Datasets:

long292

/

PADNCH_2

like 0

Thời, Minh quốc đại loạn.

Bấy giờ nước Minh loạn to.

Long Châu thủ lĩnh Triệu Hữu Kinh vi tộc huynh Triệu Hữu Đào sở sát.

Thủ lĩnh Long Châu là Triệu Hữu Kinh bị người anh họ là Triệu Hữu Đào giết.

Kì tử Hữu Khải cầu cứu, ư thị mệnh Quỳnh Nham công Trịnh Lệ tiến binh Thái Nguyên công Cao Bằng, hoạch Triệu Hữu Đào tịnh gia thuộc, điều hồi Kinh, dụ dĩ hoà mục, khiển hoàn bản châu.

Con Kinh là Hữu Khải cầu cứu, bèn sai Quỳnh Nham công Trịnh Lệ tiến quân lên Thái Nguyên, đánh Cao Bằng, bắt được Triệu Hữu Đào và cả gia thuộc đem về Kinh sư, dụ bảo phải hoà mục với nhau rồi cho về bản châu.

Đông, thập nguyệt, Hội thí thiên hạ sĩ nhân.

Mùa đông, tháng 10, thi Hội sĩ nhân trong nước.

Thủ trúng cách Nguyễn Đăng Cảo đẳng thập thất danh.

Lấy đỗ bọn Nguyễn Đăng Cảo 17 người.

Thập nhị nguyệt, Điện thí

Tháng 12, thi Điện.

Thượng thân ngự bút tứ Nguyễn Đăng Cảo Tiến sĩ cập đệ đệ tam danh, Nguyễn Viết Cử Tiến sĩ xuất thân, Phạm Văn Đạt đẳng thập ngũ danh đồng Tiến sĩ xuất thân.

Vua đích thân ghi cho Nguyễn Đăng Cảo đỗ tiến sĩ cập đệ đệ tam danh, Nguyễn Viết Cử đỗ tiến sĩ xuất thân; bọn Phạm Văn Đạt 15 người đỗ đồng tiến sĩ xuất thân.

Nãi mệnh Lễ bộ Thượng thư Thiếu bảo Dương quận công Nguyễn Nghi dữ Hộ bộ Tả thị lang Nguyễn Thọ Xuân, Thiêm đô Ngự sử Đồng Nhân Phái, Hộ khoa đô cấp sự trung Nguyễn Sách Hiển, Đề hình Trương Luận Đạo, Lại khoa cấp sự trung Nguyễn Văn Quảng đẳng nghênh tiếp hồi kinh.

Bèn sai Lễ bộ thượng thư Thiếu bảo Dương quận công Nguyễn Nghi cùng với bọn Hộ bộ tả thị lang Nguyễn Thọ Xuân, Thiêm đô ngự sử Đồng Nhân Thái, Hộ khoa đô cấp sự trung Nguyễn Sách Hiển, Đề hình Trương Luận Đạo, Lại khoa cấp sự trung Nguyễn Văn Quảng đón tiếp về Kinh.

Minh sứ hành phóng phong lễ, tuyên chế văn viết: "Trẫm duy, đế vương chi hưng, vụ tiên nhu viễn; Xuân thu chi nghĩa, độc tưởng tôn vương.

Sứ Minh làm lễ ban phong, tuyên đọc lời thề rằng: "Trẫm nghĩ, đế vương dấy lên, trước hết vỗ yên ngoài cõi; Xuân Thu nghĩa lớn, riêng lo tưởng lệ tôn vương.

Tích ngã Hoàng tổ cương lí thiên hạ, hải ngung nhật xuất tận nhập bản đồ.

Xưa Hoàng tổ ta mở mang bờ cõi, chân trời, góc biển, đều thuộc bản đồ.

Đương ngã Long Vũ Hoàng Đế ngự cực Mân điện, nhĩ độc hàng hải lai vương.

Đương khi Long Vũ Hoàng Đế ta ngự ở đất Mân , một mình nước ngươi vượt biển sang triều cống.

Duy quốc gia bất bảo viễn vật, thần nhân hưởng chí để gia sự đại chi thành.

Tuy nhà nước không quý vật xa, nhưng làm tôi dâng cống, lòng thành thờ nước lớn thực đáng khen.

Niệm yếu hoang diệc ngô xích tử, tích xã phân phiên sở vị nhu viễn dĩ đức.

Nghĩ cõi xa cũng là con đỏ, ta ban đất chia phong, chính là vỗ yên người xa bằng đức.

Trẫm dĩ Thần Tông hoàng đế đích tôn, vi tứ hải thần dân suy đái, toản thừa đại thống, phủ lâm vạn phương, viễn mộ Đường đế hiệp hoà chi phong, cận tưởng Hán Tuyên kiêm lâm chi thịnh trị.

Trẫm là cháu đích tôn của Thần Tông Hoàng Đế, được thần dân trong nước suy tôn, nối giữ nghiệp lớn, cai trị muôn phương, xa thì hâm mộ truyền thống hoà hiệp của Đường đế Nghiêu, gần lại nhớ tới oai thanh gồm trị của Hán Tuyên Đế.

Tư xú loại phạm thuận, vi ngã bạc hải đồng thù

Nay loài hôi tanh làm phản, bị cả bốn biển cùng thù.

Sở Thục chi tráng sĩ vân hưng, Ngô Việt chi nghĩa kì hưởng ứng.

Tráng sĩ Sở Thục nổi như mây, cờ nghĩa Ngô Việt đều hưởng ứng.

Diệt thử Hồ lỗ, tuy bỉ tứ phương.

Tiêu diệt giặc Hồ, dẹp yên bốn cõi.

Gia nhĩ trung thành, thâm dư quyến chú.

Khen ngươi trung thành, trẫm rất yêu mến.

Thị dụng khiển từ thần Phan Kì, Khoa thần Lí Dụng Tiếp trì.

Vì thế, sai quan Hàn lâm Phan Kỳ, quan Khoa đài Lý Dụng Tiếp đem

tiết phong nhĩ vi An Nam quốc vương.

phù tiết phong ngươi làm An Nam quốc vương.

Ô hô! Chương phục phụng đế thiên chi mệnh, khuê bích dư yến dực chi hưu.

Đồ phẩm phục vâng tự mệnh trời, ngọc khuê bích truyền tới con cháu.

Quân nhĩ quốc, tử nhĩ dân, canh tang diệc thuộc đế đức; hoang phục vương tân phục hưởng cung cầu vô đãi tiền tu.

Làm vua nước ngươi, chăn nuôi dân ngươi, việc nông tang cũng thuộc đức đế; cõi xa về chầu, trấn phiên tới cống, ngọc cung cầu chớ biếng chức xưa.

Trẫm duy, Hán gia đồng trụ chi phong, vĩnh tuy Nam phục, Hạ hậu Đồ Sơn chi hội, tái kiến trung nguyên.

Trẫm nghĩ, cột đồng nhà Hán dựng lên, cõi Nam yên mãi, vua Hạ hội ở Đồ Sơn, lại thấy Trung Nguyên.

Khâm tai".

Hãy kính theo!".

Lục nguyệt, sai quan tuyển thải lánh binh.

Tháng 6, sai quan tuyển, thảy binh lính.

Thu, thất nguyệt, sai quan tuyển duyệt các xứ binh dân, trục hạng dĩ định binh ngạch.

Mùa thu, tháng 7, sai quan tuyển duyệt binh dân các xứ, chia thành từng hạng để định ngạch quân.

Mậu Tí lục niên,.

Mậu Tý, năm thứ 6 , .

Hạ, ngũ nguyệt, cấm dân gian bất đắc vọng mạo chức tước dĩ tị binh dịch.

Mùa hạ, tháng 5, cấm dân gian không được mạo nhận càn chức tước để trốn binh dịch .

Kỉ Sửu thất niên,.

Kỷ Sửu, năm thứ 7 , .

Tam nguyệt, dĩ Nhập nội phán thủ Thượng vị Chiêu Hoài hầu Hiện vi Đô Áp Nha chưởng Thánh Từ cung nội ngoại chư sắc, Văn Túc Vương tử Văn Bích vi Thượng vị Uy Túc hầu .

Tháng 3, lấy Nhập nội phán thủ thượng vị Chiêu Hoài hầu Hiện làm Đô áp nha, coi giữ các sắc mục trong ngoài cung Thánh Từ, lấy con Văn Túc Vương là Văn Bích làm Thượng vị Uy Túc hầu.

Thu thất nguyệt, tam nhậtm Thượng tướng Thái sư Chiêu Minh Đại vương Quang Khải tốt, niên ngũ thập tứ.

Mùa thu, tháng 7, ngày mồng 3, Thượng tướng thái sư Chiêu Minh Đại Vương Quang Khải mất, thọ 54 tuổi.

Quang Khải hữu học thức, thông chư Phiên ngữ.

Quang Khải có học thức, hiểu tiếng nói của các phiên .

Sơ Thánh Tông thân chinh, Quang Khải hộ tòng, quỹ tịch hư vị, thích Bắc sứ chí.

Trước kia, Thánh Tông thân đi đánh giặc, Quang Khải theo hầu, ghế tể tướng bỏ không, vừa lúc có sứ phương Bắc đến.

Thái Tông triệu Hưng Đạo Vương Quốc Tuấn vị viết: Thượng tướng hộ tòng, trẫm dục dĩ khanh vi Tư Đồ dĩ ứng Bắc sứ.

Hưng Đạo Vương Quốc Tuấn tới bảo: “Thượng tướng đi theo hầu vắng, trẫm định lấy khanh làm Tư đồ để tiếp sứ phương Bắc”.

Quốc Tuấn đối viết: Ứng tiếp.

Quốc Tuấn trả lời: “Việc tiếp

Huống Quan gia viễn chinh, Quang Khải hộ tòng, nhi Bệ hạ tự hành phong bái, thượng hạ tình nghĩa khủng hữu vị an, bất thiếp Quan gia cập Quang Khải chi ý.

Quan gia đi đánh giặc xa, Quang Khải theo hầu mà bệ hạ lại tự ý phong chức, thì tình nghĩa trên dưới, e có chỗ chưa ổn, sẽ không làm vui lòng Quan gia và Quang Khải.

Sĩ giá hồi bái mệnh vị vãn.

Đợi khi xa giá trở về, sẽ xin vâng mệnh cũng chưa muộn”.

Cập Thánh Tông hồi, sự toại tẩm, cái nhị nhân tố bất tương hiệp dã.

Đến khi Thánh Tông trở về, việc ấy lại bỏ đấy, vì hai người vốn không ưa nhau.

Nhất nhật, Quốc Tuấn tự Vạn Kiếp lai, Quang Khải hạ thuyền bác hí cánh nhật nãi hồi.

Một hôm, Quốc Tuấn từ Vạn Kiếp tới, Quang Khải xuống thuyền chơi suốt ngày mới trở về.

Quang Khải diệc viết: Kim nhật đắc Quốc công tẩy tảo.

Quang Khải cũng nói: “Hôm nay được Quốc công tắm rửa cho”.

Dũ đốc thân vi tướng tương giáp phụ vương thất nhị công vi xưng thủ.

Bản thân làm tướng văn, tướng võ, giúp rập nhà vua, hai ông đứng hàng đầu.

Quang Khải thị học năng thi, hữu Lạc đạo.

Quang Khải ham học hay thơ, có Lạc đạo

tập hành vu thế.

tập lưu hành ở đời.

Tử Văn Túc Vương Đạo Tái diệc dĩ văn học danh vu thời, Thượng hoàng hậu ái dị chư tòng đệ.

Con ông là Văn Túc Vương Đạo Tái cũng nổi tiếng về văn học thời đó, được Thượng hoàng ưu ái hơn các em thúc bá khác.

Kì thân tín sủng dị như thử, dục đại dụng chi, nhi thiên bất giả dĩ niên.

Tin yêu, quý mến Đạo Tái đến như vậy, định dùng ông vào chức to, nhưng trời không cho sống lâu.

Tôn Uy Túc công Văn Bích Minh Tông thời Thái bảo, Tăng tôn Chương Túc quốc thượng hầu Nguyên Đán Nghệ Tông thời Tư đồ, diệc hữu hiển danh.

Cháu là Uy Túc công Văn Bích làm Thái bảo thời Minh Tông, chắt là Chương Túc quốc thượng hầu Nguyên Đán là Từ đồ đời Nghệ Tông cũng có danh tiếng.

Bát nguyệt, Thượng hoàng thân chinh Ai Lao, sinh cầm nhân súc bất khả thắng số.

Tháng 8, Thượng hoàng đích thân đi đánh Ai Lao, bắt được người và súc vật nhiều không kể xiết.

Tứ Ngũ Lão kim phù .

Ban kim phù cho Ngũ Lão.

Cửu nguyệt dĩ đản nhật vi Sùng Thiên tiết .

Tháng 9, lấy ngày sinh làm tiết Sùng Thiên.

Đế khiến Nội viên ngoại lang Trần Khắc Dụng, Phạm Thảo giai hành, thu đắc Đại Tạng kinh bộ hồi, lưu Thiên Trường phủ, phó bản san hành .

Vua sai Nội viên ngoại lang Trần Khắc Dụng, Phạm Thảo cùng đi theo, nhận được bộ kinh Đại Tạng đem về để ở phủ Thiên Trường, in bản phó để lưu hành.

viết: Phụ thiểm xưng Hiếu Hoàng, nghi dĩ thử xưng quan gia .

nói : “Cha tự thẹn xưng là Hiếu Hoàng, nên dùng danh hiệu ấy để gọi Quan gia thì phải”.

Thập tam nhật, kinh thành hữu bạn Tây Nhai phường phụ nhân Lê Thị Ta văn phu Phạm Mưu sứ Nguyên bệnh tốt, ai tư bất thực tam nhật, diệc tốt.

Ngày 13, người đàn bà ở phường Tây Nhai phía hữu kinh thành là Lê Thị Ta nghe tin chồng là Phạm Mưu đi sứ nước Nguyên ốm mất, thương nhớ không ăn 3 ngày rồi cũng mất.

Sự văn uý chi dĩ ngân cẩm.

Việc ấy tâu lên, cho bạc lụa để viếng.

Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Thiều Dương công chúa văn Thái Tông băng trường hiệu nhi thể, Lê thị văn phu tử bất thực nhi tốt, Mị Ê phu nhân nghĩa bất nhị sự đầu thuỷ tốt, Ngô Miễn thê Nguyễn thị bất phụ phu đạo diệc đầu thuỷ tòng phu.

Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Công chúa Thiều Dương nghe tin Thái Tông băng, kêu gào mãi rồi chết; Lê thị nghe tin chồng chết, không ăn mà chết; Mỵ Ê phu nhân tiết nghĩa không thờ hai chồng, nhảy xuống sông mà chết; vợ Ngô Miễn là Nguyễn Thị không phụ nghĩa chồng, cũng nhảy xuống sông chết theo chồng.

Tặng Đinh Củng Viên vi Thiếu phó .

Truy tặng Đinh Củng Viên làm Thiếu phó.

Thu bát nguyệt, thí văn quan miện sam dĩ hạ.

Mùa thu, tháng 8, thi con trai các quan văn từ miện sam trở xuống

nam ư An Hoa nha, xung bổ bản nha thuộc.

ở nha An Hoa, sung bổ làm thuộc viên nha ấy.

Bính Thân tứ niên, xuân tam nguyệt, Thượng phẩm Nguyễn Hưng đổ bác, trượng sát chi.

Mùa xuân, tháng 3, Thượng phẩm Nguyễn Hưng đánh bạc, đánh chết.

Phan Phu Tiên viết: Trần gia pháp độ nghiêm cấm đổ bác như thử, chí Dụ Tông thời, do công nhiên tự tứ chiêu nạp phú nhân nhập cung, vi chi kì hậu quốc nhân hiệu vưu, vô khả cấm chế tốt dụng đổ tệ, chung dĩ táng vong.

Phan Phu Tiên nói: Luật pháp nhà Trần nghiêm cấm đánh bạc đến như vậy, thế mà đến đời Dụ Tông lại công nhiên làm bậy, gọi là những người giàu vào cung đánh bạc, rồi sau người trong nước bắt chước cái dở ấy, không thể ngăn cấm được nữa.

Nhân Huệ Vương Khánh Dư tự Bài Áng nhập triều.

Nhân Huệ Vương Khánh Dư từ Bài Áng vào chầu.

Trấn nhân cáo Khánh Dư tham bỉ.

Người trong trấn kiện Khánh Dư tham lam thô bỉ.

Khánh dư nhập triều bất quá tứ nhật nhi hồi, cái khủng cửu lưu tao Đế khiển trách dã .

Khánh Dư vào chầu không quá 4 ngày đã trở về, vì sợ ở lâu bị vua khiển trách.

Thu thất nguyệt, Đế.

Mùa thu, tháng 7, vua

hạnh Đông Bộ Đầu quan cạnh chu .

ngự đến Đông Bộ Đầu xem đua thuyền.

Cải giáp vi hương .

Đổi giáp thành hương.

sách Hưng Nhượng vương Quốc Tảng phạt Sầm tử sách .

Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng đi đánh sách Sầm Tử.

Ai Lao xâm Chàng Long giang.

Ai Lao xâm phạm sông Chàng Long.

Phạm Ngũ Lão kích phá chi, phục kì cố địa.

Phạm Ngũ Lão đánh bại chúng, lấy lại được đất cũ.

Tứ Phạm Ngũ Lão vân phù .

Ban vân phù cho Phạm Ngũ Lão.

Hạ tứ nguyệt, dĩ Trần Thời Kiến vi Kiểm pháp quan nhậm Kinh sư Đại An phủ.

Mùa hạ, tháng 4, lấy Trần Thì Kiến làm Kiểm pháp quan, nhậm chức Đại an phủ Kinh sư.

thám hầu thổ chi.

móc họng mửa ra.

Chí thị, hựu trạc vi Kiểm pháp quan.

Đến đây lại được thăng làm Kiểm pháp quan.

Mỗi tụng chí tắc triết chi dĩ lí sự lai tắc ứng chi dĩ phương.

Mỗi khi có kiện tụng, thì dùng lý lẽ mà bắt bẻ, việc đến thì tìm phương pháp để ứng phó.

Thu bát nguyệt, cấm chư nhân bất đắc ư đại thần tông thất chư gia xưng thần .

Mùa thu, tháng 8, cấm mọi người không được xưng là “thần” với các nhà đại thần tôn thất.

Đấu trượng .

Thi đánh gậy.

Cửu nguyệt, bạo phong đại vũ .

Tháng 9, gió lớn mưa to.

Phạm Ngũ Lão vi Hữu kim ngô vệ đại.

Lấy Phạm Ngũ Lão làm Hữu kim ngô vệ đại

tướng quân.

tướng quân.

Trí Thượng đô, Thuỷ dạ xoa đô, Chân Kim đô, thích Chân Kim đẳng tự ư ngạch thượng .

Đặt Thượng đô , Thuỷ dạ xoa đô, Chân kinh đô, thích các chữ như “Chân kim”.. lên trán.

Ngự sử đại phu Trần Khắc Chung vi Kinh sư đại an phủ .

Lấy Ngự sử đại phu Trần Khắc Chung làm Đại an phủ Kinh sư.

Dĩ Trần Thời Kiến vi Nhập nội hành khiển hữu gián nghị đại phu.

Lấy Trần Thì Kiến làm Nhập nội hành khiển hữu gián nghị đại phu.

Nhược Nguỵ, Thấp, Nam, Càn, Tô, Tuấn, Anh, Tảng đẳng tự lâm văn giảm hoạ.

Các các chữ Nguỵ, Thấp, Nam, Càn, Tô, Tuấn, Anh, Tảng khi làm văn phải viết bớt nét.

Trần huý ngoại thân tự thử thuỷ .

Nhà Trần kiêng tên huý

Ngũ nguyệt, dĩ Đoàn Nhữ Hài vi Ngự sử trung tán.

Tháng 5, lấy Đoàn Nhũ Hải làm Ngự sử trung tán.

Thượng hoàng dư hành biển quan cung điện tự Thìn chí Tị.

Thượng hoàng thong thả đi thăm khắp các cung điện, từ giờ Thìn đến giờ Tỵ.

Thượng hoàng đại nộ, tức hoàn Thiên Trường, chiếu bách quan minh nhật cụ chí Thiên Trường phủ, điểm tập vi giả luận tội.

Thượng hoàng giận lắm, lập tức trở về Thiên Trường, xuống chiếu cho các quan ngay ngày mai đều phải tới phủ Thiên Trường để điểm danh, ai trái lệnh sẽ bị xử tội.

Đế đại cụ, xu xuất cung môn vô nhân thủ vệ, quá Tư Phúc tự kiến học sinh Đoàn Nhữ Hài tại tự môn.

Vua sợ quá, đi rảo ra khỏi cửa cung không thấy ai coi giữ; qua chùa Tư Phúc, thấy học sinh Đoàn Nhữ Hài ở cửa chùa.

Vấn viết: Nhữ hà do tại thử? Nhữ Hài thương tốt phục địa đối viết: Thần dĩ tập học ngộ tại thử nhĩ.

Nhữ Hài vội vàng lạy rạp xuống đất tâu: “Thần vì mãi học, đi lỡ ra đây”.

tiền tạ quá nhữ nghi vi trẫm thảo biểu văn.

trước mặt ngài tạ tội, ngươi hãy thảo cho trẫm bài biểu”.

Nhữ Hài lập ư Đế tiền, soạn thành chi.

Nhữ Hài đứng trước mặt vua, soạn xong tờ biểu.

Hậu nhật đại tảo, chí Thiên Trường phủ phụng biểu tạ tội.

Sáng sớm hôm sau, vua tới phủ Thiên Trường, dâng biểu tạ tội.

Nội nhân dĩ Quan Gia phủng biểu nhân đối.

Nội nhân trả lời là người dâng biểu của Quan gia.

Thượng hoàng bất ứng.

Thượng hoàng không nói gì.

Vãn thời phong vũ đại chí.

Buổi chiều, mưa gió ập đến.

Thượng hoàng viết: Thuỳ vi nhữ soạn biểu.

Thượng hoàng hỏi: “Ai soạn biểu cho ngươi”.

Đối viết: Thư sinh Đoàn Nhữ Hài dã.

Vua thưa: “Đó là thư sinh Đoàn Nhữ Hài”.

gia phục Đế vị, bách quan hoàn triều như cố.

gia lại vẫn làm vua; các quan về triều như cũ.

Đế hoàn tự Thiên Trường, bái Nhữ Hài vi Ngự sử trung tán.

Vua từ Thiên Trường trở về , phong Nhữ Hài làm Ngự sử trung tán.

Thời hữu kị Nhữ Hài niên thiếu dụng sự, vi thi tiếu chi viết: Phong hiến luận đàm truyền cổ ngữ, Khẩu tồn nhũ xú Đoàn Trung tán.

Bấy giờ có người ghen Nhữ Hài tuổi trẻ làm quan to, làm thơ chế giễu rằng: Phong hiến luận đàm truyền cổ ngữ, Khẩu tồn nhữ xú Đoàn trung tán.

Cập thụ thị chức, quan sử thần sở tái thực lục, pha hữu mậu ngộ, nãi vi cải chính, những phàn cựu cảo .

Đến khi nhận chức này, xem thực lục của sử thần chép, có chổ lầm lẫn, bèn sửa lại cho đúng, rồi đốt bỏ bản thảo cũ đi.