Datasets:

occiglot

/

tokenizer-wiki-bench

like 3

[ "Lys", "van", "Vrye", "Sagteware", "Sien", "ook", "GNU", "GNU/Linux", "Vrye", "sagteware", "Vrye", "sagteware" ]

[ "Media", "kan", "enige", "van", "die", "volgende", "betekenisse", "hê", ":", "Dit", "kan", "die", "meervoud", "van", "medium", "as", "selfstandige", "naamwoord", "wees", ":", "Enigiets", "wat", "gebruik", "kan", "word", "om", "inligting", "te", "stoor", "of", "oor", "te", "dra", "is", "'n", "medium", ";", "die", "mees", "algemene", "gebruik", "in", "hierdie", "sin", "is", "massamedia", ".", "Dit", "moet", "nie", "verwar", "word", "met", "medium", "as", "beskrywende", "naamwoord", "nie", ";", "díé", "het", "geen", "meervoud", "nie", ".", "'n", "Voedingstelsel", "vir", "die", "kunsmatige", "kultivering", "van", "selle", "of", "organismes", "(", "veral", "bakterieë", ")", ".", "kommunikasie", "media", "Die", "land", "van", "die", "Mede", ".", "'n", "Plek", "in", "Pennsylvania", "of", "Illinois", ".", "Eksterne", "skakels" ]

[ "Die", "Midde-Ooste", "is", "'n", "transkontinentale", "streek", "wat", "gesentreer", "is", "rondom", "Wes-Asië", ",", "Siprus", ",", "Turkye", "(", "Suidoos-Europa", ")", ",", "en", "Egipte", "(", "Noord-Afrika", ")", ".", "Die", "ooreenstemmende", "byvoeglike", "naamwoord", "is", "Midde-Oosterse", ",", "en", "die", "afgeleide", "naamwoord", "is", "Midde-Oosterling", ".", "Vroeër", "jare", "is", "die", "Eurosentriese", "sinoniem", "van", "die", "Midde-Ooste", "(", "in", "teenstelling", "met", "die", "verwysing", "na", "die", "Verre", "Ooste", ")", "oor", "die", "algemeen", "gebruik", ".", "Arabiere", ",", "Azerbeidjanners", ",", "Koerde", ",", "Perse", ",", "en", "Turke", "was", "die", "grootste", "etniese", "groepe", "in", "die", "streek", ",", "gegrond", "op", "bevolkingsgetalle", ",", "terwyl", "die", "Armeniërs", ",", "Assiriërs", ",", "Sirkassiërs", ",", "Kopte", ",", "Droese", ",", "Grieke", ",", "Jode", ",", "Maronites", ",", "Somaliërs", ",", "en", "ander", "etniese", "en", "etno-godsdienstige", "groepe", "die", "beduidende", "minderheidsgroepe", "uitgemaak", "het", ".", "Die", "geskiedenis", "van", "die", "Midde-Ooste", "dateer", "uit", "die", "antieke", "tye", ",", "met", "die", "(", "geopolitieke", ")", "belangrikheid", "van", "die", "streek", "wat", "al", "vir", "millennia", "hoog", "geag", "word", ".", "Verskeie", "vername", "gelowe", "het", "hul", "oorsprong", "in", "die", "Midde-Ooste", ".", "Dit", "sluit", "in", ":", "Judaïsme", ",", "die", "Christendom", ",", "en", "die", "Islam", ";", "die", "Baha’i", ",", "Mandaïsme", ",", "Vrye-Droese", ",", "en", "talle", "ander", "geloofstelsels", "het", "ook", "hul", "oorsprong", "in", "die", "streek", ".", "Die", "Midde-Ooste", "se", "klimaat", "is", "oor", "die", "algemeen", "warm", "en", "dor", ",", "met", "verskeie", "groot", "riviere", "wat", "besproeiing", "moontlik", "maak", "vir", "landbou", "in", "bepaalde", "gebiede", "soos", "die", "Nyldelta", "in", "Egipte", ",", "die", "Tigrisrivier", "en", "die", "Eufraat", "se", "waterskeidings", "van", "Mesopotamië", ",", "en", "die", "meeste", "van", "die", "sogenaamde", "Vrugbare", "Halfmaan", ".", "Die", "meeste", "lande", "wat", "grens", "aan", "die", "Persiese", "Golf", "het", "groot", "reserwes", "van", "ru-olie", ",", "met", "die", "diktators", "van", "die", "Arabiese", "Skiereiland", "wat", "veral", "baat", "vind", "by", "die", "petroleum-uitvoere", ".", "Terminologie", "Die", "term", "\"", "Midde-Ooste", "\"", "het", "vermoedelik", "sy", "oorsprong", "in", "dies", "gekry", "uit", "die", "Brits-Indiese", "kantoor", ".", "Die", "uitdrukking", "het", "egter", "meer", "prominensie", "gekry", "toe", "die", "Amerikaanse", "vlootstrateeg", ",", "Alfred", "Thayer", "Mahan", ",", "indit", "gebruik", "het", "om", "die", "gebied", "tussen", "Arabië", "en", "Indië", "aan", "te", "dui", ".", "In", "dié", "tyd", "het", "die", "Britse", "Ryk", "en", "die", "Russiese", "Ryk", "albei", "geveg", "vir", "invloed", "in", "Sentraal-Asië", ",", "'n", "stryd", "wat", "bekend", "geword", "het", "as", "\"", "Die", "Groot", "Spel", "\"", ".", "Mahan", "het", "nie", "net", "die", "waarde", "van", "die", "streek", "besef", "nie", ",", "maar", "ook", "die", "belangrikheid", "van", "die", "gebied", "se", "middelpunt", ",", "die", "Persiese", "Golf", ".", "Hy", "het", "die", "gebied", "rondom", "die", "Persiese", "Golf", "die", "Midde-Ooste", "genoem", ",", "en", "gesê", "naas", "die", "Suezkanaal", ",", "is", "dit", "die", "belangrikste", "gedeelte", "vir", "Brittanje", "om", "te", "beheer", "om", "die", "Russe", "te", "keer", "om", "na", "Brits-Indië", "op", "te", "ruk", ".", "Tot", "en", "met", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "was", "dit", "die", "gebruik", "om", "na", "die", "gebiede", "rondom", "Turkye", "en", "die", "ooskus", "van", "die", "Middellandse", "See", "as", "die", "\"", "Nabye", "Ooste", "\"", "te", "verwys", ",", "terwyl", "die", "\"", "Verre", "Ooste", "\"", "rondom", "China", "gesentreer", "was", ",", "en", "die", "Midde-Ooste", "was", "toe", "die", "gebied", "vanaf", "Mesopotamië", "tot", "by", "Mianmar", ".", "Kritiek", "en", "gebruike", "Die", "gebruik", "van", "die", "term", "Midde-Ooste", "is", "gekritiseer", "as", "implisiet", "Eurosentries", ".", "In", "die", "kontemporêre", "akademiese-", "en", "media-omgewing", "word", "die", "term", "in", "beide", "die", "Europese", "as", "die", "nie-Europese", "omgewing", "gebruik", ".", "Die", "term", "Midde", "het", "ook", "verwarring", "geskep", "oor", "die", "veranderde", "definisie", "daarvan", ".", "Voor", "die", "Eerste", "Wêreldoorlog", ",", "is", "\"", "Nabye", "Ooste", "\"", "gebruik", "met", "verwysing", "na", "die", "Balkan", "en", "die", "Ottomaanse", "Ryk", ",", "terwyl", "die", "\"", "Midde-Ooste", "\"", "verwys", "het", "na", "Iran", ",", "Kaukasië", ",", "Afghanistan", ",", "Sentraal-Asië", "en", "Turkestan", ".", "In", "kontras", "hiermee", "verwys", "\"", "Verre", "Ooste", "\"", "na", "die", "lande", "in", "Oos-Asië", "(", "bv.", "China", ",", "Japan", ",", "Formosa", ",", "Korea", ",", "Hongkong", "ens", ".", ")", "Met", "die", "verdwyning", "van", "die", "Ottomaanse", "Ryk", "in", "het", "die", "\"", "Nabye", "Ooste", "\"", "grootliks", "in", "onbruik", "verval", ",", "terwyl", "die", "\"", "Midde-Ooste", "\"", "van", "toepassing", "geraak", "het", "op", "die", "Islamitiese", "lande", "wat", "weer", "ontluik", "het", ".", "Die", "gebruik", "van", "die", "\"", "Nabye", "Ooste", "\"", "is", "steeds", "vir", "'n", "verskeidenheid", "akademiese", "gebruike", ",", "soos", "in", "argeologie", "en", "antieke", "geskiedenis", ",", "in", "gebruik", ".", "Gebiede", "en", "streke", "Gebiede", "en", "streke", "in", "die", "Midde-Ooste", "Tradisioneel", "val", "die", "volgende", "gebiede", "in", "die", "Midde-Ooste", ":", "Iran", "(", "Persië", ")", ",", "Anatolië", ",", "Mesopotamië", ",", "die", "Levant", ",", "die", "Arabiese", "Skiereiland", "en", "Egipte", ".", "In", "die", "hedendaagse", "terme", "is", "dit", "die", "volgende", "lande", ":", "Bahrein", "Egipte", "Irak", "Iran", "Israel", "Jemen", "Jordanië", "Katar", "Koeweit", "Libanon", "Oman", "Saoedi-Arabië", "Siprus", "Sirië", "Staat", "Palestina", "Turkye", "Verenigde", "Arabiese", "Emirate", "Geskiedenis", "Die", "Midde-Ooste", "lê", "daar", "waar", "Eurasië", "en", "Afrika", "bymekaar", "kom", "en", "die", "Middellandse", "See", "en", "die", "Indiese", "Oseaan", "saamloop", ".", "Dit", "is", "die", "geboorteplek", "en", "geestelike", "middelpunt", "van", "gelowe", "soos", "Christendom", ",", "Islam", ",", "Judaïsme", ",", "Manigeïsme", ",", "Jesiede", ",", "Droese", "en", "Jarsan", ",", "en", "in", "Iran", ",", "Manigeïsme", ",", "Mitraïsme", ",", "Zoroastrisme", "en", "Baha’i", ".", "Die", "Midde-Ooste", "was", "nog", "altyd", "regdeur", "die", "geskiedenis", "'n", "belangrike", "fokuspunt", "van", "wêreldaangeleenthede", "-", "'n", "strategies", ",", "ekonomies", ",", "polities", ",", "kulturele", "en", "godsdienstig", "sensitiewe", "streek", ".", "Die", "wêreld", "se", "vroegste", "beskawings", ",", "Mesopotamië", "(", "Sumer", ",", "Akkadiese", "Ryk", ",", "Assirië", "en", "Babilonië", ")", "en", "Antieke", "Egipte", ",", "kom", "oorspronklik", "uit", "die", "Vrugbare", "Halfmaan", "en", "die", "Nyl-valleistreke", "van", "die", "antieke", "Midde-Ooste", ".", "Hulle", "is", "gevolg", "deur", "die", "Hetiete", ",", "Grieke", "en", "Urarteïese", "beskawings", "van", "Anatolië", ",", "Elam", "in", "die", "pre-Iranse", "Persië", ",", "asook", "die", "beskawings", "van", "die", "Levant", "(", "soos", "Ebla", ",", "Oegar", ",", "Kanaän", ",", "Arameë", ",", "Fenisië", "en", "Israel", ")", ",", "Persiese", "en", "Mediaanse", "beskawings", "in", "Iran", ",", "Noord-Afrika", "en", "die", "Arabiese", "Skiereiland", ".", "Die", "Midde-Ooste", "was", "in", "die", "eerste", "plek", "grootliks", "onder", "die", "Nieu-Assiriese", "Ryk", "verenig", ",", "toe", "deur", "die", "Achaemenidiese", "Ryk", "en", "later", "gevolg", "deur", "die", "Koninkryk", "van", "Masedonië", ".", "Hierna", "was", "dit", ",", "in", "'n", "mate", ",", "deur", "die", "Iranse", "koninkryke", "(", "naamlik", "die", "Partiese", "Ryk", "en", "die", "Sassanidiese", "Ryk", ")", ",", "die", "Romeinse", "Ryk", "en", "die", "Bisantynse", "Ryk", "verder", "gevoer", ".", "Dit", "was", "egter", "die", "Arabiese", "Kalifaat", "van", "die", "Middeleeue", ",", "ook", "bekend", "as", "die", "Islamitiese", "Goue", "eeu", ",", "wat", "met", "die", "Arabiese", "verowering", "van", "die", "streek", "in", "die", "sewende", "eeu", "n.C", ".", ",", "werklik", "die", "hele", "Midde-Ooste", "as", "'n", "unieke", "gebied", "verenig", "het", ",", "en", "'n", "dominante", "Islamities-etniese", "identiteit", "geskep", "wat", "grootliks", ",", "maar", "nie", "eksklusief", "nie", ",", "tot", "vandag", "toe", "nog", "voortbestaan", ".", "Die", "Mongole", ",", "die", "Armeense", "Ryk", ",", "die", "Seldjoekse", "Ryk", ",", "die", "Safawidiese", "Ryk", ",", "die", "Ottomaanse", "Ryk", ",", "en", "die", "Britse", "Ryk", "het", "ook", "die", "gebied", "oorheers", ".", "Die", "moderne", "Midde-Ooste", "het", "na", "die", "Eerste", "Wêreldoorlog", "ontstaan", "toe", "die", "Ottomaanse", "Ryk", ",", "wat", "deel", "van", "die", "Sentrale", "Moondhede", "was", ",", "deur", "die", "Britse", "Ryk", "en", "sy", "bondgenote", "verslaan", ",", "en", "in", "verskeie", "nasies", "verdeel", ",", "en", "onder", "Britse", "en", "Franse", "mandate", "geplaas", "is", ".", "Ander", "bepalende", "gebeure", "in", "dié", "transformasie", "was", "die", "stigting", "van", "Israel", "inen", "die", "uiteindelike", "onttrekking", "van", "Europese", "magte", ",", "veral", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "en", "Frankryk", ",", "teen", "die", "einde", "van", "dies", ".", "Hulle", "is", ",", "met", "die", "groeiende", "invloed", "van", "die", "Verenigde", "State", "sedert", "dies", ",", "in", "'n", "mate", "uit", "die", "gebied", "verdring", ".", "Die", "streek", "se", "aansienlike", "voorrade", "van", "ruolie", "het", "nuwe", "strategiese", "en", "ekonomiese", "waarde", "in", "diete", "eeu", "aan", "die", "gebied", "gegee", ".", "Die", "massaproduksie", "van", "olie", "het", "ongeveerbegin", "met", "Saoedi-Arabië", ",", "Iran", ",", "Koeweit", "en", "die", "Verenigde", "Arabiese", "Emirate", "wat", "groot", "hoeveelhede", "olie", "beskikbaar", "gehad", "het", ".", "Die", "geraamde", "oliereserwes", "in", "Saoedi-Arabië", "en", "Iran", "is", "van", "die", "meeste", "in", "die", "wêreld", ",", "en", "die", "internasionale", "oliekartel", ",", "OPUL", "word", "deur", "de", "Midde-Oosterse", "lande", "beheer", ".", "Gedurende", "die", "Koue", "Oorlog", "was", "die", "Midde-Ooste", "'n", "teater", "van", "ideologiese", "stryd", "tussen", "die", "twee", "supermoondhede", "en", "hul", "bondgenote", ":", "NAVO", "en", "Amerika", "aan", "die", "een", "kant", ",", "en", "die", "Sowjetunie", "en", "die", "Warskouverdrag", "aan", "die", "ander", "kant", ",", "wat", "in", "wedywering", "was", "om", "streeksbondgenote", "te", "beïnvloed", ".", "Afgesien", "van", "die", "politieke", "redes", "hiervan", "was", "daar", "ook", "nog", "die", "\"", "ideologiese", "konflik", "\"", "tussen", "die", "twee", "stelsels", ".", "Amerika", "het", "uit", "sy", "pad", "gegaan", "om", "die", "Arabiese", "wêreld", "weg", "te", "kry", "van", "die", "Sowjetinvloed", ".", "Regdeur", "diete", "ente", "eeu", "het", "die", "gebied", "deur", "tye", "van", "relatiewe", "vrede", "en", "verdraagsaamheid", ",", "en", "ook", "tye", "van", "konflik", "gegaan", "—", "met", "veral", "konflik", "tussen", "die", "Soenni", "en", "Sjia", ".", "Demografie", "Etniese", "groepe", "Die", "Midde-Ooste", "is", "vandag", "die", "tuiste", "vir", "talle", "gevestigde", "etniese", "groepe", ",", "wat", "die", "volgende", "insluit", ":", "Arabiere", ",", "Armeniërs", ",", "Assiriërs", ",", "Azerbeidjanners", ",", "Beloetsje", ",", "Bengale", ",", "Sirkassiërs", ",", "Kopte", ",", "Krim-Tatare", ",", "Droese", ",", "Filippyne", ",", "Gagaoesiërs", ",", "Georgiërs", ",", "Grieke", ",", "Hindoes", ",", "Jesiede", ",", "Jode", ",", "Koerde", ",", "Lurs", ",", "Maltese", ",", "Mandeans", ",", "Maroni", "Kos", ",", "Mhallami", ",", "Ossetiërs", ",", "Pakistani's", ",", "Pasjtoene", ",", "Perse", ",", "Punjabi's", ",", "Roma", ",", "Samaritane", ",", "Shabaks", ",", "Sindhi's", ",", "Somaliërs", ",", "Sri", "Lankane", ",", "Turkse", "volke", ",", "Turkmene", "en", "Zaza", ".", "Migrasie", "Volgens", "die", "internasionale", "organisasie", "vir", "migrasie", "is", "daarmiljoen", "eerste-generasie", "migrante", "uit", "Arabiese", "nasies", "in", "die", "wêreld", ",", "waarvan8", "miljoen", "in", "ander", "Arabiese", "lande", "bly", ".", "Die", "burgeroorlog", "in", "Somalië", "is", "'n", "vername", "oorsaak", "van", "die", "reuse", "Somaliese", "diaspora", ".", "Die", "meeste", "goed", "opgeleide", "Somaliërs", "het", "hul", "geboorteland", "verlaat", "vir", "Europa", ",", "Noord-Amerika", "en", "ander", "Midde-Oosterse", "lande", ".", "Nie-Arabiese", "Midde-Osterse", "lande", "soos", "Turkye", ",", "Israel", "en", "Iran", "ondervind", "ook", "belangrike", "migrasiedinamika", ".", "'n", "Aansienlike", "getal", "migrante", "uit", "Arabiese", "lande", "kom", "uit", "etniese", ",", "en", "geloofs-minderheidsgroepe", "wat", "ly", "onder", "rasse-", ",", "en", "of", "godsdienstige", "vervolging", ",", "en", "is", "nie", "noodwendig", "etniese", "Arabiere", ",", "Turke", "of", "Iraniërs", "nie", ".", "Gelowe", "Die", "Midde-Ooste", "is", "baie", "veelsydig", "wanneer", "dit", "kom", "by", "gelowe", ",", "en", "baie", "het", "hul", "oorsprong", "hier", "gehad", ".", "Islam", "is", "die", "grootste", "geloof", "in", "die", "Midde-Ooste", ",", "maar", "ander", "gelowe", "wat", "ook", "in", "die", "gebied", "ontstaan", "het", "is", "Judaïsme", "en", "die", "Christendom", ",", "wat", "goed", "verteenwoordig", "word", "in", "die", "Midde-Ooste", ".", "Met5%", "van", "die", "Libanese", "wat", "Christene", "is", ",", "is", "die", "Libanese", "president", ",", "die", "helfte", "van", "sy", "kabinet", ",", "en", "die", "helfte", "van", "die", "land", "se", "parlement", "lede", "van", "een", "of", "ander", "van", "die", "Libanese", "Christen-kerkgroepe", "in", "die", "land", ".", "Tale", "Die", "vyf", "vernaamste", "tale", "volgens", "die", "aantal", "gebruikers", "daarvan", "is", "Arabies", ",", "Persies", ",", "Turks", ",", "Berbertale", "en", "Koerdies", ".", "Arabies", "en", "Berber", "verteenwoordig", "die", "Afro-Asiatiese", "tale", ".", "Persies", "en", "Koerdies", "behoort", "aan", "Indo-Europese", "tale", ".", "Turks", "is", "deel", "van", "die", "Turkse", "tale", ".", "Sowatminderheidstale", "word", "ook", "in", "die", "Midde-Ooste", "gebruik", ".", "Ekonomie", "Die", "Midde-Oosterse", "ekonomie", "wissel", "van", "baie", "arm", "(", "Gasa", "en", "Jemen", ")", "tot", "ontsettende", "ryk", "nasies", "(", "Katar", "en", "Verenigde", "Arabiese", "Emirate", ")", ".", "Oor", "die", "algemeen", "handhaaf", "lande", "in", "die", "Midde-Ooste", ",", "sedert", "'n", "positiewe", "groeikoers", ".", "Dit", "is", "volgens", "die", "CIA", "World", "Factbook", ".", "Notas", "Verwysings", "Algemeen", "Aanhalings", "Nog", "leesstof", "Cressey", ",", "George", "B", ".", "Crossroads", ":", "Land", "and", "Life", "in", "Southwest", "Asia", ".", "Chicago", ",", "IL", ":", "J.B", ".", "Lippincott", "Co", ".", "xiv,p", ".", ",", "ill", ".", "with", "maps", "and", "b&w", "photos", ".", "Freedman", ",", "Robert", "O", ".", "The", "Middle", "East", "from", "the", "Iran-Contra", "Affair", "to", "the", "Intifada", ",", "in", "series", ",", "Contemporary", "Issues", "in", "the", "Middle", "East.t", "ed", ".", "Syracuse", ",", "NY", ":", "Syracuse", "University", "Press", ".", "x,p", ".", "ISBN2502-2", "pbk", ".", "Eksterne", "skakels", "\"", "Middle", "East", "–", "Articles", "by", "Region", "\"", "–", "Council", "on", "Foreign", "Relations", ":", "\"", "A", "Resource", "for", "Nonpartisan", "Research", "and", "Analysis", "\"", "\"", "Middle", "East", "–", "Interactive", "Crisis", "Guide", "\"", "–", "Council", "on", "Foreign", "Relations", ":", "\"", "A", "Resource", "for", "Nonpartisan", "Research", "and", "Analysis", "\"", "Middle", "East", "Department", "University", "of", "Chicago", "Library", "Middle", "East", "Business", "Intelligence", "since", "\"", "The", "leading", "information", "source", "on", "business", "in", "the", "Middle", "East", "\"", "–", "MEED.com", "Carboun", "–", "advocacy", "for", "sustainability", "and", "environmental", "conservation", "in", "the", "Middle", "East", "Middle", "East", "at", "DMOZ", "Middle", "East", "News", "from", "Yahoo", "!", "News", "Middle", "East", "Business", ",", "Financial", "&", "Industry", "News", "—", "ArabianBusiness.com" ]

[ "Die", "Mỹ", "Lai-menseslagting", ",", "ook", "bekend", "as", "die", "Sơn", "Mỹ-menseslagting", "het", "opMaartin", "die", "dorpie", "van", "My", "Lai", "naby", "die", "dorp", "Song", "My", "tydens", "die", "Viëtnamese", "oorlog", "plaasgevind", ".", "Tydens", "die", "slagting", "is", "honderde", "ongewapende", "burgerlikes", "(", "meestal", "ou", "mans", ",", "vroue", ",", "kinders", ",", "en", "babatjies", ")", "deur", "soldate", "van", "die", "VSA", "dood", "gemaak", ".", "Dit", "het", "steun", "vir", "die", "oorlog", "in", "die", "VSA", "verminder", ".", "Agtergrond", "Charlie", "kompanjie,", "te", "bataljon,te", "infanterie", "regiment,e", "brigade", ",", "Americal", "divisie", "het", "in", "Desemberin", "Viëtnam", "aangekom", ".", "Gedurende", "the", "Tết", "Offensief", "van", "Januariehet", "diete", "bataljon", "van", "die", "Nasionale", "front", "vir", "die", "bevryding", "van", "Viëtnam", "(", "ook", "bekend", "as", "die", "\"", "Viëtkong", "\"", "of", "\"", "VC", "\"", "in", "die", "VSA", "weermag", ")", "aanvalle", "uitgevoer", "in", "Quang", "Ngai", ".", "Die", "VSA", "inligtingskorps", "het", "gesê", "dat", "die", "bataljon", "skuiling", "gesoek", "het", "in", "die", "dorp", "Song", "My", ",", "spesifiek", "in", "die", "dorpies", "My", "Laitot(", "ook", "bekend", "as", "Pienkville", ")", ".", "Charlie", "kompanjie", "was", "ingelig", "dat", "slegs", "VC", "of", "VC-simpatiseerders", "in", "My", "Lai", "was", ",", "en", "dat", "hulle", "die", "dorpie", "moes", "vernietig", ".", "Kaptein", "Ernest", "Medina", "is", "gevra", "of", "vrouens", "en", "kinders", "ook", "doodgemaak", "moes", "word", ".", "Geen", "opstandelinge", "kon", "gevind", "word", "nie", ".", "Menseslagting", "Tussenenongewapende", "burgerlikes", "is", "doodgemaak", ",", "party", "is", "gemartel", "en", "verkrag", "deur", "die", "soldate", ".", "Een", "peloton", "was", "onder", "leiding", "van", "luitenant", "William", "Calley", ".", "'n", "Suid-Viëtnamese", "weermagluitenant", "het", "dit", "aan", "sy", "bevelvoerders", "beskryf", "as", "'n", "gruwelike", "insident", "van", "wraak", "na", "'n", "geveg", "met", "VC-troepe", "wat", "met", "die", "burgerlikes", "vermeng", "het", ".", "Die", "bemanning", "van", "'n", "verkenningshelikopter", "van", "die", "VSA-weermag", "het", "geland", "tussen", "die", "VSA-weermagtroepe", "en", "die", "oorblywende", "lewende", "Viëtnamese", ".", "Die", "kaptein", ",", "adjudant-offisier", "Hugh", "Thompson", ",", "Jr", ".", ",", "het", "die", "leiers", "van", "die", "VSA-grondtroepe", "gekonfronteer", "en", "gesê", "dat", "hy", "op", "hulle", "sal", "vuur", "indien", "hulle", "nie", "ophou", "skiet", "nie", ".", "Lawrence", "Colburn", "en", "Glenn", "Andreotta", "het", "swaar", "wapens", "gerig", "op", "die", "VSA", "grondtroepe", "terwyl", "Thompson", "ten", "minsteViëtnamese", "gered", "het", ".", "Dié", "drie", "wat", "lank", "as", "verraaiers", "beskou", "is", ",", "is", "presiesjaar", "later", "met", "die", "Soldiers", "Medal", "toegeken", "—", "die", "hoogste", "toekenning", "vir", "dapperheid", "wat", "nie", "direkte", "kontak", "met", "die", "vyand", "betrek", "nie", ".", "Michael", "Bernhardt", "van", "Charlie-kompanjie", "het", "geweier", "om", "deel", "te", "neem", "aan", "die", "slagting", "en", "het", "later", "gehelp", "om", "dit", "bloot", "te", "stel", ".", "Inis", "hy", "die", "Ethical", "Humanist", "Award", "toegeken", ".", "Die", "VSA-weermag", "hetoffisiere", "aangekla", "opMaartvir", "die", "weerhouding", "van", "inligting", "oor", "die", "menseslagting", ".", "Luitenant", "William", "Calley", "is", "inskuldig", "bevind", "op", "aanklag", "van", "voorbedagde", "moord", "vir", "sy", "bevel", "om", "die", "slagting", "uit", "te", "voer", ".", "Hy", "het", "'n", "lewenslange", "vonnis", "ontvang", ",", "maar", "president", "Richard", "Nixon", "hetdae", "later", "beveel", "dat", "hy", "vrygelaat", "moet", "word", ".", "Calley", "was", "vir", "drie", "en", "'n", "half", "jaar", "lank", "onder", "huis-arres", "in", "Fort", "Benning", "Georgia", ",", "waarna", "hy", "bevry", "is", ".", "Eksterne", "skakels", "An", "introduction", "to", "the", "My", "Lai", "courts-martial", "PBS", ":", "The", "American", "Experience", "-", "My", "Lai", "Massacre", "Viëtnamoorlog" ]

[ "Monargie", "is", "'n", "regeringstelsel", "of", "staatsvorm", "waar", "die", "staatshoof", "gebruiklik", "lewenslang", "'n", "posisie", "beklee", ".", "Die", "posisie", "is", "gewoonlik", "oorerflik", ",", "dit", "wil", "sê", "dat", "opvolgers", "aan", "dieselfde", "familie", "behoort", ".", "Voorbeelde", "van", "lande", "wat", "'n", "monargiese", "stelsel", "het", "is", "die", "Verenigde", "Koninkryk", ",", "België", ",", "Nederland", ",", "Japan", ",", "Lesotho", ",", "eSwatini", ",", "Australië", ",", "Kanada", ",", "Nieu-Seeland", "en", "vele", "andere", ".", "Soorte", "monargieë", "Monargieë", "word", "verdeel", "in", "absolute", "en", "grondwetlike", "monargieë", ".", "In", "'n", "absolute", "monargie", "is", "die", "mag", "van", "die", "monarg", "'", "absoluut", "'", ",", "dit", "wil", "sê", "dat", "hy", "onbeperkte", "regeringsmag", "het", ".", "In", "'n", "grondwetlike", "monargie", "word", "die", "rol", "van", "die", "monarg", "in", "die", "grondwet", "vasgestel", ",", "wat", "meestal", "bepaal", "dat", "die", "hoogste", "mag", "by", "die", "parlement", "lê", ".", "In", "ander", "gevalle", ",", "(", "byvoorbeeld", "in", "Swede", ")", "het", "die", "monarg", "slegs", "'n", "seremoniële", "funksie", ".", "Daar", "is", "tans", "nie", "meer", "baie", "absolute", "monargieë", "in", "die", "wêreld", "oor", "nie", ".", "Brunei", "is", "een", "van", "die", "weinige", "voorbeelde", ".", "Maleisië", "is", "net", "soos", "die", "Vatikaanstad", "'n", "monargie", "waar", "die", "staatshoof", "verkies", "word", ".", "Nege", "van", "die", "dertien", "deelstate", "in", "Maleisië", "het", "erflike", "vorste", ",", "wat", "elke", "vyf", "jaar", "'n", "koning", "uit", "hulle", "midde", "kies", ".", "Historiese", "voorbeelde", "van", "gekose", "monargieë", "is", "die", "konings", "van", "Duitsland", ",", "Frankryk", ",", "Griekeland", ",", "Hongarye", ",", "Italië", ",", "Pole", "en", "Portugal", "." ]

[ "Die", "Magna", "Carta", "(", "Latyn", ":", "Groot", "Handves", ")", "is", "indeur", "koning", "Jan", "sonder", "Land", "opgestel", "op", "aandrang", "van", "sy", "baronne", ".", "Oorspronklik", "onderteken", "as", "'n", "soort", "vredesooreenkoms", "tussen", "die", "monarg", "en", "'n", "groep", "oproerige", "baronne", ",", "word", "die", "dokument", ",", "wat", "in", "Latyn", "op", "perkament", "geskryf", "is", ",", "as", "'n", "baanbrekende", "historiese", "prestasie", "beskou", "wat", "die", "grondslag", "vir", "Westerse", "demokratiese", "regeringstelsels", ",", "verklarings", "van", "burger-", "en", "menseregte", "en", "moderne", "regstelsels", "vorm", ".", "Onder", "Jan", "sonder", "Land", "het", "Engeland", "die", "meeste", "van", "sy", "gebiede", "in", "Frankryk", "verloor", ".", "Inhet", "die", "Engelse", "baronne", "die", "magtelose", "koning", "Jan", "gedwing", "om", "'n", "dokument", "uit", "te", "vaardig", "waarin", "hy", "onderneem", "om", "die", "regte", "van", "sy", "onderdane", "te", "respekteer", ".", "Die", "Magna", "Carta", "het", "die", "mag", "van", "die", "Engelse", "koning", "formeel", "beperk", "en", "in", "beperkte", "mate", "regte", "aan", "sy", "onderdane", "toegestaan", ".", "Dit", "word", "oor", "die", "algemeen", "beskou", "as", "'n", "deurbraak", "in", "die", "ontwikkeling", "van", "die", "konstitusionele", "regsbestel", ",", "hoewel", "daar", "in", "ander", "Europese", "lande", "eintlik", "reeds", "talle", "Magna", "Cartas", "bestaan", "het", ".", "Dit", "is", "indeur", "koning", "Eduard", "I", "van", "Engeland", "bevestig", ".", "Inis", "die", "staatsraad", "onder", "Eduard", "I", ",", "wat", "uit", "edellede", "en", "hoë", "geestelikes", "bestaan", "het", ",", "deur", "die", "toelating", "van", "twee", "burgers", "per", "stad", "en", "twee", "adellikes", "per", "graafskap", "tot", "'n", "parlement", "uitgebrei", ".", "Dit", "het", "die", "weg", "gebaan", "vir", "die", "verdeling", "van", "die", "parlement", "in", "'n", "Hoërhuis", "(", "House", "of", "Lords", ")", "en", "'n", "Laerhuis", "(", "House", "of", "Commons", ")", ".", "Hierdie", "verdeling", "bestaan", "vandag", "nog", ".", "Die", "Britse", "Museum", "in", "Londen", "huisves", "hierdie", "historiese", "dokument", ".", "Dit", "was", "die", "grondslag", "vir", "die", "Engelse", "grondwet", ".", "Tans", "is", "egter", "net", "drie", "van", "sy", "klousules", "nog", "geldig", ".", "Bronne", "Kennis", ",", "vol", "bl", ".", "ISBN79812", "Verwysings", "Geskiedenis", "van", "Engeland" ]

[ "Mahikeng", "(", "voorheen", "Mafeking", ",", "later", "Mafikeng", ")", "is", "die", "hoofstad", "van", "Noordwesprovinsie", ",", "Suid-Afrika", ",", "met", "omtrent300", "inwoners", "in", "Mahikeng", "vorm", "'n", "eenheid", "met", "Mmabatho", ",", "wat", "voorheen", "die", "hoofstad", "van", "Bophuthatswana", "was", ".", "Geskiedenis", "Die", "oorspronklike", "dorp", "Mafeking", "het", "inontstaan", "toe", "die", "Boere", "'", "nplase", "gekry", "het", "van", "twee", "Barolong-opperhoofde", "vir", "dienste", "verskaf", "as", "huursoldate", "in", "'n", "meningsverskil", ".", "Die", "nedersetters", "het", "besluit", "om", "die", "republiek", "Goosen", "te", "stig", "met", "Rooigrond", "as", "hoofkwartier", ",", "sowatkm", "vanaf", "Mahikeng", ".", "Die", "republiek", "is", "egter", "by", "Brittanje", "ingelyf", "gedurendedeur", "'n", "Britse", "ekspedisiemag", "onder", "leiding", "van", "sir", "Charles", "Warren", ".", "Hy", "het", "toe", "'n", "dorp", "uitgelê", "waar", "Mahikeng", "vandag", "is", ".", "Die", "naam", "is", "Tswana", "en", "beteken", "plek", "van", "die", "klip", ".", "Die", "spoorlyn", "vanaf", "Kaapstad", "het", "Mahikeng", "inbereik", "en", "dié", "vanaf", "Johannesburg", "in", "Drie", "gebeurtenisse", "van", "die", "verlede", "Die", "dorp", "word", "vir", "drie", "redes", "onthou", ":", "Die", "Jameson-inval", "het", "hier", "begin", "Die", "Beleg", "van", "Mafeking", "tydens", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "Die", "Boy", "Scout-beweging", "is", "hier", "begin", "deur", "kol", ".", "Baden-Powell", ".", "Bophuthatswana", "Inis", "die", "dorp", "ingelyf", "by", "die", "onafhanklike", "staat", "Bophuthatswana", "en", "Mmabatho", "is", "langs", "die", "dorp", "aangelê", ".", "In", "Aprilhet", "Bophuthatswana", "sy", "onafhanklikheid", "prysgegee", "en", "is", "weer", "by", "Suid-Afrika", "ingelyf", ".", "Sien", "ook", "Gereformeerde", "kerk", "Mafikeng", "Lys", "van", "dorpe", "in", "Suid-Afrika", "Bronne", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Provinsiehoofstede", "van", "Suid-Afrika" ]

[ "Hierdie", "artikel", "handel", "oor", "'n", "provinsie", "in", "Suid-Afrika", ".", "Vir", "die", "dorp", "in", "KwaZulu-Natal", ",", "sien", "Mpumalanga", ",", "KwaZulu-Natal", ".", "Mpumalanga", "is", "een", "van", "die", "nege", "provinsies", "van", "Suid-Afrika", ".", "Die", "hoofstad", "is", "Nelspruit", "(", "sedertook", "bekend", "as", "Mbombela", ")", ".", "Mpumalanga", ",", "wat", "\"", "die", "plek", "waar", "die", "son", "opkom", "\"", "beteken", ",", "was", "vroeër", "bekend", "as", "Oos-Transvaal", ".", "Behalwe", "dat", "dié", "provinsie", "uit", "'n", "deel", "van", "die", "ou", "provinsie", "Transvaal", "gekerf", "is", ",", "is", "dit", "ook", "saamgestel", "uit", "dele", "van", "vier", "gewese", "Bantoestans", "(", "tuislande", ")", ":", "KaNgwane", ",", "KwaNdebele", ",", "Gazankulu", "en", "Lebowa", ".", "Belangrikste", "nedersettings", "Barberton", "Bosbokrand", "Ermelo", "Graskop", "Komatipoort", "Lydenburg", ",", "nou", "genoem", "Mashishing", "Middelburg", "Nelspruit", ",", "nou", "genoem", "Mbombela", "Piet", "Retief", "Sabie", "Secunda", "Skukuza", "Standerton", "Witbank", ",", "nou", "genoem", "eMalahleni", "Demografie", "Bevolkingsensus", "):039", "939", ".", "Tale", ":", "Swazi7%", ")", ",", "gevolg", "deur", "Zoeloe1%", ")", ",", "Tsonga4%", ")", ",", "Suid-Ndebele1%", ")", ",", "Noord-Sotho3%", ")", "en", "Afrikaans2%", ")", ".", "Geografie", "Oppervlakte", ":", "Sowat370", "km²", ".", "Ligging", "en", "topografie", "Aan", "Mpumalanga", "se", "oostekant", "lê", "Mosambiek", "en", "eSwatini", ",", "terwyl", "die", "provinsie", "Gauteng", "aan", "die", "westekant", "lê", ".", "Na", "die", "suide", "is", "die", "provinsies", "Vrystaat", "en", "KwaZulu-Natal", ".", "Die", "westelike", "deel", "van", "Mpumalanga", "lê", "op", "die", "Hoëveld", ",", "'n", "plato", "wat", "oor", "'n", "groot", "deel", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "binneland", "strek", ".", "Die", "Drakensbergreeks", "verrys", "in", "die", "noordooste", "van", "die", "provinsie", ".", "In", "die", "ooste", "daal", "die", "land", "plotseling", "na", "die", "sogenaamde", "Laeveld", "met", "sy", "subtropiese", "plantegroei", ".", "Ekonomie", "Hout", ",", "steenkool", ",", "vervaardiging", ",", "landbou", "en", "toerisme", "is", "alles", "deel", "van", "Mpumalanga", "se", "geskakeerde", "ekonomie", ".", "Die", "provinsie", "sorg", "vir", "sowat", "van", "Suid-Afrika", "se", "steenkool", ",", "terwyl", "Witbank", "die", "grootste", "steenkoolprodusent", "in", "Afrika", "is", ".", "Die", "grootste", "kragsentrales", "word", "hier", "aangetref", ".", "Papier", "en", "vlekvrye", "staal", "word", "ook", "vervaardig", ".", "Daar", "is", "'n", "groot", "papiermeule", "by", "Ngodwana", ",", "terwyl", "Middelburg", "staal", "en", "vanadium", "produseer", ".", "Onder", "die", "vernaamste", "landbouprodukte", "is", "mielies", ",", "suikerriet", "en", "sitrusvrugte", ",", "en", "skaap-", "en", "suiwelboerdery", "word", "ook", "beoefen", ".", "Benewens", "steenkool", "word", "minerale", "soos", "mangaan", ",", "goud", "en", "yster", "ontgin", ".", "Die", "provinsie", "is", "'n", "baie", "gewilde", "toeristebestemming", ":", "die", "Krugerwildtuin", "en", "omliggende", "reservate", "lok", "'n", "menigte", "besoekers", ",", "ook", "vanuit", "die", "buiteland", ".", "Bronne", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf" ]

[ "Mongane", "Wally", "Serote", "(", "*Meiin", "Sophiatown", ",", "Johannesburg", ")", "is", "'n", "Suid-Afrikaanse", "digter", "en", "skrywer", ".", "Serote", "het", "in", "Alexandra", ",", "Lesotho", "en", "Soweto", "skoolgegaan", ".", "In", "Junieis", "hy", "deur", "die", "apartheidregering", "ingevolge", "'n", "terroristewet", "gearresteer", ".", "Hy", "was", "nege", "maande", "in", "aleenopsluiting", "voordat", "hy", ",", "sonder", "enige", "aanklagte", "teen", "hom", ",", "vrygelaat", "is", ".", "Hy", "het", "die", "Ingrid", "Jonkerprys", "ingewen", "en", "via", "'n", "Fulbright-beurs", "Skone", "Kunste", "aan", "die", "Columbia", "University", "in", "New", "York", "studeer", ".", "Inhet", "hy", "na", "Suid-Afrika", "terugkeer", ",", "waarna", "hy", "self", "totin", "ballingskap", "na", "Gaborone", ",", "Botswana", "gegaan", "het", ".", "Hy", "het", "hier", "by", "die", "Medu", "Arts", "Ensemble", "gewerk", "en", "vriende", "met", "die", "African", "National", "Congress", "gemaak", ".", "Hy", "was", "vantothoof", "van", "die", "afdeling", "Kuns", "en", "Kultuur", "en", "vantotKultuur", "Ambassadeur", "vir", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "en", "Europa", ".", "In", "Suid-Afrika", "word", "hy", "inas", "'n", "lid", "van", "die", "parlement", "vir", "die", "ANC", "verkies", ".", "Hy", "was", "die", "hoof", "van", "verskeie", "komitees", "vir", "kuns", ",", "kultuur", ",", "tale", ",", "wetenskap", "en", "tegnologie", ".", "Serote", "sy", "eerste", "twee", "versamelings", "is", "kenmerkend", "vir", "die", "hernuwing", "van", "die", "swart", "kultuurlewe", "in", "Suid-Afrika", ".", "Sy", "later", "werk", "is", "tipiese", "lang", "gedigte", ",", "met", "invloede", "van", "Afrika", "se", "vertelkuns", "soos", "ritme", "en", "herhaling", ".", "In", "Meihet", "hy", "'n", "eredoktorsgraad", "van", "die", "Universiteit", "van", "Natal", "ontvang", ".", "Saam", "met", "talle", "ander", "toekennings", "het", "hy", "indie", "Noma", "Award", "for", "Publishing", "in", "Africa", "gewen", "en", "indie", "Pablo", "Neruda-toekenning", ".", "Tans", "bly", "Serote", "in", "Pretoria", ",", "waar", "hy", "hoof", "is", "van", "die", "ANC", "se", "departement", "vir", "Kuns", "en", "Kultuur", "en", "hoof-uitvoerende", "beampte", "van", "Vryheidspark", ",", "wat", "ingeopen", "is", ".", "Werke", "Poësie", "Yakhal'", "inkomo", "Tsetlo", "No", "baby", "must", "weep", "Behold", "Mama", ",", "Flowers", "The", "Night", "Keeps", "Winking", "A", "tough", "tale", "Third", "world", "express", "Come", "and", "Hope", "With", "Me", "Freedom", "Lament", "and", "Song", "Romans", "To", "every", "Birth", "its", "Blood", "Gods", "of", "Our", "Time", "Verhandelinge", "On", "the", "Horizon", "Sien", "ook", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "digters", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "skrywers", "Verwysings", "Suid-Afrikaanse", "digters", "Suid-Afrikaanse", "skrywers", "Geboortes", "in", "Lewende", "mense", "Anti-apartheidsaktiviste", "Suid-Afrikaanse", "hoof", "-", "uitvoerende", "beamptes" ]

[ "MD", ",", "Md", ",", "mD", "of", "md", "kan", "na", "een", "van", "die", "volgende", "verwys", ":", "Musiek", "Musiekdirekteur", "Main", "droite", "(", "Frans", ")", "of", "mano", "destra", "(", "Italiaans", ")", ",", "wat", "die", "\"", "regterhand", "\"", "aandui", "in", "klavierterminologie/klaviermusiek", "My", "Desember", "Geografie", "Maryland", ",", "VSA-deelstaat", "se", "posafkortings", "Moldowa", ",", "ISO-landkode", "en", "internettopvlakdomein", "(", ".md", ")", "Magdeburg", ",", "stad", "in", "Duitsland", "Maatskappye", "McDonnell", "Douglas", ",", "voorheen", "'n", "groot", "Amerikaanse", "vliegtuigvervaardiger", ".", "McDonald's", "Corporation", ",", "'n", "ketting", "van", "kitskos", "restourante", ".", "Air", "Madagascar", ",", "'n", "lugdiens", "met", "IATA-kode", "MD", "MediaDefender", ",", "'n", "firma", "wat", "probeer", "om", "P2P", "lêerdeling", "(", "file", "sharing", ")", "te", "bekamp", "Wetenskap", "Medicinae", "Doctor", "(", "Doktor", "in", "die", "Medisyne", ")", "Mendelevium", "(", "Md", ")", ",", "simbool", "vir", "die", "sintetiese", "chemiese", "element", "Millidarcy", "(", "mD", ")", ",", "'n", "eenheid", "van", "vloeistof", "[permiabiliteit", "]", "Molekulêre", "dinamika", ",", "'n", "vorm", "van", "rekenaar", "simulasie", "waarby", "atome", "en", "molekule", "toegelaat", "word", "vir", "interaksie", "vir", "'n", "periode", "van", "tyd", "onder", "bekende", "wette", "van", "fisika", "Muskulêre", "distrofie", ",", "genetiese", "en", "oorerflike", "spiersiekte", "Medial", "Dorsal", "talamiese", "nukleus", "Rekenaartegnologie", "Mega", "Drive", ",", "'", "nbis", "spele-konsole", "van", "Sega", ".", "MonoDevelop", "md", ",", "LinuxLinux", "se", "RAID-aandrywer", "vir", "meervoudige", "skywe", "(", "\"", "multiple", "disk", "Software", "RAID", "driver", "\"", ")", ".", "md", ",", "MS-", "DOS", "opdrag", "wat", "'n", "gids/vouer", "(", "\"", "directory", "\"", ")", "skep", ".", "Verskeie", "MiniDisc", ",", "a", "magneto-optiese", "databergingsonderdeel/toerusting", "oorspronklik", "bedoel", "vir", "die", "berging", "van", "totminute", "van", "digitale", "oudio", "Muhammad", "(", "name", ")", ",", "\"", "Md", ".", "\"", "word", "baie", "keer", "gebruik", "as", "afkorting", "vir", "die", "naam", "Mountain", "Dew", ",", "'n", "borrel-koeldrank", "(", "sodawater", "met", "'n", "spesifieke", "geursel", ")", "Main", "Deck", "in", "Magic", ":", "The", "Gathering", "kaartspel", "Sien", "ook", "Maryland", "MD-skyf", "/", "MD-Walkman", "/", "Hi-MD-skyf", "/", "MO-skyf/Magneto-optiese", "skyf", "(", "ontwikkel", "deur", "Sony", ")" ]

[ "Die", "Nguni-taalfamilie", "is", "deel", "van", "die", "Bantoetaalfamilie", "en", "word", "deur", "die", "Nguni-volke", "in", "die", "Suider-Afrikaanse", "lande", "Suid-Afrika", ",", "Botswana", ",", "Lesotho", "en", "Eswatini", "gepraat", ".", "Dit", "word", "verdeel", "in", "die", "Zunda-", "en", "Tekela-groepe", ".", "Baie", "Nguni-tale", "het", "klikklanke", "wat", "nie", "in", "ander", "bantoetale", "voorkom", "nie", ".", "Die", "sprekers", "van", "die", "Nguni-tale", "het", "dit", "oorgeneem", "van", "die", "Khoisan-tale", ",", "die", "oorspronklike", "bevolking", "van", "Suider-Afrika", ".", "Ander", "tale", "in", "Suid-Afrika", "sluit", "in", "die", "Sotho-taalfamilie", ",", "Wes-Germaanse", "tale", "soos", "Afrikaans", "en", "Engels", "asook", "die", "tale", "Tsonga", "en", "Venda", ".", "Zunda", "Xhosa", "Suid-Ndebele", "Zoeloe", "Tekela", "Swazi", "Noord-Ndebele", "Phuthi", "Hlubi", "Bhaca", "Nhlangwini", "Eksterne", "skakels", "Taalfamilies", "Tale", "van", "Botswana", "Tale", "van", "Eswatini", "Tale", "van", "Lesotho", "Tale", "van", "Suid-Afrika" ]

[ "Noord-Amerika", "Noord-Amerika", "is", "'n", "kontinent", "in", "die", "Noordelike", "Halfrond", "van", "die", "Aarde", ",", "wat", "byna", "uitsluitlik", "in", "die", "Westelike", "Halfrond", "geleë", "is", ".", "Dit", "word", "in", "die", "noorde", "begrens", "deur", "die", "Arktiese", "Oseaan", ",", "in", "die", "ooste", "deur", "die", "noordelike", "Atlantiese", "Oseaan", ",", "in", "die", "suidooste", "deur", "die", "Karibiese", "See", "en", "in", "die", "suide", "en", "weste", "deur", "die", "noordelike", "Stille", "Oseaan", ".", "Met709", "000", "vierkante", "kilometer", "beslaan", "dit8", "persent", "van", "die", "aarde", "se", "oppervlak", "en", "is", "die", "derde", "grootste", "vasteland", "na", "Asië", "en", "Afrika", ".", "Etimologie", "Die", "Amerikas", "is", "deur", "die", "Duitse", "kartograwe", "Martin", "Waldseemüller", "en", "Matthias", "Ringmann", "na", "die", "Italiaanse", "ontdekkingsreisiger", "Amerigo", "Vespucci", "genoem", ".", "Geografiese", "aspekte", "Noord-Amerika", "is", "die", "noordelike", "deel", "van", "die", "Amerikaanse", "kontinent", "en", "word", "in", "die", "ooste", "begrens", "deur", "die", "Atlantiese", "Oseaan", ",", "in", "die", "noorde", "deur", "die", "Noordelike", "Yssee", "en", "in", "die", "weste", "deur", "die", "Stille", "Oseaan", ".", "Die", "meeste", "eilande", "wat", "rondom", "die", "subkontinent", "lê", ",", "soos", "die", "Karibiese", "Eilande", ",", "die", "Kanadese", "Arktiese", "Argipel", ",", "Groenland", "en", "die", "Aleoete-eilande", ",", "word", "hierby", "ingereken", "omdat", "hulle", "op", "die", "Noord-Amerikaanse", "kontinentale", "plaat", "lê", ".", "Die", "Sentraal-Amerikaanse", "lande", "(", "Guatemala", ",", "Belize", ",", "Honduras", ",", "El", "Salvador", ",", "Nicaragua", ",", "Costa", "Rica", "en", "Panama", ")", ",", "die", "eilande", "van", "die", "Karibiese", "gebied", ",", "Groenland", "en", "Sint", "Pierre", "en", "Miquelon", "(", "Franse", "eilandjies", "suid", "van", "Newfoundland", ")", "word", "egter", "nie", "hier", "bespreek", "nie", ".", "Fisies-geografiese", "aspekte", "Op", "grond", "van", "die", "geologiese", "verwantskap", ",", "soorte", "gesteentes", "en", "uiterlike", "verskynsvorm", "kan", "die", "Noord-Amerikaanse", "subkontinent", "in", "vyf", "gebiede", "ingedeel", "word", ":", "die", "westelike", "gebergte", ",", "die", "Kanadese", "Skild", ",", "die", "kusvlakte", "langs", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "en", "die", "Golf", "van", "Meksiko", ",", "die", "oostelike", "hoogland", "en", "die", "binnelandse", "laagland", ".", "Die", "Cordillera", "Die", "Cordillera", "of", "die", "westelike", "gebergte", "strek", "van", "Alaska", "tot", "aan", "Sentraal-Amerika", "en", "is", "deel", "van", "'n", "reusagtige", "bergreeks", "wat", "tot", "aan", "Antarktika", "deurloop", ".", "Tussentotmiljoen", "jaar", "gelede", "het", "hier", "'n", "geosinklinaal", "bestaan", "wat", "met", "water", "gevul", "was", "en", "waar", "in", "groot", "hoeveelhede", "sediment", "afgeset", "is", ".", "Meer", "asmiljoen", "jaar", "gelede", "het", "die", "vorming", "van", "die", "oostelike", "reeks", "en", "van", "die", "belangrikste", "reeks", "van", "die", "Cordillera", ",", "die", "Rotsgebergte", ",", "begin", ".", "Die", "kusgebergte", "is", "jonger", "en", "is", "sowatmiljoen", "jaar", "gelede", "gevorm", ";", "aardbewingshaarde", "en", "vulkane", "word", "hier", "aangetref", ".", "Die", "Cordillera", "bestaan", "uit", "’n", "veertigtal", "rûens", "wat", "almal", "'n", "eie", "naam", "het", ".", "In", "die", "noorde", "is", "'n", "stelsel", "bergrûens", "wat", "deur", "lengtevalleie", "van", "mekaar", "geskei", "word", ".", "Meer", "na", "die", "suide", "word", "hierdie", "stelsel", "onderbreek", "deur", "groot", "plato's", ",", "onder", "meer", "die", "Groot", "Bekken", ".", "Hierdie", "vlakte", "is", "so", "groot", "dat", "dit", "dikwels", "nie", "meer", "tot", "die", "Cordillera", "gereken", "word", "nie", ".", "Oos", "hiervan", "ontbreek", "die", "reëlmatige", "patroon", "van", "die", "lengtevalleie", "vanweë", "die", "geweldige", "samepersing", "wat", "die", "reeks", "ondergaan", "het", ".", "Die", "Kanadese", "Skild", "Die", "Kanadese", "of", "Laurentiese", "Skild", "is", "’n", "ongeplooide", ",", "uitgestrekte", "gebied", "rondom", "Hudsonbaai", ".", "Die", "skild", ",", "wat", "uit", "die", "oudste", "gesteentes", "(", "graniet", "wat", "meer", "asmiljoen", "jaar", "gelede", "gevorm", "is", ",", "gneis", ",", "lawa", "en", "skis", ")", "van", "die", "subkontinent", "bestaan", ",", "het", "altyd", "bo", "seespieël", "gelê", ".", "Sowat000", "jaar", "gelede", "het", "landys", "die", "grootste", "deel", "hiervan", "bedek", "en", "meer", "as000", "jaar", "gelede", "het", "die", "ys", "teruggetrek", "en", "'n", "skuins", "landskap", "met", "granietrotse", "en", "duisende", "mere", "het", "agtergebly", ".", "Die", "dun", ",", "onvrugbare", "laag", "grond", "is", "nie", "geskik", "vir", "landbou", "nie", "en", "enorme", "denne-", "en", "sparbosse", "bedek", "die", "gebied", ".", "Die", "kusvlakte", "Die", "kusvlakte", "langs", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "en", "die", "Golf", "van", "Meksiko", ",", "van", "die", "deelstaat", "Massachusetts", "tot", "aan", "die", "Yucatán-skiereiland", "in", "Meksiko", ",", "is", "nie", "meer", "as", "sowatmiljoen", "jaar", "oud", "nie", ".", "Dit", "is", "deur", "sedimentasie", "gevorm", "en", "gaan", "baie", "geleidelik", "oor", "in", "die", "kontinentale", "plaat", ".", "Die", "smal", "strook", "langs", "die", "Sierra", "Madre", "Oriental", "strek", "tot", "in", "die", "Mississippirivierdelta", ",", "waar", "die", "helling", "so", "geleidelik", "daal", "dat", "die", "oorgang", "tussen", "land", "en", "water", "'n", "groot", "gebied", "beslaan", ".", "Ook", "die", "skiereiland", "Florida", "lê", "baie", "laag", "en", "is", "plat", ",", "behalwe", "die", "verre", "noordwestelike", "deel", ".", "Geologies", "dui", "die", "baie", "oorstroomde", "riviermondings", "of", "estuaria", "daarop", "dat", "daar", "relatief", "onlangs", "'n", "positiewe", "verandering", "in", "die", "watervlak", "plaasgevind", "het", ".", "Die", "oostelike", "bergland", "Die", "Appalache", "strek", "van", "Newfoundland", "in", "Kanada", "tot", "in", "die", "deelstate", "Alabama", "en", "Suid-Carolina", "in", "die", "suide", "van", "die", "Verenigde", "State", ".", "Tussenenmiljoen", "jaar", "gelede", "was", "hier", "'n", "geosinklinaal", "geleë", "wat", "met", "verloop", "van", "tyd", "met", "die", "oorblyfsels", "van", "seediere", "en", "die", "sediment", "van", "omringende", "berge", "opgevul", "is", ".", "Die", "gebergte", "is", "sowatmiljoen", "jaar", "gelede", "gevorm", ".", "Die", "ou", "Appalache", ",", "wat", "uit", "kristallyne", "gesteentes", "opgebou", "is", ",", "loop", "in", "’n", "noordwes-suidoostelike", "rigting", "en", "vorm", "die", "oostelike", "deel", "van", "die", "ou", "sentrale", "gebergte", ",", "terwyl", "die", "jong", "of", "sedimentêre", "Appalache", "in", "die", "weste", "afgeset", "is", ".", "In", "die", "noorde", "is", "die", "gebergte", "afgerond", "en", "kaal", "en", "is", "die", "valleie", "met", "sediment", "gevul", ".", "Die", "skuins", "en", "heuwelagtige", "landskap", "is", "kenmerkend", "van", "Nieu-Engeland", ".", "Ondanks", "hul", "geringe", "hoogte", "word", "sommige", "rûe", "\"", "berge", "\"", "genoem", ",", "soos", "Green", "Mountains", "by", "Mount", "Mansfield318", "m", ")", ",", "en", "White", "Mountains", "by", "Mount", "Washington918", "m", ")", ".", "Na", "die", "suide", "is", "die", "bergrûens", "skerper", "en", "die", "valleie", "nouer", "en", "dieper", ".", "Die", "Great", "Smokey", "Mountains", "(", "Mount", "Mitche,", "038", "m", ")", "is", "die", "woesste", "deel", "van", "die", "Appalache", ".", "Die", "binnelandse", "laagland", "Tussen", "die", "Rotsgebergte", ",", "die", "Kanadese", "Skild", "en", "die", "Appalache", "lê", "'n", "byna", "ononderbroke", "plat", "gebied", ",", "wat", "hom", "van", "die", "Golf", "van", "Meksiko", "tot", "aan", "die", "Noordelike", "Yssee", "uitstrek", ".", "Oor", "hierdie", "afstand", "is", "die", "hoogteverskil", "nie", "meer", "asm", "nie", ".", "Totmiljoen", "jaar", "gelede", "is", "die", "plat", "gebied", "gereeld", "deur", "see", "oorstroom", ".", "Daarna", "het", "die", "gebied", "bo", "seespieël", "gebly", "en", "is", "dit", "met", "sediment", "van", "die", "Rotsgebergte", "bedek", ".", "Hierdie", "sentrale", "laagland", "word", "in", "drie", "dele", "onderskei", ",", "naamlik", "die", "noordelike", "deel", ",", "die", "Groot", "Vlaktes", "en", "die", "sentrale", "bekken", ".", "Die", "kern", "van", "die", "noordelike", "deel", "word", "deur", "die", "Mackenzierivier", "gevorm", ".", "Aan", "die", "kus", "van", "die", "Noordelike", "Yssee", "is", "’n", "laagliggende", "kusvlakte", "waarvan", "dele", "van", "die", "vasteland", "deur", "verskuiwings", "geskei", "is", "en", "die", "eilande", "van", "die", "Kanadese", "Arktiese", "Argipel", "gevorm", "het", ".", "Net", "'n", "paar", "van", "hierdie", "eilande", ",", "soos", "Baffin-", "en", "Ellesmere-eiland", ",", "is", "aanmerklik", "bo", "seespieël", ".", "Groot", "Vlaktes", "Die", "Groot", "Vlaktes", "strek", "van", "die", "Saskatchewanrivier", "in", "die", "noorde", "tot", "in", "Texas", "in", "die", "suide", ".", "Die", "wesgrens", "word", "deur", "die", "Rotsgebergte", "gevorm", "en", "die", "oosgrens", "deur", "die", "reënvallyn", "vanmm", "per", "jaar", ",", "wat", "met", "min", "of", "meer", "diete", "meridiaan", "saamval", ".", "Vanweë", "die", "wispelturige", "klimaat", "in", "die", "gebied", "wes", "van", "hierdie", "lyn", ",", "waardeur", "baie", "oeste", "al", "vernietig", "is", ",", "word", "dit", "die", "ramplyn", "genoem", ".", "Van", "die", "Mississippirivier", "tot", "by", "die", "Rotsgebergte", "styg", "die", "land", "oor", "'n", "afstand", "van", "ongeveerkm", "vantotm", ".", "Die", "noordelike", "deel", "van", "die", "Groot", "Vlaktes", "tot", "op", "die", "Missouriplato", "is", "deur", "ys", "geërodeer", ".", "Die", "ruwer", "Badlands", ",", "die", "suidelike", "deel", "van", "die", "plato", ",", "was", "net", "soos", "Black", "Hill200", "m", ")", "wes", "daarvan", ",", "nie", "deur", "die", "ys", "bedek", "nie", ".", "Die", "suidelike", "deel", "van", "die", "Groot", "Vlaktes", "gaan", "baie", "geleidelik", "oor", "in", "die", "uitlopers", "van", "die", "Appalache", ",", "en", "in", "die", "noorde", "in", "die", "Kanadese", "Skild", ".", "Die", "ys", "het", "hier", "'n", "dik", ",", "vrugbare", "sediment", "agtergelaat", ".", "Natuurstreke", "Die", "plant", "-", "en", "dierewêreld", "van", "Noord-Amerika", "toon", "ooreenkomste", "met", "sowel", "dié", "van", "Eurasië", "as", "met", "dié", "van", "Suid-Amerika", ".", "Dit", "kan", "verklaar", "word", "uit", "die", "feit", "dat", "daar", "tydens", "verskeie", "vroeëre", "tydperke", "in", "die", "geskiedenis", "van", "die", "aarde", "landverbindinge", "bestaan", "het", "tussen", "Noord-", "en", "Suid-Amerika", "enersyds", "en", "Noord-Amerika", "en", "Eurasië", "andersyds", ".", "So", "het", "die", "voorouers", "van", "die", "perd", "en", "die", "van", "die", "kameel", "aan", "die", "einde", "van", "die", "Tersiêr", "(", "sowat", "twee", "miljoen", "jaar", "gelede", ")", "uit", "hul", "stamland", ",", "Noord-Amerika", ",", "na", "Eurasië", "getrek", ".", "In", "dieselfde", "tyd", "was", "Noord", "en", "Suid-Amerika", "van", "mekaar", "geskei", ".", "Die", "tussenliggende", "see", "het", "vir", "die", "meeste", "diere", ",", "ondanks", "die", "eilande", "wat", "daarin", "was", ",", "'n", "onoorkomelike", "versperring", "gevorm", ".", "Nadat", "daar", "vanweë", "vulkaniese", "bedrywighede", "’n", "landbrug", "ontstaan", "het", ",", "het", "byvoorbeeld", "lamas", "in", "die", "ystyd", "(", "Pleistoseen", ")", "oor", "hierdie", "landbrug", "na", "Suid-Amerika", "getrek", ".", "Anders", "as", "in", "Eurasië", ",", "waar", "die", "bergreekse", "die", "kontinent", "in", "'n", "oos-wesrigting", "deursny", "en", "die", "trek", "van", "diere", "vanuit", "die", "noorde", "na", "die", "suide", "belemmer", "het", ",", "vergemaklik", "die", "noord-suidbergrûens", "van", "Amerika", "die", "verspreiding", "in", "hierdie", "rigting", "juis", ".", "Soögrafies", "maak", "Noord-Amerika", "deel", "uit", "van", "die", "nearktiese", "substreek", ".", "Plantegeografies", "vorm", "Noord-Amerika", "met", "Europa", "en", "’n", "groot", "deel", "van", "Asië", "die", "holarktiese", "gebied", ",", "die", "grootste", "van", "die", "ses", "plantegeografiese", "hoofgebiede", ".", "Toendra", "Die", "Noord-Amerikaanse", "toendralandskap", ",", "wat", "hom", "suid", "van", "die", "poolyskap", "uitstrek", ",", "toon", "baie", "ooreenkoms", "met", "die", "van", "Eurasië", "op", "dieselfde", "breedte", ".", "Die", "plantegroei", "bestaan", "hoofsaaklik", "uit", "mosse", ",", "korsmosse", "en", "dwergstruike", ".", "Ook", "die", "dierewêreld", "toon", "ooreenkoms", "met", "die", "van", "Noord-Eurasië", ".", "Die", "lemmings", "(", "genus", "Lemmus", ")", "en", "poolhase", "is", "in", "albei", "gebiede", "'n", "belangrike", "prooi", "vir", "poolvosse", "(", "Alapex", "lagopus", ")", ",", "hermelyne", "(", "Mustela", "erminea", ")", "en", "ander", "roofdiere", ".", "Die", "verskille", "is", "veral", "op", "die", "vlak", "van", "spesies", "en", "subspesies", ".", "So", "behoort", "die", "poolhaas", "van", "Amerika", "tot", "’n", "ander", "spesie", "(", "Lepus", "timidus", ")", "en", "is", "die", "toendrarendier", "(", "Rangifer", "tarandus", "arcticus", ")", "die", "Noord-Amerikaanse", "teenhanger", "van", "die", "Noord-Europese", "rendier", "(", "Rangifer", "tarandus", "tarandus", ")", ",", "al", "het", "hy", "in", "teenstelling", "met", "die", "Noord-Europese", "rendier", "nooit", "’n", "huisdier", "geword", "nie", ".", "Die", "muskusbees", "(", "Ovibos", "moschatus", ")", ",", "wat", "vroeër", "net", "in", "Noord-Amerika", ",", "op", "Groenland", "en", "die", "Arktiese", "eilande", "voorgekom", "het", ",", "is", "nou", "ook", "na", "Noorweë", "en", "op", "Spitsbergen", "ingevoer", ".", "Langs", "die", "kus", "lewe", "talryke", "seevoëls", ",", "veral", "in", "die", "somer", ".", "Ganse", "sneeuhoenders", "en", "spesies", "soos", "die", "steenlopertjie", "(", "Arenaria", "interpres", ")", "en", "die", "drietoonstrandloper", "(", "Calidris", "alba", ")", "broei", "op", "die", "toendra", ".", "Bosse", "Suid", "van", "die", "boomgrens", ",", "dit", "wil", "sê", "die", "grens", "van", "die", "gebiede", "waar", "die", "klimaat", "die", "groei", "van", "bome", "moontlik", "maak", ",", "is", "'n", "breë", "gordel", "van", "naaldbome", "wat", "bekend", "is", "as", "die", "Kanadese", "of", "Hudson-leefsone", ",", "aangesien", "hierdie", "gordel", "die", "hele", "Kanada", "van", "Hudsonbaai", "af", "bedek", ".", "Hier", "nou", "die", "Amerikaanse", "of", "Europese", "eland", "(", "Alces", "alces", ")", ",", "asook", "wolwe", "en", "losse", ".", "Behalwe", "baie", "bewers", "is", "daar", "ook", "die", "Amerikaanse", "marter", "(", "Martes", "americanus", ")", "en", "die", "swartbeer", "(", "Ursus", "americanus", ")", ".", "Die", "aantal", "voëlspesies", "in", "die", "naaldwoude", "is", "relatief", "klein", ".", "Die", "meeste", "spesies", "is", "nie", "daartoe", "in", "staat", "om", "die", "taai", ",", "harsryke", "sade", "en", "ander", "eetbare", "dele", "van", "die", "naaldbome", "te", "verteer", "nie", ".", "Naas", "die", "Amerikaanse", "neutekraker", "(", "Nucifraga", "columbiana", ")", ",", "wat", "hom", "net", "in", "die", "merke", "op", "sy", "vere", "van", "sy", "Eurasiese", "bloedverwant", "onderskei", "en", "ook", "van", "die", "sade", "van", "Pinus", "cembra", "leef", ",", "is", "kruisbekke", "(", "genus", "Loxia", ")", "en", "spegte", "(", "houtkappers", ")", "die", "belangrikste", "voëlspesies", ".", "Die", "jong", "denne-aanplantings", "in", "die", "noordooste", "van", "die", "Verenigde", "State", "en", "in", "die", "suide", "van", "Kanada", "vorm", "die", "milieu", "vir", "die", "swart", "met", "geel", "en", "grys", "magnoliasangvoël", "(", "Dendroica", "magnolia", ")", ",", "een", "van", "die", "baie", "sangvoëls", "(", "Parulidae", ")", "en", "'n", "tipiese", "Amerikaanse", "voëlfamilie", ".", "Die", "enigste", "Noord-Amerikaanse", "cavia-agtige", "knaagdier", "(", "suborde", "Caviomorpha", ")", ",", "waaronder", "die", "Kanadese", "ystervark", "(", "Erethizon", "darsatum", ")", ",", "leef", "in", "die", "naaldbosse", "wat", "hoofsaaklik", "uit", "sparre", ",", "denne", "en", "silwersparre", "bestaan", ".", "Die", "Amerikaanse", "weergawe", "van", "die", "Europese", "eekhorings", "is", "die", "Noord-Amerikaanse", "rooi-eekhorings", "(", "genus", "Tamiasciurus", ")", ".", "Hierdie", "eekhorings", "gaar", "meer", "op", "as", "hul", "Europese", "bloedverwante", "en", "daar", "word", "dikwels", "honderde", "dennekeëls", "in", "hut", "bergplekke", "gevind", ".", "Van", "die", "silwersparre", "is", "Abies", "balsamea", "een", "van", "die", "algemeenste", "spesies", ".", "Die", "hars", "hiervan", ",", "bekend", "as", "kanadabalsem", ",", "word", "onder", "meer", "gebruik", "by", "die", "maak", "van", "lense", "en", "mikroskopiese", "preparate", ".", "Meer", "na", "die", "suide", "gaan", "die", "naaldwoude", "oor", "in", "gemengde", "bosse", ",", "wat", "die", "woongebied", "van", "hoofsaaklik", "wildevarke", "is", ".", "Verder", "suid", "maak", "die", "gemengde", "woude", "plek", "vir", "egte", "loofbosse", ",", "waarin", "’n", "groter", "verskeidenheid", "spesies", "voorkom", "as", "in", "die", "Europese", "loofbosse", ".", "In", "die", "ooste", "neem", "die", "spesies", "van", "die", "genera", "Magnolia", ",", "Liriodendron", "en", "Carya", "’n", "belangrike", "plek", "in", "naas", "eike-", ",", "berke-", ",", "haselneut", "en", "esdoringbome", ".", "In", "die", "weste", "oorheers", "die", "rooihoutboom", ",", "waaronder", "die", "beroemde", "mammoetbome", "(", "Sequoiadendron", "giganteum", ")", ".", "Die", "loofbosse", "herberg", "'n", "ryk", "dierewêreld", ".", "Herte", "soos", "die", "witsterthert", "(", "Odocoileus", "virginianus", ")", ",", "wat", "deur", "Walt", "Disney", "as", "\"", "Bambi", "\"", "wêreldbekend", "gemaak", "is", ",", "en", "die", "muithert", "(", "Odocoileus", "hemionus", ")", "kry", "hier", "volop", "voedsel", "en", "skuilplek", ".", "Die", "los", "(", "Lynx", "rufus", ")", "en", "die", "wasbeer", "(", "Procyon", "lotor", ")", "is", "sedert", "die", "verdwyning", "van", "die", "poemas", "en", "wolwe", "die", "belangrikste", "roofdiere", "in", "die", "loofbosse", ".", "Akkers", ",", "haselneute", "en", "die", "sade", "van", "ander", "bome", "en", "struike", "is", "'n", "ryk", "voedselbron", "vir", "woelmuise", "en", "Amerikaanse", "dwergeekhorings", "(", "genus", "Microsciurus", ")", ".", "Die", "Noord-Amerikaanse", "buidelrot", "(", "Didelphis", "marsupialis", ")", "is", "die", "enigste", "buideldier", "wat", "uit", "sy", "stamland", ",", "Suid-Amerika", ",", "tot", "oor", "die", "grens", "van", "Kanada", "beweeg", "en", "hom", "in", "die", "loofbosse", "gaan", "vestig", "het", ".", "Muishonde", "(", "subfamilie", "Mephithinae", ")", "is", "aan", "die", "Europese", "dasse", "verwant", ".", "Die", "Amerikaanse", "silwerdas", "(", "Taxidea", "taxus", ")", ",", "ook", "die", "prêriedas", "genoem", "vanweë", "sy", "voorkeur", "vir", "oop", "gebiede", ",", "kom", "van", "Suid-Kanada", "tot", "in", "Meksiko", "voor", ".", "Dit", "is", "'n", "breedgeboude", ",", "afgeplatte", "dier", "met", "’n", "pragtige", "pels", ",", "wat", "hom", "'n", "gesogte", "jagdier", "maak", ".", "Onder", "die", "talryke", "voëls", "(", "veral", "sangvoëls", ")", "wat", "in", "die", "loofbosse", "volop", "voedsel", "en", "woonplek", "vind", ",", "is", "veral", "die", "kardinale", "(", "subfamilie", "Cardinalinae", ")", "die", "opvallendste", ".", "Die", "blou", "biskop", "(", "Guiraca", "caerulea", ")", "en", "die", "rooi", "biskop", "(", "Pheucticus", "ludovicianus", ")", "kom", "die", "algemeenste", "voor", ".", "Die", "kalkoen", "(", "Meleagris", "gallopavo", ")", "kom", "eintlik", "nie", "meer", "wild", "voor", "nie", ",", "maar", "word", "op", "groot", "skaal", "deur", "pluimveeboere", "geteel", ".", "Soos", "in", "die", "naaldbosse", "vorm", "die", "sangvoëls", "wat", "van", "insekte", "lewe", "(", "Parulidae", ")", ",", "ook", "hier", "'n", "belangrike", "element", "in", "die", "avifauna", ".", "Hulle", "kom", "tot", "in", "die", "noorde", "van", "Chili", "en", "Argentinië", "voor", ".", "In", "die", "suidelikste", "deelstate", "van", "Noord-Amerika", "maak", "die", "loofbosse", "plek", "vir", "die", "immergroen", "bosse", ".", "In", "Florida", "kom", "selfs", "palmbosse", "voor", ".", "Ook", "die", "moerasbosse", "in", "die", "bekende", "moerasgebied", "Everglades", "in", "Suid-Florida", "bestaan", "uit", "immergroen", "spesies", "soos", "die", "moerassipres", "(", "Taxodium", "distichum", ")", ".", "Die", "groot", "aantal", "vleisetende", "plante", "is", "tipies", "vir", "hierdie", "moerasbosse", ".", "Behalwe", "die", "vlieëvanger", "(", "Dionaea", "muscipula", ")", "kom", "ook", "'n", "aantal", "spesies", "van", "die", "genus", "Saracenia", "voor", "wat", "op", "drywende", "veenmos", "groei", "en", "groot", ",", "bekervormige", "blare", "het", ".", "Die", "wand", "van", "die", "bekervormige", "blare", "skei", "’n", "vloeistof", "af", "waarin", "aangelokte", "insekte", "verdrink", "en", "verteer", "word", ".", "Die", "sagte", "klimaat", ",", "aanwesigheid", "van", "water", "en", "oorvloedige", "voedsel", "maak", "die", "Everglades", "'n", "ryk", "gebied", "vir", "waterhoenders", ",", "veral", "reiers", "en", "ibisse", ".", "Daar", "is", "ook", "slange", ",", "skilpaaie", "en", "alligators", ".", "Op", "die", "droër", "gedeeltes", "met", "meer", "plantegroei", "is", "daar", "herte", "en", "klein", "soogdiere", "soos", "wildekatte", "en", "tallose", "reptiele", ".", "Tot", "die", "kenmerkende", "Noord-Amerikaanse", "plante", "behoort", "die", "ongeveerspesies", "van", "die", "genus", "Amelanchier", ",", "verskillende", "bessies", "(", "genus", "Rubus", ")", ",", "hamamelis", "(", "genus", "Hamamelis", ")", "en", "wynstokke", "(", "Vitis", "vinifera", ")", ",", "wat", "saam", "met", "'n", "aantal", "ander", "spesies", "van", "die", "genus", "Vitis", "inheems", "is", ".", "Die", "plantegroei", "van", "Kalifornië", "en", "Meksiko", "word", "gekenmerk", "deur", "vetplante", "(", "familie", "Crassulaceae", ")", "wat", "met", "hul", "dik", ",", "voghoudende", "stingels", "en", "blare", "uitstekend", "aangepas", "is", "by", "die", "droë", "klimaat", ".", "Prêries", "en", "woestyne", "In", "die", "suide", "van", "Kalifornië", ",", "Meksiko", "en", "Texas", "bestaan", "die", "plantegroei", "uit", "'n", "grasvlakte", "met", "doringstruike", ",", "die", "chaparral", ",", "in", "vergelyking", "met", "die", "landskap", "van", "die", "klimatologies", "verwante", "Middellandse", "Seegebied", ".", "In", "die", "chaparral", "lewe", "talryke", "knaagdiere", ",", "waaronder", "die", "prêrie-", "of", "witsterthaas", "(", "Lepus", "townsendii", ")", ".", "Die", "prêrie", ",", "die", "kenmerkende", "Noord-Amerikaanse", "grasland", ",", "is", "die", "droë", "binnelandse", "gebied", "tussen", "die", "Rotsgebergte", "in", "die", "weste", "en", "die", "loofbosse", "in", "die", "ooste", ".", "Dit", "is", "die", "woongebied", "van", "die", "bison", "(", "genus", "Bison", ")", "en", "die", "gaffelbok", "(", "Antilocapra", "americana", ")", ".", "Toe", "die", "eerste", "blanke", "koloniste", "hulle", "in", "die", "Verenigde", "State", "gevestig", "het", "was", "daar", "nag", "honderdduisende", "bisons", "op", "die", "prêrie", ",", "maar", "hulle", "is", "meedoënloos", "gejag", "ter", "wille", "van", "hut", "vleis", "en", "velle", "of", "vir", "die", "plesier", ",", "sodat", "die", "diere", "binne", "'n", "kort", "tydjie", "deur", "uitsterwing", "bedreig", "is", ".", "Vandag", "is", "die", "bisons", "beperk", "tot", "'n", "paar", "reservate", ".", "Ook", "die", "gaffelbok", "is", "danksy", "beskermende", "maatreëls", "gered", ".", "Die", "graslande", "bied", "meer", "as", "genoeg", "voedsel", "aan", "allerlei", "knaagdiere", "soos", "die", "prêriehonde", "(", "Cynomys", "ludovicianus", ")", "en", "wangsakrotte", "(", "genus", "Geomys", ")", ",", "wat", "op", "hulle", "beurt", "belangrike", "voedsel", "is", "vir", "roofdiere", "soos", "prêriewolwe", "(", "Cantis", "latrans", ")", ",", "vosse", ",", "uile", ",", "patrysvalke", ",", "valke", ",", "arende", "en", "baie", "slange", ".", "Die", "prêriehoender", "(", "Tympanuchus", "cupido", ")", "is", "'n", "grondbewonende", "voel", "van", "die", "oostelike", "prêrie", ",", "terwyl", "die", "waaierhoender", "(", "Centrocercus", "urophasianus", ")", "hoofsaaklik", "in", "die", "westelike", "deel", "leef", ".", "Die", "prêrie", "lê", "op", "die", "roete", "van", "die", "voëls", "wat", "in", "die", "winter", "uit", "die", "noorde", "na", "warmer", "streke", "trek", "en", "baie", "spesies", "gebruik", "die", "grasvlakte", "dan", "ook", "as", "'n", "rusplek", ".", "Vanweë", "die", "groot", "gebiede", "wat", "onder", "verbouing", "is", ",", "is", "die", "verspreidingsgebied", "van", "baie", "diere", "baie", "verklein", ".", "Tussen", "die", "Rotsgebergte", "en", "die", "bergketting", "van", "die", "Sierra", "Nevada", "lê", "die", "Groot", "Bekken", ",", "'n", "woestyngebied", "waar", "die", "winters", "baie", "koud", "is", ".", "Die", "plantegroei", "bestaan", "hoofsaaklik", "uit", "alsem", "(", "genus", "Artemisia", ")", "en", "kort", ",", "bosagtige", "grasspesies", ".", "Dit", "is", "die", "woongebied", "van", "onder", "andere", "die", "swartsterthaas", "(", "Lepus", "californicus", ")", ",", "wat", "weens", "voedselskaarste", "in", "sy", "gebied", "die", "gesaaides", "beskadig", ",", "sodat", "boere", "hom", "as", "'n", "skadelike", "dier", "beskou", ".", "Die", "warm", "woestyne", "in", "die", "suidweste", "is", "begroei", "met", "kaktusse", ",", "waaronder", "veral", "die", "skyfkaktusse", "(", "genus", "Opuntia", ")", "oorheers", ".", "Die", "saguarokaktus", "(", "Carnegia", "gigantea", ")", ",", "wat", "totm", "hoog", "word", ",", "dien", "vir", "die", "gilaspeg", "(", "Centurus", "uropygialis", ")", "en", "die", "goudspeg", "om", "in", "nes", "te", "maak", ".", "Waar", "die", "reënval", "hoër", "is", ",", "groei", "agame", "(", "genus", "Agave", ")", "en", "adamsnaald", "(", "genus", "Yucca", ")", ".", "Laasgenoemde", "blom", "snags", "en", "word", "dan", "deur", "nagvlinders", "bestuif", ".", "'n", "Tipiese", "voëlspesie", "uit", "hierdie", "gebied", "is", "die", "hardloopkoekoek", "(", "Geococcyx", "calitornianus", ")", ".", "Hy", "is", "nie", "'n", "groot", "vlieër", "nie", ",", "maar", "kan", "vinnig", "hardloop", ".", "Met", "sy", "lang", "pote", "kan", "die", "voel", "snelhede", "van", "totkm/h", "bereik", ",", "terwyl", "spronge", "van", "totm", "hoog", "gemaak", "word", ".", "Behalwe", "ratelslange", "kom", "ook", "die", "tjukwalla", "(", "Sauromalus", "obesus", ")", "en", "die", "gilamonster", "(", "Heloderma", "suspectum", ")", ",", "'n", "giftige", "akkedis", ",", "hier", "voor", ".", "Gebergtes", "en", "riviere", "Die", "grootste", "berg", "reeks", "is", "die", "Rotsgebergte", ",", "wat", "'n", "oppervlakte", "van", "een", "miljoen", "km²", "beslaan", ".", "Op", "die", "hoogste", "pieke", ",", "bo", "die", "boomgrens", ",", "is", "die", "plant", "-", "en", "dierewêreld", "dieselfde", "as", "die", "van", "die", "toendra", ".", "Op", "die", "berghellings", "lewe", "die", "rotsgebergtebok", "(", "Oreamnos", "americanus", ")", "en", "die", "rotsgebergteskaap", "(", "Ovis", "canadensis", ")", ".", "Die", "rotsgebergtebok", "kry", "in", "die", "winter", "wit", "wol", "en", "blou", "hoewe", "en", "horings", ".", "Laer", "af", "in", "die", "berge", "lewe", "die", "Noord-Amerikaanse", "takbok", ",", "wat", "soos", "die", "Europese", "rooitakbok", "behoort", "tot", "die", "genus", "Cervus", ",", "vroeër", "die", "algemeenste", "hoefdier", "van", "Noord-Amerika", ".", "Met", "die", "ontginning", "en", "uitkap", "van", "die", "bosse", "het", "die", "oostelike", "subspesie", "Cervus", "elaphus", "canadensis", "uitgesterf", "en", "is", "die", "oorblywende", "spesies", "na", "onbereikbare", "berghellings", "of", "reservate", "teruggedwing", ".", "Die", "groot", "riviere", "van", "die", "Amerikaanse", "kontinent", "is", "ryk", "aan", "visspesies", "en", "ander", "waterdiere", ",", "terwyl", "soogdiere", "soos", "bisamrotte", "(", "Ondatra", "zibethica", ")", ",", "otters", ",", "bewers", "en", "waterspitsmuise", "wat", "by", "water", "aangepas", "is", ",", "langs", "die", "oewers", "woon", ".", "Van", "die", "visse", "is", "die", "baarsagtiges", "(", "orde", "Peciformes", ")", "en", "die", "karperagtiges", "(", "orde", "Cypriniformes", ")", "die", "algemeenste", "verteenwoordig", ".", "Die", "lepelsteur", "(", "Polyodon", "spathula", ")", ",", "wat", "in", "die", "twintigerjare", "nog", "so", "volop", "was", "dat", "daar", "jaarliks000", "ton", "daarvan", "gevang", "is", ",", "moet", "vandag", "weens", "die", "jarelange", "onoordeelkundige", "vangs", "beskerm", "word", ".", "Een", "van", "die", "vreemdste", "Amerikaanse", "visse", "is", "die", "Amerikaanse", "moddersnoek", "(", "Amia", "calva", ")", ",", "die", "enigste", "oorblywende", "spesie", "van", "die", "visorde", "Amiiformes", ",", "wat", "in", "die", "Jura", "en", "Kryt", "met", "ses", "families", "algemeen", "verspreid", "was", ".", "Die", "moddersnoek", "verkies", "die", "dig", "begroeide", "oewers", "van", "vlak", "riviere", "en", "word", "as", "'n", "lewende", "fossiel", "beskou", ".", "Lande", "Sien", "ook", "Amerikas", "NAFTA", "Karibiese", "gebied", "Sentraal-Amerika", "Vlae", "van", "Noord-Amerika", "Verwysings", "Bronne", "Wêreldspektrum", ",", "ISBN62-1", ",", "volume", "bl", ".", "Eksterne", "skakels" ]

[ "Die", "Niger-Kongo-tale", "is", "die", "grootste", "taalfamilie", "in", "Afrika", "en", "waarskynlik", "die", "grootste", "familie", "in", "die", "wêreld", "in", "terme", "van", "verskillende", "tale", ".", "Die", "taalfamilie", "is", "ná", "die", "Niger-", "en", "Kongoriviere", "genoem", ",", "dié", "twee", "belangrikste", "riviere", "in", "die", "verspreidingsgebied", "van", "die", "tale", ".", "Die", "Niger-Kongo-tale", "bevat", "sowattale", "wat", "deur", "omtrentmiljoen", "mense", "in", "Afrika", "suid", "van", "die", "Sahara", "gebesig", "word", ".", "Die", "verspreidingsgebied", "streek", "van", "Dakar", "in", "die", "weste", "tot", "Mombasa", "in", "die", "ooste", "en", "Kaapstad", "in", "die", "suide", ".", "Die", "Niger-Kongo-tale", "is", "een", "van", "vier", "algemeen", "erkende", "taalfamilies", "in", "Afrika", ".", "Die", "ander", "is", "die", "Afro-Asiatiese", ",", "Nilo-Sahariese", "en", "Khoisan-tale", ".", "Die", "Niger-Kongo-tale", "grens", "in", "die", "noordweste", "en", "die", "buitenste", "noordooste", "aan", "Afro-Asiatiese", ",", "in", "die", "sentrale", "en", "oostelike", "gebied", "Soedan", "aan", "Nilo-Sahariese", "tale", ".", "In", "die", "suidweste", "vorm", "die", "Khoisan-tale", "'n", "enklawe", "binne", "die", "Bantoetale", ".", "Vir", "'n", "oorsig", "sien", "die", "artikel", "Afrikatale", ".", "Dit", "omvat", "die", "volgende", "taalgroepe", ":", "Benue-Kongo", "(", "bv.", "Igbo", "en", "Joroeba", ")", "Bantoetale", "(", "bv.", "Chichewa", ",", "Comoraans", ",", "Fang", ",", "Herero", ",", "Kikuyu", ",", "Kimbundu", ",", "Kinyarwanda", ",", "Kirundi", ",", "Kongo", ",", "Kwangali", ",", "Lingala", ",", "Luba-Kasai", ",", "Luganda", ",", "Oshiwambo", ",", "Shona", ",", "Swahili", ",", "Tsonga", ",", "Umbundu", "en", "Venda", ")", "Nguni-taalfamilie", "(", "bv.", "Noord-Ndebele", ",", "Suid-Ndebele", ",", "Swazi", ",", "Xhosa", "en", "Zoeloe", ")", "Sotho-taalfamilie", "(", "bv.", "Lozi", ",", "Noord-Sotho", ",", "Suid-Sotho", "en", "Tswana", ")", "Kwa", "(", "bv.", "Akan", ",", "Ewe", ",", "Fon", ")", "Adamwa-Ubangi", "(", "bv.", "Sango", ")", "Gur", "(", "bv.", "Mossi", ")", "Atlantiese", "groep", "(", "bv.", "Fula", ",", "Serer", "en", "Wolof", ")", "Mande", "(", "bv.", "Bambara", ",", "Dyula", "en", "Mandinka", ")", "Kordofaniaans", "Eksterne", "skakels", "Taalfamilies" ]

[ "Die", "Noord-Kaap", "(", "Engels", ":", "Northern", "Cape", ",", "Tswana", ":", "Kapa", "Bokone", ",", "Xhosa", ":", "uMntla-Koloni", ")", "is", "die", "grootste", "en", "ylbevolkste", "provinsie", "van", "Suid-Afrika", ".", "Die", "hoofstad", "en", "grootste", "stad", "is", "Kimberley", ".", "Die", "provinsie", "is", "gestig", "toe", "die", "ou", "Kaapprovinsie", "inin", "drie", "nuwe", "provinsies", ",", "die", "Wes-", ",", "Oos-", "en", "Noord-Kaap", "verdeel", "is", ".", "Ander", "belangrike", "plekke", "is", "Upington", ",", "Carnarvon", ",", "Colesberg", ",", "De", "Aar", ",", "Kuruman", "en", "Springbok", ".", "Suid-Afrika", "se", "koudste", "dorp", ",", "Sutherland", ",", "het", "'n", "sterrewag", "wat", "al", "hoe", "belangriker", "word", "as", "'n", "astronomiese", "observasiesentrum", "van", "wêreldklas", ".", "Demografie", "Bevolkingsensus):145", "861", ".", "Mees", "ylbevolkte", "Suid-Afrikaanse", "provinsie", ".", "Tale", ":", "Afrikaans8%", ")", ",", "gevolg", "deur", "Tswana1%", ")", ".", "Distrikte", "Namakwa", "Pixley", "ka", "Seme", "ZF", "Mgcawu", "Frances", "Baard", "John", "Taolo", "Gaetsewe", "Geografie", "Oppervlakte", ":", "Sowat830", "vierkante", "kilometer", "–", "die", "grootste", "provinsie", "wat7%", "van", "die", "land", "beslaan", ".", "Ligging", "en", "topografie", "Die", "Noord-Kaap", "word", "begrens", "deur", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "in", "die", "weste", ",", "die", "lande", "Namibië", "en", "Botswana", "in", "die", "noorde", ",", "die", "provinsie", "Wes-Kaap", "in", "die", "suide", "en", "die", "provinsies", "Noordwes", ",", "Vrystaat", "en", "Oos-Kaap", "in", "die", "ooste", ".", "Die", "Noord-Kaap", "is", "'n", "plat", ",", "klipperige", "wêreld", ",", "yl", "begroei", "en", "droog", "(", "gemiddeld", "slegs", "sowatmm", "reën", "per", "jaar", ")", ".", "Die", "suide", "is", "'n", "deel", "van", "die", "Groot", "Karoo", ",", "terwyl", "die", "Kalahariwoestyn", "vanuit", "Botswana", "in", "die", "noorde", "oor", "die", "provinsie", "reik", ".", "Dis", "'n", "harde", "wêreld", ",", "wat", "darem", "ryklik", "getemper", "word", "deur", "die", "beroemde", "veldblomme", "wat", "in", "die", "lente", "in", "Namakwaland", "ontluik", ".", "Van", "die", "veldblomme", "is", "inheems", ",", "maar", "die", "gewildste", "plant", ",", "die", "kosmos", ",", "is", "'n", "indringer", "van", "Amerika", ".", "En", "dan", "is", "daar", "die", "Oranjerivier", ",", "wat", "soos", "'n", "lint", "van", "lafenis", "deur", "die", "dorsland", "sny", "en", "in", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "uitmond", ".", "Ekonomie", "Die", "Noord-Kaap", "is", "ryk", "aan", "minerale", "(", "asbes", ",", "koper", ",", "ystererts", ",", "mangaan", ",", "gips", ",", "edelstene", ")", "en", "het", "die", "grootste", "diamantneerslae", "in", "die", "land", ".", "Dit", "is", "skaapwêreld", ",", "maar", "die", "provinsie", "het", "ook", "sy", "kwota", "wynmakers", "en", "sitrusvrugteboere", ".", "Wet", "en", "regering", "Die", "huidige", "premier", "van", "die", "Noord-Kaap", "is", "Zamani", "Saul", ".", "Hy", "is", "van", "die", "ANC", ".", "Die", "Noord-Kaapse", "Provinsiale", "Wetgewer", "se", "setel", "is", "in", "Kimberley", "en", "dit", "voer", "wetgewing", "deur", "volgens", "die", "provinsiale", "belange", ",", "wat", "in", "die", "Grondwet", "van", "Suid-Afrika", "bepaal", "is", ",", "onder", "meer", "op", "die", "gebied", "van", "landbou", ",", "onderwys", ",", "omgewingsake", ",", "gesondheidsorg", ",", "behuising", ",", "taalbeleid", ",", "toerisme", ",", "handel", "en", "welvaart", ".", "Verwysings", "Bronne", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf" ]

[ "Nelson", "Rolihlahla", "Mandela", "(", "*Julie", "†Desemberwas", "die", "eerste", "staatshoof1999", ")", "van", "'n", "volledig", "demokratiese", "Suid-Afrika", ".", "Hy", "is", "inas", "staatshoof", "deur", "Thabo", "Mbeki", "opgevolg", ".", "Vroeëre", "lewe", "Rolihlahla", "Mandela", "is", "opJuliein", "Mvezo", ",", "in", "die", "Transkei", "in", "die", "destydse", "Unie", "van", "Suid-Afrika", ",", "gebore", ".", "Op", "die", "ouderdom", "van", "sewe", "jaar", "oud", "in", "Qunu", "word", "hy", "die", "eerste", "lid", "van", "sy", "familie", "wat", "skool", "toe", "gaan", ".", "Hier", "ontvang", "hy", "sy", "Engelse", "noemnaam", ",", "\"", "Nelson", "\"", ",", "van", "'n", "onderwyseres", ".", "Ná", "matriek", "studeer", "Mandela", "aan", "die", "Universiteit", "van", "Fort", "Hare", ",", "waar", "hy", "Oliver", "Tambo", "ontmoet", ",", "'n", "lewenslange", "vriend", "en", "later", "kollega", "in", "die", "stryd", "(\"", "struggle", "\"", ")", "om", "die", "bevryding", "van", "die", "agtergeblewe", "volke", "van", "Suid-Afrika", ".", "Politieke", "bedrywighede", "Reeds", "as", "jeugdige", "en", "student", "verset", "Mandela", "hom", "teen", "regeringsoptrede", "wat", "die", "swart", "bevolking", "hul", "politieke", ",", "maatskaplike", "en", "ekonomiese", "regte", "ontneem", ".", "Inword", "Mandela", "lid", "van", "die", "ANC", "en", ",", "saam", "met", "kamerade", "soos", "Walter", "Sisulu", "en", "Oliver", "Tambo", "en", "verskeie", "ondersteuners", ",", "stig", "hulle", "indie", "ANC", "Jeugliga", ".", "Die", "Afrikaner-beheerde", "Nasionale", "Party", "verkry", "inpolitieke", "beheer", "en", "ontwikkel", "die", "apartheidsbeleid", "wat", "op", "rasse-segregasie", "gegrond", "is", ".", "Mandela", "is", "prominent", "in", "die", "ANC", "se", "versetaksie", "vanasook", "diekongres", "waartydens", "die", "Vryheidsmanifes", "aangeneem", "word", ".", "Uit", "die", "aard", "van", "die", "saak", "word", "die", "opstandelinge", "strafregtelik", "vervolg", ".", "Die", "regspraktyk", "Mandela", "&", "Tambo", "verleen", "egter", "goedkoop", "en", "selfs", "gratis", "regshulp", "aan", "swart", "beskuldigdes", ",", "wat", "andersins", "sonder", "enige", "regsverteenwoordiging", "hoegenaamd", "in", "die", "hof", "sou", "moes", "verskyn", ".", "Mandela", "is", "immer", "teen", "gewelddadige", "verset", ".", "Massa-aksie", "lei", "daartoe", "dat", "hy", "enander", "opDesemberin", "hegtenis", "geneem", "en", "van", "hoogverraad", "aangekla", "word", ".", "Die", "verhoor", "duurjaar", "tot", "in", "maar", "al", "die", "beskuldigdes", "word", "vrygespreek", ".", "Inskiet", "die", "SA", "Polisie", "na", "oproeriges", "in", "Sharpeville", "en", "word", "die", "ANC", "en", "anti-apartheidsgroepe", "verbied", ".", "Ná", "hierdie", "gebeurtenis", ",", "wat", "as", "'n", "slagting", "onder", "die", "oproeriges", "beskou", "word", ",", "besluit", "Mandela", "en", "sy", "volgelinge", "om", "hulle", "tot", "gewapende", "verset", "te", "wend", ".", "Inhegtenisname", "en", "gevangesetting", "Inword", "Mandela", "leier", "van", "die", "ANC", "se", "gewapende", "vleuel", "Umkhonto", "we", "Sizwe", ".", "OpAugustusword", "Mandela", "in", "hegtenis", "geneem", ",", "nadat", "hymaande", "voortvlugtig", "was", "en", "word", "in", "die", "Johannesburg", "Fort", "in", "gevangenis", "geplaas", ".", "OpOktoberis", "Mandela", "tot", "vyf", "jaar", "gevangenestraf", "gevonnis", "en", "opJunieword", "hy", "skuldig", "bevind", "en", "uitspraak", "gelewer", "betreffende", "sy", "verbintenis", "met", "terroristebedrywighede", ".", "Pres", ".", "P.", "W", ".", "Botha", "het", "hom", "verskeie", "kere", "kwytskelding", "van", "sy", "vonnis", "aangebied", ",", "mits", "hy", "geweld", "afsweer", ".", "Hy", "het", "dit", "van", "die", "hand", "gewys", ",", "en", "daardeurjaar", "lank", "in", "die", "tronk", "deurgebring", ".", "Hy", "was", "tussenenop", "Robbeneiland", "gehou", ".", "Daarna", "is", "hy", "na", "Pollsmoor-gevangenis", "oorgedra", "waar", "hy", "tussenengehou", "is", ".", "Daarna", ",", "as", "gevolg", "van", "tuberkulose", "is", "hy", "na", "Drakenstein-gevangenis", "oorgedra", "waar", "hy", "vantot", "sy", "vrylating", "opFebruariegehou", "is", ".", "Presidentskap", "President", "van", "die", "ANC", "(", "Julie", "–", "Desember", "President", "van", "Suid-Afrika", "(", "Mei", "–", "Junie", "Huwelike", "Egskeiding", "ontbind", "sy", "eerste", "huwelik", "vanjaar", "met", "Evelyn", "Ntoko", "Mase", "in", "Sy", "tweede", "huwelik", "is", "met", "Winnie", "Madikizela", ",", "wat", "najaar", "eindig", "met", "'n", "egskeiding", "in", "Maart", "Sy", "derde", "huwelik", "is", "opJulie(", "Mandela", "sete", "verjaarsdag", ")", "met", "Graça", "Machel", "(", "weduwee", "van", "die", "voormalige", "Mosambiekse", "president", ",", "Samora", "Machel", ")", "voltrek", ".", "Na", "sy", "vrylating", "Mandela", "word", "gereken", "as", "'n", "ikoon", "in", "onlangse", "Suid-Afrikaanse", "geskiedenis", ".", "Hy", "speel", "'n", "sentrale", "rol", "in", "die", "onderhandelinge", "om", "apartheid", "te", "beëindig", ".", "Versoenend", "teenoor", "sy", "politieke", "vervolgers", ",", "nadat", "hyjaar", "gevange", "gehou", "is", "te", "Robbeneiland", ",", "tree", "hy", "op", "as", "patriarg", "om", "wêreldwyd", "respek", "te", "ontlok", "vir", "sy", "leierskap", ".", "Sy", "aansien", "styg", "ook", "onder", "die", "wit", "Afrikaners", "in", "Suid-Afrika", ",", "tradisioneel", "Nasionale", "Party-ondersteuners", ",", "wat", "hom", "in", "die", "apartheidsjare", "as", "\"", "vyand", "\"", "tipeer", "het", ".", "Saam", "met", "F.", "W.", "de", "Klerk", "ontvang", "Mandela", "die", "Nobelprys", "vir", "Vrede", "in", "Hy", "oorhandig", "die", "William", "Webb", "Ellistrofee", "aan", "Francois", "Pienaar", "nadat", "die", "Springbokke", "die", "Rugbywêreldbekergewen", "het", ".", "Aftrede", "Hy", "ontluik", "hierna", "as", "voorspraakmaker", "vir", "'n", "verskeidenheid", "menseregte-organisasies", "en", "-bedrywighede", "gerig", "op", "maatskaplike", "werksaamhede", ".", "Gedurende", "Meitree", "hy", "op", "in", "die", "afvaardiging", "wat", "Suid-Afrika", "by", "FIFA", "verteenwoordig", "om", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "inaan", "te", "bied", ".", "Die", "Suid-Afrikaanse", "afvaardiging", "is", "suksesvol", "en", "Mandela", "word", "in", "hierdie", "opsig", "beskou", "as", "'n", "sleutelfiguur", ".", "Mandela", "kondig", "opJunieaan", "dat", "hy", "uit", "die", "openbare", "oog", "tree", "\"", "om", "te", "gaan", "rus", "\"", "—", "\"", "hy", "benodig", "meer", "tyd", "om", "saam", "met", "sy", "familie", "deur", "te", "bring", ",", "privaat", "te", "wees", "en", "sy", "boek", "te", "voltooi", "\"", ".", "Hy", "wou", "ook", "meer", "leeswerk", "doen", ".", "Afsterwe", "OpDesembermaak", "die", "president", "van", "Suid-Afrika", ",", "Jacob", "Zuma", ",", "bekend", "dat", "Mandela", "opjarige", "ouderdom", "in", "sy", "huis", "in", "Johannesburg", "oorlede", "is", ".", "Boodskappe", "van", "meegevoel", "stroom", "hierna", "vanuit", "alle", "dele", "van", "die", "wêreld", "in", ".", "In", "Suid-Afrika", "is", "'n", "tydperk", "van", "nasionale", "rou", "afgekondig", ".", "SondagDesember", "was", "aangewys", "as", "'n", "landswye", "dag", "van", "'", "gebed", "en", "besinning", "'", "en", "opDesember", "word", "daar", "'n", "reuse", "gedenkbyeenkoms", "vir", "die", "ontslape", "oud-president", "in", "die", "FNB-stadion", "te", "Soweto", "gehou", ".", "Mandela", "is", "opDesemberin", "Qunu", "in", "die", "teenwoordigheid", "van", "sy", "familie", "en", "duisende", "roubeklaers", "begrawe", ",", "en", "die", "volle", "dag", "se", "verrigtinge", "is", "direk", "op", "TV", "gebeeldsend", ".", "Sien", "ook", "Zelda", "la", "Grange", ",", "Mandela", "se", "voormalige", "privaatsekretaresse", ".", "Kabinet", "van", "Nelson", "Mandela1999", ")", "Invictus", ",", "die", "gedig", "wat", "Nelson", "Mandela", "gehelp", "het", "om", "in", "die", "tronk", "vas", "te", "byt", ".", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "http://www.anc.org.za/people/mandela.html", "http://www.dailypast.com/africa/mandela.shtml", "Nelson", "Mandela", "Videos", "Presidente", "van", "Suid-Afrika", "Lede", "van", "die", "Nasionale", "Vergadering", "van", "Suid-Afrika", "Politici", "van", "die", "African", "National", "Congress", "Suid-Afrikaanse", "anti-apartheidsaktiviste", "Suid-Afrikaanse", "Nobelpryswenners", "Wenners", "van", "die", "Nobelprys", "vir", "Vrede", "Xhosas", "Geboortes", "in", "Sterftes", "in" ]

[ "Navigasie", "in", "die", "tradisionele", "sin", "is", "die", "vermoë", "om", "jou", "posisie", "op", "die", "aardbol", "of", "in", "die", "ruimte", "te", "vind", ".", "'n", "Persoon", "wat", "navigasie", "toepas", "is", "'n", "navigator", ",", "en", "hy/", "sy", "is", "dan", "besig", "om", "te", "navigeer", ".", "Die", "mens", "het", "oor", "die", "jare", "gereedskap", "gemaak", "wat", "hom/", "haar", "kan", "help", "om", "meer", "presies", "te", "navigeer", ".", "Twee", "instrumente", "wat", "vandag", "nog", "gebruik", "word", "is", "die", "kompas", "en", "die", "kaart", ".", "Saam", "kan", "hierdie", "twee", "instrumente", "jou", "ligging", "op", "die", "aardbol", "baie", "presies", "uitwys", ".", "Daar", "is", "talle", "ander", "instrumente", "wat", "ook", "vir", "die", "doel", "gemaak", "is", ",", "soos", "die", "volgende", ":", "Breedtegraadhaak", "Kamal", "Sekstant", "Oktant", "Astrolabium", "GPS", "Met", "die", "uitsondering", "van", "die", "GPS", "(", "Globale", "Posisioneringstelsel", ")", "is", "die", "kompas", "en", "kaart", "die", "maklikste", "om", "te", "gebruik", ",", "en", "ook", "die", "goedkoopste", "vir", "'n", "jong/amateur", "navigator", "." ]

[ "Die", "Noordsee", "is", "'n", "epikontinentale", "see", "in", "die", "noordweste", "van", "Europa", ".", "Dit", "is", "gevorm", "deur", "die", "styging", "van", "die", "seespieël", "aan", "die", "einde", "van", "die", "ystydperk", "vanaf000", "v.C", ".", "Die", "diepste", "gebied", ",", "by", "die", "Noorse", "kus", ",", "is", "ongeveermeter", "diep", ",", "terwyl", "die", "gemiddelde", "dieptemeter", "beloop", ".", "Die", "see", "is", "deel", "van", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "en", "grens", "aan", "Groot-Brittanje", ",", "die", "Faroëreilande", ",", "Noorweë", ",", "Denemarke", ",", "Duitsland", ",", "Nederland", ",", "België", "en", "Frankryk", ".", "Sowatmiljoen", "mense", "woon", "in", "'n", "radius", "vankilometer", "rondom", "die", "kuslyn", ",", "en", "die", "Noorsee", "speel", "al", "eeue", "lank", "'n", "belangrike", "rol", "as", "handelsroete", "vir", "die", "internasionale", "skeepvaart", "en", "Europa", "se", "toegang", "tot", "sy", "oorsese", "markte", ".", "Die", "suidelike", "Noordsee", "met", "die", "Engelse", "Kanaal", "is", "die", "besigste", "skeepsroete", "ter", "wêreld", ".", "Die", "grootste", "deel", "van", "Europa", "se", "olie-", "en", "gasreserwes", "is", "in", "die", "Noordsee", "en", "word", "sedert", "dies", "ontgin", ".", "Hierdie", "is", "die", "grootste", "ontginningsarea", "in", "die", "wêreld", "wat", "nie", "deel", "van", "OPUL", "is", "nie", ".", "Die", "meeste", "van", "die", "reserwes", "lê", "onder", "water", "wat", "aan", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "en", "Noorweë", "behoort", ",", "met", "kleiner", "reserwes", "in", "die", "waters", "van", "Denemarke", ",", "Nederland", "en", "Duitsland", ".", "Die", "Noordsee", "beslaan", "slegs2", "persent", "van", "die", "oseane", "se", "totale", "oppervlakte", ",", "maar", "is", "nogtans", "een", "van", "die", "visrykste", "seë", ".", "Kommersiële", "vissery", "en", "oorbenutting", "het", "die", "plaaslike", "visbronne", "in", "die", "afgelope", "dekades", "drasties", "verminder", ",", "en", "die", "onophoudelike", "vloei", "van", "Noord-Europa", "se", "rioolwater", ",", "wat", "regstreeks", "in", "die", "Noordsee", "gepomp", "word", "of", "deur", "die", "aangrensende", "Oossee", "hierheen", "vloei", ",", "skep", "steeds", "'n", "groot", "omgewingsprobleem", ".", "Geologie", "Die", "huidige", "Noordsee", "is", "geologies", "gesproke", "maar", "'n", "jong", "see", ",", "wat", "ontstaan", "het", "nadat", "die", "seevlak", "aan", "die", "einde", "van", "die", "laaste", "ystydperk", "(", "ongeveer000", "jaar", "gelede", ")", "begin", "styg", "het", ".", "Op", "die", "bodem", "onder", "die", "Noordseebekken", "lê", "egter", "gesteentes", "en", "strukture", "wat", "die", "gevolg", "is", "van", "geologiese", "prosesse", "tydens", "die", "laastemiljoen", "jaar", ".", "Sedert", "halfpad", "deur", "die", "Tersiêre", "tydperk", "(", "die", "laastemiljoen", "jaar", ")", "is", "die", "tektoniese", "daling", "van", "die", "Noordseebekken", "soortgelyk", "aan", "vandag", ".", "Die", "ligging", "van", "bodemdalingsgebiede", "ten", "opsigte", "van", "skuinsdalende", "gebiede", "langs", "die", "bekkenrand", "bepaal", "die", "grootte", "van", "die", "Noordsee", "tydens", "wisselende", "seevlakke", ".", "Dogger-", "en", "Klaverbank", "In", "die", "midde", "van", "die", "Noordsee", "lê", "die", "Doggersbank", ",", "'n", "groot", "sandbank", "met", "'n", "gemiddelde", "diepte", "vantotmeter", ".", "Baie", "fossiele", "van", "die", "mammoet", "is", "daar", "gevind", "en", "daar", "word", "gedink", "dat", "díe", "diere", "omgekom", "het", "toe", "die", "Noordsee", "ná", "die", "einde", "van", "die", "ystye", "onder", "water", "geloop", "het", ".", "Die", "yskap", "het", "gesmelt", "en", "die", "seespieël", "het", "gestyg", ".", "Dit", "het", "die", "Doggersbank", "hul", "laaste", "vlugplek", "gemaak", ".", "Suid", "van", "die", "Doggersbank", "lê", "die", "Klaverbank", ",", "'n", "gruisbank", "wat", "'n", "oorblyfsel", "van", "'n", "ou", "rivierbedding", "is", ".", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Geografie", "van", "België", "Geografie", "van", "Denemarke", "Geografie", "van", "Duitsland", "Geografie", "van", "Engeland", "Landvorme", "van", "Nederland", "Geografie", "van", "Noorweë", "Geografie", "van", "Skotland", "Landvorme", "van", "Frankryk" ]

[ "'n", "Neologisme", "(", "Grieks", "νεολογισμός", "(", "\"", "νέος", "\"", "[neos", "]", "=", "nuut", ";", "\"", "λόγος", "\"", "[logos", "]", "=", "woord", ")", "met", "'n", "Latynse", "uitgang", "-", "die", "nuwe", "woordvorming", ")", ",", "ook", "nuutskepping", ",", "is", "'n", "leksikale", "item", ",", "wat", "binne", "'n", "bepaalde", "tydperk", "in", "'n", "taalgemeenskap", "ontstaan", ",", "grootskaals", "deur", "sy", "sprekers", "gebruik", "word", "en", "uiteindelik", "in", "die", "woordeboeke", ",", "wat", "die", "woordeskat", "van", "hierdie", "taal", "kodifiseer", ",", "gelys", "word", ".", "'n", "Belangrike", "kenmerk", "van", "'n", "neologisme", "is", "dat", "hy", "vir", "'n", "tyd", "lank", "deur", "die", "sprekers", "as", "nuut", "ervaar", "word", ".", "Watter", "leksikale", "items", "as", "neologismes", "beskou", "word", ",", "hang", "onder", "meer", "af", "van", "die", "tydpunt", "wanneer", "die", "woordeskat", "van", "'n", "taal", "bekyk", "of", "ondersoek", "word", ".", "Gewoonlik", "staan", "taalpuriste", "skepties", "teenoor", "neologismes", "en", "beskou", "dit", "as", "'n", "verbastering", "van", "die", "taal", ".", "Hierdie", "soort", "vrese", "is", "egter", "meesal", "ongegrond", ",", "aangesien", "die", "neologismes", "óf", "as", "nuwe", "woordvormings", "aanvaar", "word", "óf", "vinnig", "weer", "verdwyn", ".", "Die", "vaktaal", "van", "die", "rekenaarwetenskap", "is", "'n", "goeie", "voorbeeld", "vir", "die", "nuttigheid", "van", "neologismes", ".", "Neologismes", "word", "in", "die", "standaardwoordeboeke", "van", "die", "betrokke", "taal", "gelys", ",", "alhoewel", "daar", "vir", "baie", "tale", "spesiale", "woordeboeke", "is", "wat", "net", "hierdie", "deel", "van", "die", "woordeskat", "as", "inskrywings", "het", ".", "Eksterne", "skakels", "Ideesamkeit", "-", "die", "nuwe", "woordvorming", "\"", "Mitmach-woordeboeke", "\"", "(", "Duits", ")", "Taalkunde" ]

[ "Mbombela", "(", "voormalig", "Nelspruit", ")", "is", "die", "hoofstad", "en", "die", "grootste", "stad", "van", "Mpumalanga", ",", "Suid-Afrika", ".", "Die", "stad", "is", "die", "sentrum", "van", "'n", "landbougebied", "wat", "onder", "meer", "op", "subtropiese", "en", "sitrusvrugte", "steun", ".", "Nelspruit-sentraal", "het", "sowatinwoners", ",", "terwyl", "die", "voorstede", "en", "die", "Swart", "woonbuurte", "Kanyamazane", ",", "Msogwaba", ",", "Mpakeni", "en", "Matsulu", "'n", "gesamentlike", "inwonertal", "van", "meer", "as000", "het", ".", "Nelspruit", "is", "aan", "die", "Krokodilrivier", ",", "sowatkm", "wes", "van", "Mosambiek,", "km", "oos", "van", "Johannesburg", "enkm", "noord", "van", "eSwatini", "geleë", ".", "Mbombela", "is", "'n", "pragtige", "stad", ",", "omring", "deur", "heuwels", ",", "en", "sy", "strate", "word", "deur", "flambojantbome", "gesoom", ".", "Benewens", "die", "hitte", "staan", "Nelspruit", "bekend", "vir", "sy", "dodekaeder", ",", "'n", "twaalfkantige", "watertoring", "op", "'n", "hoë", "koppie", "in", "die", "Steiltes-woonbuurt", ".", "Die", "\"", "bal", "\"", "van", "die", "toring", "was", "tydens", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "insoos", "'n", "sokkerbal", "gedrapeer", ".", "Die", "botaniese", "tuin", "van", "Nelspruit", "beskik", "oor", "'n", "groot", "versameling", "plante", ",", "wat", "die", "grootste", "deel", "van", "die", "Laeveld", "se", "flora", "verteenwoordig", ".", "Die", "dorp", "is", "gestig", "in", "en", "is", "genoem", "na", "drie", "broers", "Nel", "wat", "vroeë", "inwoners", "van", "die", "dorp", "was", ".", "Nelspruit", "het", "vir", "lank", "in", "die", "skadu", "van", "Barberton", "gestaan", ",", "maar", "is", "vandag", "'n", "lewendige", ",", "vooruitstrewende", "stad", ",", "heelwat", "groter", "as", "Barberton", ".", "Die", "Sudwalagrotte", "is", "ongeveerkm", "noordwes", "van", "Nelspruit", "in", "die", "Mankelekele-heuwels", "geleë", ".", "Geskiedenis", "Die", "dorp", "is", "ingestig", "deur", "die", "drie", "Nel", "broers", "wat", "die", "area", "rondom", "die", "dorp", "gebruik", "het", "as", "'n", "plek", "om", "hul", "beeste", "te", "laat", "wei", "in", "die", "winter", "maande", ".", "Gedurende", "die", "Anglo-Boereoorlog", "het", "Mbombela", "vir", "'n", "kort", "tydperk", "as", "die", "hoofstad", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "gedien", ".", "Die", "leierskap", "van", "die", "ZAR", "het", "Paul", "Kruger", "ingesluit", ".", "Die", "nedersetting", "was", "'n", "belangrike", "stop", "vir", "die", "oos-spoorlyn", ",", "gebou", "deur", "die", "Nederlands-Suid-Afrikaanse", "Treinspoormaatskappy", "in", "die", "laate", "eeu", ".", "Die", "treinspoor", "het", "vanaf", "die", "nuutontdekte", "Witwatersrandse", "goudvelde", "tot", "in", "Delgoabaai", "(", "tans", "Maputo", ",", "Mosambiek", ")", "gestrek", ".", "Die", "ontdekking", "van", "goud", "in", "plekke", "soos", "Pelgrimsrus", ",", "Lydenburg", "en", "Barberton", "het", "verdere", "ontwikkeling", "in", "die", "area", "gedryf", ".", "Die", "omgewing", "rondom", "Mbombela", "bevat", "voorbeelde", "van", "San-kuns", ".", "Nelspruit", "met", "sy", "Mbombela-stadion929", "sitplekke", ")", "was", "een", "van", "die", "gasheerstede", "van", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "in", "Vervolgens", "is", "die", "stadion", "ook", "tydens", "die", "Afrikanasiesbekeringespan", ".", "Naamsverandering", "Die", "Regering", "van", "Suid-Afrika", "het", "indie", "stad", "se", "naam", "na", "Mbombela", "(", "ook", "die", "naam", "van", "die", "plaaslike", "munisipaliteit", ")", "verander", ".", "Die", "Kruger-Laeveld-sakekamer-en-toerismevereniging", "(", "KLST", ")", "het", "'n", "saak", "by", "die", "hooggeregshof", "van", "Suid-Afrika", "aanhangig", "gemaak", "as", "'n", "gevolg", "van", "die", "naamsverandering", ".", "Die", "KLST", "het", "geargumenteer", "dat", "geen", "inwoner", "van", "die", "dorp", "oor", "die", "naamsverandering", "geraadpleeg", "is", "nie", ".", "Die", "Noord-Gautengse", "Hooggeregshof", "het", "in", "Meibeslis", "dat", "die", "verandering", "wettig", "is", "en", "die", "naam", "het", "verander", ".", "Die", "nuwe", "naam", "bly", "egter", "'n", "kontroversiële", "saak", "nadat000", "inwoners", "van", "die", "bevolking", ")", "'n", "petisie", "onderteken", "het", "om", "die", "ou", "naam", "te", "behou", ".", "Onderwys", "en", "navorsingsinstansies", "Die", "Universiteit", "van", "Mpumalanga", "is", "in", "Mbombela", "geleë", ".", "Die", "universiteit", "is", "ingestig", "met", "'n", "groep", "vanstudente", "wat", "verskeie", "B.-grade", "en", "diplomas", "bied", ".", "Die", "Landbounavorsingsraad", "(", "LNR", ")", "het", "'n", "navorsingstasie", "in", "Mbombela", "wat", "bekend", "staan", "as", "die", "Instituut", "vir", "Tropiese", "en", "Subtropiese", "Gewasse", "(", "ITSG", ")", ".", "Sitrusnavorsing", "Internasionaal", "(", "CRI", ")", "het", "'n", "groot", "fasiliteit", "in", "die", "stad", ".", "Navorsing", "word", "hier", "gedoen", "ten", "voordeel", "van", "die", "groot", "sitrusbedryf", "in", "die", "Laeveld", ".", "Die", "Suid-Afrikaanse", "Nasionale", "Biodiversiteitsinstituut", "(", "SANBI", ")", "het", "'n", "botaniese", "tuin", "in", "die", "stad", "wat", "oop", "is", "vir", "die", "publiek", "en", "as", "'n", "navorsingstasie", "gebruik", "word", ".", "Die", "dorp", "huisves", "drie", "bekende", "openbare", "hoërskole", "naamlik", "Hoërskool", "Nelspruit", ",", "Hoërskool", "Bergvlam", "en", "Lowveld", "High", "School", ".", "Mbombela", "het", "ook", "vier", "laerskole", "naamlik", "Laerskool", "Bergland", ",", "Laerskool", "Laeveld", ",", "Laerskool", "Nelspruit", "en", "Nelspruit", "Primary", ".", "Daar", "is", "ook", "'n", "wye", "verskeidenheid", "privaatskole", "binne", "en", "buite", "die", "stad", "wat", "Curro", ",", "Penryn", "en", "Uplands", "insluit", ".", "Die", "Tshwane-Universiteit", "vir", "Tegnologie", "(", "TUT", ")", "het", "'n", "satellietkampus", "in", "Mbombela", "met500", "ingeskrewe", "studente", ".", "UNISA", "het", "ook", "kantore", "in", "Mbombela", ".", "Bekende", "persone", "gebore", "Cliff", "Drysdale", ",", "voormalige", "tennisspeler", ".", "Heyneke", "Meyer", ",", "voormalige", "Springbokrugbyafrigter", ".", "Jeandré", "Rudolph", ",", "rugbyspeler", ".", "Willie", "Smit", ",", "fietsryer", ".", "Lucas", "Thwala", ",", "sokkerspeler", ".", "Sien", "ook", "Gereformeerde", "kerk", "Nelspruit", "Lys", "van", "nedersettings", "in", "Suid-Afrika", "NG", "gemeente", "Nelspruit", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf", "Provinsiehoofstede", "van", "Suid-Afrika" ]

[ "Noordwes", "(", "Engels", ":", "North", "West", ",", "Tswana", ":", "Bokone-Bophirima", ")", "is", "een", "van", "die", "nege", "provinsies", "van", "Suid-Afrika", ".", "Die", "hoofstad", "is", "Mahikeng", "(", "heet", "tot", "onlangs", "Mafikeng", "en", "nog", "algemeen", "gebruik", ")", ".", "Noordwes", "is", "ingevorm", "deur", "die", "samevoeging", "van", "die", "ou", "Wes-Transvaal", "en", "die", "\"", "tuisland", "\"", "Bophuthatswana", "(", "uitgesluit", "die", "deel", "wat", "in", "die", "Vrystaat", "geleë", "was", ")", "en", "'n", "noordoostelike", "deel", "van", "die", "ou", "Kaapprovinsie", ".", "Die", "provinsiale", "hoofstad", "Mahikeng", "vorm", "'n", "eenheid", "met", "Mmabatho", ",", "wat", "voorheen", "die", "hoofstad", "van", "Bophuthatswana", "was", ".", "Ander", "belangrike", "dorpe", "in", "Noordwes", "is", "onder", "meer", "Potchefstroom", ",", "Klerksdorp", ",", "Brits", ",", "Rustenburg", ",", "Lichtenburg", "en", "Vryburg", ".", "Demografie", "Bevolkingsensus", ")", ":", "394", "200", ".", "Tale", ":", "Tswana4%", ")", ",", "gevolg", "deur", "Afrikaans0%", ")", ".", "Distrikte", "Daar", "isdistrikte", "in", "die", "provinsie", ",", "naamlik", ":", "Bojanala", "Platinum", "Ngaka", "Modiri", "Molema", "(", "voorheen", "Sentrale", ")", "Dr", ".", "Kenneth", "Kaunda", "(", "voorheen", "Suidelike", ")", "Dr", ".", "Ruth", "Segomotsi", "Mompati", "(", "voorheen", "Bophirima", ")", "Geografie", "Oppervlakte", ":", "Sowat882", "vk.", "km", ".", "Ligging", "en", "topografie", "Noord", "en", "wes", "van", "Noordwes", "lê", "die", "land", "Botswana", ",", "terwyl", "die", "provinsies", "Noord-Kaap", "en", "Vrystaat", "aan", "die", "suidekant", ",", "Limpopo", "na", "die", "noordooste", "en", "Gauteng", "aan", "die", "oostekant", "daarvan", "lê", ".", "Die", "Magaliesbergreeks", "is", "in", "die", "noordooste", ",", "en", "die", "Vaalrivier", "vorm", "die", "provinsie", "se", "suidelike", "grens", ".", "Noordwes", "se", "suidelike", "deel", "is", "'n", "uitgestrekte", "vlakte", ",", "terwyl", "die", "noordelike", "deel", "grootliks", "yl", "begroeide", "bosveld", "is", ".", "Ekonomie", "Mynbou", "sorg", "vir", "meer", "as", "'n", "derde", "van", "Noordwes", "se", "bruto", "binnelandse", "produk", ".", "Nagenoeg", "van", "Suid-Afrika", "se", "platinum", "kom", "van", "die", "distrikte", "Rustenburg", "en", "Brits", ",", "wat", "meer", "van", "hierdie", "kosbare", "silwerwit", "metaal", "produseer", "as", "enige", "ander", "gebied", "ter", "wêreld", ".", "Die", "provinsie", "lewer", "voorts", "'n", "kwart", "van", "die", "land", "se", "goud", ".", "Graniet", ",", "marmer", ",", "vloeispaat", "en", "diamante", "word", "ook", "ontgin", ".", "Ondanks", "die", "mynboubedrywighede", "het", "die", "provinsie", "nog", "steeds", "'n", "landelike", "karakter", ".", "Noordwes", "lewer", "sowat", "'n", "derde", "van", "die", "land", "se", "mielies", ".", "Ander", "belangrike", "landbouprodukte", "in", "die", "suidelike", "en", "oostelike", "dele", "van", "die", "land", "is", "sonneblomolie", ",", "vrugte", ",", "tabak", "en", "katoen", ".", "Die", "westelike", "en", "noordelike", "dele", "het", "weer", "baie", "skaap-", "en", "beesplase", ".", "Toerisme", "Noordwes", "se", "malariavrye", "wildernisgebiede", "soos", "die", "Madikwe", "Wildreservaat", "en", "die", "Nasionale", "Pilanesbergpark", "is", "gewilde", "toeristebestemmings", ".", "So", "ook", "Sun", "City", ",", "'n", "bekende", "luukse", "vakansieoord", "wat", "met", "twee", "gholfbane", ",", "kasino's", ",", "sportgeriewe", "en", "ander", "vermaaklikheidsaktiwiteite", "daagliks", "meer", "as000", "besoekers", "lok", ".", "Ander", "gewilde", "bestemmings", "vir", "buitelug-aktiwiteite", "is", "die", "Hartbeespoortdam", "(", "vir", "watersport", ")", "en", "die", "Magaliesberge", "met", "sy", "natuurskoon", "en", "voetslaanpaaie", ".", "Opvoeding", "Die", "Noordwes-Universiteit", ",", "wat", "die", "Potchefstroomkampus", "(", "die", "Pukke", ")", "insluit", ",", "is", "die", "provinsie", "se", "vernaamste", "tersiêre", "onderwysinrigting", ".", "Bronne", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf" ]

[ "Die", "Nederduitse", "Gereformeerde", "Kerkfamilie", "is", "'n", "losse", "groepering", "van", "Christelike", "kerke", ".", "Dit", "bestaan", "uit", "kerkgenootskappe", "in", "Suid-Afrika", "en", "nege", "in", "die", "buiteland", ",", "waarvan", "agt", "in", "Afrika", "en", "een", "in", "Europa", ".", "Suid-Afrikaanse", "lede", "Nederduitse", "Gereformeerde", "Kerk", "(", "NG", "Kerk", ")", "Nederduitse", "Gereformeerde", "Kerk", "in", "Afrika", "(", "NGKA", ")", "Verenigende", "Gereformeerde", "Kerk", "(", "VGK", ")", ".", "Reformed", "Church", "in", "Africa", "(", "RCA", ")", "Buitelandse", "lede", "Reformed", "Church", "in", "Zimbabwe", "Swaziland", "Reformed", "Church", "Church", "of", "Central", "Africa", "Presbyterian", "–", "Nkhoma", "Synod", "Church", "of", "Central", "Africa", "Presbyterian", "–", "Harare", "Synod", "Reformed", "Church", "in", "Zambia", "Dutch", "Reformed", "Church", "in", "Botswana", "Egreja", "Reformada", "em", "Moçambique", "Egreja", "Reformada", "Evangélica", "Portugal", "Reformed", "Church", "of", "East", "Africa", "Die", "Nederduitse", "Gereformeerde", "Kerkfamilie", "is", "deel", "van", "die", "Gereformeerde", "of", "Protestante", "vertakking", "van", "die", "Christendom", ".", "Die", "Nederduitse", "Gereformeerde", "Kerkfamilie", "is", "'n", "lid", "van", "die", "Wêreldraad", "van", "Kerke", ".", "Belydenisskrifte", "Die", "leer", "van", "die", "NG", "Kerkfamilie", ",", "soos", "verskeie", "ander", "gereformeerde", "kerke", ",", "word", "uiteengesit", "in", "die", "volgende", "geskrifte", ":", "Die", "eerste", "geloofsbelydenisse", "Apostoliese", "Geloofsbelydenis", "(", "ook", "genoem", "die", "Twaalf", "Artikels", "van", "ons", "algemene", "ontwyfelbare", "Christelike", "geloof", ".", ")", "Geloofsbelydenis", "van", "Nicéa", ",", "opgestel", "in", "die", "konsilie", "van", "Nicéa", "inn.C", ".", "Geloofsbelydenis", "van", "Athanasius", ".", "Die", "Gereformeerde", "belydenisskrifte", "Nederlandse", "Geloofsbelydenis", "Heidelbergse", "Kategismus", "Dordtse", "Leerreëls", "Daar", "was", "al", "heelwat", "bespreking", "oor", "die", "gebruik", "van", "die", "Belydenis", "van", "Belhar", ".", "Verwysings", "2" ]

[ "Namibië", "(", "Duits", ":", "Namibia", ",", "[naˈmiːbi̯a", "]", ";", "Engels", ":", "Namibia", ",", "[nəˈmɪbiə", "]", ",", "[næˈmɪbiə", "]", ",", ")", ",", "amptelik", "die", "Republiek", "van", "Namibië", "(", "Engels", ":", "Republic", "of", "Namibia", ";", "Duits", ":", "Republik", "Namibia", ",", ")", ",", "is", "’n", "republiek", "in", "Suider-Afrika", "waarvan", "die", "westelike", "grens", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "is", ".", "Die", "land", "grens", "ook", "aan", "Angola", "en", "Zambië", "in", "die", "noorde", ",", "Botswana", "in", "die", "ooste", "en", "Suid-Afrika", "in", "die", "ooste", "en", "suide", ".", "Hoewel", "dit", "nie", "aan", "Zimbabwe", "grens", "nie", ",", "is", "Namibië", "deurm", "van", "die", "Zambezirivier", "se", "rivierbedding", "van", "Zimbabwe", "geskei", "(", "dit", "is", "waar", "die", "grens", "met", "Zambië", "en", "Botswana", "is", ")", ".", "Volgens", "ander", "menings", "ontmoet", "die", "grense", "van", "die", "vier", "lande", "Botswana", ",", "Namibië", ",", "Zambië", "en", "Zimbabwe", "op", "een", "enkele", "punt", "en", "sal", "vervolgens", "die", "enigste", "internasionale", "vierlandepunt", "wêreldwyd", "vorm", ".", "Namibië", "land", "het", "opMaartonafhanklikheid", "van", "Suid-Afrika", "gekry", "na", "afloop", "van", "die", "Namibiese", "Onafhanklikheidsoorlog", ".", "Die", "hoofstad", "en", "grootste", "stad", "is", "Windhoek", ".", "Namibië", "is", "’n", "lidland", "van", "die", "Afrika-unie", ",", "Gemeenskaplike", "Monetêre", "Gebied", ",", "Suider-Afrikaanse", "Doeane-unie", ",", "Suider-Afrikaanse", "Ontwikkelingsgemeenskap", ",", "Britse", "Statebond", "en", "die", "Verenigde", "Nasies", ".", "Namibië", "geniet", "’n", "hoë", "politieke", ",", "ekonomiese", "en", "sosiale", "stabiliteit", ".", "Die", "naam", "\"", "Namibië", "\"", "is", "afgelei", "van", "die", "Namibwoestyn", ",", "wat", "die", "hele", "kusgebied", "van", "dié", "land", "beslaan", ".", "Dit", "is", "as", "’n", "neutrale", "naam", "ná", "dié", "land", "se", "onafhanklikheid", "gekies", "om", "’n", "moontlike", "benadeling", "van", "een", "van", "die", "Namibiese", "volke", "te", "voorkom", ".", "Mburumba", "Karina", "word", "as", "Namibië", "se", "naamgewer", "beskou", ".", "Namibië", "is", "die", "droogste", "land", "in", "Afrika", "suid", "van", "die", "Sahara", "en", "is", "sedert", "die", "vroegste", "tye", "deur", "Boesmans", ",", "Damaras", "en", "Namas", "bewoon", ".", "Omtrent", "diee", "eeu", "n.C", ".", "het", "immigrerende", "Bantoes", "tydens", "die", "Bantoemigrasie", "die", "gebied", "bereik", ".", "Sedertdien", "vorm", "die", "Bantoegroepe", ",", "waarvan", "die", "Ovambo's", "die", "grootste", "is", ",", "die", "dominante", "bevolkingsgroep", "en", "sedert", "die", "laate", "eeu", "vorm", "hulle", "die", "bevolkingsmeerderheid", ".", "Inhet", "die", "Britse", "Kaapkolonie", "die", "hawe", "van", "Walvisbaai", "en", "die", "aflandige", "Pikkewyn-eilande", "geannekseer", ";", "met", "die", "stigting", "van", "die", "Unie", "van", "Suid-Afrika", "inhet", "hulle", "’n", "integrale", "deel", "van", "dié", "unie", "geword", ".", "Inhet", "die", "grootste", "deel", "van", "Namibië", "as", "Duits-Suidwes-Afrika", "’n", "protektoraat", "(", "Schutzgebiet", ")", "van", "die", "Duitse", "Keiserryk", "geword", ".", "Die", "Duitsers", "het", "met", "die", "ontwikkeling", "van", "die", "infrastruktuur", "en", "landbou", "begin", ".", "Dit", "het", "en", "’n", "Duitse", "kolonie", "gebly", "tot", "aan", "die", "einde", "van", "die", "Eerste", "Wêreldoorlog", ",", "nadat", "die", "Duitse", "troepe", "tydens", "die", "Suidwes-Afrika-veldtog", "indeur", "die", "Suid-Afrikaanse", "Leër", "verslaan", "is", ".", "Inhet", "die", "Volkebond", "die", "mandaat", "aan", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "onder", "die", "administrasie", "van", "Suid-Afrika", "oorgedra", ".", "Vervolgens", "het", "Suid-Afrika", "sy", "wette", ",", "insluitende", "die", "rasseklassifikasies", "en", "reëls", ",", "Suidwes-Afrika", "opgelê", ".", "Vanaf", "toe", "die", "Nasionale", "Party", "tydens", "die", "algemene", "verkiesing", "van’n", "meerderheid", "behaal", "het", ",", "het", "Suid-Afrika", "sy", "Apartheidswette", "ook", "op", "die", "destydse", "Suidwes-Afrika", "toegepas", ".", "In", "die", "laatte", "eeu", "het", "opstande", "en", "eise", "deur", "Afrikaleiers", "wat", "vir", "die", "Namibiese", "onafhanklikheid", "gepleit", "het", ",", "daartoe", "gelei", "dat", "die", "Verenigde", "Nasies", "indirekte", "verantwoordelikheid", "vir", "die", "gebied", "aanvaar", "het", ",", "maar", "Suidwes-Afrika", "het", "de", "facto", "onder", "Suid-Afrikaanse", "gesag", "gebly", ".", "Die", "VN", "het", "inSWAPO", "as", "die", "amptelike", "verteenwoordiger", "van", "die", "Namibiërs", "erken", ";", "dié", "party", "is", "deur", "die", "Ovambo's", "oorheers", ",", "wat", "die", "grootste", "deel", "van", "die", "bevolking", "vorm", ".", "Na", "interne", "konflikte", "het", "Suid-Afrika", "in’n", "tussentydse", "administrasie", "in", "Namibië", "ingestel", ".", "Namibië", "het", "involle", "onafhanklikheid", "van", "Suid-Afrika", "verkry", ",", "met", "die", "uitsondering", "van", "Walvisbaai", "en", "die", "Pikkewyn-eilande", "wat", "totonder", "Suid-Afrikaanse", "beheer", "gebly", "het", ".", "Namibië", "het", "’n", "bevolking", "van6", "miljoen", "en", "is", "’n", "parlementêre", "demokrasie", "met", "’n", "veelpartystelsel", ".", "Landbou", ",", "veeteelt", ",", "toerisme", "en", "mynbou", "–", "insluitend", "die", "myn", "van", "diamante", ",", "uraan", ",", "goud", ",", "silwer", "en", "onedele", "metale", "–", "vorm", "die", "ruggraat", "van", "die", "Namibiese", "ekonomie", ".", "Gegewe", "die", "teenwoordigheid", "van", "die", "onherbergsame", "Namibwoestyn", "is", "Namibië", "een", "van", "die", "ylbevolkste", "lande", "ter", "wêreld", ".", "Ongeveer", "die", "helfte", "van", "die", "bevolking", "leef", "onder", "die", "internasionale", "broodlyn", "en", "die", "land", "is", "swaar", "getref", "deur", "die", "Vigs-epidemie", "met", "van", "die", "volwasse", "bevolking", "wat", "teenbesmet", "was", ".", "Etimologie", "Die", "landsnaam", "is", "afgelei", "van", "die", "Namibwoestyn", ",", "die", "oudste", "woestyn", "in", "die", "wêreld", ".", "Die", "naam", "Namib", "is", "op", "sigself", "van", "Nama-oorsprong", "en", "beteken", "\"", "groot", "plek", "\"", ".", "Voor", "sy", "onafhanklikheid", "inwas", "die", "gebied", "bekend", "as", "Duits-Suidwes-Afrika", "(", "Deutsch-Südwestafrika", ")", "en", "daarna", "as", "Suidwes-Afrika", ".", "Dit", "weerspieël", "die", "koloniale", "besetting", "van", "Duitsland", "en", "die", "Suid-Afrikaanse", "regering", "namens", "die", "Britse", "kroon", "(", "as", "gevolg", "van", "Suid-Afrika", "se", "dominiumstatus", "binne", "die", "Britse", "Ryk", ")", ".", "Geskiedenis", "Pre-koloniale", "era", "Die", "droë", "gebiede", "van", "Namibië", "is", "sedert", "die", "vroegste", "tye", "bewoon", "deur", "Boesmans", ",", "Damaras", "en", "Namas", "en", "sedert", "ongeveer", "diee", "eeu", "deur", "immigrerende", "Bantoes", "wat", "met", "die", "Bantoemigrasie", "uit", "sentraal", "Afrika", "gekom", "het", ".", "Van", "die", "laate", "eeu", "en", "daarna", "het", "Oorlamstamme", "vanuit", "die", "Kaapkolonie", "die", "Oranjerivier", "oorgesteek", "en", "hulle", "in", "die", "area", "wat", "vandag", "suidelike", "Namibië", "is", ",", "gevestig", ".", "Hulle", "ontmoetinge", "met", "die", "nomadiese", "Namastamme", "was", "oorwegend", "vreedsaam", ".", "Die", "sendelinge", "wat", "saam", "met", "die", "Oorlams", "getrek", "het", ",", "is", "goed", "ontvang", "deur", "die", "Namas", "en", "die", "reg", "om", "watergate", "en", "weiding", "te", "gebruik", "is", "teen", "’n", "jaarlikse", "fooi", "toegestaan", ".", "Op", "hul", "pad", "noordwaarts", "het", "die", "Oorlams", "ontmoetings", "met", "segmente", "van", "die", "Hererostam", "by", "Windhoek", ",", "Gobabis", "en", "Okahandja", "gehad", "wat", "nie", "so", "akkommoderend", "was", "nie", ".", "Die", "Nama-Herero-oorlog", "het", "inuitgebreek", "met", "vyandighede", "wat", "eers", "afgeneem", "het", "nadat", "die", "Duitse", "Keiserryk", "troepe", "ontplooi", "het", "in", "die", "betwiste", "gebiede", ".", "Hulle", "het", "die", "status", "quo", "tussen", "die", "Namas", ",", "Oorlams", "en", "Herero's", "gehandhaaf", ".", "Die", "eerste", "Europeërs", "wat", "voet", "aan", "wal", "gesit", "en", "die", "gebied", "verken", "het", "was", "die", "Portugese", "seevaarder", "Diogo", "Cão", "inen", "Bartolomeus", "Dias", "in", "die", "gebied", "is", "egter", "nie", "deur", "die", "Portugese", "kroon", "beset", "nie", ".", "Soos", "die", "grootste", "deel", "van", "Afrika", "suid", "van", "die", "Sahara", ",", "is", "Namibië", "nie", "omvangryk", "verken", "deur", "Europeërs", "tot", "diee", "eeu", "nie", ",", "toe", "handelaars", "en", "setlaars", ",", "hoofsaaklik", "vanuit", "Duitsland", "en", "Swede", ",", "daar", "aangekom", "het", ".", "In", "die", "laate", "eeu", "het", "die", "Dorslandtrekkers", "die", "gebied", "oorgesteek", "op", "pad", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "na", "Angola", ".", "Van", "die", "Trekkers", "het", "in", "Namibië", "agtergebly", "in", "plaas", "daarvan", "om", "die", "tog", "na", "Angola", "te", "voltooi", ".", "Andere", "het", "na", "Namibië", "teruggekeer", "nadat", "Angola", "deur", "die", "Portugese", "hulle", "tot", "die", "katolisisme", "probeer", "bekeer", "het", "en", "die", "gebruik", "van", "hul", "taal", "in", "skole", "verbied", "het", ".", "Duitse", "bewind", "Namibië", "het", "inonder", "Otto", "von", "Bismarck", "’n", "Duitse", "kolonie", "geword", "om", "Britse", "besetting", "te", "voorkom", "en", "het", "bekend", "gestaan", "as", "Duits-Suidwes-Afrika", "(", "Deutsch-Südwestafrika", ")", ";", "in", "die", "omgangstaal", "is", "hierdie", "benaming", "dikwels", "afgekort", "tot", "Deutsch-Südwest", "(", "\"", "Duits-Suidwes", "\"", ")", ".", "Die", "Palgrave-sendingstasie", "van", "die", "Britse", "Goewerneur", "het", "bepaal", "dat", "slegs", "die", "natuurlike", "diepwaterhawe", "van", "Walvisbaai", "die", "moeite", "werd", "was", "om", "te", "beset", "–", "dit", "is", "vir", "die", "Brittanje", "deur", "die", "Kaapkolonie", "beset", ".", "Vantothet", "die", "Herero's", "en", "die", "Namakwas", "die", "wapen", "teen", "die", "Duitsers", "opgeneem", "en", "in", "die", "gevolglike", "opstand", "het000", "Namas", "(", "ongeveer", "die", "helfte", "van", "die", "bevolking", ")", "en", "naastenby000", "Herero's", "(", "ongeveer", "van", "die", "bevolking", ")", "omgekom", ".", "Nadat", "die", "oorlewendes", "uit", "aanhouding", "vrygelaat", "is", ",", "is", "hulle", "onderwerp", "aan", "onteiening", ",", "deportasie", ",", "gedwonge", "arbeid", "en", "segregasie", ".", "Die", "meeste", "Afrikane", "is", "beperk", "tot", "sogenaamde", "inboorlinggebiede", "wat", "later", "onder", "Suid-Afrikaanse", "regering", "tot", "Bantoestans", "verklaar", "is", ".", "Sommige", "historici", "gaan", "selfs", "sover", "as", "om", "te", "spekuleer", "dat", "die", "volksmoord", "in", "Namibië", "as", "model", "vir", "die", "Nazi’s", "in", "die", "sjoa", "of", "Joodse", "volksmoord", "gedien", "het", ",", "maar", "die", "meeste", "geleerdes", "meen", "dat", "dit", "nie", "werklik", "’n", "invloed", "op", "die", "Nazi’s", ",", "wat", "in", "daardie", "tyd", "kinders", "was", ",", "gehad", "het", "nie", ".", "Die", "vader", "van", "Hermann", "Göring", ",", "Heinrich", "Göring", ",", "was", "wel", "op", "sy", "dag", "’n", "koloniale", "goewerneur", "in", "Namibië", "en", "’n", "straat", "in", "Swakopmund", "is", "na", "hom", "vernoem", ".", "Die", "gedagte", "van", "die", "volksmoord", "bly", "relevant", "tot", "die", "etniese", "identiteit", "in", "onafhanklike", "Namibië", "en", "tot", "verhoudinge", "met", "Duitsland", ".", "Die", "Duitse", "regering", "het", "informeel", "om", "verskoning", "gevra", "vir", "die", "Namibiese", "volksmoord", ".", "Suid-Afrikaanse", "bewind", "en", "die", "stryd", "om", "onafhanklikheid", "Suid-Afrika", "het", "die", "kolonie", "inbeset", "nadat", "die", "Duitse", "magte", "in", "die", "Eerste", "Wêreldoorlog", "verslaan", "is", ".", "Dit", "is", "as", "’n", "mandaatgebied", "van", "die", "Volkebond", "vanafgeadministreer", ".", "Hoewel", "die", "Suid-Afrikaanse", "regering", "Suidwes", "in", "sy", "eie", "gebied", "wou", "inkorporeer", ",", "het", "dit", "nooit", "amptelik", "gebeur", "nie", "maar", "dit", "is", "deurgaans", "as", "die", "de", "facto", "‘vyfde", "provinsie’", "bestuur", "met", "die", "bevolking", "van", "Namibië", "wat", "verteenwoordiging", "in", "die", "Parlement", "van", "Suid-Afrika", "geniet", "het", ".", "Hulle", "het", "ook", "hul", "eie", "administrasie", "en", "Wetgewende", "Vergadering", "gekies", ".", "Die", "Suid-Afrikaanse", "regering", "het", "’n", "administrateur", "vir", "SWA", "aangestel", "wat", "uitgebreide", "magte", "gehad", "het", ".", "Na", "die", "Volkebond", "se", "tersydestelling", "en", "die", "ontstaan", "van", "die", "Verenigde", "Nasies", "inhet", "Suid-Afrika", "geweier", "dat", "sy", "vroeëre", "mandaat", "deur", "’n", "Trusteeskap", "van", "die", "Verenigde", "Nasies", "vervang", "moet", "word", "(", "wat", "nadere", "internasionale", "monitering", "van", "die", "gebied", "se", "administrasie", "saam", "met", "’n", "definitiewe", "onafhenklikheidskedule", "vereis", "het", ")", ".", "Die", "Herero's", "se", "Raad", "van", "Hoofmanne", "het", "’n", "aantal", "petisies", "by", "die", "VN", "ingedien", "om", "te", "vra", "vir", "Namibië", "se", "onafhanklikheid", "gedurende", "dies", ".", "Gedurende", "dies", ",", "toe", "Europese", "moondhede", "onafhanklikheid", "aan", "hul", "kolonies", "en", "trustgebiede", "begin", "gee", "het", ",", "het", "die", "druk", "op", "Suid-Afrika", "begin", "toeneem", "om", "dieselfde", "met", "Namibië", "te", "doen", ".", "Inhet", "die", "Internasionale", "Geregshof", "’n", "klag", "teen", "Suid-Afrika", "se", "volgehoue", "teenwoordigheid", "in", "die", "gebied", "van", "Ethiopië", "en", "Liberië", "van", "die", "hand", "gewys", "maar", "die", "VN", "se", "Algemene", "Vergadering", "het", "uiteindelik", "Suid-Afrika", "se", "mandaat", "teruggetrek", ".", "Inhet", "die", "Internasionale", "Geregshof", "’n", "“adviserende", "mening”", "uitgebring", "waarin", "verklaar", "is", "dat", "Suid-Afrika", "se", "volgehoue", "administrasie", "van", "die", "gebied", "onwettig", "is", ".", "In", "reaksie", "op", "diebeslissing", "deur", "die", "Internasionale", "Geregshof", "het", "SWAPO", "se", "militêre", "vleuel", ",", "Volksbevrydingsleër", "van", "Namibië", "(", "PLAN", ")", ",", "’n", "guerrilla-oorlog", "begin", "voer", "in", "die", "stryd", "om", "onafhanklikheid", "maar", "dit", "was", "eers", "inwat", "Suid-Afrika", "ingestem", "het", "om", "die", "besetting", "van", "Namibië", "op", "te", "hef", ",", "in", "ooreenstemming", "met", "’n", "VN-vredesplan", "vir", "die", "hele", "gebied", ".", "Buite", "die", "sentraal-suidelike", "gebied", "van", "Namibië", "(", "bekend", "as", "die", "“Polisie-sone”", "sedert", "die", "Duitse", "era", "en", "waar", "die", "hoof", "dorpe", ",", "industrieë", ",", "myne", "en", "landbougrond", "was", ")", "is", "die", "land", "opgedeel", "in", "“tuislande‘", ",", "soortgelyk", "aan", "die", "Suid-Afrikaanse", "Bantoestans", "maar", "die", "Swart", "bevolking", "het", "nie", "hul", "samewerking", "gegee", "nie", ".", "Na", "baie", "onsuksesvolle", "pogings", "deur", "die", "VN", "om", "Suid-Afrika", "te", "oorreed", "om", "in", "te", "stem", "tot", "die", "VN-besluitte", "implementeer", ",", "wat", "indeur", "die", "VN", "se", "Veiligheidsraad", "aanvaar", "is", "as", "die", "internasionaal-ooreengekome", "dekoloniseringsplan", "vir", "Namibië", ".", "Inhet", "die", "oorgang", "na", "onafhanklikheid", "begin", "onder", "’n", "drieledige", "diplomatieke", "ooreenkoms", "tussen", "Suid-Afrika", ",", "Angola", "en", "Kuba", ",", "met", "die", "VSA", "en", "die", "USSR", "as", "waarnemers", ",", "waaronder", "Suid-Afrika", "ingestem", "het", "om", "uit", "die", "gebied", "te", "onttrek", "en", "sy", "troepe", "te", "demobiliseer", "en", "Kuba", "ingestem", "het", "om", "sy", "troepe", "vanuit", "suid-Angola", ",", "wat", "gestuur", "is", "om", "die", "MPLA", "te", "ondersteun", "in", "sy", "stryd", "om", "Angola", "teen", "UNITA", ".", "’n", "Gekombineerde", "VN", "Burgerlike", "en", "vredesmag", "onder", "die", "Finse", "diplomaat", "Martti", "Ahtisaari", "het", "toesig", "gehou", "oor", "die", "militêre", "onttrekkings", ",", "die", "terugkeer", "van", "SWAPO-bannelinge", "en", "die", "hou", "van", "Namibië", "se", "eerste", "verkiesing", "vir", "’n", "grondwetlike", "vergadering", "in", "Oktober", "SWAPO", "het", "gewen", "maar", "nie", "hul", "eie", "verwagting", "van", "’n", "twee-derde", "meerderheid", "gekry", "nie", ";", "die", "Suid-Afrikaans", "gesteunde", "Demokratiese", "Turnhalle-alliansie", "(", "DTA", ")", "het", "die", "amptelike", "opposisie", "geword", ".", "Na", "die", "aanvaarding", "van", "die", "Namibiese", "grondwet", ",", "wat", "beskerming", "van", "menseregte", ",", "vergoeding", "vir", "staatsonteienings", "van", "privaat", "eiendom", ",", "’n", "onafhanklike", "regbank", "en", "’n", "uitvoerende", "presidensie", "(", "die", "grondwetgewende", "vergadering", "het", "die", "nasionale", "vergadering", "geword", ")", ",", "ingesluit", "het", ",", "het", "Namibië", "opMaartamptelik", "onafhanklik", "geword", ".", "Sam", "Nujoma", "is", "ingesweer", "as", "die", "eerste", "President", "van", "Namibië", "met", "verteenwoordigers", "vanlande", ",", "insluitendstaatshoofde", ",", "wat", "die", "plegtigheid", "bygewoon", "het", ".", "Dié", "seremonie", "is", "ook", "deur", "die", "Suid-Afrikaanse", "Nelson", "Mandela", ",", "wat", "die", "vorige", "maand", "uit", "die", "tronk", "vrygelaat", "is", ",", "bygewoon", ".", "Na", "die", "einde", "van", "Apartheid", "inis", "die", "Walvisbaai", "en", "die", "Pikkewyn-eilande", "deur", "Suid-Afrika", "aan", "Namibië", "afgestaan", ".", "Na", "onafhanklikheid", "Veelpartydemokrasie", "is", "ingestel", "en", "is", "volhou", ",", "ten", "spyte", "daarvan", "dat", "SWAPO", "telkens", "die", "verkiesings", "met", "’n", "oorweldigende", "meerderheid", "wen", ",", "en", "verkiesings", "word", "gereeld", "op", "plaaslike", ",", "provinsiale", "en", "nasionale", "vlak", "gehou", ".", "Verskeie", "geregistreerde", "politieke", "partye", "is", "aktief", "en", "word", "in", "die", "Nasionale", "Vergadering", "verteenwoordig", ".", "Die", "oorgang", "van", "diejaarbewind", "van", "president", "Nujoma", "na", "sy", "opvolger", "Hifikepunye", "Pohamba", "opMaarthet", "glad", "verloop", ".", "Pohamba", "is", "opMaart", "Namibië", "sete", "onafhanklikheidsdag", ",", "deur", "Hage", "Geingob", "opgevolg", ".", "Die", "Namibiese", "regering", "het", "’n", "beleid", "van", "nasionale", "versoening", "bevorder", "en", "amnestie", "gegee", "aan", "mense", "wat", "aan", "beide", "kante", "van", "die", "oorlog", "geveg", "het", ".", "Die", "burgeroorlog", "in", "Angola", "het", "’n", "beperkte", "impak", "gehad", "op", "Namibiërs", "wat", "in", "die", "noorde", "van", "die", "land", "woon", ".", "Inhet", "die", "Namibiese", "Weermagtroepe", "na", "die", "Demokratiese", "Republiek", "van", "die", "Kongo", "gestuur", "as", "deel", "van", "’n", "Suider-Afrikaanse", "Ontwikkelingsgemeenskap-kontingent", ".", "In", "Augustusis", "’n", "poging", "tot", "afskeiding", "in", "die", "noordoostelike", "Kaprivistrook", "suksesvol", "onderdruk", ".", "Die", "Kaprivikonflik", "is", "deur", "die", "Caprivi", "Liberation", "Army", "(", "CLA", ")", ",", "’n", "rebelgroep", "onder", "leiding", "van", "Mishake", "Muyongo", ",", "geïnisieer", ".", "Dit", "wou", "hê", "dat", "die", "Kaprivistrook", "ten", "einde", "van", "sy", "eie", "samelewing", "van", "Namibië", "moet", "skei", ".", "’n", "Langlopende", "geskil", "oor", "die", "suidelike", "grens", "van", "Namibië", "se", "Kaprivistrook", "met", "Botswana", "was", "die", "onderwerp", "van", "’n", "uitspraak", "deur", "die", "Internasionale", "Geregshof", "in", "Desember", "Die", "hof", "het", "beslis", "dat", "die", "Kasikili-eiland", "aan", "Botswana", "behoort", ".", "Politiek", "en", "regering", "Die", "Namibiese", "politiek", "vind", "plaas", "in", "die", "raamwerk", "van", "’n", "presidensiële", "verteenwoordigende", "demokratiese", "republiek", "waar", "die", "president", "van", "Namibië", "vir", "’n", "vyf-jaar", "termyn", "verkies", "word", "en", "die", "staatshoof", "asook", "die", "hoof", "van", "die", "regering", "is", ".", "Die", "Grondwet", "van", "Namibië", "waarborg", "die", "skeiding", "van", "magte", ":", "Uitvoerende", "mag", "word", "deur", "die", "president", "en", "die", "Namibiese", "kabinet", "uitgevier", ".", "Wetgewende", "mag", ":", "Namibië", "het", "’n", "tweekamerstelselparlement", "met", "die", "Nasionale", "Vergadering", "as", "laerhuis", "en", "die", "Nasionale", "Raad", "as", "die", "hoërhuis", ".", "Regbank", ":", "Namibië", "het", "’n", "hofstelsel", "wat", "die", "reg", "in", "die", "naam", "van", "die", "staat", "interpreteer", "en", "toepas", ".", "Hoewel", "die", "grondwet", "’n", "veelpartystelsel", "beoog", "vir", "Namibië", "se", "regering", "beoog", "het", ",", "lyk", "dit", "meer", "na", "’n", "eenpartystaat", "met", "SWAPO", "wat", "sedertelke", "verkiesing", "gedomineer", "het", ".", "In", "Desemberis", "President", "Hage", "Geingob", "tydens", "die", "algemene", "verkiesing", "vir", "’n", "tweede", "termyn", "verkies", "met3%", "van", "die", "stemme", ".", "Buitelandse", "betrekkinge", "Namibië", "volg", "’n", "grootliks", "onafhanklike", "buitelandse", "beleid", "met", "voortslepende", "affiliasies", "met", "state", "wat", "bygestaan", "het", "in", "die", "stryd", "om", "onafhanklikheid", ",", "insluitend", "Libië", ",", "Kuba", "en", "die", "Volksrepubliek", "China", ".", "Met", "’n", "klein", "weermag", "en", "’n", "swak", "ekonomie", "was", "die", "Namibiese", "regering", "se", "vernaamste", "buitelandse", "beleid", "gemoeid", "met", "die", "ontwikkeling", "van", "sterker", "bande", "met", "die", "ander", "lande", "in", "Suider-Afrika", ".", "As", "’n", "dinamiese", "lid", "van", "die", "Suider-Afrikaanse", "Ontwikkelingsgemeenskap", "is", "Namibië", "’n", "uitgesproke", "voorstander", "vir", "groter", "streeksintegrasie", ".", "Namibië", "het", "opAprildiete", "lid", "van", "die", "Verenigde", "Nasies", "geword", ".", "Dit", "het", "ook", "met", "onafhanklikheid", "die", "vyftiende", "lid", "van", "die", "Britse", "Statebond", "geword", ".", "Weermag", "Namibië", "het", "geen", "vyande", "in", "sy", "onmiddellike", "omgewing", "nie", "maar", "spandeer", "gedurig", "meer", "geld", "op", "sy", "weermag", "as", "ander", "lande", "in", "Suider-Afrika", "(", "behalwe", "vir", "Angola", ")", ".", "Militêre", "uitgawes", "het", "toegeneem", "van7%", "van", "die", "BBP", "intot7%", "van", "BBP", "inen", "die", "koms", "vanChengdu", "F-7", "Airguard-stralers", "inenhet", "Namibië", "vir", "’n", "kort", "rukkie", "die", "grootste", "wapeninvoerder", "in", "Afrika", "suid", "van", "die", "Sahara", "gemaak", ".", "Die", "Namibiese", "grondwet", "beskryf", "die", "rol", "van", "die", "weermag", "as", "die", "“verdediging", "van", "die", "gebied", "en", "nasionale", "belange”", ".", "Namibië", "het", "die", "Namibiese", "Weermag", "(", "NW", ")", "gestig", "wat", "uit", "voormalige", "vyande", "in", "diejarige", "bosoorlog", "bestaan", ":", "die", "Volksbevrydingsleër", "van", "Namibië", "(", "PLAN", ")", "en", "die", "Suidwes-Afrikaanse", "Gebiedsmag", "(", "SWAGM", ")", ".", "Brittanje", "het", "die", "plan", "vir", "die", "integrasie", "van", "hierdie", "magte", "opgestel", "en", "met", "opleiding", "van", "die", "NW", "begin", ".", "Die", "NW", "bestaan", "uit", "’n", "klein", "hoofkantoor", "en", "vyf", "bataljons", ".", "Die", "Verenigde", "Nasies", "se", "Oorgangshulpgroep", "(", "UNTAG)se", "Keniaanse", "infanteriebataljon", "het", "vir", "drie", "maande", "na", "die", "verkryging", "van", "onafhanklikheid", "in", "Namibië", "gebly", "om", "te", "help", "om", "die", "NW", "op", "te", "lei", "en", "om", "die", "noorde", "van", "die", "land", "te", "stabiliseer", ".", "Volgens", "die", "Namibiese", "Ministerie", "van", "Verdediging", "sal", "daar", "nie", "meer", "as500", "weermaglede", "(", "manlik", "en", "vroulik", "ingesluit", ")", "wees", "nie", ".", "Geografie", "en", "klimaat", "Met", "’n", "grootte", "van615", "km²", "is", "Namibië", "die", "vier-en-dertigste", "grootste", "land", "(", "net", "na", "Venezuela", ")", "in", "die", "wêreld", ".", "Dit", "lê", "tussenen", "suiderbreedte", "(", "’n", "klein", "area", "is", "noord", "van", ")", "en", "en", "oosterlengte", ".", "In", "geologiese", "opsig", "word", "Namibië", "as", "een", "van", "die", "oudste", "dele", "van", "die", "Afrika-vasteland", "beskou", ".", "Lank", "voordat", "die", "reusevasteland", "Gondwanaland", "ontstaan", "het", ",", "het", "in", "die", "gebied", "van", "die", "huidige", "Afrika", "twee", "plato’s", "gevorm", "–", "die", "Kongo-", "en", "die", "Kalahari-Kraton", ".", "Die", "laasgenoemde", "beslaan", "groot", "dele", "van", "die", "huidige", "Namibië", ".", "Die", "vastelandgebied", "van", "Gondwana", ",", "wat", "destyds", "dele", "van", "Afrika", ",", "Suid-Amerika", ",", "Australië", ",", "Indië", "en", "Antarktika", "bevat", "het", ",", "het", "eers", "sowatmiljoen", "jaar", "gelede", "as", "gevolg", "van", "tektoniese", "prosesse", "ontstaan", ".", "Sowatmiljoen", "jaar", "gelede", "het", "Gondwana", "uitmekaar", "gebreek", ",", "om", "sodoende", "die", "huidige", "vastelande", "te", "vorm", ".", "Namibië", "se", "klimaattoestande", "het", "oor", "’n", "lang", "tydperk", "feitlik", "onveranderd", "gebly", ",", "en", "baie", "geologiese", "strukture", ",", "prosesse", "en", "verskynsels", "is", "tot", "vandag", "toe", "baie", "goed", "bewaar", ".", "Een", "van", "die", "bekendste", "voorbeelde", "is", "die", "Namibwoestyn", ",", "wat", "as", "die", "oudste", "ter", "wêreld", "beskou", "word", ".", "Administratiewe", "streke", "Namibië", "is", "opgedeel", "instreke", "en", "onderverdeel", "inkiesafdelings", ".", "Die", "administratiewe", "streke", "van", "Namibië", "word", "deur", "die", "Afbakeningskomitee", "ter", "tafel", "gelê", "en", "aanvaar", "of", "verwerp", "deur", "die", "Nasionale", "Vergadering", ".", "Sedert", "die", "stigting", "van", "die", "staat", "was", "daar", "reeds", "drie", "Afbakeningskomitees", ",", "met", "die", "mees", "onlangse", "een", "inonder", "leiding", "van", "regter", "Alfred", "Siboleka", ".", "Streeksraadslede", "word", "direk", "verkies", "deur", "’n", "geheime", "stemming", "(", "in", "streeksverkiesings", ")", "deur", "die", "inwoners", "van", "hul", "kiesafdelings", ".", "Plaaslike", "owerhede", "in", "Namibië", "kan", "in", "die", "vorm", "van", "munisipaliteite", "(", "hetsy", "deelof", "deelmunisipaliteite", ")", ",", "stadsrade", "of", "dorpe", "wees", ".", "Geografiese", "streke", "Die", "Namibiese", "landskap", "bestaan", "algemeen", "uit", "vyf", "geografiese", "streke", ",", "elk", "met", "sy", "eie", "unieke", "abiotiese", "faktore", "en", "plantegroei", "met", "sommige", "variasie", "in", "en", "oorvleueling", "tussen", "die", "streke", ":", "die", "Sentrale", "Plato", ",", "die", "Namibwoestyn", ",", "die", "Groot", "Platorand", ",", "die", "Bosveld", "en", "die", "Kalahari", ".", "Sentrale", "plato", "Die", "Sentrale", "Plato", "lê", "van", "noord", "na", "suid", "en", "word", "begrens", "deur", "die", "Skedelkus", "na", "die", "noordweste", ",", "die", "Namibwoestyn", "en", "sy", "kusvlaktes", "na", "die", "suidweste", ",", "die", "Oranjerivier", "na", "die", "suide", "en", "die", "Kalahari", "na", "die", "ooste", ".", "Die", "hoogste", "punt", "in", "Namibië", ",", "die", "Brandberg606", "m", ")", "is", "in", "die", "Sentrale", "Plato", ".", "Binne", "die", "wye", "plat", "Sentrale", "Plato", "is", "die", "meerderheid", "van", "Namibië", "se", "bevolking", "en", "ekonomiese", "aktiwiteit", ".", "Windhoek", ",", "die", "hoofstad", ",", "is", "hier", "geleë", "asook", ".", "Die", "beste", "landbougrond", "is", "ook", "in", "hierdie", "gebied", ".", "Hoewel", "landbougrond", "slegs", "van", "die", "land", "se", "oppervlak", "uitmaak", "word", "ongeveer", "die", "helfte", "van", "die", "land", "se", "bevolking", "deur", "landbou", "in", "diens", "geneem", ".", "Die", "abiotiese", "faktore", "in", "die", "plato", "is", "naastenby", "dieselfde", "as", "op", "die", "platorand", "maar", "die", "topografiese", "kompleksiteit", "is", "egter", "verminder", ".", "Somertemperature", "kan", "so", "hoog", "as°C", "word", "en", "ryp", "is", "algemeen", "in", "die", "winter", ".", "Namibwoestyn", "Die", "Namibwoestyn", "is", "’n", "wye", "uitspansel", "van", "hiperonvrugbare", "gruisvlaktes", "en", "duine", "wat", "langs", "die", "hele", "Namibiese", "kuslyn", "strek", ".", "Dit", "wissel", "vantot", "honderde", "kilometer", "in", "breedte", ".", "Areas", "in", "die", "Namib", "sluit", "die", "Skedelkus", "en", "die", "Kaokoveld", "in", "die", "noorde", "in", "asook", "die", "uitgebreide", "Namib", "Sandsee", "langs", "die", "sentrale", "kus", ".", "Die", "sand", "waaruit", "die", "sandsee", "bestaan", "ontstaan", "uit", "’n", "erosieproses", "wat", "in", "die", "Oranjeriviervallei", "in", "die", "suide", "plaasvind", ".", "Soos", "wat", "sandbelaaide", "water", "hul", "swewende", "belastings", "in", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "laat", "uitspoel", ",", "word", "dit", "weer", "op", "land", "uitgespoel", "deur", "seestrome", ".", "Die", "heersende", "suidwestelike", "winde", "tel", "dit", "dan", "op", "en", "plaas", "dit", "in", "die", "vorm", "van", "reuse", "sandduine", "in", "die", "wydverspreide", "sandsee", ".", "So", "word", "die", "grootste", "sandduine", "in", "die", "wêreld", "gevorm", ".", "In", "areas", "waar", "die", "sandaanvoer", "afgeneem", "het", "weens", "die", "onvermoë", "van", "die", "sand", "om", "rivierbeddings", "oor", "te", "steek", ",", "skuur", "die", "wind", "die", "land", "om", "groot", "gruisvlaktes", "te", "vorm", ".", "In", "baie", "areas", "van", "die", "Namibwoestyn", "is", "daar", "bitter", "min", "plantegroei", "behalwe", "vir", "korsmosse", "wat", "in", "die", "gruisvlaktes", "en", "opgedroogte", "rivierbeddings", "gevind", "word", "waar", "plante", "toegang", "het", "tot", "ondergrondse", "water", ".", "Groot", "Platorand", "Die", "Groot", "Platorand", "styg", "tot", "meer", "as000", "m", ".", "Gemiddelde", "temperature", "neem", "toe", "hoe", "verder", "’n", "mens", "van", "die", "koue", "Atlantiese", "waters", "beweeg", "terwyl", "die", "talmende", "kusmis", "stadig", "afneem", ".", "Hoewel", "die", "streek", "rotserig", "is", "met", "swak", "ontwikkelde", "grond", ",", "is", "dit", "nietemin", "aansienlik", "meer", "produktief", "as", "die", "Namibwoestyn", ".", "Soos", "somerwinde", "oor", "die", "platorand", "geforseer", "word", ",", "word", "vog", "as", "neerslag", "onttrek", ".", "Die", "water", ",", "saam", "met", "die", "vinnig", "veranderende", "topografie", ",", "is", "verantwoordelik", "vir", "die", "voortbringing", "van", "mikrohabitatte", "wat", "’n", "wye", "verskeidenheid", "organismes", "huisves", "waarvan", "baie", "endemies", "is", ".", "Plantegroei", "op", "die", "platorand", "wissel", "in", "vorm", "en", "digtheid", "met", "gemeenskapstrukture", "wat", "wissel", "van", "digte", "bosse", "na", "meer", "struikagtige", "gebiede", "en", "verspreide", "bome", ".", "’n", "Aantal", "Acacia-spesies", "word", "hier", "aangetref", "asook", "grasse", "en", "ander", "struikagtige", "plante", ".", "Bosveld", "Die", "Bosveld", "is", "in", "die", "noordooste", "van", "die", "land", "langs", "die", "grens", "met", "Angola", "en", "in", "die", "Kaprivistrook", ",", "wat", "die", "oorblyfsel", "is", "van", "’n", "nou", "gang", "is", "waardeur", "die", "Duitse", "Keiserryk", "die", "Zambezirivier", "bereik", "het", ",", "aangetref", ".", "Die", "area", "kry", "aansienlik", "meer", "reën", "as", "die", "res", "van", "die", "land", "met", "’n", "gemiddeld", "van", "ongeveermm", "per", "jaar", ".", "Temperature", "is", "ook", "koeler", "en", "meer", "gematig", ",", "met", "benaderde", "seisoenvariasies", "van", "tussen°C", "en°C", ".", "Die", "gebied", "is", "oor", "die", "algemeen", "plat", "en", "die", "grond", "is", "sanderig", "sodat", "dit", "nie", "goed", "water", "hou", "nie", ".", "Reg", "langs", "die", "Bosveld", "in", "noord-sentraal", "Namibië", "is", "een", "van", "die", "natuur", "se", "groot", "wonderwerke", ":", "die", "Etoshapan", ".", "Dit", "is", "vir", "die", "grootste", "gedeelte", "van", "die", "jaar", "’n", "droë", ",", "sout", "woesteny", "maar", "gedurende", "die", "nat", "seisoen", "vorm", "daar", "’n", "vlak", "meer", "wat", "oor", "meer", "as000", "km²", "strek", ".", "Die", "area", "is", "van", "ekologiese", "belang", "vir", "die", "groot", "getalle", "voëls", "en", "diere", "van", "die", "omliggende", "savanne", "wat", "deur", "droogte", "na", "die", "watergate", "om", "die", "meer", "gedwing", "word", ".", "Die", "bosveldstreek", "is", "deur", "die", "Wêreld", "Wildlewefonds", "afgebaken", "as", "deel", "van", "die", "Angola", "Mopane-boomveld", "ekogebied", "wat", "tot", "noord", "verby", "die", "Kunenerivier", "tot", "in", "Angola", "strek", ".", "Kalahari", "Die", "Kalahari", "is", "waarskynlik", "Namibië", "se", "bekendste", "geografiese", "kenmerk", ".", "Dit", "word", "gedeel", "met", "Suid-Afrika", "en", "Botswana", "en", "het", "’n", "verskeidenheid", "van", "gelokaliseerde", "omgewings", "wat", "wissel", "van", "hiperonvrugbare", "sanderige", "woestyn", "tot", "areas", "wat", "nie", "in", "die", "algemene", "beskrywing", "van", "woestyn", "inpas", "nie", ".", "Een", "van", "hierdie", "areas", ",", "bekend", "as", "die", "Sukkulente", "Karoo", ",", "is", "die", "tuiste", "van", "meer", "as000", "plantspesies", "waarvan", "meer", "as", "die", "helfte", "endemies", "is", ";", "een", "derde", "van", "die", "wêreld", "se", "vetplante", "word", "in", "die", "Karoo", "aangetref", ".", "Die", "rede", "vir", "hierdie", "hoë", "produktiwiteit", "en", "endemisiteit", "is", "waarskynlik", "die", "relatief", "stabiele", "aard", "van", "neerslag", ".", "Die", "Karoo", "ervaar", "nie", "op", "’n", "gereelde", "basis", "droogte", "nie", ",", "en", "alhoewel", "die", "gebied", "tegnies", "woestyn", "is", ",", "bied", "gereelde", "winterreën", "genoeg", "vog", "om", "die", "gebied", "se", "interessante", "plantgemeenskap", "te", "onderhou", ".", "’n", "Ander", "eienskap", "van", "die", "Kalahari", "en", "ook", "ander", "gebiede", "van", "Namibië", ",", "is", "koppe", ",", "geïsoleerde", "bergies", "wat", "mikroklimate", "en", "-habitatte", "vir", "organismes", "skep", "wat", "nie", "aangepas", "is", "om", "in", "die", "omliggende", "woestyngebied", "te", "oorleef", "nie", ".", "Kuswoestyn", "Namibië", "se", "kuswoestyne", "is", "een", "van", "die", "oudste", "woestyne", "ter", "wêreld", ".", "Die", "sandduine", ",", "wat", "geskep", "is", "deur", "sterk", "landwaartse", "winde", ",", "is", "die", "hoogste", "in", "die", "wêreld", ".", "Die", "Namibwoestyn", "en", "die", "Namib-Naukluft", "Nasionale", "Park", "is", "hier", "geleë", ".", "Die", "Namibiese", "kuswoestyne", "is", "een", "van", "die", "rykste", "diamantvelde", "ter", "wêreld", ".", "Die", "area", "is", "opgedeel", "in", "die", "noordelike", "Skedelkus", "en", "die", "suidelike", "Diamantkus", ".", "Weens", "die", "ligging", "van", "die", "kuslyn", "–", "op", "die", "punt", "waar", "die", "koue", "water", "van", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "by", "Afrika", "uitkom", "–", "is", "daar", "dikwels", "baie", "digte", "mis.", "54%", "van", "die", "kuslyn", "is", "sanderige", "strande", ",", "is", "sand", "en", "rots", "deurmekaar", "en", "is", "slegs", "rotsagtig", ".", "Die", "kusvlaktes", "is", "“duinevelde”", "met", "korsmosse", "en", "’n", "paar", "verspreide", "soutpanne", ".", "Naby", "die", "kus", "is", "daar", "gebiede", "waar", "die", "duine", "met", "plante", "bedek", "is", ".", "Namibië", "is", "ryk", "aan", "kus-", "en", "seehulpbronne", "wat", "grootliks", "onverken", "is", ".", "Weer", "en", "klimaat", "Namibië", "is", "geleë", "in", "die", "subtropiese", "hoëdrukgordel", "en", "neem", "af", "van", "sub-vogtig", "(", "gemiddelde", "neerslag", "hoër", "asmm", ")", ",", "na", "halfdroog", "(", "tussenmm", "enmm", "met", "die", "grootste", "gedeelte", "van", "die", "Kalahari", "wat", "in", "Namibië", "val", ")", "na", "onvrugbaar", "(", "tussenmm", "enmm", ")", ".", "Hierdie", "drie", "klimaatstreke", "is", "landwaarts", "van", "die", "westelike", "platorand", "na", "die", "hiper-droë", "kusvlakte", "waar", "die", "neerslag", "minder", "asmm", "gemiddeld", "is", ".", "Veranderlikheid", "in", "reënval", "en", "temperatuur", "is", "die", "kenmerk", "van", "die", "onvrugbare", "klimaat", ".", "Reënvalgemiddeldes", "wissel", "van", "minder", "asmm", "per", "jaar", "oor", "die", "lengte", "van", "die", "Namibwoestyn", "totmm", "per", "jaar", "vir", "Katima", "Mulilo", "en", "die", "oostelike", "punt", "van", "die", "Sambesi", ";", "veranderlikheid", "wissel", "van", "geen", "reënval", "na", "soveel", "asmm", "en", "meer", "in", "’n", "oorvloedige", "seisoen", ".", "Hoewel", "die", "kern", "van", "die", "reënvalseisoen", "–", "Januarie", "tot", "Maart", "–", "ongeveer", "van", "die", "algehele", "reën", "kry", "word", "dit", "tot", "soveel", "as", "wanneer", "November", ",", "Desember", "en", "April", "bygereken", "word", ".", "Reën", "is", "egter", "nie", "beperk", "tot", "hierdie", "maande", "nie", ".", "Dit", "is", "slegs", "in", "die", "Kawango", "en", "die", "Kaprivistrook", "se", "reënvalstasies", "waar", "die", "maandelikse", "minimum", "ten", "minste", "een", "reëndag", "het", ".", "Die", "verre-suidweste", ",", "vernaam", "by", "Rosh", "Pinah", "se", "stasie", "is", "die", "swaarste", "reënval", "kwalik", "meer", "asmm", "in", "een", "dag", ".", "Winterreëns", "is", "voorspelbaar", "in", "die", "Karas", "en", "Hardap-streke", "en", "bied", "vogtigheid", "vir", "die", "omgewing", ".", "Die", "subtropiese", "hoëdrukgordel", "het", "gewoonlik", "wolklose", "dae", "en", "daar", "is", "meer", "assonskyndae", "per", "jaar", ".", "Dit", "is", "geleë", "aan", "die", "duidelike", "rand", "van", "die", "trope", ";", "die", "Steenbokskeerkring", "loop", "naastenby", "in", "die", "middel", "van", "die", "land", "deur", ".", "Die", "winter", "is", "gewoonlik", "droog", "met", "reënval", "wat", "normaalweg", "in", "die", "somer", "plaasvind", ".", "Die", "klein", "reënseisoen", "is", "tussen", "September", "en", "November", "en", "die", "groot", "reënseisoen", "is", "tussen", "Februarie", "en", "April", ".", "Humiditeit", "is", "laag", "en", "die", "gemiddelde", "reënval", "wissel", "van", "amper", "geen", "in", "die", "kuswoestyn", "tot", "meer", "asmm", "in", "die", "Kaprivistrook", ".", "Reënval", "is", "egter", "hoogs", "veranderlik", "en", "droogtes", "is", "algemeen", ".", "Weer", "en", "klimaat", "in", "die", "kusgebied", "word", "oorheers", "deur", "die", "koue", ",", "noordvloeiende", "Benguela-stroom", "van", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "wat", "verantwoordelik", "is", "vir", "’n", "baie", "lae", "neerslag", "(", "gemiddeldmm", "of", "minder", "per", "jaar", ")", ",", "gereelde", "digte", "mis", "en", "algemeen", "laer", "temperature", "as", "in", "die", "res", "van", "die", "land", ".", "In", "die", "winter", "kom", "bergwinde", "of", "oosweer", "soms", "voor", ".", "Dit", "is", "’n", "warm", "droë", "wind", "wat", "van", "die", "binneland", "na", "die", "kus", "waai", ".", "Aangesien", "die", "area", "agter", "die", "kus", "woestyn", "is", "kan", "hierdie", "winde", "in", "sandstorms", "ontwikkel", ",", "soveel", "so", "dat", "sandstortings", "in", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "op", "satellietbeelde", "sigbaar", "is", ".", "Die", "Sentrale", "Plato", "en", "Kalahari", "het", "wye", "daaglikse", "temperatuurvariasies", "van", "soveel", "asC", ".", "Efundja", ",", "die", "jaarlikse", "vloede", "in", "die", "noordelike", "dele", "van", "die", "land", "het", "dikwels", "skade", "aan", "infrastruktuur", "en", "lewensverlies", "tot", "gevolg", ".", "Die", "reën", "wat", "hierdie", "vloede", "veroorsaak", "het", "hul", "oorsprong", "in", "Angola", "vanwaar", "dit", "in", "Namibië", "se", "Cuvelai-kom", "vloei", "en", "die", "vloedvlaktes", "(", "Oshanas", "in", "Oshiwambo", ")", "opvul", ".", "Die", "ergste", "vloede", "het", "in", "Maartplaasgevind", "en000", "mense", "moes", "verplaas", "word", ".", "Ekonomie", "Namibië", "se", "ekonomie", "is", "as", "gevolg", "van", "sy", "geskiedenis", "nou", "verbind", "met", "dié", "van", "Suid-Afrika", ".", "Die", "grootste", "ekonomiese", "sektore", "is", "mynbou4%", "van", "die", "bruto", "binnelandse", "produk", "in", "landbou0%", ")", ",", "vervaardiging5%", ")", "en", "toerisme", ".", "Namibië", "het", "’n", "hoogs", "ontwikkelde", "banksektor", "met", "moderne", "infrastruktuur", "soos", "aanlyn-bankwese", ",", "selfoon-bankwese", "ens", ".", "Die", "Bank", "van", "Namibië", "(", "BoN", ")", "is", "die", "sentrale", "bank", "van", "Namibië", "en", "is", "verantwoordelik", "vir", "alle", "pligte", "van", "’n", "sentrale", "bank", ".", "Daar", "is", "vier", "gemagtigde", "kommersiële", "takke", "van", "die", "BoN", "in", "Namibië", ":", "Bank", "Windhoek", ",", "Eerste", "Nasionale", "Bank", ",", "Nedbank", "en", "Standard", "Bank", ".", "Namibië", "het", "’n", "hoë", "werksloosheidskoers", ".", "“Streng", "werkloosheid", "”", "(", "mense", "wat", "aktief", "na", "werk", "soek", ")", "was", "in20,2%", ",", "inwas", "dit9%", "en", "inwas", "dit4%", ".", "Onder", "’n", "breë", "definisie", "(", "insluitend", "mense", "wat", "opgehou", "soek", "het", "na", "werk", ")", "het", "werkloosheid", "van7%", "ingestyg", "na2%", "in", "Hierdie", "skatting", "ag", "mense", "in", "die", "informele", "werksektor", "as", "werksaam", ".", "Die", "Minister", "van", "Arbeid", "en", "Sosiale", "Welstand", ",", "Immanuel", "Ngatjizeko", "het", "die", "studie", "ingeloof", "as", "“by", "verre", "beter", "in", "omvang", "en", "kwaliteit", "as", "enigiets", "wat", "dit", "vooraf", "gegaan", "het", "”", "maar", "hierdie", "metodologie", "het", "kritiek", "ontlok", ".", "Ongeveer", "die", "helfte", "van", "die", "bevolking", "leef", "onder", "die", "internasionale", "broodlyn", "van", "VS$1,25", "per", "dag", ".", "Daar", "is", "’n", "aantal", "wetgewende", "maatreëls", "in", "plek", "om", "armoede", "en", "werkloosheid", "te", "verlig", ".", "Inis", "’n", "arbeidswet", "afgekondig", "wat", "mense", "teen", "werksdiskriminasie", "op", "grond", "van", "hul", "MIV/Vigs-status", "beskerm", ".", "Vroeg", "inhet", "die", "regering", "se", "tenderraad", "aangekondig", "dat", "“100", "persent", "van", "alle", "ongeskoolde", "en", "halfgeskoolde", "arbeid", "voortaan", "sonder", "uitsondering", "vanuit", "Namibië", "bekom", "moet", "word”", ".", "Vervoer", "Ten", "spyte", "van", "die", "afgeleë", "aard", "van", "groot", "dele", "van", "die", "land", ",", "het", "Namibië", "hawens", ",", "lughawens", ",", "snelweë", "en", "spoorweë", "(", "smalspoor", ")", ".", "Die", "land", "streef", "daarna", "om", "’n", "middelpunt", "vir", "vervoer", "in", "die", "gebied", "te", "word", ";", "dit", "het", "’n", "belangrike", "hawe", "en", "verskeie", "land-ingeslote", "bure", ".", "Die", "Sentrale", "Plato", "dien", "reeds", "as", "’n", "vervoerdeurgang", "vir", "die", "digter", "bevolkte", "noorde", "van", "Suid-Afrika", "(", "die", "bron", "van", "vier", "vyfdes", "van", "Namibië", "se", "invoere", ")", ".", "Landbou", "Ongeveer", "die", "helfte", "van", "die", "bevolking", "is", "van", "landbou", "afhanklik", "(", "hoofsaaklik", "bestaansboerdery", ")", "vir", "hul", "lewensbestaan", "maar", "Namibië", "moet", "nietemin", "kos", "invoer", ".", "Hoewel", "die", "BBP", "per", "capita", "vyf", "keer", "hoër", "is", "as", "dié", "van", "Afrika", "se", "armste", "lande", ",", "woon", "die", "meeste", "van", "Namibië", "se", "bevolking", "in", "landelike", "gebiede", "en", "voer", "’n", "bestaansleefwyse", ".", "Namibië", "het", "een", "van", "die", "wêreld", "se", "hoogste", "koerse", "van", "inkomste-ongelykheid", ",", "deels", "weens", "die", "feit", "dat", "daar", "’n", "stedelike", "ekonomie", "en", "’n", "landelike", "kontantlose", "ekonomie", "is", ".", "Die", "ongelykheidsyfer", "neem", "dus", "mense", "in", "ag", "wat", "nie", "werklik", "op", "die", "formele", "economie", "steun", "vir", "hul", "oorlewing", "nie", ".", "Omstreeks000", "kommersiële", "boere", "besit", "ongeveer", "die", "helfte", "van", "Namibië", "se", "bewerkbare", "grond", ".", "Die", "regerings", "van", "Duitsland", "en", "Groot-Brittanje", "finansier", "Namibië", "se", "grondhervormingsproses", "en", "die", "Namibiese", "regering", "het", "reeds", "grond", "van", "blanke", "boere", "begin", "onteien", "om", "grondlose", "swart", "Namibiërs", "van", "grond", "te", "voorsien", ".", "Daar", "is", "ooreengekom", "op", "die", "privatisering", "van", "verskeie", "ondernemings", "in", "die", "hoop", "dat", "dit", "buitelandse", "belegging", "sal", "stimuleer", ".", "Herbelegging", "van", "omgewingsafgeleide", "kapitaal", "het", "die", "Namibiese", "per", "capita-inkomste", "egter", "gekniehalter", ".", "Een", "van", "die", "vinnig", "groeiende", "areas", "van", "ekonomiese", "ontwikkeling", "in", "Namibië", "is", "die", "toename", "van", "wildbewaringsgebiede", ".", "Hierdie", "natuurreservate", "is", "veral", "belangrik", "vir", "die", "landelike", "oorwegend", "werklose", "bevolking", ".", "’n", "Watervoerende", "laag", "genaamd", "“Ohangwena", "II", "”", "is", "ontdek", "wat000", "mense", "in", "die", "noorde", "virjaar", "van", "water", "kan", "voorsien", ".", "Kundiges", "skat", "dat", "Namibiëkm³", "se", "ondergrondse", "water", "het", ".", "Mynbou", "en", "elektrisiteit", "Mynbou", "is", "die", "belangrikste", "bydrae", "tot", "die", "Namibiese", "ekonomie", "en", "verskaf", "van", "die", "inkomste", ".", "Namibië", "is", "die", "vierde", "grootste", "uitvoerder", "van", "nie-brandstof", "minerale", "in", "Afrika", "en", "wêreld", "se", "vierde", "grootste", "produsent", "van", "uraan", ".", "Daar", "is", "’n", "noemenswaardige", "belegging", "in", "uraan-ontginning", "en", "Namibië", "gaan", "moontlik", "teendie", "wêreld", "se", "grootste", "uitvoerder", "van", "uraan", "wees", ".", "Ryk", "spoeldiamantvelde", "maak", "Namibië", "’n", "primêre", "bron", "van", "juweelkwaliteit", "diamante", ".", "Hoewel", "Namibië", "hoofsaaklik", "bekend", "is", "vir", "sy", "juweeldiamante", "en", "uraanvelde", "word", "’n", "aantal", "ander", "minerale", "soos", "lood", ",", "wolfram", ",", "tin", ",", "vloeispaat", ",", "mangaan", ",", "marmer", ",", "koper", "en", "sink", "ontgin", ".", "Daar", "is", "aflandige", "gasvelde", "in", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "wat", "waarskynlik", "in", "die", "toekoms", "ontgin", "gaan", "word", ".", "Volgens", "Die", "Diamantondersoek", "(", "The", "Diamond", "Investigation", ")", ",", "’n", "boek", "oor", "die", "wêreldwye", "diamantmark", "sedert", "het", "De", "Beers", ",", "die", "wêreld", "se", "grootste", "diamantmaatskappy", ",", "die", "meeste", "van", "die", "Namibiese", "diamante", "gekoop", "en", "sal", "hulle", "voortgaan", "om", "dit", "te", "doen", "omdat", "“watter", "regering", "ookal", "oorneem", "uiteindelik", "die", "inkomste", "nodig", "sal", "hê", "om", "te", "oorleef”", ".", "Binnelandse", "toevoerspanning", "is", "(", "wisselstroom", ")", ".", "Elektrisiteit", "word", "hoofsaaklik", "deur", "termiese", "en", "hidro-elektriese", "kragstasies", "van", "Nampower", "opgewek", ".", "Nie-konvensionele", "metodes", "van", "elektrisiteitsopwekking", "speel", "ook", "’n", "rol", ".", "Die", "Namibiese", "regering", "word", "deur", "die", "ryk", "uraanvelde", "aangemoedig", "om", "teen’n", "kernkragstasie", "op", "te", "rig", ".", "Dit", "blyk", "ook", "of", "uraanverryking", "plaaslik", "gedoen", "gaan", "word", ".", "Olie", "en", "aardgas", "Volgens", "ramings", "inkan", "een", "eksplorasieskag", "in", "die", "aflandige", "Oranjekommiljard", "vate", "olie", "hou", ",", "terwyl", "'n", "tweedemiljard", "vate", "kan", "hou", ".", "Die", "verwagte", "inkomste", "kan", "Namibië", "se", "binnelandse", "ekonomie", "transformeer", "en", "volhoubare", "ontwikkelingsdoelwitte", "fasiliteer", ".", "Toerisme", "Toerisme", "is", "’n", "groot", "bydraer5%", ")", "tot", "Namibië", "se", "BBP", "wat", "duisende", "werkgeleenthede", "skep2%", "van", "Namibië", "se", "beroepsbevolking", ")", ".", "Dit", "dien", "jaarliks", "meer", "as", "’n", "miljoen", "toeriste", "op", "’n", "direkte", "of", "indirekte", "wyse", ".", "Die", "land", "is", "onder", "die", "hoofbestemmings", "in", "Afrika", "en", "is", "bekend", "vir", "ekotoerisme", "waarvan", "Namibië", "se", "uitgebreide", "wildlewe", "’n", "kenmerk", "is", ".", "Daar", "is", "baie", "jaghuise", "en", "reservate", "om", "ekotoeriste", "te", "akkommodeer", ".", "Sportjag", "is", "ook", "gewild", "en", "speel", "’n", "al", "hoe", "belangriker", "rol", "in", "die", "Namibiese", "ekonomie", ".", "van", "die", "totale", "jaarlikse", "toerisme", "in(", "of", "VS$19,6", "miljoen", ")", "was", "gewy", "aan", "sportjag", "deurdat", "baie", "spesies", "gesog", "is", "onder", "internasionale", "sportjagters", ".", "Daarnaas", "is", "ekstreme", "sportsoorte", "soos", "sandplank", "en4-veldry", "ook", "gewild", "en", "daar", "is", "baie", "maatskappye", "wat", "toere", "aanbied", ".", "Die", "gunstelingplekke", ",", "wat", "deur", "toeriste", "besoek", "word", ",", "sluit", "die", "Kaprivistrook", ",", "die", "Visrivier-canyon", ",", "Sossusvlei", ",", "die", "Skedelkus", ",", "Sesriem", ",", "die", "Etoshapan", "en", "die", "kusdorpe", "Swakopmund", ",", "Walvisbaai", "en", "Lüderitz", "in", ".", "Belasting", "en", "lewenskoste", "in", "Namibië", "Lewenskoste", "in", "Namibië", "is", "relatief", "hoog", "omdat", "die", "meeste", "goedere", "ingevoer", "moet", "word", ".", "Sakemonopolië", "in", "sekere", "sektore", "sorg", "ook", "vir", "hoër", "winsmarges", "en", "verdere", "stygings", "in", "pryse", ".", "Windhoek", "is", "gelys", "as", "diete", "duurste", "plek", "in", "die", "wêreld", "vir", "uitgewekenes", ".", "Persoonlike", "belasting", "is", "van", "toepassing", "op", "totale", "belasbare", "inkomste", "van", "’n", "indiwidu", "en", "dit", "word", "op", "progressief", "marginale", "koerse", "oor", "’n", "aantal", "inkomstegroepe", "belas", ".", "Belasting", "op", "toegevoegde", "waarde", "(", "BTW", ")", "is", "van", "toepassing", "op", "die", "meeste", "handelsware", "en", "dienste", ".", "Demografie", "Namibië", "het", "die", "tweede", "laagste", "bevolkingsdigtheid", "van", "enige", "soewereine", "staat", "(", "na", "Mongolië", ")", ".", "Die", "meerderheid", "van", "die", "Namibiese", "bevolking", "is", "van", "Bantoe-sprekende", "oorsprong", "–", "hoofsaaklik", "van", "Ovambo-etnisiteit", "(", "wat", "ongeveer", "die", "helfte", "van", "die", "bevolking", "uitmaak", ")", "en", "is", "woonagtig", "in", "die", "noorde", "van", "die", "land", ".", "Hulle", "is", "egter", "nou", "regoor", "Namibië", "versprei", ".", "Ander", "etniese", "groepe", "is", "die", "Herero's", "en", "Himba", "(", "wat", "’n", "soortgelyke", "taal", "praat", ")", "en", "die", "Damaras", "wat", "dieselfde", "kliktaal", "as", "die", "Namas", "praat", ".", "Benewens", "die", "Bantoe-meerderheid", "is", "daar", "groot", "groepe", "Khoisan-mense", "(", "soos", "die", "Namas", "en", "Boesmans", ")", "wat", "afstammelinge", "is", "van", "die", "oorspronklike", "bewoners", "van", "suider", "Afrika", ".", "Die", "land", "het", "ook", "afstammelinge", "van", "Angolese", "vlugtelinge", ".", "Daar", "is", "ook", "twee", "groepe", "van", "mense", "met", "gemengde", "rasse", ",", "genaamd", "die", "Bruines", "en", "die", "Basters", ".", "Saam", "maak", "hulle6%", "van", "die", "bevolking", "uit", ".", "Daar", "is", "ook", "’n", "aantal", "Han-Sjinese", "in", "Namibië", ".", "Blankes", "van", "Portugese", ",", "Nederlandse", ",", "Duitse", ",", "Britse", "en", "Franse", "oorsprong", "maak", "ongeveer4%", "van", "die", "bevolking", "uit", ";", "hulle", "is", "getalsgewys", "die", "tweede", "grootste", "populasie", "van", "Europese", "oorsprong", "naas", "Suid-Afrika", "in", "Afrika", "suid", "van", "die", "Sahara", ".", "Die", "meeste", "blanke", "Namibiërs", "en", "omtrent", "almal", "van", "gemengde", "herkoms", "praat", "Afrikaans", "en", "deel", "dieselfde", "oorsprong", ",", "kultuur", "en", "geloof", "as", "die", "blanke", "en", "bruin", "bevolkings", "van", "Suid-Afrika", ".", "’n", "Kleiner", "verhouding", "van", "blankes", "(", "ongeveer000", ")", "kan", "hul", "stambome", "direk", "terugvoer", "na", "Duitse", "koloniale", "setlaars", "en", "behou", "die", "Duitse", "kultuur", "en", "onderwysinstellings", ".", "Naastenby", "alle", "Portugese", "setlaars", "het", "uit", "die", "voormalige", "Portugese", "kolonie", "van", "Angola", "na", "Namibië", "gekom", ".", "Volgens", "die", "sensus", "vanwas", "daar004", "mense", "in", "Suidwes-Afrika", ",", "insluitend464", "blankes", ")", ".", "Daar", "is", "elke", "tien", "jaar", "’n", "sensus", "in", "Namibië", ".", "Na", "onafhanklikheid", "is", "die", "eerste", "Bevolkings-", "en", "Behuisingsensus", "ingehou", ",", "met", "daaropvolgende", "sensusse", "inen", "Die", "metode", "van", "dataversameling", "is", "om", "elke", "persoon", "wat", "in", "Namibië", "woon", "op", "die", "nag", "van", "die", "sensus", "te", "tel", ",", "waarookal", "hulle", "mag", "wees", "–", "’n", "statistiese", "prosedure", "wat", "de", "facto-metode", "genoem", "word", ".", "Vir", "opsommingsdoeleindes", "word", "die", "land", "inopsommingsareas", "opgedeel", ".", "Hierdie", "areas", "oorvleuel", "nie", "met", "die", "grense", "van", "kiesafdelings", "nie", "sodat", "betroubare", "gegewens", "vir", "verkiesingsdoeleindes", "ook", "verkry", "kan", "word", ".", "Die", "Bevolkings-", "en", "Behuisingsensus", "vanhet", "’n", "bevolking", "van113", "077", "in", "Namibië", "getel", ".", "Tussenenwas", "die", "jaarlikse", "bevolkingsgroeikoers4%", ",", "’n", "neerdaal", "van6%", "in", "die", "vorige", "tydperk", "van", "tien", "jaar", ".", "Grootste", "stede", "Godsdiens", "Die", "Christelike", "gemeenskap", "maak", "tussen", "en", "van", "die", "Namibiese", "bevolking", "uit", "met", "minstens", "hiervan", "Luthers", ",", "Rooms-Katolieke", ",", "Nederduitse", "Gereformeerdes", "en", "Anglikane", "en", "ander", "denominasies", ".", "tot", "van", "die", "bevolking", "beoefen", "inheemse", "gelowe", ".", "Van", "die", "Duitse", "bevolking", "is", "sowat200", "lidmate", "van", "die", "Evangelies-Lutherse", "Kerk", "in", "Namibië", "(", "DELK", ")", ".", "Die", "kerk", "bedryf", "drie", "ouetehuise", "en", "twee", "preprimêre", "skole", ".", "Sendingwerk", "gedurende", "dies", ",", "deur", "onder", "meer", "die", "Rynse", "Sendinggenootskap", ",", "het", "baie", "Namibiërs", "tot", "die", "Christenskap", "bekeer", ".", "Hoewel", "die", "meeste", "Namibiërs", "Luthers", "is", ",", "is", "daar", "ook", "Rooms-Katolieke", ",", "Metodistiese", ",", "Anglikaanse", ",", "Afrika", "Metodistiese", "Episkopaalse", ",", "Gereformeerde", "en", "Rynse", "Christene", ".", "Daarbenewens", "is", "daar", "ook", "Mormone", "(", "Heiliges", "van", "die", "Laaste", "Dae", ")", "en", "sowatJode", ".", "Taal", "Die", "land", "se", "amptelike", "taal", "is", "Engels", ".", "Tothet", "Duits", "en", "Afrikaans", "hierdie", "status", "met", "Engels", "gedeel", ".", "Lank", "voor", "Namibië", "se", "onafhanklikheid", "van", "Suid-Afrika", "het", "SWAPO", "besluit", "dat", "die", "land", "amptelik", "eentalig", "moet", "wees", ".", "Dit", "was", "’n", "bewustelike", "besluit", "wat", "in", "teenstelling", "met", "sy", "buurlande", "beskou", "is", "as", "“", "’n", "doelbewuste", "beleid", "van", "etnolinguïstieke", "fragmentasie", ".", "”", "Gevolglik", "het", "Engels", "die", "enigste", "amptelike", "taal", "van", "Namibië", "geword", ".", "Party", "ander", "tale", "het", "halfamptelike", "erkenning", "geniet", "deur", "toegelaat", "te", "word", "as", "onderrigmedium", "in", "primêre", "skole", ".", "Die", "meerderheid", "van", "Namibiërs", "wat", "in", "die", "noorde", "van", "die", "land", "woon", "praat", "Oshivambo", "maar", "die", "taal", "wat", "naastenby", "oral", "verstaan", "en", "gepraat", "kan", "word", "is", "Afrikaans", ".", "Onder", "die", "jonger", "geslagte", "is", "Engels", "en", "Afrikaans", "die", "tale", "wat", "wyd", "verstaan", "word", ".", "Afrikaans", "en", "Engels", "word", "primêr", "gebruik", "as", "die", "tweede", "taal", "vir", "openbare", "kommunikasie", ",", "maar", "klein", "gemeenskappe", "moedertaalsprekers", "van", "hierdie", "tale", "bestaan", "regdeur", "die", "land", ".", "Hoewel", "Engels", "die", "enigste", "amptelike", "taal", "is", ",", "praat", "die", "blanke", "bevolking", "merendeels", "Duits", "of", "Afrikaans", ".", "Selfsjaar", "na", "die", "einde", "van", "die", "Duitse", "koloniale", "era", "speel", "Duits", "steeds", "’n", "leidende", "rol", "as", "kommersiële", "taal", ".", "Afrikaans", "word", "deur", "van", "die", "blanke", "bevolking", "gepraat", ",", "Duits", "deur", ",", "Engels", "deur", "en", "Portugees", "deur", ".", "Die", "ligging", "naby", "die", "Portugeessprekende", "Angola", "verklaar", "die", "relatief", "hoë", "getal", "Portugeessprekendes", ".", "Kombuis-Duits", ",", "’n", "vereenvoudigde", "kontak-", "of", "mengeltaal", ",", "wat", "tydens", "die", "Duitse", "koloniale", "bewind", "ontwikkel", "is", ",", "word", "nog", "deur", "sowat000", "meestal", "bejaarde", "Namibiërs", "gepraat", ".", "Afrikaans", "in", "Namibië", "Afrikaans", "as", "vroeë", "verkeerstaal", "Alhoewel", "Afrikaanssprekendes", "hulle", "al", "vroeër", "in", "Namaland", "gevestig", "het", ",", "dateer", "die", "eerste", "verwysing", "na", "hul", "aanwesigheid", "uit", "Jagters", ",", "handelaars", "en", "nuuskierige", "reisigers", "het", "dikwels", "besoeke", "aan", "die", "gebied", "gebring", ",", "terwyl", "Namakwa-gesinne", "en", "ander", "hulle", "daar", "gevestig", "het", ".", "Robert", "Gordon", ",", "’n", "offisier", "in", "diens", "van", "die", "Verenigde", "Oos-Indiese", "Kompanjie", ",", "het", "die", "Gariep", "inter", "ere", "van", "die", "Nederlandse", "Huis", "van", "Oranje-Nassau", ",", "die", "Oranjerivier", "genoem", ".", "Gedurende", "dies", "het", "drie", "Afrikanerboere", "hulle", "tydelik", "so", "ver", "noord", "as", "Swartmodder", ",", "die", "huidige", "Keetmanshoop", ",", "gevestig", ".", "Inhet", "’n", "groot", "groep", "Oorlamses", ",", "wat", "na", "hulself", "as", "Afrikaners", "verwys", ",", "hulle", "in", "’n", "gebied", "net", "noord", "van", "die", "Oranjerivier", "in", "die", "suidooste", "van", "die", "land", "gevestig", ".", "’n", "Deel", "van", "hierdie", "Afrikaanssprekende", "gemeenskap", "het", "later", ",", "in", "noordwaarts", "getrek", "na", "Aigams", ",", "’n", "plek", "wat", "hulle", "Windhoek", "genoem", "het", "en", "wat", "vanafas", "administratiewe", "sentrum", "van", "die", "Duitse", "kolonie", "Suidwes-Afrika", "sou", "dien", ".", "Ander", "groepe", "van", "Oorlamses", "uit", "die", "Kaapkolonie", ",", "wat", "inonder", "Britse", "bewind", "gekom", "het", ",", "het", "later", "gevolg", "en", "hulle", "op", "plekke", "soos", "Bethanien", ",", "Gibeon", "en", "Naosanabis", "naby", "Gobabis", "gevestig", ".", "Afrikaans", "het", "sodoende", "as", "omgangstaal", "oor", "die", "hele", "suide", "van", "Namibië", "versprei", ".", "Sedert", "dies", "het", "ook", "steeds", "groter", "getalle", "Afrikaanssprekende", "Basters", "uit", "die", "Kaapkolonie", "’n", "nuwe", "tuiste", "in", "Namaland", "gevind", "en", "hulle", "so", "ver", "as", "Walvisbaai", "aan", "die", "Atlantiese", "Oseaankus", "gevestig", ".", "Hulle", "was", "hoofsaaklik", "in", "nedersettings", "soos", "Rehoboth", "suid", "van", "Windhoek", "en", "Rietfontein", "aan", "die", "rand", "van", "die", "Namibwoestyn", "in", "Oos-Namibië", "saamgetrek", ".", "In", "die", "omgewing", "van", "Walvisbaai", ",", "wat", "reeds", "inonder", "hierdie", "naam", "bekend", "gestaan", "het", ",", "het", "daar", "al", "vroeg", "’n", "behoefte", "aan", "’n", "verkeerstaal", "ontstaan", ".", "Weens", "die", "oorheersende", "posisie", ",", "wat", "Afrikaanssprekende", "Oorlamses", "in", "Windhoek", "ingeneem", "het", ",", "en", "die", "aanwesigheid", "van", "Afrikaanssprekende", "gemeenskappe", "langs", "die", "Swakoprivier", ",", "die", "hoofroete", "tussen", "die", "kusgebied", "en", "die", "binneland", ",", "was", "kennis", "van", "Afrikaans", "’n", "noodsaaklikheid", "vir", "reisigers", ",", "handelaars", "en", "jagters", "wat", "besoeke", "aan", "Herero-", "en", "Damaraland", "gebring", "het", ".", "Reisigers", "soos", "Sir", "Francis", "Galton", ",", "Charles", "John", "Anderson", ",", "James", "Chapman", "en", "William", "Coates", "Palgrave", "was", "tydens", "hul", "toere", "in", "die", "gebied", "op", "Afrikaanssprekende", "tolke", "aangewese", ".", "Die", "gebruik", "en", "status", "van", "Afrikaans", "is", "in", "diee", "eeu", "deur", "’n", "aantal", "faktore", "bevorder", ".", "Sendinggenootskappe", "–", "soos", "die", "Londense", ",", "Rynse", "en", "Wesleyaanse", "Sendinggenootskap", "–", "het", "die", "Christelike", "godsdiens", "vanafin", "die", "suidelike", "en", "vanafin", "die", "sentrale", "dele", "ingevoer", ".", "Terwyl", "sendelinge", "moeite", "gedoen", "het", "om", "inheemse", "tale", "soos", "Nama", "en", "Herero", "vir", "hulle", "sendingwerk", "aan", "te", "leer", ",", "het", "almal", "dit", "nuttig", "gevind", "om", "ook", "Afrikaans", "of", "Nederlands", "vir", "hierdie", "doelwit", "te", "gebruik", ".", "Afrikaanse", "taallesse", "was", "dus", "ook", "deel", "van", "die", "opleiding", "aan", "die", "Augustineum", ",", "’n", "opvoedkundige", "instelling", "vir", "sendelinge", "wat", "inop", "Otjimbingwe", "gevestig", "is", ",", "’n", "plek", "aan", "die", "oewer", "van", "die", "Swakoprivier", "wat", "vinnig", "tot", "’n", "smeltkroes", "van", "kulture", "ontwikkel", "het", ".", "Namahoofde", "soos", "David", "Christiaan", "in", "Bethanien", "en", "Oorlamse", "leiers", "soos", "Jonker", "Afrikaner", "in", "Windhoek", "en", "Moses", "Witbooi", "in", "Gibeon", "het", "daarop", "aangedring", "dat", "kinders", "in", "Afrikaans", "(", "destyds", "gewoonlik", "\"", "Hollands", "\"", "genoem", ")", "onderrig", "moes", "word", ".", "Afrikaans", "het", "daarnaas", "die", "status", "van", "saketaal", "gehad", "waarin", "feitlik", "alle", "handelsaktiwiteite", "plaasgevind", "het", ".", "Jonker", "Afrikaner", "het", "handelsbande", "aktief", "bevorder", "deur", "die", "bou", "van", "paaie", "wat", "deur", "die", "bergagtige", "terrein", "van", "Auas", "en", "die", "Khomas-hoogland", "rondom", "Windhoek", "geloop", "het", ".", "’n", "Derde", "faktor", ",", "wat", "die", "status", "van", "Afrikaans", "bevorder", "het", ",", "was", "die", "feit", "dat", "die", "taal", "nie", "net", "op", "hoëfunksie-gebiede", "soos", "onderwys", "en", "godsdiens", "gebruik", "is", "nie", ",", "maar", "ook", "vir", "formele", "onderhandelinge", "en", "ooreenkomste", ".", "Belangrike", "vredesooreenkomste", "tussen", "Nama-", ",", "Oorlams-", ",", "Baster-", "en", "Herero-partye", "is", "in", "respektiewelik", "Nederlands", "en", "Afrikaans", "gesluit", ",", "en", "die", "taal", "is", "ook", "in", "alle", "dokumente", "gebruik", "wat", "by", "grondverkope", "onderteken", "moes", "word", ".", "In", "die", "suide", "was", "Afrikaans", "die", "taal", "van", "die", "plaaslike", "administrasies", "wat", "deur", "hoofde", "en", "hul", "rade", "gebesig", "is", ".", "Afrikaans", "het", "sodoende", "in", "die", "tyd", "voor", "die", "Duitse", "kolonisasie", "op", "’n", "informele", "wyse", "die", "status", "van", "ampstaal", "geniet", ".", "Vir", "twee", "derdes", "van", "die", "gebied", "van", "die", "huidige", "Namibië", "het", "Afrikaans", "as", "algemene", "moeder-", "en", "verkeerstaal", "in", "die", "privaat", "sfeer", ",", "in", "onderwys", "en", "in", "die", "kerklike", "lewe", "gedien", ".", "Terwyl", "’n", "aantal", "handelaars", "van", "hoofsaaklik", "Engelse", "afkoms", "hulle", "op", "verskillende", "plekke", "in", "die", "land", "gevestig", "het", ",", "het", "Afrikaanssprende", "blankes", "vanafna", "die", "gebied", "geïmmigreer", ".", "Deur", "grond", "van", "Namas", ",", "Oorlamses", "en", "Basters", "te", "koop", "of", "te", "leen", ",", "het", "hierdie", "Afrikaners", ",", "wat", "hulle", "permanent", "as", "boere", "in", "die", "land", "gevestig", "het", ",", "’n", "deel", "van", "die", "Namibiese", "bevolking", "geword", ".", "Afrikaans", "gedurende", "die", "Duitse", "koloniale", "bewind", "Gedurende", "diee", "en", "vir", "die", "grootste", "deel", "van", "diee", "eeu", "het", "alle", "taalkundige", "ontwikkelinge", "in", "die", "land", "op", "’n", "natuurlike", "wyse", "plaasgevind", ".", "Die", "prentjie", "het", "egter", "verander", "toe", "die", "Duitse", "Ryk", "die", "gebied", "tussen", "die", "Kunenerivier", "in", "die", "noorde", ",", "die", "Oranjerivier", "in", "die", "suide", ",", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "in", "die", "weste", "en", "die", "Kalahariwoestyn", "in", "die", "ooste", "as", "sy", "oorsese", "besitting", "oorgeneem", "het", ".", "Die", "koloniale", "bewind", "is", "deur", "’n", "verdragstelsel", "gevestig", "waarvolgens", "inheemse", "bevolkingsgroepe", "hulle", "aan", "die", "gesag", "van", "die", "Duitse", "keiser", "onderwerp", "het", ".", "In", "ruil", "hiervoor", "is", "hulle", "onder", "sy", "\"", "beskerming", "\"", "geplaas", ".", "Sommige", "gemeenskappe", "soos", "die", "Oorlamses", "onder", "Witbooi", "en", "die", "Herero's", "in", "die", "Gobabisgebied", "het", "weerstand", "teen", "die", "Duitsers", "gebied", ",", "maar", "inwas", "die", "hele", "land", "suid", "van", "die", "Etoshapan", "onder", "Duitse", "koloniale", "bewind", ".", "Die", "Duitse", "bewind", "was", "daarop", "gemik", "om", "’n", "Duitse", "karakter", "aan", "die", "kolonie", "te", "gee", ",", "veral", "deur", "die", "stigting", "van", "Duitse", "instellings", "en", "die", "bevordering", "van", "Duitse", "immigrasie", ",", "maar", "aanvanklik", "is", "Afrikaans", "se", "status", "nie", "aangetas", "nie", ".", "Afrikaans", "is", "steeds", "gebruik", "vir", "briefwisseling", ",", "onderhandelinge", "en", "ooreenkomste", ".", "Omstreeksis", "van", "Duitse", "amptenare", "egter", "verwag", "om", "Duits", "as", "enigste", "ampstaal", "te", "vestig", ".", "So", "is", "daarop", "aangedring", "dat", "die", "Rynse", "Sendinggenootskap", "in", "sy", "skole", "Afrikaans", "deur", "Duits", "moes", "vervang", ".", "Sendelinge", "het", "wel", "ingestem", "om", "Duits", "as", "bykomende", "skoolvak", "te", "onderrig", ",", "maar", "gewaarsku", "dat", "dit", "in", "opvoedkundige", "opsig", "nie", "raadsaam", "sou", "wees", "om", "Duits", "as", "onderrigmedium", "af", "te", "dwing", "nie", ",", "juis", "omdat", "Afrikaans", "al", "lank", "as", "algemene", "omgangstaal", "gevestig", "was", ".", "Afrikaans", "tydens", "die", "Suid-Afrikaanse", "administrasie", "van", "Suidwes-Afrika", "Taalkundige", "inmenging", "van", "regeringskant", "was", "iets", "wat", "versigtig", "gehandhaaf", "moes", "word", ",", "nie", "net", "tydens", "die", "Duitse", "bewind", "tussenennie", ",", "maar", "ook", "nadat", "die", "kolonie", "ná", "die", "Eerste", "Wêreldoorlog", "as", "mandaatsgebied", "van", "die", "Volkebond", "deur", "die", "Unie", "van", "Suid-Afrika", "geadministreer", "is", ".", "Net", "soos", "in", "Suid-Afrika", "is", "Nederlands", "en", "Engels", "as", "ampstale", "ingevoer", ".", "Aanvanklik", "is", "hoofsaaklik", "Engels", "as", "administratiewe", "taal", "gebruik", ",", "en", "eers", "nadat", "Afrikaans", "Nederlands", "inas", "ampstaal", "in", "Suid-Afrika", "vervang", "het", ",", "het", "dié", "taal", "toenemend", "ingang", "tot", "regeringsake", "gevind", ".", "In", "die", "volgende", "dekades", "is", "Afrikaans", ",", "net", "soos", "in", "Suid-Afrika", ",", "deur", "sommige", "politieke", "kringe", "met", "die", "beleid", "van", "rasseskeiding", "verbind", ".", "Afrikaans", "in", "die", "onafhanklike", "Namibië", "Toe", "Namibië", "inonafhanklik", "geword", "het", ",", "het", "Afrikaans", ",", "net", "soos", "Duits", ",", "sy", "status", "as", "ampstaal", "kwytgeraak", ".", "Nogtans", "was", "insowat", "die", "helfte", "van", "alle000", "geletterdes", "in", "die", "land", "Afrikaanssprekend", ".", "Afrikaans", "was", "ook", "allesbehalwe", "’n", "taal", "van", "blanke", "Afrikaners", ",", "maar", "is", "van", "begin", "af", "deur", "mense", "van", "alle", "etniese", "groepe", "gebesig", "sodat", "blanke", "Afrikaanssprekendes", "steeds", "’n", "minderheid", "verteenwoordig", "het", ".", "Afrikaanssprekende", "Namibianers", "is", "trots", "op", "hulle", "afkoms", ",", "en", "wys", "dit", "deur", "hul", "taalgebruik", ".", "Namibië", "se", "Afrikaanse", "dagblad", ",", "Die", "Republikein", ",", "het", "die", "tweede", "grootste", "sirkulasie", "na", "die", "anglofone", "The", "Namibian", ",", "terwyl", "die", "Namibiese", "uitsaaikorporasie", "NBC", "steeds", "Afrikaanse", "programme", "uitsaai", ".", "Die", "getal", "Afrikaanse", "radiostasies", ",", "media", "en", "boekvrystellings", "het", "selfs", "gegroei", ".", "Tans", "kan", "driekwart", "van", "die", "Namibiese", "bevolking", "Afrikaans", "praat", "of", "verstaan", ",", "en", "dit", "is", "nie", "waarskynlik", "dat", "die", "taal", "ooit", "sal", "verdwyn", "nie", ".", "Weens", "die", "oorheersende", "rol", "van", "Engels", "as", "onderwystaal", "(", "moedertaalonderrig", "in", "openbare", "skole", "is", "beperk", "tot", "gradetotsal", "Afrikaanse", "lees-", "en", "skryfvaardighede", "onder", "jongmense", "moontlik", "gaandeweg", "afneem", ",", "net", "soos", "die", "belangrikheid", "van", "Afrikaans", "as", "verkeerstaal", ".", "Volgens", "berigte", "word", "in", "biblioteke", "teen", "Afrikaans", "gediskrimineer", ",", "en", "al", "is", "dit", "geen", "amptelike", "beleid", "nie", ",", "word", "geen", "nuwe", "Afrikaanse", "boeke", "aangeskaf", "nie", ".", "Gesondheid", "By", "geboorte", "was", "die", "lewensverwagting", "van", "’n", "Namibiër2", "jaar", "in", "–", "onder", "die", "laagste", "in", "die", "wêreld", ".", "Die", "Vigsepidemie", "is", "’n", "groot", "probleem", "in", "Namibië", ".", "Hoewel", "die", "omvang", "van", "infeksie", "aansienlik", "laer", "is", "as", "Botswana", ",", "het", "ongeveer1%", "van", "die", "volwasse", "bevolking", "MIV", ".", "Inwas", "daar", "’n", "geraamde000", "mense", "wat", "MIV", "gehad", "het", "en", "inwas", "die", "sterfte", "as", "gevolg", "daarvan000", ".", "Volgens", "UNAIDS", "severslag", "“wil", "dit", "voorkom", "of", "die", "epidemie", "afplat", ".", "”", "Soos", "wat", "die", "epidemie", "die", "ouer", "bevolking", "laat", "krimp", "het", ",", "het", "die", "getal", "weeskinders", "toegeneem", ".", "Die", "onus", "lê", "op", "die", "regering", "om", "opvoeding", ",", "kos", ",", "skuiling", "en", "klerasie", "aan", "hierdie", "wesies", "te", "bied", ".", "Die", "probleem", "van", "malaria", "word", "ook", "nog", "vererger", "deur", "die", "Vigsepidemie", ".", "Navorsing", "toon", "dat", "die", "risiko", "in", "Namibië5%", "groter", "is", "om", "malaria", "te", "kry", "indien", "’n", "persoon", "ook", "Vigs", "het", ".", "Die", "sterfterisiko", "van", "malaria", "neem", "ook", "toe", "met", "wanneer", "daar", "’n", "gelyklopende", "MIV-infeksie", "is", ".", "Gegewe", "die", "koers", "van", "infeksie", "van", "malaria", ",", "kan", "dit", "vir", "die", "regering", "moeilik", "wees", "om", "die", "mediese", "en", "ekonomiese", "impakte", "van", "die", "epidemie", "te", "hanteer", ".", "Inwas", "daar", "slegsdokters", "in", "Namibië", ".", "Kultuur", "Opvoeding", "Namibië", "het", "’n", "verpligte", "gratis", "opvoedingstelsel", "vir", "kinders", "tussenen", "Grade7", "is", "laeronderwys", "en", "grade12", "is", "hoëronderwys", ".", "Inwas", "daar325", "leerlinge", "in", "laerskole", "en237", "in", "hoërskole", ".", "Die", "leerling-onderwyserverhouding", "is", "ingeskat", "as1", "met", "ongeveer", "van", "die", "BBP", "wat", "op", "opvoeding", "spandeer", "word", ".", "Kurrikulunontwikkeling", ",", "opvoedkundige", "navorsing", "en", "professionele", "ontwikkeling", "van", "onderwysers", "word", "deur", "die", "Nasionale", "Instituut", "vir", "Opvoedkundige", "Ontwikkeling", "in", "Okahandja", "georganiseer", ".", "Die", "meeste", "skole", "in", "Namibië", "is", "staatskole", "maar", "daar", "is", "ook", "’n", "aantal", "privaat", "skole", "wat", "deel", "uitmaak", "van", "die", "land", "se", "opvoedingstelsel", ".", "Daar", "is", "vier", "onderwyskolleges", ",", "drie", "landboukolleges", ",", "’n", "polisie-opleidingskollege", ",", "die", "Namibiese", "Universiteit", "van", "Wetenskap", "en", "Tegnologie", "(", "eertydse", "Politegnikum", "van", "Namibië", ")", "en", "’n", "nasionale", "universiteit", ".", "Sedert", "onafhanklikwording", "het", "onder", "meer", "die", "volgende", "privaat", "skole", "tot", "stand", "gekom", ":", "Gemeenskapsgebaseerde", "wildbewaringsgebiede", "Namibië", "is", "een", "van", "min", "lande", "in", "die", "wêreld", "wat", "die", "bewaring", "en", "beskerming", "van", "natuurlike", "hulpbronne", "spesifiek", "in", "sy", "grondwet", "aanspreek", ".", "Artikellui", "“Die", "Staat", "sal", "die", "welstand", "van", "die", "mense", "aktief", "bevorder", "en", "onderhou", "deur", "internasionale", "beleide", "te", "aanvaar", "wat", "op", "die", "volgende", "gemik", "is", ":", "onderhoud", "van", "ekostelsels", ",", "noodsaaklike", "ekologiese", "prosesse", "en", "biologiese", "verskeidenheid", "van", "Namibië", "en", "die", "gebruik", "van", "lewende", "natuurlike", "hulpbronne", "op", "’n", "volhoubare", "basis", "tot", "voordeel", "van", "alle", "Namibiërs", ",", "nou", "en", "in", "die", "toekoms.", "”", "Inhet", "die", "Namibiese", "regering", "befondsing", "van", "die", "Verenigde", "State", "se", "Agentskap", "vir", "Internasionale", "Ontwikkeling", "(", "USAID", ")", "ontvang", "deur", "sy", "projek", "Leef", "in", "’n", "Beperkte", "Omgewing", "(", "LIFE", ")", ".", "Die", "Ministerie", "van", "Omgewing", "en", "Toerisme", "vorm", "saam", "met", "organisasies", "soos", "USAID", ",", "die", "Bedreidge", "Wildlewetrust", ",", "die", "Wêreldwye", "Natuurfonds", "en", "die", "Kanadese", "Ambassadeursfonds", "’n", "Gemeenskapsgebaseerde", "Natuurlike", "Hulpbronbestuur-ontersteuningstruktuur", ".", "Die", "hoofdoel", "van", "hierdie", "projek", "is", "om", "volhoubare", "natuurlike", "hulpbronbestuur", "te", "bevorder", "deur", "plaaslike", "gemeenskappe", "regte", "tot", "wildsbestuur", "en", "toerisme", "te", "gee", ".", "Sport", "Inhet", "die", "Republiek", "van", "Namibië", "’n", "lidland", "van", "die", "Britse", "Statebond", "geword", "en", "ook", "sy", "Nasionale", "Olimpiese", "Komitee", "(", "NOK", ")", "gevestig", "om", "sy", "belange", "in", "die", "Internasionale", "Olimpiese", "Komitee", "(", "IOK", ")", "te", "behartig", ".", "Die", "Namibiese", "NOK", "is", "in", "die", "volgende", "jaar", "amptelik", "deur", "die", "IOK", "erken", ".", "Die", "nasionale", "span", "het", "sy", "debuut", "tydens", "die", "Statebondspele", "vangemaak", "wat", "in", "Victoria", ",", "Kanada", ",", "gehou", "is", ".", "Sedertdien", "het", "Namibiese", "atlete", "hul", "land", "gereeld", "by", "die", "Statebondspele", "verteenwoordig", ".", "Namibië", "se", "nasionale", "sportsoorte", "is", "netbal", ",", "rugby", "en", "sokker", ",", "waarvan", "laasgenoemde", "dié", "land", "se", "gewildste", "sportsoort", "is", ".", "Die", "Namibiese", "sokkerspan", "het", "vir", "die", "Afrikanasiesbekergekwalifiseer", "maar", "kon", "nog", "nie", "vir", "’n", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "kwalifiseer", "nie", ".", "Die", "nasionale", "span", "met", "die", "meeste", "sukses", "is", "egter", "die", "nasionale", "rugbyspan", "wat", "al", "aan", "sewe", "rugbywêreldbekertoernooie", "deelgeneem", "het", ".", "Namibië", "is", "verteenwoordig", "by", "dieentoernooie", ".", "Die", "span", "word", "as", "die", "naasbeste", "Afrikaspan", "na", "die", "Suid-Afrikaanse", "Springbokke", "beskou", "en", "ding", "gereeld", "met", "ander", "opkomende", "rugbyspanne", "in", "die", "Afrikabeker", "mee", ".", "Hulle", "het", "dié", "toernooi", "al", "nege", "keer", "gewen", ",", "meer", "as", "enige", "ander", "span", ".", "Krieket", "is", "ook", "gewild", "en", "die", "nasionale", "krieketspan", "het", "aan", "die", "Krieketwêreldbeker", "wat", "in", "Suid-Afrika", ",", "Kenia", "en", "Zimbabwe", "aangebied", "is", ",", "deelgeneem", ".", "In", "Desemberhet", "die", "Namibiese", "Krieketraad", "vir", "die", "eerste", "keer", "die", "eindstryd", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "Provinsiale", "Krieket-Eendag-uitdaging", "bereik", ".", "In", "Februariehet", "Namibië", "die", "IKR", "Wêreld", "Krieketliga", "se", "Divisiemet", "Namibië", ",", "Kenia", ",", "die", "Verenigde", "Arabiese", "Emirate", ",", "Nepal", ",", "Kanada", "en", "Oman", "gehuisves", ",", "’n", "uitspeelrondte", "ter", "voorbereiding", "op", "die", "Krieketwêreldbekerkwalifisering", "vanin", "Zimbabwe", ",", "waartydens", "vir", "die", "laaste", "twee", "plekke", "meegeding", "is", ".", "Die", "Namibiese", "krieketspan", "het", "invir", "die", "T20I-wêreldbekerin", "Oman", "en", "die", "Verenigde", "Arabiese", "Emirate", "gekwalifiseer", ".", "Tydens", "dié", "toernooi", "het", "Namibië", "in", "sy", "openingswedstryd", "Nederland", "verslaan", "en", "vervolgens", "’n", "verrassende", "oorwinning", "teen", "Ierland", "aangeteken", ",", "waarmee", "hulle", "vir", "die", "eerste", "keer", "tot", "die", "tweede", "rondte", ",", "die", "Supergevorder", "het", ".", "Hier", "het", "hulle", "net", "daarin", "geslaag", "om", "Skotland", "te", "klop", "en", "is", "in", "al", "die", "ander", "vier", "wedstryde", "deur", "Afghanistan", ",", "Pakistan", ",", "Nieu-Seeland", "en", "Indië", "geklop", "en", "sodoende", "uit", "dié", "toernooi", "geskakel", ".", "In", "Novemberis", "Namibië", "saam", "met", "Suid-Afrika", "en", "Zimbabwe", "as", "medegasheer", "vir", "die", "Krieketwêreldbekerbenoem", ".", "Tydens", "die", "T20I-wêreldbekerse", "eerste", "rondte", "in", "Australië", "het", "hulle", "Sri", "Lanka", "verslaan", ",", "maar", "ná", "nederlae", "teen", "Nederland", "en", "die", "Verenigde", "Arabiese", "Emirate", "is", "hulle", "uit", "dié", "toernooi", "geskakel", ".", "Rolskaatshokkie", "is", "vir", "die", "eerste", "keer", "ingespeel", "en", "het", "ook", "toegeneem", "in", "gewildheid", ".", "Die", "nasionale", "vroue", "rolskaatshokkiespan", "het", "in", "die", "Wêreldkampioenskapvan", "die", "Internasionale", "Rolskaatssportfederasie", "deelgeneem", ".", "Namibië", "bied", "een", "van", "die", "strafste", "wedlope", ",", "die", "Namibiese", "ultramarathon", ",", "aan", ".", "Die", "bekendste", "Namibiese", "naelloper", "is", "Frankie", "Fredericks", ".", "Hy", "het", "vier", "Olimpiese", "silwermedaljes", "gewenenen", "het", "ook", "medaljes", "van", "verskeie", "Wêreldatletiekkampioenskappe", ".", "Hy", "is", "ook", "bekend", "vir", "sy", "humanitêre", "aktiwiteite", "binne", "en", "buite", "Namibië", ".", "Frankie", "Fredericks", "is", "die", "mees", "bekende", "Namibiese", "naelloper", "en", "het", "hom", "in", "dieenm", "gespesialiseer", ".", "Hy", "het", "al", "vier", "Olimpiese", "silwermedaljes", "(", "inen", "maar", "ook", "verskeie", "medaljes", "tydens", "IAAF", "se", "Atletiese", "Wêreldkampioenskappe", "gewen", ".", "Die", "gholfspeler", "Trevor", "Dodds", "het", "indie", "Groter", "Greensboro-ope", ",", "en", "vantoernooie", "in", "sy", "loopbaan", ",", "ingepalm", ".", "Hy", "het", "in", "dieselfde", "jaar", "sy", "beste", "rang", "op", "die", "wêreldranglys", "behaal", ",", "naamlik", "Die", "beroepsfietsryer", "en", "Namibiese", "padwedloopkampioen", "Dan", "Craven", "het", "Namibië", "tydens", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "beide", "padwedloop", "en", "individuele", "tydtoets", "verteenwoordig", ".", "Die", "bokser", "Julius", "Indongo", "was", "inendie", "wêreldkampioen", "in", "die", "WBA", ",", "IBF", "en", "IBO", "se", "onderskeidelike", "ligte", "weltergewig-afdelings", ".", "Media", "Hoewel", "Namibië", "se", "bevolking", "betreklik", "klein", "is", ",", "het", "die", "land", "’n", "wye", "mediaverskeidenheid", ":", "twee", "televisiestasies,", "radiostasies", "(", "gemeenskapsradiostasies", "is", "nie", "ingesluit", "nie", ")", ",", "dagblaaie", ",", "verskeie", "weekblaaie", "en", "spesiale", "publikasies", "ding", "mee", "om", "’n", "gehoor", ".", "Daarbenewens", "is", "daar", "ook", "baie", "buitelandse", "media", ",", "veral", "vanuit", "Suid-Afrika", ",", "beskikbaar", ".", "Aanlynmedia", "is", "hoofsaaklik", "gebaseer", "op", "die", "inhoud", "van", "gedrukte", "media", ".", "Namibië", "het", "’n", "staatsbeheerde", "persagentskap", "genaamd", "NAMPA", "(", "Namibiese", "Persagentskap", ")", ".", "Geskiedenis", "Die", "eerste", "koerant", "in", "Namibië", "was", "die", "Windhoek", "Anzeiger", "wat", "ingestig", "is", ".", "Radio", "is", "inbekendgestel", "en", "televisie", "in", "Gedurende", "die", "Duitse", "bewind", "het", "die", "koerante", "hoofsaaklik", "nuus", "aan", "die", "Duitssprekende", "gemeenskap", "gebied", ".", "Die", "media", "is", "ook", "grootliks", "beïnvloed", "deur", "Suid-Afrika", ".", "Gedrukte", "media", "The", "Namibian", ",", "Republikein", "(", "die", "enigste", "Afrikaanse", "dagblad", "buite", "Suid-Afrika", ")", ",", "Allgemeine", "Zeitung", "(", "die", "enigste", "Duitse", "dagblad", "in", "Afrika", ")", ",", "die", "Namibian", "Sun", "en", "die", "staatsbeheerde", "New", "Era", "is", "dagblaaie", "in", "Namibië", ".", "Buiten", "die", "grootste", "dagblad", ",", "\"", "The", "Namibian", "\"", ",", "wat", "deur", "’n", "trust", "besit", "word", ",", "en", "New", "Era", ",", "is", "die", "ander", "koerante", "privaat", "blaaie", "en", "deel", "van", "Namibia", "Media", "Holdings", "(", "NMH", ",", "totbekend", "as", "Democratic", "Media", "Holdings", ")", ".", "Ander", "noemenswaardige", "nuusblaaie", "is", "die", "poniekoerant", "Informanté", "wat", "deur", "TrustCo", "besit", "word", ",", "die", "weekblaaie", "Windhoek", "Observer", "en", "Namibia", "Economist", "en", "die", "streeksblad", "Namib", "Times", "(", "gemik", "op", "Swakopmund", "en", "Walvisbaai", ")", ".", "Insight", "Namibia", "en", "Prime", "Focus", "is", "tydskrifte", "wat", "aktuele", "sake", "bespreek", ".", "Sister", "Namibia", "staan", "uit", "as", "die", "langslopende", "tydskrif", "van", "’n", "nieregeringsorganisasie", "in", "Namibië", "terwyl", "Namibia", "Sport", "die", "enigste", "nasionale", "sporttydskrif", "is", ".", "Voorts", "word", "die", "drukmark", "aangevul", "deur", "partypublikasies", ",", "studenteblaaie", "en", "tydskrifte", "van", "openbare", "betrekkinge", ".", "Uitsaaiwese", "Die", "uitsaaisektor", "word", "oorheers", "deur", "die", "staatsbeheerde", "Namibiese", "Uitsaaikorporasie", "(", "nbc", ")", ".", "Die", "openbare", "uitsaaier", "bied", "’n", "televisiestasie", "asook", "’n", "“Nasionale", "Radio”", "in", "Engels", "en", "nege", "taaldienste", "in", "inheemse", "tale", ".", "Die", "nege", "privaat", "radiostasies", "in", "die", "land", "is", "hoofsaaklik", "Engels", "behalwe", "vir", "Radio", "Omulunga", "(", "Oshiwambo", ")", "en", "Kosmos1", "(", "Afrikaans", ")", ".", "Sedert", "dies", "het", "One", "Africa", "Television", "wat", "in", "privaatbesit", "is", ",", "met", "die", "Namibiese", "Uitsaaikorporasie", "begin", "meeding", ".", "Vryheid", "Vergeleke", "met", "buurlande", "het", "Namibië", "sterk", "mediavryheid", ".", "Oor", "die", "laaste", "paar", "jaar", "is", "die", "land", "gewoonlik", "in", "die", "boonste", "kwart", "van", "die", "statistiek", "van", "Verslaggewers", "Sonder", "Grense", ",", "en", "waste", "in", "Die", "land", "is", "dus", "gelyk", "met", "Kanada", "en", "is", "die", "besgeplaasde", "Afrikaland", ".", "Die", "Persvryheidsindeks", "en", "die", "Afrika-mediabarometer", "toon", "soortgelyke", "positiewe", "resultate", ".", "Soos", "in", "ander", "lande", "is", "daar", "egter", "steeds", "noemenswaardige", "invloed", "van", "staats-", "en", "ekonomiese", "verteenwoordigers", "op", "die", "media", "in", "Namibië", ".", "Sommige", "van", "hierdie", "probleme", "word", "gereflekteer", "in", "die", "val", "nate", "op", "dielys", "van", "die", "Verslaggewers", "Sonder", "Grense", ".", "Organisasies", "Media", "en", "joernaliste", "in", "Namibië", "word", "verteenwoordig", "deur", "die", "Namibiese", "afdeling", "van", "die", "Media", "Instituut", "van", "Suider-Afrika", "en", "die", "Redakteursforum", "van", "Namibië", ".", "’n", "Onafhanklike", "media-ombudsman", "is", "inaangestel", "om", "’n", "staatsbeheerde", "mediaraad", "te", "voorkom", ".", "Sien", "ook", "Verenigde", "Nasionale", "Suidwes-party", "Verwysings", "Voetnotas", "Bibliografie", "Gerald", "Groenewald", ":", "Afrikaans", "as", "lingua", "franca", "in", "Namibië", ",", "ca.1920", ".", "In", ":", "LitNet", "Akademies", ",", "jaargang(3", ")", ",", "Desember", "Bronnelys", "Algemeen", "Algemene", "verwysings", "AIDSinAfrica.net", "Web", "Publikasie", "URL", "besoek", "opMei", "Van", "Aidsinafrica.net", "Christy", ",", "S.A.Namibiese", "Reisfotografie", "Gemeenskapsgebaseerde", "Natuurlike", "Hulpbronbestuur", "(", "CBNRM", ")", "Programbesonderhede", "(", "s.a", ".", ")", ".", "Met.gov.na", "Cowling", ",", "S", ".", "Vetplant-Karoo", "(", "ATWêreld", "Wildlefefonds-webblad", ":", "Worldwildlife.org", "Horn", ",", "N/Bösl", ",", "A", "(", "reds", ")", ",", "Menseregte", "en", "die", "oppergesag", "van", "die", "reg", "in", "Namibië", ",", "Macmillan", "Namibia", "Horn", ",", "N/Bösl", ",", "A", "(", "reds", ")", ",", "Die", "onafhanklikheid", "van", "die", "regbank", "in", "Namibië", ",", "Macmillan", "Namibia", "KAS", "Feiteboek", "Namibië", ",", "Feite", "en", "syfers", "omtrent", "die", "status", "en", "ontwikkeling", "van", "Namibië", ",", "Ed", ".", "Konrad-Adenauer-Stiftung", "e.V", ".", "Korenromp", ",", "E.", "L", ".", ",", "Williams", ",", "B.G", ".", ",", "de", "Vlas", ",", "S.", "J", ".", ",", "Gouws", ",", "E", ".", ",", "Gilks", ",", "C.F", ".", ",", "Ghys", ",", "P.", "D", ".", ",", "Nahlen", ",", "B.", "L", ".", "Malaria", "toe", "te", "skryf", "aan", "dieMIV-1", "epidemie", ",", "Sub-Sahara", "Afrika", ".", "Emerging", "Infectious", "Diseases,", "9):1410–1419", ".", "Lange", ",", "Glenn-marie", ".", "Rykdom", ",", "natuurlike", "kapitaal", "en", "volhoubare", "ontwikkeling", ":", "teenstrydige", "voorbeelde", "van", "Botswana", "en", "Namibië", ".", "Environmental", "&", "Resource", "Economics", ",", "3):257–83", ",", "Nov.", "Fritz", ",", "Jean-Claude", ".", "La", "Namibie", "indépendante", ".", "Les", "coûts", "d'", "une", "décolonisation", "retardée", ",", "Paris", ",", "L'", "Harmattan", ",", "Spriggs", ",", "A", ".", "Namibwoestyn", "(", "AT1315", ")", "Wêreld", "Wildlefefonds-webblad", ":", "Worldwildlife.org", "Spriggs", ",", "A", ".", "Namibiese", "Savanne-boomveld", "(", "AT1316", ")", "Wêreld", "Wildlefefonds-webblad", ":", "Worldwildlife.org", "Spriggs", ",", "A", ".", "Namibian", "Savanne-boomveld", "(", "AT0709", ")", "Wêreld", "Wildlefefonds-webblad", ":", "Worldwildlife.org", "Stefanova", "K", ".", "Die", "beskerming", "van", "Namibië", "se", "natuurlike", "hulpbronne", ".", "EjournalUSA", ".", "UNEP", ",", "UNDP", ",", "WRI", ",", "en", "World", "Bank", ".", "Natuur", "in", "plaaslike", "hande", ":", "’n", "saak", "vir", "Namibië", "se", "bewareas", ".", "Wri.org", "World", "Almanac", ".", "World", "Almanac", "Books", ".", "New", "York", ",", "NY", "Eksterne", "skakels", "Regering", "van", "Namibië", "President", "van", "Namibië", "Eerste", "minister", "van", "Namibië", "Biodiversiteit", "van", "Namibië", "–", "Gedeeltelik", "in", "Afrikaans", "beskikbaar", "Britse", "Statebond", "Voormalige", "Duitse", "kolonies" ]

[ "Vir", "die", "webblaaier", "Opera", ",", "sien", "Opera", "(", "webblaaier", ")", ".", "'n", "Opera", "(", "meervoud", "van", "Latyn", "opus", ",", "of", "in", "Italiaans", "enkelvoud", "vir", "'n", "werk", ")", "is", "'n", "toneelstuk", "met", "sang", "en", "orkesbegeleiding", ".", "Dikwels", "is", "die", "hele", "libretto", "getoonset", "om", "gesing", "te", "word", ",", "maar", "daar", "is", "talle", "uitsonderings", "van", "operas", "waar", "dele", "van", "die", "teks", "gesing", "word", ",", "terwyl", "ander", "dele", "gespreek", "word", ".", "Die", "geskiedenis", "van", "opera", "beslaan", "reeds", "meer", "asjaar", ",", "met", "die", "gevolg", "dat", "'n", "groot", "verskeidenheid", "vorme", "en", "style", "hierdie", "genre", "van", "musiek", "kenmerk", ".", "Die", "musiek", "van", "'n", "opera", "kan", "bestaan", "uit", "'n", "overture", ",", "resitatiewe", ",", "arias", ",", "ensembles", ",", "kore", "en", "ballette", ".", "Onder", "die", "sub-genres", "wat", "deel", "van", "opera", "uitmaak", "is", "die", "vernaamste", "opera", "seria", ",", "opera", "buffa", ",", "opéra", "comique", ",", "tragédie", "en", "musique", ",", "singspiel", "en", "operette", ".", "Ontstaan", "Opera", "vind", "sy", "oorsprong", "in", "Florence", "aan", "die", "einde", "van", "diee", "eeu", ".", "'n", "Informele", "akademies-georiënteerde", "groep", "digters", ",", "musikante", "en", "ander", "intellektuele", "belanghebbendes", "(", "soos", "klassikuste", ")", ",", "wat", "as", "die", "Camerata", "bekend", "gestaan", "het", ",", "het", "gereeld", "daar", "onder", "die", "leierskap", "van", "Giovanni", "de", "'", "Bardi", "ontmoet", "om", "maniere", "van", "tekstoonsetting", "te", "ontdek", "wat", "kwansuis", "vergelykbaar", "met", "die", "emotiewe", "krag", "van", "dramatiese", "antieke", "Griekse", "musiek", "sou", "wees", ".", "Die", "heel", "eerste", "operas", "was", "gevolglik", "die", "digter", "Ottavio", "Rinuccini", "se", "Dafne", "deur", "Jacopo", "Peri", "en", "Jacopo", "Corsi", "getoonset", ";", "Rinuccini", "se", "Euridice", "deur", "Peri", "en", "Giulio", "Caccini", "getoonset", ";", "en", "die", "digter", "Gabriello", "Chiabrera", "se", "Il", "rapimento", "di", "Cefalo", "deur", "Caccini", "getoonset", ".", "Ten", "spyte", "van", "die", "Camerata", "se", "belangstelling", "in", "die", "musikale", "uitvoerpraktyk", "en", "digkuns", "van", "antieke", "Griekse", "drama", ",", "is", "die", "musikale", "en", "digterlike", "opvattings", "wat", "in", "hierdie", "eerste", "operas", "ontwikkel", "is", "ook", "afkomstig", "vanuit", "eietydse", "ontwikkelings", "in", "pastorale", "poëtiese", "dramas", ",", "die", "intermedio", "en", "die", "madrigaal", ".", "Verder", "skep", "die", "tersaaklike", "komponiste", "graagste", "van", "alles", "toonsettings", "wat", "toepaslik", "tot", "die", "digterlike", "tekste", "se", "emosionele", "inhoud", "is", ",", "en", "wat", "ook", "duidelik", "verstaanbaar", "is", ".", "Hiervoor", "was", "'n", "nuwe", "styl", "van", "musiek", "komponeer", "geloods", ",", "naamlik", "'n", "soort", "monodie", "wat", "stile", "rappresentativo", "of", "resitatief", "genoem", "word", ".", "Ander", "musieksoorte", "wat", "ook", "bygedra", "het", "tot", "die", "ontstaan", "van", "opera", "sluit", "die", "volgende", "in", ":", "musiek", "soos", "gebruik", "in", "die", "komedie-produksies", "van", "belese", "kringe", "(", "veral", ",", "soos", "reeds", "genoem", ",", "die", "intermedio", ")", ",", "musiek", "soos", "gebruik", "ine-eeuse", "tragedies", "(", "veral", "daardie", "produksies", "se", "kore", ")", ",", "musiek", "soos", "gebruik", "in", "gemonteerde", "of", "gedeeltelik-gemonteerde", "uitvoerings", "by", "koninklike", "howe", ",", "die", "talle", "Italiaanse", "akademies", "en", "publieke", "feeste", ",", "asook", "musiek", "soos", "gebruik", "deur", "die", "commedia", "dell'", "arte", ".", "17de-eeuse", "Italiaanse", "opera", "Daar", "is", "drie", "ontwikkelingsfases", "vir", "opera", "ine-eeuse", "Italië", ":", "Humanistiese", "hof-opera", "wat", "ontstaan", "het", "aan", "die", "aristokratiese", "howe", "van", "Florence", ",", "Mantua", "en", "Rome", ";", "'n", "verdere", "Venesiese", "ontwikkelingwaarin", "die", "gebruiklike", "terminologie", "vir", "opera", "dramma", "per", "musica", "was", ";", "en", "'n", "uitbreiding", "van", "dramma", "per", "musica", "na", "ander", "plekke", "in", "Europa", "(", "vanaf", "Dietoonsetting", "van", "Rinuccini", "se", "libretto", "Dafne", "deur", "Peri", "en", "Corsi", "is", "nooit", "gepubliseer", "nie", ",", "en", "slegs", "enkele", "dele", "daarvan", "bestaan", "vandag", "nog", ".", "Gevolglik", "is", "dietoonsetting", "van", "Rinuccini", "se", "libretto", "Euridice", "deur", "Peri", "en", "Caccini", "die", "eerste", "opera-werk", "wat", "vir", "die", "nalatenskap", "bewaar", "is", ".", "Beide", "hierdie", "eerste", "operas", "is", "favola", "(", "meervoud", "favole", ")", "genoem", ",", "en", "hanteer", "Ovidiaanse", "pastorale", "temas", "waarvan", "die", "gedigte", "toepaslik", "was", "om", "die", "toe", "nog", "nuwe", "styl", "van", "musiek", "komponeer", "te", "demonstreer", ".", "As", "gevolg", "van", "feeste", "by", "die", "hof", "van", "Mantua", "inenis", "drie", "verdere", "vroeë", "operas", "gekomponeer", ".", "Die", "eerste", "is", "La", "favola", "d'", "Orfeo", "(", "of", "vandag", "bekend", "as", "net", "Orfeo", ")", "indeur", "Claudio", "Monteverdi", "getoonset", "op", "'n", "libretto", "van", "Alessandro", "Striggio", ".", "Die", "ander", "twee", ",", "beide", "uit", "is", "Rinuccini", "se", "libretto", "Arianna", ",", "ook", "deur", "Monteverdi", "getoonset", ",", "en", "Rinuccini", "se", "libretto", "Dafne", ",", "met", "musiek", "deur", "Marco", "da", "Gagliano", ".", "Dit", "is", "duidelik", "dat", "hierdie", "drie", "operas", "in", "Mantua", "deur", "die", "vroeëre", "operas", "van", "die", "Florentynse", "Camerata", "geïnspireer", "is", ",", "weens", "die", "feit", "dat", "hulle", "of", "dieselfde", "mites", ",", "libretto's", "of", "librettiste", "gebruik", ".", "Monteverdi", "se", "Orfeo", "staan", "vandag", "bo", "die", "ander", "operas", "van", "hierdie", "vroeë", "tydperk", "uit", "as", "merkwaardig", ",", "omdat", "sy", "musiek", "die", "libretto", "op", "meer", "komplekse", "strukturele", "en", "orkestrale", "maniere", "toonset", ".", "Rome", "het", "vanaf'n", "belangrike", "sentrum", "vir", "die", "komposisie", "en", "uitvoering", "van", "opera", "geword", ",", "na", "die", "verkiesing", "van", "Maffeo", "Barberini", "as", "Pous", "Urbanus", "VIII", ",", "wie", "se", "familie", "intensief", "werksaam", "was", "om", "die", "opera", "in", "Rome", "te", "bevorder", ".", "Van", "die", "operas", "wat", "uit", "hierdie", "era", "dateer", "is", "Il", "Sant", "'", "Alessio", "(", "ongeveermet", "'n", "libretto", "deur", "Giulio", "Rospigliosi", "en", "musiek", "deur", "Stefano", "Landi", ";", "Erminia", "sul", "Giordano", "met", "musiek", "deur", "Michelangelo", "Rossi", "op", "'n", "libretto", "van", "Rospigliosi", "wat", "op", "Torquato", "Tasso", "se", "poësie", "gebaseer", "is", ";", "Virgilio", "Mazzocchi", "en", "Marco", "Marazzoli", "se", "Chi", "soffre", "speri", "op", "'n", "libretto", "van", "Rospigliosi", "wat", "op", "Giovanni", "Boccaccio", "se", "poësie", "gebaseer", "is", ";", "en", "Luigi", "Rossi", "se", "Il", "palazzo", "incantatoop", "'n", "libretto", "van", "Rospigliosi", "wat", "op", "Ludovico", "Ariosto", "se", "poësie", "gebaseer", "is", ".", "Met", "die", "dood", "van", "Pous", "Urbanus", "VIII", "inhet", "die", "era", "van", "humanistiese", "hof-opera", "effektief", "tot", "'n", "einde", "gekom", ".", "Inis", "die", "eerste", "kommersiële", "operahuis", "ter", "wêreld", "in", "Venesië", "geopen", ".", "Opera", "het", "gevolglik", "'n", "belangrike", "industrie", "geword", "waarin", "teater-eienaars", "met", "produksiemaatskappye", "en", "impresario's", "in", "komplekse", "onderhandelings", "moes", "deelneem", "om", "komponiste", ",", "librettiste", ",", "musikante", "en", "ander", "verhooghande", "aan", "te", "stel", ".", "Bepaalde", "veranderinge", "het", "plaasgevind", "omdat", "opera", "verander", "het", "van", "hoflike", "vermaak", "na", "besigheidsonderneming", ";", "naamlik", ",", "dat", "die", "enscenering", "van", "vlieënde", "masjiene", ",", "skepe", "op", "die", "verhoog", "en", "dies", "meer", "minder", "skouspelagtig", "geword", "het", ",", "dat", "geykte", "(", "veral", "komiese", ")", "toneelmiddele", "gebruik", "is", ",", "dat", "kore", "en", "resitatiewe", "minder", "belangrik", "en", "geword", "het", ",", "en", "dat", "dieof", "meer", "arias", "wat", "in", "'n", "opera", "sou", "voorkom", "harmonies", "en", "melodies", "meer", "kompleks", "geword", "het", ",", "terwyl", "dieselfde", "arias", "begin", "standaardiseer", "het", "na", "vormsoorte", "soos", "die", "da", "capo", "aria", ".", "Die", "vernaamste", "voorbeelde", "van", "dramma", "per", "musica", "wat", "in", "Venesië", "opgevoer", "is", ",", "is", "Monteverdi", "se", "laaste", "drie", "operas", ",", "Il", "ritorno", "d'", "Ulisse", "Le", "nozze", "d'", "Enea", "e", "Lavinia", "sedertdien", "verlore", ")", "en", "L'", "incoronazione", "di", "Poppea", "Ander", "belangrike", "jonger", "komponiste", "was", "Pier", "Francesco", "Cavalli", ",", "Pietro", "Antonio", "Cesti", "en", "Giovanni", "Legrenzi", ".", "Nadat", "dramma", "per", "musica", "in", "Venesië", "as", "publieke", "kunsvorm", "gevestig", "is", ",", "het", "dit", "stadig", "na", "ander", "plekke", "in", "Europa", "versprei", ";", "veral", "Frankryk", "en", "die", "Duitssprekende", "lande", ".", "Die", "eerste", "operas", "in", "Parys", "was", "Italiaanse", "ingevoerde", "werke", ",", "ses", "waarvan", "tussenenverskyn", "het", ".", "Hierdie", "operas", "het", "deel", "uitgemaak", "van", "'n", "program", "van", "ver-Italiaansing", "wat", "kardinaal", "Mazarin", "aan", "die", "Franse", "hof", "aangemoedig", "het", ".", "Na", "Mazarin", "se", "dood", "is", "dramma", "per", "musica", "egter", "verwerp", "vir", "'n", "ontluikende", "nasionale", "styl", "van", "Franse", "opera", ",", "wat", "nietemin", "elemente", "van", "die", "Italiaanse", "operastyl", "geleen", "het", ".", "In", "die", "Duitssprekende", "lande", "was", "die", "dramma", "per", "musica", "invloedryk", "vir", "'n", "baie", "langer", "tydperk", ",", "aangesien", "die", "voorliefde", "daarvoor", "die", "ontwikkeling", "van", "'n", "Duitse", "nasionale", "operatradisie", "belemmer", "het", ".", "18de-eeuse", "Italiaanse", "opera", "Teen", "ongeveerhet", "'n", "groep", "Romeinse", "aristokrate", "en", "kunstenaars", "versamel", "onder", "die", "naam", "Accademia", "degli", "Arcadie", "(", "Arkadiese", "Akademie", ")", ",", "om", "'n", "beweerde", "populêre", "vervlakking", "in", "die", "genre", "van", "opera", "teen", "te", "werk", ".", "Tesame", "met", "ander", "geletterde", "kringe", ",", "het", "hulle", "terselfdertyd", "op", "'n", "vereenvoudiging", "van", "die", "musiek", "in", "tragediese", "operas", "aangedring", ",", "of", "andersins", "geheel", "en", "al", "op", "gesproke", "tragedie", ".", "Hulle", "is", "teoreties", "aangespoor", "deur", "Aristoteles", "se", "filosofiese", "skryfwerk", ",", "en", "het", "ook", "verder", "op", "Franse", "modelle", "van", "klassieke", "teater", ",", "soos", "dié", "van", "Corneille", "en", "Racine", ",", "staatgemaak", ".", "Die", "twee", "mees", "prominente", "skrywers", "van", "libretto's", "vir", "hierdie", "hervorming", "in", "opera", "was", "Apostolo", "Zeno", "en", "Pietro", "Metastasio", ".", "Laasgenoemde", "het", "'n", "enorme", "uitwerking", "op", "die", "ontwikkeling", "en", "handhawing", "van", "opera", "seria", "(", "ernstige", "opera", ")", "gehad", ",", "en", "syopera", "seria", "libretto's", "is", "honderde", "kere", "deur", "verskeie", "komponiste", "getoonset", ".", "Van", "die", "belangrikste", "komponiste", "van", "opera", "seria", "in", "Italië", "gedurende", "diee", "eeu", "sluit", "in", "Alessandro", "Scarlatti", "(", "wat", "nagenoegoperas", "gekomponeer", "het", ")", ",", "Leonardo", "Vincioperas", ")", ",", "Leonardo", "Leo", "(", "ongeveeroperas", ")", ",", "Nicola", "Porporaoperas", ")", "en", "Antonio", "Vivaldi", "(", "ongeveeroperas", ")", ".", "Vir", "die", "meeste", "van", "hierdie", "komponiste", "was", "Napels", "'n", "belangrike", "sentrum", "van", "musikale", "aktiwiteit", ".", "Opera", "seria", "word", "gekenmerk", "deur", "die", "prominensie", "van", "die", "da", "capo", "aria", ",", "wat", "'n", "stapelvormsoort", "van", "opera", "gedurende", "diee", "eeu", "geword", "het", ".", "Die", "struktuur", "van", "'n", "da", "capo", "aria", "laat", "dit", "toe", "dat", "sangers", "liberale", "vokale", "ornamentasie", "tot", "komponiste", "se", "musiek", "kan", "byvoeg", ",", "sodat", "hulle", "met", "'n", "gevorderde", "stemtegniek", "en", "musikaliteit", "kan", "spog", ".", "In", "hierdie", "konteks", "is", "virtuose", "castratosangers", ",", "veral", "gedurende", "diee", "eeu", ",", "beide", "manlike", "en", "vroulike", "hoofrolle", "in", "operas", "toegeken", ",", "terwyl", "vroulike", "sangers", "dikwels", "minder", "belangrike", "manlike", "rolle", "teenoor", "die", "castratosangers", "moes", "vertolk", ".", "Beroemde", "operas", "Don", "Giovanni", "deur", "Wolfgang", "Amadeus", "Mozart", "Barbier", "van", "Sevilla", "deur", "Gioachino", "Rossini", "Guglielmo", "Tell", "deur", "Gioachino", "Rossini", "I", "Puritani", "deur", "Vincenzo", "Bellini", "Rigoletto", "deur", "Giuseppe", "Verdi", "Die", "Meistersinger", "von", "Nürnberg", "deur", "Richard", "Wagner", "Aida", "deur", "Giuseppe", "Verdi", "Carmen", "deur", "Georges", "Bizet", "Tosca", "deur", "Giacomo", "Puccini", "Suid-Afrikaanse", "operas", "Klutaimnestra", "deur", "Cromwell", "Everson", "Operasangers", "Cecilia", "Bartoli", "(", "mezzo-sopraan", ")", "Maria", "Callas", "(", "sopraan", ")", "Enrico", "Caruso", "Luciano", "Pavarotti", "(", "tenoor", ")", "Andrea", "Bocelli", "(", "tenoor", ")", "Gé", "Korsten", "(", "tenoor", ")", "Mimi", "Coertse", "(", "sopraan", ")", "Gladys", "Hugo", "(", "sopraan", ")", "Pilar", "Lorengar", "(", "sopraan", ")", "–", "(", "Spaans", ",", "*Januarie", "sterf", "opjarige", "ouderdom", ")", "Gottlob", "Frick", "(", "bas", ")", "–", "(", "Duits", ")", "Walter", "Berry", "(", "bas-bariton", ")", "–", "(", "Duits", ")", "Christa", "Ludwig", "(", "mezzo-sopraan", ")", "–", "(", "Duits", ",", "*Maart", "Elisabeth", "Schwarzkopf", "(", "sopraan", ")", "Fritz", "Wunderlich", "(", "bas-bariton", ")", "–", "(", "Duits", ")", "Cecilia", "Wessels", "(", "sopraan", ")", "Manuel", "Escorcio", "(", "tenoor", ")", "Bronne", "Randel", ",", "D.", "M", ".", "(", "red", ".", ")", "The", "New", "Harvard", "Dictionary", "of", "Music", ".", "Cambridge", "&", "Londen", ":", "The", "Belknap", "Press", "of", "Harvard", "University", "Press", ".", "Brown", ",", "H.", "M", ".", ",", "Rosand", ",", "E", ".", ",", "Strohm", ",", "R", ".", ",", "Noiray", ",", "M", ".", ",", "Parker", ",", "R", ".", ",", "Whittall", ",", "A", ".", ",", "Savage", ",", "R", ".", ",", "Millington", ",", "B", ".", "Cantata", ".", "In", "The", "New", "Grove", "Dictionary", "of", "Music", "and", "Musicians", ",", "volume", "Geredigeer", "deur", "Stanley", "Sadie", ".", "Londen", ":", "Macmillan", ".", "Verwysings" ]

[ "Oosgrens-Afrikaans", "het", "ontstaan", "vanweë", "die", "afsondering", "van", "die", "taalgemeenskap", "van", "mense", "aan", "die", "oosgrens", "van", "die", "Kaap", ".", "Uit", "die", "taalgemeenskap", "het", "die", "Voortrekkers", "ook", "gekom", "wat", "met", "Voortrekker-Afrikaans", "die", "taalvariant", "saamgeneem", "het", "tot", "in", "die", "binneland", "van", "Suid-Afrika", ".", "Geografies", "word", "die", "Afrikaanse", "dialekte", "in", "drie", "hoofgroepe", "verdeel", ":", "Kaapse", "Afrikaans", ",", "Oosgrens-Afrikaans", "en", "Oranjerivier-Afrikaans", ".", "Oosgrens-Afrikaans", "vorm", "die", "basis", "van", "Standaardafrikaans", ",", "dit", "word", "hoofsaaklik", "in", "die", "ooste", "van", "die", "voormalige", "Nederlandse", "Kaapkolonie", "gepraat", ",", "'n", "gebied", "wat", "nou", "die", "weste", "van", "die", "Oos-Kaapse", "provinsie", "van", "Suid-Afrika", "vorm", ".", "Verwysings", "Afrikaans", "Oos-Kaap" ]

[ "Die", "geolek", "Oranjerivier-Afrikaans", "het", "sy", "ontstaan", "te", "danke", "aan", "die", "taalkontak", "tussen", "Nederlandse", "nedersetters", "en", "die", "Khoikhoi", "aan", "die", "Kaap", ".", "Dit", "is", "'n", "soort", "aanleerdersvorm", "van", "Afrikaans", "wat", "gedurende", "diee", "eeu", "die", "oorspronklike", "Khoenkhoentale", "verdring", "het", ".", "Kenmerke", "is", "byvoorbeeld", "die", "meervoudsvorm", "-goed", "(", "soos", "in", "Ma-goed", ",", "meneergoed", ")", ",", "klankverskille", "soos", "in", "kjerk", "en", "gjeld", "en", "verskillende", "vorme", "van", "-se", "om", "besit", "aan", "te", "dui", "(", "ons", "se", "ma", ")", ".", "Geografies", "word", "die", "Afrikaanse", "dialekte", "in", "drie", "hoofgroepe", "verdeel", ":", "Kaapse", "Afrikaans", ",", "Oosgrens-Afrikaans", "en", "Oranjerivier-Afrikaans", ".", "Oranjerivier-Afrikaans", "word", "rondom", "die", "Oranjerivier", "in", "die", "Noord-Kaap", "en", "Suid-Namibië", "gepraat", ".", "Griekwa-Afrikaans", "behoort", "tot", "die", "Oranjerivier-Afrikaanse", "dialek", ".", "Verwysings", "Afrikaans", "Noord-Kaap" ]

[ "Die", "Oos-Slawiese", "tale", "is", "een", "van", "die", "drie", "subgroepe", "van", "Slawiese", "tale", ",", "wat", "tans", "in", "Oos-Europa", "gepraat", "word", ".", "Dit", "is", "die", "groep", "met", "die", "grootste", "getal", "sprekers", ",", "veel", "meer", "as", "die", "Wes-", "en", "Suid-Slawiese", "groepe", ".", "Die", "Oos-Slawiese", "tale", "sluit", "tale", "in", "soos", ":", "Russies", "Belarussies", "Oekraïens", "Rusyn", "(", "Roeteens", ")", "Eksterne", "skakels", "Taalfamilies" ]

[ "Onderskrifte", "verwys", "na", "vertaalde", "dialoog", "wat", "in", "'n", "verkorte", "vorm", "onderaan", "'n", "televisie-", "of", "rolprentskerm", "vertoon", "word", ".", "Rolprenttegnologie", "Vertaling" ]

[ "Operasionele", "navorsing", "(", "ON", ")", "is", "'n", "multi-dissiplinêre", "wiskundige", "wetenskap", "wat", "nou", "verband", "hou", "met", "die", "statistiek", "wat", "hom", "uitgee", "daarvoor", "dat", "hy", "oplossings", "soek", "vir", "komplekse", "probleme", "in", "die", "werklike", "wêreld", "deur", "\"", "die", "wetenskaplike", "metode", "\"", "te", "gebruik", ".", "Vroeë", "definisies", "dateer", "uit", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "toe", "wetenskaplikes", "uit", "verskillende", "dissiplines", "in", "meerdissiplinêre", "spanne", "saamgetrek", "is", "om", "\"", "operasionele", "\"", "probleme", "te", "bestudeer", "en", "oplossings", "aan", "die", "hand", "te", "doen", ".", "By", "gebrek", "aan", "bestaande", "metodes", "en", "tegnieke", "het", "hulle", "bloot", "die", "wetenskaplike", "werkswyse", "waaraan", "almal", "gewoond", "was", ",", "toegepas", ".", "Hierdie", "eerste", "definisies", "lê", "dan", "ook", "klem", "op", "meerdissiplinêre", "spanne", "en", "die", "wetenskaplike", "metode", ".", "Hierbenewens", "word", "die", "gebruik", "van", "wiskundige", "modelle", "genoem", ".", "In", "tyd", "wat", "sedertdien", "verloop", "het", ",", "het", "ON", "'n", "eie", "dissipline", "geword", "waarvan", "bekende", "velde", "dié", "van", "LP", "(", "lineêre", "programmering", ")", ",", "NLP", "(", "nie-lineêre", "programmering", ")", ",", "beslissingsteorie", ",", "stogastiese", "(", "of", "Monte", "Carlo", ")", "simulasie", ",", "en", "stogastiese", "prosesse", "is", ".", "Onderliggend", "is", "die", "meeste", "van", "hierdie", "deelvelde", "van", "ON", "wiskundig", "van", "aard", "maar", "danksy", "hulle", "kragtige", "toepassingsmoontlikhede", "het", "hulle", "al", "'n", "deel", "geword", "van", "kursusse", "in", "rekeningkunde", "en", "bedryfsekonomie", ".", "Hier", "word", "losstaande", "tegnieke", "soos", "die", "gebruik", "van", "die", "ervaringskromme", "aangebied", "onder", "titels", "soos", "\"", "kwantitatiewe", "tegnieke", "\"", ".", "Die", "benadering", "is", "dan", "om", "bloot", "die", "toepassingsmoontlikhede", "en", "die", "algoritmes", "oor", "te", "dra", "sonder", "om", "klem", "op", "die", "wiskunde", "te", "lê", ".", "ON", "word", "gekenmerk", "deur", "die", "gebruik", "van", "wiskundige", "modelle", "terwyl", "die", "strewe", "na", "optimaliteit", "dikwels", "teenwoordig", "is", ".", "Eksterne", "skakels", "INFORMS", "OR/", "MS", "Resource", "Collection", "Wiskunde" ]

[ "Die", "Oossee", "(", "ook", "bekend", "as", "die", "Baltiese", "See", ",", "afgelei", "van", "Latyns", "Mare", "Balticum", ")", "is", "’n", "see", "wat", "deel", "vorm", "van", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "en", "omring", "word", "deur", "Denemarke", ",", "Swede", ",", "die", "Baltiese", "lande", ",", "Pole", ",", "asook", "Duitsland", ",", "Finland", "en", "Rusland", ".", "Dit", "is", "'n", "binnesee", "in", "Noordoos-Europa", "met", "'n", "wateroppervlakte", "van000", "vierkante", "kilometer", ",", "'n", "maksimum", "diepte", "vanmeter", "tussen", "die", "Sweedse", "vasteland", "en", "die", "eiland", "Gotland", "en", "'n", "waterinhoud", "van", "sowat600", "kubieke", "kilometer", ".", "Dit", "is", "die", "wêreld", "se", "grootste", "brakwatersee", ".", "Die", "Oosseegebied", "word", "–", "afhangende", "van", "die", "geografiese", "definisie", "van", "die", "gebied", "–", "deur", "tussenenmiljoen", "mense", "bewoon", ".", "Van", "oudsher", "was", "die", "Oosseegebied", "een", "van", "die", "gewildste", "vestigingsebiede", "in", "Europa", ".", "Wikings", "en", "die", "Duitse", "Hanseverbond", "het", "al", "vroeg", "seeroetes", "en", "handelshawens", "hier", "ontwikkel", "wat", "Noord-Europeërs", "eeue", "lank", "met", "mekaar", "verbind", "het", ".", "Baksteengotiese", "geboue", "in", "kusstede", "getuig", "nog", "steeds", "van", "die", "groot", "rykdomme", "wat", "destyds", "deur", "koopmanne", "versamel", "is", ".", "Aangrensende", "lande", "Die", "Oossee", "word", "begrens", "deur", "die", "Skandinawiese", "skiereiland", ",", "die", "Europese", "vasteland", "en", "die", "Deense", "eilande", ".", "Dit", "mond", "uit", "in", "die", "Kattegat", "en", "die", "Noordsee", "deur", "die", "Öresund", ",", "die", "Storebælt", "en", "die", "Lillebælt", ".", "Die", "Oossee", "word", "in", "die", "weste", "deur", "die", "Noord-Oossee-kanaal", "(", "internasionale", "naam", ":", "Kiel-kanaal", ")", "naby", "die", "Duitse", "hawestad", "Kiel", "en", "die", "Göta-kanaal", "in", "Swede", "met", "die", "Noordsee", "en", "in", "die", "ooste", "via", "die", "Newarivier", "met", "die", "Wolga-rivier", ",", "die", "Wit", "-", ",", "Swart", "-", "en", "die", "Kaspiese", "See", "verbind", ".", "Soutgehalte", "Soutwater", "uit", "die", "Noordsee", "en", "soetwater", "uit", "riviere", "vermeng", "in", "die", "Oossee", "sodat", "sy", "soutgehalte", "byvoorbeeld", "net", "voor", "die", "Duitse", "eiland", "slegs", "'n", "derde", "van", "dié", "van", "die", "Noordsee", "se", "water", "beloop", ".", "Die", "gemiddelde", "soutinhoud", "is", "slegs8", "persent", "en", "staan", "gelyk", "aan", "dié", "van", "brakwater", ".", "Dit", "maak", "van", "die", "Oossee", "'n", "habitat", "vir", "plante", "en", "diere", "wat", "sowel", "in", "soet", "-", "asook", "in", "soutwater", "kan", "lewe", ".", "Die", "groot", "verskeidenheid", "van", "landskapsvorme", "en", "habitatte", "is", "nie", "tot", "die", "kusgebiede", "beperk", "nie", "–", "die", "Oossee", "se", "onderwaterwêreld", "varieer", "ook", "grootliks", "in", "hierdie", "opsig", ":", "Seegras-", "en", "steenvelde", ",", "fonteinkruidbosse", ",", "mosselbanke", "of", "rietvelde", "is", "net", "enkele", "voorbeelde", ".", "Toegang", "tot", "Atlantiese", "Oseaan", "Die", "Oossee", "beskik", "oor", "slegs", "'n", "enkele", "natuurlike", "toegang", "tot", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "en", "is", "met", "'n", "gemiddelde", "diepte", "vanmeter", "'n", "relatief", "vlak", "see", ".", "Sy", "lae", "suurstof-", "en", "soutinhoud", "maak", "dit", "kwesbaar", "vir", "besoedeling", ":", "voedingstowwe", "uit", "die", "landbou", "en", "menslike", "nedersettings", "wat", "na", "die", "Oossee", "weggevoer", "word", "hou", "net", "soos", "vervoer", ",", "klipmynbou", "en", "boubedrywighede", "langs", "die", "kuslyn", "'n", "permanente", "ekologiese", "bedreiging", "vir", "die", "see", "in", ".", "Skadelike", "stowwe", ",", "wat", "robbe", "en", "die", "see", "se", "visrykdom", "bedreig", ",", "besmet", "die", "Oossee", "oor", "'n", "gemiddelde", "sestig", "jaar", ",", "aangesien", "die", "uitruiling", "van", "water", "met", "die", "Noordsee", "en", "Atlantiese", "Oseaan", "baie", "stadig", "gebeur", ".", "Dit", "neem", "in", "statistieke", "opsig", "tussenenjaar", "voordat", "een", "liter", "soutwater", ",", "wat", "van", "die", "Noord-", "na", "die", "Oossee", "vloei", ",", "weer", "na", "sy", "oorsprong", "teruggevoer", "word", ".", "Daarenteen", "neem", "dit", "in", "die", "Noordsee", "net", "vier", "jaar", "totdat", "een", "liter", "water", "weer", "in", "die", "ope", "Atlantiese", "Oseaan", "is", ".", "Skeepsongelukke", "waarby", "olietenkskepe", "betrokke", "kan", "wees", "het", "hier", "rampspoediger", "gevolge", "as", "in", "ander", "seegebiede", ".", "Daarnaas", "word", "die", "seelewe", "se", "aanteelbasis", "deur", "oorbevissing", "bedreig", ".", "Die", "lande", ",", "wat", "die", "Oossee", "begrens", ",", "sien", "in", "kloksgewyse", "volgorde", "as", "volg", "daaruit", ":", "Swede", "Finland", "Rusland", "Estland", "Letland", "Litaue", "Oblast", "Kaliningrad", "(", "Rusland", ")", "Pole", "Duitsland", "Denemarke", "Die", "grootste", "eilande", "in", "die", "Oossee", "is", ":", "Åland-eilande", "(", "Finland", ")", "Bornholm", "(", "Denemarke", ")", "Gotland", "(", "Swede", ")", "Hailuoto", "(", "Finland", ")", "Hiiumaa", "(", "Estland", ")", "Rügen", "(", "Duitsland", ")", "Saaremaa", "(", "Estland", ")", "Stockholm-eilandgroep", "Usedom", "of", "Uznam", "(", "verdeel", "tussen", "Duitsland", "en", "Pole", ")", "Valassaaret", "(", "Finland", ")", "Wolin", "(", "Pole", ")", "Skeepsrampe", "Die", "Wilhelm", "Gustloff", "was", "een", "van", "die", "grootste", "skeepsrampe", "wat", "in", "die", "see", "plaasgevind", "het", ".", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Geografie", "van", "Denemarke", "Geografie", "van", "Duitsland", "Geografie", "van", "Estland", "Geografie", "van", "Finland", "Geografie", "van", "Letland", "Geografie", "van", "Litaue", "Geografie", "van", "Pole", "Geografie", "van", "Rusland", "Geografie", "van", "Swede" ]

[ "Die", "Onafhanklike", "Demokrate", "was", "'n", "politieke", "party", "in", "Suid-Afrika", ".", "Dit", "het", "verteenwoordiging", "in", "die", "Parlement", "van", "Suid-Afrika", "gekry", "toe", "die", "stigter", ",", "Patricia", "de", "Lille", ",", "oorgeloop", "het", "deur", "verteenwoordigingstemme", "van", "die", "Pan", "Africanist", "Congress", "of", "Azania", "(", "PAC", ")", "te", "gebruik", ".", "Die", "party", "het", "veral", "ondersteuning", "in", "die", "Wes-Kaap", "onder", "sogenaamde", "bruin", "kiesers", "waar", "dit", "talle", "stadsrade", "in", "ooreenkomste", "met", "die", "(", "Demokratiese", "Alliansie", ")", "DA", "regeer", "het", ",", "geniet", ".", "Dit", "het", "die", "plaaslike", "owerhede", "Saldanhabaai", ",", "Bergrivier", ",", "Kaapstad", "en", "die", "Weskus-distriksmunisipaliteit", "ingesluit", ".", "OpAugustusis", "aangekondig", ",", "dat", "dié", "party", "met", "die", "groter", "Demokratiese", "Alliansie", "sou", "saamsmelt", "om", "die", "regering", "van", "die", "African", "National", "Congress", "(", "ANC", ")", "uit", "te", "daag", ".", "Die", "party", "is", "inas", "'n", "afsonderlike", "politieke", "organisasie", "ontbind", ".", "Verkiesingsresultate", "Sien", "ook", "Lys", "van", "politieke", "partye", "in", "Suid-Afrika", "Verwysings", "Voormalige", "politieke", "partye", "in", "Suid-Afrika" ]

[ "Die", "Oos-Kaap", "(", "Engels", ":", "Eastern", "Cape", ",", "Xhosa", ":", "IPhondo", "yaMpuma-Koloni", ")", "is", "een", "van", "die", "nege", "provinsies", "van", "Suid-Afrika", ".", "Die", "hoofstad", "is", "Bhisho", ".", "Die", "provinsie", "is", "ingevorm", "met", "die", "samevoeging", "van", "die", "oostelike", "deel", "van", "die", "voormalige", "Kaapprovinsie", "en", "die", "\"", "tuislande", "\"", "Ciskei", "en", "Transkei", ".", "Die", "stede", "en", "belangrikste", "dorpe", "is", "Port", "Elizabeth", ",", "Oos-Londen", ",", "Grahamstad", ",", "King", "William's", "Town", ",", "Queenstown", ",", "Uitenhage", ",", "Jeffreysbaai", ",", "Mthatha", "(", "voorheen", "Umtata", ")", ",", "Aliwal-Noord", ",", "Graaff-Reinet", "en", "Cradock", ".", "Demografie", "Bevolkingsensus):562", "053", ".", "Tale", ":", "Xhosa85%", ")", ",", "gevolg", "deur", "Afrikaans58%", ")", ".", "Godsdiens", ":", "Christendom1%", "Die", "dominante", "bevolkingsgroep", ")", "in", "die", "provinsie", ",", "die", "Xhosas", ",", "word", "onderverdeel", "in", "die", "volgende", "stamme", ":", "Gcaleka", ",", "Hlube", ",", "Rharhabe", ",", "Thembu", ",", "Bomvana", ",", "Mapondo", "en", "Mapondomise", ".", "Geografie", "Oppervlakte", ":", "Sowat966", "km²", ".", "Ligging", "en", "topografie", "Die", "provinsie", "lê", "in", "die", "suidooste", "van", "Suid-Afrika", "aan", "die", "Indiese", "Oseaan", ".", "Dit", "word", "in", "die", "noorde", "begrens", "deur", "die", "Vrystaat", ",", "Lesotho", "en", "KwaZulu-Natal", "en", "in", "die", "weste", "deur", "die", "Wes-Kaap", "en", "Noord-Kaap", ".", "Daar", "is", "groot", "verskille", "in", "die", "landskap", ",", "wat", "wissel", "van", "manjifieke", "strande", "in", "die", "suide", "en", "ooste", "tot", "grasvlaktes", "in", "die", "oostelike", "binneland", "en", "'n", "deel", "van", "die", "barre", "Groot", "Karoo", "in", "die", "noordweste", ".", "Daar", "is", "uitgebreide", "woude", "in", "die", "suide", ".", "'n", "Reeks", "bergreekse", "loop", "deur", "die", "middel", "van", "die", "Oos-Kaap", ",", "en", "die", "Witteberge", "en", "Drakensberge", "lê", "aan", "die", "provinsie", "se", "noordoosgrens", ".", "Die", "kusstreek", "vanaf", "die", "Groot-Keirivier", "in", "die", "suide", "tot", "by", "Port", "Edward", "in", "die", "noorde", "staan", "bekend", "as", "die", "Wildekus", ".", "Ekonomie", "Die", "groot", "stede", "Port", "Elizabeth", "en", "Oos-Londen", "huisves", "'n", "aantal", "motorvervaardigerss", "en", "verskeie", "groot", "maatskappye", ".", "Fabrieke", "van", "Volkswagen", ",", "Ford", ",", "General", "Motors", ",", "Mercedes-Benz", "Suid-Afrika", ",", "Good", "Year", ",", "Nestlé", ",", "Johnson", "&", "Johnson", ",", "Aspen", "(", "farmaseuties", ")", "en", "andere", "word", "hier", "aangetref", ".", "Maar", "die", "res", "van", "die", "Oos-Kaap", "is", "veral", "landbougebied", ",", "wat", "sitrus-", "en", "ander", "vrugte", ",", "mielies", "en", "sorghum", "produseer", ".", "Die", "omgewing", "rondom", "Stutterheim", "bestaan", "uit", "bosbouplantasies", ".", "Die", "provinsie", "het", "ook", "bees-", "en", "skaapplase", ",", "laasgenoemde", "veral", "in", "die", "Groot", "Karoo", ".", "Die", "oorde", "wat", "al", "langs", "die", "Oos-Kaapse", "kus", "lê", ",", "het", "groot", "toerismepotensiaal", ".", "Die", "provinsie", "se", "hawens", "is", "Port", "Elizabeth", ",", "Oos-Londen", "en", "'n", "groot", "nuwe", "Suid-Afrikaanse", "hawe", ",", "dié", "van", "Ngqura", "(", "of", "Coega", ")", ".", "Laasgenoemde", "iskm", "noordoos", "van", "Port", "Elizabeth", "se", "hawe", "aangelê", "–", "aan", "die", "mond", "van", "die", "Coegarivier", "in", "Algoabaai", ".", "Die", "hawe", "van", "Ngqura", "het", "insy", "eerste", "handelskip", "verwelkom", ",", "en", "is", "in", "Maartamptelik", "geopen", "deur", "President", "Zuma", ".", "Bronne", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf" ]

[ "Oos-Londen", "(", "Engels", ":", "East", "London", ",", "Xhosa", ":", "eMonti", ")", "is", "'n", "stad", "in", "die", "Oos-Kaapprovinsie", "van", "Suid-Afrika", ".", "Dit", "het", "sowat000", "inwoners", "(", "volgens", "diesensus", ")", "en", "vorm", "die", "belangrikste", "deel", "van", "die", "Buffalo", "City", "Metropolitaanse", "Munisipaliteit", "wat", "in", "totaal", "sowat000", "inwoners", "huisves", ",", "waarvan750", "swart", "was,258", "wit,442", "bruin", "en241", "Indiërs", ".", "Dit", "lê", "aan", "die", "Indiese", "oseaankus", ",", "tussen", "die", "Buffels-", "en", "die", "Nahoonrivier", ",", "en", "is", "die", "enigste", "stad", "in", "Suid-Afrika", "met", "'n", "rivierhawe", ".", "Pynappels", "en", "mielies", "is", "belangrike", "plaaslike", "uitvoerprodukte", ".", "Die", "hawe", "beskik", "ook", "oor", "die", "grootste", "graansilos", "in", "die", "land", ",", "met", "'n", "kapasiteit", "van", "tot000", "ton", ".", "Oos-Londen", "is", "'n", "belangrike", "in-", "en", "uitvoerhawe", "vir", "nuwe", "motorvoertuie", "na", "die", "Amerikas", ",", "die", "Verenigde", "Koninkryk", ",", "Australië", ",", "Japan", "en", "China", ".", "Koper", "afkomstig", "van", "Zambië", "en", "die", "Demokratiese", "Republiek", "van", "Kongo", "word", "ook", "per", "see", "uitgevoer", ".", "Geskiedenis", "Die", "stad", "is", "inas", "'n", "vesting", "gestig", "(", "'n", "kruithuis", "is", "die", "enigste", "oorblyfsel", "van", "die", "destydse", "Fort", "Glamorgan", ")", ".", "Tien", "jaar", "ná", "die", "stigting", "van", "Oos-Londen", "vestig", "meer", "as300", "Duitse", "setlaars", "–", "oorwegend", "lede", "van", "die", "Duitse", "Legioen", ",", "wat", "in", "die", "Krimoorlog", "geveg", "het", "–", "in", "die", "gebied", ".", "Plekname", "soos", "Berlyn", ",", "Hamburg", "en", "Döhne", "getuig", "van", "die", "Duitse", "erfenis", ",", "maar", "ook", "Oos-Londen", "en", "King", "William’s", "Town", "het", "gebaat", "by", "hulle", "vaardighede", "en", "ondernemingsgees", ".", "Inkry", "Oos-Londen", "stadstatus", ".", "Vandag", "is", "Oos-Londen", "een", "van", "Suid-Afrika", "se", "gewildste", "toeristebestemmings", "met", "sowat", "sewe", "sonskynure", "per", "dag", "en", "talle", "sandstrande", ".", "NG", "gemeentes", "Die", "eerste", "Afrikaanse", "gemeente", "in", "Oos-Londen", "was", "nie", "'n", "NG", "gemeente", "nie", ",", "maar", "wel", "die", "Vrije", "Hollandse", "Gemeente", "van", "Oost-Londen", ",", "ook", "gewoonweg", "genoem", "die", "Independente", "Gemeente", ",", "wat", "deur", "ds", ".", "Jooste", "van", "Transvaal", "gestig", "is", "en", "sy", "eerste", "kerkraadsvergadering", "opAprilgehou", "het", ".", "Die", "gemeente", "het", "'n", "sinkkerkie", "in", "St", ".", "Paulsweg", "opgerig", "waar", "die", "lekkergoedfabriek", "van", "Wilsons", "later", "jare", "sou", "staan", ".", "Die", "laaste", "kerkraadsvergadering", "van", "hierdie", "gemeente", "is", "opNovembergehou", ".", "Nou", "het", "die", "NG", "kerk", "oorgeneem", "en", "die", "eerste", "NG", "kerkraadsvergadering", "is", "opMeigehou.", "Ds", ".", "Andrew", "Murray", "McGregor", "word", "opSeptemberbevestig", "en", "vertrek", "weer", "in", "Die", "tweede", "leraar", ",", "ds", ".", "J.P", ".", "van", "Huyssteen", ",", "is", "opJuliebevestig", ".", "OpOktoberkoop", "die", "kerk", "'n", "erf", "in", "die", "hoofstraat", "aan", "vir", "die", "bou", "van", "'n", "nuwe", "kerkgebou.", "Ds", ".", "Van", "Huyssteen", ",", "wat", "intussen", "na", "Riebeek-Wes", "vertrek", "het", ",", "gaan", "op", "versoek", "van", "die", "gemeente", "op", "reis", "deur", "die", "Vrystaat", "om", "by", "NG", "gemeentes", "geld", "vir", "die", "bou", "van", "die", "kerkgebou", "in", "te", "samel", ".", "Die", "gebou", "is", "opAprilingewy", "deur", "ds", ".", "A.J", ".", "Pienaar", ",", "moderator", ".", "Weens", "die", "snelle", "uitbreiding", "van", "die", "stad", ",", "is", "die", "Wes-gemeente", "inafgestig", "en", "die", "Noord-gemeente", "in", "Deur", "die", "jare", "is", "vele", "ander", "gemeentes", "gestig", ",", "maar", "'n", "paar", "is", "mettertyd", "weer", "by", "ander", "ingelyf", "of", "het", "saamgesmelt", ".", "Inwas", "daar", ":", "Buffelsrivier", "Cambridge", "De", "Brug", "Gonubie", "Nahoon", "die", "moedergemeente", ",", "Oos-Londen-Noorden", "Oos-Londen-Wesheuwels", "Die", "ring", "van", "Oos-Londen", ",", "wat", "die", "NG", "gemeente", "King", "William's", "Town", "insluit", ",", "het", "insowat200", "belydende", "(", "volwasse", ")", "lidmate", "minder", "as", "ingehad", ".", "Die", "NG", "Sendinggemeente", "Oos-Londen", "is", "ingestig", ",", "asook", "etlike", "gemeentes", "van", "die", "eertydse", "NG", "Kerk", "in", "Afrika", ",", "wat", "vandag", "almal", "onder", "die", "VGK", "val", ".", "Joodse", "gemeenskap", "Oos-Londen", "is", "ingestig", "as", "landingsplek", "en", "het", "indorpstatus", "verkry", ".", "W", ".", "Barnett", "het", "in’n", "gondkonsessie", "gekry", ",", "maar", "die", "eerste", "Joodse", "inwoner", "was", "Gustave", "Wetzlar", ",", "wat", "inuit", "Duitsland", "in", "die", "Kaap", "aangekom", "het", "en", "hom", "inas", "handelaar", "in", "Oos-Londen", "gevestig", "het", ".", "Hy", "was", "dorpsraadslid", "vanaf", "en", "het", "burgemeester", "geword", "in", "John", "Lewis", "Norton", ",", "’n", "afstammeling", "van", "dieSetlaars", ",", "was", "hoofkonstabel", "en", "bode", "van", "die", "hof", ".", "Die", "groei", "van", "die", "Joodse", "bevolking", "vanweë", "immigrasie", "en", "die", "toestroming", "tydens", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "het", "gelei", "tot", "die", "stigting", "van", "die", "Joodse", "gemeente", "in", "Julius", "Myers", "en", "G.C", ".", "Deal", ",", "albei", "immigrante", "uit", "Engeland", ",", "het", "die", "leiding", "geneem", "in", "die", "gemeenskapslewe", ".", "Emmanuel", "Lipkin", ",", "later", "van", "Oudtshoorn", ",", "het", "inuit", "Engeland", "gearriveer", "as", "predikant", "en", "’n", "klein", "sinagoge", "is", "in", "gebruik", "geneem", ".", "Twintig", "jaar", "later", "is", "’n", "groter", "sinagoge", "gebou", ".", "Inis", "’n", "klein", "Hervormde", "gemeente", "gestig", ".", "In", "sy", "bloeitydperk", "het", "die", "gemeenskap", "in", "die", "middels", "uit", "sowat200", "siele", "bestaan", ".", "Daar", "was", "’n", "aktiewe", "Joodse", "gemeenskapslewe", "met", "Hebreeuse", "skole", ",", "Sionistiese", "en", "ander", "organisasies", ",", "streekstakke", "van", "nasionale", "instellings", "en", "’n", "buiteklub", ".", "Maar", "teenhet", "dit", "gekrimp", "tot", "minder", "as", "hoofsaaklik", "bejaarde", "individue", ",", "hoewel", "die", "vernaamste", "gemeenskapsorganisasies", "nog", "aan", "die", "gang", "was", ".", "Jode", "was", "aktief", "in", "die", "burgerlike", "samelewing", "en", "het", ",", "benewens", "Wetzlar", ",", "die", "volgende", "burgemeesters", "ingesluit", ":", "David", "Lazarus’48", "en’68", ")", ",", "Abraham", "Addleson’59", ")", "en", "Leo", "Laden’64", ")", ".", "Infrastruktuur", "Oos-Londen", "het", "'n", "lughawe", "wat", "dit", "met", "die", "groot", "stede", "in", "Suid-Afrika", "verbind", ".", "Daar", "is", "ook", "'n", "hawe", "en", "spoorlyne", "verbind", "die", "stad", "met", "Gauteng", ",", "Port", "Elizabeth", ",", "Kaapstad", "en", "Durban", ".", "Die", "N2", "nasionale", "pad", "verbind", "die", "stad", "met", "Durban", "en", "Port", "Elizabeth", ".", "Die", "N6", "begin", "by", "Oos-Londen", "en", "verbind", "die", "stad", "noordwaarts", "via", "Queenstown", "met", "Bloemfontein", "en", "die", "N1", "nasionale", "pad", ".", "Sport", "Die", "Blackburn", "Rovers", "speel", "in", "die", "National", "First", "Division", ",", "die", "tweede", "vlak", "van", "sokker", "in", "Suid-Afrika", ",", "met", "hul", "tuiste", "in", "die", "Buffalo", "City-stadion", ".", "Dié", "stadion", "is", "tydens", "die", "Rugbywêreldbekervir", "drie", "groepwedstryde", "ingespan", ".", "'n", "Ander", "vername", "stadion", "is", "Buffalopark", "wat", "vir", "krieketwedstryde", "gebruik", "word", "en", "die", "Warriors", "huisves", ".", "Hier", "is", "tydens", "die", "Krieketwêreldbekerdrie", "krieketwedstryde", "aangebied", ".", "Die", "Grens", "Bulldogs", "ding", "vir", "Oos-Londen", "in", "die", "jaarlikse", "Curriebeker", "mee", "en", "beslis", "hul", "tuiswedstryde", "in", "die", "Buffalo", "City-stadion", ".", "Besienswaardighede", "Die", "Raadsaal", "in", "die", "Victoriaanse", "renaissance-boustyl", "is", "'n", "nasionale", "gedenkwaardigheid", ".", "Die", "kloktoring", "is", "aan", "die", "Britse", "koningin", "Victoria", "gewy", ".", "Die", "Stasie", "van", "Oos-Londen", "is", "een", "van", "die", "oudste", "geboue", "in", "die", "stad", "en", "spog", "met", "die", "ou", "stoomlokomotief", "Stormberg", ",", "wat", "inin", "Engeland", "gebou", "is", ".", "Die", "St", ".", "Peterskerk", "is", "'n", "nasionale", "gedenkwaardigheid", "uit", "die", "jaar", "Die", "Ann", "Bryant-kunsgalery", "van", "Oos-Londen", "toon", "skilderye", "van", "Suid-Afrikaanse", "en", "Britse", "kunstenaars", ".", "'n", "Gedenkteken", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "kunstenares", "Lippy", "Lipshitz", "herinner", "aan", "die", "Duitse", "setlaars", ",", "wat", "hulle", "hier", "ná", "die", "Krimoorlog", "ingevestig", "het", "en", "'n", "groot", "bydrae", "tot", "die", "opbloei", "van", "handel", "en", "landbou", "in", "die", "gebied", "gelewer", "het", ".", "Die", "Museum", "van", "Oos-Londen", "is", "die", "enigste", "plek", "ter", "wêreld", "waar", "'n", "eier", "van", "die", "uitgestorwe", "reusevoël", "Dodo", ",", "wat", "invanuit", "Mauritius", "na", "Suid-Afrika", "gebring", "is", ",", "op", "spesiale", "versoek", "besigtig", "kan", "word", ".", "Die", "John", "Baillie-gedenkteken", "in", "die", "hawe", "herdenk", "die", "historiese", "gebeurtenis", "van", "November", "toe", "die", "Britse", "vlag", "vir", "die", "eerste", "keer", "in", "die", "gebied", "gehys", "is", ".", "Een", "van", "die", "eerste", "privaat", "huise", ",", "wat", "aan", "die", "oostelike", "oewer", "van", "die", "Buffelsrivier", "opgerig", "is", ",", "huisves", "vandag", "die", "Historiese", "Museum", "van", "Gately-huis", ".", "Dit", "is", "die", "oorspronklike", "tuiste", "van", "John", "Gately", ",", "die", "stigter", "van", "Oos-Londen", ".", "Die", "Hood", "Pointvuurtoring", "is", "inin", "gebruik", "geneem", ".", "Susterstede", "Gävle", "Leiden", "Milwaukee", "County", "Sien", "ook", "Lys", "van", "nedersettings", "in", "Suid-Afrika", "Duitse", "Setlaarsmonument", "Verwysings", "Bronne", "Olivier", ",", "ds", ".", "P.", "L", ".", "(", "samesteller", ")", ",", "Ons", "gemeentelike", "feesalbum", ".", "Kaapstad", "en", "Pretoria", ":", "N.G", ".", "Kerk-uitgewers", ".", "Rosenthal", ",", "Eric", ",", "Encyclopaedia", "of", "Southern", "Africa", ".", "Cape", "Town", "and", "Johannesburg", ":", "Juta", "and", "Company", "Limited", ".", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf", "Kusstede", "Hawens", "in", "Suid-Afrika" ]

[ "Psigiatrie", "is", "dié", "vertakking", "van", "geneeskunde", "wat", "bemoeid", "is", "met", "die", "wetenskap", "en", "praktyk", "van", "die", "behandeling", "van", "kognitiewe", ",", "emosionele", ",", "of", "gedragsversteurings", ".", "(", "Sien", "geestesversteuring", ".", ")", "'n", "Psigiater", "is", "gemagtig", "om", "met", "die", "bepaalde", "mediese", "opleiding", "medisyne", "aan", "die", "pasiënt", "voor", "te", "skryf", ".", "Daarteenoor", "is", "'n", "sielkundige", "iemand", "wat", "in", "die", "vakgebied", "sielkunde", "bekwaam", "is", ".", "'n", "Kliniese", "sielkundige", "is", "gespesialiseerd", "in", "psigoterapie", ",", "en", "kan", "nie", "medisyne", "voorskryf", "nie", ".", "Verstand", "versus", "brein", "Tot", "op", "'n", "sekere", "tydstip", "is", "psigiatriese", "siektes", "gedefinieer", "as", "versteurings", "van", "die", "verstand", ",", "eerder", "as", "die", "brein", ",", "ten", "spyte", "daarvan", "dat", "die", "verskil", "tussen", "die", "twee", "nie", "altyd", "duidelik", "was", "nie", ".", "Binne", "die", "huidige", "databank", "van", "kennis", ",", "word", "hierdie", "onderskeiding", "al", "hoe", "vaer", ",", "aangesien", "daar", "bevind", "word", "dat", "al", "hoe", "meer", "psigiatriese", "toestande", "'n", "fisiese", "oorsaak", "het", ".", "Aanvanklik", "was", "neurologie", "en", "psigiatrie", "'n", "enkele", "dissipline", ",", "maar", "soos", "wat", "die", "wetenskap", "gevorder", "het", ",", "is", "die", "twee", "vakgebiede", "van", "mekaar", "afgeskei", ".", "Vandag", "is", "die", "immergroeiende", "begrip", "van", "die", "basiese", "funksionering", "van", "die", "neurone", "en", "die", "brein", "die", "rede", "hoekom", "hierdie", "twee", "areas", "weer", "begin", "te", "versmelt", ".", "Aanvanklik", "was", "psigiatrie", "'n", "pragmatiese", "dissipline", ",", "deel", "van", "algemene", "geneeskunde", ",", "wat", "medisyne", "en", "praktiese", "sielkunde", "gekombineer", "het", ".", "Die", "navorsing", "van", "Emil", "Kraepelin", "het", "die", "fondament", "van", "wetenskaplike", "psigiatrie", "daargestel", ",", "maar", "dié", "vordering", "is", "ontspoor", "deur", "die", "psigo-analitiese", "teorieë", "van", "Sigmund", "Freud", ".", "Freudiaanse", "teorie", "het", "die", "psigiatriese", "denke", "vir", "baie", "jare", "oorheers", ".", "Die", "ontdekking", "van", "litiumkarbonaat", "as", "'n", "behandeling", "vir", "bipolêre", "versteuring", ",", "gevolg", "deur", "die", "ontwikkeling", "van", "navorsingsvelde", "soos", "molekulêre", "biologie", "en", "gereedskap", "soos", "breinbeelding", ",", "het", "psigiatrie", "in", "staat", "gestel", "om", "sy", "oorsprong", "in", "fisiese", "-", "en", "waarnemingsgeneeskunde", "te", "herontdek", ",", "sonder", "om", "sy", "menslikheidsaspek", "uit", "die", "oog", "te", "verloor", ".", "Anti-psigiatrie", "In", "kontras", "met", "ander", "vertakkings", "van", "die", "geneeskunde", ",", "bestaan", "daar", "in", "psigiatrie", "'n", "verpolitiseerde", "beweging", "wat", "die", "praktyk", "en", "soms", "die", "bestaansreg", "van", "psigiatrie", "teenstaan", ".", "Sulke", "teenstanders", "beweer", "groot", ",", "multinasie", "farmaseutiese", "maatskappye", "psigiatrie", "finansieel", "selektief", "ondersteun", ".", "Sodoende", "word", "die", "navorsingswerk", "van", "hooggeagte", "psigiaters", ",", "asook", "navorsings-", "en", "opvoedkundige", "materiaal", "besoedel", ".", "Hierdie", "beweringe", "word", "sterk", "beveg", "deur", "psigiaters", ".", "Bekende", "persone", "in", "die", "psigiatrie", "Psigiaters", ":", "Eugene", "Bleuler", "John", "Cade", "Milton", "Erickson", "Sigmund", "Freud", "David", "Healy", "Karl", "Jaspers", "Carl", "Gustav", "Jung", "Radovan", "Karadžić", "Antonie", "Kepinski", "Emil", "Kraepelin", "Richard", "von", "Krafft-Ebbing", "R", ".", "D", ".", "Laing", "W", ".", "H.", "R", ".", "Rivers", "Kurt", "Schneider", "Tomas", "Szasz", "Kyk", "ook", "na", "anti-psigiatrie", "kognitiewe", "neuropsigiatrie", "lys", "van", "psigiatriese", "geneesmiddel-ingrepe", "neuropsigiatrie", "psigofarmakologie", "psigopatologie" ]

[ "Pretoria", "(", "Suid-Ndebele", ":", "iPitori", ")", "is", "die", "administratiewe", "hoofstad", "van", "Suid-Afrika", "en", "is", "geleë", "in", "die", "provinsie", "Gauteng", ",", "ongeveerkm", "noord", "van", "Johannesburg", ".", "Die", "stadsgebied", "word", "deurkruis", "deur", "die", "Magaliesbergreeks", ".", "Pretoria", "is", "opNovemberdeur", "die", "Voortrekkers", "gestig", "en", "het", "indie", "hoofstad", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "(", "ZAR", ")", "en", "inTransvaal", "en", "ook", "die", "nuutgestigte", "Unie", "van", "Suid-Afrika", "se", "uitvoerende", "hoofstad", "geword", ".", "Kaapstad", "is", "sedertdie", "wetgewende", "hoofstad", "en", "Bloemfontein", "die", "geregtelike", "hoofstad", ".", "In", "vergelyking", "met", "die", "naburige", "Johannesburg", "het", "Pretoria", ",", "wat", "eers", "instadstatus", "verkry", "het", ",", "teen", "'n", "stadiger", "tempo", "gegroei", ".", "Eers", "toe", "die", "Nasionale", "Party", "inaan", "bewind", "gekom", "het", ",", "het", "Pretoria", "gaandeweg", "in", "belangrikheid", "toegeneem", ".", "Die", "stad", "dien", "tans", "oorwegend", "as", "'n", "administratiewe", "sentrum", ",", "en", "die", "plaaslike", "dienstesektor", "verskaf", "die", "meeste", "werkgeleenthede", ".", "Nogtans", "beskik", "Pretoria", "oor", "'n", "nywerheidsbasis", ",", "wat", "veral", "op", "die", "yster-", "en", "staalbedryf", "asook", "motorvervaardiging", "steun", ",", "en", "dien", "daarnaas", "as", "'n", "spoorwegsentrum", ".", "Pretoria", "se", "tersiêre", "opvoedingsinstellings", "sluit", "die", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", "(", "gestig", "inen", "tans", "een", "van", "die", "vernaamste", "instellings", "ter", "wêreld", "vir", "afstandsonderwys", ")", ",", "die", "Universiteit", "van", "Pretoria", "(", "gestig", "inen", "die", "Tshwane-Universiteit", "vir", "Tegnologie", "in", ".", "Sedertvorm", "Pretoria", "deel", "van", "die", "Stad", "Tshwane", "Metropolitaanse", "Munisipaliteit", ".", "OpMaarthet", "die", "Stad", "Tshwane", "Metropolitaanse", "Munisipaliteit", "onder", "gesag", "van", "die", "ANC", "in", "'n", "vergadering", "besluit", "om", "die", "Stad", "Tshwane", "formeel", "as", "'n", "geografiese", "pleknaam", "te", "registreer", "op", "die", "databasis", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "Geografiese", "Nameraad", "(", "SAGNR", ")", "in", "terme", "van", "die", "SAGNR", "Wetvan", "Sedertdien", "was", "die", "vorige", "Tshwane", "metroraad", "in", "'n", "omstrede", "proses", "betrokke", "om", "Tshwane", "as", "die", "amptelike", "en", "enigste", "naam", "van", "die", "stad", "te", "vestig", ".", "In", "Augustushet", "die", "Suid-Afrikaanse", "Geografiese", "Nameraad", "egter", "bevestig", "dat", "Pretoria", "se", "naam", "nie", "verander", "word", "nie", ".", "Tot", "inis", "die", "stad", "se", "amptelike", "naam", "nie", "verander", "nie", "en", "dit", "blyk", "nou", "al", "hoe", "onwaarskynlik", "dat", "dit", "hoegenaamd", "nog", "sal", "gebeur", ".", "Geografie", "Pretoria", "is", "in", "die", "noordooste", "van", "die", "provinsie", "Gauteng", "geleë", ",", "sowatkm", "noord", "van", "Johannesburg", "enkm", "wes", "van", "Nelspruit", "af", ".", "Pretoria", "lê339", "meter", "bo", "seevlak", "in", "'n", "warm", ",", "beskermde", "en", "vrugbare", "vallei", "wat", "deur", "die", "berge", "van", "die", "Magaliesbergreeks", "omring", "word", ".", "Pretoria", "is", "'n", "baie", "aangename", "en", "kosmopolitiese", "stad", ",", "geleë", "in", "die", "oorgangsgebied", "tussen", "die", "Hoëveld-", "en", "die", "Bosveld-gebiede", ".", "As", "gevolg", "van", "sy", "ligging", "het", "Pretoria", "'n", "besonder", "ryk", "voëllewe", ".", "Klimaat", "Pretoria", "het", "'n", "subtropiese", "klimaat", "met", "warm", ",", "vogtige", "somers", "en", "gematigde", ",", "droë", "winters", ".", "Daar", "word", "'n", "gemiddeldesonskyndae", "per", "jaar", "in", "Pretoria", "aangeteken", ".", "Administratiewe", "stadsgebied", "Die", "Metropolitaanse", "Munisipaliteit", "Stad", "Tshwane", ",", "wat", "opDesembergestig", "is", ",", "het", "'n", "oppervlakte", "van199", "vierkante", "kilometer", "en", "sluit", "naas", "Pretoria", "ook", "talle", "dorpe", "in", "sy", "metropolitaanse", "gebied", "in", ",", "waaronder", "Centurion", "(", "vroeër", "Verwoerdburg", ")", ",", "Akasia", ",", "Soshanguve", ",", "Mabopane", ",", "Atteridgeville", ",", "Ga-Rankuwa", ",", "Winterveld", ",", "Hammanskraal", ",", "Temba", ",", "Pienaarsrivier", ",", "Krokodilrivier", "en", "Mamelodi", ".", "Geskiedenis", "Vroeë", "geskiedenis", "Die", "eerste", "setlaars", "in", "die", "gebied", "van", "die", "huidige", "Pretoria", "was", "lede", "van", "die", "Nguni-stam", ",", "wat", "later", "as", "Ndebele", "(", "letterlik", "\"", "vlugtelinge", "\"", ")", "of", "Matabele", "bekend", "gestaan", "het", ".", "Enkele", "honderd", "jaar", "lank", "het", "hulle", "die", "vrugbare", "Apiesrivierstreek", "as", "veetelers", "bewoon", "voordat", "Zoeloe-krygers", "met", "hul", "aanvalle", "in", "die", "vroeëe", "eeu", "verwoesting", "in", "die", "gebied", "gesaai", "het", ".", "Baie", "Nguni", "is", "in", "dié", "aanvalle", "dood", ",", "terwyl", "die", "oorlewendes", "noordwaarts", "gevlug", "en", "hulle", "in", "die", "gebied", "van", "die", "huidige", "Zimbabwe", "gevestig", "het", ".", "Die", "streek", "was", "vervolgens", "tydelik", "onbewoon", ".", "Volgens", "historiese", "dokumente", "het", "Voortrekkergesinne", "soos", "die", "Van", "der", "Walts", ",", "Prinsloos", "en", "Bronkhorsts", "hulle", "in", "die", "periode", "tussenenin", "die", "Fonteinedal", "gevestig", "–", "gelyktydig", "het", "ook", "die", "eerste", "Tswana-setlaars", "na", "die", "Pretoriagebied", "gekom", ".", "Die", "broers", "Lucas", "en", "Gert", "Bronkhorst", "was", "die", "eerste", "boere", "in", "die", "gebied", "wat", "op", "die", "plase", "Groenkloof", "en", "Elandspoort", "geboer", "het", ".", "Die", "eerste", "huis", "in", "die", "gebied", "is", "deur", "J.", "G.S", ".", "Bronkhorst", "inin", "die", "Fonteinedal", "opgerig", ".", "'n", "Aantal", "Afrikanergesinne", "het", "hulle", "rondom", "die", "nabygeleë", "dorp", "Elandspoort", "gevestig", ".", "Die", "plaaslike", "bewoners", "het", "hul", "dorp", "in", "twee", "jaar", "nadat", "die", "Sandrivierkonvensie", "die", "onafhanklikheid", "van", "die", "gebied", "noord", "van", "die", "Vaalrivier", "bevestig", "het", ",", "tot", "kerkplaas", "van", "Sentraal-Transvaal", "laat", "verklaar", ".", "Elandspoort", "het", "sodoende", "'n", "belangrike", "plek", "vir", "nagmale", ",", "dope", "en", "huwelike", "geword", ".", "Die", "Voortrekkerleier", "kommandant-generaal", "Marthinus", "Wessel", "Pretorius", "het", "land", "in", "die", "Apiesriviervallei", "aangekoop", "wat", "daarna", "deur", "die", "regering", "van", "die", "ZAR", "oorgeneem", "is", ",", "met", "die", "voorneme", "om", "hier", "'n", "permanente", "gebou", "vir", "die", "Boererepubliek", "se", "Volksraad", "te", "vestig", ";", "dit", "was", "immers", "reeds", "voorspelbaar", "dat", "hier", "'n", "beduidende", "nedersetting", "sou", "ontstaan", ".", "Pretoria", "is", "indeur", "M", ".", "W", ".", "Pretorius", "amptelik", "as", "Pretoria", "Philadelphia", "(", "\"", "Die", "Broederskap", "van", "Pretoria", "\"", ")", "gestig", "en", "na", "sy", "vader", "Andries", "Pretorius", "genoem", ",", "wat", "ná", "sy", "oorwinning", "oor", "die", "Zoeloes", "in", "die", "Slag", "van", "Bloedrivier", "as", "'n", "volksheld", "vereer", "is", ".", "Andries", "Pretorius", "het", "ook", "'n", "belangrike", "rol", "by", "die", "onderhandelinge", "met", "Groot-Brittanje", "gespeel", ",", "wat", "inmet", "die", "ooreenkoms", "van", "Sandrivier", "tot", "die", "onafhanklikheid", "van", "Transvaal", "onder", "die", "nuwe", "naam", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "gelei", "het", ".", "Die", "dorp", "het", "destyds", "uit", "sowat", "tagtig", "huise", "met", "'n", "bevolking", "vanbestaan", ".", "Inhet", "'n", "raadgewer", "van", "die", "president", ",", "Andries", "du", "Toit", ",", "een", "van", "sy", "Basotho-ponies", "teen", "die", "hele", "gebied", "van", "die", "huidige", "voorstad", "Arcadia", "geruil", ".", "Vir", "die", "volgende", "twee", "jaar", "was", "hy", "besig", "met", "die", "opmeting", "van", "sy", "besit", ".", "Die", "gebied", "is", "deur", "Stephanus", "Meintjies", "ontwikkel", ",", "en", "'n", "nabygeleë", "koppie", ",", "Meintjieskop", ",", "is", "na", "hom", "genoem", ".", "Die", "destydse", "dorpsgebied", "het", "van", "Potgieterstraat", "in", "die", "weste", "tot", "by", "Prinsloostraat", "in", "die", "ooste", "en", "van", "Boomstraat", "in", "die", "noorde", "tot", "by", "Scheidingstraat", "in", "die", "suide", "gestrek", ".", "Hoofstad", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "(", "ZAR", ")", "Pretoria", "het", "opMeidie", "hoofstad", "van", "die", "ZAR", "geword", "en", "is", "tydens", "die", "Eerste", "Vryheidsoorlog", "tussen", "Desemberen", "Maartdeur", "Britse", "troepe", "beleër", ".", "George", "Heys", ",", "'n", "boorling", "van", "Durban", "en", "geesdriftige", "sakeman", "wat", "hom", "inin", "Pretoria", "gevestig", "het", ",", "het", "insy", "koetsvoerdiens", "Express", "Saloon", "Coach", "Service", "gestig", ".", "Die", "koetse", "het", "van", "Kerkplein", "op", "drie", "hoofroetes", "na", "Kimberley", ",", "Barberton", "en", "Pietersburg", "vertrek", ".", "Die", "Abbot-Downing-koetse", ",", "wat", "Heys", "ingespan", "het", ",", "was", "handgemaak", "en", "is", "van", "New", "Hampshire", "in", "die", "Verenigde", "State", "ingevoer", ".", "Destyds", "is", "die", "koetse", ",", "waarvan", "elkeen", "agtien", "tot", "twintig", "passasiers", "en", "tot", "drie", "en", "'n", "halwe", "ton", "posstukke", "kon", "vervoer", ",", "deur", "feitlik", "alle", "belangrike", "koetsmaatskappye", "gebruik", ".", "Die", "kaartjie", "vir", "'n", "koetsreis", "was", "allesbehalwe", "goedkoop", "–", "die", "span", "van", "tien", "perde", "moes", "elke", "tien", "tot", "vyftien", "myl", "vervang", "word", ".", "Die", "reis", "tussen", "Pretoria", "en", "Johannesburg", "het", "destyds", "ongeveer", "vyf", "uur", "geduur", "–", "mits", "die", "koets", "nie", "in", "die", "Sesmylspruit", "of", "die", "Jukskeirivier", "vasgeval", "het", "nie", ".", "George", "Heys", "se", "vervoersaak", "het", "ook", "'n", "kontrak", "met", "die", "posmeester-generaal", "van", "die", "ZAR", ",", "Nicolaas", "van", "Alphen", ",", "gehad", ",", "maar", "dit", "het", "met", "die", "aankoms", "van", "die", "eerste", "trein", "uit", "Kaapstad", "op", "Pretoria", "se", "stasie", "ten", "einde", "geloop", ".", "Heys", "was", "nogtans", "'n", "welgestelde", "man", "en", "het", "inbesluit", "om", "'n", "statige", "herehuis", ",", "Melrose", "Villa", "(", "wat", "later", "Melrose-Huis", "genoem", "is", ")", ",", "in", "Maréstraat", "(", "later", "Jacob", "Maréstraat", ")", "vir", "homself", "en", "dsy", "gesin", "te", "laat", "bou", ".", "Planne", "vir", "die", "spoghuis", "is", "opgetrek", "deur", "die", "Londense", "argitek", "W", "T", "Vale", ".", "Die", "Heys-gesin", "het", "sy", "intrek", "ingeneem", ",", "en", "drie", "jaar", "later", "is", "die", "villa", "nog", "eens", "vergroot", ".", "George", "Heys", "is", "intydens", "'n", "besoek", "aan", "Engeland", "oorlede", ",", "maar", "sy", "afstammelinge", "het", "nog", "tot", "inhier", "gewoon", ".", "Die", "herehuis", "is", "daarna", "aan", "die", "Pretoriase", "stadsraad", "verkoop", "wat", "hom", "gerestoureer", "en", "as", "museum", "vir", "die", "publiek", "oopgestel", "het", ".", "Die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", ",", "wat", "vantottussen", "die", "Boererepublieke", "en", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "gewoed", "het", ",", "het", "tot", "die", "ondergang", "van", "die", "ZAR", "gelei", "en", "'n", "tydperk", "van", "Britse", "oorheersing", "in", "Suid-Afrika", "ingelui", ".", "Pretoria", "het", "opJuniegekapituleer", "en", "is", "vervolgens", "deur", "troepe", "onder", "die", "bevel", "van", "lord", "Frederick", "Sleigh", "Roberts", "ingeneem", ".", "Lord", "Roberts", "het", "van", "die", "Sikhs", ",", "wat", "hom", "op", "sy", "veldtogte", "in", "Indië", "bygestaan", "het", ",", "saamgebring", "na", "Pretoria", "en", "in", "Melrose-huis", "ingetrek", ".", "Die", "huis", "het", "ook", "die", "hoofkwartier", "van", "die", "Britse", "leër", "in", "die", "stad", "geword", ",", "terwyl", "die", "half", "voltooide", "Paleis", "van", "Justisie", "in", "'n", "militêre", "hospitaal", "vir", "gewonde", "soldate", "omgeskep", "is", ".", "Met", "die", "ondertekening", "van", "die", "Vredesooreenkoms", "van", "Vereeniging", "in", "die", "eetkamer", "van", "Melrose-huis", "is", "die", "oorlog", "kort", "voor", "middernag", "opMeiin", "Pretoria", "amptelik", "beëindig", ".", "George", "Heys", "het", "saam", "met", "sy", "vriende", ",", "waaronder", "die", "sakelui", "Edmund", "en", "George", "Bourke", ",", "'n", "baie", "belangrike", "rol", "in", "die", "ekonomiese", ",", "professionele", ",", "politieke", "en", "sosiale", "lewe", "van", "Pretoria", "gespeel", ".", "Almal", "het", "goeie", "betrekkinge", "met", "president", "Paul", "Kruger", "gehandhaaf", "en", "talle", "liefdadige", "geskenke", "aan", "die", "stad", "gemaak", ",", "waaronder", "'n", "verpleeginrigting", "vir", "gewonde", "soldate", "in", "'n", "klein", "gebou", "langs", "die", "Staats", "Model", "School", "in", "Van", "der", "Walt", "Straat", "die", "kerksaal", "van", "die", "Metodiste-kerk", "in", "Sunnyside", "en", "die", "klokkespel", "in", "die", "stadhuis", "in", "Paul", "Krugerstraat", ".", "Hoofstad", "van", "Suid-Afrika", "Die", "Afrikanerrepublieke", "ZAR", "en", "Oranje-Vrystaat", "is", "met", "die", "Kaapkolonie", "en", "Natal", "inverenig", "in", "die", "Unie", "van", "Suid-Afrika", ",", "met", "Pretoria", "as", "sy", "administratiewe", "hoofstad", "(", "terwyl", "Kaapstad", "die", "parlementêre", "en", "wetgewende", "hoofstad", "geword", "het", ")", ".", "In", "die", "tydperk", "tussenenhet", "Pretoria", "ook", "as", "die", "setel", "van", "die", "provinsiale", "regering", "van", "Transvaal", "gedien", ".", "OpOktoberhet", "Pretoria", "amptelik", "stadstatus", "gekry", ".", "Danksy", "die", "vestiging", "van", "akademiese", "en", "wetenskaplike", "instellings", "word", "Pretoria", "ook", "as", "die", "akademiese", "hoofstad", "van", "Suid-Afrika", "beskou", "–", "dit", "is", "die", "tuiste", "van", "'n", "aantal", "universiteite", "en", "navorsingsinstellings", ",", "onder", "andere", "die", "Universiteit", "van", "Pretoria", ",", "die", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", "(", "UNISA", ")", "en", "die", "Wetenskaplike", "en", "Nywerheidnavorsingsraad", "(", "WNNR", ")", ".", "Pretoria", "se", "Kerkstraat", "was", "een", "van", "die", "teikens", "van", "die", "ANC", "se", "terreuraanvalle", "in", "Suid-Afrika", "in", "die", "vroeës", ".", "OpJanuariehet", "drie", "ANC-lede", "in", "die", "voorstad", "Silvertonmense", "as", "gyselaars", "aangehou", ".", "In", "ruil", "vir", "hulle", "het", "die", "terroriste", "die", "vrylating", "van", "Nelson", "Mandela", "geëis", ".", "Al", "drie", "ANC-mans", "en", "twee", "blanke", "vrouens", "is", "in", "die", "voorval", "dood", ".", "Die", "Kerkstraat-bomontploffing", "het", "opMeiagtien", "mense", "gedood", "enbeseer", ".", "In", "'n", "rassisties", "gemotiveerde", "aanval", "het", "'n", "blanke", "man", ",", "Barend", "Strydom", ",", "opNovembervyf", "swart", "burgers", "op", "Strydomplein", "doodgeskiet", ".", "OpNovemberhet", "Pretoria", "sy", "eerste", "swart", "burgemeester", ",", "Slo", "Ramokhoase", ",", "gekry", ".", "Vandag", "vorm", "Pretoria", "staatkundig", "deel", "van", "die", "Stad", "Tshwane", "Metropolitaanse", "Munisipaliteit", ",", "één", "van", "die", "drie", "van", "Suid-Afrika", "se", "agt", "metropolitaanse", "gebiede", "wat", "in", "die", "provinsie", "Gauteng", "geleë", "is", ".", "VanafAugustustotFebruariehet", "Solly", "Msimanga", "as", "burgemeester", "van", "Pretoria", "gedien", "nadat", "hy", "die", "DA", "tot", "'n", "oorwinning", "in", "die", "munisipale", "verkiesing", "opAugustusgelei", "het", ".", "Die", "DA", "vorm", "'n", "koalisieregering", "met", "die", "Afrika", "Christen", "Demokratiese", "Party", "en", "die", "Vryheidsfront", "Plus", ".", "Nadat", "Solly", "Msimanga", "opJanuariesy", "kandidatuur", "tydens", "die", "Suid-Afrikaanse", "algemene", "verkiesing", "vanas", "premier", "vir", "Gauteng", "en", "sy", "bedanking", "as", "burgemeester", "virFebruarieaangekondig", "het", ",", "is", "Stevens", "Mokgalapa", "opFebruarieas", "sy", "opvolger", "gekies", ".", "OpFebruariehet", "Mokgalapa", "egter", "van", "sy", "pos", "uitgetree", ".", "OpMaarthet", "die", "provinsiale", "regering", "van", "Gauteng", "Pretoria", "onder", "administrasie", "geplaas", "en", "vervolgens", "is", "die", "raad", "ontbind", ".", "'n", "Nuwe", "raad", "sou", "binnedae", "gekies", "word", ".", "Ná", "maande", "se", "regsuitdagings", "het", "opOktoberdie", "Appèlhof", "van", "Suid-Afrika", "die", "besluit", "van", "die", "provinsiale", "regering", "omvergewerp", ".", "OpOktoberis", "Randall", "Williams", "van", "die", "DA", "tot", "nuwe", "burgemeester", "van", "Pretoria", "verkies", ".", "OpFebruariehet", "hy", "egter", "sy", "onmiddellike", "bedanking", "as", "burgemeester", "aangekondig", ".", "Williams", "is", "eers", "opgevolg", "deur", "Murunwa", "Makwarela", ",", "maar", "Makwarela", "is", "opMaartopgevolg", "deur", "Cilliers", "Brink", ".", "Infrastruktuur", "Historiese", "ontwikkeling", "Binne", "vyf", "dekades", "ná", "sy", "stigting", "is", "Pretoria", "van", "'n", "moderne", "stedelike", "infrastruktuur", "voorsien", ".", "Belangrike", "mylpale", "was", "die", "bou", "van", "'n", "NG", "Kerkgebou", "in", "die", "ontstaan", "van", "'n", "formele", "skoolstelsel", "in", "die", "vestiging", "van", "'n", "posdiens", "inen", "'n", "telegraafdiens", "in", "die", "opening", "van", "die", "eerste", "spoorwegverbinding", "in", "die", "voorsiening", "van", "elektriese", "verligting", "in", "die", "publikasie", "van", "die", "eerste", "plaaslike", "dagblad", "in", "die", "vestiging", "van", "'n", "rioleringstelsel", "inen", "die", "opening", "van", "elektriese", "tremlyne", "in", "Moderne", "ontwikkeling", "Pretoria", "se", "strategiese", "ligging", ",", "sy", "aangename", "klimaat", "en", "die", "beskikbaarheid", "van", "hoogs-opgeleide", "mannekrag", "het", "van", "die", "stad", "'n", "leidende", "onderwys-", "en", "navorsingsentrum", "gemaak", ".", "Daar", "word", "geraam", "dat", "tussenenpersent", "van", "alle", "navorsings-", "en", "ontwikkelingsaktiwiteite", "in", "Suid-Afrika", "in", "Pretoria", "gekonsentreer", "is", ".", "Belangrike", "instellings", "sluit", "Krygkor", ",", "die", "Suid-Afrikaanse", "Mediese", "Navorsingsraad", ",", "die", "Wetenskaplike", "en", "Nywerheidnavorsingsraad", "(", "WNNR", ")", ",", "die", "Navorsingsraad", "vir", "Menslike", "Wetenskappe", "en", "tersiêre", "instellings", "soos", "die", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", "(", "UNISA", ")", ",", "die", "Universiteit", "van", "Pretoria", "(", "UP", ")", "en", "die", "Tshwane-Universiteit", "vir", "Tegnologie", "in", ".", "Daar", "bestaan", "goeie", "toegangsroetes", "van", "Johannesburg", "(", "N1", ")", ",", "Polokwane", "(", "N1", ")", ",", "Noordwes", "(", "N14", ")", "en", "Witbank", "(", "N4", ")", ".", "Die", "Tshwanemetro", "beplan", "ook", "'n", "kringspoor", "wat", "as", "'n", "stedelike", "ontwikkelingskorridor", "sal", "dien", "met", "'n", "pendelspoorwegverbinding", "as", "basis", "wat", "óm", "die", "Pretoriastadskern", "sal", "loop", "as", "deel", "van", "'n", "geïntegreerde", "multimodus-vervoerstelsel", "vir", "Tshwane", ".", "Pretoria", "is", "slegskm", "van", "die", "O.R", ".", "Tambo", "Internasionale", "Lughawe,", "km", "van", "Lanseria-lughawe", "en", "word", "ook", "bedien", "deur", "die", "Wonderboomlughawe", "wat", "binne", "die", "stadsgrense", "is", ".", "Daar", "word", "beplan", "om", "Wonderboomlughawe", "te", "ontwikkel", "tot", "'n", "derde", "internasionale", "lughawe", "in", "Gauteng", ".", "Inwoners", "en", "sakeondernemings", "in", "Pretoria", "en", "omstreke", "sal", "ook", "baat", "by", "die", "Tshwane", "Global", "Digital", "Hub-projek", "waarvolgens", "die", "bestaande", "optiese", "vesel-infrastruktuur", "in", "die", "metropool", "benut", "gaan", "word", "om", "bekostigbare", "breëband-internettoegang", "en", "ander", "inligtings-", "en", "kommunikasiedienste", "te", "verskaf", ".", "Die", "Tshwanemark", "in", "die", "weste", "van", "Pretoria", "is", "die", "tweede", "grootste", "mark", "in", "Suid-Afrika", ".", "Die", "mark", "het", "'n", "nasionale", "en", "internasionale", "kliëntebasis", ".", "Die", "mark", "se", "hoofbedryf", "is", "die", "koop", "en", "verkoop", "van", "varsprodukte", "insluitend", "vrugte", "en", "groente", ",", "vleis", "en", "blomme", ",", "maar", "dit", "het", "ook", "fasiliteite", "vir", "grootmaatverpakking", ",", "verwerkingsondernemings", "en", "grootmaat", "koeldrankverkope", ".", "Vervoer", "Spoorvervoer", "Pendelaardienste", "in", "Pretoria", "en", "omgewing", "word", "deur", "Metrorail", "bedryf", ".", "Roetes", "verbind", "die", "middestad", "met", "Germiston", "en", "Johannesburg", "in", "die", "suide", ",", "Atteridgeville", "in", "die", "weste", ",", "Ga-Rankuwa", "in", "die", "noordweste", ",", "Soshanguve", "in", "die", "noorde", "en", "Mamelodi", "in", "die", "ooste", ".", "Gautrein", "se", "hoëspoed-treindienste", "verbind", "die", "oostelike", "voorstad", "Hatfield", "met", "Pretoria", "se", "hoofstasie", "en", "loop", "suidwaarts", "via", "Centurion", ",", "Midrand", ",", "Sandton", "en", "Rosebank", "tot", "in", "Johannesburg", ",", "asook", "uit", "na", "die", "O.R", ".", "Tambo", "Internasionale", "Lughawe", ".", "Pretoriastasie", "is", "die", "vertrekpunt", "vir", "die", "luukse", "Bloutrein", "op", "pad", "na", "Kaapstad", ".", "'n", "Ander", "luukse", "treindiens", ",", "Rovos", "Rail", "se", "safari-treinritte", ",", "vertrek", "vanaf", "Capital", "Park", ",", "'n", "spoorwegstasie", "in", "'n", "koloniale", "boustyl", ".", "Suid-Afrikaanse", "spoorweggeesdriftiges", "het", "Herculesstasie", "as", "vertrekpunt", "vir", "hulle", "outydse", "treinritte", "gekies", ".", "Lugvervoer", "Die", "Wonderboomlughawe", "lê", "sowatkm", "buitekant", "die", "stad", ".", "'n", "Opknappingsproses", "is", "tans", "aan", "die", "gang", ",", "alhoewel", "die", "omgewingsinpakstudie", ",", "wat", "ingedoen", "is", ",", "getoon", "het", "dat", "die", "geraasbesoedeling", "al", "klaar", "hoog", "is", ".", "Die", "projek", "om", "die", "aanloopbaan", "te", "verleng", "is", "destyds", "afgekeur", "omdat", "die", "geraas", "van", "nog", "meer", "(", "en", "nog", "groter", ")", "vliegtuie", "die", "omgewing", "negatief", "sou", "beïnvloed", ".", "Jakarandastad", "Pretoria", "se", "bynaam", "\"", "Jakarandastad", "\"", "verwys", "na", "die", "sowat000", "jakarandabome", "wat", "in", "en", "om", "Pretoria", "groei", "en", "in", "Oktober", "met", "hulle", "pragtige", "perskleurige", "bloeisels", "'n", "besondere", "karakter", "aan", "die", "stad", "gee", ".", "Die", "eerste", "twee", "bome", "is", "indeur", "J.D", ".", "Cilliers", ",", "'n", "plaaslike", "tuinier", ",", "in", "sy", "tuin", "by", "Myrtle", "Lodge", ",", "Celliersstraat", "in", "Sunnyside", "geplant", ".", "Hy", "het", "die", "plantjies", "van", "'n", "Kaapstadse", "boomkweker", "bekom", "wat", "hulle", "uit", "Rio", "de", "Janeiro", "in", "Brasilië", "ingevoer", "het", ".", "Die", "twee", "bome", "staan", "vandag", "op", "die", "terrein", "van", "die", "Laerskool", "Sunnyside", ".", "Die", "jakaranda", "is", "afkomstig", "uit", "die", "tropiese", "dele", "van", "Suid-Amerika", "en", "behoort", "tot", "die", "familie", "Bignoniaceae", ".", "Daar", "is", "sowat", "vyftig", "spesies", "van", "jakarandabome", ".", "Die", "een", ",", "wat", "as", "'n", "uitheemse", "boom", "in", "warmer", "klimaatstreke", "van", "Suider-Afrika", "aangetref", "word", ",", "word", "Jacaranda", "mimosifolia", "genoem", ".", "Teen", "die", "einde", "van", "diee", "eeu", "het", "die", "blom-", "en", "boomkweker", "James", "Clark", "jakarandasaad", "uit", "Australië", "ingevoer", "en", "jakarandabome", "op", "groot", "skaal", "begin", "kweek", ".", "In", "Novemberhet", "hy", "tweehonderd", "klein", "boompies", "aan", "die", "Pretoriase", "Stadsraad", "geskenk", "wat", "hulle", "in", "die", "destydse", "Kochstraat", "(", "tans", "Bosmanstraat", ")", "geplant", "het", ".", "Die", "stadsingenieur", "Walton", "Jameson", ",", "wat", "vinnig", "as", "\"", "Jakaranda", "Jim", "\"", "bekend", "gestaan", "het", ",", "het", "'n", "program", "van", "stapel", "gestuur", "om", "orals", "in", "Pretoria", "jakarandabome", "aan", "te", "plant", ".", "Inwas", "daar", "reeds000", "jakarandabome", "in", "die", "stad", ".", "Die", "meeste", "jakarandas", ",", "wat", "in", "Pretoria", "aangetref", "word", ",", "is", "ligpers", ",", "maar", "in", "Herbert", "Bakerstraat", "in", "Groenkloof", "is", "daar", "ook", "wit", "jakarandas", "aangeplant", ".", "Die", "Jakarandakarnaval", "is", "'n", "ou", "tradisie", "wat", "in", "die", "periode", "tussenengereeld", "gehou", "is", ".", "Nadat", "die", "fees", "ingestaak", "is", ",", "het", "dit", "twintig", "jaar", "lank", "nie", "meer", "plaasgevind", "nie", "en", "is", "eers", "inweer", "hervat", ".", "Die", "feestelikhede", "sluit", "onder", "meer", "'n", "kleurryke", "optog", "en", "die", "kroning", "van", "die", "Jakarandakoningin", "in", ".", "Demografie", "Afhangende", "van", "die", "geografiese", "definisie", "van", "Pretoria", "beloop", "die", "stad", "se", "totale", "bevolking", "tussen", "'n", "half", "en", "byna", "drie", "miljoen", ".", "Die", "laasgenoemde", "syfer", "geld", "vir", "die", "Tshwane-munisipaliteit", "waarvan", "Pretoria", "deel", "uitmaak", ".", "Pretoria", "is", "sedert", "sy", "stigting", "tradisioneel", "een", "van", "die", "demografiese", "sentra", "van", "Afrikaanssprekendes", "in", "Suid-Afrika", ".", "So", "was", "Pretoria", "innaas", "Wynberg", ",", "'n", "voorstad", "van", "Kaapstad", ",", "die", "sensusdistrik", "met", "die", "grootste", "getal", "Afrikaanssprekendes", ".", "Afrikaans", "word", "tans", "deur", "meer", "as000", "Pretorianers", "as", "huistaal", "gepraat", ".", "Ander", "omgangstale", "in", "die", "Pretoria-omgewing", "sluit", "onder", "meer", "Tswana", ",", "Engels", "en", "Suid-Ndebele", "in", ".", "Die", "grootste", "etniese", "groep", "naas", "Afrikaners", "is", "Noord-Sotho's", ".", "Terwyl", "die", "historiese", "stadsgebied", "steeds", "merendeels", "deur", "blankes", "bewoon", "word", ",", "huisves", "voorstede", "soos", "Soshanguve", "en", "Atteridgeville", "'n", "hoofsaaklik", "Swart", "bevolking", ".", "Indiërs", "is", "tradisioneel", "in", "die", "voorstad", "Laudium", "en", "sy", "omgewing", "saamgetrek", ",", "alhoewel", "baie", "Pretorianers", "van", "Indiese", "afkoms", "hulle", "in", "histories", "blanke", "voorstede", "gevestig", "het", ".", "Die", "opkoms", "van", "'n", "groeiende", "swart", "middelklas", "is", "een", "van", "die", "belangrikste", "sosio-demografiese", "ontwikkelinge", "sedert", "die", "einde", "van", "die", "beleid", "van", "rasseskeiding", ".", "'n", "Ander", "is", "die", "feit", "dat", "die", "getal", "armlastige", "blankes", "in", "Pretoria", ",", "soos", "elders", "in", "die", "land", ",", "groter", "is", "as", "ooit", "tevore", ".", "Dit", "is", "veral", "on-", "of", "halfgeskoolde", "Afrikaners", "uit", "die", "werkersklas", "wat", "nie", "in", "die", "voorspoed", "van", "die", "nuwe", "Suid-Afrika", "kan", "deel", "nie", ".", "Nadat", "president", "Jacob", "Zuma", "reeds", "twee", "keer", "'n", "besoek", "aan", "die", "Bethlehem-plakkerskamp", "in", "die", "weste", "van", "die", "hoofstad", "gebring", "het", ",", "het", "hy", "Mandeladag", "opJuliegevier", "deur", "huise", "aan", "die", "gemeenskap", "van", "Danville", "te", "oorhandig", ".", "Danville", "is", "'n", "vlagskip-projek", "om", "weg", "te", "doen", "met", "die", "Bethlehem-plakkerskamp", "wat", "oorwegend", "deur", "arm", "wit", "gesinne", "bewoon", "word", ".", "Historiese", "ontwikkeling", "Vir", "die", "grootste", "deel", "van", "sy", "geskiedenis", "het", "die", "stad", "se", "status", "as", "setel", "van", "Suid-Afrika", "se", "blanke", "regering", ",", "net", "soos", "die", "diskriminerende", "afbakening", "van", "sy", "stadsgrens", ",", "verseker", "dat", "Pretoria", "as", "die", "enigste", "van", "die", "land", "se", "groot", "stede", "deur", "'n", "blanke", "en", "merendeels", "Afrikaanssprekende", "bevolking", "bewoon", "is", ".", "Pretoria", "was", "ook", "die", "eerste", "groot", "nedersetting", "waar", "'n", "rasgebaseerde", "hiërargiese", "stelsel", "deur", "wette", "verskans", "is", ".", "Swart", "en", "bruin", "bewoners", "was", "die", "laagste", "sosiale", "en", "ekonomiese", "klas", "wat", "voornie", "eens", "toegelaat", "is", "om", "op", "die", "sypaadjies", "te", "loop", "nie", ".", "Dié", "beleid", "is", "eers", "ná", "die", "Britse", "oorname", "geleidelik", "laat", "vaar", ".", "Saam", "met", "die", "vestiging", "van", "nywerhede", "in", "diete", "eeu", ",", "waaronder", "die", "wapenbedryf", "en", "vervaardigers", "van", "vervoertoerusting", ",", "het", "'n", "Afrikaanssprekende", "werkersklas", "ontstaan", ".", "Vervolgens", "is", "die", "stad", "se", "demografiese", ",", "sosiale", ",", "politieke", "en", "kulturele", "karakter", "in", "'n", "groot", "mate", "bepaal", "deur", "die", "staatsdiens", ",", "swaar", "nywerhede", "en", "'n", "groot", "kompleks", "van", "militêre", "basisse", "net", "suid", "van", "die", "stadsgebied", ".", "Blanke", "staatsamptenare", "met", "middelmatige", "salarisse", "het", "voordeel", "getrek", "uit", "werkreservering", "en", "met", "hul", "vraag", "na", "betaalbare", "behuising", "bygedra", "tot", "die", "ontstaan", "van", "eenvormige", "woonstelblokke", "wat", "die", "blanke", "voorstede", "oorheers", "het", ".", "Joodse", "gemeenskap", "Pretoria", "het", "'n", "klein", "Joodse", "gemeenskap", "van", "ongeveer000", ".", "Joodse", "burgers", "het", "al", "sedert", "die", "stigting", "van", "die", "stad", "in", "diee", "eeu", "deel", "van", "sy", "bevolking", "gevorm", "en", "'n", "belangrike", "bydrae", "tot", "sy", "industriële", "en", "ekonomiese", "groei", "gelewer", ".", "De", "Vries", ",", "die", "eerste", "Joodse", "inwoner", "van", "Pretoria", ",", "was", "'n", "gesiene", "burger", "wat", "as", "staatsaanklaer", ",", "lid", "van", "die", "Volksraad", "en", "baanbreker", "vir", "Afrikaans", "gefungeer", "het", ".", "'n", "Ander", "bekende", "Joodse", "Pretorianer", "was", "Sammy", "Marks", ".", "Ander", "Joodse", "setlaars", ",", "waarvan", "baie", "immigrante", "uit", "Litaue", ",", "het", "in", "hul", "oorsprongslande", "dikwels", "min", "kans", "gekry", "om", "'n", "deeglike", "opvoeding", "soos", "De", "Vries", "te", "ontvang", "en", "was", "aanvanklik", "nòg", "Nederlands", "of", "Afrikaans", "nòg", "Engels", "magtig", ".", "Baie", "van", "hulle", "het", "slegs", "Jiddisj", "gepraat", "en", "'n", "heenkome", "as", "winkeleienaars", "in", "die", "plaaslike", "kleinhandelbedryf", "gevind", ".", "Die", "meeste", "Joodse", "inwoners", "het", "in", "die", "Anglo-Boereoorloë", "onsydig", "gebly", ",", "alhoewel", "enkele", "mans", "as", "vrywilligers", "by", "die", "ZAR-magte", "aangesluit", "het", ".", "Die", "Hebreeuse", "gemeente", "van", "Pretoria", "is", "tussenengestig", ",", "en", "inis", "die", "eerste", "sinagoge", "in", "Paul", "Krugerstraat", "ingewy", ".", "'n", "Tweede", "sinagoge", ",", "wat", "as", "Groot", "Sinagoge", "bekendgestaan", "het", ",", "het", "sy", "deure", "ingeopen", ".", "Albei", "sinagoges", "is", "intussen", "nie", "meer", "in", "gebruik", "nie", ".", "'n", "Hervormde", "sinagoge", ",", "Temple", "Menorah", ",", "is", "in", "die", "vroeës", "geopen", ".", "Die", "Joodse", "gemeenskap", "van", "Pretoria", "het", "sy", "bloeitydperk", "in", "die", "vroeëte", "eeu", "beleef", "toe", "daar", "talle", "Joodse", "sportklubs", ",", "welsynsorganisasies", "en", "jeuggroepe", "bestaan", "het", ".", "Náhet", "baie", "Joodse", "inwoners", "na", "Kaapstad", "of", "Johannesburg", "verhuis", ".", "Die", "sinagoge", "in", "Paul", "Krugerstaat", "is", "indeur", "die", "regering", "onteien", "om", "plek", "te", "maak", "vir", "die", "nuwe", "gebou", "van", "die", "Hooggeregshof", "waar", "veral", "hofsake", "teen", "lede", "van", "opposisiebewegings", "gevoer", "is", ",", "waaronder", "dié", "teen", "Nelson", "Mandela", ",", "Walter", "Sisulu", "enander", "weens", "hoogverraad", "tussenAugustusenMaart", "en", "die", "Rivonia-saak", "in", "Twee", "Joodse", "skole", "het", "in", "Pretoria", "ontstaan", "–", "die", "Miriam", "Marks-skool", ",", "wat", "ingestig", "is", ",", "en", "die", "Carmel-skool", "wat", "sy", "deure", "ingeopen", "het", ".", "Net", "die", "laasgenoemde", ",", "wat", "tans", "ook", "as", "sinagoge", "dien", ",", "bestaan", "tans", "nog", ".", "Pretoria", "se", "hervormde", "Joodse", "gemeente", "deel", "sy", "rabbi", "met", "die", "Johannesburgse", "gemeente", ",", "terwyl", "hul", "sinagoge", "nie", "meer", "bestaan", "nie", ".", "Dienste", "vind", "in", "die", "privaat", "wonings", "van", "gemeentelede", "plaas", ".", "Boeddhistiese", "gemeenskap", "'n", "Boeddhistiese", "sentrum", ",", "die", "Jang", "Chup", "Chopel-sentrum", "(", "«Sentrum", "van", "lig»", ")", ",", "is", "vroeg", "in", "Januariedeur", "Duan", "Pienaar", "of", "Gyalten", "Nyima", "(", "aldus", "die", "monniknaam", "wat", "hy", "aangeneem", "het", ")", ",", "in", "Waverley", "in", "Pretoria-Moot", "geopen", ".", "Pienaar", "is", "die", "enigste", "Afrikaner", "wat", "deur", "'n", "gemeenskap", "van", "hoogs", "selektiewe", "Tibettaanse", "tantriese", "Boeddhiste", "in", "Balyuppe", "in", "die", "suide", "van", "Indië", "ingeseën", "is", ".", "Sy", "leer-", "en", "inseëningsmeester", "Lama", "Choden", "Rinpoche", "is", "naas", "die", "Dalai", "Lama", "die", "hoogste", "tantriese", "meester", ".", "Pienaar", ",", "wat", "meer", "as", "twintig", "jaar", "lank", "Boeddhistiese", "leerstellings", "studeer", ",", "het", "twee", "jare", "in", "Indië", "deurgebring", ".", "Ekonomiese", "basis", "Een", "van", "die", "pioniers", "van", "die", "plaaslike", "yster-", "en", "staalbedryf", "was", "Cor", "Delfos", ",", "wat", "in'n", "hoogoond", "in", "Pretoria", "opgerig", "het", ".", "Dié", "bedryf", "was", "gegrond", "op", "Suid-Afrika", "se", "eie", "grondstowwe", ".", "Nogtans", "het", "'n", "lewensvatbare", "nywerheid", "eers", "met", "die", "hulp", "van", "die", "regering", "tot", "stand", "gekom", ".", "Die", "Suid-Afrikaanse", "yster-", "en", "staalbedryf", "is", "as", "staatsbeheerde", "nywerheid", "gevestig", ",", "en", "die", "Pretoria-aanleg", "van", "die", "destydse", "Suid-Afrikaanse", "Yster-", "en", "Staalkorporasie", "(", "Yskor", ")", "is", "inopgerig", ".", "Toe", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "inuitgebreek", "het", ",", "het", "die", "aanleg", "se", "jaarlikse", "produksie", "reeds", "meer", "as000", "ton", "beloop", ".", "Pretoria", "is", "nog", "steeds", "'n", "sentrum", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "yster-", "en", "staalbedryf", ",", "alhoewel", "die", "stad", "nou", "ook", "oor", "'n", "beduidende", "motor-", ",", "spoorweg-", "en", "masjienboubedryf", "beskik", ".", "Volgens", "'n", "ondersoek", "van", "die", "Noordwes-Universiteit", "in", "Potchefstroom", "is", "Pretoria", "die", "derde", "belangrikste", "ekonomiese", "sentrum", "in", "die", "land", "na", "Johannesburg", "en", "Kaapstad", ".", "Die", "metropolitaanse", "gebied", "van", "Pretoria", "lewer", "sowat", "nege", "persent", "van", "Suid-Afrika", "se", "bruto", "geografiese", "produk", "op", ".", "Onderwys", "Die", "bekendste", "tuiste", "van", "onderwys", "in", "Pretoria", "is", "die", "Tshwane-Universiteit", "vir", "Tegnologie", ",", "die", "Universiteit", "van", "Pretoria", "en", "die", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", "(", "afstandsonderwys", ")", ".", "Van", "die", "skole", "in", "Pretoria", "sluit", "in", ":", "Sport", "Een", "van", "die", "gewildste", "sportsoorte", "in", "Pretoria", "is", "rugby", ".", "Loftus", "Versfeld", "is", "die", "tuiste", "van", "die", "Blou", "Bulle", "wat", "in", "die", "binnelandse", "Curriebeker", "meeding", "en", "huisves", "ook", "die", "Bulls", "van", "die", "internasionale", "Superrugbytoernooi", ".", "Die", "Superrugbyspan", "Bulls", "wat", "deur", "die", "Blou", "Bulle", "bestuur", "word", ",", "het", "die", "toernooie", "vanengewen", ".", "Daarbenewens", "dien", "Loftus", "Versfeld", "ook", "as", "tuiste", "van", "die", "sokkerspan", "Mamelodi", "Sundowns", ".", "Pretoria", "se", "Loftus", "Versfeld", "is", "al", "vir", "wedstryde", "van", "internasionale", "toernooie", "soos", "die", "Rugbywêreldbeker", "FIFA", "Sokker-Konfederasiebeker", "inen", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "iningespan", ".", "Pretoria", "beskik", "oor", "drie", "sokkerspanne", "wat", "in", "Suid-Afrika", "se", "hoogste", "sokkerafdeling", ",", "die", "Premier", "Sokkerliga", ",", "speel", ".", "Hulle", "is", "Mamelodi", "Sundowns", "en", "Supersport", "United", ".", "Supersport", "United", "was", "die", "PSL-kampioene09", ".", "Na", "die2012-seisoen", "is", "die", "Universiteit", "van", "Pretoria", "FC", "bevorder", "om", "by", "die", "Suid-Afrikaanse", "Premier", "Sokkerliga", "(", "PSL", ")", "aan", "te", "sluit", ".", "Krieket", "is", "ook", "'n", "gewilde", "sportsoort", "in", "Pretoria", "en", "is", "reeds", "tydens", "die", "bestaan", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "gespeel", ".", "Aangesien", "die", "stad", "self", "oor", "geen", "internasionale", "krieketstadion", "beskik", "nie", ",", "word", "ook", "geen", "internasionale", "wedstryde", "in", "Pretoria", "aangebied", "nie", ".", "Pleks", "daarvan", "word", "die", "nabygeleë", "Centurion", "se", "SuperSport-park", ",", "'n", "toetskrieketstadion", ",", "ingespan", ".", "Hier", "speel", "die", "Suid-Afrikaanse", "nasionale", "krieketspan", "van", "sy", "tuiswedstryde", ".", "Tydens", "die", "Krieketwêreldbekeris", "vyf", "wedstryde", "hier", "gespeel", "en", "tydens", "die", "Kampioenetrofeeagt", ",", "waaronder", "die", "eindstryd", ".", "Die", "plaaslike", "franchise-span", "vir", "Pretoria", "is", "die", "Titans", ",", "hoewel", "Northerns", "soms", "tydens", "Suid-Afrikaanse", "provinsiale", "toernooie", "in", "die", "stad", "gespeel", "het", ",", "maar", "hulle", "is", "later", "by", "die", "Titans", "ingelyf", ".", "Ná", "afloop", "van", "die21-seisoen", "is", "die", "span", "tydens", "'n", "hervorming", "van", "Suid-Afrikaanse", "krieket", "ontbind", ".", "Baie", "van", "Pretoria", "se", "krieketspelers", "speel", "vir", "die", "Proteas", ",", "insluitende", "die", "voormalige", "kapteins", "AB", "de", "Villiers", "en", "Faf", "du", "Plessis", ".", "Die", "Pretoria", "Transnet", "Blindkrieketklub", "is", "tans", "die", "grootste", "Blindkrieketklub", "in", "Suid-Afrika", ".", "Hulle", "krieketveld", "is", "by", "die", "Transnet", "Ingenieurswesekampus", "op", "Lynettestraat", ",", "die", "tuiste", "van", "verskeie", "gestremde", "krieketspelers", ".", "PTBCC", "het", "al", "baie", "suksesvolle", "blindkrieketwedstryde", "met", "gestremde", "liggaamspanne", "soos", "die", "Suid-Afrikaanse", "Binnenshuise", "Krieketspan", "en", "TuksCricket", "juniorakademie", "aangebied", ".", "Noordelike", "Blindkrieket", "is", "die", "provinsiale", "liggaam", "wat", "PTBCC", "en", "Filefelfia", "Hoërskool", "bestuur", ".", "Die", "Noordelike", "Blindkrieketspan", "het", "die", "o/40", "nasionale", "Blindkriekettoernooi", ",", "wat", "in", "Aprilin", "Kaapstad", "gehuisves", "is", ",", "gewen", ".", "Besienswaardighede", "Kerkplein", "Die", "Ou", "Kerkplein", "is", "die", "geskiedkundige", "middelpunt", "van", "Pretoria", ",", "wat", "vroeër", "ook", "'n", "gewilde", "bymekaarkomplek", "vir", "burgers", "en", "handelaars", "was", ".", "'n", "Aantal", "statige", "ou", "geboue", ",", "wat", "'n", "belangrike", "rol", "in", "die", "geskiedenis", "van", "die", "stad", "gespeel", "het", ",", "en", "die", "monument", "ter", "ere", "van", "President", "Paul", "Kruger", "verleen", "'n", "besonderse", "karakter", "aan", "die", "plein", ".", "Die", "hoeksteen", "van", "die", "Ou", "Raadsaal", "is", "opMeideur", "president", "Kruger", "gelê", ",", "en", "teen", "Desemberwas", "die", "gebou", "voltooi", ".", "Die", "Volksraad", "het", "egter", "reeds", "opMeiin", "die", "halfvoltooide", "Raadsaal", "vergader", "wat", "uiteindelik", "insonder", "enige", "amptelike", "seremonie", "in", "gebruik", "geneem", "is", ".", "Die", "vier", "klokke", "in", "die", "toring", "is", "inin", "werking", "gestel", ".", "Die", "Raadsaal", "het", "oorspronklik", "net", "oor", "twee", "verdiepings", "beskik", ";", "'n", "derde", "verdieping", "is", "eers", "met", "die", "instelling", "van", "die", "Tweede", "Volksraad", "bygevoeg", ".", "Bo-op", "die", "toring", "is", "'n", "vrouefiguur", "aangebring", "wat", "die", "Vryheid", "voorstel", ";", "hierdie", "beeld", "was", "aanvanklik", "kaalkop", ",", "en", "volgens", "oorlewering", "het", "president", "Kruger", "'n", "helm", "vir", "die", "figuur", "laat", "vervaardig", "wat", "met", "klinknaels", "vasgeheg", "is", ".", "Die", "hout", ",", "wat", "vir", "dekoratiewe", "doeleindes", "gebruik", "is", ",", "het", "uit", "Noorweë", "gekom", "en", "is", "van", "daar", "na", "'n", "timmermanswinkel", "op", "die", "Orkney-eilande", "noord", "van", "Skotland", "geneem", "waar", "dit", "verwerk", "en", "later", "na", "Durban", "verskeep", "is", ".", "Die", "houtwerk", "is", "uiteindelik", "per", "spoor", "na", "Charlestown", "toe", "en", "verder", "per", "ossewa", "na", "Pretoria", "vervoer", ".", "Ook", "op", "Kerkplein", "geleë", "is", "die", "Poskantoormuseum", "wat", "die", "geskiedenis", "en", "ontwikkeling", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "poswese", "behandel", ".", "Naas", "die", "geskiedenis", "van", "telefoon-", "en", "telegraafkommunikasie", "staan", "filatelie", "sentraal", "in", "die", "museum", "se", "konsep", ".", "Sy", "versamelings", "sluit", "'n", "driekwartmiljoen", "posseëls", "in", ".", "Nasionale", "Botaniese", "Tuin", "Die", "Pretoria", "Nasionale", "Botaniese", "Tuin", "is", "sowatkm", "oos", "van", "Pretoria", "se", "middestad", "in", "die", "stadsdeel", "Brummeria", "geleë", ".", "Die", "tuin", ",", "wat", "'n", "oppervlak", "vanhektaar", "beslaan", ",", "bied", "'n", "uitstekende", "oorsig", "oor", "Suid-Afrika", "se", "ryk", "flora", "in", "die", "verskillende", "klimaatsones", "van", "die", "land", ",", "met", "'n", "omvangryke", "herbarium", "en", "'n", "groot", "sukkulentetuin", ".", "Geriewe", "in", "die", "tuin", "sluit", "'n", "besoekersentrum", ",", "teetuin", "en", "kongresfasiliteite", "in", ".", "Erasmuskasteel", "Die", "Victoriaanse", "herehuis", ",", "wat", "in", "die", "volksmond", "as", "Erasmuskasteel", "bekend", "staan", ",", "is", "een", "van", "Pretoria", "se", "bekendste", "landmerke", "–", "nie", "alleen", "vanweë", "sy", "ligging", "op", "'n", "klein", "heuwel", "langs", "die", "N1-snelweg", "in", "die", "suidooste", "van", "die", "stad", "waar", "dit", "soos", "'n", "klein", "kasteel", "oor", "die", "golwende", "landskap", "troon", "nie", ",", "maar", "ook", "omdat", "snaakse", "stories", "daarmee", "verbind", "word", ".", "So", "word", "dit", "dikwels", "as", "spookhuis", "voorgestel", ".", "Die", "huis", "se", "geskiedenis", "strek", "terug", "tottoe", "Jochemus", "Johannes", "Petrus", "Erasmus", ",", "wat", "op", "die", "plaas", "Garsfontein", "geboer", "het", ",", "oor", "die", "nodige", "middele", "beskik", "het", "om", "vir", "sy", "gesin", "'n", "statige", "woning", "–", "iets", "wat", "hy", "'n", "\"", "ordentlike", "\"", "huis", "genoem", "het", "–", "teen", "'n", "koste", "van", "altesaam", "£7", "200", ",", "insluitende", "ekstras", ",", "te", "laat", "bou", ".", "Gordyne", "en", "ander", "versierings", "is", "uit", "Engeland", "ingevoer", ".", "Na", "bewering", "het", "hy", "sy", "welgesteldheid", "aan", "sy", "handelsbetrekkinge", "met", "Engelse", "te", "danke", "gehad", ".", "Ná", "twaalf", "maande", "se", "bouwerk", "is", "dit", "met", "'n", "groot", "plegtigheid", "ingewy", ".", "Die", "huis", ",", "wat", "deur", "die", "Nederlandse", "argitek", "Frans", "van", "der", "Ben", "en", "die", "Italianer", "G", ".", "Monbello", "ontwerp", "is", "en", "destyds", "Bella", "Vista", "genoem", "is", ",", "het", "Victoriaanse", "stylelemente", "bevat", ",", "soos", "'n", "breë", "stoep", "aan", "drie", "kante", "met", "houtrelings", "en", "versierings", ",", "met", "aksente", "van", "Art", "Nouveau-ontwerpkuns", "wat", "sigbaar", "is", "in", "die", "sierwerk", "van", "die", "deure", ",", "vensters", ",", "stoepe", "en", "daktorings", ",", "maar", "was", "tog", "uniek", "in", "Suid-Afrika", "ten", "opsigte", "van", "sy", "onsimmetriese", "dakontwerp", "met", "gebroke", "vlakke", "en", "verskeie", "geweltjies", "en", "torinkies", "wat", "as", "versierings", "aangebring", "is", ".", "Anders", "as", "die", "meeste", "woonhuise", "in", "die", "Suidelike", "Halfrond", "kyk", "die", "Erasmuskasteel", "in", "'n", "suidelike", "rigting", "uit", "–", "dit", "beteken", "dat", "dit", "relatief", "koud", "in", "die", "wintermaande", "is", ".", "Die", "onderste", "vlakke", "van", "die", "huis", "het", "uitvertrekke", "bestaan", ",", "waarvan", "ses", "as", "slaapkamers", "gedien", "het", ".", "Net", "die", "onderste", "twee", "vlakke", "is", "bewoon", ",", "met", "'n", "solder", "boontoe", "en", "'n", "hoërgeleë", "uitkykplatform", "wat", "met", "'n", "leer", "bereik", "kon", "word", "en", "vanwaar", "trappies", "tot", "'n", "stutpilaar", "in", "die", "toring", "lei", ".", "'n", "Klein", "venster", "in", "die", "toring", "bied", "'n", "uitsig", "oor", "die", "Hoëveld-landskap", ".", "Die", "oorspronklike", "kombuiskompleks", "het", "los", "van", "die", "huis", "gestaan", "en", "uit", "'n", "kombuis", ",", "'n", "maalkamer", ",", "'n", "meelkamer", ",", "'n", "spens", ",", "'n", "kelder", "en", "'n", "outydse", "bakoond", "bestaan", ".", "Ná", "die", "afsterwe", "van", "Jochemus", "Johannes", "Petrus", "Erasmus", "en", "sy", "vrou", "Johanna", "Jacoba", "het", "die", "huis", "tussenenleeg", "gestaan", "en", "in", "verval", "geraak", ".", "Blykbaar", "was", "hul", "testamente", "so", "ingewikkeld", "dat", "familielede", "dit", "moeilik", "gevind", "het", "om", "in", "die", "huis", "te", "gaan", "woon", ".", "Inhet", "die", "Erasmuskasteel", "bekendheid", "verwerf", "deur", "'n", "Afrikaanse", "rolprent", "(", "Hier’s", "ons", "weer", ")", "wat", "hier", "gemaak", "is", "en", "waarin", "Al", "Debbo", "en", "Frederik", "Burgers", "die", "hoofrolle", "vertolk", "het", ".", "Dit", "was", "juis", "spooktonele", ",", "wat", "in", "die", "film", "voorgekom", "het", ",", "waaraan", "die", "gebou", "sy", "latere", "reputasie", "as", "spookhuis", "te", "danke", "het", ".", "Toe", "die", "Erasmus-familie", "interuggekeer", "het", ",", "was", "die", "kasteel", "saam", "met", "die", "omliggende", "terrein", "al", "lank", "deur", "die", "Transvaalse", "Provinsiale", "Administrasie", "onteien", ",", "en", "daar", "was", "planne", "om", "'n", "nuwe", "hospitaal", "daar", "op", "te", "rig", "wat", "die", "H.F", ".", "Verwoerd-hospitaal", "sou", "vervang", ".", "Dit", "is", "uiteindelik", "nie", "verwesenlik", "nie", ".", "Die", "Erasmusse", "het", "nie", "in", "die", "kasteel", "ingetrek", "nie", ",", "en", "dit", "is", "verwaarloos", "totdat", "Emus", "Erasmus", "met", "herstelwerk", "begin", "het", ",", "alhoewel", "hy", "nooit", "self", "daar", "gewoon", "het", "nie", ".", "Uiteindelik", "is", "die", "kasteel", "in", "dies", "deur", "Krygkor", "gerestoureer", "wat", "dit", "as", "deel", "van", "sy", "hoofkwartier", "gebruik", "het", ".", "Ander", "besienswaardighede", "Ander", "besienswaardighede", "en", "toeristeaantreklikhede", "sluit", "in", ":", "Die", "Uniegebou", ",", "ontwerp", "deur", "die", "argitek", "Sir", "Herbert", "Baker", ".", "Standbeeld", "van", "Nelson", "Mandela", "(", "Uniegebou", ")", "Die", "Voortrekkermonument", "in", "die", "suide", "van", "die", "stad", "is", "'n", "monument", "ter", "herinnering", "aan", "die", "Groot", "Trek", ".", "Vryheidspark", "Marabastad", "Godsdienstige", "geboue", "Die", "Miriammentempel", ",", "die", "oudste", "Hindoetempel", "in", "Pretoria", ",", "is", "inopgerig", "en", "aan", "Miriammen", ",", "die", "godin", "van", "siektes", ",", "gewy", "Queenstraatmoskee", "Sint", "Alban's", "Katedraal", "Vermeulenmoskee", "Kunsgalerye", "en", "museums", "Parke", "en", "natuurgebiede", "Teaters", "Winkelsentrums", "Notas", "'n", "Asterisk", "(", "*", ")", "beteken", "dat", "die", "winkelsentrum", "'n", "teaterkompleks", "met", "ten", "minste", "vier", "teaters", "het", ".", "Die", "ysskaatsbaan", "by", "die", "Kolonnade-sentrum", "is", "ingesluit", "omdat", "dit", "nie", "meer", "finansieel", "lewensvatbaar", "was", "om", "dit", "te", "onderhou", "nie", ".", "Die", "Grove-winkelsentrum", "het", "in'n", "ysskaatsbaan", "geopen", ".", "Susterstede", "Sien", "ook", "Lys", "van", "dorpe", "in", "Suid-Afrika", "Gereformeerde", "kerk", "Pretoria", "NG", "gemeente", "Pretoria", "Verwysings", "Verdere", "leesstof", "Eksterne", "skakels", "Munisipale", "webtuiste", "SA", "Toerismeraad", "webtuiste" ]

[ "Gregorius", "XIII", "was", "diete", "pous", "van", "die", "Rooms-Katolieke", "Kerk", "vantot", "Hy", "is", "veral", "bekend", "vir", "die", "invoering", "van", "die", "Gregoriaanse", "kalender", ".", "Gregorius", "was", "ook", "betrokke", "by", "die", "onderdrukking", "van", "die", "Protestantisme", "in", "Europa", ",", "veral", "by", "die", "pogings", "om", "Elizabeth", "I", "van", "Engeland", "af", "te", "set", "en", "by", "die", "massamoord", "op", "die", "Hugenote", "in", "Frankryk", "tydens", "die", "Bartolomeusnag", ".", "Biografie", "Pous", "Gregorius", "XIII", "is", "gebore", "as", "Ugo", "Boncompagni", "opJanuariein", "Bologna", ",", "Pouslike", "Staat", "(", "nou", "Italië", ")", ".", "Hy", "was", "die", "vyfde", "seun", "van", "Cristoforo", "Boncompagni", "en", "sy", "vrou", "Angela", "Marescalchi", ".", "Hy", "was", "die", "oom", "van", "kardinale", "Filippo", "Boncompagni", "en", "Filippo", "Guastavillani", ".", "Aanvanklik", "het", "hy", "regte", "studeer", "aan", "die", "Universiteit", "van", "Bologna", "en", "later", "ook", "doseer", ".", "Onder", "sy", "studente", "was", "kardinaal", "Alessandro", "Farnese", ",", "kardinaal", "Reginald", "Pole", "en", "kardinaal", "Carlo", "Borromeo", ".", "Op", "dertigjarige", "leeftyd", "verhuis", "hy", "na", "Rome", "en", "werk", "aanvanklik", "vir", "Pous", "Paulus", "III", "die", "hom", "opFebruarieaanstel", "as", "\"", "abbreviatore", "del", "Parco", "Maggiore", "\"", "en", "as", "\"", "solleciatore", "\"", "van", "pouslike", "briewe", "opMaart", "OpJunietree", "hy", "toe", "tot", "die", "priesterskap", "in", "Bologna", ".", "OpOktoberword", "hy", "regter", "van", "die", "Campidoglio", "en", "opJanuariereferendaris", "van", "die", "tribunaal", "van", "die", "Apostoliese", "hof", "vir", "geregtigheid", "en", "genade", ".", "OpAprilkoop", "hy", "die", "pos", "van", "pouslike", "sekretaris", ".", "OpJulieword", "hy", "verkies", "tot", "biskop", "van", "Viesti", ".", "OpMaartstel", "Pous", "Pius", "IV", "hom", "aan", "as", "kardinaal-priester", "en", "stuur", "hom", "na", "die", "konsilie", "van", "Trente", ".", "Hy", "dien", "ook", "as", "pouslike", "gesant", "na", "Spanje", "vanafJulie", "waar", "hy", "'n", "hegte", "band", "met", "die", "Spaanse", "koning", "Filips", "II", "van", "Spanje", "opbou", ",", "wat", "hom", "later", "goed", "gepas", "het", ".", "OpMeivolg", "hy", "Pous", "Pius", "V", "op", "en", "word", "gekroon", "opMeideur", "kardinaal", "Innocenzo", "del", "Monte", ".", "Hy", "regeer", "tot", "sy", "dood", "op", "WoensdagAprilen", "word", "opgevolg", "deur", "Pous", "Sixtus", "V", ".", "Die", "naam", "‘Gregorius’", "beteken", "'", "wagter", "'", ".", "Pontifikaat", "Verkiesing", "Ugo", "Boncompagni", "is", "tot", "pous", "verkies", "binneuur", "na", "die", "dood", "van", "sy", "voorganger", "Pous", "Pius", "V", ".", "Vermoedelik", "het", "die", "invloed", "van", "die", "Spaanse", "koning", "daartoe", "bygedra", ".", "Hy", "kies", "die", "naam", "Gregorius", "XIII", "en", "in", "teenstelling", "met", "sy", "voorgangers", "het", "hy", "baie", "sober", "gelewe", "en", "sy", "persoonlike", "lewe", "was", "onberispelik", ".", "Sy", "briljante", "juridiese", "kennis", "en", "sy", "bestuursvermoë", "het", "die", "kerk", "goed", "te", "staan", "gekom", ".", "Na", "sy", "kroning", "het", "hy", "onmiddellik", "aan", "die", "kerkhervorming", "begin", "werk", ".", "Hy", "het", "hom", "daartoe", "verbind", "om", "die", "aanbevelings", "van", "die", "konsilie", "van", "Trente", "te", "implementeer", ".", "Kardinale", "en", "biskoppe", "moet", "in", "hulle", "streke", "woon", "en", "werk", ".", "Die", "kerkreg", "word", "versterk", "met", "die", "uitgawe", "van", "die", "\"", "Corpus", "Juris", "canonici", "\"", ".", "Hy", "sentraliseer", "mag", "en", "vervang", "die", "konsistorie", "van", "kardinale", "met", "kolleges", "wat", "vir", "spesifieke", "take", "benoem", "word", ".", "Dit", "het", "die", "mag", "van", "die", "pous", "aansienlik", "versterk", "en", "die", "mag", "van", "die", "kardinale", "laat", "afneem", ".", "Opleiding", "van", "priesters", "en", "bevordering", "van", "die", "kuns", "en", "wetenskap", "Pous", "Gregorius", "XIII", "was", "'n", "liberale", "beskermer", "van", "die", "Jesuïete", ".", "Die", "kollege", "van", "die", "Jesuïte", "in", "Rome", "het", "onder", "sy", "beskerming", "gegroei", "tot", "'n", "belangrike", "sentrum", "van", "kennis", "in", "sy", "tyd", ".", "Dit", "staan", "tans", "bekend", "as", "die", "Pontifikale", "Gregoriaanse", "Universiteit", ".", "Die", "pous", "het", "ook", "talle", "seminaries", "(", "teologiese", "skole", ")", "gestig", "onder", "andere", "die", "Duitse", "seminarie", "opAugustus", "die", "Griekse", "seminarie", "opJanuarie", "die", "seminarie", "vir", "bekeerde", "Jode", "en", "heidene", "in", "die", "Engelse", "seminarie", "opMei", "die", "Maroniete", "seminarie", "opJunieen", "die", "Hongaarse", "seminarie", "in", "Ingee", "hy", "amptelike", "status", "aan", "die", "Kongregasie", "van", "die", "Oratorium", ",", "'n", "priesterorde", "sonder", "gelofte", ",", "gewy", "aan", "gebed", "en", "prediking", ".", "Die", "orde", "is", "gestig", "deur", "die", "heilige", "Filippo", "Neri", ".", "Ingee", "hy", "opdrag", "aan", "onder", "andere", "Inazio", "Danti", "om", "die", "verfraaiing", "van", "die", "Vatikaan", "klaar", "te", "maak", "en", "om", "die", "kaartgalery", "op", "te", "rig", ".", "Inlaat", "hy", "'n", "sterrewag", "oprig", "wat", "tans", "nog", "as", "die", "Vatikaanse", "Sterrewag", "bestaan", ".", "Die", "Gregoriaanse", "kalender", "Gregorius", "is", "veral", "bekend", "vir", "die", "invoering", "van", "die", "Gregoriaanse", "kalender", "met", "die", "hulp", "van", "die", "Jesuïet", "en", "sterrekundige", "Christopher", "Clavius", ".", "Die", "hervorming", "was", "nodig", "omdat", "die", "bestaande", "kalender", ",", "die", "Juliaanse", "kalender", ",", "te", "lank", "was", "en", "die", "lente", "dag-en-nag-ewening", "vanMaart", "totMaart", "gegly", "het", ".", "Vir", "die", "bepaling", "van", "Paasfees", "isMaart", "egter", "steeds", "gebruik", ".", "Christopher", "Clavius", "het", "die", "nodige", "berekenings", "gemaak", "en", "die", "pous", "het", "beveel", "in", "die", "bul", "\"", "Inter", "gravissimas", "\"", "vanFebruariedat", "die", "dag", "na", "DonderdagOktober", "VrydagOktobersou", "wees", ".", "Die", "nuwe", "kalender", "(", "die", "Gregoriaanse", "kalender", ")", "het", "die", "Juliaanse", "kalender", "wat", "sedertv.", "Chr", ".", "in", "gebruik", "was", ",", "vervang", ".", "Die", "algemene", "bevolking", "was", "bitterlik", "gekant", "teen", "die", "verandering", ",", "aangesien", "hulle", "maandelikse", "huur", "moes", "betaal", "vir", "'n", "maand", "watdae", "korter", "was", ".", "Die", "katolieke", "lande", "Spanje", ",", "Portugal", ",", "Pole", "en", "Italië", "het", "die", "nuwe", "kalender", "dadelik", "aanvaar", ".", "Frankryk", ",", "die", "Nederlande", "en", "verskeie", "dele", "van", "Duitsland", "en", "Switserland", "na", "twee", "jaar", "en", "Hongarye", "in", "Groot-Brittanje", "en", "sy", "Amerikaanse", "gebiede", "volg", "eers", "in", "waar", "WoensdagSeptember", "gevolg", "is", "deur", "DonderdagSeptember", "en", "Swede", "is", "die", "laaste", "Wes-Europese", "land", "wat", "die", "kalender", "aanvaar", "opMaart", "In", "die", "Ortodokse", "Christelike", "lande", "is", "dit", "nog", "baie", "later", "aanvaar", ";", "Rusland", "in", "Turkye", "inen", "in", "Griekeland", "eers", "in", "Saam", "met", "die", "datum", "het", "ook", "die", "begin", "van", "die", "jaar", "met", "die", "invoering", "van", "die", "Gregoriaanse", "kalender", "verskuif", "vanApril", "naJanuarie", ".", "Party", "mense", "was", "onbewus", "van", "die", "verskuiwing", ",", "of", "wou", "dit", "nie", "aanvaar", "nie", "en", "het", "aangehou", "om", "Nuwejaar", "steeds", "opApril", "te", "vier", ".", "Hulle", "is", "uitgelag", "en", "as", "gekke", "beskou", ".", "Die", "gebruik", "het", "gelei", "tot", "die", "viering", "vanApril", "as", "Gekkedag", "(", "Eng", ".", "\"", "All", "Fools", "day", "\"", ")", "Buitelandse", "beleid", "Hoewel", "hy", "die", "konvensionele", "gevaar", "van", "die", "Turke", "besef", "het", ",", "het", "Gregorius", "meer", "gekonsentreer", "op", "onderdrukking", "van", "die", "Protestantisme", ".", "Hy", "het", "die", "planne", "van", "Filips", "II", "van", "Spanje", "om", "Elizabeth", "I", "van", "Engeland", "te", "onttroon", ",", "gesteun", "en", "daardeur", "agterdog", "onder", "die", "Engelse", "gesaai", "wat", "elke", "Katoliek", "begin", "sien", "het", "as", "'n", "verraaier", ".", "Hy", "stuur", "indie", "avonturier", "Thomas", "Stukely", "met", "'n", "skip", "ensoldate", "na", "Ierland", "om", "te", "probeer", "om", "die", "bewind", "van", "Elizabeth", "omvêr", "te", "werp", ".", "Stukely", "het", "hom", "egter", "by", "koning", "Sebastiaan", "van", "Potugal", "aangesluit", "vir", "die", "stryd", "teen", "keiser", "Abdul", "Malik", "van", "Marokko", ".", "'n", "Tweede", "poging", "inonder", "die", "bevel", "van", "James", "Fitzmaurice", "was", "ook", "onsuksesvol", ".", "Die", "pous", "het", "geen", "aandeel", "gehad", "in", "die", "sluipmoordpoging", "op", "Elizabeth", "deur", "Henri", ",", "hertog", "van", "Guise", "en", "sy", "broer", "Charles", ",", "hertog", "van", "Mayenne", "nie", ".", "Na", "afloop", "van", "die", "Sint", "Bartolomeus-nag", "bloedbad", "op", "SondagAugustusin", "Frankryk", "teen", "die", "Hugenote", ",", "het", "pous", "Gregorius", "'n", "plegtige", "\"", "Te", "Deum\"", "-mis", "opgedra", "in", "danksegging", ".", "Daar", "word", "algemeen", "aanvaar", "dat", "die", "pous", "onkundig", "was", "oor", "die", "ware", "toedrag", "van", "sake", "en", "gedink", "het", "dat", "'n", "staatsgreep", "deur", "die", "Hugenote", "gefnuik", "is", ".", "OpMaartontvang", "die", "pous", "vier", "ambassadeurs", "van", "Japan", "wat", "deur", "die", "bekeerde", "konings", "Bungo", ",", "Arima", "en", "Omura", "gestuur", "is", ".", "Hulle", "het", "die", "pous", "bedank", "vir", "die", "sendelinge", "wat", "hy", "na", "hulle", "gestuur", "het", ".", "Kulturele", "Patronaat", "In", "Rome", "het", "Pous", "Gregorius", "XIII", "die", "pragtige", "Gregoriaanse", "kapel", "van", "die", "Sint", "Pieterskerk", "laat", "bou", ".", "Hy", "het", "die", "Quirinaal-paleis", "vergroot", "inen", "die", "baddens", "van", "Diocletianus", "in", "'n", "graanskuur", "laat", "ombou", "in", "Die", "pous", "het", "sy", "buite-egtelike", "seun", "Giacomo", "(", "gebore", "in", "Bologna", "voor", "die", "pous", "se", "klerikale", "loopbaan", "begin", "het", "en", "gelegitimeer", "opJuliedeur", "die", "biskop", "van", "Feltre", ")", "kasteelheer", "van", "Sint", "Angelo", "gemaak", ".", "Koning", "Filips", "II", "van", "Spanje", "maak", "Giacomo", "'n", "generaal", "in", "sy", "leër", ".", "Pous", "Gregorius", "het", "hom", "ook", "gehelp", "om", "'n", "leenheer", "te", "word", "deur", "die", "verkryging", "van", "die", "hertogdom", "Sora", "op", "die", "grens", "van", "die", "pouslike", "staat", "en", "die", "koninkryk", "van", "Napels", ".", "Heilig-", "en", "saligverklarings", "Salig", "Salige", "John", "Colombini", "Heilig", "Sint", "Norbert", "Sint", "Romauld", "Sint", "Alipius", "Bulle", ",", "ensiklieke", "en", "dekrete", "Mei", "–", "\"", "Dominus", "ac", "Redemptor", "noster", "Jesus", "\"", "Proklamasie", "van", "die", "Jubileum", "van", "Februarie", "–", "\"", "Inter", "Gravissimas", "\"", "Invoering", "van", "die", "Gregoriaanse", "kalender", ".", "Die", "kollege", "van", "kardinale", "Pous", "Gregorius", "XIII", "hetnuwe", "kardinale", "aangestel", "in", "agt", "konsistories", ".", "Die", "konsistorie", "vanJunie", "Filippo", "Boncompagni", ",", "kardinaal-nepoot", ",", "priester", "van", "Bologna", ".", "Die", "konsistorie", "vanJulie", "Filippo", "Guastavillani", ",", "kardinaal-nepoot", ",", "priester", "van", "Bologna", ".", "Die", "konsistorie", "vanNovember", "Andreas", "van", "Oostenryk", ",", "seun", "van", "Aartshertog", "Ferdinand", "van", "Oostenryk", ".", "Die", "konsistorie", "vanMaart", "Albrecht", "van", "Oostenryk", ",", "aartshertog", "van", "Oostenryk", ",", "seun", "van", "keiser", "Maximiliaan", "II", ".", "Die", "konsistorie", "vanFebruarie", "Alessandro", "Riario", ",", "patriarg", "van", "Alexandrië", ".", "Claude", "de", "La", "Baume", ",", "aartsbiskop", "van", "Besançon", ",", "Frankryk", ".", "Louis", "II", "de", "Guise", ",", "verkose", "aartsbiskop", "van", "Reims", ",", "Frankryk", ".", "Gerard", "van", "Groesbeeck", ",", "prins-biskop", "van", "Luik", ",", "België", ".", "Pedro", "de", "Deza", ",", "president", "van", "Valladolid", ",", "Spanje", ".", "Fernando", "de", "Toledo", "Oropesa", ",", "priester", "van", "Sevilla", ",", "Spanje", ".", "Hy", "het", "die", "aanstelling", "geweier", ".", "René", "de", "Birague", ",", "priester", "van", "Milaan", ".", "Charles", "II", "de", "Lorraine", "de", "Vaudémont", ",", "broer", "van", "die", "Franse", "koningin", ".", "Giovanni", "Vincenzo", "Gonzaga", ",", "ridder", "in", "die", "Orde", "van", "die", "Hospitalers", ",", "prior", "van", "Barletta", ".", "Die", "konsistorie", "vanDesember", "Gaspar", "de", "Quiroga", "y", "Vela", ",", "aartsbiskop", "van", "Toledo", ",", "Spanje", ".", "Die", "konsistorie", "vanDesember", "Giovanni", "Antonio", "Facchinetti", ",", "senior", "patriarg", "van", "Jerusalem", ",", "later", "Pous", "Innocentius", "IX", ".", "Giovanni", "Battista", "Catagna", ",", "voormalige", "aartsbiskop", "van", "Rossano", ",", "later", "Pous", "Urbanus", "VII", "Alessandro", "Ottaviano", "de", "'", "Medici", ",", "ambassadeur", "van", "die", "groothertog", "van", "Toskane", ",", "aartsbiskop", "van", "Florence", ",", "later", "Pous", "Leo", "XI", "Rodrigo", "de", "Castro", "Osorio", ",", "aartsbiskop", "van", "Seville", ",", "Spanje", ".", "François", "de", "Joyeuse", ",", "aartsbiskop", "van", "Narbonne", ",", "Frankryk", ".", "Michele", "Della", "Torre", ",", "biskop", "van", "Ceneda", ".", "Giulio", "Canani", ",", "biskop", "van", "Adria", ".", "Niccolò", "Sfondrati", ",", "biskop", "van", "Cremona", ",", "later", "Pous", "Gregorius", "XIV", ".", "Antonmaria", "Salviati", ",", "biskop", "van", "Saint-Papoul", ",", "Frankryk", ",", "pouslike", "nuntius", "in", "Frankryk", ".", "Agostino", "Valier", ",", "biskop", "van", "Verona", ".", "Vincenzo", "Lauro", ",", "biskop", "van", "Mondovì", ",", "pouslike", "nuntius", "in", "Savoje", ".", "Filippo", "Spinola", ",", "biskop", "van", "Nola", ".", "Alberto", "Bolognetti", ",", "biskop", "van", "Massa", "maritima", ",", "nuntius", "in", "Pole", ".", "Jerzy", "Radziwiłł", ",", "biskop", "van", "Vilnius", ",", "Litoue", ".", "Matthieu", "Cointerel", ",", "priester", "in", "die", "Vatikaan", ".", "Simeone", "Tagliavia", "d'", "Aragonia", ",", "ab", ".", "Scipione", "Lancelotti", ",", "ouditeur", "van", "die", "Heilige", "Roomse", "Rota", ".", "Charles", "III", "de", "Bourbon", "de", "Vendôme", ",", "mede-aartsbiskop", "van", "Rouen", ",", "Frankryk", ".", "Francesco", "Sforza", ",", "priester", "van", "Rome", ".", "Die", "konsistorie", "vanJulie", "András", "Bathóry", ",", "ambassadeur", "van", "Pole", "in", "die", "Vatikaan", ".", "Bibliografie", "Duff", ",", "Eamon", "Saints", "and", "Sinners", ":", "A", "History", "of", "the", "Popes", ",", "Yale", "University", "Press", ".", "ISBN09165-6", ".", "Maxwell-Stuart", ",", "P", ".", "G", ".", "Chronicle", "of", "the", "Popes", ":", "The", "Reign-by-Reign", "Record", "of", "the", "Papacy", "from", "St", ".", "Peter", "to", "the", "Present", ",", "Thames", "&", "Hudson", ".", "ISBN01798-0", ".", "Verwysings", "Oorspronklike", "teks", "van", "diee", "uitgawevan", "'n", "ensiklopedie", "sonder", "naam", ".", "Eksterne", "skakels", "Nota", "Saamgestel", "en", "vertaal", "uit", "die", "Nederlandse", ",", "Engelse", ",", "Duitse", "en", "Franse", "Wikipedia", "en", "aangevul", "uit", "ander", "bronne", "soos", "aangedui", ".", "Opvolging", "|", "}", "Geboortes", "in", "Gregorius", "XIII", "Gregorius", "XIII", "Sterftes", "in" ]

[ "Patricia", "de", "Lille", "(", "*Februariein", "Beaufort-Wes", ")", "was", "die", "leier", "van", "die", "Onafhanklike", "Demokrate", "(", "OD", ")", ",", "'n", "Suid-Afrikaanse", "politieke", "party", "wat", "deur", "haar", "ingestig", "is", ".", "Sy", "was", "ook", "voorheen", "'n", "lid", "van", "die", "Pan", "Africanist", "Congress", "(", "PAC", ")", ".", "Inword", "sy", "burgemeester", "van", "Kaapstad", "nadat", "sy", "by", "die", "Demokratiese", "Alliansie", "(", "DA", ")", "aangesluit", "het", ".", "Sy", "is", "opMeideur", "die", "DA", "herroep", ",", "maar", "die", "Wes-Kaapse", "Appèlhof", "het", "haar", "opMeiopnuut", "aangestel", ".", "Sy", "het", "egter", "haar", "bedanking", "en", "uittrede", "uit", "die", "Demokratiese", "Alliansie", "virOktoberaangekondig.", "en", "is", "opNovemberdeur", "Dan", "Plato", "opgevolg", ".", "OpDesemberhet", "De", "Lille", "die", "vorming", "van", "die", "\"", "GOOD", "\"", "politieke", "party", "in", "Houghton", "Estate", ",", "'n", "voorstad", "van", "Johannesburg", ",", "aangekondig", ".", ".", "OpMeihet", "pres", ".", "Cyril", "Ramaphosa", "haar", "by", "sy", "kabinet", "ingesluit", "as", "minister", "van", "openbare", "werke", "en", "infrastruktuur", ".", "Loopbaan", "De", "Lille", "het", "vroeër", "jare", "in", "Kaapstad", "as", "'n", "laboratorium-assistent", "gewerk", ",", "waar", "sy", "betrokke", "geraak", "het", "by", "die", "Suid-Afrikaanse", "Chemiese", "Werkersunie", ".", "Inis", "sy", "tot", "lid", "van", "die", "nasionale", "uitvoerende", "komitee", "verkies", ".", "Inis", "sy", "verkies", "tot", "nasionale", "ondervoorsitter", "van", "die", "National", "Council", "of", "Trade", "Unions", "(", "Nactu", ")", ",", "wat", "die", "hoogste", "posisie", "was", "wat", "'n", "vrou", "in", "die", "vakbondbeweging", "tot", "in", "daardie", "stadium", "beklee", "het", ".", "Inis", "sy", "tot", "die", "nasionale", "uitvoerende", "komitee", "van", "die", "PAC", "verkies", "en", "neem", "as", "sulks", "deel", "van", "die", "grondwetlike", "onderhandelings", "(", "KODESA", ")", "wat", "tot", "die", "eerste", "demokratiese", "verkiesing", "opAprilaanleiding", "gegee", "het", ".", "Vantotwas", "sy", "voorsitter", "van", "die", "staande", "komitee", "op", "vervoer", "en", "ook", "hoofsweep", "van", "die", "PAC", ".", "In", "die", "SABC3-program", "\"", "TopGreat", "South", "Africans", "\"", "is", "sy", "as", "nommeraangewys", ".", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Politici", "van", "die", "Demokratiese", "Alliansie", "Burgemeesters", "van", "Kaapstad", "Geboortes", "in", "Lewende", "mense", "Suid-Afrikaanse", "ministers", "van", "openbare", "werke", "Lede", "van", "die", "Nasionale", "Vergadering", "van", "Suid-Afrika" ]

[ "Pietermaritzburg", "(", "ook", "bekend", "slegs", "as", "Maritzburg", ")", "is", "die", "hoofstad", "van", "die", "provinsie", "KwaZulu-Natal", ",", "Suid-Afrika", ".", "Die", "stad", ",", "watmeter", "bo", "seevlak", "in", "die", "hart", "van", "Zoeloeland", "lê", ",", "was", "oorspronklik", "die", "eerste", "hoofstad", "van", "die", "Boererepubliek", "Natalia", ".", "Desondanks", "het", "die", "stad", "vandag", "'n", "sterk", "Britse", "voorkoms", ".", "Danksy", "die", "bewaring", "van", "sy", "historiese", "geboue", "word", "Pietermaritzburg", "dikwels", "as", "een", "van", "die", "mooiste", "Victoriaanse", "stede", "in", "Afrika", "beskryf", ".", "Geskiedenis", "Die", "eerste", "Voortrekkers", ",", "wat", "die", "gebied", "van", "die", "Midlands", "inbereik", "het", ",", "het", "hulle", "in", "die", "vrugbare", "heuwellandskap", "van", "die", "Umsindusirivier", "gevestig", ".", "Die", "dorp", ",", "wat", "hulle", "as", "die", "sentrum", "van", "die", "nuwe", "republiek", "Natalia", "gestig", "het", ",", "is", "vernoem", "na", "die", "Voortrekkerleiers", "Piet", "Retief", "en", "Gerrit", "Maritz", "en", "in", "'n", "soort", "dreineringsruitpatroon", "aangelê", ".", "Inis", "die", "dorp", "Pietermaritzburg", "amptelik", "geproklameer", ".", "Onder", "die", "Britte", ",", "wat", "inaan", "bewind", "gekom", "het", ",", "het", "Pietermaritzburg", "'n", "administratiewe", "en", "militêre", "sentrum", "van", "die", "kolonie", "Natal", "geword", ".", "Die", "oorspronklike", "Voortrekkerpatroon", "het", "behoue", "gebly", ",", "tog", "het", "die", "Britte", "ook", "begin", "om", "kruisstrate", "aan", "te", "lê", ",", "terwyl", "arkades", "en", "lane", "vir", "die", "gebruik", "van", "voetgangers", "ontstaan", "het", ".", "Indiërs", ",", "wat", "deur", "die", "Britte", "as", "werkers", "na", "die", "gebied", "gebring", "is", ",", "gee", "die", "stad", "later", "ook", "'n", "Oosterse", "inslag", ".", "Tydens", "die", "Krieketwêreldbekeris", "Pietermaritzburg", "se", "Pietermaritzburg-ovaal", "vir", "twee", "wedstryde", "ingespan", ".", "Besienswaardighede", "Voortrekkerhuis", "is", "die", "enigste", "gebou", "uit", "die", "vroeë", "geskiedenis", "van", "Pietermaritzburg", ",", "wat", "bewaar", "is", ".", "Die", "gebou", "met", "twee", "verdiepings", "is", "gerestoureer", "en", "gee", "met", "sy", "geelhoutplafon", "en", "houtvloer", "'n", "goeie", "indruk", "van", "die", "Voortrekkers", "se", "ambagskuns", ".", "Die", "Voortrekkermonument", "en", "die", "Geloftekerk", "is", "inná", "die", "Voortrekkers", "se", "oorwinning", "oor", "die", "Zoeloes", "in", "die", "Slag", "van", "Bloedrivier", "opgerig", ".", "Die", "museum", "is", "iningewy", "en", "vertoon", "onder", "meer", "'n", "stoel", "van", "die", "Zoeloekoning", "Dingaan", ",", "wat", "van", "ysterhout", "gemaak", "is", ".", "Die", "gerestoureerde", "huis", "van", "die", "Voortrekkerleier", "Andries", "Pretorius", "lê", "langsaan", "die", "museum", ".", "Die", "Macrorie", "Huis", "behandel", "die", "Victoriaanse", "lewenstyl", "van", "die", "eerste", "Britse", "setlaars", ".", "Dit", "is", "oorspronklik", "die", "tuiste", "van", "biskop", "William", "Macrorie", ",", "wat", "hier", "in", "die", "tydperk", "tussenengewoon", "het", ".", "Die", "Tatham-kunsgalery", ".", "Susterstede", "Hampton", ",", "Verenigde", "State", "Taichung", ",", "Republiek", "China", "Sien", "ook", "Gereformeerde", "kerk", "Pietermaritzburg", "Maritzburg", "United", "NG", "gemeente", "Pietermaritzburg", "Lys", "van", "nedersettings", "in", "Suid-Afrika", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf", "Provinsiehoofstede", "van", "Suid-Afrika" ]

[ "Polokwane", "(", "voorheen", "Pietersburg", ")", "is", "die", "hoofstad", "van", "die", "Limpopoprovinsie", "in", "Suid-Afrika", ",", "sowatkm", "noord", "van", "die", "Witwatersrand", "enkm", "suid", "van", "Zimbabwe", ",", "met", "sowat000", "inwoners", ".", "Voorwas", "die", "Afrikaanse", "naam", "die", "amptelike", "naam", ",", "maar", "sedertdien", "is", "die", "Pedi-naam", ",", "Polokwane", ",", "die", "amptelike", "naam", ".", "Die", "naam", "word", "egter", "nie", "deur", "die", "Nederlandse", "Taalunie", "erken", "nie", ",", "dus", "is", "die", "amptelike", "Nederlandse", "naam", "steeds", "Pietersburg", ".", "Polokwane", "staan", "lank", "reeds", "bekend", "as", "die", "handel-", "en", "nywerheidsentrum", "van", "die", "noorde", "en", "trek", "voordeel", "uit", "'n", "hoogsontwikkelde", "spoornetwerk", "en", "uitstekende", "padverbindings", ".", "Geskiedenis", "Die", "eerste", "nedersetting", "van", "Afrikaners", "in", "die", "gebied", ",", "die", "dorp", "Schoemansdal", "noord", "van", "Polokwane", ",", "is", "indeur", "die", "Voortrekkerleier", "Andries", "Hendrik", "Potgieter", "gestig", ".", "Die", "felle", "teëstand", "van", "die", "Vendas", "en", "hulle", "stamhoof", ",", "Magato", ",", "lei", "egter", "opJulietot", "die", "besluit", "dat", "die", "blanke", "inwoners", "die", "dorp", "moet", "ontruim", ".", "Die", "latere", "president", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "(", "ZAR", ")", "en", "destydse", "kommandant-generaal", "Paul", "Kruger", "belowe", "die", "stigting", "van", "'n", "nuwe", "dorp", "verder", "suid", ".", "Die", "Volksraad", "van", "die", "ZAR", "in", "Pretoria", "keur", "hierdie", "plan", "egter", "eers", "veertien", "jaar", "later", "goed", ",", "ná", "die", "einde", "van", "die", "Eerste", "Vryheidsoorlog", "in", "en", "die", "burgers", "moet", "'n", "verdere", "twee", "jaar", "wag", "voordat", "die", "waarnemende", "staatspresident", ",", "generaal", "Piet", "Joubert", ",", "die", "opdrag", "kry", "om", "die", "terrein", "vir", "'n", "nuwe", "dorp", "af", "te", "baken", ".", "Die", "Schoemansdalers", "het", "hulle", "toe", "lankal", "in", "Marabastad", "gevestig", "en", "stel", "voor", "om", "liewer", "hierdie", "nedersetting", "tot", "amptelike", "dorp", "te", "verklaar", ".", "Piet", "Joubert", "gee", "egter", "die", "voorkeur", "aan", "'n", "nuwe", "stigting", "op", "die", "plaas", "Sterkloop", ",", "wat", "ingestig", "is", ",", "en", "die", "nuwe", "dorp", "is", "uiteindelik", "na", "hom", "vernoem", ".", "Na", "die", "amptelike", "dorpswording", "inis", "die", "landdros", "vir", "die", "noordelike", "Transvaal", "na", "Pietersburg", "verskuif", ".", "Marabastad", "het", "intussen", "weens", "die", "ontdekking", "van", "goud", "in", "die", "omgewing", "invinnig", "gegroei", ",", "en", "die", "mynwerkers", "verhuis", "na", "'n", "nuwe", "tydelike", "nedersetting", ",", "Smitsdorp", ",", "wat", "tot", "en", "met", "die", "goudstormloop", "aan", "die", "Witwatersrand", "bestaan", ".", "Pietersburg", "trek", "voordeel", "uit", "die", "mynbou", "in", "die", "omgewing", ",", "en", "sy", "inwonertal", "styg", "skerp", "nadat", "die", "inwoners", "van", "Smitsdorp", "hulle", "nedersetting", "verlaat", "het", ".", "Een", "van", "die", "straatname", "dui", "op", "'n", "voorval", "inin", "Schoemansdal", ":", "dié", "dorp", "is", "toe", "deur", "die", "Vendas", "aangeval", "en", "verwoes", ".", "Burgers", "wat", "alles", "verloor", "het", "is", "woonerwe", "gegee", "in", "Pietersburg", ",", "in", "'n", "nuwe", "straat", "met", "die", "naam", "\"", "Compensatie", "\"", "(", "\"", "kompensasie", "\"", ")", ".", "Die", "eerste", "Nederduits", "Gereformeerde", "Kerk", "in", "Polokwane", "is", "inopgerig", ",", "en", "opMeiis", "die", "dorp", "se", "spoorwegverbinding", "met", "Pretoria", "ingewy", ".", "Ná", "die", "besetting", "van", "Pretoria", "tydens", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog1902", ")", "is", "Pietersburg", "vir", "'n", "paar", "weke", "selfs", "die", "hoofstad", "van", "die", "Transvaal", ",", "die", "ZAR", "en", "die", "Oranje-Vrystaat", ".", "In", "hierdie", "tydperk", "is", "ook", "banknote", "hier", "gedruk", ".", "Inverower", "die", "Britte", "die", "stad", ".", "Pietersburg", "word", "in'n", "munisipaliteit", "en", "verkry", "opAprilstadstatus", ".", "Die", "naam", "van", "die", "stad", "is", "opJunieamptelik", "gewysig", "na", "Polokwane", ".", "Nywerheid", "en", "ekonomie", "Pietersburg", "is", "'n", "belangrike", "nywerheidsentrum", "in", "die", "Noorde", "en", "die", "stad", "se", "nywerheidskarakter", "word", "reeds", "by", "die", "stad", "se", "noordelike", "ingang", "te", "kenne", "gegee", "deur", "'n", "aantal", "merkwaardige", "kunsnywerheidsbeelde", "wat", "op", "die", "gras", "onder", "die", "kameeldoringbome", "geplaas", "is", ".", "Daar", "is", "verskeie", "groot", "nywerhede", "in", "die", "stad", "onder", "andere", "Coca-Cola", "en", "die", "Suid-Afrikaanse", "brouerye", ".", "Die", "distrik", "omhels", "'n", "reeks", "verskillende", "plase", ":", "daar", "word", "in", "die", "omgewing", "met", "vee", ",", "pluimvee", "en", "varke", "geboer", ",", "maar", "ook", "aartappels", ",", "mielies", ",", "sorghum", ",", "grondboontjies", ",", "bone", ",", "sonneblomsaad", ",", "tabak", "en", "lusern", "verbou", ".", "Daar", "is", "ook", "'n", "aantal", "suiwelboerderye", ".", "Die", "grond", "in", "die", "omgewing", "bevat", "verskeie", "minerale", ",", "waaronder", "silika", ",", "korund", ",", "asbes", ",", "tin", ",", "koper", ",", "lood", "en", "marmer", ".", "Toerisme", "Die", "Kunsmuseum", "in", "die", "middestad", "bied", "'n", "uitgebreide", "kunsversameling", "aan", "kunsliefhebbers", ".", "Sommige", "van", "die", "kunstenaars", "wie", "se", "werke", "hier", "gesien", "kan", "word", ",", "word", "onder", "die", "beste", "in", "die", "land", "gereken", ".", "'n", "Ander", "bekende", "museum", "is", "die", "Irish", "House", ",", "'n", "gebou", "in", "die", "Victoriaanse", "argitekstyl", ",", "met", "uitstallings", "oor", "die", "dorp", "en", "omgewing", "se", "kultuurgeskiedenis", ".", "Buite", "die", "stad", "lê", "die", "natuurreservaat", ":", "ha", "natuur", "met", "heelwat", "soorte", "wildsbokke", "en", "ongeveerspesies", "voëls", ".", "Media", "'n", "Plaaslike", "tak", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "Uitsaaikorporasie", "is", "geleë", "in", "die", "stad", ".", "Suid-Afrika", "se", "grootste", "onafhanklike", "radiostasie", ",", "Jakaranda", "RM/FM", ",", "het", "ook", "'n", "tak", "in", "die", "stad", ".", "Pietersburg", "beskik", "ook", "oor", "'n", "aantal", "plaaslike", "koerante", ".", "Vervoer", "Die", "stad", "word", "deur", "die", "Polokwane", "Internasionale", "Lughawe", "(", "voorheen", "die", "Gateway", "Internasionale", "Lughawe", ")", "bedien", ",", "wat", "daaglikse", "vlugte", "van", "en", "na", "Johannesburg", "voorsien", ".", "Die", "N1", "nasionale", "pad", "verbind", "Polokwane", "ook", "met", "Pretoria", ",", "Johannesburg", ",", "Bloemfontein", "en", "Kaapstad", ".", "Sport", "Polokwane", "met", "sy", "Peter", "Mokaba-stadion733", "sitplekke", ")", "was", "een", "van", "die", "gasheerstede", "van", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "in", "Die", "stadion", "dien", "as", "tuiste", "vir", "die", "sokkerspan", "Black", "Leopards", "wat", "in", "die", "Nasionale", "Eerste", "Liga", "speel", ".", "Persone", "in", "Pietersburg", "gebore", "Basie", "Vivier", "–", "Springbokrugbyspeler", "en", "kaptein", "John", "Smit", "–", "Springrugbyspeler", "en", "kaptein", "Tjaart", "van", "der", "Walt", "–", "akademikus", "Victor", "Matfield", "–", "Springbokrugbyspeler", "en", "kaptein", "Sien", "ook", "Gereformeerde", "kerk", "Pietersburg", "Gereformeerde", "kerk", "Pietersburg-Noord", "Gereformeerde", "kerk", "Pietersburg-Suid", "NG", "gemeente", "Pietersburg", "Lys", "van", "nedersettings", "in", "Suid-Afrika", "Verwysings", "Bronne", "Eksterne", "skakels", "Provinsiehoofstede", "van", "Suid-Afrika" ]

[ "Gqeberha", "(", "totPort", "Elizabeth", ",", "Xhosa", ":", "iBhayi", ";", "Zoeloe", ":", "Bhayi", ")", ",", "wat", "in", "die", "volksmond", "in", "Afrikaans", "dikwels", "\"", "Die", "Baai", "\"", "of", "net", "\"", "PE", "\"", "genoem", "word", ",", "is", "'n", "hawestad", "geleë", "aan", "Algoabaai", ",", "in", "die", "Oos-Kaapprovinsie", ",", "Suid-Afrika,", "km", "oos", "van", "Kaapstad", ".", "Met", "'n", "bevolking", "van390is", "Gqeberha", "die", "grootste", "stedelike", "nedersetting", "in", "die", "Oos-Kaapprovinsie", ".", "Met", "die", "Nelson", "Mandela-universiteit", "(", "voorheen", "Universiteit", "van", "Port", "Elizabeth", ")", "het", "die", "stad", "dekades", "lank", "oor", "die", "enigste", "tweetalige", "universiteit", "in", "die", "land", "beskik", ".", "Gqeberha", ",", "wat", "van", "'n", "klein", "militêre", "buitepos", "tot", "die", "vyfde", "grootste", "stad", "en", "die", "derde", "belangrikste", "seehawe", "in", "Suid-Afrika", "gegroei", "het", ",", "strek", "oor", "sestien", "kilometer", "langs", "die", "kus", "van", "die", "Indiese", "Oseaan", ".", "Die", "warm", "subtropiese", "klimaat", ",", "'n", "polsende", "naglewe", "en", "lang", "wit", "strande", "soos", "King's", "Beach", ",", "Humewood", ",", "Hobie", "en", "Pollock", ",", "waarvan", "sommige", "in", "die", "binnestad", "lê", ",", "maak", "van", "die", "stad", "'n", "gewilde", "toeristebestemming", ".", "Humewoodstrand", "is", "as", "'n", "blouvlagstrand", "gesertifiseer", ".", "Inhet", "Port", "Elizabeth", "saam", "met", "Uitenhage", ",", "Despatch", "en", "ander", "gebiede", "in", "die", "omgewing", "deel", "geword", "van", "die", "Nelson", "Mandelabaai", "Metropolitaanse", "Munisipaliteit", "met", "'n", "geskatte", "bevolking", "van152", "915", "in", "SedertSeptemberdien", "Retief", "Odendaal", "van", "die", "Demokratiese", "Alliansie", "(", "DA", ")", "as", "uitvoerende", "burgemeester", "van", "Gqeberha", "en", "omstreke", ".", "Geografie", "en", "klimaat", "Gqeberha", "is", "in", "die", "suide", "van", "Suid-Afrika", "en", "die", "provinsie", "Oos-Kaap", ",", "sowatkilometer", "oos", "van", "Kaapstad", "op", "dieselfde", "breedtegraad", "soos", "dié", "Moederstad", "geleë", ".", "Die", "stad", "strek", "oorkilometer", "langs", "die", "kus", "van", "die", "Algoabaai", "aan", "die", "Indiese", "Oseaan", ".", "Van", "Port", "Elizabeth", "se", "bekende", "strande", "is", "in", "die", "stadsentrum", "geleë", ".", "Die", "stad", "staan", "in", "Suid-Afrika", "bekend", "as", "\"", "die", "winderige", "stad", "\"", "en", "\"", "die", "vriendelike", "Stad", "\"", ".", "In", "die", "suide", "van", "Gqeberha", "lê", "Kaap", "Recife", "met", "die", "Kaap", "Recife-vuurtoring", ".", "Gqeberha", "het", "'n", "subtropiese", "klimaat", "met", "ligte", "reën", "dwarsdeur", "die", "jaar", ".", "Die", "gebied", "is", "tussen", "die", "winterreënval", ",", "Mediterreense", "klimaatgebiede", "van", "die", "Wes-Kaap", "en", "die", "somerreënvalstreke", "van", "Oos-Suid-Afrika", "geleë", ".", "Die", "winters", "is", "koel", "maar", "sag", "en", "die", "somers", "is", "warm", ",", "maar", "aansienlik", "minder", "vogtig", "en", "warm", "as", "meer", "noordelike", "dele", "van", "Suid-Afrika", "se", "ooskus", ".", "Gqeberha", "se", "weer", "word", "deur", "die", "warm", "Agulhasstroom", "beïnvloed", ".", "Die", "Suidoosterwind", ",", "wat", "veral", "in", "die", "somermaande", "sterk", "waai", "en", "deur", "strandgangers", "as", "onaangenaam", "ervaar", "word", ",", "word", "verbind", "met", "'n", "reeks", "skeepsrampe", "en", "spookverhale", "in", "die", "streek", ".", "In", "Oktoberis", "die", "Scindia", "sonder", "'n", "enkele", "siel", "aan", "boord", "deur", "sterk", "winde", "kus", "toe", "gedryf", ".", "Daar", "is", "vir", "die", "ergste", "gevrees", "nadat", "geen", "oorlewendes", "gevind", "is", "nie", ".", "Eers", "later", "is", "die", "nuus", "ontvang", "dat", "die", "bemanning", "deur", "'n", "ander", "skip", ",", "die", "Silver", "Eagle", "wat", "op", "pad", "na", "St", ".", "Helena", "was", ",", "gered", "is", ".", "Vandaar", "is", "hulle", "na", "Londen", "geneem", ".", "Die", "bemannings", "vanbote", ",", "wat", "tydens", "die", "Groot", "Suidoosterstorm", "vanAugustusvergaan", "of", "Noordeinde-strand", "toe", "gespoel", "is", ",", "was", "minder", "gelukkig.bemanningslede", "en", "reddingspersoneel", "het", "verdrink", ".", "Die", "meeste", "van", "hulle", "het", "hul", "laaste", "rusplek", "op", "die", "Suideind-begraafplaas", "gevind", ".", "Geskiedenis", "Vroeë", "geskiedenis", "Die", "eerste", "bewoners", "van", "die", "streek", "rondom", "Algoabaai", "was", "voorsate", "van", "die", "San", "wat", "sowat000", "jaar", "gelede", "hier", "gejag", "en", "veldkosse", "versamel", "het", ".", "Omstreeks000", "jaar", "gelede", "het", "swart", "akkerbouers", ",", "wat", "as", "voorsate", "van", "die", "Xhosavolk", "beskou", "word", ",", "vanuit", "die", "noorde", "na", "die", "gebied", "gemigreer", "en", "die", "inheemse", "bevolking", "uiteindelik", "verdryf", "of", "geassimileer", ".", "Die", "eerste", "Europeërs", ",", "wat", "die", "gebied", "verken", "het", ",", "was", "Portugese", "seevaarders", ".", "Bartolomeus", "Dias", "het", "inop", "St", ".", "Croix-eiland", "in", "Algoabaai", "geland", "en", "'n", "kruis", "opgerig", ",", "terwyl", "Vasco", "da", "Gama", "indie", "nabygeleë", "Voëleiland", "ontdek", "het", ".", "Die", "streek", "sou", "vervolgens", "eeue", "lank", "as", "'n", "\"", "landingsplek", "met", "varswater", "\"", "op", "seekaarte", "verskyn", ".", "Een", "van", "die", "Portugese", "hoofdoelwitte", "in", "die", "Indiese", "Oseaan", "was", "die", "oorname", "van", "die", "winsgewende", "seehandel", "tussen", "die", "kusgebiede", "van", "Oos-Afrika", "en", "Indië", "wat", "oorspronklik", "deur", "Arabiese", "en", "Afro-Arabiese", "handelaars", "oorheers", "is", ".", "Met", "die", "oorname", "van", "dié", "handel", "het", "die", "Portugese", "handelsbande", "met", "hul", "Indiese", "kolonie", "Goa", "aangeknoop", ".", "Die", "Portugese", "naam", "Algoa", "beteken", "\"", "[op", "pad", "]", "na", "Goa", "\"", ",", "net", "soos", "die", "naam", "van", "die", "seehawe", ",", "wat", "verder", "noord", "in", "die", "huidige", "Mosambiek", "geleë", "was", ",", "Delagoa", ",", "as", "\"", "vanaf", "Goa", "\"", "vertaal", "kan", "word", ".", "Winde", "was", "'n", "belangrike", "weersfaktor", "vir", "seevaarders", ",", "en", "so", "het", "die", "Portugese", "gereeld", "op", "die", "seisoen", "met", "gunstige", "winde", "gewag", "voordat", "hulle", "vanaf", "Algoabaai", "ooswaarts", "geseil", "het", ",", "terwyl", "Portugese", "skepe", "uit", "Goa", "juis", "in", "dié", "seisoen", "Delagoa", "aangedoen", "het", "wanneer", "winde", "gunstig", "genoeg", "vir", "hul", "terugvaart", "was", ".", "Seehawe", "van", "die", "Oos-Kaap", "Gedurende", "die", "eerste", "Britse", "besetting", "van", "die", "Kaapkolonie", "tydens", "die", "Napoleontiese", "Oorloë", "is", "'n", "steenfort", "in", "die", "gebied", "gebou", "wat", "ter", "ere", "van", "prins", "Frederick", ",", "hertog", "van", "York", "en", "Albany", ",", "Fort", "Frederick", "genoem", "is", ".", "Die", "fort", "is", "opgerig", "om", "die", "kusstreek", "teen", "'n", "moontlike", "landing", "van", "Franse", "troepe", "te", "verdedig", "en", "het", "dus", "'n", "goeie", "uitsig", "oor", "die", "plek", "gebied", "wat", "later", "as", "Port", "Elizabeth", "bekend", "sou", "staan", ".", "Die", "fort", "is", "later", "tot", "monument", "verklaar", ".", "Dit", "is", "die", "oudste", "klipgebou", "in", "die", "Oos-Kaap", "asook", "die", "oudste", "permanente", "struktuur", "wat", "nog", "bestaan", ".", "Inis", "die", "nabygeleë", "nedersetting", "Uitenhage", "langs", "die", "Swartkopsrivier", "gestig", ".", "Die", "dorp", "was", "nie", "ver", "van", "die", "riviermonding", "in", "Algoabaai", "af", "geleë", "nie", "en", "het", "destyds", "deel", "uitgemaak", "van", "die", "Graaff-Reinet-distrik", ".", "Inis", "Uitenhage", "saam", "met", "Gqeberha", "en", "Despatch", "by", "die", "nuwe", "Nelson", "Mandelabaai", "Munisipaliteit", "ingesluit", ".", "Die", "plaas", "Strandfontein", ",", "waaruit", "later", "die", "voorstad", "Somerstrand", "sou", "ontwikkel", ",", "was", "tussenenin", "besit", "van", "die", "latere", "Voortrekkerleier", "Piet", "Retief", "wat", "intydens", "onderhandelinge", "oor", "grond", "saam", "metmans", ",", "vroue", "en", "kinders", "deur", "die", "Zoeloekoning", "Dingaan", "vermoor", "is", ".", "Later", "het", "Frederick", "Korsten", ",", "na", "wie", "die", "voorstad", "Korsten", "genoem", "is", ",", "op", "dié", "plaas", "geboer", ".", "Inhet", "sowat000", "Britse", "setlaars", "hulle", "met", "steun", "van", "die", "regering", "van", "die", "Kaapkolonie", "in", "die", "gebied", "gevestig", ",", "Duitse", "immigrante", "het", "sowat", "drie", "dekades", "later", "gevolg", ".", "Die", "volksplanting", "was", "daarop", "gemik", "om", "die", "grensgebied", "tussen", "die", "kolonie", "en", "die", "stamland", "van", "die", "Xhosa", "te", "stabiliseer", ".", "Port", "Elizabeth", "is", "in", "hierdie", "tydperk", "deur", "Sir", "Rufane", "Shaw", "Donkin", ",", "die", "waanemende", "goewerneur", "van", "die", "Kaapkolonie", ",", "as", "'n", "seehawe", "gestig", "en", "na", "sy", "vrou", "Elizabeth", "genoem", "wat", "inin", "Indië", "oorlede", "is", ".", "'n", "Steenpiramide", "in", "die", "stedelike", "park", "Donkin", "Reserve", "herinner", "aan", "Elizabeth", "Donkin", ".", "Van", "die", "begin", "af", "is", "Port", "Elizabeth", "as", "'n", "\"", "blanke", "\"", "stad", "ontwikkel", ".", "So", "is", "die", "munisipaliteit", "reeds", "indeur", "die", "Kaapse", "koloniale", "regering", "aangemoedig", "om", "sogenaamde", "native", "locations", "(", "lokasies", ")", "in", "'n", "bepaalde", "afstand", "van", "die", "middestad", "te", "vestig", "waar", "inheemse", "swartes", "gehuisves", "en", "tegelykertyd", "maklik", "beheer", "kon", "word", ".", "Na", "die", "eerste", "sodanige", "lokasie", "is", "as", "Native", "Stranger", "Location", "verwys", "–", "'n", "benaming", "waarmee", "die", "koloniale", "regering", "net", "soos", "die", "munisipaliteit", "dit", "duidelik", "gestel", "het", "dat", "swartes", "slegs", "tydelik", "deel", "sou", "uitmaak", "van", "die", "stedelike", "bevolking", ".", "Die", "Apostoliese", "Vikariaat", "van", "die", "Kaap", "die", "Goeie", "Hoop", "is", "inhier", "gestig", ",", "en", "inhet", "Port", "Elizabeth", "die", "status", "van", "selfregerende", "munisipaliteit", "gekry", ".", "Die", "nedersetting", "het", "vinnig", "gegroei", "en", "'n", "kosmopolitiese", "bevolking", "van", "Europeërs", ",", "Kaapse", "Maleiers", "en", "ander", "immigrante", "gehuisves", ".", "Die", "bou", "van", "'n", "spoorwegverbinding", "na", "Kimberley", "inhet", "Port", "Elizabeth", "se", "groei", "verder", "aangewakker", ".", "Die", "Kaapse", "Regeringsspoorweë", "is", "indeur", "premier", "John", "Molteno", "gestig", ",", "en", "danksy", "die", "massiewe", "uitbreiding", "van", "die", "provinsiale", "spoorwegnetwerk", "in", "die", "volgende", "jare", "het", "Port", "Elizabeth", "se", "belangrikheid", "as", "seehawe", "vir", "die", "Kaapse", "binneland", "en", "handelsentrum", "verder", "toegeneem", ".", "Teen", "die", "middel", "van", "diee", "eeu", "was", "Port", "Elizabeth", "se", "ekonomie", "op", "primêre", "nywerhede", "en", "die", "handelsbedryf", "gebaseer", ".", "So", "het", "hier", "onder", "meer", "wolwasserye", "en", "looierye", "ontstaan", ",", "terwyl", "in", "plaaslike", "fabrieke", "'n", "verskeidenheid", "verbruiksgoedere", "soos", "kerse", ",", "vuurhoutjies", ",", "sigarette", "en", "leerware", "vervaardig", "is", ".", "Die", "groeiende", "nywerheidsektor", "en", "werksmoontlikhede", "het", "Europese", "immigrante", "net", "soos", "talle", "swartes", "na", "die", "stad", "gelok", ".", "Tydens", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "was", "Port", "Elizabeth", "se", "hawe", "'n", "belangrike", "vervoerpunt", "vir", "soldate", ",", "perde", "en", "materiale", "wat", "met", "treine", "na", "die", "frontlinie", "vervoer", "is", ".", "Terwyl", "die", "stad", "nie", "regstreeks", "deur", "die", "oorlogshandelinge", "geraak", "is", "nie", ",", "het", "baie", "oorlugsvlugtelinge", "na", "Port", "Elizabeth", "gestroom", ",", "waaronder", "Afrikanervroue", "en", "-kinders", "wat", "deur", "die", "Britse", "owerheid", "in", "'n", "konsentrasiekamp", "geïnterneer", "is", ".", "Ná", "die", "oorlog", "is", "die", "Perdstandbeeld", "ter", "ere", "van", "die", "duisende", "perde", "en", "muile", "opgerig", "wat", "tydens", "die", "konflik", "gesterf", "het", ".", "Tot", "in", "diete", "eeu", "het", "Port", "Elizabeth", "'n", "sterk", "Britse", "karakter", "gehad", ".", "So", "het", "die900", "Afrikaanssprekendes", "in", "die", "magistraatsdistrik", "Port", "Elizabeth", "in'n", "getalsminderheid", "teenoor", "tagtig", "persent", "Engelssprekende", "blankes", "gevorm", ".", "Die", "plaaslike", "bevolking", "was", "derhalwe", "merendeels", "lojaal", "aan", "die", "Britse", "Ryk", ".", "Port", "Elizabeth", "was", "al", "vroeg", "'n", "sentrum", "van", "swart", "politieke", "bewegings", "en", "vakbonde", ".", "Die", "Industrial", "and", "Commercial", "Workers", "'", "Union", "of", "South", "Africa", "(", "I.C.U", ".", ")", ",", "wat", "indeur", "Clements", "Kadalie", ",", "'n", "boorling", "van", "Njassaland", ",", "met", "slegslede", "gestig", "is", "en", "waarvan", "in", "Februarie'n", "Port", "Elizabethse", "afdeling", "ontstaan", "het", ",", "het", "nog", "in", "dieselfde", "jaar", "'n", "suksesvolle", "staking", "van", "ongeskoolde", "werkers", "georganiseer", "oor", "'n", "loonverhoging", "van", "per", "dag", ".", "Port", "Elizabeth", "in", "die", "apartheidjare", "In", "die", "tyd", "van", "die", "Nasionale", "Party-bewind", "is", "ook", "Gqeberha", "deur", "die", "apartheidbeleid", "geraak", ".", "Inis", "met", "die", "gedwonge", "verskuiwing", "van", "nieblanke", "inwoners", "volgens", "die", "Groepsgebiedewet", "en", "die", "oprigting", "van", "etniese", "woonbuurte", "begin", ".", "Die", "hele", "Suideinde-distrik", ",", "wat", "oorspronklik", "deur", "verskillende", "bevolkingsgroepe", "bewoon", "is", ",", "is", "inontruim", "en", "gesloop", "om", "plek", "te", "maak", "vir", "eiendomsontwikkeling", ".", "Vir", "die", "Indiërgemeenskap", "is", "Malabar", "as", "etniese", "woonbuurt", "ontwikkel", ",", "terwyl", "bruin", "bewoners", "in", "New", "Brighton", "hervestig", "is", ".", "Verskuiwings", "het", "voortgeduur", "tot", "en", "met", "Steve", "Biko", ",", "'n", "plaaslike", "swart", "anti-apartheidaktivis", ",", "is", "deur", "veiligheidsmagte", "in", "Gqeberha", "ondervra", "en", "gemartel", "voordat", "hy", "na", "Pretoria", "geneem", "is", "waar", "hy", "oorlede", "is", ".", "Ander", "bekende", "slagoffers", "van", "dié", "tydperk", "sluit", "die", "sogenaamde", "Cradock-vier", "(", "Matthew", "Goniwe", ",", "Fort", "Calata", ",", "Sparrow", "Mkonto", "en", "Sicelo", "Mhlauli", ")", "wat", "innaby", "die", "stad", "vermoor", "is", ",", "en", "George", "Botha", ",", "'n", "hoërskool-onderwyser", ",", "in", ".", "In", "laathet", "politieke", "spanninge", "in", "die", "gebied", "hand", "oor", "hand", "toegeneem", "nadat", "die", "motorbedryf", "in", "'n", "resessie", "gedompel", "en", "die", "omliggende", "landboustreke", "deur", "'n", "ernstige", "droogte", "geteister", "is", ".", "Duisende", "het", "na", "die", "stad", "begin", "stroom", "waar", "die", "swart", "werkloosheidsyfer", "al", "'n", "rekordvlak", "van", "vyftig", "persent", "bereik", "het", "en", "groot", "getalle", "inwoners", "in", "krotbuurte", "rondom", "die", "blanke", "stad", "gevestig", "is", ".", "In", "Maartis", "wegblyaksies", "in", "Port", "Elizabeth", "en", "Uitenhage", "georganiseer", ".", "Gqeberha", "in", "die", "nuwe", "Suid-Afrika", "Sedert", "die", "eerste", "demokratiese", "verkiesings", "inis", "Port", "Elizabeth", "deur", "dieselfde", "moeilike", "vraagstukke", "in", "die", "gesig", "gestaar", "soos", "die", "res", "van", "die", "land", ".", "Die", "gebrek", "aan", "buitelandse", "en", "regeringsbeleggings", ",", "die", "impak", "van", "die", "MIV/vigs-pandemie", "en", "hoë", "vlakke", "van", "geweld", "en", "misdaad", "gooi", "'n", "skadu", "oor", "Nelson", "Mandelabaai", ".", "Die", "industriële", "ontwikkelingsone", "van", "Coega", ",", "wat", "teen", "'n", "koste", "van", "R20", "miljard", "ontstaan", "het", ",", "het", "nie", "tot", "die", "verwagte", "ekonomiese", "groei", "gelei", "nie", ".", "Inis", "die", "Nelson", "Mandelabaai", "Metropolitaanse", "Munisipaliteit", "gevorm", "wat", "Port", "Elizabeth", ",", "die", "nabygeleë", "nedersettings", "Uitenhage", "en", "Despatch", "asook", "landelike", "gebiede", "in", "die", "omgewing", "in", "een", "administratiewe", "eenheid", "met", "'n", "bevolking", "van", "meer", "as3", "miljoen", "verenig", "het", ".", "Die", "naam", "is", "ter", "ere", "van", "Suid-Afrika", "se", "eerste", "swart", "president", ",", "Nelson", "Mandela", ",", "gekies", ".", "Gqeberha", "se", "hawe", ",", "middestad", "en", "waterfront", "is", "ter", "geleentheid", "van", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "inherontwikkel", ".", "Tydens", "die", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "is", "agt", "sokkerwedstryde", "in", "die", "Nelson", "Mandelabaaistadion", "aangebied", ",", "soveel", "as", "tydens", "die", "Afrikanasiesbeker", "Vandag", "is", "Port", "Elizabeth", "die", "sentrum", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "motornywerheid", "en", "tegelykertyd", "'n", "gewilde", "vakansiebestemming", ".", "OpMeiis", "Danny", "Jordaan", ",", "hoof", "van", "Suid-Afrika", "se", "reëlingskomitee", "vir", "die", "FIFA", "Sokker-Konfederasiebeker", "inen", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "in", "as", "Port", "Elizabeth", "se", "burgemeester", "aangestel", ".", "TussenAugustusenAugustushet", "Athol", "Trollip", "as", "burgemeester", "van", "Port", "Elizabeth", "gedien", "nadat", "hy", "die", "DA", "tot", "'n", "oorwinning", "in", "die", "munisipale", "verkiesing", "opAugustusgelei", "het", ".", "Die", "DA", "het", "'n", "koalisieregering", "met", "die", "Afrika", "Christen", "Demokratiese", "Party", ",", "Congress", "of", "the", "People", "en", "die", "United", "Democratic", "Movement", "gevorm", ".", "Tydens", "Athol", "Trollip", "se", "ampstermyn", "is", "verskeie", "mosies", "van", "wantroue", "deur", "die", "opposisie", "ingedien", ",", "veral", "deur", "die", "Ekonomiese", "Vryheidsvegters", ".", "VanafAugustushet", "Mongameli", "Bobani", "van", "die", "United", "Democratic", "Movement", "as", "burgemeester", "van", "Gqeberha", "gedien", ",", "nadat", "Athol", "Trollip", "uit", "dié", "amp", "verwyder", "is", ".", "Bobani", "is", "opDesemberself", "uit", "die", "amp", "verwyder", ",", "nadat", "hy", "vroeër", "vyf", "mosies", "van", "wantroue", "oorstaan", "het", ".", "OpNovemberis", "Eugene", "Johnson", "van", "die", "African", "National", "Congress", "as", "nuwe", "burgemeester", "verkies", ".", "Sy", "is", "egter", "opSeptemberin", "'n", "mosie", "van", "wantroue", "afgesit", "en", "deur", "Retief", "Odendaal", "van", "die", "DA", "vervang", ".", "Ekonomie", "Gqeberha", "is", "die", "belangrikste", "nedersetting", "in", "die", "Nelson", "Mandelabaai", "Munisipaliteit", ",", "die", "ekonomiese", "kragpunt", "van", "die", "Oos-Kaap", "wat", "meer", "aspersent", "van", "dié", "provinsie", "se", "bruto", "binnelandse", "produk", "(", "BBP", ")", "oplewer", ".", "Alhoewel", "die", "plaaslike", "produksiesyfers", "beskeie", "is", "in", "vergelyking", "met", "oorsese", "lande", ",", "dra", "Gqeberha", "die", "trotse", "bynaam", "\"", "Detroit", "van", "Suid-Afrika", "\"", ".", "In", "Gqeberha", "en", "die", "dorp", "Uitenhage", "het", "vervaardigers", "soos", "General", "Motors", ",", "Volkswagen", ",", "Ford", ",", "Continental", "Tires", ",", "Johnson", "&", "Johnson", "en", "baie", "ander", "nywerhede", "vir", "die", "plaaslike", "Suid-Afrikaanse", "mark", "opgerig", ".", "Dit", "was", "ook", "Port", "Elizabeth", "waar", "indie", "eerste", "motor", "wat", "ooit", "op", "Suid-Afrikaanse", "paaie", "gery", "het", "–", "'n", "Benz", "Velo", "uit", "Duitsland", "–", "aangekom", "het", ".", "Dit", "is", "per", "trein", "na", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "vervoer", "en", "opJanuariein", "Pretoria", "aan", "president", "Paul", "Kruger", "vertoon", ".", "Die", "motorbedryf", ",", "watpersent", "van", "die", "Oos-Kaap", "se", "BBP", "oplewer", ",", "stimuleer", "ook", "die", "vestiging", "van", "ander", "ondernemings", ",", "wat", "hoofsaaklik", "komponente", "vir", "motors", "vervaardig", ".", "So", "het", "Hi-Tech", "Automotive", "&", "Superformance", "en", "Perana", "Performance", "Group", "hul", "hoofkwartiere", "in", "die", "stad", ".", "Die", "belangrikste", "motorvervaardiger", "in", "Gqeberha", "is", "General", "Motors", "sedert", "hul", "die", "handelsmerk", "GM", "Ranger", "in", "dies", "geskep", "het", ".", "Tans", "word", "Isuzubakkies", "in", "die", "plaaslike", "GM-aanleg", "vervaardig", ".", "Die", "toerismebedryf", "is", "nog", "'n", "belangrike", "en", "vinniggroeiende", "sektor", "wat", "met", "die", "bou", "van", "'n", "nuwe", "Internasionale", "Kongressentrum", ",", "wat", "teen", "'n", "koste", "vanmiljoen", "rand", "opgerig", "is", ",", "'n", "hupstoot", "gekry", "het", ".", "Die", "dienstesektor", "steun", "veral", "op", "inligtings-", "en", "kommunikasietegnologie", "en", "die", "uitplasing", "van", "sakeprosesse", ".", "Die", "opening", "van", "'n", "nuwe", "filmkantoor", "het", "die", "weg", "gebaan", "vir", "meer", "beleggings", "in", "die", "plaaslike", "rolprentbedryf", ".", "Daar", "word", "verwag", "dat", "hernieubare", "energie", "tot", "die", "vinnigste", "groeiende", "sleutelbedryf", "in", "die", "gebied", "sal", "ontwikkel", ",", "onder", "meer", "danksy", "die", "steun", "van", "regeringskant", ".", "Infrastruktuur", "Die", "Port", "Elizabeth-lughawe", "bied", "verbindings", "na", "ander", "nasionale", "bestemmings", "en", "is", "die", "vierde", "besigste", "lughawe", "in", "Suid-Afrika", "na", "Johannesburg", "se", "O.R", ".", "Tambo", "Internasionale", "Lughawe", ",", "Durban", "se", "Koning", "Shaka", "Internasionale", "Lughawe", "en", "die", "Kaapstad", "Internasionale", "Lughawe", ".", "Die", "N2-nasionale", "pad", "verbind", "die", "stad", "met", "Durban", ",", "Oos-Londen", "en", "Kaapstad", "via", "George", ".", "Die", "stad", "is", "ook", "met", "'n", "geëlektrifiseerde", "spoorlyn", "verbind", "aan", "die", "nasionale", "spoornetwerk", "en", "PRASA", "se", "Shosholoza", "Meyl", "verbind", "Gqeberha", "met", "Johannesburg", "via", "Bloemfontein", ".", "Gqeberha", "se", "ou", "seehawe", "beskik", "oor", "'n", "oppervlak", "vanhektaar", "en", "meer", "as400", "meter", "se", "kaaigeriewe", ".", "Dit", "hanteer", "naas", "motors", "veral", "vrugte", "en", "mangaanuitvoere", ".", "'n", "Tweede", "diepseehawe", ",", "Ngqura", "(", "uitgespreek", "as", "Coega", ")", ",", "is", "voltooi", "en", "sal", "na", "verwagting", "die", "vestiging", "van", "nuwe", "nywerhede", "in", "die", "gebied", "bevorder", ".", "Seehawe", "Algoabaai", "het", "aanvanklik", "min", "beskerming", "vir", "skepe", "gebied", ".", "Inhet", "die", "boubedrywighede", "vir", "die", "eerste", "hawehoof", "begin", "waarvoor", "onder", "meer", "die", "oorblyfsels", "van", "'n", "skeepswrak", "gebruik", "is", ".", "Hierdie", "vroeë", "kaai", ",", "wat", "involtooi", "is", ",", "het", "oor", "'n", "lengte", "vanmeter", "uit", "hout", "bestaan", ",", "die", "res", "vanmeter", "is", "van", "steen", "gebou", ".", "Inis", "die", "kaai", "deur", "'n", "storm", "vernietig", ".", "'n", "Breekwater", "met", "'n", "lengte", "vanmeter", ",", "wat", "in", "dies", "by", "die", "monding", "van", "die", "Baakensrivier", "gebou", "is", ",", "het", "onder", "meer", "weens", "sandafsettings", "onbruikbaar", "geword", ".", "Die", "huidige", "hoofbreekwater", "het", "tussenenontstaan", ",", "en", "vervolgens", "kon", "ook", "groter", "stoomskepe", "in", "Port", "Elizabeth-hawe", "aandoen", ".", "Verdere", "uitbreidingswerk", "het", "inbegin", ".", "Die", "breekwater", "is", "verleng", "en", "'n", "toegangskanaal", "met", "'n", "lengte", "vankilometer", "is", "gegrawe", ".", "Lughawe", "Port", "Elizabeth-lughawe", ",", "vroeër", "bekend", "as", "H.F", ".", "Verwoerd-lughawe", ",", "is", "sowat", "twee", "myl", "suid", "van", "die", "sakekern", "net", "buite", "die", "voorstad", "Walmer", "geleë", ".", "'n", "Rit", "na", "die", "lughawe", "neem", "van", "die", "meeste", "stadsbuurte", "minder", "as", "tien", "minute", ",", "en", "derhalwe", "word", "dit", "dikwels", "die", "\"", "Tien-minute-lughawe", "\"", "genoem", ".", "Die", "lughawe", "word", ",", "net", "soos", "nege", "ander", "groot", "lughawens", "in", "die", "land", ",", "deur", "die", "Lughawemaatskappy", "van", "Suid-Afrika", "(", "ACSA", ")", "bedryf", "en", "huisves", "dele", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "Lugmagmuseum", ".", "Die", "lughawe", "hanteer", "jaarliks", "meer", "as", "een", "miljoen", "passasiers", "enton", "vrag", ",", "waaronder", "blomme", ",", "bevrore", "kreef", ",", "vleis", ",", "volstruisvelle", "en", "sampioene", ".", "Die", "sentrale", "terminaal", "is", "ter", "geleentheid", "van", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "inuitgebrei", "vir", "'n", "maksimum", "kapasiteit", "van", "twee", "miljoen", "passasiers", "per", "jaar", ".", "Die", "lughawe", "is", "oorspronklik", "indeur", "luitenant-kolonel", "Miller", "gestig", "wat", "'n", "vliegveld", "vir", "sy", "lugposdiens", "tussen", "Port", "Elizabeth", "en", "Kaapstad", "benodig", "het", ".", "Toe", "dit", "inamptelik", "as", "lughawe", "geopen", "is", ",", "het", "dit", "oor", "'n", "enkele", "aanloop-", "en", "landingsbaan", "beskik", ".", "Onderwys", "Old", "Grey", "Institute", "Gedurende", "dies", "het", "Sir", "George", "Grey", ",", "goewerneur", "van", "die", "Kaapkolonie1861", ")", ",", "'n", "leidende", "rol", "by", "die", "stigting", "van", "opvoedkundige", "instellings", "dwarsoor", "die", "kolonie", "gespeel", ".", "Danksy", "die", "inisiatief", "van", "John", "Paterson", ",", "een", "van", "Port", "Elizabeth", "se", "eerste", "raadslede", ",", "het", "die", "munisipaliteit", "'n", "leë", "erf", "op", "die", "heuwelpiek", "teenoor", "die", "Donkin-reservaat", "oorgeneem", "om", "'n", "hoërskool", "op", "te", "rig", ".", "Die", "skool", "is", "in", "laatingewy", "en", "as", "waardering", "van", "die", "goewerneur", "se", "bydrae", "tot", "die", "onderwys", "in", "die", "Kaapkolonie", "Grey", "Institute", "genoem", ".", "Laerskoolklasse", "is", "vanaf", "Januarieaangebied", ",", "en", "in", "April", "van", "dié", "jaar", "is", "ook", "die", "hoërskool", "formeel", "geopen", ".", "Inis", "'n", "kloktoring", "by", "die", "bestaande", "geboue", "gevoeg", "wat", "van", "die", "gebouekompleks", "'n", "bekende", "baken", "in", "die", "stad", "gemaak", "het", ".", "Soos", "die", "skool", "gegroei", "het", ",", "het", "sy", "fasiliteite", "uiteindelik", "inte", "klein", "geraak", ",", "en", "die", "hoërskool", "is", "na", "sy", "huidige", "terrein", "verskuif", "waar", "dit", "as", "Albert", "Jackson-skool", "bekend", "staan", ".", "Die", "ou", "kompleks", "het", "verder", "as", "voorbereidende", "skool", "gedien", ".", "Dit", "is", "opDesemberas", "nasionale", "monument", "aangewys", ".", "Tersiêre", "instellings", "Die", "Universiteit", "van", "Port", "Elizabeth", ",", "wat", "inas", "die", "enigste", "tweetalige", "Afrikaans-Engelse", "universiteit", "in", "Suid-Afrika", "gestig", "is", "en", "oor", "'n", "kampus", "van", "sowathektaar", "beskik", ",", "vorm", "vanaf", "die", "jaarsaam", "met", "die", "voormalige", "Technikon", "van", "Port", "Elizabeth", "en", "die", "Vista-Universiteit", "die", "nuwe", "Nelson", "Mandela-universiteit", "(", "NMU", ")", ".", "Dit", "is", "die", "grootste", "universiteit", "in", "die", "oostelike", "en", "suidelike", "Kaapgebied", "met", "sowat000", "studente", "in", "sewe", "fakulteite", "en", "op", "agt", "kampusse", ".", "Boukuns", "Port", "Elizabeth", "se", "boukuns", "weerspieël", "die", "Europese", "invloed", ".", "Hier", "word", "die", "meeste", "Art", "Deco-geboue", "in", "Suid-Afrika", "aangetref", ",", "naas", "die", "oorheersende", "Victoriaanse", "en", "Edwardiaanse", "boustyle", "en", "voorbeelde", "van", "Kaaps-Hollandse", "argitektuur", ".", "Die", "hoogste", "gebou", "in", "die", "stad", "op85", "meter", "is", "Sanport(", "ook", "bekend", "as", "Sanlamgebou", ")", ",", "'n", "kantoorgebou", "metverdiepings", "wat", "in", "die", "modernistiese", "styl", "ontwerp", "en", "involtooi", "is", ".", "Ook", "die", "meeste", "ander", "veelverdiepinggeboue", "in", "Gqeberha", "is", "modernistiese", "strukture", ",", "soos", "die", "hoofgebou", "van", "die", "Nelson", "Mandela-universiteit5", "meter,", "verdiepings", ")", ",", "die", "woonstelgebou", "The", "Beaches7", "meter,", "verdiepings", ")", "en", "die", "nuwe", "Poskantoorgebou", "wat", "involtooi", "ismeter,", "verdiepings", ")", ".", "Die", "besige", "Boardwalk-sentrum", "wes", "van", "die", "stad", "in", "Somerstrand", "is", "'n", "voorbeeld", "van", "moderne", "winkelsentrum-argitektuur", "en", "huisves", "naas", "winkels", "ook", "'n", "kasino", "en", "restaurante", ".", "Demografie", "Oorsig", "Volgens", "die", "sensus", "vanhet", "Gqeberha", "'n", "bevolking", "van392", ",", "van", "wie8", "persent", "wittes,6", "persent", "swartes,", "persent", "bruines", "en2", "persent", "Asiërs", "was", ".", "Afrikaans", "is", "die", "belangrikste", "huistaal", "in", "die", "stad", "wat", "deur2", "persent", "van", "sy", "bewoners", "gebesig", "word", ".", "Die", "twee", "ander", "groot", "huistale", "is", "Engels3", "persent", ")", "en", "Xhosa2", "persent", ")", ".", "Joodse", "gemeenskap", "Joodse", "families", "het", "saam", "met", "dieSetlaars", "na", "Suid-Afrika", "gekom", ".", "’n", "Gemeente", "is", "inof", "’62", "gestig", "en", "die", "eerste", "sinagoge", "(", "’n", "omskepte", "Lutherse", "kerk", ")", "inaangeskaf", ".", "Port", "Elizabeth", "het", "’n", "belangrike", "sentrum", "van", "die", "wolbedryf", "geword", "waarin", "Joodse", "handelaars", ",", "veral", "die", "Mosenthal-broers", ",", "’n", "belangrike", "rol", "gespeel", "het", ".", "Hyman", "Henry", "Salomon", "was", "burgemeester", "van’75", "en", "Max", "Gumpert", "in", "Die", "eerste", "Joodse", "predikante", "van", "die", "Baai", "was", "Samuel", "Rapaport", "van’94", ",", "Jacob", "Philips", "van1912", "en", "Abraham", "Levy", "van’54", "(", "met", "’n", "kort", "onderbreking", ")", ".", "Inis", "Adolph", "Schauder", ",", "handelaar", "en", "nyweraar", ",", "tot", "die", "stadsraad", "verkies", "en", "langer", "asjaar", "lid", "gebly", ".", "Hy", "het", "as", "burgemeester", "gedien", "van’42", ".", "’n", "Township", "vir", "bruin", "mense", "is", "Schauderville", "genoem", "ter", "ere", "van", "sy", "werk", "onder", "die", "gekleurde", "inwoners", ".", "Hy", "was", "ook", "enkele", "jare", "lank", "president", "van", "die", "Ortodokse", "Hebreeuse", "Gemeente", ".", "Solly", "Rubin", "het", "van’73", "as", "burgemeester", "gedien", ".", "Die", "Verenigde", "Hebreeuse", "Instellings", "sluit", "’n", "hevra", "kaddisja", "en", "’n", "liefdadigheidsorganisasie", "in", ".", "Port", "Elizabeth", "het", "twee", "Ortodokse", "sinagoges", ",", "die", "Port", "Elizabethse", "Hebreeuse", "Gemeente", "en", "die", "Sommerstrandse", "Hebreeuse", "Gemeente", ",", "wat", "ingestig", "is", ".", "Die", "Progressiewe", "Gemeente", "(", "Tempel", "Israel", ")", "dateer", "van", "Port", "Elizabeth", "is", "naas", "Johannesburg", ",", "Kaapstad", "en", "Durban", "die", "enigste", "stad", "met", "’n", "Joodse", "skool", "(", "Theodor", "Herzl", ")", ",", "hoewel", "meer", "as", "van", "dieleerlinge", "van", "voorskools", "tot", "matriek", "nou", "nie-Jode", "is", ".", "Die", "skool", "het", "opJanuariegeopen", "en", "inna", "sy", "ruim", "perseel", "in", "Walmer", "verhuis", ".", "Die", "hoofkwartier", "van", "die", "Oos-Kaapse", "Komitee", "van", "die", "Joodse", "Raad", "van", "Afgevaardigdes", "en", "die", "Oostelike", "Provinsie-Sionistiese", "Raad", "is", "in", "Port", "Elizabeth", ".", "Die", "stad", "se", "Joodse", "bevolking", "het", "in2", "8111%", ")", "van", "die", "algemene", "bevolking", ")", "getel", ",", "maar", "het", "teenafgeneem", "tot", "net", "Port", "Elizabeth", "se", "tweede", "sinagoge", ",", "die", "Raleigh-sinagoge", "in", "die", "straat", "met", "dieselfde", "naam", ",", "is", "inin", "die", "Art", "Noveau-styl", "deur", "Orlando", "Middleton", "ontwerp", ".", "Dit", "was", "in", "gebruik", "tot", "Die", "sinagoge", "is", "intot", "'n", "nasionale", "gedenkwaardigheid", "verklaar", "en", "in", "die", "Joodse", "Pioniersgedenkmuseum", "omskep", ",", "wat", "elke", "Sondag", "van00", "tot00", "oop", "is", ".", "Sport", "Gqeberha", "bied", "baie", "geriewe", "wat", "sportsoorte", "soos", "krieket", ",", "rugby", ",", "atletiek", ",", "sokker", "en", "veldhokkie", "kan", "aanbied", ".", "Sy", "kusligging", "maak", "die", "stad", "ook", "vir", "watersport", "geskik", ".", "Gqeberha", "se", "St", ".", "Georgespark", "is", "'n", "toetskrieketstadion", "en", "huisves", "gereeld", "internasionale", "krieketwedstryde", "van", "die", "Proteas", ",", "Suid-Afrika", "se", "nasionale", "krieketspan", ".", "Dit", "is", "die", "oudste", "krieketveld", "in", "Suid-Afrika", "en", "hier", "is", "die", "eerste", "toetswedstryd", "buite", "Australië", "en", "Engeland", ",", "tussen", "Suid-Afrika", "en", "Engeland", "openMaartgespeel", ".", "Die", "Warriors", ",", "'n", "franchise-krieketspan", "in", "Suid-Afrika", ",", "het", "hul", "tuiste", "in", "Port", "Elizabeth", "gehad", ".", "Ná", "afloop", "van", "die21-seisoen", "is", "die", "span", "tydens", "'n", "hervorming", "van", "Suid-Afrikaanse", "krieket", "ontbind", ".", "Die", "stadion", "is", "ook", "bekend", "vir", "sy", "blaasorkes", "wat", "aanhangers", "by", "die", "Proteas-spele", "vermaak", ".", "Tydens", "die", "Krieketwêreldbekeris", "vyf", "wedstryde", "op", "Gqeberha", "se", "St", ".", "Georgespark", "aangebied", ".", "Gqeberha", "was", "die", "tuiste", "van", "die", "Southern", "Kings", "in", "Superrugby", ".", "Die", "voormalige", "Oos-Kaapse", "rugbyunie", ",", "nou", "bekend", "as", "die", "Oostelike", "Provinsie", ",", "het", "saam", "met", "Oos-Londen", "se", "Grens", "Bulldogs", "die", "grondslag", "vir", "die", "Spears-franchise", "gevorm", ".", "Die", "oorblyfsels", "van", "die", "Spears", "is", "later", "by", "die", "Southern", "Kings", "ingelyf", "en", "het", "inby", "Superrugby", "meegeding", ".", "Die", "Southern", "Kings", "kon", "egter", "nóg", "innóg", "inaan", "die", "Superrugby", "deelneem", "en", "het", "inenna", "Superrugby", "teruggekeer", ",", "maar", "is", "weens", "ekonomiese", "redes", "deur", "die", "Suid-Afrikaanse", "Rugbyunie", "afgegradeer", ".", "Die", "span", "speel", "nou", "in", "die", "Pro14toernooi", ".", "Die", "Oostelike", "Provinsie", "beslis", "hul", "tuiswedstryde", "in", "die", "Nelson", "Mandelabaaistadion", "wat", "vir", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "inopgerig", "is", ".", "Vervolgens", "is", "die", "stadion", "ook", "tydens", "die", "Afrikanasiesbekeringespan", "en", "het", "agt", "wedstryde", "gehuisves", ",", "waaronder", "ses", "groepwedstryde", ",", "een", "kwarteindstryd", "en", "die", "klein", "finale", ".", "In", "Desemberhet", "die", "Nelson", "Mandelabaaistadion", "die", "nuwe", "tuiste", "van", "die", "Suid-Afrika", "Sewes", ",", "die", "land", "se", "afdeling", "van", "die", "jaarlikse", "Wêreldrugby", "Sewesreeks", "in", "sewesrugby", ",", "geword", ".", "Die", "geleentheid", "is", "voorheen", "in", "drie", "ander", "stede", "aangebied", ",", "naamlik", "Stellenbosch", ",", "Durban", "en", "George", ".", "Tussenenis", "dit", "jaarliks", "in", "Gqeberha", "gehou", ".", "Sedertdien", "word", "dit", "in", "Kaapstad", "beslis", ".", "Die", "stad", "se", "vernaamste", "sokkerspan", "is", "Chippa", "United", "wat", "in", "die", "Premier", "Sokkerliga", "meeding", "en", "die", "Nelson", "Mandelabaaistadion", "as", "hul", "tuisveld", "gebruik", ".", "Van", "die", "vorige", "klubs", "wat", "in", "die", "land", "se", "topvlak", "gespeel", "het", ",", "sluit", "in", "Bay", "United", ",", "Michau", "Warriors", ",", "Port", "Elizabeth", "Blackpool", ",", "Hotspur", "FC", ",", "Port", "Elizabeth", "City", "en", "Westview", "Apollon", ".", "Die", "ou", "Boet", "Erasmus-stadion", "is", "indeur", "die", "nuwe", "Nelson", "Mandelabaaistadion", "vervang", "en", "het", "voorheen", "drie", "wedstryde", "tydens", "die", "Rugbywêreldbekeren", "sewe", "wedstryde", "tydens", "die", "Afrikanasiesbekeraangebied", ".", "Besienswaardighede", "Die", "Donkinreservaat", "met", "sy", "kenmerkende", "steenpiramide", "is", "een", "van", "die", "bekendste", "bakens", "in", "die", "stad", ".", "Die", "vuurtoring", "langs", "die", "piramide", "is", "inopgerig", "en", "huisves", "vandag", "'n", "militêre", "museum", ".", "Die", "gerestoureerde", "privaathuise", "van", "Donkinstraat", "is", "pragtige", "voorbeelde", "van", "die", "Victoriaanse", "boustyl", ".", "No.Castle", "Hill", "vanis", "die", "oudste", "gebou", "van", "Gqeberha", "wat", "bewaar", "is", ".", "Dit", "is", "oorspronklik", "die", "tuiste", "van", "die", "eerste", "geestelike", "in", "die", "gebied", ",", "Eerwaarde", "F", ".", "McCleland", ".", "Die", "gebou", "is", "'n", "tipiese", "voorbeeld", "van", "'ne", "eeuse", "stadhuis", "en", "nou", "'n", "museum", "en", "nasionale", "monument", ".", "Die", "museum", "beskik", "oor", "'n", "versameling", "van", "meubels", ",", "huisgereedskap", "en", "poppe", "uit", "diee", "eeu", ".", "Die", "Wit", "Huis", "of", "Old", "Harbour", "Board", "Building", "vanis", "'n", "pragtige", "voorbeeld", "van", "die", "Art-Nouveau-boustyl", "in", "Suid-Afrika", ".", "Oorspronklik", "dien", "dit", "as", "'n", "administratiewe", "gebou", "vir", "die", "Suid-Afrikaanse", "Spoorweë", "en", "Hawens", ".", "Die", "Settlers", "'", "Cemetery", "is", "die", "begraafplaas", "van", "baie", "van", "die", "BritseSetlaars", ".", "Die", "Campanile", "(", "Kloktoring", ")", "is", "inter", "herdenking", "aan", "die", "landing", "van", "dieSetlaars", "opgerig", ".", "'n", "Wenteltrap", "mettrappies", "lei", "na", "die", "uitkykplek", "van", "die", "toring", "met", "'n", "hoogte", "vanmeter", ",", "wat", "'n", "pragtige", "uitsig", "oor", "die", "stad", "bied", ".", "Die", "kloktoring", "beskik", "oorklokke", ",", "waarvan", "tien", "daagliks", "om32,32", "en02", "gelui", "word", ".", "Fort", "Frederick", ",", "wat", "inter", "beskerming", "van", "die", "monding", "van", "die", "Baakensrivier", "deur", "Britse", "troepe", "opgerig", "is", ",", "staan", "bekend", "as", "die", "eerste", "steengebou", "in", "die", "Oos-Kaap", ".", "Die", "fort", "is", "genoem", "na", "die", "Hertog", "van", "York", ".", "Vandag", "is", "die", "gebou", "'n", "nasionale", "gedenkwaardigheid", ",", "wat", "onder", "meer", "oor", "'n", "versameling", "van", "historiese", "kanonne", "beskik", ".", "Die", "fort", "is", "ook", "'n", "uitstekende", "uitsigpunt", "oor", "Algoabaai", ".", "Die", "Port", "Elizabeth-konsentrasiekamp", "en", "Begraafplaasgedenkteken", "ter", "herinnering", "aan", "dieVroue", "enkinders", "wie", "vanhier", ",", "ver", "van", "hul", "oop", "Vrystaatse", "vlaktes", ",", "vertoef", "het", "en", "diewie", "hier", "oorlede", "is", "voordat", "die", "kamp", "in", "Novemberontbind", "is", ".", "Die", "Prins", "van", "Wallis-obelisk", "is", "ter", "ere", "van", "die", "huweliksbevestiging", "van", "Albert", ",", "Prins", "van", "Wallis", ",", "later", "koning", "Edward", "VII", "van", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "en", "Alexandra", "van", "Denemarke", "opgerig", ",", "maar", "nie", "oorspronklik", "vir", "hul", "bedoel", "nie", ".", "Die", "St", ".", "Georgespark", "is", "die", "oudste", "park", "in", "Gqeberha", "en", "huisves", "die", "St", ".", "George's", "Oval", ",", "'n", "bekende", "krieketstadion", ".", "Die", "Nelson", "Mandelabaaistadion", "is", "vir", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "inopgerig", "en", "ook", "tydens", "die", "Afrikanasiesbekeringespan", ".", "Dit", "huisves", "rugby-", "en", "sokkerwedstryde", ".", "Internasionale", "betrekkinge", "Sien", "ook", "Gemeentes", "Gereformeerde", "kerk", "Port", "Elizabeth", "NG", "gemeente", "Kensington", "NG", "gemeente", "Port", "Elizabeth", "NG", "gemeente", "Port", "Elizabeth-Noord", "NG", "gemeente", "Port", "Elizabeth-Sentraal", "NG", "gemeente", "Port", "Elizabeth-Wes", "NG", "gemeente", "Sydenham", "NG", "gemeente", "Walmer", "Historiese", "kiesafdelings", "Algoa", "(", "kiesafdeling", ")", "Newton", "Park", "(", "kiesafdeling", ")", "Port", "Elizabeth-Distrik", "(", "kiesafdeling", ")", "Port", "Elizabeth-Noord", "(", "kiesafdeling", ")", "Port", "Elizabeth-Sentraal", "(", "kiesafdeling", ")", "Port", "Elizabeth-Suidwes", "(", "kiesafdeling", ")", "Port", "Elizabeth-Suid", "(", "kiesafdeling", ")", "Port", "Elizabeth-Wes", "(", "kiesafdeling", ")", "Walmer", "(", "kiesafdeling", ")", "Koerante", "Oosterlig", "The", "Herald", "Skole", "Hoërskool", "Andrew", "Rabie", "(", "Afrikaansmedium", ")", "Hoërskool", "Cillié", "(", "Afrikaansmedium", ")", "Hoërskool", "D.F", ".", "Malherbe", "(", "Afrikaansmedium", ")", "Hoërskool", "Framesby", "(", "Afrikaansmedium", ")", "Hoërskool", "Grey", "(", "Engelsmedium", ")", "Hoërskool", "Pearson", "(", "Dubbelmedium", ")", "Hoër", "Tegniese", "Skool", "Newton", "(", "Dubbelmedium", ")", "Diverse", "Lys", "van", "dorpe", "in", "Suid-Afrika", "Van", "Stadens-veldblomreservaat", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf", "Afrikaanse", "skole", "Hoërskool", "Andrew", "Rabie", "Hoërskool", "Cillié", "Hoërskool", "Framesby", "Hoërskool", "D.F", ".", "Malherbe", "Hoërskool", "Pearson", "(", "tweetalig", ",", "maar", "merendeels", "Engels", ")", "Hawens", "in", "Suid-Afrika", "Kusstede" ]

[ "Die", "Grondwetlike", "Vergadering", "van", "Namibië", "het", "'n", "grondwet", "geskep", "wat", "op", "'n", "veelparty-", "en", "menseregte", "stelsel", "gebaseer", "is", ".", "Die", "Uitvoerende", "President", "word", "tot", "tweejaar", "termyne", "beperk", "en", "die", "besit", "van", "privaat", "eiendom", "word", "verseker", ".", "Drie", "van", "die", "regering", "se", "takke", "is", "onderworpe", "aan", "kontrolerings", "en", "voorsiening", "is", "gemaak", "vir", "geregtelike", "ondersoeke", ".", "Die", "grondwet", "maak", "ook", "voorsiening", "dat", "Namibië", "'n", "gemengde", "ekonomie", "moet", "hê", "as", "ook", "die", "bevordering", "van", "buitelandse", "beleggings", ".", "Ten", "spyte", "van", "die", "afskaffing", "van", "die", "etnies", "gebaseerde", "administrasies", "wat", "ingestel", "is", "tydens", "die", "oorgangstydperk", "vanaf", "het", "die", "huidige", "regering", "homself", "daartoe", "verbind", "om", "alle", "regerings", "amptenare", "wat", "gedurende", "die", "tydperk", "van", "Suid-Afrikaanse", "voogdyskap", "in", "diensgeneem", "is", ",", "op", "nasionale-", "en", "streeksvlak", "te", "behou", ".", "Die", "Grondwetlike", "Vergadering", "het", "homself", "in", "die", "Nasionale", "Vergadering", "ontvorm", ".", "Inwas", "die", "Romeins-Hollandse", "reg", "as", "die", "algemene", "wetlike", "stelsel", "verklaar", "en", "dit", "bly", "vandag", "nog", "so", ".", "In", "dieverkiesing", "is", "lede", "vir", "dienuwe", "Streeksrade", "sowel", "as", "munisipaliteite", "gekies", ".", "Twee", "lede", "van", "elke", "Streeksraad", "dien", "op", "die", "Nasionale", "Raad", ",", "die", "land", "se", "tweede", "Parlement", ".", "Negentien", "van", "die", "lede", "is", "van", "die", "regerende", "SWAPO", "party", "en", "sewe", "van", "die", "Demokratiese", "Turnhalle-alliansie", "(", "DTA", ")", ".", "Die", "Desemberverkiesing", "is", "gehou", "vir", "die", "verkiesing", "van", "die", "President", "en", "die", "Nasionale", "Vergadering", ".", "Die", "Namibiese", "politieke", "spektrum", "bestaan", "uitverskillende", "politieke", "groepe", ".", "Die", "groepe", "varieër", "van", "moderne", "politieke", "partye", "tot", "stamhoof", "outoriteite", ".", "Sommige", "van", "die", "groepe", "verteenwoordig", "enkele", "stamme", "of", "etniese", "groepe", "terwyl", "ander", "'n", "groot", "hoeveelheid", "van", "die", "groepe", "verteenwoordig", ".", "Die", "meeste", "van", "die", "groepe", "neem", "deel", "in", "politiek", "alliansies", "waarvan", "baie", "veelrassig", "is", ".", "Daar", "is", "egter", "ook", "'n", "gereelde", "verskuiwing", "van", "lede", "tussen", "politieke", "alliansies", ".", "SWAPO", "is", "die", "regerende", "party", "en", "behalwe", "vir", "een", "Kabinetspos", "word", "al", "die", "ander", "poste", "deur", "SWAPO-lede", "beklee", ".", "Voorheen", "'n", "Marxisties", "georïenteerde", "beweging", ",", "staan", "SWAPO", "vandag", "vir", "die", "beginsels", "van", "veelparty", "demokrasie", "and", "'n", "gemengde", "ekonomie", ".", "SWAPO", "was", "van", "sy", "stigting", "'n", "wettige", "politieke", "party", "van", "Namibië", ".", "As", "politieke", "party", "was", "hy", "altyd", "aktief", ".", "Selfs", "gedurende", "die", "VN", "monitor", "plan", "wat", "vergaderings", "met", "meer", "aspersone", "verbied", "het", ",", "het", "SWAPO", "nog", "steeds", "vergader", ".", "Die", "gevolg", "was", "dat", "SWAPO", "leiers", "ook", "gereeld", "gearresteer", "was", ".", "SWAPO", "se", "stemkrag", "lê", "hoofsaaklik", ",", "maar", "nie", "eksklusief", ",", "by", "die", "Ovambostam", ".", "In", "Desembererken", "die", "VN", "Algemene", "Vergadering", "SWAPO", "as", "die", "“alleen", "gesaghebbende", "verteenwoordiger", "van", "die", "Namibiese", "bevolking”", ".", "Hierdie", "titel", "was", "nie", "deur", "ander", "interne", "partye", "erken", "nie", ".", "In", "diepresidensiële", "en", "parlementêre", "verkiesing", "het", "SWAPO", "voortgegaan", "met", "sy", "politieke", "dominansie", ".", "Van", "diesetels", "in", "die", "Nasionale", "Vergadering", "behoortaan", "SWAPO", ".", "Sam", "Nujoma", "is", "ook", "weer", "verkies", "tot", "'n", "derde", "termyn", ".", "Die", "twee", "hoof", "opposisiepartye", ",", "die", "Congress", "of", "Democracies", "(", "COD", ")", "en", "Demokratiese", "Turnhalle-alliansie", "(", "DTA", ")", ",", "het", "elksetels", "in", "die", "Nasionale", "Vergadering", ".", "Land", "se", "naam", "Amptelike", "volledige", "naam", ":", "Republiek", "van", "Namibië", "Amptelike", "verkorte", "naam", ":", "Namibië", "Data", "kode", ":", "WA", "Regeringstipe", ":", "Republiek", "Hoofstad", ":", "Windhoek", "Administratiewe", "Divisies:Streke", ";", "Erongo", ",", "Hardap", ",", "ǀǀKaras", ",", "Kawango-Oos", ",", "Kawango-Wes", ",", "Khomas", ",", "Kunene", ",", "Ohangwena", ",", "Omaheke", ",", "Omoesati", ",", "Osjana", ",", "Osjikoto", ",", "Otjozondjoepa", ",", "Sambesi", ".", "Onafhanklikheid", ":", "Maart(", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "mandaat", ")", "Nasionale", "vakansiedag", ":", "Onafhanklikheidsdag", ",", "Maart", "Grondwet", ":", "bevestig", "opFebruarie", "effektief", "vanafMaart", "Regstelsel", ":", "gebaseer", "op", "die", "Romeins-Hollandse", "reg", "engrondwet", "Stemreg", ":", "Almal", "vanafjarige", "ouderdom", "Uitvoerende", "tak", ":", "Staatshoof", ":", "President", "Hage", "Geingob", "(", "sedertMaart", "Regeringshoof", ":", "Eerste", "Minister", "Saara", "Kuugongelwa", "(", "sedertMaart", "Kabinet", ":", "Kabinet", "word", "aangewys", "deur", "die", "President", "vanuit", "die", "lede", "van", "die", "Nasionale", "Vergadering", ".", "Verkiesings", ":", "Die", "President", "word", "verkies", "deur", "'n", "meerderheidstem", "vir", "'n", "periode", "van", "vyf", "jaar", ".", "Die", "vorige", "verkiesing", "wasNovember", "totDesember(", "volgende", "verkiesing", "is", "Verkiesingsresultate", ":", "Sam", "Shafishuna", "Nujoma", "verkose", "president", "met", "'n", "meerderheid", ".", "Wetlike", "tak", ":", "'n", "Tweekamer", "wetlike", "struktuur", "wat", "bestaan", "uit", "die", "Nasionale", "Raadsetels", ",", "twee", "lede", "van", "elke", "streeksraad", "word", "gekies", "om", "'", "njaar", "termyn", "te", "dien", ")", "en", "die", "Nasionale", "Vergaderinglede", ",", "lede", "word", "gekies", "deur", "'n", "meederheidstem", "om", "'", "njaar", "termyn", "te", "dien", ")", ".", "Verkiesings", ":", "Nasionale", "Raad", "–", "verkiesings", "deur", "die", "Streeksraad", "om", "die", "lede", "van", "Nasionale", "Raad", "te", "bepaal", ".", "Die", "vorige", "verkiesing", "wasNovember", "–Desember", "Die", "volgende", "verkiesing", "Desember", "Verkiesingsresultate", ":", "Nasionale", "Raad", "–", "Persentasie", "stemme", "per", "party", "–", "(", "inligting", "nie", "beskikbaar", "nie", ")", "–", "setels", "per", "party", "–", "SWAPO", "DTA", "UDF", "Nasionale", "vergadering", "–", "persentasie", "stemme", "per", "party", "–", "SWAPO", ",", "COD", ",", "DTA", ",", "UDF", ",", "MAG", ";", "-", "setels", "per", "party", "–", "SWAPO", "COD", "DTA", "UDF", "MAG", "Nota", ":", "die", "Nasionale", "Raad", "is", "suiwer", "net", "'n", "raadgewende", "liggaam", ".", "Geregtelike", "tak", ":", "Hooggeregshof", "(", "Regters", "deur", "die", "President", "aangewys", "of", "op", "die", "aanbeveling", "van", "die", "Geregtelike", "Dienskommissie", ")", "Politieke", "partye", "en", "hul", "leiers", ":", "Congress", "of", "Democrates", "(", "COD", ")", ",", "Ben", "Ulenga", ";", "Demokraties", "Turnhalle", "Alliansie", "van", "Namibië", "(", "DTA", ")", ",", "Katuurire", "Kaura", ";", "Monitor", "Action", "Group", "(", "MAG", ")", ",", "Kosie", "Pretorius", ";", "South", "West", "Africa’s", "People", "Organization", "(", "SWAPO", ")", ",", "Sam", "Shafishuna", "Nojuma", ";", "United", "Democratic", "Front", "(", "UDF", ")", ",", "Justus", "Garoeb", ";", "Deelname", "van", "Internasionale", "organisasies", ":", "ACP", ",", "AfDB", ",", "C", ",", "ECA", ",", "FAO", ",", "G-77", ",", "IAEA", ",", "IBRD", ",", "ICAO", ",", "ICC", ",", "ICFTU", ",", "ICRM", ",", "IFAD", ",", "IFC", ",", "IFRCS", ",", "ILO", ",", "IMF", ",", "IMO", ",", "Interpol", ",", "IOC", ",", "IOM", "(", "observer", ")", ",", "ISO", "(", "korrespondensie", ")", ",", "ITU", ",", "NAM", ",", "OAU", ",", "OPCW", ",", "SACU", ",", "SADC", ",", "UN", ",", "UNCTAD", ",", "UNESCO", ",", "UNHCR", ",", "UNIDO", ",", "UNMEE", ",", "UPU", ",", "WCL", ",", "WHO", ",", "WIPO", ",", "WMO", ",", "WToO", ",", "WTrO", "Vlag", "beskrywing", ":", "'n", "groot", "blou", "driehoek", "met", "'n", "geel", "son", "wat", "die", "boonste", "linkerkanste", "hoek", "vul", ".", "'n", "Soortgelyke", "grootte", "groen", "driehoek", "(", "solied", ")", "wat", "die", "onderste", "regtekanste", "hoek", "vul", ".", "Die", "driehoeke", "word", "geskei", "deur", "'n", "rooi", "streep", "wat", "gekontrasteer", "word", "deur", "twee", "smal", "wit", "strepe", "aan", "weerskante", "." ]

[ "Qunu", "is", "'n", "klein", "plattelandse", "dorpie", "in", "die", "voormalige", "Transkei", ".", "Die", "dorpie", "iskmmyl", ")", "suidwes", "van", "Mthatha", "(", "Umtata", ")", "op", "die", "pad", "tussen", "Butterworth", "en", "Mthatha", "in", "die", "Oos-Kaap", ",", "Suid-Afrika", "geleë", ".", "Die", "Mandela-familie", "Wyle", "President", "Nelson", "Mandela", "is", "hier", "naby", "op", "die", "dorpie", "Mvezo", "langs", "die", "M'", "basherivier", "gebore", ".", "Hy", "word", "egter", "op", "Qunu", "groot", "nadat", "sy", "vader", "as", "die", "hoofman", "van", "Mvezo", "onttroon", "is", "en", "hierheen", "verhuis", "het", ".", "Mandela", "het", "na", "sy", "aftrede", "in", "Meiweer", "na", "die", "dorp", "teruggekeer", ".", "In", "sy", "outobiografie", ",", "Long", "Walk", "to", "Freedom", ",", "beskryf", "Mandela", "die", "dorp", "as", "waar", "hy", "die", "gelukkigste", "oomblikke", "van", "sy", "kinderjare", "deurgebring", "het", ".", "Die", "oorskot", "van", "drie", "van", "Mandela", "se", "kinders", "is", "oorspronklik", "hier", "begrawe", ",", "maar", "is", "deur", "een", "van", "sy", "kleinseuns", ",", "Mandla", "Mandela", ",", "op", "Mvezo", "herbegrawe", ",", "waar", "hy", "die", "hoofman", "was", ".", "OpJuliebeslis", "die", "Oos-Kaapse", "hooggeregshof", "dat", "die", "kinders", "se", "oorskot", "opgegrawe", "en", "weer", "op", "Qunu", "begrawe", "moet", "word", ".", "Kort", "na", "die", "voorval", "het", "koning", "Buyelekhaya", "Dalindyebo", "vir", "Mandla", "Mandela", "van", "sy", "pligte", "as", "hoofman", "onthef", ".", "Nelson", "Mandela", "is", "opDesemberop", "Qunu", "begrawe", ".", "Fotogalery", "Sien", "ook", "Lys", "van", "dorpe", "in", "Suid-Afrika", "Bron", "Nelson", "Mandela", ";", "Long", "Walk", "to", "Freedom", ":", "The", "Autobiography", "of", "Nelson", "Mandela", ";", "Little", "Brown", "&", "Co", ";", "ISBN4818-9", "(", "sagteband", ",", "Eksterne", "skakels", "Ligging", "van", "Qunu", "op", "interaktiewe", "kaart", "Meer", "oor", "die", "Nelson", "Mandela-museum", "te", "Qunu", "Nedersettings", "in", "die", "Oos-Kaap" ]

[ "Godsdiens", "bestaan", "uit", "verskeie", "stelsels", "gelowe", "en", "praktyke", "wat", "deur", "mense", "dwarsoor", "die", "wêreld", "beoefen", "word", ".", "Abrahamitiese", "gelowe", "Christendom", "Trinitariese", "Christendom", "Katolisisme", "Ou", "Katolieke", "Kerk", "Rooms-Katolieke", "Kerk", "Oosters-Katolieke", "Kerke", "Armeens-Katolieke", "Kerk", "Chaldeïes-Katolieke", "Kerk", "Maronitiese", "Kerk", "Melkitiese", "Grieks-Katolieke", "Kerk", "Siries-Katolieke", "Kerk", "Oosterse", "Christendom", "Nestorianisme", "Assiriese", "Kerk", "van", "die", "Ooste", "Oosters-Katolieke", "Kerke", "Armeens-Katolieke", "Kerk", "Chaldeïes-Katolieke", "Kerk", "Maronitiese", "Kerk", "Siries-Katolieke", "Kerk", "Oosterse", "Ortodoksie", "Bulgaars-Ortodokse", "Kerk", "Georgies-Ortodokse", "en", "Apostoliese", "Kerk", "Grieks-Ortodokse", "Kerk", "Ortodokse", "Kerk", "van", "Albanië", "Ortodokse", "Kerk", "in", "Amerika", "Ortodokse", "Kerk", "van", "Tsjeggië", "en", "Slowakye", "Pools-Ortodokse", "Kerk", "Roemeens-Ortodokse", "Kerk", "Russies-Ortodokse", "Kerk", "Ougelowiges", "Serwies-Ortodokse", "Kerk", "Oriëntale", "Ortodoksie", "Armeens-Apostoliese", "Kerk", "Eritrees-Ortodokse", "Kerk", "Ethiopies-Ortodokse", "Kerk", "Kopties-Ortodokse", "Kerk", "Malankara-Ortodokse", "Siriese", "Kerk", "Siries-Ortodokse", "Kerk", "Protestantisme", "Adventisme", "Sewendedagadventisme", "Anabaptisme", "Mennonisme", "Anglikanisme", "Baptisme", "Streng", "Baptiste", "Calvinisme", "Episkopalisme", "Evangeliese", "leer", "Vergadering", "van", "Gelowiges", "(", "Plymouth", "Brethren", ")", "Hussiete", "Morawiese", "kerk", "(", "Herrnhutters", ")", "Irvingisme", "(", "Apostoliese", "Kerke", ")", "Kongregasionalisme", "Kwakers", "Lutheranisme", "Messiaanse", "Christendom", "Messiaanse", "Judaïsme", "Metodisme", "Piëtisme", "Pinksterbeweging", "Charismatiese", "beweging", "Kerk", "van", "die", "Nasarener", "Volle", "Evangelie", "Presbiterianisme", "Waldense", "Nie-trinitariese", "Christendom", "Christian", "Science", "Unifikasiekerk", "(", "Moonies", ")", "Unitarisme", "Broers", "in", "Christus", "Jehovah", "se", "Getuies", "Groepe", "met", "andere", "heilige", "boeke", "of", "gesaghebbende", "openbarings", "naas", "die", "Bybel", ":", "Mormonisme", "Community", "of", "Christ", "Kerk", "van", "Jesus", "Christus", "van", "die", "Heiliges", "van", "die", "Laaste", "Dae", "Rastafarianisme", "Gnostiese", "Christene", "Ecclesia", "Gnostica", "Kathare", "Judaïsme", "Rabbynse", "Judaïsme", "Konserwatiewe", "Judaïsme", "(", "Masorti", "Judaïsme", ")", "Liberale", "Judaïsme", "Reform", "Judaïsme", "Rekonstruktiewe", "Judaïsme", "Ortodokse", "Judaïsme", "Charediese", "Judaïsme", "(", "Ultra-Ortodokse", "Judaïsme", ")", "Chassidiese", "Judaïsme", "Mitnagdiem", "(", "Litause", "Judaïsme", ")", "Sefardies-Ortodokse", "Judaïsme", "(", "Sefardiese", "Jode", ")", "Modern-Ortodokse", "Judaïsme", "Godsdienstige", "Sionisme", "(", "Nasionaal-godsdienstige", "Judaïsme", "of", "Mizrachi", ")", "Nie-Rabbynse", "Judaïsme", "Beta", "Israel", "Karaïetiese", "Judaïsme", "Nasarener", "(", "Nasaret", "Judaïsme", ")", "Kabbala", "Messiaanse", "Judaïsme", "Islam", "Soennisme", "Moslembroederskap", "Salafisme", "Wahabisme", "Sjiïsme", "Alawitisme", "Alevitisme", "Droese", "Ismaïlisme", "Ahmadiyya", "Nasie", "van", "Islam", "–", "Swart", "Moslems", "Soefisme", "Universele", "Soefisme", "Volks-Islam", "Indiese", "gelowe", "Hindoeïsme", "indeling", "volgens", "gode", "Shaivisme", "Shaktisme", "Smartisme", "Vaishnavisme", "indeling", "volgens", "filosofieë", "Joga", "Mimamsa", "Nyaya", "Samkhya", "Vaisheshika", "Vedanta", "Volk-Hindoeïsme", "Nuwe", "Hindoeïstiese", "bewegings", "Bhagwan-beweging", "Hare", "Krishna-beweging", "Transendentale", "Meditasie", "Boeddhisme", "Hinayana", "of", "Theravada", "Mahayana", "Suiwer", "Land-Boeddhisme", "Zen", "PL", "Kyodan", "Tibettaanse", "Boeddhisme", "Vajrayana", ",", "Tantrayana", "of", "Mantrayana", "Ayyavazhi", "Djainisme", "Sikhisme", "Vediese", "religie", "of", "Brahmanisme", "Oos-Asiatiese", "gelowe", "Konfusianisme", "Mahayana", "Boeddhisme", "Sjintoïsme", "Taoïsme", "Esoterie", "Aetherius-geselskap", "Antroposofie", "Mistisisme", "Droese", "Gnostisisme", "Hermetisme", "Orde", "van", "die", "Rosekruis", "Kabbala", "Nuwe", "Era-beweging", "Soefisme", "Universele", "Soefisme", "Natuurgodsdiens", "Druïdisme", "Sjamanisme", "Wicca", "Winti", "Okkultisme", "Astrologie", "Fetisjisme", "Hermetisme", "Orde", "van", "die", "Rosekruis", "Satanisme", "Kerk", "van", "Satan", "Eerste", "Sataniese", "Kerk", "Spiritisme", "Voedoeïsme", "Paganisme", "(", "Heidendom", ")", "Inheemse", "gelowe", "en", "animisme", "Neopaganisme", "Sciëntologie", "Teosofie", "Vierde", "Weg", "Vrymesselary", "Ander", "godsdienste", "Baha'i", "Voorvaderaanbidding", "Unitaristies", "Universalisme", "Zoroastrisme", "Godsdienstige", "filosofieë", "Teenstellend", ":", "Ateïsme", "en", "Humanisme", "Agnostisisme", "Ateïsme", "Deïsme", "Monoteïsme", "Paganisme", "Pandeïsme", "Panenteïsme", "Panteïsme", "Politeïsme", "Post-teïsme", "Teïsme", "Universalisme", "Notas" ]

[ "Rekenaarwetenskap", "is", "die", "studie", "van", "berekening", "en", "inligtingverwerking", ",", "asook", "die", "implementering", "daarvan", "in", "inligtingstegnologie", ",", "in", "beide", "hardeware", "(", "apparatuur", ")", "en", "sagteware", "(", "programmatuur", ")", ".", "In", "die", "praktyk", "omvat", "dit", "'n", "wye", "aantal", "velde", "–", "van", "die", "abstrakte", "studie", "van", "algoritmes", ",", "en", "formele", "grammatikas", "tot", "meer", "konkrete", "onderwerpe", "soos", "programmeertale", ",", "bedryfstelsels", ",", "rekenaarnetwerke", ",", "databasisse", "en", "beheerstelsels", ".", "As", "'n", "wetenskaplike", "dissipline", ",", "sluit", "dit", "aan", "by", "wiskunde", ",", "fisika", "en", "elektronika", ",", "maar", "verskil", "heelwat", "en", "is", "'n", "dissipline", "in", "eie", "reg", ".", "Rekenaarwetenskaplikes", "bestudeer", "wat", "programme", "kan", "of", "nie", "kan", "doen", "nie", "(", "onderwerpe", "soos", "berekenbaarheid", "en", "kunsmatige", "intelligensie", "is", "ter", "sprake", ")", ",", "hoe", "programme", "sekere", "take", "effektief", "kan", "doen", ",", "hoe", "programme", "verskillende", "tipes", "inligting", "moet", "stoor", "en", "terugkry", ",", "en", "hoe", "programme", "en", "mense", "met", "mekaar", "kommunikeer", ".", "Rekenaarwetenskap", "gaan", "net", "so", "veel", "oor", "rekenaars", "as", "wat", "sterrekunde", "oor", "teleskope", "gaan", ".", "–", "toegeskryf", "aan", "Edsger", "Dijkstra", "Rekenaarwetenskap", "is", "nie", "so", "oud", "soos", "fisika", "nie", ";", "dit", "kom", "'n", "paar", "honderd", "jaar", "agterna", ".", "Dit", "beteken", "egter", "nie", "dat", "daar", "aansienlik", "minder", "op", "die", "rekenaarwetenskaplike", "se", "bord", "is", "as", "op", "die", "fisikus", "s'n", "nie", ":", "jonger", "mag", "dit", "wees", ",", "maar", "dit", "het", "'n", "baie", "meer", "intense", "opvoeding", "gehad", "!", "–", "Richard", "Feynman", "Die", "Church-Turing-stelling", "sê", "dat", "alle", "bekende", "algemene", "rekentoestelle", "in", "wese", "ekwivalent", "is", "in", "wat", "hulle", "doen", ",", "alhoewel", "hulle", "verskil", "wat", "tyd-", "en", "ruimtedoeltreffendheid", "betref", ".", "Meeste", "navorsing", "in", "rekenaarwetenskap", "het", "te", "make", "met", "von", "Neumann-rekenaars", "of", "Turing-masjiene", "(", "rekenaars", "wat", "een", "klein", ",", "toegewyde", "taak", "op", "'n", "slag", "uitvoer", ")", ".", "Hierdie", "modelle", "stem", "ooreen", "met", "meeste", "werklike", "rekenaars", "wat", "vandag", "gebruik", "word", ".", "Rekenaarwetenskaplikes", "bestudeer", "ook", "ander", "masjiene", ",", "soos", "parallelle-", "en", "kwantumrekenaars", ".", "Rekenaarwetenskap", "het", "sy", "wortels", "in", "elektroniese", "ingenieurswese", ",", "wiskunde", "en", "linguistiek", ".", "In", "die", "laaste", "paar", "dekades", "van", "diete", "eeu", "is", "rekenaarwetenskap", "erken", "as", "'n", "dissipline", "in", "eie", "reg", "en", "het", "dit", "sy", "eie", "metodes", "en", "terminologie", "ontwikkel", ".", "By", "universiteite", "is", "rekenaarwetenskap", "aanvanklik", "gedoseer", "vanuit", "die", "wiskundedepartemente", ",", "maar", "deesdae", "het", "meeste", "universiteite", "aparte", "departemente", "vir", "rekenaarwetenskap", "en/of", "informatika", ".", "Die", "grootste", "eerbewys", "in", "rekenaarwetenskap", "is", "die", "Turing-toekenning", ".", "Verwante", "terreine", "Rekenaarwetenskap", "is", "naverwant", "aan", "verskeie", "ander", "wetenskapdissiplines", ".", "Hierdie", "dissiplines", "oorvleuel", "heelwat", ",", "alhoewel", "daar", "ook", "belangrike", "verskille", "bestaan", ".", "Inligtingswetenskap", "is", "die", "studie", "van", "data", "en", "inligting", ",", "hoe", "om", "dit", "te", "interpreteer", ",", "analiseer", ",", "stoor", "en", "oor", "te", "dra", ".", "Inligtingswetenskap", "het", "begin", "as", "die", "grondslag", "van", "die", "wetenskaplike", "analise", "van", "kommunikasie", "en", "databasisse", ".", "Programmering", "beklemtoon", "die", "ontwerp", "en", "skryf", "van", "programme", "in", "rekenaartale", "en", "vertaling", "na", "masjienkode", ".", "Sagteware-ingenieurswese", "beklemtoon", "bestuur", "van", "analise", ",", "ontwerp", ",", "bou", "en", "toets", "van", "programme", ".", "Inligtingstelsels", "is", "die", "toepassing", "van", "berekening", "om", "die", "aktiwiteite", "van", "'n", "organisasie", "te", "ondersteun", ":", "werking", ",", "installering", "en", "onderhoud", "van", "die", "rekenaars", ",", "sagteware", "en", "data", ".", "Bestuursinligtingstelsels", "(", "BIS", ")", "is", "die", "subterrein", "van", "inligtingstelsels", "wat", "finansiële", "en", "personeelbestuur", "beklemtoon", ".", "Wiskunde", "deel", "baie", "tegnieke", "en", "onderwerpe", "met", "rekenaarwetenskap", ",", "maar", "is", "meer", "algemeen", ".", "In", "'n", "sekere", "sin", "is", "rekenaarwetenskap", "die", "wiskunde", "van", "berekening", ".", "Rekenaaringenieurswese", "is", "die", "analise", ",", "ontwerp", "en", "bou", "van", "rekenaarhardeware", ".", "Inligtingsekerheid", "is", "die", "analise", "en", "inwerkingstelling", "van", "inligtingstelselsekuriteit", ",", "insluitend", "kriptografie", ".", "Vakgebiede", "van", "groot", "belang", "vir", "rekenaarwetenskap", "Wiskundige", "fondasies", "Boolse", "algebra", "Diskrete", "wiskunde", "Grafiekteorie", "Inligtingsteorie", "Simboliese", "logika", "Waarskynlikheidsleer", "en", "Statistiek", "Teoretiese", "rekenaarwetenskap", "Algoritmiese", "inligtingsteorie", "Berekenbaarheid", "Kriptografie", "Formele", "semantiek", "Teorie", "van", "berekening", "analise", "van", "algoritmes", "en", "probleme", "se", "kompleksiteit", "Logikas", "en", "die", "betekenis", "van", "programme", "Logika", "en", "formele", "tale", "Tiperingsteorie", "Hardeware", "(", "sien", "ook", "elektroniese", "ingenieurswese", ")", "Beheerstrukture", "en", "mikroprogrammering", "Geheuestrukture", "Afvoer", "en", "datakommunikasie", "Logika-ontwerp", "Geïntegreerde", "stroombane", "Grootskaalintegrasie-ontwerp", "Werkverrigting", "en", "betroubaarheid", "Rekenaarstelsel", "organisasie", "(", "sien", "ook", "elektroniese", "ingenieurswese", ")", "Rekenaarargitektuur", "Rekenaarnetwerke", "Verspreide", "verwerking", "Werkverrigting", "van", "stelsels", "Rekenaarstelselinwerkingstelling", "Sagteware", "Rekenaarprogrammering", "en", "tegnieke", "Parallele", "programmering", "Programspesifisering", "Programverifikasie", "Sagteware-ingenieurswese", "Sagteware-optimering", "Sagteware-meting", "Sagtewarekonfigurasiebestuur", "Gestruktureerde", "programmering", "Objekoriëntasie", "Ontwerpspatrone", "Vrye", "sagteware", "en", "oopbronsagteware", "Programmeertale", "Bedryfstelsels", "Vertalers", "Leksikale", "ontleding", "Sintaktiese", "ontleding", "Semantiese", "ontleding", "Data", "en", "inligtingstelsels", "Datastrukture", "Datavoorstelling", "Data-enkripsie", "Datasamepersing", "Inligtingsteorie", "Lêers", "Lêerformate", "Inligtingstelsels", "Databasisse", "Inligtingberging", "en", "verkryging", "Inligtingkoppelvlakke", "en", "voorstelling", "Metodologieë", "Simboliese", "en", "algabraïse", "manipulasie", "Kunsmatige", "intelligensie", "Rekenaargrafika", "Beeldverwerking", "en", "rekenaarsig", "Patroonherkenning", "Handskrifherkenning", "Spraakherkenning", "Simulasie", "en", "modellering", "Dokument", "-", "en", "teksverwerking", "Digitale", "seinverwerking", "Rekenaartoepassings", "Administratiewe", "dataverwerking", "Wiskundige", "sagteware", "Numeriese", "analise", "Geoutomatiseerde", "stellingbewyse", "Rekenaaralgebra", "Fisiese", "wetenskappe", "en", "Ingenieurswese", "Berekeningschemie", "Berekeningsfisika", "Lewens-", "en", "mediese", "wetenskap", "Bio-informatika", "Berekeningsbiologie", "Mediese", "informatika", "Sosiale", "en", "gedragswetenskappe", "Geesteswetenskappe", "Rekenaargesteunde", "ingenieurswese", "Robotika", "Mens-rekenaar-interaksie", "Spraaksintese", "Bruikbaarheidsingenieurswese", "Rekenaarmilieu", "Rekenaarindustrie", "Geskiedenis", "van", "rekenaarhardeware", "Rekenaars", "en", "opvoeding", "Rekenaars", "en", "die", "gemeenskap", "Rekenaargesteunde", "samewerking", "Regsaspekte", "van", "rekenaargebruik", "Bestuur", "van", "rekenaar-", "en", "inligtingstelsels", "Persoonlike", "rekenaars", "Rekenaar-", "en", "inligtingsekerheid", "Rekenaarwetenskap-pioniers", "Gottfried", "Wilhelm", "Leibniz", ",", "die", "universele", "genie", "van", "die", "baroktyd", ",", "wat", "die", "binêre", "stelsel", "uitgevind", "het", ",", "die", "Leibnizrekenaar", "–", "alhoewel", "hy", "destyds", "nie", "eens", "geweet", "het", "waarvoor", "mens", "dit", "kan", "gebruik", "nie", ",", "maar", "besef", "het", "dat", "dit", "baie", "nuttig", "sal", "kan", "wees", ".", "Daar", "is", "ook", "'n", "boek", "oor", "hom", "geskryf", ",", "'", "Rekene", "met", "nul", "en", "een", "'", ",", "(", "Duits", ":", "Rechnen", "mit", "Null", "und", "Eins", ")", ".", "Charles", "Babbage", ".", "Hy", "het", "verskeie", "meganiese", "optelmasjiene", "en", "een", "meganiese", "programmeerbare", "rekenaar", "ontwerp", ",", "maar", "nooit", "sy", "planne", "tot", "uitvoer", "gebring", "nie", ".", "John", "Backus", ",", "uitvinder", "van", "FORTRAN", ",", "die", "eerste", "praktiese", "hoërvlakprogrammeertaal", "en", "die", "Backus-Naur-vorm", "om", "formele", "taaksintaks", "mee", "te", "beskryf", ".", "James", "W", ".", "Cooley", "en", "John", "W", ".", "Tukey", "vir", "die", "Vinnige", "Fourier-transform", "en", "die", "impak", "daarvan", "op", "wetenskaplike", "navorsing", ".", "Ole-Johan", "Dahl", "en", "Kristen", "Nygaard", ",", "uitvinders", "van", "die", "proto-objekgeoriënteerde", "taal", "SIMULA", ".", "Edsger", "Dijkstra", "vir", "algoritmes", ",", "Goto", "considered", "harmful", ",", "nougesetheid", "en", "pedagogiek", ".", "Admiraal", "Grace", "Murray", "Hopper", "vir", "pionierswerk", "in", "dies", ",", "een", "van", "die", "eerstes", "wat", "die", "noodsaaklikheid", "van", "hoërvlakprogrammeertale", "herken", ".", "Sy", "skryf", "die", "eerste", "vertaler", ".", "Haar", "idees", "beïnvloed", "die", "COBOL-taal", "grootliks", ".", "Kenneth", "Iverson", ",", "uitvinder", "van", "APL", ",", "vir", "sy", "bydrae", "tot", "interaktiewe", "programmering", ".", "William", "Kahan", "vir", "die", "IEEE-dryfpuntstandaard", ".", "Donald", "Knuth", "vir", "die", "The", "Art", "of", "Computer", "Programming-reeks", ".", "Ada", "Lovelace", ",", "beroemd", "as", "die", "wêreld", "se", "eerste", "rekenaarprogrammeerder", ".", "John", "von", "Neumann", "vir", "die", "ontwerp", "van", "die", "von", "Neumann-argitektuur", "waarop", "meeste", "hedendaagse", "rekenaars", "gebaseer", "is", ".", "Claude", "E", ".", "Shannon", "vir", "inligtingsteorie", ".", "Alan", "Turing", "vir", "berekenbaarheidsleer", ",", "het", "ook", "die", "Pilot", "ACE", "ontwerp", ".", "James", "H", ".", "Wilkinson", "vir", "die", "tegniek", "van", "\"", "terugwaartse", "foutanalise", "\"", "'", "'", "en", "vooruitgang", "op", "die", "gebied", "van", "matriksberekeninge", ".", "Wilkinson", "was", "ook", "'n", "belangrike", "rolspeler", "in", "die", "ontwikkeling", "van", "die", "Pilot", "ACE", ",", "die", "eerste", "Britse", "rekenaar", ",", "in", "die", "laats", ".", "Konrad", "Zuse", ",", "bouer", "van", "'n", "binêre", "rekenaar", "in", "dies", ",", "waarvoor", "hy", "na", "bewering", "(", "as", "eerste", ")", "'n", "teoretiese", "hoërvlakprogrammeertaal", ",", "Plankalkül", ",", "ontwerp", "het", ".", "Sien", "ook", "Internet", "Eksterne", "skakels", "Die", "\"", "Jargon-lêer", "\"", "Women", "and", "Computer", "Science", ",", "deur", "Ellen", "Spertus", "Rekenaarwetenskap" ]

[ "Die", "term", "Romaanse", "taal", "verwys", "na", "die", "groot", "en", "wydverspreide", "familie", "van", "tale", ",", "wat", "hulle", "oorsprong", "in", "die", "Latynse", "taal", "het", ".", "Latyn", "self", "word", "by", "die", "Italiese", "tale", "gereken", ".", "Daar", "is", "tans", "meer", "asmiljoen", "sprekers", "van", "Romaanse", "tale", "wêreldwyd", ",", "hoofsaaklik", "in", "Noord-", "en", "Suid-Amerika", ",", "Europa", "en", "Afrika", ".", "Die", "Romaanse", "tale", "het", "almal", "uit", "die", "Vulgêrlatynse", "omgangstaal", "van", "die", "soldate", ",", "setlaars", "en", "slawe", "van", "die", "Romeinse", "Ryk", "ontwikkel", ",", "wat", "in", "baie", "opsigte", "van", "die", "klassieke", "Latynse", "skryftaal", "van", "die", "Romeinse", "literati", "met", "sy", "fyn", "afgewerkte", "en", "soms", "kunsmatige", "grammatika", "verskil", ".", "Die", "omgangstaal", "in", "die", "Romeinse", "Ryk", "was", "deur", "'n", "duidelik", "eenvoudiger", "verbuigingstelsel", "en", "sinsbou", "gekenmerk", ".", "Ook", "sy", "woordeskat", "wyk", "af", "van", "die", "klassieke", "Latyn", ".", "Vulgêr-Latyn", "het", "in", "die", "tydperk", "tussenv.C", ".", "endanksy", "die", "uitbreiding", "van", "die", "Romeinse", "magsgebied", "en", "die", "administratiewe", "en", "opvoedkundige", "beleid", "van", "die", "Romeinse", "owerhede", "die", "oorheersende", "taal", "in", "groot", "dele", "van", "Europa", "geword", ",", "en", "dit", "was", "in", "die", "antieke", "tydperk", "die", "verkeerstaal", "van", "'n", "gebied", ",", "wat", "van", "die", "Iberiese", "Skiereiland", "in", "die", "weste", "tot", "by", "die", "Swart", "See", "in", "die", "ooste", "van", "Europa", "gestrek", "het", ".", "Na", "die", "ondergang", "van", "die", "Romeinse", "Ryk", "het", "die", "plaaslike", "variante", "van", "Vulgêr-Latyn", "geleidelik", "tot", "tientalle", "selfstandige", "tale", "en", "dialekte", "ontwikkel", ".", "Die", "oorsese", "koloniale", "gebiede", "van", "Spanje", ",", "Portugal", "en", "Frankryk", "het", "die", "Romaanse", "taalgebied", "sedert", "diee", "eeu", "aansienlik", "vergroot", ",", "en", "tans", "woon", "twee", "derdes", "van", "alle", "Romaanstaliges", "buite", "Europa", ".", "Die", "Romaanse", "dialekte", "en", "tale", "het", "in", "die", "loop", "van", "hulle", "geskiedenis", "onder", "die", "invloed", "van", "baie", "vreemde", "tale", "gestaan", ",", "nogtans", "is", "die", "Vulgêr-Latynse", "fonologie", ",", "morfologie", ",", "woordeskat", "en", "sinsbou", "grotendeels", "bewaar", ".", "Die", "Romaanse", "groep", "van", "tale", "beskik", "dus", "oor", "'n", "aantal", "gemeenskaplike", "besonderhede", ",", "waarmee", "hulle", "duidelik", "van", "die", "ander", "taalgroepe", "in", "die", "Indo-Europese", "familie", "van", "tale", "onderskei", "kan", "word", ".", "Hulle", "het", "byvoorbeeld", "meesal", "die", "verbuigings", "van", "die", "klassieke", "Latyn", "verloor", "en", "in", "plaas", "daarvan", "'n", "min", "of", "meer", "vaste", "woordvolgorde", "ontwikkel", ".", "Daarnaas", "maak", "hulle", "grootskaals", "gebruik", "van", "voorsetsels", ".", "Die", "hooftale", "in", "die", "Romaanse", "groep", "is", ":", "Frans", "Italiaans", "Katalaans", "Korsikaans", "Oksitaans", "Portugees", "Retoromaans", "Roemeens", "Sardies", "Sisiliaans", "Spaans", "Voorbeelde", "Eksterne", "skakels", "Kaart", "van", "die", "Romaanse", "tale", "Taalfamilies" ]

[ "Hier", "is", "'n", "lys", "van", "rolprentgenres", ":", "Aksiefilm", "Amateur", "film", "Animasiefilm", "Avontuurfilm", "Dokumentêre", "film", "Dramafilm", "Film", "noir", "Gesinsfilm", "Gruwel", "Karatefilm", "Komediefilm", "Kultusfilm", "Misdaadfilm", "Musiekfilm", "Oorlogfilm", "Rampokkerfilm", "Rillerfilm", "Sportfilm", "Tienerfilm", "Wilde", "Weste-prent", "Wetenskapfiksiefilm", "Rolprentgenres" ]

[ "Die", "rekenaaringenieurswese", "is", "noú", "verwant", "aan", "die", "elektroniese", "ingenieurswese", ".", "Die", "fokus", "is", "eerder", "op", "digitale", "kommunikasie", "of", "digitale", "hardeware-ontwerp", ",", "i.p.", "v.", "analoog", ".", "Daar", "is", "ook", "sterk", "klem", "op", "programmering", ",", "rekenaarnetwerke", "en", "algemene", "kommunikasienetwerke", ".", "Die", "hoofvelde", "is", ":", "Rekenaarprogrammering", "Beheerstelsels", "Kommunikasiestelsels", "Rekenaarnetwerke", "Digitale", "stroombaan", "(", "mikroverwerkers", ")", "Rekenaarwetenskap" ]

[ "Die", "term", "“rugby", "”", "verwys", "hier", "na", "rugbyunie", "of", "“Rugby", "Union”", "soos", "wat", "die", "gebruik", "in", "Suid-Afrika", "is", ".", "Vir", "Rugby", "League", ",", "sien", "gerus", "daar", ",", "en", "vir", "die", "dorp", ",", "sien", "Rugby", ",", "Warwickshire", ".", "Rugby", ",", "soms", "ook", "rugbyunie", "of", "vyftienrugby", "genoem", ",", "is", "’n", "volkontakbal-", "en", "spansport", ",", "wat", "in", "die", "eerste", "helfte", "van", "diee", "eeu", "in", "Engeland", "ontstaan", "het", ".", "Dit", "is", "genoem", "na", "sy", "ontstaanplek", ",", "die", "Rugby-skool", "in", "die", "dorp", "Rugby", ".", "Dit", "is", "saam", "met", "Rugby", "League", "een", "van", "twee", "hoofvariante", "in", "die", "rugbyfamilie", ".", "’n", "Wedstryd", "word", "uitgespeel", "tussen", "twee", "spanne", "metspelers", "elk", ",", "wat", "op", "’n", "reghoekige", "veld", "probeer", "om", "inminute", "meer", "punte", "as", "hul", "opponent", "aan", "te", "teken", ".", "Spelers", "speel", "met", "’n", "eiervormige", "bal", "wat", "hulle", "in", "hulle", "hande", "of", "arms", "dra", "en", "hulle", "mag", "die", "bal", "slegs", "agtertoe", "of", "sylangs", "oor", "die", "veld", "na", "mekaar", "aangee", "of", "dit", "dan", "vorentoe", "skop", "om", "in", "die", "doelgebied", "punte", "aan", "te", "teken", ".", "Die", "opponerende", "span", "poog", "om", "die", "baldraer", "se", "vordering", "te", "stuit", "deur", "hom", "te", "duik", "of", "fisiek", "met", "die", "liggaam", "te", "keer", ".", "Wanneer", "die", "baldraer", "geduik", "is", ",", "moet", "hy", "die", "bal", "los", "en", "vind", "daar", "’n", "stryd", "(", "losgemaal", "of", "’n", "losskrum", ")", "plaas", "om", "balbesit", ".", "Inhet", "studente", "by", "die", "Rugby-skool", "die", "eerste", "stel", "reëls", "opgestel", ".", "Ander", "belangrike", "ontwikkelinge", "in", "die", "rugbysport", "se", "geskiedenis", "was", "indie", "afkeur", "van", "Die", "Voetbalvereniging", "se", "reëls", "en", "indie", "afstigting", "van", "Rugby", "League", ".", "In", "die", "verlede", "was", "rugby", "’n", "suiwer", "amateursport", ",", "maar", "inis", "al", "die", "beperkinge", "rakende", "die", "spelers", "se", "betalings", "opgehef", ",", "waardeur", "die", "professionele", "tydperk", "op", "die", "hoogste", "vlak", "ingelui", "is", ".", "Wêreldrugby", "(", "tot", "indie", "Internasionale", "Rugbyraad", ",", "IRR", ")", "is", "inas", "die", "Internasionale", "Rugbyvoetbalraad", "(", "IRVR", ")", "gestig", "en", "publiseer", "ook", "die", "reëls", "van", "die", "spel", ".", "Vanuit", "Engeland", "het", "rugby", "oor", "’n", "groot", "deel", "van", "die", "wêreld", "versprei", ".", "Dit", "word", "veral", "op", "die", "Britse", "Eilande", ",", "in", "Frankryk", ",", "Oseanië", ",", "Suid-Afrika", ",", "Argentinië", ",", "Noord-Amerika", "en", "Japan", "gespeel", ".", "Terwyl", "die", "Britte", "dié", "sport", "veral", "in", "die", "lande", "van", "die", "Britse", "Ryk", "gevestig", "het", ",", "is", "die", "vastelandse", "Europa", "en", "groot", "dele", "van", "Afrika", "veral", "deur", "Frankryk", "beïnvloed", ".", "In", "lande", "soos", "Engeland", ",", "Georgië", ",", "Madagaskar", ",", "Namibië", ",", "Nieu-Seeland", ",", "Papoea-Nieu-Guinee", ",", "Suid-Afrika", "en", "Wallis", "word", "die", "een", "of", "ander", "rugbyvariant", "as", "’n", "nasionale", "sport", "beskou", ".", "In", "die", "Cookeilande", ",", "Fidji", ",", "Nieu-Seeland", ",", "Samoa", ",", "Tonga", "en", "Wallis", "is", "rugby", "die", "hoofsport", ".", "In", "lande", "van", "die", "Britse", "Statebond", "met", "rugby", "as", "’n", "tradisionele", "sport", "vir", "die", "wintermaande", "soos", "Australië", ",", "Engeland", ",", "Ierland", ",", "Namibië", ",", "Nieu-Seeland", ",", "Skotland", ",", "Suid-Afrika", "en", "Wallis", ",", "dien", "krieket", "as", "’n", "tradisionele", "sport", "vir", "die", "somermaande", ".", "Die", "eerste", "internasionale", "wedstryd", "is", "inop", "Raeburn", "Place", "in", "Edinburg", "tussen", "Skotland", "en", "Engeland", "beslis", ".", "Die", "rugbywêreldbekertoernooi", ",", "wat", "invir", "die", "eerste", "keer", "aangebied", "is", ",", "word", "al", "om", "die", "vier", "jaar", "beslis", "en", "is", "van", "die", "gewildste", "sportkompetisies", "wêreldwyd", ".", "Die", "Sesnasies-toernooi", "(", "Noordelike", "Halfrond", ")", "en", "Die", "Rugbykampioenskap", "(", "Suidelike", "Halfrond", ")", "is", "ander", "bekende", "internasionale", "toernooie", "wat", "jaarliks", "beslis", "word", ".", "Van", "die", "vernaamste", "nasionale", "toernooie", "is", "die", "Premierskap", "in", "Engeland", ",", "die", "Topin", "Frankryk", ",", "die", "Mitrebeker", "in", "Nieu-Seeland", ",", "die", "Japan", "Rugby", "League", "One", "en", "die", "Curriebeker", "in", "Suid-Afrika", ".", "Belangrike", "transnasionale", "klubtoernooie", "sluit", "in", "die", "Verenigde", "Rugbykampioenskap", "met", "spanne", "uit", "Ierland", ",", "Italië", ",", "Skotland", ",", "Suid-Afrika", "en", "Wallis", ",", "asook", "Superrugby", "in", "Oseanië", ".", "Rugbywedstryde", "is", "al", "tydens", "internasionale", "sporttoernooie", "soos", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "Parys", ",", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "Londen", ",", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "Antwerpen", "en", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "Parys", "beslis", ".", "Sewesrugby", "is", "inby", "die", "program", "van", "die", "Statebondspele", "opgeneem", "en", "vorm", "sedertdien", "deel", "van", "dié", "toernooi", ".", "Sewesrugby", "behoort", "ook", "sedert", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "Rio", "de", "Janeiro", "tot", "die", "Olimpiese", "sportsoorte", "en", "is", "ook", "tydens", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "Tokio", "aangebied", ".", "Spanne", "en", "posisies", "Elke", "span", "begin", "die", "wedstryd", "metspelers", "op", "die", "veld", "en", "sewe", "of", "agt", "plaasvervangers", ".", "’n", "Span", "bevat", "agt", "voor-", "en", "sewe", "agterspelers", ".", "Vir", "elke", "posisie", "word", "daar", "verskillende", "fisiese", "en", "tegniese", "vaardighede", "benodig", ",", "waarvolgens", "na", "rugby", "soms", "as", "’n", "spel", "vir", "alle", "“liggaamsvorms", "en", "-groottes", "”", "verwys", "word", ".", "Voorspelers", "Die", "hoofrol", "van", "die", "voorspelers", "is", "om", "balbesit", "te", "wen", "en", "vir", "die", "span", "te", "behou", ".", "Hulle", "het", "’n", "belangrike", "rol", "tydens", "die", "duik", "van", "opponente", "en", "in", "die", "losskrum", ".", "Die", "spelers", "op", "die", "posisies", "is", "meestal", "groter", "en", "kragtiger", "as", "al", "die", "ander", ";", "hulle", "is", "by", "die", "skrum", "en", "die", "lynstaan", "betrokke", ".", "Hulle", "word", "dikwels", "pak", "genoem", ",", "veral", "in", "’n", "skrum", ".", "Die", "voorryspelers", "bestaan", "uit", "twee", "stutte", "en", "die", "haker", ".", "Die", "stutte", "se", "rol", "is", "om", "die", "spanmaats", "in", "die", "skrum", "en", "die", "lynstaan", "te", "ondersteun", "en", "die", "losskrum", "met", "hul", "krag", "vorentoe", "aan", "te", "beweeg", ".", "Die", "haker", "vervul", "’n", "sleutelposisie", "in", "die", "aanvallende", "en", "verdedigende", "spel", ";", "hy", "herwin", "die", "bal", "in", "’n", "skrum", "en", "gooi", "die", "bal", "tydens", "’n", "lynstaan", "in", ".", "Die", "tweederyspelers", "bestaan", "uit", "twee", "slotte", ",", "die", "grootste", "spelers", "in", "die", "span", ".", "Hulle", "hoofrol", "is", "om", "tydens", "’n", "lynstaan", "na", "die", "bal", "te", "spring", "–", "dikwels", "ondersteun", "deur", "die", "ander", "voorspelers", "–", "en", "dan", "die", "gegooide", "bal", "te", "vang", "of", "dit", "vir", "die", "eie", "span", "te", "wen", ".", "Hulle", "het", "ook", "’n", "belangrike", "taak", "in", "die", "skrum", ",", "aangesien", "hulle", "by", "die", "voorryspelers", "inskakel", "en", "die", "skrum", "vorentoe", "aanstoot", ".", "Die", "losvoorspelers", "bestaan", "uit", "twee", "flanke", "en", "die", "agsteman", ".", "Die", "vleuelposisies", "vorm", "in", "die", "skrum", "die", "derde", "ry", "en", "hulle", "is", "oor", "die", "algemeen", "die", "vinnigste", "voorspelers", "in", "die", "spel", ".", "Hul", "hoofrol", "is", "om", "balbesit", "te", "wen", ".", "Die", "agsteman", "staan", "tussen", "die", "twee", "flanke", "in", "die", "agterste", "ry", "van", "die", "skrum", ".", "Sy", "rol", "is", "dit", "om", "die", "bal", "vas", "te", "maak", ",", "nadat", "dit", "deur", "die", "voorry", "agtertoe", "gegooi", "is", ",", "en", "tydens", "die", "aanvallende", "fases", "dien", "hy", "as", "’n", "skakel", "tussen", "die", "voor-", "en", "die", "agterspelers", ".", "Agterspelers", "Die", "rol", "van", "die", "agterspelers", "is", "om", "moontlikhede", "vir", "die", "aantekening", "van", "punte", "te", "skep", "en", "uit", "te", "buit", ".", "Hulle", "is", "oor", "die", "algemeen", "kleiner", ",", "vinniger", "en", "ratser", "as", "die", "voorspelers", ".", "Van", "hulle", "word", "ook", "beter", "vaardighede", "wat", "betref", "skoppe", "en", "die", "hantering", "van", "die", "bal", "verwag", ".", "Die", "skrumskakel", "en", "die", "losskakel", "vorm", "die", "skakelpaar", ".", "Die", "skrumskakel", "is", "as", "’n", "skakel", "tussen", "die", "voor-", "en", "agterspelers", "dikwels", "in", "die", "middelpunt", "van", "die", "spel", ".", "Hy", "vorm", "meestal", "die", "eerste", "agterlyn", "en", "staan", "agter", "elke", "skrum", "om", "die", "bal", "vir", "sy", "span", "te", "wen", ".", "Die", "losskakel", "is", "deurslaggewend", "vir", "’n", "span", "se", "wedstrydplan", "en", "hy", "vorm", "die", "span", "se", "beheersentrum", ".", "Hy", "moet", "beslissend", "kan", "optree", "en", "oor", "leierseienskappe", "beskik", ".", "Baie", "spelers", "op", "dié", "posisie", "doen", "vry-", "en", "strafskoppe", ".", "Die", "driekwartlyn", "behels", "vier", "spelers", ".", "Die", "senters", "probeer", "om", "aanvallende", "spelers", "te", "stuit", ",", "terwyl", "hulle", "gedurende", "aanvallende", "spel", "hulle", "op", "hul", "spoed", "en", "krag", "staatmaak", "om", "die", "opponent", "se", "verdediging", "te", "klop", ".", "Die", "vleuels", "staan", "veral", "weerskante", "die", "agterlyn", ".", "Hulle", "is", "oor", "die", "algemeen", "die", "spelers", "wat", "skuiwe", "afsluit", "en", "drieë", "druk", ".", "Hulle", "is", "oor", "die", "algemeen", "die", "vinnigste", "spelers", "in", "die", "span", "en", "kan", "derhalwe", "duikslae", "ontwyk", ".", "Die", "heelagter", "staan", "meters", "agter", "die", "agterlyn", ".", "Hy", "ontvang", "enige", "diep", "opposisieskoppe", "en", "begin", "teenaanvalle", ".", "Hy", "moet", "oor", "goeie", "vangvermoë", "en", "akkurate", "skopvermoë", "beskik", ".", "Reëls", "van", "die", "spel", "Speelveld", "Die", "speelperk", "bestaan", "uit", "die", "speelveld", ",", "die", "aan", "weerskante", "aansluitende", "doelgebied", "en", "die", "omringende", "area", ".", "Die", "speelveld", "en", "die", "doelgebied", "vorm", "saam", "die", "speelgebied", ".", "’n", "Tipiese", "speelgebied", "ism", "lank", "enm", "breed", ".", "Afhangende", "van", "die", "spesifieke", "terrein", "se", "vereistes", "kan", "die", "lengte", "ook", "netm", "en", "die", "breedtem", "wees", ".", "Hierdie", "buigsaamheid", "maak", "dit", "moontlik", "om", "byvoorbeeld", "sokker-", "of", "Rugby", "League-stadions", "in", "te", "span", ".", "Die", "speelgebied", "word", "deur", "’n", "soliede", "middellyn", "in", "twee", "gedeel", ",", "wat", "loodreg", "na", "die", "kantlyne", "loop", ".", "’ncm-lyn", "sny", "die", "middellyn", "loodreg", "en", "merk", "die", "gebied", ",", "waarvandaan", "afgeskop", "word", ".", "Die", "gebied", "tussen", "die", "doelgebied", "en", "die", "middellyn", "word", "helftes", "genoem", ".", "Buitendien", "is", "daar", "twee", "soliede", "lyne", "loodreg", "na", "die", "kantlyne", ",", "watm", "van", "albei", "doelgebiede", "weg", "is", "enmeter-lyne", "genoem", "word", ".", "Aan", "weerskante", "van", "die", "speelveld", "is", "’n", "gebied", ",", "wat", "deur", "die", "kantlyne", ",", "die", "doellyn", "en", "diemeter-lyn", "omring", "word", ",", "maar", "dit", "nie", "insluit", "nie", ".", "In", "albei", "helftes", "is", "bykomende", "stippellyne", "met", "’n", "lengte", "van", "vyf", "meter", ",", "wat", "elkeen", "’n", "spesifieke", "gebied", "makeer", ":", "meter-lyne", ":", "Stippellyne", "tien", "meter", "weerskante", "die", "middellyn", "en", "parallel", "met", "dié", "gee", "die", "minimumafstand", "wat", "’n", "span", "teenoor", "die", "ander", ",", "wat", "die", "afskop", "uitvoer", ",", "moet", "inneem", ".", "meter-lyne", ":", "Stippellyne", "wat", "vyf", "meter", "die", "speelveld", "inkom", "en", "parallel", "met", "die", "middellyn", "loop", ".", "’n", "Skrum", "mag", "nie", "nader", "as", "by", "dié", "lyn", "na", "die", "doelgebied", "beweeg", "nie", ".", "meter-lyne", ":", "Stippellynemeter", "weerskante", "die", "middellyn", "en", "parallel", "met", "dié", "makeer", "saam", "met", "diemeter-lyne", "die", "gebied", ",", "waar", "die", "spelers", "die", "lynstaan", "moet", "vorm", ".", "Buitendien", "word", "die", "gebied", "tussen", "die", "twee", "loodregtemeter-lyne", "(", "d.w.s", ".", "vyf", "meter", "van", "albei", "kantlyne", "en", "vyf", "meter", "van", "albei", "doellyne", ")", "skrumsone", "genoem", ".", "As", "’n", "strafbare", "handeling", "buite", "die", "gebied", "plaasvind", "en", "die", "ander", "span", "wil", "skrum", ",", "verskuif", "die", "skeidsregter", "die", "skrum", "na", "die", "gebied", ".", "Anders", "as", "in", "sokker", ",", "waar", "advertensies", "op", "die", "speelveld", "streng", "verbode", "is", ",", "word", "borgkentekens", "op", "die", "grasoppervlak", "toegelaat", ".", "Klubs", ",", "professionele", "ligas", "en", "toernooie", "gebruik", "dié", "moontlikheid", "as", "’n", "bykomende", "bron", "van", "inkomste", ",", "veral", "tydens", "televisie-uitsendings", ".", "Om", "die", "oppervlak", "te", "spaar", ",", "verfkoste", "te", "besnoei", "en", "om", "verfvlekke", "op", "die", "spelers", "se", "truie", "en", "vel", "te", "voorkom", "word", "die", "toegevoegde", "werklikheid-tegnologie", "al", "hoe", "meer", "pleks", "van", "die", "verf", "van", "die", "oppervlak", "ingespan", ".", "Doelgebied", "en", "omringende", "area", "Die", "doelgebiede", "is", "agter", "die", "doellyne", "en", "stem", "ooreen", "met", "die", "doelgebied", "in", "Amerikaanse", "voetbal", ".", "Hulle", "moet", "tussenenm", "diep", "wees", "en", "oor", "die", "speelveld", "se", "hele", "breedte", "strek", ".", "’n", "Bal", "wat", "deur", "’n", "aanvallende", "speler", "in", "die", "gebied", "onder", "beheer", "gedruk", "word", ",", "word", "as", "’n", "drie", "drie", "erken", ",", "tensy", "voor", "die", "proses", "’n", "reël", "oortree", "is", "of", "die", "speler", "die", "kantlyn", "geraak", "het", ",", "terwyl", "hy", "in", "balbesit", "was", ".", "Die", "omringende", "area", ",", "wat", "die", "speelveld", "en", "die", "doelgebied", "omring", ",", "is", "die", "uit", ".", "Wanneer", "die", "bal", "of", "’n", "speler", "die", "kantlyn", "raak", ",", "word", "aan", "die", "opponent", "op", "die", "punt", "van", "die", "kantlyn", ",", "waar", "hy", "uit", "is", ",", "’n", "lynstaan", "toegeken", ".", "’n", "Uitsondering", "is", ",", "as", "die", "bal", "nie", "van", "die", "speeloppervlak", "gehop", "het", "nie", ",", "voordat", "dit", "uit", "is", ".", "In", "dié", "geval", "vind", "ook", "’n", "lynstaan", "plaas", ",", "maar", "parallel", "met", "die", "skopplek", ".", "Die", "omringende", "area", "moet", "ten", "minste", "vyf", "meter", "van", "die", "speelgebied", "af", "vry", "wees", "van", "struikelblokke", "en", "swaar", ",", "soliede", "voorwerpe", "wat", "’n", "gevaar", "vir", "spelers", "kan", "inhou", ".", "In", "die", "omringende", "area", "is", "daarvlagpale", ",", "elkeen", "met", "’n", "minimumhoogte", "van2", "m", ".", "Vlagpale", "is", "by", "elke", "snypunt", "van", "sekere", "lyne", "of", "makeer", "ander", "bepaalde", "afstande", ".", "Die", "doelpale", "(", "soms", "met", "’n", "vlaggie", "bo-op", ")", "staan", "op", "’n", "geveerde", "of", "andersins", "sagte", "basis", "en", "is", "met", "’n", "skuimkussing", "gepolster", ".", "Doelpale", "Die", "doelpale", "is", "H-vormig", "en", "in", "die", "middel", "van", "die", "doellyne", "weerskante", "die", "speelveld", ".", "Dit", "bestaan", "uit", "twee", "vertikale", "pale", ",", "dié", "is", "gemaak", "van", "staal", "of", "’n", "ander", "metaal", ",", "soms", "ook", "hout", "of", "plastiek,6", "m", "uitmekaar", "en", "word", "deur", "’n", "dwarsbalk", "drie", "meter", "bo", "die", "grond", "verbind", ".", "Die", "pale", "het", "’n", "minimumhoogte", "van4", "m", "(", "hoewel", "baie", "hoër", "pale", "algemeen", "is", ")", ".", "Die", "pale", "se", "onderkant", "is", "meestal", "van", "pasgemaakte", "stoffering", "voorsien", "om", "spelers", "teen", "beserings", "te", "beskerm", "wanneer", "hulle", "in", "aanraking", "kom", "met", "die", "pale", ".", "Aanteken", "van", "punte", "Punte", "kan", "aangeteken", "word", "deur", "’n", "drie", ",", "’n", "daaropvolgende", "doelskop", ",", "’n", "strafskop", "of", "’n", "skepdoel", ".", "Die", "daarby", "aangetekende", "aantal", "punte", "is", "oor", "die", "dekades", "heen", "herhaaldelik", "aangepas", ",", "mees", "onlangs", "in", "In", "dié", "proses", "het", "die", "belangrikheid", "van", "drieë", "teenoor", "die", "ander", "moontlikhede", "vir", "die", "aanteken", "van", "punte", "steeds", "toegeneem", ".", "’n", "Drie", "word", "gedruk", "wanneer", "die", "bal", "in", "die", "opponent", "se", "doelgebied", "(", "op", "of", "agter", "die", "doellyn", ")", "se", "grond", "gedruk", "word", ".", "Die", "uitvoerende", "speler", "moet", "die", "bal", "in", "sy", "hande", "hou", ",", "wanneer", "hy", "dit", "onder", "beheer", "op", "die", "grond", "druk", "(", "een", "hand", "is", "voldoende", ")", ".", "Om", "die", "bal", "op", "die", "grond", "te", "gooi", "is", "egter", "nie", "genoeg", "nie", "en", "word", "nie", "erken", "nie", ".", "As", "die", "skeidsregter", "meen", "dat", "vuilspel", "deur", "die", "opponent", "’n", "waarskynlike", "drie", "verhinder", "het", ",", "mag", "hy", "aan", "die", "aanvallende", "span", "’n", "strafdrie", "toeken", ".", "Deur", "’n", "suksesvol", "gedrukte", "drie", "word", "vyf", "punte", "aangeteken", ".", "Wanneer", "’n", "speler", "die", "bal", "in", "sy", "span", "se", "doelgebied", "druk", "word", "dit", "“doodgedruk", "”", "(", "geneutraliseer", ")", "en", "die", "opponent", "kry", "geen", "punte", "nie", ".", "Trouens", "is", "daar", "geen", "“eie", "doel”", "nie", ".", "Ná", "die", "suksesvolle", "druk", "van", "’n", "drie", "mag", "vir", "’n", "doelskop", "van", "nog", "twee", "punte", "gemik", "word", ".", "Hiervoor", "moet", "die", "bal", "oor", "die", "dwarsbalk", "tussen", "die", "twee", "pale", "geskop", "word", ".", "Die", "doelskop", "word", "van", "binne", "die", "speelveld", "op", "’n", "lyn", "deur", "die", "plek", "waar", "die", "drie", "aangeteken", "is", ",", "parallel", "met", "die", "kantlyne", "geneem", ".", "Vir", "die", "skop", "word", "die", "bal", "op", "die", "grond", "gestel", ".", "Die", "skopper", "het", "vir", "die", "uitvoering", "van", "die", "skopsekondes", "tyd", ".", "Vir", "’n", "skepdoel", "tussen", "die", "pale", "in", "oop", "speel", "word", "drie", "punte", "toegeken", ".", "Ten", "slote", "kan", "die", "skeidsregter", "ná", "’n", "oortreding", "aan", "die", "opponent", "’n", "strafskop", "toeken", ".", "Die", "span", "wat", "skop", "mag", "die", "bal", "óf", "na", "die", "omringende", "area", "skop", "vir", "’n", "gebiedsvoordeel", "óf", "poog", "om", "met", "’n", "geplaaste", "skop", "drie", "punte", "aan", "te", "teken", ".", "Indien", "die", "bal", "geskop", "sal", "word", ",", "word", "dit", "effens", "skuins", "op", "’n", "skopring", "gestel", "om", "dit", "te", "stabiliseer", ".", "Die", "spel", "Wedstryde", "word", "in", "twee", "helftes", "vanminute", "elk", "verdeel", ",", "met", "’n", "rustyd", "vanminute", "tussenin", ".", "Ná", "die", "rustyd", "verander", "die", "spanne", "van", "kante", ".", "Onderbrekings", "vir", "die", "versorging", "van", "spelerbeserings", "of", "’n", "dissiplinêre", "optrede", "deur", "die", "skeidsregter", "tel", "nie", "as", "speeltyd", "nie", ",", "waarvolgens", "die", "tydsverloop", "oor", "die", "algemeen", "meer", "asminute", "is", ".", "Die", "skeidsregter", "hou", "die", "tyd", ",", "maar", "hy", "word", "veral", "by", "die", "meeste", "professionele", "toernooie", "deur", "’n", "amptelike", "tydhouer", "ondersteun", ".", "As", "die", "tyd", "uitloop", "terwyl", "die", "bal", "nog", "in", "spel", "is", ",", "sal", "die", "spel", "voortgaan", "totdat", "die", "bal", "“dood”", "is", "(", "d.w.s", ".", "’n", "situasie", "ontstaan", "waar", "’n", "fase", "andersins", "herskeduleer", "sou", "word", ")", ".", "Hieronder", "tel", "die", "aantekening", "van", "punte", ",", "’n", "oortreding", "of", "die", "doodskop", "van", "die", "bal", ".", "Eers", "daarna", "blas", "die", "skeidsregter", "die", "eindfluitjie", "en", "beëindig", "die", "halftyd", "of", "die", "wedstryd", ".", "As", "hy", "’n", "straf-", "of", "vryskop", "toeken", "word", "die", "spel", "voortgesit", ".", "Aan", "die", "begin", "van", "die", "wedstryd", "gooi", "die", "spankapteins", "en", "die", "skeidsregter", "’n", "munt", "om", "te", "bepaal", "watter", "span", "die", "wedstryd", "afskop", ".", "Die", "wedstryd", "begin", "met", "’n", "skepskop", ",", "waarna", "die", "spelers", "die", "bal", "in", "die", "opponent", "se", "gebied", "naloop", ",", "terwyl", "die", "ander", "span", "poog", "om", "die", "bal", "te", "wen", "en", "aan", "te", "speel", ".", "Vir", "’n", "skepskop", "moet", "die", "bal", "voor", "die", "skop", "met", "die", "voet", "van", "die", "grond", "hop", ".", "As", "die", "bal", "nie", "diemeter-lyn", "bereik", "nie", "het", "die", "opponent", "twee", "moontlikhede", ":", "’n", "verdere", "afskop", "of", "’n", "skrum", "in", "die", "middel", "van", "die", "middellyn", ".", "Gedurende", "uitklopfases", "van", "sekere", "toernooie", "is", "daar", "twee", "periodes", "van", "ekstra", "tyd", "vir", "tien", "minute", "elk", "(", "met", "’n", "rustyd", "van", "vyf", "minute", "tussenin", ")", ",", "as", "daar", "na", "tagtig", "minute", "van", "gewone", "spel", "’n", "gelykopuitslag", "is", ".", "As", "daar", "dan", "steeds", "geen", "wenner", "is", "nie", "word", "daar", "vir", "tien", "minute", "gespeel", "in", "’n", "uitklopformaat", ",", "waar", "die", "eerste", "span", "wat", "daarin", "slaag", "om", "punte", "aan", "te", "teken", "wen", ".", "As", "daar", "steeds", "nie", "’n", "wenner", "is", "naminute", "nie", "word", "die", "wenner", "bepaal", "deur", "’n", "stelskopkompetisie", ".", "Aangee", "en", "skop", "Die", "bal", "mag", "net", "sywaarts", "of", "agtertoe", "aangegee", "word", ",", "maar", "nie", "vorentoe", "nie", ".", "Die", "bal", "mag", "op", "drie", "maniere", "vorentoe", "beweeg", "word", ":", "deur", "dit", "te", "skop", ",", "deur", "’n", "speler", "wat", "met", "die", "bal", "in", "die", "hand", "hardloop", "of", "in", "’n", "skrum", "of", "losgemaal", ".", "Net", "die", "baldraer", "mag", "geduik", "of", "met", "die", "liggaam", "gekeer", "word", ".", "Indien", "’n", "speler", "die", "bal", "aanslaan", ",", "word", "die", "wedstryd", "op", "die", "plek", "met", "’n", "skrum", "voortgesit", ".", "Dit", "is", "ook", "die", "geval", ",", "as", "die", "aanslaan", "nie", "doelbewus", "gebeur", "het", "nie", ",", "byvoorbeeld", "as", "die", "bal", "die", "liggaam", "tref", ".", "Elke", "speler", "mag", "die", "bal", "vorentoe", "skop", "vir", "’n", "gebiedsvoordeel", ".", "As", "’n", "speler", "êrens", "in", "die", "speelveld", "die", "bal", "indirek", "doodskop", ",", "nadat", "dit", "van", "die", "speeloppervlak", "gehop", "het", ",", "vorm", "die", "lynstaan", "by", "die", "plek", "waar", "die", "bal", "uit", "is", ".", "As", "die", "speler", "die", "bal", "binne", "sy", "eiemeter-lyn", "direk", "doodskop", "(", "sonder", "dat", "dit", "gehop", "het", ")", ",", "het", "die", "opponent", "die", "lynstaan", "by", "die", "plek", ",", "waar", "die", "bal", "uit", "is", ".", "As", "die", "bal", "van", "’n", "speler", "buite", "sy", "eiemeter-lyn", "direk", "doodgeskop", "word", ",", "vorm", "die", "lynstaan", "by", "die", "plek", ",", "waarvandaan", "die", "speler", "geskop", "het", ".", "Die", "bal", "onderskep", "Die", "verdedigende", "span", "beoog", "om", "die", "baldraer", "te", "stuit", ",", "deur", "hom", "grond", "toe", "te", "bring", "(", "met", "’n", "duikslag", ",", "dikwels", "gevolg", "deur", "’n", "losskrum", ")", "of", "om", "vir", "die", "bal", "te", "kompeteer", ",", "terwyl", "die", "baldraer", "op", "sy", "voete", "is", ".", "Dit", "word", "’n", "afbreek", "genoem", "en", "hiervoor", "is", "sekere", "reëls", "van", "toepassing", ".", "’n", "Speler", "mag", "’n", "baldraende", "opponent", "duik", ",", "deur", "hom", "vas", "te", "hou", ",", "terwyl", "hy", "hom", "grond", "toe", "bring", ".", "Die", "duiker", "mag", "nie", "bo", "die", "skouers", "duik", "nie", "(", "die", "nek", "en", "kop", "is", "buite", "die", "reëls", ")", ",", "en", "die", "duiker", "moet", "’n", "poging", "aanwend", "om", "sy", "arms", "om", "die", "speler", "te", "vou", "om", "sy", "duikslag", "te", "voltooi", ".", "Dit", "is", "onwettig", "om", "’n", "speler", "met", "die", "voet", "of", "’n", "been", "te", "pootjie", ",", "maar", "hande", "mag", "ingespan", "word", "(", "in", "die", "algemene", "taal", "na", "verwys", "as", "’n", "skapie", ")", ".", "’n", "Speler", "wat", "die", "bal", "dra", ",", "mag", "nie", "deur", "’n", "verdediger", "met", "’n", "boorvat", "grond", "toe", "gebring", "word", "nie", ",", "met", "ander", "woorde", ",", "jy", "mag", "nie", "jou", "opponent", "gevaarlik", "omdop", "grond", "toe", "nie", ".", "’n", "Speler", "wat", "grond", "toe", "is", "mag", "die", "bal", "nie", "vashou", "nie", "en", "hy", "moet", "dit", "vrygee", ",", "daarmee", "dit", "deur", "’n", "ander", "speler", "van", "sy", "spanmaat", "opgetel", "kan", "word", ".", "’n", "Losgemaal", "vorm", "as", "’n", "opponent", "’n", "baldraer", "vashou", ",", "maar", "die", "baldraer", "op", "sy", "voete", "bly", "staan", ".", "Sodra", "minstens", "een", "speler", "van", "elke", "span", "saambind", ",", "word", "dit", "’n", "losgemaal", "genoem", ".", "’n", "Losskrum", "is", "soortgelyk", "aan", "die", "losgemaal", ",", "maar", "in", "dié", "geval", "is", "die", "bal", "grond", "toe", "gebring", "en", "minstens", "drie", "aanvallende", "spelers", "het", "op", "die", "grond", "gebind", "om", "die", "bal", "te", "verower", ".", "Tussen", "die", "eiemeter-lyn", "en", "die", "doellyn", "mag", "’n", "speler", ",", "wat", "’n", "skop", "deur", "die", "opponent", "skoonvang", ",", "sonder", "dat", "dit", "ná", "die", "skop", "die", "grond", "geraak", "het", ",", "’n", "vryskop", "vir", "sy", "eie", "span", "opeis", "deur", "“merk", "!", "”", "te", "roep", ".", "Vastespel", "Verskeie", "vorme", "van", "vastespel", "vind", "plaas", ",", "hoofsaaklik", ":", "Afskoppe", "Aan", "die", "begin", "van", "die", "twee", "wedstrydhelftes", "skop", "een", "span", "die", "bal", "af", ".", "Daar", "word", "met", "die", "gooi", "van", "’n", "muntstuk", "bepaal", "wie", "eerste", "gaan", "afskop", ".", "Die", "afskop", "vind", "plaas", "wanneer", "’n", "speler", "van", "die", "een", "span", "’n", "skepskop", "vanaf", "die", "middellyn", "neem", ".", "Die", "reëls", "bepaal", "dat", "die", "bal", "ten", "minste", "tien", "meter", "ver", "moet", "trek", "voordat", "dit", "die", "grond", "raak", ".", "’n", "Algemene", "taktiek", "van", "die", "span", "wat", "afskop", "is", "om", "die", "bal", "so", "hoog", "as", "moontlik", "te", "skop", "en", "dit", "nét", "oor", "die", "tien-meter", "stippellyn", "te", "laat", "val", ".", "Dit", "gee", "dan", "vir", "die", "skoppende", "span", "’n", "kans", "om", "vir", "die", "bal", "te", "kompeteer", "of", "om", "dit", "te", "vang", "voordat", "die", "verdedigers", "dit", "kan", "vang", ".", "’n", "Alternatiewe", "strategie", "is", "dikwels", "om", "die", "bal", "diep", "in", "die", "opponente", "se", "gebied", "in", "te", "skop", ",", "om", "sodoende", "soveel", "moontlik", "gebiedsvoordeel", "te", "verkry", ".", "’n", "Kwartlynafskop", "kan", "ook", "plaasvind", ".", "Dit", "word", "toegeken", "wanneer", "die", "aanvallende", "span", "die", "bal", "die", "doelgebied", "inskop", "en", "die", "verdedigende", "span", "die", "bal", "dooddruk", ".", "Indien", "die", "bal", "deur", "die", "aanvallers", "oor", "die", "doellyn", "geskop", "word", "en", "dit", "hou", "aan", "rol", "tot", "oor", "die", "doodlyn", ",", "het", "die", "verdedigende", "span", "die", "keuse", "van", "’n", "kwartlynafskop", "of", "’n", "skrum", "op", "die", "plek", "vanwaar", "die", "aanvallende", "span", "die", "bal", "geskop", "het", ".", "Die", "kwartlynafskop", "mag", "vanaf", "enige", "punt", "op", "(", "of", "agter", ")", "die", "kwartlyn", "waargeneem", "word", ".", "Nota", ":", "In", "rugby", ",", "anders", "as", "sokker", ",", "word", "die", "wit", "kantlyne", "op", "die", "speelveld", "geag", "as", "buite", "spel", "te", "wees", ".", "As", "’n", "speler", "dus", "op", "die", "lyn", "staan", "of", "daaraan", "raak", "sonder", "om", "daarbuite", "te", "trap", "word", "daar", "steeds", "bepaal", "dat", "hy", "uitgetrap", "het", ".", "Duik", "’n", "Speler", "mag", "’n", "opponent", "duik", "wat", "die", "bal", "dra", "deur", "hom", "vas", "te", "hou", "terwyl", "hy", "hom", "grond", "toe", "dwing", ".", "As", "’n", "baldraer", "deur", "’n", "opponent", "vasgehou", "word", "maar", "steeds", "voorwaartse", "momentum", "het", ",", "mag", "hy", "vorentoe", "oor", "die", "doellyn", "gly", "om", "’n", "drie", "aan", "te", "teken", ".", "As", "’n", "speler", "se", "knie", "of", "die", "bal", "die", "grond", "raak", "is", "dit", "genoeg", "om", "die", "speler", "as", "geduik", "te", "ag", ".", "’n", "Geduikte", "speler", "moet", "die", "bal", "los", "en", "die", "speler", "wat", "die", "duikslag", "uitgevoer", "het", "moet", "hom", "ook", "uitlos", "en", "wegbeweeg", "om", "sodoende", "die", "bal", "beskikbaar", "te", "stel", "sodat", "’n", "losskrum", "kan", "plaasvind", ".", "Indien", "’n", "baldraer", "vasgehou", "word", "maar", "nie", "op", "die", "grond", "vasgehou", "word", "nie", ",", "word", "dit", "nie", "as", "’n", "duikslag", "beskou", "nie", "en", "word", "daar", "normaalweg", "’n", "losgemaal", "gevorm", ".", "Spelers", "sal", "dikwels", "doelbewus", "grond", "toe", "gaan", "eerder", "as", "om", "toe", "te", "laat", "dat", "daar", "’n", "losgemaal", "vorm", "om", "voordeel", "te", "trek", "uit", "die", "reëls", "wat", "losskrums", "en", "losgemale", "beheer", ".", "Wanneer", "’n", "speler", "grond", "toe", "gegaan", "het", "en", "daar", "ten", "minste", "twee", "ander", "spelers", "is", ",", "wat", "oor", "die", "bal", "stoot", "(", "gewoonlik", "deur", "aanmekaar", "by", "die", "skouers", "te", "bind", "in", "’n", "poging", "om", "die", "bal", "te", "wen", ")", "word", "dit", "as", "’n", "losskrum", "geag", ".", "Geen", "speler", "mag", "verby", "die", "agterste", "voet", "van", "hul", "spanlede", "beweeg", "tensy", "hulle", "aan", "die", "losskrum", "gebind", "is", "nie", ".", "As", "’n", "speler", "dit", "doen", "en", "aan", "die", "spel", "deelneem", "deur", "byvoorbeeld", "aan", "die", "bal", "te", "raak", ",", "word", "hy", "as", "onkant", "geag", ".", "Die", "losskrum", "word", "gewoonlik", "beëindig", "wanneer", "’n", "speler", "in", "die", "losskrum", "’n", "houvas", "op", "die", "bal", "kan", "kry", "om", "selfs", "daarmee", "te", "hardloop", "of", "dit", "uit", "te", "gee", "(", "of", "as", "die", "skrumskakel", "dit", "onder", "die", "voete", "van", "die", "agterste", "spelers", "in", "die", "losskrum", "kan", "optel", ")", ".", "Die", "span", "wat", "nie", "balbesit", "het", "nie", "word", "toegelaat", "om", "aktief", "mee", "te", "ding", "in", "’n", "losgemaal", "om", "balbesit", "deur", "dit", "uit", "die", "baldraer", "se", "hande", "uit", "te", "ruk", ".", "Dit", "is", "daarom", "gewoonlik", "makliker", "om", "balbesit", "in", "’n", "losskrum", "te", "behou", "(", "waar", "die", "opponente", "nie", "aan", "die", "bal", "mag", "raak", "nie", ")", "as", "in", "’n", "losgemaal", ".", "’n", "Losskrum", "laat", "’n", "span", "ook", "gewoonlik", "toe", "om", "die", "bal", "vinniger", "te", "wen", "en", "dan", "weer", "daarmee", "te", "beweeg", "en", "sodoende", "weer", "’n", "volgende", "aanval", "te", "loods", "voordat", "hulle", "tyd", "het", "om", "te", "herorganiseer", ".", "Daar", "is", "’n", "aantal", "reëls", "wat", "bepaal", "hoe", "’n", "duikslag", "uitgevoer", "mag", "word", ",", "die", "mees", "noemenswaardige", "daarvan", "is", "dat", "’n", "speler", "nie", "toegelaat", "word", "om", "iemand", "bo", "die", "skouers", "vas", "te", "vat", "nie", "(", "die", "nek", "en", "kop", "is", "buite", "die", "reëls", ")", "en", "verder", "moet", "die", "duiker", "’n", "poging", "aanwend", "om", "sy", "arms", "om", "die", "speler", "te", "vou", "om", "sy", "duikslag", "te", "voltooi", ".", "Dit", "is", "onwettig", "om", "’n", "speler", "met", "die", "voet", "of", "’n", "been", "te", "pootjie", ",", "maar", "hande", "mag", "ingespan", "word", "(", "in", "die", "algemene", "taal", "na", "verwys", "as", "’n", "skapie", ")", ".", "’n", "Speler", "wat", "die", "bal", "dra", ",", "mag", "nie", "deur", "’n", "verdediger", "met", "’n", "boorvat", "grond", "toe", "gebring", "word", "nie", ",", "met", "ander", "woorde", ",", "jy", "mag", "nie", "jou", "opponent", "gevaarlik", "omdop", "grond", "toe", "nie", ".", "Losskrum", "’n", "Losskrum", "is", "’n", "stryd", "om", "balbesit", ".", "Wanneer", "’n", "speler", "geduik", "word", ",", "moet", "hy", "asook", "die", "duiker", "die", "bal", "laat", "gaan", "en", "poog", "om", "uit", "die", "pad", "te", "beweeg", ".", "Die", "eerste", "speler(s)", "wat", "by", "die", "los", "bal", "aankom", "van", "watter", "span", "ook", "al", "mag", "dan", "die", "bal", "optel", ";", "sodra", "daar", "egter", "meer", "as", "een", "speler", "aanmekaar", "gebind", "het", "met", "die", "bal", "by", "hul", "voete", "word", "dit", "beskou", "as", "’n", "losskrum", "en", "mag", "ander", "spelers", "slegs", "aan", "die", "spel", "deelneem", "as", "hulle", "dit", "vanuit", "hul", "eie", "gebied", "doen", ".", "In", "’n", "losskrum", "mag", "geen", "speler", "sy", "hande", "gebruik", "om", "die", "bal", "te", "wen", "nie", ",", "maar", "moet", "elke", "span", "probeer", "om", "die", "ander", "span", "terug", "te", "stoot", "en", "die", "bal", "met", "hulle", "voete", "na", "hulle", "kant", "toe", "terug", "te", "hak", "waar", "dit", "dan", "deur", "die", "skrumskakel", "of", "agterste", "speler", "in", "die", "losskrum", "(", "mag", "nie", "meer", "gebind", "wees", "nie", ")", "opgetel", "kan", "word", ".", "Spelers", "in", "’n", "losskrum", "mag", "nie", "doelbewus", "gaan", "lê", "nie", ".", "Indien", "die", "bal", "vassteek", "in", "die", "losskrum", "ken", "die", "skeidsregter", "die", "vaste", "skrum", "toe", "aan", "die", "span", "wat", "vorentoe", "beweeg", "het", ".", "Die", "meeste", "oortredings", "kom", "normaalweg", "in", "die", "losskrums", "voor", ".", "Spelers", "probeer", "dikwels", "die", "terugwen", "van", "die", "bal", "deur", "die", "opponente", "te", "vertraag", "of", "om", "dit", "vinniger", "vir", "hulself", "te", "wen", "deur", "onwettiglik", "van", "hulle", "hande", "gebruik", "te", "maak", ",", "op", "die", "bal", "te", "lê", ",", "of", "deur", "doelbewus", "te", "gaan", "lê", ".", "Sulke", "oortredings", "word", "dan", "deur", "die", "toekenning", "van", "’n", "strafskop", "aan", "die", "ander", "span", "gestraf", ".", "As", "die", "aanvallende", "span", "op", "’n", "wettige", "wyse", "balbesit", "sou", "verloor", "hetsy", "deurdat", "die", "aanvallende", "speler", "die", "bal", "laat", "val", "het", "of", "deur", "die", "toedoen", "van", "’n", "verdedigende", "speler", "wat", "die", "bal", "by", "hom", "afneem", "dan", "word", "daar", "gesê", "dat", "die", "balbesit", "“omgekeer”", "is", ".", "Ná", "die", "omgekeerde", "balbesit", "hou", "die", "spel", "weer", "aan", "behalwe", "dat", "die", "aanvaller/verdediger", "rolle", "van", "die", "spanne", "nou", "verander", "het", ".", "Losgemaal", "’n", "Losgemaal", "vorm", "as", "die", "baldraer", "vasgehou", "word", "en", "’n", "speler", "van", "beide", "kante", "aan", "hom", "bind", ".", "Die", "opponent", "probeer", "om", "die", "bal", "by", "hom", "weg", "te", "raap", "en", "sy", "medespeler", "sal", "probeer", "om", "hom", "vorentoe", "te", "stoot", ".", "Wanneer", "’n", "losskrum", "eers", "gevorm", "het", "mag", "ander", "spelers", "ook", "aansluit", "by", "die", "losgemaal", "maar", "moet", "hulle", ",", "net", "soos", "in", "die", "geval", "van", "’n", "losskrum", ",", "dit", "vanaf", "hulle", "eie", "kant", "doen", ".", "As", "die", "losgemaal", "ophou", "om", "vorentoe", "te", "beweeg", ",", "ken", "die", "skeidsregter", "’n", "skrum", "toe", "aan", "die", "span", "wat", "nie", "in", "balbesit", "was", "toe", "die", "losgemaal", "begin", "het", ".", "’n", "Taktiek", "wat", "dikwels", "hier", "gebruik", "word", "om", "gebiedsvoordeel", "te", "verkry", "sonder", "om", "balbesit", "te", "verloor", "deurdat", "die", "losgemaal", "tot", "stilstand", "gedwing", "word", ",", "is", "om", "die", "bal", "in", "die", "losgemaal", "agtertoe", "aan", "te", "gee", "tot", "in", "die", "hande", "van", "’n", "speler", "agter", "in", "die", "losgemaal", ",", "hy", "sal", "dan", "om", "die", "kant", "van", "die", "losgemaal", "rol", "om", "’n", "nuwe", "losgemaal", "aan", "die", "gang", "te", "sit", ".", "Dit", "is", "teen", "die", "reëls", "(", "om", "veiligheidsredes", ")", "om", "die", "losgemaal", "af", "te", "trek", "grond", "toe", ".", "Skeidsregters", "is", "bewus", "daarvan", "dat", "baie", "spanne", "sal", "probeer", "om", "’n", "losgemaal", "te", "stop", "deur", "dit", "doelbewus", "te", "laat", "val", "en", "hulle", "hou", "daarom", "die", "beweging", "met", "valkoë", "dop", ".", "Lynstaan", "Wanneer", "die", "bal", "uit", "is", "ken", "die", "skeidsregter", "’n", "lynstaan", "teen", "die", "span", "aan", ",", "wat", "die", "bal", "laaste", "geraak", "het", ".", "Die", "voorspelers", "van", "elke", "span", "staan", "dan", "in", "twee", "lyne", "’n", "meter", "uitmekaar", ",", "totmeter", "vanaf", "die", "kantlyn", ".", "Die", "bal", "word", "van", "die", "kantlyn", "in", "die", "lynstaan", "tussen", "die", "voorspelers", "wat", "opgery", "het", "ingegooi", "deur", "’n", "speler", "van", "die", "span", "wat", "die", "span", "nie", "uit", "gespeel", "het", "nie", ".", "As", "die", "bal", "vanaf", "’n", "strafskop", "uit", "is", ",", "word", "die", "ingooi", "aan", "die", "span", "wat", "geskop", "het", "toegeken", ",", "indien", "nie", ",", "word", "die", "ingooi", "aan", "die", "ander", "span", "toegeken", ".", "Albei", "spanne", "poog", "om", "die", "bal", "te", "herwin", "en", "die", "spelers", "mag", "spelers", "’n", "spanmaat", "lig", "of", "ondersteun", ".", "’n", "Springer", "kan", "eers", "geduik", "word", "as", "hy", "weer", "veilig", "geland", "het", ".", "Hierby", "is", "net", "kontak", "van", "skouer", "tot", "skouer", "wettig", ";", "’n", "opsetlike", "oortreding", "word", "as", "’n", "gevaarlike", "spel", "beskou", "en", "gestraf", "met", "’n", "strafskop", ".", "Skrum", "’n", "Skrum", "is", "’n", "manier", "om", "die", "spel", "na", "’n", "kleiner", "oortreding", "veilig", "en", "billik", "voort", "te", "sit", ".", "Skeidsregters", "ken", "gewoonlik", "skrums", "toe", "vir", "aanslane", ",", "waar", "’n", "speler", "die", "bal", "vorentoe", "laat", "val", "het", ",", "of", "vir", "oortredings", "wat", "nie", "doelbewus", "gepleeg", "word", "nie", ",", "wanneer", "’n", "speler", "die", "bal", "in", "sy", "eie", "doelgebied", "dooddruk", ",", "wanneer", "’n", "speler", "speelkant", "(", "aan-", "of", "onkant", ")", "is", "of", "die", "bal", "in", "’n", "losskrum", "of", "losgemaal", "gevang", "word", "en", "daar", "geen", "realistiese", "kans", "is", "om", "dit", "te", "herwin", "nie", ".", "As", "’n", "strafskop", "toegeken", "word", "vir", "’n", "ernstiger", "oortreding", ",", "kan", "die", "span", "waaraan", "dit", "toegeken", "is", ",", "kies", "om", "eerder", "die", "skrum", "as", "die", "strafskop", "te", "neem", ".", "Dit", "word", "dan", "gewoonlik", "gedoen", "wanneer", "die", "aanvallende", "span", "naby", "die", "opponent", "se", "doellyn", "is", "en", "wil", "probeer", "om", "die", "opponent", "se", "voorspelers", "almal", "op", "een", "punt", "bymekaar", "te", "trek", "om", "hulle", "agterlyn", "meer", "spasie", "te", "gee", "of", "as", "hulle", "glo", "dat", "hulle", ",", "hul", "opponent", "oor", "die", "doellyn", "kan", "stoot", "om", "sodoende", "’n", "“oorstootdrie", "”", "aan", "te", "teken", ".", "’n", "Skrum", "word", "gevorm", "deur", "die", "agt", "voorspelers", "van", "elke", "span", "wat", "hurk", "en", "in", "drie", "lyne", "opry", ",", "voordat", "hulle", "by", "die", "opponent", "inskakel", ".", "Die", "voorry", "bestaan", "uit", "twee", "stutte", "weerskante", "die", "haker", ".", "Die", "tweede", "ry", "bestaan", "uit", "elk", "twee", "slotte", "en", "twee", "flanke", ".", "Die", "agsteman", "vorm", "die", "agterry", ".", "Na", "hierdie", "opstelling", "word", "as", "’n1-formasie", "verwys", ".", "Sodra", "die", "skrum", "gevorm", "het", ",", "gooi", "die", "skrumskakel", "van", "die", "nieoortredende", "span", "die", "bal", "in", "die", "spasie", "tussen", "die", "twee", "voorrye", "in", ",", "die", "sogenaamde", "“tonnel”", ".", "Die", "twee", "hakers", "kompeteer", "dan", "om", "die", "bal", "deur", "die", "bal", "met", "die", "voete", "agterna", "te", "haak", ",", "terwyl", "albei", "spanne", "poog", "om", "die", "opponent", "agterna", "te", "stoot", "om", "die", "bal", "te", "wen", ".", "Die", "span", "wat", "die", "bal", "verower", "kan", "die", "bal", "óf", "onder", "hul", "voete", "hou", "en", "die", "opponent", "vir", "meer", "gebiedsvoordeel", "verder", "stoot", "óf", "die", "bal", "na", "die", "agterry", "beweeg", ",", "waar", "dit", "deur", "die", "agsteman", "of", "die", "skrumskakel", "opgetel", "word", ".", "Wedstrydbeamptes", "en", "oortredings", "Daar", "is", "drie", "wedstrydbeamptes", ",", "die", "skeidsregter", "op", "die", "speelgebied", "en", "twee", "assistente", "of", "grensregters", "weerskante", "die", "veld", ".", "Laasgenoemde", "is", "veral", "verantwoordelik", "om", "aan", "te", "dui", "wanneer", "die", "bal", "of", "die", "spel", "in", "die", "grens", "of", "doelgrens", "beweeg", ",", "en", "die", "sukses", "al", "dan", "nie", "van", "skoppe", "na", "die", "pale", ".", "Hulle", "rol", "is", "uitgebrei", "en", "hulle", "ondersteun", "die", "skeidsregter", "op", "verskeie", "terreine", ",", "byvoorbeeld", "by", "die", "rapportering", "van", "vuilspel", "en", "speelkant", "van", "spelers", ".", "Van", "die", "spelers", "word", "verwag", "dat", "hulle", "die", "skeidsregter", "se", "beslissings", "respekteer", ".", "Onbeskoftheid", ",", "weerspreking", "en", "pakvorming", ",", "soos", "dit", "in", "ander", "sportsoorte", "gebeur", ",", "word", "afgekeur", "en", "konsekwent", "gestraf", ",", "met", "die", "laaste", "middel", "die", "uitsluiting", "van", "spelers", ".", "Slegs", "die", "spankaptein", "mag", "die", "skeidsregter", "toespreek", ";", "die", "skeidsregter", "kan", "die", "aard", "van", "die", "oortreding", "aan", "hom", "verduidelik", ",", "maar", "hy", "is", "nie", "verplig", "nie", ".", "Die", "skeidsregter", "let", "veral", "op", "die", "korrekte", "uitvoering", "van", "die", "skrum", "en", "die", "losgemaal", "en", "hy", "gee", "die", "spelers", "toepaslike", "instruksies", ".", "Gedurende", "wedstryde", "by", "hoëvlakkompetisies", "word", "dikwels", "’n", "bykomende", "televisiewedstrydbeampte", "(", "TMO", "of", "videoskeidsregter", ")", "ingespan", ",", "wat", "draadloos", "met", "die", "skeidsregter", "kan", "kommunikeer", ".", "Hy", "kan", "die", "skeidsregter", "in", "die", "besluitnemingsproses", "oor", "omstrede", "gebeurtenisse", "ondersteun", "of", "vuilspel", "rapporteer", ".", "Die", "skeidsregters", "en", "assistente", "het", "’n", "gevestigde", "stel", "handseine", "om", "hul", "besluitnemings", "aan", "te", "dui", ".", "Algemene", "oortredings", "sluit", "in", "’n", "duik", "bo", "die", "skouer", ",", "die", "ineenstorting", "van", "’n", "skrum", ",", "’n", "losskrum", "of", "losgemaal", ",", "om", "die", "bal", "nie", "te", "los", "nie", "nadat", "die", "speler", "grond", "toe", "geneem", "is", ",", "of", "speelkant", "van", "’n", "speler", ".", "Die", "nieoortredende", "span", "het", "verskeie", "opsies", "as", "aan", "hulle", "’n", "strafskop", "toegeken", "word", ":", "’n", "kort", "afskop", "deur", "die", "bal", "uit", "’n", "kort", "afstand", "uit", "die", "hand", "te", "skop", "sodat", "die", "skopper", "die", "bal", "weer", "kan", "vat", "en", "hardloop", ";", "’n", "afskop", "deur", "die", "bal", "uit", "’n", "langer", "afstand", "uit", "die", "hand", "te", "skop", "vir", "’n", "lynstaan", ";", "’n", "geplaaste", "skop", "deur", "’n", "doel", "aan", "te", "teken", ";", "of", "’n", "skrum", ".", "Ná", "herhaalde", "oortredings", "kan", "’n", "speler", "vir", "die", "oorblywende", "wedstryd", "geskors", "(", "’n", "rooi", "kaart", ")", "of", "vir", "tien", "minute", "van", "die", "veld", "gesit", "word", "(", "’n", "geel", "kaart", ")", ".", "Soms", "word", "oortredings", "gedurende", "die", "wedstryd", "deur", "die", "skeidsregter", ",", "sy", "assistente", "of", "die", "televisiewedstrydbeampte", "nie", "raakgesien", "nie", ".", "Spelers", "kan", "dan", "in", "die", "nadraai", "deur", "’n", "onafhanklike", ",", "deur", "die", "organiseerder", "aangewese", "kommissaris", "aanspreeklik", "gehou", "en", "gestraf", "word", "–", "tot", "skorsings", "vir", "sekere", "weke", ".", "Plaasvervangers", "Gedurende", "’n", "wedstryd", "kan", "spelers", "weens", "beserings", "of", "om", "taktiese", "redes", "vervang", "word", ".", "’n", "Vervangde", "speler", "mag", "slegs", "by", "die", "wedstryd", "heraansluit", "as", "hy", "tydelik", "vervang", "is", "om", "’n", "bloeding", "te", "stop", ".", "’n", "Vervangde", "speler", "mag", "tydelik", "terugkeer", "om", "’n", "speler", "met", "’n", "bloed-", "of", "kopbesering", "te", "vervang", ",", "of", "permanent", "as", "hy", "’n", "voorryspeler", "vervang", ".", "Vir", "internasionale", "wedstryde", "mag", "agt", "plaasvervangers", "genomineer", "word", ";", "vir", "ander", "wedstryde", "besluit", "die", "wedstrydorganiseerder", "hoeveel", "plaasvervangers", "genomineer", "mag", "word", "(", "tot", "’n", "maksimum", "van", "agt", ")", ".", "Hiervan", "moet", "drie", "behoorlik", "afgerig", "wees", "en", "oor", "die", "nodige", "ervaring", "beskik", "om", "die", "drie", "voorryposisies", "te", "beklee", ".", "Toerusting", "Die", "basiese", "toerusting", "bestaan", "uit", "bal", ",", "trui", ",", "kortbroeke", ",", "sokkies", "en", "stewels", ".", "Die", "rugbybal", "het", "die", "vorm", "van", "’n", "prolate", "sferoïde", ".", "Oorspronklik", "is", "dit", "vervaardig", "uit", "’n", "opgestopte", "varkblaas", ",", "wat", "met", "vier", "leerpanele", "van", "dieselfde", "vorm", "toegedraai", "en", "aanmekaargewerk", "is", ".", "Moderne", "balle", "bestaan", "uit", "’n", "opblaasbare", "rubber-", "of", "poliësterblaas", ",", "terwyl", "die", "oppervlak", "teen", "einde", "van", "’n", "beter", "hantering", "oor", "klein", "knoppe", "beskik", ".", "Vir", "die", "gebruik", "op", "’n", "professionele", "vlak", "is", "sekere", "parameters", "van", "toepassing", ":", "Die", "balle", "weeg", "van", "tussentotgram", ",", "istotmm", "lank", "en", "het", "’n", "omtrek", "vantotmm", "by", "die", "hoofas", ".", "Kleiner", "balle", "mag", "vir", "wedstryde", "tussen", "jonger", "spelers", "gebruik", "word", ".", "Truie", "is", "vervaardig", "uit", "sintetiese", "vesels", "soos", "poliëster", ",", "het", "kort", "moue", "en", "is", "oor", "die", "algemeen", "kraagloos", "om", "’n", "potensiële", "aanvaller", "minder", "aanvalsoppervlak", "te", "bied", "(", "hoewel", "sulke", "optrede", "gedurende", "spel", "buite", "die", "reëls", "is", ")", ".", "Tot", "die", "draai", "van", "die", "millennium", "is", "tradisionele", "rugbytruie", "vervaardig", "uit", "katoen", "en", "het", "’n", "kraag", "gehad", "soortgelyk", "aan", "’n", "polohemp", "(", "maar", "meestal", "stywer", ")", ".", "’n", "Patroon", "wat", "gereeld", "gebruik", "word", "is", "’n", "reeks", "horisontale", "strepe", "afwisselend", "in", "kleur", ".", "Kortbroeke", "mag", "nie", "opgestop", "wees", "nie", ";", "enige", "items", "wat", "gespes", ",", "knippies", ",", "ringe", ",", "skarniere", ",", "ritssluiters", ",", "skroewe", ",", "boute", "of", "onbuigsame", "materiaal", "of", "uitsteeksels", "bevat", "word", "ook", "nie", "toegelaat", "nie", ".", "Rugbystewels", "het", "tradisioneel", "ver", "bo", "die", "enkel", "afgesluit", ".", "Oor", "die", "jare", "heen", "het", "dié", "soort", "stewels", "skaars", "geword", ",", "hoewel", "baie", "spelers", "steeds", "halfhoë", "stewels", "dra", ",", "wat", "net", "bokant", "die", "enkel", "afsluit", ".", "’n", "Bykomende", "enkelondersteuning", "word", "as", "gepas", "beskou", ",", "veral", "gegewe", "die", "stres", "van", "aanvallende", "spel", "en", "die", "baie", "liggaamskontak", ".", "Moderne", "stewels", "gemaak", "met", "klampe", "van", "rubber", "of", "aluminium", "is", "baie", "soortgelyk", "aan", "sokkerskoene", ";", "hulle", "is", "effens", "breër", "en", "het", "effens", "hoër", "hakskoene", ".", "Hul", "laer", "snit", "bied", "minder", "enkelondersteuning", ",", "maar", "maksimale", "buigsaamheid", "by", "minimumgewig", ".", "Beskermende", "toerusting", "is", "opsioneel", "en", "streng", "gereguleer", ".", "Die", "algemeenste", "is", "die", "mondskerm", "wat", "deur", "byna", "al", "die", "spelers", "gedra", "word", "en", "in", "sommige", "lande", "selfs", "verpligtend", "is", ".", "Dun", "kappies", "word", "ook", "toegelaat", "(", "om", "blomkoolore", "te", "voorkom", ")", ",", "dun", "en", "buigsame", "skouerkussings", "onder", "die", "trui", "en", "skerms", "vir", "die", "skeenbeen", "wat", "onder", "die", "sokkies", "gedra", "word", ".", "Verbande", ",", "wonddekkings", "of", "dun", "pleisters", "mag", "gedra", "word", "om", "beseerde", "dele", "te", "ondersteun", "of", "te", "beskerm", ";", "sommige", "spelers", "dra", "verbande", "om", "hul", "koppe", "ter", "beskerming", "van", "hul", "ore", "in", "’n", "skrum", ".", "Vroue", "mag", "ook", "’n", "dun", "borsskut", "onder", "hul", "trui", "dra", ".", "Sommige", "soorte", "vingerlose", "handskoene", "word", "toegelaat", "as", "’n", "gryphulp", ".", "Dit", "is", "die", "verantwoordelikheid", "van", "die", "wedstrydbeamptes", "om", "klere", "en", "toerusting", "voor", "die", "wedstryd", "na", "te", "gaan", "om", "te", "verseker", "dat", "dit", "aan", "die", "reëls", "voldoen", ".", "Gedurende", "afrigting", "word", "sekere", "gespesialiseerde", "voorwerpe", "ingespan", ".", "’n", "Duiksak", "is", "’n", "langwerpige", "opgestopte", "rubbersak", "waarmee", "’n", "speler", "duike", "kan", "oefen", "sonder", "dat", "’n", "tweede", "speler", "betrokke", "is", ".", "Hierdie", "sakke", "staan", "op", "die", "grond", "en", "word", "deur", "’n", "ander", "persoon", "gelig", ",", "sodat", "die", "speler", "’n", "volledige", "duik", "kan", "uitvoer", ".", "’n", "Variant", "hiervan", "is", "die", "rukskild", "vir", "die", "oefen", "van", "die", "losskrum", ".", "Die", "afrigter", "of", "’n", "spanmaat", "hou", "dit", "in", "die", "hand", "en", "die", "speler", "kan", "sodoende", "op", "’n", "veilige", "manier", "die", "persoon", "wat", "die", "skild", "hou", "stoot", ".", "Aan", "’n", "skrummasjien", "kan", "’n", "aantal", "spelers", "gelyktydig", "skrums", "oefen", ".", "Hierdie", "masjien", "is", "’n", "swaar", "opgestopte", "toestel", "op", "wiele", "wat", "’n", "konstante", "teendruk", "genereer", ".", "Beserings", "Rugby", "word", "beskou", "as", "’n", "fisies", "kwaai", "sportsoort", "wat", "dikwels", "tot", "beserings", "lei", ".", "Volgens", "’n", "opname", "deur", "die", "Australiese", "sportdokters", "se", "beheerliggaam", "is", "sowat", "meer", "as", "die", "aangemelde", "beserings", "minimaal", "of", "lig", ",", "waardeur", "die", "spelers", "nie", "’n", "wedstryd", "misloop", "nie", ".", "Die", "liggaamsdele", "wat", "die", "meeste", "geraak", "word", "is", "skouers", "van", "al", "die", "beserings", ")", ",", "knieë", ")", ",", "heupe", ")", "en", "enkels", ")", ".", "Verstuitings", "en", "spannings", "vorm", "sowat", "van", "alle", "beserings", ",", "met", "oormatige", "inspanning", "en", "oorbelasting", "wat", "ook", "dikwels", "voorkom", ".", "Die", "algemeenste", "oorsaak", "van", "beserings", "is", "duikslae", ",", "maar", "dit", "is", "ook", "die", "belangrikste", "skuif", ".", "Volgens", "statistieke", "doen", "die", "speler", "wat", "in", "balbesit", "is", "in", "vergelyking", "met", "die", "aanvallende", "speler", "twee", "keer", "meer", "beserings", "op", ".", "Beserings", "aan", "die", "kruisbande", "veroorsaak", "van", "die", "langste", "hersteltye", ",", "aangesien", "’n", "terapie", "oor", "maande", "streek", ".", "Dit", "word", "nie", "net", "deur", "kontak", "met", "’n", "opponent", "veroorsaak", "nie", ",", "maar", "ook", "deur", "’n", "kronkeling", "van", "die", "knie", ".", "Om", "sulke", "beserings", "te", "voorkom", "is", "’n", "liggaamlike", "fiksheid", "noodsaaklik", ".", "Bloedings", "kom", "as", "gevolg", "van", "die", "baie", "stote", "reëlmatig", "voor", ".", "’n", "Speler", "met", "’n", "bloeding", "moet", "van", "die", "speelveld", "verwyder", "en", "met", "’n", "verband", "behandel", "word", ".", "Die", "span", "mag", "hom", "hiervoor", "maksimaalminute", "vervang", ".", "Traumatiese", "breinbeserings", "geniet", "’n", "besondere", "aandag", ".", "Inhet", "die", "wêreldbeheerliggaam", "’n", "“traumatiese", "breinbeseringprotokol”", "ingestel", ",", "wat", "sekere", "maatreëls", "insluit", ",", "waarmee", "die", "risiko", "van", "kopbeserings", "ná", "’n", "impak", "verminder", "sal", "word", ".", "Dit", "sluit", "in", "voorseisoentoetse", "om", "’n", "verwysingsbalans", "van", "kwesbaarheid", "in", "te", "win", ".", "Daarbenewens", "word", "tydens", "die", "wedstryd", "sekere", "maatreëls", "ingespan", ",", "waartydens", "die", "speler", "van", "die", "speelveld", "geneem", "word", "en", "saam", "die", "dokter", "’n", "stel", "vra", "invul", ".", "Buitendien", "moet", "die", "speler", "ná", "herhaaldelike", "breinbeserings", "’n", "neuroloog", "sal", "besoek", ",", "voordat", "hy", "weer", "mag", "speel", ".", "Beheerliggame", "Die", "internasionale", "beheerliggaam", "vir", "rugby", "en", "daaruit", "afgeleide", "variante", "is", "Wêreldrugby", "met", "sy", "hoofkantoor", "in", "Dublin", ".", "Dit", "is", "inas", "Internasionale", "Rugbyraad", "(", "IRR", ")", "gestig", "en", "bevatnasionale", "beheerliggame", "as", "lede", ",", "van", "wievolle", "lede", "engeassosieerde", "unies", ".", "Wêreldrugby", "is", "verantwoordelik", "vir", "die", "opstel", "en", "verandering", "van", "die", "reëls", "en", "die", "organisering", "van", "die", "belangrikste", "internasionale", "toernooie", ".", "Van", "die", "belangrikste", "toernooie", "sluit", "in", "die", "Rugbywêreldbeker", "vir", "beide", "mans", "en", "vroue", ",", "Sewesrugbywêreldbeker", ",", "Wêreldrugbysewesreeks", "vir", "mans", "en", "vroue", ",", "Wêreldrugby", "o/20-kampioenskap", ",", "Wêreldrugby", "o/20-trofee", ",", "Nasiesbeker", "en", "die", "Stille", "Oseaan", "Nasiesbeker", ".", "Sedertvereer", "die", "beheerliggaam", "uitstekende", "spelers", "en", "afrigters", "sowel", "as", "besonder", "verdiensvolle", "beamptes", "met", "inskrywing", "in", "die", "Wêreldrugby", "se", "Heldesaal", ".", "Ses", "vastelandse", "beheerliggame", ",", "wat", "ook", "lede", "van", "Wêreldrugby", "is", ",", "vorm", "die", "daaropvolgende", "vlak", ".", "Hulle", "is", "Rugby", "Afrika", ",", "Asië", "Rugby", ",", "Rugby", "Amerikas", "Noord", ",", "Rugby", "Europa", ",", "Oseanië", "Rugby", "en", "Suid-Amerika", "Rugby", ".", "Hierdie", "beheerliggame", "is", "veral", "verantwoordelik", "vir", "die", "aanbieding", "van", "vastelandse", "toernooie", ".", "Die", "nasionale", "beheerliggame", "reël", "toernooie", "in", "hul", "onderskeie", "lande", "en", "is", "verbonde", "aan", "Wêreldrugby", "asook", "’n", "sekere", "vastelandse", "beheerliggaam", ".", "’n", "Besondere", "geval", "is", "SANZAAR", ",", "’n", "gesamentlike", "onderneming", "deur", "die", "beheerliggame", "van", "Suid-Afrika", ",", "Nieu-Seeland", ",", "Australië", "en", "Argentinië", ",", "wat", "die", "Superrugby-", "en", "Rugbykampioenskap-toernooie", "aanbied", ".", "Terwyl", "die", "drie", "eersgenoemdes", "sedertdaaraan", "behoort", "(", "aanvanklik", "onder", "die", "naam", "SANZAR", ")", ",", "het", "die", "Argentynse", "beheerliggaam", "inaangesluit", ".", "Geskiedenis", "Ontstaan", "van", "rugby", "Op", "die", "Britse", "Eilande", "word", "sedert", "die", "Middeleeue", "sokkeragtige", "spele", "gespeel", "wat", "onder", "die", "sambreelterme", "“volksvoetbal”", "of", "“gepeupelsokker”", "saamgevat", "word", ".", "Van", "hulle", "is", "oor", "die", "algemeen", "tussen", "naburige", "stede", "en", "dorpe", "beslis", ",", "waarby", "’n", "onbeperkte", "aantal", "spelers", "teen", "mekaar", "te", "staan", "gekom", "het", "om", "op", "enige", "moontlike", "manier", "’n", "opgestopte", "varkblaas", "na", "die", "merke", "aan", "weerskante", "van", "’n", "dorp", "te", "beweeg", ".", "Voorbeelde", "hiervoor", "is", "Shrovetide", "football", "in", "Engeland", ",", "Caid", "in", "Ierland", ",", "Ba’", "game", "in", "Skotland", "en", "Cnapan", "in", "Wallis", ".", "Die", "eerste", "gedokumenteerde", "Shrovetide-wedstryd", "is", "inin", "Londen", "gehou", ".", "Aangesien", "sulke", "spele", "dikwels", "in", "gewelddadige", "uitspattighede", "met", "beserings", "en", "selfs", "sterftes", "ontaard", "het", ",", "het", "die", "owerhede", "gereeld", "gepoog", "om", "hulle", "te", "verbied", "en", "die", "volk", "sodoende", "te", "dissiplineer", ".", "Die", "oudste", "bekende", "verbod", "is", "indeur", "die", "Londense", "burgemeester", "afgekondig", ".", "Die", "wilde", ",", "onbeheerde", "spele", "kon", "egter", "eers", "in", "die", "middel-19de", "eeu", "uitgeskakel", "word", ".", "In", "ander", "lande", "is", "soortgelyke", "spele", "uitgeoefen", ".", "Soule", "was", "wydverspreid", "in", "Noord-Frankryk", ";", "’n", "verbod", "deur", "koning", "Filips", "V", "van", "Frankryk", "het", "bewaar", "gebly", ".", "Ander", "bekende", "voorbeelde", "sluit", "in", "Calcio", "storico", "fiorentino", "in", "Italië", "en", "Lelo", "burti", "in", "Georgië", ".", "Vanaf", "diee", "eeu", "het", "die", "openbare", "skole", "nieamptelike", "reëls", "vir", "sokkeragtige", "spele", "ontwikkel", "en", "oor", "die", "algemeen", "die", "aantal", "deelnemers", "beperk", ".", "Hierdie", "proses", "het", "vir", "eeue", "voortgeduur", "en", "elkeen", "van", "hierdie", "skole", "het", "sy", "eie", "stel", "reëls", "opgestel", ".", "Byvoorbeeld", "dateer", "die", "Eton-kollege", "se", "Wall", "Game", "uit", "die", "jaar", "Teen", "die", "middel-17de", "eeu", "was", "ook", "aan", "die", "Rugby-skool", "in", "die", "dorp", "Rugby", "(", "graafskap", "Warwickshire", ")", "’n", "soortgelyke", "spel", "bekend", ".", "Volgens", "’n", "oorlewering", "het", "die", "student", "William", "Webb", "Ellis", "tydens", "’n", "wedstryd", "indie", "bal", "eerste", "opgetel", "en", "begin", "hardloop", "om", "’n", "punt", "aan", "te", "teken", ".", "Hoewel", "dié", "bewering", "nie", "deur", "bewyse", "gestaaf", "kan", "word", "nie", ",", "is", "dit", "so", "wydverspreid", "en", "gewild", ",", "dat", "die", "Rugbywêreldbekertrofee", "na", "hom", "Webb", "Ellis-beker", "genoem", "is", ".", "Die", "baldra", "en", "-gooi", "was", "by", "die", "Rugby-skool", "aanvanklik", "buite", "die", "reëls", ",", "maar", "vanafis", "dit", "geduld", "en", "het", "uiteindelik", "’n", "vaste", "bestanddeel", "in", "die", "stel", "reëls", "geword", "wat", "deur", "studente", "in", "Augustusuitgevaardig", "is", ".", "Danksy", "die", "hoë", "opvoedkundige", "reputasies", "van", "rektor", "Thomas", "Arnold", "het", "die", "rugbyreëls", "ook", "vinnig", "by", "ander", "skole", "gevestig", ".", "Voormalige", "studente", "van", "die", "Rugby-skool", "het", "indie", "eerste", "klub", "by", "Londen", "se", "Guy’s-hospitaal", "gestig", ".", "Albert", "Pell", ",", "’n", "latere", "Britse", "Laerhuis-lid", ",", "het", "die", "rugbyspel", "rondomby", "die", "Universiteit", "van", "Cambridge", "ingevoer", ".", "Daar", "het", "die", "studente", "ná", "enkele", "jare", "verkies", "om", "die", "bal", "te", "skop", "pleks", "om", "dit", "te", "gooi", ".", "Hulle", "het", "indie", "kompeterende", "Cambridge-reëls", "uitgevaardig", ".", "Ondanks", "teenstrydige", "reëls", "word", "albei", "variante", "voetbal", "genoem", ",", "wat", "soms", "tot", "geskille", "in", "die", "interpretasie", "van", "die", "reëls", "gelei", "het", ".", "Inhet", "Richard", "Lindon", ",", "’n", "leerwerker", "wat", "in", "die", "dorp", "Rugby", "werksaam", "was", ",", "balle", "uit", "rubberblase", "wat", "met", "leer", "toegedraai", "is", ",", "bekendgestel", ".", "As", "gevolg", "van", "die", "rubber", "se", "buigsaamheid", "kon", "balle", "met", "’n", "duidelike", "eierform", "vervaardig", "word", ".", "Hierdie", "was", "vir", "rugby", "meer", "geskik", "as", "ronde", "balle", ",", "aangesien", "die", "spel", "meer", "en", "meer", "op", "hantering", "pleks", "van", "dribbel", "gefokus", "het", ".", "Onderskeiding", "van", "sokker", "en", "rugbyliga", "Aangesien", "daar", "nog", "baie", "ruimte", "vir", "interpretasies", "was", ",", "het", "opOktoberverteenwoordigers", "van", "elf", "klubs", "en", "openbare", "skole", "by", "die", "Londense", "Freemasons", "’", "Tavern", "vergader", "en", "Die", "Voetbalvereniging", "gestig", ".", "In", "vyf", "verdere", "vergaderings", "het", "hulle", "op", "basis", "van", "die", "Cambridge-reëls", "die", "eerste", "vaste", "stel", "reëls", "vir", "moderne", "sokker", "uitgevaardig", ".", "Die", "Blackheath", "FC", "het", "die", "idee", "verwerp", "dat", "die", "hou", "en", "gooi", "van", "die", "bal", "met", "die", "hande", "nou", "verbode", "sou", "wees", ",", "aangesien", "dit", "die", "spel", "se", "karakter", "heeltemal", "sou", "verander", ".", "Derhalwe", "het", "hulle", "na", "net", "vyf", "weke", "die", "beheerliggaam", "weer", "verlaat", "en", "voortgegaan", "om", "volgens", "die", "rugbyreëls", "te", "speel", ".", "Die", "Blackheath", "FC", "en", "die", "Richmond", "FC", "het", "opDesember’n", "brief", "in", "die", "tydskrif", "The", "Times", "gepubliseer", ",", "waarin", "hulle", "alle", "klubs", ",", "wat", "“belangstel", "om", "sokker", "in", "rugbystyl", "te", "speel”", ",", "vir", "’n", "vergadering", "genooi", "het.het", "dié", "oproep", "nagekom", "en", "opJanuariein", "die", "Londense", "Pall", "Mall", "Restaurant", "’n", "eie", "beheerliggaam", "gestig", ",", "die", "Rugbyvoetbalunie", "(", "RFU", ")", ".", "Dit", "het", "in", "Junie", "dieselfde", "jaar", "sy", "eie", "stel", "reëls", "gepubliseer", ",", "waarmee", "rugbyvoetbal", "en", "sokker", "uiteindelik", "geskei", "is", ".", "Intussen", "is", "opMaartin", "Edinburg", "die", "eerste", "internasionale", "wedstryd", "tussen", "Skotland", "en", "Engeland", "beslis", "en", "deur", "die", "gasheer", "gewen", ".", "Aanvanklik", "het", "die", "RFU", "homself", "nie", "net", "as", "’n", "verteenwoordiger", "van", "Engeland", "beskou", "nie", ",", "maar", "as", "beheerliggaam", "van", "die", "hele", "Verenigde", "Koninkryk", ",", "maar", "binne", "die", "daaropvolgende", "dekade", "is", "ook", "beheerliggame", "in", "die", "drie", "ander", "Tuisnasies", "(", "Skotland", ",", "Ierland", "en", "Wallis", ")", "gestig", ".", "Inhet", "hulle", "saam", "die", "eerste", "jaarlikse", "Tuisnasies-toernooi", "(", "die", "latere", "Vyfnasies-", "en", "huidige", "Sesnasies-toernooi", ")", "aangebied", ".", "Inhet", "die", "Engelse", "’n", "meningsverskil", "met", "die", "Skotte", "gehad", "oor", "’n", "drie", "wat", "deur", "die", "Ierse", "skeidsregter", "nie", "erken", "is", "nie", ".", "Die", "RFU", "was", "van", "mening", "dat", "Engeland", "as", "“stigtingsnasie", "”", "van", "die", "rugbyspel", "die", "alleenlike", "reg", "geniet", "het", "om", "omstrede", "punte", "in", "die", "stel", "reëls", "te", "interpreteer", ".", "Die", "ander", "drie", "beheerliggame", "het", "nie", "saamgestem", "nie", "en", "in’n", "beheerliggaam", ",", "die", "Internasionale", "Rugbyraad", "(", "IRR", ",", "nou", "Wêreldrugby", ")", "gestig", ",", "wat", "aanspraak", "gemaak", "het", "op", "die", "uitsluitlike", "besluitnemingsbevoegdheid", "oor", "die", "stel", "reëls", ".", "Die", "RFU", "het", "aanvanklik", "geweier", "om", "aan", "te", "sluit", "en", "die", "toernooie", "inengeboikot", ".", "Inhet", "die", "RFU", "uiteindelik", "aangesluit", ",", "nadat", "’n", "onafhanklike", "Arbitrasieraad", "met", "die", "IRR", "saamgestem", "het", ".", "Toe", "rugby", "vanaf", "die", "laats", "in", "’n", "toenemende", "mate", "by", "die", "werkersklas", "gewildheid", "verwerf", "het", ",", "was", "daar", "herhaaldelik", "kontroversiële", "debatte", "oor", "die", "kwessie", ",", "of", "vergoedings", "vir", "die", "vrystelling", "van", "werkers", "toegelaat", "sou", "word", "al", "dan", "nie", ".", "Veral", "in", "die", "sterk", "geïndustrialiseerde", "Noord-Engeland", "het", "baie", "spelers", "weens", "hul", "professionele", "verpligtinge", "wedstryde", "misgeloop", "of", "moes", "hul", "salaris", "laat", "vaar", "indien", "hulle", "wel", "wou", "uitdraf", ".", "Die", "RFU", "was", "op", "sy", "beurt", "bekommerd", "dat", "sulke", "vergoeding", "die", "weg", "na", "professionele", "sport", "sou", "kon", "baan", ".", "Inhet", "Yorkshire-klubs", "beswaar", "aangeteken", "dat", "die", "deur", "die", "hoër-", "en", "middelklas", "beïnvloede", "klubs", "van", "die", "suide", ",", "wat", "suiwer", "amateurisme", "bevorder", "het", ",", "in", "die", "RFU-komitee", "glo", "oorverteenwoordig", "was", ".", "Net", "so", "is", "vergaderings", "in", "Londen", "teen", "tye", "gehou", "wat", "dit", "vir", "noordelike", "lede", "dikwels", "bemoeilik", "het", "om", "daaraan", "deel", "te", "neem", ".", "Daarmee", "was", "die", "beheerliggamstrukture", "glo", "teen", "nadeel", "van", "die", "noordelike", "klubs", ",", "hoewel", "hulle", "in", "die", "meerderheid", "was", ".", "OpAugusthet", "die", "verteenwoordigers", "vanklubs", "uit", "die", "graafskappe", "Cheshire", ",", "Lancashire", "en", "Yorkshire", "in", "Huddersfield", "vergader", ",", "waar", "hulle", "op", "hul", "uittrede", "uit", "die", "RFU", "en", "die", "stigting", "van", "die", "Noordelike", "Rugbyvoetbalunie", "(", "nou", "Rugbyvoetballeague", ")", "besluit", "het", ".", "Aanvanklik", "het", "hulle", "volgens", "die", "RFU-reëls", "gespeel", ",", "maar", "vanaf", "die", "eerste", "volledige96-seisoen", "het", "hulle", "sekere", "veranderinge", "begin", "implementeer", ",", "waarvolgens", "die", "aparte", "variant", "Rugby", "League", "ontstaan", "het", ".", "Verdediging", "van", "amateurstatus", "Gedurende", "die", "dekades", "sonder", "kommersiële", "lugvervoer", "het", "nasionale", "spanne", "van", "verskeie", "vastelande", "selde", "teen", "mekaar", "te", "staan", "gekom", ".", "Dit", "het", "plaasgevind", "tydens", "uitgestrekte", "toere", ",", "wat", "as", "gevolg", "van", "die", "noodsaaklike", "skeepsreise", "soms", "langer", "as", "’n", "halfjaar", "geneem", "het", ".", "Toerende", "spanne", "het", "nie", "net", "toetswedstryde", "teen", "nasionale", "spanne", "gespeel", "nie", ",", "maar", "ook", "’n", "aantal", "wedstryde", "teen", "plaaslike", "keurspanne", "en", "klubs", ".", "Die", "eerste", "twee", "toere", "is", "ingereël", ":", "’n", "Britse", "keurspan", "(", "later", "die", "Britse", "en", "Ierse", "Leeus", "genoem", ")", "het", "Nieu-Seeland", "en", "Australië", "besoek", ",", "terwyl", "’n", "Nieu-Seelandse", "Maori-keurspan", "deur", "die", "Noordelike", "Halfrond", "getoer", "het", ".", "Twee", "dekades", "later", "het", "al", "die", "drie", "groot", "rugbylande", "in", "die", "Suidelike", "Halfrond", "hul", "nasionale", "spanne", "na", "Europa", "gestuur", ":", "Nieu-Seeland", "in", "gevolg", "deur", "Suid-Afrika", "inen", "Australië", "in", "Hulle", "het", "nuwe", "spelstyle", "en", "taktieke", "saamgeneem", "en", "was", "baie", "meer", "suksesvol", "as", "oorspronklik", "verwag", ".", "Tydens", "hultoer", "het", "die", "Nieu-Seelanders", "vir", "die", "verbaasde", "publiek", "voor", "elke", "wedstryd", "’n", "Haka", ",", "die", "Maori’-oorlogsdans", ",", "opgevoer", ".", "Die", "Walliese", "nasionale", "span", "en", "die", "gehoor", "in", "Cardiff", "het", "met", "die", "Walliese", "volkslied", "–", "Hen", "Wlad", "Fy", "Nhadau", "(", "“Land", "van", "my", "vaders”", ")", "–", "geantwoord", ".", "Dit", "was", "die", "eerste", "keer", "wat", "’n", "volkslied", "voor", "’n", "sportwedstryd", "gesing", "is", ".", "Tot", "inhet", "die", "RFU", "die", "invoering", "van", "’n", "gereguleerde", "kampioenskapbedryf", "teëgestaan", ",", "omdat", "hulle", "gevrees", "het", "dat", "die", "sport", "anders", "die", "pad", "van", "suiwer", "amateurisme", "sou", "verlaat", "het", ".", "Van", "die", "klubs", "het", "net", "plaaslike", "toernooie", "teen", "mekaar", "georganiseer", ".", "’n", "Aantal", "koerante", "het", "gepoog", "om", "met", "statistieke", "opnames", "die", "klubs", "se", "individuelle", "sterkte", "te", "bepaal", ",", "maar", "dit", "was", "slegs", "skattings", ".", "Skotland", "het", "’n", "soortgelyke", "konserwatiewe", "standpunt", "ingeneem", ".", "Daar", "is", "sedert66", "’n", "nieamptelike", "kampioenskap", "beslis", ",", "maar", "die", "beheerliggaam", "het", "dit", "vir", "meer", "as", "’n", "eeu", "heeltemal", "geïgnoreer", ".", "In", "ander", "lande", "het", "die", "beheerliggame", "minder", "beperkend", "opgetree", ".", "Frankryk", "was", "die", "mees", "liberale", ",", "waar", "sedert’n", "nasionale", "klubkampioenskap", "bestaan", "het", ".", "Maar", "teenhet", "die", "berigte", "oor", "versteekte", "professionalisme", "deur", "samespanning", "toegeneem", ",", "wat", "die", "IRR", "in", "’n", "toenemende", "mate", "omgekrap", "het", ".", "Toe", "die", "situasie", "ondanks", "herhaaldelike", "waarskuwings", "nie", "verbeter", "het", "nie", ",", "is", "Frankryk", "as", "’n", "nielid", "van", "die", "IRR", "vantotuit", "die", "jaarlikse", "Vyfnasies-toernooi", "geskors", ".", "Onder", "leiding", "van", "die", "Franse", "beheerliggaam", "is", "indie", "kompeterende", "wêreldbeheerliggaam", "Fédération", "internationale", "de", "rugby", "amateur", "(", "FIRA", ")", "gestig", ",", "wat", "lande", "verteenwoordig", "het", "wat", "nie", "aan", "die", "eksklusiewe", "IRR", "behoort", "het", "nie", ".", "Die", "FIRA", "het", "aansienlik", "daartoe", "bygedra", "om", "die", "rugbysport", "buite", "die", "Engelstalige", "lande", "te", "vestig", ".", "Eersjaar", "later", "het", "dit", "ingestem", "om", "hom", "ondergeskik", "aan", "die", "IRR", "te", "stel", "en", "die", "rol", "van", "’n", "Europese", "vastelandse", "beheerliggaam", "in", "te", "neem", ".", "Die", "rassistiese", "Suid-Afrikaanse", "apartheidsbeleid", "het", "baie", "kontroversies", "tot", "gevolg", "gehad", ".", "“Niewit", "”", "spelers", "is", "vir", "’n", "lang", "tyd", "verbied", "om", "vir", "die", "Springbokke", "te", "speel", "en", "die", "Maori's", "onder", "die", "Nieu-Seelanders", "is", "tot", "innie", "toegelaat", "om", "aan", "wedstryde", "in", "Suid-Afrika", "deel", "te", "neem", "nie", ".", "Teen", "sulke", "diskriminasies", "het", "in", "dies", "’n", "invloedryke", "internasionale", "protesbeweging", "ontstaan", ".", "Net", "so", "is", "die", "Suid-Afrikaanse", "toere", "na", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "en", "Ierland", "in70", "en", "Australië", "indeur", "talle", "betogings", "en", "stakings", "vergesel", ".", "Die", "vanaf", "sy", "begin", "omstrede", "All", "Blacks", "setoer", "het", "daartoe", "gelei", "dat", "baie", "Afrikalande", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "Montreal", "geboikot", "het", ",", "hoewel", "rugby", "destyds", "geen", "Olimpiese", "sportsoort", "was", "nie", ".", "Dienooreenkomstig", "het", "die", "Britse", "Statebond-lidlande", "indie", "Gleneagles-ooreenkoms", "onderteken", ",", "wat", "daarop", "gemik", "was", "om", "Suid-Afrika", "heeltemal", "van", "die", "sportwêreld", "te", "isoleer", ".", "Nietemin", "het", "die", "Suid-Afrikaners", "indeur", "Nieu-Seeland", "getoer", ",", "vergesel", "deur", "massiewe", "en", "soms", "gewelddadige", "betogings", "wat", "die", "hele", "land", "geraak", "het", ".", "Nietemin", "was", "die", "Suid-Afrikaanse", "beheerliggaam", "gedurende", "die", "hele", "apartheidstydperk", "’n", "volle", "IRR-lid", "en", "het", "invir", "die", "invoering", "van", "die", "Rugbywêreldbeker", "gestem", ",", "hoewel", "die", "nasionale", "span", "weens", "die", "sportboikot", "nie", "in", "aanmerking", "gekom", "het", "nie", ".", "Die", "beslissende", "stemming", "in", "die", "uitvoerende", "raad", "was", "met6", "stemme", "redelik", "naelskraap", ";", "konserwatiewe", "rugbykringe", "het", "hulle", "kommer", "uitgespreek", "dat", "so", "’n", "toernooi", "die", "druk", "op", "amateurisme", "verder", "sou", "verhoog", ".", "Inhet", "Nieu-Seeland", "die", "eerste", "Rugbywêreldbeker", "gewen", ".", "Drie", "jaar", "ná", "die", "einde", "van", "apartheid", "kon", "Suid-Afrika", "die", "Rugbywêreldbekeraanbied", "en", "het", "tydens", "sy", "eerste", "deelname", "ook", "die", "trofee", "ingepalm", ".", "Die", "oorhandiging", "van", "die", "beker", "deur", "president", "Nelson", "Mandela", "aan", "die", "spankaptein", "Francois", "Pienaar", "word", "as", "een", "van", "die", "mees", "simboliese", "oomblikke", "in", "die", "sportgeskiedenis", "en", "die", "geboorte", "van", "die", "“reënboognasie”", "beskou", ".", "Professionele", "tydperk", "Vir", "sowat", "’n", "honderd", "jaar", "het", "die", "beheerliggame", "alle", "aanvalle", "op", "die", "suiwer", "amateurstatus", "suksesvol", "weerstaan", "en", "’n", "kompromislose", "houding", "jeens", "al", "dié", "ingeneem", ",", "wat", "enige", "soort", "verbintenis", "met", "die", "professionele", "variant", "Rugby", "League", "gehandhaaf", "het", ".", "Een", "enkele", "League-wedstryd", ",", "al", "was", "dit", "sonder", "vergoeding", ",", "was", "genoeg", "om", "’n", "speler", "lewenslang", "uit", "rugby", "te", "skors", ".", "Die", "beheerliggame", "het", "ook", "van", "hul", "invloed", "in", "hoë", "posisies", "gebruik", "gemaak", "om", "Rugby", "League", "uit", "talle", "onderwysinstellings", "en", "die", "gewapende", "magte", "te", "verban", ".", "Maar", "selfs", "hierdie", "drakoniese", "maatreëls", "kon", "nie", "verhoed", "dat", "weer", "en", "weer", "hoëklaspelers", "om", "ekonomiese", "redes", "na", "Rugby", "League", "oorgeskakel", "het", "nie", ",", "veral", "sedert", "dies", ".", "Met", "toenemende", "globalisering", "het", "die", "druk", "uiteindelik", "te", "groot", "geword", ".", "Die", "aand", "voor", "dieeindstryd", "het", "die", "beheerliggame", "van", "Australië", ",", "Nieu-Seeland", "en", "Suid-Afrika", "bekend", "gemaak", ",", "dat", "hulle", "met", "Rupert", "Murdoch", "se", "News", "Corporation", "’n", "kontrak", "oor", "tien", "jaar", "ter", "waarde", "van", "$550", "miljoen", "rakende", "die", "televisieregte", "vir", "twee", "nuwe", "toernooie", "aangegaan", "het", ",", "naamlik", "Die", "Rugbykampioenskap", "tussen", "die", "drie", "nasionale", "spanne", "en", "die", "internasionale", "toernooi", "Super", "’n", "Ander", "Australiese", "media-entrepreneur", ",", "Kerry", "Packer", ",", "het", "verdere", "onrus", "veroorsaak", ",", "aangesien", "hy", "’n", "wêreldwye", "liga", "met", "die", "naam", "“Wêreldrugbykampioenskap”", "metspanne", "beplan", "het", ".", "Dit", "het", "nie", "tot", "stand", "gekom", "nie", ",", "maar", "die", "IRR", "se", "uitvoerende", "raad", "het", "op", "sy", "vergadering", "opAugustusgeen", "ander", "keuse", "gehad", "om", "al", "die", "beperkinge", "rakende", "die", "spelers", "se", "betalings", "op", "te", "hef", "en", "daarmee", "die", "rugbyspel", "te", "professionalisier", ".", "Sonder", "dié", "eenparige", "besluit", "sou", "rugby", "heeltemal", "gemarginaliseer", "gewees", "het", ".", "’n", "Aansienlike", "voordeel", "van", "professionaliteit", "was", ",", "dat", "rugbyspelers", "nie", "meer", "konstant", "oorskakel", "nie", ",", "omdat", "hulle", "deur", "die", "inkomste", "by", "die", "Australiese", "en", "Engelse", "Rugby", "League-klubs", "gelok", "word", ".", "Die", "destydse", "verantwoordelikes", "het", "ook", "gehoop", ",", "dat", "die", "borge", "en", "toeskouers", "se", "belangstelling", "op", "langtermyn", "van", "Rugby", "League", "na", "die", "meer", "internasionale", "rugby", "sou", "verskuif", ".", "Aangesien", "albei", "variante", "oor", "die", "lang", "dekades", "van", "aparte", "bestaan", "verskillend", "ontwikkel", "het", "in", "beide", "kultuur-", "en", "spelaspekte", "het", "op", "die", "ou", "end", "net", "relatief", "min", "Rugby", "League-spelers", "oorgeskakel", ".", "Aan", "die", "ander", "kant", "het", "rugby", "sedert’n", "ongekende", "groei", "gesien", ",", "hetsy", "in", "die", "aantal", "gelisensieerde", "spelers", ",", "die", "aantal", "lidverenigings", "of", "die", "belangstelling", "van", "toeskouers", ".", "Byvoorbeeld", "word", "die", "Rugbywêreldbeker", "nou", "as", "die", "derde", "grootste", "sportgebeurtenis", "beskou", ".", "Buitendien", "het", "die", "beheerliggame", "suksesvolle", "pogings", "aangewend", "om", "rugby", "ook", "onder", "vroue", "te", "vestig", ".", "Teen", "die", "jaarhet", "die", "oorsese", "toere", "volgens", "die", "ou", "tradisie", "tot", "’n", "einde", "gekom", "(", "met", "uitsondering", "van", "die", "Britse", "en", "Ierse", "Leeus-toere", "al", "om", "die", "vier", "jaar", ")", ".", "Dit", "is", "deur", "nuwe", "toernooie", "en", "twee", "tydstippe", "vir", "toetswedstryde", "in", "Junie", "en", "November", "vervang", ".", "Wêreldwye", "verspreiding", "Die", "verspreiding", "van", "rugby", "as", "’n", "wêreldwye", "sport", "het", "sy", "oorsprong", "in", "die", "uitvoer", "deur", "Britse", "emigrante", "en", "militêre", "personeel", ",", "asook", "studente", "wat", "na", "die", "buiteland", "terugkeer", ".", "Dit", "word", "in", "sewe", "lande", "as", "nasionale", "sport", "beskou", ",", "naamlik", "Fidji", ",", "Georgië", ",", "Madagaskar", ",", "Nieu-Seeland", ",", "Samoa", ",", "Tonga", "en", "Wallis", ".", "Oseanië", "Inis", "in", "Sydney", "die", "eerste", "rugbyklub", "in", "Australië", "gestig", ".", "Die", "Sydney", "Universiteitsvoetbalklub", "het", "as", "eerste", "span", "buite", "die", "moederland", "Groot-Brittanje", "die", "stel", "gekodifiseerde", "rugbyreëls", "gebruik", "en", "twee", "jaar", "later", "die", "eerste", "amptelike", "wedstryd", "gereël", ".", "Die", "invoering", "van", "rugby", "in", "Nieu-Seeland", "word", "toegeskryf", "aan", "Charles", "Monro", "wat", "die", "spel", "as", "’n", "student", "in", "Londen", "leer", "ken", "en", "dit", "inin", "Nelson", "aan", "die", "plaaslike", "sokkerklub", "bekendgestel", "het", ".", "’n", "Aantal", "eilandstate", "in", "die", "Stille", "Oseaan", "het", "rugby", "aangegryp", ".", "Britte", ",", "Nieu-Seelanders", "en", "inheemse", "polisiemagte", "het", "invir", "die", "eerste", "keer", "rugby", "by", "Ba", "op", "die", "hoofeiland", "Viti", "Levu", "gespeel", ".", "In", "Samoa", "het", "rugby", "ná", "die", "begin", "van", "die", "Eerste", "Wêreldoorlog", "onder", "Nieu-Seelandse", "mandaatbestuur", "baie", "gewildheid", "verwerf", ",", "waarby", "die", "Rooms-Katolieke", "orde", "van", "die", "Maristebroers", "van", "kardinale", "belang", "was", ".", "In", "Tonga", "het", "rugby", "vanafgoed", "gevestig", ",", "veral", "danksy", "adellikes", "wat", "van", "hul", "opleiding", "in", "Australië", "teruggekeer", "het", ".", "In", "ander", "eilandstate", "in", "die", "Stille", "Oseaan", "soos", "die", "Cookeilande", ",", "Frans-Polinesië", ",", "Niue", ",", "Papoea-Nieu-Guinee", "en", "die", "Salomonseilande", "is", "rugby", "ook", "bekend", ",", "maar", "nie", "naastenby", "so", "belangrik", "soos", "in", "Fidji", ",", "Samoa", "en", "Tonga", "nie", ".", "Noord-Amerika", "Inis", "in", "Montreal", "die", "eerste", "rugbyklub", "in", "Kanada", "gestig", ".", "Dié", "stad", "het", "ook", "’n", "rol", "by", "die", "sport", "se", "invoering", "in", "die", "Verenigde", "State", "gespeel", ",", "toe", "instudente", "van", "die", "McGill", "Universiteit", "teen", "’n", "span", "van", "die", "Harvard-universiteit", "te", "staan", "gekom", "het", ".", "Die", "twee", "hoofvariante", "van", "Gridiron-voetbal", "–", "Kanadese", "voetbal", "en", "in", "’n", "mindere", "mate", "Amerikaanse", "voetbal", "–", "is", "eens", "as", "variante", "van", "rugby", "beskou", ",", "maar", "na", "hulle", "word", "vandag", "selde", "as", "sodanig", "verwys", ".", "Die", "Kanadese", "voetbal", "se", "beheerliggaam", "het", "tot", "indie", "naam", "Kanadese", "Rugbyunie", "gedra", ",", "meer", "as", "vyftig", "jaar", "ná", "dié", "sportsoort", "se", "skeiding", "van", "die", "gevestigde", "rugbyreëls", ".", "Die", "Grey-beker", ",", "die", "trofee", "vir", "Kanadese", "voetbal", "se", "kampioen", ",", "is", "oorspronklik", "aan", "die", "rugbykampioen", "oorhandig", ".", "Terwyl", "die", "Kanadese", "rugbysport", "veral", "in", "die", "provinsie", "Brits-Columbië", "uitgeoefen", "word", ",", "het", "dit", "in", "die", "Verenigde", "State", "oor", "baie", "dekades", "heen", "amper", "verdwyn", ",", "voordat", "dit", "vanaf", "dies", "’n", "herlewing", "ondergaan", "het", ".", "Vandag", "word", "rugby", "in", "die", "Verenigde", "State", "as", "die", "snelsgroeiende", "sportsoort", "beskou", ".", "Sedertword", "die", "Kanadees-Amerikaanse", "professionele", "liga", "Major", "League", "Rugby", "uitgespeel", ".", "Europa", "Britse", "immigrante", "het", "indie", "eerste", "rugbyklub", "in", "Frankryk", "gestig", ",", "waar", "dit", "veral", "in", "die", "suide", "van", "die", "land", "gevestig", "het", ".", "Daarna", "was", "dit", "veral", "Franse", "wat", "rugby", "na", "ander", "Europese", "lande", "versprei", "het", ".", "Dit", "veral", "omdat", "die", "Internasionale", "Rugbyraad", "se", "lede", "in", "die", "Tuisnasies", "aanvanklik", "veral", "teen", "mekaar", "gespeel", "het", "en", "later", "teen", "spanne", "van", "die", "Suidelike", "Halfrond", "(", "Australië", ",", "Nieu-Seeland", ",", "Suid-Afrika", ")", ".", "Frankryk", "is", "vir", "die", "Vyfnasies-toernooi", "(", "nou", "die", "Sesnasies-toernooi", ")", "genooi", ",", "maar", "was", "geen", "IRR-lid", "nie", ".", "Dit", "was", "ook", "die", "enigste", "skakel", "na", "die", "res", "van", "Europa", ",", "wat", "andersins", "grootliks", "aan", "sy", "eie", "lot", "oorgelaat", "en", "deur", "die", "Tuisnasies", "geïgnoreer", "is", ".", "Dienooreenkomstig", "was", "die", "ontwikkeling", "in", "deelnemers", "en", "toeskouers", "taamlik", "beskeie", ".", "Nadat", "Frankryk", "inná", "bewerings", "van", "skynamateurisme", "tydelik", "uit", "die", "Vyfnasies-toernooi", "geskors", "is", ",", "het", "hulle", "weens", "die", "gebrek", "aan", "internasionale", "kompetisies", "die", "enigste", "Europese", "topspan", "geword", "wat", "gereeld", "teen", "ander", "Europese", "lande", "gespeel", "het", ".", "Vanafhet", "Frankryk", "weer", "aan", "die", "Vyfnasies", "deelgeneem", ".", "Inhet", "die", "Franse", "Rugbyfederasie", "as", "eerste", "beheerliggaam", "van", "’n", "nie-Engelstalige", "land", "by", "die", "IRR", "aangesluit", ",", "maar", "gelyktydig", "aan", "die", "FIRA", "verbonde", "gebly", "en", "só", "rugby", "in", "ander", "lande", "help", "vestig", ".", "Met", "die", "aansluiting", "van", "Italië", "inhet", "die", "Vyfnasies", "die", "huidige", "Sesnasies", "geword", ".", "Die", "belangrikste", "Europese", "rugbylande", "buite", "die", "Sesnasies", "is", "België", ",", "Duitsland", ",", "Georgië", ",", "Nederland", ",", "Portugal", ",", "Roemenië", ",", "Rusland", "en", "Spanje", ".", "Suid-Amerika", "Argentinië", "is", "die", "vernaamste", "Suid-Amerikaanse", "rugbyland", "en", "by", "verre", "die", "suksesvolste", ".", "Die", "eerste", "wedstryd", "daar", "is", "ingespeel", "en", "die", "beheerliggaam", "is", "ingestig", ".", "Nietemin", "beskik", "sekere", "lande", "op", "die", "vasteland", "oor", "’n", "lang", "rugbytradisie", ".", "Rugby", "word", "in", "Brasilië", "sedert", "diee", "eeu", "gespeel", ",", "maar", "eers", "sedert", "toe", "São", "Paulo", "teen", "Santos", "geseëvier", "het", ",", "is", "daar", "gereelde", "toernooie", ".", "In", "Uruguay", "was", "daar", "verskeie", "mislukte", "pogings", "nodig", "om", "rugby", "te", "vestig", ",", "veral", "danksy", "die", "Montevideo-krieketklub", "se", "moeite", ".", "Inhet", "hulle", "met", "die", "stigting", "van", "’n", "nasionale", "Liga", "uiteindelik", "daarin", "geslaag", ".", "In", "Chili", "en", "Paraguay", "is", "daar", "ook", "genoegsame", "ondersteuning", "vir", "’n", "gereelde", "speelbedryf", ",", "met", "die", "beheerliggame", "wat", "onderskeidelik", "inengestig", "is", ".", "Asië", "Talle", "Asiatiese", "lande", "se", "rugbytradisies", "dateer", "uit", "die", "tydperk", "van", "die", "Britse", "Ryk", ".", "In", "die", "vroeës", "het", "Britse", "emigrante", "die", "rugbysport", "in", "Indië", "gevestig", "en", "inis", "in", "Kolkata", "die", "eerste", "klub", "gestig", ".", "Met", "die", "onttrekking", "van", "’n", "gestasioneerde", "weermagregiment", "het", "die", "belangstelling", "skielik", "gedaal", ";", "die", "verdere", "ontwikkeling", "het", "tot", "stilstand", "gekom", "en", "is", "deur", "krieket", "permanent", "oorskadu", ".", "Die", "eerste", "klub", "in", "Ceylon", "(", "nou", "Sri", "Lanka", ")", "is", "ingestig", ";", "ook", "hier", "was", "veral", "Britte", "betrokke", ".", "Asië", "se", "voorste", "rugbyland", "is", "Japan", ".", "Inhet", "rugby", "in", "dié", "land", "gevestig", "en", "in", "teenstelling", "met", "die", "Indiese", "subkontinent", "het", "die", "sport", "vanaf", "die", "laats", "ook", "onder", "die", "inheemse", "bevolking", "meer", "en", "meer", "gewildheid", "verwerf", ".", "Inhet", "Japan", "die", "eerste", "Asiatiese", "land", "geword", "wat", "’n", "rugbywêreldbekertoernooi", "aangebied", "het", ".", "Van", "die", "ander", "vername", "Asiatiese", "rugbylande", "sluit", "in", "die", "Volksrepubliek", "China", ",", "Maleisië", ",", "Filippyne", ",", "Singapoer", "en", "Suid-Korea", ".", "Die", "voormalige", "Britse", "kroonkolonie", "Hongkong", "het", "’n", "belangrike", "rol", "in", "die", "ontwikkeling", "van", "die", "variant", "sewesrugby", "gespeel", ",", "veral", "met", "die", "aanbieding", "van", "die", "Hongkong", "Sewesrugbytoernooi", "sedert", "Die", "rugbygeskiedenis", "in", "die", "Nabye", "Ooste", "en", "die", "Persiese", "Golfstate", "het", "begin", "in", "dies", "met", "die", "stigting", "van", "klubs", "deur", "Britse", "en", "Franse", "soldate", "wat", "ná", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "in", "die", "streek", "gestasioneer", "was", ".", "Toe", "hulle", "onttrek", "is", ",", "het", "jong", "werknemers", ",", "meestal", "Europeërs", "wat", "in", "daardie", "lande", "werksaam", "is", ",", "hierdie", "spanne", "aan", "die", "gang", "gehou", ".", "Tot", "vandag", "toe", "kon", "egter", "net", "min", "belangstelling", "onder", "die", "inheemse", "bevolking", "gekweek", "word", ".", "Afrika", "In", "Kaapstad", "gestasioneerde", "Britse", "soldate", "het", "indie", "rugbysport", "in", "Suid-Afrika", "gevestig", ".", "Die", "sport", "het", "vinnig", "oor", "die", "hele", "land", "en", "die", "aangrensende", "Rhodesië", "(", "nou", "Zimbabwe", ")", "versprei", ".", "Suid-Afrikaanse", "setlaars", "het", "die", "spel", "ook", "na", "Namibië", "saamgeneem", "en", "in", "Brits-Oos-Afrika", "teen", "Britse", "beamptes", "te", "staan", "gekom", ".", "Rondom", "die", "eeuwisseling", "het", "die", "beeld", "verstewig", "dat", "rugby", "’n", "spel", "vir", "“wit", "”", "spelers", "sou", "wees", ",", "waarvolgens", "dit", "byvoorbeeld", "ook", "deur", "die", "Boere", "van", "Nederlandse", "afkoms", "aangegryp", "is", ",", "maar", "min", "deur", "die", "inheemse", "“swart", "”", "bevolking", ".", "Veral", "sedert", "die", "einde", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "apartheidsbeleid", "het", "die", "sport", "ook", "na", "ander", "Afrikalande", "versprei", ",", "byvoorbeeld", "Ivoorkus", "en", "Madagaskar", "(", "waar", "gedurende", "kampioenskapwedstryde", "tot000", "toeskouers", "saamdrom", ")", ".", "Kenia", "op", "sy", "beurt", "is", "veral", "in", "sewesrugby", "suksesvol", ".", "As", "FIRA-lede", "het", "die", "Noord-Afrikaanse", "lande", "Marokko", "en", "Tunisië", "tot", "ingereeld", "aan", "Europese", "toernooie", "deelgeneem", ".", "Inhet", "die", "IRR", "as", "deel", "van", "die", "beheerliggame", "se", "herordening", "egter", "daarop", "aangedring", "dat", "hulle", "oorskakel", "na", "die", "Afrikabeker", ",", "om", "dié", "kompetisie", "se", "mededingendheid", "te", "verbeter", ".", "Belangrike", "toernooie", "Rugbywêreldbeker", "Die", "belangrikste", "toernooi", "is", "die", "Rugbywêreldbekertoernooi", "wat", "sedert", "sy", "eerste", "aanbieding", "inal", "om", "die", "vier", "jaar", "beslis", "word", ".", "Südafrika", "is", "die", "huidige", "Rugbywêreldkampioen", ",", "nadat", "hulle", "Nieu-Seeland", "in", "die", "eindstryd", "van", "die", "Rugbywêreldbekerin", "Frankryk", "geklop", "en", "sodoende", "hul", "vierde", "titel", "náeningepalm", "het", ".", "Nieu-Seeland", "is", "’n", "driemalige", "wêreldkampioen", "(", "in", "Australië", "het", "twee", "keer", "geseëvier", "(", "inen", "Engeland", "eenkeer", "(", "in", "Daarmee", "is", "Engeland", "tot", "dusver", "die", "enigste", "span", "van", "die", "Noordelike", "Halfrond", "wat", "’n", "eindstryd", "gewen", "het", ",", "terwyl", "Frankryk", "drie", "keer", "as", "naaswenner", "geëindig", "het", "(", "inen", "Die", "Rugbywêreldbeker", "het", "sedert", "sy", "invoering", "bestendig", "gegroei", ".", "Die", "eerste", "toernooi", "is", "inlande", "uitgesaai", "en", "het", "altesaammiljoen", "televisiekykers", "bereik", ".", "In", "die", "poelfase", "en", "eindstryd", "kon", "die", "teiken", "van", "een", "miljoen", "verkope", "kaartjies", "nie", "gehaal", "word", "nie.lande", "het", "aan", "die", "Rugbywêreldbekerin", "Frankryk", "en", "die", "voorafgaande", "kwalifisering", "deelgeneem", ",", "vir", "die", "poel-", "en", "uitklopfase", "het", "die", "organiseerders85", "miljoen", "verkope", "kaartjies", "getel", ".", "Dié", "toernooi", "se", "kumulatiewe", "televisiekykertal", ",", "wat", "in", "meer", "aslande", "uitgesaai", "is", ",", "het2", "miljard", "beloop", ".", "Internasionale", "toernooie", "Beide", "die", "Sesnasies-toernooi", "en", "Die", "Rugbykampioenskap", "word", "verreweg", "as", "die", "belangrikste", "en", "taaiste", "jaarlikse", "toernooie", "beskou", ".", "Die", "Sesnasies-toernooi", "word", "deur", "Engeland", ",", "Frankryk", ",", "Ierland", ",", "Italië", ",", "Skotland", "en", "Wallis", "uitgespeel", ".", "Dit", "is", "invir", "die", "eerste", "keer", "as", "die", "Tuisnasies-toernooi", "aangebied", ",", "toe", "die", "vier", "Tuisnasies", "die", "voorheen", "sporadiese", "vriendskaplike", "wedstryde", "in", "’n", "toernooi", "saamgesnoer", "het", ".", "Inhet", "Frankryk", "vir", "die", "eerste", "keer", "deelgeneem", ",", "wat", "toe", "die", "Vyfnasies-toernooi", "geword", "het", ".", "Ná", "bewerings", "van", "skynamateurisme", "en", "vrese", "van", "geweld", "op", "die", "speelveld", "is", "Frankryk", "intydelik", "uit", "die", "toernooi", "gesit", ",", "wat", "vanafweer", "kon", "deelneem", ".", "Sedert", "Italië", "se", "aansluiting", "inword", "die", "toernooi", "tussen", "ses", "spanne", "uitgespeel", ".", "Die", "Rugbykampioenskap", "is", "die", "jaarlikse", "toernooi", "tussen", "die", "vier", "beste", "nasionale", "spanne", "in", "die", "Suidelike", "Halfrond", "–", "Argentinië", ",", "Australië", ",", "Nieu-Seeland", "en", "Suid-Afrika", ".", "Vanaf", "sy", "invoering", "intot", "inis", "die", "toernooi", "as", "die", "Drienasiesreeks", "uitgespeel", ",", "aangesien", "net", "Australië", ",", "Nieu-Seeland", "en", "Suid-Afrika", "daaraan", "deelgeneem", "het", ".", "In", "die", "toernooi", "se", "eerste", "jare", "het", "die", "drie", "spanne", "elk", "twee", "keer", "teen", "mekaar", "te", "staan", "gekom", ",", "vanafwas", "dit", "elk", "drie", "keer", "(", "met", "uitsondering", "van", "jare", "met", "’n", "rugbywêreldbekertoernooi", ")", ".", "Sedert", "Argentinië", "se", "aansluiting", "inneem", "vier", "spanne", "aan", "die", "toernooi", "deel", "met", "elk", "twee", "wedstryde", "teen", "mekaar", ";", "in", "jare", "met", "’n", "rugbywêreldbekertoernooi", "is", "daar", "net", "een", "wedstryd", "elk", ".", "Al", "die", "nasionale", "spanne", "word", "in", "een", "van", "drie", "vlakke", "ingedeel", ".", "In", "die", "eerste", "vlak", "is", "die", "deelnemers", "aan", "die", "Sesnasies-toernooi", "en", "Die", "Rugbykampioenskap", ",", "asook", "Japan", ",", "’n", "verdere", "twaalf", "nasionale", "spanne", "vorm", "die", "tweede", "vlak", "en", "al", "die", "oorblywende", "spanne", "die", "derde", "vlak", ".", "Die", "idee", "daaragter", "is", ",", "dat", "dit", "elke", "span", "se", "spelvlak", "weerspieël", "en", "nasionale", "spanne", "van", "omtrent", "dieselfde", "vlak", "teen", "mekaar", "te", "staan", "kom", ".", "In", "die", "praktyk", "word", "spanne", "van", "die", "eerste", "sterkteklas", "egter", "bevoordeel", ",", "aangesien", "hulle", "meer", "gereeld", "finansieel", "aantreklike", "wedstryde", "teen", "mekaar", "kan", "speel", "en", "sodoende", "aansienlik", "hoër", "inkomste", "vir", "hul", "beheerliggaam", "kan", "genereer", ".", "Dienooreenkomstig", "kan", "hierdie", "beheerliggame", "meer", "belê", ",", "waarvolgens", "die", "afstand", "teenoor", "die", "spanne", "van", "die", "tweede", "en", "derde", "vlak", "ondanks", "toelaes", "deur", "die", "wêreldbeheerliggaam", "nie", "minder", "word", "nie", ".", "Kritici", "kla", "dat", "dié", "stelsel", "te", "rigied", "is", "en", "die", "ontwikkeling", "van", "rugby", "eerder", "kniehalter", ".", "Dit", "het", "ook", "tot", "gevolg", "dat", "nie", "een", "enkele", "span", "van", "die", "eerste", "vlak", "aan", "vastelandse", "toernooie", "deelneem", "nie", ".", "Multisportbyeenkomste", "Rugbytoernooie", "is", "tydens", "die", "Olimpiese", "Somerspele", "inenaangebied", "–", "onder", "andere", "ook", "omdat", "Pierre", "de", "Coubertin", ",", "die", "president", "van", "die", "Internasionale", "Olimpiese", "Komitee", "(", "IOK", ")", "–", "’n", "ywerige", "rugbyspeler", "en", "-aanhanger", "was", ".", "Aangesien", "hulle", "nie", "soewereine", "lande", "is", "nie", "en", "die", "beheerliggame", "nie", "’n", "gesamentlike", "span", "opgestel", "het", "nie", ",", "is", "ingevolge", "die", "Olimpiese", "reëls", "Skotland", ",", "Wallis", "en", "Engeland", "nie", "toegelaat", "om", "op", "hul", "eie", "deel", "te", "neem", "nie", ".", "Inhet", "die", "gasheer", "Frankryk", "die", "goue", "medalje", "ingepalm", "en", "inAustralië", ".", "Sowel", "inas", "inhet", "die", "Verenigde", "State", "in", "die", "eindstryd", "verrassend", "teen", "die", "gunsteling", "Frankryk", "geseëvier", ".", "Ná", "Coubertin", "se", "aftrede", "het", "rugby", "in", "die", "IOK", "aan", "ondersteuning", "verloor", "en", "is", "uit", "die", "Olimpiese", "program", "verwyder", ".", "In", "die", "vroeës", "het", "die", "Internasionale", "Rugbyraad", "(", "nou", "Wêreldrugby", ")", "hom", "begin", "beywer", "vir", "die", "herinstelling", "van", "rugby", "as", "’n", "Olimpiese", "sportsoort", ".", "Die", "jare", "se", "pogings", "is", "uiteindelik", "beloon", ",", "toe", "die", "IOK", "op", "die", "herinstelling", "besluit", "het", "–", "al", "is", "dit", "die", "sewesrugbyvariant", ",", "wie", "se", "reëls", "op", "dié", "van", "rugby", "gebaseer", "is", ".", "Die", "eerste", "Olimpiese", "sewestoernooi", "vir", "mans", "en", "vroue", "is", "tydens", "die", "Olimpiese", "Somerspelebeslis", ".", "Terwyl", "sedert", "die", "Statebondspelein", "Kuala", "Lumpur", "sewesrugby", "deel", "van", "die", "Statebondspele", "se", "program", "is", ",", "is", "tydens", "die", "Asiatiese", "Spele", "inenelk", "’n", "sewes-", "en", "rugbytoernooi", "beslis", ".", "Sedertvorm", "slegs", "sewesrugby", "deel", "van", "die", "Asiatiese", "Spele", "se", "program", "(", "sedertook", "vir", "vroue", ")", ".", "Nasionale", "en", "internasionale", "kampioenskappe", "Die", "vernaamste", "nasionale", "kampioenskappe", "is", "dié", "van", "Frankryk", "en", "Engeland", ".", "Die", "Franse", "professionele", "liga", "Topbehelsklubspanne", ";", "dit", "word", "namens", "die", "Franse", "Rugbyfederasie", "en", "die", "departement", "van", "sport", "gereël", "deur", "die", "organisasie", "Ligue", "nationale", "de", "rugby", "(", "LNR", ")", "wat", "verantwoordelik", "is", "vir", "toesig", ",", "ontwikkeling", ",", "finansies", ",", "bevordering", "van", "professionele", "rugby", "en", "advies", "aan", "die", "betrokke", "klubs", ".", "Die", "LNR", "is", "ook", "verantwoordelik", "vir", "die", "tweede", "hoogste", "professionele", "liga", "Pro", "D2", "metspanne", ".", "Die", "hoogste", "Engelse", "liga", ",", "die", "Premierskap", "met", "twaalf", "spanne", ",", "word", "deur", "die", "maatskappy", "Premiership", "Rugby", "gereël", ",", "waarby", "die", "klubs", "en", "’n", "belegger", "betrokke", "is", ".", "Die", "Engelse", "Rugbyvoetbalunie", "is", "direk", "verantwoordelik", "vir", "die", "reëling", "van", "die", "tweede", "hoogste", "professionele", "liga", ",", "die", "RFU-kampioenskap", "wat", "ook", "twaalf", "spanne", "behels", ".", "Die", "Japan", "Rugby", "League", "One", "het", "homself", "as", "die", "derde", "vernaamste", "nasionale", "professionele", "liga", "in", "die", "Noordelike", "Halfrond", "gevestig", ";", "al", "die", "twaalf", "deelnemende", "spanne", "is", "sonder", "uitsondering", "in", "besit", "van", "groot", "maatskappye", ".", "Konsessies", "speel", "’n", "besondere", "rol", "in", "professionele", "rugby", ".", "Óf", "verskeie", "vooraanstaande", "klubs", "in", "’n", "streek", "sluit", "saam", "om", "’n", "soort", "samewerkingsgemeenskap", "te", "vorm", "en", "’n", "gesamentlike", "keurspan", "saam", "te", "stel", ",", "óf", "verskeie", "provinsiale", "beheerliggame", "stel", "’n", "span", "saam", "uit", "die", "beskikbare", "spelers", "in", "hul", "gebied", ".", "Die", "verskeie", "klubs", "en", "provinsiale", "beheerliggame", "neem", "ook", "deel", "aan", "die", "onderskeidelike", "nasionale", "kampioenskappe", ".", "Die", "Verenigde", "Rugbykampioenskap", "behelskonsessies", "uit", "Italië", ",", "Ierland", ",", "Skotland", ",", "Suid-Afrika", "en", "Wallis", ".", "Dit", "was", "aanvanklik", "’n", "suiwer", "Europese", "toernooi", "met", "die", "naam", "Pro12", "en", "is", "in", "onderskeidelikenmet", "twee", "Suid-Afrikaanse", "spanne", "elk", "aangevul", ".", "Die", "oorskakeling", "was", "die", "gevolg", "van", "geskille", "met", "die", "Superrugbyliga", ".", "Dit", "het", "oorspronklik", "uitkonsessies", "uit", "Argentinië", ",", "Australië", ",", "Japan", ",", "Nieu-Seeland", "en", "Suid-Afrika", "bestaan", ".", "Weens", "die", "wêreldwye", "Covid-19-pandemie", "het", "ook", "Argentinië", "en", "Japan", "uitgeval", ",", "waarvolgens", "Superrugby", "tans", "uit", "twaalf", "Australiese", "en", "Nieu-Seelandse", "konsessies", "elk", "bestaan", ".", "Major", "League", "Rugby", ",", "wat", "ingestig", "en", "waaraankonsessies", "deelneem", ",", "begin", "hom", "in", "Kanada", "en", "die", "Verenigde", "State", "vestig", ".", "Ander", "belangrike", "nasionale", "kampioenskappe", "met", "deels", "halfprofessionele", "spanne", "sluit", "in", "die", "Curriebeker", "in", "Suid-Afrika", ",", "die", "Nasionale", "Rugbykampioenskap", "in", "Australië", ",", "die", "Mitrebeker", "in", "Nieu-Seeland", ",", "die", "Top10", "in", "Italië", ",", "die", "Skotse", "Premierskap", "in", "Skotland", "en", "die", "Walliese", "Premierafdeling", "in", "Wallis", ".", "Europa", "beskik", "met", "die", "Europese", "Rugbykampioenbeker", "en", "die", "Europese", "RugbyUitdaagbeker", "oor", "twee", "gesogte", "Europese", "Bekerkompetisies", "vir", "professionele", "klubspanne", "en", "konsessies", ".", "Vrouerugby", "Die", "eerste", "bekende", "verwysings", "omtrent", "vrouerugby", "dateer", "uit", "die", "laate", "eeu", ".", "’n", "Groep", "vroue", "het", "tydens", "’n", "toer", "in", "somerdeur", "Skotland", "en", "Noord-England", "’n", "aantal", "“voetbal”-wedstryde", "gespeel", ",", "van", "wie", "die", "meeste", "wedstryde", "volgens", "die", "Voetbalvereniging", "se", "reëls", "gespeel", "is", ".", "’n", "Uitsondering", "was", "’n", "wedstryd", "opJuniein", "Liverpool", ",", "wat", "volgens", "rugbyreëls", "gespeel", "is", ".", "Hierdie", "wedstryde", "het", "groot", "gehore", "gelok", ",", "al", "was", "die", "berigte", "in", "die", "plaaslike", "koerante", "selde", "vleiend", ".", "Die", "toeskouers", "se", "houding", "was", "alles", "behalwe", "positief", "en", "sekere", "wedstryde", "moes", "weens", "onluste", "op", "en", "buite", "die", "veld", "afgelas", "word", ".", "Die", "eerste", "vroulike", "rugbyspeler", "wat", "by", "naam", "bekend", "is", ",", "was", "Emily", "Valentine", ",", "wat", "invir", "die", "Portora", "Royal-skool", "se", "rugbyspan", "in", "die", "Noord-Ierse", "dorp", "Enniskillen", "gespeel", "het", ".", "Die", "eerste", "gedokumenteerde", "poging", "om", "’n", "suiwer", "vrouespan", "te", "skep", ",", "dateer", "uit", "toe", "’n", "beplande", "toer", "deur", "Nieu-Seeland", "weens", "die", "openbare", "verontwaardiging", "afgelas", "moes", "word", ".", "Die", "daaropvolgende", "wedstryd", ",", "waaroor", "in", "die", "media", "verslag", "gedoen", "is", ",", "is", "eers", "opDesembergeskeduleer", ",", "toe", "tydens", "’n", "liefdadigheidsgeleentheid", "in", "die", "Walliese", "Cardiff", "twee", "keurspanne", "uit", "die", "stede", "Cardiff", "en", "Newport", "teen", "mekaar", "te", "staan", "gekom", "het", "(", "die", "gasvroue", "het", "met0", "geseëvier", ")", ".", "In", "dies", "was", "daar", "’n", "poging", "om", "’n", "vrouerugbyliga", "in", "Australië", "te", "vestig", ",", "maar", "dit", "was", "eers", "drie", "dekades", "later", "wat", "die", "sport", "geleidelik", "kon", "vestig", ",", "aanvanklik", "veral", "by", "sekere", "Europese", "universiteite", ".", "Die", "eerste", "gedokumenteerde", "kampioenskapwedstryd", "tussen", "twee", "vrouespanne", "is", "opMeiin", "Toulouse", "voor", "“duisende", "toeskouers”", "gespeel", ".", "Dié", "sukses", "het", "twee", "jaar", "later", "gelei", "tot", "die", "stigting", "van", "die", "eerste", "vrouerugbyfederasie", ".", "Die", "eerste", "vrouetoetswedstryd", "is", "opJuniein", "Utrecht", "aangebied", ",", "toe", "die", "nasionale", "vrouespanne", "van", "Frankryk", "en", "Nederland", "teen", "mekaar", "te", "staan", "gekom", "het", ";", "Frankryk", "het", "met0", "gewen", ".", "Inis", "in", "Wallis", "die", "eerste", "Rugbywêreldbeker", "vir", "vroue", "aangebied", "wat", "deur", "die", "Verenigde", "State", "gewen", "is", ".", "Die", "tweede", "toernooi", "het", "ingevolg", "en", "is", "daarvandaan", "tot", "inal", "om", "die", "vier", "jaar", "gehou", ".", "Daarna", "het", "Wêreldrugby", "die", "daaropvolgende", "toernooi", "nauitgestel", ",", "waarmee", "’n", "nuwe", "vierjaarlikse", "siklus", "begin", "het", ".", "Die", "mees", "suksesvolle", "span", "is", "Nieu-Seeland", "met", "vyf", "titels", ",", "van", "wie", "vier", "agtereenvolgende", "vantot", "Naas", "die", "Rugbywêreldbeker", "is", "daar", "ander", "gereelde", "toernooie", ",", "onder", "meer", "die", "Sesnasies", ",", "wat", "ná", "die", "manskompetisie", "plaasvind", ".", "Dit", "is", "invir", "die", "eerste", "keer", "aangebied", "en", "aanvanklik", "deur", "Engeland", "oorheers", ",", "maar", "later", "het", "ook", "Frankryk", "en", "Ierland", "’n", "aantal", "titels", "ingepalm", ".", "Variante", "Uit", "rugby", "het", "sekere", "variante", "voortgespruit", "met", "’n", "kleiner", "aantal", "spelers", "en", "minder", "fisiese", "kontak", "as", "die", "hoofverskille", ".", "Die", "verreweg", "oudste", "en", "mees", "verspreide", "variant", "is", "sewesrugby", ",", "wat", "inin", "die", "Skotse", "dorp", "Melrose", "ontstaan", "het", ".", "Op", "’n", "rugbyveld", "met", "dieselfde", "grootte", "speel", "spanne", "van", "sewe", "spelers", "elk", "teen", "mekaar", "oor", "twee", "helftes", "van", "sewe", "minute", "elk", ".", "Sewesrugby", "word", "byna", "geheel", "en", "al", "in", "’n", "toernooiformaat", "gespeel", ",", "waarby", "elke", "deelnemende", "span", "binne", "een", "of", "twee", "dae", "’n", "aantal", "opeenvolgende", "wedstryde", "moet", "speel", ".", "Van", "die", "belangrikste", "toernooie", "sluit", "in", "die", "Hongkong", "Sewes", "en", "die", "Doebai", "Sewes", ".", "Altwee", "vorm", "deel", "van", "die", "Wêreldrugby", "Sewesreeks", "wat", "sedertjaarliks", "tussen", "baie", "nasionale", "spanne", "uitgespeel", "word", ".", "Sedertword", "al", "om", "die", "vier", "jaar", "’n", "eie", "Sewesrugbywêreldbeker", "aangebied", "en", "sedertis", "sewesrugby", "’n", "Olimpiese", "sportsoort", "(", "voorheen", "was", "dit", "vantotdeel", "van", "die", "Wêreldspele", ")", ".", "Tiensrugby", "het", "in", "dies", "in", "Maleisië", "ontstaan", "en", "is", "veral", "in", "Oos-Asiatiese", "lande", "gewild", ".", "Albei", "spanne", "bestaan", "uit", "tien", "spelers", "elk", "en", "’n", "wedstryd", "bestaan", "uit", "twee", "helftes", "met", "tien", "minute", "elk", ".", "Touch", ",", "waar", "duikslae", "uitgevoer", "word", "deur", "bloot", "met", "albei", "hande", "aan", "die", "baldraer", "te", "raak", ",", "is", "geskik", "as", "’n", "oefenspel", ",", "maar", "ook", "vir", "spanne", "van", "gemengde", "geslag", ",", "en", "word", "deur", "beide", "kinders", "en", "volwassenes", "gespeel", ".", "Ander", "variante", "met", "minder", "fisiese", "kontak", "is", "ontwikkel", "om", "kinders", "nader", "aan", "die", "sport", "te", "bring", ".", "Wydverspreid", "is", "minirugby", ",", "wat", "in", "dies", "in", "Engeland", "ontstaan", "het", "en", "waarin", "kinders", "geleidelik", "in", "drie", "ouderdomsgroepe", "aan", "die", "meer", "komplekse", "skuiwe", "van", "rugby", "bekend", "gestel", "word", ".", "In", "tagrugby", "dra", "elke", "speler", "’n", "gordel", "met", "twee", "klittenbande", ".", "Die", "verdedigende", "spelers", "moet", "aan", "een", "van", "hierdie", "bande", "trek", "om", "die", "baldraer", "te", "dwing", "om", "die", "bal", "aan", "te", "gee", ";", "andersins", "is", "die", "sport", "oorwegend", "kontakloos", ".", "’n", "In", "die", "Verenigde", "State", "gewilde", "variant", "hiervan", "is", "vlagrugby", ";", "ook", "hier", "word", "veral", "daarop", "gemik", "om", "kinders", "geleidelik", "aan", "die", "meer", "komplekse", "skuiwe", "van", "rugby", "bloot", "te", "stel", ".", "Strand-", "en", "sneeurugby", "is", "veral", "geskik", "vir", "ontspanningsdoeleindes", ".", "Rolstoel-", "en", "onderwaterrugby", "het", "net", "die", "naam", "met", "rugby", "ingemeen", ".", "Verskille", "tussen", "rugby", "en", "Rugby", "League", "Sedert", "die", "skeiding", "van", "rugby", "en", "Rugby", "League", "inwas", "daar", "reëlveranderinge", "in", "albei", "variante", ",", "sodat", "hulle", "ondanks", "die", "steeds", "sigbare", "baie", "ooreenkomste", "twee", "verskillende", "balsportsoorte", "is", ".", "Terwyl", "by", "rugbyspelers", "per", "span", "op", "die", "speelveld", "is", ",", "is", "dit", "in", "Rugby", "League", "net", "’n", "League-spelveld", "is", "twee", "meter", "smaller", "as", "’n", "unieveld", ".", "Met", "’n", "drie", "word", "in", "Rugby", "League", "vier", "pleks", "van", "vyf", "punte", "aangeteken", ",", "met", "’n", "skepdoel", "een", "pleks", "van", "drie", "punte", "en", "met", "’n", "strafskop", "twee", "pleks", "van", "drie", "punte", ".", "Die", "balle", "is", "amper", "gelyk", "in", "grotte", ",", "maar", "die", "punte", "van", "die", "Rugby-League-balle", "is", "meer", "spits", ".", "Die", "hoofverskille", "in", "die", "stel", "reëls", "gaan", "veral", "om", "die", "verandering", "in", "balbesit", ".", "Ná", "’n", "duikslag", "word", "nie", "om", "die", "balbesit", "gekompeteer", "nie", ",", "maar", "die", "baldraende", "span", "ontvang", "dit", "weer", "terug", ";", "eers", "ná", "die", "sesde", "duikslag", "verander", "die", "balbesit", ".", "Aangesien", "die", "bal", "net", "tydens", "’n", "een-teen-een-duikslag", "weggegryp", "kan", "word", ",", "is", "daar", "minder", "moontlikhede", "as", "in", "rugby", "om", "die", "balbesit", "te", "wen", ".", "Oor", "die", "algemeen", "het", "dit", "’n", "meer", "gebalanseerde", "balbesit", "tot", "gevolg", ".", "In", "Rugby", "League", "is", "daar", "geen", "lynstaan", ",", "pleks", "daarvan", "vind", "’n", "skrum", "plaas", ".", "Afgesien", "van", "dié", "situasie", "is", "’n", "skrum", "minder", "belangrik", ",", "net", "só", "is", "daar", "geen", "losskrum", "of", "losgemaal", "nie", ".", "Pleks", "daarvan", "moet", "in", "Rugby", "League", "’n", "geduikte", "speler", "die", "bal", "met", "sy", "voete", "agternarol", ",", "waarna", "spelers", "van", "albei", "spanne", "om", "die", "rollende", "bal", "kompeteer", ".", "Terwyl", "die", "spelaksie", "in", "rugby", "meer", "oor", "die", "wen", "en", "hou", "van", "balbesit", "gaan", ",", "gaan", "Rugby", "League", "meer", "oor", "direkte", "individuelle", "konfrontasies", "tussen", "enkele", "spelers", ".", "Gepaard", "met", "die", "minder", "aantal", "spelers", "en", "die", "effens", "nouer", "speelveld", "is", "taktiese", "fynighede", "minder", "belangrik", ".", "Dienooreenkomstig", "word", "Rugby", "League", "beskou", "as", "die", "vinniger", "en", "taaier", "van", "die", "twee", "variante", ".", "Oor", "die", "algemeen", "word", "rugby", "sedert", "sy", "professionalisering", "in", "tegniese", "en", "taktiese", "opsig", "meer", "deur", "Rugby", "League", "beïnvloed", ".", "In", "die", "teenoorgestelde", "rigting", "is", "daar", "ook", "’n", "invloed", ",", "maar", "dit", "is", "minder", "oënskynlik", ".", "Invloed", "op", "ander", "sportsoorte", "Beide", "Amerikaanse", "voetbal", "Kanadese", "voetbal", "het", "ontwikkel", "uit", "’n", "vroeë", "variant", "van", "rugby", ",", "toe", "Rugby", "League", "nog", "nie", "bestaan", "het", "nie", ".", "’n", "Belangrike", "verskil", "is", "die", "vorentoe", "aangee", "van", "die", "bal", "vir", "’n", "speler", "verder", "vooruit", "in", "die", "aanvallende", "rigting", ",", "wat", "in", "rugby", "buite", "die", "reëls", "is", ".", "Die", "Noord-Amerikaanse", "spele", "fokus", "baie", "meer", "daarop", "om", "deur", "gebiedsvoordele", "die", "aanvalsreg", "te", "behou", ".", "Buitendien", "lei", "die", "spel", "wat", "uit", "selfstandige", "fases", "bestaan", "tot", "talle", "onderbrekings", ",", "terwyl", "rugby", "meer", "deur", "’n", "konstante", ",", "min", "onderbroke", "vloeiende", "spel", "(", "soos", "in", "sokker", ")", "gekenmerk", "word", ".", "’n", "Ander", "sportsoort", "wat", "uit", "rugby", "ontstaan", "het", ",", "is", "Australiese", "voetbal", ",", "waar", "die", "skop", "van", "die", "bal", "baie", "meer", "belangrik", "is", "as", "die", "aangee", "en", "hardloop", ";", "boonop", "is", "die", "speelveld", "ovaal", "pleks", "van", "reghoekig", ".", "Dié", "sportsoort", "is", "glo", "bedink", "deur", "Tom", "Wills", "wat", "by", "die", "Rugby-skool", "’n", "vroeë", "variant", "van", "rugby", "leer", "ken", "en", "dit", "in", "Australië", "aangepas", "het", ".", "James", "Naismith", "het", "aspekte", "van", "sekere", "sportsoorte", ",", "waaronder", "rugby", ",", "geneem", "om", "basketbal", "te", "bedink", ".", "Die", "mees", "oënskynlike", "ooreenkomste", "is", "dié", "van", "die", "hopbal", "met", "die", "ingooi", "by", "die", "lynstaan", "en", "die", "onderhandse", "skoot", ",", "wat", "die", "sport", "in", "die", "eerste", "jare", "gekenmerk", "het", ".", "Sweedse", "sokker", "(", "Sweeds", ":", "Svensk", "fotboll", ")", ",", "wat", "tussen", "dies", "ens", "in", "Swede", "gespeel", "is", ",", "was", "’n", "mengsel", "aan", "sokker-", "en", "rugbyreëls", ".", "Statistieke", "en", "rekords", "Volgens", "’n", "verslag", "deur", "die", "Coventry-universiteit", "se", "Sentrum", "vir", "Internasionale", "Sportbesigheid", "het", "inmeer", "as", "vyf", "miljoen", "mense", "rugby", "of", "een", "van", "sy", "variante", "gespeel", ",", "gelykstaande", "aan", "’n", "groei", "van", "teenoor", "dieverslag", ".", "Vervolgens", "het", "die", "deelname", "in", "Afrika", "met", "toegeneem", ",", "in", "Suid-Amerika", "met", "en", "in", "Asië", "asook", "Noord-Amerika", "met", ".", "Inhet", "die", "IRR", "’n", "wêreldwye", "opname", "oor", "die", "algehele", "aantal", "speler", "gepubliseer", ".", "Destyds", "was", "daar6", "miljoen", "se", "spelers", ",", "van", "wie36", "miljoen", "se", "gelisensieerde", "lede", "wat", "vir", "’n", "klub", "gespeel", "het", "wat", "by", "hul", "land", "se", "beheerliggaam", "geaffilieer", "is", ".", "Volgens", "die", "Wêreldrugby-jaarverslagwas", "daar5", "miljoen", "se", "spelers", ",", "van", "wie2", "se", "miljoen", "geregistreerde", "beheerliggaamspelers", "en9", "miljoen", "geregistreerde", "klubspelers", ";", "die", "aandeel", "vroue", "was", ".", "Alun", "Wyn", "Jones", "hou", "die", "rekord", "vir", "die", "meeste", "toetswedstryde", ";", "teen", "Februariehet", "hykeer", "vir", "die", "Walliese", "nasionale", "span", "en", "twaalf", "keer", "vir", "die", "keurspan", "Britse", "en", "Ierse", "Leeus", "uitgedraf", ".", "Die", "Nieu-Seelander", "Dan", "Carter", "hou", "met598", "punte", "tussenendie", "rekord", "vir", "die", "meeste", "aangetekende", "punte", ".", "Twee", "nasionale", "spanne", "deel", "die", "rekord", "vir", "die", "langste", "onoorwonne", "wenstreep", "in", "die", "eerste", "vlak", "metopeenvolgende", "oorwinnings", "elk", ",", "naamlik", "Nieu-Seeland", "van", "Augustustot", "Oktoberen", "Engeland", "van", "Oktobertot", "Maart", "Die", "bywoningsrekord", "vir", "’n", "rugbywedstryd", "is874", "wat", "opJulieop", "die", "ANZ-stadion", "in", "Sydney", "opgestel", "is", ",", "toe", "Nieu-Seeland", "Wallabies", "met35", "geklop", "het", ".", "Die", "bywoningsrekord", "vir", "’n", "ligawedstryd", "is124", ",", "toe", "RacingopJunieop", "Camp", "Nou", "in", "Barcelona", "in", "die", "eindstryd", "van", "die", "Franse", "liga", "TopRC", "Toulon", "verslaan", "het", ";", "dié", "wedstryd", "is", "weens", "skeduleringskonflikte", "met", "die", "Europese", "Sokkerkampioenskapvan", "sy", "gewone", "plek", ",", "die", "Stade", "de", "France", "in", "Saint-Denis", ",", "verskuif", ".", "Spel-", "en", "aanhangerkultuur", "’n", "Engelse", "spreekwoord", "lui", ":", "“Sokker", "is", "’n", "herespel", "wat", "deur", "rampokkers", "gespeel", "word", "en", "rugby", "is", "’n", "rampokkerspel", "wat", "deur", "here", "gespeel", "word", ".", "”", "(", "Football", "is", "a", "gentleman’s", "game", "played", "by", "hooligans", ",", "and", "rugby", "is", "a", "hooligan’s", "game", "played", "by", "gentlemen", ".", ")", "Dit", "is", "bedoel", "om", "die", "ironie", "van", "die", "feit", "te", "illustreer", ",", "dat", "’n", "fisies", "harde", "en", "gevaarlike", "spel", "soos", "rugby", "gespeel", "word", "deur", "beskaafde", "en", "welgemanierde", "“here", "”", "wat", "die", "skeidsregter", "respekteer", ",", "terwyl", "sokker", ",", "’n", "volgens", "bewerings", "minder", "taaie", "spel", ",", "in", "’n", "meer", "aggressiewe", "omgewing", "gespeel", "word", "(", "of", "dit", "nou", "op", "die", "veld", ",", "tussen", "die", "spelers", ",", "teenoor", "die", "skeidsregters", "of", "onder", "die", "ondersteuners", "is", ")", ".", "Sedert", "die", "professionalisering", "is", "die", "spreekwoord", "egter", "nie", "meer", "in", "dié", "absoluutheid", "van", "toepassing", "nie", ".", "Die", "veral", "in", "sokker", "bekende", "verskynsel", "van", "rampokkery", "is", "in", "rugby", "oor", "die", "algemeen", "onbekend", ".", "Die", "respek", "wat", "die", "spelers", "vir", "mekaar", "en", "teenoor", "die", "skeidsregter", "toon", "sluit", "ook", "die", "toeskouers", "in", ".", "Tuis-", "en", "wegondersteuners", "word", "nie", "streng", "van", "mekaar", "geskei", "en", "aan", "spesifieke", "sektore", "in", "die", "stadion", "toegewys", "nie", ";", "hulle", "sit", "eerder", "dikwels", "saam", "in", "die", "pawiljoen", ".", "Dienooreenkomstig", "is", "die", "polisieteenwoordigheid", "aansienlik", "minder", "as", "by", "sokkerwedstryde", "en", "die", "speelvelde", "word", "nie", "deur", "versperrings", "beskerm", "nie", ".", "Mededingende", "aanhangers", "word", "selfs", "aangemoedig", "om", "in", "kontak", "te", "tree", "en", "saam", "te", "vier", ".", "Aan", "die", "ander", "kant", "respekteer", "die", "ondersteuners", "die", "opponerende", "span", "se", "spelers", "deur", "kalm", "te", "bly", "wanneer", "hulle", "’n", "doel-", "of", "strafskop", "neem", ".", "’n", "Tradisie", "wat", "in", "die", "verlede", "baie", "gereeld", "onder", "die", "spelers", "gehandhaaf", "is", ",", "was", "die", "gesamentlike", "lekker", "vieringe", "deur", "die", "spelers", "en", "ondersteuners", "van", "albei", "spanne", "in", "die", "“derde", "helfte”", "ná", "die", "eindfluitjie", ";", "Sedert", "professionalisering", "in", "die", "middel-1990’s", "het", "die", "bereidwilligheid", "vir", "sulke", "vieringe", "onder", "die", "spelers", "egter", "aansienlik", "minder", "geword", ".", "Rugby", "in", "die", "kuns", "Die", "sportsoort", "rugby", "en", "sy", "spelers", "het", "talle", "kunstenaars", "geïnspireer", ".", "Die", "roman", "Tom", "Brown’s", "School", "Days", "(", "“Tom", "Brown", "se", "skooljare”", ")", ",", "geskryf", "indeur", "Thomas", "Hughes", ",", "is", "gebaseer", "op", "die", "skrywer", "se", "ervarings", "by", "die", "Rugby-skool", "en", "bevat", "die", "beskrywing", "van", "’n", "wedstryd", ".", "Die", "bekendste", "verfilming", "van", "dié", "roman", "is", "inuitgereik", ",", "met", "Robert", "Stevenson", "as", "regisseur", "en", "Cedric", "Hardwicke", "in", "die", "hoofrol", ".", "James", "Joyce", "verwys", "onder", "andere", "in", "sy", "werke", "Ulyssesen", "Finnegans", "Wakena", "die", "Ierse", "klub", "Bective", "Rangers", ";", "in", "die", "halfoutobiografies", "werk", "A", "Portrait", "of", "the", "Artist", "as", "a", "Young", "Manword", "ook", "die", "Ierse", "nasionale", "speler", "James", "Magee", "genoem", ".", "In", "The", "Adventure", "of", "the", "Sussex", "Vampire", ",", "’n", "Sherlock", "Holmes-verhaal", "uitdeur", "Arthur", "Conan", "Doyle", ",", "word", "berig", "dat", "die", "fiktiewe", "karakter", "Dr", ".", "Watson", "in", "sy", "jeug", "rugby", "vir", "die", "Blackheath", "FC", "gespeel", "het", ".", "Die", "skildery", "Les", "joueurs", "de", "foot-ball", "(", "“Die", "voetbalspelers”", ")", "deur", "die", "Franse", "impressionis", "Henri", "Rousseau", "uittoon", "twee", "rugbyspelers", "elk", "wat", "teen", "mekaar", "speel", ".", "Ander", "Franse", "kunstenaars", "wat", "die", "sport", "in", "hul", "werke", "geskilder", "het", ",", "sluit", "in", "Albert", "Gleizes", "(", "Les", "Joueurs", "de", "football", "[“Die", "voetbalspelers”", "]", ",", "Robert", "Delaunay", "(", "Football", ".", "L’Équipe", "de", "Cardiff", "[“Voetbal", ".", "Die", "span", "van", "Cardiff”", "],en", "André", "Lhote", "(", "Partie", "de", "Rugby", "[“Rugbywedstryd”", "]", ",", "Francis", "Cadell", ",", "’n", "verteenwoordiger", "van", "die", "Skotse", "koloriste", ",", "het", "omstreeksdie", "skildery", "The", "Rugby", "Player", "geskilder", ".", "Tydens", "die", "kunskompetisie", "gedurende", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "Amsterdam", "het", "die", "Luxemburgse", "Jean", "Jacoby", "met", "die", "werk", "Rugby", "die", "goue", "medalje", "in", "die", "kategorie", "tekeninge", "en", "waterverf", "ingepalm", ".", "In", "diekomedierolprent", "A", "Run", "for", "Your", "Money", "deur", "Ealing", "Studios", "en", "dierolprent", "Grand", "Slam", "deur", "BBC", "Wallis", "draai", "die", "plot", "om", "ondersteuners", "wat", "’n", "rugbywedstryd", "bywoon", ".", "Rolprente", ",", "wat", "meer", "op", "die", "sport", "fokus", ",", "sluit", "in", "die", "onafhanklike", "werke", "Old", "Scoresen", "Forever", "Strong", "Die", "Uruguaanse", "rugbyspan", "Old", "Christian’s", "Club", "se", "oorlewingstryd", "ná", "die", "vliegongeluk", "van", "Fuerza-Aérea-Uruguaya-vluginword", "in", "dierolprent", "Alive", "uitgelig", ".", "Die", "glo", "bekendste", "rugbyrolprent", "is", "Invictus", "deur", "die", "regisseur", "Clint", "Eastwoodwat", "op", "die", "boek", "Playing", "the", "Enemy", "deur", "John", "Carlin", "geskoei", "is", ".", "Dié", "rolprent", "handel", "oor", "die", "gebeurtenisse", "rondom", "die", "Rugbywêreldbekeren", "Nelson", "Mandela", "se", "moeite", "om", "die", "Suid-Afrikaanse", "bevolkingsgroepe", "na", "apartheid", "deur", "middel", "van", "rugby", "te", "versoen", ".", "Die", "Suid-Afrikaanserolprent", "Modder", "en", "bloed", "vertel", ",", "hoe", "Suid-Afrikaanse", "krygsgevangenes", "tydens", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "in", "die", "kamp", "op", "die", "eiland", "Sint", "Helena", "rugby", "leer", "ken", "het", ".", "Die", "Suid-Afrikaanse", "televisiereeks", "Getroud", "met", "rugby", "is", "vir", "die", "eerste", "keer", "inuitgesaai", "en", "deur", "die", "Britse", "televisiereeks", "Footballers", "’", "Wives", "geïnspireer", ".", "Strokiesverhale", "omtrent", "rugby", "is", "veral", "gewild", "in", "Frankryk", ".", "Voorbeelde", "sluit", "in", "die", "reekse", "Rubipèdes", "deur", "Michel", "Iturria", "en", "Les", "Rugbymen", "deur", "Poupard", "en", "Béka", ".", "In", "“Asterix", "in", "Brittannié”", ",", "’n", "uitgawe", "van", "die", "ook", "in", "Afrikaans", "beskikbare", "Asterix-reeks", "deur", "Albert", "Uderzo", "en", "René", "Goscinny", ",", "besoek", "die", "hoofkarakter", "op", "soek", "na", "’n", "towerdoepa", "’n", "rugbywedstryd", "tussen", "Camulodunum", "en", "Durovernum", ".", "Na", "rugby", "word", "ook", "in", "die", "gelyknamige", "rolprent", "en", "in", "die", "rolprent", "Asterix", "&", "Obelix", "–", "In", "diens", "van", "haar", "majesteit", "verwys", ".", "In", "die", "openbare", "en", "die", "beeldhoukuns", "is", "daar", "talle", "werke", "wat", "aan", "rugby", "gewy", "is", ".", "In", "die", "Twickenham-stadion", "staan", "’n2", "m", "hoë", "bronsbeeld", "deur", "die", "kunstenaar", "Gerald", "Laing", "wat", "’n", "lynstaan", "uitbeeld", "en", "in", "die", "Millennium-stadion", "’n", "standbeeld", "van", "die", "beampte", "Tasker", "Watkins", ".", "Van", "die", "spelers", "wat", "met", "standbeelde", "vereer", "is", ",", "sluit", "in", "Gareth", "Edwards", "(", "in", "Cardiff", ")", "en", "Danie", "Craven", "(", "in", "Stellenbosch", ")", ".", "In", "die", "dorp", "Larrivière-Saint-Savin", "in", "Suidwes-Frankryk", "is", "die", "Notre-Dame-du-Rugby", "geleë", ";", "dit", "is", "nie", "aan", "’n", "heilige", "gewy", "nie", ",", "maar", "aan", "rugby", ".", "Sien", "ook", "Lys", "van", "internasionale", "rugbyspanne", "Rugbywoordelys", "Verwysings", "Verdere", "leesstof", "Eksterne", "skakels", "Wêreldrugby", "(", "wêreldbeheerliggaam", ")", "Planet", "Rugby", "(", "nuuswebwerf", ")", "ESPNscrum", "(", "nuuswebwerf", ")", "The", "Rugby", "Archive", "(", "wêreldwye", "uitslagdatabasis", ")", "Rugbygeskiedenis", "1", "Voormalige", "Olimpiese", "sportsoorte" ]

[ "Die", "Rugbywêreldbeker", "is", "’n", "internasionale", "rugbykompetisie", "wat", "al", "om", "die", "vier", "jaar", "gehou", "word", "om", "die", "rugbywêreldkampioen", "bepaal", ".", "Die", "kompetisie", "is", "die", "belangrikste", "en", "bekendste", "in", "internasionale", "rugby", ".", "Die", "kompetisie", "is", "een", "van", "die", "mees", "gesiene", "sportgeleenthede", "ter", "wêreld", ",", "saam", "met", "die", "Sokker-Wêreldbeker", ",", "Olimpiese", "Somerspele", "en", "Krieketwêreldbeker", ".", "Daar", "is", "slegs", "plek", "virspannevanafspanne", "om", "aan", "die", "kompetisie", "deel", "te", "neem", "en", "spanne", "moet", "aan", "uitdunne", "deelneem", "om", "te", "kwalifiseer", ".", "Die", "drie", "beste", "spanne", "van", "elke", "poel", "van", "die", "vorige", "toernooi", "kwalifiseer", "regstreeks", "vir", "die", "volgende", "toernooi", ".", "In", "die", "nege", "kampioenskappe", "wat", "al", "aangebied", "is", ",", "het", "vier", "lande", "die", "titel", "al", "ingepalm", ".", "Suid-Afrika", "het", "al", "’n", "rekord", "van", "vier", "keer", "gewen", ",", "gevolg", "deur", "Nieu-Seeland", "drie", "keer", ",", "Australië", "twee", "keer", "en", "Engeland", "een", "keer", ".", "Die", "eerste", "rugbywêreldbeker", "het", "inin", "Australië", "en", "Nieu-Seeland", "plaasgevind", ".", "Die", "mees", "onlangse", "toernooi", "is", "inin", "Frankryk", "gehou", ".", "Die", "volgende", "wêreldbekertoernooi", "sal", "inin", "Australië", "aangebied", "word", ".", "Suid-Afrika", "is", "tans", "die", "wêreldkampioen", ".", "Uitslae", "Statistiek", "Eerste", "deelnames", "Sien", "ook", "Wêreldrugby", "o/20-kampioenskap", ",", "vir", "juniorspelers", "Wêreldrugby", "o/20-trofee", ",", "vir", "juniorspelers", "Verdere", "leesstof", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf", "Amptelike", "webtuiste", "van", "Wêreldrugby" ]

[ "Sielkunde", "oftewel", "psigologie", "is", "die", "studie", "van", "die", "innerlike", "lewe", "en", "gedrag", ".", "Algemene", "psigologie", "bestudeer", "die", "normale", ",", "volwasse", "mens", ";", "terwyl", "besondere", "psigologie", "die", "abnormale", ",", "onvolwasse", "mens", "(", "of", "dier", ")", "bestudeer", ".", "Alhoewel", "die", "sielkunde", "dikwels", "beskou", "word", "as", "'n", "wetenskap", "waarvan", "Sigmund", "Freud", "die", "stigter", "was", ",", "kan", "'n", "mens", "dit", "verder", "terug", "in", "die", "geskiedenis", "vind", "in", "die", "debatte", "tussen", "filosowe", "soos", "John", "Locke", "en", "Immanuel", "Kant", ".", "Bekende", "sielkundiges", "Van", "die", "beroemde", "sielkundiges", "sluit", "in", ":", "William", "James", "Sigmund", "Freud", "Carl", "Gustav", "Jung", "Alfred", "Adler", "Viktor", "Frankl", "Erik", "Erikson", "Henry", "Murray", "B", "F", "Skinner", "Albert", "Bandura", "Gordon", "Allport", "George", "Kelly", "Jacques", "Lacan", "Abraham", "Maslow", "Carl", "Rogers", "Stanislav", "Grof", "Ken", "Wilbur", "Die", "moderne", "studie", "van", "sielkunde", "bestaan", "uit", "'n", "hele", "aantal", "spesialisrigtings", ",", "te", "wete", "bedryfsielkunde", ",", "ontwikkelingsielkunde", ",", "sosiale", "sielkunde", ",", "psigonomie", "(", "oorkoepelende", "term", "vir", "kognitiewe-en", "neurosielkunde", ")", ",", "psigopatologie", ",", "fisiologiese", "sielkunde", ",", "psigologiese", "metodeleer", ",", "persoonlikheidsielkunde", "en", "dan", "die", "terapiegebaseerde", "rigtings", ":", "kliniese", "sielkunde", ",", "opvoedkundige", "sielkunde", "en", "voorligtingsielkunde", ".", "Die", "ontwikkeling", "van", "positiewe", "sielkunde", "vind", "neerslag", "in", "verskeie", "spesialisrigtings", "in", "sielkunde", ".", "Sien", "ook", "Psigiatrie", "Dunning-Kruger-effek", "Eksterne", "skakels" ]

[ "Sigmund", "FreudMei-Septemberwas", "'n", "Oostenrykse", "neuroloog", "en", "die", "stigter", "van", "die", "psigoanalitiese", "tradisie", "binne", "die", "sielkunde", ",", "'n", "beweging", "wat", "die", "teorie", "dat", "onderbewuste", "motiewe", "baie", "optrede", "beheer", ",", "gewild", "gemaak", "het", ".", "Hy", "het", "geïnteresseerd", "geraak", "in", "hipnose", "en", "hoe", "dit", "geestesiekes", "kon", "help", ".", "Hy", "het", "later", "hipnose", "laat", "vaar", "en", "eerder", "vrye", "assosiasie", "en", "droomanalise", "verkies", ",", "deur", "wat", "nou", "bekend", "staan", "as", "\"", "die", "pratende", "genesing", "\"", "te", "ontwikkel", ".", "Dit", "het", "die", "kernelemente", "van", "psigoanalise", "geword", ".", "Freud", "het", "veral", "belanggestel", "in", "wat", "toe", "histerie", "genoem", "is", ".", "Freud", "se", "teorieë", "en", "sy", "behandeling", "van", "pasiënte", "was", "opspraakwekkend", "in", "diee-eeuse", "Wene", ",", "en", "word", "selfs", "vandag", "nog", "vurig", "gedebatteer", ".", "Freud", "se", "idees", "word", "gereeld", "bespreek", "en", "ontleed", "as", "werke", "van", "literatuur", ",", "filosofie", "en", "algemene", "kultuur", ",", "te", "midde", "van", "die", "aanhoudende", "debat", "oor", "hulle", "waarde", "as", "wetenskaplike", "en", "mediese", "verhandelinge", ".", "Vroeë", "lewe", "Hy", "het", "hom", "in", "Wene", "as", "medikus", "bekwaam", "en", "in", "die", "psigiatrie", "gespesialiseer", ".", "Mettertyd", "het", "hy", "ontdek", "dat", "sy", "pasiënte", "sielkundige", "probleme", "het", "wat", "deur", "'n", "blote", "kennis", "van", "die", "fisiologie", "van", "die", "liggaam", "verklaar", "kan", "word", ".", "Hy", "het", "in", "Parys", "gaan", "studeer", "onder", "die", "bekende", "geneesheer", ",", "Charcot", ".", "Die", "nuwe", "sielkundige", "tegniek", "van", "behandeling", "wat", "hy", "bestudeer", "het", ",", "was", "hipnose", ".", "Vol", "vuur", "en", "ywer", "het", "Freud", "na", "Wene", "teruggekeer", ",", "maar", "is", "wreed", "ontnugter", "toe", "sy", "mediese", "kollegas", "en", "mede-psigiaters", "nie", "beïndruk", "was", "met", "sy", "gebruik", "van", "hipnose", "nie", ".", "Vir", "die", "psigiaters", "was", "dit", "\"", "te", "sielkundig", "\"", "en", "vir", "die", "akademiese", "sielkundiges", "was", "dit", "te", "onwetenskaplik", ".", "Freud", "het", "homself", "as", "'n", "sielkundige", "beskou", ",", "nie", "as", "'n", "medikus", "nie", ",", "en", "hy", "het", "die", "ontleding", "van", "die", "geesteslewe", "van", "die", "mens", "sy", "lewenstaak", "gemaak", ".", "Aangesien", "dit", "egter", "grotendeels", "'n", "ontleding", "van", "sy", "eie", "geesteslewe", "was", ",", "is", "dit", "kwalik", "verbasend", "dat", "Freud", "se", "persoonlike", "eienaardighede", "en", "eie", "lewensprobleme", "'n", "groot", "rol", "speel", "in", "sy", "psigoanlitiese", "teorieë", ".", "Sy", "vader", ",", "aan", "wie", "hy", "besonder", "geheg", "was", ",", "was", "'n", "saggeaarde", "Joodse", "handelaar", "wat", "meermale", "ten", "aanskoue", "van", "sy", "seun", ",", "in", "die", "openbaar", "met", "minagting", "behandel", "is", ".", "Sy", "moeder", "was", "daarenteen", "'n", "dominerende", ",", "ambisieuse", "persoon", ",", "wat", "haar", "seun", "vir", "'n", "loopbaan", "in", "die", "politiek", "of", "in", "die", "regte", "wou", "voorberei", ".", "Haar", "seun", "moes", "'n", "leier", "word", ",", "ongeag", "op", "watter", "terrein", ".", "Hierdie", "botsende", "persoonlikhede", "van", "sy", "ouers", "het", "reeds", "in", "sy", "kinderjare", "ernstige", "konflikte", "by", "Freud", "veroorsaak", ".", "Struikelblokke", "Toe", "sy", "vader", "te", "sterwe", "kom", ",", "het", "Freud", "behep", "geraak", "met", "sy", "eie", "dood", ".", "Op", "middeljarige", "leeftyd", "het", "hy", "mondkanker", "ontwikkel", ",", "waarvoor", "hy", "in", "die", "loop", "vanjaaroperasies", "moes", "ondergaan", ",", "sonder", "om", "genees", "te", "word", ".", "Toe", "sy", "leerstellinge", "uiteindelik", "'n", "deurbraak", "begin", "maak", "in", "die", "mediese", "wêreld", ",", "het", "twee", "van", "sy", "getrouste", "volgelinge", ",", "Alfred", "Adler", "en", "Carl", "Jung", ",", "van", "hom", "weggebreek", "en", "hul", "eie", "rigting", "ingeslaan", ".", "Bronnelys", "KENNIS", ",", "vol", "bl", ".", "ISBN79813", "Sien", "ook", "Ego", ",", "Superego", "en", "Id", "Sigmund", "Freud", "birthplace", "PRIBOR", "in", "Czech", "language", "Oostenrykse", "Jode", "Oostenrykse", "sielkundiges", "Akademici", "Ateïste", "Mense", "in", "die", "Sjoa", "Psigoanalitici", "Geboortes", "in", "Sterftes", "in" ]

[ "Hierdie", "artikel", "bespreek", "die", "digtheid", "van", "'n", "stof", ".", "Sien", "Bevolkingsdigtheid", "vir", "'n", "artikel", "oor", "die", "digtheid", "van", "'n", "bevolking", ".", "Digtheid", "dui", "op", "die", "hoeveelheid", "stof", "per", "volume", "of", "op", "die", "aantal", "items", "per", "volume", "of", "oppervlakte", ".", "Die", "digtheid", "van", "'n", "stof", "(", "simbool", ":", "ρ", "-", "Grieks", ":", "rho", ")", "is", "'n", "mate", "van", "massa", "per", "eenheid", "volume", ".", "Hoe", "hoër", "'n", "voorwerp", "se", "digtheid", ",", "hoe", "hoër", "is", "sy", "massa", "per", "volume", ".", "Die", "gemiddelde", "digtheid", "van", "'n", "voorwerp", "is", "gelyk", "aan", "sy", "totale", "massa", "gedeel", "deur", "sy", "totale", "volume", ".", "'n", "Meer", "digte", "voorwerp", "(", "soos", "yster", ")", "het", "minder", "volume", "as", "'n", "gelyke", "massa", "van", "'n", "minder", "digte", "stof", "(", "soos", "water", ")", ".", "Die", "SI", "eenheid", "van", "digtheid", "is", "kilogram", "per", "kubieke", "meter", "(", "kg/m3", ")", "metρ", "die", "voorwerp", "se", "digtheid", "(", "gemeet", "in", "kilogram", "per", "kubieke", "meter)m", "die", "voorwerp", "se", "totale", "massa", "(", "gemeet", "in", "kilogram)V", "'", "'", "die", "voorwerp", "se", "totale", "volume", "(", "gemeet", "in", "kubieke", "meter", ")", "Ander", "eenhede", "Die", "verouderde", "g/cm³", "(", "gram", "per", "kubieke", "sentimeter", ")", "of", "kg/L", "(", "kilogram", "per", "liter", ")", "mates", "kom", "steeds", "voor", ".", "1", "kg/dm3", "=g/1000cm3", "=kg/l", ".", "In", "Britse", "eenhede", "word", "digtheid", "gemeet", "in", "pond/kubieke", "voet", ".", "Voorheen", "was", "massa", "en", "volume", "verbind", "deur", "die", "gram", "as", "die", "massa", "van", "een", "kubieke", "sentimeter", "water", "teen98", "°C", "te", "definieer", ",", "wat", "beteken", "het", "dat", "water", "'n", "digtheid", "vankg/liter", "gehad", "het", ".", "Dit", "het", "probleme", "geskep", "weens", "die", "kans", "van", "massaverlies", "as", "gevolg", "van", "verdamping", ",", "asook", "digtheidsveranderinge", "as", "gevolg", "van", "temperatuurveranderinge", ".", "Om", "hierdie", "rede", "is", "'n", "alternatiewe", "definisie", "van", "die", "meter", "en", "kilogram", "ontwikkel", "wat", "meer", "getrou", "in", "'n", "laboratorium", "herhaal", "kan", "word", ".", "Weens", "die", "nuwe", "definisies", "van", "meter", "en", "kilogram", "is", "die", "digtheid", "van", "water", "by98", "°C", "baie", "naby", "aan", "presieskg/liter", ".", "'n", "Kubieke", "meter", "water", "weeg", "dus", "een", "metrieke", "ton", ".", "Digthede", "van", "stowwe", "Die", "hoogste", "bekende", "digtheid", "is", "heel", "moontlik", "te", "vinde", "in", "neutronstermaterie", ".", "Die", "singulariteit", "in", "die", "middel", "van", "'n", "swartkolk", "het", "geen", "volume", "volgens", "algemene", "relatiwiteitsteorie", ",", "so", "die", "digtheid", "daarvan", "is", "ongedefinieerd", ".", "Die", "mees", "digte", "stof", "wat", "natuurlik", "op", "Aarde", "voorkom", "is", "Iridium", ",", "teen", "ongeveer650", "kg/m3", ";", ".", "'n", "Tabel", "van", "digthede", "van", "verskeie", "stowwe", ":", "Let", "op", "die", "lae", "digtheid", "van", "aluminium", "in", "vergelyking", "met", "die", "meeste", "ander", "metale", ";", "juis", "om", "hierdie", "rede", "is", "vliegtuie", "in", "die", "verlede", "hiervan", "gemaak", ".", "Let", "ook", "daarop", "dat", "lug", "'n", "nie-nul", ",", "alhoewel", "klein", ",", "digheid", "het", ".", "Aerogel", "is", "die", "wêreld", "se", "ligste", "vaste", "stof", ".", "Tabel", "-", "digtheid", "van", "lug", "ρ", ",", "Spoed", "van", "klank", "in", "lug", "c", ",", "akoestiese", "impedansie", "Z", "teenoor", "temperatuur", "°C", "Digtheid", "van", "gasse", "Die", "digtheid", "van", "gasse", "is", "'n", "funksie", "van", "druk", "en", "temperatuur", "en", "kan", "met", "die", "idealegaswet", "bereken", "word", ":", "In", "eenhede", "van", "kg/m3ː", "of", "kg/m3", "In", "eenhede", "van", "kmol/m3ː", "of", "kmol/m3", "Relatiewe", "digtheid", "Relatiewe", "digtheid", ",", "voorheen", "bekend", "as", "[spesifieke", "gewig", "]", "of", "[soortlike", "gewig", "]", ",", "is", "'n", "dimensielose", "hoeveelheid", "gedefinieer", "as", "die", "digtheid", "van", "'n", "stof", "gedeel", "deur", "'n", "verwysingsdigtheid", ".", "Vir", "vloeistowwe", "is", "word", "die", "digtheid", "van", "water", "by", "standaard", "temperatuur", "en", "druk", "(", "STP", ")", "gewoonlik", "gebruik", ".", "Dus", "is", "die", "verwysingsdigtheidkg/m3", ".", "Dus", ":", "Vir", "gasse", "word", "die", "digtheid", "van", "die", "gas", "by", "STP", "gewoonlik", "gebruik", "en", "word", "dit", "gewoonlik", "gedeel", "deur", "die", "digtheid", "van", "lug", "by", "STP", "(", "ongeveer292", "kg/m3", ")", ".", "Dus", ":", "Sien", "ook", "Standaard", "temperatuur", "en", "druk", "Relatiewe", "digtheid", "Wetenskap", "Fisiese", "groothede" ]

[ "Suid-Afrika", ",", "amptelik", "die", "Republiek", "van", "Suid-Afrika", ",", "is", "'n", "republiek", "aan", "die", "suidpunt", "van", "Afrika", ".", "Dit", "grens", "in", "die", "noorde", "aan", "Namibië005", "km", "grens", ")", ",", "Botswana969", "km", "grens", ")", "en", "Zimbabwekm", "grens", ")", ",", "en", "in", "die", "noordooste", "aan", "Mosambiekkm", "grens", ")", "en", "Eswatinikm", "grens", ")", ".", "Lesotho106", "km", "grens", ")", "vorm", "'n", "enklawe", "binne", "die", "grense", "van", "Suid-Afrika", ".", "Suid-Afrika", "is", "een", "van", "die", "mees", "etnies", "diverse", "lande", "in", "Afrika", ".", "Die", "land", "het", "meer", "Europese", "immigrante", "ontvang", "as", "enige", "ander", "land", "in", "Afrika", "en", "het", "die", "hoogste", "bevolking", "van", "Europese", ",", "Indiese", "en", "gemengde", "afkoms", ".", "Rasse-", "en", "etniese", "stryd", "was", "nog", "altyd", "'n", "groot", "deel", "van", "die", "geskiedenis", "en", "politiek", "van", "die", "land", ".", "'n", "Ander", "belangrike", "faktor", "in", "die", "ontwikkeling", "van", "die", "land", "is", "die", "ryk", "mineraalbronne", "waaroor", "die", "land", "beskik", ".", "Die", "land", "se", "ekonomie", "is", "die", "grootste", "en", "mees", "ontwikkelde", "op", "die", "kontinent", "met", "moderne", "infrastruktuur", "oor", "die", "hele", "land", ".", "Suid-Afrika", "is", "'n", "lidland", "van", "die", "Afrika-unie", ",", "Gemeenskaplike", "Monetêre", "Gebied", ",", "Suider-Afrikaanse", "Doeane-unie", ",", "Suider-Afrikaanse", "Ontwikkelingsgemeenskap", ",", "Britse", "Statebond", "en", "die", "Verenigde", "Nasies", ".", "Daarbenewens", "is", "Suid-Afrika", "die", "enigste", "Afrikaland", "van", "die", "Groep", "vanen", "het", "inby", "BRIC", "aangesluit", ",", "wat", "vervolgens", "BRICS", "geword", "het", ".", "Rassekonflik", "tussen", "die", "wit", "minderheid", "en", "die", "swart", "meerderheid", "het", "die", "Suid-Afrikaanse", "geskiedenis", "en", "politiek", "lank", "oorheers", ".", "Die", "tema", "het", "'n", "hoogtepunt", "bereik", "met", "die", "apartheidsbewind", "tussenen", "die", "negentien-negentigs", ".", "Nadat", "die", "Nasionale", "Party", "na", "die", "verkiesing", "vanaan", "bewind", "gekom", "het", ",", "is", "verskeie", "stelsels", "ingestel", "gegrond", "op", "eie", "rasse-ontwikkeling", ".", "Wette", "wat", "suiwer", "op", "eie", "rasse-ontwikkeling", "gegrond", "is", ",", "is", "vanafafgeskaf", "na", "'n", "lang", "en", "soms", "gewelddadige", "stryd", "teen", "apartheid", "waarin", "swart", "mense", "die", "leiding", "geneem", "het", ".", "Wit", ",", "Bruin", "en", "Indiër-Suid-Afrikaners", "het", "egter", "ook", "deelgeneem", "en", "buitelandse", "druk", "was", "'n", "belangrike", "faktor", "in", "die", "uiteindelike", "aftakeling", "van", "apartheid", ".", "Die", "dramatiese", "verandering", "in", "die", "politieke", "stelsel", "is", "egter", "op", "die", "ou", "einde", "op", "wonderbaarlike", "wyse", "relatief", "vreedsaam", "bewerkstellig", ".", "Suid-Afrika", "is", "een", "van", "die", "min", "lande", "in", "Afrika", "(", "en", "die", "res", "van", "die", "ontwikkelende", "lande", ")", "wat", "nie", "'n", "staatsgreep", "ondergaan", "het", "nie", ".", "Die", "veelpartysamesprekings", ",", "waarvolgens", "die", "nuwe", "Suid-Afrika", "in", "plek", "gestel", "is", ",", "het", "gelei", "tot", "die", "ontwikkeling", "van", "die", "Grondwet", "van", "Suid-Afrika", "met", "stewige", "beskerming", "van", "menseregte", ".", "Vandag", "word", "daar", "gereeld", "na", "Suid-Afrika", "as", "die", "Reënboognasie", "verwys", "–", "'n", "term", "wat", "aanvanklik", "deur", "Aartsbiskop", "Desmond", "Tutu", "bedink", "is", "en", "later", "op", "uitgebrei", "is", "deur", "die", "toenmalige", "president", "Nelson", "Mandela", "–", "as", "'n", "metafoor", "vir", "die", "land", "se", "nuutgevonde", "multikulturele", "diversiteit", "na", "die", "beëindiging", "van", "die", "skeiding", "wat", "deur", "die", "apartheidsideologie", "meegebring", "is", ".", "Suid-Afrika", "is", "die", "eerste", ",", "en", "sover", "enigste", ",", "land", "wat", "kernwapens", "ontwikkel", "het", "en", "daarna", "vrywillig", "sy", "hele", "kernwapenprogram", "ontbind", "het", ".", "Naam", "Suid-Afrika", "het", "twaalf", "amptelike", "tale", ",", "met", "slegs", "Indië", "wat", "meer", "het", ".", "As", "gevolg", "hiervan", "is", "daar", "elf", "amptelike", "name", "vir", "dié", "land", ".", "Sewe", "nieamptelike", "tale", "word", "ook", "erken", ":", "Fanagalo", ",", "Lobedu", ",", "Noord-Ndebele", ",", "Phuthi", ",", "Khoe", ",", "Nama", "en", "San", ".", "Die", "naam", "\"", "Suid-Afrika", "\"", "is", "afgelei", "van", "dié", "land", "se", "geografiese", "ligging", "aan", "die", "suidelike", "punt", "van", "Afrika", ".", "By", "sy", "vorming", "is", "dié", "land", "in", "Engels", "Union", "of", "South", "Africa", "genoem", ",", "wat", "sy", "oorsprong", "uit", "die", "eenwording", "van", "vier", "voorheen", "afsonderlike", "Britse", "kolonies", "weerspieël", ".", "Sedert", "die", "Republiekwording", "inis", "die", "respektiewelik", "die", "Afrikaanse", "en", "Engelse", "langname", "Republiek", "van", "Suid-Afrika", "en", "Republic", "of", "South", "Africa", "gebruik", ",", "met", "RSA", "as", "amptelike", "afkorting", ".", "Sederthet", "die", "RSA", "in", "elkeen", "van", "sy", "elf", "amptelike", "tale", "'n", "amptelike", "naam", ".", "Mzansi", ",", "afgelei", "van", "die", "Xhosa-naamwoord", "umzantsi", ",", "letterlik", "\"", "suide", "\"", ",", "is", "'n", "algemene", "naam", "vir", "Suid-Afrika", ",", "terwyl", "sommige", "Pan-Afrikanistiese", "politieke", "partye", "die", "naam", "\"", "Azanië", "\"", "gebruik", ".", "Geskiedenis", "Prehistoriese", "geskiedenis", "Suid-Afrika", "het", "een", "van", "die", "oudste", "argeologiese", "terreine", "in", "Afrika", ".", "Uitgebreide", "fossieloorblyfsels", "by", "die", "Sterkfontein-", ",", "Kromdraai-", "en", "Makapansgatgrotte", "dui", "aan", "dat", "verskeie", "lede", "van", "Australopithecus", "in", "Suid-Afrika", "gewoon", "het", "vanaf", "ongeveer", "drie", "miljoen", "jaar", "gelede", ".", "Hulle", "is", "gevolg", "deur", "verskeie", "Homo-spesies", "insluitend", "Homo", "habilis", ",", "Homo", "erectus", "en", "die", "moderne", "mens", ",", "Homo", "sapiens", ".", "Bantoe", "ystergebruikende", "landbouers", "en", "veewagters", "het", "teen", "diee", "-", "ofe", "eeu", "suid", "oor", "die", "Limpoporivier", "in", "hedendaagse", "Suid-Afrika", "in", "beweeg", "(", "die", "Bantoe-uitbreiding", ")", ".", "Hulle", "het", "stadig", "verder", "suid", "getrek", ",", "waar", "die", "vroegste", "ystergieterye", "in", "die", "hedendaagse", "KwaZulu-Natalprovinsie", "uit", "ongeveergedateer", "word", ".", "Die", "mees", "suidelike", "groep", "was", "die", "Xhosas", "wat", "tot", "by", "die", "Groot-Visrivier", "getrek", "het", ",", "wat", "vandag", "in", "die", "Oos-Kaapprovinsie", "lê", ".", "Die", "ystertydperkgroepe", "het", "vroeëre", "jagter-versamelaargroepe", "verplaas", "soos", "hulle", "suid", "getrek", "het", ".", "Vroeë", "Europese", "kontak", "Dias", "het", "opMaart'", "nmeter", "hoë", "padrão", "naby", "die", "monding", "van", "die", "Rio", "do", "Infante", "te", "Kwaaihoek", "op", "die", "kruin", "van", "strandduin", "geplant", ".", "Dit", "was", "die", "verste", "punt", "van", "hierdie", "Portugese", "ontdekkingsreis", "wat", "namens", "die", "Portugese", "hof", "onderneem", "is", ".", "Met", "die", "terugtog", "is", "'n", "tweede", "klipkruis", "opJunie", "by", "Cabo", "de", "Boa", "Esperanza", "geplant", ".", "Met", "sy", "reis", "vanafhet", "da", "Gama", "opNovember", "by", "St", ".", "Helenabaai", "en", "opNovember", "by", "São", "Brás", "(", "d.i", ".", "Mosselbaai", ")", "aangedoen", ".", "OpDesember", "vaar", "hy", "langs", "die", "Pondolandse", "of", "Natalse", "kus", "en", "noem", "dit", "Terra", "do", "Natal", ".", "OpMeihet", "Dias", "se", "skip", "vergaan", "voor", "hy", "weer", "om", "die", "Kaap", "kon", "vaar", ".", "Met", "Pedro", "de", "Ataíde", "(", "in", "Cabral", "se", "vloot", ")", "se", "terugkeer", "het", "hy", "Dias", "se", "dood", "bekend", "gemaak", "deur", "'n", "brief", "by", "die", "Poskantoorboom", "agter", "te", "laat", ",", "waar", "dit", "meer", "as", "'n", "jaar", "later", "deur", "João", "da", "Nova", "gevind", "is", ".", "Inhet", "Saldanha", "in", "Tafelbaai", "geland", "en", "selfs", "Tafelberg", "uitgeklim", ".", "OpFebruariehet", "Almeida", "envan", "sy", "manskappe", "egter", "in", "Tafelbaai", "voor", "die", "aanslag", "van", "'n", "Khoikhoistam", "gesneuwel", ",", "en", "inword", "Robbeneiland", "as", "Portugese", "gevangenis", "gebruik", ".", "Inhet", "Portugese", "skeepsmanne", "aan", "die", "ooskus", "(", "huidige", "KwaZulu-Natal", ")", "gestrand", ",", "en", "hul", "dagboeke", "getuig", "van", "'n", "groot", "Bantoesprekende", "bevolking", ".", "OpMaarthet", "die", "Santo", "Alberto", "op", "die", "Wildekus", "gestrand", "enPortugese", "enslawe", "het", "'n", "oorlewingstog", "aangepak", ".", "Op", "hul", "binnelandse", "roete", "het", "hulle", "einde-April", "die", "sneeubedekte", "Drakensberge", "opgemerk", ",", "en", "in", "Juliehet", "die", "oorlewendes", "Delagoabaai", "bereik", ".", "Inhet", "die", "Nederlander", "Houtman", "na", "die", "Ooste", "vertrek", ",", "nadat", "die", "seeroete", "aan", "hom", "bekend", "geword", "het", ".", "Ook", "die", "Britte", "was", "gou", "op", "die", "toneel", ",", "en", "inreeds", "word", "hulle", "gevangenes", "op", "Robbeneiland", "aangehou", ".", "Inhet", "Hartog", "by", "die", "Kaap", "aangedoen", "net", "voor", "sy", "ontdekking", "van", "Australië", "en", "Willaerts", "se", "skildery", "vantoon", "die", "oorlogskip", "Amsterdam", "en", "ander", "Nederlandse", "skepe", "in", "Tafelbaai", "geanker", ".", "OpMaarthet", "die", "Haarlem", "in", "Tafelbaai", "gestrand", ",", "en", "etlike", "Nederlandse", "matrose", "moes", "in", "tente", "binne", "'n", "fort", "op", "'n", "strandduin", "agterbly", ".", "Die", "fort", "het", "hulle", "Sandenburgh", "genoem", ",", "en", "'n", "positiewe", "verslag", "is", "oor", "hul", "verblyf", "en", "hulle", "suksesvolle", "aanplantings", "gelewer", ".", "Die", "VOC", "is", "hierin", "aangemoedig", "om", "die", "Kaap", "as", "halfweghawe", "te", "oorweeg", ",", "en", "Jan", "van", "Riebeeck", ",", "wat", "die", "Kaap", "reeds", "in", "die", "Haerlem", "besoek", "het", ",", "sou", "ook", "hierdie", "verslag", "onder", "oë", "kry", "en", "repliek", "daarop", "lewer", ".", "Inhet", "van", "Riebeeck", "weereens", "in", "Tafelbaai", "aan", "land", "gegaan", "toe", "hy", "aan", "boord", "van", "'n", "Nederlandse", "vloot", "uit", "Batavië", "arriveer", ".", "Hy", "het", "die", "skiereiland", "tot", "in", "Houtbaai", "verken", ",", "en", "twee", "jaar", "later", "het", "die", "VOC", "amptelik", "besluit", "om", "'n", "halfwegstasie", "aan", "die", "Kaap", "de", "Goede", "Hoop", "te", "vestig", ".", "Nederlanders", "en", "Xhosas", "in", "die", "Kaap", "Die", "geskrewe", "geskiedenis", "van", "Suid-Afrika", "begin", "opApriltoe", "'n", "verversingstasie", "by", "die", "Kaap", "die", "Goeie", "Hoop", "deur", "Jan", "van", "Riebeeck", "namens", "die", "Verenigde", "Oos-Indiese", "Kompanjie", "gevestig", "is", ".", "Wat", "hulle", "hier", "gevind", "het", "was", "geen", "universiteite", ",", "geen", "biblioteke", ",", "geen", "tegnologie", "en", "geen", "kultuur", ".", "Hulle", "het", "'n", "mensdom", "hier", "ontmoet", "genaamd", "die", "Koi", "San", ",", "wat", "op", "die", "brink", "van", "die", "oermens", "gevestig", "was", ".", "Dié", "antieke", "mensdom", "het", "op", "daardie", "stadium", "nog", "nie", "eers", "die", "wiel", "ontdek", "nie", ".", "In", "die", "Kaap", "was", "geen", "sien", "van", "enige", "ander", "beskawings", "behalwe", "die", "Koi", "San", ".", "Vir", "die", "grootste", "deel", "van", "diee", "ene", "eeue", "was", "die", "vestiging", ",", "wat", "stadig", "aan", "die", "uitbrei", "was", ",", "'n", "Nederlandse", "besitting", ".", "Die", "Nederlandse", "setlaars", "het", "uiteindelik", "naby", "die", "Visrivier", "met", "die", "Xhosas", ",", "wat", "besig", "was", "om", "in", "'n", "suidwestelike", "rigting", "uit", "te", "brei", ",", "in", "aanraking", "gekom", ".", "Ook", "hulle", "was", "'n", "baie", "primitiewe", "en", "selde", "beskaafde", "nomadiese", "trekvolk", "wat", "in", "hulle", "beslag", "geen", "form", "van", "ontwikkeling", "of", "tegnologie", "gehad", "het", ",", "behalwe", "die", "vorm", "van", "ystertydperk", "tipe", "assegaaie", "nie", ".", "Ook", "hulle", "het", "nog", "nie", "die", "wiel", "uitgevind", "nie", "en", "was", "afhanklik", "van", "die", "spies", "en", "die", "assegaai", "op", "oorlewing", ".", "'n", "Reeks", "oorloë", ",", "wat", "as", "die", "Kaapse", "grensoorloë", "bekend", "staan", ",", "het", "hierop", "gevolg", ".", "Die", "oorloë", "is", "meestal", "deur", "botsende", "belange", "veroorsaak", "en", "veediefstal", ".", "Om", "arbeidstekorte", "in", "die", "Kaap", "te", "verlig", ",", "is", "slawe", "uit", "Indonesië", ",", "Madagaskar", ",", "en", "Indië", "deur", "die", "Nederlandse", "owerheid", "ingevoer", ".", "Die", "meeste", "afstammelinge", "van", "dié", "slawe", ",", "wat", "gereeld", "met", "Nederlandse", "setlaars", "getrou", "het", ",", "is", "later", "saam", "met", "die", "oorblyfsels", "van", "die", "oorspronklike", "Khoikhoi", "as", "\"", "Kaapse", "Kleurlinge", "\"", "en", "\"", "Kaapse", "Maleiers", "\"", "geklassifiseer", ".", "Hierdie", "twee", "groepe", "verteenwoordig", "sowat", "vyftig", "persent", "van", "die", "bevolking", "van", "die", "provinsie", "Wes-Kaap", ".", "Die", "Europese", "immigrante", "uit", "Nederland", "is", "onder", "meer", "aangevul", "deur", "Duitsers", "en", "Franse", "Hugenote", ".", "Britse", "kolonie", "Groot-Brittanje", "neem", "die", "Kaap", "die", "Goeie", "Hoop", "invir", "die", "eerste", "keer", "tydens", "die", "Vierde", "Engelse-Nederlandse", "oorlog", "in", "besit", ".", "Nederland", "is", "indeur", "die", "Franse", "weermag", "onder", "die", "leierskap", "van", "Napoleon", "Bonaparte", "oorwin", ".", "Brittanje", "wou", "verhoed", "dat", "die", "Kaap", "in", "Franse", "hande", "val", "en", "die", "Britse", "weermag", ",", "onder", "Generaal", "Sir", "James", "Henry", "Craig", "vaar", "na", "Kaapstad", "om", "die", "kolonie", "te", "beskerm", "namens", "die", "Stadhouer", "Prins", "Willem", "V", "van", "Oranje", ".", "Die", "goewerneur", "van", "Kaapstad", "weier", "aanvanklik", "om", "enige", "instruksies", "van", "die", "prins", "te", "gehoorsaam", ",", "maar", "na", "die", "Britte", "gedreig", "het", "om", "kragdadig", "op", "te", "tree", ",", "stem", "hy", "in", ".", "In", "Februarielei", "die", "Vrede", "van", "Amiens", "daartoe", "dat", "die", "kolonie", "weer", "onder", "Nederlandse", "beheer", "kom", "in", "die", "vorm", "van", "die", "Bataafse", "Republiek", ".", "Ná", "oorlog", "weer", "uitbreek", ",", "word", "'n", "Britse", "mag", "weereens", "na", "die", "Kaap", "gestuur", "en", "na", "'n", "slag", "in", "Januarieop", "die", "strande", "van", "Tafelbaai", "gee", "die", "Nederlandse", "vesting", "van", "die", "Kasteel", "oor", "aan", "die", "Britte", "onder", "Sir", "David", "Baird", ",", "en", "die", "Britte", "annekseer", "die", "Kaapkolonie", "in", "Die", "Britte", "sit", "die", "oorlog", "teen", "die", "Xhosas", "voort", "en", "stoot", "die", "oostelike", "grens", "ooswaarts", "tot", "by", "'n", "lyn", "van", "forte", ",", "wat", "langs", "die", "Visrivier", "opgerig", "is", ",", "en", "konsolideer", "die", "gebied", "deur", "Britse", "Setlaars", "aan", "te", "moedig", "om", "hulle", "in", "dié", "gebied", "te", "vestig", ".", "As", "gevolg", "van", "druk", "deur", "afskaffingsverenigings", "in", "Brittanje", ",", "beëindig", "die", "Britse", "parlement", "sy", "wêreldwye", "slawehandel", "inen", "skaf", "slawerny", "in", "al", "sy", "kolonies", "af", "in", "Die", "voortslepende", "grensoorloë", ",", "ongelukkigheid", "met", "die", "wyse", "waarop", "slawerny", "afgeskaf", "is", "en", "ander", "verskille", "met", "die", "Britse", "owerheid", "lei", "daartoe", "dat", "'n", "gedeelte", "van", "die", "Nederlandssprekende", "bevolking", "as", "deel", "van", "die", "Groot", "Trek", "verder", "in", "die", "binneland", "in", "trek", "buite", "Britse", "beheer", ".", "Die", "groep", ",", "wat", "eers", "as", "Voortrekkers", "en", "later", "as", "Boere", "bekend", "sou", "staan", ",", "kom", "in", "teenstand", "met", "swart", "stamme", "soos", "die", "Zoeloes", ".", "Hulle", "vestig", "'n", "reeks", "Boererepublieke", ",", "waarvan", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "en", "Oranje-Vrystaat", "die", "belangrikste", "is", ".", "Eerste", "en", "Tweede", "Vryheidsoorloë", "Die", "ontdekking", "van", "diamante", "inen", "goud", "inhet", "ekonomiese", "groei", "en", "immigrasie", "aangemoedig", "wat", "tot", "verdere", "onderdrukking", "van", "die", "plaaslike", "bevolking", "gelei", "het", ".", "Die", "Boere", "weer", "Britse", "indringing", "in", "die", "Eerste", "Vryheidsoorlog1881", ")", "suksesvol", "af", "deur", "taktiek", "wat", "baie", "meer", "gepas", "tot", "plaaslike", "toestande", "is", ",", "te", "gebruik", ".", "Die", "Boere", "het", "byvoorbeeld", "kakiekleure", "gedra", "wat", "dieselfde", "kleur", "as", "die", "veld", "was", "terwyl", "die", "Britte", "helderrooi", "baadjies", "gedra", "het", "wat", "hulle", "maklike", "teikens", "vir", "die", "Boereskerpskutters", "gemaak", "het", ".", "Die", "Britte", "keer", "ondanks", "teenstand", "deur", "die", "Liberale", "Party", "in", "die", "Britse", "Parlement", "in", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog1902", ")", "in", "groter", "getalle", "terug", ".", "Ondanks", "aanvanklike", "suksesse", "en", "verbete", "weerstand", "deur", "die", "Boere", ",", "oorweldig", "die", "Britse", "magte", "die", "Boere", "as", "gevolg", "van", "hulle", "getalleoorwig", "en", "beter", "toevoerlyne", ".", "Nadat", "die", "Boere", "tot", "guerilla-oorlogvoering", "oorgaan", ",", "slaag", "die", "Britte", "eers", "daarin", "om", "die", "Boere", "tot", "oorgawe", "te", "dwing", "toe", "hulle", "die", "geskroeide", "aarde", "beleid", "en", "gepaardgaande", "konsentrasiekampe", "gebruik", "om", "dit", "vir", "die", "Boere", "onmoontlik", "te", "maak", "om", "verder", "te", "veg", ".", "Met", "die", "Verdrag", "van", "Vereeniging", "word", "volle", "heerskappy", "oor", "die", "Suid-Afrikaanse", "republieke", "aan", "Brittanje", "gegee", ".", "Die", "Britse", "regering", "kom", "ooreen", "om", "die", "£3", "000", "000", "oorlogskuld", "van", "die", "Boereregerings", "oor", "te", "neem", ".", "Unie", "van", "Suid-Afrika", "Na", "vier", "jaar", "van", "onderhandelinge", "is", "die", "Unie", "van", "Suid-Afrika", "geskep", "uit", "die", "Kaap-", "en", "Natalkolonies", "en", "die", "Oranje-Vrystaat", "en", "Transvaalse", "Republieke", "opMei", "presies", "agt", "jaar", "na", "die", "einde", "van", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", ".", "Die", "nuut", "geskepte", "Unie", "van", "Suid-Afrika", "was", "'n", "Britse", "dominium", ".", "Insmelt", "die", "Suid-Afrikaanse", "Party", "en", "die", "Nasionale", "Party", "saam", "om", "die", "Verenigde", "Party", "te", "vorm", ",", "wat", "versoening", "tussen", "Afrikaners", "en", "Engelssprekende", "blankes", "nagestreef", "het", ".", "Dit", "skeur", "egter", "inoor", "die", "Unie", "se", "deelname", "aan", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "as", "'n", "bondgenoot", "van", "die", "Verenigde", "Koninkryk", ".", "Die", "Nasionale", "Party", "het", "met", "Nazi-Duitsland", "gesimpatiseer", "omdat", "baie", "Boere", "dit", "nie", "goed", "gedink", "het", "om", "die", "Kakies", "te", "ondersteun", "na", "wat", "hulle", "als", "aan", "die", "Boere", "volk", "gedoen", "het", "nie", ".", "Bosoorlog1989", "Geskiedenis", "omtrent", "hierdie", "oorlog", "is", "'n", "baie", "omstrede", "onderwerp", "in", "Suid-Afrika", "en", "word", "inligting", "oor", "veldslae", ",", "oorwinnings", ",", "helde", "en", "nederlae", "tot", "nog", "toe", "nie", "aan", "die", "wye", "publiek", "bekend", "gemaak", "nie", ".", "Apartheid", "en", "die", "Nuwe", "Suid-Afrika", "Inverslaan", "die", "Nasionale", "Party", "die", "Verenigde", "Party", "van", "genl", ".", "Jan", "Christian", "Smuts", "in", "die", "algemene", "verkiesing", "en", "mettertyd", "word", "'n", "reeks", "strawwe", "afsonderingswette", "ingestel", "om", "die", "apartheidsbeleid", "te", "implementeer", ".", "Onder", "apartheid", ",", "is", "mense", "van", "verskillende", "rasse", "geskei", "en", "is", "swart", "mense", "stemreg", "binne", "die", "\"", "wit", "Suid-Afrika", "\"", "ontsê", ".", "Implementering", "van", "die", "beleid", "veroorsaak", "oneindige", "leed", "aan", "miljoene", "Suid-Afrikaners", "deur", "gedwonge", "verskuiwings", ",", "beperkings", "op", "beweging", ",", "indiensneming", "en", "gewelddadige", "onderdrukking", "van", "die", "stryd", "teen", "apartheid", ".", "Apartheid", "knou", "ook", "die", "ekonomiese", "vooruitgang", "van", "veral", "swart", "Suid-Afrikaners", ".", "Terwyl", "die", "wit", "minderheid", "van", "die", "hoogste", "lewenstandaarde", "in", "Afrika", "geniet", "het", ",", "in", "baie", "opsigte", "soortgelyk", "aan", "die", "in", "die", "\"", "eerste", "wêreld", "\"", "se", "westerse", "lande", ",", "is", "die", "swart", "meerderheid", "agtergelaat", "in", "terme", "van", "byna", "elke", "moontlike", "meetbare", "standaard", ",", "insluitend", "inkomste", ",", "opvoeding", ",", "behuising", ",", "en", "lewensverwagting", ".", "Apartheid", "het", "al", "hoe", "meer", "omstrede", "geword", "in", "die", "internasionale", "arena", "wat", "tot", "sanksies", "en", "onttrekking", "van", "beleggings", "gelei", "het", ",", "wat", "gepaard", "gegaan", "het", "met", "al", "hoe", "erger", "onluste", ".", "Die", "spanning", "het", "'n", "hoogtepunt", "bereik", "in85", "toe", "die", "regering", "met", "al", "hoe", "strawwer", "teenmaatreëls", "reageer", ".", "Dit", "het", "weer", "gelei", "tot", "feller", "weerstand", "van", "anti-apartheidbewegings", "(", "veral", "die", "African", "National", "Congress", ")", ".", "Weerstandsbewegings", "soos", "MK", "onder", "leiding", "van", "Nelson", "Mandela", "self", "het", "talle", "mense", "vermoor", ".", "Die", "land", "is", "geruk", "deur", "die", "kombinasie", "van", "internasionale", "boikotte", "en", "ekonomiese", "sanksies", ",", "stakings", ",", "optogte", ",", "betogings", ",", "en", "sabotasie", ".", "Indoen", "die", "Nasionale", "Partyregering", "die", "eerste", "stappe", "tot", "'n", "onderhandelde", "skikking", "toe", "dit", "die", "ANC", "en", "ander", "politieke", "organisasies", "ontban", "en", "ANC-leier", "Nelson", "Mandela", "najaar", "in", "die", "tronk", "vrylaat", ".", "Die", "tronk", "waaruit", "hy", "vrygelaat", "is", ",", "was", "nie", "die", "sel", "op", "Robbeneiland", "nie", ",", "maar", "die", "Victor", "Verster-gevangenis", "buite", "Paarl", ".", "Apartheidwetgewing", "is", "geleidelik", "geskrap", "en", "die", "eerste", "veelrassige", "verkiesing", "is", "ingehou", ".", "Die", "ANC", "het", "met", "'n", "oorweldigende", "meerderheid", "gewen", "en", "is", "steeds", "aan", "bewind", ".", "Korrupsie", "en", "wanbesteding", "van", "staatsfondse", "en", "belastingbetalers", "se", "geld", "was", "nog", "nooit", "in", "die", "geskiedenis", "van", "Suid-Afrika", "so", "erg", "nie", ".", "Ten", "spyte", "van", "die", "beëindiging", "van", "Apartheid", "leef", "miljoene", "swart", "Suid-Afrikaners", ",", "maar", "ook", "honderdduisende", "blankes", "steeds", "in", "armoede", ".", "Terwyl", "swart", "armoede", "gereeld", "toegeskryf", "word", "aan", "die", "nalatingskap", "van", "apartheid", ",", "skenk", "min", "waarnemers", "aandag", "aan", "die", "feit", "dat", "Suid-Afrika", "se", "ekonomiese", "en", "politieke", "raamwerk", "nooit", "dié", "van", "'n", "moderne", "welvaartstaat", "gevolg", "het", "nie", ",", "maar", "dat", "dit", "eerder", "op", "'n", "neoliberale", "vryemarkekonomie", "berus", "wat", "aan", "markkragte", "en", "globalisering", "blootgestel", "is", ".", "Al", "is", "daar", "ook", "druk", "op", "die", "huidige", "regering", "om", "dienslewering", "op", "te", "knap", "en", "sosiale", "vraagstukke", "aan", "te", "spreek", "en", "is", "baie", "vordering", "gemaak", "wat", "betref", "behuising", ",", "elektrisiteitsvoorsiening", "en", "toegang", "tot", "water", ",", "sal", "miljoene", "armes", ",", "wat", "nie", "by", "die", "vereistes", "van", "'n", "geglobaliseerde", "ekonomie", "kan", "aanpas", "nie", ",", "die", "verloorders", "wees", ".", "So", "word", "na", "raming", "reeds000", "blanke", "Suid-Afrikaners", "in", "krotbuurte", "en", "plakkerskampe", "gehuisves", ".", "Terwyl", "die", "ANC-regering", "hom", "tot", "die", "bou", "van", "'n", "nie-rassige", "samelewing", "verbind", "het", ",", "word", "sy", "strategie", "in", "hierdie", "verband", "–", "die", "beleid", "van", "swart", "ekonomiese", "bemagtiging", "–", "dikwels", "bevraagteken", ".", "Terwyl", "hierdie", "beleid", "die", "vorming", "van", "'n", "groeiende", "swart", "bourgeoisie", "en", "middelklas", "bevorder", "en", "versnel", "het", ",", "lewer", "ander", "sosiale", "groepe", "kritiek", "op", "die", "newe-effekte", "van", "dié", "beleid", "–", "nepotisme", ",", "die", "akkumulasie", "van", "kapitaal", "in", "min", "swart", "hande", ",", "groeiende", "ongelykheid", "en", "inkomstegaping", "binne", "die", "swart", "gemeenskappe", ",", "en", "voortgesette", "diskriminasie", "teen", "blanke", "werknemers", "waardeur", "die", "ekonomie", "en", "die", "hele", "samelewing", "ook", "dekades", "ná", "die", "einde", "van", "apartheid", "volgens", "rasselyne", "georganiseer", "word", ".", "Politiek", "Suid-Afrika", "het", "'n", "tweekamerparlement", "wat", "bestaan", "uit", "'n", "Nasionale", "Raad", "van", "Provinsies", "(", "of", "hoërhuis", ")", "metlede", "en", "'n", "Nasionale", "Vergadering", "(", "of", "laerhuis", ")", "metlede", ".", "Lede", "van", "die", "laerhuis", "word", "volgens", "proporsionele", "verteenwoordiging", "verkies", ":", "helfte", "van", "die", "lede", "word", "direk", "verkies", "op", "grond", "van", "nasionale", "lyste", "en", "die", "ander", "helfte", "word", "verkies", "uit", "provinsiale", "lyste", ".", "Tien", "lede", "word", "verkies", "om", "elke", "provinsie", "in", "die", "Nasionale", "Raad", "van", "Provinsies", "te", "verteenwoordig", ",", "ongeag", "die", "bevolkingsgrootte", "van", "die", "provinsie", ".", "Verkiesings", "vir", "beide", "kamers", "word", "elke", "vyf", "jaar", "gehou", ".", "Die", "regering", "word", "in", "die", "laerhuis", "gevorm", "en", "die", "leier", "van", "die", "meerderheidsparty", "in", "die", "Nasionale", "Vergadering", "is", "die", "President", ".", "Tans", "word", "Suid-Afrikaanse", "politiek", "oorheers", "deur", "die", "African", "National", "Congress", "(", "ANC", ")", "wat50%", "van", "die", "stemme", "in", "die", "algemene", "verkiesing", "vanontvang", "het", ".", "Die", "hoofteenstander", "teen", "die", "ANC", "se", "heerskappy", "is", "die", "Demokratiese", "Alliansie", "(", "DA", ")", "wat77%", "van", "die", "stemme", "ontvang", "het", ".", "Die", "derde", "party", "is", "die", "Ekonomiese", "Vryheidsvegters", "(", "EFF", ")", "wat", "slegs79%", "van", "die", "stemme", "ontvang", "het", ".", "Die", "voorheen", "dominante", "Nuwe", "Nasionale", "Party", "(", "NNP", ")", ",", "waarvan", "die", "voorganger", ",", "die", "Nasionale", "Party", ",", "apartheid", "aanvanklik", "ingestel", "het", ",", "het", "naspoedig", "steun", "verloor", "en", "het", "opAprilgestem", "om", "finaal", "te", "ontbind", ".", "Die", "munisipale", "verkiesing", "vanhet", "'n", "groot", "skuif", "in", "die", "land", "se", "politiek", "gewys", ",", "waar", "die", "heersende", "ANC-party", "sy", "meerderheid", "verloor", "het", "en", "klein", "partye", "soos", "die", "EFF", "en", "IVP", "groot", "minderhede", "behaal", "het", ".", "Sedertdien", "word", "Stad", "Johannesburg", "(", "Mpho", "Phalatse", ")", "en", "Stad", "Tshwane", "(", "Randall", "Williams", ")", "saam", "met", "Stad", "Kaapstad", "(", "sederten", "die", "Wes-Kaap", "(", "sedert", "deur", "die", "DA", "of", "DA-koalisies", "regeer", ".", "Politieke", "partye", "in", "die", "parlement", "sedert", "African", "National", "Congress", "(", "ANC", ")", "Demokratiese", "Alliansie", "(", "DA", ")", "Ekonomiese", "Vryheidsvegters", "(", "EFF", ")", "Inkatha-Vryheidsparty", "(", "IVP", ")", "Vryheidsfront", "Plus", "(", "VF+", ")", "Afrika", "Christen", "Demokratiese", "Party", "(", "ACDP", ")", "United", "Democratic", "Movement", "(", "UDM", ")", "Congress", "of", "the", "People", "(", "COPE", ")", "African", "Independent", "Congress", "(", "AIC", ")", "National", "Freedom", "Party", "(", "NFP", ")", "GOOD", "African", "Transformation", "Movement", "(", "ATM", ")", "Pan", "Africanist", "Congress", "of", "Azania", "(", "PAC", ")", "Al", "Jama-ah", "Politieke", "ontwikkeling", "Ondanks", "alle", "retoriek", "van", "'n", "\"", "reënboognasie", "\"", "weerspieël", "verkiesingsresultate", "in", "Suid-Afrika", "steeds", "die", "demografiese", "verdeling", "van", "sy", "bevolking", ".", "Swart", "kiesers", "het", "'n", "sterk", "neiging", "om", "vir", "die", "ANC", "te", "stem", ",", "blankes", "en", "bruines", "steun", "die", "DA", ",", "die", "OD", "word", "merendeels", "deur", "die", "minderheidsgroepe", "(", "bruines", ",", "blankes", ",", "Indiërs", ")", "verkies", ".", "Nasionale", "verkiesings", "het", "sodoende", "die", "karakter", "van", "'n", "etniese", "sensus", ".", "'n", "Hoë", "persentasie", "stemburgers", "uit", "minderheidsgroepe", "is", "veronseker", "en", "bly", "buite", "stemming", "in", "verkiesings", ".", "Diegene", ",", "wat", "wél", "hul", "stemme", "uitbring", ",", "stem", "volgens", "rasionale", "oorwegings", "–", "en", "verkies", "diegene", "politieke", "leiers", "waarvan", "verwag", "kan", "word", "dat", "hulle", "hul", "eie", "etniese", "groep", "min", "of", "meer", "sal", "bevoordeel", ".", "Al", "word", "'n", "sodanige", "indruk", "deur", "verkiesingsresultate", "geskep", ",", "vorm", "swart", "kiesers", "allesbehalwe", "'n", "monolitiese", "blok", ".", "Verskille", "tussen", "armes", "en", "welvarendes", "het", "groter", "geword", "in", "die", "nuwe", "Suid-Afrika", ",", "en", "dit", "is", "tot", "dusver", "veral", "'n", "klein", ",", "alhoewel", "groeiende", ",", "swart", "middelklas", "wat", "die", "meeste", "ekonomiese", "voordeel", "uit", "die", "nuwe", "bedeling", "kan", "trek", ".", "Hulle", "was", "die", "teikengroep", "vir", "die", "nuwe", "swart", "opposisieparty", "COPE", "wat", "dan", "ook", "min", "stemme", "in", "landelike", "omgewings", "of", "benadeelde", "woonbuurte", "getrek", "het", ".", "Binne-", "en", "buitelandse", "waarnemers", "verwys", "na", "die", "gevare", "wat", "die", "oorheersende", "posisie", "van", "die", "regerende", "ANC", "vir", "Suid-Afrika", "se", "demokratiese", "stelsel", "kan", "inhou", ".", "Tans", "vind", "ideologiese", "debatte", "eerder", "plaas", "tussen", "die", "verskillende", "politieke", "vleuels", "van", "dié", "party", "as", "tussen", "regerings-", "en", "opposisiepartye", ".", "Maar", "Suid-Afrika", "is", "nie", "die", "enigste", "demokrasie", "wat", "dekades", "lank", "deur", "'n", "dominante", "meerderheidsparty", "geregeer", "is", "nie", ".", "Lande", "soos", "Indië", "(", "dekades", "lank", "oorheers", "deur", "die", "Kongresparty", ")", ",", "Japan", "(", "oorheers", "deur", "die", "Liberaaldemokratiese", "Party", ")", "of", "Italië", "(", "wat", "lange", "jare", "deur", "die", "dominante", "Democrazia", "Cristiana", "geregeer", "is", ")", "het", "dieselfde", "politieke", "pad", "geloop", "voordat", "opposisiepartye", "'n", "oorwinning", "behaal", "het", ".", "Die", "stabiliteit", "van", "dié", "lande", "se", "demokratiese", "bedeling", "is", "nooit", "in", "twyfel", "getrek", "nie", ".", "Tans", "word", "Suid-Afrika", "se", "onafhanklike", "regstelsel", "as", "'n", "waarborg", "vir", "'n", "demokratiese", "toekoms", "beskou", "waarin", "die", "skeiding", "van", "magte", "in", "dié", "Afrikaland", "verskans", "sal", "bly", ".", "Buitelandse", "betrekkinge", "Suid-Afrika", "is", "'n", "streeksmoondheid", "in", "Afrika", "suid", "van", "die", "Sahara", "wat", "in", "baie", "opsigte", "'n", "baanbrekerrol", "speel", "en", "as", "voorbeeld", "vir", "ander", "Afrikalande", "kan", "dien", ".", "Ná", "dekades", "van", "internasionale", "isolasie", "gedurende", "die", "apartheidjare", "het", "die", "buitelandse", "beleid", "onder", "president", "Nelson", "Mandela1999", ")", "nog", "in", "'n", "fase", "van", "heroriëntasie", "en", "versigtige", "hertoetreding", "tot", "die", "internasionale", "gemeenskap", "geval", ".", "Mandela", "se", "opvolger", ",", "Thabo", "Mbeki2008", ")", ",", "het", "gedurende", "sy", "ampstermyn", "reeds", "die", "kans", "vir", "die", "herdefinisie", "van", "Suid-Afrika", "se", "buitelandse", "beleid", "gesien", "wat", "volgens", "hom", "op", "twee", "pilare", "gerus", "het", "–", "die", "voortsetting", "van", "strategiese", "samewerking", "met", "die", "Noorde", ",", "maar", "as", "gelykwaardige", "vennoot", ",", "en", "die", "uitbreiding", "van", "koöperasie", "met", "die", "Suide", ".", "Sentraal", "in", "die", "konsep", "van", "Suid-Suid-samewerking", "het", "die", "uitbou", "van", "bestaande", "multinasionale", "instellings", "op", "die", "Afrikavasteland", "gestaan", "(", "die", "sogenaamde", "\"", "Afrika", "Renaissance", "\"", ")", ",", "waaronder", "die", "Afrika-unie", "(", "AU", ")", "en", "die", "Suider-Afrikaanse", "Ontwikkelingsgemeenskap", "(", "SADC", ")", ",", "en", "die", "sogenaamde", "\"", "skoenlapper-strategie", "\"", "gestaan", "waarvolgens", "die", "samewerking", "met", "Asië", "en", "Latyns-Amerika", "uitgebou", "is", ",", "met", "Afrika", "in", "die", "sentrum", ".", "Vanweë", "Mbeki", "se", "agterlike", "beleid", "ten", "opsigte", "van", "kwelvrae", "soos", "Vigs", "–", "hy", "het", "onder", "meer", "enige", "samehang", "tussen", "die", "MIV-virus", "en", "Vigs", "ontken", "–", "het", "sy", "internasionale", "reputasie", "egter", "heelwat", "skade", "gely", ".", "Gedurende", "die", "presidentskap", "van", "Jacob", "Zuma", "het", "Suid-Afrika", "se", "buitelandse", "beleid", "steeds", "op", "die", "samewerking", "met", "ander", "ontluikende", "lande", "gefokus", ",", "maar", "hoe", "meer", "aandag", "aan", "binnelandse", "kwessies", "geskenk", "word", ",", "hoe", "meer", "het", "die", "Zuma-regering", "wegbeweeg", "van", "die", "vorige", "konsep", "van", "\"", "presidensiële", "diplomasie", "\"", ".", "'n", "Kernbeleid", "in", "die", "vroeëte", "eeu", "is", "die", "samewerking", "met", "Brasilië", ",", "Indië", ",", "Volksrepubliek", "China", "en", "Rusland", "binne", "die", "sogenaamde", "BRICS-groep", "van", "ontluikende", "ekonomieë", "nadat", "Suid-Afrika", "inuitgenooi", "is", "om", "tot", "die", "destydse", "BRIC-groep", "toe", "te", "tree", ".", "Ten", "spyte", "van", "Suid-Afrika", "se", "relatief", "klein", "ekonomie", "is", "daar", "tydens", "die", "jaarlikse", "BRICS-spitsberade", "konsensus", "met", "die", "groter", "lidlande", "oor", "'n", "verskeidenheid", "politieke", "kwessies", "bereik", ".", "Met", "die", "BRICS-spitsberaad", "van", "wat", "in", "die", "Suid-Afrikaanse", "hawestad", "Durban", "gehou", "is", ",", "het", "die", "BRICS-groep", "se", "rol", "as", "ekonomiese", "belangegroep", "sterker", "na", "vore", "getree", ".", "In", "die", "eThekwini-verklaring", "het", "die", "staats-", "en", "regeringshoofde", "vier", "hoofdoelwitte", "geformuleer", ":", "die", "beplande", "daarstelling", "van", "'n", "gemeenskaplike", "BRICS-ontwikkelingsbank", ",", "die", "daarstelling", "van", "'n", "fonds", "vir", "onverwagte", "uitgawes", "(", "Contingent", "Reserve", "Agreement", ",", "CRA", ")", ",", "die", "daarstelling", "van", "'n", "sakeraad", "vir", "ondernemings", "en", "handel", "(", "Business", "Council", ")", "en", "die", "daarstelling", "van", "'n", "raad", "wat", "die", "samewerking", "tussen", "dinkskrums", "uit", "die", "vyf", "BRICS-lande", "sal", "koördineer", ".", "Die", "Suid-Afrikaanse", "regering", "pleit", "vir", "die", "reg", "op", "selfbeskikking", "van", "beide", "die", "Sahrawis", "in", "die", "deur", "Marokko", "opgeëiste", "en", "deels", "besette", "Wes-Sahara", "as", "Arabiese", "Demokratiese", "Republiek", "Sahara", "en", "die", "Palestyne", "in", "die", "deur", "Israel", "opgeëiste", "en", "deels", "besette", "Palestynse", "Grondgebiede", "as", "Staat", "Palestina", ".", "Provinsies", "Suid-Afrika", "het", "totuit", "slegs", "vier", "provinsies", "bestaan", ":", "Transvaal", ",", "Oranje-Vrystaat", ",", "Natal", "en", "die", "Kaapprovinsie", ".", "Sedert", "die", "totstandkoming", "van", "die", "volskaalse", "demokratiese", "Suid-Afrika", "in", "is", "die", "land", "verdeel", "in", "nege", "provinsies", "(", "die", "provinsie", "se", "hoofstad", "volg", "in", "hakies", "op", "die", "provinsie", "se", "naam", ")", ":", "Gauteng", "(", "Johannesburg", ")", "KwaZulu-Natal", "(", "Pietermaritzburg", ")", "Limpopo", "(", "Polokwane", ")", "Mpumalanga", "(", "Nelspruit", ")", "Noord-Kaap", "(", "Kimberley", ")", "Noordwes", "(", "Mahikeng", ")", "Oos-Kaap", "(", "Bhisho", ")", "Vrystaat", "(", "Bloemfontein", ")", "Wes-Kaap", "(", "Kaapstad", ")", "Geografie", "Suid-Afrika", "is", "aan", "die", "heel", "suidelikste", "deel", "van", "Afrika", "geleë", "met", "'n", "lang", "kuslyn", "van", "meer", "as500", "kilometer550", "myl", ")", "wat", "oor", "twee", "oseane", "strek", "(", "die", "Atlantiese", "en", "Indiese", ")", ".", "Suid-Afrika", "het", "'n", "groot", "verskeidenheid", "klimaatsones", ",", "van", "die", "woestyntoestande", "in", "die", "Kalahari", "naby", "Namibië", "tot", "welige", "subtropiese", "klimaat", "langs", "die", "grens", "met", "Mosambiek", ".", "Dit", "rys", "vinnig", "oor", "'n", "bergagtige", "platorand", "tot", "die", "binnelandse", "plato", "wat", "as", "die", "hoëveld", "bekend", "staan", ".", "Selfs", "al", "word", "Suid-Afrika", "as", "semi-droog", "beskou", ",", "is", "daar", "aansienlike", "wisseling", "in", "klimaat", "sowel", "as", "topografie", ".", "Ondanks", "sy", "ligging", "in", "die", "subtropiese", "klimaatsone", "word", "groot", "dele", "van", "die", "land", "danksy", "die", "invloed", "van", "die", "oseane", "en", "die", "feit", "dat", "die", "sentrale", "gebiede", "meer", "as000", "meter", "bo", "seevlak", "geleë", "is", "eerder", "deur", "'n", "gematigde", "en", "sonnige", "klimaat", "gekenmerk", ".", "Pretoria", "se", "gemiddelde", "jaarlikse", "temperatuur", "is", "net5", "°C", "hoër", "as", "dié", "van", "Kaapstad", ".", "Kaapstad", "se", "gemiddelde6", "daaglikse", "sonskynure", "vergelyk", "baie", "gunstig", "met", "byvoorbeeld", "die", "Spaanse", "hoofstad", "Madrid9", "ure", ")", "en", "die", "Italiaanse", "hoofstad", "Rome5", "ure", ")", ".", "Die", "Suid-Afrikaanse", "binneland", "wissel", "van", "die", "bergagtige", "en", "yl", "bevolkte", "Karoo", "tot", "gras-", "en", "bosveld", "in", "die", "noordelike", "dele", "van", "die", "land", ".", "Die", "ooste", "van", "die", "land", "lê", "in", "die", "somerreënstreek", "–", "die", "oostelike", "kuslyn", "kry", "heelwat", "reën", "en", "is", "amper", "tropies", "in", "aard", ".", "Die", "heel", "suidwestelike", "gedeelte", "van", "die", "land", "is", "weer", "mediterreens", "met", "nat", "winters", "en", "warm", ",", "droë", "somers", ".", "Die", "suidwestelike", "gebiede", "van", "die", "Wes-Kaap", "produseer", "die", "meeste", "van", "Suid-Afrika", "se", "wyn", ".", "Dit", "word", "gekenmerk", "deur", "wind", ",", "wat", "die", "grootste", "deel", "van", "die", "jaar", "met", "tussenposes", "in", "Maart", "en", "April", "waai", ".", "Kaapstad", "staan", "veral", "bekend", "vir", "sy", "suidoosterwind", ".", "Die", "felheid", "van", "die", "winde", "het", "die", "vaart", "om", "die", "kus", "van", "die", "Kaap", "van", "Goeie", "Hoop", "in", "die", "verlede", "lewensgevaarlik", "vir", "seevaarders", "gemaak", "en", "baie", "skipbreuke", "is", "daardeur", "veroorsaak", ".", "Effens", "verder", "oos", "aan", "die", "suidkus", "van", "die", "land", ",", "waar", "reënval", "in", "die", "vorm", "van", "kort", "buie", "meer", "gereeld", "deur", "die", "jaar", "is", ",", "word", "die", "Tuinroete", "aangetref", ",", "wat", "bestaan", "uit", "'n", "beeldskone", "groen", "landskap", ".", "Plant", "-", "en", "dierelewe", "Suid-Afrika", "het", "meer", "as000", "verskillende", "inheemse", "plante", ",", "of", "omtrent", "van", "alle", "spesies", "op", "aarde", ",", "wat", "beteken", "dat", "dit", "baie", "ryk", "aan", "biodiversiteit", "is", ".", "Suid-Afrika", "se", "mees", "algemene", "bioom", "is", "grasveld", ",", "veral", "op", "die", "Hoëveld", "waar", "die", "plantegroei", "oorheers", "word", "deur", "verskillende", "grasse", ",", "lae", "struike", "en", "doringbome", ",", "hoofsaaklik", "kameeldoring", "en", "witdoring", ".", "Plantegroei", "is", "selfs", "yler", "in", "die", "noordweste", "as", "gevolg", "van", "die", "lae", "reënval", ".", "Dáár", "kom", "verskeie", "vetplantspesies", "voor", "wat", "water", "stoor", "soos", "aalwyne", "en", "nabome", "in", "die", "baie", "warm", "en", "droë", "Namakwaland", ".", "Die", "gras-", "en", "doringsavanne", "verander", "stadig", "in", "bosveld", "in", "die", "noordooste", "van", "die", "land", "met", "digter", "plantegroei", ".", "Daar", "is", "ook", "'n", "beduidende", "hoeveelheid", "kremetartbome", "in", "die", "gebied", "naby", "die", "noordelike", "punt", "van", "die", "Krugerwildtuin", ".", "Ekonomie", "Suid-Afrika", "se", "nywerheidsektor", "is", "die", "grootste", "en", "belangrikste", "op", "die", "vasteland", "van", "Afrika", ",", "en", "met", "sy", "rykdom", "minerale", "is", "die", "republiek", "ook", "een", "van", "die", "wêreld", "se", "voorste", "mynboulande", ".", "Nogtans", "het", "die", "land", "nooit", "daarin", "geslaag", "om", "tot", "'n", "nywerheidsland", "te", "ontwikkel", "nie", "–", "'n", "feit", "wat", "deur", "sommige", "deskundiges", "aan", "Suid-Afrika", "se", "vroeëre", "beleid", "van", "Apartheid", "toegeskryf", "word", ".", "Een", "van", "die", "grootste", "uitdagings", "vir", "die", "land", "bly", "dan", "ook", "om", "die", "swart", "bevolking", "te", "leer", "dat", "deur", "hard", "te", "werk", ",", "die", "regverdige", "verdeling", "van", "rykdom", "en", "hulpbronne", "dan", "moontlik", "is", ".", "Die", "algemene", "verstaan", "van", "die", "begrip", "van", "regverdige", "verdeling", "van", "rykdom", "en", "hulpbronne", "word", "deur", "politieke", "figure", "soos", "Julius", "Malema", "verdraai", "deur", "om", "sy", "ondersteuners", "te", "vertel", "dat", "'n", "mens", "nie", "nodig", "het", "om", "hard", "te", "werk", "nie", ".", "Hy", "glo", "sy", "ondersteuners", "is", "geregtig", "op", "grond", "en", "rykdom", "sonder", "om", "'n", "vinger", "te", "lig", ".", "Mynbou", "Suid-Afrika", "beskik", "oor", "die", "wêreld", "se", "grootste", "reserwes", "goud", "en", "platinum", ",", "asook", "reuse-reserwes", "van", "ander", "metale", "en", "minerale", "soos", "chroom", ",", "mangaan", ",", "steenkool", "en", "ystererts", ".", "Die", "enigste", "belangrike", "natuurlike", "hulpbronne", ",", "wat", "nie", "plaaslik", "voorkom", "nie", ",", "is", "bauxiet", "en", "ru-olie", ".", "Jaarliks", "word", "minerale", "en", "metale", "ter", "waarde", "van", "sowatmiljard", "ZAR", "gemyn", "wat", "grotendeels", "uitgevoer", "word", ".", "Die", "mynbousektor", "lewer", "'n", "baie", "groot", "persentasie", "van", "die", "land", "se", "uitvoere", "en", "dra", "tussen", "sewe", "en", "agt", "persent", "tot", "Suid-Afrika", "se", "bruto", "geografiese", "produk", "(", "BGP", ")", "by", ".", "Terwyl", "die", "ontginning", "van", "goud", "ondanks", "gevorderde", "tegnologieë", "sy", "tradisioneel", "leidende", "rol", "geleidelik", "verloor", ",", "word", "platinum", ",", "steenkool", "en", "ystererts", "steeds", "belangriker", ".", "Suid-Afrika", "lewer", "tans", "bynapersent", "van", "die", "platinum", "op", "die", "wêreldmark", "op", ".", "In", "die", "vroeëte", "eeu", "het", "kragtekorte", "die", "mynboubedryf", "belemmer", "en", "produksie", "met", "tot", "twintig", "persent", "verminder", ".", "Landbou", "Naas", "mynbouprodukte", "bly", "die", "uitvoergerigte", "landbou", "die", "tweede", "belangrikste", "verskaffer", "van", "buitelandse", "valuta", "vir", "die", "land", ".", "Dit", "lewer", "sowat", "drie", "persent", "van", "die", "BGP", "op", ".", "Veral", "Suid-Afrikaanse", "wyn", ",", "vrugte", "en", "groente", "is", "gewild", "op", "oorsese", "markte", ".", "Danksy", "gunstige", "klimaattoestande", "trek", "veral", "die", "provinsie", "Wes-Kaap", "voordeel", "uit", "die", "–", "in", "vergelyking", "met", "die", "Noordelike", "Halfrond", "–", "teenoorgestelde", "seisoene", ".", "Verskeie", "produkte", "kan", "sodoende", "langer", "na", "Europese", "bestemmings", "gelewer", "word", ".", "Landbou", "in", "die", "res", "van", "die", "land", "word", "egter", "deur", "swak", "grondgehalte", ",", "watertekorte", "en", "grondeise", "gestrem", ".", "Wynbou", "Volgens", "historiese", "oorlewering", "is", "die", "eerste", "wyn", "aan", "die", "Kaap", "reeds", "opFebruariegekelder", ".", "Maar", "dit", "was", "veral", "Franse", "Hugenote-vlugtelinge", "uit", "tradisionele", "Franse", "wynboustreke", "wat", "ingevorderde", "kennis", "en", "tegnologie", "van", "wynbou", "na", "Suid-Afrika", "gebring", "het", ".", "Hul", "besonderse", "wynvermoëns", "en", "-geheime", "het", "verseker", "dat", "duursame", "wyn", "aan", "die", "Kaap", "geproduseer", "is", ",", "wat", "onontbeerlik", "was", "vir", "verbygaande", "skepe", ".", "Hierdie", "geheimenisse", "van", "wynvervaardiging", "is", "oor", "generasies", "heen", "binne", "families", "bewaar", "wat", "van", "Hugenote-immigrante", "die", "leidende", "wynprodusente", "gemaak", "het", ".", "In", "die", "laate", "eeu", "het", "die", "wynmaker", "Hendrik", "Cloete", "internasionale", "erkenning", "vir", "sy", "rooi", "en", "wit-dessertwyne", "gekry", "wat", "op", "die", "landgoed", "Constantia", "naby", "Kaapstad", "geproduseer", "is", ".", "Die", "deurbraak", "vir", "droë", "witwyne", "het", "ingekom", "toe", "op", "die", "wyngoed", "Twee", "Jonge", "Gezellen", "vir", "die", "eerste", "keer", "koue", "fermentasie", "toegepas", "is", ".", "Hierdie", "proses", "van", "gekontroleerde", "fermentasie", "is", "oorbodig", "in", "Europa", "waar", "die", "stoor", "van", "wyne", "in", "ondergrondse", "kelders", "en", "koeler", "temperature", "in", "die", "najaar", ",", "wanneer", "druiwe", "geoes", "word", ",", "wyn", "van", "hoë", "gehalte", "waarborg", ".", "Om", "die", "fermentasieproses", "te", "optimaliseer", "en", "tot", "twee", "of", "drie", "weke", "te", "verleng", ",", "word", "jong", "witwyne", "aan", "die", "Kaap", "tot°C", "verkoel", ".", "Suid-Afrika", "is", "met7", "persent", "van", "die", "jaarlikse", "produksie", ",", "wat", "gelykstaan", "aanmiljoen", "liter", ",", "tans", "die", "negende", "grootste", "wynprodusent", "ter", "wêreld", "en", "die", "vierde", "grootste", "buite", "Europa", ".", "Sowat450", "wynprodusente", "is", "in", "die", "land", "geregistreer", ".", "Die", "gewildste", "soorte", "vir", "die", "internasionale", "mark", "is", "Chenin", "Blanc", "en", "Cabernet", "Sauvignon", ".", "Danksy", "die", "toenemende", "internasionale", "gewildheid", "van", "Suid-Afrikaanse", "wyne", "het", "die", "uitvoersyfers", "sedert", "die", "jare", "negentig", "skerp", "gestyg", "en", "inreeds", "bynamiljoen", "liter", "beloop", "(", "teenoor", "'n", "skralemiljoen", "in", "So", "het", "Suid-Afrikaanse", "wynuitvoerders", "byvoorbeeld", "inop", "die", "Britse", "mark", "by", "hul", "Franse", "eweknieë", "verbygesteek", "en", "van", "die", "RSA", "die", "vierde", "grootste", "verskaffer", "van", "wyn", "gemaak", ".", "Verwerkende", "nywerhede", "Net", "soos", "Suid-Afrika", "se", "mynbou-", "en", "landbousektor", "is", "ook", "die", "land", "se", "verwerkende", "nywerhede", "sedertaan", "skerp", "internasionale", "mededinging", "en", "aanhoudende", "prysdruk", "op", "die", "wêreldmark", "blootgestel", ".", "Die", "plaaslike", "verwerking", "en", "veredeling", "van", "die", "land", "se", "minerale-skatte", ",", "swaar", "nywerhede", "en", "vervaardiging", "van", "masjiene", "het", "steeds", "belangriker", "geword", ".", "Die", "sterk", "groei", "in", "'n", "aantal", "nywerheidsektore", "soos", "die", "boubedryf", "word", "deur", "die", "binnelandse", "vraag", "gedryf", ".", "Die", "tweede", "grootste", "nywerheidsbedryf", "met", "'n", "lang", "tradisie", "van", "plaaslike", "vervaardiging", "is", "die", "motorbedryf", ".", "Groot", "Duitse", "produsente", "soos", "BMW", "en", "Volkswagen", "het", "'n", "beduidende", "persentasie", "van", "hul", "vervaardigingskapasiteite", "na", "Suid-Afrika", "uitgeplaas", "en", "produseer", "hier", "ook", "vir", "oorsese", "markte", ".", "Nogtans", "het", "die", "bedryf", "'n", "sterk", "sikliese", "karakter", "–", "weens", "dalende", "vraag", "van", "oorsese", "ekonomieë", "is", "produksie", "inenmerkbaar", "verminder", ".", "Ander", "belangrike", "nywerheidsektore", "sluit", "chemie", ",", "inligtings-", "en", "kommunikasietegnologie", "asook", "tekstiele", "in", ".", "Energiebedryf", "Suid-Afrika", "se", "energiebedryf", "beleef", "in", "die", "vroeëte", "eeu", "ingrypende", "strukturele", "verandering", ".", "Dit", "dra", "tans", "reeds", "sowatpersent", "tot", "die", "BGP", "by", "en", "sal", "as", "gevolg", "van", "stygende", "binnelandse", "vraag", "verdere", "groei", "toon", ".", "Om", "in", "die", "land", "se", "toekomstige", "kragbehoeftes", "te", "kan", "voorsien", ",", "sal", "nuwe", "kragsentrales", "opgerig", "moet", "word", ".", "Die", "nasionale", "energieverskaffer", "Eskom", "sal", "danksy", "'n", "lening", "van", "die", "Wêreldbank", "byna", "vier", "miljard", "VSA-", "$", "in", "sy", "Medupi-projek", "belê", ",", "tog", "bly", "hierdie", "konvensionele", "termiese", "kragsentrale", "by", "Suid-Afrikaanse", "en", "buitelandse", "nie-regeringsorganisasies", "omstrede", ".", "Kritici", "wys", "op", "die", "hoë", "koolstofdioksied-emissies", "van", "steenkoolkragsentrales", ".", "Infrastruktuur", "Sedertmet", "die", "oorgaan", "na", "'n", "demokrasie", "en", "ook", "die", "oorgaan", "tot", "'n", "vryemark", "stelsel", ",", "het", "die", "Suid-Afrikaanse", "infrastruktuur", "tot", "'n", "hewige", "stilstand", "gekom", ".", "Waar", "daar", "voornog", "stelselmatig", "aan", "die", "infrastruktuur", "gewerk", "is", "as", "gevolg", "van", "die", "feit", "dat", "die", "spoorweë", ",", "paaie", "en", "publieke", "vervoer", "aan", "staatbeheer", "onderworpe", "was", ",", "het", "die", "ANC", "as", "nuwe", "regerende", "party", "'n", "liberale", "ekonomiese", "beleid", "gevolg", "en", "hierdie", "instansies", "geprivatiseer", ".", "Die", "uitbrei", "van", "infrastruktuur", "en", "die", "onderhoud", "van", "die", "alreeds", "bestaande", "infrastruktuur", "is", "vervolgens", "onder", "meer", "as", "gevolg", "van", "korrupsie", "tot", "'n", "halt", "geruk", "het", ".", "Sedertis", "baie", "selde", "aandag", "aan", "nuwe", "infrastruktuurprojekte", "geskenk", ".", "As", "gevolg", "hiervan", "het", "die", "spoorlynstelsel", ",", "wat", "nog", "inas", "die", "rugstring", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "ekonomie", "bestempel", "is", ",", "agteruit", "beweeg", "en", "het", "die", "spoorlyn", "al", "hoe", "gevaarliker", "geword", ".", "Dit", "het", "beteken", "dat", "'n", "groot", "persentasie", "van", "die", "spoorlynvragte", "deur", "besighede", "van", "die", "spoorlyne", "af", "verwyder", "is", ",", "en", "eerder", "aan", "die", "privaatsektor", "se", "transportryers", "en", "vervoermaatskappye", "oorgelaat", "is", ".", "Dit", "het", "opsig", "self", "ook", "'n", "groter", "druk", "op", "die", "land", "se", "paaie", "geplaas", ",", "en", "met", "die", "instandhouding", "van", "die", "paaie", "wat", "sedertagteruit", "gegaan", "het", ",", "het", "dit", "beteken", "dat", "die", "land", "se", "paaie", "vandag", "as", "van", "die", "slegstes", "in", "die", "wêreld", "beskou", "word", ".", "Die", "eerste", "werklike", "poging", "van", "die", "nuwe", "bedeling", "om", "'n", "plan", "te", "maak", "ten", "opsigte", "van", "infrastruktuur", ",", "is", "met", "die", "koms", "van", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "inonderneem", ".", "'n", "Oormaat", "toeriste", "is", "verwag", ",", "en", "dus", "het", "die", "regerende", "party", "dit", "goed", "gedink", "om", "die", "wol", "oor", "almal", "die", "wêreld", "heen", "se", "oë", "te", "trek", "met", "die", "bou", "van", "snelweë", "en", "'n", "passasierstreinstelsel", "genaamd", "die", "Gautrein", ".", "Daar", "is", "met", "mooi", "praat", "en", "beloftes", "aan", "die", "bevolking", "van", "Suid-Afrika", "vertel", "dat", "die", "opgradering", "van", "die", "infrastruktuur", "meestal", "vir", "die", "koms", "van", "toeriste", "sou", "wees", "met", "die", "aanbied", "van", "die", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", ".", "Dit", "was", "nie", "die", "geval", "nie", "en", "het", "die", "regering", "dit", "goed", "gedink", "om", "al", "die", "kostes", "wat", "hulle", "aangegaan", "het", "met", "'n", "elektroniese", "tolstelsel", "genaamd", "E-tol", "op", "te", "maak", ".", "Dit", "het", "eers", "na", "die", "tyd", "aan", "die", "lig", "gekom", "dat", "dit", "die", "regering", "se", "plan", "van", "die", "begin", "af", "was", "om", "die", "tolstelsel", "te", "gebruik", "om", "hulself", "en", "hul", "pensioenfonds", "aan", "te", "vul", "en", "te", "verryk", ".", "Dus", "betaal", "Suid-Afrikaners", "vandag", "'n", "duur", "prys", "vir", "'n", "elitegroep", "se", "voordele", "en", "vryheid", ".", "Toerisme", "Volgens", "'n", "ondersoek", ",", "wat", "deur", "Standard", "Bank", "gedoen", "is", ",", "is", "toerisme", "tans", "een", "van", "die", "belangrikste", "verskaffers", "van", "buitelandse", "valuta", "vir", "die", "land", ",", "met", "'n", "inkomste", "van", "R53,9", "miljard", "in(", "of", "sewe", "persent", "van", "die", "bruto", "binnelandse", "produk", ")", "–", "nog", "voor", "die", "goudmynbou", ",", "wat", "R35,3", "miljard", "verdien", "het", ".", "Volgens", "die", "voormalige", "minister", "van", "toerisme", ",", "Marthinus", "van", "Schalkwyk", ",", "het", "die", "aantal", "buitelandse", "toeriste", "wat", "Suid-Afrika", "inbesoek", "het", ",", "eksponensieel", "gegroei", "tot", "meer", "as9", "miljoen", ".", "Die", "toerismesektor", "se", "direkte", "en", "indirekte", "bydrae", "tot", "die", "ekonomie", "het", "tussenenbyna", "verdubbel", "–", "van9", "tot9", "persent", "of", "ZAR4", "miljard", ".", "Vervoer", "Lugvervoer", "Suid-Afrika", "se", "besigste", "lughawe", "is", "die", "O.R", ".", "Tambo", "Internasionale", "Lughawe", "naby", "Johannesburg", ",", "gevolg", "deur", "die", "Kaapstad", "Internasionale", "Lughawe", "naby", "Kaapstad", ".", "Suid-Afrikaanse", "Lugdiens", ",", "Suid-Afrika", "se", "staatslugredery", ",", "bied", "internasionale", "verbindings", "na", "en", "van", "hierdie", "twee", "lughawens", ".", "Daarbenewens", "bied", "ook", "ander", "groot", "internasionale", "lugrederye", "soos", "British", "Airways", ",", "KLM", ",", "Lufthansa/Swiss", ",", "IBERIA", "en", "Air", "France", "daaglikse", "vlugte", "na", "Johannesburg", "of", "Kaapstad", ".", "Vir", "binnelandse", "vlugte", "in", "Suid-Afrika", "of", "vlugte", "na", "buurlande", "is", "daar", "verskeie", "lugrederye", "soos", "Airlink", ",", "Comair", ",", "Kulula.com", ",", "Mango", ",", "Air", "Namibia", ",", "Safair", "en", "South", "African", "Express", ".", "Kleiner", "lughawens", "in", "Suid-Afrika", "sluit", "in", "Bram", "Fischer", "Internasionale", "Lughawe", "by", "Bloemfontein", ",", "Koning", "Shaka", "Internasionale", "Lughawe", "by", "Durban", ",", "Kruger", "Mpumalanga", "Internasionale", "Lughawe", ",", "Oos-Londenlughawe", ",", "Polokwane", "Internasionale", "Lughawe", "en", "Port", "Elizabeth-lughawe", ".", "Spoorvervoer", "Die", "diamant-", ",", "goud-", "en", "steenkoolmynbedryf", "in", "Suid-Afrika", "was", "van", "die", "begin", "af", "op", "spoorlyne", "aangewese", "om", "mynbouprodukte", ",", "wat", "vir", "uitvoer", "na", "oorsese", "bestemmings", "bestem", "was", ",", "na", "die", "land", "se", "seehawens", "te", "vervoer", ".", "Om", "koste", "te", "bespaar", ",", "het", "die", "Britse", "koloniale", "bewindhebbers", "spoorlyne", "nie", "volgens", "die", "Europese", "standaardspoorwydte", "vanvoet5", "duim", "laat", "bou", "nie", ",", "maar", "in", "die", "smaller", "spoorwydte", "vanmillimeter", "wat", "oorspronklik", "deur", "die", "Noorse", "ingenieur", "Carl", "Abraham", "Pihl", "ontwikkel", "en", "waarna", "volgens", "sy", "inisiale", "aanvanklik", "as", "CAP-spoorwydte", "verwys", "is", ".", "Dié", "spoorwydte", "is", "wêreldwyd", "op", "nuwe", "spoorlyne", "toegepas", ",", "maar", "dit", "het", "veral", "in", "Suid-Afrika", "algemeen", "gebruiklik", "geword", ".", "Hier", "het", "mense", "ook", "gaandeweg", "hul", "eie", "etimologie", "vir", "dié", "spoorwydte", "ontwikkel", "en", "dit", "\"", "Kaapspoor", "\"", "begin", "noem", ".", "Kaapstad", "is", "deur", "die", "Britse", "kolonialis", "Cecil", "John", "Rhodes", "as", "die", "beginpunt", "van", "'n", "beplande", "spoorverbinding", "tussen", "die", "Kaap", "en", "Kairo", "aangewys", "wat", "egter", "nooit", "verwesenlik", "is", "nie", ".", "Die", "eerste", "Suid-Afrikaanse", "stoomtrein", "het", "opJunietussen", "Durban", "en", "Durban-Punt", "geloop", ".", "Hierdie", "eerste", "amptelike", "treinrit", "in", "die", "land", "oor", "'n", "afstand", "van2", "km", "het", "slegs", "sowat", "vyf", "minute", "geneem", ",", "maar", "was", "die", "beginpunt", "vir", "die", "bou", "van", "'n", "uitgebreide", "spoorwegnetwerk", ".", "'n", "Tweede", "spoorwegverbinding", "tussen", "Kaapstad", "en", "Eersterivier", "is", "opFebruarieamptelik", "geopen", ".", "Die", "vinnige", "ontwikkeling", "van", "Suid-Afrika", "se", "mynboubedryf", "het", "die", "bou", "van", "steeds", "meer", "spoorlyne", "noodsaaklik", "gemaak", ",", "waaronder", "die", "Kaapse", "hoofspoorlyn", "tussen", "De", "Aar", "en", "Kimberley", ".", "Die", "stoomlokomotiewe", "op", "Suid-Afrikaanse", "spoorweë", "is", "aanvanklik", "in", "Engelse", "en", "Skotse", "fabrieke", "vervaardig", ".", "Eers", "vanaf", "dies", "is", "hulle", "ook", "uit", "ander", "lande", "ingevoer", ".", "Een", "van", "die", "belangrikste", "reekse", "was", "Klas-lokomotiewe", "wat", "vanafdeur", "die", "Duitse", "vervaardigers", "Krupp", "en", "Borsig", "verskaf", "is", ".", "HierdieD1’-lokomotiewe", ",", "waarvan", "sommige", "ook", "ná", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "deur", "Britse", "fabrieke", "volgens", "die", "Duitse", "ontwerpe", "gebou", "is", ",", "het", "hoofsaaklik", "goederetreine", "getrek", ".", "Om", "ook", "gebiede", ",", "wat", "anderkant", "uitgestrekte", "woestyne", "geleë", "was", ",", "vir", "spoorvervoer", "te", "ontsluit", ",", "was", "een", "van", "die", "grootste", "uitdagings", ".", "Gedurende", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "het", "Duitse", "ingenieurs", "vir", "die", "steppegebiede", "van", "die", "suidelike", "Sowjetunie", "sogenaamde", "kondenswaterlokomotiewe", "ontwikkel", "wat", "die", "grootste", "deel", "van", "hul", "stoomketelwater", "vir", "herhaalde", "gebruik", "kon", "herwin", ".", "Die", "waterverbruik", "kon", "sodoende", "aansienlik", "verminder", "word", "en", "het", "hierdie", "tipe", "lokomotiewe", "uiters", "geskik", "vir", "spoorvervoer", "in", "droë", "streke", "gemaak", ".", "Weens", "die", "hoër", "onderhoudkoste", "is", "kondenswaterlokomotiewe", "selde", "gebruik", ",", "maar", "die", "Suid-Afrikaanse", "Spoorweë", "het", "besluit", "om", "die", "nuwe", "tegnologie", "op", "sy", "lyne", "in", "te", "span", ".", "Klaskondenswaterlokomotiewe", "vir", "die", "plaaslike", "mark", "is", "deur", "North", "British", "Locomotive", "Company", "(", "NBL", ")", "in", "Glasgow", "en", "Henschel", "in", "Kassel", ",", "Duitsland", ",", "vervaardig", ".", "Een", "van", "hulle", ",", "Henschel", "se", "Red", "Devil", ",", "is", "tans", "die", "sterkste", "smalspoorlokomotief", "ter", "wêreld", ".", "'n", "Tweede", "belangrike", "ontwerp", "vir", "gebruik", "op", "Suid-Afrikaanse", "spoorweë", "was", "Garratt-stoomlokomotiewe", "met", "twee", "dryfwiele", "waardeur", "die", "las", "op", "die", "draaionderdele", "beter", "verdeel", "kon", "word", ".", "Kenmerkend", "vir", "dié", "lokomotiewe", "was", "die", "groot", "stoomwaterketel", "op", "die", "voorste", "dryfwiel", ".", "'n", "Belangrike", "reeks", "was", "Klas", "NGGlokomotiewe", "wat", "inendeur", "Hanomag", "in", "Hannover", ",", "Duitsland", ",", "vervaardig", "is", ".", "Aangesien", "steenkool", "as", "brandstof", "hier", "volop", "en", "goedkoop", "was", ",", "was", "Suid-Afrika", "een", "van", "die", "laaste", "lande", "wat", "stoomlokomotiewe", "buite", "diens", "gestel", "het", ".", "Misdaad", "Naas", "die", "vigs-epidemie", "word", "misdaad", "in", "Suid-Afrika", "as", "'n", "nasionale", "krisis", "beskou", ".", "Gepaardgaande", "met", "hierdie", "misdaad", "syfer", "kan", "'n", "geweldige", "moord", "syfer", "en", "verkragtings", "syfer", "ook", "gevind", "word", ".", "Die", "moord", "op", "Afrikaners", "en", "plaasmoorde", "word", "ten", "sterkste", "deur", "die", "huidige", "regering", "ontken", ",", "maar", "is", "'n", "werklikheid", "en", "'n", "grootskaalse", "probleem", "wat", "gekoppel", "word", "aan", "volksuitwissing", "(", "Eng", ".", ":", "Genocide", ")", ".", "Suid-Afrika", "is", "een", "van", "vyf", "lande", "wêreldwyd", "waar", "georganiseerde", "misdaad", "'n", "negatiewe", "effek", "op", "die", "ekonomie", "het", "en", "hoë", "ekstra", "koste", "veroorsaak", ".", "Volgens", "'n", "ondersoek", "vandeur", "die", "Duitse", "Handelskamer", "het", "sowatpersent", "van", "die", "ondernemings", "wat", "deelgeneem", "het", ",", "nuwe", "beleggings", "weens", "die", "hoë", "misdaadsyfers", "gestaak", ".", "Meer", "as", "tweederdes", "het", "gekla", "oor", "inbrake", "en", "motordiefstalle", ".", "Misdaad", "word", "volgens", "die", "ondersoek", "deur", "Duitse", "bestuurders", "en", "hulle", "gesinne", "ook", "as", "'n", "persoonlike", "bedreiging", "beskou", ".", "Oor", "'n", "gemiddelde", "tydsduur", "van", "sowatmaande", "word", "elkeen", "van", "hulle", "of", "'n", "familielid", "die", "slagoffer", "van", "'n", "misdaad", ".", "Twintig", "persent", "van", "die", "ondernemings", "het", "in", "die", "twee", "jaar", "voor", "die", "ondersoek", "medewerkers", "as", "gevolg", "van", "moord", "verloor", ".", "Bypersent", "van", "die", "ondernemings", "het", "bestuurders", "of", "hooggekwalifiseerdes", "die", "land", "weens", "die", "misdaadprobleem", "verlaat", ".", "Inwas", "die", "moordsyfer", "in", "Suid-Afrika", "reeds", "van", "die", "hoogste", "ter", "wêreld", "–", "daar", "is", "gemiddeld", "twee", "mense", "per", "uur", "vermoor", ".", "Die", "provinsies", "Gauteng", "en", "Wes-Kaap", "word", "die", "meeste", "geraak", ";", "na", "Johannesburg", "is", "in", "dié", "verband", "inin", "'n", "spesiale", "uitgawe", "van", "die", "Duitse", "tydskrif", "\"", "DEG", "aktuell", "\"", "selfs", "as", "die", "\"", "wêreld", "se", "moordhoofstad", "van", "die", "jaar", "verwys", ".", "Die", "Amerikaanse", "Departement", "van", "Buitelandse", "Sake", "waarsku", "VSA-burgers", "dat", "Suid-Afrika", "'n", "swak", "rekord", "vir", "misdaadbekamping", "het", ".", "Die", "situasie", "het", "blykbaar", "sedertverder", "versleg", ",", "aangesien", "buitelanders", "nou", "ook", "in", "welvarende", "voorstede", "deur", "kriminele", "bendes", "bedreig", "word", ".", "In", "Februariehet", "ses", "Amerikaanse", "diplomate", "in", "Pretoria", "die", "slagoffers", "van", "'n", "gewapende", "roof", "geword", ",", "en", "nuusberigte", "staaf", "dat", "buitelandse", "diplomate", "se", "vrees", "vir", "misdaad", "ná", "'n", "reeks", "soortgelyke", "voorvalle", "steeds", "groter", "word", ".", "Dwelmhandel", "vier", "sedert", "die", "einde", "van", "die", "apartheid", "eweneens", "hoogty", "in", "die", "land", ",", "wat", "vroeër", "danksy", "sy", "isolasie", "nouliks", "deur", "hierdie", "probleem", "geraak", "is", ".", "Kaapstad", "dien", "nou", "naas", "Lagos", "in", "Nigerië", "as", "een", "van", "die", "Suid-Amerikaanse", "en", "Asiatiese", "kartelle", "se", "hoofinvoerhawe", "vir", "dwelmmiddels", "in", "Afrika", ".", "Suid-Afrika", "is", "een", "van", "die", "belangrikste", "lande", "vir", "die", "internasionale", "dwelmhandel", "en", "het", "ook", "die", "grootste", "produsent", "van", "dagga", "geword", ".", "Dagga", "ter", "waarde", "vanmiljard", "rand", "is", "hier", "reeds", "inop000", "hektaar", "verbou", ".", "As", "gevolg", "van", "politiese", "steunwerwing", ",", "het", "sekere", "politieke", "figure", "ook", "geweldmisdaad", "aangeblaas", "ter", "ondersteuning", "van", "hulle", "politiese", "ideale", ".", "Hierdie", "geweldmisdaad", "word", "veral", "teen", "sagte", "teikens", "soos", "plaasbewoners", "gepleeg", ".", "Veral", "plaasmoorde", ",", "die", "afmaai", "en", "vermoor", "van", "meestal", "wit", "plaaseienaars", "en", "hul", "gesinne", ",", "trek", "die", "aandag", "van", "Suid-Afrikaanse", "en", "internasionale", "media", ".", "Sommige", "van", "die", "slagoffers", "van", "plaasmoorde", "is", "nog", "kinders", "en", "sommige", "is", "bejaarde", "mense", "wat", "in", "hul", "eie", "kapasiteit", "geen", "bedreiging", "vir", "misdadigers", "kan", "inhou", "nie", "en", "as", "weerloos", "bestempel", "word", ".", "Politici", "van", "die", "regerende", "ANC", "ontken", "die", "verskynsel", "en", "maak", "dit", "af", "as", "bog", ".", "Hulle", "verwys", "na", "plaasmoorde", ",", "wat", "deur", "baie", "Afrikaners", "as", "volksmoord", "bestempel", "word", ",", "as", "net", "deel", "van", "die", "algemene", "misdaadstatistiek", "en", "weier", "om", "enige", "aandag", "daaraan", "te", "skenk", ".", "As", "gevolg", "hiervan", "is", "geen", "werklike", "statistiek", "daaroor", "beskikbaar", "nie", ",", "alhoewel", "sekere", "privaat", "instansies", "probeer", "om", "die", "syfers", "en", "getalle", "op", "te", "neem", ".", "Die", "werklike", "syfers", "van", "rasgebaseerde", "moorde", "in", "stedelike", "gebiede", "is", "nog", "minder", "duidelik", ".", "Demografie", "Groei", "van", "die", "blanke", "bevolking", "Suid-Afrika", "se", "blanke", "bevolking", "is", "die", "enigste", "etniese", "groep", "waarvan", "die", "demografiese", "groei", "vanaf", "die", "middel", "van", "diee", "eeu", "deur", "amptelike", "sensusse", "en", "ander", "statistieke", "gedokumenteer", "is", ".", "Die", "eerste", "landswye", "sensus", "volgens", "moderne", "metodes", "het", "egter", "eers", "inplaasgevind", "sodat", "vroeëre", "statistieke", "nie", "altyd", "as", "akkuraat", "beskou", "kan", "word", "nie", ".", "Die", "eerste", "bevolkingsopname", "is", "indeur", "die", "Verenigde", "Oos-Indiese", "Kompanjie", "(", "VOIK", ")", "gedoen", ",", "ses", "jaar", "nadat", "Kaapstad", "as", "verversingspos", "vir", "VOIK-skepe", "op", "pad", "na", "Oos-Indië", "gestig", "is", ".", "Die", "blanke", "bevolking", "het", "destyds", "slegsbeloop", ".", "As", "aandelemaatskappy", "het", "die", "VOIK", "uitsluitlik", "in", "die", "winsgewendheid", "van", "sy", "onderneming", "belang", "gestel", ",", "en", "daar", "kon", "dus", "geen", "sprake", "wees", "van", "doelgerigte", "kolonisasie", "nie", ".", "So", "het", "die", "blanke", "bevolking", "teen", "'n", "baie", "stadige", "koers", "gegroei", ".", "Teen", "die", "begin", "van", "diee", "eeu", "was", "daar300", "Europese", "setlaars", "aan", "die", "Kaap", ",", "en", "toe", "in'n", "bevolkingsopname", "gedoen", "is", ",", "het", "die", "blanke", "bevolking", "op544", "gestaan", ".", "Dit", "het", "verder", "gegroei", "tot000", "inen", "sowat000", "teen", "die", "einde", "van", "die", "eeu", ".", "Inwas", "daar000", "blanke", "Suid-Afrikaners", ",", "en", "eers", "daarna", "het", "groter", "getalle", "immigrante", "na", "die", "Britse", "Kaapkolonie", "en", "die", "Boererepublieke", "gestroom", "nadat", "diamante", "en", "goud", "ontdek", "is", ".", "So", "het", "die", "getal", "blanke", "inwoners", "in620", "000", ",", "inreeds", "meer", "as1", "miljoen", "en", "in", "toe", "die", "eerste", "nasionale", "volkstelling", "gehou", "is,3", "miljoen", "beloop", ".", "Inwas", "'n", "vyfde", "van", "die", "totale", "blanke", "bevolking", ",", "wat", "destyds", "op1", "miljoen", "beraam", "is", ",", "in", "die", "buiteland", "gebore", ".", "Die", "bydrae", "van", "internasionale", "migrasie", ",", "hoofsaaklik", "uit", "Europa", ",", "tot", "die", "groei", "van", "Suid-Afrika", "se", "blanke", "bevolking", "was", "aansienlik", ",", "veral", "in", "die", "tydperk", "ná", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", ".", "Gedurende", "die", "ekonomiese", "opbloei", "van", "dies", "het", "die", "invloei", "van", "migrante", "merkbaar", "toegeen", "en", "insy", "hoogtepunt", "bereik", ".", "Maar", "ook", "die", "getal", "emigrante", "het", "sedertmerkbaar", "toegeneem", ".", "Tussenenhet86", "miljoen", "blankes", "hulle", "in", "die", "land", "gevestig", "en000", "geëmigreer", ";", "die", "migrasiewins", "was", "dus33", "miljoen", ".", "Britse", "immigrasie", "Vroeë", "kolonisasieprojekte", "In", "die", "vroeëe", "eeu", "is", "Britse", "immigrasie", "na", "Suid-Afrika", "grotendeels", "deur", "die", "Britse", "regering", "of", "weldadigheidsorganisasies", "bevorder", "en", "gefinansier", ".", "Nadat", "die", "Kaapkolonie", "inonder", "Britse", "bewind", "gekom", "het", ",", "is", "drie", "klein", "privaat", "kolonisasieprojekte", "van", "stapel", "gestuur", "wat", "die", "vestiging", "van", "immigrante", "georganiseer", "het", ".", "Die", "belangrikste", "hiervan", "was", "dié", "vanarm", "en", "werklose", "leerjongens", "wat", "inonder", "leiding", "van", "ene", "Benjamin", "Moodie", "vanuit", "Leith", "in", "Skotland", "vertrek", "het", "om", "'n", "nuwe", "heenkome", "aan", "die", "Kaap", "te", "vind", ".", "Die", "meeste", "van", "hulle", "was", "meganici", "of", "ongeskoolde", "werkers", "wat", "kontrakte", "aangegaan", "het", "om", "in", "Suid-Afrika", "te", "werk", ".", "Ná", "hul", "aankoms", "het", "die", "meeste", "van", "hierdie", "immigrante", "egter", "hul", "kontrakte", "verbreek", "en", "ander", ",", "meer", "lukratiewe", "werkgeleenthede", "aanvaar", ".", "Die", "kolonisasieprojek", "was", "onsuksesvol", ",", "en", "Moodie", "het", "bankrot", "gespeel", ".", "DieSetlaars", "Die", "Britse", "regering", "het", "sy", "houding", "teenoor", "die", "vestiging", "van", "Britse", "setlaars", "vanafom", "strategiese", "redes", "verander", ".", "Die", "Kaapkolonie", ",", "wat", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "van", "Nederland", "oorgeneem", "het", ",", "was", "immers", "merendeels", "deur", "inheemse", "volke", "bewoon", ",", "en", "ter", "stabilisering", "van", "die", "Britse", "bewind", "was", "dit", "raadsaam", "om", "die", "kolonie", "deur", "middel", "van", "blanke", "immigrasie", "te", "ontwikkel", "en", "uit", "te", "brei", "en", "so", "sterk", "moontlik", "te", "angliseer", ".", "Inhet", "die", "regering", "'n", "bedrag", "van", "£50", "000", "beskikbaar", "gestel", "om", "sowat000", "Britse", "setlaars", "–", "wat", "later", "asSetlaars", "bekend", "sou", "staan", "–", "in", "die", "Albany-gebied", "naby", "Algoabaai", ",", "nie", "ver", "van", "die", "huidige", "Port", "Elizabeth", "nie", ",", "te", "vestig", ".", "Protestants-Christelike", "etiek", "en", "liberale", "houdings", "het", "by", "die", "projek", "hul", "invloed", "laat", "geld", ".", "So", "het", "die", "setlaars", "vrye", "landbougrond", "ontvang", ",", "maar", "hul", "kontrakte", "was", "aan", "sekere", "voorwaardes", "gebonde", ".", "Hulle", "is", "verbied", "om", "slawe", "aan", "te", "hou", "of", "om", "inboorlinge", "in", "diens", "te", "neem", ".", "Anders", "sou", "hulle", "hul", "grond", "weer", "kwytraak", ".", "Die", "owerheid", "het", "sowat000", "aansoeke", "van", "voornemende", "emigrante", "ontvang", ".", "Sosiale", "agtergrond", "Vir", "Britse", "emigrante", "in", "dié", "tyd", "sou", "Noord-Amerika", "'n", "meer", "gewilde", "bestemming", "gewees", "het", ".", "Alhoewel", "die", "beroepsagtergrond", "en", "-ervaring", "van", "die000", "suksesvolle", "aansoekers", "op", "die", "oog", "af", "met", "dié", "van", "tipiese", "emigrante", "op", "pad", "na", "die", "Verenigde", "State", "ooreengekom", "het", "–", "sowat", "veertig", "persent", "was", "voorheen", "in", "die", "landboubedryf", "werksaam", ",", "'n", "derde", "was", "opgeleide", "ambagsmanne", "of", "meganici", ",", "'n", "tiende", "was", "in", "die", "handel", "werksaam", "en", "die", "res", "ander", "geskooldes", ",", "was", "daar", "'n", "groot", "verskil", ":", "die", "meeste", "van", "hulle", "was", "werkloos", "of", "het", "hulle", "om", "ander", "redes", "in", "'n", "moeilike", "situasie", "bevind", ".", "Emigrasie", "na", "'n", "oorsese", "bestemming", "was", "dus", "'n", "uitweg", ".", "Maar", "aangesien", "hulle", "nie", "oor", "die", "nodige", "finansiële", "middele", "vir", "emigrasie", "beskik", "het", "nie", ",", "was", "hulle", "aangewese", "op", "staatsubsidies", ".", "Historici", "het", "na", "die", "feit", "verwys", "dat", "'n", "relatief", "groot", "persentasie", "van", "hierdie", "vroeë", "Britse", "immigrante", "uit", "ekonomies", "benadeelde", "streke", "in", "Engeland", "gekom", "het", "–", "anders", "as", "voornemende", "immigrante", "wat", "die", "VSA", "as", "bestemming", "gekies", "het", ".", "Hulle", "het", "dikwels", "uit", "graafskappe", "gekom", "waar", "nywerhede", "gefloreer", "en", "hoë", "lone", "betaal", "is", ".", "Nogtans", "was", "'n", "groot", "persentasie", "van", "vroeë", "Britse", "immigrante", "in", "Suid-Afrika", "geletterd", ",", "in", "teenstelling", "met", "inheemses", ",", "en", "die", "stigting", "van", "skole", ",", "biblioteke", "en", "'n", "vrye", "pers", "aan", "die", "Kaap", "was", ",", "net", "soos", "die", "verbeterde", "onderwys", "vir", "inheemses", ",", "aan", "hulle", "invloed", "te", "danke", ".", "Onafhanklike", ",", "selfstandige", "denke", "is", "deur", "hulle", "net", "soos", "die", "konsep", "van", "selfregering", "bevorder", ",", "en", "dit", "was", "Britse", "setlaars", "wat", "'n", "stedelike", "en", "kommersiële", "beskawing", "na", "die", "binneland", "van", "Suider-Afrika", "gebring", "het", ".", "DieSetlaars", "was", "om", "verskillende", "redes", "nie", "suksesvol", "as", "boere", "nie", ".", "Hulle", "het", "nie", "oor", "die", "nodige", "landboukennis", "beskik", "nie", ",", "min", "van", "die", "grond", "wat", "aan", "hulle", "gegee", "is", "was", "werklik", "geskik", "vir", "boerdery", ",", "en", "hul", "plase", "met", "'n", "oppervlak", "van", "gewoonlik", "slegs", "eenhonderd", "akkers", "was", "nie", "groot", "genoeg", "om", "'n", "hele", "gesin", "te", "voed", "nie", ".", "So", "het", "baie", "verstedelik", "om", "in", "hul", "vroeëre", "beroepe", "te", "werk", ".", "Hul", "bydrae", "tot", "die", "ekonomiese", "ontwikkeling", "van", "die", "Oos-Kaap", "was", "uiteindelik", "groter", "as", "beplan", "en", "het", "die", "basis", "vir", "die", "wol-", "en", "ander", "florerende", "uitvoergerigte", "bedrywe", "geskep", ".", "Hulle", "het", "hul", "misnoeë", "oor", "outokratiese", "bewindhebbers", "met", "koloniste", "in", "Noord-Amerika", "gedeel", "en", "was", "vasbeslote", "om", "vir", "hul", "regte", "te", "baklei", ".", "Toe", "die", "kaptein", "van", "'n", "Britse", "skip", "met", "Ierse", "gevangenes", "aan", "boord", "inin", "die", "Kaap", "wou", "aandoen", ",", "het", "Britse", "setlaars", "en", "Afrikaners", "saamgespan", "om", "die", "skip", "af", "te", "wys", ".", "Suid-Afrika", "het", "sodoende", "nooit", "as", "strafkolonie", "gedien", "nie", ".", "Inhet", "die", "Kaapkolonie", "'n", "grondwet", "gekry", "wat", "voorsiening", "vir", "verteenwoordigende", "selfregering", "gemaak", "het", ".", "Ten", "spyte", "van", "hul", "relatief", "klein", "getal", "het", "Britse", "immigrante", "beslissende", "invloed", "op", "die", "Suid-Afrikaanse", "samelewing", "uitgeoefen", ".", "In", "die", "dekades", "tothet", "die", "meeste", "Britse", "immigrante", "hul", "vaart", "na", "Suid-Afrika", "self", "betaal", ",", "maar", "slegs", "enkele", "honderd", "het", "jaarliks", "na", "die", "Kaap", "vertrek", ".", "Die", "oorgrote", "meerderheid", "emigrante", "het", "hulle", "in", "Noord-Amerika", "gevestig", ".", "Eers", "met", "die", "Groot", "Hongersnood", "in", "Ierland", "het", "die", "getal", "Britse", "immigrante", "in", "Suid-Afrika", "toegeneem", ".", "Volgens", "die", "Colonial", "Land", "and", "Emigration", "Commission", "Reports", "virhet", "nogtans", "vir", "elke", "Brit", ",", "wat", "hom", "in", "Suid-Afrika", "gevestig", "het", ",", "vier", "na", "Australië", "en", "Nieu-Seeland", "vertrek", ",", "sewe", "na", "Brits-Noord-Amerika", "(", "tans", "Kanada", ")", ",", "enna", "die", "Verenigde", "State", ".", "Nuwe", "emigrasiepatrone", "Tussenenhet", "Britse", "immigrante", "geen", "finansiële", "steun", "van", "regeringskant", "of", "privaat", "liggame", "ontvang", "nie", ".", "Amptelike", "rekords", "vir", "dié", "periode", "gee", "'n", "totaal", "van345", "immigrante", "uit", "Groot-Brittanje", "en", "Ierland", ".", "Daar", "word", "geen", "verskil", "gemaak", "tussen", "Engelse", ",", "Skotse", ",", "Walliese", "en", "Ierse", "immigrante", "nie", ".", "Teen", "die", "middel", "van", "diee", "eeu", "het", "emigrasiepatrone", "met", "betrekking", "tot", "Suid-Afrika", "ingrypend", "verander", ".", "Net", "soos", "dieSetlaars", "het", "baie", "van", "die", "emigrante", "in", "dié", "periode", "staatsubsidies", "ontvang", ",", "hoofsaaklik", "om", "die", "Britse", "Ryk", "te", "stabiliseer", "en", "uit", "te", "bou", ",", "terwyl", "ander", "deur", "kapitaliste", "ondersteun", "is", "wat", "finansiële", "voordeel", "uit", "die", "ekonomiese", "ontwikkeling", "van", "die", "Kaapkolonie", "kon", "trek", ".", "So", "het", "in", "die", "periode", "tussenenbyna000", "Engelse", ",", "Skotse", "en", "Walliese", "immigrante", "danksy", "regeringsubsidies", "in", "Suid-Afrika", "aangekom", "om", "hulle", "in", "die", "Kaapkolonie", "of", "in", "Natal", "te", "vestig", ",", "terwyl", "ander", "met", "behulp", "van", "privaat", "immigrasieskema's", "'n", "nuwe", "tuiste", "in", "die", "land", "gevind", "het", ".", "Immigrasie", "na", "Natal", "Nadat", "Natal", "intot", "Britse", "kolonie", "verklaar", "is", ",", "was", "die", "plaaslike", "immigrasiebeleid", "weer", "eens", "daarop", "gemik", "om", "die", "Britse", "bewind", "te", "stabiliseer", "en", "te", "verhoed", "dat", "die", "gebied", "tot", "\"", "'n", "kolonie", "van", "inboorlinge", "sou", "degenereer", "\"", ",", "soos", "die", "destydse", "goewerneur", "Sir", "P", ".", "Maitland", "dit", "gestel", "het", ".", "Ooreenkomstig", "die", "koloniale", "regering", "se", "beleid", "is", "'n", "aantal", "immigrasieskema's", "in", "werking", "gestel", "waarvolgens", "Britse", "immigrante", "finansiële", "steun", "ontvang", "het", ".", "Tussenenhet", "byna000", "Engelse", "en", "Skotse", "immigrante", "in", "Natal", "aangekom", ".", "Baie", "van", "hulle", "is", "met", "beloftes", "van", "vrye", "grond", "en", "'n", "aangename", "lewe", "in", "'n", "\"", "land", "van", "melk", "en", "heuning", "\"", "na", "die", "kolonie", "gelok", ".", "Sowat", "twee", "derdes", "van", "die", "Natalse", "immigrante", "het", "onder", "leiding", "van", "Joseph", "Charles", "Byrne", "na", "die", "kolonie", "gekom", ".", "Byrne", ",", "die", "seun", "van", "'n", "Ierse", "veehandelaar", "wat", "tydelik", "na", "Australië", "geëmigreer", "en", "op", "sy", "terugvaart", "na", "Groot-Brittanje", "in", "Kaapstad", "aangekom", "het", ",", "het", "daar", "sakemanne", "ontmoet", "wat", "van", "voorneme", "was", "om", "Natal", "ekonomies", "te", "ontwikkel", ".", "Terug", "in", "Engeland", ",", "het", "Byrne", "'n", "fortuin", "met", "spekulatiewe", "transaksies", "verdien", "en", "kennis", "gemaak", "met", "sakelui", "in", "die", "skeepvaartbedryf", "wat", "dieselfde", "belang", "in", "die", "ontwikkeling", "van", "Natal", "gestel", "het", ".", "Byrne", "het", "'n", "ooreenkoms", "met", "die", "Britse", "Colonial", "Office", "aangegaan", "waarvolgens", "hy", "die", "vervoer", "van", "Britse", "emigrante", "na", "Natal", "sou", "reël", ".", "Mits", "die", "setlaars", "met", "sukses", "op", "plase", "in", "Natal", "gevestig", "sou", "word", ",", "sou", "die", "Colonial", "Office", "sy", "koste", "vergoed", ".", "Vir", "Byrne", "was", "dit", "duidelik", "dat", "die", "kolonie", "slegs", "deur", "boere", "met", "kapitaal", "en", "ambagsmanne", "ontwikkel", "kon", "word", ",", "en", "so", "het", "hy", "'n", "aansoekprosedure", "ontwikkel", "wat", "daarop", "gemik", "was", "om", "boere", ",", "plaaswerkers", "en", "ambagsmanne", "te", "werf", ".", "Die", "aansoeke", ",", "wat", "ontvang", "is", ",", "het", "uiteindelik", "van", "stedelike", "fabriekarbeiders", ",", "dagloner", "en", "klerke", "gekom", "wat", "hulle", "as", "landboukundiges", "voorgegee", "het", "–", "moontlik", "het", "slegs", "een", "persent", "van", "die", "applikante", "werklik", "oor", "die", "nodige", "kennis", "en", "ervaring", "vir", "suksesvolle", "boerdery", "beskik", ".", "Daarbenewens", "was", "die", "grond", ",", "wat", "in", "Natal", "aan", "voornemende", "boere", "beskikbaar", "gestel", "is", ",", "nie", "geskik", "vir", "kleinboere", "nie", ".", "So", "het", "Byrne", "sy", "belegging", "van", "£14", "000", "kwytgeraak", "en", "moes", "bankrot", "speel", ".", "Die", "immigrante", "was", "beter", "daaraan", "toe", ".", "Sowat000", "van", "hulle", "het", "inna", "Australië", "vertrek", "nadat", "daar", "goud", "ontdek", "is", ".", "Die", "res", "het", "uit", "Byrne", "se", "skema", "bedank", "en", "hulle", "in", "die", "nuut", "ontwikkelende", "stedelike", "nedersettings", ",", "veral", "Durban", ",", "gevestig", "waar", "hulle", "hul", "oorspronklike", "beroepe", "weer", "uitgeoefen", "of", "werk", "in", "ander", "bedrywe", "gevind", "het", ".", "Net", "soos", "dieSetlaars", "het", "ook", "die", "Natalse", "immigrante", "uiteindelik", "grootliks", "bygedra", "tot", "die", "ontwikkeling", "van", "die", "kolonie", ",", "al", "was", "dit", "op", "'n", "heel", "ander", "manier", "as", "beplan", ".", "Sommige", "het", "selfs", "aktief", "aan", "die", "politieke", "lewe", "deelgeneem", ",", "maar", "in", "'n", "omgewing", "waar", "daar", "geen", "Afrikaners", "was", "nie", ",", "was", "hulle", "ook", "nie", "genoodsaak", "om", "kragte", "met", "bruines", "of", "swartes", "saam", "te", "snoer", "om", "'n", "teengewig", "teen", "'n", "Afrikanermeerderheid", "te", "vorm", "nie", ".", "So", "het", "hulle", "die", "liberale", "houding", ",", "wat", "kenmerkend", "vir", "die", "Kaapse", "samelewing", "was", ",", "laat", "vaar", "en", "'n", "beleid", "van", "wit", "bevoorregting", "en", "rasseskeiding", "ingestel", ".", "Daardie", "beleid", "was", "gedeeltelik", "ook", "die", "gevolg", "van", "ekonomiese", "en", "politieke", "druk", "wat", "deur", "vroeëre", "Britse", "immigrante", "uitgeoefen", "is", ".", "Baie", "van", "hulle", "het", "hulle", "in", "die", "Oos-Kaap", "as", "suksesvolle", "skaapboere", ",", "wolprodusente", "en", "handelaars", "bekwaam", "en", "het", "nou", "daarop", "aangedring", "dat", "hulle", "weivelde", "in", "rigting", "van", "Ciskei", "uitgebrei", "moes", "word", ".", "Immigrasie", "van", "vroue", "Daar", "was", "ook", "suksesvolle", "pogings", "om", "arm", "jong", "vroue", "in", "Suid-Afrika", "te", "vestig", ".", "So", "het", "byvoorbeeld", "vroulike", "huisbediendes", "finansiële", "steun", "ontvang", "om", "die", "tekort", "aan", "vroue", "in", "Suid-Afrika", "effens", "te", "probeer", "verlig", ".", "Inhet", "sowat000", "Ierse", "vroue", "in", "Suid-Afrika", "aangekom", ".", "Ander", "skema's", ",", "soos", "dié", "wat", "deur", "die", "Female", "Middle", "Class", "Emigration", "Society", "van", "stapel", "gestuur", "is", ",", "het", "die", "immigrasie", "van", "gekwalifiseerde", "en", "gesofistikeerde", "vroue", "bevorder", "wat", "as", "sendelinge", "en", "onderwysers", "gewerk", "het", "en", "'n", "waardevolle", "bydrae", "tot", "die", "opvoeding", "van", "inheemses", "gelewer", "en", "op", "politieke", "en", "sosiale", "hervorming", "aangedring", "het", ".", "Laate", "eeuse", "immigrasie", "In", "dies", "ens", "het", "jaarliks", "duisende", "Britte", "na", "Suid-Afrika", "geëmigreer", ",", "waarby", "immigrasieskema's", "steeds", "'n", "belangruike", "rol", "gespeel", "het", ".", "In", "die", "dekade", "tussenenhet", "byvoorbeeld300", "Britse", "immigrante", "finansiële", "steun", "ontvang", ".", "Die", "koloniale", "owerheid", "aan", "die", "Kaap", "het", "hiervoor", "'n", "kwartmiljoen", "pond", "beskikbaar", "gestel", ".", "Van", "die", "laate", "eeuse", "immigrante", "was", "kunshandwerkers", "en", "ambagsmanne", "wat", "as", "gevolg", "van", "ekonomiese", "depressie", "en", "meganisering", "in", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "na", "die", "buiteland", "uitgewyk", "het", ",", "spoorwegarbeiders", ",", "ongeskoolde", "werkers", "en", "gekwalifiseerdes", "uit", "die", "mynboubedryf", ".", "Inhet", "Suid-Afrika", "se", "Britsgebore", "bevolking", "op000", "gestaan", ".", "Migrasiesyfers", "in", "Cornwall", "was", "die", "hoogstes", "in", "die", "Verenigde", "Koninkryk", ",", "veral", "in", "'n", "tyd", "toe", "die", "Corniese", "tin-", "en", "mangaanmyne", "uitgeput", "was", ".", "Cornwallisers", "was", "meestal", "bereid", "om", "te", "migreer", "indien", "mynbouaktiwiteite", "elders", "werkgeleenthede", "vir", "hulle", "kon", "bied", ",", "en", "so", "het", "baie", "van", "hulle", "ook", "in", "Suid-Afrika", "aangekom", ".", "Die", "eerste", "Corniese", "immigrante", "was", "steengroefwerkers", "wat", "saam", "met", "dieSetlaars", "na", "die", "Kaap", "geëmigreer", "het", "en", "stene", "vir", "die", "eerste", "permanente", "geboue", "ontgin", "het", ".", "Toe", "die", "Britse", "koloniale", "grens", "intot", "by", "die", "Oranjerivier", "geskuif", "is", ",", "het", "Corniese", "mynwerkers", ",", "wat", "in", "Engels", "dikwels", "Cousin", "Jacks", "genoem", "word", ",", "met", "die", "ontginning", "van", "kopermyne", "in", "Namakwaland", "begin", ".", "Inenhet", "koperontginning", "in", "Suid-Afrika", "'n", "nuwe", "hoogtepunt", "bereik", ",", "en", "dit", "was", "veral", "Corniese", "immigrante", "wat", "in", "die", "vraag", "na", "gekwalifiseerde", "mynbouwerkers", "voorsien", "het", ".", "Omstreekswas", "'n", "kwart", "van", "die", "blanke", "mynwerkers", "aan", "die", "Witwatersrand", "Corniese", "immigrante", ".", "Die", "meeste", "van", "hulle", "het", "as", "ongetroude", "mans", "na", "die", "Kaap", "gekom", ",", "en", "'n", "relatief", "groot", "persentasie", "het", "vanweë", "die", "skaarste", "aan", "Corniese", "vroue", "met", "inheemse", "swartes", "getrou", ".", "Corniese", "immigrante", "het", "hul", "spore", "in", "die", "bou-", "en", "kookkuns", "gelaat", ",", "en", "daar", "is", "tans", "nog", "meer", "as", "honderd", "plekname", "van", "Corniese", "oorsprong", "in", "Suid-Afrika", ".", "Britse", "mynbouwerkers", "het", "daarnaas", "ook", "hul", "tradisionele", "vakbondstrukture", "na", "die", "land", "gebring", ".", "Die", "verdraagsaamheid", "van", "Corniese", "immigrante", "teenoor", "swart", "Suid-Afrikaners", "het", "onder", "meer", "uit", "godsdienstige", "tradisies", "voortgespruit", ".", "So", "was", "baie", "van", "hulle", "Wesleyaanse", "Metodiste", "wat", "'n", "matigende", "invloed", "op", "die", "ruwe", "leefwyse", "in", "Suid-Afrikaanse", "mynbougemeenskappe", "uitgeoefen", "het", ".", "Hoë", "misdaadsyfers", "en", "drankmisbruik", "was", "die", "knellendste", "vraagstukke", ".", "Corniese", "immigrante", "het", "kerkgemeentes", "en", "krieketspanne", "gestig", "waarby", ",", "soos", "in", "die", "geval", "van", "Namakwaland", ",", "ook", "swart", "spelers", "welkom", "was", ".", "Sosiale", "gaping", "Die", "unieke", "geologie", "van", "Suid-Afrika", "het", "die", "sosiale", "gaping", "tussen", "hoogs", "gekwalifiseerde", "mynboudeskundiges", "en", "ongeskoolde", "werkers", "nog", "versterk", ".", "Die", "land", "se", "laegraadse", "goud-", "en", "ertsneerslae", "lê", "diep", "sodat", "die", "plaaslike", "mynboubedryf", "op", "ingenieurs", "en", "kapitaal", "aangewese", "is", ".", "Die", "Britse", "immigrante", ",", "wat", "poste", "in", "die", "bedryf", "gevul", "het", ",", "net", "soos", "dié", "in", "ander", "sektore", "soos", "handel", "en", "finansies", ",", "het", "'n", "elite", "gevorm", ".", "Mynbou-ondernemings", "se", "aggressiewe", "uitbreiding", "was", "een", "van", "die", "beslissende", "faktore", "wat", "die", "ontstaan", "van", "'n", "rasgebaseerde", ",", "ongelyke", "arbeidsmark", "met", "wetlike", "en", "sosiale", "benadeling", "vir", "swartes", "bevorder", "het", ".", "Maar", "ook", "Afrikaners", "is", "deur", "die", "vestiging", "van", "'n", "mynboubedryf", "en", "die", "toenemende", "industrialisasie", "geraak", ".", "Groot", "getalle", "arm", "blankes", "het", "na", "die", "stede", "gestroom", "waar", "veelrassige", "krotbuurte", "ontstaan", "het", ".", "Vanaf", "dies", "tot", "in", "die", "laats", "het", "'n", "reeks", "natuurrampe", ",", "oorloë", "en", "ekonomiese", "agteruitgang", "tienduisende", "Afrikaanssprekendes", "in", "grootskeepse", "armoede", "gedompel", ".", "Terwyl", "die", "getal", "armblankes", "in", "amptelike", "statistieke", "op", "meer", "as000", "beraam", "is", ",", "het", "omstreeksreeds", "'n", "kwart", "van", "die", "Afrikanerbevolking", "in", "die", "armblanke-kategorie", "geval", ".", "Die", "situasie", "het", "dramaties", "versleg", "met", "die", "ekonomiese", "insinkings", "van", "die", "Groot", "Depressie", "waartydens", "'n", "derde", "van", "alle", "Afrikaners", ",", "sowat000", "mense", ",", "as", "armlastig", "beskou", "is", ".", "Vir", "die", "koloniale", "owerheid", "–", "en", "latere", "blanke", "Suid-Afrikaanse", "regerings", "–", "was", "wit", "armoede", "'n", "besondere", "probleem", "wat", "wit", "aansien", "kon", "bedreig", ".", "Deur", "middel", "van", "rasseskeiding", ",", "waarby", "benadeelde", "blankes", "in", "die", "volgende", "dekades", "in", "wit", "enklawes", "van", "armoede", "en", "in", "werkskeppingskemas", "van", "staatsondernemings", "en", "nywerhede", "in", "staatsbesit", "weggesteek", "is", ",", "is", "die", "vraagstuk", "opgelos", "totdat", "dit", "inskielik", "weer", "opgeduik", "het", ".", "Die", "Tweede", "Suid-Afrikaanse", "Oorlog", "het", "potensiële", "immigrante", "afgeskrik", "sodat", "min", "Britte", "hulle", "in", "die", "laaste", "jare", "van", "diee", "eeu", "aan", "die", "Kaap", "gevestig", "het", ".", "Die", "Britse", "besluit", "om", "Afrikanervroue", "en", "-kinders", "as", "'n", "soort", "gyselaars", "in", "konsentrasiekampe", "aan", "te", "hou", ",", "het", "net", "soos", "die", "Afrikaners", "se", "guerilla-oorlogtaktiek", "verbittering", "veroorsaak", ".", "Uiteindelik", "was", "blanke", "politieke", "eenheid", ",", "en", "die", "stabiliteit", "wat", "dit", "vir", "die", "Britse", "Ryk", "in", "Suider-Afrika", "sou", "verseker", ",", "vir", "die", "Britse", "Colonial", "Office", "meer", "belangrik", "as", "die", "politieke", "regte", "van", "swart", "en", "bruin", "Suid-Afrikaners", ".", "Toe", "die", "land", "inselfregering", "as", "Unie", "van", "Suid-Afrika", "gekry", "het", "en", "'n", "einde", "aan", "politieke", "inmenging", "uit", "Londen", "gemaak", "is", ",", "is", "die", "weg", "gebaan", "vir", "'n", "politieke", "stelsel", "wat", "dekades", "lank", "op", "rasseskeiding", "berus", "het", ".", "Nog", "voor", "die", "Uniewording", "het", "Groot-Brittanje", "pogings", "onderneem", "om", "meer", "Britse", "immigrante", "as", "boere", "na", "die", "Suid-Afrikaanse", "platteland", "te", "bring", ".", "Een", "doelwit", "was", "om", "die", "kloof", "tussen", "die", "twee", "wit", "bevolkingsgroepe", "te", "oorbrug", ",", "'n", "ander", "was", "die", "bestryding", "van", "Afrikanernasionalisme", "deur", "anglisering", ".", "Die", "skema", "is", "uiteindelik", "gestaak", "aangesien", "ander", "oorsese", "bestemmings", "soos", "Kanada", "en", "Australië", "met", "hul", "eie", "skema's", "vir", "Britse", "immigrante", "meer", "aanloklik", "was", ".", "Die", "hoeveelheid", "geskikte", "landbougrond", "in", "Suid-Afrika", "was", "beperk", ",", "en", "die", "nuut", "ontwikkelende", "nywerheidsektor", "was", "danksy", "die", "beskikbaarheid", "van", "swart", "mannekrag", "nie", "aangewese", "op", "groot", "getalle", "immigrante", "nie", ".", "Britse", "immigrasie", "was", "dus", "beperk", ".", "Inhet314", "Britse", "immigrante", "in", "Suid-Afrika", "aangekom", ",", "in(", "een", "van", "min", "jare", "in", "dié", "tyd", "met", "uitvoerige", "statistieke", ")", "het251", "nuwe", "aankomelinge", "hulle", "in", "die", "land", "gevestig", ",", "waarvan009", "Britte", ".", "Maar", "ook", "in", "die", "volgende", "dekades", "het", "Britte", "hulle", "in", "Suid-Afrika", "gevestig", ",", "en", "immigrasiesyfers", "het", "in", "die", "tyd", "ná", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "selfs", "gestyg", ".", "Tradisioneel", "is", "Britse", "immigrante", "en", "hul", "nakomelinge", "as", "meer", "liberaal", "gesind", "beskou", "as", "Afrikaners", ",", "tog", "is", "hierdie", "soort", "stereotipes", "in", "die", "nuwe", "Suid-Afrika", "afgebreek", ".", "Die", "aantal", "Britse", "migrante", "in", "Suid-Afrika", "is", "inop000", "beraam", ".", "Duitse", "immigrasie", "Volgens", "skeepslyste", "was", "sowat", "veertig", "persent", "van", "die", "eerste", "setlaars", "aan", "die", "Kaap", "Duitsers", "wat", "in", "diens", "van", "die", "Verenigde", "Oos-Indiese", "Kompanie", "(", "VOIK", ")", "op", "Nederlandse", "skepe", "gevaar", "het", ".", "Volgens", "'n", "verordening", "van", "die", "VOIK", ",", "wat", "inuitgereik", "is", ",", "is", "slegs", "Nederlanders", "en", "Duitsers", "in", "diens", "geneem", ".", "Gewoonlik", "was", "Duitse", "bemanningslede", "op", "VOIK-skepe", "van", "Nederduitse", "afkoms", "en", "het", "sodoende", "min", "moeite", "ondervind", "om", "Nederlands", "aan", "te", "leer", ".", "Vyf", "van", "die", "eerste", "vryburgers", "aan", "die", "Kaap", ",", "wat", "inuit", "hul", "diens", "by", "die", "VOIK", "getree", "het", "om", "hulle", "as", "boere", "te", "vestig", ",", "was", "van", "Duitse", "afkoms", ".", "Steeds", "meer", "Duitse", "immigrante", "het", "na", "die", "Kaap", "gestroom", "en", ",", "weens", "die", "gebrek", "aan", "Duitse", "vroue", ",", "dikwels", "met", "Nederlandse", ",", "Franse", "of", "slawevroue", "uit", "Afrika", "en", "Asië", "getrou", ".", "Duitse", "huursoldate", "en", "ander", "personeel", "in", "diens", "van", "die", "VOIK", "was", ",", "anders", "as", "die", "breë", "massa", "in", "hul", "tyd", ",", "meestal", "geletterd", ".", "Baie", "van", "hulle", "het", "weens", "die", "moeilike", "ekonomiese", "situasie", "in", "Duitsland", "ná", "die", "einde", "van", "die", "Dertigjarige", "Oorlog", "na", "Nederland", "geëmigreer", ".", "So", "verskyn", "op", "VOIK-lyste", "onder", "meer", "seuns", "van", "dominees", "en", "amptenare", ",", "adellikes", "en", "sakelui", ",", "en", "selfs", "akademici", "soos", "wiskundiges", ",", "landopmeters", "en", "botanici", ".", "Die", "eerste", "wetenskaplike", "publikasies", "oor", "Suid-Afrika", "se", "natuurlewe", "en", "ander", "onderwerpe", "is", "deur", "Duitse", "navorsers", "geskryf", "wat", "verskeie", "kere", "verkenningstogte", "in", "die", "binneland", "van", "Suid-Afrika", "onderneem", "het", ".", "Die", "eerste", "Khoi-woordeboek", "is", "in", "die", "vroeës", "deur", "'n", "boorling", "van", "Hannover", ",", "Georg", "Friedrich", "Wende", ",", "saamgestel", ".", "Naas", "Franse", "Hugenote", "het", "Duitse", "immigrante", "'n", "belangrike", "rol", "by", "die", "vestiging", "van", "die", "wynboubedryf", "aan", "die", "Kaap", "gespeel", ".", "Een", "van", "hulle", ",", "Henning", "Hüsing", ",", "het", "sy", "loopbaan", "as", "arm", "soldaat", "by", "die", "VOIK", "en", "veewagter", "begin", ".", "As", "vryburger", "was", "hy", "een", "van", "vyf", "boere", "wat", "hulle", "as", "veetelers", "bekwaam", "en", "vleis", "aan", "die", "VOIK", "verskaf", "het", ".", "As", "een", "van", "die", "welvarendste", "burgers", "aan", "die", "Kaap", "het", "Hüsing", "later", "groot", "graanvelde", "aangelê", "en", "raadslid", "in", "Stellenbosch", "geword", "waar", "hy", "herehuise", "soos", "Meerlust", "en", "ander", "woongeboue", "laat", "bou", "het", ".", "Volgens", "oorlewerings", "het", "hy", "meer", "as000", "wingerdstokke", "geplant", ".", "'n", "Ander", "wynboer", "was", "Carl", "Georg", "Wieser", ",", "'n", "boorling", "van", "Heidelberg", ",", "wat", "ná", "sy", "loopbaan", "as", "soldaat", "inmet", "'n", "Kaapstadse", "vrou", "getrou", "en", "later", "die", "Constantia-wyngoed", "gekoop", "het", ".", "Suksesvolle", "huwelike", "het", "van", "Martin", "Melck", ",", "'n", "boorling", "van", "Oos-Pruise", ",", "die", "welvarendste", "man", "aan", "diee", "eeuse", "Kaap", "gemaak", ".", "Baie", "wynboere", "het", "hulle", "wonings", "deur", "Duitse", "boumeesters", "laat", "bou", ".", "Die", "bekendste", "van", "hulle", "was", "Anton", "Anreith1822", ")", ",", "'n", "boorling", "van", "Freiburg", "im", "Breisgau", ",", "wat", "sy", "kunsvolle", "gewels", "en", "houtsnywerk", "in", "Constantia", "en", "Kaapstad", "(", "soos", "die", "leeue", "waarmee", "die", "kansel", "van", "die", "Lutherse", "kerk", "versier", "is", ")", "geskep", "het", ".", "Ander", "domeine", "van", "Duitse", "immigrante", "was", "gesondheidsdienste", "en", "politiek", ".", "In", "die", "Nederlandse", "tyd", "het", "sowat", "vyftig", "Duitse", "geneeskundiges", "aan", "die", "Kaap", "gepraktiseer", ".", "Jan", "van", "Riebeeck", "se", "opvolger", "as", "kommandeur", "was", "Zacharias", "Wagenaar", "(", "Wagner", ")", ",", "'n", "boorling", "van", "Dresden", ".", "Maar", "dit", "was", "ook", "Duitsers", "wat", "dikwels", "protes", "teen", "VOIK-besluite", "aangeteken", "het", ".", "Boeregesinne", "van", "Duitse", "afkoms", "soos", "die", "Bothas", ",", "Pretoriuse", "en", "Albrechts", "was", "in", "die", "geledere", "van", "die", "eerste", "groep", "van", "die", "Groot", "Trek", ".", "Die", "tweede", "groep", "is", "aangevoer", "deur", "Johannes", "van", "Rensburg", ",", "'n", "boorling", "van", "Rendsburg", "in", "Sleeswyk-Holstein", ".", "Die", "derde", "Boereleier", ",", "Andries", "Hendrik", "Potgieter", ",", "het", "sy", "wortels", "in", "Osnabrück", "gehad", ".", "'n", "Voorouer", "van", "Paul", "Kruger", ",", "die", "latere", "president", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "(", "Transvaal", ")", ",", "Jacob(", "us", ")", "Kruger", "(", "ook", "Cruger", "of", "Krüger", "gespel", ")", ",", "is", "inin", "Prignitz", ",", "'n", "streek", "in", "Brandenburg", "gebore", "en", "het", "inas", "soldaat", "in", "diens", "van", "die", "VOIK", "getree", ".", "Tussenenhet", "groot", "getalle", "Duitse", "immigrante", "hulle", "in", "die", "Oos-Kaap", ",", "veral", "rondom", "Oos-Londen", ",", "gevestig", "–", "in", "'n", "gebied", "wat", "deur", "die", "Britse", "koloniale", "owerheid", "as", "'n", "soort", "buffersone", "tussen", "blanke", "gebiede", "en", "die", "Xhosa-stamland", "geskep", "is", ".", "Sowat000", "Duitse", "setlaars", "het", "hier", "'n", "nuwe", "tuiste", "gevind", "nadat", "hulle", "gratis", "seevervoer", "en", "finansiële", "steun", "ontvang", "het", ".", "Die", "Duitse", "invloed", "is", "steeds", "sterk", ",", "sowel", "op", "ekonomiese", "asook", "kulturele", "gebied", ".", "Suid-Afrika", "is", "daarnaas", "'n", "gewilde", "reisbestemming", "vir", "Duitse", "toeriste", "asook", "die", "gewildste", "bestemming", "vir", "Duitse", "emigrante", "op", "die", "vasteland", "van", "Afrika", ".", "Volgens", "amptelike", "Duitse", "statistieke", "het", "in1", "100", "Duitsers", "na", "Suid-Afrika", "geëmigreer", ",", "terwyl102", "na", "hul", "geboorteland", "teruggekeer", "het", ".", "InhetDuitsers", "hulle", "in", "Suid-Afrika", "gevestig", ",", "terwyl216", "burgers", "met", "'n", "Duitse", "paspoort", "na", "Duitsland", "teruggekeer", "het", ".", "In", "die", "dekade", "tussenenhet", "altesaam375", "Duitsers", "hulle", "volgens", "amptelike", "statistieke", "hier", "gevestig", ",", "terwyl195", "na", "Duitsland", "verhuis", "het", ".", "Noorse", "immigrasie", "'n", "Dertigtal", "Noorse", "gesinne", "uit", "Ålesund", "het", "opAugustusin", "Natal", "aangekom", ".", "Voorhet", "Noorse", "emigrante", "hulle", "merendeels", "in", "die", "Verenigde", "State", "gevestig", ",", "maar", "danksy", "die", "persartikels", "van", "'n", "Noorse", "sendeling", "in", "Zululand", ",", "ene", "kaptein", "Landmark", ",", "het", "voornemende", "Noorse", "emigrante", "belang", "daarin", "gestel", "om", "'n", "nuwe", "tuiste", "in", "Natal", "te", "vind", ".", "Hul", "vaart", "na", "Natal", "is", "onder", "meer", "deur", "die", "Regering", "van", "Natal", "se", "agente", "in", "Londen", "gereël", ".", "Nakomelinge", "van", "die", "Noorse", "immigrante", "het", "die", "Norwegian", "Settlers", "Association", "of", "Marburg", "gestig", ".", "Joodse", "immigrasie", "Al", "het", "die", "eerste", "Joodse", "immigrante", "hulle", "reeds", "in", "diee", "eeu", "aan", "die", "Kaap", "gevestig", ",", "kon", "daar", "eers", "met", "die", "grootskaalse", "immigrasie", "van", "Russies-Litause", "Jode", "vanaf", "dies", "sprake", "van", "'n", "georganiseerde", "Joodse", "gemeentelewe", "in", "Suid-Afrika", "wees", ".", "Omstreeksis", "die", "plaaslike", "Joodse", "bevolking", "op", "sowat000", "beraam", ",", "met000", "nuwe", "aankomelinge", "in", "die", "volgende", "drie", "dekades", ".", "Gedurende", "dies", "was", "Suid-Afrika", "'n", "toevlugsoord", "vir", "Joodse", "vlugtelinge", "uit", "die", "Duitse", "Ryk", ".", "So", "het", "die", "Joodse", "bevolking", "gegroei", "tot000", "inen000", "in", "In", "die", "ou", "bedeling", "het", "Joodse", "burgers", "dieselfde", "bevoorregte", "status", "geniet", "soos", "ander", "blankes", ",", "ondanks", "anti-semitiese", "tendense", "in", "bepaalde", "nasionalistiese", "Afrikanerkringe", ",", "so", "in", "die", "verregse", "vleuel", "van", "die", "regerende", "Nasionale", "Party", ".", "Die", "anti-semitiese", "rassisme", "in", "dele", "van", "Europa", ",", "wat", "sy", "hoogtepunt", "in", "die", "stelselmatige", "Sjoa-volksmoord", "deur", "die", "Nasionaal-Sosialistiese", "Duitse", "bewind", "tydens", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "gevind", "het", ",", "was", "vir", "baie", "Suid-Afrikaanse", "Jode", "rede", "genoeg", "om", "openlik", "weerstand", "te", "bied", "teen", "die", "beleid", "van", "rasseskeiding", ".", "So", "het", "'n", "relatief", "groot", "persentasie", "Joodse", "Suid-Afrikaners", "by", "die", "anti-Apartheid-beweging", "aangesluit", ",", "onder", "wie", "die", "skryweres", "en", "wenner", "van", "die", "Nobelprys", "vir", "Letterkunde", ",", "Nadine", "Gordimer", ",", "die", "politikus", "Helen", "Suzman", "wat", "jare", "lank", ",", "tussenen", "die", "enigste", "afgevaardigde", "van", "die", "Progressiewe", "Party", "in", "die", "Suid-Afrikaanse", "parlement", "was", ",", "en", "Joe", "Slovo", ",", "'n", "kommunistiese", "stryder", "wat", "–", "ná", "meer", "as", "twintig", "jaar", "in", "ballingskap", "–", "na", "Suid-Afrika", "teruggekeer", "het", "as", "een", "van", "min", "blanke", "leiersfigure", "in", "die", "African", "National", "Congress", ".", "Ander", "Joodse", "burgers", "het", "die", "NP-bewind", "gesteun", ".", "Opvallend", "was", "die", "groot", "persentasie", "aanhangers", "van", "Sionisme", "wat", "nou", "betrekkinge", "met", "Israel", "gehandhaaf", "het", "–", "meer", "as", "in", "enige", "ander", "land", ".", "So", "het", "Suid-Afrika", "voorsteeds", "goeie", "betrekkinge", "met", "Israel", "onderhou", ",", "ondanks", "dié", "land", "se", "afkeuring", "van", "Pretoria", "se", "rassebeleid", ".", "Ná", "die", "eerste", "demokratiese", "verkiesing", "inhet", "baie", "Joodse", "inwoners", "by", "die", "groot", "golf", "van", "blanke", "emigrante", "aangesluit", ".", "Immigrasiebeleid", "voor", "Saam", "met", "die", "implementering", "van", "die", "Apartheids-wetgewing", ",", "waarvolgens", "die", "toegang", "van", "swart", "Suid-Afrikaners", "tot", "die", "arbeidsmark", "in", "'n", "toenemende", "mate", "gereguleer", "en", "beperk", "is", ",", "net", "soos", "die", "vrye", "beweging", "van", "swart", "werknemers", ",", "en", "met", "die", "oog", "op", "die", "beplande", "uiteindelike", "ontneming", "van", "Suid-Afrikaanse", "burgerskap", "van", "swart", "inwoners", "in", "die", "laaste", "stadium", "van", "die", "Apartheidstelsel", ",", "was", "daar", "'n", "dringende", "behoefte", "om", "die", "getalle", "van", "gekwalifiseerde", "blankes", "te", "verhoog", ".", "Inhet", "die", "Viljoen-kommissie", ",", "wat", "die", "toekomstige", "ontwikkeling", "van", "Suid-Afrika", "se", "nywerheidsektor", "ondersoek", "het", ",", "in", "sy", "verslag", "bevind", "dat", "die", "heersende", "groeikoers", "van", "die", "ekonomie", "net", "volgehou", "kon", "word", "met", "die", "werwing", "van", "jaarliks", "sowat000", "immigrante", ".", "Die", "NP-bewind", "het", "die", "Suid-Afrikaanse", "Immigrante-organisasie", "(", "Samorgan", ")", "in", "die", "lewe", "geroep", "om", "blanke", "immigrasie", "te", "bevorder", ",", "maar", "hierby", "aanvanklik", "veral", "op", "Nederland", "en", "Duitsland", "gefokus", "–", "en", "nie", "op", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "as", "die", "tradisioneel", "belangrikste", "land", "van", "herkoms", "van", "immigrante", "nie", ".", "Vir", "die", "eerste", "minister", "Hendrik", "F", ".", "Verwoerd", ",", "'n", "immigrant", "van", "Nederlandse", "herkoms", ",", "was", "Suid-Afrika", "se", "republiekwording", "en", "onttrekking", "aan", "die", "Britse", "Gemenebes", "in1961", "'n", "persoonlike", "triomf", "wat", "hy", "as", "een", "van", "die", "beslissende", "gebeurtenisse", "in", "die", "geskiedenis", "van", "die", "land", "en", "as", "die", "Afrikanervolk", "se", "uiteindelike", "onafhanklikwording", "van", "Britse", "kolonialisme", "beskou", "het", ".", "Gevolglik", "het", "die", "NP-bewind", "se", "houding", "teenoor", "Britse", "immigrasie", "ingrypend", "verander", ".", "Gepaardgaande", "met", "hierdie", "maatreëls", "is", "Engelssprekende", "Suid-Afrikaners", "stelselmatig", "uit", "die", "staatsburokrasie", "en", "die", "weermag", "verwyder", "en", "is", "die", "grense", "van", "kiesafdelings", "aangepas", "om", "meerderhede", "vir", "NP-kandidate", "te", "verseker", "en", "die", "Verenigde", "Party", "se", "politieke", "invloed", "te", "verminder", ".", "Verwoerd", "was", "daarvan", "oortuig", "dat", "Engelssprekende", "Suid-Afrikaners", "in", "die", "nuutgestigte", "republiek", "maklik", "aan", "Afrikaners", "geassimileer", "kon", "word", "en", "dat", "Britse", "immigrante", "sodoende", "nie", "meer", "as", "'n", "moontlike", "nasionale", "bedreiging", "beskou", "moes", "word", "nie", ".", "Met", "jaarlikse", "groeisyfers", "van", "tussen", "ses", "en", "agt", "persent", "in", "die", "periode", "tussenenen", "voortgesette", "werkreservering", ",", "wat", "wit", "en", "bruin", "Suid-Afrikaners", "bevoorregte", "toegang", "tot", "sekere", "kategorieë", "werk", "gegee", "het", ",", "was", "die", "Suid-Afrikaanse", "ekonomie", "dringend", "aangewese", "op", "gekwalifiseerde", "immigrante", ".", "Die", "nuut", "benoemde", "Engelssprekende", "minister", "van", "immigrasie", ",", "A", ".", "E", ".", "Trollip", ",", "het", "dit", "duidelik", "gestel", "dat", "die", "ekonomie", "sonder", "immigrasie", "sou", "disintegreer", ".", "Inis", "'n", "nuwe", "immigrasieskema", "ingevoer", "wat", "voorsiening", "vir", "ruim", "finansiële", "bystand", "aan", "immigrante", "gemaak", "het", ",", "en", "die", "regering", "was", "realisties", "genoeg", "om", "weer", "op", "voornemende", "immigrante", "uit", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "te", "fokus", ".", "Die", "regering", "se", "doelwit", "was", "om", "jaarliks", "sowat000", "immigrante", "te", "werf", ".", "Immigrasie", "het", "inderdaad", "skerp", "toegeneem", "van", "net789", "blankes", "intot048", "in", "Die", "staat", "het", "tagtig", "persent", "van", "gekwalifiseerde", "immigrante", "se", "reiskoste", "oorgeneem", ",", "ruim", "lenings", "toegestaan", "(", "wat", "indeur", "skenkings", "vervang", "is", ")", ",", "gratis", "huisvesting", "vir", "'n", "beperkte", "tydperk", "ná", "aankoms", "in", "Suid-Afrika", "gewaarborg", "en", "geen", "minimum-verblyfvereistes", "gestel", "nie", ".", "Met", "dié", "skema", "was", "die", "Suid-Afrikaanse", "regering", "destyds", "vrygewiger", "as", "byvoorbeeld", "Kanada", "of", "Australië", ".", "Naas", "sy", "bestaande", "immigrasiekantoor", "in", "Suid-Afrika-huis", "op", "Londen", "se", "Trafalgarplein", "het", "Samorgan", "nuwe", "kantore", "in", "Cockspur-straat", ",", "Londen", "(", "in", "dieselfde", "gebou", "waar", "amptenare", "van", "dieSettlers", "Memorial", "Association", "gesetel", "was", ")", ",", "Manchester", ",", "Birmingham", ",", "Glasgow", ",", "Sheffield", "en", "Newcastle", "geopen", ".", "Vir", "voornemende", "Britse", "immigrante", "was", "die", "vooruitsig", "op", "'n", "beter", "toekoms", "vir", "hul", "kinders", "in", "'n", "opkomende", "land", ",", "'n", "hoër", "lewensstandaard", ",", "die", "aangename", "klimaat", "en", "laer", "belastingtariewe", "aantreklik", "genoeg", "om", "immigrasiesyfers", "te", "laat", "styg", ".", "In", "die", "na-oorlogse", "periode", "voor", "die", "invoering", "van", "die", "nuwe", "immigrasieskema", "(", "tussenenhet395", "Britse", "burgers", "hulle", "in", "Suid-Afrika", "gevestig", ".", "In", "die", "periode", "tussenen", "toe", "die", "Europese", "immigrasie", "na", "die", "Kaap", "danksy", "die", "finansiële", "bystand", "van", "regeringskant", "sy", "hoogtepunt", "bereik", "het", ",", "het", "dié", "getal", "toegeneem", "tot000", ".", "Nettomigrasie", "het", "vanaf", "dies", "tot", "en", "metjaarliks", "tussen000", "en000", "beloop", ".", "Immigrasie", "het", "metpersent", "byna", "die", "helfte", "bygedra", "tot", "die", "blanke", "bevolkingsgroei", "in", "dié", "tydperk", ".", "Onlangse", "bevolkingsopnames", "In", "Julieis", "die", "bevolking", "van", "Suid-Afrika", "deur", "Statistieke", "Suid-Afrika", "op520", "000", "geskat", ".", "Dit", "verteenwoordig", "'n", "styging", "van", "meer", "as5", "miljoen", "sedert", "die", "middel", "vantoe", "dit", "op956", "900", "beraam", "is", ",", "onder", "wie228", "000", "swartes5", "persent", "van", "die", "totale", "bevolking", ")", ",", "832", "900", "bruinmense8", "persent),534", "000", "blankes3", "persent", ")", "en362", "000", "Asiërs5", "persent", ")", "was", ".", "Van", "die", "totale", "bevolking", "was900", "000", "mense", "vroulik", "en600", "000", "manlik", ".", "Teen", "die", "middel", "vanis", "die", "swart", "bevolking", "op656", "400", "of8", "persent", "van", "die", "totale", "bevolking", "beraam.962", "900", "was", "bruin", "Suid-Afrikaners8", "persent),493", "500", "blankes0", "persent", ")", "en409", "100", "Asiërs5", "persent", ")", ".", "In", "die", "sensus", "vanOktoberhetmiljoen", "Suid-Afrikaners", "hulself", "as", "swart", "beskryf,62", "miljoen", "as", "bruin,59", "miljoen", "as", "wit", "en3", "miljoen", "as", "Indiërs", "of", "ander", "Asiërs.3", "miljoen", "mense", "het", "hulself", "as", "\"", "ander", "\"", "beskryf", "–", "'n", "kategorie", "wat", "ook", "mense", "insluit", "wat", "volgens", "sensusbeamptes", "weier", "om", "hulself", "in", "terme", "van", "ras", "of", "etniese", "groep", "te", "beskryf", ".", "Die", "totale", "bevolking", "het", "op", "die", "dag", "van", "die", "sensus8", "miljoen", "beloop", ".", "Die", "aantal", "ekonomiese", "immigrante", ",", "wat", "onwettiglik", "in", "die", "land", "bly", ",", "word", "op", "tussen", "drie", "en", "vier", "miljoen", "beraam", ".", "Godsdiens", "Omtrent", "van", "Suid-Afrikaners", "is", "religieus", ".", "Die", "grootste", "godsdiens", "is", "die", "Christendom", "met", "sowat", "van", "die", "totale", "bevolking", "in", "gevolg", "deur", "ongebonde,5%", "Moslems,2%", "Hindoes,3%", "tradisionele", "Afrika-godsdienste", "en2%", "Jode", ".", "Ondanks", "'n", "meerderheid", "aan", "Christene", "is", "daar", "nie", "een", "dominante", "denominasie", "nie", ".", "Belangrike", "Christelike", "kerke", "sluit", "in", "die", "Rooms-Katolieke", "Kerk1%", ")", ",", "die", "Nederduits", "Gereformeerde", "kerke", "(", "Nederduitse", "Gereformeerde", "Kerk", ",", "Nederduitsch", "Hervormde", "Kerk", "en", "Gereformeerde", "Kerke", "in", "Suid-Afrika", "met7%", ")", "en", "die", "Anglikaanse", "Kerk", "van", "Suider-Afrika8%", ")", ".", "Volgens", "die", "sensus", "vanwas", "blanke", "Suid-Afrikaners", "hoofsaaklik", "Protestantspersent", ")", ",", "Rooms-Katoliek", "of", "Grieks-Ortodokspersent", ")", "of", "Joodspersent).persent", "het", "nie", "aan", "enige", "godsdiens", "of", "kerk", "behoort", "nie", "of", "wou", "gedurende", "die", "sensus", "geen", "inligting", "omtrent", "hul", "geloofsoortuiging", "verstrek", "nie", ".", "Die", "Islam", "het", "Suid-Afrika", "in", "drie", "fases", "bereik", ".", "Die", "eerste", "het", "met", "die", "aankoms", "van", "die", "Nederlandse", "koloniste", "in", "diee", "eeu", "begin", ".", "Die", "eerste", "Moslems", "is", "as", "slawe", "deur", "die", "Verenigde", "Oos-Indiese", "Kompanjie", "uit", "die", "Maleise", "argipel", "aan", "die", "Kaap", "gebring", "en", "was", "die", "voorouers", "van", "die", "Kaapse", "Maleiers", ".", "Die", "tweede", "was", "die", "immigrasie", "van", "Indiërs", "uit", "Brits-Indië", "ná", "die", "Natalkolonie", ",", "waar", "hulle", "in", "die", "Britse", "suikerplantasies", "gewerk", "het", ".", "Sowat000", "Indiërs", "van", "alle", "gelowe", "is", "ná", "Natal", "gebring", ",", "waarvan10%", "Moslems", ".", "Die", "derde", "fase", "het", "met", "die", "einde", "van", "Apartheid", "begin", ",", "nadat", "Moslems", "uit", "Afrika", "en", "Indië", "ná", "Suid-Afrika", "begin", "migreer", ".", "Die", "meeste", "Moslems", "is", "Soenniete", ",", "gevolg", "deur", "Ahmadi", ",", "veral", "in", "Kaapstad", ".", "In", "Suid-Afrika", "leef", "sowat000", "Jode", ",", "die", "grootste", "groep", "in", "Afrika", ".", "Die", "eerste", "Jode", "het", "tydens", "die", "Britse", "Kaapkolonie", "in", "diee", "eeu", "ná", "Suid-Afrika", "gekom", ".", "Tydens", "die", "apartheidsbewind", "het", "Suid-Afrikaanse", "Jode", "'n", "belangrike", "rol", "in", "die", "Anti-apartheidsbeweging", "gespeel", ",", "terwyl", "ander", "hulself", "vir", "nou", "bande", "tussen", "Suid-Afrika", "en", "Israel", "beywer", "het", ".", "Suid-Afrika", "se000", "Hindoes", "vorm", "die", "tweede", "grootste", "Hindoebevolking", "in", "Afrika", "ná", "dié", "van", "Mauritius", ",", "waarvan", "die", "meeste", "in", "die", "provinsie", "KwaZulu-Natal", "leef", ".", "Die", "meeste", "Hindoes", "is", "nakomelinge", "van", "Indiërs", "wat", "uit", "Brits-Indië", "ná", "KwaZulu-Natal", "geneem", "is", "om", "daar", "te", "werk", ".", "Suid-Afrika", "beskik", "moontlik", "oor", "die", "grootste", "bevolking", "aan", "Boeddhiste", "in", "Afrika", ",", "waarvan", "die", "meeste", "van", "Asiatiese", "afkoms", "is", ".", "Internasionale", "net-migrasie", "Die", "blanke", "bevolking", "het", "as", "gevolg", "van", "laer", "geboortesyfers", "en", "migrasie", "na", "oorsese", "bestemmings", "sedertmerkbaar", "afgeneem", ".", "Verstedeliking", "Inwaspersent", "van", "die", "Blanke", "en", "Asiatiese,", "persent", "van", "die", "Bruin", "enpersent", "van", "die", "Swart", "bevolking", "verstedelik", ".", "Die", "persentasie", "van", "die", "totale", "bevolking", ",", "wat", "in", "stedelike", "nedersettings", "woon", ",", "het", "tussenengestyg", "van5", "tot8", "persent", ".", "Behuisingstekorte", "en", "onvoldoende", "infrastruktuur", "is", "veral", "in", "die", "metropolitaanse", "gebiede", "'n", "groot", "probleem", ",", "en", "as", "gevolg", "daarvan", "word", "veral", "die", "randgebiede", "van", "stede", "deur", "informele", "woonstrukture", "soos", "plakkerskampe", "gekenmerk", ".", "Die", "boubedryf", "is", "tans", "nie", "in", "staat", "om", "in", "die", "groeiende", "aanvraag", "na", "behuising", "te", "voorsien", "nie", ".", "Swart", "stedelike", "gebiede", "soos", "Soweto", "ly", "onder", "oorbevolking", ";", "in", "hierdie", "stad", "woon", "nog", "steeds", "tussen", "drie", "en", "vier", "miljoen", "mense", "op", "'n", "oppervlakte", "van", "netvierkante", "kilometer", ".", "Tradisioneel-blanke", "woongebiede", "van", "die", "middel-", "en", "opperklas", "is", "minder", "geraak", "deur", "die", "sosiale", "veranderings", "ná", "die", "einde", "van", "die", "geografiese", "rasseskeiding", ".", "Die", "ou", "stelsel", "van", "\"", "groepsgebiede", "\"", "word", "hier", "grotendeels", "nog", "bewaar", ",", "aangesien", "net", "'n", "minderheid", "van", "Swartes", "huispryse", "en", "huurgelde", "in", "hierdie", "gebiede", "kan", "bekostig", ".", "Die", "klein", "getalle", "nie-blanke", "bewoners", ",", "wat", "na", "die", "eertydse", "blanke", "woongebiede", "verhuis", ",", "kan", "maklik", "geïntegreer", "word", ".", "Die", "verstedelikingsproses", "van", "die", "swart", "bevolking", "sal", "ook", "in", "die", "vroeë", "dekades", "van", "diete", "eeu", "voortgaan", ",", "terwyl", "die", "landelike", "bevolking", "met", "tussen", "vyf", "en", "tien", "persent", "sal", "krimp", ".", "Uitdagings", "vir", "plattelandse", "gemeenskappe", "Nedersettings", "op", "die", "platteland", "staar", ",", "net", "soos", "hul", "eweknieë", "elders", "op", "aarde", ",", "ernstige", "uitdagings", "in", "die", "gesig", ".", "Volgens", "die", "sensus", "vanwordpersent", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "bevolking", "in", "nedersettings", "buite", "die", "munisipale", "grense", "van", "metropolitaanse", "gebiede", "gehuisves", ".", "Terwyl", "die", "vyf", "grootste", "metropolitaanse", "gebiede", "die", "ekonomie", "oorheers", "en", "meer", "as", "die", "helfte", "van", "die", "bruto", "toegevoegde", "waarde", "genereer", ",", "is", "die", "ekonomiese", "agteruitgang", "van", "groot", "dele", "van", "die", "platteland", "reeds", "in", "akademiese", "ondersoeke", "van", "dies", "beskryf", ".", "Dit", "geld", "ook", "vir", "streke", "met", "'n", "groeiende", "bevolking", ".", "Die", "agteruitgang", "van", "plattelandse", "nedersettings", "het", "menigvuldige", "oorsake", ":", "Oorspronklik", "welvarende", "mynbounedersettings", "–", "soos", "dié", "in", "KwaZulu-Natal", "se", "steenkoolstreke", "–", "het", "as", "gevolg", "van", "veranderende", "vraag", "ekonomiese", "agteruitgang", "ervaar", ".", "Dieselfde", "geld", "vir", "nedersettings", "waar", "ekonomiese", "vooruitgang", "op", "vervoerinfrastruktuur", "soos", "spoorweë", "gesteun", "het", ".", "Met", "die", "afname", "in", "tradisionele", "landbou-aktiwiteite", "het", "baie", "landelike", "nedersettings", "hul", "oorspronklike", "rol", "as", "plaaslike", "kleinhandel-", "en", "dienstespilpunte", "kwytgeraak", ".", "Die", "beskikbaarheid", "van", "meer", "gevorderde", "vervoergeriewe", ",", "wat", "toegang", "tot", "verder", "af", "geleë", "streekspilpunte", "vergemaklik", ",", "en", "veranderende", "strukture", "in", "die", "kleinhandelbedryf", "het", "eweneens", "bygedra", "tot", "die", "agteruitgang", "van", "kleiner", "dorpe", "wat", "as", "diensverskaffers", "vir", "die", "landbousektor", "gedien", "het", ".", "Die", "samesmelting", "van", "nedersettings", "tot", "nuwe", ",", "groter", "administratiewe", "eenhede", "het", "baie", "dorpe", "van", "hul", "vroeëre", "plaaslike", "regerings", "beroof", ",", "terwyl", "die", "nuwe", "munisipaliteite", "weens", "'n", "gebrek", "aan", "fondse", "en", "behoorlik", "opgeleide", "personeel", "nie", "in", "staat", "is", "om", "benodigde", "munisipale", "dienste", "te", "verskaf", "nie", ".", "Daarnaas", "het", "groter", "nedersettings", ",", "wat", "reeds", "voor", "die", "ANC-owerheid", "se", "munisipale", "hervormings", "bestaan", "het", ",", "hul", "dienste-", "en", "ander", "sektore", "uitgebrei", "tot", "'n", "punt", "waar", "hulle", "groter", "geografiese", "streke", "kan", "bedien", "en", "sodoende", "die", "ekonomiese", "funksies", "van", "omliggende", "kleiner", "sentrums", "maklik", "absorbeer", ".", "Sosiale", "struktuur", "Suid-Afrika", "bly", "'n", "land", "wat", "langs", "ras-", ",", "etniese-", ",", "taal-", ",", "godsdiens-", "en", "klaslyne", ",", "maar", "ook", "langs", "die", "lyn", "tussen", "sentrum", "en", "periferie", "verdeel", "is", ".", "Die", "plaaslike", "historiese", "ontwikkeling", "het", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "samelewing", "'n", "soort", "rasgebaseerde", "kastestelsel", "gemaak", "–", "ras", "en", "velkleur", "het", "daarin", "meer", "betekenis", "gekry", "as", "klas", ",", "taal", "en", "ander", "sosiale", "kriteria", ".", "Engels", "in", "Suid-Afrika", "Terwyl", "Suid-Afrika", "algemeen", "as", "'n", "multikulturele", ",", "veelrassige", "en", "veeltalige", "staat", "beskryf", "word", ",", "het", "Engels", "–", "ongeag", "sy", "relatief", "klein", "demografiese", "basis", "van", "ongeveer", "drie", "miljoen", "moedertaalsprekers", "en", "sy", "beperkte", "geografiese", "verspreiding", "–", "tans", "die", "status", "van", "'n", "lingua", "franca", "in", "die", "meeste", "openbare", "domeine", ",", "waaronder", "politiek", "en", "ekonomie", ".", "Hoe", "meer", "dit", "as", "'n", "taal", "van", "hoër", "status", "waargeneem", "word", ",", "hoe", "meer", "vind", "taalverskuiwing", "plaas", ".", "Daarnaas", "word", "dit", "ter", "wille", "van", "kostebesparing", "(", "vertalings", "in", "die", "ander", "tien", "ampstale", "geniet", "lae", "prioriteit", "as", "beskikbare", "finansiële", "middele", "beperk", "is", ")", "en", "om", "praktiese", "redes", "(", "daar", "word", "veronderstel", "dat", "die", "meeste", "Suid-Afrikaners", "Engels", "min", "of", "meer", "magtig", "as", ")", "bo", "Suid-Afrika", "se", "ander", "tale", "verkies", ",", "ongeag", "die", "feit", "dat", "die", "regering", "homself", "tot", "veeltaligheid", "verbind", "het", ".", "So", "word", "die", "aktiewe", "gebruik", "van", "Afrikaans", "toenemend", "beperk", "tot", "die", "gesinsdomein", ",", "opvoedkundige", "instellings", "wat", "die", "beginsel", "van", "moedertaalonderwys", "volg", ",", "die", "Afrikaanse", "kultuurbedryf", "en", "Afrikaanse", "media", ".", "Van", "alle", "openbare", "domeine", "is", "godsdiens", "die", "minste", "geraak", "deur", "taalverskuiwing", "na", "Engels", ".", "In", "sy", "gesproke", "vorm", "toon", "Engels", "in", "Suid-Afrika", "dieselfde", "dinamiese", "ontwikkeling", "soos", "in", "ander", "Afrikalande", "waar", "Engels", "as", "oorkoepelende", "taal", "dien", ".", "Naas", "Engels", "as", "tweede", "taal", ",", "soos", "dit", "deur", "baie", "swart", "Suid-Afrikaners", "gebesig", "word", ",", "vorm", "Britse", "immigrante", ",", "wat", "hul", "streeksgebonde", "moedertaalvariëteit", "van", "Engels", "na", "die", "Kaap", "saamgebring", "het", ",", "en", "vastelandse", "Europese", "en", "Asiatiese", "immigrante", ",", "wat", "deur", "Britse", "Engelssprekendes", "geassimileer", "is", ",", "die", "demografiese", "basis", "van", "Suid-Afrikaanse", "Engels", ".", "Net", "soos", "in", "ander", "Britse", "kolonies", "is", "Engels", "aanvanklik", "deur", "soldate", "en", "amptenare", "aan", "die", "Kaap", "ingevoer", ".", "Hulle", "is", "opgevolg", "deur", "sendelinge", ",", "setlaars", "en", "fortuinsoekers", ".", "Met", "die", "stigting", "van", "Engelse", "nedersettings", "in", "die", "Oos-Kaap", "vanafen", "in", "Natal51", ")", "asook", "die", "diamantstormloop", "van", "Kimberley", "en", "die", "goudstormloop", "aan", "die", "Witwatersrand", "het", "Engels", "posgevat", "as", "een", "van", "die", "tale", "van", "Suider-Afrika", ".", "Die", "vroegste", "variëteit", "van", "Engels", "was", "dié", "van", "Suidoos-Engeland", "se", "laer", "klasse", "wat", "deur", "die", "eerste", "Britse", "immigrante", ",", "onder", "wie", "diesetlaars", ",", "gepraat", "is", "en", "vanweë", "vergelykbare", "immigrasiepatrone", "baie", "ooreenkomste", ",", "veral", "ten", "opsigte", "van", "uitspraakgewoontes", ",", "met", "Australiese", "Engels", "toon", "sodat", "daar", "dikwels", "na", "'n", "gemeenskaplike", "variëteit", "van", "Suidelike", "Halfrond-Engels", "verwys", "word", ".", "'n", "Tweede", "golf", "van", "Engelssprekende", "setlaars", "het", "tussen", "dies", "en", "laats", "in", "Suid-Afrika", "aangekom", ".", "Hul", "sosiale", ",", "kulturele", "en", "geografiese", "agtergrond", "het", "merkbaar", "verskil", "van", "dié", "van", "vroeëre", "immigrante", ".", "So", "was", "die", "meeste", "setlaars", "in", "dié", "periode", "afkomstig", "uit", "die", "middelklas", "van", "die", "Midlands", "van", "Sentraal-Engeland", "en", "die", "noorde", "van", "Engeland", "en", "hulle", "vestigingsgebied", "hoofsaaklik", "beperk", "tot", "Natal", ".", "Naas", "die", "breë", "werkersklasaksent", "van", "die", "Kaap", "is", "sodoende", "'n", "tweede", "variëteit", "van", "Engels", "in", "Suid-Afrika", "gevestig", "wat", "as", "meer", "respektabel", "geag", "is", ".", "Anders", "as", "byvoorbeld", "in", "Australië", "het", "die", "verskillende", "variëteite", "in", "Suid-Afrika", "min", "neiging", "getoon", "om", "met", "mekaar", "te", "vermeng", ".", "Die", "derde", "golf", "van", "immigrante", "uit", "Europa", ",", "Australië", "en", "die", "Verenigde", "State", ",", "wat", "ná", "die", "ontdekking", "van", "diamante", "en", "goud", "na", "Suid-Afrika", "gestroom", "het", ",", "het", "Engels", "as", "algemene", "omgangstaal", "van", "stedelike", "omgewings", "en", "die", "sakesektor", "gevestig", "en", "sodoende", "ook", "taalverskuiwing", "van", "Afrikaans", "na", "Engels", "in", "groter", "omvang", "tot", "gevolg", "gehad", ".", "Die", "status", "en", "rol", "van", "Engels", "is", "van", "begin", "af", "bepaal", "deur", "politieke", "omstandighede", ".", "Engels", "was", "in", "diee", "eeu", "die", "taal", "van", "die", "bewindhebbers", "wat", "inNederlands", "as", "ampstaal", "van", "die", "Kaapkolonie", "vervang", "het", ".", "Die", "bevordering", "van", "Afrikaans", "was", "een", "van", "die", "hoofdoelwitte", "vante", "eeuse", "Afrikaner-nasionaliste", "wat", "ná", "die", "regeringsoorname", "deur", "die", "Nasionale", "Party", "(", "NP", ")", "inverwesenlik", "is", "deur", "die", "verdringing", "van", "Engels", "op", "regerings-", "en", "administratiewe", "vlak", ",", "binne", "die", "polisie", "en", "die", "weermag", ".", "Nogtans", "het", "Engels", "sy", "oorheersende", "rol", "in", "die", "sakelewe", "en", "die", "tersiêre", "onderwys", "gedurende", "die", "NP-bewind", ",", "wat", "totsou", "voortduur", ",", "nooit", "ingeboet", "nie", ".", "Dit", "was", "ook", "die", "taal", "wat", "deur", "die", "African", "National", "Congress", "en", "ander", "swart", "bevrydingsbewegings", "vir", "hul", "kommunikasie", "met", "sowel", "sprekers", "van", "Suid-Afrika", "se", "ander", "inheemse", "tale", "asook", "die", "buitewêreld", "gekies", "is", "–", "'n", "keuse", "wat", "nog", "verstewig", "is", "deur", "die", "feit", "dat", "baie", "ANC-lede", "hul", "ballingskap", "in", "Engelssprekende", "omgewings", "soos", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "deurgebring", "het", ".", "Taalbeleid", "Gedurende", "die", "Britse", "koloniale", "bewind", "in", "Suid-Afrika", "is", "Afrikaans", "as", "die", "sentrale", "element", "van", "Afrikaneridentiteit", "beskou", ".", "Die", "Britse", "beleid", "van", "assimilasie", "was", "dus", "hoofsaaklik", "daarop", "gemik", "om", "Afrikaans", "deur", "Engels", "te", "vervang", "–", "'n", "doelwit", "wat", ",", "gegewe", "die", "beperkte", "hulpbronne", ",", "onmoontlik", "geblyk", "het", "om", "te", "bereik", ".", "'n", "Verslag", "oor", "die", "onderwysstelsel", "het", "ingetoon", "dat", "die", "status", "van", "Afrikaans", "en", "Nederlands", "as", "omgangstaal", "onaanvegbaar", "was", ".", "Maar", "ook", "swart", "Suid-Afrikaners", "was", "teikens", "van", "die", "Britse", "beleid", "van", "taalkundige", "en", "kulturele", "assimilasie", ".", "Veral", "Engelsmedium-sendingskole", "het", "'n", "belangrike", "bydrae", "gelewer", "om", "Britse", "invloed", "nie", "net", "op", "godsdienstige", "en", "ekonomiese", "gebied", "te", "versterk", "nie", ",", "maar", "ook", "om", "'n", "hele", "kulturele", "konteks", "te", "skep", "waarin", "Engelse", "gedagtes", ",", "tradisies", "en", "waardes", "kon", "floreer", "en", "waarin", "vroue", "en", "mans", "met", "'n", "uitstekende", "taalvaardigheid", "in", "Engels", "opgevoed", "is", ".", "Hierdie", "beleid", "het", "steeds", "uitwerkings", "op", "Suid-Afrika", "se", "politieke", ",", "kulturele", "en", "sosiale", "lewe", "waar", "'n", "klein", "geangliseerde", "swart", "elite", "taalvaardigheid", "in", "Engels", "as", "paspoort", "vir", "opwaartse", "sosiale", "en", "ekonomiese", "mobiliteit", "beskou", ".", "Die", "gaping", "tussen", "hierdie", "elitêre", "swart", "minderheidsbewind", "en", "die", "groot", "onderdrukte", "massa", "het", "groter", "geword", "en", "sal", "deur", "die", "volgende", "generasies", "nie", "maklik", "oorbrug", "kan", "word", "nie", ".", "Onderwys", "Opvoedkundige", "beleid", "Die", "re-organisasie", "van", "Suid-Afrika", "se", "onderwysstelsel", "en", "sy", "nasionale", "opvoedkundige", "beleid", "word", "deur", "die", "ANC-regering", "as", "'n", "sleuteltaak", "van", "sy", "kulturele", "beleid", "beskou", ".", "Die", "onderwysstelsel", "van", "die", "ou", "bedeling", "is", "vanweë", "sy", "rasseskeiding", "en", "die", "beperking", "van", "kwaliteitonderwys", "tot", "blanke", "leerders", "steeds", "as", "een", "van", "die", "ooglopendste", "kenmerke", "van", "die", "apartheidsteldsel", "ervaar", ".", "Suid-Afrikaanse", "openbare", "skole", "het", "hul", "deure", "eers", "in", "Aprilvir", "leerders", "van", "alle", "bevolkingsgroepe", "geopen", ".", "Op", "hierdie", "datum", "is", "'n", "nuwe", "nie-rasgebaseerde", "nasionale", "onderwysstelsel", "en", "algemene", "skoolplig", "ingevoer", ".", "Hervormings", "ten", "opsigte", "van", "kurrikula", "en", "onderwysstrukture", "is", "daarop", "gemik", "om", "toegang", "tot", "en", "beskikbaarheid", "van", "gehalte-onderwys", "vir", "alle", "Suid-Afrikaanse", "leerders", "te", "verseker", ".", "In", "Februarieis", "die", "Departement", "van", "Onderwys", "in", "twee", "nuwe", "departemente", "verdeel", ":", "die", "Departement", "van", "Basiese", "Onderwys", "(", "onderrig", "tot", "matriekvlak", ")", "en", "die", "Departement", "van", "Hoër", "Onderwys", "en", "Opleiding", ".", "In", "die", "praktyk", "word", "die", "kanse", "van", "Suid-Afrikaanse", "leerders", "en", "studente", "op", "gehalte-onderwys", "egter", "deur", "die", "HIV/Vigs-problematiek", ",", "skool-", ",", "universiteitslosies-", "en", "klasgelde", ",", "die", "tekort", "aan", "wiskunde-", "en", "natuurwetenskappe-onderwysers", "asook", "die", "feit", "dat", "daar", "min", "aansporing", "vir", "matrikulante", "is", "om", "'n", "onderwyskwalifikasie", "te", "behaal", ",", "ondermyn", ".", "Die", "veeltaligheid", "van", "Suid-Afrika", "word", "van", "regeringskant", "in", "prinsipe", "met", "slagspreuke", "soos", "\"", "Eenheid", "in", "verskeidenheid", "\"", "erken", ",", "en", "naas", "die", "elf", "amptelike", "word", "ook", "dertien", "vreemde", "tale", "bevorder", ".", "Hoër", "onderwys", "Met", "die", "Wet", "op", "Hoër", "Onderwys", "het", "die", "regering", "inbegin", "om", "die", "Suid-Afrikaanse", "universiteitstelsel", "te", "transformeer", ".", "Die", "aantal", "tersiêre", "instellings", "(", "waaronder", "universiteite", "en", "tegnikons", ")", "is", "inenverminder", "vantot", "onder", "meer", "om", "die", "ou", "skeiding", "tussen", "\"", "blanke", "\"", "en", "\"", "nie-blanke", "\"", "instellings", "uit", "te", "wis", ".", "Hierdie", "ingewikkelde", "proses", "sal", "nie", "oor", "die", "kort", "termyn", "afgesluit", "kan", "wees", "nie", ",", "en", "verskeie", "kwessies", "wat", "steeds", "bestaan", "–", "onder", "meer", "bekommernis", "oor", "Afrikaans", "se", "toekomstige", "rol", "as", "wetenskapstaal", "–", "het", "net", "soos", "die", "gebrek", "aan", "finansiële", "hulpbronne", "tot", "studenteproteste", "gelei", ".", "Boukuns", "Kaap-Hollandse", "boustyl", "Die", "Kaap-Hollandse", "boustyl", "is", "vanaf", "die", "laate", "eeu", "in", "Kaapstad", "en", "omgewing", "ontwikkel", ".", "Sy", "mees", "uitstaande", "kenmerk", ",", "die", "sentrale", "voorgewel", "oor", "die", "ingang", ",", "is", "aan", "Amsterdam", "se", "gegewelde", "huise", "ontleen", ".", "Daar", "is", "egter", "ook", "Franse", "en", "Maleise", "invloed", "as", "voorbeeld", "gedien", "het", ",", "het", "vakmanne", "uit", "die", "Ooste", ",", "wat", "as", "slawe", "na", "die", "Kaap", "geneem", "is", ",", "hul", "invloed", "by", "die", "ontwikkeling", "van", "'n", "eie", "Kaapse", "boukuns", "gespeel", ".", "Ewe", "belangrik", "was", "die", "beperkings", "wat", "boumeesters", "aan", "die", "Kaap", "opgelê", "is", "–", "deur", "klimaatsomstandighede", "en", "die", "gebrek", "aan", "tradisionele", "Europese", "boumateriale", ".", "Kaap-Hollandse", "huise", "het", "simmetriese", "fasades", ",", "dik", ",", "witgekalkte", "mure", "en", "grasrietdakke", "gehad", "waarby", "die", "twee", "laasgenoemdes", "geskikte", "teenvoeters", "teen", "temperatuurskommelinge", "was", ".", "Die", "vroegste", "Kaapse", "gewels", "was", "sogenaamde", "solder-", "of", "skaapboudgewels", ".", "Hulle", "is", "opgevolg", "deur", "sogenaamde", "Joostenberg-gewels", "wat", "veral", "gewild", "was", "in", "die", "tydperk", "tussenenen", "verder", "onderverdeel", "kan", "word", "in", "Klipheuwel-", "en", "Languedoc-styl", ".", "Die", "derde", "styl", "het", "die", "baroktradisie", "voortgesit", ",", "maar", "in", "plaas", "van", "sagte", "kurwes", "is", "die", "voorkeur", "aan", "neo-klassieke", "stylelemente", "gegee", ",", "gewoonlik", "driehoekige", "pedimente", "met", "pleisterwerkkruike", "aan", "weerskante", ".", "Hierdie", "gewels", "word", "deur", "argitektuurhistorici", "as", "Rhône-gewels", "beskryf", ".", "Gewels", "was", "geen", "suiwer", "versierings", "nie", ".", "'n", "Klein", "venster", "in", "die", "solder", "het", "daglig", "binnegelaat", ",", "terwyl", "bewoners", "teen", "reënwater", "beskerm", "is", "wat", "van", "die", "grasdak", "af", "op", "die", "stoep", "kon", "afdrup", ".", "Omrede", "rietdakke", "vinnig", "aan", "die", "brand", "kon", "raak", ",", "het", "gewels", "vlugtende", "bewoners", "ook", "teen", "brandende", "dekriet", "beskerm", ".", "Gewels", "het", "mettertyd", "statussimbole", "en", "dus", "hoër", ",", "swieriger", "en", "kronkelend", "geword", ".", "Dikwels", "is", "hulle", "van", "gevormde", "omlystings", "voorsien", "(", "as", "sogenaamde", "holbolgewels", ")", ",", "terwyl", "die", "voorkant", "met", "figure", "verfraai", "is", ".", "Gewilde", "motiewe", "was", "diere", ",", "blomme", ",", "vrugte", ",", "harte", "of", "sterre", ".", "Die", "vroegste", "omlystings", "en", "versierings", "word", "as", "die", "werk", "van", "Oosterse", "slawe", "beskou", ".", "Wit", "gewels", "het", "mooi", "gekontrasteer", "met", "rietdakke", ".", "19de", "eeuse", "koloniale", "boukuns", "Met", "die", "Britse", "bewind", "aan", "die", "Kaap", "en", "in", "Natal", "het", "koloniale", "Victoriaanse", "boukuns", "ingang", "tot", "Suid-Afrika", "gevind", ".", "Kunsvolle", "openbare", "geboue", "soos", "Pietermaritzburg", "se", "stadsaal", "weerspieël", "die", "ambisies", "van", "'n", "nuwe", "Engelssprekende", "burgerklas", ".", "Ook", "in", "die", "onafhanklike", "Afrikanerrepublieke", "Transvaal", "en", "Oranje-Vrystaat", "het", "boumeesters", "die", "voorkeur", "gegee", "aan", "massiewe", ",", "statige", "geboue", "soos", "dié", "wat", "rondom", "Pretoria", "se", "Kerkplein", "en", "langs", "Bloemfontein", "se", "Brandstraat", "ontstaan", "het", "–", "in", "'n", "styl", "wat", "as", "Eklektiese", "Wilhelmiense", "boukuns", "beskryf", "word", ".", "Groeiende", "ekonomiese", "welvaart", "in", "Johannesburg", "is", "in", "die", "vroeëte", "eeu", "weerspieël", "in", "Edwardiaanse", ",", "Georgiaanse", "en", "neoklassieke", "ontwerpe", ".", "'n", "Eie", "Suid-Afrikaanse", "vormtaal", ",", "waarin", "Britse", "periodestyle", "met", "die", "plaaslike", "landskap", "en", "inheemse", "boumateriale", "versmelt", ",", "is", "deur", "Sir", "Herbert", "Baker", "ontwikkel", ".", "Sy", "belangrikste", "werk", ",", "die", "Uniegebou", "in", "Pretoria", ",", "word", "onder", "Suid-Afrika", "se", "mees", "elegante", "ontwerpe", "gereken.", "20ste", "eeuse", "style", "Vir", "hul", "ontwerpe", "in", "stedelike", "omgewings", "het", "Suid-Afrikaanse", "argitekte", "Europese", "en", "Amerikaanse", "style", "toegepas", ".", "So", "het", "in", "dies", "Art", "Deco-geboue", "in", "Kaapstad", ",", "Durban", "en", "Johannesburg", "ontstaan", ".", "Maar", "reeds", "laat", "in", "dié", "dekade", "het", "radikale", "nuwe", "gedagtes", "hul", "invloed", "laat", "geld", ".", "Modernistiese", "boukuns", ",", "ook", "bekend", "as", "Internasionale", "Styl", ",", "wat", "in", "Europa", "met", "meesters", "soos", "Le", "Corbusier", "en", "Ludwig", "Mies", "van", "der", "Rohe", "verbind", "is", ",", "is", "deur", "geesdriftige", "argitekte", ",", "wat", "hul", "opleiding", "aan", "die", "Universiteit", "van", "die", "Witwatersrand", "gevolg", "het", ",", "ook", "in", "Suid-Afrika", "ingevoer", ".", "Noemenswaardig", "was", "die", "bydraes", "van", "Rex", "Distin", "Martienssen", "en", "die", "sogenaamde", "Transvaal-groep", ".", "Martienssen", "se", "streng", "modernisme", "is", "vanaf", "die", "laats", "deur", "Transvaalse", "argitekte", "soos", "Norman", "Hansen", "en", "Roy", "Kantorowich", "nuut", "gedefinieer", "en", "versag", ".", "In", "Suid-Afrika", "se", "metropole", "was", "argitekte", "in", "pas", "met", "die", "nuutste", "strominge", "in", "die", "Verenigde", "State", ".", "In", "Johannesburg", ",", "of", "\"", "Manhattan", "van", "die", "Veld", "\"", ",", "soos", "dit", "soms", "genoem", "is", ",", "het", "ook", "ander", "tendense", "soos", "Oscar", "Niemeyer", "se", "Brasiliaanse", "modernisme", "hul", "invloed", "laat", "geld", ",", "so", "in", "die", "voorstad", "Hillbrow", "wat", "–", "nadat", "hoogtebeperkings", "op", "geboue", "opgehef", "is", "–", "vanaf", "dies", "tot", "'n", "wolkekrabberbuurt", "gegroei", "het", ".", "Kultuur", "Kuns", "Die", "Suid-Afrikaanse", "kunstradisie", "kan", "as", "die", "oudste", "in", "die", "menslike", "geskiedenis", "beskryf", "word", "–", "die", "rotskuns", "van", "inheemse", "San", "of", "Boesmans", "het", "'n", "ononderbroke", "tradisie", "wat", "tot", "in", "prehistoriese", "tye", "terugstrek", "en", "tot", "in", "diee", "eeu", "gedokumenteer", "kan", "word", ".", "Hul", "skilderye", "en", "rotstekeninge", "kan", "op", "meer", "as000", "plekke", "in", "die", "land", "aangetref", "word", ".", "Houtsnykuns", ",", "pêrelwerk", ",", "mandjiewerk", "en", "pottebakkery", "is", "al", "eeue", "lank", "kenmerkend", "vir", "Suid-Afrikaanse", "kunshandwerk", "wat", "in", "baie", "landsdele", "steeds", "beoefen", "word", ".", "Tans", "word", "dikwels", "ook", "moderne", "materiale", "soos", "kunsvesels", "gebruik", ".", "Europese", "ontdekkingsreisigers", "en", "geograwe", "het", "Westerse", "invloede", "na", "Suid-Afrika", "gebring", ".", "Skilders", "soos", "Thomas", "Baines1875", ")", ",", "Frederick", "Timpson", "l'", "Ons1887", ")", "en", "Thomas", "Bowler1869", ")", "is", "bekende", "verteenwoordigers", "van", "Suid-Afrika", "se", "vroeë", "moderne", "skilderkuns", "wat", "homself", "veral", "op", "landskapskilderye", "toegespits", "het", ".", "Hierdie", "tradisie", "is", "voortgesit", "deur", "skilders", "soos", "Frans", "Oerder1944", ")", "en", "Pieter", "Wenning1921", ")", "wat", "hul", "opleiding", "in", "Nederland", "ontvang", "en", "groot", "invloed", "op", "skilders", "soos", "J.", "E.A", ".", "Volschenk1936", ")", "en", "Hugo", "Naudé1938", ")", "uitgeoefen", "het", ".", "Ander", "bekende", "Suid-Afrikaanse", "landskapskilders", "sluit", "Jacobus", "Hendrik", "Pierneef1957", ")", "en", "lede", "van", "die", "Everard-groep", "in", ".", "Musiek", "Europese", "en", "Afrika-erfenis", "Blanke", "Suid-Afrikaners", "put", "uit", "die", "bronne", "van", "Europese", "musikale", "tradisies", "en", "het", "'n", "hoogs", "gesofistikeerde", "musikale", "kultuur", "in", "die", "land", "gevestig", "wat", "vakkennis", ",", "besondere", "vaardighede", "en", "'n", "musikale", "opleiding", "aan", "die", "kant", "van", "die", "luisteraar", "vereis", ".", "'n", "Tiental", "departemente", "aan", "universiteite", "bied", "professionele", "akademiese", "opleiding", "vir", "musikale", "kunstenaars", ",", "komponiste", "en", "onderwysers", "aan", ".", "'n", "Tweede", "komponent", "naas", "Europese", "tradisies", ",", "wat", "na", "die", "Kaap", "oorgeplant", "is", ",", "is", "musiektradisies", "wat", "in", "die", "San-beskawing", "en", "in", "swart", "gemeenskappe", "ontwikkel", "is", ".", "Afrikamusiek", "is", "dikwels", "vol", "energie", "en", "passie", "en", "vereis", "aktiewe", "deelname", "om", "'n", "gemeenskaplike", "belewenis", "te", "kan", "wees", ".", "Die", "San", "het", "'n", "soort", "boog", "as", "musiekinstrument", "gebruik", ".", "Volgens", "oorlewerings", "is", "die", "Portugese", "ontdekkingsreisiger", "Vasco", "da", "Gama", "deur", "die", "inheemse", "Khoi-khoi", "met", "'n", "soort", "fluitkonsert", "verwelkom", "toe", "hy", "innaby", "die", "huidige", "Mosselbaai", "voet", "aan", "wal", "gesit", "het", ".", "Waarskynlik", "is", "destyds", "'n", "melodie", "met", "vier", "tone", "op", "vier", "fluite", "gespeel", "–", "'n", "musikale", "beginsel", "wat", "vandag", "nog", "steeds", "deur", "die", "Venda", "in", "die", "noorde", "van", "die", "land", "toegepas", "word", ",", "al", "gebruik", "hulle", "'n", "groter", "aantal", "fluitspelers", "wat", "almal", "byna", ",", "maar", "nie", "presies", "dieselfde", "toonhoogte", "speel", "nie", ".", "Die", "resultaat", "is", "'n", "konglomeraat", "van", "klein", "toonverskille", "rondom", "vier", "basistone", ".", "Die", "musiek", "van", "Kaapse", "Maleiers", "en", "bruin", "Afrikane", "Toe", "Maleisiese", "slawe", "uit", "die", "Nederlandse", "besittings", "in", "Oos-Indië", "na", "die", "Kaap", "oorgeplant", "is", ",", "is", "die", "kulturele", "spektrum", "van", "die", "land", "deur", "'n", "baie", "musikale", "etniese", "groep", "verryk", ".", "Dikwels", "het", "Nederlandse", "base", "hul", "Maleisiese", "slawe", "gedwing", "om", "'n", "musikale", "bydrae", "tot", "plegtige", "bankette", "te", "lewer", ".", "Asiatiese", "invloede", "kan", "maklik", "in", "die", "musiekstyle", "van", "Kaapse", "Maleiers", "herken", "word", "–", "in", "ritmiese", "instrumente", "soos", "draagbare", "tromme", ",", "die", "rebana-tamboeryn", "en", "die", "tipiese", "sangstyl", "met", "\"", "karienkels", "\"", "of", "stemglydings", "rondom", "bepaalde", "melodietone", ".", "Tradisionele", "sangvorme", "uit", "Oos-Indië", "is", "deur", "die", "eeue", "bewaar", ",", "soms", "met", "'n", "godsdienstige", "agtergrond", ".", "Maar", "ook", "twee", "eeue", "van", "slawerny", "word", "weerspieël", ".", "Kaapse", "Maleiers", "en", "bruin", "Afrikane", "het", "daarnaas", "musiekstyle", "ontwikkel", "wat", "ten", "opsigte", "van", "die", "taal", "by", "die", "inheemse", "Afrikaanse", "musiektradisies", "gereken", "kan", "word", "en", "sy", "besondere", "karakter", "aan", "improvisasies", ",", "dinamiese", "ritmes", "en", "die", "oorheersende", "banjo-klanke", "te", "danke", "het", ".", "Ghomma-", "of", "piekniekliedere", "val", "in", "hierdie", "kategorie", ".", "Afrikaanse", "volksmusiek", "Die", "tradisionele", "Afrikaner-dansmusiek", "sluit", "laate", "eeuse", "balsaal-styldanse", "in", "wat", "by", "Europeërs", "dwarsoor", "die", "wêreld", "gewild", "was", ".", "In", "Suid-Afrika", "was", "dit", "veral", "wals", "(", "wat", ",", "soos", "die", "meeste", "ander", "genoemde", "danse", ",", "heel", "waarskynlik", "deur", "Britse", "militêre", "orkeste", "aan", "die", "Kaap", "ingevoer", "is", ")", ",", "polkas", ",", "settees", "(", "ook", "gespel", "as", "setees", "in", "Afrikaans", ")", "en", "masurka", "(", "in", "Kaapstad", "gedans", "sedert", "maar", "ook", "danse", "soos", "kadriel", "(", "quadrille", ")", ",", "cotillions", "en", "kontradanse", ".", "Diee", "eeuse", "kadriel", "het", "in", "Ierland", "bekend", "gestaan", "as", "set", "dance", ",", "square", "dance", "in", "die", "Verenigde", "State", "en", "as", "quadrille", "in", "Engeland", "en", "Australië", ".", "Trekklavier", "en", "konsertina", "was", "die", "gewildste", "musiekinstrumente", "vir", "die", "blanke", "Afrikaanssprekende", "bevolking", ".", "Afrikaanse", "volks-", "of", "boeremusiek", "–", "'n", "term", "wat", "eers", "in", "die", "vroeëte", "eeu", "gebruiklik", "geraak", "en", "hoofsaaklik", "na", "dansmusiek", "verwys", "het", "–", "het", "sy", "oorsprong", "in", "skuurpartytjies", ".", "Nuwe", "instrumente", "soos", "banjo", "of", "kitaar", "het", "bygedra", "tot", "dié", "musiek", "se", "besonderse", "karakter", ",", "terwyl", "omstreeksdie", "vastrap", "as", "nuwe", "plaaslike", "dansstyl", "in", "die", "mode", "was", ".", "Tiekiedraai", "was", "een", "van", "die", "gewildste", "(", "en", "vinnigste", ")", "danse", "waarby", "paartjies", "in", "die", "rondte", "gedraai", "het", "–", "in", "'n", "spasie", "wat", "so", "groot", "was", "soos", "'n", "tiekie", ".", "Moderne", "musiekstyle", "Die", "kulturele", "veelsydigheid", "van", "Suid-Afrika", "word", "weerspieël", "in", "'n", "groot", "verskeidenheid", "moderne", "musiekstyle", ".", "Suid-Afrikaanse", "musikante", "het", "oorsese", "musiekstyle", "soos", "jazz", ",", "rhythm", "&", "blues", ",", "Christelike", "gospelliedere", "en", "disco-musiek", "oorgeneem", ",", "maar", "ook", "hul", "eie", "musikale", "tradisies", "ontwikkel", "waarin", "hulle", "hul", "lewensgevoel", "vertolk", "het", ".", "'n", "Spesifieke", "vorm", "van", "protes-", "en", "vryheidsliedere", "liedere", "het", "in", "die", "konteks", "van", "diskriminasie", "en", "apartheid", "ontstaan", ",", "en", "dit", "was", "nie", "beperk", "tot", "swart", "etniese", "groepe", "nie", ".", "Ook", "Afrikaanse", "musikante", "–", "veral", "die", "sogenaamde", "Voëlvrybeweging", "–", "het", "in", "dies", "hul", "misnoeë", "oor", "die", "apartheidsbewind", "met", "musiek", "laat", "blyk", ".", "Huidige", "Afrikaanse", "protesmusiek", "behandel", "politieke", "en", "kulturele", "ontworteling", ",", "misdaad", "en", "korrupsie", ".", "Moderne", "Afro-popmusiek", "–", "'n", "mengsel", "van", "stedelike", "en", "elektroniese", "ritmes", "–", "het", "as", "dansmusiek", "ook", "by", "gehore", "buite", "Suid-Afrika", "aanklank", "gevind", ".", "Groepe", "soos", "Malaika", "en", "Mafikizolo", "het", "oorsee", "sukses", "behaal", ",", "net", "soos", "Freshlyground", "wat", "in'n", "MTV-Award", "ontvang", "het", ".", "Suid-Afrikaanse", "beatmusiek", "word", "veral", "deur", "kwaito", "verteenwoordig", ",", "'n", "musiekstyl", "wat", "invloede", "van", "house-musiek", ",", "rhythm", "&", "blues", ",", "hip", "hop", "en", "tradisionele", "swart", "musiek", "toon", ".", "Swart", "woonbuurte", "was", "die", "bakermat", "van", "kwaito", "waarin", "swart", "jongmense", "van", "hul", "droom", "sing", "dat", "hulle", "eendag", "'n", "musikale", "loopbaan", "sal", "begin", "wat", "hulle", "in", "staat", "stel", "om", "'n", "nuwe", "lewe", "buite", "hul", "krotbuurt", "te", "begin", ".", "Bekende", "sterre", "soos", "Brenda", "Fassie", ",", "Dantai", "en", "TKZee", "het", "kwaito", "tot", "spreekbuis", "van", "Suid-Afrika", "se", "swart", "jeug", "gemaak", "en", "ook", "in", "Europa", "en", "Amerika", "sukses", "behaal", ".", "Rolprentbedryf", "Die", "eerste", "weeklikse", "nuusbulletin", ",", "wat", "plaaslik", "vervaardig", "en", "in", "rolprentteaters", "vertoon", "is", ",", "het", "gedurende", "die", "Anglo-Boereoorlog1902", ")", "ontstaan", ".", "Hierdie", "weeklikse", "nuusoorsig", "is", "vervolgens", "meer", "as", "ses", "dekades", "lank", "in", "Suid-Afrikaanse", "bioskope", "aangebied", ".", "Die", "plaaslike", "vervaardiging", "van", "rolprente", "het", "inbegin", "toe", "Isidore", "W", ".", "Schlesinger", "sy", "Killarney-filmateljee", "in", "Johannesburg", "gevestig", "het", ".", "Tussenenis", "altesaamrolprente", "in", "dié", "ateljee", "vervaardig", ",", "maar", "die", "beperkte", "toegang", "tot", "die", "internasionale", "mark", "gedurende", "dies", "het", "nadelige", "invloed", "op", "die", "bedryf", "gehad", ".", "Dit", "het", "eers", "weer", "in", "dies", "'n", "oplewing", "getoon", "met", "die", "nuwe", "belangstelling", "van", "Afrikaanse", "rolprentmakers", ".", "Gedurende", "dies", "het", "die", "Suid-Afrikaanse", "regering", "belastingvoordele", "aan", "internasionale", "vervaardigers", "verskaf", "wat", "rolprente", "plaaslik", "geskiet", "het", ".", "Mode", "Ontwerpers", "soos", "Gavin", "Rajah", "en", "Jenni", "Button", "en", "etikette", "soos", "Stoned", "Cherrie", "en", "Sun", "Goddess", "het", "Suid-Afrika", "op", "die", "internasionale", "kaart", "van", "mode", "geplaas", ".", "Kaapstad", "en", "Johannesburg", "is", "die", "land", "se", "leidende", "modesentrums", "vanwaar", "plaaslike", "mode-etikette", "en", "-ontwerpers", "ook", "na", "Europese", "markte", "begin", "uitvoer", "het", "en", "hul", "verskyning", "op", "Paryse", "en", "Londense", "modeskoue", "gemaak", "het", ".", "Johannesburg", "is", "sedertdie", "gasheerstad", "vir", "die", "Sanlam", "SA", "Modeweek", "wat", "jaarliks", "in", "April", "(", "lente-", "en", "somerreekse", ")", "en", "in", "Oktober", "(", "herfs-", "en", "wintermodeversamelings", ")", "gehou", "word", ".", "'n", "Tweede", "skou", ",", "die", "Joburg-modeweek", ",", "vind", "jaaliks", "in", "laat", "Augustus", "plaas", ".", "Die", "Goudstad", "se", "modebedryf", "is", "in", "die", "sogenaamde", "Modedistrik", "gekonsentreer", "waar", "meer", "asmodeondernemings", "–", "van", "tekstielprodusente", "tot", "top-ontwerpers", "–", "hul", "fabrieke", "en", "ateljees", "gevestig", "het", ".", "Die", "modewinkelsentrum", "Fashion", "Kapitol", "fungeer", "met", "'n", "dertigtal", "boetieke", "as", "die", "Modedistrik", "se", "middelpunt", ".", "Hier", "word", "ook", "gereeld", "modeskoue", "gehou", ".", "Kaapstad", "is", "die", "gasheerstad", "vir", "die", "internasionaal", "belangrikste", "modeskou", "in", "Afrika", ",", "die", "Kaapstad", "Modeweek", ",", "wat", "jaarliks", "vroeg", "in", "Augustus", "plaasvind", "en", "meer", "as000", "besoekers", ",", "mediaverslaggewers", "en", "inkopers", "lok", ".", "Sport", "Suid-Afrika", "se", "gewildste", "sportsoorte", "is", "krieket", ",", "rugby", "en", "sokker", ".", "Ander", "sporte", "met", "'n", "belangrike", "ondersteuning", "is", "swem", ",", "atletiek", ",", "gholf", ",", "boks", ",", "tennis", ",", "netbal", "en", "veldhokkie", ".", "Sportsoorte", "wat", "in", "Suid-Afrika", "ontstaan", "het", "sluit", "in", "jukskei", ",", "musangwe", ",", "ringbal", ",", "stokgevegte", "en", "spinning", "(", "'n", "soort", "fietstrap", ")", ".", "Die", "Suid-Afrikaanse", "sport", "is", "onder", "toesig", "van", "die", "Minister", "van", "Sport", ",", "Kuns", "&", "Kultuur", ",", "tans", "Nathi", "Mthethwa", "(", "African", "National", "Congress", ")", ".", "Die", "nasionale", "beheerliggaam", "vir", "alle", "sport", "in", "Suid-Afrika", "is", "die", "Suid-Afrikaanse", "Sportkonfederasie", "en", "Olimpiese", "Komitee", "(", "SASKOK", ")", ".", "Krieket", "Krieket", "is", "tradisioneel", "die", "sport", "van", "die", "Anglo-Afrikane", "en", "die", "Indiese", "Suid-Afrikaners", ",", "maar", "word", "vandag", "deur", "mense", "van", "al", "die", "etniese", "groepe", "beoefen", ".", "Suid-Afrika", "se", "nasionale", "krieketspan", "staan", "bekend", "as", "die", "Proteas", "en", "neem", "as", "volle", "lid", "van", "die", "Internasionale", "Krieketraad", "(", "IKR", ")", "aan", "toetskrieket", "sowel", "as", "Internasionale", "eendagwedstryde", "(", "EDIs", ")", "en", "Twintig20", "(", "T20Is", ")", "deel", ".", "Suid-Afrika", "het", "sedertvir", "elke", "krieketwêreldbekertoernooi", "gekwalifiseer", ",", "maar", "kon", "dit", "tot", "op", "hede", "nie", "wen", "nie", ".", "Suid-Afrika", "het", "insaam", "met", "Kenia", "en", "Zimbabwe", "as", "gasheer", "van", "die", "krieketwêreldbeker", "opgetree", ",", "wat", "deur", "Australië", "gewen", "is", ".", "Daarbenewens", "het", "Suid-Afrika", "die", "T20I-wêreldbekeren", "die", "Kampioenetrofeegehuisves", ".", "In", "Novemberis", "Suid-Afrika", "saam", "met", "Namibië", "en", "Zimbabwe", "as", "medegasheer", "vir", "die", "Krieketwêreldbekerbenoem", ".", "Rugby", "Rugby", "is", "histories", "veral", "gewild", "onder", "persone", "van", "Afrikaanse", "afkoms", ".", "Suid-Afrika", "se", "nasionale", "rugbyspan", "staan", "bekend", "as", "die", "Springbokke", "en", "het", "sedertaan", "elke", "rugbywêreldbeker", "deelgeneem", ",", "waarvan", "hulle", "die", "toernooie", "vanop", "eie", "bodem,", "in", "Frankryk", "enin", "Japan", "kon", "wen", ".", "Suid-Afrika", "is", "een", "van", "die", "sterkste", "rugbyspanne", "en", "neem", "gereeld", "aan", "wedstryde", "soos", "die", "Rugbykampioenskap", "(", "saam", "met", "Argentinië", ",", "Australië", "en", "Nieu-Seeland", ")", "deel", ".", "Voorheen", "het", "Suid-Afrikaanse", "rugbyspanne", "met", "spanne", "uit", "Australië", "en", "Nieu-Seeland", "asook", "een", "span", "elk", "van", "Argentinië", "en", "Japan", "die", "jaarlikse", "Superrugby-toernooi", "uitgespook", ".", "Die", "Suid-Afrikaanse", "Bulls", "kon", "hierdie", "toernooi", "tot", "op", "hede", "drie", "keer", "wen", ".", "Sedert", "die’22-seisoen", "ding", "vier", "Suid-Afrikaanse", "spanne", ",", "die", ",", ",", "en", ",", "met", "spanne", "uit", "Ierland", ",", "Italië", ",", "Skotland", "en", "Wallis", "in", "die", "Verenigde", "Rugbykampioenskap-kompetisie", "(", "voorheen", "die", "Pro14", ")", "mee", ".", "Met", "hul", "eerste", "deelname", "het", "die", "Stormers", "met", "die", "titel", "weggestap", ".", "Die", "tweede", "nasionale", "rugbyspan", "staan", "bekend", "as", "die", "Opkomende", "Springbokke", "en", "word", "saamgestel", "uit", "spelers", "wat", "nog", "nie", "vir", "die", "Springbokke", "uitgedraf", "het", "nie", ".", "Die", "Junior", "Bokke", "is", "Suid-Afrika", "se", "nasionale", "onder-20", "rugbyspan", "en", "neem", "sedertaan", "Wêreldrugby", "se", "o/20-kampioenskap", "deel", ".", "Die", "nasionale", "sewesrugbyspan", "word", "die", "Blitsbokke", "genoem", "en", "verteenwoordig", "Suid-Afrika", "tydens", "die", "Wêreldrugby", "Sewesreeks", ",", "die", "Sewesrugbywêreldbeker", ",", "die", "Olimpiese", "Somerspele", "en", "die", "Statebondspele", ".", "Sokker", "Sokker", "is", "Suid-Afrika", "se", "gewildste", "sportsoort", ",", "veral", "onder", "swart", "mense", ".", "Die", "hoogste", "sokkerafdeling", "is", "die", "Premier", "Sokkerliga", "en", "bekende", "sokkerspanne", "sluit", "in", "Mamelodi", "Sundowns", ",", "Orlando", "Pirates", "FC", "en", "Kaizer", "Chiefs", ".", "Suid-Afrika", "se", "nasionale", "sokkerspan", "staan", "bekend", "as", "Bafana-Bafana", ",", "terwyl", "die", "vrouesokkerspan", "Banyana-Banyana", "genoem", "word", ".", "Bafana-Bafana", "het", "tot", "op", "hede", "aan", "drie", "Sokker-Wêreldbekers", "deelgeneemen", "maar", "kon", "nie", "een", "keer", "tot", "die", "uitklopronde", "deurdring", "nie", ".", "Suid-Afrika", "self", "het", "die", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "vanaangebied", ",", "wat", "deur", "Spanje", "gewen", "is", ".", "In", "voorbereiding", "op", "dié", "toernooi", "het", "Suid-Afrika", "die", "FIFA", "Sokker-Konfederasiebeker", "inaangebied", ".", "CAF", "se", "Afrikanasiesbeker", "het", "Suid-Afrika", "twee", "keer", "aangebied", ",", "inen", "inen", "een", "keer", "gewen", ",", "in", "Branderplankry", "Branderplankry", "het", "in", "die", "jare", "ná", "die", "Eerste", "Wêreldoorlog", "in", "Suid-Afrika", "posgevat", ".", "Soos", "elders", "op", "aarde", "is", "aanvanklik", "baie", "lang", "en", "swaar", "borde", "van", "hout", "gebruik", "wat", "beweeglikheid", "beperk", "het", ".", "Met", "die", "beskikbaarheid", "van", "smaller", "en", "ligter", "borde", "het", "'n", "verskeidenheid", "nuwe", "branderplankstyle", "ontwikkel", ".", "Suid-Afrika", "het", "wêreldkampioene", "soos", "Shaun", "Thomson", "en", "Jordy", "Smith", "voortgebring", ".", "In", "Jeffreysbaai", "naby", "Gqeberha", "word", "jaarliks", "'n", "Billabong", "Pro-byeenkoms", "aangebied", "waarby", "in", "sommige", "jare", "ook", "vroue", "in", "'n", "eie", "afdeling", "deelgeneem", "het", ".", "Ander", "Billabong", "Pro-wedstryde", ",", "wat", "deur", "die", "Australiese", "branderplankpak-vervaardiger", "Billabong", "geborg", "word", ",", "is", "of", "word", "op", "North", "Shore", ",", "Oahu", "(", "Amerikaanse", "deelstaat", "Hawaii", ")", ",", "in", "Queensland", ",", "Australië", "en", "op", "Tahiti", "gehou", ".", "Op", "Jeffreysbaai", "word", "die", "klemtoon", "eerder", "op", "gehaltegolwe", "gelê", "as", "op", "beach", "break-skoue", "soos", "byvoorbeeld", "in", "die", "Kaliforniese", "Huntington", "Beach", "en", "Rio", "de", "Janeiro", ".", "Inis", "The", "Jeffreys", "Bay", "Country", "Feeling", "Surf", "Classic", "gevestig", ".", "Vakansiedae", "Simbole", "Sien", "ook", "Posgeskiedenis", "Posseëls", "en", "posgeskiedenis", "van", "die", "Kaap", "die", "Goeie", "Hoop", "Posseëls", "en", "posgeskiedenis", "van", "Natal", "Posseëls", "en", "posgeskiedenis", "van", "die", "Oranje-Vrystaat", "Posseëls", "en", "posgeskiedenis", "van", "Transvaal", "Suid-Afrikaanse", "lyste", "Lys", "van", "jare", "in", "Suid-Afrika", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "digters", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "entrepreneurs", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "komponiste", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "kunstenaars", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "musikante", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "politici", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "skrywers", "Verwysings", "Bronnelys", "Algemeen", "Misdaad", "Brandt", ",", "H", ".", ":", "Leben", "mit", "dem", "Verbrechen", ".", "In", ":", "DEG", "aktuell", ",", "Sonderausgabe1998", ",", "S.18", "FAZ", ",", "DEG", ",", "Afrika-Verein", ",", "Safri", ",", "Deloitte", "&", "Touche", ":", "Investitionsführer", "Südliches", "Afrika", ".", "Frankfurt", "am", "Main", "F.A.Z-Institut", "für", "Management-", ",", "Markt", "-", "und", "Medieninformationen", "GmbH", "Ulrich", "Jürgens", ":", "Alte", "und", "neue", "Disparitäten", "in", "Südafrika", ".", "In", ":", "Geographie", "und", "Schule", ",", "vol", ".", "nommer", "bladsye29", "Daniel", "D", ".", "Ntanda", "Nsereko", ":", "When", "Crime", "Crosses", "Borders", ".", "A", "Southern", "African", "Perspective", ".", "In", ":", "Journal", "of", "African", "Law", ",", "Vol", ".", "nommer(", "1997", ")", ",", "bladsye200", "Martin", "Pabst", ":", "Südafrika", ".", "München", "C.H", ".", "Beck", "SADC/EU", "(", "uitgewers", ")", ":", "Regional", "Conference", "on", "Illicit", "Cross-Border", "Drug", "Trafficking", "Eksterne", "skakels", "Wiki-webtuistes", "Toerisme", "Suid-Afrikaanse", "regering", "Regering", "van", "Suid-Afrika", "Presidentskap", "van", "Suid-Afrika", "Inligting", "oor", "Suid-Afrika", "Brand", "South", "Africa", "Betrekkinge", "met", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "Gov.uk:", "South", "Africa", "and", "the", "UK", "Betrekkinge", "met", "die", "Verenigde", "State", "|", "U.S", ".", "Relations", "With", "South", "Africa", "U.S", ".", "Department", "of", "State", ":", "U.S", ".", "Relations", "With", "South", "Africa", "Office", "of", "the", "Historian", ":", "A", "Guide", "to", "the", "United", "States", "’", "History", "of", "Recognition", ",", "Diplomatic", ",", "and", "Consular", "Relations", ",", "by", "Country", ",", "since", "South", "Africa", "Britse", "Statebond", "Voormalige", "Britse", "kolonies" ]

[ "Hierdie", "artikel", "handel", "oor", "die", "taal", ".", "Vir", "die", "etniese", "groep", ",", "sien", "Tswanas", ".", "Die", "taal", "Tswana", "(", "Setswana", "in", "Tswana", ")", "is", "een", "van", "die", "elf", "amptelike", "landstale", "van", "Suid-Afrika", "en", "'n", "amptelike", "taal", "van", "Zimbabwe", ".", "Dit", "word", "deur", "ongeveer1", "miljoen", "mense", "as", "moedertaal", "gepraatsensus", ")", ",", "hoofsaaklik", "Tswanas", ".", "Tswana", "vorm", "deel", "van", "die", "Sotho-taalfamilie", "(", "saam", "met", "Noord-Sotho", "en", "Suid-Sotho", ")", ".", "Botswana", "het", "sowat070", "000", "Tswana-sprekers", ".", "In", "'n", "mindere", "mate", "word", "die", "taal", "ook", "in", "Zimbabwe400", ")", "en", "Namibië300", ")", "gepraat", ".", "In", "Namibië", "word", "Tswana", "as", "'n", "nasionale", "taal", "erken", ".", "Woorde", "Algemene", "woorde", "en", "frases", ":", "Sien", "ook", "Lys", "van", "gedrukte", "Afrikaans-vreemdtalige", "woordeboeke", "Tale", "in", "Suid-Afrika", "Tswana", "Wikipedia", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Vakgroep", "Afrikatale", ",", "Noordwes-Universiteit", "Taalhulpmiddels", "Speltoetser", "en", "woordafbreker", "vir", "Tswana", "vir", "Microsoft", "Office", "Vry", "en", "gratis", "Tswana-speltoetser", "vir", "OpenOffice", ",", "Mozilla", "Firefox", "en", "Mozilla", "Thunderbird", "Tswana-sleutelbord", "Sagteware", "in", "Tswana", "Mozilla", "Firefox", "–", "webblaaier", "Mozilla", "Thunderbird", "–", "e-posprogram", "OpenOffice.org", "–", "kantoorsuite", "Translate.org.za", "–", "'n", "Projek", "om", "vrye", "en", "oopbronsagteware", "in", "Tswana", "en", "ander", "Suid-Afrikaanse", "tale", "te", "vertaal", "Pootle", "–", "aanlynvertaling", "van", "Tswana-oopbronsagteware" ]

[ "Die", "taal", "Noord-Sotho", "(", "Sesotho", "sa", "Leboa", "in", "Noord-Sotho", ")", "is", "een", "van", "die", "elf", "amptelike", "landstale", "van", "Suid-Afrika", ".", "Dit", "word", "deur", "ongeveer618", "500", "mense", "as", "moedertaal", "gepraatsensus", ")", ",", "hoofsaaklik", "Noord-Sotho's", ".", "Noord-Sotho", "is", "deel", "van", "die", "Sotho-taalfamilie", "en", "die", "Bantoetale", ".", "Aangesien", "die", "Pedigroep", "die", "grootste", "deel", "uitmaak", "van", "die", "heterogene", "Noord-Sothogroep", ",", "word", "daar", "soms", "na", "Noord-Sotho", "verwys", "as", "Pedi", "(", "Sepedi", "in", "Noord-Sotho", ")", ".", "In", "vroeër", "jare", "is", "dit", "veral", "deur", "sendelinge", "verhef", "tot", "skryftaal", ".", "Woorde", "Algemene", "woorde", "en", "frases", ":", "Sien", "ook", "Lys", "van", "gedrukte", "Afrikaans-vreemdtalige", "woordeboeke", "Noord-Sotho", "Wikipedia", "Tale", "in", "Suid-Afrika", "Verwysings", "Bronne", "South", "Africa", "–", "Sotho", "Eksterne", "skakels", "Noord-Sotho", "–", "Engelse", "Woordeboek", "Taalhulpmiddels", "Vrye", "en", "gratis", "Noord-Sotho", "speltoetser", "vir", "OpenOffice", ",", "Mozilla", "Firefox", "en", "Mozilla", "Thunderbird", "Noord-Sotho-sleutelbord", "Sagteware", "in", "Noord-Sotho", "Mozilla", "Firefox", "–", "webblaaier", "Mozilla", "Thunderbird", "–", "e-posprogram", "OpenOffice.org", "–", "kantoorsuite", "Translate.org.za", "–", "'n", "Projek", "om", "vrye", "en", "oopbronsagteware", "in", "Noord-Sotho", "en", "ander", "Suid-Afrikaanse", "tale", "te", "vertaal", "Pootle", "–", "Aanlynvertaling", "van", "Noord-Sotho-oopbronsagteware" ]

[ "Sotho", "stuur", "aan", "na", "hierdie", "artikel", ".", "Alhoewel", "Sotho", "gewoonlik", "na", "Suid-Sotho", "verwys", ",", "kan", "dit", "dalk", "ook", "verwys", "na", "die", "Sotho-tale", "oor", "die", "algemeen", ".", "Die", "taal", "Suid-Sotho", "(", "Sesotho", "[sɪ̀sʊ́tʰʊ̀", "]", "in", "Suid-Sotho", ")", "word", "deur", "sowat6", "miljoen", "mense", ",", "hoofsaaklik", "Suid-Sotho's", ",", "gepraatsensus", ")", ",", "van", "wie240", "000", "in", "Suid-Afrika", "waar", "dit", "'n", "amptelike", "taal", "is", ".", "Dit", "is", "(", "saam", "met", "Engels", ")", "ook", "die", "amptelike", "taal", "van", "Lesotho", "en", "het", "daar770", "000", "sprekers", ".", "Daar", "is", "'n", "paar", "ortografiese", "verskille", "tussen", "die", "Suid-Sotho", "van", "Suid-Afrika", "en", "dié", "van", "Lesotho", ".", "Suid-Sotho", "is", "deel", "van", "die", "Sotho-taalfamilie", ".", "Dit", "is", "ook", "'n", "amptelike", "taal", "van", "Zimbabwe", ".", "Woorde", "Algemene", "woorde", "en", "frases", ":", "Sien", "ook", "Lys", "van", "gedrukte", "Afrikaans-vreemdtalige", "woordeboeke", "Suid-Sotho", "Wikipedia", "Tale", "in", "Suid-Afrika", "Bronne", "Wêreldspektrum", ",", "ISBN", "volume", "bl", ".", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Taalhulpmiddels", "Sesotho.web.za", "\\", ":", "Engelse", "inleiding", "tot", "Sesotho", "vir", "nuwe", "aanleerders", ";", "sluit", "aanlyn", "en", "aflaaibare", "woordeboeke", "in", "Vry", "en", "gratis", "Sotho", "speltoetser", "vir", "OpenOffice", ",", "Mozilla", "Firefox", "en", "Mozilla", "Thunderbird", "Sagteware", "in", "Sotho", "Mozilla", "Firefox", "-", "webblaaier", "Mozilla", "Thunderbird", "-", "e-posprogram", "OpenOffice.org", "-", "kantoorsuite", "Translate.org.za", "-", "'n", "Projek", "om", "vrye", "en", "oopbronsagteware", "in", "Sotho", "en", "ander", "Suid-Afrikaanse", "tale", "te", "vertaal", "Pootle", "-", "aanlyn", "vertaling", "van", "Sotho", "oopbronsagteware", "Bantoetale", "Tale", "van", "Lesotho", "Tale", "van", "Suid-Afrika", "Tale", "van", "Zimbabwe" ]

[ "Hierdie", "artikel", "handel", "oor", "die", "Swazitaal", ".", "Vir", "die", "etniese", "groep", "van", "Suider-Afrika", ",", "sien", "Swazi's", ".", "Die", "taal", "Swazi", "(", "siSwati", "[siswatʼi", "]", "in", "Swazi", ")", "is", "deel", "van", "die", "Nguni-taalfamilie", "en", "is", "nou", "verwant", "aan", "Noord-Ndebele", ",", "Suid-Ndebele", ",", "Xhosa", "en", "Zoeloe", ".", "Dit", "is", "(", "saam", "met", "Engels", ")", "die", "amptelike", "landstaal", "van", "eSwatini", "met", "sowat000", "sprekers", "in", "hoofsaaklik", "Swazi's", ".", "Dit", "is", "een", "van", "die", "elf", "amptelike", "landstale", "in", "Suid-Afrika", ",", "waar", "dit", "deur", "ongeveer322", "400", "mense", "as", "moedertaal", "gepraat", "wordsensus", ")", ".", "Dialekte", "sluit", "Baca", ",", "Hlubi", "en", "Phuthi", "in", ".", "Woorde", "Algemene", "woorde", "en", "frases", ":", "Sien", "ook", "Tale", "in", "Suid-Afrika", "Swazi", "Wikipedia", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "en", "bronne", "Ethnologue", "se", "inskrywing", "oor", "Swazi", "Taalhulpmiddels", "Vry", "en", "gratis", "Swazi", "speltoetser", "vir", "OpenOffice", ",", "Mozilla", "Firefox", "en", "Mozilla", "Thunderbird", "Sagteware", "in", "Swazi", "Mozilla", "Firefox", "–", "webblaaier", "Mozilla", "Thunderbird", "–", "e-posprogram", "OpenOffice.org", "–", "kantoorsuite", "Translate.org.za", "–", "'n", "Projek", "om", "vrye", "en", "oopbronsagteware", "in", "Swazi", "en", "ander", "Suid-Afrikaanse", "tale", "te", "vertaal", "Pootle", "–", "aanlyn", "vertaling", "van", "Swazi", "oopbronsagteware", "Nguni-tale", "Tale", "van", "Eswatini", "Tale", "van", "Lesotho", "Tale", "van", "Mosambiek", "Tale", "van", "Suid-Afrika" ]

[ "Sentraal-Amerika", "Sentraal-Amerika", "(", "Engels", ":", "Central", "America", ",", "Spaans", ":", "América", "Central", ",", "Centroamérica", ")", "word", "soms", "as", "die", "suidelikste", "deel", "van", "Noord-Amerika", "beskou", "en", "soms", "as", "'n", "aparte", "gebied", "in", "sy", "eie", "reg", ";", "in", "elk", "geval", "vorm", "dit", "'n", "landbrug", "tussen", "Noord-", "en", "Suid-Amerika", ".", "Dit", "streek", "vanaf", "Meksiko", "in", "die", "noordweste", "tot", "Colombia", "in", "die", "suidooste", ".", "Sentraal-Amerika", "word", "deur", "die", "Karibiese", "See", "in", "die", "noordooste", "en", "die", "Stille", "Oseaan", "in", "die", "suidweste", "begrens", ",", "albei", "seë", "word", "deur", "die", "Panamakanaal", "met", "mekaar", "verbind", ".", "In", "Nicaragua", "is", "die", "Nicaraguameer", "geleë", ",", "Sentraal-Amerika", "se", "grootste", "meer", ".", "Sentraal-Amerika", "het", "oorspronklik", "deel", "uitgemaak", "van", "die", "Meso-Amerikaanse", "kultuurlandskap", ",", "met", "bekende", "Majastede", "soos", "Copán", ",", "Joya", "de", "Cerén", ",", "Quiriguá", "en", "Tikal", ";", "almal", "Unesco-wêrelderfenisgebiede", ".", "Sentraal-Amerika", "is", ",", "nadat", "Christophorus", "Columbus", "die", "Amerikas", "invir", "Europa", "ontdek", "het", ",", "deur", "Spanje", "verower", ".", "Tussenenhet", "dit", "deel", "uitgemaak", "van", "Nieu-Spanje", ",", "toe", "na", "die", "Meksikaanse", "Onafhanklikheidsoorlog", "indie", "Eerste", "Meksikaanse", "Keiserryk", "gestig", "is", ",", "wat", "behalwe", "vir", "Belize", "(", "vanafdeel", "van", "die", "Britse", "Ryk", ")", "en", "Panama", "(", "deel", "van", "Groot-Colombia", ")", "ook", "oor", "die", "Sentraal-Amerikaanse", "lande", "gestrek", "het", ".", "Nadat", "die", "Meksikaanse", "Keiserryk", "inontbind", "is", ",", "het", "die", "Sentraal-Amerikaanse", "lande", "hul", "onafhanklikheid", "van", "Meksiko", "verklaar", "en", "die", "Federale", "Republiek", "van", "Sentraal-Amerika", "gestig", ".", "As", "gevolg", "van", "'n", "burgeroorlog", "het", "die", "Federale", "Republiek", "van", "Sentraal-Amerika", "inverbrokkel", "en", "Costa", "Rica", ",", "El", "Salvador", ",", "Guatemala", ",", "Honduras", "en", "Nicaragua", "het", "onafhanklike", "republieke", "geword", ".", "Tussenenis", "die", "Panamakanaal", "onder", "toesig", "van", "die", "Verenigde", "State", "gebou", "en", "verbind", "sedertdien", "die", "Atlantiese", "met", "die", "Stille", "Oseaan", ".", "Tussenenis", "die", "kanaal", "uitgebrei", ".", "Lande", "wat", "in", "Sentraal-Amerika", "geleë", "is", ":", "Eksterne", "skakels" ]

[ "Suid-Amerika", "Suid-Amerika", "is", "'n", "kontinent", "in", "die", "Westelike", "Halfrond", "van", "die", "Aarde", "met", "meeste", "van", "sy", "gebied", "in", "die", "Suidelike", "Halfrond", ".", "Die", "kontinent", "lê", "tussen", "die", "Stille", "Oseaan", "(", "in", "die", "weste", ")", "en", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "(", "in", "die", "ooste", ")", ".", "Die", "Andesgebergtes", "loop", "langs", "die", "westekant", "van", "die", "kontinent", "af", ".", "Die", "gebied", "oos", "van", "die", "Andes", "is", "hoofsaaklik", "tropiese", "reënwoude", "met", "die", "Amasonerivier", "wat", "deur", "die", "noordelike", "kant", "van", "Suid-Amerika", ",", "net", "suid", "van", "die", "ewenaar", ",", "vloei", ".", "Geografie", "Die", "Suid-Amerikaanse", "kontinent", "beslaan", "sowat8", "miljoen", "km²", "en", "lê", "grotendeels", "in", "die", "Suidelike", "Halfrond", ",", "tussen", "en", "WL", "en", "NB", "en", "SB", ".", "Dit", "is", "min", "of", "meer", "driehoekig", ",", "met", "die", "breedste", "deel", "in", "die", "noorde", "en", "die", "punt", "in", "die", "suide", ".", "Die", "afstand", "tussen", "die", "noordelikste", "punt", ",", "Kaap", "Gallinas", "in", "die", "Karibiese", "See", ",", "en", "die", "suidelikste", ",", "Kaap", "Hoorn", "in", "die", "Straat", "van", "Drake", ",", "is", "sowat500", "km", ".", "Die", "breedste", "deel", "(", "sowat000", "km", ")", "is", "tussen", "Kaap", "Branco", "aan", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "en", "Punt", "Parina", "aan", "die", "Stille", "Oseaan", ".", "Suid-Amerika", "is", "die", "vierde", "grootste", "van", "die", "kontinente", "en", "beslaan", "sowat", "van", "die", "aarde", "se", "oppervlakte", ".", "Dit", "word", "begrens", "deur", "die", "Karibiese", "See", "(", "noordwes", ")", ",", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "(", "noordoos", ",", "oos", "en", "suidoos", ")", ",", "die", "Straat", "van", "Drake", "(", "suid", ")", "en", "die", "Stille", "Oseaan", "(", "wes", ")", ".", "Die", "kontinent", "is", "in", "die", "noordweste", "deur", "die", "landengte", "van", "Panama", "met", "Sentraal-", "en", "Noord-Amerika", "verbind", ".", "Die", "kus", "styg", "skerp", "uit", "die", "see", "op", "en", "daar", "is", "min", "plekke", "wat", "vir", "natuurlike", "hawens", "geskik", "is", ".", "Die", "omringende", "kontinentale", "plat", "is", "smal", "en", "ontbreek", "plek-plek", "(", "soos", "voor", "die", "kus", "van", "Peru", ")", "geheel", "en", "al", ".", "'n", "Aantal", "eilandgroepe", "is", "deel", "van", "die", "kontinent", ":", "La", "Tortuga", ",", "Margarita", "en", "Trinidad", "voor", "die", "kus", "van", "Venezuela", ";", "die", "Falkland-eilande", "voor", "die", "suidooskus", "van", "Patagonië", ";", "die", "Juan", "Fernández-eilande", "voor", "Chili", ";", "en", "die", "Galápagos-eilande", "voor", "die", "kus", "van", "Ecuador", ".", "Geologiese", "samestelling", "Die", "Suid-Amerikaanse", "kontinent", "kan", "in", "drie", "geologiese", "tydperke", "onderskei", "word", ":", "die", "ou", "massiewe", ",", "die", "depressies", "en", "die", "jong", "plooiingsgebergtes", ".", "Die", "ou", "massiewe", "het", "aan", "die", "einde", "van", "die", "Prekambrium", "(", "sowatmiljoen", "jaar", "gelede", ")", "ontstaan", "en", "bestaan", "meestal", "uit", "graniet", "en", "ander", "stollingsgesteente", "wat", "sowat", "drie", "miljard", "jaar", "oud", "is", ".", "Die", "oermassief", "het", "met", "verloop", "van", "tyd", "in", "drie", "skilde", "of", "hooglande", "verdeel", ",", "naamlik", "die", "Hoogland", "van", "Guiana", ",", "die", "Brasiliaanse", "Hoogland", "(", "geskei", "deur", "die", "Amasonebekken", ")", "en", "die", "Patagoniese", "Hoogland", "in", "die", "suide", ".", "Die", "hooglande", "is", "betreklik", "vlak", "en", "wissel", "tussenenm", ".", "Die", "hoogste", "pieke", "van", "die", "Hoogland", "van", "Guiana", "lê", "aan", "die", "suidrand", "aan", "die", "Amasonebekken", ",", "naamlik", "Roraima800", "m", ")", ",", "Pico", "da", "Neblina000", "m", ")", "en", "Tramán", "Tepui000", "m", ")", ".", "Die", "hoogste", "waterval", "ter", "wêreld", ",", "die", "Angel-watervalm", ")", ".", "is", "ook", "in", "die", "gebied", ".", "Die", "oostelike", "deel", "van", "die", "Brasiliaanse", "Hoogland", "het", "'n", "uitloper", "aan", "die", "Atlantiese", "kus", ",", "die", "Sa", "do", "Mar", ",", "met", "'n", "gemiddelde", "hoogte", "vanm", "en", "'n", "piek", ",", "Pico", "Pedra", "do", "Sino", ",", "van260", "m", ".", "In", "die", "gebergte", "en", "in", "die", "Suikerbroodpieke", "aan", "die", "kus", "van", "Rio", "de", "Janeiro", "is", "die", "ou", "Prekambriese", "kristallyne", "gesteente", "sigbaar", ".", "Die", "Patagoniese", "Hoogland", "word", "van", "die", "jonger", "Andesgebergte", "geskei", "deur", "depressies", "wat", "met", "mariene", "sediment", "opgevul", "is", ".", "Die", "Orinocobekken", ",", "wat", "sowat000", "km²", "beslaan", ",", "skei", "die", "Karibiese", "tak", "van", "die", "Andes", "van", "die", "Hoogland", "van", "Guiana", ".", "Erosie", "van", "veral", "die", "Andesgebergte", "het", "materiaal", "vir", "die", "opvulling", "van", "die", "bekken", "gelewer", ",", "sodat", "'n", "sagte", "helling", "na", "die", "ooste", "gevorm", "is", "en", "die", "Orinocorivier", "na", "die", "rand", "van", "die", "Hoogland", "van", "Guiana", "gedruk", "is", ".", "Die", "Amasonebekken", "is", "die", "grootste", "rivierbekken", "ter", "wêreld", "en", "het", "'n", "oppervlakte", "van", "sowat5", "miljoen", "km²", ".", "Tussen", "die", "Andes", "en", "die", "ou", "skilde", "lê", "'n", "lang", ",", "vlak", "bekken", ",", "waarin", "die", "stroomgebied", "van", "die", "Río", "Paraná-", ",", "die", "Río", "Paraguay-", ",", "die", "Gran", "Chaco-", "en", "die", "Pampasrivier", "lê", ".", "Die", "bekken", "is", "ook", "met", "mariene-", "en", "latere", "riviersediment", "tot", "'n", "baie", "vlak", "landskap", "opgevul", "waarin", "moerasse", "ontstaan", "het", ".", "Onder", "die", "dik", "laag", "sediment", "lê", "die", "sogenaamde", "Gondwana-plooiinge", "(", "vroeë", "Paleosoïkum", ")", "tussen", "die", "oostekant", "van", "die", "Andes", "in", "Sentraal-Chili", "en", "die", "Falkland-eilande", ".", "Die", "oerplooiinge", "word", "voortgesit", "aan", "die", "suidkus", "van", "Suid-Afrika", "en", "word", "beskou", "as", "'n", "bevestiging", "van", "Wegener", "se", "teorie", "oor", "die", "verskuiwing", "van", "die", "kontinente", ".", "Die", "Paranabekken", "in", "die", "Brasiliaanse", "Hoogland", "is", "heeltemal", "met", "vulkaniese", "materiaal", "oordek", ".", "Dit", "beslaan", "'n", "oppervlakte", "van1", "miljoen", "km²", "en", "is", "die", "grootste", "lawaveld", "ter", "wêreld", ".", "Die", "jongste", "gedeelte", "van", "die", "Suid-Amerikaanse", "kontinent", "is", "ook", "die", "langste", "ononderbroke", "reeks", "plooiingsgebergte", "ter", "wêreld", ",", "naamlik", "die", "Cordilleras", "de", "los", "Andes", ".", "Die", "vorming", "van", "die", "Andes", "het", "ruimmiljoen", "jaar", "gelede", "aan", "die", "einde", "van", "die", "Mesosoïkum", "begin", "en", "in", "die", "Tersiêr", "(", "tussenenmiljoen", "jaar", "gelede", ")", "voortgeduur", ".", "Die", "talle", "aardbewings", "en", "aktiewe", "vulkane", "dui", "daarop", "dat", "die", "gebied", "nog", "nie", "gestabiliseer", "het", "nie", ".", "Die", "Andes", "het", "talle", "pieke", "wat", "hoër", "as000", "m", "is", "en", "is", "aan", "die", "suidpunt", "met", "gletsers", "bedek", ".", "Na", "die", "noorde", "word", "die", "Andes", "'n", "komplekse", "reeks", "bergkettings", ",", "wat", "in", "Bolivië", "op", "sy", "breedstekm", ")", "is", ".", "Klimaat", "Die", "klimaat", "van", "die", "Suid-Amerikaanse", "kontinent", "wissel", "geweldig", "vanweë", "'n", "aantal", "faktore", ":", "die", "uitgestrektheid", ",", "die", "koue", "golfstrome", "aan", "die", "weskus", "(", "Peru-", "of", "Humboldtstroom", ")", "en", "suidelike", "ooskus", "(", "Falklandstroom", ")", ",", "die", "warm", "golfstrome", "langs", "die", "ooskus", "(", "Suidelike", "Ekwatoriale", "en", "Brasiliaanse", "Stroom", ")", "en", "die", "Andesgebergte", ",", "wat", "die", "westewinde", "afkeer", ".", "Die", "grootste", "gedeelte", "van", "die", "kontinent", "tussen", "NB", "en", "SB", "het", "'n", "tropiese", "klimaat", ",", "met", "'n", "hoë", "reënval", "deur", "die", "jaar", "in", "die", "Amasonebekken", ".", "In", "die", "res", "van", "die", "gebied", "oos", "van", "die", "Andes", "heers", "’n", "savanneklimaat", "met", "'n", "droë", "winter", ".", "Ook", "Oos-Argentinië", ",", "Uruguay", "en", "die", "suidpunt", "van", "Brasilië", "het", "’n", "gematigde", "klimaat", "met", "reën", "deur", "die", "jaar", "en", "hoë", "somertemperature", "(", "meer", "asC", ")", ".", "'n", "Halfwoestyngebied", ",", "met", "'n", "lae", "reënval", ",", "strek", "in", "die", "noorde", "vanaf", "die", "Suid-Atlantiese", "kus", "tussen", "die", "Platagebied", "en", "die", "Straat", "van", "Magellaan", "tot", "in", "Bolivië", ",", "en", "langs", "die", "kus", "van", "die", "Stille", "Oseaan", "tussen", "Santiago", "de", "Chile", "tot", "in", "Noord-Peru", ".", "Die", "hoogste", "gedeeltes", "van", "die", "Andes", "het", "'n", "toendraklimaat", "met", "’n", "gemiddelde", "somertemperatuur", "wat", "in", "die", "warmste", "maand", "nie", "hoër", "asC", "styg", "nie", ".", "Lande", "in", "Suid-Amerika", "Sien", "ook", "Amerikas", "Vlae", "van", "Suid-Amerika", "Verwysings", "Bronnelys", "Wêreldspektrum", ",", "ISBN68-0", ",", "volume", "volume", "Eksterne", "skakels", "Brasilië", "Suid-Amerika", "." ]

[ "Die", "Slawiese", "tale", ",", "'n", "groep", "nou", "verwante", "tale", "van", "die", "Slawe", "en", "'n", "subgroep", "van", "die", "Indo-Europese", "taalfamilie", "het", "sprekers", "in", "die", "grootste", "deel", "van", "Oos-Europa", ",", "in", "groot", "dele", "van", "die", "Balkan", ",", "in", "dele", "van", "Sentraal-Europa", "en", "Noord-Asië", ".", "Geskiedenis", "Oerslawies", "en", "die", "ontwikkeling", "van", "die", "Slawiese", "tale", "Binne", "die", "Indo-Europese", "taalfamilie", "is", "die", "Slawiese", "tak", "die", "nouste", "verwant", "aan", "die", "Baltiese", "tale", "so", "dat", "sommige", "taalnavorsers", "aanneem", "dat", "daar", "op", "'n", "vroeë", "stadium", "'n", "gemeenskaplike", "Balto-Slawiese", "oertaal", "was", ".", "Hierdie", "hipotese", "vind", "intussen", "egter", "steeds", "minder", "steun", ".", "Die", "Slawiese", "tale", "het", "uit", "'n", "gemeenskaplike", "voorloper-", "of", "prototaal", "ontstaan", "wat", "Oer-", "of", "Protoslawies", "genoem", "word", ".", "Hierdie", "taal", "is", "nog", "nou", "verwant", "aan", "die", "oudste", "Slawiese", "skryftaal", ",", "Ou", "Kerkslawies", "of", "Oud-Bulgaars", "waarvan", "die", "oudste", "tekste", "uit", "diee", "eeu", "dateer", ".", "Die", "ontwikkeling", "van", "'n", "selfstandige", "Protoslawiese", "tak", "uit", "Indo-Europees", "het", "minstens000", "jaar", "gelede", "sy", "aanvang", "geneem", ".", "Slawies", "is", "sodoende", "die", "jongste", "tak", "van", "die", "Indo-Europese", "taalfamilie", ".", "Die", "hoofkenmerke", "van", "Slawies", "–", "die", "palatalisering", "van", "medeklinkers", "wat", "aan", "Slawiese", "tale", "hul", "tipiese", "klank", "verleen", "–", "en", "'n", "neiging", "tot", "stygende", "sonoriteit", "van", "sillabes", "het", "stapsgewys", "ontwikkel", ".", "Die", "drie", "hooftakke", "–", "Oos-", ",", "Wes-", "en", "Suid-Slawies", "–", "het", "waarskynlik", "teen", "die", "middel", "van", "diete", "eeu", "n.C", ".", "uit", "Oerslawies", "begin", "ontwikkel", ".", "Die", "uitbreiding", "van", "Slawiese", "groepe", "en", "taalkontak", "met", "ander", "volke", "het", "die", "ontstaan", "van", "'n", "verskeidenheid", "Slawiese", "tale", "en", "dialekte", "bevorder", ".", "Die", "Slawe", "het", "lank", "vir", "die", "Grieke", "en", "Romeine", "onbekend", "gebly", ".", "Van", "diee", "eeu", "het", "daar", "'n", "uitbreiding", "na", "die", "weste", "plaasgevind", ".", "Die", "Slawe", "is", "in", "diee", "eeu", "vanuit", "die", "Bisantynse", "Ryk", "deur", "Cyrillus", "en", "Methodius", "gekersten", ".", "Ou", "Kerkslawies", "(", "soms", "ook", "Oudslawies", ",", "Oudbulgaars", "of", "Oudmasedonies", "genoem", ")", "het", "die", "taal", "van", "die", "Oosters-Ortodokse", "Kerk", "geword", ".", "Vanaf", "diee–12de", "eeu", "het", "daar", "'n", "geografiese", "variasie", "ontstaan", ".", "Kerkslawies", "het", "vir", "lank", "as", "skryftaal", "gedien", ".", "Die", "Oos-Slawiese", "en", "die", "Suid-Slawiese", "tale", ",", "behalwe", "Sloweens", ",", "Kroaties", "en", "Bosnies", "word", "met", "die", "Cyrilliese", "alfabet", "geskryf", ".", "Die", "Wes-Slawiese", "tale", "gebruik", ",", "onder", "die", "invloed", "van", "die", "Rooms-Katolieke", "Kerk", ",", "die", "Latynse", "alfabet", ".", "Die", "Wes-", "en", "Oos-Slawiese", "tale", "word", "in", "die", "slavistiek", "soms", "saamgevoeg", "onder", "die", "term", "Noord-Slawiese", "tale", ".", "Indeling", "Wes-Slawies", ",", "wat", "verder", "onderverdeel", "word", "in", ":", "Tsjeggo-Slowaaks", "Tsjeggies", "in", "Tsjeggië", "Slowaaks", "in", "Slowakye", "Knaanies", "in", "Tsjeggië", "Sorbies", "in", "Duitsland", "(", "Lausitz", ")", "Neder-Sorbies", "in", "Oos-Brandenburg", "Opper-Sorbies", "in", "Oos-Sakse", "Lechitiese", "tale", "Pools", "Kasjoebies", "Polabies", "(", "uitgestorwe", ")", "Obodrit", "Oos-Slawies", "Russies", "Oekraïens", "Rusyn", "(", "Roeteens", ")", "Belarussies", "Suid-Slawies", ",", "wat", "verder", "onderverdeel", "in", ":", "Westelike", "subgroep", ":", "Sloweens", "in", "Slowenië", "Serwies", "in", "Serwië", "Montenegryns", "in", "Montenegro", "Kroaties", "in", "Kroasië", "Bosnies", "in", "Bosnië", "en", "Herzegowina", "Slaviste", "groepeer", "die", "laaste", "vier", "baie", "keer", "saam", "as", "Serwo-Kroaties", "†", ".", "Oosterse", "subgroep", ":", "Bulgaars", "in", "Bulgarye", "Masedonies", "in", "die", "Noord-Masedonië", "(", "Sommige", "slaviste", ",", "veral", "die", "van", "Bulgarye", "en", "Griekeland", ",", "beskou", "Masedonies", "as", "'n", "streeksvorm", "van", "die", "Bulgaarse", "taal", "eerder", "as", "'n", "aparte", "taal", ")", ".", "Kerkslawies", "en", "Ou", "Kerkslawies", "Die", "drieledige", "verdeling", "van", "die", "Slawiese", "tale", "neem", "nie", "die", "gesproke", "dialekte", "van", "elke", "taal", "in", "ag", "nie", ".", "Sekere", "sogenaamde", "oorgangsdialekte", "en", "hibriede", "vul", "baiekeer", "die", "gaping", "tussen", "die", "verskillende", "tale", "en", "vertoon", "ooreenkomste", "wat", "nie", "waargeneem", "word", "in", "die", "Slawiese", "letterkundige", "(", "i.e", ".", ",", "standaard-", ")", "tale", "nie", ".", "Genoegsame", "verskille", "bestaan", "tussen", "die", "verskeie", "Slawiese", "dialekte", "dat", "dit", "kommunikasie", "tussen", "sprekers", "van", "verskillende", "dialekte", "en", "tale", "moeilik", "of", "onmoontlik", "kan", "maak", ".", "Binne", "die", "individuele", "Slawiese", "tale", "kan", "dialekte", "min", "verskil", "soos", "in", "die", "Russiese", "dialekte", "of", "kan", "daar", "groot", "verskille", "wees", "soos", "in", "die", "Sloweense", "dialekte", ".", "Moderne", "massamedia", ",", "het", "egter", "tot", "gevolg", "dat", "variasie", "tussen", "al", "die", "Slawiese", "tale", "verminder", ".", "Let", "wel", "dat", "die", "geskiedkundige", "inter-Slawiese", "kulturele", "strominge", ",", "soos", "die", "invloed", "van", "die", "Suid-Slawiese", "Ou-Kerkslawies", "op", "Russies", ",", "tot", "'n", "mate", "van", "eenvormigheid", "gelei", "het", ".", "Invloede", "Daar", "is", "in", "Slawiese", "tale", "net", "so", "’n", "groot", "invloed", "van", "buite", "as", "in", "ander", "tale", ".", "So", "het", "Russe", "in", "die", "sewentiende", "eeu", "talle", "Duitse", "woorde", "in", "hul", "taal", "opgeneem", "vanweë", "hul", "kontak", "met", "Duitse", "setlaars", "in", "Rusland", ".", "In", "Pieter", "die", "Grote", "se", "tyd", "is", "talle", "Franse", "en", "Nederlandse", "woorde", "opgeneem", ".", "Op", "sy", "beurt", "het", "Russies", "weer", "in", "die", "negentiende", "eeu", "die", "meeste", "ander", "Slawiese", "geskrewe", "tale", "beïnvloed", ".", "Kroatiese", "skrywers", "het", "byvoorbeeld", "vryelik", "woorde", "van", "Tsjeggiese", "skrywers", "geleen", ",", "terwyl", "laasgenoemde", "weer", "mildelik", "Russiese", "woorde", "geleen", "het", "om", "hul", "sterwende", "taal", "lewend", "te", "hou", ".", "Talle", "Russiese", "woorde", "is", "ook", "in", "Bulgaars", "opgeneem", "om", "Turkse", "en", "Griekse", "leenwoorde", "te", "vervang", ".", "Vandag", "het", "baie", "Bulgaarse", "woorde", "’n", "Russiese", "struktuur", "wat", "ongewoon", "is", "vir", "Bulgaars", "en", "selfs", "vir", "die", "Suid-Slawiese", "tale", "in", "die", "algemeen", ".", "Gemeenskaplike", "eienskappe", "Slawiese", "tale", "deel", "talle", "eienskappe", ",", "soos", ":", "Die", "behoud", "van", "Proto-Indo-Europese", "naamvalle", "vir", "selfstandige", "naamwoorde", ".", "Die", "meeste", "Slawiese", "tale", "het", "sewe", ":", "die", "nominatief", ",", "genitief", ",", "datief", ",", "akkusatief", ",", "vokatief", ",", "lokatief", "en", "instrumenteel", ".", "Russies", "het", "net", "ses", "naamvalle", "–", "vokatief", "het", "weggeval", "en", "die", "lokatief", "het", "plek", "gemaak", "vir", "’n", "sogenaamde", "voorsetselnaamval", ".", "Onderskeid", "tussen", "perfektiewe", "en", "imperfektiewe", "aspekte", "van", "werkwoorde", ".", "Fonemiese", "palatisasie", ".", "ingewikkelde", "opeenhopings", "van", "konsonante", "soos", "in", "die", "Russiese", "встреча", "(", "fstretsja", ")", "–", "ontmoeting", "–", "en", "die", "Poolse", "bezwzględny", "–", "absoluut", ".", "Maandname", "Wat", "maandname", "betref", ",", "kan", "die", "Slawiese", "tale", "rofweg", "in", "twee", "groepe", "verdeel", "word", ".", "Terwyl", "Sorbies", ",", "Slowaaks", ",", "Serwies", ",", "Sloweens", ",", "Bulgaars", "en", "Russies", "net", "soos", "byvoorbeeld", "Afrikaans", ",", "Duits", "en", "Engels", "die", "Latynse", "name", "oorgeneem", "het", ",", "het", "die", "tweede", "groep", "(", "met", "Pools", ",", "Kasjoebies", ",", "Tsjeggies", ",", "Kroaties", "en", "Oekraïens", ")", "tradisionele", "maandname", "behou", "wat", "natuurgebeure", "weerspieël", ".", "Slawiese", "leenwoorde", "'n", "Aantal", "woorde", "in", "Afrikaans", "is", "uit", "Slawiese", "tale", "ontleen", ",", "waaronder", "grens", "(", "van", "Russies", "en", "Pools", "granica", ")", ",", "pistool", "(", "van", "Tsjeggies", "píšťala", ")", ",", "robot", "(", "van", "Tsjeggies", "robot", ")", ",", "peits", "(", "van", "Sorbies", "bic", "en", "Pools", "bicz", ")", "en", "vampier", "(", "die", "presiese", "herkoms", "is", "onseker", ")", ".", "Sien", "ook", "Cyrilliese", "alfabet", "Glagolitiese", "alfabet", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Taalfamilies" ]

[ "Sasolburg", "is", "'n", "groot", "dorp", "in", "die", "Noord-Vrystaat", "en", "ook", "deel", "van", "die", "Vaaldriehoek", "(", "wat", "insluit", ":", "Vereeniging", ",", "Meyerton", "en", "Vanderbijlpark", ")", ".", "Die", "dorp", "is", "slegskm", "suid", "van", "die", "Vaalrivier", ".", "Omringende", "dorpe", "sluit", "ook", "in", ":", "Oranjeville", ",", "Deneysville", ",", "Heilbron", ",", "Parys", "en", "Vredefort", ".", "Geskiedenis", "Die", "dorp", "is", "ingestig", "om", "werknemers", "te", "huisves", "van", "SASOLen", "ander", "chemiese", "nywerhede", "soos", "Natref", ",", "Karbochem", ",", "Safripol", "en", "Polifin", ".", "Die", "aanvanklike", "fokus", "van", "die", "aanleg", "was", "op", "die", "vervaardiging", "van", "vloeibare", "brandstof", "uit", "steenkool", ",", "wat", "maar", "een", "van", "die", "hoofprodukte", "was", ".", "Die", "stad", "is", "beplan", "met", "behulp", "van", "moderne", "stadsbeplanningsbeginsels", ".", "Meer", "as000", "bome", "is", "aangeplant", ".", "Distrik", "Die", "distrik", "is", "ingeproklameer", "en", "is000", "km2", "groot", ".", "Gemengde", "boerdery", "word", "beoefen", ".", "Sasolburg", "val", "nou", "onder", "die", "Metsimaholo", "Plaaslike", "Munisipaliteit", ".", "Wat", "die", "dorp", "besonders", "maak", "is", "sy", "boomrykheid", ".", "Dit", "is", "die", "dorp", "met", "die", "meeste", "eikebome", "in", "die", "land", "-verskillende", "spesies", "-", "en", "'n", "groot", "verskeidenheid", "ander", "inheemse", ",", "sowel", "as", "uitheemse", "boomspesies", ".", "Coalbrook-ramp", "OpJanuariehet", "Suid-Afrika", "se", "grootse", "mynramp", "by", "die", "Coalbrook-steenkoolmyn", "plaasgevind", "toe", "die", "myn", "ineengestort", "enmyners", "lewend", "begrawe", "is", ".", "Die", "gebeure", "is", "deur", "Die", "Briels", "in", "hulle", "liedjie", "Ter", "nagedagtenis", "aanmynwerkers", "beskryf", ".", "Sien", "ook", "Gereformeerde", "kerk", "Sasolburg", "Gereformeerde", "kerk", "Sasolburg-Grootfontein", "Gereformeerde", "kerk", "Vaalpark", "Lys", "van", "dorpe", "in", "Suid-Afrika", "Verwysings", "Bronne", "Nedersettings", "in", "die", "Vrystaat" ]

[ "Hierdie", "artikel", "handel", "oor", "die", "taal", ".", "Vir", "die", "etniese", "groep", ",", "sien", "Swede", "(", "volk", ")", ".", "Sweeds", "(", "svenska", "[ˈsvɛnːˈska", "]", ")", "is", "'n", "Noord-Germaanse", "taal", "wat", "deur", "meer", "as", "nege-miljoen", "mense", "gepraat", "word", ",", "hoofsaaklik", "in", "Swede", "en", "dele", "van", "Finland", ",", "veral", "langs", "die", "kus", "en", "op", "die", "Ålandeilande", ".", "Dit", "word", "as", "onderling", "verstaanbaar", "met", "Noors", "en", "tot", "'n", "mindere", "mate", "met", "Deens", "beskou", ".", "Tesame", "met", "ander", "Noord-Germaanse", "tale", "is", "Sweeds", "afkomstig", "uit", "Oudnoors", ",", "die", "gemene", "taal", "van", "die", "Germaanse", "volke", "wat", "in", "Skandinawië", "gewoon", "het", "in", "die", "Wiking-tydperk", ".", "Standaardsweeds", "is", "die", "nasionale", "taal", "wat", "uit", "die", "Sentraal-Sweedse", "dialekte", "ontwikkel", "het", "in", "diee", "eeu", "en", "was", "teen", "die", "begin", "van", "diete", "eeu", "reeds", "goed", "gevestig", ".", "Hoewel", "onderskeibare", "streeksvariëteite", "wat", "van", "die", "ouer", "landelike", "dialekte", "afstam", "steeds", "bestaan", ",", "is", "die", "gesproke", "en", "skryftaal", "uniform", "en", "gestandaardiseer", ".", "Sommige", "dialekte", "verskil", "heelwat", "van", "die", "standaardtaal", "in", "grammatika", "en", "woordeskat", "en", "dit", "is", "nie", "altyd", "onderling", "verstaanbaar", "met", "Standaard", "Sweeds", "nie", ".", "Hierdie", "dialekte", "is", "beperk", "tot", "landelike", "gebiede", "en", "word", "hoofsaaklik", "deur", "klein", "groepe", "met", "lae", "sosiale", "mobiliteit", "gepraat", ".", "Alhoewel", "die", "dialekte", "nie", "onmiddellike", "uitsterwing", "in", "die", "gesig", "staar", "nie", "het", "sulke", "dialekte", "in", "die", "vorige", "eeu", "agteruitgegaan", "ten", "spyte", "daarvan", "dat", "hulle", "deeglik", "nagevors", "is", "en", "die", "gebruik", "daarvan", "deur", "plaaslike", "owerhede", "aangemoedig", "word", ".", "Die", "standaardwoordorde", "is", "Onderwerp-Werkwoord-Voorwerp", ".", "Dit", "kan", "egter", "baie", "keer", "aangepas", "word", "om", "klem", "te", "plaas", "op", "sekere", "woorde", "of", "sinsnedes", ".", "Sweedse", "morfologie", "is", "soortgelyk", "aan", "die", "van", "Afrikaans", "in", "die", "sin", "dat", "woorde", "betreklik", "min", "verbuigings", "het", ";", "daar", "is", "egter", "twee", "geslagte", ",", "geen", "naamvalle", "nie", "(", "hoewel", "ouer", "analises", "twee", "naamvalle", "postuleer", ",", "Nominatief", "en", "Genitief", ")", ",", "en", "'n", "onderskeid", "tussen", "meervoud", "en", "enkelvoud", ".", "Byvoeglike", "naamwoorde", "het", "trappe", "van", "vergelyking", "soos", "in", "Afrikaans", "maar", "word", "ook", "geïnflekteer", "volgens", "geslag", ",", "getal", "en", "bepaaldheid", ".", "Die", "bepaaldheid", "van", "selfstandige", "naamwoorde", "word", "hoofsaaklik", "deur", "agtervoegsels", "aangedui", "aangevul", "deur", "aparte", "bepaalde", "en", "onbepaalde", "lidwoorde", ".", "Die", "prosodie", "vertoon", "beide", "klem", "en", "in", "meeste", "dialekte", "tonale", "eienskappe", ".", "Die", "taal", "het", "'n", "betreklik", "groot", "vokaalinventaris", ".", "Sweeds", "word", "ook", "gekenmerk", "deur", "die", "stemlose", "palataal-velêre", "frikatief", ",", "'n", "hoogsveranderlike", "konsonant", "foneem", ".", "Klassifikasie", "Sweeds", "is", "'n", "Indo-Europese", "taal", "wat", "aan", "die", "Noord-Germaanse", "tak", "van", "die", "Germaanse", "tale", "behoort", ".", "In", "die", "gevestigde", "klassifikasie", "behoort", "dit", "aan", "die", "Oos-Skandinawiese", "tale", "saam", "met", "Deens", ",", "wat", "dit", "onderskei", "van", "die", "Wes-Skandinawiese", "tale", "wat", "uit", "Faroëes", ",", "Yslands", "en", "Noors", "bestaan", ".", "Meer", "onlangse", "analise", "skei", "die", "Noord-Germaanse", "tale", "egter", "in", "twee", "ander", "groepe", ":", "Eiland-Skandinawies", ",", "Faroëes", "en", "Yslands", ",", "en", "Vasteland", "Skandinawies", ",", "Deens", ",", "Noors", "en", "Sweeds", ",", "gegrond", "op", "onderlinge", "verstaanbaarheid", "as", "gevolg", "van", "die", "invloed", "van", "Oos-Skandinawies", "(", "veral", "Deens", ")", "op", "Noors", "gedurende", "die", "afgelope", "millennium", "en", "divergensie", "van", "beide", "Faroëes", "en", "Yslands", ".", "Volgens", "algemene", "kriteria", "van", "onderlinge", "verstaanbaarheid", "kan", "die", "Vasteland-Skandinawiese", "tale", "net", "so", "wel", "as", "dialekte", "van", "'n", "gemene", "Skandinawiese", "taal", "beskou", "word", ".", "Maar", "as", "gevolg", "van", "verskeie", "honderde", "jare", "se", "soms", "redelik", "fel", "wedywering", "tussen", "Denemarke", "en", "Swede", ",", "insluitend", "'n", "lang", "reeks", "oorloë", "in", "diee", "ene", "eeue", ",", "en", "die", "nasionalistiese", "idees", "wat", "gedurende", "die", "laate", "en", "vroeëte", "eeue", "te", "voorskyn", "gekom", "het", ",", "het", "die", "tale", "afsonderlike", "ortografie", ",", "woordeboeke", ",", "grammatika", ",", "en", "regulatoriese", "liggame", ".", "Deens", ",", "Noors", ",", "en", "Sweeds", "kan", "dus", "uit", "'n", "taalkundige", "oogpunt", "eerder", "as", "'n", "dialek", "kontinuum", "van", "Skandinawies", "(", "Noord-Germaans", ")", "gesien", "word", ",", "en", "sommige", "dialekte", ",", "soos", "die", "op", "die", "grens", "tussen", "Noorweë", "en", "Swede—veral", "dele", "van", "Bohuslän", ",", "Dalsland", ",", "westelike", "Värmland", ",", "westelike", "Dalarna", ",", "Härjedalen", "en", "Jämtland—verteenwoordig", "die", "tussengrond", "tussen", "die", "nasionale", "standaardtale", ".", "Geskiedenis", "In", "diee", "eeu", "het", "Oudnoors", "begin", "divergeer", "in", "Oudwesnoors", "(", "in", "Noorweë", "en", "Ysland", ")", "en", "Oudoosnoors", "(", "in", "Swede", "en", "Denemarke", ")", ".", "In", "diee", "eeu", "het", "die", "dialekte", "van", "Denemarke", "en", "Swede", "begin", "divergeer", "om", "in", "diee", "eeu", "tot", "Ouddeens", "en", "Oudsweeds", "ontwikkel", ".", "Beide", "is", "in", "die", "Middeleeuse", "tydperk", "swaar", "deur", "Middelnederduits", "beïnvloed", ".", "Hoewel", "stadiums", "van", "taalontwikkeling", "nooit", "so", "streng", "afgebaken", "is", "soos", "hier", "geïmpliseer", "word", "nie", ",", "en", "nie", "te", "letterlik", "opgeneem", "moet", "word", "nie", ",", "is", "die", "stelsel", "van", "onderafdelings", "wat", "hier", "gebruik", "word", "die", "mees", "algemene", "wat", "deur", "Sweedse", "taalkundiges", "gebruik", "word", "en", "word", "dit", "hier", "vir", "praktiese", "oorwegings", "gebruik", ".", "Oudnoors", "In", "diete", "eeu", "het", "die", "gemene", "Germaanse", "taal", "van", "Skandinawië", ",", "Proto-Noors", ",", "veranderinge", "ondergaan", "en", "in", "Oudnoors", "ontwikkel", ".", "Hierdie", "taal", "het", "nuwe", "veranderinge", "begin", "ondergaan", "wat", "nie", "na", "die", "hele", "Skandinawië", "versprei", "het", "nie", ",", "wat", "gelei", "het", "tot", "twee", "soortgelyke", "dialekte", ",", "Oudwesnoors", "(", "Noorweë", "en", "Ysland", ")", "en", "Oudoosnoors", "(", "Denemarke", "en", "Swede", ")", ".", "Die", "subdialek", "van", "Oudoosnoors", "wat", "in", "Swede", "gepraat", "is", "word", "Runiese", "Sweeds", "en", "die", "een", "in", "Denemarke", "Runiese", "Deens", "(", "daar", "was", "ook", "'n", "subdialek", ",", "Oudgutnies", ",", "wat", "in", "Gotland", "gepraat", "is", ")", "maar", "tot", "diee", "eeu", "was", "die", "dialek", "dieselfde", "in", "beide", "lande", "met", "die", "hoofuitsondering", "van", "'n", "Runiese", "Deens", "monoftongifisering", ".", "Die", "dialekte", "word", "runies", "genoem", "as", "gevolg", "van", "die", "feit", "dat", "die", "hoofbron", "vir", "teks", "in", "die", "runiese", "alfabet", "voorkom", ".", "Anders", "as", "Proto-Noors", ",", "wat", "met", "die", "Ouer", "Futhark", "alfabet", "geskryf", "is", ",", "is", "Oudnoors", "met", "die", "Jonger", "Futhark", "alfabet", "wat", "slegsletters", "gehad", "het", "geskryf", ".", "As", "gevolg", "van", "die", "beperkte", "aantal", "runes", "is", "sommige", "runes", "vir", "'n", "verskeidenheid", "foneme", "gebruik", "soos", "die", "rune", "vir", "die", "vokaal", "u", "wat", "ook", "gebruik", "is", "vir", "die", "vokale", "o", ",", "ø", "en", "y", ",", "en", "die", "rune", "vir", "i", "wat", "ook", "gebruik", "is", "vir", "e", ".", "Vanaf", "het", "die", "dialek", "van", "Denemarke", "verder", "begin", "divergeer", "van", "dié", "van", "Swede", ".", "Die", "innovasies", "het", "oneweredig", "van", "Denemarke", "versprei", "wat", "'n", "aantal", "mindere", "dialektiese", "grense", ",", "isoglosse", ",", "geksep", "het", "van", "Seeland", "(", "Deens", ":", "Sjælland", ")", "in", "die", "suide", "tot", "Norrland", ",", "Österbotten", "en", "suidoostelike", "Finland", "in", "die", "noorde", ".", "'n", "Vroeë", "verandering", "wat", "Runiese", "Deens", "van", "ander", "dialekte", "van", "Oudoosnoors", "geskei", "het", "was", "die", "verandering", "van", "die", "diftong", "æi", "na", "die", "monoftong", "é", ",", "soos", "in", "stæinn", "na", "sténn", "\"", "steen", "\"", ".", "Dit", "word", "gereflekteer", "in", "runiese", "inskripsies", "waar", "die", "oueres", "stain", "gelees", "het", "en", "die", "nuweres", "stin", ".", "Daar", "was", "ook", "'n", "verandering", "van", "au", "soos", "in", "dauðr", "na", "die", "lang", "oop", "ø", "soos", "in", "døðr", "\"", "dood", "\"", ".", "Hierdie", "verandering", "word", "vertoon", "in", "runiese", "inskripsies", "as", "'n", "verandering", "van", "tauþr", "na", "tuþr", ".", "Verder", "het", "die", "øy", "diftong", "verander", "na", "die", "lang", "geslote", "ø", ",", "soos", "in", "die", "Oudnoorse", "woord", "vir", "\"", "eiland", "\"", ".", "Hierdie", "innovasies", "het", "teen", "die", "einde", "van", "die", "periode", "meeste", "van", "die", "Runiese", "Sweeds-sprekende", "gebied", "ook", "beïnvloed", ",", "met", "die", "uitsondering", "van", "die", "dialekte", "wat", "noord", "en", "oos", "van", "Mälardalen", "gepraat", "is", "waar", "die", "diftonge", "steeds", "in", "afgeleë", "gebiede", "bestaan", ".", "Oudsweeds", "Oudsweeds", "is", "die", "term", "wat", "gebruik", "word", "vir", "die", "middeleeuse", "Sweedse", "taal", "vanaf", "Onder", "die", "belangrikste", "dokumente", "van", "die", "tydperk", "wat", "in", "die", "Latynse", "alfabet", "geskryf", "is", ",", "is", "die", "oudste", "provinsiale", "wetboek", ",", "Västgötalagen", ",", "waarvan", "fragmente", "wat", "totgedateer", "is", "gevind", "is", ".", "Die", "hoofinvloed", "in", "hierdie", "tydperk", "het", "saam", "met", "die", "vestiging", "van", "die", "Rooms-Katolieke", "Kerk", "en", "verskeie", "monastieke", "ordes", "gekom", ",", "wat", "talle", "Griekse", "en", "Latynse", "leenwoorde", "ingevoer", "het", ".", "Met", "die", "opkoms", "van", "Hanseatiese", "mag", "in", "die", "laate", "en", "vroeëe", "eeu", ",", "het", "die", "invloed", "van", "Nederduits", "al", "hoe", "meer", "alomteenwoordig", "geword", ".", "Die", "Hanseverbond", "het", "Sweedse", "handel", "en", "administrasie", "van", "groot", "getalle", "Duitssprekende", "immigrante", "voorsien", ".", "Baie", "het", "taamlik", "invloedryke", "lede", "van", "die", "Sweedse", "middeleeuse", "samelewing", "geword", "en", "het", "terme", "uit", "hulle", "moedertaal", "tot", "die", "Sweedse", "woordeskat", "bygedra", ".", "Benewens", "die", "groot", "aantal", "leenwoorde", "in", "velde", "soos", "oorlogvoering", ",", "handel", "en", "administrasie", ",", "is", "algemene", "grammatikale", "agtervoegsels", "en", "selfs", "voegwoorde", "ingevoer", ".", "Byna", "al", "die", "vlootterminologie", "is", "uit", "Nederlands", "geleen", ".", "Vroeë", "middeleeuse", "Sweeds", "was", "merkbaar", "verskillend", "van", "die", "moderne", "taal", "in", "die", "sin", "dat", "dit", "'n", "meer", "ingewikkelde", "naamvalstruktuur", "gehad", "het", "en", "nog", "nie", "die", "vermindering", "van", "die", "geslagstelsel", "ondergaan", "het", "nie", ".", "Selfstandige", "naamwoorde", ",", "byvoeglike", "naamwoorde", ",", "voornaamwoorde", "en", "sekere", "getalle", "is", "geïnflekteer", "in", "vier", "naamvalle", ";", "benewens", "die", "moderne", "nominatief", ",", "was", "daar", "ook", "die", "genitief", ",", "datief", "en", "akkusatief", ".", "Die", "geslagstelsel", "was", "soortgelyk", "aan", "dié", "van", "moderne", "Duits", ",", "met", "geslagte", "vir", "manlik", ",", "vroulik", "en", "onsydig", ".", "Meeste", "manlike", "en", "vroulike", "selfstandige", "naamwoorde", "is", "later", "saam", "in", "'n", "gemene", "geslag", "gegroepeer", ".", "Die", "werkwoordstelsel", "was", "ook", "meer", "ingewikkeld", ":", "dit", "het", "subjunktiewe", "en", "imperatiewe", "wyses", "gehad", "en", "werkwoorde", "is", "vervoeg", "volgens", "persoon", "en", "getal", ".", "Teen", "diee", "eeu", "is", "die", "naamval", "en", "geslagstelsels", "van", "die", "gesproke", "omgangstaal", "en", "profane", "literatuur", "grootliks", "gereduseer", "tot", "die", "twee", "naamvalle", "en", "twee", "geslagte", "van", "moderne", "Sweeds", ".", "Die", "ou", "infleksies", "het", "algemeen", "gebly", "in", "hoë", "prosageskrifte", "tot", "teen", "diee", "eeu", ",", "en", "in", "sommige", "dialekte", "tot", "vroeg", "in", "diete", "eeu", ".", "'n", "Oorgangsverandering", "van", "die", "Latynse", "skrifstelsel", "in", "die", "Nordiese", "lande", "was", "om", "die", "letterkombinasie", "\"", "ae", "\"", "as", "æ—en", "soms", "as", "a'", "—", "te", "spel", ".", "Dit", "het", "egter", "tussen", "streke", "en", "individue", "gewissel", ".", "Die", "kombinasie", "\"", "ao", "\"", "is", "op", "soortgelyke", "wyse", "geskryf", "as", "ao", ",", "en", "\"", "oe", "\"", "het", "oe", "geword", ".", "Hierdie", "gebruike", "sou", "later", "ontwikkel", "tot", "die", "afsonderlike", "letters", "ä", ",", "å", "en", "ö", ".", "Moderne", "Sweeds", "Moderne", "Sweeds", "(", "Sweeds", ":", "nysvenska", ")", "het", "begin", "met", "die", "koms", "van", "die", "drukpers", "en", "die", "Europese", "Reformasie", ".", "Nadat", "die", "nuwe", "monarg", "Gustav", "Vasa", "die", "troon", "bestyg", "het", ",", "het", "hy", "'n", "Sweedse", "vertaling", "van", "die", "Bybel", "beveel", ".", "Die", "Nuwe", "Testament", "is", "ingepubliseer", ",", "gevolg", "deur", "'n", "volle", "Bybelverstaling", "in", "wat", "gewoonlik", "die", "Gustav", "Vasa", "Bybel", "genoem", "word", ",", "'n", "vertaling", "wat", "as", "so", "suksesvol", "en", "invloedryk", "beskou", "is", "dat", ",", "met", "hersienings", "wat", "in", "opeenvolgende", "uitgawes", "ingesluit", "is", ",", "dit", "die", "mees", "algemen", "Bybelvertaling", "gebly", "het", "tot", "Die", "hoofvertalers", "was", "Laurentius", "Andreæ", "en", "die", "broers", "Laurentius", "en", "Olaus", "Petri", ".", "Die", "Vasa", "Bybel", "is", "baie", "keer", "as", "'n", "billike", "kompromis", "tussen", "die", "oue", "en", "die", "nuwe", "beskou", ";", "terwyl", "dit", "nie", "gehou", "het", "by", "die", "omgangstaal", "van", "die", "dag", "nie", "was", "dit", "ook", "nie", "oordrewe", "behoudend", "in", "sy", "gebruik", "van", "argaïese", "vorms", "nie", ".", "Dit", "was", "'n", "belangrike", "stap", "na", "'n", "meer", "konsekwente", "Sweedse", "ortografie", ".", "Dit", "het", "die", "gebruik", "van", "die", "vokale", "\"", "å", "\"", ",", "\"", "ä", "\"", ",", "en", "\"", "ö", "\"", "gevestig", "asook", "die", "spelwyse", "\"", "ck", "\"", "in", "die", "plek", "van", "\"", "kk", "\"", ",", "wat", "dit", "duidelik", "van", "die", "Deense", "Bybel", "onderskei", "het", ",", "moontlik", "doelbewus", "as", "gevolg", "van", "die", "voortslepende", "wedywering", "tussen", "die", "lande", ".", "Al", "drie", "vertalers", "was", "uit", "Sentraal-Swede", "afkomstig", "wat", "volgens", "algemene", "beskouings", "bygedra", "het", "tot", "spesifieke", "Sentraal-Sweedse", "eienskappe", "in", "die", "nuwe", "Bybel", ".", "Alhoewel", "'n", "mens", "sou", "verwag", "dat", "die", "Bybelvertaling", "'n", "uiters", "kragtige", "presedent", "vir", "ortografiese", "standaarde", "sou", "stel", ",", "het", "spelwyses", "in", "werklikheid", "meer", "onkonsekwent", "geword", "in", "die", "res", "van", "die", "eeu", ".", "Dit", "was", "eers", "in", "diee", "eeu", "dat", "spelwyse", "onder", "bespreking", "gekom", "het", ",", "omtrent", "op", "dieselfde", "stadium", "toe", "die", "eerste", "grammatikas", "geskryf", "is", ".", "Die", "spelwyse-debat", "het", "voortgewoed", "tot", "die", "vroeëe", "eeu", "en", "eers", "in", "die", "tweede", "helfte", "van", "diee", "eeu", "het", "die", "ortografie", "algemeen", "aanvaarde", "standaarde", "bereik", ".", "Hoogletterkonvensie", "was", "op", "hierdie", "stadium", "nog", "nie", "gestandaardiseer", "nie", ".", "Dit", "het", "afgehang", "van", "die", "outeur", "en", "hulle", "agtergrond", ".", "Dié", "wat", "deur", "Duits", "beïnvloed", "is", "het", "alle", "selfstandige", "naamwoorde", "met", "hoofletter", "geskryf", ",", "terwyl", "ander", "hoofletters", "meer", "spaarsamig", "gebruik", "het", ".", "Dit", "is", "ook", "nie", "altyd", "duidelik", "watter", "letter", "as", "hoofletter", "geskryf", "is", "nie", "as", "gevolg", "van", "die", "Gotiese", "lettertipe", "wat", "gebruik", "is", "om", "die", "Bybel", "te", "druk", ".", "Hierdie", "lettertipe", "het", "in", "gebruik", "gebly", "tot", "die", "middel", "van", "diee", "eeu", "toe", "dit", "geleidelik", "met", "'n", "Latynse", "lettertipe", ",", "baie", "keer", "antiqua", ",", "vervang", "is", ".", "Sommige", "belangrike", "veranderings", "in", "die", "klank", "tydens", "die", "Moderne", "Sweedse", "tydperk", "was", "die", "geleidelike", "assimilasie", "van", "verskeie", "verskillende", "konsonantgroeperings", "in", "die", "frikatief", "en", "later", "in", "\\", ".", "Daar", "was", "ook", "'n", "geleidelike", "versagting", "van", "/g/", "en", "/k/", "na", "/j/", "en", "die", "frikatief", "voor", "voorklinkers", ".", "Die", "velêre", "frikatief", "is", "ook", "omskep", "in", "die", "ooreenstemmende", "plofklank", "/g/", ".", "Eietydse", "Sweeds", "Die", "periode", "wat", "Sweeds", "insluit", "soos", "dit", "vandag", "gepraat", "word", ",", "word", "in", "taalkundige", "terminologie", "nusvenska", "(", "letterlik", "\"", "Nousweeds", "\"", ")", "genoem", ".", "Met", "die", "industrialisasie", "en", "verstedeliking", "van", "Swede", ",", "wat", "teen", "die", "einde", "van", "diee", "eeu", "reeds", "goed", "onderweg", "was", ",", "het", "'n", "nuwe", "geslag", "outeurs", "hulle", "merk", "op", "die", "Sweedse", "letterkunde", "gemaak", ".", "Talle", "vakkundiges", ",", "politici", "en", "ander", "openbare", "figure", "het", "groot", "invloed", "uitgeoefen", "op", "die", "nuwe", "nasionale", "taal", "wat", "aan", "die", "te", "voorskyn", "was", ".", "Onder", "hulle", "was", "hoogs", "produktiewe", "skrywers", "soos", "die", "digter", "Gustaf", "Fröding", ",", "Nobelpryswenner", "Selma", "Lagerlöf", ",", "en", "die", "radikale", "skrywer", "en", "dramaturg", "August", "Strindberg", ".", "Dit", "was", "in", "diete", "eeu", "dat", "'n", "algemene", ",", "standaard", "nasionale", "taal", "tot", "alle", "Swede", "se", "beskikking", "gekom", "het", ".", "Die", "ortografie", "is", "uiteindelik", "gestabiliseer", "en", "was", "byna", "geheel", "en", "al", "eenvormig", ",", "met", "die", "uitsondering", "van", "mindere", "variasies", ",", "teen", "die", "tyd", "van", "die", "spelwyse", "hervorming", "van", "Met", "die", "uitsondering", "van", "meervoudvorme", "van", "werkwoorde", "en", "'n", "effens", "anders", "sintaks", ",", "veral", "in", "geskrewe", "taal", ",", "was", "die", "taal", "dieselfde", "as", "wat", "vandag", "gebruik", "word", ".", "Die", "meervoud", "werkwoordvorms", "het", "behou", "gebly", ",", "in", "voortdurend", "dalende", "gebruik", ",", "in", "formele", "(", "en", "veral", "geskrewe", ")", "taal", "tot", "dies", ",", "toe", "dit", "finaal", "afgeskaf", "is", "self", "uit", "alle", "amptelike", "aanbevelings", ".", "'n", "Baie", "beduidende", "verandering", "in", "Sweeds", "het", "in", "dies", "plaasgevind", "met", "die", "sogenaamde", "du-reformen", ",", "\"", "die", "jy-hervorming", "\"", ".", "Te", "vore", "was", "die", "behoorlike", "manier", "om", "mense", "van", "dieselfde", "of", "'n", "hoër", "sosiale", "status", "aan", "te", "spreek", "deur", "titel", "en", "van", ".", "Die", "gebruik", "van", "herr", "(", "\"", "Mnr", "\"", ")", ",", "fru", "(", "\"", "Mev", "\"", ")", "of", "fröken", "(", "\"", "Mej", "\"", ")", "is", "slegs", "as", "aanvaarbaar", "beskou", "in", "aanvanklike", "gesprekke", "met", "vreemdelinge", "van", "onbekende", "beroep", ",", "akademiese", "titel", "of", "militêre", "rang", ".", "Die", "feit", "dat", "daar", "verkieslik", "na", "die", "luisteraar", "in", "die", "derde", "persoon", "verwys", "moes", "word", "het", "gesproke", "kommunikasie", "tussen", "lede", "van", "die", "samelewing", "verder", "bemoeilik", ".", "In", "die", "vroeëte", "eeu", "is", "'n", "onsuksesvolle", "poging", "aangewend", "om", "die", "aandrang", "op", "titels", "te", "vervang", "met", "ni", "(", "die", "standaard", "tweede", "persoon", "meervoud", "voornaamwoord)—analoog", "aan", "die", "Franse", "Vous", ".", "Ni", "(", "tweede", "persoon", "meervoud", "voornaamwoord", ")", "het", "ontwikkel", "tot", "gebruik", "as", "'n", "effens", "minder", "familiêre", "vorm", "van", "du", "(", "enkelvoud", "tweede", "persoon", "voornaamwoord", ")", "wat", "gebruik", "is", "om", "mense", "van", "laer", "sosiale", "status", "aan", "te", "spreek", ".", "Met", "die", "liberalisering", "en", "radikalisering", "van", "die", "Sweedse", "samelewing", "in", "dies", "ens", "het", "hierdie", "voorheen", "beduidende", "onderskeid", "in", "stand", "minder", "belangrik", "geword", "en", "het", "du", "die", "standaard", "geword", ",", "selfs", "in", "formele", "en", "amptelike", "omstandighede", ".", "Hoewel", "die", "hervorming", "nie", "die", "daad", "van", "enige", "gesentraliseerde", "politiese", "dekrete", "was", "nie", ",", "maar", "eerder", "'n", "wydstrekkende", "verandering", "in", "sosiale", "houdings", "was", ",", "is", "dit", "in", "slegs", "'n", "paar", "jaar", "voltooi", "van", "die", "laats", "tot", "vroeës", ".", "Die", "ni", "vorm", "word", "egter", "steeds", "gereeld", "deur", "jonger", "geslagte", "gebruik", "as", "'n", "eervolle", "aanspreekvorm", "teenoor", "ouer", "mense", ",", "en", "dit", "word", "soms", "deur", "verskoopslui", "teenoor", "kliënte", "gebruik", ".", "Geografiese", "verspreiding", "Sweeds", "is", "die", "nasionale", "taal", "van", "Swede", "en", "die", "eerste", "taal", "van", "die", "oorweldigende", "meerderheid", "van", "rofweg", "agt-miljoen", "Sweeds", "gebore", "inwoners", "en", "is", "aangeleer", "deur", "een", "miljoen", "immigrante", ".", "Teen", "die", "einde", "van", "diete", "eeu", "was", "ongeveer5%", "van", "die", "bevolking", "van", "Finland", "Sweedse", "sprekers", ",", "alhoewel", "die", "persentasie", "geleidelik", "oor", "die", "afgelopejaar", "gedaal", "het", ".", "Die", "Finland-Sweedse", "minderheid", "is", "gekonsentreer", "in", "die", "kusgebiede", "en", "argipels", "van", "suidelike", "en", "westelike", "Finland", ".", "In", "sommige", "van", "die", "gebiede", "is", "Sweeds", "die", "dominante", "taal", ".", "Inmunisipaliteite", ",", "waarvanin", "Åland", "geleë", "is", ",", "is", "Sweeds", "die", "enigste", "amptelike", "taal", ".", "In", "verskeie", "ander", "is", "dit", "die", "meerderheidstaal", "en", "is", "dit", "'n", "amptelike", "minderheidstaal", "en", "selfs", "meer", "plekke", ".", "Daar", "vind", "heelwat", "migrasie", "tussen", "Nordiese", "lande", "plaas", ",", "maar", "as", "gevolg", "van", "die", "ooreenkoms", "in", "taal", "en", "kultuur", "(", "met", "die", "uitsondering", "van", "Fins", ")", ",", "word", "uitgewekenes", "meestal", "vinnig", "geassimileer", "en", "word", "hulle", "nie", "as", "'n", "groep", "onderskei", "nie", ".", "Volgens", "dieAmerikaanse", "sensus", "is000", "mense", "ouer", "as", "vyf", "in", "die", "VSA", "Sweedse", "sprekers", ".", "Buite", "Swede", "is", "daar", "ongeveer000", "mense", "wat", "aktief", "ingeskryf", "is", "om", "Sweeds", "te", "leer", ".", "Amptelike", "status", "Sweeds", "in", "Swede", "word", "as", "die", "\"", "hooftaal", "\"", "beskou", "en", "word", "as", "die", "primêre", "taal", "gebruik", "in", "plaaslike", "en", "staatsowerhede", ",", "maar", "dit", "word", "nie", "wetlik", "erken", "as", "'n", "amptelike", "taal", "nie", ".", "'n", "Wetsontwerp", "wat", "invoorgestel", "is", "sou", "Sweeds", "'n", "amptelike", "taal", "gemaak", "het", ",", "maar", "is", "met", "'n", "baie", "klein", "minderheid", "verwerp147", ")", ".", "Sweeds", "is", "die", "enigste", "amptelike", "taal", "van", "Åland", "(", "'n", "outonome", "provinsie", "onder", "die", "soewereiniteit", "van", "Finland", ")", "waar", "die", "oorgrote", "meerderheid", "van", "die000", "inwoners", "Sweeds", "as", "eerste", "taal", "praat", ".", "In", "Finland", "is", "Sweeds", "die", "tweede", "nasionale", "taal", "te", "same", "met", "Fins", "op", "staatsvlak", "en", "is", "dit", "'n", "amptelike", "taal", "in", "sommige", "landelike", "en", "kusmunisipaliteite", ".", "Drie", "munisipaliteite", "(", "Korsnäs", ",", "Närpes", ",", "Larsmo", ")", "in", "vastelandse", "Finland", "het", "Sweeds", "as", "hulle", "enigste", "amptelike", "taal", ".", "In", "die", "Estniese", "dorpie", "Noarootsi", "is", "Sweeds", "die", "amptelike", "taal", "saam", "met", "Estnies", ".", "Sweeds", "is", "ook", "een", "van", "die", "amptelike", "tale", "van", "die", "Europese", "Unie", "en", "een", "van", "die", "werkstale", "van", "die", "Nordiese", "Raad", ".", "Onder", "die", "Nordiese", "Taalkonvensie", "het", "burgers", "van", "die", "Nordiese", "lande", "wat", "Sweeds", "praat", "die", "geleentheid", "om", "hulle", "moedertaal", "te", "praat", "wanneer", "hulle", "met", "amptelike", "liggame", "in", "ander", "Nordiese", "lande", "interaksie", "het", ",", "sonder", "om", "pligtig", "te", "wees", "vir", "enige", "interpretasie", "of", "vertalingskoste", ".", "Regulatoriese", "owerhede", "Die", "Sweedse", "Taalraad", "(", "Språkrådet", ")", "is", "die", "amptelike", "regulatoriese", "liggaam", "van", "Sweeds", ",", "maar", "dit", "probeer", "nie", "om", "beheer", "van", "die", "taal", "toe", "te", "pas", "soos", "wat", "byvoorbeeld", "deur", "die", "Académie", "française", "vir", "Frans", "gedoen", "word", "nie", ".", "baie", "organisasies", "en", "agentskappe", "vereis", "egte", "die", "gebruik", "van", "die", "raad", "se", "publikasie", "Svenska", "skrivregler", "in", "amptelike", "kontekste", ",", "wat", "andersins", "as", "die", "de", "facto", "ortografiese", "standaard", "beskou", "word", ".", "Onder", "die", "talle", "organisasies", "waaruit", "die", "Sweedse", "Taalraad", "bestaan", "is", "die", "Sweedse", "Akademie", "(", "gevestig", "inmoontlik", "die", "mees", "invloedryke", ".", "Die", "hoofinstrumente", "van", "die", "liggaam", "is", "woordeboeke", "Svenska", "Akademiens", "Ordlista", "(", "SAOL", ",", "tans", "in", "sye", "uitgawe", ")", "en", "Svenska", "Akademiens", "Ordbok", ",", "benewens", "verskeie", "boeke", "oor", "grammatika", ",", "spelwyse", "en", "stylgidse", ".", "Die", "woordeboeke", "dien", "hoofsaaklik", "om", "eietydse", "gebruik", "te", "beskryf", ".", "In", "Finland", "het", "'n", "spesiale", "tak", "van", "die", "Navorsingsinstituut", "vir", "die", "tale", "van", "Finland", "amptelike", "status", "as", "die", "regulatoriese", "liggaam", "vir", "Sweeds", "in", "Finland", ".", "Onder", "die", "liggaam", "se", "voorste", "prioriteite", "is", "om", "onderlinge", "verstaanbaarheid", "met", "die", "taal", "wat", "in", "Swede", "gepraat", "word", "te", "handhaaf", ".", "Dit", "het", "die", "Finlandssvensk", "ordbok", "gepubliseer", ",", "'n", "woordeboek", "omtrent", "die", "verskille", "tussen", "Sweeds", "in", "Finland", "en", "Swede", ".", "Voormalige", "taalminderhede", "Van", "diee", "totte", "eeue", "was", "daar", "beduidende", "Sweeds-sprekende", "gemeenskappe", "in", "Estland", ",", "veral", "op", "die", "eilande", "(", "b.", "v.", ".", ",", "Hiiumaa", ",", "Vormsi", ",", "Ruhnu", "in", "Sweeds", ":", "Dagö", ",", "Ormsö", ",", "Runö", ",", "onderskeidelik", ")", "langs", "die", "kus", "van", "die", "Oossee", ",", "wat", "vandag", "so", "te", "sê", "verdwyn", "het", ".", "Die", "Sweedsprekende", "minderheid", "het", "verteenwoordiging", "in", "die", "parlement", "gehad", "en", "was", "daarop", "geregtig", "om", "hulle", "moedertaal", "te", "gebruik", "in", "parlementêre", "debatte", ".", "Na", "die", "verlies", "van", "Estland", "aan", "die", "Russiese", "Keiserryk", "in", "die", "vroeëe", "eeu", ",", "is", "ongeveerEstiese", "Sweedssprekers", "gedwing", "om", "na", "suidelike", "Oekraïne", "te", "trek", "waar", "hulle", "'n", "dorpie", ",", "Gammalsvenskby", "(", "\"", "Ou", "Sweedse", "Dorpie", "\"", ")", "gestig", "het", ".", "'n", "Paar", "ou", "mense", "in", "die", "dorpie", "praat", "steeds", "Sweeds", "en", "vier", "die", "vakansiedae", "opdie", "Sweedse", "kalender", ".", "Die", "dialek", "staar", "egter", "waarskynlik", "uitsterwing", "in", "die", "gesig", ".", "Van1930", ",", "toe", "Estland", "onafhanklik", "was", "is", "die", "klein", "Sweedse", "minderheid", "goed", "behandel", ".", "Munisipaliteite", "met", "'n", "Sweedse", "meerderheid", ",", "wat", "hoofsaaklik", "langs", "die", "kus", "aangetref", "is", ",", "het", "Sweeds", "as", "die", "administratiewe", "taal", "gebruik", "en", "Sweeds-Estiese", "kultuur", "het", "'n", "oplewing", "ondergaan", ".", "Meeste", "Sweedssprekers", "het", "egter", "voor", "die", "einde", "van", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "na", "Swede", "gevlug", "voor", "die", "inval", "van", "Estland", "deur", "die", "Sowjetleër", "in", "Slegs", "'n", "handjievol", "oer", "sprekers", "bly", "vandag", "oor", ".", "Dialekte", "Die", "tradisionele", "definisie", "van", "'n", "Sweedse", "dialek", "was", "'n", "plaaslike", "variant", "wat", "nie", "swaar", "beïnvloed", "is", "deur", "die", "standaardtaal", "nie", "en", "waarvoor", "'n", "afsonderlike", "ontwikkeling", "nagespoor", "kan", "word", "al", "die", "pad", "terug", "tot", "Oudnoors", ".", "Baie", "van", "die", "egte", "landelike", "dialekte", ",", "byvoorbeeld", "dié", "van", "Orsa", "in", "Dalarna", "of", "Närpes", "in", "Österbotten", ",", "het", "baie", "spesifieke", "fonetiese", "en", "grammatikale", "eienskappe", ",", "soos", "meervoudsvorme", "van", "werkwoorde", "of", "argaïese", "naamval", "verbuigings", ".", "Hierdie", "dialekte", "kan", "byna", "onverstaanbaar", "wees", "vir", "meeste", "Swede", ",", "en", "meeste", "van", "die", "sprekers", "daarvan", "is", "ook", "vlot", "in", "Standaard-Sweeds", ".", "Die", "verskillende", "dialekte", "is", "baie", "keer", "so", "gelokaliseer", "dat", "dit", "beperk", "is", "tot", "individuele", "gemeentes", "en", "deur", "Sweedse", "taalkundiges", "daarna", "verwys", "word", "as", "sockenmål", "(", "letterlik", "\"", "gemeentespraak", "\"", ")", ".", "Die", "dialekte", "word", "verdeel", "in", "ses", "hoofgroepe", ",", "met", "gemene", "eienskappe", "soos", "prosodie", ",", "grammatika", "en", "woordeskat", ".", "Een", "van", "verskeie", "voorbeelde", "van", "elke", "groep", "word", "hier", "weergegee", ".", "Hoewel", "elke", "voorbeeld", "bedoel", "is", "om", "verteenwoordigend", "van", "nabygeleë", "dialekte", "te", "wees", ",", "is", "die", "werklike", "aantal", "dialekte", "verskeie", "honderd", "as", "elke", "gemeenskap", "afsonderlik", "beskou", "word", ".", "Hierdie", "soort", "klassifikasies", "is", "egter", "gegrond", "op", "die", "ietwat", "geromantiseerde", "nasionalistiese", "siening", "van", "etnisiteit", "en", "taal", ".", "Die", "idee", ",", "dat", "slegs", "landelike", "variante", "van", "Sweeds", "as", "\"", "ware", "\"", "dialekte", "beskou", "kan", "word", ",", "word", "nie", "algemeen", "deur", "moderne", "vakkundiges", "aanvaar", "nie", ".", "Geen", "dialekte", ",", "ongeag", "hoe", "afgeleë", "of", "obskuur", ",", "het", "onveranderd", "of", "ongestoord", "gebly", "deur", "die", "invloede", "van", "omliggende", "dialekte", "of", "die", "standaardtaal", ",", "veral", "nie", "van", "die", "laat", "s", "af", "en", "met", "die", "koms", "van", "massamedia", "en", "die", "vooruitgang", "in", "vorme", "van", "vervoer", "nie", ".", "Die", "verskille", "word", "vandag", "meer", "akkuraat", "beskryf", "deur", "'n", "skaal", "wat", "loop", "van", "\"", "standaardtaal", "\"", "tot", "\"", "lanfdelike", "dialek", "\"", "waar", "die", "spraak", "van", "selfs", "'n", "enkele", "individu", "kan", "wissel", "van", "een", "uiterste", "tot", "die", "ander", "afhangende", "van", "die", "omstandigheid", ".", "Alle", "Sweedse", "dialekte", "–", "met", "die", "uitsondering", "van", "die", "hoogs", "divergerende", "spraakvorme", "in", "Dalarna", ",", "Norrbotten", "en", "tot", "'n", "mate", "Gotland", "–", "kan", "as", "'n", "gemene", ",", "onderling", "verstaanbare", "dialekkontinuum", "beskou", "word", ".", "Hierdie", "kontinuum", "kan", "ook", "Noorse", "sowel", "as", "sommige", "Deense", "dialekte", "insluit", ".", "Die", "voorbeelde", "wat", "onder", "gelys", "word", "is", "geneem", "uit", "SweDia", ",", "'n", "navorsingsprojek", "oor", "moderne", "Sweedse", "dialekte", "met", "meer", "voorbeelde", "vanverskillende", "dialekte", "en", "opnames", "van", "vier", "verskillende", "sprekers", ";", "ouer", "vroulike", ",", "ouer", "manlike", ",", "jonger", "vroulike", ",", "en", "jonger", "manlike", "spreker", ".", "Die", "dialekgroepe", "is", "dié", "wat", "tradisioneel", "deur", "dialektoloë", "gebruik", "word", ".", "1", ".", "Överkalix", ",", "Norrbotten", ";", "jonger", "vroulike", "spreker", "2", ".", "Burträsk", ",", "Västerbotten", ";", "ouer", "vroulike", "spreker", "3", ".", "Aspås", ",", "Jämtland", ";", "jonger", "vroulike", "spreker", "4", ".", "Färila", ",", "Hälsingland", ";", "ouer", "manlike", "spreker", "5", ".", "Älvdalen", ",", "Dalarna", ";", "ouer", "vroulike", "spreker", "6", ".", "Gräsö", ",", "Uppland", ";", "ouer", "manlike", "spreker", "7", ".", "Sorunda", ",", "Södermanland", ";", "jonger", "manlike", "spreker", "8", ".", "Köla", ",", "Värmland", "jonger", "vroulike", "spreker", "9", ".", "Viby", ",", "Närke", ";", "ouer", "manlike", "spreker", "10", ".", "Sproge", ",", "Gotland", ";", "jonger", "vroulike", "spreker", "11", ".", "Närpes", ",", "Österbotten", ";", "jonger", "vroulike", "spreker", "12", ".", "Dragsfjärd", ",", "Åboland", ";", "ouer", "manlike", "spreker", "13", ".", "Borgå", ",", "Oos-Nyland", ";", "jonger", "manlike", "spreker", "14", ".", "Orust", ",", "Bohuslän", ";", "ouer", "manlike", "spreker", "15", ".", "Floby", ",", "Västergötland", ";", "ouer", "vroulike", "spreker", "16", ".", "Rimforsa", ",", "Östergötland", ";", "ouer", "vroulike", "spreker", "17", ".", "Årstad-Heberg", ",", "Halland", ";", "jonger", "manlike", "spreker", "18", ".", "Stenberga", ",", "Småland", ";", "jonger", "vroulike", "spreker", "19", ".", "Jämshög", ",", "Blekinge", ";", "ouer", "vroulike", "spreker", "20", ".", "Bara", "härad", ",", "Skåne", ";", "ouer", "manlike", "spreker", "Standaardsweeds", "Standaardsweeds", ",", "wat", "afgelei", "is", "van", "die", "dialekte", "wat", "in", "die", "hoofstadomgewing", "om", "Stockholm", "gepraat", "is", ",", "is", "die", "taal", "wat", "deur", "byna", "alle", "Swede", "en", "meeste", "Sweedssprekende-Finne", "gepraat", "word", ".", "Die", "Sweedse", "terms", "wat", "gewoonlik", "vir", "die", "standaardtaal", "gebruik", "word", "is", "rikssvenska", "(", "\"", "Nasionale", "Sweeds", "\"", ")", "en", "tot", "'n", "baie", "mindere", "mate", "högsvenska", "(", "\"", "Hoogsweeds", "\"", ")", ";", "laasgenoemde", "term", "is", "beperk", "tot", "die", "Sweeds", "wat", "in", "Finland", "gepraat", "word", "en", "word", "selde", "in", "Swede", "gebruik", ".", "Daar", "is", "baie", "streeksvariëteite", "van", "die", "standaardtaal", "wat", "spesiefiek", "is", "tot", "geografiese", "gebiede", "van", "verskillende", "grootte", "(", "gebiede", ",", "historiese", "provinsies", ",", "stede", ",", "dorpe", ",", "ens", ".", ")", ".", "Terwyl", "die", "variëteite", "baie", "keer", "deur", "ware", "dialekte", "beïnvloed", ",", "hou", "hulle", "grammatikale", "en", "fonologiese", "strukture", "nou", "by", "dié", "van", "die", "Sentraal-Sweedse", "dialekte", ".", "In", "massa", "media", "is", "dit", "nie", "meer", "ongewoon", "vir", "joernaliste", "om", "met", "'n", "duidelike", "streeksaksent", "te", "praat", ",", "maar", "die", "mees", "ongewone", "uitspraak", "en", "die", "een", "wat", "as", "die", "mees", "formele", "gesien", "word", "is", "steeds", "Sentraal-Standaard-Sweeds", ".", "Finland-Sweeds", "Finland", "was", "van", "diee", "eeu", "deel", "van", "Swede", "tot", "die", "Finse", "gebiede", "inaan", "Rusland", "afgestaan", "is", ".", "Sweeds", "was", "die", "enigste", "administratiewe", "taal", "van", "Finland", "totasook", "die", "dominante", "kultuur-", "en", "onderwystaal", "totdat", "Finse", "onafhanklikheid", "inverkry", "is", ".", "Die", "persentasie", "Sweedse", "sprekers", "in", "Finland", "het", "sedertdien", "stadigaan", "gedaal", ".", "Immigrantvariante", "Rinkeby-Sweeds", ",", "vernoem", "na", "Rinkeby", ",", "'n", "voorstad", "van", "noordelike", "Stockholm", "met", "'n", "groot", "immigrantebevolking", ",", "is", "'n", "algemene", "naam", "onder", "taalkundiges", "vir", "variëteite", "van", "Sweeds", "wat", "deur", "jong", "mense", "van", "vreemde", "afkoms", "gepraat", "word", "in", "die", "voorstede", "van", "Stockholm", ",", "Gotenburg", "en", "Malmö", ".", "Hierdie", "weergawes", "kan", "alternatiewelik", "geklassifiseer", "word", "as", "sosiolekte", ",", "aangesien", "die", "immigrantdialekte", "gemene", "eienskappe", "deel", ",", "onafhanklik", "van", "hulle", "geografiese", "verspreiding", "of", "die", "vaderland", "van", "die", "sprekers", ".", "Sommige", "studies", "het", "wel", "bepaalde", "eienskappe", "in", "sommige", "van", "die", "dialekte", "bepaal", "wat", "gelei", "het", "tot", "terme", "soos", "Rosengård-Sweeds", "(", "vernoem", "na", "Rosengård", "in", "Malmö", ")", ".", "Klanke", "Sweeds", "hetvokale", "watfoneme", "opmaak", "in", "meeste", "variëteite", "en", "dialekte", "(", "kort", "en", "val", "saam", ")", ".", "Daar", "bestaankonsonantfoneme", "waarvan", "die", "stemlose", "palataal-velêre", "frikatief", ",", ",", "en", "heelwat", "variasie", "vertoon", "afhangde", "van", "die", "sosiale", "en", "dialektiese", "konteks", ".", "'n", "Bepaalde", "eienskap", "van", "Sweeds", "is", "sy", "wisselende", "prosodie", "(", "intonasie", ",", "klem", ",", "toon", ",", "ens", ".", ")", "wat", "baie", "keer", "een", "van", "die", "mees", "opvallende", "verskille", "tussen", "die", "verskeie", "dialekte", "is", ".", "Moedertaalsprekers", "wat", "hulle", "spraak", "aanpas", "wanneer", "hulle", "na", "gebiede", "trek", "met", "ander", "streeksvariëteite", "sal", "baie", "keer", "hou", "by", "die", "klanke", "van", "die", "nuwe", "variëteit", ",", "maar", "nog", "steeds", "die", "prosodie", "van", "hulle", "eie", "dialek", "gebruik", ".", "Prosodie", "is", "die", "eerste", "aspek", "wat", "verander", ",", "moontlik", "aangesien", "dit", "die", "element", "is", "wat", "die", "grootste", "hindernis", "tot", "verstaanbaarheid", "is", "en", "die", "maklikste", "is", "om", "aan", "te", "pas", ".", "Woordeskat", "Die", "woordeskat", "van", "Sweeds", "is", "hoofsaaklik", "Germaans", ",", "óf", "as", "gevolg", "van", "die", "gemene", "Germaanse", "erfenis", "deur", "Oudnoors", ",", "óf", "deur", "leenwoorde", "uit", "Duits", ",", "Middelnederduits", "en", "tot", "'n", "sekere", "mate", "Engels", ".", "Voorbeelde", "van", "Germaanse", "woorde", "in", "Sweeds", "is", "mus", "(", "\"", "muis", "\"", ")", ",", "kung", "(", "\"", "koning", "\"", ")", ",", "en", "gås", "(", "\"", "gans", "\"", ")", ".", "'n", "Beduidende", "deel", "van", "die", "godsdienstige", "en", "wetenskaplike", "woordskat", "is", "uit", "Latyn", "of", "Grieks", "afkomstig", ",", "baiekeer", "geleen", "uit", "Frans", "en", "meer", "onlangs", "uit", "Engels", ".", "'n", "Groot", "aantal", "Franse", "woorde", "is", "in", "diee", "eeu", "in", "Swede", "ingevoer", ".", "Hierdie", "woorde", "is", "volgens", "die", "Sweeds", "spelwyse", "getranskribeer", "en", "is", "daarom", "redelik", "herkenbaar", "vir", "'n", "Fransspreker", ".", "Meeste", "daarvan", "word", "onderskei", "deur", "'n", "\"", "Franse", "aksent", "\"", ",", "gekenmerk", "deur", "klem", "op", "die", "laaste", "lettergreep", ".", "Byvoorbeeld", ",", "nivå", "(", "fr", ".", "niveau", ",", "\"", "vlak", "\"", ")", ",", "fåtölj", "(", "fr", ".", "fauteuil", ",", "\"", "leunstoel", "\"", ")", "en", "affär", "(", "\"", "winkel", ";", "saak", "\"", ")", ",", "ens", ".", "Oor", "en", "weer", "leen", "by", "ander", "Germaanse", "tale", "is", "ook", "algemeen", ",", "eers", "uit", "Middelnederduits", ",", "die", "lingua", "franca", "van", "die", "Hanseverbond", "en", "later", "uit", "Standaardduits", ".", "'n", "Aantal", "Duitse", "leenwoorde", "het", "reeds", "voor", "die", "Hansetydperk", "gebruiklik", "geword", "soos", "byvoorbeeld", "riddare", "(", "Duits", "Ritter", ")", ",", "herre", "(", "Herr", ")", ",", "fru", "(", "Frau", ")", ",", "fröken", "(", "Fräulein", ")", ",", "furste", "(", "Fürst", ")", ",", "ädel", "(", "edel", ")", ",", "jaga", "(", "jagen", ")", ",", "jakt", "(", "Jagd", ")", "en", "hjälte", "(", "Held", ")", ".", "Die", "meeste", "Duitse", "woorde", "is", "egter", "gedurende", "die", "Hansetydperk", "ontleen", ".", "Vanweë", "die", "Hanseverbond", "se", "beduidende", "invloed", "op", "die", "ekonomie", "en", "handel", "van", "Swede", "is", "talle", "vakterme", "op", "hierdie", "gebiede", "ontleen", "soos", "byvoorbeeld", "handel", "(", "Handel", ")", ",", "köpman", "(", "Kaufmann", ")", ",", "mynt", "(", "Münze", ")", ",", "räkna", "(", "rechnen", ")", "en", "kosta", "(", "kosten", ")", ".", "'n", "Groot", "aantal", "Duitsers", "het", "hulle", "in", "Swede", "gevestig", "–", "die", "stadreg", "van", "Visby", "op", "die", "eiland", "Gotland", "is", "danksy", "die", "invloedryke", "plaaslike", "Duitse", "gemeenskap", "selfs", "in", "Duits", "geskryf", ",", "en", "sommige", "plekke", "in", "Swede", "was", "destyds", "feitlik", "tweetalig", ".", "Die", "Duitse", "inwoners", "het", "dikwels", "hul", "administratiewe", "stelsel", "saamgebring", ",", "en", "sodoende", "is", "ook", "Duitse", "administratiewe", "en", "regsterme", "oorgeneem", "soos", "byvoorbeeld", "rådhus", "(", "Rathaus", ")", ",", "borgmästare", "(", "Bürgermeister", ")", "en", "borgare", "(", "Bürger", ")", ".", "Saam", "met", "die", "koopmans", "het", "talle", "Duitse", "ambagsmanne", "hulle", "in", "Swede", "gevestig", "en", "nuwe", "beroepe", "en", "werktuie", "ingevoer", "wat", "voorheen", "in", "Swede", "onbekend", "was", ".", "Ook", "hier", "is", "talle", "Duitse", "woorde", "ontleen", "soos", "byvoorbeeld", "hantverk", "(", "Handwerk", ")", ",", "gesäll", "(", "Geselle", ")", ",", "skomakare", "(", "Schuhmacher", ")", ",", "skräddare", "(", "van", "Middelnederduits", "Schrader", ",", "Nieuhoogduits", "Schneider", ")", "en", "snickare", "(", "Schnitzer", ")", ".", "Sommige", "samestellings", "is", "vertalings", "van", "die", "elemente", "(", "calques", ")", "van", "Duitse", "oorspronklike", "samestellings", "na", "Sweeds", ",", "soos", "bomull", "uit", "Duits", "Baumwolle", "(", "\"", "katoen", "\"", ",", "letterlik", "boomwol", ")", ".", "Voorbeelde", "van", "Duitse", "samestellings", ",", "wat", "gedurende", "diete", "eeu", "letterlik", "in", "Sweeds", "vetaal", "is", ",", "is", "miljövänlig", "(", "umweltfreundlich", ")", ",", "prismedveten", "(", "preisbewusst", ")", ",", "hudnära", "(", "hautnah", ")", "en", "fingertoppskänsla", "(", "Fingerspitzengefühl", ")", ".", "Soos", "in", "baie", "ander", "Germaanse", "tale", "kan", "nuwe", "woorde", "gevorm", "word", "deur", "samestelling", ",", "b.", "v.", "selfstandige", "naamwoorde", "soos", "nagellackborttagningsmedel", "(", "\"", "naellakverwyderaar", "\"", ")", "of", "werkwoorde", "soos", "smygfilma", "(", "\"", "om", "in", "die", "geheim", "te", "verfilm", "\"", ")", ".", "Soos", "in", "Afrikaans", ",", "Duits", "of", "Nederlands", ",", "is", "baie", "lang", ",", "taamlik", "onpraktiese", "voorbeelde", "soos", "produktionsstyrningssystemsprogramvaruuppdatering", "(", "\"", "produksiebeheerderstelselsagtewareopdatering", "\"", ")", "moontlik", ",", "maar", "oor", "die", "algemeen", ",", "ten", "minste", "in", "gesproke", "Sweeds", ",", "word", "dit", "darem", "nie", "so", "ver", "gevat", "nie", ".", "Saamgestelde", "selfstandige", "naamwoorde", "neem", "hulle", "geslag", "van", "die", "hoof", ",", "wat", "in", "Sweeds", "altyd", "die", "laaste", "morfeem", "is", ".", "Nuwe", "woorde", "kan", "ook", "deur", "afleiding", "van", "bestaande", "woorde", "geskep", "word", ",", "soos", "die", "verwerkwoording", "van", "selfstandige", "naamwoorde", "deur", "die", "byvoeging", "van", "die", "agtervoegsel", "-a", ",", "soos", "in", "öl", "(\"", "bier", "\"", ")", "en", "öla", "(", "\"", "om", "bier", "te", "drink", "\"", ")", ".", "Skryfstelsel", "Die", "Sweedse", "alfabet", "is", "'", "nletter", "alfabet", "wat", "die", "basieseletter", "Latynse", "alfabet", "gebruik", "plus", "die", "drie", "addisionele", "letters", "Å", "/", "å", ",", "Ä", "/", "ä", ",", "en", "Ö", "/", "ö", "wat", "in", "moderne", "tye", "gekonstrueer", "is", "uit", "die", "gewoonte", "om", "die", "laaste", "letter", "van", "ao", ",", "ae", "en", "oe", "bo-op", "die", "eerste", "te", "skryf", ".", "Alhoewel", "hierdie", "kombinasies", "geskiedkundige", "aangepaste", "weergawes", "van", "A", "en", "O", "is", "deur", "wat", "as", "diakritiese", "tekens", "beskou", "kan", "word", ",", "word", "die", "drie", "karakters", "in", "Sweeds", "nie", "as", "letters", "met", "diakritiese", "tekens", "gesien", "nie", "en", "verskyn", "hulle", "as", "onafhanklike", "letter", "na", "z", "in", "die", "Sweedse", "alfabet", ".", "Voor", "die", "vrystelling", "van", "diee", "uitgawe", "van", "Svenska", "Akademiens", "Ordlista", "in", "April", "is", "w", "as", "'n", "blote", "variant", "van", "v", "behandel", "wat", "slegs", "in", "eiename", "(", "soos", "\"", "Wallenberg", "\"", ")", "en", "vreemde", "woorde", "(\"", "bowling", "\"", ")", "gebruik", "is", ",", "en", "is", "beide", "gerangskik", "en", "uitgespreek", "as", "v.", "Ander", "diacritiese", "tekens", "is", "in", "Sweeds", "ongewoon", ";", "é", "word", "soms", "gebruik", "om", "aan", "te", "dui", "dat", "die", "klem", "op", "die", "slotlettergreep", "valwat", "e", "bevat", ",", "veral", "waar", "die", "klem", "die", "betekenis", "verander", "(", "ide", "teenoor", "idé", ")", ";", "soms", "word", "ander", "akuut", "aksente", "en", "minder", "algemeen", "gravis", "gebruik", "–", "hoofsaaklik", "in", "name", "en", "vreemde", "woorde", ".", "Die", "letter", "à", "word", "gebruik", "om", "na", "eenheidskoste", "te", "verwys", ",", "soortgelyk", "aan", "die", "@", "teken", "in", "Afrikaans", ".", "Die", "Duitse", "ü", "word", "as", "'n", "variant", "van", "y", "behandel", "en", "word", "soms", "in", "vreemde", "name", "behou", ".", "'n", "Deelteken", "kan", "met", "uiterste", "uitsondering", "gesien", "word", "in", "uitgebreide", "styl", "(", "byvoorbeeld", ":", "\"", "Aïda", "\"", ")", ".", "Die", "letters", "ä", "en", "ö", "kan", "die", "gevolg", "wees", "van", "fonetiese", "transformasie", "genaamd", "omljud", ",", "wat", "ekwivalent", "is", "aan", "die", "Duitse", "umlaut", ",", "waar", "a", "of", "å", "versag", "word", "na", "ä", "tydens", "vervoeging", "(", "natt", "–", "nätter", ",", "tång", "–", "tänger", ")", ",", "en", "o", "word", "versag", "na", "ö", "(", "bok", "–", "böcker", ")", ".", "Dit", "is", "egter", "geensins", "die", "enigste", "gebruik", "van", "hierdie", "karakters", "nie", ".", "In", "byvoeglike", "naamwoorde", "onderworpe", "aan", "omljud", ",", "word", "u", "versag", "na", "y", "(", "ung", "–", "yngre", ")", ";", "dit", "word", "egter", "nooit", "geskryf", "as", "ü", "nie", ".", "Die", "Duitse", "konvensie", "om", "ä", "en", "ö", "as", "ae", "en", "oe", "te", "skryf", "as", "die", "karakters", "nie", "beskikbaar", "is", "nie", "ongewoon", "vir", "sprekers", "van", "moderne", "Sweeds", ".", "Ondansk", "die", "beskikbaarheid", "van", "al", "hierdie", "karakters", "in", "die", "Sweedse", "nasionale", "topvlak", "Internet", "domein", "en", "ander", "sulke", "domeins", "word", "Sweedse", "webwerwe", "baie", "keer", "aangedui", "met", "a", "en", "o", ",", "gegrond", "op", "visuele", "ooreenkoms", ".", "In", "Sweedse", "ortografie", "word", "die", "dubbelpunt", "gebruik", "op", "soortgelyke", "manier", "as", "in", "Afrikaans", ",", "met", "'n", "paar", "uitsonderings", ".", "Die", "dubbelpunt", "word", "naamlik", "saam", "met", "getalle", "gebruik", "soos", "in50", "kronor", "vir", "tio", "kronor", "och", "femtio", "öre50", "SEK", ")", ";", "vir", "afkortings", "soos", "a", "vir", "första", "(", "eerste", ")", "en", "S:t", "vir", "Sankt", "(", "Sint", ")", ";", "en", "alle", "tipes", "agtervoegsels", "wat", "tot", "getalle", "bygevoeg", "kan", "word", ",", "letters", "en", "afkortings", "soosan", "vir", "femtiotrean", "(", "die", "första", "a:t", "vir", "\"", "die", "eerste", "a", "\"", "en", "tv:n", "vir", "televisionen", "(", "die", "televisie", ")", ".", "Grammatika", "Sweedse", "selfstandige", "naamwoorde", "en", "byvoeglike", "naamwoorde", "word", "volgens", "geslag", "sowel", "as", "getal", "verbuig", ".", "Selfstandige", "naamwoorde", "behoort", "tot", "een", "van", "die", "twee", "geslagte", "—", "gemeen", "vir", "die", "en", "vorm", "of", "onsydig", "vir", "die", "ett", "vorm", "—", "wat", "ook", "die", "verbuiging", "van", "die", "byvoeglike", "naamwoorde", "bepaal", ".", "Byvoorbeeld", ",", "die", "woord", "fisk", "(", "\"", "vis", "\"", ")", "is", "'n", "gewone", "selfstandige", "naamwoord", "(", "en", "fisk", ")", "en", "kan", "die", "volgende", "vorms", "aanneem", ":", "Die", "bepaalde", "enkelvoudvorm", "van", "'n", "selfstandige", "naamwoord", "word", "geskep", "deur", "'n", "agtervoegsel", "(", "-en", ",", "-n", ",", "-et", "of", "-t", ")", "by", "te", "voeg", ",", "afhangend", "van", "die", "geslag", "daarvan", "en", "of", "die", "selfstandige", "naamwoord", "op", "'n", "vokaal", "eindig", "of", "nie", ".", "Die", "bepaalde", "lidwoorde", "den", ",", "det", ",", "en", "de", "word", "gebruik", "vir", "variasies", "op", "die", "bepaaldheid", "van", "'n", "selfstandige", "naamwoord", ".", "Dit", "kan", "die", "dubbele", "rol", "as", "aanwysende", "voornaamwoorde", "of", "aanwysende", "bepalers", "speel", "wanneer", "dit", "saam", "met", "die", "bywoorde", "soos", "här", "(", "\"", "hier", "\"", ")", "of", "där", "(", "\"", "daar", "\"", ")", "gebruik", "word", "om", "den/det", "här", "(", "kan", "ook", "\"", "denna/detta", "\"", "wees", ")", "(", "\"", "hierdie", "\"", ")", ",", "de", "här", "(", "kan", "ook", "\"", "dessa", "\"", "wees", ")", "(", "\"", "hierdie", "\"", ")", ",", "den/det", "där", "(", "\"", "daardie", "\"", ")", ",", "en", "de", "där", "(", "\"", "daardie", "\"", ")", "te", "vorm", ".", "Byvoorbeeld", ",", "den", "där", "fisken", "beteken", "\"", "daardie", "vis", "\"", "en", "verwys", "na", "'n", "spesifieke", "vis", ";", "den", "fisken", "is", "minder", "bepaald", "en", "beteken", "\"", "daardie", "vir", "\"", "in", "'n", "meer", "abstrakte", "sin", ",", "soos", "daardie", "versameling", "visse", ";", "terwyl", "fisken", "\"", "die", "vis", "\"", "beteken", ".", "In", "sekere", "gevalle", "dui", "die", "bepaalde", "vorm", "besitting", "aan", ",", "b.", "v.", ",", "jag", "måste", "tvätta", "håret", "(", "\"", "Ek", "moet", "my", "hare", "was", "\"", ")", ".", "Byvoeglike", "naamwoorde", "word", "verbuig", "in", "twee", "verbuigings", "—", "onbepaald", "en", "bepaald", "—", "en", "hulle", "moet", "in", "geslag", "en", "getal", "ooreenkom", "met", "die", "selfstandige", "naamwoord", "wat", "hulle", "verander", ".", "Die", "onbepaalde", "onsydige", "en", "meervoudsvorme", "van", "'n", "byvoeglike", "naamwoord", "word", "geskep", "deur", "'n", "agtervoegsel", "(", "-t", "of", "-a", ")", "tot", "die", "algemene", "vorm", "van", "die", "byvoeglike", "naamwoord", "te", "voeg", ",", "b.", "v.", ",", "en", "grön", "stol", "(", "'n", "groen", "stoel", ")", ",", "ett", "grönt", "hus", "(", "'n", "groen", "huis", ")", ",", "en", "gröna", "stolar", "(", "groen", "stoele", ")", ".", "Die", "bepaalde", "vorm", "van", "'n", "byvoeglike", "naamwoord", "is", "identies", "aan", "die", "onbepaalde", "meervoudsvorm", ",", "b.", "v.", ",", "den", "gröna", "stolen", "(", "die", "groen", "stoel", ")", ",", "det", "gröna", "huset", "(", "die", "groen", "huis", ")", ",", "en", "de", "gröna", "stolarna", "(", "die", "groen", "stoele", ")", ".", "Die", "irregulêre", "byvoeglike", "naamwoord", "liten", "(", "klein", ")", "word", "egter", "anders", "verbuig", ":", "Sweedse", "voornaamwoorde", "is", "basies", "dieselfde", "as", "dié", "van", "Afrikaans", ",", "maar", "onderskei", "tussen", "twee", "geslagte", "en", "het", "'n", "addisionele", "voorwerp", "vorm", ",", "afgelei", "van", "die", "ou", "datiefvorm", ",", "sowel", "as", "'n", "aparte", "genitief", ".", "Hon", "(\"", "sy", "\"", ")", "het", "die", "volgende", "vorms", "in", "nominatief-", ",", "genitief-", "en", "voorwerpvorm", ":", "hon", "–", "hennes", "–", "henne", "Besitting", "word", "uitgedruk", "met", "die", "enklitikum", "-s", ",", "wat", "aan", "die", "einde", "van", "'n", "(", "moontlik", "komplekse", ")", "naamwoordfrase", "gevoeg", "word", ".", "In", "formele", "skrywe", "beveel", "gebruiksgidse", "oor", "die", "algemeen", "aan", "dat", "die", "enklitikum", "nie", "aan", "enigiets", "anders", "as", "die", "hoofselfstandige", "naamwoord", "van", "die", "frase", "geheg", "word", "nie", ";", "maar", "dit", "is", "nogtans", "algemeen", "in", "spraak", ".", "mannen", ";", "\"", "die", "man", "\"", "mannens", "hatt", ";", "\"", "die", "man", "se", "hoed", "\"", "mannen", "i", "grå", "kavaj", ";", "\"", "die", "man", "in", "'n", "grys", "pak", "\"", "mannen", "i", "grå", "kavajs", "hatt", ";", "\"", "die", "hoed", "van", "die", "man", "in", "'n", "grys", "pak", "\"", ",", "\"", "die", "man", "in", "'n", "grys", "pak", "se", "hoed", "\"", "Werkwoorde", "word", "vervoeg", "volgens", "die", "tyd", ".", "Een", "groep", "werkwoorde", "(", "die", "wat", "met", "-er", "eindig", "in", "die", "teenwoordige", "tyd", ")", "het", "'n", "spesiale", "imperatiefvorm", ",", "alhoewel", "dit", "vir", "meeste", "werkwoorde", "dieselfde", "is", "as", "die", "infinitiefvorm", ".", "Voltooide", "en", "teenwoordige", "deelwoorde", "as", "adjektivistiese", "werkwoorde", "is", "baie", "algemeen", ":", "Voltooide", "deelwoord", ":", "en", "stekt", "fisk", ";", "\"", "'n", "gebraaide", "vis", "\"", "Teenwoordige", "deelwoord", ":", "en", "stinkande", "fisk", ";", "\"", "'n", "stinkende", "vis", "\"", "In", "kontras", "met", "baie", "ander", "tale", "gebruik", "Sweeds", "nie", "die", "voltooide", "deelwoord", "om", "die", "teenwoordige", "voltooide", "en", "verlede", "voltooide", "tye", "te", "vorm", "nie", ".", "Sweeds", "gebruik", "in", "plaas", "daarvan", "die", "hulpwerkwoord", "\"", "har", "\"", ",", "\"", "hade", "\"", "(", "\"", "het", "\"", ")", "gevolg", "deur", "'n", "spesiale", "vorm", ",", "wat", "die", "supine", "genoem", "word", ",", "wat", "uitsluitlik", "vir", "die", "doel", "gebruik", "word", "(", "alhoewel", "dit", "soms", "identies", "is", "aan", "die", "verlede", "deelwoord", ")", ":", "Voltooide", "deelwoord", ":", "målad", ";", "\"", "painted", "\"", "-", "supine", "målat", ",", "teenwoordige", "voltooide", "tyd", "har", "målat", ";", "\"", "het", "geverf", "\"", "Voltooide", "deelwoord", ":", "stekt", ",", "\"", "fried", "\"", "-", "supine", "stekt", ",", "teenwoordige", "voltooide", "tyd", "har", "stekt", ";", "\"", "het", "gebraai", "\"", "Die", "verlede", "deelwoord", "word", "in", "plaas", "daarvan", "gebruik", "om", "die", "saamgestelde", "leidende", "tyd", "te", "vorm", ".", "In", "'n", "ondergeskikte", "bysin", "is", "die", "hulpwerkwoord", "har", "opsioneel", "en", "word", "dit", "baie", "keer", "weggelaat", ",", "veral", "in", "geskrewe", "Sweeds", ".", "Jag", "ser", "att", "han", "(", "har", ")", "stekt", "fisken", ";", "\"", "Ek", "sien", "dat", "hy", "die", "vis", "gebraai", "het", "\"", "Subjunktiewe", "wyse", "word", "nou", "en", "dan", "vir", "sommige", "werkwoorde", "gebruik", ",", "maar", "die", "gebruik", "daarvan", "is", "skerp", "aan", "die", "daal", "en", "min", "sprekers", "neem", "die", "handjievol", "werkwoorde", "(", "soos", "byvoorbeeld", ":", "vore", ",", "månne", ")", "as", "aparte", "vervoegings", ",", "meeste", "bly", "slegs", "behoue", "as", "'n", "versameling", "idiomatiese", "uitdrukkings", ".", "Daar", "word", "vir", "die", "gebrek", "aan", "naamvalle", "in", "Sweeds", "gekompenseer", "deur", "'n", "wye", "verskeidenheid", "voorsetsels", ",", "soortgelyk", "aan", "dié", "wat", "in", "Afrikaans", "gebruik", "word", ".", "Soos", "in", "moderne", "Duits", "word", "voorsetsels", "in", "Sweeds", "gebruik", "om", "die", "naamval", "te", "bepaal", ",", "maar", "hierdie", "eienskap", "bly", "behoue", "slegs", "in", "idiomatiese", "uitdrukkings", "soos", "till", "sjöss", "(", "genitief", ")", "of", "man", "ur", "huse", "(", "datief", "enkelvoud", ")", ",", "hoewel", "sommige", "hiervan", "steeds", "redelik", "algemeen", "is", ".", "As", "'n", "Germaanse", "taal", "vertoon", "die", "sintaks", "daarvan", "ooreenkomste", "met", "Afrikaans", ",", "Duits", "en", "Engels", ".", "Soos", "Afrikaans", "het", "Sweeds", "'n", "Onderwerp", "Werkwoord", "Voorwerp", "basiese", "woordorde", ",", "maar", "soos", "Duits", ",", "gebruik", "dit", "werkwoord-tweede", "woordorde", "in", "hoofsinne", ",", "byvoorbeeld", "na", "bywoorde", ",", "bywoordelike", "frases", "en", "afhanklike", "bysinne", ".", "Voornaamwoordelike", "frases", "word", "in", "'n", "Plek", "Manier", "Tyd", "volgorde", "geplaas", ",", "soos", "in", "Engels", "en", "anders", "as", "Duits", ".", "Byvoeglike", "naamwoorde", "gaan", "die", "selfstandige", "naamwoord", "wat", "dit", "beskryf", "vooraf", ".", "Voorbeeld", "Uittreksel", "uit", "Barfotabarn", "deur", "Nils", "Ferlin1961", ")", ":", "Om", "'n", "idee", "te", "gee", "van", "hoe", "Sweeds", "en", "Afrikaans", "verskil", "sal", "'n", "paar", "voorbeelde", "verskaf", "word", ":", "My", "naam", "is", "Dan", "Koehl", ".", "Ek", "skryf", "in", "Sweeds", "nou", "om", "te", "wys", "hoe", "Afrikaans", "en", "Sweeds", "ooreenstem", ".", "Mitt", "namn", "är", "Dan", "Koehl", ".", "Jag", "skriver", "på", "svenska", "nu", "för", "att", "visa", "hur", "afrikaans", "och", "svenska", "överensstämmer", ".", "Algemene", "terme", "wat", "deur", "boere", "gebruik", "word", "soos", ":", "koei", ",", "vark", ",", "hond", "en", "kat", ".", "Daar", "is", "melk", "om", "te", "drink", "en", "kaas", "om", "te", "eet", ".", "Vanliga", "ord", "för", "en", "bonde", "är", ":", "Ko", ",", "svin", "(", "gris", ")", ",", "hund", ",", "katt", ".", "Mjölk", "att", "dricka", ",", "ost", "att", "äta", ".", "Sweeds", ":", "svenska", "(", "'swen-ska", ")", "Swede", ":", "Sverige", "(", "'swer-je", ")", "hallo", ":", "hej", "(", "heej", ")", "dankie", ":", "tack", "(", "tak", ")", "hoe", "gaan", "dit", "?", ":", "hur", "går", "det", "?", "(", "huur", "goor", "dêh", ")", ",", "hur", "står", "det", "till", "?", "(", "huur", "stoor", "dêh", "'", "til", ")", ",", "hur", "mår", "du", "?", "(", "huur", "moor", "duu", ")", "goed", ":", "bra", "(", "brâh", ")", "praat", "jy", "Afrikaans", "?", ":", "pratar", "du", "afrikaans", "?", "(", "'prâh-tar", "du", "'", "af-rie-kans", ")", "ja", ":", "ja", "(", "jâh", ")", "nee", ":", "nej", "(", "neej", ")", "Verwysings", "Eksterne", "skakels" ]

[ "Swede", "(", "Sweeds", ":", "Sverige", ",", "[ˈsvæ̌rjɛ", "]", ",", ")", ",", "amptelik", "die", "Koninkryk", "Swede", "(", "Sweeds", ":", "Konungariket", "Sverige", ",", "[ˈkôːnɵŋaˌriːkɛt", "ˈsvæ̌rjɛ", "]", ",", ")", ",", "is", "met", "'n", "oppervlakte", "van295", "vierkante", "kilometer", "en", "'n", "bevolking", "van", "sowat5", "miljoen", "die", "grootste", "van", "die", "Skandinawiese", "lande", ".", "Die", "hoofstad", "en", "grootste", "stad", "is", "Stockholm", ".", "Swede", "is", "'n", "konstitusionele", ",", "erflike", "monargie", "met", "koning", "Carl", "XVI", "Gustaf", "as", "seremoniële", "staatshoof", "en", "'n", "parlementêre", "demokratiese", "regeringstelsel", "met", "'n", "eenkamerparlement", ",", "die", "Riksdag", ".", "Swede", "beslaan", "die", "oostelike", "helfte", "van", "die", "Skandinawiese", "skiereiland", "en", "grens", "in", "die", "weste", "aan", "Noorweë", "en", "in", "die", "ooste", "aan", "Finland", ".", "Die", "land", "strek", "in", "die", "suide", "tot", "by", "diete", "noordelike", "breedtegraad", ",", "maar", "het", "'n", "kleiner", "aandeel", "aan", "die", "Arktiese", "gebiede", "van", "Noord-Skandinawië", "as", "Noorweë", "of", "Finland", ".", "Die", "oostelike", "kuslyn", "met", "'n", "totale", "lengte", "van", "sowat600", "kilometer", "strek", "vanuit", "Ystad", "in", "die", "suide", "langs", "die", "Oossee", "tot", "by", "die", "Tornerivier", "in", "die", "noorde", ",", "wat", "ook", "die", "grenslyn", "met", "Finland", "vorm", ".", "'n", "Kleiner", "deel", "van", "die", "kuslyn", "lê", "aan", "die", "Atlantiese", "Kattegat-seestraat", "wat", "Swede", "van", "Denemarke", "skei", ".", "Die", "langste", "landroete", "van", "die", "mees", "suidelike", "tot", "die", "mees", "noordelike", "punt", "loop", "oor", "'n", "afstand", "van572", "kilometer", ",", "die", "langste", "oos-westelike", "roete", "oor", "'n", "afstand", "van", "sowatkilometer", ".", "Terwyl", "die", "land", "gedurende", "diee", "eeu", "tot", "'n", "Europese", "groot", "moondheid", "ontwikkel", "het", ",", "was", "dit", "in", "diee", "eeu", "een", "van", "die", "armste", "lande", "in", "Europa", "en", "baie", "van", "sy", "inwoners", "was", "gedwing", "om", "'n", "nuwe", "heenkome", "in", "Noord-Amerika", "en", "ander", "oorsese", "gebiede", "te", "vind", ".", "Eers", "in", "diete", "eeu", "het", "Swede", "se", "uitgestrekte", "bosgebiede", ",", "sy", "ysterertsvoorrade", "en", "waterkrag", "die", "grondslag", "vir", "'n", "vinnige", "ekonomiese", "ontwikkeling", "gelê", ".", "Binne", "enkele", "dekades", "het", "Swede", "een", "van", "die", "welvarendste", "en", "mees", "gevorderde", "lande", "ter", "wêreld", "geword", ".", "Swede", "se", "ekonomie", "is", "sterk", "uitvoergerig", "en", "word", "ondanks", "die", "relatief", "klein", "bevolking", "deur", "'n", "groot", "aantal", "multinasionale", "maatskappye", "gekenmerk", "wat", "suksesvol", "op", "die", "wêreldmark", "meeding", ".", "Swede", "het", "by", "die", "Europese", "Unie", "aangesluit", ",", "maar", "nie", "by", "die", "Eurosone", "nie", ".", "Vanweë", "sy", "tradisionele", "beleid", "van", "politieke", "en", "militêre", "neutraliteit", "het", "die", "land", "ook", "nooit", "'n", "lid", "van", "die", "Noord-Atlantiese", "Verdragsorganisasie", "(", "NAVO", ")", "geword", "nie", ".", "Etimologie", "Die", "naam", "Swede", "kom", "uit", "die", "Nederlandse", "woord", "Zweden", ".", "Dit", "is", "'n", "truvorming", "uit", "die", "Oudnoorse", "Svíþjóð", "(", "'mense", "van", "die", "Swede", "'", ")", "(", "Latyn", "Suetidi", ")", ".", "Hierdie", "woord", "is", "weer", "gevorm", "uit", "Sweon/Sweonas", "(", "Oudnoors", "Sviar", ";", "Latyn", "Suiones", ")", ".", "Die", "Sweedse", "naam", "Sverige", "(", "'n", "samestelling", "van", "die", "woorde", "Svea", "en", "rike", ",", "wat", "in", "die", "kognate", "Swēorice", "in", "Beowulf", "opgeneem", "is", ")", "beteken", "letterlik", "\"", "ryk", "van", "die", "Swede", "\"", ",", "uitgesonderd", "die", "Geats", "in", "Gotland", ".", "Variasies", "van", "die", "naam", "Swede", "word", "in", "die", "meeste", "tale", "gebruik", ",", "met", "uitsondering", "van", "die", "Deense", "en", "Noorse", "naam", "Sverige", ",", "Faroëse", "Svøríki", "en", "Yslandse", "Svíþjóð", ",", "asook", "uitsonderings", "in", "sommige", "Finse", "tale", ",", "soos", "Ruotsi", "(", "Fins", ")", "en", "Rootsi", "(", "Esties", ")", ",", "verwysende", "na", "die", "mense", "van", "die", "kusgebiede", "Roslagen", ",", "Uppland", ",", "wat", "bekend", "staan", "as", "die", "Rus", "'", "'", "'", "en", "daardeur", "etimologies", "verwant", "is", "aan", "die", "naam", "Rusland", ".", "Daar", "word", "oor", "die", "algemeen", "nie", "oor", "die", "etimologie", "van", "Swede", "saamgestem", "nie", ",", "maar", "een", "van", "die", "leidende", "teorieë", "is", "dat", "dié", "naam", "afgelei", "is", "van", "die", "Protogermaanse", "*Swihoniz", "wat", "\"", "'n", "mens", "se", "eie", "\"", "beteken", "en", "na", "'n", "mense", "se", "eie", "Germaanse", "stam", "verwys", ".", "Geografie", "Die", "Sweedse", "helfte", "van", "die", "Skandinawiese", "skiereiland", "is", "minder", "bergagtig", "as", "die", "Noorse", "gedeelte", "in", "die", "weste", ".", "Noord-Swede", "maak", "deel", "uit", "van", "die", "Fenno-Skandiese", "Skild", ",", "'n", "stabiele", "geologiese", "gebied", "van", "ou", "graniet", "-", "en", "gneisgesteentes", "wat", "onder", "meer", "deur", "sy", "rykdom", "aan", "mineraalertse", "(", "yster", ",", "lood", ",", "sink", "en", "koper", ")", "gekenmerk", "word", ".", "Die", "skild", "word", "deur", "laagliggende", "plato's", "oorheers", "wat", "in", "westelike", "rigting", "geleidelik", "rys", ".", "In", "die", "aangrensende", "gordel", "van", "laagvlaktes", "lê", "die", "grootste", "stede", "van", "die", "land", ",", "Stockholm", "en", "Gotenburg", ",", "asook", "uitgestrekte", "mere", "soos", "die", "Mälaren", "naby", "Stockholm", "en", "die", "Vänern-", "en", "Vätternmeer", "van", "die", "suidelike", "Sentraal-Swede", ".", "Hulle", "is", "die", "laaste", "oorblyfsels", "van", "'n", "seestraat", "wat", "in", "die", "glasiale", "verlede", "vanuit", "die", "Kattegat", "tot", "by", "die", "Oossee", "gestrek", "het", ".", "Eers", "in", "later", "stadia", "van", "die", "vorige", "ystydperk", "is", "hierdie", "seeverbinding", "onderbreek", "nadat", "die", "see-", "en", "landvlakke", "verander", "het", "–", "die", "landmassa", "het", "in", "die", "afgelope000", "jare", "sowatmeter", "verrys", "en", "die", "opwaartse", "beweging", "beloop", "tans", "nog", "steeds", "tussenenmillimeter", "per", "jaar", ".", "Danksy", "'n", "aantal", "kanale", "maak", "die", "groot", "mere", "vandag", "deel", "uit", "van", "'n", "waterwegstelsel", "wat", "dwarsdeur", "die", "land", "loop", ".", "Swede", "se", "topografie", "is", "sterk", "deur", "die", "ystydperk", "geraak", "en", "die", "smal", "en", "lang-gestrekte", "mere", "in", "die", "riviervalleie", "van", "Noord-Swede", "is", "deur", "ysmassas", "geskep", ".", "Hulle", "is", "oorblyfsels", "van", "'n", "groter", "stelsel", "mere", "wat", "deur", "smeltwater", "van", "gletsers", "gevorm", "is", "nadat", "temperature", "in", "die", "gebied", "sowat000", "jaar", "gelede", "duidelik", "gestyg", "het", ".", "Vandag", "is", "die", "riviervalleie", "uiters", "geskik", "vir", "die", "oprigting", "van", "waterkragsentrales", ".", "Ook", "sommige", "van", "Swede", "se", "vrugbaarste", "landbougebiede", "het", "hulle", "bestaan", "aan", "glasiale", "prosesse", ",", "onder", "meer", "die", "afsettings", "wat", "in", "gletsermere", "opeengehoop", "is", ",", "te", "danke", ".", "Die", "lae", "plato", "suid", "van", "die", "mere", "bereik", "sy", "hoogste", "punt", "metmeter", "naby", "die", "Vätternmeer", "en", "gaan", "geleidelik", "oor", "na", "die", "klein", "vlakte", "van", "die", "skiereiland", "Skåne", "in", "Suid-Swede", ".", "Hier", "lê", "–", "behalwe", "vir", "die", "groot", "mere", "–", "die", "laagste", "punt", "van", "Swede", "met4", "meter", "benede", "seevlak", ".", "Naas", "die", "Skandinawiese", "vasteland", "sluit", "die", "Sweedse", "staatsgebied", "ook", "twee", "groot", "eilande", "in", "die", "Oossee", ",", "Gotland", "en", "Öland", ",", "in", ".", "Klimaat", "Aangesien", "die", "hoë", "bergreekse", "van", "Wes-Skandinawië", "die", "noorde", "van", "Swede", "afskerm", "van", "die", "matigende", "invloede", "van", "Atlantiese", "weerstelsels", "en", "die", "warm", "Golfstroom", ",", "word", "hierdie", "gebied", "in", "klimatiese", "opsig", "deur", "kouer", "en", "droër", "winters", ",", "maar", "ook", "warmer", "somers", "met", "minder", "sterk", "reënvalle", "as", "in", "die", "kusgebiede", "van", "Noorweë", "gekenmerk", ".", "Die", "kontinentale", "klimaat", "dra", "by", "tot", "relatief", "stabiele", "weerstoestande", "in", "die", "somer", ".", "Die", "jaarlikse", "reënval", "op", "die", "Norrland-plato", "in", "Noord-Swede", "is", "sowatmillimeter", ",", "met", "gemiddelde", "temperature", "van°C", "in", "die", "somer", ".", "Die", "lang", "dae", "van", "die", "noordelike", "breedtegrade", "maak", "van", "die", "somertyd", "'n", "baie", "aangename", "seisoen", ",", "alhoewel", "die", "winters", "lank", ",", "koud", "en", "donker", "is", ".", "Die", "Botniese", "Golf", "in", "die", "noordelike", "Oossee", "is", "tussen", "November", "en", "April", "aan", "verysing", "blootgestel", "sodat", "die", "skeepvaart", "tydens", "die", "wintermaande", "dikwels", "groot", "moeilikhede", "ondervind", ".", "Vanweë", "die", "lae", "lugvogtigheid", "word", "die", "winterkoue", "as", "minder", "bytend", "ervaar", ".", "In", "teenstelling", "met", "die", "noorde", "word", "die", "weerspatrone", "in", "Suid-Swede", "duidelik", "deur", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "beïnvloed", ".", "Tussen", "die", "Kattegat", "in", "die", "weste", "en", "die", "Oossee", "is", "die", "winters", "gewoonlik", "matiger", ",", "terwyl", "die", "somers", "koeler", "en", "natter", "word", ".", "Gotenburg", "en", "Stockholm", "se", "gemiddelde", "wintertemperature", "raak", "aan", "vriespunt", "en", "daal", "tot°C", "in", "Haparanda", ",", "'n", "Noord-Sweedse", "hawestad", "digby", "die", "Finse", "grens", ".", "Die", "gemiddelde", "somertemperature", "van", "Noord-", "en", "Suid-Swede", "verskil", "daarenteen", "min", "van", "mekaar", "en", "bereik", "tussenen°C", ".", "Nogtans", "is", "daar", "'n", "aantal", "mikroklimaatsones", "soos", "die", "omgewing", "van", "Piteå", "aan", "die", "noordooskus", ",", "wat", "ook", "as", "die", "\"", "Riviera", "van", "die", "Noorde", "\"", "bekend", "staan", "en", "waar", "tydens", "die", "somer", "gereeld", "temperature", "van", "meer", "as°C", "aangeteken", "word", ",", "en", "die", "Oossee-eilande", "Gotland", "en", "Öland", "met", "warm", "en", "droë", "weerstoestande", "in", "die", "somer", ".", "Volkslied", "en", "nasionale", "simbole", "Die", "teks", "van", "die", "Sweedse", "volkslied", "Du", "gamla", ",", "Du", "fria", "is", "deur", "die", "volkskunstenaar", "en", "balladeskrywer", "Richard", "Dybeck1877", ")", "geskryf", ",", "terwyl", "'n", "volkwysie", "uit", "die", "provinsie", "Västmanland", "in", "die", "middel", "van", "diee", "eeu", "die", "melodie", "voorsien", "het", ".", "Teen", "die", "einde", "van", "daardie", "eeu", "was", "die", "lied", "uiters", "gewild", "sodat", "dit", "uiteindelik", "as", "die", "amptelike", "volkslied", "van", "Swede", "gekies", "is", ".", "Naas", "sy", "volkslied", "het", "Swede", "ook", "'n", "koninklike", "lied", "of", "kungssången", "(", "Ur", "svenska", "hjärtans", "djup", "en", "gång", ")", "waarmee", "die", "Sweedse", "koning", "of", "koningin", "as", "simbool", "van", "die", "Sweedse", "nasie", "vereer", "word", ".", "Die", "lied", "is", "omstreeksgeskryf", ",", "waarby", "C.", "V.A", ".", "Strandberg", "die", "teks", "en", "Otto", "Lindblad", "die", "melodie", "voorsien", "het", ".", "Geskiedenis", "Vroeë", "geskiedenis", "Nog", "sowat000", "jaar", "gelede", "was", "Swede", "as", "gevolg", "van", "'n", "koue", "periode", "en", "vergletsering", "volledig", "met", "ys", "bedek", "en", "eers", "nadat", "die", "yslaag", "geleidelik", "begin", "afsmelt", "het", ",", "het", "die", "eerste", "mense", "hulle", "in", "die", "gebied", "begin", "vestig", ".", "Die", "oudste", "menslike", "nedersetting", "wat", "in", "Suid-Swede", "opgegrawe", "is", ",", "het", "sowat000", "jaar", "gelede", "ontstaan", ".", "Die", "stamme", "wat", "die", "land", "in", "die", "tydperk", "tussen000", "en000", "v.C", ".", "bewoon", "het", ",", "was", "jagters", "en", "vissers", "wat", "eenvoudige", "steengereedskap", "vervaardig", "het", ".", "Gedurende", "die", "Steentydperk", "het", "hierdie", "gereedskap", "steeds", "meer", "gesofistikeerd", "geword", "en", "'n", "groter", "aantal", "nedersettings", "en", "begraafplase", "wat", "bewaar", "gebly", "het", ",", "getuig", "van", "die", "kulturele", "vooruitgang", "in", "hierdie", "periode", ".", "Die", "Bronstydperk", "het", "in", "Skandinawië", "omstreeks800", "v.C", ".", "begin", "en", "tot", "sowatv.C", ".", "geduur", ".", "Alhoewel", "steengereedskap", "nog", "steeds", "in", "gebruik", "was", ",", "is", "nou", "'n", "groter", "aantal", "wapens", "en", "kulturele", "voorwerpe", "uit", "brons", "vervaardig", ".", "Argeologiese", "vondste", "uit", "grafte", "dui", "op", "'n", "hoogs", "ontwikkelde", "beskawing", "in", "die", "gebied", "van", "die", "huidige", "Denemarke", "en", "Swede", ".", "Vanafv.C", ".", "is", "brons", "geleidelik", "deur", "yster", "vervang", ".", "Die", "bevolking", "van", "Swede", "het", "in", "die", "Vroeë", "Ystertydperkv.C", ".", "totn.C", ".", ")", ",", "gedurende", "die", "Volksverhuisingtoten", "in", "die", "daaropvolgende", "Vendeltydperk", "(", "wat", "na", "die", "indrukwekkende", "vondste", "in", "die", "bootgrafte", "van", "Vendel", "in", "Uppland", "vernoem", "is", ",", "tothul", "nomadiese", "leefwyse", "vir", "'n", "gevestigde", "lewe", "as", "plaasboere", "versaak", "en", "akkerbou", "het", "tot", "die", "basis", "van", "die", "plaaslike", "ekonomie", "en", "samelewing", "ontwikkel", ".", "Wiking-tydperk", "en", "kerstening", "Gedurende", "die", "Wiking-tydperk", "tussen", "omtrentenhet", "Swede", "begin", "om", "sy", "invloedsfeer", "en", "handelsbetrekkinge", "veral", "in", "Oos-Europa", "uit", "te", "brei", ".", "Sweedse", "Wikings", "het", "tydens", "hulle", "rooftogte", "en", "handelsekspedisies", "langs", "die", "kuslyn", "van", "die", "Oossee", "en", "die", "riviere", "in", "die", "ooste", "tot", "by", "die", "Russiese", "binneland", "geseil", "om", "hier", "handelsposte", "en", "kortstondige", "ryke", "te", "stig", "en", "verder", "suidwaarts", "na", "die", "Swart", "en", "Kaspiese", "See", "waar", "hulle", "handelsbande", "met", "die", "Bisantyne", "en", "die", "Arabiere", "gevestig", "het", ".", "Met", "hul", "uitgebreide", "handelsnetwerk", "het", "die", "Wikings", "Joodse", "en", "Friese", "handelaars", "verdring", "wat", "nog", "in", "diete", "ene", "eeu", "die", "handel", "in", "die", "Mediterreense", "wêreld", ",", "die", "Oosterse", "gebiede", "en", "die", "weste", "en", "noorde", "van", "Europa", "oorheers", "het", ".", "Handelsgoedere", "is", "op", "see", "en", "binnelandse", "waterweë", "soos", "riviere", "vervoer", ".", "Danksy", "die", "oorheersing", "van", "die", "Russiese", "handelsroetes", "tussen", "die", "Dnjepr-rivier", "en", "die", "Bisantynse", "Ryk", "en", "tussen", "die", "Wolga", "en", "die", "Arabiese", "wêreld", "het", "Swede", "met", "nedersettings", "soos", "Birka", "tot", "'n", "sentrum", "van", "die", "wêreldhandel", "ontwikkel", "wat", "eers", "omtrentdeur", "die", "seehawe", "Haithabu", "(", "tans", "Hedeby", "in", "die", "huidige", "Duitse", "deelstaat", "Sleeswyk-Holstein", ")", "vervang", "is", ".", "Die", "handel", "met", "Arabië", "het", "dié", "met", "die", "Bisantynse", "Grieke", "nog", "oortref", "en", "net", "op", "die", "Sweedse", "eiland", "Gotland", "is", "tydens", "argeologiese", "opgrawings", "meer", "as000", "silwermunte", "opgegrawe", ".", "Die", "Wikings", "het", "veral", "pelse", "en", "slawe", "uit", "die", "Finse", ",", "Slawiese", "en", "Baltiese", "gebiede", "en", "juweliersware", "uit", "edelmetale", "na", "die", "Oosterse", "gebiede", "uitgevoer", ".", "Eers", "omstreeks", "toe", "die", "silwermyne", "in", "die", "Oostelike", "Kalifaat", "uitgeput", "was", "en", "deur", "die", "mynboubedrywighede", "in", "die", "Duitse", "Harz-bergreeks", "vervang", "is", ",", "het", "die", "Wiking-handel", "tot", "stilstand", "gekom", ".", "Die", "handel", "in", "die", "Oosseegebied", "is", "vervolgens", "deur", "Slawiese", "stamme", "oorheers", ".", "Die", "kerstening", "van", "Swede", "het", "met", "die", "aankoms", "van", "die", "Frankiese", "monnik", "en", "latere", "aartsbiskop", "van", "Bremen", "en", "Hamburg", ",", "Sint", "Ansgar", ",", "in", "diee", "eeu", "'n", "aanvang", "geneem", ",", "maar", "die", "inheemse", "bevolking", "het", "sy", "Nordies-Germaanse", "godsdiens", "eers", "in", "die", "loop", "van", "diee", "eeu", "ten", "gunste", "van", "die", "Christendom", "begin", "versaak", "en", "nog", "in", "diee", "eeu", "was", "daar", "heidense", "gemeenskappe", "in", "die", "land", ".", "Olof", "Skötkonung", "uit", "die", "Uppsala-dinastie", "(", "omtrent1022", ")", "was", "die", "eerste", "Sweedse", "koning", "wat", "indie", "Christelike", "doop", "ontvang", "het", ".", "Ná", "die", "dood", "van", "sy", "seuns", "is", "die", "Uppsalas", "opgevolg", "deur", "die", "Stenkils", ".", "Hul", "regeringsperiode", "is", "oorskadu", "deur", "die", "voortdurende", "magstryd", "tussen", "die", "Christelike", "Gaute", "van", "Götaland", "en", "die", "heidense", "Svear", "van", "Uppland", ".", "Die", "stryd", "is", "inmet", "die", "uitsterwing", "van", "die", "Stenkils-dinastie", "besleg", ".", "Inis", "die", "eerste", "Sweedse", "aartsbiskop", "benoem", ".", "As", "gevolg", "van", "die", "Sweedse", "magsuitbreiding", "in", "oostelike", "rigting", "is", "Finland", "ná", "'n", "reeks", "veldtogte", "in", "diee", "ene", "eeu", "by", "die", "Sweedse", "Ryk", "ingelyf", ".", "Stigting", "van", "die", "Koninkryk", "Swede", "Die", "verskillende", "Sweedse", "geweste", "was", "oorspronklik", "in", "politieke", "opsig", "onafhanklik", ",", "maar", "omstreeksis", "hierdie", "gebiede", "in", "'n", "enkele", "koninkryk", "verenig", "wat", "sy", "sentra", "in", "Väster-", "en", "Östergötland", "en", "Uppland", "gehad", "het", ".", "Die", "geweste", "het", "nogtans", "tot", "teen", "die", "middel", "van", "diee", "eeu", "as", "administratiewe", "eenhede", "met", "hul", "eie", "thing", "(", "'n", "tradisionele", "Germaanse", "volks-", "en", "regsvergadering", ")", ",", "regstelsel", "en", "wette", "voortbestaan", ".", "Swede", "het", "daarna", "tot", "'n", "meer", "sentralistiese", "monargie", "ontwikkel", "waarin", "die", "Sweedse", "koning", "sy", "oorheersende", "invloed", "deur", "die", "oprigting", "van", "koninklike", "kastele", "en", "die", "daarstelling", "van", "'n", "provinsiale", "administrasie", "laat", "geld", "het", ".", "Die", "wette", "en", "verordenings", ",", "wat", "deur", "die", "koning", "afgekondig", "is", ",", "was", "voortaan", "in", "die", "hele", "koninkryk", "geldig", ".", "Met", "Sverker", "die", "Ouere1156", ")", "het", "'n", "lid", "van", "die", "Sverker-dinastie", "Sweedse", "koning", "geword", "wat", "die", "kerstening", "van", "die", "land", "onder", "meer", "met", "behulp", "van", "die", "Sistersiënse-orde", "wou", "bevorder", ".", "Sy", "seun", "Sverker", "die", "Jongere", "is", "deur", "die", "Upsvear", "(", "die", "bewoners", "van", "Uppland", "en", "Västmanland", ")", "afgeset", "wat", "inKnut", "Knutsson", "tot", "koning", "uitgeroep", "het", ".", "In", "dieselfde", "jaar", "het", "Birger", "Jarl", ",", "'n", "lid", "van", "die", "Folkunger-dinastie", ",", "die", "mag", "in", "die", "land", "oorgeneem", ".", "Sy", "heerskappy", "was", "deur", "vriendskaplike", "bande", "met", "Noorweë", "en", "Denemarke", ",", "die", "inlywing", "van", "Suid-Finland", "by", "die", "Sweedse", "Ryk", ",", "die", "afkondiging", "van", "talle", "nuwe", "rykswette", ",", "die", "toekenning", "van", "handelsvoorregte", "aan", "die", "Duitse", "Hanseverbond", "en", "die", "stigting", "van", "'n", "aantal", "stede", "gekenmerk", ".", "Die", "Statuut", "van", "Alsnö", ",", "wat", "indeur", "koning", "Magnus", "Ladulås1290", ")", "ingestel", "is", ",", "het", "alle", "militêre", "ruiters", "belastingvry", "gestel", "en", "sodoende", "die", "ontstaan", "van", "'n", "wêreldlike", "adelsklas", "en", "die", "herstrukturering", "van", "die", "staat", "volgens", "feodale", "beginsels", "bevorder", ".", "Die", "koning", "het", "verteenwoordigers", "van", "adel", "en", "klerus", ",", "wat", "in", "'n", "adviserende", "raad", "gedien", "het", ",", "by", "belangrike", "besluite", "betrokke", ".", "Tydens", "die", "heerskappy", "van", "koning", "Magnus", "Eriksson1364", ")", "is", "alle", "gewestelike", "wette", "indeur", "'n", "nasionale", "wet", "vervang", ".", "Die", "Hansetydperk", "Diee", "eeu", "was", "'n", "periode", "van", "uitgebreide", "handelsbetrekkinge", "met", "die", "stede", "van", "die", "Duitse", "Hanseverbond", "onder", "leiding", "van", "Lübeck", ",", "'n", "belangrike", "hawestad", "aan", "die", "Oossee", ".", "Die", "Hanse", "het", "die", "handel", "in", "Swede", "in", "die", "volgende", "twee", "eeue", "tot", "in", "die", "middel", "van", "diee", "eeu", "oorheers", ";", "Duitse", "ambagte", "en", "administratiewe", "stelsels", "het", "die", "stigting", "van", "nuwe", "Sweedse", "stede", "bevorder", "en", "'n", "groot", "aantal", "Duitse", "koopmans", "en", "ambagsmanne", "het", "hulle", "in", "die", "land", "gevestig", ".", "Die", "landbou", "was", "steeds", "die", "ekonomiese", "basis", "van", "Swede", ",", "maar", "is", "danksy", "die", "invoering", "van", "nuwe", "landboumetodes", ",", "waaronder", "die", "drieslagstelsel", "en", "nuwe", "gereedskappe", ",", "gemoderniseer", ".", "Pesepidemies", ",", "wat", "Swede", "vanafgeraak", "het", ",", "het", "egter", "tot", "'n", "ekonomiese", "agteruitgang", "gelei", "wat", "deur", "groot", "bevolkingsverliese", "en", "'n", "ontvolkte", "platteland", "gekenmerk", "was", ".", "Die", "ekonomie", "het", "eers", "met", "die", "ontwikkeling", "van", "'n", "ysterbedryf", "in", "Sentraal-Swede", "in", "die", "tweede", "helfte", "van", "diee", "eeu", "herstel", ".", "Die", "Kalmarunie", "As", "gevolg", "van", "erfenisse", "en", "huwelike", "is", "Swede", ",", "Denemarke", "en", "Noorweë", "inin", "'n", "gemeenskaplike", "ryk", "onder", "die", "heerskappy", "van", "die", "Deense", "koningin", "Margareta", "(", "Margrete", ")", "verenig", ".", "Met", "die", "Kalmarunie", ",", "'n", "verbond", "wat", "danksy", "haar", "inisiatief", "ingesluit", "is", ",", "het", "al", "drie", "Skandinawiese", "lande", "'n", "gemeenskaplike", "monarg", "erken", ".", "Die", "tydperk", "van", "die", "Kalmarunieenwas", "nogtans", "gekenmerk", "deur", "'n", "magstryd", "tussen", "die", "koninklike", "gesag", "en", "die", "adel", "asook", "opstande", "van", "burgers", "en", "boere", ".", "Pogings", "van", "Sweedse", "adellikes", "om", "die", "nasionale", "eenheid", "van", "die", "land", "en", "sy", "ekonomiese", "belange", ",", "wat", "aan", "die", "Hanseverbond", "gekoppel", "was", ",", "te", "bevorder", "het", "tot", "'n", "ernstige", "politieke", "konflik", "en", "uiteindelik", "tot", "die", "Stockholmse", "Bloedbad", "van", "die", "jaargelei", "waarin", "die", "Deense", "koning", "van", "die", "Unie", ",", "Christiaan", "II", ",", "meer", "asleidende", "adellikes", "laat", "teregstel", "het", ".", "In", "die", "opstand", "wat", "op", "die", "bloedbad", "gevolg", "het", ",", "het", "die", "Swede", "koning", "Christiaan", "II", "afgeset", ".", "Die", "nuwe", "heerser", "van", "die", "land", ",", "die", "adellike", "Gustav", "Wasa", ",", "is", "intot", "Sweedse", "koning", "verkies", ".", "Die", "Wasa-tydperk", "Gustav", "Wasa", "het", "gedurende", "sy", "regeringstydperk1560", ")", "die", "grondslag", "vir", "die", "Sweedse", "nasionale", "staat", "gelê", ".", "Die", "kerk", "en", "sy", "besittings", "is", "genasionaliseer", "en", "die", "Protestantse", "reformasie", "geleidelik", "deurgevoer", ".", "Die", "administrasie", "is", "volgens", "die", "Duitse", "voorbeeld", "herorganiseer", "en", "die", "politieke", "mag", "in", "die", "hande", "van", "die", "koning", "gekonsentreer", ".", "Die", "keurmonargie", ",", "wat", "aan", "die", "Sweedse", "adel", "die", "reg", "op", "inspraak", "by", "die", "gekose", "troonopvolging", "gegee", "het", ",", "is", "inten", "gunste", "van", "'n", "geërfde", "troonopvolging", "afgeskaf", ".", "Alhoewel", "die", "hoë", "adel", "onder", "die", "regerings", "van", "Erik", "XIV1568", ")", ",", "Johan", "III1592", ")", "en", "Sigismund1599", ")", "verskeie", "pogings", "onderneem", "het", "om", "die", "gesag", "van", "die", "Ryksraad", "te", "herstel", ",", "het", "die", "kroon", "sy", "magsbasis", "steeds", "gehandhaaf", "en", "onder", "die", "heerskappy", "van", "Karl", "IX1611", ")", "en", "Gustav", "II", "Adolf1632", ")", "selfs", "nog", "uitgebrei", ".", "Nadat", "koning", "Gustav", "II", "Adolf", "in", "die", "Slag", "naby", "Lützen", "ingesneuwel", "het", ",", "het", "die", "hoë", "adel", "indaarin", "geslaag", "om", "'n", "nuwe", "regeringsvorm", "in", "te", "stel", "wat", "meer", "gesag", "aan", "die", "nuutgestigte", "administratiewe", "owerhede", "van", "die", "sentrale", "staat", "gegee", "het", ".", "Die", "veranderde", "regeringstelsel", "was", "nogtans", "aan", "die", "voogdyskap", "van", "die", "regerings", "tydens", "die", "minderjarigheid", "van", "koningin", "Kristina", "en", "later", "koning", "Karl", "XI", "gekoppel", "en", "is", "inopgehef", "nadat", "koning", "Karl", "XI", "die", "besittings", "van", "die", "adel", "aansienlik", "verminder", "en", "sy", "status", "aan", "dié", "van", "amptenare", "gelykgestel", "het", "wat", "steeds", "ondergeskik", "was", "aan", "die", "koninklike", "gesag", ".", "Swede", "as", "'n", "Noord-Europese", "groot", "moondheid", "Ná", "die", "herroeping", "van", "die", "politieke", "unie", "met", "Denemarke", "en", "Noorweë", "was", "Swede", "se", "buitelandse", "beleid", "daarop", "gemik", "om", "'n", "oorheersende", "rol", "in", "die", "Oosseegebied", "te", "speel", ".", "Die", "konfrontasie", "met", "Denemarke", "het", "sedert", "dies", "verskeie", "kere", "tot", "militêre", "konflikte", "met", "die", "buurland", "gelei", ".", "Denemarke", "is", "uiteindelik", "in", "twee", "oorloë", "tussenenen", "tussenenverslaan", "nadat", "Swede", "inmet", "groot", "sukses", "die", "kant", "van", "die", "Protestante", "in", "die", "Dertigjarige", "Oorlog", "gekies", "het", "en", "Gustav", "II", "Adolf", "een", "van", "die", "magtigste", "heersers", "in", "Europa", "geword", "het", ".", "Met", "die", "oorwinning", "oor", "Denemarke", "is", "die", "Deense", "gebiede", "Skåne", ",", "Halland", ",", "Blekinge", "en", "die", "eiland", "Gotland", "en", "die", "Noorse", "gebiede", "Bohuslän", ",", "Jämtland", "en", "Härjedalen", "by", "Swede", "ingelyf", ".", "Die", "Sweedse", "ryksgebied", "het", "daarnaas", "ook", "Finland", ",", "verskeie", "provinsies", "in", "die", "Baltiese", "lande", "en", "gebiede", "in", "Noord-Duitsland", "ingesluit", "wat", "van", "die", "land", "ná", "die", "Vrede", "van", "Wesfale", "inen", "die", "vredesluiting", "met", "Denemarke", "in", "Roskilde", "in'n", "Noord-Europese", "groot", "moondheid", "gemaak", "het", ".", "In", "die", "Duitse", "Ryk", "het", "Swede", "oor", "die", "besittings", "Voorpommere", "met", "Stettyn", "en", "Rügen", ",", "Wismar", ",", "die", "hertogdom", "Bremen", "en", "Verden", "beskik", "en", "sodoende", "die", "riviermondings", "van", "die", "Weser", ",", "Elbe", "en", "Oder", "oorheers", "asook", "'n", "stem", "en", "setel", "in", "die", "Duitse", "Ryksdag", "gewen", ".", "Swede", "het", "in", "hierdie", "periode", "ook", "met", "die", "kolonisasie", "van", "sy", "oorsese", "besittings", "in", "Afrika", ",", "Noord-Amerika", "en", "die", "Karibiese", "See", "begin", ".", "VanafMaarthet", "die", "land", "met", "sy", "Noord-Amerikaanse", "kolonie", "Nieu-Swede", "(", "Sweeds", ":", "Nya", "Sverige", ")", "oor", "'n", "strategies", "belangrike", "handelspos", "en", "nedersetting", "aan", "die", "benedeloop", "van", "die", "Delawarerivier", "beskik", "wat", "naas", "Swede", "en", "Finne", "ook", "deur", "Noord-Duitsers", "en", "Nederlanders", "bewoon", "is", ".", "Ná", "'n", "gewapende", "konflik", "met", "troepe", "van", "die", "Nederlandse", "kolonie", "Nieu-Nederland", "was", "Swede", "gedwing", "om", "sy", "Amerikaanse", "besitting", ",", "wat", "in", "die", "huidige", "deelstate", "Delaware", ",", "New", "Jersey", "en", "Pennsilvanië", "geleë", "was", ",", "in", "Septemberaan", "die", "Nederlanders", "af", "te", "staan", ".", "Swede", "het", "nogtans", "nie", "oor", "die", "nodige", "ekonomiese", "en", "finansiële", "middele", "beskik", "om", "sy", "status", "as", "'n", "groot", "moondheid", "te", "handhaaf", "nie", ".", "Veral", "die", "klein", "bevolking", "van", "slegs1", "miljoen", "mense", "(", "waarvan000", "in", "die", "Sweedse", "kerngebied", ")", "was", "'n", "probleem", "–", "die", "land", "het", "gevolglik", "nie", "oor", "'n", "voldoende", "demografiese", "basis", "vir", "sy", "belasting", "en", "sy", "leër", "beskik", "nie", ".", "Swede", "het", "dus", "geprobeer", "om", "met", "'n", "merkantilistiese", "ekonomiese", "beleid", "(", "waaronder", "die", "bevordering", "van", "uitvoere", "soos", "smeeyster", ",", "kanonne", ",", "koper", "en", "houtprodukte", ",", "buitelandse", "beleggings", "uit", "Nederland", "en", "Duitsland", "en", "die", "immigrasie", "van", "opgeleide", "mannekrag", ")", "vir", "sy", "klein", "bevolkingsbasis", "te", "kompenseer", ".", "Sy", "grootste", "teenstanders", "op", "die", "internasionale", "arena", "was", "Denemarke", ",", "Pole", ",", "Brandenburg", "en", "later", "ook", "Rusland", ".", "Die", "Sweedse", "staat", "het", "sy", "oorlogsvoering", "deur", "belastingvoordele", "en", "die", "afstaan", "van", "kroondomeine", "aan", "die", "Sweedse", "adel", "gefinansier", "wat", "sodoende", "oorpersent", "van", "die", "grondbesit", "beskik", "het", ".", "Onder", "die", "heerskappy", "van", "die", "vierjarige", "Karl", "IX1697", ")", "was", "die", "land", "egter", "reeds", "afhanklik", "van", "Franse", "subsidies", ".", "Ná", "die", "mislukte", "inval", "in", "Brandenburg", "inhet", "Swede", "'n", "neerlaag", "naby", "Fehrbellin", "gelei", "en", "sy", "troepe", "is", "inna", "Oos-Pruise", "teruggetrek", ".", "Tegelykertyd", "is", "Swede", "deur", "Deense", "troepe", "aangeval", "en", "die", "Sweedse", "leër", "inin", "die", "Kjögebaai", "verslaan", ".", "Danksy", "die", "optrede", "van", "die", "Franse", "koning", "Lodewyk", "XIV", "is", "Swede", "in", "die", "vredesluitings", "van", "Lund", "en", "Saint-Germain", "nie", "gedwing", "om", "gebiede", "af", "te", "staan", "nie", ".", "Net", "soos", "in", "Denemarke", "is", "die", "Sweedse", "staat", "volgens", "die", "absolutistiese", "model", "herorganiseer", "en", "alle", "voormalige", "kroondomeine", "weer", "deur", "die", "owerhede", "ingetrek", ".", "Kroon", ",", "adel", "en", "vryboere", "het", "nou", "oor", "gelyke", "dele", "van", "die", "totale", "grondbesit", "beskik", ".", "Die", "Groot", "Nordiese", "Oorlog1721", ")", "Koning", "Karl", "XII", ",", "wat", "die", "Sweedse", "troon", "inop", "vyftienjarige", "leeftyd", "bestyg", "het", ",", "is", "dikwels", "die", "\"", "laaste", "Wiking", "\"", "genoem", ".", "Hy", "was", "'n", "oortuigde", "Lutheraan", "en", "knap", "veldheer", ",", "maar", "ook", "'n", "eiesinnige", "politikus", ".", "Die", "Russiese", "tsaar", "Pieter", "I", "het", "insaam", "met", "Sakse-Pole", "onder", "August", "II", "en", "Denemarke", "'n", "alliansie", "teen", "Karl", "XII", "gesmee", ".", "Russiese", "en", "Deense", "troepe", "het", "teen", "Swede", "begin", "opmarsjeer", ".", "Danksy", "die", "ondersteuning", "van", "die", "Britse", "en", "Nederlandse", "vloot", "het", "Karel", "XII", "inin", "Seeland", "geland", "en", "'n", "oorwinning", "teen", "Denemarke", "behaal", ".", "In", "dieselfde", "jaar", "het", "die", "koning", "ook", "tsaar", "Pieter", "I", "ondanks", "die", "vyfvoudige", "oormag", "van", "die", "vyand", "naby", "Narwa", "verslaan", ",", "maar", "nogtans", "die", "Russiese", "leër", "nie", "konsekwent", "vernietig", "nie", ".", "Moontlik", "het", "Karl", "vanweë", "sy", "persoonlike", "haatgevoelens", "teenoor", "die", "bekeerling", "August", "II", "die", "Sweedse", "troepe", "gebruik", "om", "August", "uit", "Pole", "te", "verdryf", ".", "In", "die", "Vrede", "van", "Altranstädt", "het", "August", "II", "afstand", "van", "die", "Poolse", "troon", "gedoen", ".", "Danksy", "'n", "persoonlike", "diplomatieke", "missie", "van", "die", "Britse", "veldheer", "John", "Churchill", "Hertog", "van", "Marlborough1722", ")", "het", "Karl", "XII", "sy", "planne", "om", "by", "die", "Spaanse", "Suksessieoorlog", "aan", "die", "kant", "van", "Frankryk", "betrokke", "te", "raak", "gestaak", ".", "Die", "Russiese", "tsaar", "het", "in", "die", "tussentyd", "Nöteborg", "(", "Schlüsselburg", ")", ",", "Iwangorod", "en", "Narvaverower", "en", "inSint-Petersburg", "gestig", ".", "Tydens", "die", "Rusland-veldtog", "van", "koning", "Karl", "XII", "in1709", "het", "die", "Sweedse", "leër", "saam", "met", "die", "troepe", "van", "die", "Kosake-hetman", "Mazeppa", "'n", "poging", "onderneem", "om", "die", "Oekraïene", "te", "bevry", "en", "Moskou", "te", "verower", "(", "'n", "\"", "hetman", "\"", "was", "die", "tweede", "hoogste", "militêre", "bevelvoerder", "(", "ná", "die", "monarg", ")", ".", "As", "gevolg", "van", "die", "winterkoue", ",", "epidemieë", "en", "Russiese", "aanvalle", "het", "Karl", "se", "leër", "groot", "verliese", "gely", ",", "maar", "die", "koning", "het", "nogtans", "nie", "geskroom", "om", "sy", "troepe", "inin", "die", "Slag", "naby", "Poltawa", "te", "lei", "nie", ".", "Die", "totale", "neerlaag", "van", "die", "Sweedse", "leër", "en", "sy", "kapitulasie", "naby", "Perewolotsjina", "was", "die", "eerste", "rampspoedige", "einde", "van", "'n", "Rusland-veldtog", "in", "die", "moderne", "tydperk", ".", "Karl", ",", "wat", "in", "die", "slag", "gewond", "is", ",", "het", "na", "Turkye", "ontsnap", ".", "In", "die", "periode", "tussenenhet", "die", "anti-Sweedse", "koalisie", "met", "konsentriese", "aanvalle", "op", "die", "Sweedse", "besittings", "langs", "die", "Noord-", "en", "Oosseekus", "begin", ".", "Deense", "troepe", "het", "tot", "by", "Bremen", "en", "Verden", "gemarsjeer", "en", "inTønning", "verower", ",", "terwyl", "Rusland", "in", "die", "volgende", "jaar", "die", "Åland-eilande", "en", "Finland", "beset", "het", ".", "In1720", "het", "Russiese", "troepe", "in", "Swede", "ingeval", ".", "Pruise", "en", "Hannover", ",", "wat", "inná", "die", "Vrede", "van", "Utrecht", "by", "die", "koalisie", "aangesluit", "het", ",", "het", "die", "Sweedse", "besittings", "in", "Duitsland", "verower", ".", "Koning", "Karl", "XII", "het", "ná", "sy", "Turkse", "internering", "en", "'n", "geforseerde", "rit", "in", "onverwags", "in", "Stralsund", "opgeduik", "en", "later", "naby", "die", "vesting", "Fredrikshald", "gesneuwel", ".", "Die", "Britse", "en", "Franse", "belangstelling", "in", "'n", "politieke", "ewewig", "in", "Noord-Europa", "het", "voorkom", "dat", "die", "Sweedse", "besittings", "volledig", "verlore", "gegaan", "het", ".", "'n", "Reeks", "vredesluitings", "tussenenhet", "'n", "einde", "aan", "die", "Nordiese", "Oorlog", "gemaak", ".", "Swede", "het", "in", "Stockholm", "vredesooreenkomste", "met", "Hannover", "en", "Pruise", "onderteken", "(", "waarby", "die", "eersgenoemde", "Bremen", "en", "Verden", "en", "die", "laasgenoemde", "Voorpommere", "van", "Swede", "ontvang", "het", ")", ",", "in", "Frederiksborg", "met", "Denemarke", "(", "wat", "nou", "geregtig", "was", "op", "'n", "tol", "in", "die", "Sund", ")", "en", "in", "Nystad", "met", "Rusland", "(", "wat", "die", "Baltiese", "lande", "van", "Swede", "ontvang", "het", ")", ".", "Tsaar", "Pieter", "die", "Grote", "was", "die", "groot", "wenner", "by", "die", "Groot", "Nordiese", "Oorlog", ".", "Hy", "het", "na", "homself", "sedertas", "die", "\"", "Tsaar", "van", "alle", "Russe", "\"", "verwys", ",", "en", "Rusland", "het", "Swede", "as", "die", "groot", "moondheid", "van", "die", "Oosseegebied", "vervang", ".", "Die", "Vryheidstydperk1772", ")", "Die", "Sweedse", "state", "het", "die", "politieke", "onsekerheid", "ten", "opsigte", "van", "die", "troonopvolging", "ná", "koning", "Karl", "XII", "gebruik", "om", "in", "die", "jareen'n", "nuwe", "grondwet", "af", "te", "kondig", "wat", "van", "die", "Ryksdag", "die", "enigste", "wetgewende", "gesag", "in", "die", "land", "gemaak", "het", ".", "Die", "Ryksdag", "was", "nog", "steeds", "volgens", "die", "vier", "state", "–", "adel", ",", "klerus", ",", "burgers", "en", "boere", "–", "saamgestel", ",", "en", "aangesien", "die", "meerderheidsbeginsel", "tydens", "besluitneming", "toegepas", "is", ",", "was", "die", "toestemming", "van", "drie", "state", "noodsaaklik", "om", "'n", "wetsontwerp", "goed", "te", "keur", ".", "Die", "politieke", "aktiwiteite", "wat", "in", "die", "Ryksdag", "begin", "ontwikkel", "het", ",", "het", "baie", "op", "dié", "van", "moderne", "parlementarisme", "gelyk", ",", "alhoewel", "die", "moderne", "begrip", "van", "demokrasie", "nog", "redelik", "onbekend", "was", "in", "hierdie", "periode", "–", "politieke", "teenstanders", "het", "soms", "in", "die", "tronk", "beland", "of", "is", "selfs", "tereggestel", ".", "Geleidelik", "het", "twee", "politieke", "groeperings", "ontwikkel", ",", "die", "sogenaamde", "Hattarna", "(", "\"", "Hoede", "\"", ")", "en", "die", "Mössorna", "(", "\"", "Musse", "\"", ")", ".", "Die", "Hattarna", "was", "'n", "aristokratiese", "party", "wat", "vir", "'n", "merkantilistiese", "ekonomiese", "beleid", ",", "die", "aktiewe", "bevording", "van", "fabrieke", "en", "uitvoere", "asook", "'n", "revanchistiese", "buitelandse", "beleid", "teen", "Rusland", "(", "met", "Frankryk", "as", "bondgenoot", ")", "gepleit", "het", ".", "Die", "Mössorna", "was", "'n", "anti-aristokratiese", "groepering", "wat", "veral", "die", "belange", "van", "die", "landbou", "waargeneem", "het", "en", "ten", "gunste", "van", "'n", "versoenende", "beleid", "teenoor", "Rusland", "en", "nou", "politieke", "bande", "met", "Engeland", "was", ".", "Die", "Hattarna", "het", "tydens", "die", "eerste", "helfte", "van", "diee", "eeu", "meestal", "die", "uitvoerende", "gesag", "(", "Ryksraad", ")", "oorheers", "en", "twee", "oorloë", "gevoer", ".", "Danksy", "die", "sterk", "invloed", "van", "merkantilistiese", "gedagtes", "op", "die", "ekonomiese", "beleid", "en", "die", "bevordering", "van", "die", "buitelandse", "handel", "is", "in'n", "Sweedse", "Oos-Indiese", "Kompanjie", "gestig", ".", "Die", "bevordering", "van", "die", "inheemse", "fabrieke", "was", "op", "die", "vervanging", "van", "invoere", "gemik", ".", "Yster", "as", "die", "belangrikste", "uitvoerproduk", "is", "in", "honderde", "smelterye", "in", "die", "land", "verwerk", ".", "Die", "ekonomiese", "situasie", "van", "die", "landelike", "bevolking", "het", "eweneens", "danksy", "nuwe", "gedagtes", "en", "hervormings", "(", "soos", "die", "samesmelting", "van", "klein", "boerderye", ")", "verbeter", ".", "Die", "boere", "het", "as", "'n", "sterk", "politieke", "groepering", "in", "die", "Ryksdag", "opgetree", "en", "hulle", "invloed", "laat", "geld", ".", "Teen", "die", "einde", "van", "die", "Vryheidstydperk", "was", "hulle", "selfs", "die", "drywende", "krag", "in", "die", "parlement", ".", "In", "hierdie", "periode", "het", "ook", "die", "gedagtes", "van", "die", "verligting", "in", "die", "land", "posgevat", ".", "Danksy", "die", "inisiatief", "van", "Anders", "Chydenius", "het", "die", "Ryksdag", "indie", "Tryckfrihetsförordning", "(", "\"", "Verordening", "oor", "die", "persvryheid", "\"", ")", "afgekondig", "wat", "die", "vryheid", "van", "die", "pers", "en", "daarnaas", "ook", "die", "publisiteitsbeginsel", "erken", "het", ".", "Swede", "was", "die", "eerste", "land", "ter", "wêreld", "wat", "in", "sy", "wetgewing", "uiting", "aan", "hierdie", "beginsel", "gegee", "en", "sodoende", "die", "politieke", "debat", "bevorder", "het", ".", "Die", "nuwe", "vryhede", "was", "'n", "belangrike", "hupstoot", "vir", "die", "vooruitgang", "van", "die", "ekonomie", ",", "wetenskap", "en", "die", "literatuur", ".", "Die", "kulturele", "ontwikkeling", "het", "onder", "meer", "voordeel", "getrek", "uit", "die", "nou", "bande", "met", "Frankryk", ".", "Die", "Gustaviaanse", "tydperk1809", ")", "Koning", "Gustav", "III1792", ")", ",", "wat", "aanvanklik", "as", "'n", "uitsluitlik", "representatiewe", "staatshoof", "gefungeer", "het", ",", "het", "die", "mag", "van", "die", "Ryksdag", "indeur", "middel", "van", "'n", "bloedlose", "staatsgreep", "en", "'n", "afgedwonge", "nuwe", "grondwet", "weer", "ingeperk", "en", "vanafdie", "land", "as", "alleenheerser", "regeer", ".", "Alhoewel", "koning", "Gustav", "III", "homself", "ten", "opsigte", "van", "party-", "en", "statepolitieke", "verskille", "neutraal", "verklaar", "het", ",", "het", "sy", "heerskappy", "nogtans", "veral", "op", "die", "adelsklas", "gesteun", ",", "terwyl", "sy", "ekonomiese", "beleid", "sterk", "deur", "die", "\"", "Musse", "\"", "se", "suinigheid", "en", "liberalisme", "beïnvloed", "is", ".", "Die", "hervormings", "wat", "hy", "deurgevoer", "het", ",", "het", "onder", "meer", "pogings", "om", "'n", "brandewynmonopolie", "in", "te", "voer", ",", "die", "bou", "van", "hospitale", ",", "die", "aanstelling", "van", "distrikdokters", "en", "die", "stigting", "van", "die", "eerste", "munisipale", "armehuise", "ingesluit", ".", "Maar", "die", "koning", "het", "veral", "in", "die", "kulturele", "lewe", "belanggestel", ".", "Inhet", "hy", "die", "Sweedse", "Akademie", "volgens", "die", "voorbeeld", "van", "die", "Franse", "Académie", "Française", "gestig", ".", "Gustav", "III", "het", "daarnaas", "'n", "operahuis", "laat", "bou", "en", "die", "beeldende", "kunste", "en", "argitektuur", "bevorder", ".", "Die", "destydse", "Sweedse", "styl", "op", "die", "gebied", "van", "argitektuur", "en", "binnenshuise", "versiering", ",", "meubelmakery", "en", "silwersmeekuns", "staan", "gevolglik", "as", "Gustaviaanse", "Styl", "bekend", ".", "Gustav", "III", "was", "minder", "verdraagsaam", "teenoor", "die", "politieke", "opposisie", ".", "Die", "persvryheid", "is", "iningeperk", "en", "nóg", "politiek", "nόg", "die", "staatskerk", "en", "die", "godsdiens", "is", "as", "onderwerpe", "van", "politieke", "debatte", "toegelaat", ".", "Gustav", "se", "regeringstyl", "het", "steeds", "meer", "outoritêr", "geraak", ".", "Toe", "die", "Sweedse", "adel", "gedurende", "die", "Ryksdag", "vandie", "koning", "geopponeer", "het", "om", "sy", "kwynende", "invloed", "en", "gesag", "te", "versterk", ",", "het", "Gustav", "III", "'n", "veldtog", "teen", "Rusland", "onderneem", "om", "sy", "eie", "magsbasis", "te", "bewaar", ".", "Die", "adel", "het", "sy", "misnoeë", "oor", "die", "oorlog", "duidelik", "te", "kenne", "gegee", "en", "meer", "as", "eenhonderd", "merendeels", "adellike", "offisiere", "het", "aan", "die", "oorlogsfront", "in", "Finland", "teen", "die", "koning", "gerebelleer", ".", "Gustav", "III", "het", "die", "opstand", "en", "die", "rojalisme", "wat", "in", "sy", "gevolg", "opgevlam", "het", ",", "uitgebuit", "om", "'n", "nuwe", "absolutistiese", "staatsvorm", "met", "die", "steun", "van", "die", "nie-adellike", "state", "in", "te", "voer", ".", "Die", "adellike", "voorregte", "is", "grotendeels", "afgeskaf", ".", "Die", "opposisie", "teen", "die", "koning", "het", "ondergronds", "gegaan", ".", "Tydens", "'n", "gemaskerde", "bal", "inis", "'n", "sluipmoordpoging", "op", "Gustav", "III", "uitgevoer", "en", "twee", "weke", "later", "is", "die", "monarg", "aan", "sy", "skietwonde", "oorlede", ".", "Sy", "seun", "Gustav", "IV", "Adolf", "het", "hom", "as", "koning", "van", "Swede", "opgevolg", ".", "As", "'n", "teenstander", "van", "die", "Franse", "Rewolusie", "het", "hy", "by", "die", "anti-Franse", "koalisie", "aangesluit", ".", "Rusland", ",", "wat", "hierdie", "koalisie", "inverlaat", "het", "om", "'n", "politieke", "ooreenkoms", "met", "die", "Franse", "keiser", "Napoléon", "I", "Bonapate", "aan", "te", "gaan", ",", "het", "Swede", "in", "die", "volgende", "jaar", "aangeval", ".", "Die", "Russiese", "troepe", "het", "Finland", "en", "die", "Norrlandse", "kusgebied", "tot", "by", "Umeå", "spoedig", "beset", ".", "Die", "koning", "is", "as", "gevolg", "van", "die", "militêre", "nederlaag", "inafgeset", ",", "terwyl", "Swede", "in", "die", "vredesooreenkoms", "van", "Frderikshamn", "gedwing", "is", "om", "Finland", ",", "die", "Åland-eilande", "en", "die", "oostelike", "deel", "van", "Västerbotten", "tot", "by", "die", "rivier", "Torne", "älv", "aan", "Rusland", "af", "te", "staan", ".", "Diee", "eeu", "Diee", "eeu", "is", "gekenmerk", "deur", "'n", "vinnige", "bevolkingsgroei", ":", "die", "land", "se", "inwonertal", "het", "tussenenvan3", "tot1", "miljoen", "meer", "as", "verdubbel", ".", "Tydens", "die", "Napoleontiese", "Oorloë", "het", "die", "buitelandse", "handel", "sterk", "afgeneem", "–", "die", "vroeëe", "eeu", "was", "sodoende", "deur", "stagnasie", "en", "'n", "ekonomiese", "krisis", "gekenmerk", ".", "Inis", "koning", "Gustav", "IV", "Adolf", ",", "wat", "sedertgeregeer", "het", ",", "ná", "'n", "staatsgreep", "afgeset", ".", "Die", "nuwe", "regeringsvorm", ",", "wat", "op", "die", "beginsel", "van", "magsdeling", "volgens", "die", "Franse", "filosoof", "Montesquieu", "berus", "het", ",", "het", "van", "Swede", "in", "politieke", "opsig", "'n", "stabiele", "land", "gemaak", ".", "As", "gevolg", "van", "Napoleon", "Bonaparte", "se", "Empire-stelsel", ",", "wat", "'n", "Franse", "oorheersing", "van", "talle", "Europese", "lande", "beteken", "het", ",", "is", "die", "Franse", "maarskalk", "Jean", "Baptiste", "Bernadotte", "inas", "Karl", "XIV", "Johan", "tot", "Sweedse", "troonopvolger", "gekies", ".", "Hy", "het", "die", "land", "tussenenregeer", "en", "in", "reaksie", "op", "sy", "oorwegend", "konserwatiewe", "beleid", "het", "gedurende", "sy", "heerskappy", "'n", "sterk", "liberale", "opposisie", "begin", "ontwikkel", ".", "Die", "invoering", "van", "die", "algemene", "skoolplig", "en", "die", "volkskool", "was", "een", "van", "die", "beduidendste", "prestasies", "in", "hierdie", "periode", ".", "Sy", "seun", "en", "opvolger", "Oskar", "I", "het", "ondanks", "sy", "nou", "politieke", "bande", "met", "Engeland", "die", "Skandinawistiese", "beweging", "bevorder", ".", "Tydens", "die", "Duits-Deense", "konflik", "het", "Swede", "gevolglik", "'n", "militêre", "konvensie", "met", "Denemarke", "onderteken", ".", "Die", "Sweedse", "grense", "is", "indeur", "Frankryk", "en", "Engeland", "gewaarborg", ".", "Sowel", "onder", "Oskar", "I", "asook", "sy", "seun", "Karl", "XV1872", ")", "het", "die", "liberalisme", "'n", "sterk", "invloed", "op", "die", "regeringsbeleid", "uitgeoefen", ".", "Die", "afskaffing", "van", "die", "gildestelsel", ",", "die", "erkenning", "van", "die", "vryheid", "van", "beroep", "in", "die", "bevordering", "van", "die", "vryehandel", "sedert", "dies", "ens", ",", "die", "invoering", "van", "selfregerende", "plaaslike", "owerhede", "en", "'n", "hervorming", "van", "die", "parlement", "in", "waardeur", "die", "ou", "statekamer", "deur", "'n", "moderne", "tweekamerstelsel", "vervang", "is", ",", "was", "beduidende", "ekonomiese", "en", "politieke", "mylpale", ".", "Koning", "Karl", "XV", "het", "tydens", "sy", "heerskappy", "die", "regeringsbeleid", "aan", "die", "eerste", "minister", "De", "Geer1896", ")", "oorgelaat", "wat", "inmet", "sy", "Ryksdags-hervorming", "met", "die", "politieke", "voorregte", "van", "adel", "en", "klerus", "weggedoen", "het", ".", "Die", "nuwe", "Boereparty", "kon", "ondanks", "sy", "meerderheid", "in", "die", "parlement", "nie", "daarin", "slaag", "om", "'n", "regering", "te", "vorm", "nie", ".", "Onder", "Oskar", "II1907", ")", "het", "Swede", "'n", "beleid", "van", "neutraliteit", "gevolg", ",", "maar", "nogtans", "nou", "politieke", ",", "ekonomiese", ",", "kulturele", ",", "wetenskaplike", "en", "militêre", "bande", "met", "Duitsland", "gehandhaaf", "en", "sodoende", "wegbeweeg", "van", "sy", "tradisionele", "vriendskaplike", "betrekkinge", "met", "Frankryk", ".", "Die", "betrekkinge", "met", "Noorweë", "het", "as", "gevolg", "van", "die", "Noorse", "onafhanklikheidsstrewe", "eweneens", "steeds", "meer", "afgekoel", "en", "uiteindelik", "in", "die", "Noorse", "onafhanklikheidsverklaring", "van", "die", "jaaruitgemond", ".", "Swede", "was", "in", "die", "tweede", "helfte", "van", "diee", "eeu", "nog", "steeds", "'n", "relatief", "arm", "land", ".", "Ten", "spyte", "van", "die", "uitbou", "van", "die", "spoorwegstelsel", "en", "die", "groei", "van", "die", "houtbedryf", "was", "negentig", "persent", "van", "die", "bevolking", "in", "die", "landbousektor", "werksaam", ".", "In", "die", "laate", "eeu", "is", "proteksionistiese", "maatreëls", "soos", "invoerbelasting", "op", "graanen", "nywerheidsprodukteingestel", ".", "Alhoewel", "die", "land", "innet5", "en", "inses", "miljoen", "inwoners", "gehad", "het", ",", "het", "in", "hierdie", "periode", "meer", "as5", "miljoen", "Swede", "veral", "na", "Noord-Amerika", "geëmigreer", "–", "sowat", "'n", "kwart", "van", "die", "totale", "bevolking", ".", "Baie", "van", "die", "emigrante", "het", "uit", "die", "benadeelde", "landboustreke", "van", "Småland", ",", "Bohuslän", "of", "Värmland", "gekom", "en", "in", "die", "VSA", "klein", "Sweedssprekende", "landelike", "gemeenskappe", "in", "deelstate", "soos", "Minnesota", "en", "Wisconsin", "gestig", ".", "Een", "van", "die", "hoofredes", "vir", "emigrasie", "was", "die", "omwenteling", "in", "die", "Sweedse", "landbousektor", "–", "die", "voorheen", "gemeenskaplike", "landbou", "is", "in", "enkelplase", "opgedeel", "en", "sodoende", "is", "ook", "die", "tradisionele", "dorpsgemeenskappe", "ontbind", ".", "Talle", "bewoners", "van", "die", "platteland", "het", "regstreeks", "na", "oorsese", "lande", "geëmigreer", ",", "terwyl", "ander", "eers", "probeer", "het", "om", "'n", "nuwe", "heenkome", "in", "stedelike", "gebiede", "te", "vind", ".", "Die", "emigrante", "in", "die", "VSA", "het", "voordeel", "getrek", "uit", "die", "United", "States", "Homestead", "Act", "waardeur", "landbougrond", "teen", "baie", "lae", "pryse", "aan", "immigrante", "beskikbaar", "gestel", "is", "en", "danksy", "hulle", "harde", "werk", "het", "baie", "Swede", "in", "die", "Nuwe", "Wêreld", "welvarend", "geword", ".", "Dikwels", "het", "hulle", "finansiële", "steun", "aan", "hul", "familielede", "in", "Swede", "gegee", "en", "sodoende", "steeds", "meer", "mense", "na", "die", "VSA", "gelok", ".", "Die", "emigrasiegolf", "is", "daarnaas", "deur", "rederye", "en", "agentskappe", "bevorder", ":", "rederye", "het", "geld", "aan", "agente", "betaal", "vir", "die", "werwing", "van", "nuwe", "emigrante", ",", "of", "mense", "in", "die", "VSA", "het", "die", "reiskaartjies", "vir", "hul", "familielede", "vooruitbetaal", ".", "Vanweë", "die", "vinnige", "industrialisering", "van", "Swede", "is", "die", "emigrasie", "van", "gekwalifiseerde", "burgers", "as", "'n", "bedreiging", "vir", "die", "inheemse", "ekonomie", "beskou", "en", "die", "owerhede", "het", "begin", "om", "die", "motivering", "van", "emigrante", "te", "ondersoek", ".", "Ontevredenheid", "met", "die", "maatskaplike", "situasie", "in", "Swede", ",", "armoede", "en", "onderdrukking", "is", "as", "die", "hoofredes", "vir", "emigrasie", "vasgestel", ".", "Die", "Sweedse", "regering", "het", "emigrante", "aangemoedig", "om", "weer", "huis", "toe", "te", "kom", "en", "sowat", "'n", "vyfde", "van", "alle", "Sweedse", "burgers", "in", "die", "VSA", "het", "na", "hul", "tuisland", "teruggekeer", "om", "hier", "geld", "in", "benadeelde", "gebiede", "te", "belê", ".", "Baie", "van", "die", "demokratiese", "hervormings", "van", "diete", "eeu", "het", "min", "of", "meer", "uit", "die", "ervarings", "met", "die", "groot", "emigrasiegolf", "en", "die", "regeringsverslag", "oor", "die", "redes", "vir", "emigrasie", ",", "wat", "invrygestel", "is", ",", "voortgespruit", ".", "'n", "Ander", "tipiese", "kenmerk", "van", "die", "destydse", "Sweedse", "samelewing", "was", "die", "opkoms", "van", "groot", "volksbewegings", "soos", "die", "geheelonthouers", ",", "vrye", "kerk-", "of", "opwekkingsbeweging", ",", "vrouebeweging", "en", "veral", "die", "arbeidersbeweging", "wat", "saam", "met", "die", "nywerheidsomwenteling", "in", "diee", "eeu", "sterk", "gegroei", "het", ".", "Die", "gildestelsel", ",", "wat", "sy", "oorsprong", "in", "die", "Middeleeue", "gehad", "het", ",", "is", "vanafdeur", "nuwe", "arbeidersverenigings", ",", "die", "voorlopers", "van", "moderne", "vakbonde", ",", "vervang", ".", "Nadat", "die", "eienaars", "van", "'n", "saagmeule", "in", "Sundsvall", "lone", "inmet", "tussenenpersent", "verminder", "het", ",", "het", "werkers", "gestaak", "en", "koning", "Oscar", "II", "het", "selfs", "troepe", "in", "Sundsvall", "ontplooi", ".", "Niemand", "is", "in", "die", "insidente", "gewond", "nie", ",", "tog", "het", "die", "kroon", "met", "sy", "optrede", "skerp", "reaksie", "uitgelok", "en", "militante", "Sosialistiese", "vakbondleiers", "het", "steeds", "meer", "invloed", "gewen", ".", "Die", "ledetal", "van", "Swede", "se", "Sosiaal-Demokratiese", "Party", "wat", "ingestig", "is", ",", "het", "in", "die", "periode", "tussenenversesdubbel", "tot000", ",", "en", "die", "party", "het", "in", "die", "parlement", "oor", "dertien", "afgevaardigdes", "beskik", ".", "Die", "Christelike", "opwekkingsbeweging", "en", "die", "sogenaamde", "volkshoërskole", "(", "Sweeds", ":", "folkhögskolor", ")", "het", "'n", "beduidende", "bydrae", "tot", "die", "demokratiese", "ontwikkeling", "en", "opvoeding", "in", "Swede", "gelewer", ".", "Die", "opwekkingsbeweging", "was", "'n", "soort", "kerklike", "opposisie", "binne", "die", "Lutherse", "staatskerk", "wat", "ortodoks-Lutherse", "en", "piëtistiese", "opvattings", "dwarsoor", "die", "land", "en", "in", "alle", "maatskaplike", "groepe", "oorgedra", "het", "en", "dit", "was", "hier", "waar", "die", "gewone", "bevolking", "geleer", "het", "om", "te", "lees", "en", "sy", "mening", "te", "gee", "en", "sodoende", "ook", "aan", "die", "politieke", "lewe", "van", "'n", "moderne", "demokratiese", "staat", "aktief", "deel", "te", "neem", ".", "Die", "Skandinawiese", "volkshoërskoolbeweging", "was", "daarop", "gemik", "om", "die", "opvoedkundige", "ontwikkeling", "van", "die", "plattelandse", "bevolking", "en", "die", "werkersklas", "te", "bevorder", ".", "Frederika", "Bremer", "en", "Ellen", "Key", "was", "beduidendee", "eeuse", "skrywers", ".", "Terwyl", "Bremer", "met", "haar", "werke", "die", "stryd", "om", "gelyke", "regte", "vir", "vroue", "begin", "het", ",", "het", "Key", "met", "haar", "pleidooi", "vir", "groter", "ekonomiese", "onafhanklikheid", "van", "vroue", "en", "moeders", "'n", "taboe", "oortree", ".", "Juis", "op", "die", "platteland", ",", "waar", "vroue", "ná", "die", "ontvangenis", "of", "geboorte", "van", "'n", "kind", "dikwels", "moes", "trou", ",", "het", "hierdie", "nuwe", "siening", "baie", "aandag", "getrek", ".", "Die", "vroeëte", "eeu", "Inhet", "Swede", "die", "algemene", "diensplig", "ingevoer", ".", "Die", "ontbinding", "van", "die", "politieke", "unie", "met", "Noorweë", "in", "–", "Oskar", "II", "was", "nie", "bereid", "om", "'n", "Noorse", "wet", "ten", "opsigte", "van", "die", "opening", "van", "Noorse", "konsulate", "in", "die", "buiteland", "goed", "te", "keur", "nie", "en", "het", "sodoende", "die", "aanleiding", "tot", "Noorweë", "se", "onafhanklikheidsverklaring", "gegee", "–", "het", "tot", "groot", "veranderings", "in", "die", "Sweedse", "partystelsel", "gelei", ",", "en", "onder", "koning", "Gustav", "V", "het", "die", "parlementêre", "stelsel", "teen", "die", "monargie", "geseëvier", ".", "Die", "vroeëte", "eeu", "was", "'n", "tydperk", "van", "omvattende", "hervormings", "op", "maatskaplike", "en", "politieke", "gebied", ".", "Ondanks", "die", "weerstand", "van", "die", "konserwatiewe", "Progressiewe", "Party", ",", "wat", "ingestig", "is", ",", "het", "die", "Sosialisteen", "die", "liberale", "Samlingspartiet", "inbesluit", "om", "die", "algemene", "stemreg", "vir", "mans", "in", "te", "voer", ";", "vroue", "het", "instemreg", "gekry", "(", "alhoewel", "welvarende", "vroue", "in", "bepaalde", "gebiede", "al", "vroeër", "hierdie", "voorreg", "geniet", "het", ")", ".", "Inis", "die", "Sweedse", "leër", "en", "vloot", "versterk", ".", "Alhoewel", "die", "Verenigde", "State", "Swede", "aangemoedig", "het", "om", "aan", "geallieerde", "kant", "aan", "die", "Eerste", "Wêreldoorlog", "deel", "te", "neem", ",", "het", "Swede", "sy", "neutraliteit", "gehandhaaf", ".", "Ondanks", "die", "Finse", "regering", "se", "aansoek", "om", "militêre", "bystand", "teen", "die", "Bolsjeviste", "het", "Swede", "ook", "in", "hierdie", "konflik", "onsydig", "gebly", ".", "Swede", "was", "tydens", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "'n", "belangrike", "toevlugsoord", "vir", "ballinge", "uit", "ander", "lande", ",", "waaronder", "die", "Duitse", "skrywer", "Kurt", "Tucholsky", ",", "die", "Oostenrykse", "funksionaris", "en", "latere", "bondskanselier", "Bruno", "Kreisky", "en", "die", "Duitse", "politikus", "en", "latere", "kanselier", "Willy", "Brandt", ".", "Danksy", "'n", "gesamentlike", "reddingsaksie", "van", "Deense", "en", "Sweedse", "owerhede", ",", "organisasies", "en", "privaat", "persone", "is", "naastenby000", "van", "Denemarke", "se800", "Joodse", "burgers", "met", "bote", "in", "veiligheid", "gebring", ".", "Baie", "van", "hulle", "het", "later", "in", "Swede", "gebly", ".", "Die", "Sosiaaldemokratiese", "Party", ",", "wat", "sedertin", "die", "regering", "verteenwoordig", "was", ",", "het", "in", "dies", "as", "regeringsparty", "met", "die", "opbou", "van", "'n", "moderne", "welvaartstaat", "begin", "wat", "ná", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "alle", "belangrike", "aspekte", "van", "die", "menslike", "lewe", "gedek", "het", ".", "Terwyl", "die", "land", "tydens", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "deur", "'n", "koalisieregering", "van", "vier", "demokratiese", "partye", "geregeer", "is", ",", "het", "die", "Sosiaaldemokrate", "onder", "die", "eerste", "minister", "Per", "Albin", "Hansson", "weer", "self", "die", "regering", "gevorm", ".", "Ná", "Hansson", "se", "afsterwe", "inhet", "Tage", "Erlander", "sy", "opvolger", "geword", "en", "tot", "inas", "eerste", "minister", "gefungeer", ".", "Tussenenwas", "Olof", "Palme", "die", "regeringsleier", ".", "Steun", "vir", "linkse", "regerings", "en", "organisasies", "Alhoewel", "sy", "optrede", "in", "diplomatieke", "kringe", "soms", "bevraagteken", "is", ",", "was", "die", "Sweedse", "regering", "vanaf", "dies", "dikwels", "'n", "hoorbare", "stem", "vir", "onderdruktes", "in", "ander", "wêrelddele", ".", "Swede", "het", "tydens", "die", "Viëtnamoorlog", "politieke", "asiel", "aan", "Amerikaanse", "diensweieraars", "en", "drosters", "asook", "finansiële", "steun", "aan", "die", "Kommunistiese", "bewind", "in", "Noord-Viëtnam", "gebied", "(", "en", "selfs", "diplomatieke", "betrekkinge", "met", "Hanoi", "aangeknoop", ")", "–", "'n", "optrede", "wat", "tot", "politieke", "geskille", "met", "die", "VSA", "gelei", "het", ".", "Die", "Sweedse", "premier", "Olof", "Palme", "het", "ook", "nie", "geskroom", "om", "die", "Spaanse", "diktator", "Francisco", "Franco", "openlik", "as", "\"", "moordenaar", "\"", "te", "beskryf", "nie", ".", "Daarnaas", "was", "Swede", "ook", "simpatiek", "gesind", "teenoor", "bevrydingsbewegings", "in", "Latyns-Amerika", "en", "Afrika", "(", "waaronder", "die", "Suid-Afrikaanse", "ANC", ")", ".", "Die", "Sweedse", "beleid", "in", "hierdie", "opsig", "was", "nie", "uitsluitlik", "gegrond", "op", "linkse", "politieke", "stromings", "wat", "die", "land", "destyds", "oorheers", "het", "nie", ",", "maar", "het", "ook", "uit", "Swede", "se", "tradisionele", "beleid", "van", "onsydigheid", "voortgespruit", ".", "Tot", "in", "dies", "het", "die", "land", "meer", "belang", "gestel", "in", "betrekkinge", "met", "die", "sogenaamde", "Derde", "en", "Vierde", "Wêreld", "as", "in", "samewerking", "met", "ander", "Westerse", "state", ".", "Groot", "bedrae", "is", "aan", "ontwikkelingshulp", "vir", "oorsese", "lande", "bestee", ".", "Net", "geleidelik", "het", "Swede", "weer", "meer", "aandag", "aan", "Europa", "begin", "skenk", ".", "Internasionale", "reaksies", "op", "die", "moord", "op", "Olof", "Palme", "inhet", "verduidelik", "hoe", "sterk", "die", "land", "met", "sy", "neutrale", "en", "vredestigtende", "beleid", "vereenselwig", "is", ".", "Die", "laatte", "en", "vroeëte", "eeu", "Met", "die", "hervorming", "van", "die", "regeringstelsel", "inis", "die", "Sweedse", "volk", "as", "die", "soewerein", "van", "die", "land", "erken", "wat", "in", "'n", "vrye", "en", "geheime", "verkiesing", "die", "parlementslede", "van", "die", "Ryksdag", "verkies", ".", "Die", "Ryksdag", "is", "as", "die", "uitsluitlike", "wetgewer", "(", "met", "die", "reg", "om", "belastings", "te", "hef", ")", "bepaal", ".", "Die", "koning", "se", "rol", "is", "tot", "verteenwoordiger-funksies", "beperk", ".", "Koning", "Gustav", "VI", "Adolf", ",", "wat", "totgeregeer", "het", ",", "is", "ná", "sy", "dood", "deur", "Carl", "XVI", "Gustaf", "opgevolg", ".", "Met", "'n", "wysiging", "van", "die", "troonopvolgingswet", "inis", "'n", "gelyke", "erfreg", "vir", "mans", "en", "vroue", "ingevoer", "sodat", "prinses", "Victoria", "in", "plaas", "van", "haar", "jonger", "broer", ",", "Carl", "Philip", ",", "troonopvolger", "geword", "het", ".", "In", "die", "laats", "het", "Swede", "in", "Skandinawië", "nog", "'n", "oorheersende", "rol", "op", "politieke", "en", "ekonomiese", "gebied", "gespeel", ".", "In", "die", "negentigerjare", "is", "die", "land", "egter", "in", "'n", "ernstige", "resessie", "gedompel", ",", "terwyl", "sy", "westelike", "buurland", "Noorweë", "danksy", "sy", "olierykdom", "'n", "ongekende", "ekonomiese", "opswaai", "beleef", "het", ".", "Die", "ekonomiese", "krisis", "het", "moeilike", "aanpassings", "en", "keuses", "vir", "die", "Sweedse", "model", "geverg", ".", "Inhet", "Swede", "by", "die", "Europese", "Unie", "aangesluit", ".", "In", "'n", "referendum", ",", "wat", "ingehou", "is", ",", "het", "'n", "meerderheid", "van", "die", "Sweedse", "bevolking", "hulle", "nogtans", "teen", "die", "invoering", "van", "die", "Europese", "geldeenheid", ",", "die", "euro", ",", "uitgespreek", ".", "Die", "Russiese", "inval", "in", "Oekraïne", "inhet", "in", "beide", "Swede", "en", "Finland", "tot", "'n", "spoedige", "herbesinning", "oor", "albei", "lande", "se", "tradisionele", "militêre", "neutraliteit", "gelei", ".", "Nadat", "herhaaldelike", "meningspeilings", "'n", "toename", "vir", "'n", "NAVO-lidmaatskap", "getoon", "het", ",", "het", "opMeidie", "Sweedse", "regering", "saam", "met", "sy", "Finse", "eweknie", "'n", "aansoek", "vir", "lidmaatskap", "ingedien", ",", "wat", "opMei", "by", "die", "NAVO-hoofkantoor", "in", "Brussel", "aan", "die", "sekretaris-generaal", "Jens", "Stoltenberg", "oorhandig", "is", ".", "Bevolking", "Die", "eerste", "mense", "en", "diere", "het", "vermoedelik", "ná", "die", "smelting", "van", "die", "binnelandse", "yslaag", "vanuit", "die", "suide", "na", "Skandinawië", "geïmmigreer", ".", "'n", "Gedeelte", "van", "die", "bevolking", ",", "waaronder", "die", "Sami", ",", "het", "egter", "vanuit", "die", "ooste", "na", "die", "land", "gekom", ".", "Sowatjaar", "gelede", "het", "Swede", "as", "'n", "onafhanklike", "staat", "ontstaan", "en", "vanuit", "die", "vrugbare", "landbougebiede", "rondom", "die", "Mälarmeer", ",", "wat", "die", "vroegste", "kulturele", "sentrum", "gevorm", "het", ",", "gegroei", ".", "Die", "vreedsamee", "eeu", "was", "deur", "'n", "vinnige", "bevolkingsgroei", "en", "'n", "gepaardgaande", "migrasiebeweging", "na", "die", "houtverwerkende", "nywerhede", "van", "Norrland", ",", "die", "industriële", "sentra", "in", "stedelike", "gebiede", "en", "die", "metropolitaanse", "gebiede", "en", "groot", "vlaktes", "van", "Noord-Amerika", "gekenmerk", ".", "Daar", "word", "beraam", "dat", "in", "die", "periode", "tussenensowat", "'n", "miljoen", "Swede", "'n", "nuwe", "heenkome", "in", "oorsese", "lande", "gevind", "het", ".", "Ten", "opsigte", "van", "sy", "etniese", "verdeling", "was", "Swede", "eeue", "lank", "'n", "baie", "homogene", "land", "en", "Sweeds", "–", "'n", "Noord-Germaanse", "taal", "–", "was", "steeds", "die", "moedertaal", "van", "die", "oorwegende", "meerderheid", "van", "die", "bevolking", ".", "Sowatpersent", "van", "etniese", "Swede", "is", "lede", "van", "die", "Lutherse", "Kerk", "van", "Swede", "wat", "al", "bynajaar", "as", "staatskerk", "gedien", "het", ".", "Daar", "is", "twee", "inheemse", "etniese", "minderhede", "in", "die", "land", "–", "Finssprekendes", "langs", "die", "grens", "met", "Finland", "in", "die", "noorde", "en", "sowat000", "Sami", ".", "Naas", "die", "Noord-Sweedse", "binneland", "beskou", "die", "Sami", "ook", "gebiede", "in", "die", "aangrensende", "lande", "as", "hul", "tuisland", "en", "die", "totale", "Samiese", "bevolking", "word", "vandag", "op", "tussen000", "en000", "mense", "beraam", ".", "Hulle", "was", "in", "historiese", "tye", "veral", "'n", "volk", "van", "jagters", "en", "vissers", ",", "maar", "het", "later", "op", "die", "teelt", "van", "rendiere", "gekonsentreer", ".", "Die", "meeste", "huidige", "Sami", "is", "egter", "in", "ander", "ekonomiese", "sektore", "werksaam", ".", "Die", "etniese", "en", "religieuse", "verdeling", "van", "die", "Sweedse", "bevolking", "het", "ná", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "duidelik", "verander", "en", "tans", "is", "sowatpersent", "van", "die", "inwoners", "in", "die", "buiteland", "gebore", "of", "het", "ten", "minste", "'n", "ouer", "van", "buitelandse", "afkoms", ".", "Die", "meeste", "immigrante", "het", "as", "gevolg", "van", "die", "gemeenskaplike", "Skandinawiese", "arbeidsmark", "uit", "die", "Nordiese", "buurlande", "gekom", ".", "Die", "immigrasie", "van", "mense", "uit", "lande", "buite", "die", "Europese", "Unie", "word", "vandag", "streng", "beheer", ",", "alhoewel", "Swede", "steeds", "verblyfpermitte", "aan", "bepaalde", "groepe", "immigrante", "en", "vlugtelinge", "toeken", ".", "Tans", "is", "sowatpersent", "van", "die", "Sweedse", "bevolking", "in", "dorpe", "en", "stede", "met", "meer", "asinwoners", "woonagtig", ".", "Digbevolkte", "stedelike", "gebiede", "het", "veral", "in", "die", "geografiese", "driehoek", "tussen", "Malmö", ",", "Göteborg", "en", "Stockholm", "en", "in", "die", "kusstrook", "langs", "die", "Oossee", "ontstaan", ",", "terwyl", "Norrland", "'n", "yl", "bevolkte", "streek", "gebly", "het", ".", "Historiese", "ontwikkeling", "Bevolkingsregister", "In", "teenstelling", "met", "talle", "ander", "lande", "baseer", "Swede", "se", "demografiese", "statistieke", "op", "die", "gegewens", "van", "parogiale", "en", "munisipale", "bevolkingsregisters", "wat", "sedert", "die", "jaardie", "demografiese", "veranderings", "in", "die", "Sweedse", "munisipaliteite", "weerspieël", "en", "voortdurend", "opgedateer", "word", ".", "Die", "eerste", "kerkboeke", "met", "demografiese", "registers", "dateer", "selfs", "uit", "diee", "eeu", ".", "Die", "eerste", "amptelike", "statistieke", "wat", "volgens", "die", "gegewens", "van", "hierdie", "registers", "saamgestel", "is", ",", "is", "in", "die", "jaargepubliseer", ".", "Statistieke", "wat", "sedertdien", "vrygestel", "is", ",", "getuig", "van", "Swede", "se", "ontwikkeling", "van", "'n", "agrariese", "tot", "'n", "moderne", "post-industriële", "samelewing", ".", "Inis", "die", "registrasie", "van", "demografiese", "gegewens", "aan", "die", "nasionale", "belastingowerhede", "oorgedra", ".", "Die", "belastingowerhede", "het", "in'n", "stelsel", "van", "identiteitsnommers", "ingevoer", "waarvolgens", "verskillende", "gegewens", "soos", "naam", ",", "ouderdom", ",", "geslag", ",", "huwelikstaat", ",", "eggenote", ",", "kinders", ",", "nasionaliteit", "en", "ander", "besonderhede", "geregistreer", "word", ".", "Die", "owerhede", "is", "sodoende", "in", "staat", "om", "noukeurige", "statistieke", "gegewens", "oor", "die", "Sweedse", "de", "facto-", "en", "de", "jure-bevolking", "te", "verskaf", ".", "Demografiese", "ontwikkeling", "in", "diete", "eeu", "Die", "werkloosheid", "tydens", "die", "Groot", "Depressie", "van", "die", "dertigerjare", "het", "met", "laer", "geboortesyfers", "gepaardgegaan", "en", "die", "jaarlikse", "bevolkingsgroei", "het", "afgeneem", "tot3", "persent", ".", "Die", "demografiese", "ontwikkeling", "het", "destyds", "die", "aanleiding", "gegee", "tot", "'n", "nasionale", "gesinsbeleid", "wat", "daarop", "gemik", "was", "om", "die", "situasie", "van", "vroue", "te", "verbeter", "en", "beroeps-", "en", "gesinslewe", "met", "mekaar", "te", "versoen", ".", "Gunnar", "Myrdal", "se", "werk", "oor", "die", "Sweedse", "demografiese", "krisis", ",", "Kris", "i", "befolkningsfrågan", ",", "wat", "inverskyn", "het", ",", "het", "'n", "belangrike", "rol", "by", "die", "formulering", "van", "die", "nuwe", "beleid", "gespeel", ".", "Die", "geboortesyfers", "het", "in", "die", "laats", "weer", "begin", "toeneem", "nog", "voordat", "die", "Sweedse", "regering", "Myrdal", "se", "aanbevelings", "aanvaar", "het", ".", "Die", "fertiliteit", "van", "Sweedse", "vroue", ",", "wat", "insy", "laagtepunt", "met7", "kinders", "per", "vrou", "bereik", "het", ",", "het", "in", "dies", "gestyg", "tot6", "en", "tot", "in", "die", "sestigerjare", "op", "'n", "stabiele", "vlak", "van", "tussen2", "en5", "gebly", ".", "Met", "die", "beskikbaarheid", "van", "moderne", "voorbehoedmiddels", "is", "gesinsbeplanning", "aansienlik", "vergemaklik", "en", "net", "soos", "in", "baie", "ander", "nywerheidslande", "het", "geboortesyfers", "aanvanklik", "skerp", "gedaal", "tot6", "kinders", "per", "vrou", ".", "Nogtans", "het", "die", "demografiese", "prentjie", "in", "die", "volgende", "dekades", "op", "'n", "opspraakwekkende", "verander", "tot", "'n", "punt", "waar", "in", "Swede", "een", "van", "die", "hoogste", "geboortesyfers", "van", "alle", "Wes-Europese", "lande", "aangeteken", "is", "met", "byvoorbeeld1", "kinders", "per", "vrou", "in", "die", "jaar", "Wetenskaplike", "navorsing", "oor", "hierdie", "fenomeen", "het", "die", "aanleiding", "tot", "verskillende", "teorieë", "in", "verband", "met", "gesinsbeleid", "gegee", ".", "Kenmerke", "van", "die", "Sweedse", "samelewing", "sluit", "'n", "buitengewoon", "groot", "persentasie", "vroulike", "werknemers", ",", "buite-egtelike", "verhoudings", "en", "egskeidings", "en", "skeidings", "van", "ongetroude", "pare", "in", ",", "alhoewel", "hierdie", "faktore", "volgens", "die", "heersende", "sosiologiese", "opvattings", "eerder", "tot", "lae", "geboortesyfers", "sou", "lei", ".", "In", "die", "laats", "het", "die", "fertiliteit", "van", "Sweedse", "vroue", "dan", "ook", "weer", "afgeneem", "tot5", "kinders", "in", "die", "laagste", "ooit", ".", "Met65", "kinders", "per", "vrou", "was", "Swede", "se", "geboortesyfers", "nogtans", "bo", "die", "gemiddeld", "vir", "Europa", ".", "Immigrasie", "en", "multikulturele", "samelewing", "Voor", "diete", "eeu", "het", "min", "immigrante", "hulle", "in", "Swede", "gevestig", ".", "Die", "belangrikste", "uitsonderings", "was", "Finne", "in", "die", "tydperk", "tussenenen", "Waalse", "immigrante", "wat", "hulle", "in", "dies", "in", "die", "Bergslagen-gebied", "gevestig", "het", ".", "Ook", "die", "eerste", "dekades", "van", "diete", "eeu", "was", "nog", "deur", "etniese", "homogeniteit", "gekenmerk", "en", "alhoewel", "daar", "in", "dies", "meer", "immigrante", "as", "emigrante", "was", ",", "was", "hierdie", "tendens", "hoofsaaklik", "te", "danke", "aan", "die", "feit", "dat", "'n", "groter", "aantal", "Sweedse", "emigrante", "weer", "na", "hulle", "tuisland", "teruggekeer", "het", ".", "Eers", "as", "gevolg", "van", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "het", "die", "stroom", "vlugtelinge", "en", "immigrante", "wat", "'n", "nuwe", "heenkome", "in", "die", "land", "gevind", "het", ",", "vinnig", "aangegroei", ".", "Etniese", "Swede", "uit", "die", "Baltiese", "lande", "en", "vlugtelinge", "uit", "ander", "gebiede", "het", "van", "Swede", "sedert", "dies", "'n", "belangrike", "bestemming", "vir", "immigrante", "gemaak", ".", "Die", "ekonomiese", "opswaai", "en", "knellende", "tekort", "aan", "mannekrag", "wat", "veral", "in", "die", "nywerheidsektor", "ondervind", "is", ",", "het", "hierdie", "ontwikkeling", "nog", "bevorder", "en", "immigrasie", "het", "'n", "beslissende", "faktor", "by", "die", "verandering", "van", "Swede", "se", "demografiese", "struktuur", "geword", ".", "Danksy", "die", "gemeenskaplike", "arbeidsmark", "van", "die", "Nordiese", "lande", "wat", "sedert", "die", "jaarbestaan", ",", "het", "'n", "groot", "aantal", "Finse", "burgers", "hulle", "in", "die", "land", "gevestig", "(", "waaronder", "'n", "groot", "persentasie", "Finland-Swede", ")", ",", "terwyl", "daar", "ook", "talle", "immigrante", "uit", "die", "voormalige", "Joego-Slawië", ",", "Griekeland", ",", "Duitsland", ",", "Turkye", ",", "die", "Verenigde", "Koninkryk", ",", "Pole", "en", "Italië", "as", "werknemers", "na", "Swede", "gekom", "het", ".", "Eers", "met", "die", "oliekrisis", "en", "ekonomiese", "resessie", "van", "die", "sewentigerjare", "het", "die", "vraag", "na", "mannekrag", "weer", "afgeneem", "en", "Swede", "se", "immigrasiebeleid", "het", "minder", "liberaal", "geword", ".", "Die", "land", "het", "sy", "deure", "net", "vir", "politieke", "vlugtelinge", "en", "hul", "gesinne", "opgegooi", ".", "In", "die", "laats", "en", "vroeës", "het", "die", "aantal", "asielsoekers", "daarenteen", "skerp", "gestyg", ".", "Inhet", "sowel", "die", "aantal", "immigrante071", ")", "asook", "die", "aantal", "emigrante", "(", "meer", "as000", ")", "'n", "nuwe", "rekordvlak", "bereik", ".", "Die", "grootste", "groepe", "immigrante", "was", "Sweedse", "burgers", "wat", "voorheen", "in", "die", "buiteland", "werksaam", "was", ",", "naas", "Irakis", ",", "burgers", "van", "Nordiese", "buurlande", "en", "Pole", ".", "Die", "emigrasiesyfers", "was", "inendie", "hoogstes", "sedert", "die", "groot", "emigrasiegolwe", "na", "Noord-Amerika", "in", "die", "vroeëte", "eeu.persent", "van", "alle", "emigrante", "inwas", "buitelanders", "wat", "hulle", "vroeër", "in", "Swede", "gevestig", "het", ".", "Die", "anderpersent", "was", "merendeels", "Sweedse", "burgers", "wat", "hulle", "in", "die", "buurlande", "Noorweë", ",", "Denemarke", "en", "Finland", "gevestig", "het", ".", "Gesinstruktuur", "Vandag", "word", "sowat", "die", "helfte", "van", "Sweedse", "kinders", "buite-egtelik", "gebore", ".", "Hierdie", "ontwikkeling", "is", "nie", "te", "wyte", "aan", "'n", "groter", "persentasie", "enkel-ouergesinne", "nie", ",", "maar", "aan", "die", "feit", "dat", "talle", "pare", "ongetroud", "bly", ".", "Volgens", "die", "sensus", "vanhetpersent", "van", "alle", "Sweedse", "inwoners", "in", "sogenaamde", "kerngesinne", "geleef", "wat", "uit", "'n", "enkelouer-gesin", "of", "uit", "gesinne", "met", "getroude", "of", "ongetroude", "pare", "met", "of", "sonder", "kinders", "bestaan", ".", "Egtelike", "en", "buite-egtelike", "verhoudings", "word", "algemeen", "as", "sinonieme", "beskou", ",", "alhoewel", "daar", "in", "regtelike", "opsig", "nog", "enkele", "verskille", "is", ".", "Meer", "aspersent", "van", "alle", "Sweedse", "kinders", "leef", "in", "gesinne", "met", "albei", "ouers", ",", "ten", "spyte", "van", "egskeidingsyfers", "wat", "die", "hoogte", "ingeskiet", "het", ".", "Veertien", "persent", "van", "Sweedse", "kinders", "word", "in", "enkelouer-gesinne", "grootgemaak", "enpersent", "in", "gesinne", "waar", "een", "ouer", "met", "'n", "nuwe", "lewensmaat", "saamwoon", ".", "Politiek", "Swede", "is", "'n", "parlementêre", "demokratiese", "monargie", ".", "Sedertdien", "koning", "Carl", "XVI", "Gustaf", "as", "seremoniële", "staatshoof", ".", "Sweedse", "monarge", "het", "hoegenaamd", "geen", "politieke", "gesag", "nie", "en", "neem", "dus", "ook", "nie", "deel", "aan", "die", "land", "se", "politieke", "lewe", "nie", ".", "Die", "Sweedse", "eenkamerparlement", ",", "die", "Ryksdag", "(", "Sweeds", ":", "Riksdag", ")", ",", "seafgevaardigdes", "word", "vir", "'n", "ampstermyn", "van", "vier", "jaar", "verkies", ".", "Tans", "is", "daar", "agt", "politieke", "partye", "in", "die", "parlement", ":", "die", "konserwatiewe", "Moderata", "samlingspartiet", "(", "M", ")", ",", "die", "Liberale", "Party", "(", "Liberalerna", ",", "L", ")", ",", "die", "Sentrumparty", "(", "Centerpartiet", ",", "C", ")", ",", "die", "Christelike", "Demokrate", "(", "Kristdemokraterna", ",", "KD", ")", ",", "die", "Groen", "Party", "(", "Miljöpartiet", "de", "Gröna", ",", "MP", ")", ",", "die", "Sosiaaldemokratiese", "Arbeidersparty", "(", "Sveriges", "socialdemokratiska", "arbetareparti", ",", "S", ")", ",", "die", "Linkse", "Party", "(", "Vänsterpartiet", ",", "V", ")", "en", "die", "Swededemokrate", "(", "Sverigedemokraterna", ",", "SD", ")", ".", "Die", "eerste", "minister", "(", "statsminister", ")", "word", "deur", "die", "Ryksdag", "benoem", ".", "Hy", "benoem", "op", "sy", "beurt", "die", "ministers", "(", "stadsråden", ")", "van", "sy", "regering", ".", "Sedert", "Oktoberword", "die", "land", "deur", "'n", "minderheidsregering", "onder", "die", "Moderata", "samlingspartiet", "geregeer", ".", "Die", "amp", "van", "eerste", "minister", "word", "beklee", "deur", "Ulf", "Kristersson", "(", "M", ")", ".", "Ekonomie", "Hoofkenmerke", "Swede", "se", "ekonomie", "is", "sterk", "op", "uitvoer", "gerig", "en", "spog", "met", "'n", "aantal", "hoogs", "mededingende", "bedrywe", "soos", "houtverwerking", ",", "sellulose-", "en", "papiervervaardiging", ",", "motor-", ",", "elektrotegniese", ",", "farmaseutiese", "en", "wapennywerhede", ",", "inligtings-", "en", "biotegnologie", "asook", "hernieubare", "energie", "insluit", ".", "Multinasionale", "ondernemings", "met", "globale", "statuur", "speel", "'n", "belangrike", "rol", ".", "Duitsland", ",", "die", "Verenigde", "State", "en", "die", "Nordiese", "lande", "is", "Swede", "se", "vernaamste", "handelsvennote", ".", "Kenmerkend", "is", "die", "groot", "rol", "wat", "die", "Sweedse", "staat", "in", "die", "ekonomie", "speel", "–", "staatsuitgawes", "vir", "goedere", "en", "dienste", "beloop", "meer", "as", "dertig", "persent", "van", "die", "bruto", "binnelandse", "produk", "(", "BNP", ")", ".", "Die", "grootste", "deel", "hiervan", "word", "aan", "onderwys", ",", "opvoeding", "en", "die", "gesondheidssektor", "bestee", ".", "In", "die", "verlede", "is", "meer", "as", "'n", "vyfde", "van", "die", "BNP", "herverdeel", "en", "regstreeks", "aan", "ontvangers", "van", "uitkerings", "onder", "die", "Sweedse", "welvaartstelsel", "uitbetaal", ".", "As", "strukturele", "sterktes", "van", "die", "Sweedse", "ekonomie", "word", "veral", "die", "hoogs", "ontwikkelde", "infrastruktuur", ",", "die", "betreklik", "hoë", "persentasie", "ekonomies", "aktiewe", "vroue", ",", "die", "groot", "persentasie", "Sweedse", "werknemers", "wat", "hoër", "opleiding", "voltooi", "het", ",", "aansienlike", "beleggings", "in", "menslike", "kapitaal", ",", "navorsing", "en", "ontwikkeling", "asook", "die", "relatief", "lae", "belasting", "op", "bedryfsinkomste", "uitgewys", ".", "Daarenteen", "word", "die", "uitgebreide", "werkloosheidskoers", "(", "onder", "meer", "onder", "jeugdiges", "–8", "persent", "in", "die", "groot", "getal", "vroeg", "afgetredenes", "en", "langtermynsiekes", "en", "hoë", "prysvlakke", "as", "gevolg", "van", "die", "markmag", "wat", "'n", "relatief", "klein", "aantal", "groot", "ondernemings", "in", "bepaalde", "sektore", "soos", "die", "bou-", "en", "voedselbedryf", "en", "staatsmonopolies", "soos", "dié", "op", "drank", ".", "Natuurlike", "hulpbronne", "Die", "huidige", "ekonomiese", "welvaart", "van", "Swede", "is", "'n", "fenomeen", "wat", "eers", "ná", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "ontwikkel", "het", ".", "In", "vergelyking", "met", "ander", "Europese", "gebiede", "was", "die", "land", "ten", "opsigte", "van", "sy", "topografie", ",", "geologie", "en", "klimaat", "eeue", "lank", "benadeel", "en", "het", "net", "danksy", "verbeterde", "verbouingsmetodes", "in", "die", "landbousektor", ",", "tegniese", "vooruitgang", "en", "die", "invoering", "van", "tegniese", "kommunikasie-", "en", "vervoermiddels", "sedert", "die", "middel", "van", "diee", "eeu", "'n", "vinnige", "modernisering", "en", "industrialisering", "beleef", ".", "Nogtans", "het", "die", "Sweedse", "ystererts-", "en", "kopervoorrade", "al", "in", "die", "Middeleeue", "'n", "belangrike", "rol", "vir", "die", "inheemse", "en", "Europese", "ekonomie", "gespeel", ".", "Die", "kopermyn", "in", "Falun", "was", "vanaf", "die", "jaardie", "beduidendste", "in", "Europa", "wat", "van", "Swede", "'n", "belangrike", "moondheid", "gemaak", "het", ".", "Die", "ysterertsontginning", "het", "in", "diee", "eeu", "in", "Sentraal-Swede", "begin", ";", "later", "is", "ystertertsmyne", "ook", "in", "die", "noorde", "van", "die", "land", "geopen", ".", "Omstreekshet", "Swede", "sowatpersent", "van", "die", "wêreldproduksie", "opgelewer", ".", "Hierdie", "aandeel", "het", "intussen", "tot", "sowat", "twee", "persent", "gedaal", ",", "tog", "bly", "Swede", "steeds", "een", "van", "die", "belangrikste", "uitvoerders", "van", "ystererts", ".", "Die", "land", "beskik", "oorpersent", "van", "alle", "Europese", "voorrade", "van", "ystererts", "van", "gehalte", ".", "Die", "baie", "hoë", "kwaliteit", "van", "die", "plaaslike", "ystererts", "het", "ook", "van", "Sweedse", "staal", "'n", "gewilde", "uitvoerproduk", "gemaak", ".", "Ekonomiese", "ontwikkeling", "In", "die", "eerste", "helfte", "van", "diee", "eeu", "was", "Swede", "nog", "steeds", "deur", "'n", "agrariese", "ekonomie", "gekenmerk", "–", "sowatpersent", "van", "die", "bevolking", "was", "in", "die", "landbousektor", "werksaam", "wat", "met", "sy", "tradisionele", "strukture", "nie", "oor", "die", "geskikte", "basis", "vir", "'n", "modernisering", "beskik", "het", "nie", ".", "Die", "bevolkingsontploffing", "in", "diee", "eeu", "het", "sodoende", "ernstige", "probleme", "vir", "die", "land", "geskep", ".", "Haglike", "lewensomstandighede", "het", "honderdduisende", "mense", "genoodsaak", "om", "'n", "nuwe", "heenkome", "in", "Noord-Amerika", "te", "vind", ".", "Die", "vinnige", "industrialisering", "wat", "in", "die", "tweede", "helfte", "van", "diee", "eeu", "begin", "het", ",", "het", "van", "Swede", "tot", "die", "Groot", "Depressie", "in'n", "moderne", "nywerheidsland", "gemaak", ".", "In", "die", "periode", "tussenenwas", "die", "Sweedse", "ekonomie", "–", "naas", "dié", "van", "Japan", "–", "die", "snelste", "groeiende", "ter", "wêreld", "en", "danksy", "die", "invoering", "van", "die", "volksskool", "inhet", "Swede", "naas", "die", "VSA", "ook", "oor", "die", "gevorderdste", "onderwysstelsel", "van", "alle", "lande", "beskik", ".", "Met", "die", "herorganisering", "van", "die", "Ryksbank", ",", "wat", "oorspronklik", "ingestig", "is", "en", "tot", "die", "oudstes", "ter", "wêreld", "behoort", ",", "het", "Swede", "inook", "die", "finansiële", "grondslag", "vir", "sy", "vinnige", "ontwikkeling", "gelê", ".", "Die", "Sweedse", "nywerheidsomwenteling", "het", "hoofsaaklik", "op", "die", "beskikbaarheid", "en", "plaaslike", "verwerking", "van", "natuurlike", "hulpbronne", "soos", "ystererts", "en", "swaar", "nywerhede", "in", "Svealand", ",", "uitgestrekte", "bosgebiede", "in", "die", "noorde", "van", "die", "land", "en", "'n", "groot", "aantal", "saagmeule", "langs", "die", "kus", "van", "Norrland", "gebaseer", ".", "Die", "ystererts", "wat", "in", "die", "myne", "van", "Kiruna", "en", "Gällivare", "in", "die", "Arktiese", "noorde", "van", "die", "land", "ontgin", "is", ",", "is", "via", "die", "seehawens", "van", "Luleå", "en", "Narvik", "(", "Noorweë", ")", "veral", "na", "Duitsland", "uitgevoer", ".", "Die", "bou", "van", "waterkragsentrales", "het", "gekompenseer", "vir", "die", "gebrek", "aan", "inheemse", "steenkool-", "en", "aardgasbronne", ".", "Die", "grootskaalse", "uitvoer", "van", "ystererts", ",", "hout", "en", "pulp", "het", "'n", "gesonde", "basis", "vir", "die", "verdere", "ekonomiese", "ontwikkeling", "van", "die", "land", "geskep", ".", "Swede", "het", "genoeg", "buitelandse", "valuta", "verdien", "om", "gevorderde", "tegnologieë", "en", "gesofistikeerde", "nywerheidsgoedere", "in", "te", "voer", "en", "geleidelik", "begin", "om", "ook", "self", "nuwe", "nywerheidsprodukte", "te", "ontwikkel", ".", "Die", "eerste", "tafeltelefoon", "is", "deur", "Lars-Magnus", "Ericsson", "gebou", ";", "Sven", "Wingquist", "het", "die", "ontwerp", "en", "gehalte", "van", "moderne", "koeëllaers", "verbeter", ";", "Alexander", "Lagerman", "het", "'n", "nuwe", "masjien", "vir", "die", "massavervaardiging", "van", "vuurhoutjies", "ontwikkel", ";", "Alfred", "Nobel", "het", "'n", "patent", "vir", "dinamiet", "ontvang", ";", "Baltzar", "von", "Platen", "het", "die", "eerste", "gasaangederwe", "koelmasjien", "gebou", "en", "Gustaf", "de", "Laval", "het", "bekendheid", "as", "die", "uitvinder", "van", "die", "moderne", "melkskeier", "verwerf", ".", "Nywerhede", "met", "gevorderde", "tegnologieë", ",", "wat", "internasionaal", "bekende", "ondernemings", "soos", "Nobel", "AB", ",", "ASEA", "(", "tans", "ABB", ")", ",", "Bahco", ",", "LM", "Eriksson", ",", "Alfa", "Laval", "en", "SKF", "ingesluit", "het", ",", "het", "eers", "sedert", "dies", "veral", "in", "Sentraal-Swede", "begin", "ontwikkel", ".", "Ná", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "het", "Swede", "een", "van", "die", "leidende", "nywerheidslande", "ter", "wêreld", "geword", ",", "terwyl", "sy", "bevolking", "vinnig", "verstedelik", "het", ".", "Die", "industriële", "ontwikkeling", "het", "sy", "hoogtepunt", "teen", "die", "middel", "van", "dies", "bereik", ",", "terwyl", "die", "aantal", "werknemers", "in", "die", "nywerheidsektor", "sedert", "dies", "ten", "gunste", "van", "die", "dienssektor", "afgeneem", "het", ".", "Inwas1", "persent", "van", "die", "werknemers", "in", "die", "landbou", "werksaam,6", "persent", "in", "die", "nywerheid", "-", "en1", "persent", "in", "die", "dienssektor", ".", "Die", "Sweedse", "ekonomie", "is", "uitvoergerig", "(", "uitvoere", "beloop", "bynapersent", "van", "die", "bruto", "geografiese", "produk", "[BGP", "]", ")", "en", "word", "deur", "'n", "groot", "aantal", "globale", "maatskappye", "soos", "byvoorbeeld", "Ericsson", ",", "Volvo", ",", "ABB", ",", "Electrolux", ",", "SKF", "en", "AstraZeneca", "gekenmerk", ".", "Internasionaal", "mededingende", "sektore", "sluit", "die", "hout-", ",", "sellulose-", "en", "papierbedryf", ",", "nywerhede", "soos", "die", "motor-", ",", "elektrotegniese", ",", "farmaseutiese", "en", "wapenbedryf", ",", "asook", "biotegnologie", "en", "hernieubare", "energieë", "in", ".", "Danksy", "die", "modernisering", "van", "sy", "tradisionele", "houtbedryf", "is", "Swede", "nog", "steeds", "een", "van", "die", "grootste", "produsente", "en", "uitvoerlande", "ter", "wêreld", "van", "sellulose", ",", "papier", ",", "saaghout", "en", "meubels", ".", "Die", "hoofhandelsvennote", "is", "Duitsland", ",", "die", "VSA", "en", "die", "Nordiese", "lande", ".", "Die", "Sweedse", "staat", "speel", "nog", "steeds", "'n", "beduidende", "rol", "in", "die", "ekonomiese", "lewe", "–", "regstreekse", "en", "indirekte", "belastings", "verteenwoordig", "sowatpersent", "van", "die", "BGP", ",", "terwyl", "die", "staatsuitgawes", "vir", "goedere", "en", "dienste", "meer", "aspersent", "van", "die", "BGP", "beloop", ".", "Die", "Sweedse", "staat", "belê", "veral", "in", "die", "onderwys-", "en", "gesondheidstelsel", ".", "Meer", "aspersent", "van", "die", "BGP", "is", "vir", "regstreekse", "sosiale", "toelae", "met", "die", "oog", "op", "herverdeling", "van", "inkomste", "bestee", ".", "Die", "Sweedse", "ekonomie", "trek", "voordeel", "uit", "'n", "moderne", "infrastruktuur", ",", "hoë", "beleggings", "in", "menslike", "hulpbronne", ",", "navorsing", "en", "ontwikkeling", "asook", "lae", "belastingtariewe", "vir", "ondernemings", ".", "Fundamentele", "probleme", "is", "die", "relatief", "groot", "aantal", "langtermynsiekes", "en", "werknemers", "wat", "voor", "die", "bereiking", "van", "die", "amptelike", "pensioenaris-ouderdom", "aftree", ",", "die", "hoë", "prysvlak", "in", "sektore", "soos", "die", "bou-", "en", "voedselbedryf", ",", "wat", "aan", "die", "markmag", "van", "'n", "klein", "aantal", "groot", "maatskappye", "te", "wyte", "is", ",", "en", "staatsmonopole", "ten", "opsigte", "van", "drankwinkels", "en", "apteke", ".", "Die", "krisis", "waarin", "die", "Sweedse", "welvaartstelsel", "in", "dies", "beland", "het", ",", "het", "die", "aanleiding", "tot", "grootskaalse", "hervormings", "gegee", ".", "Die", "Sweedse", "welvaartstaat", "Die", "ontwikkeling", "van", "Swede", "se", "moderne", "ekonomiese", "en", "sosiale", "stelsel", "het", "in", "die", "laaste", "derde", "van", "diee", "eeu", "begin", "en", "word", "in", "drie", "fases", "verdeel", ".", "Die", "eerste", "fase", ",", "wat", "omstreeksbegin", "en", "tot", "dies", "geduur", "het", ",", "was", "gekenmerk", "deur", "'n", "liberale", "ekonomiese", "beleid", "waarby", "die", "staat", "die", "vryemark", "net", "soos", "die", "gesondheids-", "en", "onderwysstelsel", "en", "die", "land", "se", "infrastruktuur", "met", "sy", "vooruitstrewende", "wetgewing", "ondersteun", "en", "ontwikkel", "het", ".", "Die", "totale", "staatsuitgawes", "–", "gemeet", "as", "aandeel", "aan", "die", "bruto", "binnelandse", "produk", "(", "BBP", ")", "–", "was", "innog", "so", "hoog", "soos", "dié", "van", "die", "Verenigde", "State", ".", "Tydens", "hierdie", "fase", "het", "Swede", ",", "gemeet", "aan", "die", "bruto", "binnelandse", "produk", "per", "capita", ",", "van", "een", "van", "die", "armste", "lande", "in", "Wes-Europa", "tot", "die", "derde", "welvarendste", "ontwikkel", ".", "'n", "Belangrike", "kenmerk", "van", "die", "Sweedse", "model", "was", "die", "noue", "samewerking", "tussen", "die", "regering", ",", "werkgewers", "en", "werknemers", ".", "Die", "Sosiaal-Demokratiese", "Party", "het", "hierdie", "samewerking", "as", "die", "enigste", "konstruktiewe", "manier", "beskou", "waarop", "die", "ontwikkeling", "tot", "'n", "welvaartstaat", "moontlik", "sou", "wees", ".", "Die", "Sosiaal-Demokrate", "het", "hierby", "voordeel", "getrek", "uit", "die", "feit", "dat", "die", "land", "se", "nywerheidsektor", "deur", "'n", "klein", "aantal", "welvarende", "gesinne", "oorheers", "is", "(", "waaronder", "die", "Wallenbergs", "wat", "nog", "steeds", "'n", "leidende", "dinastie", "van", "nyweraars", "is", ")", "wat", "bereid", "was", "om", "Swede", "se", "ekonomiese", "en", "maatskaplike", "model", "saam", "met", "die", "regering", "te", "beplan", ".", "Daarnaas", "het", "die", "Sosiaal-Demokrate", "die", "land", "vanafdekades", "lank", "geregeer", "–", "met", "die", "uitsondering", "van", "twee", "periodes", "tussenen", "en", "tussenen–", "en", "sodoende", "vir", "politieke", "stabiliteit", "gesorg", ".", "Die", "Sweedse", "welvaartsmodelstaat", "het", "sowel", "die", "posisie", "van", "vakbonde", "asook", "dié", "van", "werkgewers", "versterk", ".", "Nadat", "die", "eerste", "derde", "van", "diete", "eeu", "deur", "'n", "groot", "aantal", "stakings", "gekenmerk", "was", ",", "het", "vakbondleiers", "en", "nyweraars", "inin", "Saltsjöbaden", "naby", "Stockholm", "byeengekom", "om", "'n", "historiese", "ooreenkoms", "te", "sluit", ".", "Die", "vakbonde", "het", "hulself", "daartoe", "verplig", "om", "stakings", "en", "ander", "maatreëls", "vroegtydig", "aan", "te", "kondig", ",", "terwyl", "die", "werkgewers", "ingestem", "het", "om", "meer", "regte", "aan", "werknemers", "te", "gee", ".", "Die", "ooreenkoms", "is", "inonderteken", "en", "die", "Sweedse", "nywerheidsektor", "het", "oor", "die", "volgende", "dekades", "vinnig", "ontwikkel", "sonder", "om", "deur", "stakings", "of", "nasionaliserings", "ontwrig", "te", "word", ".", "Ná", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "was", "werkloosheidsyfers", "uiters", "laag", ",", "die", "privaatsektor", "was", "mededingend", "en", "winsgewend", ",", "terwyl", "korporatiewe", "belasting", "met", "sowatpersent", "een", "van", "die", "laagstes", "in", "Europa", "was", ".", "Die", "tweede", "fase", "het", "vantotgeduur", ".", "In", "hierdie", "periode", "het", "Swede", "steeds", "aan", "sy", "vryemarkbeleid", "vasgehou", ",", "die", "hoofimpuls", "van", "die", "destydse", "beleid", "was", "egter", "die", "bou", "van", "'n", "omvattende", "welvaartstelsel", ".", "Die", "staatsuitgawes", "as", "aandeel", "van", "die", "BBP", "het", "gevolglik", "skerp", "gestyg", "vanpersent", "intot", "'n", "rekordsyfer", "van", "bynapersent", "in", "die", "laats", ".", "In", "dieselfde", "tydperk", "is", "die", "maksimale", "persoonlike", "inkomstebelasting", "vir", "die", "meeste", "voltydse", "werknemers", "vantot", "tussenenpersent", "verhoog", ".", "Alhoewel", "daar", "as", "gevolg", "van", "die", "nivellering", "van", "inkomsteverskille", "minder", "finansiële", "aansporings", "was", "om", "te", "werk", ",", "te", "spaar", "of", "om", "'n", "sakeonderneming", "te", "stig", ",", "het", "die", "staat", "die", "afdanking", "van", "werknemers", "sonder", "billike", "redes", "baie", "moeilik", "gemaak", ".", "Die", "fase", "tussenenwas", "die", "klassieke", "periode", "van", "die", "Sweedse", "welvaartstaatmodel", ".", "Swede", "se", "ekonomiese", "prestasie", "was", "in", "hierdie", "tydperk", "middelmatig", "–", "die", "BBP", "per", "capita", "was", "tussenen18", "persent", "laer", "as", "dié", "van", "die", "welvarendste", "OESO-lidstate", "en", "Swede", "is", "net", "as", "diee", "rykste", "land", "in", "die", "OESO", "gelys", ".", "Die", "opheffing", "van", "valutabeheer", "in", "die", "laats", "en", "Swede", "se", "toetrede", "tot", "die", "Europese", "Unie", "in", "die", "vroeës", "het", "die", "derde", "fase", "van", "die", "Sweedse", "model", "ingelui", ".", "Die", "Sosiaal-Demokratiese", "regering", "het", "die", "belastingtariewe", "invir", "talle", "werknemers", "met", "tussenenpersent", "verlaag", "en", "die", "volgende", "konserwatief-liberale", "koalisieregering", "het", "met", "die", "deregulering", "van", "'n", "aantal", "markte", "soos", "telekommunikasie", ",", "elektrisiteitsvoorsiening", ",", "pad-", "en", "spoorvervoer", "begin", ".", "Selfs", "die", "onderwysstelsel", ",", "kinder-", "en", "bejaardesorg", "is", "deur", "die", "nuwe", "beleid", "van", "privatisering", "geraak", "om", "mededinging", "in", "die", "dienssektor", "te", "bevorder", ".", "In", "die", "volgende", "jare", "het", "Swede", "sowat", "'n", "derde", "van", "sy", "agterstand", "ten", "opsigte", "van", "die", "BBP", "per", "capita", "uitgewis", "en", "die", "ekonomiese", "groei", "het", "sedert", "die", "middel", "van", "dies", "versnel", ".", "Nogtans", "waspersent", "van", "die", "ekonomies", "aktiewe", "bevolking", "afhanklik", "van", "staatssubsidiëring", ".", "Inhet", "die", "staatsuitgawes", "nog", "steedspersent", "van", "die", "BBP", "beloop", ".", "Energiebeleid", "Die", "Sweedse", "Minister", "vir", "Volhoubare", "Ontwikkeling", ",", "Mona", "Sahlin", ",", "het", "opFebruarie'n", "regeringsplan", "aan", "die", "publiek", "bekend", "gestel", "waarvolgens", "Swede", "teendie", "eerste", "\"", "olievrye", "ekonomie", "ter", "wêreld", "\"", "sal", "wees", ".", "Die", "toekomstige", "energiebeleid", "sal", "op", "die", "uitbou", "van", "hernubare", "energiebronne", ",", "veral", "die", "gebruik", "van", "bioenergie", "deur", "middel", "van", "houtverwerking", ",", "windkrag", ",", "golfkrag", "(", "branderkrag", ")", "en", "biogas", ",", "konsentreer", ".", "Die", "ontwikkeling", "van", "effisiënte", "tegnologieë", "ter", "vermindering", "van", "die", "energieverbruik", "is", "'n", "tweede", "hoofdoelwit", ".", "Inhet", "Swede", "nog", "sowat", "'n", "derde", "van", "sy", "energie", "uit", "fossielbrandstowwe", "opgewek", "–", "veral", "die", "vervoersektor", "is", "sterk", "afhanklik", "van", "ru-olieinvoere", ".", "Kernkrag-", "en", "waterkragsentrales", "lewer", "respektiewelik", "die", "helfte", "van", "alle", "krag", "op", "wat", "in", "die", "land", "opgewek", "word", ".", "Die", "Sweedse", "energieverskaffer", "Vattenfall", "het", "in", "Meiaangekondig", "dat", "hy", "groot", "bedrae", "aan", "die", "uitbou", "van", "windkrag", "sal", "bestee", ".", "Die", "vermoë", "van", "sy", "windkragaanlegtes", "sal", "vanterawattuur", "intotterawattuur", "inuitgebou", "word", ".", "Kultuur", "Oorsig", "Ten", "spyte", "van", "sy", "relatief", "klein", "bevolking", "spog", "Swede", "met", "musikale", "en", "literêre", "werke", "van", "wêreldgehalte", "en", "beskik", "daarnaas", "ook", "oor", "'n", "lewendige", "toneel-", "en", "rolprentbedryf", "wat", "internasionale", "erkenning", "geniet", ".", "Die", "Sweedse", "letterkunde", "word", "dikwels", "vereenselwig", "met", "skrywers", "van", "wêreldfaam", "soos", "Selma", "Lagerlöf", "en", "August", "Strindberg", ",", "terwyl", "Astrid", "Lindgren", "een", "van", "die", "bekendste", "outeurs", "van", "kinderliteratuur", "is", ".", "Die", "Sweedse", "rolprent", "-", "en", "musiekbedryf", "het", "danksy", "die", "regisseur", "Ingmar", "Bergman", ",", "die", "Hollywood-ster", "Greta", "Garbo", "en", "popgroepe", "soos", "ABBA", "internasionale", "sukses", "behaal", ".", "Swede", "was", "inook", "die", "eerste", "land", "ter", "wêreld", "wat", "persvryheid", "gewaarborg", "het", "en", "beskerm", "nog", "steeds", "sowel", "die", "publiek", "se", "reg", "op", "onafhanklike", "verslaggewing", "en", "inligting", "asook", "die", "rol", "van", "joernalistiek", "as", "'n", "kontrolemeganisme", "in", "'n", "moderne", "demokratiese", "samelewing", ".", "Sweedse", "koerante", "het", "net", "soos", "hul", "eweknieë", "in", "ander", "Skandinawiese", "lande", "'n", "groot", "en", "lojale", "leserskorps", ".", "Ten", "spyte", "van", "'n", "reeks", "besuinigings", "in", "dies", "word", "die", "kulturele", "lewe", "in", "Swede", "ook", "vandag", "nog", "tot", "'n", "groot", "mate", "deur", "die", "staat", "gesubsidieer", ".", "Baie", "beduidende", "kulturele", "instellings", "soos", "die", "Koninklike", "Operahuis", ",", "die", "Koninklike", "Dramatiese", "Teater", "en", "die", "Koninklike", "Filharmoniese", "Orkes", "deur", "die", "staat", "befonds", ".", "Privaat", "borge", "is", "minder", "belangrik", "as", "in", "ander", "lande", ".", "Kookkuns", "Swede", "se", "kookkuns", "kan", "moontlik", "nie", "meeding", "met", "dié", "van", "Frankryk", "of", "Italië", "nie", ",", "tog", "bly", "die", "land", "'n", "gewilde", "bestemming", "vir", "fynproewers", "en", "spog", "met", "'n", "groot", "aantal", "eersterangse", "restourante", "wat", "sowel", "in", "stedelike", "asook", "landelike", "gebiede", "aangetref", "kan", "word", ".", "Sweedse", "sjefs", "staan", "onder", "meer", "vir", "hulle", "kreatiwiteit", "bekend", "en", "die", "nasionale", "span", "sjefs", "het", "tydens", "Europese", "en", "wêreldkampioenskappe", "soos", "die", "Bocuse", "d'", "or", "uitermate", "goed", "gepresteer", ".", "Moderne", "Sweedse", "sjefs", "sluit", "by", "die", "ou", "tradisie", "aan", "om", "geregte", "steeds", "by", "die", "jaargetye", "aan", "te", "pas", ".", "Elkeen", "van", "die", "vier", "seisoene", "het", "in", "Swede", "sy", "eie", "besondere", "spesialiteite", "soos", "sagte", "groente", "in", "die", "lente", ";", "vrugte", ",", "bessies", "en", "vis", "in", "die", "somer", ";", "skulpvis", ",", "wildvleis", "en", "sampioene", "in", "die", "najaar", "en", "die", "bekende", "Julbord", "in", "Desember", "–", "'n", "buffet-ete", "met", "ingemaakte", "haring", ",", "gemarineerde", "salm", ",", "vleisballetjies", "(", "köttbullar", ")", ",", "paling", "met", "eierroom", "en", "ander", "geregte", ".", "Tradisionele", "kulinêre", "feesdae", "is", "Pase", ",", "die", "Midsomerfees", ",", "Augustus", "met", "sy", "kreef-ete", "en", "Kersfees", ".", "Tradisionele", "maniere", "van", "voedselpreservering", "het", "hul", "spore", "in", "hedendaagse", "Sweedse", "disse", "agtergelaat", "wat", "deur", "'n", "kombinasie", "van", "soutigheid", ",", "surigheid", "en", "soetheid", "gekenmerk", "word", ".", "Sport", "Sportaktiwiteite", "is", "'n", "nasionale", "beweging", "aangesien", "die", "helfte", "van", "die", "bevolking", "by", "sportaktiwiteite", "betrokke", "is", ".", "Die", "twee", "gewildste", "sportsoorte", "is", "sokker", "en", "yshokkie", ".", "Tweede", "na", "sokker", "is", "perdesport", "(", "waaraan", "meestal", "vroue", "deelneem", ")", "met", "die", "naasmeeste", "deelnemers", ".", "Daarna", "volg", "gholf", ",", "oriëntasieloop", ",", "gimnastiek", ",", "baan", "en", "veld", ",", "asook", "die", "spanspoorte", "yshokkie", ",", "handbal", ",", "floorball", ",", "basketbal", "en", "bandy", "in", "terme", "van", "deelnemers", ".", "Van", "die", "bekendste", "Sweedse", "tennisspelers", "sluit", "in", "Björn", "Borg", ",", "Thomas", "Johansson", "en", "Robin", "Söderling", ".", "Die", "Sweedse", "nasionale", "mansyshokkiespan", ",", "met", "die", "bynaam", "Tre", "Kronor", "(", "Sweeds", ":", "\"", "drie", "krone", "\"", ";", "die", "nasionale", "span", "simbool", "van", "Swede", ")", ",", "word", "as", "een", "van", "die", "beste", "in", "die", "wêreld", "beskou", ".", "Die", "span", "het", "die", "wêreldkampioenskap", "nege", "keer", "gewen", ",", "wat", "hulle", "derde", "in", "die", "medaltabel", "van", "alle", "tye", "plaas", ".", "Tre", "Kronor", "het", "ook", "die", "goue", "medalje", "tydens", "die", "Olimpiese", "Winterspele", "inengewen", ".", "Inhet", "Tre", "Kronor", "'", "'", "die", "eerste", "nasionale", "yshokkiespan", "geword", "wat", "beide", "die", "Olimpiese", "en", "Wêreldkampioenskap", "in", "dieselfde", "jaar", "gewen", "het", ".", "Die", "Sweedse", "nasionale", "sokkerspan", "was", "veral", "in", "die", "verlede", "tydens", "die", "Sokker-Wêreldbeker", "suksesvol", ",", "tydens", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "inhet", "die", "gasheer", "as", "naaswenner", "ná", "Brasilië", "geëindig", ",", "en", "twee", "keer", "derde", ",", "inen", "Swede", "het", "die", "Olimpiese", "Somerspele", "die", "ruitersportwedstryde", "tydens", "die", "Olimpiese", "Somerspele", "die", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "inen", "die", "Paralimpiese", "Winterspeleaangebied", ".", "Ander", "belangrike", "sporttoernooie", "wat", "in", "Swede", "gehou", "is", ",", "sluit", "in", "die", "Europese", "Sokkerkampioenskap", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "vir", "vroue", "in", "Wêreldatletiekkampioenskap", "Europese", "Vrouesokkerkampioenskapen", "verskeie", "toernooie", "in", "yshokkie", ",", "ysbal", ",", "atletiek", ",", "ski", ",", "bandy", ",", "kunsskaats", "en", "swem", ".", "Verwysings", "Bronnelys", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "parlementswebwerf", "Amptelike", "regeringswebwerf", "Amptelike", "toerismewebwerf", "Skandinawië" ]

[ "Statistiek", "word", "meermale", "beskryf", "as", "die", "wetenskap", "wat", "met", "die", "insameling", "en", "ontleding", "van", "data", "(", "waarnemings", ")", "te", "make", "het", ",", "asook", "met", "die", "maak", "van", "gevolgtrekkings", "en", "die", "neem", "van", "besluite", "op", "grond", "van", "dié", "ontledings", ".", "Dit", "is", "gebaseer", "op", "statistiese", "teorie", "wat", "'n", "vertakking", "is", "van", "toegepaste", "wiskunde", ".", "In", "statistiese", "teorie", "word", "willekeurigheid", "en", "onsekerheid", "gemodelleer", "deur", "van", "waarskynlikheidsleer", "gebruik", "te", "maak", ".", "Die", "beoefening", "van", "statistiek", "behels", "die", "beplanning", ",", "opsomming", "en", "interpretasie", "van", "sekere", "waarnemings", ".", "Die", "doel", "van", "statistiek", "is", "om", "die", "beste", "inligting", "moontlik", "vanuit", "die", "data", "beskikbaar", "te", "maak", "en", "daarom", "reken", "baie", "outeurs", "dat", "statistiek", "'n", "vertakking", "van", "besluitnemingsteorie", "is", ".", "Die", "data", "waarna", "hier", "verwys", "word", ",", "word", "normaalweg", "verkry", "deur", "waarnemings", "te", "maak", "van", "'n", "deel", "(", "steekproef", ")", "van", "die", "geheel", "(", "universum", ")", "wat", "bestudeer", "word", ".", "Oorsprong", "Die", "woord", "statistiek", "het", "sy", "herkoms", "in", "die", "moderne", "Latynse", "frase", "statisticum", "collegium", "(", "lesing", "oor", "staatsaangeleenthede", ")", ",", "vandaar", "die", "italiaanse", "woord", "statista", ",", "wat", "staatsman", "of", "politikus", "beteken", "(", "vergelyk", "met", "status", ")", "en", "die", "Duitse", "woord", "Statistik", ",", "wat", "oorspronklik", "verwys", "het", "na", "die", "analisering", "van", "data", "oor", "die", "staat", ".", "Dit", "het", "die", "algemene", "betekenis", "van", "die", "versameling", "en", "klassifisering", "van", "data", "in", "die", "vroeëe", "eeu", "verkry", ".", "Die", "versameling", "van", "data", "oor", "state", "en", "liggings", "duur", "steeds", "voort", ",", "hoofsaaklik", "deur", "nasionale", "en", "internasionale", "statistiek", "dienste", ";", "veral", "met", "sensusopnames", "wat", "gereelde", "inligting", "oor", "die", "bevolking", "verskaf", ".", "Statistiese", "metodes", "Statistiek", "beoog", "om", "kennis", "wiskundig", "te", "beskryf", "en", "poog", "dan", "om", "iets", "te", "leer", "uit", "die", "waarnemings", ".", "Dit", "vereis", "dat", ":", "waarnemings", "beplan", "word", "om", "hul", "veranderlikheid", "te", "beheer", "(", "eksperimentele", "ontwerp", ")", ",", "versamelings", "van", "waarnemings", "opgesom", "word", "om", "die", "ooreenkomste", "uit", "te", "lig", "en", "die", "besonderhede", "weg", "te", "steek", "(", "beskrywende", "statistiek", ")", ",", "en", "'n", "konsensus", "bereik", "word", "oor", "wat", "die", "waarnemings", "ons", "vertel", "oor", "die", "wêreld", "wat", "ons", "waarneem", ".", "Met", "sommige", "vorms", "van", "beskrywende", "statistiek", ",", "veral", "data-ontginning", ",", "raak", "die", "tweede", "en", "derde", "stappe", "so", "prominent", "dat", "die", "eerste", "stap", "(", "beplanning", ")", "minder", "belangrik", "blyk", ".", "In", "hierdie", "dissiplines", "word", "data", "dikwels", "buite", "beheer", "van", "die", "persoon", "wat", "die", "analise", "doen", "versamel", "en", "die", "resultaat", "mag", "meer", "'n", "bedryfsmodel", "as", "'n", "konsensus", "verslag", "oor", "die", "onderwerp", "wees", ".", "Belangrike", "Statistiese", "Begrippe", "Waarskynlikheid", "Die", "waarskynlikheid", "van", "'n", "gebeurtenis", "word", "dikwels", "gedefinieer", "as", "'n", "getal", "tussen", "nul", "en", "een", ".", "Die", "getal", "word", "verkry", "vanuit", "die", "relatiewe", "frekwensiebenadering", "van", "waarskynlikheid", ".", "In", "werklikheid", "bestaan", "daar", "omtrent", "geen", "gebeurtenis", "wat", "'n", "waarskynlikheid", "vanofhet", "nie", ".", "'n", "Mens", "kan", "sê", "dat", "die", "son", "in", "die", "oggend", "sal", "opkom", "maar", "daar", "is", "altyd", "die", "moontlikheid", "dat", "'n", "onwaarskynlike", "gebeurtenis", "die", "son", "kan", "vernietig", "of", "'n", "kernoorlog", "kan", "die", "lug", "met", "as", "en", "rook", "bedek", "en", "sodoende", "die", "son", "verbloem", ".", "Die", "waarskynlikheid", "van", "sulke", "gebeure", "rond", "ons", "gewoonlik", "af", "tot", "'", "nof", "'", "nna", "aanleiding", "van", "hoe", "onwaarskynlik", "of", "waarskynlik", "die", "gebeurtenis", "respektiewelik", "is", ".", "Hierdie", "tipe", "afronding", "kan", "egter", "lei", "tot", "misverstande", "en", "gevaarlike", "gedrag", "omdat", "mense", "nie", "tussen", "waarskynlikhede", "kan", "onderskei", "nie", ",", "bv.", "'n", "waarskynlikheid", "van4", "en", "'n", "waarskynlikheid", "van9", "kan", "albei", "na", "nul", "afgerond", "word", "al", "is", "daar", "wesenlike", "verskille", "tussen", "hulle", ".", "As", "jy", "byvoorbeeld", "verwag", "om", "'n", "padofmaal", "in", "jou", "lewe", "oor", "te", "steek", ",", "dan", "sal", "'n", "verlaging", "in", "jou", "risiko", "tot", "'n", "waarskynlikheid", "van9", "beteken", "dat", "jy", "waarskynlik", "nooit", "in", "jou", "lewe", "'n", "ongeluk", "gaan", "hê", "nie", ",", "terwyl", "'n", "waarskynlikheid", "van4", "beteken", "dat", "jy", "baie", "waarskynlik", "'n", "ongeluk", "gaan", "hê", "ten", "spyte", "van", "die", "intuitiewe", "gevoel", "dat01%", "'n", "baie", "klein", "risiko", "is", ".", "Steekproefneming", "'n", "Steekproef", "is", "'n", "deelversameling", "van", "'n", "teikenpopulasie", ".", "'n", "Baie", "belangrike", "onderdeel", "van", "'n", "statistiese", "studie", "is", "die", "beplanning", "van", "die", "steekproef", ".", "Indien", "'n", "statistikus", "afleidings", "wil", "maak", "uit", "die", "steekproef", "wat", "gedoen", "word", ",", "moet", "hy", "verseker", "dat", "die", "data", "van", "sy", "steekproef", "die", "populasie", "wat", "ondersoek", "word", "so", "juis", "moontlik", "weerspieël", ".", "Indien", "data", "vanaf", "die", "totale", "populasie", "verkry", "word", ",", "word", "daar", "gepraat", "van", "'n", "sensus", ".", "Die", "steun", "wat", "'n", "politieke", "kandidaat", "byvoorbeeld", "by", "die", "stembus", "kan", "verwag", "kan", "dus", "akkuraat", "beraam", "word", "indien", "die", "steekproef", "goed", "beplan", "word", ".", "Indien", "sulke", "beplanning", "nie", "gedoen", "word", "nie", "kan", "dit", "gebeur", "dat", "foutiewe", "afleidings", "gemaak", "word", ".", "As", "'n", "kandidaat", "se", "beleid", "byvoorbeeld", "baie", "gewild", "is", "onder", "plattelanders", "en", "die", "steekproef", "is", ":", "Versamel", "data", "hoofsaaklik", "uit", "plattelandse", "gebiede", ",", "sal", "die", "valse", "gevolgtrekkings", "toon", "dat", "die", "kandidaat", "meer", "steun", "gaan", "hê", "as", "wat", "in", "der", "waarheid", "die", "geval", "is", ".", "Daar", "word", "in", "dié", "geval", "gepraat", "van", "steekproefsydigheid", "en", "dit", "is", "dan", "'n", "belangrike", "maatstaf", "wat", "in", "ag", "geneem", "word", "met", "die", "statistiese", "analise", "van", "data", ".", "Twee", "ander", "belangrike", "maatstawwe", "wat", "in", "ag", "geneem", "moet", "word", "is", "die", "streekproeffout", "en", "die", "streekproefwaarnemingsfout", ".", "Daar", "is", "dan", "ook", "verskeie", "metodes", "vir", "die", "neem", "van", "streekproewe", "wat", "oorweeg", "moet", "word", "tydens", "die", "beplanningsfase", "van", "'n", "steekproef", ".", "Waarskynlikheidsverdeling", "'n", "Belangrike", "stukkie", "gereedskap", "in", "die", "analise", "van", "'n", "steekproef", "of", "sensus", "is", "waarskynlikheidsverdelings", ".", "Dit", "stel", "die", "statistikus", "in", "staat", "om", "gevolgtrekkings", "te", "maak", "oor", "'n", "steekproef", "se", "verteenwoordiging", "van", "'n", "populasie", ".", "Indien", "die", "grafiek", "van", "die", "toevalsveranderlikes", "se", "waardes", "en", "frekwensies", "waarop", "dit", "voorkom", "van", "die", "steekproef", "en", "dié", "van", "die", "totale", "populasie", "(", "of", "ander", "groter", "steekproef", ")", "nie", "dieselfde", "vorm", "het", "nie", "kan", "die", "statistikus", "dus", "die", "gevolgtrekking", "maak", "dat", "daar", "'n", "faktor", "in", "sy", "steekproef", "bestaan", "(", "soos", "bv.", "Ligging", "van", "respondente", "in", "die", "voorbeeld", "in", "vorige", "paragraaf", ")", "wat", "sy", "data", "nie", "verteenwoordigend", "maak", "nie", ".", "Verskeie", "parameters", "word", "gedefinieer", "om", "waarskynlikheidsverdeling", "wiskundig", "te", "beskryf", ",", "soos", "onder", "andere", "die", "rekenkundige", "gemiddelde", ",", "standaardafwyking", "en", "variansie", ".", "Hipotesetoetsing", "Hipotesetoetsing", "word", "gebruik", "om", "waarskynlikheidsverdeling", "te", "vergelyk", "en", "gevolgtrekkings", "te", "maak", ".", "So", "kan", "die", "data", "van", "'n", "kliniese", "ondersoek", "vir", "'n", "nuwe", "medisyne", "vergelyk", "word", "met", "kontroledata", "om", "die", "effektiwiteit", "van", "die", "medisyne", "se", "werking", "te", "evalueer", "en", "ook", "moontlike", "newe-effekte", "te", "identifiseer", ".", "Regressie-", "en", "korrelasie-analise", "Die", "twee", "begrippe", "het", "te", "doen", "met", "die", "assosiasie-analise", "van", "twee", "of", "meer-veranderlike", "data", ".", "'n", "Assosiasie", "analise", "behels", "twee", "aspekte", "wat", "deur", "bogenoemde", "begrippe", "beskryf", "word", ".", "Eerstens", "behels", "regressie-analise", "die", "bepaling", "van", "'n", "verband", "tussen", "die", "veranderlikes", "aan", "die", "hand", "van", "een", "of", "ander", "wiskundige", "vergelyking", "hetsy", "lineêr", "of", "nie-lineêr", "van", "aard", ".", "'n", "Korrelasie-analise", "het", "te", "doen", "met", "hoe", "sterk", "die", "verband", "tussen", "die", "veranderlikes", "is", ".", "As", "'n", "veranderlike", "se", "waarde", "dus", "slegs", "afhanklik", "is", "van", "een", "veranderlike", "dan", "sal", "'n", "mens", "tipies", "'n", "hoë", "korrelasie", "waarneem", "en", "andersom", "as", "die", "veranderlike", "glad", "nie", "deur", "die", "ander", "veranderlike", "beïnvloed", "word", "nie", ".", "Gespesialiseerde", "dissiplines", "Sommige", "wetenskappe", "gebruik", "toegepaste", "statistiek", "tot", "so", "'n", "mate", "dat", "hulle", "'n", "gespesialiseerde", "terminologie", "ontwikkel", "het", ".", "Hierdie", "dissiplines", "sluit", "in", ":", "Biostatistiek", "Besigheidstatistiek", "Ekonomiese", "statistiek", "Ingenieursstatistiek", "Statistiese", "fisika", "Demografie", "Sielkundige", "statistiek", "Sosiale", "statistiek", "Prosesanalise", "en", "chemometrie", "(", "vir", "die", "analise", "van", "data", "vanuit", "analitiese", "chemie", "en", "chemiese", "ingenieurswese", ")", "Betroubaarheidsingenieurswese", "Statistiek", "is", "verder", "ook", "belangrike", "wiskundige", "gereedskap", "in", "gebruik", "vir", "besigheid", "asook", "die", "vervaardigingsektor", ".", "Dit", "word", "gebruik", "om", "die", "variëerbaarheid", "van", "meetstelsels", "te", "verstaan", ",", "om", "prosesse", "te", "beheer", "(", "soos", "met", "statistiese", "prosesbeheer", ")", ",", "om", "data", "op", "te", "som", "en", "om", "datagedrewe", "besluite", "te", "maak", ".", "In", "hierdie", "rol", "is", "dit", "dikwels", "die", "engiste", "betroubare", "gereedskap", "wat", "beskikbaar", "is", "vir", "besluitneming", ".", "Sagteware", "Moderne", "statistiese", "praktyk", "word", "ondersteun", "deur", "rekenaars", "wat", "groot", "hoeveelhede", "en", "baie", "komplekse", "berekeninge", "kan", "uitvoer", ".", "Sommige", "vertakkinge", "is", "geheel", "en", "al", "net", "deur", "rekenaars", "moontlik", "gemaak", ",", "soos", "byvoorbeeld", "neurale", "netwerke", ".", "Die", "omwenteling", "wat", "rekenaars", "teweeg", "gebring", "het", ",", "het", "belangrike", "implikasies", "vir", "die", "toekoms", "van", "statistiek", "met", "die", "groter", "nadruk", "wat", "op", "eksperimentele", "statistiek", "geplaas", "word", ".", "'n", "Lys", "van", "statistiese", "pakkette", "wat", "algemeen", "gebruik", "word", "is", ":", "Die", "R", "projek", "vir", "statistiekse", "berekening", "R", "programmeertaal", "Die", "R", "Wiki", "S+", "-", "-", "die", "S", "programmeertaal", "Matlab", "Octave", "Excel", "SAS", "SPSS", "STATA", "MiniTab", "Sien", "ook", "Analise", "van", "variansie", "(", "ANOVA", ")", "Uiterste", "waarde", "teorie", "Regressie", "analise", "Meer-veranderlike", "statistiek", "Statistiese", "verskynsels", "Permutasie", "Kombinasie", "Bronnelys", "Lindley", ",", "D", ".", "Making", "Decisions", ".", "John", "Wiley", ".", "Tweede", "Uitgawe", "ISBN90808-8", "Bouwer", ",", "B", ".", "Elementêre", "statistiek", ",", "induktiewe", "metodes", ",", "Eerste", "UitgaweISBN450579-3", "Steyn", ",", "Smit", "et", ".", "al", ".", ",", "Moderne", "Statistiek", "vir", "die", "praktyk", ",", "Vyfde", "Hersiene", "Uitgawe", ",", "ISBN01988-9", "Eksterne", "skakels", "Materials", "for", "the", "History", "of", "Statistics", "(", "versameling", "van", "skakels", "en", "verwysings", "by", "die", "Universiteit", "van", "York", ")", "Wortelanalise", "Raamwerk", "vanaf", "CERN", "(", "Histogramme", ",", "Passings", ",", "\\", ".", ".", ".", ")", "Die", "R", "Projek", "vir", "Statistiese", "Rekenaarwerk", "Aanlyn", "Statistiek", "Handboek", "The", "Probability", "Web", "Virtuele", "Laboratoriums", "vir", "Waarskynlikheid", "en", "Statistiek", "Statistiese", "hulpbronne", "en", "rekenaarprogramme", ".", "Data", ",", "Sagteware", "en", "Nuus", "vanaf", "die", "Statistiek", "Gemeenskap", ".", "Hulpbronne", "vir", "Onderrig", "en", "Leer", "van", "Waarskynlikheid", "en", "Statistiek", "ERIC", "Digest", ".", "Resampling", ":", "A", "Marriage", "of", "Computers", "and", "Statistics", ".", "ERIC/TM", "Digest", ".", "Internasionale", "Statistiese", "Instituut", "Gratis", "Statistiese", "Sagteware", "Gratis", "Statistiese", "Gereedskap", "op", "die", "WEB", "Die", "Waarskynlikheid", "van", "Toeval", "Electroniese", "Handboek", "oor", "Statistiese", "Analise", "van", "Data", "'n", "Kursus", "Statistiek", "Formele", "wetenskappe" ]

[ "Eswatini", "(", "Swazi", ":", "[ɛswa̯ˈtiːni", "]", ")", ",", "amptelik", "die", "Koninkryk", "Eswatini", "(", "Swazi", ":", "Umbuso", "weSwatini", ",", "Engels", ":", "Kingdom", "of", "Eswatini", ")", ",", "totAprilSwaziland", ",", "is", "'n", "absolute", "monargie", "en", "landingeslote", "land", "in", "Suider-Afrika", ".", "Die", "administratiewe", "hoofstad", "en", "grootste", "stad", "is", "Mbabane", ",", "terwyl", "Lobamba", "die", "regeringsetel", ",", "asook", "koninklike", "en", "wetgewende", "hoofstad", "is", ".", "Eswatini", "is", "'n", "buurland", "van", "Suid-Afrika", "en", "Mosambiek", ".", "Op", "politieke", "vlak", "het", "Eswatini", "op", "geen", "stadium", "aan", "Suid-Afrika", "behoort", "nie", ".", "Die", "menslike", "ontwikkelingsindeks", "vanplaas", "Eswatini", "in", "diete", "plek", "uitlande", ".", "Eswatini", "is", "'n", "lidland", "van", "die", "Afrika-unie", ",", "Beweging", "van", "Onverbonde", "Lande", ",", "Britse", "Statebond", ",", "Gemeenskaplike", "Monetêre", "Gebied", ",", "Suider-Afrikaanse", "Ontwikkelingsgemeenskap", "en", "die", "Verenigde", "Nasies", ".", "Eswatini", "is", "een", "van", "min", "lande", "wêreldwyd", "wat", "die", "Republiek", "China", "op", "Taiwan", "ten", "spyte", "van", "groot", "druk", "deur", "die", "Volksrepubliek", "China", "as", "'n", "selfstandige", "land", "erken", ".", "Die", "eerste", "inwoners", "van", "die", "hedendaagse", "Eswatini", "was", "sedert000", "v.C", ".", "die", "Boesmans", "wat", "vir", "hul", "rotstekeninge", "orals", "in", "Suider-Afrika", "bekend", "staan", "en", "veral", "jagter-versamelaars", "was", ".", "Die", "Bantoevolke", "het", "sowatjaar", "gelede", "Suider-Afrika", "binne", "beweeg", "en", "hulle", "hier", "as", "landbouers", "en", "veewagters", "gevestig", ".", "Die", "land", "se", "bevolking", "bestaan", "veral", "uit", "Swazi's", "en", "hul", "taal", "is", "Swati", ",", "ook", "bekend", "as", "Swazi", ".", "Onder", "leierskap", "van", "Ngwane", "III", "het", "hulle", "in", "die", "middel", "van", "diee", "eeu", "hul", "koninkryk", "gestig", ".", "Beide", "die", "land", "en", "die", "volk", "is", "na", "Mswati", "II", ",", "diee-eeuse", "koning", "wat", "die", "koninkryk", "verenig", "en", "uitgebrei", "het", ",", "genoem", ";", "die", "hedendaagse", "grense", "is", "tydens", "die", "Wedloop", "om", "Afrika", "inbepaal", ".", "Na", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "het", "die", "koninkryk", "in'n", "Britse", "protektoraat", "geword", ".", "OpSeptemberhet", "die", "land", "onder", "sy", "destydse", "naam", "Swaziland", "van", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "onafhanklik", "geword", ".", "Eswatini", "is", "'n", "unitêre", "parlementêre", "absolute", "monargie", "binne", "die", "Statebond", "met", "'n", "eie", "monarg", "(", "Ngwenyama", ")", "as", "staatshoof", ".", "Eswatini", "is", "een", "van", "slegs", "vyf", "lande", "binne", "die", "Statebond", "met", "'n", "inheemse", "monarg", "op", "die", "troon", "(", "die", "ander", "vier", "is", "Broenei", ",", "Lesotho", ",", "Maleisië", "en", "Tonga", ")", ".", "OpApril", "met", "die", "dubbele", "viering", "van", "die", "land", "se", "goue", "herdenkingsjaar", "en", "die", "huidige", "koning", "sete", "verjaardag", ",", "het", "Mswati", "III", "aangekondig", "dat", "sy", "land", "se", "naam", "verander", "van", "Swaziland", "na", "Eswatini", ",", "die", "naam", "wat", "algemeen", "in", "Swazi", "gebruik", "word", ".", "Geskiedenis", "Volgens", "oorlewering", "het", "die", "voorvaders", "van", "die", "huidige", "Swazi-volk", "gedurende", "diee", "eeu", "suidwaarts", "in", "Afrika", "getrek", "en", "hulle", "gevestig", "in", "wat", "vandag", "Mosambiek", "is", ".", "Na", "skermutselings", "met", "die", "plaaslike", "bevolking", "van", "die", "gebied", "waar", "die", "huidige", "Maputo", "is", ",", "het", "die", "Swazi's", "hulle", "inin", "die", "noorde", "van", "Zoeloeland", "gevestig", ".", "Daar", "het", "hulle", "egter", "weer", "met", "die", "veel", "magtiger", "Zoeloebevolking", "gebots", ",", "waarop", "hulle", "noord", "beweeg", "en", "hulle", "in", "die", "begin", "van", "diee", "eeu", "in", "die", "gebied", "gevestig", "het", "wat", "vandag", "as", "Eswatini", "bekend", "staan", ".", "Tydens", "die", "regering", "van", "Mswati", ",", "een", "van", "die", "belangrikste", "leiers", "sedert", "hulle", "vestiging", ",", "het", "die", "Swazi's", "vir", "die", "eerste", "keer", "met", "die", "Britte", "in", "aanraking", "gekom", ".", "Die", "Swazi's", "het", "die", "Britse", "verteenwoordigers", "gevra", "om", "hulle", "teen", "die", "aanvalle", "van", "die", "Zoeloes", "te", "beskerm", ".", "Na", "die", "dood", "van", "Mswati", "het", "die", "Swazi's", "'n", "stryd", "gehad", "om", "hulle", "onafhanklikheid", "te", "behou", ".", "Die", "nuwe", "regeerder", ",", "Mbandzeni", ",", "het", "Blankes", "toegelaat", "om", "in", "Swaziland", "te", "boer", ",", "te", "myn", "en", "besighede", "te", "begin", ".", "Dit", "het", "ernstige", "bestuursprobleme", "meegebring", "en", "inhet", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "en", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "'n", "konvensie", "gesluit", "waarvolgens", "die", "ZAR", "die", "land", "sou", "administreer", "en", "beskerm", ".", "Na", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "(", "inhet", "die", "Britte", "die", "administrasie", "van", "Swaziland", "oorgeneem", ".", "Een", "van", "die", "eerste", "take", "van", "die", "Britse", "administrateurs", "was", "om", "die", "groot", "aantal", "verwarrende", "konsessies", "wat", "Mbandzeni", "aan", "vreemdelinge", "toegestaan", "het", ",", "te", "ontrafel", ".", "Ondanks", "die", "feit", "dat", "die", "Swazi's", "se", "stamwette", "bepaal", "dat", "die", "grond", "nooit", "aan", "iemand", "anders", "mag", "behoort", "nie", ",", "het", "die", "Britse", "regering", "besluit", "om", "dit", "tussen", "die", "konsessiehouers", "en", "die", "Swazi's", "te", "verdeel", "en", "twee", "derdes", "daarvan", "is", "aan", "die", "konsessiehouers", "toegewys", ".", "Die", "kwessie", "van", "die", "konsessies", "het", "sedertdien", "die", "politiek", "van", "Swaziland", "beïnvloed", ":", "toe", "koning", "Sobhuza", "II", "inas", "Ngwenyama", "–", "die", "leeu", "en", "opperhoof", "van", "die", "Swazi's", "–", "gekroon", "is", ",", "het", "hy", "onmiddellik", "met", "'n", "politieke", "en", "regstryd", "begin", "om", "weer", "beheer", "oor", "die", "konsessies", "te", "kry", ".", "Die", "Britse", "regering", "het", "aanvanklik", "gehoop", "dat", "Swaziland", "by", "Suid-Afrika", "ingelyf", "sou", "word", ".", "Die", "Swazi's", "het", "egter", "deurentyd", "daarteen", "beswaar", "gemaak", "en", "na", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "het", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "ingestem", "om", "die", "land", "op", "onafhanklikheid", "voor", "te", "berei", ".", "Die", "onderwys", ",", "mediese", "dienste", "en", "landbouprojekte", "is", "grotendeels", "verbeter", "in", "'n", "poging", "om", "die", "land", "te", "ontwikkel", ".", "Verskeie", "politieke", "partye", "is", "na", "die", "voorbeeld", "van", "Westerse", "lande", "gestig", ",", "almal", "met", "die", "strewe", "om", "onafhanklikheid", "te", "verkry", "en", "die", "land", "ekonomies", "te", "ontwikkel", ".", "Die", "aktiwiteite", "van", "die", "politieke", "partye", "was", "egter", "hoofsaaklik", "tot", "die", "stede", "beperk", "en", "het", "weinig", "steun", "geniet", ".", "80%", "van", "die", "Swazi's", "het", "dekades", "gelede", "op", "die", "platteland", "gewoon", ".", "Die", "tradisionele", "Swazileiers", ",", "insluitende", "die", "koning", "en", "die", "Nasionale", "Swazi-raad", ",", "het", "toe", "'n", "ander", "politieke", "groep", ",", "die", "Nasionale", "Imbokodvo-beweging", ",", "gestig", ".", "Die", "beweging", "het", "'n", "noue", "verband", "met", "die", "tradisionele", "leefwyse", "van", "die", "Swazi's", "gehad", ".", "In", "reaksie", "op", "die", "ontwakende", "politieke", "bewustheid", "en", "druk", "het", "die", "Britse", "regering", "inbesluit", "om", "’n", "verkiesing", "uit", "te", "roep", "sodat", "'n", "wetgewende", "raad", "ingestel", "kon", "word", ".", "Die", "Imbokodvo", "het", "in", "die", "verkiesingsetels", "verower", ",", "maar", "het", "na", "sy", "oorwinning", "radikaler", "beginsels", "van", "ander", "partye", "aangeneem", "en", "net", "so", "sterk", "druk", "vir", "onafhanklikheid", "begin", "toepas", ".", "Inhet", "die", "Britse", "regering", "ingestem", "om", "samesprekings", "oor", "'n", "nuwe", "grondwet", "te", "hou", ".", "Die", "Blanke", "inwoners", "van", "die", "land", "wou", "hê", "dat", "daar", "'n", "afsonderlike", "verkiesing", "vir", "gereserveerde", "Blanke", "setels", "in", "die", "parlement", "gehou", "moes", "word", ",", "maar", "die", "Grondwetkomitee", ",", "wat", "bestaan", "het", "uit", "verteenwoordigers", "van", "die", "koning", ",", "die", "Nasionale", "Swaziraad", ",", "die", "ander", "politieke", "partye", "en", "die", "Britse", "regering", ",", "het", "die", "voorstel", "verwerp", ".", "'n", "Grondwetlike", "monargie", "is", "as", "staatsvorm", "vir", "Swaziland", "aanvaar", "en", "inis", "'n", "verkiesing", "uitgeroep", "om", "die", "verteenwoordigers", "vir", "die", "parlement", "te", "verkies", ".", "Swaziland", "het", "opSeptemberonafhanklik", "geword", ".", "Buitelandse", "betrekkinge", "Eswatini", "is", "'n", "lid", "van", "Verenigde", "Nasies", ",", "Afrika-unie", ",", "Beweging", "van", "Onverbonde", "Lande", ",", "Britse", "Statebond", ",", "die", "gemeenskaplike", "mark", "vir", "Oos-", "en", "Suider-Afrika", "en", "die", "Suider-Afrikaanse", "Ontwikkelingsgemeenskap", ".", "Tans", "beskik", "die", "Koninkryk", "Eswatini", "oorambassades", "enkonsulate", "en", "ander", "verteenwoordigers", "regoor", "die", "wêreld", ",", "terwyl", "daar", "vyf", "ambassades", "in", "Eswatini", "is", ",", "sowel", "askonsulate", "en", "ander", "verteenwoordigers", ".", "Eswatini", "is", "een", "van", "min", "lande", "wat", "diplomatiese", "betrekkinge", "met", "die", "Republiek", "China", "op", "Taiwan", "pleks", "van", "die", "Volksrepubliek", "China", "handhaaf", ".", "Geografie", "Die", "Koninkryk", "Eswatini", "is", "met", "sy", "oppervlakte", "van364", "vierkante", "kilometer", "die", "tweede", "kleinste", "staat", "op", "die", "vasteland", "van", "Afrika", "ná", "Gambië", ".", "Eswatini", "is", "landgebonde", "en", "word", "deur", "Mosambiek", "in", "die", "ooste", "en", "die", "Suid-Afrikaanse", "provinsies", "Mpumalanga", "in", "die", "noorde", "en", "ooste", "en", "KwaZulu-Natal", "in", "die", "suide", "begrens", ".", "Die", "landsgrense", "het", "'n", "totale", "lengte", "vankilometer", ",", "waarvankm", "met", "Mosambiek", "enkm", "met", "Suid-Afrika", "gedeel", "word", ".", "Eswatini", "kan", "in", "vier", "geografiese", "streke", "verdeel", "word", ".", "In", "die", "ooste", "strek", "die", "Lebomboberge", "op", "'n", "maksimumhoogte", "vanmeter", "en", "'n", "droë", "subtropiese", "klimaat", "in", "'n", "noord-suidrigting", ".", "Die", "laeveld", "wes", "daarvan", "lê", "sowatm", "bo", "seevlak", "en", "word", "deur", "'n", "droë", "bosveldlandskap", "oorheers", ".", "Die", "klimaat", "hier", "is", "al", "byna", "tropies", "warm", "–", "gedurende", "die", "somermaande", "styg", "die", "kwik", "soms", "bo°C", ".", "Die", "streek", "is", "onder", "meer", "geskik", "vir", "die", "verbouing", "van", "suikerriet", ".", "Die", "middelveld", "met", "sy", "vrugbare", "heuwellande", "en", "valleie", "het", "'n", "gemiddelde", "hoogte", "vanm", "bo", "seevlak", ".", "Dit", "beslaan", "ruim", "'n", "kwart", "van", "Eswatini", "se", "totale", "oppervlakte", ".", "Die", "hoëveld", "in", "die", "weste", "van", "die", "land", "lê", "sowat300", "m", "bo", "seevlak", "en", "gaan", "in", "die", "weste", "in", "die", "Suid-Afrikaanse", "Drakensberge", "oor", ".", "Hier", "word", "onder", "meer", "bosgebiede", "aangetref", ".", "Die", "streek", "het", "oor", "die", "algemeen", "'n", "gerieflike", "klimaat", ",", "alhoewel", "die", "jaarlikse", "reënval", "hier", "net", "soos", "die", "humiditeitsvlakke", "hoër", "is", "as", "in", "die", "res", "van", "die", "land", ".", "Die", "hoogste", "punt", "van", "Eswatini", "met862", "m", "is", "Emlembe", "in", "die", "noordweste", "digby", "die", "grens", "met", "Suid-Afrika", ",", "die", "laagste", "puntm", ")", "is", "die", "rivierloop", "van", "die", "Groot", "Usutu", ".", "Die", "meeste", "neerslae", "in", "Eswatini", "sak", "as", "kort", "reënbuie", "uit", ",", "terwyl", "langdurige", "reën", "nouliks", "voorkom", ".", "Die", "langste", "rivier", "wat", "deur", "Eswatini", "vloei", "is", "die", "Lusutfu", ".", "Demografie", "Eswatini", "het", "'n", "totale", "bevolking", "van1", "miljoenskatting", ")", ",", "hoofsaaklik", "Swazi's", "(", "wat", "deel", "uitmaak", "van", "die", "Nguni-taalgroep", "binne", "die", "Bantoevolke", "en", "nouverwant", "aan", "die", "Zoeloes", "is", ")", "met", "klein", "minderhede", "van", "Zoeloes", ",", "Tsongas", "en", "Sjangaans", ".", "Naas", "die", "amptelike", "tale", "Swati", "(", "verwant", "aan", "Zoeloe", ")", "en", "Engels", "word", "die", "tale", "van", "etniese", "minderhede", "gebesig", ".", "Sowatpersent", "van", "die", "bevolking", "is", "aanhangers", "van", "onafhanklike", "kerke", "soos", "die", "Zionistekerk", ".", "Ander", "belangrike", "denominasies", "is", "Protestantspersent", ")", ",", "Rooms-Katoliekpersent", ")", "en", "Anglikaanspersent", ")", ".", "Aanhangers", "van", "inheemse", "godsdienste", "verteenwoordig", "sowat", "'n", "vyfde", "van", "die", "totale", "bevolking", ".", "Sien", "ook", "Posseëls", "en", "posgeskiedenis", "van", "Eswatini", "Verwysings", "Bronnelys", "Wêreldspektrum", ",", "ISBN68-0", ",", "volume", "bl", ".", "Eksterne", "skakels", "Britse", "Statebond", "Voormalige", "Britse", "kolonies", "Koninkryke" ]

[ "Die", "Volksrepubliek", "China", "(", "Mandaryn-Chinees", ":", "中華人民共和國", ",", "pinyin", ":", "Zhōnghuá", "Rénmín", "Gònghéguó", ";", "wat", "soms", "ook", "Rooi-China", "of", "dikwels", "net", "China", "genoem", "word", ")", "is", "'n", "groot", "land", "in", "Oos-Asië", "en", "een", "van", "twee", "Chinese", "state", "wat", "daarop", "aanspraak", "maak", "dat", "hulle", "die", "regmatige", "verteenwoordiger", "van", "China", "is", "(", "sien", "ook", "Republiek", "China", ")", ".", "Dit", "beslaan", "die", "grootste", "deel", "van", "die", "kulturele", ",", "historiese", "en", "geografiese", "grondgebied", "wat", "bekend", "staan", "as", "China", ".", "Dit", "is", "die", "land", "met", "die", "grootste", "bevolking", "ter", "wêreld", ",", "sowat4", "miljard", ",", "van", "wie", "die", "meeste", "etnies", "as", "van", "Han-Chinese", "herkoms", "geklassifiseer", "word", ".", "Nog", "tot", "in", "diee", "eeu", "was", "China", "die", "hoogs", "ontwikkelde", "beskawing", "op", "aarde", "wat", "homself", "as", "die", "middelpunt", "van", "die", "wêreld", "beskou", "het", "–", "'n", "land", "wat", "met", "sy", "handelsvloot", "op", "alle", "oseane", "gevaar", "en", "handel", "met", "alle", "wêrelddele", "gedryf", "het", ",", "'n", "land", "waar", "tegnologiese", "en", "kulturele", "vooruitgang", "bewerkstellig", "is", "met", "uitvindings", "soos", "papier", ",", "buskruit", ",", "drukkuns", ",", "kompas", "en", "porselein", ".", "Die", "Volksrepubliek", "China", "het", "intussen", "'n", "fase", "in", "sy", "ontwikkeling", "betree", "waar", "dit", "as", "ekonomiese", ",", "politieke", "en", "militêre", "grootmoondheid", "by", "hierdie", "verlede", "kan", "aanknoop", "om", "die", "Chinese", "Droom", "te", "verwesenlik", ".", "Vir", "langer", "asjaar", "is", "die", "land", "deur", "’n", "reeks", "magtige", "dinastieë", "regeer", ".", "Inword", "dit", "’n", "republiek", ",", "en", "in", "ná", "'n", "lang", "oorlog", "tussen", "die", "nasionaliste", "en", "die", "kommuniste", ",", "’n", "kommunistiese", "staat", "bekend", "as", "die", "Volksrepubliek", "China", ".", "Die", "staat", "is", "sedert", "sy", "stigting", "indeur", "die", "Kommunistiese", "Party", "van", "China", "(", "aanvanklik", "onder", "Mao", "Zedong", ")", "gelei", ".", "Die", "vestiging", "van", "'n", "kommunistiese", "bewind", "volgens", "die", "voorbeeld", "van", "die", "Sowjetunie", "en", "'n", "staatsbeheerde", "ekonomie", "word", "deur", "politieke", "ontleders", "en", "historici", "dikwels", "as", "die", "eerste", "van", "drie", "rewolusies", "in", "China", "sete", "ente", "eeuse", "geskiedenis", "beskou", ".", "Ten", "spyte", "van", "alle", "verwagtinge", "wat", "in", "die", "weste", "met", "die", "val", "van", "kommunisme", "in", "die", "Sowjetunie", "en", "die", "Oosbloklande", "ingekoester", "is", ",", "het", "China", "se", "kommunistiese", "stelsel", "geblyk", "om", "uiters", "stabiel", "te", "wees", ".", "Meer", "onlangs", "het", "die", "Volksrepubliek", "China", "ekonomies", "vinnig", "ontwikkel", ".", "Vandag", "is", "dit", "een", "van", "die", "belangrikste", "ekonomiese", "en", "industriële", "moondhede", "in", "die", "wêreld", "wat", "volgens", "sy", "ekonomiese", "beplanning", "tot", "wanneer", "dit", "die", "eeufees", "van", "die", "Chinese", "Rewolusie", "sal", "vier", ",", "tot", "die", "voorste", "nywerheidsland", "op", "aarde", "sal", "groei", ".", "Vryheid", "van", "spraak", "word", "beperk", "en", "toegang", "tot", "die", "internet", "word", "streng", "beheer", ".", "Die", "hardhandige", "onderdrukking", "van", "die", "Tiananmen-plein-opstand", "inen", "die", "voortgesette", "onderwerping", "van", "die", "Tibettaanse", "volk", "vertroebel", "egter", "China", "se", "internasionale", "beeld", ".", "Geografie", "Die", "Volksrepubliek", "China", "is", "die", "grootste", "land", "volgens", "oppervlakte", "in", "Oos-Asië", "en", "die", "derde", "of", "vierde", "grootste", "ter", "wêreld", "(", "afhangende", "van", "die", "siening", "oor", "die", "Eiland", "Taiwan", ")", ";", "net", "Kanada", "en", "Rusland", "is", "groter", ",", "soms", "ook", "die", "Verenigde", "State", ".", "Die", "Volksrepubliek", "grens", "aanlande", ":", "Afghanistan", ",", "Bhoetan", ",", "Mianmar", "(", "Birma", ")", ",", "Indië", ",", "Kasakstan", ",", "Kirgisië", ",", "Laos", ",", "Mongolië", ",", "Nepal", ",", "Noord-Korea", ",", "Pakistan", ",", "Rusland", ",", "Tadjikistan", "en", "Viëtnam", ";", "meer", "as", "enige", "ander", "land", "ter", "wêreld", "behalwe", "vir", "Rusland", "wat", "eweneens", "aan", "veertien", "lande", "grens", ".", "Die", "land", "is", "bergagtig", "met", "hoë", "plato's", "en", "die", "Taklamakan-", "en", "Gobi-woestyn", "in", "die", "weste", "en", "noordweste", ",", "heuwels", "en", "vlaktes", "in", "die", "ooste", ",", "waardeur", "die", "Yangtze-", "en", "Geelrivier", "seewaarts", "vloei", ",", "en", "subtropiese", "woude", "in", "die", "suidooste", ".", "Die", "Volksrepubliek", "China", "lê", "aan", "die", "Oos-Chinese", "See", ",", "die", "Geelsee", "en", "die", "Suid-Chinese", "See", ".", "Dit", "grens", "aan", "Mongolië", "in", "die", "noorde", ",", "Rusland", "en", "Noord-Korea", "in", "die", "noordooste", ",", "Viëtnam", ",", "Laos", "en", "Mianmar", "in", "die", "suide", ",", "Indië", ",", "Bhoetan", ",", "Afganistan", "en", "Nepal", "in", "die", "suidweste", ",", "Pakistan", ",", "Tadjikistan", "en", "Kirgisië", "in", "die", "weste", ",", "en", "Kasakstan", "in", "die", "noordweste", ".", "Geskiedenis", "Tweede", "Rewolusie", "Die", "afsterwe", "van", "Mao", "Zedong", "en", "premier", "Zhou", "Enlai", "inen", "die", "kort", "en", "onbloedige", "magstryd", ",", "wat", "daarop", "gevolg", "het", ",", "het", "die", "weg", "gebaan", "vir", "die", "magsoorname", "van", "Deng", "Xiaoping", "in", "In", "sy", "beleid", "van", "staatkundige", "en", "ekonomiese", "hervormings", ",", "waarna", "hy", "later", "self", "as", "die", "«Tweede", "Rewolusie»", "sou", "verwys", ",", "het", "die", "sogenaamde", "«Vier", "Moderniserings»", "(四个现代化/四個現代化", ",", "Sì", "Ge", "Xiàndàihuà", ")", "sentraal", "gestaan", ".", "Oorspronklik", "is", "hierdie", "hervormingsbeleid", "reeds", "indeur", "Zhou", "Enlai", "geformuleer", ",", "maar", "eers", "deur", "Deng", "Xiaoping", "verwesenlik", "–", "met", "die", "modernisering", "van", "landbou", ",", "nywerhede", ",", "verdediging", ",", "en", "wetenskap", "en", "tegnologie", ".", "Dit", "het", "gepaard", "gegaan", "met", "die", "geleidelike", "oorgang", "van", "'n", "bevel", "-", "tot", "'n", "meer", "markgedrewe", "ekonomie", "waarin", "meer", "ekonomiese", "bevoegdhede", "aan", "besluitnemers", "op", "provinsiale", "en", "munisipale", "vlak", "verleen", "is", ".", "Buitelandse", "ondernemings", "is", "uitgenooi", "om", "met", "uitgebreide", "handelsaktiwiteite", "en", "regstreekse", "beleggings", "deel", "te", "hê", "aan", "China", "se", "ekonomiese", "vooruitgang", ".", "Toe", "die", "Amerikaanse", "vervaardiger", "van", "sportskoene", "Nike", "insy", "voorneme", "aangekondig", "het", "om", "aanlegte", "in", "Asiatiese", "lande", "te", "vestig", ",", "was", "die", "verwysing", "na", "China", "nouliks", "meer", "as", "'n", "voetnota", "vir", "'n", "baanbrekende", "proses", "waarvan", "al", "die", "implikasies", "eers", "later", "geëvalueer", "sou", "word", "–", "Thailand", ",", "Maleisië", "en", "die", "Filippyne", "is", "as", "meer", "belangrike", "produksielande", "geag", ".", "Totis", "veertien", "hawestede", "van", "spesiale", "ekonomiese", "sones", "voorsien", "waar", "buitelandse", "beleggers", "maklik", "met", "inheemse", "ondernemings", "kon", "saamwerk", ".", "Vanaf", "die", "middel", "-", "tot", "die", "laats", "is", "talle", "staatsondernemings", "–", "die", "tradisionele", "basis", "van", "China", "se", "stedelike", "ekonomiese", "sektor", "–", "ontbind", "om", "die", "vestiging", "van", "privaat", "ondernemings", "en", "die", "ontwikkeling", "van", "plattelandse", "streke", "te", "bevorder", ".", "Anders", "as", "die", "politieke", "maghebbers", "in", "die", "Sowjetunie", ",", "dekades", "lank", "die", "invloedrykste", "kommunistiese", "staat", "ter", "wêreld", ",", "het", "China", "se", "leiers", "nie", "daarin", "belang", "gestel", "om", "teen", "die", "Verenigde", "State", "op", "militêre", "gebied", "opgewasse", "te", "wees", "nie", "(", "'n", "strategie", "wat", "uiteindelik", "misluk", "het", ")", ",", "maar", "besluit", "om", "van", "hul", "land", "(", "omstreeksnog", "een", "van", "die", "armer", "state", "in", "Asië", ")", "en", "sy", "bevolking", "van", "een", "miljard", "die", "kapitalistiese", "wêreld", "se", "werkswinkel", "te", "maak", "en", "grootskaals", "tot", "die", "wêreldmark", "toe", "te", "tree", ".", "Gedurende", "die", "ampstermyne", "van", "president", "Hu", "Jintao", "en", "premier", "Wen", "Jiaobao", "tussenenhet", "China", "nuwe", "diplomatieke", "inisiatiewe", "geloods", "om", "na", "sy", "buurlande", "en", "die", "internasionale", "statewêreld", "uit", "te", "reik", "en", "hulle", "daarvan", "te", "oortuig", "dat", "die", "land", "se", "ekonomiese", "en", "buitelandse", "beleid", "aan", "vreedsame", "doelwitte", "gewy", "sou", "wees", ".", "'n", "Beroep", "is", "op", "hulle", "gedoen", "om", "saam", "te", "werk", "tot", "wedersydse", "voordeel", ".", "Hierdie", "periode", "het", "sy", "hoogtepunt", "bereik", "met", "die", "opspraakwekkende", "Olimpiese", "Somerspele", "vanwat", "in", "Beijing", "gehou", "is", ".", "In", "China", "se", "politieke", "kringe", "het", "die", "wêreldklas-sportfees", "'n", "uitstekende", "reputasie", "aan", "die", "senior", "amptenaar", "besorg", "wat", "met", "die", "voorbereiding", "daarvan", "belas", "was", "–", "die", "nuwe", "lid", "van", "die", "Politburo", "en", "nuwe", "verrysende", "ster", "in", "China", "se", "politieke", "lewe", ",", "Xi", "Jinping", ".", "Derde", "Rewolusie", "–", "die", "Chinese", "Droom", "Administratiewe", "indeling", "Lys", "van", "administratiewe", "divisies", "van", "gebiede", "onder", "die", "beheer", "van", "die", "Volksrepubliek", "China", ":", "Politiek", "Kommunistiese", "Party", "Die", "Kommunistiese", "Party", "van", "China", "(", "KPC", ")", "se", "gesag", "is", "in", "die", "Chinese", "grondwet", "verskans", "en", "mag", "nie", "aangetas", "word", "nie", ".", "So", "is", "daar", "ook", "geen", "werklike", "opposisie", "nie", ".", "Die", "party", "is", "volgens", "die", "beginsels", "van", "demokratiese", "sentralisme", "georganiseer", ".", "Partystrukture", "is", "identiek", "met", "staatsstrukture", "–", "so", "word", "die", "Nasionale", "Volkskongres", "deur", "die", "Sentraalkomitee", "van", "die", "KPC", "gevorm", ",", "terwyl", "die", "Permanente", "Komitee", "van", "die", "Nasionale", "Volkskongres", "gelykstaan", "aan", "die", "KPC", "se", "Politburo", ".", "Al", "is", "meerdere", "politieke", "partye", "formeel", "toegelaat", ",", "vind", "samewerking", "tussen", "hulle", "en", "die", "KPC", "binne", "die", "raamwerk", "van", "die", "«gemeenskaplike", "stryd", "vir", "die", "opbou", "van", "'n", "sosialistiese", "staat", "onder", "leiding", "van", "die", "KPC»", "plaas", ".", "So", "bestaan", "daar", "geen", "amptelike", "parlementêre", "opposisie", "nie", ".", "Vanafhet", "die", "KPC", "'n", "merkwaardige", "transformasie", "van", "'n", "klasseparty", "tot", "'n", "ekonomies", "liberale", "staatsparty", "ondergaan", ".", "So", "staan", "lidmaatskap", "in", "die", "party", "sedetoop", "vir", "alle", "lae", "van", "die", "samelewing", ",", "insluitende", "entrepreneurs", ".", "Terwyl", "vroeër", "'n", "stryd", "tussen", "verskillende", "ideologiese", "faksies", "binne", "die", "KPC", "gewoed", "het", ",", "wedywer", "sedertentrepreneursverenigings", ",", "vakbonde", ",", "landbou-organisasies", ",", "munisipaliteite", "of", "intellektueles", "om", "invloed", ".", "So", "word", "daar", "met", "uitdruklike", "toestemming", "van", "die", "partyleiding", "'n", "openbare", "diskoers", "oor", "kontroversiële", "onderwerpe", "gevoer", ".", "Binne", "die", "KPC", "is", "daar", "tans", "drie", "groot", "strominge", ":", "Die", "Nuwe", "Linksgesindes", "staan", "krities", "teenoor", "die", "beleid", "van", "liberalisering", "en", "verwys", "op", "die", "negatiewe", "sosiale", "gevolge", "daarvan", ".", "Hulle", "pleit", "vir", "groter", "staatsinvloed", ".", "Neoliberaal", "gesindes", "pleit", "vir", "minder", "staatsinvloed", "in", "die", "Chinese", "ekonomie", ".", "Die", "Demokratiese", "Liberale", "dring", "op", "politieke", "hervorminge", ".", "Demografie", "Verstedeliking", "Inis", "vir", "die", "eerste", "keer", "in", "die", "geskiedenis", "van", "China", "meer", "aspersent", "van", "die", "bevolking", "in", "stedelike", "nedersettings", "gehuisves", ".", "Inhet", "hierdie", "syfer", "gestyg", "tot7", "persent", ".", "Daar", "word", "verwag", "dat", "die", "stedelike", "bevolking", "in", "die", "volgende", "vyftien", "jaar", "metmiljoen", "sal", "groei", "sodat", "omstreeksdie", "een-miljard-kerf", "oorskry", "word", ".", "Die", "hoogs", "dinamiese", "verstedelikingsproses", "is", "een", "van", "die", "groot", "uitdagings", "vir", "die", "Chinese", "regering", ",", "onder", "meer", "as", "gevolg", "van", "toenemende", "omgewingsbesoedeling", ",", "vinnig", "groeiende", "verkeerstrome", ",", "'n", "ernstige", "behuisingstekort", "met", "stygende", "huurgelde", "en", "eiendomspryse", ",", "'n", "tekort", "aan", "gekwalifiseerde", "werkgeleenthede", "en", "kinderversorgingsfasiliteite", ",", "gebrekkige", "infrastruktuur", "en", "die", "afname", "van", "beskikbare", "landbougrond", ".", "Om", "migrasiestrome", "na", "die", "grootste", "metropole", "Beijing", "en", "Shanghai", "te", "verminder", ",", "word", "kleiner", "miljoenestede", "aantrekliker", "gemaak", "deur", "makliker", "toegang", "tot", "onderwysinstellings", "en", "minder", "strenge", "toepassing", "van", "wetlike", "gesinsbeplanningsinstrumente", ".", "Grootste", "stedelike", "nedersettings", "Die", "Volksrepubliek", "China", "het", "dosyne", "groot", "stede", ",", "insluitendevan", "dieglobale", "stede", ".", "Burgerlike", "samelewing", "Sedert", "dies", "word", "in", "China", "'n", "breë", "diskoers", "gevoer", "oor", "die", "wese", "van", "die", "land", "se", "burgerlike", "samelewing", "–", "alhoewel", "met", "'n", "geheel", "ander", "konsepsuele", "grondslag", "as", "in", "westerse", "lande", ".", "Die", "Chinese", "term", "gongmin", "shehui", "of", "\"", "maatskappy", "van", "die", "openbare", "volk", "\"", "beklemtoon", "die", "maatskaplike", "verantwoordelikheid", "van", "burgers", "ten", "opsigte", "van", "openbare", "goedere", "en", "die", "noodsaaklikheid", "van", "goeie", "gedrag", ",", "maar", "nie", "soseer", "die", "kwessie", "van", "politieke", "mag", "nie", ".", "So", "word", "'n", "nie-konfrontatiewe", "model", "van", "'n", "burgerlike", "samelewing", "ontwikkel", "waardeur", "die", "partystaat", "nie", "uitgedaag", "of", "bevraagteken", "word", "nie", ".", "Verskille", "met", "westerse", "samelewings", "spruit", "nie", "alleen", "uit", "die", "afwykende", "politieke", "stelsels", "voort", "nie", ",", "maar", "ook", "uit", "die", "feit", "dat", "die", "proses", "van", "staatsbou", "in", "China", "nog", "aan", "die", "gang", "is", ".", "Staatsinstellings", ",", "wat", "reëls", "vir", "die", "saamleef", "van", "mense", "ontwikkel", "en", "sowel", "aan", "die", "indiwidu", "asook", "aan", "groepe", "'n", "vaste", "en", "veilige", "raamwerk", "gee", "waarin", "verwagtinge", "vervul", "kan", "word", ",", "soos", "byvoorbeeld", "'n", "moderne", "regstelsel", ",", "ontstaan", "eers", "geleidelik", ".", "Nog", "word", "die", "staat", "deur", "sy", "burgers", "as", "'n", "oormagtige", "instelling", "ervaar", "wat", "kontrole", "uitoefen", "oor", "hulle", "handelinge", "en", "hulle", "beperk", "soos", "hy", "dit", "nodig", "ag", ".", "Burgers", "begin", "algaande", "die", "speelreëls", "aanleer", "wat", "in", "'n", "vinnig", "veranderende", "samelewing", "moet", "geld", "om", "die", "omgang", "met", "mekaar", "te", "reël", ",", "maar", "word", "ook", "konfronteer", "met", "kwessies", "rakende", "die", "kontrole", "van", "administratiewe", "handelinge", "en", "gesag", ".", "Burgerregte", "LGBT-regte", "Alhoewel", "volgens", "'n", "meningspeiling", ",", "wat", "ingedoen", "is", ",", "nogpersent", "van", "die", "respondente", "die", "aanvaarding", "van", "gelyke", "regte", "vir", "LGBT-mense", "verwerp", "het", ",", "het", "die", "Chinese", "regering", "homoseksualiteit", "ingewettig", "en", "'n", "verbod", "op", "konversieterapieë", "geplaas", ".", "Sedertword", "seksuele", "aantrekking", "tot", "dieselfde", "geslag", "ook", "nie", "meer", "as", "sielkundige", "versteuring", "geklassifiseer", "nie", ".", "Selfdegeslaghuwelike", "of", "burgerlike", "verbintenisse", "word", "nog", "nie", "amptelik", "erken", "nie", ",", "alhoewel", "sekere", "regte", "aan", "lewensmaats", "van", "dieselfde", "geslag", "toegeken", "word", ".", "Etniese", "minderhede", "Op", "provinsiale", "vlak", "is", "daar", "tans", "vyf", "outonome", "gebiede", "wat", "deur", "etniese", "minderhede", "bewoon", "word", ":", "die", "Outonome", "Gebied", "Tibet", ",", "wat", "deur", "Tibettane", "bewoon", "word", ",", "in", "die", "suidweste", "van", "China", ";", "die", "Outonome", "Gebied", "Guangxi", ",", "wat", "deur", "Zhuang", "bewoon", "word", ",", "in", "die", "suide", "van", "China", ";", "die", "Outonome", "Gebied", "Binne-Mongolië", ",", "wat", "deur", "Mongole", "bewoon", ",", "word", "in", "Noord-China", ";", "die", "Outonome", "Gebied", "Ningxia", ",", "wat", "deur", "Hui-Chinese", "bewoon", "word", ",", "in", "Noordwes-China", ";", "en", "die", "Oeigoerse", "Outonome", "Gebied", "Xinjiang", "(", "'n", "Chinese", "naam", "wat", "«Nuwe", "Grensland»", "beteken", ")", ",", "wat", "deur", "Oeigoere", "bewoon", "word", ",", "in", "die", "weste", "van", "China", ".", "Ekonomie", "China", "is", "sedertdie", "tweede", "grootste", "ekonomie", "ter", "wêreld", "na", "die", "Verenigde", "State", "–", "volgens", "koopkragpariteit", "(", "KKP", ")", "sedertselfs", "die", "grootste", ".", "Die", "nominale", "per", "capita-bruto", "binnelandse", "produk", "het", "intot", "'n", "geskatte", "VSA-$088", "gestyg", "teenoor", "$8", "643", "in", "Die", "BBP", "per", "capita", "in", "China", "het", "sodoende", "teenoormeer", "as", "verdubbel", ".", "China", "beskik", "oor", "die", "wêreld", "se", "grootste", "reserwes", "van", "buitelandse", "valuta", "wat", "teen", "die", "einde", "vanop", "$3", "073", "miljard", "beraam", "is", ".", "China", "se", "invloed", "op", "die", "wêreldekonomie", "en", "sy", "groeikoers", "word", "al", "hoe", "groter", ".", "China", "se", "eie", "groeikoers", "het", "nogtans", "inbegin", "verstadig", ".", "Inhet", "die", "Chinese", "ekonomie", "nog", "met9", "persent", "gegroei", ".", "Virenword", "'n", "groeikoers", "van", "respektiewelik6", "en", "ietwat", "minder", "as5", "persent", "voorspel", ".", "In", "Maarthet", "die", "vyfde", "generasie", "politieke", "leiers", "hul", "regeringsampte", "oorgeneem", "en", "tydens", "die", "Derde", "Plenum", "in", "Novemberomvattende", "ekonomiese", "hervormings", "aangekondig", ".", "Die", "Chinese", "regering", "het", "ook", "derdens", "diee", "Partydag", "van", "die", "Kommunistiese", "Party", "inbeklemtoon", "dat", "China", "se", "bestaande", "model", "van", "ontwikkeling", "nie", "volhoubaar", "is", "nie", ".", "Ekonomiese", "hervormings", "word", "as", "voorvereiste", "beskou", "vir", "'n", "ekonomiese", "groei", "wat", "sosiale", "en", "ekologiese", "belange", "in", "ag", "neem", "en", "sterker", "op", "die", "binnelandse", "vraag", "steun", ".", "Oorkapasiteite", "word", ",", "naas", "sosiale", "en", "ekologiese", "kwessies", ",", "as", "die", "grootste", "uitdagings", "beskou", ".", "Die", "Chinese", "regering", "sal", "derhalwe", "op", "sleutelonderwerpe", "fokus", "soos", "die", "stabilisasie", "van", "ekonomiese", "groei", "met", "inagneming", "van", "die", "bestaande", "skuldlas", ",", "die", "modernisering", "van", "vervaardigingsstrukture", ",", "die", "intensivering", "van", "navorsing", "en", "ontwikkeling", "en", "groter", "inagneming", "van", "omgewingsbelange", ".", "Daarnaas", "sal", "die", "breë", "lae", "van", "die", "Chinese", "bevolking", "voordeel", "trek", "uit", "die", "ekonomiese", "ontwikkeling", "en", "betrokke", "wees", "by", "maatskaplike", "ontwikkeling", ".", "Die", "hoofdoelwit", "van", "die", "Vyfjaarplan", "vir", "die", "periode", "tussenenis", "die", "herstrukturering", "van", "die", "tot", "dusver", "beleggings-", "en", "uitvoergerigte", "Chinese", "ekonomie", ".", "In", "die", "toekoms", "sal", "tegnologiese", "innovasie", "sentraal", "staan", ",", "soos", "uit", "die", "industriële", "strategie", "Made", "in", "Chinablyk", "wat", "van", "China", "die", "tegnologiese", "wêreldmarkleier", "in", "tien", "sleutelsektore", "van", "toekomstige", "belang", "sal", "maak", ",", "waaronder", "energiebesparing", ",", "elektromobiliteit", ",", "inligtings-", "en", "kommunikasietegnologie", ",", "werktuigmasjienbou", "en", "robottegnologie", ",", "en", "lug-", "en", "ruimtevaarttegnologie", ".", "In", "die", "periode", "tot", "wanneer", "die", "feesvierings", "ter", "geleentheid", "van", "die", "Chinese", "Rewolusie", "sejarige", "jubileum", "sal", "plaasvind", ",", "sal", "China", "tot", "die", "wêreld", "se", "voorste", "nywerheidsland", "groei", ".", "Tegniese", "innovasie", "is", "van", "strategiese", "belang", "vir", "hierdie", "plan", ".", "Om", "toegang", "tot", "nuwe", "markte", "en", "tegnologieë", "te", "kry", ",", "word", "massief", "in", "die", "buiteland", "belê", ",", "onder", "meer", "deur", "die", "oorname", "van", "ondernemings", ".", "Ook", "word", "China", "aantrekliker", "gemaak", "vir", "navorsers", "uit", "die", "buiteland", ".", "Vervoer", "Padvervoer", "Die", "Volksrepubliek", "China", "is", "tans", "die", "grootste", "motormark", "ter", "wêreld", "(", "nadat", "dit", "die", "Verenigde", "State", "inverbygesteek", "het", ")", ",", "alhoewel", "die", "groeitempo", "laat", "inbegin", "verstadig", "het", ".", "Vir", "belangrike", "motoruitvoerders", "soos", "Duitsland", "is", "China", "lankal", "die", "belangrikste", "buitelandse", "mark", ".", "Die", "afset", "van", "motors", "met", "alternatiewe", "aandrywingsmetodes", "het", "inmet", "meer", "aspersent", "gestyg", "tot", "sowat26", "miljoen", "eenhede", ".", "Die", "Chinese", "regering", "bevorder", "aktief", "die", "oorskakeling", "na", "elektriese", "en", "waterstofaangedrewe", "voertuie", ".", "Ook", "die", "verbinding", "van", "motorvervoer", "met", "draadlose", "internet-infrastruktuur", "geniet", "hoë", "prioriteit", "as", "toekomsprojek", ".", "Die", "getal", "padsterftes", "per000", "motorvoertuie", "is", "volgens", "die", "statistieke", "van", "die", "Wêreldgesondheidsorganisasie", "(", "WHO", ")", "met(", "innog", "kommerwekkend", "hoog", "–", "vergeleke", "metin", "Suidoos-Asië", "enin", "die", "Amerikas", ".", "Sestig", "persent", "van", "alle", "padsterftes", "raak", "voetgangers", ",", "fietsryers", "en", "motorfietsryers", ".", "Baie", "paaie", "in", "bergagtige", "streke", "van", "China", "word", "as", "gevaarlik", "geag", ",", "veral", "omdat", "hulle", "dikwels", "nie", "geskik", "is", "vir", "swaar", "vragwaens", "nie", ".", "Lugvervoer", "Passasiersgetalle", "het", "involgens", "Chinese", "statistieke", "teenoor", "die", "vorige", "jaar", "met", "sowat9", "persent", "gestyg", "tot", "meer", "asmiljoen", ".", "Teen", "die", "einde", "vanwas", "daar", "in", "Chinaburgerlike", "lughawens", ",", "waarvanjaarliks", "meer", "as", "tien", "miljoen", "passasiers", "hanteer", ".", "Voortgesette", "groei", "dryf", "die", "vraag", "na", "nuwe", "vliegtuie", ".", "So", "word", "daar", "verwag", "dat", "Chinese", "lugrederye", "totsowat700", "nuwe", "vliegtuie", "sal", "bestel", ".", "Die", "staatsonderneming", "Commercial", "Aircraft", "Corporation", "of", "China", "(", "COMAC", ")", "is", "besig", "om", "'n", "eie", "nuwe", "passasiersvliegtuig", "(", "COMAC", "C919", ")", "te", "ontwikkel", "wat", "op", "internasionale", "markte", "met", "Europese", "en", "Amerikaanse", "stralers", "soos", "Airbus", "A320", "en", "Boeingsal", "kan", "meeding", "–", "teen", "laer", "pryse", "en", "bedryfskoste", ".", "Die", "suksesvolle", "nooiensvlug", "het", "in", "Meiplaasgevind", "sodat", "die", "C919", "volgens", "die", "verwagtinge", "van", "deskundiges", "laat", "inin", "bedryf", "gestel", "kan", "word", ".", "Kultuur", "Die", "Chinese", "kultuur", "toon", "beslissende", "invloede", "van", "drie", "groot", "geestesstrominge", "–", "Konfusianisme", ",", "Daoïsme", "en", "Boeddhisme", ".", "Oor", "'n", "tydperk", "van", "vierduisend", "jaar", "het", "dit", "groot", "prestasies", "behaal", "in", "'n", "wye", "verskeidenheid", "velde", ".", "So", "is", "aan", "'n", "dertigtal", "Chinese", "geboue", "en", "strukture", "die", "status", "van", "Unesco-wêrelderfenis", "toegeken", ",", "waaronder", "die", "Groot", "Muur", ",", "die", "Mausoleum", "van", "Qin", "Shihuangdi", "met", "sy", "befaamde", "Terracottaleër", "van", "lewensgroot", "soldate", "en", "die", "Keiserlike", "Paleis", "in", "Beijing", "as", "deel", "van", "die", "Verbode", "Stad", ".", "Die", "kulturele", "ontwikkeling", "is", "deur", "die", "eeue", "deur", "kontinuïteit", "gekenmerk", "wat", "eers", "deur", "die", "ideologies", "gemotiveerde", "Kulturele", "Rewolusie", "onder", "Mao", "Zedong", "verbreek", "is", ".", "China", "se", "kultuur", "is", "daarnaas", "vanaf", "diee", "eeu", ",", "toe", "die", "Chinese", "beskawing", "met", "die", "eerste", "Europese", "handelaars", "en", "sendelinge", "in", "aanraking", "gekom", "het", ",", "aan", "westerse", "invloede", "blootgestel", ".", "Die", "intensiteit", "daarvan", "het", "grootliks", "gevarieer", ",", "afhangende", "van", "die", "historiese", "en", "politieke", "konteks", ".", "Met", "begin", "van", "dies", "en", "toenemende", "globalisering", "het", "hierdie", "invloede", "begin", "versterk", ".", "Kulturele", "beleid", "Kultuur", "speel", "'n", "belangrike", "rol", "in", "die", "verwesenliking", "van", "die", "«Chinese", "droom", "van", "die", "herrysing", "van", "die", "Chinese", "nasie»", ",", "soos", "staatspresident", "Xi", "Jinping", "dit", "gestel", "het", ".", "China", "se", "ekonomiese", "groei", "het", "grootskaalse", "belegging", "in", "kulturele", "bedrywighede", "moontlik", "gemaak", ",", "maar", "ook", "bygedra", "tot", "die", "kultuurbedryf", "se", "kommersialisering", ".", "Die", "aard", "en", "inhoud", "van", "die", "kulturele", "lewe", "is", "afhanklik", "van", "die", "ideologiese", "konteks", "wat", "deur", "party", "en", "staat", "bepaal", "word", ".", "China", "se", "beeldende", "kunstenaars", "het", "hul", "eie", "styl", "begin", "ontwikkel", "wat", "inheemse", "tradisies", "met", "westerse", "invloede", "verbind", "en", "groot", "sukses", "in", "die", "buiteland", "behaal", ".", "Mediabedryf", "Mediavryheid", "Pers-", "en", "inligtingsvryheid", "in", "konvensionele", "media", "soos", "dag-", "en", "weekblaaie", ",", "tydskrifte", ",", "radio", "en", "televisie", "is", "net", "soos", "die", "in", "aanlynmedia", "aan", "staatskontroles", "onderworpe", ".", "Die", "Kommunistiese", "Party", "en", "die", "staat", "oorheers", "die", "medialandskap", "en", "strewe", "daarna", "om", "beslissende", "invloed", "op", "openbare", "meningsvorming", "uit", "te", "oefen", ".", "So", "word", "hulle", "deur", "die", "bevolking", "nie", "noodsaaklik", "as", "betroubare", "inligtingsbron", "beskou", "nie", ".", "Op", "die", "nuusdekking", "aangaande", "gevoelige", "onderwerpe", ",", "veral", "ten", "opsigte", "van", "die", "amptelike", "beleid", "van", "staat", "en", "party", ",", "word", "beperkings", "geplaas", "wat", "in", "diete", "al", "hoe", "groter", "geword", "het", ".", "Sosiale", "media", "in", "die", "internet", "bly", "die", "belangrikste", "forum", "vir", "meningsuiting", "en", "-vorming", ".", "Die", "getal", "internetgebruikers", "neem", "vinnig", "toe", ".", "So", "is", "daar", "in", "China", "se", "sosiale", "media", "reeds", "sowatmiljoen", "gebruikers", "aktief", ".", "Digitale", "kommunikasiekanale", "word", "deur", "die", "regering", "as", "die", "drywende", "krag", "vir", "ekonomiese", "en", "maatskaplike", "modernisering", "beskou", ".", "Hulle", "is", "nogtans", "aan", "'n", "ingewikkelde", "lisensiëringstelsel", "en", "strenge", "sensuur", "onderworpe", ".", "Die", "tegnologiese", "sensuurargitektuur", "word", "voortdurend", "uitgebou", ".", "Toerisme", "Buitelandse", "toerisme", "China", "is", "een", "van", "die", "veiligste", "reisbestemmings", "ter", "wêreld", ",", "met", "betreklik", "lae", "misdaadsyfers", ".", "Wapenbesit", ",", "prostitusie", ",", "dobbelary", ",", "pornografie", "en", "dwelmhandel", "is", "onwettig", "sodat", "georganiseerde", "misdaad", "van", "die", "meeste", "van", "sy", "tradisionele", "besigheidsvelde", "ontneem", "word", ".", "Vir", "moord", ",", "dwelmhandel", "en", "verkragting", "kan", "die", "doodstraf", "opgelê", "word", ".", "Buitelanders", "word", "nouliks", "slagoffers", "van", "misdaad", ".", "Anders", "as", "byvoorbeeld", "in", "Europa", "is", "veiligheidskontroles", "in", "China", "nie", "beperk", "tot", "lughawens", "nie", ".", "Die", "Chinese", "polisie", "kontroleer", "ook", "passasiers", "in", "bus-", ",", "trein-", "en", "moltreinstasies", ".", "Wapens", ",", "ammunisie", ",", "messe", ",", "plofstowwe", ",", "gifstowwe", "en", "ander", "gevaarlike", "items", "mag", "nie", "saamgeneem", "word", "nie", ".", "Sommige", "veiligheidsreëls", "word", "deur", "inheemses", "en", "besoekers", "moontlik", "soms", "as", "lastig", "ervaar", ".", "Dit", "is", "egter", "die", "owerheid", "se", "verklaarde", "doelwit", "om", "die", "veiligheid", "van", "inwoners", "en", "besoekers", "te", "verseker", ".", "Chinese", "toerisme", "'n", "Stygende", "lewenstandaard", "en", "groot", "belangstelling", "in", "vakansies", "in", "die", "buiteland", "het", "die", "getal", "Chinese", ",", "wat", "'n", "internasionale", "reis", "onderneem", ",", "tussenenvan6", "tot", "eer", "asmiljoen", "laat", "styg", ".", "In", "die", "kategorie", "buitelandse", "toeriste", "neem", "Chinese", "intussen", "die", "derde", "plek", "in", ".", "Ook", "Chinese", "toeriste", "se", "uitgawes", "vir", "buitelandse", "reise", "is", "die", "derde", "hoogste", "wêreldwyd", ".", "Chinese", "werknemers", "het", "per", "jaar", "sowatwerkvrye", "dae", ".", "Die", "getal", "binnelandse", "Chinese", "toeriste", "het", "tot", "drie", "miljard", "ingestyg", ".", "Vakansiedae", "Verwysings", "Bronnelys", "Algemeen", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf" ]

[ "Die", "grootste", "Stede", "van", "Nieu-Seeland", "is", ":", "Noord-Eiland", "Auckland", "Hamilton", "Hastings", "Invercargill", "Napier", "Rotorua", "Wellington", "Suid-Eiland", "Christchurch", "Dunedin", "Halfmoon", "Baai", "Blenheim", "Nieu-Seeland" ]

[ "Sosiologie", "is", "die", "studie", "van", "gemeenskappe", "en", "hoe", "mense", "optree", "in", "groepe", ".", "Dit", "bestudeer", "die", "sosiale", "wette", "en", "prosesse", "wat", "mense", "bind", "en", "skei", ",", "nie", "net", "as", "indiwidue", "nie", ",", "maar", "as", "lede", "van", "assosiasies", ",", "groepe", "en", "institusies", ".", "Sosiologie", "het", "in", "diee", "eeu", "ontstaan", "as", "'n", "akademiese", "rigting", "na", "een", "van", "die", "grootste", "paradokse", "in", "moderniteit", "ontstaan", "het", ":", "soos", "die", "wêreld", "kleiner", "en", "meer", "geïntegreerd", "word", ",", "word", "mense", "se", "ervaring", "van", "die", "wêreld", "meer", "en", "meer", "persoonlik", "en", "verspreid", ".", "Sosioloë", "het", "gehoop", ",", "om", "nie", "net", "te", "verstaan", "wat", "groepe", "bymekaar", "hou", "nie", ",", "maar", "om", "ook", "'n", "teenmiddel", "te", "ontwikkel", "vir", "sosiale", "skeuring", ".", "Deesdae", "ondersoek", "sosiologie", "dinge", "soos", ":", "ras", ",", "etnisiteit", ",", "kultuur", ",", "klas", ",", "geslag", ",", "die", "familie", ",", "en", "sosiale", "interaksie", ".", "Verder", "word", "die", "afbreek", "van", "sosiale", "strukture", "ondersoek", ";", "misdaad", "en", "egskeiding", ".", "Geesteswetenskappe" ]

[ "Hier", "volg", "'n", "lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "digters", ":", "A-C", "Lionel", "Abrahams", "Tatamkulu", "Afrika", "Mike", "Alfred", "Ingrid", "Andersen", "Gabeba", "Baderoon", "Shabbir", "Banoobhai", "Sinclair", "Beiles", "Robert", "Berold", "Vonani", "Bila", "Roy", "Blumenthal", "Herman", "Charles", "Bosman", "Breyten", "Breytenbach", "Dennis", "Brutus", "Guy", "Butler", "Roy", "Campbell", "Charl", "Cilliers", "Sue", "Clark", "Johnny", "Clegg", "Jack", "Cope", "Jeremy", "Cronin", "Patrick", "Cullinan", "Gary", "Cummiskey", "Sheila", "Cussons", "D-G", "Achmat", "Dangor", "Ingrid", "de", "Kok", "Phillippa", "Yaa", "de", "Villiers", "Modikwe", "Dikobe", "Isobel", "Dixon", "Angifi", "Dladla", "Finuala", "Dowling", "I.", "D", ".", "du", "Plessis", "Koos", "du", "Plessis", "Elisabeth", "Eybers", "Kingsley", "Fairbridge", "Gus", "Ferguson", "Sheila", "Meiring", "Fugard", "Keith", "Gottschalk", "Stephen", "Gray", "Robert", "Greig", "Mafika", "Gwala", "H-L", "Megan", "Hall", "Joan", "Hambidge", "Colleen", "Higgs", "Robert", "Homem", "Christopher", "Hope", "Peter", "Horn", "Allan", "Kolski", "Horwitz", "Alan", "James", "Wopko", "Jensma", "Liesl", "Jobson", "Sarah", "Johnson", "Ingrid", "Jonker", "Aryan", "Kaganof", "Anne", "Kellas", "Keorapetse", "Kgositsile", "Olga", "Kirsch", "Koos", "Kombuis", "Rustum", "Kozain", "Uys", "Krige", "Antjie", "Krog", "Anton", "Krueger", "Mazisi", "Kunene", "Cornelis", "Jacobus", "Langenhoven", "C", ".", "Louis", "Leipoldt", "Douglas", "Livingstone", "M", "Don", "Maclennan", "Mzi", "Mahola", "Eugene", "Marais", "Andrew", "Martens", "Lebogang", "Mashile", "John", "Mateer", "Don", "Mattera", "James", "Matthews", "Mzwakhe", "Mbuli", "Kim", "McClenaghan", "Michelle", "McGrane", "Sheila", "Meiring", "Fugard", "Joan", "Metelerkamp", "Abdul", "Milazi", "Ruth", "Miller", "Amitabh", "Mitra", "Kobus", "Moolman", "Isabella", "Motadinyane", "Seitlhamo", "Motsapi", "Casey", "Motsisi", "S.", "E.K", ".", "Mqhayi", "Oswald", "Mtshali", "N-S", "Arthur", "Nortje", "D.J", ".", "Opperman", "William", "Plomer", "Karen", "Press", "Thomas", "Pringle", "Lesego", "Rampolokeng", "Azila", "Talit", "Reisenberger", "Robert", "Royston", "Arja", "Salafranca", "Sipho", "Sepamla", "Mongane", "Wally", "Serote", "Steve", "Shapiro", "Ari", "Sitas", "Adam", "Small", "Susan", "Smith", "Karin", "E", "Nel", "T-Z", "Totius", "Ernst", "van", "Heerden", "Christopher", "van", "Wyk", "Benedict", "Wallet", "Vilakazi", "A.G", ".", "Visser", "Wayne", "Visser", "Gert", "Vlok", "Nel", "Crystal", "Warren", "Stephen", "Watson", "Mary", "Morison", "Webster", "George", "Weideman", "Athol", "Williams", "David", "Wright", "Makhosazana", "Xaba", "Sien", "ook", "Lys", "van", "Afrikaanse", "digters", "Lys", "van", "Afrikaanse", "skrywers", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "skrywers", "Digters" ]

[ "'n", "Sport", "kan", "omskryf", "word", "as", "'n", "fisieke", "-", "(", "byvoorbeeld", "rugby", ")", "of", "denkspel", "(", "byvoorbeeld", "skaak", ")", "wat", "in", "kompetisieverband", "gespeel", "kan", "word", ".", "Sport", "kan", "ook", "as", "ontspanning", "beoefen", "word", ".", "Alle", "sporte", "het", "reëls", "wat", "nagekom", "moet", "word", ".", "Die", "beoefening", "van", "sport", "kan", "mense", "aktief", "en", "gesond", "hou", ",", "vandaar", "die", "slagspreuk", ":", "'n", "gesonde", "liggaam", "huisves", "'n", "gesonde", "gees", ".", "Die", "woord", "sport", "is", "afgelei", "van", "die", "Franse", "woord", "desportes", ",", "wat", "rofweg", "as", "ontspanning", "vertaal", "kan", "word", ".", "Geskiedenis", "Die", "verskynsel", "van", "sport", "is", "reeds", "bekend", "uit", "die", "klassieke", "verlede", "en", "die", "Grieke", "organiseer", "al", "die", "Olimpiese", "Spele", "verskeie", "eeue", "voor", "Christus", ".", "Vir", "meer", "inligting", "oor", "die", "geskiedenis", "van", "'n", "spesifieke", "sport", ",", "verwys", "na", "die", "artikel", "oor", "die", "betrokke", "sport", ".", "Sportsoorte", "Van", "die", "meer", "bekende", "sportsoorte", "sluit", "in", "(", "alfabeties", "gesorteer", ")", ":", "Armdruk", "Atletiek", "Baanitems", "Naelloop", "(", "gewoonlikm,m", "enm", ")", "Middelafstande", "(", "gewoonlikm,m", "enm", ")", "Langafstande", "(", "gewoonlikm", "en000", "m", ")", "Hekkies", "en", "hinderniswedlope", "(\"", "steeple", "chase", "\"", ")", "Afloswedloop", "Velditems", "Diskusgooi", "Hamergooi", "Hoogspring", "Gewigstoot", "Spiesgooi", "Verspring", "Padwedloop", "Halfmaraton", "Maraton", "Ultramaraton", "Basketbal", "Bergfietsry", "Bofbal", "Boks", "Boogskiet", "Branderplankry", "Driekamp", "(", "\"", "triathlon", "\"", ")", "Duik", "Fietsry", "Gewigoptel", "Gesinchroniseerde", "swem", "Gholf", "Gimnastiek", "Handbal", "Hengel", "Hokkie", "Yshokkie", "Jag", "Judo", "Kanovaart", "Karate", "Kegelbal", "Korfbal", "Krieket", "Toetskrieket", "EDI-krieket", "T20-krieket", "Motorsport", "Formule", "Een", "Motocross", "Tydrenne", "Muurbal", "Netbal", "Pluimbal", "Roei", "Rolbal", "Rotsklim", "Rugby", "Rolstoelrugby", "Sewesrugby", "Ruitersport", "Sagtebal", "Seil", "Skaak", "Skerm", "Ski", "Skyfskiet", "Sneeuplankry", "Sokker", "Paralimpiese", "sokker", "Stoei", "Swem", "Tafeltennis", "Taekwondo", "Tennis", "Vlugbal", "(", "Volleybal", ")", "Sitvlugbal", "Vuisbal", "Waterpolo", "Sien", "ook", "Portaal:", "Sport", "Olimpiese", "Spele", "Paralimpiese", "Spele", "Eksterne", "skakels", "1" ]

[ "Hier", "volg", "'n", "lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "skrywers", ":", "A", "Lionel", "Abrahams", "Peter", "Henry", "Abrahams", "Berna", "Ackerman", "Dirna", "Ackerman", "Wilma", "Adamson", "Wilna", "Adriaanse", "Tatamkulu", "Afrika", ",", "gebore", "in", "Egipte2002", ")", "Adriaan", "Louw", "Albertyn", "Belinda", "Albrecht", "Frieda", "Albrecht", "Jaques", "Andres", "Len", "Anthony", "Ben", "Arend", "Cecile", "Archer", "Hennie", "Aucamp", "Elza", "Augustyn", "B", "Eleanor", "Baker", "Christiaan", "Bakkes", "C", ".", "Johan", "Bakkes", "Margaret", "Bakkes", "Shabbir", "Banoobhai", ",", ")", "Chris", "Barnard", ",", "-", ")", ",", "Suid-Afrikaanse", "skrywer", "en", "digter", "Iris", "Barry", "Max", "Basson", "Sebastiaan", "Basson", "Maurice", "Becker", "Alta", "Beetge", "Mark", "Behr", ",", "gebore", "in", "Tanzanië", "Louise", "Behrens", "Johann", "Bekker", "Maria", "M", ".", "Bekker", "Pirow", "Bekker", "Renê", "Bergh", "Dricky", "Beukes", "C.F", ".", "Beyers-Boshoff", "R", ".", "Bezema", "Kerneels", "Bezuidenhout", "Maria", "Bezuidenhout", "Ettie", "Bierman", "Susan", "Bisschoff", "Audrey", "Blignault", "Lynette", "Blignaut", "Toek", "Blignaut", "François", "Bloemhof", "Breyten", "Breytenbach", ")", "André", "P", ".", "Brink", "Julia", "Burger", "C", "–", "E", "J.", "M", ".", "Coetzee", ")", ",", "ontvang", "dieNobelprys", "vir", "Letterkunde", "Jeremy", "Cronin", "Bryce", "Courtenay", ",", "ook", "verbind", "met", "Australië", "Patrick", "Cullinan", "Achmat", "Dangor", "Ingrid", "de", "Kok", ")", "Helene", "de", "Villiers", "Herna", "de", "Villiers", "Carina", "Diedericks-Hugo", "Sandile", "Dikeni", "Modikwe", "Dikobe", "C.J", ".", "Driver", "Elsa", "Drotsky", "Rika", "du", "Plessis", "Max", "du", "Preez", "K", ".", "Sello", "Duiker", "B.P.J", ".", "Erasmus", "Ahmed", "Essop", "F", "–", "J", "Ruth", "First1982", ")", "Lynne", "Freed", "Athol", "Fugard", ")", "Charles", "J", ".", "Fourie", "-", "Shiela", "Fugard", "Nadine", "Gordimer", "ontvang", "indie", "Nobelprys", "vir", "Letterkunde", "Jeremy", "Gordin", "Stephen", "Gray", "Mafika", "Gwala", "Bessie", "Head1986", ")", "Bruce", "Hewett", "Christopher", "Hope", "Emma", "Huismans", "Noni", "Jabuvi/1921", "?", "-", ")", "Rayda", "Jacobs", "E.G", ".", "Jansen1959", ")", ",", "Goewerneur-generaal", "van", "die", "Unie", "van", "Suid-Afrika", ",", "Speaker", "van", "die", "Volksraad", "Valda", "Jansen", "Fhazel", "Johennesse", "Ingrid", "Jonker", "Archibald", "Campbell", "Jordan", "Amanda", "Joubert", "Elsa", "Joubert", ")", "Irma", "Joubert", "Gideon", "Joubert", ")", "K", "–", "L", "Ronelda", "Kamfer", "-", ")", "Farida", "Karodia", ")", "Rosa", "Keet", ")", "Marietjie", "Kotzé-", ")", "Antjie", "Krog", "Ellen", "Kuzwayo", ")", "David", "Lambkin", "Anne", "Landsman", "C.J", ".", "Langenhoven", "Etienne", "Leroux", "Colleen", "Lindsay", ",", "ook", "verbind", "met", "Mauritius", "Douglas", "Livingstone", ",", "gebore", "in", "Maleisië1996", ")", "Albert", "Lintvelt", "M", "–", "O", "Sindiwe", "Magona", ")", "Nelson", "Mandela2013", ")", "Chris", "Mann", "Eugène", "Marais", "Andrew", "Martens", "Don", "Mattera", "James", "McClure", "Zakes", "Mda", "John", "van", "Melle", ",", "gebore", "in", "Nederland1953", ")", "Albert", "Memmi", "Gcina", "Mhlophe", ")", "Benjamin", "Moloise", "Casey", "Motsisi", "Phaswane", "Mpe", "Ezekiel", "Mphahlele", "Oswald", "Mtshali", "Ena", "Murray", ")", "Vusamazulu", "Credo", "Mutwa", "Jabula", "Ndebele", "Mike", "Nicol", "Marlene", "van", "Niekerk", "Arthur", "Nortje1970", ")", "Sibusiso", "Nyembezi", "P", "–", "R", "Essop", "Patel", "Alan", "Paton1988", ")", "Pieter", "Pieterse2002", ")", "Sol", "Plaatje", "Hans", "du", "Plessis", "Menan", "du", "Plessis", ")", "Jan", "Rabie", "Loius", "B", "Rautenbach", "Richard", "Rive", "Sheila", "Roberts", ")", "Ina", "Rousseau", "Leon", "Rousseau", "Madelein", "Rust", "S", "–", "T", "Riana", "Scheepers", "Alan", "Scholefield", "A.", "H.", "M", ".", "Scholtz2004", ")", "G.D", ".", "Scholtz", "-", "Johannes", "du", "Plessis", "Scholtz", "Merwe", "Scholtz", "Olive", "Schreiner1920", ")", "Tembela", "Sekele", ",", "word", "ook", "verbind", "met", "Lesotho", "Sipho", "Sepamla", "Mongane", "Wally", "Serote", ")", "Gillian", "Slovo", "Adam", "Small", "Russell", "Smith", "(", "gebore", "in", "Suid-Afrika", ",", "grootgemaak", "en", "lewe", "in", "Kanada", ")", "Wilbur", "Smith", ")", "Kelwyn", "Sole", "Wilma", "Stockenström", ")", "Can", "Themba1969", ")", "Miriam", "Tlali", ")", "U", "–", "Z", "Van", "Onselen", "Marita", "van", "der", "Vyver", "F.", "A", ".", "Venter1997", ")", "Benedict", "Vilakazi", "Lettie", "Viljoen", ")", "Graham", "Walker", "Stephen", "Watson", ")", "Zoe", "Wicomb", "Christopher", "van", "Wyk", "Anoeschka", "von", "Meck", "Rose", "Zwi", ",", "gebore", "in", "Meksiko", "Sien", "ook", "Lys", "van", "Afrikaanse", "digters", "Lys", "van", "Afrikaanse", "skrywers", "Lys", "van", "Suid-Afrikaanse", "digters", "Bronne", "List", "of", "African", "writers", "by", "die", "Engelse", "Wikipedia", "Skrywers" ]

[ "Stephen", "WatsonNovember–Aprilwas", "'n", "Suid-Afrikaanse", "digter", "en", "akademikus", ".", "Die", "meeste", "van", "sy", "poësie", "handel", "oor", "Kaapstad", ",", "waar", "hy", "gewoon", "het", ".", "Hy", "het", "Engels", "aan", "die", "Universiteit", "van", "Kaapstad", "gedoseer", ".", "Poësie", "Poems(", "1983", ")", "In", "This", "City", "Cape", "Town", "Days", "Return", "of", "the", "Moon", "Presence", "of", "the", "Earth", "The", "Other", "City", "Romans", "Selected", "Essays:(", "1990", ")", "A", "Writer's", "Diary", "Suid-Afrikaanse", "akademici", "Suid-Afrikaanse", "digters", "Geboortes", "in", "Sterftes", "in" ]

[ "SA", "kan", "verwys", "na", ":", "Lande", "Suid-Afrika", ",", "hoewel", "RSA", "meer", "algemeen", "is", "en", "die", "ISO-landkode", "ZA", "is", ".", "Saoedi-Arabië", ",", "'n", "land", "in", "die", "Midde-Ooste", "(", "landkode", ":", "SA", ")", ".", "Suid-Amerika", ",", "'n", "kontinent", "in", "die", "suidelike", "halfrond", ".", "Suid-Australië", ",", "'n", "staat", "in", "Australië", ".", "Beroepe", "Senior", "Advokaat", ",", "regsgeleerde", "wat", "in", "die", "hof", "as", "pleitbesorger", "vir", "litigante", "optree", ".", "Stelsel", "Administrateur", ",", "rekenaarspesialis", "wat", "na", "'n", "stelsel", "omsien", ".", "Afkortings", "Sa", ".", ",", "'n", "afkorting", "vir", "Saterdag.", "s.a", ".", ",", "'n", "afkorting", "vir", "sine", "anno", ",", "sonder", "jaartal", "." ]

[ "Taal", "is", "die", "menslike", "vermoë", "vir", "die", "aanleer", "en", "gebruik", "van", "ingewikkelde", "sisteme", "van", "kommunikasie", ",", "en", "'n", "taal", "is", "enige", "spesifieke", "voorbeeld", "van", "so", "'n", "sisteem", ".", "Die", "wetenskaplike", "bestudering", "van", "taal", "word", "linguistiek", "of", "taalkunde", "genoem", ".", "Ramings", "oor", "die", "aantal", "tale", "in", "die", "wêreld", "wissel", "tussen000", "en000", ".", "Enige", "akkurate", "raming", "steun", "egter", "op", "'n", "gedeeltelik", "arbitrêre", "onderskeiding", "tussen", "tale", "en", "dialekte", ".", "Natuurlike", "tale", "word", "gepraat", "of", "gewys", ",", "maar", "enige", "taal", "kan", "gekodeer", "word", "na", "sekondêre", "media", "met", "behulp", "van", "hoorbare", "of", "tasbare", "stimuli", ",", "byvoorbeeld", "skrif", ",", "braille", "of", "fluit", ".", "Dit", "is", "moontlik", "omrede", "menslike", "taal", "modaliteit-onafhanklik", "is", ".", "Met", "gebruik", "as", "algemene", "konsep", ",", "kan", "\"", "taal", "\"", "verwys", "na", "die", "kognitiewe", "vermoë", "om", "komplekse", "kommunikasiestelsels", "aan", "te", "leer", "en", "te", "gebruik", ",", "of", "om", "die", "stel", "reëls", "wat", "hierdie", "sisteme", "opmaak", "te", "beskryf", ",", "of", "die", "stel", "uitsprake", "wat", "gelewer", "kan", "word", "vanuit", "die", "reëls", ".", "Alle", "tale", "steun", "op", "die", "proses", "van", "semiose", ",", "om", "tekens", "in", "verband", "te", "bring", "met", "spesifieke", "betekenisse", ".", "Mondelingse", "en", "gebaretale", "bevat", "'n", "fonologiese", "stelsel", "wat", "beheer", "hoe", "simbole", "gebruik", "word", "om", "reekse", "bekend", "as", "woorde", "of", "morfeme", "te", "vorm", ",", "en", "'n", "sintaktiese", "sisteem", "wat", "weer", "beheer", "hoe", "woorde", "en", "morfeme", "saamgevoeg", "word", "om", "uitdrukkings", "en", "sinsdele", "te", "vorm", ".", "Menslike", "taal", "is", "uniek", "aangesien", "dit", "die", "eienskappe", "van", "produktiwiteit", ",", "rekursie", "en", "verplasing", ",", "besit", "en", "omdat", "dit", "totaal", "afhanklik", "is", "van", "sosiale", "konvensie", "en", "aangeleer", "moet", "word", ".", "Die", "ingewikkelde", "struktuur", "leen", "homself", "tot", "'n", "heelwat", "wyer", "reeks", "van", "moontlike", "uitdrukkings", "en", "gebruike", "as", "enige", "bekende", "sisteem", "van", "dierkommunikasie", ".", "Taal", ",", "word", "vermoed", ",", "het", "ontstaan", "nadat", "vroeë", "hominine", "begin", "het", "om", "geleidelik", "hulle", "primaat-kommunikasiesisteme", "te", "verander", "en", "die", "vermoë", "bekom", "het", "om", "'n", "teorie", "te", "vorm", "van", "'n", "ander", "se", "gedagtes", "en", "'n", "gedeelde", "intensionaliteit", ".", "Hierdie", "ontwikkeling", ",", "word", "soms", "bespiegel", ",", "het", "saamgeval", "met", "die", "vergroting", "in", "breinvolume", ",", "en", "heelwat", "taalkundiges", "beskou", "die", "evolusie", "van", "die", "strukture", "van", "taal", "as", "spesifiek", "vir", "kommunikatiewe", "en", "sosiale", "doeleindes", ".", "Taal", "word", "op", "verskeie", "plekke", "in", "die", "menslike", "verstand", "verwerk", ",", "maar", "veral", "in", "Broca", "en", "Wernicke", "se", "sentrum", ".", "Mense", "leer", "taal", "van", "vroeg", "af", "aan", "deur", "sosiale", "interaksie", "in", "hul", "kinderjare", ",", "en", "kinders", "praat", "gewoonlik", "al", "vlot", "rondom", "driejarige", "ouderdom", ".", "Die", "gebruik", "van", "taal", "is", "diep", "gewortel", "in", "die", "menslike", "kultuur", ".", "Daarom", ",", "bykomend", "tot", "sy", "streng", "kommunikatiewe", "gebruike", ",", "het", "taal", "ook", "verskeie", "sosiale", "en", "kulturele", "gebruike", ",", "soos", "die", "aandui", "van", "groepsidentiteit", ",", "sosiale", "stratifikasie", "asook", "sosiale", "versorging", "en", "vermaak", ".", "Tale", "ontwikkel", "en", "diversifiseer", "met", "tyd", ",", "en", "die", "geskiedenis", "van", "hul", "evolusie", "kan", "gerekonstrueer", "word", "deur", "moderne", "tale", "te", "vergelyk", "om", "vas", "te", "stel", "watter", "eienskappe", "hulle", "erftale", "moes", "besit", "vir", "die", "latere", "stadiums", "om", "te", "kan", "voorkom", ".", "'n", "Groep", "tale", "wat", "afstam", "van", "'n", "gesamentlike", "voorganger", "staan", "bekend", "as", "'n", "taalfamilie", ".", "Die", "mees", "gesproke", "tale", "in", "die", "wêreld", "vandag", "behoort", "aan", "die", "Indo-Europese", "familie", ",", "wat", "tale", "insluit", "soos", "Engels", ",", "Spaans", ",", "Portugees", ",", "Russies", "en", "Hindi", ";", "die", "Sino-Tibettaanse", "tale", ",", "wat", "Mandaryns", ",", "Kantonees", "en", "nog", "heelwat", "ander", "insluit", ";", "die", "Afro-Asiatiese", "familie", "wat", "uit", "Arabies", ",", "Amharies", ",", "Somalies", "en", "Hebreeus", "bestaan", ";", "en", "die", "Bantoetale", "wat", "Swahili", ",", "Zoeloe", ",", "Shona", "en", "honderde", "ander", "tale", "insluit", "wat", "regdeur", "Afrika", "gepraat", "word", ".", "Die", "konsensus", "is", "dat", "tussen", "en", "van", "die", "tale", "wat", "tans", "gepraat", "word", "uitgesterf", "sal", "wees", "teen", "Definisies", "Die", "Afrikaanse/Nederlandse", "woord", "\"", "taal", "\"", "stam", "oorspronklik", "van", "die", "Indo-Europese", "*\"", "dol-", "\"", "af", "wat", "in", "Germaans", "\"", "talō", "\"", "geword", "het", ",", "wat", "beide", "\"", "om", "te", "tel", "\"", "en", "\"", "vertel", "\"", "of", "\"", "spreek", "\"", "beteken", ".", "Die", "Engelse", "woord", "\"", "tale", "\"", "het", "sy", "oorsprong", "ook", "van", "hier", "af", ".", "\"", "Tel/tal", "\"", "en", "\"", "taal", "\"", "deel", "'n", "oorsprong", "in", "betekenis", "hoewel", "die", "eersgenoemde", "verander", "het", "om", "syferwerk", "te", "beteken", ".", "Die", "woord", "\"", "vertel", "\"", "dui", "nog", "op", "die", "ou", "gesamentlike", "betekenis", ".", "Die", "woord", "word", "soms", "gebruik", "om", "te", "verwys", "na", "kodes", ",", "geheime", "skrifte", "en", "ander", "tipes", "kunsmatig", "saamgestelde", "kommunikasiestelsels", "soos", "in", "die", "gebruik", "vir", "rekenaarprogrammering", ".", "'n", "Taal", "in", "hierdie", "opsig", "is", "'n", "sisteem", "van", "tekens", ",", "vir", "enkodering", "en", "dekodering", "van", "inligting", ".", "Hierdie", "artikel", "is", "spesifiek", "gemoeid", "met", "die", "eienskappe", "van", "natuurlike", "menslike", "taal", "soos", "dit", "bestudeer", "word", "in", "die", "vakgebied", "taalwetenskappe", "of", "taalkunde", "(", "linguistiek", ")", ".", "As", "'n", "voorwerp", "van", "taalkundige", "studie", ",", "het", "\"", "taal", "\"", "twee", "vername", "betekenisse", ":", "'n", "abstrakte", "konsep", ",", "en", "'n", "spesifieke", "taalkundige", "sisteem", ",", "byvoorbeeld", "\"", "Frans", "\"", ".", "Die", "Switserse", "taalkundige", "Ferdinand", "de", "Saussure", ",", "wat", "die", "moderne", "vakgebied", "van", "taalkunde", "gedefinieer", "het", ",", "het", "eerstens", "eksplisiet", "hierdie", "onderskeiding", "geformuleer", "deur", "gebruik", "te", "maak", "van", "die", "Franse", "woord", "langage", "vir", "taal", "as", "'n", "konsep", ",", "langue", "as", "'n", "bepaalde", "instansie", "van", "'n", "taalsisteem", ",", "en", "parole", "vir", "die", "konkrete", "gebruik", "van", "spraak", "in", "'n", "bepaalde", "taal", ".", "Wanneer", "daar", "van", "taal", "gepraat", "word", "as", "'n", "algemene", "konsep", "kan", "definisies", "gebruik", "word", "wat", "die", "verskillende", "aspekte", "van", "die", "verskynsel", "uitlig", ".", "Die", "definisies", "bring", "ook", "verskillende", "benaderings", "en", "begrippe", "van", "taal", "mee", ",", "en", "hulle", "belig", "weer", "verskeie", "en", "soms", "teenstrydige", "skole", "van", "taalkundige", "teorie", ".", "Verstandelike", "vermoë", ",", "orgaan", "of", "instink", "Een", "definisie", "beskou", "taal", "vernaam", "as", "die", "verstandelike", "vermoë", "wat", "mense", "in", "staat", "stel", "om", "linguistiese", "gedrag", "te", "onderneem", ":", "om", "tale", "aan", "te", "leer", "en", "uitinge", "te", "vorm", "en", "verstaan", ".", "Die", "definisie", "belig", "die", "universaliteit", "van", "taal", "tot", "alle", "mense", "en", "lê", "klem", "op", "die", "biologiese", "basis", "vir", "die", "menslike", "vermoë", "vir", "taal", "as", "'n", "unieke", "ontwikkeling", "van", "die", "menslike", "verstand", ".", "Voorstanders", "van", "die", "siening", "dat", "die", "dryfkrag", "agter", "taalverwerwing", "ingebore", "is", ",", "beweer", "gereeld", "dat", "dit", "ondersteun", "word", "deur", "die", "feit", "dat", "alle", "kognitief", "normale", "kinders", ",", "wat", "groot", "word", "in", "'n", "omgewing", "waar", "taal", "toeganklik", "is", ",", "dit", "sal", "aanleer", "sonder", "formele", "onderrig", ".", "Taal", "kan", "spontaan", "ontwikkel", "in", "omgewings", "waar", "mense", "lewe", "of", "saam", "grootword", "sonder", "'n", "gemeenskaplike", "taal", ",", "byvoordeel", "kreooltale", "en", "spontaan", "ontwikkelde", "gebaretale", "soos", "Nicaraguaanse", "gebaretaal", ".", "Die", "siening", "wat", "teruggeneem", "kan", "word", "na", "Kant", "en", "Descartes", ",", "verstaan", "taal", "oor", "die", "algemeen", "as", "grootliks", "ingebore", ",", "soos", "byvoorbeeld", "Chomsky", "se", "teorie", "van", "Universele", "Grammatika", ",", "of", "die", "Amerikaanse", "filosoof", "Jerry", "Fodor", "se", "ekstreme", "ingeboorteteorie", ".", "Hierdie", "tipe", "definisies", "word", "algemeen", "toegepas", "deur", "taalstudies", "binne", "'n", "kognitiewe", "wetenskapraamwerk", "en", "in", "neurolinguistiek", ".", "Formele", "simbolestelsel", "Nog", "'n", "definisie", "beskou", "taal", "as", "'n", "formele", "sisteem", "van", "tekens", "wat", "beheer", "word", "deur", "grammatikareëls", "van", "kombinasies", "om", "betekenis", "te", "kommunikeer", ".", "Die", "definisies", "beklemtoon", "dat", "menslike", "tale", "beskryf", "kan", "word", "as", "geslote", "gestruktureerde", "stelsels", "bestaande", "uit", "reëls", "wat", "bepaalde", "tekens", "koppel", "aan", "bepaalde", "betekenisse", ".", "Hierdie", "strukturalistiese", "siening", "van", "tale", "is", "aanvanklik", "deur", "Ferdinand", "de", "Saussure", "voorgestel", ",", "en", "sy", "strukturalisme", "bly", "fundamenteel", "vir", "meeste", "benaderings", "tot", "taal", "vandag", ".", "Sommige", "voorstanders", "van", "hierdie", "uitgangspunt", "oor", "taal", "bepleit", "'n", "formele", "benadering", "met", "die", "bestudering", "van", "taalstrukture", "deur", "die", "identifisering", "van", "sy", "basiese", "elemente", ",", "en", "daarna", "deur", "die", "saamstel", "van", "'n", "formele", "betekenis", "van", "die", "reëls", "waarvolgens", "die", "elemente", "saamkom", "om", "woorde", "en", "sinne", "te", "vorm", ".", "Die", "vernaamste", "voorstander", "van", "so", "'n", "teorie", "is", "Noam", "Chomsky", ",", "die", "vader", "van", "die", "generatiewe", "teorie", "van", "grammatika", ",", "wat", "taal", "beskryf", "as", "'n", "spesifieke", "stel", "sinne", "wat", "gegenereer", "kan", "word", "vanuit", "'n", "bepaalde", "stel", "reëls", ".", "Chomsky", "beskou", "die", "reëls", "as", "'n", "ingebore", "eienskap", "van", "die", "menslike", "verstand", "en", "om", "die", "kern", "van", "wat", "taal", "is", "saam", "te", "stel", "Formele", "definisies", "van", "taal", "word", "algemeen", "gebruik", "in", "formele", "logika", ",", "formele", "teorieë", "van", "grammatika", "en", "toegepaste", "rekenaarlinguistiek", ".", "Gereedskap", "vir", "kommunikasie", "Weer", "'n", "ander", "definisie", "sien", "taal", "as", "'n", "sisteem", "van", "kommunikasie", "wat", "mense", "in", "staat", "stel", "om", "saam", "te", "werk", ".", "Die", "definisies", "lê", "klem", "op", "die", "sosiale", "rol", "van", "taal", "en", "die", "feit", "dat", "mense", "dit", "gebruik", "om", "hulself", "uit", "te", "druk", "en", "voorwerpe", "in", "hulle", "omgewing", "te", "manipuleer", ".", "Funksionele", "teorieë", "van", "grammatika", "verduidelik", "grammatikale", "strukture", "deur", "hulle", "kommunikatiewe", "funksies", ",", "en", "verstaan", "dat", "die", "grammatikale", "strukture", "van", "tale", "die", "eindproduk", "is", "van", "'n", "aanpassingsproses", "waarvolgens", "grammatika", "\"", "pasgemaak", "\"", "is", "om", "die", "kommunikatiewe", "belange", "van", "sy", "gebruikers", "te", "dien", ".", "Hierdie", "beskouing", "van", "taal", "word", "geassosieer", "met", "die", "studie", "van", "taal", "in", "pragmatiese", ",", "kognitiewe", "en", "interaktiewe", "raamwerke", ",", "asook", "in", "sosiolinguistiek", "en", "taalkundige", "antropologie", ".", "Funksionalistiese", "teorieë", "neig", "om", "grammatika", "te", "bestudeer", "as", "dinamiese", "verskynsels", ",", "as", "strukture", "wat", "heeltyd", "in", "'n", "proses", "van", "verandering", "verkeer", "soos", "dit", "aangewend", "word", "deur", "sy", "sprekers", ".", "Die", "beskouing", "plaas", "belangrikheid", "op", "die", "studie", "van", "linguistiese", "tipologie", "of", "die", "klassifikasie", "van", "tale", "volgens", "strukturele", "eienskappe", ",", "soos", "aangedui", "kan", "word", "dat", "prosesse", "van", "grammatikalisering", "geneig", "is", "om", "trajekte", "te", "volg", "wat", "gedeeltelik", "afhanklik", "is", "van", "tipologie", ".", "In", "die", "filosofie", "van", "taal", "word", "die", "sienings", "dikwels", "geassosieer", "met", "Ludwig", "Wittgenstein", "se", "latere", "werke", "en", "gewone", "taalfilosowe", "soos", "Paul", "Grice", ",", "John", "Searle", "en", "J", ".", "L", ".", "Austin", ".", "Die", "unieke", "status", "van", "menslike", "taal", "Menslike", "taal", "is", "uniek", "in", "vergelyking", "met", "ander", "vorms", "van", "kommunikasie", ",", "soos", "gebruik", "deur", "diere", ".", "Kommunikasiesisteme", "wat", "deur", "ander", "diere", "gebruik", "word", "soos", "bye", "of", "ape", "is", "geslote", "sisteme", "wat", "bestaan", "uit", "'n", "vaste", "aantal", "moontlike", "dinge", "wat", "uitgedruk", "kan", "word", ".", "In", "teenstelling", "is", "menslike", "taal", "oop", "en", "produktief", ",", "wat", "beteken", "dat", "dit", "mense", "toelaat", "om", "'n", "eindelose", "stel", "uitinge", "voort", "te", "bring", "vanuit", "'n", "eindige", "stel", "elemente", ",", "en", "om", "nuwe", "woorde", "en", "sinne", "op", "te", "diep", ".", "Dit", "word", "moontlik", "gemaak", "omdat", "menslike", "taal", "gebaseer", "is", "op", "'n", "tweeledige", "kode", ",", "waar", "'n", "vaste", "aantal", "betekenislose", "elemente", "(", "bv.", "Klanke", ",", "letters", "en", "gebare", ")", "gekombineer", "kan", "word", "om", "eenhede", "van", "betekenis", "te", "vorm", "(", "woorde", "en", "sinne", ")", ".", "Bowendien", "is", "die", "simbole", "en", "grammatikale", "reëls", "van", "enige", "taal", "grootliks", "arbitrêr", ",", "menende", "dat", "die", "sisteem", "slegs", "aangeleer", "kan", "word", "deur", "sosiale", "interaksie", ".", "Die", "bekende", "kommunikasiestelsels", "wat", "aan", "die", "ander", "kant", "deur", "diere", "gebruik", "word", ",", "kan", "slegs", "'n", "vaste", "aantal", "uitinge", "oplewer", "wat", "meestal", "geneties", "oorgedra", "word", ".", "Talle", "dierespesies", "toon", "die", "vermoë", "om", "kommunikasievorms", "aan", "te", "leer", "deur", "sosiale", "onderrig", ",", "soos", "die", "Bonobo", "Kanzi", ",", "wat", "geleer", "is", "om", "homself", "uit", "te", "druk", "met", "behulp", "van", "'n", "stel", "simboliese", "leksiegramme", ".", "Ooreenkomstig", "leer", "heelwat", "walvis-", "en", "voëlspesies", "hulle", "gesange", "aan", "deur", "ander", "lede", "van", "die", "groep", "na", "te", "maak", ".", "Hoewel", "sommige", "diere", "'n", "groot", "aantal", "woorde", "en", "simbole", "kan", "aanleer", ",", "kon", "nie", "een", "nog", "soveel", "verskillende", "tekens", "aanleer", "soos", "wat", "algemeen", "geken", "word", "deur", "'", "njarige", "mens", "nie", ",", "ook", "het", "nie", "een", "al", "enige", "iets", "kon", "aanleer", "wat", "die", "komplekse", "grammatika", "van", "menslike", "taal", "reflekteer", "nie", ".", "Menslike", "taal", "verskil", "ook", "van", "dierekommunikasiesisteme", "deurdat", "dit", "gebruik", "maak", "van", "grammaties", "en", "semantiese", "kategorieë", ",", "soos", "die", "selfstandige", "naamwoord", "en", "werkwoord", ",", "hede", "en", "verlede", ",", "om", "uitermate", "ingewikkelde", "betekenisse", "uit", "te", "druk", ".", "Menslike", "taal", "is", "ook", "uniek", "omdat", "dit", "rekursiwiteit", "besit", ":", "die", "manier", "waarop", "byvoorbeeld", "'n", "selfstandige", "naamwoordstuk", "die", "vermoë", "het", "om", "'n", "ander", "selfstandige", "naamwoordstuk", "te", "bevat", "(", "soos", "in", "\"", "[[die", "sjimpansee", "]", "se", "lippe", "]", "\"", ")", "of", "'n", "sinstuk", "wat", "'n", "sinstuk", "kan", "bevat", "(", "soos", "in", "\"", "[Ek", "sien", "[die", "hond", "hardloop", "]", "]", "\"", ")", ".", "Menslike", "taal", "is", "ook", "die", "enigste", "natuurlike", "kommunikasiesisteem", "wat", "modaliteit-onafhanklik", "is", ",", "betekende", "dat", "dit", "nie", "net", "vir", "kommunikasie", "gebruik", "kan", "word", "deur", "een", "kanaal", "of", "medium", "nie", ",", "maar", "deur", "verskeie", "–", "die", "gesproke", "taal", "gebruik", "byvoorbeeld", "ouditiewe", "modaliteit", "terwyl", "gebaretale", "en", "skryfkuns", "van", "visuele", "modaliteit", "gebruik", "maak", ",", "en", "braille-skryfwerk", "weer", "van", "tasbare", "modaliteit", ".", "In", "ag", "genome", "die", "bedoeling", "wat", "dit", "kan", "oordra", "en", "die", "kognitiewe", "prosesse", "waarop", "dit", "bou", ",", "is", "menslike", "taal", "ook", "uniek", "aangesien", "dit", "die", "vermoë", "het", "om", "na", "abstrakte", "konsepte", "en", "veronderstelde", "of", "hipotetiese", "gebeure", "te", "verwys", ",", "asook", "gebeure", "wat", "in", "die", "verlede", "plaasgevind", "het", "of", "in", "die", "toekoms", "gaan", "plaasvind", ".", "Hierdie", "vermoë", "om", "te", "verwys", "na", "gebeure", "wat", "nie", "in", "dieselfde", "tyd", "of", "plek", "as", "die", "spraakgebeurtenis", "is", "nie", "word", "verplasing", "genoem", ",", "en", "hoewel", "sommige", "dierekommunikasiestelsels", "van", "verplasing", "gebruik", "kan", "maak", "(", "soos", "met", "die", "kommunikasie", "deur", "bye", "wat", "die", "ligging", "en", "bronne", "van", "nektar", "buite", "sig", "kan", "oordra", ")", ",", "word", "die", "mate", "waartoe", "dit", "in", "menslike", "taal", "gebruik", "word", "ook", "as", "uniek", "beskou", ".", "Oorsprong", "Teorieë", "rakende", "die", "oorsprong", "van", "taal", "kan", "ingedeel", "word", "volgens", "hulle", "basiese", "aannames", ".", "Sommige", "teorieë", "is", "gebaseer", "op", "die", "idee", "dat", "taal", "so", "kompleks", "is", "dat", "mens", "nie", "kan", "indink", "hoe", "dit", "skielik", "te", "voorskyn", "gekom", "het", "vanuit", "niks", "tot", "in", "sy", "huidige", "vorm", "nie", ",", "maar", "dat", "dit", "moes", "ontwikkel", "het", "vanuit", "vroeë", "prelinguistiese", "sisteme", "onder", "ons", "voormensagtige", "voorgeslagte", ".", "Hierdie", "teorieë", "kan", "kontinuïteitgebaseerde", "teorieë", "genoem", "word", ".", "Die", "teenoorgestelde", "siening", "is", "dat", "taal", "so", "'n", "unieke", "menslike", "eienskap", "is", "dat", "dit", "nie", "vergelyk", "kan", "word", "met", "enigiets", "gevind", "onder", "niemensagtiges", "nie", "en", "daarom", "skielik", "te", "voorskyn", "moes", "kom", "tydens", "die", "oorgang", "van", "pre-hominiedes", "na", "die", "vroeë", "mens", ".", "Hierdie", "teorieë", "kan", "beskryf", "word", "as", "diskontinuïteit", "gebaseerd", ".", "Insgelyks", "beskou", "teorieë", "gebaseer", "op", "Chomsky", "se", "Generatiewe", "siening", "van", "taal", "dat", "taal", "meestal", "'n", "ingebore", "fakulteit", "is", "wat", "grootliks", "geneties", "gekodeer", "is", ",", "terwyl", "funksionalistiese", "teorieë", "dit", "sien", "as", "'n", "sisteem", "wat", "merendeels", "kultureel", "is", "en", "aangeleer", "word", "deur", "sosiale", "interaksie", ".", "Tans", "is", "die", "enigste", "prominente", "voorstaander", "van", "'n", "diskontinuïteitgebaseerde", "teorie", "van", "menslike", "taaloorsprong", "die", "taalkundige", "en", "filosoof", "Noam", "Chomsky", ".", "Chomsky", "stel", "voor", "dat", "\"", "'n", "lukrake", "mutasie", "plaasgevind", "het", ",", "miskien", "na", "'n", "rare", "kosmiese-straalstortbui", "waartydens", "dit", "die", "verstand", "geherorganiseer", "het", "en", "'n", "taalorgaan", "ingeplant", "het", "in", "'n", "andersins", "primaatbrein", ".", "\"", "Hoewel", "hy", "waarsku", "teen", "'n", "te", "letterlike", "opneem", "van", "die", "storie", ",", "dring", "Chomsky", "nogtans", "daarop", "aan", "dat", "\"", "dit", "kan", "nader", "aan", "die", "realiteit", "wees", "as", "enige", "ander", "feeverhale", "wat", "vertel", "word", "oor", "evolusionêre", "prosesse", ",", "insluitend", "taal", ".", "\"", "Kontinuïteitgebaseerde", "teorieë", "word", "tans", "deur", "'n", "meerderheid", "geleerdes", "gehuldig", ",", "maar", "hulle", "verskil", "in", "hulle", "sienings", "oor", "die", "ontwikkeling", ".", "Diegene", "wat", "taal", "beskou", "as", "meestal", "ingebore", ",", "byvoorbeeld", "die", "sielkundige", "Steven", "Pinker", ",", "huldig", "die", "presedente", "as", "dierebewustheid", ",", "terwyl", "die", "wat", "taal", "beskou", "as", "'n", "sosiaal-aangeleerde", "gereedskapstuk", "vir", "kommunikasie", ",", "soos", "die", "sielkundige", "Michael", "Tomasello", ",", "sien", "dit", "as", "ontwikkeling", "vanuit", "dierekommunikasie", ",", "of", "primaatgebare", "of", "vokale", "kommunikasie", "as", "ondersteuning", "vir", "samewerking", ".", "Ander", "kontinuïteitgebaseerde", "modelle", "se", "beskouing", "is", "dat", "taal", "ontwikkel", "het", "uit", "musiek", ",", "'n", "siening", "alreeds", "omhels", "deur", "Jean-Jacques", "Rousseau", ",", "Johann", "Gottfried", "von", "Herder", ",", "Wilhelm", "von", "Humboldt", "en", "Charles", "Darwin", ".", "'n", "Prominente", "hedendaagse", "voorstaander", "hiervan", "is", "die", "argeoloog", "Steven", "Mithen", ".", "Aangesien", "die", "opkoms", "van", "tale", "in", "die", "vroeë", "oergeskiedenis", "van", "die", "mens", "plaasgevind", "het", ",", "is", "daar", "geen", "direkte", "historiese", "spore", "agtergelaat", "van", "die", "relevante", "ontwikkelings", "nie", ",", "en", "geen", "vergelykbare", "prosesse", "kan", "vandag", "waargeneem", "word", "nie", ".", "Teorieë", "wat", "kontinuïteit", "uitlig", "kyk", "gereeld", "na", "diere", "om", "te", "sien", "of", "primate", ",", "byvoorbeeld", ",", "enige", "eienskappe", "toon", "wat", "as", "ooreenkomstig", "beskou", "kan", "word", "met", "wat", "as", "voormensagtige", "taal", "gesien", "kan", "word", ".", "Alternatiewelik", "kan", "vroeë", "mensagtige", "fossiele", "ondersoek", "word", "om", "te", "kyk", "vir", "spore", "van", "fisiese", "aanpassings", "vir", "taalgebruik", "of", "tekens", "van", "prelinguistiese", "vorms", "van", "simboliese", "optrede", ".", "Dit", "is", "grotendeels", "onbestrede", "dat", "die", "voormensagtige", "australopithecina", "geen", "kommunikasiesisteme", "gehad", "het", "wat", "algemeen", "betekenisvol", "verskil", "het", "van", "die", "gevind", "by", "die", "groot", "ape", "nie", ",", "maar", "geleerde", "opinies", "verskil", "rondom", "hierdie", "ontwikkeling", "sedert", "die", "verskyning", "van", "die", "Homo", "sowat", "5", "miljoen", "jaar", "gelede", ".", "Sekere", "geleerdes", "aanvaar", "die", "ontwikkeling", "van", "primitiewe", "taalagtige", "sisteme", "(", "prototaal", ")", "so", "vroeg", "as", "Homo", "habilis3", "miljoen", "jaar", "gelede", ")", ",", "terwyl", "ander", "weer", "die", "ontwikkeling", "van", "primitiewe", "simboliese", "kommunikasie", "slegs", "aan", "Homo", "erektus8", "miljoen", "jaar", "gelede", ")", "of", "Homo", "heidelbergensis6", "miljoen", "jaar", "gelede", ")", "toeken", ",", "en", "die", "ontwikkeling", "van", "eintlike", "taal", "by", "Anatomies", "moderne", "Homo", "sapiens", "in", "die", "Laat-Paleolitiese", "rewolusie", "minder", "as000", "jaar", "gelede", ".", "Die", "studie", "van", "taal", "Die", "studie", "van", "taal", ",", "taalkunde", ",", "het", "tot", "'n", "wetenskap", "ontwikkel", "sedert", "die", "eerste", "grammatikale", "beskrywings", "van", "spesifieke", "tale", "in", "Indië", "meer", "asjaar", "gelede", ".", "Vandag", "is", "taalkunde", "'n", "wetenskap", "gemoeid", "met", "alle", "aspekte", "van", "taal", ",", "en", "word", "dit", "bestudeer", "vanuit", "al", "die", "bogenoemde", "teoretiese", "standpunte", ".", "Onderafdelings", "Die", "akademiese", "studie", "van", "taal", "geskied", "binne", "talle", "verskillende", "dissiplinêre", "areas", "en", "vanuit", "verskeie", "teoretiese", "oogpunte", ",", "waarvan", "almal", "moderne", "benaderings", "tot", "taalkunde", "verstrek", ".", "Diskriptiewe", "taalkunde", "ondersoek", "byvoorbeeld", "die", "grammatika", "van", "enkele", "tale", ",", "teoretiese", "taalkunde", "ontwikkel", "teorieë", "van", "hoe", "om", "die", "aard", "van", "taal", "die", "beste", "te", "konseptualiseer", "en", "omskryf", ",", "gebaseer", "op", "data", "van", "die", "verskeie", "nog", "bestaande", "menslike", "tale", ",", "sosiolinguistiek", "bestudeer", "hoe", "tale", "gebruik", "word", "vir", "sosiale", "funksies", "en", "lig", "om", "die", "beurt", "die", "studie", "van", "die", "sosiale", "funksies", "en", "grammatikale", "beskrywing", "uit", ",", "neurolinguistiek", "ondersoek", "hoe", "taal", "in", "die", "menslike", "brein", "verwerk", "word", "en", "laat", "die", "eksperimentele", "toetsing", "van", "teorieë", "toe", ",", "rekenaarlinguistiek", "bou", "voort", "op", "teoretiese", "en", "deskriptiewe", "taalkunde", "om", "meestal", "berekeningsmodelle", "te", "konstrueer", "gerig", "op", "die", "verwerking", "van", "natuurlike", "taal", "of", "die", "toets", "van", "taalkundige", "hipoteses", ",", "en", "diachroniese", "taalkunde", "steun", "op", "grammatikale", "en", "leksikale", "beskrywings", "van", "tale", "om", "hulle", "individuele", "geskiedenis", "na", "te", "spoor", "en", "sodoende", "vertakkings", "van", "taalfamilies", "te", "konstrueer", "met", "behulp", "van", "die", "vergelykende", "metode", ".", "Vroeë", "geskiedenis", "Die", "formele", "studie", "van", "taal", "het", "volgens", "algemene", "beskouings", "in", "Indië", "begin", "met", "Pāṇini", ",", "die", "grammatikus", "van", "die", "vyfde", "eeu", "v.C", ".", "wat959", "reëls", "geformuleer", "het", "vir", "Sanskrit", "morfologie", ".", "Sumeriese", "skrifgeleerdes", "het", "egter", "reeds", "rondomv.C", ".", "die", "verskille", "tussen", "Sumeries", "en", "Akkadies", "ondersoek", ".", "Daaropvolgende", "grammatikale", "tradisies", "is", "ontwikkel", "in", "al", "die", "antieke", "kulture", "wat", "skryfkuns", "aangeneem", "het", ".", "In", "diee", "eeu", "n.C", ".", "het", "die", "Franse", "Port-Royal", "Grammatikusse", "die", "idee", "ontwikkel", "dat", "die", "grammatika", "van", "alle", "tale", "'n", "refleksie", "is", "van", "die", "universele", "fundamentele", "beginsels", "van", "denke", ",", "en", "daarom", "is", "grammatika", "universeel", ".", "In", "diee", "eeu", "het", "die", "eerste", "gebruik", "van", "die", "vergelykende", "metode", "deur", "die", "Britse", "filoloog", "en", "kenner", "van", "antieke", "Indië", ",", "William", "Jones", ",", "die", "opkoms", "van", "vergelykende", "taalkunde", "gelei", ".", "Die", "wetenskaplike", "studie", "van", "taal", "is", "deur", "Wilhelm", "von", "Humboldt", "uitgebrei", "van", "Indo-Europees", "tot", "taal", "in", "die", "algemeen", ".", "Vroeg", "in", "diete", "eeu", "stel", "Ferdinand", "de", "Saussure", "die", "idee", "bekend", "van", "taal", "as", "'n", "statiese", "sisteem", "van", "onderling", "verbinde", "eenhede", ",", "omgeskrewe", "deur", "die", "teenstellings", "tussen", "hulle", ".", "Deur", "'n", "onderskeiding", "te", "maak", "tussen", "diachroniese", "en", "sinchroniese", "analises", "van", "taal", ",", "het", "hy", "die", "fondamente", "gelê", "vir", "die", "moderne", "vakgebied", "van", "taalkunde", ".", "De", "Saussure", "stel", "ook", "verskeie", "basiese", "vlakke", "van", "linguistiese", "analises", "voor", "wat", "nog", "steeds", "fundamenteel", "is", "tot", "heelwat", "kontemporêre", "taalkundige", "teorieë", ",", "soos", "die", "onderskeiding", "tussen", "sintagma", "en", "paradigma", "en", "die", "Langue-parole", "onderskeiding", ",", "wat", "tussen", "taal", "as", "'n", "abstrakte", "sisteem", "(", "langue", ")", "en", "taal", "as", "'n", "konkrete", "manifestasie", "van", "hierdie", "sisteem", "(", "parole", ")", "onderskei", ".", "Kontemporêre", "taalkunde", "In", "dies", "formuleer", "Noam", "Chomsky", "die", "generatiewe", "taalteorie", ".", "Volgens", "die", "teorie", "is", "die", "mees", "basiese", "vorm", "van", "taal", "'n", "stel", "sintaktiese", "reëls", "wat", "universeel", "is", "vir", "alle", "mense", ",", "en", "wat", "die", "grammatika", "van", "al", "die", "menslike", "tale", "tot", "grondslag", "lê", ".", "Hierdie", "stel", "reëls", "word", "Universele", "Grammatika", "genoem", ";", "volgens", "Chomsky", "is", "die", "beskrywing", "hiervan", "die", "primêre", "doel", "van", "die", "taalkundige", "vakgebied", ".", "Dus", "het", "hy", "gemeen", "dat", "die", "grammatika", "van", "individuele", "tale", "slegs", "vir", "die", "taalkunde", "belangrik", "is", "insover", "dit", "ons", "toelaat", "om", "die", "universele", "onderliggende", "reëls", "af", "te", "lei", "waarvanuit", "die", "waarneembare", "linguistiese", "veranderlikheid", "gegenereer", "kan", "word", ".", "In", "teenstelling", "tot", "die", "formele", "teorieë", "van", "die", "generatiewe", "skool", ",", "stel", "die", "funksionele", "teorieë", "van", "taal", "voor", "dat", "aangesien", "taal", "wesenlik", "'n", "stuk", "gereedskap", "is", ",", "sy", "strukture", "na", "beste", "ontleed", "en", "verstaan", "kan", "word", "deur", "verwysing", "na", "sy", "funksies", ".", "Die", "formele", "teorieë", "van", "grammatika", "streef", "daarna", "om", "die", "verskillende", "elemente", "van", "taal", "te", "omskryf", "en", "die", "manier", "waarop", "hulle", "met", "mekaar", "in", "verband", "staan", "te", "beskryf", "as", "sisteme", "van", "formele", "reëls", "of", "werksaamhede", ",", "terwyl", "funksionele", "teorieë", "poog", "om", "die", "funksies", "wat", "deur", "taal", "uitgevoer", "word", "te", "omskryf", "en", "dit", "dan", "in", "verband", "te", "bring", "met", "die", "taalkundige", "elemente", "wat", "dit", "na", "vore", "bring", ".", "Die", "raamwerk", "van", "kognitiewe", "linguistiek", "interpreteer", "taal", "in", "terme", "van", "die", "konsepte", "(", "wat", "soms", "universeel", "is", ",", "en", "soms", "spesifiek", "tot", "'n", "bepaalde", "taal", ")", "wat", "sy", "vorms", "onderlê", ".", "Kognitiewe", "linguistiek", "is", "veral", "gemoeid", "met", "hoe", "denke", "betekenis", "voortbring", "deur", "taal", ".", "Fisiologiese", "en", "neutrale", "argitektuur", "van", "taal", "en", "spraak", "Praat", "is", "die", "verstek", "modaliteit", "vir", "taal", "in", "alle", "kulture", ".", "Die", "lewering", "van", "gesproke", "taal", "berus", "op", "die", "gesofistikeerde", "vermoë", "om", "die", "lippe", ",", "tong", "en", "ander", "komponente", "van", "die", "stemapparatus", "te", "beheer", ",", "die", "vermoë", "om", "spraakklanke", "akoesties", "te", "dekodeer", "en", "die", "neurologiese", "apparatus", "nodig", "vir", "die", "aanleer", "en", "lewering", "van", "taal", ".", "Die", "studie", "van", "die", "genetiese", "basisse", "vir", "menslike", "taal", "is", "nog", "op", "'n", "redelik", "basiese", "vlak", ",", "en", "die", "enigste", "geen", "wat", "tot", "nog", "toe", "positief", "geïmpliseer", "is", "in", "taalvoortbrenging", "is", "FOXP2", ",", "wat", "'n", "tipe", "van", "kongenitale", "taalafwyking", "kan", "veroorsaak", "indien", "aangetas", "word", "deur", "mutasies", ".", "Die", "verstand", "en", "taal", "Die", "verstand", "is", "die", "koördineringsentrum", "vir", "alle", "linguistiese", "aktiwiteite", ";", "dit", "beheer", "beide", "die", "produksie", "van", "linguistiese", "kognisie", "en", "betekenis", "en", "die", "meganika", "van", "spraakproduksie", ".", "Nieteenstaande", "is", "ons", "kennis", "van", "die", "neurologiese", "basisse", "van", "taal", "heelwat", "beperk", ",", "hoewel", "dit", "baie", "uitgebrei", "het", "met", "die", "ingebruikneming", "van", "moderne", "beeldvormingstegnieke", ".", "Die", "vakgebied", "in", "taalkunde", "gemoeid", "met", "die", "studie", "van", "neurologiese", "aspekte", "van", "taal", "word", "neurolinguistiek", "genoem", ".", "Vroeëre", "werk", "in", "neurolinguistiek", "het", "die", "studie", "van", "taal", "by", "mense", "met", "breinskade", "betrek", ",", "om", "vas", "te", "stel", "hoe", "skade", "in", "spesifieke", "areas", "taal", "en", "spraak", "affekteer", ".", "Op", "die", "manier", "het", "neurowetenskaplikes", "in", "diee", "eeu", "ontdek", "dat", "twee", "areas", "in", "die", "brein", "beslissend", "betrek", "kan", "word", "by", "taalverwerking", ".", "Die", "eerste", "area", ",", "Wernicke", "se", "area", ",", "wat", "geleë", "is", "in", "die", "agterste", "gedeelte", "van", "die", "superior", "temporale", "girus", "in", "die", "dominante", "serebrale", "hemisfeer", ".", "Mense", "met", "skade", "in", "die", "area", "van", "die", "verstand", "ontwikkel", "sensoriese", "afasie", ",", "'n", "toestand", "waarin", "daar", "'n", "groot", "verswakking", "van", "taalbegrip", "voorkom", ",", "terwyl", "die", "spraak", "'n", "natuurlike", "klank", "en", "ritme", "behou", "asook", "'n", "normale", "sinstruktuur", ".", "Die", "tweede", "area", "is", "Broca", "se", "area", ",", "geleë", "in", "die", "agterste", "inferior", "frontale", "lob", "van", "die", "dominante", "hemisfeer", ".", "Persone", "met", "skade", "in", "die", "area", "ontwikkel", "motoriese", "afasie", ",", "bedoelende", "dat", "hulle", "weet", "wat", "hulle", "wil", "sê", "maar", "dit", "net", "nie", "kan", "uiter", "nie", ".", "Hulle", "kan", "tipies", "verstaan", "wat", "aan", "hulle", "gesê", "word", ",", "maar", "kan", "nie", "vlot", "praat", "nie", ".", "Ander", "simptome", "wat", "ook", "na", "vore", "kan", "kom", "in", "Broca", "se", "afasie", "sluit", "probleme", "in", "met", "woordvaardigheid", ",", "artikulasie", ",", "die", "vind", "van", "woorde", ",", "woordherhaling", "en", "die", "begrip", "en", "lewering", "van", "grammatikaal-ingewikkelde", "sinne", ",", "mondelings", "en", "met", "skryf", ".", "Diegene", "met", "die", "tipe", "afasie", "kan", "ook", "ongrammatiese", "spraak", "lewer", "en", "'n", "onvermoë", "toon", "om", "sintaktiese", "inligting", "te", "gebruik", "om", "die", "betekenis", "van", "sinne", "te", "bepaal", ".", "Beide", "Broca", "en", "Wernicke", "se", "afasie", "beïnvloed", "ook", "die", "gebruik", "van", "gebaretaal", ",", "ooreenkomstig", "met", "hoe", "dit", "spraak", "beïnvloed", ",", "met", "Broca", "se", "afasie", "wat", "veroorsaak", "dat", "sprekers", "se", "gebare", "stadig", "is", "met", "foutiewe", "grammatika", ",", "terwyl", "sprekers", "met", "Wernicke", "se", "afasie", "se", "gebare", "flink", "is", "maar", "min", "sin", "maak", "vir", "ander", "en", "hulle", "sukkel", "om", "ander", "se", "gebare", "te", "begryp", ".", "Dit", "bewys", "dat", "die", "skade", "spesifiek", "is", "tot", "die", "vermoë", "om", "taal", "te", "gebruik", "en", "nie", "tot", "die", "fisiologie", "vir", "die", "lewering", "van", "spraak", "nie", ".", "Met", "die", "vooruitgang", "in", "tegnologie", "teen", "die", "einde", "van", "diete", "eeu", ",", "het", "neuroloë", "ook", "nie-indringende", "tegnieke", "begin", "gebruik", ",", "soos", "funksionele", "magnetiese", "resonansiebeeldvorming", "(", "fMRI", ")", "en", "elektrofisiologie", ",", "vir", "die", "studie", "van", "taalverwerking", "in", "indiwidue", "sonder", "breinskade", ".", "Anatomie", "van", "spraak", "Gesproke", "taal", "steun", "op", "die", "menslike", "fisieke", "vermoë", "om", "klank", "te", "produseer", ",", "'n", "longitudinale", "golf", "wat", "deur", "die", "lug", "versprei", "word", "teen", "'n", "frekwensie", "met", "die", "vermoë", "om", "die", "oordrom", "te", "laat", "vibreer", ".", "Hierdie", "vermoë", "berus", "op", "die", "fisiologie", "van", "die", "menslike", "spraakorgane", ".", "Die", "organe", "bestaan", "uit", "die", "longe", ",", "stemkas", "(", "larinks", ")", ",", "en", "die", "boonste", "stemkanaal", "–", "die", "keel", ",", "mond", "en", "neus", ".", "Deur", "die", "verskillende", "dele", "van", "die", "spraakorgane", "te", "beheer", ",", "kan", "die", "lugstroom", "gemanipuleer", "word", "om", "verskillende", "spraakklanke", "te", "produseer", ".", "Die", "klank", "van", "spraak", "kan", "beskou", "word", "as", "'n", "kombinasie", "van", "segmentele", "en", "suprasegmentele", "elemente", ".", "Hierdie", "segmentele", "elemente", "is", "die", "wat", "mekaar", "volg", "in", "reekse", "en", "gewoonlik", "deur", "bepaalde", "letters", "in", "alfabetiese", "tekste", "verteenwoordig", "word", ",", "soos", "Romeinse", "skrif", ".", "Met", "vryvloeiende", "spraak", "is", "daar", "nie", "duidelike", "grense", "tussen", "een", "segment", "en", "die", "volgende", "nie", ",", "en", "gewoonlik", "ook", "nie", "enige", "hoorbare", "tussenposes", "tussen", "woorde", "nie", ".", "Segmente", "word", "daarom", "onderskei", "deur", "hulle", "kenmerkende", "klank", "wat", "'n", "resultaat", "is", "van", "hulle", "verskillende", "artikulasies", ",", "en", "dit", "kan", "of", "klinkers", "(", "vokale", ")", "of", "medeklinkers", "(", "konsonante", ")", "wees", ".", "Suprasegmentele", "verskynsels", "sluit", "elemente", "in", "soos", "klemtoon", ",", "artikulasiesoort", "(", "fonasie", ")", ",", "stemtoonkleur", "(", "timbre", ")", "en", "prosodie", "of", "intonasie", ",", "waarvan", "hulle", "almal", "'n", "uitwerking", "kan", "hê", "oor", "veelvuldige", "segmente", ".", "Klinker-", "en", "medeklinkersegmente", "kombineer", "om", "lettergrepe", "te", "vorm", ",", "wat", "weer", "om", "die", "beurt", "kombineer", "om", "uitdrukkings", "te", "vorm", ";", "dit", "kan", "foneties", "uitgeken", "word", "as", "die", "bestek", "tussen", "twee", "inasemings", ".", "Akoesties", "word", "die", "verskillende", "segmente", "gekarakteriseer", "deur", "verskillende", "formantstrukture", ",", "wat", "sigbaar", "is", "in", "'n", "spektogram", "van", "die", "opgeneemde", "klankgolf", "(", "sien", "illustrasie", "van", "'n", "spektrogram", "van", "die", "formantstrukture", "van", "drie", "Engelse", "klinkers", ")", ".", "Formante", "is", "die", "amplitudepieke", "in", "die", "frekwensiespektrum", "van", "'n", "bepaalde", "klank", ".", "Klinkers", "of", "vokale", "is", "die", "klanke", "wat", "geen", "hoorbare", "wrywing", "ondervind", "nie", "en", "veroorsaak", "word", "deur", "die", "vernouing", "of", "obstruksie", "van", "'n", "deel", "van", "die", "boonste", "stemkanaal", ".", "Hulle", "varieer", "in", "kwaliteit", "volgens", "die", "graad", "van", "die", "lipopening", "en", "plasing", "van", "die", "tong", "binne", "die", "mondholte", "Vokale", "word", "geslote", "genoem", "wanneer", "die", "lippe", "relatief", "geslote", "is", ",", "soos", "met", "die", "uitspraak", "van", "die", "vokaal", "(", "Afrikaans", "\"", "ie", "\"", ")", ",", "of", "oop", "as", "die", "lippe", "relatief", "oop", "is", "soos", "met", "die", "vokaal", "(", "Afrikaans", "\"", "a", "\"", ")", ".", "Indien", "die", "tong", "na", "agter", "in", "die", "mond", "geplaas", "wordis", ",", "verander", "die", "kwaliteit", ",", "en", "word", "vokale", "gevorm", "soos", "(", "Afrikaans", "\"", "oe", "\"", ")", ".", "Die", "kwaliteit", "verander", "ook", "afhangende", "van", "of", "die", "lippe", "gerond", "is", "in", "teenstelling", "met", "ongerond", ",", "wat", "onderskeidings", "veroorsaak", "soos", "tussen", "(", "ongeronde", "voorklinker", ",", "Afrikaans", "\"", "ie", "\"", ")", "en", "(", "geronde", "voorklinker", ",", "Afrikaans", "\"", "u", "\"", ")", ".", "Medeklinkers", "of", "konsonante", "is", "die", "klanke", "wat", "hoorbare", "wrywing", "of", "afsluiting", "het", "in", "die", "boonste", "stemkanaal", ",", "op", "'n", "sekere", "tydstip", ".", "Konsonantklanke", "wissel", "volgens", "die", "plek", "van", "artikulasie", ",", "bv.", "die", "plek", "in", "die", "stemkanaal", "waar", "die", "lugvloei", "belemmer", "word", ",", "gewoonlik", ",", "tande", ",", "alveolêre", "rif", ",", "verhemelte", ",", "velum", ",", "uvula", "of", "glottis", ".", "Elke", "plek", "lewer", "'n", "ander", "stel", "konsonantklanke", "op", "wat", "verder", "onderverdeel", "word", "volgens", "die", "manier", "van", "artikulasie", "of", "die", "tipe", "wrywing", ":", "vol", "geslote", ",", "in", "welke", "geval", "die", "konsonant", "plosief", "of", "okklusief", "genoem", "kan", "word", ",", "of", "verskillende", "grade", "van", "opening", "wat", "frikatiewe", "en", "approksimante", "skep", ".", "Konsonante", "kan", "ook", "stemhebbend", "of", "stemloos", "wees", ",", "afhangende", "van", "of", "die", "stembande", "deur", "middel", "van", "lugvloei", "vibreer", "met", "die", "maak", "van", "klanke", ".", "Stemhebbendheid", "is", "wat", "die", "Afrikaanse", "in", "suid", "(", "stemlose", "sibilant", ")", "onderskei", "van", "in", "zuid", "soos", "in", "Nederlands", "uitgespreek", "(", "stemhebbende", "sibilant", ")", ".", "Sommige", "spraakklanke", ",", "beide", "vokale", "en", "konsonante", ",", "behels", "die", "vrylaat", "van", "lugvloei", "deur", "die", "nasale", "holte", ",", "en", "dit", "word", "nasale", "klanke", "genoem", ".", "Ander", "klanke", "word", "gedefinieer", "deur", "die", "manier", "wat", "die", "tong", "in", "die", "mond", "beweeg", ":", "soos", "die", "l-klanke", "(", "genoem", "laterale", ",", "aangesien", "die", "lug", "aan", "die", "kante", "van", "die", "tong", "verby", "vloei", ")", ",", "en", "die", "r-klanke", "(", "genoem", "roties", ")", ",", "gekenmerk", "aan", "hoe", "die", "tong", "geplaas", "is", "relatief", "tot", "die", "lugstroom", ".", "Deur", "die", "spraakorgane", "te", "gebruik", "kan", "mense", "honderde", "afsonderlike", "klanke", "maak", ":", "waarvan", "sommige", "algemeen", "in", "die", "wêreld", "se", "tale", "voorkom", ",", "terwyl", "ander", "meer", "spesifiek", "is", "tot", "sekere", "taalfamilies", ",", "taalgebiede", "of", "selfs", "tot", "'n", "enkele", "taal", ".", "Struktuur", "Wanneer", "beskryf", "word", "as", "'n", "sisteem", "van", "simboliese", "kommunikasie", ",", "word", "taal", "tradisioneel", "beskou", "as", "bestaande", "uit", "drie", "dele", ":", "tekens", ",", "betekenisse", "en", "'n", "kode", "wat", "die", "tekens", "met", "die", "betekenis", "verbind", ".", "Die", "studie", "van", "die", "proses", "van", "semiose", ",", "hoe", "tekens", "en", "betekenisse", "gekombineer", "word", ",", "gebruik", "word", ",", "en", "geinterpreteer", "word", ",", "word", "semiotiek", "genoem", ".", "Tekens", "kan", "saamgestel", "wees", "uit", "klanke", ",", "gebare", ",", "letters", "of", "simbole", ",", "afhangende", "of", "die", "taal", "gepraat", ",", "gewys", "of", "geskryf", "word", ",", "en", "dit", "kan", "gekombineer", "word", "in", "komplekse", "tekens", "soos", "woorde", "en", "sinsdele", ".", "Wanneer", "gebruik", "word", "in", "kommunikasie", ",", "word", "'n", "teken", "gekodeer", "en", "oorgedra", "deur", "'n", "sender", "via", "'n", "kanaal", "aan", "'n", "ontvanger", "wat", "dit", "dekodeer", ".", "Sommige", "van", "die", "eienskappe", "wat", "mensetaal", "omskryf", "in", "teenstelling", "met", "ander", "kommunikasiesisteme", ",", "is", "die", "willekeurigheid", "van", "die", "linguistiese", "teken", ",", "wat", "beteken", "dat", "daar", "geen", "voorspelbare", "skakel", "is", "tussen", "'n", "linguistiese", "teken", "en", "sy", "betekenis", "nie", ";", "asook", "die", "dualiteit", "van", "die", "linguistiese", "sisteem", ",", "wat", "beteken", "dat", "linguistiese", "strukture", "opgebou", "word", "deur", "elemente", "te", "kombineer", "in", "groter", "strukture", "wat", "beskou", "kan", "word", "as", "gelaag", ",", "byvoorbeeld", "hoe", "klanke", "woorde", "bou", "en", "woorde", "sinsdele", "bou", ";", "ook", "die", "diskreetheid", "van", "die", "elemente", "van", "taal", ",", "menende", "dat", "die", "elemente", "waaruit", "linguistiese", "tekens", "gekonstrueer", "word", "diskrete", "eenhede", "is", ",", "byvoorbeeld", "klanke", "en", "woorde", "wat", "van", "mekaar", "onderskei", "kan", "word", "en", "geherrangskik", "word", "in", "verskillende", "patrone", ";", "en", "laastens", "die", "produktiwiteit", "van", "die", "linguistiese", "stelsel", ",", "betekende", "dat", "'n", "eindige", "hoeveelheid", "linguistiese", "elemente", "gekombineer", "kan", "word", "in", "'n", "teoreties", "oneindige", "aantal", "kombinasies", ".", "Die", "reëls", "waarvolgens", "tekens", "gekombineer", "kan", "word", "om", "woorde", "en", "sinsdele", "te", "vorm", "word", "sintaksis", "of", "grammatika", "genoem", ".", "Die", "betekenis", "wat", "gekoppel", "word", "aan", "individuele", "tekens", ",", "morfeme", ",", "woorde", ",", "sinsdele", "en", "tekste", "word", "semantiek", "genoem", ".", "Die", "verdeling", "van", "taal", "in", "aparte", "maar", "gekoppelde", "sisteme", "van", "teken", "en", "betekenis", "gaan", "terug", "na", "die", "eerste", "linguistiese", "studies", "van", "de", "Saussure", "toe", ",", "en", "word", "nou", "in", "amper", "alle", "vertakkings", "van", "taalkunde", "gebruik", ".", "Semantiek", "Tale", "druk", "betekenis", "uit", "deur", "'n", "tekenvorm", "in", "verband", "te", "bring", "met", "'n", "betekenis", ",", "of", "sy", "inhoud", ".", "Tekenvorme", "moet", "iets", "waarneembaars", "wees", ",", "byvoorbeeld", "klanke", ",", "beelde", "en", "gebare", ",", "en", "dan", "deur", "sosiale", "konvensie", "verwant", "wees", "aan", "'n", "bepaalde", "betekenis", ".", "Aangesien", "die", "basiese", "verwantskap", "van", "betekenis", "van", "meeste", "linguistiese", "tekens", "gebaseer", "is", "op", "sosiale", "konvensie", ",", "kan", "linguistiese", "tekens", "beskou", "word", "as", "arbitrêr", ",", "in", "die", "sin", "dat", "die", "konvensies", "sosiaal", "en", "histories", "gevestig", "is", "eerder", "as", "deur", "'n", "natuurlike", "verhouding", "tussen", "'n", "spesifieke", "tekenvorm", "en", "sy", "betekenis", ".", "Dus", "moet", "tale", "'n", "woordeskat", "van", "tekens", "besit", "wat", "verwant", "is", "aan", "'n", "bepaalde", "betekenis", ".", "Die", "Afrikaanse", "teken", "\"", "hond", "\"", "dui", "byvoorbeeld", "op", "'n", "lid", "van", "die", "spesie", "Canis", "familiaris", ".", "In", "'n", "taal", "word", "die", "opstelling", "van", "arbitrêre", "tekens", "wat", "gekoppel", "word", "aan", "bepaalde", "betekenisse", "die", "leksikon", "genoem", ",", "en", "'n", "enkele", "teken", "gekoppel", "aan", "'n", "betekenis", "word", "'n", "lekseem", "genoem", ".", "Nie", "alle", "betekenisse", "in", "'n", "taal", "word", "verteenwoordig", "deur", "enkelwoorde", "nie", ".", "Baie", "maal", "is", "semantiese", "konsepte", "in", "die", "morfologie", "of", "sintaksis", "van", "die", "taal", "ingebed", "in", "die", "vorm", "van", "grammatikale", "kategorieë", ".", "Alle", "tale", "bevat", "die", "semantiese", "struktuur", "van", "die", "gesegde", ":", "'n", "struktuur", "wat", "'n", "kenmerk", ",", "toestand", "of", "aksie", "bevestig", ".", "Tradisioneel", "word", "onder", "semantiek", "verstaan", "die", "studie", "van", "hoe", "sprekers", "en", "interpreteerders", "waarheidswaardes", "toevoeg", "aan", "stellings", ",", "sodat", "die", "betekenis", "verstaan", "word", "as", "die", "proses", "waarvolgens", "'n", "predikaat", "oor", "'n", "entiteit", "as", "waar", "of", "vals", "gesien", "kan", "word", ",", "byvoorbeeld", "\"", "[x", "[is", "y", "]", "]", "\"", "of", "\"", "[x", "[doen", "y", "]", "]", "\"", ".", "Onlangs", "is", "die", "semantiekmodel", "aangevul", "met", "meer", "dinamiese", "modelle", "van", "betekenis", ",", "wat", "gedeelde", "kennis", "insluit", "oor", "die", "konteks", "waarin", "'n", "teken", "geïnterpreteer", "word", ",", "tot", "die", "lewering", "van", "betekenis", ".", "Sulke", "modelle", "van", "betekenis", "word", "verken", "in", "die", "studieveld", "van", "pragmatiek", ".", "Klanke", "en", "simbole", "Afhangende", "van", "die", "modaliteit", "kan", "taalstruktuur", "gebaseer", "word", "op", "sisteme", "van", "klanke", "(", "spraak", ")", ",", "gebare", "(", "gebaretaal", ")", "of", "grafiese", "of", "tasbare", "simbole", "(", "skryfwerk", ")", ".", "Die", "maniere", "waarin", "taal", "klanke", "of", "tekens", "gebruik", "om", "betekenis", "te", "konstrueer", "word", "bestudeer", "in", "fonologie", ".", "Die", "studie", "van", "hoe", "mense", "vokaalklanke", "voortbring", "en", "waarneem", "word", "fonetiek", "genoem", ".", "Met", "gesproke", "taal", "word", "betekenis", "voortgebring", "wanneer", "klanke", "deel", "word", "van", "'n", "sisteem", "waarin", "sommige", "klanke", "kan", "bydrae", "tot", "die", "uitdruk", "van", "betekenis", "en", "ander", "nie", ".", "In", "enige", "taal", "is", "daar", "slegs", "'n", "beperkte", "aantal", "klanke", "wat", "gemaak", "kan", "word", "deur", "die", "menslike", "stemorgane", "wat", "bydrae", "tot", "die", "saamstel", "van", "betekenis", ".", "Klanke", "as", "deel", "van", "'n", "linguistiese", "sisteem", "word", "foneme", "genoem", ".", "Foneme", "is", "abstrakte", "eenhede", "van", "klank", ",", "gedefinieer", "as", "die", "kleinste", "eenhede", "in", "'n", "taal", "wat", "kan", "help", "om", "te", "onderskei", "tussen", "die", "betekenis", "van", "'n", "paar", "minimaalverskillende", "woorde", ",", "'n", "sogenaamde", "minimale", "paar", ".", "In", "Afrikaans", "byvoorbeeld", "vorm", "die", "woorde", "/pot/", "en", "/bot/", "'n", "minimale", "paar", "waar", "die", "verskil", "tussen", "/p/", "en", "/b/", "die", "twee", "woorde", ",", "wat", "verskillende", "betekenisse", "het", ",", "onderskei", ".", "Hoe", "dit", "ook", "al", "sy", ",", "elke", "taal", "kontrasteer", "klanke", "op", "verskillende", "maniere", ".", "In", "'n", "taal", "wat", "byvoorbeeld", "nie", "onderskei", "tussen", "stemhebbende", "en", "stemlose", "konsonante", "nie", ",", "sal", "die", "klanke", "[p", "]", "en", "[b]", "as", "'n", "enkele", "foneem", "beskou", "word", ",", "en", "gevolglik", "sal", "die", "twee", "uitsprake", "dieselfde", "betekenis", "dra", ".", "Insgelyks", "onderskei", "Afrikaans", "nie", "foneties", "tussen", "geaspireerde", "en", "niegeaspireerde", "uitsprake", "van", "konsonante", "nie", ",", "hoewel", "baie", "tale", "dit", "doen", ":", "die", "niegeaspireerde", "/p/", "in", "/spot/", "en", "geaspireerde", "/p/", "in", "/pot/", "word", "beskou", "as", "slegs", "verskillende", "maniere", "om", "dieselfde", "foneem", "uit", "te", "spreek", "(", "sulke", "variante", "van", "'n", "enkele", "foneem", "word", "allofone", "genoem", ")", ",", "terwyl", "Mandaryn", "dieselfde", "verskil", "in", "uitspraak", "wel", "onderskei", "soos", "tussen", "die", "woorde", "\"", "buk", "\"", "en", "\"", "agt", "\"", "(", "die", "aksent", "bo", "die", "á", "beteken", "dat", "die", "vokaal", "met", "'n", "hoë", "toon", "uitgespreek", "word", ")", ".", "Alle", "gesproke", "tale", "het", "foneme", "van", "ten", "minste", "twee", "kategorieë", ",", "vokale", "(", "klinkers", ")", "en", "konsonante", "(", "medeklinkers", ")", ",", "wat", "gekombineer", "kan", "word", "om", "lettergrepe", "te", "vorm", ".", "Addisioneel", "tot", "segmente", "soos", "vokale", "en", "konsonante", "gebruik", "sommige", "tale", "klank", "op", "ander", "maniere", "om", "betekenis", "oor", "te", "dra", ".", "Heelwat", "tale", "gebruik", "byvoorbeeld", "stres", ",", "toonhoogte", ",", "tydsduur", "en", "toon", "om", "betekenis", "te", "onderskei", ".", "Aangesien", "die", "verskynsels", "voorkom", "buite", "die", "vlak", "van", "enkelsegmente", "word", "dit", "suprasegmenteel", "genoem", ".", "Party", "tale", "het", "slegs", "'n", "paar", "foneme", ",", "byvoorbeeld", "Rotokas", "en", "Pirahã", "metenfoneme", "onderskeidelik", ",", "terwyl", "ander", "tale", "soos", "Taa", "tot", "soveel", "asfoneme", "kan", "hê", ".", "Met", "gebaretale", "is", "die", "ekwivalent", "tot", "foneme", "(", "voorheen", "chereme", "genoem", ")", "gedefinieer", "deur", "die", "basiese", "elemente", "van", "gebare", ",", "soos", "die", "handvorm", ",", "oriëntasie", ",", "ligging", "en", "beweging", ",", "wat", "ooreenstem", "met", "maniere", "van", "artikulasie", "in", "gesproke", "taal", ".", "Skryfstelsels", "verteenwoordig", "taal", "deur", "die", "gebruik", "van", "visuele", "simbole", ",", "wat", "moontlik", "kan", "ooreenstem", "met", "die", "klanke", "van", "die", "gesproke", "taal", ".", "Die", "Latynse", "alfabet", "(", "en", "die", "waarop", "dit", "gebaseer", "is", "of", "wat", "daarvan", "afgelei", "is", ")", "is", "oorspronklik", "gebaseer", "op", "die", "voorstelling", "van", "enkelklanke", ",", "sodat", "woorde", "saamgestel", "is", "uit", "letters", "wat", "oor", "die", "algemeen", "'n", "enkele", "konsonant", "of", "vokaal", "voorstel", "in", "die", "samestelling", "van", "die", "woord", ".", "Met", "sillabiese", "skrif", "soos", "die", "Inuktitut-sillabarium", "verteenwoordig", "elke", "teken", "'n", "volle", "lettergreep", ".", "In", "logografiese", "skrif", "verteenwoordig", "elke", "teken", "'n", "hele", "woord", ",", "en", "sal", "oor", "die", "algemeen", "geen", "verwantskap", "hê", "met", "die", "klank", "van", "daardie", "woord", "in", "gesproke", "taal", "nie", ".", "Aangesien", "alle", "tale", "groot", "getalle", "woorde", "besit", "is", "dit", "tot", "dusver", "onbekend", "of", "enige", "suiwere", "logografiese", "geskrifte", "bestaan", ".", "Geskrewe", "taal", "verteenwoordig", "die", "manier", "waarop", "gesproke", "klanke", "en", "woorde", "op", "mekaar", "volg", "deur", "simbole", "te", "rangskik", "volgens", "'n", "patroon", "wat", "'n", "sekere", "rigting", "volg", ".", "Die", "rigting", "gebruik", "in", "'n", "skryfstelsel", "is", "heeltemal", "arbitrêr", "en", "word", "deur", "konvensie", "vasgestel", ".", "Sommige", "skryfstelsels", "maak", "gebruik", "van", "die", "horisontale", "as", "(", "links", "na", "regs", "soos", "Latynse", "skrif", "of", "regs", "na", "links", "soos", "Arabiese", "skrif", ")", ",", "terwyl", "ander", "soos", "tradisionele", "Sjinese", "skrif", "vertikaal", "loop", "(", "van", "bo", "na", "onder", ")", ".", "Enkele", "skryfstelsels", "gebruik", "teenoorgestelde", "rigtings", "met", "afwisselende", "lyne", ",", "en", "ander", "weer", ",", "soos", "die", "antieke", "Maja-skrif", "kan", "in", "enige", "rigting", "geskryf", "word", "en", "gebruik", "grafiese", "leidrade", "om", "die", "rigting", "vir", "die", "leser", "aan", "te", "dui", ".", "Om", "die", "klanke", "van", "die", "wêreld", "se", "tale", "voor", "te", "stel", "in", "skrif", "het", "linguiste", "die", "Internasionale", "Fonetiese", "Alfabet", "ontwikkel", ",", "ontwerp", "om", "al", "die", "diskrete", "klanke", "bekend", ",", "wat", "bydra", "tot", "betekenis", "in", "menslike", "taal", ",", "te", "verteenwoordig", ".", "Grammatika", "Grammatika", "is", "die", "studie", "van", "hoe", "betekenisvolle", "elemente", "binne", "'n", "taal", ",", "genoem", "morfeme", ",", "gekombineer", "kan", "word", "in", "uitdrukkings", ".", "Morfeme", "kan", "of", "vry", "of", "gebonde", "wees", ".", "Indien", "hulle", "vry", "is", "om", "rondgeskuif", "te", "word", "binne", "'n", "uitdrukking", ",", "word", "hulle", "gewoonlik", "woorde", "genoem", ",", "en", "indien", "hulle", "gebind", "is", "aan", "ander", "morfeme", "of", "woorde", "word", "hulle", "affikse", "genoem", ".", "Die", "wyse", "waarin", "betekenisvolle", "elemente", "binne", "'n", "taal", "gekombineer", "kan", "word", ",", "word", "deur", "reëls", "gereguleer", ".", "Die", "reëls", "vir", "die", "interne", "struktuur", "van", "woorde", "word", "morfologie", "genoem", "en", "die", "reëls", "vir", "die", "interne", "struktuur", "van", "sinsdele", "en", "sinne", "word", "sintaksis", "genoem", ".", "Grammatikale", "kategorieë", "Grammatika", "kan", "beskryf", "word", "as", "'n", "sisteem", "van", "kategorieë", "en", "'n", "stel", "reëls", "wat", "bepaal", "hoe", "kategorieë", "kombineer", "om", "verskillende", "aspekte", "van", "betekenis", "te", "vorm", ".", "Tale", "verskil", "aansienlik", "in", "of", "hulle", "gekodeer", "is", "deur", "die", "gebruik", "van", "kategorieë", "of", "leksikale", "eenhede", ".", "Verskeie", "kategorieë", "is", "egter", "so", "algemeen", "dat", "dit", "byna", "universeel", "is", ".", "Sulke", "universele", "kategorieë", "sluit", "die", "enkodering", "in", "van", "die", "grammatikale", "verhoudings", "van", "partisiepante", "en", "predikate", "deur", "grammatiese", "onderskeiding", "tussen", "hulle", "verwantskappe", "tot", "'n", "predikaat", "(", "argumentstruktuur", ")", ",", "die", "enkodering", "van", "temporale", "en", "ruimtelike", "verwantskappe", "met", "predikate", ",", "en", "'n", "stelsel", "van", "'n", "grammatikale", "persoon", "wat", "die", "verwysings", "beheer", "na", "en", "onderskeiding", "tref", "tussen", "sprekers", "en", "aangesprokenes", "en", "die", "van", "wie", "hulle", "praat", ".", "Woordklasse", "Tale", "organiseer", "hulle", "woordsoorte", "in", "klasse", "volgens", "hulle", "funksies", "en", "plasings", "relatief", "tot", "ander", "dele", ".", "Alle", "tale", "maak", "byvoorbeeld", "gebruik", "van", "'n", "basiese", "onderskeiding", "tussen", "'n", "groep", "woorde", "wat", "prototipies", "dinge", "en", "konsepte", "aandui", "en", "'n", "groep", "woorde", "wat", "prototipies", "aksies", "en", "gebeure", "aandui", ".", "Die", "eerste", "groep", "wat", "Afrikaanse", "woorde", "soos", "\"", "hond", "\"", "en", "\"", "lied", "\"", "insluit", ",", "word", "gewoonlik", "selfstandige", "naamwoorde", "genoem", ".", "Die", "tweede", "soort", "wat", "\"", "hardloop", "\"", "en", "\"", "sing", "\"", "insluit", ",", "word", "werkwoorde", "genoem", ".", "Nog", "'n", "algemene", "kategorie", "is", "die", "byvoeglike", "naamwoord", ":", "woorde", "wat", "eienskappe", "of", "kwaliteite", "van", "selfstandige", "naamwoorde", "beskryf", ",", "soos", "\"", "rooi", "\"", "of", "\"", "groot", "\"", ".", "Woordklasse", "kan", "as", "\"", "oop", "\"", "beskou", "word", "indien", "nuwe", "woorde", "aanhoudend", "tot", "die", "klas", "bygevoeg", "kan", "word", ",", "of", "relatief", "\"", "geslote", "\"", "indien", "daar", "'n", "vaste", "aantal", "in", "'n", "klas", "is", ".", "In", "Afrikaans", "is", "die", "klas", "van", "voornaamwoorde", "geslote", ",", "terwyl", "die", "klas", "van", "byvoeglike", "naamwoorde", "oop", "is", ",", "aangesien", "'n", "eindelose", "aantal", "byvoeglike", "naamwoorde", "opgemaak", "kan", "word", "uit", "werkwoorde", "(", "bv.", "\"", "hardlopende", "\"", ")", "of", "selfstandige", "naamwoorde", "(", "bv.", "met", "die", "-agtig", "agtervoegsel", "\"", "bergagtig", "\"", ")", ".", "In", "ander", "tale", "soos", "Koreaans", "gebeur", "die", "teenoorgestelde", ",", "nuwe", "voornaamwoorde", "kan", "saamgestel", "word", "en", "die", "aantal", "byvoeglike", "naamwoorde", "is", "vas", ".", "Die", "woordklasse", "voer", "ook", "verskillende", "funksies", "uit", "in", "grammatika", ".", "Prototipies", "word", "werkwoorde", "gebruik", "om", "predikate", "(", "gesegdes", ")", "saam", "te", "stel", ",", "terwyl", "selfstandige", "naamwoorde", "gebruik", "word", "as", "argumente", "van", "predikate", ".", "In", "'n", "sin", "soos", "\"", "Sannie", "hardloop", "\"", "is", "die", "predikaat", "\"", "hardloop", "\"", ",", "want", "dit", "is", "die", "woord", "wat", "'n", "spesifieke", "staat", "bevestig", "omtrent", "sy", "argument", "\"", "Sannie", "\"", ".", "Sommige", "werkwoorde", "soos", "\"", "help", "\"", "kan", "twee", "argumente", "aanneem", ",", "byvoorbeeld", "\"", "Sannie", "help", "Jan", ".", "\"", "'n", "Predikaat", "wat", "net", "'n", "enkelargument", "neem", "word", "intransief", "(", "onoorganklik", ")", "genoem", ",", "terwyl", "'n", "predikaat", "wat", "twee", "argumente", "neem", "transitief", "(", "oorganklik", ")", "genoem", "word", ".", "Heelwat", "ander", "woordklasse", "bestaan", "in", "verskillende", "tale", ",", "soos", "voegwoorde", "wat", "ten", "doel", "het", "om", "twee", "sinne", "saam", "te", "voeg", ",", "lidwoorde", "wat", "die", "selfstandige", "naamwoord", "inlei", ",", "tussenwerpsels", "soos", "\"", "eina", "!", "\"", "of", "\"", "sjoe", "!", "\"", ",", "of", "ideofone", "wat", "die", "klank", "namaak", "van", "'n", "gebeurtenis", ".", "Sommige", "tale", "het", "posisionele", "woorde", "wat", "die", "ruimtelike", "posisie", "van", "'n", "gebeurtenis", "of", "entiteit", "beskryf", ".", "Baie", "tale", "gebruik", "klassifiseerders", "wat", "telbare", "selfstandige", "naamwoorde", "identifiseer", "as", "behorende", "tot", "'n", "bepaalde", "soort", "of", "as", "in", "besit", "van", "'n", "spesifieke", "vorm", ".", "In", "Japannees", "byvoorbeeld", ",", "is", "die", "algemene", "selfstandige", "naamwoordklassifiseerder", "vir", "mense", "nin", "(", "人", ")", ",", "en", "dit", "word", "gebruik", "vir", "die", "tel", "van", "mense", ",", "wat", "ook", "al", "hulle", "genoem", "word", ":", "san-nin", "no", "gakusei", "(", "三人の学生", ")", "lett", ".", "\"", "3", "mens-klassifiseerder", "van", "student", "\"", "—", "drie", "studente", "Vir", "bome", "sal", "dit", "wees", ":", "san-bon", "no", "ki", "(", "三本の木", ")", "lett", ".", "\"", "3", "klassifiseerder-vir-lang-voorwerpe", "van", "boom", "\"", "—", "drie", "bome", "Morfologie", "Die", "studie", "van", "die", "interne", "struktuur", "van", "komplekse", "woorde", "en", "die", "prosesse", "waarvolgens", "woorde", "gevorm", "word", ",", "staan", "as", "morfologie", "bekend", "in", "taalkunde", ".", "Dit", "is", "in", "meeste", "tale", "moontlik", "om", "komplekse", "woorde", "saam", "te", "stel", "wat", "opgebou", "is", "uit", "verskeie", "morfeme", ".", "Die", "Afrikaanse", "woord", "\"", "onverwags", "\"", "kan", "byvoorbeeld", "ontleed", "word", "as", "bestaande", "uit", "die", "drie", "morfeme", "\"", "on-", "\"", ",", "\"", "verwag", "\"", "en", "\"", "-s", "\"", ".", "Morfeme", "kan", "geklassifiseer", "word", "volgens", "hulle", "afhanklikheid", ":", "vrye", "morfeme", "of", "stammorfeme", "(", "stamme", ")", "kan", "as", "selfstandige", "woorde", "gebruik", "word", ";", "gebonde", "morfeme", "(", "fleksiemorfeme", ")", "kan", "uitsluitelik", "in", "kombinasie", "met", "een", "of", "meer", "stammorfeme", "voorkom", ".", "Hierdie", "gebonde", "morfeme", "of", "toevoegsels", "kan", "ingedeel", "word", "volgens", "hulle", "posisie", "relatief", "tot", "die", "stammorfeem", ":", "voorvoegsels", "gaan", "die", "stam", "vooruit", ",", "agtervoegsels", "volg", "op", "die", "stam", ",", "en", "invoegsels", "word", "in", "die", "middel", "van", "'n", "stam", "geplaas", ".", "Toevoegsels", "of", "affikse", "het", "ten", "doel", "om", "die", "betekenis", "van", "die", "stammorfeem", "te", "verander", "of", "uit", "te", "brei", ".", "Sekere", "tale", "verander", "die", "betekenis", "van", "woorde", "deur", "die", "fonologiese", "struktuur", "van", "'n", "woord", "te", "verander", "(", "klinkervariasie", ")", ",", "waarvan", "Afrikaans", "baie", "min", "het", "aangesien", "werkwoorde", "nie", "sommer", "verbuig", "word", "nie", ")", ",", "soos", "byvoorbeeld", "die", "woord", "\"", "kan", "\"", ",", "wat", "in", "die", "verlede", "tyd", "verander", "na", "\"", "kon", "\"", ".", "Die", "proses", "staan", "taalkundig", "bekend", "as", "ablaut", "(", "klinkerwisseling", ")", ".", "Bowendien", "onderskei", "morfologie", "ook", "tussen", "die", "proses", "van", "verbuiging", ",", "wat", "aan", "'n", "woord", "verander", "of", "uitbrei", ",", "en", "die", "proses", "van", "afleiding", ",", "wat", "'n", "nuwe", "woord", "skep", "vanuit", "'n", "bestaande", "een", ".", "In", "Afrikaans", "het", "die", "werkwoord", "\"", "sing", "\"", "die", "verbuigingsvorm", "\"", "gesing", "\"", "wat", "ook", "'n", "werkwoord", "is", ",", "en", "die", "afgeleide", "vorms", "\"", "sang", "\"", "en", "\"", "sanger", "\"", "wat", "beide", "selfstandige", "naamwoorde", "is", ",", "en", "afgelei", "is", "van", "die", "werkwoord", "deur", "'n", "ablaut", "en", "die", "agtervoegsel", "-er", "onderskeidelik", ".", "Tale", "verskil", "breed", "van", "mekaar", "ten", "opsigte", "van", "hulle", "afhanklikheid", "op", "morfologiese", "prosesse", "van", "woordvorming", ".", "By", "sommige", "tale", "soos", "byvoorbeeld", "Sjinees", "is", "daar", "geen", "morfologiese", "prosesse", "nie", "en", "alle", "grammatikale", "inligting", "is", "sintakties", "geënkodeer", "deur", "die", "vorm", "van", "reekse", "van", "enkelwoorde", ".", "Hierdie", "soort", "morfosintaksis", "word", "algemeen", "isolerend", "of", "analities", "genoem", "aangesien", "daar", "bykans", "'n", "volledige", "ooreenkoms", "bestaan", "tussen", "'n", "enkele", "woord", "en", "'n", "enkele", "aspek", "van", "betekenis", ".", "Meeste", "tale", "besit", "woorde", "bestaande", "uit", "verskeie", "morfeme", ",", "maar", "verskil", "in", "die", "mate", "waartoe", "morfeme", "diskrete", "eenhede", "is", ".", "In", "verskeie", "tale", ",", "vernaam", "meeste", "Indo-Europese", "tale", ",", "kan", "enkelmorfeme", "verskeie", "bepaalde", "betekenisse", "besit", "wat", "nie", "ontleed", "kan", "word", "in", "kleiner", "segmente", "nie", ".", "In", "Latyn", "byvoorbeeld", ",", "bestaan", "die", "woord", "bonus", "of", "\"", "goed", "\"", "uit", "die", "kern", "bon-", ",", "wat", "\"", "goed", "\"", "beteken", ",", "en", "die", "agtervoegsel", "-us", "wat", "manlik", "is", "en", "dui", "op", "enkelvoudigheid", ",", "en", "die", "nominatiewe", "naamval", ".", "Die", "tale", "word", "fusionele", "tale", "genoem", "aangesien", "verskeie", "betekenisse", "saamgesmelt", "kan", "word", "in", "'n", "enkelmorfeem", ".", "Die", "teenoorgestelde", "van", "fusionele", "tale", "word", "agglutinale", "tale", "(", "saamklewende", "tale", ")", "genoem", ",", "wat", "woorde", "opbou", "deur", "morfeme", "in", "te", "ryg", "in", "kettings", ",", "maar", "met", "elke", "morfeem", "as", "'n", "diskrete", "semantiese", "eenheid", ".", "'n", "Voorbeeld", "van", "so", "taal", "is", "Turks", ",", "waar", "onder", "andere", "die", "woord", "evlerinizden", ",", "of", "\"", "vanaf", "julle", "huise", "\"", ",", "bestaan", "uit", "die", "morfeme", "ev-ler-iniz-den", ",", "wat", "beteken", "huis-meervoudsvorm-jou-vanaf", ".", "Die", "tale", "wat", "die", "meeste", "steun", "op", "morfologie", "word", "tradisioneel", "polisintetiese", "tale", "genoem", ".", "Hulle", "kan", "die", "ekwivalent", "van", "'n", "hele", "Afrikaanse", "sin", "uitdruk", "in", "een", "woord", ".", "Die", "Yupik-woord", "tuntussuqatarniksaitengqiggtuq", "byvoorbeeld", ",", "wat", "\"", "Hy", "het", "nog", "nie", "weer", "gesê", "dat", "hy", "rendiere", "gaan", "jag", "nie", "\"", "beteken", ",", "bestaan", "uit", "die", "morfeme", "tuntu-ssur-qatar-ni-ksaite-ngqiggte-uq", "met", "die", "betekenisse", ",", "\"", "rendiere-jag-toekoms-sê-ontkenning-weer-derde", "persoon-enkel-aanwysend", "\"", ",", "en", "buiten", "die", "morfeem", "tuntu", "(", "\"", "rendiere", "\"", ")", "kan", "nie", "een", "van", "die", "ander", "morfeme", "in", "isolasie", "voorkom", "nie", ".", "Verskeie", "tale", "gebruik", "morfologie", "vir", "die", "kruisverwysing", "van", "woorde", "binne", "'n", "sin", ".", "Dit", "word", "soms", "kongruensie", "genoem", ".", "In", "baie", "Indo-Europese", "tale", "moet", "byvoeglike", "naamwoorde", "byvoorbeeld", "die", "selfstandige", "naamwoord", "kruisverwys", "wat", "hulle", "verander", "in", "terme", "van", "getal", ",", "kleur", "of", "geslag", ",", "en", "so", "is", "die", "Latynse", "byvoeglike", "naamwoord", "bonus", "of", "\"", "goed", "\"", "geboë", "om", "te", "strook", "met", "'n", "manlike", "enkelvoudige", "selfstandige", "naamwoord", ".", "In", "verskeie", "polisintetiese", "tale", "kruisverwys", "werkwoorde", "hulle", "onderwerpe", ".", "Volgens", "die", "tipe", "tale", "kan", "'n", "enkelwerkwoord", "inligting", "insluit", "wat", "'n", "hele", "sin", "in", "Afrikaans", "sou", "benodig", ".", "Byvoorbeeld", "in", "die", "Baskiese", "sinsdeel", "ikusi", "nauzu", ",", "of", "\"", "jy", "het", "my", "gesien", "\"", ",", "strook", "die", "verlede", "tyd", "hulpwerkwoord", "n-au-zu", "(", "eenders", "as", "die", "Afrikaanse", "\"", "doen", "\"", ")", "met", "beide", "die", "onderwerp", "(", "jy", ")", ",", "weergegee", "deur", "die", "n", "-", "voorvoegsel", ",", "en", "die", "voorwerp", "(", "my", ")", ",", "weergegee", "deur", "die", "-zu", "agtervoegsel", ".", "Die", "sin", "kan", "direk", "vertaal", "word", "as", "\"", "sien", "jy-gedoen-my", "\"", "Sintaksis", "Nog", "'n", "metode", "waarvolgens", "tale", "betekenis", "oordra", "is", "deur", "die", "volgorde", "van", "woorde", "binne", "'n", "sin", ".", "Die", "grammatikale", "reëls", "vir", "hoe", "om", "nuwe", "sinne", "te", "maak", "van", "woorde", "wat", "reeds", "bekend", "is", ",", "word", "sintaksis", "genoem", ".", "Die", "sintaktiese", "reëls", "van", "'n", "taal", "bepaal", "hoekom", "'n", "sin", "in", "Afrikaans", "soos", "\"", "Ek", "is", "lief", "vir", "jou", "\"", "betekenis", "het", ",", "en", "\"", "*jou", "vir", "lief", "is", "ek", "\"", "nie", "het", "nie", ".", "Die", "sintaktiese", "reëls", "bepaal", "hoe", "woordorde", "en", "sinstruktuur", "afgedwing", "word", ",", "en", "hoe", "die", "inperkings", "tot", "die", "betekenis", "bydra", ".", "In", "Afrikaans", "is", "die", "betekenis", "van", "die", "twee", "sinne", "\"", "die", "slawe", "het", "die", "meester", "uitgeskel", "\"", "en", "\"", "die", "meester", "het", "die", "slawe", "uitgeskel", "\"", "verskillend", ",", "aangesien", "die", "rol", "van", "die", "grammatikale", "onderwerp", "vasgelê", "is", "deur", "die", "selfstandige", "naamwoord", "wat", "voor", "die", "werkwoord", "geplaas", "is", ",", "en", "die", "rol", "van", "die", "onderwerp", "is", "vasgelê", "deur", "die", "selfstandige", "naamwoord", "wat", "na", "die", "werkwoord", "geplaas", "is", ".", "Omgekeerd", "weer", ",", "in", "Latyn", ",", "dra", "beide", "sinne", "Dominus", "servos", "vituperabat", "en", "Servos", "vituperabat", "dominus", "die", "betekenis", "\"", "die", "meester", "het", "die", "slawe", "uitgeskel", "\"", ",", "aangesien", "servos", ",", "of", "\"", "slawe", "\"", ",", "in", "die", "akkusatiewe", "naamval", "verskyn", "wat", "daarop", "wys", "dat", "hulle", "die", "grammatikale", "onderwerp", "van", "die", "sin", "is", ",", "en", "dominus", ",", "of", "\"", "meester", "\"", ",", "is", "in", "die", "nominatiewe", "naamval", "wat", "van", "hom", "die", "onderwerp", "maak", ".", "Latyn", "maak", "gebruik", "van", "morfologie", "om", "die", "verskil", "weer", "te", "gee", "tussen", "onderwerp", "en", "voorwerp", ",", "terwyl", "Afrikaans", "van", "woordvolgorde", "gebruik", "maak", ".", "Nog", "'n", "voorbeeld", "van", "hoe", "sintaktiese", "reëls", "tot", "die", "betekenis", "bydrae", ",", "is", "die", "reël", "van", "omgekeerde", "woordorde", "in", "vrae", "(", "W-beweging", ")", ",", "wat", "in", "baie", "tale", "voorkom", ".", "Die", "reël", "beskryf", "hoekom", "indien", "die", "Afrikaanse", "sinsdeel", "\"", "Jan", "gesels", "met", "Sannie", "\"", "in", "'n", "vraag", "verander", "word", ",", "dit", "\"", "Met", "wie", "gesels", "Jan", "?", "\"", "word", ",", "en", "nie", "\"", "Jan", "gesels", "met", "wie", "?", "\"", "nie", ".", "Die", "laaste", "voorbeeld", "kan", "gebruik", "word", "as", "'n", "metode", "om", "spesiale", "klem", "te", "lê", "op", "\"", "wie", "\"", ",", "en", "so", "die", "betekenis", "van", "die", "vraag", "effens", "te", "verander", ".", "Sintaksis", "bevat", "ook", "reëls", "vir", "hoe", "komplekse", "sinne", "gestruktureer", "moet", "word", "deur", "woorde", "saam", "te", "groepeer", "in", "eenhede", ",", "genoem", "stukke", "of", "sinsdele", ",", "wat", "verskillende", "posisies", "kan", "beklee", "in", "'n", "groter", "sintaktiese", "struktuur", ".", "Sinne", "kan", "beskryf", "word", "as", "bestaande", "uit", "stukke", "op", "verskillende", "vlakke", "aan", "mekaar", "verbind", "in", "'n", "diagramstruktuur", ".", "Aan", "die", "regterkant", "is", "'n", "grafiese", "voorstelling", "van", "die", "sintaktiese", "ontleding", "van", "die", "Afrikaanse", "sin", "\"", "die", "kat", "sit", "op", "die", "mat", "\"", ".", "Die", "sin", "is", "ontleed", "as", "bestaande", "uit", "'n", "naamwoordstuk", ",", "'n", "werkwoord", ",", "en", "voorsetselstuk", ";", "die", "voorsetselstuk", "is", "verder", "onderverdeel", "in", "'n", "naamwoord-", "en", "voorsetselstuk", ",", "en", "die", "naamwoordstuk", "weer", "uit", "'n", "lidwoord", "en", "naamwoord", ".", "Die", "rede", "hoekom", "sinne", "gesien", "kan", "word", "as", "saamgestel", "uit", "stukke", "is", "omdat", "elke", "stuk", "beskou", "kan", "word", "as", "'n", "enkelelement", "indien", "sintaktiese", "operasies", "uitgevoer", "sou", "word", ".", "Byvoorbeeld", ",", "\"", "die", "kat", "\"", "is", "'n", "stuk", ",", "en", "\"", "op", "die", "mat", "\"", "'n", "ander", "een", ",", "omrede", "hulle", "gehanteer", "kan", "word", "as", "enkeleenhede", "indien", "'n", "besluit", "gemaak", "word", "om", "klem", "te", "plaas", "op", "die", "ligging", ",", "deur", "die", "voorsetselstuk", "vorentoe", "te", "skuif", ":", "\"", "[En", "]", "op", "die", "mat", ",", "sit", "die", "kat", "\"", ".", "Daar", "is", "heelwat", "verskillende", "formalistiese", "en", "funksionalistiese", "raamwerke", "wat", "teorieë", "voorstel", "vir", "die", "omskryf", "van", "sintaktiese", "strukture", ",", "gebaseer", "op", "verskillende", "aannames", "oor", "wat", "taal", "is", "en", "hoe", "dit", "beskryf", "moet", "word", ".", "Elkeen", "sal", "'n", "sin", "soos", "die", "bostaande", "voorbeeldverskillend", "analiseer", ".", "Tipologie", "en", "universalia", "Tale", "kan", "geklassifiseer", "word", "in", "verhouding", "tot", "hulle", "grammatikale", "soorte", ".", "Tale", "wat", "tot", "verskillende", "families", "behoort", "kan", "nogtans", "eienskappe", "in", "gemeen", "hê", ",", "en", "die", "gedeelde", "eienskappe", "is", "geneig", "om", "te", "korreleer", ".", "Tale", "kan", "byvoorbeeld", "ingedeel", "word", "op", "grond", "van", "hulle", "basiese", "woordvolgorde", ",", "die", "relatiewe", "volgorde", "van", "die", "werkwoord", "en", "sy", "komponente", "in", "'n", "gewone", "aanwysende", "sin", ".", "In", "Afrikaans", "is", "die", "basiese", "volgorde", "SVO", ":", "\"", "Die", "slang(S", ")", "pik(V", ")", "die", "man(", "O", ")", "\"", ",", "terwyl", "die", "ooreenstemmende", "sin", "byvoorbeeld", "in", "die", "Australiese", "taal", "Gamilaraay", "d̪uyugu", "n̪ama", "d̪ayn", "yiːy", "(", "Slang", "Man", "Pik", ")", "sal", "wees", ",", "SOV", ".", "Woordvolgordesoort", "is", "relevant", "as", "'n", "tipologiese", "parameter", ",", "want", "basiese", "woordvolgordesoorte", "stem", "met", "ander", "sintaktiese", "parameters", "ooreen", ",", "soos", "die", "relatiewe", "orde", "van", "selfstandige", "naamwoorde", "en", "byvoeglike", "naamwoorde", ",", "of", "die", "gebruik", "van", "voorstetsels", "of", "agtersetsels", ".", "Sulke", "korrelasies", "word", "implikasionele", "taaluniversalia", "genoem", ".", "Meeste", "(", "maar", "nie", "alle", "nie", ")", "tale", "wat", "van", "die", "SOV", "soort", "is", ",", "het", "byvoorbeeld", "agtervoegsels", "eerder", "as", "voorvoegsels", ",", "en", "plaas", "die", "byvoeglike", "naamwoorde", "voor", "die", "selfstandige", "naamwoorde", ".", "Deur", "die", "studie", "van", "verskeie", "tipes", "woordvolgordes", ",", "is", "gevind", "dat", "nie", "alle", "tale", "die", "verhoudings", "tussen", "uitvoerders", "en", "aksies", "groepeer", "volgens", "Onderwerp", ",", "Voorwerp", "en", "Werkwoord", "soos", "in", "die", "geval", "van", "Afrikaans", "nie", ".", "Dit", "word", "die", "nominatief-akkusatief", "soort", "genoem", ".", "Sommige", "tale", "wat", "ergatief", "genoem", "word", ",", "soos", "Gamilaraay", "onder", "andere", ",", "onderskei", "tussen", "Agente", "en", "Pasiënte", ".", "In", "Afrikaanse", "oorganklike", "bysinne", "word", "beide", "die", "onderwerp", "van", "onoorganklike", "sinne", "(", "\"", "Ek", "hardloop", "\"", ")", "en", "oorganklike", "sinne", "(", "\"", "Ek", "is", "lief", "vir", "jou", "\"", ")", "dieselfde", "behandel", ",", "hier", "vertoon", "deur", "die", "nominatiewe", "voornaamwoord", "Ek", ".", "In", "ergatiewe", "tale", "word", "die", "enkeldeelnemer", "in", "'n", "onoorganklike", "sin", ",", "soos", "\"", "Ek", "hardloop", "\"", ",", "dieselfde", "hanteer", "as", "die", "pasiënt", "in", "'n", "oorganklike", "sin", ",", "wat", "die", "ekwivalent", "lewer", "van", "\"", "my", "hardloop", "\"", "en", "\"", "jy", "is", "lief", "vir", "my", "\"", ".", "Slegs", "in", "oorganklike", "sinne", "sal", "die", "ekwivalent", "van", "die", "voornaamwoord", "\"", "Ek", "\"", "gebruik", "word", ".", "Op", "die", "wyse", "kan", "die", "semantiese", "rolle", "op", "verskillende", "maniere", "op", "die", "grammatikale", "verhoudings", "gekarteer", "word", ",", "en", "groepeer", "sodoende", "'n", "onoorganklike", "onderwerp", "met", "of", "Agente", "(", "akkusatiewe", "soort", ")", ",", "of", "Pasiënte", "(", "ergatiewe", "soort", ")", ",", "of", "verander", "selfs", "elk", "van", "die", "drie", "rolle", ",", "wat", "die", "driedelige", "soort", "genoem", "word", ".", "Die", "gedeelde", "eienskappe", "van", "tale", "wat", "tot", "dieselfde", "tipologiese", "klassoort", "behoort", "kon", "heeltemal", "onafhanklik", "van", "mekaar", "tot", "stand", "gekom", "het", ".", "Hulle", "gesamentlike", "voorkoms", "kan", "wees", "as", "gevolg", "van", "die", "universele", "wette", "wat", "die", "struktuur", "van", "natuurlike", "tale", "reguleer", "(", "\"", "taaluniversalia", "\"", ")", ",", "of", "dit", "kon", "die", "gevolg", "gewees", "het", "van", "tale", "wat", "samelopende", "oplossings", "ontwikkel", "het", "vir", "die", "herhaalde", "kommunikatiewe", "probleme", "waarvoor", "mense", "taal", "gebruik", "om", "dit", "mee", "op", "te", "los", ".", "Sosiale", "konteks", "van", "gebruik", "en", "oordrag", "Terwyl", "alle", "mense", "die", "vermoë", "besit", "om", "enige", "taal", "aan", "te", "leer", ",", "kry", "hulle", "dit", "net", "reg", "indien", "hulle", "groot", "word", "in", "'n", "omgewing", "waar", "tale", "bestaan", "en", "deur", "ander", "gebruik", "word", ".", "Taal", "is", "daarom", "afhanklik", "van", "spraakgemeenskappe", "waarin", "kinders", "taal", "kan", "aanleer", "vanaf", "ouer", "persone", "en", "eweknieë", "en", "hulle", "self", "ook", "taal", "kan", "oordra", "aan", "hulle", "eie", "kinders", ".", "Tale", "word", "deur", "die", "mense", "gebruik", "wat", "dit", "praat", "om", "te", "kommunikeer", "en", "'n", "magdom", "sosiale", "take", "te", "verrig", ".", "Vele", "aspekte", "van", "taalgebruik", "kan", "beskou", "word", "as", "aangepas", "spesifiek", "vir", "hierdie", "redes", ".", "As", "gevolg", "van", "die", "manier", "waarop", "tale", "oorgedra", "word", "tussen", "generasies", "en", "tussen", "gemeenskappe", ",", "is", "taal", "ewigdurend", "aan", "die", "verander", ",", "en", "vertak", "dit", "tot", "nuwe", "tale", "of", "loop", "ineen", "as", "gevolg", "van", "taalkontak", ".", "Die", "proses", "is", "gelyksoortig", "aan", "die", "evolusieproses", "van", "oorerwing", "met", "aanpassing", "wat", "lei", "tot", "die", "formasie", "van", "'n", "filogenetiese", "diagram", "Hoe", "dit", "ook", "al", "sy", ",", "tale", "verskil", "van", "biologiese", "organismes", "omrede", "dit", "geredelik", "elemente", "van", "ander", "tale", "inkorporeer", ",", "deur", "middel", "van", "die", "diffusieproses", ",", "soos", "sprekers", "van", "verskillende", "tale", "met", "mekaar", "in", "aanraking", "kom", ".", "Mense", "praat", "ook", "dikwels", "meer", "as", "een", "taal", ",", "wat", "bekom", "word", "met", "die", "aanleer", "van", "hulle", "eerste", "taal", "of", "tale", "as", "kinders", ",", "of", "hulle", "leer", "'n", "nuwe", "taal", "aan", "soos", "hulle", "groot", "word", ".", "Omrede", "die", "verhoogde", "taalkontak", "in", "die", "globaliserende", "wêreld", ",", "word", "baie", "van", "die", "kleiner", "tale", "bedreig", "soos", "hulle", "sprekers", "oorskuif", "na", "ander", "tale", "met", "geleenthede", "tot", "groter", "en", "meer", "invloedryke", "spraakgemeenskappe", ".", "Gebruik", "en", "betekenis", "Die", "semantiese", "studie", "van", "betekenis", "neem", "aan", "dat", "betekenis", "lê", "in", "'n", "verhouding", "tussen", "tekens", "en", "betekenisse", "wat", "stewig", "gevestig", "is", "deur", "sosiale", "konvensie", ".", "Semantiek", "bestudeer", "egter", "nie", "die", "metode", "van", "hoe", "sosiale", "konvensies", "gevestig", "en", "taal", "beïnvloed", "word", "nie", ".", "Egter", "is", "dit", "meer", "dikwels", "die", "geval", ",", "met", "die", "studie", "van", "hoe", "woorde", "en", "tekens", "gebruik", "word", ",", "dat", "woorde", "verskillende", "betekenisse", "kan", "dra", ",", "afhangende", "van", "die", "sosiale", "konteks", "van", "die", "gebruik", ".", "'n", "Belangrike", "voorbeeld", "hiervan", "is", "die", "proses", "genaamd", "deiksis", ",", "wat", "die", "manier", "beskryf", "van", "hoe", "sekere", "woorde", "verwys", "na", "entiteite", "deur", "middel", "van", "hulle", "verhouding", "tussen", "'n", "spesifieke", "plek", "in", "tyd", "en", "ruimte", "tydens", "die", "uiting", "van", "die", "woord", ".", "Onder", "hierdie", "soorte", "is", "byvoorbeeld", "die", "woord", "\"", "Ek", "\"", "(", "wat", "die", "spreker", "aanwys", ")", ",", "\"", "nou", "\"", "(", "wat", "die", "moment", "van", "die", "uiting", "aandui", ")", "en", "\"", "hier", "\"", "(", "wat", "die", "plek", "waar", "gepraat", "word", "aandui", ")", ".", "Tekens", "verander", "ook", "hulle", "betekenisse", "met", "die", "verloop", "van", "tyd", "soos", "die", "konvensies", "wat", "hulle", "gebruik", "reguleer", "geleidelik", "verander", ".", "Die", "studie", "van", "hoe", "die", "betekenis", "van", "linguistieke", "uitdrukkings", "verander", "afhangende", "van", "die", "konteks", ",", "word", "pragmatiek", "genoem", ".", "Deiksis", "is", "'n", "belangrike", "aspek", "van", "die", "manier", "waarop", "ons", "taal", "gebruik", "om", "entiteite", "in", "die", "wêreld", "uit", "te", "wys", ".", "Pragmatiek", "is", "gemoeid", "met", "die", "maniere", "waarop", "taalgebruik", "gemodelleer", "word", "en", "hoe", "hierdie", "modelle", "tot", "die", "betekenis", "bydrae", ".", "In", "alle", "tale", "kan", "linguistiese", "uitdrukkings", "byvoorbeeld", "gebruik", "word", "om", "aksies", "uit", "te", "voer", "en", "nie", "net", "om", "inligting", "oor", "te", "dra", "nie", ".", "Sekere", "aksies", "kan", "slegs", "deur", "taal", "uitgevoer", "word", "en", "nog", "steeds", "'n", "tasbare", "uitwerking", "hê", ",", "bv.", "die", "handeling", "van", "\"", "naamgewing", "\"", ",", "wat", "'n", "naam", "toeken", "aan", "'n", "entiteit", ",", "of", "die", "handeling", "om", "iemand", "as", "\"", "man", "en", "vrou", "te", "verklaar", "\"", ",", "wat", "'n", "sosiale", "kontrak", "van", "eg", "bewerkstellig", ".", "Hierdie", "tipe", "handelings", "word", "taalhandelings", "genoem", ",", "en", "kan", "uiteraard", "ook", "deur", "middel", "van", "skrywerk", "of", "handgebare", "uitgevoer", "word", ".", "Die", "vorm", "van", "linguistiese", "uitdrukking", "stem", "heel", "dikwels", "nie", "ooreen", "met", "die", "betekenis", "wat", "dit", "in", "'n", "sosiale", "konteks", "dra", "nie", ".", "As", "'n", "persoon", "byvoorbeeld", "aan", "'n", "etenstafel", "vra", ":", "\"", "Kan", "jy", "die", "sout", "bykom", "?", "\"", ",", "is", "dit", "nie", "'n", "vraag", "oor", "die", "lengte", "van", "die", "aangesprokene", "se", "arms", "nie", ",", "maar", "'n", "versoek", "om", "die", "sout", "oor", "die", "tafel", "aan", "te", "stuur", ".", "Die", "betekenis", "word", "te", "kenne", "gegee", "deur", "die", "konteks", "waarin", "dit", "geuiter", "word", ";", "hierdie", "soort", "uitwerkings", "van", "betekenis", "staan", "bekend", "as", "gespreksimplikatuur", ".", "Die", "sosiale", "reëls", "waarvolgens", "maniere", "van", "taalgebruik", "as", "skaflik", "beskou", "word", "in", "sekere", "omstandighede", "en", "hoe", "uitinge", "verstaan", "moet", "word", "in", "verhouding", "tot", "hulle", "konteks", ",", "verskil", "onder", "gemeenskappe", ",", "en", "die", "aanleer", "hiervan", "is", "'n", "groot", "deel", "in", "die", "verkryging", "van", "kommunikasiebevoegdheid", ".", "Taalverwerwing", "Alle", "gesonde", ",", "normaalontwikkelende", "mense", "leer", "om", "taal", "te", "gebruik", ".", "Kinders", "verwerf", "die", "taal", "of", "tale", "wat", "rondom", "hulle", "gepraat", "word", ":", "watter", "taal", "ook", "al", "hulle", "genoeg", "blootstelling", "van", "kry", "gedurende", "hul", "kinderdae", ".", "Die", "ontwikkeling", "is", "nagenoeg", "dieselfde", "vir", "kinders", "wat", "gebare", "of", "gesproke", "taal", "aanleer", ".", "Die", "taalaanleerproses", "word", "na", "verwys", "as", "eerste-taalverwerwing", ",", "omdat", "anders", "as", "baie", "ander", "soorte", "aanleerdery", ",", "benodig", "dit", "geen", "direkte", "onderrig", "of", "gespesialiseerde", "studies", "nie", ".", "In", "Die", "afstamming", "van", "die", "mens", ",", "noem", "die", "natuurkundige", "Charles", "Darwin", "hierdie", "proses", "\"", "'n", "instinktiewe", "neiging", "om", "'n", "vaardigheid", "aan", "te", "leer", "\"", ".", "Eerste-taalverwerwing", "geskied", "in", "'n", "taamlik", "reëlmatige", "volgorde", ",", "hoewel", "daar", "'n", "groot", "mate", "van", "variasie", "bestaan", "in", "die", "tydvaslegging", "van", "bepaalde", "fases", "onder", "normaalontwikkelende", "kinders", ".", "Sedert", "geboorte", "reageer", "babas", "meer", "geredelik", "op", "menslike", "spraak", "as", "ander", "klanke", ".", "Rondom", "ongeveer", "'n", "maand", "wil", "dit", "voorkom", "of", "babas", "kan", "onderskei", "tussen", "verskillende", "spraakklanke", ".", "Rondom", "ses", "maande", "sal", "'n", "kind", "begin", "babbel", ",", "en", "die", "spraakklanke", "of", "handgebare", "begin", "maak", "van", "die", "tale", "wat", "om", "hulle", "gebruik", "word", ".", "Woorde", "kom", "rondomtotmaande", "te", "voorskyn", ";", "die", "gemiddelde", "woordeskat", "van", "'n", "agtien-maande-oue", "kind", "is", "ongeveerwoorde", ".", "'n", "Kind", "se", "eerste", "uitinge", "is", "holofrases", "(", "letterlik", "\"", "volledige", "sinne", "\"", ")", ",", "uitinge", "wat", "net", "een", "woord", "gebruik", "om", "'n", "idee", "te", "kommunikeer", ".", "Etlike", "maande", "na", "'n", "kind", "woorde", "begin", "gebruik", "het", ",", "sal", "hy", "of", "sy", "twee-woord", "sinne", "begin", "vorm", ",", "en", "binne", "nog", "'n", "paar", "maande", "sal", "'n", "kind", "telegraafspraak", "begin", "gebruik", ",", "of", "kort", "sinne", "wat", "minder", "grammaties", "kompleks", "is", "as", "volwasse", "taal", ",", "maar", "ook", "reëlmatige", "sintaktiese", "strukture", "toon", ".", "Vanaf", "ongeveer", "drie-tot-vyf-jarige", "ouderdom", "word", "'n", "kind", "se", "vermoë", "om", "te", "praat", "of", "gebare", "te", "gebruik", "verfyn", "tot", "op", "die", "punt", "waar", "dit", "met", "volwasse", "taalgebruik", "ooreenstem", ".", "Die", "aanleer", "van", "tweede", "en", "addisionele", "tale", "kan", "teen", "enige", "ouderdom", "plaasvind", "deur", "daaglikse", "bloodstelling", "of", "kursusse", ".", "Kinders", "wat", "'n", "tweede", "taal", "aanleer", "is", "meer", "geneig", "om", "moedertaalsprekende", "vlotheid", "te", "bereik", "as", "volwassenes", ",", "maar", "dit", "is", "oor", "die", "algemeen", "uitsonderlik", "vir", "iemand", "om", "'n", "tweede", "taal", "te", "praat", "soos", "'n", "moedertaalspreker", ".", "Die", "groot", "verskil", "tussen", "eerste-taalverwerwing", "en", "addisonele", "taalververwing", "is", "dat", "die", "proses", "van", "addisionele", "taalverwerwing", "beïnvloed", "word", "deur", "die", "tale", "wat", "die", "persoon", "reeds", "ken", ".", "Taal", "en", "kultuur", "Tale", ",", "menende", "die", "spesifike", "stel", "spraaknorme", "van", "'n", "bepaalde", "gemeenskap", ",", "is", "ook", "deel", "van", "die", "groter", "kultuur", "van", "die", "gemeenskap", "wat", "dit", "praat", ".", "Tale", "verskil", "nie", "net", "met", "uitspraak", ",", "woordeskat", ",", "of", "grammatika", "nie", ",", "maar", "ook", "deur", "verskillende", "\"", "spraakkulture", "\"", "te", "hê", ".", "Mense", "gebruik", "taal", "as", "'n", "metode", "om", "geïdentifiseer", "te", "word", "met", "'n", "kultuurgroep", "en", "onderskei", "te", "word", "van", "ander", ".", "Selfs", "onder", "sprekers", "van", "'n", "bepaalde", "taal", "bestaan", "daar", "verskillende", "maniere", "om", "die", "taal", "te", "gebruik", ",", "en", "elk", "daarvan", "word", "gebruik", "om", "affiliasie", "met", "sekere", "subgroepe", "te", "toon", ".", "Taalkundiges", "en", "antropoloë", ",", "spesifiek", "sosiolinguiste", "en", "linguistieke", "antropoloë", "spesialiseer", "in", "die", "studie", "van", "hoe", "maniere", "van", "praat", "verskil", "tussen", "spraakgemeenskappe", ".", "Taalkundiges", "gebruik", "die", "term", "\"", "taalverskeidenheid", "\"", "om", "te", "verwys", "na", "die", "onderlinge", "maniere", "van", "die", "praat", "van", "'n", "taal", ".", "Die", "term", "omarm", "geografies-", "of", "sosiokultureelgedefinieerde", "dialekte", "asook", "die", "groepstaal", "of", "styl", "van", "subkulture", ".", "Linguistieke", "antropoloë", "en", "taalsosioloë", "definieer", "kommunikatiewe", "styl", "as", "die", "wyse", "waarin", "taal", "aangewend", "en", "verstaan", "word", "binne", "'n", "bepaalde", "kultuur", ".", "Aangesien", "taalgebruiknorme", "gedeel", "word", "deur", "lede", "van", "'n", "spesifieke", "groep", ",", "word", "kommunikatiewe", "styl", "ook", "'n", "wyse", "vir", "die", "toon", "en", "saamstel", "van", "groepsidentiteit", ".", "Linguistieke", "verskille", "kan", "opvallende", "merkers", "van", "onderskeiding", "word", "onder", "sosiale", "groepe", ",", "byvoorbeeld", ",", "deur", "'n", "taal", "met", "'n", "spesifieke", "aksent", "te", "praat", "kan", "dui", "op", "behorende", "tot", "'n", "etniese", "minderheid", "of", "sosiale", "stand", ",", "jou", "plek", "van", "oorsprong", "of", "status", "as", "tweede-taalspreker", ".", "Die", "soorte", "verskille", "is", "nie", "deel", "van", "die", "linguistiese", "sisteem", "nie", ",", "maar", "is", "'n", "belangrike", "komponent", "van", "hoe", "taalgebruikers", "taal", "gebruik", "as", "sosiale", "gereedskap", "om", "groepe", "mee", "te", "vestig", ".", "Heelwat", "tale", "het", "egter", "ook", "grammatikale", "konvensies", "wat", "die", "sosiale", "stand", "van", "die", "spreker", "aantoon", "in", "verhouding", "tot", "ander", ",", "deur", "die", "gebruik", "van", "registers", "wat", "verwant", "is", "aan", "die", "sosiale", "stand", "of", "onderskeidings", ".", "In", "baie", "tale", "kom", "stilistiese", "of", "selfs", "grammatikale", "verskille", "voor", "tussen", "die", "wyses", "waarop", "mans", "en", "vrouens", "praat", ",", "ouderdomsgroepe", "of", "tussen", "sosiale", "stande", ",", "net", "soos", "sommige", "tale", "gebruik", "maak", "van", "verskillende", "woorde", "afhangende", "van", "wie", "luister", ".", "In", "die", "Australiese", "taal", "Dyirbal", "moet", "'n", "getroude", "man", "'n", "spesifieke", "stel", "woorde", "gebruik", "indien", "hy", "in", "die", "teenwoordigheid", "van", "sy", "skoonma", "praat", ".", "Sekere", "kulture", "het", "byvoorbeeld", "uitgebreide", "sisteme", "van", "\"", "sosiale", "deiksis", "\"", ",", "sisteme", "gebruik", "om", "sosiale", "afstand", "aan", "te", "dui", "met", "linguistieke", "metodes", ".", "In", "Afrikaans", "word", "sosiale", "deiksis", "meestal", "aangedui", "deur", "te", "onderskei", "tussen", "die", "aanspreek", "van", "sekere", "persone", "op", "hulle", "name", "en", "ander", "weer", "op", "hulle", "vanne", ",", "en", "ook", "met", "titels", "soos", "\"", "Mevrou", "\"", ",", "\"", "Dokter", "\"", "of", "\"", "Edelagbare", "\"", ",", "maar", "in", "ander", "tale", "kan", "soortgelyke", "stelsels", "hoogs", "ingewikkeld", "wees", "en", "gekodeer", "wees", "in", "die", "grammatika", "en", "woordeskat", "in", "geheel", ".", "In", "verskeie", "Oos-Asiatiese", "tale", "soos", "Thais", ",", "Birmaans", "en", "Javaans", "byvoorbeeld", ",", "word", "verskillende", "woorde", "gebruik", "ooreenkomstig", "of", "die", "spreker", "iemand", "van", "'n", "hoër", "of", "laer", "stand", "as", "homself", "aanspreek", "in", "'n", "rangordestelsel", "met", "diere", "en", "kinders", "heel", "onder", "en", "gode", "en", "adellikes", "bo", "aan", ".", "Skryfkuns", ",", "geletterdheid", "en", "tegnologie", "Regdeur", "die", "geskiedenis", "is", "verskeie", "metodes", "ontwikkel", "vir", "die", "vertoon", "van", "tale", "deur", "middel", "van", "grafiese", "media", ".", "Dit", "word", "skryfstelsels", "genoem", ".", "Die", "gebruik", "van", "skrif", "het", "taal", "vir", "die", "mens", "nog", "meer", "gebruiklik", "gemaak", ".", "Dit", "het", "dit", "moontlik", "gemaak", "om", "groot", "hoeveelhede", "inligting", "buite", "die", "liggaam", "te", "stoor", "en", "weer", "te", "herwin", ",", "en", "maak", "ook", "voorsiening", "vir", "kommunikasie", "oor", "groot", "afstande", "wat", "andersins", "onmoontlik", "sou", "wees", ".", "Baie", "tale", "maak", "konvensioneel", "van", "verskillende", "genres", ",", "style", "en", "registers", "gebruik", "in", "geskrewe", "en", "gesproke", "taal", ",", "en", "in", "sommige", "gemeenskappe", "word", "tradisioneel", "in", "'n", "heeltemal", "ander", "taal", "geskryf", "as", "waarin", "gepraat", "word", ".", "Daar", "is", "sekere", "aanduidings", "dat", "skryfwerk", "ook", "'n", "uitwerking", "op", "die", "kognitiewe", "ontwikkeling", "van", "mense", "gehad", "het", ",", "moontlik", "omrede", "geletterdheid", "besliste", "formele", "onderrig", "benodig", ".", "Die", "ontdekking", "die", "eerste", "skryfstelsels", "is", "naastenby", "kontemporêr", "met", "die", "aanvang", "van", "die", "Bronstydperk", "in", "die", "laat", "Neolitikum", "aan", "die", "einde", "van", "die", "vierde", "millennium", "v.C", ".", "Sumeriese", "argaïese", "wigskrif", "en", "Egiptiese", "hiërogliewe", "word", "algemeen", "beskou", "as", "die", "vroegste", "skryfstelsels", ",", "beide", "ontstaan", "uit", "hul", "voorafgaande", "proto-geletterde", "simbolestelsels", ",", "–v.C", ".", ",", "met", "die", "vroegste", "samehangende", "geskrifte", "ongeveerv.C", ".", "Daar", "word", "algemeen", "ooreengekom", "dat", "Sumeriese", "skrif", "'n", "onafhanklike", "uitvinding", "was", ";", "dit", "is", "egter", "debatteerbaar", "of", "Egiptiese", "skrif", "geheel", "onafhanklik", "van", "sy", "Sumeriese", "eweknie", "ontwikkel", "het", ",", "en", "of", "dit", "'n", "geval", "was", "van", "transkulturele", "samevloei", ".", "'n", "Soortgelyke", "debat", "bestaan", "rondom", "Sjinese", "skrif", "wat", "rondomv.C", ".", "ontwikkel", "het", ".", "Die", "pre-Columbiese", "Mesoamerikaanse", "skryfstelsels", "(", "insluitend", "Olmekse", "en", "Maja-skrif", ")", "word", "algemeen", "aanvaar", "as", "dat", "dit", "onafhanklik", "ontwikkel", "het", ".", "Taalverandering", "Alle", "tale", "verander", "soos", "sy", "sprekers", "nuwe", "maniere", "aanneem", "of", "opdiep", "om", "dit", "te", "praat", "en", "oor", "te", "dra", "aan", "ander", "lede", "van", "sy", "spraakgemeenskap", ".", "Taalveranderings", "vind", "op", "alle", "vlakke", "plaas", "van", "die", "fonologiese", "tot", "woordeskat", ",", "morfologie", ",", "sintaksis", "en", "diskoers", ".", "Selfs", "al", "word", "taalverandering", "aanvanklik", "dikwels", "in", "'n", "negatiewe", "lig", "gesien", "deur", "die", "sprekers", "wat", "verandering", "beskou", "as", "\"", "verval", "\"", "of", "as", "tekens", "van", "die", "verslapping", "in", "taalnorme", ",", "is", "dit", "'n", "natuurlike", "proses", "en", "onvermydelik", ".", "Veranderings", "kan", "spesifieke", "klanke", "behels", ",", "of", "die", "hele", "fonologiese", "sisteem", ".", "Klankverskuiwing", "kan", "bestaan", "uit", "die", "vervanging", "van", "een", "spraakklank", "of", "fonetiese", "kenmerk", "deur", "'n", "ander", ",", "algehele", "verlies", "van", "die", "betrokke", "klank", "of", "selfs", "die", "bekendstelling", "van", "'n", "nuwe", "klank", "in", "'n", "plek", "waar", "voorheen", "geen", "klank", "was", "nie", ".", "Klankveranderinge", "kan", "aangepas", "word", "in", "indien", "'n", "klank", "verander", "slegs", "as", "dit", "voorkom", "in", "die", "omgewing", "van", "sekere", "ander", "klanke", ".", "Klankveranderinge", "word", "gewoonlik", "as", "\"", "reëlmatig", "\"", "veronderstel", ",", "menende", "daar", "word", "verwag", "dat", "dit", "meganies", "toegepas", "word", "sodra", "dit", "aan", "sy", "strukturele", "voorwaardes", "voldoen", ",", "ongeag", "enige", "niefonologiese", "faktore", ".", "Aan", "die", "ander", "kant", "kan", "klankveranderinge", "soms", "\"", "sporadies", "\"", "voorkom", "en", "slegs", "'n", "bepaalde", "woord", "of", "woorde", "beïnvloed", ",", "sonder", "enige", "opmerklike", "reëlmaat", ".", "Soms", "veroorsaak", "'n", "eenvoudige", "verandering", "'n", "kettingverskuiwing", "waarin", "die", "hele", "fonologiese", "sisteem", "beïnvloed", "word", ".", "Dit", "het", "gebeur", "met", "die", "Germaanse", "tale", "nadat", "die", "klankverandering", "bekend", "as", "Grimm", "se", "wet", "al", "die", "stop-konsonante", "beïnvloed", "het", ".", "Die", "oorspronklike", "konsonant", "*", "het", "/b/", "geword", "in", "die", "Germaanse", "tale", ",", "die", "vorige", "*", "het", "om", "die", "beurt", "/p/", "geword", ",", "en", "die", "vorige", "*", "het", "/f/", "geword", ".", "Dieselfde", "proses", "is", "toegepas", "op", "alle", "stop-konsonante", "en", "verklaar", "hoekom", "Italiese", "tale", "soos", "Latyn", "'n", "\"", "p", "\"", "het", "in", "woorde", "soos", "\"", "\"p\"", "ater", "\"", "en", "\"\"p\"", "isces", "\"", ",", "terwyl", "Germaanse", "tale", "soos", "Afrikaans", "die", "woorde", "\"", "\"", "v\"", "ader", "\"", "en", "\"", "\"", "v\"", "is", "\"", "het", ".", "Nog", "'n", "voorbeeld", "is", "die", "Groot", "klinkerverskuiwing", "in", "Engels", ",", "wat", "die", "rede", "is", "hoekom", "die", "spelling", "van", "Engelse", "vokale", "nie", "baie", "goed", "ooreenstem", "met", "hulle", "huidige", "uitspraak", "nie", ".", "Dit", "is", "omrede", "die", "alreeds", "gevestigde", "ortografie", "uit", "sinchronisasie", "gebring", "is", "deur", "die", "klinkerverskuiwing", ".", "Nog", "'n", "bron", "van", "klankverandering", "is", "die", "erosie", "van", "woorde", "soos", "die", "uitspraak", "daarvan", "geleidelik", "meer", "eie", "raak", "en", "woorde", "verkort", "word", "as", "lettergrepe", "uitgelaat", "word", ".", "Die", "soort", "verandering", "het", "veroorsaak", "dat", "die", "Latynse", "\"", "mea", "domina", "\"", "naderhand", "\"", "madame", "\"", "geword", "het", "in", "Frans", "en", "\"", "ma’am", "\"", "in", "Amerikaanse", "Engels", ".", "Veranderings", "kom", "ook", "in", "die", "grammatika", "van", "tale", "voor", "as", "diskoerspatrone", ",", "soos", "idiome", ",", "of", "spesifieke", "konstruksies", "wat", "gegrammatikaliseer", "word", ".", "Dit", "gebeur", "gereeld", "as", "woorde", "of", "morfeme", "erodeer", "en", "die", "grammatikale", "stelsel", "onbewustelik", "herrangskik", "word", "om", "te", "kompenseer", "vir", "die", "verlore", "element", ".", "In", "sekere", "variasies", "van", "Karibiese", "Spaans", "het", "die", "finale", "/s/", "byvoorbeeld", "weggekwyn", ".", "Aangesien", "Standaard", "Spaans", "die", "finale", "/s/", "in", "die", "morfeem", "gebruik", "om", "die", "tweede-persoononderwerp", "\"", "jy", "\"", "in", "werkwoorde", "aan", "te", "dui", ",", "moet", "die", "Karibiese", "variëteite", "nou", "gebruik", "maak", "van", "die", "voornaamwoord", "tú", "om", "die", "tweede", "persoon", "aan", "te", "dui", ".", "Dit", "beteken", "dat", "die", "sin", "wat", "is", "jou", "naam", ",", "¿como", "te", "llamas", "?", "in", "Standaard", "Spaans", "sal", "wees", ",", "maar", "in", "Karibiese", "Spaans", ".", "Die", "eenvoudige", "klankverandering", "affekteer", "beide", "morfologie", "en", "sintaksis", ".", "Nog", "'n", "algemene", "oorsaak", "van", "grammatikale", "verandering", "is", "die", "geleidelike", "petrifikasie", "van", "idiome", "in", "nuwe", "grammatikale", "vorms", "in", ",", "byvoorbeeld", "die", "wyse", "waarop", "die", "Engelse", "going", "to", "konstruksie", "sy", "aspekte", "van", "beweging", "verloor", "het", ",", "en", "in", "sekere", "variasies", "van", "Engels", "amper", "heeltemal", "volwaardige", "toekomende", "tyd", "geword", "het", "(", "bv.", "I'm", "gonna", ")", ".", "Taalveranderinge", "kan", "gemotiveer", "word", "deur", "taalinterne", "faktore", ",", "soos", "veranderinge", "in", "uitspraak", "gemotiveer", "deur", "sekere", "klanke", "wat", "mondelings", "moeilik", "uitkenbaar", "is", "of", "om", "te", "maak", ",", "of", "omrede", "sekere", "veranderingspatrone", "wat", "veroorsaak", "dat", "sommige", "skaars", "konstruksiesoorte", "wegskuif", "na", "meer", "algemene", "soorte", ".", "Ander", "oorsake", "van", "taalveranderings", "is", "sosiaal", ",", "soos", "wanneer", "bepaalde", "uitsprake", "versinnebeeldings", "word", "van", "behorende", "tot", "sekere", "groepe", ",", "soos", "sosiale", "stande", ",", "of", "tot", "taalideologieë", ",", "en", "word", "dus", "in", "gebruik", "geneem", "deur", "die", "gene", "wat", "graag", "geïdentifiseer", "wil", "word", "met", "bepaalde", "groepe", "of", "idees", ".", "Op", "hierdie", "manier", "kan", "sake", "rakende", "identiteit", "en", "politiek", "diepgaande", "uitwerkings", "hê", "op", "taalstrukture", ".", "Taalkontak", "Een", "belangrike", "bron", "van", "taalverandering", "is", "kontak", "tussen", "verskillende", "tale", "en", "die", "voortspruitende", "samevloeiing", "van", "linguistieke", "kenmerke", "tussen", "tale", ".", "Taalkontak", "geskied", "wanneer", "sprekers", "van", "twee", "of", "meer", "tale", "of", "variëteite", "op", "gereelde", "basis", "interaksie", "het", ".", "Meertaligheid", "was", "heel", "moontlik", "die", "norm", "regdeur", "die", "Wêreldgeskiedenis", ",", "en", "deesdae", "is", "meeste", "mense", "in", "die", "wêreld", "meertalig", ".", "Voor", "die", "opkoms", "van", "die", "etno-nasionale", "staat", ",", "was", "eentaligheid", "merendeels", "teenwoordig", "onder", "klein", "eilande", "se", "bewoners", ".", "Met", "die", "ideologie", "wat", "een", "samelewing", ",", "een", "staat", ",", "en", "een", "taal", "die", "mees", "begeerde", "politieke", "bestel", "gemaak", "het", ",", "het", "eentaligheid", "begin", "om", "regoor", "die", "wêreld", "te", "versprei", ".", "Nieteenstaande", ",", "is", "daar", "netlande", "in", "die", "wêreld", "ooreenkomstig", "met", "ongeveertale", ",", "wat", "beteken", "meeste", "lande", "is", "meertalig", "en", "meeste", "tale", "bestaan", "in", "noue", "kontak", "naas", "mekaar", ".", "Wanneer", "sprekers", "van", "verskillende", "tale", "noue", "interaksie", "het", ",", "is", "dit", "tipies", "van", "hulle", "tale", "om", "mekaar", "te", "beïnvloed", ".", "Deur", "volhoubare", "taalkontak", "oor", "lang", "periodes", ",", "konvergeer", "linguistiese", "trekke", "tussen", "die", "tale", ",", "en", "tale", "wat", "aan", "verskillende", "taalfamilies", "behoort", "kan", "nader", "aan", "mekaar", "beweeg", ".", "In", "gebiede", "waar", "verskeie", "tale", "in", "noue", "kontak", "naas", "mekaar", "bestaan", "kan", "dit", "lei", "tot", "die", "formasie", "van", "taalbonde", "(", "sprachbund", ")", "waarin", "onverwante", "tale", "'n", "aantal", "linguistiese", "kenmerke", "deel", ".", "'n", "Aantal", "sulke", "areas", "is", "al", "opgeteken", ",", "onder", "hulle", "is", "die", "Balkantaalbond", ",", "die", "Mesoamerikaanse", "taalbond", "en", "die", "Etiopiese", "taalbond", ".", "Ook", "is", "groter", "gebiede", "soos", "Suid-Asië", ",", "Europa", ",", "en", "Suidoos-Asië", "al", "oorweeg", "as", "taalbonde", "as", "gevolg", "van", "die", "wydverspreide", "diffusie", "van", "bepaalde", "gebiedskenmerke", ".", "Taalkontak", "kan", "ook", "lei", "tot", "verskeie", "ander", "linguistieke", "verskynsels", ",", "insluitend", "taalineenvloeiing", ",", "leenwoorde", "en", "releksifikasie", "(", "vervanging", "van", "meeste", "eie", "woordeskat", "met", "die", "van", "'n", "ander", "taal", ")", ".", "In", "gevalle", "van", "ekstreme", "en", "volgehoue", "taalkontak", ",", "kan", "dit", "lei", "tot", "die", "vestiging", "van", "'n", "nuwe", "mengtaal", "wat", "nie", "oorwegend", "tot", "'n", "bepaalde", "taalfamilie", "behoort", "nie", ".", "Een", "tipe", "mengeltaal", "genoem", "pidgins", "kom", "voor", "as", "volwasse", "sprekers", "van", "twee", "verskillende", "tale", "gereeld", "interaksie", "het", ",", "maar", "nie", "een", "van", "die", "twee", "groepe", "die", "ander", "taal", "vlot", "aanleer", "nie", ".", "In", "sulke", "gevalle", "sal", "hulle", "geredelik", "'n", "kommunikasievorm", "saamstel", "wat", "trekke", "van", "beide", "tale", "bevat", ",", "maar", "met", "'n", "vereenvoudigde", "grammatikale", "en", "fonologiese", "struktuur", ".", "Die", "taal", "bekom", "dan", "meestal", "die", "grammatikale", "en", "fonologiese", "kategorieë", "wat", "in", "beide", "tale", "bestaan", ".", "Pidgins", "word", "gedefinieer", "as", "tale", "met", "geen", "moedertaalsprekers", "nie", ",", "en", "gepraat", "word", "deur", "mense", "met", "'n", "ander", "moedertaal", ".", "As", "'n", "Pidgintaal", "die", "vernaamste", "taal", "word", "van", "die", "spraakgemeenskap", ",", "sal", "kinders", "naderhand", "groot", "word", "met", "die", "pidgin", "as", "hulle", "eerste", "taal", ".", "Soos", "die", "generasie", "van", "jong", "aanleerders", "ouer", "word", "sal", "baiemaal", "gesien", "kan", "word", "dat", "die", "pidgin", "sy", "struktuur", "verander", "en", "'n", "groter", "mate", "van", "kompleksietyd", "aanneem", ".", "Die", "soort", "taal", "word", "algemeen", "'n", "kreoolse", "taal", "genoem", ".", "'n", "Voorbeeld", "van", "so", "'n", "gemengde", "taal", "is", "Tok", "Pisin", ",", "een", "van", "Papoea-Nieu-Guinee", "se", "amptelike", "tale", ",", "wat", "oorspronklik", "ontstaan", "het", "as", "'n", "Pidgin", "gebaseer", "op", "Engels", "en", "Austronesiese", "tale", ";", "ander", "voorbeelde", "is", "Kreyòl", "ayisyen", ",", "die", "Fransgebaseerde", "kreoolse", "taal", "wat", "in", "Haiti", "gepraat", "word", "en", "Michif", ",", "'n", "gemengde", "taal", "van", "Kanada", ",", "gegrond", "op", "die", "Inheems-Amerikaanse", "taal", "Cree", "en", "Frans", ".", "Linguistieke", "diversiteit", "'n", "\"", "Lewende", "taal", "\"", "is", "gewoon", "een", "wat", "wyd", "gebruik", "word", "as", "'n", "primêre", "vorm", "van", "kommunikasie", "deur", "'n", "bepaalde", "groep", "lewende", "mense", ".", "Die", "getal", "bekende", "lewende", "tale", "wissel", "tussen000", "en000", ",", "afhangende", "van", "die", "akkuraatheid", "van", "mens", "se", "definisie", "van", "\"", "taal", "\"", ",", "en", "meer", "spesifiek", ",", "hoe", "mens", "die", "skeiding", "tussen", "tale", "en", "dialekte", "omskryf", ".", "Sederthet", "SIL", "Ethnologue909", "lewende", "menslike", "tale", "gekatalogiseer", ".", "Die", "Ethnologue", "stel", "linguistiese", "groepe", "saam", "gebaseer", "op", "studies", "oor", "wedersydse", "verstaanbaarheid", "en", "sluit", "dikwels", "meer", "kategorieë", "in", "as", "die", "meer", "konserwatiewe", "klassifikasies", ".", "Een", "so", "voorbeeld", "is", "die", "Deense", "taal", ",", "wat", "deur", "meeste", "geleerdes", "as", "'n", "enkele", "taal", "beskou", "word", "met", "verskeie", "dialekte,", "maar", "wat", "deur", "die", "Ethnologue", "geklassifiseer", "word", "as", "twee", "afsonderlike", "tale", "(", "Deens", "en", "Jutlands", ")", ".", "Die", "Ethnologue", "word", "ook", "soms", "gekritiseer", "vir", "die", "gebruik", "van", "kumulatiewe", "data", "oor", "baie", "dekades", "versamel", ",", "wat", "beteken", "dat", "die", "eksakte", "sprekergetalle", "dikwels", "verouderd", "is", ",", "en", "van", "die", "tale", "wat", "as", "lewend", "geklassifiseer", "is", "intussen", "dalk", "uitgesterf", "het", ".", "Volgens", "die", "Ethnologue", ",", "het(", "of", "bykans", ")", "tale", "meer", "as", "'n", "miljoen", "sprekers", ".", "Die", "tale", "word", "saam", "deur", "van", "die", "wêreldbevolking", "gepraat", ",", "terwyl", "van", "die", "wêreldtale", "deur", "net", "van", "die", "wêreldbevolking", "gepraat", "word", ".", "Regs", "is", "'n", "tabel", "van", "die", "wêreld", "semees", "gesproke", "tale", "met", "populasieskattingssyfers", ")", ".", "Tale", "en", "dialekte", "Daar", "is", "nie", "'n", "duidelike", "onderskeiding", "tussen", "'n", "taal", "en", "dialek", "nie", ",", "nieteenstaande", "die", "bekende", "aforisme", "toegeken", "aan", "die", "taalkundige", "Max", "Weinreich", "dat", "\"", "'n", "taal", "is", "'n", "dialek", "met", "'n", "weermag", "en", "vloot", "\"", ".", "Nasionale", "grense", "oorskry", "byvoorbeeld", "gereeld", "taalkundige", "verskille", "in", "die", "bepaling", "van", "of", "twee", "linguistiese", "variëteite", "tale", "of", "dialekte", "is", ".", "Kantonees", "en", "Mandaryns", "word", "byveerbeeld", "gereeld", "geklassifiseer", "as", "dialekte", "van", "Sjinees", ",", "al", "verskil", "hulle", "meer", "van", "mekaar", "as", "Sweeds", "van", "Noors", ".", "Voor", "die", "Joegoe-Slawiese", "burgeroorlog", "is", "Serwo-Kroaties", "gesien", "as", "een", "taal", "met", "twee", "dialekte", ",", "maar", "tans", "word", "Kroaties", "en", "Serwies", "as", "twee", "tale", "gesien", "en", "gebruik", "hulle", "verskillende", "skryfstelsels", ".", "Met", "ander", "woorde", ",", "die", "onderskeiding", "kan", "net", "soveel", "afhang", "van", "politieke", "oorwegings", "as", "van", "kulturele", "verskille", ",", "aparte", "skryfstelsels", "of", "mate", "van", "wedersydse", "verstaanbaarheid", ".", "Taalfamilies", "van", "die", "Wêreld", "Die", "tale", "van", "die", "wêreld", "saamgevoeg", "word", "in", "taalfamilies", "bestaande", "uit", "tale", "wat", "beskou", "kan", "word", "as", "van", "gemeenskaplike", "afkoms", ".", "Taalkundiges", "erken", "tans", "'n", "paar", "honderd", "taalfamilies", ",", "hoewel", "sommige", "moontlik", "in", "groter", "eenhede", "gegroepeer", "kan", "word", "soos", "meer", "inligting", "beskikbaar", "gestel", "word", "en", "diepgaande", "navorsing", "gedoen", "word", ".", "Tans", "is", "daar", "ook", "dosyne", "geïsoleerde", "tale", ":", "tale", "wat", "nie", "as", "verwant", "aan", "enige", "ander", "tale", "in", "die", "wêreld", "beskou", "kan", "word", "nie", ".", "Onder", "hulle", "is", "Baskies", ",", "gepraat", "in", "Europa", ",", "Zuni", "van", "Nieu-Meksiko", ",", "Purépecha", "(", "Taraskies", ")", "van", "Meksiko", ",", "Ainoe", "van", "Japan", ",", "Burushaski", "van", "Pakistan", "en", "nog", "vele", "ander", ".", "Die", "taalfamilies", "van", "wat", "die", "meeste", "sprekers", "het", "is", "die", "Indo-Europese", "tale", ",", "gepraat", "deur", "van", "die", "wêreldbevolking", ".", "Die", "familie", "sluit", "vier", "groot", "wêreldtale", "in", ",", "onder", "meer", "Engels", ",", "Spaans", ",", "Russies", "en", "Hindoestani", "(", "Hindi/Oerdoe", ")", ".", "Die", "Indo-Europese", "taalfamilie", "het", "die", "oorhand", "gekry", "tydens", "die", "Eurasiese", "migrasieperiodeAD", ")", "en", "daarna", "gevolglik", "deur", "die", "Europese", "koloniale", "uitbreiding", ",", "wat", "die", "Indo-Europese", "tale", "polities", "en", "dikwels", "getalsgewys", "gevestig", "het", "as", "die", "dominante", "tale", "in", "die", "Amerikas", "en", "meeste", "van", "Afrika", ".", "Die", "Sino-Tibettaanse", "tale", "word", "deur", "van", "die", "wêreldbevolking", "gepraat", "en", "sluit", "baie", "van", "die", "tale", "in", "van", "Oos-Asië", ",", "onder", "andere", "Mandaryns", ",", "Kantonees", "en", "honderde", "kleiner", "tale", ".", "Afrika", "is", "die", "tuiste", "van", "'n", "groot", "aantal", "taalfamilies", ",", "waarvan", "die", "grootste", "die", "Niger-Kongo-taalfamilie", "is", ",", "wat", "tale", "insluit", "soos", "Swahili", ",", "Shona", "en", "Joroeba", ".", "Sprekers", "in", "die", "taalfamilie", "is", "verantwoordelik", "vir4%", "van", "die", "wêreldbevolking", ".", "'n", "Soortgelyke", "aantal", "mense", "praat", "Afro-Asiatiese", "tale", "wat", "die", "digbevolkte", "Semitiese", "tale", "insluit", "soos", "Arabies", ",", "Hebreeus", "en", "die", "tale", "van", "die", "Sahara-streek", ",", "soos", "die", "Berbertale", "en", "Hausa", ".", "Die", "Austronesiese", "tale", "word", "gepraat", "deur9%", "van", "die", "wêreldbevolking", "en", "sy", "gebiede", "strek", "van", "Madagaskar", "tot", "die", "kusgebiede", "van", "Suidoos-Asië", "en", "al", "die", "pad", "tot", "Oseanië", ".", "Dit", "sluit", "tale", "in", "soos", "Malgassies", ",", "Maori", ",", "Samoaans", "en", "verskeie", "van", "die", "inheemse", "tale", "van", "Indonesië", "en", "Taiwan", ".", "Die", "Austronesiese", "tale", "se", "ontstaan", "word", "weergegee", "as", "in", "Taiwan", "rondomv.C", ".", "waarna", "dit", "deur", "die", "Oseaniëstreek", "versprei", "het", "van", "eiland", "tot", "eiland", "saam", "met", "gevorderde", "seevaarttegnologie", ".", "Ander", "digbevolkte", "taalfamilies", "is", "die", "Drawidiese", "tale", "van", "Suid-Asië", "(", "onder", "andere", "Tamil", "en", "Telugu", ")", ",", "die", "Turkse", "tale", "van", "Sentraal-Asië", "(", "soos", "Turks", ")", ",", "die", "Austro-Asiatiese", "tale", ",", "(", "onder", "andere", "Khmer", ")", ",", "en", "Tai-Kadai-tale", "van", "Suidoos-Asië", "(", "Thai", "ingesluit", ")", ".", "Die", "streke", "in", "die", "wêreld", "met", "die", "grootste", "taaldiversiteit", ",", "soos", "die", "Amerikas", ",", "Papoea-Nieu-Guinee", ",", "Wes-Afrika", "en", "Suid-Asië", "bevat", "honderde", "klein", "taalfamilies", ".", "Die", "gebiede", "is", "saam", "verantwoordelik", "vir", "die", "meerderheid", "van", "die", "tale", "in", "die", "wêreld", ",", "maar", "nie", "die", "meerderheid", "sprekers", "nie", ".", "In", "die", "Amerikas", "is", "van", "die", "grootste", "taalfamilies", "Quechumara", ",", "Arawak", "en", "Tupí-Guaraní", "in", "Suid-Amerika", ",", "en", "Uto-Asteeks", ",", "Otomangue", ",", "die", "Majatale", "van", "Meso-Amerika", ",", "Na-Dené", "en", "Algonkies", "in", "Noord-Amerika", ".", "In", "Australië", "behoort", "meeste", "inheemse", "tale", "tot", "die", "Pama-Nyungaanse", "familie", ",", "terwyl", "Papoea-Nieu-Guinee", "die", "tuiste", "is", "van", "'n", "groot", "aantal", "klein", "families", "en", "isolate", "asook", "'n", "aantal", "Austronesiese", "tale", ".", "Taalbedreiging", "Taalbedreiging", "kom", "voor", "as", "'n", "taal", "die", "risiko", "loop", "om", "in", "onbruik", "te", "verval", "soos", "sy", "sprekers", "uitsterf", "of", "'n", "taalverskuiwing", "maak", "na", "'n", "ander", "taal", ".", "Taalverlies", "weer", ",", "kom", "voor", "as", "'n", "taal", "nie", "meer", "moedertaalsprekers", "het", "nie", "en", "'n", "dooie", "taal", "word", ".", "As", "niemand", "meer", "die", "taal", "praat", "nie", "word", "dit", "'n", "uitgestorwe", "taal", ".", "Alhoewel", "tale", "nog", "altyd", "deur", "die", "geskiedenis", "uitgesterf", "het", ",", "verdwyn", "hulle", "tans", "teen", "'n", "verhoogde", "tempo", "as", "gevolg", "van", "globalisasie", "en", "nieukolonialisme", "met", "die", "ekonomies", "sterker", "tale", "wat", "ander", "tale", "domineer", ".", "Die", "meer", "algemeen", "gesproke", "tale", "domineer", "die", "minder", "algemeengesproke", "tale", "en", "dus", "verdwyn", "die", "minder", "gesproke", "tale", "op", "die", "ou", "einde", "uit", "die", "bevolkings", ".", "Die", "totale", "hoeveelheid", "tale", "in", "die", "wêreld", "is", "onbekend", ".", "Skattings", "wissel", "afhangende", "van", "verskeie", "faktore", ".", "Die", "konsensus", "is", "dat", "daar", "tussen000", "en000", "tale", "tans", "gepraat", "word", ",", "en", "dat", "tussen", "van", "hulle", "teenuitgestorwe", "sal", "wees", ".", "Die", "toptale", "gepraat", "deur", "meer", "asmiljoen", "sprekers", "elk", "word", "deur", "minder", "as", "van", "die", "wêreldbevolking", "gepraat", ",", "terwyl", "baie", "van", "die", "ander", "tale", "deur", "klein", "gemeenskappe", "gepraat", "word", ",", "minder", "as000", "sprekers", "vir", "meeste", "van", "die", "tale", ".", "Die", "Opvoedkundige", ",", "Wetenskaplike", "en", "Kulturele", "Organisasie", "van", "die", "Verenigde", "Nasies", "(", "UNESCO", ")", "werk", "volgens", "vyf", "vlakke", "van", "taalbedreiging", ":", "\"", "veilig", "\"", ",", "\"", "kwesbaar", "\"", "(", "word", "nie", "buite", "die", "huis", "deur", "kinders", "gepraat", "nie", ")", ",", "\"", "definitief", "bedreig", "\"", "(", "word", "nie", "deur", "kinders", "gepraat", "nie", ")", ",", "\"", "ernstig", "bedreig", "\"", "(", "word", "slegs", "deur", "die", "oudste", "generasies", "gepraat", ")", "en", "\"", "krities", "bedreig", "\"", "(", "word", "net", "deur", "'n", "paar", "van", "die", "oudste", "generasies", "gepraat", ",", "merendeels", "semi-sprekers", ")", ".", "Nieteenstaande", "aansprake", "dat", "die", "wêreld", "beter", "af", "sal", "wees", "as", "die", "groot", "meerderheid", "'n", "enkele", "gemene", "lingua", "franca", "aanneem", ",", "soos", "Engels", "of", "Esperanto", ",", "is", "daar", "eenstemmigheid", "dat", "die", "verlies", "van", "taal", "die", "kulturele", "verskeidenheid", "van", "die", "wêreld", "groot", "skade", "aandoen", ".", "Daar", "word", "algemeen", "geglo", "dat", ",", "as", "mens", "so", "ver", "terug", "gaan", "as", "die", "Bybelse", "narratief", "van", "die", "toring", "van", "Babel", ",", "taaldiversiteit", "politieke", "konflik", "veroorsaak", ",", "maar", "die", "oortuiging", "word", "weerlê", "deur", "die", "feit", "dat", "heelwat", "van", "die", "wêreld", "se", "grootste", "voorvalle", "van", "geweld", "plaasgevind", "het", "in", "situasies", "met", "'n", "lae", "linguistiese", "verskeidenheid", ",", "soos", "die", "Joego-Slawiese", "en", "Amerikaanse", "burgeroorloë", ",", "of", "die", "menseslagtings", "van", "Nazi-Duitsland", "en", "Rwanda", ",", "terwyl", "baie", "van", "die", "mees", "stabiele", "politieke", "eenhede", "hoogs", "veeltalig", "is", "en", "was", ".", "Vele", "projekte", "reeds", "in", "werking", "is", "gemik", "op", "die", "voorkoming", "of", "verlangsaming", "van", "die", "verliese", "deur", "herlewing", "van", "bedreigde", "tale", "en", "die", "bevordering", "van", "opvoeding", "en", "geletterdheid", "in", "minderheidstale", ".", "Regoor", "die", "wêreld", "het", "baie", "lande", "spesifieke", "wetgewing", "ingestel", "wat", "gemik", "is", "op", "die", "beskerming", "en", "stabilisering", "van", "die", "tale", "van", "inheemse", "taalgemeenskappe", ".", "'n", "Minderheid", "van", "taalkundiges", "het", "gepleit", "dat", "taalverlies", "'n", "natuurlike", "proses", "is", "en", "dit", "moet", "nie", "teëgewerk", "word", "nie", ",", "en", "die", "opteken", "van", "bedreigde", "tale", "vir", "die", "nageslag", "is", "voldoende", ".", "Sien", "ook", "Amptelike", "taal", "Digkuns", "\\", ":", "Kategorie", ":", "Tale", "volgens", "bedreigdheid", "status", "Lys", "van", "herleefde", "tale", "\\", ":", "Kategorie:", "Taalfamilies", "Ethnologue", "–", "lys", "van", "tale", ",", "plekke", ",", "bevolking", "en", "genetiese", "affiliasie", "Aantekeninge", "Notas", "Verwysings", "Bibliografie", "(", "pbk", ")", "Eksterne", "skakels", "World", "Atlas", "of", "Language", "Structures", ":", "a", "large", "database", "of", "structural", "(", "phonological", ",", "grammatical", ",", "lexical", ")", "properties", "of", "languages" ]

[ "Tale", "word", "opgedeel", "in", "taalfamilies", "op", "grond", "van", "ooreenkomste", "tussen", "tale", "en", "'n", "oorsprong", "wat", "hulle", "deel", ".", "Die", "klassifikasie", "van", "tale", "is", "deur", "August", "Schleicher1868", ")", "begin", "met", "sy", "'", "Stammbaumtheorie", "'", "(", "of", "stamboomteorie", ")", ".", "Hier", "is", "die", "belangrikste", "taalfamilies", ":", "Afro-Asiaties", "(", "bv.", "Berbers", ",", "Arabies", "en", "Hebreeus", ")", "Algies", "(", "bv.", "Cree", ")", "Altaïes", "(", "voorgestelde", "taalfamilie", ")", "Amerindies", "Andamans", "Arawak", "(", "bv.", "Wayuu", ")", "Australies", "Austro-Asiaties", "(", "bv.", "Viëtnamees", "en", "Khmer", ")", "Austronesies", "(", "bv.", "Malgassies", ",", "Maleis", "en", "Polinesies", ")", "Aymara", "(", "dalk", "'n", "geïsoleerde", "taal", ")", "Drawidies", "(", "bv.", "Telugu", ",", "Tamil", ",", "Kannada", "en", "Malayalam", ")", "Eskimo-Aleoeties", "(", "bv.", "Groenlands", "en", "Inuktitut", ")", "Hmong-Mien", "(", "bv.", "Hmong", "en", "Yao", ")", "Indo-Europees", "(", "Afrikaans", ",", "Engels", ",", "Frans", ",", "Grieks", ",", "Russies", ",", "Sanskrit", ",", "Hindi", "ens", ".", ")", "Irokees", "(", "bv.", "Cherokee", ")", "Japannees", "(", "bv.", "Japannees", "en", "Ryukyu", ")", "Kartwelies", "(", "bv.", "Georgies", ",", "Zan", ",", "Svan", ")", "Khoisan", "(", "bv.", "Khoi", "en", "San", ")", "Maja", "(", "bv.", "Majaans", ")", "Mongools", "(", "bv.", "Boerjaties", ",", "Kalmikies", "en", "Mongools", ")", "Na-Dené", "(", "bv.", "Navajo", ")", "Niger-Kongo", "(", "bv.", "Joroeba", ",", "Igbo", ",", "Shona", ",", "Zoeloe", ",", "Xhosa", "en", "Sotho", ")", "Nilo-Saharies", "(", "bv.", "Luo", ",", "Kanuri", "en", "Masai", ")", "Noordoos-Kaukasies", "(", "bv.", "Awaars", ",", "Ingoesjeties", "en", "Tsjetsjnies", ")", "Noordwes-Kaukasies", "(", "bv.", "Abazyns", ",", "Abchasies", ",", "Adigies", "en", "Kabardies", ")", "Oeral-Altaïes", "(", "bv.", "Fins", ",", "Hongaars", ",", "Turks", "en", "Oesbekies", ",", "moontlik", "Japannees", "en", "Koreaans", ")", "–", "dikwels", "onderverdeel", "in", "Fins-Oegries", "(", "Europees", ")", "en", "Altaïes", "(", "Asiaties", ")", ".", "Otomangue", "(", "bv.", "Mixteeks", "en", "Zapoteeks", ")", "Paleosiberies", "(", "bv.", "Chukchi", "en", "Korjak", ")", "Papoeas", "(", "bv.", "die", "tale", "van", "die", "binneland", "van", "die", "eiland", "Nieu-Guinee", ")", "Quechua", "(", "dalk", "'n", "geïsoleerde", "taal", ")", "Sino-Tibettaans", "(", "bv.", "Chinees", ",", "Birmaans", "en", "Tibettaans", ")", "Tai-Kadai", "(", "bv.", "Thai", "en", "Lao", ")", "Tasmaans", "Toengoesies", "(", "bv.", "Mantsjoe", ")", "Tupí", "(", "bv.", "Guaraní", ")", "Turks", "(", "bv.", "Turks", "en", "Kasaks", ")", "Uto-Asteeks", "(", "bv.", "Nahuatl", ")", "Gebaretaal", "Geïsoleerd", "(", "bv.", "Baskies", ")", "Kreools", "bv.", "Haïtiaanse", "Kreools", ",", "Papiaments", "en", "Sango", ")", "Kunsmatig", "(", "bv.", "Esperanto", ")", "Ongeklassifiseerd", "Pidgin", "(", "bv.", "Fanagalo", ")", "Verdere", "leesstof", "Raymond", "G", ".", "Gordon", "(", "Hrsg", ".", ")", ":", "Ethnologue", ".", "Languages", "of", "the", "World", ".", "Auflage", ".", "SIL", "International", ",", "Dallas", "TX", "ISBN159-X", ".", "Merritt", "Ruhlen", ":", "A", "Guide", "to", "the", "World’s", "Languages", ".", "Band", "Classification", ".", "Stanford", "University", "Press", ",", "Stanford", "CA", "ISBN1250-6", "(", "Nachdruck", ".", "ebenda", "ISBN1894-6", ")", ".", "Charles", "F", ".", "Voegelin", ",", "Florence", "M", ".", "Voegelin", ":", "Classification", "and", "Index", "of", "the", "World’s", "Languages", ".", "Elsevier", ",", "New", "York", "NY", "u", ".", "a", ".", "ISBN00155-7", ".", "Iman", "Ghosh", ",", "Ranked", ":", "TheMost", "Spoken", "Languages", "Around", "the", "World", ",", "Visual", "Capitalist", ",", "Februarie", "Eksterne", "skakels" ]

[ "Taalwetenskap", ",", "taalkunde", "of", "linguistiek", "is", "die", "wetenskaplike", "studie", "van", "die", "natuurlike", "tale", ".", "Wanneer", "geen", "studie", "van", "'n", "enkele", "taal", "gemaak", "word", "nie", ",", "maar", "die", "verskynsel", "(", "natuurlike", ")", "taal", "in", "die", "algemeen", "bestudeer", "word", ",", "praat", "mens", "van", "algemene", "of", "universele", "taalwetenskap", ".", "Na", "gelang", "van", "die", "invalshoek", "van", "die", "navorser", "en", "uiteindelik", "die", "onderdeel", "van", "die", "linguistiek", ",", "word", "linguistiek", "wel", "tot", "verskillende", "takke", "van", "die", "wetenskap", "gereken", ",", "soos", "kognitiewe", "wetenskappe", ",", "sielkunde", ",", "en", "antropologie", ".", "Taaluitinge", "Taaluitinge", "is", "vir", "die", "taalkunde", "in", "die", "eerste", "plek", "gesproke", "uitinge", ",", "opgebou", "uit", "klanke", ",", "morfeme", ",", "woorde", ",", "sinne", "en", "tekste", "of", "diskoerse", ".", "Die", "klanke", "word", "bestudeer", "deur", "die", "fonetiek", "en", "die", "fonologie", ",", "die", "opbou", "van", "woorde", "deur", "die", "morfologie", ",", "en", "die", "groepering", "van", "woorde", "in", "sinne", "deur", "die", "sintaksis", ".", "Die", "betekenis", "van", "taaluitinge", "word", "bestudeer", "deur", "die", "semantiek", ",", "wat", "die", "spreker", "met", "die", "taaluitinge", "probeer", "te", "bewerkstellig", ",", "die", "doel", "wat", "hiermee", "nagestreef", "word", ",", "word", "bestudeer", "deur", "die", "pragmatiek", ".", "Vakgebiede", "Taalkundige", "dissiplines", "is", "onder", "andere", ":", "Algemene", "taalkunde", ":", "Pragmatiek", "(", "taalkunde", ")", ",", "die", "studie", "van", "taalgebruik", "Semantiek", ",", "die", "betekenis", "van", "woorde", ",", "sinne", "en", "tekste", "Tekslinguistiek", "Fonetiek", ",", "algemene", "klankleer", "(", "artikulatories", ",", "akoesties", ",", "perseptief", "asook", "linguisties", ")", "Strukturele", "taalkunde", "(", "veral", "Grammatika", ")", ":", "Semiotiek", ",", "tekenreëls", "van", "'n", "taal", "Sintaksis", ",", "sinsbou", "Morfologie", ",", "studie", "van", "woordvorme", "Fonologie", ",", "die", "grammatikale", "uitspraakreëls", "van", "'n", "taal", "(", "nie", "te", "verwar", "met", "Fonetiek", "nie", ")", "Leksikologie", ",", "die", "\"", "woordleer", "\"", ",", "alles", "wat", "met", "woorde", "te", "make", "het", "-", "Leksikografie", ",", "die", "toepassing", "van", "leksikologiese", "reëls", "van", "'n", "taal", ",", "en", "dus", "ook", "die", "spelling", "Fraseologie", ",", "die", "sinsleer", "van", "'n", "taal", "Stilistiek", ",", "alhoewel", "geen", "egte", "onderdeel", "van", "die", "Strukturele", "Taalkunde", "nie", ",", "wel", "'n", "onderwerp", "van", "die", "grammatika", "Interdissiplinêre", "taalkunde", "(", "ook", "wel", "antropologiese", "of", "fenomenologiese", "taalkunde", "genoem", ")", ":", "Sosiolinguistiek", "Psigolinguistiek", ",", "met", "inbegrip", "van", "taalontwikkeling", "Neurolinguistiek", ",", "die", "verband", "tussen", "taal", "en", "harsings", "Etnolinguistiek", "Toegepaste", "Linguistiek", ":", "Taaldidaktiek", "Logopedie", "Afasiologie", "en", "Disleksie", "Sistematiese", "taalkunde", ":", "Hierdie", "bestudeer", "die", "natuurlike", "tale", "op", "taalstrukturele", "metode", "Sien", "ook", "Biblioteek", "Etimologie", "Dialektologie", "Gekonstrueerde", "tale", "Geolektologie", "Taalgeskiedenis", "Geskiedenis", "van", "die", "taalwetenskap", "Historiese", "taalkunde", "Liggaamstaal", "Literatuur", "Matematiese", "taalkunde", "Onomastiek", "of", "Naamkunde", "Rekenaarlinguistiek", "Rekenaartaalkunde", "Semantiek", "Taal", "Taalfamilies", "Vergelykende", "taalkunde", "Vertaalwetenskap", "Tale", "van", "die", "wêreld", "Eksterne", "skakels", "Forum", "oor", "linguistiek", "Webtuiste", "oor", "linguistiek", "Wetenskap" ]

[ "Taalverskeidenheid", "verwys", "na", "variasies", "wat", "in", "'n", "taal", "voorkom", ".", "Die", "algemeenste", "manifestasie", "hiervan", "word", "'n", "dialek", "genoem", ".", "Chronolek", "(", "tydsgebonde", "variasie", ")", "Geolek", "(", "Algemeen", "bekend", "as", "dialek", "-", "streeksgebonde", "variasie", ")", "Ideolek", "(", "persoongebonde", "variasie", ")", "Sosiolek", "(", "groepsverbonde", "variasie", ")", "Taalkunde" ]

[ "Tshwane", "is", "vanafDesember'n", "metropolitaanse", "gebied", "in", "Gautengprovinsie", ",", "Suid-Afrika", ",", "wat", "die", "stad", "Pretoria", "insluit", ".", "Dit", "bestaan", "uitvoormalige", "stads-", "en", "dorpsrade", ",", "en", "word", "bestuur", "deur", "'n", "besturendeburgemeesterstelsel", ".", "Die", "munisipale", "gebied", "beslaan298", "km2", ",", "en", "het", "'n", "bevolking", "van", "nagenoeg364", "miljoen", "mense", ".", "Die", "naam", "is", "afkomstig", "van", "die", "oorspronklike", "naam", "wat", "deur", "die", "eerste", "Ngunisprekende", "nedersetters", "(", "wat", "later", "as", "die", "Ndebele", "bekend", "was", ")", "aan", "die", "rivier", "gegee", "is", "wat", "deur", "die", "area", "vloei", ".", "Hulle", "het", "dit", "vernoem", "na", "een", "van", "hulle", "stamhoofde", ",", "Tshwane", ",", "vanaf", "die", "Ndebelewoord", "vir", "\"", "klein", "aap", "\"", ".", "Die", "naam", "Tshwane", "word", "soms", "ook", "gebruik", "as", "'n", "alternatiewe", "naam", "vir", "die", "stad", "Pretoria", "self", ",", "alhoewel", "Pretoria", "nog", "nie", "teenhernoem", "is", "nie", ".", "Areas", "Tshwane", "bestaan", "uit", "die", "volgende", "areas", ":", "Ga-Rankuwa", "(", "Gestig", "inna", "geforseerde", "verskuiwings", "binne", "die", "area", ".", "Dit", "is", "vernoem", "na", "een", "van", "die", "Bakgatla", "hoofmanne", ",", "Rankuwa", "Boikhutso", ".", ")", "Centurion", "(", "voorheen", "Verwoerdburg", ")", ",", "insluitend", "Laudium", "en", "Olievenhoutbosch", ".", "Temba", "(", "Gestig", "inna", "gedwonge", "verskuiwings", ".", ")", "Mabopane", "(", "Gestig", "in", ")", "Winterveld", "Die", "gebied", "van", "die", "Noordelike", "Pretoria", "Metropolitaanse", "Substruktuur", ".", "Hierdie", "gebied", "sluit", "die", "nywerheidsgebied", "bekend", "as", "Rosslyn", "in", ",", "Akasia", ",", "sowel", "as", "die", "township", "Soshanguve", ",", "wat", "gestig", "is", "om", "nie-Tswana-sprekende", "mense", "te", "huisves", "ná", "Bophuthatswana", "'n", "onafhanklike", "tuisland", "geword", "het", ".", "(", "Soshanguve", "is", "'n", "nuutskepping", "wat", "die", "township", "se", "uiteenlopende", "karakter", "weerspieël", ":", "Sotho", ",", "Shangaan", ",", "Nguni", "(", "Swazi", ",", "Zulu", ",", "Xhosa", ")", "en", "Venda", ".", ")", "Pretoria", "Pienaarsrivier", "(", "Hierdie", "is", "die", "kleinste", "van", "Tshwane", "se", "voormalige", "rade", ".", ")", "Krokodilrivier", "(", "Hierdie", "gebied", "strek", "van", "Rosslyn/Ga-Rankuwa", "in", "die", "noorde", "tot", "by", "Lanseria", "in", "die", "suide", ",", "en", "van", "die", "westelike", "kant", "van", "Pretoria", "na", "die", "Hartbeespoortdam", ".", ")", "Die", "gebied", "was", "voorheen", "bekend", "as", "die", "Greater", "Pretoria", "Metropolitan", "Council", ".", "Hierdie", "raad", "was", "een", "van", "die", "vier", "plaaslike", "owerhede", "in", "Gauteng", ",", "en", "het", "bestaan", "uit", "drie", "plaaslike", "rade", ":", "die", "Stadsraad", "van", "Pretoria", ",", "die", "Raad", "van", "Centurion", "en", "die", "Noordelike", "Pretoria", "Metropolitaanse", "Substruktuur", ".", "Cullinan", "en", "Rayton", "Wallmannsthal", "Hammanskraal", "Setels", "Verwysings", "Eksterne", "skakel", "Amptelike", "Tshwane", "Webwerf", "Gauteng" ]

[ "Hierdie", "artikel", "handel", "oor", "die", "Vendataal", ".", "Vir", "die", "etniese", "groep", "van", "Suid-Afrika", ",", "sien", "Vendas", ".", "Die", "taal", "Venda", "(", "TshiVenḓa", "in", "Venda", ")", "is", "een", "van", "die", "elf", "amptelike", "landstale", "van", "Suid-Afrika", ".", "Dit", "word", "deur", "sowat3", "miljoen", "as", "moedertaal", "gepraatsensus", ")", ",", "hoofsaaklik", "Vendas", ".", "Venda", "word", "ook", "deur", "ongeveer000", "in", "Zimbabwe", "gepraat", ",", "waar", "dit", "'n", "amptelike", "taal", "is", ".", "Dit", "vorm", "deel", "van", "die", "Bantoetaalfamilie", ".", "Dialekte", "sluit", "Phani", "en", "Tavha-tsindi", "in", ".", "Woorde", "Algemene", "woorde", "en", "frases", ":", "Sien", "ook", "Tale", "in", "Suid-Afrika", "Lys", "van", "gedrukte", "Afrikaans-vreemdtalige", "woordeboeke", "Venda", "Wikipedia", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "en", "bronne", "Ethnologue", "inskrywing", "oor", "Venda", "Taalhulpmiddels", "Vry", "en", "gratis", "Venda", "speltoetser", "vir", "OpenOffice", ",", "Mozilla", "Firefox", "en", "Mozilla", "Thunderbird", "Venda", "sleutelbord", "Sagteware", "in", "Venda", "Mozilla", "Firefox", "-", "webblaaier", "Mozilla", "Thunderbird", "-", "e-posprogram", "OpenOffice.org", "-", "kantoorsuite", "Translate.org.za", "-", "'n", "Projek", "om", "vrye", "en", "oopbronsagteware", "in", "Venda", "en", "ander", "Suid-Afrikaanse", "tale", "te", "vertaal", "Pootle", "-", "aanlyn", "vertaling", "van", "Venda", "oopbronsagteware", "Bantoetale", "Tale", "van", "Suid-Afrika", "Tale", "van", "Zimbabwe" ]

[ "Thabo", "Mvuyelwa", "Mbeki", "(", "geboreJuniein", "Mbewuleni", ",", "Transkei", ")", ",", "is", "die", "voormalige", "president", "van", "Suid-Afrika", ",", "asook", "van", "die", "ANC", ".", "Hy", "het", "Nelson", "Mandela", "opJunieas", "president", "opgevolg", ".", "Mbeki", "het", "sy", "tweede", "termyn", "as", "president", "begin", "uitdien", "opApril", "nadat", "die", "ANC", "die", "algemene", "verkiesing", "vanmet", "'n", "oorweldigende", "meerderheid", "gewen", "het", ".", "OpSeptember", "kondig", "hy", "aan", "dat", "hy", "as", "president", "sal", "bedank", "na", "'n", "oproep", "in", "die", "verband", "deur", "die", "ANC", "se", "uitvoerende", "bestuurskomitee", ".", "Sy", "bedanking", "is", "met", "ingang", "vanSeptembervan", "krag", ".", "Agtergrond", "Hy", "is", "die", "seun", "van", "Govan", "en", "Epainette", "Mbeki", ",", "en", "het", "op", "Dutywa", "en", "Butterworth", "skoolgegaan", ".", "Hy", "was", "op", "hoërskool", "aan", "die", "Lovedale", "Institute", "in", "Alice", ",", "maar", "is", "geskors", "ná", "leerlingstakings", "in", "en", "moes", "sy", "leerwerk", "tuis", "voltooi", ".", "Mbeki", "het", "insy", "matriek-eindeksamen", "aan", "St", "John's", "School", "in", "Umtata", "geskryf", ".", "In", "terwyl", "hy", "nog", "'n", "hoërskoolleerling", "was", ",", "sluit", "hy", "by", "die", "ANC-Jeugliga", "aan", ".", "Nadat", "hy", "sy", "skoolloopbaan", "voltooi", "het", ",", "raak", "hy", "betrokke", "by", "verskeie", "ondergrondse", "aktiwiteite", "in", "die", "Pretoria-Witwatersrand-gebied", "ná", "die", "ANC", "inverban", "is", ".", "Hy", "probeer", "indie", "republiekwording", "van", "Suid-Afrika", "verhinder", ",", "maar", "verlaat", "uiteindelik", "indie", "land", "op", "aanbeveling", "van", "die", "ANC", ".", "Vryheidstryd", "Mbeki", "gaan", "na", "Zimbabwe", "en", "toe", "na", "Kenia", "vir", "'n", "kort", "tyd", ",", "voordat", "hy", "na", "Londen", "vertrek", "waar", "hy", "sy", "Britse", "A-vlak-eksamen", "involtooi", ".", "Hy", "skryf", "hom", "in", "aan", "die", "Universiteit", "van", "Londen", "waar", "hy", "sy", "eerstejaargraad", "in", "ekonomie", "as", "'n", "buitemuurse", "student", "behaal", ".", "Terselfdertyd", "mobiliseer", "hy", "studente", "om", "in", "Londen", "protes", "teen", "Apartheid", "aan", "te", "teken", ".", "Mbeki", "studeer", "in", "Londen", "tottoe", "hy", "sy", "Meestersgraad", "in", "Ekonomie", "aan", "die", "Universiteit", "van", "Sussex", "verwerf", ".", "Vanaftotwerk", "hy", "vir", "die", "ANC", "se", "kantoor", "in", "Londen", ",", "wat", "hom", "vir", "militêre", "opleiding", "in", "die", "Sowjetunie", "stuur", ".", "Tussenenverrig", "hy", "verskeie", "take", "vir", "die", "ANC", "in", "Afrika", ".", "Hy", "reis", "onder", "meer", "na", "Botswana", ",", "Swaziland", "(", "nou", "Eswatini", ")", "en", "Nigerië", ",", "waar", "hy", "met", "verskeie", "persone", "onderhandel", ".", "Hy", "trou", "inmet", "Zanele", "Dlamini", ".", "Inbeklee", "Mbeki", "die", "rang", "van", "politieke", "sekretaris", "in", "die", "kantoor", "van", "die", "president", "van", "die", "ANC", ".", "Hy", "vorder", "intot", "Direkteur", "van", "die", "departement", "van", "inligting", "en", "publisiteit", "van", "die", "ANC", ",", "'n", "pos", "wat", "hy", "tot", "en", "methou", ".", "Hy", "was", "ook", "betrokke", "by", "geheime", "vergaderings", "tussen", "ANC-lede", "en", "lede", "van", "die", "destydse", "Nasionale", "Party-regering", ",", "asook", "by", "die", "Dakar-beraad", "waar", "vername", "Afrikaanssprekendes", "die", "ANC", "ontmoet", "het", ".", "Post-1994", "Onderhandelinge", "tussen", "dié", "twee", "politieke", "groepe", "lei", "daartoe", "dat", "die", "ANC", "wettig", "verklaar", "en", "dat", "politieke", "gevangenes", "vrygelaat", "word", ".", "Hy", "is", "ook", "betrokke", "by", "onderhandelinge", "wat", "intot", "die", "eerste", "demokratiese", "verkiesing", "lei", ",", "en", "die", "opstelling", "van", "die", "nuwe", "Suid-Afrikaanse", "grondwet", ".", "Vanaftotbeklee", "hy", "die", "amp", "van", "uitvoerende", "Adjunkpresident", "van", "Suid-Afrika", ",", "waarna", "hy", "met", "Mandela", "se", "uittrede", "tot", "president", "verkies", "word", ".", "Sien", "ook", "Kabinet", "van", "Thabo", "Mbeki", "Afrika", "Renaissance", "Eksterne", "skakels", "http://www.info.gov.za/leaders/president/index.htm", "Presidente", "van", "Suid-Afrika", "Adjunkpresidente", "van", "Suid-Afrika", "Lede", "van", "die", "Nasionale", "Vergadering", "van", "Suid-Afrika", "Politici", "van", "die", "African", "National", "Congress", "Suid-Afrikaanse", "anti-apartheidsaktiviste", "Xhosas", "Geboortes", "in", "Lewende", "mense" ]

[ "Tatamkhulu", "Afrika", ",", "(", "ook", "bekend", "as", "Mogamed", "Fu'", "ad", "Nasif", ",", "John", "Carlton", ",", "Jozua", "Joubert", "en", "Ismail", "Joubert)Desember–Desemberwas", "'n", "Suid-Afrikaanse", "digter", "en", "romanskrywer", ".", "Sy", "eerste", "boek", ",", "Broken", "Earth", ",", "is", "gepubliseer", "toe", "hy", "sewentien", "was", "(", "onder", "sy", "\"", "Metodiste", "naam", "\"", ")", ",", "maar", "dit", "was", "meer", "as", "vyftig", "jaar", "tot", "sy", "volgende", "publikasie", ",", "'n", "versameling", "verse", "met", "die", "titel", "Nine", "Lives", ".", "Hy", "het", "onder", "meer", "die", "goue", "Molteno-toekenning", "vir", "sy", "lewenslange", "diens", "aan", "die", "Suid-Afrikaanse", "literatuur", "ontvang", ".", "Tatamkulu", "Afrika", "is", "Xhosa", "vir", "Oupa", "Afrika", ".", "Inis", "sy", "werke", "in", "Frans", "vertaal", ".", "Sy", "outobiografie", ",", "mnr", "Chameleon", ",", "is", "inpostuum", "gepubliseer", ".", "Biografie", "Tatamkhulu", "Afrika", "is", "as", "Mogamed", "Fu'", "ad", "Nasif", "in", "Egipte", "gebore", "met", "'n", "Egiptiese", "vader", "en", "'n", "Turkse", "moeder", ",", "en", "het", "as", "'n", "baie", "jong", "kind", "na", "Suid-Afrika", "gekom", ".", "Albei", "sy", "ouers", "het", "aan", "griep", "gesterf", ",", "en", "hy", "is", "deur", "familievriende", "onder", "die", "naam", "John", "Carlton", "grootgemaak", ".", "Hy", "het", "in", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "in", "die", "Noord-Afrikaanse", "veldtog", "geveg", "en", "is", "op", "Tobroek", "gevange", "geneem", ".", "Sy", "ervarings", "as", "'n", "krygsgevangene", "het", "prominent", "in", "sy", "skryfwerk", "verskyn", ".", "Feitlik", "die", "hele", "oplaag", "vam", "sy", "eerste", "boek", ",", "Broken", "Earth", "is", "tydens", "die", "Blitz", "van(", "Duitse", "bomaanvalle", ")", "in", "'n", "Londense", "pakhuis", "verwoes", ".", "Na", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "het", "hy", "sy", "pleeggesin", "verlaat", "en", "na", "Namibië", "(", "toe", "Suidwes-Afrika", ")", ",", "waar", "hy", "deur", "'n", "Afrikaanse", "familie", "aangeneem", "is", ",", "sy", "derde", "wettige", "naam", "Jozua", "Joubert", "kry", ".", "Inhet", "hy", "na", "Islam", "bekeer", "en", "is", "sy", "naam", "weer", "wettig", "verander", "na", "Ismail", "Joubert", ".", "Hy", "het", "in", "Kaapstad", "se", "Distrik", "Ses", ",", "'n", "gemengde", "ras", ",", "binne-stadgemeenskap", "gewoon", ".", "Distrik", "Ses", "is", "in", "dies", "'n", "gebied", "vir", "slegs", "'", "blankes", "'", "verklaar", "en", "die", "gemeenskap", "is", "vernietig", ".", "Met", "'n", "Arabiese", "vader", "en", "'n", "Turkse", "moeder", "kon", "Afrika", "geklassifiseer", "word", "as", "'", "wit", "'", ",", "maar", "het", "as", "'n", "beginsel", "saak", "geweier", "om", "dit", "te", "doen", ".", "Hy", "het", "Al-Jihaad", "gestig", "om", "die", "vernietiging", "van", "Distrik", "Ses", "en", "apartheid", "in", "die", "algemeen", "teen", "te", "staan", ".", "Toe", "dit", "geaffilieer", "is", "met", "die", "gewapende", "vleuel", "van", "die", "African", "National", "Congress", ",", "uMkhonto", "we", "Sizwe", ",", "hy", "het", "'n", "lofnaam", "van", "Tatamkhulu", "Afrika", "ontvang", ",", "wat", "hy", "aangeneem", "het", "totdat", "hy", "gesterf", "het", ".", "Inis", "hy", "vir", "\"", "terrorisme", "\"", "in", "hegtenis", "geneem", "en", "verbied", "om", "vyf", "jaar", "lank", "in", "die", "openbaar", "te", "praat", "of", "skryf", ",", "hoewel", "hy", "onder", "die", "naam", "Tatamkhulu", "Afrika", "voortgegaan", "het", ".", "Hy", "is", "virjaar", "in", "dieselfde", "tronk", "as", "Nelson", "Mandela", "gevange", "gehou", "en", "is", "invrygelaat", ".", "Tatamkulu-Afrika", "het", "opDesemberkort", "ná", "syte", "verjaardag", "gesterf", "nadat", "hy", "twee", "weke", "vantevore", "deur", "'n", "motor", "raak", "gery", "is", ",", "net", "ná", "die", "publikasie", "van", "sy", "laaste", "roman", ",", "Bitter", "Eden", ".", "Hy", "het", "'n", "aantal", "ongepubliseerde", "werke", "gelaat", ",", "waaronder", "sy", "outobiografie", ",", "twee", "romans", ",", "vier", "kort", "romans", ",", "twee", "toneelstukke", "en", "poësie", ".", "Poësie", "Nine", "Lives", "Dark", "Rider", "Maqabane", "The", "Lemon", "Tree", "Turning", "Points", "Flesh", "and", "the", "Flame", "The", "Angel", "and", "Other", "Poems", "Mad", "Old", "Man", "Under", "the", "Morning", "Star", "Romans", "Broken", "Earth", "The", "Innocents", "Tightrope", "Bitter", "Eden", "(", "Arcadia", "Books", ",", "'n", "Outobiografiese", "roman", "wat", "tydens", "die", "Tweede", "Wêreldoorlog", "in", "'n", "gevangene-oorlogskamp", "afspeel", ".", "Die", "roman", "gaan", "oor", "drie", "mans", "wat", "hulself", "as", "reguit", "beskou", ",", "maar", "die", "emosies", "wat", "deur", "die", "fisiese", "nabyheid", "van", "oorlewing", "in", "die", "slegs", "mans", "kamp", "bestuur", ".", "Die", "ingewikkelde", "rituele", "van", "die", "kamplewe", "en", "die", "vreemde", "lojaliteit", "en", "diep", "bande", "tussen", "hierdie", "mans", "word", "uitgebeeld", ".", "Mr", "Chameleon", ":", "An", "Authobiography", ",", "Jacana", "Media", ",", "Sien", "ook", "Suid-Afrikaanse", "digters", "Suid-Afrikaanse", "skrywers", "Verwysings", "Suid-Afrikaanse", "digters", "Geboortes", "in", "Sterftes", "in" ]

[ "Die", "uitvoerende", "kunste", "is", "vorms", "van", "kuns", "waarin", "die", "klem", "gelê", "word", "op", "die", "uitvoering", "van", "sekere", "liggaamlike", "en", "vokale", "handelinge", "deur", "een", "of", "meer", "kunstenaars", ".", "Drama", "Mimiek", "Toneelspel", "Rolprent", "Sang", "Opera", "Operette", "Musiekblyspel", "Dans", "Ballet", "Moderne", "dans" ]

[ "Die", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", "is", "'n", "universiteit", "in", "Pretoria", ",", "Gauteng", ",", "wat", "deur", "afstandsonderrig", "opleiding", "aan", "studente", "binne", "en", "buite", "Suid-Afrika", "verskaf", ".", "Die", "universiteit", "staan", "ook", "bekend", "as", "Unisa", "(", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", ")", ".", "Dit", "was", "die", "eerste", "universiteit", "ter", "wêreld", "wat", "opleiding", "deur", "middel", "van", "korrespondensie", "verskaf", "het", ".", "In", "Desemberhet", "die", "universiteit484", "ingeskrewe", "studente", "vanoor", "die", "hele", "wêreld", "gehad", ",", "wat", "beteken", "dat", "hy", "die", "grootste", "universiteit", "in", "Afrika", "is", "en", "ook", "een", "van", "die", "wêreld", "se", "mega-universiteite", ".", "Volgens", "'n", "peiling", "in", "was", "Unisa", "die", "agtste", "beste", "universiteit", "in", "Suid-Afrika", ",", "en", "die", "in", "die", "wêreld", ".", "Geskiedenis", "Die", "Universiteit", "van", "die", "Kaap", "die", "Goeie", "Hoop", "is", "ingestig", ".", "Na", "uniewording", "is", "dit", "inin", "die", "huidige", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", "omskep", ".", "In", "dies", "het", "die", "behoefte", "aan", "afstandsonderrig", "ontstaan", ".", "Inkom", "Unisa", "as", "'n", "suiwer", "eksterne", "universiteit", "tot", "stand", ".", "Ligging", "en", "geboue", "Unisa", "se", "Muckleneuk-kampus", "is", "geleë", "in", "Pretoria", "en", "is", "'n", "belangrike", "landmerk", "van", "die", "hoofstad", ".", "Dit", "was", "indat", "Unisa", "na", "hul", "nuwe", "tuiste", "op", "Muckleneuk", "Rif", "verhuis", "het", "en", "die", "ou", "kwartier", "in", "Sentraal-Pretoria", "ontruim", "was", ".", "Die", "kompleks", "van", "geboue", "is", "ontwerp", "deur", "Bryan", "Sandrock", "Architects", "in", "dies", "en", "spreek", "'n", "internasionale", "styl", "uit", "wat", "gekenmerk", "word", "deur", "monumentale", "verhoudings", "en", "ingenieurswese", "soos", "die", "cantilevered", "strukture", ".", "Die", "mees", "opvallende", "kenmerk", "is", "die", "lang", "projeksie", "van", "die", "kop", "van", "die", "heuwel", ",", "ondersteun", "deur", "'n", "reuse", "staaldraer", "wat", "op", "'n", "massiewe", "kolom", "rus", ".", "Ook", "in", "Pretoria", "is", "die", "Sunnyside-kampus", ",", "die", "hoofarea", "van", "studente-aktiwiteit", ".", "Die", "Florida-kampus", "in", "Johannesburg", "is", "Unisa", "se", "wetenskapskampus", ".", "Die", "Fakulteit", "Landbou", "en", "Omgewingswetenskappe", "en", "sommige", "departemente", "van", "die", "Fakulteit", "Wetenskap", ",", "Ingenieurswese", "en", "Tegnologie", "word", "hier", "gehuisves", ".", "Die", "wetenskapkampus", "bevatgeboue", ",", "'n", "biblioteek", ",", "twee", "ouditoriums", "en", "'n", "groot", "leerarea", ".", "Dit", "sluit", "ook", "'n", "tuinbou-sentrum", "en", "'n", "veeldoelige", "navorsings-", "en", "opleidingsfasiliteit", "wat", "ontwerp", "is", "om", "die", "onderwys-", "en", "navorsingsbehoeftes", "van", "studente", "in", "'n", "verskeidenheid", "programme", ",", "insluitende", "landbou", ",", "sierbou", "en", "natuurbewaring", ",", "te", "bevredig", ".", "Voormalige", "wapen", "en", "nuwe", "logo", "Koning", "Edward", "VII", "het", "in'n", "heraldiese", "wapen", "aan", "die", "universiteit", "verleen", ".", "Dit", "is", "inby", "the", "College", "of", "Arms", "in", "Londen", "geregistreer", "\\", ":", "In", "goud", ",", "'n", "anker", "met", "kabel", "dwarsbalksgewys", "geplaas", "en", "daaroorheen", "'n", "oop", "boek", "waarop", "die", "woorde", "SPES", "IN", "ARDUIS", ",", "alles", "van", "natuurlike", "kleur", ";", "in", "die", "skildvoet", "'n", "gekanteelde", "muur", "van", "natuurlike", "kleur", "belaai", "met", "'n", "goue", "ring", ":", "op", "'n", "rooi", "skildhoof", "'n", "roos", "van", "silwer", ",", "geknop", ",", "gepunt", "en", "omgewe", "deur", "stralekrans", ",", "alles", "van", "natuurlike", "kleur", "en", "vergesel", "van", "twee", "goue", "ringe", ".", "Die", "wapen", "is", "inby", "die", "Departement", "van", "Binnelandse", "Sake", "en", "inby", "die", "Buro", "vir", "Heraldiek", "geregistreer", ".", "Nadat", "'n", "paar", "wysigings", "aangebring", "is", ",", "is", "dit", "inweer", "by", "die", "Buro", "geregistreer", ".", "Die", "wysigings", "was", "(", "a", ")", "die", "woorde", "is", "van", "die", "boek", "na", "'n", "krul", "onder", "die", "skild", "verskuif", ",", "(b)", "die", "goue", "stralekrans", "is", "verwyder", ",", "en", "(c", ")", "'n", "helmteken", "bestaande", "uit", "'n", "anker", "vergesel", "van", "'n", "goue", "ring", "en", "'n", "silwer", "roos", "is", "bygevoeg", ".", "Die", "Universiteit", "het", "deur", "'n", "herposisionering", "proses", "gegaan", "in", "waartydens", "'n", "nuwe", "logo", "en", "leuse", "gekies", "is", "in", "lyn", "met", "nuwe", "doelwitte", "vir", "die", "Universiteit", ".", "Die", "nuwe", "logo", "(", "wat", "die", "wapen", "vervang", ")", "word", "voorgestel", "deur", "die", "universiteit", "kleure", "naamlik", "Oranje", ",", "Rooi", "en", "Blou", "en", "die", "leuse", "word", "verander", "van", "Spes", "in", "ardius", "na", "Pro", "Gentibus", "Sapientia", "wat", "vertaal", "na", "In", "diens", "van", "die", "mensdom", ".", "Akademiese", "gemeenskap", "As", "'n", "ope-afstandonderrig-instansie", ",", "en", "een", "van", "die", "wêreld", "se", "mega-universiteite", ",", "het", "Unisa", "akademiese", "aanbiedinge", "wat", "verband", "hou", "met", "beide", "tegnologiese", "en", "tradisionele", "universiteite", ".", "Dit", "sluit", "in", ",", "maar", "is", "nie", "beperk", "nie", "tot", ",", "'n", "kombinasie", "van", "loopbaangeoriënteerde", "kursusse", "wat", "gewoonlik", "geassosieer", "word", "met", "'n", "universiteit", "van", "tegnologie", "en", "formatiewe", "akademiese", "programme", "wat", "tipies", "gekoppel", "is", "aan", "'n", "tradisionele", "universiteit", ".", "Die", "universiteit", "beskik", "oorfakulteite", "(", "of", "kolleges", ")", "en", "'n", "nagraadse", "bestuurskool", ",", "naamlik", ":", "Die", "Fakulteit", "Rekeningkundige", "Wetenskappe", "Die", "Fakulteit", "Landbou", "en", "Omgewingswetenskappe", "Die", "Fakulteit", "Onderwys", "Die", "Fakulteit", "Ekonomiese", "en", "Bestuurswetenskappe", "Die", "Fakulteit", "Nagraadse", "Studies", "Die", "Fakulteit", "Menswetenskappe", "Die", "Fakulteit", "Regte", "Die", "Fakulteit", "Wetenskap", ",", "Ingenieurswese", "en", "Tegnologie", "Die", "Nagraadse", "Leierskap", "en", "Bestuurskool", "(", "oftewel", "Unisa", "SBL", ")", "Benewens", "die", "agt", "fakulteite", "en", "nagraadse", "bestuurskool", "het", "Unisa", "talle", "buro's", ",", "sentrums", ",", "institute", ",", "museums", "en", "eenhede", "wat", "akademiese", "ontwikkeling", "en", "navorsing", "ondersteun", ".", "Rang", "Inis", "die", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", "deur", "die", "Times", "Higher", "Education", "as", "diete", "beste", "universiteit", "in", "Suid-Afrika", "aangewys", ".", "Dit", "maak", "die", "universiteit", "diee", "beste", "universiteit", "in", "Afrika", ",", "uit", "Visekanseliers", "van", "die", "Universiteit", "van", "die", "Kaap", "die", "Goeie", "Hoop", ",", "vanaftot", "Sir", "Langham", "Dale,--", "-", "Die", "agbare", "Sir", "Charles", "Abercrombie", "Smith,", "-", "-", "Die", "Ven", ".", "Hopkins", "Badnall", ",", "-", "Regter", "Charles", "Thomas", "Smith,", "-", "Ds", ".", "Canon", "George", "Ogilvie", ",", "-", "Sir", "Thomas", "Muir", ",", "-", "Sir", "Ebenezer", "John", "Buchanan", ",", "-", "Eerw", ".", "Prof", "Thomas", "Walker", ",", "-", "Prof", "William", "Ritchie", ",", "-", "Sir", "Malcolm", "William", "Searle", ",", "-", "Kanseliers", "van", "die", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", "vanaftot", "hede", "Prins", "Arthur", ",", "Hertog", "van", "Connaught", "en", "Strathearn", ",", "-", "Hoofregter", ".", "Nicolaas", "Jacobus", "de", "Wet", ",", "-", "Regterpresident", "Gerhardus", "Jacobus", "Maritz", ",", "-", "Dr", ".", "Francois", "Jean", "de", "Villiers", ",", "-", "Regter", "Victor", "Gustav", "Hiemstra", ",", "-", "Vakant", "Prof", ".", "Theo", "van", "Wijk", ",", "-", "Dr", ".", "Christoph", "Friedrich", "Garbers", ",", "September", "-", "Regter", "Bernard", "Ngoepe", ",", "Oudpresident", "Thabo", "Mbeki", ",", "-", "hede", "Visekanseliers", "van", "die", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika,", "tot", "Prof", ".", "Willem", "Jacobus", "Viljoen", ",", "-", "Meneer", ".", "John", "Ernest", "Adamson", ",", "-", "Die", "Eerw", ".", "John", "Daniel", "Kestell", ",", "-", "Hugh", "Bryan", ",", "-", "Dr", ".", "Nicolaas", "Marais", "Hoogenhout", ",", "-", "Samuel", "Henri", "Pellissier", ",", "-", "Prof", ".", "Marthinus", "Christoffel", "Botha,", "-1936", "François", "Daniël", "Hugo", ",", "-", "Senator", "François", "Stephanus", "Malan", ",", "-", "Prof", ".", "Ferdinand", "Postma", ",", "-", "Adv.", "Alfred", "Adrian", "Roberts", ",", "-", "Dr", ".", "Herman", "Heinrich", "Gerhard", "Kreft", ",", "-", "Dr", ".", "Albertus", "Johannes", "Roux", "van", "Rhijn", ",", "-", "Prof", ".", "Stephanus", "Petrus", "Erasmus", "Boshoff", ",", "-", "Hoofde", "en", "Visekanseliers", "van", "die", "Universiteit", "van", "Suid-Afrika", ",", "vanaftot", "nou", "Prof", ".", "Andries", "Jacobus", "Hendrik", "Johannes", "Van", "der", "Walt", ",", "Hoof", ",", "-", "Visekanselier", ",", "Prof", ".", "Samuel", "Pauw", ",", "Rektor", "en", "Visekanselier", ",", "-", "Prof", ".", "Theo", "van", "Wijk", ",", "Hoof-", "en", "Visekanselier", ",", "-", "Prof", ".", "Jan", "Casper", "Gerhardus", "Janse", "van", "Vuuren", ",", "Hoof-", "en", "Visekanselier", ",", "-", "Prof", ".", "Marinus", "Wiechers", ",", "Hoof-", "en", "Visekanselier", ",", "-", "Prof", ".", "Antony", "Patrick", "Melck", ",", "Hoof-", "en", "Visekanselier,(", "waarnemend", ")", "en", "-", "Prof", ".", "Nyameko", "Barney", "Pityana", ",", "Hoof-", "en", "Visekanselier", ",", "-", "Prof", ".", "Mandla", "Makhanya", ",", "Hoof-", "en", "Visekanselier", ",", "hede", "Kenmerkende", "alumni", "Jean-Bertrand", "Aristide", ",", "Haïtiaanse", "politikus", ",", "het", "in'n", "Doktorsgraad", "in", "Letterkunde", "en", "Filosofie", "(", "D", ".", "Litt", "et", "Phil", ".", ")", "in", "Afrikatale", "ontvang", ".", "Walter", "Battiss", ",", "Suid-Afrikaanse", "abstrakte", "skilder", ",", "het", "in'n", "Eredoktorsgraad", "in", "Letterkunde", "en", "Filosofie", "(", "D", ".", "Litt", "et", "Phil", ".", "Honoris", "Causa", ")", "ontvang", ".", "Edwin", "Cameron", ",", "regter", "van", "die", "Konstitusionele", "Hof", "van", "Suid-Afrika", ",", "het", "in'n", "Baccalaureus", "in", "die", "Regte", "(", "LL.B", ".", "Cum", "Laude", ")", "ontvang", ".", "Alan", "Clark", ",", "hoof", "-", "uitvoerende", "beampte", "van", "SABMiller", ",", "MA", "in", "Kliniese", "Sielkunde", "en", "'n", "doktorsgraad", "in", "Letterkunde", "en", "Filosofie", "Johan", "Froneman", ",", "regter", "van", "die", "Konstitusionele", "Hof", "van", "Suid-Afrika", ",", "het", "in'n", "Baccalaureus", "in", "die", "Regte", "(", "LL.", "B", ".", ")", "ontvang", ".", "Koning", "George", "V", ",", "in", "'n", "Eredoktorsgraad", "in", "Regte", "(", "LL.D", ".", "Honoris", "Causa", ")", "twee", "jaar", "voor", "hy", "kanselier", "van", "UNISA", "geword", "het", ".", "Denis", "Goldberg", ",", "anti-apartheidaktivis", "en", "skrywer", ".", "Pravin", "Gordhan", ",", "Suid-Afrikaanse", "Minister", "van", "Openbare", "Ondernemings", ",", "het", "in'n", "Eredoktorsgraad", "(", "D.Com", ".", "Honoris", "Causa", ")", "ontvang", ".", "Danny", "Jordaan", ",", "hoof", "-", "uitvoerende", "beampte", "van", "dieFIFA", "Wêreldbeker", ",", "het", "in'n", "Eredoktorsgraad", "in", "Administrasie", "(", "D.Admin", ".", "Honoris", "Causa", ")", "ontvang", ".", "Ahmed", "Kathrada", ",", "Suid-Afrikaanse", "politikus", ",", "het", "in'n", "Baccalaureus", "Artium", "(", "B.", "A", ".", ")", "in", "Kriminologie", "en", "Geskiedenis", "en", "'n", "Baccalaureus", "Biblioteek", "(", "B.Bib", ".", ")", "in", "Afrikapolitiek", "en", "Biblioteekkunde", "in", "F.", "W.", "de", "Klerk", ",", "voormalige", "Staatspresident", "van", "Suid-Afrika", ",", "het", "in'n", "eredoktorsgraad", "in", "die", "Regte", "(", "LL.D", ".", "Honoris", "Causa", ")", "ontvang", ".", "Pius", "Langa", ",", "voormalige", "Hoofregter", "van", "Suid-Afrika", ",", "het", "in'n", "Baccalaureus", "in", "die", "Regsleer", "(", "B.Iuris", ")", "en", "'n", "Baccalaureus", "in", "die", "Regte", "(", "LL.", "B", ".", ")", "inontvang", ".", "Nelson", "Mandela", ",", "voormalige", "president", "van", "die", "Republiek", "van", "Suid-Afrika", ",", "het", "in'n", "Baccalaureus", "Artium", "(", "BA", ")", "verwerf", "en", "'n", "Baccalaureus", "in", "die", "Regte", "(", "LL.", "B", ".", ")", "in", "Gwede", "Mantashe", ",", "Suid-Afrikaanse", "politikus", ",", "het", "in'n", "Baccalaureus", "Commercii", "(", "B.Com", ".", ")", "En", "'n", "Baccalaureus", "Commercii", "Honneurs", "(", "B.Com", ".", "Hons", ")", "inontvang", ".", "Trevor", "Manuel", ",", "Suid-Afrikaanse", "politikus", ",", "het", "in'n", "eredoktorsgraad", "in", "tegnologie", "(", "D.Tech", ".", "Honoris", "Causa", ")", "ontvang", ".", "Mogoeng", "Mogoeng", ",", "oud-Hoofregter", "van", "Suid-Afrika", ",", "het", "in'n", "Meestersgraad", "in", "die", "Regte", "(", "LL.", "M", ".", ")", "ontvang", ".", "Dikgang", "Moseneke", ",", "oud-Adjunk", "Hoofregter", "van", "Suid-Afrika", ",", "het", "'n", "Baccalaureus", "Artium", "(", "BA", ")", "in", "Engels", "en", "Politieke", "Wetenskap", ",", "Baccalaureus", "in", "die", "Regsleer", "(", "B.Iuris", ")", ",", "'n", "Baccalaureus", "in", "die", "Regte", "(", "LL.", "B", ".", ")", ",", "en", "'n", "Eredoktorsgraad", "in", "die", "Regte", "(", "LL.D", ".", "Honoris", "Causa", ")", "in", "Bulelani", "Ngcuka", ",", "eerste", "nasionale", "direkteur", "van", "openbare", "vervolging", "in", "Suid-Afrika", ",", "het", "in'n", "BA-graad", "(", "LL.", "B", ".", ")", "ontvang", ".", "Cyril", "Ramaphosa", ",", "huidige", "president", "van", "Suid-Afrika", ",", "het", "in'n", "Baccalaureus", "Procurationis", "(", "B.Proc", ".", ")", "ontvang", ".", "Mamphela", "Ramphele", ",", "Suid-Afrikaanse", "politikus", ",", "het", "in'n", "Baccalaureus", "Commercii", "(", "B.Com", ".", ")", "in", "administrasie", "ontvang", ".", "Stan", "Schmidt", ",", "Suid-Afrikaanse", "meester", "van", "Shotokan", "karate", ",", "gekrediteer", "met", "stigtingskarate", "in", "Suid-Afrika", ",", "en", "hoogsgeplaaste", "westerling", "in", "die", "Japan", "Karate", "Association", ",", "het", "'n", "meestersgraad", "in", "Kommunikasie", "ontvang", ".", "Raymond", "Zondo", ",", "regter", "van", "die", "Konstitusionele", "Hof", "van", "Suid-Afrika", ",", "hetMeestersgrade", "in", "die", "Regsgeleerdheid", "(", "LL.", "M", ".", ")", "in", "Handelsreg", ",", "Arbeidsreg", "en", "Patentreg", ".", "Sien", "ook", "Unisa-kunsgalery", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf", "Geboue", "en", "strukture", "in", "Pretoria", "Suid-Afrika" ]

[ "Upington", "is", "'n", "belangrike", "dorp", "geleë", "op", "die", "oewer", "van", "die", "Oranjerivier", "in", "die", "Noord-Kaap", ",", "Suid-Afrika", ".", "Geskiedenis", "Upington", "is", "inas", "'n", "klein", "sendingstasie", "deur", "eerwaarde", "Christiaan", "Schröder", "gestig", ".", "Hy", "het", "die", "sendingstasie", "\"", "Olijvenhoutsdrift", "\"", "genoem", ".", "Inis", "dit", "herdoop", "tot", "Upington", "ter", "ere", "van", "sir", "Thomas", "Upington", ",", "die", "eerste", "minister", "van", "die", "Kaapkolonie", ".", "Die", "dorp", "het", "munisipale", "status", "inverkry", ".", "Upington", "vandag", "Vandag", "is", "Upington", "'n", "groot", "dorp", "met", "'n", "geskatte504", "inwoners", "in", "die", "naasgrootste", "nedersetting", "in", "die", "Noord-Kaap", ".", "Dit", "dien", "as", "'n", "vername", "administratiewe", "sentrum", "van", "die", "provinsie", "Noord-Kaap", ".", "Upington", "lê", "in", "die", "Kalahariwoestyn", ",", "maar", "danksy", "die", "water", "van", "die", "Oranjerivier", "is", "dit", "'n", "belangrike", "landbousentrum", "vir", "druiwe", ",", "koring", "en", "groente", ".", "Daarnaas", "is", "dit", "'n", "gewilde", "toeristebestemming", "in", "die", "noordweste", "van", "Suid-Afrika", ".", "Infrastruktuur", "Die", "Upington-lughawe", "(", "voorheen", "bekend", "as", "die", "Pierre", "van", "Ryneveld-lughawe", ")", "is", "by", "die", "dorp", ".", "Die", "N10", "en", "N14", "nasionale", "paaie", "kruis", "in", "Upington", ".", "Die", "spoorverbinding", "tussen", "Suid-Afrika", "en", "Namibië", "loop", "ook", "deur", "die", "dorp", ".", "Klimaat", "Upington", "kry", "gewoonlikmm", "reënval", "per", "jaar", "met", "die", "meeste", "neerslae", "in", "die", "herfs", ".", "As", "'n", "reël", "val", "geen", "reën", "in", "Junie", "nie", "enmm", "in", "Maart", ".", "Die", "gemiddelde", "middagtemperatuur", "is8", "°C", "in", "Junie", "en°C", "in", "Januarie", ",", "gewoonlik", "die", "warmste", "maand", "van", "die", "jaar", ".", "Die", "koudste", "maand", "is", "Julie", ",", "wanneer", "die", "kwik", "snags", "tot", "gemiddeld8", "°C", "daal", ".", "Vroeg", "in", "Januarieis°C", "op", "Upington", "gemeet", ",", "die", "hoogste", "temperatuur", "sedert", "Fotogalery", "Sien", "ook", "Gereformeerde", "kerk", "Upington", "Lutherse", "kerk", "Upington", "Lys", "van", "dorpe", "in", "Suid-Afrika", "Kameelstandbeeld", "Donkiestandbeeld", "Bronnelys", "Die", "Gemsbok", "van20", "World", "Gazetteer", "Eksterne", "skakels", "Upington", "se", "webwerf", "//Khara", "Hais", "webwerf", "Brand", "verwoes", "NG", "kerksaal", "op", "Upington", "Nedersettings", "in", "die", "Noord-Kaap" ]

[ "Uitkomsgebaseerde", "onderwys", "(", "UGO", ")", "is", "'n", "opvoedkundige", "filosofie", "wat", "sê", "dat", "onderwys", "gerig", "behoort", "te", "wees", "om", "sekere", "spesifieke", "uitkomste", "tot", "gevolg", "te", "hê", "—", "spesifiek", ",", "dat", "dit", "studente", "'n", "spesifieke", "minimumvlak", "van", "kennis", "en", "vaardighede", "gee", ".", "Verder", "moet", "kurrikula", "en", "metodes", "ontwerp", "word", "om", "hierdie", "uitkoms", "te", "produseer", ",", "of", "om", "studente", "sulke", "kennis", "en", "vaardighede", "te", "gee", ".", "Daarom", "moedig", "UGO", "opvoeders", "aan", "om", "opvoedkundige", "programme", "te", "beoordeel", "volgens", "hulle", "uitkomste", ".", "Onderwys" ]

[ "Vir", "inligting", "oor", "vertalers", "in", "rekenaarwetenskap", ",", "sien", "vertalerkonstruksie", ".", "Vertaalkunde", "is", "die", "studie", "van", "die", "vertaling", "van", "natuurlike", "tale", ".", "Terwyl", "vertaling", "verwys", "na", "die", "oordrag", "van", "'n", "teks", "in", "'n", "brontaal", "na", "'n", "teikentaal", ".", "'n", "Doel", "wat", "deur", "vertalers", "gestel", "word", "is", "om", "ekwivalensie", "te", "bereik", "tussen", "die", "twee", "tekste", ".", "'n", "Probleem", "daarby", "is", "dat", "die", "kulture", "van", "die", "twee", "tale", "se", "spreker", "verskil", ".", "Domestikering", "en", "vervreemding", "is", "twee", "verskillende", "strategieë", "wat", "vertalers", "gebruik", ".", "Die", "veld", "sluit", "ook", "in", ":", "Literêre", "vertaling", "Lokalisering", "Skermvertaling", "Tegniese", "vertaling", "Velde", "wat", "hiermee", "verband", "hou", "is", ":", "Landeskunde", "Pragmatiek", "Semiotiek", "Taalwetenskappe", "Sien", "ook", "Internasionale", "Vertalingsdag", "Brontaal", "Teikentaal", "Taalkunde", "Vertaling" ]

[ "Die", "Vrystaat", "(", "Suid-Sotho", ":", "Foreistata", ",", "Engels", ":", "Free", "State", ")", "is", "een", "van", "die", "nege", "provinsies", "van", "Suid-Afrika", ".", "Sy", "hoofstad", "is", "Bloemfontein", "wat", "ook", "Suid-Afrika", "se", "geregtelike", "hoofstad", "is", ".", "Op", "'n", "landkaart", "lyk", "die", "Vrystaat", "nog", "net", "soos", "die", "ou", "Boererepubliek", "van", "die", "negentiende", "eeu", ",", "die", "Oranje-Vrystaat", "–", "in", "die", "landelike", "hartland", "van", "Suid-Afrika", ".", "Maar", "in", "die", "twintigste", "eeu", "is", "sy", "landelikheid", "veral", "in", "die", "noorde", "dramaties", "verander", "deur", "die", "ontdekking", "van", "goud", "en", "die", "vervaardiging", "van", "olie", "uit", "steenkool", ".", "Die", "ou", "naam", "Oranje-Vrystaat", "is", "in", "Junietot", "Vrystaat", "verkort", ".", "Geskiedenis", "Sien", "Oranje-Vrystaat", "Demografie", "Bevolkingskatting", ")", ":", "890", "000", ".", "Tale", ":", "Suid-Sotho4%", ")", ",", "gevolg", "deur", "Afrikaans", ")", ".", "Meeste", "van", "die", "wit", "-", "en", "bruinmense", "praat", "Afrikaans", ",", "die", "meeste", "Indiërs", "praat", "Engels", "en", "meeste", "van", "die", "swartmense", "praat", "Suid-Sotho", ".", "Geografie", "Oppervlakte", ":", "Sowat825", "km²", ".", "Ligging", "en", "topografie", "Die", "Vrystaat", "lê", "tussen", "die", "Oranje-", "en", "die", "Vaalrivier", "en", "word", "omring", "(", "kloksgewys", "van", "bo", "af", ")", "deur", "Gauteng", ",", "Mpumalanga", ",", "KwaZulu-Natal", ",", "Lesotho", ",", "die", "Oos-Kaap", ",", "die", "Noord-Kaap", "en", "Noordwes", ".", "Die", "provinsie", "is", "geleë", "op", "die", "Hoëveld", ",", "die", "groot", "plato", "waarop", "'n", "groot", "deel", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "binneland", "lê", ".", "In", "die", "verre", "weste", "is", "die", "Vrystaat", "plat", "en", "yl", "begroei", ",", "maar", "die", "res", "van", "die", "provinsie", "word", "deur", "uitgebreide", "grasvlaktes", "gekenmerk", ".", "Die", "landskap", "raak", "heel", "aanskoulik", "in", "die", "Oos-Vrystaat", "namate", "'n", "mens", "die", "Drakensberge", "nader", ".", "Distrikte", "Daar", "isdistrikte", "in", "die", "provinsie", "Vrystaat", ",", "naamlik", ":", "Fezile", "Dabi", "(", "voorheen", "Noord-Vrystaat", ")", "Lejweleputswa", "(", "voorheen", "Gold", "Fields", ")", "Thabo", "Mofutsanyana", "Xhariep", "Dorpe", "en", "stede", "Arlington", "Bethlehem", "Bethulie", "Bloemfontein", "Bothaville", "Brandfort", "Clarens", "Ficksburg", "Frankfort", "Gariepdam", "Harrismith", "Heilbron", "Hennenman", "Hobhouse", "Jagersfontein", "Koffiefontein", "Koppies", "Kroonstad", "Ladybrand", "Odendaalsrus", "Parys", "Petrus", "Steyn", "Phuthaditjhaba", "Reddersburg", "Reitz", "Rouxville", "Sasolburg", "Senekal", "Smithfield", "Thaba", "Nchu", "Theunissen", "Trompsburg", "Virginia", "Vrede", "Vredefort", "Welkom", "Winburg", "Zastron", "Ekonomie", "Die", "Vrystaat", "is", "'n", "belangrike", "mynbou-provinsie", "in", "die", "middel", "van", "Suid-Afrika", "en", "goud", ",", "diamante", "en", "steenkool", "word", "ontgin", ".", "Sintetiese", "brandstof", "word", "in", "Sasolburg", "uit", "steenkool", "vervaardig", ".", "Op", "die", "koop", "toe", "is", "die", "provinsie", "'n", "vername", "landbousentrum", "waar", "'n", "groot", "verskeidenheid", "van", "gewasse", "gekweek", "word", ",", "waaronder", "mielies", ",", "aartappels", ",", "sonneblomsaad", ",", "koring", "en", "sorghum", ".", "Die", "meeste", "van", "die", "land", "se", "kersies", "word", "in", "die", "Ficksburg-gebied", "geoes", ";", "daar", "vind", "ook", "jaarliks", "'n", "kersiefees", "plaas", ".", "Suiwel-", "en", "skaapboerdery", "dra", "ook", "grootliks", "tot", "die", "ekonomie", "by", ".", "Bronne", "van", "Schoor", ",", "M.C.", "E", ".", ":", "Die", "Vrystaat", ".", "In", ":", "Ons", "Land", ".", "'n", "Reeks", "vanpraatjies", "uitgesaai", "in", "die", "Afrikaanse", "diens", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "Uitsaaikorporasie", "vanSeptember", "totNovember", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf" ]

[ "Vanuatu", "(", "Engels", ":", "[ˌvɑːnuˈɑːtu", "]", ",", "vah-noo-AH-too", ",", "of", "[vænˈwɑːtu", "]", ",", "van-WAH-too", ";", "Bislama", "en", "Frans", ":", "[vanuatu", "]", ")", ",", "amptelik", "die", "Republiek", "Vanuatu", "(", "Bislama", ":", "Ripablik", "blong", "Vanuatu", ";", "Engels", ":", "Republic", "of", "Vanuatu", ";", "Frans", ":", "République", "de", "Vanuatu", ")", ",", "is", "'n", "eilandstaat", "in", "die", "Stille", "Oseaan", "en", "Oseanië", ".", "Dit", "beslaan", "'n", "oppervlakte", "van189", "km²", "en", "het", "'n", "bevolking", "van966", "ingehad", ".", "Vanuatu", "is", "in", "die", "ooste", "van", "Australië", ",", "in", "die", "suidooste", "van", "die", "Salomonseilande", ",", "in", "die", "weste", "van", "Fidji", "en", "in", "die", "noordooste", "van", "Nieu-Kaledonië", "geleë", ".", "Die", "hoofstad", "en", "grootste", "stad", "is", "Port", "Vila", ".", "Vanuatu", "is", "'n", "onafhanklike", "republiek", "binne", "die", "Britse", "Statebond", "met", "'n", "president", "as", "staatshoof", ".", "Vanuatu", "was", "bevolk", "deur", "Melanesiërs", ".", "Vanuatu", "(", "van-WAH-toe", ")", "beteken", "\"", "ons", "land", "\"", "en", "die", "plaaslike", "mense", "noem", "hulself", "die", "\"", "Ni-Vanuatu", "\"", ".", "Voor", "hul", "onafhanklikheid", "invan", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "en", "Frankryk", "was", "hierdie", "groep", "vaneilande", "bekend", "as", "die", "Nuwe", "Hebride", "–", "'n", "naam", "wat", "deur", "kommandeur", "James", "Cook", "gegee", "is", "na", "aanleiding", "van", "die", "Hebride", "in", "Skotland", ".", "Inhet", "die", "eerste", "Europeërs", "onder", "leiding", "van", "die", "Portugese", "ontdekkingsreisiger", "Fernandes", "de", "Queirós", "die", "grootste", "eiland", "van", "die", "argipel", "bereik", ".", "Nadat", "die", "krone", "van", "Portugal", "en", "Spanje", "verenig", "is", ",", "het", "Queirós", "die", "argipel", "vir", "Spanje", "as", "deel", "van", "Spaans-Oos-Indië", "opgeëis", "en", "dit", "La", "Austrialia", "del", "Espíritu", "Santo", "genoem", ".", "Alhoewel", "Vanuatu", "se", "ampstale", "Engels", ",", "Frans", "en", "Bislama", "is", ",", "word", "daarander", "tradisionele", "tale", "dwarsoor", "die", "eilande", "gepraat", ".", "Daar", "is", "'n", "aktiewe", "vulkaan", "genaamd", "Azur", "op", "die", "suidelike", "eiland", "Tanna", "geleë", "en", "die", "eiland", "Ambrym", "het", "ook", "aktiewe", "vulkane", ".", "Etimologie", "Vanuatu", "se", "naam", "is", "afgelei", "van", "die", "woord", "vanua", "(", "\"", "land", "\"", "of", "\"", "tuis", "\"", ")", ",", "wat", "in", "verskeie", "Austronesiese", "tale", "voorkom", "en", "op", "sy", "beurt", "afgelei", "is", "van", "die", "Proto-Austronesiese", "banua", ",", "en", "die", "woord", "tu", "(", "\"", "om", "te", "staan", "\"", ")", ".", "Saam", "verwys", "albei", "woorde", "na", "die", "onafhanklike", "status", "van", "die", "nuwe", "land", ".", "Verwysings", "Bronne", "Algemeen", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf", "van", "Vanuatu", "se", "regering", "Britse", "Statebond", "Voormalige", "Britse", "kolonies", "Voormalige", "Franse", "kolonies", "Voormalige", "Spaanse", "kolonies" ]

[ "Wiskunde", "word", "algemeen", "gedefinieer", "as", "die", "studie", "van", "patrone", "in", "strukture", ",", "verandering", "en", "ruimte", ";", "meer", "informeel", "gestel", ",", "kan", "'n", "mens", "sê", "dat", "dit", "die", "studie", "van", "\"", "getalle", "en", "syfers", "\"", "is", ".", "Uit", "die", "formele", "oogpunt", "gesien", "is", "dit", "die", "ondersoek", "van", "aksiomaties", "gedefinieerde", "abstrakte", "strukture", "deur", "gebruik", "te", "maak", "van", "simboliese", "logika", "en", "wiskundige", "notasie", ";", "ander", "uitgangspunte", "word", "in", "die", "filosofie", "van", "wiskunde", "bespreek", ".", "Wiskunde", "kan", "gesien", "word", "as", "'n", "eenvoudige", "uitbreiding", "van", "gesproke", "en", "geskrewe", "tale", ",", "met", "'n", "uiters", "presies", "gedefinieerde", "woordeskat", "en", "taalstruktuur", "met", "die", "doelwit", "om", "fisiese", "en", "konsepsuele", "vergelykings", "te", "ondersoek", ".", "Alhoewel", "wiskunde", "self", "nie", "gewoonlik", "beskou", "word", "as", "'n", "natuurwetenskap", "nie", ",", "het", "die", "spesifieke", "strukture", "wat", "deur", "wiskundiges", "ondersoek", "word", "dikwels", "hulle", "oorsprong", "in", "die", "natuurwetenskappe", "en", "meer", "algemeen", "in", "fisika", ".", "Wiskundiges", "definieer", "en", "ondersoek", "egter", "ook", "strukture", "wat", "suiwer", "van", "interne", "belang", "tot", "wiskunde", "as", "vakgebied", "is", ",", "omdat", "die", "strukture", "sodoende", "verkry", ",", "'n", "verenigde", "veralgemening", "vir", "verskeie", "vertakkinge", "kan", "verskaf", "of", "'n", "nuttige", "gereedskap", "kan", "wees", "vir", "algemene", "berekeninge", ".", "Laastens", "bestudeer", "baie", "wiskundiges", "gebiede", "vir", "suiwer", "estetiese", "redes", "en", "beskou", "hulle", "wiskunde", "as", "'n", "kunsvorm", "eerder", "as", "'n", "praktiese", "of", "toegepaste", "wetenskap", ".", "Gauss", "het", "na", "die", "vak", "verwys", "as", "die", "'", "Koningin", "van", "die", "Wetenskappe’", ".", "Einstein", "het", "opgemerk", "dat", "\"", "hoeveel", "die", "wette", "van", "wiskunde", "na", "die", "werklikheid", "verwys", "is", "onseker", ",", "en", "sover", "hulle", "seker", "is", "verwys", "hulle", "nie", "na", "die", "werklikheid", "nie", "\"", ".", "Inleiding", "In", "breë", "trekke", "is", "daar", "drie", "benaderings", "tot", "wiskundige", "probleme", ",", "naamlik", "die", "logiese", ",", "empiriese", "en", "intuïtiewe", "benadering", ".", "Wiskunde", "word", "dikwels", "met", "die", "logika", "geassosieer", "(", "sommige", "wiskundiges", "beskou", "dit", "selfs", "as", "ʼn", "onderafdeling", "van", "logika", ")", ".", "Volgens", "dié", "benadering", "word", "die", "getalnie", "as", "'n", "getal", "benader", "nie", ",", "maar", "as", "'n", "versameling", "met", "een", "element", ",", "byvoorbeeld", "a", ".", "Die", "element", "vorm", "dan", "deel", "van", "verskillende", "logiese", "relasies", ":", "as", "a", "<", "b", "en", "b", "<", "c", "dan", "is", "a", "<", "c", ".", "In", "die", "logika", "speel", "die", "relasies", "\"", "gelyk", "aan", "\"", "(", "=", ")", ",", "\"", "nie", "gelyk", "aan", "\"", "(", ")", ",", "\"", "kleiner", "as", "\"", "(", "<", ")", "en", "\"", "groter", "as", "\"", "(", ">", ")", "dus", "'n", "belangrike", "rol", ".", "Die", "logika", "is", "egter", "nie", "in", "alle", "gevalle", "van", "toepassing", "nie", ",", "aangesien", "daar", "probleme", "is", "waarby", "al", "die", "elemente", "nie", "tot", "logiese", "waarhede", "of", "valshede", "herlei", "kan", "word", "nie", ".", "In", "die", "empiriese", "benadering", "word", "daar", "sterk", "op", "bewyse", "gesteun", "en", "word", "'n", "onderskeid", "gemaak", "tussen", "reële", "en", "ideële", "begrippe", ".", "Reële", "begrippe", "het", "onder", "meer", "betrekking", "op", "finitiewe", "(", "eindige", ")", "getalle", ",", "waar", "'n", "probleem", "sistematies", "benader", "en", "'n", "antwoord", "gevind", "kan", "word", ".", "Ideële", "begrippe", "het", "betrekking", "op", "infinitiewe", "(", "oneindige", ")", "getalle", ",", "waar", "'n", "vergelyking", "vir", "ʼn", "probleem", "opgestel", "kan", "word", ",", "maar", "'n", "antwoord", "nie", "noodwendig", "bepaal", "kan", "word", "nie", ".", "Dit", "is", "byvoorbeeld", "moontlik", "om", "die", "som", "van", "die", "getal", "vantot000", "te", "bepaal+++", "ensovoorts", ")", ",", "maar", "oor", "die", "som", "van", "die", "getalletot", "n+", "n", "+", "n", "+", "n", "\\", ".", ".", ".", ")", "te", "bepaal", ",", "kan", "slegs", "gespekuleer", "word", ".", "Op", "die", "keper", "beskou", ",", "word", "alle", "wiskundige", "probleme", "egter", "intuïtief", "benader", "en", "word", "die", "wiskunde", "as", "'n", "konstruktiewe", "aktiwiteit", "beskou", ".", "Hierby", "word", "wiskunde", "deur", "sommige", "wiskundiges", "bo", "byvoorbeeld", "die", "logika", "verhef", "en", "logika", "slegs", "as", "'n", "instrument", "in", "die", "oplossing", "van", "'n", "probleem", "beskou", ".", "'n", "Bewys", "vir", "die", "berekening+=word", "uiteindelik", "tog", "verkry", "deur", "werklik", "die", "som", "van", "die", "getalle", "te", "bereken", "en", "dit", "dan", "te", "vergelyk", ".", "Nadat", "daar", "in", "ʼn", "berekening", "vasgestel", "is", "dat", "a", "=", "b", "en", "b", "=", "c", "kan", "die", "logiese", "afleiding", "gemaak", "word", "dat", "a", "=", "c", ".", "Ontwikkeling", "In", "die", "eerste", "vorme", "van", "wiskunde", "is", "veral", "klem", "gelê", "op", "praktiese", "berekenings", "en", "metings", "wat", "in", "die", "handel", ",", "kalenderopstelling", "en", "die", "insameling", "van", "belasting", "gebruik", "is", ".", "Die", "leermeesters", "wat", "vir", "die", "onderrig", "van", "rekenkunde", "verantwoordelik", "was", ",", "het", "egter", "langsamerhand", "teorieë", "oor", "die", "berekenings", "geformuleer", "en", "eerder", "van", "simbole", "as", "getalle", "gebruik", "gemaak", ".", "Babiloniese", "wiskunde", "Babiloniese", "wiskunde", "het", "bekend", "geword", "deur", "die", "vondste", "van", "kleitablette", "waarop", "tekste", "in", "spykerskrif", "verskyn", ".", "Die", "oudste", "tekste", "dateer", "uitv.C.", "en", "het", "betrekking", "op", "rekenkunde", ".", "Die", "Babiloniërs", "het", "veral", "van", "tabelle", "soos", "vermenigvuldigings-", "en", "opteltabelle", "gebruik", "gemaak", ",", "en", "het", "ook", "met", "breuke", "gewerk", ".", "Hulle", "het", "ʼn", "sestigtallige", "stelsel", "gehad", "waaruit", "die", "gebruik", "vanvir", "die", "indeling", "van", "die", "uur", ",", "die", "minuut", "en", "die", "sirkelgraad", "voortgespruit", "het", ".", "Die", "Babiloniërs", "het", "ook", "meetkunde", "beoefen", "en", "kon", "die", "oppervlakte", "en", "inhoud", "van", "eenvoudige", ",", "reglynige", "figure", "bereken", ".", "Daar", "is", "selfs", "bewyse", "van", "die", "oorgang", "van", "rekenkunde", "na", "algebra", ".", "Egiptiese", "wiskunde", "In", "Egiptiese", "grafskrifte", "en", "kalenders", "is", "daar", "aanduidings", "van", "die", "gebruik", "van", "'n", "tientallige", "stelsel", "vir", "praktiese", "rekenkunde", ".", "Dit", "is", "byvoorbeeld", "gebruik", "vir", "die", "berekening", "van", "dieregetalle", "en", "voedselvoorrade", ".", "In", "meetkunde", "het", "die", "Egiptenare", "hulle", "veral", "toegelê", "op", "driehoeksmeetkunde", ",", "maar", "kon", "ook", "die", "inhoud", "van", "'n", "kubus", ",", "silinder", "en", "piramide", "bepaal", ".", "In", "algebra", "het", "hulle", "nie", "verder", "gegaan", "as", "'n", "lineêre", "vergelyking", "met", "een", "onbekende", "nie", ".", "Chinese", "wiskunde", "Die", "belangrikste", "Chinese", "wiskundeteks", "is", "die", "Tjioe", "Tsjang", "Soean-sjoe", "(", "\"", "Die", "nege", "hoofstukke", "oor", "die", "kuns", "van", "wiskunde", "\"", ")", ",", "wat", "handel", "oor", "lineêre", "vergelykings", ",", "vierkants-", "en", "derdemagswortels", "en", "matrikse", ".", "Indiese", "wiskunde", "Indiese", "wiskunde", "dateer", "uitv.C.", "en", "handel", "oor", "die", "konstruksie", "van", "vierkante", "en", "reghoeke", ",", "die", "verband", "tussen", "die", "skuinssy", "(", "diagonaal", ")", "en", "die", "reghoek", "en", "die", "verband", "tussen", "vierkante", "en", "sirkels", ".", "Griekse", "wiskunde", "Die", "Grieke", "het", "baie", "aandag", "bestee", "aan", "die", "eienskappe", "van", "getalle", "en", "berekeninge", ".", "Pythagoras", "het", "die", "driehoek", "bestudeer", "en", "onder", "meer", "sy", "beroemde", "stelling", "geformuleer", "wat", "lui", "dat", "die", "som", "van", "die", "kwadraat", "van", "die", "vertikale", "sy", "en", "die", "kwadraat", "van", "die", "horisontale", "sy", "in", "'n", "driehoek", "gelyk", "is", "aan", "die", "kwadraat", "van", "die", "skuinssy", ".", "In", "ongeveerv.C", ".", "is", "begrippe", "geformuleer", "met", "betrekking", "tot", "eindige", "(", "finitiewe", ")", "en", "oneindige", "(", "infinitiewe", ")", "getalle", ".", "Inv.C", ".", ".", "het", "Hippokrates", "begin", "om", "deur", "middel", "van", "logiese", "gevolgtrekkings", "stellings", "af", "te", "lei", "wat", "as", "aksiome", "bekend", "staan", ".", "Plato", "en", "Aristoteles", "het", "dit", "nagevolg", "en", "wiskunde", "met", "logika", "in", "verband", "gebring", ".", "Inv.C", ".", "het", "Euklides", "sy", "werk", "Elemente", "geskryf", "en", "van", "aksiome", "uitgegaan", "waaruit", "stellings", "logies", "afgelei", "kon", "word", ".", "Hierdie", "werk", "was", "invloedryk", "en", "daar", "word", "vandag", "soms", "nog", "na", "meetkunde", "as", "Euklidiese", "meetkunde", "verwys", ".", "Arabiese", "wiskunde", "Aan", "die", "begin", "van", "diee", "eeu", "is", "die", "Arabiese", "syferstelsel", "en", "wiskunde", "in", "Italië", "bekend", "gestel", ".", "Die", "Arabiere", "het", "kennis", "uit", "ander", "nasies", "se", "wiskunde", "opgeneem", "en", "hulle", "veral", "op", "praktiese", "wiskundige", "vaardighede", "toegelê", "(", "rekenkunde", "en", "driehoeksmeetkunde", ")", ".", "Hulle", "het", "werke", "gelewer", "wat", "die", "grondslag", "gelê", "het", "vir", "die", "ontwikkeling", "van", "algebra", "in", "Europa", ".", "Aan", "die", "begin", "van", "die", "eeu", "het", "die", "Griekse", "en", "Arabiese", "wiskunde", "sterk", "in", "Italië", "uitgebrei", ".", "Die", "gebruik", "van", "simbolenotasie", "is", "ingevoer", "en", "daar", "is", "heelwat", "vordering", "in", "teoretiese", "algebra", "gemaak", ".", "Vanweë", "die", "eise", "wat", "in", "sterrekunde", "en", "navigasie", "gestel", "is", ",", "het", "driehoeksmeetkunde", "ook", "sterk", "ontwikkel", ".", "In", "diee", "eeu", "het", "Pierre", "de", "Fermat–die", "grondslag", "vir", "die", "moderne", "getalleteorie", "gelê", ".", "Saam", "met", "Pascal", "het", "hy", "dit", "ook", "vir", "die", "ontwikkeling", "van", "waarskynlikheidsrekening", "gebruik", ".", "Descartes", "het", "hom", "op", "analitiese", "meetkunde", "toegelê", "en", "in", "sy", "koördinaatmeetkunde", "gewys", "op", "die", "verband", "tussen", "meetkunde", "en", "algebra", ".", "Die", "tekens", "+", "en", "-", "en", "die", "notasie", "xhet", "in", "gebruik", "gekom", "en", "Descartes", "het", "die", "eerste", "letters", "van", "die", "alfabet", "(", "a", ",", "b", ",", "c", ")", "vir", "bekendes", ",", "en", "die", "laaste", "letters", "(x", ",", "y", ",", "z", ")", "vir", "onbekendes", "gebruik", ".", "John", "Napier", "het", "logaritmes", "begin", "gebruik", "wat", "tot", "en", "met", "die", "koms", "van", "die", "rekenaar", "een", "van", "die", "kragtigste", "rekenmetodes", "was", ".", "'n", "Ingrypende", "ontwikkeling", "was", "die", "van", "differensiaalrekening", ",", "waaraan", "onder", "andere", "Fermat", "en", "Newton", "gewerk", "het", ".", "Dit", "het", "betrekking", "op", "die", "differensiaal", "-", "en", "integraalrekening", "waarby", "funksies", "'n", "belangrike", "rol", "speel", ".", "Wanneer", "die", "verandering", "van", "een", "getal", "(", "onafhanklike", "veranderlike", ")", "in", "'n", "vergelyking", "die", "verandering", "in", "'n", "ander", "getal", "veroorsaak", "(", "afhanklike", "veranderlike", ")", ",", "word", "daardie", "getal", "die", "funksie", "van", "die", "vergelyking", "genoem", ".", "Ander", "belangrike", "wiskundige", "dissiplines", "wat", "ontwikkel", "is", ",", "is", "die", "nie-euklidiese", "meetkunde", "(", "Gauss", ")", ",", "tensorrekening", "(", "Riemann", ")", ",", "versamelingsleer", "(", "Cantor", ")", ",", "vektore", ",", "topologie", "en", "skakelalgebra", "(", "Boole", ")", ".", "Toepassings", "Die", "wiskunde", "is", "'n", "omvattende", "wetenskap", "met", "onder", "meer", "die", "volgende", "dissiplines", ":", "rekenkunde", ",", "meetkunde", ",", "algebra", ",", "versamelingsleer", ",", "vektore", ",", "grafieke", "en", "funksies", ",", "statistiek", ",", "differensiasie", ",", "integrasie", ",", "tensorrekening", ",", "komplekse", "getalle", ",", "matrikse", ",", "rye", "en", "reekse", ",", "skakel-algebra", ",", "topologie", ",", "waarskynlikheidsrekening", "en", "selfs", "ook", "programmering", ".", "Die", "wiskunde", "vind", "oor", "'n", "wye", "gebied", "toepassing", ",", "waarvan", "die", "belangrikste", "toepassings", "hieronder", "kortliks", "bespreek", "word", ".", "-", "Rekenkunde", "het", "betrekking", "op", "die", "praktiese", "bewerking", "van", "getalle", ".", "Die", "teoretiese", "benadering", "tot", "getalle", "vorm", "'n", "onderafdeling", "van", "die", "algebra", ".", "-", "Meetkunde", "het", "betrekking", "op", "die", "bepaling", "van", "die", "afmetings", "en", "die", "eienskappe", "van", "meetkundige", "figure", "(", "punt", ",", "lyn", ",", "driehoek", ",", "sirkel", ",", "ensovoorts", ")", ".", "-", "Algebra", "leen", "hom", "sterk", "tot", "die", "opstel", "van", "vergelykings", "(", "x", "=", "y", ",", "a", "+", "b", "=", "c", ",", "ensovoorts", ")", "en", "relasies", "(", "a", ">", "b", ",", "a", "b", ",", "ensovoorts", ")", ".", "In", "die", "analitiese", "meetkunde", "vind", "die", "algebra", "en", "meetkunde", "aansluiting", ",", "aangesien", "die", "meetkundige", "figure", "aan", "die", "hand", "van", "algebraïese", "vergelykings", "omskryf", "kan", "word", ".", "-", "Versamelingsleer", "word", "onder", "meer", "vir", "die", "studie", "van", "getalstelsels", "gebruik", ".", "'n", "Voorbeeld", "van", "'n", "versameling", "is", "die", "getalle", ",", "\\", ".", ".", ".", "n", ",", "wat", "'n", "oneindige", "versameling", "natuurlike", "getalle", "is", ".", "Die", "simbool", "n", "dui", "aan", "dat", "daar", "nie", "'n", "laaste", "element", "is", "nie", ".", "-", "Differensiasie", "is", "'n", "kragtige", "rekenmetode", "waarmee", "komplekse", "probleme", "opgelos", "kan", "word", ".", "'n", "Bekende", "toepassing", "van", "differensiasie", "is", "die", "berekening", "van", "die", "snelheid", "van", "'n", "vuurpyl", "wat", "'n", "gegewe", "hoeveelheid", "brandstof", "dra", ".", "Namate", "die", "brandstof", "verbruik", "en", "die", "vuurpyl", "dus", "ligter", "word", ",", "beweeg", "dit", "vinniger", ",", "en", "hierdie", "versnelling", "kan", "met", "behulp", "van", "'n", "differensiaalvergelyking", "bepaal", "word", ".", "-", "Integrasie", "is", "die", "resiprook", "van", "differensiasie", ".", "Terwyl", "differensiasie", "byvoorbeeld", "vir", "die", "berekening", "van", "'n", "vuurpyl", "se", "snelheid", "gebruik", "word", "(", "tempo", "van", "verplasing", ")", ",", "word", "integrasie", "gebruik", "vir", "die", "bepaling", "van", "die", "afstand", "wat", "dit", "aflê", "(", "totale", "verplasing", ")", ".", "-", "Tensorrekening", "word", "in", "die", "studie", "van", "abstrakte", "figure", "gebruik", ".", "Dit", "is", "nou", "verwant", "aan", "die", "analitiese", "meetkunde", "waarby", "figure", "in", "'n", "koördinaatstelsel", "voorgestel", "word", ",", "dit", "wil", "sê", "op", "x-", "en", "y-asse", ".", "-", "Vektore", "word", "vir", "probleme", "gebruik", "waarby", "beweging", ",", "kragte", ",", "snelheid", ",", "ensovoorts", ",", "betrokke", "is", ".", "Enige", "fisiese", "grootheid", "waarby", "grootte", "en", "rigting", "ter", "sprake", "kom", ",", "word", "'n", "vektor", "genoem", ".", "-", "Grafieke", "word", "vir", "die", "interpretasie", "van", "wiskundige", "informasie", "gebruik", ".", "Die", "inhoud", "van", "'n", "komplekse", "vergelyking", "kan", "dikwels", "in", "een", "oogopslag", "duidelik", "word", "wanneer", "die", "grafiese", "voorstelling", "van", "die", "vergelyking", "bestudeer", "word", ".", "-", "Statistiek", "word", "vir", "die", "studie", "van", "groot", "hoeveelhede", "gegewens", "gebruik", ".", "Uit", "so", "'n", "studie", "word", "dikwels", "wiskundige", "vergelykings", "saamgestel", ",", "en", "grafieke", "daarvan", "opgestel", "sodat", "die", "inhoud", "van", "die", "gegewens", "met", "een", "oogopslag", "duidelik", "word", ".", "-", "Komplekse", "getalle", "is", "'n", "kombinasie", "van", "reële", "en", "denkbeeldige", "getalle", ".", "'n", "Reële", "getal", "kan", "op", "die", "getallelyn", "voorgestel", "word", "(", "byvoorbeeld", "die", "natuurlike", "getalle", "\\", ".", ".", "\\", ".", ")", ".", "'n", "Denkbeeldige", "getal", "kan", "nie", "op", "die", "getallelyn", "voorgestel", "word", "nie", "(", "byvoorbeeld", "die", "vierkantswortel", "van", "negatiewe", "getalle", ")", "en", "die", "letter", "i", "of", "j", "word", "gewoonlik", "gebruik", "om", "dit", "voor", "te", "stel", ".", "Komplekse", "getalle", "word", "geskryf", "as", ":", "(", "reële", "getal", ")", "+", "j", "(", "denkbeeldige", "getal", ")", ".", "-", "Matriksalgebra", "het", "onder", "meer", "betrekking", "op", "'n", "tweedimensionele", "uiteensetting", "(", "n", "X", "n", ")", "van", "elemente", "of", "simbole", ".", "'n", "Eenvoudige", "voorbeeld", "van", "'n", "matriks", "is", "'n", "opteltabel", "waaruit", "die", "som", "vangetalle", "regstreeks", "afgelees", "kan", "word", ".", "-", "Rye", "en", "reekse", "is", "die", "versamelnaam", "vir", "opeenvolgende", "reekse", "getalle", "wat", "'n", "vaste", "verband", "met", "mekaar", "het", ".", "Die", "algemene", "skryfwyse", "is", "(", "a+", "x)n", ".", "'n", "Voorbeeld", "van", "'n", "getalreeks", "is", "die", "opeenvolgende", "getalle", "\\", ".", ".", ".", "waar", "die", "intervalleis", ".", "-", "Skakelalgebra", "het", "betrekking", "op", "rekenaarelemente", "waarby", "die", "relasies", "EN", ",", "OF", ",", "NIE", ",", "ensovoorts", "'n", "belangrike", "rol", "speel", ".", "Die", "rekenaarelemente", "is", "skakelaars", "(", "elektronies", ")", "wat", "net", "invanmoontlike", "stande", "kan", "wees", ",", "naamlik", "aan", "of", "af", ",", "wat", "asenvoorgestel", "kan", "word", ".", "Die", "EN", "funksie", "het", "byvoorbeeld", "betrekking", "opskakelaars", ",", "A", "en", "B", ",", "wat", "in", "serie", "met", "mekaar", "is", ".", "Die", "elektriese", "stroom", "in", "die", "kring", "kan", "dus", "slegs", "vloei", "as", "A", "en", "B", "gesluit", "is", ".", "Wanneer", "dieskakelaars", "parallel", "met", "mekaar", "is", ",", "sal", "die", "stroom", "vloei", "as", "AB", "gesluit", "is", ".", "Die", "EN-funksie", "speel", "byvoorbeeld", "'n", "belangrike", "rol", "by", "rekenaarbesluitneming", ".", "Die", "rekenaar", "kan", "van", "'n", "instruksie", "voorsien", "word", "om", "slegs", "'n", "uitset", "te", "verskaf", "wanneerrekenaarelemente", ",", "A", "en", "B", ",", "albei", "in", "diestand", "is", ".", "-", "Topologie", "is", "'n", "gevorderde", "meetkundige", "dissipline", "waarin", "die", "studie", "oor", "abstrakte", "figure", "uitgebrei", "word", ".", "-", "Waarskynlikheidsrekening", "het", "onder", "meer", "betrekking", "op", "die", "informasieteorie", ",", "waarby", "die", "waarskynlikheid", "van", "'n", "keuse", "ondersoek", "word", ".", "Die", "waarskynlikheid", "(p", ")", "dat", "ʼn", "persoon", ",", "by", "'n", "willekeurige", "keuse", ",", "opvanmoontlikhede", "sal", "besluit", ",", "is", "ewe", "groot", ".", "Die", "waarskynlikheid", "p", "is", "dan", "p", "=", "½-Namate", "'n", "persoon", "dan", "beïnvloed", "word", "in", "sy", "keuse", ",", "word", "die", "waarskynlikheid", "grater", "dat", "hy", "op", "'n", "bepaalde", "moontlikheid", "sal", "besluit", ".", "-", "Program", "mering", "omvat", "die", "opstel", "van", "'n", "reeks", "instruksies", "wat", "'n", "rekenaar", "moet", "uitvoer", ".", "Die", "instruksies", "is", "wiskundegebonde", "aangesien", "die", "rekenaar", "in", "beginsel", "'n", "rekenmasjien", "is", ".", "Oorsig", "en", "geskiedenis", "van", "wiskunde", "Die", "woord", "'", "wiskunde", "'", "is", "dieselfde", "as", "die", "Nederlandse", "woord", "vir", "die", "vak", "en", "het", "sy", "oorsprong", "uit", "die", "term", "wisconst", "(", "kuns", "van", "die", "gewisse", "of", "sekere", ")", "wat", "Simon", "Stevin", "in", "diee", "eeu", "aan", "die", "vakgebied", "toegeken", "het", ".", "Die", "hoofvertakkinge", "van", "wiskunde", "het", "ontstaan", "uit", "die", "behoefte", "om", "berekeninge", "in", "die", "handel", "te", "doen", "om", "landmeting", "te", "doen", "en", "om", "sterrekundige", "gebeure", "te", "voorspel", ".", "Die", "studie", "van", "struktuur", "begin", "met", "getalle", ",", "eerstens", "met", "die", "bekende", "natuurlike", "getalle", "en", "heelgetalle", "en", "hul", "rekenkundige", "bewerkings", ",", "wat", "beskryf", "word", "in", "elementêre", "algebra", ".", "Die", "besondere", "eienskappe", "van", "heelgetalle", "word", "bestudeer", "in", "getalteorie", ".", "Die", "ondersoek", "na", "metodes", "om", "vergelykings", "op", "te", "los", "lei", "tot", "die", "veld", "van", "abstrakte", "algebra", ",", "wat", "onder", "andere", "die", "ring-", "en", "liggaamstrukture", "bestudeer", "wat", "die", "algemene", "eienskappe", "van", "die", "bekende", "getalle", "beskryf", ".", "Die", "fisies", "belangrike", "begrip", "van", "vektore", "word", "veralgemeen", "na", "vektorruimtes", "en", "bestudeer", "deur", "lineêre", "algebra", "wat", "tot", "die", "twee", "vertakkinge", "van", "struktuur", "en", "ruimte", "behoort", ".", "Die", "studie", "van", "ruimte", "vind", "sy", "oorsprong", "in", "meetkunde", ",", "eerstens", "in", "Euklidiese", "meetkunde", "en", "driehoeksmeting", "van", "die", "bekende", "driedimensionele", "ruimte", "en", "later", "dan", "ook", "veralgemeen", "deur", "nie-Euklidiese", "meetkunde", "wat", "'n", "sentrale", "rol", "speel", "in", "algemene", "relatiwiteit", ".", "Baie", "ou", "vraagstukke", "rondom", "maatstaf", "en", "kompas", "konstruksie", "is", "finaal", "beantwoord", "deur", "Galois", "se", "teorie", ".", "Die", "moderne", "velde", "van", "differensiaalmeetkunde", "en", "algebrïese", "meetkunde", "veralgemeen", "meetkunde", "in", "verskillende", "rigtings", ":", "Differensiaalmeetkunde", "beklemtoon", "die", "begrippe", "van", "funksies", ",", "veselbondels", ",", "afgeleides", ",", "gladde", "funksies", "en", "rigting", ",", "terwyl", "algebraïse", "meetkunde", "meetkundige", "voorwerpe", "beskryf", "as", "stelle", "oplossings", "vir", "polinomiaalvergelykings", ".", "Groepteorie", "ondersoek", "die", "begrip", "van", "simmetrie", "op", "'n", "abstrakte", "wyse", "en", "verskaf", "'n", "skakel", "tussen", "die", "studies", "van", "ruimte", "en", "struktuur", ".", "Topologie", "verbind", "die", "studie", "van", "ruimte", "en", "die", "studie", "van", "verandering", "deur", "op", "die", "begrip", "van", "kontinuiteit", "te", "fokus", ".", "Die", "verstaan", "en", "beskrywing", "van", "die", "verandering", "in", "meetbare", "hoeveelhede", "is", "die", "algemene", "trant", "van", "die", "natuurwetenskappe", ",", "en", "analise", "is", "ontwikkel", "as", "nuttige", "gereedskap", "om", "dit", "te", "doen", ".", "Die", "sentrale", "begrip", "wat", "gebruik", "word", "om", "'n", "veranderende", "veranderlike", "te", "beskryf", "is", "die", "begrip", "van", "'n", "funksie", ".", "Baie", "probleme", "lei", "natuurlik", "tot", "verbande", "tussen", "'n", "hoeveelheid", "en", "sy", "tempo", "van", "verandering", "en", "die", "metodes", "om", "hierdie", "probleme", "op", "te", "los", "word", "bestudeer", "in", "die", "veld", "van", "differensiaalvergelykings", ".", "Die", "getalle", "wat", "gebruik", "word", "om", "kontinue", "hoeveelhede", "voor", "te", "stel", "is", "die", "reële", "getalle", "en", "die", "gedetailleerde", "studie", "van", "hulle", "eienskappe", "en", "die", "eienskappe", "van", "reëlwaarde", "funksies", "staan", "bekend", "as", "reële", "analise", ".", "Vir", "verskeie", "redes", "is", "dit", "gerieflik", "om", "komplekse", "getalle", "te", "skep", "en", "die", "studie", "van", "hierdie", "getalle", "word", "kompleksanalise", "genoem", ".", "Funksionaalanalise", "fokus", "op", "die", "(", "tipies", "beperkte", "dimensionele", ")", "ruimtes", "van", "funksies", ",", "wat", "die", "grondslag", "vorm", "van", "kwantummeganika", "en", "vele", "ander", "vertakkinge", ".", "Baie", "natuurverskynsels", "kan", "beskryf", "word", "deur", "dinamiese", "stelsels", "en", "chaosteorie", "wat", "gemoeid", "is", "met", "die", "feit", "dat", "baie", "van", "hierdie", "stelsels", "onvoorspelbare", "dog", "bepaalbare", "eienskappe", "vertoon", ".", "In", "'n", "poging", "om", "die", "grondslag", "van", "wiskunde", "helder", "te", "maak", "en", "te", "ondersoek", "is", "die", "velde", "van", "versamelingsleer", ",", "wiskundige", "logika", "en", "modelteorie", "ontwikkel", ".", "Toe", "rekenaars", "vir", "die", "eerste", "keer", "bedink", "is", ",", "is", "verskeie", "noodsaaklike", "teoretiese", "begrippe", "gevorm", "deur", "wiskundiges", ",", "wat", "gelei", "het", "tot", "die", "velde", "van", "berekenbaarheidsteorie", ",", "kompleksiteitsteorie", ",", "inligtingsteorie", "en", "algoritmiese", "inligtingsteorie", ".", "Baie", "van", "hierdie", "vraagstukke", "word", "nou", "ondersoek", "in", "teoretiese", "rekenaarwetenskap", ".", "Diskrete", "wiskunde", "is", "die", "algemene", "naam", "vir", "die", "vertakkinge", "van", "wiskunde", "wat", "nuttig", "is", "in", "rekenaarwetenskap", ".", "'n", "Belangrike", "veld", "in", "toegepaste", "wiskunde", "is", "statistiek", "wat", "waarskynlikheidsteorie", "as", "hulpmiddel", "gebruik", "en", "maak", "dit", "moontlik", "om", "verskynsels", "te", "beskryf", ",", "te", "analiseer", "en", "te", "voorspel", "en", "word", "deur", "alle", "wetenskappe", "gebruik", ".", "Numeriese", "analise", "ondersoek", "die", "metodes", "waarmee", "verskeie", "wiskundige", "probleme", "doeltreffend", "op", "rekenaars", "opgelos", "kan", "word", "en", "neem", "afrondingsfoute", "in", "ag", ".", "Onderwerpe", "in", "wiskunde", "'n", "Alfabetiese", "en", "onderverdeelde", "lys", "van", "wiskundige", "onderwerpe", "is", "beskikbaar", ".", "Die", "volgende", "lys", "van", "ondervertakkings", "en", "onderwerpe", "is", "een", "organisatoriese", "oorsig", "van", "wiskunde", ".", "Hoeveelhede", "Oor", "die", "algemeen", "stel", "hierdie", "onderwerpe", "en", "idees", "uitdruklike", "metings", "en", "groottes", "van", "getalle", "of", "versamelings", ",", "of", "maniere", "om", "sulke", "mates", "te", "vind", "voor", ".", "Getal", "–", "Natuurlike", "getal", "–", "Pi", "–", "Heelgetalle", "–", "Rasionale", "getalle", "–", "Reële", "getalle", "–", "Komplekse", "getalle", "–", "Hiperkomplekse", "getalle", "–", "Kwarternêre", "–", "Oktoniese", "–", "Sedeniese", "–", "Hiperreële", "getalle", "–", "Surreële", "getalle", "–", "Ordinale", "getalle", "–", "kardinale", "getalle", "–", "p-adiese", "getalle", "–", "Heelgetalreekse", "–", "Wiskundige", "konstantes", "–", "Syfername", "–", "Oneindigheid", "–", "Basis", "–", "Repeterende", "breuke", ".", "Verandering", "Hierdie", "onderwerpe", "verskaf", "maniere", "om", "verandering", "in", "wiskundige", "funksies", "en", "veranderinge", "tussen", "getalle", "te", "meet", ".", "Rekenkunde", "–", "Analise", "–", "Vektoranalise", "–", "Analise", "–", "Differensiaalvergelykings", "–", "Dinamiese", "stelsels", "en", "chaosteorie", "–", "Lys", "van", "funksies", "Struktuur", "Hierdie", "vertakkinge", "van", "wiskunde", "meet", "die", "grootte", "en", "simmetrie", "van", "getalle", "en", "verskeie", "konstruksies", ".", "Abstrakte", "algebra", "–", "Getalteorie", "–", "Algebraïse", "meetkunde", "–", "Groepteorie", "–", "Monoïde", "–", "Analise", "–", "Topologie", "–", "Lineêre", "algebra", "–", "Grafiekteorie", "–", "Universele", "algebra", "–", "Kategorie", "teorie", "–", "Ordeningsteorie", "Ruimte", "Hierdie", "onderwerpe", "neig", "tot", "'n", "meer", "visuele", "aanslag", "as", "die", "ander", "wiskundige", "onderwerpe", "te", "neem", ".", "Topologie", "–", "Meetkunde", "–", "Driehoeksmeting", "–", "Algebraïse", "meetkunde", "–", "Differensiaalmeetkunde", "–", "Differensiaaltopologie", "–", "Algebraïse", "topologie", "–", "Lineêre", "algebra", "–", "Fraktaalmeetkunde", "Diskrete", "wiskunde", "Diskrete", "wiskunde", ",", "in", "die", "breë", "gesproke", ",", "is", "die", "studie", "van", "individuele", ",", "telbare", "wiskundige", "voorwerpe", ".", "'n", "Voorbeeld", "is", "die", "versameling", "van", "alle", "heelgetalle", ".", "Onderwerpe", "in", "diskrete", "wiskunde", "is", "gemoeid", "met", "die", "vertakkinge", "van", "wiskunde", "met", "voorwerpe", "wat", "slegs", "spesifieke", ",", "onderskeibare", "waardes", "kan", "aanneem", ".", "Kombinatorika", "–", "Naïwe", "versamelingsteorie", "–", "Waarskynlikheid", "–", "Teorie", "van", "berekenbaarheid", "–", "Eindige", "wiskunde", "–", "Kriptografie", "–", "Grafiekteorie", "–", "Spelteorie", "–", "Kriptologie", "Toegepaste", "wiskunde", "Velde", "in", "toegepaste", "wiskunde", "pas", "wiskundige", "kennis", "op", "die", "werklike", "wêreld", "toe", ".", "Meganika", "–", "Numeriese", "analise", "–", "Optimisasie", "–", "Waarskynlikheid", "–", "Statistiek", "–", "Finansiële", "wiskunde", "Beroemde", "stellings", "en", "vermoedes", "Hierdie", "stellings", "het", "beide", "wiskundiges", "en", "niewiskundiges", "al", "geïnteresseer", ".", "Stelling", "van", "Pythagoras", "–", "Fermat", "se", "laaste", "stelling", "–", "Goldbach", "se", "vermoede", "–", "Tweelingpriem-vermoede", "–", "Gödel", "se", "onvolledigheidstellings", "–", "Poincaré-vermoede", "–", "Cantor", "se", "diagonaalargument", "–", "Vierkleur-stelling", "–", "Zorn", "se", "lemma", "–", "Euler", "se", "identiteit", "–", "Scholz-vermoede", "–", "Church-Turing-veronderstelling", "Belangrike", "stellings", "en", "vermoedes", "Hierdie", "stellings", "en", "vermoedes", "het", "die", "voorkoms", "van", "wiskunde", "in", "die", "geskiedenis", "verander", ".", "Riemann-vermoede", "–", "Kontinuumvermoede", "–", "P=NP", "–", "Pythagoras", "se", "teorie", "–", "Sentrale", "limiet-stelling", "–", "Fundamentele", "stelling", "van", "analise", "–", "Fundamentele", "stelling", "van", "algebra", "–", "Fundamentele", "stelling", "van", "rekenkunde", "–", "Fundamentele", "stelling", "van", "projeksiemeetkunde", "–", "klassifikasie", "stelling", "van", "vlakke", "–", "Gauss-Bonnet", "stelling", "Grondbeginsels", "en", "metodes", "Hierdie", "onderwerpe", "behels", "die", "benadering", "tot", "wiskunde", "en", "beïnvloed", "die", "manier", "waarop", "wiskundiges", "hul", "vak", "bestudeer", ".", "Filosofie", "van", "Wiskunde", "–", "Wiskundige", "intuïsie", "–", "Wiskundige", "konstruktivisme", "–", "Grondbeginsels", "van", "Wiskunde", "–", "Versamelingsteorie", "–", "Simboliese", "logika", "–", "Modelteorie", "–", "Kategorieteorie", "–", "Logika", "–", "Truwaartse", "Wiskunde", "–", "Tabel", "van", "wiskundige", "simbole", "Geskiedenis", "en", "die", "wêreld", "van", "wiskundiges", "Geskiedenis", "van", "Wiskunde", "–", "Wiskundige", "tydlyn", "–", "Wiskundiges", "–", "Fields", "medalje", "–", "Abelprys", "–", "Millenniumprys", "probleme", "–", "Internasionale", "Wiskundige", "Vereniging", "–", "Wiskunde", "kompetisies", "–", "Laterale", "denke", "–", "Wiskundige", "vermoëns", "en", "geslagsaangeleenthede", "Wiskunde", "en", "ander", "vakgebiede", "Wiskunde", "en", "argitektuur", "–", "Wiskunde", "en", "opvoeding", "–", "Wiskunde", "van", "musiekskale", "Wiskundige", "toevallighede", "Lys", "van", "wiskundige", "toevallighede", "Wiskundige", "gereedskap", "Oud", ":", "Abakus", "Napier", "'", "se", "bene", ",", "Skuifliniaal", "Maatstok", "en", "Kompas", "Hoofrekene", "Nuut", ":", "Sakrekenaar", "en", "rekenaars", "Programmeringstale", "Internetsnelskrifnotasie", "statistiese", "analise", "sagteware", "SPSS", "SAS", "R", "Aanhalings", "Met", "verwysing", "tot", "die", "aksiomatiese", "metode", ",", "waar", "sekere", "eienskappe", "van", "'n", "(", "andersins", "onbekende", ")", "struktuur", "aanvaar", "word", "en", "die", "gevolge", "daarvan", "dan", "logies", "afgelei", "word", ",", "het", "Bertrand", "Russell", "gesê", ":", "Wiskunde", "mag", "gedefinieer", "word", "as", "die", "vak", "waar", "ons", "nooit", "weet", "waaroor", "ons", "praat", "nie", ",", "of", "weet", "dat", "wat", "ons", "sê", "waar", "is", "nie", ".", "Dit", "verduidelik", "waarom", "John", "Von", "Neumann", "eenkeer", "gesê", "het", ":", "In", "wiskunde", "verstaan", "jy", "nie", "dinge", "nie", ".", "Jy", "raak", "net", "gewoond", "aan", "hulle", ".", "Oor", "die", "skoonheid", "van", "Wiskunde", "het", "Bertrand", "Russell", "in", "sy", "Study", "of", "Mathematics", "gesê", ":", "Wiskunde", "met", "reg", "beskou", ",", "besit", "nie", "net", "die", "waarheid", "nie", "maar", "'n", "opperste", "skoonheid", "–", "'n", "skoonheid", "koud", "en", "hard", "soos", "die", "van", "'n", "beeld", ",", "sonder", "om", "ag", "te", "slaan", "op", "ons", "swakker", "natuur", ",", "sonder", "die", "prag", "van", "skilder", "of", "musiek", ",", "dog", "met", "verhewe", "suiwerheid", "en", "in", "staat", "tot", "'n", "streng", "volmaaktheid", "soos", "slegs", "die", "beste", "kuns", "kan", "toon", ".", "Die", "ware", "gees", "van", "blydskap", ",", "van", "vervoering", ",", "die", "gewaarwording", "van", "meer", "te", "wees", "as", "net", "'n", "mens", ",", "wat", "die", "toetsteen", "vir", "die", "hoogste", "uitnemendheid", "is", ",", "is", "te", "vinde", "in", "wiskunde", "so", "seker", "as", "wat", "dit", "in", "digkuns", "gevind", "kan", "word", ".", "Met", "die", "toelig", "van", "die", "simmetrie", "tussen", "die", "kreatiewe", "en", "logiese", "aspekte", "van", "wiskunde", "het", "W.S", ".", "Anglin", "in", "Mathematics", "and", "History", "opgemerk", ":", "Wiskunde", "is", "nie", "'n", "versigtige", "mars", "op", "'n", "goed", "skoongeveegde", "hoofpad", "nie", ",", "maar", "'n", "reis", "na", "'n", "vreemde", "wildernis", ",", "waar", "die", "ontdekkingsreisigers", "dikwels", "verlore", "raak", ".", "Deeglikheid", "moet", "vir", "die", "historikus", "'n", "sein", "wees", "dat", "die", "kaarte", "getrek", "is", "en", "dat", "die", "ware", "ontdekkers", "elders", "heen", "is", ".", "Wiskunde", "is", "nie", "\\", ".", ".", ".", "Wiskunde", "is", "nie", "numerologie", "nie", ".", "Alhoewel", "numerologie", "modulêre", "rekenkunde", "gebruik", "om", "name", "en", "datums", "af", "te", "breek", "na", "enkelsyfer", "getalle", ",", "ken", "numerologie", "arbitrêre", "emosies", "en", "eienskappe", "aan", "getale", "toe", "sonder", "om", "die", "toekenning", "op", "'n", "logiese", "manier", "te", "bewys", ".", "Wiskunde", "is", "gemoeid", "met", "die", "bewys", "of", "weerlegging", "van", "idees", "op", "'n", "logiese", "manier", ",", "en", "numerologie", "is", "nie", ".", "Die", "interaksies", "tussen", "die", "arbitrêr", "toegewyste", "emosies", "van", "die", "getalle", "word", "op", "voorgevoel", "beraam", "eerder", "as", "om", "dit", "op", "'n", "nougesette", "manier", "te", "bereken", ".", "Wiskunde", "is", "nie", "rekeningkunde", "nie", ".", "Alhoewel", "rekenkundige", "bewerkings", "noodsaaklik", "is", "om", "die", "werk", "van", "'n", "rekenmeester", "te", "doen", ",", "is", "hulle", "hoofsaaklik", "besorgd", "met", "die", "bewys", "dat", "die", "berekeninge", "waar", "en", "korrek", "gedoen", "is", "deur", "'n", "dubbele", "nagaanstelsel", "te", "gebruik", ".", "Die", "bewys", "of", "weerlegging", "van", "vermoedes", "is", "baie", "belangrik", "vir", "wiskundiges", ",", "maar", "nie", "soseer", "vir", "rekenmeesters", "nie", ".", "Vooruitgang", "in", "abstrakte", "wiskunde", "is", "van", "weinig", "waarde", "vir", "rekeningkunde", ",", "as", "die", "ontdekkings", "nie", "toegepas", "kan", "word", "om", "die", "doeltreffend", "van", "boekhouding", "te", "verbeter", "nie", ".", "Wiskunde", "is", "nie", "fisika", "nie", ",", "ten", "spyte", "van", "die", "aantal", "historiese", "en", "filosofiese", "verbande", "tussen", "die", "twee", "vakgebiede", ".", "Sien", "ook", "Elementêre", "wiskunde", "Driehoeksmeting", "Logaritme", "Magsverheffing", "Oppervlakte", "Volume", "Wiskundige", "terminologie", "Bronne", "Wêreldspektrum", ",", "ISBN", "volume", "bl", ".", "-", "Courant", ",", "R.", "en", "H", ".", "Robbins", ",", "What", "Is", "Mathematics", "?", "Davis", ",", "Philip", "J.", "en", "Hersh", ",", "Reuben", ",", "The", "Mathematical", "Experience", ".", "Birkhäuser", ",", "Boston", ",", "Mass", ".", ",", "'n", "Sagkunse", "bekendstelling", "tot", "die", "wêreld", "van", "wiskunde", ".", "Gullberg", ",", "Jan", ",", "Mathematics--From", "the", "Birth", "of", "Numbers", ".", "W.", "W", ".", "Norton", ",", "'n", "Ensiklopediese", "oorsig", "van", "wiskunde", "aangebied", "in", "duidelik", ",", "eenvoudige", "taal", ".", "Hazewinkel", ",", "Michiel", "(", "red", ".", ")", ",", "Encyclopaedia", "of", "Mathematics", ".", "Kluwer", "Academic", "Publishers", "'n", "Vertaalde", "en", "uitgebreide", "weergawe", "van", "'n", "Sowjet", "wiskunde", "ensiklopedie", ",", "in", "tien", "(", "duur", ")", "volumes", ",", "die", "volledigste", "en", "gesaghebbende", "werk", "beskikbaar", ".", "Ook", "in", "sagteband", "en", "op", "Kompakskyf", "beskikbaar", ".", "Kline", ",", "M", ".", ",", "Mathematical", "Thought", "from", "Ancient", "to", "Modern", "Times", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "'n", "gespreksforum", "vir", "wiskunde", ",", "wetenskap", ",", "tegnologie", "en", "fisika", "Rusin", ",", "Dave", ":", "The", "Mathematical", "Atlas", "\\", ".", "'n", "Begeleide", "toer", "deur", "verskeie", "vertakkings", "van", "moderne", "wiskunde", ".", "'n", "Wiskundige", "tesourus", "onderhou", "deur", "die", "NRICH", "projek", "by", "die", "Universiteit", "van", "Cambridge", "(", "VK", ")", ",", "Connecting", "Mathematics", "Weisstein", ",", "Eric", "et", "al", ".", ":", "MathWorld", ":", "World", "of", "Mathematics", ".", "'n", "Aanlynensiklopedie", "van", "wiskunde", "wat", "op", "klassieke", "wiskunde", "fokus", ".", "Planet", "Math", ".", "'n", "Aanlynensiklopedie", "vir", "die", "wiskunde", "in", "aanbou", ",", "met", "fokus", "op", "die", "moderne", "wiskunde", ".", "Die", "GFDL", "word", "gebruik", ",", "wat", "die", "uitruil", "van", "artikels", "met", "Wikipedia", "moontlik", "maak", ".", "Gebruik", "die", "kodetaal", "TeX", ".", "Stefanov,", "Alexandre", ":", "Textbooks", "in", "Mathematics", ".", "'n", "Lys", "gratis", "aanlyn", "handboeke", "en", "klasnotas", "vir", "Wiskunde", ".", "Bogomolny", ",", "Alexander", ":", "Interactive", "Mathematics", "Miscellany", "and", "Puzzles", ".", "'n", "Groot", "versameling", "artikels", "oor", "verskeie", "wiskundige", "onderwerpe", "met", "meer", "asdaarvan", "geïllustreer", "met", "Java", "applets", ".", "Mathforge", ".", "'n", "Nuusbrief", "met", "onderwerpe", "wat", "wissel", "van", "gewilde", "wiskunde", ",", "fisika", "en", "rekenaarwetenskap", "tot", "opvoeding", ".", "Metamath", ".", "'n", "Werf", "en", "taal", "wat", "wiskunde", "formuleer", "vanaf", "sy", "grondbeginsels", ".", "Formele", "wetenskappe" ]

[ "Walter", "Max", "Ulyate", "SisuluMei–Meiwas", "'n", "Suid-Afrikaanse", "anti-apartheidsaktivis", "en", "lid", "van", "die", "ANC", ".", "Familie", "en", "opvoeding", "Walter", "Sisulu", "is", "opMeiop", "Engcobo", "in", "die", "Transkei", "gebore", "as", "die", "seun", "van", "Alice", "Mase", "Sisulu", ",", "'n", "Xhosa-vrou", "en", "huishoudster", ",", "en", "Victor", "Dickinson", ",", "'n", "wit", "staatsamptenaar", ".", "Hy", "het", "by", "sy", "ma", "se", "familie", "in", "Qutubeni", "en", "Cofimvaba", "grootgeword", ",", "waar", "hy", "op", "vyftienjarige", "leeftyd", "standerd", "vier", "voltooi", "het", "aan", "die", "sendingskool", "waar", "hy", "'n", "leerling", "was", ".", "Hy", "het", "hierna", ",", "in", "na", "Johannesburg", "vertrek", "om", "as", "'n", "mynwerker", "te", "gaan", "werk", ".", "Hy", "was", "egter", "te", "jonk", "om", "in", "diens", "geneem", "te", "word", "en", "het", "een", "werk", "ná", "die", "ander", "gehad", "voordat", "hy", "'n", "eiendomsagentskap", "op", "die", "been", "gebring", "het", "wat", "hom", "onafhanklik", "gemaak", "het", ".", "Die", "agentskap", "het", "mettertyd", "ontwikkel", "in", "'n", "plek", "waar", "desperate", "swartmense", "aangeklop", "het", "om", "hulp", "en", "waar", "baie", "vir", "weerstandsorganisasies", "gewerf", "is", ".", "Nelson", "Mandela", "was", "een", "van", "die", "mense", "wat", "by", "Sisulu", "opgedaag", "het", "om", "hulp", "te", "soek", ".", "Sisulu", "het", "die", "jong", "Mandela", "onder", "sy", "vlerk", "geneem", "en", "'n", "lewenslange", "vennootskap", "is", "gebore", "wat", "'n", "sentrale", "rol", "in", "die", "stryd", "teen", "apartheid", "sou", "speel", ".", "Hy", "is", "inmet", "Albertina", "getroud", ".", "Die", "egpaar", "het", "vyf", "kinders", "van", "hulle", "eie", "gehad", "en", "nog", "vier", "ander", "aangeneem", ".", "Sisulu", "se", "vrou", "en", "kinders", "het", "ook", "aktief", "deelgeneem", "aan", "die", "vryheidstryd", "teen", "apartheid", ".", "Sedertis", "van", "sy", "kinders", "in", "hoë", "poste", "aangestel", ",", "onder", "andere", "by", "die", "Suid-Afrikaanse", "Uitsaaikorporasie", "en", "in", "die", "kabinet", ".", "ANC-aktivis", "Inhet", "hy", "by", "die", "ANC", "aangesluit", "en", "inhet", "hy", ",", "Nelson", "Mandela", "en", "Oliver", "Tambo", "die", "ANC-jeugliga", "gestig", ".", "Hy", "het", "ook", "'n", "beplanningsrol", "gespeel", "in", "die", "militante", "beweging", "Umkhonto", "we", "Sizwe", "(", "\"", "Spies", "van", "die", "Nasie", "\"", ")", ".", "Inhet", "hy", "die", "ANC", "se", "eerste", "voltydse", "sekretaris-generaal", "geword", "toe", "dié", "organisasie", "sy", "militante", "program", "van", "aksie", "aanvaar", "het", ".", "Inwas", "Sisulu", "saam", "met", "Yusuf", "Cachalia", "gesamentlike", "sekretaris", "van", "die", "Nasionale", "Aksieraad", ",", "wat", "die", "\"", "Defiance", "Campaign", "\"", "(", "uitdagingsveldtog", ")", "van", "stapel", "laat", "loop", "het", ".", "Hy", "sou", "later", "aangekla", "word", "vir", "sy", "deelname", "aan", "die", "veldtog", ".", "Inis", "Sisulu", "'n", "opgeskorte", "vonnis", "opgelê", "vir", "sy", "rol", "in", "die", "beplanning", "van", "die", "\"", "Defiance", "Campaign", "\"", ".", "Daarna", "reis", "hy", "deur", "Europa", "en", "besoek", "die", "USSR", "en", "China", "as", "ambassadeur", "van", "die", "ANC", ".", "Gedurende", "die", "volgende", "tien", "jaar", "is", "hy", "sewe", "keer", "in", "die", "tronk", "gegooi", ".", "OpJunie", "na", "die", "Rivonia-verhoor1964", ")", ",", "is", "hy", ",", "Mandela", ",", "en", "ander", "senior", "ANC-lede", "tot", "lewenslange", "gevangenisskap", "gevonnis", "en", "op", "Robbeneiland", "opgesluit", ".", "Vantothet", "hy", "tereggestaan", "op", "aanklagte", "van", "hoogverraad", "(", "dit", "sluit", "in", "sy", "aanhouding", "sonder", "verhoor", "in", "Inis", "hy", "as", "eerste", "politieke", "kommissaris", "tot", "die", "beheerraad", "van", "die", "nuut", "gestigte", "Umkhonto", "WeSizwe", "verkies", ".", "In", "die", "volgende", "twee", "jaar", "is", "hy", "verskeie", "kere", "in", "hegtenis", "geneem", "of", "onder", "huisarres", "geplaas", "voordat", "hy", "tot", "ses", "jaar", "gevangenisstraf", "veroordeel", "is", ".", "OpAprilhet", "hy", "egter", "ondergronds", "gegaan", "hangende", "'n", "appèl", "teen", "die", "vonnis", ",", "maar", "is", "opJulie", "van", "daardie", "jaar", "is", "hy", "saam", "met", "agt", "ander", "leiers", "van", "die", "vryheidstryd", "by", "Lilliesleaf", "Farm", "in", "Rivonia", "in", "hegtenis", "geneem", "en", "onder", "diedae-wet", "van", "destyds", "aangehou", ".", "Intussen", "het", "hy", "ook", "verder", "begin", "studeer", "en", "geskryf", "–", "insluitende", "artikels", "oor", "nasionale", "helde", "vir", "die", "swart", "pers", "–", "met", "die", "oog", "daarop", "om", "massaveldtogte", "op", "'n", "landwye", "skaal", "te", "beplan", "en", "om", "strategieë", "vir", "die", "teenstaan", "van", "apartheid", "te", "formuleer", ".", "Sy", "grootste", "oomblik", "was", "ongetwyfeld", "tydens", "die", "Rivonia-verhoor", "van1964", ",", "toe", "die", "beskuldigdes", "besluit", "het", "dat", "Sisulu", "die", "aangewese", "persoon", "was", "om", "die", "gevreesde", "staatsaanklaer", "Percy", "Yutar", "as", "hoofgetuie", "vir", "die", "verdediging", "aan", "te", "durf", ".", "Sisulu", "het", "hom", "onder", "die", "vyf-dae-lange", "kruisverhoor", "so", "goed", "van", "sy", "taak", "gekwyt", "dat", "die", "regter", ",", "wat", "aanvanklik", "openlik", "aan", "die", "kant", "van", "die", "aanklaer", "was", ",", "die", "gewisse", "doodsvonnis", "vir", "agt", "van", "die", "tien", "hoofaangeklaagdes", "versag", "het", "tot", "lewenslange", "tronkstraf", "(", "die", "ander", "twee", "is", "vrygespreek", ")", ".", "Inis", "Sisulu", "saam", "met", "Mandela", "en", "andere", "na", "Robbeneiland", "gevlieg", ",", "waar", "hy", "byna", "drie", "dekades", "lank", "aangehou", "is", ".", "Hy", "is", "later", "oorgeplaas", "na", "die", "Pollsmoor-gevangenis", ",", "vanwaar", "hy", "in", "Oktobervrygelaat", "is", ".", "Daarna", "het", "hy", "by", "die", "ANC", "se", "hoofkwartier", ",", "Shell", "House", ",", "gewerk", "saam", "met", "onder", "andere", "die", "destydse", "sekretaris-generaal", ",", "Cyril", "Ramaphosa", ".", "Inhet", "hy", "'n", "versoeningsrol", "gespeel", "toe", "hy", "by", "die", "ANC", "se", "kongres", "in", "Durban", "vir", "die", "amp", "van", "ondervoorsitter", "van", "die", "ANC", "gestaan", "het", ",", "sodat", "'n", "verdeling", "tussen", "Thabo", "Mbeki", "en", "Chris", "Hani", "–", "die", "ander", "kandidate", "vir", "die", "amp", "–", "omseil", "kon", "word", ".", "Onder", "Sisulu", "se", "leiding", "het", "die", "ANC", "in", "'n", "goed", "georganiseerde", "en", "doeltreffende", "vryheidsbeweging", "verander", "–", "wat", "die", "onderdrukking", "deur", "die", "apartheidsregering", "uitgelok", "het", ";", "wat", "die", "ANC", "ondergronds", "sou", "dryf", ";", "en", "die", "begin", "van", "die", "einde", "van", "die", "apartheidsbewind", "aangekondig", "het", ".", "Saam", "met", "sy", "kollegas", "het", "hy", "die", "\"", "Freedom", "Charter", "\"", "(", "Vryheidshandves", ")", "help", "opstel", ".", "Hy", "het", "ook", "'n", "kultuur", "van", "openlike", "debat", "in", "die", "Nasionale", "Uitvoerende", "Komitee", "van", "die", "ANC", "bevorder", ".", "Sy", "statuur", "as", "nasionale", "leier", "is", "versterk", "deur", "sy", "reputasie", "as", "'n", "man", "van", "onbesproke", "integriteit", ",", "waardigheid", "en", "toewyding", "aan", "die", "beginsels", "van", "demokrasie", ".", "Toekennings", "Inhet", "die", "ANC", "aan", "hom", "hulle", "hoogste", "eerbewys", ",", "die", "Isitwalandwe", "Seaparankoe", "toegeken", "vir", "sy", "bydrae", "aan", "die", "vryheidstryd", "in", "Suid-Afrika", ".", "Die", "regering", "van", "Indië", "het", "inaan", "hom", "'n", "\"", "Padma", "Vibhushan", "\"", ",", "die", "tweede", "hoogste", "siviele", "orde", "van", "die", "Republiek", "van", "Indië", ",", "toegeken", ".", "Inbehaal", "hy", "diete", "plek", "in", "'n", "stemming", "op", "SAUK3", "om", "die", "\"", "grootste", "Suid-Afrikaners", "van", "alle", "tye", "\"", "te", "bepaal", ".", "Afsterwe", "Hy", "is", "opMeioorlede", "en", "is", "opMeitydens", "'n", "\"", "spesiale", "amptelike", "begrafnis", "\"", "begrawe", ".", "Walter", "Sisulu", "is", "volgens", "'n", "besluit", "van", "die", "President", ",", "in", "oorleg", "met", "kabinetsministers", ",", "tydens", "'n", "spesiale", "amptelike", "begrafnis", "by", "die", "Croesus-begraafplaas", "buite", "Soweto", "begrawe", ".", "Die", "begrafnis", "is", "bygewoon", "deur", "Suid-Afrikaanse", "politici", "en", "veterane", "van", "die", "\"", "struggle", "\"", ",", "staatsmanne", "en", "hoogwaardigheidsbekleërs", "vanoor", "die", "hele", "Afrika", ",", "asook", "verskeie", "hooggeplaastes", "uit", "die", "buiteland", ".", "Voor", "die", "begrafnis", "het", "sy", "liggaam", "in", "staatsie", "gelê", "in", "die", "Uncle", "Tom-saal", "in", "Soweto", ",", "waar", "duisende", "mense", "hulde", "aan", "hom", "kom", "bring", "het", ".", "Die", "begrafnis", "is", "ook", "voorafgegaan", "deur", "'n", "begrafnisrede", "by", "die", "Orlandostadion", "en", "gedenkdienste", "landwyd", ".", "'n", "Gedenkdiens", "vir", "\"", "Tata", "Sisulu", "\"", "is", "ook", "by", "die", "kerk", "van", "St", "Martin-in-the-Fields", "in", "Londen", "gehou", ",", "terwyl", "die", "Britse", "minister", "van", "buitelandse", "sake", ",", "Jack", "Straw", ",", "tydens", "sy", "besoek", "aan", "Suid-Afrika", "'n", "gedenkdiens", "in", "Pretoria", "bygewoon", "het", ".", "In", "sy", "huldeblyk", "het", "oud-president", "Mandela", "gesê", "dat", "'n", "deel", "van", "hom", "met", "\"", "Xhamela", "\"", "se", "dood", "weggeval", "het", ",", "terwyl", "president", "Thabo", "Mbeki", "hom", "beskryf", "het", "as", "\"", "Suid-Afrika", "se", "geliefde", "vriend", "en", "staatsman", "van", "bevryding", "\"", ".", "Sisulu", "het", "self", "gesê", "dat", "hy", "graag", "onthou", "sou", "wou", "word", "as", "'n", "man", "wat", "hom", "toegewy", "het", "aan", "die", "stryd", "vir", "die", "mense", ".", "Dat", "hy", "wel", "hierdie", "ideaal", "bereik", "het", ",", "word", "weerspieël", "in", "die", "verklaring", "van", "die", "ANC", "met", "sy", "dood", "dat", "Walter", "Sisulu", "een", "van", "die", "reuse", "van", "die", "stryd", "teen", "apartheid", "was", ".", "By", "sy", "begrafnis", "het", "die", "Amerikaanse", "sangeres", "Brenda", "Joyce", "die", "lied", "My", "Living", "Shall", "Not", "Be", "In", "Vain", "gesing", "–", "'n", "lied", "wat", "ook", "by", "die", "begrafnis", "van", "die", "Afro-Amerikaanse", "burgerregteleier", "Martin", "Luther", "King", "jr", ".", "gesing", "is", ".", "Verwysings", "Verdere", "leeswerk", "Eksterne", "skakels", "\"", "Obituary", ":", "Walter", "Sisulu", "\"", "–", "Lewensskets", "van", "oorledene", ",", "BBC-nuus", ",", "gedateer", "Maandag,", "Mei", "\"", "Anti-apartheid", "fighter", "Sisulu", "dies", "\"", "–", "BBC-nuusartikel", ",", "gedateer", "Dinsdag,", "Mei", "\"", "South", "Africa", "mourns", "Sisulu", "\"", "–", "BBC-nuusartikel", ",", "gedateer", "Dinsdag,", "Mei", "\"", "Nelson", "Mandela's", "tribute", "to", "Walter", "Sisulu", "\"", "–", "BBC-nuusartikel", ",", "gedateer", "Dinsdag", ",", "Mei", "Suid-Afrikaanse", "anti-apartheidsaktiviste", "Suid-Afrikaanse", "politici", "Xhosas", "Geboortes", "in", "Sterftes", "in" ]

[ "Welkom", "is", "'n", "jong", ",", "welvarende", "stad", "in", "die", "noordelike", "deel", "van", "die", "Vrystaat,", "km", "suid", "van", "Johannesburg", "enkm", "suid", "van", "Odendaalsrus", "op", "die", "Vrystaatse", "Goudveld", ".", "Welkom", "is", "die", "tweede", "grootste", "stad", "in", "die", "Vrystaat,", "km", "noordoos", "van", "Bloemfontein", ".", "Geskiedenis", "Die", "stad", "is", "inop", "die", "plaas", "Welkom", "uitgelê", ".", "Dit", "het", "in'n", "munisipaliteit", "geword", "en", "opFebruarie'n", "stad", ".", "Die", "stad", "is", "ontwerp", "deur", "William", "Backhouse", ",", "'n", "stads-", "en", "streekbeplanningskonsultant", "vir", "Anglo-American", "Corporation", ".", "Die", "dorp", "is", "ontwikkel", "om", "as", "'n", "modeldorp", "te", "dien", "vir", "die", "werkers", "van", "die", "goudmyne", "van", "die", "streek", ".", "'n", "Kenmerk", "van", "die", "stad", "is", "dat", "verkeersligte", "en", "stopstrate", "grootliks", "uitgeskakel", "is", "deur", "die", "gebruik", "van", "verkeersirkels", ",", "en", "die", "stad", "het", "ook", "netjiese", "parke", "en", "sport", "-", "en", "ontspanningsgeriewe", ".", "Die", "woongebied", "Thabong", "is", "gestig", "om", "swart", "werknemers", "te", "huisves", ".", "Die", "teorie", "is", "dat", "die", "goudmyne", "eers", "die", "dorp", "Odendaalsrus", "genader", "het", "vir", "verdere", "ontwikkeling", ",", "maar", "nadat", "onderhandelinge", "skipbreuk", "gelei", "het", ",", "is", "Welkom", "ontwikkel", ".", "OpMaarthet", "’n", "tornado", "Welkom", "getref", "en", "meer", "ashuisgesinne", "in", "Flamingopark", ",", "Rheederpark", "en", "Riebeeckstad", "dakloos", "gelaat", ",", "twee", "mense", "het", "gesterf", "enbeseer", ".", "Inhet", "’n", "brand", "die", "Ernest", "Oppenheimer-teater", "beskadig", ".", "Geografie", "Topografie", "Koppie", "Alleen", "is", "die", "enigste", "heuwel", "naby", "Welkom", ",", "vandaar", "die", "gepaste", "naam", ".", "Die", "koppie", "ismeter", "bo", "seespieël", ".", "Die", "grootste", "wateropvangsgebied", "is", "die", "Sandrivier", "aan", "die", "suidooste", "kant", "van", "Welkom", ",", "rigting", "Virginia", ".", "Groot", "soutpanne", "soos", "Flamingopan", "en", "Theroniapan", "is", "na", "die", "suidweste", "kant", "van", "Welkom", "geleë", ".", "Flamingopan", "is", "aangegee", "as", "’n", "Belangrike", "Voëlgebied", "(", "BVG", ")", ".", "Gemeenskappe", "Rheederpark", "Wes-Bedelia", "Welkom-uitbreiding", "Jim", "Fouchépark", "Alma", "Flamingopark", "Seemeeupark", "Dagbreek", "Reitzpark", "Staatsweg", "Doorn", "Welkom-sentraal", "Jan", "Cillierspark", "Naudeville", "St", "Helena", "Bedelia", "Lake", "View-Suid", "Lake", "View-Noord", "Orangia", "Welkom-Noord", "Riebeeckstad", "Sandania", "Bronville", "Thabong", "Monumente", "en", "openbare", "kuns", "Welkom", "het", "verskeie", "monumente", ",", "insluitend", ":", "Aandenkmonument", "Afrikaanse", "Taalmonument", "Joanne", "Pim-monument", "WWII-monument", "Voortrekkergedenkteken", "Hondmonument", "Ou", "Indaba", "bloekomboom", "MOTH-gedenkteken", "Goudmuseum", "–", "’n", "Volledige", "geskiedenis", "van", "goud", "en", "die", "myn", "en", "produksie", "daarvan", "was", "op", "vertoning", ".", "St", "Helena-goudmyn", "is", "nie", "meer", "’n", "werkende", "myn", "nie", ".", "Tot", "’n", "ruk", "gelede", "was", "dit", "nog", "moontlik", "om", "die", "myn", "en", "die", "wynkelder", "watmeter", "onder", "die", "oppervlak", "is", ",", "te", "besoek", ",", "maar", "dit", "bestaan", "nie", "meer", "nie", ".", "Museum", "van", "Welkom", "–", "Die", "openbare", "biblioteek", "huisves", "’n", "uitstalling", "van", "die", "ontdekking", "van", "goud", "in", "Welkom", ",", "die", "dorp", "se", "geskiedenis", "en", "die", "voël-", "en", "wildlewe", "wat", "endemies", "tot", "die", "gebied", "is", ".", "Goudmyne", "Die", "St", ".", "Helena-goudmyn", "is", "in", "Oktoberin", "bedryf", "gestel", ".", "Latere", "myne", "in", "bedryf", "gestel", "is", "Welkom", ",", "Western", "Holdings", ",", "Free", "State", "Geduld", ",", "President", "Brand", ",", "President", "Steyn", "en", "Erfdeel-Dankbaarheid", ".", "Die", "myne", "is", "geweldig", "diep", "en", "groot", "hoeveelhede", "water", "word", "na", "panne", "op", "die", "oppervlakte", "gepomp", ".", "Dit", "het", "die", "voëllewe", "gestimuleer", ".", "Die", "Theronpan", "binne", "die", "munisipale", "gebied", "is", "as", "'n", "park", "ontwikkel", ".", "Van", "die", "mynwater", "word", "ontsout", "en", "vir", "huishoudelike", "doeleindes", "gebruik", ".", "Distrik", "Die", "distrik", "iskm2", "groot", "en", "ingeproklameer", ".", "Mielies", "en", "suiwel", "is", "die", "belangrikste", "landbouprodukte", ".", "Die", "Matjhabeng", "Plaaslike", "Munisipaliteit", "het", "in406inwoners", "gehad", ".", "Landbou", "Die", "hoë", "watertafel", "in", "die", "noord-westelike", "deel", "van", "die", "distrik", "maak", "dit", "baie", "geskik", "vir", "mielieproduksie", "en", "moet", "'n", "belangrike", "mielieproduserende", "gebied", "bly", ".", "Die", "distrik", "word", "meestal", "bedek", "deur", "niebewerkbare", ",", "matigpotensiële", "weiveld", ",", "sowel", "as", "marginale", "potensiële", "bewerkbare", "grond", ".", "Die", "Welkomstreek", "vorm", "deel", "van", "die", "mieliedriehoek", ",", "wat", "oor", "drie", "van", "Suid-Afrika", "se", "provinsies", "strek", ".", "Die", "streek", "is", "ook", "'n", "groot", "produsent", "van", "sonneblomme", ",", "pluimvee", "en", "vleisbeeste", ".", "Noemenswaardige", "boorlinge", "Mark", "Shuttleworth", "-", "entrepreneur", "en", "ruimtetoeris", ".", "CJ", "van", "der", "Linde", "-", "Springbokrugbyspeler", ".", "Louis", "Strydom", "-", "Suid-Afrikaanse", "rugbyspeler", ".", "Dean", "Elgar", "-", "Proteakrieketspeler", ".", "Franco", "Mostert", "-", "Springbokrugbyspeler", ".", "Sien", "ook", "Gereformeerde", "kerk", "Welkom", "Lys", "van", "dorpe", "in", "Suid-Afrika", "NG", "gemeente", "Welkom", "Verwysings", "Bronne", "Nedersettings", "in", "die", "Vrystaat" ]

[ "Wetenskapsfiksie", "(", "WF", ")", "is", "'n", "vorm", "van", "fiksie", "wat", "hoofsaaklik", "handel", "oor", "die", "inwerking", "van", "werklike", "of", "denkbeeldige", "wetenskap", "op", "die", "samelewing", "of", "'n", "indiwidu", ".", "WF", "is", "dikwels", "op", "die", "huidige", "of", "toekomstige", "wetenskaplike", ",", "mediese", "en", "tegnologiese", "spekulasies", "gegrond", ".", "Sub-genres", "van", "die", "wetenskapsfiksie", "Alternatiewe", "geskiedenis", ":", "is", "gebaseer", "op", "die", "beginsel", "dat", "historiese", "gebeurtenisse", "heel", "moontlik", "anders", "verloop", "het", ".", "Parallelle", "wêrelde", "is", "dikwels", "ook", "deel", "van", "hierdie", "sub-genre", ".", "Ander", "wêreld", ":", "die", "skep", "van", "'n", "heeltemal", "fiktiewe", "wêreld", "of", "heelal", ",", "waarvan", "die", "strukture", "totaal", "en", "al", "van", "ons", "eie", "verskil", ".", "Eindtyd", ":", "handel", "oor", "die", "einde", "van", "die", "mensdom", ",", "deur", "die", "mens", "se", "eie", "toedoen", "of", "deur", "oorlog", ",", "siekte", ",", "astronomiese", "impak", "of", "ekologiese", "ramp", ".", "Ekstra-sensoriese", "persepsie", ":", "oor", "karakters", "of", "vreemde", "wesens", "met", "'n", "natuurlike", "vermoë", "wat", "telepatie", ",", "psigokinese", ",", "teleportasie", ",", "levitasie", ",", "dwang", ",", "prekognisie", ",", "heldersiendheid", ",", "ens", ".", "insluit", ".", "Godsdiens", ":", "toekomsverhale", "met", "'n", "openlik", "godsdienstige", "ondertoon", ".", "Habitat", ":", "oor", "mense", "wat", "leef", "in", "koepels", ",", "generasieskepe", ",", "asteroïdes", ",", "ruimtestasies", ",", "ens", ".", "Harde-wetenskapfiksie", ":", "word", "gekenmerk", "deur", "streng", "aandag", "te", "skenk", "aan", "die", "noukeurige", "en", "korrekte", "besonderhede", "op", "die", "gebied", "van", "fisika", ",", "astrofisika", ",", "sterrekunde", "en", "skeikunde", ".", "Kloon", ":", "oor", "genetiese", "ingenieurswese", "of", "manipulasie", "van", "'n", "gekloonde", "mens", ",", "vervaardig", "in", "'n", "mens", "se", "laboratorium", ".", "Kuberpunk", ":", "handel", "gewoonlik", "oor", "hoë-tegnologie", "in", "die", "nie-so-verre", "toekoms", ".", "Die", "hooftema", "handel", "oor", "die", "vernietiging", "van", "die", "mensdom", "en", "is", "gewoonlik", "waarskuwend", "oor", "die", "moontlike", "kwade", "gevolge", "wanneer", "tegnologie", "in", "die", "verkeerde", "hande", "val", ".", "Militêr", ":", "speel", "gewoonlik", "af", "in", "'n", "tyd", "van", "konflik", "tussen", "nasionale", ",", "interplanetêre", ",", "of", "interstelsels", ",", "waar", "die", "hoofkarakters", "gewoonlik", "soldate", "is", ".", "Onsterflikheid", ":", "oor", "mense", "wat", "op", "soek", "is", "na", "hul", "eie", "vorm", "van", "onsterflikheid", ",", "en", "die", "uiterstes", "waartoe", "hulle", "sal", "gaan", "om", "dit", "te", "bekom", ".", "Robot", ":", "robotte", "is", "'n", "geliefde", "onderwerp", ".", "Wat", "gebeur", "as", "mense", "vervang", "word", "deur", "meganiese", ",", "stoom-", "of", "elektriese", "masjiene", "?", "Ruimtereis", ":", "oor", "die", "mensdom", "se", "reise", "deur", "ons", "eie", "sonnestelsel", "of", "na", "ander", "onbekende", "sterrestelsels", ".", "Ruimtesepie", ":", "oor", "'n", "avontuur", "wat", "afspeel", "in", "die", "ruimte", ",", "of", "op", "ander", "planete", ".", "Sagte-wetenskapfiksie", ":", "sluit", "gewoonlik", "werke", "in", "wat", "gebaseer", "is", "op", "die", "sosiale", "wetenskappe", "soos", "biologie", ",", "sielkunde", ",", "ekonomie", ",", "sosiologie", "en", "antropologie", ".", "Supermens", ":", "oor", "mense", "wat", "oor", "die", "vermoë", "beskik", "wat", "ver", "bo", "die", "vuurmaakplek", "van", "die", "gewone", "mens", "is", ".", "Dit", "kan", "spruit", "uit", "'n", "natuurlike", "oorsaak", ",", "of", "kan", "die", "gevolg", "van", "inmenging", "en", "manipulasie", "wees", ".", "Tydreis", ":", "word", "gekenmerk", "deur", "aanwending", "van", "'n", "uitvindsel", "om", "akkurate", "tydvakke", "te", "besoek", ",", "hetsy", "reise", "na", "die", "verlede", "of", "die", "toekoms", ".", "Vreemdeling", ":", "oor", "vreemde", "wesens", "wat", "uit", "die", "buitenste", "ruimte", "of", "van", "'n", "ander", "planeet", "afkomstig", "is", ".", "Wetenskapsfiksie", "vir", "tieners", ":", "wetenskapsfiksie", "aangepas", "vir", "die", "jeug", ".", "Sien", "ook", "Lys", "van", "Afrikaanse", "wetenskapsfiksie", "Lys", "van", "wetenskapsfiksieboeke", "Lys", "van", "wetenskapsfiksierolprente", "Lys", "van", "wetenskapsfiksietelevisiereekse", "Eksterne", "skakels", "Wat", "is", "wetenskapsfiksie", "?", "Letterkundige", "genres" ]

[ "Die", "Wes-Kaap", "(", "Engels", ":", "Western", "Cape", ",", "Xhosa", ":", "Ntshona-Koloni", ")", "is", "een", "van", "die", "nege", "provinsies", "van", "Suid-Afrika", ".", "Die", "hoofstad", "en", "grootste", "nedersetting", "is", "Kaapstad", ".", "Dit", "het", "in'n", "afsonderlike", "provinsie", "geword", "toe", "die", "ou", "Kaapprovinsie", "in", "die", "Noord-", ",", "Oos-", "en", "Wes-Kaap", "verdeel", "is", ".", "Die", "Prins", "Eduard-eilande", ",", "bestaande", "uit", "die", "Prins", "Eduard-eiland", "en", "Marion-eiland", "in", "die", "suidelike", "Indiese", "Oseaan", ",", "maak", "deel", "uit", "van", "die", "provinsie", "Wes-Kaap", ".", "Kaapstad", "is", "ook", "Suid-Afrika", "se", "moederstad", "en", "wetgewende", "hoofstad", "en", "huisves", "die", "imposante", "Parlementsgebou", ".", "Die", "Kaapstad-hawe", "(", "vroeër", "Tafelbaaihawe", ")", "is", "die", "naasbesigste", "hawe", "in", "die", "land", "(", "ná", "die", "Durban-hawe", ")", ".", "Ander", "belangrike", "plekke", "is", "onder", "meer", "Stellenbosch", ",", "die", "Paarl", ",", "Beaufort-Wes", ",", "George", ",", "Knysna", ",", "Oudtshoorn", ",", "Saldanha", ",", "Vredenburg", ",", "Worcester", ",", "Malmesbury", ",", "Mosselbaai", "en", "Vredendal", ".", "Demografie", "Bevolkingsensus", "):822", "734", ".", "Tale", ":", "Afrikaans7%", ")", ",", "gevolg", "deur", "Xhosa7%", ")", "en", "Engels2%", ")", ".", "Volgens", "Statistiek", "Suid-Afrika", "se", "raming", "inhet", "die", "Wes-Kaap", "se", "bevolking51", "miljoen", "beloop", ",", "oftewel8%", "van", "die", "land", "se", "totaal", ".", "Geografie", "Die", "provinsie", "met", "'n", "oppervlakte", "van390", "vierkante", "kilometer", "lê", "in", "die", "suidweste", "van", "die", "land", ",", "met", "die", "Atlantiese", "Oseaan", "aan", "sy", "westekant", "en", "die", "Indiese", "Oseaan", "in", "die", "suide", ".", "Die", "Noord-", "en", "Oos-Kaap", "lê", "onderskeidelik", "noord", "en", "oos", ".", "Die", "gebied", "om", "Kaapstad", "is", "'n", "winterreëngebied", ",", "terwyl", "die", "suidelike", "deel", "langs", "die", "Indiese", "Oseaan", "die", "hele", "jaar", "deur", "reën", "ry", ".", "'n", "Deel", "van", "die", "barre", "Groot", "Karoo", "lê", "in", "die", "Wes-Kaapse", "binneland", ".", "'n", "Ketting", "van", "bergreekse", "(", "die", "Kaapse", "Plooigordel", ")", "waaronder", "die", "Sederberg", ",", "Hexrivierberge", ",", "die", "Outeniekwaberge", "en", "die", "Tsitsikammaberge", "skei", "die", "kusgebiede", "en", "die", "binneland", ".", "Wet", "en", "regering", "Die", "hoofstad", "van", "die", "Wes-Kaap", "is", "Kaapstad", "en", "die", "premier", "is", "Alan", "Winde", ".", "Die", "Grondwet", "van", "die", "Wes-Kaap", "is", "inaanvaar", "en", "in", "al", "drie", "amptelike", "tale", "van", "die", "provinsie", "(", "Afrikaans", ",", "Engels", "en", "Xhosa", ")", "beskikbaar", ".", "Die", "Wes-Kaapse", "Provinsiale", "Parlement", "is", "ook", "in", "Kaapstad", "en", "dit", "voer", "die", "wetgewing", "volgens", "die", "provinsiale", "belange", ",", "wat", "in", "die", "Grondwet", "van", "Suid-Afrika", "bepaal", "is", ",", "deur", ",", "onder", "meer", "op", "die", "gebied", "van", "landbou", ",", "onderwys", ",", "omgewingsake", ",", "gesondheidsorg", ",", "behuising", ",", "taalbeleid", ",", "toerisme", ",", "handel", "en", "welvaart", ".", "Inis", "die", "setelindeling", "in", "die", "Wes-Kaapse", "parlement", ":", "Demokratiese", "Alliansie", "African", "National", "Congress", "EFF", "GOOD", "ACDP", "VF", "Plusen", "Al", "Jama-ah", "Ekonomie", "Die", "Wes-Kaap", "is", "'n", "belangrike", "sentrum", "vir", "handel", ",", "nywerhede", "en", "die", "landbou", "en", "'n", "vername", "wynproduserende", "streek", ".", "Benewens", "druiwe", ",", "word", "ander", "vrugte", "asook", "groente", "gekweek", ".", "Noord", "en", "oos", "van", "Kaapstad", "is", "koring", "'n", "belangrike", "gesaaide", ".", "Vissery", "is", "die", "belangrikste", "bedryf", "langs", "die", "Weskus", ",", "en", "in", "die", "Karoo", "word", "met", "skape", "geboer", ".", "Toerisme", "is", "ekonomies", "van", "die", "uiterste", "belang", "in", "die", "Wes-Kaap", ".", "Oudtshoorn", "is", "volstruiswêreld", "en", "huisves", "die", "skouspelagtige", "Kangogrotte", ".", "Gedrukte", "media", "Die", "Wes-Kaap", "beskik", "inoor", "ses", "dagblaaie", ",", "waarvan", "drie", "in", "Engels", ",", "twee", "Afrikaans", "en", "een", "tweetalig", "Engels", "en", "Afrikaans", "was", ".", "Die", "vier", "Engelse", "of", "deels", "Engelse", "dagblaaie", "het", "meer", "te", "make", "met", "die", "stryd", "om", "die", "massamark", "op", "veral", "die", "Kaapse", "Vlakte", "as", "met", "die", "demografie", "van", "die", "provinsie", ".", "Tot", "omstreekshet", "die", "provinsie", "'n", "Afrikaanse", "oggend-", "en", "middagblad", "(", "Die", "Burger", "en", "Die", "Suiderstem", ")", "asook", "'n", "Engelse", "oggend-", "en", "middagblad", "(", "die", "Cape", "Times", "en", "die", "Cape", "Argus", ")", "gehad", ".", "Vroeg", "in", "die", "een-en-twintigste", "eeu", "tref", "die", "verskynsel", "van", "poniekoerante", ",", "geheel", "en", "al", "geskoei", "op", "die", "Britse", "lees", ",", "Suid-Afrika", "toe", "Naspers", "die", "Daily", "Sun", "in", "Gauteng", "van", "stapel", "laat", "loop", "en", "later", "ook", "Die", "Son", "in", "Kaapstad", "(", "as", "weekblad", ")", ".", "Die", "Son", "het", "later", "'n", "dagblad", "geword", ",", "toe", "Independent", "News", "&", "Media", "met", "sy", "eie", "poniedagblad", "vorendag", "gekom", "het", ",", "die", "Daily", "Voice", ".", "As", "teenvoeter", "hiervoor", ",", "laat", "loop", "Media24", "die", "Engelse", ",", "daaglikse", "Cape", "Son", "van", "stapel", ".", "Intussen", "het", "Daily", "Voice", "agtergekom", "die", "werkersklas", "waarop", "die", "koerant", "gemik", "is", ",", "is", "oorweldigend", "Afrikaanssprekend", "en", "pas", "hulle", "die", "inhoud", "van", "die", "koerant", "aan", "om", "baie", "meer", "Afrikaans", "te", "bied", ".", "Elke", "groot", "dorp", "in", "die", "suidwestelike", "gedeelte", "van", "die", "provinsie", "het", "sy", "eie", "Media24-weekblad", ",", "ná", "die", "groep", "mettertyd", "al", "die", "geslaagde", ",", "onafhanklike", "weekblaaie", "op", "die", "platteland", "uitgekoop", "het", ".", "Hulle", "is", ":", "Die", "Paarl", "en", "Wellington", ":", "Paarl", "Post", "Somerset-Wes", "en", "die", "Strand", ":", "Distrikspos", "Worcester", ":", "Standard", "Malmesbury", ":", "Swartlander", "Vredenburg", ":", "Weslander", "Hermanus", ":", "Hermanus", "Times", "Stellenbosch", ":", "Eikestadnuus", "Media24", "het", "koerante", "wat", "hulle", "eie", "drukkery", "besit", "het", "en", "daar", "gedruk", "het", ",", "soos", "op", "Vredenburg", "en", "Worcester", ",", "mettertyd", "verplig", "om", "dit", "te", "sluit", "en", "gebruik", "te", "maak", "van", "die", "geriewe", "by", "Paarl", "Print", "in", "die", "Paarl", ",", "wat", "teen", "groot", "koste", "opgerig", "is", "en", "sonder", "die", "samewerking", "van", "al", "die", "gemeenskapskoerante", "in", "die", "Boland-groep", "nie", "sy", "volle", "kapasiteit", "sou", "benut", "nie", ".", "Enkele", "van", "die", "oorblywende", ",", "onafhanklike", "weekblaaie", "op", "die", "platteland", "is", "Ons", "Kontrei", "op", "Vredendal", ",", "wat", "in", "die", "munisipale", "gebiede", "Matzikama", "en", "Cederberg", "versprei", "word", ",", "en", "Tempo", ",", "wie", "se", "hoofkwartier", "ook", "op", "Vredendal", "is", ",", "maar", "wat", "van", "Darling", "tot", "op", "Vanrhynsdorp", "en", "in", "die", "munisipale", "gebied", "Saldanhabaai", "versprei", "word", ".", "Bronne", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Amptelike", "webwerf" ]

[ "Hierdie", "artikel", "handel", "oor", "die", "Tsongataal", ".", "Vir", "die", "etniese", "groep", "van", "Suid-Afrika", ",", "sien", "Tsongas", ".", "Die", "taal", "Tsonga", "(", "Xitsonga", "in", "Tsonga", ")", "vorm", "deel", "van", "die", "Niger-Kongo-taalfamilie", ".", "Dit", "is", "een", "van", "die", "elf", "amptelike", "landstale", "van", "Suid-Afrika", ",", "waar", "dit", "deur", "sowatmiljoen", "mense", "as", "moedertaal", "gepraat", "wordsensus", ")", ",", "hoofsaaklik", "Tsongas", ".", "Dit", "word", "deur", "ongeveer710", "000", "mense", "gepraat", "in", "Mosambiek", "en", "deur000", "in", "Eswatini", ".", "Daar", "is", "ook", "ongeveer000", "sprekers", "in", "Zimbabwe", ",", "waar", "dit", "een", "van", "die", "amptelike", "tale", "is", ".", "Woorde", "Algemene", "woorde", "en", "frases", ":", "Teksvoorbeeld", "Die", "Onse", "Vader", "in", "Tsonga", ":", "Tata", "wa", "hina", "la", "nge", "matilweni", ",", "vito", "ra", "wena", "a", "ri", "hlawuleke", ";", "a", "ku", "te", "ku", "fuma", "ka", "wena", ";", "ku", "rhandza", "ka", "wena", "a", "ku", "endliwe", "misaveni", ",", "tanihi", "loko", "ku", "endliwa", "tilweni", ".", "U", "hi", "nyika", "namuntlha", "vuswa", "bya", "hina", "bya", "siku", "rin'", "wana", "ni", "rin'", "wana", ";", "u", "hi", "rivalela", "swidyoho", "swa", "hina", ",", "tanihi", "loko", "na", "hina", "hi", "rivalela", "lava", "hi", "dyohelaka", ";", "u", "nga", "hi", "yisi", "emiringweni", ",", "kambe", "u", "hi", "ponisa", "eka", "Lowo", "biha", ",", "Amen", ".", "Sien", "ook", "Lys", "van", "gedrukte", "Afrikaans-vreemdtalige", "woordeboeke", "Tale", "in", "Suid-Afrika", "Tsonga", "Wikipedia", "Verwysings", "Eksterne", "skakels", "Ethnologue", "oor", "Tsonga", "Taalhulpmiddels", "Vrye", "en", "gratis", "Tsonga", "speltoetser", "vir", "OpenOffice", ",", "Mozilla", "Firefox", "en", "Mozilla", "Thunderbird", "Sagteware", "in", "Tsonga", "Mozilla", "Firefox", "–", "webblaaier", "Mozilla", "Thunderbird", "–", "e-posprogram", "OpenOffice.org", "–", "kantoorsuite", "Translate.org.za", "–", "'n", "Projek", "om", "vrye", "en", "oopbronsagteware", "in", "Tsonga", "en", "ander", "Suid-Afrikaanse", "tale", "te", "vertaal", "Pootle", "–", "Aanlynvertaling", "van", "Tsonga-oopbronsagteware", "Tsonga", "Bantoetale", "Tale", "van", "Eswatini", "Tale", "van", "Mosambiek", "Tale", "van", "Suid-Afrika", "Tale", "van", "Zimbabwe" ]

[ "Die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "(", "ook", "Transvaal", "genoem", ")", "was", "'n", "onafhanklike", "republiek", "wat", "deur", "die", "Voortrekkers", "noord", "van", "die", "Vaalrivier", "gestig", "is", ".", "Dit", "het", "vir", "net", "minder", "asjaar", "bestaan", "en", "het", "intot", "'n", "einde", "gekom", "nadat", "Brittanje", "die", "republiek", "in", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "(", "ook", "bekend", "as", "die", "Anglo-Boereoorlog", ")", "verslaan", "het", ".", "Goud", "is", "inop", "die", "Witwatersrand", "ontdek", ",", "wat", "gelei", "het", "tot", "die", "stigting", "van", "Johannesburg", ",", "ná", "dit", "vroeër", "reeds", "in", "ander", "areas", "soos", "Pelgrimsrus", "ontdek", "is", ".", "Inis", "Nederlands", "erken", "as", "die", "enigste", "amptelike", "taal", "van", "die", "land", ".", "Wetvanhet", "die", "volgende", "bepaal", ":", "\"", "De", "Hollandsche", "taal", "is", "de", "officieele", "taal", "des", "lands", ".", "Alle", "andere", "talen", "zijn", "vreemde", "talen", "\"", ".", "Die", "wet", "het", "verder", "ook", "bepaal", "dat", "alle", "amptelike", "dokumente", ",", "kennisgewings", ",", "diensbriewe", "\"", "en", "andere", "schrifturen", "van", "ambtenaren", "\"", "in", "Nederlands", "geskryf", "en", "opgestel", "sou", "moes", "wees", ".", "Verder", "is", "bepaal", "dat", "Nederlands", "in", "alle", "howe", "gebruik", "sou", "moes", "word", ".", "Ook", "moes", "alle", "markmeesters", "veilings", "in", "Nederlands", "hou", ",", "alhoewel", "hulle", "die", "reg", "sou", "hê", "om", "dit", "wat", "gesê", "is", ",", "daarna", "ook", "in", "'n", "ander", "taal", "te", "herhaal", ".", "Die", "Nederlandstalige", "\"", "Volkslied", "van", "Transvaal", "\"", "was", "vanaftot", "en", "metamptelik", "in", "gebruik", ".", "Geskiedenis", "Stigting", "Die", "Voortrekkers", "het", "die", "gebied", "oorkant", "die", "Vaalrivier", "en", "suid", "van", "die", "Limpoporivier", "in", "diee", "eeu", "Transvaal", "genoem", ".", "Hier", "het", "ook", "Voortrekkers", "gevestig", "wat", "teen", "die", "begin", "van", "die", "veertigerjare", "van", "diee", "eeu", "uit", "Natal", "verdryf", "is", ",", "wie", "klein", "onafhanklike", "republieke", "gestig", "het", "soos", "byvoorbeeld", "in", "Potchefstroom", "wat", "saam", "met", "Winburg", "die", "kortstondige", "Republiek", "Winburg-Potchefstroom", "gevorm", "het", ".", "Met", "die", "ondertekening", "van", "'n", "ooreenkoms", "tydens", "die", "Sandrivierkonvensie", "het", "die", "Britse", "koloniale", "owerhede", "indie", "onafhanklikheid", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", ",", "waarin", "'n", "aantal", "kleiner", "Boererepublieke", "in", "die", "Transvaal-gebied", "verenig", "is", ",", "en", "twee", "jaar", "later", "ook", "die", "Oranje-Vrystaat", "erken", ".", "Potchefstroom", "is", "as", "die", "eerste", "administratiewe", "hoofstad", "van", "die", "ZAR", "gekies", ".", "Inis", "'n", "nuwe", "regeringsetel", "langs", "die", "Apiesrivier", "gestig", "en", "ter", "ere", "van", "die", "Voortrekkerleier", "Andries", "Pretorius", "Pretoria", "genoem", ".", "In", "die", "tydperk", "tussenenis", "'n", "aantal", "pogings", "onderneem", "om", "die", "ZAR", "en", "die", "Oranje-Vrystaat", "te", "verenig", ".", "Dit", "was", "egter", "weens", "politieke", "geskille", "nie", "suksesvol", "nie", ".", "Die", "Transvalers", "het", "nie", "slegs", "'n", "onafhanklike", "republiek", "gehad", "nie", ",", "maar", "het", "ook", "die", "Nederduitsch", "Hervormde", "Kerk", "(", "NH", "Kerk", ")", "gestig", ",", "wat", "onafhanklik", "was", "van", "die", "Nederduitse", "Gereformeerde", "Kerk", "(", "NG", "Kerk", ")", "in", "die", "Kaapkolonie", ".", "Die", "Transvalers", "het", "vir", "jare", "lank", "probeer", "om", "predikante", "uit", "Holland", "te", "verkry", ",", "maar", "die", "pogings", "was", "tevergeefs", ".", "As", "gevolg", "hiervan", "het", "die", "NH", "Kerk", "uiteindelik", "besluit", "om", "weer", "aan", "te", "sluit", "by", "die", "Kaapse", "sinode", "van", "die", "NG", "Kerk", ".", "Die", "Kaapse", "sinode", "het", "hierdie", "versoek", "goedgekeur", ",", "maar", "net", "voordat", "die", "Transvalers", "ingestem", "het", "met", "die", "voorwaardes", ",", "het", "hulle", "berig", "gekry", "dat", "'n", "proponent", ",", "ds", ".", "Dirk", "van", "der", "Hoff", ",", "op", "pad", "was", "na", "die", "Transvaal.", "Ds", ".", "Van", "der", "Hoff", "is", "gelegitimeer", "deur", "dr", ".", "Abraham", "Faure", ",", "namens", "die", "Kaapse", "kerk", ",", "en", "in", "Potchefstroom", "bevestig", "tot", "die", "amp", "deur", "'n", "ouderling", "in", "die", "NH", "Kerk", ".", "Die", "Nederduits", "Hervormde", "Kerk", "was", "die", "staatskerk", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", ".", "Slegs", "lede", "van", "die", "NH", "Kerk", "mog", "dien", "in", "die", "volksraad", ",", "en", "die", "kerk", "het", "geldelike", "steun", "uit", "die", "staatskas", "verkry", ".", "Slegs", "ander", "kerke", "waarvan", "die", "leer", "ooreenkom", "met", "dié", "van", "die", "Heidelbergse", "Kategismus", "is", "toegelaat", ".", "Die", "yl", "bevolkte", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "en", "Oranje-Vrystaat", "was", "patriargale", ",", "plattelandse", "gebiede", ",", "wat", "afgesny", "was", "van", "die", "politieke", "en", "maatskaplike", "ontwikkelinge", "in", "Europa", "en", "slegs", "oor", "'n", "rudimentêre", "infrastruktuur", "beskik", "het", ".", "Inhet", "die", "Britte", "die", "ZAR", "geannekseer", "omdat", "die", "republiek", "nie", "in", "staat", "sou", "wees", "om", "homself", "te", "regeer", "of", "die", "opstandige", "Swart", "stamme", "in", "bedwang", "te", "hou", "nie", ".", "Britse", "Anneksasie", "en", "die", "Eerste", "Vryheidsoorlog", "OpDesemberhet", "die", "Eerste", "Vryheidsoorlog", "begin", "waarin", "die", "ZAR", "na", "slegs", "twee", "maande", "by", "die", "Slag", "van", "Majuba", "'n", "oorwinning", "oor", "die", "Britte", "behaal", "het", ".", "Die", "republiek", "het", "aanvanklik", "weer", "selfregering", "gekry", "en", "later", ",", "in", "ook", "sy", "onafhanklikheid", "herwin", ".", "Vanafis", "die", "Republiek", "deur", "die", "Driemanskap", "bestuur", "tot", "en", "met", "Paul", "Kruger", "se", "verkiesing", "as", "President", "van", "die", "ZAR", "in", "Opbou", "van", "die", "republiek", "en", "aanloop", "tot", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "Met", "die", "ontdekking", "van", "goud", "aan", "die", "Witwatersrand", "in", "het", "'n", "groot", "aantal", "buitelanders", "as", "prospekteerders", "(", "\"", "diggers", "\"", ")", "en", "fortuinsoekers", "na", "die", "gebied", "gestroom", ",", "en", "in", "dieselfde", "jaar", "is", "sowat", "vyftig", "kilometer", "suid", "van", "Pretoria", "die", "myndorp", "Johannesburg", "gestig", ".", "In", "die", "volgende", "dekade", "het", "die", "politieke", "spanning", "opgebou", "tussen", "die", "\"", "uitlanders", "\"", "in", "Johannesburg", "en", "die", "regering", "van", "die", "ZAR", ",", "wat", "nie", "bereid", "was", "om", "stemreg", "in", "die", "Republiek", "aan", "die", "oorwegend", "Engelssprekende", "bewoners", "van", "Johannesburg", "te", "verleen", "nie", ".", "Sowat", "een", "derde", "van", "die000", "Blanke", "inwoners", "in", "die", "ZAR", "was", "destyds", "buitelanders", ".", "Cecil", "Rhodes", ",", "die", "Eerste", "Minister", "van", "die", "Kaapkolonie", ",", "en", "President", "Paul", "Kruger", "was", "die", "groot", "politieke", "teenstaanders", "van", "hierdie", "tydperk", ".", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "'n", "Grensvoorval", ",", "wat", "opsetlik", "deur", "Rhodes", "en", "sy", "medepligtiges", "veroorsaak", "is", ",", "het", "inaanleiding", "tot", "die", "uitbreek", "van", "die", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "gegee", "waarin000", "Afrikaners", "teen", "'n", "oormag", "van000", "Britse", "soldate", "geveg", "het", ".", "Ondanks", "die", "hewige", "verset", "van", "die", "Afrikaners", "en", "die", "suksesvolle", "guerilla-taktiek", "van", "die", "Afrikaanse", "generale", "Christiaan", "de", "Wet", "en", "Koos", "de", "la", "Rey", ",", "wat", "destyds", "wêreldwyd", "vir", "opwinding", "gesorg", "het", ",", "het", "die", "Britte", "onder", "meer", "danksy", "hulle", "beleid", "van", "\"", "verskroeide", "aarde", "\"", "en", "die", "gebruik", "van", "konsentrasiekampe", ",", "waarin000", "vroue", "en", "kinders", "en", "'n", "onbekende", "aantal", "Swart", "plaaswerkers", "omgekom", "het", ",", "daarin", "geslaag", "om", "die", "oorlog", "te", "wen", ".", "Met", "die", "Verdrag", "van", "Vereeniging", ",", "wat", "ingesluit", "is", ",", "is", "die", "Boererepublieke", "uiteindelik", "deur", "die", "Britse", "kroon", "geannekseer", ".", "Inword", "Transvaal", "een", "van", "die", "vier", "provinsies", "van", "die", "nuutgestigte", "Unie", "van", "Suid-Afrika", ".", "Die", "politieke", "prys", ",", "wat", "die", "Engelstalige", "element", "van", "die", "Blanke", "bevolking", "destyds", "heel", "bereidwillig", "betaal", "het", "vir", "die", "politieke", "versoening", "met", "die", "Afrikaners", ",", "was", "die", "rassebeleid", "van", "Apartheid", ",", "wat", "uit", "die", "patriargale", "maatskaplike", "strukture", "van", "die", "Boererepublieke", "voortgespruit", "en", "daarna", "dekades", "lank", "die", "binnelandse", "beleid", "van", "Suid-Afrika", "oorheers", "het", ".", "Regering", "Sien", ":", "Lys", "van", "Staatspresidente", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "Ekonomie", "Ivooruitvoere", "Voor", "die", "ontginning", "van", "diamante", "en", "goud", "was", "ivoor", "by", "verre", "die", "belangrikste", "uitvoerproduk", "van", "die", "ZAR", ".", "In", "die", "tweede", "helfte", "van", "diee", "eeu", "is", "jaarliks", "duisende", "olifante", "in", "Afrika", "geskiet", "om", "in", "die", "Europese", "en", "Amerikaanse", "mark", "se", "vraag", "na", "ivoor", "te", "voorsien", ".", "Ivoor", "is", "voor", "die", "bekendstelling", "van", "plastiek", "algemeen", "gebruik", "om", "voorwerpe", "soos", "meshewwe", ",", "biljardballe", "en", "klaviertoetse", "te", "vervaardig", ".", "Jaarlikse", "invoere", "het", "in", "Groot-Brittanje", "in", "dies", "reedston", "beloop", ".", "Totale", "ivoorinvoere", "uit", "Afrika", "het", "hul", "hoogtepunt", "tussenenbereik", "toe", "jaarliks", "tussen000", "en000", "olifante", "geskiet", "is", ".", "Invoere", "het", "eers", "daarna", "gaandeweg", "afgeneem", ",", "maar", "tot", "die", "Eerste", "Wêreldoorlog", "is", "jaarliks", "meer", "olifante", "geskiet", "as", "wat", "gebore", "is", ".", "Handelsbande", "'n", "Afvaardiging", "uit", "die", "ZAR", "het", "'n", "besoek", "aan", "Europa", "gebring", "in", "dies", "om", "handelsbande", "aan", "te", "knoop", ".", "So", "is", "byvoorbeeld", "die", "Federale", "Raad", "van", "Switserland", "aangemoedig", "om", "'n", "handelsooreenkoms", "met", "die", "ZAR", "te", "sluit", "wat", "inin", "Pretoria", "onderteken", "en", "indeur", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "bekragtig", "is", ".", "Die", "belangrikste", "handelsvennoot", "naas", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "en", "een", "van", "die", "vernaamste", "buitelandse", "beleggers", "was", "die", "Duitse", "Keiserryk", ".", "Omstreekshet", "die", "Duitse", "gemeenskap", "in", "die", "ZAR", "reeds", "meer", "as000", "siele", "getel", ",", "en", "Duitse", "ondernemings", "se", "beleggings", "in", "die", "ZAR", "se", "mynboubedryf", "het", "meer", "asmiljoen", "mark", "beloop", ".", "Sien", "ook", "Transvaal", "Paul", "Kruger", "Eerste", "Vryheidsoorlog", "Tweede", "Vryheidsoorlog", "Verwysings", "Bronne", "Davenport", ",", "T.", "R.H", ".", "South", "Africa", ".", "A", "modern", "history", ",", "Pakenham", ",", "Th", ".", "The", "Boer", "War", ",", "Pakenham", ",", "Th", ".", "The", "scramble", "for", "Africa", "London", ",", "Abacus", "Wesseling", ",", "H.", "L", ".", "Verdeel", "en", "heers", ".", "De", "deling", "van", "Africa", "Amsterdam", ",", "Bert", "Bakker", "Wilson", ",", "M.", "en", "L", ".", "eds", ".", "The", "Oxford", "history", "of", "South-Africa", "II", ":", "Oxford", ",", "Clarendon", "Eksterne", "skakels", "Chronology", "South", "Africa", "The", "discovery", "of", "gold", "and", "the", "Jewish", "community", "Geskiedenis", "van", "Suid-Afrika" ]

[ "Zimbabwe", ",", "amptelik", "die", "Republiek", "Zimbabwe", "(", "Engels", ":", "Republic", "of", "Zimbabwe", ")", ",", "is", "'n", "landingeslote", "land", "geleë", "in", "Suider-Afrika", "en", "begrens", "deur", "Zambië", "in", "die", "noordweste", ",", "Mosambiek", "in", "die", "noordooste", ",", "Suid-Afrika", "in", "die", "suide", "en", "Botswana", "in", "die", "suidweste", ".", "Die", "land", "het", "eers", "as", "Suid-Rhodesië", ",", "'n", "Britse", "kolonie", ",", "bekendgestaan", "en", "vanaf", "as", "Rhodesië", ",", "genoem", "ná", "Cecil", "John", "Rhodes", ".", "Inhet", "Suid-Rhodesië", "eensydig", "sy", "onafhanklikheid", "verklaar", "en", "in'n", "republiek", "geword", ".", "Ná", "'n", "jare", "lange", "vryheidsoorlog", "en", "daaropvolgende", "onderhandelinge", "het", "Rhodesië", "inamptelik", "Zimbabwe-Rhodesië", "geword", "en", "aansluitend", "die", "Republiek", "Zimbabwe", ".", "Zimbabwe", "beslaan", "'n", "oppervlakte", "van757", "km²", "en", "het", "'n", "bevolking", "van150", "362", "ingehad", ".", "Die", "hoofstad", "en", "grootste", "stad", "is", "Harare", ",", "totSalisbury", ".", "'n", "Ander", "belangrike", "stad", "is", "Bulawayo", ".", "Zimbabwe", "is", "'n", "multi-etniese", "land", "en", "die", "Mashona", "vorm", "die", "belangrikste", "inheemse", "etniese", "groep", ",", "gevolg", "deur", "die", "Ndebeles", ".", "Dié", "land", "hetamptelike", "tale", ",", "waaronder", "Engels", ",", "Shona", "en", "Noord-Ndebele", "die", "mees", "verspreide", "tale", "vorm", ".", "OpNovember", "na", "een", "jaar", "se", "protes", "teen", "sy", "regering", "asook", "Zimbabwe", "se", "vinnig", "dalende", "ekonomie", ",", "is", "Mugabe", "tydens", "'n", "staatsgreep", "deur", "dié", "land", "se", "gewapende", "magte", "onder", "huisarres", "geplaas", ".", "OpNovemberhet", "ZANU–PF", "Robert", "Mugabe", "gedwing", "om", "as", "partyleier", "af", "te", "dank", "en", "deur", "die", "voormalige", "adjunkpresident", "Emmerson", "Mnangagwa", "vervang", ".", "OpNovemberhet", "Mugabe", "sy", "bedanking", "aangebied", "voordat", "die", "vervolgingsverrigtinge", "voltooi", "is", ".", "Fisiografies", "Zimbabwe", "beslaan", "'n", "gedeelte", "van", "die", "groot", "plato", "in", "Suider-Afrika", ".", "Die", "hoëveld", "met", "'n", "lengte", "van525", "meter", "het", "twee", "hoofriviere", ",", "naamlik", "Zambezi", "in", "die", "noorde", "en", "Limpopo", "in", "die", "suide", ".", "Die", "Karibameer", "is", "net", "stroomaf", "van", "die", "Victoria-waterval", "in", "die", "Zambezi", "op", "die", "grens", "met", "Zambië", "en", "is", "een", "van", "die", "grootste", "mensgemaakte", "mere", "in", "die", "wêreld", ".", "Die", "grens", "tussen", "Suid-Afrika", "en", "Zimbabwe", "iskm", "lank", "en", "word", "in", "sy", "geheel", "deur", "die", "Limpoporivier", "gevorm", ".", "Die", "belangrikste", "grenspos", "is", "Beitbrug", "langs", "die", "Beitbrug-Bulawayo", "Spoorweg", ".", "Vlag", "Die", "ontwerp", "van", "Zimbabwe", "se", "huidige", "vlag", "is", "opAprilaanvaar", ".", "Die", "vlag", "van", "Zimbabwe", "het", "sewe", "horisontale", "bande", "groen", ",", "goud", ",", "rooi", ",", "swart", ",", "rooi", ",", "goud", ",", "groen", "en", "'n", "swart", "omlynde", "wit", "driehoek", "met", "'n", "rooi", "vyfstralige", "ster", "en", "'n", "goue", "voël", ".", "Elkeen", "van", "die", "bande", "het", "'n", "simboliese", "betekenis", ".", "Groen", "versinnebeeld", "die", "flora", "en", "natuurlike", "hulpbronne", "van", "Zimbabwe", ",", "goud", "versinnebeeld", "die", "rykdom", "aan", "minerale", ",", "rooi", "simboliseer", "die", "bloed", "wat", "tydens", "die", "vryheidstryd", "vergiet", "is", ",", "swart", "versinnebeeld", "die", "swart", "bevolking", ",", "die", "wit", "driehoek", "simboliseer", "die", "vrede", "en", "die", "\"", "pad", "vooruit", "\"", ",", "die", "rooi", "ster", "versinnebeeld", "die", "internasionalisme", "en", "vrede", ",", "maar", "weerspieël", "ook", "die", "sosialistiese", "oortuigings", "van", "die", "regerende", "party", ".", "Die", "\"", "Zimbabwe-voël", "\"", "is", "ontleen", "aan", "'n", "afbeelding", "uit", "die", "bouvalle", "van", "die", "geskiedkundige", "stad", "Groot-Zimbabwe", "en", "dien", "tans", "as", "Zimbabwe", "se", "nasionale", "embleem", ".", "Klimaat", "Zimbabwe", "lê", "in", "'n", "tropiese", "klimaat", "en", "het", "gemiddelde", "temperature", "van6", "°C", "in", "die", "winter", "en1", "°C", "in", "die", "somer", ".", "Die", "gemiddelde", "reënval", "vir", "Zimbabwe", "ismm", "vir", "die", "hoëveld", "enmm", "vir", "die", "middelveld", ".", "Geskiedenis", "Ryk", "van", "Monomotapa", "Die", "vroeë", "geskiedenis", "van", "die", "Koninkryk", "van", "Monomotapa", "(", "wat", "eintlik", "\"", "Heer", "van", "die", "Myne", "\"", "beteken", ")", "is", "onbekend", ";", "dit", "het", "reeds", "sedert", "die", "Middeleeue", "bestaan", ".", "Naas", "die", "hoofstad", "Groot-Zimbabwe", "met", "sy", "ringmuur", ",", "tempel", "en", "tweeverdiepinghuise", "wat", "uit", "stene", "gebou", "is", ",", "was", "daar", "honderde", "dorpe", "waarvan", "sommige", "ook", "'n", "stadskarakter", "getoon", "het", ".", "Landbou", ",", "veeteelt", "en", "mynbou", "was", "die", "ekonomiese", "fondament", "van", "die", "ryk", ".", "Danksy", "die", "goudmynbou", "kon", "die", "koninkryk", "handel", "met", "Arabiere", ",", "Perse", "en", "Ethiopiërs", "dryf", ".", "Goud", ",", "ivoor", "en", "slawe", "is", "teen", "speserye", ",", "yster", ",", "sout", "en", "ander", "Oosterse", "ware", "geruil", ".", "Met", "die", "agteruitgang", "van", "die", "goudmynbou", "het", "die", "mag", "van", "die", "konings", "verswak;", "moet", "hulle", "die", "myne", "aan", "die", "Portugese", "afstaan.het", "die", "koninkryk", "'n", "vasalstaat", "van", "Portugal", "geword", ".", "Die", "Portugese", "begin", "ook", "koper", ",", "yster", ",", "lood", "en", "tin", "te", "ontgin", "en", "het", "landbou", "op", "grootplase", "bedryf", ".", "Na", "die", "ondergang", "van", "die", "ryk", "in", "diee", "eeu", "het", "dit", "tussenenBritse", "koloniale", "besit", "en'n", "deel", "van", "Suid-Rhodesië", "geword", ".", "Rhodesië", "Suid-Rhodesië", ",", "Noord-Rhodesië", "(", "die", "huidige", "Zambië", ")", "en", "Njassaland", "(", "die", "huidige", "Malawi", ")", "is", "inas", "die", "Sentraal-Afrikaanse", "Federasie", "verenig", ",", "wat", "totbestaan", "het", ".", "Die", "blanke", "regering", "van", "Suid-Rhodesië", ",", "onder", "leiding", "van", "eerste", "minister", "Ian", "Smith", "het", "inonafhanklikheid", "verklaar", ",", "maar", "dit", "is", "nie", "deur", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "en", "die", "Verenigde", "Nasies", "erken", "nie", ".", "Ten", "spyte", "van", "die", "instel", "van", "politieke", "en", "ekonomiese", "sanksies", "kon", "Rhodesië", "sy", "onafhanklike", "status", "in", "stand", "hou", ".", "Inhet", "Rhodesië", "'n", "republiek", "geword", ".", "Die", "regering", "het", "in'n", "ooreenkoms", "met", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "gesluit", "wat", "die", "erkenning", "van", "onafhanklikheid", "en", "die", "invoering", "van", "algemene", "stemreg", "ten", "doel", "gehad", "het", ".", "Die", "swart", "opposisie", ",", "wat", "veral", "uit", "die", "bevrydingsbewegings", "ZANU", "en", "ZAPU", "bestaan", "het", ",", "het", "in", "die", "tydperk", "tussenen'n", "gewapende", "stryd", "teen", "die", "blanke", "regering", "gevoer", ".", "Alhoewel", "daar", "reeds", "ingesprekke", "oor", "'n", "nuwe", "grondwet", "gevoer", "en", "in'n", "swart", "regering", "onder", "biskop", "Muzorewa", "gevorm", "is", ",", "het", "'n", "algemene", "verkiesing", "eers", "inplaasgevind", ".", "Zimbabwe", "het", "daarna", "onder", "leiding", "van", "die", "eerste", "minister", "Robert", "Mugabe", "onafhanklik", "geword", ".", "Zimbabwe", "Die", "politieke", "situasie", "was", "tydens", "die", "laaste", "jare", "van", "Robert", "Mugabe", "se", "presidentskap", "onstabiel", ".", "Die", "onderdrukking", "van", "die", "opposisiepartye", ",", "die", "onteiening", "van", "blanke", "boere", "en", "die", "sloping", "van", "krotbuurte", "en", "stadswyke", ",", "waar", "inwoners", "verdink", "is", "om", "aanhangers", "van", "die", "opposisie", "te", "wees", ",", "is", "in", "die", "buiteland", "met", "skerp", "kritiek", "bejeën", ".", "Terwyl", "die", "Suid-Afrikaanse", "regering", "die", "régime", "in", "Harare", "met", "lenings", "gesteun", "het", ",", "is", "Zimbabwe", "deur", "die", "Amerikaanse", "regering", "onder", "die", "tirannieë", "van", "die", "wêreld", "gereken", ".", "Zimbabwe", "se", "inflasiekoers", "was", "in", "Juliemet500%", "die", "hoogste", "ter", "wêreld", ".", "Buitelandse", "betrekkinge", "Die", "buitelandse", "betrekkinge", "van", "Zimbabwe", "fokus", "op", "nou", "bande", "met", "die", "Volksrepubliek", "China", "en", "Suid-Afrika", ".", "Zimbabwe", "het", "bilaterale", "betrekkinge", "met", "verskeie", "lande", ".", "Ná", "Ian", "Smith", "se", "eensydige", "onafhanklikheidsverklaring", "van", "die", "Verenigde", "Koninkryk", "inis", "Rhodesië", "se", "diplomatieke", "teenwoordigheid", "dramaties", "regoor", "die", "wêreld", "teruggerol", ".", "Teen", "die", "tyd", "van", "die", "Lancaster", "House-ooreenkoms", "inhet", "Rhodesië", "slegs", "verteenwoordigende", "kantore", "in", "Londen", ",", "Bonn", ",", "Pretoria", ",", "Washington", ",", "D.C.", "en", "Tokio", "gehad", ".", "Sendings", "in", "Maputo", "(", "destyds", "Lourenço", "Marques", ")", "en", "Lissabon", "is", "ingesluit", "ná", "die", "Angelier-rewolusie", "in", "Portugal", ".", "Onder", "Robert", "Mugabe", "het", "Zimbabwe", "'n", "nuwe", "buitelandse", "beleid", "gevoer", "wat", "nouer", "saamwerk", "met", "Afrika-", ",", "Oosblok-", "en", "Onverbonde-lande", ".", "Die", "hoofstad", "van", "die", "land", ",", "Harare", ",", "huisves", "tansambassades", ".", "Verskeie", "ander", "lande", "het", "ambassadeurs", "van", "ander", "hoofstede", ",", "veral", "Pretoria", "en", "Addis", "Abeba", ",", "geakkrediteer", ".", "Ekonomie", "Toerisme", "Zimbabwe", "beskik", "oor", "vyf", "Unesco-wêrelderfenisgebiede", ":", "Groot-Zimbabwe", ",", "Khami", ",", "Mana", "Pools", ",", "Matopos", "en", "die", "Victoria-waterval", ".", "Administrasie", "Zimbabwe", "word", "administratief", "onderverdeel", "in", "agt", "provinsies", "en", "twee", "stede", "met", "provinsiale", "status", ",", "Harare", "en", "Bulawayo", ".", "Die", "provinsies", "word", "verder", "onderverdeel", "indistrikte", "en200", "munisipaliteite", "(", "sogenaamde", "wards", ")", "wat", "elk", "uit", "'n", "aantal", "nedersettings", "bestaan", ".", "Infrastruktuur", "Energiebedryf", "Sowat", "'n", "derde", "van", "Zimbabwe", "se", "elektrisiteit", "word", "in", "waterkragsentrales", "opgewek", "waarvan", "die", "Karibadamprojek", "die", "bekendste", "en", "belangrikste", "is", ".", "Toe", "dit", "inbeplan", "is", ",", "was", "dit", "die", "grootse", "hidroëlektriese", "aanleg", "ter", "wêreld", ".", "Termiese", "kragsentrales", "voorsien", "in", "die", "res", "van", "die", "land", "se", "kragbehoefte", ".", "Spoorweë", ",", "pad-", "en", "lugvervoer", "Zimbabwe", "se", "nasionale", "spoorweë", "bedryf", "een", "van", "die", "gevorderdste", "netwerke", "in", "Afrika", "suid", "van", "die", "Sahara", "met", "'n", "totale", "lengte", "van", "sowat700", "km", ",", "waarvan", "sowat", "tien", "persent", "geëlektrifiseer", "is", ".", "Dit", "word", "aangevul", "deur", "'n", "uitgebreide", "padnetwerk", "waarvan", "'n", "vyfde", "geasfalteer", "is", ".", "Harare", "se", "internasionale", "lughawe", "verbind", "die", "land", "met", "bestemmings", "in", "Afrika", "en", "oorsee", ".", "Die", "nasionale", "lugvervoernetwerk", "verbind", "die", "grootste", "stedelike", "sentra", "met", "mekaar", ".", "Sport", "Cara", "Black", "(", "saam", "met", "haar", "Amerikaanse", "dubbelspeelvennoot", "Liezel", "Huber", ")", "en", "Kevin", "Ullyett", "(", "saam", "met", "die", "Sweedse", "Jonas", "Björkman", ")", "was", "van", "die", "bestes", "ter", "wêreld", "in", "tennisdubbelspelkompetisies", ".", "Nog", "beter", "bekend", "is", "egter", "die", "uitstekende", "swemmer", "Kirsty", "Coventry", ",", "wat", "met", "haar", "Olimpiese", "oorwinnings", "inen'n", "volksheldin", "en", "baken", "van", "hoop", "vir", "haar", "land", "geword", "het", ";", "sy", "het", "aan", "Zimbabwe", "al", "twee", "goue", "medaljes", "op", "Olimpiese", "Spele", "besorg", ",", "die", "enigste", "ander", "was", "deur", "die", "nasionale", "vroueveldhokkiespan", "tydens", "die", "Olimpiese", "Somerspelein", "Moskou", ".", "Sokker", "is", "Zimbabwe", "se", "gewildste", "sportsoort", ".", "Die", "Zimbabwiese", "nasionale", "sokkerspan", "kon", "drie", "keer", "vir", "die", "Afrikanasiesbeker", "kwalifiseer", "(", "inen", "Hulle", "kon", "egter", "nog", "nie", "vir", "'n", "FIFA", "Sokker-Wêreldbekertoernooi", "kwalifiseer", "nie", ".", "Van", "die", "bekende", "Zimbabwiese", "sokkerspeler", "sluit", "in", "Benjamin", "Mwaruwari", "en", "Matthew", "Rusike", ".", "Die", "voormalige", "nasionale", "doelwagter", "Bruce", "Grobbelaar", "het", "in", "dies", "ens", "gespeel", "vir", "die", "Engelse", "sokkerklub", "Liverpool", "FC", "en", "saam", "met", "hulle", "talle", "titels", "ingepalm", ".", "Dynamos", "FC", "is", "tot", "dusver", "die", "enigste", "Zimbabwiese", "sokkerklub", "wat", "die", "CAF", "Kampioene-liga-eindstryd", "gehaal", "het", ".", "Rugby", "is", "'n", "belangrike", "sportsoort", "in", "Zimbabwe", "en", "die", "Zimbabwiese", "nasionale", "rugbyspan", "kon", "twee", "keer", "vir", "'n", "rugbywêreldbekertoernooi", "kwalifiseer", "(", "inen", "Die", "span", "word", "as", "een", "van", "die", "sterker", "Afrikaspanne", "na", "die", "Suid-Afrikaanse", "Springbokke", "en", "die", "Namibiese", "Welwitschias", "beskou", "en", "ding", "gereeld", "met", "ander", "opkomende", "rugbyspanne", "in", "die", "Afrikabeker", "mee", ".", "Hulle", "het", "dié", "toernooi", "al", "een", "keer", "gewen", ",", "in", "en", "drie", "keer", "as", "naaswenner", "geëindig", ".", "Van", "die", "bekendste", "Zimbabwiese", "rugbyspelers", "sluit", "in", "Tonderai", "Chavhanga", ",", "Ian", "McIntosh", ",", "Ray", "Mordt", ",", "Tendai", "Mtawarira", ",", "Bobby", "Skinstad", "en", "Gary", "Teichmann", ".", "Krieket", "word", "veral", "deur", "Blanke", "Zimbabwiërs", "beoefen", "en", "dié", "land", "is", "een", "van", "die", "toetskrieketlande", ".", "Die", "beheerliggaam", "Zimbabwe", "Krieket", "is", "ingestig", "en", "sedertdien", "'n", "volle", "lidland", "van", "die", "Internasionale", "Krieketraad", "(", "IKR", ")", ".", "Die", "Zimbabwiese", "nasionale", "krieketspan", "kon", "tussenenvir", "elke", "Krieketwêreldbeker", "kwalifiseer", ",", "maar", "nie", "vir", "die", "Krieketwêreldbekernie", ".", "Zimbabwe", "het", "insaam", "met", "Suid-Afrika", "en", "Kenia", "as", "gasheer", "van", "die", "krieketwêreldbeker", "opgetree", ",", "wat", "deur", "Australië", "gewen", "is", ".", "In", "Novemberis", "Zimbabwe", "saam", "met", "Namibië", "en", "Suid-Afrika", "as", "medegasheer", "vir", "die", "Krieketwêreldbekerbenoem", ".", "Bekende", "Zimbabwiese", "krieketspelers", "sluit", "in", "Andy", "Flower", "en", "Brendan", "Taylor", ".", "Notas", "Verwysings", "Bronne", "Algemeen", "Louw", ",", "A.", "A", ".", "(", "ds", ".", ")", ":", "Die", "môrester", "in", "Mashonaland", ".", "Stellenbosch", ":", "C.S.V.-boekhandel", ",", "Eksterne", "skakels", "Voormalige", "Britse", "kolonies" ]

[ "21", "Junie", "is", "diete", "dag", "van", "die", "jaar", "in", "die", "Gregoriaanse", "kalenderte", "in", "skrikkeljare", ")", ".", "Daar", "volg", "nogdae", "in", "die", "res", "van", "die", "jaar", ".", "Gebeure", "–", "Otto", "van", "Wittelsbach", "vermoor", "koning", "Philip", "van", "Swabe", ".", "–", "Pous", "Innocentius", "XII", "stel", "nog", "drie", "nuwe", "kardinale", "aan", ",", "waaronder", "Johannes", "Philipp", "von", "Lamberg", ",", "biskop", "van", "Passau", ".", "–", "Halifax", ",", "Nova", "Scotia", "word", "gestig", ".", "–", "New", "Hampshire", "word", "die", "negende", "deelstaat", "van", "die", "Verenigde", "State", ".", "–", "Napoleon", "verloor", "die", "Slag", "van", "Vitoria", ".", "–", "Cyrus", "McCormick", "kry", "'n", "patent", "vir", "sy", "maaimasjien", ".", "–", "Tianjin", "Massamoord", ",", "xenofobie", "in", "China", ".", "–", "'n", "Wet", "in", "Oklahoma", "wat", "sekere", "mense", "verbied", "om", "te", "stem", "word", "deur", "die", "Hooggeregshof", "van", "die", "VSA", "omgekeer", "in", "die", "saak", "Guinn", "v.", "United", "States", ".", "–", "Die", "Kanadese", "berede", "polisie", "skiet", "op", "'n", "skare", "werklose", "oorlogsveterane", ",", "met", "twee", "noodlottig", "gewond", ",", "tydens", "die", "'n", "algemene", "staking", "in", "Winnipeg", ".", "–", "Tweede", "Wêreldoorlog", ":", "Frankryk", "kapituleer", "teen", "Duitsland", ".", "–", "Tweede", "Wêreldoorlog", ":", "die", "Amerikaners", "verower", "Okinawa", ".", "–", "Pous", "Paulus", "VI", "volg", "Pous", "Johannes", "XXIII", "op", ".", "–", "Lede", "van", "die", "Ku", "Klux", "Klan", "het", "burgerreg-aktiviste", "Andrew", "Goodman", ",", "James", "Cheney", "en", "Mickey", "Schwerner", ",", "vermoor", "in", "Mississippi", ",", "VSA", ".", "–", "Wes-Indië", "klop", "Australië", "in", "die", "eindstryd", "metlopies", "en", "wen", "sodoende", "die", "eerste", "Krieketwêreldbeker", "in", "Engeland", ".", "–", "John", "Hinckley", ",", "sluipskutter", "van", "Ronald", "Reagan", ",", "onskuldig", "bevind", "weens", "kranksinnigheid", ".", "–", "Pakistan", "wen", "die", "eindstryd", "van", "die", "tweede", "T20I-wêreldbeker", "in", "Engeland", "met", "agt", "paaltjies", "teen", "Sri", "Lanka", ".", "Geboortes", "v.", "C", ".", "–", "Alexander", "die", "Grote", ",", "die", "koning", "van", "Makedonië", "(", "†", "v.", "C", ".", ")", ".", "–", "Pous", "Leo", "IX", ",", "diete", "pous", "van", "die", "Rooms-Katolieke", "Kerk", "in", "Eguisheim", ",", "Elsas", "(", "†", "–", "Martha", "Washington", ",", "Eerste", "Dame", "van", "Amerika", "(", "†", "–", "Johann", "Christoph", "Friedrich", "Bach", ",", "Duitse", "komponis", "(", "†", "–", "Sir", "Christoffel", "Josephus", "Brand", ",", "die", "eerste", "Speaker", "van", "die", "Kaapse", "parlement", "(", "†", "–", "Johannes", "Baptist", "Hoffman", ",", "Duitse", "Jesuïet", ",", "taalkundige", "en", "sendeling", "tot", "die", "Munda-mense", "in", "Indië", "(", "†", "–", "Cor", "Delfos", ",", "baanbreker", "in", "die", "Suid-Afrikaanse", "yster-", "en", "staalbedryf", "(", "†", "–", "Claude", "Auchinleck", ",", "Britse", "veldmaarskalk", "(", "†", "–", "Hermann", "Scherchen", ",", "Duitse", "dirigent", "(", "†", "–", "Jean-Paul", "Sartre", ",", "Franse", "filosoof", ",", "dramaturg", ",", "skrywer", ",", "biograaf", "en", "aktivis", "(", "†", "–", "Ds", ".", "Phil", "Olivier", ",", "NG", "predikant", ",", "assistent-redakteur", "Kerkbode", "(", "†", "–", "Paolo", "Soleri", ",", "Italiaans-Amerikaanse", "argitek", "(", "†", "–", "Jane", "Russell", ",", "Amerikaanse", "rolprentaktrise", "en", "sangeres", "(", "†", "–", "Gert", "Basson", ",", "Afrikaanse", "skrywer", "en", "joernalis", ".", "–", "Meredith", "Baxter", ",", "Amerikaanse", "aktrise", ".", "–", "Ian", "McEwan", ",", "Britse", "skrywer", "van", "romans", "en", "rolprentdraaiboeke", ".", "–", "Gregory", "David", "Roberts", ",", "Australiese", "skrywer", ".", "–", "Benazir", "Bhutto", ",", "Pakistanse", "politikus", "en", "voormalige", "premier", "(", "†", "–", "Gwede", "Mantashe", ",", "Suid-Afrikaanse", "politikus", "en", "voorsitter", "van", "die", "African", "National", "Congress", ".", "–", "William", ",", "Prins", "van", "Wallis", ",", "Britse", "prins", ",", "seun", "van", "Charles", "III", ".", "Sterftes", "–", "Edward", "III", ",", "koning", "van", "Engeland", "(", "*", "–", "Niccolò", "Machiavelli", ",", "historikus", "en", "politiese", "skrywer", "(", "*", "–", "Oda", "Nobunaga", ",", "Japannese", "daimyō", "en", "een", "van", "die", "leidende", "figure", "in", "die", "Sengoku-tydperk", "(", "*", "–", "J.H", ".", "Leopold", ",", "Nederlandse", "digter", "(", "*", "–", "Gideon", "Sundbäck", ",", "Sweedse", "uitvinder", ",", "geassosieer", "met", "die", "ontwikkeling", "van", "die", "ritssluiter", "(", "*", "–", "Johannes", "Stark", ",", "Duitse", "fisikus", ",", "Nobelpryswenner", "(", "*", "–", "Maureen", "Connolly", ",", "Amerikaanse", "tennisspeler", "(", "*", "–", "Sukarno", ",", "president", "van", "Indonesië", "(", "*", "–", "Pierre", "Fourie", ",", "Suid-Afrikaanse", "bokskampioen", "(", "*", "–", "Carroll", "O'", "Connor", ",", "Amerikaanse", "akteur", "en", "vervaardiger", "(", "*", "–", "Soad", "Hosny", ",", "Egiptiese", "aktrise", "(", "*", "–", "Leon", "Uris", ",", "Amerikaanse", "soldaat", "en", "outeur", "(", "*", "–", "Elliott", "Reid", ",", "Amerikaanse", "akteur", "en", "draaiboekskrywer", "(", "*", "Vakansies", ",", "vierings", ",", "en", "waarnemingsdae", "Wintersonstilstand", "in", "die", "Suidelike", "Halfrond", ",", "en", "somersonstilstand", "in", "die", "Noordelike", "Halfrond", ".", "Nasionale", "Inboorlingdag", "in", "Kanada", "sedert", "Junie" ]

[ "22", "Junie", "is", "diete", "dag", "van", "die", "jaar", "in", "die", "Gregoriaanse", "kalenderte", "in", "skrikkeljare", ")", ".", "Daar", "volg", "nogdae", "in", "die", "res", "van", "die", "jaar", ".", "Gebeure", "–", "Die", "Romeine", "verslaan", "die", "Masedoniërs", "by", "die", "Slag", "van", "Pynda", ".", "–", "Pous", "Stefanus", "IV", "volg", "Pous", "Leo", "III", "op", ".", "–", "Veldslag", "van", "Murten:000", "troepe", "van", "die", "Switserse", "Bondgenootskap", "kom", "by", "die", "stad", "Murten", "aan", "om", "die", "stad", "te", "ontset", "wat", "deur", "die", "Boergondiërs", "onder", "beleg", "geplaas", "is", ".", "In", "die", "bloedige", "veldslag", "sneuwel", "meer", "as000", "soldate", "van", "hertog", "Karel", "van", "Boergondië", ".", "–", "Henry", "Hudson", ",", "sy", "seun", "en", "sewe", "ander", "word", "deur", "muiters", "oorboord", "gesit", ".", "–", "Galileo", "word", "veroordeel", "en", "moet", "sy", "bewerings", "oor", "die", "heliosentiese", "terugtrek", ".", "–", "Pous", "Innocentius", "XII", "publiseer", "die", "bul", "Romanum", "decet", "Pontificem", "teen", "nepotisme", ".", "–", "Pous", "Clemens", "XII", "verklaar", "Joseph", "van", "Leonissa", "(", "Joseph", "Desideri", ")", "salig", ".", "–", "Napoleon", "abdikeer", "vir", "die", "tweede", "keer", ".", "–", "Die", "Britse", "Parlement", "skaf", "feodalisme", "en", "die", "leenheerstelsel", "af", "in", "Britse", "Noord-Amerika", ".", "–", "Adolphe", "Sax", "patenteer", "die", "saxofoon", ".", "–", "Diete", "herdenking", "van", "die", "stigting", "van", "die", "Grys-bondgenootskap", "(", "Grauer", "Bund", ")", "word", "in", "Truns", ",", "Switserland", "gevier", ".", "–", "Tweede", "Wêreldoorlog", ":", "Maarskalk", "Phillippe", "Pétain", "teken", "die", "wapenstilstand", "met", "Duitsland", "en", "vestig", "die", "Vichy-regering", ".", "–", "Tweede", "Wêreldoorlog", ":", "Duitsland", "met", "Operasie", "Barbarossa", "val", "die", "Sowjetunie", "aan", ",", "in", "een", "van", "die", "mees", "dramatiese", "keerpunte", "in", "die", "oorlog", ".", "–", "Die", "Kanadese", "laerhuis", "skaf", "die", "doodstraf", "af", ".", "–", "James", "W", ".", "Christy", "ontdek", "die", "eerste", "natuurlike", "satelliet", "Charon", "van", "die", "dwergplaneet", "Pluto", ".", "–", "Afghanistan", "en", "Ierland", "word", "volle", "lede", "van", "die", "Internasionale", "Krieketraad", "(", "IKR", ")", ".", "Geboortes", "–", "Paul", "Morphy", ",", "Amerikaanse", "skaakspeler", "(", "†", "–", "Albert", "Kimmerling", ",", "pioniersvlieënier", "wat", "die", "eerste", "vliegtuigvlug", "in", "Afrika", "(", "en", "Suid-Afrika", ")", "onderneem", "het", "(", "†", "–", "Stephanus", "Philippus", "Barnard", ",", "Afrikaanse", "hoogleraar", "en", "Administrateur", "van", "die", "Vrystaat", "(", "†", "–", "Robert", "Ritter", "von", "Greim", ",", "Duitse", "vlieënier", "en", "veldmaarskalk", "(", "†", "–", "Eitemal", ",", "Afrikaanse", "skrywer", ",", "digter", ",", "redenaar", "en", "vertaler", "(", "†", "–", "Axel", "von", "Ambesser", ",", "Duitse", "akteur", "(", "†", "–", "Al", "Debbo", ",", "Suid-Afrikaanse", "akteur", ",", "komediant", "en", "sanger", "(", "†", "-", "Dianne", "Feinstein", ",", "Amerikaanse", "senator", "(", "†", "–", "Kris", "Kristofferson", ",", "Amerikaanse", "akteur", "en", "komponis", ".", "–", "Maretha", "Maartens", ",", "Suid-Afrikaanse", "skrywer", ".", "–", "Meryl", "Streep", ",", "Amerikaanse", "aktrise", ".", "–", "Cyndi", "Lauper", ",", "Amerikaanse", "sangeres", ".", "–", "Freddie", "Prinze", ",", "Amerikaanse", "akteur", "(", "†", "–", "Dan", "Brown", ",", "Amerikaanse", "skrywer", ".", "–", "Marnus", "Labuschagne", ",", "Suid-Afrikaans-gebore", "Australiese", "krieketspeler", ".", "Sterftes", "–", "Pous", "Innocentius", "V,", "te", "pous", "van", "die", "Rooms-Katolieke", "Kerk", "(", "*", "±", "–", "Sir", "John", "Fraser", ",", "Suid-Afrikaanse", "staatsman", "(", "*", "–", "William", "Nicol", ",", "predikant", ",", "teoloog", ",", "opvoedkundige", "en", "goewerneur", "van", "die", "Transvaal", "(", "*", "–", "Judy", "Garland", ",", "Amerikaanse", "sanger", ",", "akteur", "(", "*", "–", "Fred", "Astaire", ",", "Amerikaanse", "danser", ",", "akteur", "(", "*", "–", "Ryne", "de", "Beer", ",", "Suid-Afrika", "se", "fluitende", "predikantsvrou", "(", "*", "–", "George", "Carlin", ",", "Amerikaanse", "komediant", "(", "*", "–", "Kader", "Asmal", ",", "Suid-Afrikaanse", "ANC-politikus", "(", "*", "–", "James", "Horner", ",", "Amerikaanse", "komponis", "en", "dirigent", "van", "orkestrale", "en", "rolprentmusiek", "(", "*", "–", "Quett", "Masire", ",", "Botswana-politikus", "en", "tweede", "president", "van", "Botswana1998", ")", "(", "*", "–", "Judith", "Krantz", ",", "Amerikaanse", "romanskryfster", "(", "*", "Vakansies", ",", "vierings", ",", "en", "waarnemingsdae", "Anglikaanse", "fees", "van", "St", "Alban", ".", "Feesdag", "van", "Pous", "Innocentius", "V", "in", "die", "Rooms-Katolieke", "Kerk", ".", "Junie" ]

[ "1", "April", "is", "diete", "dag", "van", "die", "jaar", "in", "die", "Gregoriaanse", "kalenderte", "in", "skrikkeljare", ")", ".", "Dit", "is", "ook", "die", "eerste", "dag", "van", "die", "tweede", "kwartaal", "van", "die", "jaar", ".", "Daar", "volg", "nogdae", "in", "die", "res", "van", "die", "jaar", ".", "Die", "dag", "staan", "ook", "as", "gekkedag", "bekend", "omdat", "mense", "graag", "op", "die", "dag", "poetse", "bak", "en", "met", "mekaar", "die", "gek", "skeer", ".", "Die", "dag", "se", "nuusgebeure", "moet", "eers", "noukeurig", "geverifieer", "word", "alvorens", "dit", "op", "Wikipedia", "ingevoer", "word", ".", "Gebeure", "–", "Die", "Bisantynse", "keiser", "Justinus", "I", "wys", "sy", "neef", "Justinianus", "I", "aan", "as", "medeleier", "en", "opvolger", ".", "–", "Pous", "Leo", "X", "stel", "Antoine", "Bohier", "du", "Prat", ",", "aartsbiskop", "van", "Bourges", "en", "Guillaume", "III", "de", "Croy", ",", "biskop", "van", "Cambrai", "aan", "as", "kardinale", ".", "–", "Den", "Briel", "(", "Brielle", ")", "in", "Nederland", "word", "deur", "die", "'", "Watergeuzen", "'", "ingeneem", ".", "Begin", "van", "die", "opstand", "teen", "Spanje", ".", "–", "Pous", "Leo", "XI", "(", "Alessandro", "Ottaviano", "de", "'", "Medici", ")", "volg", "Pous", "Clemens", "VIII", "op", "as", "pous", "van", "die", "Rooms-Katolieke", "Kerk", ".", "–troepe", "van", "Bern", "verower", "die", "Waadt/Vaud", "om", "die", "stad", "Lausanne", "van", "Savoye", ".", "Lyfeienaarskap", "oor", "die", "boere", "word", "afgeskaf", "en", "die", "bevolking", "tree", "oor", "tot", "die", "Protestantse", "leer", ".", "–", "Die", "Huis", "van", "Verteenwoordigers", "vergader", "vir", "die", "eerste", "keer", "met", "'n", "kworum", "in", "New", "York", "Stad", "en", "verkies", "Frederick", "Muhlenberg", "as", "die", "eerste", "Speaker", ".", "–", "Die", "binnebrandenjin", "word", "gepatenteer", ".", "–", "Eerw", ".", "Daniel", "Lindley", "word", "as", "eerste", "leraar", "van", "die", "NG", "gemeente", "Pietermaritzburg", "bevestig", ".", "–", "Singapoer", "word", "'n", "Britse", "kroonkolonie", ".", "–", "Die", "R.", "A.F", ".", "word", "gestig", ".", "–", "Adolf", "Hitler", "word", "totjaar", "gevonnis", "vir", "sy", "leidende", "rol", "in", "die", "\"", "Hitler-Putsch", "\"", "(", "Hitler-staatsgreep", ")", ".", "–", "Eugenio", "Pacelli", "(", "later", "Pous", "Pius", "XII", ")", "word", "Camerlengo", ".", "–", "Tweede", "Wêreldoorlog", ":", "Amerikaanse", "troepe", "val", "die", "Okinawa-eilande", "binne", ".", "–", "Newfoundland", "verenig", "met", "Kanada", ".", "–", "Tiros", "I", ",", "die", "eerste", "weersatelliet", ",", "word", "gelanseer", ".", "–", "Project", "Tiger", ",", "'n", "tierbewaringsprojek", ",", "word", "in", "die", "Corbett", "Nasionale", "Park", "in", "Indië", "gestig", ".", "–", "Steve", "Jobs", "en", "Steve", "Wozniak", "stig", "Apple", "Computer", ".", "–", "Iran", "word", "uitgeroep", "as", "Islamietiese", "republiek", ",", "'n", "teokrasie", "gelei", "deur", "ajatolla", "Ruhollah", "Khomeini", "as", "die", "Opperleier", "van", "Iran", ".", "–", "Transnet", "word", "gestig", ".", "–", "Festus", "Mogae", "word", "ingesweer", "as", "derde", "President", "van", "Botswana", ".", "–", "Nunavut", "word", "van", "die", "Noordwestelike", "gebiede", "afgestig", "as", "eie", "gebied", "binne", "die", "Kanadese", "Konfederasie", ".", "–", "Slobodan", "Milosevic", "gee", "homself", "oor", "om", "vir", "oorlogsmisdade", "verhoor", "te", "word", ".", "–", "Ian", "Khama", "volg", "Festus", "Mogae", "op", "as", "President", "van", "Botswana", ".", "–", "Albanië", "en", "Kroasië", "sluit", "by", "die", "NAVO", "aan", ".", "–", "Die", "President", "van", "Botswana", ",", "Ian", "Khama", ",", "bedank", "en", "word", "deur", "Adjunkpresident", "Mokgweetsi", "Masisi", "opgevolg", ".", "Geboortes", "–", "William", "Harvey", ",", "Engelse", "dokter", "(", "†", "–", "Edgar", "Wallace", ",", "Engelse", "skrywer", "(", "†", "–", "Otto", "von", "Bismarck", ",", "eerste", "minister", "van", "Pruise", ",", "kanselier", "van", "die", "Noord-Duitse", "Verbond", "en", "die", "eerste", "rykskanselier", "van", "die", "Duitse", "Keiserryk", "(", "(", "†", "–", "G.R", ".", "von", "Wielligh", ",", "Suid-Afrikaanse", "skrywer", "(", "†", "–", "Ferruccio", "Busoni", ",", "Italiaanse", "pianis", ",", "komponis", ",", "dirigent", ",", "skrywer", ",", "verwerker", "van", "musiek", "en", "pedagoog", "(", "†", "–", "Sergei", "Rachmaninoff", ",", "Russiese", "komponis", ",", "pianis", ",", "en", "dirigent", "(", "†", "–", "Wallace", "Beery", ",", "Amerikaanse", "akteur", "(", "†", "–", "Jane", "Powell", ",", "Amerikaanse", "aktrise", "(", "†", "–", "Ali", "MacGraw", ",", "Amerikaanse", "aktrise", ",", "model", ",", "skrywer", "en", "diereregte-aktivis", ".", "–", "Regter", "Samuel", "Alito", "Jr", ",", "Assosiaat-regter", "van", "die", "Federale", "Hooggeregshof", "van", "die", "Verenigde", "State", ".", "–", "Bernard", "Stiegler", ",", "Franse", "filosoof", "(", "†", "–", "Ockie", "Oosthuizen", ",", "Springbokrugbyspeler", "(", "†", "–", "John", "Elkann", ",", "Italiaans-Amerikaanse", "nyweraar", "en", "bestuurder", ".", "–", "Asa", "Butterfield", ",", "Britse", "akteur", ".", "Sterftes", "–", "Eleonore", "van", "Akwitanië", ",", "koningin", "van", "Frankryk", "en", "Engeland", "(", "*of", "–", "Catharina", "van", "Rees", ",", "Nederlandse", "skryfster", "van", "die", "Volkslied", "van", "die", "Zuid-Afrikaansche", "Republiek", "(", "*", "–", "Karel", "I", "van", "Oostenryk", ",", "laaste", "keiser", "van", "Oostenryk-Hongarye", "(", "*", "–", "Lionel", "Royce", ",", "Oostenrykse", "-", "Amerikaanse", "akteur", "(", "*", "–", "George", "II", ",", "koning", "van", "Griekeland", "(", "*", "–", "Prof", ".", "Gabriël", "Gideon", "Cillié", ",", "Afrikaanse", "opvoedkundige", "en", "kultuurleier", "(", "*", "–", "Max", "Ernst", ",", "Duitse", "skilder", "(", "*", "–", "Marvin", "Gaye", ",", "Amerikaanse", "sanger", "(", "*", "–", "Simo", "Häyhä", ",", "Finse", "soldaat", "en", "waarskynlik", "die", "suksesvolste", "sluipskutter", "van", "alle", "tye", "(", "*", "–", "John", "Forsythe", ",", "Amerikaanse", "akteur", "(", "*", "–", "Milla", "Louw", ",", "Afrikaanse", "aktrise", "en", "stemafrigter", "(", "*", "–", "Miguel", "de", "la", "Madrid", "Meksikaanse", "president", "(", "*", "–", "Steven", "Bochco", "Amerikaanse", "televisievervaardiger", "(", "*", "Vakansie-", ",", "vierings-", "en", "waarnemingsdae", "April-gekkedag", ",", "vergelykDesember", "vir", "die", "Katolieke", "lande", ".", "Die", "Romeine", "het", "Veneralia", "gevier", "vir", "Venus", ".", "In", "Japan", "is", "dit", "die", "begin", "van", "die", "nuwe", "finansiële", "en", "skooljaar", ".", "April" ]

[ "2", "April", "is", "diete", "dag", "van", "die", "jaar", "in", "die", "Gregoriaanse", "kalenderte", "in", "'n", "skrikkeljaar", ")", ".", "Daar", "is", "nogdae", "in", "hierdie", "jaar", ".", "Gebeure", "–", "Pous", "Silvester", "II", "volg", "Pous", "Gregorius", "V", "op", ".", "–", "Pous", "Honorius", "IV", "volg", "Pous", "Martinus", "IV", "op", ".", "–", "Juan", "Ponce", "de", "León", "word", "die", "eerste", "Europeër", "om", "Florida", "te", "bereik", "en", "neem", "dit", "in", "besit", "vir", "die", "Spaanse", "kroon", ".", "–", "In", "die", "Napoleontiese", "Oorloë", "vernietig", "die", "Britte", "onder", "Horatio", "Nelson", "die", "Deense", "vloot", "tydens", "die", "Slag", "van", "Kopenhagen", "en", "verhinder", "so", "die", "stig", "van", "´n", "anti-Britse", "bondgenootskap", "tussen", "Swede", ",", "Denemarke", "en", "Rusland", ".", "–", "In", "die", "Amerikaanse", "Burgeroorlog", "vlug", "president", "Jefferson", "Davis", "en", "die", "meeste", "van", "sy", "kabinet", "uit", "hul", "hoofstad", "Richmond", ".", "–", "Eugenio", "Pacelli", "(", "later", "Pous", "Pius", "XII", ")", "word", "priester", "gewy", ".", "–", "VSA-president", "Woodrow", "Wilson", "vra", "vir", "'n", "oorlogsverklaring", "teen", "Duitsland", ".", "–", "Haile", "Selassie", "word", "aangewys", "as", "heerser", "van", "Ethiopië", ".", "–", "Francis", "Crick", "en", "James", "Watson", "verduidelik", "die", "dubbelheliksstruktuur", "van", "DNS", ".", "–", "Qatar", "word", "onafhanklik", "van", "die", "Verenigde", "Koninkryk", ".", "–", "Argentinië", "val", "die", "Britse", "Falklandeilande", "in", "en", "begin", "die", "Falklandoorlog", ".", "–", "Pierre", "Bérégovoy", "word", "Eerste", "Minister", "van", "Frankryk", "–", "Doom", ",", "alpha", "weergawe4", "word", "voltooi", ".", "–", "Israelimagte", "begin", "'n", "beleg", "van", "die", "Geboortekerk", "in", "Betlehem", "met", "ongeveerPalestyne", "binne", ".", "–", "Bulgarye", ",", "Estland", ",", "Letland", ",", "Litaue", ",", "Roemenië", ",", "Slowakye", "en", "Slowenië", "sluit", "aan", "by", "NAVO", "as", "lede", ".", "–", "Indië", "klop", "Sri", "Lanka", "in", "die", "eindstryd", "metpaaltjies", "en", "wen", "sodoende", "die", "tiende", "Krieketwêreldbeker", "in", "Indië", ",", "Sri", "Lanka", "en", "Bangladesj", ".", "Geboortes", "–", "Karel", "die", "Grote", ",", "Koning", "van", "die", "Franke", "en", "Keiser", "van", "die", "Heilige", "Romeinse", "Ryk", "(", "†", "–", "Maria", "Sibylla", "Merian", ",", "Switserse", "natuurwetenskaplike", "en", "kunstenaar", "(", "†", "–", "Casanova", ",", "Italiaanse", "avonturier", "en", "skrywer", "(", "†", "–", "Hans", "Christian", "Andersen", ",", "Deense", "skrywer", "(", "†", "–", "William", "Holman", "Hunt", ",", "Engelse", "skilder", "(", "†", "–", "Émile", "Zola", ",", "'n", "bekende", "Franse", "skrywer", "(", "†", "–", "Walter", "Chrysler", ",", "Amerikaanse", "nyweraar", ",", "pionier", "van", "die", "motorbedryf", "(", "†", "–", "Deneys", "Reitz", ",", "Suid-Afrikaanse", "kabinetsminister", ",", "soldaat", "en", "skrywer", "(", "†", "–", "Pauline", "Janet", "Smith", ",", "Suid-Afrikaanse", "skryfster", "(", "†", "–", "Max", "Ernst", ",", "Duitse", "skilder", "(", "†", "–", "Alec", "Guinness", ",", "Engelse", "akteur", "(", "†", "–", "Jack", "Webb", ",", "Amerikaanse", "akteur", ",", "regisseur", "en", "vervaardiger", "(", "†", "–", "Jack", "Brabham", ",", "Australiese", "Grand", "Prix-renjaer", "(", "†", "–", "Serge", "Gainsbourg", ",", "Franse", "digter", ",", "sanger", ",", "komponis", ",", "akteur", ",", "regisseur", "en", "skilder", "(", "†", "–", "Dolly", "Rathebe", ",", "'n", "Suid-Afrikaanse", "aktrise", "en", "sangeres", ".", "(", "†", "–", "Brian", "Glover", ",", "Britse", "akteur", ",", "skrywer", "en", "stoeier", ".", "(", "†", "–", "Marvin", "Gaye", ",", "Amerikaanse", "sanger", "(", "†", "–", "Penelope", "Keith", ",", "Engelse", "aktrise", ".", "–", "Linda", "Hunt", ",", "Amerikaanse", "aktrise", ".", "–", "Rodney", "King", ",", "Amerikaanse", "skrywer", "(", "†", "–", "Mariella", "Ahrens", ",", "Duitse", "aktrise", ".", "–", "Lizelle", "Lee", ",", "Suid-Afrikaanse", "internasionale", "krieketspeler", "Sterftes", "–", "Teenpous", "Johannes", "XVI", ",", "in", "Fulda", "(", "onbekend", ")", ".", "–", "Prins", "Arthur", "Tudor", ",", "ouer", "broer", "van", "Hendrik", "VIII", "van", "Engeland", "(", "*", "–", "Samuel", "Morse", ",", "uitvinder", "en", "ontwerp", "van", "die", "telegraaf", "en", "Morse-kode", "(", "*", "–", "Karel", "Landman", ",", "voortrekkerleier", "en", "tweede", "in", "bevel", "tydens", "die", "Slag", "van", "Bloedrivier", "(", "*", "–", "Georges", "Pompidou", ",", "President", "van", "Frankryk", "(", "*", "–", "Nico", "Malan", ",", "administrateur", "van", "Kaapland", "(", "*", "–", "Ben", "Schoeman", ",", "'n", "Suid-Afrikaanse", "minister", "(", "*", "–", "Betty", "Furness", ",", "Amerikaanse", "aktrise", "en", "skrywer", "(", "*", "–", "Pous", "Johannes", "Paulus", "II", ",", "die", "diete", "pous", "(", "*", "–", "Karen", "Muir", ",", "Suid-Afrikaanse", "swemwêreldrekordhouer", ".", "(", "*", "–", "Winnie", "Madikizela-Mandela", ",", "anti-apartheidsaktivis", "en", "gewese", "vrou", "van", "Nelson", "Mandela", "(", "*", "April" ]

[ "3", "April", "is", "diete", "dag", "van", "die", "jaar", "in", "die", "Gregorian", "Kalenderte", "in", "'n", "skrikkeljaar", ")", ".", "Daar", "is", "nogdae", "in", "hierdie", "jaar", ".", "Gebeure", "–", "Die", "Romeinse", "keiser", "Augustus", "beëindig", "die", "skryf", "van", "sy", "testament", "en", "voeg", "die", "berig", "Res", "gestae", "divi", "Augusti", "by", ".", "–", "Keiser", "Honorius", "straf", "Teenpous", "Eulalius", "met", "afsetting", "as", "pous", "omdat", "hy", "die", "keiser", "se", "bevel", "verontagsaam", "het", ".", "–", "Die", "Habsburgse", "Joseph", "II", "word", "in", "Frankfurt", "am", "Main", "tot", "Romeins-Duitse", "koning", "gekroon", ".", "–", "Alessandro", "Ottaviano", "de", "'", "Medici", "(", "later", "Pous", "Leo", "XI", ")", "word", "pouslike", "gesant", "na", "Frankryk", ".", "–", "Gottlieb", "Daimler", "verkry", "'n", "Duitse", "patent", "vir", "sy", "motorontwerp", ".", "–", "Joseph", "Stalin", "word", "generaal-sekretaris", "van", "die", "Kommunistiese", "Party", "van", "die", "Sowjetunie", "en", "volg", "so", "Lenin", "op", "as", "leier", "van", "die", "Sowjetunie", ".", "–", "Op", "bevel", "van", "die", "Kommunisitiese", "party", "van", "die", "Sowjetunie", "begin", "die", "eenhede", "van", "die", "party", ",", "na", "die", "besetting", "van", "die", "oostelike", "gebiede", "van", "Pole", "om", "duisende", "Poolse", "intellektueles", "en", "offisiere", "te", "vermoor", ".", "Die", "slagting", "van", "Katyn", "en", "in", "andere", "stede", "van", "Pole", "word", "totMei", "uitgevoer", ".", "–", "Hongaarse", "en", "Duitse", "troepe", "marsjeer", "Joego-Slawië", "binne", ".", "–", "Sowjet-troepe", "onder", "Fjodor", "Iwanowitsch", "Tolbuchin", "bereik", "die", "stad", "Baden", "bei", "Wien", "en", "begin", "daarmee", "om", "Wene", "te", "omsingel", ".", "–", "President", "Harry", "S", ".", "Truman", "teken", "die", "Marshall-plan", "wat", "$5", "miljard", "toestaan", "vir", "hulp", "aanlande", ".", "–", "Die", "Sowjet-ruimtetuig", "Loenaword", "die", "eerste", "ruimtetuig", "om", "om", "die", "Maan", "te", "wentel", ".", "–", "Elvis", "Presley", "sing", "Heartbreak", "Hotel", "op", "die", "Milton", "Berle", "Show", "met", "ongeveer", "van", "die", "Verenigde", "State", "se", "populasie", "wat", "toekyk", ".", "–", "Simon", "en", "Garfunkel", "stel", "die", "album", "Bookends", "vry", ".", "–", "Martin", "Luther", "King", "Jr", ".", "gee", "sy", "mountaintop", "toespraak", ".", "–", "Bobby", "Fischer", "weier", "om", "teen", "Anatoly", "Karpov", "te", "speel", ",", "en", "verloor", "so", "sy", "skaaktitel", ".", "–", "Diete", "Oscar-toekenningsaand", "vind", "plaas", ".", "–", "IBM", "lewer", "sy", "eerste", "skootrekenaar", ",", "die", "PC", "Convertible", ".", "–", "Wes-Indië", "wen", "die", "eindstryd", "van", "die", "sesde", "T20I-wêreldbeker", "in", "Indië", "met", "vier", "paaltjies", "teen", "Engeland", ".", "Geboortes", "–", "Hendrik", "IV", ",", "koning", "van", "Engeland", "(", "†", "–", "Frederik", "van", "Eeden", ",", "Nederlandse", "skrywer", ",", "digter", "en", "psigiater", ".", "(", "†", "–", "Leonid", "Pasternak", ",", "Russiese", "postimpressionistiese", "skilder", "(", "†", "–", "James", "Barry", "Munnik", "Hertzog", ",", "Suid-Afrikaanse", "politikus", "en", "staatsman", ",", "Eerste", "Minister", "van", "Suid-Afrika", "(", "†", "–", "Alcide", "De", "Gasperi", ",", "Italiaanse", "staatsman", ".", "Eerste", "minister", "van", "Italië", "van1953", "(", "†", "–", "Lili", "Kraus", ",", "Hongaars-gebore", "pianis", "(", "†", "–", "Sally", "Rand", ",", "Amerikaanse", "burleskdanser", "(", "†", "–", "Iron", "Eyes", "Cody", ",", "Amerikaanse", "akteur", "(", "†", "–", "Stanislaw", "Ulam", ",", "Pools-Amerikaanse", "wiskundige", "en", "kernfisikus", ".", "(", "†", "–", "Henry", "Charles", "Hopkins", ",", "Suid-Afrikaanse", "predikant", "en", "skrywer", "(", "†", "–", "Doris", "Day", ",", "Amerikaanse", "aktrise", ",", "sangeres", "en", "diereregteaktivis", "(", "†", "–", "Marlon", "Brando", ",", "Amerikaanse", "akteur", "(", "†", "–", "Gus", "Grissom", ",", "Amerikaanse", "ruimtevaarder", "(", "†", "–", "Helmut", "Kohl", ",", "Duitse", "politikus", "en", "kanselier1998", ")", "(", "†", "–", "Jane", "Goodall", ",", "Britse", "dierkundige", ".", "–", "Pieter", "Fourie", ",", "Afrikaanse", "dramaturg", "(", "†", "–", "Marsha", "Mason", ",", "Amerikaanse", "aktrise", ".", "–", "Wayne", "Newton", ",", "Amerikaanse", "sanger", "en", "akteur", ".", "–", "Tony", "Orlando", ",", "Amerikaanse", "sanger", "(", "Tony", "Orlando", "and", "Dawn", ")", ".", "–", "Alec", "Baldwin", ",", "Amerikaanse", "akteur", ".", "–", "David", "Hyde", "Pierce", ",", "Amerikaanse", "akteur", ".", "–", "Eddie", "Murphy", ",", "Amerikaanse", "akteur", "en", "komediant", ".", "–", "Sebastian", "Bach", ",", "Kanadese", "sanger", "en", "liedjieskrywer", "(", "Skid", "Row", ",", "Winter", "Rose", "en", "Damnocracy", ")", ".", "–", "Shireen", "Abu", "Akleh", ",", "Palestyns-Amerikaanse", "joernalis", "(", "†", "–", "Alfred", "Ntombela", "Suid-Afrikaanse", "komedie-akteur", ".", "–", "John", "Smit", ",", "Suid-Afrika", "se", "een-en-vyftigste", "Springbokkaptein", ".", "Sterftes", "–", "Pous", "Honorius", "IV,", "te", "pous", "van", "die", "Rooms-Katolieke", "Kerk", "(", "*", "c", ".", "–", "Bartolomé", "Esteban", "Murillo", ",", "Spaanse", "skilder", "(", "*", "–", "Johannes", "Brahms", ",", "Duitse", "komponis", "van", "die", "Romantiek", "(", "*", "–", "Bob", "Snedden", ",", "Suid-Afrika", "se", "tweede", "Springbokkaptein", "(", "*", "–", "Conrad", "Veidt", ",", "Duitsgebore", "Amerikaanse", "filmakteur", "(", "*", "–", "Masaharu", "Homma", ",", "Japannese", "luitenant-generaal", "en", "oorlogsmisdadiger", "(", "*", "–", "Warren", "Oates", ",", "Amerikaanse", "akteur", "(", "*", "–", "Prof", ".", "C.", "J.", "M", ".", "Nienaber", ",", "Afrikaanse", "letterkundige", "(", "*", "–", "Bernard", "Glemser", ",", "skrywer", "van", "fiksie-", ",", "niefiksie-", "en", "kinderboeke", "(", "*", "–", "Graham", "Greene", ",", "Britse", "skrywer", "(", "*", "–", "Eugène", "Terre'", "Blanche", ",", "AWB-leier", ",", "wreed", "in", "sy", "slaap", "vermoor", "(", "*", "–", "Constand", "Viljoen", ",", "voormalige", "Hoof", "van", "die", "Suid-Afrikaanse", "Weermag", "en", "later", "die", "stigter", "van", "die", "Vryheidsfront", "(", "*", "–", "Jonathan", "Ball", ",", "Suid-Afrikaanse", "uitgewer", "(", "*", "April" ]