Datasets:

long292

/

PADNCH_2

like 0

Tình tri viễn đại lư hiền nghiệp, Miễn phụ hoàng Gia ức vạn niên.

Tình tri viễn đại lư hiền nghiệp, Miễn phụ hoàng gia ức vạn niên.

Duy viên nghĩa tại tư phân thổ, Nạp hối tài sơ quý tế xuyên.

Duy viên nghĩa tại tư phân thổ, Nạp hối tài sơ quý tế xuyên.

Lâm biệt hà tu phân trọng tệ, Tặng ngôn thâm ý ức tha niên.

Lâm biệt hà tu phân trọng tệ, Tặng ngôn thâm ý ức tha niên.

Đế hựu tiễn Nhược Thuỷ thi vân: Thánh Triều trị hoá chính văn minh, Nội tướng sơ thừa sứ tiết hành.

Vua lại có bài thơ tiễn Nhược Thuỷ rằng: Thánh triều thị hoá chính văn minh, Nội tướng chí thừa sứ tiết hành.

Thịnh Lễ ung dung chiêu độ số, Chí nhân quảng đãng hoán ân vinh.

Thịnh lễ ung dung chiêu độ số, Chí nhân quảng đăng hoá ân vinh.

Lưu thời dục tự ân cần ý, Tiễn nhật nan thăng khiển quyển tình.

Lưu thời dục tự ân cần ý, Tiễn nhật nan thăng khiển quyển tình.

Thử hậu loan pha thừa cố vấn

Thử hậu loạn pha thừa cố vấn.

Nam bang dân vật hữu thăng bình.

Nam bang dân vật hựu thăng bình.

đạo đãng bình.

đạo đăng binh.

Đế hựu tặng Hi Tăng thi vân: Càn khôn thanh thái thuộc tam xuân, Sử tiết quang lâm hỉ sắc tân.

Vua lại tặng Hy Tăng bài thơ rằng: Càn khôn thanh thái thuộc tam xuân, Sứ tiết quang lâm hỷ sắc tân.

Bính hoán thập hành ban Hán chiếu, Uông dương tứ hải ải Nghiêu nhân.

Bính hoán thập hàng ban Hán chiếu, Uông dương tứ hải dật Nghiêu nhân.

Hung trung băng ngọc trần vô điểm, Bút hạ châu cơ cú hữu thần.

Hung trung băng ngọc trần vô điểm, Bút hạ châu cơ cú hữu thần.

Kim nhật tinh thiệu hồi bắc khuyết, Tiễn diên bôi tửu mạc từ tần.

Kim nhật tinh thiều hồi Bắc khuyết, Tiễn diên bôi tửu mạc từ tần.

Hi tăng thứ vận đáp vân: Vạn lí quan phong Bách Việt xuân, Chướng yên tiêu tận vật hoa tân.

Hy Tăng hoạ vần đáp lại rằng: Vạn lý quan phong Bách Việt xuân, Chướng yên tiêu tận vật hoa tân

Xa thư bất dị thành Chu chế, Phi dược nguyên đồng đại tạo nhân.

Xa thư bất dị Thành Chu chế, Phi dược nguyên đồng đại tạo

Trang Hàn lâm viện kiểm thảo Nguyễn Sư.

Trang , Hàn lâm viện kiểm khảo Nguyễn Sư

Lễ khoa cấp sự trung Trương Phu Duyệt như Minh tạ sách phong tịnh tạ tứ quan phục.

Lễ khoa cấp sự trung Trương Phu Duyệt sang nhà Minh tạ ơn sách phong và tạ ơn ban mũ áo.

Nhị thập bát nhật, Minh sứ ư bắc sứ quán cầu thiện thư nhân, sử tả bạch bài tống hồi bản quốc Bằng Tường châu, chỉnh sức binh phu hầu Minh sứ hồi hoàn.

Ngày 28, sứ nhà Minh ở quán Bắc Sứ tìm người viết chữ đẹp sai viết bạch bài gửi về châu Bằng Tường của họ, báo chuẩn bị binh phu đợi đón sứ Minh về nước.

Thị nhật đế ngự Quang Hiệp điện quan tượng đấu hổ.

Hôm ấy, vua ngự điện Quang Trị xem voi đấu nhau với hổ.

Dĩ tiền Kim quang môn đãi chiếu Nguyễn Huệ vi Lễ bộ tả thị lang, Hành kim quang môn đãi chiếu, tri thượng bảo giám các cục.

Lấy Tiền kim quang môn đãi chiếu Nguyễn Huệ làm Lễ bộ tả thị lang hành Kim quang môn đãi chiếu, tri Thượng bảo giám các cục.

Chí thị Minh khiển Nhược Thuỷ đẳng lai phong nhi Huệ dĩ lão hồi gia.

Lần này nhà Minh sai bọn Nhược Thuỷ sang phong thì Huệ đã lui về vì tuổi già.

Đế niệm.

Vua nghĩ

kì công phục triệu xuyên chi.

đến công của ông, lại gọi ra để dùng.

Cơ Xá giang hữu xà hiện nhị thập nhật.

Sông Cơ Xá có rắn hiện ra 20 ngày.

Tam nguyệt, đế thân lâm kì tự ư Tường Quang điện.

Tháng 3, vua thân hành đến cầu tự ở điện Tường Quang.

Gia Đỗ Nhạc Quang Nghiệp đại phu thượng thư đông các đại học sĩ thị kinh diên.

Gia phong Đỗ Nhạc làm Quang Nghiệp đại phu, Thượng thư Đông các đại học sĩ nhập thị kinh diên.

Chí thị, tác Mục Thanh điện đường, đông lai thất viết Chương Đức đường, dĩ Chiêu.

Đến đây, làm điện Mục Thanh, nhà giáp thất phía đông gọi là Chương Đức đường, để phối tự Chiêu

Hạ Lục nguyệt, sơ thất nhật, Hồng thuỷ quyết Yên Hoa phường đê thông Tây Hồ.

Mùa hạ, tháng 6, ngày mồng 7, nước lũ, vỡ đê phường Yên Hoa thông vào hồ Tây.

Dĩ Hàn lâm viện kiểm thảo Nguyễn Mậu vi Thanh Hoa hiến sát sứ.

Lấy Hàn lâm viện kiểm thảo Nguyễn Mậu làm Hiến sát sứ Thanh Hoa.

Đế thường sử nhân thái thủ mộc miên hoa.

Vua thường sai người đi lấy hoa gạo.

Mậu thượng sớ gián ngỗ chỉ, đế sai trung sứ nã đáp chi.

Mậu dâng sớ can, trái ý vua, vua sai trung sứ bắt đánh đòn.

Thu bát nguyệt, tam thập nhật, sắc chỉ Cẩm y vệ tuấn sĩ dĩ bị sung quân, tái khai khước hoàn tiền quán như lệ.

Mùa thu, tháng 8, ngày 30, có sắc chỉ rằng: Các tuấn sĩ vệ Cẩm y, người nào bị sung quân thì khai lại để đuổi về nguyên quán theo như lệ.

Lập Hồng Thuận tam niên, Tân Mùi khoa tiến sĩ đề danh bi.

Dựng bia ghi tên tiến sĩ khoa Tân Mùi năm Hồng Thuận thứ 3.

Mệnh Công bộ thượng thư chưởng bộ sự, tri Hiển Phúc điện Uy quận công.

Sai Công bộ thượng thư chưởng bộ sự, tri Hiển Phúc điện Uy quận công

Xuân nhị nguyệt, sơ cửu nhật, đế Yết Tây Kinh.

Mùa xuân, tháng 2, vua bái yết Tây Kinh.

Canh tịch điền, lỗi chiết.

Vua cày ruộng tịch điền, cày bị gãy.

Mệnh Tả bình chương quân quốc trọng sự nhập nội kiểm hiệu thượng tướng đại uý Lượng quốc công.

Sai Tả bình chương quân quốc trọng sự nhập nội kiểm hiệu thượng tướng thái uý Lương quốc công

Ngũ nguyệt, chiếu tiến sĩ Nguyễn Đức Lượng đẳng nhập Thiên Quang điện ứng chế, mệnh tác Thiên.

Tháng 5, có chiếu cho các tiến sĩ mới là bọn Nguyễn Đức Lượng vào điện Thiên Quang làm bài ứng chế, vua sai làm bài Thiên

Quang điện kí.

Quang điện ký .

Thị tuế hữu kim tinh trú hiện.

Năm ấy có sao Kim mọc ban ngày.

Đại hồng thuỷ thành trung hồ trì hữu đại xà nhập hiện nhị thập nhật thượng dĩ.

Nước lũ rất lớn, hồ ao trong kinh thành có rắn lớn xuất hiện đến 20 ngày.

Đế thính hiệu uý Hữu Vĩnh vu tấu toại thí tông thất phàm thập ngũ vương công.

Vua nghe lời vu cáo của Hiệu uý Hữu Vĩnh giết hết 15 vương công họ tông thất.

Đãi tận triệu Mẫn Lệ cung nhân cập tiền triều cung nhân thông chưng chi.

Cho gọi cung nhân của Mẫn Lệ công và cung nhân của triều trước để thông dâm.

Thu, cửu nguyệt, mệnh thiếu bảo Lễ bộ thượng thư kiêm Đông các đại học sĩ kiêm Quốc tử giám tế tửu tri kinh diên sự Đôn Thư bá Lê Tung soạn Đại Việt thông giám tổng luận.

Mùa thu, tháng 9, sai thiếu bảo Lễ bộ thượng thư kiêm Đông các đại học sĩ, kiêm Quốc tử giám tế tửu tri kinh diên sự Đôn Thư bá Lê Tung soạn bài Đại Việt thông giám tổng luận .

Dĩ Trần Sùng Dĩnh vi hộ bộ thượng thư.

Lấy Trần Sùng Dĩnh làm Hộ bộ thượng thư.

Xuân, chính nguyệt, mệnh Thuỵ Quận công Ngô Bính, Nguyên Quận công Trịnh Duy Sản đẳng vi Đô tướng Ngự sử đài thiêm đô ngự sử Phạm Khiêm Bính Tán lí quân vụ thảo Phùng Chương ư Tam Đảo sơn.

Mùa xuân, tháng giêng, sai Thuỵ quận công Ngô Bính và Nguyên quận công Trịnh Duy Sản làm Đô tướng, Ngự sử đài thiêm đô ngự sử Nguyễn Khiêm Bính làm Tán lý quân vụ đi đánh Phùng Chương ở vùng núi Tam Đảo.

Chương bại tẩu.

Chương thua chạy.

Thiều Khê bá Ngô Thứ tác loạn phục tru.

Thiều Khê bá Ngô Thứ nổi loạn bị giết.

Thị tuế sưu các trấn nạp mộc thuyền dĩ chinh Ai Lao.

Năm này, bắt các trấn nộp thuyền gỗ để đi đánh Ai Lao.

Thời, hữu mạch sinh lật nhị mễ.

Bấy giờ lúa chiêm có cây sinh một hạt thóc hai nhân gạo.

Dĩ Công bộ hữu thị lang Lê Tán Tương quyền Lại bộ hữu thị lang.

Lấy Công bộ hữu thị lang Lê Tán Tương làm quyền Lại bộ hữu thị lang.

Bát nguyệt, cửu nguyệt, đại thuỷ.

Tháng 8, tháng 9, nước to.

Đông, thập nguyệt, sơ thất nhật, An Hoà hầu Nguyễn Hoằng Dụ tấu thỉnh thu hoạch đồn điền.

Mùa đông, tháng 10, ngày mồng 7, An Hoà hầu Nguyễn Hoằng Dụ tâu xin thu lúa đồn điền

lật dĩ túc quốc dụng.

để chi dùng cho nhà nước.

Đặng Hân, Lê Hất đẳng tác loạn vu Thanh Hoa, Ngọc Sơn huyện địa phương.

Bọn Đặng Hân và Lê Hất làm loạn ở vùng huyện Ngọc Sơn , Thanh Hoa.

Nhị thập thất nhật, đế mệnh tướng lĩnh binh dĩ Đỗ Nhạc tán lí quân vụ thảo bình chi.

Ngày 27, vua sai tướng thống lãnh binh sĩ, lấy Đỗ Nhạc làm Tán lý quân vụ đi đánh dẹp.

Bính tí bát niên.

Bính Tý, năm thứ 8 , .

Quân xuất Bắc Thần môn, Ngự Nhị Hà biên hành tại, hiệu lệnh chư tướng độ hà tiến chiến, đại phá chi, tặc chúng đại bại, thích sát thậm đa.

Quân ra cửa Bắc Thần, vua ngự ở hành tại bên sông Nhị Hà, ra lệnh cho các tướng qua sông tiến đánh, phá tan quân giặc, giết được rất nhiều.

Tiên thị, đế sùng hưng thổ mộc, trúc.

Trước đây, vua thích làm nhiều công trình thổ mộc, đắp

Tượng nhân Vũ Như Tô tác Đại sạn điện, bách dư ốc, khánh kiệt quốc trung tài lực.

Người thợ Vũ Như Tô làm điện lớn hơn trăm nóc, dùng hết tiền của và sức dân trong nước.

Tính tác Cửu Trùng đài, điện tiền quật vi trì thông Tô Lịch giang dẫn thuỷ, phiếm Thiên Quang chu dĩ túng quan du.

Lại làm Cửu Trùng đài, trước điện đào hồ thông với sông Tô Lịch để dẫn nước vào, thả thuyền Thiên Quang cho mặc sức du ngoạn.

Kì trì vinh vu khuất khúc, khai cống khẩu khả vận khinh chu chi xuất nhập dĩ vi dật dự, cực kì xa xỉ.

Hồ ấy quan co khúc khuỷu, mở cửa cống có thể chở thuyền nhẹ ra vào để rong chơi, cực kỳ xa xỉ.

Dân gian tật khổ, sĩ tốt bì lao.

Dân chúng đau khổ, binh lính mệt nhọc.

Ngũ phủ quân trúc thành.

Quân năm phủ đắp thành

vị năng thành công, chí thị sắc thôi kinh thành nội ngoại các vệ môn ứng sai tấu tác điền trì ban thổ.

chưa xong được, đến đây lại có lệnh bắt các nha môn ở trong ngoài kinh thành phải làm, tập hợp nhau lấy hồ, khiêng đất.

Đế mỗi nhật bất thần hạnh du các xứ, duyệt ý giả thưởng dĩ kim ngân bài.

Vua hàng ngày bất thần ngự chơi các nơi, chỗ nào vừa ý thì thưởng cho bài vàng, bài bạc.

Quân nhân dịch lệ thập phân chi nhất.

Quân lính đắp thành mắc chứng dịch lệ đến một phần mười.

Tam nguyệt, đại thuỷ.

Tháng 3, nước to.

Sơ lục nhật, Thuỷ Đường dưỡng chân trang Thuần Mĩ điện giám Trần Cảo tác loạn.

Ngày mồng 6, Thuần Mỹ điện giám Trần Cảo ở trang Dưỡng Chân, huyện Thuỷ Đường làm loạn .

Cảo thân y.

Cảo mình mặc

tri y, quân giai thốc phát, tự vị Đế Thích giáng sinh tiếm hiệu Thiên Ứng.

áo đen, quân sĩ đều cạo trọc đầu, tự xưng là Đế Thích giáng sinh, tiếm xưng niên hiệu là Thiên Ứng.

Hạ, tứ nguyệt, sóc, Trần Cảo suất binh quá Tiên Du, Quế Dương, Gia Lâm đẳng huyện bức phạm Bồ Đề tân, trở hà bất đắc độ.

Mùa hạ, tháng 4, ngày mồng 1, Trần Cảo đem quân qua các huyện Tiên Du, Quế Dương, Gia Lâm, tiến sát đến bến Bồ Đề, bị cách sông không sang được.

Đế lệnh phát pháo tam hưởng chư quân tiến kích, đại phá chi.

Vua sai bắn ba tiếng súng, các quân xông lên đánh, cả phá quân giặc.

Cảo bại tẩu hồi vu Ngạc Sơn.

Cảo thua chạy về Ngạc Sơn .

Sơ tam nhật, đế mệnh Định quận công Phùng Trấn, Diên Hưng bá Trịnh Khổng Chiêu, Phú Lộc bá Trịnh Ngạc đề lĩnh quan quân thảo chi chiến sổ bất thắng.

Ngày mồng 3, vua sai Định quận công Phùng Tiến, Diên Hưng bá Trịnh Khổng Chiêu, Phú Lộc bá Trịnh Ngạc đem quan quân đi đánh mấy lần không được.

Trấn Khổng Chiêu giai hãm trận nhi tử.

Tiến và Khổng Chiêu đều bị tử trận.

Trịnh Ngạc bị chấp, Cảo dục thụ dĩ quan Ngạc bất.

Trịnh Ngạc bị bắt, Cảo muốn cho làm quan, nhưng Ngạc

khuất nhi tử.

không chịu khuất mà chết.

Hoằng Dụ lĩnh binh trú Bồ Đề dinh.

Hoằng Dụ đem quân đóng ở dinh Bồ Đề.

Trịnh Duy Sản thí đế vu Thái Học môn.

Trịnh Duy Sản giết vua ở cửa nhà Thái Học.

Tiên thị, Duy Sản dĩ sổ gián đế ngỗ chỉ, bị trượng.

Trước đây, Duy Sản vì nhiều lần can ngăn trái ý vua, bị đánh bằng trượng.

Duy Sản nãi dữ Lê Quảng Độ, Trình Chí Sâm đẳng đồng mưu phế lập, chỉnh sức thuyền sưu, khí giới, tại Thái Cực tân, thanh ngôn thảo tặc.

Duy Sản mới cùng với bọn Lê Quảng Độ, Trình Chí Sâm mưu việc phế lập, bèn sửa soạn thuyền bè, khí giới ở bến Thái Cực , nói phao lên là đi đánh giặc.

Đế huy mã nhi tây.

Vua quất ngựa chạy về phía tây.

Duy Sản sử Võ sĩ danh Hạnh giả.

Duy Sản sai vũ sĩ là tên Hạnh

hoành sáo thích đế truỵ mã thí chi.

cầm giáo đâm vua ngã ngựa chết rồi giết chết.

Nguyễn Vũ diệc tử chi.

Nguyễn Vũ cũng chết theo vua.

Tương đế thi quy vu Bắc Sứ quán, sĩ minh y hoả táng chi.

Đem xác vua về quán Bắc Sứ, khâm liệm rồi đem thiêu .

Khâm đức hoàng hậu, diệc tự đầu vu hoả.

Khâm Đức hoàng hậu , cũng tự nhảy vào lửa chết.

Quân sĩ dĩ lưỡng tử cung hồi táng vu Ngự Thiên chi lăng, giáng phong Linh Ẩn Vương.

Quân sĩ đem hai quan tài về chôn ở làng Ngự Thiên, giáng phong vua làm Linh Ẩn Vương .

Hậu tính Nguyễn, Huý Đào nãi Văn Giang hương quản lĩnh chi nữ dã.

Hậu họ Nguyễn, tên huý là Đạo, con gái viên quản lĩnh ở hương Văn Giang.

Giáp Tuất khoa hội thí.

Hội năm Giáp Tuất .

Đế hứa tái nhập toại trạc đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân.

Vua cho thi lại, lấy đỗ đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân.

Vị cơ quan chí Hình bộ thượng thư kiêm Bảo Thiên điện Đông.

Không bao lâu, làm tới Hình bộ thượng thư kiêm Bảo Thiên điện Đông

các đại học sĩ, Hàn lâm viện thừa chỉ nhập thị kinh diên, nhật dạ ẩm bác ư nội điện, vi thế sở khinh.

các đại học sĩ, Hàn lâm viện thừa chỉ nhập thị kinh diên, ngày đêm uống rượu đánh bạc ở nội điện, bị người bấy giờ coi khinh.

Chí thị, tòng đế vị kì tử viết: "Thực quân chi lộc đáng tử quân chi nan", diệc vi Duy Sản sở sát.

Đến nay đi theo vua, bảo con rằng: "Ăn lộc của vua, phải chết vì nạn của vua", cũng bị Duy Sản giết.

Thời phương tác đại điện bách ốc vị cập tất, công dân gian thiết xỉ.

Bấy giờ, đương làm điện lớn trăm nóc chưa xong, dân gian ai cũng nghiến răng tức giận.

Duy Sản, Nghĩa Chiêu đẳng kiến Hoằng Dụ thiêu.

Bọn Duy Sản, Nghĩa Chiêu thấy Hoằng Dụ đốt

huỷ kinh thành, nãi sử lực sĩ Đàm Cử nghinh đế hạnh ngoại, quy Thanh Hoa Tây Đô thành, hội minh hưng khởi nghĩa sư.

phá kinh thành, bèn sai lực sĩ Đàm Cử đón vua ngự ra ngoài, về thành Tây Đô ở Thanh Hoa, hội thề dấy quân khởi nghĩa.

Độc Lê Quảng Độ xuất hàng vu Trần Cảo.

Chỉ có Lê Quảng Độ ra đầu hàng Trần Cảo.

Tráng dũng giả tranh đoạt kim ngân hoặc chí tam tứ bách lượng, liệt giả diệc nhị bách dư lượng.

Người mạnh khoẻ tranh cướp vàng bạc, có người lấy được đến ba, bốn trăm lạng, người yếu cũng được đến hơn hai trăm lạng.