Datasets:

oscar

like 155

Egentlich sull uns Maifohrt an 1.Mai losgahn. Aver an den Dag weer dat rusig un kolt. De Sünn harr sik achter de Wulken verkrapen. Dor hebbt wi uns Utfohrt up den neegsten Dag verschaven. Wat en Glück! An Moorn haal uns al de Sünnenschien ut Bett. En lütte Beek slängel sik dörch den Park. An den Rand vun de Beek wussen seltsam hoge un grote Grashümpel. De müssen wi uns ankieken. Aver de Ünnergrund weer natt un moorig. Dat hölp aver allens nix, ik müss neger an de Hümpel. De müss ik doch nip un nau in Ogenschien nehmen un knipsen. Na uns Fraag, wat dat is, wüss nümms en Anter. Dat is seker en Oort Reet, weer de Meen. Up de anner Siet vun de Beek löpen smucke Peer up de Wisch. En Deern keem mit en Sattel un hal sik en Peerd to'n Utritt. Dat weer en Rietstall. Wi hebbt noch mit den Besitzer vun den Rietstall snackt. De kunn sogoor Plattdüütsch. He hett uns noch vertellt, dat de Beek mank de Wischen de Grönau is. De groten komischen Grasbüschel kenn he ok, wüss aver nich, wat dat weer. Up unsen Nahuusweg snacken wi ganz begeistert vun uns Maifohrt. Wedder kemen wi an de Rapsfeller vörbi. Un dor stünnen doch an de een Kant vun en Rapsfeld en ganze Reeg Nandus. Anhollen un utstiegen weer eens. Mit den Knipskassen in de Hand slieker ik mi vörsichtig neger an de Nandus. De gröötst Nandu keem mi in de Mööt. He reck sien Kopp gefährlich hoch un keek mi mit sien scharpen Ogen an. Dor kreeg ik dat mit de Angst un bün gau wedder in't Auto stegen. Wedder to Huus leet mi dat keen Rooh. Ik müss glieks nakieken, wat dat vör grote Grasbüschel weern. Dat dat en Sauergrasgewächs, en Seggenoort weer, heff ik rutfunnen. Aver dormit weer ik noch nich tofreden. An neegsten Dag heff ik denn mien Biller an den Botanischen Goorn in Kiel mailt. De hebbt mi mitdeelt, dat sik dat üm en Braun-Segge en Carex nigra hannelt. Uns Fohrt in den Mai weer nich blots schöön, wi hebbt würklich veel sehn un en ganzen Barg dorto lehrt.

Beten seht se ja ut as Buteneerdsche, de lütten Küken, de uns' Watervagels nu utbröödt un groot maakt. Gor nich liek de groten Vagels, un ehr Fedderkleed oftins heel exzentrisch! Ik heff lüttje Möven un Zappen bemött. Kiekt Se sülven: seht de nich galaktisch ut? Fröh an enen schönen Sommermoorn föhr ik mit Fohrrad in de Stadt. De eersten Sünnenstrahlen lüchen up de Steenkant vun dat Traveöver. Up de Steen legen vele Watervagels. Se harrn noch nich utslapen. Se harrn noch den Kopp ünner de Flünken. De lütten Aantenküken slepen ok n och. Se legen dicht an dicht bi ehr Modder un warmen sik gegensiedig. Dor wöör ik wat Besünners up de Steen wies. Ik steeg vun't Fohrrad. Wat leeg dor an de Kannt vun't Traveöver? Sehg meist ut as en swattgries Wullkluun. Harr genau de Klöör vun de Steenkant. Dat müss ik ünnersöken. As ik nehger rankeem, kreeg ik klook: Dat weern lütte Mövenküken! De legen ganz dicht tohoop un röögten sik nich. Ik kunn kuum utmaken, woveel dat weern. Dree lütte Mövenküken tell ik. Se slepen noch ganz deep. In Slaap güng dat Liev up un daal. Den Kopp harrn se ünner de lütten Flünken versteken. Dat weer en Wunner, dat ik de lütten Küken wies woorn weer. Ehr gries Dunenkleed weer mit swarte Punkten överseit. Weer meist vullkamen an de Steen anpasst, en richtig Tarnkleed! De Sünn weer in de Twischentied wat höger stegen. De warmen Strahlen drepen de lütten Küken. En na'n annern blinzeln se in de Sünn. Dat een japp nochmal ornlich un reck denn sien Kopp in de Höcht. En annern versöch al mal up de Been to kamen. Dorbi nehm dat Küken de lütten Flünken to Hölp. Nu kratz sik dat sorgor mit sien lütten Swemmfoot an'n Kopp. Dat sehg to un to drollig ut. Natüürlich güng ik ümmer nehger na de Küken, üm se to knipsen. Dorbi harr ik ganz överhört, dat de Öllern al en ganzen Stoot düchtig an't Krieschen weern. Mit enen Sturzfloog keem de een Mööv över mien Kopp flagen. Se hack nich blots na mien Kopp, nee, se leet ok noch en ganzen Barg Mövenschiet up mi daalfallen. Ok mien Fohrrad harr dorbi wat afkregen. Ik müss eerstmaal allens n'beten sauber maken. Dat heet ümmer: Vagelschiet bringt Glück! En Glück weer för mi, dat ik de lütten Küken bekieken kunn. De Schiet harr fehlen kunnt. Rode Oogen! So en Vagel mutt ja vun en annern Steern kamen. Welk anner Vagel bi uns hett woll rode Oogen? Man de opwussen Zapp hett welk. Schoonst he en ganz harmlosen Vagel is — he fritt bloots Waterplanten un lütte Insekten —, süht he mit de roden Oogen reinweg beten unheimlich ut. Un de lütten Zappen sünd noch veel exzentrischer antosehn! Da swemmt se, kiek mal! Schall dat en Fedderkleed ween? Orr is dat en verunglückte Ruumfohrt-Antog? Is dat en Alien orr schall dat mal en Vagel warrn, wenn dat fertig is?! — Nu is de lütt Zapp avers beleidigt! "Wissdoch bün ik en Vagel!", röppt se. "Wi Vagels vun de Rallen-Familie seht even alle nich so sööt un knuddelig ut. Daför sünd wi Rallen en uurole Familie vun Vagel-Aarten!" "Wi wahnt ok up den Karpendiek", lett sik en anner lütt Zappenküken höörn. "Wenn wi ok nich so kuschelig as de lütten Aanten- un Swaanküken sünd. Dorför hebbt wi aver de Landsfarven in uns Kleed! Swart, rot, gold! In de Reeg hebbt wi uns twoors wat verdaan. Dat passeert ja sogoor bi't Kiekschapp. Aver de Farven sünd richtig! Dat sünd de Farven vun uns Fahn! Wi wichtig de Fahnen sünd, seht wi bi't Footballspeel! All de Fans hebbt welk an ehr Auto. Wi dräägt de Farven in uns Fedderkleed an'n Kopp! Un wenn de düütsche Mannschap vunavend winnt, köönt ji ja mal över nadenken, wat so en Zappenküken as ik sik nich beter as düütsche Wappenvagel utnehmen dä as de dösige Aadler, jawoll!" En anner Zappenküken leet vernehmen: "Schaad is, dat wi de smucken Farven vun uns Fedderkleed later verleert. In't Öller is dat blots noch swart! Aver en witte Bless smückt unsen Kopp! Un de roden Oogen hebbt wi noch. Mama is wat grötter as Papa, so höört sik dat bi us; ik as Deern warr ok grötter warrn as min Bröders! Gegen de staatschen Swaans kaamt wi likers nich gegenan. De sünd ja ok na de Trav ümtrocken. De sünd even wat Beteres! Wi blievt lever up den Karpendiek wahnen! Dor gefallt uns dat un wi weet, wat wi hebbt!"

De Sender Radio ZuSa mit Studios in Uelzen (Zuckerstadt) un Lümborg (Salzstadt) strahlt sünndags Plattdüütsch ut.

De Klassiker, so as "O Dannenboom", "Wo de Ostseewellen", "Hoch kloppt dat Hart" oder Klaus Groth sien "Mien Jehan" sünd in düt Lederbauk jüst so in tau finnen as Leder vun Erna Taege-Röhnisch oder "Wo ik herkam" vun Alma Rogge ... mehr

Guut de Hälft vun de Märkens in dat drütte Book ut de Reeg „Märkens up Platt“ kümmt ut Düütschland un Bayern, de annern ut 7 Länner in Europa, man se sünd wedder passlich maakt för Noorddüütschland, nich blots, wat de Spraak an ... mehr Düsse veerte Band mit "Märkens up Platt" befaat sik mit Slösser un Borgen un ehr Bewahners. Dat sünd nich jümmer Könige un Kaisers - nee: ok Dood un Düvel sünd dor in to finnen. Un düsse Gebüden köönt ok in de Luft oder ünner d ... mehr

De noordfreeske Sängersche NORMA bringt ehr Album "Rückenwind" mit Texten up Hochdüütsch, Freesch (3 Titels) un Plattdüütsch (2 Titels) rut. Handmaakt noorrddüütsche Popmusik is di dat - "in de Traditschoon vun Singer-songwrite ... mehr Jan Cornelius vertellt in siene Leder vun Piraaten, vun dat Kaugummi op den Schoolmeester sien Stool un vun Wiebke Wüppsteert, de nich na School gohn will un leever Football speelt un Blomen plückt: De Leeder vun Cornelius sünd ... mehr Plattdüütschen Blues för Hambörger un anner plietsche Plattdüütsche maakt Lars-Luis Linek op düsse CD. Leder, wo een mitgeiht, de in’t Bloot gaht. De vun’t Leven vertellt. Gerd Spiekermann seggt över Linek un över düsse CD: „Pl ... mehr 4-CD-Set mit de schönsten plattdüütschen Wiehnachtsleder vun Kiesewetter, Fiete Kay usw., tohoopstellt vun Knut Kiesewetter, de sik in sien Vörwoort op sien eerste plattdüütsche Wiehnachts-LP vun 1976 besinnt.

De Klassiker vun Volkert Ipsen - Du kinnst em viellicht vun Talk op Platt oder vun sien Optritten. Aver stell di mol för: Een plattdüütschen Leedersänger vun hüde makt mit eene Hochtiedskapell (Slagtüüch, Bass, Klaveer un Hammo ... mehr

En wunnerbore Kortensammlung in en smucken Band. För de Plattdüütsch-Frünnen is besünners intressant, datt op vele Korten de nedderdüütschen Ortsnaams angeven sünd, sünnerlich op de Korten van Ubbo Emmius, Petrus Bertius, David ... mehr

De langjohrige Autor un Redakteur vun de Plattdüütsch-Eck in de Landeszeitung hett nee'e un ole Geschichten in en Book rutgeven. Dat sünd Geschichten to'n Nadinken un to'n Högen – de Rolf Kliemann as Schriever oder Vörleser bel ... mehr

Dat geiht to wiet! De sünd ja al intwischen to en grote swatte Landplaag worrn. Hüüt weern de Käver sogor in mien Beerglas lannt. Eegentlich wull ik mien Beer alleen drinken. Ünnerwegens bi de Radfohrt hebbt de lütten swatten Dierten sik achter mien Brillenglas sett. Ik müss wohrhaftig afstiegen un de Brill putzen. De Käver kemen in so grote Swärm, du müßt den Mund bit Fohr'n tomaken, ans versluckst du welk. De Dierten prasselt gegen dien Kopp, as weern dat lütte Hagelköörn. Nich noog, dat se al de lütten gelen Planten besöökt, ganz besünners den Raps. Nu sünd se ok in anner Blomen togang. De Buurn hebbt dorgegen al vör längere Tiet Gift sprütt. Aver de Kävers sünd bannig taag. Se hebbt sik an dat Gift wennt. Un nu gifft dat ümmer mehr vun de Dierten. Dat geiht so wiet, dat man nich mehr, ohn' stöört to warrn, buten up de Terrass eten kann. An'n Strand slaat de Lüüd mit Handdoog üm sik, üm de lütten Plagegeister los to warrn. Dat witte Gitter an de Promenaad is mit Käver swatt överseit. Vele gaht darüm wedder na Huus. De swatte Krabbelie nimmt ganz eenfach överhand. Opletzt wull ik mi op de Terrass setten mit en Postpaket vull Manuskripte, de ik dörlesen müss. Ik harr en orangegüllen Slabber-Kaftan an, en schöne luftige Saak för warme Daag. Ik klemm mi dat lüchen geele Postpaket ünnern Arm un richt mi buten in. Oha! Na Minuten weern dat Pakeet un min Kleed swatt vör Kävers. Ik slöög mit Manuskripten üm mi, dat maak överhaupt keen Indruck op de Beesters. Ik wull na binn flüchten, man de Deerten seten in Wulken op mi un kemen mit. Ik müss wohraftig dat Kleed uttrecken un achterna dat Postpaket afbörsten, dat se rünnerkemen. Arme Postboten in düsse Daag!, dach ik bloots. Flöh, de möögt mi. To'n Glück, to ehr Glück, heff ik lang kenen hatt. Ik geev dat to: Mit de wöör ik anners ümgahn. "Ihhh...!", bölk uns lütt Naverdeern, "ihhh..., Mama komm mal snell!", un denn wies se up de sünnengelen Ringelblomen, de nu meist swatt weern. Miene schönen gelen Rosen sitt vull. Stina jammer, ehr weer de ganze Utfloog an den Strand "vermiest, einfach eklig". Meist inhüllt weer se west in en Wulk vun lütte swatte Punkte. Mien Badedook mit gröne un gele Striepen hüng buten to'n Drögen. Vull vun disse swatten Dinger! Utschütteln hett nich holpen. In de Waschmaschin steken ok nich, de Beester seten dor achteran jümmers noch in. Morgens Klock acht sitt wi up den Balkon, de Luft is frisch, de beste Tiet för dat Fröhstück. Den Honigpott dreiht wi gau wedder dicht. Honig is geel, un glieks sünd uns lütten, swatten Frünnen ok al dor. Nu steiht ok Botter up den Disch, un de is noch geler. Ik kann gor nich so gau den Deckel wedder rupkriegen, dor sitt al dree, veer vun de swatten Punkte in't Fett. Ik heff denn versöcht, ehr to retten. Mit de Spitz vun dat Metz heff ik ehr up dat Gelänner vun den Balkon sett. — Man, dor weer nix to retten. Se harrn sik so in dat Fett ümdreiht, an Wegflegen weer nich to denken.

Wer enen Goorn hett, de weet dat, wenn he Petersill-Saat utseiht hett, denn mütt he so üm un bi 40 Daag töven, ehe sik dat eerst licht Gröön wiest. Petersill bruukt 40 Daag to'n Kiemen. As ik Kind weer, dor hebbt wi seggt: Vun dat 12.Johrhunnert an is Petersill oft ok noch för anners wat anwendt worrn, gegen Leber-Besweer un vele verscheden Huut-Besweern, as Geschwüre orrer Insektenstiche. "Düvel, kaam mi nich in de Petersill!" — Dat bedüüdt: Kumm mi nich to nah orrer stöör blots miene Kreise nich. Woso is de Straat aver to dissen Naam kamen? Helmut von der Lippe hett dor mal ganz hübsch över schreven: In't Middelöller wörr de Sud vun de Petersill-Wörtel to'n Afdrieven bruukt, un dat deen vör allen de lichten Deerns, de "Prostituierten". Dorüm hett man de Straten, in de disse lichten Deerns to Huus weern, Petersilienstraat nöömt. Petersill höört to de Planten — tohoop mit Feldsalat, Mangold un Spinat —, de veel Iesen in sik hebbt. Dorum sull Petersill veel eten warrn, wenn een an Iesen-Mangel lieden deit. Mit Vörsicht mütt de Lüüd Petersill bruken, de empfindlich sünd gegen Licht. Se mütt dorför sorgen, dat ehre Huut jümmers goden Schutz vör de Sünn hett.

Jan Cornelius vertellt in siene Leder vun Piraaten, vun dat Kaugummi op den Schoolmeester sien Stool un vun Wiebke Wüppsteert, de nich na School gohn will un leever Football speelt un Blomen plückt: De Leeder vun Cornelius sünd ... mehr

Kinnerleder för ganz lütte, ganz sööt opmaakt. Dor kannst mit tellen lehren oder "Plattdüütsch Identität" röverbringen, wenn dat heet: "Wi snackt Platt - nich irgendwat!". Ok een Kinner-Leevsleed is dor mit op. Wat den Stil ang ... mehr

Spraken lehren, dat lohnt sik. Seggt Opa. Un worüm nich Navershond Bruno sien Honnenspraak? Tjark, de lütte Held vun düt Book, maakt sik dat to Opgaav. Un wat he de Müüs nich ok noch dat Lesen lehren kann? Oder mit Opa üm de We ... mehr Plattdüütsche Folkmusik för utwussen Lüüd un för Kinner. Peter Paulsen, Grundschoollehrer in Lauenborg, stellt op düsse CD sien egen Leder vör, mit groten Swung un veel Spaaß an de plattdüütsche Spraak, so as bi "Mien teihn Frü ... mehr Plattdüütsche Folkmusik för utwussen Lüüd un för Kinner. Peter Paulsen, Grundschoollehrer in Lauenborg, stellt op düsse CD sien egen Leder vör, mit groten Swung un veel Spaaß an de plattdüütsche Spraak, so as bi "Mien teihn Frü ... mehr De Hund so swatt as Pick de Bingo heten dä, dat Trampeldeer dat „vörgels, rüggels, siedels, ran“ sien Trampelpadd in Trampelstapp maakt ode dat Kattendanzspeel un veele annere Dänze sünd hier so vörsungen dat een sick dat geern ... mehr En heel Bült Leder för de Lütten af veer Johr. Dat geiht üm Deerten, Lateerntjes, Flegen künnen, Flohmarkt un anner Saken, de Kinner blied maken. Dormang söven lütte Theaterstücken för Kinner. Mitünner is dat wunnerlichen Kraam ... mehr

Överall is Afgunst in de Welt, ok in de Vagelwelt un bi anner Deerten! Nümms gönnt den annern wat. Ganz besünners, wenn dat üm dat Freten geiht. Bi mi up de Terrass heff ik en Lünkendisch stahn. Wat sik dor oftins afspeelt, is nich to glöven. En Vageloort verdriff de anner. Denn kaamt ok noch anner Deerten, de Eekkater un de Müüs. Allens wat flegen un springen kann kümmt up den Lünkendisch. Ümmer wedder is dat Foder upfreten un de Lünkendisch is as aflickt. Mitünner warrt mi dat rein to dull. Aver wenn fröh an Moorn de Vagels an mien Finster kloppt, haal ik en Handvull Foder ut den Ammer un streu wedder wat up den Lünkendisch. Glieks kümmt en Swarm vun Lünken un anner Vagels anflagen. De Zankeree üm dat Foder geiht wedder los. Up en Hocker in de Eck vun de Terrass steiht en lütten Ammer mit Vagelfoder. De Ammer is dörchsichtig. Dat Foder kann man sehn. Plitsch as de lütten Vagels sünd, hebbt se dat gau mitkregen. Lütte Meeschen, Amseln un anner Vagels fleegt up den Ammerrand un swupp halt se sik sülvst dat Foder ut den Ammer. En verdrifft dorbi den annern. Ok en Eekkater mütt dat raken hebben. Flink hops he up den Hocker un kladder in den Ammer. Dor heff ik enen Deckel up den Ammer stülpt. Ratlos stünnen de Vagels up den Deckel. Picken in den Deckel, aver kemen nich an de Körner. Ok vun de Siet versöchen se dat. Ümmer wedder hacken se an den Ammer. De geev aver nich na. Froh, dat ik en Lösung funnen harr, güng ik in't Huus. Dor harr ik aver nich mit den Eekkater reken. De hops up den Hocker, leep üm den Ammer un snüffeln an den Ammerrand. Denn beet he mit sien spitzen Tehn in den Deckel un versöch em antoböörn. Dat klappt nich furts. He geev aver nich na un versöch dat ümmer wedder. Böör den Deckel wedder an un dwing sien Kopp mank Deckel un Ammer. Un dor mit eens full de Deckel hindaal. Rinkladdern un sik Foder halen weer eens. Ik müss noch wat anners probeern. Enen sworen Steen up den Ammerdeckel wöör villicht hölpen. Den kriegt he wiss nich hindaal! Nu sall de Eekkater dat man versöken! Ik heff richtig up sienen Besöök töövt.

Gegen Avend keem de Eekkater över den Rasen anlopen. Wat nu wull passeer? Mit enen Sprung weer he up den Hocker un versööch den Deckel antoböörn. Aver dat klappt nich. Denn stell he sik up de Achterbeen un bekeek sik den Deckel. Leep üm den Ammer, snüffel un keek un keek. Man kunn richtig sehn, wi dat in sien Kopp arbeiden de. Argerlich feeg he mit den Steert up den Hocker hin un her. Denn versöch he dat wedder. He beet in den Deckel un böör em hoch. In den lütten Spalt steek he den Kopp. Aver dat klapp noch nich. De Steen up den Deckel weer eenfach to swoor. He versöch dat aver ümmer wedder. Endlich harr he dat schafft. Mank Deckel un Ammer dwing he sik in den Ammer. De Deckel full up den Eekkater. Blots de Steert hüng noch buten. As he wedder ruut wull, full de Steen mit groot Gepulter up de Eer un de Deckel achterna. De Eekkater verjaag sik bannig un sprung mit enen Satz up de Eer hindaal. As dat ruhig weer, hops he wedder up den Hocker un kladder ahn Mööh in den Ammer un haal sik de besten Nööt. Vör den Ammer dreih he de Nutt in sien lütten Poten un verputz se. Dor heff ik em eerstmaal in Rooh laten. He harr sik sien Freten verdeent. Dorna kreeg he Döss un leep na de Vageltränke. He slapp un slapp. De Tiet hebbt glieks de Vagels nütt. De harrn mitkregen, dat de Deckel vun den Ammer fullen weer un de Eekkater nich mehr dor weer. Twee Amseln kemen anflagen. Se recken ehr Köpp un keken in den Ammer. Denn versöchen se sik up den Ammerrand to setten. Dorbi kregen se sik aver glieks in de Wull un güngen upeenanner daal. Wi dat in't Leven so is, wenn twee sik stried, freut sik de drütte! De Meschen harrn glieks spitz kregen, dat de Luft rein weer. Een na'n annern keem an un haal sik Sünnenbloomkoorns ut den Ammer. Ok en Klever harr dat sehn. He bruuk doch ok wat. Mit den spitzen langen Snavel lang he to. Dütt ganze Spektakel harrn ok noch anner Katteekers mitkregen. Enes avends besöchen uns veer Katteekers. Een keek över den Rand vun den Lünkendisch un keem denn na baven. En annern weer up den Hocker un haal sik ut den Ammer en Nutt. All wullen wat afkriegen. Dorbi kemen se sik oftins to nah. Denn geev dat en groot Geschimpe un se rönnen krüüz un queer över den Rasen. Dat weer en dulle Jageree. As allens vörbi weer, kemen wedder de Vagels up den Lünkendisch. Dor weer meist nix mehr nahbleven. Se zanken sik üm de letzten Resten. En Gimpelpoor weer ok dorbi. Meschen, Lünken un anner Vagels, all wullen wat afkriegen. Een verjaag den annern. Dorbi wöörn se noch vun en lütt Muus stöört. De harr ok mitkregen, dat up den Lünkendisch lecker Körner liggen deen. So geiht dat in de Welt, de een gönnt den annern nix. För mien lütten Deerten warrd aver sorgt. De Ammer is ümmer wedder vull Foder.

Op de Internetsieden vun www.plattpartu.de geev dat in’n letzten Maand wedder allerhand Nieges antokieken, to lesen un to hören. Marlou Lessing hett dat in’n ehren Rundbreef wedder fein opföhrt: Dat steiht in de PDF-Anlaag. Bitte beachten: Ohne Link-Funktion!

Lütt Stina is en plietsche plattdüütsche Deern un steiht för verspeelte un smucke Kunstwarken un för Freid an dat Leven, egal, woher de Wind jüst weiht.

Wenn mien Vadder den Goorn ümgraven de, heff ik ümmer tokeken. Dor geev dat veel Metten un lütt Gedier to sehn. De Metten heff ik denn na de Höhner bröcht. Ik güng noch nich to School. Aver de Metten hebbt mi dor al bannig intresseert. Na Regenweder kemen se överall ut de Eer. Ok ut den mit Backsteen plasterten Weg vör de Huusdöör. Dor kemen se ut de Fugen. Eenmal bin ik wieswoorn, dat twee Metten ut de Fugen kemen. En Mett keem vun de een Siet un de anner vun de anner Sie t. De Ennen weren noch in de Eer. In de Merrn drepen sik de beiden Metten un legen ganz dicht bieenanner. Beed harrn enen dicken hellen Ring as so'n Gördel üm dat Lief. Dor bün ik gau na mien Modder lopen, heff se an de Hand nahmen un to ehr seggt: "Mutter, hast du gewusst, dass Regenwürmer sich lieben?" Mien Modder schüttel mit den Kopp. Ik trock se mit na buten un wies ehr de beiden Wörm: "Da! Nun kannst du es sehen!" Mien Modder hett dat later noch oftins vertellt. In de School heff ik denn mitkregen, dat de hellen Ringe wohrhaftig de ok so nömten "Hochtietsringe" sünd. Dor heff ik noch veel över den Regenworm lehrt un höört. De Buurn un ok de Goorners hebbt dat geern, wenn orrig veel Metten in de Eer sünd. Se sünd in de Nacht sünnerlich flietig un freet de Eer. Se sorgt mit ehr Levenswies för lockeren un luftigen Bodden. Oftins heff ik mi wunnert, wenn ik in Harvst jüst mien Rasen afharkt harr. An annern Moorn stünnen överall Bläder in de Höcht. De harrn sik de Regenwörm to'n vermodern in de Eer trocken. Anners künnt se de Planten nich verdrägen. Den Kot vun de Wörm kann man as lütte swatte Hupen över de Eer bewunnern. Ehr gröttste Aktivität hebbt se in't Fröhjohr un in Harvst. Denn find man överal de lütten Hupen. Se sorgt goot för den Kreisloop in de Natuur. In't Johr 2004 is de Worm to'n "Wirbellosen Tier des Jahres" utropen woorn. Na Darwins Bereken sall he op en söss Hektor grotes Landstück bit to 25.000 kg Eer na baven bröcht hebben. Wenn man sik den lütten Worm so ankiekt, kann man dat kuum glöven. Sien Namen hett he wull vun den Regen kregen. He bruukt de Feuchtigkeit, sünst dröögt he ut. Aver to veel Regen kann he ok nich verdrägen. De Regen löppt denn in siene Röhren ünner de Eer, un denn mutt he versuppen. Na'n groten Regen heff ik mal up de Straten veel dode Regenwörm seh'n. Se weern ganz hell, meist witt un sehgen binah ut as Spagetti. De Regenworm warrd dree bit acht Johr oolt. Nich todrepen deiht, dat man den Regenworm delen kann un dat beid Dele wiederleevt. Blots dat Koppenn un noog Ringe (Segmente) achter den Gördel hebbt Överlevensschangsen. Dat Schwanzenn kann nich wiederleven. Wenn dat in Winter kolt is, fallt de Wörm in ene Starre. So köönt se grote Küll un ok dröge Sommer överleven. För mi is dat ümmer wedder en Belevnis, wa de Worm sik bewegen deit. Un dat geiht teemlich gau. Mitünner kümmt he bi't Ümgraven ut Versehn an't Dagslicht. Denn söcht he glieks Schutz un bohrt sien Koppenn in de Eer. De dröge Luft un dat helle Licht kann he nich verdrägen. Dorbi hett he keen Ogen. De Worm schüfft een Ring (Segment) na den annern vöran un warrd dorbi an't Enn ganz dünn. Dat dünne Enn treckt he denn na. In de School hebbt wi den Worm up en Stück Popier leggt. Denn hört man dat Rascheln vun de lütten Borstenhoor. De deent den Worm dorto, dat he in sien Eerdröhr nich trüchrutscht. Mit de Borsten versöcht he sik ok in de Eer fasttohollen, wenn en Vagel em ut de Eer trecken will. De Metten sünd Zwitter. Se befrucht sik gegensiedig. Nu kaamt wi to mien Beobachten as Kind. De beiden Metten hebbt sik tatsächlich leev hatt. Se legen mit dat "Clitellum" ganz dicht bieenanner un hebbt sik gegensiedig befrucht. Dat "Clitellum" is en Oort sattelförmigen Ring. Wokeen wunnert dat, dat ik mien Modder dat wiesen müss? De Wörmbiller sünd in mien Goorn maakt woorn. Ok de Drossel weer in mien Goorn. Aver nu kriegen Se mal na de Vagelgripp Höhner vör de Lins! Dat is ne richtige Geschicht. Unsen "Bedriefsutflog" stünn an. Ik maak jedeen Johr mit mien Hölp den Utflog. Se is al över twintig Johr bi mi un freut sik ümmer bannig up unsen Utflog. Ditmal hebbt wi Höhner söcht. Uns Fohrt sull na Sierhagen bi Niestadt gahn. Glöven Se man nich, dat wi up de Fohrt Höhner sehn hebbt. Eerst achter Sierhagen in so'n lütt Dörp — Kassau — hebbt wi Höhner sehn. Dat Auto stoppen un den Knipskassen rut weer eens. Blots de Höhner weern achtern Tuun. Dor keem en junge Fru un meen: "Wir haben eine Sondergenehmigung, wir dürfen die Hühner draußen l aufen lassen!" As ik ehr denn verkloort heff, dat wi uns bannig freut, buten Höhner to sehn, wieldat ik se geern för en plattdüütsche Geschicht bruuk, meen se: "Dann kommen sie doch durch die Pforte, da können sie die Hühner doch besser fotografieren!" Dat heff ik mi nich tweemal seggen laten. As wi wieder wullen, keem de Modder vun de junge Fru un schink uns jeden 10 Eier. Wi wullen betahlen, aver dat leet se nich to. Dorför kreeg se denn per Email de Biller vun mi.

Hüüt is de 1.März, dat kalendarische Fröhjohr is dor, aver mit Ies un Snee! De lütten Blööm laat sik aver nich verdrieven. De Krokusse, Winterlinge un ok de Märzenbeker steekt de Köpp dör de Sneedeek. Ik heff se glieks wedder knipst. De eerst, de sien Nees dör de Sneekruste purrt, is de Winterling. He kümmt faken al in'n Hornung ut de Eer un blöht. Is dat to verstahn? In'n Hornung gifft dat doch noch gor keen Insekten, de sin lüchten geele Blöden bestäuben kunnen! Woans kann sik düsse Plant denn "fort-pflanzen" (hier also wöörtlich)? Avers dorför hebbt doch de Blööm ehr schöne Klören — dat se Immen un anner Insekten anlockt? Keen Imm is so dösig, nu buten rümtohummeln — un keen Hummel ok nich. Bloots ik mit den Fotoapparaat! Kaamt de Winterlinge villicht dorüm so fröh ut d e Eer, dat se uns Minschen mit ehr sünnengeele Klöör en Freud maakt? Sünnerlich antomerken is, dat de Winterling, de to de Hahnenfußgewächse höört, en Giftplant is. In de Knollen, de ünner de Eer sünd, stekt en Hartgift, mit dat een en hartswacken Minschen ümbringen kann. Op keen Fall de Knollen vun de Winterlinge eten! Vundaag geiht dat sowiso nich, denn de Borrn is fraren. De Märzenbeker, ok "Grote Sneeklock", de in dat Foto baven blangen en Winterling tapfer dör de Sneedeck brickt, kümmt faken ok al in'n Hornung — se maakt den Winterling bannig Konkurrenz! Mit welk basige Knööv de so feen Blöden dör den fraren Borrn brekt, dat hett Anke Nissen hier opschreven. De Märzenbeker is en Zippelplant un hett dat geer n beten natt an'e Fööt. De Zippel hett dat wedder in sik: Ok hier stekt en Hartgift binn! Avers ok in de ganze Plant. Kann dat Tofall ween? Villicht brukt de Planten düsse giftigen Substanzen, dat se de Küll wedderstahn köönt? — Wat en Glück, dat de Deerten de Plant nich in grote Mengen affreet! Stunnen de Wischen in Sommer so dicht vull Märzenbeker as vun Löwentehn, denn stunn dat slecht üm de Köh — se wöörn sachs dood ümfalln. Man de Märzenbeker blöht hööchstens bet April, denn is Sluss för em. Mit den Märzmaand kümmt denn ok de schöönste vun uns Fröhlingsbaden: De Krokus mit sin vele lüchende Klören — blaag, geel, vigelett.... Wenn he utblöht hett, is de Lent vull da. De Krokus, en Liliengewächs, hett blangenbi heel vörnehme Verwandtschap: Ut den Safrankrokus warrt de berühmte Safran wunnen, "Safran maakt den Koken geel", Se weet al. 100.000 Krokusblöden bruukst för 1 Kilo Safran!! Dat sünd nämlich bloots de Stofffadems, de dorto bruukt warrt. De warrt utreten un dröögt un geevt denn dat kaptaale Safranaroma. Na, dor is denn tominnst wohl keen Gift in... Man unsen Krokus riet wi keen Stofffadem nich ut, nee, de dröff he behollen. Much he sund ut den Snee stiggen un den nahen Lent künnig maken!

"Bi uns wasst de Suur-Amper in'n Goorn", so vertell Lotta, "de Bläder vun en Plant warrn kort över de Eer afsneden. Un denn strööpt man de Stengels orrer Struken af. Bruukt warrt blots de ganz jungen Bläder, ahn Plackens. De mütt or'nlich un mehrmals goot wuschen warrn. Dor dörv keen Eerd orrer anner Schiet an hangen blieven. Wenn allens fein rein is, denn kaamt de Bläder in enen groten Pott, dor kümmt Water up, un denn laat ik se in kaken Water upquellen. Denn geet ik af un schreck de Bläder mit kolt Water af. Över Nacht blievt se up en Sieb stahn, dat se afdrübbeln köönt. "Ja, — un denn süht dat ut as Kohschiet!" kunn sik Lottas Mann nich verkniepen to seggen, un dorbi weer en lütt Smuustern in sien Gesicht. Man Lotta leet sik nich stöörn: "Un denn? Un denn mütt dat kolt warrn. Denn Suur-Amper warrt kolt eten. Dorto gifft dat Braatkantüffeln un hartkaakt Eier, de ik in Schieven snied." Suuramper is en utduurn Knöterichgewächs un warrt so üm 30 bet 60 cm groot. De Stengel is uprecht, hett Striepen, is faken root anlopen. Dorüm warrt Suuramper in männich Gegend "Roden Hinnerk" nöömt. An den Stengel sitt Bläder, de sünd beten wat dick un smeckt stark suur. De Bläder ünnen an'n Stengel hebbt Stiele, de Bläder baven hebbt kene. Jüst so as Fründin Lotta hebbt ok vele anner Lüüd Suuramper in ehre Goorns. "Wenn Du em eerstmal in'n Goorn hest, denn kümmt he elkeen Johr vun alleen wedder", seggt Lotta. Dat gifft för de Goorners verschieden Oorten Amper, as: de Spinatblätterige Suuramper, de Lattichblätterige Suuramper, de Wirsingblätterige Suuramper, de Rundblätterige Suuramper... De latiensch Naam "Rumex acetosa" sall vun dat griechisch Wort rhyma kamen, un dat bedüüdt "Fluss". Villicht hett dat dormit to doon, dat de Plant geern up natte Wischen un an'n Gravenrand wasst. De düütsch Naam "Ampfer" kümmt vun "Ampfaro". Dat Wort stammt ut de oltdüütsch Spraak un bedüüdt soveel as suur, scharp, bitter. Dat Wort "amper" warrt hüüt noch in Holland un in Sweden so bruukt. Ik kann mi vörstellen, dat Suuramper vunwegen sien Vitamin C in fröher Tieden as Mittel gegen Skorbut bruukt worrn is un bestimmt ok holpen hett. Pfarrer Kneipp hett geern Suuramper bruukt. He meen, Suuramper drifft den Harn ut un maakt dat Bloot rein un dor dörch warrt denn de hele Liev vun Schlacken frie maakt.

En eenmalig Plackengedicht för Kinner un grote Lüüd. Villicht kinnst du dat ok: Du wullt mit en Füller wat Schööns schrieven, man denn hest dor - miteens - en Klecks! Man de Klecks in düsse Geschicht hett dat in sik. Ehr datt du di versühst, verwannelt he sik - in en swarte Hex!

Düt Book is de Kinnerbookklassiker in dat lütte Land op de anner Siet vun de Oostsee - Estland. Muttst di wunnern, wat dat dor för wunnerliche Gestalten gifft, kuum en poor 100 km vun de düütsche Oostseeküst vun af. De ... mehr

Bellmann sien „Letztlingswark“. Veeldiskutiert in Kennung un Quickborn. Dat is di Literatur! Een Geschink, nich blots an Frünnen, nee: an all de Plattdüütschen, de dor Gefallen an find, woans Bellmann sien Figuren vörstellt: Mi ... mehr

Dat gifft wohrhaftig enen Bottervagel mit den smucken Naam Aurorafalter. Aurora is de griechische Göttin vun dat Moornroot. Un düsse lütt Bottervagel gaukel al in den Aprilmaand dörch mien Goorn. He is een vun de eersten Bottervagels in't Johr. Mit sien witten un orangfarvig Flünken weer he nich to översehn. He bröch Farv mank dat fien Hellgröön vun de Planten. De orangfarvig Placken an't Enn vun sien Flünken lüchen mit de Fröhjohrssünn üm de Wett. Den Naam "Aurorafalter" harr he to recht kregen! Dorgegen is sien Fru mit en eenfach witt Kleed utstaffeert. Se warrt dorüm oftins mit den lütten Kohlweißling verwesselt. Blots bi tosamenklappt Flünken hebbt se beide dat glieke Utsehn. De Ünnersiet is mit griesgröön Placken överseit. So sünd se goot tarnt un up de Blomen un Planten kuum uttomaken. De Aurorafalter is en Bottervagel ut de Familie vun de Weißlinge. In't Johr 2004 is he vun'n Bund för Ümwelt un Natuurschuul to'n "Schmetterling des Jahres" utsöcht worrn. Dat heet aver to'n Glück nich, dat he bedrauht is! Nee, vun em un sien Aart gifft dat noch noog. Dat hett ok darmit to doon, dat he mit dröög Gelänn liekso good torechtkümmt as mit natte Wischen un sogoor mit Woold. He is en Allrounder. In de eersten Daag vun den Aprilmaand krüppt he ut de Popp. Denn kann man den smucken Bottervagel al bi't Söken na en Fru andrapen. Unruhig flüggt he vun Blööt to Blööt. Ik harr dat grote Glück, dat mi en Aurorafalter bi sien Hochtiet tokieken leet. Wies worrn bin ik em, as he sik an en Wischenschuumkruut güütlich de. Denn flöög he in en natten mit Brennetteln bewussenen Grund. Sien bunten Flünken wiesen mi den Weg. Unruhig flöög de smucke Keerl hin un her. He kreis ümmer wedder üm de glieke Bloom. Versöch sik daaltosetten, aver flöög glieks wedder hoch un flatter unruhig mit sien smucken Flünken. Dor kreeg ik mit, dat up de Bloom en witten Bottervagel seet. Seker weer dat en Fru. Ganz vörsichtig sliker ik mi dörch de Brennetteln un dat Unkruut dichter an de Bloom mit den witten Bottervagel. Nu kunn ik utmaken, wi se den slanken Achterliev wiet na baben böög. Se seet ganz still un harr ehr Flünken wiet utbreedt. Se tööv richtig up ehren Partner. De versöch ümmer wedder to lannen. Aver dat wull un wull nich klappen. Ik waag kuum Luft to halen. Dat hett tominnst teihn Minuten duurt, bit he endlich richtig landt is. He hett sik aver as Gentlemann benahmen. Fien hett he de Flünken över sien Fru utbreedt. Ik kunn blots utmaken, dat dor twee Bottervagels up de Bloom seten! Na en korte Tiet floog he denn wieder. Un se hett ehr Flünken tosamenklappt un sik vun de Sünn beschienen laten.

Eerst in Schriften ut't Middelöller warrt vun den Fruunmantel as Heilplant schreven. Dor warrt se nöömt as Wundmittel. De Bläder vun den Fruunmantel billen so'n Oort Tüüt rund üm den Stengel rüm. Dor sammelt sik morgens en groot Waterdrüppen in. Üm dissen Drüppen, de jichtens sülvern lüchen deit, gifft dat vele feine Geschichten. So schöllt lütt Elfen sik dorin waschen. De Naam "Gewittergras" wiest dor up hen, dat de Lüüd in fröher Tieden Kränze ut Fruunmantel bunnen hebbt. Se hebbt de denn an Finster, Dören orrer up den Dachfirst anbröcht, wiel se glöven, dat weer en Schutz vör't Inslagen vun'n Blitz. De Fruunmantel scheedt Water dörch fiene Poren an'n Blattrand ut. Disse Drüppen up de Bläder wörrn ok "Tau" nöömt. Disse schillern Daudrüppen maakt de Plant — so meen ik — ganz besünners "reizvoll". Un vele vun ehre Volksnamen kaamt dorher: Der Naam "Sinau" kümmt vun'n mittelhoochdüütsch "sintowe". Dat bedüüdt Immertau, denn de Waterdrüppen blifft up dat Blatt vun'n Fruunmantel ok stahn, wenn de Dau al vergahn (verdunst) is. Den Naam "Fruunmantel" — un ok all de annern Namen, in de dat Wort "Mantel" vörkümmt — kreeg de Plant vun de Form vun siene Bläder. Disse Form wörr fröher mit den Ümhang — den Mantel — vun Maria tohoopbröcht. So wörr disse Heilplant to en "Marienbloom" (Marienblümli, Marienmantel). Dorto kümmt, dat sik de Fruunmantel "eengeslechtlich" vermehrt, un dat passt goot to de "unbefleckte Empfängnis" vun Maria. De Christen hebbt disse Plant "Himmelstau" nöömt, denn Fruunmantel nimmt dat Water ut de Eerd, maakt dat rein un gifft dat an den Himmel wedder af. De Christen hebbt meent, so kunn dat mit dat Reinmaken vun de Minschenseel ok lopen.

In de vörchristlich Tiet hebbt de weisen Fruun — Krüderwiever un Hebammen — "Unser Frowen Mantel" al gegen Fruunlieden bruukt. Dorüm wörr dit Kruut mit Frigga tohoopbröcht. Se weer de Göttin för de Leev un för dat Fruchtbar-sien bi de Germanen. Se weer tostännig för Ehe un för't Kinnerkriegen. Se kümmer sik üm de Fruun bi't Kinner up de Welt bringen. Se weer dat ok, de de Fruun dit "Mutterkruut" schenkt hatt — so glöven de Lüüd dormals. Wiel dat Kruut "sweten" deit, glöven uns' Vöröllern — uns' Vörfruun —, dit Kruut weer ok goot to bruken gegen dat Sweten in de Wechseljohren. De Fruun hebbt dat Kruut dröögt un as Tee drunken. In'n Goorn — so meen ik — passt Fruunmantel wunnerbor to Rosen. Man Fruunmantel saamt düchtig ut. Dat kann ok lästig warrn! Ik snied dorüm de utblöht Stengel af. So kann de Plant jümmers wedder nie utdrieven.

De Grauschnäpper is en lütten Singvagel, groot as en Lünk, un hört to de Familie vun de Flegenschnäpper. He is meist wat unschienbar. Dat Poor vun de Grauschnäpper hett dat glieke Utsehn. Up de Babensiet is ehr Fedderkleed grau bit graubruun. De Ünnersiet is swack witt mit Striepen. Liekso as ehr Utsehn, so is ok de Gesang vun Herrn Grauschnäpper för Minschenohren nix Besünners nich. Mehrstens fallt düsse Vagel gor nich up. Liekers is he en totrulichen un kregeln Gast in uns' Goorns. Dat Nest buut se ut verdröögt Halms, Borkenrest un Avfall. Babenup pulstert se dat warm mit week Feddern ut. Dat Nest is teemlich apen un süht so'n lütt Napp liek. Dor leggt se dree bit fief Eier rin. Na twölf bit veertein Daag kruupt de Lütten ut dat Ei. Bröden deiht alleen de Modder. Vadder bringt ehr aver in de Tiet wat to'n Freten. Wenn de Lütten utkrapen sünd un noch de Warms vun ehr Modder bruukt, deelt se sogoor dat vun Vadder mitbröchte Freten mit ehr Kinner. Na goot veertein Daag sünd de Lütten denn flügge. Se wahnt meern up Land un hett enen groten Goorn. As ik ankeem, stünn se al vör de Döör. Achter dat Huus ganz dicht an de Terrass harr se dat Vagelhuus stahn. Ganz liesen un vörsichtig güngen wi üm dat Huus neger an dat lütt Vagelhuus. Un dor seten wohrhaftig twee Küken in dat Vagelhuus. Se weern al tofeddert. Ik harr Glück, dat se noch nich utflagen weern. En beten wieder weg seet een vun de Öllern in en lütten Kirschboom un pass up. Wi hebbt uns up de Terrass sett un töövt, bit de Öllern wedder Foder bröchen. De Lütten reten ehrn Snavel wiet up. Dat weer to un to nüdlich. Denn heff ik natüürlich versöcht, de Vagelkinner to knipsen. Aver ümmer wenn ik in de Neeg vun dat Nest keem, möken se den Snavel to un ducken sik hindaal. Se möken sik so lütt, dat se kuum noch to sehn weern. Wat goot, dat ik mi glieks up den Weg maakt harr! An'n neegsten Dag nämlich reep de Fründin wedder an un vertell mi, dat de lütten Vagelkinner noch an den sülvigen Dag utflagen weern. In de Twüschentiet harr ik rutkregen, dat de Vagels nix anners as Grauschnäppers weern. Düsse unkomplizeerten Vagels harrn dat Woort "Vagelhus" ganz eenfach wöörtlich nahmen un sik dor inquarteert. Klaar: In Winter sünd se ja in Afrika, so weet se gor nich, to wat dat Vagelhus denn so nödig bruukt warrt. Un in Sommer gifft dat Dack vun't Vagelhus so en schönen Schadden! — Düt allens kunn ik min Fründin nu vertellen.

Hüüt will ik mal en beten vun en Deert vertellen, dat süss nich good ansehn warrt. Dorbi muttst bloots nau henkieken, dat du an jedeen Deert wat Faszineerndes finnst! So is dat ok mit de Snaken. Se sünd nich bloots harmlos, sünnern seht ok zaart un elegant ut un maakt reinweg halsbrekerischen Sex. De Snaken warrt meistiets de Müggen torekent. Neem de Snaken egentlich genau tohöört, is noch ümmer unseker. Dorüm heet de Müggen in vele Länner un Landstreken ok Snaken. Dorbi hebbt de Snaken gor kenen Steckel un köönt nich as de Müggen steken. Oftins warrt se ok mit den Weverknecht verwesselt. Dorüm wull ok de Redensoort, "dat is en snaaksche Saak". Dat gifft so wat bi 4000 verscheden Oorden vun Snaken up de Eer. Dorvun kennt man alleen in Düütschland wull so 140 Oorden. Se warrt bit 40 mm groot, mit utbreedte Flünken bit to 50 mm. De Liev vun de Snaak is meisttiets grau bit bruun un recht slank un de Flünken sünd small. Upfallen doot de langen dünnen Been vun de Snaak. Se sünd mit so nöömte Sollbruchstellen utrüüst un köönt ganz gau afbreken, wenn de Snaak mal in de Kniep kümmt un sik bloots redden kann, indem dat se en Been oppert. An den langen slanken Liev an't Enn hett dat männliche Deert twee Tangen un de Fru enen Stekel to'n Eierleggen. An den Kopp sünd twee grote Ogen un Föhler. Se hebbt en ganz weekes Muul un köönt dorüm blots flüssige Saken upnehmen. Se lickt geern den Nektar vun de Planten. Likers höllt sik ümmer wedder de Gloven, dat se pieken köönt. De Snaken fleegt geern in enen Swarm an milde un warme Sommeravende. Aver ok an'n Moorn sünd se al antodrapen. De Swarm deent dorto, dat se enen Partner finnen köönt. Oftins töövt de Snakenfru al op en Männchen. Dorbi böört se de Been afwesselnd hoch. Dat bedüüt för dat Männchen: Du kannst kamen! He klattert denn up de Fru, drückt ehr de Been hindaal un lickt an ehr'n Kopp. Denn rutscht he na achtern un de Hochtiet geiht los. Dat kann en ganzen Stoot duurn. Warrt de beiden dorbi stöört, fleegt se tohoop, as wenn se aneenanner wussen sünd, woanners hin. De Sünn blinzel dörch de Wulken un dat weer al schöön warm. Mit Holttüffeln spazeer ik as jedeen Moorn dörch mien Goorn. Mütt doch kieken, up de lütten Deerten, de Käver, Blattwanzen, Immen, Bottervagels un Snaken den dullen Regen vun de verleden Daag goot överstahn harrn. In dat Irisbeet harrn sik de Blattwanzen innist. Se seten to geern an de Samenkapseln vun den Iris in de Sünn. Söss gröne Blattwanzen harr ik tellt. Nu weern dor blots noch veer. Regendrüppen hungen noch up de langen Blööd vun de Iris. Se glitzern as Eddelsteen in den Sünnenschien. En Hummel weer ok al upwaakt un brumm üm mien Kopp. Sogor en Botterliker, en Ketelböter, weer al ünnerwegens un besöch de lütten Blööm. De Sünn harr al de lütten Deerten weckt. Aver wat weer dat? Dor seet en Snaak in dat Irisgestrüpp. Nich wiet vun ehr af seet noch en Snaak. Hören de tohoop? Un wohrhaftig, de en Snaak staaks mit ehr langen Been na de anner. De seet ganz still in't Loov vun den Iris, as harr se al töövt. Un nu klatter de eerst up de anner Snaak, drück se gegen dat Blatt un klammer sik mit den Achterliev an den Achterliev vun de anner Snaak. So bleven se en ganze Tiet, as weern se anneenanner wussen. Se müssen sik goot fasthollen, dat weer teemlich windig. Se schaukeln tohoop mank de Halme hin un her. Wenn dat man goot güng. Mit de langen Been weer dat en halsbreken Kraam! Ik heff noch lange Tiet tokeken. Dat weer ja wull en Snakenhochtiet! Dorvun heff ik natüürlich vele Biller maakt. Aver denn stött ik gegen den enen Halm, neem sik de Snaken anklammert harrn. Dor flögen doch beid as aneenanner wussen in de Hööcht un söchen sik en annern Placken. Sull dat de Hochtietsreis sien? För mi weer dat en groot Beleevnis. Bitherto harr ik wat Liekes blots bi Libellen sehn. Wat so'n warmen Sünnenschien doch allens bewarkstelligen kann!

En Sammlung vun 125 plattdütsche Rundfunkandachten, vun Johann D. Bellmann, Ernst Arfken, Konrad Drees, Heinrich Kröger, Gerrit Herlyn, Dieter Andresen un anner Lüüd, Lutheraners, Reformeerte un Katholiken. Wat Du vun jem höört ... mehr

Sehn heff ik so'n rotswart Füerwanz ok al mal bi uns to Huus in'n Goorn. Dat weer aver blots en enkelt Deert. Dor weern mi al de smucken Teken up den Rüüch vun de Wanz upfullen. Düsse Füerwanz — ok Füerkäver un Franzosenkäver nöömt — höört to de Familie vun de Füerwanzen. Se hett rein gor nix mit de Bettwanz to doon! Up de besinnt sik seker noch männicheen vun uns. De Bettwanz höört to de Familie vun de Plattwanzen. Beide Oorten sünd Schnabelkerfe. Ok de Ritterwanz, de de Füerwanz to'n verwesseln liek süht, hett nix mit de Bettwanz to doon. De Ritterwanz is dütt Johr to'n Insekt vun dat Johr 2007 utsöcht woorn. As wi vör twee Weken up Reisen weern, bün ik enen groten Hupen Füerwanzen wies worrn. Se seten dicht an dicht, meist upeenanner an en Steenwand. An den Dag schien in düssen Sommer mal de Sünn. Se harr de Steen schöön warm maakt. Man kunn richtig marken, dat de Deerten de Warms vun de Steen geern harrn. De witte Wand harr dörch de Deerten en rotswart Muster kregen. Lütte un grote Wanzen krabbeln dörcheenanner. Eenige vun de Deerten lepen to tweet. De en harr den Kopp na de en Siet un de anner genau na de anner Siet. Mit ehr Achterdeel weern se dicht bieenanner. Dat sehg meist ut, as weern se tosamen wussen. En vun de beiden müss ümmer trüchwarts lopen. In düsse Oort güngen sogor de Wanzenpoore över de Straat. Sull dat en Bruutpoor ween? To Huus heff ik mi denn glieks klook maakt, wat dat allens up sik harr. Dor stünn in mien Book, dat de Füerwanzen geern Sellschop hebbt, se möögt nich alleen ween. Leven doot se vun den Saft vun Samen un Planten. Den Saft vun den Linnen- un Malvensamen möögt se besünners geern. In Winter verkruupt se sik in Muerritzen. Sobald dat warm warrt, in April-Mai, poort sik de Füürwanzen. Bi de Poorung klattert dat Männchen up den Rüüch vun dat Wiefken. Dorna rutscht he an de Siet hindaal. Mit dat Achterdeel blievt de beiden aver noch wieder tohoop. Un dat heff ik allens mit ankieken kunnt! Bit to hunnert Eier leggt de Füerwanzen in lütte utgraavte Eerdlöcker oder verdrögtes Loov af. Ut de Eier kruupt Larven, de Nymphen nöömt warrt. De sünd ok rot un hebbt eenfache swarte Punkte up den Rüüch. De smucken swarten Teken fehlt noch. Fiefmal mööt se ehr Huut wesseln, bit se utwussen un so bit 12 mm groot sünd. Afsünnerlich: De Levenssaft vun de Füerwanz is gröön — so as dat gröne Bloot vun de Vulkanier in't "Ruumschipp Enterprise" Düsse lütten smucken Füerwanzen bedüüd ganz un gor keen Gefohr för de Natuur un uns Minschen. Wi bruukt keen Bang to hebben. Ok wenn dat mitünner bannig veel dorvun gifft. In Gegendeel, mit ehr stark rotswart Farv maakt se uns de Natuur orrig wat bunter. För de Wetenschap sünd düsse lütten Deerten ok bannig wichtig. Man versöcht Medizin ut de Füerwanzen to maken. Also is de Füerwanz en rundüm sympathisches Deert!

De mehrst Tiet is dat in Januarmaand buten düster und gries. De Sünn möökt sik böös roor un schickt blots för wenig Stunn'n ehr warmen Strahlen up de Eer. Oftins verhangt düster Wulken ehr Gesicht. All de lütten Blööm mütt freer'n un sünd dorüm ünner de Eer krapen oder hebbt ehr'n witten Wintermantel antrocken. Du kannst se nich wies warrn. Wenn ik denn gor nich mehr gegen de düster un griese Welt ankann un kruse Gedanken Överhand nehmt, föhr ik in en groot Goorneree. Dor giff dat Drievhüüs, de sünd vull mit smucke Pottblööm. De wunnerbare Ruuch vun dusend Fröhjahrsblööm kümmt di glieks in de Mööt. Un wat de för smucke un bunte Farven hebbt! Över Rot, Geel, Blau un Gröön sünd all de Klöörn to sehn. De Blööm sünd in lütte Pött plant. Fien sorteert na ehr Oort un Farv staht se up de groten Plantendische. Kannst di blots noch freu'n över de Pracht! Dor stell sik bi mi de Fraag: Siet wann gifft dat egentlich Pottblomen? Bi mien Modder un ok al bi mien Oma heff ik ümmer Pottblomen in enen smucken Överpott up dat Finsterbrett stahn sehn. Geev dat in'n Winter denn grote Küll, wöör en Zeitung twischen Finster un de Blomenpött packt. In besünners kole Nächten wöörn se sogor merrn in de Wahnstuuv up den Disch stellt. Aver wo weer dat fröher, noch wieder torüüch? Dor geev dat tominnst in'n Winter wull blots Iesblööm an de Finster. De Hüüs harrn noch keen Avens in de lütten Kamern. Blots de Kaakstell up de groot Deel geev Warms af. Mit de Fraag na de eersten Pottblomen heff ik mi nu wat genauer befaat. Planten in enen Pott groot trocken hebbt al de olen Ägypter. Ok vun de Griechen un Römer weet man, dat se Lorbeerbööm un anner Grööntüüch in irden Pött plant un tücht hebbt. Dor weer dat buten aver ok warm noog un de Planten kunnen in Pött buten stahn un ranwassen. Bi uns in Westeuropa hett dat bit twüschen dat 17. un 18. Johrhunnert duert, bit dat Pottplanten geev. Dorför hett man grote Drievhüser, Orangereen buut. De harrn en Heizanlaag. Sowat kunnen sik aver blots rieke Lüüd leisten. Vun de Tiet an geev dat ok ut ferne Länner Pottblööm, Exoten sotoseggen. In de Botanischen Goorns hett man den later ok Orangereen buut. De eenfache Mann un de eenfache Fru müssen noch lang töven, bit se sik Pottblööm in't Huus uptrecken un hollen kunn. In de kole Johrestiet weern de Pottblööm ganz eenfach kaputt froren. Dörch de lütten Finster vun de olen Hüüs keem ok to wenig Licht för de Planten. Eerst üm 1900 füng dat bi uns hier mit de Pottblööm an. Düsse Blööm müssen ok noch de Warms vun en Aven afkünnen. Farne un Efeu weern wull de eersten Planten, de in de mit Avens inbööt'ten tochigen Stuven wassen kunnen. Denn kemen Begonien, Azaleen, Fuchsien un ok Alpenveilchen dorto. Dat weer nu en groot Mood, sik de Wahnstuuv mit Gröönplanten un Blomen to smücken. Jede Fru wull de mehrsten un smücksten Planten ehr Egen nennen. Siet dat nu meist överall Zentralheizung in de Hüüs un Wahnungen gifft, de Finsterfronten mit Duppelschieven utstaffeert un gröter sind, is de Tall un de Oort vun Pottblööm ümmer gröter woorn. För jedeen Ruum gifft dat en Plantenoort. De Luftfeuchtigkeit is dörch Waterdamp höger woorn. So köönt hüüt ok tropische Planten, as Orchideen, Bromelien un vele annere Blööm, goot ranwassen. De Pottbloom hett ehr'n Siegestoog antreden. Se sorgt sogor för betere Luft un so ok för uns Wohl. Un vun de velen Planten hal ik mi al ümmer in den Januarmaand de eersten Fröhblöher, meisttiets de lütten bunten Primeln, ok Karkenslötel nöömt. Aver Zittlööschen un Hyazinthen sünd ok mit up mien Inkoopswagen. De köönt de Küll al ganz goot verdrägen. Se staht bi mi buten up de Finsterbank. De bunten Blöden lüücht in dat Stuvenfinster, so as wull'n se al dat Fröhjohr anseggen. Wenn ik dat sehg, freu ik mi un mi warrt lichter üm't Hart!

schall/warr dampen schallst/warrst dampen schall/warrt dampen schöölt/warrt dampen schöölt/warrt dampen schöölt/warrt dampen

Ik küd ham gud ferstun. Tu’n bispal haa ik jüst föör, en betj muar faan aran ütj of faan onerwais tu werkin an diarför brük ik – wat uk ööders – en neien laptop. Ik haa en betj googeld an san üüb en gonstag an fein model stupt, wat nü jüst bi en discounter ütjkomt. At as smok an lingt wel för det, wat ik föörhaa. Wat spiitag, dat at ei hir bi üüs uun Nuurdsjiisklun tu fun as. Do man widjerluke. Uuha, detdiar model as chic! Sowat faan chic! An det klöör! A pris as natüürelk huuger, üs wat ik ütjdu wul, man naja, för so’n

Lange Johren stünn in en Eck vun unsen Goorn en Rittersporn. Tominnst dach ik, dat is en Rittersporn, bet ik mal wat genauer henkeek un faststell, dit weer gor keen Rittersporn, dit weer en Eisenhoot. Tja — nu weern uns Kinner groot, se kunnen sik also nich mehr vergiften, nu kunn de Eisenhoot in sien Eck geern wieder blöhen un wassen. Kortens nu bummel ik mit en Fründin dörch ehren Goorn un dor sehg ik enen Eisenhoot stahn. Ik straak över de Bläder vun de Plant, denn ik erinner mi an dat lütt Beleven. Denn aver wörr ik mittrocken. Uns Fründin harr sik en Plant köfft. Se weer heel begeistert dorvun, un ik sull nu glieks en Blatt dorvun plücken un in'n Mund steken. — Phhh, dat is för mi slimm. Wenn ik de Plant nich kenn, denn riev ik wohl mal en Blatt mank de Finger, ik rüük dor an — man in'n Mund steken... Dit weer ja nu en verdreihlich Saak, eerst dörv ik en Plant, de ik goot kenn, nich mal straken, un denn sall ik en Blatt eten un dörchkauen, vun en Plant, de ik afslut nich kenn! Eisenhoot is vun Oldingstieden her ene gefährlich Giftplant. Vör disse Plant harrn de Minschen al jümmers Bangen, denn al dat Slucken vun 2 g bringt den Dood. Ok al bi 't Anfaten vun de Plant — bi 't Plücken, bi 't Afbreken — warrt dat Gift up de Hannen överdragen. Dat Gift kann vun de Huut upnahmen warrn. Bi lütte Kinner kann dat denn al Symptome vun 't Vergiften bringen. De Abt Walahfrid Strabo vun dat Kloster Reichenau schreev in de Mitt vun dat 9. Johrhunnert in sienen "Hortulus", dat Andorntee en goot Mittel gegen Eisenhut-Vergiften is. In dat olle Griechenland kregen de Lüüd, de to Dood bröcht warrn sullen, enen Akonitumdrunk. Dor mütt sik de Minsch veel langer quälen, as wenn he enen Schierlings-Saft drinken mütt. Na de Legende is de Eisenhoot ut de Spucke, den Geifer vun den Höllenhund Zerberus entstahn, as Herakles den Köter bi Akonitos ut de Ünnerwelt rutsleppt hett. Un wenn dat so is, denn bruukt wi uns ja nich wunnern, dat dit Kruut so giftig is.

Dat Kaninken höört to de Hasenoordigen, is aver nich verwandt mit de Gnaagdierten, sünnern is en richtiges Söögdiert. Kaninken sünd bloots 35-45 cm groot un weegt bet 2,5 Kilo , de Haas is mit 45 -70 cm un 4 -7 Kilo düütlich grötter. Dat Kaninken heurt to de fruchtboorsten Dierten op uns Eer. De armen Stackels warrn ok bi uns von de gröttern Jagers, as Havik, Bussard, Marder un Voss un och, noch vele annere, to un to geern freten. Natüürlich sünd ok de Huuskatten jümmers wedder achterran, sünners achter de jungen Kaninken, de noch nich so goot oppassen köönt. So möten se sik natüürlich ok flietig vermehrn, süns gifft dat bald keen een Kaninken mehr. De Hund kann meist nich maal de Lütten kregen. Wat'n Glück! Kaninken sünd Dierten, de geern in Schummern rutkamen ut ehrn Buu. Da kann een se an besten beluuern. Aver an Dag sünd se ok dor, wenn keeneen se stöörn deit. Kaninken leven geern in Familjen bit 25 Dierten tosamen. De Keerl, meist blots een, warrt 'Buck' nöömt un de Fru heet 'Zippe'. De Buck hett geern glieks'n poor Zippen bi sik in de Familje. Dicht bi'nanner wahnen is scheuner för de Kaninken. Se leven geern in Gesellschap, dor köönt se so goot tosamen mümmeln un smusen, un een passt op den annern op. De Buck un de Zippe sünd bannig swoor utnanner to hollen. Meist sehn se egaal ut. Kaninken warrn so bit 12 Johr olt, wenn se nich vörher dotschaten or freten warrt. Dat Stallkaninken warrt bloots hollen, dormit de Lüü dat opeten köönt. Dat leevt, so lang as de Minsch jem dat verlöövt, un dat is meist nich lang. Aver dat tahme Kaninken, meist en Zwergkaninken, hett en ganz anner Leven. Dat warrt heegt un pleggt von de Minschen, na'n Tierarzt bröcht, wenn dat Buukweh hett, un de Kinner smusen dormit rüm, dat dat so'ne Oort hett. Een mutt bloots oppassen, dat so'n Kaninken nich een Dag anfangen deit, op twee Been to lopen un mit Metz un Gavel to eten. Denn muttst jem woll ok bald Büxen un Stebel käupen, nich? Uns Feldhaas kann von Anfang an lopen un kieken un hett ok Hoor, aver de 4 bet 6 lütten Kaninken kamen nakelt un blind op de Welt. Se sünd bloots bi 35 Gramm swoor, beten wat mehr as'n Breef. Poor Daag sitten se bloots bi Moder deep ünnen in dat Lock, in dat warme Nest, dat mit Gras un Moders Buukhoor warm utpulstert is. Dor warrn se vull Leev von ehr Moder söögt un putzt. Eerst mit teihn Daag köönt se kieken, un nu hoppeln se ok mit Moder tosamen rut an de Luft. Vadder hett anner Interessen, de hett mit de Göörn nich veel in'n Sinn. Dree Weken drinken de Lütten an leevsten Moders Melk, denn is ok dormit toenn, se lopen aver noch poor Daag mit ehr rüm un kieken sik an, wat de Ollen för Krüder freten un wo goot de smecken. Ok Regenwörmer un Snicken warrn von Kaninken mitünner verkasematuckelt. Wenn de lütte Zippe en Vierteljohr olt is, kriggt se meist al dat eerste Maal Junge, is aver noch nich utwussen, dat is se eerst, wenn se 8 -10 Maanden op uns scheune Welt rümhoppelt — un wenn se denn noch an't Leven is. De lütte Buck, wenn bi den Worp een bi west is, de mutt sik denn sülben wat seuken, wo he leven kann, de dröff nich mehr tohuus wahnen, or he mutt den ollen Buck pareern. Meist geit dat nich goot, de kriegen sik dat Hauen un Bieten. So regelt sik dat Kaninkenleven al von sülben. Aver wat ik hüüt morrn beleevt heff, is doch to'n Lachen. Bi mi buten vör dat Finster gifft dat merrn op den Rasen Strüker un ok Bööm un Büsch, un dor wahnen poor Kaninken. Letzt Tiet is dat still worrn un ik denk, se sünd nu, wo dat Winter is, woll meist in ehren Buu, to'n Dösen un Mümmeln. Avends, wenn de Lantüchten an sünd, denn seh ik se oft freten un grasen. Wat weer dat för'n Theoter hüüt morrn! Leeg doch dor en Stück Broot ünnern Busch, scheunes, dröges, hattes Broot, un dat eene lütt Kaninken, dat ünnern den Busch vör uns Finster wahnt, keem graad ut sien Lock, wackelt vergneugt mit de Ohrn un kiekt mit de grallen Ogen neeschierig na dat Broot hen. "Wat's dat för'n goden Brocken?" dacht dat Diert woll. Dat Woter löppt em seker all in dat Muul tosamen. Ik weer graad dorbi, miene Azaleen op de Finsterbank to geten, un luster beten na buten in'n Goorn rut, wo graad de eerste Snee leeg. Ik frei mi so recht över dat Kaninken. Siene Ohrn wackeln hen un her, siene Ogen weern so swatt un lustig, dat weer woll vull tofreden un gesund, meen ik. Also nix as hen! Dat lütt Diert hoppelt na dat Broot un weer noch nich ganz dor, da keem de Kreih anmarscheert un wull dat gode Stück ok hebben. Dat Kaninken weer modig, gung hen un fung an to freten, aver de Kreih weer dat nich recht, se harr ok Hunger. Se keem jümmers nehger un denn dää se dat Kaninken hintertücksch in'n Moors kniepen. "Nee", sää ik to mien Mann, "wat to veel is, dat is to veel! Dat ole swatte Beest bitt dat Karnickel." Verwunnert keek sik dat Kaninken üm, wokeen em dor knepen harr. In düssen Momang weer de Kreih al vöörn, snappt sik den Brocken un fleeg dormit op'n Vagelbeerboom. "Plietsch is he, de Vagel, dat mutt een seggen!" sää mien Mann un grient. "Ne, dat is gemein", dach ik bi mi, aver ik harr to fröh dacht. Husch weern se all dree weg. In de Böken höör ik se noch schimpen un strieden. Dat Karnickel seet ünnern Busch un mümmelt dat Broot op. So is dat op de Welt. Dat ok Se'n beten Glück hebben, wenn de groten Dierten so beestig sünd; dat Se dat goot geiht, to Wiehnachten un ok över dat Niege Johr: dat wünscht von Harten

Beker ut Porzellan, vun binnen un buten bedruckt, Hööchd: 9,6 cm, rinpassen doot 310 ml (randvull). ... mehr

Nu to'n besünnern Angebotspries: Jessen sien Bibel op platt - goot to lesen, klor to verstahn. Keen anner plattdüütsche Bibel is so faken druckt worrn. Wo Luther un anner Bibelöversetter abstrakt warrt, dor blifft Jessen dicht ... mehr "De sünd mall, de Römers!“ Asterix, de lütte Gallier mit dat grote Hart, beleevt jüst mit sien Kumpel Obelix sien föfft Aventüür op Plattdüütsch. „De Spökenkieker“, ein sluusohrigen Blootsuger, will de beiden Frünnen un de anne ... mehr Manni hett veel to doon as Breefdreger op de lütte Elvinsel Krutsand: Eenmol üm de Insel rüm, eenmol krüüz, eenmol dweer un denn noch tweemol üm dree Ecken geiht sien Tour jeden Dag. Man hüüt gifft' wat Afsünnerlichs: As he bi ... mehr De Mahnbloom steiht al siet ewige Tieden för Kracht un Leev, se steiht för dat Zorte un dorför, datt allens wedder vergeiht. Se verföhrt di mit ehr Schöönheit, wiest Di wat vun Dood un Leven un vun dat Wunnerliche dortwüschen. ... mehr Een de nich allens mitmaakt. De sien egen Kopp hett un stuur sien Weg geiht – ok denn noch, wenn dor gor keen Weg mehr to sehn is. Dat is Bartleby, en jungen Mann, de in Nee York Arbeit bi en Avkaat finnt, de en Schriever söcht ... mehr Dat Niee Testament in middelholsteensche Mundort, översett vun Dr. Rudolf Muuß. Dat Platt is in ganz Norddüütschland goot to verstahn.

Twindig Johr na sien grootordig Navertellen van de Geschicht van Josef un sien Broders leggt Ibeling Korporal nu sien Faten vun "David" vör. In sien Vörwoort lett Korporal us weten, wat em in de Geschicht so anrögen deit: "So v ... mehr Al lang höört Boy Lornsen siene Stücken to de, de geern un veel vörleest warrt. Wat för en Spraakkraft stickt in „Sien Schöpfung“ binnen. Un ok in „Jesus vun Nazareth“. Nu endlich sünd beide wedder op’n Markt: Tohoopbunnen in e ... mehr 1911 keem dat Stück vun den rieken Mann, den de Dood merrn in’t Leven bemött un de an’t Enn denn doch starven mutt, dat eerste Maal op de Bühn. Un siet de Tiet hett dat Stück sien Steed

DE grote Platt-Kalennner 2019 - mit plattdüütsche Gedichten vun Marianne Ehlers, un wunnerbore Maleree vun Heidrun Schlieker sülms.

In ehr Riemels un Vertellers grippt Heidi Mehte Indrücke vun Zingst up - se geiht dör ünnerscheidliche Johrestieden, wi künnt mit ehr de Ostseelandschaft geneiten tau de Tied, wo de Touristen noch nich dor sünd. Besünners de Ge ... mehr

Emily mag an't Meer to geern barft op'n Sand rümlopen. Man as Emily an'n Strand kummt, ward se wat Snaaksch gewohr: Dat Meer is weg. Dor, wo gistern noch dat Water weer, is mit'n Mal blots noch de natte Sand to sehn. Foorts mookt Emily sik op'n Padd un will dat Meer söken. Se dröppt Möven, Seehunnen un veel nee'e Frünnen. De vertellt alltohoop wat anners, woso dat Meer nich mehr to sehn geiht. Wokeen vun jüm flunkert oder seggt würklich de Wahrheit? Op ehr spannende Entdeckungsreis lehrt Emily veel öber Ebb un Floot un öber dat, wat in't Meer spaddeln deit.

För de mehrsten Lüüd aver is en Krüdergoorn en Flack, wo Kökenkrüder wasst. Un dat is denn ja ok in Ordnung, denn bi 't Kaken kann en Kööksch dörch Krüder goden Smack in 't Eten bringen. Dorto soorgt Krüder bi deftig Eten, dat Maag un Darm dat wat lichter hebbt. Un Krüder laten sik goot mank Salat mengeleern. Thymian hett sik bi mi as Randplant vun en Beet fein maakt, is so 'n beten över de Steenplatten vun 'n Weg röver rankt. Rosmarin gedeiht bi mi allerbest, sogoor siene lütten blagen Blöden hett he mi al wiest. Richtig koolt Winter aver mag Rosmarin nich. Dit Johr hett mien Plant de Küll nich överstahn. Estragon hett vele Johr bi mi in enen Pott wussen. Nu nückert he. Ok mien Fenchel nückert. Mal aftöven, wat de beiden sik noch besinnt. Knuuflook — jüst so Bärlauch — kümmt nich in mienen Goorn. Ik mag 't nich rüken, kann 't nich utstahn. Goot överstahn hett de Zitroon-Melisse dissen strengen Winter. Ik mütt dull uppassen, denn se breedt sik fix ut. Mien Naversch Dorothea hett mi vertellt: Wenn een nich weet, wann siene Krüder na buten plant warrn köönt, denn sall man de Eerd mit barte Hand anfaten — wenn een dorbi schutert, denn is 't noch to fröh. Ik heff en Fründin, de mag nix afsnieden in ehren Goorn. Miene Krüder aver warrt düchtig berupft. Ik snied geern un veel af — to 'n Bruken, to 'n Drögen, ok mal för de Vaas... Un ik heff den Indruck, miene Krüder, de möögt dat, se wasst meist noch duller na 't Afsnieden.

In unser plattdüütsches Wöörbook künnt Se Utdrücke finnen vun Ackerschnacker, Gattenpietscher or Luushark bit to schanfudern un Witscherquast. Schrievt Se uns doch mol besünnere plattdüütsche Wöör mit de Översetten in't Hochdüütsche. Dat weer schön, wenn Se uns ook verrood, in welkeen plattdüütsche Eck dat so spraaken un schreeven warrd.

Gemeende un Paster: Ehr wes den Vadder un den Söhn un den Heilligen Geist, as dat weer in Anfang, hüüt un all de Tied un vun Ewigkeit to Ewigkeit. Amen. Gemeende un Paster: Alleen Gott in de Hööchd wees Ehr/ un Dank för all sien Gnaden,/ dorüm dat nu un nümmermehr/ uns röhren kann keen Schaden./ Groot Wohlgefalln Gott an uns hett;/ nu is ohn Ophooln grote Freed./ All Striet hett nu en Enne.

De Oktober weer en heel vulle Maand op uns Websiet! To Anfang harr us ja dat Aarndankfest in den Maand rinlücht, Joachim Siemers hett ok en Andacht to schickt, un in't Lütte Gebeedbauk finnt sik en Riemel. Togliek warrt de Oktobermaand ja ok "Wienmaand" nöömt, un düssen Naam hett he bi us Ehr maakt -- de Wienrebe warrt vörstellt, un Holsteen un Mäkelborg wettievert üm den nöördlichsten düütschen Wien. Denn geiht dat avers ok op en ganz anner Flach dull vöran: Ludgerd Lüske is de Marssonde Neiwind (so heet "Curiosity" op Platt!) dicht op de Hacken -- bi ehr Reis, ehr eerste Fohrten un ehrn niegsten Fund. De Marslü hebbt dat Marsmobil kapert un gurkt da ok jümmers twüschen rüm! Ok en niegen Maten hett us de Oktober bröcht: Gerd Feldhusen vertellt vun nu af an in en lose Reeg vun sin Beleevnissen as Udel in Hamborg. De eerst Geschicht geiht an de Nieren, man sien Vertelln hebbt ganz ünnerscheedlichen Charakter. Wi freit us dull över düssen niegen Maat.

In mienen Adventskalenner vun 2004 müssen mienen Frünnen Planten raden, dor keem ok de Aronstab vör. He sä vun sik: "Ik lock Insekten dörch mienen Duft. Un ik laat se eerst wedder frie, wenn se den Stoff vun miene Pollen up ehren Pelz hebbt. En gröön Hüllblatt ümgifft den Blödenkolben, de meist bruun is. Disse Kolben stinkt as Aas. Flegen warrt vun dit Stinken anlockt, se sorgt för dat Bestäuben (Flegenkesselfall). Aron blöht in'n April un Mai, de Beeren warrt in'n August un September root. Vergiften mit disse Früchte kümmt selten vör, wiel de Beeren böös up de Tung brennt. Aron hett enen knollig hellen Wörtelstock. Disse Wörtel warrt in'n Harvst utgraavt un dröögt. Vörsicht! De frische Wörtel treckt up de Huut Blasen. Later, wenn de Wörtel utdröögt is, verleert sik dit scharp Wirken. In olle Krüderböker heff ik leest, dat man fröher kuum en heilsamer Kruut gegen Blattern harr, as de grönen Bläder vun 'n Aron. Und Vöröllern hebbt geern en Aronstab in de Weeg vun en lütt Kind leggt, se glöven, dat weer en Schutz för 't Kind vör böös Geistervolk. De Prophet Aaron weer en Broder vun Moses. Över sienen Stab — also över den Aaronstab — warrt in'n 2. Mose 7, 9 schreven: In'n 4. Mose 17, 16-24 warrt vertellt, dat Moses — up sienen Weg dörch de Wööst hen in dat löövt Land — mit den Priester Aaron tohoop güng. De harr enen Wannerstab, un disse Stab is wedder anfungen to grönen. Dat gell as Teken, dat Gott Aaron utwählt harr. Mose snack mit de Israeliten, und all ehre Fürsten geven em twölf Stecken, en jeed Fürst je enen Stab, na ehre Sipp, un de Stab vun Aaron weer ok ünner ehre Stecken. Un Mose leggte de Stäbe vör den Herrn dal in de Hütt vun 't Gesett. An'n annern Morgen, as Mose in de Hütt vun de Gesetten ringüng, dor fünn he den Stab vun Aaron ut dat Huus Levi grönen un de Blööd weer upgahn un de Stab dreeg Mandeln. Ene Sage ut Schwaben seggt, dat Aaron sienen Stab in de Eerd rammt hett, un dor is denn de Plant ut rut wussen. De Plant gell as Symbol för dat Fruchtbor-Sien. Aaron is dorüm oft mit en blöhen Stab afbildt worrn. De Blödenkolben vun de Plant ähnelt enen Stab, dorüm warrt se ok "Judenstab" nöömt. En Stab weer fröher en Utdruck — en Symbol — för Macht un för Weten vun unsichtbor Saken, ik denk dor an den Botenstab vun de Engel, den Krummstab vun de Bischöfe un ok vun de weltlich Herrscher. De Naam "Aaronbort" kümmt wohrschienlich dorher, wiel de ünner Deel vun 't Blatt spalten is, un dat kunn man mit en spalten Bort verglieken. De nüüdlich un wunnerschöön Naam "Beginenpöpke" — also lütt Beginenpopp — gefallt mi ganz besünners goot. Beginen weern in't utgahn Middelöller Fruun, de mehrst ledig weern orrer Wittfruun weern. De harrn sik in "Beginenhöfe" (Konvente, Wahngemeenschapen) tosamenslaten. Richtige Klöster weern dat nich, de Fruuns weern relativ frie un de Regeln locker. Se deen veel Godes, hebbt ehre Mitminschen holpen. As dat losgüng mit de Beginen, dor harrn se so 'n Oort Tracht an. To dit Kleed höör mancherorts en groot witt Huuv. Un disse Huuv hett de Lüüd an de Blööd vun 'n Aaronstab erinnert. Na en englisch Legende stammt de bruun Placken up de Bläder vun dat Bloot Christi, dat vun 't Krüüz dal drüppelt is.

Plattdütsch, Plattdüütsch, Plattdütsk, Plattduitsk German: Plattdeutsch, Niederdeutsch Dutch: Nederduits

3rd Person he, se, dat slöppt se slaapt/slapen he, se, dat sleep se slepen he, se, dat hett slapen se hebbt/hebben slapen

An de Küst weiht sieht Dagen vun Meddag an en stiefen Nordoost. Över Dag is dat bannig warm, dat is Hochsommer. Dorüm gah ik eerst na't Avendbroot noch mal an't Water. Dor sünd vele Watervagels, de sik dor ehr Freten söökt. Mit den Nordoost warrt Seegras un Tang an Land spöölt. Dor sünd so allerhand Miesmuscheln un anner lütt Gedier bin. De Aanten, Lach-, Sturm- un Raubmöwen wöhlt dat Seegras dörch un dörch. Dor gifft dat bannig veel Larm un Striet twischen de Watervagels. Siet eenige Tiet sünd ok Austernfischer dorbi. Schriegen harr ik se al öfter höört — binah as "kiwiev!" klingt dat, un se schriegen bannig flietig —, un nu heff ik se ok sehn. Wat heff ik mi freut! Ik mag den Halligstork to geern lieden. He is in't Watt an de Nordsee to Huus. Dor warrt de Austernfischer wegen sien langen roden Been "Halligstork" nöömt. Bi uns an de Oostsee dröppt man den Austernfischer eher selten an. De hier weer aver al so frech, as wenn he hier to Huus weer. Wenn he Miesmuscheln in sien Snavel harr un de Möven wullen em de afjagen, glööv man jo nich, dat he dat toleet. He fladder mit de Flünken un verjaag mit luut Schriegen de Möwen. Un de hau'n wohrhaftig ok af. De Miesmuscheln bröch de Halligstork denn na sien Küken. Dat weer al flügge, seet aver in'n Sand un tööv up Foder. Dat Küken hett noch keene roden Been un ok de Snavel is noch körter un gries. Normaal bröödt Herr un Fru Halligstork, beed tohoop, in knapp veer Weken so üm 3 Eier ut, un dat ok bloots een Maal in't Johr. Avers mennig Jungvagels kaamt üm. Villicht weer düt Küken de Rest vun en gröttere Bruut. Is to höpen, dat dat rund un dick warrt un dörkümmt! To goder letzt sett sik de Halligstork doch merrn up enen Strandkorf, so as wull he seggen: "Hier bün ik to Huus". Dat heet, dat he am leevsten an den glieken Oort blifft. Twoors is he eentlich en Toogvagel, aver mennig Halligstorken blievt al dat ganze Johr hier. Ok in de Leevde is de Halligstork bestännig: Herr un Fru Halligstork sünd sik levenslang tru. De Halligstork kann, wenn em dat good geiht, över 40 Johr oolt warrn. — Wüllt wi höpen, dat de Halligstork ok in Tokumst bi uns blifft!

De Bronz, de de Urgermanen hier baben vör 3000 Johrn dörch Smölten un Mengeleren vun Kopper un Tinn maken kunnen, döög wull goot för Grapen, Spangen, Fibeln un Ringen, de een ok noch ganz wunnerbor punzen un ziseleern kunn. Se döög avers nicht so goot for harde Speerspitzen, Helmen, Swerten, Strietaxten un Ploogschaarn. Un jüst dat Tüüch bruuk een in de willen Tieden mehr noch as all dat anner. De Lüüd mutt dat düttohalven dunn as 'n recht Wunnerwark vörkamen sien, as Handwarkers ut'n Süüden jüm 500 Johrn later wiesen kunnen, woans een ut iesenhollige Glimmersteen bi hooge Tempratuurn richtig hardes Metall maken kunn, wat du in'n glöhnigen Tostand to bannig scharpe Wapen smeden kunnst. De kregen bi den ringsten Slag nicht glieks 'n Schart, de een laterhen uttowetzen harr! Bito kunn een dat nödige Erz för de Iesenverhüttung anners as bi dat Kopper 'n halven Meter ünner de Eer in de egen Lannen vörfinnen. So liggt de Fundsteden vun düssen Erzafbu all an de Westscheed vun den holsteenschen "Mittleren Landrücken", neem dat Water in Iestieden ut de Sanders in't platte Land rinlopen dee. De Waterlööp sünd hüüt noch de Quellbeeken vun uns Auen un Flüss. An so'n moorige Plackens hebbt de Forschers nicht blots dat mehrste Erzvörkamen utkunkeluurt, man ok de mehrsten "Ofensaun" funnen. Ofensaun sünd de iesenholligen Kerne vun de olen "Renn-Füüravens". An de Quellbeeken vun de Eider hett dat an de Sanderscheeden twüschen Bokelholm, Jevenstedt, Osterrönfeld, Rendsborg un Ostenfeld gliek dree Hauptsteden geven, de mit Iesenschlackenstückens man so överseit weern. Ümbi Niemünster, neem de Stör herkamen deit, mutt dat 'n regelrechte Industrie geven hebben, so veel Isenschlackenhümpels sünd dor utklarrt worrn, in Sünnerheit bi Wittorf, Gadeland, Groot Kummerfeld, Bokhorst un Bönebüttel. Norrn vun Pinnbarg, neem de Pinnau un de Bilsbek tohopenlopen doot, hett dat ok massig veel Verhüttungssteden geven. Vör 'n poor Johrn noch hebbts hier son en Placken in de Düpenauwischen bi Halstenbek funnen. Un in de Quellrebeden vun de Alster, anfungen bi Henstedt bit rover na Wakendörp II, Tangstedt, Bargfeld un Elmenhorst un rünner bit Rahlstedt un Tonndörp an de Wandse, sünd de Iesenschlacken jüst so ut den Bodden vörtüüch kamen as an de Becken bi Bad Bramstedt un Schmalfeld. De Silv "Renn" in dat Woort "Rennfüür" stammt vun den germanschen Utdruck "rinnen" af. Dat bedüüd nix anners as "to'n Lopen bringen". Un jüst dat dee so'n Rennfüür, wenn ok nicht, as een vermoden kann, dat Iesen, nee, dat weern eenzig un alleen de smolten Bimengungen vun de Glimmersteen. Dat ünnerste Enn vun son en Rennfüüraven weer nix anners as 'n runne Kuhl vun 80 cm Breede un Deepde. Up den Bodden legen Sand un Steen. Över de Kuhl harrns 'n runnen Schloot ut Lehm un Ruten upsett, de bit 120 cm hooch weer. In den wöörn vun baben tonööst sparrige un groote Holtkahlenstückens rinsmeten, de öllig 'n Luftschicht friehollen. Jüst an de Stell wöörn vun buten in den Lehmschloot Löcker rinbohrt, dormit de Aven Tooch harr. Up de sparrige Schicht keem denn 'n Gemeng vun Raseniesenerz un lüttere Holtkahlenstückens. Sodraad de Glimmerslippens mang de Kahlen legen, hebbt de Lüüd dat Füür vun ünnen her anbött un dörch Puusten in de Gang hollen. Veel hett dorbi türlich ok de Wind daan. Bi en Hitten vun över 1100 Graad wöör dat Erz de Suurstoff wegnahmen, so dat sik regelrechte swore Iesenkristallen billen kunnen. Düsse Iesenluppens sacken na'n Stootstiet 'n lütt Stück na ünnen un geven mit Sand un Schlacken tohopen 'n höckerigen Kluut af, de "Ofensau". Dat Mehrste vun de Bimengungen leep as Schlackenbrie na de Sieden vun den Schloot. Vun dor kunn een den Schlackenstroom toeerst na ünnen un denn na buten föhren. Klor, dat Iesen in den Kluut wöör reiner.

De noordfreeske Sängersche NORMA bringt ehr Album "Rückenwind" mit Texten up Hochdüütsch, Freesch (3 Titels) un Plattdüütsch (2 Titels) rut. Handmaakt noorrddüütsche Popmusik is di dat - "in de Traditschoon vun Singer-songwrite ... mehr Ganz goot kann een sik dat gahn laten, hüüttodaags in Noorddüütschland. Dorbi is düsse Plaat keen Heimatschlagermusik, man en Bekenntnis. En Bekenntnis to dat Leven un to dat noorddüütsche Understatement (wo de Noorddüütsche "g ... mehr Yared Dibaba kann mehr. Nicht blots Platt snacken. Un schrieven. Nee: Nu hett he sik mit sien Broder Benji tohopendoon - de is Musikproduzent. Tohopen mit de Slickrutschers, en Slag Shanty un en Sett Dummtüüg hebbt de beiden en ... mehr Gerrit Hoß sien Songs vertellt vun dat Drieven, wat us ahn Sinn un Verstand dör de Welt jachtern lett. He singt vun Lüüd, de ok mal blangen sik staht, ut ehr egen Huut rutwüllt. Man de Musik, mal poppig, mal balladenhaft, düüdt ... mehr

Nu hool de Luft an. Poetisch, man nich kommodig ward di dat. Debus löppt vör nix weg, nee, he kickt scharp daal op dat Leven "in den groten Winter vun de Welt". Man duuknackt löppt he dor nich dör:

Alltoveel kannst hier noch nich moken, man dat is ok erst de Anfang. Denn na un na schall hier een Forum opkaamen, för Lüüd de Platt snacken oder sück för de plattdütsche Spraak interesseern doot. Dat Plattdütsche ward siet lange Tieden vun dat Hochdütsche torüch drängt. In veele Regionen, de fröher plattdütsch weern, ward vundag Hochdütsch snackt. Ut de Sicht vun de Hochdütschen is Platt een Spraak för ungebildt Minschen. Liekers gev un gifft dat `n Barg plietsche Lüüd, de Platt snacken un mit de europäsche Charta för de Minnerheetenspraaken hett uns Spraak nu ennli ok rechtlich den glieken Status as dat Hochdütsche. Dat Plattdütsch nich ünnergeiht, dorför wüllt wi uns insetten un in dissen Sinn schall "platt-online.de" een Bidraag dorto ween.

Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörlesheften för den Wettstriet maken ... mehr Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörleesheften för den Wettstriet maken laten. Dor sünd en Barg niege Geschichten binnen. Se wiest uns, dat de plattdüütsche Spraak lebennig is! Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörlesheften för den Wettstriet maken ... mehr Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörlesheften för den Wettstriet maken ... mehr Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörleesheften för den Wettstriet maken ... mehr

Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörlesheften för den Wettstriet maken ... mehr Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörlesheften för den Wettstriet maken ... mehr Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörlesheften för den Wettstriet maken ... mehr Een Rundümslag, wat dat Platt in Sleswig-Holsteen angeiht. To lesen as en Programm för en Bestahn vun de plattdüütsche Spraak. Experten schrievt, wat dor ünnernahmen warrrn mutt, datt us Platt en Schangs kriggt un ok in hunnert ... mehr Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörlesheften för den Wettstriet maken ... mehr

Nich jüst to'n Högen sünd Braak sien Theaterstücken schreeven: Sluderi - Wo sünd wi to Huus? - Tein Jahr un dree Daag - Driewsand. Thater, as et ween schall, Kritik an de Sellschop, an de Minschen, de blots op sick sülven kiekt ... mehr

In de verleden Johrn sünd uns flegen Insekten gewaltig trüchgahn. Dorüm hebbt wi düt Johr en Kalenner uns Bottervagels toegnet. Thomas Seemann hett för en Fotokalenner (rutbröcht vun sien Team "Tandem"/OBW) de schöönsten Bottervagelfotos tohoopstellt. Wi bringt de Fotos hier, stellt de Bottervagels vör un ehrt ehr mit en Vers. Dat düsse lüchen orangerode Falter, mit latienschen Naam Lycaena phlaeas, nu ok en Bläuling is, muchst nich glöven — is avers so. He un Se seht liek ut. De Lütte Füerfalter leevt apen, locker bewussen Gelänn mit Ampfer-Planten. Sueramper & Co. bruukt se nämlich för ehr Rupen. De dekorativen Eier leggt se püük op de Ünnersiet vun Ampferbläder af, un de Rupen överwintert denn dor un verpuppt sik in'n Lent. Kümmt de Sommer, köönt de Falters twee, dree, sogor veer Generaschoonen produzeern, bet de Winter ehr inhaalt. Överwintern doot denn wedder bloots Rupen. De Lüttje Füerfalter gellt nich as bedrauht, weer avers düt Johr heel selten to sehn. Much dat neegst Johr man beter warrn.

DAT Wöörbauk för Mäkelborg-Vörpommern - man ok annerwägens gaut tau bruken. Hier finnst du de olen Wöör ut Urgrootmuddings un Fritze Reuters Stromtied jüst so as DDR-Wöör as "Jugendweih". Een Wöörbauk besünners för Mäckelborg-Vörpommern - aver uk annerwägens gaut tau bruken. De velen Synonyme helpt di, wenn du mal ein anner Woort bruken wullt. Snäcke un Sprickwöör runndt de Indrääg af.

Du wullt weten, welcke Wöör sik op Plattdüütsch riemt? Oder welcke Wöör dat gifft, de op "-ung" ennen doot? Oder Du söchst en Woort för dat Krüüzwoortradel bi Diesel? Denn büst du hier richtig! Vun "Spaa" un "sodraa" bet na "Fi ... mehr

(PM) Vun den 21. bet 24. September dreiht sik in de feine Stadt Eckernföör allens üm uns ole Modderspraak. De Plattdüütsch Gill "Johann Hinrich Fehrs" tosamen mit de Stadt Eckernföör hett sik en feine Programm utdacht. Dor gifft dat för elkeen wat, de sik för uns Plattdüütsch intresseren deit, de dat geern mal wedder hören oder sogor snacken will oder de sounso den helen Dag nix anners in de Snuut nehmen deit.

schöööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööes Lied

Ik weit woll, dat ik dat nich theoloogsch verkloren kann. Vele Bäuker, to vele Bäuker sünd över de "Rechtfertigung" schreven. Ik kann un will dor nich mithalen. Ik mutt aver seggen, woans ik dat seih, wo ik in mien Glovensleven ankamen bün: De Macht vun de Sünnen is in Christi Gerechtigkeit uplööst. De Sünnen sünd di vergeven. Un so seihn, is een Christenminsch een friee Minsch över alle Ding. Hei is nüms Unnerdaan. Hei is keen Kark ünnerdaan, keen' Papst, keen' Pastoor. Fasten un Wallfåhrten helpen nix. De Gloov ist de christlich Frieheit. In den Schluss vun Luthers Schrift "Vun de Frieheit vun een Christenminschen" heit dat so in den 30. Afsnitt:

"Er (Luther) verbrannte am 10. Dezember die kanonischen Rechtsbücher (Codex Iuris Canonici) und die päpstliche Bannandrohungsbulle vor dem Elstertor in Wittenberg. Mit diesem Akt vollzog Luther die symbolische Loslösung von Rom, mit einer lateinischen Verdammungsformel warf er die Bulle ins Feuer: "Weil Du getilgt hast die Wahrheit Gottes, so tilge Dich heute der Herr. Hinein mit Dir hier ins Feuer!".

Een vun de geliehrten Lüüd kunn licht up se inwarken. Se löpen ehm den na as de Rotten und den de Kinner den Rottenfänger vun Hameln, en Geschicht, de heel old is un uns schütten schall, nich Rottenfänger up den Liem to gahn. Leviges Leven is de Hauptsaak, hier in Not und Freud mit dien Negsten to leven, ehm bitostahn, to Hülp to kamen, dat is levtes Christus Nafolgen. Mit den Negsten in gaude Naverschop leven, dat is Christsien. Denn so warrst de Frieheit vun een Christenmischen wies. De Minsch ward ohn eigen Todaun selig. Hei is nüms dorför in de Plicht, wat Bestimmtes to daun. Dor kann de Fraag upkamen, woso een sik denn an de Gebotte un Gesette vun Gott hollen mutt, wenn dat doch nix inbringt. Wieldat de Minsch dat nich bruukt, dat hei glücklich ward, schall hei rechtschapen ut Leiv to Gott un de Minschen hanneln. Dit Hanneln hett aver nich den Zweeck, för sik Bederes ruttoslaan. Da is nich mööglich un nich nöödig. Dat geiht nich dorüm, de Laag vun den Högeren to bedern. Man schall den Negsten helpen, nich üm dorför Lohn to kriegen, alleen dat Gaudgahn schall de Grund vun dat Hanneln sien. Dorüm dat de Minsch dörch de Gnaad frie is, sik tovöör de Seligkeit to verdeinen, bruukt hei keinen Lohn un keen Loff för sien Daun. Hei hannelt ut friee Leiv to sienen Negsten un so to Gott. Nu blifft denn noch de Fraag, wat ik för den Naam "Gott" insetten kann, "Jesus" orrer "Jesus Christus". "Gott" in de Wöör vun den niegen Bund ganz strieken? Is "Gott" överhaupt een Naam, as wi dat kennt? Kann ik "Gott" weglaten, de dörch dat Schöppen vun Himmel un Ierd, dörch dat Rutföhren vun sien Volk ut Ägyptenland, dörch de Gesetten för dat Tosamenleven alles daan hett, dat de Minschen up de Ierd een "Geschicht" hebbt, de Maoris un de Inuits, de Swatten un de Sitten? Un jümmer wedder sien utwähltes Volk, de Hebräer? Hier kaam ik denn hüüt nich wieder. Wiss kamen mi Gedanken, woans dat sien kunn, woans dat Recht is. Dat kriggst nich rut. Mien Brägen arbeidt nich in Swiensgalopp. De Iel is vun'n Düvel. Een brennen Doornbusch ward mi nich as Mose in de Mööt kamen. Gott kann mi so orrer so sien Bott schicken. Marně se snažíš, třeba i roky, aspoň trochu zrychlit svůj sprint? Vyzkoušej změnu techniky! Jsou různé techniky plavání pro dlouhé a střední tratě (např. klasický dobíhavý styl, nebo nesouměrný styl "kulhavý") a jiná je technika sprintového plavání. Svého času borec nad borce Alexandr Popov plaval tzv. kajak. Ruce se točí podobně jako při znaku proti sobě. Když je pravá nejvýš, levá je nejhlouběji. Když je pravá vpředu a vypíná se, levá dokončuje nejsilnější záběr a začně se vynořovat. Pravá se zanořuje do hloubky - de facto se do té hloubky spouští (pozor: loket je poměrně nízko!) a chystá se k mocnému záběru. Levá se uvolněně přenáší vzduchem.

Ik weer in Fulda in enen groten wunnerschönen Klostergoorn, un dor fünn ik en Beet, up dat blöh Andorn. Ik stünn noch to kieken, dor snack mi en Klosterfru an: "Ja, ik kenn em noch", un ik vertell, dat in Lübeck in den lütten Klostergoorn vun dat Maria-Magdalenen-Kloster ok Andorn wasst. — "Andorn harr fröher en groot Bedüden in de Kloosterheilkunn un ok bi de eenfachen Lüüd," vertell nu de frame Fru, "denn Andorn is meist för all Organe vun uns Minschen goot to bruken, dat is so'n richtig "Allerweltskruut". Vör allen aver is dat goot för de Atemweeg un för dat Verdauen. — Man hüüt hebbt de Minschen den Andorn en beten vergeten." Wi weern uns eenig, dat he en beten so utsüht as uns Taubnettel. Siene Blöden sünd witt. Sien 10 Kelchbläder hebbt so hakig, verdornt Spitzen — dorher de Naam Andorn —, de blievt gern an Kleder un Büxen hangen. "Kieken Se!", un se wies up miene witte Büx, dor seten wohrhaftig poor Samen — ähnlich as de Kletten dat doot. Wi hebbt denn 'n beten snuppert un faststellt, dat de Andorn sööt rüükt, man smecken deit he scharp, bitter. Sien latiensch Naam wiest dor up hen, denn Marrubium kümmt von marrium, un dat bedüüdt bitter. Andorn höört to de so nöömten Ruderalplanten — jüst so as Bifoot, Katzenminze, Wermut... Dat sünd Planten, de jümmers in de Nähe vun minschlich Siedlungen to finnen sünd. Disse Planten hebbt de Minschen dörch de Johrhunnerte begleitet. Andorn höör fröher to de Fruunkrüder, dat weern Krüder, de sullen Fruun bi de "Entbindung" un bi Fruunlieden helpen. Ik mütt seggen: stunnenlang harr ik wieder mit disse Nonne snacken mögen, man se müß nu in de Kirch to'n Beden, un ik müß dorüm rut ut dissen paradiesischen Goorn. De wörr nu för Lüüd as mi afslaten. De Abt Walahfrid Strabo vun dat Kloster Reichenau schreev in de Mitt vun dat 9. Johrhunnert in sienen "Hortulus": De Swarte Andorn, marubium nigrum: He warrt vunwegen sien swatten Stengel so nöömt un hett en "starcken und stinckenden geschmack"

Mi wunnert, dat Andorn bet hüüt kuum vun de Wetenschaft ünnersöcht worrn is. Hüüt hett Andorn fast keen Bedüden mehr, warrt nich mehr veel bruukt.

"Wischenloh, dor geev dat för Trixie keen Verdoon, weer dat Schöönst, wat een finnen kunn in düsse Weltkant. Tominnst geev dat nix Schöners in ganz Middelholsteen." Arbeitsmaterial un Kopeervörlagen för de Arbeit mit Plattdüütsch an de Grundschool: Spele, Leder, Arbeitsblääd för de Wortschatzarbeit, (Vör-)Leestexten, Riemels un Spele för de Arbeit an de Grundschool De urolen Geschichten ut de Bibel vertellt vun Abraham, vun Esau un Jakob, vun König David un vun Jesus un wat he allens mit Gott un de Minschen beleevt hett - nich to vergeten de Geschicht, wo de Afrikaner döfft ward. Lütt Stina is en plietsche plattdüütsche Deern un steiht för verspeelte un smucke Kunstwarken un för Freid an dat Leven, egal, woher de Wind jüst weiht. Bekannte Leeder in't Plattdüütsche översett vun Cord Denker to dan Plattdüütsch Pastoral-Kolleg in Ratzborg 12.-16. Januar 2009. Wat dat de stolte Opa Siemering is, de in’t stolte Öller vun sounsoveel Johren mit sien nableven twintig egen Tähn na’n Tähndokter mutt, oder de „Mien-leeve-Froo“, de jüst ut de Mannslüüd ehr Welt – den Boomarkt loskummt un ehr ... mehr

Mennigmaal kann ik al lang spören, wat en Johrtied vörtiets kümmt. Fröh an'n Morgen treed ik ut de Döör un smeck de Luft op de Tung. Hüüt to'n Bispill ward dat en hitten Dag. De blage Heven steiht hooch, de Luft is kloor. Liekers rüük ik den nahsten Harvst. De eersten groten Spinnweev seht ut as Rööd, de lütten Daudruppen blinkt as Diamanten, luter Wunner. Sinnig gah ik in mien smucken Buurngoorn. Överall blöht de Blomen in all Klöör. De Beet sünd mit Kruut un Bloom mischt, so schall allns beter wassen. Mien Steengoorn heff ik nee anleggt, he is mien leevste Steed woorn in'n Goorn. Ik sett mi op de Goornbank, de mittenmang de Blomen steiht. Snicken, ahn un mit Snickenhuus, glibbern över'n Stieg un op de Blomen. Se sünd överall. Mien Mann kunn se nich utstahn, he maakt se leider doot. Ik heff noch keen Deerten mootwillig piesackt orr dootmokt. Ik meen, jedeen Leevwesen hett en Anrecht op Leven. Woneem schallt de Snicken weten, dat se nich so verfreten sien köönt un ut den Goorn rutblieven schulln?! Avers Unkruut mö ögt se nich, se sünd na Salaat un Grööntüüch jieperig, un Blomen, de leevt se ok bannig. Keen Wunner, dat de Snicken op so wenig Wedderleev stöt. Ik bekiek en lüttje Snick mit ehr smuckes Huus, de sünd doch nüüdlich, un jedeen Snickenhuus is anners. Ik geneet de Still. En Drooßel quiddert in den oolen Appelboom, en anner söcht na Wörms, nich na Snicken, de möögt se nich. De Mesen röppt anners as in'n Sommer. De Rosen blöht wunnerschöön, blangenan rüken de Lavendel so krall, de hele Goorn is en Beleevnis — un leevt. Immen, Hummeln, Fleerlings suust üm de Blomen. Vagels, de ehr Nester in de olen Bööm buut, fleegt hild hen un her, söökt na Fleegen un anners Gedeert. De Borken vun de olen Appelbööm farvt sik al bruun, un gröön Moos wasst an de Stämm tohööcht. Mien Mann hett üm de Stämm Draht wickelt, dormit uns Katten nich an de Vagelnester kaamt, De Twiege vun de Appelbööm langen wiet över de Blomenbeete, un lüttje Appeln wassen ok al. De Bläder farvt sik sachtens bunt. Ik frei mi över mien lüttjes Paradies, mien Goorn Eden. Bi uns is de Welt noch in Ordnung — un noch is Sommer.

Dat Ut'nannersetten mit Soltau sien Geschicht in'n Tweten Weltkrieg, de Freudenthal-Pries 2007 un de Geburtsdag vun Eduard Wendebourg, Architekt vun de Soltauer Lutherkark, staht in't Zentrum vun düssen Band.

Dorbi blifft he hier un dor eins stah’n, mökt ne lütte Paus’ un süht mit sien Ogen un fäuhlt mit Hart un Seel, wat em dit Meckelborg bedüd’t un wat dit Land em allens schenkt …

(vh/pn) Kiek, denkt he, al wedder so’n Book för den gau verdeenten Euro. Recht wat dünn, dormit dat Lesen nich to Last fallt. De faste Inba ... mehr

Vun mehr as 1500 Insennders, de Texten inschickt hebbt ünner dat Motto "Op de Straat" hett de Jury de 25 besten utsöcht un in düt Book druckt. Dat sünd de Texten vun Eike Alpers, Renate Blauth, Uwe Bonsen, Hans-Hermann Briese, ... mehr

De groten plattdüütschen Autoren un de besten Rezitatoren - dat is dat Rezept, wat de Eenmaligkeit vun de Reeg "Ünner't Strohdack" utmaakt. Ut de gewaltige Sammlung vun Opnahmen, de s'Avends bi Punsch un Kerzenschien entstahn s ... mehr