sentence
stringlengths 2
209
| unsandhied
stringlengths 2
220
|
---|---|
uttaraśravaṇaṃ bhūyaḥ prabrūhi vadatāṃ vara | uttara śravaṇam bhūyaḥ prabrūhi vadatām vara |
sūta uvāca | sūtaḥ uvāca |
bharaṇātprajanāccaiva manurbharata ucyate | bharaṇāt prajanāt ca eva manuḥ bharataḥ ucyate |
na khalvanyatra martyānāṃ bhūmau karmavidhiḥ smṛtaḥ | na khalu anyatra martyānām bhūmau karma vidhiḥ smṛtaḥ |
nāgadvīpastathā saumyo gandharvastvatha vāruṇaḥ | nāgadvīpaḥ tathā saumyaḥ gandharvaḥ tu atha vāruṇaḥ |
yavanāśca kirātāśca tasyānte pūrvapaścime | yavanāḥ ca kirātāḥ ca tasya ante pūrva paścime |
brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyā madhye śūdrāśca bhāgaśaḥ | brāhmaṇāḥ kṣatriyāḥ vaiśyāḥ madhye śūdrāḥ ca bhāgaśaḥ |
teṣāṃ sa vyavahāro'yaṃ vartanaṃ tu parasparam | teṣām sa vyavahāraḥ ayam vartanam tu parasparam |
iha svargāpavargārthaṃ pravṛttiriha mānuṣe | iha svarga apavarga artham pravṛttiḥ iha mānuṣe |
ayaṃ lokastu vai samrāḍantarikṣajitāṃ smṛtaḥ | ayam lokaḥ tu vai samrāṭ antarikṣa jitām smṛtaḥ |
svarāḍasau smṛto lokaḥ punarvakṣyāmi vistarāt | svarāṭ asau smṛtaḥ lokaḥ punaḥ vakṣyāmi vistarāt |
vindhyapādaprasūtās tāḥ sarvāḥ śītajalāḥ śubhāḥ | vindhya pāda prasūtāḥ tāḥ sarvāḥ śīta jalāḥ śubhāḥ |
malayaprasūtā nadyastāḥ sarvāḥ śītajalāḥ śubhāḥ | malaya prasūtā nadyaḥ tāḥ sarvāḥ śīta jalāḥ śubhāḥ |
viśvasya mātaraḥ sarvāḥ sarvapāpaharāḥ śubhāḥ | viśvasya mātaraḥ sarvāḥ sarva pāpa harāḥ śubhāḥ |
śūrasenā bhadrakārā bāhyāḥ sahapaṭaccarāḥ | śūrasenāḥ bhadrakārāḥ bāhyāḥ saha paṭaccarāḥ |
āvantāśca kaliṅgāśca mūkāścaivāndhakaiḥ saha | āvantāḥ ca kaliṅgāḥ ca mūkāḥ ca eva andhakaiḥ saha |
sahyasyānantare caite tatra godāvarī nadī | sahyasya anantare ca ete tatra godāvarī nadī |
yatra govardhano nāma mandaro gandhamādanaḥ | yatra govardhanaḥ na mandaraḥ gandhamādanaḥ |
ete deśā udīcyāstu prācyāndeśānnibodhata | ete deśāḥ udīcyāḥ tu prācyān deśān nibodhata |
śālvamāgadhagonardāḥ prācyā janapadāḥ smṛtāḥ | śālva māgadha gonardāḥ prācyāḥ janapadāḥ smṛtāḥ |
pāṇḍyāśca keralāścaiva colāḥ kulyāstathaiva ca | pāṇḍyāḥ ca keralāḥ ca eva colāḥ kulyāḥ tathā eva ca |
ityete aparāntāstu śṛṇu ye vindhyavāsinaḥ | iti ete apara antāḥ tu śṛṇu ye vindhya vāsinaḥ |
ete janapadāḥ khyātā vindhyapṛṣṭhanivāsinaḥ | ete janapadāḥ khyātā vindhya pṛṣṭha nivāsinaḥ |
trigartā maṇḍalāścaiva kirātāścāmaraiḥ saha | trigartāḥ maṇḍalāḥ ca eva kirātāḥ ca amaraiḥ saha |
matsya uvāca | matsyaḥ uvāca |
etacchrutvā tu ṛṣaya uttaraṃ punareva te | etat śrutvā tu ṛṣayaḥ uttaram punaḥ eva te |
ṛṣaya ūcuḥ | ṛṣayaḥ ūcuḥ |
yacca kimpuruṣaṃ varṣaṃ harivarṣaṃ tathaiva ca | yat ca kimpuruṣam varṣam harivarṣam tathā eva ca |
jambūkhaṇḍasya vistāraṃ tathānyeṣāṃ vidāṃvara | jambūkhaṇḍasya vistāram tathā anyeṣām vidām vara |
dvīpānāṃ vāsināṃ teṣāṃ vṛkṣāṇāṃ prabravīhi naḥ | dvīpānām vāsinām teṣām vṛkṣāṇām prabravīhi naḥ |
sūta uvāca | sūtaḥ uvāca |
varṣe kimpuruṣe puṇye plakṣo madhuvahaḥ smṛtaḥ | varṣe kimpuruṣe puṇye plakṣaḥ madhu vahaḥ smṛtaḥ |
tasya kimpuruṣāḥ sarve pibanto rasamuttamam | tasya kimpuruṣāḥ sarve pibantaḥ rasam uttamam |
suvarṇavarṇāśca narāḥ striyaścāpsarasaḥ smṛtāḥ | suvarṇa varṇāḥ ca narāḥ striyaḥ ca apsarasaḥ smṛtāḥ |
devalokacyutāḥ sarve bahurūpāśca sarvaśaḥ | deva loka cyutāḥ sarve bahu rūpāḥ ca sarvaśaḥ |
madhyamaṃ tanmayā proktaṃ nāmnā varṣamilāvṛtam | madhyamam tat mayā proktam nāmnā varṣam ilāvṛtam |
na tatra sūryastapati na ca jānanti mānavāḥ | na tatra sūryaḥ tapati na ca jānanti mānavāḥ |
padmaprabhāḥ padmavarṇāḥ padmapattranibhekṣaṇāḥ | padma prabhāḥ padma varṇāḥ padma pattra nibha īkṣaṇāḥ |
padmagandhāśca jāyante tatra sarve ca mānavāḥ | padma gandhāḥ ca jāyante tatra sarve ca mānavāḥ |
sudarśano nāma mahāñjambūvṛkṣaḥ sanātanaḥ | sudarśanaḥ na mahān jambū vṛkṣaḥ sanātanaḥ |
tasya nāmnā samākhyāto jambūdvīpo vanaspateḥ | tasya nāmnā samākhyātaḥ jambūdvīpaḥ vanaspateḥ |
meruṃ pradakṣiṇaṃ kṛtvā jambūmūlagatā punaḥ | merum pradakṣiṇam kṛtvā jambū mūla gatā punaḥ |
taṃ pibanti sadā hṛṣṭā jambūrasamilāvṛte | tam pibanti sadā hṛṣṭā jambū rasam ilāvṛte |
jambūphalarasaṃ pītvā na jarā bādhate'pi tān | jambū phala rasam pītvā na jarā bādhate api tān |
tatra jāmbūnadaṃ nāma kanakaṃ devabhūṣaṇam | tatra jāmbūnadam na kanakam deva bhūṣaṇam |
sarveṣāṃ varṣavṛkṣāṇāṃ śubhaḥ phalarasastu saḥ | sarveṣām varṣa vṛkṣāṇām śubhaḥ phala rasaḥ tu saḥ |
skannaṃ tu kāñcanaṃ śubhraṃ jāyate devabhūṣaṇam | skannam tu kāñcanam śubhram jāyate deva bhūṣaṇam |
īśvarānugrahādbhūmirmṛtāṃśca grasate tu tān | īśvara anugrahāt bhūmiḥ mṛtān ca grasate tu tān |
daityānāṃ dānavānāṃ ca śvetaḥ parvata ucyate | daityānām dānavānām ca śvetaḥ parvataḥ ucyate |
ityetāni mayoktāni navavarṣāṇi bhārate | iti etāni mayā uktāni nava varṣāṇi bhārate |
bhūtairapi niviṣṭāni santi dhruvāṇi ca | bhūtaiḥ api niviṣṭāni santi dhruvāṇi ca |
śakyaṃ niyantum abhaviṣyad ātmā manyustu hanti puruṣasya dhairyam | śakyam niyantum abhaviṣyat ātmā manyuḥ tu hanti puruṣasya dhairyam |
tvāṃ cecchrutvā tāta tathā carantam avabhotsyante bhāratānāṃ carāḥ sma | tvām cet śrutvā tāta tathā carantam avabhotsyante bhāratānām carāḥ sma |
tatra dyūtam abhavanno jaghanyaṃ tasmiñjitāḥ pravrajitāśca sarve | tatra dyūtam abhavat naḥ jaghanyam tasmin jitāḥ pravrajitāḥ ca sarve |
suyodhanaścāpi na śāntim icchan bhūyaḥ sa manyor vaśam anvagacchat | suyodhanaḥ ca api na śāntim icchan bhūyaḥ sa manyoḥ vaśam anvagacchat |
na tvadya śakyaṃ bharatapravīra kṛtvā yad uktaṃ kuruvīramadhye | na tu adya śakyam bharata pravīra kṛtvā yat uktam kuru vīra madhye |
kālaṃ pratīkṣasva sukhodayasya paktiṃ phalānām iva bījavāpaḥ | kālam pratīkṣasva sukha udayasya paktim phalānām iva bījavāpaḥ |
mama pratijñāṃ ca nibodha satyāṃ vṛṇe dharmam amṛtājjīvitāc ca | mama pratijñām ca nibodha satyām vṛṇe dharmam amṛtāt jīvitāt ca |
rājyaṃ ca putrāśca yaśo dhanaṃ ca sarvaṃ na satyasya kalām upaiti | rājyam ca putrāḥ ca yaśaḥ dhanam ca sarvam na satyasya kalām upaiti |
iti | iti |
bhīmasena uvāca | bhīmasenaḥ uvāca |
nimeṣād api kaunteya yasyāyur apacīyate | nimeṣāt api kaunteya yasya āyuḥ apacīyate |
yo nūnam amitāyuḥ syād atha vāpi pramāṇavit | yaḥ nūnam amita āyuḥ syāt atha vā api pramāṇa vit |
sa kālaṃ vai pratīkṣeta sarvapratyakṣadarśivān | sa kālam vai pratīkṣeta |
āyuṣo 'pacayaṃ kṛtvā maraṇāyopaneṣyati | āyuṣaḥ apacayam kṛtvā maraṇāya upaneṣyati |
nakulaḥ sahadevaśca vṛddhā mātā ca vīrasūḥ | nakulaḥ sahadevaḥ ca vṛddhā mātā ca vīrasūḥ |
sarve te priyam icchanti bāndhavāḥ saha sṛñjayaiḥ | sarve te priyam icchanti bāndhavāḥ saha sṛñjayaiḥ |
sarve hi vyasanaṃ prāptāḥ sarve yuddhābhinandinaḥ | sarve hi vyasanam prāptāḥ sarve yuddha abhinandinaḥ |
ghṛṇī brāhmaṇarūpo'si kathaṃ kṣatre ajāyathāḥ | ghṛṇī brāhmaṇa rūpaḥ asi katham kṣatre ajāyathāḥ |
aśrauṣīs tvaṃ rājadharmān yathā vai manur abravīt | aśrauṣīḥ tvam rāja dharmān yathā vai manuḥ abravīt |
divīva pārtha sūryeṇa na śakyā carituṃ tvayā | divi iva pārtha sūryeṇa na śakyā caritum tvayā |
hastī śveta ivājñātaḥ kathaṃ jiṣṇuś cariṣyati | hastī śvetaḥ iva ajñātaḥ katham jiṣṇuḥ cariṣyati |
nakulaḥ sahadevaśca kathaṃ pārtha cariṣyataḥ | nakulaḥ sahadevaḥ ca katham pārtha cariṣyataḥ |
rājāno rājaputrāśca dhṛtarāṣṭram anuvratāḥ | rājānaḥ rājaputrāḥ ca dhṛtarāṣṭram anuvratāḥ |
asti māsaḥ pratinidhir yathā prāhur manīṣiṇaḥ | asti māsaḥ pratinidhiḥ yathā prāhuḥ manīṣiṇaḥ |
tasmācchatruvadhe rājan kriyatāṃ niścayas tvayā | tasmāt śatru vadhe rājan kriyatām niścayaḥ tvayā |
kṣatriyasya tu sarvasya nānyo dharmo 'sti saṃyugāt | kṣatriyasya tu sarvasya na anyaḥ dharmaḥ asti saṃyugāt |
vaiśampāyana uvāca | vaiśampāyanaḥ uvāca |
bhīmasenavacaḥ śrutvā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ | bhīmasena vacaḥ śrutvā kuntī putraḥ yudhiṣṭhiraḥ |
sa muhūrtam iva dhyātvā viniścityetikṛtyatām | sa muhūrtam iva dhyātvā viniścitya iti kṛtyatām |
bhīmasenam idaṃ vākyam apadāntaram abravīt | bhīmasenam idam vākyam apadāntaram abravīt |
duryodhanahite yuktā na tathāsmāsu bhārata | duryodhana hite yuktāḥ na tathā asmāsu bhārata |
samā yadyapi bhīṣmasya vṛttirasmāsu teṣu ca | samā yadi api bhīṣmasya vṛttiḥ asmāsu teṣu ca |
sarve divyāstravidvāṃsaḥ sarve dharmaparāyaṇāḥ | sarve divya astra vidvāṃsaḥ sarve dharma parāyaṇāḥ |
ati sarvān dhanurgrāhān sūtaputrasya lāghavam | ati sarvān dhanuḥ grāhān sūtaputrasya lāghavam |
yudhiṣṭhiram idaṃ vākyam uvāca vadatāṃ varaḥ | yudhiṣṭhiram idam vākyam uvāca vadatām varaḥ |
bhīṣmāddroṇāt kṛpāt karṇād droṇaputrācca bhārata | bhīṣmāt droṇāt kṛpāt karṇāt droṇa putrāt ca bhārata |
abravīd upapannārtham idaṃ vākyaviśāradaḥ | abravīt upapanna artham idam vākya viśāradaḥ |
śreyasas te paraḥ kālaḥ prāpto bharatasattama | śreyasaḥ te paraḥ kālaḥ prāptaḥ bharata sattama |
śakto hyeṣa surān draṣṭuṃ tapasā vikrameṇa ca | śaktaḥ hi eṣa surān draṣṭum tapasā vikrameṇa ca |
purāṇaḥ śāśvato devo viṣṇor aṃśaḥ sanātanaḥ | purāṇaḥ śāśvataḥ devaḥ viṣṇoḥ aṃśaḥ sanātanaḥ |
astrāṇīndrācca rudrācca lokapālebhya eva ca | astrāṇi indrāt ca rudrāt ca lokapālebhyaḥ eva ca |
nivāsārthāya yad yuktaṃ bhaved vaḥ pṛthivīpate | nivāsa arthāya yat yuktam bhavet vaḥ pṛthivī pate |
ekatra ciravāso hi na prītijanano bhavet | ekatra cira vāsaḥ hi na prīti jananaḥ bhavet |
tāpasānāṃ ca śāntānāṃ bhaved udvegakārakaḥ | tāpasānām ca śāntānām bhavet udvega kārakaḥ |
provāca yogatattvajño yogavidyām anuttamām | provāca yoga tattva jñaḥ yoga vidyām anuttamām |
anujñāya ca kaunteyaṃ tatraivāntaradhīyata | anujñāya ca kaunteyam tatra eva antaradhīyata |
brāhmaṇās tapasā yuktā devendram ṛṣayo yathā | brāhmaṇāḥ tapasā yuktā devendram ṛṣayaḥ yathā |
pitṛdaivataviprebhyo nirvapanto yathāvidhi | pitṛ daivata viprebhyaḥ nirvapantaḥ yathāvidhi |
caritaṃ budhaputrasya janārdana mayā śrutam | caritam budha putrasya janārdana mayā śrutam |