Datasets:

oscar

like 155

"Ik mach se to geern, de Möven. An'ne Küst warrt dat nu woll to ungemüütlich un de Jungen sünd ja woll ok groot." Opa Harms harr so'n Grientje üm de Snuut, dat em binah de Piep twüschen de Tähn ruutfollen weer. "Hier bi uns in Binnenland is dat doch kommodiger in Harvst, nöch? Un se finnen ok mehr wat to freten, de Vagels. Gistern heff ik se in Georgswarder op de Müllbargen sehn. Mann, da weer wat loos! Dat weern woll so an poor hunnert Möven. Sülvermöven weern ok dorbi, aasig grote Biester. De Lüü an'ne Küst vertellen, de groten, starken Möven freten nich bloots Fisch, ne, ok Möveneier un Vagelküken, Müüs un Rotten, Affall un ok Aas, as dode Schaap un Köh. Wokeen mag denn woll ok immer Fisch freten?" "Dat kannst nich sehn", gnurr de Ool. "De Fruunslüü sünd bloots beten lütter as de Keerls, süns sehn se egaal ut." Wat Opa Harms so allns vertellt —— Ik höör so geern to, wenn he von dit un dat snackt un he weet bannig goot mit de Möven Bescheed. Sien Fründ hett mitünner mit de "Vagelschützers" Deenst op 'ne Möveninsel makt, dor hett he em denn ok maal beseukt. De Mannslüü hefft oppasst, dat de Minschen de Vagels nich de Eier klaut, (Möveneier smecken nömlich goot) ok wenn dat eentlich nich so slimm is, denn de Möven leggen furts niege Eier. Aver dor op de Insel weern ja nich bloots Lachmöven, dor weern ok Sülvermöven, Mantelmöven un Seeschwalben. Da kann een nich eenfach kamen un Eier klaun. De Vagels bruken ehr Roh, süns vergrätzt wi jem. De beiden Mövenoorten sehn in Winter an Hinnerkopp, Rüch un Flünken griesbruun un swatt ut. Süns sünd se witt. Lachmöven gifft dat in dat ganze Europa un bit Sibirien hen. Freuher hebben de Lachmöven mehr an de Binnenseen bröd't, aver hüüt bröden bi uns in Noorddüütschland de meisten op de Inseln un an de Küst von Noord- un Oostsee. Worüm se "Lachmöven" heten? Dat weet een nich nau. Ehr Roop is mitünner as Lachen, door kann de Naam herkamen, aver anner Lüü seggen: Dat heet "Lachmöven", wieldat 'ne "Lache" so wat is as 'n siede Tümpel oder Binnensee. Dor hebben de Lachmöven nömlich woll veeldusend Johr al wahnt. So von 1940 an bröden se op'n Maal immer mehr an de Küst von Noord- un Oostsee un sünd dorbi bannig mehr worrn. Se sünd bi uns 10mal so veel Vagels worrn as in Johr 1940. Tiedig in Fröjohr, so üm de Oostertiet, wenn de Winterstorms vörbi sünd, trecken de Möven na ehr Bruutsteden hen. Bald finnen sik de Poore tosamen. De weten natüürlich immer, wat Mann un wat Fru is. Se sünd nich so dösig as ik. De lütt Fru duckt sik hen un kiekt den Olen ganz seut an: "Giff mi wat to freten, ik bün doch so swack, du muttst mi fodern." De Mann is ganz stolt. He warrt orrnlich 'n Stück grötter, dat he so veel över de lütt Fru to bestimmen hett, he steekt ehr glieks en lütten Fisch in Snavel un se bedankt sik mit Knicksen un Flünkenslahn. "Jo", seggt he denn to ehr: "Bi mi bruuukst du nienich hungern. Dat verspreek ik di. Ik warr för di immer noog Foder bringen un för dien Kinner ok." Vadder buut dat Nest mit Reet un Grasbülten op de blanke Eer un Mudder mutt ok düchtig ran. Dree Eier leggt se, wenn ehr keeneen wekke klaut, de Voss oder anner Möven, oder de Minschen. Von nu an laten se de Eier meist nich een Momang alleen. Immer blifft een von de beiden Öllern bi dat Nest. Se bröden in Wessel. Een kann dat meist goor nich aftäuven, bit he wedder an de Rehg is. Na dree Weken sünd de Lütten dor. Vadder fliggt immerto loos un sörgt för Foder, meist bloots Fleesch- oder Fischfoder.De Fodergrünnen sünd oft an de 30 Kilometer wiet weg. Ja, een von de Beiden mutt toeerst immer bi de Lütten blieven, later möten de Jungvagels sik in de Grasbülten oder ünner Wotteln versteken, dat de Seeadlers, de Mooruhlen oder ok anner Möven se nich finnen un opfreten, denn nu gahn alle beide op Jagd. Krüüsch sünd de Vagels nich. Se fangt Regenworms un Käver, Fisch un Eier, dode Dierten un anner lütte Vagelküken. So bi söss Weken rüm warrn se flügge un susen mit ehr Öllern los. Se beddeln noch lang Tiet üm Foder, un de Öllern warrn nich meud, jem to begööschen. August/September gahn de Möven wedder op Winterreis. So geiht de Tiet hen un de Sommer vörbi. De Jungen kamen nu alleen torecht. Un de Öllern kiekt sik nich maal mehr mit'n Achtersten an. Nähgstes Johr geiht dat wedder los: Niege Leevde un niege Eier. Nu kümmt de Harvst! De Möven sünd bi'n Fedderwessel, nu warrn de Köpp wunnerscheun witt, bloots bi de Lütten noch nich, de sehn överall noch beten bruun ut, aver rode Feut un Snavels hebben se al as de utwussen Vagels. Dat warrt eerst anner Johr richtig, as dat bi Lachmöven so is. Nu haut se sik an'n groten Bramfelder See wedder mit Swaan, Aanten un Göös üm dat Foder. Dat is en Jiepern, Snatern un Schreen. Nachtens slapen se op'n See. Luter witte Pünkt op dat swatte Woter. De griesen Reiher sünd al lang weg. Nu sünd de Möven de groten Lorbasse. Aver Sünndag fohr ik mit mien Mann na'n Haven un Opa Harms kümmt mit. Da gifft dat noch veel mehr Möven: Lachmöven, Sülvermöven, Heringsmöven un wo se all heten. Uns Opa Harms hett dat mit Krischan Morgenstern: Bi em heten se all Emma!

(1593) Fagnes is en Asteroid ut de Hööftgördel, de an’n 1. Juni 1951 vun de belgisch Astronom Sylvain Julien Victor Arend in Ukkel opdeckt wurrn is.

Karkwist (hoochdüütsch Kirchwistedt) is en Dörp un Oortschop in de Gemeen Beverst in’n Landkreis Cuxhoben, Neddersassen. De Naveröörd sünd Appeln in’n Noorden, Horst un Volkmarst in’n Oosten, Ooldwist in’n Süüdoosten, Ah in’n Süden, Wellen in’n Süüdoosten, Stemmermöhlen, Taben un Beverst in’n Westen un Oosterndörp un Wolljes in’n Noordwesten. Karkwist kummt 1340 as Wicstede toeerst in de Oorkunnen vör. De Naam kummt von Wik- (intüünt Platz) un -stede (Steed). Eerst later hebbt de twee Delen von’n Oort de Tosätz Kark- un Oold- kregen, üm de uteneen to hollen. In de Franzosentied von 1810 bet 1814 hett de Oort to de Mairie Kuhs in’n Kanton Beverst höört. Dat Rebeed hett in disse Tied 1810 to dat Königriek Westfalen un von 1811 bet 1814 to dat Franzöösche Kaiserriek ünner Napoleon höört. De Oort hett vör 1851 to dat Gericht Beverst tohöört un denn von 1851 bet 1859 to dat Amt Beverst. 1859 is de Oort un dat ganze Kaspel Karkwist an dat Amt Bremervöör wesselt. Na 1885 weer dat in’n Kreis Bremervöör. 1932 is dat Deel von’n ne’en, grötteren Kreis Bremervöör worrn un to’n 1. März 1974 in’n Landkreis Wersermünn wesselt, de denn 1977 in’n Landkreis Cuxhoben opgahn is. De Öörd Horst un Stemmermöhlen sünd 1929 Deel von de Gemeen Karkwist worrn. 1939 sünd dor ok noch Ooldwist un Ah mit tokamen. Dat is aver to’n 1. Oktober 1949 wedder trüggännert worrn un Ooldwist un Ah sünd wedder egenstännig worrn.[1] De Öörd Karkwist, Ooldwist un Ah sünd denn an’n 1. März 1974 wedder to een Gemeen Karkwist tohoopgahn. De Gemeen Karkwist weer Maat in de Samtgemeen Beverst. De Gemenen in de Samtgemeen hebbt sik an’n 1. November 2011 to de Eenheitsgemeen Beverst tohoopdaan. Binnen disse Gemeen billt Karkwist vondaag en Oortschop mit egen Oortsvörsteiher. In’n Eersten Weltkrieg sünd 13 Soldaten ut Karkwist fullen oder vermisst un in’n Tweten Weltkrieg 18.[2] För de Kathoolschen is de Johannes-de-Döper-Kark in Lox tostännig, de 1965 grünnt worrn is. Vör 1965 weer de Nikolaus-Kark in Wulsdörp tostännig. De Johannes-de-Döper-Kark höört siet 1. November 2006 to de Karkengemeen Hillig Hart Jesu in Geestmünn. Karkwist hett en egene freewillige Füürwehr. In’n Schüttensport doot de Karkwisters bi’n Schüttenvereen Stemmermöhlen un Ümgegend von 1952 mit. Dör Karkwist löppt de Bundsstraat 71, de in’n Noordoosten över Volkmarst, Basdaal un Barchel na Bremervöör geiht un in’n Noordwesten över Beverst un Bexhöv na Bremerhoben to. De Landsstraat 122 löppt in’n Süüdoosten över Ooldwist na Kuhs an de Bundsstraat 74 ran. In’n Noorden geiht en Straat na Appeln, in’n Süden na Ah un in’n Süüdwesten na Wellen. De nächste Autobahn is de Autobahn 27. De Opfohrt 9 Wulsdörp liggt so 20 Kilometer in’n Noordwesten von Karkwist.

Elkeen Johr kaamt jümmers wedder Reisgruppen ut Översee na Oschloe (hoochdüütsch Oldesloe, dat is hüüt Bad Oldesloe) in't Stormarnsche, de mehrsten ut de Staaten un Kanada, mennigmol avers ok welk ut Brasilien, Paraguay odder Mexiko. Se hebbt nix anners in'n Sinn, as na dar Goot Fresenborg rövertoföhrn un dor en ganz lütt Strohdackhuus un en Gedenksteen to besöken. De Gedenksteen gellt Menno Simons, den Begrünner vun de Mennoniten-Kark. Dat Huus is de "Mennokaat", neem Simons vun 1543 bit 1561 in Sünnerheit in sien letzten Levensjohrn leevt un arbeidt hett. Dat gifft hüüt noch in de ganze Welt um un bi 1,5 Millionen Mennoniten, de an jüm ehr Lehr mit Övertügen fasthollen doot. Se hebbt sik toeerst "Wedderdöper" nennt, wieldat se sik eerst döpen laten wulln, wenn se al ranwussen weern un över jüm ehr harde Levensregeln un Globensformen mit Bedacht urdeeln kunnen. Wichtig is t.B. för jüm, dat een blots so veel an Geld un Goot verdenen schall, as he för sik un sien Familie verbruken kann. Un schull dor sachs een biwesen, de doch 'n beten mehr up de hooge Kant hett, denn höört dat de Allgemeenheit to. Ok Flierkraam, fein Kledaasch un överkandidelt Utfestoneern vun de Hüüs sünd reinweg verpöönt. En Eid up en Fahn swören un för düsse Fahn den Kriegsdeenst leisten, dat wüllt s' ünner gor keen Ümstännen. De Obrigkeit schall överhaupt de Fingers ut jüm ehrn Globen ruutlaten. Elkeen "Dööpgesinnten" schall in alle Levenslagen na sien Natuur un vun de Natuur leven. In de slichten Andachtsstünnen ward nicht blots beed un sungen, nee, de erfahrnsten un kluftigsten Lüüd, de sonöömten "Laien", seggt de Gemeen jüm ehr Menen un Ansichten in Globensfragen un över de richtige Levensaart, in Sünnerheit denn, wenn sik een versünnigt hett, jichenswo Hölp nödig is odder een heiroden will. As Menno Simons, de in dat hollandsche Utrecht as kathoolschen Prester utbillt worrn weer, in de Neegde vun sien Geburtsort Witmarsum in Westfreesland beleven müss, woans en "Wedderdöper" wegen sien Globen doothaut wöör, dor is he doch in't Twiefeln kamen, off sien Moderkark ok würklich na de christlike Lehr hanneln dee. Un as he höörn dee, dat in dat Naverdörp Bolsward an de 300 "Anabaptisten", dat meent "Wedderdöper", achterrüuchs vun spaansche Truppen afmurkst worrn weern, dor harr he de Snuut vull vun sien egen Kark un is 1536 ut de Globensgemeen utpedd. Klor, bi so veel Arbeit harr Menno nich veel Tiet, all sien Gedanken över en "fries Leven in Gott" in Roh to Papier to bringen. An Bökerdrucken un Schriftenverdeeln weer al gor nich to denken. Dorto is he so richtig eerst in Wismar kamen, neem he vun 1546 an veele Johrn leevt hett. Vun hier ut is he denn ok mir'n ganzen Tross de Küst bit na Danzig, Lettland un Livland ruptrocken, denn dor harr dat al siet Johrn Gemeenden vun de Dööpgesinnten geven, de nu Hölp för jüm ehr Andachtsformen bruken deen. Se hebbt to'n Bispill nicht wüsst, off se in jüm ehr Bibelstünnen nedderprüßsch odder hollandsch snacken schulln. As de Rat vun Wismar en Edikt gegen de "ketzerischen Sakramentierer" beslaten harr un Menno un sien Lüüd ut de Stadt rutbenschen dee, dor is he mit sien groot Familje — Menno harr in de Tiet al fief Kinner mit sien Fru Gertrude — ok na Fresenborg gahn. Dat wöör ok Tiet, denn de düütsche Kaiser harr middewiel runne 30000 Mark up den Kopp vun den "Sektierer" utsett. He hett dacht, de Mann wöör de Einheit vun sien Riek un de kathoolsche Kark bedrohn. Menno sien Fru, de up de strapaziösen Reisen al 'n ganze Tietlang peverig west weer, is nicht mit up Fresenborg ankamen. He harr se ünnerwegens to Eer bringen müsst. De Gootsbesitter Ahlefeld hett sien Besluss, Dööpgesinnte up sien Rebeden antosiedeln, nie nich bereuen müsst, denn binnen korte Tiet stelln sik de "Wedderdöper" as anstellige, fliedige, utduurnde, uprichtige un liedsame Arbeiders rut. Dat hett nich lang duurt, denn harrn se jüm ehr Huus, Schünen un Stall in de Siedlungen Wüstenfelde, Wöhnitz, Pulverbarg un Kiebitzbarg upbuut, harrn sik Tiern anschafft, hebbt in taage Arbeit Kornfeller, Wischen un Goorns anleggt, Steekgrabens un Waterlööp utschacht, Weeg fastmaakt, Warksteden inricht un nich toletzt 'n Beedstuuv upstellt. Mit de Johrn harr sik dat in Sunnerheit in Westfreesland bi de Wedderdöper rümspraken, dat dat in'n Norrn vun Düütschland 'n sekeren Platz för all de Schunnenen un Verfolgten geeven dee. Veele hebbt dorup jüm ehr Heimot upgeven un sünd ok in't Stormarnsche översiedelt. Menno Simons süllm hett in Wüstenfelde wahnt un hier nu 'n ganzen Barg Schrievkraam to Papier bröcht, allns över sien Lehr vun en frie, naturhaft Leben in Gott ahn Gewalt, Wehdoon, Lögen un Klaun. Dat Dörp Wüstenfelde un all de annern Mennonitenhüüs in de Naverschap sünd in den Dörtigjährigen Krieg in dat Johr 1627 vun de kaiserliken Truppen, de hier baben mit de Reformeerten uprümen wulln, up dat schändlichste in'n Dutten haut worrn. De Mennoniten, de hier to de Tiet al in de drütte Generatschoon leven deen, kunnen sik Gott si Dank na Altona un na Lübeck retten. Veele vun de sünd, wieldat se in de Städte nich leden weern, na Westpreußen utwannert, neem jüm ehr Globensbröder middewiel al staatsche Anwesens harrn. Klor, dat de Lüüd, de in Stormarn jüm ehr holsteensches Platt snacken deen, in de nie'e Heimot dat prüßsche Platt annehmen. Un dit Platt is dat ok, wat een hüdigendaags oftins noch in Nord- un Südamerika andrepen kann, denn de Weg föhr veele vun de Mennoniten in Noot un Kriegstieden sülvst in de fernsten Siedlungsrüüm, neem een Religionsfrieheit, Kulturfrieheit un Egenverwaltung hebben kunn. Een vun de letzten Siedlungsströöm bröch Dusende vun Mennoniten in de grugelige Stalin-Hitler-Tiet vun de Ukraine, neem de rugsche Kaiserin Katharina de Groot jüm ehr Vöröllern 1763 Land anbaden harr, na Kanada, USA un Paraguay. De holsteenschen Dörpernaams so as Reinfeld, Petersdörp un Kronsfeld, de dat instens an den Dnjpr geven hett, sünd hüüt türlich all in't Russ'sche sett worrn. Veele Mennoniten sünd jüst in de letzte Tiet na Düütschland trüchgahn; odder se sünd in dat wietlöftige Land sitten bleven, neem de Kriegswirren se dörch Flucht odder Deportatschoon hinbröcht harrn. Ut de Grünnertieden vun de Mennonitische Kark is in't Storrnarnsche alleen noch de an de Landstraat Oschloe-Slamersdörp belegene "Mennokaat" överbleben, in de Simons instens sien Böker druckt hett. Se is letzthen renoviert un to'n lütt Museum utbuut worrn. Keen Wunner also, dat männigeen övertüügten Mennonit den langen Weg na Oschloe över Kontinente un Ozeane hinweg nicht schüen deit, üm de Weeg vun sien Globensaart to besöken.

Wenn een weet, dat wat Leegs schehn schall, dat een to ’n Bispeel na ’n Tähndokter mutt oder na Frankriek gahn schall, denn is dat nich good.

Gerhard II. to Lippe (* üm 1190 rüm;† 28. August 1258) weer en vun de Bischöp vun dat Arzbisdom Bremen. He weer en Mann, de topacken dö un hett dat Arzbisdom Bremen as en Landmacht un egen Territorium ganz na vörn bröcht. Dorbi is he vör Krieg nich bange ween. Vun hüüt ut bekeken weer he ehrder en Politiker, as en Mann vun de Kark. 1219 is he Bremer Arzbischop wurrn. Dat Domkapitel vun Bremen harr em wählt, ohn de Hamborgers dor üm to fragen. He hett sik süms in de Länner lunks vun de Elv Arzbischop vun Bremen nömmt, un in de Kuntreien up de rechte Siet vun de Elv Bischop vun Hamborg. An'n 1. April 1224 is dat Arzbisdom Hamborg mit Schrieven vun Paapst Honorius III. uplööst wurrn un dat Bisdom Hamborg stünn nu ok offiziell ünner Bremen. In Bremen hett he sik as en Bischop wiest, de wüß, wat he wull. He hett sik de Botter nich vun't Broot nehmen laten un wüß dat Swert just so to handhaven, as den Krummstaff un de Mitra. Gegen siene Fienden is he up jede Oort vörgahn. As dat mit de Stedinger Buern ut verscheden Grünn Striet geev, hett he en Krüüztog tostann bröcht. Ofschoonst he sik an un for sik nich goot mit de Börgers vun Bremen stünn (de streven na Unafhängigkeit un he versöch, jem mit starke Hand ünner to kriegen) hefft em de Bremers bi düssen Krüüztog gegen de Stedingers hulpen. Ok de Graaf vun Ollenborg stünn up siene Siet. Vunwegen siene Hülp hett he al Ansprüch in Ollenborg achteran stellt un upgeven. In de Slacht bi Olenesch hett he de Stedinger in dat Johr 1234 slahn un so unnerkregen, dat se sik nich mehr röögt hefft. He hett de Graafschoppen Stood un Dithmarschen gegen Däänmark wunnen un ok verdeffendeert. 1227 hett he bi de Slacht bi Bornhöved gegen Däänmark mitmaakt. Later hett he den Freden twüschen Däänmark un dat Huus Schauenborg in Holsteen un Swerin mit up'n Weg bröcht. Offiziell höör Riga as lestet Bisdom över See noch as Suffragan to dat Arzbisdom Bremen. Man al Albert vun Riga hett sik dor nich veel üm scheert. He hett sien Bisdom regeert, as wenn dat sülvstännig weer. Na sien Dood in dat Johr 1229 is dat Bisdom Riga later 1255 vun den Paapst Alexander IV. to'n Arzbisdom maakt wurrn, ofschoonst Gerhard mit allerhand Diplomatenkneep versöcht hett, dor gegenan to gahn.

In düsse Kategorie staht Artikels, de Themen un Begeevnissen behannelt, de in dat Johr 1709 ween sünd.

Disse Datei is as gemeensam bruukte Datei op Wikimedia Commons hoochlaadt un warrt mööglicherwies ok vun annere Wikis bruukt. De Bildsied vun dor warrt ünnen wiest. Verlööv, disse Datei to bruken, is över dat the Wikimedia-OTRS-System bestätigt un archiveert worrn. Dat Verlööv kann vun Lüüd mit en OTRS-Konto ankeken warrn. Wenn du keen Konto hest un dat Verlööv bestätigt hebben wullt, denn fraag een vun de Lüüd mit en OTRS-Konto oder schriev op Commons:OTRS/Noticeboard. Naam nömen – Du musst den Naam von’n Autor oder von’n Lizenzgever in de von em fastleggte Wies nömen (aver nich so, dat dat utsüht, as wenn he di oder dien Gebruuk von dat Wark ünnerstütten deit).

Navigeern nöömt een dat Bewegen in Dokmente. Dat is wichtig sünnerlich bi gröttere Dokmente mit vele Sieden. Wüllt Se lever wedder trüch? Dorför gifft dat de beden Pielen in de Adobe Reader-Symbolliest. Trüch geiht de linke, vör de rechte. Wenn dat so en anspringbor Inhollsverteknen gifft, denn köönt Se dat ok anduernd in'n Blick behollen! Dat geiht mit de Lasche Lesezeichen an'n linken Fensterrand. Klickt Se dor op, denn warrt dat Inhollsverteknen in de Extra-Liest wiest, un Se köönt dor jümmers per Klick an jede Steed jumpen, 'neem Se henwüllt. Mit noch en Klick op de Lasche sünd Se de Saak wedder los. Denn hett de Besitter vun't Dokment dorto nich den Verlööf geven. Dat kann een nämli instelln, wenn een de pdf-Datei maakt. Dor mööt Se mit leven. Dormit fohrt Se nu — bi daldrückte Muustast — över den Beriek, de Se kopeern wüllt. He warrt blaag klöört, un mit twee lütte Pielen kenntekent de Adobe Reader nau Anfang un Enn vun den markeerten Text. Wunnert Se sik nich, wenn dat Kopeern nich klappt. Vele Besitter vun pdf-Datein in't Internet wüllt nich, dat de eenfach so in een Rutsch kopeert warrn köönt. Dorüm hebbt de dat bi't Anleggen vun de pdf-Datei verbaden. Dat kann een nämli doon. Se köönt mit de Adobe Reader ok en "Screenshot" ut dat Dokment scheten — mit dat Schnappschuss-Werkzeug. Wenn Se weten wüllt, wat Se mit de pdf-Datei, de Se vör de Nees hebbt, denn eentlich opstelln köönt un wat nich, dennso kiekt Se mal, wat Se nerrn in't Fenster so en lütt Slötelsymbol finnt. Wenn Se dorop klickt, köönt Se sik de Sekerheitsinformaschoonen ankieken. ...denn heet dat, dat Utwählen (Markeern) un dormit dat Kopeern vun Texte is verbaden, dat Drucken hett Verlööf.

De Reedner vertellte uns, dat Plattdüütsch in de Tieden vun de Hanse mol Weltspraak weer. Keen een Koopmann kunn Hannel driven, wenn he ni platt snackte. Jichtenswann keem dat niemoodsche hochdüütsch, Platt bekeem de Ruch as Spraak vun de unweten Lüüd. Een poor Weeken later seet ick bi Frünn in de Köök, we drunken Punsch un snackten platt. De hochdüütsche Utgaav von Fee weer jüst bi de Bookdrucker. Ick vertellte von de Vördrach un een Fründ meente, dat man denn wohl ock mol een Erotik Book op platt rutbringen schull. He bo mi an, Felicitas erotische Geschichten to översetten.

Moin leeve Lüüd, nu geiht dat Johr to Neig´,n Barg Minschen hetzen all wedder dörch de "besinnliche" Vörwiehnachtstied und keeneen hett de Tied, sik... Moin leeve Lüüd,op minen letzten Artikel gäv dat ja eene Reakschon. Dat freut mi bannig. Aber glöövt man nich , dat een Kommentar, een Leserbreef oder gar...

Moin leeve Lüüd, normalerwies verleert man jo keen Wort doröber, wenn sik een "Hochdütschen" inmischen will, wenn dat üm´t Plattdütsche geiht. Aber... Moin leeve Lüüd. Nu is de Harvst dor ! Dat Loof wesselt de Farv und fallt schon hier und dor vun de Bööm. ´n anner untrüglichet Teeken is dat... Moin leeve Lüüd, ik dacht all, ik weer as de Politikers in een Sommerlock fullen. Aber nu sünd dor doch noch´n poor Sooken, de mi to Gehör komen sünd und...

Doorbi weer he so seker wesen, da he ehr den richtigen Schien geben harr. Man ook wenn 'n Minsch vullstännig seker is, denn is dat nich jümmers ook worraftig so. An'n Avend sitt de Oole op sien Pulsterstohl. He kennt dat verdreihte Geföhl, wenn em een anroopt un sien lütten Telefoneerapperaat in de Tasch sik mit so'n sachten Brummen mellen deit. Dat kann 'n ja so instellen, wenn 'n dat grelle Bimmeln nich hebben will. Dütmaal föhlt he dat Brummen avers nich in de Tasch. Door hett he dat Telefoon ook nich. He föhlt dat Brummen an de Butenkant vun sien rechten Foot. Door hett he sien Telefoon jüst so wenig, un liekers föhlt he dat door. Un denn mookt de Oole dat, wat he middewielen jeedeen Dag tominnst teihn maal moken kann - he schüddelt mit 'n Kopp. Un denn lacht he över sik sülbens. He faat sik mit de Hand an'n Dööts un lacht ut vullen Harten. He argert sik nich, he lacht. Dat höört sik vermuckt eenfach an, man dat is dat nich. Door hett de Oole langtiet an öövt un he kriggt dat jümmers noch nich jeedeen Maal tostannen. Man mehrstendeels slumpt dat mit sien Lachen över sik sülbens. Un dat Koppschüddeln över sik sülbens höört ook mit doorto, wenn sien Denken un Föhlen woller maal ut de Spoor glippt is. Denn eene Saak dröff em nich passeeren - door is de Oole vullstännig seker: He dröff sik över so'n Lüttschiet bi't Öllerwarrn nich argern.

In de verleden Johrn sünd uns flegen Insekten gewaltig trüchgahn. Dorüm hebbt wi düt Johr en Kalenner uns Bottervagels toegnet. Thomas Seemann hett för en Fotokalenner (rutbröcht vun sien Team "Tandem"/OBW) de schöönsten Bottervagelfotos tohoopstellt. Wi bringt de Fotos hier, stellt de Bottervagels vör un ehrt ehr mit en Vers. Dat düsse lüchen orangerode Falter, mit latienschen Naam Lycaena phlaeas, nu ok en Bläuling is, muchst nich glöven — is avers so. He un Se seht liek ut. De Lütte Füerfalter leevt apen, locker bewussen Gelänn mit Ampfer-Planten. Sueramper & Co. bruukt se nämlich för ehr Rupen. De dekorativen Eier leggt se püük op de Ünnersiet vun Ampferbläder af, un de Rupen överwintert denn dor un verpuppt sik in'n Lent. Kümmt de Sommer, köönt de Falters twee, dree, sogor veer Generaschoonen produzeern, bet de Winter ehr inhaalt. Överwintern doot denn wedder bloots Rupen. De Lüttje Füerfalter gellt nich as bedrauht, weer avers düt Johr heel selten to sehn. Much dat neegst Johr man beter warrn.

Ik harr ganz vergeten, wo wichtig domols so een Fohrtüg för all de Lüd wär, de keen Perd un Wagen harrn un ok keen Geld, üm sik allens bringen to loten. So 'ne Karr wär över lange Tied, villicht över een poor hunnert Johr, in Gebruk. Platz noog wär för so 'ne Karr op de Stroten. Autos gäv dat bit no de Mitt vun dat 20. Johhunnert ja noch nich veel. So kunn een Mann alleen mit eene "Minschenstärke" de Karr schuven oder trecken. Ok de Wogens, de mit een oder twe "Peerstärken" trocken wörrn, stört sik an ehren lütt' Maten gor nich. Ik sülben heff, as ik so üm de twölf Johr old wär, so en Karr schuven, üm Brikett to halen. An den Kasten wärn butensieds twee Disseln to'n Griepen. De wärn eegentlich för mi noch 'n beten wiet ut'nanner, ober dat güng. Nun wull ik noch wat mehr weten, as ik sülben in miene Erinnerung harr. Ik heff in't Internet keken. Dor heff ik rutfunnen: de Schottsche Karr gäv dat man blots in Hamborg. Dat Internet vertellt mi ok, dat ene Schottsche Karr en Maat vun 1,50 Meter in'n Quadrat hett; an dree Sieden is en 20 cm hoge Kant. De Karr harr twee grote holten isenbeslaan Speken-Rööd. De kunnen twüschen 80 un 130 cm hoch ween. Kohlenhändlers bruken de Schottsche Karr, üm an de verehrte Kundschaft to levern. Dat gäv ok da un dor Plätz, wo man sik 'ne Karr lehnen kunn. Arme Lüd lehnten sik ene Karr, wenn se mit ehrn Husstand de Wohnung wesseln wulln. An ene annere Stee heff ik funnen, dat de Schottsche Karr Johrhunnerte lang as en ganz un gar veelsiedig Ding brukt warrt. Dor steiht ok schreeven, worüm de Karr so heeten deiht. An' Beginn vun das 17. Johrhunnert sünd Lüd, de wat utfreten harrn, vun de Hamborgers "Zur Karre" verknackt worrn. De harrn denn den Schiet un Dreck, de ut de Hüs rutsmeten ward, optosammeln und aftoföhrn. Thürk, een vun de Nokieksel, meent, dat Michael Schott, de fröher ok "zur Karre" verknackt wär, later in sien Rebeet bleef und nu de Oppasser för de annern wär. Kann sien, dat Thürk recht hett. Kann viellicht ok sien, dat de Stellmaker, de so 'ne Karr as erster mokt hett, Schott heeten dä.

Dat Woort Plasma kummt ut dat Greeksche un bedüüt so veel as dat Maakte oder dat Herstellte. Plasma betekent verscheeden Saken: Disse Siet is över en mehrdüdigen Begreep un vertellt, wat disse Begreep allens bedüden kann. Disse Siet is sotoseggen en „Gavelsiet“, de Weg gavelt sik hier un du kannst di een Siet utsöken, üm mehr över dissen Begreep to lesen.

Mennig Lü hebbt ja Bammel vör so'n Rekenprogramm. Man mit düssen Kurs kann nix scheep gahn. Allens is so verklaart, dat dat jedereen kapeern kann. De Kurs sett as Grundweten man bloots vörut, dat Se enigermaten mit de Muus un de Fenster bi Windows klaarkaamt. Mehr nich. — Tricks un Öven ergänzt de Lehr-Kapitel. Best is dat, wenn Se to jedeen Lehrkapitel ok de Öven maakt. Dor is ok noch Lehrstoff in. — De Tricks sünd för Lü, de beten wat nieschieriger sünd un sik ok mehr totruut. De Kurs is "open end" anleggt, d.h. dat fangt gaaanz sutje an, un jümmers ansprooksvullere Saken kaamt na un na dorto. Wa veel Delen he an't Enn hebben schall, steiht nich fast. Leider kann ik nich garanteern, dat elk Week en nieges Kapitel rutkümmt. Wenn Se nich sülven op'n Kaneel passen mucht, köönt Se ja den Rundbreef bestelln.

De Tall vun de schottischen Brennereen is bannig groot. In keen anner’t Land warrt so veel Whisky brennt, as in Schottland, ok wenn bit hüüt nich kloor is, woneem de Whisky sien Oorsprung hett – in Schottland oder in Irland. 2009 weer in Schottland in ruchweg hunnert Destillen Whisky herstellt, man dorta kamt noch wietere hunnerte Brennereen, de to Tiet stillleggt sünd oder de dat intwüschen nich mehr mehr gifft. Butendem kamt ok jümmer mol wedder ne’e Brenneree dorto, de jemehr Whisky mitünner noch nich op’n Markt to kriegen is. De schottischen Brennereen un de Whiskys, de dor brennt warrt, warrt in söss verschedene Whiskyrebeden indeelt. De Whiskys vun en Rebeet hebbt tomeist glieke tyypsche Egenorden vun’n Smack her, liekers künnt se ok bannig ünnerscheedlich wesen. Mit Afstand de meisten Whisky-Brennereen staht in dat Rebeet Speyside, wat vun de geograafschen Flach man eher lütt is. De tweetmeisten Brennereen staht in dat Rebeet vun de Highlands. De annern veer Whiskyrebeden sünd de Lowlands, dat Eiland Islay, de annern Eilannen un opletzt Campbeltown op dat Halfeiland Kintyre.

schall/warr rüken schallst/warrst rüken schall/warrt rüken schöölt/warrt rüken schöölt/warrt rüken schöölt/warrt rüken

schall/warr verdenen schallst/warrst verdenen schall/warrt verdenen schöölt/warrt verdenen schöölt/warrt verdenen schöölt/warrt verdenen

Niege Tieden, niege Saken, niege Würd'. Soans kunn een tohoopfaten, wat scheen deit in alle Spraken. Wenn dor enerwęgens wat Nieges upkamen deit, 'ne Maschien, 'n Reedschopp odder ok 'ne geistige Saak, denn willen wi dor ok 'nen Naam för hebben. Man wat för 'nen Naam odder wat för 'n Wurd kann dat kriegen? Wi kunnen dat Wurd ut'e frömde Spraak bloots œvernęmen, wi laten Schrift un Utspraak mier odder minner so, as dat in'e frömde Spraak ok is. Disse Vörgang ward in hoogdüütsch "Entlehnung" nœmt. In Plattdüütsch kunn dat Utlening' heten. Een Bispill ut dat Hoogdüütsch is dat Wurd "Hobby" ut'e engelsche Spraak. Frömde Würd' sünd jümmers rinhaalt warden ut anner Spraken, dit is normaal. Man dat kunn för wecke Spraken ok 'ne grote Gefoor sien. Wo mier frömde Würd' rinkamen, wo minner egen Würd' warden bruukt. Wenn ene Spraak quienen deit so as Plattdüütsch, wieldat minner un minner Lüüd' disse Spraak ręden doon, denn kann disse Spraak noch fixer doodblieven, wenn vęle frömde Würd' un Frasen bruukt warden. Wi kœnen dat alle Daag' seen. Bina alle plattdüütschen Texten h ebben to vęl hoogdüütsche un nu ok engelsche Würd' in. Oft ok, ofschoonst wi plattdüüstche Würd' hebben doon. So lęs ik vaken "weil", "schon", "sich", man wi hebben doch "wieldat/ümdat, al, sik"? Kunnen wi ok 'nen anner Weg gaan? Jo, segg ik, wi kunnen kieken, woans een noch niege Würd' kunn maken ut'e egen Spraak. Dit Sökent un denn dat Schapent vun'n nieg Wurd, dit kunn een Wurdschaping' nœmen. Wurdschaping' meent toierst dat Makent vun niege Würd' ut Würd' un Wurddelen, wat al dor sünd in'e Spraak. As Bispill kann een sik dat Wurd "Huusdöör bekieken. Wi hebben de beiden Würd' "Huus" un "Döör". De würden tohoopsett un dunn keem dor "Huusdöör" rut. Dit kunn een Tohoopsetting' nœmen. Denn kunn een noch Würd' maken mit Wurddelen, wat alleen keen Bedüdent hebben doon, so as "be-", "ver-", "-schopp". Ut "lęven" kœnen wi "belęven" maken, ut "lopen" kann "verlopen" warden un ut "Land" "Landschopp". Disse Vörgang ward in hoogdüütsch "Ableitung" nœmt, in plattdüütsch kunn dat Afledding' heten. Tohoopsetting' un Afledding', dat sünd de gröttsten Gruppen, dat gifft noch anner, man hier sall dat noog sien. Nu 'n depern Blick up'e Tohoopsetting' ut twee Höftwürd' (Substantiven). Noch eens dat Wurd "Huusdöör". Hier warden twee Höftwürd' in'e Eentall tohoopsett, "Huus" un "Döör". Anner plattdüütsche Bispillen na dit Munster sünd: Buddelschipp ("Buddel" + "Schipp"), Appelboom ("Appel" + "Boom") odder Melkklüter ("Melk"+ "Klüter"). Un dit Munster kœnen wi bruken för niege Würd', wat dat woll noch nich gęven deit in Plattdüütsch. Wenn wi 'n nieg Wurd wullen maken, so kunnen wi toierst dat Bedüdent in Plattdüütsch beschrieven un denn wat Nieges schapen na dat bekannte Munster. Hier nu miene Vörslęg': Un nu, leve Lęsers, gaat bi un maakt sülven wecke Würd'! T.B. bi www.deutsch-plattdeutsch.de kœnt Se de ok ünner de Lüüd bringen! De Bookstaff ę ward utspraken as äh. Ik kunn ok ä(h) schręven hebben, man ik möök dat nich ut etümoloogsche Grünnen.

He is'n stillen Mann west un flietig dorto. He harr keen Fro un keen Kind, weer eensam op sien Hoff. Dat weer ja ok allens in Orrnung gahn, dor weer nix gegen to seggen, aver de Lüü snackt geern, un se munkelt all Daag, he harr mit den Düvel een Pakt. Lütte swatte Gesellen kemen bi Nacht mitünner in sien Stuuv rin, un de harrn em ok veel Geld bröcht. "He is'n rieken Mann un hett sien Schapp vull Geld", munkelt de Lüü. "Ik heff dat sülven sehn, letzt Week, as de Maand in sien Finster blänkern dä", meen de Naversch, "ünner sien Bett hett he en groot Kist vull Gold. Dat kann jo goor nich goot gahn." "Afgünstig sünd de dösigen Lüü, nix as afgünstig!", schimp de Schriever, de bi'n Amtmann in Deenst weer. "Foorts snackt se sik de Tung blödig, neem dat wat to sludern gifft!" De knakerige, spittelige Schriever avers weer en Spitzboov. He harr veel Godes von Matthes Pagels. All Johr kreeg he heemlich Geld von em, wat he de Snuut hollen schüll, över Matthes sien krumme Saken; denn wat de Lüü ok nich wusst harrn, Matthes weer würklich 'n falschen Fuffziger, en Deef un Bedreger, un he harr den Düvel al lange Johrn sien Seel schenkt. Dat keem aver eerst mit de Tiet an't Licht. Matthes Pagels fohr meist al morrns fröh, wenn dat noch binah düster weer, mit Peer un'n blitzeblanken Ploog op'n Wagen, to sien Acker hen, un stunn de Sünn denn an'n Heven, harr he al'n grotes Stück rundüm plögt. Jedes Johr plöög he en lütt Stück mehr von sien Navers Acker för sik sülven mit üm. As he düssen Morrn bi sien Feld langkeem, keek he nau hen. Dat weer doch woll nich to gläuven! Harr doch de Keerl al wedder'n lütt Stück von sien, Korl Clasens, egen Acker ümplögt! Nu weer he seker, un de Arger keem em hooch. "Matthes", sä he fühnsch, "so geiht dat nich, mien Feld warrt jümmers lütter! Du hest mien Acker ümplögt! Dat dor, wat du hüüt morrn ünnern Ploog nahmen hest, is mien Land!" "Wo kannst du sowat seggen, Korl, dat is nich wohr! Lat uns in Roh snacken, denn warrst dat gewohr, dat is mien Acker", sä Matthes smerig glatt. "Kiek, bit dor baben an de Eck geiht he, dor, neem de ole, hoge Böök steiht! Dat is allens mien Land. " "Dien Land? — Dat stimmt nich, ik segg dat bi dat Graffkrüüz von mien Vadder, segg ik di dat! Dat stimmt nich!" Korl Clasen güng argerlich sien' Weg. He wull Matthes dat al bewiesen. To Huus kraam he glieks in sien Schapp rüm, avers he kunn dat ole Papier nich finnen. Dat harr doch woll över teihn Johr dor in't Schuuf leggen! Wo weer dat nu bleven? Twee grote Kreihn harr he, as he in'e Stuuv keem, noch mit Schreen ut sien Finster flegen sehn. Weer ja gediegen, wat wulln düsse Kreihn in sien Stuuv? Annern Dag fohr he in'e Stadt to'n Notar, aver de kunn dat Papier bi sick ok nich finnen. "Dat hett doch föftig Johr lang hier in dat Book stahn", meen de oll Notar un greep sik mit beide Hannen in sien sülverwitte Hoor, "ik weet dat wiss! Nu is dor nix mehr! De Siet is nich dor, eenfach weg, as von een Hex wegtövert! Wat makt wi nu?" Annern Dag keem Matthes bi Korl an Goorn vörbi. "Wat!", sä he plietsch, "ik heff höört, du büst bi'n Notar west, Korl Clasen? Na goot, wenn du dat nich anners willst! Nähgst Week sünd wi beiden bi den Amtmann vör Gericht. Warrst sehn, ik krieg mien Recht!" Korl harr grote verschraken Ogen, as Matthes den Morrn ankeem. Wat weer dat? De harr een Urkunn, woll föftig Johr olt, dor weer schreven, wat Matthes al seggt harr, dat Land, wat he plöögt harr, hüür em alleen to, bit an de grote Böök. Un dorbi wuss Korl dat doch nau. De Acker höör em to, em alleen! Noch vöricht Johr harr he dat Blatt Papeer, wo dat op stünn, in de Hannen hatt. Sogoor in Droom wuss he, wat dor in schreven weer. Dat weer doch al föftig Johr sien Acker! He harr em as Jungmann von sien Vadder kregen. "Sühst!", sä Matthes mit'n schienhillig Blänkern in de Ogen, "heff ik di dat nich glieks seggt? Ik heff dat orrnliche Papeer, dat heff ik al vör vele Johr von mien Vadder kregen. Hunnertföftig Johr is de Acker bi uns in de Familje. Wees nich böös, Korl, aver so is dat nu maal." "Jo", sä de Amtmann, "mi kaamt de ganze Saak woll rieklich markwürdig vör. Mi is ok so, as dat Land Korl Clasen tohöörn dä. Aver ok ik kann dat nich bewiesen. Üm dat nu würklich recht to maken, möten Se, Matthes Pagels, nu ok noch op de Bibel swöörn, dat Se Korl Clasen keen Land wegnahmen hefft, und dat allens mit rechte Ding togeiht." "Dat do ik geern", sä Matthes, un all Lüü kunnt dat nu höörn, as he luut un düütlich sä: "Ik swöör bi Gott, dat ik de Wohrheit seggt heff, un nix as de Wohrheit, dor is keen Bedregeree bi, so wohr, as mi Gott hölpt." Fideel fohr Matthes na Huus in sien Dörp, un Korl kunn sehn, wat he dorbi för en gemeenen Grientje üm de Snuut harr. De Straaf för Matthes keem al na korte Tiet. He muss sien Reknungen betahlen; de Schriever, de em de falsche Uurkunn maakt harr, weer licht to betahlen, denn de nehm Geld, un dat harr Matthes ja nu rieklich. Aver de Düvel, de wull dürer betahlt warrn; un de leet sik nich so eenfach afschütteln, as Matthes sik dat dacht harr. He wull nu partu sien Seel hebben, de Matthes em ok al lang verspraken harr. De Böök harr denn bald keen Bläder mehr. Dat weer Winter. Matthes früst gresig, aver de lütten Keerls mit de swatten Flünken hollen em fast dor boben. Een Dag bi Ies un Snee harrn de Buuern mit den Schriever in Kroog tosamen bi Beer un Koorn seten un de Schriever harr dat grote Woort. "De lütten swatten Vagels op'n Boom, dat sünd de Gesellen von Düvel, de för Matthes de Uurkunn in de grote Höllsche Staatskanzlei schreven un sigelt hefft. Mit Düvelstinte! Un se hefft ok de richtige Uurkunn bi Korl ut'n Schuuf angelt un een Dag later ok de Siet bi den Amtmann ut dat Grundbook klaut. Ji köönt mi dat gläuven, ik weet dat wiß! Matthes harr jo den Düvel sien Seel verschreven un dor musst dat so kamen." Jo, de Buuern gläuvten em, he harr as Amtsschriever grotes Ansehn in sien Dörp, un he wusst ok meist Bescheed, wo een keen Anter harr. Nu nickköppten se düster. Wat'n grugelige Saak! Do harrn se dacht, de Düvel weer al höhnerblind un doof. Nee, de weer plietsch un tücksch! Mit den musst en Minsch reken. — Poor Maanden later is de Schriever na de Stadt trocken un keeneen hett wedder wat von em höört. — Mag ween, he löppt noch hüüt ennerwegens rüm. Villicht is he nu al Staatsraat worrn? Kolt weer dat un de Oostwind huul, aver Korl gung bit na de Böök hen. He keek na baben un dor weer he, de Matthes —— nee, dat was ja'n groote, witte Uul mit gläunige Ogen. Un se keek em stur an, un den Buuer weer dat, as dä se em wat toswiestern: "Dien is de Acker, Korl, de Acker höört di to — nu — hu. Ik mutt hier sitten, wieldat ik di un den Amtmann mit den Meeneed ansmeert heff. Deit mi leed — nu — huhu — deit mi leed — nunu — hu." So sitt de witt Uul noch hüüt un kriggt keen Roh. Dat kümmt dorvon, wenn een den Hals nich vull kriegen kann. Wat is denn Riekdoom, de unrejell anschafft is, maakt de denn würklich glücklich? Ik heff al poor Lüü elennig un eensam starven sehn, de harrn ok meent, Geld is in Leven de Hauptsaak, Geld gifft Roh in dien Hart. Aver dat Beste is: En Minsch, de mi leev hett, mit em lachen un vergneugt sien. Dat is wunnerboor, dat is Leven. De Böök steiht jümmers noch bi de Granitz; gahn Se dor nich hen, dor sitt he bi Vullmaand, de Matthes, de Uul. Ik wohrschuu Se, dor is dat nich geheuer.

De Baldrian-Wörtel hett enen dörchdringen Ruuch. Dorüm warrt se "Stinkwurz" nöömt. Un dorüm gell se fröher ok as Help gegen de Pest, den "Swatten Dood".

Mien Oma hett ok en Märken över Baldrian wüßt. Wenn ik't recht erinner, denn harr in ehr Vertellen en Jung — as he enen Morgen waak worrn is — ene besünner Plant in de Hand. He weer — so sä he — in de Nacht över enen Strahl vun'n Maand rup na em kladdert. Dor harr he disse Plant funnen un mitnahmen. He nööm sien Plant "Maandwörtel" (Mondwurzel).

Wenn du Baldrian in dienen Schoh leggst, denn kann de Düvel keen Macht över di kriegen, dat hett'n fröher glöövt. Ik wüß dat al as lütte Deern: Wenn een en Blööd vun'n Baldrian in de Hand höllt, denn is man vör den Düvel seker. Un disse Snack hett uns as Kinner up de Idee bröcht, wi wullen uns' Naversch mal düchtig argern. Se weer jümmers an't Schimpen mit uns. Man nu wullen wi ehr Baldrian ünner't Slaapstuven-Finster leggen. Wi wullen, dat bi Nacht vele Katten kemen, un dat de luut un lang jaulen, dat uns' Naversch nich slapen kunn.

De koornsche Spraak (op Koornsch: Kernowek) is de inheemsche Spraak vun Cornwall un höört (blangen Waliessch un Bretoonsch) to de britannsche Grupp vun de keltschen Spraken. (De annere Ünnergrupp vun de keltschen Spraken is de goideelsche Grupp mit Irisch, Schottsch-Gäälsch un Manx). Koornsch hett üm un bi 80% vun sien Grundvokabular mit Bretoonsch gemeensam, 75% mit Waliessch, 35% mit Irisch un 35% mit Schottsch-Gäälsch. Bet to dat Enn vun dat 18. Johrhunnert hebbt Lüüd ut Cornwall de koornsche Spraak bruukt. Denn is de Spraak as Spraak vun en Gemeenschop utstorven. 'n poor enkelte Lüüd sind bekannt, de noch letzte Resten vun de Spraak af un an bruukt hebbt. In't 20. Johrhunnert hebbt Spraakenthusiasten de Spraak wedder in't Leven trüchhaalt. Vundaag gifft dat üm un bi 350 Lüüd, de de Spraak fleten snackt un ca. 3000 Lüüd, de Koornsch tominnst 'n beten köönt, dat is weniger as een Perzent vun de Lüüd ut Cornwall. Na en langen Striet hett Grootbritannien Koornsch as Minnerheitenspraak anerkannt. Siet 2002 steiht ok Koornsch ünner de Schuul vun de Europääsche Charta vun de Regional- un Minnerheitenspraken. De regionale Regeren vun Cornwall hett tosamen mit de koornschen Spraakverenen en Strategie [1] utarbeidt, woans se de Spraak vöranbringen wullt.

.ro is de Topplevel-Domään (TLD) för dat Land Rumänien. Dat is ene Lännerdomään (ccTLD). De Domään is 1993 inföhrt worrn. De Domääns ünner de Topplevel-Domään .ro warrt vun dat Rumäänsch Natschonal Computernettwark för Forschung un Entwickeln vergeven. Sponser vun de Domään is dat Rumäänsch Natschonal Institut för Forschung un Entwickeln in de Informatik.

onbeleeft mens: ascheranterik ; ongelukkige: ne miezere ; oog dik of opgezet: ’n piepoog ; oorveeg: ’n vloa, ’n mot, ’n peir

Ik glööv, dat dit de Satz ut de Bibel is, den ik as iersten butenkopps herseggen kunn: "Un so hollen wi dat so, dat de Minsch gerecht ward, nicht dörch Warke, de dat Gesetz ehm uplegt, sünnern hei ward gerecht alleen dörch den Gloven." Ik weit nu, dat dat bi Römer 3,28 steiht. Ik weit woll, dat ik dat nich theoloogsch verkloren kann. Vele Bäuker, to vele Bäuker sünd över de "Rechtfertigung" schreven. Ik kann un will dor nich mithalen. Ik mutt aver seggen, woans ik dat seih, wo ik in mien Glovensleven ankamen bün: De Macht vun de Sünnen is in Christi Gerechtigkeit uplööst. De Sünnen sünd di vergeven. Un so seihn, is een Christenminsch een friee Minsch över alle Ding. Hei is nüms Unnerdaan. Hei is keen Kark ünnerdaan, keen' Papst, keen' Pastoor. Fasten un Wallfåhrten helpen nix. De Gloov ist de christlich Frieheit.

Bi all de Disputiererie un dat Dischkureern, Bäukerschrieverie un Strietschriften dörf uns Gloven nich en Saak vun de Geliehrten un de Bäuker sien orrer warden. Ik heff en maalt Bild seihn, wo lutherisch Christen Bäuker un Schriftrullen vun de Katholiken verbrennt hebbt.

Welk vun de Protestanten, de nich so belüücht sien köönt, smeten aver ok protestantsche Papiere in dat Füür. Er Grünnen weern: Uns Gloven is Leven mit Minschen un keen Bäukerkraam alleen. Se harrn keen Lust miehr up de theoloogschen Strietgespreeke. Disse hoge Geliehrten-Spraak weer jüm nau so grulich as dat latinsch Zackereern vun de Katholiken, tomaal nich vele vun jüm lesen kunnen un de spraken Wöör, wat latiensch, wat liehrt, meist nich verstünnen. Een vun de geliehrten Lüüd kunn licht up se inwarken. Se löpen ehm den na as de Rotten und den de Kinner den Rottenfänger vun Hameln, en Geschicht, de heel old is un uns schütten schall, nich Rottenfänger up den Liem to gahn. Ik bün seker, dat dat miehr as een Antwoord up de Fraag na de Frieheit vun en Christenminschen gifft. So laat mi dat Verklåren noch maal versäuken: De Minsch ward ohn eigen Todaun selig. Hei is nüms dorför in de Plicht, wat Bestimmtes to daun. Dor kann de Fraag upkamen, woso een sik denn an de Gebotte un Gesette vun Gott hollen mutt, wenn dat doch nix inbringt. Wieldat de Minsch dat nich bruukt, dat hei glücklich ward, schall hei rechtschapen ut Leiv to Gott un de Minschen hanneln. Dit Hanneln hett aver nich den Zweeck, för sik Bederes ruttoslaan. Da is nich mööglich un nich nöödig. Dat geiht nich dorüm, de Laag vun den Högeren to bedern. Man schall den Negsten helpen, nich üm dorför Lohn to kriegen, alleen dat Gaudgahn schall de Grund vun dat Hanneln sien. Dorüm dat de Minsch dörch de Gnaad frie is, sik tovöör de Seligkeit to verdeinen, bruukt hei keinen Lohn un keen Loff för sien Daun. Hei hannelt ut friee Leiv to sienen Negsten un so to Gott. Nu blifft denn noch de Fraag, wat ik för den Naam "Gott" insetten kann, "Jesus" orrer "Jesus Christus". "Gott" in de Wöör vun den niegen Bund ganz strieken? Is "Gott" överhaupt een Naam, as wi dat kennt? Kann ik "Gott" weglaten, de dörch dat Schöppen vun Himmel un Ierd, dörch dat Rutföhren vun sien Volk ut Ägyptenland, dörch de Gesetten för dat Tosamenleven alles daan hett, dat de Minschen up de Ierd een "Geschicht" hebbt, de Maoris un de Inuits, de Swatten un de Sitten? Un jümmer wedder sien utwähltes Volk, de Hebräer? Hier kaam ik denn hüüt nich wieder. Wiss kamen mi Gedanken, woans dat sien kunn, woans dat Recht is. Dat kriggst nich rut. Mien Brägen arbeidt nich in Swiensgalopp. De Iel is vun'n Düvel. Een brennen Doornbusch ward mi nich as Mose in de Mööt kamen. Gott kann mi so orrer so sien Bott schicken.

Wat ist dat, wat jedereen vun us mehr un mehr nödig hett? Schüll dat nich jeden Dag 'n beten Freid sien? Dat bruukt nich dat ganz grode Beleevnis ... mehr

Dat Periodensystem vun de cheemsch Elementen wiest, welke Elementen dat gifft un woans ehr Egenschoppen tosamenhangt. De Elementen sünd dorbi opstiegend na jemehr Atomtall ordent un in Perioden (Längsregen) un Gruppen (pielliek Regen) indeelt. In fröhere Tieten weer dat Periodensystem vun grote Bedüden för dat Opdecken vun ne’e Elementen. Vundaag is dat man blots noch en Översicht, de aver bi cheemsch Vörgäng jümmer noch goot to bruken is.

In unser plattdüütsches Wöörbook künnt Se Utdrücke finnen vun Ackerschnacker, Gattenpietscher or Luushark bit to schanfudern un Witscherquast. Schrievt Se uns doch mol besünnere plattdüütsche Wöör mit de Översetten in't Hochdüütsche. Dat weer schön, wenn Se uns ook verrood, in welkeen plattdüütsche Eck dat so spraaken un schreeven warrd.

Du olle Tüdelbüdel - de dösige Bullerballer - mag angahn un he is en Spökenkieker: Mitünner mutt een sik mal de Menung seggen - un Ji weet: Op Plattdüütsch geiht dat wunnerbor! Bi düt Speel muttst du dat tooweeg bringen, plattdüütsche Snäcke, de in twee Dele deelt sind, tohoop to setten.

Du, Wind, laat dat Susen Kruup achter de Husen, kruup achter de Dieken, vandaag musst du wieken. Mien lüttje Lateern, ik hebb di so geern.

Wi all tosamen freut uns bannig, dat dat wedder los geiht un wi jüch endlich wedder seihn könnt. Bet dorhen: Maakt dat good und blievt gesund.

De 25. März is de 84. Dag van de Gregoriaansch Klenner (in Schaltjohren, de 85. Dag). Bit to’n Johresenn sünd dat noch 281 Daag.

En Book för Oma un Enkel - en beten Plattdüütsch an De Hand as Anlässe to'n Snacken mit de eersten Vokabeln un veel Platz to'n Malen, Inkleven usw.

In 20 Kapitels geiht dat üm Alldagssituatschonen ut dat Leven vun Paul un Emma, wunnerbor in Farv bebillert vun Nicola Ashtarany, ut ... mehr

Bilütten ward dei Minsch iernst nahmen, wenn hei Plattdütsch liehren will. Dat Geföhl hett ein tauminnst bi Renate Hermann-Winter ehr Bauk, wat di sinnig un suutje op'n Padd helpen ward: Systematisch geiht dat dör 14 Lekschonen ... mehr

Von wegen platt is in Hochdüütsch „flach“. De Dialektbeteken „Platt“ kummt nich van dat platte Land van Noorddüütschland. Toon ersten Maal geev dat de Utdruck in een Utgaav van dat Neei Testament, dat 1524 in nedderländischen Delft druckt worden is. Daar heet dat, dat dat Wark „in goede platten duytsche“ verfaat is, wat soveel meent wie „in klarem, verständlichen Deutsch“. To de Tied van de Hanse in`t Middeloller weer Plattdüütsch in Norden Düütschlands nich bloot de wichtigste spraken Spraak, sünners ok een achtbaar schreven Spraak. In Midden van dat 15. Jahrhunnerd gung dat mit de Hanse bargdaal un dat Plattdüütsche weer nich mehr so wichtig. Na dat Utfinnen van dat Bökerdrucken worden veel mehr hochdüütsche as plattdüütsche Böker druckt. De wat weer un wat harr, de muss nu allens in Hoochdüütsch hebben. Toerst de hochdüütsche Schrift un denn wordt ok in Hochdüütsch snackt. Dat Plattdüütsch weer bloot noch de Minnerspraak. Daarmit disse moie Spraak nich utstaarvt, maakt de Landkreis de plattdüütsch Week und wi as Heimatvereen freut uns dat wi mit een Plattdüütschen Abend mit ton Bewahren daarto bidragen köönnt.

Maak klor, woans du stellt büst: "Kumm rin un snack Di ut!", heet dat op de een Siet - un wenn du dien Bescheedsegger ümdreihst, weet dien Lüüd, datt se lever glieks wedder ümdreihen schullen: "Go rut un holl din Snut!", heet d ... mehr Dat schönste plattdüütsche Kinnerbook, dat et gifft - wenn du mi fraagst. Nüdliche Biller un lustige Wöör dorto, schreeven för Kinner af annerthalf Johr. Söttmer (Sottrum): Sülvstverlag Birgit Lemmermann, 5. Oplaag 1997, Book m ... mehr Mal wat Besünners gefällig? Rinkieken in een frömme Welt: „Bi Nelli ward de lesde Wien Klock halvig ölven utschinkt un de allerlesde Klock twölf. Dar twüschen is jümmer jüst soveel Wien, as de Minsch bruukt, üm to vergeten, dat ... mehr

Dat schönste Groth-Book wiet un siet. Günter Pump un Heiner Egge (Vörwoort) nehmt di mit in Klaus Groth sien Welt, laat di indükern in Groth sien Tiet, sien Leben, sien Holsteen, sien Endeckungstour un Bekenntnis to de plattdüü ... mehr

Dat Panorama vun düsse Geschicht: Fotograf Lüder Andersen schall Bremen in Sünnlicht fotografeern. Dor hett he jede Menge Tied sick in de Stadt ümtokieken. Sien Exfru Marianne kann dat nich hebben dat he so lang wech is un ropp ... mehr De schönsten Stääden ut Karl-Emil Schade sien Olet Testament op platt vun em sülven vörleest. Kannst ok as een lütten Bibelkurs anhören! En Kampfansage an de Lehr vun de ole Karken weer Waldis sien middelnedderdüütschen Tweeakter, den he 1527 in Riga opföhren dee. D. Andresen hett em in't moderne Plattdüütsch bröcht un goot lesbor makt - de Iever ut de ole Tiet ... mehr

Nedderdüütsche Spooren ut de Geschicht gifft dat masse. Maak di op de Söök mit plattdüütsche Texten ut negen Johrhunnerten.

In düt Book sünd de Stellungnahmen vun 21 Pastoren un Vikare ut de Herrschaft Jever in to finnen, de sik sik gegen dat Augsburger Interim wennt hebbt. De Breven sünd op Nedderdüütsch (12 Stück) oder op Latiensch schreven un in ... mehr 19 Texte ut 10 Johr reformatorisch un vörreformatorisch Warken vun Johannes Bugenhagen wert mit düssen Band vörleggt. Den gröttsten Deel nimmt de Passionsharmonie in, de in dree Spraken (eerst latiensch, denn hochdüütsch, 1531 ... mehr Nu as bibliophile Utgaav to hebben: En Fastelavendsspill as Kampfansage an de Lehr vun de ole Karken, dat weer Waldis sien middelnedderdüütschen Tweeakter, den he 1527 in Riga opföhren dee. Siet de 1980er Johren is dat Stück ok ... mehr

Carl Orff sien Wiehnachtsgeschicht gifft dat ok op Plattdüütsch - allerdings leider nich bi Plattschapp, aver direkt bi den Notenverlag - klick hier!

De Flusspeer hebbt en godet Leven: Se künnt sik dickfreten, sik dat gootgahn laten un dorbi kommodig Platt snacken. Wenn dor nich düsse annern, opsternaatschen annern Peer weren, de sik för wat Beters hoolt, mit jem ehr gräsige Rümloperee - kannst ok Sportfimmel to seggen. Dat een oder anner Flusspeerd wör sik dor doch girn en Schiev vun afsnieden, ok wenn se't nich recht togeven wüllt. Mann-inne-Tünn, wat mööt de jümmer so dickdoon, düsse Landpeer! Man mitünner helpt dat ja doch wat, wenn een wat dicker is as de annern, en kolen Verstand bewohrt un sik in't Water flink to rögen weet. Dor fangt de een oder anner glatt an un will ok Flusspeer-Spraak lehren ...

Henwies: Na de Standardinstellung warrt blot en poor Naamrüüm dörsöcht. Du kannst dat Woord all: vör dien Söökwoord setten, dat all Naamrüüm (ok Diskuschoonssieden, Vörlagen usw.) dörsöcht warrt. Dat sülve geit mit de Naams vun de enkelten Naamrüüm.

De noordfreeske Sängersche NORMA bringt ehr Album "Rückenwind" mit Texten up Hochdüütsch, Freesch (3 Titels) un Plattdüütsch (2 Titels) rut. Handmaakt noorrddüütsche Popmusik is di dat - "in de Traditschoon vun Singer-songwrite ... mehr Ganz goot kann een sik dat gahn laten, hüüttodaags in Noorddüütschland. Dorbi is düsse Plaat keen Heimatschlagermusik, man en Bekenntnis. En Bekenntnis to dat Leven un to dat noorddüütsche Understatement (wo de Noorddüütsche "g ... mehr Yared Dibaba kann mehr. Nicht blots Platt snacken. Un schrieven. Nee: Nu hett he sik mit sien Broder Benji tohopendoon - de is Musikproduzent. Tohopen mit de Slickrutschers, en Slag Shanty un en Sett Dummtüüg hebbt de beiden en ... mehr Gerrit Hoß sien Songs vertellt vun dat Drieven, wat us ahn Sinn un Verstand dör de Welt jachtern lett. He singt vun Lüüd, de ok mal blangen sik staht, ut ehr egen Huut rutwüllt. Man de Musik, mal poppig, mal balladenhaft, düüdt ... mehr

Nu hool de Luft an. Poetisch, man nich kommodig ward di dat. Debus löppt vör nix weg, nee, he kickt scharp daal op dat Leven "in den groten Winter vun de Welt". Man duuknackt löppt he dor nich dör:

En plattdüütschen Romaan, rischweg to lesen, schreven mit Hand un Foot: Wilhelm Bold, en armen Landarbeider sien Jung, dröff op de hoge School gahn - möglich, wiel sien Patenunkel Hanes Harms Maand för Maand Geld togifft. Wo Wi ... mehr

De dree ??? op Platt: Arne, Lisa, Paul, Laura un Mina sünd in't Düvelsmoor campen gahn. Eens nachts kummt en afsünnerliche Spökengestalt an un hinnerlett, as se wedder weg is, en Henwies. Dat is de Anfang vun en Geschicht, de w ... mehr

DE grote Platt-Kalennner 2019 - mit plattdüütsche Gedichten vun Marianne Ehlers, un wunnerbore Maleree vun Heidrun Schlieker sülms.

Düsse Mapp bruukst du, wenn du an de Grundschool plattdüütsche Wiehnachten fiern wullt: Riemels, Leder un a ... mehr

Worüm schall de Wiehnachtsmann nich ok mal Urlaub maken? Un los geiht dat: All Kledaschen in'n poor Büdels ringewrammt un af na Südamerika - Urlaub an'n Strand ünner de Sünn. Aver - weer dor nich noch wat? Ach ja, Wiehnachten s ... mehr

Düsse Mapp bruukst du, wenn du an de Grundschool plattdüütsche Wiehnachten fiern wullt: Riemels, Leder un a ... mehr Worüm schall de Wiehnachtsmann nich ok mal Urlaub maken? Un los geiht dat: All Kledaschen in'n poor Büdels ringewrammt un af na Südamerika - Urlaub an'n Strand ünner de Sünn. Aver - weer dor nich noch wat? Ach ja, Wiehnachten s ... mehr

Wenn de Daag gries warrt un dat Johr op't End togeiht, denn is dat Tiet: Du bruukst Hülp gegen de gräsige, maladige Unlust, de sik binnen di breet maakt. Un düsse Hülp liggt twüschen twee Bookdeckels: Mit'n däägten Slag Humor w ... mehr Arbeitsmaterial- Kopeervörlagen för de Arbeit mit Plattdüütsch an de Grundschool in Südollenborger Platt. Mit en Nikolausspeel för 8 oder mehr Personen, en Krüppenspeel för 10 Personen, Geschichten to'n Vörlesen, Riemels un vee ... mehr So fangt de Geschicht an. In den Stil vun en Kinnerbibel, ganz dicht an de Handlung, so as se in de Bibel vertellt ward. Dat Plattdüütsch vun ... mehr Wiehnachten - dat is eene Tied to'n Freien för Jung un Old. Wiehnachten - een gode Gelegenheit Leev to wiesen. Aver de gekööften Geschenke alleen sünd keen Leev, jeder mutt wat ut sien Harten dorto doon. Besünners öllere Minsch ... mehr

Mien leevst Advents- un Wiehnachtsbook op platt! Michelsen hett de schönsten plattdüütschen Traditschonen opgrepen, de jichtenswat mit Plattdüütsch to kriegen hebbt un dor een Adventsbook vun maakt, wat nich blots goot to lesen ... mehr

De Medervereen Hamborg fordert vun den Senaat, dat he mehr för den Wahnungsbo deit. En Drüddel vun de Huusholten kann sik bald keen Wahnung mehr in de Stadt leisten, meent Vereens-Baas Siegmund Chychla. Achtdusend ne’e Wahnungen in’t Johr köönt twintigdusend Minschen, de na Hamborg treckt nich opfangen. // Stand 14.11.2018 Klock 9:30 Twee Johr op Bewähren – dorto hebbt se en fröhern HASPA-Mitarbeider veruurdeelt. De Mann harr sössunachtig Konten vun Lüüd anleggt, de dat gor nich gifft. Dormit hett he alltohoop een Komma söven Millionen Euro ünnerslaan. Dat Amtsgericht Barmbeek sä, dat geev bi de Hamborger Spoorkass keen Kuntrullen. De Staatsanwaltschop harr Freespruch fordert, wieldat de vörmalige stellvertretende Baas vun de Filiaal Steilshoop speelsüchtig is. //Stand 14.11.2018 Klock 9:30 In Hamborg köönt Öllern nu över en Siet in’t Internet rutfinnen, wo lang de Schoolweg vun jemehr Kind is. Schoolsenater Ties Rabe hett dat School-Informatschoonssystem vörstellt, wat se nee överarbeidt hebbt. To’n Anfang vun de Anmellrunn köönt de Öllern op de Siet blangen anner Saken ok sehn, wat för Afslüss de wiederföhren Scholen anbeedt. // Stand 14.11.2018 Klock 9:30

In de plattdüütsche Welt vun NDR.de hebbt Se alle plattdüütschen Sennungen op een Blick. Hier gifft dat ook Norichten op Platt un een beten wat to de Geschicht vun de plattdüütsche Spraak. mehr

schall/warr hechpechen schallst/warrst hechpechen schall/warrt hechpechen schöölt/warrt hechpechen schöölt/warrt hechpechen schöölt/warrt hechpechen

Du, Wind, laat dat Susen Kruup achter de Husen, kruup achter de Dieken, vandaag musst du wieken. Mien lüttje Lateern, ik hebb di so geern.

Du, Wind, laat dat Susen Kruup achter de Husen, kruup achter de Dieken, vandaag musst du wieken. Mien lüttje Lateern, ik hebb di so geern.

Un watt wier dat för’n WeekenEnd, wi hem Musik up’n Griepswolder Markt hatt, ChorLüüd ut Hamburg, HedwigHolzbein, Neddersassen, Meckelborg und Pommern hebben dor sungen, deels ganz schön oewer deels ok, datt de Fleigen doot vonner Wand follen deiden. Un wi, mien BlinkfüerFru un ick hebben uns twei Stunn‘ afknäpen för ein korten Besäuk in Lubmin an’n Strand. Un in uns‘ Nahwer-Hansestadt hebben se an’t SünnBläumkersHus in Lichtenhagen de Nazis orntlich den Marsch blaast. Dat wier richtich bunt statt braun un de Lüüd hebben vääl Spaß hatt. Dortau möt ick oewer ook seggen, datt damols de Lüüd vun Lichtenhagen mit de Problems alleen laten wur’n sünd. De hebben damols taukieken möten, wie ümmer miehr Lüüd in de Hüüser intreckt sünd, und ümmer miehr Lüüd un ümmer miehr de nich miehr in de Hüüser passten un up den Hoff kampieren mößten. De Anwohners is dann mol de Kragen platzt und de Saak hett een EigenDynamik annohmen, de de Anwohners, de Behörden un de Polizei all glieks oewerfordert hett. Een fun’n Fräten för de niegen Nazis un de ollen Nazis, de to Hoop ut ganz Düütschland dor henführt sünd und de Randale anstifft hebben. Dat wiern nich nur de Lichtenhägners un de Rostockers. Un de hebben ne Entwicklung dörchmokt, de sünd wachsamer wuur’n de passen nu up wie an vääle anner Stellen in’t Land un dat is gaud so, leiwe Lüüd. Un so wünsch ick Juch ne fiene Sommer-Woch.

von Detlef Kolze Wenn de Minsch dat Lesen vun B�ker un annere Saken eerst an'n Hals hett, denn findt he door oftins keen Ruutkamen mehr. He mag eenfach nich mehr d��r 'n Dag kamen, ohn dat he tomin (...)

von Detlef Kolze Ach du leeve Tiet, nu geiht dat woller loos, brummel de Oole vör sik hen un wackel mit 'n Kopp. He harr dat Blatt vör sik op 'n Disch liggen (...) von Detlef Kolze "Sowat heff ik ja noch nie nich sehen", mummel de Oole vör sik hen, "un eerst recht nich in 'n Lännerspeel (...)

von Detlef Kolze De mehrsten Minschen s�nd geern tohuus. Se hebbt sik door inricht, ehrn Kraam �m sik r�m tosamen sammelt, dat se goot sitten doot, dat se 'n Disch hebbt un dat se in ehr Slaapstuuv (...) von Detlef Kolze De mehrsten kennt woll den D��ntje vun de oole Fru, de dat j�mmers so op de Bost hett. Se mookt sik op'n Padd na de Stadt un findt ook 'n Schild vun een Dokter. As se em dat verkl (...) von Detlef Kolze De Oole taper döör dat Huus. Door stünn nich mehr veel an de richtigen Placken. Hier weer noch 'n Boord mit Böker, door hüng 'n Bild an d (...) von Detlef KolzeVertell mi nix, schimp de Oole vergrellt.Dat kann överhaupt nich angahn. Sowat gifft dat in uus Land nich. Dat weer ja 'n Verbreken! Man de annere leet sik vun sien Kritise (...)

De Naam Eisenhower is vun düütsch Oorsprung un lett sück bit up dat Johr 1741 torüchverfolgen, as Hans Nicholas Eisenhauer ut dat Rhienland den Uproop vun William Penn folgen un utwannern dee, um vun de religiöös Verfolgung as Mennonit to flüchten.[1][2] He hett de düütsch Ardennenoffensive afwehrt, wobi he Spannungen mit Frankriek wegen de Afwehr vun en tweet düütsch Offensive in Koop nehm. Dornah wurr Düütschland erobert un politisch befreet, wobi Eisenhower gegen de Wünsche vun de Briten nich direkt up Berlin vorrücken dee, sonnern sien Truppen in‘ Januar/Februar 1945 de Rurfront dörbreeken deen un nah Norden vörstött sünd. Nah de Bedingungslos Kapitulatschoon vun de Wehrmacht wurr Eisenhower to’n Militärgouverneur över de Amerikaansch Besatzungszoon (kiek Allieert Kontrollraat) un to’n Böverbefehlshebber över de amerikaansch Besattenstruppen in Düütschland nömmt, deren Hööftquartier sück in dat I.G.-Farben-Hzus in Frankfort an’n Main befunn. He harr kien Hoheitsgewalt in de anner dree Zonen, de vun Grootbritannien, Frankriek un de Sowjetunion kontrolleert wurrn (mit Utnahm vun Groot-Berlin). Nah dat Opdecken vun de natschonalsozialistischen Gräueltaten in de Konzentratschonslager hett he befahlen, de Folgen vun de dor begahn kriminellen Taten to’n Gebruuk in de Nürnbarger Kriegsverbreekerperzesse mit Kameras as Bewiesmittel fasttohollen. He leet düütsch Kriegsfangene (Prisoners of War/POW) ünner amerikaansch Obhut vun nu an as entwappend feindliche Kräfte instufen, wat woll nich gegen den Wortluut vun de Genfer Konventschonen, aber gegen deren Grundlagen verstööten dee.[4][5][6][7] In de letzt Weeken vun den Krieg gung de Tall vun inbrocht düütsch Kriegsfangener in de Millionen. Se weern anfangs to’n Grootdeel in de so nömmt Rheinwiesenlager ünnerbrocht. Dor weern wegen Överfüllung katastrophale Bedingungen. Eisenhower folg den Anwiesen, de vun den Vereenigten Generalstaff vun de US-Strietkräfte in de Direktive JCS 1067 anordnet wurrn weern, aber hett dat siet den 12. September 1944 bestahn Fraterniseerensverbot[8] un de swoor Lasten för de Bevölkerung wat lockert, indem he 400.000 Tünnen Levensmiddel an de Zivilbevölkerung verdeelen leet. As Reaktschoon up de dör den Krieg veroorsaakten Verwüstungen in Düütschland, insbesünnere de dör Nehrensmiddelknappheit veroorsaakt Hungersnot, de dör de Flucht vun den Heimatverdreevenen ut de Ostrebeeden vun dat Düütsch Riek un anner Rebeeden in Osteuropa noch schlimmer wurr, leet he Vörkehrungen to dat Verdeelen vun Levensmiddel un medizinisch Utrüsten drapen. In‘ November 1945 folg he denn George Catlett Marshall as Chief of Staff of the Army (CSA), as de he de Belange vun de US Army in den Vereenigten Generalstaff vertreeden dee. Sien persönliche Sekretärin weer van 1943 bit 1947 Sue Sarafian Jehl. 1948 wurr he vun General Omar Nelson Bradley as CSA aflööst un övernehm de Positschoon vun den Präsidenten vun de Columbia University. 1950 wurr Eisenhower to’n eersten Supreme Allied Commander Europe un dormit to’n Böverkommandeerenden vun de NATO-Strietkräfte in Europa beropen. An‘ 31. Mai 1952 hett he sien Militärdienst afslooten, um sück up de Kandidatur to’n US-Präsidenten vörtobereiten. Eisenhower hett nah sien Wahlsieg dat Amt vun den Präsidenten turnusgemäß an 20. Januar 1953 antreeden. He bleev bit to’n 20. Januar 1961 Präsident vun de USA, hett also twee kumplett Amtstieden regeert. Eisenhower is bit vandaag de vörletzte Präsident, de vör Amtsanträe nie nich en politisch Wahlamt bekleed harr. As Präsident hett Eisenhower indringlich vör de Gefohren wohrschoot, de en inflootriek, vun hüm eerstmals so betekent "militärisch-industrieller Komplex"[12] för de USA in Zukunft mit sück bringen würr. So hett he in sien Reed „Chance for Peace“ an‘ 16. April 1953 seggt:

In‘ Februar 1955 hett Eisenhower den Bau vun de Interstate Highways ankünnigt. En entspreeken Gesett wurr Anfang 1956 verafscheedt. Dat Anliggen, dat amerikaansch Straatennett to verbeetern, hett hüm all siet 1919 begleit, as he in‘ Updrag vun de United States Army de Highways in dat ganze Land inspizeert harr. Neben beeter Verkehrsverbinnen un en Anreegen vun de Konjunktur weern för hüm dorbi ok militärisch Erwägungen utslaggeevend.[16] Bi de Präsidentschapswahl an‘ 6. November 1956 wurr Eisenhower in dat Amt bestätigt. Nahdem he 1955 en Hartanfall erleeden harr, weer tonächst vermoot wurrn, dat he blots een Periood dit Amt övernehmen wull. Sluutend hett aber de populäre Präsident en nochmalig Kandidatur tostimmt; in‘ Februar 1956 hett he dat offiziell verkünnd. Sien demokraatsch Herutforderer weer nochmals, as all 1952, Adlai E. Stevenson. Eisenhower kunn gemeensam mit sien Viezpräsidenten Richard Milhous Nixon de Wedderwahl mit düütlich Mehrheit winnen: He kreeg rund 57 Perzent vun de Wählerstimmen un in dat Electoral College harr he 457 Wahlmänner, Stevenson dorgegen lots 73. Dat Wahlergevnis gull ehrder as Triumph vun Eisenhower un nich so düchtig as en Sieg vun de Republikaansch Partei. De Demokraten kunnen in‘ Kongress hör bi de Tüschenwahlen 1954 reckt Mehrheit in beid Kamern (Senat un Repräsentantenhuus]]) verteidigen. De demokraatsch Mehrheit in‘ Kongress bleev över dat Enn‘ vun de Eisenhower-Administratschoon herut bestahn.[17] Bi dat Utnannerfallen vun de Parteien vun Kongressmehrheit un Präsident snackt man vun dat Divided government, en deelt Regeeren. An‘ 20. Januar 1957 wurr Eisenhower vör dat Kapitol för sien tweet Amtstiet ünner Eid nommen. Eisenhower weer aber, anners as manche konservativen Republikaner, för dat Social Security-Konzept, dat in de 1930er-Johren ünner Franklin Delano Roosevelt in‘ Rahmen vun den New Deal inführt wurrn weer. Ok ünner Eisenhower erfolg en Utwieten vun de Sozialversekerungen un en Höhgersetten vun den Mindestlohn. In de 1950er-Johren wurr de Roop vun de Afroamerikaner nah vull Gliekberechtigung immer luuder. Eisenhower hett sück apenlich dorför utspraaken, den Swaarten mehr Rechte to geeven. Sien Vörgänger Truman harr dör de Executive Order 9981 to dat Beennen vun de Rassentrennung in den Strietkräften in dat Johr 1948 all anfungen, den Swaarten mehr Rechte intorüümen. Dennoch weer hör vull Gliekstellung noch lang nich reckt.

Eisenhower weer de eerste amerikaansch Präsident, de vun de 1951 ratifizeerten 22. Tosatzartikel to de Verfaaten bedraapen weer. De beschränkt de Amtstiet vun den Präsidenten up twee Wahlperioden. För de Präsidentschapswahl 1960 weer he dorher vun en nochmalig Kandidatur utslooten, ofschons he immer noch en relativ hooch Ansehn harr. Ebenso weer Eisenhower de eerste US-Präsident, de ünner den vun hüm 1958 ünnerschreeven Former Presidents Act full. Dit Gesett sütt Pensionszahlungen för ehmalge Präsidenten vör, wat dat tovör nich geev.

Lütt Stina is en plietsche plattdüütsche Deern un steiht för verspeelte un smucke Kunstwarken un för Freid an dat ... mehr Lütt Stina is en plietsche plattdüütsche Deern un steiht för verspeelte un smucke Kunstwarken un för Freid an dat Leven, egal, woher de Wind jüst weiht. "25 Johr sünd en bannig lang Tiet un jümmers gaht ji in glieken Scritt! Vun Harten allens Gode to´n Silberhochtietsdag!." Lütt Stina is en plietsche plattdüütsche Deern un steiht för verspeelte un smucke Kunstwarke ... mehr

Originelle Vertellsels, de överrascht: en olen Schoolfründ, lang verheiradt, kort vör sien Sülverhochtiet, Vader vun twee Kinner, steiht eens Daags bi Hannes in de Döör un bicht em, datt he schwul is. In „Kortenspelen mit Kea“ ... mehr Dat lyrische Wark vun de grote siuerlänner Mundartdichterin Christine Koch - vörstellt in söven Afdelungen: Dat is di Levensberatung op allerfeinst Platt: Wat meenst ddu, woans en Froo ehr Nacht so utsüht, de ehr Kirl an na twee Minuten an to snurken fangt? Jo, de Froonslüüd weet dor wat vun af - man de Mannslüüd? Wohrschau: Laat düt ... mehr En depen Inblick in dat Leven vun de Schoolmestersche un Schrieversche Wilhelmine Siefkes vun de Kaisertiet bet in de fröhe Bunnesrepublik gifft düsse Autobiografie, de toeerst blot för de egen Familje dacht weer, denn aver, 'n ... mehr Wenn du alleen op de Welt büst, is di so drang üm dien Hart, dat kannst nich utholln, du muttst rut, rut in de grote Eensamkeit, de binnen di is. Fenja drückt de Klink, de Wahnungsdöör swüngt op un en Bülg vun Küll fallt öve ... mehr In de Not wasst usen Bregen Flünken, nu wo dat Brett vörn Kopp sick utwackelt hett – un Ines Barber brrukt dor gor keen Notstand to un weet liekers ’n Barg Begebenheiten in lütte Vertellsels to berichten, de di bewiesen doot, w ... mehr Wi, de Froonslüüd över 50 - also 50 plus - wi hebbt dat: Dat beste vun't Leven vör us. Krüüzfohrten. Unafhängigkeit. Dat Geld dorto in de Tasch. Un de een oder anner vun us kriggt sogor noch'n jungen Kirl af. So as Uschi Glas. ... mehr

En Froo, de dat in't Leven nich licht harr. Gegen dat Düüster in de Welt un in ehr Binnerst keem se mitünner nich an, man wat se in de goden Stünnen toweeg bröcht hett, as se in't Rostocker Katharinenstift to Kur weer, hett sog ... mehr

Alwine Wuthenow, dat weer en Froo, de dat in't Leven nich licht harr. Gegen dat Düüster in de Welt un in ehr Binnerst keem se mitünner nich an, man wat se in de g ... mehr

Lütt Stina is en plietsche plattdüütsche Deern un steiht för verspeelte un smucke Kunstwarken un för Freid an dat Leven, egal, woher de Wind jüst weiht.

Wilhelmine Siefkes (1890-1984) stammt ut Leer un weer toeerst Schoolmestersche. In de Nazitiet müss se as övertüügte Christin un Demokratin dat Schrieven nalaten. Se hett to'n groten Deel op Platt schreven un ok Warken ut de freeske un ut de hollännische Spraak översett. För ehrn Romaan "Keerlke" hett se 1940 - ünner wunnerliche Ümstännen - den Fehrs-Pries kregen.

Een vun de plattdüütschen Ohnsorg-Klassikers - dat Theaterstück vun Rudolf Kinau: De Fischer Hannes Högermann hett tohopen mit sien Neffen Klaus nachts ut en Schipp, wat anspöölt wurn is, söventeihn Sack Kaffe mitgahn laten un ... mehr

De noordfreeske Sängersche NORMA bringt ehr Album "Rückenwind" mit Texten up Hochdüütsch, Freesch (3 Titels) un Plattdüütsch (2 Titels) rut. Handmaakt noorrddüütsche Popmusik is di dat - "in de Traditschoon vun Singer-songwrite ... mehr Jan Cornelius vertellt in siene Leder vun Piraaten, vun dat Kaugummi op den Schoolmeester sien Stool un vun Wiebke Wüppsteert, de nich na School gohn will un leever Football speelt un Blomen plückt: De Leeder vun Cornelius sünd ... mehr Plattdüütschen Blues för Hambörger un anner plietsche Plattdüütsche maakt Lars-Luis Linek op düsse CD. Leder, wo een mitgeiht, de in’t Bloot gaht. De vun’t Leven vertellt. Gerd Spiekermann seggt över Linek un över düsse CD: „Pl ... mehr 4-CD-Set mit de schönsten plattdüütschen Wiehnachtsleder vun Kiesewetter, Fiete Kay usw., tohoopstellt vun Knut Kiesewetter, de sik in sien Vörwoort op sien eerste plattdüütsche Wiehnachts-LP vun 1976 besinnt.

De Klassiker vun Volkert Ipsen - Du kinnst em viellicht vun Talk op Platt oder vun sien Optritten. Aver stell di mol för: Een plattdüütschen Leedersänger vun hüde makt mit eene Hochtiedskapell (Slagtüüch, Bass, Klaveer un Hammo ... mehr

Hest du't al wüsst? Kolumbus weer en Plattsnacker mit'n groten Plaan. Un Königin Isabelle vun Spanien snack Missingsch. Den Bewies finnst du bi Kreye - dat is di wat to'n Högen!

BAA-R9NA BAA-R9NB BAA-R9NC BAA-R9ND BAA-R9NE BAA-R9NF BAA-R9NG BAA-R9NH BAA-R9NI BAA-R9NJ BAA-R9NK BAA-R9NL BAA-R9NM BAA-R9NN BAA-R9NO BAA-R9NP BAA-R9NQ BAA-R9NR BAA-R9NS BAA-R9NT BAA-R9NU BAA-R9NV BAA-R9NW BAA-R9NX BAA-R9NY BAA-R9NZ BAA-R9N0 BAA-R9N1 BAA-R9N2 BAA-R9N3 BAA-R9N4 BAA-R9N5 BAA-R9N6 BAA-R9N7 BAA-R9N8 BAA-R9N9

Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörlesheften för den Wettstriet maken laten. Dor sünd en Barg niege Geschichten binnen. Se wiest uns, dat de plattdüütsche Spraak lebennig is!

En eenmalig plattdüütsch Musik-Projekt, wat all beindruckt hett, de dat höört hebbt - natolsen in Quickborn un annerwegens.

En Sammlung vun 125 plattdütsche Rundfunkandachten, vun Johann D. Bellmann, Ernst Arfken, Konrad Drees, Heinrich Kröger, Gerrit Herlyn, Dieter Andresen un anner Lüüd, Lutheraners, Reformeerte un Katholiken. Wat Du vun jem höört ... mehr

De Kinnerbaukschriever Ulf Bargmann hett sik mal den Herrn Pastur sien Kauh vörnahmen un ehr na achtern en bäten verlingert. Näben 11 ole Strophen sünd in düt Bauk ok nägen niege tau finnen - taun Läsen, Singen un Smüüstern. La ... mehr In dat Book find ji Riemels, Leder, Dänze un Geschichten. Kinner ward speelerisch an de plattdüütsche Spraak ranföhrt un ok Erwachsene hebt veel Spaass mit dat Book. Dato könnt ji jo noch lustige Tecknungen ankieken!

Jacques Hamel is an’n 30. November 1930 in Darnétal up’e Welt kamen. .[1][2]To’n Preester ordineert wurrn is he 1958. Sien Deenst hett he versehn as Pastoor an de St. Antoine-Karken in Le Petit-Quevilly vun 1958 af an. Vun 1967 af an weer he Pastoor in de Karken vun Notre-Dame de Lourdes in Sotteville-lès-Rouen, denn is he vun 1975 af an as Preester in de Gemeen vun Saint-Pierre-lès-Elbeuf togange ween, un denn noch mol as Gemeene-Preester in Cléon vun 1988 af an.[3]Na de Karken in Saint-Étienne-du-Rouvray is he in dat Johr 2000 kamen. Offiziell hett he mit 75 Johre Bott geven, man he hett Verlööv kregen, as Preester fudder to maken. Dor hett he denn in’t Johr 2005 de Stäe as Hölpspreester vun de Gemeen annahmen un bit an sien Dood utöövt. Mit Mohammed Karabila, den Vörsitter vun den Regionalraat vun de Muslime in de Normandie, hett Hamel tosamenarbeit‘ in en Arbeitsgrupp, wo dat um Gemeenschop unner de verscheden Religionen gung. [4] Hamel siene Kehlen is vun twee Lüde dörsneden wurrn, de menen, de hören to den Islaamschen Staat.[5][6] An’n 27. Juli 2016 is in de Karken vun Notre Dame de Paris en Denkelmissen for Hamel afholen wurrn [7] Düsse Missen hett André Vingt-Trois, de Arzbischop vun Paris vörstahn. Deelnahmen hefft de franzöösche Präsident François Hollande, Premierminister Manuel Valls, de Ministers Jean-Marc Ayrault, Bernard Cazeneuve, Emmanuel Macron, Najat Vallaud-Belkacem un François Bayrou, un ok de vörmoligen Präsidenten Nicolas Sarkozy un Valéry Giscard d'Estaing, dorto de Arzbischop vun Rouen, Dominique Lebrun, un de Apostoolsche Nuntius Luigi Ventura. In allerhand (sunnerlich in kathoolsche) Dageblöer un Tiedschriften is Hamel en Merteler nömmt wurrn. [8][9][10]Midderwielen hett sik ok Anthony Fisher, de Arzbischop vun Sidney in Australien hören laten un meen, Hamel weer sturven "in odium fidei", un föög dor to: “Düt is en Begreep, dor beschrievt de Kathoolschen den tyypschen Dood vun en Merteler mit, as een, de for sien oder for ehren Gloven starben deit, un vunwegen düssen Gloven.“[11] An'n 2. Oktober 2016 hett Paavst Franziskus Verlööf geven, nu scholl dat losgahn mit de Seligspreken. De Kongregatschoon for de Perzesse vun Selig- un Heiligspreken hett den Henwies kregen, Paavst Franziskus harr de Tied vun fiev Johre upböört, de anners aftöövt weern möss, ehr datt dat losgahn kann mit de Unnersöken. Dor weer de Mertelerdood vun Hamel Grund un Oorsaak for.

4-CD-Set mit de schönsten plattdüütschen Wiehnachtsleder vun Kiesewetter, Fiete Kay usw., tohoopstellt vun Knut Kiesewetter, de sik in sien Vörwoort op sien eerste plattdüütsche Wiehnachts-LP vun 1976 besinnt.

Anfungen harr dat mit en Kunzertoptritt in’n Hamborger Lichtwarksaal. Dor, wo jedet Johr de Plattdüütsche Bökermess afholen ward, dor, wo vördregen dörf, keen sik bi de Plattdüütschen al en Naam maakt hett. Un nu he: „Volkert I ... mehr Ein ehemaligen Hochseefischer kiekt trüch un vertellt mit Liev un Seel över sien Fohrenstiet mit all de Beleevnissen, Maleschen, Gefohren un Vergnööglichkeiten. Dat Bauk lisst sik as en Bericht un de Tiet vun den kolen Krieg wa ... mehr

En Heimatdichter in'n besten Sinn - dat weer Georg Theilmann, den Wilfried Harms wollerentdeckt hett. Theilmann sien Vertellens un Gedichten föhrt us trüch in dat Ammerland in de Tiet vör den Eersten Weltkrieg. Se sünd so vull ... mehr

„Ich glöw, tau den Namen Gries’ Gegend hett nich dei Sand, ne, dor hebben woll Mannslüd un Schap Gevadder stahn.“

Thomas Christian Südhof (* 22. Dezember 1955 in Chöttingen) is en US-amerikaansch Biochemiker vun düütsch Afstammen[1], de in den Neurowetenschapen an dat Utforschen vun Synapsen arbeit, den zentraal Schaltstellen vun dat Nervensystems. He is Perfesser an der Stanford University un leit dor dat Südhof Laboratorium an de Medical School.[2] 2013 wurr hüm gemeensam mit James Edward Rothman un Randy Wayne Schekman de Nobelpries för Physiologie oder Medizin tospraken.[3]

En Lusterbook vull söte Geschichten för de Lütten, ünnermaalt mit Musik un lebennig vördragen vun Jasper Vogt - ok för Grote en Vergnögen! Een gräsig Mallöör hett dat geven, un nu sitt een Been vun den Maisebber "Sumsemann" op'n Maand fast. He kann dat woll wedderhalen, aver dor mutt he twee Kinner finnen, de nie nich Deerten argern deen. Nah'n Tiet maakt sik Sums ... mehr Hilke Rosenboom hett dat trechtkregen un dat ole Märken vun Philipp Otto Runge in use Tiet röverhaalt: Spraken lehren, dat lohnt sik. Seggt Opa. Un worüm nich Navershond Bruno sien Honnenspraak? Tjark, de lütte Held vun düt Book, maakt sik dat to Opgaav. Un wat he de Müüs nich ok noch dat Lesen lehren kann? Oder mit Opa üm de We ... mehr De Flusspeer hebbt en godet Leven: Se künnt sik dickfreten, sik dat gootgahn laten un dorbi kommodig Platt snacken. Wenn dor nich düsse annern, opsternaatschen annern Peer weren, de sik för wat Beters hoolt, mit jem ehr gräsige ... mehr De urolen Geschichten ut de Bibel vertellt vun Abraham, vun Esau un Jakob, vun König David un vun Jesus un wat he allens mit Gott un de Minschen beleevt hett - nich to vergeten de Geschicht, wo de Afrikaner döfft ward. As wenn't twee Meckelbörger Bengels weeren: Dat beste plattdüütsche Översetten vun Max un Moritz, wat dat gifft, vördragen vun Werner Völschow ut Schwerin. Dortau: "Hans Huckebein", "Plisch un Plum" un Hoffmann sien "Struwwelpe ... mehr

De dree ??? op Platt: Arne, Lisa, Paul, Laura un Mina sünd in't Düvelsmoor campen gahn. Eens nachts kummt en afsünnerliche Spökengestalt an un hinnerlett, as se wedder weg is, en Henwies. Dat is de Anfang vun en Geschicht, de w ... mehr Hede is en junge Deern, de bannig Moot hett - jüst as ehr Vader. Weer ok nödig to die Tiet, wo de Wülf noch dicht bi dat lütte Wiek Haithabu leven deen un de Fischfang op lütte Boten noch gefährlich weer. Wenn de Fischers anköm ... mehr En Klassiker vun de düütsche Kinnerliteratur nu ok op Platt: De allerleevsten Gedichten un Geschichten för Kinner, översett un spraken vun den Autor sülven in sien vörpommersch Platt.

DAT Wöörbauk för Mäkelborg-Vörpommern - man ok annerwägens gaut tau bruken. Hier finnst du de olen Wöör ut Urgrootmuddings un Fritze Reuters Stromtied jüst so as DDR-Wöör as "Jugendweih". Een Wöörbauk besünners för Mäckelborg-Vörpommern - aver uk annerwägens gaut tau bruken. De velen Synonyme helpt di, wenn du mal ein anner Woort bruken wullt. Snäcke un Sprickwöör runndt de Indrääg af.

Du wullt weten, welcke Wöör sik op Plattdüütsch riemt? Oder welcke Wöör dat gifft, de op "-ung" ennen doot? Oder Du söchst en Woort för dat Krüüzwoortradel bi Diesel? Denn büst du hier richtig! Vun "Spaa" un "sodraa" bet na "Fi ... mehr

Jede Spraak hett ehr Geschicht. Un de Geschicht vun de plattdütsch Spraak lett sick op best faaten, wenn du di mit Hein Kröger de Geschicht vun norddütsche Karkenlüüd un ehr Ümgahn mit Plattdütsch ankieken deihst: Dat geiht in ... mehr

Band 4 is de Afsluss vun Hein Kröger sien Johrhunnertwark över "Plattdüütsch in de Kark". Dor in to finnen sünd - en Stemel nejere Opsätz vun Hein över Platt in de Kark, över de Rull vun de "Plattform" un wat he dor persönlich ... mehr

Allens, wat de Rutgevers hier tohopenraakt hebbt, maakt Fehrs sien Dinken un Dohn düütlicher as sien grote Warken. To'n groten Deel hier toeerst veröffentlicht.