Datasets:

oscar

like 155

Paramore sünd en US-amerikaansche Rock-Grupp ut Franklin, Tennessee. Se sünd 2004 grünnt worrn un bestaht bet hüüt. Hör Debütalbum mit de Naam All We Know Is Falling keem an' 26. Juli 2005 in den USA herut.

“Un ik heff mi freit”, kam nun Fritzi dazwischen, “dat för de Kinners so veel dorbi weer, von de jümmers ümlagerte Hüpfburg över dat Buernhoff-Puppentheater, Ponyrieden, Glücksraddreien, Tattoos verpassen loten bit to denn Zauber-Trickser mit dat flotte Mulwark weer bannig veel dorbi. De Kinners kunnen keen Enn finnen un de Muttis harrn Tied sik mit anner Lüüd bi Braadtwuss or Kaffee un Koken to ünnerholn, so sünd veele länger bleven as se egentlig wulln.”

Düsse Kantate in Kalenberger Platt woor an'n 21.4.1957 mit Musik vun Klaus Hashagen in'n NDR opföhrt. En Vörwoort op Hoochdüütsch hett dorto Hugo Bartes verfaat. Wi dankt den NDR för den Verlööf, ok dat Vörwoort to wiesen, un för ehr Ünnerstütten. — Dat Schallarchiv vun'n NDR hett de Opföhren noch.

Disse Siet is över en mehrdüdigen Begreep un vertellt, wat disse Begreep allens bedüden kann. Disse Siet is sotoseggen en „Gavelsiet“, de Weg gavelt sik hier un du kannst di een Siet utsöken, üm mehr över dissen Begreep to lesen.

ssssssööööööööööööööööttttttttttttttttttt kkkkkkkkkkkaaaaaaaaaaaaaaaaaatttttttttttttttttt*!!!!!!!!!!!!!!!men min är sötare.:D

Allens op de Welt stüttig so'n beten wat beter moken - dat is 'n Gedank, de hett veel för sik, meen de Oole. Wat gifft dat överall to doon! Wi bruukt bloots an de veelen Minschen denken, de nich noog to eten un to drinken hebbt, or de Help bruukt, dat se nich süük un elennig ward. Wi köönt doormit ophören, dat wi uuse Welt as 'n groote Schietkuhl behanneln doot. Un ook dat Nadenken, of nu de Kapitalismus worraftig dat eenzige un dat beste för uuse Welt is, düt Nadenken is 'n goode Saak. Man dat gifft 'n anner Flach, door schüddelt de Oole jümmers woller den Kopp, ook över sik sülbens. Doorbi geiht dat üm dat Sinneeren, wat he woll in de Wohnung, in't Huus or in'n Gaarn allens beter moken kann. "Optimierungswahn", nöömt he düsse Aart vun Gedankenkringelee för sik sülbens. Denn kummt em to'n Bispill in'n Kopp, of dat op den Balkon nich 'n schööne Saak weer, wenn he door so'n Markise anbringt. An 'n Namiddag kann de door schöön 'n Wien drinken, un wenn dat in 'n Sommer bloots so'n beten regent, denn kann he sik door verkrupen un nutt nich trüch in't Huus. Förwiss, he sitt door gaar nich so veel op düssen Balkon, denn he hett ook 'n grooten Gaarn mit vermuckt veele schööne Placken, un he hett door 'n Glashuus un 'n grooten Wohnwagen. Un bi Regen kann he sik buten allerwegens in siene schöönen Ecken verkrupen un mutt ook nich na binnen afhauen. Desterwegen bruukt he keen Markise nich. Or he sinneert, dat he sik 'n neeje Bohrmaschien mit Akku köpen kann. Ja förwiss, he hett all een, man so'n neeje Maschien hett woll doch mehr Knööf. Avers bruukt he denn mehr Knööf? Wenn bruukt he dat? Eenmaal in twee Jahren? Allens Schandudel, denkt he denn un smitt dat Prospektheft weg. Düsse Prospektheften sünd dat ook, de sien "Optimierungswahn" anstökern doot. Door süht he schööne Stöhl för'n Gaarn. Denn is door 'n Plastikbecken to'n Swümmen. Dat weer ja wat för de Enkelkinner. Or schall sik de Oole 'n Filteranlaag för sien Poggenpool toleggen, doormit dat door nich so veele Algen in rüm swümmt? Man düsse Algen un dat Aantenflott kann he doch ook wegfischen. "Mühsam, aber sehr effektiv", harr he annerletz lesen. Or so'n Plastikverslag för de Tomaten? Or 'n Tuun, dat de Snicken nich mehr an sien Salaat ran kamen köönt? Sien Broder hett sik sowat köfft. Dat funkscheneert, man dat harr för 'n paar Quadratmeters mehr as 60 Euro köst. Veel to düür. Door kann ik mi ja teihn Jahren all den Salaat för köpen, dach de Oole. He schüddel wedder den Kopp. Wees tofreden mit dat, wat du hest, dach he. Dat is worraftig noog för di. Un holl op mit düssen Optimierungswahn an de verkehrte Stee.

schall/warr janken schallst/warrst janken schall/warrt janken schöölt/warrt janken schöölt/warrt janken schöölt/warrt janken

schall/warr kakeln schallst/warrst kakeln schall/warrt kakeln schöölt/warrt kakeln schöölt/warrt kakeln schöölt/warrt kakeln

Du, Wind, laat dat Susen Kruup achter de Husen, kruup achter de Dieken, vandaag musst du wieken. Mien lüttje Lateern, ik hebb di so geern.

Ik weer wat lichtfardig in de letzte Tiet un heff ehr in de Spöölmaschien stellt. Peng, jüst in de Mitt dörch. Dat is mi direkt an't Hart gohn. Schietbüdel hett ehr wedder heile mookt un nu steiht se op de Finsterbank mit'n lütte Bloom dor binnen. Mien Mudder weer mit mienen Broder un mi in Burgkunstadt evakuiert. Se hett mit mi Plattdüütsch snackt un weer mit veele annere Froonslüüd ut Hamborg tosomen. Heimweh harr se, so as de Flüchtlinge hüüt ok. Ik snack Bayerisch, Plattdüütsch un Hochdüütsch un bi de Russen un Polen in de Loger weer ik de Star. Wittblond de Hoor, enen blauen Mantel ut'n ole Wolldeek, enen Hoot mit witt Kaninkenfell un — en Handtasch. Mien Mudder weer blots noch inne Köök to Gangen un hett inkookt, wat se ünner de Finger kreeg. Koppkissen weern vull mit Mehl, Ries un Zucker. Un Zuckerröben brutzeln in'n Putt un dat geev ganz feine Lollis. De ik jümmers "glatt" leckt heff.

Irgendwann gung dat los, no Hamborg. Allens in Kisten in'n Güterzug. Wi harrn Glück, de Polen hebbt de Waggons knackt un allens, wat vörn stunn, weer — zack — weg. Blots uns Neihtüch hett dat dropen. De annern Soken stunn achtern. Toerst hebbt wi mit fief!! Lüüd in 12qm "leevt". Mien groten Broder mit Hungerödem ut Russland dormang.

De Kommun Nittedal is ene Gemeend in dat Amt Akershus in Norwegen. Se hett 19.722 Inwahners (Stand 2006) op en Rebeet vun 186,0 km². De Sitt vun de Verwalten is in Nittedal. De Kommun bruukt offiziell de Schrievnorm Bokmål för dat Norweegsche. De Kommun grenzt in’n Noorden an Lunner un an Nannestad, in’n Oosten an Gjerdrum, in’n Süüdoosten an Skedsmo, un in’n Süden un Westen an Oslo.

Mit de Koort nerrn hebbt Se de Översicht un köönt swupps op alle Flacken vun düsse Websiet kamen. Klickt Se eenfach dat Flack oder Ünnerflack an, 'neem Se henwüllt.

De nedderdüütschen Gedichte op düt Flack köönt Se privat frie bruken un ok verännern. Dat Copyright liggt avers bi de Verfaters. Wüllt Se en Text för öffentliche orr kommerzielle Zwecke bruken orr wüllt Se en egen Gedicht bidragen, denn mailt Se an Marlou Lessing

Disse Datei is as gemeensam bruukte Datei op Wikimedia Commons hoochlaadt un warrt mööglicherwies ok vun annere Wikis bruukt. De Bildsied vun dor warrt ünnen wiest.

Naam nömen – Du musst den Naam von’n Autor oder von’n Lizenzgever in de von em fastleggte Wies nömen (aver nich so, dat dat utsüht, as wenn he di oder dien Gebruuk von dat Wark ünnerstütten deit). egaal wiedergeven – Wenn du dit Wark ännerst, afwannelst oder in en egen Wark inboost, dröffst du dat ne’e Wark, dat dor bi rutkummt, man ünner desülve Lizenz oder een, de so temlich dat sülve is, rutgeven.

In düsse Kategorie staht Artikels, de Themen un Begeevnissen behannelt, de in dat Johr 1920 ween sünd.

In’t Johr 1964 is de Partei Kristen Demokratisk Samling grünnt worrn, de in de eersten twee Johrteihnten en kulturkonservative Politik maakt hett mit en dulle Orienteeren op christlich-ethische Weerten. Bi de Wahlen hett de Partei över lange Johren ’n beten mehr as 1 % kregen. In’t Johr 1987 is dat Programm kumplett nee maakt worrn. Bito geev dat ok en ne’en Naam, de nu Kristdemokratiska Samhällspartiet (Christdemokraatsche Sellschopspartei) heten de. De Partei weer nu apen för en pragmaatsche Politik, de nich vun en Konfesschoon afhangen de. Ünner annern hett sik de Partei in Fragen vun’n Ümweltschuul stark maakt un hett de egene Politik üm en weertschoppliche un sozialpolitische Kumponent utwiet As de Parteivörsitter Alf Svensson, de al siet 1973 dat Amt föhrt hett, in de Legislaturperiood 1985-1988 dör en Platz op de List vun Centerpartiet in’n Rieksdag intogen weer, künnen de Christdemokraten 1991 över de Veerprozent-Hinnern kamen un to’n eersten mol ut egen Kraft in’n Rieksdag intehn. Togliek güngen se in de börgerliche Koalitschoonsregeeren ünner Carl Bildt (1991-94) rin un Alf Svensson is Minister för Entwickelnshelp worrn. in’t Johr 1996 hett de Partei denn noch mol ehrn Naam ännert. As de langjohrige Parteibaas Svensson 2004 torüchpeddt is, hebbt Göran Hägglund, Maria Larsson un Mats Odell sik üm den Vösitt Möh geven. Man Larsson as ok Odell hebbt jemehr Bewarven denn wedder torüchtogen, so dat Hägglund an’n 3. April 2004 ahn Gegenkandidat to’n ne’en Vörsitter wählt worrn is. In’n Vörfeld to de Rieksdagswahlen 2006 hett dat en Wahlbündnis geven, dat de Christdemokraten mit dree annere Parteien ut dat börgerliche Lager ingahn sünd. Dat Bündnis harr den Naam Allianz för Sweden un stünn ünner dat Regeer vun Fredrik Reinfeldt. De Allianz hett de Wahlen wunnen un Reinfeldt is to’n Ministerpräsident wählt worrn. För de Kristdemokraterna sünd Hägglund as Minister för Gesundheit un Sozialfragen, Larsson as Ministersche för Volksgesundheit un Fragen vun de Sozialhelp un Odell as Minister för Kommunal- un Finanzmarktfragen an de sweedsche Regeeren bedeeligt. Bi de Europawahl 2009 hett de Partei 4,7 % kregen. De fröhere Vörsitter Alf Svensson is as eenzige Mandaatsdräger vun de Kristdemokraterna in’t Europaparlament kamen. Dor is he Liddmaat vun de EVP-Frakschoon.

da dat de beiden hörten, kregen se de Angst up’n Lieve un makten, dat se fort keimen. Wie de Künig na Hus kam, sehden se to üm, de Künigin hedde ’n Hund kregen, da segde de Künig: „wat Gott deiet, dat is wole dahn!“

In de Wegekapell in Lütten Grönau bi Lübeck warrt den helen Summer lang plattdüütsche Andachten afhollen. In düsse Reeg stellt Karl-Heinz Nissen de schönsten plattdüütschen Predigten in de Kapell vör. De eerste Bidrag (nerrn in de Liste) befaat sik mit de lütte, man ehrwördige Kapell sülvst.

De Amtshauptmann harr dat Leid över en territorial afgrenzt Amt. De Ämter weren Orgaan von de Verwaltung dör den Landsförst un sünd in dat Late Middelöller un in de fröhe Neetied opkamen in de Rebeden von dat Ole Riek un in Däänmark. Wat de Amtshauptlüüd för Rechten un Plichten harrn, weer von Land to Land temlich verscheden. Se harrn faken Opgaven in dat Gerichtswesen, in de Finanzverwaltung un bi de Stüürn, wat seldener ok bi dat Verdeffenderen von dat Land. Besünners fröh un good organiseert hett sik de Amtsverfaten in Prüßen un in dat Kurförstendom Sassen utbillt. Von 1838 bet 1938 harrn Amtshauptlüüd dat Leid över de sassischen Amtshauptmannschoppen. Mit de Drüdde Verordnung över den Neeopbo von dat Riek von’n 28. November 1938 sünd de Utdrück för de Verwaltungsämter in dat Düütsche Riek eenheitlich maakt worrn. Dorüm sünd to’n 1. Januar 1939 ut de Amtshauptlüüd, de dat to de Tied in Sassen un Ollnborg noch geven hett, Landrääd worrn. In dat Königriek Hannover hebbt de Baaslüüd von en Amt Amtmann heten. As Hannover 1867 von Prüßen övernahmen un to de prüüßsche Provinz Hannover ümwannelt worrn is, sünd ut de Amtlüüd Amtshauptlüüd worrn. Amtshauptlüüd hett dat in Hannover denn bet to de Reform an’n 1. April 1885 geven, as de Ämter to Kreise un de Amtshauptlüüd to Landrääd worrn sünd. In düsse Kategorie staht Artikels, de Themen un Begeevnissen behannelt, de in dat Johr 1667 ween sünd.

Hüüt, an'n 27. März, wies dat Thermometer 17°C plus, kuum to glöven. Gistern moorn weern dat noch 1° minus. De Regen hett uphört un de Sünn schient. Dor dach de lütt Snick: "Muß doch mal kieken, up dat al wat för die to Freten gifft.Lütte Blööm sünd al noog dor, maak di up de Reis!" Se weer nich mehr uptohollen. Över Stock un Steen güng dat los. Ik heff ehr foorts bi knipst. Denn keem en breden Graven. Denn hett se noch schafft. Aver nu güng dat bannig bargan. Eerst mal deep Luft halen un denn güng dat in S nickentempo ümmer wieder na baven. Na'n Stoot harr se dat ok schafft. Aver nu müß se sik eerst mal verpussen, un denn güng de Weg wieder na de Blööm... Dorbi dröff en Snick aver nich bloots Blööm freten, denn se mutt op ehrn Kalziumhuusholl achten. Knaken hett se twoors nich, nee — aver dat Huus! Ehr Huus bruukt orrig kalkhollige Nahrung, besünners wenn de Snick noch jung is un wasst, dat dat schöön hatt warrt un blifft. Dat Huus is sotoseggen ehr "Levensversekern", t.B. gegen Vagels, Igel un Reptilien, de ehr geern freten wöörn. Al in't Ei is dat Huus anleggt; dat Snickenbaby sluppt al mit en lierlierlüttes, wekes Huus op'n Rügg. Dat mutt denn wassen un hatt warrn. Un dorwegen mutt uns lütt Sliempoot gesunnes Grööntüüch freten, t.B. Petersilie (200 mg Kalzium per 100 g Petersilie), Rucola-Salat (160 mg Kalzium per 100 g Rucola) orrer uns leckern Gröönkohl (en wohre Kalziumbombe mit 212 mg Kalzium per 100 g Kohl). Brennetteln hebbt twoors noch mehr Kalzium (357 mg per 100 g Brennettel!), avers de Snick is ja ok en Gourmet, un so'n Brennettel is ja nu keen grote Delikatesse! So kümmt dat, dat se uns bi uns egen Leckerien in'n Goorn faken bannig in't Geheeg kümmt. Mennig Minschen rächt sik denn ok op de Fiensmecker-Aart un laadt de Snick to en lustigen Ümdrunk mit Beer in. Dor kann dat lütte Leckermuul ja nu gor nich Nee to seggen. Un so kümmt dat, dat Snicken in'n Sommer faken in extra opstellte Schötteln orr Glöös mit Beer versuupt. Snicken sünd nich bl oots Leckermüül, sünnern ok bannig intressante Deerten. Se sünd mehr as 500 Millioonen Johr oolt, also en halv Milliarde Johr! Ut de Tied sünd Snicken as Versteenern nawiest. So'n sachtföötige Sliemklops mit'n fastes Huus bavenop, dat schient en bannig good funkschoneern System to ween; anners harrn sik düsse Deerten ja nich so lang hollen. Den Minschen gifft dat eerst 1 un 'n beten wat Millioonen Johr (un wokeen weet, wa lang dat mit us noch duert?). Dat gifft lierlütte Snicken (1 mm) un reesenhaftige (1 m) un ok welk ahn Huus; wi all kennt de swatten Nacktsnicken, de nu meist all vun de roodbrunen Nacktsnicken verdrängt sünd, de vun Spanien na us inwannert sünd. Mit dat Freten sünd Snicken leckermuulsch. Mit den Sex sünd se liekso afsünnerlich; se drievt dat ok dor dweer dör den Goorn (bildlich spraken ). Mennig Snickenaarten sünd Zwitter, also Mann un Fru togliek. Anner sünd in'n Verloop vun ehr Leven toeerst Fru, denn Mann, orr annersrüm; ehr wasst na un na anner Geslechtsorgane. Man veel Snickenaarten sünd ok eenfach Fru orr Mann, as wi Minschen dat ok sünd. Un as wi Minschen kiekt sik Snicken bi'n Sex in de (Stiel-)Oogen. Dat is raar in't Deertenriek. Is wunnerschöön, wenn de zaarten, weken Deerten sik so bi't Leevmaken anstrahlt. Ok för min lütte Goornsnick fangt nu de Fröhling an — de Tied vun Leev, Leevslust un frischen Salat! Ik wünsch ehr goden Apptit op allens op ehr sutje, sliemige Levensreis.

De Naam kümmt vun dat ole slaavsche Liubicen, en Steed, vun de al Adam vun Bremen 1076 vertellt hett. Hinnerk de Leuw, Hertog vun Sassen, hett denn de Stadt Lübeck dor grünnt, wo se hüüt liggt. Dat weer 1159. Denn hett Lübeck gau Opswung nahmen un driev besünners Hannel langs de hele Ostseekant. Lübsche Kooplüüd sluten sik to Hansen tosamen. Un later maak de Stadt Lübeck den Anfang för de Hanse as Bund vun Städer. Hamborg weer de Noordsee-Haven för Lübeck un Lübeck de Oostsee-Haven för Hamborg. Dorüm harrn de Städer ok in dat 14. Johrhunnert en Kanal twüschen Alster un Traav maakt (Alster-Beste-Kanal). De hett dat aver nich lang maakt un dat lütte Stück twüschen Alster un Traav weer denn mit Ossenkarrn maakt. Aver na de Ilv harrn se denn den Stecknitz-Kanal boot, de na Lümborg güng.

De Kommun Enebakk is ene Gemeend in dat Amt Akershus in Norwegen. Se hett 9.442 Inwahners (Stand 2006) op en Rebeet vun 232,0 km². De Sitt vun de Verwalten is in Kirkebygda. De Kommun bruukt offiziell de Schrievnorm Bokmål för dat Norweegsche.

De Florflegen (Chrysopidae), ok Goldogen nömmt, sünd en Familie mank de Nettflunken (Neuroptera). Alltohopen sünd bi 2.000 Aarden bekannt, dormank 70 Aarden, de in Europa vörkamen doot[1]un bi 35 Aarden, de in Middeleuropa tohuse sünd. Mank jem is de Gröne Florflege (Chrysoperla carnea) bi us an’n bekanntsten. Se weer 1999 in Düütschland Insekt vun dat Johr. Den Naam hefft de Florflegen vun de Struktur vun ehre Flunken, de na en Weevsel (Flor) laten deit. De middeleuropääschen Deerter könnt ehre Flunken vun 6 bit hen to 35 Millimeters ut’neenspannen. In de Tropen gifft dat ok Florflegen, de ehre Flunken reckt bit hen to 65 mms ut’neen. De meisten Aarden ut Middeleuropa sünd wat gröön oder bruun. Verschelen doot se sik na de Musters up ehren Kopp. De Facettenogen vun de wecken Aarden glinstert, as weern se vun Metall un Bronze. Vundeswegen hett de Familie ok den annern Naam „Goldogen“ kregen. Beide Paar Flunken sünd liek vun’e Form un normolerwiese dörsichtig, man dat gifft ok Aarden, up de ehre Flunken sünd Musters oder Placken to sehn. Dat gifft Geslechter as Chrysopa oder Cunctochrysa, an de ehr Prothorax sitt en Paar Stinkdrüsen an. De Budden verscheelt sik bannig. De Imagines sünd togange in de Schummertied oder bi Nacht. De meisten Aarden freet bloß man Pollen, Nektar un Honnigdau, man de Aarden ut dat Geslecht Chrysopa leevt, as meist all Budden ut de Familie, as Rövers un freet lüttjere Insekten un Mieten, sunnerlich Blattlüse. Vundeswegen weert de Budden ok Blattluuslöwen nömmt. In ehr Leven vertehrt de Budden un ok de Imagines en grote Tahl vun Bütedeerter. Vundeswegen weert se in de Land- un Forstweertschop as Deerter ankeken, de den Minschen hölpen un nütten doot. Vundeswegen weert se ok in grote Massen tücht for de Bioloog’sch Untüüchbestrieden. Wie veel Deerter de Florflegen freten doot, hangt bannig af vun de Umstänn, man ok in en liek Umto verscheelt dat mank de enkelten Deerter bannig. De Tahl vun de Blattlüse, de vun Budden upfreten weert, warrt taxeert vun 150 in’t ganze Leven bit hen to 100 an’n Dag. Wenn se anners nix to bieten hefft, gaht se ok bi gröttere Deerter bi, as Budden vun Sunnküken oder ok Budden vun de egene Aart. Bi de Imagines vun Chrysopa-Aarden is rutfunnen wurrn, datt se up Ultraschall reageren doot. Wenn se Ultraschall spöört, leggt se ehre Flunken an’t Lief un laat sik up’e Eer fallen. So könnt se utbüxen, wenn Fladdermüse jem fangen wüllt. Fladdermüse bruukt Ultraschall to’n Upspören vun ehre Büte. De Imagines könnt ok dör Trillen vun dat Achterlief mit’nanner kommunizeern. Dor sleiht dat Achterlief bi up’n Unnergrund, meist up en Blatt. De Seken leggt in’e Nacht 100 bit 900 vun ehre Eier enkelt in Gruppen oder in Bundsels an Planten af, nich wiet af vun Blattluus-Kolonien. De Eier sitt an Steele, de bit hen to tein Millimeters lang sünd. Direktemang, nadem se utkrapen sünd, treckt se dat eerste Mal ehre Huud ut. Eerst achternah kladdert se up de Planten hendal un söökt Freten. Dorbi loopt se eenfach man los un swojt dor mit den Kopp bi hen un her, bit se tofällig an’e Büte anraken doot. Dör dat Anraken weert de Keven tarrt un so warrt dat Topacken utlööst. De Büte warrt miteens hoochböört un dör en Kanal in de Maxille warrt en Sekret to’n Verdauen in de Büte rinspeet. Dor kann en Blattluus mit in 90 Sekunnen vun binnen uplööst weern. Achternah suugt de Budde de Büte ut. Je na Umto sünd de Budden na acht bit 22 Dage utwussen. De middeleuropääschen Aarden overwintert in en Dubbelwand-Kokon as Präpoppe, bloß man de Gröne Florflege overwintert as Imago.

Dat Oversticht (up Platt: Överstift) weer de nöördliche Deel vun dat Stift Utrecht. Grotendeels is dat övereen mit de hüdigen nedderlannschen Provinzen Oaveriessel un Drenthe. Ok dat Gorecht, dat is de Gegend üm de Stadt Grunneng ümto, höör för en bestimmte Tied na dat Oversticht to. Üm de Stadt Grunneng süms is dormols streden wurrn. Bit 1309 weern ok de Stellingwarven Deel vun dat Oversticht. Vollenhove mit sien Borg weer dat wichtigste Zentrum för’t Regeern vun dat Land. In Drenthe harr de Bischop vun Utrecht nich veel to seggen.

Phobos is nööger an den Mars as Deimos. He is man blots 9.270 km von den Planet weg un ümkreist em eenmal in 7 Stünnen un 39,2 Minuuten. Sien Ümlopbaan is gegen den Mars-Äquater üm 1,08° kippt un hett een Exzentrizität von 0,0151. Wi de meisten anneren Maanden in dat Sünnsystem, hett ok Phobos een bunnen Rotatschoon. Dat heet, dat sik de Maand bi een Ümlop üm den Mars ok eenmal üm sik sülvst dreiht un dorüm jümmers de glieke Siet no den Mars zeigt. Dorbi is de Ümlop von Phobs ober rücklöpig (warrt ok as retrograd betekend), dat heet he kreist gegen de Rotatschoon von'n Mars. Phobos hett keen schöne runde Gestalt, jüst as ok Deimos. De Wetenschopplers glövt dorüm, dat de beiden Maanden vun den Mars vörher Asteroiden wörrn, de vun den Mars infungen worrn sünd. Mit 27 × 22 × 19 km is Phobos 'n beten wat grötter as Deimos un hett mit 2,0 g/cm³ ok de gröttere Dicht. As Deimos un uns eegen Maand is ok Phobos mit en Regolith-Schicht övertogen. Sien Albedo is mit 0,06 bannig lütt, dorüm is Phobos so düster, dat he weniger Licht op den Mars smieten deit as de Venus op de Eer. Phobos wiest en masse Kraters op. De gröttste dorvun is Stickney mit en Dörmeter vun ~10 km. De is wohrschienlich dör en groten Opslag entstahn, de den Maand meist tweireten harr. De Naam is afleidt vun Angeline Stickney, de Fru vun Asaph Hall. Welke annere Kraters sünd ok na bekannte Astronomen nöömt: De Nöög to'n Mars maakt dat bannig swor, Phobos mit een eenfach Kiekrohr to seen, as de Planet so hell is, dat he den lütten Maand överblend. Dorüm is Phobos ok eerst tämlich laat opdeckt worrn. De eersten Opnaamen von Phobos ut de Nöög sünd 1971 von de Ruumsond Mariner 9 un 1977 von de Sond Viking 1 maakt worrn. 1988 schülln de beiden russ’schen Fobos-Sonden (russ.: Фобос) op den Maand rünnergaan un dör een een technisch Vörrichten op em rümhüppen. Sowiet sünd de Sonden man nich kommen. Kort bevör se verloren güngen, hefft se obers Gas faststellt, dat ut den Maand utped is. Wat dat wörr, is nich rutfunnen worrn, ober man kann woll dorvon utgaan, dat dat Waterdamp wörr. 1998 un 2003 wörr Phobos denn ok noch ünnersocht von de Mars Global Surveyer-Mission. Voltaire hett disse Saak denn 1750 in sien Geschicht Micromegas inbaut, in de een Ries von den Steern Sirius uns Sünnsystem besocht. Dat is alln's tämlich sünnerbaar, as to de Tiet de dormols bekannten Maanden – dat wörrn de von de Eer, de Galileischen Mannden un Titan – ganz annere Ümloptieten harrn un dorüm nich as Vörlaag in Fraag kömmen.

De Polizei wohrschuut uns Fruuns ja jümmer, wat wi nich uns Wertsaaken – Geld un sowat – in de Handtasch mit uns rümsleepen schullen. Slötel un Utwies nich tohoop. Geldkort un anner Papieren ok nich. Na good. Dor fraag ick mi: För wat bruuk ick denn eegens en Handtasch? Üm mi dor an fast to hollen? Orr as so'n Aart Lockvagel för de Langfingers, üm later to triumpfeern: „Ätsch, weer gornix vun Wichtigkeit in!“, wenn de waraffig klaut worrdn wörr? – Ach nee, ick weet nich... Wi Fruunslüüd hebbt nu mol nich so veele Taschen in uns Kledaasch as de Kerls, de allens bi sick drägen un verdeelen köönt, ahnwat dat groot opfallt. Dor will ick to'n Bispill mien Kort vun de Krankenkass vörkriegen, de ick bi'n Dokter bruuk. Wo weer de man noch glieks... baben links in de Bosttasch vun mien Jack? Orr nee... villicht doch rechts achtern in de Büxentaschen vun mien Jeans? Wo heff ick blots de EC-Kort hensteken, un wo, to'n Düwel, is dat Foto vun Nahbers Bello mit de twee verdreiht un trüchwards opschreeven PIN-Nummern op de Achtersiet? Mien Utwies is dor, wo ick dach, wat de Autopapieren weern, un mien Föhrerschien... wo harr ick den man noch... un den Parkzettel un... un...? Wenn ick en Handtasch dorbi heff, dennso klötern dor man blots noch mien Slötels un mien Spegel mit Kamm un Papiertaschendöker üm de Wett – de eenzigen Saaken, de een, wenn't na den Ratslag vun de Udels geiht, tohoop rümdrägen dörf. Ja, wat nu? Opeens doch alle Saaken tosaamen in een Büdel? Orr för elk Deel 'n eegen Büdel vör de Bost? Orr wat? Ick seh mi al in de Töövreeg vun de Supermarktkass in mien Kledaasch fummeln un ünner Mantel, Schal un Pullover na den Bostbüdel sööken. Un all Lüüd achter mi kieken to, höögen sick orr wardn füünsch. Bostbüdel? Insteed vun en Handtasch? Op solk dösige Idee kann ok blots en Dummbüdel vun Kerl kaamen. Ick lees: Tomaten sünd de Favoriten ünner dat Grööntüüch bi de Düütschen. So üm un bi 25 Kilogramm — hebbt de Lüüd vun de Bundesanstalt för Ernährung utrekent — verdrückt jedeen vun uns dat Johr över. — 25 Kilogramm! Also... seggt wi mol... rund 20 Kilogramm dorvun sünd Water. Orr sünd Se en anner Meenen? Wat steiht dor noch: 700.000 Tonnen warrdn importeert. De mehrsten ut de Nedderlannen un Spanien. 700.000 Tonnen! Dat mutt'n sick mol vörstellen! Man allto wiet hebbt de Tomaten bit to uns dat ja nich. Jaja, good un schön. Man wo finnd ick denn nu Tomaten, de nich blots gesund, rund un free vun Pilzen sünd, sünnern ok na wat smeckt? Wo??? Optletzt kümmt de Expert doch noch to Pott. Sien Tipp – leeve Plattfrünnen, dat glöövt Se nich – sien Tipp... ick schriev em mol wortwörtlich in Hochdüütsch af:

Leeve Herr Perfesser, in'n Eernst: Dat maakt Se uns mol vör, wo dat funktscheneeren schall. Besünners in de Grootstadt. Een vun mien Fründins wahnt op't Land, nauer seggt: in't so nöömte „Ole Land“. Dor hett se en lütt Huus un en grooten Goarn mit Blomen, Beerenstrüüker un 'n paar Appelbööm. — Wenn een sä, mien Fründin weer nich grotmöödig mit allens, wat se sä un dä, de müss mit Willen an de Wohrheit vörbi snacken. Nee, se hett jümmer en aapen Huus un en aapen Hart. Dor kann kaamen, wat mag. As kortens de lüütste Nahberdeern na Appeln fröög, sä mien Fründin, dat dor leidergotts nix mehr to haalen weer, man wenn se much, kunn se sick driest de Appeln opsammeln, de dor noch in't Gras rümlägen. De Deern leep gau los, un mien Fründin kunn ehr grad noch wohrschuuen: „Pass op, mien Lütten, wat dor nich en Worm in sitt, wenn du afbieten deihst. Muttst erst heel nau kieken.“ Na en paar Dagen is mien Fründin Lütt Luisa bi'n Hööker bemöödt un fröög, wat se denn överhaupt noch Appeln funnen harr, de to bruuken weern. „Ja“, antert de Deern meist so'n beten översnutig: „Dor weern blots noch welk mit Worms in, man dat maakt ja nix, de Worms smeckt ja ok nah Appel.“ Wi schullen uns Nahbers nich an ehr Autofohrkünsten meeten un ok nich an jem ehr Footballspeelers orr ehr Tomaten, sünst kümmt dat Bild ut de Balangs. De Neederlanners sind fix hell in'n Kopp un hebbt veel niege Ideen op'n Padd bröcht. Se gahn jümmer mit de Tiet, dat mööten wi jem laaten. Man nich blots bi de Bohn, nee ok in de Amtsstuven schall dat in Tokumst so to seggen neutral togahn: Dor snackt denn de Beamten nich mehr vun Vadder orr Moder, sünnern vun Öllern, wat in't Neederlannsche ok as Singular bruukt warrd. In de amtlichen Formularen müss vun nu an ok nich mehr ankrüüzt warrdn, wat se dat mit en Fruunsminsch orr 'n Kerl to doon hebbt, wildat dat in Tokumst keen Rull mehr speelen warrd, meent de Behörden. Nix passeer, bit... ja, bit de beiden in't Fernehen en Bericht över so nöömte Messis ankeeken hebbt. Messis, as Se wiss weeten, dat sünd Minschen, de afslut nix wegsmieten köönt un jümmer noch mehr Kraam ansleepen doot. Na en unrolige Nacht, vull vun gräsige Drööm, seggt Heinrich annermorgens: „So, hüüt warrd düchtig opklaart, vun baben bit nerrn na'n Keller. So kann't ja waraffig nich wiedergahn.“ Gerda kenn ehren Heinrich lang noog, fördat se nich glööven kunn, wat he dat ok würklich maak, un se fröög em mit so'n ganz bestimmten Ünnerton: „Segg mol, büst du krank?“ Heinrich kiekt sick baven de Böökers an: Du leeve Tiet, wat schall ick mit all dat bedruckte Papeer! Hier, Heinrich Heine... weg dormit. He weer mien Böökerschapp sobiso jümmer neeger as mi. So as all de annern Klassiker vun'n Book-Club... Allens, wat'n doch nich mehr leest, kümmt na links op'n Footbodden. So warrd dat maakt! Un de olen Foto-Albums mit Lüüd, de keen een mehr kennt. Wat schall dat! Heinrich kiekt sick de Biller an, Siet för Siet. Oogenblick mol... keen is dat denn? Dree Mannslüüd op en Bild: Karl un ick un — du leeve Tiet —, ick kann mi dor gornich mehr op besinnen, keen dat eegens is. Mol driest Karl anroopen. — Ach nee, ick mutt em ja dat Foto wiesen, anners kann he ja nich weeten, wat ick meen. — Un hier, de Bootstuur, wo ick Gerda dortomolen vör den natten Dood rett' un so seeker an Land bröcht heff, dat se bit hüüt bi mi bleven is. En halv Stünn later ümkries en lütte Lok mit 8 Waggons achterran op Gleisen de Disch- un Stohlbeen in de Stuuv. Wat för en Spaaß! Op dree vun de Waggons weer Reklame opschreeven, so as „Shell“ un „Flensburger Feuer“. In Heinrichs Kopp maak dat „Klick“. Harr he nich fröher en tietlang lütte Snapsbuddels sammelt, de he vun ünnerwegens mitbröcht harr? Wo sünd de eegens afbleven? De mööten doch noch... As Gerda an'n Avend trüch is, wunnert se sick över de Düüsternis in't Huus. Se maakt in de Deel dat Licht an. Heinrich sien Jack hangt an ehren Platz. As ick kortens op en Nordseeinsel bi Frünnen to Besöök weer as öftins, keek ick ok bi Fru Detjens ehr Dochter rin. Middewiel harr ehr Dochter dat Seggen, un nu geev dat buten dat ole Sortiment ok Computerkram, Farven to'n Drucken un wat in de moderne Welt so bruukt warrd. Zeitungen, bunte Magazinen un Comic-Heften geev dat dor natürlich ok. Man de lütte vullproppte Laden sehg meist jümmer noch so ut as fröher. De Ladenkass weer woll watjünger, man se möök jümmer noch „Pling“, wenn de junge Fru Detjens – de mit een vun de veelen Detjens op de Insel verfreet weer – op de Null drück un de Schuuf mit dat Geld opsprung. Gediegen — ick much dat Geld gor nich recht annehmen, düsse Aart vun Geldzirkulatschon weer mi eenfach to direkt. Ick harr dat Geföhl, dat Geld hör den lütten Jung to. Ofschoonst mi klor is, dat elk Papeer- un elk Stück Klötergeld dörch hunnerte, ja dusende vun Fingers löppt, weer mi düsse direkte Weg vun Hand to Hand meist en beten scheneerlich. Weer dat Geld toeerst in Fru Detjens ehr Kass verswunnen un se harr mi denn jem orr anner Münzen trüchgeven, harr ick dor gornich över nadacht. Man so... Wat schall ick Se seggen: Ick heff denn noch för de twee 50-Cent-Stücken en billigen Kugelschriever köfft. Ick kunn dat Geld, dat unverwohrens en Gesicht harr, eenfach nich in mien Knipp hebben. Nu hör ick nich to de Minschen, de sick op ehr twee linke Hannen wat inbildt un sick to een vun de beeteren Lüüd höllt, bloots wieldat se to döösig sünd, en Schruuv fast to dreihen. Orr sick nich de Finger schietig maaken wullt. Nee nee, bit hen to en wissen Grad maak ick allerhand Pinnkraam ganz gern sülvst. As ick segg: Bit to en wissen Grad, man de Speelruum is bannig eng. Wenn dat eernsthaft an't Repareeren geiht, so sünd mien Versööken ehrer mit'n Aart Sabotageakt to verglieken. So as ehrgüstern, as mien — ja wo segg ick dat denn op feinere Aart — as mien Hygienekeramik in't Bad verstoppt weer, ofschonst ick dor nie nich wat rinsmeeten heff, wat dor nich in hört. Liekers weer't passeert, un ick weer hartensfroh, wat dor waraffig en Handwarksmann nich bloots toseggt harr, sünnern ok mit sien Hölper keem. Fief Stünnen later as seggt, aver dor reegt wi uns nich över op, wi hangt ja sobiso vun jem ehr Gunst af. Ick weet nie nich so recht, wo ick mit Handwarkslüüd ümgahn schall. Schull ick de Madam rutkehren, üm mi Respekt to verschaffen? Schull ick dat arme Wiev speelen, dat ahn Hölper an'n Rand vun'n Sülvstmord steiht? De Kumpelfruu, de solk Lüüd un ehr Arbeit afslut versteiht? Orr beter de Oma, de vull Bewunnerung för de starken jungen Kerls is? Schull ick dorbi stahn blieven, wenn se an't Warken sünd, un jem bi de Arbeit tokieken, orr mi beter in mien Stuuv trüchtrecken, as güng mit dat allens nix an? Schull ick 'n Handwarker, de mi'n heel langen Vördrag höllt över dat, wat he mit sien Kundschap dagdäglich beleevt, un wat he allens tostann bröcht hett, mit Gedüür toluustern? Orr schull ick dat in Vertroen op dat ole ehrsame Handwark vun fröher lichtflünkig afdoon mit: "Jajaa, Se maakt dat al." Tja, wat nu? Dat sünd so Saaken, de kann'n narms nalesen. Un ok dat klooke Internet weet dor nix vun af. De oole Knigge al gornich. "Dat Allerbest", sä mien Nahbersch, "glieks an'n Anfang en fett Drinkgeld springen laaten, dor kann sick de Klüter-Expert later vun kööpen, wat he mag. Schull aver tomindst noog wesen, wat dat för 'n orige Buddel Kööm langt. Un wenn he glöövt, he kriggt achter ran nochmol wat in de Knipp, denn is dat sien Saak." Oha! Onkel Heinrich is in uns Straat sowat as'n Institutschoon. He is dwors mit keen vun uns versippt, man alle Lüüd nöömt em „Onkel Heinrich“ un sien Fru „Tante Gerda“. Dat is so as lang as ick denken kann. Onkel Heinrich is tohand, sodraat en Hölper bruukt warrd. Mennigmol hölpt he ok, ofschoonst he dat gornich kann. — Aver dor snackt keen över. Dat is woll so bummelig dree Johr her, dor wull Onkel Heinrich sien oole Schoolfründ Jan Möller sick en lütt Huus kööpen. An leevsten in Onkel Heinrich sien Neegte. Wegen de Fründschap. — Man dat weer gornich so eenfach: Op de eene Hand staht leddige Hüüs ja nich eben mol so in de Gegend rüm, op de anner Hand harr de goode Jan ok en ganze Reeg vun Bedingen opschreven. Toerst weer dor de Saak mit dat Geld, also dat finanzielle Limit, as'n so seggt. Und denn gung dat wieder mit de Bedingen: Keen Bus-Stop in direkte Neegde. Dat Dörenklappen, dat Anhollen un wedder Losföhrn... Un denn de Schietkram, den de Lüüd jümmer nich in, sünners blangen den Papeerkassen smieten doot, un de denn överall rümliggt. Nee! Afsehn vun den Larm in de Pausen, de Jan sien ole Nerven nich mehr af köönt, speelen de Kinner ja meist buten de Ünnerrichtsstünnen op'n Schoolhoff Football orr sowat. „Op Ideen kümmst du“, meen Onkel Heinrich, as he allens studeert harr, „sowat weer mi nie nich in'n Kopp kaamen. Dor heff ick ja richtig Sott hatt, as ick dortomolen vör 40 Johren uns Huus köfft heff.“ Endlich weer dat so wiet: Jan harr – o Wunner – en Huus funnen, de na all sien Wünschen passlich weer: Keen Eckhuus, sünnern liek blangenan – also dat vörletzt in de Reeg. Un ok all de annern Bedingen weern passlich. Wunnerbor! Man dat Ünglück löppt mennigmol gauer, as 'n Minsch kieken kann. Kort seggt: Dat Eckhuus, en oole Villa vun 1900 blangen Jan sien Huus, wörr eensdags afreten. Op dat Grundstück, dat de Stadt tohören dä, keem keen nieget Huus, sünnern en Kinnerspeelplatz mit Sandkist, Schaukel, Rutsch, Trampolin un so Saaken, wat de Kinner hüütigendags to'n Speelen bruukt. En niege Footweg leep direktemang an Jan sien Tuun lang, twüschen Huus un Speelplatz. Nu harr he miteens nich blots en Eckgrundstück un Kinnerlarm satt. Nee, dat keem noch veel leger... Vun dor an dunnerten to alle Dag- un Nachttieden de ümweltbewussten Lüüd ehr leddige Buddels in de grooten Blechkisten: Rrrums! Rrums! Rums! Vun Rücksicht keen Spoor. An'n dullsten weer dat in de Fröh, wenn de Lüüd op'n Weg to ehr Arbeit weern, orr an'n Avend, wenn se wedder trüch na Huus föhren.

Tja, leeve Lüüd, so kann't een gahn, wenn'n versöökt, sick ganz un gor vun dat Leven buten aftoschotten. Kiekt wi mol bi'n Supermarkt rin. Dor steiht to'n Bispill en Kist mit Appeln. Op de Kist steiht „Jona Gold“. An de Kant baben vun de Kist is en Schild. Dor op to lesen „Jona Gold“ un de Pries. Un op elken Appel is en lütt Etikett opbackt. Wat steiht dor op? „Jonagold“, richtig! So is dat bi alle Appelsorten, de dat dor to köpen gifft. Un bi de Bananen un de Kiwi is't datsülvige. Op de dörchsichtige Plastikverpackung bi't Grööntüüch steiht „Strauchtomaten“, op en annere „Salatgurken“. Ja, leeve Lüüd, dat seht wi, wat dor nich Kantüffeln orr Plummen in sünd! Wat schall dat? Is dat för de Packlüüd dacht, de towannert Hölpers, de nich de düütschen Beteeken kennt, also för Lüüd, de dor den Barcode för de Kass opbackt? Anners kann ich mi dat nich verklaaren. Dat Niegste för de Wahnung sünd so nöömte „Wand-Tattoos“. Sprüch mit Wiespahlen för't Leeven: Love is in the air un sowat. Mehrstens in de Slaapstuuv an de Wand backt. Mag wesen, wieldat de Leevde all inslaapen is? Man — keen will elken Dag nödigt warrdn, nich? Vun de döösigen Parolen op T-Shirts snackt al lang keen mehr. Un doröver, wat de Tätowierers ehr Kunnen för de Ewigkeit ünner de Huut prickelt, will ick leever nich sinneeren. — Oftins en Alpdroom för de Mitminschen! Meent hebbt de Bookhändlers woll, wat de Lüüd keen Bööker mehr to Hand nehmt. Dat mag woll wesen, man de Minschen hebbt noch nie nich soveel schreeven un leest as nu. Kiekt wi mol bi de Sootschaalen Nettwarken as Facebook un all de annern, de dat so gifft na: Dor fallt een de Brill vun de Nääs! Man wenn hüüt op en Koffikann „Koffi“ steiht un op'n Teepott „Tee“, denn geiht mi dat doch to wiet mit de Bookstaven. Dekoratschoon hen, Design her. Wo schön, leeve Lüüd, wat Se ok noch to de Lesers hört, de swarte Bookstaven op wittet Papeer to schätzen weeten, anners wüssen Se ja nu nich, dat Se womööglich to en utstarven Deel vun de Minschheit to höört. An düssen Dag sünd besünners de Kinner dor op af, enanner, aver ok de opwussen Lüüd "in'n April to schicken". Woneem düsse Bruuk stammt, heff ick nich rutfunnen, dorför müss ick denn ja woll mol richtig deep in't Internet düükern. — Na ja, de Minsch mutt ok nich allens weeten. Man mit de Tiet un mit de Johren gifft sick dat, dor grient de öllere Minsch denn blots noch'n beten över. Vör een paar Johren bün ick doch waraffig meist in'n April schickt worrdn, ofschoonst ick dach – woll as de mehrsten opwussen Lüüd –, ick fall op solk lichtflünkig Spijöök nich mehr rin. An fröhen Morgen vun'n 1. April bimmel dat Telefon. Mien Nahbersch in't Huus güntsiet sä: „Hebbt Se al sehn? In Ehrn Rosenbusch blangen de Huusdöör blöht doch waraffig all een Roos. Bün ehr graad gewohr worrdn, as ick mit uns Willi üm'n Block weer. Meist nich to glööven!“ Willi, dat is jem ehr Köter. Ick bün nu ja nich averglöövsch, un ok mit Dingen, de twischen Heven un Eer möglich, man nich bewiest sünd, heff ick so mien Problemen. An Weddergeburt, Inkarnatschoon orr en anner Aart vun Wiederleeven kann ick nich glööven, ofschonst mi de Vörstellung gefallt, dat to'n Bispill mien leeve Mann, de vör 17 Johren vun mi gahn müss, mi viellicht vun baben tokiekt un mennigmol ok grient, so as fröher. Eenergaal, ich heff mi mol Gedanken dor över maakt, as wat ick gern wedder op de Welt kaamen much, wenn ick mi dat utsööken kunn. — As Minsch mol utslaaten. Nu is dat so, wat ick mien Leevdag jümmer en beten niedsch op de Bööm weer. Al as Kind hett dat anfungen. Ick keek mi de groten Bööm an un dach: Ji staht jümmer noch hier, wenn ick al lang weg bün. — Un dat denk ick hüüt noch mennigmol, wenn ick so dörch 'n Park orr Forst spazeer, to'n Bispill unsen schönen Hamborger Stadtpark orr op Ohlsdörp, wo so veele grote ole Bööm stahn. Klar, so en Boom steiht wo he steiht, Summer un Winter, bi Sünnschien, Regen un Storm. Kann nich weg vun sien Platz. Man he is dor ja an wennt un kennt nix anners. Ja, ick much geern, wenn ick nochmol op de Welt kaamen schull, en Boom wesen — dat heet översett: ick much geern ganz lang leven. Ick bün so nieschierig op de Tokaamst, op dat, wat noch allens passeern warrd, ok wenn't in'n Oogenblick nich allto rosig utsüht för de Minschen. Man wenn ick 'n Boom bün, denn katzt mi dat wenig. Ick kiek vun baven daal op de Lüüd un frei mi, wenn veele lütte Vagels ehr Nestern in mien Twiegen boot un an't Singen sünd. As Boom bün ick ja to wat nütt. Afsehen vun de Vagels, de bi mi Wahnung nehmt, spend ick bi Sünnschien Schatten un Schutz bi Regen för Minschen, de ünnerwegens sünd. Överdat bün ick ja ok good für de Balangs vun't Klima, dat wüllt wi nich vergeeten. Man dat is noch nich allens! Noch lang nich. In'n Vergliek to de Minschen bün ick nämlich ok, wenn't gornich mehr geiht — also so to seggen nah mien Afleeven as Boom — noch to bruuken. Ja, ick as en Schapp vun en vergahn Boom, viellicht Hoochglanz-poleert, dat weer wat, dat wörr mi gefullen! Un wenn de Lüüd mi later nich mehr as Schapp bruuken orr lieden möögt, dennso bringt se mi nah 'n Antikhöker orr Flohmarkt hen. Eensdags kümmt denn en Sammler vörbi un nimmt mi mit. So kann ick bi em denn ok noch en paar schöne Johren hebben. Ok ganz schön: De Waschdisch is de Kompromiss ut Disch un Regal. Een Glück, Pisspött gifft dat hüüt ja nich mehr! Dorbi fallt mi in: Mien Holt kunn ja ok to en komodig Bett bruukt warrdn. Wat dor allens in passeern kann — vun Slapen mol afsehn — dat kann sick jeedeen sülvst utmalen. Paar Stöhl weern woll ok ut mien groten Stamm rut to kriegen. Man bloots keen Schaukelstöhl, do warr ick küselig bi. Awer en Bank! Ja, en Bank för 'n Goarn. Dat weer schön. So stunn ick denn wedder buten in de Neegte vun mien Boom-Enkels. Ganz nah baven in de Neegte vun mien Boomkollegen keem ick ok, wenn de Minschen mi bi't Huusboen verwennen wörrn, to'n Bispill as Dackstohl. Parkett, wo de Lüüd elken Dag op mi rümpetten wörrn, werr ick nich so geern. Denn leever Döören orr Finster. En smuck Boot ut mien Holt to maaken, dat is ok en feine Vörstellung. Dor kunn ick amenn noch richtig wat beleeven op hooge See. Ick wörr ok geern wat bi't Theoter maaken, as Kasper orr Marionett bi een Buukredner as Sascha Grammel. Dennso keemen de Lüüd, mi to sehn. Un keen hett en Ahnen, wat ut mi, den Boom vun eensmols, en lütt lebennig Quasselbüdel worrn is. Man, mi dücht, dat würklich ewige Leeven winkt mi as verleden Boom op en heel annert Rebeet: Ut mien Holt wörr Papeer maakt. Ick meen nich solk as "wisch un weg" orr sowat Minnhaftigt. Nee, ick denk an Papeer, wo heel besünnere Bööker op druckt warrd. Bööker, de de Minschen nich blots geern leest, sünnern ok geern in de Hand nehmt un dat Leeven dor in föhlt. En Leven, dat — wenn dat Book intressant noog is — ewig duuern kunn, bit dat amenn verfallt. Denn is't aver ok good, mit mien tweetet Leeven as Boom. — En Frünnd, den ick wat vun mien Vörstellungen vertellt harr, grien övert heele Gesicht un meen: "Kunn ok wesen, du warrst man blots Füüerholt." As wi noch uns Huus harrn, müssen wi in'n Harfst elkeen Dag de Bläder vun'n Börgerstieg fegen un later denn ok den Snee. Dorwegen leeten wi in düsse Tiet uns Gummistevel nah de Arbeit jümmer buten ünnert Vördack an de Huusdöör stahn. An een vun de letzten Dagen in'n November pingel dat bi uns an de Huusdöör, un buten stunn en Kerl, so üm de dörtig, veertig Johr old, un sä so'n beten scheneerlich, he harr dor mol en Fraag... Ick wunner mi hüüt noch över mien unbedacht Vertruun in enen afsluut frömden Minschen. Man dat gifft so Lüüd, dor kümmt een gornich op slechte Gedanken. So een weer düsse Kerl. Dat intresseer mi, un ick sä: „Na ja – so'n Wihnachtsmann hett ja nu aver blots veer Weeken in't Johr wat to doon. Un wenn dat Se Ehr Profeschoon is, vun wat leevt Se denn in de övrige Tiet?“ Graad, as he antern wull, bimmel dat an de Huusdöör. Dörch de Köökengardin sehg ick en Fruu stahn mit'n Hümpel Koorten in de Hand. Ick wüß glieks Bescheed. In düsse Tiet kaamt jümmer Lüüd an de Döör, de wat verkööpen wullt, wat'n Wihnachten bruuken kunn – orr ok nich. Ick haal en beten Lüttgeld un sä, se kunn de Koorten annerworrns verkööpen, ick harr noch welk vun letzt Johr. De Fruu bedank sick un schuuf af. In de Köök seet jümmer noch de Profi-Wihnachtsmann, un ick fröög em nu nochmol, wat he denn in de övrigen ölben Maanden möök, wenn keen Wihnachtsmann bruukt wöör. Dat wull he geern doon, un he leet as Pand sien Turnschoh – orr wat dorvun noch övrig weer – torüch. Un as ick nah de Stuuv rin gung, weer mien Handtasch ok nich mehr an ehren Platz – un ok an keenen annern. Sülvstreden arger ick mi över mien klaute Handtasch mit Geld un Papeeren un över mien verlustig gahn Jack. An'n mehrsten arger ick mi aver över mi sülvst, över mien dösig Truschulligkeit. „Wenn een en Reis maakt, dennso kann he veel vertellen“, heet dat in en Gedicht vun Matthias Claudius. Dat weer dortomolen so un is ok hüüt nich anners. Dat Bemöten vun Minschen in dat wohre Leven kann keen Fernsehen orr sünstwat ersetten. Kortens bün ick mit de Isenbahn vun Hamborg nah Lüneborg föhrt. Wi seeten mit veer Lüüd in een vun de ölleren Wagen, de noch afslaaten Afdeelen hebbt. Blangen mi seet en Ordensfru in swarte Kledaasch. Se weer an't Stricken, keek aver gornich op ehr Arbeit. Op de Knee harr se en Book mit'n mehrfarvigen Ümslag, dat se grad to lesen anfung. Güntsiet vun uns seeten twee öllere Lüüd, ick denk mol, 'n Ehepaar. De Fru wiest op dat Book un seggt to de Ordensfru: „Ooch, seht de Bibels hüütigendags so hübsch bunt ut?“ De swarte Daam kiekt op un grient so, as düsse Aart Minschen dat meist an sick hebbt, so... so... nahsichtig: „Nee, goode Fru, dat hier is keen Bibel, dat is ehrer sowat, wat'n Trivial-Literatur nöömt.“ De Nonn lacht: „Ja, wiss doch, dor gifft dat bi uns keen Vörschriften, dat mutt jedereen sülvst weeten, wat he deiht un wat he lett. Een mutt sien Doon blots mit sien eegen Geweten utmaaken, so as alle Lüüd.“ „Oh“, meent Frieda, „wi möten noch en ganze Tiet föhren, bit dat wie bi uns Enkelkinner sünd. Dat duert! — Äh... nehmt Se egens dat frömde Book mit?“ „Nee, förwiß nich, dat hört mi ja gornich to, as ick al sä. Ick laat Se dat dor, dennso warrn Se ja gewohr, wat dor in steiht", anter de Ordensfru mit'n lütt Oogenplieren. Ick will dat kort maaken: As de Ordensfru noch nich ganz utsteegen weer, grapsch sick de Oma dat Book un fung furts to lesen an. Wat dat nu för en gewöhnlichet Book weer, heff ick nich rutkreegen. Ick müss ja ok al in Lüneborg rut. De Ohlsdörper Karkhoff un ick, wie hebbt tosaamen en Geheemnis. Dat heet, wi haarn. Nu, wo ick dat hier opschriev, ist dat ja keen mehr. — Liekerveel... Dat is woll so bummelig söss, söben Johr her, dor weer op dat anonyme Graff-Feld bi Kapell Twee een grote ole Boom so morsch worrdn, dat he sien Ästen afsmieten dä un vun Johr to Johr mehr un mehr tosaamen full. Amenn hebbt se em afsaagt un de Stubben utbuddelt. Jedereen kunn sehn, wat de ensmols stattliche Boom nich mehr to retten wesen weer. As ick later mol wedder mit Frünnen op düsse Eck vun Ohlsdörp lang spazeer, wörr ick gewohr, wat in de Neegte — man nich an de sülvige Sted vun den olen Boom — en Partie op de Wisch mit veer Holtplöcken afstaaken weer. Sehg ganz so ut, as schull dor nu en niege Boom plant warrdn. Annern Dag bün ick alleen nochmol hen: Nee, dat kann'n doch nich so laaten! Wat jümmer dor hensett warrd... eenfach in de Gegend? Ahn Geföhl un Schönheitssinn für de Landschop? Dat kunn ja woll nich angahn! Mi leet dat keen Roh. Ick bün Dagen later in'n Halvdüüstern wedder hen un heff de Holtplöcken so versett, dat de niege Boom nu mit de annern beiden, de dor staht, akraat eenen schönen rechten Winkel bildt. To'n Glück weer dat Weder an düssen Dag nich so, dat de Lüüd nah buten güngen, wenn se nich müssen. Mag wesen, anners harr mi en Spazeerer bi de Büx kregen un de Udls roopen. Wat schall ick Se vertellen, leeve Lüüd: Waraffig hebbt se dor dree Weeken later en niegen lütten Eekboom hensett. Exaktemang op de Steed, de ick för em utsöökt harr. So, un nu kann ick seggen, ick kann Bööm versetten un heff upto an de Schönheit vun unsen Ohlsdörper Karkhoff en lüürlütten Andeel. Een seggt ja jümmer „Tiet is Geld“. Vun beide Saaken hett mien Nahbersch nog, nahdat ehr Mann al siet Johren op Ohlsdörp liggt. Man se harr ehren Weg jümmer noch nich so richtig trüch in't lebennige Leven funnen. Frünnen säen to ehr, se schull nu man nich jümmer nah achtern kieken un de Tiet dotslaan, sünners beter wat doon, annerlüüd to hölpen – to'n Bispill en Ehrenamt övernehmen. De Idee gefull ehr so good, dat se sick furts wat ut dat Internet rutsöcht harr, sick enerworrns vörstell un denn ok gau an de Arbeit keem: Utgeven vun Kledaasch an Flüchtlingen orr Lüüd, de dat nich so dick hebbt. „Tjaaa“, meen se, „wenn se op't Enn dor hangt. Man wenn wi jem kriggt, sünd se bruukt, schietig un stinkt. Un denn mööten wi se eerstmol sorteeren to'n Waschen un Heelmaaken orr glieks wegsmieten. Wat glöövt Se, wat dat för'n Stööv maakt, wenn dat Tüüch all op eenen Hümpel smeeten warrd! Dat is nix för mi!“ Un nu? – Mien Nahbersch weer glieks achter wat Nieget ran: Eeten utgeven in en so nöömte Suppenköök. Gifft natürlich nich blots Supp dor. As ick ehr nah'n Tietlang drööp un fröög, wo dat denn gung mit de Suppenköök, keek se mi an, as snack ick vun verleden 10 Johren. „Suppenköök? Dor bün ick doch al lang nich mehr...“ „Weeten Se“, verklaar se mi, „dat is nu waraffig dat Allerletzt: De heele Kledaasch un dat Haar rüükt jümmer nah Eeten. Ok wenn ick wedder tohuus bün un mi ümtrocken heff. Dor nützt dat ok nix, de Saaken to lüften över Nacht op'n Balkon. Un ick kann ja nu nich elkeen Dag mien Haar waschen, vun de Kledaasch ganz to swiegen. Nee, nee, gaht Se mi doch af!“ „Ach dat...“, wunk se af, as weer dat en Ewigkeit her, „dat heff ick al lang opgeven. Weeten Se, de jungen Lüüd wüllt hüütigendags ja all nix mehr lehren.“ „Stellt Se sick mol vör“, sä mien Nahhölpersch tehmlich argerlich, „All dree junge Lüüd, wo ick mi so veel Möh mit geven harr, sünd bi de theoretische Pröfung dörchrasselt. Alle dree! – Ick snack doch nich gegen Windmöhlen an. Keen nich will, de hett al! Nee, ick arbeid nu in't Museum för Kunst un Gewerbe as Opsicht.“ As mien Nahbersch so in ehr Eegenaart, mit Minschen ümtogahn, eenen Besööker trechtwies, de Saaken nich antofaaten, is de Kerl so luut un so füünsch worrdn, dat se Manschetten kreegen un ehr nieget Ehrenamt opstunns hensmeten harr. Later sehg ick ehr denn mit'n witte Kapp un wild fuchteln as'n Verkehrsudl an'n Kantsteen stahn un de lütten Schoolkinner vun de eene op de annere Siet över de Straat bringen. Dat möök se – nich to gööven – meist dree Weeken lang. Man graad, as ick mi över ehr Utduur wunnern dä, weer se nich mehr dor. Nu stunn dor en junge Kerl. Mien Oppassersch harr sick bi dat unbestännige Harfstweder op de Straat 'n aasige Verköhlung haalt un leeg nu stramm to Bett. Man se hett Dusel: Elkeen Dag kümmt en junge Fruu vun de Gemeende vörbi, ehr to hölpen, klaart ehr Bett op un bringt ehr wat to Eeten. De lütte Geschicht, de ick hier opschreven heff, hett wat mit Seenot to doon. Is dwors al lang her, kunn aver ok güstern wesen hebben. Frünnen vun uns Öllern harrn en lütt Weekenendhuus bi St. Peter-Ording. Wenn se dor nich grad sülvst in wahnen däen, hebbt se uns anbaaden, in de Ferien orr wann jümmer wi wullen, uns dor för'n Tietlang vun de Stadtluft to verhaalen. Eensdags weer Hoochwater, un mien Süster, woll so bi söss orr söben Johr old un neeschierig as'n Katt, wull dat Speel nu nauer bekieken. Se trock sick de langen Gummistevel an un marscheer los. Dat Water weer orig wat hööger as sünst bi Floot, man mien Süster weer vör nix nich bang un güng ganz neeg ran. De ole Boomstump, de sünst ganz baben an'n Strand stünn, weer nu mitmol mit Water ümspöölt. Keek man blots 'n lütt Stück rut. Mien Süster trock nochmol die Gummistevel hoch un waadt dörch dat Water, hen nah den Boomstump. Deep kunn dat dor ja nich wesen, dat wüss se, de heele Pahl weer noch en orig Stück lütter as se. As mien Süster ran keem, wörr se twee Müüs gewohr. De seeten op den Pahl un weern an't Bibbern – eensdeels woll för Angst, annerndeels wegen dat klööternatte Fell. Mien Süster mit ehr weeket Hart wull de lütten Müüs ut Seenot retten un lang nah een vun jem hen. De beet aver glieks nah ehr. As se ehr Beleevnis an'n Avend vertell, schüttkopp mien Vadder un sä: „Wat is dat? Dor fangt een Müüs un lett jem wedder loopen! Büst du mall, Deern? Dor mutt'n sick waraffig an'n Kopp faaten. Müüs sünd Schädlingen!“ Annern Morgen, as uns Vadder de Huusdöör opmöök, legen op de Trepp twee doode Müüs, un de Katt seet stolt blangenbi. Oole Lüüd snackt ja oftins vun fröher. Dat liggt woll tövörst dor an, wat se in ehr latere Johren maandenlang nich soveel beleevt hebbt as 'n Kind an eenen Dag. Ick vertell nich so veel vun ehrgüstern, man mennigmol fallt mi op'n Stutz wat in, dat ick denn opschriev. So as nu. Ja, oole Lüüd... Wat sünd eegens „Oole Lüüd“? Wo warrd dat an fastmaakt? An'n Kalenner? Dornah, wo se toweg sünd? An ehr Kledaasch? An griese Hoor? Orr doran, wat se allns 'n beten suttje maakt? Man ick wull eegens wat heel anners vertellen: Vun Fidi, den Papagei, de Hochdüütsch, Ingelsch un Platt snacken kunn. Fidi weer een witte Kakadu un höör Lena Hinrichsen to, de Naversch güntsiet vun uns Grotöllern. Nu harr Fru Hinrichsen dat op de Bost un müss dree Weeken to Kur. Nahdat se rundüm fraagt harr, keen sick üm Fidi kümmern much, un överall Afseggen kreeg, erbarm sick mien Oma. Een mutt weeten, wat Fidi so 'n richtige Röötertasch weer. Den heelen Dag weer he an't Fleiten, Kreihen, Singen und Snacken. Dat is ja för'n Oogenblick ganz lustig, man jümmer un jümmer un jümmer, dagdäglich, dat höllt keen Minsch ut – sünner Lena Hinrichsen. Fru Hinrichsen un mien Oma weern sick eens worrdn, wat Fidi in Lenas Huus blieven schull. Mien Oma kreeg denn den Slötel, nah Fidi to kieken, em mit Water un Körner un wat he sünst noch bruuken dä, to versorgen. Se kunn mit Vagels ümgahn. Mien Grotöllern harrn to de Tiet sülvst 'n lütten gröönen Wellensittich. Matzi hett he heeten. De kunn ok een poor Wöör snacken, man nich so as Fidi. „Blaue Jungs, blaue Jungs vun de Waterkant“ weer een von Fidis leevste Leeder, de he mindstens teihnmol an'n Dag singen dä. Güng nich anners: Fidi bruuk Sellschap. Un so haal uns Opa den Kakadu in den groten Käfig röver. Dor stunn he nu bi mien Grotöllern op de Veranda, harr Lüüd üm sick, un wörr mit de Tiet ok wedder kregel un vergnöögt. Un 'n Kumpel harr he ok: den lütten Wellensittich Matzi. Dat weer üm de Tiet vun de grooten Sommerferien, un wi dree Kinner - mien Süster, uns Vedder un ick – verbröchten en Deel dorvun bi uns Grotöllern. Dor keem uns dat Snackfatt vun Riesenvagel graad recht. Wi harrn dor orig Fiduz an un överleggten, wat wi em stikum een unverlöövt, unanstännig Word bibringen kunnen. Uns Wahl full op „Mors Mors“. Seggt un doon. Sodraat keen vun de Grotöllern in de Neegte weer, säen wi to Fidi „Mors Mors“. Mehrstens anter he: „Fidi – leeve Jung“. Wi Gören hebbt uns utmaalt, wat Fru Hinrichsen woll in Amidam fullen kunn, wenn ehr Fidi nu to ehr „Mors Mors“ sä. Man Fidi wull nich lehren, so dull as wi uns ok afmöht harrn. Man good, denn wi Kinner hebbt dor ja gornich an dacht, wat man so'n Vagel dwors wat lehren, aver nich wedder afwennen kann. Dat weer stickenwarm an düssen Dag, un dor keem mi de Melon ganz topass. Mit Möh un Not kreeg ick ehr noch man graad even so to böverst in mien Tasch. Man dat keem, as ick mi dat eegens harr utreken kunnt: Nah en paar Schritten keem ick ut de Balangs, strukel so'n beten un batz, full de Melon ut mien Tasch. Waraffig: se weer riep! Se kuller nich eenfach de Straat lang, sünnern platz in veele Stücken to Matsch. In den Oogenblick, as ick dat backsige Tüüch dor loswarrdn wull, keem de Baas rutschschooten un wies mi trecht: „Dat hier is för mien Kunnen, för Iespapeer un sowat. Nich för Se Ehrn Swienkraam, goode Fru!“, böller he. „Dor achtern bi de Post is 'n Schietkassen för Lüüd as Se!“ Gottloff weer mien Oppasser nu nich ok noch achter ran sleeken, üm mi to bedüüden, wat Papeer in'n Container hört. Middewiel weet ick al lang, wat de Geschäftslüüd dat blots maaken, üm ehr Lagers leddig to kriegen un Platz to schaffen för de niegen Wintersaaken. – Mag ick in'n Oogenblick gornich an denken. Dat kennt besünners wi Fruunslüüd ja vun uns Kleederschapp tohuus: Mit elken nieget Stück Tüüch warrd dat jümmer enger, bit dor dwors nich allens, as bi de Geschäften, man doch düt orr dat ruut mutt. Dat Entscheeden dor över, wat utsorteert warrd, is een vun de leegsten Opgaven, de'n to lösen hett. Dat kann een keen afnehmen. – Dor hebbt dat de Geschäften, Butiken un lüttere Shops eenfacher: Dor bestimmt de Kundschap, wat rut geiht un wat hangen blifft. Nu gifft dat aver nich blots Sommer-Utverkoop för Kledaasch, sünnern ok för Möbels. Möbels un annerswat, wat mit de Johrstiet afsluut nix to doon hett! Bi de Betten mag dat graad noch angahn, de oolen Gestellen rut to smieten, üm Platz to schaffen för düsse wunnerboren Slaapsteden, „Boxspringbett“ nöömt. Ja, de Werbung will uns al en tietlang wiesmaaken, wat wi sülvst schuld dor an sünd, wenn wi an'n Morgen Wehdaag in de Knaaken hebbt, slaapt wi doch alltohoop in de verkehrten Puuchen. Un dat siet Johrenden. Utlüften vun de Betten, as uns Oma dat elk Fröhjohr maakt hett, is nich mehr. Insteed vun frische Luft warrd nu dat heele Bett mit solk chemisch Rüüktüüch vullpüstert, as uns dat jümmer in de TV-Werbung wiest warrd. „Is dat nu nich truurig un ganz un gor schrecklich, dat mit dat groote Füer in London“, sä mien ole Nabersch Fru Engelhardt, as ick ehr ehrgüstern in de Grönanlaag bemöödt bün. „Un dat is ja de Schuld vun Minschenhand – nich Höögere Gewalt, so as bi'n Blitzschlag bi Gewitter“, sä se. „Weeten Se, ick bün ja meist vör nix nich bang, gah in de Düüsternis dörch'n Park, wenn ick vun mien Fründin kaam, heff ok keen Angst vör grote Köters. Man wenn dat blitzt un donnert över mien Kopp, dor heff ick bannig Manschetten vör. Besünners to Huus in uns Seniorenheim, wo ick ja nu ganz baven direktemang ünnert Dack wahn. Wenn dat Unweder gifft, maak ick mi meist in de Büx. Dor bün ick keen Minsch mehr, ick schlotter mi sotoseggen de Kledaasch vun't Liev. Kann ick nix bi doon. Wat nützt de schöne Utsicht vun de 5. Etaasch bi Sünnschien, wenn een dat Geföhl hett, dat bi Gewitter dat Dack övern Kopp to brennen anfangen kunn, nich? Dat weet doch elkeen Kind, wat de Blitz jümmer an de höögste Steed insleit. Dor finn ick ok binacht keen Roh nich. Bi't eerst Grummeln sitt ick oprecht in mien Bett. Un – eenergaal of dagsöver orr binacht – ick nehm jümmer mien Tähn rut, fördat ick mi nich mol för Schreck op de Tung bieten do. Mien Hals warrd ganz dröög, mien Hart is bannig in Gang un mi löppt dat hitt un kolt övern Rüüch. Is so. Bün ick al to Bett, ehrer dat to Donnern anfangt, stah ick furts op, treck mi an un sett mi an mien lütten Disch. Dor heff ok jümmer en Talglicht praat, wenn villicht de Strom weg is un ick kann denn de Tallen op mien Handy nich sehn. In mien Vertiko is allens praat för den so nöömten Ernstfall: Kerzen, Rietsticken, en paar Leibnitz-Keksen, mien Tabletten, Melissengeist gegen de Opregung, en Paket Tempo un all sowat, wat'n in de Not gau tohand hebben schull. Dor heff ick ok mien Testament to liggen, aver nich de Sporbööker. De sünd ganz wo anners. Ja, un denn sünd dor ok noch de Papieren för de Verseekerung, Utwies, Pottmanee, de Chipkort för de AOK. Ja, leeve Lüüd, dat sünd so de Ängsten vun mien Nahbersch, de sick op de Höögere Gewalt instellt hett. mi furts in den Laden dreeven. Mit twee Matjes un 'n ungedülligen Buuk bün ick gau nah Huus marscheert. Kunn de Tiet gor nich aftööven, bit ick mi en lecker Swartbrot mit Butter smeert un een vun de Fisch baben op leggt harr. Leidergotts is mi in de tokaamen Stünnen en beten grummelig in't Liev worrdn, un ok de heele Nacht weer ick nich goot toweeg. Ick will ja nich seggen, wat dat an den Fisch leegen hett, heff ja vörher dagsöver ok noch wat anners to mi nahmen. Nee, nee. Man op den tweeten Matjes harr ick nu annerndags keen Aftiet mehr. Nu leeg he in sien Sahnestipp in'n Köhlschapp. Eenen Dag, noch eenen Dag... Dat niegmodsche Wort för „loswarrdn“ heet „entsorgen“, man dat blifft, wat dat is: wegsmieten. Mit veele Saaken is dat ja eenfach. Man mit so'n Matjes in Sahnestipp? Kann'n ja nich mol even so in't Klo rünnerspöölen. Un ok nich in de Köök in'n Schietammer smieten. För Lüüd, de en eegen Huus hebbt, is dat keen groote Saak, se hebbt en geele Biotonn, wo de Fisch denn vör sick hen stinken kann, bit se an'n Kantsteen stellt un vun de Stadtreinigung utleert warrd. Man wat maakt een, de so as ik op de Etaasch wahnt? Ick heff veele Ratslägen vun mien Frünnen kreegen, op welk Aart ick den Matjes entsorgen kunn. Man dor weer nix bi, wat verlööft is. Ton'n Bispill, den Fisch in en Plastiktüüt packen un in Annerlüüd ehren Breefkassen steeken. Orr in'n Büdel doon un in de U- orr S-Bahn „vergeeten“. Orr in'n Schietkorv vun en Gröönanlaag steeken. Een vun mien Frünnen meen, ick kunn den Büdel mit den Matjes doch bi'n Museumsbesöök an de Gardroov afgeven un later nich wedder... Se weten all. Un överhaupt — de Lüüd, de mi denn dorbi gewohr wörrn, wullen mi woll fix wat vertellen. Gung viellicht an'n Avend, wenn se all bi de TV-Nahrichten sitten. Man avends sünd de Möwen ja nich mehr togang. Dor kümmt höchstens 'n Katt vörbi un freit sick. Aver so'n groten Ümweg maaken för so'n lütten Fisch. Ach nee. Trüch to mienen Matjes in Sahnestipp. Se glööven ja gornich, leeve Lüüd, wat de in mien Frünnenkring noch för gediegene Utwegen wüssen. Man keen dorvun weer, as ick all sä, legal to bruuken. Ok nich de, in Düüstern den doden Fisch dörch de Ritzen vun en Gullydeckel in de Kanalisatschon swimmen to schicken. Ick heff hier 'n Geschicht opschreeven, de mi all vör twee Johren to Ohren kaamen is. Dat geiht um oole Lüüd ut mien verleeden Nahberschap: Henri un Bertha Detjens. Wat jem passeert is, geiht mi bit hüüt nich ut'n Kopp. Also: Henri un Bertha harrn Johrteihnten ehr heele Kröten tohoop schrappt, bit dat se dat lütt Huus schullenfree tohörn dä. Mit Henri sien Inkaamen bi de Bahn un Berthas Verdeenst as Verköpersch is jem dat mennigmol suuer nog worrdn. Nu, nah över 50 Johren, wullen se dat, wat se an Mark rinsteken harrn, an Euro wedder ruthaalen. Gauer as dacht, weer dat denn ok sowiet: Een Platz für twee Lüüd, de all de Güllen Hochtiet achter sick harrn, weer free wordn. Kinner harrn Bertha un Henri nich. So müss denn dat Huus, dat jem över en half Johrhunnert ehr Tohuus weer, frömde Hannen överlaaten warrdn. Un dat Geld vun den Verkööp däen se ok nödig bruuken för den niegen Platz in't Oolenhuus. Wat sick dat nu grootmuulig „Seniorenresidenz“ nöömt, ännert nix an dat, wat dat opletzt is: Endstatschon – tomindst, wat dat Wahnen angeiht. Afscheed vun't sülvstbestimmte Leven, leeve Frünnen un Nahbers verlaaten. Keen eegen Goorn, keen eegen Blomen un Grööntüch. Nix, allens weg. — Dat leeg nu Maanden trüch un bilütten wörr Henri hiddelig. He telefoneer nah den Makler. De keem, beöög dat Huus nochmol vun alle Kanten un sä: „So warrd dat nix. Se schullen man dat Huus 'n beten op Schick bringen.“ Henri verstunn nix: „Woso op Schick? Wat schall dat denn heeten? Dat Huus is afsluut in Ornung, dat Muurwark is knackdröög, dat Dack...“ Makler Neelsen legg em de Hand op de Schuller: „Dat weet ick, beste Mann. Ick meen, 'n beten wat renoveern – Farv un so. De Lüüd kööpt ja op't eerst mit de Oogen.“ Bertha weer glieks Füer un Flamm: „Ick kunn för de Straatensiet niege Gardinen neihen“, meen se. Man Henri wull dor glieks 'n P vörsetten: „Aver annere Tapeten backt wi nich an!“ He haal sienen besten Frünnd mit de lange Ladder. De witscher dat höögere Muurwark achtern un vörn över, Henri op den lütten Tritt an de Sieden. Bertha pinsel Finsterrahmen un Döören an, un de hölten Tuun kreeg ok noch wat af. Henri geev to: „Jaaa, dat is woll 'n Ünnerscheed, gorkeen Verdoon. Man nu mööt wi erstmol wedder aftöven, wat dor bi rutkümmt.“ „Aftöven?“ Makler Neelsen triumpheer: „Töven is vörbi. Dat Huus is all verköfft! Verstaht Se: Verköfft! Un de Pries stimmt ok.“ „Dat kann nich angahn“, sä Bertha verdattert, „bi uns weer ja keen een in't Huus, üm allens to bekieken.“ Henri gnatterich: „De Oogen, de Oogen... Wo sünd wi denn hier? Kannst doch keen Huus nah'n Oogenschien kööpen!“ Willem Neelsen bleev dorbi: „Woll, woll. Ick heff ja den Kerl, de sick för dat Objekt intresseer, eerstmol dat Video wiest, wat ick anfangs vun binnen un buten maakt harr. Dat harr em all good toseggt, man an mehrsten Smack funn he an den grooten Goorn.“ Bertha wunner sick: „Ach süh an. Ick dach jümmer, junge Lüüd wullen sick hüütgendags nich mehr so veel Puulkraam ophalsen. Dat freit mi nu aver.“ Dat Huus wörr gau op'n Prick betahlt. Bertha un Henri packten ehrn Husstand tohop un troken üm in ehr nieget Heim an't annere Enn vun de Stadt. Dor harrn se dat komodig, keen Sorgen, warme Stuuv, nog to eeten un to drinken un jümmer veel to Klöönen mit de annern Lüüd in't sölvige Öller. „Wat? Du wullt doch amenn nich dor henjachtern“, schüttkopp Henri, „Du kennst doch allens. Dor gifft dat nix to kieken!“ Bertha leet sick nich afbringen. Eensdags möök se sick op'n Patt. Toerst mit'n Bus, denn to Foot. Weer nich wiet to loopen. Mit Hartpuckern bit an'n Hals bög se üm de Eck op ehr Huus to. Dorbi keem se so in't Küseln, dat se sick eerstmol an'n Lüchtenpahl fasthollen müss. Se kunn nich glööven, wat se sehg: En hooge hölten Plank weer an de Front vun ehrn Vörgoorn sett, un op en noch höögeret Schild stunn to lesen: ... so heet dat in de Werbung bi een vun de grooten Boomärkten. Ick wöör seggen: „Hölp di sülvst, anners hölpt di keen." So'n Boomarkt weer ja bitlang en Paradees för Mannslüüd. Tomindst för de mehrsten. Ick segg „bitlang“, wildat ja nu ok Fruuns dor in togang sünd, nahdat se „50 Shades of Grey“ studeert hebbt un nah besünnert Speeltüüch söökt: Kabelbinners un anner Foltertüüch. Eenergaal. Wenn'n hüüt in't Huus wat to repareeren hett, wo keen düüre Handwarker för bruukt warrd, maakt een dat sülvst. Ok wi Fruunslüüd hebbt all lang spitz kreegen, wo dat geiht. Stammt de Saaken vun IKEA, denn is dat gau doon, dor gifft dat ja man blots 3 Sorten vun Schruuven: Inbus, Schlitz- orr Krüüzschruuven. Fardig. Wat maakt die Minsch, besünners de Fruunsminsch vun Welt: Geiht nah'n Boomarkt. Ick, in mien grenzenloset Vertroen, stell mi denn ok so föhlte twee Stünnen an den Info-Point an. As ick an de Reeg weer, sä de Berater, för mien Anliggen müss ick de Schruuven, wo dat üm geiht, mitbringen. „Ach so“, meen de Fachminsch denn, „deiht mi leed, dor kannn nich hölpen. Dor is woll nix bi to maaken.“ Wat, wat, wat? Nix bi to maaken? Suerkirschenbööm, Grööntüüch un Bloomen. Dorto en Stall mit dree Stuuvenhasen, 'n ingraven Holtbalje mit Water to'n Rümspaddeln för twee lütte Anten. In den oolen Schuppen weer allerhand Warktüüch to'n Klütern för de Grooten un nich verlöövt Rümhanteern för uns Kinner. En richtig Kinnerparadees. Wi weern vun morrns bit avends buten, sodrat dat Weder goot weer. Meist den heelen Sommer. Un elken Dag geev dat wat anners to kieken, to'n Bispill, wenn de Suerkirschen to blöhen anfungen orr de Füerbohnen sick an dat Lattenwark vun unsen Tuun hochrangeln däen. Ensdags sünd wi aver so een richtige botaansche Sensatschon in unsen Goorn wies worrdn, de wi bitlang noch nie nich vör Oogen kreegen harrn: Ut de Eer keem en Grööngewäss mit'n fantastische Form un griesgröönet Blattwark an'n dicken Stengel. Keen vun uns Kinner hett dat Wunnerwark kennt, un de Grooten hebbt wi dorvun nix vertellt – dat weer uns Geheemnis. In de drööge Tiet weern wi elken Dag mit de Geetkann bi dat Wunnerding togang un platzen meist vör Neeschier, wat dor woll bi rutkaamen wörr. Bit... bit eensdags Lisa, de junge Köksch vun de Nahbers, övern Tuun keek. Wi wiesen ehr uns exotische Rarität un se sä dröög: „Dat is'n Kantüffel.“ Good, de Minsch wennt sick an allens. Wenn dor blots nich jümmer düsse dudelige türkische Musik weer. Nich to'n Uthollen, segg ick Se! Dag för Dag dat sülvige Gedudel. Ick heff mol de Fruu fraagt, wat se nich ehr Musik en lütten Tick lieser... Se nickköpp fründlich, man passeert is nix. Mag ja wesen, dat weer gode Musik, wat se dor speelten, so as bi uns de Klassiker. Ick kann mi dor keen Ordeel över verlöven, ick heff nu mol keen osmanische Ohren. So güng dat vun dor an nu elk Nacht. An'n leevsten harr ick den Vagel de Gurgel ümdreiht, so as de annern Nahbers woll ok. Man sowat denkt een dusendmol, deiht dat aver nich. Een lütte Zettel, anpinnt an en paar Bööm in uns Gegend, wo een sien utbüxte Katt söch, bröch mi op en Idee... Ick leed Höhnerfoder as'n Köder an uns Heck to de Nahbers. Dag för Dag. Elken Dag 'n Stück nöger op unsen Grund to, so dat de Hahn nu jümmer röver keem un sien Körner afhaal. Bilütten weer he ganz totrulich, so as ick mi dat wünscht harr. He lööt sick sogar anfaten. Ick wüß, wat de Lüüd vun so'n lütt Goorncenter in de Neegte nich blots Planten un Bloomen harrn, sünners ok 'n paar Höhner. Un dor bün ick hen: Autodöör op, Hahn rut, Autodöör to un gau wedder af. "Och, dat is nich so leeg", meen se, as weer dat nix. "Nee, wi harrn uns Opa toseggt, wat wi för sienen Hahn sorgen wörrn, wenn he in'n Heim müss — de Opa, meen ick. Un kortens keem dat denn ja ok so. Man mit de Tiet wörr mi dat doch bannig towedder mit den Vagelmann: överall hett he de Bloomenbeeten opscharrt un dat Goornmöblemang vullkackt. — Dat is ja nu dörch'n glücklichen Ümstand vörbi." Mien Frünndin, de so üm un bi 30 Johr jünger is as ick, hett mi kortens wat vertellt, dor kann ick mi nu noch över höögen. — Se nich! Mien Frünndin keem in't gruuveln: Claas-Ove Pries... Claas-Ove Pries... Bi düssen Naam rööter dat in ehrn Kopp, un nah'n Tiet güng ehr 'n Lücht op. Ehr keem opeens een smucke swarthaarige Jung mit wunnerschöne blaae Oogen in'n Sinn, mit den se nah School gahn weer un vör... tööf mol... vör 35 Johren Abitur maakt harr. Se kunn sick nu wedder god besinnen: alle Deerns weern achter em ran. Se ok. — Schull dat hier amenn...? "Nee", dach se, "dat kunn ja woll nich de sööte Jung vun dortomolen wesen. De hier weer doch veel to old." Man as lang as de Dokter bi ehr Tähn ant Klütern weer, spöker dat in ehrn Kopp rüm un leet ehr keen Roh. Bi't Rutgahn frög se den Doktor, wat dat woll angahn kunn, dat he fröher op de Goethe-School wesen is un 1985 Abitur maakt harr. "Denn weern Se in mien Klass", sä mien Frünndin, "ick heff fröher Volkmann heeten. Köönt Se sick amenn op mi besinnen?" Mien Oma schööf jümmer dat Möblemang vun de Wand, wenn se "gründlich" maaken dä, as se dat nööm, so as in't Fröhjohr. Un ick maak dat eegens ok hüüt noch so. Een paar Ringen hett se babenop, nich wussen Johrsringen in't Holt, nee: Ringen vun de Waterglöös, afstellt to'n Drinken binacht. Gottsleider nich jümmer an de sülvige Steed. Nu steiht se buten vör de Döör op de Straat an'n Kantsteen. Twee Jungs mit Knööf ut de Nahberschap hebbt ehr daalsleept. Praat för'n Sparrmüll. Een beten leed deiht se mi ja nu doch, wo se dor so steiht. Heff meist 'n slecht Geweeten. Hölpt aver nix. — Lüüd kaamt vörbi, föhrt mit de Hand övert Holt, kiekt amüseert, schüttkoppt, gaht wieder. Een Köter heeft dat Been. — Nee, dat hett se nu nich verdeent! Baben in de Slaapstuuv seh ick de veer dicken Dellen in'n Teppichbodden, wo graad noch de Kugelbeen vun Omas Kommood stunnen, de de över hunnnert Johr swore Last vun dat Möbelstück uthollen hebbt. Klor, ick kunn över de veer Bulen 'n lütten Teppich leggen un de Wand mit den hellen Placken överwitschern. Man dat blifft frömd. Lüüd ut uns Huus fraagt mi, wat denn nu mit de Kommood dor buten vör de Döör passeeren schall. "Ganz eenfach", anter ick, "ick heff mit de Lüüd vun de Stadtreinigung telefoneert, un de haalt dat Ding vundag noch af." Ach, du leeve Tiet! So lang schall dat Gerümpel, as de Lüüd mien Kommood nöömt, an'n Kantsteen stahn? Veer Weeken lang? Bi Dag un Nacht? Wind un Weder un vörbiloopen Köters? — Nienich! Wat schall ick lang snacken... Nu steiht dat klobige, vun mi so minnachten ankeeken Stück wedder op sienen oolen Platz, baben in mien Slappstuuv, un ick bün richtig verlichtert! To'n Bispill hier: Op en lütt Hutschefidel, wat de besten Johren all lang achter sick harr — dat kunn'n sehn — stunn: "Sponsored by Opa". Opa hett förwiss sien letzte Kröten tosaamenkratzt, üm för sien Enkelin orr Enkel de lütte Klöterkist to köpen. Mag ok ween, de hett em vörher sülvst tohört un nu juckelt dat junge Minsch dormit nah de Arbeit orr nah de Uni. Wüllt wi em wünschen, wat de leeve Opa af un an ok noch 'n beten Sprit-Geld spendeert! Dat ingelsche "Just married" is nich mehr faken an de Achterschieven vun Autos to lesen. De mehrsten jungen Lüüd wüllt hütigendags ja meist nich mehr freen. Man an dat Hutschefidel vun en Goarn- un Bloomenladen in mien Neegte stunn: "Wi sünd Swiegeröllern" — op Platt! Klar, wat mi dat gefullen hett. Aver wat hett dat to bedüden? Sünd se froh, wat se ehr Dochter orr ehrn Söhn endlich ünnern Hoot kregen hebbt? Orr hööpt se nu op Nahwuss? Freit se sick viellicht ok, wat se nu 'n Minschen mehr to'n Arbeiten in ehrn Familienbedreev hebbt? — Solk Spruch kann ja veel bedüden. Kortens weern twee Kerls — in't beste Öller, as'n so seggt — bi ehr Auto an't Putzen un dorbi jümmer an't Rümalvern un Gnickern. As se later an mi vörbifohren sünd, kunn ick op de blanke Rückschiev lesen: "Öllern 2017". Ick mutt togeeven, dat hett mi doch 'n beten in't Gruuveln bröcht... Ick heff all fröher mol wat över mien entfernte Nahbersch Rosi Engelhard vertellt. Se is sowat bi 80 Johr old un wahnt in de Neegte in en Seniorenresidenz, as dat heet. Meist elken Dag bi godet Weder spazeert se mit ehren Rollator bi uns dörch de Gröönanlagen. Wenn se mi ansichtig warrd, denn winkt se mi ran op'n lütten Klöönsnack. So weer dat ok ehrgüstern. Fruu Engelhard hett jümmer wat to vertellen un ick hör ehr geern to, wat se so beleeft orr över wat se sick 'n Kopp maakt. Weeten Se, dat mit de verscheeden Stöcken is ja so'n Saak. Meist en Weetenschap: Lüüd mit twee Stöcken, dat sünd to'n Bispill düsse nordischen Wackler orr wo de sick nöömt. De maakt Sport dormit. Dat find ick vaagelich. Keen geiht denn woll mit'n Stock, wenn dat nich nöödig is. Un denn glieks mit twee... Na ja. Dat gifft övermöödige Minschen. — Normalerwies is dat ja so: Wenn een mit'n Stock geiht un de is ut Holt, weeten alle Lüüd bescheed, wat de Person nich mehr so goot to Foot is un dorwegen Hölp för sien Been bruukt. Mien Frünndin to'n Bispill hett wat mit ehr linket Knee. De Dokter sä, dat weeren „Verschleiß-Erscheinungen“. Dor glööv ick ja nu nich an, dennso müss se in dat rechte Knee ja ok Wehdag hebben. Hett se aver nich! Un ehr Been sünd doch beide liek old. De Dokters weeten ok nich allens, un wenn se mit ehr Latien an't End sünd, dennso vertellen se een sünstwat. De meenen jümmer, wenn en Minsch old is, is'n ok tüdelig in'n Kopp un kann nich een un een tohoopreken. Man ick wull ja noch wat vun de verscheeden Stöcken seggen. Also bi en normalen hölten Handstock, erkennt'n glieks, wo de för bruukt warrd. Is so'n Stock aver witt orr sülvern, dennso is dat mehrstens en Blindenstock. Wenn man so eenen Minschen bemöödt, schull man hölpen, wenn't, nödig is. As wi dor so an't Klöönen sünd – weeten Se, ick heff nix seggt vunwegen, wat ick mitkregen heff, dat se blind is. Maakt'n ja nich. Is al so truurig noog. Also, as wi dor so sitten, kraamt de Fruu ut ehr Tasch en Handy vöör, maakt dat an't Enn vun ehren Blindenstock fast un streckt den eenen Arm dormit ganz wiet na vörn vun sick weg. Denn stunn se optmol gau op, sä: „'n schönen Dag noch!“ un schuuf den sülvernen Sticken so tosaamen, dat he ganz lütt weer un in ehr Tasch passen dä. Köönt Se dat nu glööven? Ick dach later, amenn weer se gornich blind. As ick Fruu Engelhard bedüüdt heff, wat ehr junge Bekanntschap woll en Foto vun sick un ehr maakt harr, un wat de Sülversticken keen Blindenstock, sünners so'n Aart Stativ weer, meen se: „Ach so... Jaaa, dor heff ick wat över lesen. Denn weer dat ja woll sowat, wat de jungen Lüüd op Ingelsch „Blind Date“ nöömen.“ Jaaaa, nu steiht se dor, groot un düüer, uns Erbphilharmonie. An dat Boowark mutt ick mi erst noch wennen. Allen vöran dat Dack! För mi süht dat ut as Wäsch op de Lien. Wenn mien Oma fröher buten in'n Goarn de Bettlaakens un Dischdööker ophangt hett, dennso stell se dor jümmer grote hölten Stützen ünner de Lien, fördat se mit dat swore natte Tüüch nich so dull dörchhangt. Seht Se, un so dücht mi ok dat Dack vun de Elphi. — Ansichtssaak. Intressant is t. B. de Saak mit den Chor. Se hebbt nu rutfunnen, wat dat beter weer, wenn de Sängers nich vör, sünnern ganz achter dat Orchester stünnen. De Klang keem denn erst richtig to'n Drägen, heet dat. Na schön. As lang, as de Kondakter nich mittenmang dat Publikum stahn mutt, wieldat dat ok beter is, mag't ja noch angahn. Schull mi mol verlangen, wat sick in de tokaamen Tied, wenn de Konzertsaal so richtig in Gebruuk is, noch so allens ruutstellt, wat'n beeter maaken kunn — orr ok nich, wieldat dat to laat is. Ick kann mi sobiso nich vörstellen, wat de Akustik jümmer liek good is, eenergaal, of dor 2.100 Besööker in den Saal sitten orr blots 200. Mag wesen, de Verantwortlichen sünd dorvun utgahn, wat dat Huus jümmer vull is. Utverköfft op Johrenden. De böversten Kulturlüüd hier in Hamborg sünd ja för ehren Optimismus bekennt, siet se anfungen hebbt, de Elphi to boen. So ganz blangenbi fallt mi dor en lüttet Beleevnis in: En beten entfernt wahnen Nahbers harrn sick en düüre Musikanlaag günnt. Vun Bang un Olufsen. Schull ja de Rolls Royce ünner de Ünnerhollungselektronik wesen. (Ick heff dor dwors annere Erfohrungen mit: Wi harrn mol en Fernseher vun jem. Sehg dull ut, smuck un modern, en heelet Prachtstück; weer aver meist mehr bi'n Reparatuur-Service as bi uns tohuus. Dat weer so in de 70er Johren. Wi lehrt ja all to mit de Tiet un mit de Johren.) Dat heet ja, wat de Asiaten besünners feine Ohren hebben schullt. Wenn ick mi jem ehr Musik anhör, kann ick dat meist nich glööven. Un de Klaveeren, de se boot... Na, laaten wi dat. He keem un keek sick de Lokalität erstmol an; gung dörch dat heele groote Huus un meen denn, de för de Musik in't Oog faaten Ruum weer nich de allerbest. De Slaapstuuv weer veel beter för de Akustik. — Dat gung de Opdraggevers nu aver doch 'n Stück to wiet un dat bleev bi den vörsehen Ruum, ok wenn de Asiaat dat Muul trook. Se weern alltosaamen baff, wat'n doch ut so en Anlaag ruthaalen kann, wenn een an't Wark is, de dor wat vun versteiht. Se freiten sick as dull un kunnen gornich aftööven, sick dat in de Stuuv bi wunnerbore Musik kommodig to maaken mit ehr Akustik-Wunnerwark. Wüllt wi mol hööpen, leeve Lüüd, wat dat mit de Elbphilharmonie nich so geiht un wat de Klappstöhl mit den griesen Wullbetooch an den Platz blieven köönt, wo se fastschruuvt worrdn sünd. So hett Schiller all seggt. Hebbt wi ja in de School lehrt, wo't wiedergeiht. Un dor kann ick vundag ok wat to bidrägen: As ick ehrgüstern nah de Tähndoktersch müss, hett sick mi dor wat in'n Weg stellt, orr seggt wi beter: sett, wo afsluut keen mit reken kann. — As ick mien Garaaschendöör opmaak un trüchwards mit mien Auto rutföhren wull, sehg ick in'n letzten Momang twüschen de Steen vun uns Kiesweg wat Gries-Bruunet hucken. Sehg toerst ut as'n Hümpel vun 'n Muulwarp. Man wo schull dat woll gahn bi düssen deepfroren Grund? Nee, dat weer — een glöövt da ja nich — dat weer en Hoppetuuz. Waraffig! Keen vun de Poggen — nee, en dicke Verwandte vun jem: eine Kröte, as de Hoochdüütschen seggt. Fröher keem in de Summertiet jümmer mol so'n Poggüüz, as'n ok nöömt warrd, bi uns vörbi un seet denn blangen de Regentonn, weer aver ok meist gau wedder verswunnen, ehrer man ehr so richtig gewohr wörr. Aver merrn in'n Winter? Heff ick ja noch nie nich höört. So, un nu seet mien Glücksbringer nau op de Spoor vun't rechte Achterrad vun mien Auto. To'n Utbögen bi't Rutföhren is dor keen Platz. Dennso nehm ick 'n ole Zeitung ut mienen Kofferruum, knitter un ruschel över ehren Kopp rüm un strakel ehr dormit sacht övern Rüüch. Ick dach, se wöör nu furts weghoppen, för Schreck orr wieldat ehr dat unkomodig weer. Nich an to denken! — Ja, wat nu? Ick gung wedder in't Huus un haal 'n lütten Pott lukewarm Water — weer ja koolt buten — un geet ehr dat so'n beten övern Rüüch. Toeerst röög se sick nich vun'n Placken, man graad as ick mi daalbückt harr, to kieken, wat se överhaupt leevt, möök dat klobige Veech eenen Riesensatz un hoppt mi meist merrn in't Gesicht. Nah de Tähndoktersch bün ick an düssen Dag nich mehr kaamen. De hett ehr Praxis nämlich an Wohldrand in Duvenstedt, dor wo keen Bahn un keen Bus henföhrt. Un ick wahn an't anner End vun Hamborg. Un mit'n Taxi hen un trüüch — nee, dat weer mi denn doch to düer. So heff ick denn telefoneert un seggt, mien Auto weer ünnerwegens unverwohrens stahnbleven un ick kunn nich mehr wieder. Dor hebbt se mi beduurt un ick harr en richtig slecht Geweeten. Wat optletzt ut dat anhangliche Deert worrdn is, kann ick nich seggen. Ick heff mien Nahber Bescheed seggt, un de hett sick denn dor üm kümmert. Wenn een hüütigendags to de Aapentiet vun de Geschäften in de Innenstadt föhrt, mutt'n tehmlich eventüürlustig wesen. Un wenn een denn noch glöövt, he funn enerworrns 'n Platz, wo'n sien Auto afstellen kunn – an'n Kantsteen orr so, as vör 30 Johren –, de is en Holtkopp. Nah en Halfstünnstiet Rümkurveree dwars dörch Hamborg föhr ick denn optletzt in een vun de groten Parkhüüs merrn in de Stadt. Bannig düer, wüss ick, man wat schull ick maaken? Dat Parkhuus weer in de Ferdinandstraat. Op de tweete Etaasch haar ick all Sott: Een föhr grad weg un ick harr 'n feinen Platz: Nr. 246. Dat is en Nummer, de kann sick meist de gröttste Dummbüdel marken: de 2 is för de Etaasch, de 46 för den Stellplatz – twee-veer-söss. Un noch wat to'n Marken: Mien Auto weer dat veerte blangen de griese Dörchgangsdöör nah'n Fohrstohl. Beter geiht dat ja woll nich! Glöövt Se mi, leeve Lüüd, dat is en aasig Geföhl, wenn'n dor so batz op'n Stutz dorsteiht, ahn Auto un ahn irgendeen Idee. Ick wedder daal nah den Ingang. Dor stunn ick nu... To'n Glück keemen dree junge Lüüd an. De mööt mien dumm Gesicht glieks gewohr woorn sien, denn se frögen fründlich, wat se mi hölpen kunnen. Ick vertell jem de Geschicht. Een vun de Jungs keek op mienen Parkschien un grien: „Se sünd in dat verkehrte Parkhuus, gode Fru. Dat hier is A und Se mööten nah Parkhuus B, dwars röver op de annere Straatensiet." Dor schallst nu op kaamen! Ick harr dor noch gern wat to seggt, man ick heff mi dat verkneepen. Een schull ja keen slaapen Köters opwecken, nich? Mien heelet Denken in de Vörwiehnachtstiet dreih sick üm eenen Poppenwagen, de ick mi so vun Harten wünschen dä. Man dat weer nich blots irgendeen. Nee, dat weer de schönste vun de Welt, de ick je to Oogen kreegen harr. En Deern in uns Straat har solk ut Peddigrohr flochten Smuckstück in Witt. Nau so eenen harr ick för mien Leeven gern hatt. Keen Ahnen, wat de Wagen düer weer orr nich. Dat heff ick erst veel later spitz kreegen, as de Lüüd säen: „Oh, en Käthe-Kruse-Poppenwagen!“ Mien Öllern wunken af: Wo schull dat denn gahn? Mit 4 Kinner? Wi weern förwiß keen arme Lüüd, man uns wörr all bitieden bibröcht, wat man bescheeden to wesen hett. In dat Johr weer dat so afmaakt, dat wi bi uns Grotöllern fiern wullen. Endlich weer't so wiet. Wiehnachtsavend weer dor. De Wiehnachtsmann keem... Nee, nee, dat weer nich uns Opa. De seet blangen den Dannenboom. Uns Vadder keem, as jümmer, later. Dat kennten wi all. Wi Kinner nehmen Opstellung un hebbt denn uns Gedichten butenkopps opseggt. Ick keem toletzt an de Reeg, weer ja de Lüttst, man ick weer vör Opregen gornich recht bi de Saak. Tosamen sungen hebbt wi ok noch. Denn kreegen wi endlich unse Geschenken: Mien Broder kreeg en Dampmaschin, för de ick mi veel mehr intresseer as he: Dat een mit hitt Water un Damp wat in de Gang setten kunn, dat weer för mi so'n Aart Wunner. Mien öllste Süster kreeg en Vigelin, de se sick so dull wünscht harr. Mien annere Süster kreeg... tööf mol... ja, Slittschoh kreeg se. Un ick? Ick kreeg en lütte nüdliche Babypopp, wo ick mi ok över freien dä, man dat weer ja nich dat, wo mien Lengen un Hööpen nah weer. Poppen harr ick ja all. Later keem mien Vadder in sienen besten Antog fröhlich in de Stuuv un schööf eenen – nee, he schööf den wunnerbaren Poppenwagen, de ick mi so vun Harten wünscht harr, vör sick her! Ick weet nich – in den Momang kunn ick mi gornich so dull freien, as dat eegens wesen schull bi so en Geschenk! Ick harr jümmer dat Bild in mienen lütten Kopp, wat uns Moder sick vun den Wiehnachtsmann harr küssen laaten! Op de Snuut! Kort: Ick fröög mien grote Süster, un de lach luuthals: „Hest du denn nich markt, wat de Wiehnachtsmann uns Vadder weer?“ En frisch verleevde Kerl wull sien Hartensleevste to Wiehnachten en ganz speziellet Geschenk maaken. He wüss ok all, wat dat wesen schull: Rüükwater! Aver he harr keen Ahnen, wat ehr gefallen kunn. — Man denn keem he op en plietsche Idee, as he dach: He nehm ehren lütten Kööter mit to'n Inkööpen. As wi weten, hebbt düsse Veerbeeners ja 'n ganz besünners fiene Nees. Aha, dat weer dat Teken! De junge Kerl mit de Spendeerbüxen kööpte denn ok dat düüre Rüükwater un frei sick, dat Richtige funnen to hebben. Ick will dat kort maaken: Dat Rüükwater weer utrekent dat, wat den jungen Verleevten sien Vörgänger de Fruu jümmer schenkt harr, ehrer he de Nees vun ehr vull harr un loopen güng. Bi uns üm de Eck wahnt en Jung, rüm 10 Johr old, de maakt sick so sien Gedanken över düt un dat, un snackt mit mi dor över. Mag wesen, wieldat em sünst meist keen een toluustert. „Frömde sünd Lüüd, de later kaamen sünd as wi: in uns Land, uns Stadt, uns Gegend, uns Straaten un ok in uns Geschäften. De Frömden weeten aver nich so richtig, wat se eegens bi uns wullen. De eenen wüllt so leeven as wi, de annern wüllt afsluut nich so leeven as wi. Dor kann sick ja keen een 'n Riemel op maaken. Man dor sünd se sick wedder eens: All wulln Arbeit, all wulln 'n Wahnung, so as ganz normale Inwahners. De Kerls ünner jem is nich to troen: Se wüllt uns Deerns freen, orr se wüllt jem blots anfaaten, aver nich freen, wat noch veel leeger is. Frömd wesen, dat is en Tostand, de een nie nich wedder gootmaaken kann. Siet eenerwegens in de Welt rümballert un allens tohoop schaaten warrd, gifft dat överall Frömde, de nah uns flücht't sünd. Dat is nu ja all över twee Johren so, un mehrstens sünd se gornich mehr recht to erkennen, wieldat se sick as normale Lüüd tarnt. Dennso weeten wi glieks, woan wi sünd, mit welk Minschen wi dat to doon hebbt, un köönt uns utsööken, keen wi mal to'n Koffi orr to'n Wihnachtsfier inlaaden könnt – ick meen... ok wegen den Glooven.“ Tja, leeve Lüüd, mi dücht, dor gifft dat noch veel optoklaarn: in de Schoolen, in de Medien, in de Karken, in de Familien – un in uns Harten. Glööven do ick dor ja nich an, man lesen do ick dat liekers. Ick snack vun mien Horoskop. Ick much doch ganz gern weeten, wat de Sternen in de Tokumst so för mi praat hebbt. Dor mutt ick mi doch 'n beten op instellen köönen, wat mi dat eene glückt un dat annere in de Büx geiht, nich? Nee, nee, ernst nehm ick dat förwiß nich. Dat mehrst, wat in de bunten Bläder un in de Zeitung steiht, is ja sobiso Tüünkraam. Weeten wi ja. Man – dat kunn aver doch mol indraapen. Dor seet mang de anneren Lüüd ok en junge Fruu, de schreev un schreev wat mit de Hand op'n Block, keek af un an in en lütt Book, överlegg kort un schreev denn wieder. En Breef weer dat woll nich, dat kunn'n sehn. Ick dach jümmer, Horoskopen wörrn utrekent, un dat weer en heel komplizeerte Saak! Dor bruukt'n mehr as blots dat grote Eenmaleen för. Ick dach bitlang, dat mit de Sternteken weer en richtige Weetenschap! Duuert nich mehr lang, un dat Johr is toenn. Un wi köönt bald överall lesen, wat de Sternen för de Löwen, Stieren, Widdern, Fischen orr för de Jungfruuns un all de anneren Teken tokaamen Johr praat hebbt. Dat kunn ja heel nützlich ween, wenn een dat bitieden weet, nich? Man so richtig kaam ick dormit nich trecht. Kiekt Se mol: Nu gifft dat ja Zwillingen, Jungfruuen, Watermänner un wat sünst noch. Un Minschen, de ünner een vun de twölf Sternteken kortens erst op de Welt kaamen sünd. Also Kinner. Op de annere Siet gifft dat aver ok Lüüd mit dat sülvige Sternteken, de all an de achtig Johr un öller sünd. So, un wenn de Sternen nu all jem tohoop ton Bispill wiede Reisen vörut seggt, orr wat se nu endlich ehr grote Leev bemööt, orr wat se in ehr Geschäften vöran kaamt, mehr Geld in de Knipp hebbt — all sowat, denn kann dor doch wat nich stimmen. Ok wenn dat jümmer heet: De Sternen löögen nich. Ick heff lesen, tokaamen Johr schullen de „Fischen“, so as ick een bün, glieks de eersten Weeken bannig veel Glück hebben. Un överhaupt: allens schall so gahn, as de Lüüd ünner düt Teken sick dat wünscht. Schull mi mol verlangen, wenn dat nich stimmt! Denn glööv ick överhaupt nix mehr. Gornix! Ook nich heemlich! Gah mi doch an'n Maand! Wenn dor aver nu doch wat vun stimmen schull, dennso hett dat viellicht gornix mit de Sternen to kriegen. Ick weer woll so üm de söß Johr old, dor kreeg ick mien eerst grootet Fohrrad. Dat harr holten Klötzen op de Pedalen schruuft, fördat ick mit mien korte Been dor överhaupt anlangen kunn. Un de Sattel weer mit so'n Aart Rohrwinkel nah vörn sett. nah Huus ganz ganz vörsichtig wee'n mit de Keksen, de heeten ja nich ümsünst „Möörgebäck“. Mien Oma harr dor nix vun seggt. Ick nöhm mi dat to Harten un klemm mi de Papeertüüt mit de Keksen, de ja nich veel weegen dä, mang de Tähn. Mi dücht, dor weern se seeker. Allens gung goot. Sülvst de ümbaagen Kant vun de Tüüt, de vun mien Spütt all meist dörchweekt weer, hett hollen. As ick nu stolt ant Huus keem un mien Oma de Keksen geev, lööv se mi düchtig, schütt dat Backwark op en groot hölten Brett un möök jem mit'n Nudelholt kort un kleen. du büst noch gor nich op de Welt un kriggst all 'n Breef, en Breef vun mi, dien Oma. Bloots noch en paar Dagen, denn is dat sowiet. Kann dat meist nich mehr aftööven, un in mien groote Vörfreid strick ick di nu en warme Mütz. Dat Knüttenschall ja beroligen. Eegens kann ick gornich so richtig stricken. Heff dat mol in de School lehrt, in de Handarbeitsstünn, man dat is lang her. Un nu versöök ick dat wedder – strick in de Maschen mien Gedanken mit in knütt sotoseggen 'n Faden twischen di un mi. Ick wull besünners schöne Wull besorgen, öko un so. Heff ick ok funnen, man över de Verkööpersch heff ick mi höögt. Se sä doch waraffig, de Wull stamm ut ökologischen Anbo. "Anbo"! Vun Schaap hett se woll noch nie nich wat höört. Wi beiden warrdn later noch tosaamen doröver lachen, mien Lütten. As Farv heff ick so'n düüster Blaag utsöökt, wildat dien Öllern en Geheemnis dorvun maakt, wat du nu en Deern oder en Jung büst. Schall en Överraschung wesen. Düsse Farv hier is ja en ganz spezielle norddüütsche Klöör. Passt jümmer. Dien Mudder sä mol, wenn du een Deern warrst, schullst du mit tweeten Vörnaam „Hammonia“ heeten, fördat jedeenen weet, dat du in de schönste Stadt vun de Welt, in Hamborg boren worrdn büst. Ick weet nich, ick heff dor so mien Bedenken, wat de Lüüd viellicht en „r“ un en „k“ dortwischen mengeleert, un denn büst du opeens nix wieder as an Quetschkommod. „Harmonika“ — wo hört sick dat denn an! Ick glööv, dat schullen dien Öllern doch noch en paar mol överslaapen. Sünst misch ick mi ja nie nich in jem ehr Saaken in, man dütmol... Mennigmol dücht mi, de Mamas un Papas denkt gor nich dor över nah, wat se ehr Kind andoon, wenn se jem en gediegen Vörnaam geevt, blots wieldat de in'n Oogenblick graad anseggt, also modern is. Omas, de stricken, sünd vundag meist nich mehr to finnen. Överhaupt sünd de Omas hüütigendags nich mehr dat, wat se mol weeren, un all gornich, as se jümmer noch in veele Kinnerbööker beschreeven warrdn. De Omas hüüt hebbt ehren eegen Kopp mit eegen Gedanken un doon mehrstens dat, wat jem Spaaß maakt un nich, wat Opa meent, so as fröher. Dien Opa weer en leeve Minsch. He is leidergotts nich mehr bi uns, man ick glööv, he hett dat dor, wo he nu is, moi. Ach, du leeve Tiet: nu heff ick ünnen, dree Reegen fröher een vun de Maschen överslaan. Dor is nu en lütt Lock. Maakt nix, ick laat dat eenfach so. Dat mag mi later an de Gedanken vun hüüt erinnern. Schöne Gedanken. Un blangenbi... so'n lüttet Lock kann'n ja ok nah achtern dreihen, wo't nich opfallt. Dat sünd ja ok Saaken, över de du di keenen Kopp to maaken bruukst. Mag wesen, dat kümmt di later an. Wat di dien Troschulligkeit lang erhollen blifft, mien leev Sööten, dat wünsch ick di ut vullen Harten. Un wenn dat mol nich so löppt, vergeet nich: Ick bün jümmer för di dor, bi't Lachen un bit' Weenen. Ick hör di to, un wenn't nödig wesen schull, puust ick di de Traanen weg. Ick frei mi all as dull op di. Een Frünnd vun mi hett en Wahnung, de sien Eegen is. In de Etaasch över em weer en niege Nahber introcken. En Single, as dat hüüt heet. Fröher hebbt se Kerls, de nich verfreet weern, „Junggesellen“ nöömt. Wat för'n döösige Beteken. As wenn alle jungen Kerls Handwarker weeren. langmöödige Minsch. Man nah so twee Weeken wörr em dat denn nu doch toweddern, so dat he nah baven gung, üm för en beten mehr Roh to beden. Nah en ganze Wiel wörr denn de Döör endlich opmaakt. Vör em stunn en fründliche smucke Deern – mit'n Gipsbeen. En Överraschung an de Döör hett ok mien ingelsche Frünndin beleevt. Se leevt in London un is en Antiquitäten-Hannelsfruu mit'n besünnert Oogenmark op ole französ'sche Paperweights – dat sünd Breefbeschwerers ut Glas. Een kann meist gornich glööven, woveel ganz bestimmte roore Exemplaren wert sünd. Tomindst för de Sammlers. Düsse Schätzen stellt se för ehr Kundschap in ehr Huus ut, un dwors in so'n Aart Reaalen mit Glasdöören. Eensdags müss nu dat Instrument stimmt warrdn. Eenen Kerl, de dat maaken schull, harr se all ut dat Internet rutsöökt un is sick ok mit em eens worrdn. Man mien Frünndin möök sick Sorgen wegen de Schapps mit de Glasdöören, wo ja de heele Antiquitäten-Pracht to bekieken weer. Ick geev ehr den Raatslag, lütte Gardinen to neihen un jem binnen an de Schieven fast to maaken. — Ja, dat weer en Idee, de gefull ehr! Lang hett se nah billigen Stoff jachtert un kreeg dat amenn ok trecht. Man se jammer över dat veele Geld, wat dat nu doch köst harr, un denn blots för en paar Stünnen. Se schullen weten: Mien Frünndin hett tehmlich veel Geld, tomindst mehr, as se ehr Leevdag verbruuken kann. Man se is so en richtige Knickerbüdel – as veele rieke Lüüd. As ick Daagen later mit ehr telefoneer un fröög, wat dat mit den Klaaveerstimmer gahn is, stöhn se: „Ick arger mi gröön över dat ruutsmeeten Geld!“ Mien Frünndin anter so'n beten belämmert: „As ick den Klaveerstimmer de Döör opmaakt harr, stunn dor en junge fründliche Kerl vör mi – he weer blind.“ As ick kortens mol wedder dor weer, speegel ick mi in de Glasdöör un maak mien Hoor en beten trecht. He nimmt mi vun alle Sieden in Ogenschien un meent denn: „Ick glööv — na – so bi 28 orr noch öller. Man schön sühst du nich ut.“ De Lütte överleggt: „Wenn... wenn du nett büst, so denn kunnst du mi ja en Euro geven för nah'n Kiosk hen to gahn.“ „Jaa“, segg ick, „man mennigmol is dat Tüüch noch nich ganz dröög, wenn de Maschin to'n Stahn kümmt, un dennso mutt ick nochmol Geld rinsmieten.“ He sinneert: „Aver... aver... wenn dien Wäsch nu glieks doch ganz dröög is, so denn bruukst du den Euro ja nich mehr.“ De Maschin blifft stahn. Tosaamen kiekt wi rin. Dat Tüüch is noch heel klamm un ick smiet mienen letzten Euro rin. De Jung nimmt dat Geld un geiht. In de Döör dreiht he sick nochmol üm un seggt: „Du büst överhaupt nich nett! Un Söötkraam is afsluut uncool.“ Kennt Se dat, leeve Lüüd: Se staht an'n Töövposten vun Bus orr Bahn un dor telefoneert so'n Minsch so luut, dat Se allens mitkriegt, ok wenn Se dat gornich wullt? So is mi dat kortens wedder mol passeert. Dor snackt en Fruunsminsch mit... ja, ick weet nich, ick nehm an, dat weer ehr Frünndin. Un dat gung so: Woso? Jaaa, mien Huusdokter weer ja nu in Ferien, un dennso müss ick nah sien Vertretung hen. In den sien Töövstuuv, dor liggt Illustreerten – ick segg di! Wat? Bi mien Huusdokter? Och nee, dor liggt jümmr blots „Landlust", "Wild und Hund", "Geo" orr "Architektur“ un sowat rüm. Dat intresseert ja keen Swien, nich? Nee, bi düssen Dokter, dor kannst „Bild der Frau", "Bunte", "Das Goldene Blatt“ un sowat lesen. Un jümmer de niegsten Utgaven. Dor warrd een dat Tööven gornich lang. So bummelig twee Stünnen sünd gornix! Wat? — Ach, woso ick all dreemol dor weer? Tja, dat eerst Mol weer ick ja meist an de Reeg, man dor keem op eens en Notfall mang un de Dokter müss gau los. Dat tweete Mol bün ick eenfach so hengahn, sünner Anmelden, wiel dat ick de Geschicht in't „Neue Blatt“ toenn lesen wull. De harr ick ja vör twee Dagen anfungen. Fallt gornich op, sowat. De Laden is so proppenvull, dor markt keen wat, wenn sick dor eenfach een twüschensett. Wat meenst Du? Ach so – dat drütte Mol: Ja, dor harr ick mienen Krankenschien vergeeten, un denn weer dat an den Dag to laat, em vun Tohuus to haalen un trüch to kaamen. Un nu is ja ok nahstens mien Huusdokter wedder trüch ut de Ferien. Dennso kann he mi ja de Tabletten opschrieven as jümmer. Man ick glööv, ick warr noch af un an nah den annern Dokter gahn, mol kieken, wat dat dor Nieget to lesen gifft. Melk? Melk hett Melkzucker. Gaaanz ungesund! Bloots good för de lütten Babys. Utwussen Lüüd schullen Melk ut'n Weg gahn. Melk begünstigt Knaakenbrüchen, heet dat in de Studie. Nanu!? Ick heff vun mienen Dokter dat akraate Gegendeel höört. — Ach ja: Un Melk schull slechte Huut maaken un dat heele Verdauungssystem dör'nannerbringen, steiht dor. Kortens heff ick en lütt Stück Karo-Papeer in en Book funnen, wat ick op'n Flohmarkt köfft harr. Dat Papeer, tehmlich old, weer eenmol langs un eenmol dwars tosaamenknifft. As ick mi dat neeger bekeek, kunn ick sehn, wat dat dormit op sick haar: Dat weer en lütte Breef, schreeven in Sütterlin-Schrift. Kann hüüt meist keen Minsch mehr lesen. De Wörr hebbt mi so anröhrt, dat ick se in so nöömte Normalschrift afschreeven heff. Nah de lütt Handschrift to ordeelen, mutt dat woll een tehmlich wat öllere Fruu wesen hebben, de ehr Gedanken to Papier bröcht hett – vull Geföhl, Sorgen un Toversicht togliek. Dat is ja nu mol so, dat de Minsch sick verännert un mit em sien heelet Leeven. Eensdags is een nich mehr de Person, de'n mol weer, un nimmt ganz suutje Afscheed vun sick sülven. Nu maak ick all mien Schuufen leddig, een bi een, smiet veel weg un pack dat, wat ick noch bruuken do, in Pappkartons. Vörsichtig wickel ick de Saaken in Zeitungs in, de to Bruch gahn kunnen. De mi wichtig sünd. Ick will nich, wat mi opletzt en Deel vun mien Erinnerungen... en Deel vun mien Leeven verlustig geiht. Ick heff dien Bild afnahmen un dat steiht nu vör mi op dat lütte Schapp, dicht an de Wand lehnt. Du kiekst mi to, so truschullig as jümmer, un dat schient, as wullt du mi Mood maaken för dat, wat nu vör mi liggt. Un dat bruuk ick ok: Vertroen in en twiefelhaftige Tokumst, wo ick keenen Minschen kenn un keen Minsch mi kennt. Dorwegen legg ick dien Foto nu ganz baavenop in den letzten Karton. Wat ick all tehmlich old bün, dat seggt mi nich bots all siet Johren mien Speegelbild, dat wiest mi allen vöran mien Knaaken, de nich jümmer so wullt as ick. Un dat seggt mi de Knööf, de mi fehlt, wenn ick en Waterbuddel opschruuven will. Kortens weer ick in en Supermarkt un söök nah en Spöölbörst. Ick kunn dat Reol nich finnen un fröög en junge Fruu, meist noch en Deern, dornah. Ick kunn mi meist dat Grienen nich verkniepen un sä denn, se schull mi man blots dat Reol wiesen, wo ick sowat as en Spöölbörst finnen kunn. Op eens keem en Kolleg vun de junge Fruu vörbischaaten. Se leep em achterran und sä: „Klaus, de öllere Madam sööcht een Spöölbörst. Hebbt wi sowat?“ — Natürlich op Hochdüütsch. Also: Ick, de öllere Madam, wörr denn sülvst de Spöölbörsten gewohr un nehm een vun'n Haaken. De junge Uthölps-Verkööpersch orr Praktikantin orr wat dat för en Person weer, keek mi unglöövsch an: „Woför bruukt'n denn sowat?“ Ick wull ehr Bild, dat se vun oole Lüüd harr, nich tonicht maaken un anter: „To'n Tähnputzen, wat sünst?“ Klor, wi Oolen seht hüütigendags nich mehr so ut as de Oolen to uns Kinnertied. Man in de Oogen vun de Jugend vundag seht wi so old ut, as wi sünd: so üm de 100 Johr. — Is so. Finlay, uns söß Johr ole Nahbersjung, un sien groote Broder Julius harrn an't Enn vun jem ehren Goarn en Look in de Eerd buddelt. De Lütte kleedt dat Lock mit Bläder, Gras un Moos ut. Denn leggt he sienen in een Stück Tüüch inwickelten dooden Hamster rin un sien Broder schüffelt dat Lock wedder to. Finlay kiekt sienen Broder twiefelmöödig an: „Woso klor? Pinguinen hebbt ok Flünken un köönt liekers nich fleegen.“ Eegens schaad, wat de Alldag uns vullwussen Lüüd gor keenen Speelruum mehr för solk fantasievulle Gedanken mit ehr ganz eegen Logik lett. Hüütigendags weet elkeen Oma mit Erfohrung, dat en oprecht wollmeenen Woort nich jümmer de beste Weg is, wenn man mit sien erwussen Kinner över de ehr Kinner snacken will. Junior-Omas maakt to Anfang meist den Fehler to glööven, wat ehr Raatslag bruukt warrd. Sülvst wenn dat so weer: De jungen Öllern wörren dat nie nich togeeven. Un, mag wesen, Se sünd later ok wedder froh, wenn Se Ehr Roh hebbt un den lütten Wonneproppen, de so veel Arbeit maakt, wedder los sünd. Mien Swiegerfrünnd Horst – een Swiegerfrünnd is en Kerl, de de beste Frünndin freet hett – wat Se dat man mol weeten. Ick segg Se wat: Dat Ding is so groot as'n lütt Auto un köst ok meist so veel. Aver bloots mit so en Ding is dat mööglich, de nöödigen 47 Duusend Bar Damp hertostellen, de bruukt warrd, üm dörch dat Koffipulver schaaten to warrdn. Und wat dat Ding allens för Funktschoonen hett! Horst hett mi dat över en half Stünn lang mit glöhnige Backen verkloort. Nich to glööven! Ick heff den Indruck, solk Koffi-Töwermaschin kann meist allens — blots nich sick sülvst afspöölen. Heff denn ja ok eenen Espresso probeert, de düüt Wunnerwark vun Maschin produzeert hett. Ick mutt seggen: Echt lecker. Ganz wunnerbar aromatisch. — Meist so as bi jem ehr oole Koffimaschin vörher. Aver achter ran sülvst denn de Maschin wedder saubermaaken mit de eegen Hannen – dat duuert so bummelig en Halfstünnstiet. Un dat allens för 'n paar Sluck Espresso. Vun de willen Kinner, de sick över dat Ünnerrichtsend freit un los störmt, warrt se meist ümreeten. Se nehmt ehr gornich wahr. Düssen oolen Kerl dor dröben kenn ick blots vun't Vörbiföhren oder vun't Tööven an de Ampel. Man he is mi mit de Tiet so vertruut worrdn. Wo he dor so lang sliekt mit swore Been: De Büx üm de Hacken, de veel to wiet worrn Jack ut beetere Dagen mit utbuulte Taschen un en Aart Hoot, de, as to sehn, all veel Regen uthollen hett. Ick kenn den oolen Minschen gor nich, aver mit de Tiet heff ick dat Geföhl, as weer dat jümmer so wesen. Wat spuchtig süht he ut, düsse oole Frömde, meist terbreeklich. Ganz suutje slurft he dor lang. He hett Tiet. Mit de Hektik vun düsse Welt hett he nix mehr to kriegen. Sien Oogen sünd op dat Plaster richt't, wat he man blots nich struukelt un henfallt. Ick denk mi so: Wat düsse Minsch wohl beleevt hett in de veelen Johren, Johrteinten: welk Freid, welk Leed, welk Höögen, welk Smart, welk Truuer. Sien Tiet weer en ganz annere, un dat schient, as kunn he sick dor meist gor nich mehr op besinnen. Freid hett he förwiß all lang verlehrt. Seggt un doon. Wedder is Koffiklatsch un de lütte Jung fichelt mit'n Finger sien Moder to. De nickt, un as se grad an't Opstahn is, seggt de Jung luut un düütlich: „...un Kacken!“ Wo often seggt wi in unsen Olddag „Ick mutt, ick mutt, ick mutt. Düt un Dat“, wo dat eegens gor nich so meent is. — Ick mutt noch Bloomen besorgen. Ick mutt noch wat nahkieken. Ick mutt mi noch ümtrecken. Ick mutt naher los, Frünnen besööken. Wiss, dat gifft Saaken, de to doon un nich optoschuufen sünd: sick üm de Kinner kümmern, mit'n Hund üm den Block loopen un sowat. Eeten un drinken mööt wi. Un de mehrsten vun uns ok elkeenen Dag to Arbeit. Wat mööt wi noch? Luft haalen un – eensdags starven. Wann hebbt wi eegens anfungen to seggen: „Ick mutt“, as harrn wi en Dwangsjack an? Woso köönt wi eegens nich wat wullen oder möögen? So as ick nu: Ick much hüüt geern för Se, leeve Lüüd, düsse lütte Notiz opschrieven. Lesen mööten Se ehr nich, weer aver schön, wenn Se dat däen. Ick heff ehr denn lang un breed vertellt, wat dat mit mienen Herd op sick harr. Se wull allens ganz nau weeten: Wat för en Fabrikaat, wat för'n Typ un wat för en Fabrikatschoonsnummer dor achtern orr an de Siet stunn.

Na ja, denn weer endlich doch de Installatschoons-Macker an't Telefon. Jaja, he wull denn glieks morgen vörbikamen, ofschoonst dat Sünnavend weer, üm den Herd wedder in Gang to kriegen. — Gottloff! Man dor hett'n Uul seeten! De Fachminsch keek sick den Herd vun alle Sieden an, probeer hier un dor wat, un meen denn: „Dat Ding is ja woll noch ut Kaiser Willems Tieden. Deit mi leed, goode Fruu, dat warrd hüüt nix mehr. Ick mutt ja eerst mol kieken, wat dat överhaupt noch Ersatzdeelen gifft för Ehren Methusalem. Ick kaam denn Maandag wedder.“ „Ooch“, sä ick to den Nothölper, „dat is ja nu ganz gräsig. Ick heff Sünndagmiddag Lüüd vun butenwards to'n Eeten to Besöök. Geiht dat nich villicht...ick meen... provisorisch – so för den Övergang?“ Maandag Klock teihn keem de Macker vun den 24-Stünnen-Service. He sinneer: „Ick weet nich... dor mutt woll 'n neege Herd her.“ „Woll“, seggt he, „man dat is ja nu so: Maandag henbringen un fröhstens een Week later wedder afhaalen. Dat geiht aver nich, ick bruuk de Jack elkeenen Dag för de Arbeit.“ „Wat, blots wegen een so'n tweie Naht?“ — He weer ganz verlegen: „Köönt Se nich villicht... ick meen... wenn ick ünnerdes Se Ehren Herd in Gang bring...?“ Ick kreeg ganz groote Ohren un mi gruul ok en beeten vör dat schietige Tüüch, man ick dach an mienen Herd un sä: „Na, good.“ As sien Jack un mien Herd nah een knappe Stünnstiet trecht weern, schreev de goode Mann ok glieks de Reken: Twee Arbeitsstünnen, tweemol Anfohrt, hüüt un ehrgüstern, Ersatzdeelen, dorto Weekenenn-Toslag un bavenop Mehrwertstüer. Op't Enn keemen dor 174,50 € bi rut. He geev mi de Reeken un meen grootmödig: „Na, seggt wi 170 €.“ „Nee, nee“, anter ick, „Se hebbt ja de Naht vun Ehr Jack vergeeten. Dat Neihen köst 20 €. As Se all säen: Handwark...“ Siet Johrteihnten hört Günther to mienen Frünnenkring. En hartensgoode Minsch, man mennigmool en beeten gediegen. So hett he eenen kloren Weekenplaan, wat he an elkeenen Dag doon will, to'n Bispill Dunnersdag: an'n Dunnersdag putzt Günther sien Schohwark, schietig oder nich. Dor kann kaamen wat will, dor geiht he nich vun af. Un so hett he ok noch annere Dagen besett, mit Saaken, de nich op to schuuven sünd. Meent he. Günther is dat, wat een op Hoochdüütsch Individualist nöömt. Gifft keen plattdüütsch Wort för, wat nau passlich weer. So hett Günther nu ok sienen Urlaub sülvst organiseert. Anwiest to wesen op Annerlüüd – dat is nich sien Aart. He is ehrer in Ferien gahn as de mehrsten Lüüd, wildat he de Schoolferien vun de Kinner in't Oog harr un nich de Familien den Platz wegnehmen wull. Ja, so is he, uns Günther. Man he hett sick natüürlich nah de Ferientieden bi uns hier in Düütschland richt't. — Energaal... Nu is he wedder trüch. Frisch verhaalt, bruun un goodtoweg. „Na Günther, wo weer denn dien Urlaub?“, fröögen wi em, „segg doch mol.“ Nu is dat ja so, wenn een sien Reis sülvst organiseert, gifft dat keen vör Ort,woneem en sick beklaagen kann. Günther is dwors 'n beeten pütscherig, man keen Nörgelpott, kann'n eegens nich seggen. An'n Ferienort ankaamen, is dat Taxi eerstmol mit mi dreemal üm'n Block föhrt, ehrer dat ick in mien Hotel weer. Dat Hotel sülvst – ja, wat schall ick seggen. In de söödllichen Länner is dat ja allens nich so as bi uns. Ick meen, so püük: Haar in'n Avfluss vun de Vörgängers, 'n oolen schietigen Socken ünnert Bett, en half vulle Papier-Roll in't Klo... All sowat. Kenn ick vun fröhere Reisen. Reeg ick mi nich över op. Bloots, as an de Lamperien eenswat Lebenniges langhuuscht is, dor heff ick denn telefoneert nah de Service-Lüüd. Nah bummelig een Stünnstied keem een to'n Kieken. Weer natürlich nix to sehn. — Ja, mien Stuuv: teemlich lütt. »Wat'n mit de Hannen opstellt, ritt'n mit'n Moors wedder üm«, as wi seggt. Aver ick wull ja dor ok blots in slaapen un nich danzen. Man mit dat Slaapen weer dat so'n Saak: Blangen mien Stuuv leeg de Schacht vun'n Fohrstohl, un de weer Dag un Nacht in Gang. 'n lütten Balkon harr ick ok. Kunn aver nich buten sitten, denn vun ünnen keem to alle Tieden Frittengestank ut de Köök hoch. Un vun den Balkon över mi drüppel dat mehrstens son beeten daal. Ick will ja hööpen, dat weer blots Water. Eenen Hotelpool harrn se dor ok. Dat Water sehg nich so ut, wat ick dor rinspringen much. Annerlüüd, schien't, woll ok nich. Un opto: wenn ick in'n Pool baden wull, kunn ick dat ja tohuus maaken un müss nich dusend Kilometer wiet wegfleegen. Schönen Urlaub? So? Na danke. Kann ick mi nich vörstellen. Nu is uns' Günther aver een Knickerbüdel, ofschoonst he dat gornich nöödig hett. Man wenn he sick nu all en paar Schiens för sien Reis göönt, dennso hett de ok schön to weesen. Punkt! Anners weer dat jo rutsmeeten Geld. Wenn ünner de Lesers Hartz IV-Empfängers sünd, mutt ick Se, leeve Lüüd, wohrschuuen: Speelt Se blots nich Lotto! Spaart Se sick dat Geld för den Lottoschien, denn dat kunn ja passeeren, dat Se waraffig wat gewinnt. So as Normalverdeener dat däen, dörft Se sick aver nich dor över freien, denn Ehr Gewinn warrd se Cent för Cent vun ehr „Sozialleistung“ — as düt wunnerbaare Wort heet — aftrocken. Wenn nich in een Summ, so drüppenwies. Man, dor hett en Uul seeten! Dat Sootschaalgericht — Betonung op Sootschaal – hett em ratenwies de 500 € wedder afnahmen. Dat hannel sick ja üm en Inkumst, hett dat dor as Begrünnen heeten, un dat müss vun de Ünnerstützung aftrocken warrdn. Stellt wi uns mol vöör, de Minsch harr nich blots 500, sünners... seggt wi mol... fief Millionen Euro in'n Lotto wunnen. De harr he denn jo woll ok an den Staat afdrücken müsst, denn dat Sootschaalgericht wörr seggen, dat he den Lottoschien jo vun dat Geld vun de Stütze betahlt harr, Geld, dat eegens den Staat tohöör un dorwegen de Gewinn ok den Staat tofallt. Un överdat höört Lotto-Insätzen nich to de levensnotwennigen Kosten. Also hebbt Hartz-IV-Empfängers överhaupt nich dat Recht, Lotto to speelen! De verleeden Ministerpräsidentin vun Sleswig-Holsteen, Heide Simonis — Se weeten all, dat is de Fruu, de jümmer gediegene Hööt op'n Kopp harr, oolet Geschirr vun'n Flohmarkt sammelt hett un 2015 bi de RTL-Sendung „Let's Dance“ op'n besten Patt weer, sick ehr över 70 Johr oolen Knaaken to breeken. Ja, düsse SPD-Person, de vun 1993 bit 2005 in dat nördlichst Bundsland dat Seggen harr, de hett nu eenen Krimi ruutbröcht. De Idee, so sä Se to de Kieler Nahrichten, harr se all hatt, as se nich mehr wedder an't Ruder wählt worrdn is. Mag wesen, dor sünd de eersten Mordgelüsten in ehr opsteegen, denn in ehren eersten Krimi – „Heringstage“ heet de – kaamt glieks in de eersten 24 Stünnen 3 Wiewer üm't Leven. Man bi't Böökerschrieven is nix unmöglich. Dat seht wi ja ok an de veelen so nöömten Fruunsromanen. Dat sünd solk, de fröher as Gröschenheften, to'n Bispill „Lore-Romane“, an'n Kiosk to kööpen weern. Hüüt liggt düsse Aart Literatuur huupenwies in de Bökerlaadens. Jedeen, de mal wat beleevt hett, meent, all de anneren Lüüd wüllt wat dorvun weeten, un schrievt 'n Roman. Un mi dücht, mennigeen vun de Verlagen denkt ok so. Tja, also, wenn Se nich verfreet oder verbandelt sünd un noch nich Ehren Urlaub plaant hebbt, leeve Fruunslüüd, dennso maakt Se sick man op'n Patt: Un wenn Se denn de Näs full un sick 'n beten wat vun Ehr eegen Geld ut Ehren Lover sien Versteck torüch haalt hebbt, denn neiht as gau as dat man geiht ut – torüüch nah Huus. Ick seet leidergotts allweder mol in de Tööfstuuv bi'n Tähndokter. Dor seeten ok twee Mannslüüd un ünnerhollen sick över – tja, över watt denn woll? „Ick bün in en Tiet groot worrdn“, seggt de Öllere vun de beiden Töövers, „as de Footballers noch Littbarski oder Gerd Müller heten hebbt. Oder Horst Hrubesch. Un liek so hebbt se ok utsehn. Keen Frunnsminsch weer op de Idee kaamen, sick en Panini-Bild vun Hrubesch to besorgen. Ick glööv, nichmal Fruu Hrubesch. Keen Wief harr as'n hypnotiseert Karnickel op den Fernseher stiert, wenn Gerd Müller oder een vun de anneren Jungs sick nah en Tor dat Trikot vun't Lief reten harr. — Man dor weer dartomalen ja sobiso keen op kaamen. Dor weer Football noch'n reine Männersport. De ünnen op dat Gröön sehgen nau so ut as wi, de wi in't Stadion seeten. Hüüt heeten de düütschen Speeler Gomez oder Khedira.“ „Ja“, meen de Eerst: „Hüüt hebbt se all Föhnfrisuren, coolet Tüüch un en Frünndin, de sick „Model“ schimpt – Model för wat, is nich seggt. Man for sowat intresseert sick de Fruunslüüd. Nich, wo de Kerls Football speelen köönt. Nee, dat wat ünner de Trikot is, tellt. Man dat süht oftins nich veel anners ut, as dat vun de Muurlüüd op'n Boo blangenan.“ De Öllere: „Un dorwegen meen ick, Fruuns un Mannslüüd schullen de EM nie nich tosaamen ankieken. Ok, wenn se mehrstens in ehr Leven veelet mitnanner maakt – optenn sünd se ja nich de Kessler-Tweeschens, de ehr Leevdag tohoop huukt hebbt. Woso mööten de Fruunslüüd överhaupt Football kieken? Se köönt sick doch ehr eegen Rebeet utsöken, so as Swimmen – dor gifft dat noog halfnackte Keerls to bekieken.“

schall/warr gissen schallst/warrst gissen schall/warrt gissen schöölt/warrt gissen schöölt/warrt gissen schöölt/warrt gissen

Du, Wind, laat dat Susen Kruup achter de Husen, kruup achter de Dieken, vandaag musst du wieken. Mien lüttje Lateern, ik hebb di so geern.

Mien Opa harr 80 Morgen — orrer 20 ha — eigen Land ünner de Fööt. Pacht orrer Lehnsland tellte nich so richtig, weer aver för't Leven nöödig. Hei weer en Buur, de sien Inkamen harr. Liekers hett hei den Dokter för en lütt Gebühr to sien Patienten föhrt un wat toverdeint, hett sien "emanzipierte" Fruu, de Schniedermeistersch, för de Buursfruun dat tweite Staatskleed neigt un wat toverdeint. Mien Urgrootvadder weer Buu-Meister in Richtenbarg. Hei hett keen Doom buut, dat reikte för die Schnapsbrennerie"Richtenbarger". Sien Buuwark hett bit na de Wenn stahn, un se hebbt Sprit brennt. Denn müssten de niegen Destillen ok en nieges Huus kriegen. Aver hei is en Ünnernehmer west. Schaden deit dat nich, af un an an to denken, dat wi friee Börger in en friees Land sünd. Und woher wi kaamt. Dat man maal vörweg: Ik heff vun mien verwandten Friedrichs bloots mien Mudder seihn, süss nüms seihn un mit ehm/ehr spraken, spreken kunnt. Ik kann bloots upschrieven, wat mien Mudder uns vertellte un wat ik na de Wenn mi ankieken kunn un bi'n Snack mit Sievertshäger to weiten kreeg. Mudders Fründin Mieke Bussert weer storven, aver Eva, ehr Dochter, wüsst veel to vertellen. Drei Böker mit Biller packte se vör uns hen. Denn güng dat Verklaren loos: Finger up't Bild: Kenn ik nich! Orrer: Opa Beth, is aver al doot! Den kenn ik, de levt ok noch. — So güng dat dörch de Albums. För wat Genealogisches weer ik woll doch to laat kamen. Ja, de leiven Opas! Johann Daniel Friedrichs weer mien Uropa in Splietsdörp, Kreis Grimmen. Dor harrn de Friedrichs den Dörpschultenhoff. Wat weern den Dörpschulten sien Plichten? Wi sünd hier in en Lehnsbuurndörp. De Herr — de Gootsherr — vergifft na naues Vermeten sien Land för Afgaven un anner Plichten as Lehen. Dor müsst de Dörpschult tovörderst vun de Buurn de Afgaven för den Herrn rinhalen orrer dorför sorgen, dat se den Herrn bröcht wöörn. Lütten Striet müsst hei schlichten un Gemeinschopsupgaven ornlich utföhren laten. Dortau hörte dat Gravenrümen un Weeg utbedern. För Süke un Ole müsst hei Sorg un Pleeg organisieren. In Sievertshagen harr dat Olenhuus den Naam "Ewigkeit". Se güng ok poor maal in't Huus vun Navers un flickte un ännerte. Harrn se un Opa dat nich daan, harrn se nich so schnell ut de Klitschen, de se tosamenköfften, nich den prosperierenden Buurnhoff maken kunnt. För de Hochtietsantöög för Hans un Carl, ehr Jungs, harr se bi'n Juden al acht Meter blagen Chevioot-Stoff köfft. To en Hochtiet is dat nich kamen, de Krieg un de Gripp slögen solk Planen twei. Ik müsst jümmer, wenn wi 1945 en Staatschoon wiederwannerten, dorför sorgen, dat de Stoff mitkeem. Un dat is hei ok noch bit nu. Hei mutt in Mudders Kraam-Kuffers liggen. Ik fragte: "Wo hest du de uns todeilte Futteraasch?" Se: "Un wo ist de Stoff?" Dat wi en Vörstellung kriegt, wovun snackt ward, wenn vun de Afgaven de Reed is, ziteer ik wat ut Wikipedia:

Elkeen weit, dat dat för Buurn slechte un gaude Johr gifft. In slechte Johr roopt se na Subventschonen. Un de kümmt in Euro. En Lehnsbuur aver kunn dat Dack övern Kopp verleern. De Herr wull sien Lehn, un kreeg hei dat nich, denn even mit Gewalt. De Buurn stahn gegen de Herrn up. De Herrn slaan unminschlich trüüch. In dat utpowert Vörpommern geiht de Pien aver wieder. Afgaven un Frondeinst nehmen keen Enn. Bi dat so lang unnerdrückte Volk is an Upstand gegen de Herrn nich to denken. In vele Ecken vun uns Land leten sik de Buurn dat nich gefallen un muckten gegen de Herrn up. Dat geev lütte un grötter Buurnkriege. In Sleswig-Holstein weern dat aver bloots de Dithmarscher in dat Johr 1500, de sik befreen kunnen. Vun dor stammt de Sprook "Lever doot as Slaav!" Se bleven alltiets friee Buurn.

Buur Hans Friedrichs mit Süster Rieke sitten vörn und Brauder Carl un de Mudder achtern. Dat Foto hett unsen "Utflug" vun Oost na West verbuhlt överstahn. Dat stammt ut de Tiet vun'n 1.Orlog. Beid Friedrichs-Jungs sünd up Fronturlaub. Dat Amt vun den Dörpschulten kunnst binah verarven, wenn du de Saak för dienen Herrn un dien Mitbörgers to Tofredenheit vun beide Sieden maakt harrst. De Splietsdörper Schulten werrn vun 1650 bit 1870 mit Ünnerbreken miene Opas. Dat heit, dat de Dörpschulten sik na Kräfften un mit Geschick för ehr Maten insett hebbt. Harr en Dörpschult in de eigen Tasch wirtschaft orrer to iefrig för den Herrn, denn weer Sluss west mit "schulten". Wiss harr ik miehr to weiten kregen, wenn ik naug Maut hatt un an de Pastoraats-Döör in Vörraad kloppt harr un den Pastoor harr utfragen kunnt. De harr sik in de olen Karkenbäuker schlau maken kunnt. Splietsdörp höört tau dat Karkspill Vörraad/Grimmen. Ik bün bloots över den Vörrader Karkhoff gahn un heff up ole Steine un Naams acht, aver nix funnen. De Herr orrer Patroon weern de wesselnden Herrn vun Quitzin. Dat kunnen aver ok de Städer Demmin orrer Grimmen maal west sien. Wokeen Quitzin köffte, den hörten de Lehnsdörper dortau. So weer to'n Bispill de Sunsche Wisch, en grotes Buurndörp, Eigendoom vun de Stadt Stralsund. De Buurn weern Lehnsbuurn. Dat allens is nauer naforscht un in vele Bäuker upschreven. Ward sien, dat beten wat up de Urkunn fasthollen is, de in uns ool Familientruuh in den Deckel mit Discherliem inklevt is. Wi müssten se 1946 bi Kösters in Papenhagen stahn laten. Na de Wenn sünd Inge un ik maal na Heini Kösters Fru föhrt. Ik wünschte mi, dat ik en Foto vun de Urkunn maken kunn. De Fru Köster keek dörch uns dörch, so wat harr ik noch nich beleevt. Wo de Truuh nu woll rümsteiht, dat mucht ik weiten. — Mienen Brauder hett Heini Kösters Fru noch in't Huus beden. Hüüt wöör ik ehr vertellen, dat ik se in de Schaapbucht ünner drögen Mess versteckt heff, as de Russen achter ehr ran weern un ehr an de Wäsch wullen. Se is aver al lang doot.

Mien Uropa harr, as hei sien Levenswark daan harr, sien letzt Upgaav: Hei müsst einen vun sien drei Söhns as Nafolger för den Schultenhof sienen Herrn vörslaan. All drei weern liek düchtig. Hei kunn sik nich entscheiden. To rechten Tiet sää hei dat sien Jungs. Elkeen kreeg een Drüddel vun de Verkoopssumm vun den Schultenhoff. So kunnen sik de Jungs ut de Hööf, de to'n Verkoop stünnen, wat säuken. Mien Opa Ernst Friedrichs liernte ok noch Möller. De letzt Friedrichs, mien Mudder, müsst mit twölf Johr 1914 dat Gespann vun den Hoff un dat Ackerieren övernehmen. "Segg dien Liehrer Herrn Lindner morgen man, dat du nich miehr to Schaul kamen kannst, du müsst de Arbeiden up den Hoff övernehmen." De Buursfruu Friedrichs harr Uthülp för de in't Feld stahnden Söhns towiest kregen. De Fuulpelze weern för de meisten Arbeiden nich to bruken. As een vun de Hülpslüüd Kööh mit de Messfork prügelte, jagte Oma ehm vun'n Hoff, den annern glieks achterran. As denn de 1. Orlog 1918 vörbi weer, weer Mudders Schaultiet al 2 Johr vörbi. Se is bloots söss Johr to Schaul gahn. Mien Mudder weer denn binah mit all ehr Liernupgaven trecht. As letztes weer se dorbi, vun en Buursfruu den Ümgang mit Geld up en groten Hoff aftokieken; denn en Deil Geldsaken weern Fruunssaak. Wo wöör dat Eiergeld verwohrt, wo dat för de slachten Göös, Häuhner un Anten? Tellte dat Geld för Schaap un hier bi de Lämmer noch bi dat Lüttgeld mit orrer keem dat in den Swien-Kalver-Verkoop? Schull een anschrieven laten orrer leiver glieks baar betahlen? De Buur wirtschaftete mit dat Korn, de fett makten Swien un Kälver, dat Grootveih, de Melk. Hei freugte sik jümmer, wenn in de Kass vun sien Fru en ornlichen Batzen leeg. Un hier kreeg mien Mudder Insicht un Raatslääg, wat ehr wiss in't Leven holpen hett. Se hett mit Fedderveih, Eier un lang Tiet en Swien as Fru vun en Dörpschaulmeister hannelt. Dor keem ornlich Geld in de Kass. Mien Oma wull, dat dat letzt von ehr Kinner gaud versorgt weer. Ehr Dochter schull nich Buursfruu warden, de to de legen Tieden licht so wat as en ierste Deinstmagd weer. Dor weer dat engaal, dat ehr Fritzing Soziokraat, en Roden un Brandenborger weer. De kaisertreue un dorna düütsch-natschonaale Fru müsst aver över en groten Schadden springen un inseihn, dat Sozis un Brandenborger ok Minschen sünd. Un se is sprungen. Disse Oma weer en ümsichtig Fruu. As se up'n Doot to liggen keem, dor müsst de Dochter mit Bliestift und en in swatt inslaanes Diarium an ehr Bett kamen. Se müsst na Diktat "Das Handbuch des Schweineschlachtens" schrieven, dat ehr Mudder dikteerte. De Mudder fröög de Dochter twüschendörch af, wat se allens verstahn harr, ok dat vun Tollatschen un wokeen den Bregen mit fien hackt Zippeln to eten kreeg. Nau so makte se dat mit dat Göösslachten. Ik erinner, dat Mudder de Göösbost un de Göösschenkel na dat Insalten in Gardinen inneigte, ehr dat se in'n Rook kemen. För dat Insalten geev dat en Geheimrezept, dat de Oma nu ehr Dochter dikteerte. Witt-Suur vun de Gaus weer för de Lüüd hüüt legstes Armen-Eten: De Fööt wöörn afbräugt, die Hurnhuut aftrocken. De jümmer wedder wuschen Darms wöörn upslitzt un üm de Fööt wickelt. Denn kemen de Flunken, de Hals und de Kopp ahn Snavel dortau. Mit Stamptüffel geev dat en gaudes Meddagseten. Dat Diarium hett uns "Wannerung" vun Oost na West överstahn un mutt bi Mudders Saken liggen. In uns Sluutfack vun de Spåårkass liggt de güllne Daschenklock mit güllne Kehd, en Geschenk vun mien Oma för mien Vadder, vun de Friedrichs an de Witzkes. Uns Mudder harr in de letzten Johrn vun ehr Leven twei Kuffer un een Offzeerskist mit Andenken un Papeere. As en Katteiker packte se jümmer hen un her. Se belevte ehr Leven jümmer noch einmal. Wat Kriminelles un beten Romantsches to'n Sluss: Dörch Buur Hans sien Lännerien flütt de Trebel. Dor mutt en Kierl doch nakieken, wat dor nich wat to fangen geev. Un richtig: Wenn de Pier ehren Haber harrn, güng hei na de Brüüch un leet dat Trebelwader sienen Weg fleten. Un dor weern se, up de hei töövt haar. Natüürlich hett Hans wieder fischt, wenn de Arbeit up den Hoff dat tauleet. Nich elkeen Buur hett Wischen, dörch de en lütten Stroom flütt. Hei fischte, wenn hei ok wüsst, dat de Fischerrechte bi den Herrn weern, de se för bestimmte Tiet verpachten kunn, nau so as de Jagdrechte. Buurn weern nich so riek, de Verlööf vun'n Lehnsherrn to köpen, dat Recht, in ehren Strom to angeln. So weern vele "Wild-Deefe" un "Fischräuver", wenn se den Hasen, de vör jüm seet un partu nich upstahn wull, to'n Braden makten un den Hekt, de in'n Käscher sprungen weer, tohuus in de grote Wadertunn ierst maal dat Swemmen bibröchten. Bi de Utwahl vun de Biller heff ik mi Mööh geven, nich gegen dat Copyright to verstöten. De Biller stammt ut de Dateien wikipedia un wikipedia commons. Schull ik doch wat överseihn hebbn, beduur ik dat. Seggt mi denn glieks Bescheed, dat ik dat änner.

Disse Datei is as gemeensam bruukte Datei op Wikimedia Commons hoochlaadt un warrt mööglicherwies ok vun annere Wikis bruukt. De Bildsied vun dor warrt ünnen wiest.

Naam nömen – Du musst den Naam von’n Autor oder von’n Lizenzgever in de von em fastleggte Wies nömen (aver nich so, dat dat utsüht, as wenn he di oder dien Gebruuk von dat Wark ünnerstütten deit). egaal wiedergeven – Wenn du dit Wark ännerst, afwannelst oder in en egen Wark inboost, dröffst du dat ne’e Wark, dat dor bi rutkummt, man ünner desülve Lizenz oder een, de so temlich dat sülve is, rutgeven.

Hellenismus is en Begreep for en Tied in de Historie un ok for en sunnerlike Oort vun Kultur. Dat Woort stammt af vun 'Hellas', wat toeerst de Naam ween is for en Deel vun Thessalien in dat Ole Grekenland. Later is dat to den Naam for Middel-Grekenland wurrn un noch later de Naam for ganz Grekenland. Hellenismus bedutt denn dat, wat Greeksch is oder warrt. De Eerste, de dat Woort Hellenismus bruukt hett, weer de düütsche Perfesser for Historie Johann G. Droysen (1808-1884). An'n Anfang hett dat Hellenismus heten, wenn en Kultur unner den Infloot vun de Greeksche Kultur kamen is, sunner dat düsse de annere Kultur ganz in sik upnahmen hett. Later is dor mit meent wurrn, wenn de Kultur vun de olen Greken un de Kultur ut den Orient oder den Middel-Osten tohopen mengeleert wurrn sund. For de Kultur in den Westen hett de Hellenismus up Duur en depen Indruck maakt. De Tied wo de Hellenismus regeern dö, gung los, as Alexander de Grote na Osten un Süden to en groot Riek grünnt hett un allerhand Länner erovern dö (bi 334 - 323 v. Chr.). Düt Riek bestunn sunnerlik ut dat vörmolige Perserriek. De Greeksche Spraak is dor Lingua franca in wurrn. Vun Makedonien bit Ägypten un vun Süüd-Italien bit in den Noordwesten vun Indien is dormols dat so nömmte Koine-Greeksch snackt wurrn. Koine heet soveel, as allgemeen Greeksch. De wichtigsten Rieke in de Länner mit en hellenistische Kultur sund dat Riek vun de Seleukiden in Syrien un dat Riek vun de Ptolomäers in Ägypten ween. Toenne sund düsse Rieke kamen, as de Römers jem erovert hefft un sunnerlik in Alexandria in Ägypten inmarscheert sund. Liekers is de Greeksche Spraak ok laterhen in de ööstliche Hälft vun dat Riek de wichtigste Spraak bleven. Ofschoonst de sülvstännige Politik vun de hellenistischen Königrieke dor mit to Enne weer, weer midderwielen de Hellenismus de Hööft-Kultur vun de Elite in Verwaltung un Regeerung vun dat Röömsche Riek wurrn. Een kann seggen, dat de Römers de Greken in de Politik un up dat Slachtfeld unner kregen harrn, man dat to desülvige Tied de Greken de Römers unnerkregen hefft up dat Feld vun de Kultur dör den Hellenismus.

Mit düssen Word-Kurs kriggt Se gau, licht un seker dat wied un sied brukte Textprogramm Word in'n Griff. Allens, wat Se tovör weten mööt, sünd normale Kenntnisse in Windows (Ümgahn mit Fenster usw.). Allens warrt an griffige Bispelen lehrt. To allens gifft dat Öven. Leider kann ik nich garanteern, dat elk Week en nieges Kapitel rutkümmt. Wenn Se nich sülven op'n Kaneel passen mucht, köönt Se ja den Rundbreef bestelln.

schall/warr verwassen schallst/warrst verwassen schall/warrt verwassen schöölt/warrt verwassen schöölt/warrt verwassen schöölt/warrt verwassen

von Detlef Kolze Nich wiet af vun't Dörp ligt de schööne See. Fröher geef dat door 'n grooten Campingplatz. De sorg för Leben. Veele Lüüd harrn (...) Eegenlich weer dat ’n nette Piesel. "Bodegon Toribio" nööm se sik un leeg bi so’n Anbarg ’n Stück af vun de Straat, dat ’n meist bange weer, do (...) von Detlef Kolze "Sowat heff ik ja noch nie nich sehen", mummel de Oole vör sik hen, "un eerst recht nich in 'n Lännerspeel (...) von Detlef Kolze De Utsichten för't neeje Jahr sünd man düüster, seggt de Oole trurig. Door köönt wi in uuse Welt verkrüüz un verqueer ankieken, w (...) von Detlef Kolze De Oole seet op'n Pott un bekeek sik de Welt rings �mto. Veel weer dat nich, wat he door v�r Oogen harr. Man he weer in d�t Apartment nich to Huus, un so taper he mit siene Oogen � (...) von Detlef Kolze Minschen mookt geern de Oogen dicht, wenn se nichsehen un nich weten wüllt, wat üm jem rüm passeert. Se freut sik to'n Bispill, dat Swienfleesch nich v (...)

von Detlef Kolze De mehrsten Minschen s�nd geern tohuus. Se hebbt sik door inricht, ehrn Kraam �m sik r�m tosamen sammelt, dat se goot sitten doot, dat se 'n Disch hebbt un dat se in ehr Slaapstuuv (...) Annerletz heff ik den Löpel mit Kakaopulver nich in de Melk för mien Jung löpelt - ik heff den Kakao in mien Teepott smeten. Dat hett sik de Oole mehr as dartig Jahren trüch maa (...) von Detlef Kolze So'n Daagblatt speegelt för uus de Welt, sinneer de Oole, man mennigmaal is dat doch 'n verdreihten Speegel. Sowat kennt wi noch vun frö (...) von Detlef Kolze Bi't �llerwarrn von Mannsminschen gifft dat so Maleschen, door mag 'n eegenlich gaar nich �ver snacken. Man dat bringt de Kn�tten ook nich ut de Welt. Eerst arger sik de Oole, wenn (...)

schall/warr lüchten schallst/warrst lüchten schall/warrt lüchten schöölt/warrt lüchten schöölt/warrt lüchten schöölt/warrt lüchten

Nu warrn de Daag al bannig länger, de Sünn warmt di dörch. Hier un dor süht een dat eerste Gröön. Up de Steden mit fetten Lehm lücht de gelen Blöten vun de Hunnenblomen, poor mickerige Bodderblomen wagen sik ok al vör. Hier un dor kaamt Rosetten vun'n Groten Hahnenfoot vör orrer de wat pelzigen Bläder vun't Lungenkruut. Fröhlingsbotten överall! Hierher nu geiht de Schoolmeister vun de Sunsche Wisch nameddags elkeen Fröhjohr an een Sünnendag un tövt gedullig up dat groote Schauspeel, dat de groten Vagels, de Kraunen, em wiesen. Sien Blick wannert över Möllers un Klemps Wischen. Un överall, wo he henkickt, blenkert de geele Sünnenschien. He blenkert up'n Doornbusch, up dat niege Teigeldack vun sien Schoolhuus, up de verstreugten Buurnhööf vun sien Dörp un up de Dünen an de Ostsee. De Bodden glemt un glimmert. Sogoor dat sünst so düstere Osterholt, de Uurwald, de de Lüüd vun de Sunsche Wisch aftrennt vun Zingst un Prerow, kriggt fründlichere Farven in Hellgröön un Lichtgeel. Deep binnen föhlt he: Lüüd hebbt dat seihn: Al de lütten Küken versöken sik as Dänzer, wenn se jüst twei Daag old sünd. —— Alle Kraunen danzen! Dat Danzen steckt an. Een hett schonst seihn, dat so an sössdig grote Vagels jümmer in'n Krink rüm länger Tiet danzt hebbt. Bi dat Danzen, dor liernen se siek liek de Minschen beder kennen un goot verdrägen. Un dor hebbt wi heel Wichtiges to faten, wenn nich dat Wichtigste: Se liernen sik jümmer beder kennen. Winters sünd se in Afrika, un bröden doon se baven in Sibirien. Dat sünd lange Flöög, wohrhaftig. Dat schafft se blots, wenn harmoonsch in Kielform flagen ward. Mitten in't Sinnieren schüttköppt he mehrmaals. Argert em wat? Ja, dor is de Saak mit sien Batt erie-Radio. Jümmer wedder singt se dor up'n Senner "Königwusterhausen" in Hochdüütsch: "Wo die Nordeewellen ziehen an den Strand..."! Mennigmaal singen se dat ok op Platt, avers jümmer mit Nordseewellen. Un keeneen seggt dorbi, dat se dit Leed klaut hebbt, klaut vun en Fruu vun'n Zingst, vun Martha Müller-Grählert. Wedder schütt he sienen Kopp, üm dit Argernis lostowarden. Denn de Avend is to schöön. Rood steiht de Sünn över dat Osterholt an'n Heven, över de Rie-Gravens stiggt all Nevel up. Dunst liggt över den Bodden. Den Schoolmeister ward lichter üm't Hart, un liesing singt he vör sik hen sien Heimatleed vun Martha Müller-Grählert:

Wenn een nu seggen will, wo groot en Deert (Peerd, Schaap, man ok Hund) is, denn warrt de Hööcht vun den Schuft meten. De Schuft is de hööchste faste Punkt vun dat Lief, weil de Kopp ja ok daalböögt weern kann un sien Hööcht bloß swaar angeven weern kann. Normolerwies warrt de Schuft mit en Bandmaat oder mit en Stockmaat meten. Bi Rindveeh warrt de Grött nich mit de Schufthööcht bestimmt, man mit de Hööcht vun dat Krüüzbeen. Bi verscheden Raassen vun Peer, as bi dat Vullbloot gifft dat an'n Övergang vun'n Hals to'n Schuft en Karv, de düütlich to sehn is. Dor warrt denn Exslag to seggt. Wie groot en Tier is, is wichtig bi de Tucht vun Rassen. Dor dröövt bloß Deerter för nahmen weern, de köört wurrn sünd. Düsse köörten Deerter mütt sik an en Schufthööcht holen, de fastleggt is vun den Raasverband. Dor dröövt se bloß so un so veel Prozent ünner- oder över liggen. Wo hooch de Schuft vun jedet Tuchtdeert is, warrt in Tuchtböker un in Tuchtpapieren vun den Raassverband upschreven un fastholen. Heken un Seken vun Deerter, de för de Tucht bruukt weern schöllt, weert bi en Körung vörstellt. Dor kickt sik en Jury an, ob de Tiere mit den Tuchtstandard för de dore Raass övereenstimmt, so as de vun'n Verband vörschreven is. Wenn allens so is, as dat ween schall, denn weert de Tieren anköört. Wenn dat nich so is, denn so weert se afköört.

En Muse (greek.:Μοῦσα) is in de Greeksche Mythologie en Göddin, de för de Künsten tostännig is un de jem schützen deit. De Musen sünd alltohopen Döchter vun Zeus un sien Leevsten Mnemosyne. Homer röppt in siene groden Warken Ilias un Odyssee in dat Woort vörweg en „Muse“ an, man de hett noch keen Naam. De Musen höört to Apollon sien Mackers mit hento. To finnen sünd se an den Barg Helikon bi den Born, de Hippokrene heten deit. Düsse Born is ut'e Eer sprungen, as de Pegasus dor mit sien Hoven slahn hett. An anner Steden warrt seggt, de Musen, de wahnt up den Barg Parnass, de den Gott Apollon tohören deit. Dor schöllt se sik bi den Kastaalschen Born rümdrieven, den sien Water ieverig maakt un de Kunst to'n Dichten gifft. De Musen ehr Hilligdööm heet Museion, dor is dat hüdige Woort Museum vun herkamen.

Erzhartog (ok Arzhartog) weer vun 1453 bit 1918 de Titel vun den Herrscher vun dat Erzhartogdom Öösterriek. Dor heet he denn Erzhartog vun Öösterriek, up middellat. Archidux Austriae (afkört’ A.A.) mit. All röömsch-düütschen Kaisers ut dat Huus Habsborg, de vun 1463 af an wählt wurrn sünd (Vun 1780 af an Huus Habsborg-Lothringen), hefft düssen Titel arvt. Vun 1804 af an hefft em all Kaisers vun Öösterriek dragen. As dat in dat Huus Habsborg bit to dat 17. Johrhunnert hen noch mööglich weer, dat Arv up to deelen un as in verscheden Deele vun dat Habsborgerriek verschedene Prinzen nevenanner regeern dö, hefft all Habsborgers, de in een Deel vun’t Riek regeern döen, den Titel Erzhartog kregen. Bit 1918 weer dat bovento noch de Titel vun all Prinzen (vun 1804 af an kaiserliche Prinzen) ut de Hüser Habsborg un Habsborg-Lothringen. Dat Erhartogdom Öösterriek weer vun 1490 af an for de Administratschoon updeelt in Böveröösterriek (Öösterriek over de Enns) un Nedderöösterriek (Öösterriek unner de Enns). De Erzhartog, de in beide Deele regeern dö, weer jummers een un desülvige Person.

Dit Symbol hett en Link op en Koort, de di wiest, woneem se dit Ünnerbedüden von dat Woord överall kennt. De Wöör warrt nich as in en normaal Wöörbook spiekert. Dat Woord ‚dick‘ steiht nich as ‚dick‘ in de Datenbank, man as ‚'Ti1k]é‘. Dat is en spezielle Schrievwies, de wiest, woans dat Woord vör 1300 Johr utspraken worrn is. Dat ‚T‘ steiht för en th as in’t Engelsche (‚dick‘ is mit engelsch ‚thick‘ verwandt). Dat ‚i1‘ steiht för en kort i (en lang i is ‚i2‘). Dat ‚k]‘ steiht för en Sülvengrenz binnen en k. Un dat ‚é‘ steiht för en kort e. De olen Sassen hebbt dat Woord ‚dick‘ also ‚thicce‘ schreven. Dat Programm geiht nu bilütten dör all de Luudwannels dör, de dat Plattdüütsche in de lesten 1300 Johr mitmaakt hett. Al temlich fröh is ut den Luud th en d worrn: ‚'Ti1k]é‘ => ‚'di1k]é‘. Noch wat later sünd denn in’n Noorden von dat plattdüütsche Spraakrebeed de e’s an’t Woordenn wegfullen: ‚'di1k]é‘ => ‚'di1k]‘. In’n Süden von dat plattdüütsche Spraakrebeed is dat e an’t Woordenn nich wegfullen (to’n Bispeel in Waldegg). Dor süht de twete Schridd denn so ut: De Websteed un dat Wöörbook hett allens Marcus Buck tohoopstellt. Un dor stickt würklich en Barg Arbeid achter. Wenn ji de Arbeid en beten honoreren wüllt, denn steiht ünnen op de Sied en Spennen-Link. Wohrschau! Dat Woord is en spaaßhaftigen Utdruck un schull in en nich spaaßhaftigen Kontext man lever nich bruukt warrn. Wohrschau! Dit Woord kunn as vulgär ansehn warrn un schull in en seriösen Kontext villicht nich bruukt warrn. En deskriptiv Wöörbook beschrifft de Spraak so as se is. En präskriptiv Wöörbook dorgegen schrifft vör, wat richtig is un wat verkehrt is. (Wikipedia) Dat Plattmakers-Wöörbook is an un för sik en deskriptiv Wöörbook un beschrifft de plattdüütsche Spraak, so as se is. Aver dat Wöörbook is nich rein deskriptiv. De Autor will geern en Helpsmiddel beden för en „beter“ Plattdüütsch. Hoochdüütsche oder nedderlandsche Lehn- un Frömdwöör sünd dorüm faken nich opnahmen, wenn dat egene plattdüütsche Wöör gifft, ok wenn vele Plattsnackers jem bruukt. Dat gifft doch al en Hümpel plattdüütsche Wöörböker in’t Internett. Wat is nu besünners an Plattmakers? Dat Wöörbook von deutsch-plattdeutsch.de is grötter as dat Plattmakers-Wöörbook, hett aver ok en ganzen Barg dubbelte Indrääg. Bi de Söök na dat hoochdüütsche Woord ‚groß‘ kaamt 13 Indrääg vördag, de sik blot in de Schrievwies ünnerscheden doot (hoochdüütsch ‚groß‘, ‚große‘, ‚großen‘, plattdüütsch ‚grot‘, ‚groot‘, ‚graut‘ etc.). Wenn disse dubbelten Indrääg rutrekent warrt, hett dat Wöörbook düüdlicher weniger Indrääg. Un denn is ok de Qualität von de Indrääg nich dull. Hoochdüütsch ‚Bein‘ warrt to’n Bispeel översett mit ‚Kack’schtelzön‘. Dat Woord is keen Plattdüütsch, dat kummt ut de hoochdüütsche Ümgangsspraak von dat Rhienland. De Qualität bi dat Wöörbook von de Niestädter Schüttengill is wat beter. Aver dubbelte Indrääg gifft dat ok allerhand. Un de Indrääg beedt keen tosätzliche Infos so as de Mehrtall oder dat Geslecht von de Wöör, keen Bispelen un jümmer bloot een Översetten för elk Woord. Anners süht dat ut bi dat Woordenboek van de Drentse dialecten. De Qualität von dat Wöörbook is good un dat is ok temlich groot. Aver anners as Plattmakers gellt dat Wöörbook bloot för dat drentsche Platt. Plattmakers wiest Infos to all plattdüütsche Dialekten un wiest op de Koorten ok, woneem de Wöör bruukt warrt.

De Bayer-Beteken is en Oort un Wies, wona in de Astronomie de Steerns systemaatsch nöömt warrt. De Methood is 1603 vun den düütschen Astronom Johann Bayer in sien Steernatlas Uranometria inföhrt worrn för veele vun de helleren Steerns, de mit bloten Oog sehn warrn künnt. De Bayer-Beteken warrt tohopensett ut en greekschen Bookstaven un den Genitiv vun den latienschen Naam vun dat Steernbild, woneem de Steern tohöhrt, t. B. γ Lyrae oder ζ Ursae Maioris. Tomeist warrt de Naams ok afkört: γ Lyr oder ζ UMa Normalerwies warrt dorbi de vun de Eer ut hellste Steern (schienbor Helligkeit) vun en Steernbild mit α betekent, de neegsthellste mit β un so wieter. Man tatsächlich gifft dat ok en ganze Reeg vun Steernbiller, wo disse Reeg nich inhollen warrt. De hellsten Steerns in dat Steernbild Schütt warrt t. B. mit ε, σ, ζ un δ Sgr, wiel α un β Sgr gor nich so opfallig sünd. Dat System mit de greekschen Bookstavens is later utwiet worrn, toeerst mit latiensch Lüttbookstaven un denn mit latiensche Grotbookstaven. De meisten dorvun warrt kuum bruukt, man en poor bekannte Utnahmen as h Persei oder P Cygni gifft dat woll. Dorbi is h Persei gor nich mol een Steern, man en apen Steernhopen. De Bayerbeteken mit de Grootbookstaven güng aver nich över dat Q rut. Vundaag warrt de Grootbookstaven vun R af vör de Beteken vun verännerlich Steerns bruukt. Komplizeert warrt dat System dör dat Verwennen vun hoochstellte Tallen, de to’n Ünnerscheeden vun Steerns mit den sülven Bookstaven bruukt warrt. Veele dorvun sünd Dubbelsteerns, de aver faken blots eenfach optisch dicht tohopen staht un gor keen echte Dubbelsteerns sünd. Bito gifft dat ok Utnahmen as de Keed vun Steerns π1, π2, π3, π4, π5 und π6 Orionis, de an’n Himmel över 8° recken doot un den „Bagen“ vun’n Orion billt. Twee Steerns hebbt en dubbelte Bayer-Beteken: β Tau/γ Aur un α And/δ Peg. Butendem gifft dat dör de offiziell Neeindelen un de Steernbildgrenzen dör de IAU en ganze Reeg vun Steerns, de dör de Bayer-Beteken to annere Steernbiller toordent warrt, as dat na de vundaag brukkten Grenzen wesen schull. Aver de Beteken is liekers wiet verbreedt un hett sik goot maakt. Bi Steerns, för de dat keen Bayer-Beteken gifft, warrt tomeist de Flamsteed-Beteken bruukt, de parallel to de Bayer-Beteken verwennt warrt.

De Harvst rönnt een meist üm, so gau löppt he weg. Weren nich güstern eerst de Blää noch root un geel un de Wind hett se vör sik her puust? Dat letzt Maal dat ik ut‘ Finster keken heff, stünn noch meist de Kroon vull Blää un vundaag langen man bloots noch kahle Äste as swatte Arms in’n waterigen Heven. Düssen Harvst heff ik verslapen, dücht mi, oder he hett wirklich Flunkens kregen un is wegsuust. De schöne, ruhige Tiet …

Kriegstied! Dat wär in de Tied twüschen 1941 un 1943, wi wahnten in Kiel- Wellingdörp in de Schönbarger Straat 97, direktemang neben de Schlachteree Peers. Wi lütten Butschers Peter, Uwe un Henning speeln tohoop jümmer vör de Hüüs, ok mennichmol op de Straat; uns Öllern harrn jümmer wat dorgegen. Avers afsehn vun de Straatenbohn Linie 4 wär jo nich veel Verkehr. Wi harrn domols Trudelriepen, dat wärn de Felgen vun afwrackt Fohrröd ohn de Spieken. Mit en lütt Stock in de Hand geven wi den Trudelriepen örrentlich Swung, dor käm he ok mol vun den Footwech af un lööp op de Straat. Wenn ok Kriegstied wär, de Straaten wörn jümmer jede Week fegt; dat möken Kriegsgefangene, meist wärn dat Russen. Egol wat dat för Weeder wär, güngen se in Fohrtricht mit ehren Bessen schufend in den Rinnsteen vun de Straat... Een tweete Mann harr eene tweerödige Koor un en Schüfel, dor wör de Dreck mit insammelt. Eenens Dags, wi speeln wedder vör uns Huus, dat wär bannig kolt, kämen de beiden wedder mit Bessen, Schufel un Koor vörbi, keen Mütz op ehren Kopp un Barfoot ohn Strümp un Schoh an! Se dörfen uns gornich ankieken, denn wörn se vun Zivilisten anbrüllt un slaan! — De beiden sehn leeg ut, so richtig afmogert, un man kunn se dat "Vadderunser" dörch de Backen blasen, as dat so heet. Dor hebbt wi Bengels dacht, wi wüllt se wat Goodes doon! Wi güngen jeder na uns Modder un betteln üm en Kanten Broot. Op Befrogen hebbt wi tüünt un "bloots" so'n lütt Löög vertellt. Wi dree drepen uns wedder in'n Huusfloor un besnacken uns. Peters Vörslag wär, een vun uns lööp en Stück vörrut un leet denn den Kanten Broot in den Rinnsteen falln, wi annern beiden mössen oppassen, dat man uns nich faatkriegen un sehn kunn! — Un wat schall ik ju seggen? Dat hätt klappt! Keen vun de Oppassers hätt wat markt! De Bessenschufer dirigeer sien Koorschufer na sik; he nu, de nehm sien Schüfel un smeet Dreck un Broot in seine Koor. Wokeen wöör hüüt noch en Broot anfaten, dat so in'n Dreck leggen harr?! Aver för de beiden Russen weer dat keen Thema, dat güng üm ehr Leven, se wöörn allens nehmen. Se keeken uns nich an, aver se harrn en lütt Grienscher op ehr Gesicht. Na twee Weeken wörn wi driester, wi holln von uns Modder de Brootkanten un ut de Slachterie Wusszipfel, nich ut den Laden, nee, wi güngen in dat Slachthuus op den Hoff! De Geselln wärn ok Kriegsgefangene, avers se kämen ut de Tschechei. Se fröögen ok nich lang un geven uns mit Grienscher, wat wi hebben wulln. So kregen de Russen nu Brootkanten un Wussennen, inwickelt in oole Zeitungen! De beiden hebbt sik jümmer bannig freut. Wi hebbt dat nüms vertellt — ok later nich. Denn na den Bookstaven vun't Gesett, dormalen, harrn wi jo "Verraat" doon! — Mi aver hätt dat mien Lewen lang freut. Nienich wedder schall dat in uns "christlich Avendland" so wied kamen, dat een sik vörsehn un förchten mutt, wenn he sien nootlieden Mitminschen wat Godes deit!

Dei Buur schmitt so väle Saot an dat gaue Land vörbi, dat man sick frögg, worümme hei nich uppassen deit. Is üm dat egaol, wor dat henfleigen deit? Worümme kick hei nich genawe tau? Ick mott jao seggen, dat ick nich immer aals fortsen verstaoh, wat inne Bibel schräven is. Ick verstaoh ein gauen Deil, man wisse nich aals. Un ick hebb dor väle öwer naodacht, wat dat mit dat Glieknis van den Buurn un dei Saot wull up sick hebben kann. Wenn dei Saot in dat Glieknis dat Woort von Gott mennt, siene Böskup för us, dann mott ick mi aff un an fraogen, off ick ein fruchtbaoret Land för Gotts Woort bün. Kann siene Saot bi mi wassen? Off fallt dat bi mi ünner de Doorns off up steinigen Grund? Jao, uck in mien Läwen giv et dat ein off anner Saotkörn, wat nich up 'n Grund fallen deit, wor dat glieks wassen kann. In'n Olldag, wenn dat üm dat Inkoopen geiht, kann ick van mi nich seggen, dat ick blots dat koope, wat ick bruuken dau. Blots dor koope, wor aals reell un ehrlick hannelt is. Un mit dei Schöpfung gaoh ick nich aaltied so ümme, at dat gaut för ehr is. In'n Plünnenlaoden achte ick nich dorup, dat dei Lüüe, dei dat Tüüg naihet hebbt, uck gaut dorför betaohlt worn sünd. Ick koope uck ganz gerne dei Büxen van mien leevste Marke un up dat Smartphone sitt achtern ein anbäten Appel up. Nich aaltied hannel ick so, dat dat aals recht un richtig is.

De Örgel vun de Ludgerikark Nörden is 1686 bit 1693 vun Arp Schnitger baut wurrn. Se hett 46 Registers, dree Klaviaturen un Pedal. Na de Örgel vun de Jacobikark in Hamborg is disse Örgel in Nörden Schnitgers tweetgröttste Instrument in Düütschland un de gröttste Örgel in Oostfreesland. Histoorsch un musikaalsch is disse Örgel en besünners wertvull Kunstwark, klingt bannig mooi un is unner Faklüüd in de wiede Welt bekannt. In de Örgellandschap Oostfreesland gifft dat de meeste historsche Örgel up en Stee. Hier sünd noch 90 Örgel ut söben Johrhunnerten bewohrt bleven. Sowat gifft dat nargends anners. Al ehrder hett Edo Evers (1618) en Örgel in de Ludgerikark baut, die noch Piepen van de ollere Örgel vun Andreas de Mare (1567) bruukt hett. Dör hör Stee an de südlicke Müür vun de Chor (achter de Stee, wo nu de Örgel steiht), weer se üm de Kanzel rum nich goot te hören. Daarüm baute Schnitger en för de Akustik optimole Örgelempoor, waarup de ne'e Örgel dicht an't Hööftschipp stunn un dor hör Klang utbreden kun. Sünnerlich is, dat nich twee, aver blot en enkele Pedaltoren baut wurr. Disse Toren trekkt sich üm de Pieler in't Südoosten hen un gifft sien Klang Richtung Hööftschipp weer. Acht ole Registers van de Mare un Evers, die Schnitger för sien Örgel övernomen hett, sünd noch bewoord bleven un klingen ganz besönners. De ne'e Örgel hett 46 Registers, veer Manualwarken up dree Klaviaturen un Pedal. In't 18. un 19. Johrhunndert hett man verscheden Registers, de Klaviaturen un de Windbalgen wegschmeten, üm dat se nich meer na de Gesmack vun Tied werrn. 1917 gaff dat Örder, dat man de Prinzipalpiepen ut Tinn för de Krieg ofgeven mutt. In 20. Johrhunnert hett man na un na de Örgel deelwies weer restaureert. Dat fung an, as 1927 Christhard Mahrenholz un Hans Henny Jahnn de Örgel ünnersöcht hebben, wonah de Firma P. Furtwängler & Hammer nah de domolige Insicht weer Registers ersett hebbt. Aver op de annere Siet hebbt se Klaviaturen van Schnitger ersett un groter utbaut un een veerde Klaviatur inbaut, dormit man dat Borstpositiv un dat Bavenpositiv för sück spölen kunn. Bavenwark un Pedal kregen en pneumaatsche Traktur. So hett man dit un dat van Schnitger kapott maakt. 1943 hett man de Örgel utlagert un 1948 weer opbaut. De Örgelmaker Paul Ott hett 1948 un 1957-1959 verscheden mol de Örgel restaureert, aver dat was nich wiet her. Wegen de te swakke Wind hett he sogor de Piepen verannert. Eerst dör de Restauratschoon vun de Örgelmaker Jürgen Ahrend (1981-1985) is de ole Klangpracht weer te Vörschien komen. Sien Rekonstruktschoon vun de Prinzipalen un de Tungenregisters kann nich beter, wordt seggt. De terzenreine Stimmung mit 1/5-syntonisches Komma is intussen as "Nörder Stimmung" bekennt, wordör de Klang ganz süver is. Ok bi anner ole un ne'e Örgel hett man disse Stimmung brukt, to'n Bispeel bi de groot Schnitgerörgel van de Jacobikark in Hamborg.

öööööööööööööööööööööööööhhhhhhhhhhh 100 spänn....för ett demo?...som bara gäller i 2 dagar?....INsANE IN THE MEMBRANE öööööööööööööööööööööööööhhhhhhhhhhh 100 spänn....för ett demo?...som bara gäller i 2 dagar?....INsANE IN THE MEMBRANE öööööööööööööööööööööööööhhhhhhhhhhh 100 spänn....för ett demo?...som bara gäller i 2 dagar?....INsANE IN THE MEMBRANE

Immer noch spöökt bi de Minschen de Angst rüm, uns Eer warrt maal mit een Kometen tosamenknallen. Ok wenn dat nich wohrschienlich is, so is dat doch mööglich. Uns Eer kümmt al lang poormaal in't Johr op ehr Bahn üm de Sünn dörch ünnerscheedliche massige Gas- un Stoffringen dörch. Dat sünd Resten von kaputte Steerns un Kometen, de dat villicht al lang nich mehr gifft. De Stoff is so fien, dat de Körner alwiel blots so 0.5 bet 5 mm groot sünd. De lütten Steen- oder Metallsplitter heten Meteoriten (meteoron heet op Greeksch "dat Swevende") oder Steernsnuppen, as de Lüü dorto seggt. Wenn se mit 30 bet 70 km per Sekunn (!! dat sünd 110000 bet 250000 km/h!) in uns Lufthüll indükern, denn rievt se sik as dull an de Molekülen vun de Atmosphäär. In't lerrige Weltall is ja nix, avers hier sünd mitmaal Molekülen! Dat warrt bannig hitt bi dat Tempo. Dordör fangt se so in 100 km Hööchte an hell to glöhn — smolten Steen orr Metall — susen övern Heben — un husch sünd se verglöht, in Damp opgahn. Ok de Luft warrt hitt, wo se so gau dörchsusen, un so süht dat ut, as harrn de Meteoriten sogoor 'n Glöh-Steert. Dat is ave r man blots de Luft umrüm mit ehre Moleküle, de furts to glüstern anfangt. So kann al een Meteorit, de nich maal een Gramm swoor is, en bannig helle Steernsnupp afgeven. Beten gröttere Meteoriten (Boliden) köönt denn al maal to uns Eer dörchkamen. Dat warrt wi aver meist nich gewohr, se möten uns ja nich graad op'n Kopp fallen. Jedes Johr dreiht sik uns Eer üm desülvige Tiet in de Richt von de Stoffwulk, de wi "Perseiden" nöömt. Dat is besünners scheun, wieldat dat Sommer is, denn dor kann een sik op de Wisch henleggen, oder villicht op'n Dachgoorn, dat he keen stiefen Nack kriegen deit, un de ganze Sommernacht buten blieven un kieken. (Wenn de Mücken nich to dull bieten!) Acht Se op, dat Se en düüstere Steed erwischt, von woneem Se en groten Deel von'n Heben sehn köönt! Bi to veel Licht, t.B. von de Stratenlatüchten in de Stadt, köönt Se de lütteren Meteoriten al nich mehr erkennen. En Feernkieker bruukt Se sülvstredend nich. Dat Steernbild "Perseus" steiht an Noordoostheben, en Stück rechts von den "groten Wagen" oder "groten Boor". Dat süht ut as'n Ypsilon, dat op'n Kopp steiht, oder as'n Mann mit siene twee Been. Eerst so üm Middernacht kümmt dat Steernbild so richtig hooch an Heben, so dat wi den ideligen Göttersöhn goot sehn köönt. Perseus sülven hett mit den Meteoritenswarm nix to doon; he steiht man bloots — vun de Eer ut sehn — jüst in de Richt, woneem de Komeet Swift Tuttle sin Stoff utstreut hett. So is Perseus för uns de "Radiant", de Mitt, von wo de Steernsnuppen in alle Richten över den Heben susen, as bi'n Sneedrieven, dat wi ut'n fohren Auto dörch de Frontschiev op uns tokamen sehn. In Wohrheit bewegt sik de Snuppen parallel, as de Sneeflocken ok. För uns süht dat aver ut, as kemen alle ut een Punkt — ut een Punkt in'n Perseus. Un wannehr is de beste Tied? Na, de dickste Deel vun'n Swarm schall düt Johr (2004) bi uns utrekent an'n 12. August üm de Middagsstünn dörkamen. Dor is dat natüürlich hell, also nix to sehn. Wi mööt op den Opgang von de Steerns töven, op Perseus, op de Nacht. In de Nacht von'n 11. to'n 12. August warrt dat also best sien, sünnerlich in de fröhen Morgenstünnen von'n 12. August. De junge Maan un de Venus warrt denn tosamen mit Perseus den Heben smücken — un vele Steernsnuppen. Wenn dat scheun düster is, dor wo Se graad kieken, sünd dat villicht so üm 100 Meteoriten in eene Stünn. Un dat is ok wichtig: Nich so luut saustern! Un wenn en Steernsnupp oplücht't, möten Se sik gau wat Scheunes wünschen. Aver nich Ehrn Wunsch verraden, denn klappt dat nich. Schall mi verlangen, wat dat woll in Erfüllung geiht.

Lütt un Groot - dat weer för den Oolen jümmers 'n intressante Saak wesen. Doorbi güng dat nich bloots üm dat Baben un Ünnen in uuse Gesellschaft, üm Rick un Arm, nee, he intresseer sik ook, woans de Biller vun uusen Alldag in de Minschenköpp trecht schrapelt ward. Un doorbi speelt dat Lütt un Groot in uuse Medien förwiss 'n besünnere Rull.

Dat mookt den Ünnerscheed twüschen Lütt un Groot düütlich, meen de Oole. So'n Minsch op sien Rad kunn sowat nie nich tostannen kriegen. He kann sik villicht sülbens to Doode bringen. Man dat he 'n annern Minschen mit sien Rad doot mookt, dat is meist vullstännig unmöglich. Düsse Text över dat Dootmoken vun'n Radfahrer döör 'n Autofahrer weer lüürlütt. Düütlich mehr as teihnmaal so groot weer in datsülbige Daagblatt 'n Text, dat sik 'n Minsch op sien Rad Kopfhörer över de Ohren stülpt harr un desterwegen nix vun dat Auto achter em mitkreeg, as he dweer över de Straat fahren wull. Door weer sogaar 'n groot Bild doorbi, un door weer ook groot to lesen: "Ablenkung im Straßenverkehr oft unterschätzte Gefahr". Dat stimmt, brummel de Oole för sik hen. Bloots wenn 'n Radfahrer nich oppasst, denn bringt he sik sülbens in Gefahr. Wenn 'n Autofahrer nich oppasst, kann he annere doot moken. Dat is doch villicht 'n Ünnerscheed, wo 'n op Acht hebben mutt. Lütt un Groot - de Oole weer seker, dat de Minschen veel lehren köönt, wenn se door maal 'n Blick op richten doot.

schall/warr timmern schallst/warrst timmern schall/warrt timmern schöölt/warrt timmern schöölt/warrt timmern schöölt/warrt timmern

Johann Gottlieb Fichte (* 19. Mai 1762 in Rammenau bi Bischofswerda; † 29. Januar 1814 in Berlin) weer en düütschen Padagogen un Philosophen. An de Siet vun Friedrich Wilhelm Joseph Schelling un Georg Wilhelm Friedrich Hegel warrt he as wichtigsten Vertreder vun den Düütschen Idealismus ankeken. Lehrt hett he in Jena. Ok de beröhmte Bremer Börgermeester Johann Smidt hett bi em studeert. He weer Freemüerker.

Awers wenn Se disse Damens all för uns "Szipzens" inkommodeern wüllt, denn wöör ick Swattsuur een Swattbroot noch vörtrecken.

Awers nu kümmt wiss glieks wedder de Herr Karlsson vun sien Dach op uns dol, vunwegen dat wi nich bi de Sach bleven sünd.

De Paläarktis is tostanne kamen in dat Paläogen, wat de öllere Afsnitt vun dat Tiedoller vun dat Tertiär is. Dormols hefft sik in düsse Gemarken nee Planten utspunnen un nee Formen vun Deerter sünd upkamen. Tohopen mit de Nearktis (=Noordamerika bit Noord-Mexiko un Gröönland) billt de Paläarktis de Holarktis up de nöördliche Halfkogel vun de Eer. Wie de enkelten Regionen toordent weern schöllt, dor hefft sik de Gelehrten over in de Plünnen. Gröönland warrt to’n Bispeel to de Nearktis torekent, man dat is to fragen, of dat richtig is. Just so mutt fraagt weern, of Gröönland to de Paläoarktis tellt weern kann. Last mit dat Afgrenzen gifft dat ok na de Paläotropis hen. So grenzt in’n Himalaja beide biogeographschen Regionen stracks an’nanner, un griept een so in de annere, dat een en poormol vun en Region in de annere wesseln deit, wenn een en poor Stunnen to Foot unnerwegens is. Düsse Wessel is goot ut to finnen, vunwegen, dat de Vegetation düütlich verscheden is.

Wat, ji kennt Jan Flink noch nich? Denn warrt dat aver hööchste Tiet, dat ji em kennen lehrt. Denn helen Sommer un Harvst hett he meist jeden Dag bi mi inkeken. Mitünner keem he al morgens to'n Fröhstück, mal to de Meddagstiet un mennigmal ok an'n Nameddag. Flink un lies keem he ansliekert. Mitünner hett he mi richtig verjaagt. Bald harr ik klook kregen, dat de Visiet na sien Hunger güng. Ik heff em aver nich blots in mien Goorn drapen. O ftins huusch he koort vör mi över de Straat un nehm denn ümmer den glieken Weg. Eerst över den Drahttuun na den Walnuttboom un denn klatter he wieder över de hogen Bööm in mien Goorn. Sien rot-brun Rock mit den buschigen Steert weer nich to översehn. Jan Flink, mien dääglichen Gast, is en lütten Katteker. Al in't Fröhjohr heff ik em in mien Goorn sehn. He turn in de Bööm rüm, bargdaal mit den Kopp na ünnen, un jaagt as de Blix dörch den Goorn. Dor heff ik m i al ümmer bannig över siene Klatterkunstücken freut. Mitünner keem he nich alleen. Denn harr he ja wull sien Fründin mitbröcht. De beiden susen üm de Wett den Boomstamm up un dal, ümmer achternannern her. Al bi't Tokieken kunnst küselig in'n Kopp warrn. Denn seten se sick gegenöver. Nu wackel Jan Flink bannig mit sien buschigen Steert, slöög em up un dal un denn güng die Jachteree wedder los. Eenes Daags weern se sogor to drütt. Jan Flink harr enen Mitbewarwer kregen. Wedder güng de Jachteree los: jümmers den Boomstamm up un d al. Ganz baben in Boom seet de Fru un keek sik vun dor dat Speelwark an. De annern beiden jachtern üm de Wett. Jeder wull de Fru hebben. De Jachteree in den Boom duur so lang, bit en boots hindaal full. To'n Glück harr he sik nix daan, he suus glieks wieder in den neegsten Boom. Vun de Tied an weer Jan Flink alleen in'n Goorn. He harr bannig veel Tovertruun un keem immer neger an't Huus. Ik heff em mal ne Nutt or en lütt Stück Pletten hinsmeten. Toletzt keem he sogor up de Terrass. Ik harr mien Spaaß an den lütten Kerl. Sien Freten nehm he in de Vörpoten un sett sik dormit hin. Denn leggt he den Steert över sien Rüüchun wies dorbi sien witten Buuk. So knabber he den Kram up. Dorbi dreih he den Pletten in sien Vörpoten, dat söög meist ut, as wenn he lütte Hannen harr. Sien Döss lösch he dorna immer an de Vageltränk. Enes Daags, ik seet an'n Fröhstücksdisch un harr de Terrassendöör up, weer Jan Flink in de Stuuv. Ik heff mi bannig verjaagt. He keek mi mit grote Ogen an, as wull he seggen: "Hest ni ok wat för mi to'n Freten?" Gau güng ik in de Köök un hol wat. Dormit mi dat nich wedder passeer, pack ik enen lütten Vörraat up de Finsterbank. Jan Flink harr tokeken. An'n annern Dag, ik seet wedder an'n Fröhstücksdisch, klöter dor wat mang miene Bloompütt. Ik keek hoch. Jan Flink weer dor, he harr sik al sülfst bedeent. Dat güng so wiet, dat he sik de Pletten sogor ut dat Pakeet puult hett. Dat wöör mi denn aver doch to dull. De Tüüt mit de Pletten keem wedder na binnen. Nu, in Harvst, sorgt he för sik sülven. In den Naversgoorn steiht en Walnuttboom un bi mi steiht en Hasselnuttboom. Dor finnt he noog to'n Freten. Man höört dat richtig knacken, wenn he sik en Nutt utpuult. Ünner den Boom liegt achterna luder leere Nuttschalen. In de Wintertiet bedeent he sik ok geern mit Vagelfutter ut dat Vagelhuus. Denn mütt de Vagels ehr Freten mit Jan Flink delen. Wenn he kümmt, stuuvt de frechen Lünken uteenanner un fleegt mit groten Larm flink in de Heck. Dat is to drollig antokieken, wenn vun Jan Flink denn de rode buschige Steert ut dat Vagelhuus hangt. De letzten söten Krümel vun den Lünkendisch, den Boomstuppen, lickt he ok ümmer geern af. De Lünken kriegt bi mi up ehrn Disch ümmer Pletten (Swiensohrn!). Sogor Appels staht mit up sien Spieskoort. Sülvst Poggenstöhls mag he geern. Bi mi steiht in Winter en Appelkist fien mit Zeitungspapier todeckt up de Terrass. Un in de Appelkist liggt mennigmal en anbeten Appel. Eerst dach ik, dat weer en Muus. Aver de anbeten Stell in den Appel weer för Muustehn to groot. Un eenes Daags heff ik Jan Flink in flagranti erwischt. Nu heff ik juuch minen Fründ Jan Flink vörstellt. Dat weer mi en Vergnögen! Villicht hebbt ji genau so veel Freud an em as ik. En poor Biller heff ik ok vun em maakt. Weer aver gor nich so eenfach, de Kerl is gor to gau. Mitünner harr ik blots noch den Steert up dat Bild. De Katteker is en Nager. He höört to de Familie vun de Hörnchen. He hett en rotbrun, mitünner ok düsterbrun, Fell. Sien Läng is 20-35 cm, dorto kümmt noch de 20 cm lange Steert. Bit to tein Johr kann he oolt warrn. Överall in Europa is he to Huus un is sotoseggen en Charakterdiert in uns Land. Meist all Lüüd mucht em lieden. Grote Kunstmaler hebbt em sogor maalt (t.B. Albrecht Dürer). Dat gifft männig Speeltüüch, dat em liek süht. De Kinner möögt em geern un hebbt al immer mit em speelt. He is en richtig Speeldiert. Dat smucke rot- bit düsterbrune Fell un de buschige Steert sünd sien Markenteken. De Steert deent em nich blot bi't Klattern as Stüür, he bruukt em to'n Balancieren. In Winter is dat ok en warme Todeek för em. Wenn he vun Griepvagels or Marders in Boom jaagt warrt un sik redden mööt, bruukt he sien buschigen Steert as Fallschirm. He lett sik denn eenfach vun de böberste Boomspitz hindaalfallen. Neven den Marder is he de best Klatterer up de Welt un kann vun Boom to Boom springen. Mit de Krallen an sien "Finger" kann he sik goot fasthollen. Ünnen up de Eer kümmt he mit bit 5 m wiede Sprünge vöran. Wenn he sik verpuust un ok bi't Freten geiht he in "Männchenstellung" un wiest uns sien smucken witten Buuk. Ok de Fruunslüüd hebbt an sien smuckes, rotbrunes un weekes Kleed Gefallen funnen. För enen Pelzmantel müssen 110-120 Katteker ehr Leven laten. Dat dörf hüüt nich mehr sien, dor passt de Natuurschutz up. To'n Leven bruukt he 35-80 g Freten an'n Dag. Up sien Spieskoort staht Nööt, Poggenstöhl, Eckern, Appels, Dannentappen, selten Vageleier. Man kann seggen, he is en "Allensfreter". Aver ohn Water kümmt he nich ut. An'n leevsten knackt un fritt he aver Nööt. He mutt nich na'n Tehndokter, so as de Minschen. Sien scharpen Nagetehn wasst ümmer wedder na. Mit sien gode Nees rüükt he dat Freten al över gröttern Afstand. So findt he ok in de kole Johrestiet de Nööt wedder, de he inbuddelt hett. Leven deit de Katteker in enen ut Astwark un Telgen buten Kobel. Süht meist as en lütte Kugel ut un hett den Ingang vun ünnen. Oftins övernimmt he ok en verlaten Heister- or Kreihennest un polstert sik dat warm ut. Dor blifft he in de kole Johrestiet mehrere Daag binnen. Winterslaap höllt he nich. To'n Schutz leggt de Katteker so nöömte Schattenkobel an. De sünd aver nich utpulstert. Dor kann he denn bi slecht Weder ünnerkrupen. Meist so, as wenn wi in Wald en Schutzhütt upsöökt. In den Hauptkobel kaamt denn mitünner al in Januar de jungen Katteker up de Welt. En Wurf hett 2-5 Junge. Se sünd nackt un blind un warrt bit to söss Weken vun de Modder versorgt. Twee- bit dreemal in't Johr kriggt de Kattekerfru Kinner.

Så applåder, visslingar och ööööööööörnobedövande jubel fööööööööööööör....................................

Nahdem he sien Doktertitel 2000 an de University of Hawaii makt hett, arbeit Trujillo an de Gemini-Steernwacht up dat Rebeet vun den Kuipergördel un dat butere Sünnsystem as ok dat Entstahn vun dat Sünnsystem un anner Planetensysteme. Strengnommen sünd de „himmlischen Majestäten“ eerst af Kaiserin Jitō as sückser, d. h. Tennō (japaansch: 天皇}}) to beteeken, vörher sull vun de „Herrschern vun Wa“ spraaken wurrn. Ok disse Landsnaam wurr eerst Enn‘ vun dat 6. Johrhunnert in Nippon ännert. De Kaiser vun den Nordhoff weern deelwies mächtiger un to Leevtieden anerkannter as hör Tietgenossen vun den Südhoff, harrn aber nich de Throninsignien vun Japan in Besitt, weshalb se hüüd as nich legitime Tennō gellen.

von Detlef Kolze Snacken hollt di dat Muul warm, heet dat - un woll ook dat Hart un de Seel. Dat meent nix anners, as dat an so 'n Snackeree un an so 'n Spraak mehr mit anbammelt, as dat wi bloots 'n Order or 'n Infall wietergeben w�llt. Verklaren un Wietergeben is bloots dat eene, denn jichenseen Spraak hett mehr an Bed�den f�r dat Rinf�hlen un dat Lebennigsien in de Welt. De Plattd��tschen weet dat f�rwiss noch beter as de annern, de ehr Snacken mit gr�ttere Spraken afmoken doot - Spraken, de sik sogaar vundaage noch utbreden doot, as dat Ingelsche to'n Bispill or dat Chinee-sche. J�st wegen dat, wat door noch mit anbammelt, j�st desterwegen hangt so veele plattd��tsche Minschen ehr Hart an d�sse oole Spraak, de siet veele hunnert Jahren an't Afnibbeln is. Ehr Sw�gen bringt jem sowiet, dat se dat Afnibbeln ophollen un f�r mehr Plattsnackeree sorgen w�llt. Vers�cht ward dat all langen. Dat groote �mdreihen vun de Richt is door j�st nich bi ruut kamen, man anners weer villicht dat Plattsnacken in uuse Schoolen all langen v�rbi un de plattd��t-schen Narichten harrn keen Tokunft mehr. Ook dat Instituut f�r nedderd��t- sche Spraak in Bremen blifft 'n Kraftakt, denn ut jichenseen Kass mutt dat Geld doorf�r nu maal ruut dr�ppeln. Man dat eene steiht woll fast - Plattd��tsch ruckelt sik op de groote Ledder ehrer na �nnen as na baben. Gr�nnen doorf�r laat sik finnen, to'n Bispill wenn wi maal kiekt, woans dat Snacken �verhaupt in de Welt kamen is. Denn sogaar in de Vogelwelt funkscheneert dat Quinkeleeren mehrstendeels bloots d��r dat Tosamenspeelen vun Mitbringen un Utpro-beeren. So brabbelt de Vogels j�st so as de l�tten Kinner wat v�r sik her un kaamt op d�ssen Padd quantswies dichter ran an dat, wat de �llern all k��nt. Speelen geet dat in de Minschenwelt, un door liggt in uuse Tiet een vun de grooten Kn�tten f�r Kinner, de in pracherige un elennige �mst�nnen groot warrn m��t. Denn door hebbt de �llern oftins keen Gef�hl doorf�r, dat de L�tten bi ehr Speelen so massig veel doorto lehrt. D�sse �llern be- griept nich, dat se ehre L�tten doormit s�lbens vun'n betere Tokunft afschotten doot. D�sse afhangten Kinner bring dat oftins nich tostannen, dat se �verhaupt richtig snacken un f�hlen k��nt, wenn se na School hen gaht. Oftins kriegt se keen fienf�hligen Togang to de Welt rings �mto. Un wenn dat Utprobeeren un dat Brabbeln un dat Snackenlehren in de hoochd��tsche Moderspraak all tosamen schrumpeln deit, denn bruukt wi gaar nich eerst fragen, woneem denn nu dat Plattd��tsche afblieben deit. Wenn Snacken dat Muul un dat Hart un de Seel warm mookt, denn blifft dat bi mennigeen Kind vundaage koolt. F�r dat Tosamenleben vun de Minschen s�nd dat keene gooden Utsichten, un f�r dat Plattd��tsche eerst recht nich.

schall/warr brüggen schallst/warrst brüggen schall/warrt brüggen schöölt/warrt brüggen schöölt/warrt brüggen schöölt/warrt brüggen

Knox County is en Kreis (County) in’n US-Bundsstaat Illinois. He hett 52.919 Inwahners (Stand Zensus 2010) op en Rebeet vun 1.854 km². De Sitt vun de Verwalten is in Galesburg. Vun de 55.836 Inwahners bi’n Zensus vun 2000 harrn 27.287 Minschen Arbeit. Dat Inkamen je Kopp vun de hele Inwahnertall weer 17.985 US-Dollar. 31.137 Minschen hebbt op de Highschool ’n Afsluss maakt, ’n Afsluss an’e Universität, de ’n Bachelor-Afsluss oder noch höger weer, hebbt 5.545 Minschen maakt. 10,31 % vun de Inwahners leven 2000 ünner de Inkamensgrenz to de Armoot. 4,24 % hebbt 2000 tohuus ’n annere Spraak as Engelsch snackt un 1,62 % vun de Inwahners sünd buten de USA boren worrn. Vun de Vöröllern her sünd 89,86 % vun de Minschen Witte, 6,29 % Swarte, 0,69 % stammt ut Asien un 0,01 % vun de Eilannen in’n Pazifik. 0,19 % sünd Nakamen vun Indianers. 1,57 % hebbt sik sülven to noch annere Gruppen torekent. 1,39 % hebbt angeven, dat se Vörfohren vun ünnerscheedliche Afstammung hebbt. As Nakamen vun Lüüd ut Latienamerika hebbt sik 3,40 % vun de Lüüd ansehn.

Dat weer´t nu also... dat tweete Hansefest is vörbi. Wi harrn us ok en passlich Kledaasch utsöcht un hebbt mitmaakt - mien Sööte as en Krüderfru un ik as...

Dag ok, leve Lüüd, jümmers doot wi lesen un sachs ok lustern, dat so veel scheep löppt op de düütsche Scholl. De Politikers sünd schients all... An End vun Maimaand wöör de Saat op en Striepen vun de Wisch bi dat Füerwehrhus in Gerdau vun de Ratsherren Hahnemann, Meyer und Tümmler utbröcht. De... Leve Lüüd, ik maak mi duerhaftig en Kopp üm use Ümwelt un bliv jümmers wedder an en Saak hangen, de mi nich in de inlüchten will. Dat, wat mi...

En Wisch bito dat Sprüttenhus in Gerdau. Dor maakt de Füerwehrlüüd ok de en of anner Öven, dormit dat bi de Insätze denn ok forts klappen deit. Doch se... Dag ok, leve Lüüd, dat stünn ja in dat Dagblatt, dat beste wat wi hebbt in us Rebeet. Dat mit männigmol rieterische Texten, man de Bookstaven sünd nich... Leve Lüüd, dor deit sik wat - dat passt jümmers, denn de Tied löppt ja nich enfach so dörch de Welt. Bi de verleden Gottsdeenst op Platt hett sik ok...

Woot is so unsouverän. Woot is dat Gegendeel vun cool. Woot is en Teken vun Swackheit. En Minschen in Woot to bringen is en Machtgeste. Dorüm leev ik ok düsse lütten Schalter, düsse Trigger, de enorme Effekte utlööst un ganze Völker to'n Rasen bringt. De Rumpelstilzchen-Momente. De Rumpelstilzchens sünd natüürlich alle Mannslüüd. Un dat gifft ganze Völker vun Rumpelstilzchens — also Völker, 'neem de Mannslüüd alltohoop Rumpelstilzchens sünd. Pakistan is so een. Dor jaagt se de Gedankens in anner Lüüd ehrn Kopp un terreet sik, wenn se ehr nich faatkriegen köönt. Se köönt nich uthollen, dat du un ik anners denkt as se. Ik weet, wenn ik vör ehr stünn, kunn ik se in Raserie störten, to'n Veitsdanz bringen — bloots mit en Woort, ja en Smüüstern, en Kniepöögen. Bloots mit mien Existenz. Ik kunn ca. 10 Sekunnen tokieken, wo se toovt. De pakistanischen Rumpelstilzchens hett mal wedder en Fru to'n Rasen bröcht. Fruuns köönt dat besünners good, denn eentlich schulln Fruuns gor nix doon un seggen dörven, dorwegen is allens, wat Fruuns doot un seggt, al en Beleidigen in sik. — Asia Bibi is Christin un betahlt dat siet 8 Johr mit Isolationshaft. Se glöövt nich an Mohammed un also hett se em lästert, weer de Vörwurf; se schull starven. Man dat geev keen Bewiesen — also mutt se frielaten warrn, sään de Richter, de nu mit Moord bedrauht warrt un den Steert inkniept. Feigheit is dat nich — Millioonen Rumpelstilzchens wüllt ehr ünner ehr Fööt terstampen, dor kannst woll bang warrn.

Nee, wi wüllt hüüt nich över Hessen snacken. Dat veel wichtigere Brasilien wählt hüüt ok. Un dor wählt se sachs en Minschen, de sik apen to Diktatur, Nazis, Folter un Vergewaltigen bekennt. Sünd etwa de Brasilianerschen un Brasilianers all för Nazis, Folter un Vergewaltigen?! Nee. Avers sachs för Diktatur. Dat is en enormes Versagen vun de Demokratie. De Demokratie hett sik an den Kapitalismus verköfft. Wi all kennt de versteckte Korrupschoon un friewillige Willfährigkeit, wi all weet, welk Lü nienich wehdaan warrt, as weer dat en Natuurgesett. (De Linkspartei is de letzte Partei, de keen Industriespennen kriggt!) Eens Dags, wenn ok de Banken vun Italien dör Stüergeller "reddt" woorn sünd un de Minschen 18 Stünnen per Dag arbeiten mööt, dat se ehr Miete betahlen köönt — eens Dags warrt villicht ok hier en Slägertyp optreden mit dat Motto "Miet-Haie? À la lanterne!" (nee, ehrder "Miet-Haie? Opknütten!", denn Franzöösch snackt solk Lü nich) — un denn warrt de Problemen, de hüüt villicht noch freedvull lööst warrn kunnen, in Gewalt ümslaan — un sachs ok nich lööst. In de USA kunn dat en veritablen Börgerkrieg geven — veel Spaaß mit all de Wapen dor! Un wenn Bolsonaro wohraftig, as he ankünnigt hett, de Amazonas-Uurwoold roden will, denn geiht villicht vun düt Demokratieversagen de Welt ünner. Bookstäävlich. Villicht höpt he dorwegen heimlich, dat dat för de SPD nich good utgeiht in Hessen. Ganz afwegig kannst düsse Höpen ja nich nömen. Man wat passeert denn?! Denn warrt de SPD in Berlin ganz un gor in Raasch kamen un batz de Koalischoon opkünnigen. Un denn höpen, dat dat beter warrt. Bet to de neegsten Wahlen. Dorna weet se denn: An de Koalischoon hett dat ok nich legen... Föhlt sik dat nich good an, düsse Fredensnobelpriesen? Is nich för jeden spontan klaar, wo natürlich un richtig düsse Prämierungen sünd? Un markt Se dat nich ok?: Foorts is dat wedder dor, düt unsinnige Vertruun in den Vernimm vun de Minschheit, düsse Toversicht, ja Optimismus, dat opletzt de Minschen dat Ruder doch in de rechte Richt ümleggt un to'n Goden stüert. Wi seht doch, dat geiht. Een gode Naricht langt! Man dat gifft mehr as een! Verlichtern överall: De Hambacher Woold dröff vöreerst blieven, RWE dröff nich roden. Noch een Johr dröfft de legendären Maiglöckchen vun'n "Hambi" ünner de urolen Böken blöhn; se mööt nich starven, wieldat se op Bruunkahl staht. To verdanken is dat den BUND, de vör Gericht gahn is, ünner annern wegen de seltene Bechsteinfladdermuus, de dor wahnt (is dat villicht de Fladdermuus, de de Klaviere vun de bekannte Marke "Bechstein" buut, de so hooch spelen köönt, dat se sogor in'n Ultraschall speelt...? Gifft dat ok Steinway-Fladdermüüs?). Danke, Fladdermuus! Hambi leevt! Boomhüüs warrt wedder erricht warrn. Een Johr is veel Tied, in de de Minsch vernünftiger warrn kann! Villicht warrt dorna överhaupt niich mehr vun Rodung snackt — wenn wi mit de Vernunft un mit entslaten Willn för dat Gode wiederhen Druck maakt op de Bruunkahlenverbrenners un annern Ewiggestrigen. Annerletzt weer ik ja füünsch op dat Plastik, dat uns överall ümgifft. So ganz berechtigt is dat nich. Plastik is en genialen Warkstoff, sien veelfältige Egenschapen un dorbi sien ringes Gewicht mööt eenfach jeden övertügen. Dat is ja keen Tofall nich, dat wi överall Plastik seht un dat de Plastikfloot üm uns höger un höger swappt. Natüürlich is dat to billig. Dat gellt för allens, wat wi ut de Natuur nehmt: Dat Priesschild stimmt nich. Dat Plastik, dat mien Kollegin dormalen op'n Disch harr, harr mehr kosten müsst as de ganze Salaat. Dat wi uns an wennt hebbt, sowat wegtosmieten — heel funkschoonsfähig Geschirr, Massen an Folie, opwendigste Verpacken —, dat is en groot Övelstand. Düsse Einweg-Mentalität wedder ut de Köpp ruttokriegen, dat warrt en hart Stück Arbeit, sünnerlich bi de jüngeren Generaschoonen, de nienich wat anners kennen lehrt hebbt. Eerstmaal kümmt ja bloots en lütten Deel in de Recycling-Tunn. Un dat Müllsorteern dor maakt ja allens Maschinen. Un de sünd apensichtlich dumm. Se hebbt wiss ok al höört, dat Joghurtbekers, an de noch de Alu-Deckel bummelt, nich to recyceln sünd. De Maschien kann dat nich trennen. Beid — Plastik un Alu — wannert in't Füer orr in de Deponie. Is'n Armootstüüchnis, sowat, un al gor nich snacken wüllt wi vun de gresige Verswendung vun Aluminiumfolie. Hallo VW, ji sünd doch Spezialisten för wunnerwarken Software-Updates! Hier sünd Maschinen, de bruukt juun Expertise! Nich etwa, dat ik glööv, dat warrt passeern. Ach wo. Keen Partei, keen Parlament warrt so'n Gesett dördrücken. Is politische Sülvstmoord. Dor kunnst ja glieks Stüer op Kerosin erheben un Inlandsflöög verbeden! Ik much Scheuers Vörslag liekers geern annehmen, mit en lüttje Modifikation. De Hardware-Narüsten lehnt he ja dorwegen af, wieldat se op Kosten vun de Autoherstellers gahn schull: dat defekte Fohrtüüch mutt ja repareert warrn. Ik meen, wenn glieks de ganze "Flotte erneuert" warrn schall, denn geiht dat ok op Kosten vun de Herstellers. Se mööt elkeen Kunden, de en fehlerhaftigen Diesel köfft hett, en niegen Diesel schenken! Wenn de defekte Waar nich repareert warrt, kann de Kunde ja op en kostenlosen Ersatz bestahn, nich? O Gott, nu sünd se all an't Ümnehmen vunwegen Maaßen sien Befördern. "Wi hebbt uns irrt." Un mit wat? Mit de Idee, dat Maaßen de richtige Mann för den Job weer? Nee, bloots mit de Idee, dat ji dormit bi de Lü dörkamen wöörn. Dat weer de ole Kant, de seggt hett: "Twee Saken gifft dat, de mien Gemööt jümmer mehr wunnerwarken maakt, je mehr ik doröver nadenken do: de Heven vull Steerns över mi un dat moraalsche Gesett binn mi." Tja, uns Tied neigt sowiso nich to'n Wunnerwarken; man de Lü, de in uns Sellschap na baven kaamt, sünd nich de, de dör so'n lästiges moraalsches Gesett binn ehr behinnert warrt. En gresigen Slag Lü is dat, de in uns System na baven spöölt warrt. De binnere Kompass vun solk as de Parteipolitikers sünd — Ümfragen. Dat gifft gor keen Richt, in de se gahn wüllt, bloots ehr Lobbies bedenen un an de lukrativen Pöstchen wüllt se — un de Leitplanken dorför geevt ehr de Ümfragen. So weet se ok bloots, wenn de Ümfragen sinkt, dat se ehrn Kurs ännern mööt. Se kennt nich Richtig un Falsch, sünnern bloots "erfolgreich" un "unbeleevt"; se höört op keen binnere Stimm, sünnern bloots op den Applaus vun buten. So versöökt se de obszönsten Saken dörtodrücken; mal kieken, wat de Lü dat överhaupt merkt orr wenn ja, wat se to luud to murren anfangt... Un wenn dat passeert, nehmt se fix üm un seggt ganz beflissen: Wir haben einen Fehler gemacht! Un se meent bloots den Fehler, antonehmen, dat se dormit dörkaamt. — Avers mit dat allermehrste kaamt se ja dör! Un wenn se so ehr Mäntelchen na'n Wind hangt, nöömt se dat ok noch Demokratie. Se söcht ja doch den Applaus vun de Mehrheit, nich? Ja, de Demokratie htt dat nich licht opstunns. Wii wüllt ehr den Rüch stärken, woneem wi köönt — gerecht hanneln, annere tohöörn, fair to all ween. Kümmst nich na baven dormit in uns Sellschap; avers villicht köönt wi ehr langsam vun binnen verännern. Ik geev dat nich op. Dor is ja jümmers noch de Heven vull Steerns över uns. Allens is mööglich. Ok Wunnerwarken. De Bruunkahl, en Energieform vun gistern, vernicht nu noch Woolden, Dörpen un Landschapen — för nix as för de Profite vun RWE. Ehr Enn is beslaten, bloots de Profite mööt noch infohrt warrn — dat kann anner Minschen un de Natuur kosten, wat dat will. En Mietpreisbrems gifft dat bloots, solang se nix bewirkt, un de Autoindustrie kann sowiso maken, wat se will, un warrt nienich belangt. Dat is de Bottschap, dat de Minschen opfangt: Egaal, wat politisch entscheden warrt, eens is wiss: de ganz Rieken un Mächtigen nehmt keen Schaden, de warrt op jeden Fall schoont. Wirkliche Tokunftsfragen warrt bloots dor anpackt, 'neem dat de Grootkoppeten nich wehdeit. De Politik, de wählten Volksvertreders, hannelt as dat dat Kaninken vör de Slang: gor nich. Man uns arme Verfaten hett ja bavento noch Fienden. De börgerliche Midd dröögt ut, de Extreme wasst. Woneemher dat kümmt? Seehofer meent ja, vun de Migration. De is för em de "Moder vun all Probleme". Natüürlich weer dat en Fehler, en CSU-Mann överhaupt ut Bayern na Berlin kamen to laten; düsse Migration hett wohraftig mennig Problemen maakt. Ansünsten liggt Seehofer en beten scheef; in'n 1. Timotheus 6, Vers 10 steiht dat richtig: De Geldgier is de Wöttel vun allens Lege. Wat uns Welt togrunn richt, is de gnadenlose Kapitalismus. He terstöört uns Levensgrunnlagen, ritt uns Sellschapen twei un terfritt Harten un Seelen vun de Minschen — rein unvörstellbore Afsurditäten bringt de Geldgier tostann. Man nümsnich kann sik noch vörstelln, dat dat jemalen anners warrn orr ween kann... An'n Dunnersdag weer't, dat mien Kollegin Nurcan en lütte Paus möök un ehr Portjucheee greep, sik wat to eten to halen. Dat "Mercado" is neegbi, dat Inkoopszentrum in Altona; dor gifft dat mennig Läden för fertiges Minschenfoder. Nurcan keem torüch un harr sik en Salaat köfft. Wi seten uns dal, ik leist ehr Sellschap. As se losgüng, harr se bloots ehr Portjuchee in de Tasch; nu harr se en Plastikbüdel in de Hand. Ut den Plastikbüdel keem en solide dörsichtige Plastikschöttel mit en Plastikdeckel. Se nehm em af. Dorünner weer noch so en Plastikfolie, de dat Binnere luftdicht verslööt. Nurcan tröck de Folie af. Binnen weer links dat Grööntüüchs; rechts weer en solide Plastikinsatz mit twee Näpfe; in een Napf weern de Keeswörpel, in den annern de Putenstriepen. Beid Näpfe harrn Plastikdeckel. In dat Grööntüüchs rindrückt weer noch en Extranapf mit Deckel. Dorbinn weer de Salaatsooß. En Plastikgavel kröön dat ganze Desaster. Bedripst keken wi beid dat Mallöör an. Nurcan harr Hunger hatt, man nu schien dat, as weer ehr de Aptiet vergahn. 20% Grööntüüch, 80% Plastik legen vör uns op den Disch. Se hett dat denn doch opeten, un dat Plastik keem ok allens in den Müll; en Recyclingtunn gifft dat dor, 'neem wi arbeidt, nich. — Wi hebbt denn noch lang över ökoloogsche Footafdrück snackt. Mien liggt licht över den Dörsnitt, denn ik heff en Auto. Nurcans ok, se maakt Floogreisen (ik nienich). Un denn, to all dat, düt Plastik — as wi Kinner weern, geev dat sowat nich... un leven kunnst ok, in de 1970er Johr... Köönt wi nich dorhen torüch? Solang wi dat nich schafft, warrt wi keen Lösung finnen. Wi sünd en Deel vun dat Problem. De Bundspräsi hett nu seggt, dat he besorgt is vunwegen dat mennig Lü nich mehr op't Land leven wüllt. Dat Land, meent he, müss wedder attraktiver warrn. De Ünnerscheed vun Stadt un Land dröffen nich to groot warrn. Mennigmaal denk ik ja, ik verstah keen Hoochdüütsch, wenn ik sowat höör. Hä? Woans kann dat Land denn anners attraktiver warrn as dör Ünnerscheed vun de Stadt? Ünnerscheed in de Tempratuur (in de Stadt kunnst bi de Hitten nich slapen, op't Land ja), in'n Lärmpegel (Stillnis. Echte Stillnis...), in de Schöönheit (kantige Betonkästen gegen Holsteiner Auenland, wokeen winnt dor wohl?), in de Priesen (Mieten!), in de Levensqualität? Wenn düsse Ünnerscheed afnehmt, warrt dat Land doch nich attraktiver?! Na good, ok op't Land bruukt wi Dokters, Scholen un Busse. Mehrstendeels hebbt wi de ok, kunnen poor mehr ween, man dat kriegt wi hen. In de Stadt avers fehlt Woolden, Frieruum un Roh — un dat kriegt de nich hen. Ik segg ju wat. De Lü, de in de Stadt gornix misst un bloots op't Land trecken wöörn, wenn dat dor so weer as in de Stadt — de Lü schallt man fein in ehr Megacities verkümmern. För de schall dat Land bitte nich attraktiver warrn! ...vereinigt euch! Köönt Se sik sowat vörstelln? De naschonalistische Internaschonale? Hm, woso nich, ehr Mentalität is doch överall liek, nich? Mennigmaal süht dat ja ok ut, as verstunnen se sik ganz good — anfangs un wenn dat üm nix geiht... "Ik toeerst! Wi sünd de besten!" So denkt se all, dat müss doch en gode Basis för Tosamenarbeit ween, t.B. in internaschonale Projekten... äh... wennehr hebbt Naschonalisten toletzt en groot internaschonaal Projekt op de Been stellt? — Och, in't verleden Johrhunnert is dat mehrmalen vörkamen. Dor weer de 1. Weltkrieg, de 2. Weltkrieg, de Kole Krieg... De Höpen op en gode Tokumst warrt vundaag nich mehr vun de jungen Minschen dragen; de mehrsten vun ehr hebbt anschienend opgeven, resigneert, treckt sik torüch in ehr Privatleven. Wo veel stärker wirkt dat Bild vun en olen Minschen, de sik siendaag de Höpen un de Integrität bewohrt hett — op't best dör en langes Leven! Solk Minschen sünd Lüchttoorns, se wiest, dat en Leven in Integrität un Engagement mööglich is; un de Höpen, de se draagt, wirkt dordör ümso stärker. Solk en Lüchttoorn is hüüt braken. Uri Avnery is dood. Een vun de letzten, de in't hillige Land för Versöhnen striedt hebbt. Un dat sien heel Leven lang. Düsse eenzigaardige Persöönlichkeit — vull histoorsch Bewusstween, liekers frie vun Vörurdelen, sülvstlos un vull Minschenleev — is man bloots en Randnotiz in sien Starven. Dat schient, de Höpen op en freedvull Mit'nanner vun de Völker in't hillige Land is al vör em doodbleven. Nüms will mehr mahnen Stimmen hören, all wüllt sik bloots terfleischen. — Roh du in Freden, Uri Avnery! Avers de Wööst is en höfflich Wööst un maakt en Gegenbesöök: De Sahara verlagert ehr Grenzen eenfach merrn na Europa. Spanien haalt se sik sowiso, Portugal brennt af, un kiekt sik mal bi uns üm... ja, de Sahara kümmt. Un wi hebbt ehr inlaadt mit uns Klimapolitik.

Dat gifft een Koppel Lüüd, de ik al lang vun Harten Dank seggen much; un nu in düt Wööstenklima is dat fällig: Dat sünd uns friewillige Füerwehrlüüd. Un ok de Hööfdamtlichen. — In de gresige Hitten bi en Nootroop sik ahn Tögern de swore Uniform antüdern un sik friewillig de gröttste Gefohr stelln, dorvör heff ik allerhööchsten Respekt un en Hart vull Dank. Wo veel Leven un Weerten hebbt se nich all reddt in düssen Sommer! Wat weern wi ahn ehr, in wat för Gefohren un Ängsten wöörn wi sweven? Dor gifft dat keen Wenn un keen Aver, de Füerwehr sünd de Heldinnen un Helden vun'n Sommer 2018. Sogor wenn de Footballers wunnen harrn — de Füerwehr harrn se nich utsteken kunnt. Avers se sünd ja fröh rutflagen, un dor köönt wi ok ganz froh ween, denn de Politik harr mal wedder so düt un dat in'n Windschadden vun de WM vör. In de Gruppenphase hebbt se sik eerstmal glieks 25 Millionen mehr Geld för de Parteien genehmigt. (Un Putin hett bi sik en fiese Rentenreform dördrückt, ok in'n WM-Windschadden.) 'keen weet, wat se noch allens beslaten harrn, wenn de düütsche Mannschap wiederkamen weer?! Nee, de Millionäre hebbt versaagt, un de Ehrenamtlichen, de gor keen Geld kriegt un keen Ruhm un Ehr wüllt, bloots redden un helpen — de hebbt allens dat verdeent. In en betere Welt wöörn se dat ok kriegen. Uns Dank is ehr wiss. Twee Perzent! Veer Perzent! Opneegst tweehunnert Perzent! Donald Trump is gor nich to stoppen in sien Feddern, wat de europääschen Nato-Liddmaten — sünnerlich Düütschland — allens för de Rüstung utgeven schallt. Dorbi sünd all Rüstungsgüter doch sobiso stinkdüre Müll, de Schrott vun morgen, för nix dor (hööpt wi...) as to rosten un unmodern to warrn — en Geldgraff. Schallt wi wirklich veer Perzent vun uns hoges BSP dorför utgeven?! Dat sünd Unsummen... Ik bün vun Menen, wi schulln keen Spier mehr as sünst vun dat Kriegsspeeltüüch köpen. Mien Vörslag: Merkel maakt en Deal mit Krauss-Maffei un de ganze Rüstungsbande. De Firmen schrievt för ehr Panzers, Heevschruvers un U-Bööt opmaal dat Sössfache op de Reken. De Bundsregeern betahlt dat — un hest nich sehn, wi hebbt op een Slag 4% för Rüstung utgeven! Trump kann nix mehr seggen. Ok 10% sünd so ut'n Stand mööglich. Dat 200% nich gaht, mutt jichenswen anners Trump verklaarn. — Dorbi haalt sik de düütsche Staat dat Geld achterrücks över Stüern wedder trüch — bet op en lütten Bonus, de Firmen maakt sowat ja ok nich to'n Spaaß. Dorna warrt dat Geld in vernünftige Saken stekt. 4% orr 10% sünd eenfach en Speel op't Papeer! Bi de PKW-Maut wulln se dat ja so ähnlich maken — eerst Maut vun all kasseern un dat denn de Düütschen över de Stüer wedder trüchgeven. Över blifft de Butenlänner-Maut. So'n sauber Geschäft kriegt wi mit de Rüstung al lang hen! In Geschäfte kennt Trump sik ja angeevlich ut — dat he de Tricks to'n Bescheten kennt, glööv ik em sogor. He gellt as "geschäftsdüchtig" — en Woort mit veelschichtig Bedüden. Lehrt wi vun em! Ha! Nu is dat rut! Un rutfunnen hebbt dat Wetenschaplers ut Sleswig-Holsteen — för mi als Landsfru en lokalpatriotische Triumph! Jümmers hebbt wi uns fraagt, woso richt eentlich de Männer mit Slips so veel Schaden in de Welt an? Wi weet ja, dat se dumm sünd, wenn wi ehr bloots seht, avers so dumm, as se sik benehmt, köönt se doch gor nich utsehn! — So hebbt wi wunnerwarkt, siet Johrteihnten, un nu is de wetenschapliche Bewies dor: De Slipsdrägers sünd de gefährlichsten Lü op de Welt, wieldat se 1. Mannslüüd sünd, 2. sik ok noch dat letzte beten Vernimm künstlich afklemmt: De Slips is schuld! Keen Bloot kümmt mehr in'n Bregen an — de Dösigkeit löppt Amok... De Slipsmoord an Wieverfastnacht is för de Männerwelt reinweg en Erlösen, ehr IQ nimmt dör dat Entslipsen üm tominnst 10 Pünkt to, un dat hett de ehr IQ ja ok bannig nödig! Wi, de wi alltied för Nonkonformismus un Matriarchat weern, föhlt uns op ganze Linie bestätigt, nich? Wenn Naschoonen un Völker tosamenarbeidt un sik tosamenslaten hebbt, weer dat en Winst för beid Sieden — en "Win-win-Geschäft". Dat gell bit vör poor Johr — orr hööchstens Johrteihnte. Man düt Geföhl hett ophöört. De Eer löppt sichtbor vull mit Minschen, de Grenzen vun de Ressourcen un Ökosysteme kaamt in Sicht. De Eer is op. Mehr gifft't nich. Dorwegen wannelt sik de Perspektive vun de Minschen op ehr Mitminschen un vun Völker op ehr Mitvölker. Se denkt, dat dat Tosamenleven mit anner en "Win-lose-Geschäft" is — dat een bloots dat winnen kann, wat en anner verleert. Dat Ergeevnis is en gewisse Panik: Jedereen will sien Besittstand wohren, nix afgeven un sik düüdlich afgrenzen gegen anner Völker. De Maxime "Wi gegen de" kümmt vörtüüg. Üm dat "Wi" un dat "de" to defineern, warrt Naschonalismus, Rassismus, Religionismus (Se weet al, wat ik meen — en -ismus kannst ut jede Religion maken) un stückerwat Phobien bruukt. De unvermeidliche Folg vun "Wi gegen de" sünd Kriege üm Ressourcen. Ok de egen Kultur- orr Rassen-Homogenität is en Ressource. Warrt de Migration direkt dör Kriege utlööst, kannst nich veel dorgegen seggen — d.h. wi sünd moralisch noch nich so wied (rünnerkamen), Kriegsflüchtlinge in'n Krieg torüchtojagen. (Dat kann sik ännern, wenn de letzten düütschen Weltkriegs-Kriegsflüchtlinge starvt.) De Vörhut vun de Armutsmigration sünd junge Mannslüüd, de "över" sünd. Dat weer al jümmers so, ok "Jürnjakob Swehn, de Amerikafohrer" weer so'n överschüssigen jungen Mann. Dat en gewisse Perzentsatz vun düsse jungen Mannslüüd starvt, weer al jümmers so. Dat höllt den Rest nich op. Nee, nu keen Panik! Dat is de Laag. Fakten un historisch-sellschapliche Natuurgesetten. Dor mööt wi dör. Wi hebbt nu twee Alternativen: Beid Weeg warrt Geld kosten, avers bloots op den eersten Weg kriggst en Lösung för dat Geld. Lösungen gifft dat; dat Energieproblem vun'e Minschheit lett sik licht lösen, dat Bevölkernsproblem lööst sik in de Folg dör Wohlstand un Bildung; ok för de Probleme vun Ernährung un Natuurbewohren gifft dat Lösungen — een mutt avers wullen. Nee, nich een; dat sünd leider nich Individuen, de sik entscheiden mööt, sünnern ganze Sellschapen. Un Sellschapen entscheidt na dat Geföhl. Dat Geföhl wahnt noch in de Steentied. Ik glööv, dat warrt noch lang duern; dat warrt so lang duern, bit dat richtig wehdeit. Ok bi uns. Denn avers — denn kriggt de Minschheit de Kurv. Wissdoch. De Fifa wiest ehr wohres Gesicht — un dat is natüürlich dat Gesicht vun Onkel Dagobert Duck mit de lüttjen Dollarteken in de Pupille. De kroatische Footballmannschap hett sik gegen de unerbittlichen Marketing-Gesetten vun de Fifa versündigt — se hebbt en falschen Energie-Drink drunken. Verlöövt sünd ja bloots de Saken, de de Fifa-Sponsoren verkööpt. Wat anners dröffst nich drinken, rund üm de Stadien nich usw. usw. De Kroaten harrn en illegale Buddel. Weer angeevlich in't TV to sehn, man bloots ganz kort, avers för sowat hett de Fifa en Oog. Dor will een ehrn Profit antasten, ok bloots üm een Penn! Dat is Terrorismus is dat, jawoll! 60000 Euro Straaf! Sösstigdusend. To betahlen natüürlich an de Fifa. En Exempel, klaar. Dat schall afschrecken. Avers dat is ok en Steilvörlaag. Weer ik Kroatien, wöör ik nich betahlen. Mal kieken, wat de Fifa deit. Villicht sluut se de Kroaten denn vun de WM ut un wiest dormit endlich, üm wat dat ehr geiht: Geld un sünst nix. De kroatische Mannschap kunn denn en groten Werbespot mit dat illegale Getränk maken, orr beter en ganze Kampagne: Drinken för de Frieheit! De Wedderstand is fleten! — Mit Kommerz gegen den Kommerz. So verhasst, as de Fifa is, warrt dat en Renner. Dormit verdeent de Kroaten mehr as 60000 Euro — sünnerlich wenn se in't Turnier noch wied kaamt. Weer doch klasse, wenn de Weltmeester de Fifa blootstelln wöör... avers nee, Weltmeester warrt de Kroaten nich. Also ganz so oginell weer dat ja nich, wat Seehofer dor levert hett. "Wenn ik mien Willn nich krigg, treed ik trüch!" Dat is ja nich nieg. Wo weer dat mit'n Hungerstreik? Dat is twoors ok nich nieg, avers gifft de Merkel-Regeern so'n Anstrich vun Unrechtsregime, denn Hungerstreik maakt ja ok veele Opper vun Diktatuurn, Dissidenten in't Gefängnis un so... Dumm, dat Seehofer nich bloots Opper, sünnern ok (noch) Liddmaat vun de Regeern is. Tja, wo weer dat denn mit de Methode Möllemann? "Wenn ik mien Willn nich krigg, jump ik ut't Fleegtüüch!" De Nadeel vun düsse Methood is apensichtlich: Achterna kannst keen Interviews mehr geven. En Instant-Erpressungsmethood is dorgegen de Trotzphasen-Technik: "Wenn ik mien Willn nich krigg, holl ik de Luft an!" Dat erspoort uns 8-Stünnen-Sitzungen un sorgt gau för klore Verhältnisse. Un Mutti Merkel wöör sogor denn noch inknicken un seggen, "Haal man beten Luft, du kriggst ja dien Willn, tominnst en beten." Eerster warrn, Eerster ween — en ole Minschheitsdroom, villicht ok mehr en ole Mannslüüd-Droom. Eerster in Amerika, Eerster an'n Süüdpol, Eerster op'n Maand — allens dat hett een schafft, in Wohrheit avers jümmers en Team. Vörbi. De Eer is afgraast, op'n Mars geiht't noch nich, un uns Generatioon mutt sik mit de Football-WM tofredengeven. Tja, Jogis Jungs schafft dat villicht, den olen Männerdroom vun't Eersterween. Villicht ok nich. Avers ok wenn nich — wi sünd bescheiden, uns blifft de niege Minschheitsdroom, dat Unerreichbore in't Virtuelle: Merkel merkelt ganz alleen vör sik hen, de lege CSU an't Been an en Klotz Blei. "Mit de Fru kann ik nich mehr arbeiten", schall Seehofer seggt hebben. Vun dat Verb arbeiten mal afsehn, stimmt dat: Mit en Fru to "arbeiten" is för Seehofer un siensglieken sowiso en Tomoden — en Fru kannst doch nich eernstnehmen! —, un mit en rationale, nüchterne, unweibliche Fru nu eerst recht. Jungs speelt nich mit solk Deerns. Denn Seehofer speelt. För Seehofer, Söder & Co. is de so nöömte Politik bloots een Speelfeld ünner vele. Dat kunn ok Weerschap, Geld orr Sport ween. Düsse Mannslüüd wüllt ehr Kräfft meten, en Hierarchie utfechten, ehr Gegners imponieren, ehr ünnerwerfen, de Stärkste warrn — eendoon, op welk Speelfeld. Se provozeert, trickst, foult, brüllt, reckt de Füüst un trommelt sik op de Bost. Vun't Wesen her sünd se ganz unpolitisch, un se maakt ehr "Politik" ok för unpolitische Lüüd. Dat sühst an de velen Emotionen, de se dor rinbringt. Nadenken un Argumente sünd ehr lästig. Mit düssen Stil kann nu wedder Merkel nix anfangen — un ok nich mithollen. Dor sühst wedder, wo wichtig so'n Qualifikatioonsturnier is! Italien hett nu Regeernskries; harrn se sik för de WM qualifizeert, dennso harrn se nu ganz anner Sorgen. Un wenn se de WM winnen kunnen, eerst recht. Wi weet ja: Winnt de Mannschap, winnt de Regeern de Wahl... Noch beter weer dat, wöör de FIFA endlich verlöven, dat WM-Deelnehmerplätz verköfft warrn köönt. Denn kunn sik Italien nu fix en Platz köpen vun en Hungerleiderland, dat sik qualifizeert hett. (Un sik dorför noch beten mehr verschüllen — who cares!) Dat Plätz to köpen weern, weer doch ganz in der Reeg mit de FIFA ehr Prinzipien. Un se kunnen dormit nu den Euro, Europa, ja de Weltweerschap retten! Geiz is geil un Korrupschoon reddt de Welt. Broot un Spelen even. "A1 mobil" heet de Firma, de en Stück vun de Autobahn Hamborg-Bremen renoveert hett un daför 30 Johr lang privaat de Maut kasseert — Autobahnprivatiseern even, en groot Geschäft, na dat mennig Firmen lechzt un dat mennig Börgers förchten doot. In ehr Logo drauht "A1 mobil" ok mit den Sprook "Zukunft erfahren!" Ohauaha. — Annerletzt nu hett avers düsse Firma de Bundsrepublik (also uns all) verklaagt. Wi sünd wegen de Finanzkries na 2008 nich noog mit'n Laster op ehr Autobahnstück rümfohrt, so dat se to wenig Maut kasseert hebbt. Se harrn sik mehr dorvun verspraken. Dat schulln wi ehr nu utglieken, in bar. So üm un bi 700 Millioonen Euro. Wi kennt dat ja, dat welk Ünnernehmers (avers lang nich all!) dat gewaltige "ünnernehmerische Risiko" ziteert, üm to begrünnen, woso se sik (to'n Troost!) hoge Gehälter spendeert; avers wenn dat ünnernehmerische Risiko denn tosleit, kaamt se doch geern bi'n Staat (also bi uns all) an un wüllt de Lasten afnahmen kriegen. Dat Originelle hier is, dat "A1 mobil" sik wegen de Folgen vun de Finanzkries beklaagt, also wegen en Utwuss vun dat irre woorn kapitalistische System, vun dat se sülven en Deel sünd. Autobahnprivatiseern un Investmentbanking-Irrsinn sünd ja op een Holt wussen. Driestheit wasst avers apensichtlich op datsülve Holt. Israel is, wat wi ehr vun Harten günnt, rein ramdösig vör Freud — denn se hebbt a) den europääschen Gesangswettstried wunnen und b) Donald Trump. Wat wichtiger is, dat wesselt, man beid hangt jichenswie tosamen, denn beid geevt ehr dat Geföhl, rein allens to könen, un dat's en good Geföhl. Trump formuleert dat so: "Jedeen souveräne Staat hett dat Recht, sülven to bestimmen, woneem sien Hööfdstadt liggt." Un Israel will even Jerusalem as ehr Hööfdstadt. Dat dat deelwies op en anner Naschoon ehr Territorium liggt, dröff dor keen Hinnerungsgrund ween, nich? Ach wat, wokeen wull denn so kleinlich ween! Se nehmt ja offiziell eerstmal ok bloots ehren Deel dorvun. — Finnt Se Berlin egentlich schöön? So as Hööfdstadt? Ik nich. Wi sünd doch en souveräne Staat, wo weer dat denn mit so'n smucke Stadt as Florenz as düütsche Hööfdstadt? Orr Istanbul mit sien spektakuäre Laag an'n Bosporus? Orr ok Jerusalem? Dat Ganze passt in de gegenwäärtige Debatte vun "Fletenheit", op Ingelsch "Liquidity". Hüüt kannst allens frie wählen — dien Naam, Geslecht, Huutfarv un Naschoon. Gender Liquidity heet de mennig mööglichen Geslechter hüüt, för de du di frie na dien binner Geföhl entscheiden kannst, un ok de fleten Övergäng twüschen ehr. "Panta rhei", allens flütt, as al de ollen greekschen Filosofen sään. (Ja, ok de Rechtschrieven flütt!) Un nu fangt ok de Hööfdstäder an to fleten. Keen Wunner nich, denn de Kontinente fleet ja apenbor al — sünst harr Israel ja nich den europääschen Songwettstried winnen kunnt un kunn ok nich in de UEFA ween, denn Israel liggt ja in Asien, jüst as Kasachstan. Avers allens is hüüt mööglich, dank Trump un de Fletenheit, un dor wüllt wi dankbor för ween! Un mit Kasachstan un Israel speelt wi ja geern Football, denn de köönt wi licht besiegen Also ik mutt seggen, ik finn dat ganz nett, sünnerlich de twete Lösung. Ofschoonst Lindner to "folgen", ok bloots op Twitter — dat warr ik nu wohraftig nich doon. Nee, dor bliff ik doch in mien Filterblaas! Tja, hüüt hett he sien runden Bortsdag, de Karl. Schallt wi em beglückwünschen, wieldat he mit sien Theorien in so mennig Pünkt recht behollen hett? Glücklich is he dor sachs nich över. Un in vele Pünkt is he ja ok biestergahn: De Lüüd laat sik allens gefalln, wenn se man Broot un Spelen hebbt; dor kümmt keen Revoluschoon; de Minschen wählt wiederhen taagnackig gegen ehr egen Intressen; se laat sik mit een Mohrrööv vör de Nees Johrhunnerten lang as Esel föhren. Se wüllt nich Gerechtigkeit för alle, se wüllt Riekdom för sik sülven un denn de Freuden vun'n Kapitalismus geneten. Dorwegen speelt se Lotto — denn anners geiht dat ja nich. Ehrliche Arbeit föhrt al lang to nix mehr. Dat weet wi all. Nix ännert sik. Doch: dat warrt slechter un slechter. Wat weer eentlich, wenn de Erfinner vun'n Kapitalismus an een Dag in't Johr Bortsdag harr? Un af un to en runden? Wat wöörn wi denn för Bilanzen trecken? Mennig glöövt ja, de Kapitalismus leeg in de Natuur vun'n Minschen un sien Erfinner weer also sotoseggen Gott. Wenn ik dor nu op ingahn schull, kaamt wi nich ahn Jesus, Erlösung, den Niegen Minschen, Kamele un Nadelöhre ut, also laat wi dat. Wiss is: De Kapitalismus hett vele Vör- un Nadelen. Meddewiel hett he sik op mennig Rebeden blameert, de Natuur vun unsen Planeten meist ruineert un dormit de Tokumst neegto vör de Wand fohrt. (Jaja, ik weet, de Sozialismus hett sik ok blameert un ok de Natuur ruineert; avers he kann dat nu nich mehr, nu is dat de Kapitalismus, de dat deit.) Un liekers höllt he sik wied över all Kritik! As weer en anner System gor nich denkbor! — Dor liggt wirklich veel vun in de Natuur vun'n Minschen, anners kunn dat nich angahn. Man de besten Egenschapen sünd dat nich. Marx hett op de besten Egenschapen in'n Minschen höpt; villicht weer dat sien Fehler. De Kapitalismus verlett sik op de slechtesten. Dat klappt jümmers. O nee, nu warrt dat Autofohrn noch vigelienscher! Nu mutt ik nich bloots Snickenslalom fohrn op de Landstraat, sünnern ok noch Bottervagel-Slalom! Wieldat de Insekten doch so roor warrt, tru ik mi nich, een dorvun doottofohrn. Mit de annern Insekten kannst dat ja nich, wieldat du ehr nich gau noog wies warrst; avers de Bottervagels, de sühst vörut över de Straat rümfladdern. (Se seht doran, dat ik gaaaanz vernünftig, sinnig Tempo fohr!) Un ik wiek ehr denn ut. — Wat en Lekschoon, dat de Insekten so kostbor warrt, dat wi op de enkelten Deerten acht hebben mööt!! Wi mit uns grote Autos! — Wi Minschen hebbt noch veel to lehren, un wüllt höpen, dat dat ahn veel Pieen vunstatten geiht. Wahlmanipulation över Facebook, Kriegsverklaarn över Twitter — köönt wi uns noch sülven eernst nehmen? Wat wi dat köönt, weet ik nich, avers wi doot dat nich — sünst weer mehr Bang. In'n Kolen Krieg harrn wi veel Bang vör en Weltünnergang, hüüt gor nich, ok wenn wi vun möögliche Weltünnnergäng reinweg ümzingelt sünd. Wi glöövt nich, dat dat allens wohr is orr wohr warrt — sünd doch bloots Medien. Allens is Medien vundaag. Villicht is de ganze Welt en super Computeranimation. Avers nich as in "Matrix" — dor harr dat Ganze noch en Bedüden, de hett uns Welt nich. Wi laat ehr wiedermaken, de Banken, de Autoindustrie, de Lobbies, de Weltvergifters — un geevt bloots uns' Facebook-"Likes" dorto. De Medien vertellt uns jedeen Dag, dat wedder en Fru vun ehrn Mann ümbröcht woor; un vun de russischen Diplomaten à la Lavrov hangt af, wat dat en Atoomkrieg geven kann. Op de ehr Besonnenheit sünd wi anwiest, Trump un den Westen kannst vergessen. Dormit kannst leven, nich? Muttst ja nich liken, schullertucken langt. Wetenschap is för de Politik so'n Dings, da muttst eerstmal kieken: Passt mi dat? De kriegt ja Fakten rut, un Fakten köönt heel unkomodig ween; avers ok heel willkamen, je nadem. Wenn ja, denn laat sogor de Trump-Lüüd mal so'n Wetenschapler dörgahn; wenn nich, döcht de ganze Wetenschap nix, lüggt orr geiht biester... Nu bi uns kannst Seehofer & Co. as Historikers to Hoochfoorm oplopen sehn: Se weet nau, wat in de Geschichte al jümmers to Düütschland höört hett! Dat is so dösig, dor mööt wi gor nich över diskereern. Natüürlich gifft dat keen "al jümmers", un natüürlich sünd de mehrsten Saken un Phänomene, de unsen Alldag präägt, heel jung. De Bildzeitung (siet 1952) is t.B. bloots 9 Johr öller as de törksche Arbeitsmigration, de 1961 anfüng. All düt gifft dat in Düütschland, etwa gliek lang. Avers — wat heet "dortohöörn"? "Dat höört to Düütschland dorto" heet för mi, dat a) een Düütschland nich wedderkennen wöör orr b) Düütschland nich mehr funscheneern kunn ahn de Saak, de nu mal dortohöört. As bi mien Huulbessen: ahn sien roden Korpus wöör ik em nich wedderkennen; ahn den Stoffbüdel binnen funscheneert he nich. — Insofeern höört Arftensupp un Goethe ganz kloor nich to Düütschland, denn de Lü köönt wunnerbor dorop verzichten; Football un Deepköhlpizza avers höört dorto, denn ahn ehr wöörn mennig Düütsche eenfach verhungern. Dortohöörn deit dat Handy, so jung dat is, denn ahn em wöör hier nix mehr flutschen; nich dortohöörn deit, so leed mi dat deit, dat Christendom. Dat fehlt hüüt sowiso enerworrns, sünnerlich in den Oost vun uns Land, 'neem de AfD miteens so grote Stücken op't Christendom to hollen hüüchelt; liekers misst dat nüms, un allens funscheneert ganz good. De Kapitalismus funscheneert sogor best ahn Christendom orr jichenseen Religioon. Höört villicht Atheismus to Düütschland...? Koolt, köhler, ieskoolt warrt dat in uns Land. Ok nich dortohöörn deit na düsse Kriterien de AfD un Horst Seehofer —— oh, ik merk, ik bün al wedder bi Wahlbeinflussen. Sorry. Nee, sowat aver ok! Dor hett wohraftig en Firma versöcht, över Facebook Lü vunwegen en Wahl to beinflussen! Nee, nich de Wahl vun en Produkt, dat se köpen schallt — dat passeert ja all Daag. Nee, för de Wahl vun Donald Trump. Igitt!!! Dumm bloots, dat du nüms so richtig för de Facebook-Saak belangen kannst. Zuckerbarg maakt sik nu twoors lütt un speelt den Reuigen, avers bloots för den Aktienkurs; de Staatsanwalt kann em nix. Nüms hett Gesetten braken, nich mol Regeln; bi Reklaam för Produkte löppt dat jüst so. Allens legaal. Ok Obama hett düsse Tricks al för sien Wahl nütt. That's Facebook, Lüüd! Jüst dat is ja dat Problem. Naja, bi dat Problem kannst dör Regeln un Gesetten wat maken. Dat gröttere Problem sünd de Lü, de en Trump wählt, egaal wat bi Facebook steiht. Nüms bringt mi ja gegen mien Willn dorto, dat ik etwa de AfD wählen do. De Lüüd sünd praat un redig, se staht dor as de Dominosteens, un so'n Webkampagne stött bloots den eersten an. Gegen den Bregenschaden vun de Lü muttst wat doon! What next? Wi sünd nu verwachten, wat Donald Trump as Neegst deit — un wi hebbt nich den ringsten Schemer, wat dat ween kunn. Or doch? Ik heff ja so'n Verdacht, dat he na China schuult. Dor hebbt s' ja nu ehrn Präsidenten op Levenstied inthroniseert. Mi dücht, dat kann Trump nich op sik sitten laten, dat he weniger weert ween schall as Xi Jinping! — Bloots Noordkoreas Kim Il Sung kann dat toppen: He is ok över den Dood rut, ja op all Ewigkeit Ehrenpräsident vun sien Land! Snaaksch eentlich, dat de Lü, de partu an nix glöövt, dat so mit de Ewigkeit hebbt... Avers mit wat Ringers kann Trump sik doch nu nich tofreden geven! Na los, Donald, Verfaten ännern un ran! Vun Noordkorea lehren heet siegen lehren! De Weltfruunsdag an'n verleden Dunnersdag weer ja en besünnern een. Worüm? Wieldat vör nipp un nau 100 Johr dat Fruunswahlrecht beslaten woor! — Laat noog! Man wat mien Leevsten is, de hett ja jümmers so snaaksche Ideen: Nu will he to düt Jubiläum dat Wahlrecht al wedder reformeern. Dorto hett he sik düt utdacht: Elkeen Week gifft dat 2 bit 3 Volksafstimmen över wichtige Themen, bi de all mitmaken köönt, de noch Wahlpünkt hebbt. Düt System is direkte Demokratie in Foorm vun so'n Aart permanenten Wahl-o-mat. Dat heet, dat dat keen Parteien mehr gifft un nich mal en Regeern. Grote Verlichtern!!! Bloots noch en Verwaltung is nödig — un natüürlich dat Gremium, dat fastsett, welk Themen wennehr to Afstimmen stellt warrt. Düt Gremium is mächtig un mutt mit Ajess utwählt warrn. Wenn dat korrekt geiht, kann dat keen Politikverdreet mehr geven. Dat Volk weer anduernd bi to diskereern, jedereen kunn sik dor wedderfinnen. Tja, un denn bruksen wi sachs noch so'n Repräsentaschoons-Automaat as de ingelsche Queen, de en fastleggte Regeernsverklaarn vörleest. För düssen Job wöör mien Schatz geern sülvst kandideern. — Ik glööv, bi so'n Wahlrecht harrn wi veel Spaaß! Nich, dat dat jemalen kamen wöör... Över de SPD lästern? Nee. Is allens doch längst seggt. Un wi wüllt ja nich napedden, wenn een al an'n Borrn liggt. De SPD is wirklich de HSV ünner de Partein. Un wokeen ehr Vörsitter warrn will, is as de HSV-Trainer: Wenn he wat verkehrt maakt, geiht he vör de Hunnen. Wenn he allens richtig maakt, ok. Is en Sleudersitz. Martin Schulz hett sik tragisch verdaan, man he hett nich dat Tüüchs to'n tragischen Helden — wieldat em dat üm sik sülven güng staats üm de Saak —, un so blifft he en Hanswust, en trurige Figur. Ik glööv ja, dat he mal en integren Mann weer (för en Politiker). He is gor nich glatt un glau noog, he is to eenfach, as dat he so richtig plietsch (also: politisch) ween kunn. Man denn keem de Ehrgiez... Kann de Macht wedder in linke Hannen kamen? Höört se dor överhaupt hen? Kann de, de an de Macht will, links blieven? — Macht is vun Natuur konservativ. Wokeen de Macht hett, will ehr nich wedder afgeven — he will de bestahn (Macht-)Verhältnissen nich ännern. De, de apen sünd un sellschapliche Verännern wirklich wüllt, sünd mehrst keen richtige Machtminschen. Villicht hebbt linke politische Kräfft dat dorüm so swoor. Ok de lütten Lüüd bi uns schient dat unbewusst to denken: Macht höört to de Mächtigen, dat Volk orr linke Partein köönt se sik jümmers bloots för en korte Tied vun de Mächtigen borgen. De laat se ehr as en Speeltüüch; man richtig wehdoon laat se sik nich. Wi Minschen hebbt en Instinkt för Hierarchien, un de mehrsten Minschen ordnet sik dor mehr orr minner willig in. Dorüm wunnerwarkt Linke jümmers, wenn se miteens Macht in de Hannen hebbt, un stellt sik faken tapsig dormit an — orr verleevt sik in ehr un höört op, Linke to ween. Dat is, as wenn Fruunslüüd nich inparken köönt: Se verwacht dat al un blameert ehr ganz Geslecht un schaamt sik. Wenn en Mannsminsch nich inparken kann — naja, kümmt mal vör. Dat gifft en deep Misstruun gegen de Macht un gegen de, de ehr hebbt — sünnerlich bi Linke, ok in de SPD. Wi Minschen weet: Eerst kriggt een Macht, avers denn kriggt de Macht em. Denn anverwannelt he sik an de Mächtigen. Wokeen eerst noch apen is, slütt sik langsam to — warrt konservativ. Villicht is de SPD dorwegen so terreten? De Basis verdächtigt ehr Protagonisten licht, dat Machtspeel to spelen, wenn de Kompromissen maakt. Un villicht hebbt se recht. De Autoindustrie is apensichtlich dörch un dörch kriminell. Keen Wunner — woneem veel Geld lockt, kümmt dat Slechteste in'n Minschen vördag. Man nu kümmt rut: Se hebbt ok Afgasversöken mit Apen maakt! So fies! So'n Aap is en unschüllig Deert un weet ja gor nich, wat em passeert! Woto is dat nödig? Dat gifft doch al lang Minschenversöök mit Millioonen vun Testpersonen — de Labors dorto sünd uns Binnenstäder... Wi sünd ja verwöhnt. Wenn uns Sekerheit un Komfort mal nich ganz perfekt is, seht wi glieks de Welt ünnergahn. Atoomwetenschaplers hebbt nu ehr "Doomsday Clock", de "Weltende-Klock", op twee Minuten vör twölf stellt. Dat heet, se hebbt gaaaanz grote Bedenken, dat de Minschheit utrott warrn kann. Wat?! Also de Minschheit is nich op de rode List vun bedrauhte Spezies, so veel is kloor. Dor sünd en ganzen Barg anner Leevwesen, de de Minschheit in Gefohr bröcht hett; Gefohr för de Minschheit gifft dat hööchstens dör ehr sülvst. — Jüst de meent ja ok de Atoomwetenschaplers; un wissdoch, bi en globalen Atoomkrieg kann dat allerdings fix gahn. Man vun en globalen Atoomkrieg is överhaupt nixnich narms an keen Horizont to sehn. Nee, ok nich in Korea! Punkt. Un wat de ganzen annern Gefohren angeiht — Klimaverännern, resistente Keime, Terror usw. —, woans schall dat de Minschheit utrotten?! Uns Tall stiggt jümmers noch rasant! Na klaar warrt dat Millioonen Oppers geven — Milliarden sachs; un villicht sünd ok wi sülven ünner de Oppers — sogor wi hier in't sekere, rieke Noordeuropa; avers de Minsch as Deertenaart warrt dat allens överleven, dat is wiss. Wi sünd flexibel un findig as de Rotten, köönt uns an jede Situaschoon anpassen un to Noot wedder in Höhlen wahnen. Wi överleevt. Wi dröfft dor ganz unsentimental ween. Dusende Planten- un Deertenaarten rott wi ut un vernicht ehrn Levensruum. Ok Minschen: Dat is nu al beslaten, dat Bangladesh ünnergahn warrt un de povern Lü dor ehr Heimat un sachs ok ehr Leven verleert. Wi schullertuckt un maakt wieder mit uns klimaschädlich Levenswannel. Liekso cool mööt wi ok ween, wenn de Konsequenzen uns sülven dreept. Jichenswelk anner Minschen warrt denn jichenswo op den Globus överleven un de Spezies wedder utbreden. Sachs mit de glieke Unkultur un Gier as hüüt. Orr, as Wilhelm Busch sä: Al lang — lang ok vör den NSA-Schandaal — weer ja bekannt, dat Emails usw. vun US-amerikaansche Snüffelneesen automaatsch na Henwiesen op gefährliche Lü dörsöcht warrt. Rudi Witzke un ik hebbt siet 2002 veel op Plattdüütsch mailt un Saken diskereert. So'n undörsichtige Spraak as Plattdüütsch — dat müss de US-Snüfflers doch argern! Ehr noch mehr to tarren, hebbt wi merrn in uns plattdüütschen Kontext lütte Slötelwöör inbuut, so as Bomb attack orr sogor Kill Bush. Wi wüssen, de Textscanner wöör de Slötelwöör finnen un uns Mails ut den allgemeenen Datenstroom rutfischen, ehr nehger to ünnersöken. Un wat wöörn se lesen? Platt! — Dat wöör ehr keen Roh nich laten. Denn müssen se also een finnen, de ehr dat översetten kunn... Wat schall ik seggen: Lange Johr hebbt wi uns höögt, dat wi en Arbeitsplatz för en Plattdüütsche/n bi de CIA schafft hebbt. Wi hebbt em/ehr sogor in uns Mails grööt — op Platt, versteiht sik. Ja, beten naiv weer dat, de ganze Terrorparanoia weer na 2001 noch frisch, un nüms wüss, dat miteens de Geheimpolizei in de Buud stahn kunn... Hüüt sünd wi all künnige Börgers vun de Terror-Ära, sünd heel vörsichtig woorn un hebbt de Sülvstzensur verbinnerlicht. Wokeen truut sik hüüt noch, sowat to maken as Rudi un ik? Nu hebbt wi dat Nettwarkdörsettensgesett (NetzDG) an'n Hals. Dat heet, Meinungsfrieheit in soschale Nettwarken is privatiseert — Se weet al. Bloots de Gedanken sünd noch frie. Ja? Nee, dat kümmt natüürlich op an, woans Se de Gedanken künnigmaakt un wat de Privatzensoren dat lesen köönt. Un hier kaamt de lütten Spraken in't Speel, so as Platt. Düsse Spraken köönt heel wichtig warrn, wieldat se Frierüüm buut för lütte Communities, frie mitnanner to snacken. Dat weltwiede Coca-Cola-Ingelsch versteiht hüüt jede Maschien. Man all de lütten Spraken, de hüüt so ünner Druck sünd, de warrt bloots vun richtige Minschen snackt un verstahn. In'n 2. Weltkrieg hebbt de Navajo, de in de US-Armee Suldaten weern, unverslötelt över Funk snackt, wieldat keen Minsch jemalen de Navajo-Spraak lehren kunn, de nich dormit opwussen is. De Spraak weer de Code. Verstaht Se...? Öövt Se man düchtig Platt, dat kann noch wichtig warrn. För Se sülvst.

Interessanter ward dat, wenn Se'n pdf-Datei ut'n Internet rünnerlaad. Laad Se sik t.B. en Datei vun düsse Websiet rünner. Dat's'n pdf-Datei. Woans geiht dat nu vör sik? 2. Sodraad alle Daten dar sünd, geiht in SeEhrn Browser de Adobe Reader mit dat Dokment op. Dar köönt Se dat ankieken. Vun'n Adobe Reader seht Se avers bloots de Symbolliest direkt över dat Dokment! Dat Fenster, de Menüliest usw. 'höört jümmer noch to SeEhrn Browser. Dat süht ut as op dat Bild nerrn. — Düsse Technik, dat een Programm in en anner Programm inbuut ward, ward Plug-in nöömt (Plattdüütsch: Inproppen). 3. Wenn Se nu dat Fenster eenfach wedder tomaakt, denn ward de Datei ok tomaakt — ahn dat se op SeEhr Fastplatt sekert worrn is! De is denn weg, un de hele Download weer för de Katt. Dat Dokment, dat Se rünnerladen hebbt, ward in't Programmfenster vun'n Adobe Reader apenmaakt. Dat fangt natüürlich boven an; dat heet, Se seht de eerste Siet. Dat Blädern in't Dokment geiht natüürlich noch lichter, wenn Se dat so maakt, as Se dat wennt sünd: Mit'n Rullbalken rechts oder mit de Pieltasten vun'e Tastatur un ok mit dat lütte Rad an SeEhr Muus, wenn Se so en Muus mit'n Rad hebbt. Se köönt sik utsöken, wa groot Se dat Dokment op den Billschirm sehn wüllt. (Mit de Grött vun de Bookstaven bi't Drucken hett dat natüürli nix to doon, de steiht fast.) Dorto gaht Se op dat Feld Zoom. Wenn Se op den lütten Piel blangen dat Feld klickt, klappt en Liste ut, 'neem Se per Klick en Vergrötterung utwählen köönt. Mit de twee Knööp linkerhand un rechterhand vun't Zoom-Feld köönt Se dat Dokment ok stopenwies vergröttern (Plus-Koop) orr lütter maken (Minus-Knoop). Noch wieder linkerhand finnt Se twee Knööp, mit de Se dat Grött vun de Datstellung an de Grött vun't Programmfenster anpassen köönt — so, dat de Breed orr de Hööcht vun en Dokment-Siet jüst in't Fenster passt. Wenn Se hier Dynamischer Zoom wählen doot, denn köönt Se achterna dör Trecken (mit daldrückte Muustast) op dat Dokment den Zoom verännern. Trecken na baven vergröttert, Trecken na nerrn maakt dat lütter. Liekso funscheneert nu dat Rad an de Muus! Blädern geiht nich mehr, dat dreiht man bloots an'n Zoom. Wenn bi Se jichenseen vun de Symbooln fehlen deit, denn rechtsklickt Se eenfach jichenswo in de Adobe Reader-Symbolliest un wählt ut dat Kontextmenü de fehlen Liest an! Liesten, de to sehn sünd, hebbt en Hoken.

...geiht licht. Se köönt to de enkelten Flacken allens schrieven, wat Se infallt; överall finnt Se'n Link to'n Mailen. Wenn Se us en Bidrag to en Flack schickt, nehmt wi em geern mit op. Alle plattdüütschen Dialekten sünd bi us willkamen! Wünscht Se sik noch annere Flacken? Hebbt Se wat heel Nieges to vertelln? Na denn mailt Se mal to een vun us dar nerrn, wi freit us!

Op de gele Press un de Froensgazetten, de miene Fro mit no Huus bringt, bin ik richtig scharp op. Un ik lees de ok; sotoseggen ut Vorsorge. Een mutt siene Abwehr tränieren un jümmers vörbereit sien. Wat in düsse Bläder steiht, dat richt sik jo mehrstendeels gegen uns Mannslüüd. Un miene Fro leest sowat mit grotet Intress. Sünnerlich denn, wenn dat üm vun Akkahol un de Folgen för de Lebber geiht. Se is jümmers öber mienen Dost bekümmert; an mienen Hunger hett se keen Interesse. Se meent, wenn ik so wieder mook, denn kümmt miene Lebber no Amsterdam. Dor ward se denn dormit Diamanten schliepen. Se hollt mi ständig Vördrääg öber Perzent un Promillje. Dat sünd ehre wedderkehrnden Themen. Männichmol vermengeleert se dor wat. Annerlest stunn in een vun de Gazetten in, woveel Glöös 'ne Fro vun fofftig Johrn un söbentig Kilo Gewicht drinken mutt, bevör dat se 1,4 Promillje Bloodakkahol hett. Un nu holl di fast! Miene Hübsche gläuvt, dat düsse Werte ok för uns Mannslüüd gelllen. Denn warr ik mathematisch. Eersmol: Ik wääg 105 Kilo, dat sind foftig Perzent mehr as ehre 70 Kilo. As Neegstet: Ik bin 'n Mann un bün mit Beer un Kööm opwussen un groot worrn. Dat fung jo bi mi glieks an, nodem miene Modder mit dat Stillen opheurt hett. Wat ober würklich tellt: Wi Mannslüüd hebbt 'n ruhiget Wesen. In uns Naturell löppt jo allens veel sinniger un utgegleken. Mit düsse angeborene innere Roh blievt wi jümmers geloten. Dorüm köönt wi ok ganz anners mit Akkahool ümgohn. Denn wenn 'ne Fro nervlich in'n Stress is — un dat sind se jo meist —, denn reagiert se anners as 'n Mann, de sotoseggen de Roh för sik pacht hett. "Nu tüdel man nich; du un geloten, dat passt öberhaupt nich tosomen", meen miene Hübsche, "di sütt man doch op den ersten Blick an, wenn du wat drunken hest." Ik grien in mi rin un swieg, denn güstern obend hett se dat nich markt, as ik ut mienen Hobbykeller keem. Ik kann mi näämlich tosomenrieten. Mien Snarken in de Nacht heff ik süllmst nich mitkregen. Dorvun heff ik denn eerst an neegsten Morgen heurt, as se mit ehr Fedderbett ünner'n Arm ut de gode Stuuv keem.

In dei Spraoke van d' Bibel heit Freer "schalom" un bedüürt mehr, at nich up'nänner lostaugaohn. Schalom mennt Läben in Sekerheid, is Fröndschup mit Gott. — "Wäst man nich bang!" Jümmers weer segg Gott dei Mensken tau: "Wäst man nich bang!" Freer kann d' kaomen un blieben ünner sücke, dei nich bange sünd vör Gott un vör'nänner. Freer is lebennig, veännert sien Utseihn, is kien Stillstand. Strien för dat Bätere, Taulustern, Lien aneinänner: so gaiht Freer. Dei Wäg taun Freer löpp liek dör d' Welt un liek dör 'n Warkdag. Mit sick sülwes Freer schluten: dat is faoken dat Schwäörste! Dei Freer binnen un dei Freer buten kaomt un gaoht taugliek. Leiwe Tauhörers, ick schlao vör, vandaoge un jümmers weer för 'n Freer tau beern. Dat Gebett hölpt us, tau vestaohn: Alle Mensken sünd Kinner Gottes. Un wenn ick beer för dei, dei mi anwillt, nimmt dat wat van dei Bitterkeit tüsken us weg. Dat Gebett veännert taun minnste den, wecke beert. Beern kann dat Daun wisse nich ersetten, man dei Richte wiesen. Kien Freer oahne Gerechtigkeit, kiene Gerechtigkeit oahne Vergäben. Doräöwer mach ick düsse Wäken mit jau naohdenken.

Op 'n mal weer se dar, Maria Boysen. Dat gung so still un gau, dat nüms wat markt harr. Dat ganze Dörp verschraak sik, un so 'n Schreck maakt ärgerlich un dull. De Lüüd tuscheln nix Godes un schullen, dat he noch in sien Jaren narrsch noog weer, en Göör von achtein to frien un darto noch wiet her! Wat weer 't denn för en Prinzessin? en Schostersdochter ut Rendsborg? Denn von de Gegend weer se her. Nee, dat jüst nich, se weer en Buurdochter, aver dat stunn dar man wat pover in Huus, veel Kinner, Krankheit un Kröpelkraam. Aver as se eer nu seen deen, kregen se doch dat Stillswigen, besunners de Mannslüüd. Dat weer en Deern as en Bloom ut en Grafengaarn, darbi so lies un fründlich, un wenn se anreedt waar, so harr se för jeden en paßlich Woort – dat de sogar den olen krüschen Paul üm de Eck dreit harr, weer to begripen. »Un denn is mi dat schaneerlich, Tante, dat wi hier so lang in 't Huus sünd,« see Maria un waar darbi överher root. »Snack! Wenn Du de Lüüd fragen wullt, mien Deern, denn sitt wi vondaag noch op de Schuufkaar un kruupt wedder na Steenholt! Denn hier sitt vele, de mit all tein Fingern togripen waarn, wenn se Paul Struck infangen kunnen – wi hebbt mennicheen den Spaaß verdorben, dat glööv mi man. Do, wat Du wullt, de Lüüd snakt doch. Övrigens wüß ik nich, wat hier en leidige Swigermoder schull. Ik bün jo hier un heff mien beiden Ogen mitbröcht, dat allens in Schicklichkeit afgeit. Wokeen hett Di dat in 't Oor sett?« »Seggt hett mi dat nüms, aver mi dünkt, de Lüüd sünd so scholu un kiekt uns so sunnerbar an.« De Tranen stegen eer in de Ogen. »Narrnkraam, Deern! Dat is de Afgunst, wider nix, wi blievt eerstmal hier, darmit basta! De an 'n Disch sitt, hett de Wust ünner Ogen.« – »Meenst dat?« He grien eer plietsch an, de Snack kettel em. »Wosaken un wodennig mutt ik dat denn maken, Maren, dat segg mi mal, segg mi mal!« »Ach wat! – ik besunn mi man, wosaken ik Di dat klaar maken schull.« Darbi geev se em en lisen Slag över de Hand, de ok en Strakeln ween kann, drei sik op 'n Afsatz mal rund üm un lach kort op. »Ik Di dat wisen? Nee, Paul, nee, vondaag nich – versöök dat eerstmal sülben, un wenn 't garni gaan will, denn komm wedder!« Darmit weer se ok al ut de Döör, Paul harr blot noch seen, dat se överher root waarn weer. Wat harr dat to bedüden? Wat wull Maren? Paul höög sik. »Dat is en ganz verdeubelt Fruunsminsch!« mummel he vör sik, »kickt een an mit en Paar Ogen as Füürkölen, darbi so keit un drall un mall! Schull mien Maria ok woll so...« he keek na buten un seeg eer staan. »Hm, wedder an den Beek un deep in Gedanken!« He gung rut na 'n Gaarn. »As Du wullt, Paul.« Dat klung so ruig, un eer groten Ogen keken em mal mööd an, denn seeg se wedder in de wide Feern, as wenn se dar wat söch, wat se hier an den Hillgenbeek ni finnen kunn. »Solang Du bi mi büst, heff ik Tiet, ümmer Tiet!« He schrökel na de Hoffsteed, un se seeg em na, ni glücklich, ni trurig, aver mööd un drömerig. »De sünd al lang doot. Nu in Sommer bün ik bi den Schoster Neels Kiwitt, ik mutt sien Kö höden; wenn de Winter kommt, denn kaam ik wedder na mien Grootmoder, dar mag ik veel lever ween.« »Wi wüllt gode Frünn ween, Hannes«, see Maria un geev em eer lütt warme Hand. »Aver nu komm ut den Beek, Du büst jo natt bet ünner 'n Arm! Hett Dien Grootmoder en Antog för Di in Huus?« »Ja, dat woll, aver ik mutt na mien Kö, de sünd dar baben op de Distelkoppel. Kommst dar mal hin, ik will Di wat wisen!« »Dat weer jo de Slüngel Hannes Holm! Hett de Di de smucken Blomen geben? Wo he de woll stalen hett!«

von Detlef Kolze Bi't �llerwarrn von Mannsminschen gifft dat so Maleschen, door mag 'n eegenlich gaar nich �ver snacken. Man dat bringt de Kn�tten ook nich ut de Welt. Eerst arger sik de Oole, wenn sien binnerste Waterstatschoon nich in de Gangen kamen wull or wenn dat duur un duur, as harr he tominnst 'n Twintig-Liter-Blaas to'n Leddigmoken. Man dat harr sik wat mit twintig Liter, ook wenn sik dat mennigmaal so anf�hlen d�. Mit de Tiet harr he sik door an wennen m�sst, ook wenn em dat oftins 'n beten scheneerlich weer. So pass he dat af, dat annere nich j�st op em luurn, to'n Bispill bi'n Spazeergang. Un sik op'n Klo in de Piesel tosamen mit annere Mannsminschen an't Becken to stellen, dat mook he �verhaupt nich mehr. Wat weer dat f�r'n Bild, wenn he door minutenlang st�nn un linkerhand un rechterhand vun em wessel sik dat Personaal af, bloots he st�nn door merrnmang as 'n Felsen in de groote See un kunn sik nich rippen un r�gen, vunwegen dat bi em allens bloots suutjepiano aflopen d�. Desterwegen t��v de Oole j�mmers, bit de Kabien free weer un he sik hensetten kunn. Denn harr he veel Tiet to'n Nadenken un Dr�men, to'n Bispill vun de Kinnertieden, as se noch tosamen an'n Tuun st�nnen un doorbi so hooch strullen as dat man g�ng. Dat weern noch Tieden, Jungedi, dach he. Eenmaal harr den Oolen een ansnackt, as he in siene Noot in jichenseen Eck an'n Tuun st�nn. Of he dat nich w�ss, dat sowat verboden weer buten in'n �ffentlichen Raum, schimp de annere. De Oole dreih sik �m en keek den Keerl grantig an. "Du wist mi woll �mbringen mit diene d�sigen V�rschriften, or wat?", gnurr he. Wenn't sowiet is, is't sowiet, segg ik di, un door �nnert diene V�r- schriften gaar nix an. De annere wull wat seggen, man de Oole b�lk em stracks wieter an. "Hest du dat maal sehen, wenn 'n Minschen sien Blaas ex- plodeeren deit?", fr��g he. Grugelig s�ht dat ut, dat segg ik di, un dat pladdert allens �verall hen, woneem dat na diene V�rschriften gaar nich hen dr�ff. Is dat villicht beter, as wenn door so'n beten wat an dien Tuun spr�ddelt? Or weer di dat lever, wenn ik mi v�rher s�lbens �mbringen do, wieldat ik �m't Verrecken nich an dien Tuun schiffen much? Man v�rher hang ik mi v�r diene Heck noch 'n Schild �m'n Hals "Ik m�ss starben, wiel ik hier nich pinkeln dr�ff!", un denn warrst du sehen, dat du s�lbens ook keen Vergn�gen mehr an't Leben hest, wieldat se di all scheep ankieken doot, krakeel de Oole. De annere Keerl st�nn mit open Muul un stier den spillerigen Dullbregen an, de door luuthalsig an't Schafudern weer. Un denn b�lk de Oole noch: Wenn wi hier noch lang r�m stahn doot, denn mutt ik all woller, un denn fangt de heele Sabbelee vun v�rn an. Un mark di dat: Watt mutt, dat mutt. So, mien Jung, nu is't noog, s� de Oole un stevel doorvun.

Disse Datei is as gemeensam bruukte Datei op Wikimedia Commons hoochlaadt un warrt mööglicherwies ok vun annere Wikis bruukt. De Bildsied vun dor warrt ünnen wiest.

Dit Wark is in de USA gemeenfree. Dat is en Wark von de US-Regeren ünner de Vörgaven von Titel 17, Kapittel 1, Deel 105 von dat US-Gesett. Henwies: Dat gellt blot för Warken von de US-Bundsregeren un nich för Warken von enkelte Bundsstaten, Territorien, Countys, Gemenen oder annere Ünnerafdelen. Disse Vörlaag gellt ok nich för Breefmarken, de dat US-Postamt na 1978 rutgeven hett.

mien letzt Lesen hett mi in de Lümborger Gegend führt. In een Kroog in Reppenstedt, de nöömt sik „Alter Uhu“, heff ik miene Vertellens dütmol to´n Besten geven. De Musik hett Klaus Stehr mit sien Klammfiedel mookt. Und dat weer heel moij, wat wi dor mooken deen. Good dörtig Lüüd weern tohoop koomen und dat Hannklappen hett us wiest, dat se dat kommodig harrn und se tofreeden weern. In Duett mit Kloos heff ik ok dat een oder anner Leed mitsungen. Een niege Erfohrn för mi, avers een goode! Achterno steiht noch de Schrieverie, de op Kloos sien Siet www.klausstehr.de to finnen is. Nich wunnern, nu ward Hochdüütsch:

Hier is noch mien Översetten vun de düütschen Wöör, de Klaus Stehr schreeven hett (de Översetten is vun mi). Wenn jüm dat all gefallt, künnt jii ok mol een Kommentar loslooten. Wöör mi höögen… „Eenige vun de Tohörers mookten groote Oogen, as Niels Tümmler vör sien Lesen an 24ten Februoor in „Alten Uhu“ to allererstmol een ole Dütschlandkoort ut de Schooltied utrullte. Düsse Koort wöör to’n Achtergrund vun sien Reis to’n Kiel-Konol bi Rendsborg. Nich wiet vun düsse Kriesstadt is Niels in dat lütt Dörp Sehstedt an Konol opwussen. Vundaags leevt he in de Soborger Gegend. He kann sik noch bannig good an siene Belevnisse ut sien Kindheit besinnen. Een poor Joohrn trügg hett he anfungen düsse Belevnisse mol optoschrieven. Dorut hett he een Lesen tosomenstellt, open und frierut is sien Snack, de he mit sien eegen Humor verseehn hett. Passend to siene Vertellens hett he düsse Avend denn ok „Vertellens vun Kiel-Konol“ nöömt. De Avend wöör een heel runde Sook. De Lüüd hett dat bannig good fulln und se wöörn sik förwiss högen, bald mol wedder Vertellens vun Niels sien Konol to höörn.

schall/warr opeten schallst/warrst opeten schall/warrt opeten schöölt/warrt opeten schöölt/warrt opeten schöölt/warrt opeten

Disse Datei is as gemeensam bruukte Datei op Wikimedia Commons hoochlaadt un warrt mööglicherwies ok vun annere Wikis bruukt. De Bildsied vun dor warrt ünnen wiest.

Naam nömen – Du musst den Naam von’n Autor oder von’n Lizenzgever in de von em fastleggte Wies nömen (aver nich so, dat dat utsüht, as wenn he di oder dien Gebruuk von dat Wark ünnerstütten deit).

In’n Johr 1141 nöömt ene Orkunn de Möppelt dat eerste Maal. Dor was Möppelt noch ncih mahr as en poor lüttke Buurnhööv. In dat Johr 1422 wurr Möppelt en egenet Karkspill un dörf ene egene Kark buggen. Düsse Grote of Mariakerk staiht ok noch upstunns, wenn ok över Johrhunnerten düüt wat verännert wurr. De lüütke Oord was bet to dat 16. Johrhunnert en Dörp. Meppel wüss un wüss Möppelt to en Stad,vanwegen de Törf in Noord-Nedderland; de Stad was en belangrieke Dörfohrhaven vanwegen de Verbinnen mit de Drentsche Höövdvaart un de Hoogeveensche Vaart an de enen Kant un dat Möppelter Diep an de aneere Kant. Dür den Möppelter Diep kunn en bi De Slüüs na de Südersee fohren. In’n1644 kreeg de Oord van de Drost van Drenthe de Stadrechten.

Over the Hedge (op plattdüütsch so veel as „Över’n Knick“; dt. Titel: Ab durch die Hecke) is de Titel vun en US-amerikaanschen Animatschoonsfilm ut dat Johr 2006. De Film is vun DreamWorks Animation produzeert worrn un weer in Düütschland vun United International Pictures verleht. Grundlaag för den Film is dat Comic, dat ünner den glieken Naam rutkamen is. De Waschboor RJ (in de düütschen Faten „Richie“) söcht wat to Freten un kummt op den Infall, den Boor Vincent to beklauen, de noch Winterslaap hollen deit. Man, he maakt dorbi toveel Larm, so dat Vincent opwaakt un em tofaten kriggt. De hele Vörraat fallt op de Straat vör en Lastwagen un sünd tonichten. De Boor lett RJ blots ünner een Bedingen lopen: in blots een Week, wenn de Winterslaap vörbi wesen schüll, mutt allns wedder an Oort un Steed wesen. Wenn nich, geiht dat RJ an’n Kragen. Woll weet RJ, woneem he de Saken klauen kann, man he weet ok, dat he dat nich alleen henkriggt. As he dör en Woold stroomert beobacht he en bunt tosamensette „Familie“ vun Deerten, de jüst ut’n Winterslapp wedder togang kummt. Dat Seggen hett de Schildpadd Verne. Em anslaten hebbt sik de Katteker Hammy, dat Stinkdeert Stella, twee Opossums un en poor Stickelswien. Wiel den Winterslaap is aver üm jemehrn Woold en Siedlung nee boet worrn, so dat se sik nu vun en Heck inslaten finnt. As RJ höört, dat se nu gor nich weet, woneem se wat to Freten herkriegen schüllt, kummt em de Infall: he stellt sik jem vör un will jem wiesen, woneem se vun de Minschen wat kriegen künnt. In’t Geheemen is sien Plaan, dat se de Saken tosamenroovt, de he den Boor geven mutt. Dorvun seggt he aver nix. Verne will vun RJ sien Plaans nich recht wat weten, vör allen ok wegen de Gefohr. Man mehr un mehr höört de annern op RJ , so dat de langsom to’n Anföhrer warrt. So kriegt se gau so veel to Freten tohopen, dat RJ sien Schuld afbetahlen kann. De Minschen laat sik dat aver nich beden, dat de Beester jem wat klaut un de Goorns in unschick bringt. So roopt se en Kamerjager, de jem bikamen schall. Verne, de al de hele Tiet argdenkern weer, warrt dat toveel. He will nich den Arger vun de Minschen op sik tehn un beslutt, de klauten Saken wedder torüch to bringen. Dorbi kriegt de beiden sik in de Plünnen, wat de Acht vun en Huushund op jem lenkt. De verfolgt jem dör de Goorns, wobi opletzt ok de Wagen mit de Levensmiddel twei geiht. Dormit steiht Verne nu alleen dor un kriggt en slecht Geweten, dat he RJ so behinnert hett. Se besluut, noch eenmol in de Siedlung to gehn, un de Saken direkt ut en Huus to roven. RJ maakt en vigelienschen Plaan, üm all de Fallen un Sekersheitsapparaten uttoschalten un sogor ok den Huuskater koolt to stellen. De Plaan geiht op, man ut Versehen verraat sik RJ dorbi, dat he de Saken an en willen Boor afgeven mutt, üm sien egen Huut to redden. An’t Enn löpt dat aver doch noch scheev un se warrt opdeckt. RJ kann sik mit dat Freten in Sekerheit bringen, man de annern Deerten warrt vun den Kamerjager fungen un insparrt. Vincent hett allns mit ankeken un loovt RJ dorför, dat he ahn Rücksicht de Saken an sik bröcht un de annern jemehr egen Schicksal överlaten hett. Dorbi warrt RJ kloor, dat em sien ne’e Familie veel wichtiger is as de Gefohr, de vun den Boor utgeiht. Foorts verfolgt he dat Auto vun den Kamerjager. Na en wille Jagd kann he sien Lüüd befre’en un utneihn. Twüschen de Fronten vun Vincent op de een Siet un den Kamerjager un en Inwahnersche op de annern Siet kummt em opletzt ern Infall, woans se ut de Saak rutkamt. Opletzt warrt de Boor, tosamen mit den Kamerjager un de Naversche in de ehrn Goorn lannt. De Polizei nimmt den Boor mit in en Deerreservat, wiel de Naversche wegen de illegalen Fallen, de se vun’n Kamerjager köfft hett insparrt warrt. As RJ sik opletzt anschicken deit, nu wedder sien egen Weeg to gahn, warrt he vun Verne inlaadt Deel vun de Familie to warrn. Mit grote Freid nimmt he dat Anboot an. De film-dienst schreev vun en ünnerhollen Tekentrick-Aventüer, dat an’n Reekner utklamüstert weer. Bi’t Gestalten weer de Film ’n beten to stroomlienenförmig, bröcht liekers aver jümmer wedder Infäll to’n Vergnögen.[1] De TV Spielfilm meen, dat de Film nich an den Humor vun Shrek ramkamen künn, in Saken Infallsriekdom den Sommerhit „Madagascar“ aver noch üm Längden överdrapen de. Jeedeen Gag seet, ok wenn de een oder annere schon mol ennerworrns to sehn weer. De Film weer en charmanten Familienfilm, gegen den sien Utsaag keen Pädagoog wat utsetten künn: Fründschop un Teamwork maakt dat Leven lichter.[2] De taz bericht in ehr Utgaav vun’n 6. Juli 2006, dat sik dat Dreihbook kommodig vun de Filmen ut dat Disney-Studio afheven de – dat jümmer noch in dat Kindchenschema vun Goot un Böös steiht, man wenig övertüügt – ofschoonst dat Happy End moralisch korrekt weer. Dormit is dat keen Film blots för de ganz lütten Tokiekers – wat as Loov meent weer.[3] Critic.de fünn, dat de Film düütlich mehr tofreden maken de as all de annern Animatschoonfilmen ut dat Studio. He döög ok för en Kinnergeboortsdag. Man, üm nich blots de lütten Tokiekers to ünnerhollen, müssen sik de Makers vun de „Droomsmeed“ düütlich mehr infallen laten.[4]

Mahler is 1944 in Weih as Dochter vun Hans Mahler un Heidi Kabel boren. Ehr Öllern harrn dor en Feernhuus, in dat se in de Tied von’n Tweten Weltkrieg ünnerkamen weren. Opwussen is Mahler denn aver in Hamborg. 1961 is se an de Hoochschool för Schauspeel un billen Künst gahn un hett sik bi Eduard Marks utbillen laten. 1964 harr se denn ehre eerste Rull an’t Ohnsorg-Theater in dat Stück De vergnögte Tankstell. An’t Ohnsorg-Theater speelt se bet hüüt noch. Blangen dat Theaterspelen hett se ok faken Rullen bi’t Feernsehn hatt. Mahler weer vun 1981 af an bet 1985 in twete Eh mit’n Schauspeler Jürgen Pooch verheiraadt. Siet 1986 is se mit’n Speelbaas Michael Koch verheiraadt.

schall/warr musseln schallst/warrst musseln schall/warrt musseln schöölt/warrt musseln schöölt/warrt musseln schöölt/warrt musseln

Franz Müntefering (* 16. Januar 1940 in Naime) is een düütschen Politiker van de SPD. Nadem Kurt Beck as Vörsitter vun de SPD an'n 7. September 2008 Bott geven hett, hett dat Präsidium vun de Partei Müntefering as sien Nafolger beropen.[1] Dor is he denn 1992 aber ok weer utscheden un Landsminister van Noordrhien-Westfalen för Arbeit, Gesundheit un Soziales wurrn. Van 1995 bit 1998 weer he denn Bundsgeschäftsföhrer van de SPD. 1998/99 weer he Bundsminister Verkehr, Bo- un Wohnungswesen. Denn folg dat Amt van de Generalsekretär van de SPD bit Dezember 2002. Dor he sien Lüüd aber nich mehr ganz so achter sük harr - se harrn hüm een Kandidat up een wichtig Positschoon nicht wählt, hett he de Kraam eerst in de Eck schmeten. Dornah gung dat in de SPD aber ok noch wat drünner und dröver un so hett he de Vörseet van März 2003 bit November 2005 noch Mal övernommen, hett aber weer Bott makt för Matthias Platzeck. He is denn aber 2005 in de Regeren van Kanzlerin Angela Merkel intreden as Bundsminister för Arbeit un Soziales un ok as Viezkanzler. An'n 21. November 2007 hett he dor Bott geven, vun wegen dat siene Fro swaar krank ween weer un he ehr plegen wull. In'n laten Summer 2008, dat weer man en paar Weken na den Dood vun siene Fro, is he wedder na de Spitzenpolitik torüchkehrt un hett in'n Wahlkampf vun de SPD in Bayern groten Indruck maakt. Nadem Kurt Beck an'n 7. September 2008 as Vörsitter vun de SPD Bott geven hett, is klaar, dat Müntefering de nee Vörsitter ween schall. De 45-Mann grote Parteivörstand hett em mit bloß ene Gegenstimm an'n 8. September för de Wahl to'n Vörsitter beropen. Düsse Wahl is denn an'n 18. Oktober 2008 op'n Sunnerparteidag vun de SPD afholen wurrn [2]Nadem siene Partei bi de Bundsdagswahl an'n 27. September 2009 meist unnergahn is, hett Müntefering künnig maakt, dat he sik up'n Bundsparteidag vun de SPD vun'n 13. - 15. November 2009 in Dresden nich mehr upstellen laten will as Vörsitter vun de Partei.

De Echten Aanten (Anatinae) sünd en Unnerfamilie vun de Aantenvagels. Mank de Wetenschopslüde warrt dor in'n Momang veel over snackt, wecke Aarden dor nu tohören doot un wecke nich. In de Morphologie vun de Aarden is in leste Tied allerhand Neets rutfunnen wurrn, vundeswegen möss dor bannig umstellt weern. Fröher sünd to düsse Unnerfamilie all Aanten torekent wurrn, de nich to de Göse tellen döen. Vundeswegen hett dat Taxon Anatinae dormols eenfach den Naam Aanten harrt. Midderwielen is dat rukamen, datt de Halfgöse un de Prickelsteertaanten en besunnere Rull as Unnerfamilie in de Familie vun de Aantenvagels speelt un nich (mehr) to de Anatinae tohören doot. Hüdigendags weert bloß noch de Swemmaanten, de Dükeraanten, de Seeaanten un Saagsnavels un twee annere Geslechter, de man wenig bekannt sünd (Tribus Malacorhynchini), as Anatinae gellen laten. Düsse Artikel un all annere Artikels over Gösevagels up düsse plattdüütsche Wikipedia folgt den Vörslag, den Janet Kear for dat Indeelen un for de Systematik vun de Anatinae maakt hett. Kear is en Ornithologin, de sik bloß mit Aantenvagels befaten deit. Annere Lüde in de Wetenschop seht de Saak avers anners, as se un deelt de Vagels ok anners in. Dat leste Woort is in düsse Saak noch nich spraken. For düsse Wikipedia hefft wi as plattdüütschen Naam for de Anatinae den Naam Echte Aanten nahmen, as de Noordfresen dat ok maakt.

Uns Frünnen vun de "Tüdelband" hett dat ja leed daan, dat de in letzte Tied so'n beten schrumpft sünd. Dorwegen heff ik mi för recht en beten verschraken, as mi annerletzt en lütte CD in de Hannen full, de vun Mire Buthmann — de Tüdelband-Grünnersche — alleen maakt is. Upps, is se nu alleen na? Nee, de Tüdelband gifft dat blangenbi jümmers noch; düt weer wirklich en Solo-CD. Rinhören hett sik liekers lohnt. Nich ganz so bekannt as ehr Warken bi de Tüdelband is, dat Mire Buthmann en veritable Karkenmusikersch is. Hier is dat to ahnen, denn de Leder hebbt en religiösen Achhtergrund, un de CD heet "Mein Gott". De Sound is avers nich fierlich, sünnern down to earth, mit de Lebennigkeit, de wi vun ehr kennt un de mal drömerig un mal quick ween kann. Mire kontrasteert hier Leder op Hoochdüütsch, Ingelsch un Platt. Twee Leder liegt in hoochdüütsche un plattdüütsche Verschoon vör, un ik harr mi wünscht, dat de ok in de ingelsche Verschoon to hören west weern. Kannst hier kieken, woans de dree Spraken in'nannner övergaht. Plattdüütsch steiht nipp in de Merrn twüschen Hooch un Ingelsch, un ofschoonst dat op een Aart de Wöttel vun beid Spraken is, wiest se sik in düsse Songs meist as de frischeste, will mi schienen; weekföhliger as de annern, woneem dat drömerig is, un dynamischer as de annern, woneem de Musik dat will. Orr is dat bloots so in't Ohr vun uns Plattdüütsche? De CD is en feine Saak, dücht mi, ok so as Mitbringsel, as Lichtblick nu in de wat dunklere Tied un för Lüüd, de sik an dat Plattdüütsche rantasten un dat kennen lehren wüllt.

Disse Datei is as gemeensam bruukte Datei op Wikimedia Commons hoochlaadt un warrt mööglicherwies ok vun annere Wikis bruukt. De Bildsied vun dor warrt ünnen wiest. Dit is en getreue fotograafsche Afbillung vun en tweedimensional Original-Wark vun de Kunst. Dat Wark sülvst is ut dissen Grund gemeenfree: Disse Datei is gemeenfree. Dat gellt för all Länner, bi de dat Oorheverrecht na Levenstied plus 100 Johr oder weniger utlöppt.

De offizielle Position vun de Wikimedia Foundation is, dat „getreue Afbillungen vun tweedimensionale gemeenfre’e Warken vun de Kunst gemeenfree sünd, un dat dat Feddern vun allens annere gegen dat Kunzept vun de Gemeenfreeheit sülvst verstött“. För mehr Details, kiek bi Wannehr de PD-Art-Vörlaag to bruken is. Du schullst aver man gewohr wesen, dat na de lokalen Gesetten vun dien Land dat Bruken vun dit Bild verbaden oder tominnst inschränkt wesen kann. Kiek dorför bi Bruken vun PD-Art-Biller.

Roger De Vlaeminck (* 24. August 1947 in Eeklo) is en ehmalger belgisch Radrennfohrer un weer in de 1970er Johren en vun de spoodriekste Klassikerfohrer vun den Radsport. De öllere Bröer vun Roger, Eric De Vlaeminck, weer ebenfalls internatschonal bannig spoodriek, weer aber mehr uü dat Dwarsdörfeldrennen spezialiseert.

...warrt peu a peu jümmers pleegt un grötter maakt: Mehr un niege Begriffen kaamt darto, un de Verklaarn vun de Begriffen warrt aktuell maakt. De Begriffen sünd de hoochdüütschen oder ingelschen Wöör, wieldat sik dat Plattdüütsche in de Computerwelt noch nich heel dörsett hett. Wöör, de in Verklaarn vörkaamt un de sülven 'n Verklaarn hebbt, sünd as Links maakt. Dat heet, se sünd ünnerstraken un blaag. Wenn Se sowat seht, köönt Se ok op klicken, dennso kaamt Se direktemang na den Begriff.