórðu Føroyaleikir hildnir-ein ítróttastevna, har nærum allar ítróttagreinar undir ÍSF skipaðu fyri kappingum kring alt landið, og har vinnarnir fingu serlig heiðursmerki. Tað var avlýsingin/útsetingin av oyggjaleikunum á Guernsey-korona, enn einaferð-sum eggjaði ÍSF til at fara undir at skipa fyri Føroyaleikunum, sum ætlandi verða hildnir í framtíðini tey árini oyggjaleikir ikki eru. Føroyaleikir verða aftur í summar (Mynd: Sverri Egholm) Evropeiskt vónbrot: KÍ-leikararnir og klaksvíkingar vóru ógvuliga vónbrotnir, tá tað var greitt, at lettiska liðið, KFS, hevði sligið KÍ úr evropeisku Conference League kappingini. KÍ hevði annars tryggjað sær eitt gott útgangsstøði við at vinna 3-2 á útivølli Jürmala. Lagt var upp til stórt altjóða brak á Djúpumýru. Tá dómarin bríkslaði dystin av, var støðan 3-2 til estiska liðið, og av tí at tað nú stóð á jøvnum, var farið út í umdyst, har estar skoraðu til 4-2, og vunnu sær sostatt víðari luttøku. NSÍ fekk eisini bert eitt umfar í Conference League-teir taptu móti finska liðnum FC Honka. Føroyameistararnir HB megnaðu ikki at spæla seg víðari í undan-undanumfarinum í Champions Leauge, men sluppu at spæla víðari í Conference League. Her gjørdist tað til tvey umfør. HB vann móti montenegriska meistaraliðnum Buducnost Podgorica, men tapti síðan móti ísraelsku meistarunum, Maccabi Haifa (Mynd: Rógvi Langgaard) (Mynd: Jens Kr. Vang) Olympiskt vónbrot: Fyri fyrstu ferð hevði ein føroyingur møguleika fyri at vinna olympiskt heiðursmerki í einstaklingaítrótt, tá rógvarin Sverri Sandberg Nielsen róði seg í finaluna í einskullara í Tokyo. Men vónbrotið var stórt, tá Sverri kom inn á plássið, sum ongin vil hava, nevniliga fjórða plássið, beint uttan fyri heiðursmerkjabýtið. Vónbrotið var stórt-eisini heima í Miðvági, har foreldur og hópin av vágafólki fylgdu finaluni á stórskíggja ólavsøkukvøld Fastur á Flesjunum: Tíbetur hendi ongin álvarsligur skaði, tá frystilínuskipið Eivind úr Miðvági í fagrasta veðri rendi á Flesjarnar á veg av Havnini til Kollafjarðar við bert skipara og maskinmeistara umborð. Eftir at oljan varð pumpað úr skipinum, varð Eivind togaður leysur aftur. Materiellu skaðarnir vóru avmarkaðir (Mynd: Evy Toftegaard Nielsen) Malarendi Beach: Sjósvimjing-dypping, sum tey flestu kalla tað-er vorðið alsamt vanligari í Føroyum, hóast veðurlagsbroytingin enn ikki hevur havt merkbara ávirkan á hitan í sjónum. Dypping er eisini vorðin fastur táttur í skránni fyri Ovastevnuna í Nólsoy, har nógv fólk tóku av avbjóðingini at vaða út á sjógv á Malarenda (Mynd: Sverri Egholm) Útskifting í landsstýrinum: Í august tók løgmaður avleiðingarnar av ónøgdina yvir avrikini hjá Helga Abrahamsen sum landsstýrismanni við vinnumálum, hóast hetta ikki varð beinleiðis sagt á tíðindafundinum. Helgi Abrahamsen varð skiftur út við Magnus Rasmussen, sum verður hildin at vera betur at loysa tey málini, sum liggja á láni í vinnumálaráðnum. Helgi Abrahamsen skal í staðin, sum tingbólkaformaður, arbeiða fyri at brynja Sambandsflokkin til komandi løgtingsval (Mynd: Sverri Egholm) Lívdin til 850: Í august var klárt at taka nýggja snotiliga salin hjá brøðrasamkomuni í Hoyvík í nýtslu. Stórur partur av arbeiðinum at byggja Lívdina er gjørdur sjálvboðin. Bygningurin er 1.852 fermetrar í tveimum hæddum. Lívdin, ið hevur ein stóran sal við sera góðum ljóðviðurskiftum til bæði talur, sang og tónleik, kann sessa upp til 850 fólkum (Mynd: DR) Legði bumbuna í Klaksvík: Fyrrverandi danski forsætisráðharrin, Lars Løkke Rasmussen, hevði eina avdúking í ermuni, tá hann var vertur í sjónvarpsdokumentarinum hjá DR um læknastríðið í Klaksvík. Tað eydnaðist honum at finna fram til ein av persónunum, sum vóru við til at leggja bumbuna, sum sprongdist við politistøðina í Klaksvík í 1955. Løkke var á gátt hjá Esmari Dalskinn, sum seinastu mongu árini hevur búð í Danmark (Mynd: Sverri Egholm) (Mynd: Sverri Egholm) Kláraðu Everest: Systkinabørnini Jákup Petur Eliassen og Ken Bærentsen megnaðu at fremja ein sokallaðan eversting, tá teir upp á 24 tímar og 42 minuttir gingu av Eiðisskarði og upp á Slættaratind 18 ferðir. Tá høvdu teir gingið og klivið 8.946 hæddarmetrar, umleið 100 metrar meira enn heimsins hægsta fjall er høgt. Og teir høvdu tingið 65,5 kilometrar til samans. Jákup Petur Eliassen setti sær hesa avbjóðingina fyri til tess at savna pengar til Eydnudeildina í hondbólti, har sonurin hjá honum spælir. Eydnudeildin er hondbóltsfelag ætlað børnum við serligum tørvi (Mynd: Jens Kr. Vang) Widerøe í Føroyaflúgving: Nú eru tað trý flogfeløg, sum flúgva í fastari rutu upp á Føroyar. Umframt Atlantsflog og SAS, er norska flogfelagið Widerøe nú eisini farið undir regluliga flúgving millum Bergen og Vágar. Fyrsta flogfarið lendi í Vágum fyrst í september. Widerøe rekur føroyaflúgvingina við propellflogførum av slagnum Bombardier Dash 8 Q 400 1428 løgdu beinini: Ein slátur av teimum heilt stóru fór fram á sandinum í Skálafirði sunnukvøldið 12. september, tá 1.428 springarar løgdu beinini. Bólkurin varð funnin í Kalsoyarfirði út fyri Húsum, og varð rikin suður um Eystnes og inn á Skálafjørðin, ið varð mettur at vera besta hvalvág at halda einum so stórum bólki til. Drápið elvdi til ógvusligt kjak um vit eiga at drepa springarar, og myndir frá drápinum ferðaðust um allan heim. Eisini millum føroyingar er mótstøðan móti slíkum drápum vaksin-helst tí her var tað eitt so stórt tal, sum lá eftirá (Mynd: Birgir Waag Høgnesen) Undangongumaðurin Ólavur: Loksins fekk undangongumaðurin Ólavur á Heygum sína standmynd við Fossá í Vestmanna. Tað er enn einaferð fremsti føroyski myndahøggarin, Hans Pauli Olsen, ið hevur evnað standmyndina. Ólavur á Heygum var undangongumaður á mongum økjum, sum politikari, vinnulívsmaður og bóndi. Hann tók stig til at fáa ravmagn burtur úr vatnorku, og var eisini fyrsti føroyingur, sum fekk sær telefon (Mynd: Jens Kr. Vang) Ásett: Trý hús fórust heilt illa, men ongin fólkaskaði hendi, í ógvusligum eldabruna á Stykkinum eina vindharða nátt í september. Dagin eftir handtók løgreglan ein ungan mann, ið sjálvur boðaði frá, at hann hevði sett eld á eini hús á Stykkinum (Mynd: Sverri Egholm) Bond-fepur: Nógv hóvasták varð gjørt burturúr, tá nýggjasti James Bond-filmurin, "No Time to Die", endiliga kundu frumsýnast í Havnar Bio. Spenningurin var stórur, tí partur av upptøkunum fór fram á Trøllanesi, og almenningurin visti ikki hvussu nógv myndirnar úr Føroyum fyltu í filminum. Kalsoyingar komu mannsterkir til frumsýningina í Havn, koyrandi í einum serligum James Bond-bussi, og framman fyri Havnar Bio var reyða langmáttan rullað út og skonkt var blørðuvín úr Champagne (Mynd: Jens Kr. Vang) (Mynd: Jens Kr. Vang) Fyrsti sigur: Føroyar fingu ein sigur í HM-undankappingini, sum varð spæld í 2020. Sigurin kom á Tórsvølli móti Moldova 7. september, tá Klæmint Andrasson Olsen (myndin) og Heini Vatnsdal skoraðu í 2-1 sigrinum. Vit fingu 4 stig tilsamans í kappingini-øll móti Moldova. Tríggir dystir vórðu spældir á Tórsvølli fyrst í september. Móti Ísrael, Danmark og Moldova. Nógv størsta uppmerksemið fekk dysturin móti Danmark, ið jú kláraði seg væl í EM-endakappingini í summar. Vit vóru um reppi at fáa stig. Danir fingu bert eitt mál, sum kom seint í dystinum. Ovara myndin er av málmonnunum báðum, Teiti Gestssyni og Kasper Schmeichel, ið heilsaðust eftir dysin (Mynd: Ólavur Frederiksen) M. A. Jacobsens: Jógvan í Lon Jacobsen, professari í føroyskum á Fróðskaparsetrinum, varð í heyst heiðraður við M. A. Jacobsens virðislønini fyri yrkisbókmentir fyri verkið "Føroysk Purisma". M. A. Jacobsens virðislønin fyri mentanaravrik varð latin norska Trond Trosterud, professari á universitetinum í Tromsø. Barnamentanarheiðurslønir Tórshavnar Býráðs vórðu báðar givnar fyri bókina "Abbi og eg og Abbi". Til Dánial Hoydal, sum hevur skrivað og Anniku Øyrabo, sum hevur gjørt klippmyndirnar í bókini. Á myndini síggjast móttakararnir saman við Heðini Mortensen, borgarstjóra, og Annfinni Brekkstein, varaborgarstjóra (Mynd: Sverri Egholm) Heimsstjørnur á vitjan: Eitt av heimsins bestu hondbóltslandsliðun, tað danska, vitjaði á Hálsi í heyst fyri at spæla EM-undankappingardyst móti Føroyum, sum eru at kalla nýbyrjaðar á hesum øki. Og tað sást eisini aftur á úrslitinum. Donsku kvinnurnar vunnu-sum væntað-39-19. Á myndini er tað unga og evnaríka Jana Mittún, ið roynir at bróta seg gjøgnum sterku donsku verjuna. Tveir mánaðir eftir henda dystin, kundu donsku kvinnurnar fagnast við bronsuheiðursmerki, tá heimsmeistarakapping varð hildin í Spania beint fyri jól (Mynd: Sverri Egholm) Fyri 21. ferð: Kvinnurnar hjá KÍ høvdu eitt framúr kappingarár í ár, og longu í næstseinasta umfari var greitt, at ongin kundi taka føroysmeistaraheitið-tað 21. í røðini-frá KÍ-kvinnunum. Seinasti dystur var móti aftasta liðnum í kappingini, felagsliðnum hjá AB og B71. KÍ tapti ongan dyst í FM-kappingini í ár, og vann føroyameistaraskapin við 14 sigrum og 7 javnleikum (Mynd: Sverri Egholm) Sannførandi: Eins og hjá kvinnunum, var ongin spenningur í mansdeildini, har føroyameistaraheitið var avgjørt undan seinasta umfari. Og aftur var tað KÍ, sum framdi bragdið. KÍ var nógv tað besta liðið í kappingini í 2021, og tapti bert ein dyst. KÍ fekk 72 stig fyri 23 sigrar og tríggjar javnleikir og eini málskoru á + 87. Á myndini síggjast fýra týðandi spælarar á liðnum, frá vinstru Bob Sumare, sum ikki verður við komandi kappingarár, Páll Klettskarð, Jóannes Bjartalíð, Árni Frederiksberg, ársins spælari 2021, og liðskiparin Jákup B. Andreasen (Mynd: Sverri Egholm) Kvinnur í mótbrekku: Føroyska kvinnulandsliðið hevur verið langt frá at fáa nakran sigur í HM-undankappingini, sum liðið spælir við í løtuni. Fleiri stórtap hava verið, móti Spania, Skotlandi og Ungarn. Men kvinnurnar hava stórt sæð verið nøgdar við egnan innsata, og hava eisini kunnað fegnast um at hava fingið tvey mál. Tað fyrrra skoraði Maria Biskopstø í trupla útidystinum í Skotlandi, sum skotar vunnu 7-1. Tað seinna kom eisini í einum 7-1 tapi, hesaferð móti Ungarn í oysandi regni á Tórsvølli. Lea Lisberg (myndin) legði Føroyar á odda tíðliga í dystinum. Føroyar hava tríggjar dystir eftir at spæla í hesari kappingini, móti Ungarn á útivølli í apríl, og móti Ukreina og Skotlandi á Tórsvølli í september. (Foto: Magnus Fröderberg) Eivør virðislønt: Dugnaliga sangkvinnan úr Gøtu, Eivør Pálsdóttir, varð í november heiðrað við tónleikavirðisløn Norðurlandaráðsins. Hetta hendi á árligu handanini, sum fór fram í Skuespilhuset í Keypmannahavn í sambandi við ársfundin hjá Norðurlandaráðnum. Eivør er bert annar føroyingur, sum fær tónleikavirðislønina. Hin er tónasmiðurin Sunnleif Rasmussen, sum varð heiðraður við hesi virðislønini í 2002 (Mynd: Sámal Jákup Gøte) Torubrestur: Tann elsta vindmyllan hjá Sev í Neshaga fór í fillur eina náttina í november. Nógv fólk í miðstaðarøkinum stukku upp úr svøvni ta náttina av ógvusligum torusláttri, og um morgunin kundi staðfestast, at toran millum annað hevði sligið niður í 28 ára gomlu Nordtank mylluna, ta norðastu av myllunum á Eystnesi. Myllan varð sett til netið hjá Sev í 1993, og roknað var tá ikki við, at hon fór at framleiða streym líka til 2021, so hon hevur tænt fyri seg. Í síni livitíð hevur myllan framleitt tilsamans 12,8 GWt inn á elnetið, og harvið spart føroyska samfelagnum 2.696 tons av olju Ikon innan matlist: Meiningin var at hesir fýra menninir, skuldu kjósast ikon innan føroyska matlist á einum galladøgurða í november. Tiltakið varð útsett orsaka av smittuni. Tað er í sambandi við, at kendi danski matummælarin Bent Christensen hevur gjørt eina føroyska útgávu av síni matguid, sum hann hevur kallað FaroeBest. Tey fýra ikonini eru kokkurin Leif Sørensen, sum var við til at gera manifestið fyri nýggjan norðurlendskan mat, og var stigtakari til matstovuna Koks saman við Jóannesi Jensen, Gutti Winther, fremsti miðlari av mati og smakki í Føroyum, verturin á matstovunum "Heima í Havn", John Mikkelsen, og so maðurin, ið lærdi føroyingar at virðismeta sjóðgæti annað enn rundan hvítan fisk, kavarin Birgir Enni, sum í fleiri ár var skipari á skonnartini Norðlýsinum (Mynd: Sverri Egholm) Klæmint snýtti Schmeichel í Parkini: Húsavørðurin í Runavík gjørdi tað, sum ongin spælari til tá hevði klárað í hesi HM-undankappingini, nevniliga at skora móti danska landsliðsmálverjanum Kasper Schmeichel. Fleiri túsund larmandi føroyskir áskoðarar fagnaðu rituvíkinginum í Parken, tá Klæmint Andrasson Olsen í 88. minutti setti krúllin á eitt innlegg frá Jákupi Andrasen, so bólturin fór glíðandin yvir í handaru stong uttan møguleika hjá Schmeichel at bjarga. Hetta var til støðuna 2-1-danir vunnu 3-1. Klæmint er nú komin upp á níggju mál á landsliðnum, eitt mál færri enn Rógvi Jacobsen. Nú í 2022 er Nations League á skránni-helst fær húsavørðurin okkurt málið afturat. Mótstøðan er hesaferð eitt sindur sterkari enn seinast, vit vóru í Nations League. Vit skulu spæla móti Turkalandi, Luksemburg og Litava. (Mynd: Sverri Egholm) Bjóða teimum stóru av: Kvinnuliðið hjá H71 hevur gjørt bart í evropeiskum hondbólti í heyst. Liðið, sum endaði nummar tvey í landskappingini í fjør hevur sett sær høg mál, og valdi at melda seg til evropeisku kappingina, EHF European Cup. Og kvinnurnar gjørdu ikki mætari enn at vinna bæði fyrsta og annað umfar, og sostatt-sum fyrsta føroyska hondbóltslið nakrantíð-spæla seg í triðja umfar í evropeiskari kapping. Fyrst stóð Cair-Skopje úr Makedonia fyri skotum. H71 kvinnurnar vunnu 87-54 yvir tveir dystir. Ein fyrimunur var, at H71 eftir avtalu slapp at spæla báðar dystirnar í Føroyum. Í øðrum umfari bíðaði Spono Eagels úr Sveits, ið eisini gekk við til at spæla báðar dystirnar í Føroyum. H71 vann dystirnar tilsamans 65-57. Í triðja umfari bíðar ZRK Naisa Nis úr Serbia. Dystirnir skulu spælast seinni í januar (Mynd: Sverri Egholm) Kreppa um sammøður: Stór politisk kreppa tók seg upp í løgtinginum undan jólum, tá andstøðuuppskotið um sammøður varð samtykt. Landsstýrisfólkini hjá Fólkaflokkinum, Jacob Vestergaard og Elsebeth M. Gunnleygsdóttir, søgdu landsstýrissessirnar frá sær fyri at kunna atkvøða ímóti til triðju viðgerð á tingi. Men tá valdi floksfelagin, Heðin Zachariassen, at fara í farloyvi, so Annika Olsen aftur fekk sæti á tingi, og -eins og til aðru viðgerð-atkvøddi fyri uppskotinum. Eisini Johan Dahl og Erhard Joensen úr Sambandsflokkinum atkvøddu fyri. Miðflokkurin, ið hevði hótt við at fara úr samgonguni, um málið varð samtykt, er komin á aðrar tankar, og hevur valt at halda fram í samgonguni. Men kreppan er neyvan heilt av enn, millum annað tí, at Johan Dahl hevur sagt seg ikki longur vera partur av samgonguni, so leingi Miðflokkurin er við Eiler og Jan Terje giftir: Eiler Fagraklett hevur seinasti árini verið fremsti stríðsmaðurin fyri rættindini hjá teimum samkyndu og øllum hinum, ið fylgjast í LGBT-felagsskapinum. Í nøkur ár hava hann og Jan Terje Edmundsson verið par, og 8. desember gingu teir báðir so í hjúnalag. Tað var Jan Dam, býráðslimur úr Kollafirði, sum stóð fyri vígsluni á ráðhúsinum í Havn. Teirra størsta ynski í sambandi við brúdleypið var, at lógin um sammóðirskap skuldi verða samtykt í løgtinginum, og tað ynski fingu teir uppfylt (Mynd: Ólavur Frederiksen) Omikron órógvaði jólini: Fram móti jólum fór omikrom-frábrigdið av koronasmittuni av álvara at gera vart við seg, og tað hevði við sær, at allar gudstænastur jólaaftan vórðu avlýstar. Loysnin var at halda aftansgudstænasturnar undir fríum himli, sum her í Vágsbotni í Havn (Mynd: Sverri Egholm) B36 vann steyp og evropeiskt pláss: Aftur í ár var kappingin um løgmanssteypið ikki avgjørd fyrr enn í jólamánaðinum. NSÍ og B36 spældu seg í finaluna á Tórsvølli. Somu lið spældu seinasta umfar í landskappingini, tá vann NSÍ og tryggjaði sær harvið fjórða plássið. Men B36 vann finaluna um løgmanssteypið, tryggjaði sær harvið evropeiska luttøku í 2022, sum NSÍ harvið misti. Finalan gjørdist spennandi. Tað stóð á jøvnum, 1-1, eftir vanliga leiktíð. Onki mál kom í longdu leiktíðini, og so varð farið til brotssparkskapping, sum B36 vann 4-3. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. Jan 2022 7 Leygardagur 01. Jan 2022-Øll verða helst smittað við omikron fyrr ella seinni Tó er umráðandi at royna at toyggja tað so nógv sum gjørligt, so at trýst ikki kemur á heilsuverkið. Hetta sigur løgmaður, ið eins og fútin heitir á fólk um ikki at halda nýggjár saman við øðrum enn teimum, ið ein er saman við dagliga SkrivaÐ: Agnar Prestá Á tíðindafundinum um koronastøðuna hósdagin heitti Bárður á Steig Nielsen, løgmaður á Føroya fólk um at vera ansin, nú smittutølini eru høg, og millum annað ikki savnast við øðrum, enn mann er saman við dagliga, tá nýggjárið skal hátíðarhaldast. Fútin og formaðurin í farsóttarnevndini legði afturat, at um ein er saman við øðrum fólkum, enn ein til dagliga er, so helst ikki vera saman fleiri enn tíggju. Eisini skal frástøðan haldast og munnbind nýtast, segði Micheal Boolsen. Bárður á Steig Nielsen segði, at støðan er álvarsom, at fólk eru ørkymlað, og at spurningarnar eru nógvir, nú. Tó sló løgmaður fast, at sum so einki meira verður stongt og av-millum annað lata skúlar og dagstovnar upp sum ætlað eftir nýggjár-men nakrar vegleiðingar afturat koma. -Øll verða helst smittað við omikron fyrr ella seinni. Tí snýr tað seg um, at toyggja tað so nógv sum gjørligt, so at ikki ov nógv verða smittað samstundis, so at trýst kemur á sjúkrahúsverkið. Hetta má ikki henda. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. desember 2021 8 Leygardagur 01. Jan 2022-Tað er óseksut at smitta onnur-Summi halda at tað er "óseksut" at ganga við munnbindi, men tað er verri at smitta fólk, ið tú er góður við, um tú ikki ansar eftir. Fútin og formaðurin í farsóttarnevndini heitti staðiliga á fólk um at nýta munnbindi og um at koppseta seg fyri at verja seg og serliga onnur Mynd: Sverri Egholm SkrivaÐ: Agnar Prestá Á stutta kunningarfundinum um koronu í Kringvarpinum tosaði Micheal Boolsen um at verja Heilsuverkið og aðrar av teimum mest umráðandi stovnunum og gøgnunum í samfelagnum móti omikron, ið smittar illa. Frábrigdi hevur higartil ikki lagt stórt trýst á millum annað Sjúkrahúsverkið, men tann mest sentrali boðskapurin á tíðindafundinum var, at syrgjast skal fyri, at nógvir smittutilburðir, sum eru í løtuni og sum fara at koma, ikki skulu merkja stórt trýst. Formaðurin í farsóttarnevndini minti, sum so ofta fyrr, á tilæmælini um frástøðu og reinføri, og segði at um ein gamlaárskvøld savnast við øðrum enn teimum, sum ein til dagliga er saman, so skal tað helst ikki verða saman við yvir tíggju fólkum. Boolsen tosaði eisini aftur um munnbind og koppsetingar sum umráðandi amboð-serliga fyri at verja onnur. Júst tað við munnbind/masku hevur ikki verið nógv nýtt í Føroyum, og útfrá kanningum er tað ivasamt, hvssu nógv tað verjir, men tað er serliga umráðandi fyri at verja onnur, um ein sjálvur hevur virusið, uttan at vita av tí:-Summi halda at tað er óseksut at ganga við masku, men tað er óseksut (lítið eggjandi) at smitta onnur-serliga tey ið ein er góður við, og sum ein kemur tætt uppá. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. desember 2021 9 Leygardagur 01. Jan 2022 Landsstýrið: Fyribils vera Føroyar verandi á gula stiginum Í løtuni er tamarhald á trýstinum á sjúkrahúsverkinum umframt at talið av innleggingum er lágt. Tí er avgjørt fyribils at vera verandi á gula stiginum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Smittutølini seinastu dagarnar hava tíverri verið vaksandi. Í vikuni fór miðaltalið fyri seinastu sjey dagarnar upp um 75,, sum er vegleiðandi markið fyri reyða tilbúgvingarstiginum í ferðsluljósskipanini. Men landsstýrið kunngjørdi í tíðindaskrivi í vikuni, at tamarhald er á trýstinum á sjúkrahúsverkinum umframt at talið av innleggingum er lágt. Tí er avgjørt fyribils at vera verandi á gula stiginum. Landsstýrið fylgir alla tíðina neyvt við gongdini, og hevur leypandi tætt samband við heilsumyndugleikarnar og Farsóttarnevndina. Versnar støðan komandi dagarnar, kemur ein nýggj fráboðan. Landsstýrið hevur eisini heitt á Farsóttarnevndina um at eftirmeta markvirðini í ferðsluljósskipanini, sum í sínari tíð varð ásett við støði í delta frábrigdinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. desember 2021 10 Leygardagur 01. Jan 2022 Samgongan heldur fram Tað verður einki samgonguslit-eftir fundir mánadagin og týsdagin eru flokkarnir komnir ásamt um, at arbeiðast skal víðari saman, og tað verður við sekstan í samgonguni Bárður á Steig Nielsen vísir millum annað á, at nógv umráðaðndi mál eru gjøgnumførd, og at fleiri eru á veg (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Síðani málið um sammóður varð samtykt í vikuni undan jólum, hevur ivamál verið um, um stev kann finnast aftur í samgonguni. Nú er so staðfest, at Fólkaflokkurin, Sambandsflokkurin og Miðflokkurin fara at halda áfram. Hetta kom fram seinnapartin mikudagin, tá Bárður á Steig Nielsen í samrøðu við útvarpið millum annað segði, at samgonguskeiðið er fýra ár, at nógv mál higartil eru framd, og at fleiri umráðandi mál eru eftir, sum samgongan vil fáa ígjøgnum. Løgmaður og formaðurin í Sambandsflokkinum vildi ikki koma nærri inn á nakrar av spenningunum, ið høvdu verið, og hvussu tær eru/verða loystar, men orðaði seg á tann hátt at nøkur viðurskifti eru komin uppá pláss hesar seinastu dagarnar. Eisini segði Bárður á Steig Nielsen, at Johan Dahl framvegis er partur av Sambandsflokkinum, hóast hann ikki er partur av samgonguni sjálvur. Hann hevur verið loyalur og væntast kann, at hann fer at stuðla øllum uppskotunum hjá samgonguni, segði løgmaður. Harvið verður talan um minnilutasamgongu, men stór mál, ið er ávegis-so sum gongd í haga, foreldramyndugleiki (pápar) og integratiónslógin-kunnu vænast at verða gjøgnumførd. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. desember 2021 11 Leygardagur 01. Jan 2022–Eg eri vísur í, at fleiri etisk mál ikki verða samtykt Samgonguskjalið, sum varð undirskrivað fyri tveimum árum síðani, er enn galdandi, sigur Jenis av Rana, formaður í Miðflokkinum, sum kennir seg vísan í, at fleiri slík mál ikki verða samtykt undir núverandi samgongu (Savnsmynd) SkrivaÐ: Eftir samgongufundin mikudagin er greitt, at núverandi samgonga millum Sambandsflokkin, Fólkaflokkin og Miðflokkin heldur fram, og hóast málið um sammøður varð samtykt fyri jól, kennir Jenis av Rana, formaður í Miðflokkinum seg vísan í, at fleiri etisk mál ikki verða samtykt undir núverandi samgongu. Tað sigur hann í samrøðu við útvarpið. –Vit hava tað lyftið um, at samgonguskjalið, sum vit skrivaðu undir, enn er galdandi, og vit hava saman við teimum (Sambandsflokkinum og Fólkaflokkinum, red.) roynt at bøtt um teir veikleikar, sum vóru og gjørdu, at eitt mál kom ígjøgnum. Vit kenna okkum rættiliga trygg í, at tað ikki hendir aftur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. desember 2021 12 Leygardagur 01. Jan 2022 Eru byrjað at koppseta á Norðoya apoteki Stóra arbeiðsbyrðan hjá sjúkrahúsinum er størsta orsøkin til, at tað nú verður Apoteksverkið, ið fer at taka sær av koppsetingunum í Norðoyggjum Fyrstu koppsetingarnar á Norðoya apoteki, sum liggur á Klaksvíksvegi, vórðu gjørdar týsdagin (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá 30. desember 2020 fekk serlæknin Poul Verner ta allarfyrstu koppsetingina fyri koronu á Klaksvíkar sjúkrahúsi. Síðani hava starvsfólk á tí eina av teimum trimum sjúkrahúsinum í landinum gjørt umleið 20.000 koppsetingar. Arbeiðsbyrðan hevur verið, og er, stór, og trupulleikar eru við at lyfta uppgávuna, tí starvsfólk hava seinasta árið nýtt nógva orku uppá koppsetingar. Hetta er høvuðsorsøkin til, at starvsfólk í Apoteksverkinum nú fara at fremja koppsetingarnar. Nøkur starvsfólk frá Klaksvíkar sjúkrahúsi fara framvegis at vera partur av koppsetingartoyminum, men tó mest í mun til tað umsitingarliga. Hetta segði Hjalti Gunnarstein, landsapotekari, í samband við at tað varð kunngjørt, at Apoteksverkið fer at taka sær av koppsetingum. Fyrstu koppsetingarnar á Norðoya apoteki, sum liggur á Klaksvíksvegi, vórðu 28. desember. Tað fer helst ikki at ganga lang tíð, til Apoteksverkið fer at koppseta í Suðuroynni eisini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. desember 2021 13 Leygardagur 01. Jan 2022 Meta um koronupassið av nýggjum 3. januar Á tíðindafundinum, sum løgmaður hevði hósdagin, varð koronupassið als ikki nevnt. Ein skipan, sum løgmaður varð trýstur til at seta í gildi í november, hóast tað er ivasamt hvønn virknað passið hevur. Bjarni á Steig, yvirlækni, sigur, at ein broyting kann væntast, men avgerðin verður tikin um hetta 3. januar, tá farsóttarnevndin aftur hevur fund (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm-Koronupassið er framhaldandi galdandi sum tað er nú, men 3. januar verður fundur aftur í farsóttarnevndini, og tá kann væntast ein broyting, sigur Bjarni á Steig, yvirlækni og ráðgevi hjá landsstýrinum. Omikron-frábrigdi vísir seg at smittar skjótt, og hetta er hóast fólk eru koppsett upp til tríggjar ferðir. Tí kann koronupassið vera ein falskur tryggleiki. Lars Fodgaard Møller, landslækni, hevur áður váttað fyri Portalinum, at einki vísindaligt prógv er fyri at passið minkar um smittutrýstið, og at við omikron gerst koronupassið í roynd og vera nyttuleyst. Enn er tað so í gildi, og tilmælið er at eitt nú at koronapass eigur at verða víst tá ein millum annað vitjar á ellisheimi, skal á matstovu, í náttarlívinum ella í ítróttarlívi. Bjarni á Steig greiðir frá, at Farsóttarnevndin hevur viðgjørt spurningin um koronupass í dag, men hevur valt ikki at gera nakra broyting fyribils. Bjarni á Steig, yvirlækni og ráðgevi hjá landsstýrinum (Mynd: Sverri Egholm)-Vit hava valt at hildið fast við tað nú. Hetta er so nýtt við omikron, og tað hevði verið órógvandi at gjørt nakra broyting nú áðrenn nýggjár, segði Bjarni á Steig, yvirlækni, við Portalin. Hann sigur, at hetta er líka nógv eitt pass til útheimin, og eisini til okkara sjófólk. Tí hava vit hildið fast í passinum. Yvirlæknin ger tó vart við at hetta ikki er ein politiviðtøka, og tað eru stovnarnir, matstovur ella fyrireikararar av einum tiltaki, sum sjálvir syrgja fyri at fylgja tilmælunum um at krevja koronupass. Eitt galdandi koronupass er tvær koppsetingar ella fleiri, váttan um fyrrverandi smittu ella ein koronukanning, sum ikki er eldri enn 72 tímar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. desember 2021 14 Leygardagur 01. Jan 2022 Eingin gudstænasta á nýggjárinum Leiðslan í Fólkakirkjuni mælir til, at ongar gudstænastur verða um ársskiftið (Mynd: Vestmanna kirkja) SkrivaÐ: Sverri Egholm Korona forðar eisini fólkií at fara í kirkju á nýggjárinum. Tí við støði í tíðindafundinum, sum løgmaður helt hósdagin og neyvum samskifti við læknafrøðiliga myndugleika, mælir leiðslan í Fólkakirkjuni til, at ongar gudstænastur verða á nýggjárinum. Hvørki nýggjársaftan, nýggjársdag ella í morgin, sunnudagin 2. januar. Hesum boðar Fólkakirkjan frá á heimasíðuni. -Aðrar kirkjuligar tænastur mega lagast til umstøðurnar við so fáum fólkum sum møguligt, verður sagt. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. desember 2021 15 Leygardagur 01. Jan 2022 Hafnia letur aftur í nakrar mánaðir Orsøkin er ein stór umvæling. Virksemið hjá Hotel Hafnia verður á Hotel Brandan næstu tríggjar mánaðirnar ella so Øll kømrini skulu dagførast, og bygningurin sjálvur skal eisini umvælast og dagførast (Mynd: Sverri Egholm) Eyðkenda gistingarhúsið á Áarvegnum fer nú at lata aftur fyribils vegna umvælingar. Hetta sigur Pætur Trond Thomsen, stjóri, við Kringvarpið. Talan er um eina stóra umvæling/dagføring: Øll kømrini vera dagførd, og bygningurin sjálvur skal eisini umvælast og dagførast, skrivar kvf. fo. Tað var í 2018, at Pf. Smyril Line yvirtók gistingarhúsið, ið er frá 1951, og 1. juli í fjør lat Pf. Hotel Hafnia 4-stjørnaða ráðstevnuhotellið Hotel Brandan upp. Tað er júst á Hotel Brandan, at virksemi hjá Hafnia verður, meðan umvælingin fer fram. Tá hon er liðug, skal Hafnia millum annað hava møguleikan at fáa Green Key góðkenningin, sum er ein viðurkenning fyri burðardygd og endurnýtslu innan ferðavinnuna. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. desember 2021 16 Leygardagur 01. Jan 2022 Dunna, ovát og frídagur triðja jóladag Um jólini spurdi Portalurin lesararnar ymsar spurningar SkrivaÐ: Sverri Egholm Jólaaftan, jóladag og annan jóladag setti Portalurin lesarum sínum nakrar spurningar um ymiskt, sum hevur við høgtíðina at gera. Jólaaftansmorgun varð spurt um, hvat stóð á matarlepanum fyri kvøldið. Nógv tey flestu ótu dunnu ella gás, men tað framvegis fleiri sum eta ræst kjøt ella ræstan fisk jólaaftan. At eta seg um rygg eru vit nógv sum kenna til. Serliga á jólum, og tað vísti atkvøðugreiðslan jóladag eisini. Fyri fleiri var mánadagurin ein vanligur arbeiðsdagur. 2. jóladag spurdi Portalurin lesarar sínar, um triði jóladagur skuldi verið frídagur. Hóast tað ikki er púra greitt, so er ein hampiligur meiriluti fyri, at triði jóladagur eigur at vera frídagur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. desember 2021 Seinastu tvey árini eru uppraðfestingar gjørdar á at kalla øllum økjum í heilsuverkinum, og gongdin heldur fram næsta ár. Reyði tráðurin er viðgerðartrygdin, og landsstýrismaðurin fegnast um, at tað er eydnast at fáa hana kjølfesta eftir so stuttari tíð. Stórur dentur er eisini lagdur á millum annað endurvenjing og psykiatriina. 71 milliónir krónur í uppraðfestingum í føroyska heilsuverkinum upp á trý ár. Tað sigur støðumyndin, nú valskeiðið er væl og virðiliga hálvrunnið, og vit kenna veruligu játtanirnar tey fyrstu tvey árini av skeiðinum og raðfestingarnar í fíggjarlógini fyri næsta ár. Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum, fegnast um, at tað er eydnast at halda kósina, ið sett varð á heilsuøkinum, tá samgongan var skipað, og at fleiri av málunum longu eru rokkin. Ein aðaltáttur í verandi heilsupolitikki er viðgerðartrygdin, og hon sæst eisini aftur sum ein reyður tráður í faktisku raðfestingunum í 2020 og 2021 og teimum, sum eru stungnar út í kortið í fíggjarlógini fyri 2022. Ein liður í nýggju krabbameinsætlanini, sum verður handa í næstum, verður viðgerðartrygd-eingin krabbameinssjúklingur skal bíða longri enn 30 dagar eftir útgreining og viðgerð. -Viðgerðartrygdin er ein grundarsteinur í okkara heilsupolitikki, og tað gleðir meg almikið, at tað er eydnast at fáa hana so væl kjølfesta, sum hon er, upp á eitt hálvt valskeið. Á fleiri týðandi økjum er málið um viðgerðartrygd longu rokkið, og tað er galdandi bæði innan sjúkugreining, viðgerð og endurvenjing. Tað hevur sjálvandi kostað nógvar pengar, men kortini hevur rúm eisini verið fyri at lyfta onnur týdningarmikil øki í heilsuverkinum upp, eitt nú alla endurvenjingina og psykiatriina, sigur Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður. Av stóru upphæddunum, sum beinleiðis knýta seg at viðgerðartrygdini, kunnu nevnast 3,2 milliónir krónur, sum vórðu játtaðar til serlæknar í bæði 2020 og 2021, tað eru tilsamans 6,4 milliónir krónur. Í fíggjarlógini fyri næsta ár eru raðfestar 1.7 milliónir krónur at seta fleiri kommunulæknar, sum eisini er ein liður í viðgerðartrygdini. Tvær milliónir krónur eru eisini settar av til at styrkja atkomu til bráðfeingis sálarfrøðiliga hjálp og barna- og ungdómssálarfrøðiviðgerð, tí viðgerðartrygdin fevnir eisini um tað psykiatriska økið. Endurvenjingin–sum sjálvsagt eisini er umfatað av viðgerðartrygdini–hevur verið høgt raðfest øll árini. Í 2020 og 2021 eru tilsamans 3,6 milliónir krónur játtaðar beinleiðis til endurvenjing á øllum trimum sjúkarahúsunum, og á fíggjarætlanini fyri 2022 eru tvær milliónir krónur afturat settar av til endamálið. Harumframt eru bíðitíðirnar til MR-skanningar og til viðtalur á neurologiska ambulatoriinum styttar, eftir at í 2020 og 2021 vórðu játtaðar tilsamans 750 t. kr. til víðkaðar upplatingartíðir til MR-skannaran, og í 2020 vórðu 500 t. kr. játtaðar til neurologiska ambulatoriið. Tíðindaskriv frá Heilsumálaráðnum Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. desember 2021 18 Leygardagur 01. Jan 2022 Smitta føroysk heilsustarvsfólk í donskum miðlum Føroyskir granskarar og heilsustarvsfólk hava kunngjørt grein á heilsuvísindaligum portali (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Danskir miðlar skrivaðu í vikuni um støðuna hjá føroyska sjúkrahúsverkinum fyrst í desember, tá fleiri heilsustarvsfólk blivu positiv við koronu. Fyrstu varnu niðurstøðurnar hjá føroyskum granskarum og heilsustarvsfólkum er:-Omikron smittar sera skjótt og illa, og kann eisini raka tey, sum eru koppsett tríggjar ferðir. Hinvegin, so gerast tey flestu ikki serliga sjúk av hesum variantinum. Høvundarnir eru Gunnhild Helmsdal, Olga Kristina Hansen, Lars Fodgaard Møller, Debes H Christiansen, Maria Skaalum Petersen og Marnar Fríðheim Kristiansen. Tey hava greinað allar staðfestu tilburðirnar í einum bólki av starvsfólkum á Landssjúkrahúsinum, sum hittust til privat tiltak tíðliga í desember. 21 av 33 luttakarum vórðu smittað. Hetta hóast tey øll høvdu fingið tríggjar koppsetingar, og høvdu eina negativa koronukanning, sum var minni enn 36 tímar gomul. Sjúkueyðkennini eru lýst og samanborin við vitan um undanfarnu variantarnar. Øll høvdu sjúkueyðkenni, eingin var asymptomatiskur. Úrslitini benda á, at færri missa smakk og luktisans enn áður. Yvirhøvur sær sjúkugongdin hjá teimum sum eru koppsett út til at vera mildari enn áður. Heitið á greinini er:“ Omicron outbreak at a private gathering in the Faroe Islands, infecting 21 of 33 triple-vaccinated healthcare workers.” Hon er fyribils almannakunngjørd sum preprint, tí hon er enn ikki javnlíkamett. Metingin av greinini er í gongd, skrivar gransking. fo. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. desember 2021 19 Leygardagur 01. Jan 2022 Í miðal 2,85 fólk í hvørjum húski Í miðal búgva fleiri fólk í hvørjum húski í Føroyum enn í Danmark, og eisini er stórur munur á býtinum millum húskisstøddir, vísa tøl hjá Hagstovuni (Savnsmynd) SkrivaÐ: Í miðal búgva fleiri fólk í hvørjum húski í Føroyum enn í Danmark. Sambært Hagstovuni búgva í miðal 2,85 fólk í hvørjum húski í Føroyum, meðan talið er 2,1 í Danmark. Verður hugt at býtinum millum húskisstøddir í Føroyum og í Danmark, eru stórir munir. Eitt nú eru fleiri húski við einum vaksnum og ongum børnum í Danmark. Hesi eru 25 prosent av øllum húskjum í Føroyum, meðan tey í Danmark eru 38 prosent. Húski við einum vaksnum við børnum telja fýra prosent í Føroyum, og seks prosent í Danmark. Í Føroyum eru 15 prosent av húskjunum við trimum ella fleiri vaksnum við ongum børnum, meðan hesi telja seks prosent í Danmark. 13 prosent av húskjunum í Føroyum hava trý ella fleiri vaksin við børnum. Hesi telja einans tvey prosent í Danmark, skrivar Hagstovan. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. desember 2021 20 Leygardagur 01. Jan 2022 Annfinnur Garðalíð afturvaldur Hann fer harvið undir sítt áttanda ár í sessinum-hetta er greitt, eftir at Føroya Skipara- og Navigatørfelag í vikuni hevði aðalfund og nevndarfund. Ein broyting er í nevndini, ið telur ellivu mans Arnfinnur Garðalíð og næstformaðurin Elias Zachariasen hava verið í sessunum síðani 2014 (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Føroya Skipara- og Navigatørfelag hevði týsdagin aðalfund á Hilton Garden Inn í høvuðsstaðnum, har formaðurin seinastu sjey árini, Annfinnur Garðalíð, varð afturvaldur at standa á odda fyri felagnum komandi árið. Ein nevndarlimur segði seg frá, og í hansara stað er Finnbogi Berg nývaldur. Sum siður er, hava manningarfeløgini aloftast aðalfund millum jóla og nýggjárs, tí tá eru flestu limirnir heima í jólafrí. Hetta er eisini galdandi fyri Føroya Skipara- og Navigatørfelag. Formaðurin verður ikki valdur á sjálvum aðalfundinum, men verður valdur av nevndini, boðar felagið frá, og á nevndarfundinum beint eftir aðalfundin, varð sitandi formaður, Annfinnur Garðalíð, afturvaldur sum formaður fyri komandi árið. Hann fer sostatt undir sítt áttanda ár sum formaður fyri Føroya Skipara- og Navigatørfelag. Somuleiðis var Elias Zachariasen afturvaldur sum næstformaður í felagnum. Eins og formaðurin varð hann eisini valdur sum næstformaður í 2014. Hinir í nevndini eru Kristen Friis, Jørgen Nielsen, Jákup Gøthe, Niels Jørgen Nielsen, Anfinn Fagraklett, Jóhan Eli L. Poulsen, Jón Bogi Guttesen, Kristian Oskar Henriksen og Finnbogi Berg. Síðstnevndi er nývaldur og er komin í nevndina fyri Leiv Christiansen, ið ikki ynskti at stilla uppaftur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. desember 2021 21 Leygardagur 01. Jan 2022 Frank Jacobsen settur í tíðaravmarkað starv sum fyrstilærari í Sumbiar skúla Frank, ið hevur verið lærari í Skúlanum við Løgmannabreyt seinastu árini, tekur við nýggja starvinum 5. januar SkrivaÐ: Tíðindaskriv Jenis av Rana, landsstýrismaður við uttanríkis- og mentamálum, hevur sett Frank Jacobsen í tíðaravmarkað starv sum fyrstalærara í Sumbiar skúla. Frank er 54 ára gamal og tók læraraprógv í 2009 og bachelorískoyti í 2010. Umframt skeið í námsfrøðiligari leiðslu á Setrinum og eftirútbúgvingarskeið, hevur Frank tikið diplom á masterstigi í vegleiðing í 2015, har partar av útbúgvingini snúgva seg um leiðslu, persónliga leiðslu, strategiska leiðslu og leiðslu av stovni. Frank hevur harumframt útbúgving sum marknaðarøkonom í 1998, umframt útbúgving sum ferðaleiðari, og hevur eisini fingist við ferðavinnu síðani 1991. Frank hevur undirvísingarligar royndir umframt drúgvar royndir innan serundirvísing. Hann hevur leiðsluroyndir sum skúlavegleiðari, skeiðshaldari og flokslærari, umframt leiðsluroyndir frá privatum virksemi og í samkomuhøpi. Frank hevur seinastu árini verið lærari í Skúlanum við Løgmannabreyt. Frank tekur við starvinum sum fyrstilærari í Sumbiar skúla tann 5. januar 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. desember 2021 22 Leygardagur 01. Jan 2022 Føroya Landsstýri latið 800.000 krónur til altjóða hjálparflogfelagið MAF Hetta er størsta almenna gáva, sum MAF Danmark og MAF Føroyar nakrantíð hava fingið. Gávan, sum er latin av játtanini til menningarsamstarv, skal nýtast til at flúgva vaksinur út til fjarskotin øki, sum eru torfør at røkka-Síðsta árið er tað vorðið alt meira sjónligt, hvønn týdning vaksinur hava. Tað er av alstórum týdningi, at vaksinur verða atkomiligar fyri øll menniskju í øllum londum, og ikki bara í teimum ríku londunum SkrivaÐ: Tíðindaskriv Føroya Landsstýri hevur latið 800.000 krónur til altjóða hjálparflogfelagið MAF. Hetta er størsta almenna gáva, sum MAF Danmark og MAF Føroyar nakrantíð hava fingið. Gávan, sum er latin av játtanini til menningarsamstarv, skal nýtast til at flúgva vaksinur út til fólk í londum, har myndugleikarnir hava biðið um hjálp til tryggan flutning. Koronavaksinur verða ofta fluttar saman við øðrum vaksinum, sum eru við í vaksinasjónsskipanum í einstøku londunum. Veitingin er komin í lag, eftir at MAF Føroyar søkti um lut í menningarsamstarvinum, sum uttanríkismálaráðið varðar av, til at flúgva vaksinur til menniskju, ið annars ikki hava atgongd til vaksinur. -Síðsta árið er vorðið alt meira sjónligt, hvønn týdning vaksinur hava. Vit í Føroyum vilja eisini vera við í arbeiðinum at fáa vaksinur út til fjarskotin øki, sum eru torfør at røkka. Tað er av alstórum týdningi, at vaksinur verða atkomiligar fyri øll menniskju í øllum londum, og ikki bara í teimum ríku londunum. Hetta kann MAF tryggja, m. a. við hjálp úr Føroyum siga Símun J. Hansen og Jákup Heinesen leiðarar í MAF Føroyar. WHO, UNICEF og landsmyndugleikar í teimum einstøku londunum velja at brúka MAF til at flyta vaksinur, tí vaksinur kunnu oyðileggjast, um tær verða ov heitar. MAF kann flyta vaksinurnar skjótt og kalt, tí flogførðini nú hava fingið útgerð og góðkenning til at flúgva vaksinur til fjarskotin øki. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. desember 2021 23 Leygardagur 01. Jan 2022 Desmond Tutu deyður Víðagitni suðurafrikanski erkibiskupurin og mannarættindastríðsmaðurin andaðist 2. jóladag, 90 ára gamal Desmond Tutu andaðist sunnudagin, 90 ára gamal (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Víðagitni suðurafrikanski erkibiskupurin og mannarættindastríðsmaðurin, Desmond Tutu, er deyður, upplýsti suðurafrikanski forsetin, Cyril Ramaphosa, í fráboðan um jólini. Hann andaðist sunnudagin í Cape Town, 90 ára gamal, skrivar Ritzau. Desmond Tutu spældi ein týðandi leiklut í stríðnum móti apartheidstýrinum, og fekk hann m. a. friðarheiðursløn Nobels fyri arbeiði sítt í 1984. Tvey ár seinni gjørdist hann fyrsti litti erkibiskupurin í Suðurafrika. Cyril Ramaphosa, forseti, sigur, at deyði hansara er enn ein kapittul av sorg í teirra farvæl til eitt ættarlið av framúrskarandi suðurafrikanarum, sum sum hava bjargað Suðurafrika. Eftir at apartheidstýrið fall í 90 unum, spældi Desmond Tutu ein stóra leiklut í suðurafrikonsku royndini at sameina tey hvítu og tey littu. Í 1994 varð hann útnevndur av Nelson Mandela til at standa á odda fyri einari nevnd, sum skuldi kortleggja mannarættindabrot undir apartheid. Seinni hevur Desmond Tutu eisini gjørt vart við seg í kjakinum um veðurlagsstríðið. Seinastu árini helt hann seg tó meira fyri seg sjálvan, og stríddist hann eisini við prostatakrabba í tvey áratíggju. Desmond Tutu var giftur Nomalizo Leah Shenxane. Tey høvdu verið gift síðan 1955, og fingu tey fýra børn. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. desember 2021 24 Leygardagur 01. Jan 2022 Kanning: Brexit hevur gingið illa Eitt ár er liðið, síðan bretar endaliga fóru úr ES, og sambært einari meiningakanning, heldur meginparturin av veljarunum, at Brexit hevur gingið illa (Savnsmynd) SkrivaÐ: Nú er eitt ár síðani, at Stórabretland endaliga fór úr ES, og fimm og eitt hálvt ár eru liðin, síðan fólkaatkvøðuna, har ein meiriluti atkvøddi fyri at fara úr ES. Men meirilutin heldur ikki, at skilnaðurin millum Stórabretland og ES–Brexit–hevur eydnast væl. Ein kanning vísir, sambært The Guardian, at seks av tíggju veljarum eru ónøgdir við gongdina. 42 prosent av teimum, sum atkvøddu fyri at fara úr ES á sumri í 2016 eru ikki nøgd við, hvussu Brexit hevur eydnast higartil. 26 prosent søgdu, at tað hevði gingið verri enn væntað, meðan 16 prosent søgdu seg hava roknað við, at tað fór at ganga illa, og at tað hevði víst seg, at tey høvdu rætt. Av teimum, sum atkvøddu ímóti at fara úr ES, hildu 86 prosent, at tað hevði gingið illa ella verri enn væntað. Tilsamans 14 prosent av teimum spurdu hildu, at Brexit hevði eydnast betri, enn tey høvdu væntað. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. desember 2021 25 Leygardagur 01. Jan 2022 Sleppa ikki at ferðast uttan ein mannligan familjulim Taliban-stýrið í Afghanistan hevur boðað frá fleiri avmarkingum fyri kvinnur í landinum (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Kvinnur í Afghanistan sleppa ikki at ferðast longri enn 72 kilometrar, um tær ikki eru saman við einum mannligum familjulimi, sigur Taliban-stýrið í Kabul. Heitt verður eisini á hýruvognsførarar um ikki at koyra við kvinnuligum ferðafólkum, um tær ikki eru í hijab (eitt turriklæð, sum fjalir hár, háls og akslar, sum flestu kvinnurnar í Afghanistan eru farnar at ganga við, eftir at Taliban hevur afturtikið valdið í landinum, red.) . Umframt hetta hava hýruvognsførarar fingið boð um, at teir skulu fáa sær skegg og taka steðgir fyri at biðja. Taliban tók valdið í Afghanistan í august, og síðani hevur nýggja stýrið sett í gildi nógvar avmarkingar, sum serliga ávirka gerandisdagin hjá kvinnum og gentum. Nýggja Taliban-stýrið hevði annars lovað, at tey fóru ikki at vera eins strang, og tey vóru seinast Taliban-rørslan hevði valdið í 199 unum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. desember 2021 26 Leygardagur 01. Jan 2022 Google fingið stóra bót frá russiskum dómstóli Google hevur fleiri ferðir noktað at strika innihald, sum í Russlandi verður mett ólógligt (Savnsmynd) SkrivaÐ: Jólaaftan varð KT-risin Google dømdur av einum russiskum dómstóli at rinda eina bót á tað, sum svarar til 643 milliónir krónur. Orsøkin er, at Google fleiri ferðir hevur noktað at strikað innihald, sum í Russlandi verður mett at vera ólógligt. Talan er m. a. um innihald frá bólkum og felagsskapum, sum Russland hevur flokkað sum ekstremistiskar ella sum yvirgangsbólkar, eitt nú felagsskapir hjá fongslaða andstøðuleiðaranum, Aleksej Navalnyj. Tey, ið finnast at russisku stjórnini halda hetta vera ein roynd at fáa meira eftirlit við netinum, og hetta hóttir frælsið hjá bæði privatpersónum og vinnulívinum, siga tey. Stjórnin í Moskva hevur seinastu týðina økt strýstið á stóru KT-fyritøkurnar. M. a. krevur Russland eisini, at tær strika innihald um m. a. rúsevnismisnýtslu og heimagjørd vápn og spreingievni. Fleiri smærri fyritøkur hava fingið bót í ár, men eingin av teimum hevur verið so stór sum tann, sum Google fekk herfyri. Talan er um eina upphædd, sum svarar til umleið átta prosent av inntøkunum hjá Google úr Russlandi. Google hevur eisini fyrr í 2021 fingið fleiri smærri bøtur fyri at vísa innihald, sum Russland metir er ólógligt, men sambært Ritzau er hetta fyrstu ferð, at ein russiskur dómstólur hevur útskrivað eina bót á eina upphædd, sum er mett útfrá inntøkunum hjá einari fyritøku. Google sigur við Reuters, at tey fyrst fara at hyggja nærri at avgerðini hjá dómstólinum, áðrenn tey taka avgerð um næsta stigið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 26. desember 2021 27 Leygardagur 01. Jan 2022 Finland letur upp risastórt kjarnorkuverk Um stutta tíð fer Finland at lata upp eitt nýtt stórt kjarnorkuverk, sum fer at framleiða 14 prosent av samlaðu elorkunýtsluni í landinum. Streymurin er grønur, og CO2 útlátið er sera lítið SkrivaÐ: Nýggja kjarnorkuverkið á oynni Olkiuoto er nógv seinkað. Tað skuldi byrja framleiðsluna í 2009. Nú hetta loksins hendir, er frøðin stór í Finlandi, tí við hesum orkuverkinum verður landið minni heft at orku úr útlandinum. Tað er eisini nettupp ein av orsøkunum til, at kjarnorka hevur so stóra undirtøku í Finlandi. Søguligar orsøkir eru til tess út frá royndunum at hava verið bundið at orku úr grannalandinum Russlandi. Hóast útbygging av kjarnorku er sera dýr, so telur óttin fyri at vera ov heft at russiskari orkuveiting meira enn óttin fyri avleiðingum av kjarnorku skrivar danska blaðið Berlingske Tidende. Kjakið um kjarnorku hevur av álvara tikið seg upp aftur í Evropa í kjalarvørrinum á veðurlagsbroytingunum. Eftir at nógv lond havt vent kjarnorkuni bakið m. a. eftir kjarnorskuvanlukku í Japan nøkur ár herfyri, er kjarnorkan nú aftur partur av orkukjakinum. Lond eru rættiliga ójøvn á máli um útbygging av kjarnorku. T. d. eru lond sum Danmark, Svøríki og Týskland ímóti kjarnorku sum framtíðar orkukelda. Onnur lond so sum Frakland, Bretland og fleiri av londunum í Eysturevropa eru fyri kjarnorkuni, tí hon loysir nógv av orkutørvinum uttan at skaða umhvørvið. Hinumegin eru so tey, sum ávara ímóti framtíðar vandum frá óhappum frá kjarnorkuverkum, sum vit hava fleiri dømi um longu. Kortini verður eisini víst á, at nýggju kjarnorkuverkini kunnu als ikki samanberast við tey gomlu. Tey nýggju eru nógv tryggari. Ímóti tí verður so aftur víst á vandan at goyma kjarnorkuburturkast. So tað gongur báðar vegir og eyðkennir tí eisini kjakið. Tað eru so eisini tey, sum halda, at menning av kjarnorkuni er alt ov kostnaðarmikil í mun til vanligu varandi orkukeldurnar so sum vind og sól. Eisini drúgva tíðin til at byggja eitt kjarnorkuverk birtir uppundir ivan og mótstøðuna móti kjarnorku sum framtíðar orkuveiting Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. desember 2021 Høgi gassprísurin er ein hóttan móti Evropa. Í farnu viku setti prísurin nýtt met og var nærum 800 prosent hægri enn við ársbyrjan 2021. Síðani lækkaði prísurin aftur og var jólaaftan 400 prosent hægri. Russland er størsti veitarin av gassi til evropeiska marknaðin og hevur í eina tíð verið fyri hørðum kritikki fyri at misbrúka sína støðu sum gassveitari mótvegis eitt nú ES. Nú sigur russiski forsetin, Vladimir Putin, sambært Reuters, at ES londini sjálvi hava ábyrgdina av teimum høgu prísunum. Hann heldur, at prísmetini stava frá, at ES lond selja víðari bíligt russiskt gass til nógv hægri prís til onnur lond í felagsskapinum. Í løtuni nøktar Russland 35 prosent av gasstørvinum hjá ES. Størri veitingar av gassi til ES marknaðin fara heilt víst at minka um prísirnar skal Putin hava sagt undir einum stjórnarfundi í Kreml. Putin sigur eisini, at ES má góðkenna nýggju gassleiðingina Nord Stream 2 fyri at lækka prísirnar. Henda nógv umstrídda verkætlanin vekir stóra mótstøðu bæði frá USA og eysturevropeiskum londum, sum halda, at gassleiðingin fer at gera ES enn meina bundið at russiskum gassi. Gassleiðingin varð klár at taka í brúk í september, men bíðar framvegis eftir endaligu góðkenningini frá bæði Berling og Brussel. Leingi hevur verið tosað um avleiðingarnar, sum ein kaldur vetur fer at hava fyri gassprísin. Men higartil hevur hann so ikki gjørt um seg sum stúrt fyri. Í fleiri londum í Evropa kemur høgi gassprísurin sera óvart á bæði húsarhald, myndugleikar og vinnuna, nú korona eisini ger um seg av álvara við nýggja frábrigdinum omikron. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. desember 2021 29 Leygardagur 01. Jan 2022 Oljuprísur nærkast aftur 80 dollarum Hóast omicron frábrigdið ger um seg í nógvum londum, og tað ávirkar virksemið, heldur oljuprísurin fram við at hækka SkrivaÐ: Seinnapartin mánadagin var oljuprísurin komin upp á 78,8 dollarar fyri tunnuna, ein vøkstur eftir jólahøgtíðina uppá 3,8 prosent skrivar Bloomberg. Undan omikron var prísurin eitt skifti nærum 86 dollarar, men tá nýggja korona frábrigdið fekk fastatøkur, var prísurin eitt skifti niðri á 68 dollarum. Samanumtikið er oljuprísurin vaksin við 14,7 prosent bara í desember. Ein orsøk til at omikron ikki hevur ávirkað oljuprísin er tann, at fylgjurnar av omikron eftir øllum at døma eru nógv minni álvarsligar enn hildið varð frá byrjan. Hildið verður at vaksinerað ikki gerast so sjúk av nýggja frábrigdinum. Annars hevur omikron nú størri avleiðingar í USA enn delta frábrigdið. Sama støða ger seg galdandi í Kina. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 27. desember 2021 30 Leygardagur 01. Jan 2022 Ári Mohr Jónsson aftur til barndómsfelagið Eftir fýra ár í norskum fótbólti leitar havnarmaðurin sær aftur til HB Ári Mohr Jónsson (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Eftir fýra ár í norskum fótbólti vendur Ári Mohr Jónsson aftur til HB. Hesum boðaði HB frá nýggjársaftan. Sáttmálin er galdandi tvey tey næstu kappingarárini. Ári er uppvaksin í HB, men fór sum ungur til Danmarkar, og spældi í nøkur ár við Silkeborg, har hann fekk spælitíð í bæði Superliguni og donsku steypakappingini. Í 2016 kom hann heim aftur, og spældi 48 dystir fyri besta mansliðið hjá HB, áðrenn hann í 2018 aftur valdi at royna eydnuna uttanlands. Hesa ferð í Noregi hjá felagnum Sandnes Ulf. Seinnu árini er hann blivin fastur maður í landsliðshópinum, og hevur spælt 11 landsdystir, og hevur skorað eitt mál. Tað var í Nations League-dystinum móti Malta í 2020. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. desember 2021 31 Leygardagur 01. Jan 2022 Jóannes Kalsø Danielsen til Næstved Føroyameistararnir missa 24 ára gamla høgrabakkin, sum fer til Næstved Boldklub at spæla (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Jóannes Kalsø Danielsen skiftir bláu meistaratroyggjuna í Klaksvík út við grøna Næstved Boldklub-troyggju. Hesum boðaði Næstved Boldklub frá í vikuni. (Mynd: Næstved Boldklub)-Eg havi valt skiftið til Næstved, tí tað er eitt felag sum flytir seg fram á leið aftur, og er á einari ferð, sum eg fegin vil vera við á. -Framtíðarmálini hjá Næstved eru tey somu sum míni mál, og eg gleði meg at geva alt sum eg havi fyri Næstved, sigur klaksvíkingurin við heimasíðuna hjá felagnum. Jóannes Kalsø Danielsen hevur gjørt seg galdandi í fleiri ár, og hevur í fleiri førum eisini verið á A-landsliðnum. Næstved liggur á odda í triðbestu donsku deildini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 28. desember 2021 32 Leygardagur 01. Jan 2022 Royndur málverji aftur í KÍ-málinum 42 ára gamli Meinhardt Joensen verður aftur at síggja á besta liðnum hjá KÍ (Mynd: KÍ) SkrivaÐ: Sverri Egholm Kristian Joensen, sum í fjør misti plássið í KÍ-málinum til danan Mathias Rosenørn, er farin til EB/Streym, og meistararnir í Klaksvík hava tí leitað sær eftir nýggjum málverja. Sáttmáli er undirskrivaður við roynda málverjan Meinhardt Joensen. 42 ára gamli málverjin hevur skrivað undir eitt árs sáttmála við KÍ. Meinhardt er kendur í KÍ, har hann fekk debut í bestu deildini í ár 2000. Samanlagt hevur Meinhardt leikt 334 dystir í bestu deildini. -Ætlanin er, at Meinhardt Joensen skal hjálpa KÍ hópinum komandi ár, nú Kristian Joensen hevur takkað fyri seg í KÍ, sigur felagið á heimasíðuni. Meinhardt Joensen var eitt skifti í 2020 málverji hjá TB (Mynd: Jens Kr. Vang) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. desember 2021 33 Leygardagur 01. Jan 2022 Enn ein HB’ ari leitar sær norðeftir Mads Boe Mikkelsen fer aftaná René Shaki Joensen úr HB og til KÍ Mads Boe Mikkelsen, her ímóti Maccabi Haifa á Tórsvølli í summar (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm 22 ára gamli Mads Boe Mikkelsen sum seinasta hálvtannað árið hevur leikt við HB, fer framyvir at spæla í bláa búnanum hjá klaksvíkingum. Hesum boða meistararnir frá á heimasíðuni mikudagin. Mads er sostatt næsti HB’ arin í røðuni, sum leitar sær norðureftir í vetur. Fyrr í ár boðaði KÍ frá, at René Shaki Joensen hevði gjørt sáttmála við felagið. Mads Boe Mikkelsen, sum hevur føroyska mammu, hevur umboðað Danmark á U17 landsliðnum, og hevur umboðað Føroyar á U21 landsliðnum. Harumframt hevur hann spælt fýra Superliga-dystir fyri Vendsyssel, eins og hann eisini hevur spælt í donsku 1. deild. Mads var partur av AGF, har hann spældi sum ungdómsleikari, áðrenn hann skifti til Vendsyssel. -Sum leikari er Mads tekniskur, driblisterkur og ómetaliga skjótur. Hann dugir sera væl at seta viðleikarar í góðar støður og er sera vandamikil ein móti einum í álopsstøðu. Mads er vongur sum kann spæla í báðum síðum. Hann hevur eisini royndir sum bakkur og sum álopskendur miðvallari, skrivar KÍ um skiftið. -Mads hevur havt tilboð úr m. a. Danmark, men hevur valt KÍ, tí at felagið hevur eitt professionelt umhvørvi, er í stórari menning og hevur høgar ambitiónir, sigur KÍ. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. desember 2021 34 Leygardagur 01. Jan 2022 Fýra leikarar úr ÍF til Skála Jákup Nolsøe Olsen, Emil Weihe Joensen, Steinbjørn Olsen og Ari Ellingsgaard, sum allir spældu við niðurflytarunum í ÍF í fjør, hava skrivað sáttmála við Skála Steinbjørn Olsen sum í fjør spældi við ÍF hevur annars verið rundan um og í hópinum hjá KÍ seinastu árini (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Skála, sum eftir at hava verið og vent í næstbesu deildini, næsta kappingarár aftur spælir í bestu fótbóltsdeildini hjá monnum, kunngjørdi á jólum fýra nýggjar leikarar. Allir teirra spældu við niðurflytaranum, ÍF, hetta kappingarárið. 23 ára gamli málverjin Jákup Nolsøe Olsen og 18 ára gamli Emil Weihe Joensen hava gjørt tvey ára sáttmála meðan Steinbjørn Olsen og Ari Ellingsgaard hava sáttmála sum er galdandi fyri kappingarárið 2022. Skála skrivar millum annað soleiðis: Nýggjur málmaður komandi ár verður Jákup Nolsøe Olsen. Hann verður 23 ára gamal fyrsta dagin, og kemur úr ÍF, har hann hevur verið fastur málmaður í nógv ár. Talan er um ein tvey ára sáttmála, ogvit fegnast yvir at kunna bjóða Jákup vælkomnan til Skála. Ein annar spennandi ungur leikari, ið kemur at leika við Skála komandi ár er Emil Weihe Joensen. Hann er 18 ára gamal, og hevur undanfarna kappingarár leikt við ÍF, og frammanundan tað við B36. Eisini hevur Emil royndir frá ungdómslandsliðum. Emil hevur gjørt ein tvey ára sáttmála við felagið. Spennandi verður at síggja hendan unga mannin á miðvøllinum komandi kappingarár. Eisini er Steinbjørn Olsen úr Klaksvík nýggjur leikari á Skála. Steinbjørn er royndur leikari, og hevur verið partur av besta liðnum hjá KÍ í fleiri ár, áðrenn hann í fjør royndi eydnuna við ÍF. Steinbjørn er 25 ára gamal. Sáttmálin er galdandi fyri kappingarárið 2022. Harumframt er Ari Ellingsgaard eisini klárur at tørna út fyri Skála komandi Kappingarár. Ari er úr Fuglafirði, men býr saman við konuni Gurðið á Strondum. Ari er 28 ár, og hevur flest øll árini leikt við barndómsfelagnum ÍF, tó at hann hevur okkurt árið við NSÍ og EB/Streymi á CV’ num eisini. Ari hevur gjørt sáttmála fyri kappingarárið 2022. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. desember 2021 35 Leygardagur 01. Jan 2022 Jasper Van Der Heyden til 07 Vestur Belgiarin kom til AB í 2020, men leikti kappingaríð í fjør við KÍ SkrivaÐ: Sverri Egholm Jasper Van Der Heyden hevur undirskrivað við 07 Vestur og skal styrkja um hópin hjá Magnus Powell, ið hevur høg mál til komandi kappingina, eftir 6. plássi í ár. Jasper flytir beinanvegin vestur úr KÍ, og fær væntandi ein týðandi leiklut framyvir, skrivar 07 Vestur í tíðindaskrivi. 26-ára gamli belgiarin kom annars til upprunaliga til AB úr Thrótti í Íslandi í 2020. Tað eydnaðist ikki AB at vera verandi í deildini so Jasper, sum, hóast hetta, hevði havt eitt gott kappingarár, flutti til klaksvíkar. Á Argjum fekk hann 26 dystir og skoraði 3 mál, og, á besta liðinum hjá, KÍ, 14 dystir og 5 mál, umframt nakrar dystir í 1. deild. Álopskendi miðvallarin er úr Belgia, har hann ungdómsárini leikti í Lierse SK áðrenn hann royndi seg í ymsum feløgum. Tíðliga í 2018 flutti hann so til Thrótt í Íslandi haðani hann kom til Føroyar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 31. desember 2021 36 Leygardagur 01. Jan 2022 Høgni Egilstoft Nielsen aftur í 07 Vestur næsta kappingarár Hann kom aftur í fjør eftir drúgvan skaða í fyrsta umfari í 2020 (Savnsmynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Høgni Egilstoft Nielsen, ið kom aftur í farna kappingarári eftir drúgvan skaða, hevur gjørt nýggjan sáttmála við 07 Vestur, og verður sostatt eisini ein týðningarmikil leikari fyri venjaran, Magnus Powell. Í fyrsta umfarinum í 2020 var Høgni óheppin og fekk ein álvarsligan knæskaða, sum gjørdi at hann ikki spældi aftur fyrr enn í fjórða umfari av kappingini í 2021. Síðan spældi hann seg varliga í form, eisini umvegis nakrar dystir í 2. deild. Út á kappingarárið gjørdist hann fastur maður aftur, og endaði kappingarárið sera væl á høgra bakki við tveimum málum. (Mynd: 07 Vestur) 24-ára gamli sandavágsmaðurin er, hóast ungan aldur, mest leikandi av enn aktivu leikarunum hjá 07 Vestur, við 176 dystum á besta liði felagsins. Í ár hevur hann tikið Jovan Radinovic-Panic og Tórstein Mýlingstind aftur, og er sostatt eisini 4. mest leikandi samanlagt, bert aftanfyri Tór-Ingar Akselsen (216), Holgar Durhuus (202) og Jóannis á Steig (178) Tað eru longu heili átta ár síðan Høgni at kalla fekk gjøgnumbrot sítt á besta liðinum hjá 07 Vestur tá hann spældi seg inn á liðið bert 16 ára gamal. Fyrsti dysturin var móti B36 í 19. umfari í Betri Deildini, og síðan hevur hann verið partur av liðinum. Eisini eitt skiftið var Høgni liðskipari, men eftir longu skaðafráveruna hava aðrir tikið yvir. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. desember 2021 37 Leygardagur 01. Jan 2022 Dennis Holm nýggjur formaður í FC Suðuroy Hann var ein fýra nýggjum limum, sum kom upp í starvsnevndina fyrr í mánaðinum-hini eru Danjal Johan Joensen, Jákup Olsen og Anna B. Samuelsen. Í vikuni skipaði nevndin seg, og Danjal Johan og Jákup fáa eisini formanssessir Dennis er nýggjur formaður í felagnum. Hann avloysir Julius Vest Joensen, ið leingi hevur formaður hjá FC Suðuroy. Dánjal Johan Joensen verður formaður í ungdómsdeildini og Jákup Olsen fyri fótbóltsdeildina (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Agnar Prestá Tað er fyrrverandi borgarstjórin í Vági og frásøgumaðurin til heimadystirnar hjá besta mansliðnum í 2021, Dennis Holm, ið næsta árið skal vera formaður í FC Suðuroy. Hetta er greitt, eftir at nýggja nevndin hjá FC Suðuroy skipaði seg á nevndarfundinum týsdagin. Dennis Holm avloysir Julius Vest Joensen, ið var formaður í tíggju ár, áðrenn hann fyrr í vetur takkaði fyri seg. Á aðalfundinum 11. desember varð starvsnevndin hjá FC Suðuroy mannað av nýggjum við sjey nevndarlimum. Fýra nýggir limir komu tá í starvsnevndina: Danjal Johan Joensen, Jákup Olsen, Dennis Holm, og Anna B. Samuelsen. Umframt Dennis, ið er triðji formaður felagsins, hava aðrir nýggir limir fingið formansessir: Jákup Olsen er nú formaður í fótbóltsdeildini, og Dánjal Johan Joensen er formaður í ungdómsdeildini. Nevndin hjá FC Suðuroy: Dennis Holm, formaður, Eyðbjørn Thomsen, næstformaður, Óli Holm, kassameistari, Jákup Olsen, formaður í fótbóltsdeildini, Dánjal Johan Joensen, formaður í ungdómsdeildini, Kári í Lágabø, nevndarlimur og Anna B. Samuelsen, nevndarlimur. Besta mansliðið hjá FC Suðuroy flutti í heyst niður aftur í 2. deild. Besta kvinnuliðið er í samstarvi við TB og Royn, endaði nummar tvey í 1. deild í 2021, og skal næsta ár royna seg í Betrideildini. Felagið ger í høvuðsheitinum nógv við ungdómsfótbóltin og hevur, uframt vøllin vesturi á Eiðinum, innandura høll (Marghøllina) til nýtslu. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 29. desember 2021 38 Leygardagur 01. Jan 2022 Símun Eliasen heldur fram sum venjari hjá EBS/Skála Venjaratoymið hjá liðnum, sum endaði nummar trý í Betrideildini í ár, er óbroytt 47-ára gamli fuglfirðingurin saman við formonnunum í EB/Streymi og Skála-Fróða Reinert Petersen til vinstru og Inga Guttasyni Hansen til høgru (Mynd: EBS/Skála) SkrivaÐ: Agnar Prestá Síðsta vetur varð Símun Eliasen settur sum høvuðsvenjari hjá EBS/Skála, sum í 2020 endaði sum nummar seks, ið tá var niðasta pláss í Betrideildini hjá kvinnum. Kappingarárið 2021 gjørdist heilt øðrvísi hjá samansetta liðnum, sum í 2017 og 2018 vann FM, tí EBS/Skála kappaðist aftur í oddinum í føroyskum kvinnufótbólti. Liðið var framvegis ungt, men royndir leikarar við góðari dygd, sum vóru við til at vinna FM-heitini-millum annað ársins verjuleikari, Rakul Magnussen-gjørdu stóran mun, og tað gjørdi 19-ára gamla Lea Lisberg eisini. Hon skoraði 20 mál í 21 dystum í Betrideildini og var í uppskoti til at gerast ársins leikari í deildini. Lea er ein av ungu og spennandi spælarunum, sum halda fram í 2022, og tað ger Símun Eliasen og alt venjaratoymi eisini. EBS/Skála kvinnur boðaðu í gjárkvøldið frá hesum:-Vit kunnu við gleði kunngerða at Símun eisini verður høvuðsvenjari kappingarárið 2022. Óli og Sunnuvá halda eisini fram sum hjálparvenjara Óli Ejdesgaard og Sunnuvá Vesturdal hava sum so verið í venjaratoyminum hjá EBS/Skála allan vegin, síðani byrjað varð við samansetta liðnum í 2013, og vóru við til at vinna greipuna í 2017 og FM í 2016. Júst farna kappingarár var EBS/Skála heldur óvæntað heilt við í oddastríðnum fram til triðseinasta umfar. So fór KÍ úr eygsjón, og á seinasta leikdegi yvirhálaði NSÍ eisini EBS/Skála, og tað endaði harvið við bronsuheiðursmerki. Símun Eliasen var millum teir tilnevndu til ársins venjara, tá FM 1 skipaði fyri Ársins Leikara-tiltakinum fyrst í hesum mánaðinum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 30. desember 2021 39 Leygardagur 01. Jan 2022 Elias tekur minst eitt ár aftruat í Sävehof Tað er bara ein spurningur um tíð, áðrenn 19-ára gamli hoyvíkingurin tekur fetið víðari, men eisini í 2022 fer bóltsnillingurin at hava heimavøll í Partille Arena Nógv eygu eru helst vend móti nummar 71 hjá svenska meistaraliðnum SkrivaÐ: Agnar Prestá Hann var ein umráðandi partur av meistaraliðnum í 2021, hevur verið kosin besti leikari í Svøríki fyri einstakan mánaða og hevur víst seg heilt væl fram í evropeisku dystunum hjá Sävehof og millum annað við einastandi tekniskum málum, harav eitt varð kosið tað besta í umfarinum. At nógv eygu eru vend ímóti nummar 71 hjá IK Sävehof er tískil ikki løgið, og tað er helst greitt, at Elias Ellefsen á Skipagøtu ikki verður so leingi í svenskum hondbólti, og at hann fer at spæla fast á uppaftur hægri støði. 19-ára gamli føroyingurin hevur eisini sagt, eftir at hann er komin svenskan hondbólt, at málið er at verða heimsins besti hondbóltsleikari. Í 2022 fer hann framhaldandi at menna seg í Svøríki, at royna at endurvinna svenska meistaraheitið og at føra Sävehof langt í European League. Hetta varð staðfest jólaaftan, tá Elias hevði eina heilt stutta jólaheilsan til Sävehof-fjepparar á youtube-síðu felagsins:-Eg vil gjarna ynskja øllum eini góð jól, og fortelja at eg verði verandi í Sävehof í minst eitt ár afturat. Tað hevur helst verið áhugi, umframt fyrispurningar, aðrastaðni frá, men 19-ára gamli hoyvíkingurin, sum miðskeiðis í januar á heimavølli skal royna at hjálpa føroyska landsliðnum víðari í HM-undankappingini, fer eisini at spæla í gul-svørtum í 2022, og hetta gleði helst fjepparar felagsins. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 25. desember 2021

Dragandi røddin hjá Tinu rúnarbant X Factor dómararnar SíÐa 2 Annika Olsen: Fólkaflokkurin brúkar diktatur og valdsmisnýtslu SíÐa 9 Fólkaflokkurin minkar í helvt SíÐa 4 Brandur Sandoy meldað seg úr Fólkaflokkinum SíÐa 8 Mental vælvera: Tað stendur væl til hjá teimum eldru í Føroyum SíÐa 3 H71 skal spæla í Serbia í morgin SíÐa 53-Málið hjá mær er HM í Katar SíÐa 60 1 Leygardagur 08. Jan 2022 Góðan lesihug og gott Vikuskifti Nýggj útgáva hvønn leygarmorgun kl. 7 Oddagrein Illoyalitetur og mannfólkaveldi-summi kunnu, onnur ikki Stórt fokus er á Fólkaflokkin, nú flokkurin loksins avdúkaði hvørji, ella rættari sagt hvørjir, skulu fylla sessirnar, sum stóðu eftir tveimum av landsstýrisfólkum floksins, sum vildu sleppa aftur í tingið at gera sína ávirkan galdandi. Formaðurin er nøgdur um, at tað er eydnast at fáa semju í tingbólkinum. Men beint uttan fyri tingbólkin sita offrini og sleikja sárini. Onki bendir á, at tey eru nøgd við loysnina, sum–at síggja til–einans hevði til endamáls at, júst halda tey uttanfyri. Annar teirra er undanfarni borgarstjórin í landsins størstu kommunu og fyrrverandi landsstýriskvinna í júst almannamálum-hon segðist at greiða uppgávuna væl. Nú fekk hon hvørki landsstýris-ella løgtingssess, sum revsing fyri at hon atkvøddi eftir síni sanføring í einum sokallaðum etiskum máli. Tí hon hevði verið illoyal, ótrúgv, móti flokkinum. Ongi rósandi orð til Anniku Olsen frá hennara egnu fyri at hon fylgdi síni sannføring og harvið var trúgv móti Stýrisskipanarlógini, evstu lóg í føroyska fólkaræðinum. Grein 23 sigur:“ Løgtingsmenn (her meinast eisini kvinnur, red.) eru bert bundnir av sannføring síni og ikki av forskriftum frá veljarum sínum”. Altso hava tingfólk ongar bindingar. Ikki eingang frá sínum veljarum. Her stendur onki um at vera bundin av samgonguskjali, avtalum hjá flokki ella øðrum forskriftum. Hvørki samgonguskjal ella floksskipan eru nevnd í Stýrisskipanarlógini! Hin varalimur Fólkafloksins, sum gjørdist offur í royndini“ at sameina flokkin”, Brandur Sandoy, gjørdi ikki mætari enn at lima seg út úr flokkinum. Fyrst valdi eykalimurin–tann, ið situr á tingi fyri floksformannin, er sami maður, sum lat Anniku Olsen sín sess, tá tað endaliga skuldi atkvøðast um áðurnevnda etiska mál. Tann gerðin var eftir øllum at døma ikki fatað sum illloyalitetur, eins og hjá Anniku Olsen. Í hvussu so er bendir alt á, at løgtingsformaðurin og øll hini fólkafloksfólkini, ið kenna seg traðkað á rættvísiskensluna, ikki hava trupulleikar við at sita í stovu saman við Heðini Zachariassen hóast tey fullvæl vita, at hansara umbøn um farloyvi var ein so tilvitað gerð, at hann eins væl bara kundi trýst á ja-knøttin sjálvur. Mangt er undarligt í politikki. Summi sleppa, og onnur ikki. Størsta skarnsgerðin í sambandi við umskipanina av landsstýrinum er tó, at landsstýrið, í beinleiðis stríð við galdandi lóggávu, ikki hevur loyvt eina einastu kvinnu sæti í landsstýrinum. Í tilgongdini varð tað lagt upp til, at tað var uppgávan hjá Fólkaflokkinum at tryggja eitt nøkulunda kynsbýti. Tað er ikki rímiligt. Ta ábyrgdina eigur løgmaður einsamallur, og tað er hann, sum brýtur javnstøðulógina við í fyrsta lagi at siga, at hansara egni flokkur ikki átti skikkaðar kvinnur til tey málsøki, sum Sambandsflokkinum var tillutað, og í øðrum lagi at siga, at tað er tingmanning Fólkafloksins, sum einsamøll átti rættin at tilnevna landsstýrisfólk hesaferð. Skipanin av landsstýrinum, ikki bara nú, men eisini hin 14. september 2019 er eitt greitt brot á grein 8 í lógini um javnstøðu millum kvinnur og menn. Her stendur, at“ (øll almenn)... umboð..., sum fyrisitingarvaldið útnevnir, skulu verða sett saman soleiðis, at umleið eins nógvir limir av báðum kynum eru umboðaðir...” Tí situr landsstýrið í stríð við javnstøðulógina, og hevur gjørt tað líka síðan undanfarna landsstýri fór frá. Slíkt eigur, sambært somu lóg, at revsast við sekt. Tað er undarligt, at ongin hevur meldað løgmann fyri hetta lógarbrot. SkrivaÐ: Blaðið Stovnað 2020 Útgevari: Knassar Upplag: 6377 Lisnar síður: 26438 Dagført 10. hvørt sekund tel. 20 80 80 redaktion @ knassar. fo Redaktørur ingi @ knassar. fo Lýsingarráðgevi borgar @ knassar. fo tel. 23 66 01 Birgir Waag Høgnesen Lýsingarráðgevi birgir @ knassar. fo tel. 28 44 44 2 Leygardagur 08. Jan 2022 Dragandi røddin hjá Tinu rúnarbant X Factor dómararnar 18 ára gamla Tina Mellemgaard sang seg í gjárkvøldið víðari í X Factor SkrivaÐ: Sverri Egholm Dómararnir sótu sum rúnarbundnir tá Tina Mellemgaard úr Hoyvík var til upptøkuroynd í X Factor á danska TV 2 í gjárkvøldið. Við sínum gittara og inniligari rødd framførdi 18 ára gamla Tina eina akustiska útgávu av lagnum Runnin’ hjá Beyoncé. Tað dámdi dómarunum. -Tað var gandakent. So ómetaliga vakurt. Takk fyri hesa upplivingina, eg eri rørd, segði Kwamie Liv um framførsluna. (Skíggjamynd: TV 2 Play) Dómararnir í ár: Martin Jensen, Kwamie Liv og Thomas Blachman (Mynd: Lasse Lagoni/TV 2) Thomas Blachman, sum annars er kendur sum ein harður dómari og ikki leggur fingrarnar í millum, tók undir við Kwamie. -Tað er á einum professionellum støði at levera slíkan dynamikk sum tú gert. Tónar og tónahædd situr í skápinum. Hetta er vilt, segði X Factor dómarin. -Vit hava í ár hægsta støði í X Factor nakrantíð, og tú kemur við einari klassa framførslu, segði Thomas Blachman. Trý“ ja” og Tina Mellemgaard er víðari í X Factor. Tað, at hon fekk so nógva rúmd í sendingini-hálvan fjórða minutt av tíma langu sendingini-kundi bent á, at hoyvíkingurin kemur longur enn bara víðari frá upptøkuroyndini. Hóast sín unga aldur er Tina Mellemgaard ikki óroynd í tónleiki. Í fjør gjørdist hon, saman við bólki sínum“ Tina”, nummar tvey í tónleikakappingini Sement, og skuldi eftir ætlan eisini spæla á G! festivalinum í fjør, sum varð avlýstur fáar dagar áðrenn. Tina er dóttir Henrik og Onnu Sofíu Mellemgaard. Í síðstu viku, tá upptøkuroynd var í Aarhus var tað Kári Fossdalsá av Toftum, sum gjørdi um seg, og slapp víðari í kappingini. Hvussu tað fer at gangast teimum báðum føroyingunum í X Factor má tíðin vísa. Í næstu viku er seinasta upptøkuroyndin áðrenn tað verður farið víðari til stólaspælið“ 5 Chair Challenge”. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2022 3 Leygardagur 08. Jan 2022 Mental vælvera: Tað stendur væl til hjá teimum eldru í Føroyum Tað er úrslitið av spurnakanning, sum Fyndin gjørdi í samstarvi við Spyr. fo. Tey, sum svaraðu kanningini, vóru 427 fólk í Føroyum, sum eru 60 ár og eldri (Savnsmynd) SkrivaÐ: Hansa Hansen, Fyndin VÆLVERA-kenslan av at njóta tilveruna og at kenna seg væl til passar Hví vælvera Tað er allarhelst ikki at gera ov nógv av at siga, at flest okkara ynskja okkum so nógva vælveru sum gjørligt. Í roynd og veru eru vit skapt til vælveru. Sambært Morten Kringelbach professara og høvundi av bókini "Den nydelsesfulde hjerne" er tørvurin á vælveru sterkasta drívmegin í lívi okkara. Orsøkin sigst vera, at sum menniskja er ment gjøgnum tíðina, hevur gerandisdagurin áhaldandi snúð seg um at yvirliva. Menniskju eru bundin at hvørjum øðrum fyri at fáa nóg mikið av mati og fyri at fjølgast. Vælveran hevur gjøgnum menningargongdina verið lønin fyri at gera tey tingini, sum tryggja, at vit yvirliva. Tí eru vit før fyri at njóta mat, sosiala samveru, sex og rørslu. Tó er tað so, at hóast vit eru skapt til at njóta, so hava summi alt ov lítið av vælveru í lívi sínum. Tað kann nevniliga vera ymiskt, sum hindrar okkum í at njóta og kenna okkum væl, og møguleikarnir fyri slíkum forðingum kunnu hugsast at økjast við aldrinum. Ein forðing kann vera, at mentala heilsan ikki er nóg góð, og ein tí vantar mentala vælveru Mentala vælveran gloymd Seinastu áratíggjuni er sjóneykan í størri og størri mun sett á kropsliga vælveru. Vísindafólk granska í sjúkum, og hvussu sjúkur kunnu lekjast. Framstig á hesum økinum hava havt við sær, at miðalaldurin er munandi øktur. Hóast hesi framstig eru týdningarmikil, hava vit gloymt nakað serstakliga umráðandi, nevniliga vælveru hjá teimum eldru, tí eitt longri lív hevur ikki neyðturviliga meiri vælveru við sær, sambært "Udforsk Sindet". Tey spyrja samstundis, hvat tað í veruleikanum er, sum gevur teimum eldru vælveru. At vera frískur og hava góða likamliga heilsu hevur sjálvsagt sera nógv at siga, men tað er bara ein partur av tí, siga tey. Mental heilsa er nevniliga eisini týðandi, tá talan er um vælveru. Tí um mentala heilsan ikki er nóg góð, so kann hetta forða fyri, at ein kann njóta lívið, hóast likamliga heilsan er nóg góð. Hvussu hava vit tað Í "Udforsk Sindet" eru fýra heilsuráð til, hvussu tey gomlu kunnu betra mentalu heilsuna og fáa meira mentala vælveru. Ráðini eru hesi: Tú skalt góðtaka teg sjálva/n og tína fortíð, tú skalt hava okkurt at gleða teg til, tú skalt hava góð sosial sambond, og tú skalt kenna, at tú hevur ræði á tínum gerandisdegi og á, hvussu títt lív skal vera í framtíðini. Við tí fyri eyga at fáa at vita, hvussu tað stendur til hjá teimum eldru í Føroyum, tá tað kemur til hesi viðurskifti, spurdu vit føroyingar, sum eru 60 ár og eldri, seks spurningar. Her sært tú, hvussu tey svaraðu At góðtaka seg sjálva/n sigst vera ein grundleggjandi fortreyt fyri vælveru og merkir: At kenna seg sjálva/n, bæði tær góðu og tær minni góðu síðurnar og at góðtaka tær. Um ein góðtekur- og hugsar positivt um seg sjálva/n, so verður mentala heilsan betri. Tey eldru, sum góðtaka seg sjálv, sum tey nú einaferð eru, hava eisini lættari við at góðtaka sína fortíð enn tey, sum ikki góðtaka seg sjálv, sum tey eru. Eldri fólk, sum ikki góðtaka seg sjálv á hendan hátt, eru ofta minni nøgd við seg sjálv, og ynskja at vera øðrvísi. Hetta ávirkar eisini, hvussu tey síggja sína fortíð. Tað ger, at tey síggja fortíðina úr einum negativum sjónarhorni og brúka nógva orku uppá at hugsa um, hvussu teirra lív kundi verið, og hvat tey sjálv kundu verið. At hava okkurt at síggja fram til er týðandi fyri mentala vælveru. Um ein skal skal hava nóg mikið at síggja fram til, er tað millum annað neyðugt at seta sær mál. Tey málini, sum vit seta okkum, eru nevniliga við til at geva lívi okkara meining. Tá vit útseta okkum fyri avbjóðingum og seta okkum nýggj mál, menna vit okkum sum menniskju, og hetta er eisini við til at skapa mentala vælveru. At hava góð sambond við onnur er avgerandi fyri eitt gott sosialt netverk, og teir fyrimunir, sum fylgja við einum sosialum netverki. Nakað, sum kann hugsast at vera serliga umráðandi í seinna partinum av lívinum. Kanningar vísa, at tey, sum hava eitt gott og vælvirkandi netverk rundan um seg, eru ofta empatiskari enn tey, sum ikki hava tað. Tað vil í hesum føri siga, at tey hava yvirskot til at hugsa um vælveruna hjá øðrum umframt sína egnu vælveru. Góð sosial sambond hava eisini við sær, at ein hevur størri álit á øðrum menniskjum, og hetta hjálpir eisini til at viðlíkahalda góðu sambondini. Tey gomlu hava tørv á at ráða yvir sínum umstøðum–bæði“ her og nú”, men eisini í framtíðini. At ráða yvir, hvussu eins lív skal vera, hevur nakað at siga. Kanningar siga okkum, at tey, sum føla, at tey ráða yvir og ávirka umhvørvið positivt, samstundis hava meira vælveru enn tey, sum ikki hava hesa kenslu. Góð tíðindi Alt í alt kann sigast, at úrslitið á kanningini var sera positivt. Mentala heilsan hjá teimum eldru í Føroyum er sambært hesi kanningini góð, og tí kann sigast, at fyritreytirnar fyri mentalari vælveru eru góðar. Tey eldru í Føroyum síggja út til at vera serstakliga væl før fyri at njóta gyltu árini. Um spurnakanningina: Spyr. fo gjørdi kanningina tann 26. august í 2021. Tey, sum svaraðu, vóru 427 kvinnur og menn kring alt landið í aldursbólkinum 60 til 80 ár. Henda greinin var á fyrsta sinni prentað í blaðnum Fyndin, 12. útgáva, 3. árgangur Greinin varð fyrstu ferð løgd út 08. Jan 2022 4 Leygardagur 08. Jan 2022 Fólkaflokkurin minkar í helvt Nýggj veljarakanning vísir at Fólkaflokkurin bara hevði fingið fýra tinglimir um val var í dag. Framsókn hevur gyltar dagar Jørgen Niclasen, formaður í Fólkaflokkinum, hevur eina stóra uppgávu fyri framman. Hann skal savna flokkin og fáa veljararnar aftur (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Støðan í Fólkaflokkinum sæst enn einaferð aftur í einari veljarakanning. Hesaferð er tað Miðlahúsið, sum hevur latið gjørt eina Spyr. fo-kanning, har veljarar vóru spurdir um hvønn flokk teir høvdu valt, um val var í dag. Kanningin, sum er gjørd hósdagin vísir, at Fólkaflokkurin bara hevði fingið 13,3 prosent av atkvøðunum í mun til 24,5 prosent á seinasta løgtingsvali. Tað er ein afturgongd upp á 11,3 prosent stig, og hevði givið Fólkaflokkinum fýra tingsessir í mun til átta á valinum seinast. Hetta er eisini ein afturgongd í mun til seinastu veljarakanning, sum Spyr. fo gjørdi fyri Portalin 21. desember, tá Fólkaflokkurin fekk 15,2 prosent av atkvøðunum og fimm tingsessir. Hin samgonguflokkurin, Sambandsflokkurin hevur eisini eina afturgongd í nýggjastu kanningini, og hevði fingið 16,3 prosent av atkvøðunum. Tað gevur flokkinum fimm tingsessir í mun til sjey, sum flokkurin fekk á seinasta løgtingsvali. Javnaðarflokkurin er sum vanligt-kundu vit sagt í mun til veljarakanningar-vinnarin. Flokkurin fær 32,1 prosent sum hevði givið 11 tingsessir. Tað er ein framgongd upp á 10 prosentstig í mun til vali. Í kanningini gongur Tjóðveldi nógv fram, og hevði fingið sjey tingsessir um val var í dag. Flokkurin hevði fingið 20,1 prosent og tað er ein framgongd upp á 2 prosentstig. Gyltir dagar í Framsókn Framsókn hevur eftir øllum at døma gyltar dagar nú tað leikar á í Fólkaflokkinum, og kanningin vísir, at Framsókn hevði farið úr tveimum og upp á tríggjar tingsessir um val var í dag. Framsókn fekk á 4,6 prosent av atkvøðunum valinum seinast, men hevði nú farið upp á 9,9 prosent sambært spyr. fo. Miðflokkurin hevði varðveitt sínar báðar tingsessir og Sjálvstýri hevði eisini varðveitt sín tingsess. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2022 5 Størv Kommunala Arbeiðsgevarafelagið søkir eftir fulltrúa Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 8 Leygardagur 08. Jan 2022 Brandur Sandoy meldað seg úr Fólkaflokkinum-Vegurin Fólkaflokkurin hevur valt í seinastuni, ber mær ikki til persónliga at fylgja. Tí skiljast leiðir (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm Rokið í Fólkaflokkinum stendur við og versnar. Annika Olsen hongur í klønum trái, og hósdagin boðar sandoyartinglimurin frá, at hann fer úr flokkinum. -Í 10 ár havi eg umboðað Fólkaflokkin í Sandoynni. Soleiðis verður ikki framyvir. Eg havi í dag boðað flokkinum frá, at strika meg sum lim í flokkinum, skrivaði Brandur Sandoy í støðudagføring á Facebook fyrrapartin hósdagin. -Øll árini á tingi havi eg gjørt mítt allarbesta fyrst og fremst fyri Sandoynna, og síðani fyri alt landið. Vegurin Fólkaflokkurin hevur valt í seinastuni, ber mær ikki til persónliga at fylgja. Tí skiljast leiðir í dag, sigur Brandur Sandoy. -Tað hevur verið ein sonn æra at umboða tykkum og Sandoynna. Eisini vil eg takka nevndini í Sandoyar Fólkafloksfelag fyri framúr samstarv og stuðul. Politikkur hevur fylt sera nógv í lívinum seinastu 12 árini. Einasta orsøk at hetta hevur latið seg gjørt er tí at familjan hevur verið aftanfyri og stuðla og hjálpt. Hvar leiðir gongur nú, er óvist sigur Brandur Sandoy. -Kanska okkurt spennandi bjóðar seg, tiltikið er at har ein hurð letur aftur letur onnur upp. Brandur Sandoy hevur seinastu tvey árini sitið sum fast varafólk hjá Fólkaflokkinum. Tann støðan broyttist tá Jacob Vestergaard og Elsebeth Mercedis Gunnleysdóttur søgdu seg úr sínum landsstýrissessum og fóru aftur í tingið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 9 Leygardagur 08. Jan 2022 Annika Olsen: Fólkaflokkurin brúkar diktatur og valdsmisnýtslu-Tey kunnu gott taka ein løgtingsstól frá mær og harvið mítt starv, men tey koma ongantið at taka mina rødd, sigur Annika Olsen um Fólkaflokkin (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Sverri Egholm-Nú hevur formaðurin i Fólkaflokkinum, tvey fyrrverandi landsstýrisfólk og løgtingsformaðurin blakað meg úr tinginum. Soleiðis skrivaði Annika Olsen í einari Facebook-støðudagføring týskvøldið í vikuni. Hetta kom stutt eftir, at Fólkaflokkurin hevði kunngjørt nýggju landsstýrisfólkini, sum taka yvir eftir Jacob Vestergaard og Elsebeth Mercedis Gunnleysdóttur. Árni Skaale verður landsstýrismaður við fiskivinnumálum og Sólvit Nolsø fer at umsita almannamál. Hetta eru tveir menn uttan fyri tingbólkin, og Annika Olsen kemur tí ikki inn á ting aftur sum fast varafólk, sum hon hevur verið seinastu tvey árini í samgongu. -Tey koma ongantíð at taka fría tankan frá mær Orðini frá Anniku Olsen um Fólkaflokkin, eru ikki mjúk. -Tey kunnu gott taka ein løgtingsstól frá mær og harvið mítt starv, men tey koma ongantið at taka mina rødd. Tað er málið um sammóður sum hevur elvt til rokið í Fólkaflokkinum, og Annika Olsen tykist ikki at angra nakað. -Tey kunnu gott seta meg i skammikrók og gera meg til syndabukk, men skommin er teirra fyri ikki at hava handlað, ti tey høvdu allar møguleikar, men ongan vilja at loysa málið um sammóðir. Tey kunnu gott spilla meg út, karaktermyrða meg, persónsforfylgja mær og brenna meg á báli alment, men tey koma ongantið at taka fría tankan frá mær, skrivar hon. -Tey kunnu stremba eftir at útihýsa fólkum úr okkara lóggávu, men eg komi so leingi eg livi at arbeiða fyri, at i lógini eru vit øll javnbjóðis sett. 6.474 brúkarar góvu sína meining til kennar um hvussu leingi samgonguni verður lív lagað Jørgen Niclasen, formaður í Fólkaflokkinum og Bárður á Steig Nielsen, løgmaður og formaður í Sambandsflokkinum (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Nær væntar tú at løgtingsval verður? Soleiðis ljóðaði spuringurin, sum Portalurin lesarum sínum í gjár. Lesarar, sum vóru á portal. fo frá umleið hálvgun tólv til klokkan 19 høvdu møguleika at siga sína hugsan. Rokið í Fólkaflokkinum ger hendan spurningin serliga áhugaverdan, men tá klokkan var 19 og freistin at atkvøða var úti, var úrslitið nokkso greitt. Heili 54 prosent vænta, at samgongan millum Fólkaflokkin, Sambandsflokkin og Miðflokkin heldur fram gott hálvt annað ár afturat, til hetta valskeiðið er liðugt. Tey eru 33 prosent, sum vænta, at val veður útskrivað innan seks mánaðir, meðan bara trettan prosent vænta, at tað verður innan eitt ár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2022 13 Leygardagur 08. Jan 2022 Myndir: Gandakent í miðbýnum Kavastormurin var ikki tespiligur, men kortini fáa myndafólk tað at síggja so gandakent út. Soleiðis sá Havnin sá út gjøgnum linsuna hjá Ólavi Frederiksen SkrivaÐ: Sverri Egholm Sí myndir sum Ólavur Frederiksen, Faroephoto, tók í kavastorminum fyrrapartin týsdagin: Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2022 14 Leygardagur 08. Jan 2022 Bjarga tekjuni á Glæmuni Tekjan á Glæmuni í Kvívík reiv í nógva vindinum mánakvøldið (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Fyrst í vikuni var óvanliga nógvur vindur um allar Føroyar, og boðað varð frá nógvum skaðum. Mánakvøldið varð sløkkiliðið í Kvívík boðsent, tí tekjan á bygdarhúsinum Glæmuni var rivin. Sum tað sæst á myndunum hjá myndamanninum Jens Kristiani Vang úr Kvívík, er tað bara í øðrum endanum at tekjan reiv, og roynt varð at tryggja restina við trolneti. Nógvi vindurin gjørdi eisini enda á jólatrænum í bygdini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. Jan 2022 15 Leygardagur 08. Jan 2022 Øgiligar kreftir í briminum Bilar tveittir runt við lendingina á Kirkju, og á Eiðinum á Svínoy sær út til at vera nógvur skaði Á Eiðinum í Svínoy (Mynd: Óli Reinert á Geilini) SkrivaÐ: Brimið var óvanligt nógva staðni norðan fyrr í vikuni. Á Kirkju gekk tað út yvir tveir bilar, sum stóðu nærhendis lendingini, sum eru vrak eftir at verða tiknir í ógvusliga briminum. Annar bilurin, eitt vrak, ið stóð klárt at burturbeinast, varð tikin í briminum tveittur upp um ein garð og endaði langt niðri í trappuni oman til lendingina. Eisini í Svínoy var nógv brim. Tað vil siga, at í buktini við Svínoyarbygd var veðrið ikki so galið, og tað hevði nokk verið lendandi um Ritan sigldi henda dagin. Men norðan fyri, við lendingina á Eiðinum, sum verður mest brúkt, var ógvusligt. Brimið breyt langt niðan á vegin, flutti ein bingjuskúr, sum stóð rættiliga langt uppifrá, og tað sær út til at vera máað undan vegnum eisini. Stórir klettar eru skolaðir upp á land, vísa myndirnar av Eiðinum, og eisini mátti onkur ljóspeli lúta fyri kreftunum. (Mynd: Jógvan Páll Poulsen) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 16 Leygardagur 08. Jan 2022 Skaðabrim í Elduvík Ein veggur á spælhúsinum varð sligin inn í ógvusliga briminum týsnáttina (Mynd: Poul Johannes Reyná) SkrivaÐ: Tað hendi eisini skaði í Elduvík í illveðrinum fyrr í vikuni. Brimið var ógvusligt, og tað breyt langt niðan um vegin, sum fer tvørtur um oyruna, frætta vit úr Elduvík. Spælhúsið, sum stendur við lendingina í Elduvík fekk umfatandi skaða. Brimið slóð ein av betongveggunum inn, sum eisini sæst á myndini omanfyri. Eisini eitt av gomlu laðaðu neystunum fekk skaða. Annars verður ikki boðað frá stórvegis skaða av vindi. (Mynd: Poul Johannes Reyná) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2022 17 Leygardagur 08. Jan 2022 Myndir: Nógvir bilar stóðu fastir Tað var illa koyrandi fyri kava í høvuðsstaðarøkinum týsdagin. Undir Kongavarða á Argjum stóðu fleiri bilar fastir fyrrapartin. Sí myndir (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ:-Føroyar vórðu raktar av kavastormi mánakvøldið og týsnáttina. Týsmorgunin var komin so nógvur kavi, serliga í Suðurstreymoy, at tað nærum ikki var koyrandi í høvuðsstaðnum. Kavaruddingarmaskinurnar hjá Tórshavnar kommunu høvdu stórar trupulleikar við at rudda vegirnar, og út á fyrrapartin sendi kommunan og løgreglan út fráboðan til borgararnar um at lata vera við at fara avstað í bilum so at ruddingararbeiðið ikki varð forðað. Myndirnar herundir tók Sveri Egholm undir Kongavarða á Argjum fyrrapartin týsdagin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2022 18 Leygardagur 08. Jan 2022 Stríð er um koppsetingar Stór ónøgd er í Kommunulæknafelag Føroya, ið vil hava avtalu um at koppseta allar aldursbólkar Felagnum er álagt at koppseta børn í aldrinum 5-11 ár, men umstøðurnar at fara í gongd við tað eru sera truplar, skrivar felagið. Hetta er ikki rætt, sigur stjórin í Heilsutrygd Marjus Dam er formaður í Kommunufelagnum, ið ikki fekk avtaluna, felagið vildi hava mánadagin, og sum í skrivinum vísir á, at stórur tørvur er á kommunulæknum til at koppseta, og at læknarnir eru púra klárir til tað SkrivaÐ: Agnar Prestá-Kommunulæknafelag Føroya harmast almikið, at vit í Føroyum eru afturút við at geva triðja prikið, og at onki barn 5-11 ár enn hevur fingið fyrsta prikið. Um kommulæknar høvdu havt loyvi at koppsett, hevði støðan verið betri. Men fyri at koppseta, má KLF hava eina avtalu, ið vit av ófatandi orsøkum ikki hava fingið enn. Soleiðs byrjar felagið eitt hvassorðað tíðindaskriv, sum varð sent út týsdagin. Tað er skrivað í kjalarvørinum av fundinum við Fíggjarmálaráðið og Heilsutrygd, sum var mánadagin-ein fundur sum fyri Kommunulæknafelag Føroya var enn eitt vónbrot, tí eingin avtala kom í lag um at koppseta allar aldursbólkar, ið eitt stórt ynski er um-talan er um eina avtalu, ið KLF ikki skilir seg hava fingið enn, og ein avtala, ið tey skulu hava. Til ber at lesa alt skrivið niðanfyri. Eitt evni, ið nógv hevur verið kjakast verið um. Tað er koppseting av børnunum 5-11 ár. Kunngerðin kom frá Heilsumálaráðnum í desember, og har var kanska serliga vert at leggja merki til, at hetta ikki varð sett í verk fyri at verja børnini, men fyri at tey møguliga ikki skuldi verða ov avmarkaði. Sambært KLF ger tað umstøðurnar at koppseta sera truplar, tí tú skalt samla stórar bólkar av børnum til hvørja viðtalu fyri at seta á eitt koppingarglas. Hetta er ikki rætt, sigur Egil á Bø, stjóri í Heilsutrygd, við in. fo. Til ber at fáa koppingarevni og sproytur í júst teimum nøgdum biðið verður um, og hetta er fráboðað kommunulæknunum, sigur Egil á Bø, sum vísur á aðrar trupulleikar: Eitt er, at ymiskt bendir á, at tað er dýrari um kommunlæknarnir koppseta, og at kunngerðin skal broytast-tað seinna nevnir Kommunulæknafelag Føroya eisini í sínum skrivi, har tað annars verður gjørt púra greitt, at tey burdi gjørt tað, og mann er heilt til reiðar til tað, og so at okkurt annað kansa býr undir. Tíðindaskriv frá Kommunulæknafelag Føroya-4. januar: Kommunulæknafelag Føroya harmast almikið, at vit í Føroyum eru afturút við at geva 3. prikið og at onki barn 5-11 ár enn hevur fingið fyrsta prikið. Um kommulæknar høvdu havt loyvi at koppsett, hevði støðan verið betri. Men fyri at koppseta, má KLF hava eina avtalu, ið vit av ófatandi orsøkum ikki hava fingið enn. KLF bað fyri uml 1 árið síðani avvarðandi myndugleikar um at gera eina avtalu við okkum um koppseting av føroyingum fyri Covid 19. Tí um avtala var, so var klárt at fara ígongd beinanvegin, tá brúk var fyri tí. Nú er absolut tørvur á kommunulæknaskipanini at koppseta. Vit eru her og vit eru klár. Smittutalið setir met hvønn einasta dag. Tað, ið hjálpir best ímóti Covid 19 sjúkuni er koppseting. Hvussu nógv skulu gerast sjúk og møguliga tað, sum verri er, áðrenn kommunulæknaskipanin verður tikin í nýtslu? Vit hava havt ein fund við Fíggjarmálaráðið og Heilsutrygd ígjár 3. januar. Hesin fundur var enn eitt vónbrot. Vit fingu at á fundinum ígjár at vita, at tað framvegis BERT var loyvt kommunulæknum at koppseta børn 5-11 ár fyri Covid 19. Tað ger umstøðurnar at koppseta sera truplar, tí tú skalt samla stórar bólkar av børnum til hvørja viðtalu fyri at seta á eitt koppingarglas. Ongin avtala var gjørd við KLF ígjár-har vit enn einaferð høvdu smittumet. Lat tað verða sagt enn einaferð: Vit ynskja eina avtalu um at koppseta allar aldursbólkar. Og tað avtaluna skulu vit hava. Landstýrismaðurin hevur sagt tað sama bæði við okkum á fundi umframt í miðlunum, at kommunulæknar skulu koppseta allar Tað sær út til at onkur annar hevur aðra dagskrá, ið er at kommunulæknar ikki skulu koppseta fyri Covid 19, Hvør er tað? Tað er helst neyðugt at broyta kunngerðina um Covid kopping, so kommunulæknar verða nevdnir sum eitt økið ið kann koppseta. Um avtala verður gjørd við okkum ídag kunnu vit byrja at koppseta ímorgin. Tað er neyðugt at meira ferð verður sett á koppingina. Vit ynskja veruliga at veita okkara ískoyti at basa sjúkuni her á landi. Kommunulæknarnir og teirra sjúkrarøktarfrøðingar standa spyrjandi. Hava vit ráð at lata fólk gerast óneyðuga sjúk, tí vælkompetent fakfólk í eini tryggari skipan, ikki sleppa at koppseta? Vit halda nei. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 19 Leygardagur 08. Jan 2022 Vit eru klár-um landið vil gjalda Vága kommuna bjóðar seg fram at vera við til at styrkja um samlaðu orkuna til at gera koronukanningar. Eitt toymi er í gongd í Vágum, sum ger regluligar kanningar, men spurningurin er, um landið vil fíggja tað, vísir borgarstjórin á Landslæknin eftirlýsti í vikuni, at styrkt varð um kanningarstyrkina innanlands. Borgarstjórin í Vága kommunu hevur nú svarað-sent eitt slag av umbøn (Mynd: Ólavur Frederiksen) SkrivaÐ: Agnar Prestá-Í Degi og Viku í kvøld (týskvøldið, -red), vísti landslæknin á týdningin av, at økt verður um kapasitetin at pota innlendis, nú omikron av álvara er farin at gera um seg. Men, sum er, hevur sjúkrahúsverkið ikki starvsfólkaorkuna til at økja um potingarkapasitetin. Men starvsfólkaorkuna hava vit. Soleiðis byrjar Bjarni Prior, borgarstjóri í Vága kommunu, eitt tíðindaskriv, ið varð sent miðlunum sama kvøld. Har skrivar borgarstjórin víðari um, at tey í kommununi-eftir fleiri fánýtis áheitanir á hægri myndugleikar-tóku sakina í egnar hendur, og saman við Sørvágs kommunu og við leiðbeining frá sjúkrahúsverkinum, gjørdu egna lokalu potingarstøð í Vágum. -Í Vágum eru vit so vælsignaði, at vit eiga nógv dugnalig fólk, eisini við royndum á økinum, og tí kundu vit eftir lítlari løtu fara í gongd. Men fíggjarligu ábyrgdina av potingini, hava Sørvágs kommuna og Vága kommuna borðið einsamallar. Sum er, pota vit 2 til 3 ferðir um vikuna, onkuntíð 4 ferðir. Bjarni Prior, borgarstjóri í Vága kommunu, og Eyð Ellingsgaard, borgarstjóri í Sørvágs kommunu (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) Bjarni Prior vísur á stóra innsatsin hjá toyminum, sum hevur gjørt umleið 7600 potingar, eisini hevur verið í Sundalagnum, skúlum og barnagørðum, og sum sambært honum hevur verið við til at syrgt fyri, at hildið smittuspjaðingini niðri, samfelagnum í gongd og samstundis spart landinum fyri útreiðslum. Og tað er júst peningur, ið kann gera, at toymi í Vágunum kann verða við til at økja um samlaða "potingarkapasitetin"-Vit vilja vísa á, at um heitt verður á okkum um at lata upp fyri at pota borgarar úr øllum landinum, so kunnu vit uppá onga tíð vera til reiðar við okkara dugnaliga toymi, allar dagar í vikuni, um tørvur er á tí–um landið vil gjalda fyri tað her vesturi eisini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 Vit skulu burturúr hesum Nýggjársynskið hjá landsstýrismanninum við heilsumálum er, at vit í Føroyum skulu gera tað so rætt, at vit vera fyrsta land í heiminum at avlýsa alla koronutilbúgving-Vit mugu fyrihalda okkum til ein enda á koronu. So bersøgin var Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum, á Facebook farna vikuskiftið. -Eg tími ikki at brúka mína tíð uppá at óttast ein ella annan nýggjan virusvariant sum øll gita er ræðuligur. Eg vil hava fakta. Fakta, sum nú er staðfest við sjey tumma seymi er, at Omikron er minni vandamikil enn fyrr var stúrt fyri, so nú kann eg gleðast, uttan nakrantíð at hava óttast hesum vælsignaða varianti, skrivar Kaj Leo Holm Johannesen. -Hann smittar sera lætt, men tú gerst-undir vanligum umstøðum-altso ikki serliga sjúkur av honum. Landsstýrismaðurin heldur, at vit nú eiga at fyri halda okkum til, at hetta skal enda einaferð. -Mítt nýggjársynskið er, at vit gera tað so rætt, at vit verða fyrsta land í heiminum sum avlýsa alla koronutilbúgving. Sjálvandi skal tað gerast við skili, og saman við heilsumynduleikanum, men vit eru altso noydd til at fyrihalda okkum til eina exit fyri land og fólk, sigur landsstýrismaðurin. Kaj Leo Holm Johannesen leggur afturat, at vit skulu syrgja fyri at sjúkrahúsverk og ellisheim verða vard og ikki koma undir trýst. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2022 21 Leygardagur 08. Jan 2022 Sálarfrøðingur verður knýttur at farsóttarnevndini Landsstýrismaðurin hevur gjørt av, at Annika Helgadóttir Davidsen verður atknýtt sum serkøn innan sálarfrøði SkrivaÐ: Tíðindaskriv Drúgva koronufarsóttin við áhaldandi átøkum og avmarkingum ávirkar eisini fólk sálarliga. Tí verður nú sálarfrøðingur eisini knýttur at farsóttarnevdini eftir ynski frá landsstýrismanninum við heilsumálum, Kaj Leo Holm Johannesen. Heilsumálaráðið hevur biðið sjúkrahúsverkið velja ein sálarfrøðing, sum kann taka lut á fundunum í farsóttarnevndini sum serkønur í sálarfrøði. Hetta hendir eftir ynski frá landsstýrismanninum við heilsumálum sjálvum. -Vit hava nú havt hesa farsóttina í útvið tvey ár og seta javnt og samt avmarkandi átøk í verk at tálma smittuútbreiðsluni. Tað er eyðsæð, at fólk verða støðugt meira sálarliga ávirkað av hesum, og tað hava vit skyldu at taka í størsta álvara. Tí haldi eg, at tað er rætt at knýta ein sálarfrøðing at farsóttarnevndini, at ráðgeva í sálarfrøðiligum spurningum og meta um sálarligu árinini av ætlaðum átøkum, sigur Kaj Leo Holm Johannesen, landsstýrismaður við heilsumálum. Sjúkrahúsverkið hevur sent tilmæli til Heilsumálaráðið, og landsstýrismaðurin hevur gjørt av, at Annika Helgadóttir Davidsen, sálarfrøðingur, verður knýtt at farsóttarnevndini sum serkøn innan sálarfrøði. Annika er sálarfrøðingur og Phd og er knýtt at Deildini fyri Arbeiðs- og Almannaheilsu, sum er partur av sjúkrahúsverkinum. Hon hevur drúgvar royndir sum sálarfrøðingur og granskari og hevur millum annað granskað í, hvussu korona hevur ávirkað sálarheilsuna hjá føroyskum arbeiðstakarum. Frammanundan eru átta limir í farsóttarnevndini. Michael Boolsen, fúti, Lars Fodgaard Møller, landslækni, Birna Mørkøre, landsdjóralækni, Leif Abrahamsen, stjóri á Gjaldstovuni, og Bárður Enni, stjóri á Heilsufrøðiligu Starvsstovuni, eru fastir limir í nevndini. Afturat teimum hevur landsstýrið valt Turid Arge, aðalstjóra í Heilsumálaráðnum, Tummas í Garði, læknafakligan varastjóra í sjúkrahúsverkinum og Eyðun Mørkøre, stjóra í Taks. Harumframt luttaka Bjarni á Steig, yvirlækni í sjúkrahúsverkinum og Debes Christiansen, deildarleiðari á Heilsufrøðiligu Starvsstovuni, sum ráðgevar á fundum í farsóttarnevndini. Og nú verður sálarfrøðingur so eisini knýttur at nevndini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2022 Men líkt er til, at vandin fyri at verða innlagdur við omikron-frábrigdinum bert er hálvt so stórur sum við delta-frábrigdinum. Hann kann framvegis leggja trýst á heilsuverkið, men alt bendir á, at nýggja frábrigdið er mildari enn deltafrábrigdið. –Hetta merkir bara, at ein sera stórur partur av okkum fer at fáa hesa sjúkuna, og so fáa vit okkurt, sum minnur um floksimmunitet, sigur hon sambært DR. Í samrøðu við "Go'Morgen Danmark" á TV 2 sigur hon eisini, at omikron-frábrigdið kann hjálpa okkum í stríðnum ímóti koronu. Omikron er komið fyri at verða, og tað fer at hava við sær nógva smittuspjaðing komandi mánaðin, men tá tað er yvirstaðið, eru vit betri stillað, enn vit vóru áðrenn, sigur hon. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. Jan 2022 23 Leygardagur 08. Jan 2022 Føroya Lærarafelag: Eingin fyrimunur við talgildum landsroyndum At landsroyndirnar eru vorðnar talgildar, hevur á ongan hátt verið nakar fyrimunur fyri næmingarnar, ei heldur lærararnar, heldur formaðurin í Føroya Lærarafelag Jacob Eli S. Olsen, formaður í Føroya Lærarafelag (Savnsmynd: Ólavur Frederiksen/Faroephoto) SkrivaÐ: Sverri Egholm Hugsa vit um lærugreinarnar, og hvat gevur næminginum lærdóm, sum hann kann brúka til nakað skilagott og munadygt, so ber tað ikki til at eftirkanna tað í eini talgildari roynd. Tað heldur Jacob Eli S. Olsen, formaður Føroya Lærarafelags. -Tá næmingar brúka pappír og blýant, so kundu teir úttrykkja seg við at tekna, gera pílar og alt møguligt, og tá sær lærarin, hvussu næmingurin hugsar og roknar seg fram til úrslit. Tá ið kanningin er talgild, er tað bara úrslitið, sum sæst; í mínum hugaheimi er úrslitið als ikki áhugavert, tí tað er leiðin fram til úrslitið, sum er áhugavert at síggja og hjá læraranum at meta um, fyri at hjálpa næminginum fram fakliga, sigur Jacob Eli S. Olsen við Skúlablaðið. Landsroyndirnar hava verið talgildar seinastu fimm árini. Tá ið tær vórðu lagdar um frá at vera royndir, næmingurin loysir á pappíri, til at vera royndir, har næmingurin situr við teldu og loysir tær, segði Mentamálaráðið, at tað er umráðandi, at næmingar hava førleika at viðgera tilfar talgilt. Myndugleikarnir hava eisini mett, at nógvir fyrimunir liggja í talgildingini, eitt nú stóra nøgdin av dátu, sum til ber at fáa til vega um týðandi námsfrøðilig viðurskifti, skrivar Skúlablaðið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2022 24 Leygardagur 08. Jan 2022 Landssjúkrahúsið flytir inn í H-bygningin í vár H-bygningurin er 15.500 fermetrar til støddar og samlaði kostnaðurin er, tá øll tøk játtanin til H-bygningin er tikin við-659 milliónir krónur (Mynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Tíðindaskriv Landsverk er nú komið so væl ávegis við bygningsarbeiðnum í H-bygninginum, at Landssjúkrahúsið kann yvirtaka fyrsta partin av bygninginum 22. mars 2022. Tá er bygningurin liðugur innan og uttan, men enn mangla seinastu tólini, sum verða liðugt uppsett 31. mai 2022. H-bygningurin er eitt nýbrot innan sjúkrahúsbygging og fyri Landssjúkrahúsið. H-bygningurin er bygdur aftur at hinum sjúkrahúsbygninginum, og er ein samvirkin partur av øllum Landsjúkrahúsinum. Ein sera stórur og týdningarmikil partur av arbeiðnum er tískil sambindingin millum H-bygningin og verandi B0 bygningin, sum í dag er høvuðsinngongd til Landssjúkrahúsið. Tekniskur útbúnaður og flutningur á Landssjúkrahúsinum skal umleggjast og setast upp til nýggja veruleikan. Arbeiðið at samantvinna bygningarnar er farið í gongd, og væntandi verður samanbyggingin liðug 28. juni 2022. Tað einasta, sum tá restar í, er liðugtgerð av kjallaranum í H-bygninginum, sum enn ikki er byrjað. Hetta arbeiðið tekur umleið 6 mánaðir at gera og kann setast ígongd, tá neyðuga játtanin fyriliggur. (Mynd: Jens Kr. Vang) Ein bygningur til øll Farið varð undir H-bygningin 23. februar 2015, og nú hann stendur at kalla liðugur er hann eitt stig inn í ein nýggjan heim. H-bygningurin fevnir um nýggjar medisinskar seingjardeildir, tvær háisolatiónsstovur, føði- og barnsburðardeild við tveimum neonatal serstovum, psykiatriskan depil, hølir til sjúkrahúsuppvenjing, sjúkrahúskøk og felags kantinu. Staðsetingin og skapið á bygninginum geva sjúklingum og starvsfólkum ljós høli við besta útsýni. Innrættingin er gjørd sambært nýggjastu vitanini um lekjandi karmar um sjúkrahúsviðgerð. Samstundis verður brotið upp úr nýggjum, í og við at ein og sama inngongd er til allar deildir. Hetta er mangt annað við til at tryggja sjúklinginum atgongd til júst ta viðgerðina hann hevur tørv á, eisini tá tørvur er á fleiri viðgerðum samstundis. Talan er um mest hátekniska almenna bygning, sum er bygdur í Føroyum til dags dato. H-bygningurin er 15.500 fermetrar til støddar og samlaði kostnaðurin er, tá øll tøk játtanin til H-bygningin er tikin við-659 milliónir krónur. Tað gevur ein fermetraprís uppá umleið 42.500 krónur, sum er ájavnt við kostnaðin fyri aðrar stórar almennar bygningar í Føroyum. Landssjúkrahúsið fær atgongd til H-bygningin seinast í mars 2022. Tá fara ymsu deildirnar undir fyrireikingarnar at gera bygningin kláran at taka ímóti sjúklingum. Landssjúkrahúsið kunnar nærri um nær H-bygningurin verður tikin fult í nýtslu. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 25 Leygardagur 08. Jan 2022 Í mun til metárið 2019 er gistingarhúsvinnan framvegis rakt av korona SkrivaÐ: Í november 2021 vóru gistinæturnar á føroysku gistingarhúsunum 10.352 í tali, sum er met fyri einstakan novembermánað. Gistinæturnar vuksu 23 prosent samanborið við sama mánað í 2020 og vóru eitt vet hægri (4 prosent) enn í 2019, sum framvegis er metárið, tá gistingar umræður. Gistinætur telja, hvussu nógvir og hvussu leingi persónar gista á gistingarhúsum. Føroyingar og danir høvdu næstan javnt nógvar gistinætur á gistingarhúsunum í november–um 4.000 gistinætur. Talið av gistinætrum hjá fólkum úr øðrum londum enn Føroyum og Danmark veksur nú aftur. Tað er meira enn tvífaldað í mun til november í 2020. Hóast tað manglar enn eitt sindur í, at koma upp á sama støði sum í 2019. Talið av gistnætrum hjá føroyingum minkaði hinvegin ein fjórðing av tí, sum tað var í november í 2020. Tó er talið nakað hægri enn í 2019. Innskrivingarnar vísa talið av ferðafólkum á gistingarhúsunum, sama hvussu leingi tey gista. Innskrivingarnar vóru 4.535 í tali í november 2021, hetta er eitt vet minni enn í 2020. Nýtslustigið vísir, hvussu stórur partur av tøku kømrunum verður brúktur. Góð 35 prosent av kømrunum vórðu brúkt í november, samanborið við 26 prosent í fjør. Í 2019 var nýtslustigið 46 prosent. Í 2020 vaks talið av kømrum munandi, tí tvey størri gistingarhús lótu upp og onnur útbygd, og tí var rúm fyri fleiri vitjandi. Nýtslustigið er tí lægri enn í 2019, hóast gistingarnar vóru fleiri. Verður hugt at mánaðunum í ár samanlagt, sæst at bæði gistingarnar og innskrivingarnar eru nærum tvífaldaðar í mun til í november í 2020. Kelda: Hagstovan Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 26 Leygardagur 08. Jan 2022 Miðalferðslan hækkaði í desember Í miðal koyrdu 4.600 bilar gjøgnum Eysturoyartunnilin um samdøgrið (Savnsmynd) SkrivaÐ: Í desember mánaði koyrdu 142.665 bilar gjøgnum Eysturoyartunnilin. Tað er nakað færri enn í september og oktober, sum eru mánaðirnir við mestari ferðslu síðan gjaldsskipanin varð sett í gildi. Í september koyrdu 143.060 bilar og í oktober 143.329. Av teimum 142.665 bilunum, sum rindaðu fyri at koyra gjøgnum Eysturoyartunnilin í desember, koyrdu teir 123.443 teinin millum Eysturoy og Hvítanes, meðan 19.222 koyrdu tvørtur um fjarðarmunnan. Miðalferðslan í desember var 4.602 bilar, sum var ein munandi vøkstur í mun til november, ið var lakasti mánaður síðan februar, men framvegis langt frá máltalinum fyri tunnilin, sum sigur, at ferðslan helst skal vera oman fyri 6.000 bilar. Miðal fyri Eysturoy-Hvítanes var 3.982 og fyri Rókina-Strendur 620. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 28 Leygardagur 08. Jan 2022 Støðugur fólkavøkstur í Tvøroyrar kommunu 31. desember 2021 búðu 1.770 fólk á Tvøroyri-tað eru 63 fleiri enn júst tvey ár frammanundan. Fyri fyrstu ferð í fimm ár var burðaravlop í kommununi. Samanlagdur fólkavøkstur var í Suðuroynni júst farna árið SkrivaÐ: Agnar Prestá Í fleiri ár hevur verið tosað um burturflyting úr Suðuroynni, og hóast fólkatalið í trimum av kommunum nú er eitt lítið sindur lægri enn fyri einum ári síðani, so hevur samanlagdur fólkavøkstur verið í Suðuroynni seinasta árið, um hugt verður at tølunum frá Landsfólkayvirlitinum: Fyri allar kommunur í Suðuroynni síggja fólkatølini soleiðis út (1. januar 2021/31. desember 2021): Samanlagt: 34 fólk fleiri við árslok enn við ársbyrjan Størstur var vøksturin í Tvøroyrar kommunu-tó at prosentvøksturin var størri aðrastaðni. Við ársskiftið búðu 1.770 borgarar á Tvøroyri, í mun til 1.744 1. januarí fjør. Hetta svarar til ein vøkstur upp á 26 borgarar, ella 1,49 prosent. Vaksandi fólkatalið sæst eisini aftur í skattainntøkunum. Seinastu tølini frá Taks til kommununar fyri 2021 samanlagt vísa, at Tvøroyrar kommuna hevur havt ein vøkstur í skattainntøkunum, svarandi til 3,53 prosent-svarandi til 2,26 milliónir. Burðaravlop fyri fyrstu ferð síðani 2016 Eitt annað, ið tey í Tvøroyrar kommunu kunnu fegnast um viðvíkjandi tølunum frá 2021, er, at tey fyri fyrstu ferð í 2015 høvdu burðaravlop. 14 eru farin og 20 eru fødd. -Ilt er at spáa um, hvussu 2022 fer at hilnast, men ábendingar eru um, at góða gongdin við fólkatalinum fer at halda fram, tí á fólkayvirlitinum eru tey vitandi um fleiri, ið hava ætlanir um at seta búgv í kommununi, skrivar tvk. fo Ein avbjóðing við jaligu gongdini, tá burðaravlop er og barnafamiljur flyta til, er barnaansingarøki og er tað eisini støðan í dag. Kari Petersen, leiðari á ansingarøkinum hjá Tvøroyrar kommunu, sigur við tvk. fo, at eftirspurningurin á ansingarplássi er framvegis vaksandi, og at fleiri børn eru í kommununi, ið enn ikki eru uppskrivað. Skattaprosentið og barnafrádrátturin á Tvøroyri fyri í ár verður tað sama sum í 2021 nevniliga 20,9 prosent og 7.000 krónur fyri hvørt barnið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 29 Leygardagur 08. Jan 2022 Fólkavøksturin í Nes kommunu í 2021 var beint undir fýra prosent Á nýggjárinum búðu 1.452 fólk í Nes kommunu-hetta eru 53 fleiri, enn tað gjørdu við ársbyrjan. Hetta merkir eisini, at skattainntøkurnar eru hægri enn undanfarnu ár Nýggju íbúðirnar á Kneysum á Toftum (Mynd: nes. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá Áhugin at seta búgv í Nes kommunu er stórur-hetta hevur verið nakað frammi, og tað kemst millum annað av Eysturoyartunnlinum Tað er tí ikki óvæntað, at Nes kommuna kann skriva um fólkavøkstur og vaksandi skattainntøkur á heimasíðu sínari. Har verður fegnast um, at farna árið hevur gingið væl hjá kommununi, har fólkatalið økt við 3,8 prosentum. Tann 31. desember 2021 búðu 1.452 fólk í Nes kommunu-tað eru 53 fólk fleiri enn við ársbyrjan 2021. Hetta hevur við sær, at skattainntøkurnar millum annað í desember, sum vóru 5.175. 000 krónur vóru væl hægri enn væntaða miðaltalið. Meirinntøkan var samanlagt 7,4 prosent. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2022 30 Leygardagur 08. Jan 2022 Fleiri bústaðarmøguleikar gjørdir og fleiri á veg í Nes kommunu Útstykkingin við Høganesvegin er liðug, og grundstykkini eru seld, men fleiri eru á veg í sama øki. Eisini verða níggju grundøki á Ólavsvegi gjørd liðug í løtuni, og á Kneysum og við Heygvsvegin eru nú 34 íbúðir Nýggju íbúðirnar á Kneysum og við Heygvsvegin, ið KBH hevur gjørt (Mynd: nes. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá Fólkatalið í Nes kommunu er seinasta árið vaksið við 53. Hetta er ein vøkstur á sløk fýra prosent, og fólkatalið í kommununi var um árskiftið 1.452. Tað hevur fleri ferðir verið frammi, at áhugin at seta búgv í kommununi er stórur, og fleiri nýggjar útstykkingar eru gjørdar:-Í desember 2020 varð nýggja útstykkingin við Høganesvegin liðug. Talan var um 11 grundøki niðan fyri vegin. Seinni er eitt grundøki matrikulerað afturat, so talan er um 12 grundøki. Øll grundøkini eru seld, og fleiri hava fingið byggiloyvi. Eitt annað øki á 2.000 fermetrar við Høganesvegin varð boðið alment út til bygging á summri í fjør, og KBH fer í næstum undir bygging av seks randarhúsum í økinum. Og meira afturat er á veg har, sambært nes. fo. -Í sama øki við Høganesvegin, omanfyri vegin, er ætlanin at loyva fleiri byggingum av íbúðarlonum, randarhúsum v. m. Eisini er ætlanin at fremja somu bygging við vatnbrunnarnar við Regnavegin. Byggisamtyktin við Høganesvegin eins og við Regnavegin er nú góðkend og broytt samsvarandi hesum. Kommunan hevur søkt um loyvi at keypa meira lendi við Høganesvegin og Regnavegin. Tá ið hetta er avgreitt, vónandi heilt skjótt, fer kommunan at bjóða út meira byggilendi. Í fjør varð eisini samtykt at fara undir útstykkingina á Ólavsvegi, sum er framhald av Gaddavegnum. Talan er um veg til níggju grundøki, sum øll eru umbiðin. Arbeiðið verður eftir ætlan liðugt í hesum mánaðinum, boðar kommuna frá á heimasíðu sínari, har tað eisini verður fegnast um, at um stutta tíð búgva fólk í øllum teimum 34 nýggjum íbúðunum á Kneysum og við Heygvsvegin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 31 Leygardagur 08. Jan 2022 Bókasavnið í Klaksvík verður útbygt-Endamálið við hesum er, at vit skapa eitt nýtt spennandi innandura umhvørvi, sum serliga er ætlað okkara smæstu borgarum, sigur Annika S. Biskopstø, forkvinna í heilsunevndini-Í okkara grannalondum eru fleiri bókasøvn, sum hava ótrúliga góðar karmar. Somuleiðis síggja vit eitt rák á hesum økinum í Føroyum. Klaksvíkar bókasavn er onki aftanfyri, hvat tænastu, úrvali og innihaldi viðvíkur. Men tað verður gott at fáa meiri pláss og betri umstøður (Mynd: klaksvik. fo) SkrivaÐ: Agnar Prestá-Endamálið við hesum er, at vit skapa eitt nýtt spennandi innandura umhvørvi, sum serliga er ætlað okkara smæstu borgarum. Eg veit, at fleiri foreldur hava eftirspurt eitt stað, har møguleiki er at vera saman sum familja og hittast við øðrum. Hetta verður nú veruleiki. Soleiðis sigur Annika Steintórsdóttir Biskopstø, forkvinna í heilsunevndini í Klaksvíkar býráðið, við klaksvik. fo um útbyggingina, sum farið verður undir í ár. -Í okkara grannalondum eru fleiri bókasøvn, sum hava ótrúliga góðar karmar. Somuleiðis síggja vit eitt rák á hesum økinum í Føroyum. Klaksvíkar bókasavn er onki aftanfyri, hvat tænastu, úrvali og innihaldi viðvíkur. Men tað verður gott, serliga fyri smábarnaforeldur, at fáa meiri pláss og betri umstøður. Bókasøvn skulu vera tíðarhóskandi og innbjóðandi. Tað er umráðandi at leggja ein góðan mentanarligan botn, stimbra lesivanarnar hjá børnunum, skapa ró og innlivan og geva einstaklingum íblástur. Samfelagið er eisini okkara børn og dýrabæra tíðin vit fáa saman við teimum. Annika Steintórsdóttir Biskopstø kemur eisini inn á, at nýggju umstøðurnar, ið eru á veg, geva fleri møguleikar til barnagarðar, ið javnan vitja við børnum teirra-hetta við størri plássið og góðum umstøðum til at verða longri. Bókasavnið í Klaksvík, sum er beint við Betesda og yvirav Norðoya Sparkassa, fær fleiri fermetrar at húsast í, og tað verður gjørt við at sambinda gamla Isenkram og Bókasavnið á "ein vakran og skilagóðan hátt". Tekningar liggja í løtuni á borðinum, skrivar klaksvik. fo Sjósvimjarar fáa betri umstøður Eitt annað átak, sum forkvinnan í heilsunevndini gleðist um, er undirtøkan fyri betri umstøðum til sjósvimjarum, sum er ein alsamt vaksandi áhugabólkur. -Sjódipping sigst at vera heilsugott, tann rørsluligi parturin, løtan úti í fríu nattúruni og góða samanhaldið, sum útifelagsskapurin gevur. Allir aldursbólkar kunnu sjódippa, men tað eru serliga tilkomin og eldri, sum hava hava tikið hetta til sín. Og tað er eisini gleðiligt. Hetta ítrivið skapar eitt virkið og sunt lív og fremur eisini sálarbót og trivnað. Somuleiðis eru vátdraktir, og tað at leypa á sjógv, vorðið eitt vaksandi rák í millum okkara størri børn og ungdómin. Hesum ynskja vit sum býráð at lofta. -Í næstum verður eitt sjódippara felag sett á stovn. Í hesum sambandi fara vit at seta eitt neyst uppi í Borðoyavík við møguleikum fyri skiftirúmi, sauna og vesi. Tað skapar enn eina spennandi mentan ella býarrúm, og hetta staðið fer at leggja upp til eitt frískt og virkið felagslív tætt at nattúruni, sigur Annika S. Biskopstø at enda. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2022 32 Leygardagur 08. Jan 2022 IRF: Goymið ikki fýrverk til næsta nýggjár IRF minnir á, at gamalt fýrverk kann kykna av sær sjálvum, og er tað umráðandi at beina tað burtur á rættan hátt (Savnsmynd) SkrivaÐ: Nú nýggjárið er farið afturum, er týdningarmikið at leggja sær í geyma, at avlopsfýrverk má beinast burtur á rættan hátt, tí gamalt fýrverk kann kykna av sær sjálvum. Tað sigur IRF í einari áminning. –Fýrverk kann gerast óstøðugt og vandamikið, um tað liggur í hjalli ella ráligum kjallara, har hitin sveiggjar við árstíðini. Óstøðugt fýrverk kann elva til eldsbruna og annan skaða. Av trygdarávum mælir IRF tí fólki frá at goyma fýrverk til næsta ár. –Fýrverk verður beint burtur á rættan hátt við at lata tað inn til eitt mannað endurnýtslupláss, har tað verður heintað av IRF. Finn endurnýtslupláss og upplatingartíðir her. –Fýrverk má endiliga ikki latast saman við vanliga ruskinum í ruskposar ella bingjur, tí tá er stórur vandi fyri, at eldur kemur í ruskið. –Um størri nøgdir av fýrverki skulu beinast burtur, verða fólk biðin um at ringja til IRF á 414243 fyri nærri vegleiðing. Somuleiðis verða skip og bátar, sum hava neyðbluss v. m. at burturbeina, biðin um at seta seg í samband við IRF. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. Jan 2022 33 Leygardagur 08. Jan 2022 Bakkafrost hevur keypt partabrøvini í Munkebo Seafood A/S Við keypinum av Munkebo Seafood kann Bakkafrost økja um vøruúrvalið av liðugtvørum. Bakkafrost bjóðar í dag feskan, frystan og royktan laks, og nú legst niðursjóðaður laksur afturat SkrivaÐ: Tíðindaskriv Tann 23. desembur 2021 undirskrivaði Bakkafrost eina avtalu um keyp av partabrøvunum í Munkebo Seafood A/S. Keypið er gjørt saman við Michael Karlsen, sum hevur verið dagligur leiðari í Munkebo Seafood seinastu mongu árini. Partabrøvini eru keypt frá Paul Lybech, sum umvegis DP Holding Danmark A/S hevur verið partur av Munkebo Seafood í nærum 25 ár. Avtalan varð gjøgnumførd 1. januar 2022. Munkebo Seafood A/S var stovnað í 1979, og hevur síðani stovnan virkað við niðursjóðing av fiskavørum á virkinum í Munkebo á Fjóni. Felagið rekur í dag eitt framkomið niðursjóðingarvirki, og hevur eitt breitt vøruúrval. Ein stórur partur av framleiðsluni byggir á laks. Bakkafrost hevur seinasti árini verið ein av størstu veitarunum hjá Munkebo Seafood, og felagið passar tí væl inn í virðisketuna hjá Bakkafrost og aðalmálinum um at verða framleiðari av liðugvørum. Við einari vaksandi framleiðslu av laksi í Føroyum og í Skotlandi komandi árini, verður rávørugrundarlagið undir framleiðsluni hjá Munkebo Seafood styrkt. Michael Karlsen heldur fram som dagligur leiðari í Munkebo Seafood, nú við einum ognarluti á 10 prosent. Virksemið á Munkebo Seafood heldur fram óbroytt. Munkebo Seafood hevur 40 starvsfólk, og vørurnar verða í høvuðsheitum seldar á evropeiska marknaðinum til matvøruhandlar. Munkebo Seafood hevði í 2019 ein brutto vinning á 13,7 milliónir krónur, við einum rakstrarvinningini áðrenn fíggjarligar útreiðslur og skatt á 2,1 milliónir krónur, og í 2020 ein bruttovinning á 18,5 milliónir krónur, við einum rakstrar avlopið áðrenn fíggjarligar útreiðslur og skatt á 4,8 milliónir krónur. Felagið hevur munandi tøka framleiðsluorku til framtíðar vøkstur. Við keypinum av Munkebo Seafood kann Bakkafrost økja um vøruúrvalið av liðugt vørum. Bakkafrost bjóðar í dag feskan, frystan og royktan laks, og nú legst niðursjóðaður laksur afturat. Bakkafrost hevur eitt altjóða sølukervi, og vørurnar frá Munkebo Seafood fara nú at verða bjóðaðar út á einum størri marknaði sum ískoyti til hinar liðugvørurnar frá Bakkafrost. Bakkafrost er størsta alifyritøka í Føroyum, og hevur harafturat umfatandi alivirksemi í Skotlandi. Bakkafrost samtakið hevur fulla virðisketu frá fiskamjøl og lýsi, til laksafóður, kynbøta arbeiði og rognaframleiðslu, til aling, virking og sølu. Bakkafrost hevur virksemið í Føroyum, Skotlandi, Englandi, USA og nú eisini í Danmark. Bakkafrost samtakið hevði undan yvirtøkuna 1.644 starvsfólk (ársverk). Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. Jan 2022 34 Leygardagur 08. Jan 2022 Kirvi tekur nú fetið inn á danska marknaðin Skjótt verður møguligt at fáa fatur á serstaka vatninum úr Sumbiarfjøllunum í donskum handlum. Fyritøkan, ið hevur heimstað í Lopra, hevur fingið avtalu í lag við danska heilsølu Talan er um tríggjar ymiskar vørur, ið koma á danska marknaðin (Mynd: Kirvi) SkrivaÐ: Agnar Prestá Í 2012 byrjaði fyritøkan Kirvi sítt virksemi, sum fyrstu trý árini "bert" fevndi um at veita kølaraloysnir til fyritøkur og stovnar. Í 2015 varð byrjað við at framleiða smáar fløskur, ið komu á marknaðin, og sum síðani hava verið vælumtóktar. Nú verður skjótt møguleiki fyri at fáa fatur á serstaka vatninum úr Sumbiarfjøllunum í Danmark. Hesum boðaði Kirvi fráá Facebook-síðu sínari, í samband við at ynskt varð gott nýggár. -Vónirnar fyri 2022 eru góðar, og longu fyrst í komandi ári verða fyrstu fetini tikin inn á danska marknaðin. Heimasíðan vp. fo skrivar, at Kirvi hevur fingið avtalu í lag við danska heilsølu, sum serliga leggur seg eftir at selja drykkivørur, og at fyrstu fløskurnar blivu framleiddar millum jóla og nýggjar. Kirvi hevur heimstað í Lopra, har øll framleiðslan er-fram til 2019 var vatnið sent til Danmarkar at lata á smáar fløskur. Fyritøkan flytur vatn út til fleiri lond í Evropa. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. Jan 2022 35 Leygardagur 08. Jan 2022 AWI-Boats skal gera tveir útróðrabátar til Grønlands Nú eru vit í holt við tann fyrra bátin, sum er til ein kunda, ið hevur keypt fleiri bátar frá okkum. Báturin skal vera liðugur í summar, sigur Jóhan Henrik Olsen, stjóri á AWI Boats (Mynd: Føroyska Sjómansmissiónin) SkrivaÐ: Føroyska Sjómansmissiónin AWI-Boats í Runavík hevur undirskrivað avtalur um tveir nýbygningar til Grønlands. Annar verður 33 føtur langur og hin 39 føtur. -Vit fegnast um, at grønlendingar eru so væl nøgdir við bátarnar frá AWI Boats, at somu menn koma aftur og biðja um nýggjar bátar. Tað er hugaligt. Tað sigur Jóhan Henrik Olsen, stjóri á AWI Boats. -Beint nú, eru vit í holt við tann fyrra bátin, sum er til ein kunda, ið hevur keypt fleiri bátar frá okkum. Báturin skal vera liðugur í summar, sigur hann. -Beint áðrenn jól undirskrivaðu vit eina avtalu um ein 39 fót. Hann verður somu stødd og skal hava somu útgerð sum ein, vit bygdu í fjør og varð sendur yvir síðsta summar, sigur hann. -Bátarnir, vit byggja til Grønlands, eru serbygdir. Tað merkir, at teir eru væl tjykkri og harvið væl sterkari enn aðrir bátar. Harafturat er stýrhúsið og lugarið væl bjálvað móti kulda, sigur Jóhan Hendrik. -33-fótarin, er ein standard bátur, við útgerð til línu- og garnafiskiskap. 39-fótarin, er sjálvandi, væl størri; hevur størri hús, og so verður hann lutvístinnilokaður í bakborð. Fiskiútgerðin verður tann sama sum í 33-fótaranum. -Hesar avtalur hava stóran týdning fyri fyritøkuna. Vit hava onnur arbeiðir, men hetta gevur væl av arbeiði, bæði glastrevjaarbeiði og maskinsmiðjuarbeiði. Harafturat er tað altíð spennandi og gevandi at gera nýggjar bátar, sigur Jóhan Henrik Olsen. Myndirnar eru av 33 fótara og 39 fótara, sum vóru bygdir til Grønlands í 2015 og 2021. Jóhan Henrik Olsen, stjóri á AWI Boats (Mynd: Føroyska Sjómansmissiónin) (Mynd: Føroyska Sjómansmissiónin) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 36 Leygardagur 08. Jan 2022 Stella Polaris: Í ár fyri rútmiskar tónleikarar Kappingin er vorðin fastur táttur á hvørjum ári, annaðhvørt ár fyri klassiskar tónleikarar og annaðhvørt ár fyri rútmiskar tónleikarar Savnsmynd SkrivaÐ: Tíðindaskriv Tónleikakappingin Stella Polaris, ið er fyri ungar tónleikarar, verður hildin í Tórshavnar Musikkskúla í døgunum 10. til 12. februar. Kappingin er vorðin fastur táttur á hvørjum ári, annaðhvørt ár fyri klassiskar tónleikarar og annaðhvørt ár fyri rútmiskar tónleikarar. Endamálið við kappingini er at eggja børnum og ungum at fáast við tónleik og at mennast sum tónleikarar. Kappingin tekur støði í tónleikalívinum í breiðari merking, bæði í musikkskúlahøpi og í tónleikalívinum í Føroyum. Við at seta sjóneykuna á rútmiska tónleikapallin ynskir kappingin at geva sítt íkast til føroyska mentanarlívið, at vísa evnaríkum ungdómum størri ans, at vera fyrimynd fyri onnur ung, at staðfesta skapanargleði, menning og dygd, og at stimbra áhugan fyri rútmiskum tónleiki sum heild. Kappingin er skipað í tveimum aldursbólkum: Til og við 17 ár og 18 til og við 24 ár. Tónleikarar sum hava tilknýti til Føroyar, kunnu melda seg til kappingina. Í dómsnevndini vera fimm dómarar, ið skulu meta um avrikini hjá luttakarunum. Luttakarar melda til í seinasta lagi 1. februar 2022. Fyriskipari av kappingini er Musikkskúlanevnd Tórshavnar Býráðs. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2022 37 Leygardagur 08. Jan 2022 Kári Fossdalsá sjarmeraði seg víðari í X Factor-Ikki so nógv at tosa um. Tú ert bara góður, staðfesti ein av dómarunum (Skíggjamynd: TV 2 Play) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tá ársins X Factor fór av bakkastokki nýggjársdag, var tað við einum føroyingi sum luttakara. Talan er um Kára Fossdalsá av Toftum, sum fekk møguleikan at royna seg framman fyri dómarunum Kwamie Liv, Martin Jensen og Thomas Blachman, tá upptøku roynd var í Aarhus. Við sær hevði hann unnustina Áshild Jónsveinsdóttir og dóttir teirra. Og við sínum gittara og inniligari rødd, sjarmeraði toftamaðurin og sang seg víðari í X Factor. -Tað er ikki so nógv at tosa um, tú ert bara góður, staðfesti Martin Jensen. Seinastu árini hava fleiri føroyingar luttikið í danska X Factor, og eitt nú Sveinur Gaard Olsen, Jógvan Joensen og Linda Andrews komu langt í kappingini. Síðstnevnda endaði við at vinna X Factor í 2009. Dómararnir í ár, Martin Jensen, Kwamie Liv og Thomas Blachman (Mynd: TV 2 Danmark) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2022 38 Leygardagur 08. Jan 2022 Trettan nýggir ph. d.-arar í 2021 Tað legst afturat Heilagrunninum hjá Granskingarráðnum SkrivaÐ: Sambært skrásetingunum hjá Granskingarráðnum hava trettan føroyingar lokið ph. d.-prógv í 2021. Sjey av hesum verkætlanunum eru stuðlaðar av Granskingarráðnum. 21. januar vardi Elisabeth Holm ph. d.-ritgerð sína á Heriot-Watt University. Ritgerðin kallast "New Times in the Faroe Islands, New Speakers of Faroese and the Sociolinguistics of Labour Market Inclusion: Challenges and Opportunities." Verkætlanin er stuðlað úr Granskingargrunninum. 1. mars vardi Ann Sølvia Selmarsdóttir Purkhús sína ph. d.-ritgerð á Durham University. Ritgerðin kallast“ Burials and Landscapes during the Viking Age.” Verkætlanin er stuðlað úr Granskingargrunninum. 19. mars vardi Paula Gaard ph. d.-ritgerð á Fróðskaparsetrinum. Ritgerðin kallast "Verjurøða ummælarans-sjálvsmyndan í føroyskum bókaummælum 1997-2007." Verkætlanin er stuðlað úr Granskingargrunninum. 25. mars vardi Árni Johan Petersen ph. d.-ritgerð sína á CBS. Ritgerðin kallast "Collective Imaginary as (Residual) Fantasy." 7. mai 2021 vardi May-Britt Skordal ph. d.-ritgerð sína á Fróðskaparsetrinum. Ritgerðin kallast:“ Football is Medicine: Promoting healthy living and an effective means of preventing and treating lifestyle diseases.” Verkætlanin er stuðlað úr Granskingargrunninum. 17. juni vardi Óluva R. Eidesgaard ph. d.-ritgerð sína á Københavns Universiteti. Ritgerðin kallast:” Investigation and applicability of interpreted well log data within the Faroe Islands Basalt Group (FIBG). " Verkætlanin er stuðlað úr Granskingargrunninum. 28. juni fekk Tórheðin Jónsveinsson Jensen formligu góðkenningina av síni DBA-ritgerð, sum hann vardi á í Henley Business School í desember 2020. Ritgerðin kallast: "Knowledge dynamics in two Faroese seafood clusters: Innovations in a highly tacit environment." Verkætlanin er stuðlað úr Granskingargrunninum. 15. desember vardi Sissal Vágsheyg Erenbjerg ph. d.-ritgerð sína á Københavns Universiteti. Ritgerðin kallast:“ Oceanography of the Faroe Shelf and Sundalagið Norður-a modeling approach.” Verkætlanin er stuðlað úr Granskingargrunninum. Til ber at finna upplýsingar um allar ph. d. lesandi, ph. d. arar, doktarar og aðrar føroyskar granskarar, sum vit vita um, við at fara í Heilagrunnin Tíðindi frá Granskingarráðnum Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2022 39 Leygardagur 08. Jan 2022 Eminem hevur nú 11 útgávur við yvir einari milliard stroymingum á Spotify–fleiri enn nakar annar tónleikari 49 ára gamli rapparin við borgarliga navninum Marshal Bruce Mathers er tann, sum hevur flest útgávur á Spotify við yvir einari milliard stroymingum. Hetta, eftir at tað síðst í farna árinum gjørdist greitt, at "The Slim Shady LP" frá 1999 hevur verið stroymd yvir eina milliard ferðir. Tað sama hava tíggju aðrar útgávur hjá honum. Einasta útgávan, sum ikki hevur megnað hetta, er debutútgávan "Infinite" frá 1996, og tað er helst av tí einføldu orsøk, at útgávan ikki er tøk á Spotify, skrivar B. T. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. Jan 2022 40 Leygardagur 08. Jan 2022-Øll skulu ábyrgdast fyri álopið Hósdagin var ársdagur fyri ógvusliga álopið á amerikanska tjóðartingið í Washington (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Øll, sum vóru við í álopinum móti kongressini í USA skulu ábyrgdast fyri sínar gerðir. Soleiðis ljóða boðini frá amerikanska løgmálaráðharranum, Merrick Garland, í sambandi við ársdagin fyri álopinum á Capitol Hill 6. januar. Tilsamans hevur løgmálaráðið ákært 725 fólk fyri lógarbrot í sambandi við uppreisturin. Talan er um lógarbrot, alt frá broti á løgregluviðtøkur, til samansvørjingar og álop á løgregluna Av teimum 725, hava 165 játtað seg sek. Minst 70 fólk eru dømd. Harðasta revsingin higartil var givin stutt fyri jól, tá ein maður varð dømdur fongsul í yvir fimm ár fyri harðskap móti løgregluni. -Løgmálaráðið hevur framvegis ábyrgdina av at ábyrgda øll tey seku fyri tað, sum hendi 6. januar 2021. Líkamikið um tey vóru til staðar á sjálvum degnum, ella á annan hátt vóru samsek í álopinum á okkara fólkaræði, segði Garland í eini røðu mikudagin. Hósdagin var ársdagurin fyri hendingina, tá ein stórur hópur av fjepparum hjá tá fráfarandi forsetanum, Donald Trump, lupu á kongressina. Tað hendi meðan kongresslimir fóru í holt við at góðkenna Joe Biden, sum komandi forseta í USA. Fýra fólk lótu lív í sambandi við ófriðin. Dagin eftir doyði ein løgreglumaður av hjartatilburði. Tað er óvist um tann tilburðurin hevur beinleiðis samband við hendingarnar í kongressini, skrivar Reuters. Rættarmálini, sum hava verið førd síðan, hava serliga verið móti høgravíðgongdum bólkum, ein av hesum bólkum er Proud Boys. Umframt løgregluna, hevur ein serlig nevnd í umboðsmannatinginum eisini arbeitt við at kanna hvat hendi henda dagin. Hetta hevur eitt nú ført til, at Steve Bannon, fyrrverandi ráðgevin hjá Trump forseta í Hvítu Húsunum, er skuldsettur fyri at sýta fyri at møta upp til avhoyringar og leggja fram skjøl, sum tingnevndin hevur biði um. Amerikanski løgmálaráðharrin hevur verið fyri ábreiðslum frá nøkrum demokratiskum politikarum, sum halda, at Garland ikki hevur gjørt nóg mikið til tess at kanna hendingarnar. Herundir nakrar myndir úr goymsluni frá álopinum fyri ári síðani. Myndir: EPA Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 41 Leygardagur 08. Jan 2022–Tað er altíð ein fragd at koma runt á vøkru oyggjunum Í nýggjársrøðu sínari gamlaárskvøld, takkaði Margretha drotning fyri í summar, tá hon var og vitjaði í Føroyum (Mynd: DR) SkrivaÐ: Eins og siðvenja er gamlaárskvøld, helt Margretha drotning nýggjársrøðu, og røðan í ár var tann 50. í røðini. Drotningin, sum 14. januar kann hátíðarhalda 50 ár á donsku trónuni, vitjaði í Føroyum í summar, og í røðu sínari sendi hon eisini eina heilsan til føroyingar, har hon takkaði fyri vitjanina. –Tað var við stórari gleði, at eg vitjaði í Føroyum í summar, nakað, sum eg hevði glett meg nógv til at síggja aftur. Tað er altíð ein fragd at koma runt á vøkru oyggjunum og verða møtt við hjartaligum gestablídni og føla áhugan og drívmegina hjá føroyingum, segði hon. –Føroyska samfelagið er í frálíkari menning. Eg fari at minnast vitjan mína við stórum takksemi. Eg sendi míni nýggjársynski til øll í Føroyum. Takk fyri í summar! Myndir úr savninum frá Føroyaferðini í summar: (Mynd: Sverri Egholm) (Mynd: Sverri Egholm) (Mynd: Sverri Egholm) (Mynd: Leit/Finnur Justinussen) (Mynd: Jens Kr. Vang) (Mynd: Jens Kr. Vang) (Mynd: Jens Kr. Vang) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. Jan 2022 42 Leygardagur 08. Jan 2022 Noreg fingið formansskapin í ST-trygdarráðnum Hevur sett sær fyri at basa sjórænaravirkseminum í Guineaflógvanum Anniken Huitfeldt (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Fimm nýggj lond hava nú um nýggjárið fingið limaskap í trygdarráðnum hjá ST. Nú um nýggjársleitið hevur Noreg eisini yvirtikið formanssessin í ráðnum, sum hevur fimm fastar limir og tíggju limalond, sum verða skift út so hvørt. Fastir limir í ST-trygdarráðnum eru Frakland, Kina, Russland, Stórebretland og USA. Tey nýggju limalondini eru Albania, Brasil, Sameindu arabisku Emiratini, Gabon og Ghana. Tey eru fald fyri tvey ár og taka sæti í trygdarráðnum í staðin fyri Estland, Niger, Saint Vincent & Grenadinurnar, Tunesia og Vjetnam. ST-trygdarráðið hevur til endamál at varðveita altjóða frið og trygd sambært aðalreglum ST. Ráðið kannar eitt nú hendingar, sum møguliga kunnu elva til altjóða ófrið. Eitt mál, sum Noreg hevur sett sær fyri at loysa, er sjórænaravirksemið í Guineaflógvanum. Tað sigur norska uttanríkisráðkvinnan, Anniken Huitfeldt við norsku NTB-tíðindastovuna. -Vit ynskja at minka um hetta ólógliga virksemið og virka fyri at sjórænarar verða rættarfylgdir, sigur uttanríkisráðkvinnan, sum vísir á, at av teimum 135 sjórænaratilburðunum í fjør, hendu teir 130 í Guienaflógvanum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 43 Leygardagur 08. Jan 2022 Frakland bannar sølu av frukt og grønmeti pakkað inn í plast Mett verður, at yvir ein triðingur av fruktini og grønmetinum, sum verður seld í Fraklandi, er pakkað inn í okkurt slag av plasti, og franski forsetin sigur nýggju lógina vera eina kollvelting (Mynd: Visualhunt) SkrivaÐ: Nýggjársdag kom nýggj lóg í gildi í Fraklandi, sum bannar sølu av 30 sløgum av frukt og grønmeti, sum er pakkað inn í plasti–m. a. sitrónir, agurkur og appilsinir. Størri pakkar og íløt við frukt, sum longu er skorin, eru undantiknir. Franski forsetin, Emmanuel Macron, hevur rópt nýggja forboðið "eina sanna kollvelting", og er hetta ein liður í ætlanini hjá Fraklandi um so líðani at minka um alla nýtslu av einnýtisplasti áðrenn 2040. Sambært Ritzau verður mett, at yvir ein triðingur av fruktini og grønmetinum, sum verður seld í Fraklandi, er pakkað inn í okkurt slag av plasti, og væntar franska stjórnin tí, at nýggja lógin kann minka munandi um nøgdina av einnýtisplasti, sum verður brúkt á hvørjum ári. Seinni í ár er eisini ætlanin, at forløg ikki longur skulu sleppa at pakka nýggjar bøkur inn í plast, og at fastfood-matstovur ikki longur skulu sleppa at geva børnum ókeypis plastleikur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. Jan 2022 44 Leygardagur 08. Jan 2022 WHO: Í 2022 kunnu vit gera ein enda á farsóttini Fáa vit eitt meira javnt býti av koppingarevni um allan heimin, kunnu vit gera ein enda á koronufarsóttini, sigur aðalstjórin hjá heimsheilsustovninum, WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus, aðalstjóri hjá WHO, heldur, at gera vit ein enda á ójavnanum og býta koppingarevnið meira rættvíst, kunnu vit gera ein enda á farsóttini í ár (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Árið 2022 kann gerast árið, tá koronafarsóttin endar. Tað segði Tedros Adhanom Ghebreyesus, aðalstjóri hjá Heimsheilsustovninum, WHO, tá hann á nýggjárinum tók samanum støðuna seinasta árið. Men um hetta skal henda, er m. a. neyðugt við einum meira javnum býti av koppingarevni um allan heimin. Gera vit ein enda á ójavnanum, gera vit eisini enda á farsóttini. Og tað ber til, sigur hann. Aðalstjórin vísir á, at meðan fleiri lond eru byrjað at geva borgarum sínum triðju koppsetingina, og summi eisini fjórðu koppsetingina, gongur seint at koppseta í nógvum afrikonskum londum. Har eru trý av fýra heilsustarvsfólkum enn ikki vorðin koppsett. Seinasta árið, síðan vit byrjaðu at koppseta fyri koronu eru fleiri enn 8,5 milliardir skamtar av koppingarevni givnir, og málið hjá WHO er at 70 prosent av fólkinum í heiminum skal hava fingið koppsetingina áðrenn vit koma til miðjuna av hesum árinum. Eisini skulu tiltøk setast í verk fyri at tryggja okkum móti framtíðarfarsóttum. –Eg haldi, at um vit gera framstig við hesum málum, fara vit aftur at savnast í endanum av 2022. Ikki fyri at markera endan á einum triðja ári við einari farsótt men fyri at hátíðarhalda, at vit venda aftur til tað, sum var vanligt áðrenn korona, sigur Tedros Adhanom Ghebreyesus. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. Jan 2022 45 Leygardagur 08. Jan 2022 Kanning: Færri verða innløgd við omikron Sambært bretskari kanning, er vandin at verða innlagdur við koronu tríggjar ferðir minni hjá teimum, sum verða smittað við omikron-frábrigdinum, enn hjá teimum, sum verða smittað við delta-frábrigdinum SkrivaÐ: Vandin fyri at verða innlagdur hjá teimum, sum verða smittaði við omikron-frábrigdinum av koronu, er umleið tríggjar ferðir minni enn hjá teimum, sum verða smittað við delta-frábrigdinum. Tað framgongur í einari bretskari kanning, sum bretska heilsustýrið hevur gjørt í samstarvi við Cambridge University. Bretskir granskarar hava hugt nærri at einari millión smittutilburðum, sum eru staðfestir seinastu vikurnar við báðum frábrigdum. Hóast talið á innleggingum í Stórabretlandi er byrjað at vaksa, eru ábendingar um, at omikron er mildari. Susan Hopkins, ovasti ráðgevi hjá bretska heilsustýrinum undirskrivar tó, at tað enn er ov tíðliga at gera sær nakrar niðurstøður um innleggingar. –Vaksandi talið á tilburðum, sum verða staðfestir millum persónar yvir 60 ár í Onglandi ger tað sannlíkt, at meira trýst fer at koma á heilsuverkið komandi vikurnar, sigur hon sambært Ritzau. Eins og onnur evropeisk lond í hesum døgum, skrásetur Stórabretland eisini metnógvar smittutilburðir. Talið á innleggingum er eisini vaksandi, men tó hevur talið á sjúklingum, sum hava havt brúk fyri andingartóli ikki verið vaksandi í desember í mun til onnur tíðarskeið undir hesari farsóttini. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. Jan 2022 46 Leygardagur 08. Jan 2022 Stórabretland góðkent tablettir hjá Pfizer Hesin koronuheilivágurin kann, sambært kanningum, minka um vandan fyri innlegging ella deyða hjá teimum, ið eru serliga sárbær, við nærum 90 prosentum (Mynd: Pfizer) SkrivaÐ: Fríggjadagin góðkendi Stórabretland nýggja tablett hjá heilivágsfyritøkuni Pfizer, sum sigst at geva mildari sjúkugongd hjá teimum, sum fáa koronu. Hesin heilivágurin, sum verður nevndur Paxlovid, kann, sambært kanningum, minka um vandan fyri innlegging ella deyða hjá teimum, ið eru serliga sárbær, við nærum 90 prosentum. Stórabretland hevur góðkent tablettina fyri koronasjúklingar, sum eru 18 ár ella eldri og hava mild ella tolulig sjúkueyðkenni, og sum verða mett at vera í vanda fyri at gerast álvarsliga sjúk. Í Stórabretlandi hava tey áður góðkent eina aðra tablett fyri koronasjúklingar, sum eru í vanda fyri at gerast álvarsliga sjúkir. Talan er um heilivágin Lagevrio frá fyritøkuni Merck, sum minkar um vandan fyri innlegging ella deyða við 30 prosentum. Danska heilsustýrið hevur eisini góðkent heilivágin hjá Merck til sjúklingar, sum eru 18 ár ella eldri. Sambært Ritzau ætlar danska stjórnin bæði at keypa heilivágin hjá Merck og Pfizer. 50 milliónir krónur eru settar av til heilivágin hjá Merck, og 400 milliónir eru settar av til at keypa heilivágin hjá Pfizer. Heilivágsfyritøkan Pfizer hevur saman við BioNTech ment koppingarevnið fyri koronu, sum verður brúkt í Føroyum. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2022 Danska reiðaríið Mærsk er ikki longur heimsins størsta bingjuskipafelag. Sambær Alphaliner, sum fylgir hvat gongur fyri seg í farmavinnuni, er Mærsk nú á øðrum plássi á listanum yvir heimsins størstu bingjuskipafeløg, skrivar Ritzau. Nýtt felag á fyrsta plássi er MSC, Mediterranean Shipping Company, sum hoyrir heima í Sveits og Italia. Tað er tó ikki nógv, sum skilir hesi bæði skipafeløgini. Talan er um minni enn eitt bingjuskip, sum nú er á muni millum feløgini. Uppgerðin hjá Alphaliner sigur, hvussu stóran flota feløgini hava. Talan er bæði um egin og leigað skip. At Mærsk nú–í hvussu so er eina løtu–er yvirhálað av MSC, fær ikki stóran týdning fyri danska reiðaríið. Tað metir Mikkel Emil Jensen, greinari í Sydbank. -Mærsk hevur verið størsta bingjureiðarí í fleiri áratíggjur, so hetta er ein merkishending í sjóvinnusøguni, at Mærsk ikki longur hevur heitið, sum kongurin á havinum. -Tað er tó ógvuliga avmarkað hvønn týdning tað vær. Tað snýr seg meira um at kunna reypa av at vera størst, sigur Mikkel Emil Jensen við Ritzau. MSC hevur seinastu tíðina víkðað munandi sum sín flota, bæði við at keypa eldri skip og byggja nýggj. Hinvegin hevur Mærsk ikki gjørt tær stóru íløgurnar í av økja um flotan, tí mett verður, at støddin er hóskandi nú. Á listanum yvir heimsins størstu bingjureiðari, kemur franska felagið CMA CGM inn á triðja pláss eftir MSC og Mærsk. Sambært Alphaliner situr CMA DGM á 13 prosentum av heimsmarknaðinum, meðan MSC og Mærsk hava umleið 17 prosent hvørt, skrivar Ritzau. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 48 Leygardagur 08. Jan 2022 Danska stjórnin eggjar til grøna flogferðslu Í síni nýggjársrøðu segði danski forsætisráðharrin, at Danmark ætlar, at flogferðslan skal vera grøn frá 2030 SkrivaÐ: Hetta merkir, at flogfør, sum reka innanlands rutuflúgving í Danmark, ikki skulu brúka fossil brennievni frá 2030. Kortini legði Mette Fredriksen dent á, at loysnin at røkka hesum máli enn ikki er til staðar. Danmark hevur sett fær fyri at skerja CO2 útlátið við 70 prosentum í 2030. Hon vísti á, at tá onnur lond í heiminum flyta seg ov seint á grønu leiðini, ynskir Danmark at ganga á odda fyri at røkka grønu málunum. Hon viðgekk, at tað fer at vera torført at røkka grønu málunum í flogferðsluni, men granskarar og fyritøkur arbeiða við at finna loysnir. Evropeiski framleiðarin av flogflogførum Airbus hevur kunngjørt ætlanir um at menna flogfør við vetni sum brennievni og sum skulu vera klár í 2035. Mette Fredriksen segði, at um vetni kann gerast framtíðar drívmegin hjá flogferðsluni við eitt nú at brúka varandi orku at røkka málinum, tá verður tað ein týðandi táttur í royndunum hjá Danmark at røkka sínum grønu málum. Kortini eru ivamál so sum, um tøknin verður klár til at avloysa fossilu orkuna. Eisini Svøríki hevur sett sær sum mál at gera innanlands flogferðsluna grøna í 2030. Eisini miðjar landið móti at gera altjóða flogferðsluna grøna í 2045. Í fjør kunngjørdi svenska stjórnin ætlanir um at krevja avgjald á flogvøllinum fyri flogfør, sum hava stórt útlát. Í Fraklandi hava tey tikið stig til at banna innanlands flogferðslu, har ein ferð kann verða gjørd við toki heldur-undir 2,5 tímar. Henda nýggja royndin fer at fáa avleiðingar fyri ferðing millum París og Nantes og Lyon og Bordeaux. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2022 49 Leygardagur 08. Jan 2022 Yvirskotsorka frá vindmyllum til landstreym í Esbjerg Fyritøka í Esbjerg skal menna fyrstu vetnisloysn til landsstreym í heiminum SkrivaÐ: Ein stór avbjóðing at loysa í grøna orkuskiftinum er at kunna veita grønan landstreym til havnir, pallar til havs o. l. Nú hevur fyritøkan CS Electic í Esbjerg ment eina loysn at brúka yvirskotsorku frá vindmyllum til at framleiða grønt vetni, sum tá kann verða brúkt á einum landsstreymsverki í havnini í Esbjerg. Roknað verður við at hava verkætlanina klára við ársenda í ár, og skal nýggja verkið veita streym til skip í havnini. Talan er um at brúka eina sonevnda brennikyknu, sum við eini elektro-kemiskari process broytir vetni til elorku, sum skipini í havnini í Esbjerg kunnu brúka. Heilt ítøkiliga fevnir eitt slíkt landstreymsverk um tveir ella tríggjar konteynarar, sum verða settir upp í havnini. Skipini, sum koma í havn, kunnu tá binda í hetta verkið og fáa streym, sum stavar frá grønum vetni og harvið 100 prosent CO2 neutralt skrivar danski miðilin Søfart. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 50 Leygardagur 08. Jan 2022 Equinor funni nýggja oljukeldu Hóast leitingin eftir nýggjum oljukeldum í Norðsjónum er minkað, so eydnast tað framvegis at finna nýggjar oljukeldur nærhendis gomlu oljuleiðunum. Norska Equinor hevur júst gjørt eitt fund nærhendis Troll-leiðini Hóast fleiri av oljuleiðunum í norska partinum av Norðsjónum hava mong ár á baki, so ber framvegis til við nýggjari tøkni og vitan at finna nýggjar keldur nærhendis verandi framleiðsluleiðunum, og so varð eisini nú um dagarnar, tá Equinor gjørdi eitt fund nær Troll leiðini SkrivaÐ: Talan er um eitt fund nærhendis verandi oljukeldunum Troll og Fram og eru umleið 30 milliónir tunnur í nýggju kelduni. Umboð fyri Equinor siga, at fundið eftir øllum at døma er lønandi og verður nú farið at kanna, um keldan kann bindast í verandi framleiðsluna á Troll leiðini. Seinastu tvey árini hevur tað víst seg, at nýggjar oljugoymslur eru at finna nærhendis fleiri av teimum gomlu oljuleiðunum. Til ber at finna hesar við nýggjari tøkni og vitan, og tí metir Equinor, at góðir møguleikar eru at gera uppaftur nýggj fund á norska landgrunninum, har olja og gass longu hava verið framleidd í skjótt fimmti ár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2022 51 Leygardagur 08. Jan 2022 Oljuleiðin Ekofisk 3 milliardir tunnur í 50 ár Ekofisk var oljuleiðin, sum setti hol á norska oljuævintýrið. Hon fer at framleiða í mong ár aftrat SkrivaÐ: Eitt av heimsins stóru og fyri okkara part av heiminum elstu olju- og gassfeltum, norska Ekofisk, hevur í hesum døgum framleitt tilsamans 3 milliardir tunnur av olju eftir fimmti árum. Ekofisk setti hol á norska oljuævintýrið í 1971, og hevur síðani framleitt uttan steðg. Umleið 3-4000 starvsfólk eru knýtt at virksemi á pallum, skipum og á landi. Hesi fimmti árini hevur oljukeldan havt alstóran týdning fyri norska búskapin, og fer framhaldandi at hava tað. Hóast mongu árini, so hevur keldan verið útbygd og ment fleiri ferðir, soleiðis at hon í dag livir upp til øll nútímans krøv til bæði trygd og framleiðslu annars. Tað er amerikanska oljufelagið ConocoPhillips, sum stendur fyri hesi søguligu olju- og gasskelduni, sum varð funnin í 1969 um tað mundið, tá flestu oljufeløgini pakkaðu saman og rýmdu úr Norra eftir umleið 33 úrslitaleysar brunnar. Eisini enn ein oljuleið á norska landgrunninum, Goliat, kundi halda hátíðarhald henda dagin, nú henda norðasta oljuleiðin í Barentshavinum hevur framleitt 100 milliónir tunnur av olju. Oljukeldan var funnin í 2000 og fór undir framleiðslu í 2016. Fyristøðufelag er Var Energy. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 52 Leygardagur 08. Jan 2022 Kina letur upp risastórt kolaorkuverk Um somu tíð sum fleiri av heimsins tjóðum royna at avmarka nýtsluna av koli sum part av grøna orkuskiftinum, hevur Kina nú tendrað fyri einum risastórum kolaorkuverki SkrivaÐ: Nýggja kolaorkuverkið, sum liggur í Shanghaimiao í tí kolaríka Ordos økinum í Innara Mongolia, skal veita streym til Shandong-landslutin, ið liggur út til havið í eystara partinum av landinum. Streymurin verður fluttur langvegis umvegis netið. Orkuverkið er tað fyrsta av fleiri 1000 Megawatt orkuverkum, og er tað størsta, sum nakrantíð er bygt í Kina. Landið hevur leingi brúkt kol í síni streymframleiðslu, og fer framhaldandi at gera tað, skrivar Reuters sambært Finansavisen. Eigarin av verkinum sigur, at tað verður rikið við mest framkomnu tøknini, sum finst og fer at brúka minni kol og vatn enn onnur kolaorkuverk i Kina. Myndugleikarnir í Bejing hava annars lovað at fara undir at minka um kolanýtsluna, men ikki fyrr enn í 2025. Kina stendur í dag fyri meira enn helvtini av allari kolaorkuframleiðsluni í heiminum. Ein frágreiðing frá granskarum á China State Grid Corporation sigur, at vegna óttan fyri orkuveitingartrygdini hevur Kina avgjørt at byggja út 150 GW kolaorku fram til 2025. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 03. Jan 2022 53 Leygardagur 08. Jan 2022 H71 skal spæla í Serbia í morgin Fríggjamorgunin fór ferðalagið við hoyvíkskvinnum avstað. Uppgávan er fyrra áttandapartsfinalan í EHF European Cup móti Nis, ið liggur á fjórða plássi í serbisku deildini Lív Zachariassen í skotroynd móti Spono Eagles, ið H71 varpaði út av European Cup eftir tveir dystir í Hoyvík í november (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Hoyvíkskvinnur høvdu eina frálíka fyrru hálvu. Í landskappingini er liðið hjá Inga Olsen oddalið og ósigrað eftir ellivu dystir, og í EHF European Cup hevur H71 spælt seg víðari tvær ferðir. Higartil eru allir fýra dystirnir spældir í Føroyum. Norðurmakedonska WHC Cair og sveisiska Spono Eagles gingu bæði við til at spæla báðar dystirnar á útivølli, men hesaferð verður talan veruliga um heima- og útidyst hjá H71, ið hølvaði WHC Cair av yvir tveir dystir í Høllini á Hálsi, og sum setti sveisisku steypavinnararnar uppá pláss í fyrra dystinum í Hoyvíkshøllini. Sunnudagin klokkan 17.30 spæla H71 og ZRK Naisa Nis í triðstørsta serbiska býnum Nis. Mótstøðuliðið hjá H71 í áttandapartsfinaluni sló Dudelange úr Luksemborg út við samanløgdum sjey-málsigri og liggur á 4. plássi í serbisku deildini í løtuni-nakað frá liðunum í topp-trý. Nis vann EHF European Cup, ið tá hevði navnið Challenge Cup, fyri fimtan árum síðani. Talan verður helst um stóran bita at gloypa hjá H71, ið ikki hevur spælt á so høgum støði sum lið fyrr. Tær eru ímillum sekstan tær bestu í triðsterkastu evropeisku kappingini og skulu í øllum førum royna at sygja fyri, at tá seinni dysturin verður spældur-í Høllini á Hálsi 15. januar-er framvegis veruligur spenningur í. Ferðalagið við H71-kvinnunum fór úr Føroyum fríggjamorgunin. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 54 Leygardagur 08. Jan 2022 HM-avbjóðingin á heimavølli nærkast Fyrrapartin mánadagin verður endaligi hópurin til uppgávurnar móti Luksemborg, Italia og Lettland í høllini á Hálsi, 14. til 16. januar, úttikin. Tvey tey fremstu liðini í bólkinum koma víðari til annað umfar í undankappignini Elias Ellefsen á Skipagøtu í gjøgnumbroti í sigrinum á Kekkia í EM-undankappingardystinum í apríl. Vónandi verða fleiri slíkar stórar løtur í Høllini á Hálsi og fyri føroyskan hondbólt skjótt (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá 14. til 16. januar verður stórt hondbóltsvikuskifti í Høllini á Hálsi. Lettland, Luksemborg og Italia vitja í undanumfarinum í undankappingini til HM í manshondbólti. Tað er ein langur vegur, ið føroyska liðið skal stríða seg fram eftir, til Póllands og Svøríki, har HM-endaspælið verður um eitt ár. Fyrst er neyðugt at enda í topp-tvey í bólkinum, sum verður avgreiddur í Føroyum skjótt-tað er ikki eydnast at koma víðari úr líknandi bólkum í 2018 og 2020. Síðani er neyðugt við sigri á hægri styrkismettum liði í play-off dystum, um liðið skal koma í ógvuliga truplan undankappingarbólk saman við trimum hægri styrkismettum liðum. Fyrsta stóra uppgávan hjá Lars Møller og Peter Bredsdorff-Larsen nærkast av álvara (Mynd: HSF) EM-endaspæl er meira sannlíkt hjá føroyskum manshondbólti, ið hevur sett sær sum mál at røkka einum endaspæli, men hetta innleiðandi umfari er spennandi fyri Føroyar, har realistiskur møguleiki fyri víðari luttøku heilt víst er har í tí, sum helst vera tættir dystir. Hetta verður eisini fyrsta veruliga uppgávan hjá nýggja venjaratoyminum við Peter Bredsdorff-Larsen á odda. Tað verður mánadagin, at landsliðsvenjarin fer at kunngera, hvørjir leikarar eru úttiknir til uppgávuna. Ein bruttohópur hevur vant saman nakrar ferðir í seinastuni-júst um talið av leikarum verður 16 ella eitt sindur fleiri er ikki endaliga greitt enn. Undankappingin til HM 2023-1. umfar Høllin á Hálsi Orsakað av koronustøðuni og tilmælum er tað heldur óvist, hvussu støðan við áskoðarum verður. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 55 Leygardagur 08. Jan 2022 Hjalti Mohr Jacobsen partur av venjaratoymi hjá StÍF Hann tekur við sum hjálparvenjari hjá Levi Nybo, sum er høvuðsvenjari SkrivaÐ: Sverri Egholm Hjalti Mohr Jacobsen verður partur av venjaratoyminum hjá fremsta mansliðnum hjá StÍF. Avtala er gjørd við Hjalta um, at hann beinanvegin tekur við sum hjálparvenjari hjá Levi Nybo, sum er høvuðsvenjari. Avtalan er galdandi fyri restina av kappingarárinum. Hjalti hevur drúgvar royndir sum leikari í bestu deild; og hevur hann hevur fleiri ferðir vunnið FM. Hann spældi í fleiri ár á føroyska A-landsliðnum. Hjalti hevur fleiri royndir sum venjari. Hann er høvuðsvenjari hjá landsliðnum árgangur 04/05, sum skal til EM-endaspæl í Montenegro í summar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 01. Jan 2022 56 Leygardagur 08. Jan 2022 Venjaratoymið hjá EB/Streymi upp á pláss Jákup Martin Joensen fær Arnar Dam, Magnus Emil Poulsen, Óla Hendrik av Fløtum og Bjartur B. Thomsen aftur at sær SkrivaÐ: Sverri Egholm EB/Streymur hevur nú fingið venjaratoymið klárt til kappingarárið. Høvuðsvenjarin Jákup Martin Joensen fær fýra menn aftur at sær. Arnar Dam verður hjálparvenjari, Magnus Emil Poulsen málmansvenjari og Óla Hendrik av Fløtum kropsligur venjari. Afturat teimum kemur Bjartur B. Thomsen við sum fysioterapeutur. EB/Streymur skrivar soljóðandi: Tá vit kunngjørdu Jákup Martin søgdu vit, at arbeitt varð við toyminum rundan um hópin. Nú kunnu vit so kunngera, at hesir koma at manna toymið í ár: Málmansvenjari verur Magnus Emil Poulsen, sum kemur til úr HB, har hann hevur verið málmansvenjari hjá Betri liðnum seinastu fýra árini, umframt hjá U17 dreingjalandsliðnum. Annars var Magnus sjálvur málmaður í nógv ár, har hann spældi við B36, B68 og AB. Eitt skifti leikti Magnus eisini fimm dystir við EB/Streymi, tá Gunnar á Steig bleiv skaddur. Vit hava fingið samstarv í lag við NB Fysioterapi, har Bjartur B. Thomsen kemur at taka sær av hópinum. Í 2021 var Bjartur fysioterapeut hjá HB. Bjartur hevur drúgvar royndir innan styrkivenjing og í stríðsítrótti, har hann hevur kappast bæði í Føroyum og í útlondum. Í 2014 bleiv Bjartur útbúgvin fysioterapeutur á Professions-Højskolen Metropol í Keypmannahavn, og í 2017 fekk hann prógv sum Kandidatur í Ítrótti og Heilsu á Syddansk Universitet. At hjálpa Jákup Martin á síðulinjuni hava vit fingið okkara væl kenda Arnar Dam, sum eisini hjálpti til í 2021. Arnar hevur fleiri ár leikti við besta liði felagsins og vunnið nógv heiðursmerkir her. Vit meta tað hava stóran týdning, at vit halda fast í okkara lokalu kreftum, sum ynskja at hjálpa felagnum og leikarunum at mennast. Fysiskur venjari verður Óla Hendrik av Fløtum. Óla Hendrik hevur róð kapp í nógv ár, og til dagligt er hann politist, har hann eisini tekur sær av fysisku upptøkuroyndunum. Harafturat hevur Óla Hendrik verið fysiskur venjari hjá HB frá 2018 til og við 2020, har teir øll árini vunnu annaðhvørt fm ella steypakappingina. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2022 Jonas Nielsen nýggjur leiðari fyri akademi hjá KÍ SkrivaÐ: Sverri Egholm Jonas Nielsen er nýggjur leiðari fyri akademiið hjá KÍ. Hesum boðar felagið frá á heimasíðuni. Hann kemur fyri Glenn Ståhl, sum hevur verið leiðari síðani KÍ veruliga fór í holt við at skipa sína ungdómsdeild sum akademi. Sviin hevur valt at gevast orsakað av familjuorsøkum. Nýggi leiðarin eitur Jonas Nielsen og er 38 ára gamal og er dani. Hann hevur UEFA A-venjara útbúgving. Jonas hevur seinastu árini havt ábyrgdina av talentmenningini hjá Slagelse, og hevur áður vant nógv ungdómslið fyri ymisk feløg í Danmark. Avtalan er galdandi fyri tvey ár. Í viðmerking við heimasíðuna hjá KÍ sigur Jonas, at hann gleðir seg at koma til eitt nýtt land og nýggjar avbjóðingar og gleðir seg at innføra síni hugskot fyri at lyfta og menna fótbóltin í Klaksvík. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2022 58 Leygardagur 08. Jan 2022 Magnus Powell gevst í 07 Vestur Hevur fingið eitt betri tilboð frá svenska felagnum Östersunds FK (Savnsmynd) SkrivaÐ: 07 Vestur má leitað sær eftir nýggjum venjara. Vónirnar vóru annars stórar til komandi kappingarár við svianum Magnus Powell sum venjara. Magnus Powell kom í Vágar í summar eftir at Heðin Askham legði frá sær, og tað var mett at vera sera væl klárað, at tað eydnaðist honum at vinna felagnum eitt sætta pláss í Betrideildini. Magnus Powell kom tá frá felagnum Levanger í triðbestu deildini í Noregi. Men í dag boðar 07 Vestur frá, at tey missa henda dugnaliga svenska venjaran. Felagið skrivar soleiðis í fráboðan í dag:-Tað var skjótt eyðsæð at Magnus var eitt slag av venjara, vit ongantíð áður hava sæð í felagnum. Hann hevur meir enn nakar flutt felagið nøkur risafet á tí ítróttarliga økinum, eins og hann hevur verið ein hollur stuðul hjá umsitingini í teirra arbeiðið, hesa stuttu tíðina hann var í felagnum. -Tað sum Magnus leggur eftir seg er ein vitan um hvat krevst at flyta felagið longur framá í føroyskum fótbólti. 07 Vestur leitar nú eftir nýggjum venjara, ið kann taka staffettina upp eftir Magnus. -Hóast vit eru hørm um, at Magnus fer til annað felag, so taka vit tað sum eitt herðaklapp at Östersunds FK hevur lagt til merkis hvat Magnus Powell og 07 Vestur hava avrikað í 2021. -07 Vestur takkar Magnusi fyri tíðina og vilja vit ynskja honum bestu eydnu í Östersunds FK. Östersunds FK flutti fyri fyrstu ferð upp í bestu deildini í Svøríki, Allsvenskan, í 2015. Har var felagið fram til og við í fjør, har Östersunds endaði á aftasta plássi, og flutti tí niður í næstbestu deildina, Superettan. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 04. Jan 2022 59 Leygardagur 08. Jan 2022 Landsliðsleikarin vrakaður Tvey ára sáttmáli millum norska felagið Jerv og Sonna Ragnar Nattestad varð kunngjørdur seinnapartin sunnudagin. Sunnukvøldið boðar felagið frá, at sáttmálin varð tikin aftur (Savnsmynd: Jens Kr. Vang) SkrivaÐ: Sverri Egholm Tað var við gleði at norska felagið Jerv seinnapartin sunnudagin kunngjørdi, at Sonni Ragnar Nattestad hevði skrivað undir tvey ára sáttmála við felagið í Grimstad. Men sunnukvøldið var greitt, at hetta verður av ongum, segði felagið í fráboðan. -FK Jerv og Sonni Ragnar Nattestad hava í dag gjørt av, at taka sáttmálan aftur. Orsøkin er eitt mál, har spælarin hevur verið íblandaður, og sum vit áttu at vitað um, segði Jerv. -Málið sum Sonni Ragnar Nattestad var uppi í, er ikki nakað vit sum felag kunnu standa inn fyri ella setast í samband við. Jerv biður um umbering fyri ikki at hava gjørt eitt nóg gott fyrireikingararbeiði, skrivaði felagið. Jerv spældi seg upp í bestu deildina í Noreg í desember, eftir at liðið vann brotssparkskapping á Brann í upp- og niðurflytingardysti. 27 ára gamli Sonni Ragnar Nattestad hevur seinastu tíðina spælt við írska liðnum Dundalk, men er nú sáttmálaleysur. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 02. Jan 2022 60 Leygardagur 08. Jan 2022-Málið hjá mær er HM í Katar Hann var lívleysur í fimm minuttir síðsta summar, men nú er ikki nøkur orsøk til ikki at koma á vøllin aftur. Hetta var nakað av tí, sum ein takksamur Christian Eriksen kom inn á í sínari fyrstu samrøðu síðani hendingina. Í løtuni leitar Eriksen eftir felagi Eriksen í dystinum móti Finnlandi. Hann harmast um, at hendingin setti so stóran dám á fótbóltssumarið-tað var á vøllinum, at hann skuldi gera mun, og tað hevur 29-ára gamli fjónbúgvin fokus á nú (Mynd: EPA) SkrivaÐ: Agnar Prestá Tað var 12. juni í fjør, at hjartað hjá Christian Eriksen støðgaði mitt undir EM-dystinum í Parkini millum Danmark og Finnland, og øll sum vóru til stðar og milliónirnar av sjónvarpshyggjarunum kring Evropa hildu andanum. Tíbetur kom lív skjótt í 29-ára gamla fjónbúgvan, og dagin eftir gav hann tummil upp á mynd á Instagram, sitandi í sjúkrasongini á Ríkissjúkrahúsinum, har hann vissaði um, at hann eftir umstøðunum hevði tað gott. Nú situr Eriksen eftir við nógvum takksemi-móvegis liðfeløgum og læknatoymi, sum vóru so skjótir at hjálpa, og teimum óteljandi, ið "grótu fyri honum" og síðani hava sent boð, blómur og annað-hóast tað als ikki var tað, ið hann ikki ynskti, at fáa blómur fyri eftir summarið. Tað vóru avrikini á vøllinum, ið hann vildi, at fólk skuldi minnast hann fyri summarið 2020-ikki fyri at hann var deyður í fimm minuttir. Eriksen við vit, ávegis út av leikvøllinum (Mynd: EPA) Hetta kemur Christian Eriksen inn á í viðtalu við Danmarks Radio-hetta er fyrstu ferð, at danin hevur tosað beinleiðis við nakran miðil síðani hendingina. Tað er júst á vøllinum, at hansara framtíð liggur, ger danin púra greitt, tá Andreas Kraul spyr hann um sína ætlan:-Eg vil spæla fótbólt. Tað er ikki nøkur orsøk til ikki at gera tað. Tað er tí, at eg føli, at tað er tíð uppá at gera eina samrøðu, tí eg veit, hvat eg gjarna vil. Eg vil spæla fótbólt aftur. Tað er ikki hent nakað við mær síðani, sjálvt um hjarta er kannað og sett undir trýst á ymiskan hátt. Læknarnir hava givið grønt ljós, vísir Eriksen á, ið hevur vant fyri seg sjálvan. Nakrar dagar eftir hjartatilburðin fekk hann kvikil í hjarta, og tað hevði við sær, at hann ikki kundi halda fram í Inter, tí Serie A ikki loyvir leikarum við kvikli at spæla. Tað gera so at siga allar aðrar deildir, og nú er spurningurin, hvar framtíðin hjá dananum, ið hevur vant fyri seg sjálvan í Odense, Sveis og Milano, liggur. Seinastu dagarnar eru fyrrverandi feløgini Tottenham og Ajax nevnd, og umboðsmaðurin hjá Eriksen hevur sagt við danskar miðlar, at nakrir møguleikar eru í løtuni. Gamli arbeiðsgevarin Tottenham er nevndur sum ein møguleiki í donskum og bretskum miðlum. Antonio Conte, ið Eriksen spældi undir í Inter, er venjari har (Mynd: EPA) Eitthvørt felag kann gera sáttmála við 29-ára gamla leikaran, sum við DR sigur, at hann og konan Sabrine hava umhugsað støðuna væl, og nú eingin stórur vandi tykist at vera við at halda fram, er avgerðin heldur ikki so torfør, millum annað tí at hann er "forelskaður í fótbólti". Christian Eriksen slær eisini fast, at hann als ikki er bangin fyri einari endurtøku, hóast hann var heldur varin, tá hann byrjaði at venja aftur. DR fer í kvøld at vísa ein heimildarfilm um Eriksen, ið er bygdur á millum annað hesa serligu samrøðuna, ið bitar eru komnir fram úr, og sum hava fylt nógv í donskum miðlum. Kanska serliga tí, at gávaði leikarin segði soleiðis:-Um eg megni at koma aftur á støði er eitt, og um eg verði úttikin er eitt. Men tankin og dreymurin er har: Mítt mál er, at eg skal við til HM í Katar. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 61 Leygardagur 08. Jan 2022 Atlantsflog og Flogbóltssambandið leingja samstarvið Flogfelagið hevur í nøkur ár stuðlað landsliðsarbeiðinum hjá flogbóltinum, og nú stórt fet verður tikið við at luttaka í CE-kappingunum, er hendan stuðulsavtalan uppaftur meira umráðandi fyri Flogbóltssambandið-CEV kappingarnar eru eitt munandi stig uppeftir fyri flogbóltin í Føroyum, og tí eru vit í FBF sera glað um hetta samstarvið, tí tað er ein fortreyt fyri, at ambitiøsu ætlanirnar fara at bera á mál, sigur formaðurin (Mynd: Sverri Egholm) SkrivaÐ: Agnar Prestá Atlantic Airways og Flogbóltssamband Føroya skrivaðu í vikuna undir sáttmála, sum leingir sponsoravtaluna millum Flogbóltssambandið og flogfelagið. Atlantic Airways hevur í nøkur ár stuðlað landsliðsarbeiðinum hjá FBF, og nú stórt fet verður tikið við at luttaka í CEV EuroVolley undankappingunum á bæði A- og U-landsliðsstøði, er hendan stuðulsavtalan uppaftur meira umráðandi fyri Flogbóltssambandið. -CEV kappingarnar eru eitt munandi stig uppeftir fyri flogbóltin í Føroyum, og tí eru vit í FBF sera glað um hetta samstarvið, tí tað er ein fortreyt fyri, at ambitiøsu ætlanirnar fara at bera á mál Mynd: Flogbóltssambandið Hetta sigur Peter Holm, formaður í FBF, eftir at hann og Árni Olsen, sølu- og marknaðarleiðari í Atlantic Airways, undirskrivaðu avtalu um, at samstarvið heldur fram. Umframt stóru evropeisku kappingarnar, skal føroyskur flogbóltur eisini luttaka í norðuratlantisku NEVZA kappinginum í ár. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 06. Jan 2022 62 Leygardagur 08. Jan 2022 Føroyar frammarlaga í talvi Eru nú nummar 75 av í alt 195 londum og harvið næstan í ovasta triðinginum í heiminum. Yvirlitið er roknað eftir miðalstyrkitalinum hjá tíggju teimum fremstu telvarunum í hvørjum landi. Tann sum er nummar ellivu á føroyska listanum er annars hann við størst framgongdini-15-ára gamli Luitjen Akselsson Apol Her hava vit topp 3 í føroyskari telving. Við borðið Helgi Dam Ziska (vm), Høgni Egilstoft Nielsen (hm), og aftanfyri Rógvi Egilstoft. Her eru allir í parti saman og hjálpast at til dagsins dyst hjá landsliðnum í EM-stevnuni á Kreta í 2017 (Mynd: Talvsamband Føroya) SkrivaÐ: Agnar Prestá Altjóða talvsamgongan FIDE hevur um nýggjársleitið dagførdi styrkitølini hjá telvarum um allan heim, og greitt er at Føroyar í løtuni eru nummar 75 í røðini av í alt 195 londum og harvið tátta í tann ovasta triðingin av londum, sum eru limir í altjóða Talvsambandinum. Hesum boðar Talvsambandið frá í tíðindaskrivi. Yvirlitið er roknað eftir miðalstyrkitalinum hjá tíggju teimum fremstu telvarunum í hvørjum landi. Føroyska talið er 2309. Ikki óvæntað er Helgi Dam Ziska ovast á føroyska listanum við 2540 stigum. Hann hevði eisini verið frammarliga, um hann verið í hinum norðurlondunum, boðar TSF frá: Helgi hevði sambært styrkistalinum verið í topp-trý í Finnlandi, Íslandi og Svøríki og í topp-sjey bæði í Noreg og Danmark. Brøðurnir Høgni og Rógvi úr Sandavági koma havnarmanninum á baki-lítlibeiggi hevur nú eina rating, sum er beint omanfyri 2400. Seks av telvaranum á føroyska talvtindinum, harav tveir telva í Danmark, hava eina rating, sum liggur omanfyri 2300. Áhugavert er, at bert 15 ára gamli Luitjen Akselsson Apol úr Hoyvík hevur havt størstu framgongdina seinasta árið. -Hann gjørdi eitt rættiligt hál á landsliðnum, sum vann smálandakappingina á Malta í desember, og er nú tann ellinti á listanum. Tríggjar fremstu talvtjóðirnar í heiminum eru: 1. Russland (2729) 2. USA og 3. Kina. Hini norðurlondini standa í hesari røð: 17. Noreg 27. Danmark 31. Svøríki 45. Ísland 53. Finnland. Í Føroyum eru umleið 350 skrásettir telvarar í teimum níggju feløgunum, sum eru við í landskappingini í vetur. Flestu telvarar eru í teimum trimum feløgunum, sum eru fremst í bestu deildini í landskappingini. Sandavágs Talvfelag hevur 66 telvarar á sínum lista, Havnar Telvingarfelag hevur 57 og Klaksvíkar Talvfelag hevur 45 telvarar skrásettar í landskappingini fyri lið. Greinin varð fyrstu ferð løgd út 05. Jan 2022 63 Leygardagur 08. Jan 2022 Havnin styrkti oddastøðuna Tað varð gjørt við stórsigri í Klaksvík. Havnin er í løtuni greitt á odda í 1. deild og spælir sunnudagin móti sandavágsmonnum, sum næstu dagarnar av álvara kunnu minka um munin Helgi Dam Ziska (hm) og Olaf Berg (vm). Teir manna bæði ovastu borðini á 1. liði hjá Havnar Telvingarfelag, nú Martin Poulsen er til skips. Báðir vunnu hóskvøldið í toppdysti móti Klaksvík SkrivaÐ: Tíðindaskriv Tveir av dystunum í fremstu deildini í fjórða umfari í landskappingini í talvi, sum upprunaliga varð útsett vegna koronu, vórðu spældir mikukvøldið. Oddaliðið hjá Havnini styrkti sína støðu við stórsigri á Klaksvíkar Talvfelag í Klaksvík. Havnarmenn vunnu 3½-½. Klaksvíkingar kendu ivaleyst sviðan av, at moldovski stórmeistarin, Vladimir Hamitevici, ikki var við. Helgi Dam Ziska vann á fyrsta borði á Ólavi Simonsen. Helgi hevur fult stigatal eftir fyrstu fýra umførini. Olaf Berg vann á øðrum borði á Rana Nolsøe, men á triðja borði endaði javnt millum Carl Eli Samuelsen og Terja Petersen. Og á fjórða borði sigraði hin blaðungi Luitjen Akslesson Apol í talvinum móti Janus Skaale. Annað lið hjá Havnini í 1. deild vann eisini trygt móti Vestmanna, sum flutti upp í fjør, men sum hevur ilt við at standa seg í kappingini við liðini í ovastu deildini. Her var úrslitið 3-1 til Havnina B. Triði dysturin í hesum útsetta fjórða umfarinum er millum Sandavág og annað lið hjá Klaksvík. Hann skuldi telvast í Sandavági í gjárkvøldið. Sunnudagin verður farið í holt við dystirnar í útsetta fimta umfari. Tá verða dystir í øllum deildum. Í 1. deild verður toppdystur millum Havnina og Sandavág. Hann verður á Finsen í Havn. Av tí at fleiri dystir eru í Havn sunnudagin, verður telvað bæði í auluni og sangstovuni, sum nú er felagshøli hjá Havnar Telvingarfelag. Hetta verður gjørt í samsvari við koronatilmælini. Klaksvík-Havnin ½-3 ½ Janus Skaale-Luitjen A. Apol 0-1 Havnin B-Vestmanna 3-1 Sjúrður Thorsteinsson-Jákup á Rógvi Andreasen 1-0 Øssur Joensen-Ingolf Debess ½-½ Støðan í 1. deild Havnin 13½ (4 dystir) Havnin B 9 (4 dystir) Klaksvík 8½ (4 dystir) Sandavágur 8½ (3 dystir) Klaksvík B 2½ (3 dystir) Vestmanna 2 (4 dystir) Greinin varð fyrstu ferð løgd út 07. Jan 2022

Ný Ný er ein verkætlan, sum er gjørd í samstarvi við Bláa Kross Føroya, Megna Títt Lív og Kristin Helgadóttir. Magni Højgaard var íverksetin handan verkætlanina, sum byrjaði í 2018. Tá starvaðist hann í Bláa Krossi Føroya, har eitt av hansara mongu arbeiðum var, at koyra óynskt endurnýtsluklæðir, í tonsvís, niðan á Sandvíkarhjalla og av landinum. Í mars 2019 varð søkt um fíggjarligan stuðul til verkætlanina og fingu játtað umhvørvisstuðul á virði 120.000 kr. Ætlanin við verkstovuni er at skapa eitt umhvørvi, sum einhvør, við áhuga fyri nýtnýtslu, kann føla ognarskap í. Seymistovan er opin í veterahálvini. Endamálið við tilboðnum er at framleiða barnaklæður, men tað er eisini møguleiki, at seyma sær ymiskt úr endurnýtsluklæðum og gera ábøtur á egin klæðir. Seymistovan er opin fyri øll, ið hava áhuga fyri nýnýtslu.

Umsorganarheimið verður rikið sambært kunngerð nr. 51 frá 4. juni 2008. Upptøka til umsorganarheimið fer fram, við at ein sjálv/ur vendir sær til heimið ella við at Almannastovan vendir sær til heimið. Dagliði leiðarin á Umsorganarheiminum tekur avgerð um upptøku.

Títt rúm, (áður nevnt Øll hava rætt til góð barnaár), er eitt tilboð hjá Bláa Krossi Føroya, sum veitir ókeypis bólkar og einstakliga samrøður til børn, ung og vaksin–upp til 35 ár, sum hava eina mammu ella pápa við rústrupulleikum. Harafturat bjóðar Títt Rúm foreldra- og familjusamrøður. Til ber at lesa meira á www. títtrúm. fo Títt Rúm Ongin eigur at vaksa upp við fullum foreldrum! Um børn og ung gera tað, skulu tey hava møguleika fyri at fáa hjálp! “ Øll hava rætt til góð barnaár” er eitt tilboð, ið hjálpir børnum og ungum, ið hava foreldur, sum hava ella hava havt rústrupulleikar. Tú kanst geva eina gávu til tilboði niðanfyri.

Forsíða/Tíðindi/“ Tor at seta orð á”–eitt lýsingarátak frá Blákrossheiminum 13. septembur 2021 | Pól Andrias Larsen“ Tor at seta orð á”–eitt lýsingarátak frá Blákrossheiminum Blákrossheimið hevur í dag lanserað eitt nýtt lýsingarátak, har vit ynskja at seta gongd í samtaluna um rús, bæði í nærsambondum og í samfelagnum. Undir slagorðinum,“ Tor at seta orð á”, fer átakið at varpa ljós á hvussu trupult tað ofta er, at tosa um rústrupulleikar. Endamálið er eitt meira opið orðaskifti, sum kann hjálpa bæði teimum, sum hava rúsnýtsluórógv og teirra avvarðandi. Tað er trupult at tosa um rús. “ Tað er nógv skomm knýtt at rústrupulleikum,” greiðir Jütta Olsen, leiðari á Blákrossheiminum frá. Eingin ynskir at verða dømdur. Tað er tað, sum ger tað so torført at tosa um. Samstundis er tað ein meiriluti av føroyingum, sum hava onkra rúsnýtslu. “ Vit vilja økja um almennu tilvitskuna um rús,” tekur Jütta Olsen samanum lýsingarátakið. “ Heilt ítøkiliga vilja vit seta fokus á tabuið, sum ofta forðar opnum orðaskifti um rús.” “ Rúsnýtsluórógv rakar eisini makar, børn og avvarðandi annars,” vísir Jütta Olsen á. Í áðurnevndu Spyr. fo kanning, eyðmerktu yvir 40% av teimum, sum svaraðu, seg sum avvarðandi í onkran mun. “ Hetta er ein trupulleiki, sum eisini umfatar bæði tað samfelags- og mentanarliga, og tað politiska. Tað snýr seg um lýsingarfilmar, netlýsingar, faldara og plakat. Eisini hevur Títt Rúm verið við í fyrireikingini og umboða sjónarhornið serliga hjá børnum, sum hava foreldur við rústrupulleikum.

Landsstýrismaðurin í fíggjarmálum hevur sent Búskapar- og Løgfrøðingafelag Føroya tvey uppskot til ummælis, ið snúgva seg um umskipan av Búskaparráðnum og broyting av nevndini fyri Landsbankan og aðrar broytingar. BLF hevur í ummæli sínum av hesum uppskotum mælt frá at leggja Búskaparráðið og nevndina fyri Landsbankan saman. Felagið hevur eisini aðrar viðmerkingar, ið snúgva seg um at tryggja neyðugu førleikarnir í ávíkavist Búskaparráðnum og nevndini fyri Landsbankan, og at tryggja, at hesi kunnu virka óheft af politisku skipanini. Ummælisskrivið og uppskotini til ummælis síggjast her.

Búskapar- og Løgfrøðingafelag Føroya (BLF) fer við hesum at átala, at landsstýrismaðurin í uttanríkis- og mentamálum í Breddanum tann 3. mars gav til kennar, at ábyrgdin av málinum um koppseting av sendifólki liggur hjá einum fulltrúa í umsitingini. Skulu broytingar gerast í innanhýsis mannagongdum, eigur hetta at verða viðgjørt innanhýsis og ikki við at heingja starvsfólk út í miðlunum, har tey ikki kunnu verja seg. Leiðslan hevur evstu ábyrgdina av umsitingini, og eigur eisini taka ábyrgdina á seg í slíkum málum. vinarliga Búskapar- og Løgfrøðingafelag Føroya

Fríggjadagin 26. februar 2021 skipar BLF aftur fyri Gakk heim tiltaki, ið verður á Parnassinum á Hotel Hafnia. Eitt gylt høvi at hitta starvsfelagar, vinir og kenningar. Á fundinum vera framløgur, ábit og hugni. Tiltakið er ókeypis fyri limir felagsins. Ynskiligt er, at limir boða frá luttøku í seinasta lagi mikudagin 24. februar kl. 12. Hetta fyri at Hotel Hafnia kann leggja tiltakið til rættis, soleiðis at tað ber til at halda koronutilmælini. SKRÁ: Kl. 15: 30: Dyrnar lata upp-ábit. Kl. 16: 00: "Trivnaðarkanningar"-Heri Joensen greiðir frá arbeiðinum at gera trivnaðarkanningar, í sambandi við at Lóður nýliga hevur gjørt eina umfatandi trivnaðarkanning fyri landsfyrisitingina. Kl. 16: 30: Spurningar, steðgur og ábit. Kl. 16: 45: "Búskaparligu avleiðingarnav av covid-19"-Heri á Rógvi, formaður í Búskaparráðnum greiðir frá um ávirkanina, sum korona hevur havt á búskapin. Kl. 17: 15: Spurningar, steðgur og ábit. Kl. 17: 30: "Samskiftið hjá landsstýrinum í sambandi við koronufarsóttina"-Brynhild Thomsen, journalistur, hugleiðir um samskiftið hjá landsstýrinum í sambandi við koronufarsóttina. Kl. 18: 00: Spurningar, steðgur og ábit. Kl. 18: 30: Endi. GG: Teir limir, sum hvørki búgva ella arbeiða í Tórshavnar kommunu, kunnu fáa ferðaútreiðslurnar endurrindaðar til tiltakið í morgin. Boði nevndini frá á tiltakinum í morgin, tey sum ynskja hetta.

Blikksmiðjan hevur fingið ein 3D vatnskerara. At skera við vatnið hevur nógvar fyrimunir serliga er tað ein reinur skeri háttur tá tað snýr seg um umhvørvi og arbeiðs-umhvøri. Tað er einans vatn undir hátrýsti (4.150 bar) og sandur ið verður nýttur at skera við. Ein av... Klaksvíkar Kommuna hevur gjørt stórar íløgur í grøna orku. Ein stórur partur av stóru bygningunum (Skúlatrøð, Biskupstorg, KÍ-høllin, Batmintonhøllin, svimjihøllin og fleiri privatir bygningar eisini) í Klaksvík verða upphitaðir við sjógvhita. Hetta er eitt prosjekt í hevur nøkur ár á baki, tí nógvar leiðingar liggja... Blikksmiðjan hevur verið í Kirkenes í Norra og installerað eina nýggja Fluctus fóður skipan í ein gamlan fóðurflaka hjá Lerøy Seafood. Tað eru fleiri alara ið hava fingið eyguni upp fyri Fluctus https://ilaks. no/marine-harvest-inngar-millionavtale-med-austevoll-firma/serliga í Norra, men eisini í øðrum londum ið hava við...

Triðja ættarliðið hevur leiðsluna á Blikksmiðjuni í Klaksvík“ Úti í Klaksvík” húsast ein fyritøka, ið hevur ættarbond heilt aftur til Blikksmiðjuna á Fornagørðum, tá P/F J. F. Kjølbro rak blikksmiðju har. Síðani tá er nógv vatn runnið í ánni, sum tikið verður til. Í dag er tað Dávur Kunoy Høgnason, ið er eigari og stjóri á Blikksmiðjuni. Dávur er sum navnið sigur, sonur Høgna Høgnesen, ið rak Blikksmiðjuna í eitt mannaminni eftir pápa sín, Erling Høgnesen. Vit fingu eitt prát við Dávur á skrivstovu hansara. Eg eri føddur í 1975, og sum flestu onnur børn í Klaksvík, gekk eg níggju ár í skúla. Havið dró, so eg fór til skips við Borgaranum bert 15 ára gamalur. Vit fóru til Labrador á svartkalvaveiðu og eg fylti 16 ár umborð. Vit gjørdu tveir túrar, men tá endaði søgan hjá borgaranum við at felagið fór á húsagang. Lærdi á blikksmiðjuni Eg fór so í læru hjá pápa mínum á Blikksmiðjuni. Hetta var ikki besta tíðin, tí vit eru nú í 92. Tá mundu flestu privatu virkini hava stórar avbjóðingar orsakað av fíggjarkreppuni. Men eg havi ikki annað enn gott at bera lærutíðini. Tað mest spennandi projektið, sum eg var við til tá, var tá vit settu eina pumpueind í Christian í Grótinum Hetta var eitt stórt arbeiði hjá okkum. Skipið bleiv lagt til kai her niðanfyri Blikksmiðjuna og her lá tað í seks vikur, ímeðan vit drivu á at fáa alt at rigga. Á maskinmeistaraskúla Aftaná fýra ár eri eg avlærdur og arbeiði, sum sveinur her í eitt ár. Í 97 fari eg á maskinmeistaraskúla við Krákugjógv í Havn. Eg giftist eisini í 97 og tá eg hevði gingið tvey ár á maskinmeistaraskúlanum fluttu vit niður, tí konan fór undir útbúgving. Eg taki tí seinasta árið av skúlanum á Københavns Maskinmeistaraskúla. Liðugur við skúlan fari eg aftur til skips. Fyrst við Nærabergi ella Atlantic Navigator, sum hann eisini kallaðist. Eini 100 fólk vóru við. Var við har í eitt hálvt ár og síðani fór eg við trolaranum Ennibergi. Men tað var ikki akkurát eg, at sigla. Læs maskinverkfrøði Í 2001 fari eg tí at lesa til maskinverkfrøðing. Í 2004 fáa eg og konan ein son, ein kendan føroying, Høgna Kunoy Dávason, sum tey flestu munnu hava hoyrt um. Blívi maskinverkfrøðingur í 2005 og fáið starv hjá MAN Diesel og Turbo í Keypmannahavn. Byrjaði at starvast úti í Asia. MAN Diesel og Turbo er ein sera stór fyritøka. Sagt verður at fyritøkan eigur 92 prosent av øllum motor hestakreftum á høvunum. Høga prosenttalið kemst sjálvandi av at fyritøkan framleiðir stórar motorar. Motorar upp til 100.000 hk. Nú vit tosa um skip, so plagi eg til stuttleika at siga, at í Føroyum hava vit ongi skip, bara bátar. Sonurin dugdi kinesiskt Arbeiði hjá MAN sum millummaður ímillum teknistovuna og framleiðaran av motorunum. Tað er nevniliga so, at motorarnir verða teknaði ella konstrueraðir í Keypmannahavn, men framleiðslan er í Kina og aðrastaðni, so í hesi 10 árini liva eg og familjan sum“ nomadar” at kalla í Asia, Korea, Kina, Singapore og Dubai. Vit vóru so international, at sonurin Høgni dugdi kinesiskt, men tað hevur hann gloymt tað mesta um í dag. -Einki er at taka seg aftur í, at hetta var eitt sera spennandi arbeiðispláss. Tú komst víða um, tú lærdi nógvar aðrar mentanir at kenna og tú lærdi nógv nýtt alla tíðina. Lívið broytist Men tú broytist við árunum og við hvørt gerst tú status yvir lív títt. Vit høvdu eini hús í Danmark, sum lógu tætt við sjógvin. Ein dagin tá eg og sonurin sótu niðri í fjøruni har, tók eg meg í at spyrja hann:“ Hvør ert tú?” Hann hugdi upp á meg og eg helt fram:“ Ja, eg meini, ert tú dani, kinverji ella ert tú føroyingur?” -“ føroyingur”, segði Høgni. Eg var tá komin har til í lívinum, at eg var farin meira at hugsa um framtíðina hjá børnunum. Børnini eru 10, 8 og 6 ár, tá vit flyta heim til Føroya til jóla í 2014. Eg hevði keypt húsini hjá Arna Solmunde í Søldafirði nøkur ár frammanundan, so vit flyta inn har tá vit koma heim. Húsini er ikki sørt søgulig, við tað at hetta er barndómsheimið hjá Victor Danielsen, sála. Konan hjá mær er úr Søldarfirði, tí valdu vit at seta okkum niður har. Fyrsta avbjóðingin var so at seta húsini í stand. “ Hann, ið ivast vil ikki” 1. juli í 2015 Tók eg so við sum eigari og stjóri á Bliksmiðjan P/F. Tá eg spyrjið Dáva, um hann ikki ivaðist í at taka við“ lítlu” fyritøkuni í Klaksvík, nú hann hevði verið úti í heimi í samfull 16 ár og havt eitt arbeiðspláss, sum helst mangur annar bert kann droyma um? Í dag eri eg sera fegin um“ at eg vildi”. Vit eru um 30 starvsfólk á Bliksmiðjuni í dag, og tað hevur gingið eftir vild síðani vit byrjaðu. Blikksmiðjan í menning Eg havi sæð nógvar smiðjur og nógv ymisk amboð í míni tíð úti í heimi, og tað vitanina og mína teoretisku útbúgving havi eg brúkt til at menna fyritøkuna. Hava meira pláss fyri neyðini Sum heild, so er Blikksmiðjan uppgraderað hesa tíðina eg havi havt hana um hendir. nýggj og meir framkomin amboð eru keypt inn. Vit hava vaksið so nógv um virksemið á virkinum, at nú standa vit og mangla pláss. Vit hava søkt Klaksvíkar Kommunu um øki at byggja á og í løtuni eru vit í samráðingum við kommununa. Við tunlinum undir Leirvíksfjørð er Landnyðringsføroyar vorðið ein meira homogen eind. Til dømis hava vit í løtuni 11 lærligar, og onkur teirra kemur av Eiði, Fuglafirði, Viðareiði, Hvannasundi og Klaksvík. Vit hava fólk til arbeiðis í dag við nýggja skúlan í Klaksvík. hjá SEV á Strond, sjógvhitaskipanin við Sandin, hjá IRF, umframt nógvar ymiskar verkstaðsuppgávur. Blikksmiðjan úti í heimi Tað er umráðandi hjá eini fyritøku at hava fleiri bein at standa á, og tað hevur Blikksmiðjan í dag. Vit hava fólk til arbeiðis í Noregi, Eystlandi og í Polen. Enn eru hetta ikki so ógvusliga stór arbeiði vit hava í gongd har. Men um so skuldi verið, at arbeiðið minkaði her á landi, so hava vit møguleikan at gera okkum meira galdandi úti í heimi. Ymsar orkuskipanir Blikksmiðjan fæst í dag við ymiskar hitaskipanir so sum sjógvhitaskipanir, hitapumpur, jarðhita, oljufýr ella við øðrum orðum orkuskipanum sum heild. Harafturat arbeiða vit nógv við rustfríum stáli. Nýggju amboðini hava gjørt tað møguligt hjá okkum at arbeiða við sverari rustfríum enn vit gjørdu áður. Tunnilin um Tangafjørð fer at broyta samfelagið Um framtíðina sigur Dávur Kunoy Høgnason at enda, at hann heldur at tað verður spennandi at síggja hvønn týdning tunnilin undir Tangafjørð fer at hava fyri útnyrðingsøkið. Dávur heldur, at tann tunnilin fer at hava stóran týdning fyri samfelagið. Tunnilin fer at binda okkum tættari at høvuðstaðarøkinum og fyri okkum fer tað at hava ein størri marknað við sær, eins og vit sóu, tá tunnilin um Leirvíksfjørð gjørdist veruleiki. Men vit skulu heldur ikki gloyma, at vit tá fara at fáa størri kapping. -Og tó, eg síggi meira møguleikar enn vansar fyri framman.

Klaksvíkar Kommuna hevur gjørt stórar íløgur í grøna orku. Ein stórur partur av stóru bygningunum (Skúlatrøð, Biskupstorg, KÍ-høllin, Batmintonhøllin, svimjihøllin og fleiri privatir bygningar eisini) í Klaksvík verða upphitaðir við sjógvhita. Hetta er eitt prosjekt í hevur nøkur ár á baki, tí nógvar leiðingar liggja í lendinum runt býin, men nú verður skjótt klárt at taka skipanina í nýtslu. Blikksmiðjan hevur gjørt rør arbeiði í pumpuhúsinum heimi á Sandinum, hetta húsið stendur beint undir Føroya Bjór. Vónirnar eru bjartar at hetta fer at gerast vinningur fyri býin økonomiskt og eisini fer tað at geva Klaksvík serstøðu í Føroyum sum grønur býur.

Blikksmiðjan hevur verið í Kirkenes í Norra og installerað eina nýggja Fluctus fóður skipan í ein gamlan fóðurflaka hjá Lerøy Seafood. Tað eru fleiri alara ið hava fingið eyguni upp fyri Fluctus https://ilaks. no/marine-harvest-inngar-millionavtale-med-austevoll-firma/serliga í Norra, men eisini í øðrum londum ið hava við aling at gera. Fluctus er eitt relativt nýtt felag sum hevur sera nógva viðgongd í løtuni. Hetta viðførir at boð mangan eru eftir Blikksmiðjuni at hjálpa við installatión uppgávum uttanlands. Les meira um Fluctus her: http://fluctus. no/

Blikksmiðjan hevur tann stóra heiður at vera stuðul hjá Hwarang Føroyar. Taekwondo felagið sum venur í Søldarfirði, hóast fá ár á baki, hevur fingið sera góð úrslit uttanlands. Eitt nú á Esbjerg Cup í feb. 2018 bleiv Hwarang Føroyar mest vinnandi felag. Vónirnar eru sera góðar fyri at Hwarang Føroyar fer at seta okkara oyggjaland á heimskortið áðrenn long tíð er liðin.

Ein av heilt stóru fyrimununum við vatnskering er fleksibiliteturin tí tað er ikki einans stál ið kann skerast, men alt tilfar so sum glas, plastikk, timbur, grót v. m.. Harnæst er møguligt at skera tunnar plátur til heilt tjúkkar stál platur (200mm). 3D skurður merkir at skeri-høvdið kann hellast 60 ⁰. Hetta ger at møguleiki er eitt nú at skerpa eina tjúkka plátu so hon er klár at sveisa beinleiðis úr skerimaskinuni. Hetta er nýggj tøkni her á landi og eru vit sera errin at kunna bjóða okkum fram á hesum økinum.

Bílegging Tygum bíleggja við at skriva allar týðandi upplýsingar í útfyllingarteigarnar. Er vøran ikki á goymslu, fáa tygum boð gjøgnum telefon ella teldupost. Upphæddin verður ikki tikin av kontuni, fyrr enn vøran er send. Útkoyring um landið 3. Avheintan.

Okkara dugnaligu blómubindarar seta saman vakrar blómur, við teimum blómum og litum ið eru tøkar í handlinum. Kostnaðurin er fyri tvey altarprýðir Myndin er vegleiðandi. Tað er av alstórum týdningi, at tit í keypskurvini velja veitingarhátt. Avheintan Er vøran ikki á goymslu, fáa tygum boð gjøgnum telefon ella teldupost. Bílegging Tygum bíleggja við at skriva allar týðandi upplýsingar í útfyllingarteigarnar. Er vøran ikki á goymslu, fáa tygum boð gjøgnum telefon ella teldupost. Upphæddin verður ikki tikin av kontuni, fyrr enn vøran er send. Útkoyring um landið 3. Avheintan.

Okkara dugnaligu blómubindarar seta saman vakurt blómutyssi til hjúnarbandsdagin. Set teg í samband við okkum seinast 14 dagar áðrenn brúdleypið um serlig ynskir eru vv blómum og snið Myndin er vegleiðandi Vit fylgja tænastum okkara til dyrnar og koyra blómur um alt landið. Tríggir valmøguleikar eru: Útkoyring í Tórshavn Er tvær ferðir um dagin (uml. Prísir Allir prísir er í føroyskum krónum (DKK), íroknað 25% mvg, um ikki annað er tilskilað. Teigarnir fyri navn, bústað, bygd/bý, teldupostadressu og telefon skulu útfyllast. Gjaldsháttur Tygum kunnu gjalda við vanligastu gjaldskortunum. Veitingarhættir Áðrenn bíleggingin verður send til avgreiðsluna, velja tygum veitingarhátt. Avheintan.

Okkara dugnaligu blómubindarar seta saman vakra jóladekorasjón, við tilfari og litum ið eru tøkar í handlinum og sum eisini hóskar til nýggjárs Igulkerini eru úr føroysku taraskóguni Myndin er vegleiðandi. Tað er av alstórum týdningi, at tit í keypskurvini velja veitingarhátt. Avheintan Er vøran ikki á goymslu, fáa tygum boð gjøgnum telefon ella teldupost. Bílegging Tygum bíleggja við at skriva allar týðandi upplýsingar í útfyllingarteigarnar. Er vøran ikki á goymslu, fáa tygum boð gjøgnum telefon ella teldupost. Upphæddin verður ikki tikin av kontuni, fyrr enn vøran er send. Útkoyring um landið 3. Avheintan.

Gávueskja við plantu, fjalara, sjokolátu og sápu Vit fylgja tænastum okkara til dyrnar og koyra blómur um alt landið. Tríggir valmøguleikar eru: Útkoyring í Tórshavn Er tvær ferðir um dagin (uml. Prísir Allir prísir er í føroyskum krónum (DKK), íroknað 25% mvg, um ikki annað er tilskilað. Teigarnir fyri navn, bústað, bygd/bý, teldupostadressu og telefon skulu útfyllast. Gjaldsháttur Tygum kunnu gjalda við vanligastu gjaldskortunum. Veitingarhættir Áðrenn bíleggingin verður send til avgreiðsluna, velja tygum veitingarhátt. Avheintan.

Posi við keramikvasa og blómur, Peter Larsen kaffi, sjokolátu og kort myndin er vegleiðandi Vit fylgja tænastum okkara til dyrnar og koyra blómur um alt landið. Tríggir valmøguleikar eru: Útkoyring í Tórshavn Er tvær ferðir um dagin (uml. Prísir Allir prísir er í føroyskum krónum (DKK), íroknað 25% mvg, um ikki annað er tilskilað. Teigarnir fyri navn, bústað, bygd/bý, teldupostadressu og telefon skulu útfyllast. Gjaldsháttur Tygum kunnu gjalda við vanligastu gjaldskortunum. Veitingarhættir Áðrenn bíleggingin verður send til avgreiðsluna, velja tygum veitingarhátt. Avheintan.

Kreativ samanseting av ljósi, plantu, blómum og góðgæti Myndin er vegleiðandi Vit fylgja tænastum okkara til dyrnar og koyra blómur um alt landið. Tríggir valmøguleikar eru: Útkoyring í Tórshavn Er tvær ferðir um dagin (uml. Prísir Allir prísir er í føroyskum krónum (DKK), íroknað 25% mvg, um ikki annað er tilskilað. Teigarnir fyri navn, bústað, bygd/bý, teldupostadressu og telefon skulu útfyllast. Gjaldsháttur Tygum kunnu gjalda við vanligastu gjaldskortunum. Veitingarhættir Áðrenn bíleggingin verður send til avgreiðsluna, velja tygum veitingarhátt. Avheintan.

Serstakt stórt gamalt jarnskáp við ráðum maskulinum stíli. Skápið vil við vissu geva rúminum stíl og sjarmu. Skápið hevur fýra hurðar, hyllar og er sera høgt Vit fylgja tænastum okkara til dyrnar og koyra blómur um alt landið. Tríggir valmøguleikar eru: Útkoyring í Tórshavn Er tvær ferðir um dagin (uml. Prísir Allir prísir er í føroyskum krónum (DKK), íroknað 25% mvg, um ikki annað er tilskilað. Teigarnir fyri navn, bústað, bygd/bý, teldupostadressu og telefon skulu útfyllast. Gjaldsháttur Tygum kunnu gjalda við vanligastu gjaldskortunum. Veitingarhættir Áðrenn bíleggingin verður send til avgreiðsluna, velja tygum veitingarhátt. Avheintan.

Í samansetingini er eisini ein glaskúla við góðgæti Myndin er vegleiðandi Vit fylgja tænastum okkara til dyrnar og koyra blómur um alt landið. Tríggir valmøguleikar eru: Útkoyring í Tórshavn Er tvær ferðir um dagin (uml. Prísir Allir prísir er í føroyskum krónum (DKK), íroknað 25% mvg, um ikki annað er tilskilað. Teigarnir fyri navn, bústað, bygd/bý, teldupostadressu og telefon skulu útfyllast. Gjaldsháttur Tygum kunnu gjalda við vanligastu gjaldskortunum. Veitingarhættir Áðrenn bíleggingin verður send til avgreiðsluna, velja tygum veitingarhátt. Avheintan.

Gávueskja við plantu, fjalara, sminkutasku, sjokolátu, kaffi, sápu og prýðiligum fugli myndin er vegleiðandi Vit fylgja tænastum okkara til dyrnar og koyra blómur um alt landið. Tríggir valmøguleikar eru: Útkoyring í Tórshavn Er tvær ferðir um dagin (uml. Prísir Allir prísir er í føroyskum krónum (DKK), íroknað 25% mvg, um ikki annað er tilskilað. Teigarnir fyri navn, bústað, bygd/bý, teldupostadressu og telefon skulu útfyllast. Gjaldsháttur Tygum kunnu gjalda við vanligastu gjaldskortunum. Veitingarhættir Áðrenn bíleggingin verður send til avgreiðsluna, velja tygum veitingarhátt. Avheintan.

Berg Motors telist millum tær elstu bilasølurnar í Føroyum. Tað var í august 1960, at Jóhannes Berg í Havn seldi teir fyrstu amerikansku Rambler bilarnar frá American Motors, og setti á stovn sína egnu fyritøku. Í dag umboðar Berg Motors merkini Suzuki, Subaru og Aiways. Tá tú umhugsar ein nýggjan bil 3 góð ráð KRØV Set krøv! Vit hava øll krøv, eisini tá vit keypa bil. Tí er tað so umráðandi, at vit finna tey mest umráðandi krøvini fram. Hetta er hóast alt ein íløga, ið skal vara og gleða teg mong ár fram eftir. YNSKIR Hvat ynskir tú av bilinum? Tað er umráðandi, tá tú umhugsar ein nýggjan bil, at tú hugsar um hvat tú ynskir av bilinum, og ikki minst, av veitaranum. Er tað trygd? Hentleiki? Spara brennievni og harvið útlát? Fáar sjúkrardagar? Framkomin útgerð og luksus? Hetta hugtakið hoyra vit ofta, og tíbetur er ikki altíð so torført, at hjálpa dreymunum at gerast veruleiki. Lat okkum hoyra um tykkara dreymar í samband við bilkeyp, so vit saman finna fram til eina dreymaloysn

100% elektriskur og sera væl útgjørdur SUV Uttan mun um tú velur Aiways U5 í Plus ella Premium útgávuni, fær tú sera nógva útgerð sum standard, kombinera við nógvum beinplássi og høgt upp undir takið. Við stórum panorama sóltakið og einføldum linjum, HD touchskerm, leður inntrekk og eina koyrilongd á 400 + km uppá hvørja løðing og trygdarútgerð so langt sum eyga sær, so tú kann gott vænta nógv av Aiways U5

onkur kann allarhelst blíva bilsin av at hoyra, at hjá Suzuki er hybridtøkni standar í øllum modellum. Tær nýtis ikki at brúka orku uppá at hugsa um, tín nýgggi Suzuki skal verða orkuvinarligur við hybridtøkni, tí tað eru allir. Tú skal bara gleðast um, at tú fær ein umhvørvisvinarligan hybrid bil fyri undir Kr. 220.000. Við hybrid fær tú nógvar km uppá liturin, nógva útgerð og nógva koyrigleði. Teknisk útgerð Subaru Outback er udviklet med ejeren i fokus. Lastkapacitet, funktionalitet og trækkapacitet er topprioriteter, og det er kvaliteter, der gennem årene har gjort Outback til en sikker favorit og førstevalg hos aktive familier, som ikke vil give afkald på høj sikkerhed, fremkommelighed og komfort. Subaru Outback er udviklet med ejeren i fokus. Lastkapacitet, funktionalitet og trækkapacitet er topprioriteter, og det er kvaliteter, der gennem årene har gjort Outback til en sikker favorit og førstevalg hos aktive familier, som ikke vil give afkald på høj sikkerhed, fremkommelighed og komfort.

Tænastan er á høgum støði, og bilarnir verða umvældir skjótt og væl. Tøknilig vitan er alneyðug fyri at kunna stilla rætta diagnosu og veita røttu tænastuna. Tí verða mekanikarar okkara alla tíðina dagførdir á tøkniliga økinum. Plátu- og lakkeringsverkstaður Tá óhappið er hent, er gott at fáa serkøna hjálp. Ring til okkum á 31 35 35 og vit hjálpa tær víðari. Eykalutir Tøkniliga menningin í bilunum í dag setur sera stór krøv til tekniska vitan, útbúgving og eina áhaldandi dagføring. Mekaniski verkstaðurin hjá Berg Motors er útgjørdur við tí nýggjasta sum rørir seg á mekaniska og tøkniliga økinum í sambandi við nútímans bilar. Vit hava t. d. teir nýggjastu og mest framkomnu motortestararnar.

Hetta er fyrsta bók í eini røð av mállærubókum við skrivligum uppgávum til miðdeild fólkaskúlans. Mállæruheftini kunnu nýtast úr 4. flokki upp í 7. flokk, so sum lærarin heldur vera hóskandi. Á hesari bókini eru mállæruuppgávur, fyrisagnir, uppgávur til fyrisagnir, aftursagnir og ymiskar stuttligar uppgávur. Fyrisagnirnar eru eisini gjørdar sum innskrivingarfyrisagnir á ymiskum torleikastigi og eru í einum serstøkum hefti lagdar hjá útgávuni. Hefti við útfyllingarfyrisagnum fylgir við.

Bókin viðger kyn í føroyskum, og tað verður víst, at kyn er reglustýrt. Reglurnar eru eftir merking og eftir formi. Í bókini eru eisini orðafrágreiðingar, sum lesarin kann brúka og eitt leitiorðayvirlit, sum ger, at hon kann brúkast at sláa upp í, um lesarin hevur ivamál um eitthvørt í føroyskum.

Nem mál í sætta er mállærubók á 121 síður og í 6 pørtum, partarnir í mállærubókini fylgja pørtunum í lesibókini. Arbeitt verður við øllum orðaflokkunum og at býta orð í orðaflokkar, fornøvnum, óbundnum og bundnum kenniorðum í øllum føllum, óbundnum og bundnum navnorðum í øllum føllum, at finna grundlið, umsøgn, ávirki og hjáliðir í setningum og seta komma, málføri, endursøgn og fyrisøgn.

Lærarabók til bókaheildina Rokning, sum er til støddfrøði í innskúlingini. Undirvísingarheildin førir næmingin líðandi og trygt inn í arbeiðið við tølum og rokning. Evnini, ið verða viðgjørd í Rokning 1b eru: Tølini, pluss og minus, tølini frá 0 til 20, skap og myndir

Rokning 1c er partur av bókaheild til undirvísingina í støddfrøði í innskúlingini. Undirvísingarheildin førir næmingin líðandi og trygt inn í arbeiðið við tølum og rokning. Høvuðspartarnir í ROKNING 1 eru: • Grundbók a, b, c og d • Lærarabók a, b, c og d • Uppgávubók a-b og c-d • Avritsmappa • Heimasíða: snar. fo/rokning

Mín lesibók 1-17 eru smáar lesibøkur, ætlaðar at venja avkodingina og sambandið millum bókstav og ljóð. Endamálið er, at børnini gerast tryggir avkodarar, so at tey megna at lesa vanligan tekst. Bøkurnar eru skrivaðar við avmarkaðum tali av bókstavum, í fyrstu bókini eru bert 8 bókstavir við, so líðandi koma fleiri bókstavir afturat. Tilskilað er í hvørjari bók, hvørjir bókstavir hava verið í bókunum frammanundan, og hvørjir eru nýggir.

Í TALLANDI 1 verður dentur lagdur á at skilja mongdir, støddir og tøl, og børnini læra at skriva tølini 1–5. Hetta verður fyrst og fremst gjørt við at spæla og at nýta ítøkiligar lutir. Samstundis verða lunnar lagdir undir skriftligum arbeiði og fínrørsluligan førleika, ið koma barninum til góðar í skúlanum.

Bókin er ikki ætlað børnum at sita við einsamøll, men er gjørd soleiðis, at børn og vaksin eru saman um hana. Samandrattur: Forritarin Linda Luikas hevur skrivað eina røð av barnabókum um smágentuna Ruby, sum fer á ævintýrferð í gandakendu tøknini. At skilja tøknina ígjøgnum spæl, hugflog og skapandi menning er grundarsteinurin í bókunum hjá Lindu. Hey Ruby er fyrsta bók í røðíni, og hóast bókin er um tøkni og teldu, so snýr hon seg ikki beinleiðis um at læra at forrita, og dentur verður ikki lagdur á at læra nakað ávíst forritingaramboð, men roynt verður at vísa á, hvussu til ber at skilja hugtakið telduliga hugsan.

Myndir kunnu siga meira enn túsund orð, og FYRSTU HUNDRAÐ ORÐINI fer heilt vist at frøa og stimbra børnini at læra tey fyrstu orðini. Orð og myndir fylgjast, og hetta ger, at lætt er at læra nýggj orð og at kenna aftur longu lærd orð. Í bókini eru nógv væl kend fyribrigdi úr gerandisdegnum hjá barninum og nógvir lutir at tosa um. Hetta gevur høvi at tosa saman um, hvat so man fara at henda. Til ber eisini at telja djór og seta saman djór og ymsar lutir.

Lítli drongurin Jóhan og familja hansara hava mist sína einastu kúgv, Emblu. Jóhan hugsar um tað ræðuliga, sum er hent, tá sletan hjá áardalsbóndanum kemur fúkandi fram við á vegnum. Ikki veit Jóhan tá, at áardalsbóndin um kvøldið kemur somu leið aftur og fer at missa okkurt í veitina, okkurt, sum kanska kann linna saknin eftir Emblu. Bókin fer til tey, sum eru 5-7 ár, um mánaðarskiftið januar-februar.

Einaferð var tað… soleiðis byrja mong av teimum ótrúligu ævintýrunum, sum vit øll kenna og dáma. Í hesi bókini hava vit valt 32 av teimum allarbestu–og tey eru endursøgd soleiðis, at tey taka 5 minuttir at lesa fyri teimum smáu! Tey rigga væl sum songarlesnaður ella til eina stutta hugnaløtu nær sum helst á degnum. Tann danski barnabókarithøvundurin Peter Gotthardt hevur endursagt ævintýrini, so tey hóska til nútíðar málburð uttan missa sín gandakenda dám. Tveir av best umtóktu og kendastu myndprýðarum hava myndprýtt bókina. Tað eru systrarnar Sussi Bech og Bente Bech, ið hava fingið fleiri virðislønir. L

Vitello er bæði bleytur og fittur og ein hørð banan. Her fáa tit eina sera stuttliga bók um hann: VITELLO dámar at síggja filmar um skrappar fýrar í undirtroyggju, sum tosa ljótt við øll og ikki eru bangnir fyri nøkrum. Harðar bananir við knívi. Vitello er eisini ein hørð banan, hann letur seg í undirtroyggju, nubbar ein av Mammusa knívum og fer út í verðina at vera skrappur…

Her hittir tú bæði hønur og neyt og nakrar sniflar eisini. Men ikki revin, tí hann hevur Findus rætt langan veg burtur. Tú fert at kenna teg heima á garðinum, sleppur við at tjalda- og kanska at halda ein føðingardag ella tveir. Akkurát tað rætta til tey, ið eru forvitin at vita meira um heimin hjá Pettsoni og Findusi–og framúr gáva til allar Pettsonfjepparar, ið aldrin fáa nóg mikið av sniflum og Findusi og øðrum stuttligum verum.

Hetta er søgan um Bókina, sum ikki vildi verða lisin. Ein bók, sum av øllum alvi roynir at fáa frið. Orð verða býtt um, bókin letur seg aftur og knappliga–ein krokodilla! Ein óvanliga livandi, óstýrilig og gandakend myndabók, ið ein lítil, stuttligur maður, sum eitur David Sundin, hevur skrivað.

TEY FÝRA SYSTKINI–Píl, Petur, Bowie og Ramona hava strítt seg ígjøgnum rusklandið Danmark. Men nú, tá tey endiliga eru komin harfrá, kenna tey nærum ikki heimin aftur, sum hann var. Børnini mugu siga bæði bottum og kensluleysum vaksum sannleikan um eina verð fulla av ruski og fake news. Tey hava tørv á øllum sínum vinum, bæði nýggjum og gomlum. Bókin fer til tey, sum eru 11-13 ár, um mánaðarskiftið januar-februar.

Hevur tú nakrantíð hoyrt um Emil í Lønnibergi, hann sum búði á garðinum Kattholti í Lønnibergs sókn í Smálandi? So-o ikki! Men tað skal eg siga tær, at í Lønnibergi var einki menniskja, sum ikki hevði hoyrt um kúllin hjá bónda-fólkunum á Kattholti, Emil, sum gjørdi fleiri skálka-brøgd enn dagar eru í árinum. Tá ið hann hevði gjørt okkurt skálkabragd, varð hann settur í træsmiðjuna, og har sat hann ofta og telgdi smáar træmenn. Tá ið henda bókin byrjar, hevði Emil 79 træmenn sitandi á hillini í træsmiðjuni, og tá ið bókin endar, eru teir vorðnir 125 í tali. Dugir tú at rokna út, hvussu nógv skálkabrøgd Emil hevur gjørt? Øll hesi skálkabrøgdini hoyrir tú ikki um í hesi bókini… Tú kanst byrja við at lesa um, tá ið Emil stoytti deiggj á pápa sín. Emil í Lønnibergi ger spildurnýggj skálkabrøgd er onnur bók av trimum í røðini: Emil í Lønnibergi, Emil í Lønnibergi ger spildurnýggj skálkabrøgd, Enn livir Emil í Lønnibergi. Bókin fer til tey, sum eru 8-10 ár, um mánaðarskiftið januar-februar.

Andy og Terry búgva í einum træhúsi í 91 hæddum (einaferð vóru bara 13, men fyri hvørja bók byggja teir 13 afturat). Nú hevur træhúsið fingið eina kavbáta-tvíflísa-sølubúð, sum selur tvíflísar líka stórar sum kavbátar, heimsins sterkastu melduródn, eitt ovurstórt lokkanet–við einum risaeiturkoppi-eina oydna oyggj og ikki minst ein stóran, reyðan knøtt, sum kanska kann spreingja allan heimin í luftina. Tíbetur er so nógv stuttligt at gera í træhúsinum, tí Andy og Terry noyðast knappliga at vera daddur hjá smáu abbabørnunum hjá harra Stór Nøs í ein heilan dag. Men heilt erligt, hvussu trupult kann tað vera?

Drekin kom úr skugganum út í veika mánalýsið. Roðslan glitraði sum perlumóðir, og langi kroppurin brandaði sum aldur í mánalýsinum. Hvassa tungan gekk kyk út og inn úr kjaftinum, sum royndi hann at smakka luftina. "Nico!" teskaði eg bangin. "Eg havi sæð hann," segði hann og helt fastari um spjótið. Tað var lætt hjá honum at siga. Beinini á mær vóru so stirvin og løgin, ja, allur kroppurin var løgin, skinklaði av ræðslu. Kom hasin drekin bara eitt fet nærri... Tað er ikki við góðum vilja, at Dina er stødd í Drekagarðinum í Dunark. Hon er ræðslusligin, og hægsta ynski hennara er at vera ein heilt vanlig genta, sum hevur heilt vanligar vinkonur. Men soleiðis er ikki, tá ið tú ert dóttir Skammarans, og eingin torir at hyggja inn í eygu tíni.

Tú kanst føla teg eitt sindur einsamalla, um besta vinkona tín ger ein kærleiksklubba saman við tí kulu, nýggju gentuni í flokkinum. Tí tú sleppur bara at vera í honum, um tú hevur verið forelskað, og tað hevur Mira ongantíð verið, sjálvt um hon hevur roynt. Men hvat nú, um hon hugsar ordiliga nógv um hin dreingin í flokkinum? Altso, bara ein hálvan tíma um dagin. Verður hon so forelskað? Hvussu ringt kann tað vera?! Hetta er fyrsta bókin um Miru í teknirøðini, sum snýr seg um at vera vinkonur, at verða forelskað og at hava eina flovisliga mammu. Og so snýr hon seg eisini um ongan pápa at hava og at hava eitt sindur ov nógvar eykapápar. Bókin fekk donsku PING-virðislønina fyri bestu barna- og ungdómsteknirøð í 2018. Bókin er ein lilla krossfiskur og partur av krabbarøðini hjá Bókadeild Føroya Lærarafelags og Námi.

Tað er stuttligt at dryma. Altso, ikki sum tú gert um náttina, men dagdroyma. Knappliga kunnu dagdreymarnir gerast veruleiki. Vit mugu minnast til at droyma við opnum eygum. Men hóast tað er ein stórur dreymur, kanst tú væl gerast eitt sindur stúrin, um tú skalt møta pápa tínum fyri fyrstu ferð. Tí hvat nú, um tú ikki passar inn í lívið hjá honum? Ella øvut? Ella um dreymurin verður eitt vónbrot? Og hvussu er tað í grundini bæði at skula vera hjá mammu síni og pápa sínum? Hetta er onnur bók um Miru í teknirøðini, sum snýr seg um at hava vinir, um at búgva á tveimum støðum og um at hava eina mammu, sum fær eitt sindur ov nógv góð hugskot. Bókin er ein lilla krossfiskur og partur av krabbarøðini hjá Bókadeild Føroya Lærarafelags og Námi.

Hetta var um at broyta alt-uttan Lítlu Mý. Og orsøkin var havið, sum ikki fekst greiði á. Tað, sum neyðugt var, var ein stormur, eitt bjargingarbragd og at vitin aftur varð tendraður. Havið hevði kanska vánaliga muru, men tað var ein fittur fíggindi…

Familjan hjá Vígdis vil onki stuttligt gera í summarferiuni. Tað stuttligasta, sum hendir, er, at tey skulu fara við bilinum at vitja ommuna. Og tað er ávegis hagar, at tað hendir. Sjálv fær hon akkurát tikið sína dagbók við sær… Tá eg varð rænd aðru viku í juni vann Finlandia Junior Prize í 2010.

Anna frank var fødd í Frankfurt í Týsklandi. Hon var av jødiskari ætt, og familjan mátti tí flyta til Amsterdam í 1933 fyri at sleppa undan vaksandi nasistiska áganginum í Týsklandi. Ágangurin móti jødum í Niðurlondum vaks eisini, eftir at landið varð hersett av týskarum, og tí máttu tey fjala seg fyri teimum. Í oktober sama ár vóru Anne, systirin Margot og Augusta von Pels, sum eisini hevði goymt seg saman við teimum, fluttar til Bergen Belsen. Mamman, Edith Frank var verandi eftir í Auschwitz. Í mars 1945 fór tyfus at ganga í leguni og drap 17.000 fangar, harímillum Anne og systrina Margot. Síðan er hon spæld bæði á palli og sum filmur. Útgávur: 2001 Dagbókin 2015 Dagbókin, 2. upplag Ummæli/umrøða:

Arne Svingen er norskur rithøvundur, føddur 10. juli 1967. Hann hevur starvast sum journalistur á m. a. Arbeiderbladet. Hann hevur arbeitt við spælifilmi í New York. Fyrsta ungdómsskaldsøgan, Karisma, kom út í 2002. Svart fílabein kom út á norskum í 2005. Hon varð heiðrað við Brageprísinum sama ár. Hann hevur eisini skrivað fleiri hoyrispøl.

Bente Bratlund-bøkur merktar við "Beinta" Bente Bratlund er norskur rithøvundur, fødd 12. mars 1952. Hon vaks upp í Hordalandi. Aftaná studentaskúlan gekk hon á læraraskúla í Stord og hevur seinni lisið drama í Bergen.

Bente Bratlund-bøkur merktar við "Bláur krabbi" Bente Bratlund er norskur rithøvundur, fødd 12. mars 1952. Hon vaks upp í Hordalandi. Aftaná studentaskúlan gekk hon á læraraskúla í Stord og hevur seinni lisið drama í Bergen.

Hann hevur starvast sum leiðmennari fyri fólk við persónligum avbjóðingum og hevur eisini ráðgivið fyritøkum og undirvíst á universitetum. Hann gav sína fyrstu bók út í 2006. Síðan tað hevur hann hildið fram at skriva bøkur við persónsmenning og sálarfrøði sum evni. Útgávur: 2015: Kaninin, sum so fegin vildi sovna

Í Føroyum er hann kendur fyri myndabøkurnar Abbi er sjórænari og Søguna um blóðreyða súreplið, sum komu út í 1974 á Bókagarði. Í dag býr Jan Lööf mesta partin av árinum í Grikkalandi, men er viðhvørt heima í Stockholm. Útgávur: 1988 Lummalyktin hjá Kára (pixibók) 2013 Abbi er sjórænari

Hann starvaðist sum lektari í støddfrøði í Christ Church í seks og tjúgu ár. Tá ið nýggi dekanurin Henry Liddell kom á Christ Church skúlan í 1856, gjørdist Lewis Caroll vinur við hjúnini og tær tríggjar døturnar. Familjan kom at hava stóra ávirkan á bæði sosiala lív hansara og eisini skriving. Karoline Leach, ein enskur rithøvundur, hevur í 1999 skrivað bók um Lewis Carroll og sigur, at hann er misskiltur, av tí at vit ikki hava skilt viktorianskan moral, og seinast hevur Hugues Lebailly, lektari á Sobonne, skrivað um hetta og sammett tað við rákið í viktoriutíðini, har børn nærum vóru dýrkað. Hann gongur harvíð ímóti øðrum metingum av Lewis Carroll og alski hansara fyri børnum, sum nakað ónormalt. Tað hevur eisini verið spekulerað nógv um Lewis Carroll brúkti narkotika, men onki er, sum kann prógva tað. Nógv hevur verið kjakast um, hví so man vera. Samanumtikið verður Lewis carroll mettur at vera ein av sermerktastu høvundunum í sínari tíð, sum framvegis hugtekur nútíðarlesaran, og lív og virki hansara hevur verið granskað av mongum. Útgávur: 1988 Lisa í Leikalandi 2010 Lisa í Leikalandi og Inn gjøgnum spegilin

Cookies og tílík tøkni eru lítil tekstbrot ella kotur, sum ofta innibera eina einstaka greiningarkotu. Tá ið tú vitjar eina heimasíðu ella brúkar eina app, spyr ein telda tína teldu ella tóleind um loyvi til at goyma hesa fílu á tíni teldu ella tóleind og haðani fáa atgongd til upplýsingar. Upplýsingar savnaðar gjøgnum cookies og tílíka tøkni kunnu innibera vitjanartíð, og hvussu heimasíðan ella appin varð nýtt. Hví brúka vit cookies? Cookies gera, at tú verður verandi innritað/ur á einum online-handli, vørurnar verða verandi í kurvini, tú kanst keypa trygt, og at heimasíðan virkar, sum hon skal. Cookies gera eisini, at vit síggja, hvussu heimasíðan verður brúkt, og hvussu vit kunnu betra hana. Harumframt, alt eftir hvat tú vilt, kunnu okkara cookies gera, at tú sært lýsingar, sum hóska til tíni áhugamál. Hvørji sløg av cookies brúka vit? Hesar cookies eru neyðugar, skal heimasíðan rigga væl. Dømi um gerðir, sum bert kunnu fara fram, um hesar cookies verða nýttar:-Goym vørur í kurvini, tá tú keypir á netinum-Rita inn á okkara portal. Vit noyðast at kanna eftir, hvørt tú hevur ritað inn. Hagtøl Hesar cookies verða brúktar til at savna saman hagtøl um, hvussu okkara heimasíða verður brúkt–sokallaðar greinandi cookies. Vit brúka hesar dátur fyri at betra um heimasíðuna. Virkisførar cookies Hesar cookies gera, at heimasíðuvitjanin er betri. Okkara heimasíða ella aðrir tænastuveitarar kunnu seta hesar cookies. Dømi á virkisføri, ið, tó ikki við vissu, kann verða gjørt virkið, tá ið tú góðkennir hendan partin:-Live kjatt-tænastur-Online-sjónbond-Deil-knøttir á sosialum miðlum-Innritan á okkara heimasíðu umvegis sosialar miðlar Hesar cookies verða settar av øðrum tænastuveitarum og verða brúktar til at profilera og spora dátur tvørtur um nógvar heimasíður. Góðkennir tú hesar cookies, kann tað vera, at vit vísa tær lýsingar á øðrum heimasíðum, grundað á tín brúkara og tíni áhugamál. Hesar cookies goyma eisini dátur um, hvussu nógv vitjandi hava sæð ella trýst á okkara lýsingar til tess at betra um lýsingaátøk.

Dagskaturnar bera seg øðrvísi at, og tær leypa á í flokki. Tá ið Iberis við tí hvíta hárinum kemur til býin, broytist tann vinaligi býurin og er ikki til at kenna aftur. Við Perlufiskaranum førdi Karin Erlandsson lesaran niður í havdýpið millum syngjandi perlur, gormkrabbar og rósuhávar. Í Fuglatemjaranum fær frásøgnin eitt sterkt og spennandi framhald.

"At klintra í trøum er ikki tað sama sum at klintra í fjøllum, sigi eg. At klintra í fjøllum er... Eg tigi. Norðari havnarbýurin er sundursoraður, og Iberis hevur latið ræðslu og armóð eftir sær. Í vónini um at finna eygnasteinin og taka valdið frá Iberis fara Miranda, Syrsa og Lýdia upp í fjøllini í Eysturlandinum. Kuldin og óblíðskapurin hjá fjallafólkinum steðgar teimum ikki, og tær fara til endans heilt inn í myrkrið í fjallinum. Har fáa teirra gerðir avleiðingar, ið tær ikki høvdu kunnað ímyndað sær. Les eisini fyrru bøkurnar í røðini: Perlufiskarin og Fuglatemjarin.

Gott undirhald fyri øll frá 10 ára aldri. Hans og Greta–Mannabeinið, ið sang–Søgan um drongin, sum fór út í heimin fyri at læra at gerast bangin-Rapunsel–Gudsonur deyðans–Ránsmannabrúðgómurin–Fuglurin hjá Fitcher–Gávan frá fjallamonnunum-Gentan við ongum hondum–Lítla Reyðhetta

Hvørt summar verða Quill og vinir hansara settir út á ein fjarskotnan drang úti á havinum at taka fugl. Men hetta summarið kemur eingin út aftur eftir teimum. Sjálvandi kann tað ikki vera annað enn heimsins undirgangur, ið ger, at teir sita strandaðir–kaldir og svangir og krøkja seg í lívið á einum alráðandi og deyðiligum havi. Hvussu skulu teir yvirliva? Bókin fer til tey, sum eru 14 ár og eldri, um mánaðarskiftið januar-februar.

At yvirliva er um at koma livandi frá vandum, frá ýlandi stormum til at liggja og reka úti á opnum havi. Hvar leitar tú tær skjól úti í óbygdum? Hvussu kanst tú vera tryggur inni í frumskóginum? Hvussu verjir tú teg fyri álopum frá djórum? Hvussu fært tú bjargingarlið at varnast teg? Les ótrúligar, sannar søgur um fólk, ið eru stødd einsamøll úti á nøkrum av vandamiklastu støðunum á jørðini, sum koma undan við lívinum við einfaldum kynstrum og hegni.

Í Vallbakkaskóginum eru altíð góðar søgur, sangur og bakstur, og í nýggju, flottu Bakibókini í Vallbakkaskóginum sleppa vit við Haru-Peri bakarameistara í bakaríið. Bókin er ein bakibók til alla familjuna við nógvum hugskotum og uppskriftum, millum annað hunangskøkurnar hjá Bjarnamammuni, fyltu hornini hjá Hjalsmúsini, føðingardagskøkan hjá Bamsapápanum, grønmetistertan hjá Elsdýrinum og sjálvandi bæði vanligar og dupultpipraðar piparkøkur.

Meggie er 12 ára gomul, tá ið lív hennara broytist fullkomiliga. Nú níggju ár seinni hava teir funnið fram til pápan og Meggie, og teir hava ilt í huganum.

Pápi Odu trillar súkkluna hjá henni inn í bilhúsið. Oda sleppur ikki at súkkla meiri. Hon dettur so lættliga. Hetta er søgan, sum Oda sigur teimum, sum spyrja. Men sannleikin er ein annar. Ein sannleiki, sum Oda ikki vil siga. Ikki pápanum. Ikki læraranum. Ikki besta vininum, Milad.

Skjótt er alt fullgjørt, hugsaði hann við sær sjálvum, meðan hann stóð í køkinum. Skjótt er alt fullgjørt, endurtók hann, og nú segði hann tað við sítt egna andlit í køksvindeyganum. So fór hann inn í stovuna at borðreiða. Hetta brotið er tikið úr bókini um ellivu ára gamla Gilbert, sum ikki tolir egg. Gilbert eigur eina pápasystur, sum, hóast hon veit at hann ikki tolir egg, gevur honum mat við eggi í, og tað letur Gilbert ikki á sær sita...

Linus, Maja og Oskar eru trý systkin, sum eru 8, 10 og 12 ár. Ein dagin koma tey á ein lítlan kettling; ein gomul kona sigur seg eiga hann. Eyguni á konuni lýsa sum brandar, og røddin er skerandi. -Stikk av við tær, tín lortungi, og kom ikki aftur her, sigur konan við Maju, tá ið hon ber honum kettlingin. Men Maja gloymir ikki kettlingin, og saman við beiggjanum setur hon seg fyri at bjarga kettlinginum.

Norman elskar tikarar og aðrar stórar kettur so nógv, at hann vil eiga tær. Tí keypir hann bæði leyvur og tikarar og hevur tey í heimagjørdum girðingum. Norman heldur, at hann hevur eitt serligt samband við djórini, og at tey ongantíð fara at leypa á nakran. Men ein dagin, tá ið ein drongur kemur á vitjan, endar heilt galið… „Fangaður í kjafti tikarans“ er eitt savn við søgum um djóraálop úr veruleikanum. Les sonnu søgurnar um, hvussu galið tað kann enda, um tú ert á skeiva staðnum skeivu løtuna. Bókin er ein blaúr krabbi og partur av krabbarøðini hjá Bókadeild Føroya Lærarafelags og Námi.

Kaninin liggur ein dagin fløt sum ein pannukøka á vegnum, og so er spurningurin: skalt tú bara ganga framvið og látast sum onki, ella kann ein fløt kanin brúkast til okkurt? Hundurin og rottan vita eina loysn, so sjálvt flatar kaninir kunnu koma til sín rætt.

Slagið finst bara í Føroyum og hevur verið her í meira enn túsund ár. Men fyri ikki so langari tíð síðan mundi tað doyð út. Bókin er krossfiskur og partur av krabbarøðini hjá Bókadeild Føroya Lærarafelags og Námi.

Tá tú stendur andlit til andlits við tína størstu ræðslu, kann einki rættiliga ræða teg longur. Men brádliga fær hon óvæntaða hjálp. Spurningurin er bara, um Lisa kann líta á nýggju vinirnar? Ferðmikið, spennandi og vakurt um eina lítla gentu, sum tekur málið í egnar hendur.

Bangin menniskju kunnu gerast vandamiklari enn tað, tey ræðast. Øll í Rosenhill eru skelkað. Sjey børn eru horvin sporleyst, og fólk eru bæði bangin og ill. Hví gera løgreglan og Reyði skorturin einki? Kann býurin ikki líta á sína superhetju, nú tá tey veruliga hava tørv á henni? Í loyndum arbeiða Lisa og liðfelagar hennara hart, og tey hava funnið spor og ábendingar. Men okkurt ruggar ikki rætt... Handbók fyri Superhetjur er væl umtókt røð. Hetta er sætti partur um superhetjuna, Reyða skortin, og vinir hennara. Bókin er ein lilla krossfiskur og partur av krabbarøðini hjá Bókadeild Føroya Lærarafelags og Námi.

Sum vant leingist Harry Potter eftir at sleppa aftur í Hogwarts og fáa at vita, hví Ron og Hermione hava verið so loyndarfull og tigandi alt summarið. Men fimta árið í Hogwarst gerst hvørki lætt ella gott hjá Harry. Hann verður nú fimtan ára gamal, og lagið er skiftandi: Tað skal lítið til, so øsir hann seg upp. Hann er ofta illur, sjáldan kátur- og forelskaður. Tað er trupult at standa á gáttini til ein vaksnamannaheim, ið ikki er so einfaldur, svartur og hvítur, sum hann helt. Undurbarnið, ið bjargaði Vitramannasteininum, er um at gerast ein meira fjølbroyttur tannáringur.

Lívið hjá Harry Potter broytist fullkomiliga á ellivu ára føðingardegnum, tá ið risastóri Rubeus Hagrid kemur við einum brævi og nøkrum løgnum tíðindum. Harry Potter er ongin vanligur drongur: Hann er ein gandakallur. og eitt heilt óvanliga løgið ævintýr byrjar...

Nær sigldu fyrstu baradagaskipini í kríggj? Hvussu skjótt kunnu herskip sigla tvørtur um aldur? Hvat fyri vápn eru umborð á herskipum? Hvat er størsta herskipið á sjónum? Frá sjóbardøgum til nýtímans stríð við tøkni–í øldir hava herskip rátt á heimsins høvum. Í hesi bókini sleppur tú umborð á kendastu herskipini í heiminum. Bókin er ein bláur krossfiskur og partur av krabbarøðini hjá Bókadeild Føroya Lærarafelags og Námi.

Omma Paulu, sum eitur Anna, er ikki akkurat soleiðis sum aðrar ommur eru. Ein kensluborin søga um Alzheimersjúkuna og tær broytingar, hon hevur við sær.

Ferðin er triðja bókin í røðini. Ari, Jóni og Maria fara á ta longstu rúmdarferðina í søguni hjá mannaættini. Tey skulu til gongustjørnuna Kepler 62e, sum er heili 1200 ljósár burtur. Vandarnir á ferðini eru nógvir–halastjørnur, loftsteinar og ormahol.

Hugtakandi søga um ein tólv ára gamlan drong og besta vin hansara-tomu vaskibjørnina Knassa. Vit eru saman við teimum, tá ið teir reika um í oyðimørkini í Wisconsin og uppliva mangt spennandi og forvitnisligt. Eisini hoyra vit um ymiskt, ið pápin og drongurin havast at heima á garðinum. Mamman er deyð, og eldri systkini eru flutt heimanífrá, so drongurin, Sterling, ger sum honum lystir, tí pápin er ofta burtur í handilsørindum. Søgan um drongin, pápan og Knassa, sum gjørdi Sterling North heimskendan, er avbera væl skrivað og hugtekur lesarar í øllum aldri. Bókin er eisini gjørd til film.

Nornadómur er onnur bókin í røðini um Korku, sum er leysingabarn, ið tann norski landnámsmaðurin Tórálvur Tórisson á Roykjavøllum fær saman við Mýruni, einari írskari trælkvinnu. Í fyrru bókini Við Urðarbrunn, ið Bókadeildin gav út í fjør, rýmdi Korka úr Íslandi og kom at enda á Heiðina í Danmørk, har víkingurin úr Suðuroyggjum, Atli Atlason, keypir hana sum træl. Tey koma til lands í Suðuroyggjum, men ættin hjá Atla er ikki fegin um gentuna, sum hann hevur kosið sær. Tey síggja tí ikki annan møguleika fyri hjúnarbandi enn at rýma og gerast niðursetufólk onkra aðrastaðni. Korka vil ógvuliga fegin sleppa á Vesturfirðirnar í Íslandi, tí rúnirnar hava sagt henni, at systir hennara og systurdóttirin eru í vanda. Bøkurnar um Korku fara fram í víkingatíð, og umframt at skriva eina sera spennandi og hugtakandi søgu, megnar høvundurin framúr væl at lýsa gerandisdagin hjá víkingum. Í Íslandi verða bøkurnar brúktar í søgufrálæruni í miðnámsskúlunum.

Lítli Virgar, Oskar og Karl Emil fara at leita eftir einum dreka, sum Oskar sigur seg hava sæð niðri við vatnmylluna. Tað er eitt farligt ódjór við fýra høvdum og sjey beinum, sum bara etur prinsessur og eld… Um tað nú er til í veruleikanum. Í 1967 kom Lítli Virgar eftir Ole Lund Kirkegaard út, sum skuldi vísa seg at vera ein klassikari, sum er blivin lisin av fleiri ættarliðum og framvegis talar til nútíðar børn. Nú–50 ár seinni–hevur Rasmus Bregnhøi myndprýtt søgurnar“ Drekin” og“ Ein eina–og -aleina storkur” úr bókini, við sínum sermerkta stíli, sum framvegis er trúgvur móti myndunum hjá Ole Lund Kirkegaard frá 1967.

Tað er sjálvandi at vera saman við teimum, sum tú ert góð við. Marin hevur ein fittan pápa og eina fitta mammu. Men tey arbeiða nógv, hava altíð skund og onga tíð. Marin hevur eisini eina góða vinkonu í barnagarðinum, eina kula daddu við lilla hári, tatovering og nasaringi, og eina langommu á bygd, sum altíð hevur góða tíð. Marin er ein glað og hugagóð genta, men onkuntíð hevði hon viljað, at øll høvdu betur tíð at vera saman. Ein dagin gevur langomman Marini eina løgna dukku, sum sær øgiliga gomul og gronut út. Tað er ein heilt serlig dukka, tí hon ger, at tú ikki kennir teg einsamalla: ein hjartavættur.

Hugtakandi bók, sum í stuttum snýr seg um ferðsluvanlukku, deyða- og um hvussu tú sum avvarðandi kanst koma til sættis við lívið eftir púra óvæntaða vanlukku. Og hóast evnið er dapurt, er frásøgnin mangan skemtilig, tá ið Mick Harte verður lýstur, tí hann var ein stuttligur drongur við løttum sinni og stórum hugflogi.

Í samband við at Bókadeild Føroya Lærarafelags fylti 50 ár í 2006, varð heitt á Erhard Jacobsen, cand. scient. og bókavørð, at skriva um virksemið hjá Bókadeildini. Erhard hevur starvast á forlagnum í nógv ár og hildið varð, at hann hevði tær fortreytir, ið skuldu til, at kunna skriva um forlagið og tess útgávur. Bókin er ein forvitnislig frágreiðing um virksemi hjá Bókadeild Føroya Lærarafelags frá 1956 til 2006, um Mína jólabók og um Barnablaðið. Eisini eru bøkurnar, ið Bókadeildin hevur givið út, bæði lýstar og settar í søguligan samanhang og nomið verður eisini við kjakið um føroyska málið í barnabókum, og um tað er rætt at siga, at føroyskar barnabøkur eru keðiligar. Hetta ger bókina bæði áhugaverda at lesa, men eisini væl egnaða sum grundbók hjá teimum, ið hava fyri neyðuni at kunna seg um barna- og ungdómsbókmentir. Aftast er rúgvusmikið tilfar um útgávur, nevndarlimir, týðarar, myndprýðarar og rithøvundar, sum Marna Jacobsen hevur savnað og skipað.

Rani flytir út á bygd saman við mammuni og systrini. Pápin og mamman eru skild, og nú skal Rani byrja av nýggjum á heilt øðrum staði og finna sær aðrar vinir. Hetta er ikki lætt, tí at fleiri av nýggju floksfelagunum hyggja ikki at honum við blíðum eygum. Tað hevur við sær, at samstundis sum Rani skal berjast við longsulin eftir pápanum og sorgina yvir, at foreldrini ikki longur eru saman, skal hann eisini stríðast við at fóta sær í spildurnýggjum umhvørvi.

” Ta náttina, tá ið Ronja varð fødd, gekk toran í fjøllunum. Ja, tað var ein sonn torunátt, so øll smákykt, sum hildu til í Mattasarskógi, hjartkipt krupu saman í holum og hellum; bara tær grimu villveittrarnar vistu sær einki betri veður enn toruveður og tær flugu við róð og gang um ránsmannaborgina á Mattasarfjallinum.” Stóri bardagin byrjar longu, tá Ronja er lítil. Tað verður eisini ein bardagi um frið og rættvísi, ein bardagi, sum hon og ránsmanssonurin Birk hava saman.

Fleiri gomul fólk sita í myrka rúminum. Eingin sigur nakað við hana. Hon blundar og savnar tankarnar. Trummuljóðið gerst harðari og harðari, og ljóðið kemur innan úr huga hennara. Hon kennir ljóðið aftur.

Eina nátt, tá ið mánin á gátuføran hátt verður litaður reyður, verða seks unga kvinnur førdar til eina viðarlund, har tað er oyðið og tómt. Tær hava einki til felags. Tær vit ikki, hvussu tær eru komnar higar, ella hví tær eru her. Men uttan hvørja aðra koma tær ikki undan við lívinum. Sirkulin er fyrsti partur í einum tríverki.