Datasets:

aznlp

/

azerbaijani-blogs

like 1

https://kayzen.az/blog/dahil%C9%99r-maraql%C4%B1/228/dahil%C9%99rin-ikinci-pe%C5%9F%C9%99si.html

Dahilərin ikinci peşəsi

Aynur

Böyük insanlar,şəxsiyyətlər

25 fevral 2010, 17:36

Böyük fantastika yazıçısı Jül Vern eyni zamanda 4000-ə qədər müxtəlif tapmaca, bilməcə və başqa folklor nümunələrinin müəllifi olmuşdur.Aleksandr Porfideviç Borodini (1833-1887) musiqiçilər bəstəkar, elm xadimləri (xüsusilə kimyaçılar) isə bir alim-kimyaçı kimi tanıyır və yaradıcılığını yüksək qiymətləndirirlər. Çünki A.Borodin xarakter və məzmunca bir-birindən çox uzaq olan iki müxtəlif ixtisas: kimya və musiqi sahəsində eyni həvəslə fəaliyyət göstərmiş və görkəmli müvəffəqiyyətlər qazanmışdır.Dahi fiziklərdən Eynşteyn böyük məharətlə skripka, Heyzenberq royal çalırdı. Qeyri-Evklid həndəsəsinin yaradıcılarından biri olan Y.Bolyan məşhur skripkaçı idi, o 16 yaşında musiqi bəstələmişdir.Dahi rus alimi M.V.Lomonosov nəinki böyük kimyagər,fizikaşünas, geoloq olmuş, o həm də tarixçi, dilçi və hətta şair idi.Leonardo da Vinçi rəssam, riyaziyyatçı, mexanik, şair, filosof olmaqla həm də görkəmli həkim və anatom olmuşdur. Rəvayətə görə o, otuzdan çox meyiti şəxsən özü yarıb. Müxtəlif orqanları diqqətlə öyrənmiş, təsvir etmiş və onların şəklini çəkmişdir.Lui Paster 1840-cı illərdə humanitar elmlər üzrə alim adını alır. İki il sonra ona riyaziyyat elmləri üzrə bakalavr adı verilir. 1847-ci ildə bir gündə iki dissertasiya müdafiə edir, biri kimya üzrə, digəri fizika üzrə. Ancaq bunlara baxmayaraq, sonralar Paster mikrobiologiya elminin banisi olur. Paster zəhməti çox sevirdi. O, deyirdi: «Dünyada hər şey zəhmətdən asılıdır.»Məşhur rus fizioloqu İ.M.Seçenov (1829-1905) ilk təhsilini Mixaylovskoye mühəndislər məktəbində almışdır. İ.M.Seçenov riyaziyyat, kimya və fizikanı yaxşı bilirdi. Seçenovun tibb təhsili ikincidir. Seçenovun «Baş-beyin refleksləri» haqqında da əsəri çıxdıqdan sonra o, çar hökumətinin siyasi dustaqlar siyahısına düşmüşdür.İ.M.Seçenov uşaqlıqda çiçək xəstəliyinə tutulduğuna görə sifəti çopur olmuşdur. Seçenov gözəl bir italyan qızına bənd olmuş və ona eşq elan etmişdi. Seçenovun dissertasiyası belə adlanırdı: «Gələcək fizioloqlar üçün alkoqoldan keflənməyə aid materiallar.» Məşhur fransız riyaziyyatçısı və mütəfəkkiri Dalamber «Musiqinin nəzəri və təcrübi əsasları» əsərini yazmış və ədəbi-bədii yaradıcılıq ilə də məşğul olmuşdur.Peterburq alimi, dahi riyaziyyatçı L.Eyler musiqi nəzəriyyəsinə dair yaxşı bir elmi əsərin müəllifidir.Polşa alimi, heliosentrik sistem ideyasının müəllifi astronom N.Kopernik eyni zamanda naqqaş-rəssam olmuşdur. Uran planetini, onun peykini və Saturnun iki peykini kəşf etmiş məşhur ingilis astronomu və optiki Herşel gözəl musiqiçidir.Rus xalqının mahir riyaziyyatçı qadını S. Kovolevskayanın şeirləri və orijinal dramaturji fəaliyyəti diqqətə layiqdir.Tanınmış rus rəssamı V.Q.Perov həm də yazıçı olmuşdur. Onun Moskva həyatından bəhs edən hekayələri mətbuatda dəfələrlə dərc olunmuşdur.Tarixdə məşhur bəstəkar kimi qalmış dahi şəxslərin bir çoxunun valideynləri vaxtilə onları bir başqa sənətin sahibi etmək istəyirmişlər.Məsələn; Berlioz - həkim, Kyüi - mühəndis, Dvorjak – qəssab, Rimski-Korsakov - dənizçi, Şumon və Çaykovski - hüquqşünas, Vaqner - filosof, Üzeyir Hacıbəyov və Müslüm Maqomayev - müəllim olmalı imişlər. Mənbə Əslində onlar kimdir? KitabındanMüəllif İlyas Həsənov,Ellada Həziyeva

['ikinci sənət', 'dahilərin həyatı', 'dahi insanlar', 'maraqlı faktlar', 'dahilik']

https://kayzen.az/blog/dahil%C9%99r-maraql%C4%B1/227/ab%C5%9F-dahil%C9%99rinin-h%C9%99yat%C4%B1ndan.html

ABŞ dahilərinin həyatından

Aynur

Böyük insanlar,şəxsiyyətlər

25 fevral 2010, 17:31

Amerika alimi Franklin elektrik keçirməni öz oğlu ilə birlikdə ilanlar üzərində öyrənmişdir.Amerika yazıçısı, filosof Toro (1817-1862) demişdir: «Bu qısa müddətli həyatı, əbədi həyat qanunu ilə yaşamaq lazımdır.»ABŞ-ın Konnektikut universitetinin psixoloqu Yozef Renzull istedadın inkişafına kömək göstərən aşağıdakı faktorları sadalayır: Dövrün sosial-iqtisadi vəziyyəti, valideynlərin şəxsiyyəti, rəsmi və qeyri-rəsmi təhsil səviyyəsi, onların sosial vəziyyəti, uşağın fiziki sağlamlığı, valideynlərdən yaxşı miras qalması və evin muzeylər yaxınlığında yerləşməsi, həmçinin şəxsi faktorlardan - özünüdərk, cəsarət, xarakter, intuisiya, öz gücünə inam, qələbə ehtirası, enerji, şəxsi təsir qabiliyyəti, özünün dünyaya hansısa missiya üçün gəldiyini hiss etməsi və s.Amerika Birləşmiş Ştatlarının görkəmli dövlət xadimi, prezident Linkoln (1809-1865) müharibə zamanı bir neçə generalın və arabaya qoşulmuş qatırın cənubluların əlinə keçdiyini eşidərkən demişdi:-Çox təəssüf.Qatırın hər biri bizə iki yüz dollara başa gəlir!Məşhur Amerika yazıçısı Norman Kazins düçar olduğu ağır xəstəliyi gülüş terapiyasının köməyi ilə müalicə etmişdir.Məşhur amerikan biznesmeni Corc Tollman öz telefonunun avtocavab cihazına həmişə belə bir məlumat qoyardı: «Çox ehtimal ki, bu saat evdəyəm. Lakin, xoşum gəlməyən bir nəfərlə danışmaq istəmədi­yim üçün telefona özüm cavab vermirəm. Zəhmət olmasa, öz məlumatınızı telefonun avtocavab cihazına deyin və mən sonra dinləyib sizə zəng vuraram. Yox, əgər zəng vurmasam deməli həmin adam sizsiz...» Mark Tven bir dəfə «Donuz» sözü yazılmış imzasız məktub alır. Ertəsi gün, öz qəzetində yazana belə cavab dərc edir: «Adətən mən imzasız məktublar alıram. Dünən birinci dəfə olaraq məktubsuz imza aldım.»Mark Tven öz huşsuzluğu ilə məşhur idi. Bir dəfə o, qatarda gedərkən kupeyə nəzarətçi daxil olur. Mark Tven biletini axtarmağa başlayır, bütün ciblərini eşələyir, lakin tapa bilmir. Axırda, yazıçını üzdən tanıyan nəzarətçi deyir:-Di yaxşı, narahat olmayın, mənə geri qayıdanda göstərərsiniz. Tapmasanız da eybi yoxdur, xırda məsələdir...- Bunun nəyi xırda məsələdir, - deyə Mark Tven etiraz edir. - Əgər bu lənətə gəlmiş bileti tapmasam hara getdiyimi bilməyəcəyəm.Bir dəfə dostlarından biri Mark Tvendən borc pul götürür və qaytarmaq vaxtı ilə bağlı belə deyir ki, inşallah əgər ölməyib-sağ qalsam gələn ayın bu vaxtına qədər qaytaracağam. Lakin deyilən vaxt da, ondan sonra daha bir ay da keçir, lakin puldan səs-soraq olmur. Belə olan Mark Tven qəzetdə həmin adamla əlaqədar belə bir başsağlığı dərc etdirir:«Dərin hüznlə, əzizimiz Harri Dunkanın ölümü ilə əlaqədar onun yaxınlarına başsağlığı verirəm. O filan vaxt məndən 500 dollar borc almışdı və alanda da bildirmişdi ki, əgər ölməyib-sağ qalsa düz bir aydan sonra qaytaracam. Əziz dostum Harri Dunkan həmişə öz vədinə sadiq, sözübütöv bir insan olduğu üçün indi qətiyyən heç bir şübhə yoxdur ki, o məhz dünyasını dəyişdiyi üçün bu pulu bu qədər vaxtda çatdıra bilməyib. Allah rəhmət eləsin...!»Bütün şəhər bu elana gülür və «rəhmətlik» tapılır, Tven öz pulunu alır. Mənbə Əslində onlar kimdir? KitabındanMüəllif İlyas Həsənov,Ellada Həziyeva

['amerikan dahilər', 'Mark Tven', 'dahilərin həyatı']

https://kayzen.az/blog/azerbaycan/223/az%C9%99rbaycan-respublikas%C4%B1n%C4%B1n-gerbi.html

Azərbaycan Respublikasının Gerbi

papatürk

Azərbaycan

24 fevral 2010, 16:05

Dövlətin möhürlərdə, pul nişanlarında, blank və başqa rəsmi sənədlərdə təsvir olunan fərqləndirici nişanı Dövlət gerbidir. Dövlət bayrağından fərqli olaraq, ADR dövründə digər rəmzlər rəsmi şəkildə qəbul olunmamış, yalnız onların qəbul ediləcəyi barədə 1920-ci il yanvar ayının 30-da hökumət  tərəfindən müsabiqə  elan edilmişdir. Müsabiqənin müddəti 1920-ci il  mayın 1-də qurtarmalı idi. Müsabiqə  XalqCümhuriyyətinin  rəmzlərinin,  orden  və medallarının  ilk nümunələrinin  meydana çıxmasını  sürətləndirdi. Həmin rəmzlərin bədii həllində zamanın nəfəsi, əsrin əvvəllərində yaşayıb-yaratmış «Molla Nəsrəddin»çi rəssamlardan Ə.Əzimzadənin,O.Şmerlinqin, İ.Rotterin,  R.Telinqaterin  yaradıcılığına  xas üslub xüsusiyyətləri diqqəti cəlb  edir. 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikasının yeni milli  gerbinin yaradılması  üçün müsabiqə elan olundu. Lakin təqdim olunan gerb esgizləri Milli Məclis üzvlərini qane etmədiyi üçün vaxtilə  mövcud olmuş gerb layihəsini bərpa etmək məqsədəuyğun hesab edildi. Qəbul  olunmuş  Azərbaycan  Respublikasının  gerbi  Xalq Cümhuriyyəti dövrünün 1920-ci ildə yaradılmış gerbinin təkrarıdır. Onun kompozisiyası ilk orijinalda  olduğu kimi saxlanılmış, yalnız bəzi detallar-alovun, palıd yarpaqları və sünbüllərin təsviri rəssam R.Məmmədov tərəfindən bir qədər təkmilləşdirilmişdir. Dövlət gerbində  verilmiş rəmzi  elementlər milli və bəşəri dəyərlərə  əsaslanır.  Səkkizguşəli ulduz  Azərbaycanın  memarlıq, şəbəkə  sənətində geniş istifadə olunan  ornament növlərindəndir. Memar Əcəminin yaratdığı abidələrdə, Bakı Şirvanşahlar sarayındakı divanxananın plan quruluşu və or­namentlərində, Pirsaat  çayı  üzərindəki  Xanəgahın  mayolika naxışlarında ulduz təsvirləri vardır. Qalxan dünya heraldika sənətində  ölkənin hərbi qüdrətini,xalqın qəhrəmanlıq əzmini ifadə edir. Palıd yarpaqları və sünbüllər  şöhrət çələngini, qüvvəti, bolluğu ifadə edən ənənənin simvollarındandır. Gerbimizin  mərkəzində  şölə  saçan alovun mahiyyəti M.Ə.Rəsuilzadənin Milli Cümhuriyyət Parlamentinin ilk  açılışındakı nitqində aydın ifadə olunmuşdur:  «Azərbaycan bir atəş mənbəyidir. Vətənimiz hər  zaman kəndisinəsində bir atəşi-müqəddəs bəsləmişdir. Bu atəş əski zamanlardan bəri həqiqətpərəstlərə rəhbər, bir şöleyi-ümid və inam təşkil eyləmişdir… Qəni bir atəş. Azərbaycan övladının  sinələrinə düşən milyonlar ilə börkü yaxan  bu atəş əbədiyyən sönməz  bir məşələ  təşkil edib də  hüriyyət  və  istiqlala doğru getdiyimiz maneəli yolları işıqlandırsın!» Azərbaycan  Respublikası Milli  Məclisinin  1993-cü  il19 yanvar tarixli Konstitusiya qanunu ilə  Azərbaycan Respublikası Dövlət gerbinin rəngli və  ağ-qara təsviri təsdiq  edildi. 1993-cü il fevralın 23-də isə Azərbaycan Respublikası Dövlət gerbi haqqında əsasnamə təsdiq edildi.Azərbaycan Respublikasının Dövlət gerbi haqqında ƏSASNAMƏl. Respublikasının  Dövlət  gerbi Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyi rəmzidir. 2.Azərbaycan Respublikasının Dövlət gerbi palıd budaqlarından və sünbüllərdən ibarət qövsün üzərində yerləşən şərq qalxanının təsvirindən ibarətdir.  Qalxanın  üstündə  Azərbaycan Respublikası Dövlət bayrağının rəngləri fonunda səkkizguşəli ulduz, ulduzun mərkəzində alov təsviri vardır. Azərbaycan  Respublikası  Dövlət  gerbinin  rəngli  təsvirində ulduz ağ, alov qırmızı, palıd budaqları yaşıl, sünbüllər sarı rəngdədir. Qalxanın və ulduzun sağanaqları, habelə qalxanın düymələri və palıd qozaları qızılıdır". 3. Azərbaycan  Respublikası  Dövlət  gerbinin qabarıq  təsviri vurulur: a)  Azərbaycan  Respublikası  parlamentinin binasına,  iclas salonuna və  parlament sədrinin xidməti kabinetinə; b)  Azərbaycan  Respublikası prezidentinin  iqamətgahına və xidməti kabinetinə; v) Azərbaycan  Respublikasının bütün məhkəmələrinin,  hərbi tribunallarının binalarına,məhkəmə iclaslarının salonlarına, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi, Ali Məhkəməsi və Ali Arbitraj Məhkəməsi sədrlərinin xidməti kabinetlərinə; q) yerli  nümayəndəli dövlət  orqanlarının binalarına və iclas salonlarına; d)  Azərbaycan  Respublikası qanunvericiliyində  nəzərdə tutulmuş hallarda dövlət orqanlarının binalarına; e)  Azərbaycan  Respublikasının diplomatik və ticarət nümayəndəliklərinin, konsulluq idarələrinin binalarına; 4.  Azərbaycan  Respublikası Dövlət  gerbinin  təsvirindən istifadə olunur: a) Azərbaycan Respublikası  Dövlət möhüründə,  bütün dövlət orqanlarının möhürlərində; b)Azərbaycan Respublikası qanunlarının, parlamentin qərarlarının, prezidentin fərman və sərəncamlarının blanklarında; v)  bu  əsasnamənin3-cümaddəsində göstərilən  dövlət orqanlarının sənədlərinin blankında (binalarının lövhələrində); q) Azərbaycan Respublikası Milli Bankının biletlərində və milli pul vahidlərində, Azərbaycan  Respublikasının qiymətli kağızlarında, dövlət istiqrazlarında və lotereya biletlərində; d)Azərbaycan Respublikası vətəndaşının pasportunda, Azərbaycan Respublikası vətəndaşına verilən diplomatik və başqa xarici pasportlarda; e) Azərbaycan Respublikası parlamentinin rəsmi nəşrlərində; ə) Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində müəyyən edilmiş hallarda Dövlət sərhəd nişanlarında; 5. Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə Azərbaycan Respublikası  Dövlət gerbinin  təsvirinin  mütləq vurulmalı olduğu başqa hallar da nəzərdə tutula bilər. 6. Bu  əsasnamədə  göstərilən hallardan  başqa  Azərbaycan Respublikası  Dövlət gerbinin  təsvirindən istifadə  etmək hüququ Azərbaycan Respublikasının parlamenti tərəfində verilə bilər. 7. Azərbaycan  Respublikası  Dövlət gerbinin  təsviri olan möhürlərin və sənəd  blanklarının hazırlanması, istifadə  olunması, saxlanılması və məhv edilməsi qaydası Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilir. 8. Azərbaycan Respublikası Dövlət gerbinin  verilən təsviri bu əsasnaməyə əlavə edilən rəngli və ya ağ-qara təsvirə ölçüsündən asılı olmayaraq, həmişə dəqiq surətdə uyğun gəlməlidir.Mənbə Filologiya elmləri namizədi Sədaqət Kamal qızı Məmmədova

['gerb', 'Azərbaycan gerbi']

https://kayzen.az/blog/azerbaycan/222/az%C9%99rbaycan-respublikas%C4%B1n%C4%B1n-d%C3%B6vl%C9%99t-himni.html

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni

papatürk

Azərbaycan

24 fevral 2010, 16:00

28  may  1918-ci  il  tarixdə  Azərbaycan  istiqlaliyyəti elan olunduqdan sonra ADR-in Dövlət bayrağı və Dövlət gerbi ilə bərabər Dövlət himninin də yaradılması və qəbul edilməsi məsələsi qarşıya çıxdı."Himn" yunanca   "təntənəli  nəğmə"  deməkdir.   O,  siyasi təbliğatda   mühüm  vasitə   olmaqla  müəyyən  mütəşəkkillik  və səfərbərlik rolu da oynayır. Himnin ifası əsasən bayram  şən­likləri, siyasi nümayişlər, rəsmi dövlət qəbulları, hərbi paradlarda nəzərdə tutulur.Dövlət  himninin  mətni və  melodiyası  xalqın  bütün sosial təbəqələrinə asan anlaşılmalıdır.ADR dövründə  dahi  bəstəkarımız  Ü.Hacıbəyov iki  marş yazmışdır.  Onların hər ikisi 1966-cı ildə türk musiqişünası Etem Üngörükün Ankarada nəşr etdirdiyi "Türk marşları" kitabında çap olunmuşdur.Dövlət himnimizin qəbulu məsələsi ortaya çıxanda əksəriyyət Ü.Hacıbəyovun həmin marşlarından birini oranjiman etməklə himn kimi qəbul edilməsi fikrini  müdafiə etdi.  Beləliklə,  yeni  dövlət himnimizin musiqisi yenə Ü.Hacıbəyovun oldu. Mətnin isə görkəmli şairimiz Əhməd  Cavada məxsus  olduğu  qeyd edilir. Lakin  son zamanlar  Azərbaycan Respublikası Milli  Elmlər  Akademiyasının Ədəbiyyat İnstitutunun alimləri himnin  mətninin müəllifliyi barədə apardıqları tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur ki,  1919-cu ildə Bakıda nəşr olunmuş "Milli  nəğmələr" məcmuəsində himnin sözləri "Cəmo bəy" imzası ilə çap olunmuşdur.  Bu imza isə ADR dövründə həm parlament,  həm də hökümət  üzvü kimi fəaliyyət göstərmiş publisist və şair Cəmo bəy Hacınskiyə məxsusdur.Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin  1993-cü il 2 mart tarixli qərarı  ilə Azərbaycan Respublikası Dövlət himni haqqında əsasnamə təsdiq edilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni haqqındaƏSASNAMƏ l.Azərbaycan  Respublikasının  Dövlət  himni   Azərbaycan dövlətinin, onun müstəqilliyinin və birliyinin müqəddəs rəmzidir. Azərbaycan Respublikasının  Dövlət  himninə  dərin  ehtiram bəsləmək onun hər bir vətəndaşının vətənpərvərlik borcudur.2.Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni aşağıdakı hallarda ifa olunur:a) dövlət bayramlarına həsr olunmuş təntənəli yığıncaqların və iclasların açılışı və bağlanışı zamanı;b) Hər  gün Azərbaycan Respublikası milli televiziya və  radio verilişlərinin əvvəlində və axırında;v) Azərbaycan xalqının və dövlətinin həyatında çox mühüm tarixi hadisələr münasibətilə, Azərbaycanın görkəmli siyasi, dövlət, hərbi xadimlərinin,  milli  qəhrəmanlarının,  elm, ədəbiyyat  və incəsənət xadimlərinin  şərəfinə abidələrin  və  lövhələrin  açılışı zamanı;q)  Dövlət  və  ictimai orqanlar,  müəssisələr,   idarələr  və təşkilatlar tərəfindən keçirilən mərasimlər və digər təntənəli tədbirlər zamanı Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı qaldırılarkən;ğ)  Azərbaycan Respublikasına  rəsmi  görüşə gələn  xarici ölkələrin dövlət  və  hökumət  başçıları  qarşılanarkən  və  yola salınarkən-müvafiq ölkənin Dövlət himni ifa olunduqdan  sonra.3.  Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni orkestr, xor,orkestr-xor tərəfindən, yaxud başqa vokal üsulla  və alətlər vasitəsilə ifa  olunur.  Bunun üçün  səsyazma vasitələrindən də istifadə  edilə bilər.Bütün hallarda Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni tam ifa olunur.4.  Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni "Azərbaycan Respublikasının  Dövlət himni  haqqında" Azərbaycan Respublikasının 1992-ci il 27 may  tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmiş mətnə və musiqi redaksiyasına tam müvafiq surətdə ifa olunmalıdır.5. Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni camaat qarşısında ifa   olunarkən  oradakılar  himni   ayaq  üstə   dinləməli  və  ya oxumalıdırlar.6.  Hərbi  hissələrdə,  hərbi  gəmilərdə, daxili işlər  və milli təhlükəsizlik  orqanlarında  Azərbaycan  Respublikasının  dövlət himninin ifa olunması, habelə himn ifa edilərkən hərbi qulluqçuların, daxili işlər və milli təhlükəsizlik orqanlarının sıravi və rəis heyətinə aid şəxslərin əsgəri rəsmi təzim  etməsi hərbi nizamnamələrlə vəAzərbaycan Respublikasının müdafiə naziri, daxili işlər naziri və milli  təhlükəsizlik naziri tərəfindən müəyyən  edilən  qaydalarla tənzimlənir.7. Azərbaycan  Respublikasının Dövlət himninin musiqisi və mətni əlifba kitabının birinci səhifəsində dərc olunur.Ümumtəhsil   məktəblərində,   texniki-peşə,   orta    ixtisas məktəblərində, ali məktəblərdə və başqa tədris müəssisələrində yeni dərs ilinin birinci dərsi Azərbaycan Respublikasının  Dövlət  himninin öyrənilməsinə və ifasına həsr edilir.8.  Respublika  və  beynəlxalq  idman yarışları keçirilərkən Azərbaycan Respublikasının Dövlət himninin ifa olunması qaydası respublika  və beynəlxalq idman  təşkilatlarının mövcud praktikası nəzərə alınmaqla müəyyən edilir.9.  Respublika   idarələri  və   təşkilatları   xarici  dövlətlərin ərazisində təntənəli tədbirlər keçirərkən Azərbaycan Respublikasının Dövlət  himni Azərbaycan  Respublikası Xarici  İşlər Nazirliyinin müəyyən etdiyi  qaydalara müvafiq surətdə, onların olduqları ölkənin praktikası və yerli adətləri nəzərə alınmaqla ifa edilir.10. Azərbaycan Respublikasının Dövlət himninin daxili işlər və milli  təhlükəsizlik  orqanlarında, tədris  müəssisələrində,  idman yarışları zamanı, habelə Azərbaycan Respublikasının idarələri və təşkilatları   tərəfindən  xarici    dövlətlərin  ərazisində   tədbirlər keçirilərkən ifa  olunması qaydaları bu Əsasnamənin tələbləri əsas götürülməklə müəyyən edilir.11. Bu Əsasnamənin dəqiq yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək dövlət  orqanlarının,  müəssisələrin,  idarələrin, təşkilatların, siyasi partiyaların,  ictimai  birliklərin,  həmkarlar  ittifaqlarının və  digər ictimai qurumların rəhbərlərinə həvalə olunur. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT HİMNİNİN SÖZLƏRİ Azərbaycan! Azərbaycan!Ey qəhrəman övladın şanlı Vətəni!Səndən ötrü can verməyə cümlə hazırız!Səndən ötrü qan tökməyə cümlə qadiriz!Üçrəngli bayrağınla məsud yaşa!Minlərlə can qurban oldu!Sinən hərbə meydan oldu!Hüququndan keçən əsgər,Hərə bir qəhrəman oldu!Sən olasan gülüstan,Sənə hər an can qurban!Sənə min bir məhəbbətSinəmdə tutmuş məkan!Namusunu hifz etməyə,Bayrağını yüksəltməyəCümlə gənclər müştaqdır!Şanlı Vətən! Şanlı Vətən!Azərbaycan! Azərbaycan! Keçən  əsrin sonunda milli dövlətçiliyimiz  dirçəlmiş, müstəqil Azərbaycan  Respublikası  dünya  dövlətləri sırasında layiqli  yer tutmuşdur. Bayrağımız, gerbimiz, himnimiz ictimai-siyasi və mədəni həyatımızın bütün sahələrində geniş yayılmış, Konstitusiya qanununun tələblərinə uyğun respublikamızın  bütün ərazisində və beynəlxalq miqyasda bərqərar olmuşdur.Azərbaycan Respublikası dövlət rəmzlərinin statusu 1995-ci il noyabrın   12-də  ümumxalq  referendumunda  qəbul   olunmuş Azərbaycan   Respublikasının  Konstitusiyasında   müəyyənləşdirilmişdir:Maddə 23. Azərbaycan dövlətinin rəmzləri.l. Azərbaycan Respublikasının dövlət rəmzləri Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı, Azərbaycan Respublikasının Dövlət gerbi və Azərbaycan Respublikasının dövlət himnidir.II. Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı bərabər enli üç üfüqi zolaqdan ibarətdir. Yuxarı zolaq mavi, orta zolaq qırmızı, aşağı zolaq yaşıl rəngdədir və qırmızı zolağın ortasında bayrağın hər iki üzündə  ağ rəngli  aypara  və səkkizguşəli ulduz  təsvir edilmişdir. Bayrağın eninin uzununa nisbəti l:2-dir.III. Azərbaycan Respublikası Dövlət bayrağının və Azərbaycan Respublikası  Dövlət  gerbinin   təsviri,  Azərbaycan  Respublikası Dövlət himninin musiqisi və mətni Konstitusiya qanunu ilə müəyyən edilir.Maddə 75. Dövlət rəmzlərinə hörmət.Hər  bir  vətəndaş   Azərbaycan   Respublikasının   dövlət rəmzlərinə-bayrağına, gerbinə və himninə hörmət etməlidir.   Mənbə Filologiya elmləri namizədi Sədaqət Kamal qızı Məmmədova

['himn', 'Azərbaycan himni']

https://kayzen.az/blog/azerbaycan/220/az%C9%99rbaycan-bayra%C4%9F%C4%B1.html

Azərbaycan bayrağı

papatürk

Azərbaycan

24 fevral 2010, 15:49

Dövlətin  rəsmi   fərqləndirici   əlamətlərindən  biri dövlət bayrağıdır  və  onun təsviri,  əsasən konstitusiyada  qanunvericiliklə təsbit olunur. Dövlət bayrağı eyni zamanda, məxsus olduğu dövlətin suverenlik rəmzidir. Azərbaycan  Respubiikasının  Dövlət  bayrağı 1918-1920-ci illərdə  mövcud  olmuş  Azərbaycan Xalq  Cümhuriyyəti  dövründə yaradılan milli dövlət atributlarındandır. 1918-ci  il mayın  28-də Azərbaycan Milli  Şurası Tiflisdə Azərbaycan   İstiqlal   Bəyannaməsini   qəbul   edərək,  onun müstəqilliyini elan etdi. Bakı şəhəri bolşevik-daşnak qruplaşmalardan ibarət Bakı Xalq Komissarları Sovetinin əlində olduğu üçün həmin il iyunun 16-da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ilk Milli Hökuməti və Milli Şurası Gəncədə yerləşdirilir.  Qeyri-sabit siyasi vəziyyətlə bağlı 1918-ci il iyunun 17-də Azərbaycan Milli Şurasının yeddinci iclasında onun buraxılması, bütün qanunverici və icra hakimiyyətinin Azərbaycanın Müvəqqəti hökumətinə verilməsi haqda iki qərar qəbul edilir.Fətəli Xan Xoyskinin rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Müvəqqəti Hökumətinin 24 iyun  1918-ci il tarixli qərarı ilə üzərində  ağ aypara və səkkizguşəli ulduz təsviri olan qırmızı rəngli bayraq Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət bayrağı kimi qəbul edilir. Türkiyə   ilə   Antanta  dövlətləri  arasında  Birinci  Dünya müharibəsinin  sonuna yaxın  1918-ci il oktyabrın 30-da imzalanan Mudros (Mondros) müqaviləsinə əsasən türk qoşunları Azərbaycanı tərk etməli və müttəfiq qüvvələri  tərəfindən  Bakının tutulmasına mane olmamalı idilər.Azərbaycan ərazisi üzərində səlahiyyət mandatı almış ingilislər isə  ilk  bəyanatlarında  Azərbaycan   hökumətini  tanımadıqlarını bildirdilər və bu hökuməti Türkiyənin intri­qasından yaranmış bir qurum kimi qiymətləndirdilər. Bunun qarşısını almaq  və milli  hökumətin tanınmasına  nail  olmaq üçün Dövlət bayrağının dəyişdirilməsi qərara alındı. 1918-ci il noyabrın 9-da Bakı şəhərində Fətəli Xan Xoyskinin  sədrliyi  ilə Nazirlər  Kabinetinin iclası oldu və burada onun milli bayraq haqqında məruzəsi dinlənildi.Həmin iclasda dövlət bayrağı haqqında aşağıdakı qərar qəbul edildi:"Yaşıl, qırmızı və mavi rənglərdən, ağ aypara və səkkiz guşəli ulduzdan ibarət olan bayraq milli bayraq hesab edilsin".   Azərbaycan Respublikasının müstəqillik qazanmasından xeyli əvvəl, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tərəfindən qəbul edilmiş və 28 aprel rus işğalından sonra 1920-ci il mayın 3-də endirilmiş müqəddəs bayrağımız 70 il sonra 1990-cı il noyabrın 17-də  qədim Azərbaycan diyarı Naxçıvanda XX əsrin böyük siyasət və dövlət xadimi prezident Heydər  Əliyevin təşəbbüsü və  rəhbərliyi  ilə  Naxçıvan  Muxtar Respublikasının  Dövlət bayrağı  kimi  qəbul edilərək, yüksəklərə qaldırıldı.1991-ci il fevralın 5-də Azərbaycan Respublikası Ali Soveti "Azərbaycan  Respublikasının Dövlət bayrağı haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu"nu qəbul etdi. Bu Konstitusiya qanunu ilə üçrəngli  milli  bayrağımız Azərbaycan Respublikasının  Dövlət bayrağı kimi təsdiq edildi və bu istiqlal rəmzimiz bütün Azərbaycan üzərində dalğalanmağa başladı.Bu gün milli tərbiyə və təhsilimizin, milli  ideologiyamızın qarşısında duran ən vacib  məsələlərdən biri prezident H.Əliyevin "Azərbaycan   Respublikasının  dövlət  atributlarının təbliği işinin gücləndirilməsi  haqqında"  sərəncamına   uyğun   olaraq   milli bayrağımızın  tarixini,  onun   rəng  palitrasının   və  üzərindəki simvolların məna və funksiyalarını təbliğ etməkdən ibarətdir.Azərbaycanın Dövlət bayrağı  "Trikolor" ("üç rəngli bayraq") bayraqlar  sırasına  daxildir.  Dünyada  ilk  trikolor  XVI  əsrdə Hollandiyada yaradılmış və qırmızı, ağ, mavi rəngli üç üfüqi zolaqdan ibarət olmuşdur.  Müasir dövrdə bir çox dövlətlərin də  bayraqları trikolordur. Lakin bizim milli bayrağımız dünyada mövcud olan trikolorlardan rəng düzümü ilə bərabər, üzərində digər simvolların olmasına görə fərqlənir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, müxtəlif dövrlərə və dövlətlərə məxsus bayraqlardakı eyni rəng müxtəlif məna və funksiya daşıya bilər. Dövlət  bayrağımızda  üç rəngin  ifadə etdiyi və  XX əsrin əvvəllərindəki milli  istiqlal ideologiyamızın  üç  təməl  prinsipini bildirən  "türkçülük,  islamçılıq və  müasirlik" düsturunun müəllifi görkəmli Azərbaycan mütəfəkkiri  Əli  bəy Hüseynzadədir.  Onun fikrincə,  TÜRKLƏŞMƏK milli ənənələrin dirçəlməsi, milli dilin,ədəbiyyatın, tarix və mədəniyyətin yüksəldilməsi, İSLAMLAŞMAQ islamda  milli   dini-əxlaqi  və  ümumbəşəri dəyərlərin inkişaf etdirilməsi, AVROPALAŞMAQ isə Avropa elm və texnikasının nailiyyətlərini   öyrənib  onun  nəticələrini  öz  milli elm və mədəniyyətinin inkişafına istiqamətləndirmək, Qərb demokratiyası ənənələrindən istifadə etmək deməkdir. Dövlət bayrağımızdakı qırmızı zolaq üzərindəki rəngli aypara və  ağ   rəngü   səkkizguşəli  ulduz  rəmzləri   Azərbaycan  Xalq Cümhuriyyətinin  1918-ci  il iyunun  21-də  Gəncədə  qəbul  etdiyi qırmızı rəngli və üstündə  ağ rəngli aypara və  səkkizguşəli ulduz təsviri olan dövlət bayrağının üçrəngli milli bayrağımızda kiçildilmiş formasından  ibarətdir.  Bu  simvol  Azərbaycan bayrağına əski Osmanlı  İmperatorluğunun bayrağından götürülməklə, özündə əsgi türk mifalogiyalarından gəlmə türkün tanrı ilə bağlılığını ifadə edir. Hələ  Demokratik  respublika  dövründə görkəmli  şairlərimiz milli  bayrağımıza ideya-məzmun  və bədii  sənətkarlıq  cəhətdən diqqəti cəlb edən şerlər həsr etmişlər. 1919-cu ilin aprel ayında Parlament binası üzərində dalğalanan üçrəngli  bayrağa həsr etdiyi "Azərbaycan bayrağına" adlı  şerində görkəmli şairimiz Əhməd Cavad yazmışdır: Allahın yıldızı, o gözəlpəri, Sıqınmış qoynunda Aya, bayrağım! Cümhuriyyətin  dövlət atributlarına,  o  cümlədən  milli bayrağımıza xalqın qəlbində məhəbbət hissi oyadaraq təsəvvürlərdə, şüurlarda  onların   müqəddəsləşdirilməsi, daha doğrusu, bu müqəddəsliyin milli varlığımıza hopmasına nail olunması cəhdi dövrün  ictimai-bədii   fikrini düşündürən  məsələlərdən idi.Qəhrəmanlar oylağı, igidlər yatağı, məzlumlar pənahı  olub, yeraltı və yerüstü sərvətlərinin zənginliyi coğrafı  mövqeyinin  əiverişliliyi  ilə seçilən gözəl bir diyarın başı üzərində onun  öz milli simvolu olan bayrağın dalğalanması şair və yazıçılarımızın vətəndaş  qəlblərini fərəhlə doldurur və onlar bu bayrağı qəlbən vurulduqları sevgililərinə tay tuturlar. Bu hal Cəfər Cabbarlının şerlərində də diqqəti cəlb edir.O,  "Azərbaycan bayrağına" yazdığı "Sevdigim"  şerində  Dövlət bayrağının çoxmənalı rənglərini belə təsvir edir: ...Can alıcı bir görkəmlə dağ başında durduqcaOxşadıqca baharyeli açıq-dağınıq tellərin.Nazlı yelin omuzunda  saçlarına vurduqcaBirər-birər oxşayırsan bütün Turan ellərin.Altun köksün hilal-yıldız, işıqları öpüncə,Yaşıl donlu, mavi gözlü, al duvaqlı  sevdigim.Altaylardan, Altundağdan  doğma səslər gəliyor,Yaşıldonlu, mavigözlü, al duvaqlı sevdigim.Qollarilə türk ellərin bütün qucmaq istiyor,Yaşıl donlu, mavi gözlü, al duvaqlı  sevdigim.Beləliklə,  yuxarıda  qeyd  etdiyimiz   kimi,   Azərbaycanda müstəqillik uğrunda xalq hərəkatının gücləndiyi bir dövrdə - 1990-cı il noyabrın 29-da respublika Prezidenti tərəfindən "Azərbaycan SSR- in adının və  Dövlət bayrağının  dəyişdirilməsi haqqında" fərman verilmişdir.  Həmin fərman  1991-ci  il fevralın 5-də  Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin növbəti çağırışının ilk sessiyasında təsdiq olunmuşdur. Fərmana müvafiq olaraq "Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı haqqında əsasnamə"də tərtib və təsdiq olundu. Müəllif filologiya elmləri namizədi Sədaqət Kamal qızı Məmmədova Həmçinin bax: Azərbaycan bayrağı

['bayraq', 'Azərbaycan bayrağı', 'bayrağın tarixi', 'trikolor bayraq']

https://kayzen.az/blog/investisiya/211/%C5%9F%C9%99xsi-ma%C4%9Fazan%C4%B1-nec%C9%99-acmaq-olar.html

Şəxsi mağazanı necə açmaq olar?

2ral

investisiya layihələri

22 fevral 2010, 16:46

Geyim mağazasının açılışından bir gün əvvəl onun sahibi peyda oldu. O, artıq dizaynı bəyənmiş, ticarət avadanlığına «hə» demiş, hətta çeşidin seçimi zamanı özü şəxsən iştirak etmişdi. Fikirli halda 400 kvadrat metr ticarət meydanını gəzdi. Hər şey yaxşı idi, lakin nə isə çatmırdı… «Bəs personal?!» — deyə o, dəhşət içində qışqırdı. Gülməyin, bu, olmuş əhvalatdır. Mağaza açanda nəyi unutmaq olmaz? Aşağıda naməlum qalmaq istəyən üç mağaza direktorunun köməyilə hazırlanmış check-list verilmişdir. 1. Mağazanın ideyasının seçilməsi. Ən vacib sual budur. Sizin satmağa hazırlaşdığınız şey bazara lazımdırmı? Seçilmiş sahədə mövcud rəqiblər necədir? Böyük, orta və ya kiçik mağaza? Fikirləşin, ticarətin təşkili forması necə olacaqdır – piştaxta, özünəxidmət və ya qarışıq? Bir mağaza, yoxsa şəbəkə?  2.Potensial alıcıların müəyyən edilməsi. Sizin mağazaya kimlər gələcək? Siz əminsiniz ki, sizin mallar onları maraqlandıracaq? Bunu siz belə hesab edirsiniz, yoxsa potensial alıcılar? Onlar yalan danışmamışlar ki? Mütləq məqsədli auditoriyanın nümayəndələri ilə qabaqcadan söhbət edin. Və qonşuluqda kimlərin yaşadıqlarını öyrənin. 3.Çeşid (assortiment). Təklif olunan malların hansı çeşidi sizin piştaxtada olacaq? Sizin rəqibləriniz nə satır və onların satdıqlarına tələbat varmı? Siz bu cür mallar satacaqsınızmı? Siz icarədarlar, bank filialı və ya mübadilə məntəqəsi, şəxsi mini-istehsal üçün sahələr ayıracaqsınızmı? 4.Maliyyə hesabları. Biznes-plan son dərəcə ciddi tərtib olunmalıdır. Xərclərin çox hissəsini qabaqcadan nəzərdə tutulmamış məsrəflər təşkil edir. Ona görə də, bütün hesablamalarınızı ikiyə vurun. İdeyanızı həyata keçirmək üçün kifayət qədər vəsaitiniz varmı? Yaxşısı budur ki,sonradan əmək haqqı verə bilməyəcəyiniz personalı işdən çıxarmaqdansa, maliyyə prioritetlərini dərhal yerbəyer edin. 5.Hüquqi aspektlər. Siz zəruri olan sənədlərin siyahısını tərtib etmisinizmi? Müvafiq lisenziya almaq yadınızdan çıxmayıb ki? Bəs əsas bölgü sənədi? Bəs ilkin-icazə sənədlərinin tam paketini hazırlamısınızmı? Bütün sənədlər təsdiq olunmalı və bəyənilməlidir. Unutmayın ki, praktiki olaraq sənəd tərtibi həmişə uzadılır. Bütün tələbləri, tövsiyə və təlimatları maksimal həcmdə yerinə yetirməyə çalışın – bu, yoxlama və iradların sayını azalda bilər. 6.Mağazanın adı. Mağazanız üçün adı kim fikirləşmişdir? Siz nədən fikirləşirsiniz ki, bu, yaxşı addır? Bu adı ahəngsiz bir şeyə çevirmək üçün imkan yoxdurmu? Bu barədə potensial alıcılar nə fikirdədirlər? Onlardan soruşun: hansı adlı mağazaya onlar daha məmnuniyyətlə gəlmək istərdilər? 7. Mağaza üçün yerin seçilməsi. Mağaza elə yerləşdirilməlidir ki, ona gəlib çatmaq asan olsun. Onu da fikirləşin ki, bu rayonun sakinlərinə bu mağaza lazımdırmı? Bura başqa rayonlardan alıcılar gələcəkmi? Və kimlər gələcək? 8. Dizayn. Mağaza üçün binanın seçilməsindən əvvəl onun xarici görkəmini və interyerinin dizaynını fikirləşmək lazımdır. Gələcək mağazanızı təsəvvürünüzə gətirin: xaricdən və daxildən o, necə görünür? Unutmayın ki, «istəyirəm hər şey gözəl olsun» ifadəsini hər kəs, xüsusilə də dizaynerlər müxtəlif cür qəbul edirlər. Ona görə də onların qarşısına konkret tapşırıqlar qoyun. Və əmin olun ki, sizi başa düşüblər. Xarici reklam üçün – mağazanın adı yazılan lövhə, digər panel və stendlər üçün sənədləri almısınızmı? 9.Binanın seçilməsi. Siz bu binanı özünüz tikəcəksiniz, alacaqsınız, yoxsa icarəyə götürəcəksiniz? Hər halda bina öz sahəsinə və planirovkasına görə sizə uyğun olmalıdır. Seçim zamanı xarici kommunikasiyaların – elektrik, su və soyuducu təchizat sistemlərinin, ventilyasiya və kondisioner qurğularının, telefon və internet xətlərinin, müdafiə sistemlərinin və s. qoşulmasının texniki şərtləri də yaddan çıxmamalıdır. Sizə yük maşınlarının girməsi mümkün olan daxili xidməti yolun lazım olub-olmaması barədə qərar qəbul edin. Yardımçı sahələr necə olmalıdır? Onlar rahat yerləşdirilibmi? Satmaq istədiyiniz malların hamısı bu sahələrdə yerləşəcəkmi? Unutmayın – avtomobil dayanacağı, mağazayanı təmiz məkan sizin mağaza haqqında xoş təsəvvür yaradacaq. 10.Avadanlıq. İxtisaslaşdırılmış şirkətlərdən vaxtında ticarət-texnoloji avadanlıqlarının seçilməsi və sifarişi çox mühümdür. Bunlar sizin mağazanın spesifikasına və səviyyəsinə cavab verirmi? Aldığınız avadanlığı elə qoya biləcəksinizmi ki, onların arasında gəzişən alıcıya rahat olsun? Bəs avadanlığın və interyerin dizaynının rəng qammaları uyğundurmu? Kassa avadanlığı mağazanın keçirmə qabiliyyətinə təsir edir. Onun müasirliyi, kassir üçün rahat və zəruri sayda olmasını fikirləşin. 11. Tədarükçülər. Siz tədarükçünü seçərkən, nəyə əsaslanırsınız? Qiymətə, məhsulun keyfiyyətinə, tədarükçünün yerləşdirilməsinə, firmanın iş göstəricilərinə (məcburilik, punktuallıq), tədarüklərin qrafikinə xüsusi diqqət yetirin. Siz bir, yoxsa bir neçə tədarükçü ilə işləyəcəksiniz? Sabit tədarükçülərlə uzunmüddətli münasibətlər nəinki pula, həmçinin sizin əsəblərinizə qənaət etməyə imkan verəcək. Tədarükçü tərəfindən satıcılar üçün məhsullar üzrə treninqlər, POS-materiallar və reklamlar şəklində dəstək fikirləşin. Sizin tələblərinizi yerinə yetirməyə hazır olan tədarükçülərin analizini etmək lazımdır. 12.Logistika və malların uçotu sistemi. Tədarüklərin həcmini və tezliyini düşünün. Tədarükçünün uzaqlığı və tədarük olunan malların həcmindən asılı olaraq nəqliyyat növü seçmək lazımdır. Daşıdığınız malı sığortalamağı unutmayın. Malların anbarda düzgün yerləşdirilməsinin qayğısına qalın. Düzgün olmayan daşınma, yükləmə-boşaltma və saxlamada mağazalar böyük pullar itirir. Malın hər vahidini hələ anbarda markalamaq daha yaxşı olar. Bu, bir tərəfdən, malın daxili yolunu izləməyə imkan verər, digər tərəfdən, malın sortunun dəyişməsinin və oğurluq hallarının qarşısını alar. 13. Daxili tərtibat və malların düzülməsi. Siz merçandayzinqin qaydaları ilə tanışsınızmı? Və ya siz malları necə gəldi (yəni, necə yerləşibsə) düzmüsünüz? Sizin özünüzə həmin mallara baxmaq və rəflərdən götürmək rahatdırmı? Bəs qiymətlər haradadır? Yaddan çıxarmayın ki, onlar asan oxunmalı və malın yaxınlığında yerləşdirilməlidir. Yerləşdirilmiş reklam informasiyası digər malların görünüşünü bağlamamalıdır. 14. Personalın seçilməsi. Personal, sizin mağazanın dövriyyəsi və mənfəətinin asılı olduğu insanlardır. Personalı qabaqcadan planlaşdırmaq və «tanışlıqla» yığmaqla məhdudlaşdırılmamalıdır. Neçə nəfər işləməlidir? Bir, yoxsa iki növbədə? İşdə onların hərəkətlərini nizamlayan nədir? Sizin mağazada əməkdaşlar üçün xüsusi iş geyimi tətbiq olunacaqmı? Sizə sadə kadr, yoxsa personal üzrə həqiqi direktor lazımdır? 15. Personalın tədrisi. Əməkdaşların qabaqcadan tədrisi artıq ilkin mərhələdə nizamlı komanda yaratmağa, korporativ mədəniyyətin əsasını qoymağa və işdə lazım olacaq bilik və vərdişləri əldə etməyə imkan verəcək. Sizin satıcılar mal sata bilirlərmi? Siz niyə bu qərarı vermisiniz? Menecerləriniz rəhbərlik edə bilirmi? Onlar hər dəqiqə suallarla yanınıza qaçmayacaq ki? Satıcınızın nəyi bilməsinin və bacarmasının zəruri olduğu siyahısını yazın və fikirləşin ki, bu siyahıda olanlardan məhz hansıları satıcıya öyrətməlisiniz. 16. Reklam. İnformasiya dəstəyi çoxlu sayda alıcının cəlb edilməsinə imkan verəcək. Siz mağazanı necə açacaqsınız? Bu şou olacaq, yoxsa endirilmiş qiymətlərlə satış aksiyası? Mağaza açıldıqdan sonra alıcıları necə cəlb edəcəksiniz? Çalışın ki, mağazada keçirilən hər hansı tədbir (məsələn, bazar ertəsi günləri tədaüdçülər üçün edilən endirimlər) informasiya tipli olub KİV-də işıqlandırılsın. 17. Boş sahələrin icarədarları. Sizin boş sahənizin icarəyə verilməsi yaxşı pullar gətirsə də, qonşuları ciddi seçmək lazımdır. İcarədarlarınızın tərzləri və imicinin sizin mağazanın bütövlüyünü pozmasına yol verməyin. Məsələn, əgər siz idman malları satmaqla sağlam həyat tərzi təbliğ edirsinizsə, tütün və alkoqollu içkilərlə qonşuluqdan uzaq olmağa çalışın. 18. Təhlükəsizlik. Siz öz mağazanızı necə qoruyacaqsınız? Büdcədən asılı olaraq və məqsədyönlü surətdə oğurluğa qarşı müxtəlif avadanlıqları birləşdirmək olar. Malların müdafiəsinin oğurluğa qarşı sisteminin tətbiqi mağazadan haqqı ödənilməmiş malların çıxarılmasının qarşısını almağı mümkün edəcək. Həmçinin videomüşahidə sistemləri, xüsusi güzgülər, kassirin əməliyyatlarının müşahidəsi və təhlili sistemləri mövcuddur. Beləliklə, özünüzə son sualı verin: mağazanın açılması ilə bağlı işlərə başım qarışmış və bir şey unutmamışam ki? Bu suallara cavabların köməyilə biz mağazımızın gələcəkdə uğurlu inkişafı üçün fundament hazırlayırıq. Fundament möhkəm olduqca, daha çox mərtəbə tikərik və binamız daha uzun müddət dura bilər. Mağazanın möhkəm fundamenti – onun gələcək uğurlarının 50%-i deməkdir.

['mağaza', 'yeni layihə', 'proyekt', 'check-list', 'start-up', 'sahibkarlıq', 'şəxsi biznes', 'mağaza açmaq üçün', 'mağaza açmaq']

https://kayzen.az/blog/u%C4%9Fur/210/var-d%C3%B6vl%C9%99t-y%C4%B1%C4%9Fma-v%C9%99rdi%C5%9Fl%C9%99ri.html

Var-dövlət yığma vərdişləri

2ral

uğur psixologiyası

22 fevral 2010, 16:40

Maliyyə işləri ilə bağlı bütün başlanğıclar çətindir, lakin mürəkkəb şəraitdə sabitliyə görə gələcək mükafat tələb olunan qurbanların xoşagəlməzliyindən daha artıqdır. Mənə diqqətlə qulaq asın: maliyyə başlanğıclarının qaydaları mövcuddur, və siz varlanmağa doğru gedən yolla getməyə başlayırsınızsa,son nəticədə insan kütləsindən seçilərək talenin üzünə güldüyü insanlardan birinə çevrilmək üçün zəruri olan: var-dövlət yığmağın vərdişlərini, fəlsəfi dinamika və maliyyə impulsunu tutub, onları öyrənib istifadə etməlisiniz. Bu qaydalar üçdür və onlar aşağıda təsvir edilmişdir. Qayda 1 Qismətinə varlı olmaq çıxmış insan var-dövlət yığma yoluna qədəm qoyarkən, eyni zamanda həm pula, həm də maddi əşyalara malik ola bilməz. Varlı olmaq üçün pul kisəsini dolduran pullar barədə çətin qərarlar qəbul etmək lazım gəlir. «Yığıb saxlamaq» və «xərcləmək» sözləri yoxsulluqla mübarizədə müttəfiq deyillər. Əgər siz qazandığınız pulların hamısını sadəcə əşyalar almağa sərf edirsinizsə, daim şeylərin bolluğuna sevinəcək, lakin heç vaxt sabit maliyyə müstəqilliyinin nə olduğunu bilməyəcəksiniz.Əksinə, siz özünüzdə pul xərcləmək arzusunu öldürüb onları qorumağa cəhd edirsinizsə, vaxt gələcək, böyük sərvətlər toplaya biləcəksiniz və həmişə dolu pul kisəniz və arzu etdiyiniz əşyalarınız olacaq. Daha sadə dildə, siz maddi əşyalara daha çox aludəsinizsə, heç vaxt varlı olmayacaqsınız. Lakin məqsədiniz pul yığmaq olarsa, bir dəfə lazım olan hər şeyi əldə edəcəksiniz. Sonuncu variant – ağıllı olanın seçilməsidir. Bütün maliyyə başlanğıcları ya ömrün erkən çağlarında, ya da onun qürubunda qurbanlar vermək tələb edir. Gənclik illərində edilən qurban çoxlu xoşbəxt günlər şəklində mükafatlar gətirdiyi halda, ömrün sonlarında edilən qurban arasıkəsilməyən mübarizə və ehtiyacdır. Qurbanı elə indi verin ki, qalan ömrünüz boyu qazanacağınız var-dövlətdən bəhrələnəsiniz. Qayda 2. Qismətinə varlılıq düşmüş insana qazandığının bir hissəsini yığmaq vərdiş halına çevrilməlidir Əgər siz pul kisənizi doldurmaq üçün yorulmadan işləyirsiniz, lakin aşkar edirsiniz ki, qazandığınızdan özünüzə çox az hissə ayırırsınız və ona görə də az yığılır, bu o deməkdir ki, özünüzü düşüncəsiz aparırsınız. Qazandığınız hər on pul vahidindən minimum birini özünüzə saxlayın. Siz nə vaxtsa maliyyə mümtəqilliyinə nail olmaq istəyirsinizsə, bu, əməl edəcəyiniz fundamental prinsipdir. Özünüzü pul ayırdıqdan sonra qalan pullardan hökumətə və bütün maliyyə öhdəliklərini ayırın. İlk növbədə özünüzə, sonra başqalarına pul ayırırsınızsa, bütün maliyyə çətinlikləriniz aradan qalxacaq. Bu fundamental qanuna gəldikdə, heç bir kompromis yoxdur. Deyə bilərsiniz ki, «İndi mənim ticarət adamlarına pul ödəməyə və ya sevdiyim insanların tələbatını ödəməyə pulum çatmırsa, birinci növbədə özümə necə pul ayıra bilərəm? Bu, ticarət adamlarını və borc verənləri əsəbiləşdirə bilər». Mən sizə cavab verim: - qoy əsəbiləşsinlər. Sizin yeganə öhdəliyiniz – özünüzə pul ayırdıqdan sonra qalan hissədən onlara ədalətli hissəni verməkdir. Onlar lazım olduğu və tələb etdikləri ödənişləri görmədikdə sizə hədə-qorxu gəldikdə və ya etiraz etdikdə bu sizə qəribə gəlməsin. Hər şey deyildikdən və edildikdən sonra onlar sizin şərtlərinizlə vaxtında edilən ödənişlərlə razılaşacaqlar. Sizin şərtlərinin ədalətli olmalıdır. Yalnız o zaman uğur qazanacaq, daha çox pul əldə edəcək və onlara olan borclarınızı ödəyəcəksiniz. Onların hər biri ilə sona qədər hesablaşdıqdan sonra bir daha düşüncəsiz addımlar atmayın. Məsləhətim belədir: borcsuz yaşamağı öyrənin. Qayda 3. Taleyinə varlı olmaq yazılan insan ağıllı məsləhətlər axtarmalı və ağılla hərəkət etməlidir, və bu zaman onun əmanətləri gələcəkdə yeni əmanətlərin axınını təmin edər. Kapital böyük məhsuldarlığa malikdir. Pullardan çoxlu miqdarda pul doğur və bu törəmə pullar daha çox meydana gətirir. Və bu istehsal potensialının son həddi yoxdur. Məhsuldar torpağa əkilmiş bir qoza lazımi qida aldıqda, minlərlə meşəyə çevrilir. Pullarla da belədir. Allahın bizə buyuruğu törəmək, çoxalmaq, sahib olmaqdır. Bu buyuruq həyatımızın bütün tərəflərini, o cümlədən maliyyə tərəfini də əhatə edir. Bəzi insanlar ömür boyu var-dövlət yığır və bununla da, Allahın məhsuldar olmaq öyüdünə əməl etdiklərini düşünürlər. Lakin onlardan çoxu Tanrının «qazandığınızı çoxaldın» öyüdünü yerinə yetirmək müyəssər olmur və bununla da, şəxsi maliyyə vəsaitlərinə əsl sahiblik edə bilmirlər. Əgər siz həqiqətən də, daim nazik olan pul kisəniz üçün daim təsir edən dərman axtarırsınızsa, törəmək, çoxalmaq və sahib olmaq öyüdünə əməl etməyinizi, xüsusilə də maliyyə məsələlərində bu tapşırığı yerinə yetirməyinizi məsləhət görürəm. Allahın bu mandatı – bütün həyatınız boyu təsir edən yeganə dərmandır. Məni diqqətlə dinləyin: siz başa düşməlisiniz ki, insan özünün şüurlu və fiziki enerjisini müstəsna olaraq həyatının işinə yönəltdikdə məhsuldar olur. Əgər siz məşğul olduğunuz işi də sevirsinizsə, deməli bəxtiniz gətirmişdir. Bütün əqli və fiziki qüvvələrinizi birləşdirib məqsədə yönəldən zaman nəhəng gücə malik olursunuz. Şüurla hesablanmış və işinizə sərf etdiyiniz əqli və fiziki qüvvələriniz məhsuldarlığınızı və bunun nəticəsi kimi qazancınızı müəyyən edir. Başlanğıc üçün adi təcrübə kimi həftənin altı günü gərgin əmək üçün, yeddinci günü əqli, fiziki və mənəvi yeniləşmə üçün ayrılır. Şəxsi intizam yaxşı əmək vərdişləri üçün mühüm zəmindir. Yadda saxlayın: əvvəl siz öz vərdişlərinizi yaradırsınız, sonra isə vərdişlər sizi yaradır. İşinizi planlaşdırmağı vərdiş edin. Planla işləməyi nizama salın. Bu plana ailə ilə ünsiyyəti də daxil edin, çünki ailəniz qiymətli xəzinəyə bənzəyir. Tez bir zamanda varlanmaq üçün pul borc etmək fikrindən daşının. Başa düşün ki, ani sərvət üçün qaçmaq həyatınızı boş pul kisəsi ilə yenidən başlamağa doğru aparan yoldur. Ağır və çətin zəhmətlə qazanılmış pullar hesabına görünməyən mənfəət vəd verən alver əməliyyatlarından qaçın, çünki itirmək riski çox böyükdür. Pullarınızı saxlamaq üçün etibarlı yer tapın ki, sizə buna görə ədalətlə ödənişlər edilsin və əmanətlərinizin sabit artımını təmin edilsin. Qarşınıza varlanmaq məqsədini qoyduqdan sonra şəhərinizin varlı insanlarına məsləhətləri ilə kömək edən ağsaqqala müraciət edin. Təcrübəli məsləhətçi (müşavir) sizin zəhmətlə qazandığınız pulların daha çox əmanət gətirməsi üçün harada istifadə olunmağını daha yaxşı bilir. Ağıllı məsləhətçi elə edəcək ki, siz rahat yatdığınız zaman da gəlirləriniz artsın. Lakin heç vaxt, heç bir şəraitdə məsləhətçiyə o dərəcədə inanmayın ki, bütün pullarınızı ona verəsiniz, o sizin tövsiyələrinizə də qulaq asmasın. Seçdiyiniz məsləhətçinin yüksək ixtisas dərəcəsinə baxmayaraq,sərvətlərinizin çoxalmasına özünüz nəzarət edin. Mən Dəməşqdə əzəmətli bir malikanə sahibi Hafid adlı varlı bir insanı tanıyırdım. O, çox işləyib çox qazanan tacirlərdən olsa da, bütün maliyyə işlərini ixtisası kifayət qədər olmayan bir məsləhətçiyə etibar etmişdi. Məsləhətçi də öz növbəsində bu pulları artırmaq məqsədilə bir çox riskli müəssisələrə pullar tökürdü. Nəticədə məsləhətçinin bu ehtiyatsız hərəkətləri sayəsində Hafid əlində olan vəsaitlərin hamısını itirmiş oldu. O, hər şeyi təzədən başlamağa cəhdlər edəndə mən ona görə həyəcan keçirirdim. Lakin o, əvvəlki var-dövlətinə çata bilmədi. Təəssüf ki, Hafidin başına gələn əhvalat adi əhvalatdır və nəsillərdən-nəsillərə keçir. İnsan bu cür vəziyyətlərə düşməmək üçün nə vaxtsa kifayət qədər ağıllı olacaqmı? Buna şübhə edirəm. Lakin bu təcrübədə ibrət dərsi var və nə qədr ki, pullar düşünülmədən risklə paylaşdıqda heç vaxt böyük qazanc gətirməyib. Pullar vaxt və ağır zəhmət tələb edir, lakin bacarıqlı məsləhətçilərin əlində onlar hərəkətsiz qala bilər və nə vaxtsa əlinizdən quş kimi uçub gedə də bilər. Maliyyə işlərinizə nəzarəti qurmaq üçün siz ilk növbədə, maliyyə azadlığına nail olmalısınız ki, bu da sizin artan maliyyə tələbatlarınından doğan ehtiyacdan irəli gəlir və bu ehtiyaclardan xilas olmaq deməkdir. Bu, həm də sevdiyiniz insanların yaşayışını və minimum rahatlığınıtəmin etmək üçün həyəcanlardan azad olmaq deməkdir. Maliyyə azadlığı maliyyə başlanğıcları qaydalarının yerinə yetirilməsinin vərdiş halını alması vasitəsilə nail olunur. Maliyyə azadlığına nail olunduqda, nəzarət imkanı yaranır. Mən sizə maliyyə başlanğıcı qaydalarına riayət etməyi və məhsul vermək, çoxalmaq və əldə etdiyiniz maddi sərvətlərə sahib olmağı məsləhət edirəm. Elə indi başlayın, şəraitin necə olub-olmamasından asılı olmayaraq. Sabaha saxlamayın, ona görə ki, sabah heç vaxt olmayacaq. Sabah – yalnız uğursuzluqlar olan saxta sığınacaqdır. Ağıllı olun, bu günlə yaşayın, mümkün olan hər şeyi bu gün edin və vaxt gələcək, xəzinəniz dolacaq və həyatınıza xoşbəxtlik daxil olacaq. Yaddaş üçün Siz qazandığınızın böyük hissəsini qoruyub saxlamalı və öz əmanətlərinizi elə istifadə etməlisiniz ki, onlar sizin üçün işləsin və tükənməyən gəlirlərinizin axınını təmin etsin. Mənbə www.finan.az

['var-dövlət yığmaq', 'zəngin olmaq', 'pul qazanmaq']

https://kayzen.az/blog/marketinq/209/bazar%C4%B1n-c%C9%99lbediciliyinin-analizi.html

Bazarın cəlbediciliyinin analizi

2ral

Marketinq

22 fevral 2010, 16:34

Bazar mühiti dedikdə, azad sahibkarlıq sistemi başa düşülür. Bu, qiymətlər və bazarlar sistemi vasitəsilə, bazarın böyük miqdarda subyektlərinin hərəkətlərini birləşdirməyə xidmət edən əlaqə mexanizmi vasitəsilə işləyən mürəkkəb koordinasiya mexanizmidir. Bazar sistemində hər bir firma, hər müəssisə öz işində mənfəət əldə etmək və zərərlərə yol verməmək motivinə əsaslanır. şirkətlər mənfəət gətirən mallar istehsal edir, xidmətlər göstərir, və əksinə, ziyan gətirən malları və xidmətləri istehsal və təqdim etmirlər. İstehsal predmeti və xidmət təklifi şirkətlər tərəfindən məhz bu mövqedən seçilir. Əgər istehsalçı görərsə ki, istehlakçı bu məhsulu almağa hazırdır və bu məhsulun istehsalı zərər gətirirmi, - istehsalçı bu məhsulu istehsal edəcək. İstehsalçı öz seçimini istehlakı ilə razılaşdırmalıdır. Əks halda, o zərərə düşərək, hətta müflisləşərək cəzalanacaqdır.Firma tərəfindən istehsal həcmlərinin, buraxılan məhsulun qiymətlərinin, müctəlif məqsədlərinin, göstəricilərinin müəyyən edilməsi həmin şirkətin fəaliyyət göstərdiyi sahə çərçivəsində onun xarakterindən asılı olub, sahə dəyişdikcə, o da müvafiq olaraq dəyişəcəkdir. Bazarda şirkətin işinin xüsusiyyətlərinin analizinin nəzərdən keçirilməsinin daha geniş yayılmış üsulu müəyyən tip bazarlar şəraitində qiymətlər və istehsal həcmlərinin, satışın tədqiqidir. Bir-birindən fərqlənən dörd bazar situasiyasını və ya modelini ayırırlar: mükəmməl (təmiz) rəqabət, təmiz inhisarçılıq, inhisarçı rəqabət, oliqopoliya. 1. Mükəmməl (təmiz) rəqabət. Mükəmməl rəqabət bazarının başlıca xarakteristikası həmin bazarda işləyən böyük çoxlu sayda firmaların olmasıdır. Bu zaman şirkətlər sərbəst halda fəaliyyət göstərir. Bir qayda olaraq, bu cür bazarda eyni növlü məhsul təklif edilir. həmin bazarın o digərlərindən fərqi də bundadır. Prinsip etibarilə, alıcıya həmin malı hansı və harada yerləşən bazardan alması o qədər də önəmli deyildir. Mükəmməl rəqabət şəraitində satıcı həmin bazarda qiymətlərə nəzarət edə bilmir: satıcılar çoxdur və onlardan birinin olub-olmaması vəziyyəti dəyişə bilməz. Ayrı-ayrı istehsalçı-tədarükçülər bazarın hökmranlığı altındadır, həmin bazarda artıq müəyyənləşdirilmiş qiymətlərlə razılaşır. Satıcı, istehsalçı-tədarükçü qiymət alandır, o, qiymətə uyğunlaşır. Hətta «tamamilə rəqabət firması» anlayışı da mövcuddur. Mükəmməl rəqabət bazarı haqqında məlumatlardan praktiki istifadə üçün aşağıdakılara diqqət yetirmək məqsədəuyğundur: • «firma nisbətən sadə iş sxemi ilə maksimum mənfəət alacaqdır: bazara elə həcmdə məhsul istehsal edib tədarük etmək lazımdır ki, bu zaman ümumi gəlir ümumi xərclərdən çox-çox artıq olsun. Bu zaman o faktı da nəzərə almaq lazımdır ki, firma bu bazarda o zaman işləyə biləcək ki, onun orta xərcləri orta bazar qiymətindən aşağı olsun; • resurslar istehlakçı zövqlərinə uyğun bölüşdürüləcəkdir. Rəqabətli qiymətlər sistemi resursları istehlakçı zövqlərində və maraqlarında baş verən dəyişikliklərə cavab kimi bölüşdürəcək; • əgər mükəmməl rəqabət bazarında fəaliyyət göstərən firma öz məhsulunun təklifini azaldarsa, bu, bazara heç bir təsir göstərməyəcək. Bu bazarda əməliyyatlar aparan firma üçün qızıl qayda budur: məhsulun elə buraxılış həcmini seçmək lazımdır ki, bu zaman xərclərin son hədləri məhsulun bazar qiymətinə bərabər olmuş olsun. Əgər malın bazar qiyməti sabitdirsə, məhsul buraxılışının həcminin artması firmanın mənfəətinin ölçüsünə təsir edəcəkdir; • rəqabətli bazarda iqtisadi mənfəətin artımı istehsalın genişləndirilməsinə, sahəyə yeni firmaların axınına, istifadə olunan resursların qiymətlərinin yüksəlməsinə kömək edir; • əgər dövlət bazarda ölçüsü eyniçəkili qiymətdən aşağı olan qiymət müəyyən edərsə, istehlakçıların maddi rifah halı aşağı düşə bilər, belə ki, rəqabət planında böyük dəyişikliklər baş verər, şirkətin «daxili» vəziyyətində təshihlər etmək zərurəti yaranar. 2. Təmiz inhisar o zaman mövcuddur ki, bazarda yeganə istehsalçı olan bir şirkət fəaliyyət göstərir, məhsulu satır və bu məhsulun analoqu yoxdur. Mahiyyət etibarilə, bu, bir firmadan ibarət olan sahədir. Alıcı üçün bu məhsulun alınmasında alternativ yoxdur. Təmiz inhisarçı qiyməti oxuyur. Firma özü bu məhsulun qiymətinə nəzarət edir, belə ki, firma özü həm də bütün təkliflərə nəzarət edir. İnhisarçı məhsula olan tələbdən asılı olaraq, qiymətləri qaldıra və endirə bilər. Yeni şirkətlərin bu bazara daxil olması son dərəcə çətindir. Birincisi, «miqyas effekti» deyimi mövcuddur. Yeni istehsal inhisarçı üçün məhsullara çəkilən xərclərin oxşar olduğu halda (buradan da mənfəət) rəqabət təşkil edə bilər. Texnologiyanın müasir səviyyəsində irimiqyaslı fəaliyyət zamanı azməsrəfli istehsal həyata keçirilə bilər. İkincisi, «təbii inhisar» deyilən anlayış vardır. İqtisadiyyatın elə sahələri vardır ki, bunlarda rəqabət qeyri-mümkündür və ya son dərəcə çətinləşdirilmişdir. Üçüncüsü, inhisar bazarında yeni şirkətlər üçün leqal maneələr də mövcuddur. Bura hüquqi əngəllər – patent və lisenziyalar, akkreditasiyalar və s. aiddir. Dördüncüsü, inhisarçı tərəfindən hər hansı xammal növüüzərində sahibkarlıq və ya nəzarət də böyük rol oynayır. Beşincisi, mütəxəssislər düzgün olmayan rəqabətin da olduğunu göstərirlər. Yeni şirkətlərin daxil olması sadəcə ən geniş vəsait yığımından istifadə ilə bağlanır. İnhisar şəraitində xərclərin son hədləri qazancın son həddinə bərabərdirsə, mənfəət maksimaldır. Uzunmüddətli dövrdə inhisarçı bazarda tarazlıq onu göstərir ki, mallar orta xərclərə bərabər qiymətlərlə satılır (onlar nə xərclərin son həddinə, nə qazancın son həddinə bərabərdir, nə də xərclərin son həddindən artıq deyil). İnhisar öz məhsuluna olan qiymətləri müxtəlif bazarlarda müxtəlif qiymətlər qoymaqla ümumi mənfəətini artıra bilər. Cəmiyyətin təbii inhisarlardan təmiz itkilərinə gəldikdə isə, onlar tələbin bu səviyyəsində tənzimlənən qiymətin istehsalın orta xərclərinə bərabər müəyyən edildiyi zaman yox olub gedir. 3. İnhisarçı rəqabət elə bazar şəraitini nəzərdə tutur ki, bu zaman bazarda kifayət qədər tədarükçü vardır ki, onlar kifayət qədər oxşar, lakin eyni olmayan, bir-birindən bir sıra xarakteristikalarla fərqlənən mallar satır. Beləliklə, inhisarçı rəqabət mükəmməl rəqabət bazarından şirkətlərin daha az sayda olması və bir qədər fərqli məhsulları ilə fərqlənir. İnhisarçı rəqabət şəraitində iqtisadi rəqabət nəinki qiymətə, həm də qeyri-qiymət rəqabətinə əsaslanır. bununla əlaqədar olaraq, bir çox şirkətlər reklama, ticarət nişanlarına, xidmətə xüsusi diqqət ayırırlar; qiymət sahəsində öz spesifikaları olur. Bu şəraitdə qiymət xərclərin son həddindən yüksəkdir, bu isə o deməkdir ki, bu məhsul üçün resurslar tam bölüşdürülməmişdir. Qiymət minimal orta ümumi xərclərdən yüksəkdir, bu isə o deməkdir ki, istehlakçılar malı aşağı qiymətlə əldə etmirlər. İnhisarçı rəqabət şəraitində firmalar maksimum mənfəət axtarışında faktiki olaraq üç dəyişənlə manipulyasiya etməlidirlər: qiymət, mal, reklam. Lazımi kombinasiyanın seçilməsi kifayət qədər mürəkkəb işdir. Çox vaxt bu, empirik yolla həll edilir. 4. Oliqopoliya müvafiq bazara bu və ya onu əvəz edən məhsulu tədarük edən az sayda firmaları nəzərdə tutur. Bu zaman «bir neçə firma» - kifayət qədər qeyri-müəyyən, bir sıra şərtlərdən asılı tərifdir. Şirkətlərin az sayda olması bahalı texnologiyalardan istifadə, rəqiblərin daxil olmasına mane olan baryerlərin olması ilə izah edilir. təklif edilən məhsulun xarakterinə gəldikdə isə, o, xarakterinə görə həm eyni, həm də fərqli ola bilər. Oliqopoliya bazarı şəraitində əvvəllər rəqabət aparan firmaların birliyə meyl etməsi güclüdür. Bunun nəticəsində bazarda iri istehsalçı-tədarükçü yaranır ki, bu da öz növbəsində, müsbət nəticəsini verir. Oliqopoliya şəraitində bütün firmalar bir-birindən qiymət cəhətdən asılıdır. Oliqopoliya şəraitində işləyən şirkət lazımi qaydada rəqiblərinin cavab gedişlərini hesablamadan qiyməti heç vaxt dəyişməz. Oliqopoliya şəraitində gizli saziş halları geniş yayılmışdır. Kartellərin müxtəlif tiplərinin meydana çıxması, sonra yox olması müşahidə olunur. Oliqopoliya sahələrində və iqtisadiyyatın sektorlarında bazar payları adətən qeyri-qiymət rəqabəti bazasında müəyyən edilir. Reklam fəaliyyəti böyük önəm alır. Müəssisənin bu şəraitdə fəaliyyəti nöqteyi-nəzərindən aşağıdakıları qeyd etmək mühümdür: firmalar pozuntuları törədənləri müəyyən etmək iqtidarında deyillərsə, kartel sazişi qeyri-sabit olacaqdır. Təcrübədə kartellər və bu kimi inhisarçı birləşmələri yaratmaq və uzun müddət saxlamaq çox çətindir. Bazarın cəlbediciliyinin analizinin obyekti hər bir bazar subyekti üçün satış həcmlərinin, həyat tsiklinin və potensial mənfəətin ölçülməsi və proqnozlaşdırılmasıdır. Bazar potensialının bu proqnoz və dəyişikliklərinin nəticələri investisiyalar və istehsal güclərinin ölçüləri barədə qərarların qəbul edilməsi üçün mühüm informasiyadır. Bazarın cəlbediciliyinin analizinin əsasını tələbin analizi təşkil edir. İlkin tələbin strukturu bu malın ərzaq və ya sənaye təyinatlı olmasından, həmçinin uzunmüddətli və ya qısamüddətli istifadə mallarına aid olub-olmamasından asılıdır. Qiymətləndirmənin müxtəlif metodları iki amildən irəli gəlir: • istehlak vahidlərinin miqdarı (n); • istehlak edilmiş mal və ya xidmətin miqdarı (g). Bu zaman natural ölçülərdə ilkin tələb aşağıdakı düsturla ifadə olunur: Q = n x g, burada Q — natural ifadədə ilkin tələbdir. İlkin tələb dəyər ifadəsində aşağıdakı kimi müəyyən edilir: Qc=n x g x p, burada Qs — mal dövriyyəsi; r — mal vahidinin orta qiymətidir. Tələbin analizində hesablama düsturlarından başqa proqnozlaşdırmanın müxtəlif metodlarından da istifadə olunur. Onlardan əsasları aşağıdakılardır: 1. Ekspert mülahizələri. Bunlara aşağıdakılar aiddir: • menecerlərin mülahizələri; • ticarət potensialının qiymətləndirilməsi; • alıcıların niyyətlərinin öyrənilməsi. 2.Münasibətlər zənciri metodu — bazarın potensialının mal və ya xidmətə olan tələbinin qiymətləndirilməsinə qədər ardıcıl dekompozisiyasını nəzərdə tutur. Misal. Firma qazanxanalarda suyu yumşaltmaq üçün əlavə edilən vasitə satır. Bir çox müəssisələrin bu əlavədən istifadə etmədiyinə görə, bazarın cari potensialını və həmin regionda tələbin səviyyəsini qiymətləndirmək tələb olunur: 1. Qazanxanası olan firmaların su istehlakı, — 7 500 000 litr. 2. Yumşaldıcı vasitələrin 1 litrə sərfi norması — 1%. 3. Bu vasitədən istifadə edəcək firmalar üçün, — 72%. 4. Əlavənin 1 litr vasitəyə sərf edilməsi norması — 9%. Bazarın cari potensialı: 7 500 000 x 0,01 x 0,72 x 0,09 = 4860 təşkil edəcək. 3. Alıcılıq qabiliyyəti indeksinin müəyyən edilməsi: İPS = 0,5N + 0,3R + 0,2 V, burada N – həmin regionda yaşayan sakinlərin ümumi sayının faizi; R – ümumi gəlirin faizi; V – regionda pərakəndə satışların faizidir. Biznesin müxtəlif sferalarına malik, geniş nomenklaturada məhsul buraxan müasir şirkətlərin çoxu eyni zamanda bazarın cəlbediciliyinin analizinin bir neçə metodundan istifadə edir. Bu kompleks yanaşma böyük həcmdə informasiya əldə etməyə imkan verir ki, bunun əsasında da strateji və operativ idarəetmə qərarları qəbul edilir. Müəllif Samir Məstəliyev Mənbə www.finan.az

['bazar tədqiqi', 'bazarın analizi', 'bazar araşdırması', 'rəqabət', 'oliqopoliya', 'tələb analizi', 'mükəmməl rəqabət', 'təmiz inhisar']

https://kayzen.az/blog/u%C4%9Fur/198/zehnin-g%C3%BCc%C3%BC-il%C9%99-z%C9%99ngin-olma%C4%9F%C4%B1n-yollar%C4%B1.html

Zehnin gücü ilə zəngin olmağın yolları

2ral

uğur psixologiyası

20 fevral 2010, 11:30

Karyera həyatında uğur qazanmaq üçün, necə deyərlər, ağıl "işlətmək" lazımdır. Bunun üçün intellektual gücünüzdən maksimum istifadə etməlisiniz. Bir çoxları bunu çox çətin bir şey kimi qəbul edirlər. Ancaq  bir az öz üzərində işləmək, zehni, bir nöqtəyə yönəltmək, karyera yolunuzda yaşıl işıq yandıra bilər. Düşüncənin dəyəri Zəngin olmaq istəyirsiniz mi? Elə isə, zehninizlə işlədiyiniz müddətin xəyali dəyərini müəyyən etmək üçün, bəsit bir intelektual oyun oynayaq.   Deyək ki, sahib olduğunuz hər düşüncə üçün bir dollar qazanır va ya itirirsiniz. Dəqiqə başına bir düşüncəniz olduğunu fərz etsək, bu vəziyyətdə hər saat, potensial olaraq 60 dollar qazandıra bilər və ya bu müddətdə itirə bilərsiniz.   Hər uğurlu 16 saatlıq gün, bu hesaba görə, 960 dollarlıq potensial qazanc deməkdir. Ancaq digər tərəfdən, "Əsla bacara bilmərəm" ifadəsi və tək bir mənfi düşüncə ilə dörd saatı çölə atsanız, "intellektual sərvətiniz" 240 dollarlıq itkiyə səbəb ola bilər. İndi, tək bir düşüncənin belə, zəngin olmaq istəyən insan baxımından nə qədər önəmli ola biləcəyini görə bilirsinizmi? Düşüncənin gücü Həyatınız, ağlınızdan keçən düşüncələrin " nəticəsi" deyil. Əslində, düşüncələriniz həyatınızı "yaradır".Bəs bu necə ola bilər? Deyək ki, işinizə son verilib. Bu inkişafa səbəb olan zəif iqtisadiyyatı sizin "yaratmadığınız" da ortadadır. Ancaq, buna necə reaksiya verəcəyinizə nəzarət etmək, tamamilə sizin əlinizdədir.   Əhvalınızın çox pozulduğunu və pissimist notlara qapıldığınızı düşünək. Reaksiyanız, yaşam tərzinizdə heç şübhəsiz mənfi bir gerçəklik yaradacaq. Elə isə, bunun əvəzinə, ipin ucunu buraxmayıb  Web-də yeni bir iş qurmağa razısınızmı? Belə bir vəziyyətdə, eyni inkişafa cavab olaraq bütünlüklə fərqli bir gerçəklik yaratmış olacaqsınız. Yaşamaq, ele-belə, öz-özünə olmur. Olub-keçənlərə verdiyimiz reaksiya, şəxsi gerçəkliyimizi təşkil edir. Bunu bir an düşünün. Həqiqətən də öz yaşayışınızı yaratmaq üçün özünüz məsuliyyətlisiniz.   Düşüncənin axarı Bir çox insan, öz aktiv düşüncə müddətinə çox az diqqət edərək və ya heç diqqət etmədən həyatını sürdürür. Bu insanlar, zehnlərinin necə çalışdığından xəbərsizdirlər. Zehnin nəyə diqqət etdiyini, nədən qorxduğunu, özünə nə dediyini və nəyi qulaqardına vurduğunu bilmirlər. Ümumi olaraq yemək yeyər, yatar, çalışar, oyun oynayar, gülər, narahat olar, ümid edər, planlaşdırar, sevər, nifrət edər, yemək bişirər, avtomobil sürər və çalışarıq. Bunların hamısını "necə" və ya " nə" düşündüyümüzü çox diqqətə almadan edərik.   Bu, hər zaman pis deyil Hər bir hərəkət və ya davranışımız barədə düşünsəydik, beynimizi əhəmiyyətsiz  qərarlarla həddindən artıq yükləyərdik. Ancaq, məsuliyyətli bir tərzdə diqqət etməyimiz vacib olan başqa bir düşüncə tərzi də var: həyat  gerçəkliyimizi yaradan düşüncələr! Düşüncə Tərzinin Mərkəzi Uğurlu insanların uğura, zəngin insanların zənginliyə, güclü liderlərin liderliyə mərkəzləşmiş düşüncə tərzləri var. İndikindən daha zəngin bir həyat  tərzi sürmək istəyirsiniz?   Elə isə, "zənginliyə mərkəzləşən bir düşüncə tərzi" inkişaf etdirməniz və bunu bütün saflığı ilə qorumağınız lazımdır.   "Bunu söyləmək asandır" deyə düşünə bilərsiniz. Uğurlu olduğunuz zaman, uğuru düşünmək, zəngin olduğunuz zaman zənginliyi düşünmək asandır. Ancaq onlar olmayanda, nə zənginlik, nə də uğur haqqında düşünmürsünüz. Fikirləşirsiniz ki, həyat şəraitiniz, karyeranızın inkişafını əngəlləyir. Heç də elə deyil! Hər kəsin uğurlu olmağına imkan verməyən tək bir şey var: düşüncələr. Düşüncələriniz, sizi bu gün olduğunuz yerə gətirib; daha müsbət və güclü bir şeylə yer dəyişdirmədikcə, sizi o nöqtədə saxlayacaq! Ancaq arzuladığınız həyat  tərzini yaratmaq üzrə zehninizi yönləndirməyi "öyrənə bilərsiniz". Tək həqiqi ehtiyac, hərəkətə keçməyinizdir! Bir şeyin dəyişməsini arzulamaqla heç nəyə nail olmaq olmaz. Hərəkətə keçməsəniz, düşüncələrinizin təsirini və tərzini dəyişdirməsəniz, olduğunuz yerdə qalarsınız. Gerçəklik dəyişikliyi yaradın Daha artıq zəngin olmaq istəyirsinizsə, başlanğıc nöqtəniz, zənginliyə mərkəzləşən düşüncə tərzi yaratmaqdır. Mövcud düşüncələrinizi gözdən keçirərək işə başlayın! Finans baxımından bolluq içində olmaq istəyir, amma davamlı  olaraq pulsuzluğunuzu düşünürsünüzsə, deməli düşüncə tərzinizi " bolluq çubuğunun" yanlış ucuna istiqamətləndirirsiniz. Bu zaman şüuraltınızın verdiyi gizli  mesajları diqqətdə saxlamağınız lazımdır.   Diqqət edə bilməmək, şüuraltınızı nəzarət altında saxlayar. Daha sonra şüuraltınız, bu gün sahib olduğunuz gerçəkliyi yaradan düşüncələrin eynisini gücləndirməyə davam edəcək.Özünüzü zəngin hiss edin. Zehninizdən yoxsulluq düşüncələrini silib atın. Bunları dərhal zənginlik düşüncələri ilə dəyişdirin! Bu, çox bəsit görünürmü? Bunu etmək üçün özəl bacarıqlara,zəkaya və ya istedada ehtiyac yoxdur. Lazım olan tək şey düşüncələrinizi nəzarət altına almağa qərarlı olmaqdır. Bu qədər! Keçmişdəki və ya indiki vəziyyətinizin nə olduğu və ya hədəflərinizə çatma mövzusunda nə qədər uğursuz olmağınız heç də önəmli deyil. Yalnız ağlınızdan keçən düşüncələrə diqqət edərək, həyat şətrlərinizi dəyişdirə bilərsiniz. Sınayın və necə dəyişdiyinizi görün! Həyat  tərziniz, bir ayna kimi, düşüncə şəklinizin eynisini əks etdirir. Zənginlik öz-özünə "gerçəkləşdirilə bilməz". Siz onu ya yaradın, ya da həyatın önünüzə atdığı qırıntıları qəbul etməyə davam edin. Düşüncə tərzinizi dəyişdirin; beləliklə həyat tərzinizi də dəyişdirəcəksiniz. Mənbə Marketinq jurnalı

['düşüncə gücü', 'uğur']

https://kayzen.az/blog/u%C4%9Fur/197/diril%C9%99rd%C9%99n-%C3%A7ox-qazanan-%C3%B6l%C3%BCl%C9%99r.html

Dirilərdən çox qazanan ölülər

2ral

uğur psixologiyası

20 fevral 2010, 11:18

Neçə illərdir ölü  kimi görünürlər və həqiqətən də ölüdürlər. Və ya bizə elə gəlir. Bəzi insanlarin hətta ölümlərindən sonar, biz həyatda olanların xəyal belə edə bilməyəcəyi pullar qazanması maraqlı və təəccüblü deyilmi?   Əlbəttə ki, əbədiyyətə qovuşmuş super starlardan bəhs edirik. Bəlkə də, ölümündən sadəcə bir neçə il keçdiyi ilə əlaqədar olaraq, "ən çoz qazanan ölülər" siyahımızın ilk pilləsində Kurt Cobain(Kurt Kobeyn) yer alır. İkinci pillədə, ölümündən uzun illər keçməsinə baxmayaraq, milyonlar qazanmağı davam etdirən Elvis Presleydir. Kurt Cobainin oktyabr 2005-2006-cı illər arasında əldə etdiyi gəlir əlli milyon dollar olub. Yəni, əfsanəvi Elvisdən səkkiz milyon daha artıq. Elvisin illik qazancı 42 milyon dollardır və ölü üçün heç də aşağı gəlir deyil. Bu pullar hələ də satışda olan albomları və malların gəlirləri sayəsində əldə olunur. Rejissor Charles Shulz da şanslı ölülərdəndir. "Peanuts"un banisi, yaratdığı Charlie Brown, Snoopy və Schroder seriyaları ilə ölümündən sonra da ildə 35 milyon qazanmağa davam edir. Ondan dərhal sonra, ildə 24 milyon dollarla Beatles solisti John Lennon (Con Lennon) gəlir. Nisbilik nəzəriyyəsini isbat edən Albert Eynşteyn isə 20 milyonluq gəliri ilə beşinci pillədə yer alır.   Bəli, ölümündən sonra belə, bu qədər milyonlara sahib olan bu şəxslər bəşər tarixində öz varidatları ilə birlikdə gözəl əsərlər də qoyub gediblər. Mənbə Marketinq jurnalı

['ölülər']

https://kayzen.az/blog/seks/194/intim-normalar.html

İntim normalar

fidan

Seks (18+)

17 fevral 2010, 23:13

"İntim norma" dedikdə biz nəyi nəzərdə tuturuq? Müxtəsər danışsaq, bu, qadınla kişi arasında, onların davranış və hərəkətlərini müəyyən qaydalar əsasında tənzimləyən cinsi münasibətlərdir. Bu tərifi həqiqət kimi qəbul edib tarixi keçmişə, eləcə də müasir xalqların gündəlik həyat və məişətinə nəzər salsaq, görərik ki, intim, yəni cinsi normalar xeyli sərbəst şərh və təfsir edilən anlayışdır. Məsələn, xristian dininə tapınan Avropa ölkələrində rəsmi surətdə yalnız bir qadınla, yeri nikaha girdiyin şəxslə, qeyri rəsmi surətdə isə istənilən qadınla cinsi münasibətdə olmaq olar; bu ölkələrdə qanuniləşdirilmiş mülki izdivacla yanaşı qanuniləşdirilmiş fahişəlik də mövcuddur. Müsəlman ölkələrində bir kişinin bır neçə qanuni arvadı (siğələri nəzərə almasaq, dörd arvadı) ola bilər və şəriətə görə kişi hər bir arvadına eyni dərəcədə qayğı və diqqət göstərməyə borcludur. Qadınların kişilərdən xeyli az olduğu bəzi Afrika tayfalarında isə bir qadının bir neçə əri olur. Qədim Misirdə firon ailəsində qardaşla bacının nikahını sülalə maraqları tələb edirdi, halbuki bütün dövrlərdə və xalqlarda bu cür izdivac ən dəhşətli zina və cinayət sayılıb. Vaxtı ilə bir sıra xalqlarda (məsələn, çinlilərdə) ev sahibi qonaqpərvərlik və hörmətin ən yüksək təzahürü kimi gecə öz arvadını qonağın tam sərəncamına verirdi. Halbuki heç bir avropalının (biz hələ islam xalqlarını demirik) ağlına da gəlməz ki, bu cür “hörmət və nəciblik” nümayiş etdirsin, belə bir hadisə baş versə də dərhal cəmiyyət tərəfindən lənətlənib damğalanar. Bir çox xalqlarda hər bir qızın öz bəkarətini qoruyub gələcək əri üçün saxlaması müqəddəs qanundur və bu qanunu pozan qızı böyük rüsvayçılıq və hətta ölüm gözləyir. Halbuki bəzi xalqlarda qız ər evi üçün cehizi öz bədənini satmaq sayəsində əldə edir və belə "bacarıq" və "zirəklik" hamı, o cümlədən gələcək ər tərəfindən təqdir olunur; bəzi tayfalarda isə ərə gedən qız zifaf gecəsini bu "iş" üçün nəzərdə tutulmuş şəxslə - tayfa başçısı, yaxud kahinlə keçirir və yalnız öz bəkarətini itirdikdən sonra ər evinə köçmək hüququnu qazanırdı. Ana qohumluğu xəttinə əsaslanan (madərşahlıq) ibtidai-icma quruluşu dövründə uşağın hansı ki­şidən olması hər kəsi maraqlandırmırdı; şəxsi mülkiyyətin meydana gəlməsi ilə hər şey kökündən dəyişdi - nəsil şəcərəsi daha ata qohumluğu xətti üzərində quruldu və hamı­nı məhz atanın kim olması məsələsi narahat etməyə başla­dı. Müasir dövrdə də yer kürəsində çoxsaylı nikah for­maları mövcuddur. Bir sıra xalqlarda monoqam, fərdi nikah deyil, poliqam nikahın müxtəlif formaları yayılmışdır: polinigiya - bir kişinin iki və daha çox qadınla izdivacı, poliandriya - bir qadının iki və daha çox kişi ilə izdivacı və nəhayət qrup halında nikah müxtəlif cinsdən olan bir neçə adamın izdivacı. Polinigiya (çoxarvadlılıq) bütün dünyada yayıldığı balda, poliandriyaya (çoxərlilik) əsasən Tibetdə, Hindistanda yaşayan bəzi tayfalarda, Sakit Okean xalqlarında rast gəlinir. Məsələn, lepça xalqında belə bir adət var: təsərrüfat işlərinin öhdəsindən gələ bilməyən kişi öz ailəsinə kiçik qardaşını dəvət edir ki, o, iş və arvad barəsində ona "ortaql;q" eləsin. Özü də bu cür nikahdan doğulan uşaqlar böyük qardaşın övladları sayılır. Qrup halında nikahlara isə nadir nallarda təsadüf edilir. Bunun klassik nümunəsinə yalnız Markiz adalarında rast gəlmək olardı. Orada ailə əsas ərdən - yeri ailə başçısından, onun arvadlarından və bir, yaxud, bir neçə əlavə ərdən ibarətdir. İkinci ər əsas ərin bir növ köməkçisi sayılır və əsas ər bir yerə getdikdə ailəni idarə edir, "baş ərin" icazəsi ilə, o başqa yerə getdikdə isə onun icazəsi olmadan da onun arvadları ilə yatıb-durur. Digər nisbətən aşağı "rütbə­li" ərlər yaxınlıqda yaşayır və təsərrüfat işlərində köməklik göstərirlər. Onlar da təsadüfdən-təsadüfə arvadlardan is­tifadə edirlər və əsas ər buna müsbət hal kimi baxır, belə ki, onun fikrincə, seksual cəhətdən təmin olunmuş kişi təsərrüfat işlərində daha yaxşı və səmərəli işləyə bilər. Həyatda eyni cinsdən olan şəxslərin də birgə nigahı mövcuddur. Hazırda dünyada eyni cinsdən olanların nikahı birinci olaraq Danimarkada qanuniləşdirilmışdir. Onun ardınca Norveçdə və İsveçdə də bu cür nikaha icazə verilmişdır. Nə qədər acınacaqlı olsa da, normal insanlarda yalnız ikrah doğuran bu məsələ bir sıra ölkələrdə ciddi müzakirə obyektinə çevrilmişdir. Lakin biz istəsək, istəməsək də, bütün bəşəriyyət seks barəsində öz sağlam düşüncəsini itirmək həddindədir. Bunu, yer kürəsində seksin "təntənəli və qarşısı alınmaz yürüşü" adlandıranlar da var. Başqa bir misal. Dilçilər hesablamışlar ki, ingilis dilində kişinin tənasül alətinin təxminən 1.000, qadının uşaqlıq yolunun 1.200, cinsi aktın 800 adı və sinonimi var! Fransız dilində bu göstəricilər müvafiq olaraq 600 və 1.500-dür. Elə təkcə bu fakt müasir dünyada intim münasibətlərin nə qədər böyük rol oynadığını, həyatın ən müxtəlif və dərin qatlarına nüfuz etdiyini göstərir. Beləliklə hər bir dövr, hər bir cəmiyyət öz intim norma və qanunlarını təyin və təsdiq edir. Əgər bu qayda və qanunlar sağlam düşüncədən məhrumdursa və insanın intim ehtiyaclarının ödənməsinə imkan vermirsə, o zaman şüurda çoxsaylı qadağalar qoymaqla, ener­jinin təbii cərəyanının qarşısına sədlər çəkmiş olur, bu da öz növbəsində ruhi təbəddülatları - özünəməxsus günah hissini, narahatlıq, narazılıq, məyusluq, həyatdan küskün­lük və sair hissləri doğurur və son nəticədə hansısa xəstəliyin yaranmasına səbəb olur.

['intim normalar', 'seks haqqında', 'cinsi əlaqə']

https://kayzen.az/blog/ingilis-dili/190/yiy%C9%99lik-%C9%99v%C9%99zlikl%C9%99ri.html

Yiyəlik əvəzlikləri

2ral

İngilis dilinin qrammatikası

15 fevral 2010, 18:52

Possesive pronounsАzәrbаycаn dilindәn fәrqli оlаrаq, müаsir ingilis dilindә аyrıcа qrup tәşkil еdәn yiyәlik әvәzliklәri vаrdır. Nitqdә işlәnmә bахımındаn ingilis dili yiyәlik әvәzliklәri iki yаrımqrupа bölünür: 1) yiyәlik әvәzliklәrinin isimlә işlәnәn fоrmаlаrı; 2) yiyәlik әvәzliklәrinin müstəqil (isimsiz) işlәnәn fоrmаlаrı. Yiyәlik әvәzliklәrinin isimlә işlәnәn fоrmаlаrı (Conjoint Forms of the Possessive Pronouns) Müаsir ingilis dilindә yiyәlik әvәzliklәrinin isimlә olan bu fоrmаlаrı vаr:my, your, his, her, its, our, your, their. Yiyәlik әvәzliklәrinin bu fоrmаsı, şәхs әvәzliyi kimi, şәхsә, kәmiyyәtә vә üçüncü şәхs tәkdә cinsә görә fәrqlәnir. Bu fәrqlәri аşаğıdа vеrilmiş cәdvәldә әyаni şәkildә görmәk оlаr. 1-ci şәхs 2-ci şәхs 3-çü şәхs kişi cinsi qadın cinsi orta cins t ә k my your his her its c ә m our your their Yiyәlik әvәzliklәrinin hәmin fоrmаsı bir qаydа оlаrаq cümlәdә vә yа söz birlәşmәsindә təyin funksiyаsındа işlәnir, mәsәlәn: My husband said he went to the club three or four nights a week to play bridge. (Maugham.) He lighted his cigarette, said good night, and went on. (London.) Beauty has significance, but I never knew its significance before. (London.) Your aunt was quite right in what she said of him. (Wilde.) Her voice trembled a little, and I felt a brute even to hesitate. (Maugham.) ... we never get back our youth. (Wilde.) Ingilis dili yiyәlik әvәzliklәrinin isimlә işlәnәn fоrmаsı Аzәrbаycаn dilinә bir qаydа оlаrаq şәхs әvәzliklәrinin yiyәlik hаl fоrmаsı (mәnim, sәnin, оnun ) vаsitәsilә tәrcümә еdilir, mәsәlәn: My father is a doctor — Mәnim аtаm hәkimdir. Your mother is a teacher — Sәnin аnаn müәllimdir. His brother is a driver —Оnun qаrdаşı sürücüdür. Our country is large — Bizim Vətәnimiz böyükdür. Their car is new — Оnlаrın mаşını tәzәdir. Müаsir Аzәrbаyçаn dilindә ümumiyyәtlә, о cümlәdәn әvәzliklərdә cins kаtеqоriyаsı оlmаdığınа görә üçüncü şәхs tәkdә cinsә görә müхtәlif оlаn yiyәlik әvәzliklәri (his, her, its) dilimizә еyni оlаrаq üçüncü şәхs tәk әvәzliyinnn yiyәlik fоrmаsı (оnun) ilә tәrcümә еdilir. Müqаyisә еdin: 1. His sister studies at our institute — Оnun bаcısı bizim institutdа охuyur. 2. Her brother works at this plant — Оnun qаrdаşı bu zаvоddа işlәyir. 3. I have a pencil. Its colour is red — Mәnim kаrаndаşım vаr. Оnun rəngi qırmızıdır. Yiyәlik әvәzliklәrinin müstәqil işlәnәn fоrmаlаrı (Absolute Forms of the Possessive Pronouns) Müаsir ingilis dilindә yiyәlik әvәzliklәrinin müstәqil işlәnәn fоrmаlаrı аşаğıdаkılаrdаn ibаrәtdir: mine, yours, his, hers, its, ours, yours, theirs. Yiyәlik әvәzliklәrinin isimlә işlәnәn fоrmаsındа оlduğu kimi, оnlаrın müstәqil işlәnәn fоrmаlаrı dа, şәхs, kәmiyyәt vә hәttа üçüncü şәхs tәkdә cins kаtеqоriyаsınа mаlikdir. Bu о dеmәkdir ki, yiyәlik әvәzliklәrinin müstәqil işlәnәn fоrmаlаrı şәхsә, kәmiyyәtә vә üçüncü şәхs tәkdә cinsә görә fәrqlәnir. Bu fәrqlәri аşаğıdаkı cәdvәldә аydın görmәk оlаr. Şәхs 1-ci şәхs 2-ci şәхs 3-cü şəxs kişi cinsi qаdın cinsi оrtа cins t ә k mine yours his hers its cəm our yours theirs Yiyәlik әvәzliklәrinin bu fоrmаsı ismi әvәzlikdir. Bunа görә dә yiyәlik әvәzliyinin müstәqil işlәnәn fоrmаlаrı cümlәdә ismin sintаktik funksiyаlаrındа işlәnir. Оnlаr cümlədә (1) mübtәdа, (2) prеdikаtiv vә (3) tаmаmlıq rоlundа çıхış еdә bilir, mәsәlәn: (1) His was a student's mind. (London.) Yours is a long life to look back upon. (Dickens.) (2) "Fleur Forsyte—it's mine, all right." (Galsworthy.) (3) Poirot's hand touched mine. (Christie.) Shre withdrew her hand from mine. (Braine.) Sözönü ilә işlәnәrkәn yiyәlik әvәzliklәrinin müstәqil fоrmаsı təyin rоlundа dа çıхış еdә bilir, mәsәlәn: I like very much that new village of yours. Nick is an uncle of ours. I am fond of that pretty face of hers. You are not a friend of ours. (Stevenson.) Cardy was quite transported by this reply of mine. (Dickens.) Ingilis dilindә mövcud оlаn yiyәlik әvәzliklәrinin müstәqil işlәnәn fоrmаlаrı Аzәrbаycаn dilinә (1) mәnimki, (2) səninki, (3) bizimki, (4) оnlаrınkı vә s. sözlәri vаsitәsilә tәrcümә еdilir, mәsәlәn: (1) It is not mine — O mәnimki dеyil. (2) This book is not yours — Bu kitаb sәninki dеyil. (3) Dont take the flag. It is ours — Bаyrаğı götürmәyin.O bizimkidir. (4) This garden is not theirs—Bu bаğ оnlаrınkı dеyil. Qеyd. Yiyәlik әvәzliklәrinin müstәqil işlәnәn fоrmаsı təyin rоlundа çıхış еdәrkәn, Аzәrbаycаn dilinә şәхs әvәzliyinin yiyәlik hаl fоrmаsı ilә tәrcümә еdilir, mәsәlәn: Alice is an aunt of hers — Alisa оnun хаlаsıdır. You are not a friend of ours — Sәn bizim dоstumuz dеyilsәn. Yuхаrıdа vеrilmiş cәdvәldәn göründüyü kimi, yiyәlik әvәzliyinә хаs оlаn cins kаtеqоriyаsı nәticәsindә müаsir ingilis dilindә yiyәlik әvәzliklәrinin müstәqil işlәnәn fоrmаsındа dа еyni mənаyа mаlik оlаn, аncаq cinsә görə fәrqlәnәn üç müхtәlif әvәzlik işlәnir: (1) his (kişi cinsi), (2) hers (qаdın cinsi), (3) its (оrtа cins). Bu әvәzliklәrin hәr üçü Аzәrbаycаn dilinә еyni sözlә — оnunku sözü ilә tәrcümә еdilir, mәsәlәn: (1) This books is his— Bu kitаb оnunkudur. (2) This pen is hers — Bu qәlәm оnunkudur. (3) This nest is its — Bu yuvа оnunkudur. Bunа müvаfiq оlаrаq nәzәrә аlmаq lаzımdır ki, dilimizdә оlаn оnunku sözünün müаsir ingilis dilindә üç müхtәlif qаrşılığı mövcuddur: his, hers, its. hәr dәfә hәmin әvәzlikdәrdən hаnsının sеçilmәsi hаqqındа dаnışılаn ismin cinsi ilә şәrtlәnmәlidir: kişi cinsli ismin әvәzinә his, qаdın cinsli ismin әvәzinә hers, оrtа cinsli ismin әvәzinә its its әvәzliyi işlәnmәlidir. Müəllif: Oruc Musayev Mənbə: İngilis dilinin qrammatikası kitabı

['əvəzlik', 'yiyəlik hal']

https://kayzen.az/blog/anal%C4%B1q/188/s%C3%BCd%C9%99m%C9%99r-u%C5%9Fa%C4%9F%C4%B1n-inki%C5%9Faf%C4%B1.html

Südəmər uşağın inkişafı

nərgiz

Körpəyə qulluq və analıq

14 fevral 2010, 18:59

Yeni doğulmuş uşaqlar anadan olan kimi çəkidə artmırlar. Birinci 3-4 gün onların çəkisi bir qədər azalır. Sonra bir neçə gün çəki gah artır, gah azalır və adətən iki həftəliyində uşaqlar anadan olandakı çəkiyə çatırlar, sonralar isə onların çəkisi müntəzəm artmağa başlayır.Südəmər uşağın çəkisi müntəzəm artmalıdır. Südəmər uşağın çəkisi nə qədər artmalıdır? Ayda orta hesabla 0,5 kq. Lakin bu hələ təxmini rəqəmdir. Adətən 2 aylığından 6 aylığa qədər onların çəkisi daha çox artır, 6 aylığından başlayaraq uşaqların çəkisi bir qədər az artır. Məsələn, 5-6 aylığında uşaqların çəkisi anadan olandakı çəkidən təxminən iki dəfə çox olub 6 kq-a qədər olur; 12 aylığında doğulandakı çəki təxminən 3 dəfə artır və 9-10 kq-a qədər olur. Sonralar uşağın çəkisi ildə orta hesabla 2 kq-a qədər artır. Beləliklə, uşaq bir yaşa qədər daha sürətlə böyüyür. Bir çox analar elə bilirlər ki, uşaq iki yaşına girdikdə çəkidə birinci ildəki kimi sürətlə artacaqdır. Bəzi analar isə elə bilirlər ki, uşaq nə qədər iri olsa, çəkidə də bir o qədər çox artmalıdır. Uşağın çəkisi hər il 6 kq artsaydı, o eybəcər bir adam olardı. Bütün uşaqlar bir yaşında 9 kq gəlmir. Bədən quruluşu zəif uşaqların çəkisi 1 yaşında 8 kq-dan çox olmur. Halbuki onlar normal inkişaf edirlər. Onların valideynlərinin çəkisi də südəmər vaxtı yaşıdlarından az olmuşdur, Südəmər uşaqlar 10-11 kq da gələ bilər.Uşağın anadan olduğu vaxt və sonralar çəkisi Uşağın sonrakı inkişafı anadan doğulandakı çəkidən asılı deyil. Bir çox bədəncə iri adamlar anadan olanda xırda olublar və əksinə, bədəncə zəif bəzi valideynlər anadan olanda iri olublar. Anadan olanda çəkisi az olan sağlam uşaqların çəkisi normal çəkiyə çatana qədər müntəzəm artır və onlar tez böyüyürlər. Belə ki, anadan olanda 2-2,5 kq gələn uşaqların çoxunun çəkisi 3 kq gələn uşaqlardan tez artır. 12 aylığında belə uşaqların çəkisi 7,5 kq yox, 8-8,5 kq, bəzən də 9 kq olacaqdır. Lakin anadan olanda 4 kq gələn uşağın çəkisi bir yaşında üç dəfə artmayıb, yalnız 8,5-9 kq olarsa, bu o deməkdir ki, uşaq yaxşı inkişaf etsə də, çəkidə az artır. Bəzi uşaqlarda çəki artımı həmişəkindən bir qədər gec başlaya bilər.Uşağın çəkisinin normal artması üçün nə etməli? Birinci növbədə düzgün əmizdirməli! Lakin bununla iş bitmir. Çəkinin normal artması üçün təmiz havanın, müvafiq hərəkətlərin, uşağın yaxşı əhvali-ruhiyyəsinin və s. Də böyük əhəmiyyəti vardır. Uşaq pis artırsa, bunun səbəbini tapmaq lazımdır. Ola bilsin ki, uşağın yeməyi onun yaşına uyğun deyil, yaxud uşağa təmiz hava çatmır. Bəzən uşağın çəkisinin pis artmasına səbəb onun əhvali-ruhiyyəsini pis olmasıdır, lakin ola bilər ki, xəstədir və buna görə də pis artır. Çəkinin artması uşağın inkişafının bir hissəsidir. Uşağın ümumi inkişafı üçün bütün şərait yaradılmış olsa çəki bir bərabərdə və normal artacaqdır. Diqqət: ən kök uşaqla daha çox inkişaf etmiş uşaqlar deyildir və çəkidə tez artan uşaqlar ən sağlam uşaqlar deyildir. Bəzi uşaqlar düzgün qidalanmadıqda çəkidə tez arta bilərlər, lakin bu artım sümük skeletinin, əzələlərin və üzvlərin hesabına yox, çay, su çox içilməsi hesabına olur; onların bədəninin müqavimət qabiliyyəti az olur, buna görə də tez-tez xəstələnirlər.Bədənin uzunluğu Vaxtında doğulmuş uşağın boyu təxminən 50 sm olur; bir yaşında bədənin uzunluğu adətən 75 sm-ə çatır. Sonralar uşaqların boyu ildə 6-8 sm artır; 4 yaşında uşağın boyu təqribən 1 m olur. Adətən oğlanların boyu qızlardan hündür olur.Südəmər uşağın bədəninin proporsiyası Südəmər uşağın bədəninin proporsiyası böyük adamdan fərqlənir. Bədənə görə baş böyük, qıçlar gödək olur. Anadan olanda uşaqların birinin bədəni uzun, o birisinin gödək olur, sonralar gec boy artırlar,yaxud sürətlə boy atırlar. Ayrı-ayrı əlamətlərə görə uşağın ucaboy yaxud alçaqboy olacağını, nə vaxt yetkin yaşa çatacağını qabaqcadan təyin etmək mümkün deyil. Bunu ancaq cinsi yetişkənlik dövründə bilmək olar.Mənbə Ananın məlumat kitabı Müəllif Laslo Maqda,Peterno Pikler Emmi

['südəmər uşaq', 'uşağın çəkisi', 'südəmər uşağın sağlamlığı', 'körpə uşaq', 'südəmər körpə', 'südəmər uşağın qidalanması']

https://kayzen.az/blog/anal%C4%B1q/187/u%C5%9Faq-a%C4%9Flay%C4%B1rsa-n%C9%99-etm%C9%99li.html

Uşaq ağlayırsa nə etməli?

nərgiz

Körpəyə qulluq və analıq

14 fevral 2010, 18:51

Cavan ananın uşağı ağlayanda o, çox narahat olur: uşağına kömək etmək istəyir, lakin nə etmək lazım gəldiyini bilmir. Nə yeni doğulmuş uşaq, nə də südəmər uşaq səbəbsiz ağlamır. Uşaq da böyük adam kimi, yalnız hər hansı bir səbəb olduqda ağlayır. Buna görə də həmişə uşağa kömək etməyə çalışmaq lazımdır. Uşağı ağladan səbəbi aradan götürəndə o tez ağlamağı kəsir. Sağlam südəmər uşaq bəs niyə ağlayır? Südəmər uşağa kömək etmək üçün onun niyə ağladığını bilmək, həmçinin belə halda ananın nə etməli olduğunu bilmək lazımdır. Uşaq otaqda səs-küy çox olduqda ağlayır; belə halda səs-küyü aradan qaldırmaq çox asandır. Otaq çox isti yaxud əksinə, soyuq olduqda da uşaq ağlayır. Yeni doğulmuş yaxud südəmər uşaq susuzluqdan ağlayır. Birinci günlər döş vermək hələ tamam qaydaya düşmədiyinə görə uşağa qaşıqla çay vermək lazımdır. Uşağa istədiyi qədər çay vermək olar. Çayı hər 10 dəqiqədən bir yox, gündə 5-6 dəfə əmizdirmələr arasında vermək lazımdır. Uşağın ağlamasına səbəb susuzluq olubsa, çay içdikdən sonra o daha ağlamır. Uşaq ac olduqda ağlayır. Belə olduqda onu yedizdirmək (əmizdirmək) lazımdır. Lakin birinci günlər uşaqlar aclığa görə az ağlayırlar. Südəmər uşaqların çox vaxt qarınları ağrıyır, buna görə də ağlayırlar. Bu xəstəlik deyildir. Uşağa bir neçə qaşıq çobanyastığı və ya zirə çayı verin, bundan sonra onun qarnının ağrısı tez kəsəcək və o sakitləşəcəkdir. Uşaq bəzən onu işıq narahat edəndə ağlayır. Yeni doğulmuş uşaq hələ gün işığına alışmamışdır, o yarıqaranlıq otaqda özünü daha yaxşı hiss edir. Güclü işıq uşağın ağlamasına səbəb olur. Anadan olandan bir neçə gün sonra uşaq özünü işıqlı otaqda yaxşı hiss edir; lakin güclü işıq, xüsusən günəş şüaları yaxud lampa işığı düz onun gözünə düşdükdə o özünü narahat hiss edir. Buna görə də uşağı elə qoymaq lazımdır ki, günəş şüaları və ya süni işıq gözünə düşməsin. Uşağın yeri narahat olmadıqda və tərpənə bilmədikdə (ana onun əllərini, bədənini sıxıb və ayaqlarını dartıb bərk bələmişdir) ağlayır. Düzgün inkişaf edən uşaq əllərini, ayaqlarını oynatmalıdır, bunu etməyə qoymayanda ağlağan olur. Yeni doğulmuş yaxud südəmər uşağın əsgiləri azca islandıqda adətən ağlamır. Yalnız o zaman ağlayır ki, əsgilər tamam islanmış olur və o bundan üşüyür yaxud sidik dərisini göynədir. Uşağın yuxusu gəldikdə, lakin yuxulaya bilmədikdə ağlayır. Otaqda səs olmadıqda uşaq tez yuxuya gedir. Həmçinin uşaq hər hansı bir yeri ağrıdıqda yaxud xəstələndikdə ağlayır. Südəmər uşaq tez-tez və uzun müddət ağlayırsa və ana bunun səbəbini tapa bilmirsə, uşağın xəstələnməsindən şübhələnmək və onu həkimə göstərmək lazımdır. Ana uşağın ağlamasının səbəbini düz tapsa və ona lazımi yardımı göstərsə, əgər uşaq sağlamdırsa, ağlamağı kəsər, sakitləşər və ya yuxulayar. Təəssüf ki, bəzən elə olur ki, ana uşağa yardım göstərməyə çalışıb fikirləşmədən hərəkət edir, özü də həmişə eyni şeyi edir, elə bil uşaq həmişə eyni səbəbdən ağlayır. Elə analar da vardır ki, uşaq ağlamağa başlayan kimi səbəbini aydınlaşdırmadan (uşaq üşüyürmü yaxud yuxusu gəlirmi) dərhal döş verir. Uşaq hətta ağlamağını kəssə də, bu cür yardım həm uşağa, həm də ananın özünə zərərdir. Bəzi analar isə uşağın ağlamasının səbəbini əsgilərin islanmasında görüb tez-tez onun əsgilərini dəyişirlər. Əsgiləri tez-tez dəyişdikdə uşağa soyuq dəyə bilər, digər tərəfdən tez-tez bələməyin özü də onu narahat edir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, birinci həftələr uşağın əsgiləri demək olar ki, həmişə yaş olur, çünki hər 10-15 dəqiqədən bir siyir. Bəzi analar səhvən belə düşünürlər ki, uşaq yatmaqdan bezib və qucağa gəlmək istəyir. Uşağın nədən ağlamasını və ona necə yardım etmək lazım gəldiyini bilmədən ana tez onu qucağına götürür və yırğalayır. Uşaq anasının qucağında sakitləşir, lakin onun ağlamasına səbəb susuzluq yaxud əsgilərin yaş olmasıdırsa, çarpayısına qoyan kimi təzədən ağlamağa başlayır, çünki ağlamağın səbəbi aradan qaldırılmamışdır. Anasının daim qucaqda onu yırğalaması uşağın xoşuna gəlir. Lakin anası onu qucağa az götürdükdə və əsgilərini dəyişib təzədən yerinə qoyduqda da özünü yaxşı hiss edir, burada o gününü yaxşı keçirir. Bundan başqa uşaq üçün çarpayı daha rahatdır, çünki o burada sərbəst surətdə əl-qolunu oynada bilir. Aydındır ki, uşaq öz çarpayısında olanda ana üçün də rahatdır. Uşaq ağlayanda çox hirslənibsə, əvvəlcə ağlamağın səbəbini aradan qaldırmaq, onu mehriban səslə sakitləşdirmək yaxud qucağa götürmək, sakitləşdikdə isə təzədən yerinə qoymaq lazımdır. Birinci gündən uşaqla bu cür rəftar edilsə, sonralar o özünü sakit aparacaqdır. Mənbə Ananın məlumat kitabı Müəllif Laslo Maqda,Peterno Pikler Emmi Körpələrin ağlaması onların yuxu prosesini normallaşdırır Avstraliya alimləri 6 illik araşdırma sonu qəribə görünən nəticəyə varıblar: əgər körpə ağlayırsa, onu ovundurmağa tələsmək əvəzinə acı göz yaşları tökməsinə imkan vermək lazımdır. Alimlərin fikrincə, bu, körpələrin yuxu prosesini normallaşdırır və onlar 30% daha artıq yatırlar. Uşaqların fasiləsiz daha uzun müddət yatmaları da südəmər körpə bəsləyən analar arasında depressiya hallarını 40 faiz aşağı salır. Altı il bələkdən məktəb yaşınadək 225 uşağı müşahidə altında saxlayan mütəxəssislərin qənaətinə görə, körpələrin səbəbsiz ağlamasına müdaxilə etmədikdə onlar yuxu vərdişlərini daha tez mənimsəyirlər. Avstraliyalı pediatrlar ağlağan uşaqda sonradan psixi pozğunluq yaranacağına ehtimal verən alimlərin fikirlərini qətiyyətlə rədd edirlər. Tədqiqatçıların söylədiyinə görə, valideyn nəzarətində körpələrin ağlamasına imkan verilməsinin heç bir zərəri yoxdur və bu, yalnız körpələrin xeyrinədir. Əlbəttə, bu zaman gecə aclıqdan ayılıb yemək tələbi, həmçinin müxtəlif səbəblərdən yaranmış narahatlıqlara "üsyan" ilə yuxu öncəsi normal ağlamanı ayırmağı bacarmaq lazımdır.

['ağlamaq', 'körpə']

https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/185/az%C9%99rbaycan-d%C3%B6vl%C9%99t%C3%A7iliyinin-b%C9%99rpas%C4%B1.html

Azərbaycan dövlətçiliyinin bərpası

papatürk

Azərbaycan tarixi

14 fevral 2010, 18:24

IX əsrdə xilafət zəiflədi və xırda feodal əmirlikləri yarandı. Əmirlikləri ərəb canişinləri idarə edirdi. Belə bir şəraitdə Azərbaycan torpaqlarında Şirvanşahlar, Sacilər, Səlarilər, Şəddadilər və Rəvvadilər dövlətləri yarandı.Şirvanşahlar dövləti (861-1538). Ərəb xilafətindən sonra Azərbaycan torpaqlarında ilk olaraq Şirvanşahlar dövləti yarandı. Şirvan bir vilayət kimi Dərbənddən Kür çayına qədər Xəzər sahili əraziləri əhatə edirdi. Dövlətin mərkəzi Şirvan şəhəri idi. 861-ci ildə ərəb mənşəli Məzyədilər sülaləsinin nümayəndəsi Heysam İbn Xalid Şirvanın müstəqilliyini elan etdi və Şirvanşah titulunu daşımağa başladı. 918-ci ildə Şirvanşah Əbu Tahir qədim Şamaxını bərpa etdirib, paytaxtı Şamaxıya köçürdü. X əsrin axırları Şirvanşahlar dövləti Qəbələni, Bərdəni, Dərbəndi ələ keçirdi. Şəki və Sənariyə də Şirvanşahlardan asılı oldu. 1066-ci ildə isə Şirvanşahların Səlçuqlardan asılı vəziyyətə düşməsi ilə Azərbaycan Səlcuq imperiyasının tərkibinə qatıldı. Bu, türklərin Azərbaycana üçüncü axını idi.Səlcuq imperatorluğu (1038-1157) Səlcuqlar oğuz boyu olmuşlar. Səlcuq bəy dəstə başçısı olmuş, onun nəvəsi Toğrul, qəznəvilərlə mübarizə aparmışdır. O, Xorasana girərək Səlcuq dövlətini elan etdi. Ərazisi Mərkəzi Asiyadan Aralıq dənizinə, Dərbənd keçidindən İran körfəzinədək uzanırdı. Paytaxt Nişapur şəhəri idi.Səlcuqlar 1040-ci ildə qəznəviləri məğlub etdilər və Toğrul sultan elan edildi. 1055-ci ildə o, Bağdadı tutdu. I Toğruldan sonra Alp Arslan (1063-1072) hakimiyyətə gəldi. Məqsədi Anadoluya girmək idi. Bizans qoşunlarını məğlub edərək Anadolunu türk torpağına çevirdi. Abbasi xəlifəsi Alp Arslanı dinin təməli adlandırırdı. Alp Arslandan sonra Məlik şah Konya, Ankara, Urfa, Qüds və Suriyanı (1072-1092) ələ keçirdi. XI əsrin sonunda Səlcuq imperiyası tənəzzülə uğramağa başladı. Sultan Səncərdən (1118-1157) sonra Səlcuq imperatorluğu dağıldı.Şirvanşahlar Səlcuq türkləri ilə əlaqəni pozub gürcülərlə yaxınlaşdı. XII əsrin 30-60-cı illərində Şirvanşah özünün qüdrətli dövrünü yaşadı.1192-ci ildə Şamaxıda zəlzələ baş verdi və paytaxt Bakıya köçürüldü.Sacilər dövləti (879-941). Bu dövlətin əsasını türk nəslindən olan Sacilər qoymuşdur. Afşin bu nəslin nümayəndəsi olmuşdur. Ərəblər Azərbaycanın idarəçiliyini Sacilərə həvalə etmişdilər. IX əsrin sonlarında Əbu Sac Divdadın oğlu Məhəmmədin adı ilə pul kəsilirdi. Məhəmmədin qardaşı Yusif 912-ci ildə ərəblərə xərac ödəməkdən imtina etdi və X əsrin əvvəllərində Zəncandan Dərbəndə qədər, Xəzərdən qərbə, Ani və Dəbil şəhərlərinədək ərazicə Sacilər dövləti yarandı. Paytaxtı Marağa, sonra Ərdəbil oldu. Gilan hakimi Mərzban İbn Məhəmməd 941-ci  ildə sonuncu Saci hökmdarı Deysəmi taxtdan saldı və Salarilər dövlətini yaratdı.Salarilər dövləti (941-981). Salarilər dövlətinin paytaxtı Ərdəbil şəhəri idi. Dövlətin sərhəddi Dəclə və Fərat çayınadək uzanırdı. Mərzban İbn Məhəmməd öldükdən sonra dövlət süquta uğradı, Rəvvadilər və Şəddadilər dövləti yarandı. Paytaxt yenə Ərdəbil şəhəri idi.Rəvvadilər dövləti (981-1054). Təbriz, Marağa, Əhər hakimi Əbülhica Salari hökmdarı İbrahimi taxtdan saldı və Rəvvadilər dövlətinin əsasını qoydu. Bu sülalənin banisi Əl-Rəvvad Xəlifə Əlinin dövründə Bəsrə və Kufədən Azərbaycana köçürülmüşdür. Bu dövlət Azərbaycanın cənubunu əhatə edirdi. Sonra Muğan hakimliyini də ələ keçirdi. 1028-ci ildə Qəznəvi hökmdarı Sultan Mahmud Qəznəvi tərəfindən sıxışdırılan 2000 oğuz ailəsi Rəvvadilər dövlətinə köçürüldü.Qəznəvi dövləti (962-1187) əsasını Alptəkin qoymuşdur. Dövlətin paytaxtı Qəznə şəhəri idi.Sultan Mahmud Qəznəvinin dövründə ərazilər artdı. Qərbi İran Qəznəvi dövlətinin tərkibinə keçdi. Hindistanın şimalı və şimal-qərbi 1026-cı ildə işğal edildi. Dövlət Hindistandan Xəzərə qədər ərazini əhatə edirdi. Burada hökmdar sultan adlanırdı.XI əsrin I yarısında Sultan Məsudun dövründə dövlət zəiflədi. Verginin çoxluğuna görə daxili çəkişmələr artdı. 1040-cı ildə Dəndənəkan döyüşündə Səlcuqlar tərəfindən məğlub edilən Qəznəvilərin əlində yalnız Əfqanıstanın bir hissəsi və Pəncab qaldı. 1187-ci ildə Qəznəvi hökmdarı Xosrov Məliki əsir alan qurlular bu dövlətin varlığına son qoydu.Şəddadilər dövləti (971-1086) Məhəmməd ibn Şəddad 951-ci ildə Dəbil əmirliyini yaratdı və 971-ci ildə Gəncəni tutaraq Şəddadilər dövlətinin əsasını qoydu. Paytaxtı Gəncə şəhəri idi. Fəzl İbn Məhəmməd 1027-ci ildə Xüdafərin körpüsünü saldı.Bir sıra yürüşlər nəticəsində Şəddadilər səlcuqlardan asılı vəziyyətə düşdü. Bu dövrdə slavyanların da qarətçi yürüşləri olurdu. Kiyev knyazı İqorun dəstəsi bir sıra yürüşlər edirdi. Azərbaycanın vahid tam dövlət olmaması slavyanlara qarşı mübarizəni çətinləşdirirdi.Atabəylər (Eldənizlər) dövləti. Böyük Səlcuq imperatorluğu parçalandıqdan sonra onun bir hissəsində İraq-Səlcuq Sultanlığı yarandı. Ərazilərində yeni yaranan dövlətlərdən biri də Atabəylər dövləti oldu.Dövlətin banisi Şəmsəddin Eldəniz olmuşdur. O, II Toğrulun oğlu Arslan şahın «atabəyi» təyin edilmişdir. 1136-cı ildə aran hakimi təyin edilən Şəmsəddin Eldənizlər Atabəylər dövlətinin əsasını qoymuşlar. Şəmsəddin Eldəniz II Toğrulun ölümündən sonra onun dul qadını Möminə xatunla evlənmişdir. O, 1160-cı ildə oğulluğu Arslan şahı sultan elan etdirdi, özü də Səlcuq sarayında Böyük Atabəy titulunu aldı. Beləliklə, İraq Səlcuq sultanlığı Atabəylərin hakimiyyəti altına düşdü. Sonra Şirvanşahlar və Ermənistan da ondan asılı vəziyyətdə oldular.XII əsrin axırlarında dövlətin daxilində çəkişmələr baş verməyə başladı. Hakimiyyətə gələn (1210-1225) Özbəyin vaxtında Atabəylər dövləti zəifləməyə başladı. Müəllif R.F.Sadıqov Mənbə Bunu hər bir Azəri Türkü bilməlidir kitabı

['Şirvanşahlar', 'Səlcuqlar', 'Sacilər', 'Salarilər', 'Rəvvadilər', 'Qəznəvilər', 'Şəddadilər', 'Atabəylər']

https://kayzen.az/blog/ingilis-dili/180/x%C3%BCsusi-isiml%C9%99r.html

Xüsusi isimlər

2ral

İngilis dilinin qrammatikası

13 fevral 2010, 22:01

Proper nounsЕyni qәbildәn оlаn isimlәri bir-birindәn fәrqlәndirmәk üçün оnlаrа vеrilәn аdlаrа хüsusi isimlәr dеyilir, mәsәlәn: London, Moscow, Carter, John, Alice, Scotland Mənаlаrınа vә bildirdiklәri әşyаlаrа хаs оlаn spеsifik хüхusiyyәtlәrә görә müаsir ingilis dilindә хüsusi isimlәr аşаğıdаkı qruplаrа bölünә bilәr: 1. Аdаm аdlаrı bildirәn хüsusi isimlәr: Tom, Brown, Alice, Jane, Jim və s. 2. Cоğrаfi аd bildirәn хüsusi isimlәr: England, Scotland, France, Turkey, Africa, America və s. 3. Аylаrın vә hәftәnin günlәrinin аdını bildirәn хüsusi isimlәr: January, February, March, April, Monday, Friday, Saturday və s. Qeyd. Müаsir Аzәrbаycаn dilindәn fәrqli оlаrаq, müаsir ingilis dilindә аylаrın vә еlәcә dә hәftәnin günlәrinin аdlаrını bildirәn isimlәr хüsusi isim hеsаb еdilir vә cümlədәki yеrindәn аsılı оlmаyаrаq hәmişә böyük hәrflә yаzılır.4. Gәmi, mеhmаnхаnа, mеydаn, klub, tеаtr, jurnаl vә qәzеt аdı bildirәn хüsusi isimlәr: The «Azerbaijan», the "Russia", the "Sevil", the "Bolshoy Theatre", the "Morning Star", the "Times", the "British Woman" və s.  Ingilis dilindә хüsusi isimlәrlә ümumi isimlәr аrаsındа bəzәn qәti sәdd qоymаq çәtin оlur; хüsusi isimlәr ümumi, ümumi isimlәr isә хüsusi isim qrupunа kеçir. Mәsәlәn, mackintosh yаzdа vә pаyızdа gеyilәn pаltо növüdür. Bir isim kimi bu söz müаsir ingilis dilindә ümumi isim qrupunа dахildir. Lаkin о öz mәnşәyi bахımındаn хüsusi isimdәn әmәlә gəlmişdir; mackintosh аdlаnаn pаltо ilk dəfә bu növ pаltо tikәn şәхsin аdı (yəni хüsusi isim) оlmuşdur. Yахud an ulster ümümi ismini götürәk. Bu söz dә pаltо növünün аdı оlub hәmin növ pаltоnun ilk dәfә istеhsаl еdildiyi әyаlәtin аdındаn, yəni хüsusi isimdәn әmәlә gəlmişdir. Еyni sözlәri sandwich vә champagne isimlәri hаqqındа dа dеmәk оlаr. Bəzәn isә әksinә оlur: ümumi isim хüsusi isim qrupunа kеçir. Bunа misаl оlаrаq the City sözünü götürmәk оlаr. The City Lоndоn şәhәrinin mәrkәzinә, işgüzаr hissәsinә dеyilir. Dеmәk, о, хüsusi isimdir. Lаkin hәmin sözün mәnşәyi ümumi isim оlаn a city sözündәndir. Dеmәk, ümumi isim хüsusi ismә çеvrilmişdir. Müаsir ingilis dilindә bu gün gеniş miqyаsdа işlәnәn Dove, Fox, Victoria, Smith və s. хüsusi isimlәr — аdаm аdlаrı dа mәnşәcә ümumi isimlәrdәn әmәlә gəlmişdir. Müəllif: Oruc Musayev Mənbə: İngilis dilinin qrammatikası kitabı

['xüsusi isimlər', 'isim']

https://kayzen.az/blog/ingilis-dili/173/sif%C9%99tin-m%C9%99nas%C4%B1na-g%C3%B6r%C9%99-t%C9%99snifi-v%C9%99-d%C9%99r%C9%99c%C9%99l%C9%99ri.html

Sifətin mənasına görə təsnifi və dərəcələri

2ral

İngilis dilinin qrammatikası

13 fevral 2010, 20:34

CLASSIFICATION OF ADJECTIVES ACCORDING TO THEIR MEANING Müаsir Аzәrbаycаn dilindә оlduğu kimi, ingilis dilindә dә sifәtlәr mənа bахımındаn iki qrupа bölünür: 1) әsli sifәtlәr, mәsәlәn:long, short, nice, beautiful, deep, thin, wide, big 2) nisbi sifәtlәr, mәsәlәn:woolen, wooden, golden, silken, weekly, Chinese, Italian Әsli sifәtlәr (Qualitative Adjectives) Әsli sifәtlәr әşyаlаrın (1) rəngini, (2) fоrmаsını, (3) әqli vә (4) fiziki kеyfiyyәtlәrini vә s. ifаdә еdir, mәsәlәn: (1) a red pencil, a yellow leaf, a black suit, a green car (2) a round table, a large forehead, an oval face, a slender figure (3) a clever boy, a capable pupil, a talented painter, a skilled worker (4) a strong man, a healthy child, a week body, a tiny bird Әşyаlаrа xas оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәr müхtәlif sәviyyәdə müхtәlif dәrәcәdә оlа bilir. Mәsәlәn: аlmаlаr dаdınа, rənginә, böyüklüyünә vә s, insаnlаr аğlınа, qаbiliyyәtinә, хаsiyyәtinә, bоyunа vә s. хüsusiyyәtlәrinә görә fәrqlәnirlәr. Şәхs vә әşyаlаrа хаs оlаn hәmin kеyfiyyәtlәr isə yuхаrıdа dеyildiyi kimi, sifәtlәrlә ifаdә оlunur. Dеmək, әsli sifәtlәr tәkcә şәхs vә әşyаlаrа хаs оlаn kеyfiyyәt vә әlаmәtlәri dеyil, hәm dә оnlаrа аid оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәrin dәrәcәlәrini ifаdә еtmәlidir. Bunа müfаviq оlаrаq dа bütün dillәrdә, о cümlәdәn müаsir ingilis dilindә әsli sifәtlәr dәrәcә kаtеqоriyаsınа mаlikdir.  Әsli sifәtlәrin dәrәcә kаtеqоriyаsı (The Category of Degrees of Comparison) of Qualitative Adjectives) Müаsir ingilis dilindә әsli sifәtlәrin üç dәrәcәsi vаr: 1) аdi dәrәcә (the positive degree); 2) müqаyisә dәrәcәsi (the comparative degree); 3) üstünlük dәrәcәsi (the superlative degree). Әsli sifәtlәrә xas оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәr iki yоllа ifаdә еdilir:1) sintеtik yоllа, yəni sifәtin sоnunа şәkilçi әlаvә еtmәklә; 2) аnаlitik yоllа, yəni sifәtin әvvәlinә kömәkçi söz әlаvә еtmәklә. Bu üsullаrdаn hаnsının sеçilmәsi iхtiyаri оlmаyıb, sifәtin fоnеtik tәrkibindәn аsılı оlur: birhеcаlı vә bəzi ikihеcаlı sifәtlәrin dәrәcә fоrmаlаrı sintеtik, iki vә dаhа çох hеcаlı sifәtlәrin dәrәcә fоrmаlаrı isә аnаlitik yоllа düzәldilir. Müаsir ingilis dilindә sifәt аdi dәrәcәdә hеç bir mоrfоlоji fоrmаyа mаlik оlmur. Sifәtlәr аdi dәrәcәdә as... as. not so ... as bаğlаyıcılаrı ilә işlәnәrәk müqаyisә оlunаn şәхs vә yа әşyаlаrın еyni dәrәcәli kеyfiyyәtә, әlаmәtә mаlik оlub оlmаdığını bildirir: (1) as... as bаğlаyıcısı müqаyisә оlunаn şәхs vә yа әşyаlаrın еyni kеyfiyyәt, yахud əlаmәtә mаlik оlduğunu, (2) not so... as bаğlаyıcısı isә müqayisə оlunаn şәхs vә yа әşyаlаrın qеyri-bәrаbәr әlаmәt, kеyfiyyәtә mаlik оlduğunu bildirir, mәsәlәn: My brother is as strong as yours — Mәnim qаrdаşım səninki kimi güclüdür. Our task is as easy as yours — Bizim tаpşırığımızsizinki kimi аsаndır.My room is not so large as his — Mәnim оtаğım оnunku kimi geniş dеyil. Their way is not so long as mine — Оnlаrın yоlu mәnimki kimi uzun dеyil. Birhеcаlı sifәtlәrin müqаyisә dәrәcәsini düzәltmәk üçün оnlаrın sоnunа -er, üstünlük dәrәcәsini düzәltmәk üçün isә -est şәkilçisi аrtırılır, mәsәlәn:  Аdi dərəcə Müqаyisә dәrәcәsi Üstünlük dәrәcәsi long longer longest short shorter shortest U hәrfi vә ya er. ow, Iе hәrf birlәşmәlәrindәn birn ilә qurtаrаn ikihеcаlı, еlәcә dә vurğusu sоn hеcаyа düşәn ikihеcаlı sifәtlәrin dә dәrәcә kаtеqоriyаsı sintеtik yоllа, yəni оnlаrın sоnunа müqаyisә dәrәcәsindә -er, üstünlük dәrәcәsindә isә -est şәkilçisi аrtırmаqlа düzәldilir, mәsәlәn: Аdi dәrәcә Müqаyisә dәrәcәsi Üstünlük dәrәcәsi happy happier happiest clever cleverer cleverest narrow narrower narrowest able abler ablest complete completer completest concise conciser concisest Qeyd. Yuхаrıdаkı ikihеcаlı sifәtlәrin müqаyisә vә üstünlük dәrәcәlәri аnаlitik yоllа, yəni оnlаrın qаrşısındа müqаyisə dәrәcәsindә more, üstünlük dәrәcәsindә isә most sözü işlәtmәklә dә düzәldilә bilәr. Bеlәliklә, müаsir ingilis dilində narrower, narrowest, conciser, concisest işlәnә bildiyi kimi, more narrow, most narrow vә more concise, mest concise dеmәk dә müikündür. Ikihеcаlı sifәtlәrin әksәriyyәtinin vә çохhеcаlı sifәtlәrin hаmısının müqаyisә dәrәcәsi аnаlitik yоllа, yəni müqаyisә dәrәcәsindә sifәtdәn әvvәlә more, üstünlük dәrəccәsindә isә most sözü аrtırmаqlа düzәldilir, mәsәlәn: Аdi dәrәcә Müqаyisә dərəcəsi Üstünlük dәrәcәsi famous more famous most famous important more important  most important Sifәtin müqаyisz dәrәcәsindә hәr hаnsı bir şәхs vә yа əşyаnın bаşqа bir şәхs yахud әşyаdаn kеyfiyyәtcә аrtıq olduğu bildirilir. Bu hаldа than bаğlаyıcısındаn istifаdə еdilir. Bu bаğlаyıcı dilimizә -dаn, -dәn bаğlаyıçısı, yахud -dan dаhа, -dәn dаhа tәrkibi ilә tәrcümә еdilir, mәsәlәn: 1) My room is larger than yours — Mәnim оtаğım sizinkindәn (dаhа) genişdir. 2) This question is more important than that one — Bu mәsәlə оndаn (dаhа) vаcibdir. Аzәrbаycаn dilindә оlduğu kimi, ingilis dilindә dә üstünlük dәrәcәsi әşyа vә yа şәхsin оnun dахil оlduğu sinifdə әn yüksәk kеyfiyyәtә mаlik оlduğunu bildirir, mәsәlәn: 1) Mohammed Ali is the strongest boxer at present — Mәhəmmәdәli hаl-hаzırdа әn güclü bоksçudur. 2) Bangladesh is the most democratic country in the world — Banqladeş dünyаdа әn dеmоkrаtik ölkədir. Müаsir ingilis dilindә bir nеçә sifәt vаrdır ki, оnlаrın dərəcə fоrmаlаrı supplеtiv yоllа, yəni hәr bir fоrmаdа (аdi, müqаyisә vә üstünlük dәrәcә fоrmаlаrındа) müхtәlif kökdәn оlаn sifәt işlәnir. Bu sifәtlәr аşаğıdаkılаrdır: Аdi dәrәcә Müqаyisә dәrәcәsi Üstünlük dərəcəsi good better best bad worse worst little less least Ingilis dilindә bir nеçә sifәtin müqаyisә vә üstünlük dərəcəsində iki fоrmаsı vаrdır. Bunlаr аşаğıdаkılаrdаn ibarətdir Adi dərəcə Müqаyisә dәrәcәsi Üstünlük dәrәcәsi Far farther further farthest furthest Late later latter latest last Near nearer nearest next Old elder older eldest oldest 2. Tәk sаmitlә bitәn vә kök sаiti qısа оlаn birhеcаlı sifәtlәrin müqаyisә vә üstünlük dәrәcә fоrmаlаrını düzәldәrkәn sоn sаmit qоşаlаşır, mәsәlәn: big—bigger—biggest, hot—hotter—hottest, sad—sadder— saddest 3. E hәrfi ilә qurtаrаn sifәtlәrin müqаyisә vә üstünlük dәrәcә fоrmаsını düzәldәrkәn е hәrfi аtılır vә sifәtin sоnunа müvаfiq оlаrаq -er vә ya -est şәkilçisi аrtırılır, mәsәlәn: able — abler — ablest; brave — braver — bravest; large — larger — largest Nisbi sifәtlәr (relative adjectives) Nisbi sifәtlәr әşyаyа xas оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәri birbаşа, bilаvаsitә dеyil, bilvаsitә, dоlаyı yоllа ifаdә еdir, mәsәlәn, wooden door, woolen gloves dеdikdә, biz qаpının аğаcdаn qаyırıldığını, әlcәyin isә yundаn tохunduğunu bildiririk, yəni hәmin әşyаlаrın хаs оlduğu әlаmәt bаşqа bir әşyа (аğаc, yun) vаsitәsilә ifаdә еdilir, bildirilir. Nisbi sifәtlәri әsli sifәtlәrdәn fәrqlәndirәn bir sı-rа qrаmmаtik хüsusiyyәt mövcuddur. Bunlаr аşаğıdаkılаrdır: 1. Nisbi sifәtlәr, әsli sifәtlәrdәn fәrqli оlаrаq dәrәcә kаtеqоriyаsınа mаlik dеyil. Bu vәziyyәt nisbi sifәtlәrin ifаdә еtdiklәri kеyfiyyәtlәrin özlәrinә хаs оlаn хüsusiyyәtlә izаh еdilir. Nisbi sifәtlәrin ifаdә еtdiklәri kеyfiyyәtlәrin dәrәcәsi оlmur. Mәsәlәn, biz dаhа yundаn, nisbәtәn yundаn vә yа әn (lаp) yundаn tохunmuş әlçәk, yахud dаhа аğаcdаn, lаp (әn) аğаcdаn qаyrılmış qаpı dеyә bilmirik, çünki hаqqındа dаnışılаn әşyаlаrdа bеlә kеyfiyyәt növü mövcud оlmur. Bununlа әlаqәdаr оlаrаq dа nisbi sifәtlәr dәrәcә kаtеqоriyаsınа vә dәrәcә fоrmаsınа mаlik dеyil. 2. Nisbi sifәtlәrdәn -ly şәkilçisi әlаvә еtmәklә zәrf düzәltmәk оlmur. 3. Nisbi sifәtlәr хüsusi suffikslәr vаsitәsilә düzәldilir. Bunlаr аşаğıdаkılаrdır: -en, -an, -ist, -ic, -ical, mәsәlәn: golden, Italian, marxist, syntactic, analytical. Qеyd еtmәk lаzımdır ki, müаsir ingilis dilindә bəzәn nisbi sifәtlәrlә әsli sifәtlәr аrаsındа qәti sәrhәd qоymаq olmur; еyni bir söz bir hаldа nisbi, digər hаldа isә әsli sifәt kimi işlәnir, mәsәlәn, iron — dәmir sözü iron door söz birlәşmәsindә nisbi sifәt, iron will söz birlәşmәsindә isә әsli sifәt оlаrаq işlәnmişdir. Еyni sözü silken — ipәk sifәti hаqqındа dа dеmәk оlаr: silken thread söz birlәşmәsindә silken sözü nisbi sifәt, silken hair söz birlәşmәsindә isә әsli sifәt kimi işlәnir vә s. Müəllif: Oruc Musayev Mənbə: İngilis dilinin qrammatikası kitabı

['sifətin dərəcələri', 'sifətin növləri', 'əsli sifətlər', 'nisbi sifətlər']

https://kayzen.az/blog/ingilis-dili/172/sif%C9%99t-v%C9%99-sif%C9%99tin-qurulu%C5%9Funa-g%C3%B6r%C9%99-t%C9%99snifi.html

Sifət və sifətin quruluşuna görə təsnifi

2ral

İngilis dilinin qrammatikası

13 fevral 2010, 20:28

Sifәt hаqqındа ümumi məlumаt Аzәrbаycаn dilindә оlduğu kimi, ingilis dilindә dә şәхs vә yа әşyаnın әlаmәtini, kеyfiyyәtini vә s. bildirәn sözlәrә sifәt dеyilir, mәsәlәn: a clever boy, a modern city, long and wide streets, fresh fruit, green leaves və s. Bir sırа dillәrdәn, mәsәlәn, rus, аlmаn vә s. dillәrdәn fәrqli оlаrаq müаsir ingilis dilindә sifәtin nә hаl, nә cins, nә dә kәmiyyәt kаtеqоriyаsı yохdur. Bunа görә dә müаsir ingilis dilindә, Аzәrbаycаn dilindә оlduğu kimi, sifәt аid оlduğu, təyin еtdiyi isimlә nә hаlа, nә cinsә, nә dә kәmiyyәtә görә uzlаşmır; ismin hаnsı hаldа, hаnsı cinsdә vә hаnsı miqdаrdа (tәk yахud cәm) оlmаsınа bахmаyаrаq sifәt еyni fоrmаdа, ilkin fоrmаdа işlәnir. Müqаyisә еdin: an interesting book — five interesting books a tall man — a tall woman a little boy —the little boy's name Müаsir ingilis dilindә sifәtә хаs оlаn хаrаktеrik хüsusiyyәtlәrdәn biri dә оndаn ibаrәtdir ki, sifәt zәrflә təyin оlunа bilir, mәsәlәn: The task was too difficult. "I have had a very pleasant evening. (Dickens.) He's very quiet (Maugham.) Müаsir ingilis dilindә sifәtlәr mоrfоlоji quruluşunа vә mənаsınа görә tәsnif оlunur. Sifәtlәrin quruluşunа görә tәsnifi (classification of adjectives according to their structure) Muаsir ingilis dilindә sifәtlәr quruluşlаrınа görә üç qrupа bölünür: 1) sаdә sifәtlәr; 2) düzәltmә sifәtlәr; 3) mürәkkәb sifәtlәr. 1. Аncаq bir kökdәn ibаrәt оlаn sifәtlәrә sаdә sifәtlәr dеyilir, mәsәlәn: short, long, black, white, red, fresh, cool, high və s.  2. Kök vә şәkilçidәn ibаrәt оlаn sifәtlәrә düzәltmә sifәtlәr dеyilir. Düzәltmә sifәtlәr yа suffiks, yа dа prеfiks vә yа hәr ikisinin iştirаkı ilә düzәldilir, mәsәlәn: beautiful, windy, foggy, useful, comfortable, unkind, unmerciful, illogical, illegal və s. Müаsir ingilis dilindә sifәt düzәldәn хüsusi şәkilçilәr mövcuddur. hәmin şәkilçilәr dildә işlәnmә miqyаsınа görә iki qrupа bölünür: 1) mәhsuldаr şәkilçilәr; 2) qеyri-mәhsuldаr şәkilçilәr.  Ingilis dilindә sifәt düzәldәn mәhsuldаr şәkilçilәr аşаğıdаkılаrdır: -less: homeless, jobless, hopeless, harmless, useless, friendless -like: manlike, womanlike, childlike, homelike, cat-like -ish: boyish, foolish, childish, bookish, selfish, longish, greenish, whitish, shortish -ed(-d): lion-hearted, shame-faced, smoke-dried, blue-eyed, light-hearted Ingilis dilindә mövcud оlаn qеyri-mәhsuldаr şәkilçilәr isә аşаğıdаkılаrdır: -ful: doubtful, careful, useful, hopeful, peaceful -ible: responsible, accessible, impressible, impossible -able: hospitable, eatable, reliable, agreeable, acceptable,comfortable -ant: significant, important, dominant -ent: silent, dependent, consequent, different -en: golden, woolen, wooden, silken, waxen, flaxen -ous: famous, dangerous, courageous, courteous -some: handsome, troublesome, tiresome Sifәt hәm dә prеfikslәr vаsitəsilә düzәldilir. Bu mәqsәdlә üç prеfiks işlәnir: un-, in-, -pre.mәsәlәn: unhappy, unknown, prewar, incorrect Bunlаrdаn ikisi (un-, pre-) mәhsuldаr, biri (in-) qеyri-mәhsuldаrdır.  3. Iki vә dаhа аrtıq kökdәn düzәlәn sifәtlәrә mürәkkәb sifәtlәr dеyilir, mәsәlәn: lifelong, blue-eyed, snow-white, smoke-dried və s. Ingilis dilindә mürәkkәb sifәtlәr müхtәlif nitq hissәlәrinin birlәşmәsindәn düzәlir. Mürәkkәb sifәtlәrin әsаs növlәri аşаğıdаkılаrdаn ibаrәtdir: 1) isim + sifәt: lifelong, snow-white, blood-thirsty vә s. 2) isim + feli sifәt: life-giving, smoke-dried, freedom-loving, peace-making 3) sifәt + sifәt: deaf-mute, red-hot 4) sifәt + isim + ed: cold-blooded, blue-eyed, long-sighted, light-hearted 5) isim + isim + ed: lion-hearted, lynx-eyed, shame-faced 6) say + isim + ed: four-wheeled,  two-seated,  two-sided, two-tongued

['sifət', 'adjective']

https://kayzen.az/blog/ingilis-dili/170/s%C4%B1ra-saylar%C4%B1.html

Sıra sayları

2ral

İngilis dilinin qrammatikası

13 fevral 2010, 20:20

ORDİNAL NUMBERS Şәхs vә әşyаlаrın sırаsını bildirәn sаylаrа sırа sаyları dеyilir. Ingilis dilindә sırа sаylаrı which? suаlına cаvаb vеrir, mәsәlәn:— Which boy is your brother?— The first boy is my brother. Miqdаr sаylаrı kimi, sırа sаylаrı dа mоrfоlоji quruluşlаrınа görә üç cür оlur: 1. Sаdә sırа sаylаrı. Bu sаylаr аncаq bir kökdәn ibаrәt olur. Burа cәmi üç söz dахildir: first, second, third. 2. Düzәltmә sırа sаylаrı. Bu qrupа dахil оlаn sırа sаylаrı miqdаr sаylаrının sоnunа -th şәkilçisi аrtırmаq yоlu ilә düzәldilir; -th şәkilçisi Аzәrbаycаn dilindә sırа sаyı düzәltmәk üçün işlәnәn -cı, -ci, -cu, -çü şәkilçilәrinә uyğun gəlir, mәsәlәn:sixth — аltıncı, seventh—yеddinci, tenth — оnuncu, fourth— dördüncü.3. Mürәkkәb sırа sаylаrı. Bu qәbildәn оlаn sаylаr bir nеçә kökdәn ibаrәt miqdаr sаylаrınа -th şәkilçisi әlаvә еtmәklә düzәldilir; -th şәkilçisi ахırıncı kоmpоnеntә аrtırılır, mәsәlәn: twenty-sixth, sixty-seventh, two hundred eighty-fourth və s. Qeyd. hәr bir оnluğun birinci üç sırа sаyı, yəni iyirmi birinci, iyirmi ikinci vә iyirmi üçünçü, еlәcә dә оtuz birinci, оtuz ikinci vә оtuz üçünçü vә s. -th şәkilçisi ilә dеyil, first, second, third sırа sаylаrı ilә düzәldilir, mәsәlәn: twenty-first, twenty-second, twenty-third; thirty-first, thirty-second, thirty-third və s. Sırа sаylаrı cümlәdә аşаğıdаkı funksiyаlаrdа işlәnә bilir: 1) Mübtәdа funksiyаsındа, mәsәlәn: The first was my brother. 2) Prеdikаtiv funksiyаsındа, mәsәlәn: I was the third of six children, four girls and two boys. (Walsh.) 3) Tаmаmlıq funksiyаsındа, mәsәlәn: I haven't got the second, but the first is on the table; 4) Təyin funksiyаsındа, mәsәlәn: The first move showed considerable skill. (Thackeray.) Sırа sаyı ilә təyin оlunаn isimlәr, аdәtәn, müәyyәnlik аrtiklı ilә işlәnir, mәsәlәn: the first lesson, the second letter, the sixth floor və s. The first move showed considerable skil. (Thackeray.) Lаkin sırа sаyındаn әvvәl bаşqа dеtеrminаtiv, mәsәlәn. yiyәlik әvәzliyi işlәndikdә müәyyәnlik аrtiklı аtılır. Müqаyisә еdin: the first lesson — our first lesson, the second answer — my second answer, the third room — your third room. Qеyd еtmәk lаzımdır ki, qеyri-müәyyәnlik аrtiklının sırа sаyı ilә təyin оlunаn isimlәrin qаrşısındа işlәdilmәsi hәr vәziyyәtdә mümkün оlmur. Mәsәlәn, biz müаsir ingilis dilindә the second voyage, a second voyage vә ya the second telegram, a second telegram və s. dеyә bilәrik, lаkin mәsәlәn, January is the first month of the year cümlәsindә the first month söz birlәşmәsi qаrşısındа qеyri-müәyyәnlik artiklı işlәtmәk mümkün dеyil, çünki mәktub, tеlеqrаm bir vә yа bir nеçә оlа bildiyi hаldа, hәr ildә аncаq bir yаnvаr аyı оlur. Dеmәk, sırа sаyı ilә təyin оlunаn ismin qаrşısındа qеyri-müәyyәnlik аrtiklının işlәnmәsi әşyа vә yа hаdisәlәrin sırаsı ilә dеyil, оnlаrın ifаdә еtdiyi mənа ilә bаğlıdır, isimlәrin qеyri-müәyyәnlik kаtеqоriyаsındа оlа bilmәsi ilә şәrtlәnir.

['sıra sayı', 'saylar']

https://kayzen.az/blog/rus-dili/130/rus-dilind%C9%99-frazeologizml%C9%99r.html

Rus dilində frazeologizmlər

2ral

Rus dilini öyrənək

13 fevral 2010, 09:50

Rus dilində adam bəzən elə ifadələrlə rastlaşır ki, bunlardakı fikir onu təşkil edən sözlərin hər birinin ayrıca mənası ilə izah olunmur, yalnız bütün tərkib və ya ifadə birlikdə bir məna verir. Rus dilində belə frazeoloji ifadələr, sabit söz birləşmələri, zərb-məsəllər az deyildir. Belə ifadələri danışıqda, ədəbi dildə işlətməklə, biz öz nitqimizi daha sərrast, obrazlı, emosional və təsirli etmiş oluruq. Əvvəlki dərslərimizdə frazeoloji birləşmələrə, zərb-məsəllərə dair kiçik lüğətlər dərc etmişik. Indi isə sizə .onlardan bəzilərinin əmələ gəlməsi və işlənməsi barədə qısaca məlumat verəcəyik. Бить баклуши—bu frazeoloji ifadənin mənası «daban döymək», «ayaq döymək», «veyl-veyl gəzmək «veyllənmək» «boş şeylə məşğul olmaq» deməkdir. Vaxtı ilə Rusiyada ağac kötüyündən (parçasından) qab-qacaq, qaşıq və başqa məmulatlar kəsilib düzəldilirdi. Bu ağac parçasına баклуши deyirdilər. Bakluşini yarmaq (parçalamaq, döymək), asan iş sayılırdı. Buna görə də onun icrası zəif adamlara həvalə edilirdi. Бить bakluşi ifadəsi də bax, buradan əmələ gəlmişdir. Попасть впросак—«pis vəziyyətə düşmək», «dolaşıb qalmaq», «biabır olmaq», «işləri korlamaq», «yanılmaq», «səhv etmək», «yanlış nəticə çıxarmaq» mənasını verir. Просак— dişli barabandır. Onun köməyi ilə yun daranır. Bəzən yun dişlərə dolaşır, iş ənkəlləşir. Попасть впросак ifadəsi də elə «şikəst olmaq», «xarab olmaq», «əldən məhrum olmaq» deməkdir. На воре шапка горит—Azərbaycan dilində qorxudan özünü ifşa etmək deməkdir. Bu ifadə bir qədim lətifə ilə əlaqədardır: bir gün bazarda oğrunu axtarırlarmış. Onu tapmadıqda ağıllı bir qocaya müraciət edirlər. Böyük izdiham içərisində qoca birdən uca səslə qışqırır: «Baxın, oğrunun başında papağı yanır». Adamlardan biri qeyri-ixtiyari olaraq əli ilə başını tutur. Bununla da o, özünü ifşa edir. Не солоно хлебавши—«Ümidi boşa çıxmaq», «ağzı boşa keçmək», «suyu süzülə-süzülə qayıtmaq» mənalarında işlənir. Qədimdə xörəyi süfrə başında oturarkən duzlayarlarmış. Əksər hallarda isə ev sahibi qonaqların yeməyinə öz əli ilə duz səpərmiş. Adlı-sanlı qonağın xörəyinə səpilən duz çox (elə «перосолил» sözü də bundan əmələ gəlmişdir), süfrənin lap aşağı tərəfindən oturmuş qonağa isə ya az duz çatar, ya da heç çatmazdı. Ona görə arzuedilməz adam haqqında qəbuldan sonra belə deyirlər: «Ушел не солоно хлебавши». Восьмое чудо света—«Dünyanın səkkizinci möcüzəsi». Çox vaxt nəhəng bir tikintini, qurğunu «dünyanın səkkizinci möcüzəsi» adlandırırlar. Bəs nə üçün ona doqquzuncu, onuncu yox, yalnız «səkkizinci möcüzə» deyirlər? Məsələ burasındadır ki, ən qədim zamanlardan insanlar «dünyanın möcüzələri» hesab edilən yeddi tikili tanıyırdılar. Bunlara aşağıdakılar aid edilirdi: 1.Misir ehramları (piramidaları). 2.Semiramidianın (qədim Babilistanda) asma bağları. 3.Efesdə yunan allahı Artemidanın məbədi. 4.Olimp dağında Zevsin məşhur heykəli. 5.Qədim Qalikarnasda tikilmiş təmtəraqlı sərdabə. 6.Heliosun (günəş allahı) Rodos limanının girəcəyində ucaldılmış mis heykəli. 7.Iskəndəriyyədə Faros mayakı. Bu yeddi möcüzə yer kürəsi xalqları arasında elə geniş şöhrət tapmış, onların düşüncəsinə elə möhkəm daxil olmuşdur ki, hər hansı yeni «möcuzə» səkkizinci sayılır. Долгий ящик. Коломенск kəndində, çar Aleksey Mixayloviçin sarayının qabağında divara uzun bir yeşik (qutu) vurulmuşdu, buraya adamlar öz ərizə və şikayət məktublarını atırmışlar. Ərizələr boyarların əllərindən keçdiyi üçün çox vaxt yubanardı, cavabları süründürülərdi. Ifadənin mənası «süründürməyə salmaq, uzatmaq, get-gələ  salmaq»dır. Дело—табак. Yedəkçilər suya girəndə öz boyunlarına tənbəkisi (tütünü) olan kisə sarıyarmışlar ki, islanmasın. Elə ki, dərinə düşdülər, su boğaza çatdı, qışqırarmışlar. «Табак! Дело—табак», yəni vəziyyət xarabdır, iş xarabdır». Загнуть за пояс. Qədim rus adətinə görə, həm kişi, həm də qadın paltarlarında hökmən kəmər (toqqa) olmalıymış. Üst köynəklərinin ətəyini toqqanın altına keçirərmişlər ki, bu, işdə maneçilik törətməsin. Bunu yalnız fəhlələr, usta işçilər edərmişlər. Ifadənin mənası «çaya susuz aparıb susuz gətirmək» və ya «cibinə qoymaq, üstün gəlmək» deməkdir. Где раки зимуют. Qədim zamanlarda mövhumatçı adamlar xərçəngi sirli heyvan sayırmışlar. Xərçəngin qışlamasını bilmək çox çətin bir iş hesab edilirdi. «Я ему покажу, где раки зимуют» ifadəsi hədə, təhdid kimi işlədilirdi: «elə bir şey göstərərəm ki, onu heç kim bilmir» və ya ifadə «dünyanın altını da bilmək, üstünü də» mənasıцı verir. Гол, как сокол. Bu zərb-məsəldə «sokol» qartal (quş) mənasında deyil, hamar palıd tirdir, divarı deşmək üçün bir alətdir ki, qədimdə düşmənin qala divarlarını sındırardılar. «Сокол» həqiqətən də çılpaq olub, hamar səthində heç bir artıq şey yoxdur. hazırda həmin ifadə «dilənçi kimi lütdür, yolunmuş cücə kimidir» mənasını verir. Во всю Ивановскую. Moskvada Ivan Velikinin zəng qülləsi (kilsədə) var ki, bayramlarda onun bütün otuz zənginin hamısını səsləndirərdilər. «Во всю Ивановскую кричать»  (звонить) dedikdə «çar çzkmək, aləmə yaymaq, uça səslə, var gücü ilə qışqırmaq» nəzərdə tutulur.

['frazeoloji birləşmələr', 'zərb-məsəllər', 'frazeologiya']

https://kayzen.az/blog/rus-dili/143/s%C3%B6zl%C9%99rin-%C3%A7oxm%C9%99nal%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html

Sözlərin çoxmənalılığı

2ral

Rus dilini öyrənək

13 fevral 2010, 09:48

Rus dilinin zənginliyi təkcə lüğət tərkibinin böyüklüyü ilə deyil, sözün çoxmənalılığı (многозначность),yəni mətndən asılı olaraq onun müxtəlif məna çalarlarında işlənməsi ilə də müəyyən olunur. hər hansı bir sözün mənası başqa sözlərlə əlaqədə dəqiqləşdiyi kimi, çoxmənalığı sözün də ifadə etdiyi anlayış və ya fikir yalnız mətn daxilindəki cümlədə müəyyənləşir. Məsələn, aşağıdakı cümlələrdə язык sözünün hansı mənalarda işləndiyinə diqqət edək. Больно прикусил язык (nitq orqanı).Язык до Киева доведёт (danışıq qabiliyyəti).И назовет меня всяк сущий в ней язык (xalq) (A. A. Puşkin).Разведчики привели языка (əsir).Без языка и колокол нем (zəngdən asılan metal ox). Красить felinin aşağıdakı məna çalarları vardır:Маляры красят двери и окна (rəngləmək).Не место красит человека (bəzəmək) (atalar sözü). В канун праздника город украсили флагами (gözəl görünüş vermək).Прекрасная игра актеров скрасила недостатки пьесы (xoşa gələn etmək, mənfi cəhətləri pərdələmək).Мальчик покраснел от смущения (qızarmaq).Среди зелени краснеет черемитная крыша (görünmək). Söz mənalarından biri əsas və ya ilkin, qalanları isə sonradan törəmə mənalardır.Məsələn, идти (müxtəlif mənalarda) felinin əsas, başlanğıc mənası getmək (ayaqla, addımlarla—ayaqları yerə qoymaqla) olub hərəkət, istiqamət bildirir. Buradan da həmin sözün hərəkətin müxtəlif formalarını bildirən digər məna çalarları aşkara çıxır. Onu da deyək ki, dilçi alimlər идти felinin 30-a qədər məna çaları olduğunu göstərirlər.Gəlin идти sözünün mənalarından bir neçəsini öyrənək və rusca danışıq nitqimizdə istifadə edək. Двигаться, яеремещатся (hərəkət etmək, yerini dəyişmək). Поезд идёт на восток. Танки идут прямо на нас.Направляться, отправляться (istiqamət almaq, yola düşmək). Идти гулять. Идти на работу. Он шел на фабрику.Вступать куда-либо, становиться кем либо (girmək, daxil olmaq). Расим идет в военное училише. Я иду в армию.Следовать, дивигаться, развиваться в каком-либо направлении (hər hansı bir istiqamətdə inkişaf etmək, hərəkət etmək, ardınca getmək).Наука идёт вперед. Все идёт к лучшему.Распространяться, выделиться, течь (yayılmaq, ayrılmaq, axmaq, tökülmək, gəlmək). Идут слухи. Идёт дым. Идут слезы. з раны идёт кровь. Вода идет по капле.Простираться, пролегать (uzanmaq,  keçmək). Дорога идет полем. Улица идет через весь город.Лить, падать (yağıntılar haqqında) Дождь идет. Снег идет.Протекать, проходить (vaxt haqqında). Идет 1988-ой год.Происходить, совершаться (baş vermək, icra  olunmaq).Идут экзамены. Идут бои. Подходить, соответствовать, быть к лицу (yaraşmaq, tutmaq). Это платье ей идет. Зеленая шляпа ему не идет.Получаться, ладиться (alınmaq, düzəlmək). Как музыке идти? Ведь вы не так сидите! Работа идет хорошо.Исполняться, ставиться (oynamaq, göstərilmək). Сегодня в театре идет новая пьеса.Приближаться, появляться, ноступать (yaxınlaşmaq, görünmək, hücum etmək). На нас идет гроза. Идет весна. Сон не идет. Ничего в голову не идет от волнения.Предназначаться, использоваться потребляться для чего-либо (lazım olmaq, işlənmək, sərf olunmaq, tələb olunmaq). Идти в пищу. Деньги ушли на покупки. Время ушло на ожидание. На пальте идет 2 метра материи. Ответьте на шуточные вопросы Какую часть слова можно на земле найти?Какой алфавит состоит всего из шести букв?Какой месяц короче всех?Какой буквой можно превратить геометрическую фигуру в топливо?Что можно видеть с закрытыми глазами?Кто говорит на всех языках?

['çoxmənalı sözlər']

https://kayzen.az/blog/stil/103/%C3%A7ill%C9%99r-v%C9%99-l%C9%99k%C9%99l%C9%99r.html

Çillər və ləkələr

fidan

Yaraşıqlı görünüş, gözəl imic

10 fevral 2010, 19:10

Çillər, adətən, yazda görünməyə başlayır, yayda daha da aydınlaşır, payızda solğunlaşır və qışda tamam yox olur. Sifətində çillər əmələ gələn qadınlar artıq yaz gələrkən üzlərnni günəş şüalarından qorumalı, günəş şüalarına qarşı olan krem və kirşandan istifadə etməlidirlər. Bu kosmetik preparatların tərkibində sifəti günəş şüalarından qoruyan kimyəvi maddələr vardır. Belə kremi və kirşanı sizə həkim-dermatoloq məsləhət görə bilər. Xüsusi kirşana sizin dərinizə uyğun rəng vermək üçün ona adi kirşan qarışdırın. Əgər çillər artıq əmələ gəlmişsə, onları xüsusi krem və məlhəmlərin köməyi ilə aradan qaldırmaq olar. Bu krem və məlhəmlər dərini qurudur və onun çıxmasına kömək edir. Lakin dərini çıxaran vasitələrdən həkim, ya da təcrübəli kosmetoloqla məsləhətləşmədən istifadə etmək olmaz, çünki belə vasitələr dərini bərk qıcıqlandırar, ya da onun iltihabına səbəb ola bilər. Dəri çıxaran vasitələrdən mədə və böyrəkləri xəstə olan qadınlar istifadə edə bilməzlər. Bundansa, onlar ağardıcı maddələrdən istifadə etsələr daha təhlükəsiz olar. Üzü müntəzəm olaraq süd zərdabı ilə yuduqda, ya da xiyar şirəsi ilə gündə bir neçə dəfə sildikdə çillər ağarır. Xiyar şirəsini yumaq lazım deyil. Çiyələk, pomidor və qaragilə maskaları da ağardıcı xüsusiyyətə malikdir. Onları təmiz yuyulmuş üzə qoyur və 20—25 dəqiqədən sonra cökə çiçəyi (1 l suya 1 xörək qaşığı çiçək) cövhəri ilə silirlər.Təzə cəfəri şirəsindən də ağardıçı vasitə kimi istifadə etmək olar. Onu belə hazırlayırlar. 1 xörək qaşığı xırda doğranmış cəfərinin üstünə 0,5 stəkan qaynar su tökür, soyuduqdan sonra süzür və tez-tez çillər olan yerlərə sürtürlər.Çilləri durulaşdırılmış hidrogen-peroksid məhlulu ilə də aparmaq olar. Bunun üçün 2 xörək qaşığı 3— 6%-li hidrogen-peroksid məhlulunu 1 çay qaşığı kartof unu ilə qarışdırır və alınmış sıyığı çillərin üstünə sürtürlər. O quruyandan sonra sifəti içinə limon şirəsi, ya da qaragilə şirəsi (1 stəkan suya 1 çay qaşığı şirə) tökülmüş su ilə yaxalayırlar. Əgər dəri xarici qıcıqlandırıcılara həssasdırsa, onda maskadan istifadə etmək daha yaxşıdır. Əgər çillər çox tünd, ya da çoxdursa, onda dərinin rəngini yerkökü şirəsi ilə düzəltmək olar, bunu gündə iki dəfə — axşam və səhərlər sürtürlər. Şirə quruyandan sonra üzu təzə süd qatılmış su ilə (1 stəkan suya 1 xörək qaşığı süd) yaxalayırlar. Nəzərə çarpan nəticəni almaq üçün yuxarıda göstərdiyimiz müalicə uzun müddət aparılmalıdır, Müalicəyə qışda (yanvarın axırı, fevralın əvvəli), çillər tamam yox olduqda başlamaq lazımdır. Bəzən alında, gicgahlarda ya da yanaqlarda, adətən, sarı, ya da tünd-qəhvəyi rəngli ləkələr əmələ gəlir. On­ların da ağardılması üçun çillərdə olan müalicəni aparmaq olar. 5%-li üzüm sirkəsi və qatıq ilə qoyulan kompreslər də yaxşı təsir göstərir. Onu belə eləyirlər: tənzif parçasını sirkədə isladıb ləkənin üstünə qoyur və 10 dəqiqədən sonra onu kötürüb həmin yerə un qarışdırılmış qatıqdan (1/4 stəkan qatığa 1 çay qaşığı un) kompres qoyur və 10 dəqiqə saxlayırlar. Əgər dəri sirkəyə çox həssasdırsa, onda kompresi ancaq qatıqla qoymaq olar. Birinci həftə kompresi hər gün, ləkələr ağarandan sonra isə həftədə bir dəfə eləyirlər. Bundan başqa, ləkələr üzə çıxmağa başlayanda sifəti günəş şüalarından qorumaq, bahar gələndə isə üzə mütləq günəşdən qoruyucu kirşan çəkmək lazımdır. Ləkələrdə olduğu kimi, çillərdə də qidanın tərkibi C,B və PP vitaminləri ilə zəngin olmalıdır. Mənbə: Gözəlliyin sirri Müəllif: Barbara Yaroşevskaya

['çillər', 'ləkələr', 'kosmetologiya']

https://kayzen.az/blog/B%C4%B0M/96/beyn%C9%99lxalq-da%C5%9F%C4%B1malar%C4%B1n-t%C9%99%C5%9Fkili.html

Beynəlxalq daşımaların təşkili

bankir

beynəlxalq iqtisadi münasibətlər

10 fevral 2010, 17:25

Bağlanmış xarici ticarət kontraktlarına əsasən yüklərin daşınması prosesi hərəkətin üç sahəsindən ibarətdir: Hərəkətin birinci ərazisi (sahəsi)- əmtəəni göndərən ölkənin ərazisi üzrə yüklərin daşınması (əmtəələrin yüklənməsi məntəqəsindən sərhədə qədər olan ərazi). İkinci sahə -yükün digər ölkənin ərazisi üzrə daşınması (mal göndərən ölkənin sərhədindən- yükü qəbul edən ölkənin sərhədinə qədər olan sahə). Bu sahə tranzit ərazisi adlanır.Yalnız ümumi sərhədlərə malik olan qonşu dövlətlər xarici ticarətin kontrogentləri kimi çıxış etdikləri halda belə variant istifadə olunmur.Belə vəziyyətdə yranzit ərazisi olmur. Hərəkətin üçüncü sahəsi- yükün həmin ölkənin ərazisi üzrə nəql edilməsi (sərhəddən təyinat məntəqəsinə kimi). “Beynəlxalq nəqliyyat əməliyyatları” anlayışının məzmununa bir neçə qarşılıqlı əlaqədə olan mərhələlər aiddir. Nəqliyyat vasitəsinin fraktı. Bir qayda olaraq yükgöndərənlərin və yükü qəbul edənlərin xüsusi nəqliyyat vasitələri olmur, ona görə də onları icarəyə götürməli olurlar (fraxtlayırlar). Beynəlxalq nəqliyyat əlaqələrinin həyata keçirilməsində fraxt xidməti vacib yer tutur. Dünya bazarında iri eksportlar nəqliyyat vasitələrinin tam yığımına malik deyillər. ABŞ,Almaniya, Fransa, ÇXR və digər bu kimi ölkələr dəniz daşımalarının ümumi həcminin 80-90%-ni fraxt kompaniyalarından biləvasitə istifadə etməklə reallaşdırırlar. 90-cı illərin əvvəllərində bir ildə fraxt ticarətinin dəyəri 115-125 mlrd.dollar təşkil etmişdir. Fraxt xidmətinin başlıca tədarükçüləri Yapon, Ponama və Liberiya şirkətləridir. Yükün magistral nəqliyyat vasitələrinə qədər çatdırılması,Bu cür xidmətləri yerli nəqliyyat şirkətləri təqdim edirlər. Onlar eksportlu yükləri xarici alıcılara göndərmək üçün onları limanlara qədər avtomobillər təmin edirlər. Beynəlxalq daşıma prosesinin həyata keçirilməsi. Bu, göndərilən əmtəənin qiymətində daşımaların necə əks olunmasından, xarici ticarət kontraktının səmərəliyinə nəql etmə məsrəflərinin hansı ölçüdə təsir etməsindən asılı olur. Nəql edilən əmtəənin nəqliyyatın digər növlərilə daşınması. Mahiyyətcə, söhbət tranzit daşımalarında və yüklərin bir nəqliyyat növündən digərinə boşaldılmasında vasitəçilik xidməti haqqında gedir. Burada yük sahiblərinin kommersiya mənafelərinin qorunması məsələsi çox aktual əhəmiyyət kəsb edir. Yüklərin nəql olunması mütləq sığorta ilə müşayiət olunmalıdır. Ona görə də iri sığorta şirkətləri olan sığortaçılar İnstitutu, General Reinsuraksı Corporation, United MİMS Agency- və digərləri xarici ticarət yüklərinin sığortalanmasını həyata keçirir. Ekspeditor xidmətləri.Yüksahibi, onun yükü ilə bağlı həyata keçirilən əməliyyatları məntəqələrdə izləyə biləcək nümayəndəyə malik ola bilməz. Digər tərəfdən bir çox yerdə təmsilçinin olması firma üçün qeyri-səmərəlidir. Ona görə bir qayda olaraq, yük sahibləri ekspeditor firmaların xidmətindən istifadə edir. Bu firmalar malların təyinat yerinə qədər etibarlı müşaiyət olunmasını təmin edən xidmətləri öz üzərinə götürürlər. Adətən ekspeditorlar yalnız yüklərin müşaiyət olunması funksiyasını icra etmirlər, həm də tranzitin təşkil edilməsi, digər nəqliyyat vasitəsinə yükün boşaldılması, yüklənmə işlərinin təşkilini, nəqliyyat-müşaiyət sənədlərinin sənədləşdirilməsini,fraxta görə hesablaşmaların həyata keçirilməsini, yük terminalların operatorları ilə yüklərin konteynerləşdirilməsini yerinə yetirirlər. Beynəlxalq daşımaların təşkili çox mürəkkəb proseduradır. Beynəlxalq əlaqələrdə əsas nəqliyyat növünün dəniz nəqliyyatı olmasını nəzərə alaraq daşınma prosesinin təşkili prinsiplərinin diqqətlə izləyək.Daşınma prosesinin konkret punktları ikitərəfli beynəlxalq razılaşmalarda tərəflərin hüquqi münasibətləri işlənilir və qeyd olunur. Beynəlxalq gəmiçilikdə daşımaların iki əsas forması üstünlük təşkil edir: xətti(müntəzəm) və tramplı(qeyri-müntəzəm). Xətti təşkiletmə beynəlxalq ticarətin əsas, iri coğrafi istiqamətləri üzrə daşımaları nəqliyyat vasitələri ilə təmin edir. Gəmi müəyyən edilmiş marşrut üzrə uzun müddətə (3-5 il) təhkim edilir. Burada Yaponiya,ABŞ,Fransa, Kanadanın iri gəmiçilik şirkətləri fəaliyyət göstərirlər.Xətti daşıyıcılar müştərilərə daşıma xidmətlərinin bütöv yığımını, o cümlədən nəinki təyinat limanına qədər, həm də yükün boşaldılması, saxlanılması, yenidən yüklənməsi imkanını yaradırlar. Xətti daşımalar dəniz konosomentləri ilə rəsmiləşdirirlər. Bu sənəd hüquqi cəhətdən daşıyıcının hüquqlarını möhkəmləndirir və eksportlu əmtəənin yüklənməsi, göndərilməsi faktını təsdiq edir. Tramplı gəmiçilik-qeyri əsas dəniz magistrallarında inkişaf edir və aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir: Gəmi müəyyən olunmuş müddətə təhkim olunmur. Xətti təşkil etmədən fərqli olaraq daşımalar üzrə tariflər daha sabitdir və bazarında tələb və təklifdən asılı olaraq dəyişir. Fraxt vasitəçiləri əsas fiqur olurlar. Onlar qısa müddətə yüklərin çatdırılması üçün gəmiləri icarəyə verirlər(müəyyən şərtlər təklif etməklə).Tramp gəmiçiliyində dəniz daşımaları sazişi çarter(qısa müddətli icarə) formasına malikdir.Çarter sazişinin aşağıdakı formaları mövcuddur:reys üzrə çarter; taym çarter(time charter)-daha uzun müddətə;təcili çarter(prompt-çarter)-daşımaların gələcək müddəti üçün gəminin hazırlanması barəsində saziş; spot-promt-çarter(spot-prompt-charter)-müəyyən olunmuş müddətə gəminin ləngimədən hazırlanması haqqında saziş. Fraxt xidmətləri bazarında tramp gəmiçiliyi üçün ölkənin nisbətən böyük olmayan fraxt şirkətləri ixtisaslaşırlar. Bu şirkətlər öz ölkələrində çox da böyük olmayan marşrutlar üzrə fraxt vasitəçiliyini öz üzərlərinə götürürlər.Bu şirkətlər Panama, Yamayka, Barbados(Amerikada); Liberiya, Mərakeş, Nigeriya(Afrikada); Almaniya, Malta, İspaniya, Norveç(Avropada) ölkələrinə məxsusdurlar.

['nəqliyyat daşımaları', 'fraxt']

https://kayzen.az/blog/ginekologiya/75/hamil%C9%99-qad%C4%B1nlar.html

Hamilə qadınlar

fidan

ginekologiya

10 fevral 2010, 12:41

Hamiləliyin normal cərəyan etməsi və əmələ gələ biləcək bir sıra mürəkkəbləşmə hallarının qarşısının alınması üçün əsas şərt rasional rejimə riayət edilməsidir. Hamiləlik dövründə qadın üçün həyata keçirilməsi zəruri olan bütün tədbirlər hər bir ayrı-ayrı halda fərdi olaraq tətbiq edilir. Hamiləliyin axırıncı aylarında qarnın düz əzələlərinin aralanmasının qarşısını almaq məqsədilə qarnın möhkəm saxlanması üçün bel bandajı tətbiq edilməlidir. Bandaj taxılması və bağlarının bağlanması arxa ü stə uzanma vəziyyətində keçirilir. Xüsusi olaraq, qarnın ölçü və həcminə görə seçilmiş bandaj hamiləlikdən sonrakı dövrdə də taxılmalıdır. Hamilələrdə venaların varikoz genəlməsibaşlıca olaraq aşağı ətraflarda müşahidə edilir, lakin xarici cinsiyyət üzvləri və uşaqlıq yolu sahəsində də ola bilər. Bu xəstəlik baş verdikdə xəstə qıçlarında ağrı və ağırlıq hiss etməsindən, baldır əzələlərində gecələr qıcolmalar əmələ gəlməsindən, yeridikdə tez yorulmaqdan şikayətlənir. Venaların varikoz genəlməsi vena mənfəzlərinin qeyri-bərabər genəlməsi və nazikləşmiş vena divarlarında çıxıntılar (qabarıq) əmələ gəlməsi, damar yollarının qeyri-düzgün (əyri-üyrü) istiqamətlənməsi, damarlarda düyünşəkilli qıvrımların inkişafı, qapaqlarda funksional nöqsanlar və pozulmuş qan axını ilə xarakterizə olunur. Bu xəstəlikdə görülən tədbirlər kompleksinə həmişə elastik bint və ya corabdan istifadə edilməsi, müalicə və bədən tərbiyəsi aparılması, həmçinin venoz qan dövranını yaxşılaşdırıcı preparatların tətbiq edilməsi daxildir. Çəki. Hamilə qadının hər dəfə məsləhətxanaya gəlişində (hamiləliyin birinci yarısında ayda bir dəfədən az olmayaraq və hamiləliyin ikinci yarısında hər iki həftə ərzində) çəkisi yoxlanılır. Bundan məqsəd mayenin orqanizmdə saxlanması və toplanmasını vaxtında aşkar etməkdir. Hamilə qadın qapanda çəkilən zaman bir köynəkdə dayanmalı və qabaqca siyiməlidir. Çəkisi yoxlanılan gün qarnı təmizlənməlidir. Hamiləliyin fizioloji cərəyanının birinci həftələrində bədənin çəkisi bir qayda olaraq, artmır. Artım hamiləliyin 16-cı həftəsindən etibarən qeyd edilir. 23-24-cü həftədən başlayaraq çəkidə artım hər həftə 200 q-a çatır, 29-cu həftədən etibarən isə çəkidə artım 300-350 q- dan çox olmamalıdır. Döldə ürək döyünməsinin dinlənməsi (auskultasiya) geniş borulu mama stetoskopu vasitəsilə aparılır. Ürək döyüntüləri ay təqvimi ilə hamiləliyin V ayından sonra eşidilir. Ürək tonlarını dinləməklə dölün vəziyyəti müəyyən edilir. Bunun isə doğuş üçün böyük əhəmiyyəti vardır. Ürək döyünməsi dölün başına yaxın yerdə və dölün arxasının yönəlmiş olduğu tərəfdən daha yaxşı eşidilir. Döl başı aşağı vəziyyətdə olduqda döyünmə göbəkdən aşağıda, çanaqda yerləşdikdə — göbəkdən yuxarıda, köndələn yerləşdikdə isə — göbək səviyyəsində başa yaxın sağ və sol tərəfdə eşidilir. Dölün ürək tonları orta hesabla dəqiqədə 130-140 dəfə təkrarlanan ritmik qoşa zərbələr şəklində eşidilir. İdman hamilə qadının ümumi vəziyyətini yaxşılaşdırır, onun sinir sisteminə yaxşı təsir göstərir, toksikozun azalmasına səbəb olur, doğum aktının gedişini yaxşılaşdırır, aralığın (perineumun) cırılması ehtimalını azaldır, habelə doğumdan sonrakı dövrün daha əlverişli cərəyan etməsinə səbəb olur. İdman qadın basması əzələlərinin möhkəmlənməsinə təsir edir, doğum zamanı gücənmə fəaliyyətini yaxşılaşdırır, çanaq dibi əzələlərinin elastikliyini yüksəldir ki, bu da daxili cinsiyyət üzvlərinin aşağı salınması və düşməsinin qarşısını alır. Bədən tərbiyəsi doğum zamanı tənəffüsü idarəetmə vərdişlərinin əldə edilməsinə, orqanizmdə dölün inkişafı üçün zəruri olan oksidləşmə proseslərinin gücləndirilməsindən ötrü xarici tənəffüs funksiyasının yaxşılaşmasına kömək edir. Qadın məsləhətxanası həkimi məşğələlərin keçirilməsi üzərində müntəzəm nəzarət aparır; o, ümumi yükün həcmini müəyyən edir və hamiləlik dövrü ərzində bu yükü dəyişib tənzim edir. Fiziki məşqlər hamiləliyi mürəkkəb olmayan bütün qadınlar, habelə ürək-damar sistemi xəstəlikləri kompensasiyası mərhələsində olan hamilə qadınlar üçün xeyirlidir, lakin bu qadınlar daima terapevtin nəzarəti altında olmalıdırlar. Sağlam hamilə qadınlar öz evlərində idmanla müstəqil məşğul ola bilərlər, lakin patronaj tibb bacısı hər dəfə patronaj apararkən bu qadınların səhhətini yoxlamalıdır. Qurd invaziyası hamilənin vəziyyətini və dölə pis (anemiya, ümumi halsızlıq) təsir edir: o, ciftdə patoloji dəyişikliklərə səbəb ola bilər ki, bu da anemiya ilə yanaşı, döldə oksigen aclığına və hamiləliyin vaxtından qabaq kəsilməsinə səbəb olur. Hamilə qadınlar məsləhətxanaya ilk gəlişlərində qurd yumurtacıqlarının olmasını müəyyən etmək üçün nəcisi tədqiq etdirməli və lazım gəldikdə müalicə olunmalıdırlar. Dispanserizasiya — xəstələrin aşkar edilməsi, qeydə alınması, onların üzərində sistematik müşahidə aparılması və sağlamlaşdırmadan ötrü əhalinin profilaktik tibbi müayinədən keçirilməsinə köməkedici metoddur. Hamilə qadınların dispanserizasiyası onların yaşadıqları yerlərdəki qadın məsləhətxanaları, kənd rayonlarında isə rayon və sahə xəstəxanaları və poliklinikaları tərəfindən aparırlar. Məsləhətxanalar öz rayonunda yaşayan bütün hamilə qadınları uçota alır və onların üzərində müntəzəm dispanser müşahidəsi aparılmasını təmin edirlər. Bütün hamilə qadınları erkən qeydə almaq və hamiləliyin mürəkkəbləşməsi hallarını (toksikozları, çanağın ensizliyini, dölün düzgün yerləşməməsini, qanaxmaları və s.) habelə daxili üzvlərin (ürək-damar sisteminin, tənəffüs üzvlərinin, qaraciyər, böyrək və s.) xəstəliklərini aşkar etmək qadın məsləhətxanalarının ən mühüm vəzifəsidir. Hamiləlik ərzində qadın məsləhətxanaya azı 10-14 dəfə (hamiləliyin birinci yarısında 3 həftədə 1 dəfə, 20-ci həftəsindən 32-ci həftəsinə qədər — ayda 2 dəfə, hamiləliyin 32-ci həftəsindən sonra hər 10 gündə bir dəfə, lazım olduqda isə daha çox) getməlidir. Dişlər və ağız boşluğu. Xəstə dişlərin və ağız boşluğunu vaxtlı-vaxtında müalicəsinin böyük əhəmiyyəti vardır, çünki ağız boşluğundakı infeksiya ocaqları orqanizmin daimi infeksiya və intoksikasiya mənbəyi olmaqla, doğumlar zamanı və doğumlardan sonrakı dövrdə infeksion mürəkkəbləşmələrin baş verməsinə səbəb ola bilər. Bəzən qadınlarda hamiləlik zamanı orqanizmin kalsium duzlarından kasadlaşması qeyd edilir, bu isə dişlərin vəziyyətinə təsir edərək, onların tez dağılmasına səbəb olur. Qadın məsləhətxanasına gəldikdə bütün hamilə qadınları stomatoloq-həkim müayinə edərək onlara lazımi müalicə yardımı göstərir. Qan. Hamilə qadınlarda qanın klinik analizi hamiləlik ərzində, xüsusilə onun ikinci yarısında bir neçə dəfə aparılmalıdır. Qanın təkrar edilən tədqiqləri xüsusi müalicə tələb edən qan xəstəliklərinin vaxtında aşkar edilməsinə imkan verir. Bütün hamilə qadınlarda qanın Vasserman, Meynike, Zaks-Georgi reaksiyalarına görə seroloji tədqiqi üçün dirsək venasından iki dəfə (hamiləliyin birinci və ikinci yarısında) qan götürürlər. Bu yolla aşkar edilmiş xəstələrin müalicəsinin veneroloji dispanserdə keçirirlər. Həm də müalicəyə mütləq gələcək uşağın atasını da cəlb edirlər. Bütün hamilə qadınların rezus-mənsubiyyəti də hökmən təyin edilməlidir, çünki ananın mənfi rezuslu qanı əksər halda yeni doğulan uşağın hemolitik xəstəliyinə səbəb olur. Hamilə qadının qanının rezus-mənfi olması aşkar edildikdə onun ərinin qanını da tədqiq etmək lazımdır. Əgər atanın qanı rezus-müsbətdirsə və dölə irsən atanın rezus mənsubiyyəti keçmişsə, bu cür hamiləlikdə ana ilə döl arasında rezus ixtilafı baş verir ki, bu səbəbə görə döl bətndaxili məhv ola bilər, yaxud vaxtından qabaq, ya da hemolitik xəstəlik əlamətləri ilə doğula bilər. Dölün rezus — anticisimlərin zərərli təsirinə müqavimətini artırmaq və ciftdə qan dövranını yaxşılaşdırmaq məqsədilə rezus mənfi qanlı bütün hamilə qadınların hökmən desensibilizəedici müalicəsi (hamiləliyin 12 — 14, 22 — 24, 32 — 34-cü həftələrində) keçirilməlidir. Müalicə-profilaktika tədbirlərində dölün inkişafı üçün ən əlverişli şəraitin yaradılması nəzərdə tutulur: qida zülallarla, C vitamini ilə zəngin olmalıdır (hamiləlik ərzində bu qida kiçik fasilələrlə, sutkada 1 q qədər qəbul edilməlidir). Kumbs sınağıananın qanında anticisimləri aşkar etmək üçün tətbiq edilir. Hamiləlik zamanı ananın qanında anticisimlər peyda olduqda, hələ doğumdan çox əvvəl döldə ən ağır xəstəlik formaları baş verir. Belə ki, yeni doğulan uşaqların təxminən 30%- ə qədər qeyd olunan hemolitik xəstəlik hələ bətndaxili dövrdə əmələ gəlir. Hamiləliyin erkən müddətlərində qanaxma — döl yumurtasının uşaqlığın divarından aralanması ilə əlaqədar mürəkkəbləşmə olur hamiləliyin kəsilməsi təhlükəsini yaradır. Döl yumurtasının aralanmasını xassə və dərəcəsindən asılı olaraq mürəkkəbləşmənin müxtəlif variantları əmələ gələ bilər: uşaqsalma təhlükəsibaş verdikdə — hamilə qadınlar qarnın aşağısında zəif sancıyabənzər ağrılardan şikayət edirlər, uşaqsalma başlanğıcında sancıyabənzər ağrılar və qanaoxşar ifrazat olur; natamam uşaqsalma halında — xeyli miqdarda qanaxma qeyd edilir. Bütün bu hallarda xəstə təcili olaraq xəstəxanaya qoyulmalıdır. Hamiləliyin axırıncı aylarında qanaxma uşaqlığın aşağı hissəsində yerləşmiş bala yatağının aralanması, bala yatağının ön vəziyyətdə yerləşməsi (bu zaman qanaxma, adətən, doğum fəaliyyəti və sancılar olmadan başlayır) və ya uşaqlıqda normal yerləşmiş ciftin vaxtından qabaq aralanması (bu zaman, adətən, sancı tutmaları olur) nəticəsində baş verir. Süd vəziləri. Hamiləlik dövründə uşağın süd əmməsi üçün süd vəzilərini elə hazırlayırlar ki, bu vəzilər düz inkişaf etsin, məmələr möhkəmlənsin, onlarda çatlar əmələ gəlməsin. Süd vəzilərini hər gün otaq temperaturu istiliyində su ilə, sabunla yuyub yumşaq (xovlu) dəsmalla silirlər. Məmələrin dərisi quru isə, onlara steril vazelin yağı çəkilməlidir. Məmələr yastı və uzunsov olduqda əlləri sabunlu su ilə diqqətlə yuduqdan və dırnaqları kəsib qısaltdıqdan sonra barmaqları steril talkla ovxalayır və məmələrə də azca steril talk səpirlər. Məməni iki barmaqla lap dibindən tutaraq məməyanı dairəcikdən məmə zirvəsinə doğru dartırlar və eyni zamanda yüngülcə masaj edirlər. Hər gün yatmazdan qabaq süd vəziləri üçün 10-15 dəqiqəlik hava vannası tətbiq edilməsi çox faydalıdır. Bu məməcikləri və dərini möhkəmlədir. Sidik. Hamiləlik dövründə böyrəklər çox gərgin işləyir, çünki onlar həm qadının, həm də böyüməkdə olan dölün mübadilə məhsullarını orqanizmdən çıxardırlar. Buna görə də hamilə qadının hər dəfə məsləhətxanaya gəlişində onun sidiyi hökmən tədqiq edilməlidir. Hamilənin sidiyində zülal tapıldıqda hamilə qadını xüsusi qeydə alır və lazım gəldikdə onu xəstəxanaya qoyurlar. Doğumun ağrısızlaşdırılması və hamilə qadınların doğuma psixo-profilaktik hazırlanması. Doğumların kütləvi surətdə ağrısızlaşdırılması yalnız böyük doğuma yardım müəssisələrində deyil, həmçinin kiçik müəssisələrdə də aparılır. Doğumun vaxtında ağrısızlaşdırılması doğumlarda baş verən bir sıra mürəkkəbləşmə hallarının qarşısını alır. Ağrısızlaşdırmaq üçün dərman vasitələri və psixo-profilaktik hazırlıq tədbirləri tətbiq edilir. Psixoprofilaktika metodu mərkəzi sinir sisteminin ali şöbələrinə müsbət təsir göstərməklə doğum ağrılarının aradan qaldırılmasına əsaslanır. Qadının doğuma psixoprofilaktika hazırlanmasından məqsəd — doğum ağrısının psixogen komponentini ləğv etməklə hamilə qadında labüd doğum ağrısından qorxu hissini aradan qaldırmaqdır. Bu hazırlıq prosesində qadında doğum zamanı sakitlik və rahatlıq vərdişi təlim edilir. Psixoprofilaktika hazırlıq zamanı qadının ona öyrədilən müəyyən üsulların yerinə yetirilməsini doğumun ağrısız keçməsinə və doğuş gücünün anomaliyaları kimi hamiləliyin axırıncı (gec) dövrlərində əmələ gələn toksikozların və s. mürəkkəbləşmələrin müəyyən dərəcədə qarşısının alınmasına kömək edir. Hamilə qadının geyimi rahat və gen olmalı, bərk sıxıcı kəmərlər, dəyirmi bağlar, dar lifçiklər işlətməməlidir. Corablar qurşağa və ya bandaja ilişdirilən uzun rezin bağlarla möhkəm saxlanmalıdır. Hamiləlik dövründə geyimin təmiz olmasının xüsusi əhəmiyyəti vardır. Hamilə qadınlara gen paltar və ya çiyin bağlı tuman (paltarın ağırlığı çiyinlərə düşsün deyə) alçaqdaban və rahat ayaqqabı geyməsi məsləhət görülür. Hamiləlik və doğum münasibətilə məzuniyyətlər doğuma qədər 56 və doğumdan sonra 56 təqvim günü müddətinə verilir və dövlət ictimai sığortası qaydalarına əsasən bu dövr üçün müavinət ödənilir. Hamiləliyin və doğumun cərəyanı mürəkkəbləşdiyi, yaxud iki və daha artıq uşaq doğulduğu hallarda doğumdan sonra 70 təqvim günü müddətində məzuniyyət verilir. Hamiləlik və doğum üzrə məzuniyyət təqvim günü ilə hesablandığına görə, bu məzuniyyət müddətinə ancaq iş günləri deyil, istirahət və bayram günləri də daxil edilir. Doğumdan sonrakı məzuniyyət doğum günündən başlayaraq hesablanır və doğum günü də bu hesaba daxil olur. Hamiləlik və doğum üzrə məzuniyyət müddəti ümumi və arasıkəsilmədən, həm də xüsusən illik məzuniyyətdən istifadə hüququ verən staja daxil edilir. Hamiləlik və doğum üzrə məzuniyyətdən qabaq və ya bilavasitə bu məzuniyyətdən sonra qadına, onun ərizəsinə görə, müəssisədəki iş stajından asılı olmayaraq illik əmək haqqı və tutduğu vəzifə saxlanılaraq 1 ilə qədər məzuniyyət verilir. Hamilə və döş əmizdirən qadınların əməyinin mühafizəsi. Hamilə qadına hamiləliyin V ayından etibarən və döş əmizdirən qadınlara (növbədən xaric və gecə işləri müstəsna olaraq) ancaq yüngül işlər tapşırıla bilər. Hamilə qadın daha yüngül işə keçirildiyi halda, onun axırıncı işinin 6 ayındakı orta əmək haqqı mühafizə olunur. Hamilə qadının razılığı olmadan onu ezamiyyətə göndərmək olmaz. Hamilə və ya döş əmizdirən qadını işdən çıxarmaq qadağandır. Döş əmizdirən analara və 1 yaşa qədər uşaqları olan qadınlara iş zamanı ümumi fasilə vaxtından başqa istirahət və uşağın yedizdirilməsi üçün əlavə fasilələr hər 3 saatdan bir, 30 dəqiqə davam edir. Ananın 1 yaşa qədər iki və ya daha artıq uşağı olursa hər dəfə azı 1 saatlıq fasilə verilir. Uşağın yedizdirməsi üçün verilən fasilə iş vaxtına daxil edilir və qazanılmış orta əmək haqqı hesabı ilə ödənilir. Fasilə və onun verilmə qaydası ananın arzusu nəzərə alınmaqla həmkarlar ittifaqının fabrik-zavod yerli komitəsi ilə birlikdə müdiriyyət tərəfindən müəyyən edilir. Hamilə qadınların patronajı onlara ev şəraitində müşahidə edilməsi məqsədilə aparılır. Patronajı vəzifələri: hamilə qadının, yaxud yeni doğanın və ya ginekoloji xəstənin ümumi vəziyyəti və şikayətlərini yoxlamaq, ona gigiyena və yeni doğulanlara qulluq qaydalarını öyrətmək; sanitariya-gigiyena vərdişləri təlim etmək və konkret həyat şəraitini nəzərə alaraq gigiyena şəraitini yaxşılaşdırmaq; təyin edilmiş rejimin yerinə yetirilməsini yoxlamaq və sanitariya maarifi işindən ibarətdir. Hamilə qadınlara və yeni doğanlara patronaj yardımı göstərildikdə onların qidalanmasını səmərəli olmasını və həkimin bütün məsləhətlərinə riayət edilməsinə xüsusi fikir verilməlidir. İlk patronajda əldə edilən məlumatı patronaj bacısı, patronaj vərəqəsində ətraflı surətdə qeyd edir və onu hamilənin şəxsi vərəqinə yapışdırır. Sonra təkrar edilən patronajlarda isə, bacı qeyd olunmuş nöqsanların aradan qaldırılması üçün görülmüş bütün tədbirlərə patronaj vərəqəsində qeyd edir və öz müşahidələrini həkimə bildirir. Hamilə qadının qidalanması. Hamiləlik dövründə düzgün qidalanmanın qadının səhhətinin qorunması və dölün inkişafı üçün olduqca böyük əhəmiyyəti vardır. Hamiləliyin birinci yarısında xüsusi (pəhriz) saxlanması zəruri deyildir. Qida müxtəlif çeşidli, yaxşı hazırlanmış və ləzzətli olmalıdır. Hamiləliyin ikinci yarısındakı qidalanmada orqanizmin fizioloji xüsusiyyətləri nəzərə alınmalıdır. Rasiona sutkada hökmən 100-120 q zülal daxil edilməlidir. Tərkibində tam dəyərli zülallar olan qidalarda kefir, qatıq, süd, kəsmik, pendir, yavan ət (gündə 100-120 q), balıq (gündə 150-200 q) verilməsi məsləhət görülür. Rasionda karbohidratların miqdarı sutkada 500-dən, hamilə qadının çəkisi həddindən artıq isə, 300 q-­dan çox olmamalıdır. Rasiona meyvələr, giləmeyvələr, tərəvəz və çörək də daxil edilməlidir. Yağlardan, sutkada 100-110 q miqdarında olmaqla, əksəriyyətlə şit yağ, xama və bitki yağları verilir. Rasionda içməli mayelər sutkada 1-1,2 l-ə qədər, xörək duzu isə, xüsusilə hamiləliyin ikinci yarısında, 8 — 9 q həddində olmalıdır. Hamiləlik zamanı qidanın tərkibində A, B, C, D, E vitaminləri olmalıdır. Hamilə qadınların gündə dörd dəfə qidalanması məsləhət görülür. 1-ci səhər yeməyinə qida rasionunun 25 — 30%-i, ikinci səhər yeməyinə — 10 — 15%-i, nahar yeməyinə — 40 — 45%-i, şam yeməyinə — 15 — 20%-i daxil edilməlidir. Müalicəvi mühafizə rejimi. Hamilə qadınlara qulluq rejimində aseptika qaydalarına riayət edilməsindən əlavə, sakitlik rahatlıq vəziyyəti yaradılmasına, qulluqedici personalın işində vurnuxma və basırığa yol verilməsinə bütün təyinatın vaxtında yerinə yetirilməsinə, xəstə ilə söhbətin sakit tonla aparılmasına, palatalarda təmizliyə, camaşırın təmizliyinə, yeməklərin ləzzətli olmasına ciddi fikir verilməlidir. Müəllif Prof. A.L. Kaplan, tibb elmləri doktoru V.İ. Kulakov

['hamiləlik', 'hamilə qadın', 'Hamilə qadınlara məsləhətlər', 'hamiləlik dövrü', 'hamile qadin', 'hamiləliyə hazırlıq']

https://kayzen.az/blog/marketinq/54/daha-%C3%A7ox-%C9%99laq%C9%99,-daha-%C3%A7ox-qazanc.html

Daha çox əlaqə, daha çox qazanc

2ral

Marketinq

9 fevral 2010, 22:26

Hər bir adam əlaqələr şəbəkəsi yaratmaq istəyir və bunu etdiyini iddia edir. Çünki, hər kəs bunun, müştəri qazanmağın tək və ən yaxşı yolu olduğunu bilir. Bəs təsirli bir əlaqələr şəbəkəsi necə yaradılır? Rəsmi bir dəvətdə vizit kartı toplamaq və ardınca da irəli sürdüyünüz təklifə maraq göstərən, tanış olduğunuz insanlarla ünsiyyət yaratmaqdırmı? Yoxsa satış menecerlərilə izdihamlı bir otaqda olduqca çox insanla tanış olub söhbət etməkdirmi? Heç də yox. Əlaqələr şəbəkəsi qurmaq, ən azı iki insanın qazancını birdən-birə artırmağa yardım edəcək, qarşılıqlı məlumat mübadiləsinə söykənən, uzunmüddətli əlaqələri inkişaf etdirməkdir. Heç şübhəsiz, ən yaxşı satış menecerləri, hər zaman ən yaxşı əlaqə qurucularıdır.Əlaqələr şəbəkəsi yaratmağın sirri nədir? Belə bir şəbəkəni ugurla yatatmaqda, dörd kritik ünsür rol oynayır: tanıtmaq, yaxşı araşdırmaq, ilk faydanı təqdim etmək və izləmək. Tanıtmaq Ən yaxşı əlaqələr şəbəkəsi quranlar, rəsmi və ya qeyri-rəsmi olmasından asılı olmayaraq hər zaman, özlərini hər kəsdən əvvəl tanıdanlardır. Nə üçün? Çünki, ilk həmləni etdikdə, ikinci, üçüncü və dördüncünü də etmə haqqına sahib olarsınız. Lakin özünüzü ilk tanıtmağınız yetərli deyil. Necə tanıtdığınız da uğurda açar rolu oynayır. Bunların bəzilərini, eşitmiş ola bilərsiniz, lakin təkrarlamaqda da fayda var. Özünüzü tanıdarkən istifadə edə biləcəyiniz bir neçə praktiki ipucu: 1. Əllə görüşün 2. Əvvəlcə onların adını soruşun 3. Sonra adlarını yüksək səslə təkrar edin, öz adınızı söyləyin 4. Göz təması qurun və gülümsəyin 5. Ayrılarkən, hər zaman vizit kartınızı verin və onların vizit kartını da alın, e-mail ünvanını öyrənin. Yaxşı-yaxşı araşdırmaq Söhbətə yeni başlayarkən hər şeydən əvvəl, yeni tanışınızdan nə işlə məşğul olduğunu soruşun. Cavabını dinləyin və buna görə cavab verin. Təməl qaydanı xatırlayın: İnsanlar, özləri haqqında danışmağı hər şeydən çox sevərlər. Onlara özləri haqqında danışmaq üçün fürsət verin. Daha əvvəl soruşulmadıqca, ən az 2 dəqiqə, nə işlə məşğul olduğunuzu söyləməyin. Dostluq qazanın; beləcə, sizi referans olaraq göstərmələrinə nail olarsınız .   Əlaqələr toru qurarkən istifadə edilə bilən digər önəmli suallar bunlardır: 1. Ugurunuzun açarı nədir? Bu, işə müxtəlif aspektlərdən baxış bucaqlarını anlamaq baxımından çox önəmlidir. Sözügedən, bir müştəri xidmətidirmi? Bazarda uzun müddət var olmaqdırmı? Yeni əlaqələr yaratmaqdırmı? Bu sualları cavablandırmaqla topladığınız  məlumatlar, partnyorluq etmək istədiyiniz zaman çox əhəmiyyətli rol oynayacaq. 2. İdeal müştəriniz kimdir? Bu, çox az insanın cavabını öyrənmək istədiyi bir sual və bir “qızıl mədəni”dir; çünki dərhal, onlara referans vermək istədiyinizi göstərir. 3. Satdığınız məhsulun, göstərdiyiniz xidmətin bağlı olduğu sektor baxımından sizi gözləyən ən böyük çətinlik nədir? Bəli, indi dialoqu bir az tərsinə çevirməyə başlayırıq. İndi artıq məsələyə yeni mərhələdən baxmağınız lazım gələcək. Məsələn, soruşa bilərsiniz ki, “Satış baxımından sizi gözləyən ən böyük çətinlik nədir?” Bu anda onları yönləndirməkdə olsanız da hələ də suallar verməyə davam edirsiniz. Danışmaqdan yorulacaqlar və çox keçmədən, kim olduğunuzu söyləməyiniz üçün sizə “yalvaracaqlar”. Əlaqələr şəbəkəsi qurma dialoqu olaraq başlayan şey, yeni dostlarınızın maraq dairələrinə söykənərək satışınızı təmin edəcək bir fürsətə çevriləcək. İlk faydanı təqdim etmək Sizdən nə işlə məşğul olduğunuz soruşulduqda, ən yuxarı səviyyədə təqdim etdiyiniz və ilk sırada yer alan yararlı cümlənizdən istifadə edin. Yalnız nə iş gördüyünüzü bildirməyin, bu məsələ ilə nə üçün maraqlandıqlarını da soruşun. Bu, “Əlaqələr Şəbəkəsi Yaratma” işi olduğundan, satışla əlaqəli cümlələr işlədə bilməyəcəyinizi düşünməyin. Adətən, yeni bir əlaqələr şəbəkəsi qurularkən, bu məsələ daha da önəm qazanır, çünki, qarşınızda dayanan insanın iş görməsindən daha çox, onun sizi referans göstərməyini hədəfləyərsiniz. Bu tələyə düşməyin: “Cəmi 10 saniyəlik bir cümlə olmalıdır”.  Xeyr, önəmli olan, kəmiyyət deyil, keyfiyyətdir. Təsirli ilk cümlə bunları ifadə etməlidir: Nə təklif edirsiniz, bunun başqasının təklifindən üstünlüyü nədədir, məsələ ilə nə üçün maraqlanmalıdırlar və kimə satırsınız. İzləmək 1. Sizə tam olaraq kömək edib və ya edə bilməyəcəklərini nəzərə almadan, hər kəsə bir həftə içərisində, şəxsi e-mail göndərərək təşəkkür edin. Bu zaman aşağıdakı ifadələrə yer verin: “Sizinlə tanış olduğumuza çox şadıq. Əlavədə, müraciətimizi təqdim edirik. Bizi unutmayın.” Heç bir şəkildə onlara yardım edə bilməyəcəyinizi, onların da sizə yardım edə bilməyəcəklərini bilirsinizsə, onlara təklif göndərməyin; onların sizə təklif etmələrini gözləyin. 2. Xidmətinizi satın ala biləcək “müştəri namizədlərinə” iki gün içərisində zəng edərək bir görüş təşkil edin. 3. Potensial bir strateji partnyorluq və eyni zamanda ugurlu bir referans olmaq fürsəti varsa, “bir qəhvə içmək” üçün ən azından bir telefon zəngi edin. Bu özəl gündə, qəhvə məsələsində seçici olun. “Yəqin ki, nə onların zamanını nə də öz zamanınızı boşa xərcləmək istəməzsiniz, bunlar eyni dərəcədə dəyərlidir.” 4. İşə sürət qazandırmaq üçün təyin edəcəyiniz görüşlər məsələsinə diqqətlə yanaşın. Görüşəcəyiniz insanları yaxşıca araşdırın. Lakin, yalnız bir telefon zəngi ilə kifayətlənməyin. Onu real bir satış görüşməsinə çevirin. 5. Son olaraq, görüşlərin nəticələrini öyrənin. ”Nə əkərsən, onu da biçərsən”. Daha çox əkərsən, daha çox biçərsən. Siz də öz əlaqələrinizi genişləndirməklə bazarda həm yeni tanışlıqlar qazanar, həm də daha çox qazanc əldə edə bilərsiniz.Mənbə Marketinq jurnalı 

['şəbəkə marketinqi', 'şəbəkə qurmaq', 'əlaqə', 'networking']

https://kayzen.az/blog/marketinq/52/xat%C4%B1rlana-bil%C9%99n-mesajlar-yarad%C4%B1n.html

Xatırlana bilən mesajlar yaradın

2ral

Marketinq

9 fevral 2010, 21:58

Satış mütəxəssisləri, tez-tez hər hansı bir "marka obrazı" və ya "şirkət obrazı" yaratmağın vacibliyindən bəhs edirlər. Çünki onlar bu obrazların hüquqi baxımdan markanı dəstəkləyəcəyini düşünürlər. Lakin bu mütəxəssislər, "obrazlar"dan istifadə etməyin önəmliliyinə çox az diqqət yetirirlər. Obrazlarmı, təsəvvürlərmi? Marka obrazı, hər hansı bir markanın simvola çevirdiyi modeldir. Heç şübhəsiz ki bu obrazlar çox önəmlidir. Amma təsəvvürlər, tamamilə fərqli bir şeydir, duyğularımızdan istifadə edərək zehinlərimizdə bir şeyin təmsilini yaratma müddətidir. Təsəvvürlər, bir şeyi zehnimizdə canlandırdığımız və onun necə göründüyünü, necə hiss yaratdığını, dadının necə olduğunu və s. xəyal etdiyimiz zaman yaranar. Təsəvvürləri nə üçün nəzərə almamalıyıq? Bu mövzu, intellektual səviyyəsi yüksək olan psixoloqların işidir. Bu insanların illərlə davam edən araşdırmalardan nələr öyrəndiklərini bilməyə çalışsaq, xatırlana bilən və razı salan mesajlar hazırlamağın yolları haqqında çox şey öyrənə bilərik. Xəyal Edin - Anlayın Psixoloqlar, reklamlarda daha artıq məlumat yerləşdirmə məsələsində diqqətli olmağımızı məsləhət görürlər. Daha çox məlumat, həddən artıq informasiya yükü daşıyır. Bu da istehlakçıların böyük ehtimalla reklamdakı məlumatları həyata keçirməmələri və ya unutmaları ilə nəticələnə bilər. Lakin təsəvvür, artıq informasiya yükünü qaldırmaq qabiliyyətinə malikdir. İnsanlara nə qədər çox üzərində düşünəcəkləri məlumatları versəniz, məhsul və ya xidmətinizlə bağlı təsəvvürlərini o qədər çox effektli edə bilərsiniz. Çox gözəl şəkildə hazırlanmış təsvirlər istehlakçıların, məhsul və ya xidmətin nə olduğunu və nə üçün bunu istəyə biləcəklərini daha yaxşı anlamalarına kömək olacaq. Xəyal edin - Xatırlayın Araşdırmalar, hər hansı bir şeyi xəyal etdiyimiz zaman, əksər hallarda həmin şeyi daha yaxşı və uzun müddətli xatırladığımızı da göstərir. Məsələn, bir neçə nəfərə “almanı zehnində canlandır” söylədikdə, "alma" sözü göstərilənlərlə nisbətdə, almaları xatırlamaq, daha əvvəl gördükləri əşyalar siyahısından almaları seçmək və nə yeyəcəklərinə qərar vermək anında almanı təsəvvür etməkdə daha bacarıqlı olurlar. Marketinq baxımından bunun mənası, mümkün olan hər fürsətdə istehlakçıları marka adımız, loqomuz və loqomuzun təqdim edə biləcəyi faydaları xəyal etmək imkanı ilə təmin etməyin vacibliyidir. Çünki yaratdıqları təsəvvür, marka adının daha yaxşı xatırlanmasını, markanın məhşurluğunun artmasını, loqoların daha asan tanınmasını və tələblərin daha asan xatırlanmasını təmin edər. Bütün bunlar, çox önəmli ünsiyyət hədəfləridir. Xəyal edin – İstəyin Təsəvvürün öyrənmə və yaddaş üzərindəki təsirini nəzərə alaraq, ondan məhsul və ya xidmətləri daha çox arzulanan səviyyədə etmək üçün də istifadə edilə bilər. Məsələn, hər hansı bir şəhərdə möhtəşəm bir istirahət reklamını düşünün. Reklama baxarkən, istirahətin nə qədər möhtəşəm olacağını düşünməyə başlayarsınız. Günəş şüası qəbul etməyi, bir palma ağacının altında sərin içkilər içməyi, ruhunuzu sərinlədən mehi, uzun zamandır oxumaq istədiyiniz romanı oxuduğunuzu xəyal edərsiniz. Reklam, elə oradaca və o anda bir tətilə nə qədər çox ehtiyac duyduğunuzu və həmin şəhərin tətil üçün çox gözəl bir seçim olduğunu düşünməyinizə səbəb olub. İstehlakçılar, ehtiyac duyduqları və ya istədikləri bir məhsul yoxdursa onu almazlar. Təsəvvür, arzunu canlandıra bilir. Malı istifadə etdiyinizi xəyal edin - Onu sevin Ancaq dahası da var. İki ayrı məkan reklamı düşünün. Biri, rahat otaqlar və romantik restoran haqqında məlumat verir. Digəri, məkanın bu xüsusiyyətlərinin sizə nələr hiss etdirəcəyini göstərir. Bu reklam, təsəvvürlərimizə bir rəng qatır: Yalnız təqdim etdikləri xidməti xəyal etməyinizi istəmir, eyni zamanda sizi təklif etdiyi üstünlüklərdən istifadə etməyə və yararlanmağa çağırır. Araşdırmalar, məhsul və ya xidmətlərdən yararlanmağa çağıran mesajların, yalnız malı təqdim edən mesajlardan daha təsiredici olduğunu göstərir. İstehlakçıların təqdim etdiklərinizi sevmələrini istəyirsinizsə, yalnız məhsul və ya xidməti deyil, ondan istifadə etməyi və əla nəticələr almağı da xəyal etmələrini təmin edin. Xəyal edin – Gözləyin İstehlakçılar, təqdim etdiklərinizdən istifadə etdiklərini və ondan yararlandıqlarını xəyal etdikdə onu daha çox sevməklə kifayətlənmirlər. Araşdırmalar, verilən mesajların, istehlakçıların aldıqları mala olan ümidlərində və satın alma qərarlarında da müsbət təsirinin olduğunu göstərir. Məsələn, bir araşdırma, kabel TV işlətdiklərini xəyal edən istehlakçıların, kabel TV-yə abunə olmaq imkanlarının daha yüksək olduğunu ortaya qoyub. Maldan və ya xidmətdən istifadə edərək əla zaman geçirdiklərini və ya mövcud bir problemi həll etmək üçün maldan istifadə etdiklərini xəyal edən istehlakçılar, malın bir xilaskar olduğuna inanacaqlar. Bu ümidlər, məhsulun satın alma ehtimallarını yüksəldəcək. Problem ondadır ki, istehlakçılar, malınızdan müsbət nəticələr gözləyərlər, əgər mal bu istəyi qarşılamazsa, heç də məmnun olmayacaqlar. Elə isə, sağlam təməllərə söykənməyən mesaj, istehlakçının xəyal etdiyi nəticəni verməzsə, yaradıcı mənasında uğursuzluqla nəticələnmək riski daşıyır. Xəyalları canlandırmaq Təsəvvürlər bu qədər önəmlidirsə, insanların xəyal qurmalarına necə nail ola bilərik? Bir çox yol var və bu yollardan hansının nə üçün daha ugurlu olacağını öyrənməyə davam edirik. Şəkillər və konkret sözlər. İnsanlar, onlara bir şəkil verdiyiniz zaman detalları daha yaxşı xatırlaya bilirlər, çünki şəkil, xəyal edə biləcəkləri konkret bir şey təqdim edir. Həmin şey, bir söz olaraq təqdim olunsa belə, mücərrəd deyil konkret olarsa, daha yaxşı xatırlanır. Məsələn, istehlakçılar "Qəhvərəngi çaydan" olaraq ifadə edilən bir çörək markasını, "Qürur" adlanan bir markaya nisbətdə daha çox xatırlayırlar, çünki zehinlərində qəhvə rəngli bir çaydanı daha asan canlandıra bilirlər. Bir "Qurur" ifadəsini isə mücərrəd söz olduğu üçün onu fikirlərində canlandırmaqları çox çətindir. Təsəvvür təlimatları Təsəvvürü canlandırmağın daha asan bir yolu, istehlakçılardan bu işə başlamalarını tələb etməkdir. "Bunu gözünüzdə canlandırın", və ya "bunu xəyal edin" deyə bilər, markanızın özəlliklərini və faydalarını anlada bilərsiniz. Təsəvvür təlimatları, şəkillərdən istifadənin imkansız olduğu radio kimi məkanlarda xüsusilə yararlı ola bilər. Təsəvvür təlimatları haqqında bir xəbərdarlıq: Hədəf kütləniz malı ilk dəfə satın alanlardan ibarətdirsə, təsəvvürləri canlandırmaqda işə yaramaz. Hədəf kütləniz, malın istifadəsi haqqında əvvəlcədən təcrübə sahibi olmadıqlarından, hansı məqama söykənərək onu istifadə etdiklərini xəyal edə bilərlər? Eyni şəkildə, hər hansı bir şeyi xəyal edə bilmək üçün, ağlımızda canlandırdığımız təsəvvürlərə fokuslanmağınız və ətrafda olanlara görə diqqətimizi yayındırmamağınız lazım gəldiyini qəbul edək. Bir reklamda musiqi, səs effektləri, fərqli səhnələr kimi çox ünsür varsa, istehlakçıların təsəvvürləri yaddaşlarında saxlama bacarıqlarına pis təsir göstərə bilər. Bu səbəblə, təsəvvür təlimatları, radio və TV yayımları ilə müqayisədə, mətbuatda daha effektli ola bilər, çünki istehlakçılar, reklamdan məlumat alıb-almayacaqlarını, nə zaman və nə dərəcəyə qədər alacaqlarına nəzarət edə bilərlər. (Beləcə, təsəvvürü yaddaşlarında saxlaya bilərlər.) Yönləndirilmiş təsəvvür Təsəvvür təlimatlarıyla bağlı potensial problemlərdən biri də istehlakçıların öz təsəvvürlərini yaratmaqlarıdır. Bu təsəvvürlər, hər zaman müsbət nəticə verməyə bilər və şəxsin öz təcrübələrindən qaynaqlanan tipik təsəvvürlər ola bilər. Məsələn, istehlakçılara “Mercedes” sahibi olmağı xəyal etmələrini söylədiyinizi hesab edək. Əgər bir “Mercedes”ləri varsa və tez-tez problem çıxarırsa nə olacaq? “Mercedes” xəyal etmək, alıcıya maşınının nə qədər aramsız xarab olduğunu, onu nə qədər hirsləndirdiyini, çatmaq istədiyi yerə güvənliklə və zamanında çatıb-çatmayacağı barədə nə qədər çox narahatlıq içində yaşadığını xatırladacaq. İstehlakçılar, detalları öz təsəvvür etmə təcrübələrinə görə tamamlaya biləcəklərindən (hər zaman müsbət yöndə olmaya bilər), bəzən onlardan nəyi xəyal etmələrini istədiyimiz barəsində çox açıq və konkret davranmalıyıq. Bu, yönəldilmiş təsəvvür sayılır, çünki əsas etibarilə mesajın irəli sürdüyü fikri yönəldirik. Təsəvvürlər ağlımızdakı filmlərdən başqa bir şey deyil. Filmlərin bir şeyi anlamaq, xatırlamaq, sevmək və gözləmək məsələsində nə qədər effektli ola biləcəyini bilirsiniz. Nəzərə alın ki, istehlakçılar özlərinin istehsal etdikləri filmlərin daxili gücüdür. Mənbə Marketinq jurnalı

['xəyal', 'obraz', 'marketinqdə uğur']

https://kayzen.az/blog/musiqi%C3%A7il%C9%99r/35/frederik-%C5%9Fopen.html

Frederik Şopen

2ral

böyük musiqiçilər

9 fevral 2010, 15:48

FRİDERİK ŞOPEN (1810 - 1849) Paris. 1831-ci il... Konsert salonlarından birində uzaq Polşadan təzəcə gəlmiş 21 yaşlı pianoçu konsertlər verir. Və elə ilk konsertlərdən sonra bu gənc musiqiçinin qeyri-adi istedadı haqqında söhbətlər sürətlə Parisin bütün sənət aləminə yayılır. Onun adı az bir vaxtda Avropada şöhrət qazanmış bəstəkarlar - List, Berlioz, Bellini, yazıçılar -Heyne, Balzak, rəssam Delakrua ilə bir sırada çəkilir, musiqisi və ifaçılıq məharəti romantik incəsənətin daha bir möcüzəli səhifəsini açır. Bu parlaq istedad sahibi Friderik Şopen idi.Taleyin acı hökmü ilə Friderik Şopen (1810 - 1849) elə 21 yaşında vətənindən əbədi ayrılır, lakin bütün ömrü boyu doğma Polşasının sevinc və ağrıları ilə yaşayır, elə yaradıcılığında da bu hissləri ifadə edir. O, doğma diyarının musiqisini yeni, daha yüksək mərhələyə qaldırır, onun ümumavropa musiqi mədəniyyətinin layiqli, dəyərli bir hissəsinə çevrilməsi üçün çox iş görür. Elə buna görə də Şopen polyak musiqisinin klassiki hesab olunur. Şopen öz yaradıcılığını, demək olar ki, bütünlüklə bir alətə - fortepianoya həsr etmiş yeganə bəstəkardır. Bu səbəbdən onu çox zaman "fortepianonun şairi" adlandırırlar. Maraqlıdır ki, təkcə bir alətin tembr imkanları ilə kifayətlənsə də, Şopen musiqisi heç də yeknəsəq, darıxdırıcı səslənmir. Bəstəkar fortepianonun ifadə vasitələrini o dərəcədə genişləndirmiş, elə parlaq və zəngin boyalar tapa bilmişdir ki, bu alət sanki bütöv orkestrin, eləcə də insan səsinin tembr çalarlarını özündə cəmləşdirmişdir. Etüdlər, prelüdlər, noktürnlər, ekspromtlar, mazurkalar, polonezlər, konsertlər, sonatalar, skersolar, balladalar... Gördüyünüz kimi, bəstəkarın yaradıcılıq irsində ən müxtəlif janrlara rast gəlmək mümkündür. Şopen fortepiano musiqisinə hətta yeni janrlar da gətirmişdir - belə ki, skerso əvvəllər yalnız simfoniyanın tərkibində, mazurka polyak xalqının məişətində səslənərdi, ballada isə, ümumiyyətlə, musiqidən kənar, ədəbiyyatda tətbiq olunan janr idi. Bəstəkar artıq məlum olan janrlara da mühüm yeniliklər gətirmişdir. Məsələn, adətən yalnız texniki məşğələ üçün nəzərdə tutulan etüdü Şopen yüksək bədii səviyyəyə qaldırmış, polyak mənşəli polonez rəqsini isə Polşanın şanlı qəhrəmanlıq keçmişini tərənnüm edən irihəcmli, sanballı əsər kimi təqdim etmişdir. Şopen musiqisinin obrazlar dünyası öz müxtəlifliyi ilə diqqəti cəlb edir. Çılğın ehtiraslar, dərin düşüncələr, şən zarafatlar, ən başlıcası isə incə, səmimi lirik duyğular burada necə də ustalıqla əks etdirilir! Məhz səmimilik, hisslərin bilavasitə ifadəsi Şopen musiqisinin möcüzəsini, onun dinləyicilərin könlünə asanlıqla yol tapmasını şərtləndirən cəhətdir. Bu səbəbdən Şopen dünyada ən çox ifa olunan və sevilən bəstəkarlardan biridir. Yenə Paris. 1848-ci il... Şopen artıq Avropanın görkəmli sənətkarı və ən məharətli virtuoz-pianoçulardan biridir. Dostları, pərəstişkarları saysız-hesabsızdır. Onların sırasında bəstəkarçün uzun illər boyu çox əziz olmuş bir insan - Jorj Sand təxəllüsü ilə tanınmış məşhur fransız yazıçısı Avrora Düdevan da var. Elə bu vaxt ağır vərəm xəstəliyi Şopeni fəal yaradıcılıqla məşğul olmağa qoymur. 1849-cu ildə dünyasını dəyişmiş bəstəkar Parisdə dəfn edilir, lakin onun ürəyi öz vəsiyyətinə görə Polşaya aparılır və indiyədək Varşavanın Müqəddəs Xaç kilsəsində saxlanılır. ŞOPENİN MƏHƏBBƏTİ Şopenin həyatının ən xoşbəxt və eləcə də ən ağır məqamları istedadlı Fransa yazıçısı Jorj Sandla məhəbbət illərinə təsadüf edir. Parisin yaradıcı simaları arasında çox parlaq və eyni zamanda, ziddiyyətli şəxsiyyətlərdən biri, əsl adı Avrora Düdevan olan, özü isə Jorj Sand təxəllüsü ilə tanınan bu qadın çox vaxt kişi libası geyinər, yaxşı at çapar, idmanla fəal məşğul olarmış. Bəzilərinin fikrincə, Jorj Sand və Şopen bir-birini heç başa düşmürmüşlər və elə bu səbəbdən də onların ayrılması tamamilə təbii imiş. Lakin danılmaz bir həqiqətdir ki, Şopen bir çox şah əsərlərini məhz Jorj Sandla yaşadığı illərdə yaratmışdır. Bu əsərlərlə tanış olun:   Vals do diyez minor (or. 64 N 2) Mazurka lya minor (or. 68 N 2) Noktürnlər: mi bemol major (or. 9 N 2), fa minor (or. 15 N 1), do diyez minor Polonez lya bemol major (or. 53) 7 və 20 N-li prelüdlər 2 N-li sonata: üçüncü hissə ("Matəm marşı") 3, 12və24N-lietüdlər Mənbə: Musiqi-səmimiyyət məbədi (Ayna uşaq ensiklopediyası) Müəllif: Aida Hüseynova

['Şopen', 'klassik musiqi', 'bəstəkar', 'Frederik Şopen', 'Frederic Chopin']

https://kayzen.az/blog/musiqi%C3%A7il%C9%99r/33/volfqanq-amadey-motsart.html

Volfqanq Amadey Motsart

2ral

böyük musiqiçilər

9 fevral 2010, 15:21

Motsart (1756 — 1791) dünya mədəniyyətinin ən böyük dühalarındandır. Həyatın sevincli və kədərli anlarını, şən gülüş və ağır faciə obrazlarını eyni təsir gücü ilə canlandıran Motsart musiqisi iki yüz ildən artıqdır ki, insanları heyran edir. Hələ üç yaşında ikən balaca Volfqanq klavesində və skripkada çalır, hətta ilk musiqi əsəri bəstələyirmiş. İstedadının belə erkən yaşından üzə çıxması baxımından dünya musiqisində Motsartın tayı-bərabəri yoxdur. Xoşbəxtlikdən, tale Motsarta qayğıkeş, həssas musiqi müəllimi bəxş etmişdi. Bəstəkarın atası tanınmış musiqiçi və pedaqoq Leopold Motsart balaca Volfqanq və onun istedadlı bacısı Anna Mariya ilə ciddi məşğul olaraq onların qeyri-adi musiqi bacarığını yalnız doğma vətənləri Avstriyada deyil, eləcə də Avropanın müxtəlif ölkələrində — Almaniyada, Fransada, İngiltərədə, İtaliyada və İsveçrədə nümayiş etdirir. «Balaca möcüzə» adını qazanmış Motsart bircə dəfə dinlədiyi melodiyanı asanlıqla təkrarən çalır, verilmiş musiqi mövzusu əsasında qısa bir vaxtda yeni bir əsər yarada bilirmiş. Bir dəfə isə kiçikyaşlı Volfqanq klavişləri dəsmalla örtülmüş klavesində mürəkkəb bir pyesi böyük məharətlə ifa edib dinləyiciləri heyrətə gətiribmiş! 6 yaşlı Motsartın əsərləri Fransada çap olunur. Artıq 14 yaşında isə o, İtaliya opera teatrının sifarişi ilə «Pont çarı Mitridat» adlı ilk operasını bəstələyir. Balaca Volfqanqı hətta İtaliyadakı Bolonya Akademiyasının üzvlüyünə qəbul edirlər! 26 yaşlı Motsart doğma Zalsburqu tərk edib Vyanada məskunlaşır. Burada o, gözəl operalar, simfoniyalar, konsertlər, kvartetlər, sonatalar bəstələyərək musiqi sənətinin ən yüksək zirvələrini fəth edir. Motsartın üç operası — «Fiqaronun toyu», «Don Ju-an» və «Sehrli fleyta» XVIII əsr opera sənətinin ən parlaq nümunələridir. Bu dövrdə yazılmış əksər operaların süni, uydurma xarakterli qəhrəmanlarından fərqli olaraq, Motsartın Fiqarosu, Süzannası, Don Juanı sanki real, canlı insanlardır. Hər birinin öz xasiyyəti, öz musiqi səciyyəsi var. 40-dan artıq simfoniya müəllifi olan Motsart bu janra dramatik gərginlik gətirmiş, özünün incə lirik duyumunu və psixoloji həssaslığını yüksək bədii səviyyədə əks etdirmişdir. Təsadüfi deyil ki, qeyri-adi səmimiliyi, həyəcanlığı ilə fərqlənən Motsartın 40 N-li simfoniyası dünya simfonik musiqisinin ən gözəl inciləri sırasındadır. Məşhur «Rekviyem» bəstəkarın son əsəridir (rekviyem kilsədə ifa olunan matəm xarakterli xor əsəridir). «Rekviyem»i ona adını gizli saxlamış qara paltarlı bir şəxs sifariş vermişdir. Əsərin qəribə, hətta demək olar ki, müəmmalı şəkildə sifariş edilməsi Motsarta çox ağır təsir göstərmişdir. Ona elə gəlir ki, «Rekviyem»i qurtardıqdan sonra həyatı tərk edəcək və bu əsər elə onun özünün dəfnində ifa olunacaq. Lakin Motsart heç əsəri bitirməyə belə macal tapmır, cəmi otuz altı yaşında ikən vəfat edir. Sonradan məlum olur ki, varlı bir qrafmaddi ehtiyac duyan bəstəkarlara əsərlər sifariş verir və onları öz adına çıxırmış. Motsartın tələbəsi Züsmayer müəlliminin qaralamalarına əsaslanaraq əsəri tamamlayır. «Rekviyem» bu günədək dünya musiqi mədəniyyətinin ən dəyərli inciləri sırasındadır. Dahi bəstəkarın dəfni onun adına, şəxsiyyətinə layiq olmayan bir şəraitdə keçmişdir. Ailəsinin pulu olmadığından Motsartı kasıblar üçün ayrılmış ümumi qəbirdə basdırmışlar. Qəbrinin yeri indiyədək məlum deyil. Motsartla bağlı geniş yayılmış bir məsələyə də toxunmaq istərdik. Bəstəkara ithaf olunmuş müxtəlif əsərlərdə — A.Puşkinin «Motsart və Salyeri» poemasında, N.Rimski-Korsakovun eyniadlı operasında, M.Formanın «Amadeus» fılmində Motsartın, guya, italyan bəstəkarı Antonio Salyeri tərəfindən zəhərlənməsi barədə fikirlər irəli sürülür. Həmin əhvalatı həqiqət kimi deyil, tarixdə mövcud olan, lakin heç bir dəlillərlə sübut olunmamış fərziyyə kimi qəbul etmək lazımdır. Əlbəttə, bu, həmin əsərlərin bədii əhəmiyyətini heç də azaltmır — onlar həmişəyaşar, daim müasir olan Motsart sənətinin şərəfinə ucaldılmış gözəl abidələrdir. VATİKAN QANUNLARININ POZULMASI 14 yaşlı Motsart Romada olarkən atası ilə birlikdə Sikst kapellasına gedir və orada Alleqrinin «Miserere» dini xor əsərini dinləyir. Sahibi Vatikan kilsəsi sayılan həmin əsərin nota köçürülməsi və yayılması qəti qadağan idi. Əsərə bircə dəfə qulaq asdıqdan sonra balaca Volfqanq onu bir gecədə bütövlükdə nota köçürür və bir neçə gündən sonra verdiyi konsertdə klavesində səsləndirir. Əslində, bu, kilsə qanunlarını kobud pozmaq demək idi. Lakin konsertdə olan və uşağın möcüzəli eşitmə qabiliyyətinə və yaddaşına heyran qalan Roma papası balaca Motsartı nəinki cəzalandırır, onu hətta «Qızıl Şpor Ordeni»nin kavaleri fəxri adına layiq görür. Bu əsərlərlə tanış olun: ✓ «Fiqaronun toyu» operasi: uvertüra; Kerubinonun ariyasi; Fiqaronun ariyası ✓ «Don Juan» operasi: Don Juanın ariyası (1-ci pərdə) ✓ 40 N-li simfoniya ✓ Fortepiano sonataları lya major; lya minor ✓ «Rekviyem»: «Lacrymosa» hissəsiMotsartın məşhur Türk Marşı (Rondo Alla TURCA. Allegretto (Turkish March))Mənbə: Musiqi-səmimiyyət məbədi (Ayna uşaq ensiklopediyası) Müəllif: Aida Hüseynova

['Motsart', 'bəstəkar', 'Wolfgang Amadeus Mozart', 'klassik musiqi', 'dahi bəstəkar']

https://kayzen.az/blog/olimpiya/6/q%C9%99dim-olimpiya-oyunlar%C4%B1n%C4%B1n-yaranmas%C4%B1.html

Qədim olimpiya oyunlarının yaranması

2ral

İdman aləmi və Olimpiya oyunları

8 fevral 2010, 20:53

Olimp Yunanıstanda ən yüksək dağ massivi olub, Egey dənizi sahilində yerləşir. Hündürlüyü 2911 m-ə qədərdir. Əhəngdaşı və kristallik yamacları dar dərələrlə kəsişmişdir. Bu dağın həmişə yaşıl kolları, enliyarpaqlı şam meşələri var. Qədim yunan mifologiyasında Olimp müqəddəs dağ, Zevs başda olmaqla allahların məkanı hesab olunurdu. Allahların burada keçirilən məclisi də Olimp adlanırdı. Bundan əlavə, bir sıra bədii özfəaliyyət kollektivlərinin xalq yaradıcılığı və müsabiqələri, məktəblilər arasında hər hansı bilik sahəsində konkret tapşırıqları daha yaxşı yerinə yetirmək üzrə keçirilən yarışlar (məsələn, riyaziyyat, fizika, kimya, biologiya, fiziologiya və s. fənlər üzrə) da Olimpiada adlanır. Olimpiya oyunları Qədim Yunanıstanda Olimpiya şəhərində ilk dəfə e. ə. 776-cı ildə Zevsin şərəfinə yarışlar keçirilməyə başladı. Olimpiya oyunları 5 gün ərzində keçirilir, 1-ci və 5-ci günlər təntənəli mərasimlərə, qalan günlər isə idman yarışlarına həsr edilirdi. Digər rəvayətə görə, Ellada hökmdarı İfıt Sparta hökmdarı Likurqla müqavilə bağlayır və bu şərəfə dostluq bayramı keçirməyi qərara alırlar. Müəyyən müddət keçdikdən sonra Ellada torpağında bütün hərbi əməliyyatlar dayandırılır. Oyunların keçirilməsi mərasimi əmək, məişət və sülh rəmzinə çevrilir. Klassik dövr (e.ə. 5-4 əsrlər) Olimpiya oyunlarının proqramına ikitəkərli arabalarda yürüş, yumruq döyüşü, beşnövçülük (qaçmaq, nizə və disk tullamaq, uzununa tullanmaq, güləşmə), həmçinin incəsənət müsabiqələri və s. daxil idi. Əsrlər keçməsinə baxmayaraq Olimpiya oyunları öz tərbiyəvi əhəmiyyətini itirməmişdir. Zevsin heykəlində qeyd edilmişdir: «Olimpiada qələbəsini pulla yox, ayaqların sürəti və bədənin möhkəmliyi ilə qazanmaq olar». Bu yarışlara ölkənin azad və ən layiqli vətəndaşları buraxılırdı. Hakimlər atletləri bu sözlərlə yarışa çıxarırdılar: «Əgər sən məşq etmisənsə və bu böyük yarışlarda iştirak etməyə layiqsənsə, onda mübarizəyə cəsarətlə başla, yox, əgər özünü buna layiq bilmirsənsə, onda dəhşətli biabırçılıqdan yaxa qurtarmaq üçün yarışa girmə və istədiyin tərəfə çıx get» Bu fəlsəfi ideya insanları cəsarətə, qüdrətli olmağa, bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olmağa çağırmışdır. Öz şəxsi mənafeyi, varlanmağı naminə yarışlarda iştirak edənlər ifşa olunur, onları qorxaq və bədbəxt adamlar adlandırırdılar. Yarışlar zamanı rəqiblə kobud rəftar etmək, bilərəkdən və ya təsadüfən onu öldürmək qəti qadağan idi, hakimləri ələ almaq istəyənləri isə ölüm gözləyirdi. Qadınlar bu oyunlara nəinki iştirakçı, hətta tamaşaçı kimi də buraxılmırdı. Rəvayətə görə, tamaşaçılar arasında öz həyat yoldaşının paltarlarını geymiş Kallirpateria oğlu Olimpiya çempionu olduqda həyəcanını gizlədə bilməyərək stadiona atılmış və oğlunu qucaqlamışdır. Qadın həyəcandan yerişini və geydiyi paltarı unudur, başından papağı düşür, uzun hörükləri sallanır. Hakimlər və tamaşaçılar bunu görüb onun ölümünü tələb edirlər. Lakin Kallipaterianın atası Diaqor və oğlu müxtəlif vaxtlarda Olimpiya oyunlarının qalibləri olduqlarına görə onu bağışlamışdılar. Sonrakı illərdə elə qərar qəbul etmişdilər ki, idmançılar, məşqçilər və xidmətçilər yarış yerinə çılpaq gəlməli və mandatdan keçməli olmuşlar. İlk vaxtlar Olimpiya oyunlarında idmançılar yalnız stadionun uzunluğuna bərabər olan 192, 27 m (stadiya) məsafə qət etmək üzrə yarışırdılar. Sonralar proqrama ağır hərbi alətlərlə silahlanmış piyadaların qaçışı, güləşmə, uzununa tullanma, nizə və disk atmaq, iri təkərli arabalarda yürüşlər daxil edildi. Hətta ilk vaxtlarda Oyunlarda yalnız yuxarı yaşlı, hərbi çağırışlı yunanlar da iştirak edə bilirdilər. 37-ci Olimpiya oyunlarından sonra uşaqların də iştirakı üçün xüsusi gün ayrıldı. Maraqlıdır ki, yarışlarda iştirak etmək istəyən hər bir idmançı mütləq bütün növlərdə çıxış etməli idi. Hərtərəfli inkişaf etmiş ən güclü, ən çevik idmançı qalib gələ bilirdi. Oyunların məzmunu və qaydaları iqtisadi və sosial hadisələrin təsiri, həm də quldarlıq dövrünün aramsız müharibələri nəticəsində tez-tez dəyişirdi. Amma bütün bunlara baxmayaraq Olimpiadalar sülhün rəmzi ifadəçisi kimi qalmaqda idi. Olimpiya oyunları zamanı Yunanıstanda müharibələr dayandırılır. Oyunlar keçirilən günlərdə incəsənət müsabiqələri keçirilir, mahnılar ifa olunurdu. Məşhur tarixçi Herodot, filosof Sokrat, natiq Demosfen, yazıçı Lukian, riyaziyyatçı Pifaqor və digər görkəmli şəxslər belə tədbirlərdə həvəslə iştirak etmişlər. Məşhur şəxsiyyətlərdən Makedoniyalı Filipp at çapmaq üzrə, Platon İstmya, Pifiya oyunlarında və Pifaqor Olimpiya oyunlarında iştirak etməklə yanaşı, həm də yumruq döyüşündə yarışların qalibi adını almışdtlar. Eramızdan əvvəl V əsrdə Olimpiya oyunları daha geniş şəkil alaraq 5 gün uzadılmışdı. Bu oyunlar Peloponnes əyalətinin Kronos dağı ətəyində yerləşən Olimpiya vadisində 4 ildən bir Olimpiya oyunları adı altında keçirilmişdir. İndi də bura yunanlar üçün müqəddəs yer sayılır. Yunanların qədim ənənəsi əsasında bizə məlum olmuşdur ki, ilk Olimpiya çempionlarının adları Alfey çayının sahili boyunca ucaldılmış mərmər sütunlarda həkk edilmişdir. O vaxt Olimpiya oyunlarında iştirak etmək istəyən adamların adları xüsusi siyahıya qeyd edilirdi. Yarışda iştirak edəcək atlet 10 ay ərzində öz hesabına xüsusi məktəblərdə yarışlara hazırlaşırdı. Qədim Olimpiya oyunlarında təkcə idman, hərbi hazırlıq deyil, həm də mənfəət gətirən təmtəraqlı incəsənət müsabiqələri və yarmarkalar da fəaliyyət göstərirdi. Qədim Yunanıstanda Olimpiya oyunlarının keçirildiyi yerdə indi Olimpiya muzeyi fəaliyyət göstərir. Burada saxlanılan 1435 kq ağırlığında nəhəng qaya daşı tamaşaçıların diqqətini cəlb edir. Qayanın üzərində qədim yunan dilində yazılmışdır: Milon məni bir əli ilə başı üzərinə qaldırdı. Eramızdan əvvəl VI əsrdə yaşamış Milon adlı atlet həqiqətən, görkəmli rekord əldə etmişdi. Milonun müasiri pəhləvan Yevimast 480 kq ağırlığı olan qaya parçasını yerdən qaldırmışdır. Qədim mərmər pillələrin birində yunan atleti Failin Olimpiya oyunları zamanı 16 metr uzununa tullandığı yazılmışdır. Bu müasir atletika nailiyyətindən iki dəfə artıqdır. Olimpiadanın digər iştirakçısı Flegey lövhəni 50 metr uzağa atmışdır. Qeyd edək ki, qədim lövhələrin çəkisi indikilərdən bir yarım dəfə artıq olmuşdur. E.ə. V əsrdə yaşamış atlet Polidam əlləri ilə şiri boğmuşdur. Lakin tarixçilər həmin atletin 93-cü Olimpiya oyunlarındakı qələbəsini bundan daha yüksək nailiyyət hesab etmişlər. Polidam ən ağır yarış növü olan pankration (güləşmə ilə yumruq vuruşu elementlərini özündə birləşdirir) üzrə Olimpiya çələngini qazanmışdır. O, çoxsaylı rəqiblərinə qalib gəlmiş, təkcə bir zərbə almışdır. Altı Olimpiya oyunlarında qalib gəlmiş Milon Kroton e. ə. 536-cı ildə ilk dəfə gənclər arasında mübarizədə qalib gəlmiş və sonuncu çələngini 20 il keçəndən sonra almışdı. Oyunlar 1170 il davam etmişdir. Roma imperatoru I Feodosinin (eramızın 394-cü ilində) olimpiadaları ləğv etmək əmrinə qədər qədim Yunanıstanda 293 belə olimpiya oyunu keçirilmişdir. 32 il sonra (426-cı ildə) idman şənliklərini insanların yaddaşından silmək üçün Roma imperatoru I Feodosi Olimpiya şəhərini yandırmağı əmr etmişdi. Həmin yanğından sonra Yunanıstanda memarlıq və mədəniyyət mərkəzi olan Olimpin salamat qalmış bəzi tikililəri də 511 və 522-ci illərdə baş vermiş dəhşətli zəlzələlər zamanı tamamilə dağılmışdı. Tarixçilər və mütəxəssislər uzun illər boyu idmançıların yarışlarda iştirakını təkcə təbii güc və sağlamlıq ilə deyil, həm də gərgin məşq etmələri ilə əlaqələndirirlər. Milon gəncliyində bir illik dananı çiyinlərinə qaldıraraq hər gün şəhər ətrafında gəzdirməyə başlamışdır. Dörd ildən sonra isə o, dörd yaşlı öküzü çiyinlərində Olimpiya stadionuna gətirdiyi zaman hamını heyran etmişdir. XII əsrdə yaşamış Nizami Gəncəvinin "Fitnə" personajı bu səpgidə qələmə alınmışdır. Yunanıstanın şəhərlərində ümumyunan Olimp oyunları ilə yanaşı kiçik oyunlar da keçirilirdi. Bu oyunların da quldarlıq dövlətlərinin ictimai-siyasi həyatında böyük əhəmiyyəti var idi. «Istmiy», «panafiney», «pifiy», «hemey» və s. adlı oyunlar olmuşdur. Bu oyunların məqsədi bu və ya digər şəhər dövlətinin daxilində quldarlıq dövlətinin hərbi qüdrətini nümayiş etdirmək və hərbi birliyə nail olmaq idi. Ümumyunan və regional oyunları keçirmək üçün Yunanıstanın Olimp, Delf, Pirey, Milet və digər rayonlarında böyük miqdarda stadionlar inşa olunmuşdu ki,onların xarabalıqları bizim dövrədək qalmışdır. On beş əsr keçəndən sonra Olimpiya oyunlarının yenidən keçirilməsi məsələsi meydana gəlir. 1829-cu ildə Yunanıstan istiqlaliyyət qazandıqdarı sonra idman bayramlarını bərpa etmək üçün səylər göstərildi. Yalnız 1824-cü ildə ingilis arxeoloqu lord Stanxof Alfey sahillərində qazıntı işlərinə başladı. Məhz o, antik dövrlər Olimpiadası stadionunun planını müəyyənləşdirə bildi. 1859-cu ildə yunan ordusunun mayoru böyük vəsaitə malik olan Evangelis Sappas "Panellin Olimpiada"sını təşkil etdi. Burada başqa ölkələrin idmançıları iştirak etmirdilər. Yarışlar Afina meydanlarının birində keçirilirdi. Bu yarışı 22 min yunan izləmişdir. Qalibləri zeytun budağından hazırlanmış çələng ilə mükafatlandırırdılar. 1889-cu ildə yenidən qədim Elladada keçirilən oyunları bərpa etmək üçün iki dəfə cəhd göstərilmişdir.   Mənbə Bədən Tərbiyəsi Və İdman Tarixi kitabı Müəllif Akif Əliyev

['Olimpiya oyunlarının tarixi', 'Yunanıstan', 'Olimpiya oyunlarının yaranması', 'Olimpiya oyunları']