text
stringlengths
1
2.05k
भाशा विज्ञान दी जेह्‌ड़ी शाखा भाशा दी रूप-रचना दा अध्ययन-विश्‍लेशन करदी ऐ उसी रूप विज्ञान जां पदविज्ञान जां मर्ष विज्ञान आक्खेआ जंदा ऐ ते अंग्रेज़ी च morphology। मुट्टे तौरा पर इस दे तैह्‌त शब्द कि’यां बने, कु’त्थुआं आए, उन्दे व्याकरणिक रूप केह् न ? शब्द-रचना च उपसर्गे-परसर्ग आदि दा केह् योगदान ऐ केह्‌ड़े अधारें पर उस भाशा दे बाग्‌भागें दा निर्धारण कीता गेदा ऐ, लिंग-वचन व्यवस्था कनेही ऐ, शब्द-रूप की ते कि’यां बदलदे न आदि दा अध्ययन कीता जंदा ऐ। पर थोह्‌ड़े शब्दें च इ’यां बी आक्खेआ जाई सकदा ऐ जे रूपविज्ञान राहें भाशा दी सारें शा लौह्‌की व्याकरणिक इकाइयें, शब्द-रचना, रूपायन, व्युत्पत्ति, संरचना आदि दा अध्ययन कीता जंदा ऐ। रूप विज्ञान दे अध्ययन दी अधार समग्री ते खेतर गी दिखदे होई विद्वान इस गी ध्वनि विज्ञान ते वाक्य विज्ञान दे मझाटै दी कड़ी मनदे न। उन्दा मन्नना ऐ जे एह् वाक्य विज्ञान दा पूरक ऐ। रूप विज्ञान शब्दें दा व्याकरण ऐ; वाक्य विज्ञान वाक्यें दा व्याकरण। प्रसिद्ध भाशा वैज्ञानिक देवी शंकर द्विवेदी होरें बी रूपाविज्ञान गी व्याकरण दा गै अंग मन्ने दा ऐ। उन्दा आक्खना ऐ-“सामान्य तौर पर व्याकरण दे दो अंग न-मर्षविज्ञान ते वाक्य विज्ञान।” बक्ख-बक्ख भाशा शास्त्रियें दे मत इस चाल्ली न:-
कामनी: सारा कम्म-काज होए दा लब्भी जंदा नां, तां गल्लां आवा करदियां न।
उनें गलाया जे कुसै बी खेढ दी टीम गी भविक्ख इच ते मती सफलता प्राप्त करने इच देश दे मीडिया ते खेढ प्रेमियें दे प्रोत्साहन ते सैह्‌योग दी अनिवार्य जरूरत होंदी ऐ।
बिश्णा :अन्दर गेदे किश ठीक करने गी।
सूरजो नै कनसो लाई दी ही।
सब्बै: आए पुत्तरा, आए!
गणेश जी दी आरती दे इनें बोल्लें च गणेश जी दी बन्दना गै मुक्ख भाव ऐ ते इस चाल्ली इस दिन गणेश दी पूजा दा म्हतव गै सामने औंदा ऐ।
"तां जिमीं मुल्लें लेने गितै गै तू˙ ओ रपे रक्खी लैने हे। परताई कैसी दित्ते? ओ कोई स्हाड़े साक-सरबन्धी ते नईं हे। असें खिदमत कीती ही कम्म कीता हा। मजूरी सब दिन्दे न ते मजूरी सब लैन्दे न। ते तूं जगीरदार बनी बैठा। अपनी उकात बी नईं दिक्खी।"
चंडीगढ़ 14 फरवरी। लोकसभा चुनाएं दी छेड़ थ्होंदे गै पंजाब सरकार ने रिआसता इच पुलस प्रशासन इच भारी फेरबदल करदे होई कल्ल चिरें रातीं 44 आईपीस अधिकारियें दे तबादले ते पदस्थापना फौरन प्रभाव कन्नै हुकम जारी कीते।
इंयां बझोंदा ऐ जे डुग्गर देसे दे इक्क महान संस्कृत विद्वान, प्रो.गौरी शंकर होरें गी ए विद्‌या विरासत च गै थ्होई दी ही।
आटे गी मसुन्नियां दिन्दी धन्नी बोलदी गेई--
हुक्में दे तैह्‌त वी के भांवरा गी आईजीपी सुरक्षा, प्रबोध कुमार गी आईजीपी सुरक्षा, प्रबोध कुमार गी आईजीपी कम्प्यूटर ते दूरसंचार, आर पी सिंह गी आईजीपी ट्रैफिक विभाग इच भेजने दे इलावा चंडीगढ़ इच डीआईजी क्राईम वी के उप्पल हुन आईजीपी आर्थिक अपराध प्रकोश्ठ, परमजीत सिंह सराओ गी आईजीपी जीआरपी पटियाला, परमजीत सिंह गिल गी पुलस उपमहानिरीक्षक पीएपी जालंधर इच भेजेआ गेआ ऐ।
राजस्थान बन्ने थमां तालिबान दी घुसपैठ दे प्रयास
संस्कृति दा बर्णन करने आस्तै समाजक ते धार्मक पैह‌्लू नां दे दौं ध्रुवे आपनाए जाई सकदे न जिंदे चा समाजक पैह‌्लू दे अंतर्गत मेलें-मकेलें, कलाएं, नाच-गानें ते संस्कारें बगैरा दा जिकर कीता जाई सकदा ऐ ते डोगरा संस्कृति दे धार्मक पैह‌‌्लू दे अंतर्गत नत्तें-बर्तें, देवी-देवतें. तीर्थ-जातरें ते शनान-दान बगैरा दा जिकर कीता सकदा ऐ।
माधो : उनेंगी आखो मनोज इस बेल्लै पढ़ा करदा ऐ।
डाक्टर होरें.. आक्खेआ: "महैंत होदा˙ बरलाप बल्लें बंद होई गेआ। ते डाकुएं दा सरदार जंदे जंदे अपने बब्बै दी सगंध खाइयै मेरे भ्रा गी बंगारियै गलाई गेआ : "अज्ज ते अस हुट्टी गेदे आं, पर इक महीने दे अंदर-अंदर गै आइयै इनें गाली दा बदला जरूर गै लैगे। भ्रा होर जिला मजिस्ट्रेट कच्छ जाइयै बा-बेला करन लगे जे ‘इक बंदूक लोड़चदी ऐ’। पर जबाब मिलेआ जे ‘नेईं मिली सकदी˙’ दौं साल पैलें इक सब-इन्सपैक्टर दे कन्न मरोड़ने दे पराधै च उनें गी दौं म्हीनें दी सजा होई चुकी दी ही। उसै कसूरै मुजब मजिस्ट्रेट ने बी आक्खी दित्ता: "बंदूक नईं मिली सकदी।" भ्रा होरें आक्खेआ: "साहब, तां अस मरोई जागे।" पर साहब ने हस्सियै हुक्म सनाया: "जिसगी मरने दा डर होऐ, ओ अपना घर-द्वार बेचियै स्हाड़े जिले बिचा चली जा।"
डैडी :नो माई सन। इसी ब्लैक मेलिङ नीं आखदे। इसी नैग्योसेशन आखदे न। म्यूचल ऐग्रीमैंट बी आक्खी सकदे ओ। साढ़े बल्लै ते इस चाल्ली दा कोई सिसटम नेहा। अज्ज काफी किश बदली गेदा ऐ। इक्कीवी सदी साढ़े भित्त ठोह्‌रा करदी ऐ ते तुस फी बी अप्पूं बिच्चैं नकारी गल्ला लड़ोआ दे ओ। जाओ ते इक्कीवी सदी दा हसदे खेड़दे सुआगत करो। एनजॉए युअर सैल्फ।
सोमां ने सोचेआ के इस बेलै दना सारा बी बोल्ली तां जुद्ध शुरू होई जाग, इस करियै ओह् पिच्छै हटी गेई। सस्स बत्हेरा किज बोलदी रेही ब उसनै किश नेईं गलाया। रसोई जाइयै उसने गिद्दी ब’न्नी ते रुट्टिआ लग्गी पेई।
गौरतलब ऐ जे सेना थमां रटैर ते मूलतः राजस्थान दे रौह्‌ने आह्‌ले इस साबका ओलंपियन ने ब’रा 1988 इच सिओल ओलंपिक इच भारतीय टीम पास्सेआ हिस्सा लैता हा। एह्‌दे कन्नै गै उनें अस्सी ते नब्बे दे दहाके इच पंञ बारी अंतर्राश्ट्रीय प्रतियोगिताएं इच देश दा प्रतिनिधित्व कीता। भाटी ने ब रा 1995 इच आस्ट्रेलिया दे मेलबर्न इच अयोजत एशियन पेसेफिक घुड़सोआरी चैंपियनशिप इच चैंपियनशिप इच 21एं देशें दे चुनिंदा घुड़सोआरें हिस्सा लैता।
भेदक : भागां ने मती मिन्नत खशामद करियै दुद्ध तपाने गित्ते आंदी कुन्नी।
करसानें दा आक्खना ऐ जे प्रवासी पक्खरूएं दे औने करी उंदी जिमीं च फसल पैदा गै नेईं होंदी इसकरी जेक्कर इत्थै पर्यटन स्थल बनाया जंदा ऐ तां इत्थै मती गिनतरी च प्रवासी पक्खरू औंङन जेह्‌दे कन्नै उनेंगी होर बी मता नुकसान भुगतना पेई सकदा ऐ।
;ltb;gtइकबाल;lt/b;gt-पर इस रौले च कुसै गी शामल गै नेईं करगे। ए जिम्मेदारी आपूं चुकगे।
दत्त गी मुंबई इच 1990 दे दशक इच होए दे दंगें दे दरान अवैध थेआर रक्खने दे जुर्म इच सजायाफ्ता होने गी दिखदे होई चुनां लड़ने दी इजाजत तां नेई थ्होई पर हुन ओह् सपा दे राश्ट्रीय महासचिव बनियै स्टार प्रचारक दी भूमका इच आई गे न।
प्रदीप- तेरे दिलै गी में शायद तेरे कोला बी मता जाननां।
प्यारू कन्ने सारे ग्रां दिआं जनानियां प्यार करदियां न-कोई उसदी मामी, कोई मासी, कोई नानी ते कोई दादी ऐ। सारी जोआन कुड़िएं गी ओ ‘दैया’ करी कोआलदा ऐ।
शिक्षा ग्रन्थ बड़ी मती संख्या च लिखे गे हे। डॉ.सिद्धेशवर वर्मा होरें 65 शिक्षा ग्रन्थें दा उल्लेख कीते दा ऐ। इसलै जेह्‌ड़े शिक्षा ग्रन्थ उपलब्ध न ओह् प्रातिशाख्यें थमां बाद दे न, प्रातिशाख्यें थमां पैह्‌लें दे शिक्षाग्रन्थ जां ते नश्ट होई चुके दे न ते जां कुसै होर कारण उपलब्ध नेईं होई सके, इ’नें शिक्षा ग्रन्थें दी रचना वेद मन्त्रें दे शुद्ध-उच्चारण आस्तै कीती गेई ही, एह् गल्ल पिच्छें स्पश्ट कीती जाई चुकी ऐ।
कॉरीडोर च सत्येन ने डॉली गी आक्खेआ, "आ डॉली, बैक स्टेज च जाइयै रूपलक्ष्मी गी मबारकबाद देई औचे।"
पीलीभीत दे भाजपाई सूत्रें दस्सेआ जे मंगलवारें बडले नमीं दिल्ली गे दे वरूम गांधी अगले हफ्ते बापस आइयै फ्ही संसदीय हल्के इच प्रचार अभियान शुरू करङन।
कत्तक म्हीनै कनक राह्ने दे बाद बसाखै जेहै च फसलै दियें बा’डियें तगर-7 म्हीने दे अरसे च जित्तो ते ईसो, ते उ’दें कन्ने हमदर्दी रक्खने आले किश ताद्धी लोक, खेतरें च नमें जीवन दियें आसें-मेदें दी प्रतक फसलै गी उगदे, त्रेलूच न्हौन्दे ते फी मठोइयै हवाऊ दे तालै पर झुम्मदे, बल खंदे दिखदे रेह् होंगन। जित्तो दे जीवनै च ओह् फसल, मयूसी दी न्हेरा काली रातीं दे बाद सुरकदी नमीं भ्यागा दे झुसमुसे आंगर ही। अपने गरोले, अपनी हक-हलाल दी कमाई खाने दा बरदान देने आले होंदे न।
चन्दर: तुंदे कोल गै आवा करदे हे:
चक्रवर्ती होर जोरै-नें बोले, ‘हून किश सिक्खेआ?’’
गरीबी परा सौखे दिन औने पर मानु दा फसोई-फसोई पौने दा हुच्छापन।
नाथी : (जियां अपने आपै गी) बड़ा नथें कीता हा उस भडुयै, जिन्ने मानुयें गी इने भुल्ल-भलैयें च जाई फसाया ऐ। खुंड परा खोलियै जाड़ नेईं छोड़ेया। “मार सालेया बड़का।” पर चित्तरें ते सीहें थमां उत्थें बी खतरा बनेदा। दस्सो, इक्कल-जीन बी कोई जीन ऐ ?
दिल्ली गी खुशहाल ते साफ शैह्‌र बनाने लेई अपनी प्राथमिकता दस्सदे होई मल्होत्रा ने गलाया जे दिल्ली गी पूर्ण राज्य दा दर्जा दुआने ते पुलस गी राज्य सरकार दे तैह्‌त आन्नने लेई हरसंभव प्रयास कीते जाङन। उनें गलाया जे साबका प्रधानमंत्री अटल बिहारी वाजपेयी दे नेतृत्व आह्‌ली राश्ट्रीय जनतांत्रिक गठबंधन (राजग) सरकार ने ब’रे 2002 च दिल्ली गी पूर्ण राज्य दा दर्जा देने दे उद्देश्य कन्नै संसद च इक विधयेक पेश कीता हा ब ओह्‌दे लेई जरूरी दो-तिहाई बहुमत नेईं होने दे कारण ओह् विधेयक पारित नेईं होई सकेआ।
तिन्नी साञ्जो बैठका च बठाई दित्ता। मैं तां ख्यालां दे दरयाये मंझा लग्गा गोत्ते खाणा। मंत बचार दरयाये दे पाणिए साई छुआलिआं मारना लग्गे कन्ने मते इ तिनां छुआल़िआं च गुआचदे दुस्से। फिरी पता नीं कुत्थु ते इक बुल़ाका जेआ आई रेआ तिनां च। अचेतन च कठरोयो ख्यालां दी जफ्फो लगणा लग्गी। सै इ भुलिआं बिखरिआं आद्‌दां। इक सुपणो साईं तिनां आद्‌दां दा सैह्‌रूप, सिलमे दिआं फोटुआं साईं मेरिआं हाखीं अग्गे घुमणा लग्गा। गुजरिओ जिंदगिआ दे सेह् नशीले छिणा हुणा बी आद्गारां दिआ पोवरिआ ते बाह्‌र नीं थे निकल़ेओ। मेरा भतोया मन ढूड्डां मारना लग्गा कन्ने मिञ्जो रज्जो दी आद आई एई.......
कुशल्या :(अत्थरू पूंजदे हो) जेकर उसी मेरे ने प्रेम हुंदा तां मेरी ओ निक्की आरी गल्ल नईं मन्नी लेंदा ?
पुष्पवेली जेसप दे सारे खेतरें चा पानी कढी दिता गेया। खेतर रड़ी बी गे। काम्में च इस गल्ला पर बहस लग्गी जे कोदे खेतरा च चंगा कम्म होआ। इदे पर आपू च कसमुन्नै बी चली गे।
मरंग तां जांग, पहलें नेईं। --ओ बिंद भर हस्सिए गड्डे पर जाई बेठी।
वर्गीकरण दी द्रिश्टी कन्ने कारकें ते बारें दी स्थिति, लोक-कत्थें ते लोक-गीतें दौने कोला बक्खरी ते बचित्तर ऐ। बक्खरी इसकरी जे लोक-साहित्य दी इस महत्वपूर्ण विधा दे दौं भेदें दे नां ते लोक-परम्परा ने असें गी दित्ते न कारक ते बार। पर इस विधा दा मूल नां के ऐ जेदे ए दो भेद न? एदा उतर लोक-परम्परा कोल नेई ऐ।
आशा: ओ ऐरे-गैरे नेई, मेरे आफिस ‘कोलीगज़’ न। ते एदे च बेजती आली केह‌्ड़ी गल्ल ऐ? ते जेकर इन्ना गै इज्जतै दा ख्याल हा तां नौकरी की कराई ही? (रन्हाकी होई जंदी ऐ)
1947 इच अपनी पैह्‌ली गै फिल्म ‘दर्द’ दे गीत ‘अफसाना लिख रही हूं’ दी अपार सफलता कन्नै शकील बदायूंनी कामयाबी दे शिखर उप्पर जाई बैठे। शकील बदायूंनी दे फिल्मी सफर उप्पर अगर इक नजर पाचै तां लगदा ऐ जे उनें सभनें थमां मतियां फिल्मां संगीतकार नौशाद कन्नै गै कीतियां। उंदी जोड़ी प्रसिद्ध संगीतकार नौशाद कन्नै खूब जम्मी ते उंदे बनाए दे गाने जबरदस्त हिट होए। इनें फिल्मी गानें दे किश बोल तां अज्ज बी लोकें दे दिलोदिमाग इच तरोताजा न जिंदे इस के आसिफ दी ‘मुगले आजम’ प्रमुक्ख ऐ। रंगीत होइयै फ्ही आई दी मुगले आजम इच शकील बदायूंनी दे गीत ते नौशाद दे संगीत गी अज्जै दी पीढ़ी बी गुनगुनांदी नजरी औंदी ऐ। शकील बदायूंनी ने करीब त्रौं दशकें दे फिल्मी जीवन इच लगभग 90 फिल्में गित्तै लिखे। शकील बदायूंनी ते नौशाद दी जोड़ी आह्‌ले गीतें इच किश इयां न, ‘अफसाना लिख रही हूं, गाये जा गीत मिलने के, ये जिंदगी के मेले, तूं मेरा चांद मैं तेरी चांदनी, सुहानी रात ढल चुकी, ओ दुनिया के रखवाले, तन तड़पत होरे दर्शन की, दुनिया में हम आयें है तो जीना ही पड़ेगा, दो सितारों का जमीं पे है मिलन आज की रात, मधुबन में राधिका नाची रे, जब प्यार किया तो डरना क्या, नैन लड़ जइहें तो मन वा में कसक होइबे करी, दिल तोड़ने वाले तुझे दिल ढूंढ रहा है, तेरे हुस्न की क्या तारीफ करूं ते दिलरूबा मैने तेरे प्यार में क्या क्या न किया, कोई सागर दिल को बहलता नहीं’ प्रमुक्ख न।
पाकिस्तान पास्सेआ कोई बी गेंदबाज प्रभाव निं पाई सकेआ। सब्भनें शा मती धुनाई ते उमर गुल दी होई। उनें छड़े त्रै ओवरें इच 39 रन दित्ते। पाकिस्तान पास्सेआ छड़े खब्भै हत्थ दे गेंदबाज मोहम्मद आमिर गी कामयाबी थ्होई।
जावेद अख्तर दे गीतें दी एह् खूबी रेई ऐ जे ओह् अपनी गल्ल मती गै असानी कन्नै दूएं गी समझांदे न।
कुड़ी ने मिगी दस्सेआ :
पशौरी : चल भई। अच्छा जी जे मैं नईं नां पुज्जा तां वाप्सी पर इद्दरें गै लंघयो। तुन्दे कोला गै सुनी लेङ कुनै के पढ़या ऐ। हां, जे आए दा होग त चरन सिंहै गी जरूर सुनयो फी पता लग्गग डोगरी के ऐ ते तुस किन्ने क डोगरे ओ।
समाधि बंद ही ते घोर सन्नाटा हा। ड्राइवर मिगी दिक्खा दा हा। दिक्खा दा हा जे मैं दरवाजे तक्करा जन्ना ते उत्थैं चुपचाप खड़ोई जन्ना। दो इक मिंटे मगरा परतोना ते चक्कर कटदा पैदलो-पैदल समाधि दे दुई बक्खी टुरी जन्ना। मिगी पता नीं लगदा, पर ड्राइवर बल्लैं-बल्लैं चुपचाप गड्डी उस्सै बक्खी लेई औंदा ऐ। दूई बक्खी दे बूहे पर जित्थैं सन्नाटा होर बी घना ऐ, खड़ोते दा मैं समाधि दे अंदर दिखदा रेही जन्ना। चबबक्खै उच्चा कोट ऐ ते ठीक मेरी अक्खें दे सामनै प्रकाशित इक खोह् जनेही बनी दी ऐ नुहाड़े पार नीं लब्भदा ऐ। पर मैं दिक्खी लैना जे समाधि ऐ, मलैम बट्‌टे नैं ते उत्थैं ‘हे राम’ जड़े दा ऐ। गांधी दी खीरली पुकार ‘हे राम’।
(दमें जने विंग कशा परतोई औंदे न)
रातीं फी सुखना आया। उयै जागत निर्देई हासा हसदा बोलेया, "हुन बी सोची लै।"
‘खच्चरा पर रक्खी दित्ते न।’
पीरमिट्ठा, पीरखोह—पीरमिट्ठा इक मुसलमान फकीरै दी समाध ते तवी ते कंड़ै पीरखोह दी गुफा, जित्थें शिवलिंग दी पूजा हुंदी ऐ, 15 मीं सदी ईं दे स्मारक न। उस बेल्ले जम्मू च राजा अजबदेव राज करदा हा। इस्सै समें दी बावा जित्तो दी समाध जम्मू ते अखनूरै दे बशकार झिड़ी मकाम पर बनी दी ऐ। इत्थें हर साल कत्तै दी पुन्यां गी बड़ा मेला लगदा ऐ। जम्मू शहरै दे मस्तगढ़ महल्ले च, महाराजा रणजीतदेव (ई 1731-81) दी बनवाई दी जामा मसजिद ऐ।
मकामी लोकें दे अनुसार निक्के कैलास दी खूबसूरती ते पवित्रता कैलास मानसरोवर आह्ला लेखा मन्नी जंदी ऐ ते इसगी दीर्घ कैलास दा गै लघु रूप मन्नेआ जंदा ऐ। पवित्र कैलास पर्वत आह्‌ला लेखा निक्के कैलास दी चोटी बी बर्फ कन्नै खटोई दी रौंह्‌दी ऐ ब इसदी आकृति कैलास पर्वत आह्‌ला लेखा गोलकार नेई होइयै किश नकीलापन लैते दी ऐ। मानसरोवर झीलै आह्‌ला लेखा इस लाह्‌के इच बी इक ज्हार पंज सौ मीटर लम्मी ते 750 मीटर चौड़ी अपार जलराशि आह्‌ली मनोहर झील विद्यमान ऐ जिसगी पार्वती सरोवर गलाया जंदा ऐ। इसदे पानी इच निक्के कैलास दी चोटी दा प्रतिबिंब दर्शकें गी मैंत्रुमुग्ध करी दिंदा ऐ।
पैह्ला : तूं ठीक आखै करना एं। रात तां ठीक कट्टी जा ! किन्ने दिन होए न टुरदे । ते मिगी तां हुन सुखने गै आवै करदे न।
“मेरे पर इन्ना बी विशवास नेईं। तूं डॉली गी जल्दी सद्‌द पर इक शर्त साढ़ी बी ऐ। ”
;ltb;gt रंजना ;lt/b;gt -केह् आक्खेआ ?
बगान्नी चीजै पर दौं धड़ें दी व्यर्थ दी मार-कटाई।
स्टेशनै पर पुज्जियै रिक्शा परा तुआरियै, प्लेटकार्मै तगर कस्तूरबा गी में चुक्कियै लेई गेआ। अग्गें फिनिक्स च ओ झोला आई गेदा हा। ओदे च पाइयै अस रोगी बी बड़े(अ) रामै कन्ने लेई गे। उत्थें सिर्फ जल-चकित्सा कन्ने गै बल्लें-बल्लें ओदी देह नरोई होन लगी।
डोगरी संस्था दे बारे च कुसै विद्वान मणीशा ने आखोआ ऐ जें “डोगरें दे जीवनै च पिछले 25 बरें दी साहित्यक ते सांस्कृनक चेतना दा इतिहास गै डोगरी संस्था दा इतिहास ऐ।” ए गल्ल कुत्थों तगर सच ऐ? इस गल्ला दी इक झलक ते उनें सम्मतियें चा झलकदी ऐ, जड़ियां डुग्गर दे बाहरा दे विद्वानें इस मौके पर असेई भेजियां न। पर इस बारै न्या-पूर्णा फैसला ते इस धरती दियां औने आलियां संताना गै ठीक चाली करी सकगंन।
ओ पुट्टेआ ते इक बड़ा शैल कपाऊ दा बूटा बनी गेआ ते लगा दिनों दिन बदन ते आदी छा इन्नी होई जे सारे ग्रां दे लोक लगे आई शामा बौना कपा उसगी इन्नी लग्गी जे सारे पिंडै दो लोके गी मजूरी प लाइयै ओ चुनी ते फी ओदो बनोआए चार खाने कपड़े दो थान प केई हजारा थान। मालकदी मरजी इक राती चोर पे ते सारे गै थान चुराई लेई गे। पुलसा ने बडी लाहद लाई तलाश कीती पर कुतै पैरा खुरा नई लब्बा। अज्ज में उस्सै कपड़े दे टल्ले थोआड़े दोआले दिक्खे न। आखो तुसें गै ओ थान चराए दे न। मि दस्सो भला में के गल्ल झूठ आखी ऐ। ठग्ग दोमें ला जबाब होए जे गलान सच्च ऐ गल्ल तां इन्नें थानें दा मूल्ल कुत्थों दे न। जे आखन झूठ ऐ तां अपनी लटी पटी दा जबाब हुन्दा ऐ। दौने सोचियै खीर गलाया भैने ए तेरी गल्ल दना बी सच्च नई अस नी मन्नदे ते उनें जे किज उन्दै कोल हा ओदै अग्गें धरेआ ते झित्थें होए दे घरै गी टुरे ते ओ तरखानी मुड़ीं अपनै घर पुज्जी हुन ओ बी पैसे आली ही ओदी चतराई पर ओही साक्कन हरान होई ते अपनी भुल्ल ते बदसलूकी पर पशेमान ते बड़े हिरखै ने रौह्‌न बौन लगिया।
र्होलू : ओ मूंह् बंद कर इत्थें तोड़ी मुश्क आवा करदी ऐ, अखें अज्ज बी जीह्ब मूतरन... ओए 21/2 ब’रें दा होई गेआ बजिये हुन्दा लौह्का जागत ते मुरकु त्रौं दा।
नानकसिंह- पर तुस गै इन्साफ करो जे प्रदीप साह्‌ब नै ए गल्ला आखनी चाईदी ही जे उन्नै मिगी घा नेई पाएआ? एदा मतलब ऐ अस जनौर होए नां।
जेड़ा बी कोई काबू आई जा
हारे दा ओ दुरजोधन हुन
गुलाम नबी आजाद दी अगुआईं आहली गठबंधन सरकार नै तिकड़मबाजी करिऐ ‘रोशनी’ योजना दे खेत्तर गी एहदे मूल रूप थमां मता विस्तार दित्ता जेहदे मुजब मुक्ख तौर उप्पर शैहरे च कब्जा करने आहले लोकें गी लाह थ्होआ ते ओह सार्वजनिक जैदाद गी हड़प करने लेई हर कीमत उप्पर काबल होई गे। जित्थे तक्कर देहाती लाहकें दा सरबंध ऐ तां तोआईं गिने-चुने दे लोक जिनेंगी राजनीतिक सरपरस्ती हासल ऐ जां फ्ही जेहड़े खरे-मते पैसे आह्‌ले न गी गै आजाद सरकार दी इस खराब योजनां दा लाह थ्होआ ऐ। विधानसभा च गुलाम नबी आजाद पासेआ गलाया गेआ हा जे उदी "रोशनी" योजनां राहें रिआसती सरकार गी दौं ज्हार करोड़ रपें दी माल्ली कमाई होग। उदें सब्भनें सुपनें साहीं एह बी इक भैड़ सुपना गै साबत होआ। हाल च गै विधानसभा च जारी कीत्ती गेदी इक अधिकारिक सूचना मताबक एहदे थमां अजे तक्कर 50 करोड़ गै हासल होआ ऐ। जख्में उप्पर लून मलदे होई इस योजना नै अतिकमण करने आह्‌लें गी बिना कुसै कीमत दे लाह पजांदे होई ते रिआसती खजाने गी भारी नसकान पजांदे होई ते उंदे मालकी दे हक ब्हाल कीत्ते न। एहदा साफ नतीजा ऐ जे रिआसती सने इत्थुं दे आम लोकें कन्नै बी धोखा कीत्ता गेआ ऐ। शासकें दे खास लोकें गी ते इस योजना कन्नै कनूनी छांऽ हासल होई ऐ जदके रोशनी योजना दा असल उद्देश्य कुदै गोआची गेआ ऐ। कम्म से कम्म मौजूदा सरकार गी इस धांधली आहली गै गल्ल ऐ जे जिस योजना थमां दौं ज्हार करोड़ रपें दी माल्ली कमाई दी मेद दस्सी जा करदी ही नोहाड़े थमां छड़ा 50 करोड़ रपे गै हासल कीत्ते जाई सके न। महत्वपूर्ण सार्वजनिक जैदाद गी शासकें दे खास लोकें गी लाह पजाने लेई नास कीत्ता गेआ ऐ। इस योजना दी असली निर्माता होने करी नेश्नल कांफ्रेंस दी एह जिम्मेवारी बनदी ऐ जे ओह आम लोकें सामनै एहदी असल तस्वीर पेश करै।
पाकिस्तान पास्सेआ कसाब गी पाकिस्तानी मन्नी लैना ते इस सरबधै इच मुकदमा दर्ज करने दी इस कारवाई गी भारत ने सकारात्मक गैंह् दस्सेआ ऐ। विदेश मंत्री प्रणब मुखर्जी ने आक्खेआ जे पाकिस्तान पास्सेआ इस मामले इच दित्ती गेदी प्रश्नावली दा आकलन करने परैंत उस्सी जरूरी सुचूनां सौंपने उप्पर विचार कीता जाई सकदा ऐ।
की जे ओ अपने गै ध्याना च मस्त हे में उनें गी किश पुछना जां आखना ठीक नी समझेया। मिगी ऐबी पता हा जे ओ मिगी दिखियै इन्ने खुश होङन जे........। पर में घड़ा लेइयै खुआ पर टुरी आई। खुआ पर में इकली जरूर ही पर इयां सेई हुन्दा हा जे मेरे कन्नै-कन्नै अज कोई होर बी चला करदा ऐ। मना’च इक बड़ा गै कोमल हासा जन्म लै करदा हा। दना भर पिच्छआं ए हासा होठें पर चमकां मारन लगी पेया। इस हासे’च मेरा गीत हा। इक नेआ गीत जेदे’च साढ़े दौनें दे प्रेम ते चाह्‌दे सुर गूं‌जन लगी पौंदे’न।
रमेश: लोक निक्के नेए शैहरा दा होई औन ताँ अक्खियाँ फेरी लैदे न। ओ ते दिल्ली त्रै बरे कट्टी आए न।
अमरीका दे राश्ट्र बराक ओबामा ने गलाया ऐ जे पाकिस्तान इच छप्पे दे अलकायदा आतंकवादियें गी फगड़ने गित्तै उत्थें सैनिक भेजने दी उंदी कोई योजना नेई ऐ ब ओबामा प्रशासन ने लाहौर पुलस प्रशिक्षण केंद्र उप्पर होए दे फिदायीन हमले गी पाकिस्तान सरकार गित्तै खतरा करार दित्ता ऐ ते बादा कीता ऐ जे ओह् आतंकवाद गी नेस्तनाबूद करने गित्तै उसदी हर संभव मदद करग।
उद्दर बड़ी देर होई गेई तां बी कुड़ियें दा बापू परतोया नईं तां कुड़ियां घबराई गेइयां ते इन्ने चिरे इच गे लेतरा च खोब्बी दी सोटी बी ढेई पेई। तां दोऐ भैना रोन लगी पेइयां जे हून के करचै। इक उस मां गी छोड़िए सुख दा साह् लेया हा, जे चलो अपने ननिहाल जागे ते शान्ति कन्ने रौहगे। पर ए कनेई बिपता आई जे साढ़े बापू गी शेर खाई गेया ते हून अस के करचै। इयै जनेइयां गल्लां सोची सोचिऐ दोऐ भैनां रोन लगियां। बड़ी देर रोने मगरों नीलम ने किरण गी आक्खेया चल अस्स अग्गें गी चलचै ते ननिहाल पुज्जियै सारी गल्ल सनाचै, जेकर अस्स इत्थें गै रोन्दियां रेइयां तां खबरै शेर असेंगी बी खाई जा।
सरकार झुकी ; पाक च संकट फिलहाल टलेआ, बर्खास्त मुक्ख न्यायधीश ते जजें दी होग ब्हा्‌ली
डॉ. अतर सिंह दे उस म्हत्तवपूर्ण लेख दे इस अंश दा हवाला देना में इस करी जरूरी समझेंआ, की जे एहदे च आक्खी गेदियां सारियैं गल्ला डोगरी फोकलोर दे खेतरै च कम्म करने आहले साधकें आस्तै बी बड़ियै म्हत्तवपूर्ण न। साढ़े आस्तै एह इस करी बी म्हत्तवपूर्ण न की जे असें बी अजें इस कम्मै च विज्ञानक दृष्टिकोण अपनाना ऐ।
मस्तनाथ- चार चिसचे!
बक्खरे पूर्वांचल राज्य दे गठन दी मंग ने फ्ही जोर पकड़ेआ
"नीरज ने दस्सेआ जे डॉली ब्याह् आस्तै मन्ना नेईं करदी। क्या एह् सच्च ऐ?"
क्हानीकला दजे मुंढले दौर च क्हानी च कथावस्तु गी गै सब किश समझेआ जंदा हा पर जि’यां-जि’यां इस कला दा विकास होंदा गेआ उ’आं-उ’आं गै कथावस्तु दी म्हत्ता घटदी गेई। क्हानी च अज्ज मनोविज्ञानकत अनुभूति ते मनोविश्‍लेषण दे आई जाने करी प्लाट अति सूखम होंदा जा करदा ऐ।
गलांदे ने कुसै जमाने च वीर भान नां दा राजा करदा हा। ए बड़ा प्रतापी, ब्हादर ते बिद्वान बादशाह् हा। जियां ए आपूं बिद्वान हा उआं गै एदी कुड़ी जेदा नां रानी ममोलां हा, बड़ी पढ़ी-लिखी दी ही। इस कुड़ी ने अपने राज च ढंडोरा फराई ओड़े दा हा जे जेह्ड़ा कोई पंडत मिगी शास्त्रें च जित्तग अऊं उस्सै कन्ने बोलङ ते उस्सै कन्ने ब्होङ। ए गल्ल सुनियै बड़े-बड़े बिद्वान ओदे कोल आए पर सारे गै बेजती कराइयै गे। की जे उसने गलाये दा हा जे जेह्ड़ा कोई मेरे कोला हारियै जाग उसी ज्हामत कराई भेजेआ जाग।
अरुणा ने फ्ही बी कोई जवाब नेईं दित्ता। उ’आं गै खड़ोती रेही सुन्नियें अक्खीं कन्नै बाह्र दिखदी रेही।
(दाखल हुंदा ऐ रघुपति ते ओदे पिच्छें पानी दी जग-चिलमची लैते दे जयसिंह)
जागत: हैं! (उन्दे रंग फक्क पेई जन्दे न)
4.रूपांतरण : जि’या के नां थमां गै स्पश्ट ऐ जे रूप बदलना। इस किस्म दे अनुवाद च अनुवादक गी खु’ल्ली छुट्टी होंदी ऐ जे ओह् क्हानी गी नाटक रूप च रूपांतरित करै जां नाटक गी क्हानी रूप च। अनुवादक अपनी सुविधानुसार समास जां व्यास शैली दा बी प्रयोग करियै रूपांतरित करी सकदा ऐ। पात्रें दा देशीकरण बी करी सकदा ऐ इस च उसगी कोई बन्धश नेईं होंदी।
वेलिंगटन, 6 अप्रैल। भारत न्यूजीलैंड इच 41 बरें थमां टैस्ट नेई जित्ती सकने दा सोक्का खत्म करने दी डोआठनी उप्पर पुज्जी गेआ ऐ। त्रीए क्रिकेट टैस्ट दे चौथे दिन खराब रोशनी दे कारण खेढ समाप्त होने दे समें मेजबान टीम चार विकेट उप्पर 167 रन बनाइयै संघर्श करा करदी ही। उत्थें टीम इंडिया गी इतिहास बनाने गित्तै हुन छड़ियें छेह् विकेटें दी जरूरत ऐ।
से. रा. :अनिल ?
डबल रोल दे फार्मूले च अक्सर मिलने-बिछड़ने दी घटना चस्पां रौंह्‌दी ऐ। हमशक्ल नायक जां नायिका कुसै मेले च बिछड़ी जंदे न जां कुसै हादसे दी बजह् कन्नै बक्ख होई जंदे न ते बाद च मिलियै क्हानी गी सुखद अंजाम तक्कर पजाई दिंदे न। निर्माता-निर्देशक दर्शकें गी सस्पेंस च रक्खने लेई बी डबल रोल दे फार्मूले दा इस्तेमाल करदे रेह् न तां जे फिल्म च उंदी दिलचस्पी आखर तक्कर कायम रेह्।
भेदक : पां पै बजिया जी।
मुम्बई हमले ते आतंकवाद दी दूई घटनाएं गी नियोजित ढंगै कन्नै सरकारी नीति दे तौर उप्पर इस्तेमाल कीते जाने दे पास्से इशारा करदे होई एंटनी ने गलाया जे हुन युद्ध दा तौर तरीका बदली चुके दा ऐ। पाकिस्तान दा नां लैते बगैर उनें गलाया जे जेकर कोई क्षेत्र आर्थिक ते राजनीतिक तंगियें दा सामना करा रदा होए तां बाह्री ‘दुश्मन’ दे खलाफ टकराव गी समर्थन थ्होन लगदा ऐ। भारत चीन सरबंधें दा जिकर करदे होई रक्षा मंत्री ने गलाया जे केईं देश उनें विवादें गी किनारे रक्खियै सरबंध बधा रदे न जिंदा झट्ट समाधान नेईं कीता जाई सकदा।
टुण्डप तरखान ख’ल्ल बजार सिड़का दे कण्ढै नचदा-नचदा पूरे जोरा नै गा करदा हा। ओह्‌दी उमर भाएं कोई चालियें ब’रें दी ही। पर, दिक्खने च ओह् त्रीहें-पैंतियें शा बद्ध नेहा लभदा। त्रो ब’रें दा, जदू दी ओह्‌दी लाड़ी यांगचंग मरी ही, ओह् घरे च भलेआं इक्कला र’वै करदा हा। बो, ग्रांऽ दे जवान जागत कुड़ियें ते अपने हानियें च ओह् अजें बी सारें कोला मश्हूर ते मखौली आदमी हा।
इसदे किश देर बाद सचिन बी चलदे बने।
टूर्नामेंट इच धुआंधार पारी खेढने दा अपना क्रम बरकरार रक्खदे होई युवराज ने मैह्‌ज 43 गेंदें इच दौ छक्के ते छेह् चौकें दी मदद कन्नै 67 रन बनाए ते आक्रामक हरफनमौला यूसुफ पठान दी मदद कन्नै भारत गी निर्धारित 20 ओवरें इच सत्त विकेट उप्पर 153 दे स्कोर उप्पर पजाई दित्ता। भारत गी बड्डा स्कोर बनाने शा रोकने इच ड्वेन ब्रावो ते फिडेल एडवड्से दा अह्म योगदान रेहा जिनें चार ते त्रै विकेट लैते।
सच्च पुच्छो, तां इक सहाहित्यक कहानी इत्थें आनियै मुक्की जानी चाइदी ही। पर सच्चे जीने दियां कहानियां इयां नईं मुकदिआं। बंझें दी बेआढ़ी च निक्की-निक्की पूंद जमदी रौन्दी, इयां गै इक कशा इक गल्ल निकलदी रौन्दी, ते फिरी कुसेई ए बता बी नई रौन्दा, जे कहानी कुत्थू चली ही ते कुत्थें मुक्की ही। खुल्ले मदाने च घा उप्पर लेटे दे मनु ने इक दिन मिगी आक्खेआ हा, “सारियां गल्लां इकै बारी हन्दियां। ” न्याय शास्त्र दा विद्यार्थीं होइये बी औं उसदी गल्ल नईं हा समझेआ। आदमी उसदे अपने शब्द च उसदे खोआनें दी ब्याख्आं इस दिन चाल्ली करी सकदा, “औं गलांक रनी आं, तां बाऊ च तरंगा उठदियां न, ओ कुत्थें जन्दियां न? तां तुआं खिल्लरी जम्दिआं, किश भज्झी जन्दिआं, किश पेई जन्दिआं। पर उन्दें शा इक बी नास नईं हुन्दी। चीजें दी प्रकृति च ए गल्ल नई ऐ। प्राकृति हर चीजै गी समोई लैन्दी ऐ। फिरी उनें मबनीं दिंआं रलो-मिली दिआं सूंकां निकलदियां न। जेड़ा कोई चाह, उनें सूकें गी सुनी सकदा ऐ। ” गल्लां करदी करदी ओ इन्नी गम्भीर होई जन्दी ही, जियां अश्कै ब्रह्माण्ड दियें सारियें तरङ्गों दी सूंक सुनैदी होऐ। उसदी गम्भीरता च भंग नईं पेई जा, इस गल्ला में उसी बल्लें नेईं पुच्छेया, “हून तूं के सुना करनी ऐं?” उसने पौन्दे-सट्ट गै परता दित्ता, “तू जिस बेल्लै चौदहें बरें दा हा तां समुन्दरे दे कण्ढै लेत्तरै च अपना रस्ता भुल्ली गेआ हा, तुगी पता नईं हा जे इन्ना तौला न्हेरा पेई जानां ऐ। तूं डरेआ, ते मिगी आले देन लगा। औं ओ आले सुना करनी आं। ” औं चक्कर खाई गेआ। ऐ गल्ल ठीक छें बरे पहलें घटी ही, जदूं अपने मामै दे घर कुन्दापुर गेदा हा। मिगी चिरें घर पुज्जने पर निक्कर पेंई ही। फर्क इन्ना गै हा, जे औं चौदहें दा नईं सोलहें बरैं दा हा।
गुण-कचालू लेसदार, पचने च भारे ते वादी होंदे न।
मती गिनतरी च अलगाववादी नेताएं ते समर्थकें गी पिछले किश म्हीनें इच बंधी बनाया गेआ। आंदोलन रोकने लेई केइये गी तां घरें इच नजरबंद करी जित्ता गेआ। सईद अली शाह गिलानी गी फ्ही थमां नजरबंद करी दित्ता गेआ ऐ ते उनेंगी बाह्‌र जाने ते जनसभाएं गी संबोधत करने, अपाने रिश्तेदारें, दोस्तें ते समर्थके तोड़ी कन्नै मलाटी करने दी इजाजत नेईं ऐ। अलगाववादी ते बाकी राजनीतिक कार्यकर्त्ताएं उप्पर नेही लगाम एह् साबत करदे न जे उमर अब्दुल्ला दी अगुआई आह्‌ली मजूदा गठबंधन सरकाऱ अपने विपक्खियें दे आंदोलन ते राजनीतिक गतिविधियें गी रोकने लेई अधिकारें ते सत्त दा गलत इस्तेमाल करा करदी ऐ। शासन उप्पर इक सोचे समझे दे एजेंडे गी आह्‌न्ना बाकी ऐ पर एह् समझी इच नेईं आवा करदा जे रिआसत इच मानवाधिकार हनन दी स्थिति इच सधार आह्‌न्ने लेई गठबंधने सरकार केह् चांह्‌दी ऐ। कांग्रेस ना छड़ा काले कनूनें, सशस्त्रबल बशेश अधिकार अधिनियम ते जनसुरक्षा अधिनियम गी टहाने थमां इंकार करा करदी ऐ बलके सिविल खेतरें थमां सेना गी टहाने थमां इंकार करा करदी ऐ बलके सिविल खेतरें थमां सेना गी टहाने उप्पर उस्सी ऐतराज नेईं। एह्‌दे शा एह् साफ पता चलदा ऐ जे समाजै दे लोकें गी सुतैंतरता देने ते मानवाधिकारें दी रक्खेआ लेई सरकार दी लोतांत्रिक प्रणाली कनेही ऐ हालांके अस मानवाधिकारें गी लेइयै सहानुभूति प्रगट करदे रौह्‌ने आं ते बार-बार इयै गलांदे रौह्‌ने आं जे प्रधानमंत्री मानवाधिकारें दे हनन गी लेइयै शून्य सहिष्णुता उप्पर जोर दिंदे न पर अंसारी रपोर्ट दे सुझाए गी लाग्गू करने इचे दमें गै दिलबस्पी नेईं लैऽ करदे न। असारी रिपोर्ट एएफएसपीए गी खत्म करने ते मानवाधिकार गगी मजबूत करने इच जोर दिंदी ऐ तां जे कश्मीर इच मानवाधिकार हनन जनेह् मामलें दी समाप्ति होई सकै। राज्य सरकार सुरक्षाबलें पास्सेआ कीते गेदे मानवाधिकार हनन दे मामलें उप्पर जांच तोड़ी करोआने इच दिलचस्पी नेईं दस्सा करदी ऐ।
जम्मू, 15 जून। कर्ल्चल अकादमी दे सहगल हाल च नमीं डोगरी संस्था द आर्ट फाउंडेशन पास्सेआ जम्मू कश्मीर कला, संस्कृति ते भाशाएं अकादमी सहयोग कन्नै इक्क बशेश कार्यक्रम दा आयोजन करियै मन्नी-परमन्नी दी गायिका ते कवित्री चंचल शर्मा दे डोगरी कविता संगैह ‘मन आखदा’ दा विमोचन कीता गेआ। कार्यक्रम दी सदारत रेडियो कश्मीर जम्मू दे निर्देषक जावेद इकबाल होरें कीती।
दिवाकर : (राहनगी खिञ्ज) चार बजे ! उस बेलै कोई टुयूशन पढ़ान जन्दे ओ ?
श्रीहरि दे फाड़कै चा कालू शेख बाहर निकली आया। ओदे पिच्छें-पिच्छें श्रीहरि। देबू नै बौंगड़ी चलाई-फट्टे उप्पर फट्ट-होर फट्ट।
"नईं, में अजें मसां घर पुज्जा गै हा ते उद्दर दुद्द लैन टुरी आया। अजें ते कपड़े बी नईं हे बदले।" में बिच्च गै बोली पेआ।
इयान बटलर ने कंजूसी कन्नै गेंदबाजी करदे होई चार ओवर इच छड़े 13 रन देइयै दौ विकेट लैते। नाथन मैकुलम ने 18 रन उप्पर इक विकेट ते स्कॉट स्टायरिस ने दस्स रन देइयै इक विकेट लैता।
ग्रांए-पिड़े च रासा-लीलां बी इक मनोरंजन दा बड्डा साधन रेहिया न। इदें आरंभ दा उद‌देश भांएं किश बी हा। अज्ज बी केईं बारी कुतै-कुतै अजोजन होंदा मिलदा ऐ। ए इस धरती (डुग्गर धरती) दी भांएं मौलक देन नेईं गै होन, इनें गी अपने बातावर्ण च सलोभे बनाना, अपने लोकें ते उंदे गै बिशे दियें नमीं रचनै दा सिरजन करना बगैरा ते इत्थूं दे गै लोक-साहित्यकारें दी देन ऐ।
“नाच गी संगीत दा शरीर ते कविता गी उसगी आत्मा” गलाया गेआ ऐ।
देवत्वपद प्राप्त स्हीदें-स्हीदनियें दी स्तुति गी कारक गलाया जाई सकदा ऐ।
‘डोगरा सदर सभा’ दी स्थापना जियां लाला हंसराज दे जीवन दी इक प्रमुक्ख उपलब्धि ही, उस्सै चाल्ली उनें जम्मू च वेदमन्दर आश्रम नां दी इक होर महत्त्वपूर्ण संस्था दी स्थापना बी कीती ही। सन 1916 ई. च उस बेले दे शासक महाराजा प्रतापसिंह कोला अम्बफले दे कोल इक खु’ल्ली जगह प्राप्त करियै ओदे च वेदमन्दर नां दी इस संस्था दी स्थापना कीती गेई। इस संस्था दा मकसद हा, वेदें दी शिक्षा दा प्रचार करना, गौ-रक्षा ते जतीम बच्चें दी परोश बगैरा। लाला जी दी डोगरा जाति गी समर्पत कीती गेदी ओ संस्था ते ओ थाह्‌र अज्ज बी कायम न। अज्ज बाल-निकेतन, अंध-विघालय, श्री विवेकानन्द चैरिटी हस्पताल, गौ-शाला ते बृध्दाश्रम बगैरा केई अदारे उस्सै जगह च स्थापित कीते गेदे न। वेदमन्दर आश्रम दी व्यवस्था चलाने आस्तै जेह्‌ड़ी पैह्‌ली कमेटी खडेरी गेई ही ओदे च, दूए किश सदस्यें दे बरोध दे बावजूद लाला जी दे सुझाठ पर, शैह्‌रा दे दो मुसलमान बकील बी मैंम्बर बनाई लैते गे हे। लाला जी दरअसल गौ-रक्षा जनेह् गम्भीर मसलें पर मुसलनमानें दा बी सैह्‌योग पाना चांह्‌दे हे।
‘ओ टीड़ी-मीड़ी चिड़िए, तूं किन्नी शैल गान्नी ऐ, रेआह गीतडू सनान्नीं ऐ, तेरे गीत सुनी सुनी मेरे बुंगैं दा चलैतर सैल्ला कचूच होई जंदा ऐ, जदूं तूं कुतै दूर टुरी जन्नी ऐं तां मेरा बुंगा पीला-भुस्सा फिरी जंदा ऐ।’ चीढ़ा नैं टीड़ी-मीड़ी गी लट्‌ठ-लठोरी दिंदे होई गलाएआ।