en
stringlengths
1
47.9k
pl
stringlengths
1
43.1k
Changing Lives | Changing Society | How It Works | Technology Drives Change Home | Concepts | Teachers | Search | Overview | Credits | HHCC Web | Reference | Feedback Virtual Museum of Canada Home Page
Zmiana życia 124; Zmiana społeczeństwa 124; Jak to działa 124; Technologia Drives Change Home 124; Koncepcje 124; Nauczyciele 124; Wyszukiwanie 124; Przegląd 124; Kredyty 124; HHCC Web 124; Reference 124; Odniesienie Wirtualne Muzeum Kanady Strona główna
Site map
Mapa strony
Feedback
Informacje zwrotne
Credits
Kredyty
Français
Français
What is light ?
Czym jest światło?
The white light spectrum Codes in the light The electromagnetic spectrum Emission spectra Absorption spectra Light-years Light pollution
Białe spektrum światła Kody w świetle Widmo elektromagnetyczne Spektra emisyjna Widma absorpcyjna Widma lekka Zanieczyszczenie światła
The sky of the first inhabitants A contemporary vison of the Universe Astronomy for everyone
Niebo pierwszych mieszkańców Współczesna wizja Astronomii Wszechświata dla wszystkich
Cartoon
Kreskówka
Links
Linki
Glossary
Glosariusz
Observatories
Obserwatoria
Astronomers Introduction Introduction video What is Astronomy?
Astronomowie Wprowadzenie wideo Co to jest Astronomia?
Often considered the oldest science, it was born of our amazement at the sky and our need to question Astronomy is the science of space beyond Earth’s atmosphere.
Często uważana za najstarszą naukę, narodziła się z naszego zdumienia na niebie, a naszą potrzebą kwestionowania astronomii jest nauka o przestrzeni poza ziemską atmosferą.
The name is derived from the Greek root astron for star, and nomos for arrangement or law.
Nazwa pochodzi od greckiego korzenia astronu dla gwiazdy, a nomos dla układu lub prawa.
Astronomy is concerned with celestial objects and phenomena – like stars, planets, comets and galaxies – as well as the large-scale properties of the Universe, also known as "The Big Picture".
Astronomia dotyczy obiektów i zjawisk niebiańskich - takich jak gwiazdy, planety, komety i galaktyki - jak również wielkich właściwości Wszechświata, znanych również jako "Wielki obraz".
More specifically, astronomy is the study of the origin and evolution of the Universe, the physics and chemistry of celestial objects, and the calculation of their positions and motions.
Dokładniej rzecz ujmując, astronomia jest badaniem pochodzenia i ewolucji Wszechświata, fizyki i chemii obiektów niebieskich oraz obliczeniem ich pozycji i ruchów.
For most people, astronomy represents a world that is both mysterious and grandiose – a story about glimmering celestial objects and the immensity of the cosmos.
Dla większości ludzi astronomia reprezentuje świat, który jest zarówno tajemniczy jak i wielgachny - opowieść o błyszczących niebiańskich obiektach i nieskończoności kosmosu.
It prompts us to ask the deepest existential questions:
To skłania nas do zadawania najgłębszych pytań egzystencjalnych:
Who are we?
Kim jesteśmy?
Where did we come from?
Skąd pochodzimy?
Are we alone?
Jesteśmy sami?
The lure of these universal enigmas was the spark that ignited the passion of many of today’s famous astronomers.
Wabik tych uniwersalnych zagadek był iskrą, która rozpaliła pasję wielu dzisiejszych znanych astronomów.
Astronomy also plays a much more practical role that is not nearly as important today as it was in the past.
Astronomia odgrywa również o wiele bardziej praktyczną rolę, która nie jest dziś tak ważna jak w przeszłości.
Since the time of our earliest ancestors, humans have used the motions of celestial objects to position themselves in space and time.
Od czasów naszych najstarszych przodków, ludzie używali ruchów niebiańskich obiektów, by umieścić się w przestrzeni i czasie.
Prehistoric humans studied the relationship between the seasons and the length of days to plan their hunting and gathering activities.
Prehistoryczni ludzie badali związek między porami roku a długością dni, aby zaplanować swoje polowania i zbieractwo.
It was also by observing the positions of the stars that the first farmers decided when to plant and when to harvest, and early navigators could sail the oceans blue.
To również przez obserwowanie pozycji gwiazd, że pierwsi rolnicy zdecydowali, kiedy sadzić i kiedy zbierać, a wczesni nawigatorzy mogli żeglować oceany niebieski.
In the Age of Antiquity, astrometry – the measurement of the positions of stars and planets – was the main occupation of astronomers.
W epoce starożytności astrometria - pomiar położenia gwiazd i planet - była główną okupacją astronomów.
There was some degree of interest for astronomy from the general public as well, since they believed that the positions of celestial objects influenced events that took place on Earth.
Był pewien stopień zainteresowania astronomią także ze strony ogółu społeczeństwa, ponieważ wierzyli, że pozycje niebiańskich obiektów wpłynęły na wydarzenia, które miały miejsce na Ziemi.

During the Renaissance, advances in mathematics coupled with the invention of new observational instruments (like the refracting telescope) gave rise to modern astronomy.
Podczas renesansu postęp w matematyce w połączeniu z wynalazkiem nowych instrumentów obserwacyjnych (takich jak teleskop ogniotrwały) dał początek nowoczesnej astronomii.
From the 19th century onwards, the discovery of the electromagnetic spectrum and the world of the atom spurred on the development of astrophysics, a new discipline in astronomy that is now considered to be the most important.
Począwszy od XIX wieku odkrycie spektrum elektromagnetycznego i świata atomu spulchniło rozwój astrofizyki, nowej dyscypliny astronomii, która jest obecnie uważana za najważniejszą.
Today, astronomy covers several disciplines:
Dziś astronomia obejmuje kilka dyscyplin:
◦ Astrometry, which is the precise measurement of the position of stars and planets, and which is greatly facilitated by the use of modern CCD cameras and computers
XionName Astrometria, która jest dokładnym pomiarem położenia gwiazd i planet, i która jest znacznie ułatwiona przez wykorzystanie nowoczesnych kamer CCD i komputerów
◦ Stellar astronomy, which is the study of the origins and evolution of stars
Astronomia gwiezdna, która jest badaniem początków i ewolucji gwiazd
◦ Galactic astronomy, which studies the structure and components of galaxies
Astronomia galaktyczna, która bada strukturę i składniki galaktyk
◦ Astrophysics, which studies the Universe and the physics of its constituents (luminosity, temperature, chemical composition)
Astrofizyka, która bada Wszechświat i fizykę jego składników (jasność, temperatura, skład chemiczny)
◦ Cosmology, which studies the origin and evolution of the Universe as a whole Related to these fields of research are two disciplines that lie more within the domain of geologists and biologists: planetary science, which is the study of asteroids, comets and planets, and astrobiology, which studies the possibility of life in the Universe.
Kosmologia, która bada pochodzenie i ewolucję Wszechświata jako całości powiązanej z tymi dziedzinami badań, to dwie dziedziny, które leżą bardziej w zakresie geologów i biologów: nauka planetarna, która jest badaniem asteroidów, komet i planet oraz astrobiologia, która bada możliwość życia we Wszechświecie.
Nowadays, professional astronomers have a strong background in astrophysics and their observations are almost always examined in an astrophysical context.
Obecnie profesjonalni astronomowie mają silne doświadczenie w astrofizyce, a ich obserwacje są prawie zawsze analizowane w kontekście astrofizycznym.
The most serious amateurs actively participate in the study of variable stars, the discovery of new asteroids or comets, and other exciting astronomical work.
Najpoważniejsi amatorzy aktywnie uczestniczą w badaniu zmiennych gwiazd, odkrywaniu nowych asteroidów lub komet oraz innych ekscytujących prac astronomicznych.
Video Sequence

John Richard Bond explains what the purpose of astronomy is .
Sekwencja wideo John Richard Bond wyjaśnia cel astronomii.
© 2006 An original idea and a realization of the ASTROLab of Mont-Mégantic National Park
© 2006 Oryginalny pomysł i realizacja ASTROLab Mont- Mégantic Parku Narodowego
Astronomers © 2006 An original idea and a realization of the ASTROLab of Mont-Mégantic National Park
Astronomowie © 2006 Oryginalny pomysł i realizacja ASTROLab Mont- Mégantic Parku Narodowego
Astronomers Timeline
Czas astronomów
Verbatim A journey into Canadian astronomy
Verbatim Podróż do kanadyjskiej astronomii
Instruments The ancient Egyptians use the transit for the first time about 4,000 years ago.
Instrumenty Starożytni Egipcjanie po raz pierwszy korzystają z transportu około 4000 lat temu.
Instruments The astrolab and octant are the predecessors of the sextant.
Instrumenty Astrolaboratorium i octant są poprzednikami sekstantu.
Observatories For thousands of years, native people use the stars to navigate and to monitor the passage of time.
Obserwatoria Przez tysiące lat tubylcy używają gwiazd do nawigacji i monitorowania upływu czasu.
Stars are also the inspiration for native legends, which are passed down from generation to generation.
Gwiazdy są również inspiracją dla rodzimych legend, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Instruments The Assyrians are likely the first to use lenses to magnify objects, probably around 1,500 BC.
Instrumenty Asyryjczycy są prawdopodobnie pierwsi, którzy używają soczewek do powiększania obiektów, prawdopodobnie około 1500 p.n.e.
Evolution of images Flemish painter Jan van Eyck makes the first known drawing of the Moon in his painting entitled "The crucifixion".
Ewolucja obrazów flamandzki malarz Jan van Eyck czyni pierwszy znany rysunek Księżyca w swoim obrazie zatytułowanym "Ukrzyżowanie".
Observatories By exploring Newfoundland, John Cabot becomes the first known European to set foot on Canadian soil.
Obserwatoria Poprzez badanie Nowej Fundlandii, John Cabot staje się pierwszym znanym Europejczykiem, który postawił stopę na kanadyjskiej ziemi.
Like all explorers of his time, he navigates using the stars.
Jak każdy odkrywca swoich czasów, nawigauje przy użyciu gwiazd.
Evolution of images Leonardo da Vinci draws this sketch of the Moon.
Ewolucja obrazów Leonardo da Vinci rysuje ten szkic Księżyca.
Observatories Jacques Cartier explores the continental interior.
Obserwatorium Jacques Cartier bada wnętrze kontynentalne.
He finds the mouth of the Saint-Lawrence during the Perseid meteor shower.
Odnalazł usta świętego Lawrence 'a podczas perseidowego deszczu meteorytów.
Instruments Leonard Digges constructs the first telescope using lenses.
Instrumenty Leonard Digges konstruuje pierwszy teleskop za pomocą soczewek.
Observatories The roots of astronomy take hold in Canada with the arrival of Samuel de Champlain, the first governor of New France.
Obserwatoria Korzenie astronomii zapanują w Kanadzie wraz z przybyciem Samuela de Champlainta, pierwszego gubernatora Nowej Francji.
Evolution of images British astronomer Thomas Harriot uses a refracting telescope to make the first sketch of the Moon many months before Galileo performs the same feat.
Ewolucja obrazów Brytyjski astronom Thomas Harriot używa opornego teleskopu, aby zrobić pierwszy szkic Księżyca wiele miesięcy przed Galileo wykonuje ten sam wyczyn.
Instruments In Italy, Galileo publishes "The Starry Messenger" and makes revolutionary astronomical observations using a telescope he built himself.
We Włoszech Galileo publikuje "The Starry Messenger" i dokonuje rewolucyjnych obserwacji astronomicznych za pomocą teleskopu, który sam zbudował.
Observatories Jesuits record the first astronomical observations made in Canada.
Obserwatoria Jezuici rejestrują pierwsze obserwacje astronomiczne dokonane w Kanadzie.
Observatories Astronomy becomes an official task assigned to the Engineer-in-Chief and Land Surveyor for the New France colony in Quebec.
Obserwatoria Astronomia staje się oficjalnym zadaniem przypisanym do Inżyniera-in-Chief i Land Surveyor dla kolonii Nowej Francji w Quebecu.
Observatories Jean Bourdon is the first Canadian to own a telescope.
Obserwatorium Jean Bourdon jest pierwszym Kanadyjczykiem, który posiada teleskop.
Evolution of images The first known drawing of the Orion nebula, drawn by Giovanni Batista Hodierna.
Ewolucja obrazów Pierwszy znany rysunek mgławicy Oriona, narysowany przez Giovanniego Batistę Hodiernę.
1667 : pollution Louis XIV commands all roads in the capital of Paris to be lit at night in order to combat thefts and other crimes.
1667: zanieczyszczenie Ludwik XIV rozkazuje, by wszystkie drogi w stolicy Paryża były oświetlane nocą, aby zwalczać kradzieże i inne przestępstwa.
Instruments Isaac Newton builds his telescope.
Instrumenty Isaac Newton buduje swój teleskop.
Instruments Rasmus Bartholin publishes the first article on the splitting of light rays by Icelandic spar.
Instrumenty Rasmus Bartholin publikuje pierwszy artykuł o rozdzielaniu promieni świetlnych przez islandzką spar.
Instruments In France, Laurent Cassegrain invents a new type of reflecting telescope.
We Francji Laurent Cassegrain wynalazł nowy rodzaj teleskopu odblaskowego.
Instruments The modern version of the sextant is independently invented by John Hadley in England and Thomas Godfrey in the United States.
Instrumenty Nowoczesna wersja sekstantu jest niezależnie wynaleziona przez Johna Hadleya w Anglii i Thomasa Godfreya w Stanach Zjednoczonych.
Observatories Evidence suggests that an astronomical observatory is installed at the College of Quebec.
Obserwatoria Dowody wskazują, że astronomiczne obserwatorium jest zainstalowane w College of Quebec.
Observatories An engraving showing the image of sky observers outdoors with an astronomical instrument at the Fortress of Louisbourg in Nova Scotia.
Obserwatoria Grawerowanie pokazujące obraz obserwatorów nieba na zewnątrz z instrumentem astronomicznym w Twierdzy Louisbourg w Nowej Szkocji.
It is likely that a temporary observatory existed for a short time in the fortress.
Prawdopodobnie w twierdzy istniało tymczasowe obserwatorium.
Observatories The first North American observatory that existed with historical certainty is constructed at Castle Frederick, an estate founded by Joseph DesBarres at Falmouth, Nova Scotia
Obserwatoria Pierwsze obserwatorium Ameryki Północnej, które istniało z historyczną pewnością, zostało zbudowane w Zamku Frederick, w posiadłości założonej przez Josepha DesBarresa w Falmouth w Nowej Szkocji.
Evolution of images Charles Messier makes this drawing of the Orion nebula.
Ewolucja obrazów Charles Messier robi ten rysunek mgławicy Oriona.
Evolution of images The first map of the Moon with longitudes and latitudes.
Ewolucja obrazów Pierwsza mapa Księżyca z przestrzeniami i szerokościami.
German astronomer Tobias Mayer drew the base map in the 1850's, but the longitudes and latitudes were added in 1775, after his death.
Niemiecki astronom Tobias Mayer narysował mapę bazową w 1850 roku, ale w 1775 roku, po jego śmierci, dodano prostokąty i szerokości geograficznej.
1792 : pollution William Murdoch invents the natural gas lamp and cities in Britain begin to light their streets using natural gas.
1792: Zanieczyszczenie William Murdoch wynalazł lampa gazu ziemnego i miasta w Wielkiej Brytanii zaczynają zapalać swoje ulice gazem ziemnym.
Instruments French astronomer Dominique François Jean Arago invents the polariscope.
Instrumenty francuski astronom Dominique François Jean Arago wynalazł polaryskop.
Instruments Joseph Nicéphore Niépce succeeds in making the first photograph on paper.
Instrumenty Joseph Nicéphore Niépce udaje się zrobić pierwsze zdjęcie na papierze.
Instruments French inventor Joseph Nicéphore Niépce makes the first permanent photograph using a sheet of polished tin coated with bitumen.
Instrumenty Francuski wynalazca Joseph Nicéphore Niépce robi pierwsze stałe zdjęcie używając arkusza polerowanej cyny pokrytej bitumem.
Instruments British astronomer John Frederick William Herschel invents the photometer.
Instrumenty Brytyjski astronom John Frederick William Herschel wynalazł fotometr.
Instruments French optician Noël Marie Paymal Lerebours photographs the Sun for the first time.
Instrumenty optyk francuski Noël Marie Paymal Lerebors po raz pierwszy fotografuje Słońce.
Evolution of images American physician and chemist John William Draper takes this daguerreotype of the Moon.
Ewolucja obrazów Amerykański lekarz i chemik John William Draper bierze ten dagerotyp Księżyca.
Observatories Dr. Charles Smallwood establishes an observatory at Saint-Martin on Quebec’s Île Jésus (now "Laval").
Obserwatoria Dr Charles Smallwood ustanawia obserwatorium w Saint- Martin w Quebec 's île Jésus (obecnie "Laval").
Observatories Dr. James Toldervy of Fredericton, New Brunswick, creates an observatory in his garden near the Saint John River.
Obserwatorium dr James Toldervy z Fredericton, New Brunswick, tworzy obserwatorium w ogrodzie niedaleko rzeki Saint John.
Evolution of images Lord Rosse makes this drawing of the Orion nebula.
Ewolucja obrazów Lord Rosse narysował mgławicę Oriona.
Observatories The Quebec City Observatory is established on the Plains of Abraham.
Obserwatoria Obserwatorium miejskie Quebec powstało na równinach Abrahama.
Evolution of images American photographer John Adams Whipple takes this daguerreotype of the Moon.
Ewolucja obrazów Amerykański fotograf John Adams Whipple bierze ten dagerotyp Księżyca.
Astronomes William Frederick King is born.
Astronomy William Frederick Król się narodził.
Observatories The Kingston Observatory is established in London, Ontario.
Obserwatoria Kingston Observatory ma siedzibę w Londynie, Ontario.
Instruments German chemist Robert Wilhelm Bunsen and German physicist Gustav Robert Kirchhoff invent the first spectroscope.
Instrumenty Niemiecki chemik Robert Wilhelm Bunsen i niemiecki fizyk Gustav Robert Kirchhoff wynalazł pierwszy spektroskop.
Instruments Scottish physicist James Clerk Maxwell creates the first colour photograph using filters made of coloured glass plates.
Instrumenty szkocki fizyk James Clerk Maxwell tworzy pierwsze kolorowe zdjęcie za pomocą filtrów wykonanych z kolorowych szklanych płyt.
Observatories The King College Observatory is established in Windsor, Nova Scotia.
Obserwatoria Obserwatorium King College powstało w Windsor w Nowej Szkocji.
Observatories The McGill University Observatory is established in Montreal, Quebec.
Obserwatoria Centrum Monitorowania Uniwersytetu McGill znajduje się w Montrealu w Quebecu.
Astronomes John Stanley Plaskett is born.
Urodził się John Stanley Plastett.
Astronomes Clarence Augustus Chant is born.
Astronomy Clarence Augustus Chant się rodzi.
Evolution of images British astronomer and chemist Warren De La Rue takes this photograph of the Moon.
Ewolucja obrazów Brytyjski astronom i chemik Warren De La Rue robi to zdjęcie Księżyca.
De La Rue becomes the first person to print photos.
De La Rue staje się pierwszą osobą, która drukuje zdjęcia.
Observatories The Charles Blackman Observatory is established in Montreal, Quebec.
Obserwatoria Obserwatorium Charlesa Blackmana ma siedzibę w Montrealu w Quebecu.
Instruments American inventor George Eastman (who would go on to found the Eastman-Kodak company in 1892) builds a machine for coating photographic plates with emulsion, which allows for the mass production of photographs.
Instrumenty amerykański wynalazca George Eastman (który w 1892 roku znalazł firmę Eastman- Kodak) buduje maszynę do powlekania płyt fotograficznych emulsją, która pozwala na masową produkcję fotografii.
Observatories The Woodstock College Observatory is established in Hamilton, Ontario.
Obserwatoria Obserwatorium Woodstock College ma siedzibę w Hamilton, Ontario.